Toplumsal Düzen Kuralları : Bu düzen insanların bir takım kurallara uymaları

ile sağlanır. Bu kurallar ; hukuk, din, ahlak, ve örf ve adet kuralları gibidirler.
Hukuk Kuralları : Devleti organları tarafından konulan ve insan davranışlarını
düzenleyen vede uyulmaması halinde bir takım yaptırımlara uğranılan
kurallardır. Sözle veya yazı ile ifade edilir.
- Bir cümlenin hukuk kuralı olabilmesi için ; bir emir veya yasak içermesi gerekir, bir insan
davranşını düzenlemeye yönelik olması gerekir, devletin organları tarafından konulmuş
olması gerekir ve bir yaptırıma bağlanmış olması gerekir.
- Hukuk bu özelliklerinden dolayı din, ahlak ve örf ve adet kurallarından ayrılır, çünki bu
kurallar bir yaptırıma bağlanmamıştır.
Hukukun Kaynakları : Hukuk kurallarını içinde barındıran şeylere H.K. denir.
1- Asıl Kaynaklar (Bağlayıcı kaynaklar)
2- Yardımcı Kaynaklar ( Bağlayıcı olmayan kaynaklar )
Asıl kaynaklar; Yazılı ve Yazılı Olmayan Kaynaklar olarak ikiye ayrılırlar.
Yazılı Kaynaklar ; 1) Anayasa, 2) Kanun, 3) Kanun Hükmünde Kararname, 4)
Uluslar arası Antlaşma, 5) Tüzük, 6) Yönetmenlik olmak üzere altıya ayrılır.
Yazılı Olmayan Kaynak ise Örf ve Adet Hukuk Kurallarıdır.
Yardımcı Kaynaklar ; Doktrin (Bilimsel Görüşler) ve Mahkeme Kararlarıdır.
Yazılı Kaynaklar : Devletin yetkili organları tarafından konulmuş bütün hukuk
kurallarından oluşur. Bir hierarşik sıra içerisinde bulunurlar buna Normlar
Hierarşisi denir. Bir norm üsteki norma uygun olmalıdır. Bu sıranın en üstünde
Anayasa, en altında ise Yönetmenlik yer alır.
ANAYASA : Devletin temel organlarının yani Yasama, Yürütme ve Yargı
organlarının kuruluşunu ve işleyişini düzenler. Ayrıca devlet karşısında
vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini düzenler.
KANUN : TBMM. tarafından düzenlenen ve genel kurallar içeren hukuk
kaynağıdır.
Kanunların Başlıca Özellikleri;
-Kanunlar yazılıdır.
-Genel kurallar içerirler.
-Anayasadan farklı olarak ülkede yaşayan vatandaşların her zaman
karşılaşabilecekleri hukuksal sorunlara ilişkin kurallar içerirler.
-Kanunlar aynı durumda olan herkesi ilgilendiren hükümler getirirler.
-Kanunlar süreklidirler.
-Kanunlar zaman içinde eskiyebilirler, yani kanunun getirdiği hukuk kuralları
zamanın ihtiyaçlarını karşılamaz hale gelebilirler. Bu durumda kanunlar
yürürlükten kaldırılabilir veya yerlerine yeni bir kanun getirilir. Yada eskiyen
kanun tamamen yürürlükten kaldırılmaz fakat eskiyen kuralları değiştirilir.
-Her kanunun bir kabul ediliş tarihi vardır, numarası ve ismi vardır.
Kanunlar ikiye ayrılır; Genel Kanunlar ve Özel Kanunlar
Genel Kanunlar : Birden fazla hukuksal sorunu ilgilendiren genel kurallar
getirirler. Ör: Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu,….. gibi.
Özel Kanunlar : Bir veya birkaç hukuksal sorunun, yani özel bir hukuksal
sorunun çözümüne ilişkin özel çözümler içerir. Ö.K. genellikle G.K.

1
incelemediği konuları düzenlemek için veya G.K.da düzenlenmiş fakat artık
zamanın ihtiyaçlarına cevap vermeyen bir konuyu düzenlemek için çıkartılır.
Kanunlar : -Her kanunun bir kabul ediliş tarihi vardır, numarası ve ismi vardır.
(Ör: 20-02-2008 kabul tarihli, 5737 sayılı, Vakıflar Kanunu gibi.) Bu 3 özellik
sayfanın en üstünde yer alır, aşağıya doğru ise Maddeler yer alır ( Madde-1,
Madde-2,…gibi ) Bazı kanunlar birkaç maddeden oluşur, maddelerin her birinde
bir veya birkaç Pragraf bulunur. Bu paragraflara Fıkra denir. Paragraflar
içerisinde bulunan 1,2,3,.. gibi numaralarla birtakım şeyler sayılır, bunlarada
Bent denir. Kanun içinde yer alan kurallara Kanun Hükümleri denir.
Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Denetimi : Kanunların, Anayasanın
altında yer aldığı için bütün hükümlerinin Anayasaya uygun olması gerekir. Eger
kanunun tümü veya bir hükmü Anayasaya aykırı bir unsur içeriyorsa, belli
makamlar o kanunun tümünün veya ilgili hükmünün, anayasaya aykırı olduğu
gerekçesile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabilir. Anayasa Mah.
kanunun anayasaya uygun olup olmadığını denetler, bu denetim sonucunda
kanunun anayasaya aykırı olduğu kanaatine varılırsa kanun iptal edilir.
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME : TBMM nin çıkardığı bir yetki
kanunu ile verdiği yetkiye dayanarak Bakanlar Krulunun belli konuları
düzenlemek için çıkardığı ve Kanun ile aynı düzeyde olan Yazılı Hukuk
Kurallarıdır. İkiye ayrılırlar.
-1) Olağan Dönem K.H.K. leri : Bunlar ülkede normal zamanlarda çıkartılan
K.H.K. lerdir. TBMM tarafından verilen yetki ile Bakanlar Kurulu tarafından
çıkartılır. Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerine ilişkin yeni düzenlemeler
getiremezler.
-2) Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hal K.H.K. leri : Cumhurbaşanının
başkanlığında toplanan B.K. tarafından çıkarılır. TBMM tarafından yetki kanunu
ile yetki verilmesi şart değildir. Kişilerin temel hak ve özgürlüklerine ilişkin yeni
düzenlemelerde getirebilir.
ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR : Bunlar iki veya daha fazla devletler
tarafından yapılmış olan ve Türk devleti tarafından kabul edilmiş olan ve kanun
düzeyinde kurallar içeren antlaşmalardır. ( Ör: Avrupa insan hakları antlaşması)
TÜZÜK : Bir kanunun uygulanmasını göstermek veya bir kanunun emrettiği
işleri belirtmek için kanunlara aykırı olmamak şartıyla B.K tarafından çıkarılan
Y.H.K.dır.
-Tüzüklerin Özel Kanundan Farkları : a) Tüzük B.K tarafından, Kanun ise
TBMM. tarafından çıkartılır. b) Özel Kanunlar; Genel Kanunda hiç
düzenlenmemiş bir konuyu düzenlemek üzere çıkarılır. Tüzük ise bir G.K veya
Ö.K. nun uygulanmasını göstermek için çıkartılır.
YÖNETMENLİKLER : Başbakanlık, B.K., Bakanlıklar ve devletin diğer
organlarının ( ör: Belediyelerin ) kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların
ve tüzüklerin nasıl uygulanacağını göstermek için kendi personeline hitaben
çıkardıkları Y.H.K. dır.
Yazılı Olmayan Kaynaklar

2
 -Örf ve Adet Hukuk Kuralları : Bunların yazılı bir metni yoktur. Bunlar belli
şartların gerçekleşmesi halinde Kanun düzeyine gelmiş olan toplum içindeki
davranış kurallarıdır.
Şartlar : 1) Toplum içindeki bir davranışın çok eskiden beri var olması gerekir.
2) Bu davranışın çok eskiden beri tekrarlanıyor olması gerekir. 3) Söz konusu
davranış biçimime uyulmasının zorunlu olduğu yönünde, toplumda genel bir
inanç doğmuş olması gerekir.
-Bu tarz hukuk kuralları özellikle kanunlarda boşluk bulunan durumlarda hakim tarafından
başvurulması gereken bir hukuk kuralıdır.
Hukukun Yardımcı Kaynakları : Bu kaynaklar uyulması zorunlu olan kaynaklar
değildir. Bunlar yol gösterici kaynaklardır. Hakimler isterse bu kaynaklardan
faydalanabilirler. İkiye ayrılırlar; İçtihatler ve Doktrinler.
İÇTİHATLER : Mahkemeler tarafından verilen kararlara İçtihat denir.
Mahkeme kararlarından oluşan hukuk kurallarının tümünede İçtihat Hukuku
denir. İçtihat Hukuku bağlayıcı bir hukuk kaynağı değildir.
DOKTRİNLER : Tartışmalı olan hukuki konularda hukuk bilim adamlarının
ileri sürmüş oldukları görüş ve düşüncelerdir. Bu görüş ve düşüncelerini hukuk
kitaplarında ve makalelerde açıklarlar. Bağlayıcı değillerdir.
Asıl Kaynaklar ile Bağlayıcı Kaynaklar Arasındaki Farklar : A.K. bağlayıcı
kaynaklardır, Y.K. ise bağlayıcı değillerdir. Ancak hakimler üst derece
mahkemelerinin (Yargıtay) verdikleri kararlara çoğunlukla kendilerini uymak
zorunda hissederler.
HUKUKUN DALLARI
Kamu Hukuku ve Özel Hukuk diye ikiye ayrılır.
Kamu Hukuku kendi grubunda altı başlık altında toplanır.
-1) Uluslararası Hukuk, -2) Anayasa Hukuku, -3) İdare Hukuku, -4) Vergi
Hukuku, -5) Ceza Hukuku, -6) Ceza Usul Hukuku
Özel Hukuk
-1) Medeni Hukuk
a) Kişiler Hukuku, b) Aile Hukuku, c) Miras Hukuku, d) Eşya Hukuku
-2) Borçlar Hukuku
-3) Ticaret Hukuku
a) Ticari İşletme Hukuku, b) Şirketler Hukuku, c) Kiymetli Evrak Hukuku,
d) Sigorta Hukuku, e) Rekabet Hukuku, f) Sınai Mülkiyet Hukuku, g) Deniz
Ticareti Hukuku
-4) Devletler Özel Hukuku
a) Vatandaşlık Hukuku, b) Yabancılar Hukuku, c) Kanunlar İhtilafı Hukuku
-5) Medeni Usul Hukuku
-6) İcra ve İflas Hukuku
ÖZEL HUKUK : Kişilerin bir birleriyle olan ilişkilerini eşitlik esasına göre
düzenleyen hukuk kurallarının tamamıdır. Ör: Kira sözleşmesi ilişkisi bir Ö.H.
ilişkisidir. Ö.H. ilişkisi eşitlik esasının yanında aynı zamanda kişilerin karşılıklı

3
olarak bir araya gelerek serbestce antlaşmaları esasına dayanır. Üç temel esası
vardır.
-a) İlişkideki insanların eşitliği ilkesi
-b) İlişkideki tarafların birbirlerinden haklarını zorla alamama esası
-c) İlişkideki tarafların karşılıklı olarak ve serbestce antlaşmaları esası
KAMU HUKUKU : Genel olarak 3 ana prensip vardır.
-a) K.H. ilişkisinin tarafları eşit düzeyde değillerdir. Bir tarafta kişi vardır diğer
tarafta ise ondan daha güçlü olan devletin bir organı vardır.
-b) K.H. ilişkileri tarafların karşılıklı olarak serbestçe antlaşmaları ile kurulmaz.
Güçlü durumda olan devletin organı karşı tarafın onayını almadan tek taraflı
olarak karşı tarafın bir hakkına elkoyabilir, hakkını değiştirebilir veya haklarını
sona erdirebilir.
-c) K.H. ilişkilerinde devletin organı tek taraflı olarak verdiği karar
doğrultusunda bu kararlarını zorla icra edebilir. Mahkemeye başvurmasına gerek
yoktur.
Kamu hukuku ilişkilerinin bu özelliklere sahip olmasının sebebi ise K.H. işlemlerinin kamu
yararı amacıyla yapılmasıdır, yani toplum yararına yapılmasıdır.
Kamu Hukukunun Dalları ;
-1) DEVLETLER GENEL HUKUKU (ULUSLARARASI HUKUK) : Bir
devlet ile diğer bir devlet veya devletler ilişkileri yada devletlerin uluslar arası
kuruluşlar arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Başlıca inceleme
konuları şunlardır : Uluslar arası antlaşma nedir ?, nasıl yapılır ?, sonuçları
nelerdir ?. Devlet nedir ?, hangi unsurlardan oluşur, kara, deniz, hava sahası
nasıl çizilir?, ne anlama gelir?. Uluslar arası kuruluşlar nelerdir?, nasıl
çalışırlar?. Ör: AB hukuku Uluslar arası Hukukun inceleme alanına girer.
-2) ANAYASA HUKUKU : Devletin temel kuruluşunu, şeklini, yapısını,
organlarını, bu organlar arasındaki ilişkileri ve bireylerin devlet karşısındaki
temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen kurallardan oluşmuş bir K.H. dalıdır.
İkiye ayrılır.
-a) Anayasa Hukukunun Genel Esasları : Bu bölümde şu konular incelenir;
“Devlet kavramı”, “Anayasa kavramı”, “Anayasa çeşitleri” (Parlamenter
sistemi, Başbakanlık sistemi)
“Devlet biçimleri” (Monarşi, Cumhuriyet),” Demokrasi kavramı ve türleri”,
“Siyasi partiler”, “Seçim sistemleri” v.s.
-b) Türk Anayasası Bölümü : Türkiyedeki anayasacılık haraketlerinin tarihsel
gelişimi incelenir ve geçmişten günümüze kadar kabul edilmiş olan anayasaların
bir birleriyle olan farklılıkları ortaya konarak incelrnir.
-3) İDARE HUKUKU : Devletin kamu hizmeti görmekle görevlendirilmiş olan
yönetim organlarının kuruluşunu, işleyişini ve bu organların kişilerle olan
hukuki sorunlarını düzenleyen K.H. dalıdır. Devletin organları genel olarak
Yürütme Organı ( Cumhurbaşkanı, B.K., Başbakan, Bakanlar ) ile Yönetim
Organları ( devletin Yürütme organı dışında topluma hizmet amacıyla var olan
organlardır)

4
 -4) VERGİ HUKUKU : Devletin vatandaşlar ile olan vergi ilişkisini düzenleyen
hukuk kurallarından oluşan K.H. dalına denir.
-5) CEZA HUKUKU : Suç oluşturan davranışların neler olduğunu belirten, bu
davranışlarda bulunanlara uygulanacak cezaları düzenleyen hukuk kurallarından
oluşmuş K.H. dalıdır.
-6) CEZA USUL HUKUKU : Kanunların suç saydığı davranışları işleyenlerin
takip edilmesi, yargılanması ve cezalandırılmasında uygulanacak usullerin
nelerden ibaret olduğunu gösteren hukuk kurallarından oluşmuş bir K.H. dalıdır.
Özel Hukukun Dalları
- 1 Medeni Hukuk ; kişilerin toplum içindeki bütün davranışlarını, işlem ve
ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. Bir kişinin doğumundan
ölümüne kadar geçen sürede kurduğu ilişkilerin, yaptığı işlerin büyük bir kısmı
M.H. kapsamında bulunur. Kendi içinde alt dallara ayrılır.
a) Kişiler Hukuku: Hukukda hak sahibi olabilen ve borç altına girebilen
varlıklara “kişi” denir. Gerçek kişiler ve tüzel kişiler olarak ikiye ayrılır. Gerçek
kişiler sadece insanlardan ibarettir, Tüzel kişiler, belli bir ekonomik veya manevi
amacı gerçekleştirmek için bir kısım insanların bir araya gelip faliyetlerini ve bir
kısım mallarını bu amaca tahsis etmeleriyle ortaya çıkan ve kendisini meydana
getiren kişilerden ayrı, bağımsız bir kişilikleri olduğu kabul edilen varlıklara
denir.
b) Aile Hukuku: kişinin içinde bulunduğu ve aile denen topluluğun üyeleri ile
olan ilişkilerini düzenleyen Medeni Hukuk dalıdır.
c) Miras Hukuku: bir kişinin ölümünden sonra para ile ölçülebilen bütün hak
ve borçlarının kimlere ve nasıl geçeceğini düzenleyen hukuk kurallarıdır.
d) Eşya Hukuku: kişilerin eşyalar üzerinde sahip olabilecekleri hakları
düzenleyen hukuk kurallarıdır.
- 2 Borçlar Hukuku: kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen Özel hukuk
dalıdır. Borç ilişkileri çoğunlukla sözleşmelerden doğarlar. Her iki tarafta
birbirlerinden bir işin yapılmasını veya bir şeyin verilmesini istemek yetkisine
sahip olur. Bu yetkiye “alacak akti” denir.
- 3 Ticaret Hukuku: kişilerin ticari nitelikteki ilişkilerini duzenleyen hukuk
kulalarıdır. Kendi içerisinde dallara ayrılır.
a) Ticari İşletme Hukuku: ticari işletmeyi ve tacirin faliyetlerini düzenleyen
hukuk dalıdır.
b) Şirketler Hukuku: şirketlerin kuruluşunu, işleyişini, organlarını,
ortaklarının hak ve borçlarını ve şirketlerin sona ermelerini düzenleyen hukuk
kurallarıdır.
c) Kıymetli Evrak Hukuku: iki tür senet vardır; “basit senetler” ve “kambiyo
senetleri” (bono ve çek) K.E.H. özellikle bu bono ve çek lere ilişkin hukuk
kurallarını düzenler.
d) Sigorta Hukuku: sigortacılıkla uğraşan kurumların çalışmalarını ve onlar ile
sigorta yaptıran kişiler arasındaki ilişkileri inceler.

5
 e) Deniz Ticareti Hukuku: ticaret gemileri vasıtasıyla yapılan taşımalarda
ortaya çıkan hukuki ilişkileri inceler.
- 4 Devletler Özel Hukuku: özel hukuk alanında yabancılık unsuru taşıyan
hukuki ilişki ve uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacak kurallardan oluşur.
Alt dalları vardır.
a) Vatandaşlık Hukuku: bir devletteki kişiler ile o kişiler arasındaki
vatandaşlık ilişkisini düzenleyen hukuk dalıdır.
b) Yabancılar Hukuku: belli bir ülkede bulunan yabancıların sahip oldukları
hakları ve ödevleri düzenleyen hukuk dalıdır.
c) Kanunlar İhtilafı: yabancılık unsuru taşıyan özel hukuk ilişkilerinden doğan
uyuşmazlıkların çözümlenmesinde hangi devletin kanununun uygulanacağı,
konularını ve bu uyuşmazlıkların hangi devletin mahkemesinde
çözümleneceğini düzenleyen hukuk dalıdır.
d) İş Hukuku: kendi içerisinde 3 gruba ayrılır.
d-1) Bireysel İş Hukuku: işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini düzenleyen
hukuk dalıdır. İş ilişkisi kuran sözleşmeye “hizmet sözleşmesi” denir. İşçiyi
diğer çalışanlardan ayıran temel özellik işçinin işverene bağımlı, onun talimatı
altında çalışıyor olmasıdır. Avukat, Hekim, Proje çizen mühendis gibi çalışanlar
ise işsahibinden bağımsız, vekalet sözleşmesi ile çalışırlar.
d-2) Toplu İş Hukuku: işçi sendikası ile bir işveren arasında veya bir işçi
sendikası ile bir işveren sendikası arasında toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt
gibi çeşitli hukuki ilişkileri düzenler.
d-3) Sosyal Güvenlik Hukuku: sosyal güvenlik sistemine ilişkin hukuk
kurallarından oluşan iş hukuku dalıdır. S.G.H. büyük ölçüde kamu hukukunun
özelliklerini taşımaktadır.
-5 Medeni Usul Hukuku: kişiler arasında ortaya çıkan hukuki sorunların
çözülmesi için mahkemeler tarafından izlenecek usulleri düzenleyen hukuk
kurallarından oluşur.
-6 İcra ve İflas Hukuku: kendi içinde 2 ye ayrılır
a) İcra Hukuku: özel hukuk alanında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkları
çözen hukuk mahkemelerinin vermiş oldukları kararların gerektiğinde devlet
organları eliyle zorla yerine getirilmesi yöntemlerini gösteren hukuk kurallarıdır.
b) İflas Hukuku: tacirin borcunu ödeyemeyecek duruma düşmesi halinde iflas
hukuku devreye girer.
YARGI ÖRGÜTÜ
Yargı ve Mahkeme Kavramı: Yargı hukuksal uyuşmazlıkları kesin olarak
karara bağlama anlamına gelir. Hukuksal uyuşmazlıkları kesin olarak karara
bağlayan kuruluşlara “mahkeme” denir.
1- Anayasa Yargısı: Anayasa kanunların üstüdür. Kanunların anayasaya uygun
olup olmadıklarını inceleyen kuruluş “Anayasa Mahkemesi” dir. Yapılan bu
isede “Anayasa Yargısı” denir.
2- Anayasa Mahkemesinin Görev ve Yetkileri:
a) Kanunların anayasaya uygun olup olmadıklarını incelemek.

6
 b) Siyasi partilerin kapatılmasına karar vermek.
3- Anayasa Mahkemesinin kanunların anayasaya uygun olup olmadıklarını
denetleme şekilleri;
a) İptal Davası: iptal davası açma yetkisi Cumhurbaşkanına, iktidar ve ana
muhalefet partisi meclis gruplarına ve TBMM üye tamsayısının en az 5/1 (110
Milletvekili) ine aittir.
b) İtiraz: bir mahkemenin bir davada uygulanacak olan kanun maddesinin
anayasaya uygun olmadığı kanısına varması ve dosyayı anayasa mahkemesine
göndermesidir.
4- Anayasa Mahkemesinin Kararları: A.M. 11 üye ile toplanır ve salt
çoğunluk ile karar verir. Parti kapatmalarında 5/3 oy çokluğu gerekir (7 ye 4).
Anayasa Mah. Kararları kesindir, bunlara karşı temyiz ve itiraz yolu yoktur.
A.M. nin kararları devletin bütün organlarını ve kişileri bağlar.
ADLİ YARGI
1- İlk Derece Mahkemeleri
A) Hukuk Mahkemeleri: Özel hukuk (medeni hukuk, borçlar huk, ticaret huk,
iş huk, medeni usul huk, icra ve iflas huk) ilişkilerinden kaynaklanan hukuki
uyuşmazlıklara ilişkin davaları ilk önce inceleyen ve karara bağlayan
mahkemelerdir. Hukuk mah. İl merkezleri ile ilçelerde bulunur. 4e ayrılırlar.
a) Sulh Hukuk Mahkemeleri: dava değeri küçük davalara bakarlar.
b) Asliye Hukuk Mahkemeleri: daha büyük davalara bakarlar.
c) Asliye Ticaret Mahkemeleri: tacirler arasındaki uyuşmazlıklara bakarlar.
d) Uzmanlık Mahkemeleri: özel uzmanlık gerektiren davalara bakarlar.
( Tüketici mah., İş mah., Fikri ve Sınai haklar mah., Deniz tic. Mah.)
*Hukuk Mahkemelerinde Davaların Açılması ve Yürütülmesi: huk. mah.
lerinde Savcı bulunmaz. Kişiler dava açmak için mahkemeye başvurarak bir
dava dilekcesi verir. Davayı mahkeme hakimi inceler.
B) Ceza Mahkemeleri: ceza hukukundan kaynaklanan davalara bakarlar.
a) Sulh Ceza Mahkemeleri: iki yıla kadar hapis cezaları gerektiren suçlara
ilişkin davalara bakarlar. Kamu davası Cumhuriyet savcısı tarafında açılır.
b) Asliye Ceza Mahkemeleri: 2 yıl ile 10 yıl gerektiren davalara bakarlar.
c) Ağır Ceza Mahkemeleri: 10 yıldan fazla veya müebbet davalarına. Çok
hakimli mahkemelerdir. Bir başkan ve iki üyesi vardır. Cumhuriyet savcısı
bulunur.
d) Ceza Uzmanlık Mahkemeleri: çocuk mahkemeleri, trafik mahkemeleri
gibi özel ceza mahkemeleride vardır.
* Ceza Mahkemelerinde Davaların Açılması ve İşleyişi: ceza davalarını savcı
acar. Juri yoktur. Hakim delilleri toplar ve karar verir.
2- Üst Derece Mahkemeleri ( Yargıtay) : ilk derece mahkemelerinin verdiği
kararları denetleyen mahkemelerdir. Bu mahkemenin adıda Yargıtay dır.
Karardan hoşnut olmayan kişi ilk derece mahkemelerine bir dilekçe ile
başvurarak kararı temyiz eder. Dava yargıtaya gider.
Yargıtayın Organları:

7
 a) Yargıtay Hukuk Daireleri ve Ceza Daireleri: yargıtayda 21 tane hukuk
dairesi, 12 tane ceza dairesi vardır. Temyiz edilen dava dosyasını ilk önce
yargıtayın daireleri inceler.
b) Organ Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu: bu kurulların görevi
Yargıtay daireleri tarafından verilen bozma kararlarına karşı ilk derece
mahkemelerinin verdiği direnme kararlarını incelemektir.
c) Organ Büyük Genel Kurul: aynı hukuki sorunun çözümünde yargıtayın
farklı daireleri sürekli olarak farklı yönde karar verirse, kararlar arasında bir
çatışma meydana gelir. İşte bu kararları incelerler ve çatışan içtihatları giderirler.
İçtihatları birleştirme yönünde verilen kararlar kanun gücündedir.
3- İdari Yargı: devletin çeşitli organları; kamu kurumları kişilere karşı tek
taraflı olarak bir takım işlemler yaparlar ve bu işlemlerle kişilerin bir takım
haklarını değiştirirler veya haklarını ellerinden alırlar. Bu işlemlere idari işlemler
denir. Bu işlemler sonucu kişilere zarar verebilirler, işte bu durumda zarar gören
kişiler idari yargıya başvurarak hukuka aykırı işlemin düzeltilmesini talep
edebilirler.
1- İdari Yargıda İlk Derece Mahkemeleri: devlete karşı açılan davalara ilk
olarak bakan mahkemelerdir. Bölümlere ayrılır.
a) İdare Mahkemeleri: devlete açılan davalar burada açılır. Üç hakim ile
toplanır, oy çokluğu ile karar verir.
b) Vergi Mahkemeleri: devlet ile kişi arasındaki vergi sorunlarına bakar.
c) Danıştay: aslında bir üst derece mahkemesidir. Fakat ilk derece mahkemesi
olarak bazı davalara bakar.
2- İdari Yargıda Üst Derece Mahkemeleri: ilk derece mahkemelerinin
verdikleri kararları denetler.
a) Bölge İdare Mahkemeleri: idare ve vergi mahkemelerinin tek hakimle
verdiği kararlara kaşı yapılan itirazları incelerler.
b) Danıştay: idare ve vergi mahkemelerinin kurul halinde verdikleri kararlara
itiraz edilmesi halinde bu itirazları incelerler.
*Hakimle ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK): anayasamız tarafından
hakimlerin bağımsızlığını sağlamak için kurulmuştur. Hakimlerin atanması,
yükselmeleri, nakilleri, denetim ve disiplin gibi özlük işleri konusunda yetkilidir.
Bu kurul 7 kişiden oluşur. Başkanı adalet bakanıdır. Adalet bakanlığı müşteşarı
kurulun üyesidir, üç üyesi yagıtay genel kurulunun, iki üyesi Danıştay genel
kurulunun kendi üyeleri arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
* Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargısı: İnsan hakları sözleşmesinde
tanınan temel hak ve özgürlükleri ihlal ederse hakkı veya özgürlüğü ihlal edilen
kişi bu mahkemeye başvurabilir. Başvuru yapabilmek için öncelikle ülkedeki
bütün iç hukuk yolarını tüketmiş olması gerekir.