You are on page 1of 4

Fi

nalant
ropol
ogí
a

Laspregunt asfi
losófi
casnopuedenr esponder
sedemaner auní
voca;poresodesdeini
ciosdel
si
gloXX, variosi
ntelectualeshanplanteadolanecesi
daddepensarl osproblemas
l
ati
noamer icanosdesdesupr opi
ocontexto,
estoantelarepet
ici
óndepat ronesde
pensamientor acionalpr opiosdeEuropa,quehanservidoporsigl
osparai mponer
,nosolo
unaformadepensami ento,sinotambiéneldomini
omat eri
alsobreelNuevoMundo.

Lafil
osofí
alati
noameri
cananoessolounacorri
entef
il
osóf
icamás,sinounpr oyect
ode
emancipaci
óndelpensamient
o.Porot
rapart
e,convi
eneacl
ararquelafi
losof
ía
l
ati
noamer i
canaesmásquehacerfil
osof
íadesdeLati
noaméri
ca.

 Ont
ologí
a:Sepr
egunt
aporl
aident
idadl
ati
noamer
icana,
elserl
ati
noamer
icano.

 Hi
stor
ia:Buscacompr
enderl
ahi
stor
iadelpensami
ent
oenLat
inoamér
icayl
a
or
igi
nali
daddelmismo.

 Liber
ación:Ref
lexi
onasobr
elaemanci
paci
óndel
acul
tur
alat
inoamer
icanar
espect
oa
l
acul t
uradominantedeOccident
e.

Lapri
meracaract
erí
sti
cadelaf
il
osofí
al ati
noamer i
canaesdet er
minaralsujeto
l
ati
noameri
canonocomounyosi ngularcart
esiano,si
nocomounnosot rosplur
alydiver
so.
Esenosotr
osset r
aducecomolabúsquedayl aaf i
rmacióndeunaidenti
dadtrast
ocadapor
unahi
stor
iadesometimient
oycoloni
ali
smo, quedurantemásdequi ni
entosañoshaimpuesto
unmodeloderaci
onali
dadydevidamedi ant
eladomi nación.

Car
act
erí
sti
casf
áct
icas

-Cadapaí
spuedecr
earsupr
opi
opensami
ent
o,per
orepr
esent
aat
odoelpensami
ent
o
l
ati
noamer
icano.

Car
act
erí
sti
casnegat
ivas

-Elsent
idoi
mitati
vodelar
efl
exi
ón,
losl
ati
noamer
icanosf
il
osof
anadopt
andocor
ri
ent
esdel
pensami
entoeuropeo.

Laemanci
paci
ón

Elnúcl eodet emasdel afil


osof í
al ati
noamericanaeslaemanci paci
ón.Deesteseder i
vanl a
i
ndependenci ateóricadeleur ocent r
ismo,mediantelaref
lexióndesdeypar alapart
iculari
dad
cult
ur al,
peroelpensami entolatinoamer i
canot ambiénsur gecomounar espuest
aal as
i
nqui etudessocio-histór
icosdesur eali
dadconcreta,portanto,noesinf
eri
oralpensami ento
occidental,perosídisti
nto,porquesur gedeunaexper i
enciavitaldi
fer
ent
econsuspr opias
i
nqui etudes,real
idades,problemát icas.
Ladependenci
a

Otr
ot emamedul arenl
afi
losofí
alati
noameri
canaeselprobl
emadeladependenci
a
epi
stemológica,
concept
ual,económicaypol
ít
icadeLati
noamér
icar
espectoaEuropay
Nort
eamér i
ca.

Sibienparael aborarsupr opiodiscursofi


losófi
coDusselut i
li
zacategorí
asdelpensami ento
occidental
,desdees- tasformul aunacr í
ti
caal asituacióndedependenci a.Adviert
eque
Amér i
caLatina( comoelr estodelmundocol onizado)sehat ransformadoenunaper i
feri
aque
proporci
onal osr ecursosnat urales,
lasmat eri
aspr i
masyl osalimentosnecesariosparaqueel
centro(omet ró-poli,
queesEur opayEstadosUni doscomoext ensi
óndeest a)pueda
desarrol
lar
sei ndustrialment eendet r
imentodel aper i
feri
a.

Así,
laeconomí amundialquedarí
aestructur
adaenuncentro(fuert
epolí
ticamente,
cent
rodela
dominación)yenunaper i
feri
a(débi
l,
ensubdesarrol
lo)conreali
dadesdisti
ntas,
ysobretodo
desi
guales,resul
tadodi
rectodelcol
oniali
smo.

Lal
iber
aci
ón

Parti
endodel ateorí
adel adependencia,segúnlacualelot roesobjetodesomet i
mientoy
explotaci
ónporpartedelami smidaddelyoeur océntr
ico,Dusselel
aboraunsi st
emade
pensami entoquedenominaf il
osof
íadelaliber
ación.Elejedelafi
losofí
adel ali
ber
ación
consisteenelreconoci
mi ent
odellenguajeyelpensami entodominantes,queafi
rmanla
universal
idaddel aracionali
dadeuropeacomover dadabsol ut
a.

Unodelosobjet
ivosdelaf
il
osofí
adel al
iber
aci
ónesll
egaralacompr
ensi
óndelareal
idad
l
ati
noameri
canamediant
eladeconst
rucci
óndelosdi
scursosdomi
nant
esdeOcci
dente.

Del
ali
ber
tadal
ali
ber
aci
ón

Laliber
tadesunestadoidealenelquenohayobstácul
ospar
aelejer
ciciodelosder
echos.
Suponeunainst
it
uci
onali
dad,unejerci
ciodepoderei
ncl
usi
veunaregulacióndelosmismos
der
echos.

Lali
beraci
ónespr
opiadelaperi
fer
ia,quebuscasuper
arsusituaci
óndedependenci
a,
opr
esiónymargi
nali
dad;buscasupropiai
denti
dad,l
adefensadesucult
uraysuserenla
hi
stor
ia.

Col
oni
ali
smoyneocol
oni
ali
smo

Lafi
losof
íalat
inoamericanasefundament
atambiénensuposturadescolonizador
anosolode
l
osdiscursosfi
losóf
icosdominantessi
notambi
éndelasreal
idadessocialesypolít
icasde
opr
esión.

Lahi
stor
iahademost
radoque,cuandol
ascivi
li
zaci
onesseencuent
ranenpl
enoauge,
muest
ranuncomportamient
oexpansioni
staqueimpli
calaconqui
staycol
oni
zaci
óndel
os
puebl
osqueseencuent ranenl aperi
feri
adelcentroimperial
.Algunosdi
scursosfi
losóf
icos
hantrat
adodej usti
fi
carelColoni
ali
smocomol aimposici
ónnaturaldelmásfuertesobreel
másdébi l
,asícomosehat r
atadodejusti
fi
carelgenoci
dioylaesclavi
tuddepueblosenter
os
mediantediscursossost
enidosenunasupuest asuperi
oridadracial
.

Lai
dent
idadl
ati
noamer
icana

Peroelcol oni
alismonosepodr í
ahaberdesarrol
ladosi nosobrel abasedel adomi nación
cult
ural.Cambi arlasf
ormasdepensar,senti
ryobr arerafundamentalenelintentodecambi ar
elser,laident
idaddel ospueblosori
ginar
ios.Así,lafil
osofí
alat i
noameri
canapr oponeque
nuestrospueblosdebenconocer seasímismos, reconocersui denti
dadpropi a,autént
icay
real
,frentealai mposi
cióndelmodelodominantedel apseudocul t
uracolonial.Peroelhecho
delsincreti
smoyelmest i
zaj
enopuedeseri gnorado.

Esenladiver
sidadcul
tur
alqueseenri
quecelai
dent
idadl
ati
noamer
icana;másaún,
la
di
ver
sidadeselnúcleocent
raldeesai
denti
dad.

¿qui
énessomosl oslat
inoamer
icanos?,ylarespuestaprovisionalesquesomosl adiversi
dad,
l
amul t
ipl
ici
daddei dent
idadesyformasdeser ,unnosotroscompl ej
oymúl ti
ple.Nuestra
i
dent
idadculturalquedaesti
gmatizadaenunaper i
feri
aculturalquer epr
esentaensí eltemor
quet
ienelami smidaddelyoeur océntr
icofr
enteal omisteriosodel odi
verso.

Lai
nter
cul
tur
ali
dad

Elproblemadelarelaciónentrelasculturashaest adodeterminadoporl aref


lexiónsobrela
i
mposi cióndeunaculturadomi nante,hegemóni ca,sobreladiversi
dadcultural.Deall
íla
emer genci
adeestablecerunar efl
exiónsobr el
ar elaciónentr
ecultur
asquenosea
determinadaporl
ahegemoní adeunacul turadomi nantesobreotra,si
noporunaver dadera
i
ntercultur
ali
dadquedi gni
fi
queyval ori
cel adi
versidadcultur
alsinelaisl
amient oylafal
tade
contactoconlasdemáscul turas.

Lamul
ti
cul
tur
ali
dad

Aunquepar ezcasimil
aralainter
culturali
dad, l
amulti
cult
ural
idadsedefinecomol a
coexistenci
adedi f
erentesgruposcul turalesenunespacioyt i
empodet er
minados, per
ono
necesar i
ament eseri
genbajolosprincipiosdel ai
nter
cult
urali
dad.Enlosespaci os
multi
cul t
ural
essepuedendarmani festacionesdeetnocentr
ismo,raci
smo, pr
etensiónde
superiori
dad,segregaci
ón,di
scriminación,sinqueexistaunenlacecult
uraloalgúntipode
diál
ogoent relascult
uras.

Lai
mposi
cióndelyocar
tesi
ano

Paraunacompr ensiónmáspr of
undadelaproblemát
icadel
afi
losof
íal
atinoamericana,es
necesar
iohacerunacrí
ticadelascat
egorí
asdelpensamient
odominantequeOcci denteha
i
mpuestocomoúni cos,univer
sal
esyverdader
os,conelfi
ndehomogeneizarladiversidadde
pensamientosycosmovi si
onesorigi
nari
asdelosl ugar
esquehancoloni
zado.Elr
aci
onal
ismo
cart
esianoesunacentral
izaci
óndelyo, delosubjeti
voque,noobst
ante,
seuniver
sal
izaa
tr
avésdemecani smosdedomi nación.Per
onosepuedeent enderl
aimposici
óndelyo
cart
esianosinconsi
derarelconceptoderesextensa.Esta,
segúnDescart
es,eselti
pode
sustanci
amat eri
alconcebidacomomáqui na,quenoposeesustanci
apensante.

Así
,desdel osconcept
osdelyoyr esextensa,ydesuuni ver
sali
zaci
ón,elsujetoraci
onal
cart
esi
anoeuropeoemprendeprocesoscomol aconqui
staydominaci
óndelonat ural,
delo
ext
enso,dentr
odecuyacategor
íaseencuentraelmundodesconoci
do,lonopensant e,l
ootro
opuest
oalyoquedebeserci vi
li
zado,raci
onal
izado.

ElSi
glodel
asLucesElproyect odel
arazónseconsol
idaenelSigl
odel
asLuces,
cuandol
a
Moderni
dadengendr
alaIlustraci
ón,
pensami
ent
oqueoponelarazónal
aoscuri
dadmedieval
basadaenl
osdogmasr el
igiosos.

Elyoyelr
aci
smo

Losdiscur sossobrelasupuestasuperiori
daddelyocar t
esianof r
enteal apr etendi
da
inf
eri
oridaddelotrolegi
ti
manl adiscriminaci
ón,margi
nación,vi
olenci
aestructur
alyhast ael
genocidio.Eltemoralotr
osur gedeltemoral adi
fer
encia,
peroseconcr et
aconelr epl
ieguedel
yocartesianoensí mismo,ensucí rcul
odemi smidad,ensuegocent r
ismoei ndivi
dualismo,el
noquer ervermásal l
ádesusnar ices.

Portanto,elyosevuelvel
anegaci
ónal odif
erente,
ensimi
smami ent
o,si
naper turani
tol
erancia.Deestapostur
adevi
enelainst
it
ucióndemecani smosdesegr egacióny
excl
usióni mpl
íci
tosenlasdemocr
aciasoccident
ales,
quemantieneenricosaloshereder
os
delpoderpolít
icoyeconómicoypobresalasclasespopul
ares.

Loot
ro

Siunodel osfundamentosdelpensami entoocci dentaleslapr


eeminenciadelyocomo
sujetoabsolut
oyr aci
onal
,enelpensami entol at
inoamericanoelnosotrosset r
ansformaen
l
api edraangulardetodosusi stemafilosófico,perotomandoencuentaqueelnosot r
osse
fundamentaasuvezenelr espetoaladi gni daddelotr
o, (
queesotroyodent rodelnosotros)
.
Enelnosot rosnohayunyoabsol ut
o, sinounacomuni daddepersonasquesei denti
fi
cana
sími smasdentrodeunahi stori
acompar t
ida,másal l
ádeaquel ladualidadyo/otroquese
afi
anzaenOcci denteporelindividual
ismo.

Elot r
oesl omist
eri
oso,
lodesconocido,
loocul
toalyo,l
oquejamáspodráconocer
,poreso
l
ot eme,poresotr
atadedominarloysometer
loasupoder.Elyojusti
fi
casufal
sa
superior
idadsobreelot
romedi ant
el aescl
avi
tud,
laser
vidumbr
e,laexcl
usi
ón,l
a
mar gi
nación.

Ll
amamosalteri
dadalaref
lexi
ónsobr
el ootr
o,supr
obl
emát
icaexi
stenci
al,
susi
tuaci
ón
fr
ági
lenelmundodomi
nadoporelyocart
esi
ano.

You might also like