Донтох эмгэг PDF

Äîíòîõ ýìãýã¿¿ä
13_narcology last.indd 669 5/25/2005 4:54:00 PM

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;
Ë. Ýðäýíýáàÿð Ñýòãýöèéí ýìãýã - Íàðêîëîãèéí òºâèéí äàðãà,

ÝÌß íû äîíòîõ ýìãýãèéí åðºíõèé ìýðãýæèëòýí,
Øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, Ïðîôåññîð,
Í. Äýìèäìàà Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ñàéí
äóðûí ýì÷èëãýýíèé àëáàíû äàðãà,Àíàãààõ
óõààíû äîêòîð
Ê. Åëåíà Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷,
Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð, Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷
Î. Áÿìáàñ¿ðýí Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí
òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷
Ç. Òóÿà Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷,
Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð
Ã. Áýðöýöýã Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí
àõëàõ çýðãèéí ýì÷
Ñ.Ìºíõòóÿà Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí
àõëàõ çýðãèéí ýì÷
Á. Ï¿ðýâæàðãàë Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷
Ä. Ãàíáàò Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷

Ä. ×óëóóíáîëîð Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷
Á. Äîðæìàà Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷
Ä. Îäîí÷èìýã Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷
670 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

1. ÀÐÕÈÍÛ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ
Òîäîðõîéëîëò Àðõè áîëîí ýòèëèéí ñïèðòèéí òºðëèéí ñîãòóóðóóëàõ

óíäààã óäààí õóãàöààíä õýòð¿¿ëýí õîðòîéãîîð
õýðýãëýñíèé óëìààñ õ¿íèé ñýòãýö, áèå ìàõáîä óã
áîäèñò äàñ÷ óëìààð ò¿¿íèéã çàéëøã¿é õýðýãëýõ
õýðýãöýý øààðäëàãà ¿¿ñäýã ýìãýãèéã àðõèíû øàëòãààíò
ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã ãýíý.
Øàëòãààí • Óäàìøëûí õ¿÷èí ç¿éë
ýìãýã æàì • Íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éë
• Ñýòãýë ç¿éí õ¿÷èí ç¿éë
• Áèîëîãèéí õ¿÷èí ç¿éë
• Íåéðîôèçèîëîãèéí ìåõàíèçì
• Íåéðîõèìèéí ººð÷ëºëò
Àðõèíû F10.0 Àðõèíû öî÷ìîã õîðäëîãî
øàëòãààíò F10.00 Õ¿íäðýëã¿é
ñýòãýöèéí F10.01 Ãýìòýëòýé
áîëîí çàí F10.02 Ýìíýëãèéí õ¿íäðýëòýé
¿éëèéí F10.03 Äýìèéðýëòýé
ýìãýãèéí F10.04 Õ¿ðòýõ¿éí ýìãýãòýé
àíãèëàë (F10 F10.05 Êîìòîé
F10.06 Òàòàëòòàé
F10.07 Ýìãýã ñîãòîëò
F10.1 Õîðòîé ¿ð äàãàâàð ºãºõ¿éö õýðýãëýõ
F10.2 Ýðõøýýëèéí õàì øèíæ
F10.20 Îäîîãîîð òýâ÷èõ øèíæ
F10.21 Òîäîðõîé íºõöºëä òýâ÷èõ øèíæ
F10.22 Çºâõºí ýìíýëãèéí õÿíàëòûí äîð òýâ÷èõ
F10.23 Çºâõºí ýìèéí áîäèñûí íºëººãººð òýâ÷èõ
F10.24 Èäýâõòýé ¿ã¿éëýõ øèíæ
F10.25 Áàéíãà õýðýãëýõ øèíæ
F10.26 ¯å ¿å õýðýãëýõ øèíæ
F10.3 ¯ã¿éëýõ áàéäàë
F10.30 Õ¿íäðýëã¿é
F10.4 Äýìèéðýë á¿õèé ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ
F10.40 Òàòàëòã¿é
F10.5 Ñîëèîðëûí ýìãýã
F10.50 Øèçîôðåíè òºñò àðõèíû ñîëèî áóþó õýâ
øèíæèò áóñ àðõèíû ñîëèî
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 671

F10.51 Äýìèéðýë çîíõèëñîí àðõèíû ñîëèî

F10.52 Õèé ¿çýãäýë çîíõèëñîí àðõèíû ñîëèî
F10.53 Àðõèíû õîëèìîã ñîëèî
F10.54 Àðõèíû ñýòãýë ãóòðàë
F10.55 Àðõèíû õººðëèéí øèíæ äàâàìãàéëñàí
F10.56 Õàâñàðñàí
F10.6 Îéã¿éäëèéí õàì øèíæ
F10.7 Ñîëèîðîõ ýìãýãèéí ¿ëäýö
F10.70 Ðåìèíèñöåíöè
F10.71 Áèå õ¿íèé çàí ¿éëèéí ýìãýã
F10.72 Ñýòãýë ¿åëçýõèéí ¿ëäýö ýìãýã
F10.73 Òýíýãðýë
F10.74 Òàíèí ìýäýõ¿éí òîãòâîðòîé áóñàä õÿìðàë
F10.75 Õîæóó ýõëýõ ñîëèîðîõ ýìãýã
F10.8 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí áóñàä ýìãýã¿¿ä
F10.9 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí òîäîðõîé áóñ ýìãýã¿¿ä)
Îíîøëîãîî
• Àðõèíû àñóóäàëòàé ýñýõèéã àñóóìæààð èëð¿¿ëýõ
• Àðõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéã
ñóáúåêòèâ, îáúåêòèâ àíàìíåçýýð èëð¿¿ëýõ
• Áèåèéí åðºíõèé áàéäëûã ¿íýëýõ
• Îäîîãèéí ñýòãýöèéí áàéäëûã øàëãàõ
• Ìýäðýëèéí ¿çëýãýýð ãîëîìòîò áîëîí ýìãýã ººð÷ëºëò¿¿äèéã
èëð¿¿ëýõ
• Ëàáîðàòîðûí áîëîí áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð ýìãýã ººð÷ëºëò¿¿äèéã
èëð¿¿ëýõ
Àðõèíû àñóóäàëòàé ýñýõèéã èëð¿¿ëýõ íü
• Áàéíãà àðõèäàæ áàéãàà ýñýõèéã îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ áàéäëààð
òîãòîîõ
• Àðõèäàëòàíä õ¿ðãýñýí øàëòãààíûã òîãòîîõ
• Àðõèíä äóðëàõ øèíæ, àðõèíä òàòàãäàõ ÿìàð äóð áàéãààã
èëð¿¿ëýõ
• Àðõèäàëòûí äàðààõ ýìíýëýã íèéãìèéí õîðò ¿ð äàãàâðûã
òîäîðõîéëîõ
Àðõèíû àñóóäàëòàé ýñýõèéã Ìè÷èãàíû ñîðèëîîð èëð¿¿ëýõ
1. Òàíä àðõè óóõàà áîëü¸ ãýñýí ñýòãýãäýë òºðæ áàéñàí óó?

2. Òàíû àðõèäàí ñîãòóóðàõ ÿâäëûã õ¿ì¿¿ñ ø¿¿ìæëýõ ¿åä òàíä
õàðàìñàõ ñýòãýãäýë òºðäºã ¿¿?
3. Òà ººðèéíõºº àðõèäàí ñîãòóóðàõ ÿâäëûã áóðóóòãàæ ¿çäýã ¿¿?
4. Òà øàð òàéëàõûí òóëä ºãëºº ºëºí ýëãýí äýýðýý àðõè óóæ áàéñàí óó?

Äýýðõ àñóóëòàíä 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø óäàà ÒÈÉÌ ãýæ õàðèóëñàí òîõèîëäîëä

àðõèíû àñóóäàëòàé ãýæ ¿çíý.
Àðõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì, õÿíàëò
Àñóó , Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

• Áèåèéí • Õºëðºõ, • Õîðäëîãî Îðøèí
áîëîí ñàëãàëàõ, òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí
ñýòãýöèéí ÷è÷ðýõ, àì • Øèíæ õàðúÿàëëûí
Àðõèíû öî÷ìîã õîðäëîãî F10.0

òàëààñ õàòàõ, í¿¿ð òýìäãèéí äàãóó ýìíýëýãò
èëðýõ óëàéõ,áººëæèõ, ýñðýã õýâòýæ
çîâèóðûã ñóóëãàõ, ÀÄ ýì÷èëãýý ýì÷ë¿¿ëíý.
àñóóõ èõñýõ, ç¿ðõ Ýìíýëãýýñ
• Îäîîãèéí ºâäºõ,ç¿ðõíèé ãàðñíààñ
ñýòãýöèéí öîõèëò îëøðîõ õîéø îðøèí
áàéäëûã • Òîëãîé ºâäºõ, ñóóãàà ãàçðûí
øàëãàõ áèåèéí òýíöâýð ñóì, ºðõèéí
• Áèåèéí àëäàãäàõ, òàòàëò ýì÷ õÿíàæ,
åðºíõèé èëðýõ îíîøèëæ,
áàéäëûã • Óõààí áàëàðòàõ ýì÷èëãýýíä
¿çýõ , • Àìüñãàë õàìðóóëíà.
àæèãëàõ äàðàíãóéëàãäàõ
• Êîìûí áàéäàëä
îðîõ
• Àðõè äààõ • Àðõèíä òàâèõ • Õîðäëîãî Àääèêòîëîãèéí
÷àäâàð õÿíàëò àëäàãäàõ, òàéëàõ íàðèéí
ÿìàð áàéíà ñóëðàõ • Ìýäðýã ìýðãýæëèéí
Àðõèíû øàëòãààíò ýðõøýýëèéí
âý? • Àðõè äààõ ýì÷èëãýý ýì÷ ýì÷èëíý.

• Àðõèíä ÷àäâàð • Ñýòãýë Ýì÷èéí
òàâèõ ººð÷ëºãäºõ çàñëûí õÿíàëòàíä
õàì øèíæ F10.2
õÿíàëò õýð • Áèåèéí áîëîí ýì÷èëãýý 3 æèë

çýðýã âý? ñýòãýöèéí õàðààò • Áàòæóóëàõ ýì÷ë¿¿ëíý.
• Øàðòäàã áàéäàë èëðýõ ýì÷èëãýý
óó? øàðàà • Ñîãòîëòûí øèíæ
àðõèàð ººð÷ëºãäºõ
òàéëäàã óó? • Àðõèíä äîíòîõ
• Îéã¿éäëèéí ýìãýã äóð ¿¿ñýõ
ñîãòîëò • Áèå õ¿íèé
èëýðäýã ¿¿? çàí òºðõèéí
ººð÷ëºëò èëðýõ

• Áèåèéí • Îëîí õîíîã àðõè • Õîðäëîãî Îðøèí
Àðõèíû øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë

áîëîí óóæ áàéãààä òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí
ãýíýò çîãñîîõîä
ñýòãýöèéí • Øàðòàëò õàðüÿàëëûí
ãàð ñàëãàëàõ, õýë
çîâèóð ÷è÷èðõèéëýõ, çîâõè òàéëàõ äàãóó
øàíàëãàà òàòãàâíàõ, äîòîð àääèêòîëîãèéí
àðõè óóõàà ýâã¿éðýõ, áººëæèõ ýì÷èéí
çýðýã øèíæ¿¿ä
F10.3
òýâ÷ñýíýýñ õÿíàëòàíä
• Õºëðºõ, ç¿ðõ
õîéø õýä ýì÷ë¿¿ëíý.
äýëñýõ, ÀÄ èõñýõ,
õîíîãèéí áèå òàâã¿éòýõ
äàðàà • Ñýòãýöèéí
èëýðñýíèéã ººð÷ëºëò¿¿ä
àñóóõ áîãèíî õóãàöààãààð
èëðýõ
• Äýýðõ øèíæ¿¿ä 2-5
õîíîã ¿ðãýëæëýíý.
• Áèåèéí áîëîí • Øàðòàëòûí • Õîðäëîãî Ñýòãýö
ñýòãýöèéí øèíæ¿¿ä òàéëàõ íàðêîëîãèéí
çîâèóð • Õèé ¿çýãäýë
• Øàðòàëò ýìíýëýãò ýì÷
øàíàëãààã äýìèéðë¿¿ä
òàéëàõ ýìíýëãèéí
Äýìèéðýë á¿õèé ¿ã¿éëýõ
àñóóõ • Ñýòãýë õºäëºëèéí
• Îäîîãèéí ººð÷ëºëò¿¿ä • Èëýðñýí àæèëòàíû
õàì øèíæ F10.4
ñýòãýöèéí • Õýñýã÷èëñýí øèíæ õÿíàëòàíä

îéã¿éäýë òýìäãèéí ýì÷ë¿¿ëíý.
áàéäëûã
• Ñýòãýö
øàëãàõ ýñðýã Ýìíýëãýýñ
õºäºëãººíèé
• Çîâèóðóóä äîãøðîë ýì÷èëãýý ãàðñíààñ õîéø
õýçýý ¿¿ñ÷ • Óõààí áàëàðòàõ õàðüÿàëëûí
õýä õîíîã • Äýýðõ øèíæ¿¿ä àääèêòîëîãèéí
¿ðãýëæèëæ àðõè óóõàà ýì÷èéí
áàéãààã òýâ÷ñýíýýñ 8-96
òîäðóóëàõ
õÿíàëòàíä
öàãèéí õîîðîíä
¿¿ñýýä 2-3 õîíîã ýì÷ë¿¿ëíý.
¿ðãýëæèëíý.
• Áèåèéí • Âåãåòàòèâ • Õîðäëîãî Ñýòãýöèéí

Àðõèíû øàëòãààíò ñîëèîðëûí ýìãýã
áîëîí ìýäðýëèéí òàéëàõ ýìíýëýãò ýì÷

ººð÷ëºëò¿¿ä ýìíýëãèéí
ñýòãýöèéí • Àðõèíû
• Íîéðíû ººð÷ëºëò àæèëòàíû
áàéäëûã • Õèé ¿çýãäýë ñîëèîðëûã
õÿíàëòàíä
øàëãàõ äýìèéðëèéí õàì ýì÷ëýõ ýì÷ë¿¿ëíý.
• Ñýòãýöèéí øèíæ¿¿ä ºâºðìºö Ñîëèîðëûí
ººð÷ëºëò¿¿ä • Óõààí áàëàðòàõ ýì÷èëãýý áàéäàë àðèëìàãö
F10.5
• Ñýòãýöèéí ¿éë
õýð óäààí õàðüÿàëëûí
àæèëëàãààíû
¿ðãýëæèëæ íýãäìýë áàéäàë ñýòãýö
áàéãààã àëäàãäàõ íàðêîëîãèéí
òîäðóóëàõ • Ñýòãýõ¿éí ýì÷ õÿíàëòàíä
¿éëäëèéí ÷àäâàðóä àâ÷ ýì÷èëæ
áóóðàõ õºäºëìºð
• Äýýðõ øèíæ¿¿ä çîõèöóóëàëò
óäààí õóãàöààãààð õèéíý.
èëýð÷ áîëíî.

• Õýð óäààí • Îéã¿éäëûí õàì • Õîðäëîãî Ñýòãýöèéí

àðõè óóñíûã øèíæ òàéëàõ ýì÷èéí
Àðõèíû øàëòãààíò îéã¿éäëûí

àñóóõ • Îëîí ìýäðýëèéí • Àðõèíû õÿíàëòàíä
• Îäîîãèéí ¿ðýâñë¿¿ä ýíöåôàëîïàòè ñýòãýöèéí
ñýòãýöèéí • Ìýäðýëèéí ºâ÷íèé ýìíýëýãò
ýìãýã F10.6
áàéäëûã ãîëîìòîò îðãàíèê ºâºðìºö õýâò¿¿ëæ
øàëãàõ ººð÷ëºëò¿¿ä ýì÷èëãýý ýì÷èëíý.
• Áèåèéí • Áèåèéí òàëààñ Ýìíýëãýýñ
åðºíõèé äîòîð ýðõòýíèé ãàðñíààñ
áàéäëûã ººð÷ëºëò¿¿ä õîéø ñýòãýö
¿çýõ íàðêîëîãèéí
• Ìýäðýëèéí ýì÷ õÿíàæ
¿çëýã õèéõ õºäºëìºð
çîõèöóóëíà.
ßëãàí îíîøëîãîî
Àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýã÷äèéã àðõèíä äîíòîõ ºâ÷íººñ ÿëãàí îíîøëîõ

øàëãóóð
Àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýã÷èä Àðõèíä äîíòîõ ºâ÷èí

ßìàð íýã áîäèò øàëòãààíû Àðõè óóõã¿é õýä õîíîñíîî ãýíýò
óëìààñ àðõè óóíà. àðõè óóìààð ñàíàãääàã
Àðõè óóæ ýõýëñýíèé äàðàà äàõèí Àðõè óóæ ýõýëñýíèé äàðàà äàõèí
íýìæ óóõ õ¿ñýë òºðäºã áîëîâ÷ íýìæ óóí ººðò ÷óõàë àæëàà îðõèí
ººðò íü ÷óõàë àæèë áàéâàë àðõè ñîãòîòëîî óóíà. Õýä õîíîãîîð óóæ
óóõàà áîëüæ ÷àäíà ñîãòóóðíà.
Àðõè óóõã¿é ãýæ áîäâîë ñýòãýëýý Àðõè óóõã¿é ÷ ãýñýí ñýòãýëýý
áàðüæ àðõè õýðýãëýõã¿é áàéæ áàðüæ ÷àäàõã¿é àðõè îëäâîë óóíà.
÷àäíà.
Èõýýð àðõè óóñàí áîë õºíãºí Àðõè óóñíû äàðàà øàðòàíà.
õýëáýðèéí øàðòàõ øèíæ èëýðíý. Øàðàà çààâàë àðõèàð òàéëíà.
Øàðàà àðõèàð òàéëàõã¿é.
Èõýýð àðõè óóâàë èõýâ÷ëýí Õè÷íýýí àðõè óóñàí ÷ áººëæèõã¿é.
õîðäëîãûí øèíæ ºã÷ áººëæèíº.
Àìàðõàí ñîãòîõã¿é àðõèíû äààö Àìàðõàí ñîãòäîã.
ñàéí áàéíà.
Èõ ñîãòâîë ¿å ¿å óõààí àëäàíà. Ñîãòóó ¿åäýý ººðèéí ýðõã¿é óõààí
Ãýõäýý çàðèì áîëñîí ç¿éëèéã àëäàíà.Þó áîëæ áàéãàà, õààíà
ýðãýí ñàíàíà. õýíòýé áàéñíàà ìýäýõã¿é.

Ýì÷èëãýý
Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý

• Õîäîîä óãààõ
• Áººëæ¿¿ëýõ
• Òóóëãàõ: Ìàãíèéí ñóëüôàòûí 30 ãð íóíòàãèéã øèëýí àÿãàíû òàë îð÷èì
õýìæýýòýé óñàíä óóñãààä óóëãàíà.
• Õºëºðãºõ:¯¿íèé òóëä àöåòèë ñàëèöèëûí õ¿÷ëèéí 0,5ãð øàõìàëûã
2 øèðõýãýýð ºäºðò 2 óäàà 1-2 õîíîã õîîëíû äàðàà óóëãàíà. Õºíæëººð íü
áèò¿¿ õó÷èæ õºëñèéã íü ñýâýëã¿é õºëºðãºíº
• Â-èéí òºðëèéí âèòàìèíóóäûã õýðýãëýõ. Òèàìèí õëîðèäèéí 5%- èéí
1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 3ìë-ýýð 5 õîíîã áóë÷èíä,
ïèðèäîêñèí ãèäðîõëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã ºäºðò 2-4ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä, àñêîðáèíû õ¿÷ëèéí 5%-
èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5-10ìë-ýýð ãëþêîçèéí 40%-èéí
10ìë óóñìàëòàé õàìò ñóäñààð 5 õîíîã, íèêîòèíû õ¿÷ëèéí 1%-èéí 1ìë
àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 2ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä òàðèíà.
• Íîîòðîïûí á¿ëãèéí ýì¿¿äèéã õýðýãëýõ. Ïèðàöåòàì 20%-èéí 5ìë
àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ,
óóõààð áîë ºäºðò 250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã õýðýãëýíý.
• Õîðäëîãî òàéëàõ øèíãýí¿¿äèéã õýðýãëýõ. Ãåìîäåç 400ìë ôëàêîíòîé
óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà 3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë
ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà 3-4 õîíîã ñóäñàíä äóñëààð õèéíý.
• Òèîëûí áýëäìýëèéã õýðýãëýõ. Íàòðèéí òèîñóëüôàòûí 30%-èéí 5ìë
àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 10 ìë-ýýð ãëþêîçûí 40%-èéí 10 ìë
óóñìàëòàé õàìò ñóäñàíä 5 õîíîã òàðüæ õýðýãëýíý.
• Õ¿íä õóðö õîðäëîãûí ¿åä àíàëåïòèê¿¿äèéí õîëèìîã óóñìàëóóäûã
õýðýãëýõ: 0,5%-èéí 10ìë áåìåãðèäèéí óóñìàë, 10%-èéí 1ìë êîðàçîëûí
óóñìàë, 20%-èéí 1ìë êîôåéíû óóñìàë, 40%-èéí 17ìë ãëþêîçûí óóñìàë
á¿ãä 30 ìë óóñìàë áºãººä âåíèéí ñóäñàíä òàðèíà.
Øàðòàëò òàéëàõ ýì÷èëãýý

• Áåíçîäèàçåïèí¿¿äèéí á¿ëãèéí ýì¿¿ä õýðýãëýõ. Ýëåíèóì 25-50ìã
òóíãààð 6 öàãèéí çàéòàé 3-5 õîíîã óóõ, äèàçåïàì 50-100ìã òóíãààð 4-6
öàãèéí çàéòàé 7 õîíîã óóæ õýðýãëýíý.
• Àïîìîðôèíûã 0.1-0.2 òóíãààð 21-28 õîíîã áººëæèëò ¿¿ñãýõ òóíãààð
õýðýãëýíý.
• Íàòðèéí òèîñóëüôàò 30% 5ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 15-20
ìë-ýýð ñóäñàíä ºäºðò íýã óäàà íèéò 10-15 óäàà òàðèíà.Ñóëüôîçèí
1% 1ìë òàðèëãûí áýëäìýëèéã 2-6 ìë õ¿ðòýë óóñìàëûã áóë÷èíä 37-38
ãðàäóñ õ¿ðòýë 36 öàã òàðüæ õàëóóðóóëíà..

Ìýäðýã ýì÷èëãýý
Ìåòðîíèäàçîë 0.25ãð øàõìàëûã ºäºðò 2-3 óäàà 12- 24 øàõìàëûã óóõ.
Ôóðîçèëèäîí 00.5-00.75ãð øàõìàëûã ºäºðò 2-3 óäàà 10 õîíîã óóæ
õýðýãëýíý.
Àðõèíä õàðøèë ¿¿ñãýõ ýì¿¿äýýñ: Äèñóëüôèðàì 500ìã øàõìàëûã
ºäºðò1/2-1 øèðõýãýýð 20-30 õîíîã òóõàéí ºâ÷òºíä ñõåìýýð õýðýãëýíý.
Ìºí ýñïåðàëèéã àðüñàí äîð ñóóëãàö õýëáýðýýð òàâüæ õýðýãëýíý.
Àðõèíä õàðøèë ¿¿ñãýõ ýìèéí õàðøëàõ çààëò:
• 60-ààñ äýýø íàñíû àðõèíä äîíòîõ ºâ÷òºí
• ç¿ðõ ñóäàñíû õóðö àðõàã ºâ÷íèé óëìààñ ýýíýãøèëýý àëäñàí ºâ÷òýé
àðõèíä äîíòîõ ºâ÷òºí
• Áººðíèé õóðö, àðõàã äóòàãäàëòàé ºâ÷òºí
• ×èõðèéí øèæèíòýé ºâ÷òºí
• Óóøèãíû ñ¿ðüåýãèéí èäýâõæëèéí ¿åä
• Çàðèì ñîëèîðîëòîé ºâ÷òºí
• Ýëýãíèé õàòóóðëûí ¿åä
• Æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿ä
• Ñ¿¿ëèéí 24 öàãèéí äîòîð àðõè áîëîí ñîãòóóðóóëàõ óíäààã õýðýãëýñýí
¿åä
Øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýý

Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã, ýñâýë òèçåðöèíèé 2.5%-èéí
2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã òàðüæ õýðýãëýíý.
Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25ìã-ààð ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð
2-3 ñàðûí õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä äèàçåïàìûã
10-40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóæ õýðýãëýíý. Áóñàä
èëýðñýí øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýã òîõèðóóëàí õèéíý.
Ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý

Àðõèíä äîíòîõ ºâ÷íèé ¿åä õèéãäýõ ñýòãýë çàñëûí
ýì÷èëãýýã”Ìèííåñîòà” çàãâàðààð õèéíý. Ýì÷èëãýý íü áàéíãûí øàòàëñàí
òàñðàëòã¿éãýýð ºâ÷òºíä õèéãäýõ øààðäëàãàòàé. Óã ýì÷èëãýýã íàðêîëîãèéí
íàðèéí ìýðãýæèë ýçýìøñýí ýì÷ 4-6 äîëîî õîíîãèéí õºòºëáºðèéí äàãóó
ýì÷èëíý. Ýíý ýì÷èëãýý íü àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýæ áàéñàí àõóé àìüäðàëûã
íü çàñàõ, àðõè õýðýãëýäýãã¿é àõóé àìüäðàëä ñóðãàõ, ýð¿¿ë ìýíä ñýòãýë
ç¿é, îþóíû ÷àäàâõèéã äàé÷ëàõàä òóñòàé 8-12 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé
õèéãääýã á¿ëãèéí ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý þì.
À. Ñóðãàëòûí á¿ëýã : Ýíý á¿ëãèéã 8-12 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð äàâàà
ãàðèãààñ áààñàí ãàðèã á¿ð 2 öàãèéí õºòºëáºðèéí äàãóó íàðêîëîãèéí
ýì÷ óäèðäàí ÿâóóëíà.
Á. ¯éë àæèëëàãààíû á¿ëýã : Òóñãàé ñóðãàëò ä¿¿ðãýñýí ýì÷, ñýòãýë ç¿é÷

óäèðäàí ÿâóóëíà. 7 õîíîãò 5 óäàà 1 öàãèéí õóãàöààòàé 6-10 õ¿íèé

á¿ðýëäýõ¿¿íòýé çîõèîí áàéãóóëíà.
Â. Òóñëàõ á¿ëýã : Ìýðãýæëèéí áóñ áóþó ò¿¿íèé á¿ëãèéí õýí íýã íü
óäèðäàí 7 õîíîãò 1-2 óäàà 1 öàãèéí õóãàöààòàé çîõèîí áàéãóóëíà.
Ã. Ãýð á¿ëèéí á¿ëýã : Íàðêîëîãèéí ýì÷ 7 õîíîãò 1 óäàà çîõèîí ÿâóóëíà.
Ä. Ãàíöààð÷èëñàí óóëçàëò : íàðêîëîãèéí ýì÷ ºâ÷òºí òóñ á¿ðòýé 7 õîíîãò
2 óäàà 30 ìèíóò óóëçàæ ÿðèëöäàã ãàíöààð÷èëñàí ñýòãýë çàñëûí
ýì÷èëãýý þì.
Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý
Ñýòãýë ñàíààíû ò¿ãø¿¿ð ãóòðàëûã ñàéí ýì÷èëæ íèéãýì ñýòãýöèéí
òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ íü äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõýä ÷óõàë íºëººòýé.
Äàõèëòûã áàãàñãàäàã ýì¿¿äèéã õýðýãëýæ áîëíî. Àêàìïðîñàòå 330ìã
øàõìàëûã ºäºðò 3 óäàà10 õîíîã, íàëòðåêñîí 50 ìã øàõìàëûã ºäºðò íýã
óäàà10 õîíîã, äèñóëüôèðàìûã 500ìã øàõìàëûã ºäºðò íýã óäàà 20-30
õîíîã õýðýãëýæ áîëíî.
Áàòæóóëàõ ýì÷èëãýý, õÿíàëò

Õàðúÿàëëûí äàãóó ºðõ, ñóìûí ýì÷ àðõèíû àñóóäàëòàé ýñýõèéã
òîäðóóëæ ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò ÿâóóëæ ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà. Àðõèíààñ
ãàðãàõ ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ áà
3 æèë ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýì÷ëýãäýíý. Ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà ººðèéí
îðøèí ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðîõ
áà ýõíèé ñàðä 2 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà õÿíàëòàíä èðæ
¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé
ªâ÷òºí ò¿¿íèé ãýð á¿ëä ºãºõ ìýäýýëýë

• Àðõèíä äîíòîõ ºâ÷èí áîë õîðò çóðøèë áèø áèîëîãè, íèéãýì, ñýòãýë
ç¿éí ìàø îëîí òîîíû íîöòîé ¿ð äàãàâàðò õ¿ðãýäýã ñýòãýöèéí ºâ÷èí
þì.
• Àðõè õýðýãëýõýý çîãñîîõ áóþó áàãàñãàõ íü áèå ñýòãýöèéí ýð¿¿ë ìýíäýä
àøèãòàé òºäèéã¿é áàñ ãýð á¿ë, íèéãìèéí àìüäðàëä ýåðýã íºëºº
¿ç¿¿ëíý.
• Àðõèíä äîíòîõ ºâ÷èí äàõèõ íü åðäèéí ¿çýãäýë þì. Õýäèé òèéì áîëîâ÷
àðõèíààñ ãàðàõ ãýæ òýâ÷ýýðòýé îðîëäîõ íü çîõèõ ¿ð ä¿íä õ¿ðíý.
• Æèðýìñýí ¿åä àðõè õýðýãëýõ íü áóþó ñîãòóóäàà ¿ð òîãòîîõ íü àðõèíû
øàëòãààíò ¿ð õºâðºëèéí ýìãýã õýìýýí ºâ÷èí ¿¿ñãýíý.
• Ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýýã ñàéí äóðûí ¿íäñýí äýýð õèéëãýõ íü ýäãýðýëò
áîëîí äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õàìãèéí ãîë íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
• ªâ÷òºíä ýì÷èëãýý õèéõ ÿâöàä áîëîí äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõýä
ãýð á¿ëèéí òóñëàìæ äýìæëýã îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà õàìò îëíû
òóñëàìæ øààðäëàãàòàé áàéäàã.

ªâ÷òºí ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéõýíä ºãºõ çºâëºãºº.

Àðõè óóõàà çîãñîîæ áóé ºâ÷òºíä
• Àðõè õýðýãëýõýý çîãñîîõ ºäðèéã òîâëîõ
• ªíäºð ýðñäýë á¿õèé òîõèîëäëûã äàâàí òóóëàõ çàéëñõèéõ àðãà çàìûã
ÿðèëöàõ.
• Àðõèíààñ çàéëñõèéõ òóñãàé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ
• Àðõè õýðýãëýäýã íàéç íºõºääºº àâòàãäàõã¿é áàéõ
• Àðõèíààñ ãàðàõàä íü òóñàëæ ÷àäàõ íàéç íºõºä, ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äèéã
ºâ÷òºíä îéðòóóëàõ
• Ò¿¿íèéã çýìëýæ, àä ¿çýæ, ø¿¿ìæèëæ áîëîõã¿é
• Àðõèíààñ øàëòãààëæ ¿¿ñýõ íèéãýì, ñýòãýë ç¿é, ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã
Àðõèíä äàõèí îðñîí ºâ÷òºíä:
• Àìæèëò á¿ðèéã èëð¿¿ëýí ñàéøààõ
• Äàõèëòàíä õ¿ðãýñýí íºõöºë, øàëòãààíûã ÿðèëöàõ
• Äàõèëò ºãñºí ¿åä çàéëøã¿é äàõèí ýì÷ë¿¿ëýõ
• ªâ÷òºí ãýðòýý áàéõ, àìáóëàòîðèîð áîëîí ñòàöèîíàðò ýì÷ëýãäýõ ÿâöäàà
íèéãìèéí ðåàáèëèòàöèä õàìðàãäàõ íü ÷óõàë ãýäãèéã òàéëáàðëàæ ºãºõ
• ªºðòºº òóñëàõ áàéãóóëëàãóóäòàé, äýìæèõ á¿ëãèéí öóãëààíä õàìðàãäàí,
õàìòðàí àæèëëàõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé ãýäãèéã òàéëáàðëàæ ºãºõ.
2. ÎÏÈÎÈÄÓÓÄÛÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ (F 11)
Òîäîðõîéëîëò Îïèîèäûã ýìíýëãèéí áóñ çààëòààð óäààí õóãàöààíä

õýðýãëýæ òóõàéí õ¿í îïèîèäîä ýìãýã áàéäëààð äàñ÷ áèå
ìàõáîäü ñýòãýö ìýäðýëèéí òîãòîëöîî çàí ¿éë ò¿¿íèéã
õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é ¿ã¿éëýõ øèíæ èëýðäýã ýìãýãèéã
Îïèîèäóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã
õýìýýí òîäîðõîéëíî. Îïèóì áîëîí íàìóó öýöãèéí ñ¿ðëèéã
áàñ òýäíýýñ ÿëãàæ àâñàí á¿õ íàðêîòèê àëêàëîèäóóäûã
òýð÷ëýí ìîðôèí òºñò ¿éë÷ëýë á¿õèé íèéëýã áýëäìýë¿¿äèéã
õóðààíãóéëàí îïèîèä õýìýýõ íýð òîìú¸îãîîð èëýðõèéëäýã.

• Ìèêðî áîëîí ìàêðîñîöèóìûí íºëººëºë
• Õ¿ì¿¿æëèéí îíöëîã
• Ñýòãýëç¿éí õýëáýðèéí îíöëîã
• ªâ÷èí íàìäààõ øààðäëàãà
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëûã òàéëàõ äàñàí çîõèöîë ìóó

Àíãèëàë F 11.0 Îïèîèäûí õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî

F11.01 Ãýìòýëòýé
F11.02 Ýìíýëãèéí áóñàä õ¿íäðýëòýé
F11.03 Äýìèéðýëòýé
F11.04 Õ¿ðòýõ¿éí ýìãýãòýé
F11.05 Êîìòîé
F11.20 Îäîîãîîð òýâ÷èõ øèíæ òýìäýã
F11.21 Òîäîðõîé íºõöºëä ë òýâ÷èõ
F11.22 Çºâõºí ýìíýë ç¿éí õÿíàëòûí äîð òýâ÷èõ
F11.23 Çºâõºí ýìèéí áîäèñûí íºëººãººð ë òýâ÷èõ
F11.24 Îäîîãîîð îïèîèäûã õýðýãëýæ áàéãàà
F11.25 ¯å ¿å õýðýãëýõ
F11.4 ¯ã¿éëýõ äýìèéðýë
F11.5 Ñîëèîðîõ ýìãýã
F11.50 Øèçîôðåíè òºñò
F11.51 Äýìèéðýõ õàíäëàãàòàé
F11.52 Õèé ¿çýãäëèéí øèíæ äàâàìãàéëñàí
F11.53 Îëîí ÿíçûí øèíæ òýìäýã á¿õèé
F11.54 Ñýòãýë ãóòðàë äàâàìãàéëñàí
F11.55 Õººðëèéí øèíæ äàâàìãàéëñàí
F11.71Áèå õ¿íèé, çàí ¿éëèéí ýìãýã
F11.75 Õîæóó äåáþò á¿õèé ñîëèîðîõ ýìãýã
F11.9 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí òîäîðõîé áóñ ýìãýã¿¿ä

Ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä
Îïèîèäóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã

äàðààõ 3 õàì øèíæèéí íèéëáýð þì. ¯¿íä:
1. Õ¿í îïèîèäûí õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ, òýñâýðëýõ ÷àäâàðàà àëääàã.
2. ªºðòºº ÿìàð÷ õÿíàëò òàâèõ ÷àäâàðã¿é “¿ã¿éëýõ øèíæ” áèé áîëæ
ñýòãýöèéí õàðààò áàéäàë ¿¿ñäýã.
3. Îïèîèäóóäûí íºëººãººð áèå ìàõ áîäü õÿìðàí äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã
õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò áàéäàë ¿¿ñíý.
Îïèîèäóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò áàéäàë þì.
Îíîøëîãîî
• Îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ àíàìíåçýýð îïèîèäûí òºðëèéí áîäèñûã
õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ?
• Áîäèò ¿çëýãýýð ýìãýã ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ
• Ëàáîðàòîðûí áîëîí áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð èëýðñýí ººð÷ëºëòèéã
Îïèîèäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó , Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

• Áèåèéí Îïèîèäóóäûí òóíã • Õîðäëîãî Îðøèí
Îïèîèäûí øàëòãààíò öî÷ìîã õîðäëîãî
áîëîí õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõýä òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí

ñýòãýöèéí õîðäîæ, óõààí àëäàõ õàðúÿàëàëûí
áóþó êîìä îðîõ, óõààí • Øèíæ
òàëààñ òýìäãèéí äàãóó ýìíýëýãò
íîéðìîãëîí áàëàðòàõ,
èëðýõ õýâòýæ
àìüñãàëàëò òàñàëäàõ, ýñðýã
çîâèóðûã öóñíû äàðàëò áóóðàõ, ýì÷ë¿¿ëíý.
àñóóõ ýì÷èëãýý Ýìíýëãýýñ
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ,
• Îäîîãèéí àíõààðàë ñóëðàõ, þì ãàðñíààñ
F11.0
ñýòãýöèéí áîäîõ ñýòãýõ ÷àäâàð õîéø îðøèí

áàéäëûã áóóðàõ, íîéðìîãëîõ, ñóóãàà ãàçðûí
øàëãàõ õýë ÿðèà ººð÷ëºãäºõ, ñóì, ºðõèéí
õ¿¿õýí õàðàà
• Áèåèéí ýì÷ õÿíàæ,
íàðèéñàõ, áèåèéí
åðºíõèé òåìïåðàòóð áóóðàõ,
îíîøèëæ,
áàéäëûã àðüñ õóðàéøèõ, àðüñ ýì÷èëãýýíä
öàéõ øèíæ¿¿ä èëýðíý. õàìðóóëíà.
¿çýõ,
àæèãëàõ

• Îïèîäûí • Îïèîèäûí õ¿÷òýé • Õîðäëîãî Àääèêòîëîãèéí

äààõ õÿíàëòã¿é õýðýãëýý òàéëàõ íàðèéí
• ¯ã¿éëýõ áàéäàë,
÷àäâàð äààö èõñýíý • Îðëóóëàõ ìýðãýæëèéí
ÿìàð áàéíà • Õîðòîé áàéëàà ýì÷èëãýý ýì÷ ýì÷èëíý.
âý? ÷ òýâ÷èõã¿é • Äàõèëòààñ Ýì÷èéí
• Óã áîäèñò õýðýãëýñýýð áàéõ óðüä÷èëàí õÿíàëòàíä
äóð ¿¿ñíý
õÿíàëò • ìýäðýëèéí òàëààñ ñýðãèéëýõ 3 æèë
òàâèõ ïàðàñèìïàòèê ýì÷èëãýý ýì÷ë¿¿ëíý.
÷àäâàð (âàãóñ) ìýäðýëèéí • Ñýòãýë
õýð çýðýã õººðëèéí øèíæ¿¿ä çàñëûí
òîä èëýðíý
áàéãààã • Õ¿¿õýí õàðàà ýì÷èëãýý
Îïèîèäûí øàëòãààíò ýðõøýýëèéí õàì øèíæ F11.2

àñóóõ íàðèéñíà • Áàòæóóëàõ
• Çàõûí ìýäðýëèéí ýì÷èëãýý
ñààæèëò ¿¿ñíý
• Õ¿ðýëöýõ ìýäðýìæ
áóóð÷, Ñýòãýë
ñàíàà òàâã¿éòíý
• ªòãºí õàòíà
• Ýëýãíèé ¿éë
àæèëëàãàà
àëäàãäàíà
• Äîòîð ìóõàéðàõ,
áººëæèñ öóòãàõ
• Í¿äíèé ºðºâñºë
¿¿ñíý
• Í¿¿ð ñýëõðýýòíý
• Öóñíû äàðàëò
áóóðíà, ñóäàñíû
õ¿÷äýë ñóëàð÷,
ò¿¿íèé öîõèëò
óäààøèðíà
• Áàãòðàà òºñò
áàéäàë ¿¿ñíý
• Ðåôëåêñ¿¿ä áóóðíà
• Àðüñ õóóðàéøèíà,
àðüñíû ºíãº øàð
òóÿòàé áîëîõ,
òàðèàíû ìºð¿¿ä
àðüñàíä òîä
èëýðíý
• Áýëãèéí äóð
ñîíèðõîë õ¿ðýõã¿é
áîëæ áýëãèéí ÷àëõ
áóóðíà
• Ñàðûí òýìäýã
çîãñîíî
•Áèå õ¿íèé äîðîéòîë
èëýðíý

• Ñýòãýë
çîðèãã¿éäëèéí
õàìøèíæ
àæèãëàãäàíà,
èäýâõã¿é áîëíî.
• Áèåèéí • ¯ã¿éëýõ õàì • Õîðäëîãî Îðøèí
øèíæèéí ýõëýë áà òàéëàõ
áîëîí ÿâö íü õóãàöààíû
ñóóãàà ãàçðûí
ñýòãýöèéí • Øèíæ õàðüÿàëëûí
õóâüä ñ¿¿ëèéí
çîâèóð òóíã õýðýãëýñíèé òýìäãèéí äàãóó
3-6 öàãèéí äàðàà ýñðýã
øàíàëãàà àääèêòîëîãèéí
íü ãàð÷ èðæ áà 10 ýì÷èëãýý
óã áîäèñûã õîíîã õ¿ðòýë èëýð÷ • Äàõèëòààñ ýì÷èéí
òýâ÷ñýíýýñ áîëäîã, çàðèì ¿åä
óðüä÷èëàí õÿíàëòàíä
1,5-2 ñàð õ¿ðòýë
õîéø õýä ¿ðãýëæèëäýã. ¯ã¿éëýë ñýðãèéëýõ ýì÷ë¿¿ëíý.
õîíîãèéí
Îïèîèäûí øàëòãààíò øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë F11.3

óíàëò òàòàëòààð áà • Ñýòãýë
äàðàà äýìèéðëýýð õ¿íäýð÷ çàñëûí
áîëíî. ýì÷èëãýý
èëýðñýíèéã • Ýíý ¿åä ñèìïàòèê
àñóóõ? ìýäðýëèéí õººðºë
äàâàìãàéëñàí øèíæ
òýìäã¿¿ä èëýðíý.
• Õ¿¿õýí õàðàà
ºðãºñíº.
• Ç¿ðõíèé öîõèëò
îëøèðíî, õºëºðíº,
ñàëãàëàõ, ÷è÷ðýõ
• Áºëæèñ öóòãàíà,
õîäîîäíû ø¿¿ñíèé
õ¿÷èëëýã ÷àíàð
èõñýíý
• Ãýäýñ áàçàëæ
ºâäºíº, ñóóëãàíà
• ßñ áóë÷èí ÿíãèíàæ
ºâäºíº
• ×èõ øóóãèíà,
íàéòààíà, ýâøýýíý
• Öóñàí äàõü
ñàõàðûí õýìæýý
èõñýíý
• Ñýòãýëýýð
óíàæ, àìèà õîðëîõ
îðîëäëîãî õèéíý,
àìèà õîðëîæ ìýäíý.
• Áóõèìäàæ,
ò¿ãø¿¿ðëýæ, õèëýãíýõ
äîãøèðîõ òîõèîëäîë
ãàðíà.
• ªâ÷òºí îïèîèäûã
õýðýãëýõ õ¿÷òýé
õ¿ñýëòýé áàéíà
• Òàéâàí áóñ
• Ñýòãýë ãóòðàë
• Íîéðã¿éäýë

Øèíæèëãýý
Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð îïèàòûã èëð¿¿ëýõ, õèéí
õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä îïèîèäûí ò¿âøèíã
òîäðóóëíà, áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóä ººð÷ëºãäñºí,
íàëîêñîíû ñîðèëûã õýðýãëýõ.
Ýì÷èëãýý
Îïèîèäûí õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãûí ýì÷èëãýý
Õ¿íäýýð õîðäñîí ¿åä áóþó êîìä îðñîí ¿åä àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàæ
áóþó àìüñãàë òàñàëäñààð, ýöýñò íü ºâ÷òºí íàñ íºãöºõ àþóëòàé ó÷èð ñýõýýí
àìüäðóóëàõ ýì÷èëãýý ÿàðàëòàé õèéíý. Èéì áàéäàëòàé îïèîèäóóäûí
àíòàãîíèñòóóäààñ ÿàðàëòàé õýðýãëýíý.
Îïèîèäóóäûí àíòàãîíèñòóóäûí ýì÷èëãýý

Íàëîðôèíààð ýì÷ëýõ 0,5% -èéí 1-2 ìë íàëîðôèíû óóñìàëûã
âåíèéí ñóäñàíä òàðèíà. Áèå õèéãýýä ñýòãýöèéí áàéäàë çàñðàõã¿é áàéâàë
íàëîðôèíûã 10-15 ìèíóòûí çàâñàðëàãàòàéãààð 3-7 óäàà õýðýãëýæ áîëíî.
Åðºíõèé òóí íü íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 0,004 ãð áóþó 0,5% -èéí 8 ìë óóñìàëààñ
õýòýð÷ ¿ë áîëíî.
Íàëîêñèíààð ýì÷ëýõ. Íàëîêñèíèéã ýõíèé 30-45 ìèíóòàíä 0,4 ìã-ààñ 4-
5 óäàà âåíèéí ñóäñàíä òàðèíà. Ò¿¿íèéã 0,4 ìã-ààð 2-3 ìèíóòûí çàéòàé
2-3 óäàà âåíèéí ñóäñàíä òàðèõàä óõààí îðîõã¿é àìüñãàëàëò ñàéæðàõã¿é
áàéäàë õ¿íä õýâýýð ¿ðãýëæèëñýýð áàéâàë îïèîèäûí áóñàä øàëòãààíò
õîðäëîãî áàéõûã ¿ã¿éñãýõã¿é. Íàëîêñèí ìàø áîãèíî õóãàöààãààð ¿éë÷ëýõ
ó÷èð ºâ÷òºí äàõèí êîìä îðæ áîëçîøã¿é. Èéìä ºâ÷òºíèé áàéäëûã 24
öàãèéí òóðø õÿíàæ àæèãëàõ õýðýãòýé.
Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý

• Â-èéí òºðëèéí âèòàìèíóóä. Òèàìèí õëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 3ìë-ýýð 5 õîíîã áóë÷èíä, ïèðèäîêñèí
ãèäðîõëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 2-
4ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä, àñêîðáèíû õ¿÷ëèéí 5%-èéí 2ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5-10ìë-ýýð ãëþêîçèéí 40%-èéí 10ìë óóñìàëòàé
õàìò ñóäñààð 5 õîíîã, íèêîòèíû õ¿÷ëèéí 1%-èéí 1ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 2ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä òàðèíà.
• Íîîòðîïûí á¿ëãèéí ýì¿¿ä. Ïèðàöåòàì 20%-èéí 5ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ, óóõààð
áîë ºäºðò 250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã õýðýãëýíý.
• Õîðäëîãî òàéëàõ. Ãåìîäåç 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà,
3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã
õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16 äóñëààð õèéíý.
• ªâ÷èí íàìäààõ. Àíàëüãèí 500 ìã-ààð ºäºðò 1-3 óäàà, àöåòèëñàëèöèëûí

õ¿÷èë 500 ìã-ààð ºäºðò 3-4 óäàà, ¿å ìº÷íèé ºâäºëòèéí ¿åä èáóïðîôåí
200 ìã-ààð ºäºðò 3-4 óäàà. Ýíý ýì÷èëãýýí¿¿äèéã 5-7 õîíîã õèéíý.
• Õîðûí åðºíäºã. Àòðîïèí ñóëüôàòûã 0,1% -èéí 1 ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã 2 öàãèéí çàéòàé 3-4 óäàà àðüñàí äîð òàðèíà.
• Õ¿÷èëòºðºã÷ººð àìüñãàëóóëíà.
• Ëîáåëèíûã 0,3-0,5 ìë 1% óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð 1-25 ìèíóòàíä
õèéíý àìüñãàëûí äóòàãäàë àðèëàõã¿é áàéâààñ õèéìýë àìüñãàë õèéíý.
• Õîäîîäûã 0,5%-èéí òàíèíû óóñìàëààð áóþó 0,02-0,1% -èéí êàëèÿ
ïåðìàíãàíàòûí óóñìàëààð óãààíà.
• Øýýñèéã øýýëã¿¿ðýýð àâàõ.
• Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä 2,5% àìèíàçèíû 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã, ýñâýë 2,5% òèçåðöèíû 2ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã áóë÷èíä òàðèíà.
Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25-50ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3
øèðõýãýýð 2-3 ñàðûí õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä
äèàçåïàìûã 10-40 ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóíà.
Îðëóóëàõ ýì÷èëãýý
Ìåòàäîíûã ýõíèé 2 õîíîã 30-40 ìã-ààð ºäºðò íýã óäàà, äàðààãèéí
2 ºäðèéí òóðø 50-80 ìã-ààð ºäºðò õýðýãëýíý Áàéíãà ýì÷èéí õÿíàëòàíä
áàéæ õýðýãëýíý. ªäºð áîëãîí ýì÷ýýñ ýìèéã àâíà. Ìåòàäîíûã õýðýãëýñíýýð
ºâ÷òíèé äóíä ãýìò õýðýãò ºðòºõ ìàãàäëàë áóóðäàã áîëîí ñóäàñ òàðèàãààð
äàìæäàã õàëäâàðûã áàãàñãàíà. (ÕÄÕÂ, âèðóñò ãåïàòèò ãýõ ìýò)
Äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî íü äàõèí îïèîèäûã õýðýãëýõýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, îïèîèäûã äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë
ìýíäèéí àñóóäëûã øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä òîäîðõîé áàéð
ñóóðü ýçëýõ.
• ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéã ýì÷ëýõ
• ìàíñóóðàõ ýìãýã äóð õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ
• ñýòãýë çàñëûí á¿ëãèéí áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ýì÷èëãýýã õèéõ
• çàí ¿éëèéã ýì÷ëýõ
• ãýð á¿ëèéí ñýòãýë çàñàë
• äýìæèõ á¿ëãèéí òóñëàëöààã àøèãëàõ /íýð õàÿãã¿é ìàíñóóðàã÷èä áóþó NA
Õÿíàëò
Îïèîèäûí õýðýãëýýã ºðõ, ñóìûí ýì÷ èëð¿¿ëæ, ìýðãýæëèéí
ýìíýëýãò øèëæ¿¿ëíý.
Íàðêîëîãèéí íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷ ñòàöèîíàðò áîëîí àìáóëàòîðèéí
íºõöºëä ýì÷èëíý. Äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ ñýòãýë çàñëûí äýìæèõ á¿ëýãò
ºâ÷òºí ñàéí äóðûí ¿íäñýí äýýð õàìðàãäàæ áîëíî.

3. ÊÀÍÍÀÁÈÍÎÉÄÛÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ
ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F12
Òîäîðõîéëîëò Äîíòîõ ýìãýã ñóäëàëä á¿õ òºðëèéí îëñíû óðãàìëûã

êàííàáèñûí óðãàìàë ãýæ íýðëýäýã.
Ýíýòõýãèéí êàííàáèñ õàìãèéí õ¿÷òýé ìàíñóóðóóëàõ
¿éë÷èëãýýòýé. Ìîíãîëûíõ ìàíñóóðóóëàõ ¿éë÷èëãýý íü
õàðüöàíãóé áàãà áàéäàã.
Ýíýõ¿¿ îëñíû óðãàìëààñ 400 îð÷èì ìàíñóóðóóëàõ
¿éë÷èëãýýòýé áîäèñ ãàðãàæ àâààä áàéíà. Ýäãýýð íü
òóñ á¿ðäýý êàííàáèíîéä áîäèñûã àãóóëäàã.
• Ñýòãýë ç¿éí õýëáýðèéí îíöëîã
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëûã òàéëàõ , äàñàí çîõèöîëò ìóó
Àíãèëàë F 12.0 Êàííàáèíîéäûí õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî
F12.05 Êîìòîé


F12.71 Áèå õ¿íèé, çàí ¿éëèéí ýìãýã
F12.8 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí áóñàä
ýìãýã¿¿ä
F12.9 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí òîäîðõîé áóñ
ýìãýã¿¿ä
Êàííàáèíîéäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä
• Êàííàáèñûí õ¿÷òýé õîðòîé õýðýãëýý, ýìãýã äóðóóä , ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ

• Õÿíàëòàà àëäàõ
• Äààõ ÷àäâàðûí ººð÷ëºëò
• Øàðòàõ õàì øèíæ
Îíîøëîãîî
• Îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ àíàìíåçýýð êàííàáèíîéäûí òºðëèéí áîäèñûã
õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ?
• Ëàáîðàòîðèéí áîëîí áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð èëýðñýí ººð÷ëºëòèéã

Êàííàáèíîéäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí ýìíýë ç¿éí øèíæ, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó, àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà
•Êàííàáèíîéäûí •Ýõíèé ¿åä ñýòãýë •Õîðäëîãî Õ¿íäýðñýí

òºðëèéí õººðºí áàÿñàæ , òàéëàõ êîìûí
Êàííàáèíîéäûí öî÷ìîã õîðäëîãî F12.0

áàéäàëä
áîäèñ ñ¿¿ëäýý õàðààíû •Øèíæ áàéãàà
õýòð¿¿ëýí áîëîí ñîíñãîëûí òýìäãèéí ºâ÷òºíèéã
õýðýãëýñýí õèé ¿çýãäýë, ãàæóó ýñðýã õàðüÿàëëûí
ýñýõ? òóñãàë èëýðíý. ýì÷èëãýý äàãóó ýð÷èìò
ýì÷èëãýýíèé
•Àíõ óäàà èõ •Öàã õóãàöàà, îðîí òàñàãò
õýìæýýãýýð çàéí áàðèìæàà õýâò¿¿ëæ
õýðýãëýñýí àëäàãäàíà ýì÷èëíý.
ýñýõ? •Ñýòãýë õººðºë, Ýìíýëãýýñ
ãàðñíû äàðàà
àéäàñ ò¿ãø¿¿ð ºðõèéí ýì÷
èëýðíý. õÿíàíà.
•Ñèíóñîâàÿ
òàõèêàðäè
•Áîñîî áàéäàëä
äàðàëò óíàíà,
õýâòýý áàéäàëä
äàðàëò èõñýíý
•Õýð çýðýã óäààí •Ñýòãýöèéí áîëîí • Õîðäëîãî Ñòàöèîíàðò
êàííàáèíîéäûí áèåèéí õàðààò òàéëàõ àääèêòîëîãèéí
Êàííàáèíîéäûí ýðõøýýëèéí õàì øèíæ
òºðëèéí áîäèñ áàéäàë ¿¿ñýõ • Äàõèëòààñ íàðèéí

ìýðãýæëèéí
õýðýãëýñýí áý? •ªíäºð òóíãààð îëîí óðüä÷èëàí
ýì÷èéí
•Óã áîäèñò ñàð õýðýãëýõýä ñýðãèéëýõ õÿíàëòàíä
õÿíàëò òàâèõ ñýòãýë çîðèãã¿éäëèéí • Ñýòãýöèéí ýì÷èëíý.
÷àäâàð õýð çýðýã õàì øèíæ ººð÷ëºëòèéã
áàéíà? ,ò¿ãø¿¿ðëýõ ýìãýã ýì÷ëýõ
¿¿ñ÷ áîëíî. • Ìàíñóóðàõ
F12.2
•Õàðààíû áîëîí ýìãýã äóð

ñîíñãîëûí õèé õ¿ñëèéã
¿çýãäë¿¿ä,ìºðäºõ áóóðóóëàõ
á¿ëãèéí äýìèéðýë • Ñýòãýë çàñëûí
¿¿ñ÷ áîëíî. ýì÷èëãýý
•Óõààí äýìèéðýí • Çàí ¿éëèéã
áàëàðòàõ ýì÷ëýõ
•Ñýòãýö îðãàíèê õàì • Äýìæèí
øèíæ òóñëàõ á¿ëãèéí
•Áèå õ¿íèé ¸ñ òóñëàëöààã
ñóðòàõóóíû äîðîéòîë àøèãëàõ

• Ñýòãýöèéí • Íîéðã¿éäýõ, óóðëàæ • Õîðäëîãî Ñòàöèîíàðò

áîëîí áèåèéí óöààðëàõ, àéõ, òàéëàõ àääèêòîëîãèéí
Êàííàáèíîéäûí ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ F12.3

çîâèóð óã ò¿ãøèõ,õºäºëãººí • Äàõèëãààñ ýì÷èéí
õÿíàëòàíä
áîäèñûã èõñýõ, ãàð óðüä÷èëàí
ýì÷èëíý.
õýðýãëýõýý ñàëãàëàõ,ýðýýí ñýðãèéëýõ
òýâ÷ñýíýýñ áóë÷èí ºâäºõ • Ñýòãýöèéí
õîéø õýä • ¯å ¿å óõààí ººð÷ëºëòèéã
õîíîãèéí äàðàà áàëàðòàõ ýì÷ëýõ
èëýðñýíèéã • Ñýòãýë ãóòðàõ • Ìàíñóóðàõ
àñóóõ? • Ìàíñóóðàõ áîäèñîî ýìãýã äóð
õýðýãëýõ ãýñýí õ¿ñëèéã
õ¿÷òýé ¿ã¿éëýõ øèíæ áóóðóóëàõ
èëýðíý. • Ñýòãýë
• Äýýðõ øèíæ¿¿ä óã çàñëûí
áîäèñûã õýðýãëýõýý ýì÷èëãýý
òýâ÷ñýíýýñ õîéø
7-21 õîíîãèéí äàðàà
èëýðíý.
Øèíæèëãýý
Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð êàííàáèíîéä áîëîí ò¿¿íèé
çàäðàëûí ºâºðìºö íýãäë¿¿äèéã èëð¿¿ëýõ, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð
õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä óã áîäèñûí ò¿âøèíã òîäðóóëíà, áèîõèìèéí
øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóäûã ¿çýõ.
ßëãàõ îíîø
Áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí
¿éëèéí ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîíî.
Ýì÷èëãýý
1. Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý
õàìò ñóäñààð 5 õîíîã, íèêîòèíû õ¿÷ëèéí 1%-èéí 1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã 2ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä òàðèíà.
• Íîîòðîïûí á¿ëãèéí ýì¿¿ä. Ïèðàöåòàì 20%-èéí 5ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ, óóõààð áîë ºäºðò
250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã óóíà.
• Õîðäëîãî òàéëàõ. Ãåìîäåç 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà
3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò
1 óäàà 3-4 õîíîã ñóäñàíä äóñëààð òàðèíà.

2. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý

Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã, ýñâýë òèçåðöèíèé 2.5%-èéí
2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã òàðèíà. Ñýòãýë
ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25ìã-ààð ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 2-3 ñàðûí
õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä äèàçåïàìûã 10-40ìã
øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóæ õýðýãëýíý. Áóñàä èëýðñýí
øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýã òîõèðóóëàí õèéíý.
3. Äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí êàííàáèíîéäûã
õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ,
ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä òîäîðõîé
áàéð ñóóðü ýçëýõ.
• Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéã ýì÷ëýõ
• Ìàíñóóðàõ ýìãýã äóð õ¿ñëèéí áóóðóóëàõ
• Ñýòãýë çàñëûí á¿ëãèéí áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ýì÷èëãýýã õèéõ.
• Çàí ¿éëèéã ýì÷ëýõ
• Ãýð á¿ëèéí ñýòãýë çàñàë
• Îð÷íûã ñîëèõ ººð÷ëºõ
• Ãýð á¿ë ýöýã ýõèéí õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ
Õÿíàëò
Êàííàáèíîéäûí òºðëèéí áîäèñûã õýðýãëýäýã ýñýõèéã ºðõ, ñóìûí
ýì÷ èëð¿¿ëæ ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò øèëæ¿¿ëíý. Ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò
ýìèéí ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ áà
¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé.
4. ÒÀÉÂØÐÓÓËÀÕ ÁÎËÎÍ ÓÍÒÓÓËÀÕ ÁÎÄÈÑÓÓÄÛÍ

ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F13
Òîäîðõîéëîëò Òàéâøðóóëàõ áóþó íîéðñóóëàõ ýì áîäèñûã åðºíõèéä íü

òàéâøðóóëàõ ýì, íîéðñóóëàõ ýì ãýæ 2 òîì á¿ëýãò õóâààíà.
Õ¿íèé ñýòãýëèéí çîâèóð øàíàëãààã àðèëãàæ, ñýòãýë
çîâíèõûã áîëèóëæ, ñýòãýë ñàíààã òàéâàí àìãàëàí áîëãîäîã
áîäèñûã òàéâøðóóëàõ ýì /ñåäàòèê/, íîéðìîã áàéäëûã
¿¿ñãýõ áóþó óíòóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé áîäèñûã íîéðíû áóþó
óíòóóëàõ ýì /ãèïíîòèê/ ãýæ íýðëýíý. F13 áóþó Òàéâøðóóëàõ
áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí
¿éëèéí ýìãýã¿¿äýä: Áàðáèòóðàòàä äîíòîõ ºâ÷èí, Áðîìèçì,
Õëîðàëèçì, Íîêñèðîí áîëîí Òàðäèëûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí
áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã, Áåíçîäèàçåïèíä äîíòîõ ýìãýã çýðýã
ýìãýã¿¿ä îðíî.


• Ñýòãýëç¿éí õýëáýðèéí îíöëîã
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëûã òàéëàõ äàñàí çîõèöîë ìóó
Àíãèëàë F 13.0 Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí
õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî
F13.05 Êîìòîé
F13.9 Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí òîäîðõîé áóñ ýìãýã¿¿ä


Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí
¿éëèéí ýìãýã äàðààõ 3 õàì øèíæèéí íèéëáýð þì. ¯¿íä:
1. Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ,
òýñâýðëýõ ÷àäâàðàà àëääàã.
3. Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäûí íºëººãººð áèå ìàõáîäü
õÿìðàí äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò
áàéäàë ¿¿ñíý.
Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí
çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí ¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò
áàéäàë þì.
Îíîøëîãîî
•Îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ àíàìíåçýýð òàéâøðóóëàõ, óíòóóëàõ òºðëèéí
áîäèñûã õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ?
•Áîäèò ¿çëýãýýð ýìãýã ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ
•Îäîîãèéí ñýòãýöèéí áàéäëûã øàëãàõ
•Ëàáîðàòîðûí áîëîí áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð èëýðñýí ººð÷ëºëòèéã
Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí

çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

• Áèåèéí áîëîí Òàéâøðóóëàõ, óíòóóëàõ Õîðäëîãî Õàðúÿàëëûí
ñýòãýöèéí ýìèéã ºíäºð òóíãààð òàéëàõ äàãóó ýìíýëýãò
òàëààñ èëðýõ õýðýãëýõýä õºäºëãººíã¿é Øèíæ õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëíý.
Òàéâøðóóëàõ, íîéðñóóëàõ áîäèñûí
øàëòãààíò öî÷ìîã õîðäëîãî F13.0
áîëæ, ã¿í íîéðñîëòûí òýìäãèéí Ýìíýëãýýñ

çîâèóðûã àñóóõ
áàéäàëä, êîìä îðíî. ýñðýã ãàðñíààñ õîéø
• Àìèà õîðëîõ
ÀÄ áóóð÷, àìüñãàë ýì÷èëãýý ñóì ºðõèéí ýì÷
çîðèëãîîð
ºíãºö ò¿ðãýñíý. Êîìûí õÿíàæ, îíîøëîæ,
íîéðíû ýì
áàéäàë ã¿íçãèéðýõýä ýì÷èëãýýíä
ºíäºð òóíãààð àìüñãàë óäààøèðíà,àðüñ õàìðóóëíà.
õýðýãëýñýí ýñýõ öàéõ, õàëóóí áóóðàõ,
• Îäîîãèéí ã¿í ðåôëåêñ¿¿ä àðèëæ
ñýòãýöèéí ïèðàìèäûí ººð÷ëºëòèéí
áàéäëûã øàëãàõ øèíæ¿¿ä èëýðíý.
• Áèåèéí åðºíõèé Àìüñãàëûí òºâ ñààæèõ,
áàéäëûã ¿çýõ , ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåìèéí
àæèãëàõ äóòàãäàëä îðæ ¿õýëä
õ¿ð÷ áîëíî. Óõààí

áàëàðòàõ, ñýòãýë õººðºõ

øèíæ á¿õèé ñîëèî ¿¿ñíý.
Õ¿íä ¿åä óõààí àëäàæ,
óíàëò òàòàëò èëýðíý.
• Ñýòãýö èäýâõò • Áèåèéí áà ñýòãýöèéí • Õîðäëîãî Àääèêòîëîãèéí
áîäèñûã õàðààò áàéäàë òàéëàõ íàðèéí
õýð óäààí • Áèå õ¿íèé äîðîéòîë, • Ñýòãýë ìýðãýæëèéí
Òàéâøðóóëàõ íîéðñóóëàõ áîäèñûí

õýðýãëýñýí áý? ¸ñ ñóðòàõóóíû óíàë çàñëûí ýì÷èéí õÿíàëòàíä
ýðõøýýëèéí õàì øèíæ F13.2

3-4 ñàðûí òóðø òîä èëýðíý ýì÷èëãýý ýì÷èëíý.
áàðáèòóðàòûã • Õýðýãëýýíä òàâèõ • Çàí
õîíîãò 0,5ãð- õÿíàëò àëäàãäàõ ¿éëèéã
ààð õýðýãëýæ • ªâ÷íèé òºãñãºëèéí ººð÷ëºõ
áàéñàí óó? 1- ¿å øàòàíä óõààí
1,5 ñàðûí òóðø äýìèéðýí áàëàðòàõ
óã ýìèéã 0,8 õàì øèíæ ýñâýë
ãð-ààð õýðýãëýæ õèé ¿çýãäëèéí õàì
áàéñàí óó? øèíæ á¿õèé ñîëèî
• Óã áîäèñò àæèãëàãäàíà
õÿíàëò òàâèõ • Îéã¿éäëèéí õàì øèíæ
÷àäâàð õýð èëýð÷ áîëíî - Õ¿íä
çýðýã áàéíà âý? ¿åä äààìæðàõ ñàà
• Áàéíãà ºâ÷èíòýé òºñòýé øèíæ
õýðýãëýäýã ¿¿? òýìäã¿¿ä èëýðíý.
• Áèåèéí áîëîí 1-2 õîíîãèéí äîòîð • Õîðäëîãî Îðøèí
Òàéâøðóóëàõ, íîéðñóóëàõ áîäèñûí
ñýòãýöèéí áèå ýðõòýíèé òàëààñ òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí

øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë F13.3
çîâèóð ººð÷ëºëò, 2 äàõü • Øèíæ õàðüÿàëëûí äàãóó

øàíàëãàà õîíîãîîñ óíàëò òýìäãèéí àääèêòîëîãèéí
óã áîäèñûã òàòàëòûí õàì øèíæ, 3 ýñðýã ýì÷èéí õÿíàëòàíä
òýâ÷ñýíýýñ äàõü õîíîãîîñ óõààí ýì÷èëãýý ýì÷ë¿¿ëíý.
õîéø õýä áàëàðòàõ õàì øèíæ
èëýðíý. Øèíæ òýìäã¿¿ä
õîíîãèéí äàðàà
íîéðñóóëàã÷ áîäèñûã
èëýðñýíèéã
õýðýãëýõýý òýâ÷ñýíýýñ
àñóóõ õîéø1—24 öàãèéí
äîòîð ýõýëæ 1-3 õîíîãò
äýýä öýãòýý õ¿ð÷
çàðèìäàà õ¿íä ¿åä 2
ñàð õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ
áîëíî.
• Áàðáèòóðàòûã • Õºäºëãººíèé èäýâõ Øèíæ Ñýòãýöèéí áîëîí
áîäèñûí øàëòãààíò ñîëèî F13.5
õýðýãëýýä õýä íýìýãäýõ, • Õèé òýìäãèéí íàðêîëîãèéí

Òàéâøðóóëàõ, íîéðñóóëàõ
õîíîæ áàéãààã ¿çýãäýë, äýìèéðýë ýñðýã ýìíýëýãò ýì÷

àñóóõ? • Ñýòãýë õººðºõ ýì÷èëãýý ñóâèëàã÷èéí
• Õýë òóëüòðààòàõ õÿíàëòàíä
• Äåëèðèé ýì÷ë¿¿ëíý.
• Ýïèëåïñè òºñò óíàëò
òàòàëò

Áàãàæèò øèíæèëãýý
• Øýýñíèé ñîðèëä 48 öàãèéí äîòîð òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûã
èëð¿¿ëíý.
• Õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä òàéâøðóóëàõ
áîëîí íîéðñóóëàõ ýìèéí ò¿âøèíã òîäðóóëíà.
• Áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóä ººð÷ëºãäñºí,
• Íàëîêñîíû ñîðèëûã õýðýãëýíý.
ßëãàõ îíîø
Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí
çàí ¿éëèéí ýìãýãèéã áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö íºëººò áîäèñûí
øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîíî.
(ýìíýëç¿éí èëðýëýýð, øýýñíèé ñîðèëîîð, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð).
Ñýòãýë ãóòðàõ ýìãýã, íåâðîç, ýïèëåïñè ãýæ áóðóó îíîøëîõ ÿâäàë áàéäàã.
Ýì÷èëãýý
1. Öî÷ìîã õîðäëîãûí ýì÷èëãýý
À. Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäàä õîðäñîí õ¿í
óõààíòàé áàéâàë äàðààõ ýì÷èëãýýã õèéíý.
• Áººëæ¿¿ëýõ
• Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäûí õîäîîäîíä øèìýãäýõèéã
ñààòóóëàõ çîðèëãîîð 20-30ãð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñèéã áóöàëñàí óñàíä
õîëüæ óóëãàõ
• Õîðäëîãî òàéëàõ øèíãýí¿¿äèéã âåíèéí ñóäñàíä äóñëààð õèéíý. Ãåìîäåç
400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà 3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí
0.9 %-èéí 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà 3-4 õîíîã ñóäñàíä
äóñëààð òàðèíà.
• Øýýñ õººõ ò¿ðãýí ¿éë÷èëãýýòýé ýì /ëàçèêñ/ òàðèíà.
Á. Òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäàä õîðäñîí õ¿í óõààíã¿é

êîìûí áàéäàëä áàéãàà òîõèîëäîëä:
• Ýð÷èìò ýì÷èëãýýíèé òàñàãò õýâò¿¿ëýí ýì÷èëæ øààðäàãäàæ áàéãàà á¿õ
àð÷èëãàà ñóâèëãààã ãàðäàí õèéíý.
• Àìüñãàëûí çàìûã öýâýðëýíý.
• Õîäîîäûã 0.25%-èéí êàëè ïåðìàíãàíàòûí óóñìàëààð áóþó
èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ á¿õèé á¿ëýýí óñààð óãààíà.
• Áàðáèòóðàòûí àíòàãîíèñò áîëîõ 0.5%-ûí 5-10 ìë áåìåãðèäèéí
óóñìàëûã âåíèéí ñóäñàíä äóñëààð óäààí õèéíý. ¯ð ä¿í ºãºõã¿é áîë
àìüñãàë, ñóäàñíû öîõèëò, öóñíû äàðàëòûã õýâèéí áîëîõ õ¿ðòýë
õóãàöààíä áåìåãðèäèéã 2-3 ìèíóòûí çàâñàðëàãàòàéãààð 4-5 óäàà
õèéíý. Áåìåãðèä áàéõã¿é òîõèîëäîëä 0.1%-ûí 3 ìë ñòðèõíèíèéã 3-4
öàãèéí çàéòàé âåíèéí ñóäñàíä õèéíý.

• Øýýñèéã øýýëã¿¿ðýýð àâíà.

• Äîãøèðîë èëýðâýë àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã ºäºðò1-3 ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã, ýñâýë òèçåðöèíèé
2.5%-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3 ìë-ýýð 3-7
õîíîã òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25ìã-ààð ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð
10-40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóæ õýðýãëýíý.

• Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé
òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3 ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã, ýñâýë
òèçåðöèíèé 2.5%-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3
ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã òàðèíà.
• Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíû 25ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3
øèðõýãýýð 2-3 ñàðûí õóãàöààòàé óóíà.
• Ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä äèàçåïàìûã 10-40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3
øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóíà.
• Áóñàä èëýðñýí øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýã òîõèðóóëàí õèéíý.

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí òàéâøðóóëàõ
áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ,
òàéâøðóóëàõ áîëîí óíòóóëàõ áîäèñóóäûã äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã
áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä
òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ ÿâäàë þì.
• ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéã ýì÷ëýõ
• ìàíñóóðàõ ýìãýã äóð õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ
• ñýòãýë çàñëûí á¿ëãèéí áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ýì÷èëãýýã õèéõ
• çàí ¿éëèéã çàñàõ ýì÷èëãýý õèéõ
• ãýð á¿ëèéí ñýòãýë çàñàë
• äýìæèõ á¿ëãèéí òóñëàëöààã àøèãëàõ /íýð õàÿãã¿é ìàíñóóðàã÷èä áóþó
NA
Õÿíàëò
Òàéâøðóóëàõ áà óíòóóëàõ ýì õýòð¿¿ëýí õýðýãëýäýã ýñýõèéã ºðõ,
ñóìûí ýì÷ èëð¿¿ëæ ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò øèëæ¿¿ëíý.
Ýìèéí ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ áà
2-3 æèë ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýì÷ëýãäýíý. Ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà ººðèéí
îðøèí ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðîõ áà
ýõíèé ñàðä 2-3 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà õÿíàëòàíä èðæ

5. ÊÎÊÀÉÍÛ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ

ÇÀÍ ÒªÐÕÈÉÍ ÝÌÃÝÃ
Òîäîðõîéëîëò Êîêàéí áîëîí ò¿¿íèé ñèíòåòèê ãàðàëòàé áîäèñóóäûã

óäààí õóãàöààãààð õýòð¿¿ëæ õýðýãëýñíýýð ñýòãýöèéí
áîëîí áèåèéí õàðààò áàéäàë ¿¿ñýõèéã êîêàéíä äîíòîõ
ºâ÷èí ãýíý. Ñýòãýöèéí õàðààò áàéäàë ìàø õ¿÷òýé
áèåèéí õàðààò áàéäàë ñóë èëýðíý. Áèå õ¿íèé äîðîéòîë
¸ñ ç¿éí óíàëò òîä èëýðäýã. Êîêàéíûã õýðýãëýõäýý òàðèõ
áóþó àì õàìðûí òàìõèíû õýëáýðýýð õýðýãëýíý.
• Ìèêðî áîëîí ìàêðîñîöèóìûí íºëºº
• Ñýòãýë ç¿éí îíöëîã
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëàà òàéëàõ øàëòãààíààð
Àíãèëàë F 14.0 Êîêàéíû õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî
F14.05 Êîìòîé


F14.8Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí áóñàä ýìãýã¿¿ä
F14.9Ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí òîäîðõîé áóñ
ýìãýã¿¿ä
• Êîêàéíû õ¿÷òýé õîðòîé õýðýãëýý, ýìãýã äóðóóä , ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ,

• Õÿíàëòàà àëäàõ
• Äààõ ÷àäâàðûí ººð÷ëºëò
• Øàðòàõ õàì øèíæ
Îíîøëîãîî
• Îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ àíàìíåçýýð êîêàéíû òºðëèéí áîäèñûã õýðýãëýäýã
ýñýõèéã àñóóõ?
• Ëàáîðàòîðûí áîëîí áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð èëýðñýí ººð÷ëºëòèéã

Êîêàéíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

ýìíýë ç¿éí øèíæ, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó Àíãè
Øèíæ òýìäýã Ýì÷èë Õÿíà
àæèãëà ëàë
• Êîêàéíû Òóíã õýòð¿¿ëýí • Õîðäëîãî Õ¿íäýðñýí
òºðëèéí õýðýãëýñíýýð õ¿¿õýí òàéëàõ êîìûí áàéäàëä
Êîêàéíû öî÷ìîã õîðäëîãî F14.0

áîäèñ õàðàà ºðãºñºõ, • Øèíæ áàéãàà ºâ÷òºíèéã
õýòð¿¿ëýí òàéâàí áóñ áîëîõ, òýìäãèéí õàðüÿàëëûí
õýðýãëýñýí íîéð õÿìðàõ, ãàð ýñðýã äàãóó ýð÷èìò
ýñýõ? ñàëãàëàõ,÷è÷ðýõ, ýì÷èëãýý ýì÷èëãýýíèé
õàëóóðàõ, í¿¿ð
• Àíõ òàñàãò õýâò¿¿ëæ
óëàéõ, òàòàëò
óäàà èõ ºãºõ, ç¿ðõíèé õýì ýì÷èëíý.
õýìæýýãýýð àëäàãäàõ, äàðàëò Ýìíýëãýýñ ãàðñíû
õýðýãëýñýí èõñýõ, øýýñ ò¿ð äàðàà ñóì ,ºðõèéí
ýñýõ? õààãäàõ, ºòãºí ýì÷ õÿíàíà.
õàòàõ, áººëæèõ,
ò¿ãø¿¿ðëýõ, ñýòãýë
ãóòðàõ, óõàìñàðò
óõààí ººð÷ëºãäºõ
çýðýã øèíæ¿¿ä
èëýðíý.
• Õýð çýðýã • Ñýòãýöèéí áîëîí • Õîðäëîãî Ñòàöèîíàðò
óäààí áèåèéí õàðààò òàéëàõ àääèêòîëîãèéí
êîêàéíû áàéäàë ¿¿ñýõ • Äàõèëòààñ
íàðèéí
òºðëèéí • Õÿíàëò òàâèõ óðüä÷èëàí
ìýðãýæëèéí
Êîêàéíû ýðõøýýëèéí õàì øèíæ F14.2
áîäèñ ÷àäâàð àëäàãäàõ ñýðãèéëýõ

• Áèå õ¿íèé ¸ñ • Ñýòãýöèéí ýì÷èéí
õýðýãëýñýí
áý?
ñóðòàõóóíû ººð÷ëºëòèéã õÿíàëòàíä
äîðîéòîë ýì÷ëýõ ýì÷èëíý.
• Óã áîäèñò • Ìýäðýëèéí • Ìàíñóóðàõ
õÿíàëò òàëààñ ñèìïàòèê ýìãýã äóð
òàâèõ ìýäðýëèéí õ¿ñëèéã
÷àäâàð õººðëèéí øèíæ¿¿ä áóóðóóëàõ
õýð çýðýã èëýðíý. • Ñýòãýë
áàéíà? • Õàìðûí òàñëàâ÷ çàñëûí
öîîðîõ ýì÷èëãýý
• Í¿äíèé • Çàí ¿éëèéã
ýâýðëýãèéí ãýìòýë ýì÷ëýõ
• Êðýêýí õóðóó, •Äýìæèí
ýðõèé õóðóó òóñëàõ
ýâýðøèõ á¿ëãèéí
• Àëãàíû äîòîð òàë òóñëàëöààã
õàðëàæ, ò¿ëýãäñýí àøèãëàõ
áàéõ
• Ø¿ä èäýãäýõ

• Ñýòãýöèéí • Íîéðã¿éäýõ, • Õîðäëîãî Ñòàöèîíàðò

áîëîí óóðëàæ òàéëàõ àääèêòîëîãèéí
áèåèéí óöààðëàõ, àéõ, • Äàõèëãààñ ýì÷èéí
çîâèóð óã ò¿ãøèõ,õºäºëãººí óðüä÷èëàí õÿíàëòàíä
Êîêàéíû ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ F14.3

áîäèñûã èõñýõ, ãàð ñýðãèéëýõ ýì÷èëíý.
õýðýãëýõýý ñàëãàëàõ,ýðýýí • Ñýòãýöèéí
òýâ÷ñýíýýñ áóë÷èí ºâäºõ ººð÷ëºëòèéã
õîéø õýä • ¯å ¿å óõààí ýì÷ëýõ
õîíîãèéí áàëàðòàõ • Ìàíñóóðàõ
äàðàà • Ñýòãýë ãóòðàõ ýìãýã äóð
èëýðñýíèéã • Ìàíñóóðàõ õ¿ñëèéã
àñóóõ? áîäèñîî õýðýãëýõ áóóðóóëàõ
ãýñýí õ¿÷òýé • Ñýòãýë
¿ã¿éëýõ øèíæ çàñëûí
èëýðíý. ýì÷èëãýý
• Äýýðõ øèíæ¿¿ä
óã áîäèñûã
õýðýãëýõýý
òýâ÷ñýíýýñ õîéø
7-21 õîíîãèéí
äàðàà èëýðíý.
Øèíæèëãýý
Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð êîêàéí áîëîí ò¿¿íèé çàäðàëûí
ºâºðìºö íýãäë¿¿äèéã èëð¿¿ëýõ, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé
áèîëîãèéí øèíãýíä óã áîäèñûí ò¿âøèíã òîäðóóëíà, áèîõèìèéí
øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóäûã ¿çýõ.
ßëãàõ îíîø
Áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîäèñûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîíî.
Ýì÷èëãýý
òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèíà, óóõààð
áîë ºäºðò 250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã óóíà.


õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16 äóñëààð õèéíý.

òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò1-3 ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã, ýñâýë
ìë-ýýð 3-7 õîíîã òàðèíà.
10-40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóíà.
Êîêàéíû äóðûã äàðæ äîãøðîõ, òàòàëò ºãºõ ¿åä äîôàìèíû ýñðýã áîäèñ
áðîìêðèïòèíûã øàõìàëààð ºäºðò 1-1,25 ìã-ààð 5 õîíîã õýðýãëýíý.

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí äýãäýìõèé
óóñãàã÷ áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , äýãäýìõèé óóñãàã÷
áîäèñóóäûã äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã
øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ.
• Îð÷íûã ñîëèõ, ººð÷ëºõ
Õÿíàëò
Êîêàéíû õýðýãëýýã õàðúÿàëëûí äàãóó ñóì, ºðõèéí ýì÷ èëð¿¿ëæ
ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà. Ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò
ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ áà 2 æèë
ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýì÷ëýãäýíý. Ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà ººðèéí îðøèí
ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðîõ áà ýõíèé
ñàðä 2 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà õÿíàëòàíä èðæ ¿ç¿¿ëæ
çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé.

6. ÑÝÐÃÝÝÃ× ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑÓÓÄÛÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ

ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ
Òîäîðõîéëîëò Õ¿íèé ÒÌÑ-ä ñîíãîìîë ¿éë÷èëæ, ñýòãýöèéí ¿éë

àæèëëàãààã èäýâõæ¿¿ëýí ñýðãýýõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã
ñýòãýö èäýâõèò ýì áîäèñóóäûã ñòèìóëÿòîðóóä ãýíý.
Áèå ìàõáîäûí ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýäýã áîäèñóóäûã
áèîëîãèéí ãàðàëòàé, ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãààã
èäýâõæ¿¿ëýí ñýðãýýäýã ýì áîäèñóóäûã ñýòãýöèéí
ñòèìóëÿòîð ãýíý. Ñýòãýöèéí ñòèìóëÿòîðóóä ñýòãýë
ñàíààã ñýðãýýæ, áèå ñýòãýëèéí àëæààëàëûã òàéëæ,
áèåèéí áîëîí îþóíû õºäºëìºðèéí ÷àäâàðûã ò¿ð
äýýøë¿¿ëíý.
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëûã òàéëàõ, àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ
Àíãèëàë F15.0 Ñýðãýýã÷ ýì áîäèñóóäûí õýðýãëýýíèé öî÷ìîã
õîðäëîãî
F15.02 Ýìíýëãèéí áóñàä õ¿íäðýë
F15.05 Êîìòîé
F15.21Òîäîðõîé íºõöºëä ë òýâ÷èõ
F15.24Îäîîãîîð ñýðãýýã÷ ýì áîäèñóóäûí õýðýãëýæ
áàéãàà
F15.30 õ¿íäðýëã¿é
F15.31Òàòàëòòàé


F15. 50 Øèçîôðåíè òºñò
F15.55 Õººðëèéí øèíæ äàìãàéëñàí
ýìãýã¿¿ä
Ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýã äàðààõ 3 õàì øèíæèéí íèéëáýð þì. ¯¿íä:
1. Ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûí õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ, òýñâýðëýõ ÷àäâàðàà
àëääàã.
2. ªºðòºº ÿìàð ÷ õÿíàëò òàâèõ ÷àäâàðã¿é “¿ã¿éëýõ øèíæ “ áèé áîëæ
3. Ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûí íºëººãººð áèå ìàõáîäü õÿìðàí äîðîéòîæ,
ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò áàéäàë ¿¿ñíý.
Ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò áàéäàë þì.
Îíîøëîãîî
• Îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ àíàìíåçýýð ñýðãýýã÷ ýìò áîäèñ õýðýãëýäýã
ýñýõèéã àñóóõ
• Áîäèò ¿çëýã
• Ìýäðýëèéí ¿çëýãýýð ýìãýã ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ
• Ëàáîðàòîðèéí áà áàãàæèò øèíæèëãýý õèéõ

Ñýðãýýã÷ ýì áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó, Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

• Áèåèéí • Ýìò áîäèñóóäûã • Õîðäëîãî Îðøèí
Ñýðãýýã÷ ýìò áîäèñûí øàëòãààíò öî÷ìîã õîðäëîãî

áîëîí õýòð¿¿ëýí òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí
ñýòãýöèéí õýðýãëýñíýýñ • Øèíæ õàðúÿàëëûí
òàëààñ • Õºëðºõ òýìäãèéí äàãóó ýìíýëýãò
èëðýõ • Í¿¿ð óëàéõ ýñðýã õýâòýæ
çîâèóðûã • Íèñòàãì ýì÷èëãýý ýì÷ë¿¿ëíý.
àñóóõ • Àì õàòàõ Ýìíýëãýýñ
• Îäîîãèéí • Ñýòãýë õººðºõ ãàðñíààñ
ñýòãýöèéí • Õºäºëãººí õîéø îðøèí
áàéäëûã äîãøèðîõ ñóóãàà ãàçðûí
F15.0
øàëãàõ • Ñóóëãàõ ñóì, ºðõèéí
• Áèåèéí • Áººëæèñ öóòãàõ ýì÷ õÿíàæ,
åðºíõèé • Òîëãîé ýðãýõ îíîøëîæ,
áàéäëûã • Óíàëò, òàòàëò ýì÷èëãýýíä
¿çýõ , • Óõààí áàëàðòàõ õàìðóóëíà.
àæèãëàõ • Óõààí àëäàõ
• Àìüñãàë
òàñàëäàõ
• ÀÄ áóóðàõ
• Ç¿ðõíèé õýì
àëäàãäàõ
• Ñýòãýö • Ñýðãýýã÷ áîäèñûí • Õîðäëîãî Àääèêòîëîãèéí
Ñýðãýýã÷ ýìò áîäèñûí ýðõøýýëèéí õàì øèíæ
èäýâõò õ¿÷òýé, õÿíàëòã¿é òàéëàõ íàðèéí

áîäèñûã õýðýãëýý • Ñýòãýë ìýðãýæëèéí
õýð óäààí • ¯ã¿éëýõ áàéäàë çàñëûí ýì÷èéí
õýðýãëýñýí • Äààö èõñýõ ýì÷èëãýý õÿíàëòàíä
áý? • Õýðýãëýõã¿é áàéæ • Çàí ¿éëèéã ýì÷èëíý.
• Óã áîäèñò ÷àäàõã¿é áîëæ ººð÷ëºõ
õÿíàëò ¿éë÷èëãýý íü
òàâèõ ãàðàíãóóò äàõèí
F15.2
÷àäâàð õýðýãëýõ äóð ¿¿ñýõ

õýð çýðýã • Õîðòîé áàéëàà
áàéíà âý? ÷ òýâ÷èõã¿é
õýðýãëýñýýð
• Òóðààëä îðîõ
• Ç¿ðõ îð÷èì ýâã¿é
áîëîõ, ç¿ðõ äýëñýõ,
õàòãàõ, ç¿ðõíèé õýì
àëäàãäàõ
• Ãóóðñàí õîîëîé
ºðãºñºõ, óóøèãíû

õàòãàëãàà ¿¿ñ÷
áàéíãà õèé
õàíèàëãàõ
• Îéð îéðõîí øýýõ,
äàâñàãààð ºâäºõ
• Ôèáðîçíîêèñòîçíû
õýëáýðèéí õºõíèé
¿ðýâñýë ¿¿ñýõ
• ×îíîí õºðâºñ
• Áèå õ¿íèé
äîðîéòîë
• Áèåèéí • Ñèìïàòèê • Õîðäëîãî Îðøèí
áîëîí ìýäðýëèéí õººðºë òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí
ñýòãýöèéí äàâàìãàéëñàí • Øèíæ õàðüÿàëëûí
çîâèóð øèíæ òýìäã¿¿ä òýìäãèéí äàãóó
øàíàëãàà èëýðíý. ýñðýã àääèêòîëîãèéí
óã áîäèñûã • Òîëãîé ºâäºõ ýì÷èëãýý ýì÷èéí
òýâ÷ñýíýýñ • Àì õóóðàéøèõ õÿíàëòàíä
Ñýðãýýã÷ áîäèñûí øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë F15.3
õîéø õýä • Àðòåðèéí äàðàëò ýì÷ë¿¿ëíý.

õîíîãèéí èõñýõ
äàðàà • Õºëðºõ ,÷è÷ðýõ
èëýðñýíèéã • Àðüñ öàéõ
àñóóõ • Õ¿¿õýí õàðàà
íàðèéñàõ
• Áóë÷èí ñóëðàõ
• Òýíöâýð àëäàãäàõ
• Áèå ñóë,
ÿäðàìòãàé,
öî÷ðîìòãîé ,
íîéðìîã áàéäàëòàé
• Ãóíèãòàé,
ò¿ãø¿¿ðòýé, ñýòãýë
áóõèìäñàí, ñýòãýë
ãóòàðñàí,çîðèëãî
òýì¿¿ëýëã¿é áîëîõ
• Èñòåðè ìàÿãèéí
óðâàë èëðýõ
Ñ¿¿ëèéí òóíã
õýðýãëýñíýýñ õîéø
1-2 äîëîî õîíîã
õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëäýã.
¯ã¿éëýë óíàëò
òàòàëòààð áà
äýìèéðëýýð
õ¿íäýð÷ áîëíî.

Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûã èëð¿¿ëýõ,
õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä ñýðãýýã÷ ýì
áîäèñóóäûí ò¿âøèíã òîäðóóëíà. Ýìíýë ç¿éí òîäîðõîé ÿâöòàé òîõèîëäîëä
áàãàæèò øèíæèëãýýíèé çààëò ãàðãàõ øààðäëàãàã¿é.
ßëãàõ îíîø
Ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
ýìãýãèéã áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö íºëººò áîäèñûí øàëòãààíò
ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîíî. (ýìíýë ç¿éí èëðýë, øýýñíèé ñîðèë, õèéí
õðîìàòîãðàôèéí àðãààð )
Ýì÷èëãýý
Õ¿íäýýð õîðäñîí ¿åä áóþó êîìä îðñîí ¿åä àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàæ
áóþó àìüñãàë òàñàëäñààð, ýöýñò íü õýðýãëýã÷ íàñ íºãöºõ àþóëòàé ó÷èð
ñýõýýí àìüäðóóëàõ ýì÷èëãýý ÿàðàëòàé õèéíý.

• Õîðûã ñààðìàãæóóëàõ çàìààð õîäîîä óãààõ
• Ñààðìàã á¿ðäýë ¿¿ñãýõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Öóñàí äàõü õîðûí êîíöåíòðàöûã áàãàñãàõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Øýýñ õººõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Áººëæ¿¿ëýõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
Ñààðìàã á¿ðäýë ¿¿ñãýõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ: ðåîïîëèãëþêèí ñóäñààð
äóñëààð 400-100 ìë-ýýð, ãåìîäåç óóñìàëûã 300-500 ìë-ýýð äóñëààð,
íàòðè õëîðèäûí 0.9%-ûí óóñìàëûã 3000 ìë õ¿ðòýë. .

• Äàðàëòûí ýì÷èëãýý ( àëüôà áëîêàòîð, ñóäàñ ºðãºñãºã÷ ýì¿¿ä )
• Õàëóóíû õÿíàëò ( õàëóóí áóóðóóëàõ ýì, áóñàä àðãà )
• Ýïèëåïñè òºñò óíàëòûí ¿åä äèàçåïàì, ëîðåçåïàì, ôåíèòîíèíûã
õýðýãëýíý.
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàí àìü íàñàíä àþóë òóëáàë ïðîïðîíîëîîð
ýì÷èëíý.
• Â òºðëèéí âèòàìèíóóä. ¿¿íä: Â-èéí òºðëèéí âèòàìèíóóäûã õýðýãëýõ.
Òèàìèí õëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò
3ìë-ýýð 5 õîíîã áóë÷èíä, ïèðèäîêñèí ãèäðîõëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë
àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 2-4ìë-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä,
àñêîðáèíû õ¿÷ëèéí 5%-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5-
10ìë-ýýð ãëþêîçèéí 40%-èéí 10ìë óóñìàëòàé õàìò ñóäñààð 5 õîíîã,
íèêîòèíû õ¿÷ëèéí 1%-èéí 1ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 2ìë-
ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä òàðèíà.


òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ, óóõààð
áîë ºäºðò 250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã óóíà.
ìë-ýýð 3-7 õîíîã òàðèíà.

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí ñýðãýýã÷
áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , ñýðãýýã÷ áîäèñóóäûã
äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã øèéäýõ
áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ.
• Ìàíñóóðàõ ýìãýã äóð õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ
• Äýìæèõ á¿ëãèéí òóñëàëöààã àøèãëàõ / íýð õàÿãã¿é ìàíñóóðàã÷èä-NA/
Õÿíàëò
Ýìèéí ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä
õàìðóóëàõ áà 2-3 æèë ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýì÷ëýãäýíý. Ýì÷èëãýý äóóññàíû
äàðàà ººðèéí îðøèí ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí
õÿíàëòàíä îðîõ áà ýõíèé ñàðä 2-3 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà
õÿíàëòàíä èðæ ¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé.

7. ÃÀËËÞÖÈÍÎÃÅÍ¯¯ÄÈÉÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ

ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F16
Òîäîðõîéëîëò Õ¿í õýðýãëýõýä ìàíñóóðóóëàõààñ ãàäíà ò¿ð çóóðûí

ÿâöòàé õèé ¿çýãäýë áîëîí ñîëèîðëûí áóñàä øèíæ
òýìäýã¿¿äèéã ¿¿ñãýõ ÷àäâàðòàé ñýòãýö èäýâõèò ýì
áîäèñûã ãàëëþöèíîãåí ãýíý. Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷
áîäèñóóäûã çàìáàðààã¿é õýðýãëýñíèé óëìààñ õèé
¿çýãäýë, ãàæóó òóñãàë, äýìèéðýë, äåðåàëèçàöè,
äåïåðñîíàëëèçàöè øèíæ òýìäã¿¿ä ¿¿ñãýõèéí õàìò
ÿâààíäàà õàðààò áàéäàë ¿¿ñãýíý.
Øàëòãààí, • Õ¿íèé ìýäðýë ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãàà ò¿ð
ýìãýã æàì çóóð ñàéæèð÷, ñýòãýí áîäîõ ¿éë õóðäñàæ, ãàäààä
îð÷íîîñ òàñðàõ áàéäàëä îðóóëäàã ãýæ ¿çäýã ó÷èð
ïñèõîìèìåòèê ãýæ íýðëýäýã.
• Óóðàã òàðõèíä ñåðîòîíèíû ñîëèëöîîíä íºëººëäºã.
• Ãëóòàìèíýíåðãèéí õ¿ëýýí àâóóðò ¿éë÷èëæ äàñàë
¿¿ñãýäýã.
• Ëèçåðãèíèé õ¿÷ëèéã öýâýðëýæ òàëñæóóëàõ ÿâöàä
óã áîäèñ öóñíû ýðãýëò, àìüñãàëûí òºâèéã ñýðãýýäýã
áîëîõûã íýýñýí.
• Ëèçåðãèíèé õ¿÷ëèéã ñîëèîðñîí ºâ÷òºíä çîâèóðûã
õºíãºâ÷ëºõ çîðèëãîîð õýðýãëýæ ýõýëñýí. Ñîëèîðîëä
ñîíãîìîë íºëºº ¿ç¿¿ëýõ íü áàòëàãäààã¿é ó÷ðààñ 1950-
ààä îíû äóíäóóð óã áîäèñûã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõèéã
õîðèãëîñîí.
• Õ¿íèé çàí ¿éëèéã ººð÷èëäºã ó÷ðààñ ÀÄª-òýé õ¿ì¿¿ñò
¿ð ä¿íòýé ãýæ ¿çýæ áàéñàí.
• Ëèçåðãèíèé õ¿÷èë áîë õ¿ëýýí àâóóðûí òîîã öººð¿¿ëæ
“ìýäðýõã¿é” áàéäëûã ¿¿ñãýäýã
• Áàãà òóíãààð õýðýãëýõýä ñýòãýöèéí áîëîí áèå
ìàõáîäûí õÿìðàë ¿¿ñãýäýã.
Àíãèëàë F16.0 Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ áîäèñóóäûí
F16.05 Êîìòîé


F16.21Òîäîðõîé íºõöºëä ë òýâ÷èõ
F16.24 Îäîîãîîð ñýðãýýã÷ ýì áîäèñóóäûí õýðýãëýæ
áàéãàà
F16.31Òàòàëòòàé
F16. 50 Øèçîôðåíè òºñò
ýìãýã¿¿ä
Ýìíýëç¿éí øèíæ
Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí
çàí ¿éëèéí ýìãýã äàðààõ 3 õàì øèíæèéí íèéëáýð þì. ¯¿íä:
1. Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ, òýñâýðëýõ
÷àäâàðàà àëääàã.
2. ªºðòºº ÿìàð ÷ õÿíàëò òàâèõ ÷àäâàðã¿é “¿ã¿éëýõ øèíæ“ áèé áîëæ

3. Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí íºëººãººð áèå ìàõáîäü õÿìðàí

äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò áàéäàë
¿¿ñíý.
Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí

¿éëèéí ýìãýãèéí ¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò
áàéäàë þì.
Îíîøëîãîî
• Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñ õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ
• Ëàáðàòîðûí áà áàãàæèò øèíæèëãýý õèéõ
Ãàëëþöèíîãåí¿¿äèéí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì, õÿíàëò
Àñóó, Øèíæ òýìäýã Àíãè Ýì÷èë Õÿíà

Àæèãëà ëàë
• Áèåèéí • Àéäàñ ò¿ãø¿¿ð, • Õîðäëîãî Õàðúÿàëëûí
áîëîí ýãä¿¿öýë çýðýã èëðýë òàéëàõ äàãóó ýìíýëýãò
Ãàëëþöèíîãåíèé øàëòãààíò öî÷ìîã õîðäëîãî F16.0
ñýòãýöèéí á¿õèé ñýòãýë õºäëºë • Øèíæ õýâòýæ

òàëààñ ¿¿ñíý. òýìäãèéí ýì÷ë¿¿ëíý.
èëðýõ • Ç¿ðõ äýëñýõ ýñðýã
çîâèóðûã ýì÷èëãýý Ýìíýëãýýñ
• Õ¿¿õýí õàðàà íàðèéñàõ,
àñóóõ ãàðñíààñ õîéø
ºðãºñºõ
• Îäîîãèéí ñóì, ºðõèéí
ñýòãýöèéí • Áèåèéí õàëóóí ýì÷ õÿíàæ,
áàéäëûã íýìýãäýõ îíîøëîæ,
øàëãàõ • Îãèóäàñ õ¿ðýõ ýì÷èëãýýíä
• Áèåèéí • Ñàëãàíàõ õàìðóóëíà.
åðºíõèé • Òýíöâýð àëäàãäàõ
áàéäëûã • Äàðàëò õýëáýëçýõ
¿çýõ , • Õºëðºõ
àæèãëàõ • Áººëæèñ öóòãàõ
• Òîëãîé ýðãýõ
• Óõàìñàðò óõààí
ººð÷ëºãäºõ
• Õàðààíû áîëîí
ñîíñãîëûí õèé ¿çýãäýë
¿¿ñíý

• Õèé • Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò • Õîðäëîãî Àääèêòîëîãèéí
Ãàëëþöèíîãåíèé øàëòãààíò ýðõøýýëèéí õàì øèíæ

¿çýãäýë áîäèñóóäûí õýðýãëýýíèé òàéëàõ íàðèéí
¿¿ñãýã÷ ýìò õ¿÷òýé, õÿíàëòã¿é • Ñýòãýë ìýðãýæëèéí
õýðýãöýý
áîäèñûã • ¯ã¿éëýõ áàéäàë
çàñëûí ýì÷èéí
õýð óäààí • Äààö èõñýõ ýì÷èëãýý õÿíàëòàíä
õýðýãëýñýí • Õýðýãëýõã¿é áàéæ • Ìàíñóóðàõ ýì÷ë¿¿ëíý.
áý? ÷àäàõã¿é áîëæ ¿éë÷èëãýý ýìãýã äóð
• Óã áîäèñò íü ãàðàíãóóò äàõèí õ¿ñëèéã
õÿíàëò õýðýãëýõ äóð ¿¿ñýõ áóóðóóëàõ
• Õîðòîé áàéëàà ÷
òàâèõ • Çàí
òýâ÷èõã¿é õýðýãëýñýýð
÷àäâàð áàéõ ¿éëèéã
F16.2
õýð çýðýã • Ìýäðýëèéí òàëààñ ýì÷ëýõ
áàéíà âý? ïàðàñèìïàòèê ( âàãóñ )
ìýäðýëèéí õººðëèéí
øèíæ¿¿ä òîä èëðýõ
• Ç¿ðõ îð÷èì ýâã¿é áîëîõ,
ç¿ðõ äýëñýõ, õàòãàõ,
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ
• ßðèà äóëüòðàõ
• Í¿äíèé àëèì ÷è÷ðýõ
• Õàðàà ñ¿¿ìýëçýõ
• Õºäºëãººíã¿é áîëîõ
• Ñýòãýë ãóòðàë òºðºõ
• Ò¿ãø¿¿ðëýõ
• Äåïåðñîíîëèçàöè
• Áèåèéí • Ñèìïàòèê ìýäðýëèéí • Õîðäëîãî Õàðüÿàëëûí
Ãàëëþöèíîãåíèé øàëòãààíò øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë
áîëîí õººðºë äàâàìãàéëñàí òàéëàõ äàãóó

ñýòãýöèéí øèíæ òýìäã¿¿ä èëýðíý. • Øèíæ àääèêòîëîãèéí
• Ç¿ðõíèé öîõèëò
çîâèóð îëøèðîõ, õºëðºõ òýìäãèéí ýì÷èéí
øàíàëãàà • Áèå áóþó ãàð ñàëãàíàí ýñðýã õÿíàëòàíä
óã áîäèñûã ÷è÷ðýõ ýì÷èëãýý ýì÷ë¿¿ëíý.
òýâ÷ñýíýýñ • Áººëæèñ öóòãàõ
õîéø õýä • Áóõèìäàæ, ò¿ãøèõ
• Õºäºëãººíã¿éäýõ
õîíîãèéí • Í¿¿ð öàéõ, óëàéõ
äàðàà • Áóë÷èí òàòàãíàõ.
èëýðñýíèéã • Óíàëò òàòàëò.
F10.3
àñóóõ? • ªâ÷òºí õèé ¿çýãäýë

¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûã
õýðýãëýõ ñóë õ¿ñýëòýé
áàéõ
• Òàéâàí õººðëèéí
áàéäàëä îðîõ
• Ñýòãýë ãóòðàë
• Íîéðã¿éäýë
• Õèé þì ñîíñîãäîõ
• Äåïåðñîíàëèçàöèÿ.
• Í¿äýý àíüñàí ¿åä åð
áóñûí äóó õîîëîé,
õºãæèì ñîíñîãäîõ.
• äåïåðñîíàëèçàöèÿ

Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò
áîäèñóóäûã èëð¿¿ëýõ, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí
øèíãýíä õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí ò¿âøèíã òîäðóóëíà. Ýìíýë
ç¿éí òîäîðõîé ÿâöòàé òîõèîëäîëä áàãàæèò øèíæèëãýýíèé çààëò ãàðãàõ
øààðäëàãàã¿é.
ßëãàõ îíîø
Õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷ ýìò áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí
¿éëèéí ýìãýãèéã áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö íºëººò áîäèñûí
øàëòãààíò ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîíî. (ýìíýë ç¿éí èëðýë, øýýñíèé
ñîðèë, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð )
Ýì÷èëãýý
Ëèçåðãåíèé òºñò õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷èéí òóíã õýòð¿¿ëýõ ¿åä õèéõ
ýì÷èëãýý
1.Ýìèéí áóñ ýì÷èëãýý.
Ãýð á¿ë îð÷èíä íü íàéäâàðòàé äýìæèí òóñëàõ òàéâàí îð÷èíã áèé áîëãîõ.
¯¿ññýí ýìãýã áàéäàë òóí óäàõã¿é àðèëíà ãýäãèéã ºâ÷òºí áîëîí àð
ãýðèéíõýíä íü á¿ðýí îéëãóóëàõ.
2.Ýìèéí ýì÷èëãýý
Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý
õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16 äóñëààð òàðèíà.
Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý

Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã ºäºðò1-3 ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã, ýñâýë òèçåðöèíèé 2.5%-
èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã
òàðüæ õýðýãëýíý. Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25ìã-ààð ºäºðò

1-3 øèðõýãýýð 2-3 ñàðûí õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é

¿åä äèàçåïàìûã 10-40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóæ
õýðýãëýíý. Áóñàä èëýðñýí øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýã òîõèðóóëàí
õèéíý.
Øàðòàëò òàéëàõ ýì÷èëãýý

• Áåíçîäèàçåïèí¿¿äèéí á¿ëãèéí ýì õýðýãëýõ: Ýëåíèóì 25-50ìã-ààð 6
öàãèéí çàéòàé óóõ, äèàçåïàì 50-100ìã-ààð 4-6 öàãèéí çàéòàé 7 õîíîã
óóæ õýðýãëýíý.
• Àïîìîðôèíûã áàãààð áººëæèëò ¿¿ñãýõ òóíãààð õýðýãëýíý.
• Òèîëîâûí áýëäìýë¿¿äèéã õýðýãëýõ: Òèîñóëüôàò íàòðè 30%-èéí 15-20ìë
óóñìàëûã ñóäñàíä ºäºðò 1 óäàà íèéò 10-15 óäàà òàðèíà.

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí õèé ¿çýãäýë ¿¿ñãýã÷
áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã
òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ.
• Äýìæèõ á¿ëãèéí òóñëàëöààã àøèãëàõ / íýð õàÿãã¿é ìàíñóóðàã÷èä-NA/
Õÿíàëò

8. ÒÀÌÕÈÍÛ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ

ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F17
Òîäîðõîéëîëò Òàìõèéã òîäîðõîé õóãàöààíû äàâòàìæòàé, òààøààë

àâàõ áàéäëààð õýðýãëýæ áèå, ñýòãýö óã áîäèñò äàñ÷
ò¿¿íèéã áàéíãà õýðýãëýõèéã øààðäñàí ýìãýãèéã
òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
ýìãýã ãýíý.
Øàëòãààí, • Íèêîòèí íü óóðàã òàðõèíä äàõü àöåòèëõîëèíû
ýìãýã æàì ðåöåïòîðóóäàä íºëººëæ äîôàìèíû ñèñòåìèéí ¿éë
àæèëëàãààã öî÷ðîîæ äîíòîõ ýìãýã ¿¿ñãýíý.
• Ìèêðî áîëîí ìàêðîñîöèóìûí íºëºº
• Õ¿ì¿¿æëèéí îíöëîã / ñîíèðõîë, øîõîîðõîë /
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëàà òàéëàõûí òóëä áóðóó àðãà çàì
ñîíãîõ
Àíãèëàë F17.0 Òàìõèíû õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî
F17.05 Êîìòîé
F17.21 Òîäîðõîé íºõöºëä òýâ÷èõ õàì øèíæ
õàì øèíæ
õàì øèíæ
F17.24 Îäîîãîîð òàìõèéã õýðýãëýæ áàéãàà
F17.31 Õ¿íäðýëòýé
ýìãýã¿¿ä

Ýìíýëç¿éí øèíæ¿¿ä
Òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã íü äàðààõ 3 õàì

øèíæèéí á¿ðäýë þì. ¯¿íä:
1. Õ¿í òàìõèíû õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ òýñâýðëýõ ÷àäâàðàà àëääàã.
3. Òàìõèíû íºëººãººð áèå ìàõáîäü õÿìðàí äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é
áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò áàéäàë ¿¿ñíý.
Òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí ¿íäñýí èëðýë

íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò áàéäàë þì.
Òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý õÿíàëò
Òîäðóóëæ
Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà
àñóó, àæèãëà
• Àíõ óäàà • Óðóóë õºõðºõ • Õîðûã Õàðüÿàë-
òàìõè • Óõààí áàëàðòàõ ñààðìàãæóóëàõ ëûí äàãóó
Òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
òàòàæ • Àìüñãàëûí òºâ (êàðáîëèíîîð) ýìíýëýãò

áàéãàà þó? äàðàíãóéëàãäàõ • Ñààðìàã õýâò¿¿ëæ
• Õýäýí • ÀÄ áóóðàõ á¿ðäýë ¿¿ñãýõ ýì÷èëíý.
ýìãýãèéí öî÷ìîã õîðäëîãî F17.0
íàñòàé âý? • Ç¿ðõíèé õýì çàìààð

• Áèåèéí àëäàãäàõ (ãåìîäåçýýð)
áîëîí • Àíõààðàë • Öóñàí äàõü
ñýòãýöèéí ñóëðàõ õîðûí õýìæýýã
òàëààñ • Ñýòãýõ ÷àäâàð áàãàñãàõ
èëðýõ áóóðàõ çàìààð (íàòðè
çîâèóð • Ãàð ñàëãàëàõ õëîðèäîîð)
øàíàëãàà • Àðüñ öàéõ • Øýýñ õººõ
áàéíà óó? çàìààð
• Øýýñíèé • Áººëæ¿¿ëýõ
ãàðö ÿìàð çàìààð
âý? õîäëîãî
• Áèåèéí òàéëíà.
åðºíõèé • Øèíæ òýìäãèéí
áàéäëûã ýì÷èëãýý
¿çýõ
àæèãëàõ

• Õýð çýðýã • Ñýòãýöèéí • Õîðäëîãî òàéëàõ Íàðêîëîãèéí
Òàìõèíû ýðõøýýëèéí õàì

óäààí áîëîí áèåèéí • Á¿ëãèéí ñýòãýë ìýðãýæëèéí
òàìõè õàðààò áàéäàë çàñëûí ýì÷èëãýý ýì÷ ýì÷èëíý.
òàòñàí âý? ¿¿ñýõ • Ýìèéí áóñ Òàìõèíààñ
øèíæ F17.2
• Òàìõèíä òàâèõ ýì÷èëãýý ãàðàõ Ç¯-ã
• ªäºðò
õÿíàëò àëäàãäàõ • Íèêîòèí ººð÷ëºõ
õýäýí • Áèå õ¿íèé îðëóóëàõ àðãóóäûã
øèðõýãèéã çàí ¿éëèéí ýì÷èëãýý ºäºð òóòàì
òàòäàã âý? ººð÷ëºëò èëðýõ • Áàòæóóëàõ áàðèìòëàõ,
ýì÷èëãýý çºâëºãºº àâ÷
• Ôèçèê ýì÷èëãýý áàéõ.
• Íèéãìèéí
ýì÷èëãýý
• Òàìõè • Òàìõèà • Õîðäëîãî Õàðüÿàëëûí
òàòàõàà òýâ÷ñýíýýð òàéëàõ äàãóó
òýâ÷ñýíýýñ áóõèìäàõ, • Ýìèéí áóñ íàðêîëîãèéí
ýì÷èéí
Òàìõèíû ¿ã¿éëýõ õàì øèíæ F17.3
õîéø ñýòãýë ò¿ãøèõ, ýì÷èëãýý
õÿíàëòàíä
áèåèéí ãóíèãëàõ, • Íèêîòèí
ýì÷ë¿¿ëíý.
áîëîí òàéâàí îðëóóëàõ
ñýòãýöèéí áèø áîëîõ, ýì÷èëãýý
çîâèóð òààëàìæã¿é
øàíàëãàà ñýòãýëèéí
èëýðäýã õºäëºë¿¿ä
¿¿? èëðýõ
• Õºëðºõ,
ÿäðàõ,
àíõààðàë
òºâëºðºõ
÷àäâàð
áóóðàõ,õîîëíû
äóð
ººð÷ëºãäºõ.
Öóñàí äàõü íèêîòèíû ò¿âøèí íýìýãäýíý, òîñíû õ¿÷èë, ãëèöåðîë,
êàòåõîëàìèíû ò¿âøèí íýìýãäýíý. Òðîìáîöèòûí èäýâõæèë èõñýíý. Òèòýì
ñóäàñ ãýìòýõ, ãîë ñóäàñ ö¿ëõèéõ, òàðõèíû ñóäàñ õàòóóðàõ, ÿñ ñèéðýãæèëò
èëýðíý.
ßëãàõ îíîø
Òàìõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéã áóñàä
ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö íºëººò áîäèñûí øàëòãààíò ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí
îíîøëîíî. / ýìíýë ç¿éí èëðýë, õýðýãëýæ áàéãàà áîäèñîîð, áóñàä àðãààð/

Ýì÷èëãýý
• Õîðûã ñàààðìàãæóóëàõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Ñààðìàã á¿ðäýë ¿¿ñãýõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Öóñàí äàõü õîðûí êîíöåíòðàöûã áàãàñãàõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Øýýñ õººõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Áººëæ¿¿ëýõ çàìààð õîðäëîãî òàéëàõ
• Õîðäëîãî òàéëàõ øèíãýí¿¿ä õýðýãëýõ: Ãåìîäåç 400ìë ôëàêîíòîé
óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë
ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16
äóñëààð õèéíý.
Íèéëìýë óóñìàë ¹1,2-ûí àëü íýãèéã íü ñóäñààð, 1 ìèíóòàíä 16 äóñëààð,

3-4 óäàà,
Íèéëìýë óóñìàë ¹1 Íèéëìýë óñìàë ¹2
Ôèçèîëîãèéí óóñìàë- 800.0 Ôèçèîëîãèéí óóñìàë-500.0
40%-èéí ãëþêîçûí óóñìàë-100.0 Êîêîðáàêñèëàç-100 ìã
1% êàëè õëîðèä-50.0 Êîðäèàìèí -2.0
10% êàëüöè õëîðèä-10.0 5% àñêîðáèíû õ¿÷èë-5.0-10.0
10% êàëüö ãëþêíàò-10.0 1% íèêîòèíû õ¿÷ëèéí óóñìàë 5.0-10.0
êîðäèàìèí - 2.0 6% òèàìèí õëîðèä–2.5-3.0
5% ïèðèäîêñèíû óóñìàë–2.0-5.0
êîêîðáàêñèëàç- 100 ìã
èíñóëèí – 6-8 íýãæ
èíñóëèí – 6-8 íýãæ

òèçåðöèíèé 2.5%-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3 ìë-
ýýð 3-7 õîíîã òàðèíà.

3. Íèêîòèí îðëóóëàõ ýì÷èëãýý

Óðãàìëûí ãàðàëòàé õ¿íèé áèåä õàðøèë ¿ç¿¿ëäýãã¿é, õýðýãëýõýä õÿëáàð,
áåòòà áëîêàòîð /õîðèã/ õýðýãëýäýã. Ïëàñòðü-íààëò, áîõü, ýì, öàöäàã,
¿íýðòäýã õýëáýðýýð áàéäàã. Êîððèäî /Îðîñ/, Òàáàêñ /Îðîñ/, Á¿ïðîïèí /
Àâñòðàëè/ ýäãýýðèéã õîíîãò 25-75 ìã-ààð ñõåìýýð ºãíº.
Íèêîòèí îðëóóëàã÷ ïëàñòûðü:

Íèêîòèíû Õýðýãëýõ
Áàðààíû íýð Õîíîãèéí òóí
íàéðëàãà /ìã/ õóãàöàà
Ãàáèòðîë
52.6 21ìã/ 24ö 4-8 ä/õ
21ìã
35.0 14/24ö 2-4 ä/õ
14ìã
17.5 17ìã/24ö 2-4 ä/õ
7ìã
Íèêîäåðì
114.0 21ìã/24ö 4-8 ä/õ
21ìã
78.0 14/24ö 2-4 ä/õ
14ìã
36.0 17ìã/24ö 2-4 ä/õ
7ìã
Íèêîòðîë
24.9 15ìã/ 16ö 4-12 ä/õ
15ìã
16.6 10ìã/16ö 2-4 ä/õ
10ìã
8.3 5ìã/16ö 2-4 ä/õ
5ìãÏðîñòåí
22 ìã
30.0 22ìã/ 24ö 4-8 ä/õ
11ìã
15.0 11/24ö 2-4 ä/õ
Íèêîòèíòýé áîõü -
2.0 9-12 ø/ºäºðò 2-3 ñàð
Íèêîðåòòå 2ìã
Íèêîòèíòýé áîõü -
4.0 9-12 ø/ºäºðò 2-3 ñàð
Íèêîðåòòå DS
Ýìèéí áóñ ýì÷èëãýý

Êëèíèê èëðýë, ýì÷èëãýýíèé àðãà
Òàìõè íü ºäºð òóòìûí õýðýãëýý áîëñîí ¿å øàòàíä:
• Òàìõè òàòàõã¿é áàéõûã óðüä÷èëàí ñàíóóëàõ
• Òàìõèíû õîðûí òàëààðõè îéëãîëòûã øèíæëýõ óõààíû ¿¿äíýýñ ºãºõ
• Òàìõèíû ¿ã¿éëýõ õàì øèíæèéã äàðàõ çîðèëãîîð áîõü õýðýãëýõ, óñ óóõ,
ÿâãàí ÿâàõ íèêîòèí îðëóóëàõ ýìèéã ñõåìýýð ºãºõ
Òààøààë àâàõûí òóëä òàìõè õýðýãëýõ õýëáýðèéí ¿åä:
• Òàìõèíààñ ººð òààøààë àâàõ àðãà çàì õàéõ Æ-íü: áèåèéí òàìèðûí
äàñãàë, ÿâãàí ÿâàõ, õîááè ººðòºº áèé áîëãîõ
• ªºðòºº õÿíàëòòàé áàéõ, çàâã¿é áàéõ
• ªºðèéãºº òàéâøðóóëàõûí òóëä õýðýãëýõ õýëáýðèéí ¿åä
Íèêîòèíûã ººð ç¿éëýýð îðëóóëàõ
Ñòðåññýä îðæ áîëîõ òààëàìæã¿é òîõèîëäëîîñ çàéëñõèéõ

Çºâ õîîëëîõ, ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõ

Ñýòãýëèéí õºäºëãººíèéã äàâàõûí òóëä áèåý áàðèõ ÷àäâàðûã ýçýìøèõ
/ òàéâøðàõ, ººðèéãºº òàéâøðóóëàõ áóñäààñ äýìæëýã àâàõ/ çýðýã
àðãóóäûã õýðýãëýõ
Ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý

• Ãðóïï÷èëñýí ñýòãýë çàñàë ºäºð á¿ð
• Ñóðãàëòûí áîëîí áîëîâñðîëûí á¿ëýã 7-8 óäàà
• Ãàíöààð÷èëñàí óóëçàëò 3-4 óäàà
• ¯éë àæèëëàãààíû á¿ëýã 3-4 óäàà
• Äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ
• Ýì÷èëãýýíèé äàðààõ õºòºëáºð
• Àìðààõ ýì÷èëãýý / ñòðåññýý çºâ òàéëàõ àðãàä ñóðàëöàõ /
Æè÷: Äýýðõ ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý íü ºäºð á¿ð, íýã óäàà 2-3 öàã, á¿ãä
28-32 õîíîãò ÿâàãäàíà
Ôèçèê ýì÷èëãýý
Ç¿¿, òººí¿¿ð, öàõèëãààí áîëîí óñàí ýì÷èëãýý
Íèéãìèéí ýì÷èëãýý
• Òàìõèíààñ ãàðñàíû äàâóó òàëûã ìýäðýõ, îéëãîõ, áóñäàä ñàéíààð
íºëººëºõ
• Òàìõèã¿é îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ, õàìò îëîí ýð¿¿ëæèõ
• Õóóëèà äýýäëýõ
• Õîðò çóðøèëã¿é àæ òºðºõ áîëîâñðîë îëîõ, äàäàõ, õýâøèõ

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí òàìõè õýðýãëýõýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, òàìõè òàòàõ ýìãýã äóðûã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí
àñóóäëûã øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí àæèëäàà ñîíèðõîëòîé, àíõààðàëòàé
áîëæ àæëûí á¿òýýìæ äýýøëýõ.
• Ìàíñóóðàõ ýìãýã äóðûã áóóðóóëàõ
• Íèêîòèí îðëóóëàõ ýì÷èëãýý õèéõ
• Ñýòãýë çàñëûí áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ýì÷èëãýýã õèéõ
• Çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõ
• Äýìæèõ á¿ëãèéí öóãëààíä ÿâàõ
Õÿíàëò
Òàìõèéã õîðòîé ¿ð äàãàâàð ºãºõ¿éö õýðýãëýäýã ºâ÷òºíèéã ýìíýëãèéí
ãàäóóð òóñëàìæèéã øèéäíý. Òóõàéí øèíæ òýìäýã ýäãýðñíèé äàðàà
òàìõèíààñ ãàðàõ òàëààð çºâëºãºº ºã÷, ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà. Äîòîð,
áóñàä ýðõòíèé òàëààñ ýìãýã ººð÷ëºëò ãàðñàí áîë ºðõèéí áîëîí íàðèéí
ìýðãýæëèéí ýì÷èéí ¿çëýã, ýì÷èëãýý õèéëãýæ, õÿíàëòàíä îðæ áîëíî.
Òàìõèíààñ ãàðàõ ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä
õàìðóóëàõ, çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõ àðãóóäûã ºäºð òóòàìä áàðèìòàëíà.

9. ÄÝÃÄÝÌÕÈÉ ÁÎËÎÍ ÓÓÑÃÀÃ× ÁÎÄÈÑÛÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ

ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F 18
Òîäîðõîéëîëò Ìàíñóóðàõ ýìãýã ñóäëàëä ìàíñóóðàë áîëîîä

õàðààò áàéäàë ¿¿ñãýõ ÷àäâàðòàé äýãäýìõèé óóñãàã÷
áîäèñóóäûã áàéíãà çàìáàðààã¿é çîõèñã¿é õýðýãëýæ
ò¿¿íä äîíòîõ çàí ¿éëèéí ýìãýãèéã äýãäýìõèé óóñãàã÷
áîäèñò äîíòîõ ºâ÷èí ãýíý.
Øàëòãààí • Íèéãìèéí ìàêðî áîëîí ìèêðî íºëºº
ýìãýã æàì • Õ¿ì¿¿æëèéí îíöëîã
Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûã èíãàëÿíòóóä ãýíý.

Ýäãýýð ñýòãýö èäýâõèò äýãäýìõèé áîäèñóóäûã ¿íýðëýõ
õýëáýðýýð õýðýãëýõýä ÒÌÑ-ä íºëººëæ ìàíñóóðàë
áîëîí õàðààò áàéäàë ¿¿ñãýäýã.
Àíãèëàë F18.0 Äýãäýìõèé áîëîí óóñãàã÷ áîäèñûí
F18.05 Êîìòîé


ýìãýã¿¿ä
Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýã äàðààõ 3 õàì øèíæèéí íèéëáýð þì. ¯¿íä:
1. Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí õàðààò áîëæ, õàìãààëàõ, òýñâýðëýõ
÷àäâàðàà àëääàã.
2. ªºðòºº ÿìàð ÷ õÿíàëò òàâèõ ÷àäâàðã¿é “¿ã¿éëýõ øèíæ“ áèé áîëæ
3. Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí íºëººãººð áèå ìàõáîäü õÿìðàí
äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò áàéäàë
¿¿ñíý.
Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

ýìãýãèéí ¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò áàéäàë þì.
Îíîøëîãîî
• Îáúåêòèâ, óóñãàã÷ áîäèñ õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ
• Áîäèò ¿çëýãýýð ýìãýã áàéäëûã èëð¿¿ëýõ
• Ëàáðàòîðèéí áà áàãàæèò øèíæèëãýýãýýð ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ

Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí

¿éëèéí ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó , Àíãè
Øèíæ òýìäýã Ýì÷èë Õÿíà
Àæèãëà ëàë
• Áèåèéí Õóðö õýðýãëýýíèé ¿åä: • Õîðäëîãî Õàðúÿàëëûí
áîëîí -Ñýòãýë õººðºí áàÿñàõ òàéëàõ äàãóó
ñýòãýöèéí -Òîëãîé ºâäºõ • Øèíæ ýìíýëýãò
òàëààñ -Áººëæèõ òýìäãèéí õýâòýæ
èëðýõ -Ñóäàñíû öîõèëò îëøðîõ ýñðýã ýì÷ë¿¿ëíý.
çîâèóðûã -Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ýì÷èëãýý
àñóóõ -Àìüñãàë òàñàëäàõ Ýìíýëãýýñ
• Îäîîãèéí - Õýë ÿðèà ººð÷ëºãäºõ ãàðñíààñ
Äýãäýìèõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò öî÷ìîã õîðäëîãî F18.0

ñýòãýöèéí -Òýíöâýð òîõèðîî õîéø ºðõèéí
áàéäëûã àëäàãäàõ ýì÷ õÿíàæ,
øàëãàõ -Áèåèéí òåìïåðàòóð îíîøëîæ,
• Áèåèéí ººð÷ëºãäºõ ýì÷èëãýýíä
åðºíõèé -Ãàð õóðóó ñàëãàíàõ õàìðóóëíà.
áàéäëûã -Á¿õ áèå áóë÷èíãóóä
¿çýõ , ºâäºõ
àæèãëàõ -Øºðìºñíèé ðåôëåêñ
èõñýõ
-Äåðåàëèçàöèÿ
-Äåïåðñîíàëèçàöèÿ
-Äèñôîðèÿ
-Õàðààíû õèé ¿çýãäýë
Àðõàã õýðýãëýýíèé ¿åä:
-ªºðòºº òàâèõ õÿíàëò
áóóðàõ
-Ñýòãýöèéí ¿éë
àæèëëàãàà áóóðàõ
-Õºäºëìºðèéí ÷àäâàð
áóóðàõ
-Ñýòãýö îðãàíèê øèíæ
èëðýõ
-Òóðæ ýöýõ
-Öîíõèéæ öàéõ
-Ñóëüäàæ ÿäðàõ
-Àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ
-Ñóäàñíû öîõèëò öººðºõ
-Õºëðºõ
-Óðóóë, ãàð õºëèéí ¿ç¿¿ð
õºõðºõ
-Ñýòãýö îðãàíèê øèíæ¿¿ä
èëðýõ

• Óã áîäèñûã • Äýãäýìõèé óóñãàã÷ • Õîðäëîãî Íàðêîëîãèéí

äààõ áîäèñóóäûí õýðýãëýýíèé òàéëàõ íàðèéí
÷àäâàð õ¿÷òýé õýðýãöýý • Ñýòãýë ìýðãýæëèéí
• Õÿíàëòã¿é õýðýãëýý
ÿìàð çàñëûí ýì÷ ýì÷èëíý.
• ¯ã¿éëýõ ôèçèîëîãèéí
áàéíà âý? áàéäàë
ýì÷èëãýý
• Óã áîäèñò • Äààö èõñýíý. • Áàòæóóëàõ Ýì÷èéí
òàâèõ • Õýðýãëýõã¿é áàéæ ýì÷èëãýý õÿíàëòàíä
õÿíàëò õýð ÷àäàõã¿é áîëæ ¿éë÷èëãýý íü 3 æèë
Äýãäýìèõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ýðõøýýëèéí õàì øèíæ F18.2

çýðýã âý? ãàðàíãóóò äàõèí õýðýãëýõ ýì÷ë¿¿ëíý.
äóð ¿¿ñíý.
• ìýäðýëèéí òàëààñ
ïàðàñèìïàòèê (âàãóñ)
ìýäðýëèéí õººðëèéí
øèíæ¿¿ä òîä èëýðíý
• Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºíº
• Çàõûí ìýäðýëèéí ñààæèëò
¿¿ñíý
• Õ¿ðýëöýõ ìýäðýìæ áóóð÷,
ñýòãýë ñàíàà òàâã¿éòíý
• ªòãºí õàòíà
• Äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèñ
öóòãàõ
• Í¿äíèé ¿ðýâñýë ¿¿ñíý
• Öóñíû äàðàëò áóóðíà,
ñóäàñíû õ¿÷äýë ñóëàð÷,
ò¿¿íèé öîõèëò óäààøèðíà
• Áàãòðàà òºñò áàéäàë ¿¿ñíý
• Ðåôëåêñ¿¿ä áóóðíà
• Àìüñãàëûí çàì øàðõàëæ
¿ðýâñýíý.
• Áèå õ¿íèé äîðîéòîë
èëýðíý
• Ñýòãýë çîðèãã¿éäëèéí
õàìøèíæ àæèãëàãäàíà,
èäýâõã¿é áîëíî
Çàí àâèð ò¿ðýìãèé áîëíî

• Áèåèéí • Òîëãîé ºâäºõ • Õîðäëîãî Õàðüÿàëëûí
Äýãäýìèõèé óóñãàã÷ áîäèñóóäûí øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë

áîëîí • Áóë÷èí òàòàãäàíà òàéëàõ äàãóó
ñýòãýöèéí • Õºäºëãººíèé äîãøèðîë • Øàðòàëò íàðêîëîãèéí
• Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ
çîâèóð òàéëàõ ýì÷èéí
• Ç¿ðõíèé öîõèëò îëøèðíî,
øàíàëãàà õºëºðíº.
õÿíàëòàíä
óã áîäèñûã • Áèå áóþó ãàð ñàëãàíàí ýì÷ë¿¿ëíý.
òýâ÷ñýíýýñ ÷è÷èðíý.
õîéø õýä • Áººëæèñ öóòãàíà.
õîíîãèéí • Ñóóëãàíà.
äàðàà • ßñ áóë÷èí ÿíãèíàæ
èëýðñýíèéã ºâäºíº.
• õýðýãëýäýã ýì áîäèñ
àñóóõ
õ¿÷òýé ¿ã¿éëýãäýíý.
F18.3
• Ñýòãýëýýð óíàæ àìèà
õîðëîõ îðîëäëîãî õèéíý,
àìèà õîðëîæ ìýäíý.
• Áóõèìäàæ, ò¿ãø¿¿ðëýæ,
õèëýãíýõ äîøãèðîõ
òîõèîëäîë ãàðíà.
• Äýãäýìõèé óóñãàã÷ áîäèñûã
õîðòîéãîîð õýðýãëýæ
ýõýëñíýýñ õîéø 3-6 ñàðûí
äàðàà ¿ã¿éëýõ øèíæ
òýìäýã õ¿÷òýé èëýðíý.
Ñ¿¿ëèéí òóíã õýðýãëýñíèé
äàðàà 1 õîíîãèéí äàðàà
¿ã¿éëýõ øèíæ èëýð÷
ýõëýýä 10-15 õîíîã
¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Øèíæèëãýý
• Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð äýãäýìõèé, óóñãàã÷ áîäèñûã èëð¿¿ëýõ,
• õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä óã áîäèñûí
ò¿âøèíã òîäðóóëíà,
• áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóä ººð÷ëºãäñºí,
• íàëîêñîíû ñîðèëûã õýðýãëýõ.
Ýì÷èëãýý
• Â-èéí òºðëèéí âèòàìèí. Òèàìèí õëîðèäèéí 5%-èéí 1ìë àìïóëòàé

áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ, ÝÑÂÝË ºäºðò 250

ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã óóíà.
3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò
1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16 äóñëààð õèéíý.

• Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä àìèíàçèíû 2.5 %-èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí
áýëäìýëèéã ºäºðò1-3 ìë-ýýð áóë÷èíä 3-7 õîíîã, ýñâýë òèçåðöèíèé 2.5%-
èéí 2ìë àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã ºäºðò 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã
òàðèíà.
• Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25ìã-ààð ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 2-3
ñàðûí õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä äèàçåïàìûã 10-
40ìã øàõìàëûã ºäºðò 1-3 øèðõýãýýð 7-10 õîíîã óóíà.
Êîêàéíû äóðûã äàðæ äîãøðîõ, òàòàëò ºãºõ ¿åä äîôàìèíû ýñðýã áîäèñ
áðîìêðèïòèíûã øàõìàëààð ºäºðò 1-1,25 ìã-ààð 5 õîíîã õýðýãëýíý.

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí äýãäýìõèé
óóñãàã÷ áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ , äýãäýìõèé óóñãàã÷
áîäèñóóäûã äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã áóóðóóëàõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã
øèéäýõ áóþó òóõàéí ºâ÷òºí íèéãýìä òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ.
• Îð÷íûã ñîëèõ ººð÷ëºõ
Õÿíàëò
Äýãäýìõèé áîäèñûí õýðýãëýýã õàðúÿàëëûí ºðõ, ñóìûí ýì÷ èëð¿¿ëæ
ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà.
îðøèí ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðîõ áà
ýõíèé ñàðä 2 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà õÿíàëòàíä èðæ ¿ç¿¿ëæ
çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé.

10. ÎËÎÍ ÒªÐËÈÉÍ ÑÝÒÃÝÖ ÈÄÝÂÕÈÒ ÁÎÄÈÑÛÃ

ÕÎÑËÓÓËÀÍ ÕÝÐÝÃËÝÑÍÈÉ ÓËÌÀÀÑ ¯¯ÑÝÕ
ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÀ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ F19
Òîäîðõîéëîëò Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñò äîíòîõ ºâ÷èí

íü íèêîòèí êîôåéíûã îðîëöóóëàõã¿éãýýð 2-îîñ äýýø
òîîíû ñýòãýö èäýâõèò áîäèñûã íýãýí çýðýã áóþó
òîäîðõîé äàðààëëààð 6 ñàðààñ äýýø õóãàöààãààð
çàìáàðààã¿é õýðýãëýí ìàíñóóð÷ áàéãàà òîõèîëäëûã
õýëíý. Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñò äîíòîõ
ºâ÷íèéã ïîëèíàðêîìàíè ãýíý. Íýã òºðëèéí ñýòãýö
èäýâõèò áîäèñò äîíòîõ ºâ÷èí ººð òºðëèéí ñýòãýö
èäýâõèò áîäèñò äîíòîõ ºâ÷èí ð¿¿ øèëæèæ áîëíî.
ýìãýã æàì • Õ¿ì¿¿æëèéí îíöëîã
• Ñýòãýë ç¿éí îíöëîã
• Ñýòãýëèéí õÿìðàëûã òàéëàõ, àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ
áàéäàë
Àíãèëàë F19.0 Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñûã
õîñëóóëàí õýðýãëýñíèé óëìààñ ¿¿ñýõ õýðýãëýýíèé
öî÷ìîã õîðäëîãî
F19.05 Êîìòîé
F19.24 Îäîîãîîð ñýðãýýã÷ ýì áîäèñóóäûã õýðýãëýæ
áàéãàà

ýìãýã¿¿ä.
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñûã õîñëóóëàí
õýðýãëýñíèé óëìààñ ¿¿ñýõ ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
ýìãýãèéí ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñûã õîñëóóëàí õýðýãëýñíèé

óëìààñ ¿¿ñýõ ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã äàðààõ 3 õàì
øèíæèéí íèéëáýð þì.
1. Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò ýì áîäèñóóäûí õàðààò áîëæ , õàìãààëàõ,
òýñâýðëýõ ÷àäâàðàà àëääàã.
2. ªºðòºº ÿìàð ÷ õÿíàëò òàâèõ ÷àäâàðã¿é “ ¿ã¿éëýõ øèíæ “ áèé áîëæ
3. Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò ýì áîäèñóóäûí íºëººãººð áèå ìàõáîäü
õÿìðàí äîðîéòîæ, ò¿¿íèéã õýðýãëýõã¿é áàéæ ÷àäàõã¿é áèåèéí õàðààò
áàéäàë ¿¿ñíý.
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò ýì áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí

çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí ¿íäñýí èëðýë íü ñýòãýöèéí áîëîí áèåèéí õàðààò
áàéäàë þì.

Îíîøëîãîî
• Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò ýìò áîäèñ õýðýãëýäýã ýñýõèéã àñóóõ
• Ëàáðàòîðèéí áà áàãàæèò øèíæèëãýý õèéõ
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñûã õîñëóóëàí õýðýãëýñíèé

óëìààñ ¿¿ñýõ ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí îíîøëîãîî,
ýìíýë ç¿é, ýì÷èëãýý, õÿíàëò
Àñóó,
Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà
Àæèãëà
• Áèåèéí Àìüñãàëàëò òàñàëäàõ, • Õîðäëîãî Õàðúÿàëëûí
áîëîí öóñíû äàðàëò áóóðàõ, òàéëàõ äàãóó
õîñëóóëàí õýðýãëýñíýýñ ¿¿ñýõ öî÷ìîã

Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõò áîäèñûã
ñýòãýöèéí ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ • Øèíæ ýìíýëýãò
òàëààñ çýðýã ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë òýìäãèéí õýâòýæ
èëðýõ àæèëëàãààíû äóòàãäëûí ýñðýã ýì÷ë¿¿ëíý.
çîâèóðûã øèíæ¿¿ä òîä àæèãëàãäàíà. õîðäëîãî F19.0 ýì÷èëãýý
àñóóõ Àíõààðàë ñóëðàõ, þì Ýìíýëãýýñ
• Îäîîãèéí áîäîõ , ñýòãýõ ÷àäâàð ãàðñíààñ
ñýòãýöèéí áóóðàõ, íîéðìîãëîõ, õýë õîéø ñóì,
áàéäëûã ÿðèà ººð÷ëºãäºõ, õ¿¿õýí ºðõèéí
øàëãàõ õàðàà íàðèéñàõ, áèåèéí ýì÷ õÿíàæ,
• Áèåèéí òåìïåðàòóð áóóðàõ, îíîøëîæ,
åðºíõèé àðüñ õóóðàéøèõ, àðüñ ýì÷èëãýýíä
áàéäëûã öàéõ,óõààí áàëàðòàõ áóþó õàìðóóëíà.
¿çýõ, ñýòãýë õººðºõ õàì øèíæ
àæèãëàõ á¿õèé ñîëèî, óõààí àëäàõ
øèíæ¿¿ä èëýðíý.
• Ñýòãýö • Îëîí òºðëèéí ñýòãýö • Õîðäëîãî Àääèêòî
áîäèñûí øàëòãààíò ýðõøýýëèéí õàì
èäýâõò èäýâõèò áîäèñóóäûí òàéëàõ ëîãèéí

õýðýãëýýíèé õ¿÷òýé
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõò
áîäèñûã • Ñýòãýë íàðèéí

õýð óäààí õýðýãöýý çàñëûí ìýðãýæëèéí
õýðýãëýñýí • Õÿíàëòã¿é õýðýãëýý ýì÷èëãýý ýì÷èéí
áý? • ¯ã¿éëýõ ôèçèîëîãèéí • Çàí õÿíàëòàíä
øèíæ F19.2
áàéäàë
• Óã áîäèñò ¿éëèéã ýì÷èëíý.
• Äààö èõýñíý.
õÿíàëò • Õýðýãëýõã¿é áàéæ ººð÷ëºõ
òàâèõ ÷àäàõã¿é áîëæ
÷àäâàð ¿éë÷èëãýý íü ãàðàíãóóò
õýð çýðýã äàõèí õýðýãëýõ äóð
áàéíà âý? ¿¿ñíý.
áàéíà.

• Áèåèéí • Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ , • Õîðäëîãî Õàðüÿàëëûí

áîëîí õºëðºõ òàéëàõ äàãóó
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõò áîäèñûí øàëòãààíò

ñýòãýöèéí • Ç¿ðõíèé öîõèëò • Øàðòàëò àääèêòî-
çîâèóð îëøèðíî, òàéëàõ -ëîãèéí
øàíàëãàà • Áèå áóþó ãàð ñàëãàíàí ýì÷èéí
óã áîäèñûã ÷è÷èðíý. õÿíàëòàíä
òýâ÷ñýíýýñ • Áººëæèñ öóòãàíà. ýì÷ë¿¿ëíý.
¿ã¿éëýõ áàéäàë F19.3

õîéø õýä • Ãýäýñ áàçàëíà
õîíîãèéí • Ñóóëãàíà.
äàðàà • ßñ áóë÷èí ÿíãèíàæ
èëýðñýíèéã ºâäºíº.
àñóóõ • Óã áîäèñ õ¿÷òýé
¿ã¿éëýãäýíý.
• Ñýòãýëýýð óíàæ àìèà
õîðëîõ îðîëäëîãî
õèéíý, àìèà õîðëîæ
ìýäíý.
• Áóõèìäàæ, ò¿ãø¿¿ðëýæ,
õèëýãíýõ äîãøèðîõ
òîõèîëäîë ãàðíà.
• Äýýðõ øèíæ¿¿ä õîíîã
¿ðãýëæèëíý.
• Øýýñíèé ñîðèëò 48 öàãèéí äîòîð áóñàä ñýòãýö íºëººò ýìèéí áîäèñ áà
õàð òàìõèíû õàâñàðñàí ýì áîäèñóóäûã èëð¿¿ëíý.
• Õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð õ¿íèé áèîëîãèéí øèíãýíä ñýðãýýã÷ ýì
áîäèñóóäûí ò¿âøèíã òîäðóóëíà.
• Áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ñîðèëóóä ººð÷ëºãäñºí áàéíà.
• Ýìíýë ç¿éí òîäîðõîé ÿâöòàé òîõèîëäîëä áàãàæèò øèíæèëãýýíèé çààëò
ãàðãàõ øààðäëàãàã¿é.
ßëãàõ îíîø
Ñýòãýö èäýâõèò ýì áîäèñóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí
ýìãýãèéí ýðõøýýëèéí øèíæèéã áóñàä ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö íºëººò
áîäèñûí øàëòãààíò ýìãýãèéí ýðõøýýëèéí õàì øèíæýýñ ÿëãàí îíîøëîíî.
(ýìíýë ç¿éí èëðýë, øýýñíèé ñîðèë, õèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð)
Ýì÷èëãýý
Õ¿íäýýð õîðäñîí ¿åä áóþó êîìä îðñîí ¿åä àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ áóþó
àìüñãàë òàñàëäñààð,ýöýñò íü íàñ íºãöºõ àþóëòàé ó÷èð ñýõýýí àìüäðóóëàõ
ýì÷èëãýý ÿàðàëòàé õèéíý.


• Íîîòðîïûí á¿ëãèéí ýì¿¿äèéã õýðýãëýõ. Ïèðàöåòàì 20%-èéí 5ìë
àìïóëòàé òàðèëãûí áýëäìýëèéã 5 õîíîã ñóäñàíä áîëîí áóë÷èíä òàðèõ,
óóõààð áîë ºäºðò 250 ìã-ààð 2 øèðõýãýýð 3 óäàà 10 õîíîã õýðýãëýíý.
• Õîðäëîãî òàéëàõ øèíãýí¿¿äèéã õýðýãëýõ. Ãåìîäåç 400ìë ôëàêîíòîé
óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã, íàòðè õëîðèäûí 0.9 %-èéí 400ìë
ôëàêîíòîé óóñìàëûã õîíîãò 1 óäàà, 3-4 õîíîã ñóäñàíä 1 ìèíóòàíä 16
äóñëààð õèéíý.

• ªâ÷èí íàìäààõ çîðèëãîîð àíàëüãèí 500 ìã-ààð, àöåòèëñàëèöèëûí õ¿÷èë
500 ìã-ààð, ¿å ìº÷íèé ºâäºëòèéí ¿åä èáóïðîôåí 200 ìã-ààð ºäºðò 3-4
óäàà. Ýíý ýì÷èëãýýí¿¿äèéã 5-7 õîíîã õèéíý.
• Õîðûí åðºíäºã áîëîõ àòðîïèí ñóëüôàòûã 0,1%-èéí 1 ìë óóñìàëûã 2
öàãèéí çàéòàé 3-4 óäàà àðüñàí äîð òàðèõ.
• Õ¿÷èë òºðºã÷ººð àìüñãàëóóëàõ
• Ëîáåëèíû 0,3-0,5 ìë 1% óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð 1-25 ìèíóòàíä õèéíý
àìüñãàëûí äóòàãäàë àðèëàõã¿é áàéâààñ õèéìýë àìüñãàë õèéíý.
• Õîäîîäûã 0,5%-èéí òàíèíû óóñìàëààð áóþó 0,02-0,1-èéí êàëèÿ
ïåðìàíãàíàòûí óóñìàëààð óãààõ
• Øýýñèéã êàòåòðýýð àâàõ.
• Ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòèéí ¿åä 2,5% àìèíàçèíû óóñìàëûã 1-3 ìë-ýýð 3-7
õîíîã, ýñâýë 2,5% òèçåðöèíûã 1-3 ìë-ýýð 3-7 õîíîã.
• Ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä àìèòðèïòèëëèíûã 25-50 ìã-ààð ºäºðò 2-3 ñàðûí
õóãàöààòàé õýðýãëýõ, ò¿ãø¿¿ðòýé áà íîéðã¿é ¿åä äèàçåïàìûã 10-40 ìã-
ààð ºäºðò 7-10 õîíîã.
• ßìàð òºðëèéí ñýòãýö èäýâõèò áîäèñ õýðýãëýæ õîðäñîí áàéäëààñ
õàìààðàí ýì÷èëãýýã õèéíý. (F10, F11, F13, F14, F15, F17-ûí ýì÷èëãýýíèé
ñòàíäàðòûã áàðèìòëàõ)

Ýíý ¿åèéí ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëòóóä áîë äàõèí ñýòãýö èäýâõèò
ýì áîäèñóóäûã õýðýãëýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, äàõèí õýðýãëýõ õ¿ñëèéã
òîäîðõîé áàéð ñóóðü ýçëýõ.

• Ñýòãýë çàñëûí á¿ëãèéí áîëîí ãàíöààð÷èëñàí ýì÷èëãýýã õèéõ

• Äýìæèõ á¿ëãèéí òóñëàëöààã àøèãëàõ /íýð õàÿãã¿é ìàíñóóðàã÷èä-NA/
Õÿíàëò
Îëîí òºðëèéí ñýòãýö èäýâõò áîäèñ õýòð¿¿ëýí õýðýãëýäýã ýñýõèéã
ºðõ, ñóìûí ýì÷ èëð¿¿ëæ ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà.
Ìýðãýæëèéí ýìíýëýãò ýì÷èëãýý õèéëãýñíèé äàðàà áàòæóóëàõ ýì÷èëãýýíä
õàìðóóëàõ áà 2-3 æèë ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýì÷ëýãäýíý. Ýì÷èëãýý äóóññàíû
äàðàà ººðèéí îðøèí ñóóãàà ãàçðûí íàðêîëîãèéí êàáèíåòûí ýì÷èéí
õÿíàëòàíä îðîõ áà ýõíèé ñàðä 2-3 óäàà, äàðààãèéí ñàðààñ ñàðä íýã óäàà
õÿíàëòàíä èðæ ¿ç¿¿ëæ çºâëºãºº àâàõ øààðäëàãàòàé.

Донтох эмгэг PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Донтох эмгэг PDF

Uploaded by

Copyright:

Äîíòîõ ýìãýã¿¿ä

13_narcology last.indd 669 5/25/2005 4:54:00 PM

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;

Ë. Ýðäýíýáàÿð Ñýòãýöèéí ýìãýã - Íàðêîëîãèéí òºâèéí äàðãà,

Ä. Ãàíáàò Ñýòãýöèéí ýìãýã- Íàðêîëîãèéí òºâèéí ýì÷

670 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 670 5/25/2005 4:54:00 PM

1. ÀÐÕÈÍÛ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ

Òîäîðõîéëîëò Àðõè áîëîí ýòèëèéí ñïèðòèéí òºðëèéí ñîãòóóðóóëàõ

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 671

13_narcology last.indd 671 5/25/2005 4:54:01 PM

F10.51 Äýìèéðýë çîíõèëñîí àðõèíû ñîëèî

Àðõèíû àñóóäàëòàé ýñýõèéã Ìè÷èãàíû ñîðèëîîð èëð¿¿ëýõ

1. Òàíä àðõè óóõàà áîëü¸ ãýñýí ñýòãýãäýë òºðæ áàéñàí óó?

672 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 672 5/25/2005 4:54:01 PM

Äýýðõ àñóóëòàíä 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø óäàà ÒÈÉÌ ãýæ õàðèóëñàí òîõèîëäîëä

Àðõèíû øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

Àñóó , Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

Àðõèíû öî÷ìîã õîðäëîãî F10.0

âý? • Àðõè äààõ ýì÷èëãýý ýì÷ ýì÷èëíý.

õÿíàëò õýð • Áèåèéí áîëîí ýì÷èëãýý 3 æèë

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 673

13_narcology last.indd 673 5/25/2005 4:54:01 PM

• Áèåèéí • Îëîí õîíîã àðõè • Õîðäëîãî Îðøèí

Àðõèíû øàëòãààíò ¿ã¿éëýõ áàéäàë

ñýòãýöèéí • Õýñýã÷èëñýí øèíæ õÿíàëòàíä

• Áèåèéí • Âåãåòàòèâ • Õîðäëîãî Ñýòãýöèéí

áîëîí ìýäðýëèéí òàéëàõ ýìíýëýãò ýì÷

674 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 674 5/25/2005 4:54:02 PM

• Õýð óäààí • Îéã¿éäëûí õàì • Õîðäëîãî Ñýòãýöèéí

Àðõèíû øàëòãààíò îéã¿éäëûí

Àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýã÷äèéã àðõèíä äîíòîõ ºâ÷íººñ ÿëãàí îíîøëîõ

Àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýã÷èä Àðõèíä äîíòîõ ºâ÷èí

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 675

13_narcology last.indd 675 5/25/2005 4:54:02 PM

Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý

Øàðòàëò òàéëàõ ýì÷èëãýý

676 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 676 5/25/2005 4:54:02 PM

Øèíæ òýìäãèéí ýñðýã ýì÷èëãýý

Ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 677

13_narcology last.indd 677 5/25/2005 4:54:03 PM

óäèðäàí ÿâóóëíà. 7 õîíîãò 5 óäàà 1 öàãèéí õóãàöààòàé 6-10 õ¿íèé

Áàòæóóëàõ ýì÷èëãýý, õÿíàëò

ªâ÷òºí ò¿¿íèé ãýð á¿ëä ºãºõ ìýäýýëýë

678 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 678 5/25/2005 4:54:03 PM

ªâ÷òºí ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéõýíä ºãºõ çºâëºãºº.

2. ÎÏÈÎÈÄÓÓÄÛÍ ØÀËÒÃÀÀÍÒ ÑÝÒÃÝÖÈÉÍ ÁÎËÎÍ ÇÀÍ ¯ÉËÈÉÍ ÝÌÃÝÃ (F 11)

Òîäîðõîéëîëò Îïèîèäûã ýìíýëãèéí áóñ çààëòààð óäààí õóãàöààíä

Øàëòãààí • Óäàìøëûí õ¿÷èí ç¿éë

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 679

13_narcology last.indd 679 5/25/2005 4:54:03 PM

Àíãèëàë F 11.0 Îïèîèäûí õýðýãëýýíèé öî÷ìîã õîðäëîãî

680 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

13_narcology last.indd 680 5/25/2005 4:54:03 PM

Ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä

Îïèîèäóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýã

Îïèîèäóóäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí ýìãýãèéí

Îïèîèäûí øàëòãààíò ñýòãýöèéí áîëîí çàí ¿éëèéí

Àñóó , Àæèãëà Øèíæ òýìäýã Àíãèë Ýì÷èë Õÿíà

áîëîí õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõýä òàéëàõ ñóóãàà ãàçðûí

ñýòãýöèéí áîäîõ ñýòãýõ ÷àäâàð õîéø îðøèí