NAJLJEPŠE

TVRĐAVE U BIH
1. JAJCE

Tvrđava u Jajcu

Jajačka tvrđava podignuta je na kraškom brdu poviše vodopada rijeke Plive.

Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Tu su otkriveni slojevi
eneolitskog naselja, materijal iz bronzanog doba i nalazi iz rimskog doba.
Pretpostavlja se da je sagrađena u 13. vijeku. Na jugozapadu je ulaz s kraljevskim
grbom. Tvrđava pokriva površinu od 11.200 m2, a dužina zidova iznosi 1300 metara.

Tvrđavu je sagradio Hrvoje Vukčić Hrvatinić koji je i osnivač Jajca. To je bilo sjedište
kraljeva čiji su grbovi urezani na dvorcu. Zidovi su visoki i dvorac je sagrađen na
brežuljku koji je u obliku jajeta, rijeke Pliva i Vrbas su ujedno i zaštita dvorca
2. TEŠANJ

Tvrđava u Tešnju, foto_Oslobođenje

Stari grad je sagrađen u središtu Tešnja, na jednom strmom i stjenovitom brijegu, uz

rijeku Tešanjku. Tehnika zidanja koja je primijenjena pri gradnji tešanjske tvrđave
zajednička je za sve srednjevjekovne bosanske gradove. Koristila se kamena oplata u
koju se sipala kaša od lomljenog kamena i krečnog maltera. Bilo je nekoliko kula,
građenih u različitim periodima. Ispred kula prokopan je jarak, koji je pred kapijom
bio premošten drvenim mostom.

Osmanlije su 1520. godine zatekle spaljen i porušen grad i takvog su ga držale sve do
17.vijeka. Tada je tvrđava renovisana i prilagođena za savremeniji način borbe, a
novi, dograđeni dio, dao je gradu sasvim novu fizionomiju. Osmanlije su prvo
izgradile iz temelja Krnju kulu na mjestu nekadašnje donžon kule, zatim cisternu za
70.000 l vode. Iznad cisterne bio je prostor za djelovanje manjih topova kroz pet
otvora u zidu kule. Pristup je omogućen preko debelog zida i male četvrtaste kule na
koju se penjalo kamenim stepeništem iz dvorišta. Izgrađena su po dva bunkera
pokrivena bačvastim svodom.

Kasnije je izgrađena Dizdareva kula, zaštitni zid dug 90 metara, sagrađena je tabija, u
osnovi nepravilni krug, prečnika 23 m. Kroz sredinu tabije je bio prokopan tunel, a
desno i lijevo od njega kazamati. Ispod tvrđave, krajem 17. ili početkom 18. vijeka
sagrađena je sahat-kula.

3. BIJELA TABIJA - SARAJEVO

Bijela tabija

Bijela tabija je kula na cesti Dariva – Mošćanica, na istočnoj visinskoj koti sarajevske
kotline. Podignuta je na mjestu srednjovjekovne tvrđave, sagrađene oko 1550. godine.
Gornji dio Tabije u krupnim kamenim blokovima nastao je u austro-ugarskom
periodu. Kula je bila od velikog značaja za odbranu grada prilikom napada austrijskog
princa Eugena Savojskog u 17. vijeku, te austrougarske vojske 1878. godine.

Bijela tabija se nalazi unutar graditeljske cjeline Stari grad Vratnik koja je proglašena
Nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
4. TRAVNIK

Travnička tvrđava

Na mjestu gdje se nalazi Stari grad Travnik i travnička tvrđava neki arheolozi i
historičari smatraju da je postojalo neolitsko naselje. Stari grad je izgrađen u prvoj
polovici 15. vijeka za vrijeme bosanskog kralja Ostoje ili kralja Tvrtka II Kotromanića.
Nije poznato kako su ga Turci osvojili, ali se zna da su nadograđivali i proširavali
tvrđavu. Za vremena Austro-Ugarske tvrđava se naziva Kastel ili Kaštel. Smatra se
jednom od najbolje očuvanih tvrđava u BiH.
5. OSTROŽAC

Ostrožac

Tvrđava u Ostrožcu smještena je na dominantnom uzvišenju iznad lijeve obale rijeke

Une i istoimenog naselja, na 12 km od Bihaća prema Bosanskoj Krupi, na mjestu gdje
se račva put za Cazin. Nepravilnog je kružnog oblika sa kapikulom i kružnom branič-
kulom uz koji se nalazi bunar.

Prvi spomen tvrđave je iz 1286. Tvrđava je u posjedu knezova Babonića-Blagajskih

(knezovi Ostroški). Prelazi pod vlast Antuna Bakšića 1552. Pada u ruke Osmanlija
1577. Ima svog dizdara. Od 17. vijeka tu je sjedište ostrožačke kapetanije koja je
najjača u Bosanskoj krajini. Dizdari i kapetani bili su Beširevići (Mehmedaga 1700-
1716; Omeraga 1730). Osmanlije dograđuju tvrđavu u južnom dijelu oko 1700. Sjeverni
srednjovjekovni dio grada prozvao se narodnim, a južni dio grada gospodskim. Tu je
1833. bilo 28 topova. Od 1836. Ostrožac je mudirluk u sastavu Bihaćkog
kajmakamluka. Zbog učešća u protivljenju reformama sultana Mahmuda II 1837.
prognan je posljednji ostrožački kapetan iz loze Beširevića Murad-beg Beširević.
Mehmed-beg Beširević je tvrđavu 1902. prodao bihaćkom sreskom načelniku Lotharu
von Berksu (austrijski grof, loza Habsburg) koji ga je restaurirao.

6. BLAGAJ

Stari grad Blagaj – Tvrđava Hercega Stjepana

Stari grad Blagaj, poznat i kao Bona ili Stjepan-grad je tvrđava na području naselja
Blagaj (Mostar). Nalazi se na vrhu kraškog brda iznad vrela rijeke Bune. Pristup u
vidu oštrih serpentina, 2 m uska i 900 m duga konjska staza, vodi do ulaza u
najčvršćem istočnom zidu predvorja. Blagajska tvrđava je situirana na zaravnjenom
terenu u obliku izduženog trokuta površine od oko 2 hektara. U jednom kutu su
ostaci ilirske gradine, u drugom ostaci rimskog castruma, i u trećem ostaci
srednjevjekovnog, odnosno tvrđave iz osmanskog perioda.

Na zapadnoj strani bila je kula do koje su vodile stepenice. Grad je imao drvenu
palaču sagrađenu u XIV vijeku. U južnom zidu bio je tajni prolaz za izlazak u slučaju
opasnosti. Središnji prostor zauzima objekt sa cisternom, džamija i stambeni objekt,
nastali u osmanskom periodu. Sve je bilo kratko u funkciji, jer je posada radije
boravila u gradu ispod tvrđave. Stari grad Blagaj je nacionalni spomenik.
7. SREBRENIK

Srebrenik

Srebrenik je tvrđava u Bosni i Hercegovini koja se nalazi iznad istoimenog naselja,

sjeverno od Tuzle, na prostoru nekadašnje župe Usora koja je tokom srednjeg vijeka
bila poprište stalnih sukoba Bosne i Ugarske, a od 15. vijeka i Osmanlija. Smještena je
na usamljenoj kamenoj stijeni i jedini način ulaska u nju je drveni most koji preko
provalije povezuje samu stijenu sa ostatkom uzvisine, što je čini neosvojivom na juriš.
Prvi put se spominje 15. februara 1333. godine u ugovoru koji su pod Srebrenikom
(tzv. Srebrenička povelja) sklopili ban Stjepan II. Kotromanić (1322. – 1353.) s jedne i
predstavnici Dubrovačke republike s druge strane o ustupanju Stona, Pelješca,
Prevlake i još nekih posjeda Republici u zamjenu za godišnji danak od 500 perperâ. Od
1393. godine, kada su ga Mađari prvi put osvojili, pa do 1512., kada su ga Osmanlije
konačno i trajno zauzele, više puta je osvajan i opsjedan.
8. BOBOVAC

Bobovac / foto_kportal.ba

Bobovac, stolno mjesto naših bosanskih kraljeva, najznačajniji je i najbolje utvrđeni

grad srednjovjekovne Bosne podignut na strmoj, stepenastoj stijeni južnih padina
planinskog masiva Dragovskih i Mijakovskih poljica iznad ušća Mijakovske rijeke u
Bukovicu, jugozapadno od Vareša. Gradu se može prići iz dva smjera, i to od Kraljeve
Sutjeske ili od Vareša. Sastojao se od gornjeg grada s četvrtastom kulom, čiji ostaci i
danas postoje, i donjeg grada, na stepeniku nižem oko 20 metara, poligonalnog oblika
oko 40 metara dužine i oko 25 metara širine, od čega se danas raspoznaje dvorište i
bunar.
9. POČITELJ

Počitelj / foto_furaj.ba

Počitelj je naseljeno mjesto u sastavu općine Čapljina, Federacija Bosne i Hercegovine,

BiH. Nalazi se na lijevoj obali rijeke Neretve, na glavnoj cesti od Mostara do
Metkovića, na sjeveru općine Čapljine. Njegovo povijesno urbano središte potječe još
od 14. vijeku i zaštićen je nacionalni spomenik BiH. U srednjem vijeku je na mjestu
Počitelja bilo administrativno-upravno središte župe Dubrava. Kao najzapadnija tačka
župe, imalo je važan strateški značaj. Pretpostavlja se da je graditelj utvrđenog grada
i osnivač prigradskog naselja bio bosanski kralj Tvrtko I. Kotromanić, 1383. godine.
Srednjovjekovni grad Počitelj u povijesnim izvorima prvi puta se spominje 19.
februara 1444. godine, u poveljama kralja Alfonsa V. i Fridriha III. Izgrađen je na
strmoj kamenoj litici lijeve obale Neretve i proširivan je u nekoliko etapa
(srednjovjekovna gradnja i gradnja u doba Osmanskog carstva) od 16. do 18. vijeku.
10. DOBOJ

Doboj

Dobojska tvrđava (ili Gradina) potiče iz 13. vijeka i nalazi se u samom gradu Doboju
koji se i razvio oko nje. Kada je utvrđenje sagrađeno nije poznato, predpostavlja se u
13. ili u prvoj polovini 14. vijeka. Prvi put Doboj se spominje u pismu Dubrovčana od
28. 6. 1415. godine. U Doboju je 1449. godine postignut sporazum između bosanskog
kralja Stjepana Tomaša i Ugarske o zajedničkom vojnom nastupu protiv Osmanlija.
Sredinom 15. vijeka ovo podrušje bilo je poprište bosanske, mađarske i turske strane
da bi konačno 1476. ušlo u sastav turske države. Nakon pada i Mađarske u turske ruke
ovo područje gubi strateški značaj.

Nakon Beogradskog mira 1739. godine osnovana je dobojska kapetanija. Po teritoriji i

broju vojnika spadala je među male kapetanije. Grad je napušten 1851. Tokom Drugog
svjetskog rata tvrđava u Doboju bila je adaptirana u savremeno ratno utvrđenje.
Nijemci su južnu kulu, glavnu tabiju i plato gornje tvrđave adaptirali u savremene
bunkere. Hala ispod glavne tabije prekrivena je betonskom pločom.
11. KASTEL – BANJA LUKA

TVRĐAVA KASTEL

Tvrđava Kastel je dio grada i historijsko područje koje nalazi se u Banjoj

Luci. O vremenu nastanka ovog objekta ne postoje pouzdani podaci.
Međutim, mnoge okolnosti upućuju na zaključak da se upravo tu
nalazilo rimsko naselje Castra. Rimljani su bili izloženi čestim
nasrtajima varvarskih naroda, a imali su svakako dovoljne jake razloge
da brane cestu koja je prolazila kotlinom Vrbasa. Također, na prostoru
tvrđave pronađeni su ostaci Slavenskog naselja iz perioda ranog
srednjeg vijeka (od 8. do 12. vijeka). U bosanskoj srednjovjekovnoj
državi postojao je Vrbaški grad, koji se po jednoj pretpostavci nalazio
na mjestu današnjeg Kastela.
12. VRANDUK

VRANDUK

Vranduk se nalazi na oko 14 kilometara nizvodno od Zenice. Izgrađen

je krajem 14. vijeka u župi Brod, jednoj od sedam župa srednjovjekovne
Bosne. U srednjem vijeku Vranduk je bio jedan u nizu kraljevskih
gradova, u kome su stolovali bosanski kralj Stjepan Ostoja, nešto
kasnije i posljednji bosanski kralj Stjepan Tomaš, kao i njegov protivnik
protukralj Radivoje.
Prvi spomen Vranduka datira od 11. marta 1410. godine, u žalbi
dubrovačkih građana upućenoj ugarskom kralju Sigismundu na
postupak njegovih vojnika. Osmanlije zauzeli su Vranduk 1463. godine.
U svom pohodu na Bosnu 1697. godine, Eugen Savojski je, uočivši
težinu osvajanja grada, zaobišao Vranduk.

13. MAGLAJ

Maglajska tvrđava svrstava se među veće i fortifikacijski jače objekte u

dolini rijeke Bosne. Kao srednjovjekovna tvrđava Maglaj se prvi put
spominje 18. 9. 1408. godine u povelji ugarskog kralja Sigismunda. Prvi
službeni dokument koji je potpisan u Maglaju je dokument izmedu
Ugarske i Osmanske carevine iz 1503. godine.
Iako nastala u 14. vijeku da bi služila odbrani Bosanskog kraljevstva,
tek u doba Osmanlija tvrđava dobija svoj konačan oblik. Pod
Osmanlijama Maglaj se prvi put spominje u jednom defteru iz 1485.
godine i to kao nahija tvrđave Maglaj. U svome životu od najmanje šest
vijekova proživjela je brojne manje i veće promjene i prošla kroz više
faza izgradnje, ali je sačuvala svoje srednjovjekovno jezgro.

14. GRADAČAC

Izgradnja postojećeg tvrđavskog kompleksa u ovom mjestu započeta je 1765. a dovršena do 1821.
godine centralni objekat, unutar široko razvedenih bedema ovog fortifikacionog sistema koji ima tri
ulaza osigurana kapi-kulama, je oko 18m visoka, od opeke sagrađena trospratna kula s tornjem na vrhu
koja je služila u funkciji utvrđenog kapetanova dvora. Masivno građena četverokatna Sahat-kula,
kvadratne osnove, visoka 22m, najmlađi je objekat te vrste u Bosni i Hercegovini. Podigao ju je 1824.
godine Husein-kapetan Gradaščević "Zmaj od Bosne".