You are on page 1of 13
Yhod OS" Hoe - : S6'1Q4) 1177. BIA PHUNG THANH PHU LE LAN XUAN, THOT LY, O XA HUONG NON HUYEN TAM NONG (VINH Nw ta da biét toi x Huong Non, huyén Tam Nong (Vinh Pha) véi di ‘chi Go Chia— mét trong nhing dia itm khio ed hoc thuge’nén vin béa Phing Nguyén ndi tiéng. G6 Chua etia Huong Non lai ké cin voi Go Bong, Hang Da... gin ke voi Phing Nguyén, Go Mun, Go Chin, Tat e& nhiing dja diém a6 quan ty lai thanh mot hg théng céc, di chi Khio cd hoe quan trong thoi dgi cae vua Hang. Nhung Huong Non khong cht ¢6 Go Chia. Nhang phat hign méi vé khio ed hoc. thoi phong kién & @ay lim cho manh d&t may tré thanh méi quan lim cia nhiéu ngudi. Phan thie nbiit MOT SO VAN DE XUNG QUANH TAM BIA PHUNG THANH PHU NHAN HO LE 1. chia, mg va sy tich Mua hé nm 1971, Gong ty Thi céng co gidi cia BO Thiy Igi, trofg khi xie dat trén ngon 40i mang ten go, Ling CAm, thude xa Huong Non, @5 lim bgt len mot ngoi md cB. Theo Idi nhtng ngudi ed mit hie 6 thi ngdi md c6 hinb ch& nhat, duge ghép béi nhimg vien @4 hdc to bing gid fm. Da xty 64 NHAN PHU) NGO THE LONG mp duge xép rit khéo Iéo, bo a4 phing phiu, gée canh vung vin, mi khong phai ding t6i chat kél dinh. Bay trén md 1a mot phién 44 mau niu, dai 2,2m, rng 1.8m. Long mo e6 mot l6p than ei dy. Nhing ngudi 1am khoa hoc khong duoc biét kip thi, nén mot phan ngdi__m6 aa bi xite di dip a@. Cich ngoi md gin 80m v8 phia tay nam 6 mot ngdi chia ed. Chia duge x85 dung kitu chi cOng, Chita Ho aa bi thye dan-Phap pha hoai ning n8 tir khi Huong Non con bi ching chiém dong. Nhd cé ddng cht Bai . Nam Thanh Thai that nién, tué thie At mii, tue nguyét, Phap tue nha, long thoi the tra tegng lwong edt » ghi trén ctu diu ben trai. nén biét nba dai béi duge xAy vao doi Thanh Thai nha Nguy8n, nim 1895. Hau cung 1a mot toa nha thap bé, xay tren nén cao hon. phong céch va vat ligu kién trae khac hin gian dai bai. Hau cung c6 bon alan vi 16 cay cot. Cot cai cao 3.5m, nhung chu vi t6i 175m. 16 cot duge ke tren 16 chan ting bing 44 xanh. Chan ting hinh vuong, mdi cgnh 82cm, chinh gida cé cham ndi hinh tron nhw nbyy hoa, xung quanh cham 16 cénh sen lén, chen gifta cae cinh Ion ¢6 16 cénh nhd. Trén m§t cénh ¢ cham hinh van xoin nim 16p nay a mo. Nhing chan ting nay rit gidng nbiing chan ting tim thy trén nén chia Van Phic & mii Tién Du (Ha Bac). G3 dung hau cung toan bing g@ trd chi aa bi siet_ me. DD t khé trong chs khong c6 gi dye bigt. Dang chi ¥ chi ed mot bite hodnh phi 16n de Phic Théah te. Va mot pho twang gd twong truyén 1 trgng ¢Thanh muy, tite Phung Thinh phu nhan, vén trude kia vin d® moc, moi durge vé man vai chue nim trude day. Pho tugng cao 1,02m, tac, nguei phu_nir nét ant thanh ta, ngdi trén mot be efip. @au doi nit hoa sen nim ecénh, hai tay chap ngang ngwe, trong tay c6 mot chige thé gd. Toan than phi mot chige ao dai co val nho vat ra sau lung. ngang ling that diy lung mai budng xudi. Chan di hai nhé. Trén bai vi dat & bin tho, €0 ghi r: «Phung Thanh cdm tén vi (tng neong Phurgng Dung piw nhén hoang thé fda» (Lire J Phung Thanh pha phan, truy ton 1a Ung mong Phuong Dung hoang thai hgu), Hien trong chia, cdn git duge mot s6 she phong ca hai triéu dai Le, Ngayén vi nguesi duge phong 1a Phang Thdsih phit nhén. Theo li K8 eiia nguiri git trong xi Ruong Non thi Phung Thanh phu nbin chink 1a thanh hoang cia lang va sy tich duge ke nh sau: Ba ten thye 1a Lé Lan Xudn, sinh ra va lon len & xa Huong Non. Sau nbd e6 uhan sac. Quge vua Lj Thin Tong My lam vg. Tay auge vinb hoa phi qui nheng vin khong quen qué nh, Ba @i ban cho dan lang Hirong Non nhién die an (2). Khi vé gia, bi da bé tidn ra xay dung lai qué huong mdt ng0i chua, mang ten Phie Think te. Trude khi qua Gi, ba dan lai: hay chdn eft minh tai qué nha. ThE theo sy mong muén cia ba, sau khi bi qua @8i, van Li Anh Téng di wang ba ve chon eat & Huong Non. Tit xia Loi nay. thuyén be xuoi nguge song Hongy khi-qua ghénh Ba Trigu, phia trén xi Huong Non, hay bj nuge xody gt a3. Noung tir khi ba « nha, thuy@n be qua Igi, dem lé vat tai khan & chia Phic Thank mong thin phi ho thi d@u qua lai dé dang. Boi vay, din ling ton ba lam thaah hong vi goi ba lk dite Thank qude mau, Auge this tren «long ngai bau vi». Trig dink phong kién lai gia phong my ty «Ho quée an din, khé khiu Ie thé an dan (Vi thin etude, bio ve sy yen linh eho dan & ving cira séng), va ¢ Thusn Igi dat thong giang khiu ehi than» (Vj than givp cho sur qua lai cia song duege thuan loi). Xung quanh ehiia khong ai Atae lam nha cira hofe gigt suc vgt (vi viy ngon Bi Sy moi goi li go Lang Cim). Trong cach noi hang ngiy phai kieng noi tigng Xudn ma goi 1d Xean. Hang nim ( elite cing té bén ky tai chia: nghy 18 [hang 10 Am lich IA ngay ky; ngoil ra, c6n ciing vao tiét doan ngo va xuan thu nhj ky. LE vat ding a2 ding cing la: & trén c6 e3 binh mat, 5 dudi e6 ga, x0i, thit. Trong cée bai van khdn Phung Thinh, e6 nhic to hai Ong bo Trin va ho LEC), 1d nhimg agua duge phéi hudng. Trong cie sich sit bién nién mhw Dat Viée sit kj todn thir, Viél sik théng gidm crrong muc, eu e6 ghi rd mot trong nhing ngwsi vo eda vua Ly Thin Tong cing co hign 1a Phung Thanh, tring khop nhw li ke celia cée cu gid G Huong Non. Vay Lé Lan Xuan, diet higu Phung Thanh, durge ton fam thinh ho&ng & Huong Non, véi Phung Thinh vg vua Ly Thin Tong duge chinh si ghi, c6 phai 1a mot ngwei hay khong? Va ngoi hau eting eta chia Phi’ Thénh, ¢6 pb&i la do ba ta xay. dung nén tir dei LY con s6t lei hay khong? Con ngdi mo Ia phat hién tinh ed ke tran a moO cila ai? Deu lA nhing cfu hdi lon duoe ait ra. Hl, Tém bia Trong khi nhimg nguén tr ligw tren chia di 2 rk Wi mhfing ciu héi a6, thi ching Wi da phat_hign duge mot tw liga qui. (ink 0, ‘Tim bia hinb cha mbat, cao em, rong sem. Hai mat trin bia duge trang tr khae hau: mgt tree, e6 hai bong sen né to, mat sin, hink mat troi may dm cach aigu, Ditm bia duge trang tri cae hinh hoa day. Rigng ditim day bia c6 khic vin séng nude va li ae céeh aigu. méi chit trung binh 1,7 X 1,7em. Net ehit khée tren cA @ Xin xem phn didi n6i ro, nhang ngwoi nay 1a nhiing ngudi da coi sée vige mai ting ba. 65 Tain bia Auge dit trén lung mgt con ria 4; mai ria phling va trang tri hoa sen, hét nhw chan ting ké edt & hau cung; Alu ria hte mot ehiée ny hoa sen tir diréi nho lex. Con ria nay, khong thay e6 mot bin dong dang nao trong s6 nhitag con ria Aé bia Gén @oi Le & Van miéu Ha NOt Trong khi tim ti nghién ei abting bin rip bia hign fw trir tai Thue vign Khoa by ching toi cé thty ban rp eda tim bia & Huong Non, nhuag khong cé mot chit thich ado vé xuit xit ctla ud. C6 18 vi vay ma nd it duge ede nha nghién eft cha ¥ tél. Xet thdy tim bia nay chita dyng nbidu tai Liga quy, néa xin gigi ‘thigu toan bp van ban G diy. keém theo bin din chiahy b3 sung va baw dich nghia cia ehuing ti (ant 2, 3). PHIEN AM Mat trose: Phang Thanh phu ohan Le thi md chi Hoang Viet Phung Thinh phu ban Le thj m6 chi minh tinh (up, ‘Than Tong Nhan Higu hoing dé phu shan L@ thi hiiy Lan Xuan tte Phu Thién thai vwong chi qui nit di. Higu@) viet ‘Thoy Thank cdng chia Dy Tong chink houng chi manh ni di. Trudng ba viet ‘Thuy Thanh cng chia, tite Thanh Tong hodngaé chi manh ni da. TS: Pho ky C) Gy, Chan Dang chau bio s& quan sit te Ng Man thii vwong chi than diet, the Lé gia ai Hoh hoing 46 chi ton. Phy Thiém thai vworig gid hw tir tie hj thgp vign, théi hgu abst, phu nhan tam, cong chia Uf, thai tk ding nbét thap hitw nhj. Thien Chuong Bio Te nhj nién Gidp din, Hoing a6 so nap ‘Thai vwoag manh no ba — Chm Thinh hong thai hu, kién phu nhan Ur my, kid hou Uf gigo hyw sink ahi vi phi. Tam phap cong cung ahi minh tri phy dao (*). Tien dang tong that, nhi thé 6 ©) im phong, dung phye It tring 9, ngon Gong tt tring él. Tie nign, Binh thin liga sich Phung Thanh phu nhan, thi) thoi) 66 @) chi tam hin, tiét sit van (, 10) chi héa tu, Thai phon ei chire Dt Uns, tu tinh chi hus cap ha. Higp Hodng Anh chi tin Ngu tan tuong ty(')) am(); Do DigtC) CeO) chi pha Chu ign duong dé dgo. Ng nign Dinh ty, do Ung cung x9, the lua ling thm, chp phi gidi chi tim ahi big () mge O%, Tu) hank CO) 66 thugng O dgo nbi gido ngu. Phu shin mao doan khiét nhi tinh tham tinh, hy nd bat hinh — ste, sit mhan ti di duyét uu, vo aap @%) to) dich. Thay () kim thuong lize vi, thai hau phy chinb, mdi s6e vong the nghé trigu. Thuong @6c kinh chi, dit ngon tic ewe tinh vo Ebien, ngoai lai phd how te yéu, Thuong cp hoing thai hau thudng henh ky cung thal, kién ky eit tri, gia ky vi nhan ahi than viét: @CO chi min thé phu ohan Nhan ay hitu mdi ah Canh tin, Cung thuin hgp 18, luy thinh. Gia nghigp giai déc v kinb, ‘Thudng nigm ¢ mién (*) chi hong. T3 bal vong phung nguytn, khai Unfing duyén di aap 4) tién thanh chi quyén ngo, dai chang tie bitm ky trie, di nhl tien nhan chi vinh IB da, Nai boc “tung giang chau Ige, duy Tué Phong hwong vi huu. Dong man ton td hi hoan ligt, giang ho thanh bich nhi doi nhiéu; Hoach'am dweng ee ae eae Anh1 (Te lieu Soh Vig Khto cb bee) Chinh Long Bao Ung ci nien citu nguyet, phu nhan im tt throng than thi duge nh. Bach nbi phat swu. DI ditong nig: thap nguy@t, thép bat mht kf vi chi than, hoang, Nien luc thp bitu. tam thuong vi chi chan trgo @*) Xuyét ho C7) digt C*) thign. Nai sie fang phé phing (9) chi vat da, cu Ow Unréng, kha vj oda @) vinh ehi 1 how gia, Chigu thai phé Tran. céng, ky noi thi sink phung nghi lang Le cong gidin ho tang ting. Mat citu @) qui hau, dige nhw Chiéu Thanh hodng haw chi c6 sw. Thap mbdt nien, dong thap nbj nguyét, so bat nbal, Binh din chi thin, an chi biét ting vu dja, (6% hwong six Phée Son Dién Linh. ~ Phie Thanh ty chi Wy ngung. Nai mgnh qndc. sit thugt thir phwong du, chi vu md thach, mink-viet Long bin bd phye dyng t kbi, Trung giang vang ving sin hao qui Pho ban ¥ hgnb bitn duong thoi, Thin bi mién C5 woe hop vi di. Ngoe lu dai cung that a hau, ‘Thm ddng cam sht vo 46 ky. Cung xa yén gid phyng ling tim, Sit vo phong v@ nan a0 chi. Nhat ngo (®) cao son khi yém yem, Nhia gian thong tieh san mhien Ie. ‘Taé phong tan ngo lap trinh din. ‘rruyén dan dit edu thién van tué. Mai Tién khai vu hgu: (°) Long Bao Ung etrn nién citu (37) nguyét. thap bat nbgl, kj vi chi thin... @%) Hoang Vist Phung Thanh sphu nhan Lé thi m9 cht. ‘Than-‘Tong Nhan Higu hoing aé.... ©). Phu ‘Thien thai vwong chi qui ni da. Miu viel ‘Thay ‘Thanh cong chia trudng” Ba Cim viet ‘Tam bao dign tel ofp td nhi heong héa heu truyén van dai. Nhdt toa lac tri Bau Dinh xit; mbit din toa Iae Cita Ngo xir: nhat didn toa Ige Bén Song xit. Chiéu nin noi bi, hau nhi phat su (!9), DY duong nitn thip uguyét, thap bit nhat chi thin ky IS. Nhat pho di huong thén thi mo thach bit tire chi ky 6 da lon kinh sy. NbGt tu, tao Dién Linh C}) Phuc Thanh ty tei tay (4) ngung, anb linb dai danh lam eb tich. DINE CHINH VA BO SUNG () Chir tak von khong co bo kim & ben, canb, ngwoi khie them vio. thinh ra khong 6 nghia, 68 (2) Chit hidu hay Ado nghia 1a wt, & day Khong hop, 6 1é 1a cht mau, nghia 1a: me, khite sai: & mgt sau efing mbic lat cau nay: du viét Thay Thani céng chia triéng (8) Cho hy nghia las aga bij, Khe: thiéu chit bée & tren cbit dign, hong ra chir gi e& () @ Chir dao khong c6 b6 thn 5 audi, mei cd nghia (phu dgo 18 dao Lim ve cil nguot dan ba), Nguoi khie them bo thin & dedi, thanh ngbia 1A: dit din, & day khong hyp nghTa, (5) Chit 6 | co bd kim ben canh khong hop nghia, ching ti nghi a6 von 1a chi ddng. Chin thity ben cht dng (38). khie ohm re, vi tir dang hoi gidmg ubau. @ cau la: the dgng dm phong, nghia Wi: thim nhudn sau sic phép te ea ngwdi dan ba. @ (7) (8) (9) (40) CA chu nay ebving Wi nghi Wa edu Tiic tri bat chi tém Ranh. tet thier Up chi héa ta §2 HG 2 1 AF BRB SMe 1, nghia la: (Phu nhan) hanh dng theo tim long , ir bi edia nba Phot va tu durdng theo 18 gido nha Nho, Nhung khfe nbiim ra thénh ThE thot ©B chi tdm hanh tiét sit ain chi héa tu, cu may khong c6 nghia. Tri bat chi tém, nghia Ya: tm cia ngwoi cam bat (nguoi tu dao Phan. Tidt thién Ig chi héa Wy nghta & chu: Lé gid thign Ij chi Wét van (LE Ta efi biku hign thimh vin cia 18 tra). 1) (12) Ter tm, nghia Wa: ty uong —nghia nay Ikhong hop, ma ve.Am khong @6i. C6 18 1a thodng da = YX. nghia a: mun md, sip nghiép ofa nha. vua. Khie sai do ty dang gténg nhau. (18) (4) Bidt cies Ching toi doin 18 do chr Nhdm Khuong khie sai ra. Vi ty dang hoi ging nhau. Klarong la Thai Khong, Nhdm Ye Théi Nhém, 1a cde ba vg cia cée vua sing nghigp nha Chu. duge sik sich xia ca nggi lt mhing ngudi din ba gidi. Ngoai ra, sir sich Khong chep ai la Di¢t, Cit ca. (5) (16) Hig: mac LH. Khong 19 nghia, 06 Te la-qui dign #8,.$% kbc sai ra, vi ty dang gin giéng nhau. Qui dign, nghia 1a: qui et duge dat vang. G2) (48) (19) = Tu hank throng dao {EL khong r6 nighia, ¢6 16 le ta nhait thita cht dao 482 jg,-nghia a: tu dgo Phat. Nhu vay moi asi. (20) (8) = V6 dép {8 bach MARIE, Khe: ro nghia, ¢6 1 Ind xuy sdch bach See5Ri khfe sai vi ty dang ging nhau. V6 xuy seh bach, nghia li Khong [ay roi vot dé bite bach, (22) — Thiy 8, nghia la: moi vat au. Nghia khong-hop, 6 le la-dai 78, nghia la: dén khi, khée,sai vi ty dang giéng nhwu. (23) —'Y. mién X48, khong 15 nghia, c6 18 fay clm chi huong KILI, nghia 1a: mic 40 am ve lang. Chi cm nham ra chi mién, vi ty dang gi6ng nbau. (4) = Chit & khde Khong 13 ra cbt gi ed, ‘e thé In chit dép ®, hte sai 5) — Tee sit nguyBn bio dp WARBLER, ‘vonghia.-c6 18 1a tur AB long bao dp SeOERLIEE, nghia 1A: duge thé adit rdng cudn hd chau

You might also like