Хордлогын эмгэгүүд PDF

Õîðäëîãûí ýìãýã¿¿ä
14_poisoning treatment.indd 731 5/25/2005 5:00:03 PM

Õîðäëîãî
Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;
Ñ.Þíäýí Êëèíèêèéí íýãäñýí II ýìíýëãèéí äàðãà, ÕßÒ¯Ò-

èéí çºâëºõ ýì÷, àíàãààõ óõààíû äîêòîð, äýä
ïðîôåññîð
ª.Áàÿð ÝÌÕ¯Ò èéí Õîðäëîãûí òàíäàëò, ñóäàëãàà
õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí, Õîð ñóäëàëûí óõààíû
ìàãèñòð
Ã. Íàðàíõ¿¿ ÕßÒ¯Ò-èéí äàðãà, õîð ñóäëàëûí ìàãèñòð
Ì.Öýíãýëìàà ÕßÒ¯Ò-èéí ýì÷, ÝÌØÓÈÑ-èéí ìàãèñòðàíò
732 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

Õîðäëîãî
1. ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑÛÍ ÕÎÐÄËÎÃÎ
Òîäîðõîéëîëò Ýìèéí õýðýãëýýíèé òóí õýòýðñýíýýñ ýñõ¿ë ýìèéí

áîäèñûí íºëººãººð õ¿íèé áèå ìàõáîäü ýðõòýí
òîãòîëöîîíû á¿òýö, ¿éë àæèëëàãààíä ¿¿ñýõ ýìãýãèéã
ýìèéí õîðäëîãî ãýíý.
Àíãèëàë • Íîéðñóóëàõ ýì
• Óíàëò òàòàëòûí ýñðýã ýì
• Íåéðîëåïòèê ýì
• Òðàíêâèëèçàòîð ýì
• Àíòèäåïðåññàíò áóþó ñýòãýë ãóòðàëûí ýñðýã ýì
• Õàð òàìõèíû á¿ëãèéí ºâäºëò íàìäààõ ýì
• Õàð òàìõèíû áóñ ºäºëò íàìäààõ ýì
• Ñòåðèîä áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì
• Õàðøëûí ýñðýã ýì
• Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä
• Õýì àëäàãäàëòûí ýñðýã ýì
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ ýì
• Øýýñ õººõ ýì
• Àíòèêîàãóëÿííò áóþó ãåïàðèí
• Àíòèàãðåãàíò
• Àíòèáèîòèê áà ñóëüôàíèëàìèä
• Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã õýðýãëýõ ýì
1. ÍÎÉÐÑÓÓËÀÕ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑ
1.1 Áàðáèòóðàò:
Øèíæ òýìäýã:
Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä: ðåôëåêñ¿¿ä õýâèéí, óíòàà áàéäàëòàé.
Äóíä õýëáýðèéí ¿åä: ðåôëåêñ¿¿ä ñóëàðñàí, õ¿¿õýí õàðàà ãýðëèéí óðâàëä
ñóë, ºâäºëòèéí ðåôëåêñ õýâèéí.
Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä: á¿õ ðåôëåêñ àðèëæ, àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåì
òàëààñ ººð÷ëºëò èëýðíý. ¯¿íä àìüñãàë ºíãºö, îëøèðñîí, ïóëüñ ñóëàðñàí,
õ¿¿õýí õàðàà íàðèéññàí, õºõðºëò èëýðíý.Ýíý áàéäàë óäààí ¿ðãýëæèëáýë
/12 öàãààñ äýýø/ ¿õýëä õ¿ðãýõ àþóëòàé áà ýíý áàéäëààñ ãàðñàí òîõèîëäîëä
óã ºâ÷òºí ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòòýé áîëíî /ñýòãýë ãóòðàëòàé, ìààíàãäóó
áàéäàëòàé, óäààí àëõàà ãèøãýýòýé ã.ì/.
Àâàõ àðãà õýìæýý:

1. Óóñàí öàãèéã õàðãàëçàõã¿é õîäîîä óãààõ.
2. Çîíäîîð èäýâõæñýí í¿¿ðñ 50-100 ã õ¿ðòýë õèéõ áóþó óóëãàõ.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 733

Õîðäëîãî
3. ªâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò – ôëóìàçåíèë 0.2 ìã –ààð ýõëýí ºãºõ

áºãººä õ¿íä õºíãºíººñ íü õàìààð÷ ýõíèé òóí 0.2 ìã öààøèä íèéò òóíã 3 ìã
õ¿ðãýæ ñóäñààð õèéíý. (10 ìë-ýýð ñàâëàãäñàí.)
4. Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý:
-øèíãýí ñýëáýõ
-øèíãýíèé à÷ààëàëòàé, øýýñ õººõ
5. Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýõ, ñàéæðóóëàõ
çîðèëãîîð
- âèòàìèí Â1 5 % – 8-10 ìë õ¿ðòýë
- âèòàìèí Â6 5% - 5ìë
- âèòàìèí Â12 500ã
- âèòàìèí Ñ 5% - 10ìë
6.Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý:
- Àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ. ¯¿íä: Àìüñãàëûí
äýýä çàìûã ÷ºëººëºõ, èíòóáàöè òàâèõ, àðòåðèéí äàðàëòûã èõýñãýõ,
øààðäëàãàòàé áîë êîðòèêîñòåðîéä áîëîí àíòèáèîòèê ýì÷èëãýýíä
îðóóëíà.
7. Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä ÿàðàëòàé ãåìîñîðáöè õèéõ. Ìºí ãÿëòàíãèéí äèàëèç
õèéæ áîëíî.
2. ÓÍÀËÒ ÒÀÒÀËÒÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ:
Øèíæ òýìäýã: Õ¿íä õºíãºíººñ õàìààðíà.

-ªâ÷òºí óíòàà áàéäàëòàé,
-Õ¿¿õýí õàðàà íàðèéññàí, ãýðëèéí óðâàëä ñóë áóþó îðîëöîõã¿é,
-Ðåôëåêñ¿¿ä áóóðñàí áóþó àðèëñàí,
-Àìüñãàë ºíãºö, îëøèðñîí áóþó ã¿í, óäààøèðñàí,
-Ç¿ðõ ñóäàñíû òàëààñ àðòåðèéí äàðàëò õýâèéí áóþó áóóðñàí,
-Õ¿íä ¿åä òàðõèíû ã¿í êîì.

1. óóñàí öàãààñ õàðãàëçàõã¿é õîäîîä óãààõ.
2. èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ çîíäîîð 1-2 ã õ¿ðòýë ºãºõ, öýâýðëýõ êëèçì òàâèõ.
3. ºâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò – ôëóìàçåíèë -3 ã õ¿ðòýë õýìæýýãýýð
ºãíº.
-ýõëýõ òóí 0.2 ìã
4. õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý:
-øèíãýíèé à÷ààëàë ºã÷ øýýñ õººõ
-áèêàðáîíàò íàòðèé 3-4%, 200 – 400 ìë
-ºíäºð ìîëåêóëò øèíãýí ñýëáýõ.
5. øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý:
-àìüñãàëûí çàìûã ñàíàöè õèéõ, àíòèáèîòèê õýðýãëýõ

Õîðäëîãî
-ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ /íîðàäðåíàëèí, äîïàìèí/

-ãîðìîí ýì÷èëãýý (êîðòèêîñòåðîéä)
6.Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð
-âèòàìèí Â1, Â6, Â12, êîêàðáîêñèëàçà,
7. õ¿íä ¿åä öóñ ø¿¿õ áîëîí ãÿëòàíãèéí äèàëèç õèéíý.
3. ÍÅÉÐÎËÅÏÒÈÊ ÝÌ:
Õºíãºí ¿åä: áèå ñóëðàõ, òîëãîé ýðãýõ, àì õàòàõ, îãèóëàõ.
Äóíä ¿åä: òàòàëò ºã÷ óõààí àëäàõ, õ¿¿õýí õàðàà íàðèéññàí, øºðìºñíèé
ðåôëåêñ èõýññýí. Õ¿÷òýé öî÷ðîëä õàðèóëíà, ºíãºö êîìûí áàéäàëòàé.
Õ¿íä ¿åä: Òàðõèíû ã¿í êîìä îðíî, àðòåðèéí äàðàëò áóóðíà. Õºõðºëò
èëðýõã¿é, ñóäàñíû öîõèëò îëøèðíî, àðüñàíä õàðøëûí òóóðàëò ãàðíà.

1. õîäîîä óãààõ
2. çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ áîëîí ýíòåðîñîðáåíò ºãºõ (50-100 ãð)
3. ºâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò áàéõã¿é
4. õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý
-øèíãýíèé à÷ààëàë ºãºõ øýýñ õººõ
5.øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý:
-ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ
-àðòåðèéí äàðàëò áóóðñàí ¿åä 1-3 ìë 10 %-í ìîðôèí, 2 ìë 5%
ýôåäðèí àðüñàí äîð òàðèíà.
-âèòàìèí â6 5% 4-6 ìë
-Äîôàìèí 5 ìêã êã äîïàìèí 5 ìêã/êã/ öàãààð äóñëààð õèéíý.
6. öóñ ø¿¿õ áîëîí ãÿëòàíãèéí äèàëèç õèéíý.
4. ÒÐÀÍÊÂÈËÈÇÀÒÎÐ ÝÌ:
Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä: óíòàà áàéäàëòàé, á¿õ ðåôëåêñ õýâèéí.
Äóíä õýëáýðèéí ¿åä: ðåôëåêñ¿¿ä áóóðñàí, ºâäºëòèéí ðåôëåêñ õýâèéí,
áóë÷èí ñóëàðñàí.
Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä: á¿õ ðåôëåêñ àðèëæ, àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû òàëààñ
ýìãýã èëýðíý, ºâäºëòèéã ìýäðýõã¿é.

1. õîäîîä óãààõ, áóðãóéäàõ,
2. çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò ºãºõ (50 – 100 ã õ¿ðòýë)
3. àíòèäîò: àíåêñàò. Ýõëýõ òóí 2 ìã õ¿ðòýë õèéíý.

Õîðäëîãî
4. õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý

øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ õººõ
ºíäºð ìîëåêóëò øèíãýí ñýëáýõ
5.øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý
-àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ, öýâýðëýõ, øààðäëàãàòàé ¿åä
èíòóáàöè òàâèõ.
-ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ ãîðìîí ýì÷èëãýý
6. öóñ ø¿¿õ
5. ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒ ÁÓÞÓ ÑÝÒÃÝË ÃÓÒÐÀËÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ
Õºíãºí ¿åä: Àì õàòàõ, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, õººðëèéí áàéäàëòàé, øýýñ
õààãäàõ.
Õ¿íä ¿åä: Òàðõèíû ã¿í êîìûí áàéäàëòàé, êëîíèê, òîíèê òàòàëò, ç¿ðõ
ñóäàñíû òàëààñ ïóëüñ îëøðîõ áîëîõ óäààøðàõ õýëáýðèéí õýì àëäàãäàë
¿¿ñíý. Óëìààð õîâäëûí æèðâýãí¿¿ð ¿¿ñíý, öóñàíä ñàõàðûí õýìæýý èõýñíý,
õîðäëîãîò ãåïàòèò ¿¿ñíý. Ãýäýñ ñààæíà.

1. õîäîîä óãààõ /äàâòàí/ çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ áîëîí ýíòåðîñîðáåíò
õèéíý, êëèçì òàâèõ.
2. ºâºðìºö ýì÷èëãýý: áèêàðáîíàòûí óóñìàë 50-100 mÅä õýðýãëýíý. Ýíý
íü ç¿ðõ ñóäàñíû òàëààñ áðàäèàðèòìèòàé, ÀÄ áóóðñàí, ÀÂ õîðèãòîé ¿åä
õýðýãëýõ çààëòòàé. Õàðèí òàêèàðèòìòàé, ã¿í êîìûí ¿åä ¿ð ä¿í áàãà.
3. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý: òàõèàðèòìèéí ¿åä 0.05-1ìë ïðîçåðèí áóë÷èíä
òàðèõ /ïóëüñ 60-70 áîëòîë 1 öàãèéí äàðàà äàâòàíà. Ìºí ëèäîêàéí 100 ìã-
ààð èíäèðàë 1-5 ìë 1%-èéã ñóäñààð òóñ òóñ õèéíý.
-áðàäèàðèòìèéí ¿åä 0.1% - 1 ìë àòðîïèí àðüñàí äîð ýñâýë
ñóäñààð òàðèàä 1 öàãèéí äàðàà äàâòàí õèéíý.
-Òàòàëòûí ¿åä 5-10 ìã äèàçåïàì ñóäñààð, áóë÷èíä õèéíý.
-Òàðõèíû êîìûí ýñðýã ýì÷èëãýý.
4. öóñ ø¿¿õ
5. õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý
-øèíãýíèé à÷ààëàëòàé øýýñ õººõ
6. ÕÀÐ ÒÀÌÕÈÍÛ Á¯ËÃÈÉÍ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÕ ÝÌ
Õîðäóóëàõ òóíãààð óóõ ýñâýë òàðèõààð õýðýãëýñýí ¿åä êîìûí áàéäàëä
îðíî.

Õîðäëîãî
Õ¿¿õýí õàðàà íàðèéññàí, àðüñ óëàéññàí, áóë÷èíãèéí òîíóñ èõýññýí,

òàòàëò ºãíº.
Õ¿íä ¿åä: õºõðºëò èëýð÷ àìüñãàë àëäàãäàíà, öóñ á¿ëýãíýëò
ìóóäíà, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñíº, ñóäàñ óäààøèðíà, áèåèéí õàëóóí áóóðíà.

1. Äàõèí õîäîîä óãààíà /òàðüñàí òîõèîëäîëä ÷/ çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí
í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò õèéíý.
2. ªâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò – íàëîêñèí ýõëýí òóí 2 ìã-ààð ýõýëíý, òóí
8-16 ìë õ¿ðòýë èõýñãýí äàâòàí õýðýãëýíý /ñóäñààð/
3. Õîðäëîãî òàéëàõ ýì÷èëãýý
4. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý
-áðàäèêàðäè ¿åä 0.1% 1-2 ìë àòðîïèí àðüñàí äîð, ñóäñààð
àðòåðèéí äàðàëò áóóðñàí ¿åä 2 ìë êîðäèàìèí õèéíý.
-áèåèéí òåìïåðàòóð áóóðñàí ¿åä áèåèéã õàëààõ, âèòàìèí Â1, 3-5
ìë áóë÷èíä òàðèíà.
-àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëæ èíòóáàöè òàâèõ 02 ºãºõ, øààðäëàãàòàé
áîë ÈÂË õýðýãëýíý.
7. ÕÀÐ ÒÀÌÕÈÍÛ ÁÓÑ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÕ ÝÌ
Ýõíèé ¿å: Õîðäñîíîîñ 2-12 öàãèéí äàðàà èëðýõ áà îãèóëàõ, áººëæèõ,
ãýäñýýð ºâäºõ, ñóóëãàõ, àðüñàíä õàðøëûí òóóðàëò ãàðàõ øèíæ òýìäýã
èëýðíý.
II ¿å: 24-48 öàãèéí äàðàà èëðýõ áà ýëýã òîìîð÷, öóñàíä ýëýãíèé
ôåðìåíòèéí èäýâõæèë èõýñíý. Ýíý ¿åýñ øýýñ ýðñ áàãàñíà.
III ¿å: 3-4 õîíîãèéí äàðàà ýëýã áººðíèé õóðö äóòàãäàë èëýð÷ øàðëàíà,
øýýñ ãàðàõã¿é áîëíî.
Õýëáýðèéí õóâüä /êëèíèê/ - õºíãºí ¿åä: ÷èõ øóóãèõ, áèå ñóëðàõ, àìüñãààäàõ,
îãèóëàõ, áººëæèõ, ç¿ðõ äýëñýõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, í¿ä á¿ðýëçýõ, áèå
äààðàõ øèíæ èëýðíý.
Õ¿íä ¿åä: Óíòàà áàéäàëòàé, äýìèéðýõ, òàòàõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºññºí,
àðüñ õºõðºëòòýé, ìº÷èä õ¿éòýí, àðòåðèéí äàðàëò áóóð÷ ã¿í îâðîãîä îðñîí
áàéíà. Ìºí áèå îðãàíèçìä Na, Ê õóðèìòëàãäñàíààñ õàâàí ¿¿ñíý.

Õîðäëîãî

1. õîäîîä óãààõ, çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò ºãºõ.
2. ºâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò – àöåòèëöèñòåéí
Óõààíòàé ¿åä ýõíèé òóíã 140 ìã/êã-ààð æèìñíèé ø¿¿ñòýé óóëãàõ áà äàðàà
íü 70 ìã/êã-ààð 6 öàãààð 1-2 õîíîãò óóëãàíà.
Õ¿íä ¿åä ýõëýõ òóí 150 ìã/êã –ààð 5%-500-1000ìã äåêñòðàíòàé äóñëààð
õîíîãò 6 öàãèéí çàéòàé õèéíý. Äàðààãèéí òóí 100ìã Àöåòèëöèñòåéí
õýðýãëýõ ¿åä èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíòèéã õýðýãëýõã¿é .
- ìåòèîíèí: 2.5ã-ààð 4 öàãèéí çàéòàé óóëãàõ áà îãèëò èëýðâýë
àöåòèëöèñòåèíààð ñîëèíî.
- öåìèòèäèí: Ïàðàöåòàìîëûí ýëãýíä íºëººëºõ íºëººã áàãàñãàõ
¿ðýâñëèéí ìåäèàòîðûí ÿëãàðàëòûã áóóðóóëàõ íºëººòýé òóë õýðýãëýæ
áîëíî.
Õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý:
Ýëýã áººðíèé äóòàãäëààñ ñýðãèéëýõ
-ýëýã õàìãààëàõ áýëäìýë
-âèòàìèíû ýì÷èëãýý
-¿ðýâñëèéí ýñðýã áýëäìýë
-ãîðìîí (êîðòèêîðòåðîéä)
Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý:
-àìüñãàë, ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ
Ýðò ¿åèéí ãåìîäèàëèç, ãÿëòàíãèéí äèàëèç õèéõ
8. ÑÒÅÐÈÎÄ ÁÓÑ ¯ÐÝÂÑËÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ
Õºíãºí ¿åä: òîëãîé ýðãýí ÷èõ øóóãèíà, ñîíñãîë áóóðíà, í¿ä ýðýýëæèëíý,
õîäîîä ãýäñýýð õàëóóí îðãèíî, ºâäºíº, öóñíû õîëüöòîé áººëæèíº.
Õ¿íä ¿åä: Õººðëèéí áàéäàëòàé, óëìààð óíòàà áàéäàëä îðæ òàðõèíû êîìä
øèëæèæ áîëíî, àìüñãàë îëøèðíî, àðüñàíä öóñàðõàã òóóðàëòóóä ãàðíà.
Õàìàð áîëîí õîäîîä ãýäýñíèé çàì, óìàéíààñ öóñ àëäàõ õ¿íäðýëòýé.
Ìåòãåìîãëîáèíåìè ¿¿ñ÷ áººðíèé õóðö äóòàãäëààð èëýðíý.

1. Õîäîîä óãààõ
2. Õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý
-øèíãýíèé à÷ààëàëòàé øýýñ õººõ /îñìîñûí øýýñ õººõ ýì/
-àöèäîçûí ýñðýã ñîäûí óóñìàë òàðèõ.
3.ªâºðìºö ýì÷èëãýý: Àíòèäîò áàéõã¿é áîëîâ÷ àöèòåëöèñòåèí, ìåòèîíèí,
Í2 áëîêàòîð õýðýãëýæ áîëíî.

Õîðäëîãî
Õºíãºí ¿åä: 100 ìã/êã-ààð óóëãàõ 6 öàãààð 1-2 õîíîã

Õ¿íä ¿åä: 150 ìã/êã-ààð 5% 400-500 ìë ãëþêîçûí óóñìàëä ýõíèé 15
ìèíóòàíä óðñãàí äàðàà íü 4 öàãèéí çàéòàé 60-80 äóñëààð õèéíý.
-öóñ àëäàëò èëýðâýë âèòàìèí Ê, Êàëüöè õëîðèä ã.ì öóñ òîãòîîõ ýì
õýðýãëýíý.
-Íîîòðîïèë, òðàñèëîë 20000-300000 åä-ýýð
-Ìåòãåìîãëîáèí èëýðâýë:
ìåòèëåí õºõ 1%- 1-2 ìë/êã-ààð áîäîæ 5% ãëþêîçòîé õàìò äóñëààð
Âèò Ñ 60 ìë/ìèí-ààð ñóäñààð
Âèò Â12 1000 ìã áóë÷èíä
Òèîñóëüôàò íàòðè 30% - 100 ìë ñóäñààð
Òàòàëò ºãâºë: àìèíàçèí 2.5% - 2 ìë áóë÷èíä
Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ / êîðäàìèí, êîôåéí/
5.Ýðò ¿åèéí ãåìîäèàëèç, ãåìîñîðáöè.
9. ÕÀÐØËÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ
Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä: Àì õàòíà, õýë áàäàéðíà, çàëãèõ ¿éë àæèëëàãàà
àëäàãäàíà, áèå ýðâýãíýíý, þì õî¸ð áîëæ õàðàãäàíà, ãýðëýýñ àéíà, ç¿ðõ
äýëñýíý, àìüñãààäíà, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºññºí, ãýðëèéí óðâàëä îðîëöîõã¿é,
àðüñ óëàéñàí, õóóðàé õººðëèéí áàéäàëòàé, õàðààíû áîëîí ñîíñãîëûí
äýìèéðýë èëýðíý.
Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä: Óíòàà áàéäàëòàé õ¿¿õýí õàðàà ºðãºññºí, ¿å ¿å
òàòàëò ºãíº. Ìºí àìüñãàëûí òºâèéã äàðàíãóéëíà.

1. Àìààð õîðäñîí ¿åä õîäîîä õàéìñóóðààð óãààæ çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí
í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò õèéíý.
2. Õîðäëîãî òàéëàõ øèíãýí ñýëáýõ. Øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ õººõ.
3. ªâºðìºö àíòèäîò ýì÷èëãýý ¿ã¿é
4. Êîìûí ¿åä áîëîí õººðëèéí ¿åä 0.05%-1 ìë ýçåðèí àðüñàí äîð
òàðèíà.
Õººðëèéí ¿åä 2.5% - 2 ìë àìèíàçèí, 1% -2 ìë ïðîìåäîë àðüñàí äîð, 5-10
ìë äèàçåïàì ñóäñààð òóñ òóñ õèéæ áîëíî.
Õàëóóðàë èëýðâýë àìèäîïèðèí 4%-10-20 ìë áóë÷èíä, 50% - 2 ìë àíàëüãèí
áóë÷èíä òàðüæ áîëíî.
10. Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ

Õîðäëîãî
Õºíãºí ¿åä: Îãèæ áººëæèõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, áèå ñóëðàõ, òîëãîé ýðãýõ,
öýýæ äàâ÷äàõ, ïóëüñ óäààøðàõ, ã¿éëãýõ.
Õ¿íä ¿åä: ïóëüñ óäààøðàõûí õàìò õîâäîë áîëîí òîñãóóðûí õýì àëäàãäàë
èëýð÷ õîâäëûí æèðâýãí¿¿ð ¿¿ñíý. Óëìààð àðòåðèéí äàðàëò áóóð÷ õºõðºë,
òàòàëò èëýð÷ êîìä îðäîã.

1. õîäîîä óãààõ
2. àòðîïèí 0.1% - 1 ìë àðüñàí äîð ïóëüñ óäààøèðâàë õëîðèò
êàëèé 0.5%-500 ìë äóñëààð
Ç¿ðõíèé æèðâýãí¿¿ð ¿¿ñýõ ¿åä íîâîêàéíàìèä 10%-5 ìë ñóäñààð
ýóôèëëèí 2.4%-10.0, ïèïîëüôåí 2.5-1ìë ñóäñààð ààæèì, 5%-5
ìë óíèòèîë-ã 6 öàãèéí çàéòàé áóë÷èíä
ýíåðãè íºõºõ: - òîêîôåðîë 2 ìë áóë÷èí
- ãèäðîêîðòèçîí 120 ìë-ààð
ãèïåðãëèêåìè èëýðâýë: ãëþêîç èíñóëèíû õîëèìîã, êàëüö õëîðèä
áóñàä øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý
11. ÕÝÌ ÀËÄÀËÒÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ
Çàõûí ñóäàñíû ýñýðã¿¿öýë áóóð÷ àëäàãäñàíààñ êîëëàïñä îðæ àðòåðèéí
äàðàëò óíàíà, óõààí àëäàíà, ïóëüñ óäààøèð÷, ç¿ðõíèé äàìæóóëàëòûí
õîðèã èëýðíý. Ìºí ãýíýò ç¿ðõ çîãñîæ áîëíî. Òàòàëò èëýð÷ àìüñãàë
çîãñîíî.
Çàðèìäàà ãýäýñ ñààæèíà, øýýñ õîâîðäîíî.

- õîäîîä óãààõ, ãýäýñíèé ëàâàíñ
- ãëþêîíàò áîëîí õëîðò êàëüöè 10% -10 ìë ñóäñààð äàâòàí 20-30
ìèíóòûí äàðàà àðòåðèéí äàðàëò èõýñòýë õèéíý.
- Êîëëàïñä îðâîë:
- äîïàìèí ñõåìýýð
- íîðàäðåíàëèí
- ãëþêîãîí 0.5-5 ìë õ¿ðòýë ñóäñààð õèéõ áà /ÀÄ èõñýõ
õ¿ðýõ àïïàðàòààð óäèðäàíà.

Õîðäëîãî
12. ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ ÝÌ
12.1 Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ñóäàñ õºäºëãºõ òºâä íºëººëºõ ýì
Òîëãîé ýðãýíý, áèå ñóëàðíà, óõààí áàëàðòàíà, àðòåðèéí äàðàëò áóóð÷
ïóëüñ óäààøèðíà. Óëìààð îðòîñòàòèê êîëëàïñò îðíî.

1. õîäîîä óãààõ, çîíäîîð èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò õèéíý,
ãýäýñ öýâýðëýõ
-øèíãýíèé à÷ààëòàé øýýñ õººõ
- áðàäèêàðäèéã àðèëãàõ: àòðîïèí 0.1%-12 ìë àðüñàí äîð, äàâòàí òàðèõ.
- ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýõ.
- õýâòðèéí äýãëýì
12.2 Àíãèîòåíçèí õóâèðãàã÷ ôåðìåíòýä íºëººëºõ ýì
Çàõûí ñóäàñíû ýñýðã¿¿öýë ñóëàðñíààñ àðòåðèéí äàðàëò áóóðíà, óëìààð
õîðäëîãîò êîëëàïñò îðíî, ïóëüñ óäààøèðíà, óõààí áàëàðòàíà, øýýñ
áàãàñ÷, áîäèñûí ñîëèëöîîíû àöèäîç ¿¿ñíý. Ãèïåðêàëèåìè ¿¿ñíý.
1. õîäîîä óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòåðîñîðáåíò
-ºíäºð ìîëåêóëò êîëëîéä óóñìàë õèéõ
-ñóäàñ àãøààõ (âàçîïðåññîð) ýì¿¿ä
Òóõàéëáàë íîðàäðåíàëèí, äîïàìèí
-àíãèîòåíçèí II –ã 3-10 ìë/ìèí –ààð ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã,
àðòåðèéí äàðàëòûã õÿíàí õèéæ áîëíî.
13. ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ

- ãèïî Ê, Mg, Na- åìèÿ
- ãèïåðóðèêåìèÿ, ãèïåðêàëüöè
- áèå ñóëðàõ
- êîëëàïñ
- ãèíåêîìàñòèÿ, ñàðûí òýìäýã àëäàãäàõ

Õîðäëîãî

1. Êàëèé íºõºõ 7.4%-Êàëèé õëîðèä 10 ìë +Ãëþêîçà 5%-400 ìë/
2. Õîäîîä óãààõ
3. ªíäºð ìîëåêóëò êîëëîéä óóñìàë ñýëáýõ
4. Õîðäëîãîò êîëëàïñò îðâîë íîðàäðåíàëèí, äîïàìèí
14. ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒ ÁÓÞÓ ÃÅÏÀÐÈÍ
Ãåïàðèí ýì÷èëãýý ýõýëñíýýñ õîéø 5-10 õîíîãèéí äàðààãààñ èõýâ÷ëýí
øèíæ òýìäýã èëýðäýã. Öóñ àëäàõ, ñóäàñ õàãàðàõ, öóñ á¿ëýãíýëò ¿¿ñýõ
ã.ì õ¿íäðýë ãàðàõ áà ÿàðàëòàé ýì÷èëãýý õèéãýýã¿é òîõèîëäîëä íèéò
ºâ÷ëºãñäèéí 30% íü ¿õýëä õ¿ðãýõ àþóëòàé.

1. Ïðîòàìèí ñóëüôàòûã 100 åä ãåïàðèíä 0.1 ìë áàéõààð áîäîæ ñóäñààð
áîëîí áóë÷èíä òàðèíà. /äàâòàí 15-30 ìèíóò õèéíý./
2. ÑòðåïòîêèíÈçà 250000 åä-ýýð ñóäñààð õèéãýýä äàðààãèéí ä¿íã 100000
åä /öàãààð 72 öàã ¿ðãýëæë¿¿ëíý.
3. Èììóíîãëîáóëèí 0.4 ä/êã-ààð ñóäñààð
4. Õ¿íä ¿åä – öóñ öóñàí á¿òýýãäýõ¿¿í
- ôîðñèðîâàííûé äèóðåç
5. Âèò Ê 1% - 5 ìë ïðîòðîìáèíûã õÿíàí õèéõ
6. Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ.
15. ÀÍÒÈÀÃÐÅÃÀÍÒ
Öóñ àëäàëò, àðüñàíä öóñàðõàã òóóðàëò ãàðíà, øýýñ öóñòàé ãàðíà.
Âèò Ê 1%-5 ìë ïðîòðîìáèíû èíäåêñèéã õàðãàëçàí õèéíý.
Êàëüöèéí õëîðèäûí óóñìàë10%-10 ìë ñóäñààð
ÅÀÊ 250 ìë ñóäñààð
Õ¿íä ¿åä öóñ 250 ìë-ààð õèéíý
Øèíãýí ñýëáýõ
Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ.
16. ÀÍÒÈÁÈÎÒÈÊ ÁÀ ÑÓËÜÔÀÌÈÄ
Àíòèáèîòèê áîëîí ñóëüôàíèëàìèäûí á¿ëãèéí ýìèéí õîðäëîãî

íü òóí õýòð¿¿ëæ õýðýãëýõ ¿åä ¿¿ñýõýýñ ãàäíà õýò ìýäðýã÷ õ¿ì¿¿ñò
ýì÷èëãýýíèé òóíãààð õýðýãëýõ ¿åä ÷ ¿¿ñ÷ áîëîõûã àíõààðàõ õýðýãòýé.

Õîðäëîãî
16.1.Àìèíîãëèêîçèä:
Ìýäðýë áóë÷èíãèéí èìïóëüñ äàìæóóëàõ ÿâöàä õîðèã ¿¿ñãýñíýýñ
àöåòèëõîëèíû ñèíàïñûí õîðèã ¿¿ñýæ êàëüöèéí ñîëèëöîîã ñààòóóëíà,
êàëüöèéí ñóâãèéí õîðèã ¿¿ñãýíý.
Ìýäðýë áóë÷èíãèéí ñààæèë ¿¿ñãýíý, ÷èõíèé òýíöâýðèéí àïïàðàòàä
íºëººëñíººð ÷èõ øóóãèí, ñîíñãîë ìóóäàõ, ä¿ëèé áîëîõ õ¿íäðýëòýé.
Öóñàíä àìàðõàí õóðèìòëàãäàæ áººðíèé ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã
áóóðóóëæ óëìààð Ãåíëèéí ãîãöîîíä õîðò íºëºº ¿ç¿¿ëñíýýð áººðíèé
ñóâãàíöàðûí ¿õæèë ¿¿ñíý.
16.2. b - ëàêòàì.
Øèíæ òýìäýã
Õàðøèë:
- àíàôèëàêñè -ïåíèöèëëèí ãðóïï
- öåôåàëîñïîðèí
-èìèïåíàì
- àðüñíû òóóðàëò -àìïèöèëëèí
- õîäîîä ãýäýñíèé õÿìðàë -àìïèöèëëèí
-öåôàëîñïîðèí /óóõ/
- ìººãºíöºð -öåôòàçèäèí
Ãåìàòîëîãè
- öóñ çàäðàëûí öóñ áàãàäàëò - ïåíèöèëëèí G
- íåéòðîïåíè - îêñàöèëëèí
- íàôöèëëèí
-öåôàëåêñèí
- òðîìáèöèòîïåíè -ïåíèöèëëèí
- ãèïîïðîòðîìáèíåìè -öåôîïåðàçîí
Ýëýã
-òðàíñàìèíàçèì èäýâõèæ¿¿ëýõ - íàôöèëèí
- îêñàöèëèí
-Öºñíèé çàìä íºëººëºõ - öåôòðèàêñèí
Áººð
-ãèïîêàëèåìè - êàðáåíöèëèí
- òèêàðöèëèí -èíòåðñòèöèíàëü íåôðèò
- ìåòèöèëèí
Ìýäðýë
-óíàëò, òàòàëò - ïåíèöèëèí

Õîðäëîãî
- öåôàçèäèí
-ýíöåôàëîïàòè - öåôàçîëèí
- öåôàöåòðèë
16.3. Ìàêðîëèä
Ã¿éëãýõ, áèå ñóëðàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, äèñïåïñè, áººëæèõ, õýì àëäàãäàõ,
àðüñàíä õàðøëûí òóóðàëò ºãºõ, Ñòèâåí-Æîíñîíû õàì øèíæ èëýðíý, ìºí
ýëýã, áººðíèé õóðö äóòàãäàë ¿¿ñíý.
16.4. Ñóëüôàíèëàìèä
Îãèóëàõ, áººëæèõ, òîëãîé ýðãýõ, í¿¿ð õàâàãíàõ, ãýäñýýð ºâäºõ, áèå
ñóëðàõ, öóñ çàäðàëûí àíåìè, ýïèäåðìèñèéí ¿õæèë ¿¿ñãýõ õ¿íäðýëòýé,
ýëýã áººðíèé öî÷ìîã äóòàãäàë ¿¿ñíý.

1. Õîäîîä óãààõ, çîíäîîð èäýâõèæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, ýíòðåîñîðáåíò õèéõ.
2. Õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý
-øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ õººõ
3. Õàðøëûí ýñðýã ýì÷èëãýý
-ãîðìîí ýì÷èëãýý (êîðòèêîñòåðîéä)
-ãèñòàìèíû ýñðýã áýëäìýë
4. Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãàà äýìæèõ, áººðíèé õóðö äóòàãäëûí ýñðýã
ýì÷èëãýý
5. Ãåìîäàëèç àëü áîëîõ ýðò ýõëýõ øààðäëàãàòàé
17. Ñ¯ÐÜÅÝÃÈÉÍ ÝÌ
Îãèõ, áººëæèõ, óõààí àëäàí òàòàõ, êîìä îðíî. Ìåòàáîëèò àöèäîç
ãèïåðãëèêåìèÿ ¿¿ñíý.
Òîëãîé ýðãýí, äîòîð ìóóõàéðíà, àðüñ õàðëàíà. Õ¿íä ¿åä óõààíã¿é, ç¿ðõíèé
àæèëëàãàà àëäàãäàíà.
1. Õîäîîä óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ 1.5 ã äîçîîð 4 öàãèéí çàéòàé ºãºõ.
2. Àíòèäîò:
-ïèðèäîêñèí
10ìë - 5-10%-èéí 5ã/ìèí-ààð òîîöîí äóñëààð 5 ìèíóòûí òóðø õèéãýýä
10-ààñ 20ìèí-ûí äàðàà äàâòàí õèéíý.

Õîðäëîãî
3. Ñåäóêñèí:
2ìë-ýýð áóë÷èíä áóþó ñóäñààð. Ýíý íü ïèðèäîêñèíû íýâ÷èí îðîõ
¿éë÷ëýëèéã äýìæèõýýñ ãàäíà òàðõèíû ýä ýñ ð¿¿ àìèíîáóòèë õ¿÷ëèéí
îðîõ íºõöëèéã ñàéæðóóëíà.
Ìºí òàòàëòûí ýñðýã ¿éë÷èëãýýòýé.
4. Àöèäîçûí ýñðýã-Ñîäûí óóñìàë
5. Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºí øààðäëàãàòàé áîë èíòóáàöè òàâèíà.
6. Ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ ýëýãíèé áººðíèé õóðö äóòàãäëûí
ýñðýã ýì÷èëãýý.
7. Ýðò ¿åèéí ãåìîäèàëèç, ãåìîñîðáöè
8. Øýýñ õººõ çîðèëãîîð øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ õººõººñ ãàäíà êîëëîéä
óóñìàë ñýëáýõ, øààðäëàãàòàé áîë ôóðîñåìèäèéã 3-ààñ 6ìë/êã/ö-ýýð
áîäîæ äîïàìèíòàé õàâñðàí õýðýãëýíý.
Ñîíãîìîëîîð ýëýã ãýìòýýõ ¿éë÷èëãýýòýéã àíõààð÷ ò¿¿íèé ýñðýã

ýì÷èëãýý õàâñàð÷ ÿâóóëíà. Èíãýõäýý öóñàíä ãèïåðãëèêåìè áîëäîãèéã
àíõààðàõ õýðýãòýé.
2. ÓÐÃÀÌËÛÍ ÕÎÐÄËÎÃÎ
Òîäîðõîéëîëò Óðãàìëûí íºëººãººð õ¿íèé áèå ìàõáîäü ýðõòýí

óðãàìëûí õîðäëîãî ãýíý.
Àíãèëàë • Àêîíèò
• Ìàðèõóàí áîëîí áóñàä êàííàáèîòèê
• Ãóàõàòàí
• Ãàøèø
• Ç¿ðõíèé ãëþêîçèä àãóóëàã÷ õóðóóâ÷èí öýöãèéí á¿ëýã
• Õàð ìººã
• Õîðòîé ñàìàð
• ¯ð÷ãýð ìººã
• Çýðëýã îëñ
• Íèêîòèí /òàìõèíû õàíä/:
• Õàð òàìõèíû ìàéöýöýã /ìîðôèí/:
• ×îíûí õîð /×èëèáóõà/:
• Áîøãîíç
1. ÀÊÎÍÈÒ
Îãèõ, áººëæèõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, ºâäºõ, ã¿éëãýõ. Õ¿íä ¿åä öóñààð ã¿éëãýõ,
öóñààð øýýõ, ç¿ðõ ñóäàñíû äóòàãäàë, çàðèìäàà õóðö õººðºë, òàòàëò,

Õîðäëîãî
óõààí àëäàõ.

Õîäîîä óãààõ, í¿¿ðñ óóëãàõ, 400-500ìë 5%-10% ãëþêîçà, 0,9% - 500 ìë
íàòðèé õëîðèä ñóäñààð, 10%-10ìë õëîðèä êàëüöèé ñóäñààð, ç¿ðõ ñóäàñíû
áýëäìýë¿¿ä.
2. ÌÀÐÈÕÓÀÍ ÁÎËÎÍ ÁÓÑÀÄ ÊÀÍÍÀÁÈÎÒÈÊ
Õóðö áîëîí àðõàã íºëººòýé.
Õóðö õîðäëîãî íü õººðëèéí áàéäàë, õ¿¿õýí õàðàà 2 òàëä ºðãºññºí, ÷èõ
øóóãèíà, õàðààíû õóðö äýìèéðýëò èëýðñíýý õýñýã õóãàöààíû äàðàà áèå
ñóëðàí òàìèðäàí óíòàà áàéäàëä îðíî, ýíý ¿åä ïóëüñ óäààøðàí, áèåèéí
õàëóóí áóóðíà.

1. óóñàí ¿åä õîäîîä óãààí ýíòåðîñîðáåíò óóëãàõ.
2. øèíãýí ñýëáýí øýýñ õººõ
3.òàòàëò èëýðâýë àìèíàçèí 2% - 4-5 ìë áóë÷èíä
4.áóñàä øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý
Àðõàã õîðäëîãî: Áàéíãà òàòñàíààñ àìüñãàëûí çàìûí àðõàã ¿ðýâñýë,
õàâäàð ¿¿ñýæ áîëíî
(óóøèã àìíû õºíäèé, õàìàð-çàëãèóð, òºâºíõ, óóøèãíû)
3. ÃÓÀÕÀÒÀÍ
Ì õîëèíðåàêòèâ ñèñòåìèéí õîðèã ¿¿ññýíòýé õîëáîîòîé. Àì õîîëîé õàòàõ,
çàëãèõ, ÿðèõ àæèëëàãàà àëäàõ, îéðûí õàðàà ìóóäàõ, õàðàà çºðºõ, ãýðýëä
ãÿëáàõ, ç¿ðõ äýëñýõ, àìüñãààäàõ, òîëãîé ºâäºõ, àðüñ óëààí, õóóðàé, ñóäàñ
õóðäàí, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºí, ãýðëèéí óðâàëã¿é. Ñýòãýöèéí õºäºëãººíèé
õººðºë, õàðààíû õèé ¿çýãäýë, ñîëèîðîë, ààæìààð óõààí àëäàæ êîìûí
áàéäàëä îðíî.

Õîäîîä óãààõ, øýýñ õººæ, øèíãýí þ¿ëýõ, ãåìîñîðáöè, Îâðîãûí ¿åä õ¿÷òýé
õººðºëã¿é áîë 0,05%-1ìë ïðîçåðèí àðüñàí äîð, 0,05%-3-5ìë ýçåðèí
òàðèíà. Õººðºë èõòýé ¿åä 2,5%-2ìë àìèíàçèí, 2,5%-2ìë òèçåðöèí, 2%-
2ìë äåìèäðîë àðüñàí äîð, äèàçåïàì 5-10ìã ñóäñààð, ãèïåðòåðìè ¿åä
10%-10-20ìë àìèäîïèðèí áóë÷èíä, áèåä õ¿éòýí æèí, íîéòîí àë÷óóðààð
îðîîõ.
4. ÃÀØÈØ

Õîðäëîãî
Õîðò áîäèñ íü ãåëèîòðèí áà ëàçèîêàðïèí Ýëýãíèé ýä ýñèéã ãýìòýýæ,
õîðäëîãî ¿¿ñãýíý. Áèå ñóëðàõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, áàðóóí õàâèðãààð
õàòãàæ ºâäºõ, ãýäýñ òîìðîõ, óëìààð ýëýã òîìîð÷ öèððîç, àñöèò ¿¿ñíý.

Öî÷ìîã ¿åä ýëýãíèé õîðäëîãîä ãåïàòèò ýì÷ëýõ, ïðåäíèçîëîí 60ìã õîíîãò,
ýëýãíèé öèððîç, àñöèòèéí ýì÷èëãýý.
5. Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÞÊÎÇÈÄ ÀÃÓÓËÀÃ× ÕÓÐÓÓÂ×ÈÍ ÖÝÖÃÈÉÍ Á¯ËÝÃ
Õîðò áîäèñ íü äèãàòàëèñ 2ãð äèãîêñèí 10ìã, äèãèòîêñèí 5ìã Ç¿ðõ
õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýý àäåíîçèíòðèôîñôàòàç ôåðìåíòèéí õîðèã ¿¿ñãýæ,
ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýñèéí ìåìáðàíû êàëèéí ñîëèëöîîîã àëäàãäóóëíà.
Õýðýãëýñíèé äàðàà ãýäýñ õîäîîäíû õÿìðàë, ç¿ðõíèé õýì óäààøðàõ,

àëäàãäàõ, ç¿ðõíèé öàõèëãààí äàìæóóëàëòûí ººð÷ëºëò /òàõèàðèòìè/,
õîâäëûí æèðâýãí¿¿ð, öóñíû äàðàëò áóóðíà, õºõðºíº, óõààí àëäàõ øèíæ
òýìäýã èëýðíý.

Õîäîîä óãààõ, äàâñàí òóóëãà, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, Ãåìîñîðáöè.
Áðàäèêàðäè ¿åä 0,1%-1ìë àòðîíèí àðüñàí äîð 0,5%-500ìë õëîðèä êàëèé
ñóäñààð, 5%-400ìë ãëþêîçà, 5%-5ìë óíèòîë, 30%-1-2ìë Âèò Å õîíîãò 4
óäàà, Õîâäëûí æèðâýãí¿¿ðèéí ¿åä 10%-5ìë íîâîêàéíàìèä, 2,5%-1ìë
ïèïîëüôåí, 1%-1ìë ïðîìåäîë ñóäñààð õèéõ.
6. ÕÀÐ ÌªªÃ
Ýëýã, áººð, õîäîîä ãýäýñ õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýý íü ýñèéí ìåìáðàíû
õàíûã ñèéðýãæ¿¿ëýí íýâ÷èìõèé áîëãîõ, ýñèéã õàéëóóëàõ. 6-24 öàãò èëýð÷
õ¿÷òýé áººëæèíº. Öóñààð ã¿éëãýíý. Óñ, äàâñíû ñîëèëöîîíû õÿìðàë, Ç¿ðõ
ñóäàñíû õóðö äóòàãäàë, ñîëèîðîë, 2-3 õîíîãò ýëýãíèé ººð÷ëºëò, ýëýã
áººðíèé äóòàãäàë.
Õîäîîä óãààõ, äàâñàí òóóëãà, ãåìîäèàëèç, ãåìîñîðáöè, 20-30ìã/êã ëèïîåâ
õ¿÷èë ñóäñààð , 0,1%-1ìë àòðîïèí àðüñàí äîð, áººëæèõ, ã¿éëãýõ ¿åä
400ìë ïîëèãëþêèí ñóäñààð, àíòèáèîòèê.

Õîðäëîãî
7. ÕÎÐÒÎÉ ÑÀÌÀÐ
Ìýäðýë õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýý íü Ì õîëèíðåàêòèâ ñèñòåìèéí õýò ñýðãýëòòýé
õîëáîîòîé Íóóö ¿å 1-6 öàã. Îãèõ, áººëæèõ, õºëðºõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, öýð
èõñýõ, ãýäýñ ºâäºõ, ãóëãèõ, õºõðºõ, àìüñãààäàõ, ñîëèîðîõ, õèé ¿çýãäýë
¿¿ñýõ, óíàõ, òàòàõ, õ¿¿õýí õàðàà íàðèéñíà.

Õîäîîä óãààõ, äàâñàí òóóëãà, øèíãýí þ¿ëýõ, øýýñ õººõ, 0,1%-1-2ìë
àòðîíèí ñóäñààð õèéõ.
8. ¯Ð×ÃÝÐ ÌªªÃ
Öóñ õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé öóñíû óëààí áººìèéã çàäëàí ãåìîëèç
¿¿ñãýíý. Îãèõ, áººëæèõ, ã¿éëãýõ, öóñààð øýýõ, ýëýã áººðíèé äóòàãäàë, öóñ
çàäðàõ øèíæ.

Øèíãýí þ¿ëýõ, øýýñ õººõ, 4%-1000ìë ãèäðîêàðáîíàò íàòðèé ñóäñààð
õèéõ, ýëýã áººðíèé äóòàãäàëòàé òýìöýõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ.
9. ÇÝÐËÝÃ ÎËÑ
Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ººð÷ëºëòººð ñýòãýö õºäºëãººíèé õººðºëä
îðæ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, ÷èõ øóóãèõ, õàðààíû õèé ¿çýãäýë, óëìààð áèå
ñóëàð÷, ãóòðàíãè, óíòàà áàéäàëä îðíî. Ñóäàñ öººí á¿äýã, öóñíû äàðàëò
áóóðíà.

Õîäîîä óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, øèíãýí þ¿ëýõ, øýýñ õººõ, ãåìîñîðáöè,
õººðëèéí ¿åä 2,5%-4-5ìë àìèíàçèí áóë÷èíä, ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë¿¿ä.
10. ÍÈÊÎÒÈÍ (òàìõèíû õàíä)
Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí õýò õººðºë Ì-õîëèíðåàêòèâ ñèñòåìèéí
öî÷ðîëîîð èëýðíý. Òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, îãèõ, áººëæèõ, ã¿éëãýõ, ø¿ëñ
ãîîæèõ, õ¿éòýí õºëñ àñãàõ, ñóäàñ ýõëýýä ñóë äàðàà íü ò¿ðãýñíý. Õ¿¿õýí
õàðàà íàðèéñ÷ õàðàà ñîíñãîë àëäàãäàíà. Îâðîãî, ñóäàñíû õóðö äóòàãäàë,
áóë÷èíãèéí òàòàëò ¿¿ñíý.

Õîðäëîãî

1:1000 ïåðìàíãàíàò êàëèéí óóñìàëààð õîäîîä óãààíà. Äàâñàí òóóëãà,
èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, øèíãýí þ¿ëýõ, øýýñ õººõ, ãåìîñîðáöè, 2%-50ìë
íîâîêàéí, 5%-500ìë ãëþêîçòîé õàìò äóñëààð, 25%-10ìë ñóëüôàò ìàãíèé
áóë÷èíä, òàòàëòûí ¿åä 10%-10ìë áàðáàìèë ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ ¿åä
10%-10ìë íîâîêàéàìèä, 0,1%-1ìë àòðîïèí àðüñàí äîð.
11. ÕÀÐ ÒÀÌÕÈÍÛ ÌÀÉÖÝÖÝÃ (ìîðôèí)
Ìýäðýë õîðäóóëàõ, íàðêîòèê ¿éë÷èëãýýòýé. Òàðõèíû òàëàìóñ, àìüñãàëûí
òºâèéã äàðàíãóéëàõ, 10-ð ìýäðýëèéã öî÷ðîîõ ¿éë÷èëãýýòýé, õ¿¿õýí õàðàà
íàðèéñíà. Ýõëýýä àëìàéðàõ, õýò áàÿñàõ, õººðºõ, äýìèéðýõ, õèé þì
¿çýãäýõ øèíæ èëýð÷ óëìààð óíòàà áàéäàë ¿¿ñíý. Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä
òàòàëò, õºõðºëò, ñóäàñíû äóòàãäàë, äàðàëò áóóðàõ øèíæ èëýðíý.

Õîäîîä äàõèí óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, äàâñàí òóóëãà, øèíãýí þ¿ëýõ -
öóñ ø¿ëòæ¿¿ëýõ – øýýñ õººõ, ãåìîñîðáöè, 0,5%-3-5ìë íàëîðôèí ñóäñààð,
0,1%-1-2ìë àòðîïèí àðüñàí äîð, 10%-2ìë êîðäèàìèí àðüñàí äîð 5%3ìë
Âèò Â1 ñóäñààð, õ¿÷èëòºðºã÷, õèéìýë àìüñãàë.
12. ×ÎÍÛÍ ÕÎÐ (×èëèáóõà)
Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí íóãàñíû ðåôëåêñèéí õººðºë ¿¿ñãýíý. 15-30
ìèíóòûí äàðàà àìàíä ãàøóó îðãèæ, àéìøèã òºðºõ, øèë òàòàõ, òàòàëò
¿¿ñýõ, ç¿ðõ äýëñýõ, àìüñãàëàõàä áýðõ, õºõºðíº.

Õîäîîä óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, äàâñàí òóóëãà, øèíãýí þ¿ëýõ, øýýñ
õººõ, ãåìîñîðáöè, òàòàëò ºãºõ ¿åä 10-20ìã äèàçåïàì /ñåäóêñèí/ 10%-
10ìë áàðáàíèë ñóäñààð /õºíãºí íàðêîç/ ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë¿¿ä.
13. ÁÎØÃÎÍÇ
Ìýäðýëèéí ñèñòåìèéã äàðàíãóéëàõ, óíòóóëàõ, õýñýã ãàçðûí öî÷ðîë
¿¿ñãýíý. Îãèõ, áººëæèõ, ãýäýñ áàçëàõ, ã¿éëãýõ, íîéð õ¿ðýõ, õ¿íä ¿åä óõààí
àëäàõ õ¿¿õýí õàðàà íàðèéñàõ, àìüñãàëûí õýì àëäàãäàõ, äàðàëò áóóðàõ,
òàòàëò ºãºõ øèíæ èëýðíý.

Õîðäëîãî

Õîäîîä óãààõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, äàâñàí òóóëãà ºãºõ, øèíãýí þ¿ëýõ,
øýýñ õººõ, 0,1%-1-2ìë àòðîïèí, 10%-1ìë êîôåéí, 2ìë êîðäèàìèí, 5%-
2ìë Âèò Â1 áóë÷èíä, õ¿÷èëòºðºã÷ ýì÷èëãýý.
3. ÀÌÜÒÍÛ ÃÀÐÀËÒÀÉ ÕÎÐÍÛ ÕÎÐÄËÎÃÎ
Òîäîðõîéëîëò Àìüòíû õîð íºëººãººð õ¿íèé áèå ìàõáîäü ýðõòýí

àìüòíû ãàðàëòàé õîðíû õîðäëîãî ãýíý.
Àíãèëàë • Ã¿ðâýë
• Çºãèé
• Çàãûí ààëç /øàð/
•Õèëýíöýò ààëç, õèëýíöýò õîðõîé /êàðàêóðò,
ñêîðïèîí/
1. Ã¯ÐÂÝË ( Áàìáàé õîíøîîðò øèëò ìîãîé, õîðæèãíóóðò ìîãîé)
Öóñ õîðäóóëàõ, ýñ õîðäóóëàõ, öóñ á¿ëýãíýëòèéã àëäàãäóóëàõ, ìýäðýë
õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé. Õýñýã ãàçðûí ñóäàñíû íýâ÷èìõèé ÷àíàðûã
èõýñãýí ýäèéí õàâàí ¿¿ñãýíý. Õ¿÷òýé ºâäºëò ¿¿ñíý. Õººðºë ¿¿ñýõ, òàòàëò
ºãºõ àíàôèëàêñèéí îâðîãî ¿¿ñýõ, çàëãèõ àìüñãàëàõàä áýðõ áîëíî. Öóñ
àëäàëò ¿¿ñíý.

Ìîãîéí õîðûí ýñðýã ñèéâýí, õàòãóóëñàí ãàçðûí ýðãýí òîéðîí íîâîêàéíû
õîðèã õèéíý. Øàðõûã 1% ïåðìàíãàíàò êàëèéí óóñìàëààð óãààõ, 0,5%-3%
àäåðíàëèíû óóñìàë øàðõàíä òàðèõ, õ¿éòýí æèí òàâèõ, 1-2% ïðîìåäîë,
2,5-1% àìèíàçèí, 1-2% äåìèäðîë áóë÷èíä òàðèõ, 10%-10ìë êàëèé õëîðèä
ñóäñààð 20%-200ìë ãëþêîçà äóñëààð, 15000åä ãåïàðèí, ïðåäíèçîëîí
300ìã/ çýðýã ýì÷èëãýý õèéíý.
2. ÇªÃÈÉ:
Ñîíî, õýäãýíý, õºõ ò¿ð¿¿ àäèë.
Çºãèéí õîð íü àìèíóóä /ãèñòàìèí, äîôàìèí, íîðàäåðíàëèí/ ïåïòèä /
ìåëèòòèê/ ïðîòåéí /ïåïòèä, àìèí, ìèíèìèí/ ôåðìåíò¿¿ä /ôîñôîëèïàçà
À, öåàëóðîíèäàçà/.
Õýñýã ãàçðûí ¿ðýâñýë, ìýäðýë õîðäóóëàõ ¿éë÷ëýë íü ñóäàñíû íýâ÷èìòãèé

Õîðäëîãî
÷àíàð èõýññýí, ÒÌÑ-èéí õººðºë, äàðàà íü ñààòëààð èëýðíý. Ýíý íü óëààí

öîãöîñíû çàäðàë, áóëöóóíû õîðèã, õîëèíîëèòèê ¿éë÷èëãýýíèé óëìààñ
¿¿ñäýã. Õàòãàñàí ãàçàð çàãàòíààò ¿ðýâñýëò ïàïóëà, ëèìôàäåíèò ¿¿ñíý.
Õàëóóðàõ, òîëãîé ýðãýõ, äàðàëò áóóðàõ, òàòàõ, ñààæèõ, àìüñãàë

äàðàíãóéëàãäàõ, öóñ çàäðàõ, öóñààð øýýñ.

Õàòãóóðûã ñóãëàæ, øàðõûã ñïèðòýýð öýâýðëýõ, ìºñºí æèí, íîâîêàéíû
õîðèã, 1%-10ìë õëîðèä êàëüöèé /ãëþêîíàò êàëüöèé/ äåìèäðîë 1%-1-2ìë,
250ìã õ¿ðòýë ãèäðîêîðòèçîí áóë÷èíä, ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ ýì¿¿ä, âèòàìèí
ýì÷èëãýý.
3. ÇÀÃÈÉÍ ÀÀËÇ /øàð/:
Õîð íü ÿíç á¿ðèéí àìèí õ¿÷ë¿¿ä, ïåïòèä¿¿ä ãèàëóðîíèäàçà ôåðìåíò
àãóóëíà. Õýñýã ãàçðûí ¿ðýâñýë, øèìýãäñýíèé äàðàà ÒÌÑ-èéí õîðäëîãî
¿¿ñíý /âåãàòàòèâ ººð÷ëºëò/ Õ¿÷òýé ºâäºíº, õàâäàíà, óëàéíà, áèå õ¿íäýðíý,
íîéð õ¿ðíý, äàðàëò èõñýíý, ç¿ðõ äýëñýíý. Äàðàà íü äàðàëò áóóð÷ ñóäàñíû
äóòàãäàë èëýðíý.

Õàòãàñàí ãàçàð æèí òàâèõ, øýýñ õººõ õîðäëîãî òàéëàõ, øèíãýí õèéõ,
ààëçíû õîðûí ýñðýã ñèéâýí 500-2000 ÄÖË àðüñàí äîð, 50%-2,0 àíàëüãèí
áóë÷èíä, ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë¿¿ä.
4. ÕÈËÝÍÖÝÒ ÀÀËÇ, ÕÈËÝÍÖÝÒ ÕÎÐÕÎÉ /êàðàêóðò, ñêîðïèîí/
Õîð íü òîêñàëüáóìèíû òºðºë, ýìýã÷èí ààëçíû õîð ýðýã÷íèé õîðîîñ îëîí
äàõèí èë¿¿.
Ñýòãýöýä íºëººëºõ, ìýäðýë õîðäóóëàõ ¿éë÷ëýëòýé. Òºâ ìýäðýëèéí áà
çàõûí ìýäðýëèéí ñèñòåìèéã ñààæóóëàõ ýìãýã æàìòàé.
Õàòãàñàí ãàçàðò õ¿÷òýé ºâäºëò ¿¿ñ÷, óëìààð ìº÷ áèåýð ºâäºëò òàðõàíà.
Ìº÷äèéí áà õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðíà.

Õàòãàñàí ãàçàð æèí òàâèõ, øýýñ õººõ õîðäëîãî òàéëàõ, øèíãýí õèéõ,
ààëçíû õîðûí ýñðýã ñèéâýí 500-2000 ÄÖË-ýýð àðüñàí äîð, 50%-2,0
àíàëüãèí áóë÷èíä, ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë¿¿ä ºãíº.

Õîðäëîãî
4. ÕÈÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑÛÍ ÕÎÐÄËÎÃÎ
Òîäîðõîéëîëò Õèìèéí áîäèñûí íºëººãººð õ¿íèé áèå ìàõáîäü

ýðõòýí òîãòîëöîîíû á¿òýö, ¿éë àæèëëàãààíä ¿¿ñýõ
ýìãýãèéã õèìèéí áîäèñûí õîðäëîãî ãýíý.
Àíãèëàë • Ìýäðýë ñààæóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé õîðóóä
• Ñèíèëèéí õ¿÷èë, õëîðöèàí
• Í¿¿ðñòºðºã÷èéí äóòóó èñëèéí õîðäëîãî /ÑÎ/
• Ôîñôîðò îðãàíèê íýãäýë /ïñèõîìèìåòèê¿¿ä/
• Ãåðáèö¿¿ä
• Àçîòûí õ¿÷èë áà àçîòûí èñýë.
• Ôòîð , ò¿¿íèé íýãäë¿¿ä
• Óñòºðºã÷èéí õýò èñýë /Í2Î2/
• Ãèäðàçèí ò¿¿íèé á¿òýýãäýõ¿¿í
• Áîðò óñòºðºã÷èéí íýãäë¿¿ä
• Àìèíû íýãäë¿¿ä
• Íèòðî íýãäë¿¿ä
• Ìåòèëèéí ñïèðò /ìîäíû ñïèðò áóþó ìåòàíîë/
ÑÍ3ÎÍ
• Ýòèëåíãëèêîëü
• Äèõëîðýòàí
• Òåòðàýòèëñâèíåö
• Ìºíãºí óñ
• Íèòðèò íàòðèé
• Öóóíû õ¿÷èë
• Õ¿íä ìåòàëûí íýãäýë áà ìûøúÿê
1. ÔÎÑÔÎÐÒ ÎÐÃÀÍÈÊ ÍÝÃÄÝË
Àíõíû øèíæ íü: öýýæ äàðàõ, áàãòðàõ áàéäëààð èëýð÷ 5-7 ìèíóòûí äàðàà
ìèîç /õ¿¿õýí õàðààíû íàðèéñàë 1-2 ìì äèàìåòð õ¿ðòýë/ ¿¿ñ÷ õàðàíõóéä
ºðãºñºõã¿é, á¿äýã ãýðýëòýé îð÷èíä áà øºíº þì õàðàõã¿é áîëíî. Ìºí
àêêîìàäàöèéí /í¿ä çàéíä äàñàõ/ óðâàë ñóëàð÷ í¿äíèé áîëîðûã õºäºëãºã÷
áóë÷èíãèéí õºøèëò ¿¿ññýíýýñ õîëûí õàðàà àëäàãäàíà. Í¿ä óëàéõ, ºâäºõ,
íóëèìñ ãîîæèõ, òîëãîé ºâäºõ, áèå ñóëðàõ, ç¿ðõíèé öîõèëò óäààøðàõ,
õóðäñàõ, òàéâàí áóñ áàéäàë èëýðíý. Õýäýí öàãèéí äàðàà óóë øèíæ¿¿ä
áóóð÷ ìèîç 2-3 õîíîã äîòîð àðèëíà.
Äóíä çýðãèéí õîðäëîãûí ¿åä /ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà õýëáýð/ äýýð

äóðüäñàí øèíæ¿¿ä äýýð ãóóðñàí õîîëîéí àãøèëò, áàãòðàà ¿¿ññýíèé

Õîðäëîãî
óëìààñ àìüñãàë áîîãäîõ, áàãòðàõ øèíæ íýìýãäýí èëýðíý. ¯¿íèé çýðýãöýý

ø¿ëñ ãîîæèõ, îãèõ áººëæèõ, ãýäýñ ºâäºõ, ã¿éëãýõ ãàð õºë ÷è÷ðýõ, áóë÷èí
æèðâýãíýõ, ìº÷äèéí øºðìºñ ÷àíãàðàõ íü îëîíòàà òîõèîëääîã.
Ìýäðýë ñýòãýõ¿éí õººðºë, àéäàñ òºðºõ, õººðºë, òîëãîé õ¿÷òýé ºâäºõ
óõààí ñàìóóðàõ, íîéðã¿éäýõ, ç¿¿äëýõ ýìãýã ãàðíà.
Ñóäàñ öººð÷, àìüñãàë ýõëýýä óðò óäààí áàéñíàà öººð÷ ýõýëíý. Ýíý íü
1-2 õîíîã ¿ðãýëæèëíý. ªâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë 1-2 õîíîãò ñàéæðàõ àâ÷
á¿ðýí ýäãýðýëò 1-2 äîëîî õîíîãîîð õýìæèãäýíý.
Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä /òàòàëò-ñààæèëòûí õýëáýð/ ãóðâàí ¿åèéã

äàìæèí ýìãýã ïðîöåññ èëýðíý. Ýõíèé ¿åä õîðäñîíû õýäýí ìèíóòûí
äàðàà ºâ÷òºíèé áàéäàë ýðñ äîðäîæ, ìèîç, àìüñãàë áàãòðàõ, ø¿ëñ ãîîæèõ,
ìýäðýëèéí õººðºë òîëãîé ºâäºõ, àéäàñ òºðºõ, óõààí ñàìóóðàõ øèíæ ãàð÷
ýõýëíý.
Äóíä ¿åä /òàòàëòûí ¿åä/ äýýðõ øèíæ¿¿ä ã¿íçãèéðýõèéí çýðýãöýý ÷è÷ðýõ

áàéäàë äàâàìãàéëæ òàòàëò ¿¿ñ÷ ýõýëíý. Àìíààñ ñàëñò õººñ ÿëãàð÷, õ¿¿õýí
õàðàà íàðèéñàí, àìüñãàë òàñàëäàæ, òàòàëò á¿õ áóë÷èíã õàìàðíà. Òàòàëò
íü õýäýí ìèíóòààñ õýäýí öàã ¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí óëìààñ ºâ÷òºí êîìûí áàéäàëä îðæ áîëíî.

Ýíý ¿åä òàòàëò ñóëàðñààð ñààæèëòàä øèëæèæ, ºâ÷òºíèé öàðàé áèå
õºõðºí àìüñãàëûí äóòàãäàë èëýðíý. Ñóäàñ öººð÷ ñóëàðíà. ªâ÷òºí øèíãýí
ìýäýýã¿é ÿëãàð÷, áèåèéí õàëóóí áóóðíà. Öààøèä àìüñãàëûí òºâèéí
ñààæèëòûí óëìààñ àìüñãàë, ç¿ðõ çîãñîí ºâ÷òºí íàñ áàðíà.

Ýì÷èëãýýã öàã àëäàëã¿é çºâ õèéñýí òîõèîëäîëä òàòàëò ñààæèëò ààæìààð
àðèëæ, ºâ÷òºí óõààí îðîõ áîëîâ÷ 1-2 õîíîãò ºâ÷òºíèéã çººâºðëºõ
áîëîìæã¿é, ç¿ðõ ñóäàñ àìüñãàëûí äóòàãäàë àðèëàõã¿é áàéíà. Á¿ðýí
ýäãýðýëò 3-8 äîëîî õîíîãèéí õóãàöàà øààðäàíà.
ÔÎÁ-èéí õîðäëîãûí ¿åä çàðèìäàà “öàõèëãààí õýëáýðýýð” ÿâàãäàõ áà

ýíý ¿åä ºâ÷òºí óõààí àëäàæ, 1-2 ìèíóò òàòàëò ¿¿ñýýä 10-15 ìèíóòûí
òóðø ñààæèëò ¿¿ñ÷ ºâ÷òºí íàñ áàðàõ òîõèîëäîë áàéäãèéã òýìäýãëýõ íü
ç¿éòýé.
ÔÎÁ-èéí õîðäëîãûã îíîøëîõîä ò¿¿íèé êëèíèê èëðýë /ìèîç, òàòàëò ñààæèëò,

ø¿ëñ ãîîæèõ, ñýòãýöèéí õÿìðàë ãýõ ìýò/-èéã òîãòîîõîîñ ãàäíà õèìèéí
òàãíóóë, øèíæèëãýýíèé ìýäýý, öóñíû áèîõèìèéí áà õîëèíýñòåðàçûí
èäýâõèéã òîãòîîõ øèíæèëãýýíä ¿íäýñëýí îíîø òîãòîîíî.

Õîðäëîãî
Àíòèäîò /õîðã¿éñ¿¿ð/ ýì÷èëãýý.
- Õîëèíîëèòèêèéí á¿ëýã íü ìýäðýëèéí õîëèíðåàêòèâ ñèñòåìèéí õýò

ñýðãýëòèéã áóóðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû õîðã¿éñ¿¿ð áºãººä ýíý á¿ëãèéí
ãîë òºëººëºã÷ íü àòðîïèí þì.
Àòðîïèí Ì - õîëèíðåàêòèâ ñèíàïñèéí õîëáîîíä àöåòèëõîëåí èõ õýìæýýãýýð

õóðàëäàõûã çîãñîîõ ¿éë÷èëãýýòýé. Èéìýýñ ýíý áýëäìýë íü ÔÎÁ-èéí
ìóñêàðèí òîñò ¿éë÷ëýëèéã ñààðìàãæóóëàí 1-2 ¿õëèéí òóíãààð õîðäñîí
òîõèîëäîë ÷ öàã àëäàëã¿é ýì÷èëñýí òîõèîëäîëä àâðàõ áîëîìæòîé.
Ãýâ÷ àòðîïèí ÔÎÁ-èéí íèêîòèí òîñò ¿éë÷ëýëèéã ñààðìàãæóóëàõ ÷àäâàð
áàãàòàé òóë òºãñ ýì÷èëãýýã áóñàä áýëäìýëòýé õàâñðàí õèéõ íü ç¿éòýé.
Àòðîïèí 0.1%-1 ìë /1ìã/ áýëäìýëèéã òàðüæ õýðýãëýíý.

- Õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä 2-4 ìã òàðèàä 1-2 ìã-ààð 30 ìèíóò
òóòàìä ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë äýýðäýõ øèíæ èëðýõ õ¿ðòýë òàðèíà.
- Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä 4-6 ìã òàðèàä 1-2 ìã –ààð 3-8 ìèíóò
òóòàìä òàòàëò çîãñîõ õ¿ðòýë òàðèíà.
Öààøèä àòðîïèíû ýì÷èëãýýã èäýâõòýé õèéæ 1-2 ìã-ààð 4-6 öàã òóòàìä
ýõíèé 1-3 öàã òàðèõ áà äàðàà íü 1 ìã-ààð 8-12 öàãààð 7-10 õîíîãèéí
õóãàöààíä õèéíý.
Õîðäëîãûí ýõíèé õîíîãò àòðîïèíû òóí 20-50 ìã, á¿ðýí êóðñ ýì÷èëãýýíä
100-200 ìã áàéæ áîëíî.
Õîëèíýñòðàçûã äàõèí èäýâõæ¿¿ëýã÷ áýëäìýë¿¿äèéã àøèãëàõ ýì÷èëãýý:
Õîëèíýñòðàçûã äàõèí èäýâõæ¿¿ëýí áýëäìýëèéã õýðýãëýñíýýð ºâ÷òºíèé àìü

íàñûã àâðàõ áîëîìæ èõýñ÷ õºíäëºí ñóäàëò áóë÷èí, ìýäðýëèéí çàíãèëààíû
ñèíàïñûí õîðèãèéã òàéëñíààð àìüñãàëûí áóë÷èíãèéí ñààæèëòûã àðèëãàí
àìüñãàëûí äóòàãäëààñ ãàðãàõ ÷óõàë ¿ð ä¿í ¿ç¿¿ëäãýýðýý îíöëîãòîé.
-äèïðîêñèì-15%-1.2 ìë óóñìàë àðüñàí äîð áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
-èçîíèòðîçèí-40% -2-3 ìë óóñìàë àðüñàí äîð áóë÷èíä òàðüæ
õýðýãëýíý.
-2 ÏÀÌ –10% -2-4 ìë óóñìàëûã àðüñàí äîð òàðüæ õýðýãëýíý.
-îáèäîêñèì /òîêñîãîíèí/-25%-1ìë óóñìàëûã àðüñàí äîð òàðüæ
õýðýãëýíý.
Ýõíèé 1-2 õîíîãò ýäãýýð áýëäìýëèéã 4-6 öàãèéí çàéòàé òàðèõ íü ç¿éòýé.
Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý:

Õîðäëîãî
Õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàëòàé òýìöýõ äàðààãèéí øàòíû àðãà

õýìæýý íü õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýý áºãººä ¿¿íèéã øîê ýñýðã¿¿öýõ,
ýð÷èìò ýì÷èëãýý, ñýõýýí àìüäðóóëàõ òàñãèéí íºõöºëä õèéõ íü çîõèìæòîé.
Õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýýã àìüñãàë óäèðäàõ àïïàðàòòàé õîñëîí
õýðýãëýâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. Ýíý ýì÷èëãýýã 3-6 öàã õèéõ øààðäëàãàòàé.
Ç¿ðõ ñóäàñíû ýì¿¿ä ýì÷èéí çààëòààð õýðýãëýãäýíý. ¯¿íä: Êîðäèàìèí,
Äîïàìèí, Ìåçàòîí, Àäåðíàëèí ç¿ðõíèé ãëþêîçèä¿¿ä çýðýã áýëäìýëèéã
íýðëýæ áîëíî.
Óäààí õóãàöààãààð òàòàëò ºã÷, àíòèäîòûã 6-8 óäàà äàâòàí õýðýãëýõýä ¿ð
ä¿í ºãºõã¿é ¿åä íàðêîòèê áà òàòàëòûí ýñðýã áýëäìýë õýðýãëýíý. ¯¿íä:
10%-5 ìë áàðáàìèë, 2.5% -3-5 ìë òèîôåíòîë íàòðèë /10%-ãåêñåíàë/,
2.5%-2-3 ìë àìèíàçèí 0.5%-2-5ìë íîâîêàéíòàé õàâñðàí õýðýãëýõ çýðýã
îðíî. Ìºí 25%-10 ìë ñóëüôàò ìàãíèéí óóñìàëûã áóë÷èíä áà ñóäñààð
òàðüæ áîëíî.
Êîìûí áàéäàë ¿¿ññýí ¿åä êîðòèêîñòåðîéä /áººðíèé äààâðûí
áýëäìýë¿¿ä/ õýðýãëýíý.
Áóë÷èíãèéí ñààæèëòûí ¿åä ÀÒÔ 1%-2 ìë-ýýð õîíîãò 2-3 óäàà òàðüæ
áîëíî.
Óóøèãò õàòãàà ¿¿ñýõ, õàëäâàðûí õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýí àíòèáèîòèê
ýì÷èëãýý õèéíý. Ò¿¿í÷ëýí õººðëèéí ¿åä òàéâøðóóëàõ, óíòóóëàõ ýì¿¿ä
õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé.
2. ÑÈÍÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË, ÕËÎÐÖÈÀÍ
Äóíä õýëáýðèéí õîðäëîãî: Ýäèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàãäàëòàé
øèíæ òîä èëðýõýýñ ãàäíà òîëãîé ºâäºõ, ÷èõ øóóãèõ, ÷àìàðõàé ëóãøèõ,
îãèóäàñ õ¿ðýõ, òàéâàí áóñ áîëîõ, àì ìýäýýã¿é áîëîõ øèíæ¿¿ä íýìýãäýí
èëýðíý. Ìºí ç¿ðõýýð ºâäºõ, àìüñãààäàõ, ¿ã õýëýõýä òºâºãòýé, ø¿ëñ àñãàõ,
ç¿ðõíèé öîõèëò óäààøèð÷, áèå ñóëðàõ áàéäàë óëìààð íýìýãäýíý.
Õîð áèåä ¿éë÷ëýõýý çîãñìîãö 30 ìèíóò îð÷ìûí äàðàà äýýðõ øèíæ òýìäýã
á¿äãýðýõ àâ÷ 1-2 õîíîãò áèå ñóë áàéõ, òîëãîé ºâäºõ, ãóéâàõ, ç¿ðõ ºâäºõ
øèíæ¿¿ä ¿ðãýëæèëíý.
Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãî: Äýýðõ äóðüäñàí á¿õ øèíæ òýìäã¿¿ä èë¿¿

õóðä õ¿÷òýé èëðýõèéí çýðýãöýý òàòàëò ¿¿ñ÷ ºâ÷òºí íàñ áàðäàã. Ýíý íü
äºðâºí ¿åèéã äàìæèí ÿâàãäàíà.
-ýõíèé ¿å – õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí øèíæ¿¿ä èëýðíý.
-àìüñãààäàëòûí ¿å – àìüñãààäàëò õ¿÷òýé èëýð÷, àðüñíû ºíãº ÿãààí
áîëíî. Àìüñãàë ã¿í, õóðäàí. Ç¿ðõ îð÷ìîîð ºâäºõ íü èõýñíý. ªâ÷òºí
õººðëèéí áàéäàëòàé, ¿õëèéí àéäàñ òºðíº. Áèå èõýä ñóëàð÷, óõààí
á¿äãýðíý.

Õîðäëîãî
-òàòàëòûí ¿å - ºâ÷òºíèé áàéäàë äîðîéòîæ óõààí àëäàíà. Õ¿÷òýé

¿ðãýëæèëñýí òàòàëò ºãíº. Í¿ä á¿ëòèéæ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñíº. Ýíý íü
õýäýí ìèíóòààñ õýäýí öàã ¿ðãýëæèëíý.
Õîðûí ¿éë÷èëãýý ò¿¿íèé óëìààñ õ¿íèé áèåä ¿¿ñýõ õîðäëîãûí ýìãýã æàì.
Öèàíû á¿ëýã íü öèòîõðîìîêñèäàçà ôåðìåíòèéí èñýëäñýí õýëáýðèéí ãóðâàí

âàëåíòàò òºìðèéã õ¿÷èëòºðºã÷èä íýãòãýñýí ýëåêòðîíûõîî îðîíä ººðòºº
õÿëáàðõàí íýãòãýõ ÷àäâàðòàé. Ýíý óðâàëûí îðîíä öèòîõðîìîêñèäàçà íü
õ¿÷èë òºðºã÷èéã çººõ ÷àäâàðàà àëäàæ ýäèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí ñîëèëöîî
àëäàãäàíà.
Ýíý ¿åä ýìíýëãèéí òóñëàìæ àâààã¿é òîõèîëäîëä ñààæèëòûí ¿åä
øèëæèíý.
Ñààæèëòûí ¿å: òàòàëò àðèëæ, ºâ÷òºí õºäºëãººíã¿é, ðåôëåêñ ¿¿ñýõã¿é
áîëíî. Àìüñãàë ºíãºö, óäààí, æèãä áóñ, ç¿ðõíèé öîõèëò õóðäàñ÷, äàðàëò
áóóðíà. Óëìààð àìüñãàëûí òºâèéí ñààæèëòûí óëìààñ àìüñãàë çîãñ÷, 3-5
ìèíóòûí äàðàà ç¿ðõ çîãñîíî.
Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä: çàðèì ¿åä “öàõèëãààí õýëáýðèéí” ÿâöòàéãààð ºâ÷òºí
óõààí àëäàæ, òàòàëò õýäõýí õîðîì ¿ðãýëæëýýä, ñààæèëò ¿¿ñ÷ ºâ÷òºí íàñ
áàðàõ òîõèîëäîë áèé.
Õëîðöèàíû õîðäëîãûí ¿åä ñàëñòûí öî÷ðîëûí øèíæ äàâóó èëðýõ áà /í¿ä
õîðñîõ, õîîëîé õîðñîõ, íóëèìñ ãîîæèõ, õàíèàõ íàéòààõ/ æèãä õîðäëîãûí
¿åä óóøèãíû õàâàí ¿¿ñýõ íü àæèãëàãäàíà. Áóñàä øèíæ òýìäýã íü ñèíèëèéí
õ¿÷ëèéí õîðäëîãîòîé èæèë òºñòýé áàéäàã.

1. Àìèëíèòðèò, Ïðîïèëíèòðèò 0.5 ìë àìïóëààð àìüñãàëàõàä çîðèóëñàí.
/àìïóëûã õàãàëæ õºâºíä øèíãýýí àìüñãàëóóëíà/
2. Ìåòèëèí õºõ ãëþêîç /1% ìåòèëèí õºõèéí óóñìàë, 25%-èéí ãëþêîçûí
óóñìàëûã õîëüæ ààæèì òàðèíà.
3. 30%-èéí òèîñóëüòàò íàòðèè /ãèïîñóëüôàò íàòðè/ 40-50 ìë ñóäñààð
òàðèíà.
-øààðäëàãàòàé ¿åä õèéìýë àìüñãàë õèéíý. Ëîáåëèí, 1%-0.5 ìë,
öèòîòîí 1 ìë ñóäñàð òàðèíà
-ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ ¿åä 0.1%-1ìë àòðîïèí òàðèíà.
-òàòàëò íàìäàõã¿é ¿åä 10-15 ìèíóòûí äàðàà õðîìñîìîíûã õàãàñ
òóíãààð, òèîñóëüôàò íàòðèéã á¿òýí òóíãààð äàâòàí õèéíý.
-40%-ãëþêîçûí óóñìàë, ç¿ðõ ñóäàñ, àìüñãàë äýìæèõ, õ¿÷èëòºðºã÷
ºãºõ, øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý õèéíý.
ªâ÷òºíèéã - ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí äàðààãèéí øàòàíä òàòàí ãàðãàíà.
Ýìíýëãèéí òºðºëæñºí áà íàðèéí ìýðãýæëèéí òóñëàìæèéã õýýðèéí áà àð
òàëûí ãîñïèòàëüä çîõèîí áàéãóóëíà.

Õîðäëîãî
3. Í¯¯ÐÑÒªÐªÃ×ÈÉÍ ÄÓÒÓÓ ÈÑÝË /ÑÎ/
ÑÎ àãààð äàõü íàéðëàãà, õîðäñîí õóãàöààíààñ øàëòãààëàí óóë õîðäëîãûã
õ¿íä, äóíä, õºíãºí çýðýãò õóâààõûí äýýð æèðèéí áóñ õýëáýðòýé ÿâàãäàõ
òîõèîëäîë áàéäàã.
Õºíãºí çýðãèéí ¿åä: òîëãîé õ¿÷òýé ºâäºíº /øàíàà, äóõààð èõýâ÷ëýí/
òîëãîé ýðãýíý, ÷àìàðõàé ëóãøèíà, áººëæèíº, ãóéâíà. Õîðò áîäèñûí
¿éë÷ëýë çîãññîíîîñ õýäýí öàãèéí äàðàà óóë øèíæ¿¿ä àðèëíà. Òîëãîéí
ºâ÷èí õîíîã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.
Äóíä çýðãèéí ¿åä: äýýðõ øèíæ òýìäã¿¿ä õ¿÷òýé èëýðíý. Áóë÷èíãèéí
ñóëðàë, õºäºëãººíèé ýâñýë àëäàãäàíà. Õºäºëãººí ñóëàðíà. Àìüñãàë
äàâ÷äàí, ñóäàñ ò¿ðãýñ÷, äàðàëò áàãàñíà. Óõààí á¿äãýð÷, îð÷èí öàãèéí
áàðèìæààã¿é áîëíî. Óõààí àëäàõ áà þì ñàíàõã¿é, óíòàà áàéäàëòàé áàéíà.
Í¿¿ð öàðàéãààð ÿãààí-óëààí òîëáî ãàðíà. /êàðáîêñèãåìîãëîáèíû ºíãº/.
Í¿¿ð èõ áèåíèé áóë÷èí æèðâýãíýæ, îãèæ áººëæèõ íü èõýñíý. Òîõèðñîí
ýì÷èëãýýã öàã àëäàëã¿é õèéñýí òîõèîëäîëä ºâ÷òºí óõààí îðæ áèåèéí
áàéäàë äýýðäýíý. Õýä õîíîãèéí òóðø òîëãîé ýðãýõ, ºâäºõ, áèå ñóëðàõ,
áººëæèõ, íîéðã¿éäýõ øèíæ èëýðíý.
Õ¿íä çýðãèéí ¿åä: óõààí á¿ðýí àëäàæ, îâðîãûí áàéäàë ¿¿ñíý. /10 öàã
õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ áîëíî/. Àðüñ óëààí ÿãààí ºíãºòýé áîëîâ÷ ìº÷äèéí
¿ç¿¿ð õºõºðñºí áàéíà. Ñóäàñ ìèíóòàä 100-120 õ¿ðòýë õóðäàñíà. Äàðàëò
áóóðíà. Àìüñãàë ã¿í, æèãä áóñ, áèåèéí õàëóóí 38-400 õ¿ðíý. Áóë÷èíãóóä
õºøèíãº, ÷àíãàðàëòòàé, øºðìºñíèé ðåôëåêñ èõýñíý. Áîãèíî õóãàöààíû
òàòàëò ºã÷ áîëíî. Öóñàíä íåéòðîôèëü èõýñ÷ ÑÎÍâ õýìæýý 50%-ä õ¿ðíý.
Ýíý íü ñààæèëòûí øàòàíä ¿ðãýëæëýí îðîõ áºãººä îâðîãûí áàéäàë ¿¿ñ÷,
õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºí, ýâýðëýãèéí ðåôëåêñ, ãýðëèéí óðâàëä ººð÷ëºëò
îðæ, ñóäàñíû õóðö äóòàãäàë, ðåôëåêñ ¿¿ñýõã¿é áîëæ, àìüñãàëûí òºâèéí
ñààæèëò áîëîí õ¿íäýðíý.

Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ãîë àðãà íü ¿éëäâýðëýëèéí òåõíèêèéí àþóëã¿é
àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí õýì õýìæýýã ìºðäºõ, õîðäñîí àãààðò àæèëëàõ
¿åä ãîïêàëèòûí ø¿¿ð á¿õèé áàã ºìñºõ, ýñâýë áàãèéí õîëáîîñ õîîëîéã
óðòàñãàæ öýâýð àãààðò ãàðãàõ øààðäëàãàòàé.
Õîðã¿éñ¿¿ð íü õ¿÷èëòºðºã÷ áºãººä äàðàëòàò õ¿÷èëòºðºã÷èéí êàìåð,
ãðàâèòàöûí ãåìîîñêèãåíàöèéí àðãóóä íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã. /1.5-2
àòìîñôåð/
Àíõíû òóñëàìæèéí õýìæýýíä ºâ÷òºíã þóíû ºìíº ýð¿¿ë àãààðò ãàðãàæ,
íàøàòûðèéí ñïèðò ¿íýðò¿¿ëæ, òîëãîéí ºâ÷èí íàìäààõ ýì ºã÷ äóëààëàõ
õýðýãòýé. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ç¿ðõ ñóäàñ àìüñãàë äýìæèõ
áýëäìýë¿¿äèéã òàðüæ õýðýãëýíý /êîðäèàìèí, àäåðíàëèí, äîïàìèí,

Õîðäëîãî
öèòèòîí, ëîáåëèí/
Àìüñãàë çîãñîõ ¿åä õèéìýë àìüñãàë õèéõ, àìüñãàëûã àïïàðàòààð óäèðäàõ
/ýìíýëýãò/ øààðäëàãà ãàðíà.
Âèòàìèí Ñ /àñêîðáèíû õ¿÷èë/, 5%-10 ìë-ýýð, 40%-230ìë ãëþêîçûí
óóñìàë 5%-2-5 ìë âèòàìèí Â1, /òèàìèí/ õîëüæ ñóäñààð òàðèíà.
Òàðõèíû õàâàí ¿¿ñýõ, òàòàëò ºãºõ ¿åä òàéâøðóóëàõ õîëüö /àìèíàçèí,
äåìèäðîë, ïðîìåäîë/ õëîðèä êàëüöèéí óóñìàë ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
Àìüñãàëûí òºâèéã öî÷ðîîõ çîðèëãîîð êàðáîãåí /95% õ¿÷èëòºðºã÷ + 5%
í¿¿ðñòºðºã÷èéí õèé/ 10-20 ìèíóòààð õ¿÷èëòºðºã÷òýé ýýëæëýí ºãíº.
Õ¿íä ¿åä ìåòèëåí õºõ, ãëþêîçûí õîëèìîãèéã /õðîìîñìîí/ ñóäñààð 10-20
ìë òàðüæ áîëíî.
Àíòèáèîòèê, âèòàìèíû ýì÷èëãýý, øèíæ òýìäãèéí áóñàä ýì÷èëãýý íü
ýäãýðýëòèéí ¿åä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áîëíî.
4. ÑÝÒÃÝÖ ÍªËªªÒ ÁÎÄÈÑ /ïñèõîìèìåòèê¿¿ä/
Õîðäîëòîîñ 20-30 ìèíóòûí äàðàà øèíæ òýìäã¿¿ä ýõýëæ, 1-2 öàãèéí äàðàà
îðãèë ¿åä õ¿ðýýä 6-8 öàã /çàðèìäàà 15-20 öàã/ ¿ðãýëæèëíý.
Ýõíèé ¿åä ñýòãýõ¿éí õ¿ëýýí àâàõ ÷àäâàð, âåãàòàòèâ–áà ýðõòýí ñèñòåìèéí
õÿìðàëòàé õàìòðàí èëýð÷, áèå ñóëðàõ, ÿäðàõ, äààðàõ, õàëóóöàõ, òîëãîé
ýðãýõ, ºâäºõ, òàéâàí áóñ áîëîõ, ñóäàñ ò¿ðãýñýõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ
øèíæ èëýðíý.
Îð÷íû þìñûí õýëáýð ººð÷ëºãäºí ñîëîíãîð÷, öàãèéí áà îð÷íû áàðèìæàà
àëäàãäàí, ººðèéãºº òàíèõàà áîëèíî.
¯¿íèé äàðàà õàðàà, ñîíñãîëûí õèé ¿çýãäýë /ãàëëþöèíàöè/, àéäàñ ¿¿ñ÷
ººðèéíõºº ¿éëäëèéí áóðóóã ìýäýð÷, òóñëàìæ õ¿ñýõ áîëîâ÷ çºâ øèéäýë
ãàðãàæ ÷àäàõã¿é íýðýý ÷ íýðëýæ ÷àäàõã¿é áîëäîã. ¯¿íèéã çàðèìäàà ýì÷
íàð “ñ¿íñ õàëèõ” ãýæ íýðëýäýã.
Âåãàòàòèâ /íóãàñíû/ ìýäðýëèéí ººð÷ëºëò íü ÷èõ øóóãèõ, òîëãîé ä¿¿ðýõ,
ç¿ðõ äýëñýõ, í¿ä óëàéõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, áèåèéí õàëóóí íýìýãäýõ,
àìüñãàë ã¿íçãèéð÷ óäààøðàõ, õºäºëãººíèé õÿìðàë /ãóéâàõ, áóë÷èí
òàòàëäàõ, õºäºëãººíèé ýìõ çàìáàðàà àëäàãäàõààñ ýõëýí òàòàëò ñààæèëò
èëýð÷ áîëíî.
5-10 öàãèéí äàðàà /çàðèìäàà 20-24 öàã/ ñîëèîðëûí øèíæ á¿äãýð÷ 1-2
õîíîãò âåãàòàòèâ ººð÷ëºëò àðèëíà.
Ýíý á¿ëãèéí áóñàä áîäèñóóä /ïñèëîöèáèí, ìåñêàëèí, ãàðìèí, áóôîòåíèí/
äýýðõ øèíæ òýìäýãýýð èëðýõ ñîëèîðîë ¿¿ñãýõ áîëîâ÷ õàðüöàíãóé õóðäàí
/1-5 öàã / àðèëäàã.
BZ á¿ëãèéí õîðäëîãûí øèíæ èëðýõ îíöëîã:
BZ á¿ëãèéí áîäèñóóä íü àòðîïèí òºñò õîðäëîãûã ¿¿ñãýäýã îíöëîãòîé.
Âåãåòàòèâ ººð÷ëºëòòýé /õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, îéðûí õàðàà ìóóäàõ, àì

Õîðäëîãî
õàòàõ, àðüñ óëàéõ, òîëãîé ýðãýõ/ õàìò õèé ¿çýãäýë á¿õèé ñîëèîðîë ¿¿ñ÷
áîëíî. Ñîëèîðëûí øèíæ íü ÄËÊ-òàé îéðîëöîî - ýì÷ëýõã¿é áîë 1-5 õîíîã
¿ðãýëæèëæ 1-2 äîëîî õîíîãò á¿ðýí àðèëíà. Àòðîïèíû 10-50 ìã òóí íü
ñîëèîðîë, äýìèéðýë ¿¿ñãýõ áà 50-100 ìã íü õîðäëîãûí îâðîãîä õ¿ðãýõ
÷àäâàðòàé. Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ñààæèëòààñ ºâ÷òºí íàñ áàðäàã.

ÄËÊ áîëîí óðãàìëûí ãàðàëòàé áóñàä ïñèõîìèìåòèê¿¿äèéí õîðäëîãûí
¿åä äàðààõ ýì÷èëãýýíèé á¿ä¿¿â÷èéã ñîíãîæ àâíà.
1. Àìèíàçèí 2.5%-3-4 ìë /75-100 ìã/ 0.5%-5ìë íîâîêàéíòàé àðüñàí äîð
òàðèõ
2. Íèêîòèíû õ¿÷èë 5% -4 ìë /200 ìã /àðüñàí äîð áà áóë÷èíä
3. Áàðáèòóðàò /ìåäèíîë, âåðíàë/, ðåçåðïèí 0.0001 òóíãààð 4-5
øèðõýãèéã óóëãàõ. BZ á¿ëãèéí áîäèñóóóäûí õîðäëîãûí ¿åä 1.2.3.4
òåòðàãèäðîàìèíîêðèäèí 1% - 3 ìë /30 ìã/ ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
Ýíý íü õîëèíýñòðàçûí ò¿ð õóãàöààíû áýëäìýë áîäèñ þì.
4. Õîëåíýñòðàçûí ò¿ð õîðèã áóñàä áýëäìýë¿¿ä: Ôèçîñòèãìèí, ýçåðèí
0.1%-1 ìë, ãàëàíòàìèí 0.25%-3-4ìë õýðýãëýæ áîëíî. Ïðîçåðèí ýíý
òîõèîëäîëä ¿ð ä¿í ìóóòàé.
5. Àòðîïèíû òºñò áîäèñûí àíòîãîíèñò /ñºðºã ¿éë÷èëãýý/ ýì íü ïèëîêàðïèíû
/1%-0.5-1 ìë/ àöåêëèäèí /0.2-1-2ìë/
5. ÃÅÐÁÅÖÈÄ¯¯Ä
Àìüñãàëàõ, óóõ ¿åä àðüñ, ñàëñò öî÷ðîõ, òîëãîé ºâäºõ, áèå ñóëðàõ,
àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãààíû õÿìðàë èëýð÷ áîëíî. Õ¿íèé áèåä áîäèñûí
ñîëèëöîîíû ôîñôîðæóóëàí èñýëäýõ óðâàëûí ñààòàë, ýñèéã õîðäóóëàõ
íºëºº ¿ç¿¿ëäýã íü òîãòîîãäñîí.

Ñàëñòûã óãààõ, àìààð îðñîí ¿åä 20 ã ìàãíåçìèéí óóñìàëûã 1 ëèòð óñàíä
õèéæ õîäîîä óãààõ, óóëãàæ áººëæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâíà. Ìàãíåçì
ìûøüÿêûã ñààðìàãæóóëíà.
Ìûøüÿêûí õîðã¿éñ¿¿ðèéã áººëæèëò íàìäàõ õ¿ðòýë 10 ìèíóò òóòàìä 1
õîîëíû õàëáàãààð óóíà. ªíäºãíèé óóðàã, á¿ëýýí ñ¿¿ óóëãàæ áîëíî.
Óíèòîë 5%-5-7ìë-ýýð ýõíèé ºäºð 4-5 óäàà, äàðàà íü 3-4 óäàà 2-3 õîíîã, 1-2
óäàà äàõèàä 2-3 õîíîã òàðüæ ìûøüÿêèéã ñààðìàãæóóëàõ áèåýñ çàéëóóëàõ
àðãà õýìæýý àâíà. Ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ áà õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýýã
øààðäëàãà, çààëòûí äàãóó õèéíý.
Õîðäëîãî òàéëàõ çîðèëãîîð ãëþêîçà, êàëüöèé õëîðèä, òèîñóëüôàò íàòðèé,
âèòàìèíóóä /Ñ,Â1,Â2,Â6/ ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý. Õàëäâàðûí õ¿íäðýëýýñ
ñýðãèéëæ àíòèáèîòèê, óòëàãà õýðýãëýæ áîëíî.

Õîðäëîãî
6. ÀÇÎÒÛÍ Õ¯×ÈË ÁÀ ÀÇÎÒÛÍ ÈÑÝË.
Ýõíèé ¿åä: öî÷ðîîõ ¿éë÷èëãýý èë¿¿ èëýðíý. Í¿ä õîðñîõ, õàòãàõ, íóëèìñ
ãîîæèõ, íàéòààõ, õàíèàõ, àìüñãààäàõ, îãèõ, áººëæèõ, õºõðºõ ç¿ðõíèé
öîõèëò öººðºõ, áèå ñóëðàõ, òîëãîé ºâäºõ, áàãòðàõ.
Íóóö ¿åä: 30-60 ìèíóò /çàðèìäàà 2-3 öàã/ ¿ðãýëæèëíý. Àãààðò áàéãàà
áîäèñûí êîíöåíòðàöè, õóãàöàà çýðãýýñ øàëòãààëíà. Ýíý ¿åä àìàðõàí
ÿäðàõ, àìüñãàë îëøðîõ, ç¿ðõíèé öîõèëò óäààøðàõ øèíæ á¿ëýã èëýð÷
áîëíî.
Óóøèãíû õàâàíãèéí ¿åä: ôîñãåíèé õîðäëîãîòîé èæèë òºñòýé.
Öýð øàð òóÿàòàé áàéäàã íü àçîòëîã áîäèñ êñàíòîïðîòåéíòýé óðâàëä
îðñíû øèíæ þì. ¯¿íèé çýðýãöýý àçîòëîã áîäèñóóä öóñààð øèìýãäñýíèé
óëìààñ åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæ èëýðíý. ¯¿íä: öóñàíä ìåòàãåìîãëîáèí
òîäîðõîéëîãäîõ, àðüñ ñàëñò øàðëàõ, òîëãîé ýðãýõ, áººëæèõ, ñîãòóó ìýò
áîëîõ, õºøèõ ãýõ ìýò. “Ñààðàë” á¿òýëòèéí ¿åä öóñíû äàðàëò ýðñ áóóðàõ,
õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë, àìüñãàëûí òºâèéí äàðàíãóéëàë ¿¿ñíý.
Òºãñãºë áà õ¿íäðýëèéí øàò: Õ¿íä òîõèîëäîëä ºâ÷òºí 10-20 öàãèéí äîòîð
íàñ áàðàõ áà íààøòàé òîõèîëäîëä 1-2 õîíîãèéí äîòîð ºâ÷òºíèé áèåèéí
áàéäàë äýýðäýõ àâ÷ óóøèãíû õàòãàà, áóãëàà çýðýã õ¿íäðýë òîõèîëäîõûã
¿ã¿éñãýõ àðãàã¿é þì. Ãóóðñàí õîîëîé, ìºãººðñºí õîîëîéí èäýýò ¿ðýâñýë
ìàÿãààð ¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Ìàø ºíäºð òóíãààð õîðäñîí ¿åä öî÷ìîã á¿òýëò, òàòàëò ¿¿ñ÷ ºâ÷òºí õèìèéí
ò¿ëýãäýë, öóñ àëäàëò çýðãýýñ íàñ áàðíà. Àðüñíû õèìèéí ò¿ëýãäýëò,
àìüñãàëûí çàìûí õîðäëîãî õàâñàðñàí òîõèîëäîëä óóøèãíû õàâàíãèéí
íóóö ¿å, õàâàíãèéí ¿åä íü àðüñíû ò¿ëýãäýëòèéí øèíæ, ò¿¿íýýñ ¿¿ññýí
øîêèéí êëèíèêò äàëäëàãäàí, õàâàíãèéí ýì÷èëãýýã õèéõýä öàã àëäàõ
áàéäàë ¿¿ñ÷ áîëîõûã àíõààðàõ íü ç¿éòýé.
Àðõàã õîðäëîãî íü õàìàð çàëãèóðûí àðõàã ¿ðýâñýë, óóøèãíû àðõàã
ººð÷ëºëò ìàÿãààð ÿâàãäàæ, òóðààë, öóñíû ýëåìåíò¿¿äèéí ººð÷ëºëò, öóñ
áàãàäàëòààð èëýðäýã.
Þóíû ºìíº ¿éëäâýðëýë òåõíèêèéí àþóëã¿é áàéäëûã ñàõèõ, áàéëäààíû
¿åä õ¿í íýã á¿ðèéí õàìãààëàõ õýðýãñëèéã çºâ ýçýìøèõ, òóñëàìæèéã çîõèîí
áàéãóóëàõ äàäëàãà ÷àäâàð îëãîõ íü ÷óõàë.
Õ¿÷èë õóâöàñ, áèå äýýð äóññàí òîõèîëäîëä íýí ÿàðàëòàé èõ óñààð óðñãàí
óãààæ öýâýðëýíý. /10-15 ìèíóò/. Õóâöàñ ñîëüæ, óñàíä îðíî. Øàðõ áà
ñàëñòûã 2%-ûí ñîäûí óóñìàëààð óãààíà.
Ýìíýëãèéí íàðèéí ìýðãýæëèéí òóñëàìæèéí øàòàíä äýýðõè àðãà õýìæýýã
äàâòàõûí çýðýãöýý õ¿÷èëòºðºã÷ ýì÷èëãýý, ñïèðòèéí óòëàãà, öóñ õàíàõ,
ãëþêîçà, ãëþêîíàò êàëüöèé ç¿ðõíèé áýëäìýë¿¿ä, êîðòèêîñòåðîéäóóäûã

Õîðäëîãî
õýðýãëýíý.
Ìºí øààðäëàãàòàé ¿åä òðàõåîñòîìè õèéæ, àìüñãàëûã àïïàðàòààð
óäèðäàíà.
7. ÔÒÎÐ, Ò¯¯ÍÈÉ ÍÝÃÄË¯¯Ä
Áàãà òóíãààð õîðäñîí ¿åä óëàéëò, àðüñíû ¿ðýâñýë, õàâàí, õîðñîõ, íèìãýí
àðüñòàé ãàçðààð /ñóãà, öàâü/ öýâð¿¿òñýí, çóëãàðñàí øàðõ ¿¿ñíý. Àðüñíû
óëàéëò õàâàí 2-3 õîíîãò áóóð÷, 5-7 õîíîãò õýâèéí áàéäàëä îðíî.
¯¿íèé çýðýãöýý í¿ä áà àìüãàëûí çàìûí ñàëñòûí ãýìòýë èëýðíý. Í¿ä
õîðñîõ, óëàéõ, ¿ðýâñýõ, õàíèàõ, íàéòààõ, íóñ ãîîæèõ, àìüñãàëûí çàìûí
ñàëñò óëàéæ õàâàãíàõ, ºíäºð òóíãààð õîðäñîí ¿åä ¿õæèë á¿õèé øàðõ
¿¿ñíý. Óóøèãíû õàâàí ¿¿ñýõ òîõèîëäîë ýëáýã. Äàìæèí øèìýãäýæ ¿¿ñýõ
õîðäëîãî íü ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí òàëààñ äàâàìãàéëäàã. ¯¿íä: òàéâàí
áóñ, õººðºë, áóë÷èíãèéí ñóëðàë, òàòàëò îâðîãûí áàéäàë ¿¿ñíý.
Ç¿ðõ ñóäàñíû õÿìðàë, ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàë ã¿íçãèéðíý. Ýëýã áà
öóëëàã ýðõòýíèé ººð÷ëºëò, öóñ ºòãºðºõ, ëåéêîïåíè, ãèïåðêàëüöåìè,
öóñàíä ôòîðãåìîãëîáèí ¿¿ñýõ øèíæ¿¿ä èëýðíý. Àðõàã ººð÷ëºëòèéí ¿åä
àðüñíû ººð÷ëºëò, ø¿ä ¿éðýõ, õàãàðàõ, ãýäýñ õîäîîäíû õÿìðàë, ýëýã
áººðíèé ººð÷ëºëò, ìýäðýëèéí ýðõòýíèé ººð÷ëºëò, áàìáàé áóë÷èðõàéí
äóòàãäàë, ¿å ìº÷íèé ºâ÷èí /ÿñíû ôòîðîç/ ¿¿ñíý.
Øèìýãäýëòèéí ¿åèéí ¿éë÷èëãýýíèé ìåõàíèçì íü ìàø íàðèéí. Ôòîð
áèåèéí êàëüöèòàé íýãäýí ÑàF2 ¿¿ñãýí êàëüöèéí äóòàãäàë ¿¿ñãýõèéí
çýðýãöýý, í¿¿ðñ óñíû ñîëèëöîî, áàìáàéí ø¿¿ðýë, õîëèíýñòðàçûí èäýâõèéã
äàðàíãóéëíà.

Áóñàä áîäèñûí õîðäëîãûí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýòýé àäèë. Óñààð õóðäàí
óãààæ ôòîðûí ò¿ëýãäýëòòýé ãàçàð áóë÷èíä ãëþêîíàò êàëüöèéí 10%-10-20
ìë óóñìàëûã íýâ÷¿¿ëýí õèéíý. /ÑàCl2 õèéæ áîëîõã¿é/ Êàëüöèéí áýëäìýë
íü ôòîðòîé íýãä¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé. Ò¿ëýãäñýí øàðõûã 10% àììèàêèéí
óóñìàëä ä¿ðñýí ñàìáàéãààð øàâøààä óñààð óãààõ õýðýãòýé. Êàëüöèéí
áýëäìýë, àòðîïèí, âèòàìèí /Ñ, Ä,Ð,Â1/-ûã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.

Õîðäëîãî
8. ÓÑÒªÐªÃ×ÈÉÍ ÕÝÒ ÈÑÝË /Í2Î2/
Àðüñàíä õ¿ðñýí òîõèîëäîëä öàãààí òàâ á¿õèé õèìèéí ò¿ëýãäýë ¿¿ñãýíý.
Ò¿¿íèé óóð íü áàãà òóíãààð í¿äíèé ñàëñòûã öî÷ðîîæ, èõ òóíãààð ¿ðýâñýë,
ýâýðëýãèéí ò¿ëýãäýë öàéðàë ¿¿ñãýíý. Àìüñãàëûí çàìä óëàéëò, øàðõëàà,
¿õæèë á¿õèé “áàõóóò” öàéâàð ºíãºðòýé ¿ðýâñýë ¿¿ñãýíý.
Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä öóñààð øèìýãäýæ àìüñãààäàõ, ç¿ðõ óäààøðàõ,

äàðàëò áóóðàõ, ãýäýñ ìóøãèðàõ, áóë÷èí æèðâýãíýõ, òàòàõ èëðýë ãàðíà.
Öóñàíä ìåòàãåìîãëîáèíåìè, ãåìîëèçèéí /öóñ çàäðàõ/ øèíæ èëýðíý. Àðõàã
õîðäëîãûí ¿åä äåðìàòèò, ýêçåìà, ñàëñòûí àðõàã ¿ðýâñýë ãèïîãëèêåìè /
öóñàíä ñàõàð áàãàñàõ/ àæèãëàãääàã.

Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ åðºíõèé çàð÷ìûã áàðèíà. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý
ãîë÷ëîí õèéíý. Âèòàìèíû ýì÷èëãýý /Âèòàìèí Ñ, Â, Ð, Å/ õàâñàðãàí
õýðýãëýíý.
9. ÃÈÄÐÀÇÈÍ, Ò¯¯ÍÈÉ ÍÝÃÄË¯¯Ä
Õîðäëîãûí ýìãýã æàì ã¿éöýä ñóäëàãäààã¿é. Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû
õÿìðàë ýëýãíèé ýñèéí äèñòðîôè, ¿õæèë, ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí
ººð÷ëºëòººð èëýðíý. Ýëýãíèé áà áóë÷èíãèéí õýìæýý, öóñàí äàõü ãëþêîçûí
õýìæýý èõñýýä äàðàà íü ýðñ áóóðíà. Öóñàíä àöèäîç ¿¿ñ÷, ñ¿¿íèé áà
ïèðîâèíîãðàäûí õ¿÷ëèéí õýìæýý íýìýãäýíý. Ãåìîëèç /öóñ çàäðàõ/ ¿¿ñ÷,
øýýñýíä óóðàã, óëààí öîãöîñ èëýðíý.
Áèîõèìèéí ìåõàíèçìààñ Â6 /ïèðîäîêñèí/ -òàé óðâàëä îðæ öóñàí äàõü
Â6 õýìæýýã áàãàñãàí äèìåòèëãèäðàçèíïèðîäîêñàëü ¿¿ñãýíý. ¯¿íèé
¿ð ä¿íä ôåðìåíòèéí ñèñòåìèéí äàðàíãóéëàë ÿâàãäàæ òðàíñàëèíîçà,
äåêàðáîêñèëàçà, ìîíîàìèíàîêñèääàçûí èäýâõ áóóðíà.
Õýñýã ãàçðûí ¿éë÷èëãýý íü àðüñ ñàëñòûí öî÷ðîë, õàâàí, èäýýò ¿ðýâñýëèéí
øèíæýýð èëýðíý.
Êëèíèê ººð÷ëºëò¿¿ä íü 10 öàãèéí íóóö ¿åèéí äàðàà èëýðíý. Àðüñàíä
õ¿ðñýí ãàçðàà äåðìàòèò, ýêçåì, ºíäºð òóíãààð õèìèéí ò¿ëýãäýë ¿¿ñãýíý.
Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä øèìýãäýëòèéí óëìààñ åðºíõèé õîðäëîãî äàðààõ
áàéäëààð èëýðíý. ¯¿íä: òàéâàí áóñ áàéäàë, õººðºë, áóë÷èíãèéí ñóëðàë,
òîíèê-êëîíèê òàòàëò, íóìëàí òàòàëò, ñàà, ñààæèëò, ç¿ðõíèé öîõèëò
öººðºõ, õýì àëäàãäàõ, ñóäàñíû öî÷ìîã äóòàãäàë þì.
Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëò íü ã¿íçãèéð÷, öóñíû á¿ëýãëýëò
óäààøèðíà. Àðõàã õîðäëîãûí ¿åä ºâ÷òºí ýëýã áººðíèé ¿ðýâñýë, ñàëñòûí

Õîðäëîãî
øàðõ, ìýäðýëèéí òîãòîëöîîíû õÿìðàë, òóðààë çýðýã ººð÷ëºëòòýé áàéíà.

Áóñàä õîðäëîãûí ¿åä åðºíõèé çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõ áà ìýäðýëèéí õººðºë,
òàòàëòûí ¿åä âèòàìèí Â6, /2.5-5%-1-3ìë áóë÷èíä/, âèòàìèí Â2 /0.005ã-1-
2 øèðõýãýýð óóõ/, 40% -ãëþêîçà 10-20 ìë , àñêîðáèíû õ¿÷èë /âèòàìèí Ñ/
5%-2-5 ìë òàðüæ õýðýãëýíý. Õ¿íä ¿åä áàðáèòóðàòûí áýëäìýë, ç¿ðõ ñóäàñ
äýìæèõ, õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýý, âèòàìèíû /Â6, Â2, Â12, Ñ/ ýì÷èëãýýã
õèéíý.
10. ÁÎÐÒ ÓÑÒªÐªÃ×
Õîðäëîãûí ¿åä òàðõèíä áà öóñàíä áàéãàà ñåðîòîíèíû õýìæýý áàãàñäàã.

Áîðò óñòºðºã÷ íü äåêàðáîêñèëàçà áîëîí ñåðîòîíèíûã 5-îêñèòðèíòîôîíààñ
¿¿ñýõ ïðîöåññûã ñààòóóëàí ìîíîàìèíîêñèäàçà ôåðìåíòèéí õîðèã
¿¿ñãýíý.
Õýñýã ãàçðûí ¿éë÷èëãýýíýýñ àðüñ ñàëñòûí ¿ðýâñýë, óóøèãíû õàâàíã
íýðëýæ áîëíî. Ïåíòàáîðàí, äåêàðáîðàí íü õýñýã ãàçðûí öî÷ðîîõîîñ èë¿¿
øèìýãäýí õîðäóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé. ¯¿íä: òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí
ººð÷ëºëò /ñóëáàéõ, õºäºëãººí àëäàãäàõ, óöààðëàõ, äîãøèðîõ, áóë÷èí
òàòàëäàõ, íóìëàí òàòàõ/ áóñàä /ç¿ðõíèé õýìíýë óäààøðàõ, àëäàãäàõ,
äàðàëò áóóðàõ, öóñ ºòãºðºõ, îãèõ, áººëæèõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, ýëýã áººðíèé
ººð÷ëºëò, ëåéêîöèòèç ãýõ ìýò/ ýìãýã¿¿äèéã äóðüäàõ íü ç¿éòýé.
Àðõàã ººð÷ëºëòèéí ¿åä ýëýã áººðíèé ýìãýã, ÷ºìºãíèé íºõºí òºëæèëòèéí
ñààòàë, ÿäàðãààíû øèíæ äàâàìãàéëíà.
Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àíõíû òóñëàìæèéí çàð÷èì íü áóñàä òåõíèêèéí

øèíãýíèé ¿åèéí çàð÷èìòàé àäèë áàãèéí õîëáîõ õîîëîéã óðòàñãàæ
öýâýð àãààðò ãàðãàõ õýðýãòýé. Àðüñàíä õ¿ðñýí òîõèîëäîëä 3% áîðèéí
õ¿÷ëýýð, äàðàà íü öýâýð óñààð öýâýðëýíý. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýýíä:
áàðáèòóðàòóóä, ç¿ðõíèé ãëþêîçèä, ãëþêîçà, õ¿÷èëòºðºã÷ îðíî. Óóøèãíû
õàâàíãèéí ýì÷èëãýý ôîñãåíòýé àäèë. Àíòèãèñòàìèíû ýì¿¿ä /äåìèäðîë,
ñóïðàñòèí/ õýðýãëýíý.

Õîðäëîãî
11. ÀÌÈÍÎ ÍÝÃÄË¯¯Ä
Øèìýãäýõ ¿åä õîðäëîãî íü ìåòàãåìîãëîáèí öóñàíä ¿¿ññýíýýñ
õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë /ãåìèéí ãèïîêñè/ ¿¿ñäýãýýð òîäîðõîéëîãäîíî.
/àíèëèíû õîðäëîãî/ Ýíý ¿åä áèå ñóëàðíà, òîëãîé ýðãýíý, ãóéâíà, õºõºðíº,
àìüñãààäíà, ýëýã òîìîðíî. Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä äýýðõ øèíæ¿¿ä õ¿÷òýé
èëýð÷, óõààí àëäàí, îâðîãûí áàéäàëä øèëæèíý. Àðõàã õîðäîëòûí ¿åä öóñ
áàãàäàëò, ãåïàòèò, àñòåíî-âåãåòàòèâ /ìýäðýëèéí ÿäàðãàà/ øèíæ èëýðíý.

Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýýã ºâ÷èí íàìäààõ, ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ, àíòèáèîòèê,
òîñëîã áà ø¿ëòëýã óòëàãà çýðýã ÷èãëýëýýð õèéíý.
Àíõèëóóí õîðäëîãûí ¿åä ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ, õ¿÷èëòºðºã÷ ºãºõ,
ìåòàãåìîãëîáèí ¿¿ññýí ¿åä õðîìîñîìîí 10-30 ìë ñóäñààð, àñêîðáèíû
õ¿÷èë 5%-5-10 ìë, õ¿íä ¿åä öóñ á¿ðýí þ¿ëýõ, áººðºíä á¿ëýýí æèí,
áººðíèé ººõíèé õîðèã, ãëþêîçà, íîâîêàéíû õîðèã /0.5%-50 ìë íîâîêàéí,
5%-500 ìë ãëþêîçà/ õèéíý.
12. ÍÈÒÐÎ ÍÝÃÄË¯¯Ä
Õîðäëîãûí ýìãýã æàì íü ºðãºí õ¿ðýýòýé. ¯¿íä: ñàëñò öî÷ðîîõ, ìàíñóóðóóëàõ
¿éë÷èëãýý, ñóäàñ òýëýõ ¿éë÷èëãýý, ìåòàãåìîãëîáèíû ¿¿ñãýã÷, öóñ çàäëàã÷,
ç¿ðõíèé áóë÷èíä øóóä íºëººëºõ ÷àäâàð çýðýã ÷èãëýë¿¿ä áàãòàíà.
Õºíãºí õîðäîëòûí ¿åä àìüñãàëûí çàì, ñàëñòûí öî÷ðîë, áèå ñóëðàõ,
îãèõ, äàðàëò áóóðàõ, ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ, õ¿íä ¿åä àìüñãàëûí çàìûí
¿ðýâñýë, õºõðºëò, áººëæèëò, óõààí àëäàõ, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àãøèõ
÷àäâàð àëäàãäàõ, àðüñ øàðëàõ /êñàíòîïðîòåéíû óðâàë/, õýñýã ãàçðûí
õàâàí çýðãèéã äóðäàæ áîëíî. Àðõàã õîðäëîãûí ¿åä äèñòîíè, öóñ áàãàäàëò,
ãåìàòóðèÿ, õàëóóðàëò øàðëàëò àæèãëàãäàíà.
Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä óóë øèíæ¿¿äýýñ ãàäíà òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí
ã¿íçãèé õÿìðàë ¿¿ñ÷ óëìààð îâðîãûí áàéäàëä îðíî. Óóøèãíû õàâàí,
òðàõåîáðîíõèò, õàòãàà ¿¿ñ÷ áîëíî.
Àðõàã õîðäëîãûí ¿åä àìüñãàëûí çàìûí ýìãýã, àíåìè /öóñ áàãàäàëò/
äàâàìãàéëíà. Àíõíû òóñëàìæ íü ºâ÷òºíèéã öýâýð àãààðò ãàðãàõ, àðüñ
ñàëñòààñ õîðò áîäèñûã öýâýðëýõ, ñàâàíòàé óñàíä îðîõ ãýõ ìýò.
Ýì÷èëãýýíä ç¿ðõ, ñóäàñ äýìæèõ, ìýäðýëèéí ñèñòåìèéã ñýðãýýõ 40%-
ãëþêîçà, àñêîðáèíû õ¿÷ëèéí 5%-30-40 ìë óóñìàë, òèîñóëüôàò íàòðèéí
30%-20-30 ìë óóñìàë, ìåòèëèí õºõ 1%-èéí óóñìàë 20-40% ãëþêîçûí
óóñìàë 20-30 ìë õàâñðàí ñóäñààð òàðèíà.

Õîðäëîãî
13. ÌÅÒÈËÈÉÍ ÑÏÈÐÒ / ÑÍ3ÎÍ/
Ìåòèëèéí ñïèðò ñîãòóóðóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé, ò¿¿íèé èñýëäýëòèéí ä¿íä
áèåä øîðãîîëæíû àëüäåãèä, øîðãîîëæíû õ¿÷èë ¿¿ñ÷ àöèäîç ¿¿ñãýí
èñýëäýõ ïðîöåññûã ñààòóóëíà.
ªíäºð òóíãààð ñîãòîîõ áà øóóä îâðîãûí áàéäàë, ñóäàñíû õóðö äóòàãäàëä
îðæ ¿õýëä õ¿ðãýíý. Èõýíõäýý ñîãòîëòûí äàðàà 1-2 õîíîã õ¿ðòýë áèåèéí
áàéäàë ñàéæèð÷ áàéñíàà òîëãîé ºâäºõ, òàéâàí áóñ, õîäîîä ºâäºõ,
õàðàà ìóóäàõ, õºõðºõ, áóë÷èí ñóëðàõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, õàðààã¿é
áîëîõ øèíæ èëýð÷ óëìààð îâðîãûí áàéäàëä øèëæèíý. Òºâ ìýäðýëèéí
ñèñòåìèéí äàðàíãóéëàë, ñóäàñíû äóòàãäëààñ ºâ÷òºí íàñ áàðäàã.
Íààøòàé òîõèîëäîëä 2-3 õîíîãîîñ ºâ÷òºí ñýõýõ áîëîâ÷ í¿äíèé õàðààíû
äèñêèéí òýæýýëã¿éäëèéí óëìààñ ñîõîðíî. Øýýñýíä øîðãîîëæíû õ¿÷èë
òîäîðõîéëæ, êëèíèê øèíæèéã ¿íäýñëýí îíîøëîíî.

Àíõíû òóñëàìæèéí õýìæýýíä õîäîîä óãààõ, áººëæ¿¿ëýõ èäýâõæ¿¿ëñýí
í¿¿ðñ óóëãàõ àðãà õýìæýýã àâíà. Öààøèä 2% ñîäûí óóñìàëààð õîäîîäûã
äàâòàí óãààõ /ìåòîíîë èñýëäýõ, áèåýñ ÿëãàðàõ õóãàöàà óäààí/ öóñ õàíàõ,
öýâýðëýõ ýì÷èëãýýã ÿâóóëíà.
Àöèäîçòîé òýìöýõèéí òóëä 300-500 ìë 5% áèêàðáîíàò íàòðèéí óóñìàë
òàðüæ, ìºí 2ãð-ààð 1-2 öàãèéí çàéòàé óóëãàíà.
Ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ ãëþêîçà, àñêîðáèíû õ¿÷ëèéí /500 ìã õ¿ðòýë/ õîëèìîã
õèéõ, âèòàìèí Â1, íèêîòèíû õ¿÷èë /1%-1 ìë/ òàðèíà. Í¿äíèé õàðàà
ìóóäàõ ¿åä íóãàñíû óñ àâ÷ áîëíî. Àòðîïèí í¿äýíä äóñààíà. Ìºí 0.1%-
èéí ïåðìàíãàíàò êàëèéí óóñìàë 10-20 ìë-ýýð 2-3 óäàà ñóäñààð òàðèíà.
14. ÝÒÈËÅÍÃËÈÊÎËÜ
Àíòèôðèç óóñíû äàðàà 30-40 ìèíóòàíä ñîãòîæ, 2-12 öàãèéí äàðàà îâðîãîä
øèëæèíý. Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåì äàðàíãóéëàãäàí, äàðàëò áóóð÷, ºâ÷òºí
íàñ áàðíà.
Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä: òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, áèå ñóëðàõ, îãèõ áººëæèõ,
óíòàà áîëîõ, õºõðºõ, ç¿ðõ äýëñýõ, øýýñ áàãàñàõ, øýýñýíä óóðàã, ýðèòðîöèò
èëðýõ, öóñàíä ëåéêîöèòîç òîäîðõîéëîãäîíî. Óëìààð øýýñ ÿëãàðàõã¿é
áîëæ, áººðíèé äóòàãäëûí øèíæ äàâàìãàéëàí, óðåìè /öóñ øýýñýýð õîðäîõ/
ãîëëîíî.
Õîðäëîãîò ýíöåôàëîïàòè ã¿íçãèéð÷, óðåìèéí îâðîãîîñ ºâ÷òºí íàñ áàðäàã.
Îíîøëîãîîíä øýýñýíä èõ õýìæýýíèé îêñàëàò èëýðíý.

Õîðäëîãî

Õîäîîä óãààõ, áººëæ¿¿ëýõ, èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ ºãºõ, öóñ õàíàõ, ç¿ðõ
ñóäàñ äýìæèõ, õ¿÷èëòºðºã÷ ºãºõººñ ýõýëíý.
Öààøèä ñóëüôàò ìàãíèéí óóñìàë 25% -5-10 ìë ñóäñààð áà áóë÷èíä

òàðèõ /øàâåëèéí õ¿÷èëòýé óðâàëä îðæ óóñàìõàé äàâñ ¿¿ñãýíý/, àöèäîçòîé
òýìöýõ çîðèëãîîð 4% - 100-200ìë áèêàðáîíàò íàòðèéí óóñìàë
ñóäñààð òàðèõ, 2%-èéí ñîäûí óóñìàë óóëãàõ, 25%-50ìë òåîñóëüôàò
íàòðèéí óóñìàë òàðèõ, ãëþêîçà, âèòàìèí /Ñ,Â1/ òàðèõ ýì÷èëãýý õèéíý.
Øýýñ õººõ ýì÷èëãýýã õàâñðàí õèéíý. Ýìíýëãèéí íàðèéí ìýðãæëèéí
òóñëàìæèéí øàòàíä ÿàðàëòàé öàã àëäàõã¿é õ¿ðãýõ øààðäëàãàòàé.
15. ÄÈÕËÎÐÝÒÀÍ
Àìüñãàëààð õîðäñîí ¿åä áèå ñóëðàõ, òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ ñàëñòûí
öî÷ðîë, õàíèàëãà, öýýæ äàâ÷äàõ, ç¿ðõýýð ºâäºõ, îãèõ, áººëæèõ øèíæ¿¿ä
¿¿ñýõ áºãººä, àìüñãàë ºâºðìºö ¿íýðòýé áàéíà. Óëìààð 2-3 õîíîãèéí
äàðàà àðüñ ñàëñò øàðëàæ, ýëýã òîìðîí, áèëèðóáèíåìè òîäîðõîéëîãäîíî.
Àìààð õýðýãëýñýí ¿åä 5-10 ìèíóòûí äàðàà áèå ñóëàð÷, õîäîîä ºâäºõ,
îãèõ, áººëæèõ, õººðºë ñààòëûí øèíæ èëýðíý. Ýëýã òîìðîõ, àðüñ ñàëñò
øàðëàõ, öóñòàé ç¿éëýýð ã¿éëãýõ, øýýñ áàãàñàõ øèíæ¿¿ä äààìæèðñààð
øýýñ ÿëãàðàõã¿é /àíóðèÿ/ áîëíî.
Óëìààð óõààí àëäàæ, îâðîãûí áàéäàë ¿¿ñýí, òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåì
äàðàíãóéëàãäàí, ñóäàñíû äóòàãäàëä îðæ ºâ÷òºí íàñ áàðíà.

Äèõëîðýòàí àðüñàíä äóññàí ¿åä ñàâàíòàé óñààð ò¿ðãýí óãààõ õýðýãòýé.
Àìüñãàëûí çàìààð îðîõ ¿åä øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý õèéíý.
Àìààð îðñîí íºõöºëä 2% ñîäûí óóñìàëààð ÿàðàëòàé õîäîîä óãààæ,
ñîäûí óóñìàë òîãòìîë óóëãàíà.
Ãëþêîçûí óóñìàë, ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ, ëîðèä êàëüöèé, ãèïîñóëüôàò
íàòðè, õ¿÷èëòºðºã÷ çýðýã ýì÷èëãýý õèéíý. Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà äýìæèõ
ýì÷èëãýý áººðíèé äóòàãäëààñ ãàðãàõ àðãà õýìæýýã íàðèéí ìýðãýæëèéí
òóñëàìæèéí øàòàíä ã¿éöýòãýíý. /öóñ öýâýðëýõ, ãåìîäèàëèç ãýõ ìýò/
16. ÒÅÒÐÀÝÒÈËÑÂÈÍÅÖ
Öî÷ìîã õîðäëîãûí ¿åä ñîëèîðîë äýìèéðýë ¿¿ñíý. Õººðºë, àéäàñ,
çàðèìäàà ãóòðàë èëýð÷ îé òîãòîîëò, íîéð àëäàãäàíà. Ãóðâàëñàí õàì
øèíæ èëýðíý. ¯¿íä: áðàäèêàðäèÿ /ç¿ðõíèé öîõèëò 1 ìèíóòàä 45-50 áîëæ

Õîðäëîãî
áóóðíà/, ãèïîòîíèÿ /80/60ìì/ì.ó.á/, ãèïîòåðìèÿ /áèåèéí õàëóóí 35-360/

Õàðàà, ñîíñãîë, õ¿ðýëöýõã¿éí õèé ¿çýãäýë, ìºðäºëòèéí àéäàñ, äîãøèðîëò
íü ýíý õîðäëîãûí ºâºðìºö èëðýë þì. Õ¿íä ¿åä 2-6 äàõü õîíîãò ìýäðýë
ñýòãýõ¿éí õººðºë, ñóäàñíû õóðö äóòàãäàë, îâðîãûí øèíæ ã¿íçãèéðñýýð
ºâ÷òºí íàñ áàðäàã. Íààøòàé òîõèîëäîëä ñîëèîðîë, îþóíû õîìñäîë
ººð÷ëºëò ¿éëäýæ ºâ÷òºí ýäãýðíý.

Àðõàã õîðäëîãûí ¿åä õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, ÿäðàõ, íîéðã¿éäýõ, áýëãèéí
÷àäàâõè áóóðàõ, òóðàõ øèíæ èëýðíý. Ìºí “àìàíä óñ îðîõ”, “çººëºí ø¿ä”
çýðýã õ¿ðýëöýõ¿éí õèé ¿çýãäýë îíöëîãòîé.
Ñîëèîðëûí ¿åä ºâ÷òºíä áàðáèòóðàòûí áýëäìýë, òàéâøðóóëàõ ýì¿¿äèéã
òàðüæ õýðýãëýõ, 25%-10 ìë ñóëüôàò ìàãíè, ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ áà
õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýý õèéíý. Õàð òóãàëãûã õîëáîæ áèåýñ ÿëãàõûí
òóëä êîìïëåêñ ¿¿ñãýã÷ áîäèñóóäûã õýðýãëýíý. /êîìïëåêñóóä/:
1. ÝÄÒÀ-Ñà-Nà2 / ýòèëåí-äèàìèí-òåòðàöåòàòêàëüöèéí – 2 íàòðèéí
äàâñ, òåòàöèí-êàëüöèé/ 10%-10 ìë óóñìàëûã 5%-100-200 ìë ãëþêîçûí
óóñìàëòàé äóñëààð ºäºðò 1 óäàà 10 õîíîã õèéíý.
2. Ïåíòàöèí /ÄÒÏÀ, äèýòèëåí-òðèìèíî-ïåíòààöåòàò/ 5% óóñìàëààð
ýõíèé ºäºð 10 ìë, äàðàà íü 50 ìë-ýýð ãëþêîçòàé äóñëààð õèéíý.
Ò¿¿í÷ëýí êàëüöèéí áà àíòèãèñòàìèíû áýëäìýë, íèêîòèíû õ¿÷èë,
ôèçèê ýì÷èëãýý, áèåèéí ýñýðã¿¿öýë ñàéæðóóëàõ ýì÷èëãýýã õèéíý.
17. ÌªÍÃªÍ ÓÑ
Õîäîîä ãýäñèéã ãýìòýýõ, ò¿ëýõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýýñ ãàëíà àìíû õºíäèé,
á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ñàëñò á¿ðõýâ÷ýýð ÿëãàðàõäàà ãýìòýë ó÷ðóóëäàã.
Àìàíä ìåòàëë àìòàãäàõ, áººëæèñ öóòãàõ, çàëãèõàä óëààí õîîëîé ºâäºõ,

õýâëèé àþóëõàé îð÷èì ºâäºõ øèíæ¿¿ä èëýðíý.
Ìºí õîäîîä ãýäýñíèé ñàëñò á¿ðõýâ÷ ¿ðýâñýæ áººëæèíº. Ñýòãýö ìýäðýëèéí

ººð÷ëºëò èëýðíý. ¯¿íä: Õººðëèéí áàéäàëòàé, íîéðã¿éäýõ, öî÷ðîìòãîé
áîëîõ, þì õî¸ð õàðàãäàõ, ãóòðàìòãàé ýñâýë õººðëèéí áàéäàëòàé,
áàðèìæàà àëäàãäàõ, ìºíãºí óñíû óóðààð õîðäñîí ¿åä òðåìîð, ýðèòèçì
èëýðíý.
Ò¿¿í÷ëýí áèå ñóëðàõ, àðüñàí äýýð õàðøäûí òóóðàëò ãàðàõ çàãàòíàëò
èëýð÷ áîëíî.
Õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä áîãèíî õóãàöààíä äèñïåïñèéí ãèíæ,
àìíû õºíäèé, çàëãèóðûí ñàëñòûí ò¿ëýãäýë, õºíãºí õýëáýðèéí íåâðîïàòè
¿¿ñíý.

Õîðäëîãî
Äóíä çýðãèéí õîðäëîãûí ¿åä õîäîîä ãýäýñíèé õÿìðàë èõýâ÷ëýí ã¿íçãèé

èëðýõ áà õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí öóñ àëäàëòòàé õàâñàð÷ õýä õîíîã
¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä äýýðõ ººð÷ºëò¿¿ä ã¿íçãèéð÷ 1-2 õîíîãèéí
äîòîð êîìûí áàéäàëä øèëæèíý. Ýì÷èëãýýã 20-40 õîíîã ÿâóóëíà.

1. Õîäîîäûã õîíîãò 2-3 óäàà 50-100 ìë 5% óíèòîëûí óóñìàëòàé óñààð
óãààíà.
2. Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûã öýâýðëýõèéí òóëä óíèòîëòîé öýâýðëýõ êëèçì
òàâèíà.
3. Õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ õººõ,
öóñíû ñèéâýíã ø¿ëòæ¿¿ëýõ íü ¿ð ä¿íòýé. Øèíãýíèé à÷ààëëààð øýýñ
õººõ ýì÷èëãýý õèéëãýõèéí ºìíº 5%-200-300 ìë óíèòîëòîé óóñìàë
ñóäñààð õèéíý.
4. Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä öóñ öýâýðëýõ ýì÷èëãýý õèéíý.
Ãåìîäèàëèçèéã õèéæ áàéõ ÿâöàä íèéò óíèòîëûí õýìæýý äóíä ¿åä 20-
30 ìë/öàã, 30-40 ìë/öàã áàéõ ¸ñòîé.
Ãåìîäèàëèç ýñðýã çààëòòàé ¿åä õýâëèéí äèàëèç õèéíý. Àíàëèçèéí
øèíãýíä 4% 25-50ìë ñîäûí óóñìàëûã íýìíý.
ªâºðìºö àíòèäîò ýì÷èëãýý:

Ìºíãºí óñ íü ýëãýíä íººöëºãäºæ ýëýã áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã
àëäàãäóóëäàã ó÷èð õ¿éí âåíèéí ñóäñàíä óíèòîë õèéíý.
Óíèòîëûã ñóäñààð 60-100 äóñàë áàéõààð òîîöîîëæ 400-800 ìë 10%
ãëþêîçûí óóñìàëä õîëüæ õèéíý. Ýíý ýì÷èëãýýã 4-6 õîíîãèéí òóðø
¿ðãýëæë¿¿ëæ áîëíî.
Õ¿éí âåíýýð óíèòîë õèéõäýý âèòàìèí, ëèïîòðîï áýëäìýë õàìò õèéõ íü
ç¿éòýé.
Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýýíä ýêçîòîêñèíû øîê, ãåìîëèç, õîäîîä ãýäýñíèé
ò¿ëýãäýë, ýëýã áººðíèé äóòàãäëûí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéíý.
18. ÍÈÒÐÈÒ ÍÀÒÐÈÉ
Òîëãîé ýðãýõ, áººëæèñ öóòãàõ, óõààí àëäàõ øèíæ òýìäýã èëýðíý. Ýíý ¿åä
öóñàíä Ãåéíöèéí áëåò òîäîðõîéëîãäîíî. Ìºí íèòðèò íàòðèéí íºëººãººð
ºâ÷òºíä áèå ñóëðàõ, àìàðõàí ÿäðàõ, òîëãîé ºâäºõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ,
íîéð ìóóäàõ, æèæèã ¿åí¿¿äýýð ºâääºã. Àðüñàíä äàðààõü ººð÷ëºëò ºãíº.
ªâ÷òºíä ãàðûí àëãà øàðëàõ, óëàéõ, öàéõ, ãàðûí õóðóó õàâàãíàõ, àðüñ
õîãæðóóòàõ, öýâð¿¿ò òóóðàëò ãàðàõ, õºë íóãàðàìòãàé áîëîõ çýðýã øèíæ
òýìäýã èëýðíý.

Õîðäëîãî

- Õîäîîä óãààõ öýâýðëýõ áóðãóé
- Óíèòîë, òèîñóëüôàò íàòðèé 30% 40-50 ìë
- Õðîìñîìîíû óóñìàë äóñëààð òàðèõ
- Ãëþêîçà áîëîí âèòàìèí Ñ 5% - 10 ìë
- Âèòàìèí Â1 5%- 2.0, âèòàìèí Â6 2.0 ñóäñààð
- Õ¿÷æ¿¿ëñýí äèóðåç
- Ýëåêòðîëèò, èçîòîíèê, êîëëîèä óóñìàëóóä ñýëáýõ
- Ñèéâýí äóñëààð ñýëáýõ
- Êàðáîëåí, òóóëãà (äàâñàí, òîñîí)
- Ç¿ðõ ñóäàñ äýìæèõ
- Õ¿÷èëòºðºã÷ ºãºõ, Áàðàêàìåðò êóðñ ýì÷èëãýý, ãåìîîêñèãåíàöè
19. ÖÓÓÍÛ Õ¯×ÈË
À. Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ò¿ëýãäýë.

- õóðö ¿åä (1-5 õîíîã) àìíû õºíäèé, çàëãèóð, óëààí õîîëîéí ºâäºëò
çàëãèõ, îãèõ á¿ðò èõýñíý.
- îëîí óäàà áººëæèõ
- Äèñôàãèÿ
- Àì öàíãàõ
- ÕÃÇ-ûí ò¿ëýãäëèéí óëìààñ àþóëõàé îð÷èì ºâäºíº. ªâäºëò àð íóðóó
ðóó äàìæèíà.
- Ã¿í ò¿ëýãäýëòèéí ¿åä ðåàêòèâ ïðàíêðåàòèò, ïåðèòîíèò áîëíî.
- Ýðò áà õîæóó ¿åèéí öóñ àëäàëò áîëíî.
Á. Ýêçîòîêñèíû øîê
- Õººðëèéí áàéäàë íü íîîìîé, óíòàà áàéäàë áîëîí îð÷íû õàðüöàà
á¿ðýí òàñðàõ áàéäëààð ñîëèãäîíî.
- Àðüñ ñàëñò á¿ðõ¿¿ë öàéæ, õ¿éòýí õºëñ ãàðíà.
- Àðòåðèéí áà òºâèéí âåíèéí äàðàëò áóóðíà. Òàõèêàðäè, àìüñãààäàëò,
õºõðºëò ¿¿ñ÷, øýýñíèé ãàðö áàãàñíà.
- Õ¿÷èë ø¿ëòèéí òýíöâýðò áàéäàë àëäàãäàæ, ìåòàáîëèòûí õÿìðàë
¿¿ñíý.
- Õîðäëîãîò êîàãóëàïòèÿ
- Ãåìîëèç
- Öóñ á¿ëýãí¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû õÿìðàë (ýõíèé 1-2 õîíîãò
ãèïåðêîàãóëÿöè, õ¿íä õîðäëîãîòîé ¿åä ãèïîàãóëÿöè èëýðíý)
- Õîðäëîãîò ýíöåôàëåîïàòè
- Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä äèóðåç õàäãàëàãäàíà. Ìèêðîìàòîðèÿ,
ìèêðîöèòîóðè, ïðîòåéíóðè, 7-15 õîíîãîîñ øýýñíèé á¿òýö áîëîí

Õîðäëîãî
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õýâèéí áîëíî.

- äóíä çýðãèéí ¿åä ýíöåôàëåîïàòè íü õóðö ãåìîãëîáóíèðèòàé
õàâñàð÷ ÿâàãäàíà. Õîíîãèéí øýýñ áàãàñ÷, ýõíèé öàãààñ
áººðíèé õóðö äóòàãäàë èëýðíý. ¯ëäýãäýë àçîò, ìî÷åâèí õýâèéí,
êðåàòåíèíûé èõýñ÷ ýõýëíý. 10-20 õîíîãò øýýñ õýâèéí, 20-40 õîíîãò
¿éë àæèëëàãààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õýâèéí áîëíî.
- õ¿íä õýëáýðèéí öî÷ìîã àíóðè èëðýõ áºãººä áººðíèé õóðö äóòàãäàë
¿¿ñíý. Ýõíèé 1-3 öàãò øýýñíèé õóâèéí æèí 1026-1042 áîëæ, óóðàã
øýýñýíä èõýñíý. Õîíîãèéí øýýñ îéðîëöîîãîîð 250 ìë-ýýñ áàãàñ÷,
àçîòåìè ã¿íçãèéðíý.
Â. Õîðäëîãîò ãåïàòîòàïè
- Ýëýã òîìðîõ, ñêëåð, àðüñ øàðëàõ
- Öèòîëèç õàì øèíæ ã¿íçãèéðíý.
Ã. Àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàõ
- Àìüñãàëûí äýýä çàìûí ñààòëààñ ¿¿äýæ àìüñãàëûí ¿éë àæèëëàãàà
àëäàãäàõ
- Èäýýò òðàõåîáðîíõèò
- Óóøèãíû õàòãàà
Õîðò ¿éë÷ëýë:
- Öóóíû õ¿÷ëýýð õîðäîõ ¿åä ¿¿ññýí ÷ºëººò ðàäèêàëóóä ýñ çàäðàëûí
ïðîöåññûã óëàì ã¿íçãèéð¿¿ëíý.
- Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí áà öóñíû ñóäàñíû õàíûí ýñèéí ìåìáðàíûã
ãýìòýýñíýýð øèíãýíýý àëäàæ, ýðãýëòèéí öóñíû õýìæýý áàãàñ÷,
ãèïîâîëåìè íü ýêçîòîêñèíû øîêûí ¿íäñýí øàëòãààí áîëíî.
- Öóóíû ýññåíöèéí øèìýãäýëòèéí óëìààñ ìåòàáîëèçìûí àöèäîç
¿¿ñãýíý.
- Ðåçîðáöûí óëìààñ ýðèòðîöèò çàäàðíà. Ýíý íü õîðäëîãîò êîàãóëîïàòèéí
¿íäñýí øàëòãààí áîëíî.
Çàéëøã¿é õèéõ øèíæèëãýý:
- Öóñ áà øýýñýíä ãåìîãëîáèíûã òîäîðõîéëíî.
- Ìåòàáîëèòèéí àöèäîçûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ.

- Õîäîîäûã õ¿éòýí óñààð óãààõ
- ªâäºëò íàìäààõ
- ÕÃÇ-ûí ò¿ëýãäëèéã ýì÷ëýõ /àíòèáèîòèê, êîðòèêîñòåðîéä áýëäìýë/
- ÕÃÇ-ûí öóñ àëäàëòûã ýì÷ëýõ /õýñýã ãàçàð õ¿éòýí æèí, ºëºí áàéëãàõ,
öóñ ïëàçì, ôèáðèíîãåí, êàëüöèõëîðèä òàðèõ, êîàãóëÿöè ýì÷èëãýý,
ýïñèëîí àìèí êàïðîíû õ¿÷èë, Âèêàñîë õýðýãëýõ/
- Ýêçîòîêñèíû øîêèéí ýñðýã /ãåìîäèíàìèêèéã ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí
õÿíàëòàí äîð øèíãýí þ¿ëýõ, êîëëîèä øèíãýí, äàðàëò áàãàñàõ ¿åä

Õîðäëîãî
êîðòèêîñòåðîéä áýëäìýë õýðýãëýõ, àöèäîçèéí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéõ/

- Óëààí õîîëîéä çººëºí õàéìñóóð òàâèõ, óëààí õîîëîé õîäîîäíû
ò¿ëýãäëèéí õýñýã ãàçðûí ýì÷èëãýý /Ëåâîìåöèòèí, òðèõîïîë óðãàìëûí
òîñòîé õàìò/
- Ãåìîëèçèéã ýì÷ëýõ /10-20% ãëþêîçà, 4%-èéí ñîäèéí óóñìàë, ÷ºëººò
ãåìîãëîáèíûã öóñíààñ ãàðãàõûí òóëä õ¿÷æ¿¿ëñýí äèóðåç/ Ïðåäíèçîëèí
90-160 ìã ñèéâýí áîëîí öóñ ñîëèõ
- Õîðäëîãîò êîàãóëîïàòèéí ýñðýã /ãåïàðèí/ àíòèòðîìáèí 3, Âèòàìèí Ê
- Íåâðîïàòèéã ýì÷ëýõ /ãåìîäèíàìèêèéã òîãòâîðæóóëæ, ãåìîëèçèéã
çîãñîîæ, ÍÂ-íû ¿ëäýãäëèéã áèåýñ çàéëóóëæ àöèäîç, õîðäëîãîò
êîàãóëîïàòèéã öàã òóõàéä íü ýì÷èëáýë áººðíèé õ¿íä ãýìòëýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëíî. Àçîòåìèÿ ã¿íçãèéðâýë öóñ öýâýðø¿¿ëýõ
ýì÷èëãýý ãåìîñîðáöè, ãåìîäèàëåç õèéíý./
- Àìüñãàëûí õÿìðàëûã ýì÷ëýõ
- Àìüñãàëûí äýýä çàìûí ò¿ëýãäýë, ìåõàíèê àñôèêñèÿ ¿¿ñâýë
òðàõùîñòîìè õèéíý.
- Ïíåâìîíèéí ýì÷èëãýýíä ïåíèöèëëèí, 10-20 ñàÿ ãåïàðèí, õýò ÿãààí
òóÿàãààð öóñ øàðàõ.
20. Õ¯ÍÄ ÌÅÒÀËËÛÍ ÍÝÃÄÝË ÁÀ ÌÛØÚßÊ
Õîäîîä ãýäñèéã ãýìòýýõ, ò¿ëýõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýýñ ãàäíà àìíû õºíäèé,
á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ñàëñò á¿ðõýâ÷ýýð ÿëãàðàõäàà ãýìòýë ó÷ðóóëäàã. Àìàíä
ìåòàëë àìòàãäàõ, áººëæèñ öóòãàõ, çàëãèõàä óëààí õîîëîé ºâäºõ,
õýâëèé àþóëõàé îð÷èì ºâäºõ øèíæ¿¿ä èëýðíý. Õ¿íä ¿åä îëîí äàõèí
ñóóëãàõ, óëààí õîîëîé, õîäîîä ãýäýñíýýñ öóñ àëäàæ áîëíî. Ñòîìàòèò
ìºíãºí óñ, öàãààí òóãàëãàíû õîðäëîãûí ¿åä èëðýõ ãîë øèíæ òýìäýã
íü áóéë áîð ºíãºòýé, àìíû õºíäèéä ºâäºõ, çàëãèõàä ºâäºõ, óëàéõ, öóñ
ø¿¿ðýìòãèé, áóéë øàðõëàõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, ýð¿¿í äîîðõè áóë÷èðõàé òîìîð÷
õºíä¿¿ðëýíý. Á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ¿ðýâñýë íü õààÿà äàâòàí èõ õýìæýýíèé öóñ
àëäàëòòàé õàâñàðíà. Ìºíãºí óñ, çýñèéí õîðäëîãûí ¿åä õîäîîä ãýäýñíèé
ñàëñò á¿ðõýâ÷ ¿ðýâñýæ áººëæèíº. Çýñýýð õîðäñîí ¿åä áººëæèñ õºõ áà
õºõ íîãîîí, ìûøúÿêààð õîðäñîí ¿åä íîãîîí ºíãºòýé áàéíà. Õýâëèéãýýð
íèëýíõ¿éäýý ºâäºõ, óäààí õóãàöààãààð ãýäýñ áàçàëæ ºâäºíº.
Ìûøúÿê, öàãààí òóãàëãàíû õîðäëîãûí ¿åä èõýâ÷ëýí õîðäëîãîò
ýíöåôàëåîïàòè èëýðäýã. Èëðýë íü ýéôîðèÿ õººðëèéí áàéäàëòàé ýñâýë
íîîìîé, óõààí áóäàíãóéðàõ, êîìûí áàéäàëä îðæ áîëíî. Âåãàòàòèâ
ººð÷ëºëò èëýðíý. Ìºí õàðàà ìóóäàõ, þì òîäîðõîéëîãäîõ, äýýä ìº÷èä
òàòàõ, óíàëò òàòàëò ºã÷ áîëíî.
ªâ÷òºíèé 60 ãàðóé õóâüä õîðäëîãîò íåôðîïàòè èëýð÷ õ¿íä ¿åä áººðíèé
õóðö äóòàãäàëä õ¿ðãýíý. Íåôðîïàòèéí 1-3 äàõü õîíîãò õîðäëîãî

Õîðäëîãî
ãåïàòîïàòè õàâñàðíà. Öóñàíä ãåìîëèç, àíåìèÿ ¿¿ñíý. Öóñàíä ëåéêîöèòîç,

ëèìôîïåíè, ìîíîöèòîïåíè, ÑÎÝ èõñýõ, õ¿íä ¿åä çàëóó ýñ¿¿ä, ìèåëîöèò,
àíèçîöèòîç, ïîéêèëîöèòîç, íîðìîöèòîç èëýðíý. 39-40 ãðàäóñ õ¿ðòýë
õàëóóðíà.
Àìüñãàëûí çàìààð õîðäîõ ¿åèéí îíöëîã:

Ìºíãºí óñ áîëîí îðãàíèê íýãäëýýð õîðäñîí ¿åä ñýòãýö ìýäðýëèéí
ººð÷ëºëò èëýðíý. Õººðëèéí áàéäàëòàé, íîéðã¿éäýõ, öî÷ðîìòãîé áîëîõ,
þì õî¸ð õàðàãäàõ, ãóòðàìòãàé ýñâýë õººðëèéí áàéäàëòàé, áàðèìæàà
àëäàãäàõ, ìºíãºí óñíû óóðààð õîðäñîí ¿åä òðåìîð, ýðèòèçì èëýðíý.
Öàéð çýñèéí óóðààð õîðäñîí ¿åä õàëóóðíà. Áèå ñóëðàõ, ÷èõ¿¿äýñ õ¿ðýõ,
õóóðàé õàíèàëãàõ, 39-41 ãðàäóñ õ¿ðòýë õàëóóðàõ, òîëãîé ºâäºõ, äýìèéðýõ,
àðüñàí äýð õàðøëûí òóóðàëò ãàðàõ, çàãàòíàõ.
Õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä áîãèíî õóãàöààíä äèñïåïñèéí
øèíæ, àìíû õºíäèé, çàëãèóðûí ñàëñòûí ò¿ëýãäýë, õºíãºí õýëáýðèéí
íåâðîïàòè ¿¿ñíý.
Äóíä çýðãèéí õîðäëîãûí ¿åä õîäîîä ãýäýñíèé õÿìðàë èõýâ÷ëýí ã¿çãèé
èëðýõ áà ÕÃÇ-ûí öóñ àëäàëòòàé õàâñàð÷, õýä õîíîã ¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Ñòîìàòèò, ãåïàòîïàòè, íåâðîïàòè òîõèîëäîíî.
Õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä äýýðõ ººð÷ëºëò¿¿ä ã¿íçãèéð÷ 1-2 õîíîãèéí äîòîð
êîìûí áàéäàëä øèëæèíý. Ýì÷èëãýýã 20-40 õîíîã ÿâóóëíà.

- Õîäîîäûã õîíîãò 2-3 óäàà 50-100 ìë 5% óíèòîëûí óóñìàëòàé óñààð
óãààíà.
- Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûã öýâýðëýõèéí òóëä óíèòîëòîé öýâýðëýõ êëèçì
òàâèíà.
- Õºíãºí õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä õ¿÷æ¿¿ëñýí äèóðåç, ïëàçìûã
ø¿ëòæ¿¿ëýõ íü ¿ð ä¿íòýé. Õ¿÷æ¿¿ëñýí äèóðåçèéã 5% 200-300 ìë
óíèòîëòîé óóñìàë ñóäñààð õèéñíèé äàðàà ÿâóóëíà.
- Õ¿íä õýëáýðèéí õîðäëîãûí ¿åä öóñ öýâýðëýõ ýì÷èëãýý õèéíý.
Ãåìîäèàëèçèéã õèéæ áàéõ ÿâöàä íèéò óíèòîëûí õýìæýý äóíä ¿åä
20-30 ìë/öàã, õ¿íä ¿åä 30-40 ìë/öàã áàéõ ¸ñòîé. Ãåìîäèàëèç ýñðýã
çààëòòàé ¿åä õýâëèéí äèàëèç õèéíý. Äèàëèçèéí øèíãýíä 4% - 25-50
ìë ñîäûí óóñìàëûã íýìíý.
ªâºðìºö àíòèäîò ýì÷èëãýý:

Õ¿íä ìåòàëë, ìûøúÿê íü ýëãýíä íººöëºãäºæ, ýëýã áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã
àëäàãäóóëäàã ó÷èð õ¿éí âåíèéí ñóäñàíä óíèòîë õèéíý. Óíèòîëûã ñóäñààð
60-100 äóñàë áàéõààð òîîöîîëæ 400-800 ìë 10% ãëþêîçûí óóñìàëä
õîëüæ õèéíý. Ýíý ýì÷èëãýýã 4-6 õîíîãèéí òóðø ¿ðãýëæ¿¿ëæ áîëíî. Õ¿éí
âåíýýð óíèòîë õèéõäýý âèòàìèí, ëèïîòðîë áýëäìýë õàìò õèéõ íü ç¿éòýé.

Õîðäëîãî
Ìûøúÿêèéí óñòºðºã÷ººð õîðäñîí ¿åä ìåðêàïòèä 40% -1-2 ìë áóë÷èíä,

õîíîãò 6-8 ìë áàéõààð òîîöíî. Òºìºð, öàãààí òóãàëãà, õðîìûí õîðäëîãûí
¿åä 10-20% - 1-2 ìë/êã ïåòàöèí-êàëüöèéí óóñìàëûã 100 ìë 5% ãëþêîçûí
óóñìàëä õèéæ, õîíîãò 2-3 óäàà ñóäñààð õèéíý. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýýíä
ýêçîòîêñèíû øîê, ãåìîëèç, õîäîîä ãýäýñíèé ò¿ëýãäýë ýëýã áººðíèé
äóòàãäëûí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéíý.
21. ÁÎÐÛÍ ÍÝÃÄË¯¯Ä
Õîäîîä ãýäýñíèé ýðõòýí òàëààñ: îãèõ, áººëæèõ, ã¿éëãýõ, óñã¿éæèõ, øîê
þì. Áîðûí õ¿÷ëèéí õóðö õîðäëîãûí ¿õýë íü öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäàëòàé
õîëáîîòîé. Ìºí õýâëèéãýýð ºâäºõ, öóñààð áººëæèõ øèíæ èëýðíý.
Áººëæèñ áîëîí ºòãºí õºõ ñààðàë ºíãºòýé ãàðíà.
Àðüñ óëàéõ, õîãæðóóòàõ, ýíý íü ýõíèé 1-2 õîíîãò èëýðíý, ìºí ãàð, õºë,
í¿¿ðíèé àðüñ õóóð÷ áîëíî.
Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí òàëààñ: õººðëèéí áàéäàëòàé, òàéâàí áóñ,
öî÷ðîìòãîé, ñàëãàëàõ, ÷è÷ðýõ, áèå çàðàéõ, áèå ñóëðàõ óëìààð äåïðåññ
¿¿ñíý. Õ¿íä ¿åä ìàíàñ òàòàëòûí øèíæ ¿¿ñíý.
Áººðíèé õóðö äóòàãäàë:

- õîäîîä ãýäýñíèé çàìûã öýâýðëýõ
- èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ 60-100 ãð ºãºõ
- øýýñ áàãàñâàë ôóðîñåìèä 1 ìã/êã-ð áîäîí õèéæ áîëîõ áà ãàðàõ øýýñíèé
õýìæýý 1 öàãò 3-6 ìã áàéâàë ¿ð ä¿íòýé ãýæ ¿çíý.
- Õ¿íä ¿åä ãÿëòàíãèéí äèàëèç, ãåìîäèàëèçèéã õèéíý
- Øîêèéí ýñðýã ýì÷èëãýý
- Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý


Хордлогын эмгэгүүд PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Хордлогын эмгэгүүд PDF

Uploaded by

Copyright:

Õîðäëîãûí ýìãýã¿¿ä

14_poisoning treatment.indd 731 5/25/2005 5:00:03 PM

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;

Ñ.Þíäýí Êëèíèêèéí íýãäñýí II ýìíýëãèéí äàðãà, ÕßÒ¯Ò-

732 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 732 5/25/2005 5:00:03 PM

1. ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑÛÍ ÕÎÐÄËÎÃÎ

Òîäîðõîéëîëò Ýìèéí õýðýãëýýíèé òóí õýòýðñýíýýñ ýñõ¿ë ýìèéí

1. ÍÎÉÐÑÓÓËÀÕ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑ

Àâàõ àðãà õýìæýý:

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 733

14_poisoning treatment.indd 733 5/25/2005 5:00:03 PM

3. ªâºðìºö ýì÷èëãýý: àíòèäîò – ôëóìàçåíèë 0.2 ìã –ààð ýõëýí ºãºõ

2. ÓÍÀËÒ ÒÀÒÀËÒÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ:

Øèíæ òýìäýã: Õ¿íä õºíãºíººñ õàìààðíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý:

734 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 734 5/25/2005 5:00:04 PM

-ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ /íîðàäðåíàëèí, äîïàìèí/

Àâàõ àðãà õýìæýý:

Àâàõ àðãà õýìæýý:

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 735

14_poisoning treatment.indd 735 5/25/2005 5:00:04 PM

4. õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý

5. ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒ ÁÓÞÓ ÑÝÒÃÝË ÃÓÒÐÀËÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ

Àâàõ àðãà õýìæýý:

6. ÕÀÐ ÒÀÌÕÈÍÛ Á¯ËÃÈÉÍ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÕ ÝÌ

736 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 736 5/25/2005 5:00:04 PM

Õ¿¿õýí õàðàà íàðèéññàí, àðüñ óëàéññàí, áóë÷èíãèéí òîíóñ èõýññýí,

Àâàõ àðãà õýìæýý:

7. ÕÀÐ ÒÀÌÕÈÍÛ ÁÓÑ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÕ ÝÌ

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 737

14_poisoning treatment.indd 737 5/25/2005 5:00:04 PM

Àâàõ àðãà õýìæýý:

8. ÑÒÅÐÈÎÄ ÁÓÑ ¯ÐÝÂÑËÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ

Àâàõ àðãà õýìæýý:

738 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 738 5/25/2005 5:00:04 PM

Õºíãºí ¿åä: 100 ìã/êã-ààð óóëãàõ 6 öàãààð 1-2 õîíîã

Àâàõ àðãà õýìæýý:

10. Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 739

14_poisoning treatment.indd 739 5/25/2005 5:00:05 PM

Àâàõ àðãà õýìæýý:

11. ÕÝÌ ÀËÄÀËÒÛÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ

Àâàõ àðãà õýìæýý:

740 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 740 5/25/2005 5:00:05 PM

12. ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ ÝÌ

12.1 Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ñóäàñ õºäºëãºõ òºâä íºëººëºõ ýì

Àâàõ àðãà õýìæýý:

12.2 Àíãèîòåíçèí õóâèðãàã÷ ôåðìåíòýä íºëººëºõ ýì

13. ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 741

14_poisoning treatment.indd 741 5/25/2005 5:00:05 PM

Àâàõ àðãà õýìæýý:

14. ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒ ÁÓÞÓ ÃÅÏÀÐÈÍ

Àâàõ àðãà õýìæýý:

16. ÀÍÒÈÁÈÎÒÈÊ ÁÀ ÑÓËÜÔÀÌÈÄ

Àíòèáèîòèê áîëîí ñóëüôàíèëàìèäûí á¿ëãèéí ýìèéí õîðäëîãî

742 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

14_poisoning treatment.indd 742 5/25/2005 5:00:05 PM

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 743

14_poisoning treatment.indd 743 5/25/2005 5:00:05 PM

Àâàõ àðãà õýìæýý: