You are on page 1of 3

Εθνικισμός και Μισελληνισμός

Διαπραγμάτευση πάνω σε ένα μπερδεμένο ιδεολογικό κουβάρι

25. Ελαφηβολιών 2792 / 02. Απριλίου 2.016

Τα τελευταία χρόνια διαβάζουμε όλο και πιο συχνά στο διαδίκτυο για μια υποτιθέμενη σχέση μεταξύ
ελληνικού εθνισμού και ρωμαίικου εθνικισμού, ενώ άλλοι, είτε κακόβουλοι είτε άσχετοι,
παρουσιάζουν τους εθνικούς Έλληνες ως εθνικιστές ή ακόμα ως φασίστες, χωρίς όμως να
εξηγήσουν τον λόγο για τον οποίο θα έπρεπε κατ' αυτούς να ταυτίζεται ο αρχέγονος εθνισμός με
τον νεωτερικό εθνικισμό. Αποφεύγουν να εξηγήσουν και αποσαφηνίσουν στους αναγνώστες τους
λόγους για τους οποίους οι ίδιοι προβαίνουν σε τέτοιου είδους παραλληλισμούς, γεγονός που
πρέπει να μας βάζει σε σκέψεις. Όμως πόσο μπορεί να μας αφορά η ιδεολογία του εθνικισμού; Ως
πολιτισμικό έθνος, καθόλου.

Παρατηρούμε όμως με ανησυχία την κακοποίηση, εκμετάλλευση και διαστροφή των συμβόλων και
της ιστορίας μας από τους εγχώριους εθνικιστές, προκειμένου να αντλήσουν αίγλη και
αυθεντικότητα από το ελληνικό παρελθόν. Δεν είναι καινούργια τακτική. Το ίδιο έκαναν οι
ομοϊδεάτες τους στην Γερμανία στα χρόνια του «Λαϊκού Κινήματος» (Völkische Bewegung, 1890-
1945) με τον γερμανικό εθνισμό. Στο Τρίτο Ράιχ, από το οποίο εμπνεύστηκε ο λεγόμενος «Τρίτος
Ελληνικός Πολιτισμός» του Μεταξά, έφτασε η εθνικιστική καπηλεία της γερμανικής εθνικής
παράδοσης στην αποκορύφωση της και όσοι γερμανοί Εθνικοί αντιστάθηκαν στον εξευτελισμό της
παράδοσης τους κατέληξαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η κατάσταση στην σύγχρονη
Ελλάδα είναι σαφώς διαφορετική από εκείνη της χιτλερικής Γερμανίας, διαπιστώνονται, όμως,
σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των δύο εθνικισμών. Από το 1890 έως το 1945 επικρατούσε ένας
έντονος «εθνικιστικός μυστικισμός» στη Γερμανία: η αριοσοφία («Η σοφία των Αρίων»). Η
αριοσοφία ήταν ένα μείγμα χριστιανισμού, γερμανικής μυθολογίας, φυλετισμού, ρατσισμού,
θεοσοφίας και διάφορων αποκρυφιστικών πρακτικών και επηρέαζε από το παρασκήνιο την
χιτλερική ιδεολογία και κατά συνέπεια τη πολιτική. Η αριοσοφία βασιζόταν στον εθνικισμό. Ο
εθνικισμός, με τη σειρά του, βασιζόταν στην ταύτιση του «γερμανικού» κράτους με τον γερμανικό
εθνικό πολιτισμό. Το 1913 εμφανίστηκε και ο περίφημος «Γερμανοχριστιανισμός»
(Deutschchristentum), ο οποίος κήρυττε έναν «γερμανικό» και όχι πια ιουδαϊκό χριστιανισμό,
προετοιμάζοντας έτσι τον δρόμο για τον «Θετικό Χριστιανισμό» του ναζισμού.

Στην σύγχρονη Ελλάδα δεν υπάρχει μεν η αριοσοφία (τουλάχιστον δεν παίζει κανέναν κοινωνικό
ρόλο) και η ταύτιση του «γερμανικού» κράτους με τον γερμανικό εθνικό πολιτισμό, αλλά υπάρχουν
αντίστοιχα φαινόμενα που έχουν στηθεί γύρω από την ρωμαίικη παραμυθολογία, όπως ο
αρχαιοκεντρισμός, ο «Ελληνοχριστιανισμός» και η εξίσωση του Ρωμαίικου κράτους με το ελληνικό
έθνος. Επομένως πρόκειται για διαφορετικές εκδοχές κοινών αντιλήψεων: φυλετικός μυστικισμός,
θετικός χριστιανισμός, αντιδιαφωτισμός. Οι αντιστοιχίες στην ορολογία είναι επίσης αξιοσημείωτες.
Αυτές οι ομοιότητες πρέπει να παρθούν σοβαρά υπόψη, αν δεν θέλουμε στην επόμενη ιστορική
στροφή να έχουμε την ίδια μοίρα με τους άτυχους γερμανούς Εθνικούς. Διότι ο κίνδυνος είναι
υπαρκτός. Όσο υπάρχει, όσο διαδίδεται ο εθνικισμός (και μαζί του ο αντιδιαφωτισμός και
ανορθολογισμός), θα υπάρχει και αυτός ο κίνδυνος. Γιατί ο εθνικισμός αντιπροσωπεύει, δια του
πατρός του, μία θεωρία περί κόσμου και εθνότητας τελείως αντίθετη με την πολυμορφική τάξη της
εθνόσφαιρας, καθότι έχει κοιτίδα του την μονοθεϊστική εκτροπή και συνεπώς κουβαλάει μέσα του
τη γενοκτονία και εθνοκτονία, όπως το σύννεφο τη βροχή.

Πράγματι, ο εθνικισμός και η ελλαδίτικη «ελληνολατρία» είναι εκτρώματα του μονοθεϊσμού και
ενεργούν ανάλογα, από την μία εξιδανικεύουν, κυριευμένοι από την εθνικιστική παραμυθολογία της
Ρωμιοσύνης, τον ψευδο-ελληνισμό του Παπαρρηγόπουλου και από την άλλη επιτίθενται στον
πραγματικό ελληνισμό, φοβούμενοι μήπως αποκαλυφθεί υπό το φως της αποκατάστασης του
τελευταίου το βάθος της ασυναρτησίας τους. Από ανέκαθεν οι εθνικιστές υπήρξαν λίγο-πολύ
«βραχίονας» και εθελοντικά «θύματα» της ρωμαίικης μυθιστορίας. Δυσφημούν, απομονώνουν και
καθυβρίζουν σαν κακομαθημένα παιδιά όποιον τολμάει να την αμφισβητήσει, εκδηλώνοντας
δι'αυτού την περίεργη απέχθεια τους για την πραγματικότητα, δηλ. εκείνου που όντως υφίσταται.
Δεν εκπλήσσει λοιπόν που θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες τους και τους παλινορθωτές του
ιστορικού ελληνισμού Ανθέλληνες, ενώ ταυτόχρονα κρύβουν τον μισελληνισμό τους πίσω από την
αλαζονική συμπεριφορά του «ελληναρά». Αλλά όσες φορές και να πεις το κρασί γάλα, κρασί
παραμένει.

Έτσι, το φιλεκκλησιαστικό και, κατά τους θιασώτες του «ελληνοχριστιανισμού», «γνήσιο ελληνικό»
καθεστώς του ρωμιού εθνικιστή Μεταξά δεν απαγόρευσε μόνον την ανάγνωση ελληνικών έργων
σαν την Αντιγόνη του Σοφοκλή, την Πολιτεία του Πλάτωνα ή τον Επιτάφιο του Περικλή στα σχολεία,
αλλά προχώρησε και στο δημόσιο κάψιμο αυτών και άλλων βιβλίων! (Δίνονται οι παρακάτω
σύνδεσμοι για όσους ενδιαφέρονται για περαιτέρω πληροφόρηση επί του θέματος: 4η Αυγούστου,
16 Αυγούστου 1936). Στην περίοδο του Μεταξά έγινε ο μισελληνικός χαρακτήρας της «εθνικής
παιδείας» του Ελλαδικού Κράτους πλήρως αντιληπτός. Η διεφθαρμένη συμμορία του Γεωργίου
Παπαδοπούλου ακολούθησε την ίδια «πολιτική γραμμή»: Δεν είχε κλείσει μήνα η δικτατορία, όταν
εξέδωσε τον κατάλογο έργων και συγγραφέων που θεωρούνται «υπό της Επαναστάσεως βλαβεροί
δια την ψυχήν των Ελλήνων [διάβασε: Ρωμιών]». Ανάμεσα τους ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του
Αισχύλου, η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, οι «Τρωάδες» και οι «Ικέτιδες» του Ευριπίδη. (Κι αφού η
δικτατορία των συνταγματαρχών προκάλεσε την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και
παρέδωσε στο «ελληνικό» κράτος «χρέος, το οποίο ανερχόταν στο 20,8% του ΑΕΠ», το οποίο
ύστερα γιγαντώθηκε από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, «εγκατέλειψε» την πολιτική σκηνή για να
ηρωοποιηθεί δεκάδες χρόνια μετά από τους θιασώτες της εθνικιστικής ιδεολογίας, αποσιωπώντας
βέβαια το «ξεπούληµα της Ελλάδας στα ξένα κεφάλαια από τους συνταγµατάρχες».)

Αλλά η αλήθεια είναι ότι η πρωτοβουλία για την ριζική μεταρρύθμιση της παιδείας δεν έχει παρθεί
από καμία κυβέρνηση της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Μέχρι σήμερα δεν αφαιρέθηκε η εθνικιστική
παραμυθολογία από το εκπαιδευτικό σύστημα. Όσοι έδωσαν την εντύπωση ότι επιδιώκουν να την
πλήξουν, ήρθαν αντιμέτωποι με την εθνικιστική υστερία. (Ο ορθολογισμός δεν απετέλεσε ποτέ το
δυνατό σημείο του εθνικισμού.) Γι'αυτό δυσκολεύονται τόσοι Ελλαδίτες να ξεχωρίσουν την ιστορία
από την παραμυθολογία που έχουν διδαχθεί στα σχολεία της ρωμιοσύνης, την ιδεολογία από την
πραγματικότητα, την ρωμιοσύνη από τον ελληνισμό, το κρατικό από το πολιτισμικό έθνος. Η
εθνικιστική καπηλεία του Ελληνισμού αντιτάσσεται στη φυσιολογική έννοια του έθνους, αφού ο
εθνικισμός είναι διαποτισμένος με τη νεωτερική αντίληψη του έθνους ως ομογενοποιημένου
«κρατικού έθνους». Και αυτό έγκειται έγκειται στη προέλευση και ιστορία του. Ο εθνικισμός
αποτελεί ιστορικά και αντικειμενικά μία νεωτερική δυτική ιδεολογία (Encyclopaedia Britannica,
λήμμα: nationalism), που με τη δράση της οδήγησε τόσο στην ίδρυση των σύγχρονων «εθνικών
κρατών» (nation-states) όσο και των «κρατικών εθνών» (που δεν έχουν βέβαια σχέση με τα
«πολιτισμικά έθνη»), όπως και στη μετέπειτα ταύτιση του (κρατικού) έθνους με το νέο κράτος.

Από τα παραπάνω στοιχεία γίνεται φανερό πως -από ιστορικής, πολιτιστικής και πολιτικής
απόψεως- ο εθνικισμός είναι παντελώς ξένος προς τον ελληνισμό, τον αρχαίο αλλά και τον
παλινορθωμένο. Και το χάσμα μεταξύ τους διευρύνεται όταν διαπιστώνει κανείς ότι ο εθνικισμός
βασίζεται στην «υπηκοότητα», ενώ ο εθνισμός (ανάμεσα του και ο ελληνισμός) στο έθος. Από εκεί
αντλεί το εκάστοτε πολιτισμικό έθνος την ιδιαιτερότητα, διαφορετικότητα και εθνική συνείδηση του.
Ο πραγματικός αγώνας δεν είναι λοιπόν κομματικός, ιδεολογικός ή θρησκευτικός, αλλά βαθύτατα
πολιτισμικός, στρέφεται ιδίως κατά της αφομοίωσης, προσδοκά την αλλαγή έθους και ως εκ τούτου
λαμβάνει χώρο μέσα μας, εκεί που έχουν συσσωρευτεί τα διάφορα σκουπίδια ή ιδεολογικά
απόβλητα του παγκόσμιου θρησκευτικού και εκκοσμικευμένου μονοθεϊσμού (μοναχισμός,
αποκρυφισμός, εθνικισμός, λενινισμός, νεοφιλελεύθερος πολιτιστικός ιμπεριαλισμός και πάει
λέγοντας).

«Ο εθνικισμός είναι η έκφραση της αιμομιξίας, της ειδωλολατρίας, της ψυχασθένειας


μας. Ο ‹πατριωτισμός› είναι η λατρεία του. Είναι απαραίτητο να επισημάνω ότι με τον
όρο ‹πατριωτισμός› εννοώ εκείνη την συμπεριφορά που θέτει τον λαό μας υπεράνω της
ανθρωπότητας, υπεράνω της έννοιας της αλήθειας και δικαιοσύνης, και όχι το
ενδιαφέρον για τον λαό μας, που είναι το ενδιαφέρον για την πνευματική και υλική
ευημερία του - κι όχι για την υποδούλωση άλλων λαών. Όπως η αγάπη προς έναν
άνθρωπο που αποκλείει την αγάπη για τους υπόλοιπους δεν είναι αγάπη, έτσι και η
αγάπη για τη χώρα μας, όταν δεν είναι ταυτόχρονα και αγάπη για την ανθρωπότητα, δεν
είναι αγάπη, αλλά ειδωλολατρική λατρεία.»
Erich Fromm, The sane Society, Κεφάλαιο 3, Νέα Υόρκη 1955.

Στυλιανός Κ. Αρίστων

You might also like