Ñúþç íà ìàòåìàòèöèòå â Áúëãàðèÿ

Àìåðèêàíñêà îíäàöèÿ çà Áúëãàðèÿ

Ôîíäàöèÿ åîðãè ×èëèêîâ

Åñåíåí ìàòåìàòè÷åñêè òóðíèð

”
Àêàäåìèê Ñòåàí Äîäóíåêîâ “
Ñîèÿ, 9-11 íîåìâðè 2018 ã.

Ñîèÿ, 2018 ã.
 Óñëîâèÿ, êðàòêè ðåøåíèÿ è êðèòåðèè çà îöåíÿâàíå

Çàäà÷à 8.1. Äà ñå äîêàæå, ÷å ïðè k ≥ 25 íåðàâåíñòâîòî x4 + (2k − 99)x2 − 10x + k 2 + k ≥ 0

å èçïúëíåíî çà âñÿêî ðåàëíî ÷èñëî x.
åøåíèå. àçëàãàìå èçðàçà îò ëÿâàòà ÷àñò íà íåðàâåíñòâîòî íà ìíîæèòåëè:

x4 +(2k−99)x2 −10x+k2 +k = (x2 −10x+k)(x2 +10x+k+1) = ((x−5)2 +k−25)((x+5)2 +k−24)

Ïðè k ≥ 25 çà äâàòà ìíîæèòåëÿ èìàìå (x − 5)2 + k − 25 ≥ 0 è (x + 5)2 + k − 24 > 0.

Ñëåäîâàòåëíî òÿõíîòî ïðîèçâåäåíèå å íåîòðèöàòåëíî.
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 4 ò. çà ðàçëàãàíå êàòî ïðîèçâåäåíèå íà äâà êâàäðàòíè òðè÷ëåíà; ïî
1 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å âñåêè îò òÿõ å íåîòðèöàòåëåí ïðè k ≥ 25.
Çàäà÷à 8.2. îìáîâåòå ABCD , EF GH è BIF J ñúñ ñòðàíè ñúîòâåòíî a, b è c ñà ðàçïîëî-
æåíè, êàêòî å ïîêàçàíî íà ÷åðòåæà (B ∈ AI , F ∈ IG) è C å ñðåäà íà IH .
à) Äà ñå íàìåðè îòíîøåíèåòî a : b : c.
á) Äà ñå äîêàæå, ÷å E å ìåäèöåíòúðúò íà △ACD .
â) Äà ñå äîêàæå, ÷å ïðàâàòà AE ðàçïîëîâÿâà ñòðàíàòà GH .

b
H b
G

D
b b
C

E b b
J b
F

b b b

A B I

åøåíèå. a) Àêî L = DC ∩ HE , òî EJCL å óñïîðåäíèê. Îò △BIC ∼

= △LCH ñëåäâà, ÷å
BI = LC ⇐⇒ b = 2c è BC = LH ⇐⇒ a = b + c − a, îòêúäåòî 2a = 3c. Ïîëó÷àâàìå
a : b : c = 3 : 4 : 2.

2
 b
H b
N b
G

D b
L b b
C

E J F
K b b b b

b b b b

A M B I

á) Àêî K = EF ∩ AD è M = AB ∩ EH , òî AM EK å óñïîðåäíèê ñúñ ñòðàíè AM = a+ c− b =

1 2
a, AK = b − c = a è
3 3
−→ −−→ −−→ 1 −− → 2 −−→ 1 −−
→ −−→ 1 −−→ 1 −→ 1 −−→
AE = AM + AK = AB + AD = (AB + AD) + AD = AC + AD,
3 3 3 3 3 3
ñëåäîâàòåëíî E å ìåäèöåíòúð íà △ACD .
1
â) Àêî N å ñðåäàòà íà HG, òî CN e ñðåäíà îòñå÷êà â △HIG, ò.å. CN = (b + c) = a,
2
CN ||IG||AD , îòêúäåòî ñëåäâà, ÷å ACN D å óñïîðåäíèê. Òîãàâà AN ðàçïîëîâÿâà CD , à îò
à) ñëåäâà, ÷å AE ðàçïîëîâÿâà CD ; ïîëó÷èõìå, ÷å N ∈ AE .
Ñúùèÿò àêò ìîæå äà ñå äîêàæå, êàòî ñå çàáåëåæè, ÷å
−−→ −→ −−→ 2 −− → 4 −−→ −−→ −−→ −→
EN = EJ + EH = AB + AD = 2AM + 2AK = 2AE.
3 3

Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) ïî 2 ò. çà âñÿêà ïîäòî÷êà.

Çàäà÷à 8.3. Íåêà M å ìíîæåñòâîòî îò âñè÷êè ïåòöèðåíè ÷èñëà îò âèäà a1 a2 0b1 b2 , êîèòî
ñà òî÷íè êâàäðàòè è b1 b2 = a1 a2 + 1.
à) Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè åëåìåíòè íà M , êîèòî ñà êðàòíè íà 5.
á) Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè åëåìåíòè íà M .
åøåíèå. Îòãîâîð. 24025 è 75076.
Íåêà N = a1 a2 0b1 b2 = n2 . Òîãàâà b2 ∈ {0, 1, 4, 5, 6, 9}.
Àêî b2 = 0, òúé êàòî N å òî÷åí êâàäðàò, òî b1 = 0, êîåòî å íåâúçìîæíî (b1 b2 = a1 a2 +1 ≧ 11).
Àêî b2 = 5, òúé êàòî N å òî÷åí êâàäðàò, òî b1 = 2. Ïîëó÷àâàìå ÷èñëîòî 24025 = 52 .312 ,
êîåòî å ðåøåíèå íà çàäà÷àòà.
Îñòàâà äà ðàçãëåäàìå b2 ∈ {1, 4, 6, 9}, ò.å.

(1) a2 ∈ {0, 3, 5, 8}.

3
Èìàìå

(2) N = 1001 a1 a2 + 1 = n2 .

Òúé êàòî n2 ≡ 0, 1, 4 (mod 5) è n2 ≡ 0, 1, 4 (mod 8), òî

n2 ≡ 0, 1, 4, 9, 16, 20, 24, 25, 36 (mod 40). Îòòóê è îò (2) ñëåäâà, ÷å

(3) a1 a2 ≡ 0, 3, 8, 15, 19, 23, 24, 35, 39 (mod 40).

Îò (1) è (3) ñëåäâà, ÷å

(4) a1 a2 ∈ {40, 80, 43, 83, 48, 88, 15, 55, 95, 23, 63, 35, 75}.

Îñâåí òîâà n2 ≡ 0, 1, 4, 7 (mod 9) è îò (2) ñëåäâà, ÷å

(5) a1 a2 ≡ 0, 3, 4, 6 (mod 9).

Îò (4) è (5) ïîëó÷àâàìå, ÷å

a1 a2 ∈ {40, 48, 15, 63, 75}.
Ïðîâåðÿâàìå ïåòòå âúçìîæíîñòè. ×èñëàòà 40041 = 33 .1483, 15016 = 23 .1877 è 63064 =
23 .7883 íå ñà òî÷íè êâàäðàòè çàðàäè íå÷åòíèòå ïîêàçàòåëè íà 2 èëè 3 â ðàçëàãàíåòî èì.
×èñëîòî 48049 å ïðîñòî (çà äà ñå âèäè, ÷å 48049 íå å òî÷åí êâàäðàò, ìîæå äà ñå èçïîëçâà
è ÷å êâàäðàòè÷íèòå îñòàòúöè ïî ìîäóë 17 ñà 1, 2, 4, 8, 9, 13, 15, 16, à 48049 ≡ 7 (mod 17)).
×èñëîòî 75076 = 22 .1372 å ðåøåíèå íà çàäà÷àòà.
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 2 ò. çà à) è 5 ò. çà á).
Çàäà÷à 8.4. Ïî êîëêî ðàçëè÷íè íà÷èíà êâàäðàò÷åòàòà â òàáëèöà 3 × 7 ìîãàò äà ñå îöâåòÿò
â æúëò, ÷åðâåí èëè ñèí öâÿò òàêà, ÷å äà íÿìà ñúñåäíè åäíîöâåòíè êâàäðàò÷åòà?
(Äâå êâàäðàò÷åòà ñà ñúñåäíè, àêî èìàò îáùà ñòðàíà.)
åøåíèå.Îöâåòÿâàíå áåç åäíîöâåòíè ñúñåäíè êâàäðàò÷åòà ùå íàðè÷àìå äîáðî .
Ïîñëåäíèÿò ñòúëá íà äîáðå îöâåòåíà òàáëèöà å îò âèäà

x x
1) y èëè 2) y ,
x z
êúäåòî x, y è z ñà ðàçëè÷íè öâåòîâå.
Íåêà an å áðîÿò íà ðàçëè÷íèòå äîáðè îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà 3 × n, ïðè êîèòî ïîñëåäíèÿò
ñòúëá å îò âèä 1), ò.å. å îöâåòåí â äâà öâÿòà. Ñ bn îçíà÷àâàìå áðîÿ íà ðàçëè÷íèòå äîáðè
îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà 3 × n, ïðè êîèòî ïîñëåäíèÿò ñòúëá å îò âèä 2), ò.å. å îöâåòåí â òðè
ðàçëè÷íè öâÿòà. Âñè÷êè äîáðè îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà 3 × n ñà sn = an + bn íà áðîé.
Äîáðèòå îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà 3 × n ñå ïîëó÷àâàò, êàòî äîáðèòå îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà
3 × (n − 1) îò âèä 1) ñå ïðîäúëæàò ïî íÿêîé îò ñëåäíèòå ïåò íà÷èíà:

4
 x y z y z y
y → x , x , x , x , z
x y z z y y
èëè êàòî äîáðèòå îöâåòÿâàíèÿ íà òàáëèöà 3 × (n − 1) îò âèä 2) ñå ïðîäúëæàò ïî íÿêîé îò
ñëåäíèòå ÷åòèðè íà÷èíà:
x y z y y
y → x , x , z , z .
z y y y x
Ñëåäîâàòåëíî

an = 3an−1 + 2bn−1
bn = 2an−1 + 2bn−1

è êàòî ñúáåðåì ðàâåíñòâàòà è èçïîëçâàìå, ÷å bn = 2(an−1 + bn−1 ) = 2sn−1 , ïîëó÷àâàìå

sn = an + bn = 5an−1 + 4bn−1 =
= 5(an−1 + bn−1 ) − bn−1 =
= 5sn−1 − 2sn−2 .

Îñòàâà äà íàìåðèì a1 = b1 = 6, s1 = 12, s2 = 5.6 + 4.6 = 54 è äà ïðåñìåòíåì ïúðâèòå 7

÷ëåíà íà ðåäèöàòà:
12, 54, 246, 1122, 5118, 23346, 106494.

Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè)

Çàäà÷à 9.1. Äàäåíî å óðàâíåíèåòî

 
2 64 8
x + 2 =a x− + 2,
x x
êúäåòî a å ïàðàìåòúð, åñòåñòâåíî ÷èñëî. Çà êîè ñòîéíîñòè íà a óðàâíåíèåòî èìà 4 ðàöèî-
íàëíè êîðåíà?
√
8 t ± t2 + 32 64
åøåíèå. Ïîëàãàìå t = x − , îòêúäåòî x2 − tx − 8 = 0 è x = . Òîãàâà x2 + 2 =
x 2 x
t2 + 16 è íà÷àëíîòî óðàâíåíèå ñå ïðåîáðàçóâà äî:

t2 − at + 14 = 0. (1)

Êîãàòî x å ðàöèîíàëíî, òî è t å ðàöèîíàëíî, ïðè òîâà t2 + 32 òðÿáâà äà å òî÷åí êâàäðàò.

Ñëåäîâàòåëíî (1) òðÿáâà äà èìà 2 ðàöèîíàëíè êîðåíà. Òîâà å âúçìîæíî åäèíñòâåíî, êîãàòî
äèñêðèìèíàíòàòà íà óðàâíåíèåòî å òî÷åí êâàäðàò:

D = a2 − 56 = s2 =⇒ (a − s)(a + s) = 23 · 7.

5
Òúé êàòî a å åñòåñòâåí ïàðàìåòúð, à á.î.î. ìîæåì äà äîïóñíåì, ÷å s ñúùî å åñòåñòâåíî
÷èñëî, èìàìå ÷å s + a > s − a êàòî è äâåòå ÷èñëà ñà îò åäíàêâà ÷åòíîñò. Èìàìå ñëåäíèòå
äâå âúçìîæíîñòè: 
 a−s=2 a = 15, s = 13.
 a + s = 28 =⇒ t1 = 1; t2 = 14.


Íî è ïðè äâåòå ñòîéíîñòè íà t, t2 + 32 íå å òî÷åí êâàäðàò, ñëåäîâàòåëíî òîçè ñëó÷àé íå âîäè

äî ðåøåíèå. Îñòàâà äà ïðîâåðèì

x1,2 = 2±6

 a−s=4 a = 9, s = 5
=⇒ =⇒ 2 = {−2, 4}.
x3,4 = 7±9

 a + s = 14 t1 = 2; t2 = 7 2 = {−1, 8}.

Îêîí÷àòåëíî, åäèíñòâåíîòî ðåøåíèå íà çàäà÷àòà å a = 9.

Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà ïîëàãàíåòî t = x − x8 è äîñòèãàíåòî äî óðàâíåíèå (1); 1
ò. çà íàìèðàíåòî íà äèñêðèìèíàíòàòà íà êâàäðàòíîòî óðàâíåíèå è çàêëþ÷àâàíåòî, ÷å òÿ
òðÿáâà äà å òî÷åí êâàäðàò; 2 ò. çà ðàçãëåæäàíåòî íà ðàçëè÷íèòå ñëó÷àè è ïîëó÷àâàíåòî
íà âúçìîæíèòå ñòîéíîñòè çà a = {9, 15}; 1 ò. çà îòõâúðëÿíåòî íà ñëó÷àÿ a = 15; 1 ò. çà
ïðîâåðêàòà, ÷å a = 9 å ðåøåíèå.
Çàäà÷à 9.2. Äàäåí å óñïîðåäíèê ABCD , çà êîéòî BD⊥AD . Òî÷êèòå A1 è A2 ñà ïåòèòå
íà ïåðïåíäèêóëÿðèòå, ñïóñíàòè îò A ñúîòâåòíî êúì ïðàâèòå CD è BC . Îòñå÷êàòà A1 A2
ïðåñè÷à AB â òî÷êà P , à AC ∩ BD = O . Àêî ïðàâèòå OP è AD ñå ïðåñè÷àò â òî÷êà M ,
äîêàæåòå ÷å òî÷êèòå A1 , O, A2 è M ëåæàò íà åäíà îêðúæíîñò.
åøåíèå. Òúé êàòî AA2 BD å ïðàâîúãúëíèê, òî A2 B = AD = BC è çíà÷è, B  ñðåäà íà A2 C .
Íî BP k CA1 , ñëåäîâàòåëíî BP å ñðåäíà îòñå÷êà â △CA1 A2 . ×åòèðèúãúëíèêúò AA2 CA1
å âïèñàí ñ öåíòúð O (ñðåäà íà õèïîòåíóçàòà AC â △ACA1 è △ACA2 ), ñëåäîâàòåëíî OP å
ñèìåòðàëàòà íà A1 A2 , △M A2 O ∼
= △M A1 O è

<) M A1 O =<) M A2 O.

Îñòàâà äà ïîêàæåì, ÷å òåçè úãëè ñà ïî 90◦ , êàòî çà öåëòà å äîñòàòú÷íî äà äîêàæåì, ÷å

÷åòèðèúãúëíèêúò M A2 OD å âïèñàí è ñëåäîâàòåëíî <) M A2 O = 180− <) M DO = 90◦ . Íåêà
îçíà÷èì <) DCB = α. Èçïîëçâàéêè, ÷å P A2 BO å âïèñàí (ñðåùóïîëîæíè ïðàâè úãëè), ïî-
ëó÷àâàìå <) M OA2 =<) ABA2 =<) DCB = α. Îò äðóãà ñòðàíà, DB å âèñî÷èíà è ìåäèàíà
â △A2 CD , ñëåäîâàòåëíî òðèúãúëíèêúò å ðàâíîáåäðåí è îò óñïîðåäíîñòòà íà ïðàâèòå AD
è BC ïîëó÷àâàìå <) M DA2 =<) DA2 C =<) DCA2 = α. Îò ðàâåíñòâîòî <) M OA2 = α =
<) M DA2 çàêëþ÷àâàìå, ÷å M A2 OD å âïèñàí, ñ êîåòî çàäà÷àòà å ðåøåíà.
Çàáåëåæêà: Àêî AA1 ∩DC = X , AA2 ∩BC = Y , òî ðàçãëåæäàíàòà îêðúæíîñò å îêðúæíîñòòà

íà äåâåòòå òî÷êè çà △XY C .

Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å P å ñðåäà íà A1 A2 ; 1 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å
OP ⊥A1 A2 ; 2 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å D, O è äâå îò òðèòå òî÷êè A, A1 , A2 ëåæàò íà åäíà îê-
ðúæíîñò; 2 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å âñè÷êèòå 5 òî÷êè ëåæàò íà åäíà îêðúæíîñò.

6
Çàäà÷à 9.3. Ïîäìíîæåñòâî M íà ìíîæåñòâîòî {1, 2, . . . , 2018} ñå íàðè÷à äîáðî“ , àêî çà
”
âñåêè äâå ÷èñëà a è b îò M , çà êîèòî b > a è b − a ñå äåëè íà 30, ÷èñëàòà

b−a
a+k
30
çà k = 1, 2, . . . , 29 ñà ñúùî îò ìíîæåñòâîòî M . Êîëêî ñà äîáðèòå ìíîæåñòâà ñ 218 åëåìåíòà.
åøåíèå. Îòãîâîð: 2300. Íåêà M å äîáðî ìíîæåñòâî è äà íàðåäèì åëåìåíòèòå íà M ïî
ãîëåìèíà a1 < a2 < · · · < a218 . Ùå äîêàæåì, ÷å âñåêè 30 ïîñëåäîâàòåëíè åëåìåíòà íà M
äàâàò ïúëíà ñèñòåìà îò îñòàòúöè ïî ìîäóë 30. Äà äîïóñíåì, ÷å ñúùåñòâóâàò äâà åëåìåíòà
ai è aj , çà êîèòî j > i, j − i < 30 è aj − ai ñå äåëè íà 30. Îò óñëîâèåòî ñëåäâà, ÷å ìåæäó ai
è aj èìà ïîíå 29 åëåìåíòà îò ìíîæåñòâîòî, ïðîòèâîðå÷èå ñ j − i < 30.
ai+30 − ai
Ñëåäîâàòåëíî ai ≡ ai+30 (mod 30) çà âñÿêî i, êàòî ïðè òîâà àêî îçíà÷èì ñ d = , òî
30
îò óñëîâèåòî íà çàäà÷àòà èìàìå, ÷å ai+k = ai + kd, çà âñÿêî k = 0, 1, . . . , 30. Äîêàçàõìå, ÷å
âñåêè 30 ïîñëåäîâàòåëíè ÷ëåíà íà M îáðàçóâàò ïúëíà ñèñòåìà îñòàòúöè ïî ìîäóë 30, êàòî
âñåêè åëåìåíò ñå ïîëó÷àâà îò ïðåäèøíèÿ ñ ïðèáàâÿíå íà åäíî è ñúùî ÷èñëî d. Ñëåäîâàòåëíî
òîâà ñâîéñòâî å âÿðíî çà âñè÷êè åëåìåíòè íà M , êàòî d å âçàèìíîïðîñòî ñ 30.
Òúé êàòî 2018 = 201.10 + 8 < 217.10 + 1, òî çàêëþ÷àâàìå, ÷å d ≤ 9 è (d, 30) = 1, êîåòî âîäè
äî åäèíñòâåíèòå âúçìîæíîñòè d ∈ {1, 7}.
Ïðè d = 1 èìàìå 1801 äîáðè ìíîæåñòâà, ò.ê., 217.1 + 1 = 218 ≤ a218 ≤ 2018 è âñåêè ðàçëè÷åí
èçáîð íà a218 âîäè äî ðàçëè÷íî ìíîæåñòâî M .
Ïðè d = 7 èìàìå 499 äîáðè ìíîæåñòâà, ò.ê. 217.7 + 1 = 1520 ≤ a218 ≤ 2018. Îêîí÷àòåëíî,
èìà 1801 + 499 = 2300 ðàçëè÷íè ìíîæåñòâà M .
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 2 ò. çà èçâîäà, ÷å âñåêè 30 ïîñëåäîâàòåëíè ÷èñëà îò M îáðàçóâàò
ÏÑÎ ïî ìîäóë 30; 2 ò. çà äîêàçàòåëñòâî, ÷å ÷èñëàòà îáðàçóâàò àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ ñúñ
ñòúïêà d, âçàèìíîïðîñòà ñ 30; 1 ò. çà îãðàíè÷àâàíåòî íà ñëó÷àèòå äî d ∈ {1, 7}; ïî 1 ò. çà
ïðåáðîÿâàíå íà äîáðèòå ìíîæåñòâà çà âñÿêî îò äâåòå âúçìîæíè d.
Çàäà÷à 9.4. Íàìåðåòå âñè÷êè òðèöèðåíè åñòåñòâåíè ÷èñëà n, çà êîèòî ñúùåñòâóâà åñ-
òåñòâåíî ÷èñëî k , òàêîâà, ÷å áðîÿò íà åñòåñòâåíèòå äâîéêè ðåøåíèÿ (x, y) íà ñèñòåìèòå îò
íåðàâåíñòâà  
 x+y ≤ n+1  x+y ≤n+1
 è 
 y≥k y<k
äà å åäèí è ñúù. Ïðèìåð çà åäíîöèðåíî n, óäîâëåòâîðÿâàùî óñëîâèåòî å n = 3, êúäåòî ïðè
k = 2 áðîÿò ðåøåíèÿ íà äâåòå ñèñòåìè å ïî 3: {(1, 2), (2, 2), (1, 3)} íà ïúðâàòà, ðåñïåêòèâíî
{(1, 1), (2, 1), (3, 1)} íà âòîðàòà.
åøåíèå. Åñòåñòâåíèòå äâîéêè ðåøåíèÿ (x, y) íà íåðàâåíñòâîòî x + y ≤ n + 1 ñà öåëî-
÷èñëåíèòå âúçëè â ïðàâîúãúëåí, ðàâíîáåäðåí òðèúãúëíèê ñ âúðõîâå (1, 1), (1, n) è (n, 1).
Ñëåäîâàòåëíî, çà âñÿêî åñòåñòâåíî 1 ≤ s ≤ n, áðîÿò ðåøåíèÿ íà ñèñòåìàòà

 x+y ≤n+1

 y=s

7
å òî÷íî n + 1 − s. Íåêà îçíà÷èì ℓ = n + 1 − k . Òîãàâà ïúðâàòà ñèñòåìà â óñëîâèåòî íà
ℓ(ℓ + 1)
çàäà÷àòà èìà äâîéêè åñòåñòâåíè ðåøåíèÿ (x, y), äîêàòî âñè÷êè ðåøåíèÿ íà äâåòå
2
n(n + 1)
ñèñòåìè çàåäíî ñà . Çàäà÷àòà ñå ñâåæäà äî íàìèðàíåòî íà òàêèâà òðèöèðåíè n,
2
çà êîèòî ñúùåñòâóâà åñòåñòâåíî ℓ, òàêîâà ÷å å èçïúëíåíî ñëåäíîòî òúæäåñòâî:

ℓ(ℓ + 1) n(n + 1)
= . (2)
2 4
Óìíîæàâàéêè äâåòå ñòðàíè ïî 8 è ïðèáàâÿéêè åäèíèöà êúì òÿõ, ñòèãàìå äî åêâèâàëåíòíèÿ
èçðàç
(2ℓ + 1)2 = n2 + (n + 1)2 . (3)
Ïúðâè íà÷èí: Äà îçíà÷èì ñ y = 2ℓ + 1 è x = 2n + 1. Òîãàâà, ñëåä åëåìåíòàðíè ïðåîáðàçó-
âàíèÿ, (3) ñå òðàíñîðìèðà â óðàâíåíèåòî íà Ïåë

x2 − 2y 2 = −1, (4)

çà êîåòî (1, 1) å óíäàìåíòàëíî ðåøåíèå. Ñëåäîâàòåëíî âñè÷êèòå ìó ðåøåíèÿ (xm , ym ) ñå

çàäàâàò ÷ðåç îðìóëàòà:
√ √
xm + 2ym = (1 + 2)2m−1 , m ∈ N.

Èçìåæäó òÿõ, íèå òúðñèì òåçè xm , ïðè êîèòî 100 ≤ xm2−1 ≤ 999. Ïðåñìÿòàíåòî íà ïúðâèòå
íÿêîëêî ðåøåíèÿ âîäè äî (x1 , y1 ) = (1, 1), (x2 , y2 ) = (7, 5), (x3 , y3 ) = (41, 29), (x4 , y4 ) =
(239, 169), (x5 , y5 ) = (1393, 885). Ëåñíî ñå âèæäà, ÷å x6 âå÷å å òâúðäå ãîëÿìî è âîäè, äî
÷åòèðèöèðåíî n. Ñëåäîâàòåëíî, åäèíñòâåíî x4 è x5 óäîâëåòâîðÿâàò óñëîâèåòî è âîäÿò äî
äâåòå ðåøåíèÿ íà çàäà÷àòà: n = 119, ñúîòâåòíî n = 696. Çà òÿõ ñúîòâåòíèòå ℓ ñà ℓ = 84 è
ℓ = 442 è çíà÷è k = 36, ðåñïåêòèâíî k = 225.
Âòîðè íà÷èí: Èçïîëçâàìå (ñ äîêàçàòåëñòâî!) ñëåäíàòà òåîðåìà: Íåêà (a, b, c) å Ïèòàãî-
ðîâà òðîéêà ñ ãåíåðàòîð (r, s), ò.å. a2 + b2 = c2 , a = r 2 − s2 , b = 2rs, c = r 2 + s2 . Òî-
ãàâà |a − b| = 1 òîãàâà è ñàìî òîãàâà, êîãàòî (2r + s, r) å ãåíåðàòîð íà ïîäîáíà Ïèòàãî-
ðîâà òðîéêà. Åäíî âúçìîæíî äîêàçàòåëñòâî íà òåîðåìàòà å ïðåäñòàâåíî â ñëåäíèÿ ëèíê:
https://proofwiki.org/wiki/Generator_for_Almost_Isos eles_Pythagorean_Triangle.
Çàïî÷âàìå îò ïðèìåðà, äàäåí â óñëîâèåòî, êîéòî îòãîâàðÿ íà òðîéêàòà (3, 4, 5), ãåíåðèðàíà
îò (r, s) = (2, 1). Ñëåäîâàòåëíî, ñëåäâàùàòà òàêàâà Ïèòàãîðîâà òðîéêà ñå ãåíåðèðà îò (2 · 2 +
1, 2) = (5, 2) è å (20, 21, 29). Ñëåäâàùàòà ñå ãåíåðèðà îò (2·5+2, 5) = (12, 5) è å (119, 120, 169).
Ñëåäâàùàòà ñå ãåíåðèðà îò (2 · 12 + 5, 12) = (29, 12) è å (696, 697, 985). Îòòóê íàòàòúê,
íàé-ìàëêàòà ñòðàíà â ñëåäâàùèòå Ïèòàãîðîâè òðîéêè íàäõâúðëÿ 1000 è íå óäîâëåòâîðÿâà
óñëîâèåòî íà çàäà÷àòà. Îêîí÷àòåëíî n = {119, 696} ñà òúðñåíèòå ðåøåíèÿ.
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 1 ò. çà äîñòèãàíå äî óðàâíåíèå (3); ïî 1 ò. çà íàìèðàíå íà âñÿêî îò
äâåòå ðåøåíèÿ; 4 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å äðóãè ðåøåíèÿ íÿìà.

8
Çàäà÷à 10.1. Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè íåîòðèöàòåëíè ñòîéíîñòè íà ðåàëíèÿ ïàðàìåòúð a, çà
êîèòî ðåøåíèÿòà íà íåðàâåíñòâîòî

(a − 4x2 )2 − (2a + 1)x2 + 6x3 ≤ 0

îáðàçóâàò êðàåí çàòâîðåí èíòåðâàë.

åøåíèå. Îòãîâîð: a = 0. Ïîñðåäñòâîì äèðåêòíè ïðåîáðàçóâàíèÿ (èëè ðàçãëåæäàíå íà èç-
ðàçà êàòî áèêâàäðàòíî óðàâíåíèå ñïðÿìî a) ëÿâàòà ñòðàíà íà íåðàâåíñòâîòî ñå ïðåîáðàçóâà
äî:
(8x2 − x − a)(2x2 + x − a) ≤ 0.
Òúé êàòî a ≥ 0, òî äèñêðèìèíàíòèòå è íà äâàòà ìíîæèòåëÿ ñà ñòðîãî ïîëîæèòåëíè, êîåòî
îçíà÷àâà, ÷å ëÿâàòà ñòðàíà èìà ÷åòèðè ðåàëíè êîðåíà: x1 ≤ x2 ≤ x3 ≤ x4 , èçìåæäó êîèòî
íàé-ìíîãî äâà ìîãàò äà ñúâïàäíàò (êîðåíèòå íà âñåêè îò êâàäðàòíèòå òðè÷ëåíè ñà äâà ïî
äâà ðàçëè÷íè, äîêàòî êîåèöèåíòèòå ïðåä x2 â äâàòà òðè÷ëåíà ñà ñ åäíàêúâ çíàê, à òåçè
ïðåä x - ñ ïðîòèâîïîëîæåí è çíà÷è äâàòà òðè÷ëåíà íå ìîãàò äà èìàò åäíàêâè êîðåíè). Â
îáùèÿò ñëó÷àé, ðåøåíèåòî íà íåðàâåíñòâîòî â óñëîâèåòî ñå çàïèñâà ïîñðåäñòâîì ñëåäíàòà
îðìóëà: x ∈ [x1 , x2 ] ∪ [x3 , x4 ], êîåòî å íåïðåêúñíàò çàòâîðåí èíòåðâàë òîãàâà è ñàìî òîãàâà,
êîãàòî x2 ≡ x3 . Êàíäèäàòè çà îáù êîðåí ñà:
 
2 2 1
8x − x − a = 2x + x − a ⇐⇒ x(3x − 1) = 0 ⇐⇒ x ∈ 0, .
3

Çà x = 0, ïîëó÷àâàìå a = 0 è äèðåêòíî ïðåñìÿòàìå îñòàíàëèòå äâà êîðåíà íà ëÿâàòà

1 1
ñòðàíà, à èìåííî: − , .  òîçè ñëó÷àé, äâîéíèÿò êîðåí íàèñòèíà ñå íàìèðà ìåæäó
2 8  
1 1
äâàòà åäèíè÷íè è òîçè èçáîð íà a âîäè äî ðåøåíèå íà çàäà÷àòà èíòåðâàëà − , . Çà
2 8
5
x = 1/3, ïîëó÷àâàìå a = è äèðåêòíî ïðåñìÿòàìå îñòàíàëèòå äâà êîðåíà íà ëÿâàòà ñòðàíà:
  9
5 5
− ,− . Òóê äâîéíèÿò êîðåí íå å ìåæäó äâàòà åäèíè÷íè, êîåòî îïðåäåëÿ îáëàñòòà íà
6 24  
5 5
ðåøåíèåòî íà: − , − ∪ {0} - îáåäèíåíèå íà èíòåðâàë è îòäåëåíà òî÷êà. Òàçè îáëàñò
6 24
íå îòãîâàðÿ íà èçèñêâàíåòî â óñëîâèåòî è òîçè ñëó÷àé íå âîäè äî ðåøåíèå. Îêîí÷àòåëíî,
îñòàíà ñàìî a = 0.
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà ðàçëàãàíåòî íà ìîæèòåëè íà ëÿâàòà ñòðàíà; 1 ò. çà íàáëþäå-
íèåòî, ÷å òÿ âèíàãè èìà ÷åòèðè ðåàëíè êîðåíà; 2ò. çà èçâîäà, ÷å å íåîáõîäèì äâîåí êîðåí;
ïî 1 ò. çà ðàçãëåæäàíåòî íà âñåêè îò äâàòà ñëó÷àÿ çà îáù êîðåí x ∈ {0, 1/3}.
Çàäà÷à 10.2. Äàäåí å △ABC è íåêà M å ñðåäàòà íà ñòðàíàòà AB . Àêî îçíà÷èì ñ P è R
öåíòðîâåòå íà âúíøíîâïèñàíèòå îêðúæíîñòè çà △AM C êúì ñòðàíèòå AM è CM ñúîòâåòíî,
à ñ Q è T öåíòðîâåòå íà âúíøíîâïèñàíèòå îêðúæíîñòè çà △BM C êúì ñòðàíèòå BM è CM
ñúîòâåòíî, òî äà ñå äîêàæå, ÷å òî÷êèòå P , Q, R è T ëåæàò íà åäíà îêðúæíîñò.

9
åøåíèå. Íåêà I è J ñà öåíòðîâåòå íà âïèñà-
íèòå â △AM C è △BM C îêðúæíîñòè, à D å C
b
R
òî÷êà îò ëú÷à CM → , òàêàâà ÷å M D = M A = bc

M B . Òúé êàòî AP M I è CRM I ñà âïèñàíè ÷å- T

òèðèúãúëíèöè (â îêðúæíîñòè ñ äèàìåòðè P I
bc

è RI ñúîòâåòíî) è îñâåí òîâà △AM P ∼= DM P

(ïî I-âè ïðèçíàê), òî:
I
bc
bc J
M DP = M AP = M IP = M RC. b b b

A M B
Ñëåäîâàòåëíî CP DR å âïèñàí ÷åòèðèúãúë-
íèê è àíàëîãè÷íî CQDT å âïèñàí ÷åòèðèú-
bc
ãúëíèê. Òîãàâà bc Q
P
b
M P.M R = M D.M C = M Q.M T,
D
ò.å. òî÷êèòå P , Q, R è T ëåæàò íà åäíà îêðúæíîñò, ñ êîåòî äîêàçàòåëñòâîòî å çàâúðøåío.
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà ïîñòðîÿâàíå íà òî÷êèòå I è J è îò÷èòàíå íà àêòà, ÷å ÷å-
òèðèúãúëíèöèòå AP M I è CRM I (èëè ñúîòâåòíî BQM J è CT M J ) ñà âïèñàíè; 3 ò. çà
ïîñòðîÿâàíå íà òî÷êàòà D è îò÷èòàíå íà àêòà, ÷å ÷åòèðèúãúëíèöèòå CP DR è CQDT ñà
âïèñàíè; 2 ò. çà äîâúðøâàíå íà ðåøåíèåòî.
Çàäà÷à 10.3.
√ Â îêðúæíîñò Γ ñ ðàäèóñ 1 å ïîñòðîåíà õîðäà, êîÿòî îòðÿçâà äúãà ñ äúëæèíà
2π . Çà êîè åñòåñòâåíè n, 3 ≤ n ≤ 2018 â Γ ìîæåì äà âïèøåì ïðàâèëåí n-úãúëíèê, òàêà ÷å
êàòî íîìåðèðàìå ïîñëåäîâàòåëíî ïî ÷àñîâíèêîâàòà ñòðåëêà âúðõîâåòå ìó ñ ÷èñëàòà îò 1 äî
n, ñóìèòå íà ÷èñëàòà îò äâåòå ñòðàíè íà õîðäàòà äà ñà ðàâíè?
Èìàìå ïðàâî äà èçáèðàìå âúðõà, îò êîéòî çàïî÷âàìå íîìåðàöèÿòà è íå å ïîçâîëåíî êðàè-
ùàòà íà õîðäàòà äà ñà èçìåæäó âúðõîâåòå íà ìíîãîúãúëíèêà.
åøåíèå. Â ïðàâèëåí n-úãúëíèê íà âñÿêà ñòðàíà îòãîâàðÿ åëåìåíòàðíà äúãà ñ äúëæèíà
2π
. Äà îçíà÷èì ñ k áðîÿò âúðõîâå íà ìíîãîúãúëíèêà, ïðèíàäëåæàùè íà äúãàòà ñ äúëæèíà
√n
2π . Òîãàâà òàçè äúãà ñúäúðæà èçöÿëî (k−1) åëåìåíòàðíè äúãè è (íÿêàêâè) ÷àñòè îò äðóãè
2 åëåìåíòàðíè äúãè, ò.å.,
2π √ n
(k + 1) > 2π =⇒ k > √ − 1.
n 2
Îò äðóãà ñòðàíà, òúé êàòî
√
n n(n + 2) n(n + 1) 1 + 2 + ··· + n
1 + 2 + ··· + √ = > = ,
2 4 4 2
n
ñóìèòå îò äâåòå ñòðàíè íà õîðäàòà ìîãàò äà ñà ðàâíè åäèíñòâåíî, àêî k < √ . Ñëåäîâàòåëíî
h i 2
k = √2 . Íàé-ìàëêàòà âúçìîæíà ñóìà íà k íà áðîé âúðõà å êîãàòî òåçè âúðõîâå ñà ïúðâèòå
n

10
k íîìåðèðàíè è òîãàâà òàçè ñóìà å ðàâíà íà k(k+1)/2. Ñëåäâàùàòà íàé-ìàëêà ñóìà å, êîãàòî
√
ñìå âçåëè âúðõîâåòå îò 2 äî k +1 è òÿ å k(k+1)
2 +k. Íî, èçïîëçâàéêè, ÷å 2 > 7/5, ïîëó÷àâàìå

√
  
n √n + 2
k(k + 1) k(k + 3) √
2
− 1 2 n(n + 1) ( 2 − 1)n − 4 n(n + 1) n − 10
+k = ≥ = + > + ,
2 2 2 4 4 4 10
îò êúäåòî ñëåäâà, ÷å ïðè n ≥ 10 åäèíñòâåíàòà âúçìîæíîñò çà ðàâåíñòâî íà ñóìèòå ïî äúãèòå
å, êîãàòî íàé-ìàëêèòå k âúðõà ñà îò åäíàòà ñòðàíà, à îñòàíàëèòå n − k âúðõà - îò äðóãàòà
ñòðàíà íà õîðäàòà.  òîçè ñëó÷àé, çàäà÷àòà ñå ñâåæäà äî

k(k + 1) n(n + 1)
= .
2 4
Óìíîæàâàéêè äâåòå ñòðàíè ïî 16 è ïðèáàâÿéêè åäèíèöà, ïîëó÷àâàìå ÷å (x, y) = (2n+1, 2k+
1) å ðåøåíèå íà óðàâíåíèåòî íà Ïåë

x2 − 2y 2 = −1.

Ôóíäàìåíòàëíîòî ðåøåíèå ñå ïîëó÷àâà, ïðè k = n = 0 è å (1, 1), à çà âñè÷êè îñòàíàëè

ðåøåíèÿ (xm , ym ) å èçïúëíåíî
√ √
xm + 2ym = (1 + 2)2m−1 .

Çà m = {2, 3, 4, 5}, ïîëó÷àâàìå n = {3, 20, 119, 696}. Ñëåäâàùîòî ãåíåðèðàíî n = 4059 íàäõ-
âúðëÿ 2018. ßñíî å, ÷å ïðè âñåêè îò òåçè ñëó÷àè ìîæå äà ñå âïèøå ïðàâèëåí n-úãúëíèê ñ
èñêàíèòå ñâîéñòâà, çàùîòî
√
  
√n − 1 √n
2 2 n(n − 2) n(n + 1) (k(k + 1)
= < =
2 4 4 2
n
è çíà÷è óäîâëåòâîðÿâàìå èçèñêâàíåòî k > √ − 1.
2
Îñòàâà äà ïðîâåðèì âñåêè îò ñëó÷àèòå n = {4, 5, 6, 7, 8, 9}. ßñíî å, ÷å àêî n å îò âèäà
n = 4ℓ + 1 èëè n = 4ℓ + 2, òî ñóìàòà íà âñè÷êè âúðõîâå íà n-úãúëíèêà n(n + 1)/2 íå å
÷åòíî ÷èñëî è íÿìà êàê äà ÿ hðàçäåëèì
i íà äâå ðàâíè ÷àñòè, êîåòî àâòîìàòè÷íî èçêëþ÷âà
4
n = {5, 6, 9}. Ïðè n = 4, k = √
2
= 2 è òúé êàòî 2 + 3 = 1 + 4, òî n = 4 å ðåøåíèå. Ïðè
h i
n = 7 èìàìå k = √72 = 4. Äèðåêòíî ñå ïðîâåðÿâà, ÷å 2 + 3 + 4 + 5 = 14 = 6 + 7 + 1 è çíà÷è
n = 7 å ðåøåíèå. Àíàëîãè÷íî, ïðè n = 8 èìàìå k = 5, íî ñóìàòà íà âñåêè 5 ïîñëåäîâàòåëíè
n(n + 1)
÷èñëà ñå äåëè íà 5 è íÿìà êàê äà áúäå = 18. Ñëåäîâàòåëíî n = 8 íå å ðåøåíèå.
4
Îêîí÷àòåëíî ïîëó÷èõìå, ÷å âñè÷êè ðåøåíèÿ íà çàäà÷àòà ñà: n ∈ {3, 4, 7, 20, 119, 696}.
h i
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 1 ò. çà èçðàçÿâàíåòî k = √n . 1ò. çà èêñèðàíåòî íà ïúðâèòå k
2
âúðõà ïðè n ≥ 10. 1 ò. çà ñâåæäàíåòî äî óðàâíåíèå íà Ïåë. 3 ò. çà íàìèðàíåòî íà îáùàòà

11
îðìóëà çà ðåøåíèÿòà è ãåíåðèðàíåòî íà òåçè n ≤ 2018. 1 ò. çà ðàçãëåæäàíåòî íà ñëó÷àèòå
4 ≤ n ≤ 9.
Çàäà÷à 10.4. Åäíà äúðæàâà ñå íàðè÷à ïîäðåäåíà“ , àêî â íåÿ èìà 10110900 ãðàäà, êàòî âñå-
”
êè ãðàä å ñâúðçàí ñ äèðåêòíè ïúòèùà ñ òî÷íî òðè äðóãè ãðàäà. Äà ñå íàìåðè ìèíèìàëíîòî
åñòåñòâåíî ÷èñëî k ñúñ ñëåäíîòî ñâîéñòâî:
Âúâ âñÿêà ïîäðåäåíà äúðæàâà ìîãàò äà ñå èçáåðàò k ãðàäà òàêà, ÷å âñåêè çàòâîðåí ìàðøðóò
ìèíàâà ïðåç ïîíå åäèí èçáðàí ãðàä.
Çàòâîðåí ìàðøðóò å ïîñëåäîâàòåëíîñò îò ðàçëè÷íè ãðàäîâå A1 , A2 , . . . , Ak , k ≥ 3 çà êîèòî
Ai å ñâúðçàí ñ ïúò ñ Ai+1 çà i = 1, 2, . . . , k − 1 è Ak å ñâúðçàí ñ ïúò ñ A1 .

åøåíèå. Îòãîâîð: k = 5055450. Íåêà N = 10110900 è äà ðàçãëåäàìå ãðà G ñ âúðõîâå

äàäåíèòå ãðàäîâå è ðåáðà  ïúòèùàòà ìåæäó òÿõ. Âñåêè âðúõ íà G å îò ñòåïåí 3. Òðÿáâà
äà íàìåðèì ìèíèìàëíîòî k , çà êîåòî âèíàãè ìîæåì äà îöâåòèì k âúðõà íà G òàêà ÷å âñåêè
öèêúë äà ñúäúðæà îöâåòåí âðúõ.
Äà îöâåòèì âñè÷êè âúðõîâå íà ãðàà â ÷åðâåíî. Ùå îöâåòÿâàìå íÿêîè âúðõîâå â ñèíüî ïî
ñëåäíîòî ïðàâèëî: Àêî ïðè îöâåòÿâàíåòî íà äàäåí âðúõ â ñèíüî íå âúçíèêâà èçöÿëî ñèí
öèêúë, ãî ïðàâèì. Ïðîäúëæàâàìå ïî òîçè íà÷èí äîêàòî íå ìîæå äà îöâåòèì íîâ âðúõ â
ñèíüî. Íåêà â òîçè ìîìåíò èìàìå x ÷åðâåíè è N − x ñèíè âúðõà. Îò âñåêè ÷åðâåí âðúõ A
ïîñòàâÿìå äâå ñòðåëêè êúì äâàòà ñèíè âúðõà îò öèêúëà, êîèòî ñå ïîëó÷àâà ïðè îöâåòÿâàíå
íà A â ñèíüî.
Ëåñíî ñå âèæäà, ÷å âúâ âñåêè ñèí âðúõ âëèçàò íàé-ìíîãî äâå ñòðåëêè. Ñëåäîâàòåëíî 2x ≤
N
2(N − x), ò.å. x ≤ .
2
N
Òúé êàòî N ñå äåëè íà 4, äà ðàçãëåäàìå ãðà ñúñòàâåí îò ïúëíè ÷åòèðèúãúëíèöè (÷åòèðè
4
âúðõà, âñåêè äâà îò êîèòî ñà ñâúðçàíè ñ ðåáðî). Ëåñíî ñå âèæäà, ÷å âúâ âñåêè òàêúâ ÷åòèðè-
N
úãúëíèê òðÿáâà äà îöâåòèì ïîíå äâà âúðõà. Ñëåäîâàòåëíî ñà íåîáõîäèìè ïîíå = 5055450
2
îöâåòåíè âúðõà.
N
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 1 ò. çà ïðåäïîëîæåíèå, ÷å îòãîâîðúò å ; 5 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å ìîæåì
2
N N
äà îöâåòèì ≤ âúðõà; 1 ò. çà ïðèìåð, ÷å òðÿáâà äà ñà îöâåòåíè ïîíå âúðõà.
2 2
Çàäà÷à 11.1. Äàäåíè ñà ðåäèöèòå a1 , a2 , . . . è b1 , b2 , . . . çà êîèòî a1 = 3, a2 = 5, b1 = 7,
b2 = 13 è
an+1 = an an−1 , bn+1 = 2bn an−1 − bn−1 an
ïðè n ≥ 2. Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè n çà êîèòî an äåëè bn .

åøåíèå. àçäåëÿìå ïî÷ëåííî âòîðîòî ðàâåíñòâî íà an+1 = an an−1 è ïîëó÷àâàìå:

bn+1 2bn an−1 bn−1 an 2bn bn−1

= − = − .
an+1 an an−1 an an−1 an an−1

12
 bn
Çà ðåäèöàòà cn = èìàìå:
an
7 13
c1 = , c2 = è cn+1 + cn−1 = 2cn .
3 5
7
Òîâà îçíà÷àâà, ÷å c1 , c2 , . . . , å àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ ñ ïúðâè ÷ëåí c1 = è ðàçëèêà d =
3
13 7 4
c2 − c1 = − = . Îáùèÿò ÷ëåí íà ðåäèöàòà å:
5 3 15
7 4 4n + 31
cn = + (n − 1) = .
3 15 15
Òúðñèì âñè÷êè n çà êîèòî an äåëè bn , ò.å. cn å öÿëî ÷èñëî. Òîãàâà 15 äåëè 4n + 31, ò.å. 15
äåëè 4n + 1, êîåòî å èçïúëíåíî ïðè n = 15t + 11.
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà ðàçãëåæäàíå íà ðåäèöàòà cn ; 2 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å ðåäèöàòà cn
å àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ; 1 ò. çà íàìèðàíå íà îáùèÿ ÷ëåí íà ðåäèöàòà cn ; 2 ò. çà ïîëó÷àâàíå
íà îòãîâîðà.
Çàäà÷à 11.2. Òî÷êè M è N ñà ñðåäè ñúîòâåòíî íà ñòðàíèòå BC è AC íà △ABC . Òî÷êà
P å îò îïèñàíàòà îêîëî △CM N îêðúæíîñò k, êàòî P è C ëåæàò â ðàçëè÷íè ïîëóðàâíèíè
îòíîñíî ïðàâàòà AB . Îòñå÷êàòà P A ïðåñè÷à k â òî÷êà M1 , à îòñå÷êàòà P B ïðåñè÷à k â òî÷êà
N1 . Àêî îòñå÷êèòå M M1 è N N1 ñå ïðåñè÷àò â òî÷êà X , äà ñå äîêàæå, ÷å <) ACX =<) BCP .
åøåíèå. Íåêà N N1 ∩ AB = X1 . Îò <) N1 X1 B =<) N1 CM ñëåäâà, ÷å N1 X1 CB å âïèñàí
÷åòèðèúãúëíèê. Îòòóê ïîëó÷àâàìå <) BN1 C =<) BX1 C îòêúäåòî <) AM1 C =<) AX1 C , ò.å.
AM1 X1 C å âïèñàí ÷åòèðèúãúëíèê. Ñëåäîâàòåëíî

<) X1 M1 C =<) X1 AC =<) M N C =<) M M1 C,

ò.å. M1 , X1 è M ëåæàò íà åäíà ïðàâà è çíà÷è X ≡ X1 .

Íåêà BP ïðåñè÷à îïèñàíàòà îêîëî △ABC îêðúæíîñò â òî÷êà K . Ñåãà èìàìå <) ACK =
<) ABK =<) XCN1 (òúé êàòî N1 XCB å âïèñàí) è <) KCP =<) BCN1 (îò óñïîðåäíîñòòà
F T k KB ). Îò ïîñëåäíèòå äâå ðàâåíñòâà ñëåäâà, ÷å <) ACP =<) XCB .
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 2 ò. çà X ≡ X1 ; 2 ò. çà <) ACK =<) ABK =<) XCN1 ; 2 ò. çà <) KCP =
<) BCN1 .
Çàäà÷à 11.3. Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè ïðîñòè ÷èñëà p < 2018 çà êîèòî ñúùåñòâóâà ìíîæåñòâî
îò åñòåñòâåíè ÷èñëà M = {a, b, a + 1, b − 1} çà êîåòî:
1. p ∈ M
2. ×èñëàòà a è b èìàò åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè;
3. ×èñëàòà a + 1 è b − 1 èìàò åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè.

åøåíèå. Îòãîâîð: 3, 5, 17 è 257. Àêî a = p èìàìå b = pn è ÷èñëàòà p + 1 è pn − 1 èìàò

åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè. Íåêà q å ïðîñò äåëèòåë íà p − 1. Òúé êàòî p − 1 äåëè pn − 1
çà âñÿêî n, òî q äåëè è pn − 1. Ïîíåæå p + 1 è pn − 1 èìàò åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè,

13
òî q äåëè è p + 1. Ñëåäîâàòåëíî q äåëè (p + 1) − (p − 1) = 2, ò.å. q = 2. Ñëåäîâàòåëíî p − 1
íÿìà íå÷åòíè äåëèòåëè, ò.å. p − 1 = 2t èëè p = 2t + 1.
Àêî b = p èìàìå a = pn è ÷èñëàòà pn + 1 è p − 1 èìàò åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè. Íåêà q
å ïðîñò äåëèòåë íà p − 1 è pn + 1. Òúé êàòî p − 1 äåëè pn − 1 çà âñÿêî n, òî q äåëè è pn − 1.
Ñëåäîâàòåëíî q äåëè (pn + 1) − (pn − 1) = 2, ò.å. q = 2. Ñëåäîâàòåëíî p − 1 íÿìà íå÷åòíè
äåëèòåëè, ò.å. p − 1 = 2t èëè p = 2t + 1.
Ñëó÷àèòå êîãàòî a + 1 = p èëè b − 1 = p ñà àíàëîãè÷íè íà ðàçãëåäàíèòå.
Ïîëó÷èõìå, ÷å àêî ñúùåñòâóâà ïðîñòî ÷èñëî p ñ èñêàíèòå ñâîéñòâà, òî p = 2t + 1. ×èñëàòà
a = 2t + 1, b = (2t + 1)2 óäîâëåòâîðÿâàò óñëîâèåòî, çàùîòî a + 1 = 2t + 2 è b − 1 = 2t (2t + 2)
èìàò åäíè è ñúùè ïðîñòè äåëèòåëè.
Ïðîñòèòå ÷èñëà p = 2t + 1 < 2018 ñà: 2, 3, 5, 17 è 257.
Ïðè p = 2 ÷èñëàòà ñà 2, 4, 3, 3 è òúé êàòî èìà ïîâòîðåíèå, òå íå îáðàçóâàò ìíîæåñòâî.
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 1 ò. çà íàáëþäåíèåòî, ÷å òðÿáâà äà ñå ðàçãëåäàò ñàìî äâà ñëó÷àÿ; ïî
2 ò. çà ðàçãëåæäàíå íà âñåêè îò ñëó÷àèòå è äîêàçâàíå, ÷å p = 2t + 1; 2 ò. çà ïðèìåð, ÷å èìà
òàêèâà ÷èñëà ïðè p = 2t + 1.
Çàäà÷à 11.4. Åäíà äúðæàâà ñå íàðè÷à ïîäðåäåíà“ , àêî â íåÿ èìà 10112018 ãðàäà, êàòî âñå-
”
êè ãðàä å ñâúðçàí ñ äèðåêòíè ïúòèùà ñ òî÷íî òðè äðóãè ãðàäà. Äà ñå íàìåðè ìèíèìàëíîòî
åñòåñòâåíî ÷èñëî k ñúñ ñëåäíîòî ñâîéñòâî:
Âúâ âñÿêà ïîäðåäåíà äúðæàâà ìîãàò äà ñå èçáåðàò k ãðàäà òàêà, ÷å âñåêè çàòâîðåí ìàðøðóò
ìèíàâà ïðåç ïîíå åäèí èçáðàí ãðàä.
Çàòâîðåí ìàðøðóò å ïîñëåäîâàòåëíîñò îò ðàçëè÷íè ãðàäîâå A1 , A2 , . . . , Ak , k ≥ 3 çà êîèòî
Ai å ñâúðçàí ñ ïúò ñ Ai+1 çà i = 1, 2, . . . , k − 1 è Ak å ñâúðçàí ñ ïúò ñ A1 .

åøåíèå. Íåêà N = 10112018 è äà ðàçãëåäàìå ãðà G ñ âúðõîâå äàäåíèòå ãðàäîâå è ðåáðà

 ïúòèùàòà ìåæäó òÿõ. Âñåêè âðúõ íà G å îò ñòåïåí 3. Òðÿáâà äà íàìåðèì ìèíèìàëíîòî k ,
çà êîåòî âèíàãè ìîæåì äà îöâåòèì k âúðõà íà G òàêà ÷å âñåêè öèêúë äà ñúäúðæà îöâåòåí
âðúõ.
Äà îöâåòèì âñè÷êè âúðõîâå íà ãðàà â ÷åðâåíî. Ùå ïðåîöâåòÿâàìå íÿêîè âúðõîâå â ñèíüî
ïî ñëåäíîòî ïðàâèëî: Àêî ïðè îöâåòÿâàíåòî íà äàäåí âðúõ â ñèíüî íå âúçíèêâà èçöÿëî ñèí
öèêúë, ãî ïðàâèì. Ïðîäúëæàâàìå ïî òîçè íà÷èí äîêàòî íå ìîæå äà îöâåòèì íîâ âðúõ â
ñèíüî. Íåêà â òîçè ìîìåíò èìàìå x ÷åðâåíè è N − x ñèíè âúðõà. Îò âñåêè ÷åðâåí âðúõ A
ïîñòàâÿìå äâå ñòðåëêè êúì äâàòà ñèíè âúðõà îò öèêúëà, êîèòî ñå ïîëó÷àâà ïðè îöâåòÿâàíå
íà A â ñèíüî.
Ëåñíî ñå âèæäà, ÷å âúâ âñåêè ñèí âðúõ âëèçàò íàé-ìíîãî äâå ñòðåëêè. Ñëåäîâàòåëíî 2x ≤
N
2(N − x), ò.å. x ≤ .
2
Àêî èìàìå ðàâåíñòâî âñåêè ñèí âðúõ å êðàé íà òî÷íî äâå ñòðåëêè è ñèíèòå âúðõîâå ñà òî÷íî
N
. Íî òîâà å âúçìîæíî ñàìî àêî âñåêè ñèí âðúõ å ñâúðçàí ñ òî÷íî åäèí ñèí, ò.å. ñèíèòå
2
N
âúðõîâå ñå ðàçáèâàò íà äâîéêè, ò.å. å ÷åòíî.
2
N N −6
Ñëåäîâàòåëíî k ≤ − 1 Äà ðàçãëåäàìå ãðà ñúñòàâåí îò ïúëíè ÷åòèðèúãúëíè-
2 4

14
öè (÷åòèðè âúðõà, âñåêè äâà îò êîèòî ñà ñâúðçàíè ñ ðåáðî) è åäíà ïðåñå÷åíà òðèúãúëíà
ïèðàìèäà. Ëåñíî ñå âèæäà, ÷å âúâ âñåêè òàêúâ ÷åòèðèúãúëíèê è â ïðåñå÷åíàòà ïèðàìèäà
N
òðÿáâà äà îöâåòèì ïîíå äâà âúðõà. Ñëåäîâàòåëíî ñà íåîáõîäèìè ïîíå k = − 1 = 5056008
2
îöâåòåíè âúðõà.
N
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 4 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å ìîæåì äà îöâåòèì ≤ âúðõà; 1 ò. çà äîêàçàâàíå,
2
N
÷å ðàâåíñòâî ìîæå äà èìà ñàìî ïðè å ÷åòíî; 2 ò. çà ïðèìåð, ÷å òðÿáâà äà ñà îöâåòåíè
2
N
ïîíå − 1 âúðõà.
2

Çàäà÷à 12.1. Äà ñå äîêàæå, ÷å çà âñÿêà êâàäðàòíà óíêöèÿ f (x) = x2 + px + q å èçïúëíåíî:

1
max |f (x)| ≥ .
x∈[0,1] 8

Êîãà ñå äîñòèãà ðàâåíñòâî?

1
åøåíèå. Äà äîïóñíåì, ÷å |f (x)| < çà âñÿêî x ∈ [0, 1]. Òîãàâà
8
1 1 1 1
− <q < è − <1+p+q <
8 8 8 8
è ñëåäîâàòåëíî
1 1 1 7
− <1+p+q <1+p+ è >1+p+q >p+ .
8 8 8 8
5 3 p
Îò ãîðíèòå íåðàâåíñòâà ñëåäâà, ÷å p > − è p < − , îòêúäåòî − ∈ [0, 1]. Òîãàâà
4 4 2
1 1
f (0) < ⇐⇒ q <
8 8
1 1
f (1) < ⇐⇒ 1 + p + q <
8 8
 p 1 p2 1
f − > − ⇐⇒ −q <
2 8 4 8
Óìíîæàâàìå ïúðâîòî è âòîðîòî íåðàâåíñòâî ñ 2, à òðåòîòî ñ 4 è ñúáèðàìå ïî÷ëåííî. Ïîëó-
÷àâàìå (p + 1)2 < 0, êîåòî å íåâúçìîæíî. Ñëåäîâàòåëíî
1
max |f (x)| ≥ .
x∈[0,1] 8

1 1 1 p2 1
Äà äîïóñíåì, ÷å òîçè ìàêñèìóì å ðàâåí íà . Òîãàâà q ≤ , 1 + p + q ≤ è −q ≤
8 8 8 4 8
5 3 p
(Îò ïúðâèòå äâå íåðàâåíñòâà ñëåäâà, ÷å − ≤ p ≤ − è − ∈ [0, 1]). Àêî ïîíå åäíî îò
4 4 2

15
òðèòå íåðàâåíñòâà å ñòðîãî, êàêòî ïî-ãîðå ïîëó÷àâàìå ïðîòèâîðå÷èå. Ñëåäîâàòåëíî è òðèòå
1
íåðàâåíñòâà òðÿáâà äà ñà ðàâåíñòâà, îòêúäåòî ïîëó÷àâàìå p = −1 è q = .
8
p

Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 1 ò. çà ðàçãëåæäàíå íà f (0) è f (1); 1 ò. çà ðàçãëåæäàíå íà f −
2 ; 3
1
ò. çà äîêàçâàíå íà max |f (x)| ≥ ; 1 ò. çà ñëó÷àÿ íà ðàâåíñòâî.
x∈[0,1] 8
Çàäà÷à 12.2. Ñ äèàìåòúð ñòðàíàòà AB íà ðàâíîñòðàíåí △ABC å ïîñòðîåíà îêðúæíîñò k .
Îêðúæíîñò ñå äîïèðà âúòðåøíî äî k â òî÷êà T è äî ñòðàíèòå AB è AC . Äîïèðàòåëíàòà
êúì k â òî÷êà T ïðåñè÷à îòñå÷êàòà BC â òî÷êà Q. Àêî AB = 6 íàìåðåòå äúëæèíàòà íà
îòñå÷êàòà CQ.

åøåíèå. Ïúðâè íà÷èí. Äà îçíà÷èì ñðåäàòà íà AB ñ O , äîïèðíèòå òî÷êè íà îêðúæíîñòòà

k′ (I, r) ñ AB è AC ñúîòâåòíî ñ M è P è T Q ∩ AC = R.
b
C

b
Q
T
R b
b

P b
I

b b b b

A M O B
√ √
Èìàìå AM = r 3, OM = 3 − r 3, OI = 3 − r è îò ïðàâîúãúëíèÿ òðèúãúëíèê OM I
íàìèðàìå √ √
r 2 + (3 − r 3)2 = (3 − r)2 =⇒ r = 2 3 − 2.
√ √
Àêî RC = x, òî RT = RP = 6 − x − r 3 = 2 3 − x è ñòåïåíòà íà òî÷êàòà R ñïðÿìî k ′ å
√
√ 2 18 + 8 3
(3 − x)(6 − x) = (2 3 − x) =⇒ x = .
11
√ √
2 3−3 3− 3
Àêî <) OIM = ϕ, òî tg ϕ = √ = è <) QRC = 60◦ − ϕ.
2 3−2 4
Îò ñèíóñîâàòà òåîðåìà â △RQC íàìèðàìå
√ √ √ √
sin(60◦ − ϕ) 3 − tg ϕ 18 + 8 3 4 3 − (3 − 3)
CQ = x = x√ = · √ √ = 2.
sin(60◦ − ϕ) 3 + tg ϕ 11 4 3 + (3 − 3)

Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 2 ò. çà íàìèðàíå íà r ; 2 ò. çà íàìèðàíå íà CR; 2 ò. çà íàìèðàíå íà

CQ.
Âòîðè íà÷èí. Àêî <) BT Q = α, òî ïîðàäè <) IT Q =<) AT B = 90◦ èìàìå <) AT I = α. Òîãàâà
<) OAT = α è <) IAT = α − 30◦ . Îñâåí òîâà <) ABT = 90◦ − α, îòêúäåòî <) T BQ = α − 30◦ .

16
 BQ AI
Ñëåäîâàòåëíî △BQT ∼ △AIT îòêúäåòî = = 2 (òúé êàòî AI = 2r ).
QT IR
Îò äðóãà ñòðàíà QT 2 = QB.(QB − 3) (îò ñòåïåíòà íà òî÷êà Q ñïðÿìî k ′ ). Îò òîâà óðàâíåíèå
è îò BQ = 2T Q ïîëó÷àâàìå BQ = 4. Ñëåäîâàòåëíî CQ = 2.
Îöåíÿâàíå. (6 òî÷êè) 3 ò. çà ïîäîáíèòå òðèúãúëíèöè; 2 ò. çà ñòåïåíòà íà Q ñïðÿìî k ′ ; 1 ò.
çà íàìèðàíå íà CQ.
Çàäà÷à 12.3. à) Äà ñå íàìåðÿò âñè÷êè ïîëèíîìè f (x, y) ñ ðåàëíè êîåèöèåíòè òàêèâà, ÷å
f (f (x, y), z) = f (x, f (y, z)) çà ïðîèçâîëíè x, y, z ∈ R.
á) Ñúùåñòâóâà ëè óíêöèÿ f : R+ × R+ → R+ , êîÿòî íå å ïîëèíîì, íî ãîðíîòî ðàâåíñòâî
å â ñèëà çà ïðîèçâîëíè x, y, z > 0?
åøåíèå. à) Íåêà m (n) å ñòåïåíòà íà f (u, v) êàòî ïîëèíîì íà u (v ). Îò äàäåíîòî ðàâåíñòâî
ñëåäâà, ÷å m2 = m è n2 = n. Çíà÷è m, n ∈ {0, 1}, ò.å. (1) f (u, v) = auv + bu + cv + d. Ñëåä
çàìåñòâàíå íàìèðàìå, ÷å f (u, v) èìà åäíà îò ñëåäíèòå îðìè: (2) u, v è auv + bu + bv + d,
êúäåòî ad = b2 − b.
á) Ñúùåñòâóâà  íàïðèìåð f (u, v) = (u + v)/(1 + uv).
Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) à) Ïî 2 ò. çà (1) è (2); á) 3 ò.
Çàäà÷à 12.4. Áåçêðàéíî ìíîæåñòâî M îò åñòåñòâåíè ÷èñëà ñå íàðè÷à äîáðî“ , àêî ñúùåñ-
”
òâóâà åñòåñòâåíî ÷èñëî n ≥ 2 ñúñ ñâîéñòâîòî: çà âñåêè äâå ÷èñëà a è b îò M , çà êîèòî b > a
è b − a ñå äåëè íà n, ÷èñëàòà
b−a
a+k
n
çà k = 1, 2, . . . , n − 1 ñà ñúùî îò ìíîæåñòâîòî M .
Çà äîáðî ìíîæåñòâî îò åñòåñòâåíè ÷èñëà M = {a1 , a2 , . . . } ñ B(M ) îçíà÷àâàìå âòîðèÿ ïî
ãîëåìèíà åëåìåíò íà M .
Àêî M1 , M2 , . . . , M2018 ñà äâå ïî äâå íåïðåñè÷àùè ñå äîáðè ìíîæåñòâà äà ñå íàìåðè íàé-
ìàëêàòà ñòîéíîñò íà
B(M1 ) + B(M2 ) + · · · + B(M2018 ).

åøåíèå. Íåêà M å äîáðî ìíîæåñòâî è äà íàðåäèì åëåìåíòèòå íà M ïî ãîëåìèíà a1 <

a2 < . . . . Ùå äîêàæåì, ÷å âñåêè n ïîñëåäîâàòåëíè åëåìåíòà íà M äàâàò ïúëíà ñèñòåìà îò
îñòàòúöè ïî ìîäóë n. Äà äîïóñíåì, ÷å ñúùåñòâóâàò äâà åëåìåíòà ai è aj , çà êîèòî j > i,
j − i < n è aj − ai ñå äåëè íà n. Îò óñëîâèåòî ñëåäâà, ÷å ìåæäó ai è aj èìà ïîíå n − 1
åëåìåíòà îò ìíîæåñòâîòî, ïðîòèâîðå÷èå ñ j − i < n.
ai+n − ai
Ñëåäîâàòåëíî ai ≡ ai+n (mod n) çà âñÿêî i, êàòî ïðè òîâà àêî îçíà÷èì ñ d = , òî
n
îò óñëîâèåòî íà çàäà÷àòà èìàìå, ÷å ai+k = ai + kd, çà âñÿêî k = 0, 1, . . . , n. Äîêàçàõìå, ÷å
âñåêè n ïîñëåäîâàòåëíè ÷ëåíà íà M îáðàçóâàò ïúëíà ñèñòåìà îñòàòúöè ïî ìîäóë n, êàòî
âñåêè åëåìåíò ñå ïîëó÷àâà îò ïðåäèøíèÿ ñ ïðèáàâÿíå íà åäíî è ñúùî ÷èñëî d. Ñëåäîâàòåëíî
åëåìåíòèòå íà M îáðàçóâàò àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ ñ ÷àñòíî d.
Âñÿêî îò ìíîæåñòâàòà Mi å àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ ñ ïúðâè ÷ëåí ai è ðàçëèêà di . Íåêà
D =ÍÎÊ(d1 , d2 , . . . , d2018 ). Âñåêè èíòåðâàë [a + 1, a + 2, . . . , a + D] ñ äúëæèíà D ñúäúðæà

17
D
åëåìåíòà îò Mi . Òúé êàòî ìíîæåñòâàòà Mi íå ñå ïðåñè÷àò, ïîëó÷àâàìå:
di
D D D
+ + ··· + ≤ D,
d1 d2 d2018
îòêúäåòî
1 1 1
+ + ··· + ≤ 1.
d1 d2 d2018
Îò òîâà íåðàâåíñòâî è îò
 
1 1 1
(d1 + d2 + · · · + d2018 ) + + ··· + ≥ 20182
d1 d2 d2018

ïîëó÷àâàìå d1 + d2 + · · · + d2018 ≥ 20182 . Ñëåäîâàòåëíî

2018
X 2018
X 2018
X 2018
X 2018
X
B(Mi ) = (ai + di ) ≥ ai + di ≥ i + 20182 = 6109495.
i=1 i=1 i=1 i=1 i=1

Òàçè ñòîéíîñò ñå äîñòèãà ïðè ai = i è di = 2018.

Îöåíÿâàíå. (7 òî÷êè) 2 ò. çà äîêàçâàíå, ÷å äîáðî ìíîæåñòâî å àðèòìåòè÷íà ïðîãðåñèÿ; 3
ò. çà d1 + d2 + · · · + d2018 ≥ 20182 ; 1 ò. çà äîâúðøâàíå íà ðåøåíèåòî; 1 ò. çà ïðèìåð.

Çàäà÷èòå ñà ïðåäëîæåíè îò: 8.1, 8.3  Èâàí Òîíîâ; 8.2, 8.4  Íåâåíà Ñúáåâà; 9.1, 9.2, 10.1
 Äèàíà Äàíîâà; 9.3  Àëåêñàíäúð Èâàíîâ; 9.4, 10.3  Ñòàíèñëàâ Õàðèçàíîâ; 10.2  Ñòîÿí
Áîåâ; 10.4, 11.1, 11.2, 11.4  Àëåêñàíäúð Èâàíîâ; 11.3  Åìèë Êîëåâ; 12.1  Àñåí Áîæèëîâ;
12.2  Åìèë Êîëåâ; 12.3  Íèêîëàé Íèêîëîâ; 12.4  Àëåêñàíäúð Èâàíîâ.

18