A nadolu Halk M usikîsi repertuarı içerisinde önem li yeri haiz olan

Azerbaycan Türkü (Mahnı, T esnif,) lerinin yaklaşık olarak sayısı 300 c i­

varındadır. Sözkonusu bu eserlerin büyük çoğunluğu bilgili, bilgisiz ku­
rum v e kişilerce yanlış sözlerle tescillenerek Radyo, TV, kaset, plak vs. AZERBAYCAN
iletişim organları vasıtası ile kitlelere yanlış olarak lanse edilmektedir.
Bu yanlışlık yaklaşık 40-4 5 yıldan beri süregelmektedir.
HALK TÜRKÜLERİ
Bu anlayış ve düşünce doğrultusunda yanlışlıklarında artarak devam
etm em esi ve m evcut yanlışlıklardan bir kısmının bu orijinal eserden isti­ (Malını ve Tesnilkr)
fade edilerek düzeltileceği düşüncesi ile ilk kez 1979 yılında, daha sonra
düzeltm e v e ilavelerle 198.5 yılında Gafar Nam azeliyev'in derlem esi ola­
rak Kril harfleri ile Azerbaycan'da yayınlanan, aynı zamanda 266 Türkü
(M ahnı-Tesnif) güftesini ihtiva eden eser Azerbaycan şivesi esas alına­
rak latin harlleri ile Salih T U R H A N tarafından hazırlanmıştır.

Gafai NA M A Z FljV F :V

n a z n ia y a »

Salih T I R H A N

K itap İstem e A d r e s i: ISBN 975-95439-3-1

Hürriyet Cad. 9 6 / 1 0 Ankara -1993
06460 - ANKARA
FİA T I: 55.000.- TL.
 AZERBAYCAN
HALK TÜRKÜLERİ
(Mahnı ve Tesnifler)

Derleyen
Gafar NAMAZELİYEV

Hazırlayan
Salih TURHAN

Ankara -1993
 AZERBAYCAN
HALK MAHNI VE TESNİFLERİ

Derleyen: Gaf a r Namazeliyev

Önsöz müellifi: Bestekâr Tovfig Guliyev

G en işle tilm iş ikin ci baskısı: Işık"

NeşrlyyaU -1985 Bakû

Latin harfleriyle yayına hazırlayan: Salih

Tur hart.

Kitapta yaygın Azerbaycan halk mahnı ve tesniflerinin

metinleri toplanmıştır. Birinci baskısı 1979 yılında yapılmıştır.
Daha sonra yine derleyici, metinler üzerinde düzeltme yaparak,
birçok mısra, bentlerin aslını ve varyantlarını tesbit etmiştir.
Anlaşılmayan sözlerin lûgatınıda vermiştir.

Bu kitap Azerbaycanda daha ziyade çeşitli Foklor

Dernekleri ve bu konuda çalışma yapan amatör toplulukların
istifadesi için hazırlanmıştır.

Ancak Türkiyede, Eğitim Kurumlan, Profesyonel sanat

camiası, resmi kurum, kuojluş sanatçılannıda yakından alâkadar
etmektedir.

iii

GÜZEL VE HAYIRLI İŞ
Asırlardan asırlara geçen, nesillere yadigâr kalan musikî
folklorunun yayınlanması çoktan beri, hoş bir gelenek haline
gelmiştir. Bu işin büyük ehemmiyete haiz olduğunu hatırlatan
dahi bestekârımız Üzeyir Hacıbeyii, evvelce derlediği halk
mahnılannı topluca yayınlamıştır. Unutulmayan halk sanatçısı
Cabbar Garyağdıoğlu, büyük sanatçımız Bülbül, bu sahada
emsalsiz işler görmüşler. Profesör Bülbül, iki ciltlik "Azerbaycan
Halk mahnılan»nın (notaya alanlar; Görkemli bestekârımız Fikret
Emirov, Se’id Rüstemov ve bu satırlann müellifi olmuştur) neşri,
bu ölmez manevi servetleri unutulmaktan kurtarmak, işleyip
yeniden halka sunmak gibi güzel bir maksat taşıyordu. Bazı
icracılann metne yersiz müdahalesi, ya mantıksızlık yaratmış ya da
musikînin ifade ettiği bedii-estetik mezmuna halel getirmiştir.
Okuyucu bilgisizliği ise metinde daha derin yanlışlıklar
doğurmuştur. Mesela "Apardı sâller Saranı" mahnısmda
duyuyoruz.
"...Apardı seller saranı.
Bir ala gözlü balanı
Ay allı-güllü behtever,
Bahçası güllü behtever,
Ay şirin dilli behtever..."
iv
^ e r dikkat edilecek olursa, bu yanlışlığın (son üç mısranın
bu şekilde okunuşunun) nerden alındığı belli olur;
Bilindiği üzere;
"Seherden sâyrana vardım.
Yarı gördüm bağ içinde"
mısralan ile başlayan "Behtever" adlı halk mahnımız "Apardı seller
Saranı" mahnısınm ezgisi ile okunmakta. Görüldüğü gibi,
musikînin uyumlu gidişine lâkayıt olan okuyucu, mahnıyı
kör-körüne metnin aslını bilmeden icra etmiştir.
Her hangi bir mahnı ve tesnifi ilk defa seslendirmeye
teşebbüs eden bazı okuyucularımız, yanlışlıklara yol açıyorlar.
Aynı bayatıyı (maniyi) muhtelif mahnı ve tesnıflerimizin metniymiş
gibi okuyorlar. Derleyici, geniş araştırmalar sonunda hangi
güftenin hangi mahnıya ait; ya da hangi mahnının devamı
olduğunu tesbit ederek yanlışlıklann üstesinden gelmesini
bilmiştir.
Uzun yıllar sanat kurumlarının metne, ilgisizliği neticesinde
bir çok mahnı ve tesniflerin, icracılar tarafından oldukça
basitleştirilmiş, hatta bayağılaştırılmış metin varyantlan meydana
getirdiği gerçektir. Bülbül'ün okuduğu "Erag tesnifi" nin
(Sahife 92), Sara Gedimova'nın icra ettiği "Sudan gelen sürmeli
giz" ve (Sahife 167) Han Şuşinski'nin okuduğu "Gara gaşm
vesmesi" mahnılarmm metinlerini hemde örneklerini başka
okuyuculardan duyduğumuz sözleri ile mukayese eden, bunu
açık olarak görebilirler. Basit sözlerle okunan varyantlan; TV ve
Radyo vasıtası ile sıkça lanse edildiğini de dikkate alırsak orijinal
metinlerin önemi anlaşılacaktır. Bazı işgüzar okuyucuların
yanlışlığını devam ettiren, amatör icracılar için bu eser daha
faydalı d a c ^ ır
 Halk mahnı ve tesniflerini evvelki, daha manalı metnine
önem vermeyip "Otantiklik" hatırına, onu yeni sözlerle aranje
eden okuyucular şunu unutuyorlar; metindeki çeşitlilik
(vatyanUılık) mahradaki ezgiyle alakalı olmalıdır. Örnek "Güloğlan"
mahnısında okJuğu gibi; o, önceki varyantında nakarat tDölümü
ezgisinde ifadesini bulmuş ve onunla farklı Ik arzetmektedir.
Büyük ihtimalle bestesi düzenlenirken yeni sözlerle
okunmasına zaruret doğurmuştur. Daha ziyade Mugam'ın
bölümleri arasında da icra edilen eserlerden bir grubuda
"Tesnifler" adı altında ayrı bölümde verilmiştir. Milli musikî
Foklorumuza, mahalli örf, adet ve geleneklerden kaynaklanan
profesyonel musikîmize-klasik mugamlanmıza nazari ve pratik
yönden vakıf olan derleyici, tesnif güftelerini mugamların
(makamlann) şube ve gûşe (bölüm) ardıcılığına bağlı olarak
sıralamış, metinlerin orijinali ile farklılığını açıklamış, müellifinin
adını tesbS etmiş, anlaşılması güç olan sözlerin lügatini vermiştir.
Halk yaradıcılığının gelişmesine, genellikle, klasik irse,
foktor malzemesinin derlenip yayınlanmasında büyük emeği
geçen araştırmacı-yazar Gafar Namazeliyev'in derleyip bir araya
getirdiği "Azerbeycan Halk Mahnı ve Tesnifleri" adlı kitabı
şüphesiz ki büyük ehemmiyete maliktir.
Tovfig Guliyev
Azerbeycan Hak Artisti,
Devlet Sanatçısı
vi
GİRİŞ
Günümüzde amatör topluluk ve sanatçıların dahi notalı
repertuar üzerinde çalıştıkları düşünülecek olursa sırf güfteleri
ihtiva eden böyle bir eserin yayınlanmasına ne gerek vardı
denilebilir. Ancak konuya ilmi-edebi açıdan bakıldığında
konunun önemi hemen anlaşılabilir.
Şöyleki 1942 yılından itibaren Türkiye Radyolarında
Halk Türkülerimiz Muzaffer Sarısözen'in gayreti ile sanat
müziğinden ayrı üslup ve tavrına göre yurttan sesler çekirdek
kadrosu ile icra edilmeye başlanmıştır.
Bir yandan Halk Müziği ses ve saz sanatçı kadroları
o lu ştu ru lu rke n b ir yandan da A na d olu'nun m uhtelif
vilayetlerine ait halk türkü ve ezgileri derlenmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti siyasi sınırları dahilinde resmi ve
özel bir çok derleme yapılmış. Ancak siyasi sınırlarımız
dışındaki Türk Cumhuriyeti ve topluluklarına ait halk türküleri
de çeşitli vesilelerle Anadolu halk müziği repertuarına dahil
edilmiştir. Bunların geliş şekli Mekadonya ve Kosova'daki
resmi ve özel derleme gezileri hariç, kaset, plak, bant, aynca
bu bölgelerden gelen göçmenler, öğrenciler ve sanatçıların
sesinden tesbit edilerek derlenmiştir.
vii

Sözkonusu bu eserlerin radyo anonslarında bir kısmının
ait olduğu ülke ve vilayetler dış politika açısından sakınca
doğuracağından ya hiç zikredilm em iş ya da batidakiler
Edirne, Tekirdağ, Kırklareli doğudakiler ise Kars, İğdır, Artvin,
Erzurum Reperturunda gösterilmiştir. Bir kısım eserler ise
b ile re k d e ğ ild e ya kın co ğ ra fya d a e se rle rin
özelliklerinden dolayı o bölgelerde de sahiplenilmesine neden
olmuştur.
Bu önsözün yazılmasına vesile olan "A ze rb a yc a n
Halk Mahnı ve Tesnifleri" adlı eser bilmeyerek yapılan
ihmal ve yanlışlıkları düzeltmek maksat ve düşüncesi ile
hazırlanmıştır.
Halen Anadolu'da yaklaşık 300 civarında Azerbaycan
Halk Türküsü (mahmısı) icra edilmektedir. İstisnasız bu 300
eserden %80'inde söz-metin yanlışlığı mevcuttur. Özellikle
yapılan bu yanlışlıkların benim diyen repertuar kurulu üyeleri,
edebiyat Profesörü, doçenti. Konservatuar öğretim üyeleri,
p rofesyonel s a n a tç ıla r ke nd isin i bu konuda
addedenler tarafından yapılması üzüntü vericidir.
Yapılan yanlışlıkları ve müsebbiplerini burada zikretmek
ilim ve sanat adına yakışıksız olur. Dolayısı ile yaklaşık 270
Türküyü (mahnı) ihtiva eden bu eser muhataplarınca bir rapor
olarak değerlendirilmeli. Ben bilirim, benim dediğim veya
duyduğum, anladığım doğrudur iddiasından uzak erdem
sahibi ilgili bilgililer bu eserden istifade edip telafi yoluna
gitmelidirler.
viii
m
Bu güne kadar böyle okundu, kulakta, böyle yer etti
düşünce ve mantığı da yanlıştır. Hele hele ilim adına yapılan
ya nlışlığın günahı çok daha büyüktür. Çünki kitleyi
ilgilendirmekte ve yanlışa sevk etmektedir.
ortak Musikî sanatında söz ve ezgi bir bütündür. Ezgide nasıl
ki bir falso ses ya da motif kulağı tırm alayıp ahengi
bozuyorsa, söz yanlışlığı da mana eksikliği ve yanlışlığına
sebebiyet vereceğinden dinleyici açısından son derece
önemlidir.
Genelde, Anadolu Halk Musikîsi ile bir çok alanda
benzerlik arzeden Azerbaycan Halk Musikîsi, terminoloji, tavır,
üslup, çalgı vs. konularda da farklılık göstermektedir.
Biz daha ziyade kitabın ismine esas teşkil eden Mahnı,
Tesnif, bir de kapakta görülmeyip ancak eser içerisinde ayrı
bölümlerde verilen Değişme ve Mugam hakkında Anadolu
okuyucusuna özet bilgi vereceğiz.
uzman
1. M ahnı: A zerbaycan'da Türkü karşılığı olarak
kullanılmaktadır. Anadolu'da Türkü dendiğinde sözlü Halk
Musikîsi eserlerinin tümü anlaşılmaktadır. 1. Aşk, tabit.
Türküleri, ilahi, Tenzile, Deyiş, Nefes, Kahramanlık Türküleri.
2- Hoyrat, Maya, Barak, Bozlak, Elagözlü, Gurbet havası, Yol
havası vb. Yani sözlü kırık havalar ve Uzun havaların
kapsamaktadır. Ancak Azerbaycan'da Mahnı, bizim sözlü kırık
havalar dediğimiz guruptan belli bir kısmına isim teşkil
etmektedir. Bunlardan Aşık Mahnılan (Aşık türküleri) genelde
IX
 M ugam lar (uzun havalar) kendi arasında ikiye
bu gurupta ve bu adla düşünülmekte. Yine sözlü kırık
ayrılmaktadır. Ayak denilen hazırlayıcı ezgileri (başta ve
havaların önem li sayılacak bir bölümünü ise Tesnifler
aralarda) serbest-recitativ o lanlara Mugam, yine şan
oluşturm aktadır. Mugam (Uzun hava) kavramı tamamen
bölümünün başında ve aralarında usüllü ezgili olanlanna ise
bunun dışındadır.
Zerb mugam-Ritmik mugam denmektedir.
2. T esnif-Tasnif; Aslında M ahnı'dan pek farkı
Anadoluda form olarak karşılık göstermek gerekirse;
yoktur. Farkı şudur:
birincisi için Elazığ Elezber hoyratını, İkincisi içinde Urfa divanı
â. Tesnif'te Mahnı gibi irticali (improvize) veya beste örnek gösterilebilir.

yoluyla doğmuştur ancak Makam kurallarına daha uygun

Azerbaycan Halk Türküleri (Mahnıları) ile ilgilenen
eserlerdir.
Kurum, Kuruluş, profesyonel, amatör sanatçı, eğitimci ve
b. Makam kurallarına daha uygun oluşlarından dolayı edebiyatçıların istifadelerine sunulmuştur.
genellikle herhangi bir Mugam'ın (Uzun hava) değişik
bölümleri arasında okuyanı vecde getirmek dinleyici üzerinde
musbet tesir bırakmak için, ayrıca Mugam'ın (Uzun hava) Salih Turhan
değişik Makamlı bölümleri arasında kulağı tırmalamadan
Kültür Bakanlığı
estetik geçişi sağlamak için köprü görevi görür.
Devlet THM Sanatçısı
c. Tesnif güfteleri ağırlıklı olarak bizim divan şiiri
değdiğimiz türden seçilmiştir.

3. Deyişme: Anadoluda, bunun aşıklar arasında

meydana gelenine atışma, kız erkek, anne, gurup arasında
olanına, ezgisiz ise mani atma, ezgili olanına Türkü atma ve
bazı yörelerde de deme-çevirme denmektedir. Deme çevirme
olayı aynı zamanda halk oyunu ile birlikte gerçekleşmektedir.

4. Mugam : Azerbaycan'da Mugam iki m anada

kullanılmaktadır. Birincisi Anadoludaki uzun hava (recitativ)
sözlü eser karşılığında. İkincisi ise Makam karşılığında ki, bu
m anada k u lla n ılış ın ın yanlış olduğu A zerba yca n'da
bilinmesine rağmen yinede kullanılmaktadır.

xi
 AMAN NENE
Bâste: Üzeyir Hacıbeyli

Asda yeri, kemer düşer hâlinden,

Aman nene, zalim nene, yar nene!
Ayn düşdüm gülümden bülbülümden,
Aman nene, zalim nene, yar nene!.
O geder sevirem düşmez dilimden
Ay aman yar. ay zalim yar,
Ay gözel yar. ay gül yanm!

Nakarat;
Aman nene, zalim nene, yar nene hey.
Yar nene hây, yar nene hây, yar nene!
Yanma dömişem mene saz alsın.
Aman nene, zalim nene, yar nene!
Onu çalım, derdü gemim azalsın.
Aman nene, zalim nene, yar nene!
Mağer men ölmüşem yarım giz alsın?!
Ay aman yar, ay zalim yar,
Ay gözel yar, ay gül yanm!
Nakarat...

Bir yaylığım vardır gülü özünden.

Aman nene, zalim nene, yar nene!
Dolanır boynuma özü özünden,
Aman nene, zalim nene, yar nene!
Men ne dedim, küsdün menim sözümden?
Ay aman yar, ay zalim yar,
Ay gözel yar. ay gül yanm!

Nakarat...

N o t: Bu bölümde. Bayatılar, çeşitli halk şiir formları ve

şairlerimizin sözleri ile okunan mahnılar yer almaktadır.
AstaıYavaş, usul
 AY LOLO LE'Lİ
(İL Varyant)
BĞste: Ûzâyir Hacıbeyli
BĞste: ÜzĞyir Hacıbeyli Ay gelen yar, harahsan?
Ay lolo, yar düğmeleri mercan (2) Le’li gurbanın olum,
Ay lolo, gizil üzük lahladı, Gaşlan garalısan ay,
Ay lolo, verdim, anam sahladı; Le'li, yar Le'li,
Ay lolo, anama gurban olum, Ay Le'li yar, Le'li yar, Le'li. (2)
Ay lolo, meni de adahladı. Gözlerinden tanıyıram
Le'li, gurbanım olum.
Nakarat:
Bizim yĞrin maralısan
Alça gülü açdı, nenem ey,
Le'li, yar, Le'li,
Dilim dolaşdı, nenem ey,
Ay Le'li, yar, Le'li yar, Le'li. (2)
Ah, bu Ğvin kiçik gizi
Goşuldu gaçdı, nenem ey! Yargapını açıbdıray,
Goşuldu gaçdı nenem 6yl Le'li, gurabanım olum,
Ay lolo, yar düğmeleri mercan. (2) YĞne rengi gaçıbdır ay,
Ay lolo, çemenlikde gezerem, Le'li, yar, Le'li,
Ay lolo, yahama gül düzerem. Ay Le'li, yar, Le'li, yar, Le'li. (2)
Ay lolo, yara mehriban ollam, Dur gel bizim bahçamıza
Ay lolo, her cövrüne dözerem. Le'li, gurbanım olum.
Gör ne güller açıbdır ay,
Nakarat...
Le'li, yar, Le'li,
Lolo Hitap Ay Le'li, yar, Le'li, yar, Le'li. (2)
Lahlam ak: Genişlemek
Adahlanmak: Sözlenmek
Alça Erik
Klçik Küçük Le'li Değerli taş
Goşulmak: Katılmak, iştirak etmek Haralısan Nerelisin
Mehriban ; Samimi, sevgi dolu Açıb Açmış
Ollam Olayım Gaçıb Kaçmış
Cövr Zahmet etmek
Dözmek Dayanmak, sabretmek
GEDEK GEZEK BAHÇADA
TELLO
Bâste: Ûzâyir Hacıbeyli
BĞste: Üzâyir Hacıbeyli
GĞdek gezek bahçada,
Araz üste, buz üste, T 6II0,
Ay aman, ay aman, ay aman,
Kebap yanar köz üste, Tello,
Düşsün gözeller yada Goy meni öldürsünler, Tello,
Ay aman, ay aman, ay aman, ay aman. Bir ala göz giz üste, Tello.

Nakarat;
Nakarat:
Aman. Tâllo,
Ah, yaman yar elinden,
TĞllocan, Tâllo,
El-aman yar elinden. (2)
Canım, Tâlb,
Tâllocan, Tâllo.
Bağa girdim nar üçün
Ay aman, ay aman, ay aman, ay aman, Araz ahır lil ile, T 6II0,
Deste-deste gül ile, T ğIIo,
Narı dârdim yar üçün
Men yanmı sĞvirem, Tâllo,
Ay aman, ay aman, ay aman, ay aman.
Şirin-şiirin dil ile, T 6II0.

Nakarat:
Ah, yaman yar elinden,
El-aman yar elinden. (2)
Nakarat...
Bağa girdim bar üçün, T 6II0,
HĞyva üçün, nar üçün, Tâllo,
Esirgeme canını, Tâllo,
Bu vefalı yar üçün, Tâllo.

Nakarat...

T6IİO : Lakab, hitab edatı

L il : Mil
A ra z : Aras nehri
 GÖZELİM SENSEN
BĞste: Fikret Emirov
GOY GÜLÜM GELSİN
Gözelim, sensen gözümün nuri,
Bâste: Fikret Emirov
Cennette yohdur senin tek tıuri. (2)
Men aşigem ziresen, Öldürdü meni yanmın cövri.
Zeferansan ziresen.
Ona men vuruldum.
O güne gurban olum,
Ona men yar oldum.
Sen gapıdan giresen.
Nakarat:
Nakarat: Sevgilime deyme, deyme, deyme.
Goy gölüm gelsin, ay nene, Gülümün txjdağın eyme, eyme, eyme.
Gayyan m gelsin ay nene,
Uca dağ başında ceyran yol âyler,
Gapıda dbran oğlana
Üreyim başına peykân yol eyler. (2)
Irehmin gelsin, nene.
SĞven sevdiğine can gurban âyler.
Hey!...
Ona men vuruldum.
Garabağın düzü var,
Ona men yar oldum.
Düzlerinde guzu var,
iki könül bir olsa, Nakarat...
Kinnin ona sözü var?! Uca dağ başında biter laleler,
Nakarat... Gül-çiçek üstüne düşer laleler, (2)
Gülden otrü bülbül eder nâleler.
Gün doğmasa Ay batmaz,
Dertliler g 6ce yatmaz, Ona men vuruldum.
Ona men yar oldum.
Alem meni atsa da.
Sevgilim meni atmaz. Nakarat...

Nakarat...
Cövr : Zahmet, eza, cefa
Ziresen : Doldurma kelime PĞykân: 1. Klasik edebiyatta kirpik, 2. okun sivri ucu
ZĞferan : Yemeklere katılan yabani bitki, safran Jale : 1. gözyaşı, 2. şebnem, çiğ
İrehm : Yardım etme, acıma duygusu
Nâle : Alı, feryat

%GaB
 DAĞLAR GÖZELÎ
EVLERİ VAR HANA-HANA
BĞste: Niyazi

Göze! sona, getme dayan,

BĞste: Fikret Emirov
Ürekde sözüm var.
Gel öyleme bağnmı gan.
Gözünde gözüm var.
Evleri var ay aman, hana-hana (2) Nakarat:
Men kül oldum ay aman, ay aman. yana,yana (2) Canım gurban teline,
Yaylığının yanı buta, (2) Şirin - şirin diline,
Gaşın gözün zil gara,
Saldı meni ay aman, ay aman, yanar oda, (2)
Aşigi çekme dara.

GĞdek bağa lale d 6rek,

Obaları ay aman, oymag-oymag, (2)
Ay dağlar gözeli,
Yalan sözdür ay aman, ay aman, yardan doymag, (2) Sinemiz üstüne serek,
Üzü gül, lebleri gaymag, (2) Ay dağlar gözeli.
Yalan sözdür ay aman, ay aman, yardan doymag. (2) Nakarat....

Duman çökdü dağ başına,

Hey olmazmış ay aman, ay aman, yardan doymag, Ay gözel gel beri.
Yalan sözdür, yalan sözdür yardan doymag. Gel dolanım men başına,
Ay gözel gel beri.

Nakarat...

Yaylıg : Başörtüsü
Buta : İşaret, çiçek motifi D ay an m a k: Sabretmek, metanet göstermek
Oba : Çadır, barınak Başa dolanmak: Mutlu kılmak
Oymag ; Bölük, gurup
 B E N E FŞ E
SENDEN MENE YAR OLMAZ
BĞste:Selman Hacıbeyov

Dağlara gün düşübdür, BĞste: Asaf ZĞynallı

Açıl benefşem, açıl.
Bağlara gün düşübdür, Senden mene yar olmaz,

Açıl benefşem açıl. Ehde vefadar olmaz.

Dağlara çökdü duman, Yüzü min güi-çiçek olsa,

Gizlen benefşem, gizlen. Bülbülsüz bahar olmaz.
Gizlen benefşem, gizlen.
Bağlara çökdü duman, Nakarat:

Dağlara esdi külek,

Küsdürmüsen çek nazımı,
Digel benefşem, digel.
Gışa dönderme yazımı, (2)
Digel benefşem, digel.
Bağlara esdi külek. Çalıp dindirme sazımı,
Yaralıyam, yar.
Dağlara gar yağıbdır,
Yığıl benefşem, yığıl.
Her agaçda bar olmaz,
Bağlara gar yağıbdır.
Yığıl benefşem, yığıl. Heyva olmaz nar olmaz.
Yüz min gül-çiçek açsa,
Dağlara gün düşübdür.
Açıl benefşem açıl. Bülbülsüz bahar olmaz.
Bağlara gün düşübdür.
Nakarat...
Açıl benefşem açıl..

Gün : Güneş
Benefşe : Menekşe Ehd Ahd
Külek ; Rüzgâr Dindirmek Konuşturmak
Yığılmak : Toplanmak Bar Meyve

10 11
 ALAGÖZ BALAM
Bâste: Se'id Rüstemov
(Birinci lUletIn)
Bağa girdim bağbanını görmedim,
Deste tutub gülden çeleni< hörmedim, (2)
Her gözeli s6vip könül vĞrmedim. (2)
Nakarat:
Derdimin dermanı ay alagöz balam,
Gözlerin gurbanı ay alagöz balam.
Men aşig oimuşam ay gaşlarına,
IHesed çekip inan Ay gaşlanna,
Canım gurban ola tay gaşlarına.. (2)
Nakarat...
Gözün gaydasıdır bahar, bilirem.
Gizli-gizli süzer, aliar bilirem. (2)
Aşığı yandınb yaiıar, bilirem. (2)
Nakarat...
Etir alır senden gül-yasemenler,
Çiçeklenir düzler, çöller, çemenler. (2)
Keçer öz canından seni sevenler. (2)
Nakarat...
YAŞA, AZERBAYCAN!
BĞste: Se'id Rüstemov
Söz: Semed Vurgun
Çoh keçmişem bu dağlardan, (2)
Durna gözlü bulaglardan, (2)
Ayrılarmı könül candan, (2)
Azerbaycan! Azerbaycan!
Nakarat;
Yaşa, yaşa, Azerbaycan!
Ay anam - Azerbaycan! (2)
El bilir ki, sen menimsen, (2)
Yurdum, yuvam, meskenimsen, (2)
Anam doğma vetenimsen, (2)
Azerbaycan! Azerbaycan!
Nakarat...
Dağlarının başı gardır, (2)
Ağ örpeyin buludlardır, (2)
Oğlun, gizin behtiyardır, (2)
Azerbaycan! Azerbaycan!

Hörmek Örmek Nakarat...

Hesed Kıskançlık
Tay Eş, denk
Yay Yaz Bulag : Çeşme
Etir Koku Örpeg ; Başörtüsü

12 13
âF *

GALALI
NEBİ BĞSte: Tovfig Guliyev

BĞSte: Tovfig Guliyev Bu gün ayın üçüdür,

Söz: "Gaçag Nebi" destanından alınmıştır. D6 gülüm, nanay, ay naninay.
Girme bostan içidir.
Boz at, seni ser tövelde bağlaram, (2) Yar, girme bostan içidir.
And içirem, seni mehmerçullaram,
ay boz at, çuilaram. Dodağların bal, şeker, (2)
Eger beni bu davadan gutlarsan, (2) Hey!...
Gızıldan, gümüşden seni nallaram, Dilin badam içidir.
ay boz at, nallaram. Yar, dilin badam içidir. (2)
Nebi'nin bığiarı eşme-eşmedi, (2)
Papağı gülleden deşme-deşmedi, Nakarat:
deşme-deşmedi. G iz , bâlin incedir, ay ince,
Nebi'nin Boz atın bir at köçmedi, Leblerin gonçedir, ay gonçe
Goy sene dâsinler ay nâdan. Nebi! G iz bĞlin incedir, ince.
Tüfengin havada oynadan. Nebi!
Leblerin gonçedir, gonçe.
oynadan Nebi!
Gün gelbdir gün ortanın yerine (2) Dam üstünde damımız
Hecer hanım galhıb atın beline. De gülüm nanay ay naninay.
atın b6line. Goşadır eyvanımız.
Eşrefi, mirvan düzüp teline, (2)
Yar, goşardır Ayvanımız,
Goy sene desinler ay gaçag Nebi!
Heceri özünden ay goçag Nebi! Sen ordan çıh men burdan, (2)
ay goçag Nebi! HĞy!..
Ser : Baş Kör olsun düşmanımız,
Tövle : Ahır Goy kör olsun düşmanımız. (2)
Mehmer : Kadife
Gizil : Altın Nakarat...
Bığ : Bıyık
Eşme : Gürbıyık
Deşme : Delik
Nâdan ; Cahil, anlamaz Leb ; Dudak.
Eşrefi : İran altını Gonçe: Gonca
Mirvari : inci Goşa : Çift
Goçog : Yiğit, kahraman

\m sm
14 15
 LEYLA KÜRD GİZİ

BĞste: Câhangir Câhangirov B âste: CĞhangir CĞhangirov

Söz: Memmet Rahim
Kürd gizi oturup tohuyur halı.
G 6tsen bağdan eger,
Güller boynun eyer, Dillerde ezberdi hüsnü, cemali,
Bülbül gan - yaş töker, Onu s 6ven neyler dünyada malı.
Agzı şirin-şeker
Nakarat:
Nakarat:
Allı, güUû LĞyla, Sohbeti şirindir, sözü mezeli.
Şirin dilli LĞyla,
Sözü mezeli, Kürdün gözeli.
Ay giz, sevirem, LĞyla,
Kürdün gözeli, Kürdün gözeli.
HĞy, hĞy, hĞy, hĞy, hĞy.

Dâdim: adın C6yran, Kürd gizi oturub tâlini bâzer.

C 6yran sene heyran, Nişanlı gızlara dolanıp gezer,
Etrin bağda, Canan, Humar bahışları canlan üzer.
Alıp senden r6yhen.
Nakarat...
Nakarat...

Gaşın gözün gara, Kürd gizi batıbdır şala, gumaşa,

Çekme meni daral Yerişi ahu tek, boyu tamaşa.
Eyninde al-hara, Ömür hoşbeht kĞçir doklugca yaşa.
Canım guıtan yara.
Nakarat...
Nakarat...

Etr Mezeli : Manalı, güzel

Koku
Eyn Humar : Baygın, şuh
Beden
Al-hara Tamaşa : Eylence
Kırmızı kumaş Hoşbeht : Mutlu, bahtiyar

16 17

DARA ZÜLFÜN
BĞste: Süleyman Eleskerov
Dara zülfün, sal her yana,
Gözlerin benzer cĞyrana.
Bir dene'zülfün vĞrmerenfi.
Şeki, Şirvan, hem Salyana
ANACAN
B âste: Süleyman Eleskerov
Anacan, bağrımı gan eyiemişem men.
Gözlerimi giryan eyiemişem men.
Bir ala gözlü yarın eşgi yolunda (2)
Öz canımı gurban âylemişem men.
Nakarat:
Anacan, ağnn alım,
Anacan, başına dönüm,
Goy dolanım men, men, men, men.

Nakarat; Menim öz sevgilime

Heyran olum men, men, men, men,

Aygız, mene bir bah-bah, Gülü-hendan kimidir yarın lebleri,

Herden mene bir bah-bah.
Elimde turunç aşlaram,
S6vdiğime bağışlaram.
Gözümü sene tikmişem,
Getme gileye başlarım.
Nakarat...
CĞyrana benzer onun ala gözleri,
İki kelme danışıb ayrıldı menden, (2)
Geibimi nur 6ledi şirin sözleri.
Nakarat:
Anacan eşg oduna yanmamışam men,
Hele de bir tecrübe almamışam men,
Ne yaman olar yardan ayn düşende (2)
Belke de yahşı-yaman ganmamışam men.
Nakarat:

Herden Bazan Hendan : Güler

Aşlamak Aşı yapmak Leb : Dudak
Göz tikmek Arzulamak D anışm ak; Konuşmak
Gil6y Şikayet G anmak : İnanmak
GIryan Ağlamd<lı

18 19
 HEYRAN OLLAM
BĞste: Hacı Hanmemmedov
GİRDİM YARIN BAHÇASINA
YĞri, yeri, düşün yar,
Teze eşge düşen yar.
Bâste: Süleyman Eleskerov
Elçileri yorulub.
Özü elçi düşen yar.
GircTımyarın bahçasına, çiçekler açmış,
Nakarat:
0 gül menim üreyime etirler saçmış. (2)
Oğlan heyranın ollam,
Oğlan câyranın ollam.
Nakarat:
Gâdersen yola sallam,
Gel, gel, gel gözelim gel. Galatsan gadan allam.
Gel bir görüm seni, Benövşe deyilem men,
Eger gısmetim olarsa, YĞI vura eyilem, men,
Mene bivefa dĞme,
Alaramseni. ı
İigarsızd6yilemmen.

Yar yolunda dağlar kĞçtim. sulardan içdim, Nakarat...

Min bir gözel gördüm ay giz, tek seni seçtim. (2) Ezizim yanar oda.
Pervane yanar oda.
Nakarat... Derdimi kim 6şitse,
Halıma yanar oda.
Genç yaşımda bir giz s6vdim, menim olmadı, Nakarat...
Seni görüb sevdim, ay giz, gamım olmadı, (2)

Nakarat...
Ollam : Oayım
Sallam : Uğurlamak
B ive fa : Vefasız
İlgar : Sözleşme, kararlaştırma

20 21
e

AY GADASI
BĞste: Hacı Hanmemmedov
SENE SÖZÜM VAR
Gaşların hilal,
BĞste: Gember HüsĞyin
Ağ üzünde hal,
Körpe bir maral
Aygız, senin bizim güibahçada ne işin var, (2)
Ay gadası.
C 6yran kimi bahışın, duruşun, yerişin var,
Nakarat:
Leblerin şeker Getme mene rehm eyle gülüm.
Olmasa eger, Dayan sene sözüm var.
Kim nazın çeker,
Ay gadası. Nakarat:
Yandım eşgine, Gurban olum o gözlere,
Gurbanam sene.
Salıbdır meni düzlere
Naz Ğtme mene,
Ay gadası. Bahçamızdan dârdiyim gül

Nakarat... Peşkeş olsun sen gözele.

S 6vdigim nigâr,
Ay giz, sen gel bizim gülbahçanı terk eyleme, (2)
Ağ üzünde hal,
Körpe bir maral, Gözlerine, ay giz, güvenme sen, fehr eyleme, (2)
Ay gadası. Bir könül vĞre aşigine,
Nakarat... Men fegiri redd eyleme

Nakarat...

Rehm Vicdani duygu, yardım

Hal 1. Ben, siyah nokta, 2. durum, vaziyet Sabretmek
Dayanmak
Gada Dert, keder
Peşkeş Feda
Leb Dudak Fehr İftihar

22 23
 YAR GELDİ
NAR - NAR BĞste: Adil Geray
S öz: Eli Kerim
Oduna çoh yanmışam,
BĞste: Adil Giray
Başına çoh dolanmışam.
S öz: Nebi Hezri
Yolunda dayanmışam,
Yar geldi, yargeldi, yar geldi.
Gül-çiçeği dererem, Nar-Nar, (2)
Elvan çelenk hörrem, Nar-Nar, (2) Özüne özüm gurban,
Her dem seni görende, Nar-Nar, Sözüne sözüm gurban,
Öz behtimi görerem, Nar-Nar. Gözüne gözüm gurban,
Yar geldi, yar geldi, yar geldi.
Dağlara gün düşeydi, Nar, (2)
Dâme: "Ne'çün düşeydi?", Nar-Nar (2) Nakarat:
Bizim evin yanımdan, Nar-Nar, Elinde ipek desmal
Yolun her gün düşeydi, Nar-Nar, Yar geldi, gurbanı oldum.
Çekmişem hesretini.
Ganadlanıb uçaydım, Nar-Nar, (2) Gemini möhnetini
Gemden uzag gagaydım, Nar-Nar, (2) Bu odur, yohsa, hayal?
Üreyim! bir ahşam, Nar-Nar, Yargeldi, yargeldi, yargeldi.
SĞvdiğime açaydım, Nar-Nar.
Getme menden uzağa,
Dostu yaddan seçeydik, Nar-Nar, (2) Könlümü salma firağa.
Büz bulagdan içeydik, Nar-Nar, (2) Sevdiğim ay el-oba.
Bârı bizim küçeden, Nar-Nar. Yar geldi, yar geldi, yar geldi.
Bir gün goşa keçeydik, Nar-Nar.
Goymaram bir de gede,
S Yannı hesretli ede,
S Goy dedim men yene de:
Yar geldi, yar geldi, yar geldi.
Hörmek ; Örmek Nakarat...
Büz-bulag: Soğuk pınar
Küçe : Sokak
Goşa : Çift Desmal ; Mendil
Firag : Ayrılık

24 25
 SEVGİLİ YAR

BĞste: Nazım EHverdibeyov GÜL BAHÇALAR

SĞvgili yarım, gözlerin

BĞste: Nazım EHverdibeyov
Alıb canımı, neylim?
Söz: İslam Ceferli
Aşigem sene dilber,
Düşübdür sene möylim.
Gül bahçalar kenannda

Nakarat: Goşa gezir gözeller.

Ağ buhagda halın Onlar tutmuş ellerinde

Görüb hĞyranm ollam,
Gel meni gonağ âyle,
Göze! mehmanın ollam.
Goynunda var bir cüt bar:
Ay biri heyva, bir nar.
Sevgilimsen gözet yar,
Ay gara gaş, gara göz.
Etirli gizil güller.
Gülür onlar, gülür bahar
SĞvinir ürekleri.
Onlann hoş mahnıları
Ohşayır çiçekleri

Onlar susmuş olsalar da,

İlkbahar olcag ohuyur
Bülbüller çemen içre, Ürekleri danışır.

Könlüm açılır görçek Eşgin mavi göylerinde

Yarı yasemen içre. Ulduzlan barışır.

Nakarat...

Buhah : Gerdan
Goşa : Çift

26 27
 Kmmmmsmsmst

BAHÇADA GÜL
KEÇME MENDEN
BĞste: Reşid Efendiyev BĞste: Musa Mirzayev
Söz: Geray Fezli
(İkinci Varyant) Şefag saçırgün bize,
Beh-beh, ne gözel olur!
Men aşig keçme menden,
Çıhag tarlaya, düze,
Çay menden, çĞşme menden,
Beh-beh, ne gözel olur!
inanma iıer söze sen, Gızlar, bu al seherle
Yazığam, köçme menden. Gelin durag üz-üze.

Nakarat: Nakarat:
Bahçalar gül açır,
Bu derd meni teng eyler, sĞvgiUm,
Bülbüller dil açır,
Vurur başa, deng âyler, sâvgilm. Geyinir al-elvan,
Eşg aşigi öldürmez, Beh-beh, ne gözel!
Saraldar bedrenk âyler. Tarlalarda biz gerek
Beh-beh, ne gözel olur!
Bağa girsen, bar menden,
Pambıg yığag gül derek,
Heyva menden, nar menden, Beh-beh ne gözel olur!
Bilmirem ne demişem, Muğanın servetinden
İnciyibdir yar menden. Dost ellere gönderek.

Nakarat... Nakarat...
Bütün eller oyansm,
Men aşıgem üzüne, Beh-beh, ne gözel olur!
Buna senin ^ z ü n ne?! Çöller nura boyansın,
Sen menden el üzmezdin. Beh-beh, ne gözel olur!
Balıdm özge sözüne. "Ağ gizil" tayalan
Buludlara dayansın.
Nakarat...
Nakarat...

Yay Yaz
Teng Sıkıntı Beh-beh : Vay vay
Bedrenk Rengi bozuk, kötü renk Pambıg : Pamuk
El üzmek Ayrılmak Mugan : Yer adı
Özge Başkası, yabancı Gizil : Altın
Taya : Üst-üste yığılmış bitki, ot
*sm
28 29
 ÇAL-OYNA
BĞste: Reşid Şefeg
Göy göllerde üzer gazlar,
Laçın (ay) vurub, tükünü tozlar. (2)
Deste-deste gelir gızlar,
Gelir (ay) nazlana-nazlana. (2)
Nakarat:
Mehribanım, gül oğlan,
Dur oyna, çal-oyna.
Geşeng oğlan, gözel giz, dur oyna,
Gözel oğlan, geşeng giz, çal-oyna.
Dost bağırxJa açılmış gül,
Sanlmışdırgülebübül,(2)
Gızlar sancmış tĞline gül,
Gelir (ay) nazlana-nazlana. (2)
Nakarat...
BİZİM YERDEDİR
Beste: Gılman Salahov
Söz: Eliağa Vahid
Ay aşıg, söhbet aç gülden-çiçekden, (2)
Çemenler zîneti bizim yerdedir. (2)
Bülbüller zövg alır güllerimizden,
Bahann lezzeti bizim yerdedir.
Çal-ohu şur ile çoban-bayatı, (2)
Sazında tĞ'rifle bu şĞn heyatı. (2)
Etirli gülleri bağı-bağatı,
Gözellik hilgeti bizim yerdedir.

Dost bağında biter alçalar, Sazın, kâmançanın.gaımonun, tann, (2)

T6z çiçekleyen yâter alçalar. (2) Ohuyub-çalanın, gülün, bahann. (2)
Toylanmızda bele gayda var: Edibin, şairin, her sen'etkânn.
Gızlar oynar, oğlanlar el çalar.
En büyük gıymeti bizim yerdedir.
Oğlanlar oynar, gızlar el çalar.
Nakarat...

Göy : Y6ŞİI
Laçın : Kuş
Tük : Tüy Zînet : Kıymetli şeyler, mücevherat
Deste : Gurup Zövg ; Zevk
Geşeng : Güzel Şur : Azerbaycan Klasik Musikîsinden makam
Sancmak : Saplamak, takmak Bayatı : Mani
Alça : Erik Bağı-bagat : Bağ-Baliçe
Gayda : Kaide, kural, düstur Hilget ; Yaratılış

30 31
 •sasasMOM

ÜÇ GÜL
AY LOLO
Yann bahçasında üç gül açılıb.
(Birinci Varyant) Ağ gül, gırmızı gül, bir de san gül,
bir de san gül.
Ay lolo, gizil, üzük fimze,
Her birisi bir birinden öymeli (2)
Ay lolo, gedin deyin horuza,
Ay ala göz yarım,
Ay lolo, bu gece banlamasın.
Ahu-ceyranım.
Ay lolo, yar gelecekdir bize. Ağ gül, gırmızı gül, bir de sarı gül,
Ay lolo, yar düymeleri mercan. (2) bir de san gül.

Ay lolo, bu dağda meralim var, Ağca gülün gapısmdan bahmalı,

Gizil gülü deste tutub gohmalı,
Ay lolo, uvçuyam oh-yayım var.
San gülü ter buhağa tahmalı (2)
Ay lolo, ne g 6ce yuhum gelir,
Ay ala göz yarım,
Ay lolo, ne gündüz geraiım var. Ahu-c§yranım,
Ay lolo, yar düymeleri mercan, (2) Ağ gül, gırmızı gül, birde san gül,
bir de san gül.
Ay lolo, yönümü dağa v 6rrem,
Ağ gülü benzetdim göyde laçına,
Ay lolo, dağa gadağa verrem,
Gizil gülü düzdüm yarın saçına.
Ay lolo, eger vusala yâtsem,
Hüseyin müştagdır gülün üçüne, (2)
Ay lolo, canım sadağa verrem. Ay ala göze yarım,
Ay lolo, yar düymeleri mercen. (2) Ahucâyranım,
Ağ gül, kırmızı gül, bir de sarı gül,
bir de san gül.
G izil ; Aitm
Firuze : Kıymetli taş Buhag Gerdan
Banlamak: Horoz ötmesi Laçın Kuş adı
Gadağa Müştag Hasretlik
Vusal : Birleşme kavuşma

32 33
 YAHAN DÜYMELE
S öz: "Aslı - Kerem"
i destanından alınmıştır.
Sallanıban gelen dilber, (2)
Yahan düymele-düymele
Meni derde salan, dilber,
Yahan düymele - düymele.
Derdin alım, derdin alım.
Derdin alım, derdini.
Meni derde salan dilber,
Yahan düymele - düymele.
Yaşılligda guzu meler, (2)
Guzu meler, çoban güler.
Sen kimi bir yosma dilber,
Yahan düymele - düymele.
Derdin alım, derdini.
Derdin alım, derdin alım.
Sen kimi bir yosma dilber,
i Yahan düymele - düymele.
Kerem sene neler demiş, (2)
0 dil - dodağını yemiş.
Keten köynek, bendi gumaş.
Yahan, düymele - düymele.
Derdin alım, derdin alım.
Derdin alım, derdini.
1
Keten köynek, bendi gumaş,
Yahan düymele - düymele.
Sallanıban ; Sallanarak
Yaşhlıg : Yeşillik
Sen kimi ; Senin gibi
Bendi gumaş: İpekli kumaş
34
SARI BÜLBÜL
Veten bağı al - elvandır.
Yoh içinde harı bülbül,
Ömür sürmeli dövrandır.
Sesin gelsin ban, bülbül.
Sesin gelsin san bülbül,
San bülbül, san bülbül.
Ohu, guşlar dile gelsin.
Hoş nefesin ele gelsin,
Yanm güle-güle gelsin,
Men çalanda tatji^bülbül. (2)
San bülbül, san bülbül.
GĞymiş donun yaşıl çöller,
Hevesinden açıb güller,
Töküb şirin-şirin diller.
Gel oyadag, yan, bülbül. (2)
Sarı bülbül, san bülbül.
Bülbül, senin işin gandı**
Aştgler oduna yandı,
Neden her yerin elvandı.
Göğsün altı san bülbül. (2)
San bülbül, san bülbül.
N o t: 1 Bazen mahnının birinci kıt'ası "Tahir ve Zöhre" destanından
alınma bu sözlerle okunmaktadır:
"Seherin gülşen çağında,
Ne gezirsen bağı, bülbül,
Ohudun
II
ahlım apardın,
V 1 II ■ II
Oldun mene yagı, bulbul.
^ Bu kıt’a da "Tahir ve Zöhre" destanındandır.
35
e

G Ü LL Ü G A F İY E
V A G İFİ
Söz: Molla Penah Vagif
Söz: Molla Penah Vagif
Açıgbaşta eger olsa bir dilber.
Bir nazik kâmallı, bir nazik işli, Onda bu nişanlar müeyyen gerek;
Şirin kelecili, şeker gülûşlü, Endamı ayine, geddi möledil,
Bir mercan balıışlı, dürdâne dişli. Siyah zülfü gametine ten gerek.
Nakarat; Yaşadıgca cevanlanan enlene,
Bir nazik işH, Bir hicabda, bir perde de eylene.
Şeker gülüşlü, Nitgu-nefesinden canlar dillene,
Dürdâne dişli, gel. Şirin danışıban hoş gülen gerek. I

Birduma avazlı, bülbül nevalı. Tovuz kimi cilvelene her seher,

Bir İsa nefesli, Logman devalı. BĞzek vâre camalına serbeser,
Bir benövşe iyli, enber hevalı. Dindirmemiş vĞre könülden heber,
işare anlayıb, hal bilen gerek.
Nakarat;
Bülbül nevalı, Nakarat;
Ahi... Ayterlan, dur sallan,
Logman devalı,
Behtever men ollam.
Ember havalı, gel.
Yanağı lalenin yanağı kimi,
Vagifem, s 6vmişem bir şuh dilberi,
Lebleri yagutun kenarı kimi.
Gözeller serdan, hublar serveri,
Bir dene nasufete mirvarı kimi
Ağızlar te'rifi, diller ezberi.
Başdan ayağadek ağbeden gerek.
Nakarat;
Nakarat...
Bir şuh dilberi,
Hublar serveri.
Diller ezberi, g el A yinine Ayna Danışban Danışarak
Gedd Boy, pos Tavuz Tavus kuşu
Kâmallı Erdemli M ö 'te d il Ölçülü, orta Serbeser Baş-başa
K elec Dindirm ek Konuşturmak
Gamet Boy
Dürdâne : İnci tanesi İşare İşaret
Neva Ten Dış yüzey, deri
Ses avaz Terlan Yırtcıbirkuş
Isa nefesi: Efnasevl uğurlu nefes Enlenmek Mutlu olmak
Nltg Nutuk, konuşma Bahtlı, mutlu
ly Koku
E nber Hoş koku Not:'* Halen mahnı yanlışlıkla bu mısranın melodisi ile koşmanın başka
Hub Güzel bir dörtlüğünü tamamlayan "Gullugda, söhbetde müstehcen gerek"
mısrası ile okunmakta.
w s^
36 37
 1

A Ş İG E M
A Ş İG E M
(İkinci Varyant)
(Birinci Varyant)
"Bir endamı nesrin, dodağı gonçe.

"Bir serv boylu, dodağı gönce,
Maral bahışlı yara aşigem. (2)
aaram günde yüz yol gurbanı, (2)
Bâle birgülüzare aşigem. (2)
Bir gameti gülbün yara aşigem.
Olsa yüz üzü gül, girmez âynime"
Men ancag bir gülzara aşigem.
Geceler sübhedek Ğylerem nâie,

HĞrgiz düşmez köniüm özge heyaie.

G 6ce subhedek Ğderem nâie, (2) Bir gerdeni mina, ağzı piyale,

Düşmez h6ç !<önlüm özge heyala. (2) Bir lehçesi şirinkâre aşigem.

Gerdeni mina, ağzı piyale. (2) Bir gülende leblerinden bal ahan,
Lehçesi şirinkâre aşigem. (2)
Bir bözenip serhoş tavuz tek çıhan.

Bir nigab altından pünhani bahan.

Bir ecayib hoşreftara aşigem"

Gülende lebinden balı ahan. (2)
BĞzenip serhoş tavuztek çıhan, (2) Ağ-beden ; Teni beyaz
Nesrin Yaban gülü
Nigab altından pünhani bahan, (2) Gülbün Gül gibi
£yn Beden,
Ecayib hoşrettara aşigem. (2) Sübh Sabah
Nâie Figan-feryat
Nigap ; Örtü, peçe NĞrgIz Hiçbir zaman
Pünhani : Gizli Mina Kıymetli taş
H o ş re fta r: Güzel, hoşyürüyüşiü Piyale Kadeh
Not: Mahnının metni Molla PenahVagif’in"Aşigem" redifli Tovuz Tavus kuşu
Nigab Yaşmak
koşmasının tahrif olmuş şeklidir. Metinde istifade edilmiş Pünhan Gizli
dörtlüklerin orijinali ise yandaki gibidir. Hoşreftar :: İyi huylu

nmmsm
38 39
 BULUT ZÜLFLÜ
GÖZEL
Söz: Molla Penah Vagif
Söz: Aşıg Elesker
Bulut zülflü, ay gabaglı gözelin
Duruban başına dolanmag gerek,
Her yeten gözeie "gözel" demerem, (2)
Bir evde ki böle gözel olmaya.
0 ev berbad olub talanmag gerek. Gözelde gerekdi işve-naz ola. (2)

Nakarat: İşve-naz ola, işve-naz ola.

Gadanı men allam, Buhağından etri-benefşe gele.

Başına dollannam.
Goynu gülşen ola, bahar yaz ola. (2)
Hâyl...
Ay terlan, Bahar yaz ola, bahar yaz ola.

Dur sallan,
Behtever yarımsan.
Her görende hesret ile sarışa, (2)

Gözel hanım sarayından bahanda^ S DĞye, güle, şirin-şirin danışa, (2)

Ağ gerdene hemayiller tahanda, !
1 El deyende tez-tez küse, barışa, (2)
Göze sürme, gaşa vesme yahanda 1
Canım Ğşg oduna galanmag gerek. i Ortahgda sohbet ola, saz ola. (2)

Nakarat... i Hey!...

Eleskerem, bu nişanda giz ola

Not; 1 Nakarat sözleri anonimdir.
2 Mısranın orijinali şöyledir: "Serhoş durub sarayından ba­
handa".
Gabaglı : Özlü
Duruban : Edebli duruş ^ Bu mısranın orijinali şöyledir; "Bahtın vura, bu nişanda giz ola .
Talanmak : Yağmalamak, talan etmek Bu hah : Gerdan,
Hemayıl : Muska Danışmak; Konuşmak
Vesme ; Rastık, makyaj unsuru

40 41
 GEMER CAN
SONA KEÇDİ
Söz: Aşıg Elesker
S ö z : Aşıg Elesker
Çerşembe gününde ç 6şme başında
Gözüm bir alagöz hanıma düşdü. Pencereden o gün bahdım,
Attı müjgan ohun, kâçdi sinemden, Garşımdan bir sona keçdi, sona keçdi,
Nazlı, gemzeleri canıma düşdü. Oğrun bahıb, gaş oynatdı, a balam,
Nakarat: Müjganları cana kâçdi.
Can, can, Gemercan,
Belde kemer, can Nakarat:
Gözleri mercan, hey, Bala terlan, ağrın alım,
gadanalım, ey (3) Tüfek terlan, ağrın alım,
gadanahm. A terlanım, a ceyranım,
işaret 6yiedim derdimi bildi. Dumm başına dolanım.
Gördüm hem gözeldi, hem ehli-dildi, Ay dolanım, men dolanım,
Başını buladı, gözünden güldü.
Ala gözlerini gördüm,
Gülende gadası canıma düşdü.
Tezeledi köhne derdim, köhne derdim.
Nakarat...
Yolunda can gurban vĞrdim, a balam,
Eleskerem her 6lmden halıyam, 2 Bahmadı gurbana, keçdi.
Gözel, sen derdlisen, men yaraiıyam.
Dâdi, "nişanlıyam, özge mahyam", Nakarat...
Sındı got^anadım, yanıma düşdü.
Men onu görenden beri
Nakarat... Sinem oldu gem defteri, gem defteri.
Yazıg Aşıg Eleskeri, a balam,
Bu mahnıda üçüncü kıt'a Aşıg Eleske'rin başka bir koşmasını ta- Goydu yana-yana keçdi.
marnlayan şu sözlerle okunur.
EleskGr gurbandır bele geline. Nakarat...
Sona kimi cumub eşgin gölüne
Gümüş kemer hub yaraşır beline
M . ... Yahasıgızıldandüymelenibdir. Not: Mahnıda ki üçüncü kıt'a Aşıg Elesker’in başka birkoşmasmı
Not: Nakarat sözleri anonimdir.
Müjgan tamamlayan bu sözlerle okunmaktadır:
Kirpikler, kirpik
Bulanmak Sallamak "Elesker gurbandır bele geline,
Hak Malı olmak Suna kimi cumub eşgine gölüne,
Sınmak Knhick Gümüş kemer hub yaraşır beline,
Halı Uzak Yahası gızıldan düymelenibdir".
Oğrun : Gizli
Kmem
42
43
 HABELE
EY BIMURVET (Birinci IMetin)

Söz: Aşıg Elesker

Söz: Aşıg Elesker
Durum donalım başına,
Gaşı, gözü gara c6yran.
Ey bimürvet, ahi senden öteri, bala,
Hesretinden heste düşdüm,
Ah çekmekden bağrım gana dönübdür,
Eyle derde çara, cöyran.
Gedd eyilib, gül irengim saralıb, bala,
Nakarat:
Hezan deymiş gülüstana dönübdür,
Habele, habâle, ceyran balası,
Derdin alım, gadan alım, ay dendin alım. Uca dcğIann lalası
Gel-gel başına dolanım,
Dindiriremdanışmırsan, gülmürsen, bala Aşkar dolana bilmesem,
Heber alıb ehvalımı bilmirsen. Pûnhan başına dolanım.
Endiriben meclisime gelmirsen, bala, Söz Ğşidib, metieb gansan,
Yohsa üzün başga yana dönübdür^, Men yanıram, sen de yansan,
Derdin alım, gadan alım, ay derdin alım. Sen ki, bir tülek terlansan,
Niye uydun sara, câyran?!
Dal gerdende siyah zülfün hörübsen, bala, Nakarat...
İnkâr 6tme, sen de İlgar vĞribsen, Eleskerem abdal ollam,
Yazıg Elesker*den üz dönderibsen, bala, Eşgin girdabında gallam,
Ya beht yatıp, ya zamana dönübdür, Küsdürmüşem, könlün allam,
Derdin alım, gadan alım, ay derdin alım. Yalvara-yalvara, câyran.

Nakarat...

N o t:'' Bu mırsa orijinalinde şöyledir; "Yoiısa lehtin Süleyman'a Not: Nakarat sözleri anonimdir.
dönübdüı". Pünhan : Gizli
Bimürvet ; İnsafsız Met leb : Murad
Öteri ; Başka Tülek : Yırtiabirkuş,
Gedd ; Boy Sara : İsim
Hezan : Sonbahar

KmmmBmsmmmmsmmsmmmaKmmmBmemsmummm
44
 HABELE
(İk in c i lUletin) SEVİREM SENİ

S öz: Aşıg Valeh Söz: Memmet Rahim

Durum dolanım başına,
Aşiginden küsen dilber, Sen hayat bahçasında
Leblerinden bir buse v 6r. Çiçeklenen emelsen,
Ne men dinim, ne sen, dilber.
Sadece varlığınla
Nakarat;
Güzellerden gözelsen,
Habele, habele,
Ceyranın balası,
Dağların elvan lalası. Nakarat;
Gel-gel başına dolanım, Yoh seni ohşatmaram
Aşkâr dolanabilmesem,
Ne şekere, ne bala,
Pünhan başına dolanım,
Yar dolanım, Ne terlana, turaca,
Men dolanım. Ne cĞyrana, marala,
hirmişem maralımı, SĞvirem seni
Bir sinesi yaralımı,
İncitme meni,
Gündüz sebri-geranmı,
GĞce yuhum çeken dilber. SĞvirem seni, ay balam.
Nakarat... İncitme meni,
insaf olar sevenlerde.
Eşge düşen könlüm
Bes bu ne adettir sende?
Goymamısan taget mende. Eylemisen gerarsız.
Can alansan, neşen dilber?. Men seni çoh s6virem.
Nakarat... Ay garabuğdayı giz.

Leb ; Dudak
Dinmek : Konuşmak Nakarat...
Buse : Öpücük
Püniıan ; Gizli i Terlan : Yırtabirkuş
Sebri gerar: S a b ır i Turaç ; Kuş
Bes : Peki | Garabuğday . E s m e r c e
Taget : Sabır, manevi ve maddi güç I

46 47
 S E V G İL İM
DELİ CEYRAN Söz: Eliağa Vahid
Söz: Eliağa Vahid Üzünde garadır halın,
Ay garadır, garadır halın.
Gözelim, aşigini salma nezerden, Elinde güllü desmalın,
Hesretinden olürem, gel bize herden. Ay güllüdür, güllü desmalın,
Sene çohdan vurulub bu deli könlüm, (2) Can almag ise heyalın,
Ay tez Ğyle, tez eyle!
Neyleyim ki, heberin yohdu heberden.
Nakarat:
Nakarat: Yoluna güller düzerem, sevgilim!
Gel mene naz eyleme, ay deli ceyran, Ay Ğşgimizi men bezerem, sâvgiiim!
Yolunda candan kâçerem sâvgiiim!
O gara gözlerine olmuşan hâyran.
Ay eziz canına and içerem, sevgilim!
Bir dönüb bahmag ile canımı aldın, Gül senin tek değil göyçek,
Meni Mecnun eleyib çöllere saldın. Ay dĞğil göyçek, d 6yil göyçek,
Eşitmişem yalan-gârçek,
Men inandım sene öz könlümü vĞrdim, (2)
Ay yalan-gârçek, yalan-gerçek
Meni atıb, g 6dib eğyar ile galdın.
Aran regible deyecek,
Ay tâz âyle, t 6z eyle, tâz Ğyle!
Nakarat...
Nakarat...
Sen gezirsen, gözelim, geyrile mensiz, Bülbülem boş dolanmaram,
Yuhu gelmez gözüme bir gece sensiz. Ay dolanmaram, dolanmaram,
Özün bir yahşi düşün, sevgili dildar,'* (2) Ceh-cehimden dayanmaram,
Hansı bülbül yaşayar bağu çemensiz?. Ay dayanmaram. dayanmaram.
Bundan sonra inanmaram
Nakarat... Her gözele, gözele, gözele.
Nakarat:

1 Bu mırsanın orijinali söyledir: "Özün insaf 6le, ey sevgili dilber"

Nakaratın birinci ve ikinci mısraları sonradan ilave edilmiştir.
Salmak ; Düşürmek
Herden ; Bazan Hal ; Ben, siyah nokta
Eğyar ; Düşman Desmal : Mendil
GĞyrile : Başkası ile Göyçek : Güzel
Ceh-ceh : Kuşun ötüşü, cıvıldaması

48 49
 GÜLOGLAN
ALAGOZ BALAM (Birinci varyant)
Oğlan, g 6tme, dayan, dur,
(İkinci metin) ^şgim sene eyandır.
Gelişine can gurban,
Bahcada durmuşdum, dindirdi meni, Gedişin ne yamandır!
Gaş-gözün oynadıb güldürdü meni, Gelişine can gurban, a bala,
Bir işve Ğyleyib yandırdı meni. (2) GĞdişin ne yamandır!
Nakarat:
Nakarat; Özü bir
Derdimin dermanı, Sözü bülbül,
Ay alagöz balam, Saçı sûTtül Gübğlan,
Dur gel men sene gurban.
Ömrümün fermanı,
Gizil gülsen, butasan.
Ay alagöz balam.
Meni salma oda sen.
Men o gülden deyilem,
Yalan desem, şiş batınn dilime.
iyleyesen, atasan,
Gümüş kemer bağlamışam belime.
Men o gülden deyilem, a bala,
Öz yanmın elin verin elime. (2) İyleyesen, atasan.
Nakarat...
Nakarat...
Gözeller gözelisen.
Bağa girdim bağbanını görmedim, Şirinsen, mezelisen.
Men senden el çekmerem.
Çoh dolandım güllerini dermedim^
Sevdamın ezelisen.
Her gözelde ehde vefa görmedim. Men senden el çekmerem, a bala,
Sevdamın ezelisen.
Nakarat...
Nakarat...

^ Bu mısranm diğer bir varyantı da şöyledir: "Deste tutub, gül- Eyan ^ ık

çiçeyin dermedim". Buta İşaret (Çiçek şekli ile yapılan motif)
iylemek Koklamak
Mezell Özlü, manalı

50 51
 psmmmBmsmmmBasm

GÜLOĞLAN
(İkinci varyant) ÇALPAPAG
Evleri köndelen yar,
Bize gül gönderen yar, (Birinci metin)
Gülün y ^ ız a dönsün.
Bizden üz dönderen yar.
Söz: "Tahir ile Zöhre" destanından
Nakarat;
Adı b t gül alınmıştır
Sözü bülbül
Saçı sünbül Güioğlan.
Dur gel, men sene gurban. Men gedirem seni kime tapşınm?
G ^td a duran oğlana,
Gübğlana, Güloğlana, Ağlaya - ağlaya gal innen bele!
Boynunu buran oğlana,
Gübğlana, güloğlana Nakarat;
İrehmin gelsin, nene,
Goy meni alsın, nene, Ay, ayçalpapag
alsın nene, alsın nene.
A y nene, höyl... Ay, aygülyanag,

Alma vĞrsem almazsan, NĞçin oldun bidamag? (2)

Sen almadan galmazsan.
Hansı bağın gülüşen,
Ne müddetdi emanetin mendedi,
İyledikce solmazsan.
Nakarat; Sahlaya bilmirem, al innen bele.

Adı birgül.
Sözü bülbül, Nakarat;
Saçı sümbül Güioğlan, Ay, ay çalpapag,
Dur gel, men sene gurban.
Ay gara çuha, Ay, aygülyanag,
Boz papag.
Çit arhalıg Güioğlan, Neçin oldun bidamag? (2)
Atını yan çeK
Top gara birçek,
Hamıdan göyçek Güioğlan.
Güioğlan, hey!.. Nakarat sözleri metne sonradan ilave edilmiştir.
Tapşırm ak Emanet etmek
Köndelen ; Yanlama İnnen Bundan sonra
Yarpız : Yemekte kullanılan ot türü bitki Çalpapag Ebrule başlık
Burmak ; Eğmek Bîdamag Keyifsiz
Irehm : Acıma duygusu
Hansı ; Hangisi
Papag : Bir çeşit şapka
Çit arhalıg: Cepken türü giysi
kmsms
52 53
 n n

DAĞLARDA ÇİÇEK
ÇALPAPAG
(Birinci IVietin)
(İkinci metin)
Dağlarda çiçek dârerem sataram, (2)
SĞvgisiz yaşamag bir an olarmı?
Bir üzü göyçek haradan taparam? (2)
Dünyada 6şgsiz insan olarmı?
Nakarat:
Men seni sevmişem, heberin varmı?
Haray yar elinden,
Nakarat; O gara tellerinden.

Ey, âyçalpapag, Eğer izin versen, bala,

Ey. Ğy gül yanag Öperem gözlerinden.

NĞçin oldum bidamag? Bağlarda püste dârerem sataram, (2)

Bir boyu b 6ste haradan taparam? (2)
Könlüm sövmez özgeleri, yadlan,

Unutmaram men vĞrdiyim ilgan, Nakarat...

Birce defe sen de bize gel barı.

Bağlarda hurma dererem sataram, (2)

Nakarat... Bir saçı burma haradan taparam? (2)

Nakarat...
Gelin g 6dek sizin bağa gezele,

Gözüm düşüb sen insafsız gözele.

Göyçek : Güzel
Bir könül v 6r sevgimizi tezele. Tapmak : Bulmak
Haray : İmdat, aman
Püste : Fıstık
Nakarat... Boyu bĞste: Boylu poslu, tx}yu ince

54 55
 DAĞLARDA ÇİÇEK KEÇME MENDEN

(İkinci lUletIn) (Birinci varyant)

Dağlarda çiçek açsa dârerem. (2) Ezizim keçme menden.

Sen tek nigâra onu göndererem. (2) Çay menden, çöşme menden.
inanma yad sözüne,
Nakarat;
Cavanam. köçme menden.
Ne gara tellerin var,

Ne şirin dillerin var. Ezizim sini-sini,

Ne geşeng ellerin var. Doldur ve sini-sini.

Men sene göz dikmişem.
Gözeller meskeni, balam.
NĞynirem özgesini?
Bahça suvardım bol barım ola. (2)
Bahçamızın çiçeyi,
Sen kimi göyçek bir yarım ola. (2)
Mehlemizin göyçeyi.
Nakarat... Men ki. seni s6virem.
Budur sözün gerçeyi.
Bağlarda hurma dererem sataram, (2)

Helvetde durma, gelerem taparam. (2) 1 Ezizim keçme menden.

1 Çay menden, çĞşme menden,
Nakarat...
i İnanma yad sözüne,
Cavanam k6çme menden.
Sen tek ; Senin gibi
CSeşeng ; Güzel
H elvet ; Sessiz, sakin, tenha gözlerden uzak yer
Cavan (Civan): Genç, dinamik delikanlı

----
56 57
 SONA BÜLBÜLLER
GEL BİZE, YAR
Su attım hara deydi, sona bülbüller,
Ay dağlar, sende gözüm var,
Elim divara deydi, sona bülbüller,
Ay derde mende dözüm var.
Dilim-ağzım gurusun, sona bülbüller.
Ne dedim yara deydi sona bülbüller. Heber verin yar gelsin,
Ay üreyimde sözüm var.
Nakarat;
B e yar, yardeyirler. Nakarat;
Heç meni demirler, Gel bize, gel bize, gel bize, yar,
A y sona bülbüller.
Gurbanam o gaş-göze, yar.
Ele bil yar dĞyilem,
Heç meni dindirmez, Ay men aşigem Gence var,
Ay sona bülbüller. Ay Şeki, Şirvan. Gence var.

Deryada gemim galdı, sona bülbüller, Söven gelbimde sene

Biçmedim zemim galdı, sona bülbüller. Ay mehebbet ölünce var.
Çoh çekdim yar cefasın, sona bülbüller.
Mene derd-gemim galdı, sona bülbüller. Nakarat...

Nakarat... Ay men aşig, başa vursun,

Ay kipriyin gaşa vursun.
Od tutub alışaram, sona bülbüller,
Şert könül vĞrmek dâgil,
Her derde ganşaram, sona bülbüller.
Ay merd odur, başa vursun.
Yarımın meyli olsa, sona bülbüller,
Küsmüşem, barışaram, sona bülbüller.
Nakarat...

Nakarat...
Dözmek Sabır, metanet göstermek
Gence Azerbeycanda Şehir
Zemi : Ekin Şek! Azerbaycanda şehir
Şirvan Azerbaycanda şehir

58 59
 SU GELDİ

Ay toy 6le, gelim toya,

GADAN ALIM
Ay gurbanam bele boya.
Su geldi bürüdü yollan, ay gelin,
Araz ahır gıygacı, ay giz, ay giz, ay giz, amarKİır, (2)
Kağızdan ağdı golların, ay gelin.
Budur gelir cüt bacı, gadan alım. (2)
Nakarat:
Biri menim öz yarım, ay giz, ay giz, ay giz, amandır. (2)
/Ay Aya bah, nece gâdir,
Biri başımın tacı, gadan alım. (2) Gündüz gâdir, gece gâdir.

Araz ahır lil ile, ay giz, ay giz, ay giz, amandır, (2) Su geldi bürüdü yolları,
Kağızdan ağdı golların
Oeste-deste gül ile, gadan alım. (2)
Su geldi bürüdü yolları ay gelin
Sente peyman Ğtmişik ay giz, ay giz, ay giz, amandır, (2) Kağızdan ağdı gollan, ay gelin.

Şirin-şirin dil ile,gadan alım. (2)

Nakarat;
Ay gardaşın gül toyuna,
Gizil gül oyum-oyum, ay giz, ay giz, amandır, (2)
Gurbanam onun boyuna
Derim sineme goyum, gadan alım. (2) Su geldi bürüdü yollan, ay gelin.
Kağızdan ağdı gollann ay gelin.
Yağış yağar y6r doymaz,ay giz, ay giz ay giz, amandır, (2)

Men senden nĞce doyum, gadan alım. (2) Nakarat...

Not:'' Bu mahnı musikî tiyatrosunun daimi repertuarıdır.

Gıygacı Yan, profil
Toy ; Düğün
Kağız : Kağıt
Lil Köpüklü su
Ağ ; Beyaz
Peyman Karar verme, sözleşme

60 61
 SARI GELİN
GEL MENİ ALDATMA
Saçın ucun hörmezler,
Gülü gönçe dermezler^, sarı gelin.
Gel meni aldatma, gözel, bah mene,
Bu sâvda ne sevdadır.
Seni mene vermezler; Gaş-gözün oynatma, gözel, bah mene.
Nâynim aman - aman,
Neynim aman - aman, san gelin.
Nakarat;
Bu derenin uzunu,
Goy dolanım başına pervane tek.
Çoban gaytar guzunu, guzunu.
Ne ola bir gün görem, Salma meni çöllere divane tek.
Nazlı yanm üzünü;
Neynim aman - aman,
Nazlı nigânm, 6y ezizim, meni
Neynim aman - aman, san gelin.
Bir söze gel satma, gözel, bah mene.
Aşıg Ğller aynsı,
Şana tâller aynsı, aynsı.
Bir gününe dözmezdim. Nakarat...
Oldum iller aynsı;
Goy dolanım başına pervane tek.
Neynim aman - aman,
Neynim aman - aman, san gelin. Salma meni çöllere divane tek.

Not: Erzurumun repertuarında bu mahnının varyantı mevcuttur.

'' Bu mısranın diğer varyantı şöyledir; "Gülü sulu dermezler"
Hörmek Örmek
Gaytarmak Döndermek ^ Mahnı genç sanatçı Ağadadaş Ağayevin repertuarından alınmıştır.
Şana Tel-tel saç
İller Yıllar Pervane tek: Kelebek gibi

62 63
 YAR BAĞINDA
Yar bağının höyvasın üz, (2)
Almasın üz, gel nann üz,
narın üz
Yar görende tez gızanr,
Gızarır yanag, narın üz, (2)
nann üz.
Nakarat;
Yar bağının heyvasın üz,
Almasın üz, gel nann üz.
Yar görende tez gızarır,
Gızarır yanag, nann üz;
Ay nann üz, ay nann üz, (2)
narın üz.
Bağınxla ekdim goşa nar.
Yanında ekdim gilenar, (2)
gilenar.
Baharda gelsin bize yar
Gelende dersin gilen nar, (2)
gilenar.
Nakarat...
Bağımda ekdim goşa nar.
Yanında ekdim gilenar, (2)
Baharda gelsin bize yar.
Gelende dârsin gilenar:
Ay gilenar, ay gilenar, (2)
gilenar.
Divanetek: Divane gibi
Üzmek : Dermek
Gilenar ; Vişne
64
ÜÇ GÜNDEN BİR, BEŞ GÜNDEN BİR
Könlüm ister görem yan
Üç günden bir, beş günden bir.
Arzularam vefadan
Üç günden bir. beş günden bir.
Nakarat:
Gel-gel, ay, gel-gel, ay.
Gel gözel yanm,
Şendedir, şendedir
Her Ihtiyanm.
VĞrmerem, vörmerem.
Men seni elden.
Men nâce el çekim
Ey nigâr, senden.
Gurbanam yarın adına,
V im yetişsin feryadıma,
Meni salarmı yadına
Üç günden bir, beş günden bir.
Nakarat...
Olmuşam aşigi-dildar.
Yanıma gelmez o nigâr.
Gelmese gıllam ahu-zar
Üç günden bir, beş günden bir.
"I "Kim" Burada "ki" bağlacı olarak kullanılmıştır.
İhtiyar : Yetki
Salmak : Hatırlamak
65
n
AZERBAYCAN CEYRANI
AY LAÇIN
Senin kimi yar hanı,
Azerbaycan cĞyranı?
Men aşig gelbin ara,
Gara gaşın, gözlerin
Gün doğdu gelbi, nara. Men aşıgin dermanı.

Dil ile dost olanın, dilber, Nakarat:

Hây!...
İşiyle gelbin ara.
YĞrişine, bala,
Gelişine, bala;
Nakarat: Gülüşüne gurban.
AyLaçın, can Laçın! âyleme gel bağnmı gan,
Sâvgili canan.
Men sene gurban, Laçın!
Gel, ay gara telli.
Ay Laçın, can Laçın! Gel, ay şirin dilli,
Gel ay ince belli. (2)
Gel seni götürüm gaçım.
Gözleyirim yar gele,
Ehde vefadar gele.
Men aşig nece sayım?
Gözleyecem bir az da.
Ne sayım, nece sayım? Hele ümid var gele.
Sensiz köçen günleri, dilber. Nakarat...
Ömrüme nece sayım? Ay sallanıb gelen yar,
Ayag şahla, sözüm var.
Nakarat... Goy bir bahım doyunca.
Gözlerinde gözüm var.

Nakarat...

Bu mahnı Ay dilber adı ile de okunur. Nakaratı ise şöyledir; "Ay

dilber, can dilber, men sene gurban, dilber"
Laçın ; Kuş Ayak saklamak; Durmak
Goy : Müsade et, bırak

temsmsm
66 67
 VETENİMİN BAHARI
üç TELLİ DURNA
Bağımda güller gözel,
Evlerinin dalı seyran, Ötür bülbüller gözel
SĞyrangâhda gezir cĞyran, Bu gözel Vetenimde,
Hüsnün gören olur hĞyran Ömürier, günler gözel,
Üç tĞlli, dört telli, beş telli durna. Ömürierier. günler gözel, hây!

Nakarat: Nakarat;
Sen haralısan, haralı, durna? Yarım gelir asta-asta,
Ovçu elinden yaralı durna. Elde çiçek dĞste dâste.
Gelip kâçen meni görmez,
Sen getsen bağlar saralı, durna.
Gâdim, durum yolu üste.
Yaralı, yaralı, yaralı durna
Aran bizim, bağ bizim,
Evlerinin dalı tepe. Çemen bizim dağ bizim.
Yağış gelir sepe-sepe, Ekirik, beceririk.
Oyadıram öpe-öpe,"* Su bizim, torpag bizim.
Üç telli, dört telli, b 6ş t 6lli durna. Su bizim, torpag bizim, hey!

Nakarat... Nakarat...
Men aşig yaza bahtım,
Evlerinin dalı gaya,
/^ılnuş yaza bahtım.
Gayadan baharlar aya.
Veten gülşene dönüb,
Göyde durna gelmez saya,
Olubdurtaza bahtım,
Üç tölli, dört tölli, beş telli durna.
Olubdurtaza bahtım, hey!
Nakarat... Nakarat...
Not: Dörtlüğün son iki masraı halk arasında böyle de okunmak­
tadır.
"Oyandıram öz yarımı
Gözlerinden öpe-öpe"
S^yrangah: Manzaralı yer Saya : Sayıya, hesaba
Haralı Nereli Asta : Yavaş, usul
Ovçu Avcı Aran : Ova
Dal Arka taraf Taza : Yeni

68 69
nm
BİZİM VETEN GIZLARI
Bizim Veten gızlarmm,
Şirin-şirin dilleri var
Yorulmayan elleri var
Bizim veten gızlarmm.
Nakarat;
lA/efes/ var çiçeklerde (2)
Neğmesi var küleklerde,
Eşgi gezir öreklerde
Bizim Veten gızlarmm.
Üzü gülür, özü gülür,
Gelbe yatan sözü gülür,
Bahışmdan nur süzülür
Bizim Veten gızlarmm.
Nakarat...
Külek : Rüzgar
Kmsm
70
GARA TELLER
Gara teller, gara teller.
Şeve kimi gara teller.
Gıvrılanda gara teller.
Yar könlümü garet eyler.
Nakarat:
Gara tâlle, gara teller,
Yar könlümü garet eyler.
Gara gözler, gara gözler,
Gapgaradır gara gözler,
Cilvelenib şuh bahanda
Gara gözler kimi gözler?
Nakarat:
Gara tĞlle, gara teller.
Yar könlümü garet eyler.
Men aşigem, ağ barama,
Gıvnm tâli çoh darama.
Senin ki könlün mendedir,
Özgesini gel, arama!
Nakarat:
Gara telle, gara teller.
Yar könlümü garet eyler.
Şeve : Parlayan değerli taş
Garet : Talan etmek-yağmalamak
Ağ bara : İpek kozası
71
 ALMA MAHNISI
GUBANIN AG ALMASI
A teşti, teşti, teşti,
Atım Gubadan keçdi;
Gubada min bir bag var, Gubanın ağ alması,
Hamisi alma, bağı, Şirindir bağ alması.
Her bağın min ağacı,
Her ağacda min budag. Yarım gelene galıb
Her budagda min saplag. Yaramın sağalması.
Min göze!, bu almanı
Yetişdirir hevesle.
Hamı deyirbir sesle: Nakarat:
Sövirem
Nakarat:
Seni, men, yar,
Gubanın ağ alması,
Şirindir ağ alması, Sevirem, yar.
Yahşi olar yar könlürı Seni men, yar, yar.
Yaryığıb, yar alması.
Goy yarım gelsin, gelsin, Aman, aman,
Almanı dârsin, dörsin, Sövirem, yar.
İpekli yaylıglarda
Yara sovgat göndersin. Seni men, yar
Dostuna pay göndersin. Sâvirem, yar, yar,
Alma varki pün-enkli. Gubadan alma aldım.
Gelinler tek bâzekli.
Ağaçdan üzülende, Yanma yola saldım.
Cergeynen düzülende, Gözledim yar gelmedi,
Etirinden durmag olmur.
HĞyva kimi saraldım.
Bahirsin gözün doymur.
Payızda, gışda, yazda.
Şamada, garda, ayazda, Gubanın alması var.
Alma gezer her yanı,
Gezer bütün dünyanı, Armudu, alması var.
Süfreni, vazı bezer, Yâne durub gesdime,
Sonra da el-el gezer,
Eceb can alması var!
Aşıglar da söz düzer.
Nakarat... Nakarat...
Pürrenk: Koyu renk Guba : Azerbaycanda yer adı
Cerge : Sıra, dizi Hamsi : Hepsi
Payız ; Güz Yığm ak: Toplamak Gelene kalmak: Gelmesine bağlı
Şahta : Dondurucu soğuk Sovgat : Armağan
V azı : Mevye kabı

72 73
 ALMA ALMAYA BENZER
Alma almaya benzer, (2) ALMANI ATDIM HARALA
Alma ağacı benzer, bala.
Alma ağacı b6zer.
Almanı aldım haraia,
Bu yârlerin gızlan (2)
Ahu-ceyrana benzer, bala, Galdısarala-sarala
Ahu-ceyrana benzer. Dağlarda döndün marala.
Nakarat;
Sen menim öz gülümsen, Nakarat:
Gülümsen, bülbülümsen. A tirme köynek,
Bir yandan yahın gomşum. bala A tirme köynek, san cepken gelin, haralısan?
Bir yandan sĞvgilimsen.
Özü göyçek, sözü göyçek, hara maralısan?
Ağacda gezele bah, (2)
Yann bağında üzüm esgeri,
Dibinde gözele bah, bala
Damın dalında hezin ses gelir
Dibinde gözele bah,
Öz yann bunda goyub, (2) Sagolgel, var ol gel,
Sergerden gezene bah, bala, Sen bize mehman ola gel.
Sergerden gezene bah.
Nakarat... Gelin gedek bizim bağa.
Kürgırağı serindir, (2) Here çıhag bir budağa.
Suya girme, derindir, bala. Vuruldum o gül yanağa.
Suya girme, derindir.
Meni bu hala salan ^ (2)
Nakarat...
Bir alagöz gelindir, bala.
Bir alagöz gelindir.
Haral Büyük çuval
Nakarat...
Tirme Kumaş türü
Esgeri Üzüm çeşidi
1 Bu mısranın diğer bir varyantı şöyledir; Dalı Arkası
"Oğlanı bende salan" Möhman Misafir
Sergerden ; Başı boş, avare Here Herbirimiz
Kür : Azerbaycan'da bir nehir adı
RMsa
74 75
 BEH • BEH GÜL AÇDI

Gül açılanda yaz olur beh-beh, beh! Gül açdı bahar oldu, (2)
Yar menden kenar oldu. (2)
G 6derim, gemim az olur, beh-beh. beh!
Yar menden ayrılalı. (2)
Gözelde işve, naz olur, beh-beh. beh!
Üreyim gubar oldu. (2)
Gel, gel, gözel yar, sĞvirem seni?
Nakarat;
BĞle naz ile, naz ile bahma, (2)
Yann bağında şirin olur üzüm,
Meni yandınb yahma. (2)
Senin ayrılığına nâce dözüml?
Gül açdı hendan oldu, (2)
Sene gurban olsun bu iki gözüm!
DĞrmedim den-den oldu. (2)
Gel, gel, gözel yar, s 6virem seni!
Men senden aynimazdım, (2)
Ayrılıg senden oldu. (2)
Bülbül bağlarda ses salır; ceh-ceh, ceh!
Nakarat...
Güllerin etrini alır, beh-beh, beh!

Musigi sesi ucalır: beh-beh, beh! Bu dağda maral gezer, (2)

Gel, gel, gözel yar, sâvirem seni! TĞIlerin darar gezer, (2)
Men yara neylemişem, (2)
Yar menden kenar gezer? (2)

Nakarat...

N6ce : Nasıl Kenar : Ayrı, uzak

Dözmek ; Dayanmak, sabretmek Gubar : Gam. keder, üzüntü
Ses salmak; Ses vermek Hendan : Güler yüzlü
Den-den : Tane tane

76 77
 GEL - GEL
AY GİZ, KİMİN GIZISAN?
Yük üste güllü halça,
Kimgaldıra kim aça? Ay giz, kimin gızısan?
O yara gurban olum Almadan gımuzısan.
Dindire könül aça.
Anan seni bâsleyib,
Nakarat; Bahtımın ubuzusan.
Gel. gel, ey yanaglan gül.
Gel, gel, ây saçları sümbül. Nakarat:
Gel, gel, ey ahu balası. Aç hurcunu, al bıçağı,
Gel, gel, ey dağın lalası.
Kesalntanı, ver yara dilim-dilim.
Gizil gül deste-deste, Dilim - dilim, dilim - dilim.
Kim olar men hevesde?
Elden bir yar sâvmişem Aşiginem ezelden,
Ala göz, boyu bâste. Yar yann vârmez elden.
Nakarat... Dostum var, düşmenim var,
Aşig oldum üzüne, Salma meni nezerden.
Heyranam gaş - gözüne.
Senden başga yanm yoh. Nakarat...
Bahmam özge sözüne.
Hemyaşımsan, tayımsan,
Nakarat...
Ulduzumsan, ayımsan.
Elim goydum el üste,
Görenler bir söz demez.
Mina gerden, bel üste.
Sen ki, menim payımsan.
Bu gün yanm gelecek,
Gedim durum yol üste.
Nakarat...
Nakarat...
H alça Hah
Dindirmek Konuşturmağa çalışmak Ulduz : Yıldız
Boyu beste ; Uzun boylu Hurç : Heybe
Özge Başka Nezerden salmak : Unutmak
Mina gerden: Cam billur boyunlu Tay : Denk Eşit

wsmmmmsÂ
78 79
GÖR NE MELEHETLİSEN
O sürmeli gözlerin,
Şirin-şirin sözlerin,
Tebietin eliyle,
Çekilib sürmelerin.
Nakarat;
Eline ayna al.
Gör ne melehetlisen.
Gedir bilen yanında, bala.
Dünyadan gıymetlisen.
Gedir bilen yanında
Dünyadan gıymetlisen.
Men aşıg halı neyler?
Gözel giz halı neyler?
Sen tek yan olan kes
Dünyanın malın neyler?
Nakarat...
Başında var şal bunun,
Üzünde var hal bunun,
Bir deli şeytan deyir;
Dur gadasın al bunun.
Nakarat...
MENZERİ
Gerenfil abı gerek,
Yar yann babı gerek,
Zerrece âşg olanın
Deryaca tabı gerek.
Nakarat:
Zerre geder âşgi olanın
Derya geder tabı gerek.
Men aşıg gözde gara,
Gaş gara, göz de gara.
Yar yolunu gözlemekden
Galmayıb gözde gara.
Nakarat:
Gaş gara, göz de gara,
Galmayıbdır gözde gara.
Menzerem, men Menzerem,
Gönçe güle çoh benzerem.
Üç oğul, üç gizimin
TĞllerine gül düzerem.
Nakarat:
Üç oğlumun, üç gizimin
TĞIlerine gül düzerem.

’’ Bu mısra günümüzde böyle okunmaktadır:

Gedir Kıymet, değer
"Men Menzerem gızlanmın"
Melehetli Tatlı, şirin, sevimli
Abı: Lacivert
Sen tek Senin gibi
Kes Bab: Denk
Kimseler
Tab: Dayanma gücü

80 81
 BİRCE DENESEN, AY GİZ
AY GİZ, SENE MAYİLEM
Veten bağı bizimdir.
Ay giz, sene mayilem, Her terefi üzümdür.
Boynunda hemayilem. Birce denesen, ay giz.
Dost payı şirin oiar, Sevilib-sĞvmek ar değil,
Her ne versen gayilem Bir oğlan bir gizindir.
Birce denesen, ay giz.
Nai<arat:
Nakarat:
Gaşın, gözün, şirin sözün
Mehbubem, me'şugem,
Aldı menim canımı.
Seni men ister idim,
Men sene gurban, sene hâyran.
Bivefa bilmez idim.
Ay hanım, hanım, sen menim canım,
Gel seni alım, gurbaanın olum, ay hanım. Bahçada bar şirindir.
H 6yvadan nar şirindir.
Arahçının mendedir, Birce denesen, aygız.
Ahdarma, cibimdedir. Gohum-gardaş, bir yana,
Dünya gözeie dönse, Hamıdan yar şirindir.
Menim gözüm şendedir. Birce densen, ay giz.

Nakarat... Nakarat...
K6çdim geldim s 6lden men.
Men aşig günde dara,
Deste tuttum gülden men.
Zülfünü günde dara,
Birce denesen, aygız.
Senden elim üzmerem,
Sözünü, söhbetini
Çekseler günde dara.
N6ce üzüm dilden men.
Nakarat... Birce denesen, ay giz.

Nakarat...

Hemayil Muska Bivefa : Vefasız

Arahçm Takke Gohum : Akraba
Ahtarmak Aramak Hamı : Herkes
Günde Hergün Üzmek : Dermek

83
82
 ■OMI

ÖZÜNÜZE GURBAN MEN OLUM TOY AHŞAMI

Men aşıg dolan bağı, Bahça-bağa girmişem,

Gel gezek dolan bağı. Etirli gül dermişem;
Pervaneden öyrendim, Gohum-gardaşım döyib,
Başına dolanmağı. Yarı men beyenmişem.

Nakarat: Nakarat:
Bahçanız gûl-çiçekdir, Ay aşıg, te'rifle bizim gelini,
Gülünüze gurban men olum,
Gaynına dâyek bağlasın bâlini.
Üzünüz gülden göyçekdir,
El-oba dösin: ay bey, toyun mübarek!
Özünüze gurban men olum,
Bey sĞvindirsin obasını, elini.
Gözünüze gurban men olum,
Özünüze gurban men olum.
Bu dere, derin dere,

Men aşıg hilalidir, Suları serin dere.

Gaşların hilalidir Yardan cevap alınca
Meni meftun Ğyleyen Yalvarmışam min kere.
Bu elin maralıdır.
Nakarat...
Nakarat...
Yetişdi toy ahşamı,
Ezizim sen gelesen, Durun yandınnşamı.
Hemişe sen gelesen. Geline b6zek vunjn,
Arzumdur birdefelik
Gelir oğlan adamı.
Evime sen gelesen.
Nakarat...
Nakarat..

Göyçek Güzel, sevimli Gohum : Hısım, akraba

Hemişe Her zaman Te’rifiemek : Methetmek
Şam : Mum, ışık

84 85
 wsmsm

EYLEN GELİN
AY GELİN
Ay gelin, âvler ayrıdır.
Ezizinem ay gelin,
Eylen, gelin, eylen, gelin,
Ulduz gelin, ay gelin, ay gelin ay.
Bizim 61in adetini,
Bizim elde-obada
Öyren, gelin, öyren, gelin.
Varmı sene tay, gelin? tay gelin, tay.
Ay bu gece Ay doğacag.
Nakarat:
Eylen, gelin, eylen, gelin,
Ay geşenk câyran,
Ay bacılar oynayacag,
Yar sene hâyran.
Öyren, gelin, öyren, gelin.
Danış diline gurban, bala,
Ay Ata 6vi dar olar. Gara tâline gurban,
Eylen, gelin, eylen, gelin, Danış, sözüne gurban, bala
Ay gaynanalar kâr olar, Bir d it gözüne gurban.
Öyren, gelin, öyren, gelin.
Almanı alma, gelin,
Ay gaygına galmasalar, Yanağı alma gelin, ay gelin, ay.
Eylen, gelin, eylen gelin, âvlerde çoh söz olar
Ay sene bahan yar olar, Üreyine salma, gelini ay gelin, ay.

Öyren, gelin, öyren, gelin, Nakarat...

Ay gelin var işsiz durar, Anam-bacım giz gelin,

Eylen, gelin, eylen, gelin, El-ayağı düz gelin, düz gelin, düz.
Ay gelin var 6vler gurar, YĞddioğul isterem.
Öyren, gelin, öyren, gelin. Birce dene giz, gelin giz gelin, giz.

Nakarat...
Ata Baba
Kâr Sağr Geşenk : Güzel, sevimli
Gaygı Endişe Danışmak; Konuşmak
Gurmak Kurmak- ev idare etmek, evi evirib çevirmek Salmak : Burda içine atma anlamında

wmd
86
87
0*
SEN GEL
Gözleyirem ha, sen gel,
Sevgi bağın gezen, gel.
Biz ki, İlgar etmişik,
Ya men geiim, ya sen gel.
Könlüm arzular seni.
Ya men gelim, ya sen gel.
Men aşıg o gün §yler,
O günler, o güneyler.
Yar yara govuşanda
Bayramın o gün eyler.
Yar yara gavuşanda
Bayramın her gün Ğyler
Men aşig büz ilmeni,
Yahana düz ilmeni
Vefalı yar, yar olsa,
Gözleyer yüz il meni.
Vefalı yar yad olmaz
Gözleyer yüz il meni.
Büz
İlgar Sözleşme, katariaştırma
İlmen ilik, düyme yuvası
88
AY G A RA HAL YAR
Arahçının mendedir, gara hal yar,
Sermişem çemendedir, gara hal yar.
Alem gözele dönse, gara hal yar,
Menim gözüm şendedir, gara hal yar. (2)
Nakarat:
Dan yâri ağaranda, ay gara hal yar (2)
Gözle meni aranda, ay gara hal yar. (2)
Dağ döşünde laleyem, gara hal yar,
El vurma pervaneyem, gara hal yar.
Sen menden ayrılalı, gara hal yar.
Derdinden divaneyem, gara hal yar. (2)
Nakarat...
Arahçının haşımı, gara hal yar,
Tökme gözün yaşını, gara hal yar,
Keçip gellem dağlann, gara hal yar,
Gayasını, daşını, gara hal yar. (2)
Nakarat...
A rah çın Tekke
Hal Ben, siyah nokta
Aran Ova
Haşım
89
 GÜLE - GÜLE CEYRAN BALA

Gülüşlerin cingildesin saz kimi, HĞy! Nâ demişem incimisen sözümden?

Herterefe yayılsın avaz kimi, Vurgununam, heberim yoh, özümden.
Sen gülende könül gülsün yaz kimi. Yalvarıram, uzag olma gözümden.

Nakarat; Nakarat:
Güle - güle, güle - güle, ay hanım, ÖiürerT) a ceyran, a câyran bala.

Güle - güle, güle - güle, al canım,
Yasemenler açıb çiçeklenende,
Benövşeler küsüb boyun eyende,
Şeh düşüben çemenler şehlenende.
H6yl
Nakarat...
Sen gülende açıb gül - yasemenler.
Heyran olur avazın eşidenler,
Gören varmı senin kimi behtever?!
HĞy! Gara gaşlı, eyil öpüm gaşından,
Nakarat...
Yanıram a ceyran bala, hây, bala hey.
Bala hây, bala hây, Ğy bala.
Yazıgam a câyran bala, höy.
Bala höy, bala hĞy, ây bala.
Günü günden artır ürekde yaram,
H6ç bilmirem dermanım kimden soram;
Elao ona galıb yara yalvaram.
Nakarat...
Çadra sene yaraşmır at başından,
Oduna yanıram on beş yaşından.

CIngildem ek: Çınlamak Nakarat...

Benövşe : Menekşe
Şeh : Çig-şebnem
Düşüben : Düşerken
Açıb ; Açılır ^ la c : İlaç
B ehtever : Bahtı iyi olan Galıb : Kalmış
Çadra : Çarşaf

90 91
 fsmm

BEHTEVER
SUDAN GELEN S Ü R M E L İ G İZ
Men gurbanam ala gözün mestine, (2)
Sudan gelen sürmeli giz (2) Hal düzülüb al yanağın üstüne.
Behtever men ollam.
Çoh incidir kûze seni, bala,
Ay hanım, dur sallan, h6y, hey, hey, hey, h6y!
Çoh incidir kûze seni.
Ay camalın şö’le salır, (2) Nakarat:

Gelmeyesen göze seni, bala,
Gelmeyesen göze seni.
Kûzeni boynundan a ş ır\ (2)
Saçın dabana dolaşır, bala,
Saçın dabana dolaşır.
Ne geysen sene yaraşır. (2)
Gelmeyesen göze seni, bala,
Gelmeyesen göze seni.
Tovuz kimi bĞzek verin özüne (2)
Hoş danışdın, mail oldum sözüne.
Behtever men ollam.
Ay hanım, dur sallan, h6y, hây, hây, h6y, heyl
Ne müddetdir ki, men gömıürem seni, (2)
Başga bir sĞvdaya salmısan meni.
Behtever men ollam.
Ay hanım, dur sallan, h6y, hey, h6y, hey, hây!
Nakarat...

Kûze suyu şerbet olar, (2) Söhbetin mezeli, sözün şirindir,

Bulag üste sohbet olar, bala, Hesretem üzüne, gel meni dindir.
Bulag üste söhbet olar. Behtever men ollam.
Ay hanım, dur sallan, hey, hey, h6y, hey, hey!
Mensiz sene zehmet olar. (2)
Gelmeyesen göze seni, bala, Nakarat...
Gelmeyesen göze seni.
Mest Etkilemek manasında
Hal Ben, Siyah nokta
1 Bu kıt'a Varhlyanlı Mehemmed'e aittir (1885-1981) Behtever : Bahtı güzel olan
Kûze : Topraktan yapılmış su testisi Ollam Olurum
Ş ö 'le: Işık Tavuz Tüyleri renkli kuş
G öz : Nazar Danışm ak: Konuşmak
Mezeli Manalı, özlü

92 93
 YAZ M A H N IS I

Y A Ş IL B A Ş SONA Gülün gülabın gülden alarlar, ay gözel yar,

Yar boynuna sağ golu salarlar, ay gözel yar. (2)

Bir yaşılbaş sona meni saldı çöllere, (2) Nakarat;

Gel mene yar ol, gelbimde varol, heyatım gülsün.
Bilmirem ki, derdimi men söyleyim kime. (2)
Bahar gülsün, kâinat gülsün, heyatım gülsün. (2)

Baharın ilk müjdesin v6rir benövşe, nergiz,

Bülbül ola, bir gül ola. birde yaz ola, (2)
Heyatımda yüz bahar olsa, ne fayda sensizi (2)
Bir men olam, bir gözel giz, bir de saz ola. (2)
Nakarat:
Gelçıhag sĞyre, bahan sâyrĞIe, bahar gözeldir.
Bir gözel giz sevgisinden yanan olmuşam, (2)
Heyat özü her şĞyden gözeldir, ay gözel yar. (2)
Mehebbetden bir oh deymiş yaralanmışam. (2)
Gülün gülabın ter gülden çekerler her baharda,
Yar teline gül etrin seperler her baharda. (2)

Nakarat:
Gel baharım gel, nazlı yarım gel, bahara bend ol,
Heyat özü her şâyden gözeldir, ay gözel yar. (2)

G ü lab Gülsuyu
Benövşe Menekşe
Yaşıl baş sona : Yöşil ördek T e r-g ü l Taze gül

95
94
 BAHÇADAN G ELEN
BAHÇADA GÜLLER
Bahçadan gelen ne sesdir, a balam? (2)
Ay derya kenarında bir ğv tikmişem, Bülbülün yâri gelesidir, (2)
Ay hasarın çekmişem, üstün örtmüşem, Oynadıg, güldük, ta besdir, gülüm, (2)

Ay bu gelen gözele gözüm dikmişem. Seni yanaşan, ay giz, birce denesen ay giz.

Nakarat:
Nakarat;
Apararlar seril yar yanına, gül yanına,
Bahçada güller, ohur bülbüller, Seni yanaşan ay giz, birce denesen, ay giz.
Bele dâylrler: yene yar gelir.
Mailem o gaş-gözüne, a balam, (2)
Hem şirin-şirin sözüne, (2)
Ay eline al, çalıb dindir sazını,
Vermisen bâzek özüne, gülüm, (2)
Ay men çekerem her dem senin nazını,
Seni yanaşan, ay giz, birce denesen, ay giz.
Ay şemsi-gemer kimi göster üzünü.
Nakarat
Nakarat... Apararlar seni yar yanına, gül yanına,
Seni yanaşan ay giz, birce denesen, ay giz.
Ay fikrü heyalındır könlüm ziyneti,^
Ay şirin sözlerindir ağzım lezzeti,
Bahçadan gelen ses öyler, a balam, (2)
Ay sensen menim ömrüm, günüm vehdeti.
Bülbül öter heves eyler, (2)
Oynadıg, güldük, bes eyler, gülüm, (2)
Nakarat...
Seni yanaşan, ay giz, birce denesen, ay giz.

Nakarat
'' Bu mısralar, Molla Penah Vagıf'a aittir.
Apararlar seni yar yanına, gül yanına.
Hasar : Hasır
Dindirmek: Konuşturmak Seni yanaşan, ay giz, birce denesen, ay giz.
Şems ; Güneş
Gemer : Ay Aparmak : Götürmek.
Ve h d et : Birlik Bes : 1. Yeterli 2. Pekâla

^as
96 97
 msMsaBiBk

BÜLBÜL
Bülbülün geydigi sarı,
AY BÜLBÜLLER

Ağlaram zarı-zarı.
Bu dağı bağ Ğylerem, ay bülbüller.
İtirmişem gözel yarı,
Ohu, ohu nazlı bülbül! Yanın çardag âylerem, ay bülbüller.

Eşitsem sen gelirsen, ay bülbüller.

Nakarat:
Ahtarıram nazlı yarı, Yolunu çırağ eylerem, ay bülbüller.

Ohu, ohu nazlı bülbül!

Evlerinde var kilim, ay bülbüller.
Bülbülün geydiyi atlaz,
Lal olsun menim dilim, ay bülbüller.
Atlaza iyne batmaz.
O giz öler, meni atmaz, Gödende küsdü getli, ay bülbüller.

Ohu, ohu nazlı bülbül! Gelse nece dindirim, ay bülbüller?

Nakarat:
Oba köçdi oymagdan, ay bülbüller.
Yarım öler, meni atmaz,
Ohu, ohu nazlı bülbül! Su yorulmaz ahmagdan, ay bülbüller,

Yar yardan nâce doysun, ay bülbüller?

Bülbülün gĞydiği yaşıl.
Gün deyende parıldaşır. Pencereden bahmagdan, ay bülbüller.

G iz görsem, dilim dolaşır,

Ohu. ohu nazlı bülbül!

Nakarat;
G iz görsem, dilim dolaşır,

Ohu, ohu nazlı bülbül!

Ç ard ağ : Bağ evi
Ahtarmak : Aramak
Yaşıl : Yeşil

98 99
 G E D İR E M AHİ
DAĞLARDAN A Ş D IM
Men gedirem Zengilana, Nakarat:
Ay ana, ana, Şirin dilli âlçilerim Dağlardan aşdım düze goymadılar,
Günleri sana, Yara y^tirer sözlerim.
G6diremahı. (2) Gel, ây behtim, Ğyle meded, BĞzendim geldim size goymadılar.
Men aşigem bir câyrana, Puç olmasın ümidlerim,
Ay ana, ana, Ayana, ana, Nakarat:
Günleri sana, Günleri sana,
GĞdiremahı.(2) GĞdirem ahi. (2) Ay yar, sene men aşig,

Nakarat: Dildar, sene men aşig.

Elçilerim yol üstedir
Her ne desen göz üstedir
Ana. yarım gözel-göyçek
Dodaglan gül, püsdedir
Ay ana ana,
Günleri sana
Gedirem ahi. (2)
Menim iki gözüm ana, Ay giz, ay giz, ay giz.
Ay ana, ana
Özüm de sene aşig.
Günleri sana,
Gâdiremahı(2) Gözüm de sene aşig.
Heyir dua ver balana,
Ay ana, ana
Eşitmişem teze paltar almısan.
Günleri sana
G6diremahı(2). Saçlarına gülden cıgga salmısan.

Nakarat:
Men gedirem gem eyleme Nakarat...
Atlanmız yeherlidir.
Ay ana, ana Gizil gümüş kemeriidir.
Günleri sana Ana, menden artiayın ol Geldim ahşam üstü görem, yar, seni,
Gedirem ahi (2). Senin oğlun hünerlidir. Üreyim çarpınıb arzular seni.
Klpriklerin nem 6yleme Ay ana. ana.
Ay ana, ana. Günleri sana.
Günleri sana, Gedirem ahi. Nakarat...
Gedirem ahi GĞdirem ahi.

Zengllan Yer adı Püç Boş. beyhude

Ad Cıgga: Saça verilen şekil, kıvnm
Peki, öyle ise Yeher Eğer
Püsde Fiak Arhayın Emin olmak, güven

wsmsmmsd
100 101
 Ş İ R V A N ’IN YO LLARI
Şirvan'ın yolları heşem, (2)
Gözlemekdi yan pĞşem, (2)
Bir ay olar gömiemişem. (2)
Ş U Ş A N 'IN DAĞLARI
Şuşan’ın dağlan söyrek dunnanlı,
Gımnzıgoiiak,yaşıl tumari,
Derelinden ölmeye çohdur gümanlı.

Nakarat:
Nakarat:
Hardag ^ t menim yanm, Ay giz, bu ne gaş-göz, bu ne tâl?
Ala gözü) vefadanm ÖKirem derdinden onu bil,

Şifvanın yollan daşdı, (2) Danışmasan da bala, ban gül!

Meninn yanm gelem gaşdı, (2)
Şuşada ahşamlar yanar ulduzlar,
Niye menden uzaglaşdı. (2)
Onlardan gözeldir gelinler, gizler,
Nakarat; Yol üste dayanıb yannı gözler.
Hara getdi menim yarım?
Nakarat...
Ala gözlü vefadanm.

Sular gelir aha-aha, (2) Şuşanın her yandan gelir sorağı,

Men galmışam baha-baha, (2) Te'rife layigdir "İsa bulağı",

İndi birden gelib çıha. (2) Dağlan, bağlan, gızlan oylağı.

Nakarat: Nakarat...
Ala gözlü göze! yarım,
Düz ^ 1 vefadanm
Şu şa Karabağda Şehir
Ş ir v a n : Yeradı G o fta Giysi türü
P6şe : İş güç, meşguliyet Gümanlı Umutlu
H arda ; Nerede Danışmak Konuşmak
İlgar Anlaşma, sözleşme S o rag Haber
İsa bulağı Yeradı
O y la g Yeşillik, güzel mekan

102 «■tSMSMS
103
 UCA D A Ğ LA R UCA DAĞLAR

Uca dağlar, uca dağlar başında, (2)
Bir yar sevdim tirme şal var başında, (2)
Eybi yohdur kirpiyinde, gaşında. (2)
Nakarat:
Aman yarım, ey göze! yan m, eygülyanm,
Küsdürmüsen, gel könlümü al yarım.
Sine mermer, helge zülfler zil gara, (2)
Onu gören aşig olur avara, (2)
Hörüb saçlannı atıb bir yana. (2)
Uca dağlar başında (cĞyran balalar)^
Ceyranın balasını (ovçu yaralar)^
Men yardan ayn düşsem, (ağyar kâm alar),2
Nakarat:
Ay göze! oğlan, âşit bir dayan,
Sâvirem seni, Ğşgime inan.
YĞri, yâri, men de gelim dalınca,
Desmal Ğte apar meni yanınca.
Vetenim safalıdır, (bağdır, meşedir),2
Sevgilimin gelbi safdır, (sanki şişedir)^
Yardan ayrı yaşamag, (çetin p’§şedir).2

Nakarat...
Nakarat:
Miz üste yaylıg, deymedimgakJı,
Yaşı iyirmiye y6nice y6tmiş, (2)
Ona deymerem, o yadigârdı.
Gözellikde helgi tamam mat etmiş, (2)
YĞri, yâri, men de gelim dalınca,
Geşte çıhmış, yar geldiyin eşitmiş. (2) Desmal Ğle apar meni yanınca.

Nakarat... Ovçu ha
Ağyar Düşman, yabarx:ı
Kâm Murat, mutluluk
Dayanmak: Sabretmek
Dal Arka
Tirme şal : Bir çeşit kumaş Aparmak : Götürmek
Eyb : Ayıp Desmal Mendil
Helg : Halk Pöşe Iş-güç, meşguliyet
Hörmek ; Örmek MİZ Masa
Geşte çıhmag : Seyre çıkmak Yaylıg Baş örtüsü

104 105
 UCA DAĞLAR B A Ş IN D A
Uca dağlar başında bir sürü guzu,
bir sürü guzu, bala, bir sürü guzu.
Humar-humar süzmektedir yarımın gözü,
yanmın gözü, bala, yarımın gözü.
Nakarat;
Yar güle-güle, yar bile-bile.
Men aşig oldum, bala bir şirin dile. (2)
Uca dağlar başında bir sürü câyran
bir sürü c6yran, bala, bir sürü c6yran.
Yar, ala gözlerine olmuşam hâyran.
olmuşam hâyran, bala olmuşam hâyran.
Nakarat...
Uca dağlar başında seslerem seni,
seslerem seni, bala, seslerem seni.
Yar, iki gözüm üste böslerem seni,
bĞsIerem seni, bala, beslerem seni.
Nakarat...
Humar : Şuh, baygın
Bile : Birlikte
106
EMİM O Ğ L U
Emim oğlu, heç menden utanmadın? (2)
Üç ay köçdi bu yaylağa gelmedin. (2)
Yüz min cefa ile köç 6ylemişdik, (2)
Arahçın almağa dağa gelmedin.
Şamama dermeye tağa gelmedin.
Nakarat:
Aman, ay aman, ay aman, ay aman,
Canım, ay aman, ay aman, ay aman.
niye gelmedin?
Arahçın almağa dağa gelmedin,
Şamama dârmeye tağa gelmedin.
Sen menim yanınxla hamıdan eziz, (2)
Men senin yanında su kimi temiz. (2)
Teze-teze gül açırdı eşgimiz; (2)
Arahçın almağa dağa gelmedin,
Şamama dârmeye tağa gelmedin.
Nakarat...
Mahnı, Hanende Ağabala Abdullayevin repertuarından alınmıştır.
Y aylag : Yazın gidilen serin sayfiye yeri
Ş am am a : Küçük, kokulu kavun
Tağ : Bostan tarlası
107
 APARDI S E L L E R SARANI B ÎR C Ü T S O N A

Arpa çayı aşdı-daşdı, (2) 1

S6I Saranı aldı gaşdı, (2)
i Ay ana, bu bir cüt sonanm (2)
Ala gözlü, gelem gaşdı"*. (2) 8
Hansma gurban men olum? (2)
Nakarat:
Süzgün bahıb can alanın (2)
Apardı seller Saranı,
Bir ala gözlü balanı. (2) Hansma gurban men olum? (2)

G6din deyin Hançobana: (2)

Gelmesin bu il Muğana, (2) Seher-seher seyre çıhdım, (2)

Muğan batıb nahag gana. (2) Birin gördüm bağ içinde, (2)

Nakarat... i Bahdım, bahdım 6le bildim (2)

Arpa çayı derin olmaz, (2) i Laledir yarpag içinde. (2)

Ahar suyu serin olmaz. (2) S
Sara kimi gelin olmaz. (2) Biri seher durub gezer, (2)

Nakarat... Gümüş kemer belin üzer, (2)

Teze doğmuş aya benzer, (2)

Hansma gurban men olum? (2)

Bu mısra "Cüt bacısı gözü yaşlı" şeklinde de okunmaktadır.
Sara : Kadın ismi
Hançoban: İsim
Muğan ; Azerbaycan'da yer adı Bu mahnı da "Apardı seller Saranı" adlı mahnının ezgisi ile okunmak­
Nahag : Haksız tadır.
Cüt ; Çift
Hansı : Hangisi

108 109

G E T D İN , Y A R
Başına döndüyüm, harda galmısan? (2)
intizar gözümü yolda goymusan. (2)
Bele me'lum olur ki, menden doymusan. (2)
Nakarat:
GĞttin yar, gelmedin, aldatdın meni,
Gelmedin, hesretin saraltdı meni.
Boynuma salmısan zülfünden zencir, (2)
Men senin esirinem, gel meni dindir, (2)
0 şirin sözlerinle gelbimi güldür. (2)
Nakarat...
Men sene nöylemişem, ceyran balası, (2)
Gelbime vurmusan hicran yarası,? (2)
Men ki seni sĞvirem, nedir çarası? (2)
Nakarat...
in tiz a r r Beklemek
Me'lum : Belli, anlaşılıyor
110
AY BERİ BAH
Pencereden daş gelir.
Ay beri bah, beri bah.
Humar gözden yaş gelir,
Ay beri bah, beri bah.
Seni mene verseler.
Ay beri bah, beri bah.
f Her görene hoş gelir.
1 Ay beri bah, beri bah. (3)
1
Pencerenin mıiıerı,
Ay beri bah, beri bah.
Açılıb gizil gülleri,
Ay beri bah, beri bah.
Oğlanı yoldan Ğyler,
Ay beri bah, beri bah.
Gizin şirin dilleri.
Ay beri bah, beri bah.
Penceresi bağlama,
Ay beri bah, beri bah.
Men gedirem ağlama.
Ay beri bah, beri bah.
Gedip yene gelerem,
Ay beri bah, beri bah.
Özgeye bel bağlama.
Ay beri bah, beri bah. (3)
111
 YA R B İZ E G O N A G G E L E C E K OLM AZ

İstekânlar irefdedir, Sehralarda bağ olmaz, ■

Her biri bir terefdedir,
Görmemişem bir heftedir.
Nakarat:
Yar bize gonag gelecek,balam,
Bilmirem ne vaht gelecek, gülüm,
Belke de sabah gelecek?!.
Bir yaşıl budag olmaz.
Yar yardan ayn düşse,
Ürekten uzağ olmaz.
Nakarat:
Olmaz, olmaz, olmaz.
Olmaz, olmaz, olmaz,

Tökdü zülfün iıer bir yana. Olmaz, olmaz, olmaz yar.

Gözleri benzer c6yrana,

Bir gül ile yaz olmaz.
Bahdım, galdım yana-yana.
Yazın ömrü az olmaz.
Nakarat... Öldüm nazın çekmekden
BĞle erkü-naz olmaz.
Simavara od salmışam,
İstekâna gend salmışam, Nakarat...
Yanm gedib tek galmışam.
BĞle ağlamag olmaz,
Nakarat...
Sine dağlamag olmaz.
Ehde vefasız yara
1 Ba'zan mahnı şu sözlerle de başlamakta; Könül bağlamag olmaz.
"Ala gözü aldı canım,
Yoh daha tabi-tevanım,
Yaragurban olsun canım", Nakarat...
istekân : Bardak
Simevar : Semaver
Od : Ateş
E r k ü -n a z : İşve, naz etmek
Tabi- Tevan ; Sabır, tahammül, takat

nmmsmt
112 113
 wsmsmsmsmm

GELME, GELME BAYATILAR

Bağımda üzüm galdı, üzüm galdı.
Gelme, gelme, get, a gülüm, (2) Dermedim üzüm galdı, üzüm galdı,
iki emmi gizinin, iki emmi gizinin.
Ay dolandı kâçdi günüm.
A Leyli, a Leyli, birinde gözüm galdı.
Men senin kimi bivefa A Leyli, a Leyli, hey, hey, hey, hey, hey!.
Yan neylerem, ay giz?!.
Ayağında mesi var, mesi var.
Gızıldan düymesi var, düymesi var.
Goymur gedim yanına, goymur geedim yanına,
A Leyli, a Leyli, bir zalim nenesi var.
Men çekerken eşge cefa, (2) A Leyli, a Leyli, hey, hey, hey, hey, hey!.
Sen sürürdün onda sefa. Ezizim gülü yansın, gülü yansın,
Men senin kimi bivefa Butada gülü yansın, gülü yansın.
Meni yardan edenin, meni yardan edenin
Yarı n6ylerem ay giz?!.
A Leyli, a Leyli, ağzında dili yansın.
A Leyli, a Leyli, hey, hey, hey, hey, hey!.

Ezizinem bu dağa, bu dağı,

Bülbülem özüm, ay gülüm, (2)
Bir gül isterem, ay balam
Çekmeyen cefa ay gülüm
El köçübdür bu dağa, bu dağa,
Ele ki, men dözürem, 6le ki men dözürem,
A Leyli, a L6yli, regib dözmez bu dağa.
A Leyli, a Leyli,, hey, hey, hey, hey, hey!.

Yan neylerem, ay giz?!.

Not: "Bayıtalar" adlı, bu mahnınm en sonunda birinci kıt'a tek­
rar okunmaktadır.
Buta İşaret, motif
Dözmek Sabretmek
Regib Rakio. düşman

mmsmm
114 115
 G A Ş L A R IN K Â M A N ID IR
Men aşıg kâmanıdır,
Gaşların kâmandır.
Gözlerin şuhi-terlan
Derdimin dermanıdır. (2)
Nakarat:
Gözlerin, ây, şuhi-terlan
Ay yarım, ay canım,
Gel menim ceyranım.
Derdimin dermanıdır.
iVlen aşigem, gül bağda,
Bülbül bağda, gül bağda.
Sensiz bağa girmerem.
Hezel olsa gül bağda. (2)
Nakarat:
Sensiz ey, bağa girmerem.
Ay yarım, ay yarım,
Gel menim ceyranım,
Hezel olsa gül bağda.
Men aşig, neynim sene?
Düşübdür meylim sene.
Men dönsem, üzüm dönsün,
Sen dönsen, neynim sene? (2)
Nakarat:
Men dönsem, ey üzüm dönsün,
Ay yan m, ay canım.
Gel menim ceyranım,
Sen dönsen, nâynim sene!
T e rla n : Kuş
116
L 117
T E Z G A Y IT G E L
Gizil güllü dererler
Mehmer üste sererler.
Hoş o gizin halına
Sevdiyine vererler.
Nakarat:
Sözü sözden alan var.
Zülfün üze salan var.
Gedirsen tez gayıt gel.
Gözü yolda galan var.
Ezizim her divana,
Ayag goy nerdivana.
Yar gedrini yar biler.
Ne biler her divana.
Nakarat...
Göyde ulduz oynadım,
Dilekde düz olaydım.
Sevdiyim giz gelende.
Evde yalgız olaydım.
Nakarat...
Mahnı, Baba Mirzayev'in repertuarından alınmıştır.
M ehm er Kadife
G a y ıtm a k Geri dönmek
N e rd iv a n Merdiven
mmsd
 DURNAM G İR D İM Y A R IN B A H Ç A S IN A

Dilber könlüm aramı,

Yohdur könlüm aramı.
Girdim yann bahçasına.
Sen ki tebib deyildin
Ne'çin açdın yaramı, durnam? Gül dibidne gül biter.

Nakarat; Asda yeri hırdaca yanm,

Sen haralısan, durnam?
Serhoşam ahlım iter.
Men buralarda durmam.
GâdeUsen esmer yarım,
Gel sinem üste dolan. Alma attım, nar geldi,
GelĞy nazlı durnam.
Keten göynek dar geldi.
Garpız kesdim yöyen yoh,
Halın nĞce dâyen yoh, Gapıya kölge düşdü.

Yanm mennen barışıb,

Ele bildim yar geldi.
Gözün aydın d§yen yoh durnam.

Nakarat...

Garpız, kesdim nar kimi.

Dilimledim nar kimi.
Gördüm yann elini
GĞce yağmış gar kimi, durnam.

Nakarat...
Not; Mahnınm sonunda, birinci kıt’a tekrar okunmaktadır.
Asda : Yavaş, usul
Hırda : Ufak tefek, küçük, minicik
Aramı: Rahat, dertsiz gönül

119
118
 BÜLBÜLLER OHUR
A Ş İG OLM UŞAM
Bülbüller ohur,
Ceh-ceh vurur bağda gül üste. Aşig olmuşam bir alagöze,
Ay oğlan, boyu bâste,
Heyran olmuşam yar, şirin söze.
Gel, eyleş çemen üste,
Sen menden könül iste. Saçların töküb aiyanag üze.
Men dĞyim: "gözüm üste".
Nakarat:
Beh-beh, ne gözel Naz! yarımın ta^gzdmaz.
Candır, eceb servi-huramdır.
Yarım gözeldir ona söz olmaz.
Oğlan, gĞtme amandır.
Meni başa dolandır,
Alginen ele sedef sazını,
Üzün goy üzüm üste
Eceb yahşi zamandır. Eşidim senin hoş avazını,

Gel etme mene çoh da nazını.

Altında boz at,
Çiyninde tüfenk, belinde gatan, Nakarat...
Ay oğlan, seni Tann,
Dolan gel bize sarı. Şirin dillisen, gözelsen ay giz,
Gelersen gadan allam,
Her bir gözelden ezelsen, ay giz.
GĞdersen yola sallam.
Dolanıb bize bir gel sen, ay giz.

Ceh-ceh : KuşlannavıltBi
Nakarat...
Boyu beste : Endamlı, uzun boylu
Beh-beh : Meth etmek için söylenen edat
Servl-huram : Nazlanarak yürüyen güzel
Başa dolandırmakıMutlu kılmak Tay 6ş, denk
Gatar ; Palaska Alginen Eline al
Sarı ; Taraf, bize doğru Ezel Evvel
Çiğin : Omuz

im am em
120 121
 A Y G Ö Z E L İM
HUMAR OLDUM
Ay giz, gözün garadı,
Men gelmişem sene gonag, Gaşın bir ay paradi,
C6yran, mene bah, bah! Düşdün yene yadıma, gülüm.
Maral, mene bah bah! Gözüm seni aradı.
Bişir mene bir gayganag! Sinende var sarı gül,
Ay giz mene bah, bah! Yarı gönçe, yarı gül.
Gözel, mene bah, bah! Danışmadıg doyunca, gülüm,
Uzagdan bir barı gül.
Nakarat; Nakarat:
Humar oldum, humar oldum. Sen gezirsen aralı.
Humar oldum, humar. Ey könlümün maralı,
Keten köynek, nazik beden Gelbim olur yaralı,
Gördüm bihal oldum, bihal oludum, Ay gözelim, ay meleyim, geri bah!
Bir sözüm var beri bah!
Bihal oldum, bihal.
Sepmişem yollarına
G6ttim gördüm bulgdadır, G iz i ! güller, beri bah!
CĞyran, mene bah, bah! Benefşeler açar,
Maral, mene bah, bah! Tez düymeler, tez açar,
El-üzünü yumagdadır. Könlün yüz bin sirrini, gülüm.
Bir hal vurar saz, açar.
Ay giz, mene bah, bah!
Güller gülü çağı rar.
Gözel, mene bah, bah!
Gül bülbülü çağırar.
Nakarat... Bu behtiyar elimde gülüm.
Yüz min bahar çağı var.
Gettim gördüm bağda yatıb,
Nakarat:
Ceyran, mene bah. bah!
Sen göylerin gızısan.
Mara,l mene bah, bah! Ülkemin ildızısan.
Ay giz, mene bah, bah! Bir dene yoh, yüzüsen.
Gara teller güle batıb, Ay gözelim, ay meleyim, geri bah!
Gözel, mene bah, bah! Bir sözüm var, beri bah!
Nakarat... Sepmişem yollanna
Gızıi güller, beri bah!
Gonag : Misafir
Gayganag: Un, yumurta karışımı yemek.
Aralı : Ayrı

122 1 23
DAĞLARA ÇEN DÜŞENDE
Dağlara çen düşende,
Sünbüle den düşende,
Ruhum bedende oynar, bala,
Yadınna sen düşende.
Dağlan gezdim geldim,
Daşlan üzdüm geldim.
Yarımı bivefa görüb.
Elimi üzdüm geldim.
Dağlann gan menem.
Gün vursa erimerem.
Gebrimi güzeyde gazın,
Cevanam - çürümerem.
Çen ; Sis
Den : Çiğ-şebnem
124
H E S İR İ BASM A
Dolayı gel, dolayı,
Hesiri basma, dolan gel,
Süpürmüşem sarayı,
Hesiri basma, dolan gel.
Nakarat:
Gurtarmağa az galıb,
Gözlerem teze ayı, hây,
Hesiri basma, dolan gel.
Dolan gel, a y , dolan gel.
Gel saçını hörüm men,
Hesiri basma, dolan gel.
Bir-bir bendin vurum men,
Hesiri basma, dolan gel.
Nakarat...
Bend : Hasırın düğümleri
nsn
125
 .

NAR, NAR, N A R G İL E
Y A R Ş İR İ N O L A R
Narinci tökdüm tasa,
Saldı yarım üzüne zülfün,
Yarım düşdü tas-vasa,
Eceb pürhemi var,
Derdimi yara deyin,
Bu ne işve, bu ne gemze.

Belke yar gulag asa. Ne göze! çem-hemi var.

Nakarat: Nakarat:
Şirin dar, şirin olar.
Nar, nar, nargile,
Şirin olar, şirin,
Durun gâdek yar gile. Ehdine inandığın
Bir düz İlgar şirin.
İyne sancdım divara.

Elçi gönderdim yara Üzü gül, lebleri şekker,

Dili badam içidir.
Elçiden cavab gelmez.
Bele yan olanın
Özüm elçiyem yara. H6ç göresen bir gemi var?!.

Nakarat...
Nakarat...

T a s-va s : Kazan, tencere Pürhem : Kıvrım

B elke : Belki Çem-hem : Naz, gamze
Leb : Dudak

126 127
 İNNABI
Men aşig gözlerine,
Şahım gözlerine. G A L A D A Y A T M IŞ İDİM
Özüm özüne gurban
Gözüm gözlerine,
Özüm özüne, özüm özüne
özüm özüne gurban. Galada yatmış idim
Gözüm gözlerine.
Top attılar oyanmadım,
Nakarat;
Men aşig garabagara, Ses ile, avaz ile oyattılar. (2)
Saçın garabagara,
Yann itirmiş şergi
Gezir garabagara.
Elinde sazı, eyleme nazı, Gızlara getme dedim,
Gülüm ganovuz, çepken al mene; Dayan-dedim, dayanmadı.
Geyim, nazlanım, a balam, sallanım yene,
Geyim, sallanım, a gülüm, nazlanım yene. Söhbet ile, saz ile dayandılar. (2)
Men aşig neynen alım?
Elifin beynen alım.
Küsdüfdüm yola saldım, Çaldılar, ohudular.
Könhjn neynen alım.
Küsdürdüm yola, küsdürdüm yola Oynadılar, şad oldular.
Küsdürüm yola saldım,
Könlünü neynen alım. Ettiler mest meni bade ileni
Nakarat: İşve ile, naz ile ayıltdıiar.
Men aşigem menimsen,
Canımsan, menimsen.
Yattım, yuhuda gördüm Gışayalvarciı payız:
Deyirsen: menimsen.
Ağacda alma, der, yere salma. Bülbül ohut ohutmadı,
Gel, canımı^ yanmıatna Bahar ile, yaz ile ohuttular. (2)
Ağacda alma, a yarım,
Der, yere salma, a gülüm.
Gel canımı al, a balam, yarımı alma

"İnnabı” adlı reks (oyun) havasını bu metinle Bülbül okumuştur.

Çnun repertuarından alınmıştır. Payız : Sonbahar
İnnabı ; Sözlü oyun havsının özel adı Bu mısranın diğer bir varyantı da şöyledir:
Garabagara: Kapkara "İttiler mest meni bade ilen,
G a n o v u z : İşlemeli giysi, cepken Sözü de, sohbeti de uzatdılar".

128 129
 CAN GÜLÜM
HAL Y A N A Ğ IN D A
Aç gelbini danış, gülüm,
Sen gözel meleksen,
Deyirler alışır yanır bahçada.
Sensiz bahar, yaz açılmaz.
Gızılgül renk alır al yanağından.
Sen ince bir çiçeksen.
Hüsnüne heyrandır aşigin kimi

Nakarat: El çeke bilmeyir hal yanağından. (2)

Can senin, men de senin.
Can gükim, ^ lü m can.
Senden ayrı düşmek heyli çetindir.

Zalim, insafa gel bir meni dindir.

Sensiz bahar bahar değil,
Söyle yanağınmı baldan şirindir?
Yar sövmek ar döğil.
Yar yolunda can goymayan. Yohsa ki, şirindir bal yanağından? (2)
Sadıgbiryar değil.

Sen gülende açır bahçalarda gül.

Nakarat:
Gülüşünden alır ilhamı bülbül.
Can senin, men de senin,
Can gûiüm, gülüm can. Mene emr eleyir deyesen könül.

Dur, yann bir buse al yanağından. (4)

Not: Mahnınm tümü okunduktan sonra, birinci kıt'a ve nakarat

üçüncü güfte gibi tekrar okunmakta.

130 131
 ■ 5 flC M G flQ K W 9 R a M Q H G 0 S M «

SÜSEN SÜM BÜL G A R A G İZ

Süsen sünbül, ay gülüm, bitirmişem Ay gara giz, gâtme, sene sözüm var,
Men yarımı, ay gülüm, iliımişem. Alem bilir gözlerinde gözüm var.
Ay gülüm, itirmişim. Heç dĞmirsen ayrılığ var, üzüm var.
Ömür başa, a gülüm, yetirmişem.
Aman gülgez, a balam, yanm hanı? Nakarat;
A g ü lü m , yarım hanı? Ay nenem de gurban,
Gaynenem de gurban,
Nakarat:
Ay giz, ölürem.
Ağ üzde halın, a gülüm,
Seni men sevirem.
O mah cemalin, ay gülüm?
Gelirsen, gel, alım seni, (2)
Yandırdı meni, ay gülüm
Seni men sevirem.(2)
Nedir heyalın,
Ay gülüm, nedir hayalın?
Gara giz çıhıbdır dağın başına,

Yar elinden bade içdim, Honçalar düzülüb onun başına

Metlebime, a balam, men yetiştim Men vurgunam gara gizin gaşına.

Ay gülüm, men yetişdim.
Nakarat....
Gecavesin men özüm bezemişdim.
Aman gülgez, a balam, yarım hanı? Ay giz, çöle çıhma, seni görerler,
A g ü lü m , yarım hanı?
Goynundaki bir cüt narı dârerler,

Nakarat... Seni götürüb başkasına vererler.

Nakarat....

G ü lg ez : İsim
M et leb : Murad
Honça: Düğünlerde içinde şeker ve tatlı taşman büyükçe tepsi
G ecaves-G ecave: Deve tahtı

L »
132 133
0 msmsm msmsmmsmmsm^sm

AZERBAYCAN M ARALI
Ay giz, gezme aralı,
A M A N K E K L İ K E L İN D E N
Könlüm senden yaralı.
Gözlerine heyranam,
Haray gâtti dem elden, balam, Azerbaycan maralı.
Goymaz meni gem elden. Nakarat:
Sen bulag üste gelende,
GĞdirse derd-gem gâtsin, balam,
G ıygacı b a h ı b g ü l e n d e ,
Gelmesin hemden elden. Aldın sebri-geran,
Azerbaycan maralı.

Nakarat: Men gurbanam gözlere,

Şirin-şirin sözlere,
Bir gonag gel bizlere,
Aman keklik elinden, Azertıaycan maralı.
Bidad keklik elinden. Narakat:
Baş götürüb gâderem O günü gurban keserem.
Gelmesen senden küserem,
Men de teklik elinden. Gezerem senden aralı,
Azerbaycan maralı.
Gerenfilem desteyem, balam, G ed e k G ırh g g ız ya yla ğ ın a ,
Ceyran, cuyur oylağına.
Bülbülem gefesdeyem.
Enek İsa bulağına,
Gedin yanma deyin, balam. Azertjaycan maralı.
Kesretinden hesteyem. Narakat:
Turşsu olsun aylağımız,
Gözel Şuşa yaylağımız,
Nakarat....
Sen olasan gonağımız,
Azerbaycan maralı.
■.... .
i .....
Haray Aman, eyvah, vah Gıygacı / : Yan
Dem Nefes Aralı : A yrı
Hemdem Sevgili Gırhgız yaylağı: Yayiaadı
Bidad Zalim Turşsu ; Tuzlu, ekşi
Baş götürmek Baş alıp gitmek Oylag : Mesken
Teklik Yanldk

134 135
 ■ S M ^

APARM AĞA G E L M İŞ İK S E V M İŞ E M ALA GÖZÜNÜ

Bahçalarda gül gerek, (2)

Aparmağa gelmişik,
Ohuyan bülbül gerek. (2)
Yar almağa gelmişik,
Sidg ile dost olanlar (2)
Oğlanın adamıyıg Ürekden de bir gerek. (2)

Aparmağa gelmişik.
Nakarat:
Gizletme güneş üzünü,
Nakarat:
Eşidim şirin sözünü,
Gizil güller koldadır, SĞvmlşem ala gözünü, ala gözünü.
El çatmayan yoldadır.
HĞyvaligda yolun var, (2)
G iz ü re y i d ö y ü n ü r.
Anam goymur gelim, yar, (2)
Oğlan gözü yoldadır. Deme ki, bivefadır, (2)
Sene gurban olum yar. (2)
Gizin behti ağ olsun.
Nakarat...
Gohumları sağolsunl

Gizin gettiyi yollar Men aşigem göz a la ,, (2)

Görüm çıl-çırag olsun! Könül sĞven göz ala. (2)

Gördüm nazlı dilberi (2)
Nakarat.... Billur buhağ, göz ala. (2)

Nakarat:
Şuşa Karabağda şehir
Aparmak Götürmek Not: Mahnı halen "Sevmişem gara gözünü" adı ile bilinip okunmak­
Çatmak Yeşitmek tadır.
Gohum Hısım-akraba Billur buhağ: Beyaz çene altı
S af Sıra-dizi
Çıl-Çırag Aydınlık, ışık
wsm ^
136 137
 N İY E G E L M E Z O LD U
M EN İM TOYUĞUM

Samavar almaşımam, silenim yohdur,

Memin toyuğum ağ idi.
Bir derde düşmüşem, bilenim yohdur,
Derisi dolu yağ idi,
Gedenim gedibdir, gelenim yohdur.
Toyuğum dünen sağ idi.

Nakarat:
Ay ana, bu yarım niye gelmez oldu? Nakarat:
Aşdı uca dağlan görünmez oldu. Yandım, yanaşan toyug tutan,
Oddanasan toyug tutanı.
Menim yanm gözellerin hasıdı,
Eynine geydiği toy libasıdı. Menim toyuğum çil-çil idi,
Meyalıma gelen yarın sesidi. Ganadları mil-mil idi,
Toyug deyil bülbül idi.
Nakarat....

Nannca bah, narınca bah, nannca, Nakarat:

Yar gedibdir, gözüm gaiıb dalınca.

Ölüm hoştur yara hesret galınca. Yandım, yanaşan toyug tutan,
Oddanasan toyug tutan.
Nakarat....

Toyug : Tavuk
Has İyi, Güzel,
O d d a n m a k : Yanm ak
âyn Beden
Mil-mil ; Tel-tel
Toy Düğün
Libas Elbise

tsmmsm
138 139
 B M SH B M O H B H

N E Ç İN BES
AY M EN İM M E H E B B E T İ M
ilk defe görmüşem
Üreyimin gözüsen, Seni men çay üste,
Söhbetisen, sözüsen, Ötdükçe neğmemiz
Sen könlümün özüsen, bala, Aheste - aheste.
Döze bilmerem sensiz.
Nakarat;

Nakarat: NĞçin bes, neçin bes,

Ey menim mehebettim, Gözlerin gülmez?
Ey menim ülviyyetim, hây Yohsa men duymuram,
Te'bim teravetim gel, bala, Edirsen mene gesd.

Eşgim, mehebbetim, gel. Nâçin bes, neçin bes,

NĞçin bes, gözlerin

Endirdin, galdırdın meni, Gözlerin, heç gülmez?

Ağlatdın, güldür meni.

Hesretden ıslanmış
Sevmirsen, öldür meni bala, Gözümün gilesi,
Döze bilmerem sensiz. Gelbime od salmış
Hicranın nâlesi.
Nakarat...
Nakarat;

Not: Mahnı, Arif Babayerin reperturından alınmıştır.

Dözmek : Dayanmak, metenet göstermek. N o t: Mahnı, Arif Babayev'in repertuarından alınmıştır.
Ülviyyet : Ululuk, büyüklük Bes : Pekala
Gile : Göz bebeği

140 141
 tsmsmsmBmmsmm

N İY E B A L A
OYNA GÜLÜM
Gonşumuzda bir giz vardır,
Gözellikde ilk bahardır. Durna kimi süzmerem.
Anasından gizli mene Oyna gülüm, oyna.
Söz verib aidatı meni, Yar derdine dözmerem.
Meni, meni, meni, meni, bala. Oyna gülüm, oyna.
Elimi sennen üzmerem.
Nakarat:
Oyna gülüm, oyna.
Yaraman aidatı meni.
Meni, meni bala,
Nakarat:
Aldadıb oynatdı meni,
Üzünde halın, ay giz,
Meni, niye bala?
Hoşdur camalın, ay giz,
Yaylığını aldım onnan, Öldürdü nazın meni.
Aynlığı saldım onnan. Nedir heyalın, ay giz?
Dedim geler, gaytararam, Oyna, gülüm, oyna,
Gelmedi, aidatdı beni, Oyna, balam, oyna
Meni, meni, meni, meni bala.
Yol geden ize gelmez.
Nakarat...
Oyna gülüm oyna,
Sevgilimi gören olsa.
Deyin gelsin vahdı varsa. Ceyranın düze gelmez.

Göze geldi yarım, yohsa? Oyna gülüm, oyna.

Gelmedi, aidatdı meni, Gizletme ay üzünü.
Meni, meni, meni, meni bala. Oyna gülüm oyna,
Goy bahım, göze gelmez.
Nakarat...
Oyna, gülüm, oyna.

Yaylıg : Baş örtüsü Nakarat...

Onnan ; Ondan
Gayt ar mak : Geri dönmek

142
 A Y G A Ş I - G Ö Z Ü G A R A G İZ
YARDAN İN C İM E Bülbüller gezer bağı.
Yar geler, süzer bağı.
Könül, ayrı düşsen öz oylağından, Dodağın gül gönçesi
Bayguşdan pay umub, sardan incime. Açılsa bezer bağı.

Bülbülü vusala hasret Ğyleyen Nakarat:

Gülün vefasın gör, hardan incime. Tellerin yana dara giz.

Eyle derdime çara, giz.
Aygaşı-gözü gara, giz.
Nakarat;
Eyle derdime çara, giz.
Aşigler bilir ki, safdır mehebbet,
Men aşigem halına,
Bu yolda çekilir her bir eziyyet.
Üzde gara halına.
Eger Eylemese âşgine hörmet, Lâle, benövşe yetmez
Vefası olmayar) yardan incime. Yann gül camalına.

Nakarat:
Şair, meclislerde ehii-hal ahtar, Tellerin yana dara giz.
Dodağda tebessüm, üzde hal ahtar. Eyle derdime çara, giz.
Gelbi çoşturmasa şirin dilli tar. Ay gaşt-gözü gara, giz.
Eyle derdime çara, giz
Çalandı teksirkâr, tardan incime.
Bulud itib, Ay hanı?

Nakarat... Gaşm kimi yay han

Gezdim 6li, obanı
Elde sene tay hanı?

Oylag Mesken, yer Nakarat:

Sar Bir tür kuş
Vüsal Kavuşma
Har Diken
Teksirkâr Etkileyici

144 145
 HARDASAN?

ŞEYDA H A N IM Bağlar elvan oldu, gel,

Bahçamızın gülü var, Yene seyran oldu, gel,

Gülü var, bülbülü var. Hamı geldi, hardasan, ay gülüm?

Gözel-göyçek yarımın, balam, Konlüm perişan oldu, gel.

Ne sefah eli var.

Hallann goşa-goşa,
Dolan gel bize, ceyran. Az galıb ahlım şaşa.
Zülfün tök üze, ceyran. Dövran bizim, gün bizim, ay yanm,
Laçın tek cilvelenib, balam, Gel eyleyek tamaşa.
Çıhıbsan düze, ceyran.

Sen gĞdeli il oldu,

Derya tek bulanmaram,
Bağlar açdı, gül oldu.
Dağ-daşı dolanmaram.
Ve'de vĞrdin gelmedin, ay gülüm.
Alem sensiz dolansa, balam.
Bu ne yaman dil oldu?
Men sensiz dolanmaram.

Hamı : Herkes
Hardasan ; Nerdesin
Goşa goşa : Çifter-Çifter
Tamaşa : Eylence, şenlik
V e'de : Söz

____________________________________________________________
146 147
 A Y G Ö L E B E T İN M EHBUBEM
Mehbubem, Mehbubem,
Men aşig gözlerine,
Sensizem, sensizem gel. (2) S
Sürme çek gözlerine,
Dağlara çen düşer gelmesen.
Özüm özüne gurban, a ceyran,
Gelbie gem düşer gelmesen.
Gözlerim gözlerine.
Heç kes dözmez bu hicrana, I
Nakarat: Galmışam yana-yana. i
Dağlarda çiçek, ay Gülebetin, Nakarat:
Hamıdan göyçek, ay Gülebetin, Gış getti, geldi bahar.
Doldur vâr içek, ay Gülebetin, hey!.. Gül açdı çoh arzular.
İntizar gözlerim
Ezizim od yandırmaz.
Gözledi, gelmedin.
Yar, seni od yandırmaz.
Seni gözledim gelmedin, gelmedin.
Ele ki sen yandırdın, a ceyran.
j Heç kes dönmez bu hicrana,
HĞç ve'de od yandırmaz.
Galmışam yana-yana.
Nakarat...
Mehbubem - Mehbubem,
Sensizem, sensizem gel (2)
1 Papirosum yana-yana,
Ay keçdi, il keçdi, gelmedin.
Od salır şirin cana,
Gelbimin duygusun bilmedin.
Goyub seni gederem, a ceyran,
Galansan yana-yana. Heç kes dözmez bu hicrana, S
Galmışam yana-yana. |
Nakarat...
Nakarat... S

Not: Mahnı, Zeynep Hanlarova'nın repertuanndan alınmış olup;

Not: "Hardasan" adlı halk mahnısının başka bir metni olan
"Şur tesnifleri" grubuna dahildir.
"Ay Gülebetin" mahnısı "Galasan yana-yana" adı ile okunn^ıaktadır.
Çen : Duman
Papiros: Sigara
Heç k e s : Hiçkimse

WKmmâ
148 149
 B U L A G D A D IR LAYLAY

GĞttim gördüm bulagdadır, Laylay döyim yatasan,

bulagdadır, bulagda, Gizil güle batasan.
El-üzünü yumagdadır, Gizil güller içinde.
yumağdadır, yumağda. Şirin yuhu tapasan.
Goşa hallaryanağdadır, yanagda,
Laylay, beşiyim, laylay,
Gizil üzük barmagdadır, barmagda.
Evim-eşiyim, laylay.
Nakarat: Sen get şirin yuhuya,
Birbâle can alan olmaz,, olmaz, olmaz. Çekim keşiyin, laylay.
Bir bele gan alan olmaz, olmaz, olmaz
Laylay d6yim günde men,
Bulagda ûzûnü yuyur,
Saçlannıhörüb durur Kölgede sen, günde men,
İlde gurban birolar,
Mene bahıb özün öyür.
Gurbanınam günde men.
Bir bĞle can alan olmaz,olmaz, olmaz,
Birbâle gan alan olmaz, olmaz, olmaz.
Laylay, emiyim bala

Bu bulağın daşı gara, Duzum, çöreyim bala.

Üreyimin başı yara, (2) Gözlerem boyüyesen.
Olmaz bĞle gaşı gara, gözü gara Görüm kömeyin bala.
Olmaz bĞle saçı gara, gözü gara.

Nakarat...
L a y la y Ninni
Tapm ak Bulmak
Not: Mahnı Zeynep Hanlarova'nın repertuarından alınmıştır.
K e ş ik Nöbet
"Şur tesnifleri" grubuna dahildir.
Ç ö re k Ekmek
Yumag: Yıkamak
K öm ek Yardım, iyilik

150 151
 A Y D İLİ - DİLİ
Evlerinin dalı mermer gayası, HEŞTERHAN
Ay dili-dili, dili-diii dilaver,
Eceb gohur, gizil gülün butası, Heşterhana geden gemi bend olur,
Ay dili-dili, dili-dili dilaver, Gayıdıb gelenende yükü gend olur,
Menim yanm ürkek ceyran balası.
Gızlann gözeli göze bend olur;
Ay dili-dili, dili-dili dilaver,
Balam, bend olur, gülüm bend olur,
Nakarat:
yanm, bend olur.
/\y dili-dili, ay dili-dili,
Ay dili-dili dilaver, )
Heşterhandan gemi dolu nar gelir.
Ay dili-dili, dili-dili dilaver,
Nar yanında nar yanaglı yar gelir.
Evlerinin dalı galin möşedir,
Ay dili-dili, dili-dili dilaver, Gümüş kemer yar beline dar gelir;
Bahçaları çiçekdir, benövşedir, Balam, dar gelir, gülüm, dar gelir,
Ay dili-dili, dili-dili dilaver,
gülüm dar gelir.
Ay yar, sende naz 6tmek ne pöşedir
Ay dili-dili, dili-dili, dilaver.
Heşterhandan gemi gelir yaz olur.
Nakarat...
Meclislerde söhbet olur, saz olur,
Evlerinin dalı güldür, çiçekdir, On iki ayın yeddi ayı yaz olur.
Ay dili-dili, dili-dili dilaver,
Balam, yaz olur, gülüm yaz olur,
Güllerin yarpağı leçek-leçekdir,
Ay dili-dili, dili-dili dilaver yanm yaz olur.
Bu gün bahçamıza yar gelecekdir.
Ay dili-dili, dili-dili dilaver.

Nakarat...
Not: Son kıt'anın başka bir varyantı şöyledir.
"Heşterhana geden gemi saz olur,
Gohur Kokuyor Gözellerde işve olur, naz olur.
Buta İşaret çiçek motifi Mehebbetten könüllerde yaz olur".
P6şe İşgüç, meşguliyet H a ş t e r h a n ; Yer adı
Löçek İpek başörtüsü

152 153
 SULAR SONASI
N A Z L I Y A R IM
Bir gözel sevmişem sular sonası,
Mene vurgun olmuş ceyran balası.
Nazlı yarın gara gözü (2)
Özü irazıdır, vermir anası, (babası)
Heyran-heyran bahar özü, (2)
Yar yann ister, inan, ay gözel,
Şefag salar yanaglan.
Sene sözüm var, dayan ay gözel;
Yandırar bayırı düzü.

Nakarat:
Nakarat; Sen hamıdan gözelsen,
Yaz olanda bağlarda gezer, (2) A l gumaşa bezensen
G izil gülden döşte düzer. (2) Bütün dünya gözellerinden
Çiçekler bâzeyer tâlinde, En gözelisen.
Ah ne incelik var belinde.
Bir gözel sevmişem garadır gaşı,
Ürkek-ürkek bahar her gedembaşı,
Göy otlar üstünde yatar, (2)
O gönçe gülün var on sekiz yaşı.
Keten köynek güle batar. (2)
Yar yarın ister, inan, ay gözel,
Külek vurar ağ örpeğin
Sene sözüm var, dayan ay gözel;
O yan-bu yanına atar.

Nakarat...
Nakarat...

Irazı : Razı
Külek : Rüzgar Hamı : Herkes
Gedem : Adım
Örpek : Baş örtüsü

154 155
S A Ç LA R I BURM A A H U KİM İ

Gizil gül deste-deste,

Ahu kimi aözelrin,
Tutmuşam birce deste,
Şirin-şirin sözlerin.
Yardan gelen mektubu.
Goymuşam sinem üste. Sen menimsen, men senin.

Niye lazım sözlerin

Nakarat;
Hey!...
Nakarat;
Saçları, burma,
Uzagda durma. Canım gözüm, hem sözüm,

Gıygacı bahmağm Sensiz men nĞce dözüm?

Aldı menim canımı.
Şirindil, sözlerin Günden çıhdım kölgeye,
Adlı menim canımı, Desmal verdim s6vglye,

Üzünde halın, ay giz. Cefa çekdim yar sĞvdim,

Hoşdur cemalin, ay giz, Gısmet oldu özgeye.
İlgann vahdı çatıb.
Nedir heyalın, ay giz? Nakarat...

Nakarat... Ay giz, dur gel yanıma.

Ay doğdu, ışıg verdi, Gadan, belan canıma,

Yara yaraşıg verdi, Men senden el üzmerem,
Sende olan düz Ilgar,
And olsun vicdanıma.
Könlüme ışıg verdi.

Nakarat...
Nakarat...

156 15 7
— — -

PERİ BU Y A N A D Ö N D E R M ENİ

Su serindir, geçilmez,
Bulag üstü toz olar, (2)
Bulanıgdır içilmez.
Üstü dolu giz olar. (2)
Mene d6yen: yardan keç,
Eyil desmalın götür, (2)
Yar şirindir, keçilmez.
Men götürsem söz olar. (2)
Nakarat;
Nakarat; Yar, txı yana dönder meni,

Peri, Peri can, ay Peri, Yar, 0 yana dönder meni.

Gözleri mercan, ay peri.
Men sene gurban, ay Peri.
Armud ağacı suda, (2)
Üreyim yaralıdır.
Tebibe gönder meni.
Meni görüb, güldü yar.
Her derdimi bildi yar,

Yar gedib, men tek burda. (2) Açıb güllü desmalı,

Göz yaşımı sildi yar.
Olayım yar yanımda (2)
Humar gözler yuhuda. (2) Nakarat...

Her gözelden yar olmaz.

Nakarat... Sâven ihtiyar olmaz.
Yarı zalim olana.
Tut ağacı boyunca (2) Cavanömrü yar olmaz.
Tut yĞmedim doyunca. (2)
Nakarat...
Yan heh/etde gördüm, (2)
Danışmadım doyunca. (2)
Not: Bu mahnıyı aynı söz ve yakın ezgi ile, ancak farklı, 10/8 ilk
usûlle Kerkükte Reşe (Reşit) Küle Reza lanse etmiştir. Aynı za­
Nakarat
manda Abdul-Vahid Küzeçioğlu'nun icrası ile Anadoluda da
yaygınlık kazanmıştır.

158 159
e

KÜÇELERE SU SEPMİŞEM
Küçelere su sepmişem, (2)
Yar gelende toz olmasın, (2)
Ele gelsin, ele götsin, (2)
Araligda söz olmasın. (2)
Samavara od salmışam, (2)
istekâna gend salmışam, (2)
Yanm gedib tek galmışam, (2)
Neezizdir yanncanı!
Ne şirindir yanncanı!
NOLEYDI
Men aşıg oyanınca.
Men yanım o yanınca...
Kesim yasdığın yanın, hanım,
Yalvanm oyanınca.
Nakarat...
Noleydi, yanm, noleydi.
Top gara birçek oleydim.
Hamıya çirkin olsam da, bala
Yarıma göyçek olâydim.
Tebriz üstü Miyana,
Gül sünbüle dayana.
Ohu bülbülüm, ohu, balam,
Belke yarım oyana
Nakarat...

Meni oyag goyan sen.

Samavan alışdınn, (2)
Al gumaşa boyan sen,
Maşa verim, ganşdınn, (2) Öpüm gara gözünden, hanım,
Yarım menden küsüb gödib, (2) Besdir yatdın, oyan sen.

Onu menle banşdınn. (2) Nakarat...

Birçek Kahkül- perçem

Hamı Herkes
Göyçek Güzel
Küçe Sokak Tebriz Şehir adı
Aralıg Ortaklık Miyana Şehir adı
İstekan Bardak Belke Belki
Gend Kesme şeker Oyag Uyanık
Bes Yeterli, kafi

imsmsmmsmmsma
160 161
 BEZEYİ N EYLERSEN?
K İM E Y A L V A R I M Gaşın gara, gözün gara.
Sürmeni neylersen?
Gözleri göyçekdi, boyu da bĞste, Gözün özünden garadır,
Vesmeni neylersen?
Dili badam içi, dodağı püste, Sen bezeyi neylersen?
Her ne dese cümlesi gözüm üste. Nakarat:
Ganrıleban şuh bahanda, (2)
Nakarat; Canımı oda ya handa,
Bayram olur her bahanda.
Aşigem kime yalvarım?
Bezeyi nâylersen?
Men nâynim, kime yalvarım? Sen bâzeyi neylersen?
Garayanız ay suyu şirin,
Goşa-goşa halları var üzünde, Sürmeni neylersen?
Vesme gaşda, sürmesi var gözünde, Oh kimindir kirpiklerin.
Sürmeni nelersen?
Şehdu-şeker söhbetinde, sözünde. Sen b6zeyi neylersen?
Nakarat...
Nakarat...
Bahar kimi sefalı ol,
Üreyimde sözüm çohdur, sevgilim. Sürmeni nöylersen?
Bir yahın gel sirrim sene söyleyim. Dost olursan vefalı ol,
Öszgeni neylersen?
Gözüm gördü-könlüm sevdi, neyleyim?! Sen bezeyi neylersen?
Nakarat:
Nakarat...
CĞyran kimi her yerişin, (2)
Meral kim terpenişin.
Canlar alır şuh bahşın
Not: Bu mahnı, "Kime deyim" adı ile okunmaktadır. Bezeyi neylersin?
Göyçek Güzel Sen bezeyi neylersin?
Boy beste Boyu ince
Puste Fıstık
Vesme Rastık Bezek : Süs
Şehdü-şeker Bal- şeker Ganrılıban:
Garayanız: Esmer tenli, karayağız.
■SMO
162 163
 LEBULEB
Bu gece...
Y E R İ, Y E R İ G U R B A N IN OLUM
Bu gece Aya bahıb, yar, seni yad eylemişem,
Yeri, yeri gurbanın olum,
Lebüleb.Lebüleb, Lebüleb,
Durmuşam... Aşığın, hĞyranın olum
Durmuşam, oturmuşam, özge heyal eylemişem, Güzellikde bir denesen
Lebüleb, Lebüleb,Lübüleb.
Lebi şirin Lebüleb. Nakarat:
Lebi şeker Lebüleb.
Yeri, yeri gurbanın olum,
Ay lebi şirin Lebüleb,
Ay lebi şeker Lebüleb. Ay peri, gurbanın olum.

Nakarat; Aşığın, heyranın olum.

Sûzerem gaş-gözümü,
Gaşlann bir ay parçası,
Men sene naz eylerem.
Ay canan, ay cĞyran, Ellerinin var henası
Ayyanm, ay gülüm,
Özün de bir su sonası.
Gel mene naz öyleme bir bu geder,
Lebüleb, Lebüleb, lebüleb. Nakarat.-..
Lebi şirin Lebüleb.,
Lebi şeker Lebüleb, Hallann var goşa-goşa,
Ay lebi şirin Lebüleb,
Her birisi bir tamaşa.
Ay lebi şeker Lebüleb.
Men vurgunam gelem gaşa.
Sen menim....
Sen menim eşgimi her yanda beyan eylemisen, Nakarat...
Lübeleb, Lebüleb, Lebüleb,
Bülbül tek.... Men bu bağa girmemişem,
Bülbül tek etirli gülşende fegan eylemisen.
Gonçe gülün dermemişem,
Lebüleb, Lebüleb, Lebüleb,
Lebi şirin Lebüleb, Sene könül vermemişem.
Lebi şeker Lebüleb,
Ay lebi şirin Lebüleb, Nakarat...
Ay lebi şeker Lebüleb.

Nakarat... Hena Kına

Tamaşa Seyir, eylence

wmmam
164 165
 RSMH

G A R A G İLE GARA GAŞIN VES M E S İ

Gelmişem ortağına oyadam seni, Gara gaşın vesmesi (2)

Garagile, oyadam seni. Yandırıb-yahır meni, ay aman,
Ne gözel helg6leyib Yaradan seni, Gün kimi şahır meni.
Garagile, Yaradan seni,
Nakarat:
Götürüb, men gaçaram aradan seni,
Görüm, seni yanaşan, yanaşan!
Garagile, aradan seni.
Yahma gaşa vesmeni,
Nakarat: Gaşa yahma vesmeni.
Gizil gül esdi, sebrimi kesdi,
Gara gözün sürmesi (2)
Sil gözün yaşın, Garagile,
Yandırıb-yahır meni, ay aman
Ağlama, besdi.
Gün kimi şahır meni.
Şeherin küçleri dolanbedolan,
Nakarat:
Garagile, dolanbedolan.
Sen ki meni sövmedin, göt ayn dolan, Gülüm, seni yanaşan, yanaşan! (2)

Garagile, g6t ayn dolan. Çekme göze sürmeni,

Ne mene giz gehettir, ne sene oğlan, Göze çekme süremni.
Garagile,ne sene oğlan.
GaratĞIin şanesi (2)

Nakarat: Yandırıb-yahır meni, ay anran.

Ağaç olaydım, yolda duraydım.
Sen gelen yola, Gargile,
Kölge salaydım.
Gün kimi şahır meni.
Nakarat:
Yanm, seni yanaşan, yanaşan! (2)

Otağ : Oda Vurma tele şaneni,

Garagile : Siyah sözlü Tâle vurma şaneni.
Helgelemek: Y a ra tm a k
Bes : Yeter
Küçe : Sokak Vesme : Rastık
Gehet : Yokluk, kıtlık Şan e : Tarak

166 167
---------------------------------------------------------------------------------------------------

AĞ ÜZÜNDE HALIN
BİR ALA GÖZ
Ağ üzünde halın, a gülüm,
Laledir yanağın.
Bir ala göz
Canım almag isterdin,
Bir ala gözlü, şeve tellinin
Bes nedir heyalm?
Neynim? Neynim? (2)
Nakarat: Gıygacı bahışı öldürür meni,
Sen açmış gizil gül, Ayyazıg canım.
Men de şeyda bülbül.
Ceh-ceh vurram âşginle
Bir bahışla....
Ey saçtan sümbül.
Birce bahışla meni küsdürür;
Darayıb saçlann, a gülüm. Neynim? neynim? (2)
Tökürsen her yana. Sonra da naz ile dindirir meni,
Yar, bağnmı delirsen. Ay yazıg canım.
Her düşende yada.

Nakarat... Bir söz ile...

Birce söz ile meni ağladır;
Men gurban yara, a balam,
NĞynim? nâynim? (2)
Güllü bir bahara,
Ağladığım yârde güldürür meni,
İster mehman 6tsin meni,
Ay yazıg canım.
ister çeksin dara.

Nakarat...

Mehman : Misafir
Bes : Pekâla- peki Şeve : Takı, zinet, kıymetli taş
Ceh-ceh : Kuşların cıvıltısı
G ıygacı ; Yan

168 169
 ELE BENDEM
DİLBERİM
Arazam, Küre bendem,
Bülbülem, güle bendem. Dilbere gönderdim
Dinidrmeyin gemliyem, mektub al-elvan.
Bir şirin dile bendem.
Üstüne yazdırdım;
Nakarat; "Men sene gurban!"
Ele bendem, ele bendem,
Bir şirin dile bendem Nakarat:
Dilberim, dilberim,
Penceremde şüşe nem,
Yarpağ üste düşe nem. Halli, dilberim,
Ne o gözden salandı, Gazeller içinde
Ne men gözden düşenem. Halil dilberim.
Nakarat;
Dilbere d6dim ki,
Ele bendem, ele bendem,
Bir şirin dile bendem. gelersen bize,
Sürmeni çekersen
Ezizim, yandı Kerem,
Od tutub, yandı Kerem. o humar göze.
Hazıram, şirin canı.
Nakarat;
Yolunda gurban v6rem.
Dilberim, dilberim.
Nakarat;
Halli dilberim,
Ele bendem, ele bendem,
Bir şirin dile bendem. Gözetler içinde
Halli dilberim.

Araz : Nehir
Kür : Nehir Dindirmek: Konuşturmak
Bend; 1. Set, 2. Bağlı Humar ; Mest, baygın

PBMGHMSaG
170 171
 MEN NEYNIM?
Sözleri "şah İsmail" destanından
alınmıştır.
Şah İsmail : Bir ceyranı gova-^va getirdim,
itirdim bu yerde bir şikâr yeri,
Gözeller yığılıb herxlan ettiler.
Oldular cöyaran haşakâr yöri. (2)
Nakarat;
Buy, b u y , buy, men neynim?
Ağrınalım, ay ala göz.
Gülzar Itird in c e y ra n ı, ta p d m maralı,
Y algızsa nm ı y o ld a ş ın d a n aralı?
Seni saldım yanar-yanar odlara,
Gal, çek bundan bele ahuzar yeri. (2)
Nakarat...
Şah İsm ail: Hemişe çekmişem bu ahuzan.
Salıksan könlüme yaman guban.
Aç yahan, görürsün Savalan gan,
Görünsün gözüme goşa nar yeri. (2)
Nakarat...
Gülzar Terk olmusan yeteninden, elinden,
B ü lb ü l g ib i ayrılm ısan g ü l ü n d e n ,
Şah İsmail, ikimizin dilinden
Peyman Ğdek, olsun bir ilgar yeri ^
Nakarat...
Şah İsm ail: Gülzar hanım ikimizin dilinden
Gülzar : Şah İsmai, ikimizin dilinden
Peyman edek olsun bir İlgar y eri . (2)
Nakarat...

Not: Nakarat sözleri metne ilavedir.

1 Orijinalinde böyledir: "Gel goyag araya bir İlgar yeri".
G u b ar : Toz Toprak Ş I k â r ; Av yeri Savalan : Yer adı
H en d an: Güleryüzlü Peym an: Ahd, söz Haşa kar: Günahkar
H e mi ş e : Daim Buy : Koku

175
 MULEYLİ

Oğlan ; Pencerenin milleti, Mul^yli, DEDİM; BİR BUSE VER

Açıb gizil gülleri,MulĞyli,
Oğlanı yoldan eyler. Muleyli,
Dedim: bir buse vĞr, bir buse ver, hanım amandır. (2)
Gizin şirin dilleri, Muleyli.
DĞdi : vermerem,
Giz : Köyneyi,yaşıl oğlan, Muleyli.
Dedi ; vĞrmerem, vermerem, vermerem
Eceb yaraşır, oğlan, Muleyli.
Gapımızda dolanma, Muleyli, vermerem, ay halım yamarrxjır.
Anam savaşır, oğlan, MuIĞyli. D6di : vermerem, vermerem, ay halım yamandır.

Oğlan : Men aşigem saz eyler, Muleyli,

Bahar öyler yaz eyler Mulâyli, D6dim: naz Ğyleme, naz öyleme hanım, amandır. (2)
Giz kime könül verse, Muleyli,
Dedi : Neyleyim,
Tekçe ona naz eyler, MulĞyli.
Dedi ; neyleyim, neyleyim, n6yleyim, neyleyim,
Giz Gapımızda bar olsun. Muleyli.
neyleyim, gaşlanm kamandır.
Heyva olsun, nar olsun, Muleyli,
Sene könül vererem, Muleyli, DĞdi : neyleyim, nâyleyim, gaşlanm kamandır.
Sende düz Ilgar olsun. Muleyli.

Oğlan : Gizil gülü biçmişem, Muleyli, DĞdim: gel yanıma, gel yanıma hanım, amandır. (2)
Üstünde and içmişem, MulĞyli,
Dedi ; vahdı var,
Gözel gızlar içinden, Muleyli,
Tekçe seni seçmişem, Muleyli. DĞdi : vahdı var, vahdı var, vahdı var,

vahdı var, ay bir az dayan, dur.

Giz : Yad bağında arama, Muleyli,
Ağ saçların darama, Muleyli, DĞdi : vahdı var, vahdı var, ay bir az dayan, dur.
Eğer meni seversen. Muleyli,
Elçi gönder anama. Muleyli.

176 177
 GEL- GEL
AY GÖZEL Söz: Zeynal Hem
Oğlan: Gaşın gözün zil gara
Söz: Memmed Rahim Men sene gurban,
Gel Ğşgime gıi çara,
Men sene gurban
Gel-gel meleyim.
Atma meni çöllere, ay giz,
Oğlan: Ay gözel, gedek gezmeye bağa. (2) İnsaf ile bir,
Goy bir bahım o gül yanağa. Salma meni çöllere aygız
Gel-gel, gel,gel, gel-gel, bahanm.
Giz: Yanahlanmı neylersen, oğlan. Gel, sene gurban.
Dağlarda çiçek görmemisenmi? TĞz gĞI, tez gel, tez gel, dildarım,
Gel, sene gurban.
Oğlan: Ay giz sevmişem gül cemalim, (2) Oğlan: Ay giz, mene naz etme.
Bir beri gel sen,
Bir insaf eyle göster halını,
Sözlerime yoh!-deme,
Giz: Oğlan, gel burah ham-heyalını, Vurgununam men.
Sen bil ki, şenindir,
Meyer hil, mihek görmemisenmi?
Gözelim, 6şgim ezelden,
Yoh, yoh- dĞme yar,
Oğlan: Hurma dodağın derdime derman, (2) Vurgununam, ây meleyim, men.
Onlardan mene bir buse, canan, Gel-gel, gel-gel, gel-gel baharım,
Gel, sene gurban,
G iz : Dodaglanmı neylersen, oğlan, TĞz gel, tâz gel, tez gel, dildarım.
Meyer bece bal görmemisenmi? Gel, sene gurban.
G iz Uca boylu şuh oğlan,
Oğlan: Sen bizim elde bir nazlı dilber, (2) Çoh menebahma,
Bir de bĞle söz deyib,
Sebrim galmadı gaşını göster. Gelbimi sıhma.
G iz : Oğlan, gaşımı neylersen, meyer Bil, menim öz yanm var,
Yadigârı başınfxla.
Geceler hilal görmemisenmi?
Men ona söz vermişem
Ömrümün genç yaşında
Not: Bu mahnın Kerkük repartuarında "Hacı farac'ın kızışan" Düşme hĞç vaht,
sözler ile okunan varyantı mevcuttur. HĞç vaht bâle bir sevdaya, oğlan,
Ham-hayal : Boş hayal Gel-gel, payız vahdı bize gel,
Hil Mihek : Karanfil gel, toya, oğlan.
Bece-bal : Bal çeşidi
ti msmsmmsm
178 179
 ^Bl

Y A Y L IĞ I
G iz ; Anamdan bir yaylıg aldım,
AMAN OVÇU
Heç bilmirem harda saldım.
Maral ; Aman ovçu, vurma meni.
Sendedirse, ver yaylığı,
Yaylıg salar, a balam, ayrılığı, yar, yar can, Men bu dağın, ay balam, maralıyam;
Gözel oğlan ver yaylığı. Maralıyam, maralıyam,
Yaylıg salar ayrılığı yar, yar can,
Ovçu elinden, ay gülüm, yaralıyama
Gözel oğlan ver yaylığı.
Oğlan: Yaylığını tanı, ay giz. Ovçu : Çekilmez, yar, duman yerden,
Mende yaylıg hanı, ay giz?
Küserler,yar, uman yerden.
Kim dedi yaylıg mendedir?
Belke düşüb çemendedir, yar, yar can? Maralımı itirmişem,
Get, ahtartapyalığını. Gezerem, yar, güman yerden.
Giz: Ay kelekbaz oğlan, oğlan,
İnciyerem senden, inan, Maral : Ezizim, gel bağ ilen,
Çıhmasa yaylıg garşıma. Bahça ilen, a balam, bağ ilen.
Haber vĞrrem, a balam gardaşıma, yar, yar can
DĞdin meni aranda gözle,
Gözel oğlan ver yaylığı,
Yolun saldın, a gülüm, dağ ilen.
Heber verrem gardaşıma, yar, yar, can,
Gözel oğlan, ver yaylığı. Ovçu : Dolan gel, yar, bu dağ ilen,
Oğlan; Gurban olum göz-gaşına,
Gül-çiçek der budag ilen.
Gedib deme gardaşına.
Sene yahşi yar dâmezler
Sevgilinden gel incime.
Yaylıg mendedir gözel yar, yar can. Men ölsem, yar, bu dağ ilen.
Al sevgilim, al yaylığı.

Yaylıg Başörtüsü Güman Umut, ümit

Salmak Düşürmek Aran Yayla
Kelekbaz Hilebaz Yahşi lyi-güzel
V6rrem Veririm
wsâ
1 80 181
 e
AGACDA LEYLEK
Oğlan : Ağacda leylek yuva bağlar göder, (2)
G iz sĞven oğlan, hara ağlar geder?
Ay giz seven oğlan hara dağlar geder?
G iz : Men senin yarın dĞyilem, ay oğlan, (2)
Bahçada barın deyilem, ay oğlan,
Ay, bahçada barın dâyilem, ay oğlan.
Oğlan : Alışdım yandım, heberin yoh senin, (2)
MĞhri-vefadan eserin yoh senin,
Ay, mehri-vefadan eserin yoh senin.
G iz : Men senin yarın dâyilem, ay oğlan, (2)
Bahçada barın deyilem, ay oğlan,
Ay, bahçada barın deyilem, ay oğlan.
Hara ; Nereye
Möhr : Sevgi, muhabbet
182
KEKLİK
Ovçu : Keklik, keklik....
Keklik : Gel ovla meni.
Dağa, daşa gel govla meni.
Ovçu : Eşgin kemendin sal boynuma, (2)
Keklik : GĞce, gündüz gel ovla meni,
A balam, gel ovla meni,
A gülüm, gel ovla meni,
Ay ovçum, gel ovla meni. (2)
Ovçu : Keklik, keklik daşlan gezer, (2)
Keklik : Gelem, gelem gaşları gezer,
Ay yarım, gaşları gezer.
Ovçu : Adın, sözün düşüp dillere, (2)
Keklik ; Eşgim, sevdam başları gezer,
Ay yarım, başları gezer,
A gülüm, başları gezer,
Ay yarım, başları gezer. (2)
Ovçu : Gel, gel, gel, gel.
Ay menim maralım,
Keklik : Sensiz, sensiz
Gelmirgeranm,
Ay ovçum, gelmir, geranm. (5)
Ovlamak : Avlamak
Govlamak ; Kovalamak
183
 1 Oğlan : Sen bir gizil alma olsan,
NEYLERSEN
Sandığa girecek olsan.
Oğlan : Sen bir ganadlı guş olsan,
Men bir paslı açar olub, bala,
Göylere uçacag olsan,
Men de bir gığılcım olub, bala, Sandığı açsam, neylersen?

Seni yandırsam, neylersen?

Giz ; Sen bir paslı açar olsan,
Giz : Sen bir gığılcım olsan,
Meni yandıracag olsan. Sandığı açacag olsan.

Men bir ovuç darı olub, bala. Men bir gözel gelin olub, bala,
Yere sepilsem, nâylersen?
Sandıgdan çıhsam, neylersen?
Oğlan : Sen bir ovuç dan olsan,
Yere sepilecek olsan. Oğlan : Sen bezekli gelin olsan,
Men cüceli toyug olub, bala.
Sandıgdan çıhacag olsan,
Seni denlesem, nâylersen?
Men bir gözel oğlan olub,bala.
Giz : Sen cüceli toyug olsan.
Meni denleyecek olsan. Seni alarsam, nâylersen?
Men bir gözel ceyran olub, bala.
Düzlere gaçsam, nöylersen? Oğlan : Men bir gözel oğlan olub,bala,

Oğlan : Sen bir gözel ceyran olsan. Seni alarsam, neylersen?

Düzlere gacacag olsam, Giz Sen bir gözel oğlan olub, bala,
Men bir mahir ovçu olub, bala.
Meni alarsan, neylerem?
Seni ovlasam, neylersen?

Giz ; Sen bir mahir avçu olsan,

Meni ovlayacag olsan, i Gığılcım : Kıvılcım
Men bir gizil alma olub, bala, De n l em e k ; Kümes hayvanlarının vs. darı yemesi
Sandığa girsem, neylersem? Açar : Anahtar

184 185

NAZLI YARIM
O ğlan : Nazlı yarım, eyleme,
Bağrımı gan eyleme
Sen menimsen, men senin, gülüm.
Özge güman eyleme.
Giz : Özüne bah oğlanın!
Sözüne bah oğlanın!
Elbet Ğve gelersen, bala,
Gör sene men nĞylerem!
Oğlan : Yohdur menim tagetim.
Bir bele derd, gem çekim,
Sen kimi ay üzlüden, gülüm,
Men nece bes el çekim?
G iz Özüne bah oğlanın!
Sözüne bah oğlanın!
Elbet eve gelersen, bala.
Gör sene men neylerem!
Oğlan : Sen ol menim sevgilim,
Ay menim şirin dilim.
Bahçamızda gözlerem seni,
Menim şeyda bülbülüm.
Ge : Özüne bah oğlanın!
Sözüne bah oğlanın!
Elbet eve gelersen, bala.
Gör sene men neylerem!
186
DİLBERİM
Oğlan : Men gezirem çemeleri,
Dârrem etirli gülleri,
Çemende gül behanedir,
Gezirem nazlı dilberi.
Ah, gezirem nazlı dilberi.
Giz ; Gözel gızlann tacıyam,
B6ş gardaşa bacıyam.
Her ovçu ovlamaz meni.
Bu yerlerin turacıyam.
Ah, bu yerlerin turacıyam.
Oğlan : Goy bir bahım camalına,
Üzünde gara halına,
inan seni deyişmerem
Bütün dünyanın malına.
Ah, bütün dünyanın malına.
Giz ; Eyer sözün dâyil yalan,
Gönder 6lçi gelsin halan.
Bizim yörin adetidir,
BĞle olur gözel alan.
Ah, bĞle olur gözel alan.
Oğlan : Olum gözlerin gurbanı.
İncitme men tek oğlanı.
Ay gözel gız,arhayın ol.
Sabah gönderrem halamı.
Ah, sabah gönderrem halamı.
Oğlan : Ay gözel giz, arhayın ol,
Sabah gönderrem halamı.
Ah, sabah gönderrem halamı.
Giz : Gözel oğlan, gözleyirem.
Sabah gönder sen halanı.
Ah, sabah gönder sen halanı.
Turaç : Kuş
Arhayın ; Emin
187
 o HAL NE HALDIR? CEYRAN SEVGİLİM

Oğlan : irevanda hal galmadı, O ğlan: Bahça-bağda gezen giz,

O hal ne haldır, goşa düzdürmüsen? Sona kimi süzen giz,
D6 görüm ne haldır, goşa düzdürmüsen? Gara telin her yana
Daha mende hal galmadı,
Deste-deste düzen giz.
O hal ne haldır, goşa düzdürmüsen?
Gel-gel, gel-gel, ay giz,
G iz : Hal menim, yar menim, ihtiyar menim,
Halga ne borcdur goşa düzdürmüşem?!. BĞle, cĞyran sevgilim.
Yarım deyibdir, goşa düzdürmüşem. Dur gel, dur gel, ay giz.

Oğlan : irevanda gezen gelin, Bele, menim öz gülüm.

O hal ne haldır, goşa düzdüımüsen? Giz : Yolumda durma oğlan.
D6 görüm ne halıdr, goşa düzdürmüsen? Boynunu burma, oğlan.
Üreyimi üzen gelin, Mene herden söz atıb.
O hal ne halıdr, goşa düzdürmüsen?
Özünü yorma, oğlan!
G iz : Hal manim, yar menim, ihtiyar menim, Meni yoldan etme
Halga ne borcdur goşa düzdürmüşem?!.
B6le, Ğy cevan oğlan!
Yanm deyibdir goşa düzdürmüşem.
Gel meni incitme,
Oğlan : irevanda men işlerem,
Bâle, mehriban oğlan!
O hal ne haldır, goşa dürdürmüsen?
D6 görüm ne halıdr, goşa düzdürmüsen? O ğlan: Ne gözel gametin var.
Hançalımı gümüşlerem, Üzün ay kimi parlar.
O hal ne haldır, goşa düzdürmüsen?
Gözlerin şo'le çekib,
De görüm ne haldır, goşa düsdürmüsen?
Can Ğvimi alovlar.
G iz : Hal menim, yar menim, ihtiyar menim,
Halga ne borcdur goşa düzdürmüşem?!. Gel-gel, gel-gel, ay giz,
Yanm d6yibdir, goşa düzdürmüşem. BĞle ceyran sevgilim.
Dur gel, dur gel, ay giz,
İhtiyar : Yetl<i, söz hakkı Hançal ; Hançer
G oşa : Çift, çifte Irevan : Erivan Bele, menim öz gülüm.
Not: Kerkük repertuarında "Bu İnal ne haldır" sözleri ile okunan
varyantı mevcuttur.

189
188
 « o n sasnH i

G iz ; Mene söz atma, oğlan,

Gaş-göz oynatma oğlan,
Şirin-şirin danışıb.
Meni aldatma, oğlan!
Meni yoldan etme,
B6le, ey cevan oğlan!
Gel meni incitme,
BĞle, mehriban oğlan!
O ğlan; Gözümgalıbdırsende.
Gel gezek bu çemende,
Deyek-gülek, danışag
Bu gözel yetenimde.
Gel-gel, gel-gel ay giz,
B6le, ceyran sevgilim,
Dur gel, dur gel, ay giz,
B6le, menim öz gülüm.
Giz ; Sene menden yar olmaz,
Vefalı dildar olmaz.
Oğlanlar da deyerler;
"Gızda düz İlgar olmaz".
Meni yoldan etme,
B6le, ey cevan oğlan!
Gel meni incitme,
B6le, mehriban oğlan!
BİR DENESEN, BİR DENE!
Oğlan: Ay giz bir aç üzünü, na-na-nay, nay-nay-nay.
Görüm o gaş-gözünü, na-na-nay, nay-nay-nay.
Gel, mene naz eyleme, ay, na-na-nay, nay,nay-nay,
Y6re salma sözümü, ay, na-na-nay, nay-nay-nay,
Koro: Gel ona naz öyleme, ey, na-na-nay, nay-nay-nay,
Y6re salma sözümü, ây, na-na-nay, nay-nay-nay,
Giz: Get, gĞt, küsmüşem senden, na-na-nay, nay-nay-nay.
Oğlan: Gel, gel, gaçma sen menden, na-na-nay. nay-na-nay.
Giz: Banşmag isteyirsen, ay,na-na-nay, nay-nay-nay.
Mene gül derçemneden, ay, na-na-nay, nay-nay-nay.
Koro: Banşmağ isteyirsen,ay, na-na-nay, nay-nay-nay.
Ona gül d6r çemenden, ay, na-na-nay, nay-nay-nay,
Oğlan: Ay giz, gülü neylersen? na-na-nay, nay-nay-nay.
Özün gülden gözelsen, na-na-nay, nay-nay-nay.
G iz : Yoh, üzüm açmaram, ay, na-na-nay, nay-na-nay.
Mene gül dermesen sen, ay, na-na-nay, na-nay-nay,
Koro: Yoh, üzünü açmaz o giz, na-na-nay, nay-nay-nay.
Ona gül dermesen sen, ay na-na-nay, nay-nay-nay.

Boyun burmak: Boyun eymek Oğlan: At üzünden duvağı, na-na-nay, nay-na-nay.

Ş ö 'le Işık Görüm o al yanağı, na-na-nay, nay-na-nay.
Herden Bazen
Alov Alev
V6r elini elime, ay,na-na-nay, nay-nay-nay,
Mehriban Cana yakın, sevgi dolu Gezek çemeni, bağı, ay, na-na-nay, nay-na-nay.
Gamet Boy-bos
Dildar Sevgili
İlgar Söz

190 191
 mmmmm

Koro: Ver elini eline, ay,na-na-nay, nay-nay-nay,

Gezin çemeni, bağı, ay, na-na-nay, nay-nay-nay,
GELEN YAR
Oğlan: Ay naz ile gelen yar,
Giz : Örpeği gaytar mene, na-na-nay, nay-na-nay. Ayag şahla, sözüm var.
Sonra sözüm var sene, na-na-nay, nay-na-nay. Goy bir bahım doyunca.
Gözlerinde gözeim var.
Hey! Al yanaglı, gül yanaglı.
Oğlan: Men ki seni sevmişem, ay, na-na-nay-nay, nay-nay,
Men sene gurban.
Bir denesen, bir dene, ay, na-na-nay-nay, nay-nay. Bağrımı gan eyleme gel, sevgili canan.,
Yar, ay şirin dilli.
Koro: O ki seni sevibdir, ay na-na-nay, nay-nay-nay, Yar, ay ince belli. (2)
Bir denesen bir dene ay, na-na-nay, nay-nay-nay. G iz : El çek menden, amandır!
Fikrim sene eyandır.
G iz : Nece sevim, men seni, na-na-nay-nay, na-nay, Ne düşmüsen dalınxa
Menim, heyli zamandır.
Oğlan: Doğm deyirsen ye'ni?, na-na-nay, nay-na-nay, Oğlan: Hey! Al yanaglı, gül yanaglı.
Men sene gurban.
G iz : Hây deyirsen sevirem, ay, na-na-nay, nay-nay-nay, Bağrımı gan öyleme gel, sevgili canan.
Nişanlamırsan meni, ay, na-na-nay, nay-nay-nay. Yar, ay şirin dilli.
Yar, ay ince belli. (2)
Koro: Hey deyirsen, sevirem, ay, na-na-nay, nay-nay-nay, G iz : Razlyam men, er oğlan.
Get nişanla sen onu, ay, na-na-nay, nay-nay-nay, Elçini gönder, oğlan.
Oğlan: Bir il keçer, sĞvgilim,
Oğlan: Anamdan bir yadigâr na-na-nay, nay-na-nay. Toyunu 6der oğlan.
Barbağımda üzük var, na-na-nay, nay-na-nay.
G iz : HĞy! Bir il nedir, beş ay nedir.
Gel onu verim sene, ay, na-na-nay, nay-na-nay, Üç ay da yohdur,
Olginen mene nigâr, ay, na-na-nay, nay-nay-nay. TĞz toy Ğle, gezmeye gerarım yohdur.
Oğlan: Gel, ay şirindilli,
Koro: Mübarek olsun toyunuz! na-na-nay, nay-nay-nay, Gel, ay ince belli. (2)
Oğlan, giz oynayınız, ay, na-na-nay, nay-nay-nay.
Ayag sahlamag : Durmak sabretmek

Püeeeseaeses m#
192 193
GENİŞ YAYILMIŞ AŞIG
MAHNILARI
 NERG İZ
Söz: "Tahir ile Zöhre"
destanından alınmıştır.
Budur geldi bahar fesli,
Açılıbdır lala, Nergiz! (2)
Ağız sudur, dodag gaymag, (2)
Dilin batıb bala, Nergiz! (2)
Kesibsen aşigin yolun,
Gınbsan, ganaadın, golün. (2)
Tuti kimi ötür dilin, (2)
Dönübsen bülbüle, Nergiz! (2)
Uca-uca dağlar galdı.
Gülü solmuş bağlar galdı. (2)
Zöhre yanm ağlar galdı, (2)
Dur, sai meni yola, Nergiz! (2)

Not: Metnin şimdiki varyantında birinci kıt'aya aşağıdaki sözler ilave

edilmiştir
Elimi vermişem ele,
Canım gurban fitne-fele. (2)
Şedde kimi ince bele (2)
Tut golumdan dola Nergiz! (2)
Ay Nergiz.
Ay giz, ay giz, bala Nergiz.
Dodağların baltek dadır,
Gaşların adam aldadır, (2)
Zöhrenin gözü yoldadır, (2)
Nece gelim bele, Nergiz
Ay Nergiz,
Ay giz, ay giz, bala Nergiz,
Sen Tahiri küsdürmüsen, (2)
Gol-ganadın sındırmısan, (2)
Gelib yolun pusdurmusan, (2)
Nece geldim yola Nergiz. (2)
Ay Nergiz,
Ay giz, ay giz, bala Nergiz.

Tuti Papağan Fitne : Fesat

Şedde Burada ipek kumaş manasında Baltek : Ba Igibi
Dadır Tadıyor»» Sındırmak: Kırmak
Pusturmak; Tuzak kurmak

197
 NAZLANA-* NAZLAN A
NE GALDI
Söz:Aşık Eli
Bizden ayag kesen gözel, (2) Söz: Aşık Alı
Dur gel nazlana-nazlana. (2)
Geşt eyledin, bu dünyanı dolandın (2)
Aşiginden küsen gözel, (2)
Ellini aşırdın, yüze ne galdı?!.(2)
Dur gel nazlana-nazlana,
Bala nazlana-nazlana. Ayag getti, el yetirdi, diş yedi, (2)
Bahmagdan savayı göze ne galdı?!.(2)
Nakarat;
Sen gle nazlana-nazlana, Ne galdı? ne galdı?
Dur gel nazlana-nazlana. Bahmagdan savayı göze ne galdı?!.(2)
Hanım, nazlana-nazlana,
Ölüm hagdı, çıhmag olmaz emrden, (2)
Canım nazlana-nazlana.
İpek tora helge salma demirden. (2)
Men senin gedrini billem, (2)
Aydı, ildi gelib k6çir ömürden, (2).
Sensiz çetin d6yib-güllem, (2)
Sen gelmesen, özüm gellem, (2) Telesirik gören yaza ne galdı? (2).
Dur gel nazlana-nazlana, Ne galdı, ne galdı?
Bala, nazlana-nazlana. Telesirik gören yaza galdı? (2)
Nakarat....
Havaya bahıram lıava mehşuşdu, (2)
Aşig söhbet-sazsız olmaz, (2) Gezdiyim oylaglar yadıma düşdü. (2)
Göze! gelin nazsız olmaz, (2)
Bir gün dâyerler ki, Alı da köçdü, (2)
Dost arası sözsüz olmaz, (2)
Sındı telli sazı, tezene galdı
Dur gel nazlana-nazlana,
Bala, nazlana-nazlana. Ne galdı, ne galdı?
Sındı tâlli sazı, tezene galdı?
Nakarat...
Boyun uca, belin ince, (2)
Ne. kim sever seni mence? (2) Geşt Gezib dolanmak
Sen Eliden küsme b6ca, (2) Savayı Başka
dur gel nazlana-nazlana, Tor Tuzak
Bala, nazlana-nazlana. Helge Halka
Telesmek Acele etmek, heyecanlanmak
Not : Orijinalında koşmanın redifi "sallana-sallana" şeklindedir. Mehşuş Karışık
BĞca : Boş yere, İDoşu-boşuna. Sınmak Kırılmak

\m sm m
19 8 199
 NE BAG BİLDİ, NE DE BAGBAN TELLERİN
Söz: Aşık Elesker
Söz: Aşık Abdulla Cahan
Ay giz, senin ne ve’dendi
Seher-seher bağa girdim, (2) Kesilib gısa tellerin?
Ne bağ bildi, ne de bağban, (2) Kelağayı elvan, gıygacı,
El uzadıb bir gül derdim, (2) iJstünden basa tellerin.

Ne bağ bildi, ne de bağban, (2) Nakarat;

Senin o gara tellerin,
Bağın beresinden aşdım, (2) 0 telli, telli, tellerin.
Süsen-sünbüle dolaşdım. (2) Yel vura ese tellerin
Oynadım, güldüm, danışdım, (2) 0 telli, telli, tâllerin,
Ne bağ bildi, ne de bağban, (2) Bağnmı kese tâllerin.

Yanagların güldü, solmaz,

D6dim: bu bağ eceb yördi, (2)
Ohlasan, yaram sağalmaz.
Çiçekleri teze, terdi. (2) Gaşın cellad, gözün almaz,
Yanm mene buse verdi (2) Bağrımı kese töllerin.
Ne bağ bildi, ne de bağban, (2)
Nakarat...
Cahan deyer: ohum atdım, (2) Bağban ağlar bar ucundan.
Külli-alemi oyatdım. (2) Alma, heyva, nar ucundan,
Gül-çiçekden yüküm tutdum, (2) Eleskertek yar ucundan (2)
Ne bağ bildi, ne de bağban, (2) Batıbdı yasa tellerin.

Nakarat...

Eceb : Güzel
Bere : Çit, muhafazalık Not: Nakarat metni Geraylıya ilevedir. Son kıt'anın ikinci mısrası ori­
Ter : Taze jinalinde şöyledir: "Heste öler nar ucundan"
K ülli-alem : Bütün dünya. Ve'de : Söz
O yatm ak : Uyandırmak. Kelağa : İpek baş örtüsü
Alm az ; Elmas (kesici alet anlamında).

200 201
 CEYRAN
MARAL KİMİ
S öz: Semed Vurgun
Ceyran ayağını guş kimi üzüb, Söz: Aşık Hûsöyin Cavan
Yay kimi dartınıb, oh kimi süzüp, (2)
Yene öz sürünü nizamla düzüb, (2) Sevgilim,sen maral kimi (2)
Baş alıb gedirsen hayana, câyran.
Süzmeyi kimden öyrendin?
Ne gözel yaraşır Muğana ceyran,
Muğana cĞyran, Muğana ceyran^, Ay gabağa cigga teli (2)

Ezelden meylini salıb çöllere, Düzmeyi kimden öyrendin?

Behtini tapşırdın bizim ellere, (2)
O gara gözlerin düşdü dillere, (2) Ceyran kimi sehralarda, (2)
Dişlerin ohşayır mercana câyranl Keklik kimi gayalarda.
Ne gözel yaraşır Muğana câyran,
Sona kimi deryalarda (2)
Muğana c6yran, Muğana cĞyranl
Süzmeyi kimden öyrendin?
Bir mesel galmışdır ata-babadan;
"Uçarda turacdır, gaçarda ceyran". (2)
Men sevmişem Zernişanı,
Bir men deyilem ki, hüsnüne h6yran, (2)
Şöhretin yayılıb her yana, câyran! Onda var gülün nişanı.
Ne gözel yaraşır Muğana cĞyran, Saf elinle benövşeni (2)
Muğana cĞyran, Muğana cĞyran! Üzmeyi kimden öyrendin?
Ovçu, insaf ele keçme bu düzden,
O çöller gizini ayırma bizden, ayırma bizden Bulud almasın ay üzü, (2)
Goyma ağrı k§çe üreyimizden,
Hüseyin görsün dan ulduzu,
Gıyma öz ganına boyana câyran!
Ne gözel yaraşır Muğana ceyran, Humar-humar ala gözü (2)
Muğana ceyran, Muğana ceyran! Süzmeyi kimden öğrendin? (2)

Not: Son kıt'anm üçüncü nfiısraı orijinalinda şöyledir:

"Goyma öz ganına boyana ceyran". Ay gabag Ay yüz
H ayan : Hangi taraf C ıgga İnce kıvrımlı saç
M uğ an : Yer adı Z e rn iş a n Altınımsı
T apşırm ak: Emanet etmek Hum ar Mest, baygın
T u ra ç ; Kuş
H SH H M H
202 203
 BOYLANA-BOYLANA GELENDE
Söz: Aşık Hüseyin Cavan
S öz: Şâyda Eziz.
Azad bir giz girib bağa,
Bilirsenmi senden niye küsmüşem, (2)
Gezir boylana-boylana. (2)
Ala gözün sola-sağa (2) Bahmadın üzüme size gelende, bala,
Süzür boylana-boylana. (2) Bahmadm üzüme siz gelende.
Ona göre bu dostluğu kesmişem, (2)
Kitabı alıb eline,
Bahir her bir setirine, (2) Kem bahırsan üzbe-üze gelende, bala,
Atılıb Ğşgin gölüne Kem bahırsan üzbe-üze gelende.
Üzüb boylana-boylana, (2)
Kerem olub men oduna yananam, (2)
İçib eşgin bulağından,
Dostuna dost, düşmenine yamanam, bala.
Gezir Mecnun sorağında, (2)
Dostuna dost, düşmenine yamanam.
Ter gönçenin budağından (2)
Üzüb boylana-boylana, (2) Men arifem, işareden gananam (2)
Kelmeni başlayıb söze gelende, bala,
Gurban gaşın garasına,
Kelmeni başlayıb söze gelende.
Bah sinemin yarasına (2)
Düşüb eşgin belasına (2)
Şeyda deyer: heç derdimi bilmedin, (2)
Gezir boylana-boylana, (2)
Naz Ğyleyib, bir üzüme gülmedin, bala,
Açıb gönçe dehanın. Naz eyleyib, bir üzüme gülmedin,
Gumru tek zebanını. (2)
Ve'de verdin, ve'demize gelmedin, (2)
Cavan Hüseyin'in canını (2)
Ne danışdıg geze-geze gelende, bala.
Üzüb boylana-boylana, (2)
Ne danışdıg geze-geze gelende, (3)
Azad Özgür, serbest
Bulag Çeşme i şar e : İşaret
Sorag Haber Ganmak : Anlamak
Ter gönçe Yeni açmış gül Tovuz : Tavus kuşu
Gönçe dehan: Goncaya benzer gül, küçük ağız.

204 20 5
 B E Z E N M İS E N
ANA YURDUM Söz: Aşık Penah Penahov

Yene tovuz kimisen,

Söz: Aşık Penah Penahov Ne geşenk bezenmisen.
Geyib ağ köyneyini,
Örtüb al örpeyini.
Hezan bilmez bahar kimi Lalesen, süsenmisen.
Çiçeklenib ana yurdum, Ne geşenk bezenmisen
Ah, ne geşenk bezenmisen.
ana yurdum.
Aşigem ay üzüne.
Halgımızın zehmetyile
Telini yaya üzüne,
Dönüb gülüstane yurdum. Dolaşıb diyar-diyar
Ay ala gözlü nigar.
Görmedim tay üzüne.
Nakarat:: YĞne tovuz kimisen,
Ana yurdum, ana yurdum, Ne geşenk bözenmisen.
Ah, ne geşenk bezenmisen.
Ana yurdum, ey,
Gurbanam sana, yurdum, Mene et çare, gözel,
Gaşları gara, gözel.
sana yurdum, Vârerem öz canımı
Mehriban ana yurdum. (2) Senin tek yara, gözel
YĞne tovuz kimisen.
Ne geşenk bĞzenmisen,
Yaradırıg bu ellerçin, Ah, ne geşenk bözenmisen.
Gelbi temiz nesillerçin, Verip Ğşgin camını
Penah d6yir: hoş ilierçin Heyran ettin hamını
Yene aşig Penah'ın
Minnetteng sana, yurdum.
Coşdurdun ilhamını,
Ay giz, tovuz kimisen,
Nakarat... Ne geşenk bözenmisen.
Ah, ne geşenk bezenmisen,

Not: Kerkük repertuarında Abdulvahit Küzeçioğlu'nun "Ey kız tayus

kimisen" sözleri ile okuduğu varyantı mevcuttur.
Tovuz: Tavus kuşu
lO M S K %
206 20 7
 DO LA NA-DO LANA SENDEN AYRILA BİLMİREM

S öz: Penah Penahov Söz: Aşık Gurban Sadıkov

Bala câyran, ne gĞzirsen. Şirin dilli, gözel ceyran.

Dağı, dolana-dolana. (3) Senden aynla bilmirem.

Ne çekirsen üreyime Hallanna oldum heyran

Senden aynla bilmirem.
Dağı, dolana-dolana. (3)

Ala gözlü, nazlı dilber, Nakarat:

Mahmanım ol seher-seher, (2) Yardan aynla bilmirem,

Gülden aynla bilmirem.
Gir bostandan şamama d6r.
Tağı dolana-dolana. (3)
Seherin dan ulduzusan.
Aşigin söhbet-sazısan.
Çulluğunda hazır durum.
Bilmirem kimin gızısan,
Saz götürüb meclis gurum. (2)
Senden aynla bilmirem.
Bülbül kimi ceh-ceh vurum
Bağı dolana-dolana. (3) Nakarat...

Aşıg Penah sevdi seni.

Aşiginem nazlı sona,
İnan, s6vmez özgesini. (3) Goyma meni yana,yana,
Versin 6şgin badesini Rehm eyle Aşig Gurbana,
Sagi dolana-dolana. (2). Senden aynla bilirem.

Nakarat...
Mehman : Misafir
Tağ : Kavun, karpuz tarlası

208 209

O Y N A S IN
Söz: Aşık Gurban Sadıkov
Bulag üste çıhan gözel,
Ellerinde gül oynasın.
Maral kimi bahan gözel,
Oyna, ince böl oynasın.
Nakarat:
Ay g iz sen oyna, ince bĞI oynasın.
Ağ ûzünde, üzünde tel oynasın.
Ne garadır gözün, ay giz.
Bir güreşdir üzün, ay giz.
Tükenmesin sözün, ay giz,
Dodag gülsün, dil oynasın.
Nakarat...
Bahışında neler vardır,
Könlüm ondan haberdardır.
SĞven aşig intizardır.
Dur, sen oyna, el oynasın.
Nakarat...
Ay giz, s6yre çıhag yöne,
Gurban; neğme desin sene.
Benövşeni tah sinene.
Ağ üzünde tel oynasın.
Nakarat...
Rehm
Rübab
Püste
210
NAZİK ELLER
Söz: Aşık Gurban Sadıkov
Yene çaldı Rübabını
Nazik eller, nazik eller,
Açdı könül kitabını (2)
Nazik eller, nazik eller.
Nakarat:
Ay nazik eller, nazik eller,
Nazik eller, nazik eller,
Ağ bilekler, nazik eller,
Nazik eller, nazik eller,
Yanm gelir güle-güle.
Benzeri var gizil güle,
Kemer tahmış ince bele (2)
Nazik eller, nazik eller.
Nakarat...
Sevgilimin ağzı püste.
Dedi: "Aşıg bahşiş iste".
Birgültahdı sinem üste (2)
Nazik eller, nazik eller.
Nakarat...
Girib eşgin bağın gezdi,
Çemenin tağın ezdi.
Çiçek derdi gönçe üzdü (2)
Nazik eller, nazik eller.
Nakarat...
Ne incesiz, ne mehriban,
Neğme goşdu size Gurban.
Seven canım size gurban
Nazik eller, nazik eller.
Nakarat....
Acıma duygusu
Rebap (çalgı)
Fıstık
211
 RAST MUGAMININ TESNİFLERİ:

M A Y E Y İ-R A S T T E S N İF İ

Bülbülem özüm, bir gül isterem, a balam, (2)

Çekmeye cefa, a gülüm, harı neyierem?!..

Get dolangilen, hamsen henüz, a balam, (2)

Pühte olmağa, a gülüm, çoh sefer gerek.

Mürği-Gaf ile hemzeban olub (2)

Dövre galhmağa, a balam, balü-per gerek!

Zülfüne dedin dolan boynuna, (2)

Men adam çalan, a balam, man neyierem?!.. (2)

Ey nigâr, mene çare gılmasan.

Men senin kimi, a gülüm, yan neyierem?!. (2)

Not: "Gerek" redifli beyitler Ebülgasım Nebati'ye aittir.

Dolangilen: Gez dolan
Ham Olgun olmayan
Pühte Tecrübe
MürğI-gaf Çok yükseklerde uçan efsanevi kuş
Hemzeban; Hem sohbet
Balü-fer Kol-kanat.
Mar Yılan.
Ferağ Ayrılık

215
 DİLKEŞ TESNİFLERİ:
(İkinci Tesnif)
(Birinci Tesnif)
Ne vahtdıraynimışıg,
Söz: Mehemmed Fûzuli Yohsan yene yanımda,
Saf Ğşgini duyğunu
K Ey feragi-lebi-canan, ciğerim tıun etdin, (2)
B Çehreyi zerdimi hünab ile gülgûn etdin. (2) Gezdirem canırrKİa.

1 Nakarat: Nakarat:
Nece hüsn ile seni Leyliye nisbet gılayım, (2) Sensiz ötmeyibdir
Bllmeyib gedrimi, terki-meni-Mecnun etdin. (2) Menim birce anım da,
Çünkü senin eşgin,
Ciğerim ganini göz yaşına tökdün, ey dil, (2)
Vare-vare onu gülzüm, bunu Ceyhun etdin. (2) Bilirsen ki yurd, salıb
Üreyimde, çanımda.
Nakarat...

Ayrılıg gününde de
Ey Fûzuli, ahıdıb seyli-sirişk ağlıyalı, (2)
Bir vurur üreyimiz.
Eşg ehline ferah etmeyi ganun Ğtdin. (2)
Ele bil ki, ezelden
Nakarat... Goşa yaranmışıg biz.

------------------------------------------ Nakarat...
Hun : Kan
Zer d ; Sarı
Hünab ; Kanlı Yurd : İz
G ülgûn ; Gül gibi Salıb : Salmış
Gülzüm : Deniz Goşa : Çift
Cayhun : Nehir (Amur-Derya) Yaranm ak: Dünyaya gelmek, doğmak
S e y ll-s irIş k ; Göz yaşı

216 217
 RM G

ERAG TESNİFLERİ:
(Birinci Tesnif) İl(inci Tesnif
Dağların başın gışda gar alar, (2)
Keskin bahışlar, ay aman, ürekde galar, Bu dağın o üzünde,
Yar yann görmese, rengi saralar. (2) Maral otlar düzünde.
Nakarat: Men yanmı tanıram,
Gel, hoş avaz, saz kimi saz. (2)
Goşa hal var üzünde.
Gel, hoş avazlım gel, gel, sedef sazlım, gel.
Ay giz sazını saz ele, saz ele.
Nakarat:
Her gün gününü yaz ele, yaz ele;
A l sazı, çal sazı, çal sazı, eller oynasın. (2) Aman, nĞynim sevirem,
Araz derindir, suyu serindir. (2) Yanm, nĞynim, men sevirem.
Bir şirin dille, ay giz, gel, meni dindir. (2)
Nakarat: Bu dağdan aşmag olmaz,
Yasemenim, nazik tenim. (2) Narinci başmag olmaz.
Ey gözleri şehla, elalardan e'la.
Bir guru sözden ötrü
Dövran ne g ö ze l, ne gözel, ne gözel.
Canan ne gözel, ne gözel, ne gözel. Yarla savaşmag olmaz.
Ay dilbir, can dilber, can dilber, ey gözü şehla (2).
Nakarat...
Gün deyer gara, goymaz gar ala. (2)
Ay giz, üreyini üreyime çala. (2)
Bu mĞşe meşe deyil.
Nakarat:
Yasemenim, nazik tenim. (2) Gülü benövşe d6yil,
Gel bahan m, nazlı yarım. Vusal demi yahşidir,
Ey gözü şehla, ây gameti re'na.
Aynlıg peşe deyil.
Dövran ne gözel, ne gözel, ne gözel.
Canan ne gözel, ne gözel, ne gözel.
Nakarat...
A y dilber, can dilber, can dilber, Ğy boyu re'na,
Al sazı, çal sazı, çal sazı, eller oynasın.
Başmag Ayakkabı
Vusal Kavuşmak
Araz Nehir Dem Nefes
Şehla Gözlerin kayarak bakışı
Re'na Güzel

218 219

MAHUR TESNİFLERİ:
(Birinci Tesnif)
Söz: Molla Penah Vagıf
Her ne desem incime sen sözümden, gülüm,
Serhoşunam yoh heberim özümden.
O serv gametin getse gözümden, gülüm,
Sanasan ki, heşrü giyemetimdir.
İi<inci tesnif
Söz: Ebülgasım Nebami
Nisbet sene, ey şuh, Züleyha ola bilmez.
Bu işvede, bu gemzede Leyla ola bilmez. (2)
Ahuyi-Hüten senden alırterzi-nigâhı, (2)
Gülbergi lebin tek güli-hemra ola bilmez. (2)
Nakarat;
Etmen gözünü nerglsi-şehlaye beraber, (2)
Zülfi-siyahin tek şebi-yelda ola bilmez. (2)

Nakarat: Can negdine bir buse kerem gıl, seni tan,

Çekerem nazını, ay giz, Dehi deme: "El çek ki, bu sevda ola bilmez". (2)
Besdir, meni görcek mene cünûn kimi bahdın"*, (2)
Ne geder naz bacarsan.
İndi dehi Mecnun mene hemtay ola bilmez. (2)
Nazlanıb naz elemek
Nakarat:
Tehrini bil, az bacar sen.
Çoh eşge düşen aşigi-biçareni gördüm, (2)
Gurban ollam sazına.
Hâç biri Nebami kimi şĞyda ola bilmez. (2)
Sohbetine, sazına.
Sesine, avazına.
Not:^ Bu mısra orijlnalında şöyledir: "Bes ki, meni görcek mene
Bağlamışam din-imanı zülfüne, bala, vehşi kimi bahdın".
Hütan : isim
Menim kimi heyran hanı zülfüne? Nigâh : Bakış
Topşırıb gĞdirem canı zülfüne, bala, Gülberg : İnce
Leb : Dudak
Yahşi şahla, sende emanetimdir. Güll-Hemra :
Şebi-yelda: Kışın en uzun gecesi
Nakarat... Negd : Peşin
Tan : Tanrı
Bes : Yeter
Görecek : Görünce
Not: Nakarat sözleri şiire ilevedir. Cünûn : Divan, deli
Hemtay : Eş, ekran
Serv-gamet : Boy pos
Şeyda : Perişan hal
Heşrü-gıyamet: Mehşer günü

220 221

üçüncü Tesnif
Evvelden gerek sevgili yarım sen olaydın;
Bağım, çemenim, güllü bahanm sen olaydın.
Olmaz bele gamet, bele gerdan, bele sine, (2)
Beh! beh! Ne deyim, şükrü Hudanın keremine!
Beh! beh! beh! Ne dĞyim, şükrü Hudanın keremine!
Beh! beh! Ne deyim, şükrü Hudanın keremine.
Zülfün gohusun çoh dilerem canıma gelmez,
Rehmin meğer ol hali-perişanıma gelez.
Bilmem ne olub nazlı nigâr yanıma gelmez.
Can çıhdı Hudaya, ne deyim bele geline!
Behibeh! Ne deyim şukrü-Hudanın kerimene! (2).
Not: Birinci beyit, Bülbül'ün derlediği Azerbaycan halk mahnılarında
şöyledir; "Hezr eylemişem, sen kimi bir yarım olaydı.
Bülbül çemenimde güli-gülzarım olaydı"
Beh-beh: Bir şeyi tarif etmek, takdir etmek için söylenen edat.
222
Dördüncü Tesnif
Söz: Aşıg Elesker
Seher-seher bağda gezen nazenin, (2)
Destinle gönçeni üz, gadan alım? (2)
Süsenden sünbülden, lale nergizden (2)
Siyah tellerine düz, gadan alım! (2)
Nakarat:
Nazlanıb-nazlanıb özünü öyme,
Ele süzgün bahıbgelbime deyme,
Yaralı könlümü sen gel incitme,
Goyma sinem üste köz, gadan alım! (2)
Aşıg Elesker'in gedrini bilsen, (2)
Ağladıb, çeşminin yaşını sil sen (2)
Eger gedem goyub bir bize gelsen, (2)
YĞrin var göz üste, gez gadan alım! (2)
Nakarat...
Not; Nakaratın üçüncü mısraı orijinalinda şöyledir:
"Yaralı könlüme, gözel, daş döyme".
Nazenin Nazlı
Dest El
Üzmek Dermek
223

Beşinci Tesnif
Söz: Aşıg Cefer
Eşgin göylerinde uçan bir guşam,
O şen bahışlara heyran olmuşam.
Ey dilsiz könlümü ovlayan göze!,
Seni küsdürmüşem, peşman olmuşam.
Nakarat:
Ayrhg yamandır, men nece dözüm? (2)
Sen gelen yollarda galıbdır gözüm.
Gınayan olmasa, senin dalınca
Gapınıza geder gelerem özüm.
Bilirem ki, eşgimiz sefasız olmaz,
Bilirem ki, sevgilim vefasız olmaz.
Dözerem yolunda her çetinliye,
Mehebbet gussesiz, cefasız olmaz.
Nakarat...
Dözmek Dayanmak, sabretmek.
Dal Arka.
Gınamak Ayıplamak
Gusse Keder, gam, dert
224
MÜRGİ - SEHER
Geldi bahann hoş sefası.
Alemi tütdu ziyası.
Sehni-gülüstanda ucaldı
Bülbüli-şeydanın nevası,
balam, hey, nevası,
gülüm hey, nevası.
Sen de çiçeklendir heyatın baharını.
Gel ohu bülbül tek azadlıg şüarını,
Mehv ele her yârde sitem rüzgarını,
balam, al seadet,
gülüm, al seadet.
Dinle bülbülün sesini,
Gehremanlıg neğmesini.
Zövg alıb gülşenin neş'esinden
Ruhe v6r ş6n sesinle teravet.
balam, hey, teravet,
gülüm höy, teravet.
Çoh eziz bir şey vetenden,
Gov bütün harı çemenden,
Gırmasın bir çiçek yasemenden.
Sehni-gülüstanımıza esmesin hezan,
Bayrağımız dalgalanıb olsun hökmran,
Zülmden aleme gerek galmasın nişan
Kainatda hökm sürsün tek edalet,
Mevh edilsin yâr üzünden daime her heyanet:
balam, her heyaret,
gülüm, her heyaret.
Not: Mahnın ezgisi "Mahur" Mugamı (makam)nın esas şü'belerinin
perdelerine istinad ettiği için, hemde mugamın tesnifi gibi okunur.
Ziya Aydınlık, güzellik
Neva Ses
Şüar Özgürlük
Teravet Tazelik
Sehni-güllstan: Gülistan sahnesi
225
 ŞUR MUGAMININ TESNİFLERİ:
İkinci Tesnif
MAYEYİ - ŞUR TESNİFLERİ
Burdan bir ceyran keçir,
(Birinci Tesnif) Keçir, nigâran keçir.
Sevgilim gel görüşek,
Azerbaycan elindensen ay gözel,
Vaht ötür, zaman keçir.
Şaneler yan durub telini bezer,
Şaneler telini ne geşeng bezer. Nakarat:
Hesretin çeken aşigler, Garagöz yarım menim,
Sevgi bağında gezer, Ehdim, İlgarım menim,
Ne gaydadır gözellerde Sensiz yaşaya bilmerem,
Sevdiğine naz eyler, gözel yarım? Sensen baharım menim.
Sevgi bize ezeldendir, ezelden.
Güngeler batar geder,
Men dönmerem senin kimi gözeiden,
Durnlar gatar gâder.
Men sĞvirem öz yarımı ezelden,
Vefalıya can gurban
Aynimaram onun teki gözeiden.
Tar çalan çalsa, "Şur" u "Şehnaz" eyler? Bivefa atar geder.

Ohuyan ohusa, hoş avaz eyler. Nakarat...

Ne gaydadır gözellerde s6vdiyine naz eyler?
Men aşig bir canana,
Bağlar içinde gezişib söhbet eyler, saz eyler.
Bir cana, bir canana.
Gel, gel, gel, gel, ay gözel, (2)
Her yetene can verme.
Men sevirem öz yanmı ürekden,
Canı ver bir canana.
Deste tutdum dağlardaki çiçekden.
Nakarat...
Şane Tarak
Gayda Adet Nigâran Tedirgin
Şur Azerbaycan Musikîsinde makam Vaht Vakit, zaman
Şehnaz Türk Musikisinde makam İlgar Söz, ahd
Teki Gibi

226 kmm
227
 ŞUR-ŞEHNAZ TESNİFLERİ:
üçüncü Tesnif
(Birinci Tesnif)

Bahçada güller, her yan

Söz: Bahtiyar Vahapzade
Çiçek açmışdı elvan.
Garşıma çıhdı bir oğlan,
Derdime elac ondan.
insan oğlu ezelden eşge yar olmuş.

Sevgi olan ürekde ilk bahar olmuş. Yandım aman,

Gaşı keman.
Sevenlerin gısmeti goca dünyada

Sevine olmuş, gem olmuş, intizar olmuş. DĞdi: şirindir sözlerin,

Canımı alır gözlerin.
Yoh-dĞme mene dözmerem,
Üreyimi yahsa da oda hesretin, Elimi senden üzmerem.
Ezabı da şirindir ilk mehebbetin.
Gel, gel, gel gözelim
Hara getsem, ey gözel, gedir menimle
İlkim, ezelim sensen.
Üreyimin başında senin suretin. Men sevdim.
Seni sâvdim.

Men sevdim seni gelb ile,

Eşgimi getirdin dile.
Men yan sevdim gelb ile,
Eşgimi getirdi dile.

^ la c İlaç
Dözmek Sabretmek
El-Üzmek Umudu kesmek

228 229
 msmsmsmsmsmmsmsmoKm
"t

üçüncü Tesnif
ikinci Tesnif
Yanm gözeller hası, ay aman, aman,
Gel inad etme bele sĞvimli dilberim,
Hoşdur mene cefası.
Yollannı gözleyir intizar gözlerim. Yara bir köynek aldım, ay aman, aman,
Gülebatın yahası.
Nakarat:
a......................
Gel, gel, gadan-belan men alım yar. ay aman, aman, gülebatın yahası.
Sensiz gülmez eşgim, amalim, yar.

Gel yada salma dilber, ây vefadar, Gülem, güle nâylerem? ay aman, aman.
Güle hidmet 6ylerem.
Unud kâçenleri her nedir,
Öz yarımı versinler, ay aman, aman.
Gelbine deymişem, yar, bilirem, yar.
Özgesini nâylerem.
Bilirem her günah mendedir. (2) a......................
Gelbim, gözüm, yar, yene şendedir. (2) ay aman, aman, özgesini neylerem.

Laylasmı dinle, gel, sulann sevgilim, Aşıg her sözü biler, ay aman, aman,
Seyrine çıhag birge baharın sâvgilim. Eyrini, düzü biler.
Derdimi yara deyin, ay aman, aman,
Nakarat... Elacım özü biler.
a.......................
ay aman, aman, Ğlacım özü biler.
intizar : Beklemek
Amal : Hedef
Birge : Birlikte, beraber Gülebatın
Not: Sözkonusu bu tesnif "Şurtesnifi" adı ile okunmaktadır. Hidmet Hizmet
"Şur-şehnaz"ın ikinci tesnifi, "Zeminhara tesnifi", "Segâh tesnifi” Özge Başka, başkası.
(üçüncü tesnif) Sanatçı İslam Rızayev'in repertuanndan alınmıştır.

231
230
BAYATI - GACAR TESNİFLERİ:
İkinci Tesnif
(Birinci Tesnif)
Bir guş gelir Terlerden, (2)
ikisi bir boyda gezen gözeller, (2)
Keten (ay) köynek, al gerden. (2)
Toyda, mağarda süzen gözler, (2)
Senden mene yar olmaz, (2)
Her söze bir söz düzen gözeller,
Meni (ay) goydun sergerden. (2)
Adı dillerde gezen gözeller.

Nakarat: Gel-gel, ahu balası, (2)

Eyvana çıhdım, gördüm yar gelir, (2) Her derdimin devası. (2)
Dağlar maralı o maral gelir (2) Desmal getir gül apar. (2)
Başma örtüb hara şal gelir, Helvetdir bağ arası. (4)
Yanağı üste gara hal gelir.

Aşıg gerek deye sözün düz-düze, (2)

Üçüncü Tesnif
Aşıglar kimi bahar göz-göze, (2)
Hörüklü saçlar tökülsün dize. Aşigin çohdur senin (2)
Herden bir üzler deysin üz-üze. Kirpiyin ohdur senin. (2)
Nakarat... Yolunda can üzürem, (2)
Heberin yohdur senin. (2)
Gel cevanlıg, gel verek el-ele, (2)
Yeller esende deysin tel-tâle,(2) Gel, gel, ahu balası. (2)

Govuşag ömre-nece sel-sele, Her derdimin devası (2)

Gelek üz-üze-nece gül-güle. Desmal getir, gül apar, (2)

Helvetdir bağ arası. (2)

Mağar Çeşitli törenler için kurulan büyük çadır Terter

Hara İpek kumaş Sergeden ; Avare, perişan
Hörük Örgü Desmal ; Mendil
Herden Bazan Aparm ak : Götürmek
Cevan Genç, dinamik, delikanlı H elvet : Tenha
Can üzm ek ; Candan geçmek

232 233
 Dördüncü Tesnif

ŞİKESTEYİ - FARS TESNİFİ

Eşgin oduna galannam,

Yar başına dolannam.

Gedirem, gedirem, heberin olsun, (2)
Eger menden ayn gezsen,
Gümüş piyaleler m6y ile dolsun, ay dilber. (2)
Viran ollam, talannam.

Nakarat; Nakarat...

Yar gülü tele bağlar. Yâri ha, yâri ha, küsmüşem sender), (2)

Kemeri bele bağlar. Ayrılıg şerbetin içmişem senden, ay dilber (2)

Bülbül öter gül açar,

Var ol seni bele bağlar. Sen bir serv ağacı men bir göyerçin, (2)

Ezel gonmuş idim, uçmuşam senden, ay dilber. (2)

Hay sahram oyanmır,

Derde-geme boyanmır, Nakarat...

Düşmüşük eşgin oduna, Yen ha, yeri ha, i<ûsmüşem senden, (2)
Men yanıram, o yanmır. Ayrılıg şerbetin içmişem senden, ay dilber (2)

Nakarat...

P iyale : Kadeh
G alannam : Kalırım S erv ; Servi ağacı
T a lannak : Dağılmak
Hay : Feryat, figan

234 235
 n m m s flo ı

ZEMİN - HARA TESNIFI SEMAYİ - ŞEMS TESNİFİ

Gül üzlü yarım, nazlı nigârım,

Vurgunam sene ey şuh bahanm. Gülşende feğan Ğyler iken bülbüli-şeyda,

Gül bülbüle, bülbül güle, gül hare dolaşmış. (2)
Al yanağın derdime dermandır, yar,

Könlüm evi hicrinle virandır, yar.

Gül gülünden ayn, (2)
Nakarat:
Bülbülünden ayrı,
Odlanır ürek. Heçyaşarmı ayrı?!.

Sensiz Ğy melek, gel, gel, intizardayam.

Gel, dĞyek-gülek, gel, gel. Meydani-mehebbetde gezer sen kimi şeyda,

Bir tamaşadır o çatma gaşlar, Dil dilbere, gül berk ile gülzare dolaşmış. (2)

O gül yanaglar, süzgün bahışlar.

Ey hebibi - men, (2)

Can gurbandır senin Laçın yerişine,
Ey tebibi - men.
Ceyran bahışına, dilber gülüşüne.
Ey refigi - men.
Gözeller içinde nazlı sonasan, sona.

Var olsun senin tek gözel besleyen ana.

Nakarat...

Dil Yürek
Tamaşa : İzlemek, seyretmek Berk Sıkı

236 237
 B M H O M O aO m

SARENC TESNİFLERİ:
HİCAZ TESNİFİ
(Birinci Tesnif)

Söz: Mehemmet Fuzuli Men aşigem ay gözler,

Ülker gözler, ay gözler,
Can verme gemi-âşge kim, eşg afeti-candır, (2) Yorulub, maral kimi
Eşg afeti-can olduğu meşhuri-cahandır. (2) Yorgun düşen ay gözler.

Nakarat:

Yahşi görünür sureti mehveşlerin, amma (2) Ay gözler, ay gözler,

Yahşi nezer etdikde serencamı yamandır. (2) Ülker gözler, Ay gözler.
Körpe bir maral kimi
Yorğun düşeri ay gözler.
Eşg içre ezab olduğun ondan bilirem ki, (2)
Her kimse ki, aşigdir, işi ahi fegandır. (2) Başına men dolanım,
Men dönüm, men dolanım.
Könlümün arzusudur,
Könlünde men dolaanım.

Nakarat:
Ay dolanım, gel dolanım.
Başına men dolanım,
Könlümün arsuzudur,
Mehveş : Yüzü ay gibi Könlünde men dolanım.
Serencam; Nihayet, akibet

238 239
 İkinci Tesnif
DEŞTİ TESNİFLERİ:
Bağa girmerem sensiz,
Gülün dermerem sensiz. (Birinci Tesnif)
Bağda guzu melese,
Bil ki o, menem sensiz, Söz: Seyyid Ezim Şirvani

Nakarat:
Geminden gönçe tek dil gane döndü,
Dilberim, dilberim,
İşim bülbül kimi efgane döndü.
Gel-gel, ahu balası,
Yaman göz yahşi deydi vesli-yare.
Gel-gel, dağlar arası.
Visalim möhneti - hicrene döndü.
Ceyranım, teriamm,
Perişan, tirebeht, aşuft halem, bed halem.
Gel-gel, ahu balası,
Uca dağlar lalası.
Günüm ol zülfi-müşgelşane döndü.

Bu dağda bir maral var. Regibi-bülheves megsude yetdi, (2)

Başında tirme şalvar, Dili-S6yyid cefadan gane döndü. (2)

Adı çıhıb yadımdan,

Üzünde gara hal var.

Nakarat... Not; Beşinci mısra sonunudaki "Bed halem" sözü metne ilavedir.
Vesli yar Yara kavuşmak
Tlrebant Bahtı kara
Aşüfte Perişan
Not: İkinci Tesnif te, birinci Tasnifin ezgisi ile okunmaktadır. Bed hal Malı harap
Terlan : Yırtıcı kuş Müşgefşane; Hoş kokulu
Tirme şal ; İpek şal Bülheves : Havada uçan

240 241
 ikinci Tesnif Üçüncü Tesnif

Senin eşgin meni getirdi dile, Bağda bülbül ohuyor,

Sanki aşig olub bülbül bir güle. Özün güle tohuyor,

Yanağın gül butası.

Seni sevdim, hesret çekdim (2) Lebin enber gohuyur.
Könül verdim men senin tek gözeli,
Eşgimi tezele, amma tĞz ele Nakarat:
Bu aynlığın ömrünü az ele. Vefahsan gözelim,
Bu Ğhtibar ki sende var.
Eger menden ayrı gezib-dolansan.
İnan mene, sĞvgilim,
Meni öz eşgine bigâne sansan:
Sensen menim öz gülüm.

Odtutaram, alışaram, hem yanaram men,

Zenehdanın fıaldı yar,
Zennetme ki, İlgarımı danaram men, yar
Dil-dodağın bakJı, yar,
Unuda bilmerem, sensiz men güimerem.
Şendeki bu gözellik
Özüme gelmerem, başgasına men könül vermerem.
Aleme ses saldı, yar.
Eşgimi tezele, ömrümü yaz ele, azca naz ele.
Bu ayrılığın ömrünü az ele.
Nakarat...

Senin tek : Senin gibi

Bigâne : Yabancı Enber : Hoşkoku
İlgar ; Anlaşma, söz Zenelıdan: Gamze
Danmak : İnkar etmek

m m sm â 243
242
 Dördüncü Tesnif

Söz: Eliağa Bakır Beşinci Tesnif

Sene men gözlerimi gurban edim,
Gurban 6dim, gurban 6dim, Gözelim, gelbimle bağlıyam sene,
Her kesi eşgim ile heyran edim, Eziyyet vârermi seven sevene?!
HĞyran edim, heyran edim.

Nakarat; Nakarat;
Başına goy dönüm,
Yandırdın gelbimi yaman,
Goy dönüm, dolanım men,
Ey ğaşlan keman.
Kuyini şem'i-seher cövlan âdim,
Meni derde salan, yar,
Cövlan âdim, cöevlan âdim.
Sensiz yaşaya bilmerem.
Eşidende o şirin sohbetini,
Ey sâvgili canan.
Söhbfeni, sohbetini,
Gelbe negş elemişem suretini, Saf âşgime inan.

Suretini suretini.

Seni görmeyende fenadır halım,

Nakarat;
N4ce de gör üreyim, intizarda goyma, gel gadan alım
Gör üreyim darda galıb,
Kuyini şem'i-seher cövlan âdim, Nakarat...
Cövlan âdim, cövlan âdim.

Kuy : ı^-Sevgilinin yaşadığı yer

Şem 'i-seher : Sabah vakti
Cövlan ; c-Dalaşmak

Hm
244 245
 ARAZBARI ARAZBARI

(Birinci Varyant) (İkinci Varyant)

Gözeller bağda gezerler.

Ömrün gülün üzerler.
DĞdim: ey gül, bele sallanma, Özlerin b§le bâzerler
Burda, bele yahşi var, yaman var. Bir 0 yandan, bir bu yandan, ay zalim. (2)
Dedim: ey gül, gadan men alım,
Dedi: Sebr âyle zaman var, ay zalim. (2) D6dim: 6y gül, hemdemin kimdir?
D6di: mene hemdem bir bülbüldür.
GözIler bağda gezerler, DĞdim: 6y gül, hare yalvarma.
Ömrümün gülün üzerler, D6di: menim işim müşgüldür, 6y zalim. (2)
Bir 0 yandan, bir bu yandan.
Burda b6le bir gaşı keman var, ay zalim. (2) DĞdim: ay giz, gözel ay giz, bele nazlanma,
Dedi: oğlan, igid oğlan, nazım özündendir.
Gizil gül dermeyenler. Dâdim: ay giz, gözel ay giz, meni yandırdın.
Deste-deste sermeyenler, D6di: oğlan, yanan oğlan, gözün özündendir,
Vefalı yar görmeyenler. Ay oğlan, gözün özündendir.
Demesin mende iman var, ay zalim. (2)
Ferhad olub dağı dellem, (2) DĞdi: oğlan, goy yaz olsun, güller açılsın,

Şirinim, sende güman var, ay zalim. (2) Bele, b6le, yaz olsun, yar yara govuşsun.

Not: Bülbül’ün okuduğu son kıt'a Zerb mugamının (Uzun Hv) saz
Not: "Arazbarı" Zerb mugamı "Şur"a tekabül ettiği için bu bölümde bölümü ezgisi ile okunmaktadır.
verilmiştir. Hemdem: Hem sohbet

_______________
246 247
 fT

RAHAB MUGAMININ TESNİFLERİ:

(Birinci Tesnif) BAYATI-KÜRD MUGAMININ TESNİFLERİ:
Vurma dehi o zülfi-perişanına şane
Salma meni gane, (2)
Sen helgeyi-zenciri mene Ğyleme hane,
Gesd etme bu cane. (2) B A Y A T I K Ü R D T E S N İFİ
Goyma düşe ol gül, üzüne zülfi-siyahi
Kim, dutmaya mahi (2)
Çün, Ay dulular şuriş, düşer mülki-şahane. Bahar oldu, yöne güller
Ey mahi yegâne. (2) Açıldı destebe-deste,
Hezanoldu,gış6yyamı
İl<inci Tesnif Gelib bülbül damag üste.
Men gurbanam nazlı yara, (2)
B6zek verib, zülfün dara, (2)
Güzanm düşdü gülzara,
Seni men çohdan sâvirem.
Mene sen eyle bir çara. Bahıb gördüm eceb güller
Naz ile, naz ile bahma mene. BeĞyni sureti-ziba
Şirin dilli, gözü gara. (2)
Ki, şeh düşmüş yanag üste.
Naz öyleme men tek yara, (2)
Gel sen mene 6yle çara. (2)
Gülle-güle alma canım,
Ollam-ollam senin yann.
Naz ile, naz ile bahma mene.
Şirin dilli, gözü gara. (2) Hezan: Güz
Ğyyam: Dönem devir
Mah: Ay Damag: Neş'e
Şuriş: İsyan Güzar: Yol
Bezek: Süs Be6yn: Sureti,
Mentek: Benim gibi ZIba: Güzel
Şeh: Şebnem

2 48 249
 BAYATI-ECEM TESNİFİ
SEGAH MUGAMININ TESNFLERI:
Senden gözelim,
Etmem gil6y men,
MAYEYİ-SEGÂH TESNİFİ
Etsem düşerem, bala,
Dilden-dile men. (Metni bayatılardan alınm ıştır.)
Nakarat;
Sen bir gel bize. Endim bulag başına,
Zülfün tök üze. Bir giz çıhdı garşıma.
Gör heç deyerem, SĞvda nedir bilmezdim.
Birce tĞle men.
0 da geldi başıma.
Bir bülbül idim,
Uçdum çemene. Nakarat;
Düşsem gonaram, bala Gel, gözelim, gel sĞvgilim,
Gülden-güle men.
Olum gözün gurbanı,
Nakarat;
Menim azad yetenimde
Gedip gâceler
Ay giz, sene tay hanı?!.
Eğyar He gezme,
Goyma sübh eyleyim
Ulduz dönüb Ay olmaz,
Ahu-zar ile men.
Gış gĞtmese, yay olmaz.
Goy subh âtmeyim bala,
Yüz ah ile men. Könül s6ven gözele
Gözellikte tay olmaz.
Not: Bu sözler "Şur tesnifinde de okunur. Orada metni bu kıt’a
tamamlamaktadır.
"Dolannam boynuna Nakarat...
Pervane kimi,
Yanaram oduna, Bayatı: Mani.
Dönerem güle men”. Azad: Özgür.
Giley: Şikayet Tay: Eş, denk.
Eğyar: Rakip Yay: Yaz
Subh: Sabah

250 251
MAYEYİ-ZEBUL TESNİFLERİ: İkinci Tesnif

(Birinci Tesnif) Yar b§lin ince, leblerin gönçe,

Söz: Hanende Hacıbaba Hüsâyinov Aşigi-zann sevdası, sensen. (2)

Bir göyerçinsen, tĞli çin-çinsen, (2)

Ahu gözünü gördüm (2)
ahuler arasında, (2) Güllü gülzarın şĞydası sensen. (2)

Durmuş o meleksima (2)

Hoşdur gelişin, hoşdur gülüşün, (2)
mehruler arasında. (2)
Od salır cana, terlan yerişin. (2)
Nakarat: Satalı ömrün me'nası sensen. (2)
Ey badi-seba, açma,
Ey badi-seba, açma, Görenden beri seni, 6y peri.

Gâysuyi-teri-zülfûn, Meftun olmuş divane könlüm. (2)

Könlûm guşu eylemiş Sen her gelende, nazla gülende, (2)
GĞysuler arasında. (2)
Hesretle çıhır sĞyrana könlüm. (2)
Sehrayi-Huten mişkin (2)
Şehladır gözün, şirindir sözün,
Sevmez dili-divane, (2)
Eglımı aldı o lale üzün. (2)
Duydum senin öz etrini (2)
Termüler arasında. (2) Sensiz göründü virane könlüm. (2)

Geldi nazlı yar, köçdi intizar.

Nakarat...
Cavan ömrümün baharı güldü.
Mehru: Güzel yüzlü
Göysu: Saç
Ter; Taze
Şeyda: Delicesine aşık olmak
Hutan: isim
M işkin: Perişan
Termü:

252 253
 SEGAH TESNİFLERİ:
İkinci Tesnif
(Birinci Tesnif)
Ne haletdir ki, men düşdüm,
S öz: Mehemmet Fuzuli Ne ister, bilmedim canan.

Meni candan usandırdı, cefadan yar usanmazmı?

Hebibim gel,
Felekler yandı ahimden, muradım şem'i yanmazmı?
Tebibim gel,
Gemü-Ğşge Ğdek derman. (2)
Nakarat:
Şebi-hicran yanar canım, töker gan çeşmi-giryanım,
Meni dövri-felek goymuş
Oyadar helgi efganım, gara behtim oyanmazmı?
Biyabanlarda avare.
Gara behtim oyanmazmı 7

Güli-rühsanna garşu gözümden ganlı ahar su, Hebibim gel.

Hebibim, fesli-güldür bu, ahar sular bulanmazmı? Tebibim gel,

Gemû-hicre edek çare. (2)
Nakarat...

Not: Bu tesnif Hanende Veli Mehemmedov'un repertuarından tesbit

edilmiştir.
Şem: Mum Halet: Hal vaziyyet, turum
Şeb: Gece Gemü-eşg: Aşk derdi
Giryan: Göz yaşı Dövri-felek: Zaman, devran
Efgan: Perişan BIyaban: Çöl-sahra
Rühsar; Çehre Gemü-hicr: Ayrılık derdi
Hebib: Dost, sevgili

___________________________________________________________
25 4
255
 mmsm

FUZULİ TESNİFLERİ:
üçüncü Tesnif
(Birinci Tesnif)
PĞyman Ğtdik ilk baharda,
Söz: Mehemmet Fuzuli
Vefa, e'tibar dedik,
FĞzayi-Ğşgi çün gördüm, selahi-eglden dürem,
Şahid olsun goy bu eşge
Meni rüsva görüb, Ğyb etme, ey naseh ki, me'zürami
İlk bahar, -dĞdik,
Eger çaki-giriban âylesem me’n eylemen, çün men
Könlüm arzular seni, (2) Metai nenkden ari, libasi-ariden ürem.
Ey ömrümün gülşeni, (2)
Menü sehrayi-vehşet, menzil ötmem afiyet küncün,
Gel gezek goşa y6ne Esiri-dami-zûlmet olmazam, çün talibi-nurem. (2)
Bu çölü, bu çemeni. (2)
Belayi-Ğşgu derdi-dust terkin gılmazam, Zahid,
Gel menim meleyim.
Ne müştagi-behiştem sen kimi, ne talibi nurem. (2)
Sensen arzum,dileyim.
Gerez bir ad, imiş alemde, men hem 6ylerem, bir ad,
Yal-yamaclar gül çiçekden Behemdillah, Fuzuli, rindü rüsvaligda meşhurem. (2)

Don geyibdir al-elvan.

Not: Mehemmet Fuzuli’nin sözleri ile büyük sanatçı Bülbül'ün
Yene bahar gelibdi, yar, okuduğu tesniflerin "Segâh" Mugamı ile alakalı olduğu İçin bu
bölümde verilmesi daha uygun görülmüştür.
Söyle, hardasan?
Fezayl-eşg: Aşk alemi
Selahl>aglden dürem: Mantıktan uzağım
B esodüz İlgar hanı, (2) Naseh: Nasihhat eden
Unutdunmu pĞyman"* Me'zür: Özürlü
Çaki-glrlban: Yakası yırtık, sinesi parçalanmış
Mecnun olub gezirem Me'n: Gadağan
Kesretinle dünyanı. (2) Nenk: Ayıp, ar, heya
Ari: Mahrum
Gel menim meleyim. Ür; Çıplak
Sensen arzum, d.^ayim. Sehrayı-vaehşet: Korkunç sehra
Afiyet: Selametlik, rahatlık
Esiri-daml-zülmet: Zülmet içine düşmüş
Peyman: Ahd-söz Tallbl-nur: Işık isteyen
Rlndu-rüsvalıg: Rüsvay olmuş aşık

256 257
 ikinci Tesnif ÇAHARGAH IVlUGAMİNIN TESNİFLERİ:
Getir, sagi gedeh kim, növbahari-alem aradır!
M A Y E Y İ-Ç A H Â R G A H T E S N İF L E R İ
Zemin sebzü, heva canbehşü, gülşen rahetefzadır.
Perişan olma kim, gülberg tek halâ bu gülşende
(Birinci Tesnif)
Nişatü-6yş üçün alemi-cemiyyet müheyyadır. Söz: Mehemmet Fuzuli
Açıldı lale, güldü gönçe, geldi işret Ğyyamı, (2)
Dehenin derdime derman dödiier cananın, (2)
Tamaşa gıl gülün divanına kim, hoş tamaşadır. (2)
Bildiler derdimi, yohdur dâdiler dermanın. (2)
Getir sagi, gedeh kim, hoşdur gül zamanında, (2)
Zaman fövt Ğtme dehrin gusseyi-sudu ziyanında (2) Olsa mehbubların Ğşgi cehennem sebebi, (2)

Seba gönçe dehanın pürzer âtse, heç eyb irmez (2)
Ki medhi-hani-hangedrdir gönçe dehanında, (2)
Gedeh tutmagdan ikrah etmezem ta kim, Ğşittim men
Seher bülbül dilinden, gül yanında, gönçe yanında. (2)
Açıldı gönçe tümarı ve me'lum oldu mezmuni.
Budur kim; Fövt gılman mövsimi-gül cami gülgûni. (2)
Getir, sagi, gedeh kim, bağu sehra lalezar oldu, (2)
Eceb fesli,huceste, mövsimi-hoşruzigâr oldu. (2)
Açıldı gönçe tuman ve me'lum oldu mezmuni.
Budur kim: fövg gılman mövsimi-gül cami gülgûni. (2)
Huri gılmanı galır kendisine rizvanın. (2)
Kâçdi meyhaneden 61.
Kençdi meyhaneden 61, mesti-meyi-6şgin olub.
Ne meleksen ki, herab 6tdin 6vin ş6ytanın? (2)
Ay zalim, ay ayrım, ay canım.
Ne meleksen ki, herab 6tdin 6vin d6diler cananın, (2)
Dehenin derdime derman dediler cananın, (2)
Bildiler derdimi, yohdur d6diler dermanın. (2)
Dehenin derdime derman d6diler cananın...

Ara: Bezeyen, süsleyen

Zemin: Toprak
Zebz: Yeşil, yeşillik
Canbehş: Ruh veren güzel Not: "Çahargah"ın birinci ve ikinci tesnifi, yine "Çahargah”m bir başka
şubesinin perdesine tekabül ettiği için sözkonusu bu tesnifler
Rahatefza: Rahatlık artıran
"Çahargah tesnifi" adı ile de okunmaktadır.
NIşat: Sevinç
Dehen: Ağız
Müheyya: Burda hazırdır, mevcuttur ma'nasında
Mehbub: Sevgili
Medhi-hani-hagangedr: Yüksek makam sahibi bir Han'a okunan
Huri gılman;
methiye manasında
Huceste (Hoceste): Uğurlu Rizva: Cennet bağı

^smoKmsmsmmsmsmmmKsmmsmmsmsmm
258 259
 Nakarat:
ikinci Tesnif Men aşig biraz beri,
(Metni bayatlılardan alınmıştır) Genceden biraz beri.

Men aşıg günde dara, Könlümün gönçesisen,

Saçını günde dara. Dilimin de ezberi.
Teline söylemeli Men aşıg özgesine.
Çekmesin günde darag. Bahmaram özgesine.
Kağız yazdım garasız, Yanımda bağnm çatdar
Derde düşdüm çarasız. Sen bahsan özgesine.
Derde düşdüm çarasız.
Gerek menim dilimden Men aşig beleşine.
Yara siz yalvarasız. Dolan gel balesine.
Nakarat; Dolan gel hâlesine
Men aşıg gelindedir, Goy durum gurban olum
Kemeri bölindedir. Gözlerin gilesine.
Meni ağladır gülür, Duruban gurban olum
İnsaf öz elindedir.
Gözlerin gilesine.
Herden ağladır, gülür.
İnsaf öz elindedir, Nakarat:
Yâne ağladır gülür, Yağaram yağış kimi.
İnsaf öz elindedir. Biterem gamış kimi.
Men aşıg gül üstüne, Gıza oğlan yaraşır
Gün düşür gül üstüne. Hançala gümüş kimi.
Döşüne goy gül tahım. Oğlana giz yaraşır
Gün düşsün gül üstüne.
Hançala gümüş kimi.
Men aşıg güle-güle,
Gıza oğlan yaraşır
Gül ektim güle-güle.
Hançala gümüş kimi.
Gül ektim güle-güle.
Ay giz yıhnra Ğvimi
Gence: Azerbaycan'da şehir
Üzüme güle-güle. Özge: Başka, başkası
Çatdar: Ödün patlaması
Günde: I.Hergün, 2.Güneşde, gündüz Glle: Göz bebeği
Kağız: Kağıt Duruban: Durupta, durarak
Herden: Bazan Hançal: Hançer

260 261
 lO R M O K K M K »

Dördüncü Tesnif
Üçüncü Tesnif
Dağlar başı duman olar.
Yar hesreti yaman olar.
(Metin bayatılardan alınm ıştır.) Ey ala göz, gel,
Yoruldum gözlemekten,
Mihek ekdim leyende, Soruşdum gül çiçekden,
Ay mihek boynun eğende. Yubanma, t6z gel.

Nece gurban demişem Nakarat:

Bahar kâçdi, hezan oldu.
Elim eline deyende.
Bülbül köçdü, bağlar soldu,
Neğme susdu, dil yoruldu,
Nakarat; Intizaram gel.
Neylemeli? Gelbim seni daim anar,
Neylemeli? Mehebbetinle odlanar, yar.
Hücum çeker gem leşkeri,
Bu derdi kime söylemeli?
Rehme gel, âyinazh peri,
Yarın özüne söylemeli?
Intirazamgel,
BĞle.intirazam, gel.
Araz başdan III gelir,
Mene payın gem olubdu,
Ay deste-deste gül gelir. Kirpiklerin nem olubdu.
Neynirem bĞle yan Ey ala göz, gel,
Ayda, ilde bir gelir?!. Sevgililer cem olubdu.
Başka bir alem olubdu,
Yubanma, töz gel.
Nakarat...
Nakarat...

Mihek: Menekşe Yubanmag: Geç kalmak

Araz: Nehir Leşker : Ordu
Lil: Mil Rehm : Acıma duygusu
İl: Yıl Pay , : Hisse
Cem : Toplamak, bir araya gelmek

262 263
 BESTE-NİGAR TESNİFLERİ:
İkinci Tesnif
(Birinci Tesnif)
Istesen mehv olsun Bisütun dağı, ay aman.
Söz: Eliağa Vahid
El götürüb Şirinden, etme sorağı
Gözelim, gözlerinin sohbeti her yanda olur. (2)
Bu melahetli bahışiarguzu, cĞyranda olur. (2) Gel, gel lütf Ğt,
Goy cana minnet, ah!
Nakarat;
Bir elac et mene, istekli tebibim sensen, (2) Goy men, goy men

Aşigin çaresi öz sĞvdiyi cananda olur. (2) Şirinle âdim ülfet.

Ne tebiet görüb ömründe, ne dünya itirib, (2) Haşa ki, könül Hosrova pabend ola bir de, ola bir de.
0 gözeller ki, bizim Azerbaycanda olur. (2) Nâşad-dilim gemzede hursend ola bir de, ola bir de.
Nakarat; Eger Hosrov olsa aşigi-vefadar.
Gül eger bülbül incitse, vefasız dâmeyin, (2) Yarı da bu geder olmaz cefakar.
Gızlarm tegsiri olmaz, günah oğlanda olur. (2)
Hosrov menimle
Müptela könlüme bilmem ne olur, her gün itir, (2)
Ehd âtdi ülfet.
Ahtarırken y6ne ol zülfi pĞrişanda olur. (2)
Sındırdı ehtin
Nakarat; 01 bimürüvvet.
Vahid'in belli deyil meskeni, pervane kimi, (2)
Gâh şem'e dolanır, gâh gûlüstanda olur. (2) Bisütun : Güney Azerbaycan'da dağ adı
Sorag: Haber
Ülfet: Dostluk
Hosrov:Hüsrev-Şirin Hikayesindeki sevgili
Melahat: Güzellik Pabend: Ayak bağı
Tegsir: Suç Naşad: Üzgün
Vahid: Tek, burada Tanrı manasında Hursend: Memnun
Şem'e : Mum, ışık Sındırmak: Kırmak
Bimürüvvet: İnsafsız

2 64 265
 Üçüncü Tesnif
Ey gülüm, bahar gelib,
Açıb çiçekler,
Gözlerim yollardadır.
De, hardasan gel!
Dördüncü tesnif
Gaşların kemandır, ala-gözlerin.
Her baldan, şekerden şirin sözlerin.
Gel menim sĞvgilim, ey nazlı dilber.
Men seni sevmişem, goy bilsin eller.

Nakarat:
Eşgimin dildarı ol,
Ay giz, ay giz, ay giz,
Gülsün ürekler,
Gellem dalınca.
SĞven gelbim dardadır.
Senden el çekmerem
Gel, gel, 6y gözel!
Menim olunca.
Nakarat;
Menim ki, varlığım sene bağlıdır!
Şehla gözlüm,
İntizar çekmekden sinem dağlıdır.
Güneş üzlüm,
Bilirem s6virsen, amma ki neden
Vefalı olag biz,
Eşgini, gelbini sen gizledirsen.
Gülmesin eğyar,
Ey nazlı dildar. Nakarat...
Vüsalın Ğşgiyle çırpınır ürek.
Göy çemende gezen zaman
Ne rahatlıg bilir, ne de dincelmek.
Yada sal, yar,
Gel hatırlayag biz ehdi peymanı,
Elvan güller üzen zaman
VĞrdiyin ve'deler söyle bes hanı?
Yada sal, yar.
Nakarat...
Gözlerim yollardadır,
DĞ hardasan gel!
SĞven gelbim dardadır, Not: Birinci kıt'anın son iki mısraı böylede okunmaktadır.
"Sen menim canımsan, nazlı dilbersen
Gel, gel, 6y gözel!
^şgimden, gelbimden sen bihebersen”.
Dalınca: Peşinde
Nakarat... El çekmek: Ayrılmak
Vüsal: Kavuşmak
Dildar: Sevgili EhdI-peyman: Ahd
Şehla; Güzel göz (iri mavi) Ve'de: Söz
Eğyar: Rakip, düşman Bes: Peki, pekâlâ

266 267
 smsmsm

Altıncı Tesnif

Bülbüller uçdu bağa,

Beşinci tesnif
Gondu budag-budağa

Yohdur cahanda yar, sen tek afet. Dünyada bir canım var
Olsun yara sadağa.
Gara gözlerinin iıer bahışı bir gıymet.

Nakarat:
Nakarat;
Oldu bahar, açdı güller.
Çiçekli bahça-bağlann ahu ceyranısan sen,
Rengi soldu, gelmedi.
Könlûmün asımanın tûiek terlanısan sen; (2)
Bilmem ne oldu bu gün,
Aşigin özünün, hem sözünün camsan sen. (2) Gülüzanm gelmedi.
Buna ne çare gılım,
Aşıg olalı o mah camala, Nazlı yarım gelmedi.
Meni Mecnun Ğdib saldın ahır göre ne hala.
Ovçu yatıb marığa,
Nakarat: Zülfün gelmez darağa

Çiçekli bahça-bağlann ahu ceyranısan sen, Ahtanram yanmı

Könlümün asımanın tüfek terlanısan sen; (2) Düşüb sorağ-sorağa.

Aşigin özünün, hem sözünün camsan sen. (2)

Nakarat...

Asıman: Gök Budag-budağa: Budakdan-budağa

Tülek terlan: Bir tür kuş Çare gılmak: Çare bulmak
Ahır: Son Marığ: Pusu
Sorag: Haber

268 269
 HASAR TESNİFLERİ:
İkinci Tesnif
(Birinci Tesnif)
Gözellik var ki, sazdadır,
Gözellik var ki, nazdadır.
Gözellik var-avazdadır. Nazil yarım, aman,
Hoş avazdan incimerem.
Ay gaşları keman.
Nakarat: Cövr etme aşigine.
İncimerem, incimerem,
Sensiz halım yaman.
Hoş avazdan incimerem.

Gözellik var-hevesdedir.
Heves ki, var her kesdedir.
Gözel senden incimerem, Men sene hĞyran.
Gözellik-gözel sesdedir.
Gara gözlü ceyran,
Nakarat:
GĞtme, gâtme, gözel yar,
İncimerem, incimerem,
Gözel sesden incimerem. Menem sene heyran.

Gözellik var-sepindedir,
Gözellik var-ekindedir,
Gözellik gül tekindedir,
Gül tekinden incimerem.

Nakarat:
İncimerem, incimerem,
Gül tekinden incimerem.

A vaz: Ses
Sepin: Ekin ekme işi

270 271
 OKmmmmsmmsmsm
r

MUHALİF TESNIFI
Könülden aşiyan 6tmiş heyalın,
MENSURİYYE TESNİFİ
VĞrib can, istemerem bezmi-vüsalın, ay aman,
VĞrib can, isterem bezmi-vüsalın.

Nakarat;
Ay nazlı gelin, nazlı nazenin,
Gülüstanda sene benzer gül olmaz, (2)
Verib can, isterem bezmi-vüsalın, ay aman,
Verib can isterem bezmi-vüsahn.
Eşginde menim tek heç bülbül olmaz. (2)
Gapında torpağa üz sürterem ki,
Nesibim ola didari-cemalm, a gülüm.
Nesibim ola didari-cemalm. O gara gaşların bir Ay parası, (2)

Nakarat: Derdinden hesteyem, nedir çarası?

Ay nazlı gelin, nazlı nazenin,
Nesibim ola didari-cemalm, a gülüm,
Nesibim ola didari-cemalm. YĞri ha, yeri ha, böl! kemerli,

Eger Haganini görmek dilersen Men senin Ğşginden oimuşam deli.

Meyalına getir sen öz heyalın, a yanm,
Meyalına getir sen öz heyalın.
Nakarat:
Ay nazlı gelin, nazlı nazenin.
Meyalına getir sen öz heyalın, a yarım.
Meyalına getir sen öz heyalın.

Not: ”Ay nazlı gelin, nazlı nazenin" esas şiire sonradan ileve
edilmiştir.
Aşiyan: Yuva
Bezm: Ziyafet
Vüsal: Kavuşma
Dldar: Yarı görmek Ay parası: Ay parçası
HaganI: Şair ismi

272 273
 1
BAYATI-ŞİRAZ MUGAMININ TESNİFLERİ:
MAYEYİ-BAYATI-ŞİRAZ TESNİFİ
BAYATI-İSFAHAN TESNİFLERİ:
Ay giz, çohdandır kesmisen menden nezerin,
Hesretinden yanıram, yohdur hĞç heberin, (Birinci Tesnif)
Çekibdir gesdime cellad kimi gözlerin
Kâman bir lerefden, yay bir tereften. Söz: Mirzecan Medetov
Nakarat;
Ey bivefa yar, seni
Hesretindeyem, Ğy yar,
Sen Ğy seâvgili dildar, Nece salım yada men?!
Senden aynsaltĞr Goymadın bir şad olam
Meni 0 zalim eğyar. Bu goca dünyada men.
Senin eşgin ödibdir
Senin eşgin edibdir Nakarat;
Buaşigi-zan Gurban olum o gözlere, (2)
Gör nĞce bimar.
Meni gör salıb ne günlere. (2)
Hesretin yandıracagdır pervaneleri,
Goymaginan kenarına bigâneleri. Eyb dĞyildir sene,
Açma, ay giz, zülfündeki divaneleri. Gelmişem feıyada men?!.
Bağlaginan bir terefden, say bir terefden.
Senden göyri kimsem yoh.
Nakarat...
Kime gĞdim dada men?

Not: Eliağa Vahidin aynı redifli Koşmasından alınmış bu kıt’aların oriji­ Nakarat...
nali şöyledir:
"Çohdandır kesmisen menden nezerin, Ederem endişeni
Yanıram eşgine yohdur heberin.
Çekibdir gesdime cellad gözlerin Men sebr üçün pâşeni
Kaman bir terefden, yay bir terefden. Başa vurram tişeni.
Hesretin yandırır pervaneleri. Dönerem Ferhad’a men.
Goyma yahınına bigâneleri.
Açma zülfündeki divaneleri,
Nakarat...
Bağla bir terefden, say bir terefden".
Nezer: Bakış
Dildar: Yar, sevgili Mirzecan Medetov, XIX asır Azerbaycan Şairlerinden.
Blmar: Hasta, Aşk vurgunu - Nakarat metni anonimdir.
Goymaginan: Müsade etmeme Dad: imdat.
Bigâne: Yabancı Tlşe: Külünk.

274 275
 ikinci Tesnif
(Metin bayatılardan alınm ıştır) HÜMAYUN MUGAMİNIN TESNİFİ

Ele d6me, zalim yar,

Dağlar başında laleler.
Gadan, belan alım yar,
Sen ki bele dâyildin. Gül yarpagından jaleler,

Seni bir öyreden var. Bahdıhça arif hal 6yler, (2)

En şairane, bülbülüm.
Nakarat:
Gurban olum o gözlere. Gelme, fegane, bülbülüm. (2)
Meni goyubdur ne günlere.

Arahçının haşımı, Gül açılanda yaz olar,

Hara goyum başımı? Gülden bülbüle naz olar.

G6dib y6ne geierem, Bülbülün gelbi saz olar,
Tökme gözün gaşını. YĞter canane bülbülüm. (2)
Nakarat...

Gara saçın çetiri. Öyren heyatı, bil edeb.

Getir sepim etiri. Bu elmi bilme bisebeb.
O gaş-göz ki, sende var, Bizden bunu öyler teleb (2)
Gören özün ıtiri.
Bu hoş zamane, bülbülüm.
Nakarat... Gelme fegane, bülbülüm. (2)

Not: İkinci Tesnifle birinci Tesnifin ezgisi ile okunmaktadır.

Arahçm: Değerli kumaştan takke
Haşım: Jale: Şebnem
Çetir: Şemsiye

276 277
 ğF

İkinci Tesnif
ŞÜŞTER MUGAMININ TESNİFLERİ:
SĞvgilim, leblerin sermesti olan
(Birinci Tesnif)
Yeğin ki sagiden şerab istemez.

Me'şugi gelbinde mürüvvet olsa,

Söz: Mehemmet Fuzuli
Aşigin gelbini kebab istemez.

Ey gül, ne eceb silsileyi-mişki-terin var, (2)

Nakarat;
Vey serv, ne hoş can alıcı işvelerin var? (2)
Cehd öyle aşigi camala yötir,

Regibi kuyinde zavaia yetir.

Acıtdı meni acı sözün, tünd nigahın, (2)
Men kimi besteni vüsala yâtir,
Ey nehli-melehet, ne bela telh berin var! (2)
Meyer göze! olan sevab istemez?

Eşg içre, könüi, dĞme ki, men bihudem, ancag (2)

Perişan zülflerin essin bad olsun,
Ey gafil, özünden senin ancag heberin var. (2)
Regibi kuyinden alsın, yad olsun.

Götür bergi üzden, könül şad olsun,

Eşg ehline ol mah, Fuzuli, nezer etmiş, (2)
Güneş tek cemalin nigab istemez.
Sen hem özünü göster eger bir hünerin var. (2)

Nakarat...

Sllsileyl-mişki ter:
Leb: Dudak
Tünd: Sert
Sermesi: Mest, sarhoş
Nlgâh: Bakış;
Küy: Yer, m ekanll
Nehli-melehet: Hurma ağacı, güzellik abidesi
Vüsal: Kavuşma
Telh: Acı Bad: Rüzgar
Ber: Bar, ürün, meyva
Berg: Yaprak
Bihudem: Hiçim
Nlgab: Peçe

■ a#
2 78 279

İÇİNDEKİLER
HALK MAHNILARI:
A m a n n e n e ...............................................................................................2
Ay lolo (İkinci V a r y a n t)...................................................................... ^
........................................................................................ 4
G 6 d e k g e z e k b a h ç a d a ........................................................................
.........................................................................................e
G o y gülüm g e ls in ................................................................................ ^
G ö z e l im s e n s e n ......................................................................................g
Evleri v a r h a n a - h a n a ........................................................................... ^
D a ğ la r g ö z e li.......................................................................................... .
B e n e f ş e ......................................................................................................
S e n d e n m e n e y a r o l m a z ..................................................................
A la g ö z b alam (Birinci Metin)..........................................................
Y a ş a , A z e r b a y c a n ! ..............................................................................
N e b i ..............................................................................................................^5
G a l a l ı ........................................................................................................ . e
u y la .................................................................................İ7
Kürd g i z i ..............................................................................................
D a r a zülfü n ...........................................................................................
A n a c a n ...................................................................................................... ....
Girdim yarın b a h ç a s ı n a ..................................................................
H Ğyran o lla m .........................................................................................2 2
A y g a d a s ı .............................................................................................. 2 3
S e n e s ö z ü m v a r ................................................................................. 24
N a r - n a r ....................................................................................................... 2 5
Y a r g e ld i.................................................................................................. 26
S e v g ili y a r ......................................................................................... •'27
G ü l b a h ç a l a r .......................................................................................... 28
K 6 ç m e m e n d e n .....................................................................................29
B a h ç a d a g ü l..........................................................................................
Ç a l - o y n a ..................................................................................................... 2^
Bizim ye rd e d ir.......................................................................................
Ay lolo (Birinci V arya n t)..................................................................
Üç gül......................................................................................... 34
Y a h a n d ü y m e le ....................................................................................
S a rı bülbül............................................................................................ gg
....................................................................................... ..
G ü llü g a f iy e ........................................................................................... „g
A ş ig e m (Birinci V a r y a n t).................................................................
A şige m (İkinci V a r y a n t )...................................................................
280
Bulut zülflü............................................................................... 40
G özel........................................................................................... 41
Gemer can................................................................................42
Sona keçdi................................................................................ 43
Ûy bimürvet.............................................................................. 44
Habele (Birinci Metin)............................................................ 45
Habâle (İkinci Metin)............................................................. 46
Sevirem seni............................................................................ 47
Deli ceyran................................................................................48
Sevgilim......................................................................................49
Alagöz balam (İkinci Metin)................................................... 50
Güloğlan (Birinci Varyant).................................................... 51
Güloğlan (ikinciVaryant)........................................................ 52
Çalpapag (Birinci Metin).......................................................53
Çalpapag (İkinci Metin)..........................................................54
Dağlarda çiçek (Birinci Metin)...............................................55
Dağlarda çiçek (İkinci Metin)................................................. 56
K6çme menden (Birinci Varyant)...........................................57
Sona bülbüller......................................................................... 58
Gel bize, yar............................................................................ 59
Gadan alım.............................................................................. 60
Su geldi..................................................................................... 61
Sarı gelin................................................................................. 62
Gel meni aldatma.................................................................... 63
Yar bağmda............................................................................. 64
Üç günden bir, beş günden bir..............................................65
Ay laçın.................................................................................... 66
Azerbaycan ceyranı............................................................... 67
Üç t6lli durna.......................................................................... fi8
Vetenimin baharı.................................................................... 69
Bizim Veten gızları............................................................... 70
Gara teller.................................................................................71
Alma mahnısı......................................................................... 72
Gubanın ağ alması ............................................................. 73
„ Alma almaya benzer...............................................................74
Almanı atdım harala ............................................................ 75
Beh-beh......................................................................................76
Gül açdı................................................................................... 77
Gel-gel........................................................................................ 78
Ay giz, kimin gızısan?......................................................... 79
Gör ne melehetlisen............................................................... 80
M enzeri.......................................................................................81
Ay giz, sene mayilem........................................................... 82
281

Birce denesen, ay giz...........................................................
Özünüze gurban men olam..................................................
Toy ahşamı.............................................................................
Eylen gelin...............................................................................
Ay gelin....................................................................................
Sen gel......................................................................................
Ay gara hal yar.......................................................................
Güle-güle..................................................................................
CĞyran bala..............................................................................
Sudan gelen sürmeli giz...................................................... »2
Behtever....................................................................................
Yaşılbaş sona.........................................................................."
Yaz mahnısı..........................................................................
Bahçada güller........................................................................
Bahçadan gelen......................................................................
Bülbül........................................................................................
Ay bülbüller............................................................................. ”
G6direm ahi..........................................................................
Dağlardan aşdım...................................................................
Şirvanın yolları.....................................................................
Şuşanm dağları....................................................................
Uca dağlar..............................................................................
Uca dağlar..............................................................................
Uca dağlar başında ............................................................
Emim oğlu..............................................................................
Apardı seller saranı...........................................................
Bir cüt sona.......................................................................... I®®
Getdin. yar.............................................................................
Ay beri ..................................................................................
Yar bize gonag gelecek.......................................................
O lm az.......................................................................................
Gelme, gelme.........................................................................
Bayatılar.................................................................................
Gaşlarm kâmanıdır............................................................
T6z gayıt gel........................................................................
Durnam.....................................................................................
Girdim yarın bahçasına ..................................................... ' ' =
Bülbüller ohur........................................................................
Aşig olmuşam...................... ..................................................
Humar oldum..........................................................................
Ay gözelim............................................................................. J23
Dağlara çen düşende...........................................................
Hesiri basma..........................................................................
282
Nar, nar, n a rgile ................................................................................ 1 2 6
Y a r şirin o la r .......................................................................................1 2 7
İ n n a b ı ..................................................................................................... 1 2 8
G a l a d a ya tm ış idim......................................................................... 1 2 9
C a n g ü lü m .............. ........................................................ ................... 1 3 0
Hal y a n a ğ ı n d a ................................................................................... 1 3 1
S ü s e n s ü n b ü l..................................................................................... 1 3 2
G a r a g i z ................................................................................................ 1 3 3
A m a n keklik e lin d e n ....................................................................... 1 3 4
A z e r b a y c a n m a ra lı.......................................................................... 1 3 5
A p a r m a ğ a g e lm iş ik ............................................................................1 3 6
S e v m iş e m ala g ö z ü n ü .................................................................... 1 3 7
Niye g e lm e z old u............................................................................. 1 3 3
Menim to y u ğ u m ................................................................................. 1 3 9
Ay menim m e h e b b etim .................................................................. 1 4 0
N e ç in b e s ...............................................................................................1 4 1
Niye b a l a ................................................................................................1 4 2
O y n a g ü lü m ........................................................................................ 1 4 3
Y a r d a n in c im e .....................................................................................1 4 4
Ay g a ş ı-g ö z ü gara g i z ................................................................. 145
Ş e y d a h a n ım ....................................................................................... 1 4 e
H a r d a s a n ? ............................................................................................. 1 4 7
A y g ü le b e tin ....................................................................................... 14 8
M e h b u b e m .............................................................................................1 4 9
B u la g d a d ır ............................................................................................ 1 5 0
L a y l a y ................................................................................................. .".1 5 1
A y dlli-dili................................................................................................
H e ş t e r h a n ............................................................................................... 1 5 3
Nazlı y a r ım ....................................................................................... 154
S u la r s e n a s ı ...................................................................................... 1 5 5
S a ç la r ı b u r m a ..................................................................................... 1 5 6
A hu kimi .............................................................................................. 1 5 7
P e r i ............................................................................................................. .
Bu y a n a d ö n d e r m e n i............................. ....................................... 1 5 9
^ Kü çe le re su s e p m i ş e m ...................................................................I6O
N o le y d i .....................................................................................................1 0 1
K im e y a lv a r ım ................................................................................... 162
B e z e y i n e y l e r s e n ? ............................................................................i 63
L e b ü l e b ....................................................................... ........................... 1 0 4
Yeri, yeri gurbanın olu m ............................................................... 1 0 5
G a r a g l l e ...................................................................................................
G a r a g a şın v e s m e s i ...................................................................... 1 0 7
Ağ ü zü nd e h a lın .............................................................................. 1 0 8
283
Bir ala göz.................................................................. .......... 169
£le bendem............................................................................170
Dilberim....................................................................................171
D E Ğ İŞ M E L E R :
Men neynim........................................................................... 175
Muleyli.......................................................................................176
Dedim: bir buse ver.............................................................177
Ay gözel..................................................................................178
Gel-gel......................................................................................179
Yaylığı.................................................................................... 180
Aman ovçu..............................................................................181
Ağacda I6ylek........................................................................ 182
Keklik.........................................................................................183
Neylersen................................................................................ 184
Nazlı yarım.......................................................................... 186
Dilberim....................................................................................187
O hal ne haldır?.................................................................. 188
C6yran sevgilim..................................................................... 189
Bir denesen, bir dene!......................................................... 191
Gelen yar................................................................................ 193
G E N İŞ Y A Y IL M IŞ A Ş IG M A H N IL A R I:
Nergiz....................................................................................... 197
Nazlana-nazlana.................................................................... 198
Ne galdı................................................................................. 199
Ne bağ bildi, ne de bağban................................................ 200
Tellerin..................................................................................... 201
Ceyran......................................................................................202
Maral kimi............................................................................... 203
Boylana-boylana.................................................................... 204
Gelende.................................................................................... 205
Ana yurdum............................................................................206
Bezenmisen.............................................................................207
Dolana-dolana......................................................................... 208
Senden ayrıla bilmirem....................................................... 209
Oynasın................................................................................... 210
Nazik eller...............................................................................211
T E S N İF L E R :
Rast mugamının tesnifleri:
Mayeyi-rast tesnifi................................................................ 215
D ilkeş te s n ifle ri:
Birinci tensif...........................................................................216
İkinci lesnif............................................................................ 217
284
E ra g te sn ifle ri:
Birinci tesnif........................................................................................ 218
İkinci te sn if ......................................................................................... 219
M a h u r te sn ifle ri:
Birinci tesn if........................................................................................ 220
İkinci te sn if ......................................................................................... 221
Ü ç ü n c ü te sn if...................................................................................... 222
D ö rd ü ncü tesnif................................................................................. 223
B e ş in c i te sn if....................................................... ............................... 224
M ü r g i-s e h e r .......................................................................................... 225
Ş u r m u g a m ı n ı n t e s n i f le r i :
M a y e y l-ş u r te sn ifle ri:
Birinci tesn if........................................................................................ 226
İkinci te sn if......................................................................................... 227
Ü ç ü n c ü te sn if..................................................................................... 228
Ş u r-ş e h n a z te s n ifle r i:
Birinci tesnif........................................................................................ 229
İkinci te sn if......................................................................................... 230
Ü ç ü n c ü tesn if......................................................................................231
B a y a tı-g a c a r te sn ifle ri:
Birinci tesnif........................................................................................ 232
İkinci te sn if.............................................................................. ......... 233
Ü ç ü n c ü te sn if......................................................................................233
D ö rd ü n cü tesnif................................................................................. 234
Ş i k e s t e y i - F a r s ................................................................................. 235
Z e m in - h a r a tesnifi............................................................................. 236
S e m a y i - ş e m s .................................................................................... 237
H ic a z tesnifi........................................................................................ 238
S a r e n c te s n ifle ri:
Birinci tesnif........................................................................................ 239
İkinci te sn if......................................................................................... 240
D e şti te sn ifle ri:
Birinci te sn if........................................................................................ 241
İkinci te sn if......................................................................................... 242
Ü ç ü n c ü te sn if..................................................................................... 243
D ö rd ü n cü tesnif................................................................................. 244
B e ş in c i te sn if....................................................................................... 245
Arazbarı (Birinci V a ry a n t)............................................................ 246
Arazbarı (İkinci V a ry a n t)............................................................. 247
R a h a b m u g a m ın ın t e s n if le r i:
Birinci tesn if........................................................................................ 248
İkinci te sn if......................................................................................... 248
285
 Bayatı-kürd mugammın tesnifieri:
Bayatı kürd tesnifi........................ ........... ............ .............. 249
Bayatı-ecem tesnifi............................................................. 250
Segah mugammın tesnifieri:
Mayeyi-segâtı tesnifi............................................................ 251
M ayeyi-zeb u l te s n ifie ri:
Birinci tesnif...........................................................................252
ikinci tesnif............................................. .............................. 253
Segah tesnifieri:
Birinci tesnif...........................................................................254
İkinci tesnif............................................................................ 255
Üçüncü tesnif........................................................................ 256
Fuzuli tesnifieri:
Birinci tesnif.......................................................................... 257
ikinci tesnif............................................................................. 258
Çahargah mugammın tesnifieri:
M a y ey l'ç a h a rg ah te s n ifie ri:
Birinci tesnif...........................................................................259
İkinci tesnif............................................................................ 260
Üçüncü tesnif.................. ..................................................... 262
Dördüncü tesnif.................................................................... 263
B este-nig ar tesn ifieri:
Birinci tesnif.......................................................................... 264
İkinci tesnif............................................................................ 265
Üçüncü tesnif........................................................................ 266
Dördüncü tesnif.................................................................... 267
Beşinci tesnif..........................................................................268
Altıncı tesnif........................................................................ 269
Hasar tesn ifieri:
Birinci tesnif...........................................................................270
İkinci tesnif............................................................................ 271
Muhalif tesnifi........................................................................272
Mensuriyye tesnifi................................................................ 273
Bayatı-Şiraz Mugammın tesnifieri:
M ayeyi-bayatı şiraz tesnifi............. .............................. 274
Bayatı-isfahan tesnifieri:
Birinci tesnif.......................................................................... 275
İkinci tesnif....................................................... ;................... 276
Humayun mugammın tesnifi......................................... 277
Şüşter mugammın tesnifieri:
Birinci tesnif...........................................................................278
İkinci tesnif.......................................................................... . 279

286