HTR 301 FINAL

(Samsun’dan Lozan’a Kadar Olan Süre)

- İstanbul ve çevresi işgal altında

- 15 Mayıs 1919’da İzmir’den Batı Anadolu içlerine doğru işgallerini sürdurdü.
- İtalyanlar Akdeniz kıyı kentlerini işgal ettiler.
- Urfa, Maraş, Antep Fransızlar tarafından işgal edildi.
- Musul İngilizler tarafından işgal edildi.
- Doğu’da sözde bir Ermenistan bölgesi ayrıldı.
* Ülke bu durumdayken 19 Mayıs 1919 Atatürk Samsun’a çıktı.
* 30 Ekim 1918 de imzalanan Mondros Mütarekesinden sonra Müttefikler
işgallerine devam ettiler.
“ Anadolu işgal altında, Padişah kendi çıkarları dışında hiçbir şeyi düşünmüyor,
hain ve soysuzdur diyor. Hükümet Anadolu’nun ve halkın aleyhine olan her
türlü antlaşmaya imza atıyor. Anadolu’nun her noktası düşman çizmeleri altında.
En sonunda Yunanlılar 15 Mayıs 1919 da İzmir’den başlayarak Anadolu içlerine
doğru ilerliyorlar. Halk çaresiz ve ne olup bittiğinin farkında değil, fakir ve
yorgun, olup bitenleri sadece seyrediyor. İşgal kuvvetleri, işgal edilen yerlerde
kötülük ve zulüm yapmaya devam ediyor.
* Durumu fırsat bilen azınlıklar, çeşitli cemiyetler adı altında düşmanla işbirliği
içinde (Kürt teali, Pontus Rum Cemiyeti gibi).
* Az da olsa bazı vatanseverler yavaş-yavaş direnme hareketleri için hazırlık
içindeler. İngilizler işgal ettikleri bölgeler dışında Anadolu’nun tamamını ele
geçirmek maksadıyla yeni plan ve proje peşindeler.
* Ordu, ismi var cismi yok, lav edilmiş. Ülke Bu durumda iken 3 türlü kurtuluş
çaresinden bahsediliyor.
1) İngilizlerin himayesine girmek
2) Amerikan mandası olmak
3) Bölgesel kurtuluş.
* Karar  Millet egemenliğine dayanan, kayıtsız şartsız, bağımsız yeni bir Türk
devleti. Çünkü esas amaç; Türk milletinin dünyada saygın bir millet olarak
yaşamasıdır. Bu millet asla özgürlüğünden ve bağımsızlığından vazgeçmez.
* Hareket 
1) Güç  Mücadele edecek güç Millettir. Mücadele şekli  Kuvayi-milliye
daha sonra Düzenli ordu.
2) Tepki  Mitingler yolu ile sağlanacak
3) Örgütlenme  Kongrelerle  a) Amasya Tamimi, b) Erzurum Kongresi, c)
Sivas Kongresi. Bunların üçünün ortak amacı Halk Eğemenliği.
4) TBMM (23 Nisan 1920) Açıldıktan sonra 2 konu önemli
- Dış Politika
- Lozan ile Serv’in önemi.

Konu IV ; I. Dünya Şavaşı Sonu ve Mondros Mütarekesinin Uygulanması

* Bu süreçte Atatürk ;
- 1913 – 1914  Sofya’da Askeri Ateşe
- 1915  Çanakkale, 19. Tümen Komutanlığı (Kurmay Yarbay)
- 1916  Van’da 16. Kolordu Komutanı (Ruslar ile savaşıyor)
- Bu arada Bağdat düşüyor, Mekke ve Medine İngilizlerin eline geçiyor.
- 1917  7. Ordu Komutanı oluyor. (Enver Paşa tarafından atanıyor), bu görevi
kabul etmiyor ve istifa ediyor.
* Bu günlerde Mehmet Reşat Osm. Padişahı, Vahdettin daha tahta geçmemiş.
- Vahdettin, bir Almanya gezisinde Atatürk’ü yanına yaver olarak alıyor.
- 1918  Yıldırım Orduları Komutanı (I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'nin
Filistin-Suriye-Irak cephelerini savunmak için kurduğu ordu grubu.)
- Bu arada Suriye düşüyor.
* Atatürk Mondros Mütarekesine imzalanmamasını istiyor, fakat 30-Ekim-1918
de Mütareke imzalanıyor. Osmanlı ordusu law ediliyor.
- 13 Kasım 1918 de İstanbul İngilizler tarafından işgal ediliyor. Ayni gün Atatürk
İstanbul’a geliyor.
- Akatlarda bulunan evini, Şişli’ye taşıyor. Burada Milli Mücadele için ilk
çalışmalarına başlıyor.
* İngilizler Vahdettin’e geliyor ve Doğu Karadeniz’deki halkın Rumları
öldürdüğünü söylüyor ve önlem almalarını istiyor, aksi halde oraları da işgal
edebileceklerini ifade ediyor.
- Vahdettin buradaki iç çatışmaları önlemek için Atatürk’ü göndermek istiyor ve
Atatürk de kabul ediyor. Ayrıca bir çok ilave yetkiler alıyor (kendi talebiyle) ve
Doğu Karadeniz’e gitmeye hazırlanıyor.
* 19 Mayıs 1919 Atatürk Samsun’a çıkıyor.
31/10/2011
Mondros Mütarekesi’nden Atatürk’ün Samsun’a çıkışına kadar
(Atatürk’ün Samsun’a çıktığından itibaren daha önce tesbit ettiği hedefleri ):
30 EKİM 1918 Mondros Mütarekesi’nden – 19 MAYIS 1919 Atatürk’ün
Samsun’a çıkışına

1) 30 Ekim 1918 de imzalanan Mondros mütarekesi, Osmanlı açısından I.

Dünya Savaşının sonu olması, aslında Osm. İmparatorluğunun da sonu olması
demektir.
2) İngilizler savaştan önce belirlediği stratejik hedef gereği Mondros Mütarekesi
hükümlerinden de yararlanarak Anadolu’nun işgaliydi.
3) M. Kemal devraldığı Yıldırım Orduları grup komutanlığı esnasında asla ve
asla bu mütarekenin imzalanmaması gerektiğini, her şeyin son olacağını bir
raporla bildirmişti.
- İngilizler stratejik hedefini gerçekleştirmek için sözde bir Kürdistan, sözde bir
Ermenistan devletinin Anadolu toprakları üzerinde kurulması için ABD Başkanı
Wilson ve bunun prensiplerinden de yararlanarak hemen işgallere başladı.
4) Daha önceki paylaşım projeleri gereği Batı Anadolu Yunanistan’a verilecek,
Güney, Güney-Batı ve Anadolu içlerine kadar İtalya ve Fransa alacak. İstanbul
işgal edilecekti. Türkler Ankara ve civarında toplanacaktı.
- Atatürk Samsun’a çıkıncaya kadar işgallerin büyük bir kısmı tamamlanmış ve
bunu Osm. İmparatorluğuna tasdik ettirecek Serv Antlaşmasının alt yapısı
oluşturulmuştu.

======================= FINAL =======================

V. Konu :

Kararım : “Millet egemenliğine dayanan, kayıtsız, şartsız, bağımsız bir Türk

Devleti”. Bu hedefe ulaşabilmek için aşağıdaki faaliyetlerin yürürlüğe konması
gerekmektedir.
- Mücadeleyi yapacak güç tespit edilecek ve “Dinamik güç, kurtuluşu yapacak
güç; Türk Milletidir” diyor. En önemli mesele işgallere karşı bir TEPKİnin
yaratılmasıdır. Bu tepkinin yaratılması içinde, mitinglerin yapılması
gerekiyordu.
- Gerek mitinglerin, gerekse kurtuluşu ana esaslarla belirlemek için kongreler
yapılması gerekiyordu. Bu kongrelerde milleti mücadeleye sevk edecek önemli
ve tek kararlar çıkması gerekiyordu.
- Kurtuluş gerçekleştirilmeden asla yeni bir devlet, yeni bir toplum yapısı ile
ilgili her hangi bir atılım ve plan söz konusu değildir. Kongrelerden sonra,
kurtuluşu millet gerçekleştireceğine göre millet temsilcilerinin karar alması için
bir meclisin açılması gerekir. Bütün bu işler oluncaya kadar, işgal eden
düşmanın ilerlemesini engellemek, zayıflatmak, taciz etmek için milli
kuvvetlerle (Kuva-i Milliye) bölgesel mücadeleler başlatılacaktır. Meclis
açıldıktan sonra Doğudaki, Güney-Doğudaki ve Batıdaki işgalleri ortadan
kaldırmak maksadıyla düzenli kuvvetlerle sistematik bir mücadeleye
geçilecektir.
- Düzenli ordularla mücadele tamamlandıktan ve Anadolu’nun işgali
temizlendikten sonra yeni bir devlet kurma faaliyetine başlayacaktır.

MİLLET EGEMENLİĞİ

- Önce Havza’ya geldi, buradan Amasya’ya geçti.

* Amasya Genelgesi (19 Haziran 1919) : İlk kez burada “milletin bağımsızlığını
yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır” dedi.
-- Vatanın ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
-- Hükümet bu sorumluluğu yerine getirememektedir.
-- Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır.
-- Sivas’ta bir kongre toplanacaktır. (Yapılacaklar hakkında karar vermek için).
* Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919) :
-- Vatan bir bütündür, bölünemez.
-- Saltanatın ve hilafetin korunması esastır. Osmanlı hükümeti bunu yapamazsa,
millet yapacaktır.
-- Azınlıklara özel haklar verilemez.
-- Manda ve himaye kabul edilemez.
* Sivas Kongresi (4 Eylül 1919) : Burada manda ve himaye tartışmaları en
önemli konudur.

* 27 Aralık 1919 Atatürk Ankara’ya geldi.

* 23 Nisan 1920 TBMM açılıyor ve şu ana kararlar alınıyor ;
-- Hükümeti kurmak mecburidir.
-- TBMM üzerinde bir kuvvet yoktur. (Padişah yok).
-- TBMM Kanun yapma ve uygulama yetkisini üzerine almıştır.
-- Saltanat ve Padişah bulunduğu durumdan kurtulduktan sonra meclis yeniden
toplanıp karar alacaktır.
* İlk anayasa 1921 de çıktı.
- ilk kanun  İhaneti Vataniye kanunu.
- Atatürk Meclis başkanı seçiliyor. Bütün kararlar delegeler tarafından alınıyor.

* Osmanlıda İdari Sistem ;

1856 1878 1908 de Padişahın yetkilerini
kısan düzenlemeler yapılıyor.
İdari Sistem ; Padişah – Şeyhül İslam - Meclis-i Mebusan (Seçlenler) ve Meclis-
i Ayan (Atananlar).
* Meclis-i Mebusan’ın Yeniden Açılması ve Misak-i Millinin İlanı:
- 12 Ocak 1920 yeniden açılıyor  fakat İstanbul İngilizlerin kontrolü altında.
- 28 Ocak 1920 Meclisi Misaki Milli kararı alındı (Ankara’nın hazırladığı)
(vekiller yemin ediyorlar)
-- 1.madde : Musul-Kerkük Milli Misaki sınırlar içerisinde kalacak;
Bu bölgedeki halk buna kendisi karar verecek.
-- 2.madde : İstanbul ve Marmara boğazı asla işgal edilemez.
-- 3.madde : İstanbul ve padişah bütün tehlikelerden uzak tutulmalıdır.
-- 4.madde : Asla siyasi, ekonomik ve hukuki yeniliklere, gelişmemizi önleyecek
sınırlamalara karşıyız. Dünyadaki bütün devletler gibi bizimde bağımsızlık ve
özgürlük hakkımızdır.
Not : Bu kararların ertesi günü İstanbul İngilizler tarafından işgal edildi.

Not : Bu tabloyu anlatmak için önemli kelimeler.

- İstanbul Hükümeti - Manda ve himaye - Misaki Milli
- Milli egemenlik - Düşman - Düzenli ordu
- Padişah, halife - Kuvai milliye - İşgal
- Tekali-i Milliye  mecburi emirler ; Atatürk 3 aylığına Meclisin bütün
yetkilerini alarak Baş Komutan oluyor.

* 19 Mayıs 1919 Atatürk Samsuna çıkıyor

- Amasya genelgesi (19 Haziran 1919)  vatanın bağımsızlığı ve milletin
bütünlüğü tehlikededir.
- Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919)  Amasya’da ne söylediyse aynısı ve
Manda ve himaye kabul edilemez.
- Sivas Kongresi (4 Eylül 1919)  İstanbul Hükümeti haindir.
- 23 Nisan 1920 TBMM açıldı ve Atatürk stratejisini açıkladı.  Bu arada
düşman elini çabuk tuttu. (Önce Paris, sonra Londra, sonra San Remo’ya
çağırdı).
- 10 Ağustos 1920 Serv Atlaşması  Bir an önce antlaşmanın imzalanması için
işgal kuvvetleri ne gerekiyorsa yapıyorlar.

* 9. Kolordu stratejik taaruz ile Haziran 1920 de Doğu Anadolu’da ki tehlikeyi

ortadan kaldırıyor. Doğu sınırının oluşması bu şekilde başlıyor.
- Gümrü Antlaşması (28 Eylül 1920)  Doğu sınırını ortaya çıkaran
antlaşmadır. Ermenistan ile yapıldı ve böylece Doğu problemi ortadan kalktı.
- Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)  Ruslar ile yapıldı ve bu iki antlaşma
ile Doğu sınırı belirlenmiş oldu.

* Güney Problemi  Maraş, Urfa, Adana, Antep hepsi kendisini halkının

mücadelesi ile kurtardı (1920 – 1921 arası). Fransızlar bölgeden kaçtı. Bu
sınırlar Fransa ile yapılan Ankara Antlaşması ile sona erdi (20 Ekim 1921).

* Batı Cephesi  Yunan planı, Bursa istikametinden Eskişehir’e, ayrıca Afyon,

Kütahya istikametinden Eskişehir’e oradan da Ankara’ya ulaşmayı umuyorlar.
Türkiye de Batı Cephesini, İsmet İnönü önderliğinde kurmuş.
- Batı Cephesinde 6 savaş meydana geldi. Bunlar.
1) 1. İnönü Savaşı (6-11 Ocak 1921) Bu günkü Eskişehir’in İnönü kasabasında
yapıldı. (İsmet bu yüzden “İnönü” soyadını aldı.
2) 2. İnönü Muharebeleri (23-31 Mart 1921) Birinci saldırısından 3 ay sonra
Yunan yine ayni saldırıyı yapıyor fakat sonuç yine değişmiyor.
3) Aslıhanlar – Dumlupınar Muharebesi (Mayıs 1921) Refet Bele’nin bireysel
hırslarından dolayı kaybediyoruz.
4) Kütahya – Eskişehir Muharebeleri (Haziran 1921) Eskişehir Yunan eline
geçer. Atatürk durumu düzeltmek için Orduyu Sakarya’nın doğusuna çekiyor.
5) Sakarya Meydan Muharebeleri burada yapılıyor. 21 gün, 21 gece kesintisiz
savaş sürüyor. 14 gün Yunan üstün, Eylül’ün başından 9 Eylül’e kadar düşmanı
kovalıyoruz. Atatürk orduyu Kütahya’da bekletiyor. Bu pozisyonunu 1 yıl
koruyor.
6) Büyük Taaruz (Başkomutanlık Meydan Muharebesi) (26-30 Ağustos 1922)
Kocatepe’den başlıyor. 120 bin kişilik Yunan etkisiz hale getiriliyor. Fiili harp
bitiyor.

* Bütün Anadolu’yu ilgilendiren Mudanya ve Lozan Antlaşmaları imzalanıyor.

- Mudanya Antlaşması (Ekim 1922)  Doğu Trakya’yı Yunan terk ediyor
- Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923)  de imzalanıyor.
-- Mondros da Musul-Kerkük bizim.
-- Lozan’da Musul-Kerkük istenecek, Misak-i Milli sınırlar kabul edilecek,
Kapitülasyonlar kalkacak. Boğazlar ve Fener Rum Patrikhanelerinin durumu
hakkında Ankara’ya danışılacak.
-- 1924 Türkiye Güneydoğu’ya yığınak yapıyor, Musul-Kerkük’ü almak için, ve
bir isyan çıkartılıyor (Şeh Said İsyanı).
 4 Temmuz 1918 Vahdeddin Padişah oldu.
 7 Ağustos 1918 Mustafa Kemal, Filistin'de bulunan 7. Ordu Komutanlığı'na ikinci
defa atandı.
 1 Eylül 1918 7. Ordu Komutanlığı görevine başladı.
 19 Eylül 1918 Filistin Cephesi'ndeki, Yıldırım Ordular Grubu, İngilizlerin
taarruzunu durduramadı. İngilizler Suriye'ye doğru ilerlediler.
 29 Eylül 1918 Bulgaristan, Selanik Ateşkes Antlaşması ile savaştan çekildi.
 1 Ekim 1918 Beyrut bağımsızlığını ilan etti.
 3 Ekim 1918 Bölgedeki Arap halkı, İngilizlerin kışkırtmasıyla ayaklandı.
 14 Ekim 1918 Fransız savaş gemileri, İskenderun'u bombaladı.
 26 Ekim 1918 Mustafa Kemal'in komuta ettiği 7. Ordu Birlikleri, İngilizlerin
taarruzunu Halep'in kuzeyinde, bugünkü sınırlarımız üzerinde durdurdu.
 30 Ekim 1918 1. Dünya Savaşını, Osmanlı Devleti için, sona erdiren Mondros
Mütarekesi Limni adasında imzalandı.
 31 Ekim 1918 Osmanlı Devleti, 1. Dünya Savaşından mağlup olarak çıktı. Mondros
Mütarekesi yürürlüğe girdi.
 2 Kasım 1918 Enver, Talat ve Cemal Paşalar, beraberindekilerle birlikte, bir
Alman gemisi ile yurttan ayrıldılar.
 3 Kasım 1918 İskenderun'a gelen bir İngiliz ve Fransız subayı, İskenderun'a
kuvvet çıkarılacağını bildirdi. Mustafa Kemal Paşa bunu reddetti.
 3 Kasım 1918 Musul, İngilizler tarafından işgal edildi.
 4 Kasım 1918 Bir Fransız alayı, Uzunköprü - Sirkeci demiryolunu işgal etti.
 5 Kasım 1918 İttihat ve Terakki Fırkası kendi kendisini kapattı.
 7 Kasım 1918 Yıldırım Ordular Grubu kaldırıldı. Mustafa Kemal Paşa, Harbiye
nezareti emrine alındı.
 9 Kasım 1918 Çanakkale Boğazı'nın iki yakası, İngilizlerce işgal edildi.
Çanakkale'ye bir İngiliz Müfrezesi çıktı. Daha sonra 20 Kasım'da, Rumeli Yakası
Fransızlara devredildi.
 9 Kasım 1918 İngilizler, İskenderun ve Antakya'ya asker çıkardı.
 13 Kasım 1918 İtilaf Devletleri donanmaları ile Yunan savaş gemileri, İstanbul
önüne demirledi.
 13 Kasım 1918 Mustafa Kemal, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı'nın
kaldırılması üzerine, İstanbul'a geldi.
 15 Kasım 1918 Mustafa Kemal Paşa, Vahideddin ile görüştü.
 29 Kasım 1918 Milli Kongre, İstanbul'da toplandı.
 6 Aralık 1918 İngilizler, Kilis'i işgal etti.
 7 Aralık 1918 Fransızlar, Antakya'yı işgal etti.
 11 Aralık 1918 Bir Fransız - Ermeni taburu Dörtyol'u işgal etti.
 17 Aralık 1918 Tarsus, Ceyhan ve Adana, Fransızlar tarafından işgal edildi.
 19 Aralık 1918 Bahçe, Islahiye, Hassa, Mamure ve Osmaniye, Fransızlar
tarafından işgal edildi.
 19 Aralık 1918 İşgalcilere karşı ilk direniş, Hatay Dörtyol'da başladı.
 21 Aralık 1918 Meclis-i Mebusan feshedildi.
 24 Aralık 1918 İngilizler Batum'u işgal etti.