USAVRŠAVANJA U ODREĐIVANJU EVAPOTRANSPIRACIJE BILJAKA NA

PRIMJERU ODNOSA IZMEĐU INDEKSA LISNE POVRŠINE (LAI) I

BILJNOG KOEFICIJENTA (Kc)

Sažetak

Eksperiment na novoj sorti paradajza (cv. Dracula) izvršen je u 2002. godini u Polikoru (južna
Italija), u cilju ispitivanja uticaja klimatskih faktora, uslova gajenja i parametra gajenja (indeksa
površine lista) na evaluaciju vrijednosti Kc za ovaj klimatski region.
Eksperimentalni podaci koji su korišćeni i evaluirani za kulturu paradajza dobijeni su sa
meteorološke stanice ,,E. Pantanelli,, Policoro, smještene u južnoj Italiji, eksperimentalnoj stanici
Univerziteta u Bariju i Naučno istraživačkog centra Bari (CNR – Bari).
Svrha rada bila je da se pokušaju naći bolji načini za utvrđivanja evapotranspiracije biljaka,
poboljšanim uspostavljanjem i određivanjem sezonskih vrijednosti biljnog koeficijenta.
Odnos između vrijednosti biljnog koeficijenta (Kc) i indeksa lisne površine (LAI) dobijen je na
osnovu meteoroloških i eksperimentalnih podataka sa lizimetara pomoću kojih je izvršeno mjerenje
biljne evapotranspiracije sa eksperimenta u Polikoru (južna Italija). Takođe, elektronskim mjeračem
lisne površine određen je indeks lisne površine.
Ukupni rezultati ukazuju da biljni koeficijent može da bude modeliran na osnovu logaritamske
jednačine iz odnosa biljnog koeficijenta (Kc) i indeksa lisne površine (LAI).

Ključne riječi: biljni koeficijent, LAI, evapotranspiracija biljaka, klima, paradajz (cv. Dracula)

Uvod

Isparavanje vode sa površine biljaka i zemljišta u potpunosti zavisi od atmosfere, a prije svega,
pod kontrolom je meteoroloških faktora, dok je snabdijevanje vodom i isparavanje pod kontrolom
zemljišnih faktora i potrebe biljaka za vodom. Shodno tome, evapotranspiracija je određena pod
uticajem meteoroloških, bioloških i zemljišnih faktora (Amayreh et Al Abed, 2005; Hanson et May,
2006; Todorović, 2006).
Kombinacija dva odvojena procesa pri kojima voda, s jedne strane, isparava evaporacijom sa
površine zemljišta, a sa druge strane, transpiracijom biljaka, naziva se evapotranspiracija (Allen et al.,
1998).
Ova dva procesa je veoma teško posmatrati odvojeno, tako da ih najčešće posmatramo zajedno
kao evapotranspiraciju, gdje evaporacija podrazumijeva isparavanje sa svih slobodnih površina,
uključujući i slobodne vodene površine (okeani, jezera i potoci), zemljište i vještačke površine, a
transpiracija se odnosi na isparavanje unutar biljnih listova i odvija se difuzno preko lisnih pora
(stoma) u atmosferu.
Promjenama i napredovanjem u gajenju kultura, kao i sistemima za navodnjavanje, dovelo je i do
promjena u vrijednostima biljnog koeficijenta. Razlike u vrijednostima veoma često zavise od područja
i godine istraživanja, kao i lokalnih vrijednosti evapotranspiracije, učestalosti padavina i načina
gajenja. Promjene su nastale usljed promjena u arhitekturi voćnjaka, upotrebom malča, razmaka
između kultura, uvođenjem novih sorti, efekta klimatskih uslova na biologiju cvjetanja i rast kultura,
itd (Pruitt et al., 1972; Grattan et al., 1998; Tyagi et al., 2000; Shah et Member, 2000; Kashyap et
Panda, 2001; Medeiros, et al., 2001; Liu et al., 2002; Bandyopadhyay et Mallick, 2003; Kang et al.,
2003; Lage et al., 2003; Li et al., 2003; Villalobos et al., 2003; Amayreh et Al-Abed, 2005; Lovelli et
al., 2005).
Većina ljudi kao osnovu za planiranja u navodnjavanju koristi određivanje evapotranspiracije
prema FAO 56 (Allen et al., 1998), tako da je sama ideja bila da se utvrdi da li izračunavanje i bolja
procjena Kc može da bude poboljšana na osnovu podataka iz regiona Pulje, južna Italija. Uzimajući u
obzir da su Kc vrijednosti utvrđene na određenoj lokaciji, mogućnost ,,prenosa” istih koeficijenata na
druge lokacije je često pod znakom pitanja. Takođe, razlike u sortama i same razlike u načinima
gajenja mogu da dovedu do promjena u Kc vrijednosti, što svakako treba da se uzme u obzir.
Shodno tome, analiza promjena u vrijednosti Kc, kao i njenog uticaja na uslove i raspored
navodnjavanja je potrebna.

Materijali i metode

Klimatski parametri za paradajz (cv. Dracula) dobijeni su sa agrometeorološke stanice ,,E.

Pantanelli” Polikoro, smještene duž zapadne obale Jonskog mora na oko 3 km zapadno od obale mora,
sjeverne geografske širine 40°17' i istočne geografske dužine 4°25'. Ova stanica se nalazi na 15 m
iznad morske površine i karakteriše se subhumidnom klimom prema klasifikaciji de Martonea (Cantore
et al., 1987).
Polikoro uključuju godišnje podatke za 356 dana zabelježenih u toku godine istraživanja
(1999). Baza podataka uključuje i jednogodišnje podatke o danima kada je izvršeno navodnjavanje.
Mjerenje dnevnih vrijednosti maksimalne i minimalne temperature vazduha i relativne
vlažnosti vazduha, sunčevog zračenja, brzine vjetra, padavine i indeksa lisne površine korišćene su za
izračunavanje. Meteorološka stanica nalazi se 30 m od eksperimentalnog polja sa lizimetrima.
Temperatura vazduha i relativna vlažnost vazduha, određene su bimetalnim termometrom i
hidrografom, mjerene na 2 m visine iznad zemlje u standardnoj termometrijskoj kućici i zabilježene
kroz vrijeme na papiru. Brzina vjetra mjerena je sa anemometrom na 3,5 m visine iznad zemljišta.
Dužina trajanja sunčevog zračenja mjerena je sa klasičnim Kembel-Stokovim mjeračem sunčevog
zračenja. Količina padavina zabilježena je putem mehaničkog mjerenja zabilježavanjem podataka
dobijenih sa kišomjera, a isparavanje je mjereno sa ,,class A” panom. Rad senzora i provjera tačnosti
vršena je dva puta godišnje, što je podrazumijevalo i redovnu provjera instrumenata.
Osim toga, podaci za Tmin, Tmax, RHmin, RHmax i brzinu vjetra upoređeni su sa obližnjom
stanicom putem metode dvostruke masene analize, navodi Alen (1996).
Dnevna evapotranspiracija paradajza (ETc) mjerena je pomoću težinskog lizimetra, dok je
referentna evapotranspiracija (ETo) mjerena pomoću jednačine Penman-Monteith-a (Monteith, 1965;
Monteith, 1973; Monteith et Unsworth, 1990; Smith et al., 1992; Alen et al., 1998; Allen et al., 2005)
sa ulaznim podacima iz meteorološke stanice. Biljni koeficijent određen je odnosom ETc i ETo i
dobijen na osnovu procedure preporučene od strane FAO 56. Indeks površine lista (LAI) definisan je
odnosom lisne površine (m2) na određenu površinu (m2), i određen je elektronskim mjeračem lisne
površine, LI-COR 3100, osam puta u toku vegetacionog perioda. Ova metoda omogućava indikaciju
rasta kulture.

Rezultati i diskusija

Istraživanje evapotranspiracije paradajza urađeno je sa svrhom određivanja uticaja klimatskih

parametara i uslova gajenja na rast kulture, pomoću razvojnog parametra kulture, indeksa površine
lista, i evaluira vrijednost biljnog koeficijenta za ovaj klimatski region.
Oblast Polikoro odlikuje se polu-aridnom mediteranskom klimom, koju karakterišu sljedeće
dugoročne prosječne vrijednosti glavnih klimatskih parametara: minimalna i maksimalna dnevna
temperatura vazduha od 11 °C i 21,4 °C, odnosno, minimalna i maksimalna dnevna vlažnost vazduha
je 52% i 87%, respektivno, prosječna brzina vjetra je 2,3 ms-1 i prosječna evaporacija izmjerena na
osnovu class A pana je 5,2 mm po danu. Godišnja količina padavina u prosjeku iznosila je 567 mm, od
čega je 29% distribuirano u vremenskom periodu od aprila do septembra.
Srednja godišnja količina padavina u toku godine istraživanja bila je 616,9 mm, distribuirana
uglavnom u toku jesenskog i zimskog perioda, dok je ljetnja sezona bila toplija i suvlja. Minimalna
količina padavina bila je u januaru sa 2,4 mm, a maksimalna u decembru sa 231,7 mm. Neočekivano
sušni mjesec je bio oktobar sa samo 19,3 mm padavina. Srednja mjesečna temperatura vazduha se
kretala od 7,1°C u januaru do 25,4°C u julu. Srednja maksimalna mjesečna temperatura vazduha
kretala se od 12,3°C u januaru do 29,8°C u julu. Srednja minimalna mjesečna temperatura vazduha je
varirala od 1,8°C u januaru do 21°C u julu. Srednja dnevna temperatura vazduha, maksimalna
temperatura vazduha, i minimalna temperatura vazduha po mjesecima prikazani su (tab. 1) za period
gajenja.

Tab. 1. Osnovni klimatski parametri za kulturu paradajza u toku vegetacionog perioda

Mjesec Tmin Tmax Tavg Padavine

6 18,4 28,7 23,6 9,2
7 21,0 29,8 25,4 38,3
8 20,1 28,8 24,5 30,2
9 16,5 24,8 20,7 62,3

Sjeme paradajza (Licopersicon esculentum Mill) cv. Dracula za razvoj je smješteno u

polistirolne kutije 2. maja, a sadni materijal prebačen i gajen u stakleniku. Sadnice paradajza u fazi tri
lista su 9. juna presađene na polje, sa gustinom biljaka 3,33 m2, u duple redove, a raspoređene na
sljedeći način:
a) 0,60 m između duplih redova;
b) 2 m između svakog duplog reda, 0,3 m između biljaka duž reda.
Zemljište je prije transplantacije fertilizirano sa 120 i 115 kg ha-1 N i P2O5, korišćenjem 0,25 t
ha-1 18-46% di-amonijum fosfata i 0,28 t ha-1 i 26-27% amonijum-nitrata.
Primijenjeno je drip navodnjavanje, upotrebljene su duge polietilenske cijevi, smještene duž
svakog reda, sa razmakom emitera od 0,5 metara i protokom vode od 4 L h-1.
Kada voda izgubljena isparavanjem (ETc) dostigne 40% od maksimalne raspoložive vode
sadržane u zemljišnoj zoni korijena, primjenjuje se zalivanje.
Evapotranspiracija je svakodnevno mjerena u sedam sati ujutro pomoću dva težinska lizimetra
površine od 2×2 m2, a dubine od 1,3 m, smještene u samom centru dva eksperimentalna polja određena
za kultivaciju paradajza. Svaka oblast je površine 2500 m2. Navodnjavanje je prekinuto 15 dana prije
berbe. U toku cijelog vegetacionog perioda navodnjavanje je izvršeno dvadeset puta, sa ukupnom
količinom vode od 4.250 m3ha-1 po sezoni.
Dnevne vrijednosti evaporacije iz “class A” pana, količina padavina, temperatura vazduha,
vlažnost vazduha, brzina vjetra, sunčevo zračenje, zabilježene su na standardnoj meteorološkoj stanici
koja se nalazi neposredno uz eksperimentalno područje.
Svakih 8-10 dana, fenološke faze za kulturu paradajza posmatrane su zajedno sa indeksom
površine lista (LAI). Destruktivnim analizama utvrđen je indeks površine lista (tab. 2) koristeći
elektronski mjerač lisne površine, LAI metar od LICOR-a Inc. Žetva je izvršena 9. septembra.

Tab. 2. Mjerenje indeksa lisne površine u toku vegetacionog perioda.

Datum mjerenja indeksa Dan u godini Dan poslije sjetve Indeks lisne površine
 lisne površine
10/6/02 161 1 0,01
22/6/02 173 13 0,06
1/7/02 182 22 0,28
8/7/02 189 29 0,79
19/7/02 200 40 2,33
29/7/02 210 50 3,77
8/8/02 220 60 5,01
19/8/02 231 71 5,02
29/8/02 241 81 4,60
8/9/02 251 91 3,70

Dnevni podaci sa lizimetara za evapotranspiraciju paradajza uzeti su sa dva težinska lizimetra.

Rezolucija lizimetarskog masenog sistema je 200 gr što je odgovaralo 0.05 mm vode koja je
izgubljena isparavanjem ili akumulirana putem padavina ili navodnjavanjem.
Zemljište unutar lizimetra i zemljište samog eksperimenta imali su iste fizičko-hemijske
karakteristike.
Osnovne mehaničke i hidrauličke karakteristike zemljišta su date u tabeli (tab. 3), kao i
hemijske osobine zemljišta (tab. 4).

Tab. 3. Prosječne fizičke karakteristike zemljišta na eksperimentalnom polju u Polikoru na prvom

metru dubine zemljišnog profila.

Dubina (cm) 100

Pijesak (%) (2 > Ø > 0.02 mm) 40
Prah (%) 37,1
Glina (%) (Ø < 2 µ) 22,9
Zemljišni kapacitet (%vol.) 31,5
Tačka venenja (% vol.) 15
Zbijenost zemljišta (gcm-3, kg dm-3) 1,25

Tab. 4. Prosječne hemijske karakteristike zemljišta na eksperimentalnom polju u Polikoru na prvom

metru dubine zemljišnog profila.

Dubina (cm) 100

pH 7,7
Organska materija (%) (Walkley-Black metoda) 3,64
Ukupni N (%) (Kjeldahl metoda) 1,67
Pristupačni P2O5 (ppm) (Olsen metoda) 26,7
Izmjenjljivi K2O (ppm) (metoda amonijum acetatom) 227
ECe (dSm-1) 0,95
ESP (%) 1,9
Ukupni krečnjak (%) 1,5
Aktivni krečnjak (%) 0,5

Referentna evapotranspiracija određena je korišćenjem dnevne Penman-Monteith jednačine (FAO

56 pristup). Penman-Monteith metod je pouzdan metod zasnovan na fizičkim metodama, ali zahtijeva
potpuni set klimatskih podataka o temperaturama vazduha, sunčevom zračenju, relativnoj vlažnosti
vazduha i brzini vjetra.
Premda je trenutno u mnogim oblastima u svijetu veoma malo meteoroloških stanica koje vrše
mjerenja svih navedenih varijabli, troškovi prilikom pravljenja ovakvih stanica se smanjuju, pa je sve
vjerovatnije da će se Penman-Monteith metod proširiti i na regione u razvoju.
Evapotranspiracija paradajza izmjerena je pomoću težinskog lizimetra, dok je referentna
evapotranspiracija utvrđena jednačinom Penman-Monteith koristeći ulazne podatke sa meteorološke
stanice u Polikoru. Vrijednosti za ETc u toku sezone bile su 489 mm, dok je ETo bio 467,5 mm. Biljni
koeficijenti su određeni odnosom izmjerene evapotranspiracije biljaka i referentne evapotranspiracije.
Varijacije biljnog koeficijenata, Kc i indeksa lisne površine (LAI) za kulturu paradajza predstavljene su
u odnosu na dane nakon sjetve (DAP) (sl. 1).

2.5 6
Kc
LAI
5
2.0

4
1.5

Kc 3 LAI

1.0
2

0.5
1

0.0 0
0 20 40 60 80 100
DAYS AFTER PLANTING

Sl. 1. Dnevne vrijednosti biljnog koeficijenta (Kc) i indeksa lisne površine (LAI) za kulturu paradajza
gajenog na ekperimentalnoj stanici Polikoro u 2002. godini.

Dužina vegetacionog perioda bila je 91 dan, a dnevne varijacije biljnog koeficijenta kretale su
se od 0,23 do 1,95. Srednje vrijednosti u fazi potpune pokrivenosti biljnog pokrivača varirale su od
0,99 do 1,93. Vrijednost od Kc=1,93 može da bude objašnjena učestalim navodnjavanjima ili
padavinama u toku ovog vegetacionog perioda. Biljni koeficijent u fazi sazrijevanja (Kc end) je bio oko
0,60.
Efekat razlike u aerodinamičkim svojstvima između referentne površine trava i poljoprivrednih
kultura ne odnosi se samo na specifičnost kultura, već takođe varira i u zavisnosti od klimatskih uslova
(vjetar, vlažnost, itd.) i visine kulture. U oblastima aridne klime i uslova veće brzine vjetra veće su i
vrijednosti biljnog koeficijenta u fazi potpune pokrivenosti biljnog pokrivača Kc mid. Humidnije
klimatske oblasti pri uslovima manje brzine vjetra imaju i niže vrijednosti biljnog koeficijenta u fazi
potpune pokrivenosti biljnog pokrivača Kc mid.
Analiza varijacija u vrijednostima biljnog koeficijenta urađena je korišćenjem odnosa između
indeksa lisne površine i biljnog koeficijenta posmatrane za dane kada je izvršeno mjerenje indeksa
lisne površine (LAI). Mjerenja indeksa lisne površine da se isključe dani kada su biljke i zemljište
vlažni, jer se pretpostavlja da nije bilo navodnjavanja i padavina kada su izvršena mjerenja indeksa
lisne površine.
Na osnovu ovih podataka, izgrađena je nova kriva Kc koja se odnosi samo na deset dana kada je
izvršeno uzorkovanje LAI, kao što je ilustrovano (sl. 2). Ovaj grafik pokazuje veoma jak odnos između
LAI i Kc do vrijednosti LAI = 2. Nije bilo predvidljivih promjena krive Kc nakon što je vrijednost
indeksa lisne površine za paradajz premašila LAI = 2.0.

1.6 6
Kc
1.4
LAI 5
1.2
4
1
Kc LAI
0.8 3

0.6
2
0.4
1
0.2

0 0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
DAYS AFTER PLANTING

Sl. 2. Relacija između LAI i Kc u toku vegetacionog perioda.

S time da je LAI bio prilično konstantan pa skoro konstantan od 60 do 70 dana nakon sjetve,
dva slučaja su analizirani da se utvrdi odnos između Kc i LAI. Prvi odnos Kc i LAI ocjenjen je od
prvog dana (10. juna) do 60 dana (8. avgusta), uzimajući u obzir prvih sedam od deset izmjerenih
tačaka kao što je ilustrovano (sl. 3). Sljedeći logaritamski odnos Kc i LAI je razvijen

Kc = 0.2018 Ln(LAI) + 1.0926 (1)

Koeficijent regresije (R2) od 0,9683 potvrđuje značajnu usaglašenost podataka za Kc i LAI.

Posebno dobar odnos između Kc i LAI uočen je za prvih 40 dana poslije sadnje, kada je LAI dostigla
vrijednost od 2,33. Nakon toga, Kc će stabilizovati dostizanjem maksimalne vrijednosti u opsegu
između 1,3 i 1,4.
 1.6

1.4

1.2

1
Kc
0.8

0.6 y = 0.2018Ln(x) + 1.0926

R2 = 0.9683
0.4

0.2

0
0 1 2 3 4 5 6
LAI

Sl. 3. Relacija između LAI i Kc za prvih 60 dana nakon sjetve.

Malo drugačiji odnos primijećen je kada su posmatrane 8 od 10 tačaka, uzimajući u obzir

period od 70 dana između sjetve i uočavanja maksimalne vrijednosti LAI (sl. 4). Logaritamska
funkcija između Kc i LAI je

Kc = 0,1747 Ln(LAI) + 1,0196 (2)

Koeficijent regresije (R2 = 0,8341) je bio mnogo niži nego u prethodnom slučaju. Prema tome,
primijećeno je da je dobar odnos između Kc i LAI (sl. 4) bio samo za prvih 30 dana poslije sjetve (kada
je LAI dostigla vrijednost od 0,79). Međutim, u ovom slučaju, maksimalna Kc bila je niža, u rasponu
od 1,2 i 1,3 što se činilo i realnijim.
1.6

1.4

1.2

1
Kc
0.8

0.6
y = 0.1747Ln(x) + 1.0196
0.4
R 2 = 0.8341
0.2

0
0 1 2 3 4 5 6
LAI

Sl. 4. Relacija između LAI i Kc za prvih 70 dana nakon sjetve.

Zaključak

Rezultati istraživanja na Polikoro podacima ukazuju da biljni koeficijent za paradajz može da

bude uspješno modeliran i preko logaritamskog odnosa između Kc i LAI kao Kc = * ln (LAI) + b.
Logaritamski odnos sa indeksom lisne površine može da se dobije na bilo kom mjestu gde se vrši
mjerenje indeksa lisne površine.
Danas, sa širokom primjenom računarske tehnologije, upotreba modela je važna za modernu
poljoprivrednu proizvodnju i menadžment u navodnjavanju. Predstavljeni rezultati i predloženi odnosi
mogu da se testiraju i na drugim područjima, pri različitim zemljišnim i klimatskim uslovima.
Ovaj pristup može da doprinese boljoj procjeni zahtjeva kultura za vodom i preciznije
planiranje za navodnjavanje za cijelu sezonu, kao i na dnevnoj bazi.

Literatura

Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., Smith, M. (1998): Crop evapotranspiration: Guidelines for
computing crop water requirements. FAO, Rome. FAO irrigation and drainage papers, 56.

Allen, R.G., Walter, I.A., Elliott, R.L., Howell, T.A., Itenfisu D., Jensen, M.E., Snyder, R.L. (eds)
(2005). The ASCE standardized reference evapotranspiration equation. American Society of Civil
Engineers. Reston, Virginia.

Amayreh, J., Al-Abed, N. (2005): Developing crop coefficients for field-grown tomato (Lycopersicon
esculentum Mill.) under drip irrigation with black plastic mulch. Agricultural Water Management,
n. 73: 247–254.

Bandyopadhyay, P.K., Mallick, S. (2003): Actual evapotranspiration and crop coefficients of wheat
(Triticum aestivum L.) under varying moisture levels of humid tropical canal command area.
Agricultural Water Management, 59: 33–47.

Cantore, V., Iovino, F., Pontecorvo, G. (1987): Aspetti climatici e zone fitoclimatiche della Basilicata.
C.N.R. IEIF-Cosenza, Grafiche Badiali s.n.c. (ed), Arezzo, 2: 49.

Grattan, S.R., George, W., Bowers, W., Dong, A., Snyder, R.L., Carrol, J. (1998): New crop
coefficients estimate water use of vegetables row crops. California Agriculture, 52 (1): 16–20.

Hanson, R.B., May, M.D. (2006). Crop coefficients for drip-irrigated processing tomato. Agricultural
Water Management, 81: 381–399.

Hanson, R.B., May, M.D. (2006): Crop evapotranspiration of processing tomato in the San Joaquin
Valley of California, USA. Irrigation Science, 24: 211–221
Kang, S., Gu, B., Du, T., Zhang, J. (2003): Crop coefficient and ratio to evapotranspiration of winter
wheat and maize in a semi-humid region. Agricultural Water Management, 59: 239–254.

Kashyap, P.S., Panda, R.K. (2001): Evaluation of evapotranspiration estimation methods and
development of crop-coefficient for a potato crop in a sub-humid region. Agricultural Water
Management, 50: 9–25.

Lage, M., Bamouh, M., Karrou, M., Mourid, M.E. (2003): Estimation of rice evapotranspiration using
a microlysimeter technique and comparison with FAO Penman–Monteith and Pan evaporation
methods under Maroccan conditions. Agronomic, 23: 625–631.

Li, Y.L., Cui, J.Y., Zhang, T.H., Zhao, H.L. (2003): Measurement of evapotranspiration of irrigated
spring wheat and maize in a semi-arid region of north China. Agricultural Water Management, 61:
1–12.

Liu, C., Zhang, X., Zhang, Y. (2002): Determination of daily evaporation and evapotranspiration of
winter wheat and maize by large-scale weighing lysimeter and micro-lysimeter. Agricultural and
Forest Meteorology, 111: 109–120.

Lovelli, S., Pizza, S., Caponio, T., Rivelli, A.R., Perniola, M. (2005): Lysimetric determination of
muskmelon crop coefficients cultivated under plastic mulches. Agricultural Water Management, n.
72: 147–159.

Medeiros, G.A., Arruda, F.B., Sakai, B., Fujiwara, M. (2001). The influence onf crop canopy on
evapotranspiration and crop coefficient of beans (Phaseolus vulgaris L.). Agricultural Water
Management, 49: 211–224.

Monteith, J.L. (1965): Evaporation and environment. In: Fogg G.E. (ed). Symposium of the Society for
Experimental Biology. The State and Movement of Water in Living Organisms. Academic Press,
INC. New York, 19: 205–234.

Monteith, J.L. (1965): Evaporation and environment. 19th Symposia of the Society for experimental
Biology, University Press, Cambridge, 19: 205–234.

Monteith, J. L. (1973). Principles of environmental physics. Edward Arnold, London.

Monteith, J.L., Unsworth, M.H. (1990): Principles of environmental physics, 2nd Edition. Edward
Arnold, London.
Pruitt, W.O., Lourence, F.J., Von Oettingen, S. (1972): Water use by crops as affected by climate and
plant factors. California Agriculture, 26 (10): 10–14.

Shah, S. B., Edling R. J. Member (2001): Daily evapotranspiration prediction of Louisiana flooded rice
field. Journal of irrigation and drainage engineering, 126 (1).

Smith, M., Allen, R.G., Monteith, J.L., Pereira, L.S., Perrier, A., Pruitt, W.O. (1992): Report on the
expert consultation on procedures for revision of FAO guidelines for prediction of crop water
requirements. Land and Water Development Division, FAO, Rome, Italy.

Smith, M., Allen, R., Monteith, J.L., Perrier, A., Pereira, L.S., Segeren A. (1992). Report on the Expert
Consultation on procedures for Revision of FAO Guidelines for Prediction of Crop Water
Requirements. Land and Water Development Division. FAO, Rome, Italy.

Tyagi, N.K., Sharma, D.K., Luthra, S.K. (2000): Determination of evapotranspiration and crop
coefficients of rice and sunflower with lysimeter. Agricultural Water Management, 45: 41–54.

Todorović, M. (2006): An Excel-based tool for real time irrigation management at field scale.
Proceedings of International Symposium on “Water and Land Management for Sustainable
Irrigated Agriculture”, Adana, Turkey. 4–8 April 2006. Çukurova Univ., Adana, Turkey.

Villalobos, F.J., Testi, L., Rizzalli, R., Orgaz, F. (2003): Evapotranspiration and crop coefficients of
irrigated garlic (Allium sativum L.) in a semi-arid climate. Agricultural Water Management, 64:
233–249.