You are on page 1of 3

BAHAN MAKANAN PENUKAR

UKURAN RUMAH TANGGA ( URT )

Arti Singkatan :

Bh : buah pk : pak sdm : sendok makan


Bj : biji kcl : kecil sdt : sendok the
Btg : batang sdg : sedang gls : gelas
Btr : butir bsr : besar ck : cangkir
Bks : bungkus ptr : potong

Berikut adalah persamaan antara URT dengan rata-rata berat:


1 sdm gula pasir = 10 g 1 gls nasi = 140 g
1 sdm tepung susu =5g := 70 g beras
1 sdm tepung beras 1 ptg papaya sdg ( 5 x 5 cm) = 100 g
tepung sagu = 6 g 1 bh pisang sdg (3 x 15cm) = 75 g
1 sdm tepung terigu = 5 g 1 ptg daging sdg (4x6x 1cm) = 25 g
maizena, hunkwe = 5 g 1 ptg ikan sdg (6x5x2 cm) = 50 g
1 sdm margarine, mentega 1 ptg ikan sdg (6x5x4¼ cm) = 50 g
minyak goring = 5 g 1 bj tahu besar (6x6x2¼ cm) = 100 g
1 sdm kacang-kacangan =
Kering (k.tanah, k.kedele, 1 sdm = 3 sdt = 10 ml
k.tolo, k.hijau, dsb) = 10 g 1 gls = 24 sdm = 240 ml
1 ck = 1 gls = 240 ml

DAFTAR BAHAN MAKANAN

Berikut ini adalah 7 golongan bahan makanan pada tiap golongan, dalam jumlah yang
dinyatakan dalam daftar bernilai sama. Oleh karenanya satu sama lain dapat saling
menukar dan disebut : 1 satuan penukar.

Golongan I : BAHAN MAKAN SUMBER HIDRAT ARANG


Satu satuan penukar mengandung : 175 kkal, 4 g protein, 40 g hidrat arang

Bahan Makanan Berat (gram) URT Bahan Makanan Berat (gram) URT
Nasi 100 ¾ gls Maezena *) 40 8 sdm
Nasi tim 200 1 gls Tepung beras 50 8 sdm
Bubur beras 400 2 gls Tepung singkong *) 40 8 sdm
Nasi jagung 100 ¾ gls Tepung sago *) 40 7 sdm
Kentang 200 2 bj sdng Tepung terigu 50 10 sdm
Singkong *) 100 1 ptg sdg Tepung hunkwe *) 40 8 sdm
Talas 200 1 bj bsr Mie kering 50 1 gls
Ubi 150 1 bj sdg Mie basah 100 1 gls
Biskuit meja 50 5 iris Makaroni 50 ½ gls
Roti putih 50 4 iris Bihun 50 ½ gls
Krakers 50 5 bh bsr
*) Bahan makanan ini kurang mengandung protein, sehingga perlu ditambah ½ satuan penukar
bahan makanan sumber protein
Golongan II : BAHAN MAKANAN SUMBER PROTEIN HEWANI
Satu satuan penukar mengandung : 95 kkl, 10 g protein, 6 g lemak

Bahan Berat (gram) URT Bahan Makanan Berat (gram) URT


Makanan
Daging sapi 50 1 ptg sdg Telur ayam negeri 60 1 btr bsr
Daging babi 25 1 ptg kcl Telur bebek 60 1 btr
Daging ayam 50 1 ptg sdg Ikan segar 50 1 ptg sdg
Hati sapi 50 1 ptg sdg Ikan asin 25 1 ptg sdg
Didih sapi 50 2 ptg sdg Ikan teri 25 3 sdm
Babat 60 2 ptg sdg Udang basah 50 ¼ gls
Usus sapi 75 3 bulatan Keju 30 1 ptg sdg
Telur ayam 60 2 btr Bakso daging 100 10 bj bsr
20 bj kcl

Golongan III : BAHAN MAKANAN SUMBER PROTEIN NABATI


Satu satuan penukar mengandung : 80 kkl, 6 g protein, 3 g lemak, 8 g hidrat arang

Bahan Berat (gram) URT Bahan Makanan Berat (gram) URT


Makanan
Kacang hijau 25 2 ½ sdm Keju Kacang Tanah 20 2 sdm
Kacang kedele 25 2 ½ sdm Oncom 50 2 ptg sdg
Kacang merah 25 2 ½ sdm Tahu 100 1 bj bsr
Kacang tanah 20 2 sdm Kacang tolo 25 2 ½ sdm
terkupas

Golongan IV : SAYURAN
Sayuran kelompok A, mengandung sedikit sekali energi, protein dan hidrat arang.
Sayuran ini boleh digunakan sekehendak tanpa diperhitungkan banyaknya.

Daun baligo jamur segar labu air tauge


Daun bawang oyong (gambas) lobak tebu terubuk
Daun kc panjang kangkung papaya muda terong
Daun koro tomat petsay cabe hijau besar
Daun labu siam kecipir rebung
Daun waluh kol sawi

Daun lobak kembang kol seledri

Sayuran kelompok B, dalam satu satuan penukar mengandung 50 kkal, 3 g protein dan 10
g hidrat arang. Satu satuan penukar = 100 gram sayuran mentah dalam keadaan bersih =
1 gls direbus dan ditiriskan.

Bayam daun lompong jantung pisang labu siam


Bit daun mangkokan genjer labu waluh
Buncis daun malinjo kacang panjang nangka muda
Daun bluntas daun pakis kacang kapri pare
Daun ketela rambat katuk tekokak
Daun kecipir daun singkong kucai wortel
Daun leunca daun papaya jagung muda
Golongan V : BUAH – BUAHAN
Satu satuan penukar mengandung : 40 kkal, 10 g hidrat arang

Bahan Berat (gram) URT Bahan Makanan Berat (gram) URT


Makanan
Advokat 50 ½ buah bsr Mangga 50 ½ bh bsr
Apel 75 ½ buah sdg Nenas 75 1/6 bh sdg
Anggur 75 10 bj Nangka masak 50 3 bj
Belimbing 125 1 bh bsr Pepaya 100 1 ptg sdg
Jambu biji 100 1 bh bsr Pir 100 ½ bh
Jambu air 100 2 bh sdg Pisang ambon 75 1 bh sdg
Jambu bol 75 ¾ buah sdg Pisang raja sereh 50 2 bh kcl
Duku 75 15 bh Rambutan 75 8 bh sdg
Durian 50 3 bj Salak 75 1 bh bsr
Jeruk manis 100 2 bh sdg Sawo 50 1 bh sdg
Kedondong 100 1 bh bsr Sirsak 50 ½ gls
Kemang 100 1 bh bsr Semangka 150 1 ptg bsr

Golongan VI : S U S U
Satu satuan penukar mengandung : 110 kkal, 7 g protein, 9 g HA dan 7 g lemak

Bahan Makanan Berat (g) URT

Susu sapi 200 1 gls


Susu kambing 150 ¾ gls
Susu kerbau 100 ½ gls
Susu kental tak manis 100 ½ gls
Tepung susu whole 25 5 sdm
Tepung susu skim *) 20 4 sdm
Tepung saridele 25 5 sdm
Yoghurt 200 1 gls

*) Untuk melengkapi lemaknya perlu ditambah 1 ½ satuan penukar minyaknya

Golongan VII : M I N Y A K
Satu satuan penukar mengandung : 45 kkal, 5 g lemak

Bahan Makanan Berat (g) URT

Minyak goreng 5 ½ sdm


Minyak ikan 5 ½ sdm
Margarin 5 ½ sdm
K e l a pa 30 1 ptg kcl
Kelapa parut 30 5 sdm
Santan 50 ¼ gls
Lemak sapi 5 1 ptg kcl
Lemak babi 5 1 ptg kcl

Catatan : 1 kkal (kcal) = 1 Kalorie (Calorie) = 1000 kal


= 1000 cal

You might also like