Professional Documents
Culture Documents
hrwt
My’ybn
Mybwtk
Torah
Prophets
Writings
Massoretic Text
according to
Bibles.org.uk, London.
First Edition (draft)
The Hebrew Tiqwah fonts used to typeset this book were kindly donated
by Dr Yannis Haralambous http://omega.enstb.org/fluxus-virus/
hrwt
1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . tyV’rb +p1
5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xn +p2
10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kl Kl +p3
14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’ryw +p4
19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hrV yyx +p5
22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tdlwt +p6
25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’Yyw +p7
30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xlVyw +p8
34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bVyw +p9
38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zqm +p10
43 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vgyw +p11
46 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . yxyw +p12
51 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . twmV +p13
55 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’r’w +p14
59 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’b +p15
63 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xlVb +p16
67 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrty +p17
70 . . . . . . . . . . . . . . . . . . MyTpVm +p18
74 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hmwrt +p19
77 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hwYt +p20
80 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’Vt yk +p21
85 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lhqyw +p22
89 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ydwqp +p23
94 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’rqyw +p24
98 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wY +p25
101 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ynymV +p26
104 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘yrzt +p27
107 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘rYm +p28
110 . . . . . . . . . . . . . . . . . . twm yrx’ +p29
112 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MyVdq +p30
114 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rm’ +p31
119 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rhb +p32
120 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ytqxb +p33
124 . . . . . . . . . . . . . . . . . . rbdmb +p34
129 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’Vn +p35
134 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ktl‘hb +p36
139 . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kl=xlV +p37
143 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xrq +p38
146 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tqx +p39
149 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . qlb +p40
153 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sxnyp +p41
158 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . twTm +p42
161 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . y‘sm +p43
167 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Myrbd +p44
170 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nnxt’w +p45
175 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bq‘ +p46
179 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h’r +p47
184 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MyTpV +p48
188 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’Yt=yk +p49
192 . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’wbt=yk +p50
196 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MybYn +p51
198 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Klyw +p52
199 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wnyz’h +p53
201 . . . . . . . . . . . . . . . . hkrbh t’zw +p54
My’ybn
205 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘Vwhy
232 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MyTpV
257 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l’wmV
317 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Myklm
379 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hy‘Vy
479 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l’qzxy
528 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘Vwh
533 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l’wy
536 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swm‘
541 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hydb‘
542 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hnwy
544 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hkym
547 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mwxn
549 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . qwqbx
551 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hynpY
553 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ygx
554 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hyrkz
562 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . yk’lm
Mybwtk
566 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mylht
711 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ylVm
763 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bwy’
822 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MyryVh ryV
826 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . twr
830 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hky’
835 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tlhq
843 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rts’
852 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l’ynd
867 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hymxn=’rz‘
892 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mymyh yrbd
tyV’rb
’, 2 wht htyh Zr’hw : Zr’h t’w MymVh t’ Myhl’ ’rb tyV’rb sŘ 1
3 rm’yw : Mymh ynp=l‘ tpxrm Myhl’ xwrw Mwht ynp=l‘ KVxw whbw
4 Myhl’ ldbyw bwT=yk rw’h=t’ Myhl’ ’ryw : rw’=yhyw rw’ yhy Myhl’
5 hlyl ’rq KVxlw Mwy rw’l Myhl’ ’rqyw : KVxh Nybw rw’h Nyb
: dx’ Mwy rqb=yhyw br‘=yhyw
6, 7 V‘yw : Myml Mym Nyb lydbm yhyw Mymh Kwtb ‘yqr yhy Myhl’ rm’yw
Mymh Nybw ‘yqrl txtm rV’ Mymh Nyb ldbyw ‘yqrh=t’ Myhl’
8 br‘=yhyw MymV ‘yqrl Myhl’ ’rqyw : Nk=yhyw ‘yqrl l‘m rV’
: ynV Mwy rqb=yhyw
9 hVbyh h’rtw dx’ Mwqm=l’ MymVh txtm Mymh wwqy Myhl’ rm’yw
10 ’ryw Mymy ’rq Mymh hwqmlw Zr’ hVbyl Myhl’ ’rqyw : Nk=yhyw
11 Z‘ ‘rz ‘yrzm bV‘ ’Vd Zr’h ’Vdt Myhl’ rm’yw : bwT=yk Myhl’
12 Zr’h ’Ywtw : Nk=yhyw Zr’h=l‘ wb=w‘rz rV’ wnyml yrp hV‘ yrp
whnyml wb=w‘rz rV’ yrp=hV‘ Z‘w whnyml ‘rz ‘yrzm bV‘ ’Vd
13 : yVylV Mwy rqb=yhyw br‘=yhyw : bwT=yk Myhl’ ’ryw
14 hlylh Nybw Mwyh Nyb lydbhl MymVh ‘yqrb tr’m yhy Myhl’ rm’yw
15 MymVh ‘yqrb trw’ml wyhw : MynVw Mymylw Myd‘wmlw tt’l wyhw
16 Myldgh tr’mh ynV=t’ Myhl’ V‘yw : Nk=yhyw Zr’h=l‘ ry’hl
hlylh tlVmml NTqh rw’mh=t’w Mwyh tlVmml ldgh rw’mh=t’
17 : Zr’h=l‘ ry’hl MymVh ‘yqrb Myhl’ Mt’ Ntyw : Mybkwkh t’w
18 Myhl’ ’ryw KVxh Nybw rw’h Nyb lydbhlw hlylbw Mwyb lVmlw
19 : y‘ybr Mwy rqb=yhyw br‘=yhyw : bwT=yk
20 =l‘ Zr’h=l‘ Ppw‘y Pw‘w hyx Vpn ZrV Mymh wYrVy Myhl’ rm’yw
21 Vpn=lk t’w Myldgh Mnynth=t’ Myhl’ ’rbyw : MymVh ‘yqr ynp
whnyml Pnk Pw‘=lk t’w Mhnyml Mymh wYrV rV’ tVmrh hyxh
22 w’lmw wbrw wrp rm’l Myhl’ Mt’ Krbyw : bwT=yk Myhl’ ’ryw
23 : yVymx Mwy rqb=yhyw br‘=yhyw : Zr’b bry Pw‘hw Mymyb Mymh=t’
24 Zr’=wtyxw Vmrw hmhb hnyml hyx Vpn Zr’h ’Ywt Myhl’ rm’yw
25 hmhbh=t’w hnyml Zr’h tyx=t’ Myhl’ V‘yw : Nk=yhyw hnyml
26 rm’yw : bwT=yk Myhl’ ’ryw whnyml hmd’h Vmr=lk t’w hnyml
MymVh Pw‘bw Myh tgdb wdryw wntwmdk wnmlYb Md’ hV‘n Myhl’
27 Myhl’ ’rbyw : Zr’h=l‘ Vmrh Vmrh=lkbw Zr’h=lkbw hmhbbw
: Mt’ ’rb hbqnw rkz wt’ ’rb Myhl’ MlYb wmlYb Md’h=t’
Krbyw
2 tyV’rb 1. 28–3. 1
Zr’h=t’ w’lmw wbrw wrp Myhl’ Mhl rm’yw Myhl’ Mt’ Krbyw 28
=l‘ tVmrh hyx=lkbw MymVh Pw‘bw Myh tgdb wdrw hVbkw
rV’ ‘rz ‘rz bV‘=lk=t’ Mkl yttn hnh Myhl’ rm’yw : Zr’h 29
hyhy Mkl ‘rz ‘rz Z‘=yrp wb=rV’ Z‘h=lk=t’w Zr’h=lk ynp=l‘
Zr’h=l‘ Vmwr lklw MymVh Pw‘=lklw Zr’h tyx=lklw : hlk’l 30
Myhl’ ’ryw : Nk=yhyw hlk’l bV‘ qry=lk=t’ hyx Vpn wb=rV’ 31
: yVVh Mwy rqb=yhyw br‘=yhyw d’m bwT=hnhw hV‘ rV’=lk=t’
22 ht‘w ‘rw bwT t‘dl wnmm dx’k hyh Md’h Nh Myhl’ hwhy rm’yw sŘ 3
23 hwhy whxlVyw : Ml‘l yxw lk’w Myyxh Z‘m Mg xqlw wdy xlVy=Np
24 Md’h=t’ Vrgyw : MVm xql rV’ hmd’h=t’ db‘l Nd‘=Ngm Myhl’
rmVl tkphtmh brxh Thl t’w Mybrkh=t’ Nd‘=Ngl Mdqm NkVyw
d rhtw wtV’ hwx=t’ ‘dy Md’hw : Myyxh Z‘ Krd=t’
2 wyx’=t’ tdll Pstw : hwhy=t’ Vy’ ytynq rm’tw Nyq=t’ dltw
3 Mymy Zqm yhyw : hmd’ db‘ hyh Nyqw N’Y h‘r lbh=yhyw lbh=t’
4 twrkbm ’wh=Mg ’ybh lbhw : hwhyl hxnm hmd’h yrpm Nyq ’byw
5 wtxnm=l’w Nyq=l’w : wtxnm=l’w lbh=l’ hwhy ‘Vyw Nhblxmw wn’Y
6 hrx hml Nyq=l’ hwhy rm’yw : wynp wlpyw d’m Nyql rxyw h‘V ’l
7 xtpl byTyt ’l M’w t’V byTyt=M’ ’wlh : Kynp wlpn hmlw Kl
t’Tx
4 tyV’rb 4. 8–5. 16
lbh=l’ Nyq rm’yw : wb=lVmt ht’w wtqwVt Kyl’w Zbr t’Tx 8
wyx’ lbh=l’ Nyq Mqyw hdVb Mtwyhb yhyw wyx’
rmVh yt‘dy ’l rm’yw Kyx’ lbh y’ Nyq=l’ hwhy rm’yw : whgrhyw 9
: hmd’h=Nm yl’ Myq‘Y Kyx’ ymd lwq tyV‘ hm rm’yw : ykn’ yx’ 10
ymd=t’ txql hyp=t’ htYp rV’ hmd’h=Nm ht’ rwr’ ht‘w 11
hyht dnw ‘n Kl hxk=tt Pst=’l hmd’h=t’ db‘t yk : Kdym Kyx’ 12
Mwyh yt’ tVrg Nh : ’wVnm ynw‘ lwdg hwhy=l’ Nyq rm’yw : Zr’b 13, 14
y’Ym=lk hyhw Zr’b dnw ‘n ytyyhw rts’ Kynpmw hmd’h ynp l‘m
hwhy MVyw Mqy Myt‘bV Nyq grh=lk Nkl hwhy wl rm’yw : yngrhy 15
bVyw hwhy ynplm Nyq ’Yyw : w’Ym=lk wt’=twkh ytlbl tw’ Nyql 16
yhyw Kwnx=t’ dltw rhtw wtV’=t’ Nyq ‘dyw : Nd‘=tmdq dwn=Zr’b 17
dry‘w dry‘=t’ Kwnxl dlwyw : Kwnx wnb MVk ry‘h MV ’rqyw ry‘ hnb 18
: Kml=t’ dly l’Vwtmw l’Vwtm=t’ dly l’yyxmw l’ywxm=t’ dly
hd‘ dltw : hlY tynVh MVw hd‘ tx’h MV MyVn ytV Kml wl=xqyw 19, 20
hyh ’wh lbwy wyx’ MVw : hnqmw lh’ bVy yb’ hyh ’wh lby=t’ 21
VTl Nyq lbwt=t’ hdly ’wh=Mg hlYw : bgw‘w rwnk Vpt=lk yb’ 22
wyVnl Kml rm’yw : hm‘n Nyq=lbwt twx’w lzrbw tVxn Vrx=lk 23
y‘Ypl ytgrh Vy’ yk ytrm’ hnz’h Kml yVn ylwq N‘mV hlYw hd‘
Md’ ‘dyw : h‘bVw My‘bV Kmlw Nyq=Mqy Myt‘bV yk : ytrbxl dlyw 24, 25
‘rz Myhl’ yl=tV yk tV wmV=t’ ’rqtw Nb dltw wtV’=t’ dw‘
wmV=t’ ’rqyw Nb=dly ’wh=Mg tVlw : Nyq wgrh yk lbh txt rx’ 26
sŘ 4 Md’ tdlwt rps hz : hwhy MVb ’rql lxwh z’ Vwn’ h
M’rb hbqnw rkz : wt’ hV‘ Myhl’ twmdb Md’ Myhl’ ’rb Mwyb 2
MyVlV Md’ yxyw : M’rbh Mwyb Md’ MmV=t’ ’rqyw Mt’ Krbyw 3
Md’=ymy wyhyw : tV wmV=t’ ’rqyw wmlYk wtwmdb dlwyw hnV t’mw 4
ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb dlwyw hnV t’m hnmV tV=t’ wdylwh yrx’ 5
: tmyw hnV MyVlVw hnV tw’m ‘Vt yx=rV’ Md’
tV=yxyw : Vwn’=t’ dlwyw hnV t’mw MynV Vmx tV=yxyw 6, 7
Mynb dlwyw hnV tw’m hnmVw MynV ‘bV Vwn’=t’ wdylwh yrx’
: tmyw hnV tw’m ‘Vtw hnV hrV‘ MytV tV=ymy=lk wyhyw : twnbw 8
Vwn’ yxyw : Nnyq=t’ dlwyw hnV My‘Vt Vwn’ yxyw 9, 10
dlwyw hnV tw’m hnmVw hnV hrV‘ Vmx Nnyq=t’ wdylwh yrx’
: tmyw hnV tw’m ‘Vtw MynV Vmx Vwn’ ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb 11
Nnyq yxyw : l’llhm=t’ dlwyw hnV My‘bV Nnyq yxyw 12, 13
dlwyw hnV tw’m hnmVw hnV My‘br’ l’llhm=t’ wdylwh yrx’
: tmyw hnV tw’m ‘Vtw MynV rV‘ Nnyq ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb 14
: dry=t’ dlwyw hnV MyVVw MynV Vmx l’llhm yxyw 15
hnV tw’m hnmVw hnV MyVlV dry=t’ wdylwh yrx’ l’llhm yxyw 16
dlwyw
5. 17–6. 16 xn 5
17 hnmVw hnV My‘Vtw Vmx l’llhm ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb dlwyw
18 t’mw hnV MyVVw MytV dry=yxyw : tmyw hnV tw’m
19 tw’m hnmV Kwnx=t’ wdylwh yrx’ dry=yxyw : Kwnx=t’ dlwyw hnV
20 ‘Vtw hnV MyVVw MytV dry=ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb dlwyw hnV
21 dlwyw hnV MyVVw Vmx Kwnx yxyw : tmyw hnV tw’m
22 xlVwtm=t’ wdylwh yrx’ Myhl’h=t’ Kwnx Klhtyw : xlVwtm=t’
23 MyVVw Vmx Kwnx ymy=lk yhyw : twnbw Mynb dlwyw hnV tw’m VlV
24 wt’ xql=yk wnny’w Myhl’h=t’ Kwnx Klhtyw : hnV tw’m VlVw hnV
25 hnV t’mw hnV MynmVw ‘bV xlVwtm yxyw : Myhl’
26 MynwmVw MytV Kml=t’ wdylwh yrx’ xlVwtm yxyw : Kml=t’ dlwyw
27 ‘Vt xlVwtm ymy=lk wyhyw : twnbw Mynb dlwyw hnV tw’m ‘bVw hnV
28 MytV Kml=yxyw : tmyw hnV tw’m ‘Vtw hnV MyVVw
29 hz rm’l xn wmV=t’ ’rqyw : Nb dlwyw hnV t’mw hnV MynmVw
30 Kml=yxyw : hwhy hrr’ rV’ hmd’h=Nm wnydy NwbY‘mw wnV‘mm wnmxny
Mynb dlwyw hnV t’m Vmxw hnV My‘Vtw Vmx xn=t’ wdylwh yrx’
31 : tmyw hnV tw’m ‘bVw hnV My‘bVw ‘bV Kml=ymy=lk yhyw : twnbw
32 Mx=t’ MV=t’ xn dlwyw hnV tw’m Vmx=Nb xn=yhyw
w wdly twnbw hmd’h ynp=l‘ brl Md’h lxh=yk yhyw : tpy=t’w
2 Mhl wxqyw hnh tbT yk Md’h twnb=t’ Myhl’h=ynb w’ryw : Mhl
3 Ml‘l Md’b yxwr Nwdy=’l hwhy rm’yw : wrxb rV’ lkm MyVn
4 Zr’b wyh Mylpnh : hnV MyrV‘w h’m wymy wyhw rVb ’wh MgVb
Md’h twnb=l’ Myhl’h ynb w’by rV’ Nk=yrx’ Mgw Mhh Mymyb
: MVh yVn’ Mlw‘m rV’ Myrbgh hmh Mhl wdlyw
sŘ 8 : N‘nk yb’ ’wh Mxw tpyw Mxw MV hbth=Nm My’Yyh xn=ynb wyhyw 18
hmd’h Vy’ xn lxyw : Zr’h=lk hYpn hl’mw xn=ynb hl’ hVlV 19, 20
Mx ’ryw : hlh’ Kwtb lgtyw rkVyw Nyyh=Nm tVyw : Mrk ‘Tyw 21, 22
tpyw MV xqyw : Zwxb wyx’=ynVl dgyw wyb’ twr‘ t’ N‘nk yb’ 23
twr‘ t’ wskyw tynrx’ wklyw MhynV MkV=l‘ wmyVyw hlmVh=t’
t’ ‘dyw wnyym xn Zqyyw : w’r ’l Mhyb’ twr‘w tynrx’ Mhynpw Mhyb’ 24
: wyx’l hyhy Mydb‘ db‘ N‘nk rwr’ rm’yw : NTqh wnb wl hV‘=rV’ 25
tpyl Myhl’ tpy : wml db‘ N‘nk yhyw MV yhl’ hwhy Kwrb rm’yw 26, 27
VlV lwbmh rx’ xn=yxyw : wml db‘ N‘nk yhyw MV=ylh’b NkVyw 28
MyVmxw hnV tw’m ‘Vt xn=ymy=lk wyhyw : hnV MyVmxw hnV tw’m 29
: tmyw hnV
: lwbmh rx’ Mynb Mhl wdlwyw tpyw Mx MV xn=ynb tdlwt hl’w y
znkV’ rmg ynbw : srytw KVmw lbtw Nwyw ydmw gwgmw rmg tpy ynb 2, 3
wdrpn hl’m : Mynddw Mytk VyVrtw hVyl’ Nwy ynbw : hmrgtw tpyrw 4, 5
Vwk Mx ynbw : Mhywgb MtxpVml wnVll Vy’ MtYr’b Mywgh yy’ 6
’ktbsw hm‘rw htbsw hlywxw ’bs Vwk ynbw : N‘nkw Twpw MyrYmw 7
rbg twyhl lxh ’wh drmn=t’ dly Vwkw : Nddw ’bV hm‘r ynbw 8
dyY rwbg drmnk rm’y Nk=l‘ hwhy ynpl dyY=rbg hyh=’wh : Zr’b 9
Zr’b hnlkw dk’w Kr’w lbb wtklmm tyV’r yhtw : hwhy ynpl 10
ry‘ tbxr=t’w hwnyn=t’ Nbyw rwV’ ’Yy ’whh Zr’h=Nm : r‘nV 11
MyrYmw : hldgh ry‘h ’wh xlk Nybw hwnyn Nyb Nsr=t’w : xlk=t’w 12, 13
Mysrtp=t’w : Myxtpn=t’w Mybhl=t’w Mymn‘=t’w Mydwl=t’ dly 14
: Myrtpk=t’w MytVlp MVm w’Yy rV’ Myxlsk=t’w
t’w yrm’h=t’w yswbyh=t’w : tx=t’w wrkb NdyY=t’ dly N‘nkw 15, 16
yrmYh=t’w ydwr’h=t’w : ynysh=t’w yqr‘h=t’w ywxh=t’w : yVgrgh 17, 18
NdyYm yn‘nkh lwbg yhyw : yn‘nkh twxpVm wYpn rx’w ytmxh=t’w 19
: ‘Vl=d‘ MybYw hmd’w hrm‘w hmds hk’b hz‘=d‘ hrrg hk’b
: Mhywgb MtYr’b MtnVll MtxpVml Mx=ynb hl’ 20
ynb : lwdgh tpy yx’ rb‘=ynb=lk yb’ ’wh=Mg dly MVlw 21, 22
MV
10. 23–11. 26 xn 9
23 rtgw lwxw Zw‘ Mr’ ynbw : Mr’w dwlw dVkpr’w rwV’w Mly‘ MV
24, 25 ynV dly rb‘lw : rb‘=t’ dly xlVw xlV=t’ dly dVkpr’w : Vmw
26 NTqyw : NTqy wyx’ MVw Zr’h hglpn wymyb yk glp dx’h MV Mynb
27 Mrwdh=t’w : xry=t’w twm=rYx=t’w PlV=t’w ddwml’=t’ dly
28, 29 rpw’=t’w : ’bV=t’w l’myb’=t’w lbw‘=t’w : hlqd=t’w lzw’=t’w
30 hk’b ’Vmm MbVwm yhyw : NTqy ynb hl’=lk bbwy=t’w hlywx=t’w
31 MtYr’b MtnVll MtxpVml MV=ynb hl’ : Mdqh rh hrps
32 Mywgh wdrpn hl’mw Mhywgb Mtdlwtl xn=ynb txpVm hl’ : Mhywgl
: lwbmh rx’ Zr’b
’y, 2 w’Ymyw Mdqm M‘snb yhyw : Mydx’ Myrbdw tx’ hpV Zr’h=lk yhyw śsŘ 9
3 hnbln hbh wh‘r=l’ Vy’ wrm’yw : MV wbVyw r‘nV Zr’b h‘qb
Mhl hyh rmxhw Nb’l hnblh Mhl yhtw hprVl hprVnw Mynbl
4 wnl=hV‘nw MymVb wV’rw ldgmw ry‘ wnl=hnbn hbh wrm’yw : rmxl
5 =t’w ry‘h=t’ t’rl hwhy dryw : Zr’h=lk ynp=l‘ Zwpn=Np MV
6 tx’ hpVw dx’ M‘ Nh hwhy rm’yw : Md’h ynb wnb rV’ ldgmh
: twV‘l wmzy rV’ lk Mhm rYby=’l ht‘w twV‘l Mlxh hzw Mlkl
7, 8 Zpyw : wh‘r tpV Vy’ w‘mVy ’l rV’ MtpV MV hlbnw hdrn hbh
9 ’rq Nk=l‘ : ry‘h tnbl wldxyw Zr’h=lk ynp=l‘ MVm Mt’ hwhy
hwhy MYyph MVmw Zr’h=lk tpV hwhy llb MV=yk lbb hmV
: Zr’h=lk ynp=l‘
10 rx’ MytnV dVkpr’=t’ dlwyw hnV t’m=Nb MV MV tdlwt hl’
11 hnV tw’m Vmx dVkpr’=t’ wdylwh yrx’ MV=yxyw : lwbmh
12 hnV MyVlVw Vmx yx dVkpr’w : twnbw Mynb dlwyw
13 MynV VlV xlV=t’ wdylwh yrx’ dVkpr’ yxyw : xlV=t’ dlwyw
14 MyVlV yx xlVw : twnbw Mynb dlwyw hnV tw’m ‘br’w
15 MynV VlV rb‘=t’ wdylwh yrx’ xlV=yxyw : rb‘=t’ dlwyw hnV
16 ‘br’ rb‘=yxyw : twnbw Mynb dlwyw hnV tw’m ‘br’w
17 glp=t’ wdylwh yrx’ rb‘=yxyw : glp=t’ dlwyw hnV MyVlVw
: twnbw Mynb dlwyw hnV tw’m ‘br’w hnV MyVlV
18, 19 wdylwh yrx’ glp=yxyw : w‘r=t’ dlwyw hnV MyVlV glp=yxyw
: twnbw Mynb dlwyw hnV Myt’mw MynV ‘Vt w‘r=t’
20, 21 yrx’ w‘r yxyw : gwrV=t’ dlwyw hnV MyVlVw MytV w‘r yxyw
: twnbw Mynb dlwyw hnV Myt’mw MynV ‘bV gwrV=t’ wdylwh
22, 23 gwrV yxyw : rwxn=t’ dlwyw hnV MyVlV gwrV yxyw
: twnbw Mynb dlwyw hnV Myt’m rwxn=t’ wdylwh yrx’
24, 25 yrx’ rwxn yxyw : xrt=t’ dlwyw hnV MyrV‘w ‘Vt rwxn yxyw
: twnbw Mynb dlwyw hnV t’mw hnV hrV‘=‘Vt xrt=t’ wdylwh
26 =t’w rwxn=t’ Mrb’=t’ dlwyw hnV My‘bV xrt=yxyw
Nrh
10 tyV’rb 11. 27–13. 6
Nrh=t’w rwxn=t’ Mrb’=t’ dylwh xrt xrt tdlwt hl’w : Nrh 27
wtdlwm Zr’b wyb’ xrt ynp=l‘ Nrh tmyw : Twl=t’ dylwh Nrhw 28
yrV Mrb’=tV’ MV MyVn Mhl rwxnw Mrb’ xqyw : MydVk rw’b 29
yrV yhtw : hksy yb’w hklm=yb’ Nrh=tb hklm rwxn=tV’ MVw 30
wnb=Nb Nrh=Nb Twl=t’w wnb Mrb’=t’ xrt xqyw : dlw hl Ny’ hrq‘ 31
hYr’ tkll MydVk rw’m Mt’ w’Yyw wnb Mrb’ tV’ wtlk yrV t’w
hnV Myt’mw MynV Vmx xrt=ymy wyhyw : MV wbVyw Nrx=d‘ w’byw N‘nk 32
: Nrxb xrt tmyw
+p3 , sŘ 10 =l’ Kyb’ tybmw Ktdlwmmw KYr’m Kl=Kl Mrb’=l’ hwhy rm’yw by
hyhw KmV hldg’w Kkrb’w lwdg ywgl KV‘’w : K’r’ rV’ Zr’h 2
txpVm lk Kb wkrbnw r’’ Kllqmw Kykrbm hkrb’w : hkrb 3
Mrb’w Twl wt’ Klyw hwhy wyl’ rbd rV’k Mrb’ Klyw : hmd’h 4
yrV=t’ Mrb’ xqyw : Nrxm wt’Yb hnV My‘bVw MynV Vmx=Nb 5
Vpnh=t’w wVkr rV’ MVwkr=lk=t’w wyx’=Nb Twl=t’w wtV’
rb‘yw : N‘nk hYr’ w’byw N‘nk hYr’ tkll w’Yyw Nrxb wV‘=rV’ 6
’ryw : Zr’b z’ yn‘nkhw hrwm Nwl’ d‘ MkV Mwqm d‘ Zr’b Mrb’ 7
xbzm MV Nbyw t’zh Zr’h=t’ Nt’ K‘rzl rm’yw Mrb’=l’ hwhy
hlh’ Tyw l’=tybl Mdqm hrhh MVm qt‘yw : wyl’ h’rnh hwhyl 8
‘syw : hwhy MVb ’rqyw hwhyl xbzm MV=Nbyw Mdqm y‘hw Mym l’=tyb 9
: hbgnh ‘wsnw Kwlh Mrb’
: Zr’b b‘rh dbk=yk MV rwgl hmyrYm Mrb’ dryw Zr’b b‘r yhyw 10
’n=hnh wtV’ yrV=l’ rm’yw hmyrYm ’wbl byrqh rV’k yhyw 11
wrm’w MyrYmh Kt’ w’ry=yk hyhw : t’ h’rm=tpy hV’ yk yt‘dy 12
yl=bTyy N‘ml t’ ytx’ ’n=yrm’ : wyxy Kt’w yt’ wgrhw t’z wtV’ 13
w’ryw hmyrYm Mrb’ ’wbk yhyw : Kllgb yVpn htyxw Krwb‘b 14
wllhyw h‘rp yrV ht’ w’ryw : d’m ’wh hpy=yk hV’h=t’ MyrYmh 15
hrwb‘b byTyh Mrb’lw : h‘rp tyb hV’h xqtw h‘rp=l’ ht’ 16
‘gnyw : Mylmgw tnt’w txpVw Mydb‘w Myrmxw rqbw=N’Y wl=yhyw 17
: Mrb’ tV’ yrV rbd=l‘ wtyb=t’w Myldg My‘gn h‘rp=t’ hwhy
yl tdgh=’l hml yl tyV‘ t’z=hm rm’yw Mrb’l h‘rp ’rqyw 18
ht‘w hV’l yl ht’ xq’w ’wh ytx’ trm’ hml : ’wh KtV’ yk 19
wtV’=t’w wt’ wxlVyw MyVn’ h‘rp wyl‘ wYyw : Klw xq KtV’ hnh 20
Twlw wl=rV’=lkw wtV’w ’wh MyrYmm Mrb’ l‘yw : wl=rV’=lk=t’w gy
wy‘sml Klyw : bhzbw Pskb hnqmb d’m dbk Mrb’w : hbgnh wm‘ 2, 3
Nyb hlxtb hlh’ MV hyh=rV’ Mwqmh=d‘ l’=tyb=d‘w bgnm
’rqyw hnV’rb MV hV‘=rV’ xbzmh Mwqm=l’ : y‘h Nybw l’=tyb 4
rqbw=N’Y hyh Mrb’=t’ Klhh Twll=Mgw : hwhy MVb Mrb’ MV 5
’lw br MVwkr hyh=yk wdxy tbVl Zr’h Mt’ ’Vn=’lw : Mylh’w 6
wlky
13. 7–14. 17 Kl Kl 11
7 Twl=hnqm y‘r Nybw Mrb’=hnqm y‘r Nyb byr=yhyw : wdxy tbVl wlky
8 yht ’n=l’ Twl=l’ Mrb’ rm’yw : Zr’b bVy z’ yzrphw yn‘nkhw
9 ’lh : wnxn’ Myx’ MyVn’=yk Ky‘r Nybw y‘r Nybw Kynybw ynyb hbyrm
Nymyh=M’w hnmy’w l’mVh=M’ yl‘m ’n drph Kynpl Zr’h=lk
10 hlk yk Ndryh rkk=lk=t’ ’ryw wyny‘=t’ Twl=’Vyw : hly’mV’w
MyrYm Zr’k hwhy=Ngk hrm‘=t’w Mds=t’ hwhy txV ynpl hqVm
11 wdrpyw Mdqm Twl ‘syw Ndryh rkk=lk t’ Twl wl=rxbyw : r‘Y hk’b
12 lh’yw rkkh yr‘b bVy Twlw N‘nk=Zr’b bVy Mrb’ : wyx’ l‘m Vy’
13, 14 Mrb’=l’ rm’ hwhyw : d’m hwhyl My’Txw My‘r Mds yVn’w : Mds=d‘
ht’=rV’ Mwqmh=Nm h’rw Kyny‘ ’n ’V wm‘m Twl=drph yrx’
15 h’r ht’=rV’ Zr’h=lk=t’ yk : hmyw hmdqw hbgnw hnpY MV
16 rV’ Zr’h rp‘k K‘rz=t’ ytmVw : Mlw‘=d‘ K‘rzlw hnnt’ Kl
17 Klhth Mwq : hnmy K‘rz Mg Zr’h rp‘=t’ twnml Vy’ lkwy=M’
18 bVyw ’byw Mrb’ lh’yw : hnnt’ Kl yk hbxrlw hkr’l Zr’b
: hwhyl xbzm MV=Nbyw Nwrbxb rV’ ’rmm ynl’b
+p4 , sŘ 14 : Mwyh Mxk lh’h=xtp bVy ’whw ’rmm ynl’b hwhy wyl’ ’ryw xy
Mt’rql Zryw ’ryw wyl‘ MybYn MyVn’ hVlV hnhw ’ryw wyny‘ ’Vyw 2
Kyny‘b Nx yt’Ym ’n=M’ ynd’ rm’yw : hYr’ wxtVyw lh’h xtpm 3
wn‘Vhw Mkylgr wYxrw Mym=T‘m ’n=xqy : Kdb‘ l‘m rb‘t ’n=l’ 4
Nk=l‘=yk wrb‘t rx’ Mkbl wd‘sw Mxl=tp hxq’w : Z‘h txt 5
Mhrb’ rhmyw : trbd rV’k hV‘t Nk wrm’yw Mkdb‘=l‘ Mtrb‘ 6
yV‘w yVwl tls xmq My’s VlV yrhm rm’yw hrV=l’ hlh’h
r‘nh=l’ Ntyw bwTw Kr rqb=Nb xqyw Mhrb’ Zr rqbh=l’w : twg‘ 7
Ntyw hV‘ rV’ rqbh=Nbw blxw h’mx xqyw : wt’ twV‘l rhmyw 8
hrV hy’ wyl’ wrm’yw : wlk’yw Z‘h txt Mhyl‘ dm‘ ’whw Mhynpl 9
Nb=hnhw hyx t‘k Kyl’ bwV’ bwV rm’yw : lh’b hnh rm’yw KtV’ 10
hrVw Mhrb’w : wyrx’ ’whw lh’h xtp t‘mV hrVw KtV’ hrVl 11
hrV qxYtw : MyVnk xr’ hrVl twyhl ldx Mymyb My’b Mynqz 12
hwhy rm’yw : Nqz ynd’w hnd‘ yl=htyh ytlb yrx’ rm’l hbrqb 13
: ytnqz yn’w dl’ Mnm’ P’h rm’l hrV hqxY hz hml Mhrb’=l’
Vxktw : Nb hrVlw hyx t‘k Kyl’ bwV’ d‘wml rbd hwhym ’lpyh 14, 15
MVm wmqyw : tqxY yk ’l rm’yw h’ry yk ytqxY ’l rm’l hrV 16
hwhyw : MxlVl Mm‘ Klh Mhrb’w Mds ynp=l‘ wpqVyw MyVn’h 17
ywgl hyhy wyh Mhrb’w : hV‘ yn’ rV’ Mhrb’m yn’ hskmh rm’ 18
hwYy rV’ N‘ml wyt‘dy yk : Zr’h yywg lk wb=wkrbnw MwY‘w lwdg 19
TpVmw hqdY twV‘l hwhy Krd wrmVw wyrx’ wtyb=t’w wynb=t’
tq‘z hwhy rm’yw : wyl‘ rbd=rV’ t’ Mhrb’=l‘ hwhy ’ybh N‘ml 20
h’r’w ’n=hdr’ : d’m hdbk yk Mt’Txw hbr=yk hrm‘w Mds 21
MyVn’h MVm wnpyw : h‘d’ ’l=M’w hlk wV‘ yl’ h’bh htq‘Ykh 22
rm’yw Mhrb’ Vgyw : hwhy ynpl dm‘ wndw‘ Mhrb’w hmds wklyw 23
ry‘h Kwtb MqydY MyVmx Vy ylw’ : ‘Vr=M‘ qydY hpst P’h 24
: hbrqb rV’ MqydYh MyVmx N‘ml Mwqml ’Vt=’lw hpst P’h
qydYk hyhw ‘Vr=M‘ qydY tymhl hzh rbdk tV‘m Kl hllx 25
hwhy rm’yw : TpVm hV‘y ’l Zr’h=lk TpVh Kl hllx ‘Vrk 26
Mwqmh=lkl yt’Vnw ry‘h Kwtb MqydY MyVmx Mdsb ’Ym’=M’
ykn’w ynd’=l’ rbdl ytl’wh ’n=hnh rm’yw Mhrb’ N‘yw : Mrwb‘b 27
rp‘
18. 28–19. 21 ’ryw 15
28 hVmxb tyxVth hVmx MqydYh MyVmx Nwrsxy ylw’ : rp’w rp‘
: hVmxw My‘br’ MV ’Ym’=M’ tyxV’ ’l rm’yw ry‘h=lk=t’
29 ’l rm’yw My‘br’ MV Nw’Ymy ylw’ rm’yw wyl’ rbdl dw‘ Psyw
30 ylw’ hrbd’w ynd’l rxy ’n=l’ rm’yw : My‘br’h rwb‘b hV‘’
31 rm’yw : MyVlV MV ’Ym’=M’ hV‘’ ’l rm’yw MyVlV MV Nw’Ymy
’l rm’yw MyrV‘ MV Nw’Ymy ylw’ ynd’=l’ rbdl ytl’wh ’n=hnh
32 M‘ph=K’ hrbd’w ynd’l rxy ’n=l’ rm’yw : MyrV‘h rwb‘b tyxV’
33 Klyw : hrV‘h rwb‘b tyxV’ ’l rm’yw hrV‘ MV Nw’Ymy ylw’
Ty w’byw : wmqml bV Mhrb’w Mhrb’=l’ rbdl hlk rV’k hwhy sŘ 15
Mqyw Twl=’ryw Mds=r‘Vb bVy Twlw br‘b hmds Myk’lmh ynV
2 tyb=l’ ’n wrws ynd’=’n hnh rm’yw : hYr’ Myp’ wxtVyw Mt’rql
’l wrm’yw Mkkrdl Mtklhw MtmkVhw Mkylgr wYxrw wnylw Mkdb‘
3 V‘yw wtyb=l’ w’byw wyl’ wrsyw d’m Mb=rYpyw : Nyln bwxrb yk
4 yVn’ ry‘h yVn’w wbkVy MrT : wlk’yw hp’ twYmw htVm Mhl
5 Twl=l’ w’rqyw : hYqm M‘h=lk Nqz=d‘w r‘nm tybh=l‘ wbsn Mds
h‘dnw wnyl’ M’yYwh hlylh Kyl’ w’b=rV’ MyVn’h hy’ wl wrm’yw
6, 7 yx’ ’n=l’ rm’yw : wyrx’ rgs tldhw hxtph Twl Mhl’ ’Yyw : Mt’
8 Nht’ ’n=h’yYw’ Vy’ w‘dy=’l rV’ twnb ytV yl ’n=hnh : w‘rt
rbd wV‘t=l’ l’h MyVn’l qr Mkyny‘b bwTk Nhl wV‘w Mkyl’
9 rwgl=’b dx’h wrm’yw h’lh=Vg wrm’yw : ytrq lYb w’b Nk=l‘=yk
wVgyw d’m Twlb Vy’b wrYpyw Mhm Kl ‘rn ht‘ TwpV TpVyw
10 htybh Mhyl’ Twl=t’ w’ybyw Mdy=t’ MyVn’h wxlVyw : tldh rbVl
11 NTqm Myrwnsb wkh tybh xtp=rV’ MyVn’h=t’w : wrgs tldh=t’w
12 hp Kl=ym d‘ Twl=l’ MyVn’h wrm’yw : xtph ’Yml w’lyw lwdg=d‘w
13 MytxVm=yk : Mwqmh=Nm ’Ywh ry‘b Kl=rV’ lkw Kytnbw Kynbw Ntx
hwhy wnxlVyw hwhy ynp=t’ Mtq‘Y hldg=yk hzh Mwqmh=t’ wnxn’
14 w’Y wmwq rm’yw wytnb yxql wyntx=l’ rbdyw Twl ’Yyw : htxVl
: wyntx yny‘b qxYmk yhyw ry‘h=t’ hwhy tyxVm=yk hzh Mwqmh=Nm
15 KtV’=t’ xq Mwq rm’l Twlb Myk’lmh wYy’yw hl‘ rxVh wmkw
16 wqzxyw hmhmtyw : ry‘h Nw‘b hpst=Np t’Ymnh Kytnb ytV=t’w
wh’Yyw wyl‘ hwhy tlmxb wytnb ytV dybw wtV’=dybw wdyb MyVn’h
17 KVpn=l‘ Tlmh rm’yw hYwxh Mt’ M’yYwhk yhyw : ry‘l Zwxm whxnyw
: hpst=Np Tlmh hrhh rkkh=lkb dm‘t=l’w Kyrx’ Tybt=l’
18, 19 ldgtw Kyny‘b Nx Kdb‘ ’Ym ’n=hnh : ynd’ ’n=l’ Mhl’ Twl rm’yw
Tlmhl lkw’ ’l ykn’w yVpn=t’ twyxhl ydm‘ tyV‘ rV’ Kdsx
20 hmV swnl hbrq t’zh ry‘h ’n=hnh : ytmw h‘rh ynqbdt=Np hrhh
21 rm’yw : yVpn yxtw ’wh r‘Ym ’lh hmV ’n hTlm’ r‘Ym ’yhw
rV’ ry‘h=t’ ykph ytlbl hzh rbdl Mg Kynp yt’Vn hnh wyl’
trbd
16 tyV’rb 19. 22–20. 13
hmV K’b=d‘ rbd twV‘l lkw’ ’l yk hmV Tlmh rhm : trbd 22
: hr‘Y ’b Twlw Zr’h=l‘ ’Yy VmVh : r‘wY ry‘h=MV ’rq Nk=l‘ 23
: MymVh=Nm hwhy t’m V’w tyrpg hrm‘=l‘w Mds=l‘ ryTmh hwhyw 24
xmYw Myr‘h ybVy=lk t’w rkkh=lk t’w l’h Myr‘h=t’ Kphyw 25
Mhrb’ MkVyw : xlm byYn yhtw wyrx’m wtV’ Tbtw : hmd’h 26, 27
Mds ynp=l‘ PqVyw : hwhy ynp=t’ MV dm‘=rV’ Mwqmh=l’ rqbb 28
rTyqk Zr’h rTyq hl‘ hnhw ’ryw rkkh Zr’ ynp=lk l‘w hrm‘w
Mhrb’=t’ Myhl’ rkzyw rkkh yr‘=t’ Myhl’ txVb yhyw : NVbkh 29
: Twl Nhb bVy=rV’ Myr‘h=t’ Kphb hkphh Kwtm Twl=t’ xlVyw
r‘wYb tbVl ’ry yk wm‘ wytnb ytVw rhb bVyw r‘wYm Twl l‘yw 30
wnyb’ hry‘Yh=l’ hrykbh rm’tw : wytnb ytVw ’wh hr‘mb bVyw 31
hqVn hkl : Zr’h=lk Krdk wnyl‘ ’wbl Zr’b Ny’ Vy’w Nqz 32
Nhyb’=t’ NyqVtw : ‘rz wnyb’m hyxnw wm‘ hbkVnw Nyy wnyb’=t’ 33
hbkVb ‘dy=’lw hyb’=t’ bkVtw hrykbh ’btw ’wh hlylb Nyy
Vm’ ytbkV=Nh hry‘Yh=l’ hrykbh rm’tw trxmm yhyw : hmwqbw 34
: ‘rz wnyb’m hyxnw wm‘ ybkV y’bw hlylh=Mg Nyy wnqVn yb’=t’
wm‘ bkVtw hry‘Yh Mqtw Nyy Nhyb’=t’ ’whh hlylb Mg NyqVtw 35
dltw : Nhyb’m Twl=twnb ytV Nyrhtw : hmqbw hbkVb ‘dy=’lw 36, 37
hry‘Yhw : Mwyh=d‘ b’wm=yb’ ’wh b’wm wmV ’rqtw Nb hrykbh 38
: Mwyh=d‘ Nwm‘=ynb yb’ ’wh ym‘=Nb wmV ’rqtw Nb hdly ’wh=Mg
sŘ 16 Nybw Vdq=Nyb bVyw bgnh hYr’ Mhrb’ MVm ‘syw k
xlVyw ’wh ytx’ wtV’ hrV=l’ Mhrb’ rm’yw : rrgb rgyw rwV 2
Mwlxb Klmyb’=l’ Myhl’ ’byw : hrV=t’ xqyw rrg Klm Klmyb’ 3
: l‘b tl‘b ’whw txql=rV’ hV’h=l‘ tm Knh wl rm’yw hlylh
’lh : grht qydY=Mg ywgh ynd’ rm’yw hyl’ brq ’l Klmyb’w 4, 5
ybbl=Mtb ’wh yx’ hrm’ ’wh=Mg=’yhw ’wh ytx’ yl=rm’ ’wh
yt‘dy ykn’ Mg Mlxb Myhl’h wyl’ rm’yw : t’z ytyV‘ ypk Nyqnbw 6
Nk=l‘ yl=wTxm Ktw’ ykn’=Mg KVx’w t’z tyV‘ Kbbl=Mtb yk
llptyw ’wh ’ybn=yk Vy’h=tV’ bVh ht‘w : hyl’ ‘gnl Kyttn=’l 7
: Kl=rV’=lkw ht’ twmt twm=yk ‘d byVm Kny’=M’w hyxw Kd‘b
Myrbdh=lk=t’ rbdyw wydb‘=lkl ’rqyw rqbb Klmyb’ MkVyw 8
rm’yw Mhrb’l Klmyb’ ’rqyw : d’m MyVn’h w’ryyw Mhynz’b hl’h 9
h’Tx ytklmm=l‘w yl‘ t’bh=yk Kl yt’Tx=hmw wnl tyV‘=hm wl
Mhrb’=l’ Klmyb’ rm’yw : ydm‘ tyV‘ wV‘y=’l rV’ MyV‘m hldg 10
qr ytrm’ yk Mhrb’ rm’yw : hzh rbdh=t’ tyV‘ yk ty’r hm 11
hnm’=Mgw : ytV’ rbd=l‘ ynwgrhw hzh Mwqmb Myhl’ t’ry=Ny’ 12
rV’k yhyw : hV’l yl=yhtw ym’=tb ’l K’ ’wh yb’=tb ytx’ 13
ydm‘ yV‘t rV’ Kdsx hz hl rm’w yb’ tybm Myhl’ yt’ w‘th
l’
20. 14–21. 26 ’ryw 17
14 Klmyb’ xqyw : ’wh yx’ yl=yrm’ hmV ’wbn rV’ Mwqmh=lk l’
: wtV’ hrV t’ wl bVyw Mhrb’l Ntyw txpVw Mydb‘w rqbw N’Y
15, 16 rm’ hrVlw : bV Kyny‘b bwTb Kynpl yYr’ hnh Klmyb’ rm’yw
rV’ lkl Myny‘ twsk Kl=’wh hnh Kyx’l Psk Pl’ yttn hnh
17 Myhl’ ’pryw Myhl’h=l’ Mhrb’ llptyw : txknw lk t’w Kt’
18 d‘b hwhy rY‘ rY‘=yk : wdlyw wythm’w wtV’=t’w Klmyb’=t’
: Mhrb’ tV’ hrV rbd=l‘ Klmyb’ tybl Mxr=lk
’k : rbd rV’k hrVl hwhy V‘yw rm’ rV’k hrV=t’ dqp hwhyw sŘ 17
2 : Myhl’ wt’ rbd=rV’ d‘wml wynqzl Nb Mhrb’l hrV dltw rhtw
3 : qxYy hrV wl=hdly=rV’ wl=dlwnh wnb=MV=t’ Mhrb’ ’rqyw
4 : Myhl’ wt’ hwY rV’k Mymy tnmV=Nb wnb qxYy=t’ Mhrb’ lmyw
5, 6 qxY hrV rm’tw : wnb qxYy t’ wl dlwhb hnV t’m=Nb Mhrb’w
7 Mhrb’l llm ym rm’tw : yl=qxYy ‘mVh=lk Myhl’ yl hV‘
8 V‘yw lmgyw dlyh ldgyw : wynqzl Nb ytdly=yk hrV Mynb hqynyh
9 rgh=Nb=t’ hrV ’rtw : qxYy=t’ lmgh Mwyb lwdg htVm Mhrb’
10 hm’h Vrg Mhrb’l rm’tw : qxYm Mhrb’l hdly=rV’ tyrYmh
11 ‘ryw : qxYy=M‘ ynb=M‘ t’zh hm’h=Nb Vryy ’l yk hnb=t’w t’zh
12 Mhrb’=l’ Myhl’ rm’yw : wnb tdw’ l‘ Mhrb’ yny‘b d’m rbdh
‘mV hrV Kyl’ rm’t rV’ lk Ktm’=l‘w r‘nh=l‘ Kyny‘b ‘ry=l’
13 yk wnmyV’ ywgl hm’h=Nb=t’ Mgw : ‘rz Kl ’rqy qxYyb yk hlqb
14 rgh=l’ Ntyw Mym tmxw Mxl=xqyw rqbb Mhrb’ MkVyw : ’wh K‘rz
: ‘bV r’b rbdmb ‘ttw Kltw hxlVyw dlyh=t’w hmkV=l‘ MV
15, 16 Kltw : MxyVh dx’ txt dlyh=t’ KlVtw tmxh=Nm Mymh wlkyw
twmb h’r’=l’ hrm’ yk tVq ywxTmk qxrh dgnm hl bVtw
17 lwq=t’ Myhl’ ‘mVyw : Kbtw hlq=t’ ’Vtw dgnm bVtw dlyh
Kl=hm hl rm’yw MymVh=Nm rgh=l’ Myhl’ K’lm ’rqyw r‘nh
18 ymwq : MV=’wh rV’b r‘nh lwq=l’ Myhl’ ‘mV=yk y’ryt=l’ rgh
19 xqpyw : wnmyV’ lwdg ywgl=yk wb Kdy=t’ yqyzxhw r‘nh=t’ y’V
qVtw Mym tmxh=t’ ’lmtw Kltw Mym r’b ’rtw hyny‘=t’ Myhl’
20 : tVq hbr yhyw rbdmb bVyw ldgyw r‘nh=t’ Myhl’ yhyw : r‘nh=t’
21 : MyrYm Zr’m hV’ wm’ wl=xqtw Nr’p rbdmb bVyw
śsŘ 19 hklm hdly hnh rm’l Mhrb’l dgyw hl’h Myrbdh yrx’ yhyw 20
’wh=Mg
22. 21–24. 7 hrV yyx 19
21 l’wmq=t’w wyx’ zwb=t’w wrkb Zw‘=t’ : Kyx’ rwxnl Mynb ’wh=Mg
22 : l’wtb t’w Pldy=t’w Vdlp=t’w wzx=t’w dVk=t’w : Mr’ yb’
23 : Mhrb’ yx’ rwxnl hklm hdly hl’ hnmV hqbr=t’ dly l’wtbw
24 Vxt=t’w Mxg=t’w xbT=t’ ’wh=Mg dltw hmw’r hmVw wVglypw
: hk‘m=t’w
gk : hrV yyx ynV MynV ‘bVw hnV MyrV‘w hnV h’m hrV yyx wyhyw +p5
2 dpsl Mhrb’ ’byw N‘nk Zr’b Nwrbx ’wh ‘br’ tyrqb hrV tmtw
3 tx=ynb=l’ rbdyw wtm ynp l‘m Mhrb’ Mqyw : htkblw hrVl
4 hrbq’w Mkm‘ rbq=tzx’ yl wnt Mkm‘ ykn’ bVwtw=rg : rm’l
5, 6 ynd’ wn‘mV ś: wl rm’l Mhrb’=t’ tx=ynb wn‘yw : ynplm ytm
Vy’ Ktm=t’ rbq wnyrbq rxbmb wnkwtb ht’ Myhl’ ’yVn
7 wxtVyw Mhrb’ Mqyw : Ktm rbqm Kmm hlky=’l wrbq=t’ wnmm
8 rbql MkVpn=t’ Vy=M’ rm’l Mt’ rbdyw : tx=ynbl Zr’h=M‘l
9 tr‘m=t’ yl=Ntyw : rxY=Nb Nwrp‘b yl=w‘gpw ynw‘mV ynplm ytm=t’
Mkkwtb yl hnnty ’lm Pskb whdV hYqb rV’ wl=rV’ hlpkmh
10 Mhrb’=t’ ytxh Nwrp‘ N‘yw tx=ynb Kwtb bVy Nwrp‘w : rbq=tzx’l
11 hdVh yn‘mV ynd’=’l : rm’l wry‘=r‘V y’b lkl tx=ynb ynz’b
Kl hyttn ym‘=ynb yny‘l hyttn Kl wb=rV’ hr‘mhw Kl yttn
12, 13 ynz’b Nwrp‘=l’ rbdyw : Zr’h=M‘ ynpl Mhrb’ wxtVyw : Ktm rbq
ynmm xq hdVh Psk yttn yn‘mV wl ht’=M’ K’ rm’l Zr’h=M‘
14, 15 ynd’ ś: wl rm’l Mhrb’=t’ Nwrp‘ N‘yw : hmV ytm=t’ hrbq’w
Ktm=t’w ’wh=hm Knybw ynyb Psk=lqV t’m ‘br’ Zr’ yn‘mV
16 Pskh=t’ Nrp‘l Mhrb’ lqVyw Nwrp‘=l’ Mhrb’ ‘mVyw : rbq
17 Mqyw : rxsl rb‘ Psk lqV tw’m ‘br’ tx=ynb ynz’b rbd rV’
wb=rV’ hr‘mhw hdVh ’rmm ynpl rV’ hlpkmb rV’ Nwrp‘ hdV
18 yny‘l hnqml Mhrb’l : bybs wlbg=lkb rV’ hdVb rV’ Z‘h=lkw
19 wtV’ hrV=t’ Mhrb’ rbq Nk=yrx’w : wry‘=r‘V y’b lkb tx=ynb
: N‘nk Zr’b Nwrbx ’wh ’rmm ynp=l‘ hlpkmh hdV tr‘m=l’
20 : tx=ynb t’m rbq=tzx’l Mhrb’l wb=rV’ hr‘mhw hdVh Mqyw
dk : lkb Mhrb’=t’ Krb hwhyw Mymyb ’b Nqz Mhrb’w sŘ 20
2 Kdy ’n=MyV wl=rV’=lkb lVmh wtyb Nqz wdb‘=l’ Mhrb’ rm’yw
3 xqt=’l rV’ Zr’h yhl’w MymVh yhl’ hwhyb K‘ybV’w : ykry txt
4 yYr’=l’ yk : wbrqb bVwy ykn’ rV’ yn‘nkh twnbm ynbl hV’
5 ylw’ db‘h wyl’ rm’yw : qxYyl ynbl hV’ txqlw Klt ytdlwm=l’w
Knb=t’ byV’ bVhh t’zh Zr’h=l’ yrx’ tkll hV’h hb’t=’l
6 byVt=Np Kl rmVh Mhrb’ wyl’ rm’yw : MVm t’Yy=rV’ Zr’h=l’
7 Zr’mw yb’ tybm ynxql rV’ MymVh yhl’ hwhy : hmV ynb=t’
Zr’h=t’ Nt’ K‘rzl rm’l yl=‘bVn rV’w yl=rbd rV’w ytdlwm
t’zh
20 tyV’rb 24. 8–40
’l=M’w : MVm ynbl hV’ txqlw Kynpl wk’lm xlVy ’wh t’zh 8
’l ynb=t’ qr t’z yt‘bVm tyqnw Kyrx’ tkll hV’h hb’t
wl ‘bVyw wynd’ Mhrb’ Kry txt wdy=t’ db‘h MVyw : hmV bVt 9
bwT=lkw Klyw wynd’ ylmgm Mylmg hrV‘ db‘h xqyw : hzh rbdh=l‘ 10
Mylmgh Krbyw : rwxn ry‘=l’ Myrhn Mr’=l’ Klyw Mqyw wdyb wynd’ 11
rm’yw : tb’Vh t’Y t‘l br‘ t‘l Mymh r’b=l’ ry‘l Zwxm 12
ynd’ M‘ dsx=hV‘w Mwyh ynpl ’n=hrqh Mhrb’ ynd’ yhl’ hwhy
b’Vl t’Yy ry‘h yVn’ twnbw Mymh Ny‘=l‘ bYn ykn’ hnh : Mhrb’ 13
htV hrm’w htV’w Kdk ’n=yTh hyl’ rm’ rV’ r‘nh hyhw : Mym 14
tyV‘=yk ‘d’ hbw qxYyl Kdb‘l txkh ht’ hqV’ Kylmg=Mgw
rV’ t’Yy hqbr hnhw rbdl hlk MrT ’wh=yhyw : ynd’=M‘ dsx 15
: hmkV=l‘ hdkw Mhrb’ yx’ rwxn tV’ hklm=Nb l’wtbl hdly
’lmtw hny‘h drtw h‘dy ’l Vy’w hlwtb d’m h’rm tbT r‘nhw 16
Mym=T‘m ’n yny’ymgh rm’yw ht’rql db‘h Zryw : l‘tw hdk 17
lktw : whqVtw hdy=l‘ hdk drtw rhmtw ynd’ htV rm’tw : Kdkm 18, 19
r‘tw rhmtw : ttVl wlk=M’ d‘ b’V’ Kylmgl Mg rm’tw wtqVhl 20
: wylmg=lkl b’Vtw b’Vl r’bh=l’ dw‘ Zrtw tqVh=l’ hdk
yhyw : ’l=M’ wkrd hwhy xylYhh t‘dl Vyrxm hl h’tVm Vy’hw 21, 22
ynVw wlqVm ‘qb bhz Mzn Vy’h xqyw twtVl Mylmgh wlk rV’k
’n ydygh t’ ym=tb rm’yw : MlqVm bhz hrV‘ hydy=l‘ MydymY 23
ykn’ l’wtb=tb wyl’ rm’tw : Nyll wnl Mwqm Kyb’=tyb Vyh yl 24
br ’wpsm=Mg Nbt=Mg wyl’ rm’tw : rwxnl hdly rV’ hklm=Nb 25
hwhy Kwrb rm’yw : hwhyl wxtVyw Vy’h dqyw : Nwll Mwqm=Mg wnm‘ 26, 27
Krdb ykn’ ynd’ M‘m wtm’w wdsx bz‘=’l rV’ Mhrb’ ynd’ yhl’
Myrbdk hm’ tybl dgtw r‘nh Zrtw : ynd’ yx’ tyb hwhy ynxn 28
: Ny‘h=l’ hYwxh Vy’h=l’ Nbl Zryw Nbl wmVw x’ hqbrlw : hl’h 29
yrbd=t’ w‘mVkw wtx’ ydy=l‘ MydmYh=t’w Mznh=t’ t’rk yhyw 30
dm‘ hnhw Vy’h=l’ ’byw Vy’h yl’ rbd=hk rm’l wtx’ hqbr
ykn’w Zwxb dm‘t hml hwhy Kwrb ’wb rm’yw : Ny‘h=l‘ Mylmgh=l‘ 31
Mylmgh xtpyw htybh Vy’h ’byw : Mylmgl Mwqmw tybh ytynp 32
rV’ MyVn’h ylgrw wylgr Zxrl Mymw Mylmgl ’wpsmw Nbt Ntyw
rm’yw yrbd ytrbd=M’ d‘ lk’ ’l rm’yw lk’l wynpl MVyyw : wt’ 33
ldgyw d’m ynd’=t’ Krb hwhyw : ykn’ Mhrb’ db‘ rm’yw : rbd 34, 35
dltw : Myrmxw Mylmgw txpVw Mdb‘w bhzw Pskw rqbw N’Y wl=Ntyw 36
: wl=rV’=lk=t’ wl=Ntyw htnqz yrx’ ynd’l Nb ynd’ tV’ hrV
ykn’ rV’ yn‘nkh twnbm ynbl hV’ xqt=’l rm’l ynd’ yn‘bVyw 37
hV’ txqlw ytxpVm=l’w Klt yb’=tyb=l’ ’l=M’ : wYr’b bVy 38
hwhy yl’ rm’yw : yrx’ hV’h Klt=’l yl’ ynd’=l’ rm’w : ynbl 39, 40
ytklhth=rV’
24. 41–25. 4 hrV yyx 21
hV’ txqlw Kkrd xylYhw Kt’ wk’lm xlVy wynpl ytklhth=rV’
41 ytxpVm=l’ ’wbt yk ytl’m hqnt z’ : yb’ tybmw ytxpVmm ynbl
42 hwhy rm’w Ny‘h=l’ Mwyh ’b’w : ytl’m yqn tyyhw Kl wnty ’l=M’w sŘ 21
: hyl‘ Klh ykn’ rV’ ykrd xylYm ’n=KVy=M’ Mhrb’ ynd’ yhl’
43 ytrm’w b’Vl t’Yyh hml‘h hyhw Mymh Ny‘=l‘ bYn ykn’ hnh
44 Mgw htV ht’=Mg yl’ hrm’w : Kdkm Mym=T‘m ’n=ynyqVh hyl’
45 MrT yn’ : ynd’=Nbl hwhy xykh=rV’ hV’h ’wh b’V’ Kylmgl
hny‘h drtw hmkV=l‘ hdkw t’Yy hqbr hnhw ybl=l’ rbdl hlk’
46 rm’tw hyl‘m hdk drwtw rhmtw : ’n ynyqVh hyl’ rm’w b’Vtw
47 ht’ l’V’w : htqVh Mylmgh Mgw tV’w hqV’ Kylmg=Mgw htV
hklm wl=hdly rV’ rwxn=Nb l’wtb=tb rm’tw t’ ym=tb rm’w
48 hwhyl hwxtV’w dq’w : hydy=l‘ MydymYhw hp’=l‘ Mznh MV’w
txql tm’ Krdb ynxnh rV’ Mhrb’ ynd’ yhl’ hwhy=t’ Krb’w
49 ynd’=t’ tm’w dsx MyV‘ MkVy=M’ ht‘w : wnbl ynd’ yx’=tb=t’
50 Nbl N‘yw : l’mV=l‘ w’ Nymy=l‘ hnp’w yl wdygh ’l=M’w yl wdygh
: bwT=w’ ‘r Kyl’ rbd lkwn ’l rbdh ’Yy hwhym wrm’yw l’wtbw
51 : hwhy rbd rV’k Kynd’=Nbl hV’ yhtw Klw xq Kynpl hqbr=hnh
52 : hwhyl hYr’ wxtVyw Mhyrbd=t’ Mhrb’ db‘ ‘mV rV’k yhyw
53 Ntn tndgmw hqbrl Ntyw Mydgbw bhz ylkw Psk=ylk db‘h ’Ywyw
54 wmwqyw wnylyw wm‘=rV’ MyVn’hw ’wh wtVyw wlk’yw : hm’lw hyx’l
55 Mymy wnt’ r‘nh bVt hm’w hyx’ rm’yw : ynd’l ynxlV rm’yw rqbb
56 ykrd xylYh hwhyw yt’ wrx’t=l’ Mhl’ rm’yw : Klt rx’ rwV‘ w’
57, 58 w’rqyw : hyp=t’ hl’Vnw r‘nl ’rqn wrm’yw : ynd’l hkl’w ynwxlV
59 wxlVyw : Kl’ rm’tw hzh Vy’h=M‘ yklth hyl’ wrm’yw hqbrl
60 wkrbyw : wyVn’=t’w Mhrb’ db‘=t’w htqnm=t’w Mtx’ hqbr=t’
t’ K‘rz Vryyw hbbr ypl’l yyh t’ wntx’ hl wrm’yw hqbr=t’
61 hnkltw Mylmgh=l‘ hnbkrtw hytr‘nw hqbr Mqtw : wy’nV r‘V
62 yxl r’b ’wbm ’b qxYyw : Klyw hqbr=t’ db‘h xqyw Vy’h yrx’
63 br‘ twnpl hdVb xwVl qxYy ’Yyw : bgnh Zr’b bVwy ’whw y’r
64 ’rtw hyny‘=t’ hqbr ’Vtw : My’b Mylmg hnhw ’ryw wyny‘ ’Vyw
65 Klhh hzlh Vy’h=ym db‘h=l’ rm’tw : lmgh l‘m lptw qxYy=t’
66 rpsyw : skttw Py‘Yh xqtw ynd’ ’wh db‘h rm’yw wnt’rql hdVb
67 hrV hlh’h qxYy h’byw : hV‘ rV’ Myrbdh=lk t’ qxYyl db‘h
: wm’ yrx’ qxYy Mxnyw hbh’yw hV’l wl=yhtw hqbr=t’ xqyw wm’
hk, 2 NVqy=t’w Nrmz=t’ wl dltw : hrwTq hmVw hV’ xqyw Mhrb’ Psyw sŘ 22
3 =t’w ’bV=t’ dly NVqyw : xwV=t’w qbVy=t’w Nydm=t’w Ndm=t’w
4 Knxw rp‘w hpy‘ Nydm ynbw : Mym’lw MyVwTlw MrwV’ wyh Ndd ynbw Ndd
‘dyb’w
22 tyV’rb 25. 5–26. 2
wl=rV’=lk=t’ Mhrb’ Ntyw : hrwTq ynb hl’=lk h‘dl’w ‘dyb’w 5
MxlVyw tntm Mhrb’ Ntn Mhrb’l rV’ MyVglyph ynblw : qxYyl 6
yyx=ynV ymy hl’w : Mdq Zr’=l’ hmdq yx wndw‘b wnb qxYy l‘m 7
tmyw ‘wgyw : MynV Vmxw hnV My‘bVw hnV t’m yx=rV’ Mhrb’ 8
wt’ wrbqyw : wym‘=l’ Ps’yw ‘bVw Nqz hbwT hbyVb Mhrb’ 9
rxY=Nb Nrp‘ hdV=l’ hlpkmh tr‘m=l’ wynb l’‘mVyw qxYy
tx=ynb t’m Mhrb’ hnq=rV’ hdVh : ’rmm ynp=l‘ rV’ ytxh 10
Krbyw Mhrb’ twm yrx’ yhyw : wtV’ hrVw Mhrb’ rbq hmV 11
: y’r yxl r’b=M‘ qxYy bVyw wnb qxYy=t’ Myhl’
Klyw Mhrb’ ymyb hyh rV’ NwV’rh b‘rh dblm Zr’b b‘r yhyw wk
=l’ rm’yw hwhy wyl’ ’ryw : hrrg MytVlp=Klm Klmyb’=l’ qxYy 2
drt
26. 3–33 tdlwt 23
3 hyh’w t’zh Zr’b rwg : Kyl’ rm’ rV’ Zr’b NkV hmyrYm drt
=t’ ytmqhw l’h tYr’h=lk=t’ Nt’ K‘rzlw Kl=yk Kkrb’w Km‘
4 ybkwkk K‘rz=t’ ytybrhw : Kyb’ Mhrb’l yt‘bVn rV’ h‘bVh
yywg lk K‘rzb wkrbthw l’h tYr’h=lk t’ K‘rzl yttnw MymVh
5 ytwqx ytwYm ytrmVm rmVyw ylqb Mhrb’ ‘mV=rV’ bq‘ : Zr’h
6, 7 ytx’ rm’yw wtV’l Mwqmh yVn’ wl’Vyw : rrgb qxYy bVyw : ytrwtw
tbwT=yk hqbr=l‘ Mwqmh yVn’ yngrhy=Np ytV’ rm’l ’ry yk ’wh
8 MytVlp Klm Klmyb’ PqVyw Mymyh MV wl=wkr’ yk yhyw : ’yh h’rm
9 Klmyb’ ’rqyw : wtV’ hqbr t’ qxYm qxYy hnhw ’ryw Nwlxh d‘b
wyl’ rm’yw ’wh ytx’ trm’ Ky’w ’wh KtV’ hnh K’ rm’yw qxYyl
10 wnl tyV‘ t’z=hm Klmyb’ rm’yw : hyl‘ twm’=Np ytrm’ yk qxYy
11 Klmyb’ wYyw : MV’ wnyl‘ t’bhw KtV’=t’ M‘h dx’ bkV T‘mk
12 qxYy ‘rzyw : tmwy twm wtV’bw hzh Vy’b ‘gnh rm’l M‘h=lk=t’
13 ldgyw : hwhy whkrbyw Myr‘V h’m ’whh hnVb ’Ymyw ’whh Zr’b
14 hnqmw N’Y=hnqm wl=yhyw : d’m ldg=yk d‘ ldgw Kwlh Klyw Vy’h
15 wrpx rV’ tr’bh=lkw : MytVlp wt’ w’nqyw hbr hdb‘w rqb
16 rm’yw : rp‘ Mw’lmyw MytVlp Mwmts wyb’ Mhrb’ ymyb wyb’ ydb‘
17 qxYy MVm Klyw : d’m wnmm tmY‘=yk wnm‘m Kl qxYy=l’ Klmyb’
18 rV’ Mymh tr’b=t’ rpxyw qxYy bVyw : MV bVyw rrg=lxnb Nxyw
’rqyw Mhrb’ twm yrx’ MytVlp Mwmtsyw wyb’ Mhrb’ ymyb wrpx
19 lxnb qxYy=ydb‘ wrpxyw : wyb’ Nhl ’rq=rV’ tmVk twmV Nhl
20 wnl rm’l qxYy y‘r=M‘ rrg y‘r wbyryw : Myyx Mym r’b MV=w’Ymyw
21 trx’ r’b wrpxyw : wm‘ wqV‘th yk qV‘ r’bh=MV ’rqyw Mymh
22 trx’ r’b rpxyw MVm qt‘yw : hnTV hmV ’rqyw hyl‘=Mg wbyryw
wnl hwhy byxrh ht‘=yk rm’yw twbxr hmV ’rqyw hyl‘ wbr ’lw
23, 24 ’whh hlylb hwhy wyl’ ’ryw : ‘bV r’b MVm l‘yw : Zr’b wnyrpw
Kytkrbw ykn’ Kt’=yk ’ryt=l’ Kyb’ Mhrb’ yhl’ ykn’ rm’yw
25 MVb ’rqyw xbzm MV Nbyw : ydb‘ Mhrb’ rwb‘b K‘rz=t’ ytybrhw
26 wyl’ Klh Klmyb’w : r’b qxYy=ydb‘ MV=wrkyw wlh’ MV=Tyw hwhy
27 ‘wdm qxYy Mhl’ rm’yw : w’bY=rV lkypw wh‘rm tzx’w rrgm
28 wny’r w’r wrm’yw : Mkt’m ynwxlVtw yt’ Mt’nV Mt’w yl’ Mt’b
htrknw Knybw wnynyb wnytwnyb hl’ ’n yht rm’nw Km‘ hwhy hyh=yk
29 wnyV‘ rV’kw Kwn‘gn ’l rV’k h‘r wnm‘ hV‘t=M’ : Km‘ tyrb
30 Mhl V‘yw : hwhy Kwrb ht‘ ht’ MwlVb KxlVnw bwT=qr Km‘
31 MxlVyw wyx’l Vy’ w‘bVyw rqbb wmykVyw : wtVyw wlk’yw htVm
32 wdgyw qxYy ydb‘ w’byw ’whh Mwyb yhyw : MwlVb wt’m wklyw qxYy
33 ht’ ’rqyw : Mym wn’Ym wl wrm’yw wrpx rV’ r’bh twd’=l‘ wl
: hzh Mwyh d‘ ‘bV r’b ry‘h=MV Nk=l‘ h‘bV
yhyw
24 tyV’rb 26. 34–27. 33
ytxh yr’b=tb tydwhy=t’ hV’ xqyw hnV My‘br’=Nb wV‘ yhyw 34
: hqbrlw qxYyl xwr trm Nyyhtw : ytxh Nly’=tb tmVb=t’w 35
sŘ 24 wV‘=t’ ’rqyw t’rm wyny‘ Nyhktw qxYy Nqz=yk yhyw zk
’l ytnqz ’n=hnh rm’yw : ynnh wyl’ rm’yw ynb wyl’ rm’yw ldgh wnb 2
hdwYw hdVh ’Yw KtVqw Kylt Kylk ’n=’V ht‘w : ytwm Mwy yt‘dy 3
rwb‘b hlk’w yl h’ybhw ytbh’ rV’k Mym‘Tm yl=hV‘w : hdyY yl 4
wnb wV‘=l’ qxYy rbdb t‘mV hqbrw : twm’ MrTb yVpn Kkrbt 5
hnb bq‘y=l’ hrm’ hqbrw : ’ybhl dyY dwYl hdVh wV‘ Klyw 6
h’ybh : rm’l Kyx’ wV‘=l’ rbdm Kyb’=t’ yt‘mV hnh rm’l 7
: ytwm ynpl hwhy ynpl hkkrb’w hlk’w Mym‘Tm yl=hV‘w dyY yl
yl=xqw N’Yh=l’ ’n=Kl : Kt’ hwYm yn’ rV’l ylqb ‘mV ynb ht‘w 8, 9
: bh’ rV’k Kyb’l Mym‘Tm Mt’ hV‘’w MybT Myz‘ yydg ynV MVm
bq‘y rm’yw : wtwm ynpl Kkrby rV’ rb‘b lk’w Kyb’l t’bhw 10, 11
ynVmy ylw’ : qlx Vy’ ykn’w r‘V Vy’ yx’ wV‘ Nh wm’ hqbr=l’ 12
rm’tw : hkrb ’lw hllq yl‘ yt’bhw ‘t‘tmk wyny‘b ytyyhw yb’ 13
’byw xqyw Klyw : yl=xq Klw ylqb ‘mV K’ ynb Ktllq yl‘ wm’ wl 14
ydgb=t’ hqbr xqtw : wyb’ bh’ rV’k Mym‘Tm wm’ V‘tw wm’l 15
hnb bq‘y=t’ Vbltw tybb ht’ rV’ tdmxh ldgh hnb wV‘
: wyr’wY tqlx l‘w wydy=l‘ hVyblh Myz‘h yydg tr‘ t’w : NTqh 16
’byw : hnb bq‘y dyb htV‘ rV’ Mxlh=t’w Mym‘Tmh=t’ Nttw 17, 18
wyb’=l’ bq‘y rm’yw : ynb ht’ ym ynnh rm’yw yb’ rm’yw wyb’=l’ 19
ydyYm hlk’w hbV ’n=Mwq yl’ trbd rV’k ytyV‘ Krkb wV‘ ykn’
ynb ’Yml trhm hz=hm wnb=l’ qxYy rm’yw : KVpn ynkrbt rwb‘b 20
’n=hVg bq‘y=l’ qxYy rm’yw : ynpl Kyhl’ hwhy hrqh yk rm’yw 21
wyb’ qxYy=l’ bq‘y Vgyw : ’l=M’ wV‘ ynb hz ht’h ynb KVm’w 22
wyh=yk wrykh ’lw : wV‘ ydy Mydyhw bq‘y lwq lqh rm’yw whVmyw 23
rm’yw wV‘ ynb hz ht’ rm’yw : whkrbyw tr‘V wyx’ wV‘ ydyk wydy 24
wl=Vgyw yVpn Kkrbt N‘ml ynb dyYm hlk’w yl hVgh rm’yw : yn’ 25
yl=hqVw ’n=hVg wyb’ qxYy wyl’ rm’yw : tVyw Nyy wl ’byw lk’yw 26
ynb xyr h’r rm’yw whkrbyw wydgb xyr=t’ xryw wl=qVyw Vgyw : ynb 27
sŘ 25 ynmVmw MymVh lTm Myhl’h Kl=Ntyw : hwhy wkrb rV’ hdV xyrk 28
rybg hwh Mym’l Kl wxtVyw Mym‘ Kwdb‘y : Vrytw Ngd brw Zr’h 29
rV’k yhyw : Kwrb Kykrbmw rwr’ Kyrr’ Km’ ynb Kl wwxtVyw Kyx’l 30
wyb’ qxYy ynp t’m bq‘y ’Yy ’Yy K’ yhyw bq‘y=t’ Krbl qxYy hlk
wyb’l rm’yw wyb’l ’byw Mym‘Tm ’wh=Mg V‘yw : wdyYm ’b wyx’ wV‘w 31
qxYy wl rm’yw : KVpn ynkrbt rwb‘b wnb dyYm lk’yw yb’ Mqy 32
hldg hdrx qxYy drxyw : wV‘ Krkb Knb yn’ rm’yw ht’=ym wyb’ 33
MrTb lkm lk’w yl ’byw dyY=dYh ’wh ’wp’=ym rm’yw d’m=d‘
’wbt
27. 34–28. 16 ’Yyw 25
34 q‘Yyw wyb’ yrbd=t’ wV‘ ‘mVk : hyhy Kwrb=Mg whkrb’w ’wbt
35 rm’yw : yb’ yn’=Mg ynkrb wyb’l rm’yw d’m=d‘ hrmw hldg hq‘Y
36 ynbq‘yw bq‘y wmV ’rq ykh rm’yw : Ktkrb xqyw hmrmb Kyx’ ’b
tlY’=’lh rm’yw ytkrb xql ht‘ hnhw xql ytrkb=t’ Mym‘p hz
37 wyx’=lk=t’w Kl wytmV rybg Nh wV‘l rm’yw qxYy N‘yw : hkrb yl
: ynb hV‘’ hm ’wp’ hklw wytkms Vrytw Ngdw Mydb‘l wl yttn
38 yb’ yn’=Mg ynkrb yb’ Kl=’wh tx’ hkrbh wyb’=l’ wV‘ rm’yw
39 Zr’h ynmVm hnh wyl’ rm’yw wyb’ qxYy N‘yw : Kbyw wlq wV‘ ’Vyw
40 db‘t Kyx’=t’w hyxt Kbrx=l‘w : l‘m MymVh lTmw KbVwm hyhy
41 bq‘y=t’ wV‘ MTVyw : Kr’wY l‘m wl‘ tqrpw dyrt rV’k hyhw
yb’ lb’ ymy wbrqy wblb wV‘ rm’yw wyb’ wkrb rV’ hkrbh=l‘
42 ldgh hnb wV‘ yrbd=t’ hqbrl dgyw : yx’ bq‘y=t’ hgrh’w
Mxntm Kyx’ wV‘ hnh wyl’ rm’tw NTqh hnb bq‘yl ’rqtw xlVtw
43 yx’ Nbl=l’ Kl=xrb Mwqw ylqb ‘mV ynb ht‘w : Kgrhl Kl
44, 45 bwV=d‘ : Kyx’ tmx bwVt=rV’ d‘ Mydx’ Mymy wm‘ tbVyw : hnrx
hml MVm Kytxqlw ytxlVw wl tyV‘=rV’ t’ xkVw Kmm Kyx’=P’
46 ynpm yyxb ytYq qxYy=l’ hqbr rm’tw : dx’ Mwy MkynV=Mg lkV’
hml Zr’h twnbm hl’k tx=twnbm hV’ bq‘y xql=M’ tx twnb
xk xqt=’l wl rm’yw whwYyw wt’ Krbyw bq‘y=l’ qxYy ’rqyw : Myyx yl
2 Kl=xqw Km’ yb’ l’wtb htyb Mr’ hndp Kl Mwq : N‘nk twnbm hV’
3 Kbryw Krpyw Kt’ Krby ydV l’w : Km’ yx’ Nbl twnbm hV’ MVm
4 Kt’ K‘rzlw Kl Mhrb’ tkrb=t’ Kl=Ntyw : Mym‘ lhql tyyhw
5 qxYy xlVyw : Mhrb’l Myhl’ Ntn=rV’ Kyrgm Zr’=t’ KtVrl
M’ hqbr yx’ ymr’h l’wtb=Nb Nbl=l’ Mr’ hndp Klyw bq‘y=t’
6 Mr’ hndp wt’ xlVw bq‘y=t’ qxYy Krb=yk wV‘ ’ryw : wV‘w bq‘y
hV’ xqt=’l rm’l wyl‘ wYyw wt’ wkrbb hV’ MVm wl=txql
7, 8 ’ryw : Mr’ hndp Klyw wm’=l’w wyb’=l’ bq‘y ‘mVyw : N‘nk twnbm
9 l’‘mVy=l’ wV‘ Klyw : wyb’ qxYy yny‘b N‘nk twnb tw‘r yk wV‘
wl wyVn=l‘ twybn twx’ Mhrb’=Nb l’‘mVy=tb tlxm=t’ xqyw
10, 11 MV Nlyw Mwqmb ‘gpyw : hnrx Klyw ‘bV r’bm bq‘y ’Yyw: hV’l +p7 , sŘ 26
Mwqmb bkVyw wytV’rm MVyw Mwqmh ynb’m xqyw VmVh ’b=yk
12 hnhw hmymVh ‘ygm wV’rw hYr’ bYm Mls hnhw Mlxyw : ’whh
13 hwhy yn’ rm’yw wyl‘ bYn hwhy hnhw : wb Mydryw Myl‘ Myhl’ yk’lm
Kl hyl‘ bkV ht’ rV’ Zr’h qxYy yhl’w Kyb’ Mhrb’ yhl’
14 hnpYw hmdqw hmy tYrpw Zr’h rp‘k K‘rz hyhw : K‘rzlw hnnt’
15 Km‘ ykn’ hnhw : K‘rzbw hmd’h txpVm=lk Kb wkrbnw hbgnw
Kbz‘’ ’l yk t’zh hmd’h=l’ KytbVhw Klt=rV’ lkb KytrmVw
16 rm’yw wtnVm bq‘y Zqyyw : Kl ytrbd=rV’ t’ ytyV‘=M’ rV’ d‘
Nk’
26 tyV’rb 28. 17–29. 28
’rwn=hm rm’yw ’ryyw : yt‘dy ’l ykn’w hzh Mwqmb hwhy Vy Nk’ 17
bq‘y MkVyw : MymVh r‘V hzw Myhl’ tyb=M’ yk hz Ny’ hzh Mwqmh 18
NmV qYyw hbYm ht’ MVyw wytV’rm MV=rV’ Nb’h=t’ xqyw rqbb
ry‘h=MV zwl Mlw’w l’=tyb ’whh Mwqmh=MV=t’ ’rqyw : hV’r=l‘ 19
Krdb ynrmVw ydm‘ Myhl’ hyhy=M’ rm’l rdn bq‘y rdyw : hnV’rl 20
MwlVb ytbVw : Vbll dgbw lk’l Mxl yl=Ntnw Klwh ykn’ rV’ hzh 21
hbYm ytmV=rV’ t’zh Nb’hw : Myhl’l yl hwhy hyhw yb’ tyb=l’ 22
bq‘y ’Vyw : Kl wnrV‘’ rV‘ yl=Ntt rV’ lkw Myhl’ tyb hyhy Tk
hVlV MV=hnhw hdVb r’b hnhw ’ryw : Mdq=ynb hYr’ Klyw wylgr 2
hldg Nb’hw Myrd‘h wqVy ’whh r’bh=Nm yk hyl‘ MyYbr N’Y=yrd‘
yp l‘m Nb’h=t’ wllgw Myrd‘h=lk hmV=wps’nw : r’bh yp=l‘ 3
: hmqml r’bh yp=l‘ Nb’h=t’ wbyVhw N’Yh=t’ wqVhw r’bh
Mhl rm’yw : wnxn’ Nrxm wrm’yw Mt’ Ny’m yx’ bq‘y Mhl rm’yw 4, 5
wl MwlVh Mhl rm’yw : wn‘dy wrm’yw rwxn=Nb Nbl=t’ Mt‘dyh 6
lwdg Mwyh dw‘ Nh rm’yw : N’Yh=M‘ h’b wtb lxr hnhw MwlV wrm’yw 7
rV’ d‘ lkwn ’l wrm’yw : w‘r wklw N’Yh wqVh hnqmh Ps’h t‘=’l 8
: N’Yh wnyqVhw r’bh yp l‘m Nb’h=t’ wllgw Myrd‘h=lk wps’y
yhyw : ’wh h‘r yk hyb’l rV’ N’Yh=M‘ h’b lxrw Mm‘ rbdm wndw‘ 9, 10
wm’ yx’ Nbl N’Y=t’w wm’ yx’ Nbl=tb lxr=t’ bq‘y h’r rV’k
: wm’ yx’ Nbl N’Y=t’ qVyw r’bh yp l‘m Nb’h=t’ lgyw bq‘y Vgyw
hyb’ yx’ yk lxrl bq‘y dgyw : Kbyw wlq=t’ ’Vyw lxrl bq‘y qVyw 11, 12
‘mV=t’ Nbl ‘mVk yhyw : hyb’l dgtw Zrtw ’wh hqbr=Nb ykw ’wh 13
wtyb=l’ wh’ybyw wl=qVnyw wl=qbxyw wt’rql Zryw wtx’=Nb bq‘y
yrVbw ymY‘ K’ Nbl wl rm’yw : hl’h Myrbdh=lk t’ Nbll rpsyw 14
yntdb‘w ht’ yx’=ykh bq‘yl Nbl rm’yw : Mymy Vdx wm‘ bVyw ht’ 15
MVw h’l hldgh MV twnb ytV Nbllw : KtrkVm=hm yl hdygh Mnx 16
: h’rm tpyw r’t=tpy htyh lxrw twkr h’l yny‘w : lxr hnTqh 17
: hnTqh Ktb lxrb MynV ‘bV Kdb‘’ rm’yw lxr=t’ bq‘y bh’yw 18
: ydm‘ hbV rx’ Vy’l ht’ yttm Kl ht’ ytt bwT Nbl rm’yw 19
wtbh’b Mydx’ Mymyk wyny‘b wyhyw MynV ‘bV lxrb bq‘y db‘yw 20
h’wb’w ymy w’lm yk ytV’=t’ hbh Nbl=l’ bq‘y rm’yw : ht’ 21
xqyw br‘b yhyw : htVm V‘yw Mwqmh yVn’=lk=t’ Nbl Ps’yw : hyl’ 22, 23
hplz=t’ hl Nbl Ntyw : hyl’ ’byw wyl’ ht’ ’byw wtb h’l=t’ 24
Nbl=l’ rm’yw h’l ’wh=hnhw rqbb yhyw : hxpV wtb h’ll wtxpV 25
rm’yw : yntymr hmlw Km‘ ytdb‘ lxrb ’lh yl tyV‘ t’z=hm 26
‘bV ’lm : hrykbh ynpl hry‘Yh ttl wnmwqmb Nk hV‘y=’l Nbl 27
MynV=‘bV dw‘ ydm‘ db‘t rV’ hdb‘b t’z=t’=Mg Kl hntnw t’z
wl wtb lxr=t’ wl=Ntyw t’z ‘bV ’lmyw Nk bq‘y V‘yw : twrx’ 28
hV’l
29. 29–30. 30 ’Yyw 27
29, 30 ’byw : hxpVl hl wtxpV hhlb=t’ wtb lxrl Nbl Ntyw : hV’l
MynV=‘bV dw‘ wm‘ db‘yw h’lm lxr=t’=Mg bh’yw lxr=l’ Mg
31 : hrq‘ lxrw hmxr=t’ xtpyw h’l h’wnV=yk hwhy ’ryw : twrx’ sŘ 27
32 hwhy h’r=yk hrm’ yk Nbw’r wmV ’rqtw Nb dltw h’l rhtw
33 ‘mV=yk rm’tw Nb dltw dw‘ rhtw : yVy’ ynbh’y ht‘ yk yyn‘b
34 rhtw : Nw‘mV wmV ’rqtw hz=t’=Mg yl=Ntyw ykn’ h’wnV=yk hwhy
hVlV wl ytdly=yk yl’ yVy’ hwly M‘ph ht‘ rm’tw Nb dltw dw‘
35 hdw’ M‘ph rm’tw Nb dltw dw‘ rhtw : ywl wmV=’rq Nk=l‘ Mynb
l ’l yk lxr ’rtw : tdlm dm‘tw hdwhy wmV h’rq Nk=l‘ hwhy=t’
Mynb yl=hbh bq‘y=l’ rm’tw htx’b lxr ’nqtw bq‘yl hdly
2 ykn’ Myhl’ txth rm’yw lxrb bq‘y P’=rxyw : ykn’ htm Ny’=M’w
3 dltw hyl’ ’b hhlb ytm’ hnh rm’tw : NTb=yrp Kmm ‘nm=rV’
4 hV’l htxpV hhlb=t’ wl=Nttw : hnmm ykn’=Mg hnb’w ykrb=l‘
5, 6 ynnd lxr rm’tw : Nb bq‘yl dltw hhlb rhtw : bq‘y hyl’ ’byw
7 dw‘ rhtw : Nd wmV h’rq Nk=l‘ Nb yl=Ntyw ylqb ‘mV Mgw Myhl’
8 Myhl’ ylwtpn lxr rm’tw : bq‘yl ynV Nb lxr txpV hhlb dltw
9 hdm‘ yk h’l ’rtw : yltpn wmV ’rqtw ytlky=Mg ytx’=M‘ ytltpn
10 hplz dltw : hV’l bq‘yl ht’ Nttw htxpV hplz=t’ xqtw tdlm
11 : dg wmV=t’ ’rqtw dgb h’l rm’tw : Nb bq‘yl h’l txpV
12, 13 yk yrV’b h’l rm’tw : bq‘yl ynV Nb h’l txpV hplz dltw
14 MyTx=ryYq ymyb Nbw’r Klyw : rV’ wmV=t’ ’rqtw twnb ynwrV’
h’l=l’ lxr rm’tw wm’ h’l=l’ Mt’ ’byw hdVb My’dwd ’Ymyw
15 Mg txqlw yVy’=t’ Ktxq T‘mh hl rm’tw : Knb y’dwdm yl ’n=ynt
: Knb y’dwd txt hlylh Km‘ bkVy Nkl lxr rm’tw ynb y’dwd=t’
16 yk ’wbt yl’ rm’tw wt’rql h’l ’Ytw br‘b hdVh=Nm bq‘y ’byw
17 Myhl’ ‘mVyw : ’wh hlylb hm‘ bkVyw ynb y’dwdb KytrkV rkV
18 yrkV Myhl’ Ntn h’l rm’tw : yVymx Nb bq‘yl dltw rhtw h’l=l’
19 dltw h’l dw‘ rhtw : rkVVy wmV ’rqtw yVy’l ytxpV yttn=rV’
20 ynlbzy M‘ph bwT dbz yt’ Myhl’ yndbz h’l rm’tw : bq‘yl yVV=Nb
21 tb hdly rx’w : Nwlbz wmV=t’ ’rqtw Mynb hVV wl ytdly=yk yVy’
22 Myhl’ hyl’ ‘mVyw lxr=t’ Myhl’ rkzyw : hnyd hmV=t’ ’rqtw sŘ 28
23 : ytprx=t’ Myhl’ Ps’ rm’tw Nb dltw rhtw : hmxr=t’ xtpyw
24, 25 hdly rV’k yhyw : rx’ Nb yl hwhy Psy rm’l Pswy wmV=t’ ’rqtw
: yYr’lw ymwqm=l’ hkl’w ynxlV Nbl=l’ bq‘y rm’yw Pswy=t’ lxr
26 t‘dy ht’ yk hkl’w Nhb Kt’ ytdb‘ rV’ ydly=t’w yVn=t’ hnt
27 Kyny‘b Nx yt’Ym ’n=M’ Nbl wyl’ rm’yw : Kytdb‘ rV’ ytdb‘=t’
28, 29 rm’yw : hnt’w yl‘ KrkV hbqn rm’yw : Kllgb hwhy ynkrbyw ytVxn
30 yk : yt’ Knqm hyh=rV’ t’w Kytdb‘ rV’ t’ t‘dy ht’ wyl’
T‘m
28 tyV’rb 30. 31–31. 17
ht‘w ylgrl Kt’ hwhy Krbyw brl Zrpyw ynpl Kl hyh=rV’ T‘m
=’l bq‘y rm’yw Kl=Nt’ hm rm’yw : ytybl ykn’=Mg hV‘’ ytm 31
: rmV’ Kn’Y h‘r’ hbwV’ hzh rbdh yl=hV‘t=M’ hmw’m yl=Ntt
Mwx=hV=lkw ’wlTw dqn hV=lk MVm rsh Mwyh Kn’Y=lkb rb‘’ 32
Mwyb ytqdY yb=htn‘w : yrkV hyhw Myz‘b dqnw ’wlTw MybVkb 33
Mwxw Myz‘b ’wlTw dqn wnny’=rV’ lk Kynpl yrkV=l‘ ’wbt=yk rxm
Mwyb rsyw : Krbdk yhy wl Nh Nbl rm’yw : yt’ ’wh bwng MybVkb 34, 35
t’lThw twdqnh Myz‘h=lk t’w My’lThw Mydq‘h MyVyth=t’ ’whh
tVlV Krd MVyw : wynb=dyb Ntyw MybVkb Mwx=lkw wb Nbl=rV’ lk 36
bq‘y wl=xqyw : trtwnh Nbl N’Y=t’ h‘r bq‘yw bq‘y Nybw wnyb Mymy 37
Nblh PVxm twnbl twlYp Nhb lYpyw Nwmr‘w zwlw xl hnbl lqm
twtqVb MyThrb lYp rV’ twlqmh=t’ gYyw : twlqmh=l‘ rV’ 38
: twtVl N’bb hnmxyw N’Yh xknl twtVl N’Yh N’bt rV’ Mymh
MybVkhw : My’lTw Mydqn Mydq‘ N’Yh Ndltw twlqmh=l’ N’Yh wmxyw 39, 40
wl tVyw Nbl N’Yb Mwx=lkw dq‘=l’ N’Yh ynp Ntyw bq‘y dyrph
twrVqmh N’Yh Mxy=lkb hyhw : Nbl N’Y=l‘ MtV ’lw wdbl Myrd‘ 41
: twlqmb hnmxyl MyThrb N’Yh yny‘l twlqmh=t’ bq‘y MVw
Zrpyw : bq‘yl MyrVqhw Nbll MypT‘h hyhw MyVy ’l N’Yh PyT‘hbw 42, 43
: Myrmxw Mylmgw Mydb‘w twxpVw twbr N’Y wl=yhyw d’m d’m Vy’h
wnyb’l rV’=lk t’ bq‘y xql rm’l Nbl=ynb yrbd=t’ ‘mVyw ’l
Nbl ynp=t’ bq‘y ’ryw : hzh dbkh=lk t’ hV‘ wnyb’l rV’mw 2
sŘ 29 Zr’=l’ bwV bq‘y=l’ hwhy rm’yw : MwVlV lwmtk wm‘ wnny’ hnhw 3
h’llw lxrl ’rqyw bq‘y xlVyw : Km‘ hyh’w Ktdlwmlw Kytwb’ 4
yl’ wnny’=yk Nkyb’ ynp=t’ ykn’ h’r Nhl rm’yw : wn’Y=l’ hdVh 5
yxk=lkb yk Nt‘dy hnt’w : ydm‘ hyh yb’ yhl’w MVlV lmtk 6
Mynm trV‘ ytrkVm=t’ Plxhw yb lth Nkyb’w : Nkyb’=t’ ytdb‘ 7
wdlyw KrkV hyhy Mydqn rm’y hk=M’ : ydm‘ ‘rhl Myhl’ wntn=’lw 8
N’Yh=lk wdlyw KrkV hyhy Mydq‘ rm’y hk=M’w Mydqn N’Yh=lk
Mxy t‘b yhyw : yl=Ntyw Mkyb’ hnqm=t’ Myhl’ lYyw : Mydq‘ 9, 10
Mydq‘ N’Yh=l‘ Myl‘h Mydt‘h hnhw Mwlxb ’r’w yny‘ ’V’w N’Yh
: ynnh rm’w bq‘y Mwlxb Myhl’h K’lm yl’ rm’yw : Mydrbw Mydqn 11
Mydqn Mydq‘ N’Yh=l‘ Myl‘h Mydt‘h=lk h’rw Kyny‘ ’n=’V rm’yw 12
l’=tyb l’h ykn’ : Kl hV‘ Nbl rV’=lk t’ yty’r yk Mydrbw 13
Zr’h=Nm ’Y Mwq ht‘ rdn MV yl trdn rV’ hbYm MV txVm rV’
wnl dw‘h wl hnrm’tw h’lw lxr N‘tw : Ktdlwm Zr’=l’ bwVw t’zh 14
lk’yw wnrkm yk wl wnbVxn twyrkn ’wlh : wnyb’ tybb hlxnw qlx 15
wnl wnyb’m Myhl’ lyYh rV’ rV‘h=lk yk : wnpsk=t’ lwk’=Mg 16
’Vyw bq‘y Mqyw : hV‘ Kyl’ Myhl’ rm’ rV’ lk ht‘w wnynblw ’wh 17
wynb=t’
31. 18–48 ’Yyw 29
18 wVkr=lk=t’w whnqm=lk=t’ ghnyw : Mylmgh=l‘ wyVn=t’w wynb=t’
wyb’ qxYy=l’ ’wbl Mr’ Ndpb Vkr rV’ wnynq hnqm Vkr rV’
19 rV’ Myprth=t’ lxr bngtw wn’Y=t’ zzgl Klh Nblw : N‘nk hYr’
20 xrb yk wl dygh ylb=l‘ ymr’h Nbl bl=t’ bq‘y bngyw : hyb’l
21 wynp=t’ MVyw rhnh=t’ rb‘yw Mqyw wl=rV’=lkw ’wh xrbyw : ’wh
22, 23 wyx’=t’ xqyw : bq‘y xrb yk yVylVh Mwyb Nbll dgyw : d‘lgh rh
24 ’byw : d‘lgh rhb wt’ qbdyw Mymy t‘bV Krd wyrx’ Pdryw wm‘
rbdt=Np Kl rmVh wl rm’yw hlylh Mlxb ymr’h Nbl=l’ Myhl’
25 wlh’=t’ ‘qt bq‘yw bq‘y=t’ Nbl gVyw : ‘r=d‘ bwTm bq‘y=M‘
26 tyV‘ hm bq‘yl Nbl rm’yw : d‘lgh rhb wyx’=t’ ‘qt Nblw rhb
27 xrbl t’bxn hml : brx twybVk ytnb=t’ ghntw ybbl=t’ bngtw
: rwnkbw Ptb MyrVbw hxmVb KxlV’w yl tdgh=’lw yt’ bngtw
28, 29 ydy l’l=Vy : wV‘ tlksh ht‘ ytnblw ynbl qVnl yntVTn ’lw
Kl rmVh rm’l yl’ rm’ Vm’ Mkyb’ yhl’w ‘r Mkm‘ twV‘l
30 htpskn Pskn=yk tklh Klh ht‘w : ‘r=d‘ bwTm bq‘y=M‘ rbdm
31 yt’ry yk Nbll rm’yw bq‘y N‘yw : yhl’=t’ tbng hml Kyb’ tybl
32 ’l Kyhl’=t’ ’Ymt rV’ M‘ : ym‘m Kytwnb=t’ lzgt=Np ytrm’ yk
lxr yk bq‘y ‘dy=’lw Kl=xqw ydm‘ hm Kl=rkh wnyx’ dgn hyxy
33 ’lw thm’h ytV lh’bw h’l lh’bw bq‘y=lh’b Nbl ’byw : Mtbng
34 Myprth=t’ hxql lxrw : lxr lh’b ’byw h’l lh’m ’Yyw ’Ym
’lw lh’h=lk=t’ Nbl VVmyw Mhyl‘ bVtw lmgh rkb MmVtw
35 Mwql lkw’ ’wl yk ynd’ yny‘b rxy=l’ hyb’=l’ rm’tw : ’Ym
36 bq‘yl rxyw : Myprth=t’ ’Ym ’lw Vpxyw yl MyVn Krd=yk Kynpm
tqld yk yt’Tx hm y‘Vp=hm Nbll rm’yw bq‘y N‘yw Nblb bryw
37 hk MyV Ktyb=ylk lkm t’Ym=hm ylk=lk=t’ tVVm=yk : yrx’
38 Kylxr Km‘ ykn’ hnV MyrV‘ hz : wnynV Nyb wxykwyw Kyx’w yx’ dgn
39 ykn’ Kyl’ yt’bh=’l hprT : ytlk’ ’l Kn’Y yly’w wlkV ’l Kyz‘w
40 ynlk’ Mwyb ytyyh : hlyl ytbngw Mwy ytbng hnVqbt ydym hnTx’
41 Ktybb hnV MyrV‘ yl=hz : yny‘m ytnV ddtw hlylb xrqw brx
Plxtw Kn’Yb MynV VVw Kytnb ytVb hnV hrV‘=‘br’ Kytdb‘
42 qxYy dxpw Mhrb’ yhl’ yb’ yhl’ ylwl : Mynm trV‘ ytrkVm=t’
Myhl’ h’r ypk ‘ygy=t’w yyn‘=t’ yntxlV Mqyr ht‘ yk yl hyh
43 N’Yhw ynb Mynbhw ytnb twnbh bq‘y=l’ rm’yw Nbl N‘yw : Vm’ xkwyw
w’ Mwyh hl’l hV‘’=hm ytnblw ’wh=yl h’r ht’=rV’ lkw yn’Y
44 d‘l hyhw ht’w yn’ tyrb htrkn hkl ht‘w : wdly rV’ Nhynbl
45, 46 wTql wyx’l bq‘y rm’yw : hbYm hmyryw Nb’ bq‘y xqyw : Knybw ynyb
47 rgy Nbl wl=’rqyw : lgh=l‘ MV wlk’yw lg=wV‘yw Mynb’ wxqyw Mynb’
48 Knybw ynyb d‘ hzh lgh Nbl rm’yw : d‘lg wl ’rq bq‘yw ’twdhV
Mwyh
30 tyV’rb 31. 49–32. 23
Knybw ynyb hwhy PYy rm’ rV’ hpYmhw : d‘lg wmV=’rq Nk=l‘ Mwyh 49
ytnb=l‘ MyVn xqt=M’w ytnb=t’ hn‘t=M’ : wh‘rm Vy’ rtsn yk 50
hnh bq‘yl Nbl rm’yw : Knybw ynyb d‘ Myhl’ h’r wnm‘ Vy’ Ny’ 51
hd‘w hzh lgh d‘ : Knybw ynyb ytyry rV’ hbYmh hnhw hzh lgh 52
rb‘t=’l ht’=M’w hzh lgh=t’ Kyl’ rb‘’=’l yn’=M’ hbYmh
yhl’w Mhrb’ yhl’ : h‘rl t’zh hbYmh=t’w hzh lgh=t’ yl’ 53
xbzyw : qxYy wyb’ dxpb bq‘y ‘bVyw Mhyb’ yhl’ wnynyb wTpVy rwxn 54
: rhb wnylyw Mxl wlk’yw Mxl=lk’l wyx’l ’rqyw rhb xbz bq‘y
bVyw Klyw Mht’ Krbyw wytwnblw wynbl qVnyw rqbb Nbl MkVyw bl
rm’yw : Myhl’ yk’lm wb=w‘gpyw wkrdl Klh bq‘yw : wmqml Nbl 2, 3
: Mynxm ’whh Mwqmh=MV ’rqyw hz Myhl’ hnxm M’r rV’k bq‘y
+p8 , sŘ 30 : Mwd’ hdV ry‘V hYr’ wyx’ wV‘=l’ wynpl Myk’lm bq‘y xlVyw 4
bq‘y Kdb‘ rm’ hk wV‘l ynd’l Nwrm’t hk rm’l Mt’ wYyw 5
hxpVw db‘w N’Y rwmxw rwV yl=yhyw : ht‘=d‘ rx’w ytrg Nbl=M‘ 6
bq‘y=l’ Myk’lmh wbVyw : Kyny‘b Nx=’Yml ynd’l dyghl hxlV’w 7
Vy’ tw’m=‘br’w Kt’rql Klh Mgw wV‘=l’ Kyx’=l’ wn’b rm’l
N’Yh=t’w wt’=rV’ M‘h=t’ Zxyw wl rYyw d’m bq‘y ’ryyw : wm‘ 8
hnxmh=l’ wV‘ ’wby=M’ rm’yw : twnxm ynVl Mylmghw rqbh=t’w 9
yb’ yhl’ bq‘y rm’yw : hTylpl r’Vnh hnxmh hyhw whkhw tx’h 10
Ktdlwmlw KYr’l bwV yl’ rm’h hwhy qxYy yb’ yhl’w Mhrb’
=t’ tyV‘ rV’ tm’h=lkmw Mydsxh lkm ytnTq : Km‘ hbyTy’w 11
: twnxm ynVl ytyyh ht‘w hzh Ndryh=t’ ytrb‘ ylqmb yk Kdb‘
M’ ynkhw ’wby=Np wt’ ykn’ ’ry=yk wV‘ dym yx’ dym ’n ynlyYh 12
lwxk K‘rz=t’ ytmVw Km‘ byTy’ bTyh trm’ ht’w : Mynb=l‘ 13
’bh=Nm xqyw ’whh hlylb MV Nlyw : brm rpsy=’l rV’ Myh 14
Myt’m Mylxr MyrV‘ MyVytw Myt’m Myz‘ : wyx’ wV‘l hxnm wdyb 15
Myrpw My‘br’ twrp MyVlV Mhynbw twqynym Mylmg : MyrV‘ Myly’w 16
wdbl rd‘ rd‘ wydb‘=dyb Ntyw : hrV‘ Mry‘w MyrV‘ tnt’ hrV‘ 17
wYyw : rd‘ Nybw rd‘ Nyb wmyVt xwrw ynpl wrb‘ wydb‘=l’ rm’yw 18
ht’=yml rm’l Kl’Vw yx’ wV‘ KVgpy yk rm’l NwV’rh=t’
’wh hxnm bq‘yl Kdb‘l trm’w : Kynpl hl’ ymlw Klt hn’w 19
Mg ynVh=t’ Mg wYyw : wnyrx’ ’wh=Mg hnhw wV‘l ynd’l hxwlV 20
hzh rbdk rm’l Myrd‘h yrx’ Myklhh=lk=t’ Mg yVylVh=t’
wnyrx’ bq‘y Kdb‘ hnh Mg Mtrm’w : wt’ Mk’Ymb wV‘=l’ Nwrbdt 21
ylw’ wynp h’r’ Nk=yrx’w ynpl tklhh hxnmb wynp hrpk’ rm’=yk
: hnxmb ’whh=hlylb Nl ’whw wynp=l‘ hxnmh rb‘tw : ynp ’Vy 22
dx’=t’w wytxpV ytV=t’w wyVn ytV=t’ xqyw ’wh hlylb Mqyw 23
rV‘
32. 24–34. 5 xlVyw 31
24 rb‘yw lxnh=t’ Mrb‘yw Mxqyw : qby rb‘m t’ rb‘yw wydly rV‘
25 : rxVh twl‘ d‘ wm‘ Vy’ qb’yw wdbl bq‘y rtwyw : wl=rV’=t’
26 : wm‘ wqb’hb bq‘y Kry=Pk ‘qtw wkry=Pkb ‘gyw wl lky ’l yk ’ryw
27 : yntkrb=M’ yk KxlV’ ’l rm’yw rxVh hl‘ yk ynxlV rm’yw
28, 29 KmV dw‘ rm’y bq‘y ’l rm’yw : bq‘y rm’yw KmV=hm wyl’ rm’yw
30 bq‘y l’Vyw : lkwtw MyVn’=M‘w Myhl’=M‘ tyrV=yk l’rVy=M’ yk
: MV wt’ Krbyw ymVl l’Vt hz hml rm’yw KmV ’n=hdygh rm’yw
31 lYntw Mynp=l’ Mynp Myhl’ yty’r=yk l’ynp Mwqmh MV bq‘y ’rqyw
32 : wkry=l‘ ‘lY ’whw l’wnp=t’ rb‘ rV’k VmVh wl=xrzyw : yVpn
33 d‘ Kryh Pk=l‘ rV’ hVnh dyg=t’ l’rVy=ynb wlk’y=’l Nk=l‘
gl wyny‘ bq‘y ’Vyw : hVnh dygb bq‘y Kry=Pkb ‘gn yk hzh Mwyh
h’l=l‘ Mydlyh=t’ Zxyw Vy’ tw’m ‘br’ wm‘w ’b wV‘ hnhw ’ryw
2 hnV’r Nhydly=t’w twxpVh=t’ MVyw : twxpVh ytV l‘w lxr=l‘w
3 rb‘ ’whw : Mynrx’ Pswy=t’w lxr=t’w Mynrx’ hydlyw h’l=t’w
4 wV‘ Zryw : wyx’=d‘ wtVg=d‘ Mym‘p ‘bV hYr’ wxtVyw Mhynpl
5 ’ryw wyny‘=t’ ’Vyw : wkbyw whqVyw wr’wY=l‘ lpyw whqbxyw wt’rql
Nnx=rV’ Mydlyh rm’yw Kl hl’=ym rm’yw Mydlyh=t’w MyVnh=t’
6, 7 Vgtw : NywxtVtw Nhydlyw hnh twxpVh NVgtw : Kdb‘=t’ Myhl’
8 Kl ym rm’yw : wwxtVyw lxrw Pswy Vgn rx’w wwxtVyw hydlyw h’l=Mg
9 wV‘ rm’yw : ynd’ yny‘b Nx=’Yml rm’yw ytVgp rV’ hzh hnxmh=lk
10 yt’Ym ’n=M’ ’n=l’ bq‘y rm’yw : Kl=rV’ Kl yhy yx’ br yl=Vy
Myhl’ ynp t’rk Kynp yty’r Nk=l‘ yk ydym ytxnm txqlw Kyny‘b Nx
11 ykw Myhl’ ynnx=yk Kl t’bh rV’ ytkrb=t’ ’n=xq : ynYrtw
12, 13 rm’yw : Kdgnl hkl’w hklnw h‘sn rm’yw : xqyw wb=rYpyw lk=yl=Vy
Mwy Mwqpdw yl‘ twl‘ rqbhw N’Yhw Mykr Mydlyh=yk ‘dy ynd’ wyl’
14 yT’l hlhnt’ yn’w wdb‘ ynpl ynd’ ’n=rb‘y : N’Yh=lk wtmw dx’
ynd’=l’ ’b’=rV’ d‘ Mydlyh lgrlw ynpl=rV’ hk’lmh lgrl
15 hml rm’yw yt’ rV’ M‘h=Nm Km‘ ’n=hgyY’ wV‘ rm’yw : hry‘V
16 : hry‘V wkrdl wV‘ ’whh Mwyb bVyw : ynd’ yny‘b Nx=’Ym’ hz
17 ’rq Nk=l‘ tks hV‘ whnqmlw tyb wl Nbyw htks ‘sn bq‘yw
18 rV’ MkV ry‘ MlV bq‘y ’byw : twks Mwqmh=MV sŘ 31
19 tqlx=t’ Nqyw : ry‘h ynp=t’ Nxyw Mr’ Ndpm w’bb N‘nk Zr’b
: hTyVq h’mb MkV yb’ rwmx=ynb dym wlh’ MV=hTn rV’ hdVh
20, dl hnyd ’Ytw : l’rVy yhl’ l’ wl=’rqyw xbzm MV=bYyw
2 MkV ht’ ’ryw : Zr’h twnbb tw’rl bq‘yl hdly rV’ h’l=tb
3 qbdtw : hn‘yw ht’ bkVyw ht’ xqyw Zr’h ’yVn ywxh rwmx=Nb
4 rm’yw : r‘nh bl=l‘ rbdyw r‘nh=t’ bh’yw bq‘y=tb hnydb wVpn
5 bq‘yw : hV’l t’zh hdlyh=t’ yl=xq rm’l wyb’ rwmx=l’ MkV
‘mV
32 tyV’rb 34. 6–35. 4
bq‘y Vrxhw hdVb whnqm=t’ wyh wynbw wtb hnyd=t’ ’mT yk ‘mV
w’b bq‘y ynbw : wt’ rbdl bq‘y=l’ MkV=yb’ rwmx ’Yyw : M’b=d‘ 6, 7
hV‘ hlbn yk d’m Mhl rxyw MyVn’h wbY‘tyw M‘mVk hdVh=Nm
rm’l Mt’ rwmx rbdyw : hV‘y ’l Nkw bq‘y=tb=t’ bkVl l’rVyb 8
wnt’ wntxthw : hV’l wl ht’ ’n wnt Mktbb wVpn hqVx ynb MkV 9
hyht Zr’hw wbVt wnt’w : Mkl wxqt wnytnb=t’w wnl=wntt Mkytnb 10
hyx’=l’w hyb’=l’ MkV rm’yw : hb wzx’hw hwrxsw wbV Mkynpl 11
Ntmw rhm d’m yl‘ wbrh : Nt’ yl’ wrm’t rV’w Mkyny‘b Nx=’Ym’ 12
bq‘y=ynb wn‘yw : hV’l r‘nh=t’ yl=wntw yl’ wrm’t rV’k hnt’w 13
: Mtx’ hnyd t’ ’mT rV’ wrbdyw hmrmb wyb’ rwmx=t’w MkV=t’
Vy’l wntx’=t’ ttl hzh rbdh twV‘l lkwn ’l Mhyl’ wrm’yw 14
wnmk wyht M’ Mkl tw’n t’zb=K’ : wnl ’wh hprx=yk hlr‘ wl=rV’ 15
wnl=xqn Mkytnb=t’w Mkl wnytnb=t’ wntnw : rkz=lk Mkl lmhl 16
wnxqlw lwmhl wnyl’ w‘mVt ’l=M’w : dx’ M‘l wnyyhw Mkt’ wnbVyw 17
: rwmx=Nb MkV yny‘bw rwmx yny‘b Mhyrbd wbTyyw : wnklhw wntb=t’ 18
lkm dbkn ’whw bq‘y=tbb Zpx yk rbdh twV‘l r‘nh rx’=’lw 19
yVn’=l’ wrbdyw Mry‘ r‘V=l’ wnb MkVw rwmx ’byw : wyb’ tyb 20
wrxsyw Zr’b wbVyw wnt’ Mh MymlV hl’h MyVn’h : rm’l Mry‘ 21
MyVnl wnl=xqn Mtnb=t’ Mhynpl Mydy=tbxr hnh Zr’hw ht’
twyhl wnt’ tbVl MyVn’h wnl wt’y t’zb=K’ : Mhl Ntn wnytnb=t’w 22
Mnynqw Mhnqm : Mylmn Mh rV’k rkz=lk wnl lwmhb dx’ M‘l 23
w‘mVyw : wnt’ wbVyw Mhl htw’n K’ Mh wnl ’wlh Mtmhb=lkw 24
y’Yy=lk rkz=lk wlmyw wry‘ r‘V y’Yy=lk wnb MkV=l’w rwmx=l’
bq‘y=ynb=ynV wxqyw Myb’k Mtwyhb yVylVh Mwyb yhyw : wry‘ r‘V 25
: rkz=lk wgrhyw xTb ry‘h=l‘ w’byw wbrx Vy’ hnyd yx’ ywlw Nw‘mV
MkV tybm hnyd=t’ wxqyw brx=ypl wgrh wnb MkV=t’w rwmx=t’w 26
: Mtwx’ w’mT rV’ ry‘h wzbyw Myllxh=l‘ w’b bq‘y ynb : w’Yyw 27
hdVb rV’=t’w ry‘b=rV’ t’w Mhyrmx=t’w Mrqb=t’w Mn’Y=t’ 28
=lk t’w wzbyw wbV MhyVn=t’w MpT=lk=t’w Mlyx=lk=t’w : wxql 29
ynVy’bhl yt’ Mtrk‘ ywl=l’w Nw‘mV=l’ bq‘y rm’yw : tybb rV’ 30
ynwkhw yl‘ wps’nw rpsm ytm yn’w yzrpbw yn‘nkb Zr’h bVyb
: wntwx’=t’ hV‘y hnwzkh wrm’yw : ytybw yn’ ytdmVnw 31
: l’rVy ynbl Klm=Klm ynpl Mwd’ Zr’b wklm rV’ Myklmh hl’w 31
Klmyw ‘lb tmyw : hbhnd wry‘ MVw rw‘b=Nb ‘lb Mwd’b Klmyw 32, 33
Zr’m MVx wytxt Klmyw bbwy tmyw : hrYbm xrz=Nb bbwy wytxt 34
hdVb Nydm=t’ hkmh ddb=Nb ddh wytxt Klmyw MVx tmyw : ynmyth 35
: hqrVmm hlmV wytxt Klmyw ddh tmyw : tyw‘ wry‘ MVw b’wm 36
Klmyw lw’V tmyw : rhnh twbxrm lw’V wytxt Klmyw hlmV tmyw 37, 38
wytxt Klmyw rwbk‘=Nb Nnx l‘b tmyw : rwbk‘=Nb Nnx l‘b wytxt 39
: bhz ym tb drTm=tb l’bTyhm wtV’ MVw w‘p wry‘ MVw rdh
‘nmt Pwl’ MtmVb Mtmqml MtxpVml wV‘ ypwl’ twmV hl’w 40
Pwl’ : Nnyp Pwl’ hl’ Pwl’ hmbylh’ Pwl’ : tty Pwl’ hwl‘ Pwl’ 41, 42
ypwl’ hl’ Mry‘ Pwl’ l’ydgm Pwl’ : rYbm Pwl’ Nmyt Pwl’ znq 43
: Mwd’ yb’ wV‘ ’wh Mtzx’ Zr’b MtbVml Mwd’
+p9 , sŘ 33 Pswy bq‘y twdlt hl’ : N‘nk Zr’b wyb’ yrwgm Zr’b bq‘y bVyw zl, 2
ynb=t’ r‘n ’whw N’Yb wyx’=t’ h‘r hyh hnV hrV‘=‘bV=Nb
hhlb
37. 3–33 bVyw 35
=l’ h‘r Mtbd=t’ Pswy ’byw wyb’ yVn hplz ynb=t’w hhlb
3 hV‘w wl ’wh Mynqz=Nb=yk wynb=lkm Pswy=t’ bh’ l’rVyw : Mhyb’
4 w’nVyw wyx’=lkm Mhyb’ bh’ wt’=yk wyx’ w’ryw : Mysp tntk wl
5 dw‘ wpswyw wyx’l dgyw Mwlx Pswy Mlxyw : MlVl wrbd wlky ’lw wt’
6, 7 hnhw : ytmlx rV’ hzh Mwlxh ’n=w‘mV Mhyl’ rm’yw : wt’ ’nV
hbYn=Mgw ytml’ hmq hnhw hdVh Kwtb Myml’ Myml’m wnxn’
8 Klmh wyx’ wl wrm’yw : ytml’l NywxtVtw Mkytml’ hnybst hnhw
wytmlx=l‘ wt’ ’nV dw‘ wpswyw wnb lVmt lwVm=M’ wnyl‘ Klmt
9 hnh rm’yw wyx’l wt’ rpsyw rx’ Mwlx dw‘ Mlxyw : wyrbd=l‘w
MywxtVm Mybkwk rV‘ dx’w xryhw VmVh hnhw dw‘ Mwlx ytmlx
10 Mwlxh hm wl rm’yw wyb’ wb=r‘gyw wyx’=l’w wyb’=l’ rpsyw : yl
: hYr’ Kl twxtVhl Kyx’w Km’w yn’ ’wbn ’wbh tmlx rV’ hzh
11, 12 N’Y=t’ tw‘rl wyx’ wklyw : rbdh=t’ rmV wyb’w wyx’ wb=w’nqyw
13 hkl MkVb My‘r Kyx’ ’wlh Pswy=l’ l’rVy rm’yw : MkVb Mhyb’
14 Kyx’ MwlV=t’ h’r ’n=Kl wl rm’yw : ynnh wl rm’yw Mhyl’ KxlV’w
: hmkV ’byw Nwrbx qm‘m whxlVyw rbd ynbVhw N’Yh MwlV=t’w
15 : Vqbt=hm rm’l Vy’h whl’Vyw hdVb h‘t hnhw Vy’ wh’Ymyw
16, 17 rm’yw : My‘r Mh hpy’ yl ’n=hdygh Vqbm ykn’ yx’=t’ rm’yw
rx’ Pswy Klyw hnytd hkln Myrm’ yt‘mV yk hzm w‘sn Vy’h
18 wlkntyw Mhyl’ brqy MrTbw qxrm wt’ w’ryw : Ntdb M’Ymyw wyx’
19 : ’b hzlh twmlxh l‘b hnh wyx’=l’ Vy’ wrm’yw : wtymhl wt’
20 whtlk’ h‘r hyx wnrm’w twrbh dx’b whklVnw whgrhnw wkl ht‘w
21 wnkn ’l rm’yw Mdym whlYyw Nbw’r ‘mVyw : wytmlx wyhy=hm h’rnw
22 rwbh=l’ wt’ wkylVh Md=wkpVt=l’ Nbw’r Mhl’ rm’yw : Vpn
wbyVhl Mdym wt’ lyYh N‘ml wb=wxlVt=l’ dyw rbdmb rV’ hzh
23 wtntk=t’ Pswy=t’ wTyVpyw wyx’=l’ Pswy ’b=rV’k yhyw : wyb’=l’
24 qr rwbhw hrbh wt’ wklVyw whxqyw : wyl‘ rV’ Mysph tntk=t’
25 txr’ hnhw w’ryw Mhyny‘ w’Vyw Mxl=lk’l wbVyw : Mym wb Ny’
Myklwh Tlw yrYw t’kn My’Vn Mhylmgw d‘lgm h’b Myl’‘mVy
26 wnyx’=t’ grhn yk ‘Yb=hm wyx’=l’ hdwhy rm’yw : hmyrYm dyrwhl
27 wnyx’=yk wb=yht=l’ wndyw Myl’‘mVyl wnrkmnw wkl : wmd=t’ wnyskw
28 wl‘yw wkVmyw Myrxs Mynydm MyVn’ wrb‘yw : wyx’ w‘mVyw ’wh wnrVb
w’ybyw Psk MyrV‘b Myl’‘mVyl Pswy=t’ wrkmyw rwbh=Nm Pswy=t’
29 ‘rqyw rwbb Pswy=Ny’ hnhw rwbh=l’ Nbw’r bVyw : hmyrYm Pswy=t’
30, 31 wxqyw : ’b=yn’ hn’ yn’w wnny’ dlyh rm’yw wyx’=l’ bVyw : wydgb=t’
32 wxlVyw : Mdb tntkh=t’ wlbTyw Myz‘ ry‘V wTxVyw Pswy tntk=t’
’n=rkh wn’Ym t’z wrm’yw Mhyb’=l’ w’ybyw Mysph tntk=t’
33 whtlk’ h‘r hyx ynb tntk rm’yw hrykyw : ’l=M’ ’wh Knb tntkh
PrT
36 tyV’rb 37. 34–38. 29
lb’tyw wyntmb qV MVyw wytlmV bq‘y ‘rqyw : Pswy PrT PrT 34
Mxnthl N’myw wmxnl wytnb=lkw wynb=lk wmqyw : Mybr Mymy wnb=l‘ 35
wrkm Myndmhw : wyb’ wt’ Kbyw hl’V lb’ ynb=l’ dr’=yk rm’yw 36
: MyxbTh rV h‘rp syrs rpyTwpl MyrYm=l’ wt’
sŘ 34 wmVw ymld‘ Vy’=d‘ Tyw wyx’ t’m hdwhy dryw ’whh t‘b yhyw xl
: hyl’ ’byw hxqyw ‘wV wmVw yn‘nk Vy’=tb hdwhy MV=’ryw : hryx 2
’rqtw Nb dltw dw‘ rhtw : r‘ wmV=t’ ’rqyw Nb dltw rhtw 3, 4
byzkb hyhw hlV wmV=t’ ’rqtw Nb dltw dw‘ Pstw : Nnw’ wmV=t’ 5
r‘ yhyw : rmt hmVw wrwkb r‘l hV’ hdwhy xqyw : wt’ htdlb 6, 7
’b Nnw’l hdwhy rm’yw : hwhy whtmyw hwhy yny‘b ‘r hdwhy rwkb 8
wl ’l yk Nnw’ ‘dyw : Kyx’l ‘rz Mqhw ht’ Mbyw Kyx’ tV’=l’ 9
‘rz=Ntn ytlbl hYr’ txVw wyx’ tV’=l’ ’b=M’ hyhw ‘rzh hyhy
hdwhy rm’yw : wt’=Mg tmyw hV‘ rV’ hwhy yny‘b ‘ryw : wyx’l 10, 11
rm’ yk ynb hlV ldgy=d‘ Kyb’=tyb hnml’ ybV wtlk rmtl
Mymyh wbryw : hyb’ tyb bVtw rmt Kltw wyx’k ’wh=Mg twmy=Np 12
hryxw ’wh wn’Y yzzg=l‘ l‘yw hdwhy Mxnyw hdwhy=tV’ ‘wV=tb tmtw
htnmt hl‘ Kymx hnh rm’l rmtl dgyw : htnmt ymld‘h wh‘r 13
bVtw Pl‘ttw Py‘Yb sktw hyl‘m htwnml’ ydgb rstw : wn’Y zgl 14
’whw hlV ldg=yk ht’r yk htnmt Krd=l‘ rV’ Myny‘ xtpb
: hynp htsk yk hnwzl hbVxyw hdwhy h’ryw : hV’l wl hntn=’l 15
wtlk yk ‘dy ’l yk Kyl’ ’wb’ ’n=hbh rm’yw Krdh=l’ hyl’ Tyw 16
Myz‘=ydg xlV’ ykn’ rm’yw : yl’ ’wbt yk yl=Ntt=hm rm’tw ’wh 17
rV’ Nwbr‘h hm rm’yw : KxlV d‘ Nwbr‘ Ntt=M’ rm’tw N’Yh=Nm 18
hyl’ ’byw hl=Ntyw Kdyb rV’ KTmw Klytpw Kmtx rm’tw Kl=Nt’
: htwnml’ ydgb Vbltw hyl‘m hpy‘Y rstw Kltw Mqtw : wl rhtw 19
dym Nwbr‘h txql ymld‘h wh‘r dyb Myz‘h ydg=t’ hdwhy xlVyw 20
’wh hVdqh hy’ rm’l hmqm yVn’=t’ l’Vyw : h’Ym ’lw hV’h 21
hdwhy=l’ bVyw : hVdq hzb htyh=’l wrm’yw Krdh=l‘ Myny‘b 22
: hVdq hzb htyh=’l wrm’ Mwqmh yVn’ Mgw hyt’Ym ’l rm’yw
’l ht’w hzh ydgh ytxlV hnh zwbl hyhn Np hl=xqt hdwhy rm’yw 23
Ktlk rmt htnz rm’l hdwhyl dgyw MyVdx VlVmk yhyw : ht’Ym 24
t’Ywm ’wh : PrVtw hw’yYwh hdwhy rm’yw Mynwnzl hrh hnh Mgw 25
rm’tw hrh ykn’ wl hl’=rV’ Vy’l rm’l hymx=l’ hxlV ’yhw
rm’yw hdwhy rkyw : hl’h hTmhw Mylytphw tmtxh yml ’n=rkh 26
: ht‘dl dw‘ Psy=’lw ynb hlVl hyttn=’l Nk=l‘=yk ynmm hqdY
xqtw dy=Ntyw htdlb yhyw : hnTbb Mymw’t hnhw htdl t‘b yhyw 27, 28
byVmk yhyw : hnV’r ’Yy hz rm’l ynV wdy=l‘ rVqtw tdlymh 29
wdy
38. 30–40. 5 bVyw 37
: Zrp wmV ’rqyw Zrp Kyl‘ tYrp=hm rm’tw wyx’ ’Yy hnhw wdy
30 : xrz wmV ’rqyw ynVh wdy=l‘ rV’ wyx’ ’Yy rx’w
Tl MyxbTh rV h‘rp syrs rpyTwp whnqyw hmyrYm drwh Pswyw sŘ 35
2 Pswy=t’ hwhy yhyw : hmV whdrwh rV’ Myl’‘mVyh dym yrYm Vy’
3 wt’ hwhy yk wynd’ ’ryw : yrYmh wynd’ tybb yhyw xylYm Vy’ yhyw
4 trVyw wyny‘b Nx Pswy ’Ymyw : wdyb xylYm hwhy hV‘ ’wh=rV’ lkw
5 wt’ dyqph z’m yhyw : wdyb Ntn wl=Vy=lkw wtyb=l‘ whdqpyw wt’
Pswy llgb yrYmh tyb=t’ hwhy Krbyw wl=Vy rV’=lk l‘w wtybb
6 wl=rV’=lk bz‘yw : hdVbw tybb wl=Vy rV’=lkb hwhy tkrb yhyw
Pswy yhyw lkw’ ’wh=rV’ Mxlh=M’ yk hmw’m wt’ ‘dy=’lw Pswy dyb
7 wynd’=tV’ ’Vtw hl’h Myrbdh rx’ yhyw : h’rm hpyw r’t=hpy
8 wynd’ tV’=l’ rm’yw N’myw : ym‘ hbkV rm’tw Pswy=l’ hyny‘=t’
9 wnny’ : ydyb Ntn wl=Vy=rV’ lkw tybb=hm yt’ ‘dy=’l ynd’ Nh
rV’b Ktw’=M’ yk hmw’m ynmm KVx=’lw ynmm hzh tybb lwdg
10 yhyw : Myhl’l yt’Txw t’zh hldgh h‘rh hV‘’ Ky’w wtV’=t’
: hm‘ twyhl hlY’ bkVl hyl’ ‘mV=’lw Mwy Mwy Pswy=l’ hrbdk
11 tybh yVn’m Vy’ Ny’w wtk’lm twV‘l htybh ’byw hzh Mwyhk yhyw
12 snyw hdyb wdgb bz‘yw ym‘ hbkV rm’l wdgbb whVpttw : tybb MV
13, 14 ’rqtw : hYwxh snyw hdyb wdgb bz‘=yk htw’rk yhyw : hYwxh ’Yyw
qxYl yrb‘ Vy’ wnl ’ybh w’r rm’l Mhl rm’tw htyb yVn’l
15 ytmyrh=yk w‘mVk yhyw : lwdg lwqb ’rq’w ym‘ bkVl yl’ ’b wnb
16 hlY’ wdgb xntw : hYwxh ’Yyw snyw ylY’ wdgb bz‘yw ’rq’w ylwq
17 yl’ ’b rm’l hl’h Myrbdk wyl’ rbdtw : wtyb=l’ wynd’ ’wb=d‘
18 ’rq’w ylwq ymyrhk yhyw : yb qxYl wnl t’bh=rV’ yrb‘h db‘h
19 rV’ wtV’ yrbd=t’ wynd’ ‘mVk yhyw : hYwxh snyw ylY’ wdgb bz‘yw
20 xqyw : wp’ rxyw Kdb‘ yl hV‘ hl’h Myrbdk rm’l wyl’ hrbd
Myrws’ Klmh yrws’=rV’ Mwqm rhsh tyb=l’ whntyw wt’ Pswy ynd’
21 wnx Ntyw dsx wyl’ Tyw Pswy=t’ hwhy yhyw : rhsh tybb MV=yhyw
22 Mrys’h=lk t’ Pswy=dyb rhsh=tyb rV Ntyw : rhsh=tyb rV yny‘b
23 rV Ny’ : hV‘ hyh ’wh MV MyV‘ rV’=lk t’w rhsh tybb rV’
’wh=rV’w wt’ hwhy rV’b wdyb hmw’m=lk=t’ h’r rhsh=tyb
: xylYm hwhy hV‘
m Mhynd’l hp’hw MyrYm=Klm hqVm w’Tx hl’h Myrbdh rx’ yhyw sŘ 36
2 l‘w MyqVmh rV l‘ wysyrs ynV l‘ h‘rp PYqyw : MyrYm Klml
3 rhsh tyb=l’ MyxbTh rV tyb rmVmb Mt’ Ntyw : Mypw’h rV
4 trVyw Mt’ Pswy=t’ MyxbTh rV dqpyw : MV rws’ Pswy rV’ Mwqm
5 hlylb wmlx Vy’ MhynV Mwlx wmlxyw : rmVmb Mymy wyhyw Mt’
rV’ MyrYm Klml rV’ hp’hw hqVmh wmlx Nwrtpk Vy’ dx’
Myrws’
38 tyV’rb 40. 6–41. 12
: Myp‘z Mnhw Mt’ ’ryw rqbb Pswy Mhyl’ ’byw : rhsh tybb Myrws’ 6
‘wdm rm’l wynd’ tyb rmVmb wt’ rV’ h‘rp ysyrs=t’ l’Vyw 7
rm’yw wt’ Ny’ rtpw wnmlx Mwlx wyl’ wrm’yw : Mwyh My‘r Mkynp 8
MyqVmh=rV rpsyw : yl ’n=wrps Mynrtp Myhl’l ’wlh Pswy Mhl’ 9
hVlV Npgbw : ynpl Npg=hnhw ymwlxb wl rm’yw Pswyl wmlx=t’ 10
swkw : Mybn‘ hytlkV’ wlyVbh hYn htl‘ txrpk ’yhw MgyrV 11
Nt’w h‘rp swk=l’ Mt’ TxV’w Mybn‘h=t’ xq’w ydyb h‘rp
MygrVh tVlV wnrtp hz Pswy wl rm’yw : h‘rp Pk=l‘ swkh=t’ 12
KbyVhw KV’r=t’ h‘rp ’Vy Mymy tVlV dw‘b : Mh Mymy tVlV 13
: whqVm tyyh rV’ NwV’rh TpVmk wdyb h‘rp=swk ttnw Knk=l‘
yntrkzhw dsx ydm‘ ’n=tyV‘w Kl bTyy rV’k Kt’ yntrkz=M’ yk 14
Myrb‘h Zr’m ytbng bng=yk : hzh tybh=Nm ynt’Ywhw h‘rp=l’ 15
Myp’h=rV ’ryw : rwbb yt’ wmV=yk hmw’m ytyV‘=’l hp=Mgw 16
yls hVlV hnhw ymwlxb yn’=P’ Pswy=l’ rm’yw rtp bwT yk
Pw‘hw hp’ hV‘m h‘rp lk’m lkm Nwyl‘h lsbw : yV’r=l‘ yrx 17
tVlV wnrtp hz rm’yw Pswy N‘yw : yV’r l‘m lsh=Nm Mt’ lk’ 18
KV’r=t’ h‘rp ’Vy Mymy tVlV dw‘b : Mh Mymy tVlV Mylsh 19
Mwyb yhyw : Kyl‘m KrVb=t’ Pw‘h lk’w Z‘=l‘ Ktw’ hltw Kyl‘m 20
V’r=t’ ’Vyw wydb‘=lkl htVm V‘yw h‘rp=t’ tdlh Mwy yVylVh
rV=t’ bVyw : wydb‘ Kwtb Myp’h rV V’r=t’w MyqVmh rV 21
hlt Myp’h rV t’w : h‘rp Pk=l‘ swkh Ntyw whqVm=l‘ MyqVmh 22
: whxkVyw Pswy=t’ MyqVmh=rV rkz=’lw : Pswy Mhl rtp rV’k 23
+p10 , sŘ 37 hnhw : r’yh=l‘ dm‘ hnhw Mlx h‘rpw Mymy MytnV Zqm yhyw ’m, 2
: wx’b hny‘rtw rVb t’yrbw h’rm twpy twrp ‘bV tl‘ r’yh=Nm
twqdw h’rm tw‘r r’yh=Nm Nhyrx’ twl‘ twrx’ twrp ‘bV hnhw 3
tw‘r twrph hnlk’tw : r’yh tpV=l‘ twrph lY’ hndm‘tw rVb 4
Zqyyw t’yrbhw h’rmh tpy twrph ‘bV t’ rVbh tqdw h’rmh
tw’yrb dx’ hnqb twl‘ MylbV ‘bV hnhw tynV Mlxyw NVyyw : h‘rp 5
: Nhyrx’ twxmY Mydq tpwdVw twqd MylbV ‘bV hnhw : twbTw 6
tw’lmhw tw’yrbh MylbVh ‘bV t’ twqdh MylbVh hn‘lbtw 7
’rqyw xlVyw wxwr M‘ptw rqbb yhyw : Mwlx hnhw h‘rp Zqyyw 8
wmlx=t’ Mhl h‘rp rpsyw hymkx=lk=t’w MyrYm ymTrx=lk=t’
rm’l h‘rp=t’ MyqVmh rV rbdyw : h‘rpl Mtw’ rtwp=Ny’w 9
rmVmb yt’ Ntyw wydb‘=l‘ PYq h‘rp : Mwyh rykzm yn’ y’Tx=t’ 10
dx’ hlylb Mwlx hmlxnw : Myp’h rV t’w yt’ MyxbTh rV tyb 11
db‘ yrb‘ r‘n wnt’ MVw : wnmlx wmlx Nwrtpk Vy’ ’whw yn’ 12
: rtp wmlxk Vy’ wnytmlx=t’ wnl=rtpyw wl=rpsnw MyxbTh rVl
yhyw
41. 13–45 Zqm 39
13, 14 xlVyw : hlt wt’w ynk=l‘ byVh yt’ hyh Nk wnl=rtp rV’k yhyw
’byw wytlmV Plxyw xlgyw rwbh=Nm whYyryw Pswy=t’ ’rqyw h‘rp
15 yn’w wt’ Ny’ rtpw ytmlx Mwlx Pswy=l’ h‘rp rm’yw : h‘rp=l’
16 h‘rp=t’ Pswy N‘yw : wt’ rtpl Mwlx ‘mVt rm’l Kyl‘ yt‘mV
17 Pswy=l’ h‘rp rbdyw : h‘rp MwlV=t’ hn‘y Myhl’ yd‘lb rm’l
18 twrp ‘bV tl‘ r’yh=Nm hnhw : r’yh tpV=l‘ dm‘ ynnh ymlxb
19 twrx’ twrp ‘bV hnhw : wx’b hny‘rtw r’t tpyw rVb tw’yrb
hnhk yty’r=’l rVb twqrw d’m r’t tw‘rw twld Nhyrx’ twl‘
20 ‘bV t’ tw‘rhw twqrh twrph hnlk’tw : ‘rl MyrYm Zr’=lkb
21 w’b=yk ‘dwn ’lw hnbrq=l’ hn’btw : t’yrbh twnV’rh twrph
22 hnhw ymlxb ’r’w : Zqy’w hlxtb rV’k ‘r Nhy’rmw hnbrq=l’
23 MylbV ‘bV hnhw : twbTw t’lm dx’ hnqb tl‘ MylbV ‘bV
24 tqdh MylbVh N‘lbtw : Mhyrx’ twxmY Mydq twpdV twqd twmnY
25 rm’yw : yl dygm Ny’w MymTrxh=l’ rm’w twbTh MylbVh ‘bV t’
dygh hV‘ Myhl’h rV’ t’ ’wh dx’ h‘rp Mwlx h‘rp=l’ Pswy
26 tbTh MylbVh ‘bVw hnh MynV ‘bV tbTh trp ‘bV : h‘rpl
27 tl‘h t‘rhw twqrh twrph ‘bVw : ’wh dx’ Mwlx hnh MynV ‘bV
wyhy Mydqh twpdV twqrh MylbVh ‘bVw hnh MynV ‘bV Nhyrx’
28 Myhl’h rV’ h‘rp=l’ ytrbd rV’ rbdh ’wh : b‘r ynV ‘bV
29 Zr’=lkb lwdg ‘bV tw’b MynV ‘bV hnh : h‘rp=t’ h’rh hV‘
30 MyrYm Zr’b ‘bVh=lk xkVnw Nhyrx’ b‘r ynV ‘bV wmqw : MyrYm
31 ’whh b‘rh ynpm Zr’b ‘bVh ‘dwy=’lw : Zr’h=t’ b‘rh hlkw
32 Mym‘p h‘rp=l’ Mwlxh twnVh l‘w : d’m ’wh dbk=yk Nk=yrx’
33 ’ry ht‘w : wtV‘l Myhl’h rhmmw Myhl’h M‘m rbdh Nwkn=yk
34 dqpyw h‘rp hV‘y : MyrYm Zr’=l‘ whtyVyw Mkxw Nwbn Vy’ h‘rp
35 wYbqyw : ‘bVh ynV ‘bVb MyrYm Zr’=t’ Vmxw Zr’h=l‘ Mydqp
h‘rp=dy txt rb=wrbYyw hl’h t’bh tbTh MynVh lk’=lk=t’
36 b‘rh ynV ‘bVl Zr’l Nwdqpl lk’h hyhw : wrmVw Myr‘b lk’
37 rbdh bTyyw : b‘rb Zr’h trkt=’lw MyrYm Zr’b Nyyht rV’
38 hzk ’Ymnh wydb‘=l’ h‘rp rm’yw : wydb‘=lk yny‘bw h‘rp yny‘b sŘ 38
39 Myhl’ ‘ydwh yrx’ Pswy=l’ h‘rp rm’yw : wb Myhl’ xwr rV’ Vy’
40 Kyp=l‘w ytyb=l‘ hyht ht’ : Kwmk Mkxw Nwbn=Ny’ t’z=lk=t’ Ktw’
41 yttn h’r Pswy=l’ h‘rp rm’yw : Kmm ldg’ ’skh qr ym‘=lk qVy
42 ht’ Ntyw wdy l‘m wt‘bT=t’ h‘rp rsyw : MyrYm Zr’=lk l‘ Kt’
43 bkryw : wr’wY=l‘ bhzh dbr MVyw VV=ydgb wt’ Vblyw Pswy dy=l‘
l‘ wt’ Nwtnw Krb’ wynpl w’rqyw wl=rV’ hnVmh tbkrmb wt’
44 Myry=’l Kyd‘lbw h‘rp yn’ Pswy=l’ h‘rp rm’yw : MyrYm Zr’=lk
45 Pswy=MV h‘rp ’rqyw : MyrYm Zr’=lkb wlgr=t’w wdy=t’ Vy’
tnpY
40 tyV’rb 41. 46–42. 20
Pswy ’Yyw hV’l N’ Nhk ‘rp yTwp=tb tns’=t’ wl=Ntyw xn‘p tnpY
=Klm h‘rp ynpl wdm‘b hnV MyVlV=Nb Pswyw : MyrYm Zr’=l‘ 46
Zr’h V‘tw : MyrYm Zr’=lkb rb‘yw h‘rp ynplm Pswy ’Yyw MyrYm 47
rV’ MynV ‘bV lk’=lk=t’ Zbqyw : MyYmql ‘bVh ynV ‘bVb 48
hytbybs rV’ ry‘h=hdV lk’ Myr‘b lk’=Ntyw MyrYm Zr’b wyh
ldx=yk d‘ d’m hbrh Myh lwxk rb Pswy rbYyw : hkwtb Ntn 49
b‘rh tnV ’wbt MrTb Mynb ynV dly Pswylw : rpsm Ny’=yk rpsl 50
MV=t’ Pswy ’rqyw : Nw’ Nhk ‘rp yTwp=tb tns’ wl=hdly rV’ 51
t’w : yb’ tyb=lk t’w ylm‘=lk=t’ Myhl’ ynVn=yk hVnm rwkbh 52
‘bV hnylktw : yyn‘ Zr’b Myhl’ ynrph=yk Myrp’ ’rq ynVh MV 53
’wbl b‘rh ynV ‘bV hnylxtw : MyrYm Zr’b hyh rV’ ‘bVh ynV 54
hyh MyrYm Zr’=lkbw twYr’h=lkb b‘r yhyw Pswy rm’ rV’k
rm’yw Mxll h‘rp=l’ M‘h q‘Yyw MyrYm Zr’=lk b‘rtw : Mxl 55
hyh b‘rhw : wV‘t Mkl rm’y=rV’ Pswy=l’ wkl MyrYm=lkl h‘rp 56
MyrYml rbVyw Mhb rV’=lk=t’ Pswy xtpyw Zr’h ynp=lk l‘
Pswy=l’ rbVl hmyrYm w’b Zr’h=lkw : MyrYm Zr’b b‘rh qzxyw 57
rm’yw MyrYmb rbV=Vy yk bq‘y ’ryw : Zr’h=lkb b‘rh qzx=yk bm
MyrYmb rbV=Vy yk yt‘mV hnh rm’yw : w’rtt hml wynbl bq‘y 2
hrV‘ Pswy=yx’ wdryw : twmn ’lw hyxnw MVm wnl=wrbVw hmV=wdr 3
wyx’=t’ bq‘y xlV=’l Pswy yx’ Nymynb=t’w : MyrYmm rb rbVl 4
My’bh Kwtb rbVl l’rVy ynb w’byw : Nws’ wn’rqy=Np rm’ yk 5
rybVmh ’wh Zr’h=l‘ TylVh ’wh Pswyw : N‘nk Zr’b b‘rh hyh=yk 6
Pswy ’ryw : hYr’ Myp’ wl=wwxtVyw Pswy yx’ w’byw Zr’h M‘=lkl 7
Ny’m Mhl’ rm’yw twVq Mt’ rbdyw Mhyl’ rkntyw Mrkyw wyx’=t’
Mhw wyx’=t’ Pswy rkyw : lk’=rbVl N‘nk Zr’m wrm’yw Mt’b 8
Mhl’ rm’yw Mhl Mlx rV’ twmlxh t’ Pswy rkzyw : whrkh ’l 9
ynd’ ’l wyl’ wrm’yw : Mt’b Zr’h twr‘=t’ tw’rl Mt’ Mylgrm 10
wyh=’l wnxn’ Mynk wnxn dx’=Vy’ ynb wnlk : lk’=rbVl w’b Kydb‘w 11
: tw’rl Mt’b Zr’h twr‘=yk ’l Mhl’ rm’yw : Mylgrm Kydb‘ 12
hnhw N‘nk Zr’b dx’=Vy’ ynb wnxn’ Myx’ Kydb‘ rV‘ MynV wrm’yw 13
rV’ ’wh Pswy Mhl’ rm’yw : wnny’ dx’hw Mwyh wnyb’=t’ NTqh 14
w’Yt=M’ h‘rp yx wnxbt t’zb : Mt’ Mylgrm rm’l Mkl’ ytrbd 15
Mkyx’=t’ xqyw dx’ Mkm wxlV : hnh NTqh Mkyx’ ’wbb=M’ yk hzm 16
yk h‘rp yx ’l=M’w Mkt’ tm’h Mkyrbd wnxbyw wrs’h Mt’w
sŘ 39 Mhl’ rm’yw : Mymy tVlV rmVm=l’ Mt’ Ps’yw : Mt’ Mylgrm 17, 18
Mynk=M’ : ’ry yn’ Myhl’h=t’ wyxw wV‘ t’z yVylVh Mwyb Pswy 19
Nwb‘r rbV w’ybh wkl Mt’w MkrmVm tybb rs’y dx’ Mkyx’ Mt’
wtwmt ’lw Mkyrbd wnm’yw yl’ w’ybt NTqh Mkyx’=t’w : Mkytb 20
Nk=wV‘yw
42. 21–43. 11 Zqm 41
21 rV’ wnyx’=l‘ wnxn’ MymV’ lb’ wyx’=l’ Vy’ wrm’yw : Nk=wV‘yw
hrYh wnyl’ h’b Nk=l‘ wn‘mV ’lw wnyl’ wnnxthb wVpn trY wny’r
22 w’Txt=l’ rm’l Mkyl’ ytrm’ ’wlh rm’l Mt’ Nbw’r N‘yw : t’zh
23 Pswy ‘mV yk w‘dy ’l Mhw : Vrdn hnh wmd=Mgw Mt‘mV ’lw dlyb
24 xqyw Mhl’ rbdyw Mhl’ bVyw Kbyw Mhyl‘m bsyw : Mtnyb Zylmh yk
25 Mhylk=t’ w’lmyw Pswy wYyw : Mhyny‘l wt’ rs’yw Nw‘mV=t’ Mt’m
Mhl V‘yw Krdl hdY Mhl ttlw wqV=l’ Vy’ Mhypsk byVhlw rb
26, 27 wqV=t’ dx’h xtpyw : MVm wklyw Mhyrmx=l‘ MrbV=t’ w’Vyw : Nk
: wtxtm’ ypb ’wh=hnhw wpsk=t’ ’ryw Nwlmb wrmxl ’wpsm ttl
28 Vy’ wdrxyw Mbl ’Yyw ytxtm’b hnh Mgw ypsk bVwh wyx’=l’ rm’yw
29 Mhyb’ bq‘y=l’ w’byw : wnl Myhl’ hV‘ t’z=hm rm’l wyx’=l’
30 ynd’ Vy’h rbd : rm’l Mt’ trqh=lk t’ wl wdygyw N‘nk hYr’
31 Mynk wyl’ rm’nw : Zr’h=t’ Mylgrmk wnt’ Ntyw twVq wnt’ Zr’h
32 dx’h wnyb’ ynb Myx’ wnxn’ rV‘=MynV : Mylgrm wnyyh ’l wnxn’
33 ynd’ Vy’h wnyl’ rm’yw : N‘nk Zr’b wnyb’=t’ Mwyh NTqhw wnny’
Nwb‘r=t’w yt’ wxynh dx’h Mkyx’ Mt’ Mynk yk ‘d’ t’zb Zr’h
34 Mylgrm ’l yk h‘d’w yl’ NTqh Mkyx’=t’ w’ybhw : wklw wxq Mkytb
35 yhyw : wrxst Zr’h=t’w Mkl Nt’ Mkyx’=t’ Mt’ Mynk yk Mt’
twrrY=t’ w’ryw wqVb wpsk=rwrY Vy’=hnhw MhyqV Myqyrm Mh
36 MtlkV yt’ Mhyb’ bq‘y Mhl’ rm’yw : w’ryyw Mhyb’w hmh Mhypsk
37 rm’yw : hnlk wyh yl‘ wxqt Nmynb=t’w wnny’ Nw‘mVw wnny’ Pswy
hnt Kyl’ wn’yb’ ’l=M’ tymt ynb ynV=t’ rm’l wyb’=l’ Nbw’r
38 wyx’=yk Mkm‘ ynb dry=’l rm’yw : Kyl’ wnbyV’ yn’w ydy=l‘ wt’
Mtdrwhw hb=wklt rV’ Krdb Nws’ wh’rqw r’Vn wdbl ’whw tm
gm, 2 lk’l wlk rV’k yhyw : Zr’b dbk b‘rhw : hlw’V Nwgyb ytbyV=t’
wnl=wrbV wbV Mhyb’ Mhyl’ rm’yw MyrYmm w’ybh rV’ rbVh=t’
3 =’l rm’l Vy’h wnb d‘h d‘h rm’l hdwhy wyl’ rm’yw : lk’=T‘m
4 hdrn wnt’ wnyx’=t’ xlVm KVy=M’ : Mkt’ Mkyx’ ytlb ynp w’rt
5 wnyl’ rm’ Vy’h=yk drn ’l xlVm Kny’=M’w : lk’ Kl hrbVnw
6 yl Mt‘rh hml l’rVy rm’yw : Mkt’ Mkyx’ ytlb ynp w’rt=’l
7 wntdlwmlw wnl Vy’h=l’V lw’V wrm’yw : x’ Mkl dw‘h Vy’l dyghl
hl’h Myrbdh yp=l‘ wl=dgnw x’ Mkl Vyh yx Mkyb’ dw‘h rm’l
8 wyb’ l’rVy=l’ hdwhy rm’yw : Mkyx’=t’ wdyrwh rm’y yk ‘dn ‘wdyh
ht’=Mg wnxn’=Mg twmn ’lw hyxnw hklnw hmwqnw yt’ r‘nh hxlV
9 wytgYhw Kyl’ wyt’ybh ’l=M’ wnVqbt ydym wnbr‘’ ykn’ : wnpT=Mg
10 wnbV ht‘=yk wnhmhmth ’lwl yk : Mymyh=lk Kl yt’Txw Kynpl
11 wxq wV‘ t’z ’wp’ Nk=M’ Mhyb’ l’rVy Mhl’ rm’yw : Mym‘p hz
Vbd T‘mw yrY T‘m hxnm Vy’l wdyrwhw Mkylkb Zr’h trmzm
t’kn
42 tyV’rb 43. 12–44. 6
Pskh=t’w Mkdyb wxq hnVm Pskw : MydqVw MynTb Tlw t’kn 12
Mkyx’=t’w : ’wh hgVm ylw’ Mkdyb wbyVt Mkytxtm’ ypb bVwmh 13
sŘ 40 Vy’h ynpl Mymxr Mkl Nty ydV l’w : Vy’h=l’ wbwV wmwqw wxq 14
: ytlkV ytlkV rV’k yn’w Nymynb=t’w rx’ Mkyx’=t’ Mkl xlVw
Nmynb=t’w Mdyb wxql Psk=hnVmw t’zh hxnmh=t’ MyVn’h wxqyw 15
Nymynb=t’ Mt’ Pswy ’ryw : Pswy ynpl wdm‘yw MyrYm wdryw wmqyw 16
Nkhw xbT xbTw htybh MyVn’h=t’ ’bh wtyb=l‘ rV’l rm’yw
’byw Pswy rm’ rV’k Vy’h V‘yw : MyrhYb MyVn’h wlk’y yt’ yk 17
Pswy tyb w’bwh yk MyVn’h w’ryyw : Pswy htyb MyVn’h=t’ Vy’h 18
My’bwm wnxn’ hlxtb wnytxtm’b bVh Pskh rbd=l‘ wrm’yw
: wnyrmx=t’w Mydb‘l wnt’ txqlw wnyl‘ lpnthlw wnyl‘ llgthl
wrm’yw : tybh xtp wyl’ wrbdyw Pswy tyb=l‘ rV’ Vy’h=l’ wVgyw 19, 20
Nwlmh=l’ wn’b=yk yhyw : lk’=rbVl hlxtb wndry dry ynd’ yb 21
wlqVmb wnpsk wtxtm’ ypb Vy’=Psk hnhw wnytxtm’=t’ hxtpnw
wn‘dy ’l lk’=rbVl wndyb wndrwh rx’ Pskw : wndyb wt’ bVnw 22
Mkyhl’ w’ryt=l’ Mkl MwlV rm’yw : wnytxtm’b wnpsk MV=ym 23
’Ywyw yl’ ’b Mkpsk Mkytxtm’b NwmTm Mkl Ntn Mkyb’ yhl’w
Mym=Ntyw Pswy htyb MyVn’h=t’ Vy’h ’byw : Nw‘mV=t’ Mhl’ 24
’wb=d‘ hxnmh=t’ wnykyw : Mhyrmxl ’wpsm Ntyw Mhylgr wYxryw 25
htybh Pswy ’byw : Mxl wlk’y MV=yk w‘mV yk MyrhYb Pswy 26
l’Vyw : hYr’ wl=wwxtVyw htybh Mdyb=rV’ hxnmh=t’ wl w’ybyw 27
: yx wndw‘h Mtrm’ rV’ Nqzh Mkyb’ MwlVh rm’yw MwlVl Mhl
’ryw wyny‘ ’Vyw : wxtVyw wdqyw yx wndw‘ wnyb’l Kdb‘l MwlV wrm’yw 28, 29
yl’ Mtrm’ rV’ NTqh Mkyx’ hzh rm’yw wm’=Nb wyx’ Nymynb=t’
Vqbyw wyx’=l’ wymxr wrmkn=yk Pswy rhmyw : ynb Knxy Myhl’ rm’yw 30
wmyV rm’yw qp’tyw ’Yyw wynp Zxryw : hmV Kbyw hrdxh ’byw twkbl 31
yk Mdbl wt’ Mylk’h MyrYmlw Mdbl Mhlw wdbl wl wmyVyw : Mxl 32
: MyrYml ’wh hb‘wt=yk Mxl Myrb‘h=t’ lk’l MyrYmh Nwlkwy ’l
Vy’ MyVn’h whmtyw wtr‘Yk ry‘Yhw wtrkbk rkbh wynpl wbVyw 33
t’Vmm Nmynb t’Vm brtw Mhl’ wynp t’m t’Vm ’Vyw : wh‘r=l’ 34
rm’l wtyb=l‘ rV’=t’ wYyw : wm‘ wrkVyw wtVyw twdy Vmx Mlk dm
Vy’=Psk MyVw t’V Nwlkwy rV’k lk’ MyVn’h txtm’=t’ ’lm
NTqh txtm’ ypb MyVt Pskh ‘ybg y‘ybg=t’w : wtxtm’ ypb 2
MyVn’hw rw’ rqbh : rbd rV’ Pswy rbdk V‘yw wrbV Psk t’w 3
rm’ Pswyw wqyxrh ’l ry‘h=t’ w’Yy Mh : Mhyrmxw hmh wxlV 4
hml Mhl’ trm’w MtgVhw MyVn’h yrx’ Pdr Mwq wtyb=l‘ rV’l
Vxn ’whw wb ynd’ htVy rV’ hz ’wlh : hbwT txt h‘r MtmlV 5
Myrbdh=t’ Mhl’ rbdyw MgVyw : MtyV‘ rV’ Mt‘rh wb Vxny 6
hl’h
44. 7–45. 5 Vgyw 43
7 Kydb‘l hlylx hl’h Myrbdk ynd’ rbdy hml wyl’ wrm’yw : hl’h
8 wnbyVh wnytxtm’ ypb wn’Ym rV’ Psk Nh : hzh rbdk twV‘m
9 ’Ymy rV’ : bhz w’ Psk Kynd’ tybm bngn Ky’w N‘nk Zr’m Kyl’
10 ht‘=Mg rm’yw : Mydb‘l ynd’l hyhn wnxn’=Mgw tmw Kydb‘m wt’
: Myqn wyht Mt’w db‘ yl=hyhy wt’ ’Ymy rV’ ’wh=Nk Mkyrbdk
11, 12 Vpxyw : wtxtm’ Vy’ wxtpyw hYr’ wtxtm’=t’ Vy’ wdrwyw wrhmyw
13 w‘rqyw : Nmynb txtm’b ‘ybgh ’Ymyw hlk NTqbw lxh lwdgb
14 wyx’w hdwhy ’byw : hry‘h wbVyw wrmx=l‘ Vy’ sm‘yw MtlmV
15 Pswy Mhl rm’yw : hYr’ wynpl wlpyw MV wndw‘ ’whw Pswy htyb
rV’ Vy’ Vxny Vxn=yk Mt‘dy ’wlh MtyV‘ rV’ hzh hV‘mh=hm
16 Myhl’h qdTYn=hmw rbdn=hm ynd’l rm’n=hm hdwhy rm’yw : ynmk
’Ymn=rV’ Mg wnxn’=Mg ynd’l Mydb‘ wnnh Kydb‘ Nw‘=t’ ’Ym
17 ‘ybgh ’Ymn rV’ Vy’h t’z twV‘m yl hlylx rm’yw : wdyb ‘ybgh
: Mkyb’=l’ MwlVl wl‘ Mt’w db‘ yl=hyhy ’wh wdyb
18 ynd’ ynz’b rbd Kdb‘ ’n=rbdy ynd’ yb rm’yw hdwhy wyl’ Vgyw +p11 , sŘ 41
19 rm’l wydb‘=t’ l’V ynd’ : h‘rpk Kwmk yk Kdb‘b Kp’ rxy=l’w
20 Mynqz dlyw Nqz b’ wnl=Vy ynd’=l’ rm’nw : x’=w’ b’ Mkl=Vyh
21 Kydb‘=l’ rm’tw : wbh’ wyb’w wm’l wdbl ’wh rtwyw tm wyx’w NTq
22 bz‘l r‘nh lkwy=’l ynd’=l’ rm’nw : wyl‘ yny‘ hmyV’w yl’ whdrwh
23 Mkyx’ dry ’l=M’ Kydb‘=l’ rm’tw : tmw wyb’=t’ bz‘w wyb’=t’
24 =dgnw yb’ Kdb‘=l’ wnyl‘ yk yhyw : ynp tw’rl Nwpst ’l Mkt’ NTqh
25, 26 ’l rm’nw : lk’=T‘m wnl=wrbV wbV wnyb’ rm’yw : ynd’ yrbd t’ wl
ynp tw’rl lkwn ’l=yk wndryw wnt’ NTqh wnyx’ Vy=M’ tdrl lkwn
27 Mt‘dy Mt’ wnyl’ yb’ Kdb‘ rm’yw : wnt’ wnny’ NTqh wnyx’w Vy’h
28 ’lw PrT PrT K’ rm’w yt’m dx’h ’Yyw : ytV’ yl=hdly MynV yk
29 Mtdrwhw Nws’ whrqw ynp M‘m hz=t’=Mg Mtxqlw : hnh=d‘ wyty’r
30 wnny’ r‘nhw yb’ Kdb‘=l’ y’bk ht‘w : hl’V h‘rb ytbyV=t’
31 wdyrwhw tmw r‘nh Ny’=yk wtw’rk hyhw : wVpnb hrwVq wVpnw wnt’
32 r‘nh=t’ br‘ Kdb‘ yk : hl’V Nwgyb wnyb’ Kdb‘ tbyV=t’ Kydb‘
33 ht‘w : Mymyh=lk yb’l yt’Txw Kyl’ wn’yb’ ’l=M’ rm’l yb’ M‘m
34 Ky’=yk : wyx’=M‘ l‘y r‘nhw ynd’l db‘ r‘nh txt Kdb‘ ’n=bVy
: yb’=t’ ’Ymy rV’ ‘rb h’r’ Np yt’ wnny’ r‘nhw yb’=l’ hl‘’
hm Vy’=lk w’yYwh ’rqyw wyl‘ MybYnh lkl qp’thl Pswy lky=’lw
2 ykbb wlq=t’ Ntyw : wyx’=l’ Pswy ‘dwthb wt’ Vy’ dm‘=’lw yl‘m
3 Pswy yn’ wyx’=l’ Pswy rm’yw : h‘rp tyb ‘mVyw MyrYm w‘mVyw
4 Pswy rm’yw : wynpm wlhbn yk wt’ twn‘l wyx’ wlky=’lw yx yb’ dw‘h
yt’ Mtrkm=rV’ Mkyx’ Pswy yn’ rm’yw wVgyw yl’ ’n=wVg wyx’=l’
5 hnh yt’ Mtrkm=yk Mkyny‘b rxy=l’w wbY‘t=l’ ht‘w : hmyrYm
yk
44 tyV’rb 45. 6–46. 8
Zr’h brqb b‘rh MytnV hz=yk : Mkynpl Myhl’ ynxlV hyxml yk 6
Mkynpl Myhl’ ynxlVyw : ryYqw Vyrx=Ny’ rV’ MynV Vmx dw‘w 7
ht‘w : hldg hTylpl Mkl twyxhlw Zr’b tyr’V Mkl MwVl 8
Nwd’lw h‘rpl b’l ynmyVyw Myhl’h yk hnh yt’ MtxlV Mt’=’l
Mtrm’w yb’=l’ wl‘w wrhm : MyrYm Zr’=lkb lVmw wtyb=lkl 9
yl’ hdr MyrYm=lkl Nwd’l Myhl’ ynmV Pswy Knb rm’ hk wyl’
ynbw Kynbw ht’ yl’ bwrq tyyhw NVg=Zr’b tbVyw : dm‘t=l’ 10
Vmx dw‘=yk MV Kt’ ytlklkw : Kl=rV’=lkw Krqbw Kn’Yw Kynb 11
tw’r Mkyny‘ hnhw : Kl=rV’=lkw Ktybw ht’ Vrwt=Np b‘r MynV 12
ydwbk=lk=t’ yb’l Mtdghw : Mkyl’ rbdmh yp=yk Nymynb yx’ yny‘w 13
lpyw : hnh yb’=t’ Mtdrwhw Mtrhmw Mty’r rV’=lk t’w MyrYmb 14
wyx’=lkl qVnyw : wyr’wY=l‘ hkb Nmynbw Kbyw wyx’=Nmynb yr’wY=l‘ 15
rm’l h‘rp tyb ‘mVn lqhw : wt’ wyx’ wrbd Nk yrx’w Mhyl‘ Kbyw 16
Pswy=l’ h‘rp rm’yw : wydb‘ yny‘bw h‘rp yny‘b bTyyw Pswy yx’ w’b 17
: N‘nk hYr’ w’b=wklw Mkry‘b=t’ wn‘T wV‘ t’z Kyx’=l’ rm’
Zr’ bwT=t’ Mkl hnt’w yl’ w’bw Mkytb=t’w Mkyb’=t’ wxqw 18
Zr’m Mkl=wxq wV‘ t’z htywY ht’w : Zr’h blx=t’ wlk’w MyrYm 19
Mkny‘w : Mt’bw Mkyb’=t’ Mt’Vnw MkyVnlw MkpTl twlg‘ MyrYm 20
ynb Nk=wV‘yw : ’wh Mkl MyrYm Zr’=lk bwT=yk Mkylk=l‘ sxt=l’ 21
: Krdl hdY Mhl Ntyw h‘rp yp=l‘ twlg‘ Pswy Mhl Ntyw l’rVy
Vmxw Psk tw’m VlV Ntn Nmynblw tlmV twplx Vy’l Ntn Mlkl 22
MyrYm bwTm My’Vn Myrmx hrV‘ t’zk xlV wyb’lw : tlmV tplx 23
wklyw wyx’=t’ xlVyw : Krdl wyb’l Nwzmw Mxlw rb t’Vn tnt’ rV‘w 24
=l’ N‘nk Zr’ w’byw MyrYmm wl‘yw : Krdb wzgrt=l’ Mhl’ rm’yw 25
Zr’=lkb lVm ’wh=ykw yx Pswy dw‘ rm’l wl wdgyw : Mhyb’ bq‘y 26
Pswy yrbd=lk t’ wyl’ wrbdyw : Mhl Nym’h=’l yk wbl gpyw MyrYm 27
yxtw wt’ t’Vl Pswy xlV=rV’ twlg‘h=t’ ’ryw Mhl’ rbd rV’
wn’r’w hkl’ yx ynb Pswy=dw‘ br l’rVy rm’yw : Mhyb’ bq‘y xwr 28
xbzyw ‘bV hr’b ’byw wl=rV’=lkw l’rVy ‘syw : twm’ MrTb wm
hlylh t’rmb l’rVyl Myhl’ rm’yw : qxYy wyb’ yhl’l Myxbz 2
’ryt=l’ Kyb’ yhl’ l’h ykn’ rm’yw : ynnh rm’yw bq‘y bq‘y rm’yw 3
hmyrYm Km‘ dr’ ykn’ : MV KmyV’ lwdg ywgl=yk hmyrYm hdrm 4
‘bV r’bm bq‘y Mqyw : Kyny‘=l‘ wdy tyVy Pswyw hl‘=Mg Kl‘’ ykn’w 5
twlg‘b MhyVn=t’w MpT=t’w Mhyb’ bq‘y=t’ l’rVy=ynb w’Vyw
rV’ MVwkr=t’w Mhynqm=t’ wxqyw : wt’ t’Vl h‘rp xlV=rV’ 6
wynb ynbw wynb : wt’ w‘rz=lkw bq‘y hmyrYm w’byw N‘nk Zr’b wVkr 7
: hmyrYm wt’ ’ybh w‘rz=lkw wynb twnbw wytnb wt’
bq‘y rkb wynbw bq‘y hmyrYm My’bh l’rVy=ynb twmV hl’w 8
Nbw’r
46. 9–47. 9 Vgyw 45
9, 10 Nymyw l’wmy Nw‘mV ynbw : ymrkw NrYxw ’wlpw Kwnx Nbw’r ynbw : Nbw’r
11 : yrrmw thq NwVrg ywl ynbw : tyn‘nkh=Nb lw’Vw rxYw Nykyw dh’w
12 wyhyw N‘nk Zr’b Nnw’w r‘ tmyw xrzw Zrpw hlVw Nnw’w r‘ hdwhy ynbw
13, 14 ynbw : NwrmVw bwyw hwpw ‘lwt rkVVy ynbw : lwmxw NrYx Zrp=ynb
15 Ndpb bq‘yl hdly rV’ h’l ynb hl’ : l’lxyw Nwl’w drs Nwlbz
16 dg ynbw : VlVw MyVlV wytwnbw wynb Vpn=lk wtb hnyd t’w Mr’
17 hwVyw hnmy rV’ ynbw : yl’r’w ydwr’w yr‘ NbY’w ynwV ygxw NwypY
18 ynb hl’ : l’yklmw rbx h‘yrb ynbw Mtx’ xrVw h‘yrbw ywVyw
hrV‘ VV bq‘yl hl’=t’ dltw wtb h’ll Nbl Ntn=rV’ hplz
19, 20 MyrYm Zr’b Pswyl dlwyw : Nmynbw Pswy bq‘y tV’ lxr ynb : Vpn
: Myrp’=t’w hVnm=t’ N’ Nhk ‘rp yTwp=tb tns’ wl=hdly rV’
21 Mypxw Mypm V’rw yx’ Nm‘nw ’rg lbV’w rkbw ‘lb Nmynb ynbw
22 : rV‘ h‘br’ Vpn=lk bq‘yl dly rV’ lxr ynb hl’ : dr’w
23, 24, 25 ynb hl’ : MlVw rYyw ynwgw l’Yxy yltpn ynbw : MyVx Nd=ynbw
Vpn=lk bq‘yl hl’=t’ dltw wtb lxrl Nbl Ntn=rV’ hhlb
26 yVn dblm wkry y’Yy hmyrYm bq‘yl h’bh Vpnh=lk : h‘bV
27 Vpn MyrYmb wl=dly=rV’ Pswy ynbw : VVw MyVV Vpn=lk bq‘y=ynb
: My‘bV hmyrYm h’bh bq‘y=tybl Vpnh=lk MynV
28 hYr’ w’byw hnVg wynpl trwhl Pswy=l’ wynpl xlV hdwhy=t’w sŘ 42
29 ’ryw hnVg wyb’ l’rVy=t’rql l‘yw wtbkrm Pswy rs’yw : NVg
30 Pswy=l’ l’rVy rm’yw : dw‘ wyr’wY=l‘ Kbyw wyr’wY=l‘ lpyw wyl’
31 wyx’=l’ Pswy rm’yw : yx Kdw‘ yk Kynp=t’ ytw’r yrx’ M‘ph htwm’
yb’=tybw yx’ wyl’ hrm’w h‘rpl hdyg’w hl‘’ wyb’ tyb=l’w
32 wyh hnqm yVn’=yk N’Y y‘r MyVn’hw : yl’ w’b N‘nk=Zr’b rV’
33 rm’w h‘rp Mkl ’rqy=yk hyhw : w’ybh Mhl rV’=lkw Mrqbw Mn’Yw
34 ht‘=d‘w wnyrw‘nm Kydb‘ wyh hnqm yVn’ Mtrm’w : MkyV‘m=hm
MyrYm tb‘wt=yk NVg Zr’b wbVt rwb‘b wnytb’=Mg wnxn’=Mg
zm Mrqbw Mn’Yw yx’w yb’ rm’yw h‘rpl dgyw Pswy ’byw : N’Y h‘r=lk
2 xql wyx’ hYqmw : NVg Zr’b Mnhw N‘nk Zr’m w’b Mhl rV’=lkw
3 MkyV‘m=hm wyx’=l’ h‘rp rm’yw : h‘rp ynpl MgYyw MyVn’ hVmx
4 wrm’yw : wnytwb’=Mg wnxn’=Mg Kydb‘ N’Y h‘r h‘rp=l’ wrm’yw
dbk=yk Kydb‘l rV’ N’Yl h‘rm Ny’=yk wn’b Zr’b rwgl h‘rp=l’
5 h‘rp rm’yw : NVg Zr’b Kydb‘ ’n=wbVy ht‘w N‘nk Zr’b b‘rh
6 ’wh Kynpl MyrYm Zr’ : Kyl’ w’b Kyx’w Kyb’ rm’l Pswy=l’
t‘dy=M’w NVg Zr’b wbVy Kyx’=t’w Kyb’=t’ bVwh Zr’h bTymb
7 =t’ Pswy ’byw : yl=rV’=l‘ hnqm yrV MtmVw lyx=yVn’ Mb=Vyw
8 h‘rp rm’yw : h‘rp=t’ bq‘y Krbyw h‘rp ynpl whdm‘yw wyb’ bq‘y
9 yrwgm ynV ymy h‘rp=l’ bq‘y rm’yw : Kyyx ynV ymy hmk bq‘y=l’
MyVlV
46 tyV’rb 47. 10–48. 3
ynV ymy=t’ wgyVh ’lw yyx ynV ymy wyh My‘rw T‘m hnV t’mw MyVlV
: h‘rp ynplm ’Yyw h‘rp=t’ bq‘y Krbyw : Mhyrwgm ymyb ytb’ yyx 10
bTymb MyrYm Zr’b hzx’ Mhl Ntyw wyx’=t’w wyb’=t’ Pswy bVwyw 11
=t’w wyb’=t’ Pswy lklkyw : h‘rp hwY rV’k ssm‘r Zr’b Zr’h 12
dbk=yk Zr’h=lkb Ny’ Mxlw : PTh ypl Mxl wyb’ tyb=lk t’w wyx’ 13
Pswy Tqlyw : b‘rh ynpm N‘nk Zr’w MyrYm Zr’ hltw d’m b‘rh 14
Mh=rV’ rbVb N‘nk Zr’bw MyrYm=Zr’b ’Ymnh Pskh=lk=t’
MyrYm Zr’m Pskh Mtyw : h‘rp htyb Pskh=t’ Pswy ’byw MyrbV 15
hmlw Mxl wnl=hbh rm’l Pswy=l’ MyrYm=lk w’byw N‘nk Zr’mw
Mkl hnt’w Mkynqm wbh Pswy rm’yw : Psk sp’ yk Kdgn twmn 16
Pswy Mhl Ntyw Pswy=l’ Mhynqm=t’ w’ybyw : Psk sp’=M’ Mkynqmb 17
Mxlb Mlhnyw Myrmxbw rqbh hnqmbw N’Yh hnqmbw Myswsb Mxl
hnVb wyl’ w’byw ’whh hnVh Mttw : ’whh hnVb Mhnqm=lkb 18
hmhbh hnqmw Pskh Mt=M’ yk ynd’m dxkn=’l wl wrm’yw tynVh
twmn hml : wntmd’w wntywg=M’ ytlb ynd’ ynpl r’Vn ’l ynd’=l’ 19
hyhnw Mxlb wntmd’=t’w wnt’=hnq wntmd’ Mg wnxn’=Mg Kyny‘l
’l hmd’hw twmn ’lw hyxnw ‘rz=Ntw h‘rpl Mydb‘ wntmd’w wnxn’
Vy’ MyrYm wrkm=yk h‘rpl MyrYm tmd’=lk=t’ Pswy Nqyw : MVt 20
ryb‘h M‘h=t’w : h‘rpl Zr’h yhtw b‘rh Mhl‘ qzx=yk whdV 21
’l Mynhkh tmd’ qr : whYq=d‘w MyrYm=lwbg hYqm Myr‘l wt’ 22
h‘rp Mhl Ntn rV’ Mqx=t’ wlk’w h‘rp t’m Mynhkl qx yk hnq
Mkt’ ytynq Nh M‘h=l’ Pswy rm’yw : Mtmd’=t’ wrkm ’l Nk=l‘ 23
hyhw : hmd’h=t’ Mt‘rzw ‘rz Mkl=’h h‘rpl Mktmd’=t’w Mwyh 24
hdVh ‘rzl Mkl hyhy tdyh ‘br’w h‘rpl tyVymx Mttnw t’wbtb
Nx=’Ymn wntyxh wrm’yw : MkpTl lk’lw Mkytbb rV’lw Mklk’lw 25
hzh Mwyh=d‘ qxl Pswy ht’ MVyw : h‘rpl Mydb‘ wnyyhw ynd’ yny‘b 26
htyh ’l Mdbl Mynhkh tmd’ qr Vmxl h‘rpl MyrYm tmd’=l‘
wbryw wrpyw hb wzx’yw NVg Zr’b MyrYm Zr’b l’rVy bVyw : h‘rpl 27
+p12 ynV bq‘y=ymy yhyw hnV hrV‘ ‘bV MyrYm Zr’b bq‘y yxyw: d’m 28
’rqyw twml l’rVy=ymy wbrqyw : hnV t’mw My‘br’w MynV ‘bV wyyx 29
ykry txt Kdy ’n=MyV Kyny‘b Nx yt’Ym ’n=M’ wl rm’yw Pswyl wnbl
ytb’=M‘ ytbkVw : MyrYmb ynrbqt ’n=l’ tm’w dsx ydm‘ tyV‘w 30
: Krbdk hV‘’ ykn’ rm’yw Mtrbqb yntrbqw MyrYmm ynt’Vnw
: hTmh V’r=l‘ l’rVy wxtVyw wl ‘bVyw yl h‘bVh rm’yw 31
sŘ 43 ynV=t’ xqyw hlx Kyb’ hnh Pswyl rm’yw hl’h Myrbdh yrx’ yhyw xm
Pswy Knb hnh rm’yw bq‘yl dgyw : Myrp’=t’w hVnm=t’ wm‘ wynb 2
l’ Pswy=l’ bq‘y rm’yw : hTmh=l‘ bVyw l’rVy qzxtyw Kyl’ ’b 3
ydV
48. 4–49. 7 yxyw 47
4 Krpm ynnh yl’ rm’yw : yt’ Krbyw N‘nk Zr’b zwlb yl’=h’rn ydV
Kyrx’ K‘rzl t’zh Zr’h=t’ yttnw Mym‘ lhql Kyttnw Ktybrhw
5 Kyl’ y’b=d‘ MyrYm Zr’b Kl Mydlwnh Kynb=ynV ht‘w : Mlw‘ tzx’
6 Ktdlwmw : yl=wyhy Nw‘mVw Nbw’rk hVnmw Myrp’ Mh=yl hmyrYm
7 yn’w : Mtlxnb w’rqy Mhyx’ MV l‘ wyhy Kl Mhyrx’ tdlwh=rV’
Zr’=trbk dw‘b Krdb N‘nk Zr’b lxr yl‘ htm Ndpm y’bb
8 ’ryw : Mxl tyb ’wh trp’ Krdb MV hrbq’w htrp’ ’bl
9 Mh ynb wyb’=l’ Pswy rm’yw : hl’=ym rm’yw Pswy ynb=t’ l’rVy
10 l’rVy yny‘w : Mkrb’w yl’ ’n=Mxq rm’yw hzb Myhl’ yl=Ntn=rV’
: Mhl qbxyw Mhl qVyw wyl’ Mt’ Vgyw tw’rl lkwy ’l Nqzm wdbk
11 Myhl’ yt’ h’rh hnhw ytllp ’l Kynp h’r Pswy=l’ l’rVy rm’yw
12 : hYr’ wyp’l wxtVyw wykrb M‘m Mt’ Pswy ’Ywyw : K‘rz=t’ Mg
13 hVnm=t’w l’rVy l’mVm wnymyb Myrp’=t’ MhynV=t’ Pswy xqyw
14 tVyw wnymy=t’ l’rVy xlVyw : wyl’ Vgyw l’rVy Nymym wl’mVb
lkV hVnm V’r=l‘ wl’mV=t’w ry‘Yh ’whw Myrp’ V’r=l‘
15 rV’ Myhl’h rm’yw Pswy=t’ Krbyw : rwkbh hVnm yk wydy=t’
=d‘ ydw‘m yt’ h‘rh Myhl’h qxYyw Mhrb’ wynpl ytb’ wklhth
16 Mhb ’rqyw Myr‘nh=t’ Krby ‘r=lkm yt’ l’gh K’lmh : hzh Mwyh
17 Pswy ’ryw : Zr’h brqb brl wgdyw qxYyw Mhrb’ ytb’ MVw ymV
wyb’=dy Kmtyw wyny‘b ‘ryw Myrp’ V’r=l‘ wnymy=dy wyb’ tyVy=yk
18 wyb’=l’ Pswy rm’yw : hVnm V’r=l‘ Myrp’=V’r l‘m ht’ ryshl
19 rm’yw wyb’ N’myw : wV’r=l‘ Knymy MyV rkbh hz=yk yb’ Nk=’l
NTqh wyx’ Mlw’w ldgy ’wh=Mgw M‘l=hyhy ’wh=Mg yt‘dy ynb yt‘dy
20 Kb rwm’l ’whh Mwyb Mkrbyw : Mywgh=’lm hyhy w‘rzw wnmm ldgy
Myrp’=t’ MVyw hVnmkw Myrp’k Myhl’ KmVy rm’l l’rVy Krby
21 Myhl’ hyhw tm ykn’ hnh Pswy=l’ l’rVy rm’yw : hVnm ynpl
22 dx’ MkV Kl yttn yn’w : Mkytb’ Zr’=l’ Mkt’ byVhw Mkm‘
: ytVqbw ybrxb yrm’h dym ytxql rV’ Kyx’=l‘
5, 6 Mlhqb yVpn ’bt=l’ Mdsb : Mhytrkm smx ylk Myx’ ywlw Nw‘mV
7 rwr’ : rwV=wrq‘ MnYrbw Vy’ wgrh Mp’b yk ydbk dxt=l’
: l’rVyb MYyp’w bq‘yb Mqlx’ htVq yk Mtrb‘w z‘ yk Mp’
hdwhy
48 tyV’rb 49. 8–50. 7
: Kyb’ ynb Kl wwxtVy Kyby’ Pr‘b Kdy Kyx’ Kwdwy ht’ hdwhy 8
ym ’yblkw hyr’k Zbr ‘rk tyl‘ ynb PrTm hdwhy hyr’ rwg 9
hlyV ’by=yk d‘ wylgr Nybm qqxmw hdwhym TbV rwsy=’l : wnmyqy 10
Nyyb sbk wnt’ ynb hqrVlw hry‘ Npgl yrs’ : Mym‘ thqy wlw 11
: blxm MynV=Nblw Nyym Myny‘ ylylkx : htws Mybn‘=Mdbw wVbl 12
=t’w bwT yk hxnm ’ryw : MytpVmh Nyb Zbr Mrg rmx rkVVy 14, 15
: db‘=sml yhyw lbsl wmkV Tyw hm‘n yk Zr’h
NpypV Krd=yl‘ Vxn Nd=yhy : l’rVy yTbV dx’k wm‘ Nydy Nd 16, 17
: hwhy ytywq Kt‘wVyl : rwx’ wbkr lpyw sws=ybq‘ KVnh xr’=yl‘ 18
rV’m : bq‘ dgy ’whw wndwgy dwdg dg 19, 20
hxlV hly’ yltpn : Klm=ynd‘m Nty ’whw wmxl hnmV 21
twnb Ny‘=yl‘ trp Nb Pswy trp Nb : rpV=yrm’ Ntnh 22
Nty’b bVtw : MyYx yl‘b whmTVyw wbrw whrrmyw : rwV=yl‘ hd‘Y 23, 24
l’m : l’rVy Nb’ h‘r MVm bq‘y ryb’ ydym wydy y‘rz wzpyw wtVq 25
tYbr Mwht tkrb l‘m MymV tkrb Kkrbyw ydV t’w Krz‘yw Kyb’
tw’t=d‘ yrwh tkrb=l‘ wrbg Kyb’ tkrb : Mxrw MydV tkrb txt 26
: wyx’ ryzn dqdqlw Pswy V’rl Nyyht Mlw‘ t‘bg
śsŘ 45 hl’=lk : llV qlxy br‘lw d‘ lk’y rqbb PrTy b’z Nymynb 27, 28
Mtw’ Krbyw Mhyb’ Mhl rbd=rV’ t’zw rV‘ MynV l’rVy yTbV
Ps’n yn’ Mhl’ rm’yw Mtw’ wYyw : Mt’ Krb wtkrbk rV’ Vy’ 29
: ytxh Nwrp‘ hdVb rV’ hr‘mh=l’ ytb’=l’ yt’ wrbq ym‘=l’
rV’ N‘nk Zr’b ’rmm ynp=l‘=rV’ hlpkmh hdVb rV’ hr‘mb 30
wrbq hmV : rbq=tzx’l ytxh Nrp‘ t’m hdVh=t’ Mhrb’ hnq 31
hqbr t’w qxYy=t’ wrbq hmV wtV’ hrV t’w Mhrb’=t’
t’m wb=rV’ hr‘mhw hdVh hnqm : h’l=t’ ytrbq hmVw wtV’ 32
‘wgyw hTmh=l’ wylgr Ps’yw wynb=t’ twYl bq‘y lkyw : tx=ynb 33
Pswy wYyw : wl=qVyw wyl‘ Kbyw wyb’ ynp=l‘ Pswy lpyw : wym‘=l’ Ps’yw n, 2
: l’rVy=t’ My’prh wTnxyw wyb’=t’ Tnxl My’prh=t’ wydb‘=t’
MyrYm wt’ wkbyw MyTnxh ymy w’lmy Nk yk Mwy My‘br’ wl=w’lmyw 3
rm’l h‘rp tyb=l’ Pswy rbdyw wtykb ymy wrb‘yw : Mwy My‘bV 4
yb’ : rm’l h‘rp ynz’b ’n=wrbd Mkyny‘b Nx yt’Ym ’n=M’ 5
N‘nk Zr’b yl ytyrk rV’ yrbqb tm ykn’ hnh rm’l yn‘ybVh
rm’yw : hbwV’w yb’=t’ hrbq’w ’n=hl‘’ ht‘w ynrbqt hmV 6
rbql Pswy l‘yw : K‘ybVh rV’k Kyb’=t’ rbqw hl‘ h‘rp 7
wyb’=t’
50. 8–26 yxyw 49
: MyrYm=Zr’ ynqz lkw wtyb ynqz h‘rp ydb‘=lk wt’ wl‘yw wyb’=t’
8 Zr’b wbz‘ Mrqbw Mn’Yw MpT qr wyb’ tybw wyx’w Pswy tyb lkw
9, 10 w’byw : d’m dbk hnxmh yhyw MyVrp=Mg bkr=Mg wm‘ l‘yw : NVg
d’m dbkw lwdg dpsm MV=wdpsyw Ndryh rb‘b rV’ dT’h Nrg=d‘
11 lb’h=t’ yn‘nkh Zr’h bVwy ’ryw : Mymy t‘bV lb’ wyb’l V‘yw
lb’ hmV ’rq Nk=l‘ MyrYml hz dbk=lb’ wrm’yw dT’h Nrgb
12, 13 w’Vyw : MwY rV’k Nk wl wynb wV‘yw : Ndryh rb‘b rV’ MyrYm
hnq rV’ hlpkmh hdV tr‘mb wt’ wrbqyw N‘nk hYr’ wynb wt’
: ’rmm ynp=l‘ ytxh Nrp‘ t’m rbq=tzx’l hdVh=t’ Mhrb’
14 yrx’ wyb’=t’ rbql wt’ Myl‘h=lkw wyx’w ’wh hmyrYm Pswy bVyw
15 wnmTVy wl wrm’yw Mhyb’ tm=yk Pswy=yx’ w’ryw : wyb’=t’ wrbq
16 Pswy=l’ wwYyw : wt’ wnlmg rV’ h‘rh=lk t’ wnl byVy bVhw Pswy
17 ’n ’V ’n’ Pswyl wrm’t=hk : rm’l wtwm ynpl hwY Kyb’ rm’l
yhl’ ydb‘ ‘Vpl ’n ’V ht‘w Kwlmg h‘r=yk Mt’Txw Kyx’ ‘Vp
18 wrm’yw wynpl wlpyw wyx’=Mg wklyw : wyl’ Mrbdb Pswy Kbyw Kyb’
19 Myhl’ txth yk w’ryt=l’ Pswy Mhl’ rm’yw : Mydb‘l Kl wnnh
20 Mwyk hV‘ N‘ml hbTl hbVx Myhl’ h‘r yl‘ MtbVx Mt’w : yn’
21 MkpT=t’w Mkt’ lklk’ ykn’ w’ryt=l’ ht‘w : br=M‘ tyxhl hzh
22 yxyw wyb’ tybw ’wh MyrYmb Pswy bVyw : Mbl=l‘ rbdyw Mtw’ Mxnyw
23 rykm ynb Mg MyVlV ynb Myrp’l Pswy ’ryw : MynV rV‘w h’m Pswy
24 Myhl’w tm ykn’ wyx’=l’ Pswy rm’yw : Pswy ykrb=l‘ wdly hVnm=Nb
‘bVn rV’ Zr’h=l’ t’zh Zr’h=Nm Mkt’ hl‘hw Mkt’ dqpy dqp
25 dqp rm’l l’rVy ynb=t’ Pswy ‘bVyw : bq‘ylw qxYyl Mhrb’l
26 h’m=Nb Pswy tmyw : hzm ytmY‘=t’ Mtl‘hw Mkt’ Myhl’ dqpy
: MyrYmb Nwr’b MVyyw wt’ wTnxyw MynV rV‘w
wyYxw .d"l K"â Ł Nmyshw ,h‘br’w MyVlVw tw’m Vmxw Pl’ tyV’rb rpsd yqwsp Mwks
twytw’w .rV‘ MynVw tw’m VVw Pl’ MyrV‘ Mylmw .]+m z"k tyV’rb[ hyxt Kbrx=l‘w
.hydydy Nmysw g"m ’"n ,hVmxw My‘br’ wyrdsw .h‘br’w MyVVw Pl’ My‘bVw hnmV
hnmV twmwtshw ,My‘br’w hVlV twxwtph Nyynm .b’x’ Nmysw hrV‘ MytV wytwyVrpw
.]+x ’"y twmV[ Kylgrb=rV’ M‘h=lkw ht’ ’Y Nmysw twyVrp tx’w My‘Vt lkh .My‘br’w
.qydYh Pswy tmV d‘ Mlw‘h ’rbnVm MynV ‘Vtw tw’m VlVw Mypl’ rpsh twnV
The number of the verses of the book of Genesis is 1534; and the sign is K"â
Ł
d"l (â
Ł = 1000, K = 500, l = 30, d = 4). Note that the actual number is 1533
50 tyV’rb
because [Gen 35.22] is two verses according to y’xndm. Hence the number given
at the end of the eighth Parashah [Gen 32:4–36:43] is according to the Eastern
recension, i.e. 154, whereas the actual number of the verses in the text of that
Parashah is according to the Western recension, i.e. 153 (30+20+31+29+43).
Hence also the double accents in this verse, one representing the Oriental and
the other the Occidental verse-division. And its middle point is, And by thy
sword shalt thou live [Gen 27.40]. And the words are 20612. And the letters
are 78064. And its sedarim are 45; in other editions, 43; and the sign is hyĎdĘydĂyĘ
(y = 10, d = 4, h = 5, 10+4+10+4+10+5=43). And its parashiyot are 12, and
the sign is b’ĎxĘ’Č. The open sections are 43, and the closed 48; the total is 91
sections; and the sign is ’Y, GO thou and all the people that are at thy feet
[Exo 11.8]. The years of the book are 2309 years from the creation of the world
to the death of Joseph the righteous.
twmV hl’w
’ : w’b wtybw Vy’ bq‘y t’ hmyrYm My’bh l’rVy ynb twmV hl’w sŘ 1
2, 3, 4: rV’w dg yltpnw Nd : Nmynbw Nlwbz rkVVy : hdwhyw ywl Nw‘mV Nbw’r
5, 6 tmyw : MyrYmb hyh Pswyw Vpn My‘bV bq‘y=Kry y’Yy Vpn=lk yhyw
7 wmY‘yw wbryw wYrVyw wrp l’rVy ynbw : ’whh rwdh lkw wyx’=lkw Pswy
: Mt’ Zr’h ’lmtw d’m d’mb
8, 9 wm‘=l’ rm’yw : Pswy=t’ ‘dy=’l rV’ MyrYm=l‘ Vdx=Klm Mqyw
10 hbry=Np wl hmkxtn hbh : wnmm MwY‘w br l’rVy ynb M‘ hnh
hl‘w wnb=Mxlnw wny’nV=l‘ ’wh=Mg Pswnw hmxlm hn’rqt=yk hyhw
11 yr‘ Nbyw Mtlbsb wtn‘ N‘ml Mysm yrV wyl‘ wmyVyw : Zr’h=Nm
12 Nkw hbry Nk wt’ wn‘y rV’kw : ssm‘r=t’w Mtp=t’ h‘rpl twnksm
13 : Krpb l’rVy ynb=t’ MyrYm wdb‘yw : l’rVy ynb ynpm wYqyw Zrpy
14 hdVb hdb‘=lkbw Mynblbw rmxb hVq hdb‘b Mhyyx=t’ wrrmyw
15 tdlyml MyrYm Klm rm’yw : Krpb Mhb wdb‘=rV’ Mtdb‘=lk t’
16 Nkdlyb rm’yw : h‘wp tynVh MVw hrpV tx’h MV rV’ tyrb‘h
tb=M’w wt’ Ntmhw ’wh Nb=M’ Mynb’h=l‘ Nty’rw twyrb‘h=t’
17 Nhyl’ rbd rV’k wV‘ ’lw Myhl’h=t’ tdlymh N’rytw : hyxw ’yh
18 rm’yw tdlyml MyrYm=Klm ’rqyw : Mydlyh=t’ Nyyxtw MyrYm Klm
19 tdlymh Nrm’tw : Mydlyh=t’ Nyyxtw hzh rbdh NtyV‘ ‘wdm Nhl
’wbt MrTb hnh twyx=yk tyrb‘h tyrYmh MyVnk ’l yk h‘rp=l’
20 : d’m wmY‘yw M‘h bryw tdlyml Myhl’ bTyyw : wdlyw tdlymh Nhl’
21, 22 h‘rp wYyw : Mytb Mhl V‘yw Myhl’h=t’ tdlymh w’ry=yk yhyw
: Nwyxt tbh=lkw whkylVt hr’yh dwlyh Nbh=lk rm’l wm‘=lkl
b, 2 ’rtw Nb dltw hV’h rhtw : ywl=tb=t’ xqyw ywl tybm Vy’ Klyw śsŘ 2
3 wnypYh dw‘ hlky=’lw : Myxry hVlV whnpYtw ’wh bwT=yk wt’
dlyh=t’ hb MVtw tpzbw rmxb hrmxtw ’mg tbt wl=xqtw
4 hV‘y=hm h‘dl qxrm wtx’ bYttw : r’yh tpV=l‘ Pwsb MVtw
5 r’yh dy=l‘ tklh hytr‘nw r’yh=l‘ Zxrl h‘rp=tb drtw : wl
6 xtptw : hxqtw htm’=t’ xlVtw Pwsh Kwtb hbth=t’ ’rtw
Myrb‘h ydlym rm’tw wyl‘ lmxtw hkb r‘n=hnhw dlyh=t’ wh’rtw
7 tqnym hV’ Kl yt’rqw Kl’h h‘rp=tb=l’ wtx’ rm’tw : hz
8 Kltw ykl h‘rp=tb hl=rm’tw : dlyh=t’ Kl qnytw tyrb‘h Nm
9 dlyh=t’ ykylyh h‘rp=tb hl rm’tw : dlyh M’=t’ ’rqtw hml‘h
: whqyntw dlyh hV’h xqtw KrkV=t’ Nt’ yn’w yl whqnyhw hzh
10 hVm wmV ’rqtw Nbl hl=yhyw h‘rp=tbl wh’btw dlyh ldgyw
rm’tw
52 twmV 2. 11–3. 13
’Yyw hVm ldgyw Mhh Mymyb yhyw : whtyVm Mymh=Nm yk rm’tw 11
: wyx’m yrb‘=Vy’ hkm yrYm Vy’ ’ryw Mtlbsb ’ryw wyx’=l’
’Yyw : lwxb whnmTyw yrYmh=t’ Kyw Vy’ Ny’ yk ’ryw hkw hk Npyw 12, 13
hkt hml ‘Vrl rm’yw MyYn Myrb‘ MyVn’=ynV hnhw ynVh Mwyb
rm’ ht’ yngrhlh wnyl‘ TpVw rV Vy’l KmV ym rm’yw : K‘r 14
‘mVyw : rbdh ‘dwn Nk’ rm’yw hVm ’ryyw yrYmh=t’ tgrh rV’k 15
h‘rp ynpm hVm xrbyw hVm=t’ grhl Vqbyw hzh rbdh=t’ h‘rp
hn’btw twnb ‘bV Nydm Nhklw : r’bh=l‘ bVyw Nydm=Zr’b bVyw 16
My‘rh w’byw : Nhyb’ N’Y twqVhl MyThrh=t’ hn’lmtw hnldtw 17
Nhyb’ l’w‘r=l’ hn’btw : Mn’Y=t’ qVyw N‘Vwyw hVm Mqyw MwVrgyw 18
My‘rh dym wnlyYh yrYm Vy’ Nrm’tw : Mwyh ’b Ntrhm ‘wdm rm’yw 19
hz hml wy’w wytnb=l’ rm’yw : N’Yh=t’ qVyw wnl hld hld=Mgw 20
Vy’h=t’ tbVl hVm l’wyw : Mxl lk’yw wl N’rq Vy’h=t’ Ntbz‘ 21
rm’ yk MVrg wmV=t’ ’rqyw Nb dltw : hVml wtb hrpY=t’ Ntyw 22
: hyrkn Zr’b ytyyh rg
l’rVy=ynb wxn’yw MyrYm Klm tmyw Mhh Mybrh Mymyb yhyw 23
‘mVyw : hdb‘h=Nm Myhl’h=l’ Mt‘wV l‘tw wq‘zyw hdb‘h=Nm 24
qxYy=t’ Mhrb’=t’ wtyrb=t’ Myhl’ rkzyw Mtq’n=t’ Myhl’
: Myhl’ ‘dyw l’rVy ynb=t’ Myhl’ ’ryw : bq‘y=t’w 25
sŘ 3 N’Yh=t’ ghnyw Nydm Nhk wntx wrty N’Y=t’ h‘r hyh hVmw g
wyl’ hwhy K’lm ’ryw : hbrx Myhl’h rh=l’ ’byw rbdmh rx’ 2
: lk’ wnny’ hnshw V’b r‘b hnsh hnhw ’ryw hnsh Kwtm V’=tblb
r‘by=’l ‘wdm hzh ldgh h’rmh=t’ h’r’w ’n=hrs’ hVm rm’yw 3
rm’yw hnsh Kwtm Myhl’ wyl’ ’rqyw tw’rl rs yk hwhy ’ryw : hnsh 4
Kylgr l‘m Kyl‘n lV Mlh brqt=l’ rm’yw : ynnh rm’yw hVm hVm 5
yhl’ ykn’ rm’yw : ’wh Vdq=tmd’ wyl‘ dmw‘ ht’ rV’ Mwqmh yk 6
yk wynp hVm rtsyw bq‘y yhl’w qxYy yhl’ Mhrb’ yhl’ Kyb’
rV’ ym‘ yn‘=t’ yty’r h’r hwhy rm’yw : Myhl’h=l’ Tybhm ’ry 7
dr’w : wyb’km=t’ yt‘dy yk wyVgn ynpm yt‘mV Mtq‘Y=t’w MyrYmb 8
hbxrw hbwT Zr’=l’ ’whh Zr’h=Nm wtl‘hlw MyrYm dym wlyYhl
yzrphw yrm’hw ytxhw yn‘nkh Mwqm=l’ Vbdw blx tbz Zr’=l’
yty’r=Mgw yl’ h’b l’rVy=ynb tq‘Y hnh ht‘w : yswbyhw ywxhw 9
h‘rp=l’ KxlV’w hkl ht‘w : Mt’ MyYxl MyrYm rV’ Zxlh=t’ 10
ym Myhl’h=l’ hVm rm’yw : MyrYmm l’rVy=ynb ym‘=t’ ’Ywhw 11
rm’yw : MyrYmm l’rVy ynb=t’ ’yYw’ ykw h‘rp=l’ Kl’ yk ykn’ 12
M‘h=t’ K’yYwhb KytxlV ykn’ yk tw’h Kl=hzw Km‘ hyh’=yk
Myhl’h=l’ hVm rm’yw : hzh rhh l‘ Myhl’h=t’ Nwdb‘t MyrYmm 13
ynxlV Mkytwb’ yhl’ Mhl ytrm’w l’rVy ynb=l’ ’b ykn’ hnh
Mkyl’
3. 14–4. 17 twmV 53
14 hVm=l’ Myhl’ rm’yw : Mhl’ rm’ hm wmV=hm yl=wrm’w Mkyl’
: Mkyl’ ynxlV hyh’ l’rVy ynbl rm’t hk rm’yw hyh’ rV’ hyh’
15 yhl’ hwhy l’rVy ynb=l’ rm’t hk hVm=l’ Myhl’ dw‘ rm’yw
ymV=hz Mkyl’ ynxlV bq‘y yhl’w qxYy yhl’ Mhrb’ yhl’ Mkytb’
16 Mhl’ trm’w l’rVy ynqz=t’ tps’w Kl : rd rdl yrkz hzw Ml‘l
dqp rm’l bq‘yw qxYy Mhrb’ yhl’ yl’ h’rn Mkytb’ yhl’ hwhy
17 yn‘m Mkt’ hl‘’ rm’w : MyrYmb Mkl ywV‘h=t’w Mkt’ ytdqp
Zr’=l’ yswbyhw ywxhw yzrphw yrm’hw ytxhw yn‘nkh Zr’=l’ MyrYm
18 Klm=l’ l’rVy ynqzw ht’ t’bw Klql w‘mVw : Vbdw blx tbz
’n=hkln ht‘w wnyl‘ hrqn Myyrb‘h yhl’ hwhy wyl’ Mtrm’w MyrYm
19 yk yt‘dy yn’w : wnyhl’ hwhyl hxbznw rbdmb Mymy tVlV Krd
20 ydy=t’ ytxlVw : hqzx dyb ’lw Klhl MyrYm Klm Mkt’ Nty=’l
xlVy Nk=yrx’w wbrqb hV‘’ rV’ yt’lpn lkb MyrYm=t’ ytykhw
21 ’l Nwklt yk hyhw MyrYm yny‘b hzh=M‘h Nx=t’ yttnw : Mkt’
22 ylkw Psk=ylk htyb trgmw htnkVm hV’ hl’Vw : Mqyr wklt
d N‘yw : MyrYm=t’ MtlYnw Mkytnb=l‘w Mkynb=l‘ MtmVw tlmVw bhz
h’rn=’l wrm’y yk ylqb w‘mVy ’lw yl wnym’y=’l Nhw rm’yw hVm
2, 3 whkylVh rm’yw : hTm rm’yw Kdyb hzm hwhy wyl’ rm’yw : hwhy Kyl’
4 hwhy rm’yw : wynpm hVm snyw Vxnl yhyw hYr’ whkylVyw hYr’
: wpkb hTml yhyw wb qzxyw wdy xlVyw wbnzb zx’w Kdy xlV hVm=l’
5 yhl’ Mhrb’ yhl’ Mtb’ yhl’ hwhy Kyl’ h’rn=yk wnym’y N‘ml
6 wdy ’byw Kqyxb Kdy ’n=’bh dw‘ wl hwhy rm’yw : bq‘y yhl’w qxYy
7 Kqyx=l’ Kdy bVh rm’yw : glVk t‘rYm wdy hnhw h’Ywyw wqyxb
8 ’l=M’ hyhw : wrVbk hbV=hnhw wqyxm h’Ywyw wqyx=l’ wdy bVyw
: Nwrx’h t’h lql wnym’hw NwV’rh t’h lql w‘mVy ’lw Kl wnym’y
9 txqlw Klql Nw‘mVy ’lw hl’h twt’h ynVl Mg wnym’y ’l=M’ hyhw
wyhw r’yh=Nm xqt rV’ Mymh wyhw hVbyh tkpVw r’yh ymymm
10 ykn’ Myrbd Vy’ ’l ynd’ yb hwhy=l’ hVm rm’yw : tVbyb Mdl
dbkw hp=dbk yk Kdb‘=l’ Krbd z’m Mg MVlVm Mg lwmtm Mg
11 Ml’ MwVy=ym w’ Md’l hp MV ym wyl’ hwhy rm’yw : ykn’ NwVl
12 hyh’ ykn’w Kl ht‘w : hwhy ykn’ ’lh rw‘ w’ xqp w’ Vrx w’
13 : xlVt=dyb ’n=xlV ynd’ yb rm’yw : rbdt rV’ Kytyrwhw Kyp=M‘
14 rbd=yk yt‘dy ywlh Kyx’ Nrh’ ’lh rm’yw hVmb hwhy P’=rxyw
15 wyl’ trbdw : wblb xmVw K’rw Kt’rql ’Yy ’wh=hnh Mgw ’wh rbdy
Mkt’ ytyrwhw whyp=M‘w Kyp=M‘ hyh’ ykn’w wypb Myrbdh=t’ tmVw
16 hpl Kl=hyhy ’wh hyhw M‘h=l’ Kl ’wh=rbdw : NwV‘t rV’ t’
17 wb=hV‘t rV’ Kdyb xqt hzh hTmh=t’w : Myhl’l wl=hyht ht’w
: tt’h=t’
Klyw
54 twmV 4. 18–5. 16
sŘ 4 yx’=l’ hbwV’w ’n hkl’ wl rm’yw wntx rty=l’ bVyw hVm Klyw 18
: MwlVl Kl hVml wrty rm’yw Myyx Mdw‘h h’r’w MyrYmb=rV’
MyVn’h=lk wtm=yk MyrYm bV Kl Nydmb hVm=l’ hwhy rm’yw 19
=l‘ Mbkryw wynb=t’w wtV’=t’ hVm xqyw : KVpn=t’ MyVqbmh 20
rm’yw : wdyb Myhl’h hTm=t’ hVm xqyw MyrYm hYr’ bVyw rmxh 21
ytmV=rV’ Mytpmh=lk h’r hmyrYm bwVl Ktklb hVm=l’ hwhy
: M‘h=t’ xlVy ’lw wbl=t’ qzx’ yn’w h‘rp ynpl MtyV‘w Kdyb
xlV Kyl’ rm’w : l’rVy yrkb ynb hwhy rm’ hk h‘rp=l’ trm’w 22, 23
yhyw : Krkb Knb=t’ grh ykn’ hnh wxlVl N’mtw yndb‘yw ynb=t’ 24
trktw rY hrpY xqtw : wtymh Vqbyw hwhy whVgpyw Nwlmb Krdb 25
wnmm Pryw : yl ht’ Mymd=Ntx yk rm’tw wylgrl ‘gtw hnb tlr‘=t’ 26
: tlwml Mymd Ntx hrm’ z’
rhb whVgpyw Klyw hrbdmh hVm t’rql Kl Nrh’=l’ hwhy rm’yw 27
wxlV rV’ hwhy yrbd=lk t’ Nrh’l hVm dgyw : wl=qVyw Myhl’h 28
ynqz=lk=t’ wps’yw Nrh’w hVm Klyw : whwY rV’ tt’h=lk t’w 29
hVm=l’ hwhy rbd=rV’ Myrbdh=lk t’ Nrh’ rbdyw : l’rVy ynb 30
ynb=t’ hwhy dqp=yk w‘mVyw M‘h Nm’yw : M‘h yny‘l tt’h V‘yw 31
Nrh’w hVm w’b rx’w : wwxtVyw wdqyw Myn‘=t’ h’r ykw l’rVy h
yl wgxyw ym‘=t’ xlV l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk h‘rp=l’ wrm’yw
l’rVy=t’ xlVl wlqb ‘mV’ rV’ hwhy ym h‘rp rm’yw : rbdmb 2
Myrb‘h yhl’ wrm’yw : xlV’ ’l l’rVy=t’ Mgw hwhy=t’ yt‘dy ’l 3
wnyhl’ hwhyl hxbznw rbdmb Mymy tVlV Krd ’n hkln wnyl‘ ’rqn
hVm hml MyrYm Klm Mhl’ rm’yw : brxb w’ rbdb wn‘gpy=Np 4
=Nh h‘rp rm’yw : Mkytlbsl wkl wyV‘mm M‘h=t’ w‘yrpt Nrh’w 5
’whh Mwyb h‘rp wYyw : Mtlbsm Mt’ MtbVhw Zr’h M‘ ht‘ Mybr 6
M‘l Nbt ttl Nwps’t ’l : rm’l wyrTV=t’w M‘b MyVgnh=t’ 7
tnktm=t’w : Nbt Mhl wVVqw wkly Mh MVlV lwmtk Mynblh Nbll 8
wnmm w‘rgt ’l Mhyl‘ wmyVt MVlV lwmt MyV‘ Mh rV’ Mynblh
dbkt : wnyhl’l hxbzn hkln rm’l Myq‘Y Mh Nk=l‘ Mh Myprn=yk 9
yVgn w’Yyw : rqV=yrbdb w‘Vy=l’w hb=wV‘yw MyVn’h=l‘ hdb‘h 10
Mkl Ntn ynny’ h‘rp rm’ hk rm’l M‘h=l’ wrm’yw wyrTVw M‘h
Mktdb‘m ‘rgn Ny’ yk w’Ymt rV’m Nbt Mkl wxq wkl Mt’ : Nbt 11
MyY’ MyVgnhw : Nbtl Vq VVql MyrYm Zr’=lkb M‘h Zpyw : rbd 12, 13
yrTV wkyw : Nbth twyhb rV’k wmwyb Mwy=rbd MkyV‘m wlk rm’l 14
Mtylk ’l ‘wdm rm’l h‘rp yVgn Mhl‘ wmV=rV’ l’rVy ynb
ynb yrTV w’byw : Mwyh=Mg lwmt=Mg MVlV lwmtk Nbll Mkqx 15
Ny’ Nbt : Kydb‘l hk hV‘t hml rm’l h‘rp=l’ wq‘Yyw l’rVy 16
: Km‘ t’Txw Mykm Kydb‘ hnhw wV‘ wnl Myrm’ Mynblw Kydb‘l Ntn
rm’yw
5. 17–6. 23 ’r’w 55
17 : hwhyl hxbzn hkln Myrm’ Mt’ Nk=l‘ Myprn Mt’ Myprn rm’yw
18, 19 yrTV w’ryw : wntt Mynbl Nktw Mkl Ntny=’l Nbtw wdb‘ wkl ht‘w
: wmwyb Mwy=rbd Mkynblm w‘rgt=’l rm’l ‘rb Mt’ l’rVy=ynb
20 : h‘rp t’m Mt’Yb Mt’rql MybYn Nrh’=t’w hVm=t’ w‘gpyw
21 yny‘b wnxyr=t’ MtV’bh rV’ TpVyw Mkyl‘ hwhy ’ry Mhl’ wrm’yw
22 hwhy=l’ hVm bVyw : wngrhl Mdyb brx=ttl wydb‘ yny‘bw h‘rp
23 yt’b z’mw : yntxlV hz hml hzh M‘l ht‘rh hml ynd’ rm’yw
: Km‘=t’ tlYh=’l lYhw hzh M‘l ‘rh KmVb rbdl h‘rp=l’
w hqzx dyb yk h‘rpl hV‘’ rV’ h’rt ht‘ hVm=l’ hwhy rm’yw
2 hVm=l’ Myhl’ rbdyw : wYr’m MVrgy hqzx dybw MxlVy +p2 , sŘ 5
3 l’b bq‘y=l’w qxYy=l’ Mhrb’=l’ ’r’w : hwhy yn’ wyl’ rm’yw
4 Mt’ ytyrb=t’ ytmqh Mgw : Mhl yt‘dwn ’l hwhy ymVw ydV
5 yn’ Mgw : hb wrg=rV’ Mhyrgm Zr’ t’ N‘nk Zr’=t’ Mhl ttl
rkz’w Mt’ Mydb‘m MyrYm rV’ l’rVy ynb tq’n=t’ yt‘mV
6 txtm Mkt’ yt’Ywhw hwhy yn’ l’rVy=ynbl rm’ Nkl : ytyrb=t’
hywTn ‘wrzb Mkt’ ytl’gw Mtdb‘m Mkt’ ytlYhw MyrYm tlbs
7 Mt‘dyw Myhl’l Mkl ytyyhw M‘l yl Mkt’ ytxqlw : Myldg MyTpVbw
8 yt’bhw : MyrYm twlbs txtm Mkt’ ’yYwmh Mkyhl’ hwhy yn’ yk
qxYyl Mhrb’l ht’ ttl ydy=t’ yt’Vn rV’ Zr’h=l’ Mkt’
9 ynb=l’ Nk hVm rbdyw : hwhy yn’ hVrwm Mkl ht’ yttnw bq‘ylw
: hVq hdb‘mw xwr rYqm hVm=l’ w‘mV ’lw l’rVy
10, 11 xlVyw MyrYm Klm h‘rp=l’ rbd ’b : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
12 l’rVy=ynb Nh rm’l hwhy ynpl hVm rbdyw : wYr’m l’rVy=ynb=t’
: MytpV lr‘ yn’w h‘rp yn‘mVy Ky’w yl’ w‘mV=’l
MyrYm Zr’=l‘ KVx yhyw MymVh=l‘ Kdy hTn hVm=l’ hwhy rm’yw 21
Zr’=lkb hlp’=KVx yhyw MymVh=l‘ wdy=t’ hVm Tyw : KVx Vmyw 22
wytxtm Vy’ wmq=’lw wyx’=t’ Vy’ w’r=’l : Mymy tVlV MyrYm 23
=l’ h‘rp ’rqyw : MtbVwmb rw’ hyh l’rVy ynb=lklw Mymy tVlV 24
MkpT=Mg gYy Mkrqbw Mkn’Y qr hwhy=t’ wdb‘ wkl rm’yw hVm
wnyV‘w tl‘w Myxbz wndyb Ntt ht’=Mg hVm rm’yw : Mkm‘ Kly 25
xqn wnmm yk hsrp r’Vt ’l wnm‘ Kly wnnqm=Mgw : wnyhl’ hwhyl 26
wn’b=d‘ hwhy=t’ db‘n=hm ‘dn=’l wnxn’w wnyhl’ hwhy=t’ db‘l
wl=rm’yw : MxlVl hb’ ’lw h‘rp bl=t’ hwhy qzxyw : hmV 27, 28
ynp Kt’r Mwyb yk ynp tw’r Pst=l’ Kl rmVh yl‘m Kl h‘rp
: Kynp tw’r dw‘ Ps’=’l trbd Nk hVm rm’yw : twmt 29
dy, 2 wnxyw wbVyw l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
wnxt wxkn NpY l‘b ynpl Myh Nybw ldgm Nyb tryxh yp ynpl
3 Mhyl‘ rgs Zr’b Mh Mykbn l’rVy ynbl h‘rp rm’w : Myh=l‘
4 h‘rpb hdbk’w Mhyrx’ Pdrw h‘rp=bl=t’ ytqzxw : rbdmh
5 MyrYm Klml dgyw : Nk=wV‘yw hwhy yn’=yk MyrYm w‘dyw wlyx=lkbw
t’z=hm wrm’yw M‘h=l’ wydb‘w h‘rp bbl Kphyw M‘h xrb yk
6 xql wm‘=t’w wbkr=t’ rs’yw : wndb‘m l’rVy=t’ wnxlV=yk wnyV‘
wm‘
64 twmV 14. 7–31
: wlk=l‘ MVlVw MyrYm bkr lkw rwxb bkr tw’m=VV xqyw : wm‘ 7
ynbw l’rVy ynb yrx’ Pdryw MyrYm Klm h‘rp bl=t’ hwhy qzxyw 8
Mynx Mtw’ wgyVyw Mhyrx’ MyrYm wpdryw : hmr dyb My’Yy l’rVy 9
l‘b ynpl tryxh yp=l‘ wlyxw wyVrpw h‘rp bkr sws=lk Myh=l‘
‘sn MyrYm hnhw Mhyny‘=t’ l’rVy=ynb w’Vyw byrqh h‘rpw : NpY 10
hVm=l’ wrm’yw : hwhy=l’ l’rVy=ynb wq‘Yyw d’m w’ryyw Mhyrx’ 11
wnl tyV‘ t’z=hm rbdmb twml wntxql MyrYmb Myrbq=Ny’ ylbmh
rm’l MyrYmb Kyl’ wnrbd rV’ rbdh hz=’lh : MyrYmm wn’yYwhl 12
wntmm MyrYm=t’ db‘ wnl bwT yk MyrYm=t’ hdb‘nw wnmm ldx
t‘wVy=t’ w’rw wbYyth w’ryt=l’ M‘h=l’ hVm rm’yw : rbdmb 13
’l Mwyh MyrYm=t’ Mty’r rV’ yk Mwyh Mkl hV‘y=rV’ hwhy
: NwVyrxt Mt’w Mkl Mxly hwhy : Mlw‘=d‘ dw‘ Mt’rl wpyst 14
rbd l’rVy ynb tnwlt=t’ yt‘mV : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 11, 12
Mt‘dyw Mxl=w‘bVt rqbbw rVb wlk’t Mybr‘h Nyb rm’l Mhl’
hnxmh=t’ sktw wlVh l‘tw br‘b yhyw : Mkyhl’ hwhy yn’ yk 13
hnhw lTh tbkV l‘tw : hnxml bybs lTh tbkV htyh rqbbw 14
l’rVy=ynb w’ryw : Zr’h=l‘ rpkk qd spsxm qd rbdmh ynp=l‘ 15
hVm rm’yw ’wh=hm w‘dy ’l yk ’wh Nm wyx’=l’ Vy’ wrm’yw
rV’ rbdh hz : hlk’l Mkl hwhy Ntn rV’ Mxlh ’wh Mhl’ 16
MkytVpn rpsm tlglgl rm‘ wlk’ ypl Vy’ wnmm wTql hwhy hwY
hbrmh wTqlyw l’rVy ynb Nk=wV‘yw : wxqt wlh’b rV’l Vy’ 17
rysxh ’l Ty‘mmhw hbrmh Pyd‘h ’lw rm‘b wdmyw : Ty‘mmhw 18
wnmm rtwy=l’ Vy’ Mhl’ hVm rm’yw : wTql wlk’=ypl Vy’ 19
Mryw rqb=d‘ wnmm MyVn’ wrtwyw hVm=l’ w‘mV=’lw : rqb=d‘ 20
Vy’ rqbb rqbb wt’ wTqlyw : hVm Mhl‘ PYqyw V’byw My‘lwt 21
hnVm Mxl wTql yVVh Mwyb yhyw : smnw VmVh Mxw wlk’ ypk 22
Mhl’ rm’yw : hVml wdygyw hd‘h y’yVn=lk w’byw dx’l rm‘h ynV 23
wp’t=rV’ t’ rxm hwhyl Vdq=tbV NwtbV hwhy rbd rV’ ’wh
trmVml Mkl wxynh Pd‘h=lk t’w wlVb wlVbt=rV’ t’w wp’
Vy’bh ’lw hVm hwY rV’k rqbh=d‘ wt’ wxynyw : rqbh=d‘ 24
hwhyl Mwyh tbV=yk Mwyh whlk’ hVm rm’yw : wb=htyh=’l hmrw 25
tbV y‘ybVh Mwybw whTqlt Mymy tVV : hdVb wh’Ymt ’l Mwyh 26
: w’Ym ’lw Tqll M‘h=Nm w’Yy y‘ybVh Mwyb yhyw : wb=hyhy ’l 27
sŘ 14 ytwYm rmVl Mtn’m hn’=d‘ hVm=l’ hwhy rm’yw 28
Mwyb Mkl Ntn ’wh Nk=l‘ tbVh Mkl Ntn hwhy=yk w’r : ytrwtw 29
: y‘ybVh Mwyb wmqmm Vy’ ’Yy=l’ wytxt Vy’ wbV Mymwy Mxl yVVh
’whw Nm wmV=t’ l’rVy=tyb w’rqyw : y‘bVh Mwyb M‘h wtbVyw 30, 31
‘rzk
16. 32–18. 6 wrty 67
32 rV’ rbdh hz hVm rm’yw : Vbdb txypYk wm‘Tw Nbl dg ‘rzk
Mxlh=t’ w’ry N‘ml Mkytrdl trmVml wnmm rm‘h ’lm hwhy hwY
33 rm’yw : MyrYm Zr’m Mkt’ y’yYwhb rbdmb Mkt’ ytlk’h rV’
wt’ xnhw Nm rm‘h=’lm hmV=Ntw tx’ tnYnY xq Nrh’=l’ hVm
34 whxynyw hVm=l’ hwhy hwY rV’k : Mkytrdl trmVml hwhy ynpl
35 hnV My‘br’ Nmh=t’ wlk’ l’rVy ynbw : trmVml td‘h ynpl Nrh’
: N‘nk Zr’ hYq=l’ M’b=d‘ wlk’ Nmh=t’ tbVwn Zr’=l’ M’b=d‘
36 : ’wh hpy’h tyrV‘ rm‘hw
zy wnxyw hwhy yp=l‘ Mhy‘sml Nys=rbdmm l’rVy=ynb td‘=lk w‘syw
2 wnl=wnt wrm’yw hVm=M‘ M‘h bryw : M‘h ttVl Mym Ny’w Mydyprb
: hwhy=t’ Nwsnt=hm ydm‘ Nwbyrt=hm hVm Mhl rm’yw htVnw Mym
3 wntyl‘h hz hml rm’yw hVm=l‘ M‘h Nlyw Myml M‘h MV ’mYyw
4 hwhy=l’ hVm q‘Yyw : ’mYb ynqm=t’w ynb=t’w yt’ tymhl MyrYmm
5 hVm=l’ hwhy rm’yw : ynlqsw T‘m dw‘ hzh M‘l hV‘’ hm rm’l
r’yh=t’ wb tykh rV’ KTmw l’rVy ynqzm Kt’ xqw M‘h ynpl rb‘
6 rwYb tykhw brxb rwYh=l‘ MV Kynpl dm‘ ynnh : tklhw Kdyb xq
7 ’rqyw : l’rVy ynqz yny‘l hVm Nk V‘yw M‘h htVw Mym wnmm w’Yyw
hwhy=t’ Mtsn l‘w l’rVy ynb byr=l‘ hbyrmw hsm Mwqmh MV
: Ny’=M’ wnbrqb hwhy Vyh rm’l
8, 9 ‘Vwhy=l’ hVm rm’yw : Mdyprb l’rVy=M‘ Mxlyw qlm‘ ’byw
h‘bgh V’r=l‘ bYn ykn’ rxm qlm‘b Mxlh ’Yw MyVn’ wnl=rxb
10 Mxlhl hVm wl=rm’ rV’k ‘Vwhy V‘yw : ydyb Myhl’h hTmw
11 hVm Myry rV’k hyhw : h‘bgh V’r wl‘ rwxw Nrh’ hVmw qlm‘b
12 Mydbk hVm ydyw : qlm‘ rbgw wdy xyny rV’kw l’rVy rbgw wdy
dx’ hzm wydyb wkmt rwxw Nrh’w hyl‘ bVyw wytxt wmyVyw Nb’=wxqyw
13 qlm‘=t’ ‘Vwhy Vlxyw : VmVh ’b=d‘ hnwm’ wydy yhyw dx’ hzmw
: brx=ypl wm‘=t’w
14 ‘Vwhy ynz’b MyVw rpsb Nwrkz t’z btk hVm=l’ hwhy rm’yw
15 ’rqyw xbzm hVm Nbyw : MymVh txtm qlm‘ rkz=t’ hxm’ hxm=yk
16 rdm qlm‘b hwhyl hmxlm hy sk=l‘ dy=yk rm’yw : ysn hwhy wmV
: rd
xy hVml Myhl’ hV‘ rV’=lk t’ hVm Ntx Nydm Nhk wrty ‘mVyw +p5 , sŘ 15
2 Ntx wrty xqyw : MyrYmm l’rVy=t’ hwhy ’yYwh=yk wm‘ l’rVylw
3 MV rV’ hynb ynV t’w : hyxwlV rx’ hVm tV’ hrpY=t’ hVm
4 rz‘yl’ dx’h MVw : hyrkn Zr’b ytyyh rg rm’ yk MVrg dx’h
5 hVm Ntx wrty ’byw : h‘rp brxm ynlYyw yrz‘b yb’ yhl’=yk
: Myhl’h rh MV hnx ’wh=rV’ rbdmh=l’ hVm=l’ wtV’w wynbw
6 : hm‘ hynb ynVw KtV’w Kyl’ ’b wrty Kntx yn’ hVm=l’ rm’yw
’Yyw
68 twmV 18. 7–19. 7
MwlVl wh‘rl=Vy’ wl’Vyw wl=qVyw wxtVyw wntx t’rql hVm ’Yyw 7
h‘rpl hwhy hV‘ rV’=lk t’ wntxl hVm rpsyw : hlh’h w’byw 8
MlYyw Krdb Mt’Ym rV’ h’lth=lk t’ l’rVy tdw’ l‘ MyrYmlw
rV’ l’rVyl hwhy hV‘=rV’ hbwTh=lk l‘ wrty dxyw : hwhy 9
dym Mkt’ lyYh rV’ hwhy Kwrb wrty rm’yw : MyrYm dym wlyYh 10
yt‘dy ht‘ : MyrYm=dy txtm M‘h=t’ lyYh rV’ h‘rp dymw MyrYm 11
wrty xqyw : Mhyl‘ wdz rV’ rbdb yk Myhl’h=lkm hwhy lwdg=yk 12
=lk’l l’rVy ynqz lkw Nrh’ ’byw Myhl’l Myxbzw hl‘ hVm Ntx
TpVl hVm bVyw trxmm yhyw : Myhl’h ynpl hVm Ntx=M‘ Mxl 13
hVm Ntx ’ryw : br‘h=d‘ rqbh=Nm hVm=l‘ M‘h dm‘yw M‘h=t’ 14
hV‘ ht’ rV’ hzh rbdh=hm rm’yw M‘l hV‘ ’wh=rV’=lk t’
: br‘=d‘ rqb=Nm Kyl‘ bYn M‘h=lkw Kdbl bVwy ht’ ‘wdm M‘l
Mhl hyhy=yk : Myhl’ Vrdl M‘h yl’ ’by=yk wntxl hVm rm’yw 15, 16
Myhl’h yqx=t’ yt‘dwhw wh‘r Nybw Vy’ Nyb ytTpVw yl’ ’b rbd
: hV‘ ht’ rV’ rbdh bwT=’l wyl’ hVm Ntx rm’yw : wytrwt=t’w 17
rbdh Kmm dbk=yk Km‘ rV’ hzh M‘h=Mg ht’=Mg lbt lbn 18
Km‘ Myhl’ yhyw KY‘y’ ylqb ‘mV ht‘ : Kdbl whV‘ lkwt=’l 19
: Myhl’h=l’ Myrbdh=t’ ht’ t’bhw Myhl’h lwm M‘l ht’ hyh
wkly Krdh=t’ Mhl t‘dwhw trwth=t’w Myqxh=t’ Mht’ htrhzhw 20
y’ry lyx=yVn’ M‘h=lkm hzxt ht’w : NwV‘y rV’ hV‘mh=t’w hb 21
tw’m yrV Mypl’ yrV Mhl‘ tmVw ‘Yb y’nV tm’ yVn’ Myhl’
rbdh=lk hyhw t‘=lkb M‘h=t’ wTpVw : trV‘ yrVw MyVmx yrV 22
w’Vnw Kyl‘m lqhw Mh=wTpVy NTqh rbdh=lkw Kyl’ w’yby ldgh
M‘h=lk Mgw dm‘ tlkyw Myhl’ KwYw hV‘t hzh rbdh=t’ M’ : Kt’ 23
rV’ lk V‘yw wntx lwql hVm ‘mVyw : MwlVb ’by wmqm=l‘ hzh 24
M‘h=l‘ MyV’r Mt’ Ntyw l’rVy=lkm lyx=yVn’ hVm rxbyw : rm’ 25
M‘h=t’ wTpVw : trV‘ yrVw MyVmx yrV tw’m yrV Mypl’ yrV 26
wTwpVy NTqh rbdh=lkw hVm=l’ Nw’yby hVqh rbdh=t’ t‘=lkb
: wYr’=l’ wl Klyw wntx=t’ hVm xlVyw : Mh 27
w’b hzh Mwyb MyrYm Zr’m l’rVy=ynb t’Yl yVylVh Vdxb Ty
MV=Nxyw rbdmb wnxyw ynys rbdm w’byw Mydyprm w‘syw : ynys rbdm 2
rhh=Nm hwhy wyl’ ’rqyw Myhl’h=l’ hl‘ hVmw : rhh dgn l’rVy 3
Mty’r Mt’ : l’rVy ynbl dygtw bq‘y tybl rm’t hk rm’l 4
: yl’ Mkt’ ’b’w MyrVn ypnk=l‘ Mkt’ ’V’w MyrYml ytyV‘ rV’
hlgs yl Mtyyhw ytyrb=t’ MtrmVw ylqb w‘mVt ‘wmV=M’ ht‘w 5
śsŘ 16 ywgw Mynhk tklmm yl=wyht Mt’w : Zr’h=lk yl=yk Mym‘h=lkm 6
’rqyw hVm ’byw : l’rVy ynb=l’ rbdt rV’ Myrbdh hl’ Vwdq 7
: hwhy whwY rV’ hl’h Myrbdh=lk t’ Mhynpl MVyw M‘h ynqzl
wn‘yw
19. 8–20. 12 wrty 69
8 hVm bVyw hV‘n hwhy rbd=rV’ lk wrm’yw wdxy M‘h=lk wn‘yw
9 Kyl’ ’b ykn’ hnh hVm=l’ hwhy rm’yw : hwhy=l’ M‘h yrbd=t’
dgyw Mlw‘l wnym’y Kb=Mgw Km‘ yrbdb M‘h ‘mVy rwb‘b Nn‘h b‘b
10 M‘h=l’ Kl hVm=l’ hwhy rm’yw : hwhy=l’ M‘h yrbd=t’ hVm
11 Mwyb yk yVylVh Mwyl Mynkn wyhw : MtlmV wsbkw rxmw Mwyh MtVdqw
12 M‘h=t’ tlbghw : ynys rh=l‘ M‘h=lk yny‘l hwhy dry yVylVh
twm rhb ‘gnh=lk whYqb ‘gnw rhb twl‘ Mkl wrmVh rm’l bybs
13 Vy’=M’ hmhb=M’ hryy hry=w’ lqsy lwqs=yk dy wb ‘gt=’l : tmwy
14 M‘h=l’ rhh=Nm hVm dryw : rhb wl‘y hmh lbyh KVmb hyxy ’l
15 tVlVl Mynkn wyh M‘h=l’ rm’yw : MtlmV wsbkyw M‘h=t’ Vdqyw
16 tlq yhyw rqbh tyhb yVylVh Mwyb yhyw : hV’=l’ wVgt=l’ Mymy
rV’ M‘h=lk drxyw d’m qzx rpV lqw rhh=l‘ dbk Nn‘w Myqrbw
17 wbYytyw hnxmh=Nm Myhl’h t’rql M‘h=t’ hVm ’Ywyw : hnxmb
18 V’b hwhy wyl‘ dry rV’ ynpm wlk NV‘ ynys rhw : rhh tytxtb
19 rpVh lwq yhyw : d’m rhh=lk drxyw NVbkh NV‘k wnV‘ l‘yw
20 rh=l‘ hwhy dryw : lwqb wnn‘y Myhl’hw rbdy hVm d’m qzxw Klwh
: hVm l‘yw rhh V’r=l’ hVml hwhy ’rqyw rhh V’r=l’ ynys
21 lpnw tw’rl hwhy=l’ wsrhy=Np M‘b d‘h dr hVm=l’ hwhy rm’yw
22 Mhb Zrpy=Np wVdqty hwhy=l’ MyVgnh Mynhkh Mgw : br wnmm
23 ht’=yk ynys rh=l’ tl‘l M‘h lkwy=’l hwhy=l’ hVm rm’yw : hwhy
24 dr=Kl hwhy wyl’ rm’yw : wtVdqw rhh=t’ lbgh rm’l wnb htd‘h
hwhy=l’ tl‘l wsrhy=l’ M‘hw Mynhkhw Km‘ Nrh’w ht’ tyl‘w
25 : Mhl’ rm’yw M‘h=l’ hVm dryw : Mb=Zrpy=Np
k : rm’l hl’h Myrbdh=lk t’ Myhl’ rbdyw
2 : Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m Kyt’Ywh rV’ Kyhl’ hwhy ykn’
3, 4 hnwmt=lkw lsp Kl hV‘t=’l : ynp=l‘ Myrx’ Myhl’ Kl hyhy=’l
: Zr’l txtm Mymb rV’w txtm Zr’b rV’w l‘mm MymVb rV’
5 Nw‘ dqp ’nq l’ Kyhl’ hwhy ykn’ yk Mdb‘t ’lw Mhl hwxtVt=’l
6 Mypl’l dsx hV‘w : y’nVl My‘br=l‘w MyVlV=l‘ Mynb=l‘ tb’
7 Kyhl’ hwhy=MV=t’ ’Vt ’l : ytwYm yrmVlw ybh’l
: ’wVl wmV=t’ ’Vy=rV’ t’ hwhy hqny ’l yk ’wVl
+p6 , sŘ 17 MynV VV yrb‘ db‘ hnqt yk : Mhynpl MyVt rV’ MyTpVmh hl’w ’k, 2
l‘b=M’ ’Yy wpgb ’by wpgb=M’ : Mnx yVpxl ’Yy t‘bVbw db‘y 3
Mynb wl=hdlyw hV’ wl=Nty wynd’=M’ : wm‘ wtV’ h’Yyw ’wh hV’ 4
rm’=M’w : wpgb ’Yy ’whw hynd’l hyht hydlyw hV’h twnb w’ 5
: yVpx ’Y’ ’l ynb=t’w ytV’=t’ ynd’=t’ ytbh’ db‘h rm’y
‘Yrw hzwzmh=l’ w’ tldh=l’ wVyghw Myhl’h=l’ wynd’ wVyghw 6
Vy’ rkmy=ykw : Ml‘l wdb‘w ‘Yrmb wnz’=t’ wynd’ 7
hynd’ yny‘b h‘r=M’ : Mydb‘h t’Yk ’Yt ’l hm’l wtb=t’ 8
: hb=wdgbb hrkml lVmy=’l yrkn M‘l hdphw hd‘y ’l=rV’
wl=xqy trx’=M’ : hl=hV‘y twnbh TpVmk hnd‘yy wnbl=M’w 9, 10
h’Yyw hl hV‘y ’l hl’=VlV=M’w : ‘rgy ’l htn‘w htwsk hr’V 11
hdY ’l rV’w : tmwy twm tmw Vy’ hkm : Psk Ny’ Mnx 12, 13
: hmV swny rV’ Mwqm Kl ytmVw wdyl hn’ Myhl’hw
: twml wnxqt yxbzm M‘m hmr‘b wgrhl wh‘r=l‘ Vy’ dzy=ykw 14
Vy’ bngw : tmwy twm wm’w wyb’ hkmw 15, 16
twm wm’w wyb’ llqmw : tmwy twm wdyb ’Ymnw wrkmw 17
w’ Nb’b wh‘r=t’ Vy’=hkhw MyVn’ Nbyry=ykw : tmwy 18
wtn‘Vm=l‘ Zwxb Klhthw Mwqy=M’ : bkVml lpnw twmy ’lw Prg’b 19
Vy’ hky=ykw : ’pry ’prw Nty wtbV qr hkmh hqnw 20
w’ Mwy=M’ K’ : Mqny Mqn wdy txt tmw TbVb wtm’=t’ w’ wdb‘=t’ 21
Mymwy
21. 22–22. 13 MyTpVm 71
22 wpgnw MyVn’ wYny=ykw : ’wh wpsk yk Mqy ’l dm‘y Mymwy
wyl‘ tyVy rV’k Vn‘y Vwn‘ Nws’ hyhy ’lw hydly w’Yyw hrh hV’
23, 24 Ny‘ : Vpn txt Vpn httnw hyhy Nws’=M’w : Myllpb Ntnw hV’h l‘b
25 ‘Yp hywk txt hywk : lgr txt lgr dy txt dy NV txt NV Ny‘ txt
26 Ny‘=t’ Vy’ hky=ykw : hrwbx txt hrwbx ‘Yp txt
27 NV=M’w : wny‘ txt wnxlVy yVpxl htxVw wtm’ Ny‘=t’=w’ wdb‘
: wnV txt wnxlVy yVpxl lypy wtm’ NV=w’ wdb‘
28 lk’y ’lw rwVh lqsy lwqs tmw hV’=t’ w’ Vy’=t’ rwV xgy=ykw
29 d‘whw MVlV lmtm ’wh xgn rwV M’w : yqn rwVh l‘bw wrVb=t’
wyl‘b=Mgw lqsy rwVh hV’ w’ Vy’ tymhw wnrmVy ’lw wyl‘bb
30 : wyl‘ tVwy=rV’ lkk wVpn Nydp Ntnw wyl‘ tVwy rpk=M’ : tmwy
31, 32 rwVh xgy db‘=M’ : wl hV‘y hzh TpVmk xgy tb=w’ xgy Nb=w’
: lqsy rwVhw wynd’l Nty MylqV MyVlV Psk hm’ w’
33 hmV=lpnw wnsky ’lw rb Vy’ hrky=yk w’ rwb Vy’ xtpy=ykw
34 : wl=hyhy tmhw wyl‘bl byVy Psk MlVy rwbh l‘b : rwmx w’ rwV
35 rwVh=t’ wrkmw tmw wh‘r rwV=t’ Vy’=rwV Pgy=ykw
36 ’wh xgn rwV yk ‘dwn w’ : NwYxy tmh=t’ Mgw wpsk=t’ wYxw yxh
tmhw rwVh txt rwV MlVy MlV wyl‘b wnrmVy ’lw MVlV lwmtm
37 wrkm w’ wxbTw hV=w’ rwV Vy’=bngy yk : wl=hyhy
bk trtxmb=M’ : hVh txt N’Y=‘br’w rwVh txt MlVy rqb hVmx
2 Mymd wyl‘ VmVh hxrz=M’ : Mymd wl Ny’ tmw hkhw bngh ’Ymy
3 wdyb ’Ymt ’Ymh=M’ : wtbngb rkmnw wl Ny’=M’ MlVy MlV wl
4 yk : MlVy MynV Myyx hV=d‘ rwmx=d‘ rwVm hbngh
bTym rx’ hdVb r‘bw hry‘b=t’ xlVw Mrk=w’ hdV Vy’=r‘by
5 MyYq h’Ymw V’ ’Yt=yk : MlVy wmrk bTymw whdV
: hr‘bh=t’ r‘bmh MlVy MlV hdVh w’ hmqh w’ Vydg lk’nw
6 tybm bngw rmVl Mylk=w’ Psk wh‘r=l’ Vy’ Nty=yk
7 brqnw bngh ’Ymy ’l=M’ : MynV MlVy bngh ’Ymy=M’ Vy’h
8 =l‘ : wh‘r tk’lmb wdy xlV ’l=M’ Myhl’h=l’ tybh=l‘b
hdb’=lk=l‘ hmlV=l‘ hV=l‘ rwmx=l‘ rwV=l‘ ‘Vp=rbd=lk
N‘yVry rV’ MhynV=rbd ’by Myhl’h d‘ hz ’wh=yk rm’y rV’
9 rwmx wh‘r=l’ Vy’ Nty=yk : wh‘rl MynV MlVy Myhl’
: h’r Ny’ hbVn=w’ rbVn=w’ tmw rmVl hmhb=lkw hV=w’ rwV=w’
10 xqlw wh‘r tk’lmb wdy xlV ’l=M’ MhynV Nyb hyht hwhy t‘bV
11, 12 PrTy PrT=M’ : wyl‘bl MlVy wm‘m bngy bng=M’w : MlVy ’lw wyl‘b
: MlVy ’l hprTh d‘ wh’by
13 : MlVy MlV wm‘=Ny’ wyl‘b tm=w’ rbVnw wh‘r M‘m Vy’ l’Vy=ykw
wyl‘b=M’
72 twmV 22. 14–23. 20
: wrkVb ’b ’wh rykV=M’ MlVy ’l wm‘ wyl‘b=M’ 14
hnrhmy rhm hm‘ bkVw hVr’=’l rV’ hlwtb Vy’ htpy=ykw 15
: tlwtbh rhmk lqVy Psk wl httl hyb’ N’my N’m=M’ : hV’l wl 16
: tmwy twm hmhb=M‘ bkV=lk : hyxt ’l hpVkm 17, 18
hnwt=’l rgw : wdbl hwhyl ytlb Mrxy Myhl’l xbz 19, 20
’l Mwtyw hnml’=lk : MyrYm Zr’b Mtyyh Myrg=yk wnYxlt ’lw 21
: wtq‘Y ‘mV’ ‘mV yl’ q‘Yy q‘Y=M’ yk wt’ hn‘t hn‘=M’ : Nwn‘t 22
: Mymty Mkynbw twnml’ MkyVn wyhw brxb Mkt’ ytgrhw yp’ hrxw 23
dk ynqzm My‘bVw ’whyb’w bdn Nrh’w ht’ hwhy=l’ hl‘ rm’ hVm=l’w
2 wVgy ’l Mhw hwhy=l’ wdbl hVm Vgnw : qxrm MtywxtVhw l’rVy
3 t’w hwhy yrbd=lk t’ M‘l rpsyw hVm ’byw : wm‘ wl‘y ’l M‘hw
rbd=rV’ Myrbdh=lk wrm’yw dx’ lwq M‘h=lk N‘yw MyTpVmh=lk
4 xbzm Nbyw rqbb MkVyw hwhy yrbd=lk t’ hVm btkyw : hV‘n hwhy
5 xlVyw : l’rVy yTbV rV‘ MynVl hbYm hrV‘ MytVw rhh txt
: Myrp hwhyl MymlV Myxbz wxbzyw tl‘ wl‘yw l’rVy ynb yr‘n=t’
6, 7 xqyw : xbzmh=l‘ qrz Mdh yYxw tng’b MVyw Mdh yYx hVm xqyw
hV‘n hwhy rbd=rV’ lk wrm’yw M‘h ynz’b ’rqyw tyrbh rps
8 tyrbh=Md hnh rm’yw M‘h=l‘ qrzyw Mdh=t’ hVm xqyw : ‘mVnw
9 Nrh’w hVm l‘yw : hl’h Myrbdh=lk l‘ Mkm‘ hwhy trk rV’
10 txtw l’rVy yhl’ t’ w’ryw : l’rVy ynqzm My‘bVw ’whyb’w bdn
11 ynb ylyY’=l’w : rhTl MymVh MY‘kw rypsh tnbl hV‘mk wylgr
: wtVyw wlk’yw Myhl’h=t’ wzxyw wdy xlV ’l l’rVy
12 =t’ Kl hnt’w MV=hyhw hrhh yl’ hl‘ hVm=l’ hwhy rm’yw
13 ‘Vwhyw hVm Mqyw : Mtrwhl ytbtk rV’ hwYmhw hrwthw Nb’h txl
14 hzb wnl=wbV rm’ Mynqzh=l’w : Myhl’h rh=l’ hVm l‘yw wtrVm
Vgy Myrbd l‘b=ym Mkm‘ rwxw Nrh’ hnhw Mkyl’ bwVn=rV’ d‘
15, 16 hwhy=dwbk NkVyw : rhh=t’ Nn‘h skyw rhh=l’ hVm l‘yw : Mhl’
y‘ybVh Mwyb hVm=l’ ’rqyw Mymy tVV Nn‘h whskyw ynys rh=l‘
17 ynb yny‘l rhh V’rb tlk’ V’k hwhy dwbk h’rmw : Nn‘h Kwtm
l’rVy
74 twmV 24. 18–25. 34
My‘br’ rhb hVm yhyw rhh=l’ l‘yw Nn‘h Kwtb hVm ’byw : l’rVy 18
: hlyl My‘br’w Mwy
+p7 , sŘ 20 hmwrt yl=wxqyw l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw hk, 2
hmwrth t’zw : ytmwrt=t’ wxqt wbl wnbdy rV’ Vy’=lk t’m 3
ynV t‘lwtw Nmgr’w tlktw : tVxnw Pskw bhz Mt’m wxqt rV’ 4
NmV : MyTV yY‘w MyVxt tr‘w Mymd’m Mly’ tr‘w : Myz‘w VVw 5, 6
ynb’w MhV=ynb’ : Mymsh trTqlw hxVmh NmVl MymVb r’ml 7
rV’ lkk : Mkwtb ytnkVw Vdqm yl wV‘w : NVxlw dp’l My’lm 8, 9
: wV‘t Nkw wylk=lk tynbt t’w NkVmh tynbt t’ Ktw’ h’rm yn’
yYxw hm’w wkr’ yYxw Mytm’ MyTV yY‘ Nwr’ wV‘w 10
wnpYt Zwxmw tybm rwhT bhz wt’ typYw : wtmq yYxw hm’w wbxr 11
l‘ httnw bhz t‘bT ‘br’ wl tqYyw : bybs bhz rz wyl‘ tyV‘w 12
w‘lY=l‘ t‘bT ytVw tx’h w‘lY=l‘ t‘bT ytVw wytm‘p ‘br’
Mydbh=t’ t’bhw : bhz Mt’ typYw MyTV yY‘ ydb tyV‘w : tynVh 13, 14
wyhy Nr’h t‘bTb : Mhb Nr’h=t’ t’Vl Nr’h t‘lY l‘ t‘bTb 15
: Kyl’ Nt’ rV’ td‘h t’ Nr’h=l’ ttnw : wnmm wrsy ’l Mydbh 16
tyV‘w : hbxr yYxw hm’w hkr’ yYxw Mytm’ rwhT bhz trpk tyV‘w 17, 18
hV‘w : trpkh twYq ynVm Mt’ hV‘t hVqm bhz Mybrk MynV 19
wV‘t trpkh=Nm hzm hYqm dx’=bwrkw hzm hYqm dx’ bwrk
hl‘ml Mypnk yVrp Mybrkh wyhw : wytwYq ynV=l‘ Mybrkh=t’ 20
wyhy trpkh=l’ wyx’=l’ Vy’ Mhynpw trpkh=l‘ Mhypnkb Mykks
Ntt Nr’h=l’w hl‘mlm Nr’h=l‘ trpkh=t’ ttnw : Mybrkh ynp 21
trpkh l‘m Kt’ ytrbdw MV Kl ytd‘wnw : Kyl’ Nt’ rV’ td‘h=t’ 22
Ktw’ hwY’ rV’=lk t’ td‘h Nwr’=l‘ rV’ Mybrkh ynV Nybm
: l’rVy ynb=l’
: wtmq yYxw hm’w wbxr hm’w wkr’ Mytm’ MyTV yY‘ NxlV tyV‘w 23
trgsm wl tyV‘w : bybs bhz rz wl tyV‘w rwhT bhz wt’ typYw 24, 25
t‘bT ‘br’ wl tyV‘w : bybs wtrgsml bhz=rz tyV‘w bybs xpT 26
tm‘l : wylgr ‘br’l rV’ t’ph ‘br’ l‘ t‘bTh=t’ ttnw bhz 27
tyV‘w : NxlVh=t’ t’Vl Mydbl Mytbl t‘bTh Nyyht trgsmh 28
tyV‘w : NxlVh=t’ Mb=’Vnw bhz Mt’ typYw MyTV yY‘ Mydbh=t’ 29
hV‘t rwhT bhz Nhb Ksy rV’ wytyqnmw wytwVqw wytpkw wytr‘q
: dymt ynpl Mynp Mxl NxlVh=l‘ ttnw : Mt’ 30
hy‘ybg hnqw hkry hrwnmh hV‘yt hVqm rwhT bhz trnm tyV‘w 31
ynq hVlV hydYm My’Yy Mynq hVVw : wyhy hnmm hyxrpw hyrtpk 32
My‘bg hVlV : ynVh hdYm hrnm ynq hVlVw dx’h hdYm hrnm 33
hnqb MydqVm My‘bg hVlVw xrpw rtpk dx’h hnqb MydqVm
hrnmbw : hrnmh=Nm My’Yyh Mynqh tVVl Nk xrpw rtpk dx’h 34
h‘br’
25. 35–26. 24 hmwrt 75
35 Mynqh ynV txt rtpkw : hyxrpw hyrtpk MydqVm My‘bg h‘br’
hnmm Mynqh ynV=txt rtpkw hnmm Mynqh ynV txt rtpkw hnmm
36 wyhy hnmm Mtnqw Mhyrtpk : hrnmh=Nm My’Yyh Mynqh tVVl
37 hl‘hw h‘bV hytrn=t’ tyV‘w : rwhT bhz tx’ hVqm hlk
38 : rwhT bhz hyttxmw hyxqlmw : hynp rb‘=l‘ ry’hw hytrn=t’
39, 40 hV‘w h’rw : hl’h Mylkh=lk t’ ht’ hV‘y rwhT bhz rkk
wk hV‘t NkVmh=t’w : rhb h’rm ht’=rV’ Mtynbtb sŘ 21
hV‘m Mybrk ynV t‘ltw Nmgr’w tlktw rzVm VV t‘yry rV‘
2 bxrw hm’b MyrV‘w hnmV tx’h h‘yryh Kr’ : Mt’ hV‘t bVx
3 t‘yryh Vmx : t‘yryh=lkl tx’ hdm tx’h h‘yryh hm’b ‘br’
: htx’=l’ hV’ trbx t‘yry Vmxw htx’=l’ hV’ trbx Nyyht
4 Nkw trbxb hYqm tx’h h‘yryh tpV l‘ tlkt t’ll tyV‘w
5 t’ll MyVmx : tynVh trbxmb hnwYyqh h‘yryh tpVb hV‘t
rV’ h‘yryh hYqb hV‘t t’ll MyVmxw tx’h h‘yryb hV‘t
6 MyVmx tyV‘w : htx’=l’ hV’ t’llh tlybqm tynVh trbxmb
NkVmh hyhw Mysrqb htx’=l’ hV’ t‘yryh=t’ trbxw bhz ysrq
7 hV‘t t‘yry hrV‘=ytV‘ NkVmh=l‘ lh’l Myz‘ t‘yry tyV‘w : dx’
8 h‘yryh hm’b ‘br’ bxrw hm’b MyVlV tx’h h‘yryh Kr’ : Mt’
9 t‘yryh Vmx=t’ trbxw : t‘yry hrV‘ ytV‘l tx’ hdm tx’h
lwm=l’ tyVVh h‘yryh=t’ tlpkw dbl t‘yryh VV=t’w dbl
10 hnYyqh tx’h h‘yryh tpV l‘ t’ll MyVmx tyV‘w : lh’h ynp
11 tyV‘w : tynVh trbxh h‘yryh tpV l‘ t’ll MyVmxw trbxb
lh’h=t’ trbxw t’llb Mysrqh=t’ t’bhw MyVmx tVxn ysrq
12 l‘ xrst tpd‘h h‘yryh yYx lh’h t‘yryb Pd‘h xrsw : dx’ hyhw
13 lh’h t‘yry Kr’b Pd‘b hzm hm’hw hzm hm’hw : NkVmh yrx’
14 lh’l hskm tyV‘w : wtskl hzmw hzm NkVmh ydY=l‘ xwrs hyhy
: hl‘mlm MyVxt tr‘ hskmw Mymd’m Mly’ tr‘
15, 16 Kr’ twm’ rV‘ : Mydm‘ MyTV yY‘ NkVml MyVrqh=t’ tyV‘w
17 Vrql twdy ytV : dx’h Vrqh bxr hm’h yYxw hm’w Vrqh
18 tyV‘w : NkVmh yVrq lkl hV‘t Nk htx’=l’ hV’ tblVm dx’h
19 My‘br’w : hnmyt hbgn t’pl Vrq MyrV‘ NkVml MyVrqh=t’
dx’h Vrqh=txt Mynd’ ynV Vrqh MyrV‘ txt hV‘t Psk=ynd’
20 ‘lYlw : wytdy ytVl dx’h Vrqh=txt Mynd’ ynVw wytdy ytVl
21 Psk Mhynd’ My‘br’w : Vrq MyrV‘ NwpY t’pl tynVh NkVmh
: dx’h Vrqh txt Mynd’ ynVw dx’h Vrqh txt Mynd’ ynV
22, 23 hV‘t MyVrq ynVw : MyVrq hVV hV‘t hmy NkVmh ytkrylw
24 Mymt wyhy wdxyw hTmlm Mym’t wyhyw : Mytkryb NkVmh t‘Yqml
wV’r=l‘
76 twmV 26. 25–27. 17
: wyhy t‘Yqmh ynVl MhynVl hyhy Nk tx’h t‘bTh=l’ wV’r=l‘
txt Mynd’ ynV Mynd’ rV‘ hVV Psk Mhynd’w MyVrq hnmV wyhw 25
yY‘ Mxyrb tyV‘w : dx’h Vrqh txt Mynd’ ynVw dx’h Vrqh 26
yVrql Mxyrb hVmxw : dx’h NkVmh=‘lY yVrql hVmx MyTV 27
Mytkryl NkVmh ‘lY yVrql Mxyrb hVmxw tynVh NkVmh=‘lY
: hYqh=l’ hYqh=Nm xrbm MyVrqh Kwtb Nkyth xyrbhw : hmy 28
Mxyrbl Mytb bhz hV‘t Mhyt‘bT=t’w bhz hpYt MyVrqh=t’w 29
ty’rh rV’ wTpVmk NkVmh=t’ tmqhw : bhz Mxyrbh=t’ typYw 30
sŘ 22 VVw ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt tkrp tyV‘w : rhb 31
h‘br’=l‘ ht’ httnw : Mybrk ht’ hV‘y bVx hV‘m rzVm 32
httnw : Psk=ynd’ h‘br’=l‘ bhz Mhyww bhz MypYm MyTV ydwm‘ 33
Nwr’ t’ tkrpl tybm hmV t’bhw Mysrqh txt tkrph=t’
ttnw : MyVdqh Vdq Nybw Vdqh Nyb Mkl tkrph hlydbhw twd‘h 34
Zwxm NxlVh=t’ tmVw : MyVdqh Vdqb td‘h Nwr’ l‘ trpkh=t’ 35
Ntt NxlVhw hnmyt NkVmh ‘lY l‘ NxlVh xkn hrnmh=t’w tkrpl
ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt lh’h xtpl Ksm tyV‘w : NwpY ‘lY=l‘ 36
typYw MyTV ydwm‘ hVmx Ksml tyV‘w : Mqr hV‘m rzVm VVw 37
: tVxn ynd’ hVmx Mhl tqYyw bhz Mhyww bhz Mt’
bxr twm’ Vmxw Kr’ twm’ Vmx MyTV yY‘ xbzmh=t’ tyV‘w zk
‘br’ l‘ wytnrq tyV‘w : wtmq twm’ VlVw xbzmh hyhy ‘wbr 2
wnVdl wytrys tyV‘w : tVxn wt’ typYw wytnrq Nyyht wnmm wytnp 3
wl tyV‘w : tVxn hV‘t wylk=lkl wyttxmw wytglzmw wytqrzmw wy‘yw 4
l‘ tVxn t‘bT ‘br’ tVrh=l‘ tyV‘w tVxn tVr hV‘m rbkm
tVrh htyhw hTmlm xbzmh bkrk txt ht’ httnw : wytwYq ‘br’ 5
Mt’ typYw MyTV yY‘ ydb xbzml Mydb tyV‘w : xbzmh yYx d‘ 6
xbzmh t‘lY ytV=l‘ Mydbh wyhw t‘bTb wydb=t’ ’bwhw : tVxn 7
: wV‘y Nk rhb Kt’ h’rh rV’k wt’ hV‘t txl bwbn : wt’ t’Vb 8
My‘lq hnmyt=bgn t’pl NkVmh rYx t’ tyV‘w 9
MyrV‘ wydm‘w : tx’h h’pl Kr’ hm’b h’m rzVm VV rYxl 10
NwpY t’pl Nkw : Psk MhyqVxw Mydm‘h yww tVxn MyrV‘ Mhynd’w 11
yww tVxn MyrV‘ Mhynd’w MyrV‘ wdm‘w Kr’ h’m My‘lq Kr’b
MyVmx My‘lq My=t’pl rYxh bxrw : Psk MhyqVxw Mydm‘h 12
hmdq t’pl rYxh bxrw : hrV‘ Mhynd’w hrV‘ Mhydm‘ hm’ 13
Mhydm‘ Ptkl My‘lq hm’ hrV‘ Vmxw : hm’ MyVmx hxrzm 14
Mhydm‘ My‘lq hrV‘ Vmx tynVh Ptklw : hVlV Mhynd’w hVlV 15
tlkt hm’ MyrV‘ Ksm rYxh r‘Vlw : hVlV Mhynd’w hVlV 16
Mhynd’w h‘br’ Mhydm‘ Mqr hV‘m rzVm VVw ynV t‘lwtw Nmgr’w
Mhynd’w Psk Mhyww Psk MyqVxm bybs rYxh ydwm‘=lk : h‘br’ 17
tVxn
27. 18–28. 26 hwYt 77
18 Vmx hmqw MyVmxb MyVmx bxrw hm’b h’m rYxh Kr’ : tVxn
19 wtdb‘ lkb NkVmh ylk lkl : tVxn Mhynd’w rzVm VV twm’
20 ynb=t’ hwYt ht’w : tVxn rYxh tdty=lkw wytdty=lkw +p8 , sŘ 23
: dymt rn tl‘hl rw’ml tytk Kz tyz NmV Kyl’ wxqyw l’rVy
21 wynbw Nrh’ wt’ Kr‘y td‘h=l‘ rV’ tkrpl Zwxm d‘wm lh’b
: l’rVy ynb t’m Mtrdl Mlw‘ tqx hwhy ynpl rqb=d‘ br‘m
xk Kwtm wt’ wynb=t’w Kyx’ Nrh’=t’ Kyl’ brqh ht’w
: Nrh’ ynb rmty’w rz‘l’ ’whyb’w bdn Nrh’ yl=wnhkl l’rVy ynb
2, 3 rbdt ht’w : tr’ptlw dwbkl Kyx’ Nrh’l Vdq=ydgb tyV‘w
Nrh’ ydgb=t’ wV‘w hmkx xwr wyt’lm rV’ bl=ymkx=lk=l’
4 tntkw ly‘mw dwp’w NVx wV‘y rV’ Mydgbh hl’w : yl=wnhkl wVdql
: yl=wnhkl wynblw Kyx’ Nrh’l Vdq=ydgb wV‘w Tnb’w tpnYm ZbVt
5 ynVh t‘lwt=t’w Nmgr’h=t’w tlkth=t’w bhzh=t’ wxqy Mhw
: VVh=t’w
6 hV‘m rzVm VVw ynV t‘lwt Nmgr’w tlkt bhz dp’h=t’ wV‘w
7, 8 bVxw : rbxw wytwYq ynV=l’ wl=hyhy trbx tptk ytV : bVx
ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt bhz hyhy wnmm whV‘mk wyl‘ rV’ wtdp’
9 ynb twmV Mhyl‘ txtpw MhV=ynb’ ytV=t’ txqlw : rzVm VVw
10 Myrtwnh hVVh twmV=t’w tx’h Nb’h l‘ MtmVm hVV : l’rVy
11 xtpt Mtx yxwtp Nb’ Vrx hV‘m : Mtdlwtk tynVh Nb’h=l‘
hV‘t bhz twYbVm tbsm l’rVy ynb tmV=l‘ Mynb’h ytV=t’
12 ynbl Nrkz ynb’ dp’h tptk l‘ Mynb’h ytV=t’ tmVw : Mt’
: Nrkzl wyptk ytV=l‘ hwhy ynpl MtwmV=t’ Nrh’ ’Vnw l’rVy
13, 14 tlbgm rwhT bhz trVrV ytVw : bhz tYbVm tyV‘w
: tYbVmh=l‘ ttb‘h trVrV=t’ httnw tb‘ hV‘m Mt’ hV‘t
15 wnV‘t dp’ hV‘mk bVx hV‘m TpVm NVx tyV‘w
16 hyhy ‘wbr : wt’ hV‘t rzVm VVw ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt bhz
17 MyrwT h‘br’ Nb’ t’lm wb t’lmw : wbxr trzw wkr’ trz lwpk
18 ryps Kpn ynVh rwThw : dx’h rwTh tqrbw hdTp Md’ rwT Nb’
19, 20 VyVrt y‘ybrh rwThw : hmlx’w wbV MVl yVylVh rwThw : Mlhyw
21 tmV=l‘ Nyyht Mynb’hw : Mt’wlmb wyhy bhz MyYbVm hpVyw MhVw
wmV=l‘ Vy’ Mtwx yxwtp MtmV=l‘ hrV‘ MytV l’rVy=ynb
22 hV‘m tlbg tVrV NVxh=l‘ tyV‘w : TbV rV‘ ynVl Nyyht
23 ytV=t’ ttnw bhz tw‘bT ytV NVxh=l‘ tyV‘w : rwhT bhz tb‘
24 ytV=l‘ bhzh ttb‘ ytV=t’ httnw : NVxh twYq ynV=l‘ tw‘bTh
25 ytV=l‘ Ntt ttb‘h ytV twYq ytV t’w : NVxh twYq=l’ t‘bTh
26 tw‘bT ytV tyV‘w : wynp lwm=l’ dp’h twptk=l‘ httnw twYbVmh
dp’h rb‘=l’ rV’ wtpV=l‘ NVxh twYq ynV=l‘ Mt’ tmVw bhz
htyb
78 twmV 28. 27–29. 12
dwp’h twptk ytV=l‘ Mt’ httnw bhz tw‘bT ytV tyV‘w : htyb 27
wskryw : dwp’h bVxl l‘mm wtrbxm tm‘l wynp lwmm hTmlm 28
bVx=l‘ twyhl tlkt lytpb dp’h t‘bT=l’ wt‘bTm NVxh=t’
l’rVy=ynb twmV=t’ Nrh’ ’Vnw : dwp’h l‘m NVxh xzy=’lw dwp’h 29
: dymt hwhy=ynpl Nrkzl Vdqh=l’ w’bb wbl=l‘ TpVmh NVxb
Nrh’ bl=l‘ wyhw Mymth=t’w Myrw’h=t’ TpVmh NVx=l’ ttnw 30
ynpl wbl=l‘ l’rVy=ynb TpVm=t’ Nrh’ ’Vnw hwhy ynpl w’bb
hyhw : tlkt lylk dwp’h ly‘m=t’ tyV‘w : dymt hwhy 31, 32
’rxt ypk gr’ hV‘m bybs wypl hyhy hpV wkwtb wV’r=yp
ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt ynmr wylwV=l‘ tyV‘w : ‘rqy ’l wl=hyhy 33
Nm‘p Nwmrw bhz Nm‘p : bybs Mkwtb bhz ynm‘pw bybs wylwV=l‘ 34
‘mVnw trVl Nrh’=l‘ hyhw : bybs ly‘mh ylwV=l‘ Nwmrw bhz 35
: twmy ’lw wt’Ybw hwhy ynpl Vdqh=l’ w’bb wlwq
: hwhyl Vdq Mtx yxwtp wyl‘ txtpw rwhT bhz ZyY tyV‘w 36
tpnYmh=ynp lwm=l’ tpnYmh=l‘ hyhw tlkt lytp=l‘ wt’ tmVw 37
wVydqy rV’ MyVdqh Nw‘=t’ Nrh’ ’Vnw Nrh’ xYm=l‘ hyhw : hyhy 38
Mhl NwYrl dymt wxYm=l‘ hyhw MhyVdq tntm=lkl l’rVy ynb
hV‘t Tnb’w VV tpnYm tyV‘w VV tntkh tYbVw : hwhy ynpl 39
tw‘bgmw MyTnb’ Mhl tyV‘w tntk hV‘t Nrh’ ynblw : Mqr hV‘m 40
Kyx’ Nrh’=t’ Mt’ tVblhw : tr’ptlw dwbkl Mhl hV‘t 41
: yl wnhkw Mt’ tVdqw Mdy=t’ t’lmw Mt’ txVmw wt’ wynb=t’w
: wyhy Mykry=d‘w Myntmm hwr‘ rVb twskl db=ysnkm Mhl hV‘w 42
xbzmh=l’ MtVgb w’ d‘wm lh’=l’ M’bb wynb=l‘w Nrh’=l‘ wyhw 43
: wyrx’ w‘rzlw wl Mlw‘ tqx wtmw Nw‘ w’Vy=’lw Vdqb trVl
sŘ 24 xql yl Nhkl Mt’ Vdql Mhl hV‘t=rV’ rbdh hzw Tk
tlwlb tYm tlxw twYm Mxlw : Mmymt MynV Mly’w rqb=Nb dx’ rp 2
ttnw : Mt’ hV‘t MyTx tls NmVb MyxVm twYm yqyqrw NmVb 3
: Mly’h ynV t’w rph=t’w lsb Mt’ tbrqhw dx’ ls=l‘ Mtw’
: Mymb Mt’ tYxrw d‘wm lh’ xtp=l’ byrqt wynb=t’w Nrh’=t’w 4
dp’h ly‘m t’w tntkh=t’ Nrh’=t’ tVblhw Mydgbh=t’ txqlw 5
=l‘ tpnYmh tmVw : dp’h bVxb wl tdp’w NVxh=t’w dp’h=t’w 6
hxVmh NmV=t’ txqlw : tpnYmh=l‘ Vdqh rzn=t’ ttnw wV’r 7
: tntk MtVblhw byrqt wynb=t’w : wt’ txVmw wV’r=l‘ tqYyw 8
hnhk Mhl htyhw t‘bgm Mhl tVbxw wynbw Nrh’ Tnb’ Mt’ trgxw 9
lh’ ynpl rph=t’ tbrqhw : wynb=dyw Nrh’=dy t’lmw Mlw‘ tqxl 10
rph=t’ tTxVw : rph V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ Kmsw d‘wm 11
tnrq=l‘ httnw rph Mdm txqlw : d‘wm lh’ xtp hwhy ynpl 12
xbzmh
29. 13–40 hwYt 79
13 txqlw : xbzmh dwsy=l’ KpVt Mdh=lk=t’w K‘bY’b xbzmh
ytV t’w dbkh=l‘ trtyh t’w brqh=t’ hskmh blxh=lk=t’
14 rph rVb=t’w : hxbzmh trTqhw Nhyl‘ rV’ blxh=t’w tylkh
15 ly’h=t’w : ’wh t’Tx hnxml Zwxm V’b PrVt wVrp=t’w wr‘=t’w
16 tTxVw : ly’h V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ wkmsw xqt dx’h
17 xtnt ly’h=t’w : bybs xbzmh=l‘ tqrzw wmd=t’ txqlw ly’h=t’
18 trTqhw : wV’r=l‘w wyxtn=l‘ ttnw wy‘rkw wbrq tYxrw wyxtnl
: ’wh hwhyl hV’ xwxyn xyr hwhyl ’wh hl‘ hxbzmh ly’h=lk=t’
19 : ly’h V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ Kmsw ynVh ly’h t’ txqlw
20 Kwnt=l‘w Nrh’ Nz’ Kwnt=l‘ httnw wmdm txqlw ly’h=t’ tTxVw
tqrzw tynmyh Mlgr Nhb=l‘w tynmyh Mdy Nhb=l‘w tynmyh wynb Nz’
21 NmVmw xbzmh=l‘ rV’ Mdh=Nm txqlw : bybs xbzmh=l‘ Mdh=t’
wt’ wynb ydgb=l‘w wynb=l‘w wydgb=l‘w Nrh’=l‘ tyzhw hxVmh
22 blxh ly’h=Nm txqlw : wt’ wynb ydgbw wynbw wydgbw ’wh Vdqw
ytV t’w dbkh trty t’w brqh=t’ hskmh blxh=t’w hyl’hw
: ’wh My’lm ly’ yk Nymyh qwV t’w Nhl‘ rV’ blxh=t’w tylkh
23 rV’ twYmh lsm dx’ qyqrw tx’ NmV Mxl tlxw tx’ Mxl rkkw
24 hpwnt Mt’ tpnhw wynb ypk l‘w Nrh’ ypk l‘ lkh tmVw : hwhy ynpl
25 xyrl hl‘h=l‘ hxbzmh trTqhw Mdym Mt’ txqlw : hwhy ynpl
26 My’lmh ly’m hzxh=t’ txqlw : hwhyl ’wh hV’ hwhy ynpl xwxyn
27 tVdqw : hnml Kl hyhw hwhy ynpl hpwnt wt’ tpnhw Nrh’l rV’
ly’m Mrwh rV’w Pnwh rV’ hmwrth qwV t’w hpwnth hzx t’
28 Mlw‘=qxl wynblw Nrh’l hyhw : wynbl rV’mw Nrh’l rV’m My’lmh
yxbzm l’rVy=ynb t’m hyhy hmwrtw ’wh hmwrt yk l’rVy ynb t’m
29 wyrx’ wynbl wyhy Nrh’l rV’ Vdqh ydgbw : hwhyl Mtmwrt MhymlV
30 wytxt Nhkh MVbly Mymy t‘bV : Mdy=t’ Mb=’lmlw Mhb hxVml
31 My’lmh ly’ t’w : Vdqb trVl d‘wm lh’=l’ ’by rV’ wynbm
32 rVb=t’ wynbw Nrh’ lk’w : Vdq Mqmb wrVb=t’ tlVbw xqt
33 rpk rV’ Mt’ wlk’w : d‘wm lh’ xtp lsb rV’ Mxlh=t’w ly’h
34 rtwy=M’w : Mh Vdq=yk lk’y=’l rzw Mt’ Vdql Mdy=t’ ’lml Mhb
’l V’b rtwnh=t’ tprVw rqbh=d‘ Mxlh=Nmw My’lmh rVbm
35 ytywY=rV’ lkk hkk wynblw Nrh’l tyV‘w : ’wh Vdq=yk lk’y
36 Myrpkh=l‘ Mwyl hV‘t t’Tx rpw : Mdy ’lmt Mymy t‘bV hkt’
37 Mymy t‘bV : wVdql wt’ txVmw wyl‘ Krpkb xbzmh=l‘ t’Txw
‘gnh=lk MyVdq Vdq xbzmh hyhw wt’ tVdqw xbzmh=l‘ rpkt
38 MyVbk xbzmh=l‘ hV‘t rV’ hzw : Vdqy xbzmb
39 t’w rqbb hV‘t dx’h Vbkh=t’ : dymt Mwyl MynV hnV=ynb
40 ‘br tytk NmVb lwlb tls NrV‘w : Mybr‘h Nyb hV‘t ynVh Vbkh
Nyhh
80 twmV 29. 41–30. 23
Nyb hV‘t ynVh Vbkh t’w : dx’h Vbkl Nyy Nyhh t‘ybr Ksnw Nyhh 41
: hwhyl hV’ xxyn xyrl hl=hV‘t hksnkw rqbh txnmk Mybr‘h
Mkl d‘w’ rV’ hwhy ynpl d‘wm=lh’ xtp Mkytrdl dymt tl‘ 42
: ydbkb Vdqnw l’rVy ynbl hmV ytd‘nw : MV Kyl’ rbdl hmV 43
Nhkl Vdq’ wynb=t’w Nrh’=t’w xbzmh=t’w d‘wm lh’=t’ ytVdqw 44
hwhy yn’ yk w‘dyw : Myhl’l Mhl ytyyhw l’rVy ynb Kwtb ytnkVw : yl 45, 46
hwhy yn’ Mkwtb ynkVl MyrYm Zr’m Mt’ yt’Ywh rV’ Mhyhl’
: Mhyhl’
sŘ 25 hm’w wkr’ hm’ : wt’ hV‘t MyTV yY‘ trTq rTqm xbzm tyV‘w l, 2
rwhT bhz wt’ typYw : wytnrq wnmm wtmq Mytm’w hyhy ‘wbr wbxr 3
ytVw : bybs bhz rz wl tyV‘w wytnrq=t’w bybs wytryq=t’w wgg=t’ 4
ynV=l‘ hV‘t wyt‘lY ytV l‘ wrzl txtm wl=hV‘t bhz t‘bT
yY‘ Mydbh=t’ tyV‘w : hmhb wt’ t’Vl Mydbl Mytbl hyhw wydY 5
td‘h Nr’=l‘ rV’ tkrph ynpl wt’ httnw : bhz Mt’ typYw MyTV 6
Nrh’ wyl‘ ryTqhw : hmV Kl d‘w’ rV’ td‘h=l‘ rV’ trpkh ynpl 7
tl‘hbw : hnryTqy trnh=t’ wbyTyhb rqbb rqbb Myms trTq 8
hwhy ynpl dymt trTq hnryTqy Mybr‘h Nyb trnh=t’ Nrh’
wkst ’l Ksnw hxnmw hl‘w hrz trTq wyl‘ wl‘t=’l : Mkytrdl 9
tx’ Myrpkh t’Tx Mdm hnVb tx’ wytnrq=l‘ Nrh’ rpkw : wyl‘ 10
: hwhyl ’wh MyVdq=Vdq Mkytrdl wyl‘ rpky hnVb
+p9 Mhydqpl l’rVy=ynb V’r=t’ ’Vt yk : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 11, 12
dqpb Pgn Mhb hyhy=’lw Mt’ dqpb hwhyl wVpn rpk Vy’ wntnw
Vdqh lqVb lqVh tyYxm Mydqph=l‘ rb‘h=lk wnty hz : Mt’ 13
rb‘h lk : hwhyl hmwrt lqVh tyYxm lqVh hrg MyrV‘ 14
ryV‘h : hwhy tmwrt Nty hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm Mydqph=l‘ 15
hwhy tmwrt=t’ ttl lqVh tyYxmm Ty‘my ’l ldhw hbry=’l
l’rVy ynb t’m Myrpkh Psk=t’ txqlw : MkytVpn=l‘ rpkl 16
hwhy ynpl Nwrkzl l’rVy ynbl hyhw d‘wm lh’ tdb‘=l‘ wt’ ttnw
: MkytVpn=l‘ rpkl
hYxrl tVxn wnkw tVxn rwyk tyV‘w : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 17, 18
Nrh’ wYxrw : Mym hmV ttnw xbzmh Nybw d‘wm lh’=Nyb wt’ ttnw 19
Mym=wYxry d‘wm lh’=l’ M’bb : Mhylgr=t’w Mhydy=t’ wnmm wynbw 20
wYxrw : hwhyl hV’ ryTqhl trVl xbzmh=l’ MtVgb w’ wtmy ’lw 21
: Mtrdl w‘rzlw wl Mlw‘=qx Mhl htyhw wtmy ’lw Mhylgrw Mhydy
rwrd=rm V’r MymVb Kl=xq ht’w : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 22, 23
MyVmx MVb=hnqw Myt’mw MyVmx wtyYxm MVb=Nmnqw tw’m Vmx
Myt’mw
30. 24–32. 1 ’Vt yk 81
24, 25 wt’ tyV‘w : Nyh tyz NmVw Vdqh lqVb tw’m Vmx hdqw : Myt’mw
: hyhy Vdq=txVm NmV xqr hV‘m txqrm xqr Vdq=txVm NmV
26, 27 =lk=t’w NxlVh=t’w : td‘h Nwr’ t’w d‘wm lh’=t’ wb txVmw
28 hl‘h xbzm=t’w : trTqh xbzm t’w hylk=t’w hrnmh=t’w wylk
29 MyVdq Vdq wyhw Mt’ tVdqw : wnk=t’w rykh=t’w wylk=lk=t’w
30 Nhkl Mt’ tVdqw xVmt wynb=t’w Nrh’=t’w : Vdqy Mhb ‘gnh=lk
31 yl hz hyhy Vdq=txVm NmV rm’l rbdt l’rVy ynb=l’w : yl
32 Vdq whmk wV‘t ’l wtnktmbw Ksyy ’l Md’ rVb=l‘ : Mkytrdl
33 rz=l‘ wnmm Nty rV’w whmk xqry rV’ Vy’ : Mkl hyhy Vdq ’wh
34 PTn Myms Kl=xq hVm=l’ hwhy rm’yw : wym‘m trknw
35 trTq ht’ tyV‘w : hyhy dbb db hkz hnblw Myms hnblxw tlxVw
36 httnw qdh hnmm tqxVw : Vdq rwhT xlmm xqwr hV‘m xqr
MyVdq Vdq hmV Kl d‘w’ rV’ d‘wm lh’b td‘h ynpl hnmm
37 Vdq Mkl wV‘t ’l htnktmb hV‘t rV’ trTqhw : Mkl hyht
38 : wym‘m trknw hb xyrhl hwmk hV‘y=rV’ Vy’ : hwhyl Kl hyht
’l, 2 MVb yt’rq h’r : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw sŘ 26
3 Myhl’ xwr wt’ ’lm’w : hdwhy hTml rwx=Nb yrw’=Nb l’lYb
4 twV‘l tbVxm bVxl : hk’lm=lkbw t‘dbw hnwbtbw hmkxb
5 twV‘l Z‘ tVrxbw t’lml Nb’ tVrxbw : tVxnbw Pskbw bhzb
6 Nd=hTml Kmsyx’=Nb b’ylh’ t’ wt’ yttn hnh yn’w : hk’lm=lkb
7 lh’ t’ : KtywY rV’=lk t’ wV‘w hmkx yttn bl=Mkx=lk blbw
: lh’h ylk=lk t’w wyl‘ rV’ trpkh=t’w td‘l Nr’h=t’w d‘wm
8 xbzm t’w hylk=lk=t’w hrhTh hrnmh=t’w wylk=t’w NxlVh=t’w
9, 10 t’w : wnk=t’w rwykh=t’w wylk=lk=t’w hl‘h xbzm=t’w : trTqh
: Nhkl wynb ydgb=t’w Nhkh Nrh’l Vdqh ydgb=t’w drVh ydgb
11 : wV‘y KtywY=rV’ lkk Vdql Mymsh trTq=t’w hxVmh NmV t’w
12, 13rm’l l’rVy ynb=l’ rbd ht’w : rm’l hVm=l’ hwhy rm’yw
t‘dl Mkytrdl Mkynybw ynyb ’wh tw’ yk wrmVt yttbV=t’ K’
14 Mkl ’wh Vdq yk tbVh=t’ MtrmVw : MkVdqm hwhy yn’ yk
’whh Vpnh htrknw hk’lm hb hV‘h=lk yk tmwy twm hyllxm
15 NwtbV tbV y‘ybVh Mwybw hk’lm hV‘y Mymy tVV : hym‘ brqm
16 wrmVw : tmwy twm tbVh Mwyb hk’lm hV‘h=lk hwhyl Vdq
: Mlw‘ tyrb Mtrdl tbVh=t’ twV‘l tbVh=t’ l’rVy=ynb
17 hwhy hV‘ Mymy tVV=yk Ml‘l ’wh tw’ l’rVy ynb Nybw ynyb
: Vpnyw tbV y‘ybVh Mwybw Zr’h=t’w MymVh=t’
18 td‘h txl ynV ynys rhb wt’ rbdl wtlkk hVm=l’ Ntyw
bl tdrl hVm VVb=yk M‘h ’ryw : Myhl’ ‘bY’b Mybtk Nb’ txl
rhh=Nm
82 twmV 32. 2–27
rV’ Myhl’ wnl=hV‘ Mwq wyl’ wrm’yw Nrh’=l‘ M‘h lhqyw rhh=Nm
wn‘dy ’l MyrYm Zr’m wnl‘h rV’ Vy’h hVm hz=yk wnynpl wkly
MkyVn ynz’b rV’ bhzh ymzn wqrp Nrh’ Mhl’ rm’yw : wl hyh=hm 2
rV’ bhzh ymzn=t’ M‘h=lk wqrptyw : yl’ w’ybhw Mkytnbw Mkynb 3
lg‘ whV‘yw Trxb wt’ rYyw Mdym xqyw : Nrh’=l’ w’ybyw Mhynz’b 4
’ryw : MyrYm Zr’m Kwl‘h rV’ l’rVy Kyhl’ hl’ wrm’yw hksm 5
wmykVyw : rxm hwhyl gx rm’yw Nrh’ ’rqyw wynpl xbzm Nbyw Nrh’ 6
: qxYl wmqyw wtVw lk’l M‘h bVyw MymlV wVgyw tl‘ wl‘yw trxmm
sŘ 27 ynVm Mybtk txl wdyb td‘h txl ynVw rhh=Nm hVm dryw Npyw 15
btkmhw hmh Myhl’ hV‘m txlhw : Mybtk Mh hzmw hzm Mhyrb‘ 16
M‘h lwq=t’ ‘Vwhy ‘mVyw : txlh=l‘ twrx ’wh Myhl’ btkm 17
twn‘ lwq Ny’ rm’yw : hnxmb hmxlm lwq hVm=l’ rm’yw h‘rb 18
rV’k yhyw : ‘mV ykn’ twn‘ lwq hVwlx twn‘ lwq Ny’w hrwbg 19
wdym KlVyw hVm P’=rxyw tlxmw lg‘h=t’ ’ryw hnxmh=l’ brq
PrVyw wV‘ rV’ lg‘h=t’ xqyw : rhh txt Mt’ rbVyw txlh=t’ 20
: l’rVy ynb=t’ qVyw Mymh ynp=l‘ rzyw qd=rV’ d‘ NxTyw V’b
h’Tx wyl‘ t’bh=yk hzh M‘h Kl hV‘=hm Nrh’=l’ hVm rm’yw 21
‘rb yk M‘h=t’ t‘dy ht’ ynd’ P’ rxy=l’ Nrh’ rm’yw : hldg 22
Vy’h hVm hz=yk wnynpl wkly rV’ Myhl’ wnl=hV‘ yl wrm’yw : ’wh 23
yml Mhl rm’w : wl hyh=hm wn‘dy ’l MyrYm Zr’m wnl‘h rV’ 24
hVm ’ryw : hzh lg‘h ’Yyw V’b whklV’w yl=wntyw wqrpth bhz 25
hVm dm‘yw : Mhymqb hYmVl Nrh’ h‘rp=yk ’wh ‘rp yk M‘h=t’ 26
rm’yw : ywl ynb=lk wyl’ wps’yw yl’ hwhyl ym rm’yw hnxmh r‘Vb 27
wrb‘ wkry=l‘ wbrx=Vy’ wmyV l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Mhl
wbwVw
32. 28–33. 17 ’Vt yk 83
wh‘r=t’ Vy’w wyx’=t’=Vy’ wgrhw hnxmb r‘Vl r‘Vm wbwVw
28 ’whh Mwyb M‘h=Nm lpyw hVm rbdk ywl=ynb wV‘yw : wbrq=t’ Vy’w
29 wnbb Vy’ yk hwhyl Mwyh Mkdy w’lm hVm rm’yw : Vy’ ypl’ tVlVk
30 M‘h=l’ hVm rm’yw trxmm yhyw : hkrb Mwyh Mkyl‘ ttlw wyx’bw
d‘b hrpk’ ylw’ hwhy=l’ hl‘’ ht‘w hldg h’Tx Mt’Tx Mt’
31 h’Tx hzh M‘h ’Tx ’n’ rm’yw hwhy=l’ hVm bVyw : Mkt’Tx
32 ynxm Ny’=M’w Mt’Tx ’Vt=M’ ht‘w : bhz yhl’ Mhl wV‘yw hldg
33 yl=’Tx rV’ ym hVm=l’ hwhy rm’yw : tbtk rV’ Krpsm ’n
34 hnh Kl ytrbd=rV’ l’ M‘h=t’ hxn Kl ht‘w : yrpsm wnxm’
35 hwhy Pgyw : Mt’Tx Mhl‘ ytdqpw ydqp Mwybw Kynpl Kly yk’lm
: Nrh’ hV‘ rV’ lg‘h=t’ wV‘ rV’ l‘ M‘h=t’
gl tyl‘h rV’ M‘hw ht’ hzm hl‘ Kl hVm=l’ hwhy rbdyw
bq‘ylw qxYyl Mhrb’l yt‘bVn rV’ Zr’h=l’ MyrYm Zr’m
2 yn‘nkh=t’ ytVrgw K’lm Kynpl ytxlVw : hnnt’ K‘rzl rm’l
3 ’l yk Vbdw blx tbz Zr’=l’ : yswbyhw ywxh yzrphw ytxhw yrm’h
4 M‘h ‘mVyw : Krdb Klk’=Np ht’ Pr‘=hVq=M‘ yk Kbrqb hl‘’
5 hwhy rm’yw : wyl‘ wyd‘ Vy’ wtV=’lw wlb’tyw hzh ‘rh rbdh=t’
hl‘’ dx’ ‘gr Pr‘=hVq=M‘ Mt’ l’rVy=ynb=l’ rm’ hVm=l’
: Kl=hV‘’ hm h‘d’w Kyl‘m Kyd‘ drwh ht‘w Kytylkw Kbrqb
6, 7 lh’h=t’ xqy hVmw : brwx rhm Myd‘=t’ l’rVy=ynb wlYntyw
hyhw d‘wm lh’ wl ’rqw hnxmh=Nm qxrh hnxml Zwxm wl=hTnw
8 t’Yk hyhw : hnxml Zwxm rV’ d‘wm lh’=l’ ’Yy hwhy Vqbm=lk
yrx’ wTybhw wlh’ xtp Vy’ wbYnw M‘h=lk wmwqy lh’h=l’ hVm
9 Nn‘h dwm‘ dry hlh’h hVm ’bk hyhw : hlh’h w’b=d‘ hVm
10 Nn‘h dwm‘=t’ M‘h=lk h’rw : hVm=M‘ rbdw lh’h xtp dm‘w
11 hwhy rbdw : wlh’ xtp Vy’ wwxtVhw M‘h=lk Mqw lh’h xtp dm‘
hnxmh=l’ bVw wh‘r=l’ Vy’ rbdy rV’k Mynp=l’ Mynp hVm=l’
: lh’h Kwtm Vymy ’l r‘n Nwn=Nb ‘Vwhy wtrVmw
12 ht’w hzh M‘h=t’ l‘h yl’ rm’ ht’ h’r hwhy=l’ hVm rm’yw
=Mgw MVb Kyt‘dy trm’ ht’w ym‘ xlVt=rV’ t’ ynt‘dwh ’l
13 Kkrd=t’ ’n yn‘dwh Kyny‘b Nx yt’Ym ’n=M’ ht‘w : yny‘b Nx t’Ym
14 ynp rm’yw : hzh ywgh Km‘ yk h’rw Kyny‘b Nx=’Ym’ N‘ml K‘d’w
15 : hzm wnl‘t=l’ Myklh Kynp Ny’=M’ wyl’ rm’yw : Kl ytxnhw wkly
16 wnm‘ Ktklb ’wlh Km‘w yn’ Kyny‘b Nx yt’Ym=yk ’wp’ ‘dwy hmbw
: hmd’h ynp=l‘ rV’ M‘h=lkm Km‘w yn’ wnylpnw
zl yYxw hm’w wkr’ yYxw Mytm’ MyTV yY‘ Nr’h=t’ l’lYb V‘yw sŘ 31
2 wl V‘yw Zwxmw tybm rwhT bhz whpYyw : wtmq yYxw hm’w wbxr
3 ytVw wytm‘p ‘br’ l‘ bhz t‘bT ‘br’ wl qYyw : bybs bhz rz
4 yY‘ ydb V‘yw : tynVh w‘lY=l‘ tw‘bT ytVw tx’h w‘lY=l‘ t‘bT
5 Nr’h t‘lY l‘ t‘bTb Mydbh=t’ ’byw : bhz Mt’ PYyw MyTV
t’Vl
88 twmV 37. 6–38. 6
hm’w hkr’ yYxw Mytm’ rwhT bhz trpk V‘yw : Nr’h=t’ t’Vl 6
twYq ynVm Mt’ hV‘ hVqm bhz Mybrk ynV V‘yw : hbxr yYxw 7
trpkh=Nm hzm hYqm dx’=bwrkw hzm hYqm dx’=bwrk : trpkh 8
hl‘ml Mypnk yVrp Mybrkh wyhyw : wtwwYq ynVm Mybrkh=t’ hV‘ 9
wyh trpkh=l’ wyx’=l’ Vy’ Mhynpw trpkh=l‘ Mhypnkb Mykks
: Mybrkh ynp
yYxw hm’w wbxr hm’w wkr’ Mytm’ MyTV yY‘ NxlVh=t’ V‘yw 10
wl V‘yw : bybs bhz rz wl V‘yw rwhT bhz wt’ PYyw : wtmq 11, 12
‘br’ wl qYyw : bybs wtrgsml bhz=rz V‘yw bybs xpT trgsm 13
: wylgr ‘br’l rV’ t’ph ‘br’ l‘ t‘bTh=t’ Ntyw bhz t‘bT
V‘yw : NxlVh=t’ t’Vl Mydbl Mytb t‘bTh wyh trgsmh tm‘l 14, 15
V‘yw : NxlVh=t’ t’Vl bhz Mt’ PYyw MyTV yY‘ Mydbh=t’ 16
wytyqnm t’w wytpk=t’w wytr‘q=t’ NxlVh=l‘ rV’ Mylkh=t’
: rwhT bhz Nhb Ksy rV’ twVqh=t’w
hnqw hkry hrnmh=t’ hV‘ hVqm rwhT bhz hrnmh=t’ V‘yw 17
hVlV hydYm My’Yy Mynq hVVw : wyh hnmm hyxrpw hyrtpk hy‘ybg 18
My‘bg hVlV : ynVh hdYm hrnm ynq hVlVw dx’h hdYm hrnm ynq 19
hnqb MydqVm My‘bg hVlVw xrpw rtpk dx’h hnqb MydqVm
hrnmbw : hrnmh=Nm My’Yyh Mynqh tVVl Nk xrpw rtpk dx’ 20
Mynqh ynV txt rtpkw : hyxrpw hyrtpk MydqVm My‘bg h‘br’ 21
hnmm Mynqh ynV=txt rtpkw hnmm Mynqh ynV txt rtpkw hnmm
hVqm hlk wyh hnmm Mtnqw Mhyrtpk : hnmm My’Yyh Mynqh tVVl 22
bhz hyttxmw hyxqlmw h‘bV hytrn=t’ V‘yw : rwhT bhz tx’ 23
: hylk=lk t’w ht’ hV‘ rwhT bhz rkk : rwhT 24
‘wbr wbxr hm’w wkr’ hm’ MyTV yY‘ trTqh xbzm=t’ V‘yw 25
wgg=t’ rwhT bhz wt’ PYyw : wytnrq wyh wnmm wtmq Mytm’w 26
t‘bT ytVw : bybs bhz rz wl V‘yw wytnrq=t’w bybs wytryq=t’w 27
Mytbl wydY ynV l‘ wyt‘lY ytV l‘ wrzl txtm wl=hV‘ bhz
: bhz Mt’ PYyw MyTV yY‘ Mydbh=t’ V‘yw : Mhb wt’ t’Vl Mydbl 28
: xqr hV‘m rwhT Mymsh trTq=t’w Vdq hxVmh NmV=t’ V‘yw 29
wkr’ twm’ Vmx MyTV yY‘ hl‘h xbzm=t’ V‘yw xl
‘br’ l‘ wytnrq V‘yw : wtmq twm’ VlVw ‘wbr wbxr twm’ Vmxw 2
xbzmh ylk=lk=t’ V‘yw : tVxn wt’ PYyw wytnrq wyh wnmm wytnp 3
=lk ttxmh=t’w tglzmh=t’ tqrzmh=t’w My‘yh=t’w trysh=t’
txt tVxn tVr hV‘m rbkm xbzml V‘yw : tVxn hV‘ wylk 4
rbkml twYqh ‘br’b t‘bT ‘br’ qYyw : wyYx=d‘ hTmlm wbkrk 5
: tVxn Mt’ PYyw MyTV yY‘ Mydbh=t’ V‘yw : Mydbl Mytb tVxnh 6
’byw
38. 7–39. 3 ydwqp 89
7 bwbn Mhb wt’ t’Vl xbzmh t‘lY l‘ t‘bTb Mydbh=t’ ’byw
8 tVxn wnk t’w tVxn rwykh t’ V‘yw : wt’ hV‘ txl
9 V‘yw : d‘wm lh’ xtp w’bY rV’ t’bYh t’rmb
: hm’b h’m rzVm VV rYxh y‘lq hnmyt bgn t’pl rYxh=t’
10 : Psk MhyqVxw Mydm‘h yww tVxn MyrV‘ Mhynd’w MyrV‘ Mhydwm‘
11 yww tVxn MyrV‘ Mhynd’w MyrV‘ Mhydwm‘ hm’b h’m NwpY t’plw
12 Mhydwm‘ hm’b MyVmx My‘lq My=t’plw : Psk MhyqVxw Mydwm‘h
13 hmdq t’plw : Psk MhyqwVxw Mydm‘h yww hrV‘ Mhynd’w hrV‘
14 Mhydwm‘ Ptkh=l’ hm’ hrV‘=Vmx My‘lq : hm’ MyVmx hxrzm
15 rYxh r‘Vl hzmw hzm tynVh Ptklw : hVlV Mhynd’w hVlV
16 y‘lq=lk : hVlV Mhynd’w hVlV Mhydm‘ hm’ hrV‘ Vmx My‘lq
17 Mydwm‘h yww tVxn Mydm‘l Mynd’hw : rzVm VV bybs rYxh
ydm‘ lk Psk MyqVxm Mhw Psk MhyV’r ywpYw Psk MhyqwVxw
18 ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt Mqr hV‘m rYxh r‘V Ksmw : rYxh
y‘lq tm‘l twm’ Vmx bxrb hmwqw Kr’ hm’ MyrV‘w rzVm VVw
19 ywpYw Psk Mhyww tVxn h‘br’ Mhynd’w h‘br’ Mhydm‘w : rYxh
20 : tVxn bybs rYxlw NkVml tdtyh=lkw : Psk MhyqVxw MhyV’r
21 hVm yp=l‘ dqp rV’ td‘h NkVm NkVmh ydwqp hl’ +p11 , sŘ 32
22 rwx=Nb yrw’=Nb l’lYbw : Nhkh Nrh’=Nb rmty’ dyb Mywlh tdb‘
23 b’ylh’ wt’w : hVm=t’ hwhy hwY=rV’=lk t’ hV‘ hdwhy hTml
t‘lwtbw Nmgr’bw tlktb Mqrw bVxw Vrx Nd=hTml Kmsyx’=Nb
24 tk’lm lkb hk’lml ywV‘h bhzh=lk : VVbw ynVh
MyVlVw tw’m ‘bVw rkk MyrV‘w ‘Vt hpwnth bhz yhyw Vdqh
25 ‘bVw Pl’w rkk t’m hd‘h ydwqp Pskw : Vdqh lqVb lqV
26 tyYxm tlglgl ‘qb : Vdqh lqVb lqV My‘bVw hVmxw tw’m
hnV MyrV‘ Nbm Mydqph=l‘ rb‘h lkl Vdqh lqVb lqVh
27 yhyw : MyVmxw tw’m Vmxw Mypl’ tVlVw Pl’ tw’m=VVl hl‘mw
t’m tkrph ynd’ t’w Vdqh ynd’ t’ tqYl Pskh rkk t’m
28 hVmxw tw’mh ‘bVw Pl’h=t’w : Nd’l rkk rkkh t’ml Mynd’
29 tVxnw : Mt’ qVxw MhyV’r hpYw Mydwm‘l Myww hV‘ My‘bVw
30 ynd’=t’ hb V‘yw : lqV tw’m=‘br’w Mypl’w rkk My‘bV hpwnth
t’w wl=rV’ tVxnh rbkm=t’w tVxnh xbzm t’w d‘wm lh’ xtp
31 t’w rYxh r‘V ynd’=t’w bybs rYxh ynd’=t’w : xbzmh ylk=lk
Tl Nmgr’hw tlkth=Nmw : bybs rYxh tdty=lk=t’w NkVmh tdty=lk
Vdqh ydgb=t’ wV‘yw Vdqb trVl drV=ydgb wV‘ ynVh t‘lwtw
: hVm=t’ hwhy hwY rV’k Nrh’l rV’
2, 3 w‘qryw : rzVm VVw ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt bhz dp’h=t’ V‘yw
Nmgr’h Kwtbw tlkth Kwtb twV‘l Mlytp ZYqw bhzh yxp=t’
Kwtbw
90 twmV 39. 4–32
trbx wl=wV‘ tptk : bVx hV‘m VVh Kwtbw ynVh t‘lwt Kwtbw 4
bhz whV‘mk ’wh wnmm wyl‘ rV’ wtdp’ bVxw : rbx wtwwYq ynV=l‘ 5
: hVm=t’ hwhy hwY rV’k rzVm VVw ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt
txtpm bhz tYbVm tbsm MhVh ynb’=t’ wV‘yw 6
dp’h tptk l‘ Mt’ MVyw : l’rVy ynb twmV=l‘ Mtwx yxwtp 7
: hVm=t’ hwhy hwY rV’k l’rVy ynbl Nwrkz ynb’
t‘lwtw Nmgr’w tlkt bhz dp’ hV‘mk bVx hV‘m NVxh=t’ V‘yw 8
trzw wkr’ trz NVxh=t’ wV‘ lwpk hyh ‘wbr : rzVm VVw ynV 9
tqrbw hdTp Md’ rwT Nb’ yrwT h‘br’ wb=w’lmyw : lwpk wbxr 10
MVl yVylVh rwThw : Mlhyw ryps Kpn ynVh rwThw : dx’h rwTh 11, 12
twYbVm tbswm hpVyw MhV VyVrt y‘ybrh rwThw : hmlx’w wbV 13
hrV‘ MytV hnh l’rVy=ynb tmV=l‘ Mynb’hw : Mt’lmb bhz 14
wV‘yw : TbV rV‘ MynVl wmV=l‘ Vy’ Mtx yxwtp MtmV=l‘ 15
tYbVm ytV wV‘yw : rwhT bhz tb‘ hV‘m tlbg trVrV NVxh=l‘ 16
: NVxh twYq ynV=l‘ t‘bTh ytV=t’ wntyw bhz t‘bT ytVw bhz
t’w : NVxh twYq=l‘ t‘bTh ytV=l‘ bhzh ttb‘h ytV wntyw 17, 18
tptk=l‘ Mntyw tYbVmh ytV=l‘ wntn ttb‘h ytV twYq ytV
twYq ynV=l‘ wmyVyw bhz t‘bT ytV wV‘yw : wynp lwm=l’ dp’h 19
bhz t‘bT ytV wV‘yw : htyb dp’h rb‘=l’ rV’ wtpV=l‘ NVxh 20
l‘mm wtrbxm tm‘l wynp lwmm hTmlm dp’h tptk ytV=l‘ Mntyw
lytpb dp’h t‘bT=l’ wt‘bTm NVxh=t’ wskryw : dp’h bVxl 21
hwY rV’k dp’h l‘m NVxh xzy=’lw dp’h bVx=l‘ tyhl tlkt
: hVm=t’ hwhy
wkwtb ly‘mh=ypw : tlkt lylk gr’ hV‘m dp’h ly‘m=t’ V‘yw 22, 23
ynwmr ly‘mh ylwV=l‘ wV‘yw : ‘rqy ’l bybs wypl hpV ’rxt ypk 24
wntyw rwhT bhz ynm‘p wV‘yw : rzVm ynV t‘lwtw Nmgr’w tlkt 25
: Mynmrh Kwtb bybs ly‘mh ylwV=l‘ Mynmrh Kwtb Mynm‘ph=t’
hwhy hwY rV’k trVl bybs ly‘mh ylwV=l‘ Nmrw Nm‘p Nmrw Nm‘p 26
Nrh’l gr’ hV‘m VV tntkh=t’ wV‘yw : hVm=t’ 27
dbh ysnkm=t’w VV t‘bgmh yr’p=t’w VV tpnYmh t’w : wynblw 28
ynV t‘lwtw Nmgr’w tlktw rzVm VV Tnb’h=t’w : rzVm VV 29
ZyY=t’ wV‘yw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k Mqr hV‘m 30
: hwhyl Vdq Mtwx yxwtp btkm wyl‘ wbtkyw rwhT bhz Vdqh=rzn
hwhy hwY rV’k hl‘mlm tpnYmh=l‘ ttl tlkt lytp wyl‘ wntyw 31
wV‘yw d‘wm lh’ NkVm tdb‘=lk lktw : hVm=t’ 32
: wV‘ Nk hVm=t’ hwhy hwY rV’ lkk l’rVy ynb
w’ybyw
39. 33–40. 23 ydwqp 91
33 wyVrq wysrq wylk=lk=t’w lh’h=t’ hVm=l’ NkVmh=t’ w’ybyw sŘ 33
34 hskm=t’w Mymd’mh Mly’h trw‘ hskm=t’w : wynd’w wydm‘w wxyrb
35 t’w wydb=t’w td‘h Nr’=t’ : Ksmh tkrp t’w MyVxth tr‘
36, 37 hrnmh=t’ : Mynph Mxl t’w wylk=lk=t’ NxlVh=t’ : trpkh
: rw’mh NmV t’w hylk=lk=t’w hkr‘mh trn hytrn=t’ hrhTh
38 xtp Ksm t’w Mymsh trTq t’w hxVmh NmV t’w bhzh xbzm t’w
39 =t’w wydb=t’ wl=rV’ tVxnh rbkm=t’w tVxnh xbzm t’ : lh’h
40 hynd’=t’w hydm‘=t’ rYxh y‘lq t’ : wnk=t’w rykh=t’ wylk=lk
tdb‘ ylk=lk t’w hytdtyw wyrtym=t’ rYxh r‘Vl Ksmh=t’w
41 Vdqh ydgb=t’ Vdqb trVl drVh ydgb=t’ : d‘wm lh’l NkVmh
42 Nk hVm=t’ hwhy hwY=rV’ lkk : Nhkl wynb ydgb=t’w Nhkh Nrh’l
43 hnhw hk’lmh=lk=t’ hVm ’ryw : hdb‘h=lk t’ l’rVy ynb wV‘
: hVm Mt’ Krbyw wV‘ Nk hwhy hwY rV’k ht’ wV‘
llqt ’l Myhl’ wyYhw .Tr⣠Nmysw h‘Vtw Myt’mw Pl’ twmV hl’w rpsd yqwsp Mwks
MyVlVw VlV twytw’w .hrV‘ VlVw tw’m ‘bVw Pl’ rV‘ hVV Mylmw .]z"k b"k twmV[
t‘d=hwxy hlyll hlylw Nmysw MyVlVw VlV wyrdsw .h‘Vtw MyrV‘w tw’m Vmxw Pl’
tyb hz=y’ Nmysw hrV‘ tx’ wytwyVrpw .MyrV‘w h‘Vt wyrdsw ’"n .]+g T"y Mylht[
lkh .My‘Vtw Vmx twmwtshw ,MyVVw ‘Vt twxwtph Nyynm .]+’ w"s hy‘Vy[ yl=wnbt rV’
twnV .]+g +k Mylht[ Kd‘sy NwyYmw Vdqm Krz‘ xlVy Nmysw twyVrp ‘br’w MyVVw h’m
d‘ MyrYm Zr’m l’rVy ynb t’Yl tynVh hnVh d‘ Pswy tmVm ,hnV My‘br’w h’m rpsh
.NkVmh MqwhV
The number of the verses of the book of Exodus is 1209; and the sign is TrâŁ
(â
Ł = 1000, r = 200, T = 9. Note that the actual number of verses in the text
is 1210. And its middle point is, Thou shalt not revile the gods [Exo 22.27].
And the words are 16713. And the letters are 33529. And its sedarim are 33,
and the sign is, And night unto night SHEWETH Knowledge [Psa 19.3]; other
copies (say), And its sedarim are 29. And its parashiyot are 11; and the sign
is, WHAT manner of house will ye build unto me [Isa 66.1]. The open sections
are 69, and the closed 95, the total 164 sections, and the sign is, He will send
thy help from the sanctuary and from Zion will he STRENGTHEN THEE
[Psa 20.3]. The years of the book are 140 years from the death of Joseph to
the second year after the departure of the children of Israel from the land of
ydwqp 93
Egppt until the tabernacle was set up.
’rqyw
sŘ 1 ynb=l’ rbd : rm’l d‘wm lh’m wyl’ hwhy rbdyw hVm=l’ ’rqyw ’, 2
hmhbh=Nm hwhyl Nbrq Mkm byrqy=yk Md’ Mhl’ trm’w l’rVy
rqbh=Nm wnbrq hl‘=M’ : Mknbrq=t’ wbyrqt N’Yh=Nmw rqbh=Nm 3
ynpl wnYrl wt’ byrqy d‘wm lh’ xtp=l’ wnbyrqy Mymt rkz
TxVw : wyl‘ rpkl wl hYrnw hl‘h V’r l‘ wdy Kmsw : hwhy 4, 5
wqrzw Mdh=t’ Mynhkh Nrh’ ynb wbyrqhw hwhy ynpl rqbh Nb=t’
hl‘h=t’ TyVphw : d‘wm lh’ xtp=rV’ bybs xbzmh=l‘ Mdh=t’ 6
wkr‘w xbzmh=l‘ V’ Nhkh Nrh’ ynb wntnw : hyxtnl ht’ xtnw 7
V’rh=t’ Myxtnh t’ Mynhkh Nrh’ ynb wkr‘w : V’h=l‘ MyY‘ 8
wy‘rkw wbrqw : xbzmh=l‘ rV’ V’h=l‘ rV’ MyY‘h=l‘ rdph=t’w 9
xwxyn=xyr hV’ hl‘ hxbzmh lkh=t’ Nhkh ryTqhw Mymb Zxry
Myz‘h=Nm w’ MybVkh=Nm wnbrq N’Yh=Nm=M’w : hwhyl 10
ynpl hnpY xbzmh Kry l‘ wt’ TxVw : wnbyrqy Mymt rkz hl‘l 11
xtnw : bybs xbzmh=l‘ wmd=t’ Mynhkh Nrh’ ynb wqrzw hwhy 12
rV’ MyY‘h=l‘ Mt’ Nhkh Kr‘w wrdp=t’w wV’r=t’w wyxtnl wt’
byrqhw Mymb Zxry My‘rkhw brqhw : xbzmh=l‘ rV’ V’h=l‘ 13
: hwhyl xxyn xyr hV’ ’wh hl‘ hxbzmh ryTqhw lkh=t’ Nhkh
12, 13 TxVw wV’r=l‘ wdy=t’ Kmsw : hwhy ynpl wbyrqhw wnbrq z‘=M’w
: bybs xbzmh=l‘ wmd=t’ Nrh’ ynb wqrzw d‘wm lh’ ynpl wt’
14 brqh=t’ hskmh blxh=t’ hwhyl hV’ wnbrq wnmm byrqhw
15 rV’ blxh=t’w tylkh ytV t’w : brqh=l‘ rV’ blxh=lk t’w
: hnrysy tylkh=l‘ dbkh=l‘ trtyh=t’w Mylskh=l‘ rV’ Nhl‘
16 : hwhyl blx=lk xxyn xyrl hV’ Mxl hxbzmh Nhkh MryTqhw
17 : wlk’t ’l Md=lkw blx=lk MkytbVwm lkb Mkytrdl Mlw‘ tqx
d, 2 =yk Vpn rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw sŘ 2
: hnhm tx’m hV‘w hnyV‘t ’l rV’ hwhy twYm lkm hggVb ’Txt
3 ’Tx rV’ wt’Tx l‘ byrqhw M‘h tmV’l ’Txy xyVmh Nhkh M’
4 lh’ xtp=l’ rph=t’ ’ybhw : t’Txl hwhyl Mymt rqb=Nb rp
d‘wm
96 ’rqyw 4. 5–30
ynpl rph=t’ TxVw rph V’r=l‘ wdy=t’ Kmsw hwhy ynpl d‘wm
lbTw : d‘wm lh’=l’ wt’ ’ybhw rph Mdm xyVmh Nhkh xqlw : hwhy 5, 6
ynp=t’ hwhy ynpl Mym‘p ‘bV Mdh=Nm hzhw Mdb w‘bY’=t’ Nhkh
Mymsh trTq xbzm twnrq=l‘ Mdh=Nm Nhkh Ntnw : Vdqh tkrp 7
xbzm dwsy=l’ KpVy rph Md=lk t’w d‘wm lh’b rV’ hwhy ynpl
wnmm Myry t’Txh rp blx=lk=t’w : d‘wm lh’ xtp=rV’ hl‘h 8
t’w : brqh=l‘ rV’ blxh=lk t’w brqh=l‘ hskmh blxh=t’ 9
trtyh=t’w Mylskh=l‘ rV’ Nhyl‘ rV’ blxh=t’w tylkh ytV
MymlVh xbz rwVm Mrwy rV’k : hnrysy twylkh=l‘ dbkh=l‘ 10
wrVb=lk=t’w rph rw‘=t’w : hl‘h xbzm l‘ Nhkh MryTqhw 11
Zwxm=l’ rph=lk=t’ ’yYwhw : wVrpw wbrqw wy‘rk=l‘w wV’r=l‘ 12
V’b MyY‘=l‘ wt’ PrVw NVdh KpV=l’ rwhT Mwqm=l’ hnxml
: PrVy NVdh KpV=l‘
tx’ wV‘w lhqh yny‘m rbd Ml‘nw wgVy l’rVy td‘=lk M’w 13
rV’ t’Txh h‘dwnw : wmV’w hnyV‘t=’l rV’ hwhy twYm=lkm 14
ynpl wt’ w’ybhw t’Txl rqb=Nb rp lhqh wbyrqhw hyl‘ w’Tx
hwhy ynpl rph V’r=l‘ Mhydy=t’ hd‘h ynqz wkmsw : d‘wm lh’ 15
lh’=l’ rph Mdm xyVmh Nhkh ’ybhw : hwhy ynpl rph=t’ TxVw 16
hwhy ynpl Mym‘p ‘bV hzhw Mdh=Nm w‘bY’ Nhkh lbTw : d‘wm 17
rV’ hwhy ynpl rV’ xbzmh tnrq=l‘ Nty Mdh=Nmw : tkrph ynp=t’ 18
xtp=rV’ hl‘h xbzm dwsy=l’ KpVy Mdh=lk t’w d‘wm lh’b
rpl hV‘w : hxbzmh ryTqhw wnmm Myry wblx=lk t’w : d‘wm lh’ 19, 20
: Mhl xlsnw Nhkh Mhl‘ rpkw wl=hV‘y Nk t’Txh rpl hV‘ rV’k
rph t’ PrV rV’k wt’ PrVw hnxml Zwxm=l’ rph=t’ ’yYwhw 21
: ’wh lhqh t’Tx NwV’rh
=’l rV’ wyhl’ hwhy twYm=lkm tx’ hV‘w ’Txy ’yVn rV’ 22
’ybhw hb ’Tx rV’ wt’Tx wyl’ ‘dwh=w’ : MV’w hggVb hnyV‘t 23
TxVw ry‘Vh V’r=l‘ wdy Kmsw : Mymt rkz Myz‘ ry‘V wnbrq=t’ 24
xqlw : ’wh t’Tx hwhy ynpl hl‘h=t’ TxVy=rV’ Mwqmb wt’ 25
wmd=t’w hl‘h xbzm tnrq=l‘ Ntnw w‘bY’b t’Txh Mdm Nhkh
blxk hxbzmh ryTqy wblx=lk=t’w : hl‘h xbzm dwsy=l’ KpVy 26
: wl xlsnw wt’Txm Nhkh wyl‘ rpkw MymlVh xbz
hwhy twYmm tx’ htV‘b Zr’h M‘m hggVb ’Txt tx’ Vpn=M’w 27
’ybhw ’Tx rV’ wt’Tx wyl’ ‘dwh w’ : MV’w hnyV‘t=’l rV’ 28
Kmsw : ’Tx rV’ wt’Tx=l‘ hbqn hmymt Myz‘ try‘V wnbrq 29
xqlw : hl‘h Mwqmb t’Txh=t’ TxVw t’Txh V’r l‘ wdy=t’ 30
KpVy hmd=lk=t’w hl‘h xbzm tnrq=l‘ Ntnw w‘bY’b hmdm Nhkh
dwsy=l’
4. 31–5. 18 ’rqyw 97
31 xbz l‘m blx rswh rV’k rysy hblx=lk=t’w : xbzmh dwsy=l’
Nhkh wyl‘ rpkw hwhyl xxyn xyrl hxbzmh Nhkh ryTqhw MymlVh
: wl xlsnw
32, 33 wdy=t’ Kmsw : hn’yby hmymt hbqn t’Txl wnbrq ’yby Vbk=M’w
=t’ TxVy rV’ Mwqmb t’Txl ht’ TxVw t’Txh V’r l‘
34 xbzm tnrq=l‘ Ntnw w‘bY’b t’Txh Mdm Nhkh xqlw : hl‘h
35 rysy hblx=lk=t’w : xbzmh dwsy=l’ KpVy hmd=lk=t’w hl‘h
hxbzmh Mt’ Nhkh ryTqhw MymlVh xbzm bVkh=blx rswy rV’k
: wl xlsnw ’Tx=rV’ wt’Tx=l‘ Nhkh wyl‘ rpkw hwhy yV’ l‘
h dygy ’wl=M’ ‘dy w’ h’r w’ d‘ ’whw hl’ lwq h‘mVw ’Txt=yk Vpnw śsŘ 3
2 h’mT hyx tlbnb w’ ’mT rbd=lkb ‘gt rV’ Vpn w’ : wnw‘ ’Vnw
’mT ’whw wnmm Ml‘nw ’mT ZrV tlbnb w’ h’mT hmhb tlbnb w’
3 Ml‘nw hb ’mTy rV’ wt’mT lkl Md’ t’mTb ‘gy yk w’ : MV’w
4 w’ ‘rhl MytpVb ’Tbl ‘bVt yk Vpn w’ : MV’w ‘dy ’whw wnmm
MV’w ‘dy=’whw wnmm Ml‘nw h‘bVb Md’h ’Tby rV’ lkl byTyhl
5 : hyl‘ ’Tx rV’ hdwthw hl’m tx’l MV’y=yk hyhw : hl’m tx’l
6 hbVk N’Yh=Nm hbqn ’Tx rV’ wt’Tx l‘ hwhyl wmV’=t’ ’ybhw
7 ‘ygt ’l=M’w : wt’Txm Nhkh wyl‘ rpkw t’Txl Myz‘ try‘V=w’
hnwy=ynb ynV=w’ Myrt ytV ’Tx rV’ wmV’=t’ ’ybhw hV yd wdy
8 byrqhw Nhkh=l’ Mt’ ’ybhw : hl‘l dx’w t’Txl dx’ hwhyl
: lydby ’lw wpr‘ lwmm wV’r=t’ qlmw hnwV’r t’Txl rV’=t’
9 dwsy=l’ hYmy Mdb r’Vnhw xbzmh ryq=l‘ t’Txh Mdm hzhw
10 Nhkh wyl‘ rpkw TpVmk hl‘ hV‘y ynVh=t’w : ’wh t’Tx xbzmh
11 ytVl wdy gyVt ’l=M’w : wl xlsnw ’Tx=rV’ wt’Txm
hp’h tryV‘ ’Tx rV’ wnbrq=t’ ’ybhw hnwy=ynb ynVl w’ Myrt
: ’wh t’Tx yk hnbl hyl‘ Nty=’lw NmV hyl‘ MyVy=’l t’Txl tls
12 ryTqhw htrkz’=t’ wYmq ’wlm hnmm Nhkh Zmqw Nhkh=l’ h’ybhw
13 =rV’ wt’Tx=l‘ Nhkh wyl‘ rpkw : ’wh t’Tx hwhy yV’ l‘ hxbzmh
: hxnmk Nhkl htyhw wl xlsnw hl’m tx’m ’Tx
14, 15 hggVb h’Txw l‘m l‘mt=yk Vpn : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
Kkr‘b N’Yh=Nm Mymt ly’ hwhyl wmV’=t’ ’ybhw hwhy yVdqm
16 MlVy Vdqh=Nm ’Tx rV’ t’w : MV’l Vdqh=lqVb MylqV=Psk
MV’h ly’b wyl‘ rpky Nhkhw Nhkl wt’ Ntnw wyl‘ Pswy wtVymx=t’w
: wl xlsnw
17 hnyV‘t ’l rV’ hwhy twYm=lkm tx’ htV‘w ’Txt yk Vpn=M’w
18 MV’l Kkr‘b N’Yh=Nm Mymt ly’ ’ybhw : wnw‘ ’Vnw MV’w ‘dy=’lw
xlsnw ‘dy=’l ’whw ggV=rV’ wtggV l‘ Nhkh wyl‘ rpkw Nhkh=l’
wl
98 ’rqyw 5. 19–6. 21
: hwhyl MV’ MV’ ’wh MV’ : wl 19
Vxkw hwhyb l‘m hl‘mw ’Txt yk Vpn : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 20, 21
’Ym=w’ : wtym‘=t’ qV‘ w’ lzgb w’ dy tmwVtb=w’ Nwdqpb wtym‘b 22
Md’h hV‘y=rV’ lkm tx’=l‘ rqV=l‘ ‘bVnw hb Vxkw hdb’
w’ lzg rV’ hlzgh=t’ byVhw MV’w ’Txy=yk hyhw : hnhb ’Txl 23
hdb’h=t’ w’ wt’ dqph rV’ Nwdqph=t’ w’ qV‘ rV’ qV‘h=t’
wV’rb wt’ MlVw rqVl wyl‘ ‘bVy=rV’ lkm w’ : ’Ym rV’ 24
wmV’=t’w : wtmV’ Mwyb wnnty wl ’wh rV’l wyl‘ Psy wytVmxw 25
wyl‘ rpkw : Nhkh=l’ MV’l Kkr‘b N’Yh=Nm Mymt ly’ hwhyl ’yby 26
: hb hmV’l hV‘y=rV’ lkm tx’=l‘ wl xlsnw hwhy ynpl Nhkh
+p2 trwt t’z rm’l wynb=t’w Nrh’=t’ wY : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw w, 2
V’w rqbh=d‘ hlylh=lk xbzmh=l‘ hdqwm l‘ hl‘h ’wh hl‘h
wrVb=l‘ Vbly db=ysnkmw db wdm Nhkh Vblw : wb dqwt xbzmh 3
lY’ wmVw xbzmh=l‘ hl‘h=t’ V’h lk’t rV’ NVdh=t’ Myrhw
NVdh=t’ ’yYwhw Myrx’ Mydgb Vblw wydgb=t’ TVpw : xbzmh 4
’l wb=dqwt xbzmh=l‘ V’hw : rwhT Mwqm=l’ hnxml Zwxm=l’ 5
hl‘h hyl‘ Kr‘w rqbb rqbb MyY‘ Nhkh hyl‘ r‘bw hbkt
: hbkt ’l xbzmh=l‘ dqwt dymt V’ : MymlVh yblx hyl‘ ryTqhw 6
hwhy ynpl Nrh’=ynb ht’ brqh hxnmh trwt t’zw 7
t’w hnmVmw hxnmh tlsm wYmqb wnmm Myrhw : xbzmh ynp=l’ 8
htrkz’ xxyn xyr xbzmh ryTqhw hxnmh=l‘ rV’ hnblh=lk
Vdq Mwqmb lk’t twYm wynbw Nrh’ wlk’y hnmm trtwnhw : hwhyl 9
yV’m ht’ yttn Mqlx Zmx hp’t ’l : hwlk’y d‘wm=lh’ rYxb 10
=qx hnlk’y Nrh’ ynbb rkz=lk : MV’kw t’Txk ’wh MyVdq Vdq 11
: Vdqy Mhb ‘gy=rV’ lk hwhy yV’m Mkytrdl Mlw‘
sŘ 4 hwhyl wbyrqy=rV’ wynbw Nrh’ Nbrq hz : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 12, 13
rqbb htyYxm dymt hxnm tls hp’h tryV‘ wt’ xVmh Mwyb
ynypt hn’ybt tkbrm hV‘t NmVb tbxm=l‘ : br‘b htyYxmw 14
wynbm wytxt xyVmh Nhkhw : hwhyl xxyn=xyr byrqt Mytp txnm 15
hyht lylk Nhk txnm=lkw : rTqt lylk hwhyl Mlw‘=qx ht’ hV‘y 16
: lk’t ’l
t’z rm’l wynb=l’w Nrh’=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 17, 18
hwhy ynpl t’Txh TxVt hl‘h TxVt rV’ Mwqmb t’Txh trwt
lk’t Vdq Mwqmb hnlk’y ht’ ’Txmh Nhkh : ’wh MyVdq Vdq 19
hmdm hzy rV’w Vdqy hrVbb ‘gy=rV’ lk : d‘wm lh’ rYxb 20
rV’ Vrx=ylkw : Vdq Mwqmb sbkt hyl‘ hzy rV’ dgbh=l‘ 21
wb=lVbt
6. 22–7. 30 wY 99
22 rkz=lk : Mymb PTVw qrmw hlVb tVxn ylkb=M’w rbVy wb=lVbt
23 hmdm ’bwy rV’ t’Tx=lkw : ’wh MyVdq Vdq ht’ lk’y Mynhkb
: PrVt V’b lk’t ’l Vdqb rpkl d‘wm lh’=l’
z, 2 hl‘h=t’ wTxVy rV’ Mwqmb : ’wh MyVdq Vdq MV’h trwt t’zw
3 wblx=lk t’w : bybs xbzmh=l‘ qrzy wmd=t’w MV’h=t’ wTxVy
4 ytV t’w : brqh=t’ hskmh blxh=t’w hyl’h t’ wnmm byrqy
=l‘ trtyh=t’w Mylskh=l‘ rV’ Nhyl‘ rV’ blxh=t’w tylkh
5 hwhyl hV’ hxbzmh Nhkh Mt’ ryTqhw : hnrysy tylkh=l‘ dbkh
6 MyVdq Vdq lk’y Vwdq Mwqmb wnlk’y Mynhkb rkz=lk : ’wh MV’
7 : hyhy wl wb=rpky rV’ Nhkh Mhl tx’ hrwt MV’k t’Txk : ’wh
8 : hyhy wl Nhkl byrqh rV’ hl‘h rw‘ Vy’ tl‘=t’ byrqmh Nhkhw
9 Nhkl tbxm=l‘w tVxrmb hV‘n=lkw rwntb hp’t rV’ hxnm=lkw
10 ynb=lkl hbrxw NmVb=hlwlb hxnm=lkw : hyht wl ht’ byrqmh
: wyx’k Vy’ hyht Nrh’
11, 12 wnbyrqy hdwt=l‘ M’ : hwhyl byrqy rV’ MymlVh xbz trwt t’zw
twYm yqyqrw NmVb tlwlb twYm twlx hdwth xbz=l‘ byrqhw
13 Zmx Mxl tlx=l‘ : NmVb tlwlb tlx tkbrm tlsw NmVb MyxVm
14 Nbrq=lkm dx’ wnmm byrqhw : wymlV tdwt xbz=l‘ wnbrq byrqy
15 tdwt xbz rVbw : hyhy wl MymlVh Md=t’ qrzh Nhkl hwhyl hmwrt
16 hbdn w’ rdn=M’w : rqb=d‘ wnmm xyny=’l lk’y wnbrq Mwyb wymlV
: lk’y wnmm rtwnhw trxmmw lk’y wxbz=t’ wbyrqh Mwyb wnbrq xbz
17, 18 lk’y lk’h M’w : PrVy V’b yVylVh Mwyb xbzh rVbm rtwnhw
wl bVxy ’l wt’ byrqmh hYry ’l yVylVh Mwyb wymlV xbz=rVbm
19 =lkb ‘gy rV’ rVbhw : ’Vt hnw‘ wnmm tlk’h Vpnhw hyhy lwgp
20 Vpnhw : rVb lk’y rwhT=lk rVbhw PrVy V’b lk’y ’l ’mT
htrknw wyl‘ wt’mTw hwhyl rV’ MymlVh xbzm rVb lk’t=rV’
21 w’ Md’ t’mTb ’mT=lkb ‘gt=yk Vpnw : hym‘m ’whh Vpnh
rV’ MymlVh xbz=rVbm lk’w ’mT ZqV=lkb w’ h’mT hmhbb
22 : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw : hym‘m ’whh Vpnh htrknw hwhyl
23 : wlk’t ’l z‘w bVkw rwV blx=lk rm’l l’rVy ynb=l’ rbd
24, 25 yk : whlk’t ’l lk’w hk’lm=lkl hV‘y hprT blxw hlbn blxw
htrknw hwhyl hV’ hnmm byrqy rV’ hmhbh=Nm blx lk’=lk
26 Pw‘l MkytbVwm lkb wlk’t ’l Md=lkw : hym‘m tlk’h Vpnh
27 ś: hym‘m ’whh Vpnh htrknw Md=lk lk’t=rV’ Vpn=lk : hmhblw
28, 29 byrqmh rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
30 wydy : wymlV xbzm hwhyl wnbrq=t’ ’yby hwhyl wymlV xbz=t’
hny’ybt
100 ’rqyw 7. 31–8. 22
Pynhl hzxh t’ wn’yby hzxh=l‘ blxh=t’ hwhy yV’ t’ hny’ybt
hyhw hxbzmh blxh=t’ Nhkh ryTqhw : hwhy ynpl hpwnt wt’ 31
yxbzm Nhkl hmwrt wntt Nymyh qwV t’w : wynblw Nrh’l hzxh 32
hyht wl Nrh’ ynbm blxh=t’w MymlVh Md=t’ byrqmh : MkymlV 33
ytxql hmwrth qwV t’w hpwnth hzx=t’ yk : hnml Nymyh qwV 34
wynblw Nhkh Nrh’l Mt’ Nt’w MhymlV yxbzm l’rVy=ynb t’m
yV’m wynb txVmw Nrh’ txVm t’z : l’rVy ynb t’m Mlw‘=qxl 35
Mwyb Mhl ttl hwhy hwY rV’ : hwhyl Nhkl Mt’ byrqh Mwyb hwhy 36
hl‘l hrwth t’z : Mtrdl Mlw‘ tqx l’rVy ynb t’m Mt’ wxVm 37
hwhy hwY rV’ : MymlVh xbzlw My’wlmlw MV’lw t’Txlw hxnml 38
Mhynbrq=t’ byrqhl l’rVy ynb=t’ wtwY Mwyb ynys rhb hVm=t’
: ynys rbdmb hwhyl
sŘ 5 t’w wt’ wynb=t’w Nrh’=t’ xq : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw x, 2
t’w Myly’h ynV t’w t’Txh rp t’w hxVmh NmV t’w Mydgbh
hVm V‘yw : d‘wm lh’ xtp=l’ lhqh hd‘h=lk t’w : twYmh ls 3, 4
hVm rm’yw : d‘wm lh’ xtp=l’ hd‘h lhqtw wt’ hwhy hwY rV’k 5
Nrh’=t’ hVm brqyw : twV‘l hwhy hwY=rV’ rbdh hz hd‘h=l’ 6
Tnb’b wt’ rgxyw tntkh=t’ wyl‘ Ntyw : Mymb Mt’ Zxryw wynb=t’w 7
dp’h bVxb wt’ rgxyw dp’h=t’ wyl‘ Ntyw ly‘mh=t’ wt’ Vblyw
Myrw’h=t’ NVxh=l’ Ntyw NVxh=t’ wyl‘ MVyw : wb wl dp’yw 8
lwm=l’ tpnYmh=l‘ MVyw wV’r=l‘ tpnYmh=t’ MVyw : Mymth=t’w 9
hVm xqyw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k Vdqh rzn bhzh ZyY t’ wynp 10
: Mt’ Vdqyw wb=rV’=lk=t’w NkVmh=t’ xVmyw hxVmh NmV=t’
wylk=lk=t’w xbzmh=t’ xVmyw Mym‘p ‘bV xbzmh=l‘ wnmm zyw 11
Nrh’ V’r l‘ hxVmh NmVm qYyw : MVdql wnk=t’w rykh=t’w 12
rgxyw tntk MVblyw Nrh’ ynb=t’ hVm brqyw : wVdql wt’ xVmyw 13
Vgyw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k tw‘bgm Mhl Vbxyw Tnb’ Mt’ 14
: t’Txh rp V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ Kmsyw t’Txh rp t’
w‘bY’b bybs xbzmh twnrq=l‘ Ntyw Mdh=t’ hVm xqyw TxVyw 15
rpkl whVdqyw xbzmh dwsy=l’ qYy Mdh=t’w xbzmh=t’ ’Txyw
=t’w dbkh trty t’w brqh=l‘ rV’ blxh=lk=t’ xqyw : wyl‘ 16
wr‘=t’w rph=t’w : hxbzmh hVm rTqyw Nhblx=t’w tylkh ytV 17
=t’ hwhy hwY rV’k hnxml Zwxm V’b PrV wVrp=t’w wrVb=t’w
V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ wkmsyw hl‘h ly’ t’ brqyw : hVm 18
xtn ly’h=t’w : bybs xbzmh=l‘ Mdh=t’ hVm qrzyw TxVyw : ly’h 19, 20
brqh=t’w : rdph=t’w Myxtnh=t’w V’rh=t’ hVm rTqyw wyxtnl 21
hl‘ hxbzmh ly’h=lk=t’ hVm rTqyw Mymb Zxr My‘rkh=t’w
brqyw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k hwhyl ’wh hV’ xxyn=xyrl ’wh 22
ly’h=t’
8. 23–9. 13 ynymV 101
V’r=l‘ Mhydy=t’ wynbw Nrh’ wkmsyw My’lmh ly’ ynVh ly’h=t’
23 tynmyh Nrh’=Nz’ Kwnt=l‘ Ntyw wmdm hVm xqyw TxVyw : ly’h
24 Nrh’ ynb=t’ brqyw : tynmyh wlgr Nhb=l‘w tynmyh wdy Nhb=l‘w
tynmyh Mdy Nhb=l‘w tynmyh Mnz’ Kwnt=l‘ Mdh=Nm hVm Ntyw
25 xqyw : bybs xbzmh=l‘ Mdh=t’ hVm qrzyw tynmyh Mlgr Nhb=l‘w
trty t’w brqh=l‘ rV’ blxh=lk=t’w hyl’h=t’w blxh=t’
26 twYmh lsmw : Nymyh qwV t’w Nhblx=t’w tylkh ytV=t’w dbkh
dx’ qyqrw tx’ NmV Mxl tlxw tx’ hYm tlx xql hwhy ynpl rV’
27 l‘w Nrh’ ypk l‘ lkh=t’ Ntyw : Nymyh qwV l‘w Myblxh=l‘ MVyw
28 Mhypk l‘m Mt’ hVm xqyw : hwhy ynpl hpwnt Mt’ Pnyw wynb ypk
: hwhyl ’wh hV’ xxyn xyrl Mh My’lm hl‘h=l‘ hxbzmh rTqyw
29 hVml My’lmh ly’m hwhy ynpl hpwnt whpynyw hzxh=t’ hVm xqyw
30 hxVmh NmVm hVm xqyw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k hnml hyh
ydgb=l‘w wynb=l‘w wydgb=l‘ Nrh’=l‘ zyw xbzmh=l‘ rV’ Mdh=Nmw
: wt’ wynb ydgb=t’w wynb=t’w wydgb=t’ Nrh’=t’ Vdqyw wt’ wynb
31 d‘wm lh’ xtp rVbh=t’ wlVb wynb=l’w Nrh’=l’ hVm rm’yw
rm’l ytywY rV’k My’lmh lsb rV’ Mxlh=t’w wt’ wlk’t MVw
32, 33 xtpmw : wprVt V’b Mxlbw rVbb rtwnhw : whlk’y wynbw Nrh’
t‘bV yk Mky’lm ymy t’lm Mwy d‘ Mymy t‘bV w’Yt ’l d‘wm lh’
34 rpkl tV‘l hwhy hwY hzh Mwyb hV‘ rV’k : Mkdy=t’ ’lmy Mymy
35 MtrmVw Mymy t‘bV hlylw Mmwy wbVt d‘wm lh’ xtpw : Mkyl‘
36 t’ wynbw Nrh’ V‘yw : ytywY Nk=yk wtwmt ’lw hwhy trmVm=t’
T ynymVh Mwyb yhyw : hVm=dyb hwhy hwY=rV’ Myrbdh=lk +p3
2 Kl=xq Nrh’=l’ rm’yw : l’rVy ynqzlw wynblw Nrh’l hVm ’rq
3 ynb=l’w : hwhy ynpl brqhw Mmymt hl‘l ly’w t’Txl rqb=Nb lg‘
hnV=ynb Vbkw lg‘w t’Txl Myz‘=ry‘V wxq rm’l rbdt l’rVy
4 hlwlb hxnmw hwhy ynpl xbzl MymlVl ly’w rwVw : hl‘l Mmymt
5 ynp=l’ hVm hwY rV’ t’ wxqyw : Mkyl’ h’rn hwhy Mwyh yk NmVb
6 hz hVm rm’yw : hwhy ynpl wdm‘yw hd‘h=lk wbrqyw d‘wm lh’
7 hVm rm’yw : hwhy dwbk Mkyl’ ’ryw wV‘t hwhy hwY=rV’ rbdh
Kd‘b rpkw Ktl‘=t’w Kt’Tx=t’ hV‘w xbzmh=l’ brq Nrh’=l’
8 brqyw : hwhy hwY rV’k Md‘b rpkw M‘h Nbrq=t’ hV‘w M‘h d‘bw
9 Nrh’ ynb wbrqyw : wl=rV’ t’Txh lg‘=t’ TxVyw xbzmh=l’ Nrh’
Mdh=t’w xbzmh twnrq=l‘ Ntyw Mdb w‘bY’ lbTyw wyl’ Mdh=t’
10 dbkh=Nm trtyh=t’w tylkh=t’w blxh=t’w : xbzmh dwsy=l’ qYy
11 rVbh=t’w : hVm=t’ hwhy hwY rV’k hxbzmh ryTqh t’Txh=Nm
12 ynb w’Ymyw hl‘h=t’ TxVyw : hnxml Zwxm V’b PrV rw‘h=t’w
13 w’yYmh hl‘h=t’w : bybs xbzmh=l‘ whqrzyw Mdh=t’ wyl’ Nrh’
wyl’
102 ’rqyw 9. 14–10. 16
brqh=t’ Zxryw : xbzmh=l‘ rTqyw V’rh=t’w hyxtnl wyl’ 14
xqyw M‘h Nbrq t’ brqyw : hxbzmh hl‘h=l‘ rTqyw My‘rkh=t’w 15
brqyw : NwV’rk wh’Txyw whTxVyw M‘l rV’ t’Txh ry‘V=t’ 16
hnmm wpk ’lmyw hxnmh=t’ brqyw : TpVmk hV‘yw hl‘h=t’ 17
ly’h=t’w rwVh=t’ TxVyw : rqbh tl‘ dblm xbzmh=l‘ rTqyw 18
whqrzyw wyl’ Mdh=t’ Nrh’ ynb w’Ymyw M‘l rV’ MymlVh xbz
hskmhw hyl’h ly’h=Nmw rwVh=Nm Myblxh=t’w : bybs xbzmh=l‘ 19
Myblxh rTqyw twzxh=l‘ Myblxh=t’ wmyVyw : dbkh trtyw tylkhw 20
hwhy ynpl hpwnt Nrh’ Pynh Nymyh qwV t’w twzxh t’w : hxbzmh 21
tV‘m dryw Mkrbyw M‘h=l’ wdy=t’ Nrh’ ’Vyw : hVm hwY rV’k 22
w’Yyw d‘wm lh’=l’ Nrh’w hVm ’byw : MymlVhw hl‘hw t’Txh 23
hwhy ynplm V’ ’Ytw : M‘h=lk=l’ hwhy=dwbk ’ryw M‘h=t’ wkrbyw 24
wlpyw wnryw M‘h=lk ’ryw Myblxh=t’w hl‘h=t’ xbzmh=l‘ lk’tw
V’ Nhb wntyw wttxm Vy’ ’whyb’w bdn Nrh’=ynb wxqyw : Mhynp=l‘ y
: Mt’ hwY ’l rV’ hrz V’ hwhy ynpl wbyrqyw trTq hyl‘ wmyVyw
hVm rm’yw : hwhy ynpl wtmyw Mtw’ lk’tw hwhy ynplm V’ ’Ytw 2, 3
M‘h=lk ynp=l‘w Vdq’ ybrqb rm’l hwhy rbd=rV’ ’wh Nrh’=l’
dd l’yz‘ ynb NpYl’ l’w l’Vym=l’ hVm ’rqyw : Nrh’ Mdyw dbk’ 4
Zwxm=l’ Vdqh=ynp t’m Mkyx’=t’ w’V wbrq Mhl’ rm’yw Nrh’
: hVm rbd rV’k hnxml Zwxm=l’ Mtntkb M’Vyw wbrqyw : hnxml 5
w‘rpt=l’ MkyV’r wynb rmty’lw rz‘l’lw Nrh’=l’ hVm rm’yw 6
tyb=lk Mkyx’w PYqy hd‘h=lk l‘w wtmt ’lw wmrpt=’l Mkydgbw
d‘wm lh’ xtpmw : hwhy PrV rV’ hprVh=t’ wkby l’rVy 7
: hVm rbdk wV‘yw Mkyl‘ hwhy txVm NmV=yk wtmt=Np w’Yt ’l
sŘ 6 Kt’ Kynbw ht’ tVt=l’ rkVw Nyy : rm’l Nrh’=l’ hwhy rbdyw 8, 9
Nyb lydbhlw : Mkytrdl Mlw‘ tqx wtmt ’lw d‘wm lh’=l’ Mk’bb 10
l’rVy ynb=t’ trwhlw : rwhTh Nybw ’mTh Nybw lxh Nybw Vdqh 11
: hVm=dyb Mhyl’ hwhy rbd rV’ Myqxh=lk t’
+p4 , sŘ 8 hV’ rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw by, 2
: ’mTt htwd tdn ymyk Mymy t‘bV h’mTw rkz hdlyw ‘yrzt yk
bVt Mymy tVlVw Mwy MyVlVw : wtlr‘ rVb lwmy ynymVh Mwybw 3, 4
ymy t’lm=d‘ ’bt ’l Vdqmh=l’w ‘gt=’l Vdq=lkb hrhT ymdb
tVVw Mwy MyVVw htdnk My‘bV h’mTw dlt hbqn=M’w : hrhT 5
’ybt tbl w’ Nbl hrhT ymy t’lmbw : hrhT ymd=l‘ bVt Mymy 6
d‘wm=lh’ xtp=l’ t’Txl rt=w’ hnwy=Nbw hl‘l wtnV=Nb Vbk
t’z hymd rqmm hrhTw hyl‘ rpkw hwhy ynpl wbyrqhw : Nhkh=l’ 7
hxqlw hV yd hdy ’Ymt ’l=M’w : hbqnl w’ rkzl tdlyh trwt 8
Nhkh hyl‘ rpkw t’Txl dx’w hl‘l dx’ hnwy ynb ynV w’ Myrt=ytV
: hrhTw
wrVb=rw‘b hyhy=yk Md’ : rm’l Nrh’=l’w hVm=l’ hwhy rbdyw gy, 2
’bwhw t‘rY ‘gnl wrVb=rw‘b hyhw trhb w’ txps=w’ t’V
‘gnh=t’ Nhkh h’rw : Mynhkh wynbm dx’=l’ w’ Nhkh Nrh’=l’ 3
wrVb rw‘m qm‘ ‘gnh h’rmw Nbl Kph ‘gnb r‘Vw rVbh=rw‘b
‘gn
13. 4–31 ‘yrzt 105
4 ’wh hnbl trhb=M’w : wt’ ’mTw Nhkh wh’rw ’wh t‘rY ‘gn
rygshw Nbl Kph=’l hr‘Vw rw‘h=Nm h’rm=Ny’ qm‘w wrVb rw‘b
5 ‘gnh hnhw y‘ybVh Mwyb Nhkh wh’rw : Mymy t‘bV ‘gnh=t’ Nhkh
: tynV Mymy t‘bV Nhkh wrygshw rw‘b ‘gnh hVp=’l wyny‘b dm‘
6 hVp=’lw ‘gnh hhk hnhw tynV y‘ybVh Mwyb wt’ Nhkh h’rw
7 hVp=M’w : rhTw wydgb sbkw ’wh txpsm Nhkh wrhTw rw‘b ‘gnh
tynV h’rnw wtrhTl Nhkh=l’ wt’rh yrx’ rw‘b txpsmh hVpt
8 Nhkh w’mTw rw‘b txpsmh htVp hnhw Nhkh h’rw : Nhkh=l’
: ’wh t‘rY
9, 10 hnhw Nhkh h’rw : Nhkh=l’ ’bwhw Md’b hyht yk t‘rY ‘gn
: t’Vb yx rVb tyxmw Nbl r‘V hkph ’yhw rw‘b hnbl=t’V
11 : ’wh ’mT yk wnrgsy ’l Nhkh w’mTw wrVb rw‘b ’wh tnVwn t‘rY
12 ‘gnh rw‘=lk t’ t‘rYh htskw rw‘b t‘rYh xrpt xwrp=M’w
13 htsk hnhw Nhkh h’rw : Nhkh yny‘ h’rm=lkl wylgr=d‘w wV’rm
: ’wh rwhT Nbl Kph wlk ‘gnh=t’ rhTw wrVb=lk=t’ t‘rYh
14, 15 w’mTw yxh rVbh=t’ Nhkh h’rw : ’mTy yx rVb wb tw’rh Mwybw
16 Kphnw yxh rVbh bwVy yk w’ : ’wh t‘rY ’wh ’mT yxh rVbh
17 Nhkh rhTw Nbll ‘gnh Kphn hnhw Nhkh wh’rw : Nhkh=l’ ’bw Nbll
: ’wh rwhT ‘gnh=t’
18, 19 t’V NyxVh Mwqmb hyhw : ’prnw NyxV wr‘b=wb hyhy=yk rVbw
20 Nhkh h’rw : Nhkh=l’ h’rnw tmdmd’ hnbl trhb w’ hnbl
=‘gn Nhkh w’mTw Nbl Kph hr‘Vw rw‘h=Nm lpV h’rm hnhw
21 r‘V hb=Ny’ hnhw Nhkh hn’ry M’w : hxrp NyxVb ’wh t‘rY
: Mymy t‘bV Nhkh wrygshw hhk ’yhw rw‘h=Nm hnny’ hlpVw Nbl
22, 23 dm‘t hytxt=M’w : ’wh ‘gn wt’ Nhkh ’mTw rw‘b hVpt hVp=M’w
: Nhkh wrhTw ’wh NyxVh tbrY htVp ’l trhbh
24 trhb hwkmh tyxm htyhw V’=twkm wr‘b hyhy=yk rVb w’
25 Nbl r‘V Kphn hnhw Nhkh ht’ h’rw : hnbl w’ tmdmd’ hnbl
wt’ ’mTw hxrp hwkmb ’wh t‘rY rw‘h=Nm qm‘ h’rmw trhbb
26 r‘V trhbb=Ny’ hnhw Nhkh hn’ry M’w : ’wh t‘rY ‘gn Nhkh
: Mymy t‘bV Nhkh wrygshw hhk ’whw rw‘h=Nm hnny’ hlpVw Nbl
27 ‘gn wt’ Nhkh ’mTw rw‘b hVpt hVp=M’ y‘ybVh Mwyb Nhkh wh’rw
28 hhk ’whw rw‘b htVp=’l trhbh dm‘t hytxt=M’w : ’wh t‘rY
: ’wh hwkmh tbrY=yk Nhkh wrhTw ’wh hwkmh t’V
dy, 2 wtrhT Mwyb ‘rYmh trwt hyht t’z : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw +p5 , sŘ 10
3 ’prn hnhw Nhkh h’rw hnxml Zwxm=l’ Nhkh ’Yyw : Nhkh=l’ ’bwhw
4 twyx MyrpY=ytV rhTml xqlw Nhkh hwYw : ‘wrYh=Nm t‘rYh=‘gn
5 rwpYh=t’ TxVw Nhkh hwYw : bz’w t‘lwt ynVw zr’ Z‘w twrhT
6 =t’w ht’ xqy hyxh rpYh=t’ : Myyx Mym=l‘ Vrx=ylk=l’ tx’h
hyxh rpYh t’w Mtw’ lbTw bz’h=t’w t‘lwth ynV=t’w zr’h Z‘
7 t‘rYh=Nm rhTmh l‘ hzhw : Myyxh Mymh l‘ hTxVh rpYh Mdb
8 sbkw : hdVh ynp=l‘ hyxh rpYh=t’ xlVw wrhTw Mym‘p ‘bV
’wby rx’w rhTw Mymb Zxrw wr‘V=lk=t’ xlgw wydgb=t’ rhTmh
9 xlgy y‘ybVh Mwyb hyhw : Mymy t‘bV wlh’l Zwxm bVyw hnxmh=l’
xlgy wr‘V=lk=t’w wyny‘ tbg t’w wnqz=t’w wV’r=t’ wr‘V=lk=t’
10 xqy ynymVh Mwybw : rhTw Mymb wrVb=t’ Zxrw wydgb=t’ sbkw
MynrV‘ hVlVw hmymt htnV=tb tx’ hVbkw Mmymt MyVbk=ynV
11 rhTmh Nhkh dym‘hw : NmV dx’ glw NmVb hlwlb hxnm tls
12 Nhkh xqlw : d‘wm lh’ xtp hwhy ynpl Mt’w rhTmh Vy’h t’
Mt’ Pynhw NmVh gl=t’w MV’l wt’ byrqhw dx’h Vbkh=t’
13 t’Txh=t’ TxVy rV’ Mwqmb Vbkh=t’ TxVw : hwhy ynpl hpwnt
MyVdq Vdq Nhkl ’wh MV’h t’Txk yk Vdqh Mwqmb hl‘h=t’w
14 rhTmh Nz’ Kwnt=l‘ Nhkh Ntnw MV’h Mdm Nhkh xqlw : ’wh
15 Nhkh xqlw : tynmyh wlgr Nhb=l‘w tynmyh wdy Nhb=l‘w tynmyh
16 w‘bY’=t’ Nhkh lbTw : tyl’mVh Nhkh Pk=l‘ qYyw NmVh glm
w‘bY’b NmVh=Nm hzhw tyl’mVh wpk=l‘ rV’ NmVh=Nm tynmyh
17 Nhkh Nty wpk=l‘ rV’ NmVh rtymw : hwhy ynpl Mym‘p ‘bV
wlgr Nhb=l‘w tynmyh wdy Nhb=l‘w tynmyh rhTmh Nz’ Kwnt=l‘
18 V’r=l‘ Nty Nhkh Pk=l‘ rV’ NmVb rtwnhw : MV’h Md l‘ tynmyh
19 rpkw t’Txh=t’ Nhkh hV‘w : hwhy ynpl Nhkh wyl‘ rpkw rhTmh
20 =t’ Nhkh hl‘hw : hl‘h=t’ TxVy rx’w wt’mTm rhTmh=l‘
: rhTw Nhkh wyl‘ rpkw hxbzmh hxnmh=t’w hl‘h
21 rpkl hpwntl MV’ dx’ Vbk xqlw tgVm wdy Ny’w ’wh ld=M’w
22 w’ Myrt ytVw : NmV glw hxnml NmVb lwlb dx’ tls NwrV‘w wyl‘
23 ’ybhw : hl‘ dx’hw t’Tx dx’ hyhw wdy gyVt rV’ hnwy ynb ynV
: hwhy ynpl d‘wm=lh’ xtp=l’ Nhkh=l’ wtrhTl ynymVh Mwyb Mt’
24 hpwnt Nhkh Mt’ Pynhw NmVh gl=t’w MV’h Vbk=t’ Nhkh xqlw
25 Ntnw MV’h Mdm Nhkh xqlw MV’h Vbk=t’ TxVw : hwhy ynpl
wlgr Nhb=l‘w tynmyh wdy Nhb=l‘w tynmyh rhTmh=Nz’ Kwnt=l‘
26, 27 Nhkh hzhw : tyl’mVh Nhkh Pk=l‘ Nhkh qYy NmVh=Nmw : tynmyh
w‘bY’b
108 ’rqyw 14. 28–15. 2
ynpl Mym‘p ‘bV tyl’mVh wpk=l‘ rV’ NmVh=Nm tynmyh w‘bY’b
tynmyh rhTmh Nz’ Kwnt=l‘ wpk=l‘ rV’ NmVh=Nm Nhkh Ntnw : hwhy 28
: MV’h Md Mwqm=l‘ tynmyh wlgr Nhb=l‘w tynmyh wdy Nhb=l‘w
wyl‘ rpkl rhTmh V’r=l‘ Nty Nhkh Pk=l‘ rV’ NmVh=Nm rtwnhw 29
gyVt rV’m hnwyh ynb=Nm w’ Myrth=Nm dx’h=t’ hV‘w : hwhy ynpl 30
hxnmh=l‘ hl‘ dx’h=t’w t’Tx dx’h=t’ wdy gyVt=rV’ t’ : wdy 31
t‘rY ‘gn wb=rV’ trwt t’z : hwhy ynpl rhTmh l‘ Nhkh rpkw 32
: wtrhTb wdy gyVt=’l rV’
sŘ 11 rV’ N‘nk Zr’=l’ w’bt yk : rm’l Nrh’=l’w hVm=l’ hwhy rbdyw 33, 34
’bw : Mktzx’ Zr’ tybb t‘rY ‘gn yttnw hzx’l Mkl Ntn yn’ 35
Nhkh hwYw : tybb yl h’rn ‘gnk rm’l Nhkl dyghw tybh wl=rV’ 36
rV’=lk ’mTy ’lw ‘gnh=t’ tw’rl Nhkh ’by MrTb tybh=t’ wnpw
hnhw ‘gnh=t’ h’rw : tybh=t’ tw’rl Nhkh ’by Nk rx’w tybb 37
lpV Nhy’rmw tmdmd’ w’ tqrqry trwr‘qV tybh tryqb ‘gnh
tybh=t’ rygshw tybh xtp=l’ tybh=Nm Nhkh ’Yyw : ryqh=Nm 38
tryqb ‘gnh hVp hnhw h’rw y‘ybVh Mwyb Nhkh bVw : Mymy t‘bV 39
Nht’ wkylVhw ‘gnh Nhb rV’ Mynb’h=t’ wYlxw Nhkh hwYw : tybh 40
wkpVw bybs tybm ‘Yqy tybh=t’w : ’mT Mwqm=l’ ry‘l Zwxm=l’ 41
Mynb’ wxqlw : ’mT Mwqm=l’ ry‘l Zwxm=l’ wYqh rV’ rp‘h=t’ 42
: tybh=t’ xTw xqy rx’ rp‘w Mynb’h txt=l’ w’ybhw twrx’
twYqh yrx’w Mynb’h=t’ Zlx rx’ tybb xrpw ‘gnh bwVy=M’w 43
tybb ‘gnh hVp hnhw h’rw Nhkh ’bw : xwTh yrx’w tybh=t’ 44
wynb’=t’ tybh=t’ Ztnw : ’wh ’mT tybb ’wh tr’mm t‘rY 45
: ’mT Mwqm=l’ ry‘l Zwxm=l’ ’yYwhw tybh rp‘=lk t’w wyY‘=t’w
tybb bkVhw : br‘h=d‘ ’mTy wt’ rygsh ymy=lk tybh=l’ ’bhw 46, 47
Nhkh ’by ’b=M’w : wydgb=t’ sbky tybb lk’hw wydgb=t’ sbky 48
Nhkh rhTw tybh=t’ xTh yrx’ tybb ‘gnh hVp=’l hnhw h’rw
Z‘w MyrpY ytV tybh=t’ ’Txl xqlw : ‘gnh ’prn yk tybh=t’ 49
Mym=l‘ Vrx=ylk=l’ tx’h rpYh=t’ TxVw : bz’w t‘lwt ynVw zr’ 50
rpYh t’w t‘lwth ynV t’w bz’h=t’w zr’h=Z‘=t’ xqlw : Myyx 51
tybh=l’ hzhw Myyxh Mymbw hTwxVh rpYh Mdb Mt’ lbTw hyxh
hyxh rpYbw Myyxh Mymbw rwpYh Mdb tybh=t’ ’Txw : Mym‘p ‘bV 52
Zwxm=l’ hyxh rpYh=t’ xlVw : t‘lwth ynVbw bz’bw zr’h Z‘bw 53
‘gn=lkl hrwth t’z : rhTw tybh=l‘ rpkw hdVh ynp=l’ ry‘l 54
: trhblw txpslw t’Vlw : tyblw dgbh t‘rYlw : qtnlw t‘rYh 55, 56
: t‘rYh trwt t’z rhTh Mwybw ’mTh Mwyb trwhl 57
+p7 , sŘ 16 trm’w l’rVy=ynb td‘=lk=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw Ty, 2
w’ryt wyb’w wm’ Vy’ : Mkyhl’ hwhy yn’ Vwdq yk wyht MyVdq Mhl’ 3
yhl’w Mylyl’h=l’ wnpt=l’ : Mkyhl’ hwhy yn’ wrmVt yttbV=t’w 4
MymlV xbz wxbzt ykw : Mkyhl’ hwhy yn’ Mkl wV‘t ’l hksm 5
hwhyl
19. 6–20. 2 MyVdq 113
6 Mwy=d‘ rtwnhw trxmmw lk’y Mkxbz Mwyb : whxbzt MknYrl hwhyl
7 ’l ’wh lwgp yVylVh Mwyb lk’y lk’h M’w : PrVy V’b yVylVh
8 ’whh Vpnh htrknw llx hwhy Vdq=t’=yk ’Vy wnw‘ wylk’w : hYry
9 rYql KdV t’p hlkt ’l MkYr’ ryYq=t’ MkrYqbw : hym‘m
10 Tqlt ’l Kmrk Trpw llw‘t ’l Kmrkw : Tqlt ’l KryYq Tqlw
11 wVxkt=’lw wbngt ’l : Mkyhl’ hwhy yn’ Mt’ bz‘t rglw yn‘l
12 MV=t’ tllxw rqVl ymVb w‘bVt=’lw : wtym‘b Vy’ wrqVt=’lw
13 tl‘p Nylt=’l lzgt ’lw K‘r=t’ qV‘t=’l : hwhy yn’ Kyhl’
14 lVkm Ntt ’l rw‘ ynplw Vrx llqt=’l : rqb=d‘ Kt’ rykV
15 ld=ynp ’Vt=’l TpVmb lw‘ wV‘t=’l : hwhy yn’ Kyhl’m t’ryw
16 Kym‘b lykr Klt=’l : Ktym‘ TpVt qdYb lwdg ynp rdht ’lw
17 Kbblb Kyx’=t’ ’nVt=’l : hwhy yn’ K‘r Md=l‘ dm‘t ’l
18 rTt=’lw Mqt=’l : ’Tx wyl‘ ’Vt=’lw Ktym‘=t’ xykwt xkwh
19 Ktmhb wrmVt ytqx=t’ : hwhy yn’ Kwmk K‘rl tbh’w Km‘ ynb=t’
’l znT‘V My’lk dgbw My’lk ‘rzt=’l KdV My’lk ‘ybrt=’l
20 tprxn hxpV ’whw ‘rz=tbkV hV’=t’ bkVy=yk Vy’w : Kyl‘ hl‘y
’l hyht trqb hl=Ntn ’l hVpx w’ htdpn ’l hdphw Vy’l
21 ly’ d‘wm lh’ xtp=l’ hwhyl wmV’=t’ ’ybhw : hVpx ’l=yk wtmwy
22 ’Tx rV’ wt’Tx=l‘ hwhy ynpl MV’h ly’b Nhkh wyl‘ rpkw : MV’
: ’Tx rV’ wt’Txm wl xlsnw
23 wyrp=t’ wtlr‘ Mtlr‘w lk’m Z‘=lk Mt‘Tnw Zr’h=l’ w’bt=ykw sŘ 17
24 hyhy t‘ybrh hnVbw : lk’y ’l Mylr‘ Mkl hyhy MynV VlV
25 wyrp=t’ wlk’t tVymxh hnVbw : hwhyl Mylwlh Vdq wyrp=lk
26 ’l Mdh=l‘ wlk’t ’l : Mkyhl’ hwhy yn’ wt’wbt Mkl Pyswhl
27 t’p t’ tyxVt ’lw MkV’r t’p wpqt ’l : wnnw‘t ’lw wVxnt
28 wntt ’l ‘q‘q tbtkw MkrVbb wntt ’l Vpnl TrVw : Knqz
29 Zr’h hnzt=’lw htwnzhl Ktb=t’ llxt=l’ : hwhy yn’ Mkb
30 : hwhy yn’ w’ryt yVdqmw wrmVt yttbV=t’ : hmz Zr’h h’lmw
31 hwhy yn’ Mhb h’mTl wVqbt=l’ Myn‘dyh=l’w tb’h=l’ wnpt=l’
32 : hwhy yn’ Kyhl’m t’ryw Nqz ynp trdhw Mwqt hbyV ynpm : Mkyhl’
33, 34 Mkm xrz’k : wt’ wnwt ’l MkYr’b rg Kt’ rwgy=ykw
Zr’b Mtyyh Myrg=yk Kwmk wl tbh’w Mkt’ rgh rgh Mkl hyhy
35 lqVmb hdmb TpVmb lw‘ wV‘t=’l : Mkyhl’ hwhy yn’ MyrYm
36 Mkl hyhy qdY Nyhw qdY tpy’ qdY=ynb’ qdY ynz’m : hrwVmbw
37 MtrmVw : MyrYm Zr’m Mkt’ yt’Ywh=rV’ Mkyhl’ hwhy yn’
: hwhy yn’ Mt’ MtyV‘w yTpVm=lk=t’w ytqx=lk=t’
k, 2 ynbm Vy’ Vy’ rm’t l’rVy ynb=l’w : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
l’rVy
114 ’rqyw 20. 3–21. 1
tmwy twm Klml w‘rzm Nty rV’ l’rVyb rgh rgh=Nmw l’rVy
ytrkhw ’whh Vy’b ynp=t’ Nt’ yn’w : Nb’b whmgry Zr’h M‘ 3
llxlw yVdqm=t’ ’mT N‘ml Klml Ntn w‘rzm yk wm‘ brqm wt’
Vy’h=Nm Mhyny‘=t’ Zr’h M‘ wmyl‘y Ml‘h M’w : yVdq MV=t’ 4
ynp=t’ yn’ ytmVw : wt’ tymh ytlbl Klml w‘rzm wttb ’whh 5
twnzl wyrx’ Mynzh=lk t’w wt’ ytrkhw wtxpVmbw ’whh Vy’b
Myn‘dyh=l’w tb’h=l’ hnpt rV’ Vpnhw : Mm‘ brqm Klmh yrx’ 6
: wm‘ brqm wt’ ytrkhw ’whh Vpnb ynp=t’ yttnw Mhyrx’ tnzl
ytqx=t’ MtrmVw : Mkyhl’ hwhy yn’ yk MyVdq Mtyyhw MtVdqthw 7, 8
wyb’=t’ llqy rV’ Vy’ Vy’=yk : MkVdqm hwhy yn’ Mt’ MtyV‘w 9
=t’ P’ny rV’ Vy’w : wb wymd llq wm’w wyb’ tmwy twm wm’=t’w 10
Vy’w : tp’nhw P’nh tmwy=twm wh‘r tV’=t’ P’ny rV’ Vy’ tV’ 11
Mhymd MhynV wtmwy=twm hlg wyb’ twr‘ wyb’ tV’=t’ bkVy rV’
Mhymd wV‘ lbt MhynV wtmwy twm wtlk=t’ bkVy rV’ Vy’w : Mb 12
twm MhynV wV‘ hb‘wt hV’ ybkVm rkz=t’ bkVy rV’ Vy’w : Mb 13
V’b ’wh hmz hm’=t’w hV’=t’ xqy rV’ Vy’w : Mb Mhymd wtmwy 14
wtbkV Nty rV’ Vy’w : Mkkwtb hmz hyht=’lw Nht’w wt’ wprVy 15
=l’ brqt rV’ hV’w : wgrht hmhbh=t’w tmwy twm hmhbb 16
wtmwy twm hmhbh=t’w hV’h=t’ tgrhw ht’ h‘brl hmhb=lk
h’rw wm’=tb w’ wyb’=tb wtx’=t’ xqy=rV’ Vy’w : Mb Mhymd 17
Mm‘ ynb yny‘l wtrknw ’wh dsx wtwr‘=t’ h’rt ’yhw htwr‘=t’
=t’ hlgw hwd hV’=t’ bkVy=rV’ Vy’w : ’Vy wnw‘ hlg wtx’ twr‘ 18
MhynV wtrknw hymd rwqm=t’ htlg ’yhw hr‘h hrqm=t’ htwr‘
wr’V=t’ yk hlgt ’l Kyb’ twx’w Km’ twx’ twr‘w : Mm‘ brqm 19
M’Tx hlg wdd twr‘ wtdd=t’ bkVy rV’ Vy’w : w’Vy Mnw‘ hr‘h 20
wyx’ twr‘ ’wh hdn wyx’ tV’=t’ xqy rV’ Vy’w : wtmy Myryr‘ w’Vy 21
MtyV‘w yTpVm=lk=t’w ytqx=lk=t’ MtrmVw : wyhy Myryr‘ hlg 22
tbVl hmV Mkt’ ’ybm yn’ rV’ Zr’h Mkt’ ’yqt=’lw Mt’
hl’=lk=t’ yk Mkynpm xlVm yn’=rV’ ywgh tqxb wklt ’lw : hb 23
Mkl hnnt’ yn’w Mtmd’=t’ wVryt Mt’ Mkl rm’w : Mb Zq’w wV‘ 24
ytldbh=rV’ Mkyhl’ hwhy yn’ Vbdw blx tbz Zr’ ht’ tVrl
Pw‘h=Nybw h’mTl hrhTh hmhbh=Nyb Mtldbhw : Mym‘h=Nm Mkt’ 25
rV’ lkbw Pw‘bw hmhbb MkytVpn=t’ wYqVt=’lw rhTl ’mTh
yk MyVdq yl Mtyyhw : ’mTl Mkl ytldbh=rV’ hmd’h Vmrt 26
hV’=w’ Vy’w : yl twyhl Mym‘h=Nm Mkt’ ldb’w hwhy yn’ Vwdq 27
: Mb Mhymd Mt’ wmgry Nb’b wtmwy twm yn‘dy w’ bw’ Mhb hyhy=yk
+p8 , sŘ 18 Mhl’ trm’w Nrh’ ynb Mynhkh=l’ rm’ hVm=l’ hwhy rm’yw ’k
Vpnl
21. 2–22. 10 rm’ 115
2 wyb’lw wm’l wyl’ brqh wr’Vl=M’ yk : wym‘b ’mTy=’l Vpnl
3 htyh=’l rV’ wyl’ hbwrqh hlwtbh wtx’lw : wyx’lw wtblw wnblw
4, 5 hxrq hxrqy=’l : wlxhl wym‘b l‘b ’mTy ’l : ’mTy hl Vy’l
6 MyVdq : tTrV wTrVy ’l MrVbbw wxlgy ’l Mnqz t’pw MV’rb
Mhyhl’ Mxl hwhy yV’=t’ yk Mhyhl’ MV wllxy ’lw Mhyhl’l wyhy
7 hVwrg hV’w wxqy ’l hllxw hnz hV’ : Vdq wyhw Mbyrqm Mh
8 Kyhl’ Mxl=t’=yk wtVdqw : wyhl’l ’wh Vdq=yk wxqy ’l hVy’m
9 Nhk Vy’ tbw : MkVdqm hwhy yn’ Vwdq yk Kl=hyhy Vdq byrqm ’wh
: PrVt V’b tllxm ’yh hyb’=t’ twnzl lxt yk
10 ’lmw hxVmh NmV wV’r=l‘ qYwy=rV’ wyx’m lwdgh Nhkhw
: Mrpy ’l wydgbw ‘rpy ’l wV’r=t’ Mydgbh=t’ Vbll wdy=t’
11, 12 ’l Vdqmh=Nmw : ’mTy ’l wm’lw wyb’l ’by ’l tm tVpn=lk l‘w
yn’ wyl‘ wyhl’ txVm NmV rzn yk wyhl’ Vdqm t’ llxy ’lw ’Yy
13, 14 hl’=t’ hnz hllxw hVwrgw hnml’ : xqy hylwtbb hV’ ’whw : hwhy
15 yk wym‘b w‘rz llxy=’lw : hV’ xqy wym‘m hlwtb=M’ yk xqy ’l
16, 17 rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw : wVdqm hwhy yn’
brqy ’l Mwm wb hyhy rV’ Mtrdl K‘rzm Vy’ rm’l Nrh’=l’
18 rw‘ Vy’ brqy ’l Mwm wb=rV’ Vy’=lk yk : wyhl’ Mxl byrqhl
19 rbV w’ lgr rbV wb hyhy=rV’ Vy’ w’ : ‘wrV w’ Mrx w’ xsp w’
20 : KV’ xwrm w’ tply w’ brg w’ wny‘b llbt w’ qd=w’ Nbg=w’ : dy
21 yV’=t’ byrqhl Vgy ’l Nhkh Nrh’ ‘rzm Mwm wb=rV’ Vy’=lk
22 yVdqm wyhl’ Mxl : byrqhl Vgy ’l wyhl’ Mxl t’ wb Mwm hwhy
23 xbzmh=l’w ’by ’l tkrph=l’ K’ : lk’y MyVdqh=Nmw MyVdqh
: MVdqm hwhy yn’ yk yVdqm=t’ llxy ’lw wb Mwm=yk Vgy ’l
24 : l’rVy ynb=lk=l’w wynb=l’w Nrh’=l’ hVm rbdyw
bk, 2 yVdqm wrznyw wynb=l’w Nrh’=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
: hwhy yn’ yl MyVdqm Mh rV’ yVdq MV=t’ wllxy ’lw l’rVy=ynb
3 MyVdqh=l’ Mk‘rz=lkm brqy=rV’ Vy’=lk Mkytrdl Mhl’ rm’
’whh Vpnh htrknw wyl‘ wt’mTw hwhyl l’rVy=ynb wVydqy rV’
4 ’l MyVdqb bz w’ ‘wrY ’whw Nrh’ ‘rzm Vy’ Vy’ : hwhy yn’ ynplm
wnmm ’Yt=rV’ Vy’ w’ Vpn=’mT=lkb ‘gnhw rhTy rV’ d‘ lk’y
5 Md’b w’ wl=’mTy rV’ ZrV=lkb ‘gy rV’ Vy’=w’ : ‘rz=tbkV
6 ’lw br‘h=d‘ h’mTw wb=‘gt rV’ Vpn : wt’mT lkl wl=’mTy rV’
7 rx’w rhTw VmVh ’bw : Mymb wrVb Zxr=M’ yk MyVdqh=Nm lk’y
8 hb=h’mTl lk’y ’l hprTw hlbn : ’wh wmxl yk MyVdqh=Nm lk’y
9 yk wb wtmw ’Tx wyl‘ w’Vy=’lw ytrmVm=t’ wrmVw : hwhy yn’
10 rykVw Nhk bVwt Vdq lk’y=’l rz=lkw : MVdqm hwhy yn’ whllxy
lk’y=’l
116 ’rqyw 22. 11–23. 8
wtyb dylyw wb lk’y ’wh wpsk Nynq Vpn hnqy=yk Nhkw : Vdq lk’y=’l 11
MyVdqh tmwrtb ’wh rz Vy’l hyht yk Nhk=tbw : wmxlb wlk’y Mh 12
hbVw hl Ny’ ‘rzw hVwrgw hnml’ hyht yk Nhk=tbw : lk’t ’l 13
: wb lk’y=’l rz=lkw lk’t hyb’ Mxlm hyrw‘nk hyb’ tyb=l’
: Vdqh=t’ Nhkl Ntnw wyl‘ wtyVmx Psyw hggVb Vdq lk’y=yk Vy’w 14
Mtw’ w’yVhw : hwhyl wmyry=rV’ t’ l’rVy ynb yVdq=t’ wllxy ’lw 15, 16
: MVdqm hwhy yn’ yk MhyVdq=t’ Mlk’b hmV’ Nw‘
sŘ 19 ynb=lk l’w wynb=l’w Nrh’=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 17, 18
rV’ l’rVyb rgh=Nmw l’rVy tybm Vy’ Vy’ Mhl’ trm’w l’rVy
: hl‘l hwhyl wbyrqy=rV’ Mtwbdn=lklw Mhyrdn=lkl wnbrq byrqy
’l Mwm wb=rV’ lk : Myz‘bw MybVkb rqbb rkz Mymt MknYrl 19, 20
hwhyl MymlV=xbz byrqy=yk Vy’w : Mkl hyhy NwYrl ’l=yk wbyrqt 21
Mwm=lk NwYrl hyhy Mymt N’Yb w’ rqbb hbdnl w’ rdn=’lpl
tply w’ brg w’ tlby=w’ Zwrx=w’ rwbV w’ trw‘ : wb=hyhy ’l 22
: hwhyl xbzmh=l‘ Mhm wntt=’l hV’w hwhyl hl’ wbyrqt=’l
Kw‘mw : hYry ’l rdnlw wt’ hV‘t hbdn Twlqw ‘wrV hVw rwVw 23, 24
dymw : wV‘t ’l MkYr’bw hwhyl wbyrqt ’l twrkw qwtnw twtkw 25
Mhb MtxVm yk hl’=lkm Mkyhl’ Mxl=t’ wbyrqt ’l rkn=Nb
: rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw : Mkl wYry ’l Mb Mwm 26
ynymVh Mwymw wm’ txt Mymy t‘bV hyhw dlwy yk z‘=w’ bVk=w’ rwV 27
’l wnb=t’w wt’ hV=w’ rwVw : hwhyl hV’ Nbrql hYry h’lhw 28
: wxbzt MknYrl hwhyl hdwt=xbz wxbzt=ykw : dx’ Mwyb wTxVt 29
ytwYm MtrmVw : hwhy yn’ rqb=d‘ wnmm wrytwt=’l lk’y ’whh Mwyb 30, 31
ynb Kwtb ytVdqnw yVdq MV=t’ wllxt ’lw : hwhy yn’ Mt’ MtyV‘w 32
Mkl twyhl MyrYm Zr’m Mkt’ ’yYwmh : MkVdqm hwhy yn’ l’rVy 33
: hwhy yn’ Myhl’l
Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw gk, 2
tVV : yd‘wm Mh hl’ Vdq y’rqm Mt’ w’rqt=rV’ hwhy yd‘wm 3
=lk Vdq=’rqm NwtbV tbV y‘ybVh Mwybw hk’lm hV‘t Mymy
: MkytbVwm lkb hwhyl ’wh tbV wV‘t ’l hk’lm
23, 24 Vdxb rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
: Vdq=’rqm h‘wrt Nwrkz NwtbV Mkl hyhy Vdxl dx’b y‘ybVh
25 : hwhyl hV’ Mtbrqhw wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk
26, 27 Mwy hzh y‘ybVh Vdxl rwV‘b K’ : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
Mtbrqhw MkytVpn=t’ Mtyn‘w Mkl hyhy Vdq=’rqm ’wh Myrpkh
28 Myrpk Mwy yk hzh Mwyh MY‘b wV‘t ’l hk’lm=lkw : hwhyl hV’
29 hn‘t=’l rV’ Vpnh=lk yk : Mkyhl’ hwhy ynpl Mkyl‘ rpkl ’wh
30 hk’lm=lk hV‘t rV’ Vpnh=lkw : hym‘m htrknw hzh Mwyh MY‘b
31 hk’lm=lk : hm‘ brqm ’whh Vpnh=t’ ytdb’hw hzh Mwyh MY‘b
32 ’wh NwtbV tbV : MkytbVm lkb Mkytrdl Mlw‘ tqx wV‘t ’l
br‘=d‘ br‘m br‘b Vdxl h‘Vtb MkytVpn=t’ Mtyn‘w Mkl
: MktbV wtbVt
33, 34 hVmxb rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
35 Mwyb : hwhyl Mymy t‘bV twksh gx hzh y‘ybVh Vdxl Mwy rV‘
36 Mymy t‘bV : wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk Vdq=’rqm NwV’rh
Mtbrqhw Mkl hyhy Vdq=’rqm ynymVh Mwyb hwhyl hV’ wbyrqt
37 hwhy yd‘wm hl’ : wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk ’wh trY‘ hwhyl hV’
w’rqt=rV’
118 ’rqyw 23. 38–24. 23
hxnmw hl‘ hwhyl hV’ byrqhl Vdq y’rqm Mt’ w’rqt=rV’
Mkytwntm dblmw hwhy ttbV dblm : wmwyb Mwy=rbd Myksnw xbz 38
K’ : hwhyl wntt rV’ Mkytbdn=lk dblmw Mkyrdn=lk dblmw 39
wgxt Zr’h t’wbt=t’ Mkps’b y‘ybVh Vdxl Mwy rV‘ hVmxb
: NwtbV ynymVh Mwybw NwtbV NwV’rh Mwyb Mymy t‘bV hwhy=gx=t’
tb‘=Z‘ Pn‘w Myrmt tpk rdh Z‘ yrp NwV’rh Mwyb Mkl Mtxqlw 40
gx wt’ Mtgxw : Mymy t‘bV Mkyhl’ hwhy ynpl MtxmVw lxn=ybr‘w 41
wgxt y‘ybVh Vdxb Mkytrdl Mlw‘ tqx hnVb Mymy t‘bV hwhyl
: tksb wbVy l’rVyb xrz’h=lk Mymy t‘bV wbVt tksb : wt’ 42
Mtw’ y’yYwhb l’rVy ynb=t’ ytbVwh twksb yk Mkytrd w‘dy N‘ml 43
ynb=l’ hwhy yd‘m=t’ hVm rbdyw : Mkyhl’ hwhy yn’ MyrYm Zr’m 44
: l’rVy
sŘ 21 NmV Kyl’ wxqyw l’rVy ynb=t’ wY : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw dk, 2
lh’b td‘h tkrpl Zwxm : dymt rn tl‘hl rw’ml tytk Kz tyz 3
Mlw‘ tqx dymt hwhy ynpl rqb=d‘ br‘m Nrh’ wt’ Kr‘y d‘wm
: dymt hwhy ynpl twrnh=t’ Kr‘y hrhTh hrnmh l‘ : Mkytrdl 4
hlxh hyhy MynrV‘ ynV twlx hrV‘ MytV ht’ typ’w tls txqlw 5
rhTh NxlVh l‘ tkr‘mh VV twkr‘m MytV Mtw’ tmVw : tx’h 6
hrkz’l Mxll htyhw hkz hnbl tkr‘mh=l‘ ttnw : hwhy ynpl 7
t’m dymt hwhy ynpl wnkr‘y tbVh Mwyb tbVh Mwyb : hwhyl hV’ 8
Vdq Mwqmb whlk’w wynblw Nrh’l htyhw : Mlw‘ tyrb l’rVy=ynb 9
’Yyw : Mlw‘=qx hwhy yV’m wl ’wh MyVdq Vdq yk 10
hnxmb wYnyw l’rVy ynb Kwtb yrYm Vy’=Nb ’whw tyl’rVy hV’=Nb
MVh=t’ tyl’rVyh hV’h=Nb bqyw : yl’rVyh Vy’w tyl’rVyh Nb 11
: Nd=hTml yrbd=tb tymlV wm’ MVw hVm=l’ wt’ w’ybyw llqyw
: hwhy yp=l‘ Mhl Vrpl rmVmb whxynyw 12
hnxml Zwxm=l’ llqmh=t’ ’Ywh : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 13, 14
=l’w : hd‘h=lk wt’ wmgrw wV’r=l‘ Mhydy=t’ My‘mVh=lk wkmsw 15
bqnw : w’Tx ’Vnw wyhl’ llqy=yk Vy’ Vy’ rm’l rbdt l’rVy ynb 16
MV wbqnb xrz’k rgk hd‘h=lk wb=wmgry Mwgr tmwy twm hwhy=MV
hmhb=Vpn hkmw : tmwy twm Md’ Vpn=lk hky yk Vy’w : tmwy 17, 18
Nk hV‘ rV’k wtym‘b Mwm Nty=yk Vy’w : Vpn txt Vpn hnmlVy 19
Nty rV’k NV txt NV Ny‘ txt Ny‘ rbV txt rbV : wl hV‘y 20
: tmwy Md’ hkmw hnmlVy hmhb hkmw : wb Ntny Nk Md’b Mwm 21
rbdyw : Mkyhl’ hwhy yn’ yk hyhy xrz’k rgk Mkl hyhy dx’ TpVm 22, 23
wmgryw hnxml Zwxm=l’ llqmh=t’ w’yYwyw l’rVy ynb=l’ hVm
: hVm=t’ hwhy hwY rV’k wV‘ l’rVy=ynbw Nb’ wt’
rbdyw
25. 1–31 rhb 119
hk, 2 trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l ynys rhb hVm=l’ hwhy rbdyw +p9
tbV Zr’h htbVw Mkl Ntn yn’ rV’ Zr’h=l’ w’bt yk Mhl’
3 tps’w Kmrk rmzt MynV VVw KdV ‘rzt MynV VV : hwhyl
4 hwhyl tbV Zr’l hyhy NwtbV tbV t‘ybVh hnVbw : ht’wbt=t’
5 rwYqt ’l KryYq xyps t’ : rmzt ’l Kmrkw ‘rzt ’l KdV
6 tbV htyhw : Zr’l hyhy NwtbV tnV rYbt ’l Kryzn ybn‘=t’w
Myrgh KbVwtlw KrykVlw Ktm’lw Kdb‘lw Kl hlk’l Mkl Zr’h
7 : lk’l ht’wbt=lk hyht KYr’b rV’ hyxlw Ktmhblw : Km‘
8 Mym‘p ‘bV MynV ‘bV MynV ttbV ‘bV Kl trpsw
9 trb‘hw : hnV My‘br’w ‘Vt MynVh ttbV ‘bV ymy Kl wyhw
wryb‘t Myrpkh Mwyb Vdxl rwV‘b y‘bVh Vdxb h‘wrt rpwV
10 rwrd Mt’rqw hnV MyVmxh tnV t’ MtVdqw : MkYr’=lkb rpwV
Vy’w wtzx’=l’ Vy’ MtbVw Mkl hyht ’wh lbwy hybVy=lkl Zr’b
11 ’l Mkl hyht hnV MyVmxh tnV ’wh lbwy : wbVt wtxpVm=l’
12 ’wh lbwy yk : hyrzn=t’ wrYbt ’lw hyxyps=t’ wrYqt ’lw w‘rzt
13 t’zh lbwyh tnVb : ht’wbt=t’ wlk’t hdVh=Nm Mkl hyht Vdq
14 Ktym‘ dym hnq w’ Ktym‘l rkmm wrkmt=ykw : wtzx’=l’ Vy’ wbVt sŘ 22
15 Ktym‘ t’m hnqt lbwyh rx’ MynV rpsmb : wyx’=t’ Vy’ wnwt=l’
16 yplw wtnqm hbrt MynVh br ypl : Kl=rkmy t’wbt=ynV rpsmb
17 wnwt ’lw : Kl rkm ’wh t’wbt rpsm yk wtnqm Ty‘mt MynVh T‘m
18 =t’ MtyV‘w : Mkyhl’ hwhy yn’ yk Kyhl’m t’ryw wtym‘=t’ Vy’
: xTbl Zr’h=l‘ MtbVyw Mt’ MtyV‘w wrmVt yTpVm=t’w ytqx
19, 20 wrm’t ykw : hyl‘ xTbl MtbVyw ‘bVl Mtlk’w hyrp Zr’h hntnw
21 ytywYw : wnt’wbt=t’ Ps’n ’lw ‘rzn ’l Nh t‘ybVh hnVb lk’n=hm
: MynVh VlVl h’wbth=t’ tV‘w tyVVh hnVb Mkl ytkrb=t’
22 hnVh d‘ NVy h’wbth=Nm Mtlk’w tnymVh hnVh t’ Mt‘rzw
23 ttmYl rkmt ’l Zr’hw : NVy wlk’t ht’wbt ’wb=d‘ t‘yVth
24 hl’g Mktzx’ Zr’ lkbw : ydm‘ Mt’ MybVwtw Myrg=yk Zr’h yl=yk
25 wl’g ’bw wtzx’m rkmw Kyx’ Kwmy=yk : Zr’l wntt
26 hgyVhw l’g wl=hyhy ’l yk Vy’w : wyx’ rkmm t’ l’gw wyl’ brqh
27 Vy’l Pd‘h=t’ byVhw wrkmm ynV=t’ bVxw : wtl’g ydk ’Ymw wdy
28 hyhw wl byVh yd wdy h’Ym=’l M’w : wtzx’l bVw wl=rkm rV’
: wtzx’l bVw lbyb ’Yyw lbwyh tnV d‘ wt’ hnqh dyb wrkmm
29 wtl’g htyhw hmwx ry‘ bVwm=tyb rkmy=yk Vy’w
30 wl t’lm=d‘ l’gy=’l M’w : wtl’g hyht Mymy wrkmm tnV Mt=d‘
hnql ttymYl hmx ’l=rV’ ry‘b=rV’ tybh Mqw hmymt hnV
31 bybs hmx Mhl=Ny’ rV’ MyrYxh ytbw : lbyb ’Yy ’l wytrdl wt’
hdV=l‘
120 ’rqyw 25. 32–26. 9
ytb Mywlh yr‘w : ’Yy lbybw wl=hyht hl’g bVxy Zr’h hdV=l‘ 32
’Yyw Mywlh=Nm l’gy rV’w : Mywll hyht Mlw‘ tl’g Mtzx’ yr‘ 33
Kwtb Mtzx’ ’wh Mywlh yr‘ ytb yk lbyb wtzx’ ry‘w tyb=rkmm
: Mhl ’wh Mlw‘ tzx’=yk rkmy ’l Mhyr‘ Vrgm hdVw : l’rVy ynb 34
sŘ 23 yxw bVwtw rg wb tqzxhw Km‘ wdy hTmw Kyx’ Kwmy=ykw 35
: Km‘ Kyx’ yxw Kyhl’m t’ryw tybrtw KVn wt’m xqt=l’ : Km‘ 36
hwhy yn’ : Klk’ Ntt=’l tybrmbw KVnb wl Ntt=’l Kpsk=t’ 37, 38
N‘nk Zr’=t’ Mkl ttl MyrYm Zr’m Mkt’ yt’Ywh=rV’ Mkyhl’
Kl=rkmnw Km‘ Kyx’ Kwmy=ykw : Myhl’l Mkl twyhl 39
lbyh tnV=d‘ Km‘ hyhy bVwtk rykVk : db‘ tdb‘ wb db‘t=’l 40
tzx’=l’w wtxpVm=l’ bVw wm‘ wynbw ’wh Km‘m ’Yyw : Km‘ db‘y 41
wrkmy ’l MyrYm Zr’m Mt’ yt’Ywh=rV’ Mh ydb‘=yk : bwVy wytb’ 42
Ktm’w Kdb‘w : Kyhl’m t’ryw Krpb wb hdrt=’l : db‘ trkmm 43, 44
: hm’w db‘ wnqt Mhm Mkytbybs rV’ Mywgh t’m Kl=wyhy rV’
Mkm‘ rV’ MtxpVmmw wnqt Mhm Mkm‘ Myrgh MybVwth ynbm Mgw 45
Mkynbl Mt’ Mtlxnthw : hzx’l Mkl wyhw MkYr’b wdylwh rV’ 46
Vy’ l’rVy=ynb Mkyx’bw wdb‘t Mhb Ml‘l hzx’ tVrl Mkyrx’
bVwtw rg dy gyVt ykw : Krpb wb hdrt=’l wyx’b 47
: rg txpVm rq‘l w’ Km‘ bVwt rgl rkmnw wm‘ Kyx’ Kmw Km‘
wdd=Nb w’ wdd=w’ : wnl’gy wyx’m dx’ wl=hyht hl’g rkmn yrx’ 48, 49
: l’gnw wdy hgyVh=w’ wnl’gy wtxpVmm wrVb r’Vm=w’ wnl’gy
wrkmm Psk hyhw lbyh tnV d‘ wl wrkmh tnVm whnq=M‘ bVxw 50
Nhypl MynVb twbr dw‘=M’ : wm‘ hyhy rykV ymyk MynV rpsmb 51
lbyh tnV=d‘ MynVb r’Vn T‘m=M’w : wtnqm Pskm wtl’g byVy 52
wm‘ hyhy hnVb hnV rykVk : wtl’g=t’ byVy wynV ypk wl=bVxw 53
’wh lbyh tnVb ’Yyw hl’b l’gy ’l=M’w : Kyny‘l Krpb wndry=’l 54
Mtw’ yt’Ywh=rV’ Mh ydb‘ Mydb‘ l’rVy=ynb yl=yk : wm‘ wynbw 55
hbYmw lspw Mlyl’ Mkl wV‘t=’l : Mkyhl’ hwhy yn’ MyrYm Zr’m wk
yk hyl‘ twxtVhl MkYr’b wntt ’l tykVm Nb’w Mkl wmyqt=’l
: hwhy yn’ w’ryt yVdqmw wrmVt yttbV=t’ : Mkyhl’ hwhy yn’ 2
sŘ 25 Vy’ Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw zk, 2
MyrV‘ Nbm rkzh Kkr‘ hyhw : hwhyl tVpn Kkr‘b rdn ’lpy yk 3
: Vdqh lqVb Psk lqV MyVmx Kkr‘ hyhw hnV MyVV=Nb d‘w hnV
d‘w MynV Vmx=Nbm M’w : lqV MyVlV Kkr‘ hyhw ’wh hbqn=M’w 4, 5
trV‘ hbqnlw MylqV MyrV‘ rkzh Kkr‘ hyhw hnV MyrV‘=Nb
hVmx rkzh Kkr‘ hyhw MynV Vmx=Nb d‘w Vdx=Nbm M’w : MylqV 6
MyVV=Nbm M’w : Psk MylqV tVlV Kkr‘ hbqnlw Psk MylqV 7
hrV‘ hbqnlw lqV rV‘ hVmx Kkr‘ hyhw rkz=M’ hl‘mw hnV
Nhkh wt’ Kyr‘hw Nhkh ynpl wdym‘hw Kkr‘m ’wh Km=M’w : MylqV 8
hmhb=M’w : Nhkh wnkyr‘y rdnh dy gyVt rV’ yp=l‘ 9
: Vdq=hyhy hwhyl wnmm Nty rV’ lk hwhyl Nbrq hnmm wbyrqy rV’
rymy rmh=M’w bwTb ‘r=w’ ‘rb bwT wt’ rymy=’lw wnpylxy ’l 10
h’mT hmhb=lk M’w : Vdq=hyhy wtrwmtw ’wh=hyhw hmhbb hmhb 11
: Nhkh ynpl hmhbh=t’ dym‘hw hwhyl Nbrq hnmm wbyrqy=’l rV’
l’g=M’w : hyhy Nk Nhkh Kkr‘k ‘r Nybw bwT Nyb ht’ Nhkh Kyr‘hw 12, 13
hwhyl Vdq wtyb=t’ Vdqy=yk Vy’w : Kkr‘=l‘ wtVymx Psyw hnl’gy 14
: Mwqy Nk Nhkh wt’ Kyr‘y rV’k ‘r Nybw bwT Nyb Nhkh wkyr‘hw
hyhw wyl‘ Kkr‘=Psk tyVymx Psyw wtyb=t’ l’gy Vydqmh=M’w 15
‘rz w‘rz ypl Kkr‘ hyhw hwhyl Vy’ Vydqy wtzx’ hdVm M’w : wl 16
whdV Vydqy lbyh tnVm=M’ : Psk lqV MyVmxb Myr‘V rmx 17
Pskh=t’ Nhkh wl=bVxw whdV Vydqy lbyh rx’=M’w : Mwqy Kkr‘k 18
l’gy l’g=M’w : Kkr‘m ‘rgnw lbyh tnV d‘ trtwnh MynVh yp=l‘ 19
: wl Mqw wyl‘ Kkr‘=Psk tyVmx Psyw wt’ Vydqmh hdVh=t’
l’gy=’l rx’ Vy’l hdVh=t’ rkm=M’w hdVh=t’ l’gy ’l=M’w 20
hyht Nhkl Mrxh hdVk hwhyl Vdq lbyb wt’Yb hdVh hyhw : dw‘ 21
: hwhyl Vydqy wtzx’ hdVm ’l rV’ wtnqm hdV=t’ M’w : wtzx’ 22
Kkr‘h=t’ Ntnw lbyh tnV d‘ Kkr‘h tskm t’ Nhkh wl=bVxw 23
whnq rV’l hdVh bwVy lbwyh tnVb : hwhyl Vdq ’whh Mwyb 24
wt’m
27. 25–34 ytqxb 123
25 MyrV‘ Vdqh lqVb hyhy Kkr‘=lkw : Zr’h tzx’ wl=rV’l wt’m
26 Vydqy=’l hmhbb hwhyl rkby rV’ rwkb=K’ : lqVh hyhy hrg
27 hdpw h’mTh hmhbb M’w : ’wh hwhyl hV=M’ rwV=M’ wt’ Vy’
28 Mrx=lk K’ : Kkr‘b rkmnw l’gy ’l=M’w wyl‘ wtVmx Psyw Kkr‘b
wtzx’ hdVmw hmhbw Md’m wl=rV’=lkm hwhyl Vy’ Mrxy rV’
29 Mrx=lk : hwhyl ’wh MyVdq=Vdq Mrx=lk l’gy ’lw rkmy ’l
30 ‘rzm Zr’h rV‘m=lkw : tmwy twm hdpy ’l Md’h=Nm Mrxy rV’
31 Vy’ l’gy l’g=M’w : hwhyl Vdq ’wh hwhyl Z‘h yrpm Zr’h
32 rb‘y=rV’ lk N’Yw rqb rV‘m=lkw : wyl‘ Psy wtyVmx wrV‘mm
33 ’lw ‘rl bwT=Nyb rqby ’l : hwhyl Vdq=hyhy yryV‘h TbVh txt
34 hl’ : l’gy ’l Vdq=hyhy wtrwmtw ’wh=hyhw wnrymy rmh=M’w wnrymy
: ynys rhb l’rVy ynb=l’ hVm=t’ hwhy hwY rV’ twYmh
wyYxw .]K"l +l twmV[ PTn Nmysw ,h‘Vtw MyVmxw tw’m hnwmV ’rqyw rps lkd yqwsp Mwks
wytwytw’w .rV‘ hVlVw tw’m VVw Pl’ MyrV‘ Mylmw .]+z w"T ’rqyw[ bzh rVbb ‘gnhw
Nmysw MyrV‘w hVlV ’"n : MyrV‘w hVmx wyrdsw .h‘br’w MyVVw Pl’ My‘bVw hnmV
+l tyV’rb[ dg ’b Nmysw hrV‘ wytwyVrpw .]+b +’ Mylht[ hlylw Mmwy hghy wtrwtbw
My‘Vrp My‘Vtw hnmV lkh .My‘br’w VV twmwtshw MyVmhx MytV twxwtph Nynm .]’"y
Vdxl dx’b NkVmh MqwhVm rpsh twnV .]+y +h MyryVh ryV[ Mwd’w xY ydwd Nmysw
.Mymy Vdx ynVh Vdxh d‘ NwV’rh
The number of the verses of the whole book of Leviticus is 859; and the
sign is PTn (n = 50, T = 9, P = 800; [Exo 30.34]). And its middle point is, And
he that toucheth the flesh of him that hath the issue [Lev 15.7]. And the words
are 20613. And its letters are 78064. And its sedarim are 25; other copies (say)
23. And the sign is, And in his law DOTH HE MEDITATE day and night (y =
10, h = 5, g = 3, h = 5; [Psa 1.2]). And its parashiyot are 10; and the sign is,
A troop cometh (b = 2, ’ = 1, g = 3, d = 4; [Gen 30.11]). The open sections
are 52, and the closed 46; the total is 98 sections; and the sign is, My beloved
is WHITE and ruddy (Z = 90, x = 8; [Sol 5.10]). The years of the book are
from the setting up of the tabernacle on the first day of the first month unto
the second month, a month of days.
rbdmb
sŘ 1 ynVh Vdxl dx’b d‘wm lh’b ynys rbdmb hVm=l’ hwhy rbdyw ’
=lk V’r=t’ w’V : rm’l MyrYm Zr’m Mt’Yl tynVh hnVb 2
rkz=lk twmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml l’rVy=ynb td‘
wdqpt l’rVyb ’bY ’Yy=lk hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm : Mtlglgl 3
V’r Vy’ hTml Vy’ Vy’ wyhy Mkt’w : Nrh’w ht’ Mt’bYl Mt’ 4
Nbw’rl Mkt’ wdm‘y rV’ MyVn’h twmV hl’w : ’wh wytb’=tybl 5
NwVxn hdwhyl : ydVyrwY=Nb l’ymlV Nw‘mVl : rw’ydV=Nb rwYyl’ 6, 7
: Nlx=Nb b’yl’ Nlwbzl : r‘wY=Nb l’ntn rkVVyl : bdnym‘=Nb 8, 9
: rwYhdp=Nb l’ylmg hVnml dwhym‘=Nb ‘mVyl’ Myrp’l Pswy ynbl 10
l’y‘gp rV’l : ydVym‘=Nb rz‘yx’ Ndl : yn‘dg=Nb Ndyb’ Nmynbl 11, 12, 13
hl’ : Nny‘=Nb ‘ryx’ yltpnl : l’w‘d=Nb Psyl’ dgl : Nrk‘=Nb 14, 15, 16
hVm xqyw : Mh l’rVy ypl’ yV’r Mtwb’ twTm y’yVn hd‘h y’yrq 17
wlyhqh hd‘h=lk t’w : twmVb wbqn rV’ hl’h MyVn’h t’ Nrh’w 18
twmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVm=l‘ wdlytyw ynVh Vdxl dx’b
hVm=t’ hwhy hwY rV’k : Mtlglgl hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm 19
l’rVy rkb Nbw’r=ynb wyhyw : ynys rbdmb Mdqpyw 20
rkz=lk Mtlglgl twmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt
hVV Nbw’r hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm 21
: tw’m Vmxw Pl’ My‘br’w
twmV rpsmb wydqp Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt Nw‘mV ynbl 22
Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm rkz=lk Mtlglgl 23
: tw’m VlVw Pl’ MyVmxw h‘Vt Nw‘mV hTml
MyrV‘ Nbm twmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt dg ynbl 24
Pl’ My‘br’w hVmx dg hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV 25
: MyVmxw tw’m VVw
Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt hdwhy ynbl 26
h‘br’ hdwhy hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ 27
: tw’m VVw Pl’ My‘bVw
Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt rkVVy ynbl 28
h‘br’ rkVVy hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ 29
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw
Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt Nlwbz ynbl 30
h‘bV Nlwbz hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ 31
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw
rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt Myrp’ ynbl Pswy ynbl 32
tmV
1. 33–2. 8 rbdmb 125
33 Myrp’ hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm tmV
: tw’m Vmxw Pl’ My‘br’
34 Nbm twmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt hVnm ynbl
35 MynV hVnm hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘
: Myt’mw Pl’ MyVlVw
36 Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt Nmynb ynbl
37 hVmx Nmynb hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVlVw
38 MyrV‘ Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt Nd ynbl
39 ‘bVw Pl’ MyVVw MynV Nd hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV
: tw’m
40 Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt rV’ ynbl
41 My‘br’w dx’ rV’ hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘
: tw’m Vmxw Pl’
42 Nbm tmV rpsmb Mtb’ tybl MtxpVml Mtdlwt yltpn ynb
43 hVlV yltpn hTml Mhydqp : ’bY ’Yy lk hl‘mw hnV MyrV‘
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw
44 Vy’ rV‘ MynV l’rVy y’yVnw Nrh’w hVm dqp rV’ Mydqph hl’
45 Mtb’ tybl l’rVy=ynb ydwqp=lk wyhyw : wyh wytb’=tybl dx’=Vy’
46 Mydqph=lk wyhyw : l’rVyb ’bY ’Yy=lk hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm
47 hTml Mywlhw : MyVmxw tw’m Vmxw Mypl’ tVlVw Pl’ tw’m=VV
: Mkwtb wdqpth ’l Mtb’
48, 49 MV’r=t’w dqpt ’l ywl hTm=t’ K’ : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
50 td‘h NkVm=l‘ Mywlh=t’ dqph ht’w : l’rVy ynb Kwtb ’Vt ’l
wylk=lk=t’w NkVmh=t’ w’Vy hmh wl=rV’=lk l‘w wylk=lk l‘w
51 Mywlh wt’ wdyrwy NkVmh ‘snbw : wnxy NkVml bybsw whtrVy Mhw
52 l’rVy ynb wnxw : tmwy brqh rzhw Mywlh wt’ wmyqy NkVmh tnxbw
53 NkVml bybs wnxy Mywlhw : Mt’bYl wlgd=l‘ Vy’w whnxm=l‘ Vy’
trmVm=t’ Mywlh wrmVw l’rVy ynb td‘=l‘ PYq hyhy=’lw td‘h
54 Nk hVm=t’ hwhy hwY rV’ lkk l’rVy ynb wV‘yw : twd‘h NkVm
: wV‘
b, 2 tybl tt’b wlgd=l‘ Vy’ : rm’l Nrh’=l’w hVm=l’ hwhy rbdyw sŘ 2
3 Mynxhw : wnxy d‘wm=lh’l bybs dgnm l’rVy ynb wnxy Mtb’
NwVxn hdwhy ynbl ’yVnw Mt’bYl hdwhy hnxm lgd hxrzm hmdq
4 : tw’m VVw Pl’ My‘bVw h‘br’ Mhydqpw w’bYw : bdnym‘=Nb
5 : r‘wY=Nb l’ntn rkVVy ynbl ’yVnw rkVVy hTm wyl‘ Mynxhw
6, 7 ’yVnw Nlwbz hTm : tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw h‘br’ wydqpw w’bYw
8 Pl’ MyVmxw h‘bV wydqpw w’bYw : Nlx=Nb b’yl’ Nlwbz ynbl
‘br’w
126 rbdmb 2. 9–3. 8
Pl’ MynmVw Pl’ t’m hdwhy hnxml Mydqph=lk : tw’m ‘br’w 9
: w‘sy hnV’r Mt’bYl tw’m=‘br’w Mypl’=tVVw
rwYyl’ Nbw’r ynbl ’yVnw Mt’bYl hnmyt Nbw’r hnxm lgd 10
Mnwxhw : tw’m Vmxw Pl’ My‘br’w hVV wydqpw w’bYw : rw’ydV=Nb 11, 12
w’bYw : ydVyrwY=Nb l’ymlV Nw‘mV ynbl ’yVnw Nw‘mV hTm wyl‘ 13
ynbl ’yVnw dg hTmw : tw’m VlVw Pl’ MyVmxw h‘Vt Mhydqpw 14
VVw Pl’ My‘br’w hVmx Mhydqpw w’bYw : l’w‘r=Nb Psyl’ dg 15
MyVmxw dx’w Pl’ t’m Nbw’r hnxml Mydqph=lk : MyVmxw tw’m 16
‘snw : w‘sy MynVw Mt’bYl MyVmxw tw’m=‘br’w Pl’ 17
wdy=l‘ Vy’ w‘sy Nk wnxy rV’k tnxmh Kwtb Mywlh hnxm d‘wm=lh’
ynbl ’yVnw hmy Mt’bYl Myrp’ hnxm lgd : Mhylgdl 18
Vmxw Pl’ My‘br’ Mhydqpw w’bYw : dwhym‘=Nb ‘mVyl’ Myrp’ 19
: rwYhdp=Nb l’ylmg hVnm ynbl ’yVnw hVnm hTm wyl‘w : tw’m 20
ynbl ’yVnw Nmynb hTmw : Myt’mw Pl’ MyVlVw MynV Mhydqpw w’bYw 21, 22
‘br’w Pl’ MyVlVw hVmx Mhydqpw w’bYw : yn‘dg=Nb Ndyb’ Nmynb 23
h’mw Mypl’=tnmVw Pl’ t’m Myrp’ hnxml Mydqph=lk : tw’m 24
Mt’bYl hnpY Nd hnxm lgd : w‘sy MyVlVw Mt’bYl 25
MyVVw MynV Mhydqpw w’bYw : ydVym‘=Nb rz‘yx’ Nd ynbl ’yVnw 26
l’y‘gp rV’ ynbl ’yVnw rV’ hTm wyl‘ Mynxhw : tw’m ‘bVw Pl’ 27
hTmw : tw’m Vmxw Pl’ My‘br’w dx’ Mhydqpw w’bYw : Nrk‘=Nb 28, 29
hVlV Mhydqpw w’bYw : Nny‘=Nb ‘ryx’ yltpn ynbl ’yVnw yltpn 30
h‘bVw Pl’ t’m Nd hnxml Mydqph=lk : tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw 31
: Mhylgdl w‘sy hnrx’l tw’m VVw Pl’ MyVmxw
ynpl wt’ tdm‘hw ywl hTm=t’ brqh : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 5, 6
hd‘h=lk trmVm=t’w wtrmVm=t’ wrmVw : wt’ wtrVw Nhkh Nrh’ 7
lh’ ylk=lk=t’ wrmVw : NkVmh tdb‘=t’ db‘l d‘wm lh’ ynpl 8
d‘wm
3. 9–40 rbdmb 127
9 httnw : NkVmh tdb‘=t’ db‘l l’rVy ynb trmVm=t’w d‘wm
: l’rVy ynb t’m wl hmh Mnwtn Mnwtn wynblw Nrh’l Mywlh=t’
10 : tmwy brqh rzhw Mtnhk=t’ wrmVw dqpt wynb=t’w Nrh’=t’w
11, 12 Kwtm Mywlh=t’ ytxql hnh yn’w : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
: Mywlh yl wyhw l’rVy ynbm Mxr rTp rwkb=lk txt l’rVy ynb
13 yl ytVdqh MyrYm Zr’b rwkb=lk ytkh Mwyb rwkb=lk yl yk
: hwhy yn’ wyhy yl hmhb=d‘ Md’m l’rVyb rwkb=lk
14, 15 tybl ywl ynb=t’ dqp : rm’l ynys rbdmb hVm=l’ hwhy rbdyw
16 Mt’ dqpyw : Mdqpt hl‘mw Vdx=Nbm rkz=lk MtxpVml Mtb’
17 NwVrg MtmVb ywl=ynb hl’=wyhyw : hwY rV’k hwhy yp=l‘ hVm
18 : y‘mVw ynbl MtxpVml NwVrg=ynb twmV hl’w : yrrmw thqw
19, 20 yrrm ynbw : l’yz‘w Nwrbx rhYyw Mrm‘ MtxpVml thq ynbw
21 NwVrgl : Mtb’ tybl ywlh txpVm Mh hl’ yVwmw ylxm MtxpVml
22 Mhydqp : ynVrgh txpVm Mh hl’ y‘mVh txpVmw ynblh txpVm
Vmxw Mypl’ t‘bV Mhydqp hl‘mw Vdx=Nbm rkz=lk rpsmb
23, 24 b’=tyb ’yVnw : hmy wnxy NkVmh yrx’ ynVrgh txpVm : tw’m
25 NkVmh d‘wm lh’b NwVrg=ynb trmVmw : l’l=Nb Psyl’ ynVrgl
26 xtp Ksm=t’w rYxh y‘lqw : d‘wm lh’ xtp Ksmw whskm lh’hw
: wtdb‘ lkl wyrtym t’w bybs xbzmh=l‘w NkVmh=l‘ rV’ rYxh
27 txpVmw yrhYyh txpVmw ymrm‘h txpVm thqlw
28 rkz=lk rpsmb : ythqh txpVm Mh hl’ yl’yz‘h txpVmw ynrbxh
: Vdqh trmVm yrmV tw’m VVw Mypl’ tnmV hl‘mw Vdx=Nbm
29, 30 b’=tyb ’yVnw : hnmyt NkVmh Kry l‘ wnxy thq=ynb txpVm
31 NxlVhw Nr’h MtrmVmw : l’yz‘=Nb NpYyl’ ythqh txpVml
: wtdb‘ lkw Ksmhw Mhb wtrVy rV’ Vdqh ylkw txbzmhw hrnmhw
32 trmVm yrmV tdqp Nhkh Nrh’=Nb rz‘l’ ywlh y’yVn ’yVnw
33 txpVm Mh hl’ yVwmh txpVmw ylxmh txpVm yrrml : Vdqh
34 Mypl’ tVV hl‘mw Vdx=Nbm rkz=lk rpsmb Mhydqpw : yrrm
35 Kry l‘ lyxyb’=Nb l’yrwY yrrm txpVml b’=tyb ’yVnw : Myt’mw
36 wyxyrbw NkVmh yVrq yrrm ynb trmVm tdqpw : hnpY wnxy NkVmh
37 Mhynd’w bybs rYxh ydm‘w : wtdb‘ lkw wylk=lkw wynd’w wydm‘w
38 d‘wm=lh’ ynpl hmdq NkVmh ynpl Mynxhw : Mhyrtymw Mtdtyw
ynb trmVml Vdqmh trmVm MyrmV wynbw Nrh’w hVm hxrzm
39 Nrh’w hVm dqp rV’ Mywlh ydwqp=lk : tmwy brqh rzhw l’rVy
MyrV‘w MynV hl‘mw Vdx=Nbm rkz=lk MtxpVml hwhy yp=l‘
40 ynbl rkz rkb=lk dqp hVm=l’ hwhy rm’yw : Pl’
l’rVy
128 rbdmb 3. 41–4. 16
Mywlh=t’ txqlw : MtmV rpsm t’ ’Vw hl‘mw Vdx=Nbm l’rVy 41
txt Mywlh tmhb t’w l’rVy ynbb rkb=lk txt hwhy yn’ yl
wt’ hwhy hwY rV’k hVm dqpyw : l’rVy ynb tmhbb rwkb=lk 42
=Nbm twmV rpsmb rkz rwkb=lk yhyw : l’rVy ynbb rwkb=lk=t’ 43
: Myt’mw My‘bVw hVlV Pl’ MyrV‘w MynV Mhydqpl hl‘mw Vdx
21, 22 Mh=Mg NwVrg ynb V’r=t’ ’Vn : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw +p2
23 MyVmx=Nb d‘ hl‘mw hnV MyVlV Nbm : MtxpVml Mtb’ tybl
: d‘wm lh’b hdb‘ db‘l ’bY ’bYl ’bh=lk Mtw’ dqpt hnV
24, 25 t‘yry=t’ w’Vnw : ’Vmlw db‘l ynVrgh txpVm tdb‘ t’z
hl‘mlm wyl‘=rV’ Vxth hskmw whskm d‘wm lh’=t’w NkVmh
26 r‘V xtp Ksm=t’w rYxh y‘lq t’w : d‘wm lh’ xtp Ksm=t’w
=lk=t’w Mhyrtym t’w bybs xbzmh=l‘w NkVmh=l‘ rV’ rYxh
27 wynbw Nrh’ yp=l‘ : wdb‘w Mhl hV‘y rV’=lk t’w Mtdb‘ ylk
Mtdqpw Mtdb‘ lklw M’Vm=lkl ynVrgh ynb tdb‘=lk hyht
28 ynVrgh ynb txpVm tdb‘ t’z : M’Vm=lk t’ trmVmb Mhl‘
: Nhkh Nrh’=Nb rmty’ dyb MtrmVmw d‘wm lh’b
29, 30 MyVlV Nbm : Mt’ dqpt Mtb’=tybl MtxpVml yrrm ynb
db‘l ’bYl ’bh=lk Mdqpt hnV MyVmx=Nb d‘w hl‘mw hnV
31 lh’b Mtdb‘=lkl M’Vm trmVm t’zw : d‘wm lh’ tdb‘=t’
32 bybs rYxh ydwm‘w : wynd’w wydwm‘w wyxyrbw NkVmh yVrq d‘wm
wdqpt tmVbw Mtdb‘ lklw Mhylk=lkl Mhyrtymw Mtdtyw Mhynd’w
33 Mtdb‘=lkl yrrm ynb txpVm tdb‘ t’z : M’Vm trmVm ylk=t’
34 y’yVnw Nrh’w hVm dqpyw : Nhkh Nrh’=Nb rmty’ dyb d‘wm lh’b
35 hnV MyVlV Nbm : Mtb’ tyblw MtxpVml ythqh ynb=t’ hd‘h
: d‘wm lh’b hdb‘l ’bYl ’bh=lk hnV MyVmx=Nb d‘w hl‘mw
36, 37 ydwqp hl’ : MyVmxw tw’m ‘bV Mypl’ MtxpVml Mhydqp wyhyw
yp=l‘ Nrh’w hVm dqp rV’ d‘wm lh’b db‘h=lk ythqh txpVm
38 tyblw MtwxpVml NwVrg ynb ydwqpw : hVm=dyb hwhy
39 ’bh=lk hnV MyVmx=Nb d‘w hl‘mw hnV MyVlV Nbm : Mtb’
40 Mtb’ tybl MtxpVml Mhydqp wyhyw : d‘wm lh’b hdb‘l ’bYl
41 db‘h=lk NwVrg ynb txpVm ydwqp hl’ : MyVlVw tw’m VVw Mypl’
42 txpVm ydwqpw : hwhy yp=l‘ Nrh’w hVm dqp rV’ d‘wm lh’b
43 d‘w hl‘mw hnV MyVlV Nbm : Mtb’ tybl MtxpVml yrrm ynb
44 Mhydqp wyhyw : d‘wm lh’b hdb‘l ’bYl ’bh=lk hnV MyVmx=Nb
45 yrrm ynb txpVm ydwqp hl’ : Myt’mw Mypl’ tVlV MtxpVml
46 rV’ Mydqph=lk : hVm=dyb hwhy yp=l‘ Nrh’w hVm dqp rV’
: Mtb’ tyblw MtxpVml Mywlh=t’ l’rVy y’yVnw Nrh’w hVm dqp
47 tdb‘ db‘l ’bh=lk hnV MyVmx=Nb d‘w hl‘mw hnV MyVlV Nbm
hdb‘
130 rbdmb 4. 48–5. 26
Vmxw Mypl’ tnmV Mhydqp wyhyw : d‘wm lh’b ’Vm tdb‘w hdb‘ 48
wtdb‘=l‘ Vy’ Vy’ hVm=dyb Mtw’ dqp hwhy yp=l‘ : MynmVw tw’m 49
: hVm=t’ hwhy hwY=rV’ wydqpw w’Vm=l‘w
hnxmh=Nm wxlVyw l’rVy ynb=t’ wY : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw h, 2
Zwxm=l’ wxlVt hbqn=d‘ rkzm : Vpnl ’mT lkw bz=lkw ‘wrY=lk 3
: Mkwtb NkV yn’ rV’ Mhynxm=t’ w’mTy ’lw MwxlVt hnxml
hwhy rbd rV’k hnxml Zwxm=l’ Mtw’ wxlVyw l’rVy ynb Nk=wV‘yw 4
: l’rVy ynb wV‘ Nk hVm=l’
hV’=w’ Vy’ l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 5, 6
: ’whh Vpnh hmV’w hwhyb l‘m l‘ml Md’h t’Tx=lkm wV‘y yk
Psy wtVymxw wV’rb wmV’=t’ byVhw wV‘ rV’ Mt’Tx=t’ wdwthw 7
wyl’ MV’h byVhl l’g Vy’l Ny’=M’w : wl MV’ rV’l Ntnw wyl‘ 8
: wyl‘ wb=rpky rV’ Myrpkh ly’ dblm Nhkl hwhyl bVwmh MV’h
: hyhy wl Nhkl wbyrqy=rV’ l’rVy=ynb yVdq=lkl hmwrt=lkw 9
: hyhy wl Nhkl Nty=rV’ Vy’ wyhy wl wyVdq=t’ Vy’w 10
sŘ 5 Vy’ Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 11, 12
‘rz=tbkV ht’ Vy’ bkVw : l‘m wb hl‘mw wtV’ hTVt=yk Vy’ 13
’l ’whw hb Ny’ d‘w h’mTn ’yhw hrtsnw hVy’ yny‘m Ml‘nw
rb‘=w’ h’mTn ’whw wtV’=t’ ’nqw h’nq=xwr wyl‘ rb‘w : hVptn 14
Vy’h ’ybhw : h’mTn ’l ’yhw wtV’=t’ ’nqw h’nq=xwr wyl‘ 15
xmq hpy’h tryV‘ hyl‘ hnbrq=t’ ’ybhw Nhkh=l’ wtV’=t’
’wh t’nq txnm=yk hnbl wyl‘ Nty=’lw NmV wyl‘ qYy=’l Myr‘V
: hwhy ynpl hdm‘hw Nhkh ht’ byrqhw : Nw‘ trkzm Nwrkz txnm 16
‘qrqb hyhy rV’ rp‘h=Nmw Vrx=ylkb MyVdq Mym Nhkh xqlw 17
ynpl hV’h=t’ Nhkh dym‘hw : Mymh=l’ Ntnw Nhkh xqy NkVmh 18
txnm Nwrkzh txnm t’ hypk=l‘ Ntnw hV’h V’r=t’ ‘rpw hwhy
ht’ ‘ybVhw : Myrr’mh Myrmh ym wyhy Nhkh dybw ’wh t’nq 19
h’mT tyTV ’l=M’w Kt’ Vy’ bkV ’l=M’ hV’h=l’ rm’w Nhkh
txt tyTV yk t’w : hl’h Myrr’mh Myrmh ymm yqnh KVy’ txt 20
‘ybVhw : KVy’ yd‘lbm wtbkV=t’ Kb Vy’ Ntyw t’mTn ykw KVy’ 21
Ktw’ hwhy Nty hV’l Nhkh rm’w hl’h t‘bVb hV’h=t’ Nhkh
KnTb=t’w tlpn Kkry=t’ hwhy ttb Km‘ Kwtb h‘bVlw hl’l
Kry lpnlw NTb twbYl Ky‘mb hl’h Myrr’mh Mymh w’bw : hbY 22
hxmw rpsb Nhkh hl’h tl’h=t’ btkw : Nm’ Nm’ hV’h hrm’w 23
hb w’bw Myrr’mh Myrmh ym=t’ hV’h=t’ hqVhw : Myrmh ym=l’ 24
t’nqh txnm t’ hV’h dym Nhkh xqlw : Myrml Myrr’mh Mymh 25
Nhkh Zmqw : xbzmh=l’ ht’ byrqhw hwhy ynpl hxnmh=t’ Pynhw 26
hxnmh=Nm
5. 27–6. 24 ’Vn 131
hV’h=t’ hqVy rx’w hxbzmh ryTqhw htrkz’=t’ hxnmh=Nm
27 hVy’b l‘m l‘mtw h’mTn=M’ htyhw Mymh=t’ hqVhw : Mymh=t’
htyhw hkry hlpnw hnTb htbYw Myrml Myrr’mh Mymh hb w’bw
28 ’wh hrhTw hV’h h’mTn ’l=M’w : hm‘ brqb hl’l hV’h
29 hVy’ txt hV’ hTVt rV’ t’nqh trwt t’z : ‘rz h‘rznw htqnw
30 dym‘hw wtV’=t’ ’nqw h’nq xwr wyl‘ rb‘t rV’ Vy’ w’ : h’mTnw
31 hqnw : t’zh hrwth=lk t’ Nhkh hl hV‘w hwhy ynpl hV’h=t’
: hnw‘=t’ ’Vt ’whh hV’hw Nw‘m Vy’h
w, 2 Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw sŘ 6
3 ryzy rkVw Nyym : hwhyl ryzhl ryzn rdn rdnl ’lpy yk hV’=w’ Vy’
Mybn‘w htVy ’l Mybn‘ trVm=lkw htVy ’l rkV Zmxw Nyy Zmx
4 Nyyh Npgm hV‘y rV’ lkm wrzn ymy lk : lk’y ’l MyVbyw Myxl
5 wV’r=l‘ rb‘y=’l r‘t wrzn rdn ymy=lk : lk’y ’l gz=d‘w MynYrxm
: wV’r r‘V ‘rp ldg hyhy Vdq hwhyl ryzy=rV’ Mmyh t’lm=d‘
6, 7 wyx’l wm’lw wyb’l : ’by ’l tm Vpn=l‘ hwhyl wryzh ymy=lk
8 wrzn ymy lk : wV’r=l‘ wyhl’ rzn yk Mtmb Mhl ’mTy=’l wtx’lw
9 wrzn V’r ’mTw M’tp ‘tpb wyl‘ tm twmy=ykw : hwhyl ’wh Vdq
10 ’by ynymVh Mwybw : wnxlgy y‘ybVh Mwyb wtrhT Mwyb wV’r xlgw
11 hV‘w : d‘wm lh’ xtp=l’ Nhkh=l’ hnwy ynb ynV w’ Myrt ytV
Vpnh=l‘ ’Tx rV’m wyl‘ rpkw hl‘l dx’w t’Txl dx’ Nhkh
12 Vbk ’ybhw wrzn ymy=t’ hwhyl ryzhw : ’whh Mwyb wV’r=t’ Vdqw
13 trwt t’zw : wrzn ’mT yk wlpy MynV’rh Mymyhw MV’l wtnV=Nb
14 byrqhw : d‘wm lh’ xtp=l’ wt’ ’yby wrzn ymy t’lm Mwyb ryznh
tx’ hVbkw hl‘l dx’ Mymt wtnV=Nb Vbk hwhyl wnbrq=t’
15 tls twYm lsw : MymlVl Mymt dx’=ly’w t’Txl hmymt htnV=tb
: Mhyksnw Mtxnmw NmVb MyxVm twYm yqyqrw NmVb tlwlb tlx
16, 17 ly’h=t’w : wtl‘=t’w wt’Tx=t’ hV‘w hwhy ynpl Nhkh byrqhw
wtxnm=t’ Nhkh hV‘w twYmh ls l‘ hwhyl MymlV xbz hV‘y
18 r‘V=t’ xqlw wrzn V’r=t’ d‘wm lh’ xtp ryznh xlgw : wksn=t’w
19 Nhkh xqlw : MymlVh xbz txt=rV’ V’h=l‘ Ntnw wrzn V’r
dx’ hYm qyqrw lsh=Nm tx’ hYm tlxw ly’h=Nm hlVb ‘rzh=t’
20 hpwnt Nhkh Mtw’ Pynhw : wrzn=t’ wxlgth rx’ ryznh ypk=l‘ Ntnw
rx’w hmwrth qwV l‘w hpwnth hzx l‘ Nhkl ’wh Vdq hwhy ynpl
21 wrzn=l‘ hwhyl wnbrq rdy rV’ ryznh trwt t’z : Nyy ryznh htVy
: wrzn trwt l‘ hV‘y Nk rdy rV’ wrdn ypk wdy gyVt=rV’ dblm
wnbrq=t’ brqh : rkVVy ’yVn r‘wY=Nb l’ntn byrqh ynVh Mwyb 18, 19
lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk=tr‘q
tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh lqVb 20
dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz hrV‘ 21
MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l wtnV=Nb 22, 23
l’ntn Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’
: r‘wY=Nb
Psk=tr‘q wnbrq : Nlx=Nb b’yl’ Nlwbz ynbl ’yVn yVylVh Mwyb 24, 25
lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’
hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh 26
wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz 27
Mly’ MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l 28, 29
b’yl’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx
: Nlx=Nb
Mwyb
7. 30–62 ’Vn 133
30, 31 =tr‘q wnbrq : rw’ydV=Nb rwYyl’ Nbw’r ynbl ’yVn y‘ybrh Mwyb
lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk
32 tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh lqVb
33 dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz hrV‘
34, 35 MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l wtnV=Nb
rwYyl’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’
: rw’ydV=Nb
36, 37 wnbrq : ydVyrwY=Nb l’ymlV Nw‘mV ynbl ’yVn yVymxh Mwyb
lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk=tr‘q
38 tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh lqVb
39 dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz hrV‘
40, 41 rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l wtnV=Nb
Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’ MynV
: ydVyrwY=Nb l’ymlV
42, 43 tx’ Psk=tr‘q wnbrq : l’w‘d=Nb Psyl’ dg ynbl ’yVn yVVh Mwyb
Vdqh lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV
44 bhz hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV
45 : hl‘l wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm
46, 47 hVmx Mly’ MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V
: l’w‘d=Nb Psyl’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘
48, 49 =tr‘q wnbrq : dwhym‘=Nb ‘mVyl’ Myrp’ ynbl ’yVn y‘ybVh Mwyb sŘ 8
lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk
50 hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh
51 wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz
52, 53 Mly’ MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l
‘mVyl’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx
: dwhym‘=Nb
54, 55 =tr‘q wnbrq : rwYhdp=Nb l’ylmg hVnm ynbl ’yVn ynymVh Mwyb
lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk
56 hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh
57 wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz
58, 59 Mly’ MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l
l’ylmg Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx
: rwYhdp=Nb
60, 61 Psk=tr‘q wnbrq : yn‘dg=Nb Ndyb’ Nmynb ynbl ’yVn y‘yVth Mwyb
lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’
62 hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh
bhz
134 rbdmb 7. 63–8. 2
wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz 63
MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l 64, 65
Ndyb’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’
: yn‘dg=Nb
Psk=tr‘q wnbrq : ydVym‘=Nb rz‘yx’ Nd ynbl ’yVn yryV‘h Mwyb 66, 67
lqVb lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’
hrV‘ tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh 68
wtnV=Nb dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz 69
Mly’ MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l 70, 71
rz‘yx’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx
: ydVym‘=Nb
wnbrq : Nrk‘=Nb l’y‘gp rV’ ynbl ’yVn Mwy rV‘ ytV‘ Mwyb 72, 73
lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk=tr‘q
tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh lqVb 74
dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz hrV‘ 75
MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l wtnV=Nb 76, 77
l’y‘gp Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’
: Nrk‘=Nb
wnbrq : Nny‘=Nb ‘ryx’ yltpn ynbl ’yVn Mwy rV‘=MynV Mwyb 78, 79
lqV My‘bV Psk dx’ qrzm hlqVm h’mw MyVlV tx’ Psk=tr‘q
tx’ Pk : hxnml NmVb hlwlb tls My’lm MhynV Vdqh lqVb 80
dx’=Vbk dx’ ly’ rqb=Nb dx’ rp : trTq h’lm bhz hrV‘ 81
MynV rqb MymlVh xbzlw : t’Txl dx’ Myz‘=ry‘V : hl‘l wtnV=Nb 82, 83
‘ryx’ Nbrq hz hVmx hnV=ynb MyVbk hVmx Mydt‘ hVmx Mly’
: Nny‘=Nb
tr‘q l’rVy y’yVn t’m wt’ xVmh Mwyb xbzmh tknx t’z 84
: hrV‘ MytV bhz twpk rV‘ MynV Psk=yqrzm hrV‘ MytV Psk
Psk lk dx’h qrzmh My‘bVw Psk tx’h hr‘qh h’mw MyVlV 85
hrV‘=MytV bhz twpk : Vdqh lqVb tw’m=‘br’w Mypl’ Mylkh 86
twpkh bhz=lk Vdqh lqVb Pkh hrV‘ hrV‘ trTq t’lm
rV‘=MynV Mly’ Myrp rV‘ MynV hl‘l rqbh=lk : h’mw MyrV‘ 87
: t’Txl rV‘ MynV Myz‘ yry‘Vw Mtxnmw rV‘ MynV hnV=ynb MyVbk
Mydt‘ MyVV Mly’ Myrp h‘br’w MyrV‘ MymlVh xbz rqb lkw 88
: wt’ xVmh yrx’ xbzmh tknx t’z MyVV hnV=ynb MyVbk MyVV
wyl’ rbdm lwqh=t’ ‘mVyw wt’ rbdl d‘wm lh’=l’ hVm ’bbw 89
: wyl’ rbdyw Mybrkh ynV Nybm td‘h Nr’=l‘ rV’ trpkh l‘m
+p3 , sŘ 9 Ktl‘hb wyl’ trm’w Nrh’=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw x, 2
trnh=t’
8. 3–9. 5 Ktl‘hb 135
3 Nrh’ Nk V‘yw : twrnh t‘bV wry’y hrwnmh ynp lwm=l’ trnh=t’
4 hzw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k hytrn hl‘h hrwnmh ynp lwm=l’
h’rmk ’wh hVqm hxrp=d‘ hkry=d‘ bhz hVqm hrnmh hV‘m
: hrnmh=t’ hV‘ Nk hVm=t’ hwhy h’rh rV’
11 l‘m Nn‘h hl‘n Vdxb MyrV‘b ynVh Vdxb tynVh hnVb yhyw
12 Nn‘h NkVyw ynys rbdmm Mhy‘sml l’rVy=ynb w‘syw : td‘h NkVm
13, 14 lgd ‘syw : hVm=dyb hwhy yp=l‘ hnV’rb w‘syw : Nr’p rbdmb
: bdnym‘=Nb NwVxn w’bY=l‘w Mt’bYl hnV’rb hdwhy=ynb hnxm
15, 16 ynb hTm ’bY=l‘w : r‘wY=Nb l’ntn rkVVy ynb hTm ’bY=l‘w
17 yrrm ynbw NwVrg=ynb w‘snw NkVmh drwhw : Nlx=Nb b’yl’ Nlwbz
18 rwYyl’ w’bY=l‘w Mt’bYl Nbw’r hnxm lgd ‘snw : NkVmh y’Vn
19, 20 =l‘w : ydVyrwY=Nb l’ymlV Nw‘mV ynb hTm ’bY=l‘w : rw’ydV=Nb
21 Vdqmh y’Vn Mythqh w‘snw : l’w‘d=Nb Psyl’ dg=ynb hTm ’bY
22 Mt’bYl Myrp’=ynb hnxm lgd ‘snw : M’b=d‘ NkVmh=t’ wmyqhw
23 l’ylmg hVnm ynb hTm ’bY=l‘w : dwhym‘=Nb ‘mVyl’ w’bY=l‘w
24, 25 lgd ‘snw : ynw‘dg=Nb Ndyb’ Nmynb ynb hTm ’bY=l‘w : rwYhdp=Nb
=Nb rz‘yx’ w’bY=l‘w Mt’bYl tnxmh=lkl Ps’m Nd=ynb hnxm
26, 27 hTm ’bY=l‘w : Nrk‘=Nb l’y‘gp rV’ ynb hTm ’bY=l‘w : ydVym‘
28 : w‘syw Mt’bYl l’rVy=ynb y‘sm hl’ : Nny‘=Nb ‘ryx’ yltpn ynb
29 My‘sn hVm Ntx ynydmh l’w‘r=Nb bbxl hVm rm’yw
Kl wnbThw wnt’ hkl Mkl Nt’ wt’ hwhy rm’ rV’ Mwqmh=l’ wnxn’
30 yYr’=l’=M’ yk Kl’ ’l wyl’ rm’yw : l’rVy=l‘ bwT=rbd hwhy=yk
31 wntnx t‘dy Nk=l‘ yk wnt’ bz‘t ’n=l’ rm’yw : Kl’ ytdlwm=l’w
32 ’whh bwTh hyhw wnm‘ Klt=yk hyhw : Myny‘l wnl tyyhw rbdmb
33 tVlV Krd hwhy rhm w‘syw : Kl wnbThw wnm‘ hwhy byTyy rV’
Mhl rwtl Mymy tVlV Krd Mhynpl ‘sn hwhy=tyrb Nwr’w Mymy
34 N : hnxmh=Nm M‘snb Mmwy Mhyl‘ hwhy Nn‘w : hxwnm
35 wsnyw Kyby’ wYpyw hwhy hmwq hVm rm’yw Nr’h ‘snb yhyw
36 N : l’rVy ypl’ twbbr hwhy hbwV rm’y hxnbw : Kynpm Ky’nVm
’y Mb=r‘btw wp’ rxyw hwhy ‘mVyw hwhy ynz’b ‘r Mynn’tmk M‘h yhyw
2 hVm llptyw hVm=l’ M‘h q‘Yyw : hnxmh hYqb lk’tw hwhy V’
3 hr‘b=yk hr‘bt ’whh Mwqmh=MV ’rqyw : V’h ‘qVtw hwhy=l’
4 Mg wkbyw wbVyw hw’t ww’th wbrqb rV’ Psps’hw : hwhy V’ Mb
5 lk’n=rV’ hgdh=t’ wnrkz : rVb wnlk’y ym wrm’yw l’rVy ynb
MylYbh=t’w ryYxh=t’w MyxTb’h t’w My’Vqh t’ Mnx MyrYmb
6, 7 Nmhw : wnyny‘ Nmh=l’ ytlb lk Ny’ hVby wnVpn ht‘w : MymwVh=t’w
8 w’ Myxrb wnxTw wTqlw M‘h wTV : xldbh Ny‘k wny‘w ’wh dg=‘rzk
dVl M‘Tk wm‘T hyhw twg‘ wt’ wV‘w rwrpb wlVbw hkdmb wkd
9, 10 hVm ‘mVyw : wyl‘ Nmh dry hlyl hnxmh=l‘ lTh tdrbw : NmVh
M‘h=t’
138 rbdmb 11. 11–34
yny‘bw d’m hwhy P’=rxyw wlh’ xtpl Vy’ wytxpVml hkb M‘h=t’
ytYm=’l hmlw Kdb‘l t‘rh hml hwhy=l’ hVm rm’yw : ‘r hVm 11
t’ ytyrh ykn’h : yl‘ hzh M‘h=lk ’Vm=t’ MwVl Kyny‘b Nx 12
rV’k Kqyxb wh’V yl’ rm’t=yk whytdly ykn’=M’ hzh M‘h=lk
rVb yl Ny’m : wytb’l t‘bVn rV’ hmd’h l‘ qnyh=t’ Nm’h ’Vy 13
=’l : hlk’nw rVb wnl=hnt rm’l yl‘ wkby=yk hzh M‘h=lkl ttl 14
hkk=M’w : ynmm dbk yk hzh M‘h=lk=t’ t’Vl ydbl ykn’ lkw’ 15
: yt‘rb h’r’=l’w Kyny‘b Nx yt’Ym=M’ grh ’n yngrh yl hV‘=t’
sŘ 11 t‘dy rV’ l’rVy ynqzm Vy’ My‘bV yl=hps’ hVm=l’ hwhy rm’yw 16
MV wbYythw d‘wm lh’=l’ Mt’ txqlw wyrTVw M‘h ynqz Mh=yk
ytmVw Kyl‘ rV’ xwrh=Nm ytlY’w MV Km‘ ytrbdw ytdryw : Km‘ 17
M‘h=l’w : Kdbl ht’ ’Vt=’lw M‘h ’Vmb Kt’ w’Vnw Mhyl‘ 18
rm’l hwhy ynz’b Mtykb yk rVb Mtlk’w rxml wVdqth rm’t
: Mtlk’w rVb Mkl hwhy Ntnw MyrYmb wnl bwT=yk rVb wnlk’y ym
’lw Mymy hrV‘ ’lw Mymy hVmx ’lw Mymwy ’lw Nwlk’t dx’ Mwy ’l 19
’rzl Mkl hyhw Mkp’m ’Yy=rV’ d‘ Mymy Vdx d‘ : Mwy MyrV‘ 20
hz hml rm’l wynpl wkbtw Mkbrqb rV’ hwhy=t’ Mts’m=yk N‘y
ykn’ rV’ M‘h ylgr Pl’ tw’m=VV hVm rm’yw : MyrYmm wn’Yy 21
rqbw N’Yh : Mymy Vdx wlk’w Mhl Nt’ rVb trm’ ht’w wbrqb 22
: Mhl ’Ymw Mhl Ps’y Myh ygd=lk=t’ M’ Mhl ’Ymw Mhl TxVy
sŘ 12 yrbd Krqyh h’rt ht‘ rYqt hwhy dyh hVm=l’ hwhy rm’yw 23
My‘bV Ps’yw hwhy yrbd t’ M‘h=l’ rbdyw hVm ’Yyw : ’l=M’ 24
rbdyw Nn‘b hwhy dryw : lh’h tbybs Mt’ dm‘yw M‘h ynqzm Vy’ 25
yhyw Mynqzh Vy’ My‘bV=l‘ Ntyw wyl‘ rV’ xwrh=Nm lY’yw wyl’
hnxmb MyVn’=ynV wr’Vyw : wpsy ’lw w’bntyw xwrh Mhyl‘ xwnk 26
Mybtkb hmhw xwrh Mhl‘ xntw ddym ynVh MVw ddl’ dx’h MV
rm’yw hVml dgyw r‘nh Zryw : hnxmb w’bntyw hlh’h w’Yy ’lw 27
hVm trVm Nwn=Nb ‘Vwhy N‘yw : hnxmb My’bntm ddymw ddl’ 28
yl ht’ ’nqmh hVm wl rm’yw : M’lk hVm ynd’ rm’yw wyrxbm 29
Ps’yw : Mhyl‘ wxwr=t’ hwhy Nty=yk My’ybn hwhy M‘=lk Nty ymw 30
MywlV zgyw hwhy t’m ‘sn xwrw : l’rVy ynqzw ’wh hnxmh=l’ hVm 31
hnxmh twbybs hk Mwy Krdkw hk Mwy Krdk hnxmh=l‘ VTyw Myh=Nm
lkw hlylh=lkw ’whh Mwyh=lk M‘h Mqyw : Zr’h ynp=l‘ Mytm’kw 32
wxTVyw Myrmx hrV‘ Ps’ Ty‘mmh wlVh=t’ wps’yw trxmh Mwy
P’w trky MrT MhynV Nyb wndw‘ rVbh : hnxmh twbybs xwTV Mhl 33
Mwqmh=MV=t’ ’rqyw : d’m hbr hkm M‘b hwhy Kyw M‘b hrx hwhy 34
’whh
11. 35–13. 21 Kl=xlV 139
35 twrbqm : Myw’tmh M‘h=t’ wrbq MV=yk hw’th twrbq ’whh
: twrYxb wyhyw twrYx M‘h w‘sn hw’th
by xql rV’ tyVkh hV’h twd’=l‘ hVmb Nrh’w Myrm rbdtw
2 wnb=Mg ’lh hwhy rbd hVmb=K’ qrh wrm’yw : xql tyVk hV’=yk
3 ynp=l‘ rV’ Md’h lkm d’m wn‘ hVm Vy’hw : hwhy ‘mVyw rbd
4 =l’w Nrh’=l’w hVm=l’ M’tp hwhy rm’yw : hmd’h
5 dwm‘b hwhy dryw : MtVlV w’Yyw d‘wm lh’=l’ MktVlV w’Y Myrm
6 rm’yw : MhynV w’Yyw Myrmw Nrh’ ’rqyw lh’h xtp dm‘yw Nn‘
Mwlxb ‘dwt’ wyl’ h’rmb hwhy Mk’ybn hyhy=M’ yrbd ’n=w‘mV
7, 8 hp=l’ hp : ’wh Nm’n ytyb=lkb hVm ydb‘ Nk=’l : wb=rbd’
Mt’ry ’l ‘wdmw Tyby hwhy tnmtw tdyxb ’lw h’rmw wb=rbd’
9, 10 lh’h l‘m rs Nn‘hw : Klyw Mb hwhy P’=rxyw : hVmb ydb‘b rbdl
11 rm’yw : t‘rYm hnhw Myrm=l’ Nrh’ Npyw glVk t‘rYm Myrm hnhw
rV’w wnl’wn rV’ t’Tx wnyl‘ tVt ’n=l’ ynd’ yb hVm=l’ Nrh’
12 : wrVb yYx lk’yw wm’ Mxrm wt’Yb rV’ tmk yht ’n=l’ : wn’Tx
13 : hl ’n ’pr ’n l’ rm’l hwhy=l’ hVm q‘Yyw
14 Mymy t‘bV Mlkt ’lh hynpb qry qry hyb’w hVm=l’ hwhy rm’yw
15 Zwxm Myrm rgstw : Ps’t rx’w hnxml Zwxm Mymy t‘bV rgst
16 M‘h w‘sn rx’w : Myrm Ps’h d‘ ‘sn ’l M‘hw Mymy t‘bV hnxml
: Nr’p rbdmb wnxyw twrYxm
gy, 2 N‘nk Zr’=t’ wrtyw MyVn’ Kl=xlV : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw +p4 , sŘ 13
wxlVt wytb’ hTml dx’ Vy’ dx’ Vy’ l’rVy ynbl Ntn yn’=rV’
3 Mlk hwhy yp=l‘ Nr’p rbdmm hVm Mt’ xlVyw : Mhb ’yVn lk
4 ‘wmV Nbw’r hTml MtwmV hl’w : hmh l’rVy=ynb yV’r MyVn’
5, 6 : hnpy=Nb blk hdwhy hTml : yrwx=Nb TpV Nw‘mV hTml : rwkz=Nb
7, 8, 9 hTml : Nwn=Nb ‘Vwh Myrp’ hTml : Pswy=Nb l’gy rkVVy hTml
10, 11 Pswy hTml : ydws=Nb l’ydg Nlwbz hTml : ’wpr=Nb yTlp Nmynb
12, 13 rV’ hTml : ylmg=Nb l’ym‘ Nd hTml : ysws=Nb ydg hVnm hTml
14, 15 l’w’g dg hTml : yspw=Nb ybxn yltpn hTml : l’kym=Nb rwts
16 ’rqyw Zr’h=t’ rwtl hVm xlV=rV’ MyVn’h twmV hl’ : ykm=Nb
17 N‘nk Zr’=t’ rwtl hVm Mt’ xlVyw : ‘Vwhy Nwn=Nb ‘Vwhl hVm
18 Zr’h=t’ Mty’rw : rhh=t’ Mtyl‘w bgnb hz wl‘ Mhl’ rm’yw
: br=M’ ’wh T‘mh hprh ’wh qzxh hyl‘ bVyh M‘h=t’w ’wh=hm
19 Myr‘h hmw h‘r=M’ ’wh hbwTh hb bVy ’wh=rV’ Zr’h hmw
20 hnmVh Zr’h hmw : MyrYbmb M’ Mynxmbh hnhb bVwy ’wh=rV’
Zr’h yrpm Mtxqlw Mtqzxthw Ny’=M’ Z‘ hb=Vyh hzr=M’ ’wh
21 bxr=d‘ NY=rbdmm Zr’h=t’ wrtyw wl‘yw : Mybn‘ yrwkb ymy Mymyhw
’bl
140 rbdmb 13. 22–14. 15
ymltw yVV Nmyx’ MVw Nwrbx=d‘ ’byw bgnb wl‘yw : tmx ’bl 22
w’byw : MyrYm N‘Y ynpl htnbn MynV ‘bV Nwrbxw qn‘h ydyly 23
Twmb wh’Vyw dx’ Mybn‘ lwkV’w hrwmz MVm wtrkyw lkV’ lxn=d‘
l‘ lwkV’ lxn ’rq ’whh Mwqml : Myn’th=Nmw Mynmrh=Nmw MynVb 24
Zr’h rwtm wbVyw : l’rVy ynb MVm wtrk=rV’ lwkV’h twd’ 25
td‘=lk=l’w Nrh’=l’w hVm=l’ w’byw wklyw : Mwy My‘br’ Zqm 26
hd‘h=lk=t’w rbd Mt’ wbyVyw hVdq Nr’p rbdm=l’ l’rVy=ynb
rV’ Zr’h=l’ wn’b wrm’yw wl=wrpsyw : Zr’h yrp=t’ Mw’ryw 27
bVyh M‘h z‘=yk sp’ : hyrp=hzw ’wh Vbdw blx tbz Mgw wntxlV 28
qlm‘ : MV wny’r qn‘h ydly=Mgw d’m tldg twrYb Myr‘hw Zr’b 29
bVwy yn‘nkhw rhb bVwy yrm’hw yswbyhw ytxhw bgnh Zr’b bVwy
hl‘ rm’yw hVm=l’ M‘h=t’ blk shyw : Ndryh dy l‘w Myh=l‘ 30
wrm’ wm‘ wl‘=rV’ MyVn’hw : hl lkwn lwky=yk ht’ wnVryw hl‘n 31
Zr’h tbd w’yYyw : wnmm ’wh qzx=yk M‘h=l’ twl‘l lkwn ’l 32
rwtl hb wnrb‘ rV’ Zr’h rm’l l’rVy ynb=l’ ht’ wrt rV’
yVn’ hkwtb wny’r=rV’ M‘h=lkw ’wh hybVwy tlk’ Zr’ ht’
wnyny‘b yhnw Mylpnh=Nm qn‘ ynb Mylypnh=t’ wny’r MVw : twdm 33
wkbyw Mlwq=t’ wntyw hd‘h=lk ’Vtw : Mhyny‘b wnyyh Nkw Mybgxk dy
wrm’yw l’rVy ynb lk Nrh’=l‘w hVm=l‘ wnlyw : ’whh hlylb M‘h 2
: wntm=wl hzh rbdmb w’ MyrYm Zr’b wntm=wl hd‘h=lk Mhl’
wyhy wnpTw wnyVn brxb lpnl t’zh Zr’h=l’ wnt’ ’ybm hwhy hmlw 3
V’r hntn wyx’=l’ Vy’ wrm’yw : hmyrYm bwV wnl bwT ’wlh zbl 4
td‘ lhq=lk ynpl Mhynp=l‘ Nrh’w hVm lpyw : hmyrYm hbwVnw 5
w‘rq Zr’h=t’ Myrth=Nm hnpy=Nb blkw Nwn=Nb ‘Vwhyw : l’rVy ynb 6
wnrb‘ rV’ Zr’h rm’l l’rVy=ynb td‘=lk=l’ wrm’yw : Mhydgb 7
’ybhw hwhy wnb Zpx=M’ : d’m d’m Zr’h hbwT ht’ rwtl hb 8
: Vbdw blx tbz ’wh=rV’ Zr’ wnl hntnw t’zh Zr’h=l’ wnt’
Mh wnmxl yk Zr’h M‘=t’ w’ryt=l’ Mt’w wdrmt=l’ hwhyb K’ 9
Mwgrl hd‘h=lk wrm’yw : M’ryt=l’ wnt’ hwhyw Mhyl‘m MlY rs 10
: l’rVy ynb=lk=l’ d‘wm lh’b h’rn hwhy dwbkw Mynb’b Mt’
Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 17, 18
Mxlm Mklk’b hyhw : hmV Mkt’ ’ybm yn’ rV’ Zr’h=l’ Mk’bb 19
hmwrt wmyrt hlx Mktsr‘ tyV’r : hwhyl hmwrt wmyrt Zr’h 20
hmwrt hwhyl wntt Mkytsr‘ tyV’rm : ht’ wmyrt Nk Nrg tmwrtk 21
hl’h twYmh=lk t’ wV‘t ’lw wgVt ykw : Mkytrdl 22
hVm=dyb Mkyl’ hwhy hwY rV’=lk t’ : hVm=l’ hwhy rbd=rV’ 23
hd‘h yny‘m M’ hyhw : Mkytrdl h’lhw hwhy hwY rV’ Mwyh=Nm 24
xxyn xyrl hl‘l dx’ rqb=Nb rp hd‘h=lk wV‘w hggVl htV‘n
Nhkh rpkw : tTxl dx’ Myz‘=ry‘Vw TpVmk wksnw wtxnmw hwhyl 25
=t’ w’ybh Mhw ’wh hggV=yk Mhl xlsnw l’rVy ynb td‘=lk=l‘
td‘=lkl xlsnw : MtggV=l‘ hwhy ynpl Mt’Txw hwhyl hV’ Mnbrq 26
: hggVb M‘h=lkl yk Mkwtb rgh rglw l’rVy ynb
: t’Txl htnV=tb z‘ hbyrqhw hggVb ’Txt tx’ Vpn=M’w 27
rpkl hwhy ynpl hggVb h’Txb tggVh Vpnh=l‘ Nhkh rpkw 28
tx’ hrwt Mkwtb rgh rglw l’rVy ynbb xrz’h : wl xlsnw wyl‘ 29
xrz’h=Nm hmr dyb hV‘t=rV’ Vpnhw : hggVb hV‘l Mkl hyhy 30
yk : hm‘ brqm ’whh Vpnh htrknw Pdgm ’wh hwhy=t’ rgh=Nmw 31
: hb hnw‘ ’whh Vpnh trkt trkh rph wtwYm=t’w hzb hwhy=rbd
37, 38 Mhl’ trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rm’yw
Pnkh tYyY=l‘ wntnw Mtrdl Mhydgb ypnk=l‘ tYyY Mhl wV‘w
39 twYm=lk=t’ Mtrkzw wt’ Mty’rw tYyYl Mkl hyhw : tlkt lytp
Mt’=rV’ Mkyny‘ yrx’w Mkbbl yrx’ wrwtt=’lw Mt’ MtyV‘w hwhy
40 MyVdq Mtyyhw ytwYm=lk=t’ MtyV‘w wrkzt N‘ml : Mhyrx’ Mynz
41 MyrYm Zr’m Mkt’ yt’Ywh rV’ Mkyhl’ hwhy yn’ : Mkyhl’l
: Mkyhl’ hwhy yn’ Myhl’l Mkl twyhl
zT Nw’w b’yl’ ynb Mryb’w Ntdw ywl=Nb thq=Nb rhYy=Nb xrq xqyw +p5 , sŘ 16
2 MyVmx l’rVy=ynbm MyVn’w hVm ynpl wmqyw : Nbw’r ynb tlp=Nb
3 Nrh’=l‘w hVm=l‘ wlhqyw : MV=yVn’ d‘wm y’rq hd‘ y’yVn Myt’mw
‘wdmw hwhy Mkwtbw MyVdq Mlk hd‘h=lk yk Mkl=br Mhl’ wrm’yw
4, 5 =l’ rbdyw : wynp=l‘ lpyw hVm ‘mVyw : hwhy lhq=l‘ w’Vntt
Vwdqh=t’w wl=rV’=t’ hwhy ‘dyw rqb rm’l wtd‘=lk=l’w xrq
6 Mkl=wxq wV‘ t’z : wyl’ byrqy wb=rxby rV’ t’w wyl’ byrqhw
7 hwhy ynpl trTq Nhyl‘ wmyVw V’ Nhb wntw : wtd‘=lkw xrq twtxm
: ywl ynb Mkl=br Vwdqh ’wh hwhy rxby=rV’ Vy’h hyhw rxm
8, 9 yhl’ lydbh=yk Mkm T‘mh : ywl ynb ’n=w‘mV xrq=l’ hVm rm’yw
tdb‘=t’ db‘l wyl’ Mkt’ byrqhl l’rVy td‘m Mkt’ l’rVy
10 Kyx’=lk=t’w Kt’ brqyw : MtrVl hd‘h ynpl dm‘lw hwhy NkVm
11 Myd‘nh Ktd‘=lkw ht’ Nkl : hnhk=Mg MtVqbw Kt’ ywl=ynb
12 Ntdl ’rql hVm xlVyw : wyl‘ wnwlt yk ’wh=hm Nrh’w hwhy=l‘
13 tbz Zr’m wntyl‘h yk T‘mh : hl‘n ’l wrm’yw b’yl’ ynb Mryb’lw
14 ’l P’ : rrtVh=Mg wnyl‘ rrtVt=yk rbdmb wntymhl Vbdw blx
yny‘h Mrkw hdV tlxn wnl=Nttw wnt’ybh Vbdw blx tbz Zr’=l’
15 hwhy=l’ rm’yw d’m hVml rxyw : hl‘n ’l rqnt Mhh MyVn’h
dx’=t’ yt‘rh ’lw yt’Vn Mhm dx’ rwmx ’l Mtxnm=l’ Npt=l’
16 Mhw ht’ hwhy ynpl wyh Ktd‘=lkw ht’ xrq=l’ hVm rm’yw : Mhm
17 ynpl Mtbrqhw trTq Mhyl‘ Mttnw wttxm Vy’ wxqw : rxm Nrh’w
: wttxm Vy’ Nrh’w ht’w ttxm Myt’mw MyVmx wttxm Vy’ hwhy
18 wdm‘yw trTq Mhyl‘ wmyVyw V’ Mhyl‘ wntyw wttxm Vy’ wxqyw
19 hd‘h=lk=t’ xrq Mhyl‘ lhqyw : Nrh’w hVmw d‘wm lh’ xtp
: hd‘h=lk=l’ hwhy=dwbk ’ryw d‘wm lh’ xtp=l’
20, 21 hd‘h Kwtm wldbh : rm’l Nrh’=l’w hVm=l’ hwhy rbdyw
t’zh
144 rbdmb 16. 22–17. 15
txwrh yhl’ l’ wrm’yw Mhynp=l‘ wlpyw : ‘grk Mt’ hlk’w t’zh 22
: PYqt hd‘h=lk l‘w ’Txy dx’ Vy’h rVb=lkl
wl‘h rm’l hd‘h=l’ rbd : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 23, 24
Mryb’w Ntd=l’ Klyw hVm Mqyw : Mryb’w Ntd xrq=NkVml bybsm 25
l‘m ’n wrws rm’l hd‘h=l’ rbdyw : l’rVy ynqz wyrx’ wklyw 26
wpst=Np Mhl rV’=lkb w‘gt=l’w hl’h My‘Vrh MyVn’h ylh’
Ntdw bybsm Mryb’w Ntd xrq=NkVm l‘m wl‘yw : Mt’Tx=lkb 27
rm’yw : MpTw Mhynbw MhyVnw Mhylh’ xtp MybYn w’Yy Mryb’w 28
hl’h MyV‘mh=lk t’ twV‘l ynxlV hwhy=yk Nw‘dt t’zb hVm
dqpy Md’h=lk tdqpw hl’ Nwtmy Md’h=lk twmk=M’ : yblm ’l=yk 29
hmd’h htYpw hwhy ’rby h’yrb=M’w : ynxlV hwhy ’l Mhyl‘ 30
yk Mt‘dyw hl’V Myyx wdryw Mhl rV’=lk=t’w Mt’ h‘lbw hyp=t’
Myrbdh=lk t’ rbdl wtlkk yhyw : hwhy=t’ hl’h MyVn’h wY’n 31
‘lbtw hyp=t’ Zr’h xtptw : Mhytxt rV’ hmd’h ‘qbtw hl’h 32
wdryw : Vwkrh=lk t’w xrql rV’ Md’h=lk t’w Mhytb=t’w Mt’ 33
Kwtm wdb’yw Zr’h Mhyl‘ sktw hl’V Myyx Mhl rV’=lkw Mh
wn‘lbt=Np wrm’ yk Mlql wsn Mhytbybs rV’ l’rVy=lkw : lhqh 34
Vy’ Myt’mw MyVmxh t’ lk’tw hwhy t’m h’Yy V’w : Zr’h 35
rm’ : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw : trTqh ybyrqm zy, 2
V’h=t’w hprVh Nybm ttxmh=t’ Mryw Nhkh Nrh’=Nb rz‘l’=l’
wV‘w MtVpnb hl’h My’Txh twtxm t’ : wVdq yk h’lh=hrz 3
wyhyw wVdqyw hwhy=ynpl Mbyrqh=yk xbzml ywpY Myxp y‘qr Mt’
rV’ tVxnh twtxm t’ Nhkh rz‘l’ xqyw : l’rVy ynbl tw’l 4
N‘ml l’rVy ynbl Nwrkz : xbzml ywpY Mw‘qryw MyprVh wbyrqh 5
trTq ryTqhl ’wh Nrh’ ‘rzm ’l rV’ rz Vy’ brqy=’l rV’
: wl hVm=dyb hwhy rbd rV’k wtd‘kw xrqk hyhy=’lw hwhy ynpl
+p6 , śsŘ 18 hwY=rV’ hrwth tqx t’z : rm’l Nrh’=l’w hVm=l’ hwhy rbdyw Ty, 2
rV’ hmymt hmd’ hrp Kyl’ wxqyw l’rVy ynb=l’ rbd rm’l hwhy
Nhkh rz‘l’=l’ ht’ Mttnw : l‘ hyl‘ hl‘=’l rV’ Mwm hb=Ny’ 3
Nhkh rz‘l’ xqlw : wynpl ht’ TxVw hnxml Zwxm=l’ ht’ ’yYwhw 4
: Mym‘p ‘bV hmdm d‘wm=lh’ ynp xkn=l’ hzhw w‘bY’b hmdm
hVrp=l‘ hmd=t’w hrVb=t’w hr‘=t’ wyny‘l hrph=t’ PrVw 5
tprV Kwt=l’ KylVhw t‘lwt ynVw bwz’w zr’ Z‘ Nhkh xqlw : PrVy 6
hnxmh=l’ ’by rx’w Mymb wrVb Zxrw Nhkh wydgb sbkw : hrph 7
’mTw
19. 8–20. 12 tqx 147
8 wrVb Zxrw Mymb wydgb sbky ht’ PrVhw : br‘h=d‘ Nhkh ’mTw
9 Zwxm xynhw hrph rp’ t’ rwhT Vy’ Ps’w : br‘h=d‘ ’mTw Mymb
hdn yml trmVml l’rVy=ynb td‘l htyhw rwhT Mwqmb hnxml
10 br‘h=d‘ ’mTw wydgb=t’ hrph rp’=t’ Ps’h sbkw : ’wh t’Tx
11 tmb ‘gnh : Mlw‘ tqxl Mkwtb rgh rglw l’rVy ynbl htyhw
12 yVylVh Mwyb wb=’Txty ’wh : Mymy t‘bV ’mTw Md’ Vpn=lkl
’l y‘ybVh Mwybw yVylVh Mwyb ’Txty ’l=M’w rhTy y‘ybVh Mwybw
13 NkVm=t’ ’Txty ’lw twmy=rV’ Md’h Vpnb tmb ‘gnh=lk : rhTy
wyl‘ qrz=’l hdn ym yk l’rVym ’whh Vpnh htrknw ’mT hwhy
14 ’bh=lk lh’b twmy=yk Md’ hrwth t’z : wb wt’mT dw‘ hyhy ’mT
15 xwtp ylk lkw : Mymy t‘bV ’mTy lh’b rV’=lkw lh’h=l’
16 hdVh ynp=l‘ ‘gy=rV’ lkw : ’wh ’mT wyl‘ lytp dymY=Ny’ rV’
: Mymy t‘bV ’mTy rbqb w’ Md’ MY‘b=w’ tmb w’ brx=llxb
17 : ylk=l’ Myyx Mym wyl‘ Ntnw t’Txh tprV rp‘m ’mTl wxqlw
18 Mylkh=lk=l‘w lh’h=l‘ hzhw rwhT Vy’ Mymb lbTw bwz’ xqlw
w’ tmb w’ llxb w’ MY‘b ‘gnh=l‘w MV=wyh rV’ twVpnh=l‘w
19 w’Txw y‘ybVh Mwybw yVylVh Mwyb ’mTh=l‘ rhTh hzhw : rbqb
20 ’mTy=rV’ Vy’w : br‘b rhTw Mymb Zxrw wydgb sbkw y‘ybVh Mwyb
hwhy Vdqm=t’ yk lhqh Kwtm ’whh Vpnh htrknw ’Txty ’lw
21 hzmw Mlw‘ tqxl Mhl htyhw : ’wh ’mT wyl‘ qrz=’l hdn ym ’mT
22 =rV’ lkw : br‘h=d‘ ’mTy hdnh ymb ‘gnhw wydgb sbky hdnh=ym
: br‘h=d‘ ’mTt t‘gnh Vpnhw ’mTy ’mTh wb=‘gy
M‘h=Vpn rYqtw Mwd’ Zr’=t’ bbsl Pws=My Krd rhh rhm w‘syw 4
twml MyrYmm wntyl‘h hml hVmbw Myhl’b M‘h rbdyw : Krdb 5
hwhy xlVyw : lqlqh Mxlb hYq wnVpnw Mym Ny’w Mxl Ny’ yk rbdmb 6
: l’rVym br=M‘ tmyw M‘h=t’ wkVnyw MyprVh MyVxnh t’ M‘b
llpth Kbw hwhyb wnrbd=yk wn’Tx wrm’yw hVm=l’ M‘h ’byw 7
rm’yw : M‘h d‘b hVm llptyw Vxnh=t’ wnyl‘m rsyw hwhy=l’ 8
KwVnh=lk hyhw sn=l‘ wt’ MyVw PrV Kl hV‘ hVm=l’ hwhy
hyhw snh=l‘ whmVyw tVxn Vxn hVm V‘yw : yxw wt’ h’rw 9
ynb w‘syw : yxw tVxnh Vxn=l’ Tybhw Vy’=t’ Vxnh KVn=M’ 10
l’rVy
21. 11–22. 6 qlb 149
11 rV’ rbdmb Myrb‘h yy‘b wnxyw tb’m w‘syw : tb’b wnxyw l’rVy
12, 13 MVm : drz lxnb wnxyw w‘sn MVm : VmVh xrzmm b’wm ynp=l‘
Nwnr’ yk yrm’h lwbgm ’Yyh rbdmb rV’ Nwnr’ rb‘m wnxyw w‘sn
14 tmxlm rpsb rm’y Nk=l‘ : yrm’h Nybw b’wm Nyb b’wm lwbg
15 hTn rV’ Mylxnh dV’w : Nwnr’ Mylxnh=t’w hpwsb bhw=t’ hwhy
16 rV’ r’bh ’wh hr’b MVmw : b’wm lwbgl N‘Vnw r‘ tbVl
: Mym Mhl hnt’w M‘h=t’ Ps’ hVml hwhy rm’
17, 18 hwrpx r’b : hl=wn‘ r’b yl‘ t’zh hryVh=t’ l’rVy ryVy z’
19 hntmmw : hntm rbdmmw Mtn‘Vmb qqxmb M‘h ybydn hwrk MyrV
20 V’r b’wm hdVb rV’ ’ygh twmbmw : twmb l’ylxnmw l’ylxn
: NmyVyh ynp=l‘ hpqVnw hgsph
21, 22 KYr’b hrb‘’ : rm’l yrm’h=Klm Nxys=l’ Myk’lm l’rVy xlVyw
d‘ Kln Klmh Krdb r’b ym htVn ’l Mrkbw hdVb hTn ’l
23 Ps’yw wlbgb rb‘ l’rVy=t’ Nxys Ntn=’lw : Klbg rb‘n=rV’
Mxlyw hYhy ’byw hrbdmh l’rVy t’rql ’Yyw wm‘=lk=t’ Nxys
24 qby=d‘ Nnr’m wYr’=t’ Vryyw brx=ypl l’rVy whkyw : l’rVyb
25 Myr‘h=lk t’ l’rVy xqyw : Nwm‘ ynb lwbg z‘ yk Nwm‘ ynb=d‘
26 yk : hytnb=lkbw NwbVxb yrm’h yr‘=lkb l’rVy bVyw hl’h
NwV’rh b’wm Klmb Mxln ’whw ’wh yrm’h Klm Nxys ry‘ NwbVx
27 NwbVx w’b MylVmh wrm’y Nk=l‘ : Nnr’=d‘ wdym wYr’=lk=t’ xqyw
28 Nxys tyrqm hbhl NwbVxm h’Yy V’=yk : Nwxys ry‘ Nnwktw hnbt
29 Vwmk=M‘ tdb’ b’wm Kl=yw’ : Nnr’ twmb yl‘b b’wm r‘ hlk’
30 db’ Mrynw : Nwxys yrm’ Klml tybVb wytnbw MTylp wynb Ntn
31 Zr’b l’rVy bVyw : ’bdym=d‘ rV’ xpn=d‘ MyVnw Nbyd=d‘ NwbVx
32 yrm’h=t’ Vryyw hytnb wdklyw rz‘y=t’ lgrl hVm xlVyw : yrm’h
33 ’wh Mt’rql NVbh=Klm gw‘ ’Yyw NVbh Krd wl‘yw wnpyw : MV=rV’
34 yk wt’ ’ryt=l’ hVm=l’ hwhy rm’yw : y‘rd’ hmxlml wm‘=lkw
Nxysl tyV‘ rV’k wl tyV‘w wYr’=t’w wm‘=lk=t’w wt’ yttn Kdyb
35 wm‘=lk=t’w wynb=t’w wt’ wkyw : NwbVxb bVwy rV’ yrm’h Klm
bk wnxyw l’rVy ynb w‘syw : wYr’=t’ wVryyw dyrV wl=ry’Vh ytlb=d‘
2 t’ rwpY=Nb qlb ’ryw : wxry Ndryl rb‘m b’wm twbr‘b +p7 , sŘ 20
3 ’wh=br yk d’m M‘h ynpm b’wm rgyw : yrm’l l’rVy hV‘=rV’=lk
4 wkxly ht‘ Nydm ynqz=l’ b’wm rm’yw : l’rVy ynb ynpm b’wm Zqyw
rwpY=Nb qlbw hdVh qry t’ rwVh Kxlk wnytbybs=lk=t’ lhqh
5 hrwtp rw‘b=Nb M‘lb=l’ Myk’lm xlVyw : ’whh t‘b b’wml Klm
MyrYmm ’Yy M‘ hnh rm’l wl=’rql wm‘=ynb Zr’ rhnh=l‘ rV’
6 =t’ yl=hr’ ’n=hkl ht‘w : ylmm bVy ’whw Zr’h Ny‘=t’ hsk hnh
Zr’h=Nm wnVrg’w wb=hkn lkw’ ylw’ ynmm ’wh MwY‘=yk hzh M‘h
yk
150 rbdmb 22. 7–35
b’wm ynqz wklyw : r’wy r’t rV’w Krbm Krbt=rV’ t’ yt‘dy yk 7
: qlb yrbd wyl’ wrbdyw M‘lb=l’ w’byw Mdyb Mymsqw Nydm ynqzw
hwhy rbdy rV’k rbd Mkt’ ytbVhw hlylh hp wnyl Mhyl’ rm’yw 8
ym rm’yw M‘lb=l’ Myhl’ ’byw : M‘lb=M‘ b’wm=yrV wbVyw yl’ 9
Klm rpY=Nb qlb Myhl’h=l’ M‘lb rm’yw : Km‘ hl’h MyVn’h 10
ht‘ Zr’h Ny‘=t’ skyw MyrYmm ’Yyh M‘h hnh : yl’ xlV b’wm 11
Myhl’ rm’yw : wytVrgw wb Mxlhl lkw’ ylw’ wt’ yl=hbq hkl 12
Mqyw : ’wh Kwrb yk M‘h=t’ r’t ’l Mhm‘ Klt ’l M‘lb=l’ 13
yttl hwhy N’m yk MkYr’=l’ wkl qlb yrV=l’ rm’yw rqbb M‘lb
M‘lb N’m wrm’yw qlb=l’ w’byw b’wm yrV wmwqyw : Mkm‘ Klhl 14
w’byw : hl’m Mydbknw Mybr MyrV xlV qlb dw‘ Psyw : wnm‘ Klh 15, 16
: yl’ Klhm ‘nmt ’n=l’ rwpY=Nb qlb rm’ hk wl wrm’yw M‘lb=l’
yl=hbq ’n=hklw hV‘’ yl’ rm’t=rV’ lkw d’m Kdbk’ dbk=yk 17
’lm qlb yl=Nty=M’ qlb ydb‘=l’ rm’yw M‘lb N‘yw : hzh M‘h t’ 18
w’ hnTq twV‘l yhl’ hwhy yp=t’ rb‘l lkw’ ’l bhzw Psk wtyb
hwhy Psy=hm h‘d’w hlylh Mt’=Mg hzb ’n wbV ht‘w : hlwdg 19
w’b Kl ’rql=M’ wl rm’yw hlyl M‘lb=l’ Myhl’ ’byw : ym‘ rbd 20
: hV‘t wt’ Kyl’ rbd’=rV’ rbdh=t’ K’w Mt’ Kl Mwq MyVn’h
P’=rxyw : b’wm yrV=M‘ Klyw wnt’=t’ Vbxyw rqbb M‘lb Mqyw 21, 22
bkr ’whw wl NTVl Krdb hwhy K’lm bYytyw ’wh Klwh=yk Myhl’
Krdb bYn hwhy K’lm=t’ Nwt’h ’rtw : wm‘ wyr‘n ynVw wnt’=l‘ 23
M‘lb Kyw hdVb Kltw Krdh=Nm Nwt’h Ttw wdyb hpwlV wbrxw
rdg Mymrkh lw‘Vmb hwhy K’lm dm‘yw : Krdh htThl Nwt’h=t’ 24
Zxltw ryqh=l’ Zxltw hwhy K’lm=t’ Nwt’h ’rtw : hzm rdgw hzm 25
rwb‘ hwhy=K’lm Pswyw : htkhl Psyw ryqh=l’ M‘lb lgr=t’ 26
Nwt’h ’rtw : lw’mVw Nymy twTnl Krd=Ny’ rV’ rY Mwqmb dm‘yw 27
Nwt’h=t’ Kyw M‘lb P’=rxyw M‘lb txt Zbrtw hwhy K’lm=t’
Kl ytyV‘=hm M‘lbl rm’tw Nwt’h yp=t’ hwhy xtpyw : lqmb 28
yb tll‘th yk Nwt’l M‘lb rm’yw : Mylgr VlV hz yntykh yk 29
’wlh M‘lb=l’ Nwt’h rm’tw : Kytgrh ht‘ yk ydyb brx=Vy wl 30
ytnksh Nkshh hzh Mwyh=d‘ Kdw‘m yl‘ tbkr=rV’ Knt’ ykn’
K’lm=t’ ’ryw M‘lb yny‘=t’ hwhy lgyw : ’l rm’yw hk Kl twV‘l 31
wyl’ rm’yw : wyp’l wxtVyw dqyw wdyb hplV wbrxw Krdb bYn hwhy 32
yt’Yy ykn’ hnh Mylgr VwlV hz Knt’=t’ tykh hm=l‘ hwhy K’lm
Mylgr VlV hz ynpl Ttw Nwt’h yn’rtw : ydgnl Krdh Try=yk NTVl 33
rm’yw : ytyyxh htw’w ytgrh hkt’=Mg ht‘ yk ynpm htTn ylw’ 34
yt’rql bYn ht’ yk yt‘dy ’l yk yt’Tx hwhy K’lm=l’ M‘lb
M‘lb=l’ hwhy K’lm rm’yw : yl hbwV’ Kyny‘b ‘r=M’ ht‘w Krdb 35
Kl
22. 36–23. 27 qlb 151
Klyw rbdt wt’ Kyl’ rbd’=rV’ rbdh=t’ sp’w MyVn’h=M‘ Kl
36 ry‘=l’ wt’rql ’Yyw M‘lb ’b yk qlb ‘mVyw : qlb yrV=M‘ M‘lb
37 M‘lb=l’ qlb rm’yw : lwbgh hYqb rV’ Nnr’ lwbg=l‘ rV’ b’wm
’l Mnm’h yl’ tklh=’l hml Kl=’rql Kyl’ ytxlV xlV ’lh
38 lkyh ht‘ Kyl’ yt’b=hnh qlb=l’ M‘lb rm’yw : Kdbk lkw’
39 Klyw : rbd’ wt’ ypb Myhl’ MyVy rV’ rbdh hmw’m rbd lkw’
40 xlVyw N’Yw rqb qlb xbzyw : twYx tyrq w’byw qlb=M‘ M‘lb
41 whl‘yw M‘lb=t’ qlb xqyw rqbb yhyw : wt’ rV’ MyrVlw M‘lbl
gk yl=hnb qlb=l’ M‘lb rm’yw : M‘h hYq MVm ’ryw l‘b twmb
2 V‘yw : Myly’ h‘bVw Myrp h‘bV hzb yl Nkhw txbzm h‘bV hzb
3 rm’yw : xbzmb ly’w rp M‘lbw qlb l‘yw M‘lb rbd rV’k qlb
rbdw yt’rql hwhy hrqy ylw’ hkl’w Ktl‘=l‘ bYyth qlbl M‘lb
4 wyl’ rm’yw M‘lb=l’ Myhl’ rqyw : ypV Klyw Kl ytdghw yn’ry=hm
5 rbd hwhy MVyw : xbzmb ly’w rp l‘’w ytkr‘ txbzmh t‘bV=t’
6 bYn hnhw wyl’ bVyw : rbdt hkw qlb=l’ bwV rm’yw M‘lb ypb
7 qlb ynxny Mr’=Nm rm’yw wlVm ’Vyw : b’wm yrV=lkw ’wh wtl‘=l‘
8 hm : l’rVy hm‘z hklw bq‘y yl=hr’ hkl Mdq=yrrhm b’wm=Klm
9 wn’r’ MyrY V’rm=yk : hwhy M‘z ’l M‘z’ hmw l’ hbq ’l bq’
10 rp‘ hnm ym : bVxty ’l Mywgbw NkVy ddbl M‘=Nh wnrwV’ tw‘bgmw sŘ 21
ytyrx’ yhtw MyrVy twm yVpn tmt l’rVy ‘br=t’ rpsmw bq‘y
11 hnhw Kytxql yby’ bql yl tyV‘ hm M‘lb=l’ qlb rm’yw : whmk
12 rmV’ wt’ ypb hwhy MyVy rV’ t’ ’lh rm’yw N‘yw : Krb tkrb
13 wn’rt rV’ rx’ Mwqm=l’ yt’ ’n=Kl qlb wyl’ rm’yw : rbdl
14 hdV whxqyw : MVm yl=wnbqw h’rt ’l wlkw h’rt whYq sp’ MVm
: xbzmb ly’w rp l‘yw txbzm h‘bV Nbyw hgsph V’r=l’ MypY
15, 16 hwhy rqyw : hk hrq’ ykn’w Ktl‘=l‘ hk bYyth qlb=l’ rm’yw
17 ’byw : rbdt hkw qlb=l’ bwV rm’yw wypb rbd MVyw M‘lb=l’
rbd=hm qlb wl rm’yw wt’ b’wm yrVw wtl‘=l‘ bYn wnhw wyl’
18 : rpY wnb yd‘ hnyz’h ‘mVw qlb Mwq rm’yw wlVm ’Vyw : hwhy
19 ’lw rbdw hV‘y ’lw rm’ ’whh Mxntyw Md’=Nbw bzkyw l’ Vy’ ’l
20, 21 bq‘yb Nw’ Tybh=’l : hnbyV’ ’lw Krbw ytxql Krb hnh : hnmyqy
22 M’yYwm l’ : wb Klm t‘wrtw wm‘ wyhl’ hwhy l’rVyb lm‘ h’r=’lw
23 l’rVyb Msq=’lw bq‘yb Vxn=’l yk : wl M’r tp‘wtk MyrYmm
24 yr’kw Mwqy ’yblk M‘=Nh : l’ l‘p=hm l’rVylw bq‘yl rm’y t‘k
25 qlb rm’yw : htVy Myllx=Mdw PrT lk’y=d‘ bkVy ’l ’Vnty
26 rm’yw M‘lb N‘yw : wnkrbt ’l Krb=Mg wnbqt ’l bq=Mg M‘lb=l’
: hV‘’ wt’ hwhy rbdy=rV’ lk rm’l Kyl’ ytrbd ’lh qlb=l’
27 yny‘b rVyy ylw’ rx’ Mwqm=l’ Kxq’ ’n=hkl M‘lb=l’ qlb rm’yw
Myhl’h
152 rbdmb 23. 28–25. 6
PqVnh rw‘ph V’r M‘lb=t’ qlb xqyw : MVm yl wtbqw Myhl’h 28
txbzm h‘bV hzb yl=hnb qlb=l’ M‘lb rm’yw : NmyVyh ynp=l‘ 29
rm’ rV’k qlb V‘yw : Myly’ h‘bVw Myrp h‘bV hzb yl Nkhw 30
Krbl hwhy yny‘b bwT yk M‘lb ’ryw : xbzmb ly’w rp l‘yw M‘lb dk
rbdmh=l’ tVyw MyVxn t’rql M‘pb=M‘pk Klh=’lw l’rVy=t’
wyl‘ yhtw wyTbVl NkV l’rVy=t’ ’ryw wyny‘=t’ M‘lb ’Vyw : wynp 2
MtV rbgh M’nw r‘b wnb M‘lb M’n rm’yw wlVm ’Vyw : Myhl’ xwr 3
: Myny‘ ywlgw lpn hzxy ydV hzxm rV’ l’=yrm’ ‘mV M’n : Ny‘h 4
yl‘ tngk wyTn Mylxnk : l’rVy KytnkVm bq‘y Kylh’ wbT=hm 5, 6
Mymb w‘rzw wyldm Mym=lzy : Mym=yl‘ Myzr’k hwhy ‘Tn Mylh’k rhn 7
tp‘wtk MyrYmm w’yYwm l’ : wtklm ’Vntw wklm gg’m Mryw Mybr 8
bkV ‘rk : Zxmy wyYxw Mrgy MhytmY‘w wyrY Mywg lk’y wl M’r 9
qlb P’=rxyw : rwr’ Kyrr’w Kwrb Kykrbm wnmyqy ym ’yblkw yr’k 10
Kyt’rq yby’ bql M‘lb=l’ qlb rm’yw wypk=t’ qpsyw M‘lb=l’
ytrm’ Kmwqm=l’ Kl=xrb ht‘w : Mym‘p VlV hz Krb tkrb hnhw 11
’lh qlb=l’ M‘lb rm’yw : dwbkm hwhy K‘nm hnhw Kdbk’ dbk 12
qlb yl=Nty=M’ : rm’l ytrbd yl’ txlV=rV’ Kyk’lm=l’ Mg 13
hbwT twV‘l hwhy yp=t’ rb‘l lkw’ ’l bhzw Psk wtyb ’lm
ym‘l Klwh ynnh ht‘w : rbd’ wt’ hwhy rbdy=rV’ yblm h‘r w’ 14
’Vyw : Mymyh tyrx’b Km‘l hzh M‘h hV‘y rV’ KY‘y’ hkl 15
‘mV M’n : Ny‘h MtV rbgh M’nw r‘b wnb M‘lb M’n rm’yw wlVm 16
wn’r’ : Myny‘ ywlgw lpn hzxy ydV hzxm Nwyl‘ t‘d ‘dyw l’=yrm’ 17
l’rVym TbV Mqw bq‘ym bkwk Krd bwrq ’lw wnrwV’ ht‘ ’lw
hVry hyhw hVry Mwd’ hyhw : tV=ynb=lk rqrqw b’wm yt’p Zxmw 18
: ry‘m dyrV dyb’hw bq‘ym dryw : lyx hV‘ l’rVyw wyby’ ry‘V 19
yd‘ wtyrx’w qlm‘ Mywg tyV’r rm’yw wlVm ’Vyw qlm‘=t’ ’ryw 20
‘lsb MyVw KbVwm Nty’ rm’yw wlVm ’Vyw ynyqh=t’ ’ryw : db’ 21
rm’yw wlVm ’Vyw : KbVt rwV’ hm=d‘ Nyq r‘bl hyhy=M’ yk : Knq 22, 23
’wh=Mgw rb‘=wn‘w rwV’ wn‘w Mytk dym MyYw : l’ wmVm hyxy ym yw’ 24
: wkrdl Klh qlb=Mgw wmqml bVyw Klyw M‘lb Mqyw : db’ yd‘ 25
sŘ 22 N’rqtw : b’wm twnb=l’ twnzl M‘h lxyw MyTVb l’rVy bVyw hk, 2
l’rVy dmYyw : Nhyhl’l wwxtVyw M‘h lk’yw Nhyhl’ yxbzl M‘l 3
xq hVm=l’ hwhy rm’yw : l’rVyb hwhy=P’=rxyw rw‘p l‘bl 4
Nwrx bVyw VmVh dgn hwhyl Mtw’ ‘qwhw M‘h yV’r=lk=t’
wyVn’ Vy’ wgrh l’rVy yTpV=l’ hVm rm’yw : l’rVym hwhy=P’ 5
wyx’=l’ brqyw ’b l’rVy ynbm Vy’ hnhw : rw‘p l‘bl MydmYnh 6
xtp Mykb hmhw l’rVy=ynb td‘=lk yny‘lw hVm yny‘l tynydmh=t’
lh’
25. 7–26. 21 sxnyp 153
7 hd‘h Kwtm Mqyw Nhkh Nrh’=Nb rz‘l’=Nb sxnyp ’ryw : d‘wm lh’
8 MhynV=t’ rqdyw hbqh=l’ l’rVy=Vy’ rx’ ’byw : wdyb xmr xqyw
ynb l‘m hpgmh rY‘tw htbq=l’ hV’h=t’w l’rVy Vy’ t’
9 : Pl’ MyrV‘w h‘br’ hpgmb Mytmh wyhyw : l’rVy
10, 11 byVh Nhkh Nrh’=Nb rz‘l’=Nb sxnyp : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw +p8 , sŘ 23
=t’ ytylk=’lw Mkwtb yt’nq=t’ w’nqb l’rVy=ynb l‘m ytmx=t’
12, 13 htyhw : MwlV ytyrb=t’ wl Ntn ynnh rm’ Nkl : yt’nqb l’rVy=ynb
rpkyw wyhl’l ’nq rV’ txt Mlw‘ tnhk tyrb wyrx’ w‘rzlw wl
14 tynydmh=t’ hkh rV’ hkmh l’rVy Vy’ MVw : l’rVy ynb=l‘
15 tynydmh hkmh hV’h MVw : yn‘mVl b’=tyb ’yVn ’wls=Nb yrmz
: ’wh Nydmb b’=tyb twm’ V’r rwY=tb ybzk
16, 17, 18 yk : Mtw’ Mtykhw Mynydmh=t’ rwrY : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
rbd=l‘w rw‘p rbd=l‘ Mkl wlkn=rV’ Mhylknb Mkl Mh MyrrY
wk yhyw : rw‘p rbd=l‘ hpgmh=Mwyb hkmh Mtx’ Nydm ’yVn=tb ybzk
hpgmh yrx’
2 w’V : rm’l Nhkh Nrh’=Nb rz‘l’ l’w hVm=l’ hwhy rm’yw
Mtb’ tybl hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm l’rVy=ynb td‘=lk V’r=t’
3 tbr‘b Mt’ Nhkh rz‘l’w hVm rbdyw : l’rVyb ’bY ’Yy=lk
4 hwhy hwY rV’k hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm : rm’l wxry Ndry=l‘ b’wm
5 l’rVy rwkb Nbw’r : MyrYm Zr’m My’Yyh l’rVy ynbw hVm=t’
6 NrYxl : y’lph txpVm ’wlpl yknxh txpVm Kwnx Nbw’r ynb
7 ynbw’rh txpVm hl’ : ymrkh txpVm ymrkl ynwrYxh txpVm
8 ynbw : MyVlVw tw’m ‘bVw Pl’ My‘br’w hVlV Mhydqp wyhyw
9 Mryb’w Ntd=’wh Mryb’w Ntdw l’wmn b’yl’ ynbw : b’yl’ ’wlp
MtYhb xrq=td‘b Nrh’=l‘w hVm=l‘ wYh rV’ hd‘h y’wrq
10 hd‘h twmb xrq=t’w Mt’ ‘lbtw hyp=t’ Zr’h xtptw : hwhy=l‘
11 : wtm=’l xrq=ynbw : snl wyhyw Vy’ Myt’mw MyVmx t’ V’h lk’b
12 Nymyl yl’wmnh txpVm l’wmnl MtxpVml Nw‘mV ynb
13 lw’Vl yxrzh txpVm xrzl : ynykyh txpVm Nykyl ynymyh txpVm
14 Pl’ MyrV‘w MynV yn‘mVh txpVm hl’ : ylw’Vh txpVm
15 ynwpYh txpVm NwpYl MtxpVml dg ynb : Myt’mw
16 ynz’h txpVm ynz’l : ynwVh txpVm ynwVl ygxh txpVm ygxl
17 txpVm yl’r’l ydwr’h txpVm dwr’l : yr‘h txpVm yr‘l
18 : tw’m Vmxw Pl’ My‘br’ Mhydqpl dg=ynb txpVm hl’ : yl’r’h
19, 20 wyhyw : N‘nk Zr’b Nnw’w r‘ tmyw Nnw’w r‘ hdwhy ynb
yYrph txpVm Zrpl ynlVh txpVm hlVl MtxpVml hdwhy=ynb
21 ynrYxh txpVm NrYxl Zrp=ynb wyhyw : yxrzh txpVm xrzl
lwmxl
154 rbdmb 26. 22–57
hVV Mhydqpl hdwhy txpVm hl’ : ylwmxh txpVm lwmxl 22
MtxpVml rkVVy ynb : tw’m Vmxw Pl’ My‘bVw 23
ybwVyh txpVm bwVyl : ynwph txpVm hwpl y‘lwth txpVm ‘lwt 24
h‘br’ Mhydqpl rkVVy txpVm hl’ : ynrmVh txpVm NrmVl 25
drsl MtxpVml Nlwbz ynb : tw’m VlVw Pl’ MyVVw 26
: yl’lxyh txpVm l’lxyl ynl’h txpVm Nwl’l ydrsh txpVm
: tw’m Vmxw Pl’ MyVV Mhydqpl ynlwbzh txpVm hl’ 27
rykml hVnm ynb : Myrp’w hVnm MtxpVml Pswy ynb 28, 29
: yd‘lgh txpVm d‘lgl d‘lg=t’ dylwh rykmw yrykmh txpVm
: yqlxh txpVm qlxl yrz‘y’h txpVm rz‘y’ d‘lg ynb hl’ 30
‘dymVw : ymkVh txpVm MkVw yl’rV’h txpVm l’yrV’w 31, 32
wyh=’l rpx=Nb dxplYw : yrpxh txpVm rpxw y‘dymVh txpVm 33
hklm hlgx h‘nw hlxm dxplY twnb MVw twnb=M’ yk Mynb wl
‘bVw Pl’ MyVmxw MynV Mhydqpw hVnm txpVm hl’ : hYrtw 34
txpVm xltwVl MtxpVml Myrp’=ynb hl’ : tw’m 35
ynb hl’w : ynxth txpVm Nxtl yrkbh txpVm rkbl yxltVh 36
Mhydqpl Myrp’=ynb txpVm hl’ : ynr‘h txpVm Nr‘l xltwV 37
: MtxpVml Pswy=ynb hl’ tw’m Vmxw Pl’ MyVlVw MynV
txpVm lbV’l y‘lbh txpVm ‘lbl MtxpVml Nmynb ynb 38
ympwVh txpVm MpwpVl : ymryx’h txpVm Mryx’l ylbV’h 39
ydr’h txpVm Nm‘nw dr’ ‘lb=ynb wyhyw : ympwxh txpVm Mpwxl 40
hVmx Mhydqpw MtxpVml Nmynb=ynb hl’ : ym‘nh txpVm Nm‘nl 41
MtxpVml Nd=ynb hl’ : tw’m VVw Pl’ My‘br’w 42
txpVm=lk : MtxpVml Nd txpVm hl’ ymxwVh txpVm MxwVl 43
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVVw h‘br’ Mhydqpl ymxwVh
ywVyh txpVm ywVyl hnmyh txpVm hnmyl MtxpVml rV’ ynb 44
yrbxh txpVm rbxl h‘yrb ynbl : y‘yrbh txpVm h‘yrbl 45
txpVm hl’ : xrV rV’=tb MVw : yl’yklmh txpVm l’yklml 46, 47
: tw’m ‘br’w Pl’ MyVmxw hVlV Mhydqpl rV’=ynb
txpVm ynwgl yl’Yxyh txpVm l’Yxyl MtxpVml yltpn ynb 48
txpVm hl’ : ymlVh txpVm MlVl yrYyh txpVm rYyl : ynwgh 49, 50
: tw’m ‘br’w Pl’ My‘br’w hVmx Mhydqpw MtxpVml yltpn
: MyVlVw tw’m ‘bV Pl’w Pl’ tw’m=VV l’rVy ynb ydwqp hl’ 51
sŘ 24 rpsmb hlxnb Zr’h qlxt hl’l : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw 52, 53
wydqp ypl Vy’ wtlxn Ty‘mt T‘mlw wtlxn hbrt brl : twmV 54
: wlxny Mtb’=twTm twmVl Zr’h=t’ qlxy lrwgb=K’ : wtlxn Nty 55
ydwqp hl’w : T‘ml br Nyb wtlxn qlxt lrwgh yp=l‘ 56, 57
ywlh
26. 58–27. 19 sxnyp 155
ythqh txpVm thql ynVrgh txpVm NwVrgl MtxpVml ywlh
58 txpVm ynblh txpVm ywl txpVm hl’ : yrrmh txpVm yrrml
thqw yxrqh txpVm yVwmh txpVm ylxmh txpVm ynrbxh
59 ht’ hdly rV’ ywl=tb dbkwy Mrm‘ tV’ MVw : Mrm‘=t’ dlwh
: Mtx’ Myrm t’w hVm=t’w Nrh’=t’ Mrm‘l dltw MyrYmb ywll
60, 61 tmyw : rmty’=t’w rz‘l’=t’ ’whyb’=t’w bdn=t’ Nrh’l dlwyw
62 hVlV Mhydqp wyhyw : hwhy ynpl hrz=V’ Mbyrqhb ’whyb’w bdn
ynb Kwtb wdqpth ’l yk hl‘mw Vdx=Nbm rkz=lk Pl’ MyrV‘w
63 ydwqp hl’ : l’rVy ynb Kwtb hlxn Mhl Ntn=’l yk l’rVy
l‘ b’wm tbr‘b l’rVy ynb=t’ wdqp rV’ Nhkh rz‘l’w hVm
64 rV’ Nhkh Nrh’w hVm ydwqpm Vy’ hyh=’l hl’bw : wxry Ndry
65 wtmy twm Mhl hwhy rm’=yk : ynys rbdmb l’rVy ynb=t’ wdqp
: Nwn=Nb ‘Vwhyw hnpy=Nb blk=M’ yk Vy’ Mhm rtwn=’lw rbdmb
zk rykm=Nb d‘lg=Nb rpx=Nb dxplY twnb hnbrqtw
h‘n hlxm wytnb twmV hl’w Pswy=Nb hVnm txpVml hVnm=Nb
2 ynplw Nhkh rz‘l’ ynplw hVm ynpl hndm‘tw : hYrtw hklmw hlgxw
3 ’whw rbdmb tm wnyb’ : rm’l d‘wm=lh’ xtp hd‘h=lkw M’yVnh
tm w’Txb=yk xrq=td‘b hwhy=l‘ Myd‘wnh hd‘h Kwtb hyh=’l
4 Nb wl Ny’ yk wtxpVm Kwtm wnyb’=MV ‘rgy hml : wl wyh=’l Mynbw
5 : hwhy ynpl NTpVm=t’ hVm brqyw : wnyb’ yx’ Kwtb hzx’ wnl=hnt
dx’ ly’w MynV rqb=ynb Myrp hwhyl hl‘ wbyrqt MkyVdx yV’rbw 11
hlwlb hxnm tls MynrV‘ hVlVw : Mmymt h‘bV hnV=ynb MyVbk 12
ly’l NmVb hlwlb hxnm tls MynrV‘ ynVw dx’h rpl NmVb
xyr hl‘ dx’h Vbkl NmVb hlwlb hxnm tls NwrV‘ NrV‘w : dx’h 13
ly’l Nyhh tVylVw rpl hyhy Nyhh yYx Mhyksnw : hwhyl hV’ xxyn 14
ry‘Vw : hnVh yVdxl wVdxb Vdx tl‘ t’z Nyy Vbkl Nyhh t‘ybrw 15
: wksnw hV‘y dymth tl‘=l‘ hwhyl t’Txl dx’ Myz‘
hVmxbw : hwhyl xsp Vdxl Mwy rV‘ h‘br’b NwV’rh Vdxbw 16, 17
NwV’rh Mwyb : lk’y twYm Mymy t‘bV gx hzh Vdxl Mwy rV‘ 18
hl‘ hV’ Mtbrqhw : wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk Vdq=’rqm 19
hnV ynb MyVbk h‘bVw dx’ ly’w MynV rqb=ynb Myrp hwhyl
rpl MynrV‘ hVlV NmVb hlwlb tls Mtxnmw : Mkl wyhy Mmymt 20
t‘bVl dx’h Vbkl hV‘t NwrV‘ NwrV‘ : wV‘t ly’l MynrV‘ ynVw 21
rV’ rqbh tl‘ dblm : Mkyl‘ rpkl dx’ t’Tx ry‘Vw : MyVbkh 22, 23
Mxl Mymy t‘bV Mwyl wV‘t hl’k : hl’=t’ wV‘t dymth tl‘l 24
y‘ybVh Mwybw : wksnw hV‘y dymth tlw‘=l‘ hwhyl xxyn=xyr hV’ 25
: wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk Mkl hyhy Vdq=’rqm
sŘ 26 Mkyt‘bVb hwhyl hVdx hxnm Mkbyrqhb Myrwkbh Mwybw 26
hlw‘ Mtbrqhw : wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk Mkl hyhy Vdq=’rqm 27
ynb MyVbk h‘bV dx’ ly’ MynV rqb=ynb Myrp hwhyl xxyn xyrl
hnV
28. 28–29. 29 sxnyp 157
28 ynV dx’h rpl MynrV‘ hVlV NmVb hlwlb tls Mtxnmw : hnV
29 : MyVbkh t‘bVl dx’h Vbkl NwrV‘ NwrV‘ : dx’h ly’l MynrV‘
30, 31 wV‘t wtxnmw dymth tl‘ dblm : Mkyl‘ rpkl dx’ Myz‘ ry‘V
: Mhyksnw Mkl=wyhy Mmymt
Tk tk’lm=lk Mkl hyhy Vdq=’rqm Vdxl dx’b y‘ybVh Vdxbw
2 xxyn xyrl hl‘ MtyV‘w : Mkl hyhy h‘wrt Mwy wV‘t ’l hdb‘
: Mmymt h‘bV hnV=ynb MyVbk dx’ ly’ dx’ rqb=Nb rp hwhyl
3 : ly’l MynrV‘ ynV rpl MynrV‘ hVlV NmVb hlwlb tls Mtxnmw
4, 5 dx’ Myz‘=ry‘Vw : MyVbkh t‘bVl dx’h Vbkl dx’ NwrV‘w
6 dymth tl‘w htxnmw Vdxh tl‘ dblm : Mkyl‘ rpkl t’Tx
: hwhyl hV’ xxyn xyrl MTpVmk Mhyksnw htxnmw
7 Mtyn‘w Mkl hyhy Vdq=’rqm hzh y‘ybVh Vdxl rwV‘bw
8 xxyn xyr hwhyl hl‘ Mtbrqhw : wV‘t ’l hk’lm=lk MkytVpn=t’
: Mkl wyhy Mmymt h‘bV hnV=ynb MyVbk dx’ ly’ dx’ rqb=Nb rp
9 ly’l MynrV‘ ynV rpl MynrV‘ hVlV NmVb hlwlb tls Mtxnmw
10, 11 Myz‘=ry‘V : MyVbkh t‘bVl dx’h Vbkl NwrV‘ NwrV‘ : dx’h
: Mhyksnw htxnmw dymth tl‘w Myrpkh t’Tx dblm t’Tx dx’
12 hyhy Vdq=’rqm y‘ybVh Vdxl Mwy rV‘ hVmxbw
: Mymy t‘bV hwhyl gx Mtgxw wV‘t ’l hdb‘ tk’lm=lk Mkl
13 rV‘ hVlV rqb=ynb Myrp hwhyl xxyn xyr hV’ hl‘ Mtbrqhw
14 Mtxnmw : wyhy Mmymt rV‘ h‘br’ hnV=ynb MyVbk MynV Mly’
Myrp rV‘ hVlVl dx’h rpl MynrV‘ hVlV NmVb hlwlb tls
15 dx’h Vbkl NwrV‘ NwrV‘w : Mly’h ynVl dx’h ly’l MynrV‘ ynV
16 dymth tl‘ dblm t’Tx dx’ Myz‘=ry‘Vw : MyVbk rV‘ h‘br’l
17 rV‘ MynV rqb=ynb Myrp ynVh Mwybw : hksnw htxnm
18 Mhyksnw Mtxnmw : Mmymt rV‘ h‘br’ hnV=ynb MyVbk MynV Mly’
19 t’Tx dx’ Myz‘=ry‘Vw : TpVmk Mrpsmb MyVbklw Mly’l Myrpl
20 yVylVh Mwybw : Mhyksnw htxnmw dymth tl‘ dblm
: Mmymt rV‘ h‘br’ hnV=ynb MyVbk MynV Mly’ rV‘=ytV‘ Myrp
21, 22 ry‘Vw : TpVmk Mrpsmb MyVbklw Mly’l Myrpl Mhyksnw Mtxnmw
23 Mwybw : hksnw htxnmw dymth tl‘ dblm dx’ t’Tx
rV‘ h‘br’ hnV=ynb MyVbk MynV Mly’ hrV‘ Myrp y‘ybrh
24 : TpVmk Mrpsmb MyVbklw Mly’l Myrpl Mhyksnw Mtxnm : Mmymt
25 : hksnw htxnm dymth tl‘ dblm t’Tx dx’ Myz‘=ry‘Vw
26 h‘br’ hnV=ynb MyVbk MynV Mly’ h‘Vt Myrp yVymxh Mwybw
27 Mrpsmb MyVbklw Mly’l Myrpl Mhyksnw Mtxnmw : Mmymt rV‘
28 : hksnw htxnmw dymth tl‘ dblm dx’ t’Tx ry‘Vw : TpVmk
29 hnV=ynb MyVbk MynV Mly’ hnmV Myrp yVVh Mwybw
h‘br’
158 rbdmb 29. 30–31. 5
MyVbklw Mly’l Myrpl Mhyksnw Mtxnmw : Mmymt rV‘ h‘br’ 30
htxnm dymth tl‘ dblm dx’ t’Tx ry‘Vw : TpVmk Mrpsmb 31
MyVbk MynV Mly’ h‘bV Myrp y‘ybVh Mwybw : hyksnw 32
Mly’l Myrpl Mhksnw Mtxnmw : Mmymt rV‘ h‘br’ hnV=ynb 33
dymth tl‘ dblm dx’ t’Tx ry‘Vw : MTpVmk Mrpsmb MyVbklw 34
=lk Mkl hyht trY‘ ynymVh Mwyb : hksnw htxnm 35
rp hwhyl xxyn xyr hV’ hl‘ Mtbrqhw : wV‘t ’l hdb‘ tk’lm 36
rpl Mhyksnw Mtxnm : Mmymt h‘bV hnV=ynb MyVbk dx’ ly’ dx’ 37
tl‘ dblm dx’ t’Tx ry‘Vw : TpVmk Mrpsmb MyVbklw ly’l 38
Mkyrdnm dbl Mkyd‘wmb hwhyl wV‘t hl’ : hksnw htxnmw dymth 39
hVm rm’yw : MkymlVlw Mkyksnlw Mkytxnmlw Mkytl‘l Mkytbdnw l
: hVm=t’ hwhy hwY=rV’ lkk l’rVy ynb=l’
+p9 , sŘ 27 hwY rV’ rbdh hz rm’l l’rVy ynbl twTmh yV’r=l’ hVm rbdyw 2
wVpn=l‘ rs’ rs’l h‘bV ‘bVh=w’ hwhyl rdn rdy=yk Vy’ : hwhy 3
hwhyl rdn rdt=yk hV’w : hV‘y wypm ’Yyh=lkk wrbd lxy ’l 4
hrs’w hrdn=t’ hyb’ ‘mVw : hyr‘nb hyb’ tybb rs’ hrs’w 5
rs’=lkw hyrdn=lk wmqw hyb’ hl Vyrxhw hVpn=l‘ hrs’ rV’
w‘mV Mwyb ht’ hyb’ ’ynh=M’w : Mwqy hVpn=l‘ hrs’=rV’ 6
hl=xlsy hwhyw Mwqy ’l hVpn=l‘ hrs’=rV’ hyrs’w hyrdn=lk
’Tbm w’ hyl‘ hyrdnw Vy’l hyht wyh=M’w : ht’ hyb’ ’ynh=yk 7
Vyrxhw w‘mV Mwyb hVy’ ‘mVw : hVpn=l‘ hrs’ rV’ hytpV 8
‘mV Mwyb M’w : wmqy hVpn=l‘ hrs’=rV’ hrs’w hyrdn wmqw hl 9
hytpV ’Tbm t’w hyl‘ rV’ hrdn=t’ rphw htw’ ’yny hVy’
lk hVwrgw hnml’ rdnw : hl=xlsy hwhyw hVpn=l‘ hrs’ rV’ 10
hrs’=w’ hrdn hVy’ tyb=M’w : hyl‘ Mwqy hVpn=l‘ hrs’=rV’ 11
ht’ ’ynh ’l hl Vrxhw hVy’ ‘mVw : h‘bVb hVpn=l‘ rs’ 12
rpy rph=M’w : Mwqy hVpn=l‘ hrs’=rV’ rs’=lkw hyrdn=lk wmqw 13
’l hVpn rs’lw hyrdnl hytpV ’Ywm=lk w‘mV Mwyb hVy’ Mt’
tn‘l rs’ t‘bV=lkw rdn=lk : hl=xlsy hwhyw Mrph hVy’ Mwqy 14
Mwym hVy’ hl Vyrxy Vrxh=M’w : wnrpy hVy’w wnmyqy hVy’ Vpn 15
Myqh hyl‘ rV’ hyrs’=lk=t’ w’ hyrdn=lk=t’ Myqhw Mwy=l’
’Vnw w‘mV yrx’ Mt’ rpy rph=M’w : w‘mV Mwyb hl Vrxh=yk Mt’ 16
wtV’l Vy’ Nyb hVm=t’ hwhy hwY rV’ Myqxh hl’ : hnw‘=t’ 17
: hyb’ tyb hyr‘nb wtbl b’=Nyb
sŘ 28 Mynydmh t’m l’rVy ynb tmqn Mqn : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw ’l, 2
Mkt’m wYlxh rm’l M‘h=l’ hVm rbdyw : Kym‘=l’ Ps’t rx’ 3
hTml Pl’ : Nydmb hwhy=tmqn ttl Nydm=l‘ wyhyw ’bYl MyVn’ 4
ypl’m wrsmyw : ’bYl wxlVt l’rVy twTm lkl hTml Pl’ 5
l’rVy
31. 6–36 twTm 159
6 Mt’ xlVyw : ’bY yYwlx Pl’ rV‘=MynV hTml Pl’ l’rVy
’bYl Nhkh rz‘l’=Nb sxnyp=t’w Mt’ ’bYl hTml Pl’ hVm
7 hwY rV’k Nydm=l‘ w’bYyw : wdyb h‘wrth twrYYxw Vdqh ylkw
8 Mhyllx=l‘ wgrh Nydm yklm=t’w : rkz=lk wgrhyw hVm=t’ hwhy
Nydm yklm tVmx ‘br=t’w rwx=t’w rwY=t’w Mqr=t’w yw’=t’
9 Nydm yVn=t’ l’rVy=ynb wbVyw : brxb wgrh rw‘b=Nb M‘lb t’w
10 t’w : wzzb Mlyx=lk=t’w Mhnqm=lk=t’w Mtmhb=lk t’w MpT=t’w
11 =lk=t’ wxqyw : V’b wprV MtryT=lk t’w MtbVwmb Mhyr‘=lk
12 rz‘l’=l’w hVm=l’ w’byw : hmhbbw Md’b xwqlmh=lk t’w llVh
llVh=t’w xwqlmh=t’w ybVh=t’ l’rVy=ynb td‘=l’w Nhkh
: wxry Ndry=l‘ rV’ b’wm tbr‘=l’ hnxmh=l’
13 Zwxm=l’ Mt’rql hd‘h y’yVn=lkw Nhkh rz‘l’w hVm w’Yyw
14 tw’mh yrVw Mypl’h yrV lyxh ydwqp l‘ hVm PYqyw : hnxml
15, 16 Nh : hbqn=lk Mtyyxh hVm Mhyl’ rm’yw : hmxlmh ’bYm My’bh
rw‘p=rbd=l‘ hwhyb l‘m=rsml M‘lb rbdb l’rVy ynbl wyh hnh
17 t‘dy hV’=lkw PTb rkz=lk wgrh ht‘w : hwhy td‘b hpgmh yhtw
18 rkz bkVm w‘dy=’l rV’ MyVnb PTh lkw : wgrh rkz bkVml Vy’
19 ‘gn lkw Vpn grh lk Mymy t‘bV hnxml Zwxm wnx Mt’w : Mkl wyxh
20 dgb=lkw : MkybVw Mt’ y‘ybVh Mwybw yVylVh Mwyb w’Txtt llxb
: w’Txtt Z‘=ylk=lkw Myz‘ hV‘m=lkw rw‘=ylk=lkw
21 t’z hmxlml My’bh ’bYh yVn’=l’ Nhkh rz‘l’ rm’yw
22 Pskh=t’w bhzh=t’ K’ : hVm=t’ hwhy hwY=rV’ hrwth tqx
23 ’by=rV’ rbd=lk : trp‘h=t’w lydbh=t’ lzrbh=t’ tVxnh=t’
V’b ’by=’l rV’ lkw ’Txty hdn ymb K’ rhTw V’b wryb‘t V’b
24 w’bt rx’w MtrhTw y‘ybVh Mwyb Mkydgb Mtsbkw : Mymb wryb‘t
25, 26 t’ ’V : rm’l hVm=l’ hwhy rm’yw : hnxmh=l’ sŘ 29
twb’ yV’rw Nhkh rz‘l’w ht’ hmhbbw Md’b ybVh xwqlm V’r
27 Nybw ’bYl My’Yyh hmxlmh yVpt Nyb xwqlmh=t’ tyYxw : hd‘h
28 ’bYl My’Yyh hmxlmh yVn’ t’m hwhyl skm tmrhw : hd‘h=lk
: N’Yh=Nmw Myrmxh=Nmw rqbh=Nmw Md’h=Nm tw’mh Vmxm Vpn dx’
29, 30 =ynb tYxmmw : hwhy tmwrt Nhkh rz‘l’l httnw wxqt MtyYxmm
Myrmxh=Nm rqbh=Nm Md’h=Nm MyVmxh=Nm zx’ dx’ xqt l’rVy
NkVm trmVm yrmV Mywll Mt’ httnw hmhbh=lkm N’Yh=Nmw
31, 32 yhyw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k Nhkh rz‘l’w hVm V‘yw : hwhy
My‘bVw Pl’ tw’m=VV N’Y ’bYh M‘ wzzb rV’ zbh rty xwqlmh
33, 34 MyVVw dx’ Myrmxw : Pl’ My‘bVw MynV rqbw : Mypl’ tVmxw Pl’
35 MynV Vpn=lk rkz bkVm w‘dy=’l rV’ MyVnh=Nm Md’ Vpnw : Pl’
36 =VlV N’Yh rpsm ’bYb My’Yyh qlx hYxmh yhtw : Pl’ MyVlVw
tw’m
160 rbdmb 31. 37–32. 14
skmh yhyw : tw’m Vmxw Mypl’ t‘bVw Pl’ MyVlVw Pl’ tw’m 37
MyVlVw hVV rqbhw : My‘bVw Vmx tw’m VV N’Yh=Nm hwhyl 38
tw’m Vmxw Pl’ MyVlV Myrmxw : My‘bVw MynV hwhyl Mskmw Pl’ 39
hwhyl Mskmw Pl’ rV‘ hVV Md’ Vpnw : MyVVw dx’ hwhyl Mskmw 40
Nhkh rz‘l’l hwhy tmwrt skm=t’ hVm Ntyw : Vpn MyVlVw MynV 41
hVm hYx rV’ l’rVy ynb tyYxmmw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k 42
Pl’ tw’m=VlV N’Yh=Nm hd‘h tYxm yhtw : My’bYh MyVn’h=Nm 43
: Pl’ MyVlVw hVV rqbw : tw’m Vmxw Mypl’ t‘bV Pl’ MyVlVw 44
: Pl’ rV‘ hVV Md’ Vpnw : tw’m Vmxw Pl’ MyVlV Myrmxw 45, 46
Md’h=Nm MyVmxh=Nm dx’ zx’h=t’ l’rVy=ynb tYxmm hVm xqyw 47
hwY rV’k hwhy NkVm trmVm yrmV Mywll Mt’ Ntyw hmhbh=Nmw
yrV ’bYh ypl’l rV’ Mydqph hVm=l’ wbrqyw : hVm=t’ hwhy 48
yVn’ V’r=t’ w’Vn Kydb‘ hVm=l’ wrm’yw : tw’mh yrVw Mypl’h 49
hwhy Nbrq=t’ brqnw : Vy’ wnmm dqpn=’lw wndyb rV’ hmxlmh 50
rpkl zmwkw lyg‘ t‘bT dymYw hd‘Y’ bhz=ylk ’Ym rV’ Vy’
Mt’m bhzh=t’ Nhkh rz‘l’w hVm xqyw : hwhy ynpl wnytVpn=l‘ 51
rV‘ hVV hwhyl wmyrh rV’ hmwrth bhz=lk yhyw : hV‘m ylk lk 52
: tw’mh yrV t’mw Mypl’h yrV t’m lqV MyVmxw tw’m=‘bV Pl’
t’m bhzh=t’ Nhkh rz‘l’w hVm xqyw : wl Vy’ wzzb ’bYh yVn’ 53, 54
l’rVy=ynbl Nwrkz d‘wm lh’=l’ wt’ w’byw tw’mhw Mypl’h yrV
: hwhy ynpl
sŘ 30 Zr’=t’ w’ryw d’m MwY‘ dg=ynblw Nbw’r ynbl hyh br hnqmw bl
ynbw dg=ynb w’byw : hnqm Mwqm Mwqmh hnhw d‘lg Zr’=t’w rz‘y 2
: rm’l hd‘h y’yVn=l’w Nhkh rz‘l’=l’w hVm=l’ wrm’yw Nbw’r
Zr’h : N‘bw wbnw MbVw hl‘l’w NwbVxw hrmnw rz‘yw Nbydw twrT‘ 3, 4
: hnqm Kydb‘lw ’wh hnqm Zr’ l’rVy td‘ ynpl hwhy hkh rV’
t’zh Zr’h=t’ Nty Kyny‘b Nx wn’Ym=M’ wrm’yw 5
ynblw dg=ynbl hVm rm’yw : Ndryh=t’ wnrb‘t=l’ hzx’l Kydb‘l 6
Nw’wnt hmlw : hp wbVt Mt’w hmxlml w’by Mkyx’h Nbw’r 7
hk : hwhy Mhl Ntn=rV’ Zr’h=l’ rb‘m l’rVy ynb bl=t’ 8
wl‘yw : Zr’h=t’ tw’rl ‘nrb Vdqm Mt’ yxlVb Mkytb’ wV‘ 9
’b=ytlbl l’rVy ynb bl=t’ w’ynyw Zr’h=t’ w’ryw lwkV’ lxn=d‘
‘bVyw ’whh Mwyb hwhy P’=rxyw : hwhy Mhl Ntn=rV’ Zr’h=l’ 10
hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm MyrYmm Myl‘h MyVn’h w’ry=M’ : rm’l 11
w’lm=’l yk bq‘ylw qxYyl Mhrb’l yt‘bVn rV’ hmd’h t’
: hwhy yrx’ w’lm yk Nwn=Nb ‘Vwhyw yznqh hnpy=Nb blk ytlb : yrx’ 12
rwdh=lk Mt=d‘ hnV My‘br’ rbdmb M‘nyw l’rVyb hwhy P’=rxyw 13
MyVn’ twbrt Mkytb’ txt Mtmq hnhw : hwhy yny‘b ‘rh hV‘h 14
My’Tx
32. 15–33. 3 y‘sm 161
15 wyrx’m NbwVt yk : l’rVy=l’ hwhy=P’ Nwrx l‘ dw‘ twpsl My’Tx
: hzh M‘h=lkl MtxVw rbdmb wxynhl dw‘ Psyw
16 : wnpTl Myr‘w hp wnnqml hnbn N’Y trdg wrm’yw wyl’ wVgyw
17 Mmwqm=l’ Mn’ybh=M’ rV’ d‘ l’rVy ynb ynpl MyVx Zlxn wnxn’w
18 wnytb=l’ bwVn ’l : Zr’h ybVy ynpm rYbmh yr‘b wnpT bVyw
19 Ndryl rb‘m Mt’ lxnn ’l yk : wtlxn Vy’ l’rVy ynb lxnth d‘
: hxrzm Ndryh rb‘m wnyl’ wntlxn h’b yk h’lhw
gl hVm=dyb Mt’bYl MyrYm Zr’m w’Yy rV’ l’rVy=ynb y‘sm hl’ +p10 , sŘ 31
2 hl’w hwhy yp=l‘ Mhy‘sml Mhy’Ywm=t’ hVm btkyw : Nrh’w
3 rV‘ hVmxb NwV’rh Vdxb ssm‘rm w‘syw : Mhy’Ywml Mhy‘sm
Mwy
162 rbdmb 33. 4–54
yny‘l hmr dyb l’rVy=ynb w’Yy xsph trxmm NwV’rh Vdxl Mwy
rwkb=lk Mhb hwhy hkh rV’ t’ Myrbqm MyrYmw : MyrYm=lk 4
wnxyw ssm‘rm l’rVy=ynb w‘syw : MyTpV hwhy hV‘ Mhyhl’bw 5
Mt’m w‘syw : rbdmh hYqb rV’ Mt’b wnxyw tksm w‘syw : tksb 6, 7
w‘syw : ldgm ynpl wnxyw NwpY l‘b ynp=l‘ rV’ tryxh yp=l‘ bVyw 8
Mymy tVlV Krd wklyw hrbdmh Myh=Kwtb wrb‘yw tryxh ynpm
MytV Mly’bw hmly’ w’byw hrmm w‘syw : hrmb wnxyw Mt’ rbdmb 9
wnxyw Mly’m w‘syw : MV=wnxyw Myrmt My‘bVw Mym tny‘ hrV‘ 10
wnxyw Nys=rbdmm w‘syw : Nys=rbdmb wnxyw Pws=Mym w‘syw : Pws=My=l‘ 11, 12
Mdyprb wnxyw Vwl’m w‘syw : Vwl’b wnxyw hqpdm w‘syw : hqpdb 13, 14
: ynys rbdmb wnxyw Mdyprm w‘syw : twtVl M‘l Mym MV hyh=’lw 15
wnxyw hw’th trbqm w‘syw : hw’th trbqb wnxyw ynys rbdmm w‘syw 16, 17
Nmrb wnxyw hmtrm w‘syw : hmtrb wnxyw trYxm w‘syw : trYxb 18, 19
: hsrb wnxyw hnblm w‘syw : hnblb wnxyw Zrp Nmrm w‘syw : Zrp 20, 21
w‘syw : rpV=rhb wnxyw htlhqm w‘syw : htlhqb wnxyw hsrm w‘syw 22, 23, 24
w‘syw : tlhqmb wnxyw hdrxm w‘syw : hdrxb wnxyw rpV=rhm 25, 26
xrtm w‘syw : xrtb wnxyw txtm w‘syw : txtb wnxyw tlhqmm 27, 28
wnxyw hnmVxm w‘syw : hnmVxb wnxyw hqtmm w‘syw : hqtmb wnxyw 29, 30
wnxyw Nq‘y ynbm w‘syw : Nq‘y ynbb wnxyw twrsmm w‘syw : twrsmb 31, 32
wnxyw htbTym w‘syw : htbTyb wnxyw dgdgh rxm w‘syw : dgdgh rxb 33, 34
wnxyw rbg NwyY‘m w‘syw : rbg NyY‘b wnxyw hnrb‘m w‘syw : hnrb‘b 35, 36
: Mwd’ Zr’ hYqb rhh rhb wnxyw Vdqm w‘syw : Vdq ’wh NY=rbdmb 37
My‘br’h tnVb MV tmyw hwhy yp=l‘ rhh rh=l’ Nhkh Nrh’ l‘yw 38
Nrh’w : Vdxl dx’b yVymxh Vdxb MyrYm Zr’m l’rVy=ynb t’Yl 39
‘mVyw : rhh rhb wtmb hnV t’mw MyrV‘w VlV=Nb 40
w‘syw : l’rVy ynb ’bb N‘nk Zr’b bgnb bVy=’whw dr‘ Klm yn‘nkh 41
Nnwpm w‘syw : Nnwpb wnxyw hnmlYm w‘syw : hnmlYb wnxyw rhh rhm 42, 43
w‘syw : b’wm lwbgb Myrb‘h yy‘b wnxyw tb’m w‘syw : tb’b wnxyw 44, 45
w‘syw : hmytlbd Nml‘b wnxyw dg Nbydm w‘syw : dg Nbydb wnxyw Myy‘m 46, 47
Myrb‘h yrhm w‘syw : wbn ynpl Myrb‘h yrhb wnxyw hmytlbd Nml‘m 48
tmVyh tybm Ndryh=l‘ wnxyw : wxry Ndry l‘ b’wm tbr‘b wnxyw 49
hVm=l’ hwhy rbdyw : b’wm tbr‘b MyTVh lb’ d‘ 50
trm’w l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l wxry Ndry=l‘ b’wm tbr‘b 51
=lk=t’ MtVrwhw : N‘nk Zr’=l’ Ndryh=t’ Myrb‘ Mt’ yk Mhl’ 52
Mtksm ymlY=lk t’w MtykVm=lk t’ Mtdb’w Mkynpm Zr’h ybVy
hb=MtbVyw Zr’h=t’ MtVrwhw : wdymVt Mtmb=lk t’w wdb’t 53
lrwgb Zr’h=t’ Mtlxnthw : ht’ tVrl Zr’h=t’ yttn Mkl yk 54
l’ wtlxn=t’ Ty‘mt T‘mlw wtlxn=t’ wbrt brl MkytxpVml
’Yy=rV’
33. 55–35. 4 y‘sm 163
55 ’l=M’w : wlxntt Mkytb’ twTml hyhy wl lrwgh hmV wl ’Yy=rV’
MykVl Mhm wrytwt rV’ hyhw Mkynpm Zr’h ybVy=t’ wVyrwt
MybVy Mt’ rV’ Zr’h=l‘ Mkt’ wrrYw MkydYb MnynYlw Mkyny‘b
56 : Mkl hV‘’ Mhl twV‘l ytymd rV’k hyhw : hb
16, 17 Mkl wlxny=rV’ MyVn’h twmV hl’ : rm’l hVm=l’ hwhy rbdyw
18 hTmm dx’ ’yVn dx’ ’yVnw : Nwn=Nb ‘Vwhyw Nhkh rz‘l’ Zr’h=t’
19 blk hdwhy hTml MyVn’h twmV hl’w : Zr’h=t’ lxnl wxqt
20, 21 Nmynb hTml : dwhym‘=Nb l’wmV Nw‘mV ynb hTmlw : hnpy=Nb
22, 23 Pswy ynbl : ylgy=Nb yqb ’yVn Nd=ynb hTmlw : Nwlsk=Nb ddyl’
24 ’yVn Myrp’=ynb hTmlw : dp’=Nb l’ynx ’yVn hVnm=ynb hTml
25, 26 hTmlw : Knrp=Nb NpYyl’ ’yVn Nlwbz=ynb hTmlw : NTpV=Nb l’wmq
27 dwhyx’ ’yVn rV’=ynb hTmlw : Nz‘=Nb l’yTlp ’yVn rkVVy=ynb
28, 29 rV’ hl’ : dwhym‘=Nb l’hdp ’yVn yltpn=ynb hTmlw : ymlV=Nb
: N‘nk Zr’b l’rVy=ynb=t’ lxnl hwhy hwY
hl, 2 wY : rm’l wxry Ndry=l‘ b’wm tbr‘b hVm=l’ hwhy rbdyw
Vrgmw tbVl Myr‘ Mtzx’ tlxnm Mywll wntnw l’rVy ynb=t’
3 MhyVrgmw tbVl Mhl Myr‘h wyhw : Mywll wntt Mhytbybs Myr‘l
4 wntt rV’ Myr‘h yVrgmw : Mtyx lklw MVkrlw Mtmhbl wyhy
Mywll
164 rbdmb 35. 5–34
=t’ ry‘l Zwxm Mtdmw : bybs hm’ Pl’ hYwxw ry‘h ryqm Mywll 5
My=t’p=t’w hm’b Mypl’ bgn=t’p=t’w hm’b Mypl’ hmdq=t’p
Mhl hyhy hz Kwtb ry‘hw hm’b Mypl’ NwpY t’p t’w hm’b Mypl’
Tlqmh yr‘=VV t’ Mywll wntt rV’ Myr‘h t’w : Myr‘h yVrgm 6
=lk : ry‘ MytVw My‘br’ wntt Mhyl‘w xYrh hmV snl wntt rV’ 7
: NhyVrgm=t’w Nht’ ry‘ hnmVw My‘br’ Mywll wntt rV’ Myr‘h
T‘mh t’mw wbrt brh t’m l’rVy=ynb tzx’m wntt rV’ Myr‘hw 8
: Mywll wyr‘m Nty wlxny rV’ wtlxn ypk Vy’ wTy‘mt
Vy’h hyhw wyYxw .xrpâ Ł Nmysw hnmVw MynmVw Myt’mw Pl’ rbdmb rpsd yqwsp Mwks
.hnmVw tw’m ‘br’w Pl’ rV‘ hVV wytwlmw .]+k z"y rbdmb[ xrpy whTm wb=rxb’ rV’
MynV ’"n ,MyVlVw hVlV wyrdsw .MynVw MyVlVw tw’m Vmxw Pl’ hVlVw MyVV wytwytw’w
ddb y"y Nmysw hrV‘ wytwyVrpw .]b"y ’"n Mylht[ Myhl’ yl=’rb rwhT bl Nmysw MyVlVw
h’m lkh ,VVw MyVV twmwtshw ,My‘Vtw MytV twxwtph Nyynm .]b"y b"l Myrbd[ wnhny
MyVlV rpsh twnV .]+k x"y rbdmb[ Ktlxnw Kqlx yn’ Nmysw twyVrp hnmVw MyVmxw
.hryYyl Pxtb Nmysw MyVdx h‘Vtw hnV hnmVw
The number of the verses of the book of Numbers is 1288; and the sign
is xrpâ
Ł (⣠= 1000, p = 80, r = 200, x = 8). And its middle point is, And
it shall come to pass that the man whom I shall choose, his rod shall bud
[Num 17.20]. And its words are 16408. And its letters are 63532. And its
sedarim are 33; other copies (say) 32; and the sign is, Create in me a clean
166 rbdmb
HEART, O God [Psa 51.12]. And its parashiyot are 10, The Lord ALONE did
lead him [Deu 32.12]. The open sections are 92 and the closed 66, the total
is 158 sections, and the sign is, I am THY PORTION and thine inheritance
[Num 18.20]. The years of the book are 38 years and 9 months; and the sign
is, At the LAYING DOWN of creation.
Myrbdh hl’
’ rbdmb Ndryh rb‘b l’rVy=lk=l’ hVm rbd rV’ Myrbdh hl’ sŘ 1
2 dx’ : bhz ydw trYxw Nblw lpt=Nybw Nr’p=Nyb Pws lwm hbr‘b
3 hnV My‘br’b yhyw : ‘nrb Vdq d‘ ry‘V=rh Krd brxm Mwy rV‘
lkk l’rVy ynb=l’ hVm rbd Vdxl dx’b Vdx rV‘=ytV‘b
4 rV’ yrm’h Klm Nxys t’ wtkh yrx’ : Mhl’ wt’ hwhy hwY rV’
: y‘rd’b trtV‘b bVwy=rV’ NVbh Klm gw‘ t’w NwbVxb bVwy
5 : rm’l t’zh hrwth=t’ r’b hVm ly’wh b’wm Zr’b Ndryh rb‘b
6, 7 wnp : hzh rhb tbV Mkl=br rm’l brxb wnyl’ rbd wnyhl’ hwhy
hlpVbw rhb hbr‘b wynkV=lk=l’w yrm’h rh w’bw Mkl w‘sw
: trp rhn ldgh rhnh=d‘ Nwnblhw yn‘nkh Zr’ Myh Pwxbw bgnbw
8 hwhy ‘bVn rV’ Zr’h=t’ wVrw w’b Zr’h=t’ Mkynpl yttn h’r
9 rm’w : Mhyrx’ M‘rzlw Mhl ttl bq‘ylw qxYyl Mhrb’l Mkytb’l
10 Mkyhl’ hwhy : Mkt’ t’V ydbl lkw’=’l rm’l ’whh t‘b Mkl’
11 Mktwb’ yhl’ hwhy : brl MymVh ybkwkk Mwyh Mknhw Mkt’ hbrh
12 hky’ : Mkl rbd rV’k Mkt’ Krbyw Mym‘p Pl’ Mkk Mkyl‘ Psy
13 Mymkx MyVn’ Mkl wbh : Mkbyrw Mk’Vmw MkxrT ydbl ’V’
14 wrm’tw yt’ wn‘tw : MkyV’rb MmyV’w MkyTbVl My‘dyw Mynbnw
15 MyVn’ MkyTbV yV’r=t’ xq’w : twV‘l trbd=rV’ rbdh=bwT
tw’m yrVw Mypl’ yrV Mkyl‘ MyV’r Mtw’ Nt’w My‘dyw Mymkx
16 MkyTpV=t’ hwY’w : MkyTbVl MyrTVw trV‘ yrVw MyVmx yrVw
wyx’=Nybw Vy’=Nyb qdY MtTpVw Mkyx’=Nyb ‘mV rm’l ’whh t‘b
17 wrwgt ’l Nw‘mVt ldgk NTqk TpVmb Mynp wrykt=’l : wrg Nybw
Nwbrqt Mkm hVqy rV’ rbdhw ’wh Myhl’l TpVmh yk Vy’=ynpm
18 : NwV‘t rV’ Myrbdh=lk t’ ’whh t‘b Mkt’ hwY’w : wyt‘mVw yl’
19 Mty’r rV’ ’whh ’rwnhw lwdgh rbdmh=lk t’ Klnw brxm ‘snw
: ‘nrb Vdq d‘ ’bnw wnt’ wnyhl’ hwhy hwY rV’k yrm’h rh Krd
20, 21 h’r : wnl Ntn wnyhl’ hwhy=rV’ yrm’h rh=d‘ Mt’b Mkl’ rm’w
yhl’ hwhy rbd rV’k Vr hl‘ Zr’h=t’ Kynpl Kyhl’ hwhy Ntn
22 hxlVn wrm’tw Mklk yl’ Nwbrqtw : txt=l’w ’ryt=l’ Kl Kytb’
rV’ Krdh=t’ rbd wnt’ wbVyw Zr’h=t’ wnl=wrpxyw wnynpl MyVn’
23 Mkm xq’w rbdh yny‘b bTyyw : Nhyl’ ’bn rV’ Myr‘h t’w hb=hl‘n
24 lxn=d‘ w’byw hrhh wl‘yw wnpyw : TbVl dx’ Vy’ MyVn’ rV‘ MynV
25 wnt’ wbVyw wnyl’ wdrwyw Zr’h yrpm Mdyb wxqyw : ht’ wlgryw lkV’
26 Mtyb’ ’lw : wnl Ntn wnyhl’ hwhy=rV’ Zr’h hbwT wrm’yw rbd
27 t’nVb wrm’tw Mkylh’b wngrtw : Mkyhl’ hwhy yp=t’ wrmtw tl‘l
hwhy
168 Myrbd 1. 28–2. 11
: wndymVhl yrm’h dyb wnt’ ttl MyrYm Zr’m wn’yYwh wnt’ hwhy
wnmm Mrw lwdg M‘ rm’l wnbbl=t’ wsmh wnyx’ Myl‘ wnxn’ hn’ 28
Mkl’ rm’w : MV wny’r Myqn‘ ynb=Mgw MymVb trYbw tldg Myr‘ 29
Mxly ’wh Mkynpl Klhh Mkyhl’ hwhy : Mhm Nw’ryt=’lw NwYr‘t=’l 30
ty’r rV’ rbdmbw : Mkyny‘l MyrYmb Mkt’ hV‘ rV’ lkk Mkl 31
rV’ Krdh=lkb wnb=t’ Vy’=’Vy rV’k Kyhl’ hwhy K’Vn rV’
hwhyb Mnym’m Mkny’ hzh rbdbw : hzh Mwqmh=d‘ Mk’b=d‘ Mtklh 32
hlyl V’b Mktnxl Mwqm Mkl rwtl Krdb Mkynpl Klhh : Mkyhl’ 33
lwq=t’ hwhy ‘mVyw : Mmwy Nn‘bw hb=wklt rV’ Krdb Mkt’rl 34
rwdh hl’h MyVn’b Vy’ h’ry=M’ : rm’l ‘bVyw PYqyw Mkyrbd 35
ytlwz : Mkytb’l ttl yt‘bVn rV’ hbwTh Zr’h t’ hzh ‘rh 36
N‘y wynblw hb=Krd rV’ Zr’h=t’ Nt’=wlw hn’ry ’wh hnpy=Nb blk
ht’=Mg rm’l Mkllgb hwhy Pn’th yb=Mg : hwhy yrx’ ’lm rV’ 37
=yk qzx wt’ hmV ’by ’wh Kynpl dm‘h Nwn=Nb ‘Vwhy : MV ’bt=’l 38
rV’ Mkynbw hyhy zbl Mtrm’ rV’ MkpTw : l’rVy=t’ hnlxny ’wh 39
: hwVryy Mhw hnnt’ Mhlw hmV w’by hmh ‘rw bwT Mwyh w‘dy=’l
wn’Tx yl’ wrm’tw wn‘tw : Pws=My Krd hrbdmh w‘sw Mkl wnp Mt’w 40, 41
Vy’ wrgxtw wnyhl’ hwhy wnwY=rV’ lkk wnmxlnw hl‘n wnxn’ hwhyl
’l Mhl rm’ yl’ hwhy rm’yw : hrhh tl‘l wnyhtw wtmxlm ylk=t’ 42
rbd’w : Mkyby’ ynpl wpgnt ’lw Mkbrqb ynny’ yk wmxlt ’lw wl‘t 43
’Yyw : hrhh wl‘tw wdztw hwhy yp=t’ wrmtw Mt‘mV ’lw Mkyl’ 44
hnyV‘t rV’k Mkt’ wpdryw Mkt’rql ’whh rhb bVyh yrm’h
hwhy ynpl wkbtw wbVtw : hmrx=d‘ ry‘Vb Mkt’ wtkyw Myrbdh 45
Mybr Mymy Vdqb wbVtw : Mkyl’ Nyz’h ’lw Mklqb hwhy ‘mV=’lw 46
rbd rV’k Pws=My Krd hrbdmh ‘snw Npnw : MtbVy rV’ Mymyk b
sŘ 2 hwhy rm’yw : Mybr Mymy ry‘V=rh=t’ bsnw yl’ hwhy 2
M‘h=t’w : hnpY Mkl wnp hzh rhh=t’ bs Mkl=br : rm’l yl’ 3, 4
w’ryyw ry‘Vb MybVyh wV‘=ynb Mkyx’ lwbgb Myrb‘ Mt’ rm’l wY
d‘ MYr’m Mkl Nt’=’l yk Mb wrgtt=l’ : d’m MtrmVnw Mkm 5
wrbVt lk’ : ry‘V rh=t’ yttn wV‘l hVry=yk lgr=Pk Krdm 6
hwhy yk : MtytVw Pskb Mt’m wrkt Mym=Mgw Mtlk’w Pskb Mt’m 7
hzh ldgh rbdmh=t’ Ktkl ‘dy Kdy hV‘m lkb Kkrb Kyhl’
t’m rb‘nw : rbd trsx ’l Km‘ Kyhl’ hwhy hnV My‘br’ hz 8
rbg NyY‘mw tly’m hbr‘h Krdm ry‘Vb MybVyh wV‘=ynb wnyx’
=l’ yl’ hwhy rm’yw : b’wm rbdm Krd rb‘nw Npnw 9
hVry wYr’m Kl Nt’=’l yk hmxlm Mb rgtt=l’w b’wm=t’ rYt
lwdg M‘ hb wbVy Mynpl Mym’h : hVry r‘=t’ yttn Twl=ynbl yk 10
w’rqy Myb’mhw Myqn‘k Mh=P’ wbVxy My’pr : Myqn‘k Mrw brw 11
Mhl
2. 12–3. 2 Myrbd 169
12 MwdymVyw MwVryy wV‘ ynbw Mynpl Myrxh wbVy ry‘Vbw : Mym’ Mhl
Ntn=rV’ wtVry Zr’l l’rVy hV‘ rV’k Mtxt wbVyw Mhynpm
13 lxn=t’ rb‘nw drz lxn=t’ Mkl wrb‘w wmq ht‘ : Mhl hwhy
14 drz lxn=t’ wnrb‘=rV’ d‘ ‘nrb Vdqm wnklh=rV’ Mymyhw : drz
hnxmh brqm hmxlmh yVn’ rwdh=lk Mt=d‘ hnV hnmVw MyVlV
15 hnxmh brqm Mmhl Mb htyh hwhy=dy Mgw : Mhl hwhy ‘bVn rV’k
16 : M‘h brqm twml hmxlmh yVn’=lk wmt=rV’k yhyw : Mmt d‘
17, 18 lwbg=t’ Mwyh rb‘ ht’ : rm’l yl’ hwhy rbdyw
19 Mb rgtt=l’w MrYt=l’ Nwm‘ ynb lwm tbrqw : r‘=t’ b’wm
: hVry hyttn Twl=ynbl yk hVry Kl Nwm‘=ynb Zr’m Nt’=’l yk
20 w’rqy Mynm‘hw Mynpl hb=wbVy My’pr ’wh=P’ bVxt My’pr=Zr’
21 Mhynpm hwhy MdymVyw Myqn‘k Mrw brw lwdg M‘ : Mymzmz Mhl
22 rV’ ry‘Vb MybVyh wV‘ ynbl hV‘ rV’k : Mtxt wbVyw MVryyw
23 Myw‘hw : hzh Mwyh d‘ Mtxt wbVyw MVryyw Mhynpm yrxh=t’ dymVh
wbVyw MdymVh rwtpkm My’Yyh Myrtpk hz‘=d‘ MyrYxb MybVyh
24 Nxys=t’ Kdyb yttn h’r Nnr’ lxn=t’ wrb‘w w‘s wmwq : Mtxt
25 Mwyh : hmxlm wb rgthw Vr lxh wYr’=t’w yrm’h NwbVx=Klm
rV’ MymVh=lk txt Mym‘h ynp=l‘ Kt’ryw Kdxp tt lx’ hzh
26 twmdq rbdmm Myk’lm xlV’w : Kynpm wlxw wzgrw K‘mV Nw‘mVy
27 Krdb KYr’b hrb‘’ : rm’l MwlV yrbd NwbVx Klm Nwxys=l’
28 Mymw ytlk’w ynrbVt Pskb lk’ : lw’mVw Nymy rws’ ’l Kl’ Krdb
29 wV‘ ynb yl=wV‘ rV’k : ylgrb hrb‘’ qr ytytVw yl=Ntt Pskb
Ndryh=t’ rb‘’=rV’ d‘ r‘b MybVyh Myb’wmhw ry‘Vb MybVyh
30 NwbVx Klm Nxys hb’ ’lw : wnl Ntn wnyhl’ hwhy=rV’ Zr’h=l’
N‘ml wbbl=t’ Zm’w wxwr=t’ Kyhl’ hwhy hVqh=yk wb wnrb‘h
31 tt ytlxh h’r yl’ hwhy rm’yw : hzh Mwyk Kdyb wtt sŘ 3
32 Nxys ’Yyw : wYr’=t’ tVrl Vr lxh wYr’=t’w Nxys=t’ Kynpl
33 wnynpl wnyhl’ hwhy whntyw : hYhy hmxlml wm‘=lkw ’wh wnt’rql
34 Mrxnw ’whh t‘b wyr‘=lk=t’ dklnw : wm‘=lk=t’w wnb=t’w wt’ Knw
35 wnzzb hmhbh qr : dyrV wnr’Vh ’l PThw MyVnhw Mtm ry‘=lk=t’
36 Nnr’ lxn=tpV=l‘ rV’ r‘r‘m : wndkl rV’ Myr‘h llVw wnl
wnmm hbgV rV’ hyrq htyh ’l d‘lgh=d‘w lxnb rV’ ry‘hw
37 tbrq ’l Nwm‘=ynb Zr’=l’ qr : wnynpl wnyhl’ hwhy Ntn lkh=t’
g Krd l‘nw Npnw : wnyhl’ hwhy hwY=rV’ lkw rhh yr‘w qby lxn dy=lk
: y‘rd’ hmxlml wm‘=lkw ’wh wnt’rql NVbh=Klm gw‘ ’Yyw NVbh
2 wm‘=lk=t’w wt’ yttn Kdyb yk wt’ ’ryt=l’ yl’ hwhy rm’yw
bVwy rV’ yrm’h Klm Nxysl tyV‘ rV’k wl tyV‘w wYr’=t’w
NwbVxb
170 Myrbd 3. 3–29
wm‘=lk=t’w NVbh=Klm gw‘=t’ Mg wndyb wnyhl’ hwhy Ntyw : NwbVxb 3
’whh t‘b wyr‘=lk=t’ dklnw : dyrV wl=ry’Vh ytlb=d‘ whknw 4
bgr’ lbx=lk ry‘ MyVV Mt’m wnxql=’l rV’ hyrq htyh ’l
xyrbw Mytld hhbg hmwx trYb Myr‘ hl’=lk : NVbb gw‘ tklmm 5
Nxysl wnyV‘ rV’k Mtw’ Mrxnw : d’m hbrh yzrph yr‘m dbl 6
llVw hmhbh=lkw : PThw MyVnh Mtm ry‘=lk Mrxh NwbVx Klm 7
yrm’h yklm ynV dym Zr’h=t’ ’whh t‘b xqnw : wnl wnwzb Myr‘h 8
Nwmrxl w’rqy MyndyY : Nwmrx rh=d‘ Nnr’ lxnm Ndryh rb‘b rV’ 9
NVbh=lkw d‘lgh=lkw rVymh yr‘ lk : rynV wl=w’rqy yrm’hw NyrV 10
NVbh Klm gw‘=qr yk : NVbb gw‘ tklmm yr‘ y‘rd’w hkls=d‘ 11
ynb tbrb ’wh hlh lzrb Vr‘ wVr‘ hnh My’prh rtym r’Vn
Zr’h=t’w : Vy’=tm’b hbxr twm’ ‘br’w hkr’ twm’ ‘Vt Nwm‘ 12
d‘lgh=rh yYxw Nnr’ lxn=l‘=rV’ r‘r‘m ’whh t‘b wnVry t’zh
yttn gw‘ tklmm NVbh=lkw d‘lgh rtyw : ydglw ynbw’rl yttn wyr‘w 13
Zr’ ’rqy ’whh NVbh=lkl bgr’h lbx lk hVnmh TbV yYxl
yrwVgh lwbg=d‘ bgr’ lbx=lk=t’ xql hVnm=Nb ry’y : My’pr 14
: hzh Mwyh d‘ ry’y twx NVbh=t’ wmV=l‘ Mt’ ’rqyw ytk‘mhw
lxn=d‘w d‘lgh=Nm yttn ydglw ynbw’rlw : d‘lgh=t’ yttn rykmlw 15, 16
Ndryhw hbr‘hw : Nwm‘ ynb lwbg lxnh qby d‘w lbgw lxnh Kwt Nnr’ 17
: hxrzm hgsph tdV’ txt xlmh My hbr‘h My d‘w trnkm lbgw
t’zh Zr’h=t’ Mkl Ntn Mkyhl’ hwhy rm’l ’whh t‘b Mkt’ wY’w 18
qr : lyx=ynb=lk l’rVy=ynb Mkyx’ ynpl wrb‘t MyYwlx htVrl 19
rV’ Mkyr‘b wbVy Mkl br hnqm=yk yt‘dy Mknqmw MkpTw MkyVn
Zr’h=t’ Mh=Mg wVryw Mkk Mkyx’l hwhy xyny=rV’ d‘ : Mkl yttn 20
rV’ wtVryl Vy’ MtbVw Ndryh rb‘b Mhl Ntn Mkyhl’ hwhy rV’
t’ t’rh Kyny‘ rm’l ’whh t‘b ytywY ‘wVwhy=t’w : Mkl yttn 21
hwhy hV‘y=Nk hl’h Myklmh ynVl Mkyhl’ hwhy hV‘ rV’=lk
Mkyhl’ hwhy yk Mw’ryt ’l : hmV rb‘ ht’ rV’ twklmmh=lkl 22
+p2 , sŘ 4 ynd’ : rm’l ’whh t‘b hwhy=l’ Nnxt’w : Mkl Mxlnh ’wh 23, 24
rV’ hqzxh Kdy=t’w Kldg=t’ Kdb‘=t’ tw’rhl tlxh ht’ hwhy
’n=hrb‘’ : Ktrwbgkw KyV‘mk hV‘y=rV’ Zr’bw MymVb l’=ym 25
: Nnblhw hzh bwTh rhh Ndryh rb‘b rV’ hbwTh Zr’h=t’ h’r’w
Kl=br yl’ hwhy rm’yw yl’ ‘mV ’lw Mkn‘ml yb hwhy rb‘tyw 26
Kyny‘ ’Vw hgsph V’r hl‘ : hzh rbdb dw‘ yl’ rbd Pswt=l’ 27
Ndryh=t’ rb‘t ’l=yk Kyny‘b h’rw hxrzmw hnmytw hnpYw hmy
hzh M‘h ynpl rb‘y ’wh=yk whYm’w whqzxw ‘Vwhy=t’ wYw : hzh 28
: rw‘p tyb lwm ’ygb bVnw : h’rt rV’ Zr’h=t’ Mtw’ lyxny ’whw 29
ht‘w
4. 1–24 Nnxt’w 171
d dmlm ykn’ rV’ MyTpVmh=l’w Myqxh=l’ ‘mV l’rVy ht‘w
yhl’ hwhy rV’ Zr’h=t’ MtVryw Mt’bw wyxt N‘ml twV‘l Mkt’
2 ’lw Mkt’ hwYm ykn’ rV’ rbdh=l‘ wpst ’l : Mkl Ntn Mkytb’
: Mkt’ hwYm ykn’ rV’ Mkyhl’ hwhy twYm=t’ rmVl wnmm w‘rgt
3 rV’ Vy’h=lk yk rw‘p l‘bb hwhy hV‘=rV’ t’ tw’rh Mkyny‘
4 Myqbdh Mt’w : Kbrqm Kyhl’ hwhy wdymVh rw‘p=l‘b yrx’ Klh
5 MyTpVmw Myqx Mkt’ ytdml h’r : Mwyh Mklk Myyx Mkyhl’ hwhyb
My’b Mt’ rV’ Zr’h brqb Nk twV‘l yhl’ hwhy ynwY rV’k
6 yny‘l Mktnybw Mktmkx ’wh yk MtyV‘w MtrmVw : htVrl hmV
Nwbnw Mkx=M‘ qr wrm’w hl’h Myqxh=lk t’ Nw‘mVy rV’ Mym‘h
7 hwhyk wyl’ Mybrq Myhl’ wl=rV’ lwdg ywg=ym yk : hzh lwdgh ywgh
8 MyTpVmw Myqx wl=rV’ lwdg ywg ymw : wyl’ wn’rq=lkb wnyhl’
9 Kl rmVh qr : Mwyh Mkynpl Ntn ykn’ rV’ t’zh hrwth lkk MqydY
wrwsy=Npw Kyny‘ w’r=rV’ Myrbdh=t’ xkVt=Np d’m KVpn rmVw
10 tdm‘ rV’ Mwy : Kynb ynblw Kynbl Mt‘dwhw Kyyx ymy lk Kbblm
M‘mV’w M‘h=t’ yl=lhqh yl’ hwhy rm’b brxb Kyhl’ hwhy ynpl
=l‘ Myyx Mh rV’ Mymyh=lk yt’ h’ryl Nwdmly rV’ yrbd=t’
11 r‘b rhhw rhh txt Nwdm‘tw Nwbrqtw : Nwdmly Mhynb=t’w hmd’h
12 V’h Kwtm Mkyl’ hwhy rbdyw : lpr‘w Nn‘ KVx MymVh bl=d‘ V’b
13 Mkl dgyw : lwq ytlwz My’r Mkny’ hnwmtw My‘mV Mt’ Myrbd lwq
ynV=l‘ Mbtkyw Myrbdh trV‘ twV‘l Mkt’ hwY rV’ wtyrb=t’
14 MyTpVmw Myqx Mkt’ dmll ’whh t‘b hwhy hwY yt’w : Mynb’ twxl
15 MtrmVnw : htVrl hmV Myrb‘ Mt’ rV’ Zr’b Mt’ MktV‘l
Mkyl’ hwhy rbd Mwyb hnwmt=lk Mty’r ’l yk MkytVpnl d’m
16 lms=lk tnwmt lsp Mkl MtyV‘w NwtxVt=Np : V’h Kwtm brxb
17 rwpY=lk tynbt Zr’b rV’ hmhb=lk tynbt : hbqn w’ rkz tynbt
18 hgd=lk tynbt hmd’b Vmr=lk tynbt : MymVb Pw‘t rV’ Pnk
19 VmVh=t’ ty’rw hmymVh Kyny‘ ’Vt=Npw : Zr’l txtm Mymb=rV’
Mhl tywxtVhw txdnw MymVh ’bY lk Mybkwkh=t’w xryh=t’w
: MymVh=lk txt Mym‘h lkl Mt’ Kyhl’ hwhy qlx rV’ Mtdb‘w
20 wl twyhl MyrYmm lzrbh rwkm Mkt’ ’Ywyw hwhy xql Mkt’w
21 ytlbl ‘bVyw Mkyrbd=l‘ yb=Pn’th hwhyw : hzh Mwyk hlxn M‘l
Ntn Kyhl’ hwhy rV’ hbwTh Zr’h=l’ ’b=ytlblw Ndryh=t’ yrb‘
22 Mt’w Ndryh=t’ rb‘ ynny’ t’zh Zr’b tm ykn’ yk : hlxn Kl
23 wxkVt=Np Mkl wrmVh : t’zh hbwTh Zr’h=t’ MtVryw Myrb‘
tnwmt lsp Mkl MtyV‘w Mkm‘ trk rV’ Mkyhl’ hwhy tyrb=t’
24 : ’nq l’ ’wh hlk’ V’ Kyhl’ hwhy yk : Kyhl’ hwhy KwY rV’ lk
dylwt=yk
172 Myrbd 4. 25–49
śsŘ 5 lsp MtyV‘w MtxVhw Zr’b MtnVwnw Mynb ynbw Mynb dylwt=yk 25
Mkb ytdy‘h : wsy‘khl Kyhl’=hwhy yny‘b ‘rh MtyV‘w lk tnwmt 26
rV’ Zr’h l‘m rhm Nwdb’t db’=yk Zr’h=t’w MymVh=t’ Mwyh
yk hyl‘ Mymy Nkyr’t=’l htVrl hmV Ndryh=t’ Myrb‘ Mt’
rpsm ytm Mtr’Vnw Mym‘b Mkt’ hwhy Zyphw : NwdmVt dmVh 27
ydy hV‘m Myhl’ MV=Mtdb‘w : hmV Mkt’ hwhy ghny rV’ Mywgb 28
: Nxyry ’lw Nwlk’y ’lw Nw‘mVy ’lw Nw’ry=’l rV’ Nb’w Z‘ Md’
Kbbl=lkb wnVrdt yk t’Ymw Kyhl’ hwhy=t’ MVm MtVqbw 29
Mymyh tyrx’b hl’h Myrbdh lk Kw’Ymw Kl rYb : KVpn=lkbw 30
Kyhl’ hwhy Mwxr l’ yk : wlqb t‘mVw Kyhl’ hwhy=d‘ tbVw 31
‘bVn rV’ Kytb’ tyrb=t’ xkVy ’lw KtyxVy ’lw Kpry ’l
rV’ Mwyh=Nml Kynpl wyh=rV’ MynV’r Mymyl ’n=l’V yk : Mhl 32
hyhnh MymVh hYq=d‘w MymVh hYqmlw Zr’h=l‘ Md’ Myhl’ ’rb
rbdm Myhl’ lwq M‘ ‘mVh : whmk ‘mVnh w’ hzh lwdgh rbdk 33
txql ’wbl Myhl’ hsnh w’ : yxyw ht’ t‘mV=rV’k V’h=Kwtm 34
hqzx dybw hmxlmbw Mytpwmbw tt’b tsmb ywg brqm ywg wl
Mkyhl’ hwhy Mkl hV‘=rV’ lkk Myldg My’rwmbw hywTn ‘wrzbw
dw‘ Ny’ Myhl’h ’wh hwhy yk t‘dl t’rh ht’ : Kyny‘l MyrYmb 35
=t’ K’rh Zr’h=l‘w Krsyl wlq=t’ K‘ymVh MymVh=Nm : wdblm 36
Kytb’=t’ bh’ yk txtw : V’h Kwtm t‘mV wyrbdw hlwdgh wV’ 37
Mywg Vyrwhl : MyrYmm ldgh wxkb wynpb K’Ywyw wyrx’ w‘rzb rxbyw 38
Mwyk hlxn MYr’=t’ Kl=ttl K’ybhl Kynpm Kmm MymY‘w Myldg
MymVb Myhl’h ’wh hwhy yk Kbbl=l’ tbVhw Mwyh t‘dyw : hzh 39
wytwYm=t’w wyqx=t’ trmVw : dw‘ Ny’ txtm Zr’h=l‘w l‘mm 40
Kyr’t N‘mlw Kyrx’ Kynblw Kl bTyy rV’ Mwyh KwYm ykn’ rV’
: Mymyh=lk Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ hmd’h=l‘ Mymy
sŘ 6 hmV snl : VmV hxrzm Ndryh rb‘b Myr‘ VlV hVm lydby z’ 41, 42
lmtm wl ’nV=’l ’whw t‘d=ylbb wh‘r=t’ xYry rV’ xYwr
Zr’b rbdmb rYb=t’ : yxw l’h Myr‘h=Nm tx’=l’ snw MVlV 43
: yVnml NVbb Nlwg=t’w ydgl d‘lgb tm’r=t’w ynbw’rl rVymh
Myqxhw td‘h hl’ : l’rVy ynb ynpl hVm MV=rV’ hrwth t’zw 44, 45
rb‘b : MyrYmm Mt’Yb l’rVy ynb=l’ hVm rbd rV’ MyTpVmhw 46
bVwy rV’ yrm’h Klm Nxys Zr’b rw‘p tyb lwm ’ygb Ndryh
wVryyw : MyrYmm Mt’Yb l’rVy ynbw hVm hkh rV’ NwbVxb 47
rb‘b rV’ yrm’h yklm ynV NVbh=Klm gw‘ Zr’=t’w wYr’=t’
N’yV rh=d‘w Nnr’ lxn=tpV=l‘ rV’ r‘r‘m : VmV xrzm Ndryh 48
txt hbr‘h My d‘w hxrzm Ndryh rb‘ hbr‘h=lkw : Nwmrx ’wh 49
tdV’
5. 1–25 Nnxt’w 173
: hgsph tdV’
h Myqxh=t’ l’rVy ‘mV Mhl’ rm’yw l’rVy=lk=l’ hVm ’rqyw
MtrmVw Mt’ Mtdmlw Mwyh Mkynz’b rbd ykn’ rV’ MyTpVmh=t’w
2, 3 trk wnytb’=t’ ’l : brxb tyrb wnm‘ trk wnyhl’ hwhy : MtV‘l
: Myyx wnlk Mwyh hp hl’ wnxn’ wnt’ yk t’zh tyrbh=t’ hwhy
4, 5 hwhy=Nyb dm‘ ykn’ : V’h Kwtm rhb Mkm‘ hwhy rbd Mynpb Mynp
ynpm Mt’ry yk hwhy rbd=t’ Mkl dyghl ’whh t‘b Mkynybw
6 rV’ Kyhl’ hwhy ykn’ : rm’l rhb Mtyl‘=’lw V’h
7 =l‘ Myrx’ Myhl’ Kl hyhy=’l : Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m Kyt’Ywh
8 Zr’b rV’w l‘mm MymVb rV’ hnwmt=lk lsp Kl=hV‘t=’l : ynp
9 Mdb‘t ’lw Mhl hwxtVt=’l : Zr’l txtm Mymb rV’w txtm
MyVlV=l‘w Mynb=l‘ twb’ Nw‘ dqp ’nq l’ Kyhl’ hwhy ykn’ yk
10 : wtwYm yrmVlw ybh’l Mypl’l dsx hV‘w : y’nVl My‘br=l‘w
11 hwhy hqny ’l yk ’wVl Kyhl’ hwhy=MV=t’ ’Vt ’l
12 tbVh Mwy=t’ rwmV : ’wVl wmV=t’ ’Vy=rV’ t’
13 =lk tyV‘w db‘t Mymy tVV : Kyhl’ hwhy KwY rV’k wVdql
14 hk’lm=lk hV‘t=’l Kyhl’ hwhyl tbV y‘ybVh Mwyw : Ktk’lm
Krgw Ktmhb=lkw Krmxw KrwVw Ktm’w=Kdb‘w Ktbw=Knbw ht’
15 tyyh db‘=yk trkzw : Kwmk Ktm’w Kdb‘ xwny N‘ml Kyr‘Vb rV’
Nk=l‘ hywTn ‘rzbw hqzx dyb MVm Kyhl’ hwhy K’Yyw MyrYm Zr’b
16 Kyb’=t’ dbk : tbVh Mwy=t’ twV‘l Kyhl’ hwhy KwY
l‘ Kl bTyy N‘mlw Kymy Nkyr’y N‘ml Kyhl’ hwhy KwY rV’k Km’=t’w
17 : xYrt ’l : Kl Ntn Kyhl’ hwhy=rV’ hmd’h
hn‘t=’lw : bngt ’lw : P’nt ’lw
18 K‘r tV’ dmxt ’lw : ’wV d‘ K‘rb
rV’ lkw wrmxw wrwV wtm’w wdb‘w whdV K‘r tyb hw’tt ’lw
19 Mklhq=lk=l’ hwhy rbd hl’h Myrbdh=t’ : K‘rl
ynV=l‘ Mbtkyw Psy ’lw lwdg lwq lpr‘hw Nn‘h V’h Kwtm rhb
20 rhhw KVxh Kwtm lwqh=t’ Mk‘mVk yhyw : yl’ Mntyw Mynb’ txl
21 Nh wrm’tw : Mkynqzw MkyTbV yV’r=lk yl’ Nwbrqtw V’b r‘b
V’h Kwtm wn‘mV wlq=t’w wldg=t’w wdbk=t’ wnyhl’ hwhy wn’rh
22 twmn hml ht‘w : yxw Md’h=t’ Myhl’ rbdy=yk wny’r hzh Mwyh
hwhy lwq=t’ ‘mVl wnxn’ Mypsy=M’ t’zh hldgh V’h wnlk’t yk
23 Myyx Myhl’ lwq ‘mV rV’ rVb=lk ym yk : wntmw dw‘ wnyhl’
24 rm’y rV’=lk t’ ‘mVw ht’ brq : yxyw wnmk V’h=Kwtm rbdm
Kyl’ wnyhl’ hwhy rbdy rV’=lk t’ wnyl’ rbdt t’w wnyhl’ hwhy
25 rm’yw yl’ Mkrbdb Mkyrbd lwq=t’ hwhy ‘mVyw : wnyV‘w wn‘mVw
wbyTyh Kyl’ wrbd rV’ hzh M‘h yrbd lwq=t’ yt‘mV yl’ hwhy
rV’=lk
174 Myrbd 5. 26–6. 25
rmVlw yt’ h’ryl Mhl hz Mbbl hyhw Nty=ym : wrbd rV’=lk 26
rm’ Kl : Ml‘l Mhynblw Mhl bTyy N‘ml Mymyh=lk ytwYm=lk=t’ 27
t’ Kyl’ hrbd’w ydm‘ dm‘ hp ht’w : Mkylh’l Mkl wbwV Mhl 28
ykn’ rV’ Zr’b wV‘w Mdmlt rV’ MyTpVmhw Myqxhw hwYmh=lk
Mkt’ Mkyhl’ hwhy hwY rV’k twV‘l MtrmVw : htVrl Mhl Ntn 29
Mkt’ Mkyhl’ hwhy hwY rV’ Krdh=lkb : l’mVw Nymy wrst ’l 30
: NwVryt rV’ Zr’b Mymy Mtkr’hw Mkl bwTw Nwyxt N‘ml wklt
Mkt’ dmll Mkyhl’ hwhy hwY rV’ MyTpVmhw Myqxh hwYmh t’zw w
hwhy=t’ ’ryt N‘ml : htVrl hmV Myrb‘ Mt’ rV’ Zr’b twV‘l 2
Knbw ht’ KwYm ykn’ rV’ wytwYmw wytqx=lk=t’ rmVl Kyhl’
trmVw l’rVy t‘mVw : Kymy Nkr’y N‘mlw Kyyx ymy lk Knb=Nbw 3
yhl’ hwhy rbd rV’k d’m Nwbrt rV’w Kl bTyy rV’ twV‘l
: Vbdw blx tbz Zr’ Kl Kytb’
sŘ 7 Kyhl’ hwhy t’ tbh’w : dx’ hwhy wnyhl’ hwhy l’rVy ‘mV 4, 5
rV’ hl’h Myrbdh wyhw : Kd’m=lkbw KVpn=lkbw Kbbl=lkb 6
KtbVb Mb trbdw Kynbl MtnnVw : Kbbl=l‘ Mwyh KwYm ykn’ 7
wyhw Kdy=l‘ tw’l MtrVqw : Kmwqbw KbkVbw Krdb Ktklbw Ktybb 8
: Kyr‘Vbw Ktyb twzzm=l‘ Mtbtkw : Kyny‘ Nyb tpTTl 9
Kytb’l ‘bVn rV’ Zr’h=l’ Kyhl’ hwhy K’yby=yk hyhw 10
: tynb=’l rV’ tbTw tldg Myr‘ Kl ttl bq‘ylw qxYyl Mhrb’l
tbYx=’l rV’ MybwYx trbw t’lm=’l rV’ bwT=lk My’lm Mytbw 11
xkVt=Np Kl rmVh : t‘bVw tlk’w t‘Tn=’l rV’ Mytyzw Mymrk 12
Kyhl’ hwhy=t’ : Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m K’yYwh rV’ hwhy=t’ 13
Myrx’ Myhl’ yrx’ Nwklt ’l : ‘bVt wmVbw db‘t wt’w ’ryt 14
=Np Kbrqb Kyhl’ hwhy ’nq l’ yk : Mkytwbybs rV’ Mym‘h yhl’m 15
: hmd’h ynp l‘m KdymVhw Kb Kyhl’ hwhy=P’ hrxy
NwrmVt rwmV : hsmb Mtysn rV’k Mkyhl’ hwhy=t’ wsnt ’l 16, 17
bwThw rVyh tyV‘w : KwY rV’ wyqxw wytd‘w Mkyhl’ hwhy twYm=t’ 18
‘bVn=rV’ hbTh Zr’h=t’ tVryw t’bw Kl bTyy N‘ml hwhy yny‘b
: hwhy rbd rV’k Kynpm Kyby’=lk=t’ Pdhl : Kytb’l hwhy 19
MyTpVmhw Myqxhw td‘h hm rm’l rxm Knb Kl’Vy=yk 20
h‘rpl wnyyh Mydb‘ Knbl trm’w : Mkt’ wnyhl’ hwhy hwY rV’ 21
Mytpmw ttw’ hwhy Ntyw : hqzx dyb MyrYmm hwhy wn’yYyw MyrYmb 22
MVm ’yYwh wntw’w : wnyny‘l wtyb=lkbw h‘rpb MyrYmb My‘rw Myldg 23
wnwYyw : wnytb’l ‘bVn rV’ Zr’h=t’ wnl ttl wnt’ ’ybh N‘ml 24
wnl bwTl wnyhl’ hwhy=t’ h’ryl hl’h Myqxh=lk=t’ twV‘l hwhy
twV‘l rmVn=yk wnl=hyht hqdYw : hzh Mwyhk wntyxl Mymyh=lk 25
: wnwY rV’k wnyhl’ hwhy ynpl t’zh hwYmh=lk=t’
yk
7. 1–26 bq‘ 175
z htVrl hmV=’b ht’=rV’ Zr’h=l’ Kyhl’ hwhy K’yby yk
ywxhw yzrphw yn‘nkhw yrm’hw yVgrghw ytxh Kynpm Mybr=Mywg lVnw
2 Kynpl Kyhl’ hwhy Mntnw : Kmm MymwY‘w Mybr Mywg h‘bV yswbyhw
3 ’lw : Mnxt ’lw tyrb Mhl trkt=’l Mt’ Myrxt Mrxh Mtykhw
4 Knb=t’ rysy=yk : Knbl xqt=’l wtbw wnbl Ntt=’l Ktb Mb Ntxtt
: rhm KdymVhw Mkb hwhy=P’ hrxw Myrx’ Myhl’ wdb‘w yrx’m
5 MhryV’w wrbVt MtbYmw wYtt Mhytxbzm Mhl wV‘t hk=M’ yk
6 Kyhl’ hwhyl ht’ Vwdq M‘ yk : V’b NwprVt Mhylyspw Nw‘dgt
rV’ Mym‘h lkm hlgs M‘l wl twyhl Kyhl’ hwhy rxb Kb
7 rxbyw Mkb hwhy qVx Mym‘h=lkm Mkbrm ’l : hmd’h ynp=l‘
8 wrmVmw Mkt’ hwhy tbh’m yk : Mym‘h=lkm T‘mh Mt’=yk Mkb
hqzx dyb Mkt’ hwhy ’yYwh Mkytb’l ‘bVn rV’ h‘bVh=t’
9 Kyhl’ hwhy=yk t‘dyw : MyrYm=Klm h‘rp dym Mydb‘ tybm Kdpyw
wtwYm yrmVlw wybh’l dsxhw tyrbh rmV Nm’nh l’h Myhl’h ’wh
10 w’nVl rx’y ’l wdyb’hl wynp=l’ wy’nVl MlVmw : rwd Pl’l
11 MyTpVmh=t’w Myqxh=t’w hwYmh=t’ trmVw : wl=MlVy wynp=l’
: MtwV‘l Mwyh KwYm ykn’ rV’
12 rmVw Mt’ MtyV‘w MtrmVw hl’h MyTpVmh t’ Nw‘mVt bq‘ hyhw +p3 , sŘ 8
13 Kbh’w : Kytb’l ‘bVn rV’ dsxh=t’w tyrbh=t’ Kl Kyhl’ hwhy
KrhYyw KVrytw Kngd Ktmd’=yrpw KnTb=yrp Krbw Kbrhw Kkrbw
ttl Kytb’l ‘bVn=rV’ hmd’h l‘ Kn’Y trtV‘w Kypl’ rgV
14 : Ktmhbbw hrq‘w rq‘ Kb hyhy=’l Mym‘h=lkm hyht Kwrb : Kl
15 ’l t‘dy rV’ My‘rh MyrYm ywdm=lkw ylx=lk Kmm hwhy ryshw
16 hwhy rV’ Mym‘h=lk=t’ tlk’w : Ky’nV=lkb Mntnw Kb MmyVy
=yk Mhyhl’=t’ db‘t ’lw Mhyl‘ Kny‘ swxt=’l Kl Ntn Kyhl’
17 hl’h Mywgh Mybr Kbblb rm’t yk : Kl ’wh Vqwm
18 hV‘=rV’ t’ rkzt rkz Mhm ’ryt ’l : MVyrwhl lkw’ hky’ ynmm
19 Kyny‘ w’r=rV’ tldgh tsmh : MyrYm=lklw h‘rpl Kyhl’ hwhy
Kyhl’ hwhy K’Ywh rV’ hywTnh ‘rzhw hqzxh dyhw Mytpmhw tt’hw
20 =t’ Mgw : Mhynpm ’ry ht’=rV’ Mym‘h=lkl Kyhl’ hwhy hV‘y=Nk
: Kynpm Myrtsnhw Myr’Vnh db’=d‘ Mb Kyhl’ hwhy xlVy h‘rYh
21, 22 lVnw : ’rwnw lwdg l’ Kbrqb Kyhl’ hwhy=yk Mhynpm Zr‘t ’l
rhm Mtlk lkwt ’l T‘m T‘m Kynpm l’h Mywgh=t’ Kyhl’ hwhy
23 hmwhm Mmhw Kynpl Kyhl’ hwhy Mntnw : hdVh tyx Kyl‘ hbrt=Np
24 txtm MmV=t’ tdb’hw Kdyb Mhyklm Ntnw : MdmVh d‘ hldg
25 Mhyhl’ ylysp : Mt’ KdmVh d‘ Kynpb Vy’ bYyty=’l MymVh
Vqwt Np Kl txqlw Mhyl‘ bhzw Psk dmxt=’l V’b NwprVt
26 tyyhw Ktyb=l’ hb‘wt ’ybt=’lw : ’wh Kyhl’ hwhy tb‘wt yk wb
Mrx
176 Myrbd 8. 1–9. 5
: ’wh Mrx=yk wnb‘tt b‘tw wnYqVt ZqV whmk Mrx
Mtybrw Nwyxt N‘ml twV‘l NwrmVt Mwyh KwYm ykn’ rV’ hwYmh=lk x
trkzw : Mkytb’l hwhy ‘bVn=rV’ Zr’h=t’ MtVryw Mt’bw 2
rbdmb hnV My‘br’ hz Kyhl’ hwhy Kkylh rV’ Krdh=lk=t’
: ’l=M’ wtwYm rmVth Kbblb rV’=t’ t‘dl Ktsnl Ktn‘ N‘ml
N‘ml Kytb’ Nw‘dy ’lw t‘dy=’l rV’ Nmh=t’ Klk’yw Kb‘ryw Kn‘yw 3
hwhy=yp ’Ywm=lk=l‘ yk Md’h hyxy wdbl Mxlh=l‘ ’l yk K‘dwh
My‘br’ hz hqYb ’l Klgrw Kyl‘m htlb ’l KtlmV : Md’h hyxy 4
Kyhl’ hwhy wnb=t’ Vy’ rsyy rV’k yk Kbbl=M‘ t‘dyw : hnV 5
: wt’ h’rylw wykrdb tkll Kyhl’ hwhy twYm=t’ trmVw : Krsym 6
tmhtw tny‘ Mym ylxn Zr’ hbwT Zr’=l’ K’ybm Kyhl’ hwhy yk 7
tyz=Zr’ Nwmrw hn’tw Npgw hr‘Vw hTx Zr’ : rhbw h‘qbb My’Yy 8
lk rsxt=’l Mxl hb=lk’t tnksmb ’l rV’ Zr’ : Vbdw NmV 9
t‘bVw tlk’w : tVxn bYxt hyrrhmw lzrb hynb’ rV’ Zr’ hb 10
Kl rmVh : Kl=Ntn rV’ hbTh Zr’h=l‘ Kyhl’ hwhy=t’ tkrbw 11
rV’ wytqxw wyTpVmw wytwYm rmV ytlbl Kyhl’ hwhy=t’ xkVt=Np
: tbVyw hnbt MybwT Mytbw t‘bVw lk’t=Np : Mwyh KwYm ykn’ 12
Mrw : hbry Kl=rV’ lkw Kl=hbry bhzw Pskw Nybry Kn’Yw Krqbw 13, 14
: Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m K’yYwmh Kyhl’ hwhy=t’ txkVw Kbbl
rV’ Nw’mYw brq‘w PrV Vxn ’rwnhw ldgh rbdmb Kkylwmh 15
rV’ rbdmb Nm Klk’mh : Vymlxh rwYm Mym Kl ’yYwmh Mym=Ny’ 16
trm’w : Ktyrx’b KbTyhl Ktsn N‘mlw Ktn‘ N‘ml Kytb’ Nw‘dy=’l 17
Kyhl’ hwhy=t’ trkzw : hzh lyxh=t’ yl hV‘ ydy MY‘w yxk Kbblb 18
‘bVn=rV’ wtyrb=t’ Myqh N‘ml lyx twV‘l xk Kl Ntnh ’wh yk
: hzh Mwyk Kytb’l
Myrx’ Myhl’ yrx’ tklhw Kyhl’ hwhy=t’ xkVt xkV=M’ hyhw 19
Mywgk : Nwdb’t db’ yk Mwyh Mkb ytd‘h Mhl tywxtVhw Mtdb‘w 20
hwhy lwqb Nw‘mVt ’l bq‘ Nwdb’t Nk Mkynpm dyb’m hwhy rV’
: Mkyhl’
sŘ 9 Myldg Mywg tVrl ’bl Ndryh=t’ Mwyh rb‘ ht’ l’rVy ‘mV T
Myqn‘ ynb Mrw lwdg=M‘ : MymVb trYbw tldg Myr‘ Kmm MymY‘w 2
yk Mwyh t‘dyw : qn‘ ynb ynpl bYyty ym t‘mV ht’w t‘dy ht’ rV’ 3
M‘ynky ’whw MdymVy ’wh hlk’ V’ Kynpl rb‘h=’wh Kyhl’ hwhy
rm’t=l’ : Kl hwhy rbd rV’k rhm Mtdb’hw MtVrwhw Kynpl 4
hwhy yn’ybh ytqdYb rm’l Kynplm Mt’ Kyhl’ hwhy Pdhb Kbblb
: Kynpm MVyrwm hwhy hl’h Mywgh t‘Vrbw t’zh Zr’h=t’ tVrl
t‘Vrb yk MYr’=t’ tVrl ’b ht’ Kbbl rVybw KtqdYb ’l 5
Mywgh
9. 6–29 bq‘ 177
rbdh=t’ Myqh N‘mlw Kynpm MVyrwm Kyhl’ hwhy hl’h Mywgh
6 ’l yk t‘dyw : bq‘ylw qxYyl Mhrb’l Kytb’l hwhy ‘bVn rV’
=M‘ yk htVrl t’zh hbwTh Zr’h=t’ Kl Ntn Kyhl’ hwhy KtqdYb
7 Kyhl’ hwhy=t’ tpYqh=rV’ t’ xkVt=l’ rkz : ht’ Pr‘=hVq
Mwqmh=d‘ Mk’b=d‘ MyrYm Zr’m t’Yy=rV’ Mwyh=Nml rbdmb
8 hwhy Pn’tyw hwhy=t’ MtpYqh brxbw : hwhy=M‘ Mtyyh Myrmm hzh
9 txwl Mynb’h txwl txql hrhh ytl‘b : Mkt’ dymVhl Mkb
My‘br’w Mwy My‘br’ rhb bV’w Mkm‘ hwhy trk=rV’ tyrbh
10 txwl ynV=t’ yl’ hwhy Ntyw : ytytV ’l Mymw ytlk’ ’l Mxl hlyl
hwhy rbd rV’ Myrbdh=lkk Mhyl‘w Myhl’ ‘bY’b Mybtk Mynb’h
11 My‘br’w Mwy My‘br’ Zqm yhyw : lhqh Mwyb V’h Kwtm rhb Mkm‘
12 hwhy rm’yw : tyrbh twxl Mynb’h txl ynV=t’ yl’ hwhy Ntn hlyl
rhm wrs MyrYmm t’Ywh rV’ Km‘ txV yk hzm rhm dr Mwq yl’
13 yty’r rm’l yl’ hwhy rm’yw : hksm Mhl wV‘ MtywY rV’ Krdh=Nm
14 hxm’w MdymV’w ynmm Prh : ’wh Pr‘=hVq=M‘ hnhw hzh M‘h=t’
15 Np’w : wnmm brw MwY‘=ywgl Ktw’ hV‘’w MymVh txtm MmV=t’
16 ’r’w : ydy ytV l‘ tyrbh txl ynVw V’b r‘b rhhw rhh=Nm dr’w
rhm Mtrs hksm lg‘ Mkl MtyV‘ Mkyhl’ hwhyl Mt’Tx hnhw
17 l‘m MklV’w txlh ynVb Vpt’w : Mkt’ hwhy hwY=rV’ Krdh=Nm
18 Mwy My‘br’ hnV’rk hwhy ynpl lpnt’w : Mkyny‘l MrbV’w ydy ytV
Mkt’Tx=lk l‘ ytytV ’l Mymw ytlk’ ’l Mxl hlyl My‘br’w
19 P’h ynpm ytrgy yk : wsy‘khl hwhy yny‘b ‘rh twV‘l Mt’Tx rV’
Mg yl’ hwhy ‘mVyw Mkt’ dymVhl Mkyl‘ hwhy PYq rV’ hmxhw
20 d‘b=Mg llpt’w wdymVhl d’m hwhy Pn’th Nrh’bw : ’whh M‘pb
21 ytxql lg‘h=t’ MtyV‘=rV’ Mkt’Tx=t’w : ’whh t‘b Nrh’
KlV’w rp‘l qd=rV’ d‘ bTyh NwxT wt’ tk’w V’b wt’ PrV’w
22 trbqbw hsmbw hr‘btbw : rhh=Nm dryh lxnh=l’ wrp‘=t’
23 ‘nrb Vdqm Mkt’ hwhy xlVbw : hwhy=t’ Mtyyh MypYqm hw’th
hwhy yp=t’ wrmtw Mkl yttn rV’ Zr’h=t’ wVrw wl‘ rm’l
24 hwhy=M‘ Mtyyh Myrmm : wlqb Mt‘mV ’lw wl Mtnm’h ’lw Mkyhl’
25 My‘br’=t’w Mwyh My‘br’ t’ hwhy ynpl lpnt’w : Mkt’ yt‘d Mwym
26 llpt’w : Mkt’ dymVhl hwhy rm’=yk ytlpnth rV’ hlylh
Kldgb tydp rV’ Ktlxnw Km‘ txVt=l’ hwhy ynd’ rm’w hwhy=l’
27 qxYyl Mhrb’l Kydb‘l rkz : hqzx dyb MyrYmm t’Ywh=rV’
28 wrm’y=Np : wt’Tx=l’w w‘Vr=l’w hzh M‘h yVq=l’ Npt=l’ bq‘ylw
Zr’h=l’ M’ybhl hwhy tlky ylbm MVm wnt’Ywh rV’ Zr’h
29 Km‘ Mhw : rbdmb Mtmhl M’yYwh Mtw’ wt’nVmw Mhl rbd=rV’
: hywTnh K‘rzbw ldgh Kxkb t’Ywh rV’ Ktlxnw
t‘b
178 Myrbd 10. 1–11. 5
sŘ 10 hl‘w MynV’rk Mynb’ txwl=ynV Kl=lsp yl’ hwhy rm’ ’whh t‘b y
Myrbdh=t’ txlh=l‘ btk’w : Z‘ Nwr’ Kl tyV‘w hrhh yl’ 2
V‘’w : Nwr’b MtmVw trbV rV’ MynV’rh txlh=l‘ wyh rV’ 3
ynVw hrhh l‘’w MynV’rk Mynb’ txl=ynV lsp’w MyTV yY‘ Nwr’
Myrbdh trV‘ t’ NwV’rh btkmk txlh=l‘ btkyw : ydyb txlh 4
hwhy Mntyw lhqh Mwyb V’h Kwtm rhb Mkyl’ hwhy rbd rV’
wyhyw ytyV‘ rV’ Nwr’b txlh=t’ MV’w rhh=Nm dr’w Np’w : yl’ 5
hrswm Nq‘y=ynb tr’bm w‘sn l’rVy ynbw : hwhy ynwY rV’k MV 6
w‘sn MVm : wytxt wnb rz‘l’ Nhkyw MV rbqyw Nrh’ tm MV 7
hwhy lydbh ’whh t‘b : Mym=ylxn Zr’ htbTy hdgdgh=Nmw hdgdgh 8
wtrVl hwhy ynpl dm‘l hwhy=tyrb Nwr’=t’ t’Vl ywlh TbV=t’
wyx’=M‘ hlxnw qlx ywll hyh=’l Nk=l‘ : hzh Mwyh d‘ wmVb Krblw 9
rhb ytdm‘ ykn’w : wl Kyhl’ hwhy rbd rV’k wtlxn ’wh hwhy 10
Mg yl’ hwhy ‘mVyw hlyl My‘br’w Mwy My‘br’ MynV’rh Mymyk
‘sml Kl Mwq yl’ hwhy rm’yw : KtyxVh hwhy hb’=’l ’whh M‘pb 11
: Mhl ttl Mtb’l yt‘bVn=rV’ Zr’h=t’ wVryyw w’byw M‘h ynpl
2, 3 ’bw : tpwm w’ tw’ Kyl’ Ntnw Mwlx Mlx w’ ’ybn Kbrqb Mwqy=yk sŘ 13
rV’ Myrx’ Myhl’ yrx’ hkln rm’l Kyl’ rbd=rV’ tpwmhw tw’h
4 Mlwx=l’ w’ ’whh ’ybnh yrbd=l’ ‘mVt ’l : Mdb‘nw Mt‘dy=’l
Mybh’ MkVyh t‘dl Mkt’ Mkyhl’ hwhy hsnm yk ’whh Mwlxh
5 Mkyhl’ hwhy yrx’ : MkVpn=lkbw Mkbbl=lkb Mkyhl’ hwhy=t’
wdb‘t wt’w w‘mVt wlqbw wrmVt wytwYm=t’w w’ryt wt’w wklt
6 hrs=rbd yk tmwy ’whh Mwlxh Mlx w’ ’whh ’ybnhw : Nwqbdt wbw
Mydb‘ tybm Kdphw MyrYm Zr’m Mkt’ ’yYwmh Mkyhl’ hwhy=l‘
‘rh tr‘bw hb tkll Kyhl’ hwhy KwY rV’ Krdh=Nm Kxydhl
7 w’ Ktb=w’ Knb=w’ Km’=Nb Kyx’ Ktysy yk : Kbrqm
Myhl’ hdb‘nw hkln rm’l rtsb KVpnk rV’ K‘r w’ Kqyx tV’
8 Mkytbybs rV’ Mym‘h yhl’m : Kytb’w ht’ t‘dy ’l rV’ Myrx’
: Zr’h hYq=d‘w Zr’h hYqm Kmm Myqxrh w’ Kyl’ Mybrqh
9 lmxt=’lw wyl‘ Kny‘ swxt=’lw wyl’ ‘mVt ’lw wl hb’t=’l
10 wtymhl hnwV’rb wb=hyht Kdy wngrht grh yk : wyl‘ hskt=’lw
11 l‘m Kxydhl Vqb yk tmw Mynb’b wtlqsw : hnrx’b M‘h=lk dyw
12 w‘mVy l’rVy=lkw : Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m K’yYwmh Kyhl’ hwhy
: Kbrqb hzh ‘rh rbdk twV‘l wpswy=’lw Nw’ryw
13 MV tbVl Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ Kyr‘ tx’b ‘mVt=yk
14 rm’l Mry‘ ybVy=t’ wxydyw Kbrqm l‘ylb=ynb MyVn’ w’Yy : rm’l
15 tl’Vw trqxw tVrdw : Mt‘dy=’l rV’ Myrx’ Myhl’ hdb‘nw hkln
16 hkh : Kbrqb t’zh hb‘wth htV‘n rbdh Nwkn tm’ hnhw bTyh
hkt
182 Myrbd 13. 17–14. 28
=rV’=lk=t’w ht’ Mrxh brx=ypl ’whh ry‘h ybVy=t’ hkt
hbxr Kwt=l’ Zbqt hllV=lk=t’w : brx=ypl htmhb=t’w hb 17
htyhw Kyhl’ hwhyl lylk hllV=lk=t’w ry‘h=t’ V’b tprVw
N‘ml Mrxh=Nm hmw’m Kdyb qbdy=’lw : dw‘ hnbt ’l Mlw‘ lt 18
‘bVn rV’k Kbrhw Kmxrw Mymxr Kl=Ntnw wp’ Nwrxm hwhy bwVy
rV’ wytwYm=lk=t’ rmVl Kyhl’ hwhy lwqb ‘mVt yk : Kytb’l 19
: Kyhl’ hwhy yny‘b rVyh twV‘l Mwyh KwYm ykn’
sŘ 14 Nyb hxrq wmyVt=’lw wddgtt ’l Mkyhl’ hwhyl Mt’ Mynb dy
twyhl hwhy rxb Kbw Kyhl’ hwhyl ht’ Vwdq M‘ yk : tml Mkyny‘ 2
’l : hmd’h ynp=l‘ rV’ Mym‘h lkm hlgs M‘l wl 3
hVw MybVk hV rwV wlk’t rV’ hmhbh t’z : hb‘wt=lk lk’t 4
tsrpm hmhb=lkw : rmzw w’tw NVydw wq’w rwmxyw ybYw ly’ : Myz‘ 5, 6
: wlk’t ht’ hmhbb hrg tl‘m twsrp ytV ‘sV t‘sVw hsrp
h‘wsVh hsrph ysyrpmmw hrgh yl‘mm wlk’t ’l hz=t’ K’ 7
’l hsrpw hmh hrg hl‘m=yk NpVh=t’w tbnr’h=t’w lmgh=t’
hrg ’lw ’wh hsrp syrpm=yk ryzxh=t’w : Mkl Mh My’mT wsyrph 8
: w‘gt ’l Mtlbnbw wlk’t ’l MrVbm Mkl ’wh ’mT
tVqVqw rypns wl=rV’ lk Mymb rV’ lkm wlk’t hz=t’ 9
: Mkl ’wh ’mT wlk’t ’l tVqVqw rypns wl=Ny’ rV’ lkw : wlk’t 10
Mhm wlk’t=’l rV’ hzw : wlk’t hrhT rwpY=lk 11, 12
t’w : hnyml hydhw hy’h=t’w h’rhw : hynz‘hw srphw rVnh 13, 14
Znh=t’w PxVh=t’w smxth=t’w hn‘yh tb t’w : wnyml br‘=lk 15
hmxrh=t’w t’qhw : tmVnthw PwVnyh=t’w swkh=t’ : whnyml 16, 17
ZrV lkw : PlT‘hw tpykwdhw hnyml hpn’hw hdysxhw : KlVh=t’w 18, 19
wlk’t ’l : wlk’t rwhT Pw‘=lk : wlk’y ’l Mkl ’wh ’mT Pw‘h 20, 21
M‘ yk yrknl rkm w’ hlk’w hnntt Kyr‘Vb=rV’ rgl hlbn=lk
: wm’ blxb ydg lVbt=’l Kyhl’ hwhyl ht’ Vwdq
tlk’w : hnV hnV hdVh ’Yyh K‘rz t’wbt=lk t’ rV‘t rV‘ 22, 23
Kngd rV‘m MV wmV NkVl rxby=rV’ Mwqmb Kyhl’ hwhy ynpl
hwhy=t’ h’ryl dmlt N‘ml Kn’Yw Krqb trkbw KrhYyw KVryt
qxry=yk wt’V lkwt ’l yk Krdh Kmm hbry=ykw : Mymyh=lk Kyhl’ 24
Kkrby yk MV wmV MwVl Kyhl’ hwhy rxby rV’ Mwqmh Kmm
Mwqmh=l’ tklhw Kdyb Pskh trYw Pskb httnw : Kyhl’ hwhy 25
KVpn hw’t=rV’ lkb Pskh httnw : wb Kyhl’ hwhy rxby rV’ 26
ynpl MV tlk’w KVpn Kl’Vt rV’ lkbw rkVbw Nyybw N’Ybw rqbb
wnbz‘t ’l Kyr‘Vb=rV’ ywlhw : Ktybw ht’ txmVw Kyhl’ hwhy 27
’yYwt MynV VlV hYqm : Km‘ hlxnw qlx wl Ny’ yk 28
rV‘m=lk=t’
14. 29–16. 2 h’r 183
29 ywlh ’bw : Kyr‘Vb txnhw ’whh hnVb Kt’wbt rV‘m=lk=t’
Kyr‘Vb rV’ hnml’hw Mwtyhw rghw Km‘ hlxnw qlx wl=Ny’ yk
: hV‘t rV’ Kdy hV‘m=lkb Kyhl’ hwhy Kkrby N‘ml w‘bVw wlk’w
wT, 2 hTmVh rbd hzw : hTmV hV‘t MynV=‘bV Zqm
wh‘r=t’ Vgy=’l wh‘rb hVy rV’ wdy hVm l‘b=lk TwmV
3 Kl hyhy rV’w Vgt yrknh=t’ : hwhyl hTmV ’rq=yk wyx’=t’w
4 Kkrby Krb=yk Nwyb’ Kb=hyhy ’l yk sp’ : Kdy TmVt Kyx’=t’
5 ‘wmV=M’ qr : htVrl hlxn Kl=Ntn Kyhl’ hwhy rV’ Zr’b hwhy
rV’ t’zh hwYmh=lk=t’ twV‘l rmVl Kyhl’ hwhy lwqb ‘mVt
6 tTb‘hw Kl=rbd rV’k Kkrb Kyhl’ hwhy=yk : Mwyh KwYm ykn’
: wlVmy ’l Kbw Mybr Mywgb tlVmw Tb‘t ’l ht’w Mybr Mywg
7 KYr’b Kyr‘V dx’b Kyx’ dx’m Nwyb’ Kb hyhy=yk sŘ 15
Kdy=t’ Zpqt ’lw Kbbl=t’ Zm’t ’l Kl Ntn Kyhl’ hwhy=rV’
8 wrsxm yd wnTyb‘t Tb‘hw wl Kdy=t’ xtpt xtp=yk : Nwyb’h Kyx’m
9 rm’l l‘ylb Kbbl=M‘ rbd hyhy=Np Kl rmVh : wl rsxy rV’
Ntt ’lw Nwyb’h Kyx’b Kny‘ h‘rw hTmVh tnV ‘bVh=tnV hbrq
10 Kbbl ‘ry=’lw wl Ntt Nwtn : ’Tx Kb hyhw hwhy=l’ Kyl‘ ’rqw wl
KV‘m=lkb Kyhl’ hwhy Kkrby hzh rbdh llgb yk wl Kttb
11 ykn’ Nk=l‘ Zr’h brqm Nwyb’ ldxy=’l yk : Kdy xlVm lkbw
: KYr’b Knyb’lw Kyn‘l Kyx’l Kdy=t’ xtpt xtp rm’l KwYm
12 MynV VV Kdb‘w hyrb‘h w’ yrb‘h Kyx’ Kl rkmy=yk
13 Km‘m yVpx wnxlVt=ykw : Km‘m yVpx wnxlVt t‘ybVh hnVbw
14 rV’ Kbqymw Knrgmw Kn’Ym wl qyn‘t qyn‘h : Mqyr wnxlVt ’l
15 Kdpyw MyrYm Zr’b tyyh db‘ yk trkzw : wl=Ntt Kyhl’ hwhy Kkrb
16 rm’y=yk hyhw : Mwyh hzh rbdh=t’ KwYm ykn’ Nk=l‘ Kyhl’ hwhy
17 txqlw : Km‘ wl bwT=yk Ktyb=t’w Kbh’ yk Km‘m ’Y’ ’l Kyl’
Ktm’l P’w Mlw‘ db‘ Kl hyhw tldbw wnz’b httnw ‘Yrmh=t’
18 hnVm yk Km‘m yVpx wt’ KxlVb Kny‘b hVqy=’l : Nk=hV‘t
: hV‘t rV’ lkb Kyhl’ hwhy Kkrbw MynV VV Kdb‘ rykV rkV
=l’ snw tmw Vpn whkhw wyl‘ Mqw wl br’w wh‘rl ’nV Vy’ hyhy=ykw 11
dyb wt’ wntnw MVm wt’ wxqlw wry‘ ynqz wxlVw : l’h Myr‘h tx’ 12
bwTw l’rVym yqnh=Md tr‘bw wyl‘ Kny‘ swxt=’l : tmw Mdh l’g 13
Ktlxnb MynV’r wlbg rV’ K‘r lwbg gyst ’l : Kl 14
: htVrl Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ Zr’b lxnt rV’
rV’ ’Tx=lkb t’Tx=lklw Nw‘=lkl Vy’b dx’ d‘ Mwqy=’l 15
Mwqy=yk : rbd Mwqy Myd‘=hVlV yp=l‘ w’ Myd‘ ynV yp=l‘ ’Txy 16
smx=d‘
19. 17–21. 3 MyTpV 187
17 byrh Mhl=rV’ MyVn’h=ynV wdm‘w : hrs wb twn‘l Vy’b smx=d‘
18 wVrdw : Mhh Mymyb wyhy rV’ MyTpVhw Mynhkh ynpl hwhy ynpl
19 wl MtyV‘w : wyx’b hn‘ rqV d‘h rqV=d‘ hnhw bTyh MyTpVh
20 w‘mVy Myr’Vnhw : Kbrqm ‘rh tr‘bw wyx’l twV‘l Mmz rV’k
21 swxt ’lw : Kbrqb hzh ‘rh rbdk dw‘ twV‘l wpsy=’lw w’ryw
: lgrb lgr dyb dy NVb NV Ny‘b Ny‘ Vpnb Vpn Kny‘
k ’l Kmm br M‘ bkrw sws ty’rw Kby’=l‘ hmxlml ’Yt=yk sŘ 19
2 Mkbrqk hyhw : MyrYm Zr’m Kl‘mh Km‘ Kyhl’ hwhy=yk Mhm ’ryt
3 l’rVy ‘mV Mhl’ rm’w : M‘h=l’ rbdw Nhkh Vgnw hmxlmh=l’
w’ryt=l’ Mkbbl Kry=l’ Mkyby’=l‘ hmxlml Mwyh Mybrq Mt’
4 Mkm‘ Klhh Mkyhl’ hwhy yk : Mhynpm wYr‘t=l’w wzpxt=l’w
5 M‘h=l’ MyrTVh wrbdw : Mkt’ ‘yVwhl Mkyby’=M‘ Mkl Mxlhl
wtybl bVyw Kly wknx ’lw Vdx=tyb hnb rV’ Vy’h=ym rm’l
6 ’lw Mrk ‘Tn rV’ Vy’h=ymw : wnknxy rx’ Vy’w hmxlmb twmy=Np
7 =ymw : wnllxy rx’ Vy’w hmxlmb twmy=Np wtybl bVyw Kly wllx
hmxlmb twmy=Np wtybl bVyw Kly hxql ’lw hV’ Vr’ rV’ Vy’h
8 Vy’h=ym wrm’w M‘h=l’ rbdl MyrTVh wpsyw : hnxqy rx’ Vy’w
: wbblk wyx’ bbl=t’ smy ’lw wtybl bVyw Kly bblh Krw ’ryh
9 : M‘h V’rb tw’bY yrV wdqpw M‘h=l’ rbdl MyrTVh tlkk hyhw
10 : MwlVl hyl’ t’rqw hyl‘ Mxlhl ry‘=l’ brqt=yk sŘ 20
11 Kl wyhy hb=’Ymnh M‘h=lk hyhw Kl hxtpw Kn‘t MwlV=M’ hyhw
12 : hyl‘ trYw hmxlm Km‘ htV‘w Km‘ MylVt ’l=M’w : Kwdb‘w sml
13, 14 MyVnh qr : brx=ypl hrwkz=lk=t’ tykhw Kdyb Kyhl’ hwhy hntnw
tlk’w Kl zbt hllV=lk ry‘b hyhy rV’ lkw hmhbhw PThw
15 Myr‘h=lkl hV‘t Nk : Kl Kyhl’ hwhy Ntn rV’ Kyby’ llV=t’
16 yr‘m qr : hnh hl’h=Mywgh yr‘m=’l rV’ d’m Kmm tqxrh
: hmVn=lk hyxt ’l hlxn Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ hl’h Mym‘h
17 rV’k yswbyhw ywxh yzrphw yn‘nkh yrm’hw ytxh Mmyrxt Mrxh=yk
18 Mtb‘wt lkk twV‘l Mkt’ wdmly=’l rV’ N‘ml : Kyhl’ hwhy KwY
19 rwYt=yk : Mkyhl’ hwhyl Mt’Txw Mhyhl’l wV‘ rV’
xdnl hY‘=t’ tyxVt=’l hVptl hyl‘ Mxlhl Mybr Mymy ry‘=l’
’bl hdVh Z‘ Md’h yk trkt ’l wt’w lk’t wnmm yk Nzrg wyl‘
20 tyxVt wt’ ’wh lk’m Z‘=’l yk ‘dt=rV’ Z‘ qr : rwYmb Kynpm
: htdr d‘ hmxlm Km‘ hV‘ ’wh=rV’ ry‘h=l‘ rwYm tynbw trkw
’k hdVb lpn htVrl Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ hmd’b llx ’Ymy=yk
2 tbybs rV’ Myr‘h=l’ wddmw KyTpVw Kynqz w’Yyw : whkh ym ‘dwn ’l
3 tlg‘ ’whh ry‘h ynqz wxqlw llxh=l’ hbrqh ry‘h hyhw : llxh
rqb
188 Myrbd 21. 4–22. 6
ry‘h ynqz wdrwhw : l‘b hkVm=’l rV’ hb db‘=’l rV’ rqb 4
=wpr‘w ‘rzy ’lw wb db‘y=’l rV’ Nty’ lxn=l’ hlg‘h=t’ ’whh
Kyhl’ hwhy rxb Mb yk ywl ynb Mynhkh wVgnw : lxnb hlg‘h=t’ MV 5
ynqz lkw : ‘gn=lkw byr=lk hyhy Mhyp=l‘w hwhy MVb Krblw wtrVl 6
hpwr‘h hlg‘h=l‘ Mhydy=t’ wYxry llxh=l’ Mybrqh ’whh ry‘h
: w’r ’l wnyny‘w hzh Mdh=t’ hkpV ’l wnydy wrm’w wn‘w : lxnb 7
Km‘ brqb yqn Md Ntt=l’w hwhy tydp=rV’ l’rVy Km‘l rpk 8
hV‘t=yk Kbrqm yqnh Mdh r‘bt ht’w : Mdh Mhl rpknw l’rVy 9
+p6 , sŘ 21 hwhy wntnw Kyby’=l‘ hmxlml ’Yt=yk : hwhy yny‘b rVyh 10
hb tqVxw r’t=tpy tV’ hybVb ty’rw : wybV tybVw Kdyb Kyhl’ 11
htV‘w hV’r=t’ hxlgw Ktyb Kwt=l’ ht’bhw : hV’l Kl txqlw 12
htkbw Ktybb hbVyw hyl‘m hybV tlmV=t’ hryshw : hynrpY=t’ 13
htyhw htl‘bw hyl’ ’wbt Nk rx’w Mymy xry hm’=t’w hyb’=t’
=’l rkmw hVpnl htxlVw hb tYpx ’l=M’ hyhw : hV’l Kl 14
: htyn‘ rV’ txt hb rm‘tt=’l Pskb hnrkmt
wl=wdlyw h’wnV tx’hw hbwh’ tx’h MyVn ytV Vy’l Nyyht=yk 15
wlyxnh Mwyb hyhw : h’ynVl rkbh Nbh hyhw h’wnVhw hbwh’h Mynb 16
ynp=l‘ hbwh’h=Nb=t’ rkbl lkwy ’l wl hyhy=rV’ t’ wynb=t’
yp wl ttl ryky h’wnVh=Nb rkbh=t’ yk : rkbh h’wnVh=Nb 17
: hrkbh TpVm wl wn’ tyV’r ’wh=yk wl ’Ymy=rV’ lkb MynV
wyb’ lwqb ‘mV wnny’ hrwmw rrws Nb Vy’l hyhy=yk 18
w’yYwhw wm’w wyb’ wb wVptw : Mhyl’ ‘mVy ’lw wt’ wrsyw wm’ lwqbw 19
rrws hz wnnb wry‘ ynqz=l’ wrm’w : wmqm r‘V=l’w wry‘ ynqz=l’ wt’ 20
Mynb’b wry‘ yVn’=lk whmgrw : ’bsw llwz wnlqb ‘mV wnny’ hrmw 21
: w’ryw w‘mVy l’rVy=lkw Kbrqm ‘rh tr‘bw tmw
: Z‘=l‘ wt’ tyltw tmwhw twm=TpVm ’Tx Vy’b hyhy=ykw 22
tllq=yk ’whh Mwyb wnrbqt rwbq=yk Z‘h=l‘ wtlbn Nylt=’l 23
: hlxn Kl Ntn Kyhl’ hwhy rV’ Ktmd’=t’ ’mTt ’lw ywlt Myhl’
tml‘thw Myxdn wyV=t’ w’ Kyx’ rwV=t’ h’rt=’l bk
wt‘dy ’lw Kyl’ Kyx’ bwrq ’l=M’w : Kyx’l MbyVt bVh Mhm 2
Nkw : wl wtbVhw wt’ Kyx’ Vrd d‘ Km‘ hyhw Ktyb Kwt=l’ wtps’w 3
=rV’ Kyx’ tdb’=lkl hV‘t Nkw wtlmVl hV‘t Nkw wrmxl hV‘t
h’rt=’l : Ml‘thl lkwt ’l ht’Ymw wnmm db’t 4
: wm‘ Myqt Mqh Mhm tml‘thw Krdb Mylpn wrwV w’ Kyx’ rwmx=t’
tlmV rbg Vbly=’lw hV’=l‘ rbg=ylk hyhy=’l 5
: hl’ hV‘=lk Kyhl’ hwhy tb‘wt yk hV’
sŘ 22 Myxrp’ Zr’h=l‘ w’ Z‘=lkb Krdb Kynpl rwpY=Nq ’rqy yk 6
M’h xqt=’l MyYybh=l‘ w’ Myxrp’h=l‘ tYbr M’hw MyYyb w’
Mynbh=l‘
22. 7–23. 6 ’Yt=yk 189
7 Kl bTyy N‘ml Kl=xqt Mynbh=t’w M’h=t’ xlVt xlV : Mynbh=l‘
8 Kggl hq‘m tyV‘w Vdx tyb hnbt yk : Mymy tkr’hw
9 My’lk Kmrk ‘rzt=’l : wnmm lpnh lpy=yk Ktybb Mymd MyVt=’lw
: Mrkh t’wbtw ‘rzt rV’ ‘rzh h’lmh Vdqt=Np
10, 11 MytVpw rmY znT‘V Vblt ’l : wdxy rmxbw=rwVb Vrxt=’l
12 rV’ Ktwsk twpnk ‘br’=l‘ Kl=hV‘t Myldg : wdxy
13, 14 MVw : h’nVw hyl’ ’bw hV’ Vy’ xqy=yk : hb=hskt
ytxql t’zh hV’h=t’ rm’w ‘r MV hyl‘ ’yYwhw Myrbd tlyl‘ hl
15 w’yYwhw hm’w r‘nh yb’ xqlw : Mylwtb hl yt’Ym=’lw hyl’ brq’w
16 Mynqzh=l’ r‘nh yb’ rm’w : hr‘Vh ry‘h ynqz=l’ r‘nh ylwtb=t’
17 tlyl‘ MV ’wh=hnhw : h’nVyw hV’l hzh Vy’l yttn ytb=t’
wVrpw ytb ylwtb hl’w Mylwtb Ktbl yt’Ym=’l rm’l Myrbd
18 wrsyw Vy’h=t’ ’whh=ry‘h ynqz wxqlw : ry‘h ynqz ynpl hlmVh
19 l‘ ‘r MV ’yYwh yk hr‘nh yb’l wntnw Psk h’m wt’ wVn‘w : wt’
: wymy=lk hxlVl lkwy=’l hV’l hyht=wlw l’rVy tlwtb
20, 21 w’yYwhw : r‘nl Mylwtb w’Ymn=’l hzh rbdh hyh tm’=M’w
htmw Mynb’b hry‘ yVn’ hwlqsw hyb’=tyb xtp=l’ r‘nh=t’
: Kbrqm ‘rh tr‘bw hyb’ tyb twnzl l’rVyb hlbn htV‘=yk
22 =Mg wtmw l‘b=tl‘b hV’=M‘ bkV Vy’ ’Ymy=yk
: l’rVym ‘rh tr‘bw hV’hw hV’h=M‘ bkVh Vy’h MhynV
23 ry‘b Vy’ h’Ymw Vy’l hVr’m hlwtb r‘n hyhy yk
24 Mt’ Mtlqsw ’whh ry‘h r‘V=l’ MhynV=t’ Mt’Ywhw : hm‘ bkVw
Vy’h=t’w ry‘b hq‘Y=’l rV’ rbd=l‘ r‘nh=t’ wtmw Mynb’b
: Kbrqm ‘rh tr‘bw wh‘r tV’=t’ hn‘=rV’ rbd=l‘
25 Vy’h hb=qyzxhw hVr’mh r‘nh=t’ Vy’h ’Ymy hdVb=M’w
26 rbd hV‘t=’l r‘nlw : wdbl hm‘ bkV=rV’ Vy’h tmw hm‘ bkVw
Nk Vpn wxYrw wh‘r=l‘ Vy’ Mwqy rV’k yk twm ’Tx r‘nl Ny’
27 : hl ‘yVwm Ny’w hVr’mh r‘nh hq‘Y h’Ym hdVb yk : hzh rbdh
28 hVptw hVr’=’l rV’ hlwtb r‘n Vy’ ’Ymy=yk
29 Psk MyVmx r‘nh yb’l hm‘ bkVh Vy’h Ntnw : w’Ymnw hm‘ bkVw
: wymy=lk hxlV lkwy=’l hn‘ rV’ txt hV’l hyht=wlw
gk : wyb’ Pnk hlgy ’lw wyb’ tV’=t’ Vy’ xqy=’l
2 : hwhy lhqb hkpV twrkw hkd=‘wYp ’by=’l
3 lhqb wl ’by=’l yryV‘ rwd Mg hwhy lhqb rzmm ’by=’l
4 yryV‘ rwd Mg hwhy lhqb yb’wmw ynwm‘ ’by=’l : hwhy
5 Mkt’ wmdq=’l rV’ rbd=l‘ : Mlw‘=d‘ hwhy lhqb Mhl ’by=’l
M‘lb=t’ Kyl‘ rkV rV’w MyrYmm Mkt’Yb Krdb Mymbw Mxlb
6 ‘mVl Kyhl’ hwhy hb’=’lw : Kllql Myrhn Mr’ rwtpm rw‘b=Nb
M‘lb=l’
190 Myrbd 23. 7–24. 8
hwhy Kbh’ yk hkrbl hllqh=t’ Kl Kyhl’ hwhy Kphyw M‘lb=l’
: Mlw‘l Kymy=lk MtbTw MmlV Vrdt=’l : Kyhl’ 7
tyyh rg=yk yrYm b‘tt=’l ’wh Kyx’ yk ymd’ b‘tt=’l 8
: hwhy lhqb Mhl ’by yVylV rwd Mhl wdlwy=rV’ Mynb : wYr’b 9
sŘ 23 : ‘r rbd lkm trmVnw Kyby’=l‘ hnxm ’Yt=yk 10
Zwxm=l’ ’Yyw hlyl=hrqm rwhT hyhy=’l rV’ Vy’ Kb hyhy=yk 11
’bkw Mymb Zxry br‘=twnpl hyhw : hnxmh Kwt=l’ ’by ’l hnxml 12
hmV t’Yyw hnxml Zwxm Kl hyht dyw : hnxmh Kwt=l’ ’by VmVh 13
tbVw hb htrpxw Zwx KtbVb hyhw Knz’=l‘ Kl hyht dtyw : Zwx 14
KlyYhl Knxm brqb Klhtm Kyhl’ hwhy yk : Kt’Y=t’ tyskw 15
rbd twr‘ Kb h’ry=’lw Vwdq Kynxm hyhw Kynpl Kyby’ ttlw
lYny=rV’ wynd’=l’ db‘ rygst=’l : Kyrx’m bVw 16
dx’b rxby=rV’ Mwqmb Kbrqb bVy Km‘ : wynd’ M‘m Kyl’ 17
twnbm hVdq hyht=’l : wnnwt ’l wl bwTb Kyr‘V 18
ryxmw hnwz Nnt’ ’ybt=’l : l’rVy ynbm Vdq hyhy=’lw l’rVy 19
: MhynV=Mg Kyhl’ hwhy tb‘wt yk rdn=lkl Kyhl’ hwhy tyb blk
rbd=lk KVn lk’ KVn Psk KVn Kyx’l KyVt=’l 20
hwhy Kkrby N‘ml KyVt ’l Kyx’lw KyVt yrknl : KVy rV’ 21
: htVrl hmV=’b ht’=rV’ Zr’h=l‘ Kdy xlVm lkb Kyhl’
Vrd=yk wmlVl rx’t ’l Kyhl’ hwhyl rdn rdt=yk 22
hyhy=’l rdnl ldxt ykw : ’Tx Kb hyhw Km‘m Kyhl’ hwhy wnVrdy 23
Kyhl’ hwhyl trdn rV’k tyV‘w rmVt KytpV ’Ywm : ’Tx Kb 24
tlk’w K‘r Mrkb ’bt yk : Kypb trbd rV’ hbdn 25
’bt yk : Ntt ’l Kylk=l’w K‘bV KVpnk Mybn‘ 26
: K‘r tmq l‘ Pynt ’l Vmrxw Kdyb tlylm tpTqw K‘r tmqb
Nx=’Ymt ’l=M’ hyhw hl‘bw hV’ Vy’ xqy=yk dk
hdyb Ntnw ttyrk rps hl btkw rbd twr‘ hb ’Ym=yk wyny‘b
h’nVw : rx’=Vy’l htyhw hklhw wtybm h’Yyw : wtybm hxlVw 2, 3
wtybm hxlVw hdyb Ntnw ttyrk rps hl btkw Nwrx’h Vy’h
hl‘b lkwy=’l : hV’l wl hxql=rV’ Nwrx’h Vy’h twmy yk w’ 4
rV’ yrx’ hV’l wl twyhl htxql bwVl hxlV=rV’ NwV’rh
hwhy rV’ Zr’h=t’ ’yTxt ’lw hwhy ynpl ’wh hb‘wt=yk h’mTh
’Yy ’l hVdx hV’ Vy’ xqy=yk : hlxn Kl Ntn Kyhl’ 5
xmVw tx’ hnV wtybl hyhy yqn rbd=lkl wyl‘ rb‘y=’lw ’bYb
: lbx ’wh Vpn=yk bkrw Myxr lbxy=’l : xql=rV’ wtV’=t’ 6
=rm‘thw l’rVy ynbm wyx’m Vpn bng Vy’ ’Ymy=yk 7
: Kbrqm ‘rh tr‘bw ’whh bngh tmw wrkmw wb
Mkt’ wrwy=rV’ lkk twV‘lw d’m rmVl t‘rYh=‘gnb rmVh 8
Mynhkh
24. 9–25. 16 ’Yt=yk 191
9 hV‘=rV’ t’ rwkz : twV‘l wrmVt MtywY rV’k Mywlh Mynhkh
10 hVt=yk : MyrYmm Mkt’Yb Krdb Myrml Kyhl’ hwhy
11 dm‘t Zwxb : wTb‘ Tb‘l wtyb=l’ ’bt=’l hmw’m t’Vm K‘rb
12 Vy’=M’w : hYwxh Twb‘h=t’ Kyl’ ’yYwy wb hVn ht’ rV’ Vy’hw
13 ’bk Twb‘h=t’ wl byVt bVh : wTb‘b bkVt ’l ’wh yn‘
: Kyhl’ hwhy ynpl hqdY hyht Klw Kkrbw wtmlVb bkVw VmVh
14 rV’ Krgm w’ Kyx’m Nwyb’w yn‘ rykV qV‘t=’l
15 ’wh yn‘ yk VmVh wyl‘ ’wbt=’lw wrkV Ntt wmwyb : Kyr‘Vb KYr’b
: ’Tx Kb hyhw hwhy=l’ Kyl‘ ’rqy=’lw wVpn=t’ ’Vn ’wh wyl’w
16 twb’=l‘ wtmwy=’l Mynbw Mynb=l‘ twb’ wtmwy=’l
17 ’lw Mwty rg TpVm hTt ’l : wtmwy w’Txb Vy’
18 hwhy Kdpyw MyrYmb tyyh db‘ yk trkzw : hnml’ dgb lbxt
: hzh rbdh=t’ twV‘l KwYm ykn’ Nk=l‘ MVm Kyhl’
19 wtxql bwVt ’l hdVb rm‘ txkVw KdVb KryYq rYqt yk sŘ 24
hV‘m lkb Kyhl’ hwhy Kkrby N‘ml hyhy hnml’lw Mwtyl rgl
20 Mwtyl rgl Kyrx’ r’pt ’l Ktyz Tbxt yk : Kydy
21 Mwtyl rgl Kyrx’ llw‘t ’l Kmrk rYbt yk : hyhy hnml’lw
22 ykn’ Nk=l‘ MyrYm Zr’b tyyh db‘=yk trkzw : hyhy hnml’lw
hk MyVn’ Nyb byr hyhy=yk : hzh rbdh=t’ twV‘l KwYm
: ‘Vrh=t’ w‘yVrhw qydYh=t’ wqydYhw MwTpVw TpVmh=l’ wVgnw
2 wt‘Vr ydk wynpl whkhw TpVh wlyphw ‘Vrh twkh Nb=M’ hyhw
3 hkm hl’=l‘ wtkhl Pysy=Np Pysy ’l wnky My‘br’ : rpsmb
4 : wVydb rwV Msxt=’l : Kyny‘l Kyx’ hlqnw hbr
5 =tV’ hyht=’l wl=Ny’ Nbw Mhm dx’ tmw wdxy Myx’ wbVy=yk
: hmbyw hV’l wl hxqlw hyl‘ ’by hmby rz Vy’l hYwxh tmh
6 wmV hxmy=’lw tmh wyx’ MV=l‘ Mwqy dlt rV’ rwkbh hyhw
7 wtmby htl‘w wtmby=t’ txql Vy’h Zpxy ’l=M’w : l’rVym
’l l’rVyb MV wyx’l Myqhl ymby Ny’m hrm’w Mynqzh=l’ hr‘Vh
8 ytYpx ’l rm’w dm‘w wyl’ wrbdw wry‘=ynqz wl=w’rqw : ymby hb’
9 wlgr l‘m wl‘n hYlxw Mynqzh yny‘l wyl’ wtmby hVgnw : htxql
tyb=t’ hnby=’l rV’ Vy’l hV‘y hkk hrm’w htn‘w wynpb hqryw
10, 11 wYny=yk : l‘nh Zwlx tyb l’rVyb wmV ’rqnw : wyx’
dym hVy’=t’ lyYhl dx’h tV’ hbrqw wyx’w Vy’ wdxy MyVn’
12 : Kny‘ swxt ’l hpk=t’ htYqw : wyVbmb hqyzxhw hdy hxlVw whkm
13, 14 hyhy=’l : hnTqw hlwdg Nb’w Nb’ Ksykb Kl hyhy=’l
15 Kl=hyhy qdYw hmlV Nb’ : hnTqw hlwdg hpy’w hpy’ Ktybb Kl
hwhy=rV’ hmd’h l‘ Kymy wkyr’y N‘ml Kl=hyhy qdYw hmlV hpy’
16 : lw‘ hV‘ lk hl’ hV‘=lk Kyhl’ hwhy tb‘wt yk : Kl Ntn Kyhl’
rwkz
192 Myrbd 25. 17–27. 1
+p8 , sŘ 27 Mkynqz MkyTbV MkyV’r Mkyhl’ hwhy ynpl Mklk Mwyh MybYn Mt’ 9
Kynxm brqb rV’ Krgw MkyVn MkpT : l’rVy Vy’ lk MkyrTVw 10
wtl’bw Kyhl’ hwhy tyrbb Krb‘l : Kymym b’V d‘ KyY‘ bTxm 11
’whw M‘l wl Mwyh Kt’=Myqh N‘ml : Mwyh Km‘ trk Kyhl’ hwhy rV’ 12
Mhrb’l Kytb’l ‘bVn rV’kw Kl=rbd rV’k Myhl’l Kl=hyhy
t’zh tyrbh=t’ trk ykn’ Mkdbl Mkt’ ’lw : bq‘ylw qxYyl 13
hwhy ynpl Mwyh dm‘ wnm‘ hp wnVy rV’=t’ yk : t’zh hl’h=t’w 14
=rV’ t’ Mt‘dy Mt’=yk : Mwyh wnm‘ hp wnny’ rV’ t’w wnyhl’ 15
: Mtrb‘ rV’ Mywgh brqb wnrb‘=rV’ t’w MyrYm Zr’b wnbVy
: Mhm‘ rV’ bhzw Psk Nb’w Z‘ Mhyllg t’w MhyYwqV=t’ w’rtw 16
Mwyh hnp wbbl rV’ TbV=w’ hxpVm w’ hV’=w’ Vy’ Mkb Vy=Np 17
Mkb Vy=Np Mhh Mywgh yhl’=t’ db‘l tkll wnyhl’ hwhy M‘m
Krbthw t’zh hl’h yrbd=t’ w‘mVb hyhw : hn‘lw V’r hrp VrV 18
hwrh twps N‘ml Kl’ ybl twrrVb yk yl=hyhy MwlV rm’l wbblb
wt’nqw hwhy=P’ NV‘y z’ yk wl xls hwhy hb’y=’l : h’mYh=t’ 19
hwhy hxmw hzh rpsb hbwtkh hl’h=lk wb hYbrw ’whh Vy’b
l’rVy yTbV lkm h‘rl hwhy wlydbhw : MymVh txtm wmV=t’ 20
Nwrx’h rwdh rm’w : hzh hrwth rpsb hbwtkh tyrbh twl’ lkk 21
Mkynb
29. 22–30. 18 MybYn 197
w’rw hqwxr Zr’m ’by rV’ yrknhw Mkyrx’m wmwqy rV’ Mkynb
22 tyrpg : hb hwhy hlx=rV’ hy’lxt=t’w ’whh Zr’h twkm=t’
bV‘=lk hb hl‘y=’lw xmYt ’lw ‘rzt ’l hYr’=lk hprV xlmw
: wtmxbw wp’b hwhy Kph rV’ MyybYw hmd’ hrm‘w Mds tkphmk
23 P’h yrx hm t’zh Zr’l hkk hwhy hV‘ hm=l‘ Mywgh=lk wrm’w
24 Mtb’ yhl’ hwhy tyrb=t’ wbz‘ rV’ l‘ wrm’w : hzh lwdgh
25 Myhl’ wdb‘yw wklyw : MyrYm Zr’m Mt’ w’yYwhb Mm‘ trk rV’
26 P’=rxyw : Mhl qlx ’lw Mw‘dy=’l rV’ Myhl’ Mhl wwxtVyw Myrx’
rpsb hbwtkh hllqh=lk=t’ hyl‘ ’ybhl ’whh Zr’b hwhy
27 MklVyw lwdg PYqbw hmxbw P’b Mtmd’ l‘m hwhy MVtyw : hzh
28 wnl tlgnhw wnyhl’ hwhyl trtsnh : hzh Mwyk trx’ Zr’=l’
: t’zh hrwth yrbd=lk=t’ twV‘l Mlw‘=d‘ wnynblw
l rV’ hllqhw hkrbh hl’h Myrbdh=lk Kyl‘ w’by=yk hyhw
Kyhl’ hwhy Kxydh rV’ Mywgh=lkb Kbbl=l’ tbVhw Kynpl yttn
2 KwYm ykn’=rV’ lkk wlqb t‘mVw Kyhl’ hwhy=d‘ tbVw : hmV
3 =t’ Kyhl’ hwhy bVw : KVpn=lkbw Kbbl=lkb Kynbw ht’ Mwyh
Kyhl’ hwhy KYyph rV’ Mym‘h=lkm KYbqw bVw Kmxrw KtwbV
4 MVmw Kyhl’ hwhy KYbqy MVm MymVh hYqb Kxdn hyhy=M’ : hmV
5 htVryw Kytb’ wVry=rV’ Zr’h=l’ Kyhl’ hwhy K’ybhw : Kxqy
6 bbl=t’w Kbbl=t’ Kyhl’ hwhy lmw : Kytb’m Kbrhw KbTyhw
: Kyyx N‘ml KVpn=lkbw Kbbl=lkb Kyhl’ hwhy=t’ hbh’l K‘rz
7 rV’ Ky’nV=l‘w Kyby’=l‘ hl’h twl’h=lk t’ Kyhl’ hwhy Ntnw
8 rV’ wytwYm=lk=t’ tyV‘w hwhy lwqb t‘mVw bwVt ht’w : Kwpdr
9 yrpb Kdy hV‘m lkb Kyhl’ hwhy Krytwhw : Mwyh KwYm ykn’
VwVl hwhy bwVy yk hbTl Ktmd’ yrpbw Ktmhb yrpbw KnTb
10 Kyhl’ hwhy lwqb ‘mVt yk : Kytb’=l‘ VV=rV’k bwTl Kyl‘
hwhy=l’ bwVt yk hzh hrwth rpsb hbwtkh wytqxw wytwYm rmVl
11 rV’ t’zh hwYmh yk : KVpn=lkbw Kbbl=lkb Kyhl’ sŘ 28
12 MymVb ’l : ’wh hqxr=’lw Kmm ’wh t’lpn=’l Mwyh KwYm ykn’
: hnV‘nw ht’ wn‘mVyw wnl hxqyw hmymVh wnl=hl‘y ym rm’l ’wh
13 wnl hxqyw Myh rb‘=l’ wnl=rb‘y ym rm’l ’wh Myl rb‘m=’lw
14 Kbblbw Kypb d’m rbdh Kyl’ bwrq=yk : hnV‘nw ht’ wn‘mVyw
15 bwTh=t’w Myyxh=t’ Mwyh Kynpl yttn h’r : wtV‘l
16 Kyhl’ hwhy=t’ hbh’l Mwyh KwYm ykn’ rV’ : ‘rh=t’w twmh=t’w
Kkrbw tybrw tyyxw wyTpVmw wytqxw wytwYm rmVlw wykrdb tkll
17 Kbbl hnpy=M’w : htVrl hmV=’b ht’=rV’ Zr’b Kyhl’ hwhy
18 Mkl ytdgh : Mtdb‘w Myrx’ Myhl’l tywxtVhw txdnw ‘mVt ’lw
rb‘ ht’ rV’ hmd’h=l‘ Mymy Nkyr’t=’l Nwdb’t db’ yk Mwyh
Ndryh=t’
198 Myrbd 30. 19–31. 19
MymVh=t’ Mwyh Mkb ytdy‘h : htVrl hmV ’wbl Ndryh=t’ 19
Myyxb trxbw hllqhw hkrbh Kynpl yttn twmhw Myyxh Zr’h=t’w
wlqb ‘mVl Kyhl’ hwhy=t’ hbh’l : K‘rzw ht’ hyxt N‘ml 20
‘bVn rV’ hmd’h=l‘ tbVl Kymy Kr’w Kyyx ’wh yk wb=hqbdlw
: Mhl ttl bq‘ylw qxYyl Mhrb’l Kytb’l hwhy
+p9 Mhl’ rm’yw : l’rVy=lk=l’ hl’h Myrbdh=t’ rbdyw hVm Klyw ’l, 2
hwhyw ’wblw t’Yl dw‘ lkw’=’l Mwyh ykn’ hnV MyrV‘w h’m=Nb
Kynpl rb‘ ’wh Kyhl’ hwhy : hzh Ndryh=t’ rb‘t ’l yl’ rm’ 3
Kynpl rb‘ ’wh ‘Vwhy MtVryw Kynplm hl’h Mywgh=t’ dymVy=’wh
yklm gw‘lw Nwxysl hV‘ rV’k Mhl hwhy hV‘w : hwhy rbd rV’k 4
Mhl MtyV‘w Mkynpl hwhy Mntnw : Mt’ dymVh rV’ MYr’lw yrm’h 5
wYr‘t=l’w w’ryt=l’ wYm’w wqzx : Mkt’ ytywY rV’ hwYmh=lkk 6
: Kbz‘y ’lw Kpry ’l Km‘ Klhh ’wh Kyhl’ hwhy yk Mhynpm
l’rVy=lk yny‘l wyl’ rm’yw ‘Vwhyl hVm ’rqyw 7
hwhy ‘bVn rV’ Zr’h=l’ hzh M‘h=t’ ’wbt ht’ yk Zm’w qzx
Kynpl Klhh ’wh hwhyw : Mtw’ hnlyxnt ht’w Mhl ttl Mtb’l 8
btkyw : txt ’lw ’ryt ’l Kbz‘y ’lw Kpry ’l Km‘ hyhy ’wh 9
Nwr’=t’ My’Vnh ywl ynb Mynhkh=l’ hntyw t’zh hrwth=t’ hVm
Zqm rm’l Mtw’ hVm wYyw : l’rVy ynqz=lk=l’w hwhy tyrb 10
l’rVy=lk ’wbb : twksh gxb hTmVh tnV d‘mb MynV ‘bV 11
hrwth=t’ ’rqt rxby rV’ Mwqmb Kyhl’ hwhy ynp=t’ tw’rl
MyVnhw MyVn’h M‘h=t’ lhqh : Mhynz’b l’rVy=lk dgn t’zh 12
hwhy=t’ w’ryw wdmly N‘mlw w‘mVy N‘ml Kyr‘Vb rV’ Krgw PThw
rV’ Mhynbw : t’zh hrwth yrbd=lk=t’ twV‘l wrmVw Mkyhl’ 13
rV’ Mymyh=lk Mkyhl’ hwhy=t’ h’ryl wdmlw w‘mVy w‘dy=’l
: htVrl hmV Ndryh=t’ Myrb‘ Mt’ rV’ hmd’h=l‘ Myyx Mt’
48, 49 Myrb‘h rh=l’ hl‘ : rm’l hzh Mwyh MY‘b hVm=l’ hwhy rbdyw
N‘nk Zr’=t’ h’rw wxry ynp=l‘ rV’ b’wm Zr’b rV’ wbn=rh hzh
50 hmV hl‘ ht’ rV’ rhb tmw : hzx’l l’rVy ynbl Ntn yn’ rV’
: wym‘=l’ Ps’yw rhh rhb Kyx’ Nrh’ tm=rV’k Kym‘=l’ Ps’hw
51 l‘ NY=rbdm Vdq tbyrm=ymb l’rVy ynb Kwtb yb Mtl‘m rV’ l‘
52 Zr’h=t’ h’rt dgnm yk : l’rVy ynb Kwtb ytw’ MtVdq=’l rV’
: l’rVy ynbl Ntn yn’=rV’ Zr’h=l’ ’wbt ’l hmVw
gl ynpl l’rVy ynb=t’ Myhl’h Vy’ hVm Krb rV’ hkrbh t’zw +p11 , sŘ 31
2 ht’w Nr’p rhm ‘ypwh wml ry‘Vm xrzw ’b ynysm hwhy rm’yw : wtwm
3 Kdyb wyVdq=lk Mym‘ bbx P’ : wml tdV’ wnymym Vdq tbbrm
4 tlhq hVrwm hVm wnl=hwY hrwt : Kytrbdm ’Vy Klgrl wkt Mhw
5, 6 yxy : l’rVy yTbV dxy M‘ yV’r Ps’thb Klm NwrVyb yhyw : bq‘y
7 rm’yw hdwhyl t’zw : rpsm wytm yhyw tmy=l’w Nbw’r
: hyht wyrYm rz‘w wl br wydy wn’ybt wm‘=l’w hdwhy lwq hwhy ‘mV
8 whbyrt hsmb wtysn rV’ Kdysx Vy’l Kyrw’w Kymt rm’ ywllw
ym=l‘
202 Myrbd 33. 9–34. 12
rykh ’l wyx’=t’w wyty’r ’l wm’lw wyb’l rm’h : hbyrm ym=l‘ 9
KyTpVm wrwy : wrYny Ktyrbw Ktrm’ wrmV yk ‘dy ’l wnb=t’w 10
Krb : Kxbzm=l‘ lylkw Kp’b hrwTq wmyVy l’rVyl Ktrwtw bq‘yl 11
: Nwmwqy=Nm wy’nVmw wymq Myntm Zxm hYrt wydy l‘pw wlyx hwhy
wyl‘ Ppx wyl‘ xTbl NkVy hwhy dydy rm’ Nmynbl 12
hwhy tkrbm rm’ Pswylw : NkV wypytk Nybw Mwyh=lk 13
VmV t’wbt dgmmw : txt tYbr Mwhtmw lTm MymV dgmm wYr’ 14
dgmmw : Mlw‘ tw‘bg dgmmw Mdq=yrrh V’rmw : Myxry Vrg dgmmw 15, 16
ryzn dqdqlw Pswy V’rl ht’wbt hns ynkV NwYrw h’lmw Zr’
xgny Mym‘ Mhb wynrq M’r ynrqw wl rdh wrwV rwkb : wyx’ 17
: hVnm ypl’ Mhw Myrp’ twbbr Mhw Zr’=ysp’ wdxy
Mym‘ : Kylh’b rkVVyw Kt’Yb Nlwbz xmV rm’ Nlwbzlw 18, 19
: lwx ynwmT ynpVw wqnyy Mymy ‘pV yk qdY=yxbz wxbzy MV w’rqy=rh
‘wrz PrTw NkV ’yblk dg byxrm Kwrb rm’ dglw 20
yV’r ’tyw Nwps qqxm tqlx MV=yk wl tyV’r ’ryw : dqdq=P’ 21
rm’ Ndlw : l’rVy=M‘ wyTpVmw hV‘ hwhy tqdY M‘ 22
’lmw NwYr ‘bV yltpn rm’ yltpnlw : NVbh=Nm qnzy hyr’ rwg Nd 23
Mynbm Kwrb rm’ rV’lw : hVry Mwrdw My hwhy tkrb 24
Kymykw Kl‘nm tVxnw lzrb : wlgr NmVb lbTw wyx’ ywYr yhy rV’ 25
hn‘m : MyqxV wtw’gbw Krz‘b MymV bkr NwrVy l’k Ny’ : K’bd 26, 27
NkVyw : dmVh rm’yw byw’ Kynpm Vrgyw Mlw‘ t‘rz txtmw Mdq yhl’ 28
: lT=wpr‘y wymV=P’ Vwrytw Ngd Zr’=l’ bq‘y Ny‘ ddb xTb l’rVy
brx=rV’w Krz‘ Ngm hwhyb ‘Vwn M‘ Kwmk ym l’rVy KyrV’ 29
: Krdt wmytwmb=l‘ ht’w Kl Kyby’ wVxkyw Ktw’g
ynp=l‘ rV’ hgsph V’r wbn rh=l’ b’wm tbr‘m hVm l‘yw dl
yltpn=lk t’w : Nd=d‘ d‘lgh=t’ Zr’h=lk=t’ hwhy wh’ryw wxry 2
: Nwrx’h Myh d‘ hdwhy Zr’=lk t’w hVnmw Myrp’ Zr’=t’w
hwhy rm’yw : r‘Y=d‘ Myrmth ry‘ wxry t‘qb rkkh=t’w bgnh=t’w 3, 4
K‘rzl rm’l bq‘ylw qxYyl Mhrb’l yt‘bVn rV’ Zr’h t’z wyl’
hwhy=db‘ hVm MV tmyw : rb‘t ’l hmVw Kyny‘b Kyty’rh hnnt’ 5
tyb lwm b’wm Zr’b ygb wt’ rbqyw : hwhy yp=l‘ b’wm Zr’b 6
MyrV‘w h’m=Nb hVmw : hzh Mwyh d‘ wtrbq=t’ Vy’ ‘dy=’lw rw‘p 7
hVm=t’ l’rVy ynb wkbyw : hxl sn=’lw wny‘ hthk=’l wtmb hnV 8
Nwn=Nb ‘Vwhyw : hVm lb’ ykb ymy wmtyw Mwy MyVlV b’wm tbr‘b 9
l’rVy=ynb wyl’ w‘mVyw wyl‘ wydy=t’ hVm Kms=yk hmkx xwr ’lm
hVmk l’rVyb dw‘ ’ybn Mq=’lw : hVm=t’ hwhy hwY rV’k wV‘yw 10
wxlV rV’ Mytpwmhw tt’h=lkl : Mynp=l’ Mynp hwhy w‘dy rV’ 11
lklw : wYr’=lklw wydb‘=lklw h‘rpl MyrYm Zr’b twV‘l hwhy 12
dyh
hkrbh t’zw 203
: l’rVy=lk yny‘l hVm hV‘ rV’ lwdgh ’rwmh lklw hqzxh dyh
wyYxw .]w"T d"y Myrbd[ Znh Nmysw hVmxw MyVmxw tw’m ‘Vt Myrbd rpsd yqwsp Mwks
My‘Vtw Myt’mw Pl’ rV‘ h‘br’ Nylmw .]+y z"y Myrbd[ Kl wdtgy rV’ rbdh yp=l‘ tyV‘w
MyrV‘ ’"n : dx’w MyVlV wyrdsw .bYw tw’m hnmVw Pl’ ‘br’w MyVmx wytwytw’w .‘br’w
wrs’ Nmysw rV‘ dx’ wytwyVrpw .]z"y b"y ylVm[ qdY dygy hnwm’ xypy Nmysw h‘bVw
MyrV‘w h’m twmwtshw h‘br’w MyVlV twxwtph Nyynm .]z"k x"yq Mylht[ Mytwb‘b gx
.]+x +b +’ l’wmV[ Mlyxny dwbk ’skw Nmysw twyVrp hnmVw MyVmxw h’m lkh ,h‘br’w
My‘bV yrh Vdxl rV‘b NwV’rh Vdxh d‘ Vdxl dx’b Vdx rV‘ ytV‘m rpsh twnV
,MyVlVw hVlV yrh hdyW Mhl wnykhW Mymy tVlVw Nhb wkbV Mwy MyVlV Nhm ’Wy ,Mwy
.Mymy h‘bVw MyVlV ryytVn
rw’w Nmysw hVmxw My‘br’w tw’m hnmVw Mypl’ tVmx hrwth lk lV Myqwsph Mwks
’rqyw[ Mymth=t’w Myrw’h=t’ NVxh=l’ Ntyw wyYxw .]w"k +l hy‘Vy[ Myt‘bV hyhy hmxŁhŁ
VlV twytw’h lk rpsm .h‘br’w tw’m ‘br’ Pl’ MynmVw dx’ twlmh lk rpsm .]+x +x
: h‘bVw MyVVw h’m Myrdsh lk rpsm .h‘bVw tw’m hnmVw Mypl’ t‘br’w Pl’ tw’m
Myt’m twxwtph lk Nyynm .h‘br’w MyVmx twyVrph lk Nyynm .h‘br’w MyVmxw h’m ’"n
tw’m VlV twmwtshw .]z"T +d MyryVh ryV[ wydgm yrp lk’yw wngl ydwd ’by Nmysw My‘Vtw
lk Nyynm w’Wmn .]’"y +l rbdmb[ h‘bVb hVpn=l‘ rs’ hrs’=w’ Nmysw h‘Vtw My‘bVw
+x Myrbd[ wb lk rsxt=’l Nmysw h‘Vtw MyVVw tw’m VV twmwtsw twxwtp twyVrph
.hnV My‘br’w tw’m hnwmW Mypl’ tVmx Vmwx lV NwbVx .]+T
The number of the verses of the book of Deuteronomy is 955 and the sign
is Znh [Deu 14.15]. And its middle point is, And thou shalt do according to the
tenor of the sentence which they shall shew thee [Deu 17.10]. And the words
are 14294. And its letters are 54892. And its sedarim are 31; other copies (say)
27; and the sign is, He that uttereth truth SHEWETH FORTH righteousness
[Pro 12.17]. And its parashiyot are 11; and the sign is, Bind the SACRIFICE
with cords [Psa 118.27]. The open sections are 34 and the closed 124; the total
is 158 sections; and the sign is, And MAKE THEM INHERIT the throne of
GLOry [1Sa 2.8]. The years of the book are from the eleventh month on the
first of the month unto the first month on the tenth of the month, i.e. 70
days, 30 of them were spent wherein they lamented and 3 days in which they
provided food for themselves, i.e. 33, there are left 37 days.
The number of the verses of the whole Pentateuch is 5845; and the sign is,
And the light of THE SUN shall be sevenfold [Isa 30.26]. And its middle point
is, And he placed on the breastplate the Urim and the Thummim [Lev 8.8].
The number of all the words is 81440. The number of all the letters is 304807.
The number of all sedarim is 167; other copies (have) 154. The number of all
the parashiyot is 54. The number of all the open sections is 290; and the sign is,
Let my beloved come into his garden and eat his precious FRUITS [Sol 4.16].
And of the closed sections 379; and the sign is, Or bound her soul by a bond
204 Myrbd
WITH AN OATH [Num 30.11]. The number of all the open and closed sections
is found to be 669; and the sign is, THOU SHALT Not LACK anything in it
[Deu 8.9]. The reckoning of the Pentateuch is 5840 years.
‘Vwhy
’ trVm Nwn=Nb ‘Vwhy=l’ hwhy rm’yw hwhy db‘ hVm twm yrx’ yhyw sŘ 1
2 ht’ hzh Ndryh=t’ rb‘ Mwq ht‘w tm ydb‘ hVm : rm’l hVm
3 Mwqm=lk : l’rVy ynbl Mhl Ntn ykn’ rV’ Zr’h=l’ hzh M‘h=lkw
: hVm=l’ ytrbd rV’k wyttn Mkl wb Mklgr=Pk Krdt rV’
4 Mytxh Zr’ lk trp=rhn lwdgh rhnh=d‘w hzh Nwnblhw rbdmhm
5 Kynpl Vy’ bYyty=’l : Mklwbg hyhy VmVh ’wbm lwdgh Myh=d‘w
: Kbz‘’ ’lw Kpr’ ’l Km‘ hyh’ hVm=M‘ ytyyh rV’k Kyyx ymy lk
6 yt‘bVn=rV’ Zr’h=t’ hzh M‘h=t’ lyxnt ht’ yk Zm’w qzx
7 hrwth=lkk twV‘l rmVl d’m Zm’w qzx qr : Mhl ttl Mtwb’l
lykVt N‘ml lw’mVw Nymy wnmm rwst=l’ ydb‘ hVm KwY rV’
8 Mmwy wb tyghw Kypm hzh hrwth rps Vwmy=’l : Klt rV’ lkb
Kkrd=t’ xylYt z’=yk wb bwtkh=lkk twV‘l rmVt N‘ml hlylw
9 Km‘ yk txt=l’w Zr‘t=l’ Zm’w qzx KytywY ’wlh : lykVt z’w
10 yrTV=t’ ‘Vwhy wYyw : Klt rV’ lkb Kyhl’ hwhy
11 Mkl wnykh rm’l M‘h=t’ wwYw hnxmh brqb wrb‘ : rm’l M‘h
tVrl ’wbl hzh Ndryh=t’ Myrb‘ Mt’ Mymy tVlV dw‘b yk hdY
: htVrl Mkl Ntn Mkyhl’ hwhy rV’ Zr’h=t’
12, 13rwkz : rm’l ‘Vwhy rm’ hVnmh TbV yYxlw ydglw ynbw’rlw
Mkyhl’ hwhy rm’l hwhy=db‘ hVm Mkt’ hwY rV’ rbdh=t’
14 wbVy Mkynqmw MkpT MkyVn : t’zh Zr’h=t’ Mkl Ntnw Mkl xynm
ynpl MyVmx wrb‘t Mt’w Ndryh rb‘b hVm Mkl Ntn rV’ Zr’b
15 Mkyx’l hwhy xyny=rV’ d‘ : Mtw’ Mtrz‘w lyxh yrwbg lk Mkyx’
MtbVw Mhl Ntn Mkyhl’ hwhy=rV’ Zr’h=t’ hmh=Mg wVryw Mkk
rb‘b hwhy db‘ hVm Mkl Ntn rV’ htw’ MtVryw MktVry Zr’l
16 hV‘n wntywY=rV’ lk rm’l ‘Vwhy=t’ wn‘yw : VmVh xrzm Ndryh
17 ‘mVn Nk hVm=l’ wn‘mV=rV’ lkk : Kln wnxlVt rV’=lk=l’w
18 Vy’=lk : hVm=M‘ hyh rV’k Km‘ Kyhl’ hwhy hyhy qr Kyl’
qr tmwy wnwYt=rV’ lkl Kyrbd=t’ ‘mVy=’lw Kyp=t’ hrmy=rV’
: Zm’w qzx
b rm’l Vrx Mylgrm MyVn’ MynV MyTVh=Nm Nwn=Nb ‘Vwhy xlVyw
bxr hmVw hnwz hV’ tyb w’byw wklyw wxyry=t’w Zr’h=t’ w’r wkl
2 hlylh hnh w’b MyVn’ hnh rm’l wxyry Klml rm’yw : hmV=wbkVyw
3 rm’l bxr=l’ wxyry Klm xlVyw : Zr’h=t’ rpxl l’rVy ynbm
=lk=t’ rpxl yk Ktybl w’b=rV’ Kyl’ My’bh MyVn’h y’yYwh
Zr’h
206 ‘Vwhy 2. 4–3. 5
yl’ w’b Nk rm’tw wnpYtw MyVn’h ynV=t’ hV’h xqtw : w’b Zr’h 4
MyVn’hw KVxb rwgsl r‘Vh yhyw : hmh Ny’m yt‘dy ’lw MyVn’h 5
: MwgyVt yk Mhyrx’ rhm wpdr MyVn’h wklh hn’ yt‘dy ’l w’Yy
: ggh=l‘ hl twkr‘h Z‘h ytVpb MnmTtw hggh Mtl‘h ’yhw 6
yrx’ wrgs r‘Vhw twrb‘mh l‘ Ndryh Krd Mhyrx’ wpdr MyVn’hw 7
Mhyl‘ htl‘ ’yhw NwbkVy MrT hmhw : Mhyrx’ Mypdrh w’Yy rV’k 8
Zr’h=t’ Mkl hwhy Ntn=yk yt‘dy MyVn’h=l’ rm’tw : ggh=l‘ 9
wn‘mV yk : Mkynpm Zr’h ybVy=lk wgmn ykw wnyl‘ Mktmy’ hlpn=ykw 10
MyrYmm Mkt’Yb Mkynpm Pws=My ym=t’ hwhy Vybwh=rV’ t’
rV’ gw‘lw Nxysl Ndryh rb‘b rV’ yrm’h yklm ynVl MtyV‘ rV’w
Mkynpm Vy’b xwr dw‘ hmq=’lw wnbbl smyw ‘mVnw : Mtw’ Mtmrxh 11
ht‘w : txtm Zr’h=l‘w l‘mm MymVb Myhl’ ’wh Mkyhl’ hwhy yk 12
tyb=M‘ Mt’=Mg MtyV‘w dsx Mkm‘ ytyV‘=yk hwhyb yl ’n=w‘bVh
yx’=t’w ym’=t’w yb’=t’ Mtyxhw : tm’ tw’ yl Mttnw dsx yb’ 13
wrm’yw : twmm wnytVpn=t’ MtlYhw Mhl rV’=lk t’w ytwx’=t’w 14
hyhw hz wnrbd=t’ wdygt ’l M’ twml Mkytxt wnVpn MyVn’h hl
lbxb Mdrwtw : tm’w dsx Km‘ wnyV‘w Zr’h=t’ wnl hwhy=ttb 15
rm’tw : tbVwy ’yh hmwxbw hmwxh ryqb htyb yk Nwlxh d‘b 16
Mymy tVlV hmV Mtbxnw Mypdrh Mkb w‘gpy=Np wkl hrhh Mhl
Myqn MyVn’h hyl’ wrm’yw : Mkkrdl wklt rx’w Mypdrh bV d‘ 17
Zr’b My’b wnxn’ hnh : wnt‘bVh rV’ hzh Kt‘bVm wnxn’ 18
Kyb’=t’w wb wntdrwh rV’ Nwlxb yrVqt hzh ynVh Twx twqt=t’
hyhw : htybh Kyl’ yps’t Kyb’ tyb=lk t’w Kyx’=t’w Km’=t’w 19
rV’ lkw Myqn wnxn’w wV’rb wmd hYwxh Ktyb ytldm ’Yy=rV’ lk
wnrbd=t’ ydygt=M’w : wb=hyht dy=M’ wnV’rb wmd tybb Kt’ hyhy 20
’wh=Nk Mkyrbdk rm’tw : wnt‘bVh rV’ Kt‘bVm Myqn wnyyhw hz 21
hrhh w’byw wklyw : Nwlxb ynVh twqt=t’ rVqtw wklyw MxlVtw 22
Krdh=lkb Mypdrh wVqbyw Mypdrh wbV=d‘ Mymy tVlV MV wbVyw
=l’ w’byw wrb‘yw rhhm wdryw MyVn’h ynV wbVyw : w’Ym ’lw 23
‘Vwhy=l’ wrm’yw : Mtw’ tw’Ymh=lk t’ wl=wrpsyw Nwn=Nb ‘Vwhy 24
: wnynpm Zr’h ybVy=lk wgmn=Mgw Zr’h=lk=t’ wndyb hwhy Ntn=yk
Ndryh=d‘ w’byw MyTVhm w‘syw rqbb ‘Vwhy MkVyw g
Mymy tVlV hYqm yhyw : wrb‘y MrT MV wnlyw l’rVy ynb=lkw ’wh 2
t’ Mkt’rk rm’l M‘h=t’ wwYyw : hnxmh brqb MyrTVh wrb‘yw 3
w‘st Mt’w wt’ My’Vn Mywlh Mynhkhw Mkyhl’ hwhy=tyrb Nwr’
hm’ Mypl’k wnybw Mkynyb hyhy qwxr K’ : wyrx’ Mtklhw Mkmwqmm 4
hb=wklt rV’ Krdh=t’ w‘dt=rV’ N‘ml wyl’ wbrqt=l’ hdmb
‘Vwhy rm’yw : MwVlV lwmtm Krdb Mtrb‘ ’l yk 5
M‘h=l’
3. 6–4. 10 ‘Vwhy 207
6 rm’yw : tw’lpn Mkbrqb hwhy hV‘y rxm yk wVdqth M‘h=l’
M‘h ynpl wrb‘w tyrbh Nwr’=t’ w’V rm’l Mynhkh=l’ ‘Vwhy
7 hwhy rm’yw : M‘h ynpl wklyw tyrbh Nwr’=t’ w’Vyw sŘ 2
yk Nw‘dy rV’ l’rVy=lk yny‘b Kldg lx’ hzh Mwyh ‘Vwhy=l’
8 y’Vn Mynhkh=t’ hwYt ht’w : Km‘ hyh’ hVm=M‘ ytyyh rV’k
9 rm’yw : wdm‘t Ndryb Ndryh ym hYq=d‘ Mk’bk rm’l tyrbh=Nwr’
: Mkyhl’ hwhy yrbd=t’ w‘mVw hnh wVg l’rVy ynb=l’ ‘Vwhy
10 Mkynpm Vyrwy Vrwhw Mkbrqb yx l’ yk Nw‘dt t’zb ‘Vwhy rm’yw
yrm’hw yVgrgh=t’w yzrph=t’w ywxh=t’w ytxh=t’w yn‘nkh=t’
11, 12 ht‘w : Ndryb Mkynpl rb‘ Zr’h=lk Nwd’ tyrbh Nwr’ hnh : yswbyhw
: TbVl dx’=Vy’ dx’=Vy’ l’rVy yTbVm Vy’ rV‘ ynV Mkl wxq
13 ymb Zr’h=lk Nwd’ hwhy Nwr’ y’Vn Mynhkh ylgr twpk xwnk hyhw
14 yhyw : dx’ dn wdm‘yw hl‘mlm Mydryh Mymh Nwtrky Ndryh ym Ndryh
tyrbh Nwr’h y’Vn Mynhkhw Ndryh=t’ rb‘l Mhylh’m M‘h ‘snb
15 Nwr’h y’Vn Mynhkh ylgrw Ndryh=d‘ Nwr’h y’Vn ’wbkw : M‘h ynpl
16 wdm‘yw : ryYq ymy lk wytwdg=lk=l‘ ’lm Ndryhw Mymh hYqb wlbTn
rV’ ry‘h Md’b d’m qxrh dx’=dn wmq hl‘mlm Mydryh Mymh
wrb‘ M‘hw wtrkn wmt xlmh=My hbr‘h My l‘ Mydryhw NtrY dYm
17 Kwtb hbrxb hwhy=tyrb Nwr’h y’Vn Mynhkh wdm‘yw : wxyry dgn
rb‘l ywgh=lk wmt=rV’ d‘ hbrxb Myrb‘ l’rVy=lkw Nkh Ndryh
d Ndryh=t’ rwb‘l ywgh=lk wmt=rV’k yhyw : Ndryh=t’
2 MyVn’ rV‘ MynV M‘h=Nm Mkl wxq : rm’l ‘Vwhy=l’ hwhy rm’yw
3 Kwtm hzm Mkl=w’V rm’l Mtw’ wwYw : TbVm dx’=Vy’ dx’=Vy’
Mtw’ Mtrb‘hw Mynb’ hrV‘=MytV Nykh Mynhkh ylgr bYmm Ndryh
: hlylh wb wnylt=rV’ Nwlmb Mtw’ Mtxnhw Mkm‘
4 l’rVy ynbm Nykh rV’ Vy’ rV‘h MynV=l’ ‘Vwhy ’rqyw
5 hwhy Nwr’ ynpl wrb‘ ‘Vwhy Mhl rm’yw : TbVm dx’=Vy’ dx’=Vy’
rpsml wmkV=l‘ tx’ Nb’ Vy’ Mkl wmyrhw Ndryh Kwt=l’ Mkyhl’
6 Mkynb Nwl’Vy=yk Mkbrqb tw’ t’z hyht N‘ml : l’rVy=ynb yTbV
7 wtrkn rV’ Mhl Mtrm’w : Mkl hl’h Mynb’h hm rm’l rxm
wyhw Ndryh ym wtrkn Ndryb wrb‘b hwhy=tyrb Nwr’ ynpm Ndryh ymym
8 l’rVy=ynb Nk=wV‘yw : Mlw‘=d‘ l’rVy ynbl Nwrkzl hl’h Mynb’h
rbd rV’k Ndryh Kwtm Mynb’ hrV‘=ytV w’Vyw ‘Vwhy hwY rV’k
Nwlmh=l’ Mm‘ Mwrb‘yw l’rVy=ynb yTbV rpsml ‘Vwhy=l’ hwhy
9 bYm txt Ndryh Kwtb ‘Vwhy Myqh Mynb’ hrV‘ MytVw : MV Mwxnyw
10 Mynhkhw : hzh Mwyh d‘ MV wyhyw tyrbh Nwr’ y’Vn Mynhkh ylgr
hwhy hwY=rV’ rbdh=lk Mt d‘ Ndryh Kwtb Mydm‘ Nwr’h y’Vn
wrhmyw ‘Vwhy=t’ hVm hwY=rV’ lkk M‘h=l’ rbdl ‘Vwhy=t’
M‘h
208 ‘Vwhy 4. 11–5. 11
hwhy=Nwr’ rb‘yw rwb‘l M‘h=lk Mt=rV’k yhyw : wrb‘yw M‘h 11
hVnmh TbV yYxw dg=ynbw Nbw’r=ynb wrb‘yw : M‘h ynpl Mynhkhw 12
My‘br’k : hVm Mhyl’ rbd rV’k l’rVy ynb ynpl MyVmx 13
: wxyry twbr‘ l’ hmxlml hwhy ynpl wrb‘ ’bYh yYwlx Pl’
rV’k wt’ w’ryw l’rVy=lk yny‘b ‘Vwhy=t’ hwhy ldg ’whh Mwyb 14
: wyyx ymy=lk hVm=t’ w’ry
twd‘h Nwr’ y’Vn Mynhkh=t’ hwY : rm’l ‘Vwhy=l’ hwhy rm’yw 15, 16
yhyw : Ndryh=Nm wl‘ rm’l Mynhkh=t’ ‘Vwhy wYyw : Ndryh=Nm wl‘yw 17, 18
ylgr twpk wqtn Ndryh Kwtm hwhy=tyrb Nwr’ y’Vn Mynhkh twl‘b
MwVlV=lwmtk wklyw Mmwqml Ndryh=ym wbVyw hbrxh l’ Mynhkh
wnxyw NwV’rh Vdxl rwV‘b Ndryh=Nm wl‘ M‘hw : wytwdg=lk=l‘ 19
rV’ hl’h Mynb’h hrV‘ MytV t’w : wxyry xrzm hYqb lglgb 20
rm’l l’rVy ynb=l’ rm’yw : lglgb ‘Vwhy Myqh Ndryh=Nm wxql 21
: hl’h Mynb’h hm rm’l Mtwb’=t’ rxm Mkynb Nwl’Vy rV’
: hzh Ndryh=t’ l’rVy rb‘ hVbyb rm’l Mkynb=t’ Mt‘dwhw 22
rV’k Mkrb‘=d‘ Mkynpm Ndryh ym=t’ Mkyhl’ hwhy Vybwh=rV’ 23
sŘ 3 N‘ml : wnrb‘=d‘ wnynpm Vybwh=rV’ Pws=Myl Mkyhl’ hwhy hV‘ 24
hwhy=t’ Mt’ry N‘ml ’yh hqzx yk hwhy dy=t’ Zr’h ym‘=lk t‘d
: Mymyh=lk Mkyhl’
yklm=lkw hmy Ndryh rb‘b rV’ yrm’h yklm=lk ‘mVk yhyw h
ynpm Ndryh ym=t’ hwhy Vybwh=rV’ t’ Myh=l‘ rV’ yn‘nkh
ynpm xwr dw‘ Mb hyh=’lw Mbbl smyw wnrb‘=d‘ l’rVy=ynb
Kl hV‘ ‘Vwhy=l’ hwhy rm’ ’yhh t‘b : l’rVy=ynb 2
twbrx ‘Vwhy wl=V‘yw : tynV l’rVy=ynb=t’ lm bwVw MyrY twbrx 3
lm=rV’ rbdh hzw : twlr‘h t‘bg=l’ l’rVy ynb=t’ lmyw MyrY 4
wtm hmxlmh yVn’ lk Myrkzh MyrYmm ’Yyh M‘h=lk ‘Vwhy
=lkw My’Yyh M‘h=lk wyh Mylm=yk : MyrYmm Mt’Yb Krdb rbdmb 5
My‘br’ yk : wlm=’l MyrYmm Mt’Yb Krdb rbdmb Mydlyh M‘h 6
hmxlmh yVn’ ywgh=lk Mt=d‘ rbdmb l’rVy=ynb wklh hnV
Mhl hwhy ‘bVn rV’ hwhy lwqb w‘mV=’l rV’ MyrYmm My’Yyh
Zr’ wnl ttl Mtwb’l hwhy ‘bVn rV’ Zr’h=t’ Mtw’rh ytlbl
Mylr‘=yk ‘Vwhy lm Mt’ Mtxt Myqh Mhynb=t’w : Vbdw blx tbz 7
wbVyw lwmhl ywgh=lk wmt=rV’k yhyw : Krdb Mtw’ wlm=’l yk wyh 8
Mwyh ‘Vwhy=l’ hwhy rm’yw : Mtwyx d‘ hnxmb Mtxt 9
d‘ lglg ’whh Mwqmh MV ’rqyw Mkyl‘m MyrYm tprx=t’ ytwlg
rV‘ h‘br’b xsph=t’ wV‘yw lglgb l’rVy=ynb wnxyw : hzh Mwyh 10
trxmm Zr’h rwb‘m wlk’yw : wxyry twbr‘b br‘b Vdxl Mwy 11
xsph
5. 12–6. 19 ‘Vwhy 209
12 Mlk’b trxmm Nmh tbVyw : hzh Mwyh MY‘b ywlqw twYm xsph
N‘nk Zr’ t’wbtm wlk’yw Nm l’rVy ynbl dw‘ hyh=’lw Zr’h rwb‘m
13 ’ryw wyny‘ ’Vyw wxyryb ‘Vwhy twyhb yhyw : ’yhh hnVb
rm’yw wyl’ ‘Vwhy Klyw wdyb hpwlV wbrxw wdgnl dm‘ Vy’=hnhw
14 ht‘ hwhy=’bY=rV yn’ yk ’l rm’yw : wnyrYl=M’ ht’ wnlh wl
rbdm ynd’ hm wl rm’yw wxtVyw hYr’ wynp=l’ ‘Vwhy lpyw yt’b
15 Klgr l‘m Kl‘n=lV ‘Vwhy=l’ hwhy ’bY=rV rm’yw : wdb‘=l’
w wxyryw : Nk ‘Vwhy V‘yw ’wh Vdq wyl‘ dm‘ ht’ rV’ Mwqmh yk
: ’b Ny’w ’Ywy Ny’ l’rVy ynb ynpm trgsmw trgs
hwY rV’k : lby‘ rhb l’rVy yhl’ hwhyl xbzm ‘Vwhy hnby z’ 30, 31
xbzm hVm trwt rpsb bwtkk l’rVy ynb=t’ hwhy=db‘ hVm
hwhyl twl‘ wyl‘ wl‘yw lzrb Nhyl‘ Pynh=’l rV’ twmlV Mynb’
rV’ hVm trwt hnVm t’ Mynb’h=l‘ MV=btkyw : MymlV wxbzyw 32
sŘ 5 Mydm‘ wyTpVw MyrTVw wynqzw l’rVy=lkw : l’rVy ynb ynpl btk 33
rgk hwhy=tyrb Nwr’ y’Vn Mywlh Mynhkh dgn Nwr’l hzmw hzm
rV’k lby‘=rh lwm=l’ wyYxhw Myzrg=rh lwm=l’ wyYx xrz’k
Nk=yrx’w : hnV’rb l’rVy M‘h=t’ Krbl hwhy=db‘ hVm hwY 34
rpsb bwtkh=lkk hllqhw hkrbh hrwth yrbd=lk=t’ ’rq
dgn ‘Vwhy ’rq=’l rV’ hVm hwY=rV’ lkm rbd hyh=’l : hrwth 35
lhq=lk
9. 1–26 ‘Vwhy 213
: Mbrqb Klhh rghw PThw MyVnhw l’rVy lhq=lk
T lkbw hlpVbw rhb Ndryh rb‘b rV’ Myklmh=lk ‘mVk yhyw
ywxh yzrph yn‘nkh yrm’hw ytxh Nwnblh lwm=l’ lwdgh Myh Pwx
2 : dx’ hp l’rVy=M‘w ‘Vwhy=M‘ Mxlhl wdxy wYbqtyw : yswbyhw
3 : y‘lw wxyryl ‘Vwhy hV‘ rV’ t’ w‘mV Nw‘bg ybVyw
4 Mhyrwmxl Mylb MyqV wxqyw wryTYyw wklyw hmr‘b hmh=Mg wV‘yw
5 Mhylgrb tw’lTmw twlb twl‘nw : MyrrYmw My‘qbmw Mylb Nyy twd’nw
6 wklyw : Mydqn hyh Vby MdyY Mxl lkw Mhyl‘ twlb twmlVw
Zr’m l’rVy Vy’=l’w wyl’ wrm’yw lglgh hnxmh=l’ ‘Vwhy=l’
7 ywxh=l’ l’rVy=Vy’ wrm’yw : tyrb wnl=wtrk ht‘w wn’b hqwxr
8 ‘Vwhy=l’ wrm’yw : tyrb Kl=twrk’ Ky’w bVwy ht’ ybrqb ylw’
9 wrm’yw : w’bt Ny’mw Mt’ ym ‘Vwhy Mhl’ rm’yw wnxn’ Kydb‘
wn‘mV=yk Kyhl’ hwhy MVl Kydb‘ w’b d’m hqwxr Zr’m wyl’
10 yklm ynVl hV‘ rV’=lk t’w : MyrYmb hV‘ rV’=lk t’w w‘mV
rV’ NVbh=Klm gw‘lw NwbVx Klm Nwxysl Ndryh rb‘b rV’ yrm’h
11 Mkdyb wxq rm’l wnYr’ ybVy=lkw wnynyqz wnyl’ wrm’yw : twrtV‘b
ht‘w wnxn’ Mkydb‘ Mhyl’ Mtrm’w Mt’rql wklw Krdl hdyY
12 wnt’Y Mwyb wnytbm wt’ wndyTYh Mx wnmxl hz : tyrb wnl=wtrk
13 rV’ Nyyh twd’n hl’w : Mydqn hyhw Vby hnh ht‘w Mkyl’ tkll
Krdh brm wlb wnyl‘nw wnytwmlV hl’w w‘qbth hnhw MyVdx wn’lm
14, 15 ‘Vwhy Mhl V‘yw : wl’V ’l hwhy yp=t’w MdyYm MyVn’h wxqyw : d’m
16 yhyw : hd‘h y’yVn Mhl w‘bVyw Mtwyxl tyrb Mhl trkyw MwlV
Mybrq=yk w‘mVyw tyrb Mhl wtrk=rV’ yrx’ Mymy tVlV hYqm
17 Mhyr‘=l’ w’byw l’rVy=ynb w‘syw : MybVy Mh wbrqbw wyl’ Mh
18 ’lw : Myr‘y tyrqw twr’bw hrypkhw Nw‘bg Mhyr‘w yVylVh Mwyb
l’rVy yhl’ hwhyb hd‘h y’yVn Mhl w‘bVn=yk l’rVy ynb Mwkh
19 hd‘h=lk=l’ My’yVnh=lk wrm’yw : My’yVnh=l‘ hd‘h=lk wnlyw
: Mhb ‘gnl lkwn ’l ht‘w l’rVy yhl’ hwhyb Mhl wn‘bVn wnxn’
20 h‘wbVh=l‘ PYq wnyl‘ hyhy=’lw Mtw’ hyxhw Mhl hV‘n t’z
21 MyY‘ ybTx wyhyw wyxy My’yVnh Mhyl’ wrm’yw : Mhl wn‘bVn=rV’
22 Mhl ’rqyw : My’yVnh Mhl wrbd rV’k hd‘h=lkl Mym=yb’Vw
wnxn’ Myqwxr rm’l wnt’ Mtymr hml rm’l Mhyl’ rbdyw ‘Vwhy
23 Mkm trky=’lw Mt’ Myrwr’ ht‘w : MybVy wnbrqb Mt’w d’m Mkm
24 wrm’yw ‘Vwhy=t’ wn‘yw : yhl’ tybl Mym=yb’Vw MyY‘ ybTxw db‘
wdb‘ hVm=t’ Kyhl’ hwhy hwY rV’ t’ Kydb‘l dgh dgh yk
’rynw Mkynpm Zr’h ybVy=lk=t’ dymVhlw Zr’h=lk=t’ Mkl ttl
25 Kdyb wnnh ht‘w : hzh rbdh=t’ hV‘nw Mkynpm wnytVpnl d’m
26 Mtw’ lYyw Nk Mhl V‘yw : hV‘ wnl twV‘l Kyny‘b rVykw bwTk
dym
214 ‘Vwhy 9. 27–10. 22
MyY‘ ybTx ’whh Mwyb ‘Vwhy Mntyw : Mwgrh ’lw l’rVy=ynb dym 27
: rxby rV’ Mwqmh=l’ hzh Mwyh=d‘ hwhy xbzmlw hd‘l Mym=yb’Vw
dx’ lrwg hlxn yl httn ‘wdm rm’l ‘Vwhy=t’ Pswy ynb wrbdyw 14
Mhyl’ rm’yw : hwhy ynkrb hk=d‘=rV’ d‘ br=M‘ yn’w dx’ lbxw 15
yzrph Zr’b MV Kl t’rbw hr‘yh Kl hl‘ ht’ br=M‘=M’ ‘Vwhy
wnl ’Ymy=’l Pswy ynb wrm’yw : Myrp’=rh Kl Z’=yk My’prhw 16
N’V=tybb rV’l qm‘h=Zr’b bVyh yn‘nkh=lkb lzrb bkrw rhh
Myrp’l Pswy tyb=l’ ‘Vwhy rm’yw : l’‘rzy qm‘b rV’lw hytwnbw 17
: dx’ lrwg Kl hyhy=’l Kl lwdg xkw ht’ br=M‘ rm’l hVnmlw
Vyrwt=yk wyt’Yt Kl hyhw wt’rbw ’wh r‘y=yk Kl=hyhy rh yk 18
wlhqyw : ’wh qzx yk wl lzrb bkr yk yn‘nkh=t’ xy
hVbkn Zr’hw d‘wm lh’=t’ MV wnykVyw hlV l’rVy=ynb td‘=lk
h‘bV Mtlxn=t’ wqlx=’l rV’ l’rVy ynbb wrtwyw : Mhynpl 2
’wbl Myprtm Mt’ hn’=d‘ l’rVy ynb=l’ ‘Vwhy rm’yw : MyTbV 3
Mkl wbh : Mkytwb’ yhl’ hwhy Mkl Ntn rV’ Zr’h=t’ tVrl 4
htw’ wbtkyw Zr’b wklhtyw wmqyw MxlV’w TbVl MyVn’ hVlV
dm‘y hdwhy Myqlx h‘bVl ht’ wqlxthw : yl’ w’byw Mtlxn ypl 5
wbtkt Mt’w : NwpYm Mlwbg=l‘ wdm‘y Pswy tybw bgnm wlwbg=l‘ 6
hp lrwg Mkl ytyryw hnh yl’ Mt’bhw Myqlx h‘bV Zr’h=t’
hwhy tnhk=yk Mkbrqb Mywll qlx=Ny’ yk : wnyhl’ hwhy ynpl 7
Ndryl rb‘m Mtlxn wxql hVnmh TbV yYxw Nbw’rw dgw wtlxn
wYyw wklyw MyVn’h wmqyw : hwhy db‘ hVm Mhl Ntn rV’ hxrzm 8
Zr’b wklhthw wkl rm’l Zr’h=t’ btkl Myklhh=t’ ‘Vwhy
: hlVb hwhy ynpl lrwg Mkl KylV’ hpw yl’ wbwVw htw’ wbtkw
rps=l‘ Myqlx h‘bVl Myr‘l hwbtkyw Zr’b wrb‘yw MyVn’h wklyw 9
hlVb lrwg ‘Vwhy Mhl KlVyw : hlV hnxmh=l’ ‘Vwhy=l’ w’byw 10
: Mtqlxmk l’rVy ynbl Zr’h=t’ ‘Vwhy MV=qlxyw hwhy ynpl
l‘yw
18. 11–19. 17 ‘Vwhy 223
11 lwbg ’Yyw MtxpVml Nmynb=ynb hTm lrwg l‘yw
12 hnwpY t’pl lwbgh Mhl yhyw : Pswy ynb Nybw hdwhy ynb Nyb Mlrwg
hyhw hmy rhb hl‘w NwpYm wxyry Ptk=l’ lwbgh hl‘w Ndryh=Nm
13 hzwl Ptk=l’ hzwl lwbgh MVm rb‘w : Nw’ tyb hrbdm wyt’Yt
bgnm rV’ rhh=l‘ rd’ twrT‘ lwbgh dryw l’ tyb ’yh hbgn
14 rV’ rhh=Nm hbgn My=t’pl bsnw lwbgh r’tw : Nwtxt Nwrx=tybl
Myr‘y tyrq ’yh l‘b=tyrq=l’ wyt’Yt hyhw hbgn Nwrx=tyb ynp=l‘
15 ’Yyw Myr‘y tyrq hYqm hbgn=t’pw : My=t’p t’z hdwhy ynb ry‘
16 rhh hYq=l’ lwbgh dryw : xwtpn ym Ny‘m=l’ ’Yyw hmy lwbgh
Mnh yg dryw hnwpY My’pr qm‘b rV’ Mnh=Nb yg ynp=l‘ rV’
17 ’Yyw VmV Ny‘ ’Yyw NwpYm r’tw : lgr Ny‘ dryw hbgn yswbyh Ptk=l’
18 rb‘w : Nbw’r=Nb Nhb Nb’ dryw Mymd’ hl‘m xkn=rV’ twlylg=l’
19 Ptk=l’ lwbgh rb‘w : htbr‘h dryw hnwpY hbr‘h=lwm Ptk=l’
hnwpY xlmh=My NwVl=l’ lwbgh wytw’Yt hyhw hnwpY hlgx=tyb
20 hmdq=t’pl wt’=lbgy Ndryhw : bgn lwbg hz hbgn Ndryh hYq=l’
21 Myr‘h wyhw : MtxpVml bybs hytlwbgl Nmynb ynb tlxn t’z
22 tybw : ZyYq qm‘w hlgx=tybw wxyry MhytwxpVml Nmynb ynb hTml
23, 24 ynp‘hw ynm‘h rpkw : hrp‘w hrphw Myw‘hw : l’=tybw MyrmYw hbr‘h
25, 26 hpYmhw : twr’bw hmrhw Nw‘bg : NhyrYxw hrV‘=MytV Myr‘ ‘bgw
27, 28 yswbyhw Pl’h ‘lYw : hl’rtw l’pryw Mqrw : hYmhw hrypkhw sŘ 11
tlxn t’z NhyrYxw hrV‘=‘br’ Myr‘ tyrq t‘bg MlVwry ’yh
: MtxpVml Nmynb=ynb
Ty Mtlxn yhyw MtwxpVml Nw‘mV=ynb hTml Nw‘mVl ynVh lrwgh ’Yyw
2 : hdlwmw ‘bVw ‘bV=r’b Mtlxnb Mhl yhyw : hdwhy=ynb tlxn Kwtb
3, 4, 5 =tybw glqYw : hmrxw lwtbw dlwtl’w : MY‘w hlbw l‘wV rYxw
6 hrV‘=VlV Myr‘ NxwrVw tw’bl tybw : hsws rYxw twbkrmh
7, 8 MyrYxh=lkw : NhyrYxw ‘br’ Myr‘ NV‘w rt‘w Nwmr Ny‘ : NhyrYxw
tlxn t’z bgn tmr r’b tl‘b=d‘ hl’h Myr‘h twbybs rV’
9 Nw‘mV ynb tlxn hdwhy ynb lbxm : MtxpVml Nw‘mV=ynb hTm
: Mtlxn Kwtb Nw‘mV=ynb wlxnyw Mhm br hdwhy=ynb qlx hyh=yk
10 lwbg yhyw MtxpVml Nlwbz ynbl yVylVh lrwgh l‘yw
11 ‘gpw tVbdb ‘gpw hl‘rmw hmyl Mlwbg hl‘w : dyrV=d‘ Mtlxn
12 VmVh xrzm hmdq dyrVm bVw : M‘nqy ynp=l‘ rV’ lxnh=l’
13 hmdq rb‘ MVmw : ‘ypy hl‘w trbdh=l’ ’Yyw rbt tlsk lwbg=l‘
14 wt’ bsnw : h‘nh r’tmh Nwmr ’Yyw NyYq ht‘ rpx htg hxrzm
15 NwrmVw llhnw tTqw : l’=xtpy yg wyt’Yt wyhw Ntnx NwpYm lwbgh
16 =ynb tlxn t’z : NhyrYxw hrV‘=MytV Myr‘ Mxl tybw hl’dyw
17 rkVVyl : NhyrYxw hl’h Myr‘h MtwxpVml Nlwbz
’Yy
224 ‘Vwhy 19. 18–20. 4
hl’‘rzy Mlwbg yhyw : MtwxpVml rkVVy ynbl y‘ybrh lrwgh ’Yy 18
: Zb’w NwyVqw tybrhw : trxn’w Nw’yVw Myrpxw : MnwVw twlskhw 19, 20
hmwYxVw rwbtb lwbgh ‘gpw : ZYp tybw hdx Ny‘w Myng=Ny‘w tmrw 21, 22
t’z : NhyrYxw hrV‘=VV Myr‘ Ndryh Mlwbg tw’Yt wyhw VmV tybw 23
: NhyrYxw Myr‘h MtxpVml rkVVy=ynb hTm tlxn
Mlwbg yhyw : MtwxpVml rV’=ynb hTml yVymxh lrwgh ’Yyw 24, 25
lmrkb ‘gpw l’Vmw d‘m‘w Klml’w : PVk’w NTbw ylxw tqlx 26
Nwlbzb ‘gpw Ngd tyb VmVh xrzm bVw : tnbl rwxyVbw hmyh 27
: l’mVm lwbk=l’ ’Yyw l’y‘nw qm‘h tyb hnwpY l’=xtpy ygbw
ry‘=d‘w hmrh lwbgh bVw : hbr NwdyY d‘ hnqw Nwmxw bxrw Nrb‘w 28, 29
hm‘w : hbyzk’ lbxm hmyh wyt’Yt wyhyw hsx lwbgh bVw rY=rYbm 30
rV’=ynb hTm tlxn t’z : NhyrYxw MytVw MyrV‘ Myr‘ bxrw qp’w 31
’Yy yltpn ynbl : NhyrYxw hl’h Myr‘h MtxpVml 32
Nwl’m Plxm Mlwbg yhyw : MtxpVml yltpn ynbl yVVh lrwgh 33
bVw : Ndryh wyt’Yt yhyw Mwql=d‘ l’nbyw bqnh ymd’w Mynn‘Yb 34
rV’bw bgnm Nwlbzb ‘gpw hqqx MVm ’Yyw rwbt twnz’ hmy lwbgh
rY MydYh rYbm yr‘w : VmVh xrzm Ndryh hdwhybw Mym ‘gp 35
Ny‘w y‘rd’w Vdqw : rwYxw hmrhw hmd’w : trnkw tqr tmxw 36, 37
hrV‘=‘Vt Myr‘ VmV tybw tn‘=tybw Mrx l’=ldgmw Nw’ryw : rwYx 38
: NhyrYxw Myr‘h MtxpVml yltpn=ynb hTm tlxn t’z : NhyrYxw 39
yhyw : y‘ybVh lrwgh ’Yy MtxpVml Nd=ynb hTml 40, 41
: hltyw Nwly’w Nybl‘Vw : VmV ry‘w lw’tV’w h‘rY Mtlxn lwbg 42
qrb=ynbw dhyw : tl‘bw Nwtbgw hqtl’w : Nwrq‘w htnmtw Nwly’w 43, 44, 45
Nd=ynb lwbg ’Yyw : wpy lwm lwbgh=M‘ Nwqrhw Nwqryh ymw : Nwmr=tgw 46, 47
brx=ypl htw’ wkyw htw’ wdklyw MVl=M‘ wmxlyw Nd=ynb wl‘yw Mhm
tlxn t’z : Mhyb’ Nd MVk Nd MVll w’rqyw hb wbVyw htw’ wVryw 48
=t’=lxnl wlkyw : NhyrYxw hl’h Myr‘h MtxpVml Nd=ynb hTm 49
: Mkwtb Nwn=Nb ‘Vwhyl hlxn l’rVy=ynb wntyw hytlwbgl Zr’h
rhb xrs=tnmt=t’ l’V rV’ ry‘h=t’ wl wntn hwhy yp=l‘ 50
sŘ 12 rz‘l’ wlxn rV’ tlxnh hl’ : hb bVyw ry‘h=t’ hnbyw Myrp’ 51
hlVb lrwgb l’rVy=ynb twTml twb’h yV’rw Nwn=Nb ‘Vwhyw Nhkh
: Zr’h=t’ qlxm wlkyw d‘wm lh’ xtp hwhy ynpl
Mkl wnt rm’l l’rVy ynb=l’ rbd : rm’l ‘Vwhy=l’ hwhy rbdyw k, 2
xYwr hmV swnl : hVm=dyb Mkyl’ ytrbd=rV’ Tlqmh yr‘=t’ 3
snw : Mdh l’gm Tlqml Mkl wyhw t‘d=ylbb hggVb Vpn=hkm 4
ynqz ynz’b rbdw ry‘h r‘V xtp dm‘w hl’h Myr‘hm tx’=l’
bVyw Mwqm wl=wntnw Mhyl’ hry‘h wt’ wps’w wyrbd=t’ ’yhh=ry‘h
Mm‘
20. 5–21. 21 ‘Vwhy 225
5 yk wdyb xYrh=t’ wrgsy=’lw wyrx’ Mdh l’g Pdry ykw : Mm‘
6 bVyw : MwVlV lwmtm wl ’wh ’nV=’lw wh‘r=t’ hkh t‘d=ylbb
rV’ lwdgh Nhkh twm=d‘ TpVml hd‘h ynpl wdm‘=d‘ ’yhh ry‘b
ry‘h=l’ wtyb=l’w wry‘=l’ ’bw xYwrh bwVy z’ Mhh Mymyb hyhy
7 rhb MkV=t’w yltpn rhb lylgb Vdq=t’ wVdqyw : MVm sn=rV’
8 Ndryl rb‘mw : hdwhy rhb Nwrbx ’yh ‘br’ tyrq=t’w Myrp’
tm’r=t’w Nbw’r hTmm rVymb rbdmb rYb=t’ wntn hxrzm wxyry
9 yr‘ wyh hl’ : hVnm hTmm NVbb Nwlg=t’w dg=hTmm d‘lgb
Vpn=hkm=lk hmV swnl Mkwtb rgh rglw l’rVy ynb lkl hd‘wmh
: hd‘h ynpl wdm‘=d‘ Mdh l’g dyb twmy ’lw hggVb
’k Nwn=Nb ‘Vwhy=l’w Nhkh rz‘l’=l’ Mywlh twb’ yV’r wVgyw
2 Zr’b hlVb Mhyl’ wrbdyw : l’rVy ynbl twTmh twb’ yV’r=l’w
NhyVrgmw tbVl Myr‘ wnl=ttl hVm=dyb hwY hwhy rm’l N‘nk
3 Myr‘h=t’ hwhy yp=l’ Mtlxnm Mywll l’rVy=ynb wntyw : wntmhbl
4 Nrh’ ynbl yhyw ythqh txpVml lrwgh ’Yyw : NhyVrgm=t’w hl’h
lrwgb Nmynb hTmmw yn‘mVh hTmmw hdwhy hTmm Mywlh=Nm Nhkh
: hrV‘ VlV Myr‘
5 hTm yYxmw Nd=hTmmw Myrp’=hTm txpVmm Myrtwnh thq ynblw
6 txpVmm NwVrg ynblw : rV‘ Myr‘ lrwgb hVnm
NVbb hVnm hTm yYxmw yltpn hTmmw rV’=hTmmw rkVVy=hTm
7 MtxpVml yrrm ynbl : hrV‘ VlV Myr‘ lrwgb
: hrV‘ MytV Myr‘ Nlwbz hTmmw dg=hTmmw Nbw’r hTmm
8 NhyVrgm=t’w hl’h Myr‘h=t’ Mywll l’rVy=ynb wntyw
9 ynb hTmm wntyw : lrwgb hVm=dyb hwhy hwY rV’k
: MVb Nht’ ’rqy=rV’ hl’h Myr‘h t’ Nw‘mV ynb hTmmw hdwhy
10 lrwgh hyh Mhl yk ywl ynbm ythqh twxpVmm Nrh’ ynbl yhyw
11 rhb Nwrbx ’yh qwn‘h yb’ ‘br’ tyrq=t’ Mhl wntyw : hnVy’r
12 wntn hyrYx=t’w ry‘h hdV=t’w : hytbybs hVrgm=t’w hdwhy
13 =t’ wntn Nhkh Nrh’ ynblw : wtzx’b hnpy=Nb blkl
: hVrgm=t’w hnbl=t’w hVrgm=t’w Nwrbx=t’ xYrh Tlqm ry‘
14, 15 =t’w Nlx=t’w : hVrgm=t’w ‘mtV’=t’w hVrgm=t’w rty=t’w
16 hTy=t’w hVrgm=t’w Ny‘=t’w : hVrgm=t’w rbd=t’w hVrgm
ynV t’m ‘Vt Myr‘ hVrgm=t’w VmV tyb=t’ hVrgm=t’w
17 ‘bg=t’ hVrgm=t’w Nw‘bg=t’ Nmynb hTmmw : hl’h MyTbVh
18 Myr‘ hVrgm=t’w Nwml‘=t’w hVrgm=t’w twtn‘=t’ : hVrgm=t’w
19 : NhyVrgmw Myr‘ hrV‘=VlV Mynhkh Nrh’=ynb yr‘=lk : ‘br’
20 yhyw thq ynbm Myrtwnh Mywlh thq=ynb twxpVmlw
21 =t’ xYrh Tlqm ry‘=t’ Mhl wntyw : Myrp’ hTmm Mlrwg yr‘
MkV
226 ‘Vwhy 21. 22–22. 5
MyYbq=t’w : hVrgm=t’w rzg=t’w Myrp’ rhb hVrgm=t’w MkV 22
: ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w Nrwx tyb=t’w hVrgm=t’w
: hVrgm=t’w Nwtbg=t’ hVrgm=t’w ’qtl’=t’ Nd=hTmmw 23
: ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w Nwmr=tg=t’ hVrgm=t’w Nwly’=t’ 24
Nwmr=tg=t’w hVrgm=t’w Kn‘t=t’ hVnm hTm tyYxmmw 25
=ynb twxpVml NhyVrgmw rV‘ Myr‘=lk : MytV Myr‘ hVrgm=t’w 26
yYxm Mywlh txpVmm NwVrg ynblw : Myrtwnh thq 27
=t’w hVrgm=t’w NVbb Nwlg=t’ xYrh Tlqm ry‘=t’ hVnm hTm
rkVVy hTmmw : MytV Myr‘ hVrgm=t’w hrtV‘b 28
=t’w twmry=t’ : hVrgm=t’w trbd=t’ hVrgm=t’w NwyVq=t’ 29
hTmmw : ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w Myng Ny‘=t’ hVrgm 30
tqlx=t’ : hVrgm=t’w Nwdb‘=t’ hVrgm=t’w l’Vm=t’ rV’ 31
: ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w bxr=t’w hVrgm=t’w
hVrgm=t’w lylgb Vdq=t’ xYrh Tlqm ry‘=t’ yltpn hTmmw 32
: VlV Myr‘ hVrgm=t’w Ntrq=t’w hVrgm=t’w r’d tmx=t’w
: NhyVrgmw ry‘ hrV‘=VlV MtxpVml ynVrgh yr‘=lk 33
Nlwbz hTm t’m Myrtwnh Mywlh yrrm=ynb twxpVmlw 34
=t’w hnmd=t’ : hVrgm=t’w htrq=t’ hVrgm=t’w M‘nqy=t’ 35
hTmmw : ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w llhn=t’ hVrgm 36
twmdq=t’ : hVrgm=t’w hYhy=t’w hVrgm=t’w rYb=t’ Nbw’r 37
: ‘br’ Myr‘ hVrgm=t’w t‘pym=t’w hVrgm=t’w
hVrgm=t’w d‘lgb tmr=t’ xYrh Tlqm ry‘=t’ dg=hTmmw 38
=t’w rz‘y=t’ hVrgm=t’w NwbVx=t’ : hVrgm=t’w Mynxm=t’w 39
Myrtwnh MtxpVml yrrm ynbl Myr‘h=lk : ‘br’ Myr‘=lk hVrgm 40
Mywlh yr‘ lk : hrV‘ MytV Myr‘ Mlrwg yhyw Mywlh twxpVmm 41
hnyyht : NhyVrgmw hnmVw My‘br’ Myr‘ l’rVy=ynb tzx’ Kwtb 42
: hl’h Myr‘h=lkl Nk hytbybs hyVrgmw ry‘ ry‘ hl’h Myr‘h
sŘ 13 ttl ‘bVn rV’ Zr’h=lk=t’ l’rVyl hwhy Ntyw 43
‘bVn=rV’ lkk bybsm Mhl hwhy xnyw : hb wbVyw hwVryw Mtwb’l 44
Ntn Mhyby’=lk t’ Mhyby’=lkm Mhynpb Vy’ dm‘=’lw Mtwb’l
tyb=l’ hwhy rbd=rV’ bwTh rbdh lkm rbd lpn=’l : Mdyb hwhy 45
yYxlw ydglw ynbw’rl ‘Vwhy ’rqy z’ : ’b lkh l’rVy bk
Mkt’ hwY rV’=lk t’ MtrmV Mt’ Mhyl’ rm’yw : hVnm hTm 2
Mtbz‘=’l : Mkt’ ytywY=rV’ lkl ylwqb w‘mVtw hwhy db‘ hVm 3
twYm trmVm=t’ MtrmVw hzh Mwyh d‘ Mybr Mymy hz Mkyx’=t’
Mhl rbd rV’k Mkyx’l Mkyhl’ hwhy xynh ht‘w : Mkyhl’ hwhy 4
hVm Mkl Ntn rV’ Mktzx’ Zr’=l’ Mkylh’l Mkl wklw wnp ht‘w
=t’w hwYmh=t’ twV‘l d’m wrmV qr : Ndryh rb‘b hwhy db‘ 5
hrwth
22. 6–25 ‘Vwhy 227
Mkyhl’ hwhy=t’ hbh’l hwhy=db‘ hVm Mkt’ hwY rV’ hrwth
Mkbbl=lkb wdb‘lw wb=hqbdlw wytwYm rmVlw wykrd=lkb tkllw
6 : Mhylh’=l’ wklyw MxlVyw ‘Vwhy Mkrbyw : MkVpn=lkbw
7 Mhyx’=M‘ ‘Vwhy Ntn wyYxlw NVbb hVm Ntn hVnmh TbV yYxlw
8 rm’yw : Mkrbyw Mhylh’=l’ ‘Vwhy MxlV=yk Mgw hmy Ndryh rb‘m
d’m=br hnqmbw Mkylh’=l’ wbwV Mybr Mysknb rm’l Mhyl’
=llV wqlx d’m hbrh twmlVbw lzrbbw tVxnbw bhzbw Pskb
9 dg=ynbw Nbw’r=ynb wklyw wbVyw : Mkyx’=M‘ Mkyby’
tkll N‘nk=Zr’b rV’ hlVm l’rVy ynb t’m hVnmh TbV yYxw
=dyb hwhy yp=l‘ hb=wzx’n rV’ Mtzx’ Zr’=l’ d‘lgh Zr’=l’
10 Nbw’r=ynb wnbyw N‘nk Zr’b rV’ Ndryh twlylg=l’ w’byw : hVm
: h’rml lwdg xbzm Ndryh=l‘ xbzm MV hVnmh TbV yYxw dg=ynbw
11 TbV yYxw dg=ynbw Nbw’r=ynb wnb hnh rm’l l’rVy=ynb w‘mVyw
rb‘=l’ Ndryh twlylg=l’ N‘nk Zr’ lwm=l’ xbzmh=t’ hVnmh
12 hlV l’rVy=ynb td‘=lk wlhqyw l’rVy ynb w‘mVyw : l’rVy ynb
13 =ynb=l’ l’rVy=ynb wxlVyw : ’bYl Mhyl‘ twl‘l
sxnyp=t’ d‘lgh Zr’=l’ hVnm=TbV yYx=l’w dg=ynb=l’w Nbw’r
14 b’ tybl dx’ ’yVn dx’ ’yVn wm‘ My’Vn hrV‘w : Nhkh rz‘l’=Nb
15 w’byw : l’rVy ypl’l hmh Mtwb’=tyb V’r Vy’w l’rVy twTm lkl
d‘lgh Zr’=l’ hVnm=TbV yYx=l’w dg=ynb=l’w Nbw’r=ynb=l’
16 rV’ hzh l‘mh=hm hwhy td‘ lk wrm’ hk : rm’l Mt’ wrbdyw
xbzm Mkl Mktwnbb hwhy yrx’m Mwyh bwVl l’rVy yhl’b Mtl‘m
17 wnrhTh=’l rV’ rw‘p Nw‘=t’ wnl=T‘mh : hwhyb Mwyh Mkdrml
18 Mwyh wbVt Mt’w : hwhy td‘b Pgnh yhyw hzh Mwyh d‘ wnmm
l’rVy td‘=lk=l’ rxmw hwhyb Mwyh wdrmt Mt’ hyhw hwhy yrx’m
19 hwhy tzx’ Zr’=l’ Mkl wrb‘ Mktzx’ Zr’ h’mT=M’ K’w : PYqy
wnt’w wdrmt=l’ hwhybw wnkwtb wzx’hw hwhy NkVm MV=NkV rV’
20 ’wlh : wnyhl’ hwhy xbzm yd‘lbm xbzm Mkl Mktnbb wdrmt=l’
’whw PYq hyh l’rVy td‘=lk=l‘w Mrxb l‘m l‘m xrz=Nb Nk‘
21 yYxw dg=ynbw Nbw’r=ynb wn‘yw : wnw‘b ‘wg ’l dx’ Vy’
22 hwhy Myhl’ l’ : l’rVy ypl’ yV’r=t’ wrbdyw hVnmh TbV
l‘mb=M’w drmb=M’ ‘dy ’wh l’rVyw ‘dy ’wh hwhy Myhl’ l’
23 hwhy yrx’m bwVl xbzm wnl twnbl : hzh Mwyh wn‘yVwt=l’ hwhyb
hwhy MymlV yxbz wyl‘ twV‘l=M’w hxnmw hlw‘ wyl‘ twl‘hl=M’w
24 wrm’y rxm rm’l t’z=t’ wnyV‘ rbdm hg’dm ’l=M’w : Vqby ’wh
25 hwhy=Ntn lwbgw : l’rVy yhl’ hwhylw Mkl=hm rm’l wnynbl Mkynb
hwhyb qlx Mkl=Ny’ Ndryh=t’ dg=ynbw Nbw’r=ynb Mkynybw wnynyb
wtybVhw
228 ‘Vwhy 22. 26–23. 13
wnl ’n=hV‘n rm’nw : hwhy=t’ ’ry ytlbl wnynb=t’ Mkynb wtybVhw 26
Mkynybw wnynyb ’wh d‘ yk : xbzl ’lw hlw‘l ’l xbzmh=t’ twnbl 27
wnyxbzbw wnytwl‘b wynpl hwhy tdb‘=t’ db‘l wnyrx’ wnytwrd Nybw
: hwhyb qlx Mkl=Ny’ wnynbl rxm Mkynb wrm’y=’lw wnymlVbw
tynbt=t’ w’r wnrm’w rxm wnytrd=l’w wnyl’ wrm’y=yk hyhw rm’nw 28
’wh d‘=yk xbzl ’lw hlw‘l ’l wnytwb’ wV‘=rV’ hwhy xbzm
yrx’m Mwyh bwVlw hwhyb drml wnmm wnl hlylx : Mkynybw wnynyb 29
wnyhl’ hwhy xbzm dblm xbzlw hxnml hl‘l xbzm twnbl hwhy
hd‘h y’yVnw Nhkh sxnyp ‘mVyw : wnkVm ynpl rV’ 30
Nbw’r=ynb wrbd rV’ Myrbdh=t’ wt’ rV’ l’rVy ypl’ yV’rw
Nhkh rz‘l’=Nb sxnyp rm’yw : Mhyny‘b bTyyw hVnm ynbw dg=ynbw 31
wnkwtb=yk wn‘dy Mwyh hVnm ynb=l’w dg=ynb=l’w Nbw’r=ynb=l’
l’rVy ynb=t’ MtlYh z’ hzh l‘mh hwhyb Mtl‘m=’l rV’ hwhy
Nbw’r=ynb t’m My’yVnhw Nhkh rz‘l’=Nb sxnyp bVyw : hwhy dym 32
Mtw’ wbVyw l’rVy ynb=l’ N‘nk Zr’=l’ d‘lgh Zr’m dg=ynb t’mw
’lw l’rVy ynb Myhl’ wkrbyw l’rVy ynb yny‘b rbdh bTyyw : rbd 33
dg=ynbw Nbw’r=ynb rV’ Zr’h=t’ txVl ’bYl Mhyl‘ twl‘l wrm’
sŘ 14 yk wnytnyb ’wh d‘ yk xbzml dg=ynbw Nbw’r=ynb w’rqyw : hb MybVy 34
hwhy xynh=rV’ yrx’ Mybr Mymym yhyw : Myhl’h hwhy gk
‘Vwhy ’rqyw : Mymyb ’b Nqz ‘Vwhyw bybsm Mhyby’=lkm l’rVyl 2
yn’ Mhl’ rm’yw wyrTVlw wyTpVlw wyV’rlw wynqzl l’rVy=lkl
Mkyhl’ hwhy hV‘ rV’=lk t’ Mty’r Mt’w : Mymyb yt’b ytnqz 3
w’r : Mkl Mxlnh ’wh Mkyhl’ hwhy yk Mkynpm hl’h Mywgh=lkl 4
Ndryh=Nm MkyTbVl hlxnb hl’h Myr’Vnh Mywgh=t’ Mkl ytlph
Mkyhl’ hwhyw : VmVh ’wbm lwdgh Myhw ytrkh rV’ Mywgh=lkw 5
rV’k MYr’=t’ MtVryw Mkynplm Mt’ Vyrwhw Mkynpm Mpdhy ’wh
bwtkh=lk t’ twV‘lw rmVl d’m Mtqzxw : Mkl Mkyhl’ hwhy rbd 6
’wb=ytlbl : lw’mVw Nymy wnmm=rws ytlbl hVm trwt rpsb 7
’lw wrykzt=’l Mhyhl’ MVbw Mkt’ hl’h Myr’Vnh hl’h Mywgb
Mkyhl’ hwhyb=M’ yk : Mhl wwxtVt ’lw Mwdb‘t ’lw w‘ybVt 8
Mywg Mkynpm hwhy Vrwyw : hzh Mwyh d‘ MtyV‘ rV’k wqbdt 9
dx’=Vy’ : hzh Mwyh d‘ Mkynpb Vy’ dm‘=’l Mt’w MymwY‘w Myldg 10
rbd rV’k Mkl Mxlnh ’wh Mkyhl’ hwhy yk Pl’=Pdry Mkm
yk : Mkyhl’ hwhy=t’ hbh’l MkytVpnl d’m MtrmVnw : Mkl 11, 12
Mkt’ hl’h Myr’Vnh hl’h Mywgh rtyb Mtqbdw wbwVt bwV=M’
hwhy Pyswy ’l yk w‘dt ‘wdy : Mkb Mhw Mhb Mt’bw Mhb Mtntxthw 13
Vqwmlw xpl Mkl wyhw Mkynplm hl’h Mywgh=t’ Vyrwhl Mkyhl’
hbwTh hmd’h l‘m Mkdb’=d‘ Mkyny‘b MynnYlw MkydYb TTVlw
t’zh
23. 14–24. 17 ‘Vwhy 229
14 Krdb Mwyh Klwh ykn’ hnhw : Mkyhl’ hwhy Mkl Ntn rV’ t’zh
dx’ rbd lpn=’l yk MkVpn=lkbw Mkbbl=lkb Mt‘dyw Zr’h=lk
w’b lkh Mkyl‘ Mkyhl’ hwhy rbd rV’ MybwTh Myrbdh lkm
15 rbdh=lk Mkyl‘ ’b=rV’k hyhw : dx’ rbd wnmm lpn=’l Mkl
t’ Mkyl‘ hwhy ’yby Nk Mkyl‘ Mkyhl’ hwhy rbd rV’ bwTh
rV’ t’zh hbwTh hmd’h l‘m Mktw’ wdymVh=d‘ ‘rh rbdh=lk
16 rV’ Mkyhl’ hwhy tyrb=t’ Mkrb‘b : Mkyhl’ hwhy Mkl Ntn
hrxw Mhl MtywxtVhw Myrx’ Myhl’ Mtdb‘w Mtklhw Mkt’ hwY
: Mkl Ntn rV’ hbwTh Zr’h l‘m hrhm Mtdb’w Mkb hwhy=P’
dk ’rqyw hmkV l’rVy yTbV=lk=t’ ‘Vwhy Ps’yw
: Myhl’h ynpl wbYytyw wyrTVlw wyTpVlw wyV’rlw l’rVy ynqzl
2 rhnh rb‘b l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk M‘h=lk=l’ ‘Vwhy rm’yw
Myhl’ wdb‘yw rwxn yb’w Mhrb’ yb’ xrt Mlw‘m Mkytwb’ wbVy
3 wtw’ Klw’w rhnh rb‘m Mhrb’=t’ Mkyb’=t’ xq’w : Myrx’
4 qxYyl Nt’w : qxYy=t’ wl=Nt’w w‘rz=t’ br’w N‘nk Zr’=lkb
bq‘yw wtw’ tVrl ry‘V rh=t’ wV‘l Nt’w wV‘=t’w bq‘y=t’
5 MyrYm=t’ Pg’w Nrh’=t’w hVm=t’ xlV’w : MyrYm wdry wynbw
6 Mkytwb’=t’ ’yYw’w : Mkt’ yt’Ywh rx’w wbrqb ytyV‘ rV’k
MyVrpbw bkrb Mkytwb’ yrx’ MyrYm wpdryw hmyh w’btw MyrYmm
7 wyl‘ ’byw MyrYmh Nybw Mkynyb lp’m MVyw hwhy=l’ wq‘Yyw : Pws=My
wbVtw MyrYmb ytyV‘=rV’ t’ Mkyny‘ hny’rtw whskyw Myh=t’
8 rb‘b bVwyh yrm’h Zr’=l’ Mkt’ h’b’w : Mybr Mymy rbdmb
MdymV’w MYr’=t’ wVrytw Mkdyb Mtw’ Nt’w Mkt’ wmxlyw Ndryh
9 ’rqyw xlVyw l’rVyb Mxlyw b’wm Klm rwpY=Nb qlb Mqyw : Mkynpm
10 Krbyw M‘lbl ‘mVl ytyb’ ’lw : Mkt’ llql rw‘b=Nb M‘lbl
11 wxyry=l’ w’btw Ndryh=t’ wrb‘tw : wdym Mkt’ lY’w Mkt’ Kwrb
ywxh yVgrghw ytxhw yn‘nkhw yzrphw yrm’h wxyry=yl‘b Mkb wmxlyw
12 Mtw’ Vrgtw h‘rYh=t’ Mkynpl xlV’w : Mkdyb Mtw’ Nt’w yswbyhw
13 Mkl Nt’w : KtVqb ’lw Kbrxb ’l yrm’h yklm ynV Mkynpm
Mymrk Mhb wbVtw Mtynb=’l rV’ Myr‘w hb t‘gy=’l rV’ Zr’
14 wt’ wdb‘w hwhy=t’ w’ry ht‘w : Mylk’ Mt’ Mt‘Tn=’l rV’ Mytyzw
rhnh rb‘b Mkytwb’ wdb‘ rV’ Myhl’=t’ wryshw tm’bw Mymtb
15 wrxb hwhy=t’ db‘l Mkyny‘b ‘r M’w : hwhy=t’ wdb‘w MyrYmbw
rV’ Mkytwb’ wdb‘=rV’ Myhl’=t’ M’ Nwdb‘t ym=t’ Mwyh Mkl
ykn’w MYr’b MybVy Mt’ rV’ yrm’h yhl’=t’ M’w rhnh rb‘b
16 bz‘m wnl hlylx rm’yw M‘h N‘yw : hwhy=t’ db‘n ytybw
17 wnt’ hl‘mh ’wh wnyhl’ hwhy yk : Myrx’ Myhl’ db‘l hwhy=t’
=t’ wnyny‘l hV‘ rV’w Mydb‘ tybm MyrYm Zr’m wnytwb’=t’w
twt’h
230 ‘Vwhy 24. 18–33
lkbw hb wnklh rV’ Krdh=lkb wnrmVyw hl’h twldgh twt’h
yrm’h=t’w Mym‘h=lk=t’ hwhy Vrgyw : Mbrqb wnrb‘ rV’ Mym‘h 18
rm’yw : wnyhl’ ’wh=yk hwhy=t’ db‘n wnxn’=Mg wnynpm Zr’h bVy 19
’wh MyVdq Myhl’=yk hwhy=t’ db‘l wlkwt ’l M‘h=l’ ‘Vwhy
hwhy=t’ wbz‘t yk : Mkytw’Txlw Mk‘Vpl ’Vy=’l ’wh ’wnq=l’ 20
byTyh=rV’ yrx’ Mkt’ hlkw Mkl ‘rhw bVw rkn yhl’ Mtdb‘w
‘Vwhy rm’yw : db‘n hwhy=t’ yk ’l ‘Vwhy=l’ M‘h rm’yw : Mkl 21, 22
wtw’ db‘l hwhy=t’ Mkl Mtrxb Mt’=yk Mkb Mt’ Myd‘ M‘h=l’
wThw Mkbrqb rV’ rknh yhl’=t’ wrysh ht‘w : Myd‘ wrm’yw 23
hwhy=t’ ‘Vwhy=l’ M‘h wrm’yw : l’rVy yhl’ hwhy=l’ Mkbbl=t’ 24
MVyw ’whh Mwyb M‘l tyrb ‘Vwhy trkyw : ‘mVn wlwqbw db‘n wnyhl’ 25
trwt rpsb hl’h Myrbdh=t’ ‘Vwhy btkyw : MkVb TpVmw qx wl 26
: hwhy Vdqmb rV’ hl’h txt MV hmyqyw hlwdg Nb’ xqyw Myhl’
wnb=hyht t’zh Nb’h hnh M‘h=lk=l’ ‘Vwhy rm’yw 27
Mkb htyhw wnm‘ rbd rV’ hwhy yrm’=lk t’ h‘mV ’yh=yk hd‘l
: wtlxnl Vy’ M‘h=t’ ‘Vwhy xlVyw : Mkyhl’b NwVxkt=Np hd‘l 28
db‘ Nwn=Nb ‘Vwhy tmyw hl’h Myrbdh yrx’ yhyw 29
xrs=tnmtb wtlxn lwbgb wt’ wrbqyw : MynV rV‘w h’m=Nb hwhy 30
ymy lk hwhy=t’ l’rVy db‘yw ś: V‘g=rhl NwpYm Myrp’=rhb rV’ 31
t’ w‘dy rV’w ‘Vwhy yrx’ Mymy wkyr’h rV’ Mynqzh ymy lkw ‘Vwhy
wl‘h=rV’ Pswy twmY‘=t’w : l’rVyl hV‘ rV’ hwhy hV‘m=lk 32
bq‘y hnq rV’ hdVh tqlxb MkVb wrbq MyrYmm l’rVy=ynb
: hlxnl Pswy=ynbl wyhyw hTyVq h’mb MkV=yb’ rwmx=ynb t’m
rhb wl=Ntn rV’ wnb sxnyp t‘bgb wt’ wrbqyw tm Nrh’=Nb rz‘l’w 33
ś: Myrp’
.]+w h"l hy‘Vy[ Ml’ NwVl Nrtw Nmysw .VVw MyVmxw yw’m VV ‘Vwhy rpsd yqwsp Mwks
dy yl‘ htyh Nmysw rV‘ h‘br’ wyrdsw .]w"k g"y ‘Vwhy[ hpYmh tmr=d‘ NwbVxmw wyYxw
ynb wrb‘Vm hnV ‘bVw MyrV‘ rpsh twnV .MynVw MyrV‘ wytwqspw .]+’ z"l l’qzxy[ y"y
.‘Vwhy tmV d‘ dysxh ‘Vwhy ymyb Ndryh t’ l’rVy
The number of the verses of the book of Joshua is 656; and the sign is, And
the tongue of the dumb SHALL SING [Isa 35:6]. And its middle point is, And
from Heshbon unto Ramath-mizpeh [Jos 13:26]. And its sedarim are 14; and
the sign is, THE HAND of the Lord was upon me (y = 10, d = 4; Ezek 37:1].
And its peseqot are 22. The years of the book are 27 years from the crossing of
‘Vwhy 231
the children of Israel in the days of Joshua the pious unto the death of Joshua.
MyTpV
sŘ 1 wnl=hl‘y ym rm’l hwhyb l’rVy ynb wl’Vyw ‘Vwhy twm yrx’ yhyw ’
yttn hnh hl‘y hdwhy hwhy rm’yw : wb Mxlhl hlxtb yn‘nkh=l’ 2
hmxlnw ylrgb yt’ hl‘ wyx’ Nw‘mVl hdwhy rm’yw : wdyb Zr’h=t’ 3
hdwhy l‘yw : Nw‘mV wt’ Klyw Klrwgb Kt’ yn’=Mg ytklhw yn‘nkb 4
: Vy’ Mypl’ trV‘ qzbb Mwkyw Mdyb yzrphw yn‘nkh=t’ hwhy Ntyw
: yzrph=t’w yn‘nkh=t’ wkyw wb wmxlyw qzbb qzb ynd’=t’ w’Ymyw 5
: wylgrw wydy twnhb=t’ wYYqyw wt’ wzx’yw wyrx’ wpdryw qzb ynd’ snyw 6
wyh MyYYqm Mhylgrw Mhydy twnhb Myklm My‘bV qzb=ynd’ rm’yw 7
wh’ybyw Myhl’ yl=MlV Nk ytyV‘ rV’k ynxlV txt MyTqlm
wdklyw MlVwryb hdwhy=ynb wmxlyw : MV tmyw MlVwry 8
hdwhy ynb wdry rx’w : V’b wxlV ry‘h=t’w brx=ypl hwkyw htw’ 9
yn‘nkh=l’ hdwhy Klyw : hlpVhw bgnhw rhh bVwy yn‘nkb Mxlhl 10
=t’w yVV=t’ wkyw ‘br’ tyrq Mynpl Nwrbx=MVw Nwrbxb bVwyh
Mynpl rybd=MVw rybd ybVwy=l’ MVm Klyw : ymlt=t’w Nmyx’ 11
yttnw hdklw rps=tyrq=t’ hky=rV’ blk rm’yw : rps=tyrq 12
NTqh blk yx’ znq=Nb l’ynt‘ hdklyw : hV’l ytb hsk‘=t’ wl 13
lw’Vl whtystw h’wbb yhyw : hV’l wtb hsk‘=t’ wl=Ntyw wnmm 14
: Kl=hm blk hl=rm’yw rwmxh l‘m xnYtw hdVh hyb’=t’m
tlg yl httnw ynttn bgnh Zr’ yk hkrb yl=hbh wl rm’tw 15
: tytxt tlg t’w tyl‘ tlg t’ blk hl=Ntyw Mym
rbdm hdwhy ynb=t’ Myrmth ry‘m wl‘ hVm Ntx ynyq ynbw 16
Nw‘mV=t’ hdwhy Klyw : M‘h=t’ bVyw Klyw dr‘ bgnb rV’ hdwhy 17
ry‘h=MV=t’ ’rqyw htw’ wmyrxyw tpY bVwy yn‘nkh=t’ wkyw wyx’
hlwbg=t’w NwlqV’=t’w hlwbg=t’w hz‘=t’ hdwhy dklyw : hmrx 18
’l yk rhh=t’ Vryw hdwhy=t’ hwhy yhyw : hlwbg=t’w Nwrq‘=t’w 19
Nwrbx=t’ blkl wntyw : Mhl lzrb bkr=yk qm‘h ybVy=t’ Vyrwhl 20
bVy yswbyh=t’w : qn‘h ynb hVlV=t’ MVm Vrwyw hVm rbd rV’k 21
MlVwryb Nmynb ynb=t’ yswbyh bVyw Nmynb ynb wVyrwh ’l MlVwry
hwhyw l’=tyb Mh=Mg Pswy=tyb wl‘yw : hzh Mwyh d‘ 22
w’ryw : zwl Mynpl ry‘h=MVw l’=tybb Pswy=tyb wrytyw : Mm‘ 23, 24
ry‘h ’wbm=t’ ’n wn’rh wl wrm’yw ry‘h=Nm ’Ywy Vy’ MyrmVh
brx=ypl ry‘h=t’ wkyw ry‘h ’wbm=t’ M’ryw : dsx Km‘ wnyV‘w 25
ry‘ Nbyw Mytxh Zr’ Vy’h Klyw : wxlV wtxpVm=lk=t’w Vy’h=t’w 26
Vyrwh=’lw : hzh Mwyh d‘ hmV ’wh zwl hmV ’rqyw 27
bVy=t’w hytnb=t’w Kn‘t=t’w hytwnb=t’w N’V=tyb=t’ hVnm
rwd
1. 28–2. 18 MyTpV 233
wdgm ybVwy=t’w hytnb=t’w M‘lby ybVwy=t’w hytwnb=t’w rwd
28 l’rVy qzx=yk yhyw : t’zh Zr’b tbVl yn‘nkh l’wyw hytwnb=t’w
29 ’l Myrp’w : wVyrwh ’l Vyrwhw sml yn‘nkh=t’ MVyw
: rzgb wbrqb yn‘nkh bVyw rzgb bVwyh yn‘nkh=t’ Vyrwh
30 bVyw llhn ybVwy=t’w NwrTq ybVwy=t’ Vyrwh ’l Nlwbz
31 ybVy=t’ Vyrwh ’l rV’ : sml wyhyw wbrqb yn‘nkh
qyp’=t’w hblx=t’w byzk’=t’w blx’=t’w NwdyY ybVwy=t’w wk‘
32 : wVyrwh ’l yk Zr’h ybVy yn‘nkh brqb yrV’h bVyw : bxr=t’w
33 =tyb ybVy=t’w VmV=tyb ybVy=t’ Vyrwh=’l yltpn
tn‘ tybw VmV=tyb ybVyw Zr’h ybVy yn‘nkh brqb bVyw tn‘
34 tdrl wntn ’l=yk hrhh Nd=ynb=t’ yrm’h wYxlyw : sml Mhl wyh
35 dy dbktw Mybl‘Vbw Nwly’b srx=rhb tbVl yrm’h l’wyw : qm‘l
36 : hl‘mw ‘lshm Mybrq‘ hl‘mm yrm’h lwbgw : sml wyhyw Pswy=tyb
b Mykbh=l’ lglgh=Nm hwhy=K’lm l‘yw
rV’ Zr’h=l’ Mkt’ ’yb’w MyrYmm Mkt’ hl‘’ rm’yw
2 Mt’w : Mlw‘l Mkt’ ytyrb rp’=’l rm’w Mkytb’l yt‘bVn
Mt‘mV=’lw NwYtt Mhytwxbzm t’zh Zr’h ybVyl tyrb wtrkt=’l
3 wyhw Mkynpm Mtw’ Vrg’=’l ytrm’ Mgw : MtyV‘ t’z=hm ylwqb
4 hwhy K’lm rbdk yhyw : Vqwml Mkl wyhy Mhyhl’w MydYl Mkl
: wkbyw Mlwq=t’ M‘h w’Vyw l’rVy ynb=lk=l’ hl’h Myrbdh=t’
5 : hwhyl MV=wxbzyw Mykb ’whh Mwqmh=MV w’rqyw
6 tVrl wtlxnl Vy’ l’rVy=ynb wklyw M‘h=t’ ‘Vwhy xlVyw
7 rV’ Mynqzh ymy lkw ‘Vwhy ymy lk hwhy=t’ M‘h wdb‘yw : Zr’h=t’ sŘ 2
rV’ lwdgh hwhy hV‘m=lk t’ w’r rV’ ‘wVwhy yrx’ Mymy wkyr’h
8 : MynV rV‘w h’m=Nb hwhy db‘ Nwn=Nb ‘Vwhy tmyw : l’rVyl hV‘
9 =rhl NwpYm Myrp’ rhb srx=tnmtb wtlxn lwbgb wtw’ wrbqyw
10 Mhyrx’ rx’ rwd Mqyw wytwb’=l’ wps’n ’whh rwdh=lk Mgw : V‘g
: l’rVyl hV‘ rV’ hV‘mh=t’ Mgw hwhy=t’ w‘dy=’l rV’
11 : Myl‘bh=t’ wdb‘yw hwhy yny‘b ‘rh=t’ l’rVy=ynb wV‘yw
12 wklyw MyrYm Zr’m Mtw’ ’yYwmh Mtwb’ yhl’ hwhy=t’ wbz‘yw
Mhl wwxtVyw Mhytwbybs rV’ Mym‘h yhl’m Myrx’ Myhl’ yrx’
13, 14 P’=rxyw : twrtV‘lw l‘bl wdb‘yw hwhy=t’ wbz‘yw : hwhy=t’ ws‘kyw
Mhybyw’ dyb Mrkmyw Mtw’ wsVyw MysV=dyb Mntyw l’rVyb hwhy
15 hwhy=dy w’Yy rV’ lkb : Mhybyw’ ynpl dm‘l dw‘ wlky=’lw bybsm
Mhl rYyw Mhl hwhy ‘bVn rV’kw hwhy rbd rV’k h‘rl Mb=htyh
16, 17 ’l MhyTpV=l’ Mgw : MhysV dym Mw‘yVwyw MyTpV hwhy Mqyw : d’m
Krdh=Nm rhm wrs Mhl wwxtVyw Myrx’ Myhl’ yrx’ wnz yk w‘mV
18 hwhy Myqh=ykw : Nk wV‘=’l hwhy=twYm ‘mVl Mtwb’ wklh rV’
Mhl
234 MyTpV 2. 19–3. 21
ymy lk Mhyby’ dym M‘yVwhw TpVh=M‘ hwhy hyhw MyTpV Mhl
twmb hyhw : Mhyqxdw MhyYxl ynpm Mtq’nm hwhy Mxny=yk TpwVh 19
Mdb‘l Myrx’ Myhl’ yrx’ tkll Mtwb’m wtyxVhw wbVy TpwVh
P’=rxyw : hVqh Mkrdmw Mhyll‘mm wlyph ’l Mhl twxtVhlw 20
ytywY rV’ ytyrb=t’ hzh ywgh wrb‘ rV’ N‘y rm’yw l’rVyb hwhy
Mhynpm Vy’ Vyrwhl Pysw’ ’l yn’=Mg : ylwql w‘mV ’lw Mtwb’=t’ 21
MyrmVh l’rVy=t’ Mb twsn N‘ml : tmyw ‘Vwhy bz‘=rV’ Mywgh=Nm 22
xnyw : ’l=M’ Mtwb’ wrmV rV’k Mb tkll hwhy Krd=t’ Mh 23
: ‘Vwhy=dyb Mntn ’lw rhm MVyrwh ytlbl hl’h Mywgh=t’ hwhy
l’rVy=t’ Mb twsnl hwhy xynh rV’ Mywgh hl’w g
twrd t‘d N‘ml qr : N‘nk twmxlm=lk t’ w‘dy=’l rV’=lk t’ 2
ynrs tVmx : Mw‘dy ’l Mynpl=rV’ qr hmxlm Mdmll l’rVy=ynb 3
Nwmrx l‘b rhm Nwnblh rh bVy ywxhw yndyYhw yn‘nkh=lkw MytVlp
twYm=t’ w‘mVyh t‘dl l’rVy=t’ Mb twsnl wyhyw : tmx ’wbl d‘ 4
brqb wbVy l’rVy ynbw : hVm=dyb Mtwb’=t’ hwY=rV’ hwhy 5
Mhytwnb=t’ wxqyw : yswbyhw ywxhw yzrphw yrm’hw ytxh yn‘nkh 6
: Mhyhl’=t’ wdb‘yw Mhynbl wntn Mhytwnb=t’w MyVnl Mhl
hwhy=t’ wxkVyw hwhy yny‘b ‘rh=t’ l’rVy=ynb wV‘yw 7
l’rVyb hwhy P’=rxyw : twrV’h=t’w Myl‘bh=t’ wdb‘yw Mhyhl’ 8
l’rVy=ynb wdb‘yw Myrhn Mr’ Klm Myt‘Vr NVwk dyb Mrkmyw
Mqyw hwhy=l’ l’rVy=ynb wq‘zyw : MynV hnmV Myt‘Vr NVwk=t’ 9
NTqh blk yx’ znq=Nb l’ynt‘ t’ M‘yVwyw l’rVy ynbl ‘yVwm hwhy
Ntyw hmxlml ’Yyw l’rVy=t’ TpVyw hwhy=xwr wyl‘ yhtw : wnmm 10
: Myt‘Vr NVwk l‘ wdy z‘tw Mr’ Klm Myt‘Vr NVwk=t’ wdyb hwhy
: znq=Nb l’ynt‘ tmyw hnV My‘br’ Zr’h TqVtw 11
Nwlg‘=t’ hwhy qzxyw hwhy yny‘b ‘rh twV‘l l’rVy ynb wpsyw 12
wyl’ Ps’yw : hwhy yny‘b ‘rh=t’ wV‘=yk l‘ l’rVy=l‘ b’wm=Klm 13
: Myrmth ry‘=t’ wVryyw l’rVy=t’ Kyw Klyw qlm‘w Nwm‘ ynb=t’
wq‘zyw : hnV hrV‘ hnwmV b’wm=Klm Nwlg‘=t’ l’rVy=ynb wdb‘yw 14, 15
=Nb ’rg=Nb dwh’=t’ ‘yVwm Mhl hwhy Mqyw hwhy=l’ l’rVy=ynb
Klm Nwlg‘l hxnm wdyb l’rVy=ynb wxlVyw wnymy=dy rT’ Vy’ ynymyh
htw’ rgxyw hkr’ dmg twyp ynV hlw brx dwh’ wl V‘yw : b’wm 16
b’wm Klm Nwlg‘l hxnmh=t’ brqyw : wnymy Kry l‘ wydml txtm 17
xlVyw hxnmh=t’ byrqhl hlk rV’k yhyw : d’m ’yrb Vy’ Nwlg‘w 18
lglgh=t’ rV’ Mylysph=Nm bV ’whw : hxnmh y’Vn M‘h=t’ 19
Mydm‘h=lk wyl‘m w’Yyw sh rm’yw Klmh Kyl’ yl rts=rbd rm’yw
wdbl wl=rV’ hrqmh tyl‘b bVy ’whw wyl’ ’b dwh’w : wyl‘ 20
dwh’ xlVyw : ’skh l‘m Mqyw Kyl’ yl Myhl’=rbd dwh’ rm’yw 21
dy=t’
3. 22–4. 16 MyTpV 235
22 ’byw : wnTbb h‘qtyw wnymy Kry l‘m brxh=t’ xqyw wl’mV dy=t’
brxh PlV ’l yk bhlh d‘b blxh rgsyw bhlh rx’ bYnh=Mg
23 hyl‘h twtld rgsyw hnwrdsmh dwh’ ’Yyw : hndVrph ’Yyw wnTbm
24 twl‘n hyl‘h twtld hnhw w’ryw w’b wydb‘w ’Yy ’whw : l‘nw wd‘b
25 hnhw Vwb=d‘ wlyxyw : hrqmh rdxb wylgr=t’ ’wh Kysm K’ wrm’yw
Mhynd’ hnhw wxtpyw xtpmh=t’ wxqyw hyl‘h twtld xtp wnny’
26 Mylysph=t’ rb‘ ’whw Mhmhmth d‘ Tlmn dwh’w : tm hYr’ lpn
27 wm‘ wdryw Myrp’ rhb rpwVb ‘qtyw w’wbb yhyw : htry‘Vh Tlmyw
28 Ntn=yk yrx’ wpdr Mhl’ rm’yw : Mhynpl ’whw rhh=Nm l’rVy=ynb
twrb‘m=t’ wdklyw wyrx’ wdryw Mkdyb b’wm=t’ Mkyby’=t’ hwhy
29 ’yhh t‘b b’wm=t’ wkyw : rb‘l Vy’ wntn=’lw b’wml Ndryh
30 ‘nktw : Vy’ Tlmn ’lw lyx Vy’=lkw NmV=lk Vy’ Mypl’ trV‘k
: hnV MynwmV Zr’h TqVtw l’rVy dy txt ’whh Mwyb b’wm
31 tw’m=VV MytVlp=t’ Kyw tn‘=Nb rgmV hyh wyrx’w sŘ 3
d wpsyw : l’rVy=t’ ’wh=Mg ‘Vyw rqbh dmlmb Vy’
2 Nyby dyb hwhy Mrkmyw : tm dwh’w hwhy yny‘b ‘rh twV‘l l’rVy ynb
tVrxb bVwy ’whw ’rsys w’bY=rVw rwYxb Klm rV’ N‘nk=Klm
3 lzrb=bkr tw’m ‘Vt yk hwhy=l’ l’rVy=ynb wq‘Yyw : Mywgh
: hnV MyrV‘ hqzxb l’rVy ynb=t’ Zxl ’whw wl
4 t‘b l’rVy=t’ hTpV ’yh twdypl tV’ h’ybn hV’ hrwbdw
5 rhb l’=tyb Nybw hmrh Nyb hrwbd rmt=txt tbVwy ’yhw : ’yhh
6 qrbl ’rqtw xlVtw : TpVml l’rVy ynb hyl’ wl‘yw Myrp’
l’rVy=yhl’ hwhy hwY=’lh wyl’ rm’tw yltpn Vdqm M‘nyb’=Nb
yltpn ynbm Vy’ Mypl’ trV‘ Km‘ txqlw rwbt rhb tkVmw Kl
7 Nyby ’bY=rV ’rsys=t’ NwVyq lxn=l’ Kyl’ ytkVmw : Nwlbz ynbmw
8 yklt=M’ qrb hyl’ rm’yw : Kdyb whyttnw wnwmh=t’w wbkr=t’w
9 Km‘ Kl’ Klh rm’tw : Kl’ ’l ym‘ yklt ’l=M’w ytklhw ym‘
hV’=dyb yk Klwh ht’ rV’ Krdh=l‘ Ktr’pt hyht ’l yk sp’
10 q‘zyw : hVdq qrb=M‘ Kltw hrwbd Mqtw ’rsys=t’ hwhy rkmy
Vy’ ypl’ trV‘ wylgrb l‘yw hVdq yltpn=t’w Nlwbz=t’ qrb
11 hVm Ntx bbx ynbm Nyqm drpn ynyqh rbxw : hrwbd wm‘ l‘tw
12 hl‘ yk ’rsysl wdgyw : Vdq=t’ rV’ Myn‘Yb Nwl’=d‘ wlh’ Tyw
13 tw’m ‘Vt wbkr=lk=t’ ’rsys q‘zyw : rwbt=rh M‘nyb’=Nb qrb
: NwVyq lxn=l’ Mywgh tVrxm wt’ rV’ M‘h=lk=t’w lzrb bkr
14 ’rsys=t’ hwhy Ntn rV’ Mwyh hz yk Mwq qrb=l’ hrbd rm’tw
Mypl’ trV‘w rwbt rhm qrb dryw Kynpl ’Yy hwhy ’lh Kdyb
15 hnxmh=lk=t’w bkrh=lk=t’w ’rsys=t’ hwhy Mhyw : wyrx’ Vy’
16 qrbw : wylgrb snyw hbkrmh l‘m ’rsys dryw qrb ynpl brx=ypl
Pdr
236 MyTpV 4. 17–5. 17
hnxm=lk lpyw Mywgh tVrx d‘ hnxmh yrx’w bkrh yrx’ Pdr
l‘y lh’=l’ wylgrb sn ’rsysw : dx’=d‘ r’Vn ’l brx=ypl ’rsys 17
: ynyqh rbx tyb Nybw rwYx=Klm Nyby Nyb MwlV yk ynyqh rbx tV’
’ryt=l’ yl’ hrws ynd’ hrws wyl’ rm’tw ’rsys t’rql l‘y ’Ytw 18
’n=ynyqVh hyl’ rm’yw : hkymVb whsktw hlh’h hyl’ rsyw 19
rm’yw : whsktw whqVtw blxh dw’n=t’ xtptw ytmY yk Mym=T‘m 20
Vy’ hp=Vyh rm’w Kl’Vw ’wby Vy’=M’ hyhw lh’h xtp dm‘ hyl’
tbqmh=t’ MVtw lh’h dty=t’ rbx=tV’ l‘y xqtw : Ny’ trm’w 21
Zr’b xnYtw wtqrb dtyh=t’ ‘qttw T’lb wyl’ ’wbtw hdyb
wt’rql l‘y ’Ytw ’rsys=t’ Pdr qrb hnhw : tmyw P‘yw Mdrn=’whw 22
hnhw hyl’ ’byw Vqbm ht’=rV’ Vy’h=t’ K’r’w Kl wl rm’tw
Nyby t’ ’whh Mwyb Myhl’ ‘nkyw : wtqrb dtyhw tm lpn ’rsys 23
l‘ hVqw Kwlh l’rVy=ynb dy Kltw : l’rVy ynb ynpl N‘nk=Klm 24
: N‘nk=Klm Nyby t’ wtyrkh rV’ d‘ N‘nk=Klm Nyby
=t’ d‘lg dlwyw hnwz hV’=Nb ’whw lyx rwbg hyh yd‘lgh xtpyw ’y
xtpy=t’ wVrgyw hV’h=ynb wldgyw Mynb wl d‘lg=tV’ dltw : xtpy 2
xrbyw : ht’ trx’ hV’=Nb yk wnyb’=tybb lxnt=’l wl wrm’yw 3
Myqyr MyVn’ xtpy=l’ wTqltyw bwT Zr’b bVyw wyx’ ynpm xtpy
: l’rVy=M‘ Nwm‘=ynb wmxlyw Mymym yhyw : wm‘ w’Yyw 4
txql d‘lg ynqz wklyw l’rVy=M‘ Nwm‘=ynb wmxln=rV’k yhyw 5
hmxlnw NyYql wnl htyyhw hkl xtpyl wrm’yw : bwT Zr’m xtpy=t’ 6
ynwVrgtw ytw’ Mt’nV Mt’ ’lh d‘lg ynqzl xtpy rm’yw : Nwm‘ ynbb 7
d‘lg ynqz wrm’yw : Mkl rY rV’k ht‘ yl’ Mt’b ‘wdmw yb’ tybm 8
tyyhw Nwm‘ ynbb tmxlnw wnm‘ tklhw Kyl’ wnbV ht‘ Nkl xtpy=l’
MybyVm=M’ d‘lg ynqz=l’ xtpy rm’yw : d‘lg ybVy lkl V’rl wnl 9
hyh’ ykn’ ynpl Mtw’ hwhy Ntnw Nwm‘ ynbb Mxlhl ytw’ Mt’
wnytwnyb ‘mV hyhy hwhy xtpy=l’ d‘lg=ynqz wrm’yw : V’rl Mkl 10
wtw’ M‘h wmyVyw d‘lg ynqz=M‘ xtpy Klyw : hV‘n Nk Krbdk ’l=M’ 11
: hpYmb hwhy ynpl wyrbd=lk=t’ xtpy rbdyw NyYqlw V’rl Mhyl‘
yl=hm rm’l Nwm‘=ynb Klm=l’ Myk’lm xtpy xlVyw 12
yk’lm=l’ Nwm‘=ynb Klm rm’yw : yYr’b Mxlhl yl’ t’b=yk Klw 13
qbyh=d‘w Nwnr’m MyrYmm wtwl‘b yYr’=t’ l’rVy xql=yk xtpy
xlVyw xtpy dw‘ Pswyw : MwlVb Nht’ hbyVh ht‘w Ndryh=d‘w 14
l’rVy xql=’l xtpy rm’ hk wl rm’yw : Nwm‘ ynb Klm=l’ Myk’lm 15
l’rVy Klyw MyrYmm Mtwl‘b yk : Nwm‘ ynb Zr’=t’w b’wm Zr’=t’ 16
Klm=l’ Myk’lm l’rVy xlVyw : hVdq ’byw Pws=My=d‘ rbdmb 17
Klm=l’ Mgw Mwd’ Klm ‘mV ’lw KYr’b ’n=hrb‘’ rm’l Mwd’
b’wm
11. 18–40 MyTpV 245
18 bsyw rbdmb Klyw : Vdqb l’rVy bVyw hb’ ’lw xlV b’wm
Nwnxyw b’wm Zr’l VmV=xrzmm ’byw b’wm Zr’=t’w Mwd’ Zr’=t’
19 xlVyw : b’wm lwbg Nwnr’ yk b’wm lwbgb w’b=’lw Nwnr’ rb‘b
l’rVy wl rm’yw NwbVx Klm yrm’h=Klm Nwxys=l’ Myk’lm l’rVy
20 rb‘ l’rVy=t’ Nwxys Nym’h=’lw : ymwqm=d‘ KYr’b ’n=hrb‘n
21 Ntyw : l’rVy=M‘ Mxlyw hYhyb wnxyw wm‘=lk=t’ Nwxys Ps’yw wlbgb
Vryyw Mwkyw l’rVy dyb wm‘=lk=t’w Nwxys=t’ l’rVy=yhl’ hwhy
22 lwbg=lk t’ wVryyw : ’yhh Zr’h bVwy yrm’h Zr’=lk t’ l’rVy
23 yhl’ hwhy ht‘w : Ndryh=d‘w rbdmh=Nmw qbyh=d‘w Nwnr’m yrm’h
24 t’ ’lh : wnVryt ht’w l’rVy wm‘ ynpm yrm’h=t’ Vyrwh l’rVy
hwhy Vyrwh rV’=lk t’w Vryt wtw’ Kyhl’ Vwmk KVyrwy rV’
25 rwpY=Nb qlbm ht’ bwT bwTh ht‘w : Vryn wtw’ wnynpm wnyhl’
26 tbVb : Mb Mxln Mxln=M’ l’rVy=M‘ br bwrh b’wm Klm
rV’ Myr‘h=lkbw hytwnbbw rw‘r‘bw hytwnbbw NwbVxb l’rVy
27 ykn’w : ’yhh t‘b MtlYh=’l ‘wdmw hnV tw’m VlV Nwnr’ ydy=l‘
TpVh hwhy TpVy yb Mxlhl h‘r yt’ hV‘ ht’w Kl yt’Tx=’l
28 yrbd=l’ Nwm‘ ynb Klm ‘mV ’lw : Nwm‘ ynb Nybw l’rVy ynb Nyb Mwyh
: wyl’ xlV rV’ xtpy
29 =t’ rb‘yw hVnm=t’w d‘lgh=t’ rb‘yw hwhy xwr xtpy=l‘ yhtw
30 hwhyl rdn xtpy rdyw : Nwm‘ ynb rb‘ d‘lg hpYmmw d‘lg hpYm
31 ytldm ’Yy rV’ ’Ywyh hyhw : ydyb Nwm‘ ynb=t’ Ntt Nwtn=M’ rm’yw
: hlw‘ whtyl‘hw hwhyl hyhw Nwm‘ ynbm MwlVb ybwVb yt’rql ytyb
32, 33 Mkyw : wdyb hwhy Mntyw Mb Mxlhl Nwm‘ ynb=l’ xtpy rb‘yw sŘ 9
d’m hlwdg hkm Mymrk lb’ d‘w ry‘ MyrV‘ tynm K’b=d‘w r‘r‘m
34 hpYmh xtpy ’byw : l’rVy ynb ynpm Nwm‘ ynb w‘nkyw
hdyxy ’yh qrw twlxmbw Myptb wt’rql t’Yy wtb hnhw wtyb=l’
35 rm’yw wydgb=t’ ‘rqyw htw’ wtw’rk yhyw : tb=w’ Nb wnmm wl=Ny’
hwhy=l’ yp ytyYp ykn’w yrk‘b tyyh t’w ynt‘rkh ‘rkh ytb hh’
36 hV‘ hwhy=l’ Kyp=t’ htyYp yb’ wyl’ rm’tw : bwVl lkw’ ’lw
ynbm Kyby’m twmqn hwhy Kl hV‘ rV’ yrx’ Kypm ’Yy rV’k yl
37 MyVdx MynV ynmm hprh hzh rbdh yl hV‘y hyb’=l’ rm’tw : Nwm‘
38 rm’yw : yty‘rw ykn’ ylwtb=l‘ hkb’w Myrhh=l‘ ytdryw hkl’w
hylwtb=l‘ Kbtw hytw‘rw ’yh Kltw MyVdx ynV htw’ xlVyw ykl
39 =t’ hl V‘yw hyb’=l’ bVtw MyVdx MynV Zqm yhyw : Myrhh=l‘
40 hmymy Mymym : l’rVyb qx=yhtw Vy’ h‘dy=’l ’yhw rdn rV’ wrdn
: hnVb Mymy t‘br’ yd‘lgh xtpy=tbl twntl l’rVy twnb hnklt
q‘Yyw
246 MyTpV 12. 1–13. 11
Mxlhl trb‘ ‘wdm xtpyl wrm’yw hnwpY rb‘yw Myrp’ Vy’ q‘Yyw by
: V’b Kyl‘ PrVn Ktyb Km‘ tkll t’rq ’l wnlw Nwm‘=ynbb
q‘z’w d’m Nwm‘=ynbw ym‘w yn’ ytyyh byr Vy’ Mhyl’ xtpy rm’yw 2
hmyV’w ‘yVwm Kny’=yk h’r’w : Mdym ytw’ Mt‘Vwh=’lw Mkt’ 3
Mtyl‘ hmlw ydyb hwhy Mntyw Nwm‘ ynb=l’ hrb‘’w ypkb yVpn
Mxlyw d‘lg yVn’=lk=t’ xtpy Zbqyw : yb Mxlhl hzh Mwyh yl’ 4
Mt’ Myrp’ yTylp wrm’ yk Myrp’=t’ d‘lg yVn’ wkyw Myrp’=t’
Ndryh twrb‘m=t’ d‘lg dklyw : hVnm Kwtb Myrp’ Kwtb d‘lg 5
d‘lg=yVn’ wl wrm’yw hrb‘’ Myrp’ yTylp wrm’y yk hyhw Myrp’l
tlbs rm’yw tlbV ’n=rm’ wl wrm’yw : ’l rm’yw ht’ ytrp’h 6
lpyw Ndryh twrb‘m=l’ whwTxVyw wtw’ wzx’yw Nk rbdl Nyky ’lw
l’rVy=t’ xtpy TpVyw : Pl’ MynVw My‘br’ Myrp’m ’yhh t‘b 7
: d‘lg yr‘b rbqyw yd‘lgh xtpy tmyw MynV VV
MyVlV wl=yhyw : Mxl tybm NYb’ l’rVy=t’ wyrx’ TpVyw 8, 9
Zwxh=Nm wynbl ’ybh twnb MyVlVw hYwxh xlV twnb MyVlVw Mynb
: Mxl tybb rbqyw NYb’ tmyw : MynV ‘bV l’rVy=t’ TpVyw 10
=t’ TpVyw ynlwbzh Nwly’ l’rVy=t’ wyrx’ TpVyw 11
: Nlwbz Zr’b Nwly’b rbqyw ynlwbzh Nwly’ tmyw : MynV rV‘ l’rVy 12
: ynwt‘rph llh=Nb Nwdb‘ l’rVy=t’ wyrx’ TpVyw 13
Mry‘ My‘bV=l‘ Mybkr Mynb ynb MyVlVw Mynb My‘br’ wl=yhyw 14
ynwt‘rph llh=Nb Nwdb‘ tmyw : MynV hnmV l’rVy=t’ TpVyw 15
ynb wpsyw : yqlm‘h rhb Myrp’ Zr’b Nwt‘rpb rbqyw gy
My‘br’ MytVlp=dyb hwhy Mntyw hwhy yny‘b ‘rh twV‘l l’rVy
xwnm wmVw yndh txpVmm h‘rYm dx’ Vy’ yhyw : hnV 2
hyl’ rm’yw hV’h=l’ hwhy=K’lm ’ryw : hdly ’lw hrq‘ wtV’w 3
’n yrmVh ht‘w : Nb tdlyw tyrhw tdly ’lw hrq‘=t’ ’n=hnh 4
Nb tdlyw hrh Knh yk : ’mT=lk ylk’t=l’w rkVw Nyy ytVt=l’w 5
’whw NTbh=Nm r‘nh hyhy Myhl’ ryzn=yk wV’r=l‘ hl‘y=’l hrwmw
hVy’l rm’tw hV’h ’btw : MytVlp dym l’rVy=t’ ‘yVwhl lxy 6
’rwn Myhl’h K’lm h’rmk wh’rmw yl’ ’b Myhl’h Vy’ rm’l
yl rm’yw : yl dygh=’l wmV=t’w ’wh hzm=y’ whytl’V ’lw d’m 7
h’mT=lk ylk’t=l’w rkVw Nyy ytVt=l’ ht‘w Nb tdlyw hrh Knh
: wtwm Mwy=d‘ NTbh=Nm r‘nh hyhy Myhl’ ryzn=yk
txlV rV’ Myhl’h Vy’ ynwd’ yb rm’yw hwhy=l’ xwnm rt‘yw 8
Myhl’h ‘mVyw : dlwyh r‘nl hV‘n=hm wnrwyw wnyl’ dw‘ ’n=’wby 9
hdVb tbVwy ’yhw hV’h=l’ dw‘ Myhl’h K’lm ’byw xwnm lwqb
rm’tw hVy’l dgtw Zrtw hV’h rhmtw : hm‘ Ny’ hVy’ xwnmw 10
xwnm Klyw Mqyw : yl’ Mwyb ’b=rV’ Vy’h yl’ h’rn hnh wyl’ 11
yrx’
13. 12–14. 14 MyTpV 247
trbd=rV’ Vy’h ht’h wl rm’yw Vy’h=l’ ’byw wtV’ yrx’
12 hyhy=hm Kyrbd ’by ht‘ xwnm rm’yw : yn’ rm’yw hV’h=l’
13 ytrm’=rV’ lkm xwnm=l’ hwhy K’lm rm’yw : whV‘mw r‘nh=TpVm
14 rkVw Nyyw lk’t ’l Nyyh Npgm ’Yy=rV’ lkm : rmVt hV’h=l’
15 xwnm rm’yw : rmVt hytywY=rV’ lk lk’t=l’ h’mT=lkw tVt=l’
16 K’lm rm’yw : Myz‘ ydg Kynpl hV‘nw Ktw’ ’n=hrY‘n hwhy K’lm=l’
hwhyl hl‘ hV‘t=M’w Kmxlb lk’=’l ynrY‘t=M’ xwnm=l’ hwhy
17 K’lm=l’ xwnm rm’yw : ’wh hwhy K’lm=yk xwnm ‘dy=’l yk hnl‘t
18 hml hwhy K’lm wl rm’yw : Kwndbkw Kyrbd ’by=yk KmV ym hwhy
19 hxnmh=t’w Myz‘h ydg=t’ xwnm xqyw : y’lp ’whw ymVl l’Vt hz
20 twl‘b yhyw : My’r wtV’w xwnmw twV‘l ’lpmw hwhyl rwYh=l‘ l‘yw
xwnmw xbzmh bhlb hwhy=K’lm l‘yw hmymVh xbzmh l‘m bhlh
21 hwhy K’lm dw‘ Psy=’lw : hYr’ Mhynp=l‘ wlpyw My’r wtV’w
22 rm’yw : ’wh hwhy K’lm=yk xwnm ‘dy z’ wtV’=l’w xwnm=l’ h’rhl
23 Zpx wl wtV’ wl rm’tw : wny’r Myhl’ yk twmn twm wtV’=l’ xwnm
hl’=lk=t’ wn’rh ’lw hxnmw hl‘ wndym xql=’l wntymhl hwhy
24 NwVmV wmV=t’ ’rqtw Nb hV’h dltw : t’zk wn‘ymVh ’l t‘kw sŘ 10
25 Nyb Nd=hnxmb wm‘pl hwhy xwr lxtw : hwhy whkrbyw r‘nh ldgyw
: l’tV’ Nybw h‘rY
dy, 2 dgyw l‘yw : MytVlp twnbm htnmtb hV’ ’ryw htnmt NwVmV dryw
wxq ht‘w MytVlp twnbm htnmtb yty’r hV’ rm’yw wm’lw wyb’l
3 ym‘=lkbw Kyx’ twnbb Ny’h wm’w wyb’ wl rm’yw : hV’l yl htw’
NwVmV rm’yw Mylr‘h MytVlpm hV’ txql Klwh ht’=yk hV’
4 w‘dy ’l wm’w wyb’w : yny‘b hrVy ’yh=yk yl=xq htw’ wyb’=l’
MytVlp ’yhh t‘bw MytVlpm Vqbm=’wh hn’t=yk ’yh hwhym yk
5 w’byw htnmt wm’w wyb’w NwVmV dryw : l’rVyb MylVm
6 xwr wyl‘ xlYtw : wt’rql g’V twyr’ rypk hnhw htnmt ymrk=d‘
wm’lw wyb’l dygh ’lw wdyb Ny’ hmw’mw ydgh ‘sVk wh‘sVyw hwhy
7, 8 bVyw : NwVmV yny‘b rVytw hV’l rbdyw dryw : hV‘ rV’ t’
Myrwbd td‘ hnhw hyr’h tlpm t’ tw’rl rsyw htxql Mymym
9 wyb’=l’ Klyw lk’w Kwlh Klyw wypk=l’ whdryw : Vbdw hyr’h tywgb
hdr hyr’h tywgm yk Mhl dygh=’lw wlk’yw Mhl Ntyw wm’=l’w
10 wV‘y Nk yk htVm NwVmV MV V‘yw hV’h=l’ whyb’ dryw : Vbdh
11, 12 rm’yw : wt’ wyhyw My‘rm MyVlV wxqyw wtw’ Mtw’rk yhyw : Myrwxbh
t‘bV yl htw’ wdygt dgh=M’ hdyx Mkl ’n=hdwx’ NwVmV Mhl
tplx MyVlVw Mynyds MyVlV Mkl yttnw Mt’Ymw htVmh ymy
13 Mynyds MyVlV yl Mt’ Mttnw yl dyghl wlkwt ’l=M’w : Mydgb
14 rm’yw : hn‘mVnw Ktdyx hdwx wl wrm’yw Mydgb twpylx MyVlVw
Mhl
248 MyTpV 14. 15–15. 17
hdyxh dyghl wlky ’lw qwtm ’Yy z‘mw lk’m ’Yy lk’hm Mhl
KVy’=t’ ytp NwVmV=tV’l wrm’yw y‘ybVh Mwyb yhyw : Mymy tVlV 15
wnVrylh V’b Kyb’ tyb=t’w Ktw’ PrVn=Np hdyxh=t’ wnl=dgyw
’lw ynt’nV=qr rm’tw wyl‘ NwVmV tV’ Kbtw : ’lh wnl Mt’rq 16
yb’l hnh hl rm’yw htdgh ’l ylw ym‘ ynbl htdx hdyxh yntbh’
hyh=rV’ Mymyh t‘bV wyl‘ Kbtw : dyg’ Klw ytdgh ’l ym’lw 17
hdyxh dgtw whtqyYh yk hl=dgyw y‘ybVh Mwyb yhyw htVmh Mhl
hsrxh ’by MrTb y‘ybVh Mwyb ry‘h yVn’ wl wrm’yw : hm‘ ynbl 18
’l ytlg‘b MtVrx ’lwl Mhl rm’yw yr’m z‘ hmw Vbdm qwtm=hm
MyVlV Mhm Kyw NwlqV’ dryw hwhy xwr wyl‘ xlYtw : ytdyx Mt’Ym 19
l‘yw wp’ rxyw hdyxh ydygml twpylxh Ntyw MtwYylx=t’ xqyw Vy’
: wl h‘r rV’ wh‘rml NwVmV tV’ yhtw : whyb’ tyb 20
rm’yw Myz‘ ydgb wtV’=t’ NwVmV dqpyw MyTx=ryYq ymyb Mymym yhyw wT
rm’ hyb’ rm’yw : ’wbl hyb’ wntn=’lw hrdxh ytV’=l’ h’b’ 2
hbwT hnTqh htwx’ ’lh K‘rml hnnt’w ht’nV ’nV=yk ytrm’
MytVlpm M‘ph ytyqn NwVmV Mhl rm’yw : hytxt Kl ’n=yht hnmm 3
Myl‘wV tw’m=VlV dklyw NwVmV Klyw : h‘r Mm‘ yn’ hV‘=yk 4
: Kwtb twbnzh ynV=Nyb dx’ dypl MVyw bnz=l’ bnz Npyw Mydpl xqyw
hmq=d‘w Vydgm r‘byw MytVlp twmqb xlVyw Mydyplb V’=r‘byw 5
Ntx NwVmV wrm’yw t’z hV‘ ym MytVlp wrm’yw : tyz Mrk=d‘w 6
htw’ wprVyw MytVlp wl‘yw wh‘rml hntyw wtV’=t’ xql yk ynmth
ytmqn=M’ yk t’zk NwV‘t=M’ NwVmV Mhl rm’yw : V’b hyb’=t’w 7
bVyw dryw hlwdg hkm Kry=l‘ qwV Mtw’ Kyw : ldx’ rx’w Mkb 8
: MTy‘ ‘ls Py‘sb
hml hdwhy Vy’ wrm’yw : yxlb wVTnyw hdwhyb wnxyw MytVlp wl‘yw 9, 10
hV‘ rV’k wl twV‘l wnyl‘ NwVmV=t’ rws’l wrm’yw wnyl‘ Mtyl‘
wrm’yw MTy‘ ‘ls Py‘s=l’ hdwhym Vy’ Mypl’ tVlV wdryw : wnl 11
wnl tyV‘ t’z=hmw MytVlp wnb MylVm=yk t‘dy ’lh NwVmVl
wndry Krs’l wl wrm’yw : Mhl ytyV‘ Nk yl wV‘ rV’k Mhl rm’yw 12
yb Nw‘gpt=Np yl w‘bVh NwVmV Mhl rm’yw MytVlp=dyb Kttl
’l tmhw Mdyb Kwntnw Krs’n rs’=yk ’l rm’l wl wrm’yw : Mt’ 13
’b=’wh : ‘lsh=Nm whwl‘yw MyVdx Mytb‘ MynVb whrs’yw Ktymn 14
hnyyhtw hwhy xwr wyl‘ xlYtw wt’rql w‘yrh MytVlpw yxl=d‘
wyrws’ wsmyw V’b wr‘b rV’ MytVpk wytw‘wrz=l‘ rV’ Mytb‘h
Pl’ hb=Kyw hxqyw wdy xlVyw hyrT rwmx=yxl ’Ymyw : wydy l‘m 15
rwmxh yxlb Mytrmx rwmx rwmxh yxlb NwVmV rm’yw : Vy’ 16
Mwqml ’rqyw wdym yxlh KlVyw rbdl wtlkk yhyw : Vy’ Pl’ ytykh 17
’whh
15. 18–16. 20 MyTpV 249
18 ttn ht’ rm’yw hwhy=l’ ’rqyw d’m ’mYyw : yxl tmr ’whh
dyb ytlpnw ’mYb twm’ ht‘w t’zh hldgh h‘wVth=t’ Kdb‘=dyb
19 tVyw Mym wnmm w’Yyw yxlb=rV’ Vtkmh=t’ Myhl’ ‘qbyw : Mylr‘h
Mwyh d‘ yxlb rV’ ’rwqh Ny‘ hmV ’rq Nk=l‘ yxyw wxwr bVtw
20 : hnV MyrV‘ MytVlp ymyb l’rVy=t’ TpVyw : hzh
zT, 2 ’b rm’l Mytz‘l : hyl’ ’byw hnwz hV’ MV=’ryw htz‘ NwVmV Klyw
=lk wVrxtyw ry‘h r‘Vb hlylh=lk wl=wbr’yw wbsyw hnh NwVmV
3 hlylh yYx=d‘ NwVmV bkVyw : whngrhw rqbh rw’=d‘ rm’l hlylh sŘ 11
M‘syw twzwzmh ytVbw ry‘h=r‘V twtldb zx’yw hlylh yYxb Mqyw
: Nwrbx ynp=l‘ rV’ rhh V’r=l’ Ml‘yw wyptk=l‘ MVyw xyrbh=M‘
4, 5 ynrs hyl’ wl‘yw : hlyld hmVw qrV lxnb hV’ bh’yw Nk=yrx’ yhyw
wl lkwn hmbw lwdg wxk hmb y’rw wtw’ ytp hl wrm’yw MytVlp
6 hlyld rm’tw : Psk h’mw Pl’ Vy’ Kl=Ntn wnxn’w wtn‘l whwnrs’w
7 rm’yw : Ktwn‘l rs’t hmbw lwdg Kxk hmb yl ’n=hdygh NwVmV=l’
ytylxw wbrx=’l rV’ Myxl Myrty h‘bVb ynrs’y=M’ NwVmV hyl’
8 Myxl Myrty h‘bV MytVlp ynrs hl=wl‘yw : Md’h dx’k ytyyhw
9 wyl’ rm’tw rdxb hl bVy br’hw : Mhb whrs’tw wbrx=’l rV’
tr‘nh=lytp qtny rV’k Myrtyh=t’ qtnyw NwVmV Kyl‘ MytVlp
10 yb tlth hnh NwVmV=l’ hlyld rm’tw : wxk ‘dwn ’lw V’ wxyrhb
11 =M’ hyl’ rm’yw : rs’t hmb yl ’n=hdygh ht‘ Mybzk yl’ rbdtw
ytylxw hk’lm Mhb hV‘n=’l rV’ MyVdx Mytb‘b ynwrs’y rws’
12 Mhb whrs’tw MyVdx Mytb‘ hlyld xqtw : Md’h dx’k ytyyhw
l‘m Mqtnyw rdxb bVy br’hw NwVmV Kyl‘ MytVlp wyl’ rm’tw
13 rbdtw yb tlth hnh=d‘ NwVmV=l’ hlyld rm’tw : Twxk wyt‘rz
‘bV=t’ ygr’t=M’ hyl’ rm’yw rs’t hmb yl hdygh Mybzk yl’
14 MytVlp wyl’ rm’tw dtyb ‘qttw : tksmh=M‘ yV’r twplxm
15 rm’tw : tksmh=t’w gr’h dtyh=t’ ‘syw wtnVm Zqyyw NwVmV Kyl‘
tlth Mym‘p VlV hz yt’ Ny’ Kblw Kytbh’ rm’t Ky’ wyl’
16 hyrbdb wl hqyYh=yk yhyw : lwdg Kxk hmb yl tdgh=’lw yb
17 rm’yw wbl=lk=t’ hl=dgyw : twml wVpn rYqtw whYl’tw Mymyh=lk
ytxlg=M’ ym’ NTbm yn’ Myhl’ ryzn=yk yV’r=l‘ hl‘=’l hrwm hl
18 dygh=yk hlyld ’rtw : Md’h=lkk ytyyhw ytylxw yxk ynmm rsw
M‘ph wl‘ rm’l MytVlp ynrsl ’rqtw xlVtw wbl=lk=t’ hl
: Mdyb Pskh wl‘yw MytVlp ynrs hyl’ wl‘w wbl=lk=t’ hl dygh=yk
19 wV’r twplxm ‘bV=t’ xlgtw Vy’l ’rqtw hykrb=l‘ whnVytw
20 Zqyw NwVmV Kyl‘ MytVlp rm’tw : wyl‘m wxk rsyw wtwn‘l lxtw
wtnVm
250 MyTpV 16. 21–18. 1
rs hwhy yk ‘dy ’l ’whw r‘n’w M‘pb M‘pk ’Y’ rm’yw wtnVm
whwrs’yw htz‘ wtw’ wdyrwyw wyny‘=t’ wrqnyw MytVlp whwzx’yw : wyl‘m 21
rV’k xmYl wV’r=r‘V lxyw : Myrys’h tybb NxwT yhyw MytVxnb 22
Nwgdl lwdg=xbz xbzl wps’n MytVlp ynrsw : xlg 23
w’ryw : wnbyw’ NwVmV t’ wndyb wnyhl’ Ntn wrm’yw hxmVlw Mhyhl’ 24
wnbyw’=t’ wndyb wnyhl’ Ntn wrm’ yk Mhyhl’=t’ wllhyw M‘h wt’
Mbl bwT=yk yhyw : wnyllx=t’ hbrh rV’w wnYr’ byrxm t’w 25
Myrys’h tybm NwVmVl w’rqyw wnl=qxVyw NwVmVl w’rq wrm’yw
r‘nh=l’ NwVmV rm’yw : Mydwm‘h Nyb wtw’ wdym‘yw Mhynpl qxYyw 26
Nwkn tybh rV’ Mydm‘h=t’ ynVmyhw ytw’ hxynh wdyb qyzxmh
ynrs lk hmVw MyVnhw MyVn’h ’lm tybhw : Mhyl‘ N‘V’w Mhyl‘ 27
: NwVmV qwxVb My’rh hV’w Vy’ Mypl’ tVlVk ggh=l‘w MytVlp
M‘ph K’ ’n ynqzxw ’n ynrkz hwhy ynd’ rm’yw hwhy=l’ NwVmV ’rqyw 28
NwVmV tplyw : MytVlpm yny‘ ytVm tx’=Mqn hmqn’w Myhl’h hzh 29
wnymyb dx’ Mhyl‘ Kmsyw Mhyl‘ Nwkn tybh rV’ Kwth ydwm‘ ynV=t’
lpyw xkb Tyw MytVlp=M‘ yVpn tmt NwVmV rm’yw : wl’mVb dx’w 30
tymh rV’ Mytmh wyhyw wb=rV’ M‘h=lk=l‘w Mynrsh=l‘ tybh
w’Vyw whyb’ tyb=lkw wyx’ wdryw : wyyxb tymh rV’m Mybr wtwmb 31
’whw wyb’ xwnm rbqb l’tV’ Nybw h‘rY Nyb wtw’ wrbqyw wl‘yw wt’
Myrp’=rhm Vy’=yhyw : hnV MyrV‘ l’rVy=t’ TpV zy
yt’w Kl=xql rV’ Pskh h’mw Pl’ wm’l rm’yw : whykym wmVw 2
wm’ rm’tw wytxql yn’ yt’ Pskh=hnh ynz’b trm’ Mgw ytyl’
wm’ rm’tw wm’l Pskh h’mw=Pl’=t’ bVyw : hwhyl ynb Kwrb 3
hksmw lsp twV‘l ynbl ydym hwhyl Pskh=t’ ytVdqh Vdqh
Psk Myt’m wm’ xqtw wm’l Pskh=t’ bVyw : Kl wnbyV’ ht‘w 4
hkym Vy’hw : whykym tybb yhyw hksmw lsp whV‘yw PrwYl whnttw 5
wl=yhyw wynbm dx’ dy=t’ ’lmyw Myprtw dwp’ V‘yw Myhl’ tyb wl
: hV‘y wyny‘b rVyh Vy’ l’rVyb Klm Ny’ Mhh Mymyb : Nhkl 6
ywl ’whw hdwhy txpVmm hdwhy Mxl tybm r‘n=yhyw 7
rV’b rwgl hdwhy Mxl tybm ry‘hm Vy’h Klyw : MV=rg ’whw 8
hkym wl=rm’yw : wkrd twV‘l hkym tyb=d‘ Myrp’=rh ’byw ’Ymy 9
rwgl Klh ykn’w hdwhy Mxl tybm ykn’ ywl wyl’ rm’yw ’wbt Ny’m
ykn’w Nhklw b’l yl=hyhw ydm‘ hbV hkym wl rm’yw : ’Ym’ rV’b 10
l’wyw : ywlh Klyw Ktyxmw Mydgb Kr‘w Mymyl Psk trV‘ Kl=Nt’ 11
hkym ’lmyw : wynbm dx’k wl r‘nh yhyw Vy’h=t’ tbVl ywlh 12
ht‘ hkym rm’yw : hkym tybb yhyw Nhkl r‘nh wl=yhyw ywlh dy=t’ 13
Klm Ny’ Mhh Mymyb : Nhkl ywlh yl=hyh yk yl hwhy byTyy=yk yt‘dy xy
=’l yk tbVl hlxn wl=Vqbm yndh TbV Mhh Mymybw l’rVyb
hlpn
18. 2–25 MyTpV 251
: hlxnb l’rVy yTbV=Kwtb ’whh Mwyh=d‘ wl hlpn
2 =ynb MyVn’ MtwYqm MyVn’ hVmx MtxpVmm Nd=ynb wxlVyw
wkl Mhl’ wrm’yw hrqxlw Zr’h=t’ lgrl l’tV’mw h‘rYm lyx
3 hmh : MV wnylyw hkym tyb=d‘ Myrp’=rh w’byw Zr’h=t’ wrqx
wrm’yw MV wrwsyw ywlh r‘nh lwq=t’ wrykh hmhw hkym tyb=M‘
4 Mhl’ rm’yw : hp Kl=hmw hzb hV‘ ht’=hmw Mlh K’ybh=ym wl
5 ’n=l’V wl wrm’yw : Nhkl wl=yh’w ynrkVyw hkym yl hV‘ hzkw hzk
6 Mhl rm’yw : hyl‘ Myklh wnxn’ rV’ wnkrd xylYth h‘dnw Myhl’b sŘ 12
: hb=wklt rV’ Mkkrd hwhy xkn MwlVl wkl Nhkh
7 hbrqb=rV’ M‘h=t’ w’ryw hVyl w’byw MyVn’h tVmx wklyw
Zr’b rbd Mylkm=Ny’w xTbw TqV MyndY TpVmk xTbl tbVwy
8 w’byw : Md’=M‘ Mhl=Ny’ rbdw MyndyYm hmh Myqwxrw rY‘ Vrwy
9 wrm’yw : Mt’ hm Mhyx’ Mhl wrm’yw l’tV’w h‘rY Mhyx’=l’
MyVxm Mt’w d’m hbwT hnhw Zr’h=t’ wny’r yk Mhyl‘ hl‘nw hmwq
10 xTb M‘=l’ w’bt Mk’bk : Zr’h=t’ tVrl ’bl tkll wlY‘t=l’
rwsxm MV=Ny’ rV’ Mwqm Mkdyb Myhl’ hntn=yk Mydy tbxr Zr’hw
11 l’tV’mw h‘rYm yndh txpVmm MVm w‘syw : Zr’b rV’ rbd=lk
12 hdwhyb Myr‘y tyrqb wnxyw wl‘yw : hmxlm ylk rwgx Vy’ tw’m=VV
tyrq yrx’ hnh hzh Mwyh d‘ Nd=hnxm ’whh Mwqml w’rq Nk=l‘
13, 14 tVmx wn‘yw : hkym tyb=d‘ w’byw Myrp’=rh MVm wrb‘yw : Myr‘y
yk Mt‘dyh Mhyx’=l’ wrm’yw Vyl Zr’h=t’ lgrl Myklhh MyVn’h
: wV‘t=hm w‘d ht‘w hksmw lspw Myprtw dwp’ hl’h Mytbb Vy
15 : MwlVl wl=wl’Vyw hkym tyb ywlh r‘nh=tyb=l’ w’byw hmV wrwsyw
16 rV’ r‘Vh xtp MybYn Mtmxlm ylk Myrwgx Vy’ tw’m=VVw
17 hmV w’b Zr’h=t’ lgrl Myklhh MyVn’h tVmx wl‘yw : Nd=ynbm
bYn Nhkhw hksmh=t’w Myprth=t’w dwp’h=t’w lsph=t’ wxql
18 tyb w’b hl’w : hmxlmh ylk rwgxh Vy’h tw’m=VVw r‘Vh xtp
Mhyl’ rm’yw hksmh=t’w Myprth=t’w dwp’h lsp=t’ wxqyw hkym
19 wnm‘ Klw Kyp=l‘ Kdy=MyV Vrxh wl wrm’yw : MyV‘ Mt’ hm Nhkh
Ktwyh w’ dx’ Vy’ tybl Nhk Ktwyh bwTh Nhklw b’l wnl=hyhw
20 dwp’h=t’ xqyw Nhkh bl bTyyw : l’rVyb hxpVmlw TbVl Nhk
21 =t’ wmyVyw wklyw wnpyw : M‘h brqb ’byw lsph=t’w Myprth=t’w
22 hkym tybm wqyxrh hmh : Mhynpl hdwbkh=t’w hnqmh=t’w PTh
: Nd=ynb=t’ wqybdyw wq‘zn hkym tyb=M‘ rV’ Mytbb rV’ MyVn’hw
23 : tq‘zn yk Kl=hm hkyml wrm’yw Mhynp wbsyw Nd=ynb=l’ w’rqyw
24 dw‘ yl=hmw wkltw Nhkh=t’w Mtxql ytyV‘=rV’ yhl’=t’ rm’yw
25 Klwq ‘mVt=l’ Nd=ynb wyl’ wrm’yw : Kl=hm yl’ wrm’t hz=hmw
: Ktyb Vpnw KVpn htps’w Vpn yrm MyVn’ Mkb w‘gpy=Np wnm‘
wklyw
252 MyTpV 18. 26–19. 19
bVyw Npyw wnmm hmh Myqzx=yk hkym ’ryw Mkrdl Nd=ynb wklyw 26
wl=hyh rV’ Nhkh=t’w hkym hV‘=rV’ t’ wxql hmhw : wtyb=l’ 27
ry‘h=t’w brx=ypl Mtw’ wkyw xTbw TqV M‘=l‘ Vyl=l‘ w’byw
Md’=M‘ Mhl=Ny’ rbdw NwdyYm ’yh=hqwxr yk lyYm Ny’w : V’b wprV 28
w’rqyw : hb wbVyw ry‘h=t’ wnbyw bwxr=tybl rV’ qm‘b ’yhw 29
ry‘h=MV Vyl Mlw’w l’rVyl dlwy rV’ Mhyb’ Nd MVb Nd ry‘h=MV
hVnm=Nb MVrg=Nb Ntnwhyw lsph=t’ Nd=ynb Mhl wmyqyw : hnV’rl 30
wmyVyw : Zr’h twlg Mwy=d‘ yndh TbVl Mynhk wyh wynbw ’wh 31
: hlVb Myhl’h=tyb twyh ymy=lk hV‘ rV’ hkym lsp=t’ Mhl
ytkryb rg ywl Vy’ yhyw l’rVyb Ny’ Klmw Mhh Mymyb yhyw Ty
wyl‘ hnztw : hdwhy Mxl tybm Vglyp hV’ wl=xqyw Myrp’=rh 2
Mymy MV=yhtw hdwhy Mxl tyb=l’ hyb’ tyb=l’ wt’m Kltw wVglyp
wbyVhl hbl=l‘ rbdl hyrx’ Klyw hVy’ Mqyw : MyVdx h‘br’ 3
xmVyw hr‘nh yb’ wh’ryw hyb’ tyb wh’ybtw Myrmx dmYw wm‘ wr‘nw
wlk’yw Mymy tVlV wt’ bVyw hr‘nh yb’ wntx wb=qzxyw : wt’rql 4
rm’yw tkll Mqyw rqbb wmykVyw y‘ybrh Mwyb yhyw : MV wnylyw wtVyw 5
wlk’yw wbVyw : wklt rx’w Mxl=tp Kbl d‘s wntx=l’ hr‘nh yb’ 6
bTyw Nylw ’n=l’wh Vy’h=l’ hr‘nh yb’ rm’yw wtVyw wdxy MhynV
rqbb MkVyw : MV Nlyw bVyw wntx wb=rYpyw tkll Vy’h Mqyw : Kbl 7, 8
whmhmthw Kbbl ’n=d‘s hr‘nh yb’ rm’yw tkll yVymxh Mwyb
wr‘nw wVglypw ’wh tkll Vy’h Mqyw : MhynV wlk’yw Mwyh twTn=d‘ 9
hnh ’n=wnyl br‘l Mwyh hpr ’n hnh hr‘nh yb’ wntx wl rm’yw
tklhw Mkkrdl rxm MtmkVhw Kbbl bTyyw hp Nyl Mwyh twnx
’yh swby xkn=d‘ ’byw Klyw Mqyw Nwll Vy’h hb’=’lw : Klh’l 10
Mwyhw swby=M‘ Mh : wm‘ wVglypw MyVwbx Myrwmx dmY wm‘w MlVwry 11
t’zh yswbyh=ry‘=l’ hrwsnw ’n=hkl wynd’=l’ r‘nh rm’yw d’m dr
ynbm=’l rV’ yrkn ry‘=l’ rwsn ’l wynd’ wyl’ rm’yw : hb Nylnw 12
dx’b hbrqnw Kl wr‘nl rm’yw : h‘bg=d‘ wnrb‘w hnh l’rVy 13
VmVh Mhl ’btw wklyw wrb‘yw : hmrb w’ h‘bgb wnlw twmqmh 14
bVyw ’byw h‘bgb Nwll ’wbl MV wrsyw : Nmynbl rV’ h‘bgh lY’ 15
’b Nqz Vy’ hnhw : Nwll htybh Mtw’=Ps’m Vy’ Ny’w ry‘h bxrb 16
h‘bgb rg=’whw Myrp’ rhm Vy’hw br‘b hdVh=Nm whV‘m=Nm
bwxrb xr’h Vy’h=t’ ’ryw wyny‘ ’Vyw : ynymy ynb Mwqmh yVn’w 17
Myrb‘ wyl’ rm’yw : ’wbt Ny’mw Klt hn’ Nqzh Vy’h rm’yw ry‘h 18
=d‘ Kl’w ykn’ MVm Myrp’=rh ytkry=d‘ hdwhy Mxl=tybm wnxn’
: htybh ytw’ Ps’m Vy’ Ny’w Klh yn’ hwhy tyb=t’w hdwhy Mxl tyb
r‘nlw Ktm’lw yl=Vy Nyyw Mxl Mgw wnyrwmxl Vy ’wpsm=Mg Nbt=Mgw 19
Kydb‘=M‘
19. 20–20. 14 MyTpV 253
20 qr Kl MwlV Nqzh Vy’h rm’yw : rbd=lk rwsxm Ny’ Kydb‘=M‘ sŘ 13
21 Myrwmxl lwbyw wtybl wh’ybyw : Nlt=l’ bwxrb qr yl‘ Krwsxm=lk
22 yVn’ hnhw Mbl=t’ MybyTym hmh : wtVyw wlk’yw Mhylgr wYxryw
wrm’yw tldh=l‘ Myqpdtm tybh=t’ wbsn l‘ylb=ynb yVn’ ry‘h
Ktyb=l’ ’b=rV’ Vy’h=t’ ’Ywh rm’l Nqzh tybh l‘b Vy’h=l’
23 w‘rt=l’ yx’=l’ Mhl’ rm’yw tybh l‘b Vy’h Mhyl’ ’Yyw : wn‘dnw
: t’zh hlbnh=t’ wV‘t=l’ ytyb=l’ hzh Vy’h ’b=rV’ yrx’ ’n
24 Mhl wV‘w Mtw’ wn‘w Mtw’ ’n=h’yYw’ whVglypw hlwtbh ytb hnh
25 wb’=’lw : t’zh hlbnh rbd wV‘t ’l hzh Vy’lw Mkyny‘b bwTh
w‘dyw Zwxh Mhyl’ ’Yyw wVglypb Vy’h qzxyw wl ‘mVl MyVn’h
: rxVh twl‘b hwxlVyw rqbh=d‘ hlylh=lk hb=wll‘tyw htw’
26 MV hynwd’=rV’ Vy’h=tyb xtp lptw rqbh twnpl hV’h ’btw
27 wkrdl tkll ’Yyw tybh twtld xtpyw rqbb hynd’ Mqyw : rw’h=d‘
28 hyl’ rm’yw : Psh=l‘ hydyw tybh xtp tlpn wVglyp hV’h hnhw
: wmqml Klyw Vy’h Mqyw rwmxh=l‘ hxqyw hn‘ Ny’w hklnw ymwq
29 hymY‘l hxtnyw wVglypb qzxyw tlk’mh=t’ xqyw wtyb=l’ ’byw
30 rm’w h’rh=lk hyhw : l’rVy lwbg lkb hxlVyw Myxtn rV‘ MynVl
MyrYm Zr’m l’rVy=ynb twl‘ Mwyml t’zk ht’rn=’lw htyhn=’l
k ynb=lk w’Yyw : wrbdw wY‘ hyl‘ Mkl=wmyV hzh Mwyh d‘
d‘lgh Zr’w ‘bV r’b=d‘w Ndml dx’ Vy’k hd‘h lhqtw l’rVy
2 lhqb l’rVy yTbV lk M‘h=lk twnp wbYytyw : hpYmh hwhy=l’
: brx PlV ylgr Vy’ Pl’ tw’m ‘br’ Myhl’h M‘
3 l’rVy ynb wrm’yw hpYmh l’rVy=ynb wl‘=yk Nmynb ynb w‘mVyw
4 hxYrnh hV’h Vy’ ywlh Vy’h N‘yw : t’zh h‘rh htyhn hky’ wrbd
5 yl‘ wmqyw : Nwll yVglypw yn’ yt’b Nmynbl rV’ ht‘bgh rm’yw
yVglyp=t’w grhl wmd ytw’ hlyl tybh=t’ yl‘ wbsyw h‘bgh yl‘b
6 l’rVy tlxn hdV=lkb hxlV’w hxtn’w yVglypb zx’w : tmtw wn‘
7 rbd Mkl wbh l’rVy ynb Mklk hnh : l’rVyb hlbnw hmz wV‘ yk
8 ’lw wlh’l Vy’ Kln ’l rm’l dx’ Vy’k M‘h=lk Mqyw : Mlh hY‘w
9 : lrwgb hyl‘ h‘bgl hV‘n rV’ rbdh hz ht‘w : wtybl Vy’ rwsn
10 Pl’w Pl’l h’mw l’rVy yTbV lkl h’ml MyVn’ hrV‘ wnxqlw
hlbnh=lkk Nmynb ‘bgl M’wbl twV‘l M‘l hdY txql hbbrl
11 dx’ Vy’k ry‘h=l’ l’rVy Vy’=lk Ps’yw : l’rVyb hV‘ rV’
: Myrbx
12 h‘rh hm rm’l Nmynb yTbV=lkb MyVn’ l’rVy yTbV wxlVyw
13 rV’ l‘ylb=ynb MyVn’h=t’ wnt ht‘w : Mkb htyhn rV’ t’zh
lwqb ‘mVl Nmynb wb’ ’lw l’rVym h‘r hr‘bnw Mtymnw h‘bgb
14 t’Yl ht‘bgh Myr‘h=Nm Nmynb=ynb wps’yw : l’rVy=ynb Mhyx’
hmxlml
254 MyTpV 20. 15–39
Myr‘hm ’whh Mwyb Nmynb ynb wdqptyw : l’rVy ynb=M‘ hmxlml 15
‘bV wdqpth h‘bgh ybVym dbl brx PlV Vy’ Pl’ hVVw MyrV‘
wnymy=dy rT’ rwxb Vy’ tw’m ‘bV hzh M‘h lkm : rwxb Vy’ tw’m 16
l’rVy Vy’w : ’Txy ’lw hr‘Vh=l’ Nb’b ‘lq hz=lk 17
hz=lk brx PlV Vy’ Pl’ tw’m ‘br’ Nmynbm dbl wdqpth
ynb wrm’yw Myhl’b wl’Vyw l’=tyb wl‘yw wmqyw : hmxlm Vy’ 18
hwhy rm’yw Nmynb ynb=M‘ hmxlml hlxtb wnl=hl‘y ym l’rVy
’Yyw : h‘bgh=l‘ wnxyw rqbb l’rVy=ynb wmwqyw : hlxtb hdwhy 19, 20
hmxlm l’rVy=Vy’ Mt’ wkr‘yw Nmynb=M‘ hmxlml l’rVy Vy’
’whh Mwyb l’rVyb wtyxVyw h‘bgh=Nm Nmynb=ynb w’Yyw : h‘bgh=l’ 21
Kr‘l wpsyw l’rVy Vy’ M‘h qzxtyw : hYr’ Vy’ Pl’ MyrV‘w MynV 22
l’rVy=ynb wl‘yw : NwV’rh Mwyb MV=wkr‘ rV’ Mwqmb hmxlm 23
tVgl Pysw’h rm’l hwhyb wl’Vyw br‘h=d‘ hwhy=ynpl wkbyw
: wyl’ wl‘ hwhy rm’yw yx’ Nmynb ynb=M‘ hmxlml
Nmynb ’Yyw : ynVh Mwyb Nmynb ynb=l’ l’rVy=ynb wbrqyw 24, 25
rV‘ tnmV dw‘ l’rVy ynbb wtyxVyw ynVh Mwyb h‘bgh=Nm Mt’rql
M‘h=lkw l’rVy ynb=lk wl‘yw : brx yplV hl’=lk hYr’ Vy’ Pl’ 26
=d‘ ’whh=Mwyb wmwYyw hwhy ynpl MV wbVyw wkbyw l’=tyb w’byw
sŘ 14 MVw hwhyb l’rVy=ynb wl’Vyw : hwhy ynpl MymlVw twl‘ wl‘yw br‘h 27
dm‘ Nrh’=Nb rz‘l’=Nb sxnypw : Mhh Mymyb Myhl’h tyrb Nwr’ 28
Nmynb=ynb=M‘ hmxlml t’Yl dw‘ Psw’h rm’l Mhh Mymyb wynpl
l’rVy MVyw : Kdyb wnnt’ rxm yk wl‘ hwhy rm’yw ldx’=M’ yx’ 29
ynb=l’ l’rVy=ynb wl‘yw : bybs h‘bgh=l’ Mybr’ 30
Nmynb=ynb w’Yyw : M‘pb M‘pk h‘bgh=l’ wkr‘yw yVylVh Mwyb Nmynb 31
M‘pb M‘pk Myllx M‘hm twkhl wlxyw ry‘h=Nm wqtnh M‘h t’rql
Vy’ MyVlVk hdVb ht‘bg tx’w l’=tyb hl‘ tx’ rV’ twlsmb
l’rVy ynbw hnV’rbk wnynpl Mh Mypgn Nmynb ynb wrm’yw : l’rVyb 32
wmq l’rVy Vy’ lkw : twlsmh=l’ ry‘h=Nm whnqtnw hswnn wrm’ 33
: ‘bg=hr‘mm wmqmm xygm l’rVy br’w rmt l‘bb wkr‘yw wmwqmm
hmxlmhw l’rVy=lkm rwxb Vy’ Mypl’ trV‘ h‘bgl dgnm w’byw 34
hwhy Pgyw : h‘rh Mhyl‘ t‘gn=yk w‘dy ’l Mhw hdbk 35
’whh Mwyb Nmynbb l’rVy ynb wtyxVyw l’rVy ynpl Nmynb=t’
Nmynb=ynb w’ryw : brx PlV hl’=lk Vy’ h’mw Pl’ hVmxw MyrV‘ 36
rV’ br’h=l’ wxTb yk Nmynbl Mwqm l’rVy=Vy’ wntyw wpgn yk
br’h KVmyw h‘bgh=l’ wTVpyw wVyxh br’hw : h‘bgh=l’ wmV 37
br’h=M‘ l’rVy Vy’l hyh d‘wmhw : brx=ypl ry‘h=lk=t’ Kyw 38
hmxlmb l’rVy=Vy’ Kphyw : ry‘h=Nm NV‘h t’Vm Mtwl‘hl brh 39
K’ wrm’ yk Vy’ MyVlVk l’rVy=Vy’b Myllx twkhl lxh Nmynbw
Pwgn
20. 40–21. 18 MyTpV 255
40 twl‘l hlxh t’Vmhw : hnV’rh hmxlmk wnynpl ’wh Pgn Pwgn
: hmymVh ry‘h=lylk hl‘ hnhw wyrx’ Nmynb Npyw NV‘ dwm‘ ry‘h=Nm
41 : h‘rh wyl‘ h‘gn=yk h’r yk Nmynb Vy’ lhbyw Kph l’rVy Vy’w
42 rV’w whtqybdh hmxlmhw rbdmh Krd=l’ l’rVy Vy’ ynpl wnpyw
43 hxwnm whpydrh Nmynb=t’ wrtk : wkwtb wtw’ MytyxVm Myr‘hm
44 rV‘=hnmV Nmynbm wlpyw : VmV=xrzmm h‘bgh xkn d‘ whkyrdh
45 ‘ls=l’ hrbdmh wsnyw wnpyw : lyx=yVn’ hl’=lk=t’ Vy’ Pl’
M‘dg=d‘ wyrx’ wqybdyw Vy’ Mypl’ tVmx twlsmb whll‘yw Nwmrh
46 hVmxw MyrV‘ Nmynbm Mylpnh=lk yhyw : Vy’ Mypl’ wnmm wkyw
47 wsnyw wnpyw : lyx=yVn’ hl’=lk=t’ ’whh Mwyb brx PlV Vy’ Pl’
h‘br’ Nwmr ‘lsb wbVyw Vy’ tw’m VV Nwmrh ‘ls=l’ hrbdmh
48 ry‘m brx=ypl Mwkyw Nmynb ynb=l’ wbV l’rVy Vy’w : MyVdx
: V’b wxlV tw’Ymnh Myr‘h=lk Mg ’Ymnh=lk d‘ hmhb=d‘ Mtm
’k Nmynbl wtb Nty=’l wnmm Vy’ rm’l hpYmb ‘bVn l’rVy Vy’w
2 w’Vyw Myhl’h ynpl br‘h=d‘ MV wbVyw l’=tyb M‘h ’byw : hV’l
3 t’z htyh l’rVy yhl’ hwhy hml wrm’yw : lwdg ykb wkbyw Mlwq
4 wmykVyw trxmm yhyw : dx’ TbV l’rVym Mwyh dqphl l’rVyb
5 l’rVy ynb wrm’yw : MymlVw twl‘ wl‘yw xbzm MV=wnbyw M‘h
h‘wbVh yk hwhy=l’ l’rVy yTbV=lkm lhqb hl‘=’l rV’ ym
: tmwy twm rm’l hpYmh hwhy=l’ hl‘=’l rV’l htyh hlwdgh
6 dx’ TbV Mwyh ‘dgn wrm’yw wyx’ Nmynb=l’ l’rVy ynb wmxnyw
7 hwhyb wn‘bVn wnxn’w MyVnl Myrtwnl Mhl hV‘n=hm : l’rVym
8 l’rVy yTbVm dx’ ym wrm’yw : MyVnl wnytwnbm Mhl=tt ytlbl
Vybym hnxmh=l’ Vy’=’b ’l hnhw hpYmh hwhy=l’ hl‘=’l rV’
9 Vby ybVwym Vy’ MV=Ny’ hnhw M‘h dqptyw : lhqh=l’ d‘lg
10 Mtw’ wwYyw lyxh ynbm Vy’ Pl’ rV‘=MynV hd‘h MV=wxlVyw : d‘lg
: PThw MyVnhw brx=ypl d‘lg Vby ybVwy=t’ Mtykhw wkl rm’l
11 : wmyrxt rkz=bkVm t‘dy hV’=lkw rkz=lk wV‘t rV’ rbdh hzw
12 h‘dy=’l rV’ hlwtb hr‘n tw’m ‘br’ d‘lg Vby ybVwym w’Ymyw
: N‘nk Zr’b rV’ hlV hnxmh=l’ Mtw’ w’ybyw rkz bkVml Vy’
13 ‘lsb rV’ Nmynb ynb=l’ wrbdyw hd‘h=lk wxlVyw
14 MyVnh Mhl wntyw ’yhh t‘b Nmynb bVyw : MwlV Mhl w’rqyw Nwmr
15 Nmynbl Mxn M‘hw : Nk Mhl w’Ym=’lw d‘lg Vby yVnm wyx rV’
16 hV‘n=hm hd‘h ynqz wrm’yw : l’rVy yTbVb Zrp hwhy hV‘=yk
17 hTylp tVry wrm’yw : hV’ Nmynbm hdmVn=yk MyVnl Myrtwnl
18 MyVn Mhl=ttl lkwn ’l wnxn’w : l’rVym TbV hxmy=’lw Nmynbl
: Nmynbl hV’ Ntn rwr’ rm’l l’rVy=ynb w‘bVn=yk wnytwnbm
wrm’yw
256 MyTpV 21. 19–25
l’=tybl hnwpYm rV’ hmymy Mymym wlVb hwhy=gx hnh wrm’yw 19
wYyw : hnwbll bgnmw hmkV l’=tybm hl‘h hlsml VmVh hxrzm 20
w’Yy=M’ hnhw Mty’rw : Mymrkb Mtbr’w wkl rm’l Nmynb ynb=t’ 21
Vy’ Mkl MtpTxw Mymrkh=Nm Mt’Yyw twlxmb lwxl wlyV=twnb
w’ Mtwb’ w’by=yk hyhw : Nmynb Zr’ Mtklhw wlyV twnbm wtV’ 22
Vy’ wnxql ’l yk Mtw’ wnwnx Mhyl’ wnrm’w wnyl’ bwrl Mhyx’
ynb Nk=wV‘yw : wmV’t t‘k Mhl Mttn Mt’ ’l yk hmxlmb wtV’ 23
wbwVyw wklyw wlzg rV’ twllxmh=Nm Mrpsml MyVn w’Vyw Nmynb
l’rVy=ynb MVm wklhtyw : Mhb wbVyw Myr‘h=t’ wnbyw Mtlxn=l’ 24
Mymyb : wtlxnl Vy’ MVm w’Yyw wtxpVmlw wTbVl Vy’ ’yhh t‘b 25
: hV‘y wyny‘b rVyh Vy’ l’rVyb Klm Ny’ Mhh
d"l Mylht[ wyVdq y"y=t’ w’ry Nmysw ,rV‘ hnmVw yw’m VV MyTpV rpsd yqwsp Mwks
MynVy ytpV bbwd Nmysw d"y wyrdsw .]+x +y MyTpV[ l’rVy ynb=t’ wYYryw wY‘ryw wyYxw .]+y
‘br’w MyrV‘w tw’m VlV rpsh twnV .rV‘ wytwqspw .]+’ z"l l’qzxy[ .]+y +z MyryVh ryV[
.yndh xwnm Nb NwVmV tmV d‘ znq Nb l’ynt‘m MynV
The number of the verses of the book of Judges is 618, and the sign is,
O FEAR THE Lord ye his saints [Psa 34:10]. And its middle point is, And
they vexed and oppressed the children of Israel [Jdg 10:8]. And its sedarim
are 14 and the sign is, GLIDING THROUGH the lips of those that are asleep
[Sol 7:10]. And its peseqot are 10. The years of the book are 324 years from
Othniel the son of Kenaz unto the death of Samson the son of Manoah the
Danite.
’ l’wmV
’ Mxry=Nb hnql’ wmVw Myrp’ rhm MypwY Mytmrh=Nm dx’ Vy’ yhyw sŘ 1
2 hnx tx’ MV MyVn ytV wlw : ytrp’ PwY=Nb wxt=Nb ’whyl’=Nb
3 Vy’h hl‘w : Mydly Ny’ hnxlw Mydly hnnpl yhyw hnnp tynVh MVw
MVw hlVb tw’bY hwhyl xbzlw twxtVhl hmymy Mymym wry‘m ’whh
4 Ntnw hnql’ xbzyw Mwyh yhyw : hwhyl Mynhk sxnpw ynpx yl‘=ynb ynV
5 Myp’ tx’ hnm Nty hnxlw : twnm hytwnbw hynb=lklw wtV’ hnnpl
6 rwb‘b s‘k=Mg htrY hts‘kw : hmxr rgs hwhyw bh’ hnx=t’ yk
7 htl‘ ydm hnVb hnV hV‘y Nkw : hmxr d‘b hwhy rgs=yk hm‘rh
8 hVy’ hnql’ hl rm’yw : lk’t ’lw hkbtw hns‘kt Nk hwhy tybb
bwT ykn’ ’wlh Kbbl ‘ry hmlw ylk’t ’l hmlw ykbt hml hnx
9 yl‘w htV yrx’w hlVb hlk’ yrx’ hnx Mqtw : Mynb hrV‘m Kl
10 llpttw Vpn trm ’yhw : hwhy lkyh tzwzm=l‘ ’skh=l‘ bVy Nhkh
11 h’r=M’ tw’bY hwhy rm’tw rdn rdtw : hkbt hkbw hwhy=l‘
‘rz Ktm’l httnw Ktm’=t’ xkVt=’lw yntrkzw Ktm’ yn‘b h’rt
12 yk hyhw : wV’r=l‘ hl‘y=’l hrwmw wyyx ymy=lk hwhyl wyttnw MyVn’
13 trbdm ’yh hnxw : hyp=t’ rmV yl‘w hwhy ynpl llpthl htbrh
: hrkVl yl‘ hbVxyw ‘mVy ’l hlwqw tw‘n hytpV qr hbl=l‘
14, 15 hnx N‘tw : Kyl‘m Knyy=t’ yrysh NyrktVt ytm=d‘ yl‘ hyl’ rm’yw
KpV’w ytytV ’l rkVw Nyyw ykn’ xwr=tVq hV’ ynd’ ’l rm’tw
16 brm=yk l‘ylb=tb ynpl Ktm’=t’ Ntt=l’ : hwhy ynpl yVpn=t’
17 yhl’w MwlVl ykl rm’yw yl‘ N‘yw : hnh=d‘ ytrbd ys‘kw yxyV
18 Nx KtxpV ’Ymt rm’tw : wm‘m tl’V rV’ KtlV=t’ Nty l’rVy
19 wmkVyw : dw‘ hl=wyh=’l hynpw lk’tw hkrdl hV’h Kltw Kyny‘b
hnql’ ‘dyw htmrh Mtyb=l’ w’byw wbVyw hwhy ynpl wwxtVyw rqbb
20 dltw hnx rhtw Mymyh twpqtl yhyw : hwhy hrkzyw wtV’ hnx=t’
21 hnql’ Vy’h l‘yw : wytl’V hwhym yk l’wmV wmV=t’ ’rqtw Nb
22 =yk htl‘ ’l hnxw : wrdn=t’w Mymyh xbz=t’ hwhyl xbzl wtyb=lkw
MV bVyw hwhy ynp=t’ h’rnw wyt’bhw r‘nh lmgy d‘ hVy’l hrm’
23 Klmg=d‘ ybV Kyny‘b bwTh yV‘ hVy’ hnql’ hl rm’yw : Mlw‘=d‘
hlmg=d‘ hnb=t’ qnytw hV’h bVtw wrbd=t’ hwhy Mqy K’ wt’
24 xmq tx’ hpy’w hVlV Myrpb wtlmg rV’k hm‘ whl‘tw : wt’
25 w’ybyw rph=t’ wTxVyw : r‘n r‘nhw wlV hwhy=tyb wh’btw Nyy lbnw
26 tbYnh hV’h yn’ ynd’ KVpn yx ynd’ yb rm’tw : yl‘=l’ r‘nh=t’
27 hwhy Ntyw ytllpth hzh r‘nh=l’ : hwhy=l’ llpthl hzb hkm‘
28 =lk hwhyl whtl’Vh ykn’ Mgw : wm‘m ytl’V rV’ ytl’V=t’ yl
Mymyh
258 ’ l’wmV 2. 1–28
: hwhyl MV wxtVyw hwhyl lw’V ’wh hyh rV’ Mymyh
yp bxr hwhyb ynrq hmr hwhyb ybl Zl‘ rm’tw hnx llpttw b
Ny’w Ktlb Ny’ yk hwhyk Vwdq=Ny’ : Kt‘wVyb ytxmV yk ybyw’=l‘ 2
l’ yk Mkypm qt‘ ’Yy hhbg hhbg wrbdt wbrt=l’ : wnyhl’k rwY 3
: lyx wrz’ MylVknw Mytx Myrbg tVq : twll‘ wnktn ’lw hwhy tw‘d 4
tbrw h‘bV hdly hrq‘=d‘ wldx Myb‘rw wrkVn Mxlb My‘bV 5
Vyrwm hwhy : l‘yw lw’V dyrwm hyxmw tymm hwhy : hllm’ Mynb 6, 7
Nwyb’ Myry tpV’m ld rp‘m Myqm : Mmwrm=P’ lypVm ryV‘mw 8
tVyw Zr’ yqYm hwhyl yk Mlxny dwbk ’skw Mybydn=M‘ byVwhl
xkb ’l=yk wmdy KVxb My‘Vrw rmVy wdysx ylgr : lbt Mhyl‘ 9
sŘ 2 Zr’=ysp’ Nydy hwhy M‘ry MymVb wl‘ wbyrm wtxy hwhy : Vy’=rbgy 10
htmrh hnql’ Klyw : wxyVm Nrq Mryw wklml z‘=Ntyw 11
yl‘ ynbw : Nhkh yl‘ ynp=t’ hwhy=t’ trVm hyh r‘nhw wtyb=l‘ 12
xbz Vy’=lk M‘h=t’ Mynhkh TpVmw : hwhy=t’ w‘dy ’l l‘ylb ynb 13
hkhw : wdyb MynVh VlV glzmhw rVbh lVbk Nhkh r‘n ’bw xbz 14
Nhkh xqy glzmh hl‘y=rV’ lk rwrpb w’ txlqb w’ dwdb w’ rwykb
NwrTqy MrTb Mg : hlVb MV My’bh l’rVy=lkl wV‘y hkk wb 15
Nhkl twlYl rVb hnt xbzh Vy’l rm’w Nhkh r‘n ’bw blxh=t’
NwryTqy rTq Vy’h wyl’ rm’yw : yx=M’ yk lVbm rVb Kmm xqy=’lw 16
’l=M’w Ntt ht‘ yk wl rm’w KVpn hw’t rV’k Kl xqw blxh Mwyk
yk hwhy ynp=t’ d’m hlwdg Myr‘nh t’Tx yhtw : hqzxb ytxql 17
r‘n hwhy ynp=t’ trVm l’wmVw : hwhy txnm t’ MyVn’h wY’n 18
hmymy Mymym wl htl‘hw wm’ wl=hV‘t NTq ly‘mw : db dwp’ rwgx 19
hnql’=t’ yl‘ Krbw : Mymyh xbz=t’ xbzl hVy’=t’ htwl‘b 20
hl’Vh txt t’zh hV’h=Nm ‘rz Kl hwhy MVy rm’w wtV’=t’w
dltw rhtw hnx=t’ hwhy dqp=yk : wmqml wklhw hwhyl l’V rV’ 21
: hwhy=M‘ l’wmV r‘nh ldgyw twnb ytVw Mynb=hVlV
t’w l’rVy=lkl wynb NwV‘y rV’=lk t’ ‘mVw d’m Nqz yl‘w 22
hml Mhl rm’yw : d‘wm lh’ xtp tw’bYh MyVnh=t’ NbkVy=rV’ 23
=lk t’m My‘r Mkyrbd=t’ ‘mV ykn’ rV’ hl’h Myrbdk NwV‘t
Myrb‘m ‘mV ykn’ rV’ h‘mVh hbwT=’wl yk ynb l’ : hl’ M‘h 24
Vy’=’Txy hwhyl M’w Myhl’ wllpw Vy’l Vy’ ’Txy=M’ : hwhy=M‘ 25
r‘nhw : Mtymhl hwhy Zpx=yk Mhyb’ lwql w‘mVy ’lw wl=llpty ym 26
: MyVn’=M‘ Mgw hwhy=M‘ Mg bwTw ldgw Klh l’wmV
Vxn=l’ Vyby yVn’=lk wrm’yw d‘lg Vyby=l‘ Nxyw ynwm‘h Vxn l‘yw ’y
trk’ t’zb ynwm‘h Vxn Mhyl’ rm’yw : Kdb‘nw tyrb wnl=trk 2
wrm’yw : l’rVy=lk=l‘ hprx hytmVw Nymy Ny‘=lk Mkl rwqnb Mkl 3
lwbg lkb Myk’lm hxlVnw Mymy t‘bV wnl Prh Vyby ynqz wyl’
t‘bg Myk’lmh w’byw : Kyl’ wn’Yyw wnt’ ‘yVwm Ny’=M’w l’rVy 4
: wkbyw Mlwq=t’ M‘h=lk w’Vyw M‘h ynz’b Myrbdh wrbdyw lw’V
yk M‘l=hm lw’V rm’yw hdVh=Nm rqbh yrx’ ’b lw’V hnhw 5
lw’V=l‘ Myhl’=xwr xlYtw : Vyby yVn’ yrbd=t’ wl=wrpsyw wkby 6
whxtnyw rqb dmY xqyw : d’m wp’ rxyw hl’h Myrbdh=t’ w‘mVb 7
yrx’ ’Yy wnny’ rV’ rm’l Myk’lmh dyb l’rVy lwbg=lkb xlVyw
w’Yyw M‘h=l‘ hwhy=dxp lpyw wrqbl hV‘y hk l’wmV rx’w lw’V
Vy’w Pl’ tw’m VlV l’rVy=ynb wyhyw qzbb Mdqpyw : dx’ Vy’k 8
Vy’l Nwrm’t hk My’bh Myk’lml wrm’yw : Pl’ MyVlV hdwhy 9
Myk’lmh w’byw VmVh Mxb h‘wVt Mkl=hyht rxm d‘lg Vyby
Mkyl’ ’Yn rxm Vyby yVn’ wrm’yw : wxmVyw Vyby yVn’l wdygyw 10
MVyw trxmm yhyw : Mkyny‘b bwTh=lkk wnl MtyV‘w 11
rqbh trmV’b hnxmh=Kwtb w’byw MyV’r hVlV M‘h=t’ lw’V
MynV Mb=wr’Vn ’lw wYpyw Myr’Vnh yhyw Mwyh Mx=d‘ Nwm‘=t’ wkyw
MyVn’h wnt wnyl‘ Klmy lw’V rm’h ym l’wmV=l’ M‘h rm’yw : dxy 12
hwhy=hV‘ Mwyh yk hzh Mwyb Vy’ tmwy=’l lw’V rm’yw : Mtymnw 13
hklnw wkl M‘h=l’ l’wmV rm’yw : l’rVyb h‘wVt 14
MV wklmyw lglgh M‘h=lk wklyw : hkwlmh MV Vdxnw lglgh 15
hwhy ynpl MymlV Myxbz MV=wxbzyw lglgb hwhy ynpl lw’V=t’
rm’yw : d’m=d‘ l’rVy yVn’=lkw lw’V MV xmVyw by
yl Mtrm’=rV’ lkl Mklqb yt‘mV hnh l’rVy=lk=l’ l’wmV
ytnqz yn’w Mkynpl Klhtm Klmh hnh ht‘w : Klm Mkyl‘ Kylm’w 2
: hzh Mwyh=d‘ yr‘nm Mkynpl ytklhth yn’w Mkt’ Mnh ynbw ytbVw
ytxql ym rwmxw ytxql ym rwV=t’ wxyVm dgnw hwhy dgn yb wn‘ ynnh 3
wb yny‘ Myl‘’w rpk ytxql ym=dymw ytwYr ym=t’ ytqV‘ ym=t’w
Vy’=dym txql=’lw wntwYr ’lw wntqV‘ ’l wrm’yw : Mkl byV’w 4
hmw’m
12. 5–13. 3 ’ l’wmV 267
5 ’l yk hzh Mwyh wxyVm d‘w Mkb hwhy d‘ Mhyl’ rm’yw : hmw’m
6 M‘h=l’ l’wmV rm’yw : d‘ rm’yw hmw’m ydyb Mt’Ym
Zr’m Mkytb’=t’ hl‘h rV’w Nrh’=t’w hVm=t’ hV‘ rV’ hwhy
7 twqdY=lk t’ hwhy ynpl Mkt’ hTpV’w wbYyth ht‘w : MyrYm
8 MyrYm bq‘y ’b=rV’k : Mkytwb’=t’w Mkt’ hV‘=rV’ hwhy
w’yYwyw Nrh’=t’w hVm=t’ hwhy xlVyw hwhy=l’ Mkytwb’ wq‘zyw
9 Mhyhl’ hwhy=t’ wxkVyw : hzh Mwqmb MwbVyw MyrYmm Mkytb’=t’
Klm dybw MytVlp=dybw rwYx ’bY=rV ’rsys dyb Mt’ rkmyw
10 hwhy=t’ wnbz‘ yk wn’Tx rm’yw hwhy=l’ wq‘zyw : Mb wmxlyw b’wm
: Kdb‘nw wnyby’ dym wnlyYh ht‘w twrtV‘h=t’w Myl‘bh=t’ db‘nw
11 Mkt’ lYyw l’wmV=t’w xtpy=t’w Ndb=t’w l‘bry=t’ hwhy xlVyw
12 ’b Nwm‘=ynb Klm Vxn yk w’rtw : xTb wbVtw bybsm Mkyby’ dym
: Mkklm Mkyhl’ hwhyw wnyl‘ Klmy Klm=yk ’l yl wrm’tw Mkyl‘
13 Mkyl‘ hwhy Ntn hnhw Mtl’V rV’ Mtrxb rV’ Klmh hnh ht‘w
14 wrmt ’lw wlqb Mt‘mVw wt’ Mtdb‘w hwhy=t’ w’ryt=M’ : Klm
hwhy rx’ Mkyl‘ Klm rV’ Klmh=Mgw Mt’=Mg Mtyhw hwhy yp=t’
15 htyhw hwhy yp=t’ Mtyrmw hwhy lwqb w‘mVt ’l=M’w : Mkyhl’
16 lwdgh rbdh=t’ w’rw wbYyth ht‘=Mg : Mkytb’bw Mkb hwhy=dy
17 hwhy=l’ ’rq’ Mwyh MyTx=ryYq ’wlh : Mkyny‘l hV‘ hwhy rV’ hzh
yny‘b MtyV‘ rV’ hbr Mkt‘r=yk w’rw w‘dw rTmw twlq Ntyw
18 Ntyw hwhy=l’ l’wmV ’rqyw : Klm Mkl lw’Vl hwhy
=t’w hwhy=t’ d’m M‘h=lk ’ryyw ’whh Mwyb rTmw tlq hwhy
19 hwhy=l’ Kydb‘=d‘b llpth l’wmV=l’ M‘h=lk wrm’yw : l’wmV
: Klm wnl l’Vl h‘r wnyt’Tx=lk=l‘ wnpsy=yk twmn=l’w Kyhl’
20 t’ MtyV‘ Mt’ w’ryt=l’ M‘h=l’ l’wmV rm’yw
=lkb hwhy=t’ Mtdb‘w hwhy yrx’m wrwst=l’ K’ t’zh h‘rh=lk
21 wht=yk wlyYy ’lw wly‘wy=’l rV’ whth yrx’ yk wrwst ’lw : Mkbbl
22 hwhy ly’wh yk lwdgh wmV rwb‘b wm‘=t’ hwhy VTy=’l yk : hmh sŘ 7
23 ldxm hwhyl ’Txm yl hlylx ykn’ Mg : M‘l wl Mkt’ twV‘l
24 w’ry K’ : hrVyhw hbwTh Krdb Mkt’ ytyrwhw Mkd‘b llpthl
ldgh=rV’ t’ w’r yk Mkbbl=lkb tm’b wt’ Mtdb‘w hwhy=t’
25 : wpst Mkklm=Mg Mt’=Mg w‘rt ‘rh=M’w : Mkm‘
20 wt’ rV’ M‘h=lkw lw’V q‘zyw : Kdy Ps’ Nhkh=l’ lw’V rm’yw
: d’m hlwdg hmwhm wh‘rb Vy’ brx htyh hnhw hmxlmh=d‘ w’byw
21 bybs hnxmb Mm‘ wl‘ rV’ MwVlV lwmt’k MytVlpl wyh Myrb‘hw
22 l’rVy Vy’ lkw : Ntnwyw lw’V=M‘ rV’ l’rVy=M‘ twyhl hmh=Mgw
hmh=Mg wqbdyw MytVlp wsn=yk w‘mV Myrp’=rhb My’bxtmh
23 hmxlmhw l’rVy=t’ ’whh Mwyb hwhy ‘Vwyw : hmxlmb Mhyrx’ sŘ 8
24 =t’ lw’V l’yw ’whh Mwyb Vgn l’rVy=Vy’w : Nw’=tyb=t’ hrb‘
yby’m ytmqnw br‘h=d‘ Mxl lk’y=rV’ Vy’h rwr’ rm’l M‘h
25 ynp=l‘ Vbd yhyw r‘yb w’b Zr’h=lkw : Mxl M‘h=lk M‘T=’lw
26 wyp=l’ wdy gyVm=Ny’w Vbd Klh hnhw r‘yh=l’ M‘h ’byw : hdVh
27 M‘h=t’ wyb’ ‘ybVhb ‘mV=’l Ntnwyw : h‘bVh=t’ M‘h ’ry=yk
bVyw Vbdh tr‘yb htw’ lbTyw wdyb rV’ hTmh hYq=t’ xlVyw
28 Kyb’ ‘ybVh ‘bVh rm’yw M‘hm Vy’ N‘yw : wyny‘ hn’rtw wyp=l’ wdy
29 rm’yw : M‘h P‘yw Mwyh Mxl lk’y=rV’ Vy’h rwr’ rm’l M‘h=t’
Vbd T‘m ytm‘T yk yny‘ wr’=yk ’n=w’r Zr’h=t’ yb’ rk‘ Ntnwy
30 yk ’Ym rV’ wyby’ llVm M‘h Mwyh lk’ lk’ ’wl yk P’ : hzh
ht‘
270 ’ l’wmV 14. 31–15. 3
Vmkmm MytVlpb ’whh Mwyb wkyw : MytVlpb hkm htbr=’l ht‘ 31
ynbw rqbw N’Y wxqyw llV=l’ M‘h V‘yw : d’m M‘h P‘yw hnly’ 32
hnh rm’l lw’Vl wdygyw : Mdh=l‘ M‘h lk’yw hYr’=wTxVyw rqb 33
Nb’ Mwyh yl’=wlg Mtdgb rm’yw Mdh=l‘ lk’l hwhyl My’Tx M‘h
wrwV Vy’ yl’ wVygh Mhl Mtrm’w M‘b wYp lw’V rm’yw : hlwdg 34
Mdh=l’ lk’l hwhyl w’Txt=’lw Mtlk’w hzb MtTxVw whyV Vy’w
xbzm lw’V Nbyw : MV=wTxVyw hlylh wdyb wrwV Vy’ M‘h=lk wVgyw 35
lw’V rm’yw : hwhyl xbzm twnbl lxh wt’ hwhyl 36
r’Vn=’lw rqbh rw’=d‘ Mhb hzbnw hlyl MytVlp yrx’ hdrn
Nhkh rm’yw hV‘ Kyny‘b bwTh=lk wrm’yw Vy’ Mhb
yrx’ dr’h Myhl’b lw’V l’Vyw : Myhl’h=l’ Mlh hbrqn 37
wVg lw’V rm’yw : ’whh Mwyb whn‘ ’lw l’rVy dyb Mntth MytVlp 38
yk : Mwyh t’zh t’Txh htyh hmb w’rw w‘dw M‘h twnp lk Mlh 39
Ny’w twmy twm yk ynb Ntnwyb wnVy=M’ yk l’rVy=t’ ‘yVwmh hwhy=yx
yn’w dx’ rb‘l wyht Mt’ l’rVy=lk=l’ rm’yw : M‘h=lkm whn‘ 40
: hV‘ Kyny‘b bwTh lw’V=l’ M‘h wrm’yw dx’ rb‘l hyhn ynb Ntnwyw
dklyw Mymt hbh l’rVy yhl’ hwhy=l’ lw’V rm’yw 41
dklyw ynb Ntnwy Nybw ynyb wlyph lw’V rm’yw : w’Yy M‘hw lw’Vw Ntnwy 42
Ntnwy wl=dgyw htyV‘ hm yl hdygh Ntnwy=l’ lw’V rm’yw : Ntnwy 43
: twm’ ynnh Vbd T‘m ydyb=rV’ hTmh hYqb ytm‘T M‘T rm’yw
twmt twm=yk Pswy hkw Myhl’ hV‘y=hk lw’V rm’yw 44
hlwdgh h‘wVyh hV‘ rV’ twmy Ntnwyh lw’V=l’ M‘h rm’yw : Ntnwy 45
=M‘=yk hYr’ wV’r tr‘Vm lpy=M’ hwhy=yx hlylx l’rVyb t’zh
: tm=’lw Ntnwy=t’ M‘h wdpyw hzh Mwyh hV‘ Myhl’
lw’Vw : Mmwqml wklh MytVlpw MytVlp yrx’m lw’V l‘yw 46, 47
Nwm‘=ynbbw b’wmb wyby’=lkb bybs Mxlyw l’rVy=l‘ hkwlmh dkl
lyx V‘yw : ‘yVry hnpy=rV’ lkbw MytVlpbw hbwY yklmbw Mwd’bw 48
ynb wyhyw : whsV dym l’rVy=t’ lYyw qlm‘=t’ Kyw 49
MVw brm hrykbh MV wytnb ytV MVw ‘wV=yklmw ywVyw Ntnwy lw’V
w’bY=rV MVw Z‘myx’=tb M‘nyx’ lw’V tV’ MVw : lkym hnTqh 50
: l’yb’=Nb rnb’=yb’ rnw lw’V=yb’ Vyqw : lw’V dwd rn=Nb rnyb’ 51
lw’V ymy lk MytVlp=l‘ hqzx hmxlmh yhtw 52
: wyl’ whps’yw lyx=Nb=lkw rwbg Vy’=lk lw’V h’rw
wm‘=l‘ Klml KxVml hwhy xlV yt’ lw’V=l’ l’wmV rm’yw wT
hwhy rm’ hk : hwhy yrbd lwql ‘mV ht‘w l’rVy=l‘ 2
Krdb wl MV=rV’ l’rVyl qlm‘ hV‘=rV’ t’ ytdqp tw’bY
=lk=t’ Mtmrxhw qlm‘=t’ htykhw Kl ht‘ : MyrYmm wtl‘b 3
qnwy=d‘w llw‘m hV’=d‘ Vy’m htmhw wyl‘ lmxt ’lw wl=rV’
rwVm
15. 4–31 ’ l’wmV 271
4 M‘h=t’ lw’V ‘mVyw : rwmx=d‘w lmgm hV=d‘w rwVm
: hdwhy Vy’=t’ Mypl’ trV‘w ylgr Pl’ Myt’m My’lTb Mdqpyw
5, 6 wkl ynyqh=l’ lw’V rm’yw : lxnb bryw qlm‘ ry‘=d‘ lw’V ’byw
ynb=lk=M‘ dsx htyV‘ ht’w wm‘ Kps’=Np yqlm‘ Kwtm wdr wrs
7 qlm‘=t’ lw’V Kyw : qlm‘ Kwtm ynyq rsyw MyrYmm Mtwl‘b l’rVy
8 qlm‘=Klm gg’=t’ Vptyw : MyrYm ynp=l‘ rV’ rwV K’wb hlywxm
9 gg’=l‘ M‘hw lw’V lmxyw : brx=ypl Myrxh M‘h=lk=t’w yx
wb’ ’lw bwTh=lk=l‘w Myrkh=l‘w MynVmhw rqbhw N’Yh bTym=l‘w
10 yhyw : wmyrxh ht’ smnw hzbmn hk’lmh=lkw Mmyrxh
11 Klml lw’V=t’ ytklmh=yk ytmxn : rm’l l’wmV=l’ hwhy=rbd
hwhy=l’ q‘zyw l’wmVl rxyw Myqh ’l yrbd=t’w yrx’m bV=yk
12 rm’l l’wmVl dgyw rqbb lw’V t’rql l’wmV MkVyw : hlylh=lk
13 ’byw : lglgh dryw rb‘yw bsyw dy wl byYm hnhw hlmrkh lw’V=’b
rbd=t’ ytmyqh hwhyl ht’ Kwrb lw’V wl rm’yw lw’V=l’ l’wmV
14 ykn’ rV’ rqbh lwqw ynz’b hzh N’Yh=lwq hmw l’wmV rm’yw : hwhy
15 N’Yh bTym=l‘ M‘h lmx rV’ Mw’ybh yqlm‘m lw’V rm’yw : ‘mV
: wnmrxh rtwyh=t’w Kyhl’ hwhyl xbz N‘ml rqbhw
16 hwhy rbd rV’ t’ Kl hdyg’w Prh lw’V=l’ l’wmV rm’yw
17 =M’ ’wlh l’wmV rm’yw : rbd wl wrm’yw hlylh yl’ sŘ 9
Klml hwhy KxVmyw ht’ l’rVy yTbV V’r Kyny‘b ht’ NTq
18 My’Txh=t’ htmrxhw Kl rm’yw Krdb hwhy KxlVyw : l’rVy=l‘
19 hwhy lwqb t‘mV=’l hmlw : Mt’ Mtwlk=d‘ wb tmxlnw qlm‘=t’
20 lw’V rm’yw : hwhy yny‘b ‘rh V‘tw llVh=l’ T‘tw
hwhy ynxlV=rV’ Krdb Kl’w hwhy lwqb yt‘mV rV’ l’wmV=l’
21 llVhm M‘h xqyw : ytmrxh qlm‘=t’w qlm‘ Klm gg’=t’ ’yb’w
: lglgb Kyhl’ hwhyl xbzl Mrxh tyV’r rqbw N’Y
22 hnh hwhy lwqb ‘mVk Myxbzw twl‘b hwhyl Zpxh l’wmV rm’yw
23 Nw’w yrm Msq=t’Tx yk : Myly’ blxm byVqhl bwT xbzm ‘mV
: Klmm Ks’myw hwhy rbd=t’ ts’m N‘y rYph Myprtw
24 Kyrbd=t’w hwhy=yp=t’ ytrb‘=yk yt’Tx l’wmV=l’ lw’V rm’yw
25 ym‘ bwVw yt’Tx=t’ ’n ’V ht‘w : Mlwqb ‘mV’w M‘h=t’ yt’ry yk
26 hts’m yk Km‘ bwV’ ’l lw’V=l’ l’wmV rm’yw : hwhyl hwxtV’w
27 l’wmV bsyw : l’rVy=l‘ Klm twyhm hwhy Ks’myw hwhy rbd=t’
28 hwhy ‘rq l’wmV wyl’ rm’yw : ‘rqyw wly‘m=Pnkb qzxyw tkll
29 xYn Mgw : Kmm bwTh K‘rl hntnw Mwyh Kyl‘m l’rVy twklmm=t’
30 yt’Tx rm’yw : Mxnhl ’wh Md’ ’l yk Mxny ’lw rqVy ’l l’rVy
ytywxtVhw ym‘ bwVw l’rVy dgnw ym‘=ynqz dgn ’n yndbk ht‘
31 : hwhyl lw’V wxtVyw lw’V yrx’ l’wmV bVyw : Kyhl’ hwhyl
rm’yw
272 ’ l’wmV 15. 32–16. 23
Klyw qlm‘ Klm gg’=t’ yl’ wVygh l’wmV rm’yw 32
l’wmV rm’yw : twmh=rm rs Nk’ gg’ rm’yw tnd‘m gg’ wyl’ 33
=t’ l’wmV PsVyw Km’ MyVnm lkVt=Nk Kbrx MyVn hlkV rV’k
lw’Vw htmrh l’wmV Klyw : lglgb hwhy ynpl gg’ 34
lw’V=t’ tw’rl l’wmV Psy=’lw : lw’V t‘bg wtyb=l’ hl‘ 35
Kylmh=yk Mxn hwhyw lw’V=l’ l’wmV lb’th=yk wtwm Mwy=d‘
ytm=d‘ l’wmV=l’ hwhy rm’yw : l’rVy=l‘ lw’V=t’ zT
Knrq ’lm l’rVy=l‘ Klmm wyts’m yn’w lw’V=l’ lb’tm ht’
: Klm yl wynbb yty’r=yk ymxlh=tyb yVy=l’ KxlV’ Klw NmV
hwhy rm’yw yngrhw lw’V ‘mVw Kl’ Ky’ l’wmV rm’yw 2
yVyl t’rqw : yt’b hwhyl xbzl trm’w Kdyb xqt rqb tlg‘ 3
: Kyl’ rm’=rV’ t’ yl txVmw hV‘t=rV’ t’ K‘ydw’ ykn’w xbzb
ry‘h ynqz wdrxyw Mxl tyb ’byw hwhy rbd rV’ t’ l’wmV V‘yw 4
wVdqth yt’b hwhyl xbzl MwlV rm’yw : K’wb MlV rm’yw wt’rql 5
yhyw : xbzl Mhl ’rqyw wynb=t’w yVy=t’ Vdqyw xbzb yt’ Mt’bw 6
hwhy rm’yw : wxyVm hwhy dgn K’ rm’yw b’yl’=t’ ’ryw M’wbb 7
yk whyts’m yk wtmwq hbg=l’w wh’rm=l’ Tbt=l’ l’wmV=l’
: bbll h’ry hwhyw Myny‘l h’ry Md’h yk Md’h h’ry rV’ ’l
rxb=’l hzb=Mg rm’yw l’wmV ynpl whrb‘yw bdnyb’=l’ yVy ’rqyw 8
yVy rb‘yw : hwhy rxb=’l hzb=Mg rm’yw hmV yVy rb‘yw : hwhy 9, 10
: hl’b hwhy rxb=’l yVy=l’ l’wmV rm’yw l’wmV ynpl wynb t‘bV
h‘r hnhw NTqh r’V dw‘ rm’yw Myr‘nh wmth yVy=l’ l’wmV rm’yw 11
: hp w’b=d‘ bsn=’l yk wnxqw hxlV yVy=l’ l’wmV rm’yw N’Yb
y’r bwTw Myny‘ hpy=M‘ ynwmd’ ’whw wh’ybyw xlVyw 12
NmVh Nrq=t’ l’wmV xqyw : ’wh hz=yk whxVm Mwq hwhy rm’yw 13
hl‘mw ’whh Mwyhm dwd=l’ hwhy=xwr xlYtw wyx’ brqb wt’ xVmyw
=xwr wtt‘bw lw’V M‘m hrs hwhy xwrw : htmrh Klyw l’wmV Mqyw 14
h‘r Myhl’=xwr ’n=hnh wyl’ lw’V=ydb‘ wrm’yw : hwhy t’m h‘r 15
rwnkb Ngnm ‘dy Vy’ wVqby Kynpl Kydb‘ wnnd’ ’n=rm’y : Kt‘bm 16
: Kl bwTw wdyb Ngnw h‘r Myhl’=xwr Kyl‘ twyhb hyhw
Mtw’ybhw Ngnl byTym Vy’ yl ’n=w’r wydb‘=l’ lw’V rm’yw 17
sŘ 10 ymxlh tyb yVyl Nb yty’r hnh rm’yw Myr‘nhm dx’ N‘yw : yl’ 18
: wm‘ hwhyw r’t Vy’w rbd Nwbnw hmxlm Vy’w lyx rwbgw Ngn ‘dy
rV’ Knb dwd=t’ yl’ hxlV rm’yw yVy=l’ Myk’lm lw’V xlVyw 19
dwd=dyb xlVyw dx’ Myz‘ ydgw Nyy d’nw Mxl rwmx yVy xqyw : N’Yb 20
wl=yhyw d’m whbh’yw wynpl dm‘yw lw’V=l’ dwd ’byw : lw’V=l’ wnb 21
’Ym=yk ynpl dwd ’n=dm‘y rm’l yVy=l’ lw’V xlVyw : Mylk ’Vn 22
rwnkh=t’ dwd xqlw lw’V=l’ Myhl’=xwr twyhb hyhw : yny‘b Nx 23
Ngnw
17. 1–26 ’ l’wmV 273
: h‘rh xwr wyl‘m hrsw wl bwTw lw’Vl xwrw wdyb Ngnw
zy hdwhyl rV’ hkV wps’yw hmxlml Mhynxm=t’ MytVlp wps’yw
2 wps’n l’rVy=Vy’w lw’Vw : Mymd sp’b hqz‘=Nybw hkwV=Nyb wnxyw
3 Mydm‘ MytVlpw : MytVlp t’rql hmxlm wkr‘yw hl’h qm‘b wnxyw
4 ’Yyw : Mhynyb ’yghw hzm rhh=l’ Mydm‘ l’rVyw hzm rhh=l’
: trzw twm’ VV whbg tgm wmV tylg MytVlp twnxmm Mynbh=Vy’
5 NwyrVh lqVmw Vwbl ’wh MyVqVq NwyrVw wV’r=l‘ tVxn ‘bwkw
6 tVxn Nwdykw wylgr=l‘ tVxn txYmw : tVxn MylqV Mypl’=tVmx
7 MylqV tw’m=VV wtynx tbhlw Mygr’ rwnmk wtynx Zxw : wyptk Nyb
8 l’rVy tkr‘m=l’ ’rqyw dm‘yw : wynpl Klh hnYh ’Vnw lzrb
Mt’w ytVlph ykn’ ’wlh hmxlm Kr‘l w’Yt hml Mhl rm’yw
9 ynkhw yt’ Mxlhl lkwy=M’ : yl’ dryw Vy’ Mkl=wrb lw’Vl Mydb‘
Mydb‘l wnl Mtyyhw wytykhw wl=lkw’ yn’=M’w Mydb‘l Mkl wnyyhw
10 Mwyh l’rVy twkr‘m=t’ ytprx yn’ ytVlph rm’yw : wnt’ Mtdb‘w
11 yrbd=t’ l’rVy=lkw lw’V ‘mVyw : dxy hmxlnw Vy’ yl=wnt hzh
12 ytrp’ Vy’=Nb dwdw : d’m w’ryw wtxyw hl’h ytVlph
lw’V ymyb Vy’hw Mynb hnmV wlw yVy wmVw hdwhy Mxl tybm hzh
13 lw’V=yrx’ wklh Myldgh yVy=ynb tVlV wklyw : MyVn’b ’b Nqz
rwkbh b’yl’ hmxlmb wklh rV’ wynb tVlV MVw hmxlml
14 Myldgh hVlVw NTqh ’wh dwdw : hmV yVlVhw bdnyb’ whnVmw
15 N’Y=t’ tw‘rl lw’V l‘m bVw Klh dwdw : lw’V yrx’ wklh
16 : Mwy My‘br’ bYytyw br‘hw MkVh ytVlph Vgyw : Mxl=tyb wyb’
17 hzh ’ylqh tpy’ Kyx’l ’n=xq wnb dwdl yVy rm’yw
18 blxh yYrx trV‘ t’w : Kyx’l hnxmh Zrhw hzh Mxl hrV‘w
: xqt Mtbr‘=t’w MwlVl dqpt Kyx’=t’w Pl’h=rVl ’ybt hl’h
19 : MytVlp=M‘ Mymxln hl’h qm‘b l’rVy Vy’=lkw hmhw lw’Vw
20 Klyw ’Vyw rmV=l‘ N’Yh=t’ VTyw rqbb dwd MkVyw
w‘rhw hkr‘mh=l’ ’Yyh lyxhw hlg‘mh ’byw yVy whwY rV’k
21, 22 VTyw : hkr‘m t’rql hkr‘m MytVlpw l’rVy Kr‘tw : hmxlmb
’byw hkr‘mh Zryw Mylkh rmwV dy=l‘ wyl‘m Mylkh=t’ dwd
23 hlw‘ Mynbh Vy’ hnhw Mm‘ rbdm ’whw : MwlVl wyx’l l’Vyw
hl’h Myrbdk rbdyw MytVlp twr‘mm tgm wmV ytVlph tylg
24 w’ryyw wynpm wsnyw Vy’h=t’ Mtw’rb l’rVy Vy’ lkw : dwd ‘mVyw
25 Prxl yk hzh hl‘h Vy’h Mty’rh l’rVy Vy’ rm’yw : d’m
lwdg rV‘ Klmh wnrV‘y wnky=rV’ Vy’h hyhw hl‘ l’rVy=t’
: l’rVyb yVpx hV‘y wyb’ tyb t’w wl=Nty wtb=t’w
26 rV’ Vy’l hV‘y=hm rm’l wm‘ Mydm‘h MyVn’h=l’ dwd rm’yw
ytVlph ym yk l’rVy l‘m hprx ryshw zlh ytVlph=t’ hky
lr‘h
274 ’ l’wmV 17. 27–51
hzh rbdk M‘h wl rm’yw : Myyx Myhl’ twkr‘m Prx yk hzh lr‘h 27
wrbdb lwdgh wyx’ b’yl’ ‘mVyw : wnky rV’ Vy’l hV‘y hk rm’l 28
ym=l‘w tdry hz=hml rm’yw dwdb b’yl’ P’=rxyw MyVn’h=l’
Kbbl ‘r t’w Kndz=t’ yt‘dy yn’ rbdmb hnhh N’Yh T‘m tVTn
’wlh ht‘ ytyV‘ hm dwd rm’yw : tdry hmxlmh tw’r N‘ml yk 29
M‘h whbVyw hzh rbdk rm’yw rx’ lwm=l’ wlY’m bsyw : ’wh rbd 30
lw’V=ynpl wdgyw dwd rbd rV’ Myrbdh w‘mVyw : NwV’rh rbdk rbd 31
Kly Kdb‘ wyl‘ Md’=bl lpy=l’ lw’V=l’ dwd rm’yw : whxqyw 32
=l’ tkll lkwt ’l dwd=l’ lw’V rm’yw : hzh ytVlph=M‘ Mxlnw 33
: wyr‘nm hmxlm Vy’ ’whw ht’ r‘n=yk wm‘ Mxlhl hzh ytVlph
’bw N’Yb wyb’l Kdb‘ hyh h‘r lw’V=l’ dwd rm’yw 34
ytlYhw wytkhw wyrx’ yt’Yyw : rd‘hm hV ’Vnw bwdh=t’w yr’h 35
bwdh=Mg yr’h=t’ Mg : wytymhw wytkhw wnqzb ytqzxhw yl‘ Mqyw wypm 36
tkr‘m Prx yk Mhm dx’k hzh lr‘h ytVlph hyhw Kdb‘ hkh
sŘ 11 yr’h dym ynlYh rV’ hwhy dwd rm’yw : Myyx Myhl’ 37
lw’V rm’yw hzh ytVlph dym ynlyYy ’wh bdh dymw
‘bwq Ntnw wydm dwd=t’ lw’V Vblyw : Km‘ hyhy hwhyw Kl dwd=l’ 38
wydml l‘m wbrx=t’ dwd rgxyw : NwyrV wt’ Vblyw wV’r=l‘ tVxn 39
hl’b tkll lkw’ ’l lw’V=l’ dwd rm’yw hsn=’l yk tkll l’yw
hVmx wl=rxbyw wdyb wlqm xqyw : wyl‘m dwd Mrsyw ytysn ’l yk 40
Twqlybw wl=rV’ My‘rh ylkb Mt’ MVyw lxnh=Nm Mynb’=yqlx
dwd=l’ brqw Klh ytVlph Klyw : ytVlph=l’ Vgyw wdyb w‘lqw 41
hyh=yk whzbyw dwd=t’ h’ryw ytVlph Tbyw : wynpl hnYh ’Vn Vy’hw 42
ykn’ blkh dwd=l’ ytVlph rm’yw : h’rm hpy=M‘ ynmd’w r‘n 43
rm’yw : wyhl’b dwd=t’ ytVlph llqyw twlqmb yl’=’b ht’=yk 44
tmhblw MymVh Pw‘l KrVb=t’ hnt’w yl’ hkl dwd=l’ ytVlph
brxb yl’ ’b ht’ ytVlph=l’ dwd rm’yw : hdVh 45
twkr‘m yhl’ tw’bY hwhy MVb Kyl’=’b ykn’w Nwdykbw tynxbw
ytrshw Ktykhw ydyb hwhy Krgsy hzh Mwyh : tprx rV’ l’rVy 46
MymVh Pw‘l hzh Mwyh MytVlp hnxm rgp yttnw Kyl‘m KV’r=t’
lhqh=lk w‘dyw : l’rVyl Myhl’ Vy yk Zr’h=lk w‘dyw Zr’h tyxlw 47
Ntnw hmxlmh hwhyl yk hwhy ‘yVwhy tynxbw brxb ’l=yk hzh
t’rql brqyw Klyw ytVlph Mq=yk hyhw : wndyb Mkt’ 48
wdy=t’ dwd xlVyw : ytVlph t’rql hkr‘mh Zryw dwd rhmyw dwd 49
‘bTtw wxYm=l’ ytVlph=t’ Kyw ‘lqyw Nb’ MVm xqyw ylkh=l’
‘lqb ytVlph=Nm dwd qzxyw : hYr’ wynp=l‘ lpyw wxYmb Nb’h 50
dm‘yw dwd Zryw : dwd=dyb Ny’ brxw whtymyw ytVlph=t’ Kyw Nb’bw 51
hb=trkyw whttmyw hr‘tm hplVyw wbrx=t’ xqyw ytVlph=l’
wV’r=t’
17. 52–18. 22 ’ l’wmV 275
52 l’rVy yVn’ wmqyw : wsnyw Mrwbg tm=yk MytVlph w’ryw wV’r=t’
Nwrq‘ yr‘V d‘w ’yg K’wb=d‘ MytVlph=t’ wpdryw w‘ryw hdwhyw
53 ynb wbVyw : Nwrq‘=d‘w tg=d‘w Myr‘V Krdb MytVlp yllx wlpyw
54 =t’ dwd xqyw : Mhynxm=t’ wsVyw MytVlp yrx’ qldm l’rVy
: wlh’b MV wylk=t’w MlVwry wh’byw ytVlph V’r
55 rnb’=l’ rm’ ytVlph t’rql ’Yy dwd=t’ lw’V tw’rkw
Klmh KVpn=yx rnb’ rm’yw rnb’ r‘nh hz=ym=Nb ’bYh rV
56 : Ml‘h hz=ym=Nb ht’ l’V Klmh rm’yw : yt‘dy=M’
57 ynpl wh’byw rnb’ wt’ xqyw ytVlph=t’ twkhm dwd bwVkw
58 r‘nh ht’ ym=Nb lw’V wyl’ rm’yw : wdyb ytVlph V’rw lw’V
xy lw’V=l’ rbdl wtlkk yhyw : ymxlh tyb yVy Kdb‘=Nb dwd rm’yw
2 lw’V whxqyw : wVpnk Ntnwhy wbh’yw dwd Vpnb hrVqn Ntnwhy Vpnw
3 tyrb dwdw Ntnwhy trkyw : wyb’ tyb bwVl wntn ’lw ’whh Mwyb
4 whntyw wyl‘ rV’ ly‘mh=t’ Ntnwhy TVptyw : wVpnk wt’ wtbh’b
5 rV’ lkb dwd ’Yyw : wrgx=d‘w wtVq=d‘w wbrx=d‘w wydmw dwdl
yny‘b bTyyw hmxlmh yVn’ l‘ lw’V whmVyw lykVy lw’V wnxlVy
: lw’V ydb‘ yny‘b Mgw M‘h=lk
6 =lkm MyVnh hn’Ytw ytVlph=t’ twkhm dwd bwVb M’wbb yhyw
hxmVb Myptb Klmh lw’V t’rql twlxmhw rwVl l’rVy yr‘
7 wpl’b lw’V hkh Nrm’tw twqxVmh MyVnh hnyn‘tw : MyVlVbw
8 wntn rm’yw hzh rbdh wyny‘b ‘ryw d’m lw’Vl rxyw : wtbbrb dwdw
9 lw’V yhyw : hkwlmh K’ wl dw‘w Mypl’h wntn ylw twbbr dwdl
10 xlYtw trxmm yhyw : h’lhw ’whh Mwyhm dwd=t’ Nw‘
Mwyk wdyb Ngnm dwdw tybh=Kwtb ’bntyw lw’V=l’ h‘r Myhl’ xwr
11 dwdb hk’ rm’yw tynxh=t’ lw’V lTyw : lw’V=dyb tynxhw Mwyb
12 hwhy hyh=yk dwd ynplm lw’V ’ryw : Mym‘p wynpm dwd bsyw ryqbw
13 ’Yyw Pl’=rV wl whmVyw wm‘m lw’V whrsyw : rs lw’V M‘mw wm‘
14 : wm‘ hwhyw lykVm wkrd=lkl dwd yhyw : M‘h ynpl ’byw sŘ 12
15, 16 hdwhyw l’rVy=lkw : wynpm rgyw d’m lykVm ’wh=rV’ lw’V ’ryw
17 lw’V rm’yw : Mhynpl ’bw ’Ywy ’wh=yk dwd=t’ bh’
yl=hyh K’ hV’l Kl=Nt’ ht’ brm hlwdgh ytb hnh dwd=l’
wb=yhtw wb ydy yht=l’ rm’ lw’Vw hwhy twmxlm Mxlhw lyx=Nbl
18 yyx ymw ykn’ ym lw’V=l’ dwd rm’yw : MytVlp=dy
19 brm=t’ tt t‘b yhyw : Klml Ntx hyh’=yk l’rVyb yb’ txpVm
20 lkym bh’tw : hV’l ytlxmh l’yrd‘l hntn ’yhw dwdl lw’V=tb
21 lw’V rm’yw : wyny‘b rbdh rVyw lw’Vl wdgyw dwd=t’ lw’V=tb
dwd=l’ lw’V rm’yw MytVlp=dy wb=yhtw Vqwml wl=yhtw wl hnnt’
22 Tlb dwd=l’ wrbd wdb‘=t’ lw’V wYyw : Mwyh yb Ntxtt MytVb
rm’l
276 ’ l’wmV 18. 23–19. 17
: Klmb Ntxth ht‘w Kwbh’ wydb‘=lkw Klmh Kb Zpx hnh rm’l
hlqnh dwd rm’yw hl’h Myrbdh=t’ dwd ynz’b lw’V ydb‘ wrbdyw 23
wl lw’V ydb‘ wdgyw : hlqnw Vr=Vy’ ykn’w Klmb Ntxth Mkyny‘b 24
: dwd rbd hl’h Myrbdk rm’l
h’mb yk rhmb Klml Zpx=Ny’ dwdl wrm’t=hk lw’V rm’yw 25
dwd=t’ lyphl bVx lw’Vw Klmh yby’b Mqnhl MytVlp twlr‘
rbdh rVyw hl’h Myrbdh=t’ dwdl wydb‘ wdgyw : MytVlp=dyb 26
’wh Klyw dwd Mqyw : Mymyh w’lm ’lw Klmb Ntxthl dwd yny‘b 27
Mw’lmyw Mhytlr‘=t’ dwd ’byw Vy’ Myt’m MytVlpb Kyw wyVn’w
’ryw : hV’l wtb lkym=t’ lw’V wl=Ntyw Klmb Ntxthl Klml 28
lw’V Ps’yw : whtbh’ lw’V=tb lkymw dwd=M‘ hwhy yk ‘dyw lw’V 29
: Mymyh=lk dwd=t’ by’ lw’V yhyw dw‘ dwd ynpm ’rl
lw’V ydb‘ lkm dwd lkV Mt’Y ydm yhyw MytVlp yrV w’Yyw 30
=lk=l’w wnb Ntnwy=l’ lw’V rbdyw : d’m wmV rqyyw Ty
Ntnwhy dgyw : d’m dwdb Zpx lw’V=Nb Ntnwhyw dwd=t’ tymhl wydb‘ 2
rqbb ’n=rmVh ht‘w Ktymhl yb’ lw’V Vqbm rm’l dwdl
ht’ rV’ hdVb yb’=dyl ytdm‘w ’Y’ yn’w : t’bxnw rtsb tbVyw 3
: Kl ytdghw hm yty’rw yb’=l’ Kb rbd’ yn’w MV
’Txy=l’ wyl’ rm’yw wyb’ lw’V=l’ bwT dwdb Ntnwhy rbdyw 4
: d’m Kl=bwT wyV‘m ykw Kl ’Tx ’wl yk dwdb wdb‘b Klmh
hlwdg h‘wVt hwhy V‘yw ytVlph=t’ Kyw wpkb wVpn=t’ MVyw 5
dwd=t’ tymhl yqn Mdb ’Txt hmlw xmVtw ty’r l’rVy=lkl
: tmwy=M’ hwhy=yx lw’V ‘bVyw Ntnwhy lwqb lw’V ‘mVyw : Mnx 6
’byw hl’h Myrbdh=lk t’ Ntnwhy wl=dgyw dwdl Ntnwhy ’rqyw 7
: MwVlV lwmt’k wynpl yhyw lw’V=l’ dwd=t’ Ntnwhy
hkm Mhb Kyw MytVlpb Mxlyw dwd ’Yyw twyhl hmxlmh Pswtw 8
bVwy wtybb ’whw lw’V=l’ h‘r hwhy xwr yhtw : wynpm wsnyw hlwdg 9
ryqbw dwdb tynxb twkhl lw’V Vqbyw : dyb Ngnm dwdw wdyb wtynxw 10
: ’wh hlylb Tlmyw sn dwdw ryqb tynxh=t’ Kyw lw’V ynpm rTpyw
k ynw‘=hm ytyV‘ hm Ntnwhy ynpl rm’yw ’byw hmrb tywnm dwd xrbyw
2 hlylx wl rm’yw : yVpn=t’ Vqbm yk Kyb’ ynpl yt’Tx=hmw
hlgy ’lw NTq rbd w’ lwdg rbd yb’ hV‘=wl hnh twmt ’l
3 dw‘ ‘bVyw : t’z Ny’ hzh rbdh=t’ ynmm yb’ rytsy ‘wdmw ynz’=t’
t’z=‘dy=l’ rm’yw Kyny‘b Nx yt’Ym=yk Kyb’ ‘dy ‘dy rm’yw dwd
: twmh Nybw ynyb ‘Vpk yk KVpn yxw hwhy=yx Mlw’w bY‘y=Np Ntnwhy
4 : Kl=hV‘’w KVpn rm’t=hm dwd=l’ Ntnwhy rm’yw sŘ 13
5 Klmh=M‘ bV’=bVy ykn’w rxm Vdx=hnh Ntnwhy=l’ dwd rm’yw
6 dqp=M’ : tyVlVh br‘h d‘ hdVb ytrtsnw yntxlVw lwk’l
yk wry‘ Mxl=tyb Zwrl dwd ynmm l’Vn l’Vn trm’w Kyb’ yndqpy
7 Kdb‘l MwlV bwT rm’y hk=M’ : hxpVmh=lkl MV Mymyh xbz
8 Kdb‘=l‘ dsx tyV‘w : wm‘m h‘rh htlk=yk ‘d wl hrxy hrx=M’w
ht’ yntymh Nw‘ yb=Vy=M’w Km‘ Kdb‘=t’ t’bh hwhy tyrbb yk
9 Kl hlylx Ntnwhy rm’yw : yn’ybt hz=hml Kyb’=d‘w
ht’ ’lw Kyl‘ ’wbl yb’ M‘m h‘rh htlk=yk ‘d’ ‘dy=M’ yk
10 Kyb’ Kn‘y=hm w’ yl dygy ym Ntnwhy=l’ dwd rm’yw : Kl dyg’
11 : hdVh MhynV w’Yyw hdVh ’Ynw hkl dwd=l’ Ntnwhy rm’yw : hVq
12 rqx’=yk l’rVy yhl’ hwhy dwd=l’ Ntnwhy rm’yw
Kyl’ xlV’ z’=’lw dwd=l’ bwT=hnhw tyVlVh rxm t‘k yb’=t’
13 yb’=l’ bTyy=yk Pysy hkw Ntnwhyl hwhy hV‘y=hk : Knz’=t’ ytylgw
hwhy yhyw MwlVl tklhw KytxlVw Knz’=t’ ytylgw Kyl‘ h‘rh=t’
14 dsx ydm‘ hV‘t=’lw yx yndw‘=M’ ’lw : yb’=M‘ hyh rV’k Km‘
15 ’lw Mlw‘=d‘ ytyb M‘m Kdsx=t’ trkt=’lw : twm’ ’lw hwhy
16 Ntnwhy trkyw : hmd’h ynp l‘m Vy’ dwd yby’=t’ hwhy trkhb
tyb=M‘
278 ’ l’wmV 20. 17–21. 2
dwd=t’ ‘ybVhl Ntnwhy Pswyw : dwd yby’ dym hwhy Vqbw dwd tyb=M‘ 17
Ntnwhy wl=rm’yw : wbh’ wVpn tbh’=yk wt’ wtbh’b 18
t’bw d’m drt tVlVw : KbVwm dqpy yk tdqpnw Vdx rxm 19
: lz’h Nb’h lY’ tbVyw hV‘mh Mwyb MV trtsn=rV’ Mwqmh=l’
xlV’ hnhw : hrTml yl=xlVl hrw’ hdY MyYxh tVlV yn’w 20, 21
Kmm MyYxh hnh r‘nl rm’ rm’=M’ MyYxh=t’ ’Ym Kl r‘nh=t’
rm’ hk=M’w : hwhy=yx rbd Ny’w Kl MwlV=yk h’bw wnxq hnhw 22
rV’ rbdhw : hwhy KxlV yk Kl h’lhw Kmm MyYxh hnh Ml‘l 23
rtsyw : Mlw‘=d‘ Knybw ynyb hwhy hnh ht’w yn’ wnrbd 24
Klmh bVyw : lwk’l Mxlh=l‘ Klmh bVyw Vdxh yhyw hdVb dwd 25
dYm rnb’ bVyw Ntnwhy Mqyw ryqh bVwm=l’ M‘pb M‘pk wbVwm=l‘
rm’ yk ’whh Mwyb hmw’m lw’V rbd=’lw : dwd Mwqm dqpyw lw’V 26
trxmm yhyw : rwhT ’l=yk ’wh rwhT ytlb ’wh hrqm 27
Ntnwhy=l’ lw’V rm’yw dwd Mwqm dqpyw ynVh Vdxh
Ntnwhy N‘yw : Mxlh=l’ Mwyh=Mg lwmt=Mg yVy=Nb ’b=’l ‘wdm wnb 28
’n ynxlV rm’yw : Mxl tyb=d‘ ydm‘m dwd l’Vn l’Vn lw’V=t’ 29
Nx yt’Ym=M’ ht‘w yx’ yl=hwY ’whw ry‘b wnl hxpVm xbz yk
: Klmh NxlV=l’ ’b=’l Nk=l‘ yx’=t’ h’r’w ’n hTlm’ Kyny‘b
twdrmh tw‘n=Nb wl rm’yw Ntnwhyb lw’V P’=rxyw 30
yk : Km’ twr‘ tVblw KtVbl yVy=Nbl ht’ rxb=yk yt‘dy ’wlh 31
ht‘w Ktwklmw ht’ Nwkt ’l hmd’h=l‘ yx yVy=Nb rV’ Mymyh=lk
wyb’ lw’V=t’ Ntnwhy N‘yw : ’wh twm=Nb yk yl’ wt’ xqw xlV 32
wtkhl wyl‘ tynxh=t’ lw’V lTyw : hV‘ hm tmwy hml wyl’ rm’yw 33
: dwd=t’ tymhl wyb’ M‘m ’yh hlk=yk Ntnwhy ‘dyw
ynVh Vdxh=Mwyb lk’=’lw P’=yrxb NxlVh M‘m Ntnwhy Mqyw 34
’Yyw rqbb yhyw : wyb’ wmlkh yk dwd=l’ bY‘n yk Mxl 35
’n ’Ym Zr wr‘nl rm’yw : wm‘ NTq r‘nw dwd d‘wml hdVh Ntnwhy 36
’byw : wrb‘hl yYxh hry=’whw Zr r‘nh hrwm ykn’ rV’ MyYxh=t’ 37
r‘nh yrx’ Ntnwhy ’rqyw Ntnwhy hry rV’ yYxh Mwqm=d‘ r‘nh
hrhm r‘nh yrx’ Ntnwhy ’rqyw : h’lhw Kmm yYxh ’wlh rm’yw 38
r‘nhw : wynd’=l’ ’byw yYxh=t’ Ntnwhy r‘n Tqlyw dm‘t=l’ hVwx 39
wylk=t’ Ntnwhy Ntyw : rbdh=t’ w‘dy dwdw Ntnwhy K’ hmw’m ‘dy=’l 40
lY’m Mq dwdw ’b r‘nh : ry‘h ’ybh Kl wl rm’yw wl=rV’ r‘nh=l’ 41
wh‘r=t’ Vy’ wqVyw Mym‘p VlV wxtVyw hYr’ wyp’l lpyw bgnh
sŘ 14 MwlVl Kl dwdl Ntnwhy rm’yw : lydgh dwd=d‘ wh‘r=t’ Vy’ wkbyw 42
Nybw Knybw ynyb hyhy hwhy rm’l hwhy MVb wnxn’ wnynV wn‘bVn rV’
: Mlw‘=d‘ K‘rz Nybw y‘rz
drxyw Nhkh Klmyx’=l’ hbn dwd ’byw : ry‘h ’b Ntnwhyw Klyw Mqyw ’k, 2
Klmyx’
21. 3–22. 9 ’ l’wmV 279
: Kt’ Ny’ Vy’w Kdbl ht’ ‘wdm wl rm’yw dwd t’rql Klmyx’
3 ‘dy=l’ Vy’ yl’ rm’yw rbd ynwY Klmh Nhkh Klmyx’l dwd rm’yw
yt‘dwy Myr‘nh=t’w KtywY rV’w KxlV ykn’=rV’ rbdh=t’ hmw’m
4 hnt Mxl=hVmx Kdy=txt Vy=hm ht‘w : ynwml’ ynlp Mwqm=l’
5 ydy txt=l’ lx Mxl=Ny’ rm’yw dwd=t’ Nhkh N‘yw : ’Ymnh w’ ydyb
: hV’m K’ Myr‘nh wrmVn=M’ Vy Vdq Mxl=M’=yk
6 lwmtk wnl=hrY‘ hV’=M’ yk wl rm’yw Nhkh=t’ dwd N‘yw
Mwyh yk P’w lx Krd ’whw Vdq Myr‘nh=ylk wyhyw yt’Yb MVlV
7 Mxl=M’=yk Mxl MV hyh=’l yk Vdq Nhkh wl=Ntyw : ylkb Vdqy
8 Vy’ MVw : wxqlh Mwyb Mx Mxl MwVl hwhy ynplm Myrswmh Mynph
ryb’ ymd’h g’d wmVw hwhy ynpl rY‘n ’whh Mwyb lw’V ydb‘m
9 tynx Kdy=txt hp=Vy Ny’w Klmyx’l dwd rm’yw : lw’Vl rV’ My‘rh
Klmh=rbd hyh=yk ydyb ytxql=’l ylk=Mgw ybrx=Mg yk brx=w’
10 tykh=rV’ ytVlph tylg brx Nhkh rm’yw : Zwxn
Kl=xqt ht’=M’ dwp’h yrx’ hlmVb hTwl ’yh=hnh hl’h qm‘b
hwmk Ny’ dwd rm’yw hzb htlwz trx’ Ny’ yk xq
11 ’byw lw’V ynpm ’whh=Mwyb xrbyw dwd Mqyw : yl hnnt
12 Klm dwd hz=’wlh wyl’ Vyk’ ydb‘ wrm’yw : tg Klm Vyk’=l’
dwdw wpl’b lw’V hkh rm’l twlxmb wn‘y hzl ’wlh Zr’h
13 Vyk’ ynpm d’m ’ryw wbblb hl’h Myrbdh=t’ dwd MVyw : wtbbrb
14 twtld=l‘ wtyw Mdyb llhtyw Mhyny‘b wm‘T=t’ wnVyw : tg=Klm
15 wydb‘=l’ Vyk’ rm’yw : wnqz=l’ wryr drwyw r‘Vh
16 yn’ My‘gVm rsx : yl’ wt’ w’ybt hml ‘gtVm Vy’ w’rt hnh
: ytyb=l’ ’wby hzh yl‘ ‘gtVhl hz=t’ Mt’bh=yk
bk wyb’ tyb=lkw wyx’ w‘mVyw Mld‘ tr‘m=l’ Tlmyw MVm dwd Klyw
2 wl=rV’ Vy’=lkw qwYm Vy’=lk wyl’ wYbqtyw : hmV wyl’ wdryw
tw’m ‘br’k wm‘ wyhyw rVl Mhyl‘ yhyw Vpn=rm Vy’=lkw ’Vn
3 ’n=’Yy b’wm Klm=l’ rm’yw b’wm hpYm MVm dwd Klyw : Vy’
4 ynp=t’ Mxnyw : Myhl’ yl=hV‘y=hm ‘d’ rV’ d‘ Mkt’ ym’w yb’
: hdwYmb dwd=twyh ymy=lk wm‘ wbVyw b’wm Klm
5 Zr’ Kl=t’bw Kl hdwYmb bVt ’l dwd=l’ ’ybnh dg rm’yw
6 ‘dwn yk lw’V ‘mVyw : trx r‘y ’byw dwd Klyw hdwhy
wtynxw hmrb lV’h=txt h‘bgb bVwy lw’Vw wt’ rV’ MyVn’w dwd
7 wyl‘ MybYnh wydb‘l lw’V rm’yw : wyl‘ MybYn wydb‘=lkw wdyb
Mklkl Mymrkw twdV yVy=Nb Nty Mklkl=Mg ynymy ynb ’n=w‘mV
8 hlg=Ny’w yl‘ Mklk MtrVq yk : tw’m yrVw Mypl’ yrV MyVy
ynz’=t’ hlgw yl‘ Mkm hlx=Ny’w yVy=Nb=M‘ ynb=trkb ynz’=t’
9 g’d N‘yw : hzh Mwyk br’l yl‘ ydb‘=t’ ynb Myqh yk
ymd’h
280 ’ l’wmV 22. 10–23. 11
hbn ’b yVy=Nb=t’ yty’r rm’yw lw’V=ydb‘=l‘ bYn ’whw ymd’h
brx t’w wl Ntn hdyYw hwhyb wl=l’Vyw : bwTx’=Nb Klmyx’=l’ 10
bwTyx’=Nb Klmyx’=t’ ’rql Klmh xlVyw : wl Ntn ytVlph tylg 11
: Klmh=l’ Mlk w’byw bnb rV’ Mynhkh wyb’ tyb=lk t’w Nhkh
: ynd’ ynnh rm’yw bwTyx’=Nb ’n=‘mV lw’V rm’yw 12
Mxl wl Kttb yVy=Nbw ht’ yl‘ MtrVq hml lw’V wl’ rm’yw 13
: hzh Mwyk br’l yl’ Mwql Myhl’b wl lw’Vw brxw
Ntxw Nm’n dwdk Kydb‘=lkb ymw rm’yw Klmh=t’ Klmyx’ N‘yw 14
wl=lw’Vl ytlxh Mwyh : Ktybb dbknw Kt‘mVm=l’ rsw Klmh 15
yk yb’ tyb=lkb rbd wdb‘b Klmh MVy=l’ yl hlylx Myhl’b
twmt twm Klmh rm’yw : lwdg w’ NTq rbd t’z=lkb Kdb‘ ‘dy=’l 16
wbs wyl‘ MybYnh MyYrl Klmh rm’yw : Kyb’ tyb=lkw ht’ Klmyx’ 17
wlg ’lw ’wh xrb=yk w‘dy ykw dwd=M‘ Mdy=Mg yk hwhy ynhk wtymhw
: hwhy ynhkb ‘gpl Mdy=t’ xlVl Klmh ydb‘ wb’=’lw wnz’=t’
gywd bsyw Mynhkb ‘gpw ht’ bs gywdl Klmh rm’yw 18
Vy’ hVmxw MynmV ’whh Mwyb tmyw Mynhkb ’wh=‘gpyw ymd’h
=d‘w Vy’m brx=ypl hkh Mynhkh=ry‘ bn t’w : db dwp’ ’Vn 19
dx’=Nb Tlmyw : brx=ypl hVw rwmxw rwVw qnwy=d‘w llw‘m hV’ 20
rtyb’ dgyw : dwd yrx’ xrbyw rtyb’ wmVw bwTx’=Nb Klmyx’l 21
Mwyb yt‘dy rtyb’l dwd rm’yw : hwhy ynhk t’ lw’V grh yk dwdl 22
Vpn=lkb ytbs ykn’ lw’Vl dygy dgh=yk ymd’h gywd MV=yk ’whh
Vqby yVpn=t’ Vqby=rV’ yk ’ryt=l’ yt’ hbV : Kyb’ tyb 23
MytVlp hnh rm’l dwdl wdgyw : ydm‘ ht’ trmVm=yk KVpn=t’ gk
rm’l hwhyb dwd l’Vyw : twnrgh=t’ MysV hmhw hly‘qb Mymxln 2
dwd=l’ hwhy rm’yw hl’h MytVlpb ytykhw Kl’h
wyl’ dwd yVn’ wrm’yw : hly‘q=t’ t‘Vwhw MytVlpb tykhw Kl 3
twkr‘m=l’ hl‘q Kln=yk P’w My’ry hdwhyb hp wnxn’ hnh
sŘ 15 hwhyb l’Vl dwd dw‘ Pswyw : MytVlp 4
MytVlp=t’ Ntn yn’=yk hly‘q dr Mwq rm’yw hwhy whn‘yw
Mhynqm=t’ ghnyw MytVlpb Mxlyw hly‘q wVn’w dwd Klyw : Kdyb 5
: hly‘q ybVy t’ dwd ‘Vyw hlwdg hkm Mhb Kyw
: wdyb dry dwp’ hly‘q dwd=l’ Klmyx’=Nb rtyb’ xrbb yhyw 6
yk ydyb Myhl’ wt’ rkn lw’V rm’yw hly‘q dwd ’b=yk lw’Vl dgyw 7
hmxlml M‘h=lk=t’ lw’V ‘mVyw : xyrbw Mytld ry‘b ’wbl rgsn 8
lw’V wyl‘ yk dwd ‘dyw : wyVn’=l’w dwd=l’ rwYl hly‘q tdrl 9
: dwp’h hVygh Nhkh rtyb’=l’ rm’yw h‘rh Vyrxm
lw’V Vqbm=yk Kdb‘ ‘mV ‘mV l’rVy yhl’ hwhy dwd rm’yw 10
wdyb hly‘q yl‘b ynrgsyh : yrwb‘b ry‘l txVl hly‘q=l’ ’wbl 11
dryh
23. 12–24. 7 ’ l’wmV 281
Kdb‘l ’n=dgh l’rVy yhl’ hwhy Kdb‘ ‘mV rV’k lw’V dryh
12 yt’ hly‘q yl‘b wrgsyh dwd rm’yw : dry hwhy rm’yw
: wrygsy hwhy rm’yw lw’V=dyb yVn’=t’w
13 rV’b wklhtyw hl‘qm w’Yyw Vy’ tw’m=VVk wyVn’w dwd Mqyw
14 dwd bVyw : t’Yl ldxyw hly‘qm dwd Tlmn=yk dgh lw’Vlw wklhty
Mymyh=lk lw’V whVqbyw Pyz=rbdmb rhb bVyw twdYmb rbdmb
15 wVpn=t’ Vqbl lw’V ’Yy=yk dwd ’ryw : wdyb Myhl’ wntn=’lw
16 Klyw lw’V=Nb Ntnwhy Mqyw : hVrxb Pyz=rbdmb dwdw
17 yk ’ryt=l’ wyl’ rm’yw : Myhl’b wdy=t’ qzxyw hVrx dwd=l’
Kl=hyh’ ykn’w l’rVy=l‘ Klmt ht’w yb’ lw’V dy K’Ymt ’l
18 bVyw hwhy ynpl tyrb MhynV wtrkyw : Nk ‘dy yb’ lw’V=Mgw hnVml
19 lw’V=l’ Mypz wl‘yw : wtybl Klh Ntnwhyw hVrxb dwd
t‘bgb hVrxb twdYmb wnm‘ rttsm dwd ’wlh rm’l ht‘bgh
20 tdrl Klmh KVpn tw’=lkl ht‘w : NwmyVyh Nymym rV’ hlykxh
21 yk hwhyl Mt’ Mykwrb lw’V rm’yw : Klmh dyb wrygsh wnlw dr
22 hyht rV’ wmwqm=t’ w’rw w‘dw dw‘ wnykh ’n=wkl : yl‘ Mtlmx
23 lkm w‘dw w’rw : ’wh Mr‘y Mwr‘ yl’ rm’ yk MV wh’r ym wlgr
hyhw Mkt’ ytklhw Nwkn=l’ yl’ MtbVw MV ’bxty rV’ My’bxmh
24 hpyz wklyw wmwqyw : hdwhy ypl’ lkb wt’ ytVpxw Zr’b wnVy=M’
25 Klyw : NwmyVyh Nymy l’ hbr‘b Nw‘m rbdmb wyVn’w dwdw lw’V ynpl
‘mVyw Nw‘m rbdmb bVyw ‘lsh dryw dwdl wdgyw Vqbl wyVn’w lw’V
26 hzm rhh dYm lw’V Klyw : Nw‘m rbdm dwd=yrx’ Pdryw lw’V
lw’Vw lw’V ynpm tkll zpxn dwd yhyw hzm rhh dYm wyVn’w dwdw
27 lw’V=l’ ’b K’lmw : MVptl wyVn’=l’w dwd=l’ MyrT‘ wyVn’w
28 Pdrm lw’V bVyw : Zr’h=l‘ MytVlp wTVp=yk hklw hrhm rm’l
‘ls ’whh Mwqml w’rq Nk=l‘ MytVlp t’rql Klyw dwd yrx’
29 : ydg=Ny‘ twdYmb bVyw MVm dwd l‘yw : twqlxmh
dk dwd hnh rm’l wl wdgyw MytVlp yrx’m lw’V bV rV’k yhyw
2 rwxb Vy’ Mypl’ tVlV lw’V xqyw : ydg Ny‘ rbdmb
3 ’byw : Myl‘yh yrwY ynp=l‘ wyVn’w dwd=t’ Vqbl Klyw l’rVy=lkm
wylgr=t’ Kshl lw’V ’byw hr‘m MVw Krdh=l‘ N’Yh twrdg=l’
4 Mwyh hnh wyl’ dwd yVn’ wrm’yw : MybVy hr‘mh ytkryb wyVn’w dwdw
rV’k wl tyV‘w Kdyb Kyby’=t’ Ntn ykn’ hnh Kyl’ hwhy rm’=rV’
: Tlb lw’Vl=rV’ ly‘mh=Pnk=t’ trkyw dwd Mqyw Kyny‘b bTy
5 : lw’Vl rV’ Pnk=t’ trk rV’ l‘ wt’ dwd=bl Kyw Nk=yrx’ yhyw
6 ynd’l hzh rbdh=t’ hV‘’=M’ hwhym yl hlylx wyVn’l rm’yw
7 wyVn’=t’ dwd ‘sVyw : ’wh hwhy xyVm=yk wb ydy xlVl hwhy xyVml
: Krdb Klyw hr‘mhm Mq lw’Vw lw’V=l’ Mwql Mntn ’lw Myrbdb
Mqyw
282 ’ l’wmV 24. 8–25. 13
lw’V=yrx’ ’rqyw hr‘mh=Nm ’Yyw Nk=yrx’ dwd Mqyw 8
: wxtVyw hYr’ Myp’ dwd dqyw wyrx’ lw’V Tbyw Klmh ynd’ rm’l
rm’l Md’ yrbd=t’ ‘mVt hml lw’Vl dwd rm’yw 9
Kntn=rV’ t’ Kyny‘ w’r hzh Mwyh hnh : Kt‘r Vqbm dwd hnh 10
ydy xlV’=’l rm’w Kyl‘ sxtw Kgrhl rm’w hr‘mb ydyb Mwyh hwhy
ydyb Kly‘m Pnk=t’ h’r Mg h’r yb’w : ’wh hwhy xyVm=yk ynd’b 11
h‘r ydyb Ny’ yk h’rw ‘d Kytgrh ’lw Kly‘m Pnk=t’ ytrkb yk
ynyb hwhy TpVy : htxql yVpn=t’ hdY ht’w Kl yt’Tx=’lw ‘Vpw 12
ynmdqh lVm rm’y rV’k : Kb=hyht ’l ydyw Kmm hwhy ynmqnw Knybw 13
l’rVy Klm ’Yy ym yrx’ : Kb=hyht ’l ydyw ‘Vr ’Yy My‘Vrm 14
Nydl hwhy hyhw : dx’ V‘rp yrx’ tm blk yrx’ Pdr ht’ ym yrx’ 15
: Kdym ynTpVyw ybyr=t’ bryw ’ryw Knybw ynyb TpVw
lw’V rm’yw lw’V=l’ hl’h Myrbdh=t’ rbdl dwd twlkk yhyw 16
ht’ qydY dwd=l’ rm’yw : Kbyw wlq lw’V ’Vyw dwd ynb hz Klqh 17
Mwyh tdgh t’w : h‘rh Kytlmg yn’w hbwTh yntlmg ht’ yk ynmm 18
: yntgrh ’lw Kdyb hwhy ynrgs rV’ t’ hbwT yt’ htyV‘=rV’ t’
hbwT KmlVy hwhyw hbwT Krdb wxlVw wby’=t’ Vy’ ’Ymy=ykw 19
sŘ 16 Kwlmt Klm yk yt‘dy hnh ht‘w : yl htyV‘ rV’ hzh Mwyh txt 20
tyrkt=M’ hwhyb yl h‘bVh ht‘w : l’rVy tklmm Kdyb hmqw 21
lw’Vl dwd ‘bVyw : yb’ tybm ymV=t’ dymVt=M’w yrx’ y‘rz=t’ 22
: hdwYmh=l‘ wl‘ wyVn’w dwdw wtyb=l’ lw’V Klyw
hmrb wtybb whrbqyw wl=wdpsyw l’rVy=lk wYbqyw l’wmV tmyw hk
whV‘mw Nw‘mb Vy’w : Nr’p rbdm=l’ dryw dwd Mqyw 2
yhyw Myz‘ Pl’w Mypl’=tVlV N’Y wlw d’m lwdg Vy’hw lmrkb
hV’hw lygb’ wtV’ MVw lbn Vy’h MVw : lmrkb wn’Y=t’ zzgb 3
‘mVyw : wblk ’whw Myll‘m ‘rw hVq Vy’hw r’t tpyw lkV=tbwT 4
rm’yw Myr‘n hrV‘ dwd xlVyw : wn’Y=t’ lbn zzg=yk rbdmb dwd 5
: MwlVl ymVb wl=Mtl’Vw lbn=l’ Mt’bw hlmrk wl‘ Myr‘nl dwd
ht‘w : MwlV Kl=rV’ lkw MwlV Ktybw MwlV ht’w yxl hk Mtrm’w 6, 7
Mwnmlkh ’l wnm‘ wyh Kl=rV’ My‘rh ht‘ Kl Myzzg yk yt‘mV
wdygyw Kyr‘n=t’ l’V : lmrkb Mtwyh ymy=lk hmw’m Mhl dqpn=’lw 8
rV’ t’ ’n=hnt wnb bwT Mwy=l‘=yk Kyny‘b Nx Myr‘nh w’Ymyw Kl
lbn=l’ wrbdyw dwd yr‘n w’byw : dwdl Knblw Kydb‘l Kdy ’Ymt 9
rm’yw dwd ydb‘=t’ lbn N‘yw : wxwnyw dwd MVb hl’h Myrbdh=lkk 10
: wynd’ ynpm Vy’ MyYrptmh Mydb‘ wbr Mwyh yVy=Nb ymw dwd ym
yttnw yzzgl ytxbT rV’ ytxbT t’w ymym=t’w ymxl=t’ ytxqlw 11
Mkrdl dwd=yr‘n wkphyw : hmh hzm y’ yt‘dy ’l rV’ MyVn’l 12
wrgx wyVn’l dwd rm’yw : hl’h Myrbdh lkk wl wdgyw w’byw wbVyw 13
Vy’
25. 14–36 ’ l’wmV 283
wl‘yw wbrx=t’ dwd=Mg rgxyw wbrx=t’ Vy’ wrgxyw wbrx=t’ Vy’
14 lygyb’lw : Mylkh=l‘ wbVy Myt’mw Vy’ tw’m ‘br’k dwd yrx’
Myk’lm dwd xlV hnh rm’l Myr‘nhm dx’=r‘n dygh lbn tV’
15 ’lw d’m wnl MybT MyVn’hw : Mhb T‘yw wnynd’=t’ Krbl rbdmhm
: hdVb wntwyhb Mt’ wnklhth ymy=lk hmw’m wndqp=’lw wnmlkh
16 : N’Yh My‘r Mm‘ wntwyh ymy=lk Mmwy=Mg hlyl=Mg wnyl‘ wyh hmwx
17 wtyb=lk l‘w wnynd’=l’ h‘rh htlk=yk yV‘t=hm y’rw y‘d ht‘w
18 Mxl Myt’m xqtw lygwb’ rhmtw : wyl’ rbdm l‘ylb=Nb ’whw
MyqmY h’mw ylq My’s Vmxw twwV‘ N’Y Vmxw Nyy=ylbn MynVw
19 ynnh ynpl wrb‘ hyr‘nl rm’tw : Myrmxh=l‘ MVtw Mylbd Myt’mw
20 rwmxh=l‘ tbkr ’yh hyhw : hdygh ’l lbn hVy’lw h’b Mkyrx’
: Mt’ Vgptw ht’rql Mydry wyVn’w dwd hnhw rhh rtsb tdryw
21 dqpn=’lw rbdmb hzl rV’=lk=t’ ytrmV rqVl K’ rm’ dwdw
22 Myhl’ hV‘y=hk : hbwT txt h‘r yl=bVyw hmw’m wl=rV’=lkm
NytVm rqbh=d‘ wl=rV’=lkm ry’V’=M’ Pysy hkw dwd yby’l
23 yp’l lptw rwmxh l‘m drtw rhmtw dwd=t’ lygyb’ ’rtw : ryqb
24 Nw‘h ynd’ yn’=yb rm’tw wylgr=l‘ lptw : Zr’ wxtVtw hynp=l‘ dwd
25 ynd’ MyVy ’n=l’ : Ktm’ yrbd t’ ‘mVw Kynz’b Ktm’ ’n=rbdtw
wmV lbn ’wh=Nk wmVk yk lbn=l‘ hzh l‘ylbh Vy’=l’ wbl=t’
26 ht‘w : txlV rV’ ynd’ yr‘n=t’ yty’r ’l Ktm’ yn’w wm‘ hlbnw
Kdy ‘Vwhw Mymdb ’wbm hwhy K‘nm rV’ KVpn=yxw hwhy=yx ynd’
27 hkrbh ht‘w : h‘r ynd’=l’ MyVqbmhw Kyby’ lbnk wyhy ht‘w Kl
ylgrb Myklhtmh Myr‘nl hntnw ynd’l KtxpV ’ybh=rV’ t’zh
28 Nm’n tyb ynd’l hwhy hV‘y=hV‘ yk Ktm’ ‘Vpl ’n ’V : ynd’
29 Md’ Mqyw : Kymym Kb ’Ymt=’l h‘rw Mxln ynd’ hwhy twmxlm=yk
t’ Myyxh rwrYb hrwrY ynd’ Vpn htyhw KVpn=t’ Vqblw Kpdrl
30 hV‘y=yk hyhw : ‘lqh Pk Kwtb hn‘lqy Kyby’ Vpn t’w Kyhl’ hwhy
: l’rVy=l‘ dygnl KwYw Kyl‘ hbwTh=t’ rbd=rV’ lkk ynd’l hwhy
31 Mnx Md=KpVlw ynd’l bl lwVkmlw hqwpl Kl t’z hyht ’lw
: Ktm’=t’ trkzw ynd’l hwhy bTyhw wl ynd’ ‘yVwhlw
32 Mwyh KxlV rV’ l’rVy yhl’ hwhy Kwrb lgyb’l dwd rm’yw
33 ’wbm hzh Mwyh yntlk rV’ t’ hkwrbw Km‘T Kwrbw : yt’rql hzh sŘ 17
34 ‘rhm yn‘nm rV’ l’rVy yhl’ hwhy=yx Mlw’w : yl ydy ‘Vhw Mymdb
rw’=d‘ lbnl rtwn=M’ yk yt’rql yt’btw trhm ylwl yk Kt’
35 rm’ hlw wl h’ybh=rV’ t’ hdym dwd xqyw : ryqb NytVm rqbh
36 lygyb’ ’btw : Kynp ’V’w Klwqb yt‘mV y’r Ktybl MwlVl yl‘
wyl‘ bwT lbn blw Klmh htVmk wtybb htVm wl=hnhw lbn=l’
: rqbh rw’=d‘ lwdgw NTq rbd wl hdygh=’lw d’m=d‘ rkV ’whw
yhyw
284 ’ l’wmV 25. 37–26. 16
hl’h Myrbdh=t’ wtV’ wl=dgtw lbnm Nyyh t’Yb rqbb yhyw 37
hwhy Pgyw Mymyh trV‘k yhyw : Nb’l hyh ’whw wbrqb wbl tmyw 38
rV’ hwhy Kwrb rm’yw lbn tm yk dwd ‘mVyw : tmyw lbn=t’ 39
lbn t‘r t’w h‘rm KVx wdb‘=t’w lbn dym ytprx byr=t’ br
: hV’l wl htxql lygyb’b rbdyw dwd xlVyw wV’rb hwhy byVh
wnxlV dwd rm’l hyl’ wrbdyw hlmrkh lygyb’=l’ dwd ydb‘ w’byw 40
hnh rm’tw hYr’ Myp’ wxtVtw Mqtw : hV’l wl Ktxql Kyl’ 41
bkrtw lygyb’ Mqtw rhmtw : ynd’ ydb‘ ylgr Zxrl hxpVl Ktm’ 42
dwd yk’lm yrx’ Kltw hlgrl twklhh hytr‘n Vmxw rwmxh=l‘
NhytV=Mg Nyyhtw l’‘rzym dwd xql M‘nyx’=t’w : hV’l wl=yhtw 43
yTlpl dwd tV’ wtb lkym=t’ Ntn lw’Vw : MyVnl wl 44
’wlh rm’l ht‘bgh lw’V=l’ Mypzh w’byw : Mylgm rV’ Vyl=Nb wk
dryw lw’V Mqyw : NmyVyh ynp l‘ hlykxh t‘bgb rttsm dwd 2
dwd=t’ Vqbl l’rVy yrwxb Vy’ Mypl’=tVlV wt’w Pyz=rbdm=l’
=l‘ NmyVyh ynp=l‘ rV’ hlykxh t‘bgb lw’V Nxyw : Pyz=rbdmb 3
xlVyw : hrbdmh wyrx’ lw’V ’b yk ’ryw rbdmb bVy dwdw Krdh 4
Mwqmh=l’ ’byw dwd Mqyw : Nwkn=l’ lw’V ’b=yk ‘dyw Mylgrm dwd 5
lw’V MV=bkV rV’ Mwqmh=t’ dwd ’ryw lw’V MV=hnx rV’
: wtbybs Mynx M‘hw lg‘mb bkV lw’Vw w’bY=rV rn=Nb rnb’w
b’wy yx’ hywrY=Nb yVyb’=l’w ytxh Klmyx’=l’ rm’yw dwd N‘yw 6
: Km‘ dr’ yn’ yVyb’ rm’yw hnxmh=l’ lw’V=l’ yt’ dry=ym rm’l
wtynxw lg‘mb NVy bkV lw’V hnhw hlyl M‘h=l’ yVyb’w dwd ’byw 7
: wtbybs MybkV M‘hw rnb’w wtV’rm Zr’b=hkw‘m
ht‘w Kdyb Kbyw’=t’ Mwyh Myhl’ rgs dwd=l’ yVyb’ rm’yw 8
yVyb’=l’ dwd rm’yw : wl hnV’ ’lw tx’ M‘p Zr’bw tynxb ’n wnk’ 9
: hqnw hwhy xyVmb wdy xlV ym yk whtyxVt=l’
hwhyb dwd l’Vyw : My’pr qm‘b wVTnyw twl‘l MytVlp dw‘ wpsyw 22, 23
yhyw : My’kb lwmm Mhl t’bw Mhyrx’=l’ bsh hl‘t ’l rm’yw 24
hwhy ’Yy z’ yk Zrxt z’ My’kbh yV’rb hd‘Y lwq=t’ K‘mVb
Kyw hwhy whwY rV’k Nk dwd V‘yw : MytVlp hnxmb twkhl Kynpl 25
=t’ dwd dw‘ Psyw : rzg K’b=d‘ ‘bgm MytVlp=t’ w
wt’ rV’ M‘h=lkw dwd Klyw Mqyw : Pl’ MyVlV l’rVyb rwxb=lk 2
MV MV ’rqn=rV’ Myhl’h Nwr’ t’ MVm twl‘hl hdwhy yl‘bm
hlg‘=l’ Myhl’h Nwr’=t’ wbkryw : wyl‘ Mybrkh bVy tw’bY hwhy 3
bdnyb’ ynb wyx’w ’z‘w h‘bgb rV’ bdnyb’ tybm wh’Vyw hVdx
M‘ h‘bgb rV’ bdnyb’ tybm wh’Vyw : hVdx hlg‘h=t’ Myghn 4
MyqxVm l’rVy tyb=lkw dwdw : Nwr’h ynpl Klh wyx’w Myhl’h Nwr’ 5
My‘n‘nmbw Myptbw Mylbnbw twrnkbw MyVwrb yY‘ lkb hwhy ynpl
wb zx’yw Myhl’h Nwr’=l’ ’z‘ xlVyw Nwkn Nrg=d‘ w’byw : MylYlYbw 6
lVh=l‘ Myhl’h MV whkyw hz‘b hwhy P’=rxyw : rqbh wTmV yk 7
hz‘b Zrp hwhy Zrp rV’ l‘ dwdl rxyw : Myhl’h Nwr’ M‘ MV tmyw 8
Mwyb hwhy=t’ dwd ’ryw : hzh Mwyh d‘ hz‘ Zrp ’whh Mwqml ’rqyw 9
wyl’ ryshl dwd hb’=’lw : hwhy Nwr’ yl’ ’wby Ky’ rm’yw ’whh 10
bVyw : ytgh Mwd’=db‘ tyb dwd whTyw dwd ry‘=l‘ hwhy Nwr’=t’ 11
db‘=t’ hwhy Krbyw MyVdx hVlV ytgh Md’ db‘ tyb hwhy Nwr’
Md’
6. 12–7. 14 b l’wmV 295
12 db‘ tyb=t’ hwhy Krb rm’l dwd Klml dgyw : wtyb=lk=t’w Md’
Nwr’=t’ l‘yw dwd Klyw Myhl’h Nwr’ rwb‘b wl=rV’=lk=t’w Md’
13 y’Vn wd‘Y yk yhyw : hxmVb dwd ry‘ Md’ db‘ tybm Myhl’h
14 ynpl z‘=lkb rkrkm dwdw : ’yrmw rwV xbzyw Myd‘Y hVV hwhy=Nwr’
15 hwhy Nwr’=t’ Myl‘m l’rVy tyb=lkw dwdw : db dwp’ rwgx dwdw hwhy
16 lw’V=tb lkymw dwd ry‘ ’b hwhy Nwr’ hyhw : rpwV lwqbw h‘wrtb
hwhy ynpl rkrkmw zzpm dwd Klmh=t’ ’rtw Nwlxh d‘b hpqVn
17 lh’h Kwtb wmwqmb wt’ wgYyw hwhy Nwr’=t’ w’byw : hblb wl zbtw
18 dwd lkyw : MymlVw hwhy ynpl twl‘ dwd l‘yw dwd wl=hTn rV’
19 qlxyw : tw’bY hwhy MVb M‘h=t’ Krbyw MymlVhw hlw‘h twl‘hm
tx’ Mxl tlx Vy’l hV’=d‘w Vy’ml l’rVy Nwmh=lkl M‘h=lkl
20 Krbl dwd bVyw : wtybl Vy’ M‘h=lk Klyw tx’ hVyV’w dx’ rpV’w
Mwyh dbkn=hm rm’tw dwd t’rql lw’V=tb lkym ’Ytw wtyb=t’
twlgn twlghk wydb‘ twhm’ yny‘l Mwyh hlgn rV’ l’rVy Klm
21 Kyb’m yb=rxb rV’ hwhy ynpl lkym=l’ dwd rm’yw : Myqrh dx’
ynpl ytqxVw l’rVy=l‘ hwhy M‘=l‘ dygn yt’ twYl wtyb=lkmw
22 trm’ rV’ twhm’h=M‘w yny‘b lpV ytyyhw t’zm dw‘ ytlqnw : hwhy
23 : htwm Mwy d‘ dly hl hyh=’l lw’V=tb lkymlw : hdbk’ Mm‘
y, 2 dwd rm’yw : wytxt wnb Nwnx Klmyw Nwm‘ ynb Klm tmyw Nk=yrx’ yhyw
dwd xlVyw dsx ydm‘ wyb’ hV‘ rV’k Vxn=Nb Nwnx=M‘ dsx=hV‘’
3 wrm’yw : Nwm‘ ynb Zr’ dwd ydb‘ w’byw wyb’=l’ wydb‘=dyb wmxnl
xlV=yk Kyny‘b Kyb’=t’ dwd dbkmh Mhynd’ Nwnx=l’ Nwm‘=ynb yrV
xlV hkphlw hlgrlw ry‘h=t’ rwqx rwb‘b ’wlh Mymxnm Kl
4 Mnqz yYx=t’ xlgyw dwd ydb‘=t’ Nwnx xqyw : Kyl’ wydb‘=t’ dwd
5 xlVyw dwdl wdgyw : MxlVyw MhytwtV d‘ yYxb Mhywdm=t’ trkyw
wxryb wbV Klmh rm’yw d’m Mymlkn MyVn’h wyh=yk Mt’rql
6 wxlVyw dwdb wV’bn yk Nwm‘ ynb w’ryw : MtbVw Mknqz xmYy=d‘
Pl’ MyrV‘ ’bwY Mr’=t’w bwxr=tyb Mr’=t’ wrkVyw Nwm‘=ynb
ylgr
298 b l’wmV 10. 7–11. 14
: Vy’ Pl’ rV‘=MynV bwT Vy’w Vy’ Pl’ hk‘m Klm=t’w ylgr
Nwm‘ ynb w’Yyw : Myrbgh ’bYh=lk t’w b’wy=t’ xlVyw dwd ‘mVyw 7, 8
hk‘mw bwT=Vy’w bwxrw ’bwY Mr’w r‘Vh xtp hmxlm wkr‘yw
rwx’mw Mynpm hmxlmh ynp wyl’ htyh=yk b’wy ’ryw : hdVb Mdbl 9
Ntn M‘h rty t’w : Mr’ t’rql Kr‘yw l’rVyb yrwxb lkm rxbyw 10
ynmm Mr’ qzxt=M’ rm’yw : Nwm‘ ynb t’rql Kr‘yw wyx’ yVb’ dyb 11
: Kl ‘yVwhl ytklhw Kmm wqzxy Nwm‘ ynb=M’w h‘wVyl yl htyhw
sŘ 25 : wyny‘b bwTh hV‘y hwhyw wnyhl’ yr‘ d‘bw wnm‘=d‘b qzxtnw qzx 12
Nwm‘ ynbw : wynpm wsnyw Mr’b hmxlml wm‘ rV’ M‘hw b’wy Vgyw 13, 14
ynb l‘m b’wy bVyw ry‘h w’byw yVyb’ ynpm wsnyw Mr’ sn=yk w’r
: dxy wps’yw l’rVy ynpl Pgn yk Mr’ ’ryw : MlVwry ’byw Nwm‘ 15
KbwVw Mlyx w’byw rhnh rb‘m rV’ Mr’=t’ ’Yyw rz‘ddh xlVyw 16
rb‘yw l’rVy=lk=t’ Ps’yw dwdl dgyw : Mhynpl rz‘ddh ’bY=rV 17
snyw : wm‘ wmxlyw dwd t’rql Mr’ wkr‘yw hm’lx ’byw Ndryh=t’ 18
Pl’ My‘br’w bkr tw’m ‘bV Mr’m dwd grhyw l’rVy ynpm Mr’
Myklmh=lk w’ryw : MV tmyw hkh w’bY=rV KbwV t’w MyVrp 19
w’ryw Mwdb‘yw l’rVy=t’ wmlVyw l’rVy ynpl wpgn yk rz‘ddh ydb‘
hnVh tbwVtl yhyw : Nwm‘ ynb=t’ dw‘ ‘yVwhl Mr’ ’y
=lk=t’w wm‘ wydb‘=t’w b’wy=t’ dwd xlVyw Myk’lmh t’Y t‘l
: MlVwryb bVwy dwdw hbr=l‘ wrYyw Nwm‘ ynb=t’ wtxVyw l’rVy
gg=l‘ Klhtyw wbkVm l‘m dwd Mqyw br‘h t‘l yhyw 2
: d’m h’rm tbwT hV’hw ggh l‘m tYxr hV’ ’ryw Klmh=tyb
tV’ M‘yl’=tb ‘bV=tb t’z=’wlh rm’yw hV’l Vrdyw dwd xlVyw 3
hm‘ bkVyw wyl’ ’wbtw hxqyw Myk’lm dwd xlVyw : ytxh hyrw’ 4
dgtw xlVtw hV’h rhtw : htyb=l’ bVtw ht’mTm tVdqtm ’yhw 5
hyrw’=t’ yl’ xlV b’wy=l’ dwd xlVyw : ykn’ hrh rm’tw dwdl 6
dwd l’Vyw wyl’ hyrw’ ’byw : dwd=l’ hyrw’=t’ b’wy xlVyw ytxh 7
hyrw’l dwd rm’yw : hmxlmh MwlVlw M‘h MwlVlw b’wy MwlVl 8
t’Vm wyrx’ ’Ytw Klmh tybm hyrw’ ’Yyw Kylgr Zxrw Ktybl dr
dry ’lw wynd’ ydb‘=lk t’ Klmh tyb xtp hyrw’ bkVyw : Klmh 9
dwd rm’yw wtyb=l’ hyrw’ dry=’l rm’l dwdl wdgyw : wtyb=l’ 10
rm’yw : Ktyb=l’ tdry=’l ‘wdm ’b ht’ Krdm ’wlh hyrw’=l’ 11
ydb‘w b’wy ynd’w twksb MybVy hdwhyw l’rVyw Nwr’h dwd=l’ hyrw’
bkVlw twtVlw lk’l ytyb=l’ ’wb’ yn’w Mynx hdVh ynp=l‘ ynd’
dwd rm’yw : hzh rbdh=t’ hV‘’=M’ KVpn yxw Kyx ytV’=M‘ 12
MlVwryb hyrw’ bVyw KxlV’ rxmw Mwyh=Mg hzb bV hyrw’=l’
’Yyw whrkVyw tVyw wynpl lk’yw dwd wl=’rqyw : trxmmw ’whh Mwyb 13
rqbb yhyw : dry ’l wtyb=l’w wynd’ ydb‘=M‘ wbkVmb bkVl br‘b 14
btkyw
11. 15–12. 12 b l’wmV 299
15 wbh rm’l rpsb btkyw : hyrw’ dyb xlVyw b’wy=l’ rps dwd btkyw
: tmw hknw wyrx’m MtbVw hqzxh hmxlmh ynp lwm=l’ hyrw’=t’
16 Mwqmh=l’ hyrw’=t’ Ntyw ry‘h=l’ b’wy rwmVb yhyw
17 b’wy=t’ wmxlyw ry‘h yVn’ w’Yyw : MV lyx=yVn’ yk ‘dy rV’
18 dgyw b’wy xlVyw : ytxh hyrw’ Mg tmyw dwd ydb‘m M‘h=Nm lpyw
19 t’ Ktwlkk rm’l K’lmh=t’ wYyw : hmxlmh yrbd=lk=t’ dwdl
20 Klmh tmx hl‘t=M’ hyhw : Klmh=l’ rbdl hmxlmh yrbd=lk
wry=rV’ t’ Mt‘dy ’wlh Mxlhl ry‘h=l’ MtVgn ‘wdm Kl rm’w
21 hkylVh hV’=’wlh tVbry=Nb Klmyb’=t’ hkh=ym : hmwxh l‘m
hmwxh=l’ MtVgn hml Zbtb tmyw hmwxh l‘m bkr xlp wyl‘
22 t’ dwdl dgyw ’byw K’lmh Klyw : tm ytxh hyrw’ Kdb‘ Mg trm’w
23 MyVn’h wnyl‘ wrbg=yk dwd=l’ K’lmh rm’yw : b’wy wxlV rV’=lk
24 =l’ My’rwmh w’ryw : r‘Vh xtp=d‘ Mhyl‘ hyhnw hdVh wnyl’ w’Yyw
: tm ytxh hyrw’ Kdb‘ Mgw Klmh ydb‘m wtwmyw hmwxh l‘m Kdb‘
25 ‘ry=l’ b’wy=l’ rm’t=hk K’lmh=l’ dwd rm’yw
=l’ Ktmxlm qzxh brxh lk’t hzkw hzk=yk hzh rbdh=t’ Kyny‘b
26 dpstw hVy’ hyrw’ tm=yk hyrw’ tV’ ‘mVtw : whqzxw hsrhw ry‘h
27 hV’l wl=yhtw wtyb=l’ hps’yw dwd xlVyw lb’h rb‘yw : hl‘b=l‘
: hwhy yny‘b dwd hV‘=rV’ rbdh ‘ryw Nb wl dltw
by wyh MyVn’ ynV wl rm’yw wyl’ ’byw dwd=l’ Ntn=t’ hwhy xlVyw
2 hbrh rqbw N’Y hyh ryV‘l : V’r dx’w ryV‘ dx’ tx’ ry‘b
3 hyxyw hnq rV’ hnTq tx’ hVbk=M’ yk lk=Ny’ Vrlw : d’m
bkVt wqyxbw htVt wskmw lk’t wtpm wdxy wynb=M‘w wm‘ ldgtw
4 wrqbmw wn’Ym txql lmxyw ryV‘h Vy’l Klh ’byw : tbk wl=yhtw
Vy’l hV‘yw V’rh Vy’h tVbk=t’ xqyw wl=’bh xr’l twV‘l
5 yk hwhy=yx Ntn=l’ rm’yw d’m Vy’b dwd P’=rxyw : wyl’ ’bh
6 rV’ bq‘ Myt‘br’ MlVy hVbkh=t’w : t’z hV‘h Vy’h twm=Nb
7 Ntn rm’yw : lmx=’l rV’ l‘w hzh rbdh=t’ hV‘
Klml KytxVm ykn’ l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Vy’h ht’ dwd=l’
8 Kynd’ tyb=t’ Kl hnt’w : lw’V dym KytlYh ykn’w l’rVy=l‘
T‘m=M’w hdwhyw l’rVy tyb=t’ Kl hnt’w Kqyxb Kynd’ yVn=t’w
9 wny‘b ‘rh twV‘l hwhy rbd=t’ tyzb ‘wdm : hnhkw hnhk Kl hps’w
tgrh wt’w hV’l Kl txql wtV’=t’w brxb tykh ytxh hyrw’ t’
10 yk bq‘ Mlw‘=d‘ Ktybm brx rwst=’l ht‘w : Nwm‘ ynb brxb
: hV’l Kl twyhl ytxh hyrw’ tV’=t’ xqtw yntzb
11 KyVn=t’ ytxqlw Ktybm h‘r Kyl‘ Myqm ynnh hwhy rm’ hk
12 ht’ yk : t’zh VmVh yny‘l KyVn=M‘ bkVw Ky‘rl yttnw Kyny‘l
: VmVh dgnw l’rVy=lk dgn hzh rbdh=t’ hV‘’ yn’w rtsb tyV‘
rm’yw
300 b l’wmV 12. 13–13. 8
sŘ 26 rm’yw hwhyl yt’Tx Ntn=l’ dwd rm’yw 13
tY’n Z’n=yk sp’ : twmt ’l Kt’Tx ryb‘h hwhy=Mg dwd=l’ Ntn 14
=l’ Ntn Klyw : twmy twm Kl dwlyh Nbh Mg hzh rbdb hwhy yby’=t’ 15
Vqbyw : Vn’yw dwdl hyrw’=tV’ hdly rV’ dlyh=t’ hwhy Pgyw wtyb 16
wmqyw : hYr’ bkVw Nlw ’bw MwY dwd MYyw r‘nh d‘b Myhl’h=t’ dwd 17
yhyw : Mxl Mt’ ’rb=’lw hb’ ’lw Zr’h=Nm wmyqhl wyl‘ wtyb ynqz 18
yk dlyh tm=yk wl dyghl dwd ydb‘ w’ryw dlyh tmyw y‘ybVh Mwyb
rm’n Ky’w wnlwqb ‘mV=’lw wyl’ wnrbd yx dlyh twyhb hnh wrm’
dwd Nbyw MyVxltm wydb‘ yk dwd ’ryw : h‘r hV‘w dlyh tm wyl’ 19
Mqyw : tm wrm’yw dlyh tmh wydb‘=l’ dwd rm’yw dlyh tm yk 20
’byw wxtVyw hwhy=tyb ’byw wtlmV Plxyw Ksyw Zxryw Zr’hm dwd
rbdh=hm wyl’ wydb‘ wrm’yw : lk’yw Mxl wl wmyVyw l’Vyw wtyb=l’ 21
tmq dlyh tm rV’kw Kbtw tmY yx dlyh rwb‘b htyV‘ rV’ hzh
‘dwy ym ytrm’ yk hkb’w ytmY yx dlyh dw‘b rm’yw : Mxl lk’tw 22
dw‘ wbyVhl lkw’h MY yn’ hz hml tm ht‘w : dlyh yxw hwhy ynnxy 23
’byw wtV’ ‘bV=tb t’ dwd Mxnyw : yl’ bwVy=’l ’whw wyl’ Klh yn’ 24
xlVyw : wbh’ hwhyw hmlV wmV=t’ ’rqyw Nb dltw hm‘ bkVyw hyl’ 25
: hwhy rwb‘b hydydy wmV=t’ ’rqyw ’ybnh Ntn dyb
xlVyw : hkwlmh ry‘=t’ dklyw Nwm‘ ynb tbrb b’wy Mxlyw 26, 27
ry‘=t’ ytdkl=Mg hbrb ytmxln rm’yw dwd=l’ Myk’lm b’wy
yn’ dkl’=Np hdklw ry‘h=l‘ hnxw M‘h rty=t’ Ps’ ht‘w : Mymh 28
htbr Klyw M‘h=lk=t’ dwd Ps’yw : hyl‘ ymV ’rqnw ry‘h=t’ 29
rkk hlqVmw wV’r l‘m Mklm=trT‘=t’ xqyw : hdklyw hb Mxlyw 30
: d’m hbrh ’yYwh ry‘h llVw dwd V’r=l‘ yhtw hrqy Nb’w bhz
trzgmbw lzrbh yYrxbw hrgmb MVyw ’yYwh hb=rV’ M‘h=t’w 31
dwd bVyw Nwm‘=ynb yr‘ lkl hV‘y Nkw Nklmb Mtw’ ryb‘hw lzrbh
dwd=Nb MwlVb’lw Nk=yrx’ yhyw : MlVwry M‘h=lkw gy
twlxthl Nwnm’l rYyw : dwd=Nb Nwnm’ hbh’yw rmt hmVw hpy twx’ 2
hl twV‘l Nwnm’ yny‘b ’lpyw ’yh hlwtb yk wtx’ rmt rwb‘b
Mkx Vy’ bdnwyw dwd yx’ h‘mV=Nb bdnwy wmVw ‘r Nwnm’lw : hmw’m 3
’wlh rqbb rqbb Klmh=Nb ld hkk ht’ ‘wdm wl rm’yw : d’m 4
: bh’ yn’ yx’ MlVb’ twx’ rmt=t’ Nwnm’ wl rm’yw yl dygt
trm’w Ktw’rl Kyb’ ’bw lxthw KbkVm=l‘ bkV bdnwhy wl rm’yw 5
hyrbh=t’ yny‘l htV‘w Mxl ynrbtw ytwx’ rmt ’n ’bt wyl’
Klmh ’byw lxtyw Nwnm’ bkVyw : hdym ytlk’w h’r’ rV’ N‘ml 6
yny‘l bbltw ytx’ rmt ’n=’wbt Klmh=l’ Nwnm’ rm’yw wt’rl
’n ykl rm’l htybh rmt=l’ dwd xlVyw : hdym hrb’w twbbl ytV 7
’whw hyx’ Nwnm’ tyb rmt Kltw : hyrbh wl=yV‘w Kyx’ Nwnm’ tyb 8
bkV
13. 9–33 b l’wmV 301
: twbblh=t’ lVbtw wyny‘l bbltw Vwltw qYbh=t’ xqtw bkV
9 w’yYwh Nwnm’ rm’yw lwk’l N’myw wynpl qYtw trVmh=t’ xqtw
10 y’ybh rmt=l’ Nwnm’ rm’yw : wyl‘m Vy’=lk w’Yyw yl‘m Vy’=lk
htV‘ rV’ twbblh=t’ rmt xqtw Kdym hrb’w rdxh hyrbh
11 hl rm’yw hb=qzxyw lk’l wyl’ Vgtw : hrdxh hyx’ Nwnm’l ’btw
12 Nk hV‘y=’l yk ynn‘t=l’ yx’=l’ wl rm’tw : ytwx’ ym‘ ybkV y’wb
13 ytprx=t’ Kylw’ hn’ yn’w : t’zh hlbnh=t’ hV‘t=l’ l’rVyb
yk Klmh=l’ ’n=rbd ht‘w l’rVyb Mylbnh dx’k hyht ht’w
14 bkVyw hn‘yw hnmm qzxyw hlwqb ‘mVl hb’ ’lw : Kmm yn‘nmy ’l
15 rV’ h’nVh hlwdg yk d’m hlwdg h’nV Nwnm’ h’nVyw : ht’
16 wl rm’tw : ykl ymwq Nwnm’ hl=rm’yw hbh’ rV’ hbh’m h’nV
’lw ynxlVl ym‘ tyV‘=rV’ trx’m t’zh hlwdgh h‘rh tdw’=l’
17 t’z=t’ ’n=wxlV rm’yw wtrVm wr‘n=t’ ’rqyw : hl ‘mVl hb’
18 NVblt Nk yk Mysp tntk hyl‘w : hyrx’ tldh l‘nw hYwxh yl‘m
tldh l‘nw Zwxh wtrVm htw’ ’Yyw Myly‘m tlwtbh Klmh=twnb
19 h‘rq hyl‘ rV’ Mysph tntkw hV’r=l‘ rp’ rmt xqtw : hyrx’
20 hyx’ MwlVb’ hyl’ rm’yw : hq‘zw Kwlh Kltw hV’r=l‘ hdy MVtw
ytyVt=l’ ’wh Kyx’ yVyrxh ytwx’ ht‘w Km‘ hyh Kyx’ Nwnym’h
21 Klmhw : hyx’ MwlVb’ tyb hmmVw rmt bVtw hzh rbdl Kbl=t’
22 MwlVb’ rbd=’lw : d’m wl rxyw hl’h Myrbdh=lk t’ ‘mV dwd
rV’ rbd=l‘ Nwnm’=t’ MwlVb’ ’nV=yk bwT=d‘w ‘rml Nwnm’=M‘
23 Myzzg wyhyw Mymy MytnVl yhyw : wtx’ rmt t’ hn‘
ynb=lkl MwlVb’ ’rqyw Myrp’=M‘ rV’ rwYx l‘bb MwlVb’l
24 ’n=Kly Kdb‘l Myzzg ’n=hnh rm’yw Klmh=l’ MwlVb’ ’byw : Klmh
25 ’n=l’ ynb=l’ MwlVb’=l’ Klmh rm’yw : Kdb‘=M‘ wydb‘w Klmh sŘ 27
26 rm’yw : whkrbyw tkll hb’=’lw wb=Zrpyw Kyl‘ dbkn ’lw wnlk Kln
Kly hml Klmh wl rm’yw yx’ Nwnm’ wnt’ ’n=Kly ’lw MwlVb’
27 : Klmh ynb=lk t’w Nwnm’=t’ wt’ xlVyw MwlVb’ wb=Zrpyw : Km‘
28 Nwnm’=bl bwTk ’n w’r rm’l wyr‘n=t’ MwlVb’ wYyw
yk ’wlh w’ryt=l’ wt’ Mtmhw Nwnm’=t’ wkh Mkyl’ ytrm’w Nyyb
29 Nwnm’l MwlVb’ yr‘n wV‘yw : lyx=ynbl wyhw wqzx Mkt’ ytywY ykn’
wdrp=l‘ Vy’ wbkryw Klmh ynb=lk wmqyw MwlVb’ hwY rV’k
30 MwlVb’ hkh rm’l dwd=l’ h’b h‘mVhw Krdb hmh yhyw : wsnyw
31 Klmh Mqyw : dx’ Mhm rtwn=’lw Klmh ynb=lk=t’
: Mydgb y‘rq MybYn wydb‘=lkw hYr’ bkVyw wydgb=t’ ‘rqyw
32 ynd’ rm’y=l’ rm’yw dwd=yx’ h‘mV=Nb bdnwy N‘yw
yp=l‘=yk tm wdbl Nwnm’=yk wtymh Klmh=ynb Myr‘nh=lk t’
33 MVy=l’ ht‘w : wtx’ rmt t’ wtn‘ Mwym hmwV htyh MwlVb’
ynd’
302 b l’wmV 13. 34–14. 19
Nwnm’=M’=yk wtm Klmh ynb=lk rm’l rbd wbl=l’ Klmh ynd’
wny‘=t’ hpYh r‘nh ’Vyw MwlVb’ xrbyw : tm wdbl 34
bdnwy rm’yw : rhh dYm wyrx’ Krdm Myklh br=M‘ hnhw ’ryw 35
wtlkk yhyw : hyh Nk Kdb‘ rbdk w’b Klmh=ynb hnh Klmh=l’ 36
wydb‘=lkw Klmh=Mgw wkbyw Mlwq w’Vyw w’b Klmh=ynb hnhw rbdl
rwxym‘=Nb ymlt=l’ Klyw xrb MwlVb’w : d’m lwdg ykb wkb 37
rwVg Klyw xrb MwlVb’w : Mymyh=lk wnb=l‘ lb’tyw rwVg Klm 38
Mxn=yk MwlVb’=l’ t’Yl Klmh dwd lktw : MynV VlV MV=yhyw 39
Klmh bl=yk hyrY=Nb b’wy ‘dyw : tm=yk Nwnm’=l‘ dy
rm’yw hmkx hV’ MVm xqyw h‘wqt b’wy xlVyw : MwlVb’=l‘ 2
hV’k tyyhw NmV ykwst=l’w lb’=ydgb ’n=yVblw ’n=ylb’th hyl’
wyl’ trbdw Klmh=l’ t’bw : tm=l‘ tlb’tm Mybr Mymy hz 3
ty‘qth hV’h rm’tw : hypb Myrbdh=t’ b’wy MVyw hzh rbdk 4
: Klmh h‘Vwh rm’tw wxtVtw hYr’ hyp’=l‘ lptw Klmh=l’
: yVy’ tmyw yn’ hnml’=hV’ lb’ rm’tw Kl=hm Klmh hl=rm’yw 5
wkyw Mhynyb lyYm Ny’w hdVb MhynV wYnyw Mynb ynV KtxpVlw 6
KtxpV=l‘ hxpVmh=lk hmq hnhw : wt’ tmyw dx’h=t’ dx’h 7
hdymVnw grh rV’ wyx’ Vpnb whtmnw wyx’ hkm=t’ ynt wrm’yw
MV yVy’l=MwV ytlbl hr’Vn rV’ ytlxg=t’ wbkw Vrwyh=t’ Mg
ykl hV’h=l’ Klmh rm’yw : hmd’h ynp=l‘ tyr’Vw 8
yl‘ Klmh=l’ ty‘wqth hV’h rm’tw : Kyl‘ hwY’ yn’w Ktybl 9
: yqn w’skw Klmhw yb’ tyb=l‘w Nw‘h Klmh ynd’
: Kb t‘gl dw‘ Pysy=’lw yl’ wt’bhw Kyl’ rbdmh Klmh rm’yw 10
txVl Mdh l’g tybrhm Kyhl’ hwhy=t’ Klmh ’n=rkzy rm’tw 11
: hYr’ Knb tr‘Vm lpy=M’ hwhy=yx rm’yw ynb=t’ wdymVy ’lw
: yrbd rm’yw rbd Klmh ynd’=l’ KtxpV ’n=rbdt hV’h rm’tw 12
Klmh rbdmw Myhl’ M‘=l‘ t’zk htbVx hmlw hV’h rm’tw 13
Mymkw twmn twm=yk : wxdn=t’ Klmh byVh ytlbl MV’k hzh rbdh 14
twbVxm bVxw Vpn Myhl’ ’Vy=’lw wps’y ’l rV’ hYr’ Myrgnh
ynd’ Klmh=l’ rbdl yt’b=rV’ ht‘w : xdn wnmm xdy ytlbl 15
Klmh=l’ ’n=hrbd’ KtxpV rm’tw M‘h yn’ry yk hzh rbdh=t’
wtm’=t’ lyYhl Klmh ‘mVy yk : wtm’ rbd=t’ Klmh hV‘y ylw’ 16
rm’tw : Myhl’ tlxnm dxy ynb=t’w yt’ dymVhl Vy’h Pkm 17
Nk Myhl’h K’lmk yk hxwnml Klmh ynd’=rbd ’n=hyhy KtxpV
: Km‘ yhy Kyhl’ hwhyw ‘rhw bwTh ‘mVl Klmh ynd’
rV’ rbd ynmm ydxkt ’n=l’ hV’h=l’ rm’yw Klmh N‘yw 18
Klmh rm’yw : Klmh ynd’ ’n=rbdy hV’h rm’tw Kt’ l’V ykn’ 19
Klmh ynd’ KVpn=yx rm’tw hV’h N‘tw t’z=lkb Kt’ b’wy dyh
V’=M’
14. 20–15. 8 b l’wmV 303
b’wy Kdb‘=yk Klmh ynd’ rbd=rV’ lkm lymVhlw Nymhl V’=M’
20 rwb‘bl : hl’h Myrbdh=lk t’ KtxpV ypb MV ’whw ynwY ’wh
Mkx ynd’w hzh rbdh=t’ b’wy Kdb‘ hV‘ rbdh ynp=t’ bbs
: Zr’b rV’=lk=t’ t‘dl Myhl’h K’lm tmkxk
.]z"y +’ hy‘Vy[ Zwmh wrVâ Ł Nmysw ,hVVw tw’m Vmxw Pl’ l’wmV rpsd yqwsp Mwks
Nmysw ‘br’w MyVlV wyrdsw .]d"k qwsp h"k Nmys +’ l’wmV[ qbrm lg‘ hV’lw wyWxw
yl‘ hnmtnVm rpsh twnV .h‘Vtw My‘br’ wytwqspw .]z"T h"mq Mylht[ kdy=t’ xtwp
hnV hrV‘ tx’w yl‘l My‘br’ ,hnV VlVw My‘Vt l’rVy Klm dwd tmV d‘ wlyVb TpwV
.dwd Klml hnV My‘br’w lw’Wl MytVw ,l’wmVl
The number of the verses of the book of Samuel is 1506, and the sign is,
RELIEVE the oppresed (â Ł = 1000, V = 300, r = 200, w = 6; Isa 1:17) And
its middle point is, And the woman had a fatted calf [I Sam 28:24]. And its
sedarim are 34 and the sign is, Thou openest THINE HAND (y = 10, d = 4,
k = 20; Ps 145:16). And its peseqot are 49. The years of the book are from
the year that Eli was appointed judge in Shiloh unto the death of David king
of Israel 93 years, 40 to Eli and 11 to Samuel and 2 to Saul and 40 to King
David.
’ Myklm
’, 2 wl wrm’yw : wl Mxy ’lw Mydgbb whskyw Mymyb ’b Nqz dwd Klmhw sŘ 1
wl=yhtw Klmh ynpl hdm‘w hlwtb hr‘n Klmh ynd’l wVqby wydb‘
3 lkb hpy hr‘n wVqbyw : Klmh ynd’l Mxw Kqyxb hbkVw tnks
4 hr‘nhw : Klml ht’ w’byw tymnwVh gVyb’=t’ w’Ymyw l’rVy lwbg
5 hynd’w : h‘dy ’l Klmhw whtrVtw tnks Klml yhtw d’m=d‘ hpy
MyVmxw MyVrpw bkr wl V‘yw Klm’ yn’ rm’l ’Vntm tygx=Nb
6 tyV‘ hkk ‘wdm rm’l wymym wyb’ wbY‘=’lw : wynpl MyYr Vy’
7 M‘ wyrbd wyhyw : MwlVb’ yrx’ hdly wt’w d’m r’t=bwT ’wh=Mgw
8 Nhkh qwdYw : hynd’ yrx’ wrz‘yw Nhkh rtyb’ M‘w hywrY=Nb b’wy
’l dwdl rV’ Myrwbghw y‘rw y‘mVw ’ybnh Ntnw ‘dywhy=Nb whynbw
9 tlxzh Nb’ M‘ ’yrmw rqbw N’Y whynd’ xbzyw : whynd’=M‘ wyh
hdwhy yVn’=lklw Klmh ynb wyx’=lk=t’ ’rqyw lgr Ny‘ lY’=rV’
10 wyx’ hmlV=t’w Myrwbgh=t’w whynbw ’ybnh Ntn=t’w : Klmh ydb‘
11 t‘mV ’wlh rm’l hmlV=M’ ‘bV=tb=l’ Ntn rm’yw : ’rq ’l
12 ’n KY‘y’ ykl ht‘w : ‘dy ’l dwd wnynd’w tygx=Nb whynd’ Klm yk
13 dwd Klmh=l’ y’bw ykl : hmlV Knb Vpn=t’w KVpn=t’ yTlmw hY‘
hmlV=yk rm’l Ktm’l t‘bVn Klmh ynd’ ht’=’lh wyl’ trm’w
14 Kdw‘ hnh : whynd’ Klm ‘wdmw y’sk=l‘ bVy ’whw yrx’ Klmy Knb
15 ’btw : Kyrbd=t’ yt’lmw Kyrx’ ’wb’ yn’w Klmh=M‘ MV trbdm
trVm tymnwVh gVyb’w d’m Nqz Klmhw hrdxh Klmh=l’ ‘bV=tb
16 : Kl=hm Klmh rm’yw Klml wxtVtw ‘bV=tb dqtw : Klmh=t’
17 Knb hmlV=yk Ktm’l Kyhl’ hwhyb t‘bVn ht’ ynd’ wl rm’tw
18 ynd’ ht‘w Klm hynd’ hnh ht‘w : y’sk=l‘ bVy ’whw yrx’ Klmy
19 Klmh ynb=lkl ’rqyw brl N’Yw=’yrmw rwV xbzyw : t‘dy ’l Klmh
20 ynd’ ht’w : ’rq ’l Kdb‘ hmlVlw ’bYh rV b’ylw Nhkh rtyb’lw
Klmh=ynd’ ’sk=l‘ bVy ym Mhl dyghl Kyl‘ l’rVy=lk yny‘ Klmh
21 hmlV ynbw yn’ ytyyhw wytb’=M‘ Klmh=ynd’ bkVk hyhw : wyrx’
22, 23 wdygyw : ’b ’ybnh Ntnw Klmh=M‘ trbdm hndw‘ hnhw : My’Tx
wyp’=l‘ Klml wxtVyw Klmh ynpl ’byw ’ybnh Ntn hnh rm’l Klml
24 ’whw yrx’ Klmy whynd’ trm’ ht’ Klmh ynd’ Ntn rm’yw : hYr’
25 ’rqyw brl N’Yw=’yrmw rwV xbzyw Mwyh dry yk : y’sk=l‘ bVy
MytVw Mylk’ Mnhw Nhkh rtyb’lw ’bYh yrVlw Klmh ynb=lkl
26 whynblw Nhkh qdYlw Kdb‘=yn’ ylw : whynd’ Klmh yxy wrm’yw wynpl
27 rbdh hyhn Klmh ynd’ t’m M’ : ’rq ’l Kdb‘ hmlVlw ‘dywhy=Nb
28 N‘yw : wyrx’ Klmh=ynd’ ’sk=l‘ bVy ym Kydb‘=t’ t‘dwh ’lw hzh
Klmh
318 ’ Myklm 1. 29–2. 2
ynpl dm‘tw Klmh ynpl ’btw ‘bV=tbl yl=w’rq rm’yw dwd Klmh
: hrY=lkm yVpn=t’ hdp=rV’ hwhy=yx rm’yw Klmh ‘bVyw : Klmh 29
Knb hmlV=yk rm’l l’rVy yhl’ hwhyb Kl yt‘bVn rV’k yk 30
dqtw : hzh Mwyh hV‘’ Nk yk ytxt y’sk=l‘ bVy ’whw yrx’ Klmy 31
dwd Klmh ynd’ yxy rm’tw Klml wxtVtw Zr’ Myp’ ‘bV=tb
Ntnlw Nhkh qwdYl yl=w’rq dwd Klmh rm’yw : Ml‘l 32
Mhl Klmh rm’yw : Klmh ynpl w’byw ‘dywhy=Nb whynblw ’ybnh 33
hdrph=l‘ ynb hmlV=t’ Mtbkrhw Mkynd’ ydb‘=t’ Mkm‘ wxq
Ntnw Nhkh qwdY MV wt’ xVmw : Nwxg=l’ wt’ Mtdrwhw yl=rV’ 34
: hmlV Klmh yxy Mtrm’w rpwVb Mt‘qtw l’rVy=l‘ Klml ’ybnh
twyhl ytywY wt’w ytxt Klmy ’whw y’sk=l‘ bVyw ’bw wyrx’ Mtyl‘w 35
rm’yw Klmh=t’ ‘dywhy=Nb whynb N‘yw : hdwhy=l‘w l’rVy=l‘ dygn 36
ynd’=M‘ hwhy hyh rV’k : Klmh ynd’ yhl’ hwhy rm’y Nk Nm’ 37
: dwd Klmh ynd’ ’skm w’sk=t’ ldgyw hmlV=M‘ yhy Nk Klmh
wbkryw ytlphw ytrkhw ‘dywhy=Nb whynbw ’ybnh Ntnw Nhkh qwdY dryw 38
Nhkh qwdY xqyw : Nwxg=l‘ wt’ wklyw dwd Klmh tdrp=l‘ hmlV=t’ 39
wrm’yw rpwVb w‘qtyw hmlV=t’ xVmyw lh’h=Nm NmVh Nrq=t’
Myllxm M‘hw wyrx’ M‘h=lk wl‘yw : hmlV Klmh yxy M‘h=lk 40
whynd’ ‘mVyw : Mlwqb Zr’h ‘qbtw hlwdg hxmV MyxmVw Myllxb 41
rpwVh lwq=t’ b’wy ‘mVyw lk’l wlk Mhw wt’ rV’ My’rqh=lkw
rtyb’=Nb Ntnwy hnhw rbdm wndw‘ : hmwh hyrqh=lwq ‘wdm rm’yw 42
N‘yw : rVbt bwTw ht’ lyx Vy’ yk ’b whynd’ rm’yw ’b Nhkh 43
: hmlV=t’ Kylmh dwd Klmh wnynd’ lb’ whynd’l rm’yw Ntnwy
‘dywhy=Nb whynbw ’ybnh Ntn=t’w Nhkh qwdY=t’ Klmh=wt’ xlVyw 44
qwdY wt’ wxVmyw : Klmh tdrp l‘ wt’ wbkryw ytlphw ytrkhw 45
’wh hyrqh Mhtw MyxmV MVm wl‘yw Nwxgb Klml ’ybnh Ntnw Nhkh
w’b=Mgw : hkwlmh ’sk l‘ hmlV bVy Mgw : Mt‘mV rV’ lwqh 46, 47
MV=t’ Kyhl’ bTyy rm’l dwd Klmh wnynd’=t’ Krbl Klmh ydb‘
: bkVmh=l‘ Klmh wxtVyw K’skm w’sk=t’ ldgyw KmVm hmlV
sŘ 2 bVy Mwyh Ntn rV’ l’rVy yhl’ hwhy Kwrb Klmh rm’ hkk=Mgw 48
wklyw whynd’l rV’ My’rqh=lk wmqyw wdrxyw : tw’r yny‘w y’sk=l‘ 49
twnrqb qzxyw Klyw Mqyw hmlV ynpm ’ry whynd’w : wkrdl Vy’ 50
hnhw hmlV Klmh=t’ ’ry whynd’ hnh rm’l hmlVl dgyw : xbzmh 51
tymy=M’ hmlV Klmh Mwyk yl=‘bVy rm’l xbzmh twnrqb zx’
wtr‘Vm lpy=’l lyx=Nbl hyhy M’ hmlV rm’yw : brxb wdb‘=t’ 52
l‘m whdryw hmlV Klmh xlVyw : tmw wb=’Ymt h‘r=M’w hYr’ 53
: Ktybl Kl hmlV wl=rm’yw hmlV Klml wxtVyw ’byw xbzmh
ykn’ : rm’l wnb hmlV=t’ wYyw twml dwd=ymy wbrqyw b, 2
Klh
2. 3–26 ’ Myklm 319
3 hwhy trmVm=t’ trmVw : Vy’l tyyhw tqzxw Zr’h=lk Krdb Klh
bwtkk wytwd‘w wyTpVmw wytwYm wytqx rmVl wykrdb tkll Kyhl’
hnpt rV’=lk t’w hV‘t rV’=lk t’ lykVt N‘ml hVm trwtb
4 wrmVy=M’ rm’l yl‘ rbd rV’ wrbd=t’ hwhy Myqy N‘ml : MV
rm’l MVpn=lkbw Mbbl=lkb tm’b ynpl tkll Mkrd=t’ Kynb
5 hV‘=rV’ t’ t‘dy ht’ Mgw : l’rVy ’sk l‘m Vy’ Kl trky=’l
rnb’l l’rVy tw’bY yrV=ynVl hV‘ rV’ hywrY=Nb b’wy yl
ymd Ntyw MlVb hmxlm=ymd MVyw Mgrhyw rty=Nb ’Vm‘lw rn=Nb
6 Ktmkxk tyV‘w : wylgrb rV’ wl‘nbw wyntmb rV’ wtrgxb hmxlm
7 yd‘lgh ylzrb ynblw : l’V MlVb wtbyV drwt=’lw
ynpm yxrbb yl’ wbrq Nk=yk KnxlV ylk’b wyhw dsx=hV‘t
8 ’whw Myrxbm ynymyh=Nb ’rg=Nb y‘mV Km‘ hnhw : Kyx’ MwlVb’
Ndryh yt’rql dry=’whw Mynxm ytkl Mwyb tYrmn hllq ynllq
9 yk whqnt=l’ ht‘w : brxb Ktym’=M’ rm’l hwhyb wl ‘bV’w
Mdb wtbyV=t’ tdrwhw wl=hV‘t rV’ t’ t‘dyw ht’ Mkx Vy’
10, 11 Mymyhw : dwd ry‘b rbqyw wytb’=M‘ dwd bkVyw : lw’V
MynV ‘bV Klm Nwrbxb hnV My‘br’ l’rVy=l‘ dwd Klm rV’
12 wyb’ dwd ’sk=l‘ bVy hmlVw : MynV VlVw MyVlV Klm MlVwrybw
13 ‘bV=tb=l’ tygx=Nb whynd’ ’byw : d’m wtklm Nktw
14 Kyl’ yl rbd rm’yw : MwlV rm’yw K’b MwlVh rm’tw hmlV M’
15 wmV yl‘w hkwlmh htyh yl=yk t‘dy t’ rm’yw : rbd rm’tw
htyh hwhym yk yx’l yhtw hkwlmh bstw Klml Mhynp l’rVy=lk
16 rm’tw ynp=t’ ybVt=l’ Kt’m l’V ykn’ tx’ hl’V ht‘w : wl
17 Kynp=t’ byVy=’l yk Klmh hmlVl ’n=yrm’ rm’yw : rbd wyl’
18 ykn’ bwT ‘bV=tb rm’tw : hV’l tymnwVh gVyb’=t’ yl=Ntyw
19 wl=rbdl hmlV Klmh=l’ ‘bV=tb ’btw : Klmh=l’ Kyl‘ rbd’
MVyw w’sk=l‘ bVyw hl wxtVyw ht’rql Klmh Mqyw whynd’=l‘
20 ykn’ hnTq tx’ hl’V rm’tw : wnymyl bVtw Klmh M’l ’sk
yk ym’ yl’V Klmh hl rm’yw ynp=t’ bVt=l’ Kt’m tl’V
21 Kyx’ whynd’l tymnVh gVyb’=t’ Nty rm’tw : Kynp=t’ byV’=’l
22 gVyb’=t’ tl’V t’ hmlw wm’l rm’yw hmlV Klmh N‘yw : hV’l
wlw ynmm lwdgh yx’ ’wh yk hkwlmh=t’ wl=yl’Vw whynd’l tymnVh
23 hmlV Klmh ‘bVyw : hywrY=Nb b’wylw Nhkh rtyb’lw
whynd’ rbd wVpnb yk Pyswy hkw Myhl’ yl=hV‘y hk rm’l hwhyb
24 dwd ’sk=l‘ ynybyVwyw ynnykh rV’ hwhy=yx ht‘w : hzh rbdh=t’
25 xlVyw : whynd’ tmwy Mwyh yk rbd rV’k tyb yl=hV‘ rV’w yb’
: tmyw wb=‘gpyw ‘dywhy=Nb whynb dyb hmlV Klmh
26 ht’ twm Vy’ yk KydV=l‘ Kl ttn‘ Klmh rm’ Nhkh rtyb’lw
Mwybw
320 ’ Myklm 2. 27–3. 2
yb’ dwd ynpl hwhy ynd’ Nwr’=t’ t’Vn=yk Ktym’ ’l hzh Mwybw
twyhm rtyb’=t’ hmlV Vrgyw : yb’ hn‘th=rV’ lkb tyn‘th ykw 27
: hlVb yl‘ tyb=l‘ rbd rV’ hwhy rbd=t’ ’lml hwhyl Nhk
hynd’ yrx’ hTn b’wy yk b’wy=d‘ h’b h‘mVhw 28
twnrqb qzxyw hwhy lh’=l’ b’wy snyw hTn ’l MwlVb’ yrx’w
lY’ hnhw hwhy lh’=l’ b’wy sn yk hmlV Klml dgyw : xbzmh 29
’byw : wb=‘gp Kl rm’l ‘dywhy=Nb whynb=t’ hmlV xlVyw xbzmh 30
yk ’l rm’yw ’Y Klmh rm’=hk wyl’ rm’yw hwhy lh’=l’ whynb
hkw b’wy rbd=hk rm’l rbd Klmh=t’ whynb bVyw twm’ hp
tryshw wtrbqw wb=‘gpw rbd rV’k hV‘ Klmh wl rm’yw : ynn‘ 31
wmd=t’ hwhy byVhw : yb’ tyb l‘mw yl‘m b’wy KpV rV’ Mnx ymd 32
brxb Mgrhyw wnmm MybTw MyqdY MyVn’=ynVb ‘gp rV’ wV’r=l‘
’Vm‘=t’w l’rVy ’bY=rV rn=Nb rnb’=t’ ‘dy ’l dwd yb’w
Ml‘l w‘rz V’rbw b’wy V’rb Mhymd wbVw : hdwhy ’bY=rV rty=Nb 33
l‘yw : hwhy M‘m Mlw‘=d‘ MwlV hyhy w’sklw wtyblw w‘rzlw dwdlw 34
Klmh Ntyw : rbdmb wtybb rbqyw whtmyw wb=‘gpyw ‘dywhy=Nb whynb 35
Klmh Ntn Nhkh qwdY=t’w ’bYh=l‘ wytxt ‘dywhy=Nb whynb=t’
tyb Kl=hnb wl rm’yw y‘mVl ’rqyw Klmh xlVyw : rtyb’ txt 36
Kt’Y Mwyb hyhw : hn’w hn’ MVm ’Yt=’lw MV tbVyw MlVwryb 37
: KV’rb hyhy Kmd twmt twm yk ‘dt ‘dy Nwrdq lxn=t’ trb‘w
hV‘y Nk Klmh ynd’ rbd rV’k rbdh bwT Klml y‘mV rm’yw 38
Zqm yhyw : Mybr Mymy MlVwryb y‘mV bVyw Kdb‘ 39
tg Klm hk‘m=Nb Vyk’=l’ y‘mVl Mydb‘=ynV wxrbyw MynV VlV
wrmx=t’ Vbxyw y‘mV Mqyw : tgb Kydb‘ hnh rm’l y‘mVl wdygyw 40
wydb‘=t’ ’byw y‘mV Klyw wydb‘=t’ Vqbl Vyk’=l’ htg Klyw
: bVyw tg MlVwrym y‘mV Klh=yk hmlVl dgyw : tgm 41
d‘’w hwhyb Kyt‘bVh ’wlh wyl’ rm’yw y‘mVl ’rqyw Klmh xlVyw 42
twmt twm yk ‘dt ‘dy hn’w hn’ tklhw Kt’Y Mwyb rm’l Kb
hwhy t‘bV t’ trmV ’l ‘wdmw : yt‘mV rbdh bwT yl’ rm’tw 43
t‘dy ht’ y‘mV=l’ Klmh rm’yw : Kyl‘ ytywY=rV’ hwYmh=t’w 44
hwhy byVhw yb’ dwdl tyV‘ rV’ Kbbl ‘dy rV’ h‘rh=lk t’
sŘ 3 ynpl Nwkn hyhy dwd ’skw Kwrb hmlV Klmhw : KV’rb Kt‘r=t’ 45
tmyw wb=‘gpyw ’Yyw ‘dywhy=Nb whynb=t’ Klmh wYyw : Mlw‘=d‘ hwhy 46
h‘rp=t’ hmlV Ntxtyw : hmlV=dyb hnwkn hklmmhw g
twnbl wtlk d‘ dwd ry‘=l’ h’ybyw h‘rp=tb=t’ xqyw MyrYm Klm
Myxbzm M‘h qr : bybs MlVwry tmwx=t’w hwhy tyb=t’w wtyb=t’ 2
: Mhh Mymyh d‘ hwhy MVl tyb hnbn=’l yk twmbb
bh’yw
3. 3–28 ’ Myklm 321
3 xbzm ’wh twmbb qr wyb’ dwd twqxb tkll hwhy=t’ hmlV bh’yw
4 Pl’ hlwdgh hmbh ’yh yk MV xbzl hn‘bg Klmh Klyw : ryTqmw
5 h’rn Nw‘bgb : ’whh xbzmh l‘ hmlV hl‘y twl‘
: Kl=Nt’ hm l’V Myhl’ rm’yw hlylh Mwlxb hmlV=l’ hwhy
6 Klh rV’k lwdg dsx yb’ dwd Kdb‘=M‘ tyV‘ ht’ hmlV rm’yw
dsxh=t’ wl=rmVtw Km‘ bbl trVybw hqdYbw tm’b Kynpl
7 yhl’ hwhy ht‘w : hzh Mwyk w’sk=l‘ bVy Nb wl=Nttw hzh lwdgh
t’Y ‘d’ ’l NTq r‘n ykn’w yb’ dwd txt Kdb‘=t’ tklmh ht’
8 rpsy ’lw hnmy=’l rV’ br=M‘ trxb rV’ Km‘ Kwtb Kdb‘w : ’bw
9 yk ‘rl bwT=Nyb Nybhl Km‘=t’ TpVl ‘mV bl Kdb‘l ttnw : brm
10 l’V yk ynd’ yny‘b rbdh bTyyw : hzh dbkh Km‘=t’ TpVl lkwy ym
11 rbdh=t’ tl’V rV’ N‘y wyl’ Myhl’ rm’yw : hzh rbdh=t’ hmlV
tl’V ’lw rV‘ Kl tl’V=’lw Mybr Mymy Kl tl’V=’lw hzh
12 Krbdk ytyV‘ hnh : TpVm ‘mVl Nybh Kl tl’Vw Kyby’ Vpn
Kyrx’w Kynpl hyh=’l Kwmk rV’ Nwbnw Mkx bl Kl yttn hnh
13 dwbk=Mg rV‘=Mg Kl yttn tl’V=’l rV’ Mgw : Kwmk Mwqy=’l
14 rmVl ykrdb Klt M’w : Kymy=lk Myklmb Vy’ Kwmk hyh=’l rV’
: Kymy=t’ ytkr’hw Kyb’ dywd Klh rV’k ytwYmw yqx
15 =tyrb Nwr’ ynpl dm‘yw MlVwry ’wbyw Mwlx hnhw hmlV Zqyw
: wydb‘=lkl htVm V‘yw MymlV V‘yw twl‘ l‘yw hwhy
16, 17 rm’tw : wynpl hndm‘tw Klmh=l’ twnz MyVn MytV hn’bt z’
dl’w dx’ tybb tbVy t’zh hV’hw yn’ ynd’ yb tx’h hV’h
18 wnxn’w t’zh hV’h=Mg dltw ytdll yVylVh Mwyb yhyw : tybb hm‘
19 hV’h=Nb tmyw : tybb wnxn’=MytV ytlwz tybb wnt’ rz=Ny’ wdxy
20 ynb=t’ xqtw hlylh Kwtb Mqtw : wyl‘ hbkV rV’ hlyl t’zh
hbykVh tmh hnb=t’w hqyxb whbykVtw hnVy Ktm’w ylY’m
21 rqbb wyl’ Nnwbt’w tm=hnhw ynb=t’ qynyhl rqbb Mq’w : yqyxb
22 ynb yk ’l trx’h hV’h rm’tw : ytdly rV’ ynb hyh=’l hnhw
hnrbdtw yxh ynbw tmh Knb yk ’l trm’ t’zw tmh Knbw yxh
23 t’zw tmh Knbw yxh ynb=hz trm’ t’z Klmh rm’yw : Klmh ynpl
24 wxq Klmh rm’yw : yxh ynbw tmh Knb yk ’l trm’
25 dlyh=t’ wrzg Klmh rm’yw : Klmh ynpl brxh w’ybyw brx=yl
26 hV’h rm’tw : tx’l yYxh=t’w tx’l yYxh=t’ wntw MynVl yxh
ynd’ yb rm’tw hnb=l‘ hymxr wrmkn=yk Klmh=l’ yxh hnb=rV’
Kl=Mg yl=Mg trm’ t’zw whtymt=l’ tmhw yxh dwlyh=t’ hl=wnt
27 tmhw yxh dwlyh=t’ hl=wnt rm’yw Klmh N‘yw : wrzg hyhy ’l
28 TpV rV’ TpVmh=t’ l’rVy=lk w‘mVyw : wm’ ’yh whtymt ’l
twV‘l wbrqb Myhl’ tmkx=yk w’r yk Klmh ynpm w’ryw Klmh
TpVm
322 ’ Myklm 4. 1–5. 13
hl’w : l’rVy=lk=l‘ Klm hmlV Klmh yhyw : TpVm d, 2
’VyV ynb hyx’w Prxyl’ : Nhkh qwdY=Nb whyrz‘ wl=rV’ MyrVh 3
‘dywhy=Nb whynbw : rykzmh dwlyx’=Nb TpVwhy Myrps 4
dwbzw MybYnh=l‘ Ntn=Nb whyrz‘w : Mynhk rtyb’w qwdYw ’bYh=l‘ 5
’db‘=Nb Mrynd’w tybh=l‘ rVyx’w : Klmh h‘r Nhk Ntn=Nb 6
l’rVy=lk=l‘ MybYn rV‘=MynV hmlVlw : smh=l‘ 7
: lklkl dx’=l‘ hyhy hnVb Vdx wtyb=t’w Klmh=t’ wlklkw
: Myrp’ rhb rwx=Nb MtwmV hl’w 8
: Nnx tyb Nwly’w VmV tybw Mybl‘Vbw Zqmb rqd=Nb 9
: rpx Zr’=lkw hkV wl twbr’b dsx=Nb 10
: hV’l wl htyh hmlV=tb tpT r’d tpn=lk bdnyb’=Nb 11
rV’ N’V tyb=lkw wdgmw Kn‘t dwlyx’=Nb ’n‘b 12
rb‘m d‘ hlwxm lb’ d‘ N’V tybm l’‘rzyl txtm hntrY lY’
hVnm=Nb ry’y twx wl d‘lg tmrb rbg=Nb : M‘mqyl 13
hmwx twldg Myr‘ MyVV NVbb rV’ bgr’ lbx wl d‘lgb rV’
: hmynxm ’d‘=Nb bdnyx’ : tVxn xyrbw 14
: hV’l hmlV=tb tmVb=t’ xql ’wh=Mg yltpnb Z‘myx’ 15
TpVwhy : twl‘bw rV’b yVwx=Nb ’n‘b 16, 17
: Nmynbb ’l’=Nb y‘mV : rkVVyb xwrp=Nb 18
NVbh Klm g‘w yrm’h Klm Nwxys Zr’ d‘lg Zr’b yr’=Nb rbg 19
sŘ 4 Myh=l‘=rV’ lwxk Mybr l’rVyw hdwhy : Zr’b rV’ dx’ byYnw 20
twklmmh=lkb lVwm hyh hmlVw : MyxmVw MytVw Mylk’ brl h
Mydb‘w hxnm MyVgm MyrYm lwbg d‘w MytVlp Zr’ rhnh=Nm
dx’ Mwyl hmlV=Mxl yhyw : wyyx ymy=lk hmlV=t’ 2
rqb MyrV‘w My’rb rqb hrV‘ : xmq rk MyVVw tls rk MyVlV 3
’wh=yk : Myswb’ Myrbrbw rwmxyw ybYw ly’m dbl N’Y h’mw y‘r 4
MwlVw rhnh rb‘ yklm=lkb hz‘=d‘w xsptm rhnh rb‘=lkb hdr
txt Vy’ xTbl l’rVyw hdwhy bVyw : bybsm wyrb‘=lkm wl hyh 5
: hmlV ymy lk ‘bV r’b=d‘w Ndm wtn’t txtw wnpg
rV‘=MynVw wbkrml Mysws twr’ Pl’ My‘br’ hmlVl yhyw 6
=lk t’w hmlV Klmh=t’ hl’h MybYnh wlklkw : MyVrp Pl’ 7
Myr‘Vhw : rbd wrd‘y ’l wVdx Vy’ hmlV=Klmh NxlV=l’ brqh 8
: wTpVmk Vy’ MV=hyhy rV’ Mwqmh=l’ w’by Vkrlw Myswsl Nbthw
bxrw d’m hbrh hnwbtw hmlVl hmkx Myhl’ Ntyw 9
=ynb=lk tmkxm hmlV tmkx brtw : Myh tpV=l‘ rV’ lwxk bl 10
Nmyhw yxrz’h Nty’m Md’h=lkm Mkxyw : MyrYm tmkx lkmw Mdq 11
tVlV rbdyw : bybs Mywgh=lkb wmV=yhyw lwxm ynb ‘drdw lklkw 12
zr’h=Nm MyY‘h=l‘ rbdyw : Pl’w hVmx wryV yhyw lVm Mypl’ 13
rV’
5. 14–6. 5 ’ Myklm 323
Pw‘h=l‘w hmhbh=l‘ rbdyw ryqb ’Yy rV’ bwz’h d‘w Nwnblb rV’
14 hmlV tmkx t’ ‘mVl Mym‘h=lkm w’byw : Mygdh=l‘w Vmrh=l‘w
15 xlVyw : wtmkx=t’ w‘mV rV’ Zr’h yklm=lk t’m
Klml wxVm wt’ yk ‘mV yk hmlV=l’ wydb‘=t’ rwY=Klm Mryx
: Mymyh=lk dwdl Mryx hyh bh’ yk whyb’ txt
16, 17 ’l yk yb’ dwd=t’ t‘dy ht’ : rm’l Mryx=l’ hmlV xlVyw
d‘ whbbs rV’ hmxlmh ynpm wyhl’ hwhy MVl tyb twnbl lky
18 bybsm yl yhl’ hwhy xynh ht‘w : wlgr twpk txt Mt’ hwhy=tt
19 yhl’ hwhy MVl tyb twnbl rm’ ynnhw : ‘r ‘gp Ny’w NTV Ny’
K’sk=l‘ Kytxt Nt’ rV’ Knb rm’l yb’ dwd=l’ hwhy rbd rV’k
20 ydb‘w Nwnblh=Nm Myzr’ yl=wtrkyw hwY ht‘w : ymVl tybh hnby=’wh
t‘dy ht’ yk rm’t rV’ lkk Kl Nt’ Kydb‘ rkVw Kydb‘=M‘ wyhy
21 ‘mVk yhyw : MyndYk MyY‘=trkl ‘dy Vy’ wnb Ny’ yk
Ntn rV’ Mwyh hwhy Kwrb rm’yw d’m xmVyw hmlV yrbd=t’ Mryx
22 rm’l hmlV=l’ Mryx xlVyw : hzh brh M‘h=l‘ Mkx Nb dwdl
Myzr’ yY‘b KYpx=lk=t’ hV‘’ yn’ yl’ txlV=rV’ t’ yt‘mV
23 Myb twrbd MmyV’ yn’w hmy Nwnblh=Nm wdry ydb‘ : MyVwrb yY‘bw
hV‘t ht’w ’Vt ht’w MV MytYpnw yl’ xlVt=rV’ Mwqmh=d‘
24 yY‘w Myzr’ yY‘ hmlVl Ntn Mwryx yhyw : ytyb Mxl ttl yYpx=t’
25 tlkm MyTx rk Pl’ MyrV‘ Mryxl Ntn hmlVw : wYpx=lk MyVwrb
: hnVb hnV Mryxl hmlV Nty=hk tytk NmV rk MyrV‘w wtybl
26 MlV yhyw wl=rbd rV’k hmlVl hmkx Ntn hwhyw
27 sm hmlV Klmh l‘yw : MhynV tyrb wtrkyw hmlV Nybw Mryx Nyb
28 trV‘ hnwnbl MxlVyw : Vy’ Pl’ MyVlV smh yhyw l’rVy=lkm
Mrynd’w wtybb MyVdx MynV Nwnblb wyhy Vdx twpylx Vdxb Mypl’
29 MynmVw lbs ’Vn Pl’ My‘bV hmlVl yhyw : smh=l‘
30 hk’lmh=l‘ rV’ hmlVl MybYnh yrVm dbl : rhb bYx Pl’
31 Klmh wYyw : hk’lmb MyV‘h M‘b Mydrh tw’m VlVw Mypl’ tVlV
32 wlspyw : tyzg ynb’ tybh dsyl twrqy Mynb’ twldg Mynb’ w‘syw
: tybh twnbl Mynb’hw MyY‘h wnykyw Mylbghw Mwryx ynbw hmlV ynb
13, 14 ’wh hnml’ hV’=Nb : rYm Mryx=t’ xqyw hmlV Klmh xlVyw
=t’w hmkxh=t’ ’lmyw tVxn Vrx yrY=Vy’ wyb’w yltpn hTmm
Klmh=l’ ’wbyw tVxnb hk’lm=lk twV‘l t‘dh=t’w hnwbth
15 hnmV tVxn Mydwm‘h ynV=t’ rYyw : wtk’lm=lk=t’ V‘yw hmlV
=t’ bsy hm’ hrV‘=MytV Twxw dx’h dwm‘h tmwq hm’ hrV‘
16 tVxn qYm Mydwm‘h yV’r=l‘ ttl hV‘ trtk ytVw : ynVh dwm‘h
: tynVh trtkh tmwq twm’ Vmxw tx’h trtkh tmwq twm’ Vmx
17 V’r=l‘ rV’ trtkl twrVrV hV‘m Myldg hkbV hV‘m MykbV
18 =t’ V‘yw : tynVh trtkl h‘bVw tx’h trtkl h‘bV Mydwm‘h
trtkh=t’ twskl tx’h hkbVh=l‘ bybs MyrwT ynVw Mydwm‘h
19 rV’ trtkw : tynVh trtkl hV‘ Nkw Mynmrh V’r=l‘ rV’
20 ynV=l‘ trtkw : twm’ ‘br’ Mlw’b NVwV hV‘m Mydwm‘h V’r=l‘
Mynwmrhw hkbV rb‘l rV’ NTbh tm‘lm l‘mm=Mg Mydwm‘h
21 Ml’l Mydm‘h=t’ Mqyw : tynVh trtkh l‘ bybs MyrT Myt’m sŘ 6
dwm‘h=t’ Mqyw Nyky wmV=t’ ’rqyw ynmyh dwm‘h=t’ Mqyw lkyhh
22 Mttw NVwV hV‘m Mydwm‘h V’r l‘w : z‘b wmV=t’ ’rqyw yl’mVh
23 hm’b rV‘ qYwm Myh=t’ V‘yw : Mydwm‘h tk’lm
hm’b MyVlV hwqw wtmwq hm’b Vmxw bybs lg‘ wtpV=d‘ wtpVm
bsy
326 ’ Myklm 7. 24–48
rV‘ wt’ Mybbs bybs wtpVl txtm My‘qpw : bybs wt’ bsy 24
dm‘ : wtqYyb MyqYy My‘qph MyrwT ynV bybs Myh=t’ Mypqm hm’b 25
hVlVw hmy Mynp hVlVw hnwpY Mynp hVlV rqb rV‘ ynV=l‘
Mhyrx’=lkw hl‘mlm Mhyl‘ Myhw hxrzm Mynp hVlVw hbgn Mynp
Mypl’ NVwV xrp swk=tpV hV‘mk wtpVw xpT wyb‘w : htyb 26
hm’b ‘br’ tVxn rV‘ twnkmh=t’ V‘yw : lyky tb 27
hzw : htmwq hm’b VlVw hbxr hm’b ‘br’w tx’h hnwkmh Kr’ 28
twrgsmh=l‘w : MyblVh Nyb trgsmw Mhl trgsm hnwkmh hV‘m 29
l‘mm Nk MyblVh=l‘w Mybwrkw rqb twyr’ MyblVh Nyb rV’
tVxn ynpw’ h‘br’w : drwm hV‘m twyl rqblw twyr’l txtmw 30
txtm Mhl tptk wytm‘p h‘br’w tVxn ynrsw tx’h hnwkml
hl‘mw trtkl tybm whypw : twyl Vy’ rb‘m twqYy tptkh rykl 31
tw‘lqm hyp=l‘=Mgw hm’h yYxw hm’ Nk=hV‘m lg‘ hypw hm’b
twrgsml txtml Mynpw’h t‘br’w : twlg‘ ’l tw‘brm Mhytrgsmw 32
: hm’h yYxw hm’ dx’h Npw’h tmwqw hnwkmb Mynpw’h twdyw
MhyqVxw Mhybgw Mtwdy hbkrmh Npw’ hV‘mk Mynpw’h hV‘mw 33
tx’h hnkmh twnp ‘br’ l’ twptk ‘br’w : qYwm lkh MhyrVxw 34
bybs lg‘ hmwq hm’h yYx hnwkmh V’rbw : hyptk hnkmh=Nm 35
hytdy txlh=l‘ xtpyw : hnmm hytrgsmw hytdy hnkmh V’r l‘w 36
t’zk : bybs twylw Vy’=r‘mk trmtw twyr’ Mybwrk hytrgsmw l‘w 37
: hnhlkl dx’ bYq tx’ hdm dx’ qYwm twnkmh rV‘ t’ hV‘
rwykh lyky tb My‘br’ tVxn twryk hrV‘ V‘yw 38
tx’h hnkmh=l‘ dx’ rwyk dx’h rwykh hm’b ‘br’ dx’h
Nymym tybh Ptk=l‘ Vmx twnkmh=t’ Ntyw : twnwkmh rV‘l 39
tynmyh tybh Ptkm Ntn Myh=t’w wl’mVm tybh Ptk=l‘ Vmxw
My‘yh=t’w twrykh=t’ Mwryx V‘yw : bgn lwmm hmdq 40
Klml hV‘ rV’ hk’lmh=lk=t’ twV‘l Mryx lkyw twqrzmh=t’w
Mydm‘h V’r=l‘=rV’ trtkh tlgw MynV Mydm‘ : hwhy tyb hmlV 41
V’r=l‘ rV’ trtkh tlg ytV=t’ twskl MytV twkbVhw MytV
MyrwT=ynV twkbVh ytVl tw’m ‘br’ Mynmrh=t’w : Mydwm‘h 42
ynp=l‘ rV’ trtkh tlg ytV=t’ twskl tx’h hkbVl Mynmr
=t’w : twnkmh=l‘ hrV‘ trykh=t’w rV‘ twnkmh=t’w : Mydwm‘h 43, 44
My‘yh=t’w twrysh=t’w : Myh txt rV‘=MynV rqbh=t’w dx’h Myh 45
hmlV Klml Mryx hV‘ rV’ lh’h Mylkh=lk t’w twqrzmh=t’w
hmd’h hb‘mb Klmh MqYy Ndryh rkkb : Trmm tVxn hwhy tyb 46
d’m d’m brm Mylkh=lk=t’ hmlV xnyw : NtrY Nybw twks Nyb 47
tyb rV’ Mylkh=lk t’ hmlV V‘yw : tVxnh lqVm rqxn ’l 48
: bhz Mynph Mxl wyl‘ rV’ NxlVh=t’w bhzh xbzm t’ hwhy
twrnmh=t’w
7. 49–8. 23 ’ Myklm 327
49 rwgs bhz rybdh ynpl lw’mVm Vmxw Nymym Vmx twrnmh=t’w
50 twpkhw twqrzmhw twrmzmhw twpshw : bhz Myxqlmhw trnhw xrphw
MyVdqh Vdql ymynph tybh twtldl twtphw rwgs bhz twtxmhw
51 rV’ hk’lmh=lk MlVtw : bhz lkyhl tybh ytldl
=t’ wyb’ dwd yVdq=t’ hmlV ’byw hwhy tyb hmlV Klmh hV‘
: hwhy tyb twrY’b Ntn Mylkh=t’w bhzh=t’w Pskh
x y’yVn twTmh yV’r=lk=t’ l’rVy ynqz=t’ hmlV lhqy z’
Nwr’=t’ twl‘hl MlVwry hmlV Klmh=l’ l’rVy ynbl twb’h
2 Vy’=lk hmlV Klmh=l’ wlhqyw : NwyY ’yh dwd ry‘m hwhy=tyrb
3 ynqz lk w’byw : y‘ybVh Vdxh ’wh gxb Mynt’h xryb l’rVy
4 d‘wm lh’=t’w hwhy Nwr’=t’ wl‘yw : Nwr’h=t’ Mynhkh w’Vyw l’rVy
5 Klmhw : Mywlhw Mynhkh Mt’ wl‘yw lh’b rV’ Vdqh ylk=lk=t’w
Myxbzm Nwr’h ynpl wt’ wyl‘ Myd‘wnh l’rVy td‘=lkw hmlV
6 Nwr’=t’ Mynhkh w’byw : brm wnmy ’lw wrpsy=’l rV’ rqbw N’Y
txt=l’ MyVdqh Vdq=l’ tybh rybd=l’ wmwqm=l’ hwhy=tyrb
7 wksyw Nwr’h Mwqm=l’ Mypnk MyVrp Mybwrkh yk : Mybwrkh ypnk
8 yV’r w’ryw Mydbh wkr’yw : hl‘mlm wydb=l‘w Nwr’h=l‘ Mybrkh
Mwyh d‘ MV wyhyw hYwxh w’ry ’lw rybdh ynp=l‘ Vdqh=Nm Mydbh
9 brxb hVm MV xnh rV’ Mynb’h twxl ynV qr Nwr’b Ny’ : hzh
10 t’Yb yhyw : MyrYm Zr’m Mt’Yb l’rVy ynb=M‘ hwhy trk rV’
11 dm‘l Mynhkh wlky=’lw : hwhy tyb=t’ ’lm Nn‘hw Vdqh=Nm Mynhkh sŘ 7
: hwhy tyb=t’ hwhy=dwbk ’lm=yk Nn‘h ynpm trVl
12, 13 lbz tyb ytynb hnb : lpr‘b NkVl rm’ hwhy hmlV rm’ z’
14 lhq=lk t’ Krbyw wynp=t’ Klmh bsyw : Mymlw‘ KtbVl Nwkm Kl
15 rV’ l’rVy yhl’ hwhy Kwrb rm’yw : dm‘ l’rVy lhq=lkw l’rVy
16 yt’Ywh rV’ Mwyh=Nm : rm’l ’lm wdybw yb’ dwd t’ wypb rbd
l’rVy yTbV lkm ry‘b ytrxb=’l MyrYmm l’rVy=t’ ym‘=t’
17 yhyw : l’rVy ym‘=l‘ twyhl dwdb rxb’w MV ymV twyhl tyb twnbl
18 hwhy rm’yw : l’rVy yhl’ hwhy MVl tyb twnbl yb’ dwd bbl=M‘
yk tbyTh ymVl tyb twnbl Kbbl=M‘ hyh rV’ N‘y yb’ dwd=l’
19 KyYlxm ’Yyh Knb=M’ yk tybh hnbt ’l ht’ qr : Kbbl=M‘ hyh
20 txt Mq’w rbd rV’ wrbd=t’ hwhy Mqyw : ymVl tybh hnby=’wh
MVl tybh hnb’w hwhy rbd rV’k l’rVy ’sk=l‘ bV’w yb’ dwd
21 hwhy tyrb MV=rV’ Nwr’l Mwqm MV MV’w : l’rVy yhl’ hwhy
: MyrYm Zr’m Mt’ w’yYwhb wnytb’=M‘ trk rV’
22 Vrpyw l’rVy lhq=lk dgn hwhy xbzm ynpl hmlV dm‘yw
23 MymVb Myhl’ Kwmk=Ny’ l’rVy yhl’ hwhy rm’yw : MymVh wypk
Kynpl Myklhh Kydb‘l dsxhw tyrbh rmV txtm Zr’h=l‘w l‘mm
Mbl=lkb
328 ’ Myklm 8. 24–45
rbdtw wl trbd=rV’ t’ yb’ dwd Kdb‘l trmV rV’ : Mbl=lkb 24
Kdb‘l rmV l’rVy yhl’ hwhy ht‘w : hzh Mwyk t’lm Kdybw Kypb 25
bVy ynplm Vy’ Kl trky=’l rm’l wl trbd rV’ t’ yb’ dwd
rV’k ynpl tkll Mkrd=t’ Kynb wrmVy=M’ qr l’rVy ’sk=l‘
Kdb‘l trbd rV’ Kyrbd ’n Nm’y l’rVy yhl’ ht‘w : ynpl tklh 26
ymVw MymVh hnh Zr’h=l‘ Myhl’ bVy Mnm’h yk : yb’ dwd 27
tlpt=l’ tynpw : ytynb rV’ hzh tybh=yk P’ Kwlklky ’l MymVh 28
rV’ hlpth=l’w hnrh=l’ ‘mVl yhl’ hwhy wtnxt=l’w Kdb‘
hzh tybh=l’ twxtp Kny‘ twyhl : Mwyh Kynpl llptm Kdb‘ 29
hlpth=l’ ‘mVl MV ymV hyhy trm’ rV’ Mwqmh=l’ Mwyw hlyl
Km‘w Kdb‘ tnxt=l’ t‘mVw : hzh Mwqmh=l’ Kdb‘ llpty rV’ 30
KtbV Mwqm=l’ ‘mVt ht’w hzh Mwqmh=l’ wllpty rV’ l’rVy
wb=’Vnw wh‘rl Vy’ ’Txy rV’ t’ : txlsw t‘mVw MymVh=l’ 31
‘mVt ht’w : hzh tybb Kxbzm ynpl hl’ ’bw wtl’hl hl’ 32
wV’rb wkrd ttl ‘Vr ‘yVrhl Kydb‘=t’ tTpVw tyV‘w MymVh
l’rVy Km‘ Pgnhb : wtqdYk wl ttl qydY qydYhlw 33
wllpthw KmV=t’ wdwhw Kyl’ wbVw Kl=w’Txy rV’ byw’ ynpl
t’Txl txlsw MymVh ‘mVt ht’w : hzh tybb Kyl’ wnnxthw 34
: Mtwb’l ttn rV’ hmd’h=l’ MtbVhw l’rVy Km‘
Mwqmh=l’ wllpthw Kl=w’Txy yk rTm hyhy=’lw MymV rY‘hb 35
MymVh ‘mVt ht’w : Mn‘t yk NwbwVy Mt’Txmw KmV=t’ wdwhw hzh 36
hbwTh Krdh=t’ Mrwt yk l’rVy Km‘w Kydb‘ t’Txl txlsw
: hlxnl Km‘l httn=rV’ KYr’=l‘ rTm httnw hb=wkly rV’
hbr’ Nwqry NwpdV hyhy=yk rbd Zr’b hyhy=yk b‘r 37
: hlxm=lk ‘gn=lk wyr‘V Zr’b wby’ wl=rYy yk hyhy yk lysx
rV’ l’rVy Km‘ lkl Md’h=lkl hyht rV’ hnxt=lk hlpt=lk 38
‘mVt ht’w : hzh tybh=l’ wypk Vrpw wbbl ‘gn Vy’ Nw‘dy 39
‘dt rV’ wykrd=lkk Vy’l ttnw tyV‘w txlsw KtbV Nwkm MymVh
Kw’ry N‘ml : Md’h ynb=lk bbl=t’ Kdbl t‘dy ht’=yk wbbl=t’ 40
: wnytb’l httn rV’ hmd’h ynp=l‘ Myyx Mh=rV’ Mymyh=lk
Zr’m ’bw ’wh l’rVy Km‘m=’l rV’ yrknh=l’ Mgw 41
hqzxh Kdy=t’w lwdgh KmV=t’ Nw‘mVy yk : KmV N‘ml hqwxr 42
Nwkm MymVh ‘mVt ht’ : hzh tybh=l’ llpthw ’bw hywTnh K‘rzw 43
Zr’h ym‘=lk Nw‘dy N‘ml yrknh Kyl’ ’rqy=rV’ lkk tyV‘w KtbV
tybh=l‘ ’rqn KmV=yk t‘dlw l’rVy Km‘k Kt’ h’ryl KmV=t’
Krdb wby’=l‘ hmxlml Km‘ ’Yy=yk : ytynb rV’ hzh 44
tybhw hb trxb rV’ ry‘h Krd hwhy=l’ wllpthw MxlVt rV’
tyV‘w Mtnxt=t’w Mtlpt=t’ MymVh t‘mVw : KmVl ytnb=rV’ 45
MTpVm
8. 46–9. 3 ’ Myklm 329
46 Mttnw Mb tpn’w ’Txy=’l rV’ Md’ Ny’ yk Kl=w’Txy yk : MTpVm
47 wbyVhw : hbwrq w’ hqwxr byw’h Zr’=l’ MhybV MwbVw byw’ ynpl
MhybV Zr’b Kyl’ wnnxthw wbVw MV=wbVn rV’ Zr’b Mbl=l’
48 MVpn=lkbw Mbbl=lkb Kyl’ wbVw : wn‘Vr wnyw‘hw wn’Tx rm’l
httn rV’ MYr’ Krd Kyl’ wllpthw Mt’ wbV=rV’ Mhyby’ Zr’b
49 MymVh t‘mVw : KmVl tynb=rV’ tybhw trxb rV’ ry‘h Mtwb’l
50 Km‘l txlsw : MTpVm tyV‘w Mtnxt=t’w Mtlpt=t’ KtbV Nwkm
ynpl Mymxrl Mttnw Kb=w‘Vp rV’ Mhy‘Vp=lklw Kl=w’Tx rV’
51 rwk Kwtm MyrYmm t’Ywh rV’ Mh Ktlxnw Km‘=yk : Mwmxrw MhybV
52 l’rVy Km‘ tnxt=l’w Kdb‘ tnxt=l’ twxtp Kyny‘ twyhl : lzrbh
53 hlxnl Kl Mtldbh ht’=yk : Kyl’ M’rq lkb Mhyl’ ‘mVl
wnytb’=t’ K’yYwhb Kdb‘ hVm dyb trbd rV’k Zr’h ym‘ lkm
54 =l’ llpthl hmlV twlkk yhyw : hwhy ynd’ MyrYmm
‘rkm hwhy xbzm ynplm Mq t’zh hnxthw hlpth=lk t’ hwhy
55 l’rVy lhq=lk t’ Krbyw dm‘yw : MymVh twVrp wypkw wykrb=l‘
56 rV’ lkk l’rVy wm‘l hxwnm Ntn rV’ hwhy Kwrb : rm’l lwdg lwq
: wdb‘ hVm dyb rbd rV’ bwTh wrbd lkm dx’ rbd lpn=’l rbd
57 : wnVTy=l’w wnbz‘y=l’ wnytb’=M‘ hyh rV’k wnm‘ wnyhl’ hwhy yhy
58 wyTpVmw wyqxw wytwYm rmVlw wykrd=lkb tkll wyl’ wnbbl twThl sŘ 8
59 hwhy ynpl ytnnxth rV’ hl’ yrbd wyhyw : wnytb’=t’ hwY rV’
TpVmw wdb‘ TpVm twV‘l hlylw Mmwy wnyhl’ hwhy=l’ Mybrq
60 ’wh hwhy yk Zr’h ym‘=lk t‘d N‘ml : wmwyb Mwy=rbd l’rVy wm‘
61 wyqxb tkll wnyhl’ hwhy M‘ MlV Mkbbl hyhw : dw‘ Ny’ Myhl’h
62 ynpl xbz Myxbz wm‘ l’rVy=lkw Klmhw : hzh Mwyk wytwYm rmVlw
63 MyrV‘ rqb hwhyl xbz rV’ MymlVh xbz t’ hmlV xbzyw : hwhy
Klmh hwhy tyb=t’ wknxyw Pl’ MyrV‘w h’m N’Yw Pl’ MynVw
64 ynpl rV’ rYxh Kwt=t’ Klmh Vdq ’whh Mwyb : l’rVy ynb=lkw
MymlVh yblx t’w hxnmh=t’w hl‘h=t’ MV hV‘=yk hwhy=tyb
hxnmh=t’w hl‘h=t’ lykhm NTq hwhy ynpl rV’ tVxnh xbzm=yk
65 l’rVy=lkw gxh=t’ ’yhh=t‘b hmlV V‘yw : MymlVh yblx t’w
t‘bV wnyhl’ hwhy ynpl MyrYm lxn=d‘ tmx ’wblm lwdg lhq wm‘
66 M‘h=t’ xlV ynymVh Mwyb : Mwy rV‘ h‘br’ Mymy t‘bVw Mymy
hbwTh=lk l‘ bl ybwTw MyxmV Mhylh’l wklyw Klmh=t’ wkrbyw
T twlkk yhyw : wm‘ l’rVylw wdb‘ dwdl hwhy hV‘ rV’
hmlV qVx=lk t’w Klmh tyb=t’w hwhy=tyb=t’ twnbl hmlV
2 rV’k tynV hmlV=l’ hwhy ’ryw : twV‘l Zpx rV’
3 Ktnxt=t’w Ktlpt=t’ yt‘mV wyl’ hwhy rm’yw : Nw‘bgb wyl’ h’rn
=MwVl htnb rV’ hzh tybh=t’ ytVdqh ynpl htnnxth rV’
ymV
330 ’ Myklm 9. 4–28
Klt=M’ ht’w : Mymyh=lk MV yblw yny‘ wyhw Mlw‘=d‘ MV ymV 4
rV’ lkk twV‘l rVybw bbl=Mtb Kyb’ dwd Klh rV’k ynpl
l’rVy=l‘ Ktklmm ’sk=t’ ytmqhw : rmVt yTpVmw yqx KytywY 5
l‘m Vy’ Kl trky=’l rm’l Kyb’ dwd=l‘ ytrbd rV’k Ml‘l
wrmVt ’lw yrx’m Mkynbw Mt’ NwbVt bwV=M’ : l’rVy ’sk 6
Myrx’ Myhl’ Mtdb‘w Mtklhw Mkynpl yttn rV’ ytqx ytwYm
yttn rV’ hmd’h ynp l‘m l’rVy=t’ ytrkhw : Mhl MtywxtVhw 7
l’rVy hyhw ynp l‘m xlV’ ymVl ytVdqh rV’ tybh=t’w Mhl
wyl‘ rb‘=lk Nwyl‘ hyhy hzh tybhw : Mym‘h=lkb hnynVlw lVml 8
: hzh tyblw t’zh Zr’l hkk hwhy hV‘ hm=l‘ wrm’w qrVw MVy
Zr’m Mtb’=t’ ’yYwh rV’ Mhyhl’ hwhy=t’ wbz‘ rV’ l‘ wrm’w 9
hwhy ’ybh Nk=l‘ Mdb‘yw Mhl wxtVyw Myrx’ Myhl’b wqzxyw MyrYm
hnV MyrV‘ hYqm yhyw : t’zh h‘rh=lk t’ Mhyl‘ 10
: Klmh tyb=t’w hwhy tyb=t’ Mytbh ynV=t’ hmlV hnb=rV’
bhzbw MyVwrb yY‘bw Myzr’ yY‘b hmlV=t’ ’Vn rY=Klm Mryx 11
: lylgh Zr’b ry‘ MyrV‘ Mryxl hmlV Klmh Nty z’ wYpx=lkl
wrVy ’lw hmlV wl=Ntn rV’ Myr‘h=t’ tw’rl rYm Mryx ’Yyw 12
Zr’ Mhl ’rqyw yx’ yl httn=rV’ hl’h Myr‘h hm rm’yw : wyny‘b 13
MyrV‘w h’m Klml Mryx xlVyw : hzh Mwyh d‘ lwbk 14
tyb=t’ twnbl hmlV Klmh hl‘h=rV’ smh=rbd hzw : bhz rkk 15
wdgm=t’w rYx=t’w MlVwry tmwx t’w ’wlmh=t’w wtyb=t’w hwhy
V’b hprVyw rzg=t’ dklyw hl‘ MyrYm=Klm h‘rp : rzg=t’w 16
Nbyw : hmlV tV’ wtbl MyxlV hntyw grh ry‘b bVyh yn‘nkh=t’w 17
rbdmb rmt=t’w tl‘b=t’w : Nwtxt Nrx tyb=t’w rzg=t’ hmlV 18
t’w bkrh yr‘ t’w hmlVl wyh rV’ twnksmh yr‘=lk t’w : Zr’b 19
Nwnblbw MlVwryb twnbl qVx rV’ hmlV qVx t’w MyVrph yr‘
ywxh yzrph ytxh yrm’h=Nm rtwnh M‘h=lk : wtlVmm Zr’ lkbw 20
Mhyrx’ wrtn rV’ Mhynb : hmh l’rVy ynbm=’l rV’ yswbyhw 21
db‘=sml hmlV Ml‘yw Mmyrxhl l’rVy ynb wlky=’l rV’ Zr’b
yVn’ Mh=yk db‘ hmlV Ntn=’l l’rVy ynbmw : hzh Mwyh d‘ 22
: wyVrpw wbkr yrVw wyVlVw wyrVw wydb‘w hmxlmh
Vmxw MyVmx hmlVl hk’lmh=l‘ rV’ MybYnh yrV hl’ 23
dwd ry‘m htl‘ h‘rp=tb K’ : hk’lmb MyV‘h M‘b Mydrh tw’m 24
VlV hmlV hl‘hw : ’wlmh=t’ hnb z’ hl=hnb rV’ htyb=l’ 25
wt’ ryTqhw hwhyl hnb rV’ xbzmh=l‘ MymlVw twl‘ hnVb Mym‘p
=NwyY‘b hmlV Klmh hV‘ yn’w : tybh=t’ MlVw hwhy ynpl rV’ 26
Mryx xlVyw : Mwd’ Zr’b Pws=My tpV=l‘ twl’=t’ rV’ rbg 27
hrypw’ w’byw : hmlV ydb‘ M‘ Myh y‘dy twyn’ yVn’ wydb‘=t’ yn’b 28
wxqyw
10. 1–25 ’ Myklm 331
: hmlV Klmh=l’ w’byw rkk MyrV‘w tw’m=‘br’ bhz MVm wxqyw
l’rVy=l‘ yrm‘ Klm hdwhy Klm ’s’l hnV tx’w MyVlV tnVb 23
t’m NwrmV rhh=t’ Nqyw : MynV=VV Klm hYrtb hnV hrV‘ MytV 24
l‘ hnb rV’ ry‘h MV=t’ ’rqyw rhh=t’ Nbyw Psk Myrkkb rmV
lkm ‘ryw hwhy yny‘b ‘rh yrm‘ hV‘yw : NwrmV rhh ynd’ rmV=MV 25
’yTxh rV’ wyt’Txbw Tbn=Nb M‘bry Krd=lkb Klyw : wynpl rV’ 26
yrbd rtyw : Mhylbhb l’rVy yhl’ hwhy=t’ sy‘khl l’rVy=t’ 27
yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’ wtrwbgw hV‘ rV’ yrm‘
Klmyw NwrmVb rbqyw wytb’=M‘ yrm‘ bkVyw : l’rVy yklml Mymyh 28
l’rVy=l‘ Klm yrm‘=Nb b’x’w : wytxt wnb b’x’ 29
yrm‘=Nb b’x’ Klmyw hdwhy Klm ’s’l hnV hnmVw MyVlV tnVb
‘rh yrm‘=Nb b’x’ V‘yw : hnV MytVw MyrV‘ NwrmVb l’rVy=l‘ 30
M‘bry tw’Txb wtkl lqnh yhyw : wynpl rV’ lkm hwhy yny‘b 31
db‘yw Klyw MyndyY Klm l‘bt’=tb lbzy’=t’ hV’ xqyw Tbn=Nb
hnb rV’ l‘bh tyb l‘bl xbzm Mqyw : wl wxtVyw l‘bh=t’ 32
sy‘khl twV‘l b’x’ Pswyw hrV’h=t’ b’x’ V‘yw : NwrmVb 33
hnb wymyb : wynpl wyh rV’ l’rVy yklm lkm l’rVy yhl’ hwhy=t’ 34
byYh wry‘Y bygVbw hdsy wrkb Mryb’b hxyry=t’ yl’h tyb l’yx
rm’yw : Nwn=Nb ‘Vwhy dyb rbd rV’ hwhy rbdk hytld zy
rV’ l’rVy yhl’ hwhy=yx b’x’=l’ d‘lg ybVtm ybVth whyl’
: yrbd ypl=M’ yk rTmw lT hl’h MynVh hyhy=M’ wynpl ytdm‘
hmdq Kl tynpw hzm Kl : rm’l wyl’ hwhy=rbd yhyw 2, 3
htVt lxnhm hyhw : Ndryh ynp=l‘ rV’ tyrk lxnb trtsnw 4
bVyw Klyw hwhy rbdk V‘yw Klyw : MV Klklkl ytywY Mybr‘h=t’w 5
rVbw Mxl wl My’ybm Mybr‘hw : Ndryh ynp=l‘ rV’ tyrk lxnb 6
Vbyyw Mymy Zqm yhyw : htVy lxnh=Nmw br‘b rVbw Mxlw rqbb 7
wyl’ hwhy=rbd yhyw : Zr’b MVg hyh=’l yk lxnh 8
hV’ MV ytywY hnh MV tbVyw NwdyYl rV’ htprY Kl Mwq : rm’l 9
MV=hnhw ry‘h xtp=l’ ’byw htprY Klyw Mqyw : Klklkl hnml’ 10
Mym=T‘m yl ’n=yxq rm’yw hyl’ ’rqyw MyY‘ tVVqm hnml’ hV’
Mxl=tp yl ’n=yxql rm’yw hyl’ ’rqyw txql Kltw : htV’w ylkb 11
xmq=Pk ’lm=M’ yk gw‘m yl=Vy=M’ Kyhl’ hwhy=yx rm’tw : Kdyb 12
whytyV‘w yt’bw MyY‘ MynV tVVqm ynnhw txpYb NmV=T‘mw dkb
yV‘ y’b y’ryt=l’ whyl’ hyl’ rm’yw : wntmw whnlk’w ynblw yl 13
Knblw Klw yl t’Ywhw hnV’rb hnTq hg‘ MVm yl=yV‘ K’ Krbdk
hlkt ’l xmqh dk l’rVy yhl’ hwhy rm’ hk yk : hnrx’b yV‘t 14
txpYw
17. 15–18. 19 ’ Myklm 341
15 Kltw : hmd’h ynp=l‘ MVg hwhy=Ntt Mwy d‘ rsxt ’l NmVh txpYw
16 ’l xmqh dk : Mymy htybw ’yhw=’wh lk’tw whyl’ rbdk hV‘tw
: whyl’ dyb rbd rV’ hwhy rbdk rsx ’l NmVh txpYw htlk
17 tybh tl‘b hV’h=Nb hlx hl’h Myrbdh rx’ yhyw
18 whyl’=l’ rm’tw : hmVn wb=hrtwn=’l rV’ d‘ d’m qzx wylx yhyw
: ynb=t’ tymhlw ynw‘=t’ rykzhl yl’ t’b Myhl’h Vy’ Klw yl=hm
19 =rV’ hyl‘h=l’ whl‘yw hqyxm whxqyw Knb=t’ yl=ynt hyl’ rm’yw
20 yhl’ hwhy rm’yw hwhy=l’ ’rqyw : wtTm=l‘ whbkVyw MV bVy ’wh
: hnb=t’ tymhl tw‘rh hm‘ rrwgtm yn’=rV’ hnml’h=l‘ Mgh
21 yhl’ hwhy rm’yw hwhy=l’ ’rqyw Mym‘p VlV dlyh=l‘ ddmtyw
22 bVtw whyl’ lwqb hwhy ‘mVyw : wbrq=l‘ hzh dlyh=Vpn ’n bVt
23 hyl‘h=Nm whdryw dlyh=t’ whyl’ xqyw : yxyw wbrq=l‘ dlyh=Vpn
24 hV’h rm’tw : Knb yx y’r whyl’ rm’yw wm’l whntyw htybh sŘ 15
: tm’ Kypb hwhy=rbdw ht’ Myhl’ Vy’ yk yt‘dy hz ht‘ whyl’=l’
xy hnVb whyl’=l’ hyh hwhy=rbdw Mybr Mymy yhyw
: hmd’h ynp=l‘ rTm hnt’w b’x’=l’ h’rh Kl rm’l tyVylVh
2, 3 b’x’ ’rqyw : NwrmVb qzx b‘rhw b’x’=l’ tw’rhl whyl’ Klyw
4 yhyw : d’m hwhy=t’ ’ry hyh whydb‘w tybh=l‘ rV’ whydb‘=l’
M’ybxyw My’bn h’m whydb‘ xqyw hwhy y’ybn t’ lbzy’ tyrkhb
5 whydb‘=l’ b’x’ rm’yw : Mymw Mxl Mlklkw hr‘mb Vy’ MyVmx
hyxnw ryYx ’Ymn ylw’ Mylxnh=lk l’w Mymh yny‘m=lk=l’ Zr’b Kl
6 hb=rb‘l Zr’h=t’ Mhl wqlxyw : hmhbhm tyrkn ’wlw drpw sws
7 yhyw : wdbl dx’=Krdb Klh whydb‘w wdbl dx’ Krdb Klh b’x’
ht’h rm’yw wynp=l‘ lpyw whrkyw wt’rql whyl’ hnhw Krdb whydb‘
8, 9 rm’yw : whyl’ hnh Kynd’l rm’ Kl yn’ wl rm’yw : whyl’ ynd’ hz
10 hwhy yx : yntymhl b’x’=dyb Kdb‘=t’ Ntn ht’=yk yt’Tx hm
wrm’w KVqbl MV ynd’ xlV=’l rV’ hklmmw ywg=Vy=M’ Kyhl’
11 rm’ ht’ ht‘w : hk’Ymy ’l yk ywgh=t’w hklmmh=t’ ‘ybVhw Ny’
12 K’Vy hwhy xwrw Kt’m Kl’ yn’ hyhw : whyl’ hnh Kynd’l rm’ Kl
Kdb‘w yngrhw K’Ymy ’lw b’x’l dyghl yt’bw ‘d’=’l rV’ l‘
13 lbzy’ grhb ytyV‘=rV’ t’ ynd’l dgh=’lh : yr‘nm hwhy=t’ ’ry
Vy’ MyVmx MyVmx Vy’ h’m hwhy y’ybnm ’bx’w hwhy y’ybn t’
14 hnh Kynd’l rm’ Kl rm’ ht’ ht‘w : Mymw Mxl Mlklk’w hr‘mb
15 yk wynpl ytdm‘ rV’ tw’bY hwhy yx whyl’ rm’yw : yngrhw whyl’
16 b’x’ Klyw wl=dgyw b’x’ t’rql whydb‘ Klyw : wyl’ h’r’ Mwyh
17 wyl’ b’x’ rm’yw whyl’=t’ b’x’ tw’rk yhyw : whyl’ t’rql
18 ht’=M’ yk l’rVy=t’ ytrk‘ ’l rm’yw : l’rVy rk‘ hz ht’h
19 xlV ht‘w : Myl‘bh yrx’ Kltw hwhy twYm=t’ Mkbz‘b Kyb’ tybw
Zbq
342 ’ Myklm 18. 20–44
‘br’ l‘bh y’ybn=t’w lmrkh rh=l’ l’rVy=lk=t’ yl’ Zbq
xlVyw : lbzy’ NxlV ylk’ tw’m ‘br’ hrV’h y’ybnw MyVmxw tw’m 20
Vgyw : lmrkh rh=l’ My’ybnh=t’ Zbqyw l’rVy ynb=lkb b’x’ 21
Myp‘sh ytV=l‘ Myxsp Mt’ ytm=d‘ rm’yw M‘h=lk=l’ whyl’
wt’ M‘h wn‘=’lw wyrx’ wkl l‘bh=M’w wyrx’ wkl Myhl’h hwhy=M’
y’ybnw ydbl hwhyl ’ybn ytrtwn yn’ M‘h=l’ whyl’ rm’yw : rbd 22
Mhl wrxbyw Myrp MynV wnl=wntyw : Vy’ MyVmxw tw’m=‘br’ l‘bh 23
hV‘’ yn’w wmyVy ’l V’w MyY‘h=l‘ wmyVyw whxtnyw dx’h rph
MVb Mt’rqw : MyV’ ’l V’w MyY‘h=l‘ yttnw dx’h rph=t’ 24
’wh V’b hn‘y=rV’ Myhl’h hyhw hwhy=MVb ’rq’ yn’w Mkyhl’
l‘bh y’ybnl whyl’ rm’yw : rbdh bwT wrm’yw M‘h=lk N‘yw Myhl’h 25
MVb w’rqw Mybrh Mt’ yk hnV’r wV‘w dx’h rph Mkl wrxb
w’rqyw wV‘yw Mhl Ntn=rV’ rph=t’ wxqyw : wmyVt ’l V’w Mkyhl’ 26
Ny’w lwq Ny’w wnn‘ l‘bh rm’l MyrhYh=d‘w rqbhm l‘bh=MVb
whyl’ Mhb lthyw MyrhYb yhyw : hV‘ rV’ xbzmh=l‘ wxspyw hn‘ 27
Krd=ykw wl gyV=ykw xyV yk ’wh Myhl’=yk lwdg=lwqb w’rq rm’yw
twbrxb MTpVmk wddgtyw lwdg lwqb w’rqyw : Zqyw ’wh NVy ylw’ wl 28
d‘ w’bntyw MyrhYh rb‘k yhyw : Mhyl‘ Md=KpV=d‘ Myxmrbw 29
M‘h=lkl whyl’ rm’yw : bVq Ny’w hn‘=Ny’w lwq=Ny’w hxnmh twl‘l 30
xqyw : swrhh hwhy xbzm=t’ ’pryw wyl’ M‘h=lk wVgyw yl’ wVg 31
=rbd hyh rV’ bq‘y=ynb yTbV rpsmk Mynb’ hrV‘ MytV whyl’
MVb xbzm Mynb’h=t’ hnbyw : KmV hyhy l’rVy rm’l wyl’ hwhy 32
MyY‘h=t’ Kr‘yw : xbzml bybs ‘rz Myt’s tybk hl‘t V‘yw hwhy 33
wqYyw Mym Mydk h‘br’ w’lm rm’yw : MyY‘h=l‘ MVyw rph=t’ xtnyw 34
wklyw : wVlVyw wVlV rm’yw wnVyw wnV rm’yw MyY‘h=l‘w hl‘h=l‘ 35
hxnmh twl‘b yhyw : Mym=’lm hl‘th=t’ Mgw xbzml bybs Mymh 36
‘dwy Mwyh l’rVyw qxYy Mhrb’ yhl’ hwhy rm’yw ’ybnh whyl’ Vgyw
Myrbdh=lk t’ ytyV‘ Kyrbdbw Kdb‘ yn’w l’rVyb Myhl’ ht’=yk
Myhl’h hwhy ht’=yk hzh M‘h w‘dyw ynn‘ hwhy ynn‘ : hl’h 37
hl‘h=t’ lk’tw hwhy=V’ lptw : tynrx’ Mbl=t’ tbsh ht’w 38
: hkxl hl‘tb=rV’ Mymh=t’w rp‘h=t’w Mynb’h=t’w MyY‘h=t’w
sŘ 16 ’wh hwhy Myhl’h ’wh hwhy wrm’yw Mhynp=l‘ wlpyw M‘h=lk ’ryw 39
Tlmy=l’ Vy’ l‘bh y’ybn=t’ wVpt Mhl whyl’ rm’yw : Myhl’h 40
whyl’ rm’yw : MV MTxVyw NwVyq lxn=l’ whyl’ Mdrwyw MwVptyw Mhm 41
lk’l b’x’ hl‘yw : MVgh Nwmh lwq=yk htVw lk’ hl‘ b’x’l 42
Nyb wynp MVyw hYr’ rhgyw lmrkh V’r=l’ hl‘ whyl’w twtVlw
Ny’ rm’yw Tbyw l‘yw My=Krd Tbh ’n=hl‘ wr‘n=l’ rm’yw : wkrb 43
hnTq b‘=hnh rm’yw ty‘bVb yhyw : Mym‘p ‘bV bV rm’yw hmw’m 44
Vy’=Pkk
18. 45–20. 1 ’ Myklm 343
hkrY‘y ’lw drw rs’ b’x’=l’ rm’ hl‘ rm’yw Mym hl‘ Vy’=Pkk
45 MVg yhyw xwrw Myb‘ wrdqth MymVhw hk=d‘w hk=d‘ yhyw : MVgh
46 =l’ htyh hwhy=dyw : hl’‘rzy Klyw b’x’ bkryw lwdg
Ty b’x’ dgyw : hl’‘rzy hk’b=d‘ b’x’ ynpl Zryw wyntm snVyw whyl’
My’ybnh=lk=t’ grh rV’=lk t’w whyl’ hV‘ rV’=lk t’ lbzy’l
2 hkw Myhl’ NwV‘y=hk rm’l whyl’=l’ K’lm lbzy’ xlVtw : brxb
3 Klyw Mqyw ’ryw : Mhm dx’ Vpnk KVpn=t’ MyV’ rxm t‘k=yk Nwpswy
4 Klh=’whw : MV wr‘n=t’ xnyw hdwhyl rV’ ‘bV r’b ’byw wVpn=l’
twml wVpn=t’ l’Vyw tx’ Mtr txt bVyw ’byw Mwy Krd rbdmb
5 NVyyw bkVyw : ytb’m ykn’ bwT=’l=yk yVpn xq hwhy ht‘ br rm’yw
6 hnhw Tbyw : lwk’ Mwq wl rm’yw wb ‘gn K’lm hz=hnhw dx’ Mtr txt
7 bVyw : bkVyw bVyw tVyw lk’yw Mym txpYw MypYr tg‘ wytV’rm
8 Mqyw : Krdh Kmm br yk lk’ Mwq rm’yw wb=‘gyw tynV hwhy K’lm
hlyl My‘br’w Mwy My‘br’ ’yhh hlyk’h xkb Klyw htVyw lk’yw
9 hwhy=rbd hnhw MV Nlyw hr‘mh=l’ MV=’byw : brx Myhl’h rh d‘
10 yhl’ hwhyl yt’nq ’nq rm’yw : whyl’ hp Kl=hm wl rm’yw wyl’
Ky’ybn=t’w wsrh Kytxbzm=t’ l’rVy ynb Ktyrb wbz‘=yk tw’bY
11 ’Y rm’yw : htxql yVpn=t’ wVqbyw ydbl yn’ rtw’w brxb wgrh
qrpm qzxw hlwdg xwrw rb‘ hwhy hnhw hwhy ynpl rhb tdm‘w
V‘r xwrh rx’w hwhy xwrb ’l hwhy ynpl My‘ls rbVmw Myrh
12 lwq V’h rx’w hwhy V’b ’l V’ V‘rh rx’w : hwhy V‘rb ’l
13 xtp dm‘yw ’Yyw wtrd’b wynp Tlyw whyl’ ‘mVk yhyw : hqd hmmd
14 yt’nq ’nq rm’yw : whyl’ hp Kl=hm rm’yw lwq wyl’ hnhw hr‘mh
wsrh Kytxbzm=t’ l’rVy ynb Ktyrb wbz‘=yk tw’bY yhl’ hwhyl
: htxql yVpn=t’ wVqbyw ydbl yn’ rtw’w brxb wgrh Ky’ybn=t’w
15 qVmd hrbdm Kkrdl bwV Kl wyl’ hwhy rm’yw
16 xVmt yVmn=Nb ’why t’w : Mr’=l‘ Klml l’zx=t’ txVmw t’bw
’ybnl xVmt hlwxm lb’m TpV=Nb ‘Vyl’=t’w l’rVy=l‘ Klml
17 ’why brxm Tlmnhw ’why tymy l’zx brxm Tlmnh hyhw : Kytxt
18 rV’ Mykrbh=lk Mypl’ t‘bV l’rVyb ytr’Vhw : ‘Vyl’ tymy
19 ’Ymyw MVm Klyw : wl qVn=’l rV’ hph=lkw l‘bl w‘rk=’l
MynVb ’whw wynpl MydmY rV‘=MynV Vrx ’whw TpV=Nb ‘Vyl’=t’
20 Zryw rqbh=t’ bz‘yw : wyl’ wtrd’ KlVyw wyl’ whyl’ rb‘yw rV‘h
wl rm’yw Kyrx’ hkl’w ym’lw yb’l ’n=hqV’ rm’yw whyl’ yrx’
21 rqbh dmY=t’ xqyw wyrx’m bVyw : Kl ytyV‘=hm yk bwV Kl
yrx’ Klyw Mqyw wlk’yw M‘l Ntyw rVbh MlVb rqbh ylkbw whxbzyw
k wlyx=lk=t’ Zbq Mr’=Klm ddh=Nbw : whtrVyw whyl’
Mxlyw NwrmV=l‘ rYyw l‘yw bkrw swsw wt’ Klm MynVw MyVlVw
hb
344 ’ Myklm 20. 2–28
hk wl rm’yw : hry‘h l’rVy=Klm b’x’=l’ Myk’lm xlVyw : hb 2, 3
N‘yw : Mh=yl MybwTh Kynbw KyVnw ’wh=yl Kbhzw Kpsk ddh=Nb rm’ 4
wbVyw : yl=rV’=lkw yn’ Kl Klmh ynd’ Krbdk rm’yw l’rVy=Klm 5
rm’l Kyl’ ytxlV=yk rm’l ddh=Nb rm’=hk wrm’yw Myk’lmh
ydb‘=t’ xlV’ rxm t‘k=M’ yk : Ntt yl Kynbw KyVnw Kbhzw Kpsk 6
wmyVy Kyny‘ dmxm=lk hyhw Kydb‘ ytb t’w Ktyb=t’ wVpxw Kyl’
w’rw ’n=w‘d rm’yw Zr’h ynqz=lkl l’rVy=Klm ’rqyw : wxqlw Mdyb 7
yt‘nm ’lw ybhzlw ypsklw ynblw yVnl yl’ xlV=yk Vqbm hz h‘r yk
: hb’t ’wlw ‘mVt=l’ M‘h=lkw Mynqzh=lk wyl’ wrm’yw : wnmm 8
=l’ txlV=rV’ lk Klmh ynd’l wrm’ ddh=Nb yk’lml rm’yw 9
Myk’lmh wklyw twV‘l lkw’ ’l hzh rbdhw hV‘’ hnV’rb Kdb‘
hkw Myhl’ yl NwV‘y=hk rm’yw ddh=Nb wyl’ xlVyw : rbd whbVyw 10
N‘yw : ylgrb rV’ M‘h=lkl Myl‘Vl NwrmV rp‘ qpVy=M’ wpswy 11
‘mVk yhyw : xtpmk rgx llhty=l’ wrbd rm’yw l’rVy=Klm 12
wydb‘=l’ rm’yw twksb Myklmhw ’wh htV ’whw hzh rbdh=t’
sŘ 17 l’rVy=Klm b’x’=l’ Vgn dx’ ’ybn hnhw : ry‘h=l‘ wmyVyw wmyV 13
wntn ynnh hzh lwdgh Nwmhh=lk t’ ty’rh hwhy rm’ hk rm’yw
rm’=hk rm’yw ymb b’x’ rm’yw : hwhy yn’=yk t‘dyw Mwyh Kdyb 14
: ht’ rm’yw hmxlmh rs’y=ym rm’yw twnydmh yrV yr‘nb hwhy
Mhyrx’w MyVlVw MynV Myt’m wyhyw twnydmh yrV yr‘n=t’ dqpyw 15
MyrhYb w’Yyw : Mypl’ t‘bV l’rVy ynb=lk M‘h=lk=t’ dqp 16
rz‘ Klm MynVw=MyVlV Myklmhw ’wh twksb rwkV htV ddh=Nbw
wl wdygyw ddh=Nb xlVyw hnV’rb twnydmh yrV yr‘n w’Yyw : wt’ 17
M’w Myyx MwVpt w’Yy MwlVl=M’ rm’yw : NwrmVm w’Yy MyVn’ rm’l 18
twnydmh yrV yr‘n ry‘h=Nm w’Yy hl’w : MwVpt Myyx w’Yy hmxlml 19
l’rVy Mpdryw Mr’ wsnyw wVy’ Vy’ wkyw : Mhyrx’ rV’ lyxhw 20
Kyw l’rVy Klm ’Yyw : MyVrpw sws=l‘ Mr’ Klm ddh=Nb Tlmyw 21
Klm=l’ ’ybnh Vgyw : hlwdg hkm Mr’b hkhw bkrh=t’w swsh=t’ 22
tbwVtl yk hV‘t=rV’ t’ h’rw ‘dw qzxth Kl wl rm’yw l’rVy
wrm’ Mr’=Klm ydb‘w : Kyl‘ hl‘ Mr’ Klm hnVh 23
rwVymb Mt’ Mxln Mlw’w wnmm wqzx Nk=l‘ Mhyhl’ Myrh yhl’ wyl’
wmqmm Vy’ Myklmh rsh hV‘ hzh rbdh=t’w : Mhm qzxn ’l=M’ 24
swsw Ktw’m lpnh lyxk lyx Kl=hnmt ht’w : Mhytxt twxp MyVw 25
‘mVyw Mhm qzxn ’l=M’ rwVymb Mtw’ hmxlnw bkrk bkrw swsk
ddh=Nb dqpyw hnVh tbwVtl yhyw : Nk V‘yw Mlql 26
wdqpth l’rVy ynbw : l’rVy=M‘ hmxlml hqp’ l‘yw Mr’=t’ 27
Mr’w Myz‘ ypVx ynVk Mdgn l’rVy=ynb wnxyw Mt’rql wklyw wlklkw
rm’yw l’rVy Klm=l’ rm’yw Myhl’h Vy’ Vgyw : Zr’h=t’ w’lm 28
rm’=hk
20. 29–21. 7 ’ Myklm 345
Myqm‘ yhl’=’lw hwhy Myrh yhl’ Mr’ wrm’ rV’ N‘y hwhy rm’=hk
: hwhy yn’=yk Mt‘dyw Kdyb hzh lwdgh Nwmhh=lk=t’ yttnw ’wh
29 hmxlmh brqtw y‘ybVh Mwyb yhyw Mymy t‘bV hl’ xkn hl’ wnxyw
30 Myrtwnh wsnyw : dx’ Mwyb ylgr Pl’=h’m Mr’=t’ l’rVy=ynb wkyw
Myrtwnh Vy’ Pl’ h‘bVw MyrV‘=l‘ hmwxh lptw ry‘h=l’ hqp’
31 ’n=hnh wydb‘ wyl’ wrm’yw : rdxb rdx ry‘h=l’ ’byw sn ddh=Nbw
MyqV ’n hmyVn Mh dsx yklm=yk l’rVy tyb yklm yk wn‘mV
: KVpn=t’ hyxy ylw’ l’rVy Klm=l’ ’Ynw wnV’rb Mylbxw wnyntmb
32 l’rVy Klm=l’ w’byw MhyV’rb Mylbxw Mhyntmb MyqV wrgxyw
: ’wh yx’ yx wndw‘h rm’yw yVpn ’n=yxt rm’ ddh=Nb Kdb‘ wrm’yw
33 rm’yw ddh=Nb Kyx’ wrm’yw wnmmh wTlxyw wrhmyw wVxny MyVn’hw
34 Myr‘h wyl’ rm’yw : hbkrmh=l‘ whl‘yw ddh=Nb wyl’ ’Yyw whxq w’b
=rV’k qVmdb Kl MyVt twYwxw byV’ Kyb’ t’m yb’=xql=rV’
: whxlVyw tyrb wl=trkyw KxlV’ tyrbb yn’w NwrmVb yb’ MV
35 hwhy rbdb wh‘r=l’ rm’ My’ybnh ynbm dx’ Vy’w
36 lwqb t‘mV=’l rV’ N‘y wl rm’yw : wtkhl Vy’h N’myw ’n ynykh
hyr’h wh’Ymyw wlY’m Klyw hyr’h Kkhw yt’m Klwh Knh hwhy
37 : ‘Ypw hkh Vy’h whkyw ’n ynykh rm’yw rx’ Vy’ ’Ymyw : whkyw
38, 39 yhyw : wyny‘=l‘ rp’b Vpxtyw Krdh=l‘ Klml dm‘yw ’ybnh Klyw
hmxlmh=brqb ’Yy Kdb‘ rm’yw Klmh=l’ q‘Y ’whw rb‘ Klmh
dqph=M’ hzh Vy’h=t’ rmV rm’yw Vy’ yl’ ’byw rs Vy’=hnhw
40 Kdb‘ yhyw : lwqVt Psk=rkk w’ wVpn txt KVpn htyhw dqpy
ht’ KTpVm Nk l’rVy=Klm wyl’ rm’yw wnny’ ’whw hnhw hnh hV‘
41 yk l’rVy Klm wt’ rkyw wyny‘ l‘m rp’h=t’ rsyw rhmyw : tYrx
42 ymrx=Vy’=t’ txlV N‘y hwhy rm’ hk wyl’ rm’yw : ’wh My’bnhm
43 l’rVy=Klm Klyw : wm‘ txt Km‘w wVpn txt KVpn htyhw dym
’k Myrbdh rx’ yhyw : hnwrmV ’byw P‘zw rs wtyb=l‘
b’x’ lkyh lY’ l’‘rzyb rV’ yl’‘rzyh twbnl hyh Mrk hl’h
2 yl=yhyw Kmrk=t’ yl=hnt rm’l twbn=l’ b’x’ rbdyw : NwrmV Klm
wnmm bwT Mrk wytxt Kl hnt’w ytyb lY’ bwrq ’wh yk qry=Ngl
3 b’x’=l’ twbn rm’yw : hz ryxm Psk Kl=hnt’ Kyny‘b bwT M’
4 wtyb=l’ b’x’ ’byw : Kl ytb’ tlxn=t’ yttm hwhym yl hlylx
Nt’=’l rm’yw yl’‘rzyh twbn wyl’ rbd=rV’ rbdh=l‘ P‘zw rs
: Mxl lk’=’lw wynp=t’ bsyw wtTm=l‘ bkVyw ytwb’ tlxn=t’ Kl
5 lk’ Kny’w hrs Kxwr hz=hm wyl’ rbdtw wtV’ lbzy’ wyl’ ’btw
6 yl=hnt wl rm’w yl’‘rzyh twbn=l’ rbd’=yk hyl’ rbdyw : Mxl
rm’yw wytxt Mrk Kl=hnt’ ht’ Zpx=M’ w’ Pskb Kmrk=t’
7 hV‘t ht‘ ht’ wtV’ lbzy’ wyl’ rm’tw : ymrk=t’ Kl Nt’=’l
hkwlm
346 ’ Myklm 21. 8–22. 4
Mrk=t’ Kl Nt’ yn’ Kbl bTyw Mxl=lk’ Mwq l’rVy=l‘ hkwlm
xlVtw wmtxb Mtxtw b’x’ MVb Myrps btktw : yl’‘rzyh twbn 8
: twbn=t’ MybVyh wry‘b rV’ Myrxh=l’w Mynqzh=l’ Myrpsh
: M‘h V’rb twbn=t’ wbyVwhw MwY=w’rq rm’l Myrpsb btktw 9
Myhl’ tkrb rm’l whd‘yw wdgn l‘ylb=ynb MyVn’ MynV wbyVwhw 10
rV’ Myrxhw Mynqzh wry‘ yVn’ wV‘yw : tmyw whlqsw wh’yYwhw Klmw 11
Myrpsb bwtk rV’k lbzy’ Mhyl’ hxlV rV’k wry‘b MybVyh
w’byw : M‘h V’rb twbn=t’ wbyVhw MwY w’rq : Mhyl’ hxlV rV’ 12, 13
twbn=t’ l‘ylbh yVn’ whd‘yw wdgn wbVyw l‘ylb=ynb MyVn’h ynV
whlqsyw ry‘l Zwxm wh’Yyw Klmw Myhl’ twbn Krb rm’l M‘h dgn
‘mVk yhyw : tmyw twbn lqs rm’l lbzy’=l’ wxlVyw : tmyw Mynb’b 14, 15
Mrk=t’ Vr Mwq b’x’=l’ lbzy’ rm’tw tmyw twbn lqs=yk lbzy’
: tm=yk yx twbn Ny’ yk Pskb Kl=ttl N’m rV’ yl’‘rzyh twbn
twbn Mrk=l’ tdrl b’x’ Mqyw twbn tm yk b’x’ ‘mVk yhyw 16
sŘ 18 ybVth whyl’=l’ hwhy=rbd yhyw : wtVrl yl’‘rzyh 17
hnh NwrmVb rV’ l’rVy=Klm b’x’ t’rql dr Mwq : rm’l 18
rm’ hk rm’l wyl’ trbdw : wtVrl MV dry=rV’ twbn Mrkb 19
Mwqmb hwhy rm’ hk rm’l wyl’ trbdw tVry=Mgw txYrh hwhy
: ht’=Mg Kmd=t’ Myblkh wqly twbn Md=t’ Myblkh wqql rV’
Krkmth N‘y yt’Ym rm’yw yby’ ynt’Ymh whyl’=l’ b’x’ rm’yw 20
ytrkhw Kyrx’ ytr‘bw h‘r Kyl’ ybm ynnh : hwhy yny‘b ‘rh twV‘l 21
tybk Ktyb=t’ yttnw : l’rVyb bwz‘w rwY‘w ryqb NytVm b’x’l 22
rV’ s‘kh=l’ hyx’=Nb ’V‘b tybkw Tbn=Nb M‘bry
Myblkh rm’l hwhy rbd lbzy’l=Mgw : l’rVy=t’ ’Txtw ts‘kh 23
Myblkh wlk’y ry‘b b’x’l tmh : l’‘rzy lxb lbzy’=t’ wlk’y 24
rkmth rV’ b’x’k hyh=’l qr : MymVh Pw‘ wlk’y hdVb tmhw 25
d’m b‘tyw : wtV’ lbzy’ wt’ htsh=rV’ hwhy yny‘b ‘rh twV‘l 26
ynpm hwhy Vyrwh rV’ yrm’h wV‘ rV’ lkk Myllgh yrx’ tkll
wydgb ‘rqyw hl’h Myrbdh=t’ b’x’ ‘mVk yhyw : l’rVy ynb 27
: T’ Klhyw qVb bkVyw MwYyw wrVb=l‘ qV=MVyw
b’x’ ‘nkn=yk ty’rh : rm’l ybVth whyl’=l’ hwhy=rbd yhyw 28, 29
h‘rh ’yb’ wnb ymyb wymyb h‘rh yb’=’l ynpm ‘nkn=yk N‘y ynplm
: l’rVy Nybw Mr’ Nyb hmxlm Ny’ MynV VlV wbVyw : wtyb=l‘ bk
rV’ lkk yny‘b rVyh twV‘l tbyTh=rV’ N‘y ’why=l’ hwhy rm’yw 30
: l’rVy ’sk=l‘ Kl wbVy My‘br ynb b’x’ tybl tyV‘ ybblb
’l wbbl=lkb l’rVy=yhl’ hwhy=trwtb tkll rmV ’l ’whyw 31
: l’rVy=t’ ’yTxh rV’ M‘bry tw’Tx l‘m rs
lwbg=lkb l’zx Mkyw l’rVyb twYql hwhy lxh Mhh Mymyb 32
ynbw’rhw ydgh d‘lgh Zr’=lk t’ VmVh xrzm Ndryh=Nm : l’rVy 33
yrbd rtyw : NVbhw d‘lghw Nnr’ lxn=l‘ rV’ r‘r‘m yVnmhw 34
yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’wlh wtrwbg=lkw hV‘ rV’=lkw ’why
NwrmVb wt’ wrbqyw wytb’=M‘ ’why bkVyw : l’rVy yklml Mymyh 35
MyrV‘ l’rVy=l‘ ’why Klm rV’ Mymyhw : wytxt wnb zx’why Klmyw 36
yk ht’rw whyzx’ M’ hylt‘w : NwrmVb hnV=hnmVw ’y
=tb ‘bVwhy xqtw : hklmmh ‘rz=lk t’ db’tw Mqtw hnb tm 2
=ynb Kwtm wt’ bngtw hyzx’=Nb V’wy=t’ whyzx’ twx’ Mrwy=Klmh
ynpm wt’ wrtsyw twTmh rdxb wtqnym=t’w wt’ Myttwmmh Klmh
whylt‘
11. 3–12. 7 b Myklm 361
3 hylt‘w MynV VV ’bxtm hwhy tyb ht’ yhyw : tmwh ’lw whylt‘
4 xqyw ‘dywhy xlV ty‘ybVh hnVbw : Zr’h=l‘ tklm
Mhl trkyw hwhy tyb wyl’ Mt’ ’byw MyYrlw yrkl twy’mh yrV=t’
5 rm’l MwYyw : Klmh=Nb=t’ Mt’ ’ryw hwhy tybb Mt’ ‘bVyw tyrb
tyb trmVm yrmVw tbVh y’b Mkm tyVlVh NwV‘t rV’ rbdh hz
6 MtrmVw MyYrh rx’ r‘Vb tyVlVhw rws r‘Vb tyVlVhw : Klmh
7 wrmVw tbVh y’Yy lk Mkb twdyh ytVw : xsm tybh trmVm=t’
8 Vy’ bybs Klmh=l‘ Mtpqhw : Klmh=l’ hwhy=tyb trmVm=t’
: w’bbw wt’Yb Klmh=t’ wyhw tmwy twrdVh=l’ ’bhw wdyb wylkw
9 wyVn’=t’ Vy’ wxqyw Nhkh ‘dywhy hwY=rV’ lkk twy’mh yrV wV‘yw
10 Nhkh Ntyw : Nhkh ‘dywhy=l’ w’byw tbVh y’Yy M‘ tbVh y’b
tybb rV’ dwd Klml rV’ MyTlVh=t’w tynxh=t’ twy’mh yrVl
11 Ptk=d‘ tynmyh tybh Ptkm wdyb wylkw Vy’ MyYrh wdm‘yw : hwhy
12 Klmh=Nb=t’ ’Ywyw : bybs Klmh=l‘ tyblw xbzml tyl’mVh tybh
wrm’yw Pk=wkyw whxVmyw wt’ wklmyw twd‘h=t’w rznh=t’ wyl‘ Ntyw
13 ’btw M‘h NyYrh lwq=t’ hylt‘ ‘mVtw : Klmh yxy
14 TpVmk dwm‘h=l‘ dm‘ Klmh hnhw ’rtw : hwhy tyb M‘h=l’
twrYYxb ‘qtw xmV Zr’h M‘=lkw Klmh=l’ twrYYxhw MyrVhw
15 Nhkh ‘dywhy wYyw : rVq rVq ’rqtw hydgb=t’ hylt‘ ‘rqtw
tybm=l’ ht’ w’yYwh Mhyl’ rm’yw lyxh ydqp tw’ymh yrV=t’
: hwhy tyb tmwt=l’ Nhkh rm’ yk brxb tmh hyrx’ ’bhw trdVl
16 : MV tmwtw Klmh tyb Myswsh ’wbm=Krd ’wbtw Mydy hl wmVyw
17 Nybw Klmh Nybw hwhy Nyb tyrbh=t’ ‘dywhy trkyw
18 Zr’h M‘=lk w’byw : M‘h Nybw Klmh Nybw hwhyl M‘l twyhl M‘h
Ntm t’w bTyh wrbV wymlY=t’w wtxbzm=t’ whYtyw l‘bh=tyb
: hwhy tyb=l‘ twdqp Nhkh MVyw twxbzmh ynpl wgrh l‘bh Nhk
19 wdyryw Zr’h M‘=lk t’w MyYrh=t’w yrkh=t’w tw’mh yrV=t’ xqyw
bVyw Klmh tyb MyYrh r‘V=Krd w’wbyw hwhy tybm Klmh=t’
20 whylt‘=t’w hTqV ry‘hw Zr’h=M‘=lk xmVyw : Myklmh ’sk=l‘
by : wklmb V’why MynV ‘bV=Nb : Klm tyb brxb wtymh
2 MVw MlVwryb Klm hnV My‘br’w V’why Klm ’whyl ‘bV=tnVb
3 rV’ wymy=lk hwhy yny‘b rVyh V’why V‘yw : ‘bV r’bm hybY wm’ sŘ 26
4 MyrTqmw Myxbzm M‘h dw‘ wrs=’l twmbh qr : Nhkh ‘dywhy whrwh
5 ’bwy=rV’ MyVdqh Psk lk Mynhkh=l’ V’why rm’yw : twmbb
hl‘y rV’ Psk=lk wkr‘ twVpn Psk Vy’ rbw‘ Psk hwhy=tyb
6 wrkm t’m Vy’ Mynhkh Mhl wxqy : hwhy tyb ’ybhl Vy’=bl l‘
: qdb MV ’Ymy=rV’ lkl tybh qdb=t’ wqzxy Mhw
7 Mynhkh wqzx=’l V’why Klml hnV VlVw MyrV‘ tnVb yhyw
qdb=t’
362 b Myklm 12. 8–13. 10
rm’yw Mynhklw Nhkh ‘dywhyl V’why Klmh ’rqyw : tybh qdb=t’ 8
t’m Psk=wxqt=l’ ht‘w tybh qdb=t’ Myqzxm Mkny’ ‘wdm Mhl’
Psk=txq ytlbl Mynhkh wt’yw : whntt tybh qdbl=yk Mkyrkm 9
dx’ Nwr’ Nhkh ‘dywhy xqyw : tybh qdb=t’ qzx ytlblw M‘h t’m 10
hwhy tyb Vy’=’wbb Nymyb xbzmh lY’ wt’ Ntyw wtldb rx bqyw
: hwhy=tyb ’bwmh Pskh=lk=t’ Psh yrmV Mynhkh hmV=wntnw
lwdgh Nhkhw Klmh rps l‘yw Nwr’b Pskh br=yk Mtw’rk yhyw 11
Nktmh Pskh=t’ wntnw : hwhy=tyb ’Ymnh Pskh=t’ wnmyw wrYyw 12
Mynblw Z‘h yVrxl wh’yYwyw hwhy tyb Mydqph hk’lmh yV‘ dy=l‘
bYxm ynb’w MyY‘ twnqlw Nb’h ybYxlw Myrdglw : hwhy tyb MyV‘h 13
’l K’ : hqzxl tybh=l‘ ’Yy=rV’ lklw hwhy=tyb qdb=t’ qzxl 14
bhz ylk=lk twrYYx twqrzm twrmzm Psk twps hwhy tyb hV‘y
whnty hk’lmh yV‘l=yk : hwhy=tyb ’bwmh Pskh=Nm Psk=ylkw 15
Pskh=t’ wnty rV’ MyVn’h=t’ wbVxy ’lw : hwhy tyb=t’ wb=wqzxw 16
Pskw MV’ Psk : MyV‘ Mh hnm’b yk hk’lmh yV‘l ttl Mdy=l‘ 17
l’zx hl‘y z’ : wyhy Mynhkl hwhy tyb ’bwy ’l tw’Tx 18
: MlVwry=l‘ twl‘l wynp l’zx MVyw hdklyw tg=l‘ Mxlyw Mr’ Klm
TpVwhy wVydqh=rV’ MyVdqh=lk t’ hdwhy=Klm V’why xqyw 19
’Ymnh bhzh=lk t’w wyVdq=t’w hdwhy yklm wytb’ whyzx’w Mrwhyw
l‘m l‘yw Mr’ Klm l’zxl xlVyw Klmh tybw hwhy=tyb twrY’b
rps=l‘ Mybwtk Mh=’wlh hV‘ rV’=lkw V’wy yrbd rtyw : MlVwry 20
V’wy=t’ wkyw rVq=wrVqyw wydb‘ wmqyw : hdwhy yklml Mymyh yrbd 21
whkh wydb‘ rmV=Nb dbzwhyw t‘mV=Nb rkzwyw : ’ls drwyh ’lm tyb 22
: wytxt wnb hyYm’ Klmyw dwd ry‘b wytb’=M‘ wt’ wrbqyw tmyw
Klm whyzx’=Nb V’wyl hnV VlVw MyrV‘ tnVb gy
: hnV hrV‘ ‘bV NwrmVb l’rVy=l‘ ’why=Nb zx’why Klm hdwhy
’yTxh=rV’ Tbn=Nb M‘bry t’Tx rx’ Klyw hwhy yny‘b ‘rh V‘yw 2
l’zx dyb Mntyw l’rVyb hwhy P’=rxyw : hnmm rs=’l l’rVy=t’ 3
ynp=t’ zx’why lxyw : Mymyh=lk l’zx=Nb ddh=Nb dybw Mr’=Klm 4
Klm Mt’ Zxl=yk l’rVy Zxl=t’ h’r yk hwhy wyl’ ‘mVyw hwhy
=ynb wbVyw Mr’=dy txtm w’Yyw ‘yVwm l’rVyl hwhy Ntyw : Mr’ 5
M‘bry=tyb t’Txm wrs=’l K’ : MwVlV lwmtk Mhylh’b l’rVy 6
yk : NwrmVb hdm‘ hrV’h Mgw Klh hb l’rVy=t’ yTxh=rV’ 7
trV‘w bkr hrV‘w MyVrp MyVmx=M’ yk M‘ zx’whyl ry’Vh ’l
yrbd rtyw : Vdl rp‘k MmVyw Mr’ Klm Mdb’ yk ylgr Mypl’ 8
yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’wlh wtrwbgw hV‘ rV’=lkw zx’why
NwrmVb whrbqyw wytb’=M‘ zx’why bkVyw : l’rVy yklml Mymyh 9
hnV ‘bVw MyVlV tnVb : wytxt wnb V’wy Klmyw 10
V’wyl
13. 11–14. 9 b Myklm 363
VV NwrmVb l’rVy=l‘ zx’why=Nb V’why Klm hdwhy Klm V’wyl
11 =Nb M‘bry tw’Tx=lkm rs ’l hwhy yny‘b ‘rh hV‘yw : hnV hrV‘
12 rV’=lkw V’wy yrbd rtyw : Klh hb l’rVy=t’ ’yTxh=rV’ Tbn
Mybwtk Mh=’wlh hdwhy=Klm hyYm’ M‘ Mxln rV’ wtrwbgw hV‘
13 M‘bryw wytb’=M‘ V’wy bkVyw : l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘
: l’rVy yklm M‘ NwrmVb V’wy rbqyw w’sk=l‘ bVy
14 l’rVy=Klm V’wy wyl’ dryw wb twmy rV’ wylx=t’ hlx ‘Vyl’w
15 ‘Vyl’ wl rm’yw : wyVrpw l’rVy bkr yb’ yb’ rm’yw wynp=l‘ Kbyw
16 bkrh l’rVy Klml rm’yw : MyYxw tVq wyl’ xqyw MyYxw tVq xq
17 rm’yw : Klmh ydy=l‘ wydy ‘Vyl’ MVyw wdy bkryw tVqh=l‘ Kdy
h‘wVt=Zx rm’yw rwyw hry ‘Vyl’ rm’yw xtpyw hmdq Nwlxh xtp
18 xq rm’yw : hlk=d‘ qp’b Mr’=t’ tykhw Mr’b h‘wVt Zxw hwhyl
: dm‘yw Mym‘p=VlV Kyw hYr’=Kh l’rVy=Klml rm’yw xqyw MyYxh
19 tykh z’ Mym‘p VV=w’ Vmx twkhl rm’yw Myhl’h Vy’ wyl‘ PYqyw
: Mr’=t’ hkt Mym‘p VlV ht‘w hlk=d‘ Mr’=t’
20, 21 Mh yhyw : hnV ’b Zr’b w’by b’wm ydwdgw whrbqyw ‘Vyl’ tmyw
‘Vyl’ rbqb Vy’h=t’ wkylVyw dwdgh=t’ w’r hnhw Vy’ Myrbq
: wylgr=l‘ Mqyw yxyw ‘Vyl’ twmY‘b Vy’h ‘gyw Klyw
22, 23 Mt’ hwhy Nxyw : zx’why ymy lk l’rVy=t’ Zxl Mr’ Klm l’zxw sŘ 27
hb’ ’lw bq‘yw qxYy Mhrb’=t’ wtyrb N‘ml Mhyl’ Npyw Mmxryw
24 Mr’=Klm l’zx tmyw : ht‘=d‘ wynp=l‘m MkylVh=’lw MtyxVh
25 Myr‘h=t’ xqyw zx’why=Nb V’why bVyw : wytxt wnb ddh=Nb Klmyw
VlV hmxlmb wyb’ zx’why dym xql rV’ l’zx=Nb ddh=Nb dym
dy MytV tnVb : l’rVy yr‘=t’ bVyw V’wy whkh Mym‘p
: hdwhy Klm V’wy=Nb whyYm’ Klm l’rVy Klm zx’wy=Nb V’wyl
2 MlVwryb Klm hnV ‘Vtw MyrV‘w wklmb hyh hnV Vmxw MyrV‘=Nb
3 ’l qr hwhy yny‘b rVyh V‘yw : MlVwry=Nm Nyd‘why wm’ MVw
4 wrs=’l twmbh qr : hV‘ wyb’ V’wy hV‘=rV’ lkk wyb’ dwdk
5 hklmmh hqzx rV’k yhyw : twmbb MyrTqmw Myxbzm M‘h dw‘
6 ’l Mykmh ynb=t’w : wyb’ Klmh=t’ Mykmh wydb‘=t’ Kyw wdyb
wtmwy=’l rm’l hwhy hwY=rV’ hVm=trwt rpsb bwtkk tymh
: twmy w’Txb Vy’=M’ yk twb’=l‘ wtmwy=’l Mynbw Mynb=l‘ twb’
7 ‘lsh=t’ Vptw Mypl’ trV‘ xlmh=’ygb Mwd’=t’ hkh=’wh
: hzh Mwyh d‘ l’tqy hmV=t’ ’rqyw hmxlmb
8 Klm ’why=Nb zx’why=Nb V’why=l’ Myk’lm hyYm’ xlV z’
9 l’rVy=Klm V’why xlVyw : Mynp h’rtn hkl rm’l l’rVy
zr’h=l’ xlV Nwnblb rV’ xwxh rm’l hdwhy=Klm whyYm’=l’
rV’
364 b Myklm 14. 10–15. 6
hdVh tyx rb‘tw hV’l ynbl Ktb=t’=hnt rm’l Nwnblb rV’
Kbl K’Vnw Mwd’=t’ tykh hkh : xwxh=t’ smrtw Nwnblb rV’ 10
: Km‘ hdwhyw ht’ htlpnw h‘rb hrgtt hmlw Ktybb bVw dbkh
whyYm’w ’wh Mynp w’rtyw l’rVy=Klm V’why l‘yw whyYm’ ‘mV=’lw 11
l’rVy ynpl hdwhy Pgnyw : hdwhyl rV’ VmV tybb hdwhy=Klm 12
whyzx’=Nb V’why=Nb hdwhy=Klm whyYm’ t’w : wlh’l Vy’ wsnyw 13
tmwxb Zrpyw MlVwry w’byw VmV tybb l’rVy=Klm V’why Vpt
xqlw : hm’ tw’m ‘br’ hnph r‘V=d‘ Myrp’ r‘Vb MlVwry 14
twrY’bw hwhy=tyb My’Ymnh Mylkh=lk t’w Pskhw=bhzh=lk=t’
rV’ V’why yrbd rtyw : hnwrmV bVyw twbr‘th ynb t’w Klmh tyb 15
Mybwtk Mh=’lh hdwhy=Klm whyYm’ M‘ Mxln rV’w wtrwbgw hV‘
rbqyw wytb’=M‘ V’why bkVyw : l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ 16
: wytxt wnb M‘bry Klmyw l’rVy yklm M‘ NwrmVb
zx’why=Nb V’why twm yrx’ hdwhy Klm V’wy=Nb whyYm’ yxyw 17
Mybwtk Mh=’lh whyYm’ yrbd rtyw : hnV hrV‘ Vmx l’rVy Klm 18
snyw MlVwryb rVq wyl‘ wrVqyw : hdwhy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ 19
Myswsh=l‘ wt’ w’Vyw : MV whtmyw hVykl wyrx’ wxlVyw hVykl 20
hyrz‘=t’ hdwhy M‘=lk wxqyw : dwd ry‘b wytb’=M‘ MlVwryb rbqyw 21
hnb ’wh : whyYm’ wyb’ txt wt’ wklmyw hnV hrV‘ VV=Nb ’whw 22
: wytb’=M‘ Klmh=bkV yrx’ hdwhyl hbVyw tly’=t’
M‘bry Klm hdwhy Klm V’wy=Nb whyYm’l hnV hrV‘=Vmx tnVb 23
yny‘b ‘rh V‘yw : hnV tx’w My‘br’ NwrmVb l’rVy=Klm V’wy=Nb 24
: l’rVy=t’ ’yTxh rV’ Tbn=Nb M‘bry tw’Tx=lkm rs ’l hwhy
hwhy rbdk hbr‘h My=d‘ tmx ’wblm l’rVy lwbg=t’ byVh ’wh 25
tgm rV’ ’ybnh ytm’=Nb hnwy wdb‘=dyb rbd rV’ l’rVy yhl’
sp’w rwY‘ sp’w d’m hrm l’rVy yn‘=t’ hwhy h’r=yk : rpxh 26
txtm l’rVy MV=t’ twxml hwhy rbd=’lw : l’rVyl rz‘ Ny’w bwz‘ 27
rV’=lkw M‘bry yrbd rtyw : V’wy=Nb M‘bry dyb M‘yVwyw MymVh 28
hdwhyl tmx=t’w qVmd=t’ byVh rV’w Mxln=rV’ wtrwbgw hV‘
: l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh l’rVyb
: wytxt wnb hyrkz Klmyw l’rVy yklm M‘ wytb’=M‘ M‘bry bkVyw 29
Klm l’rVy Klm M‘bryl hnV ‘bVw MyrV‘ tnVb wT
wklmb hyh hnV hrV‘ VV=Nb : hdwhy Klm hyYm’=Nb hyrz‘ 2
V‘yw : MlVwrym whylky wm’ MVw MlVwryb Klm hnV MytVw MyVmxw 3
wrs=’l twmbh qr : wyb’ whyYm’ hV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b rVyh 4
‘rYm yhyw Klmh=t’ hwhy ‘gnyw : twmbb MyrTqmw Myxbzm M‘h dw‘ 5
TpV tybh=l‘ Klmh=Nb Mtwyw tyVpxh tybb bVyw wtm Mwy=d‘
Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’=lkw whyrz‘ yrbd rtyw : Zr’h M‘=t’ 6
rps=l‘
15. 7–31 b Myklm 365
7 wrbqyw wytb’=M‘ hyrz‘ bkVyw : hdwhy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ sŘ 28
: wytxt wnb Mtwy Klmyw dwd ry‘b wytb’=M‘ wt’
8 whyrkz Klm hdwhy Klm whyrz‘l hnV hnmVw MyVlV tnVb
9 hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : MyVdx hVV NwrmVb l’rVy=l‘ M‘bry=Nb
’yTxh rV’ Tbn=Nb M‘bry tw’Txm rs ’l wytb’ wV‘ rV’k
10 Klmyw whtymyw M‘lbq whkyw Vby=Nb MlV wyl‘ rVqyw : l’rVy=t’
11 yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mnh hyrkz yrbd rtyw : wytxt
12 My‘ybr ynb rm’l ’why=l’ rbd rV’ hwhy=rbd ’wh : l’rVy
13 Vyby=Nb MwlV : Nk=yhyw l’rVy ’sk=l‘ Kl wbVy
Mymy=xry Klmyw hdwhy Klm hyz‘l hnV ‘Vtw MyVlV tnVb Klm
14 MwlV=t’ Kyw NwrmV ’byw hYrtm ydg=Nb Mxnm l‘yw : NwrmVb
15 wrVqw MwlV yrbd rtyw : wytxt Klmyw whtymyw NwrmVb Vyby=Nb
16 z’ : l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybtk Mnh rVq rV’
’l yk hYrtm hylwbg=t’w hb=rV’=lk=t’w xspt=t’ Mxnm=hky
17 ‘Vtw MyVlV tnVb : ‘qb hytwrhh=lk t’ Kyw xtp
MynV rV‘ l’rVy=l‘ ydg=Nb Mxnm Klm hdwhy Klm hyrz‘l hnV
18 Tbn=Nb M‘bry tw’Tx l‘m rs ’l hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : NwrmVb
19 Ntyw Zr’h=l‘ rwV’=Klm lwp ’b : wymy=lk l’rVy=t’ ’yTxh=rV’
: wdyb hklmmh qyzxhl wt’ wydy twyhl Psk=rkk Pl’ lwpl Mxnm
20 Klml ttl lyxh yrwbg=lk l‘ l’rVy=l‘ Pskh=t’ Mxnm ’Yyw
dm‘=’lw rwV’ Klm bVyw dx’ Vy’l Psk MylqV MyVmx rwV’
21 Mybwtk Mh=’wlh hV‘ rV’=lkw Mxnm yrbd rtyw : Zr’b MV
22 Klmyw wytb’=M‘ Mxnm bkVyw : l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘
23 Klm hyrz‘l hnV MyVmx tnVb : wytxt wnb hyxqp
24 ‘rh V‘yw : MytnV NwrmVb l’rVy=l‘ Mxnm=Nb hyxqp Klm hdwhy
: l’rVy=t’ ’yTxh rV’ Tbn=Nb M‘bry tw’Txm rs ’l hwhy yny‘b
25 Klm=tyb Nwmr’b NwrmVb whkyw wVylV whylmr=Nb xqp wyl‘ rVqyw
Klmyw whtymyw Myd‘lg ynbm Vy’ MyVmx wm‘w hyr’h=t’w bgr’=t’
26 rps=l‘ Mybwtk Mnh hV‘ rV’=lkw hyxqp yrbd rtyw : wytxt
27 hnV MytVw MyVmx tnVb : l’rVy yklml Mymyh yrbd
MyrV‘ NwrmVb l’rVy=l‘ whylmr=Nb xqp Klm hdwhy Klm hyrz‘l
28 Tbn=Nb M‘bry tw’Tx=Nm rs ’l hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : hnV
29 rs’lp tlgt ’b l’rVy=Klm xqp ymyb : l’rVy=t’ ’yTxh rV’
Vdq=t’w xwny=t’w hk‘m=tyb lb’=t’w Nwy‘=t’ xqyw rwV’ Klm
: hrwV’ Mlgyw yltpn Zr’ lk hlylgh=t’w d‘lgh=t’w rwYx=t’w
30 Klmyw whtymyw whkyw whylmr=Nb xqp=l‘ hl’=Nb ‘Vwh rVq=rVqyw
31 hV‘ rV’=lkw xqp=yrbd rtyw : hyz‘=Nb Mtwyl MyrV‘ tnVb wytxt
: l’rVy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mnh
tnVb
366 b Myklm 15. 32–16. 18
whyz‘=Nb Mtwy Klm l’rVy Klm whylmr=Nb xqpl MytV tnVb 32
hnV hrV‘=VVw wklmb hyh hnV Vmxw MyrV‘=Nb : hdwhy Klm 33
hwhy yny‘b rVyh V‘yw : qwdY=tb ’Vwry wm’ MVw MlVwryb Klm 34
M‘h dw‘ wrs ’l twmbh qr : hV‘ wyb’ whyz‘ hV‘=rV’ lkk 35
rtyw : Nwyl‘h hwhy=tyb r‘V=t’ hnb ’wh twmbb MyrTqmw Myxbzm 36
yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’ Mtwy yrbd
NyYr hdwhyb xylVhl hwhy lxh Mhh Mymyb : hdwhy 37
rbqyw wytb’=M‘ Mtwy bkVyw : whylmr=Nb xqp t’w Mr’ Klm 38
: wytxt wnb zx’ Klmyw wyb’ dwd ry‘b wytb’=M‘
Mtwy=Nb zx’ Klm whylmr=Nb xqpl hnV hrV‘=‘bV tnVb zT
Klm hnV hrV‘=VVw wklmb zx’ hnV MyrV‘=Nb : hdwhy Klm 2
Krdb Klyw : wyb’ dwdk wyhl’ hwhy yny‘b rVyh hV‘=’lw MlVwryb 3
Vyrwh rV’ Mywgh twb‘tk V’b ryb‘h wnb=t’ Mgw l’rVy yklm
txtw tw‘bgh=l‘w twmbb rTqyw xbzyw : l’rVy ynb ynpm Mt’ hwhy 4
l’rVy=Klm whylmr=Nb xqpw Mr’=Klm NyYr hl‘y z’ : Nn‘r Z‘=lk 5
’yhh t‘b : Mxlhl wlky ’lw zx’=l‘ wrYyw hmxlml MlVwry 6
twly’m Mydwhyh=t’ lVnyw Mr’l tly’=t’ Mr’=Klm NyYr byVh
Myk’lm zx’ xlVyw : hzh Mwyh d‘ MV wbVyw tly’ w’b Mymwr’w 7
yn‘Vwhw hl‘ yn’ Knbw Kdb‘ rm’l rwV’=Klm rslp tlgt=l’
Pskh=t’ zx’ xqyw : yl‘ Mymwqh l’rVy Klm Pkmw Mr’=Klm Pkm 8
rwV’=Klml xlVyw Klmh tyb twrY’bw hwhy tyb ’Ymnh bhzh=t’w
hVptyw qVmd=l’ rwV’ Klm l‘yw rwV’ Klm wyl’ ‘mVyw : dxV 9
rs’lp tlgt t’rql zx’ Klmh Klyw : tymh NyYr=t’w hryq hlgyw 10
Klmh xlVyw qVmdb rV’ xbzmh=t’ ’ryw qVmwd rwV’=Klm
: whV‘m=lkl wtynbt=t’w xbzmh twmd=t’ Nhkh hyrw’=l’ zx’
qVmdm zx’ Klmh xlV=rV’ lkk xbzmh=t’ Nhkh hyrw’ Nbyw 11
Klmh ’byw : qVmdm zx’=Klmh ’wb=d‘ Nhkh hyrw’ hV‘ Nk 12
: wyl‘ l‘yw xbzmh=l‘ Klmh brqyw xbzmh=t’ Klmh ’ryw qVmdm
MymlVh=Md=t’ qrzyw wksn=t’ Ksyw wtxnm=t’w wtl‘=t’ rTqyw 13
brqyw hwhy ynpl rV’ tVxnh xbzmh t’w : xbzmh=l‘ wl=rV’ 14
xbzmh Kry=l‘ wt’ Ntyw hwhy tyb Nybmw xbzmh Nybm tybh ynp t’m
lwdgh xbzmh l‘ rm’l Nhkh hyrw’=t’ zx’=Klmh whwYyw : hnwpY 15
wtxnm=t’w Klmh tl‘=t’w br‘h txnm=t’w rqbh=tl‘=t’ rTqh
xbz=Md=lkw hl‘ Md=lkw Mhyksnw Mtxnmw Zr’h M‘=lk tl‘ t’w
lkk Nhkh hyrw’ V‘yw : rqbl yl=hyhy tVxnh xbzmw qrzt wyl‘ 16
rsyw twnkmh twrgsmh=t’ zx’ Klmh ZYqyw : zx’ Klmh hwY=rV’ 17
hytxt rV’ tVxnh rqbh l‘m drwh Myh=t’w rykh=t’w Mhyl‘m
tybb wnb=rV’ tbVh Ksym=t’w : Mynb’ tpYrm l‘ wt’ Ntyw 18
’wbm=t’w
16. 19–17. 23 b Myklm 367
19 rtyw : rwV’ Klm ynpm hwhy tyb bsh hnwYyxh Klmh ’wbm=t’w
yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’ zx’ yrbd
20 Klmyw dwd ry‘b wytb’=M‘ rbqyw wytb’=M‘ zx’ bkVyw : hdwhy sŘ 29
: wytxt wnb whyqzx
zy NwrmVb hl’=Nb ‘Vwh Klm hdwhy Klm zx’l hrV‘ MytV tnVb
2 l’rVy yklmk ’l qr hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : MynV ‘Vt l’rVy=l‘
3 db‘ ‘Vwh wl=yhyw rwV’ Klm rs’nmlV hl‘ wyl‘ : wynpl wyh rV’
4 Myk’lm xlV rV’ rVq ‘Vwhb rwV’=Klm ’Ymyw : hxnm wl bVyw
hnVb hnVk rwV’ Klml hxnm hl‘h=’lw MyrYm=Klm ’ws=l’
5 Zr’h=lkb rwV’=Klm l‘yw : ’lk tyb whrs’yw rwV’ Klm whrY‘yw
6 dkl ‘Vwhl ty‘yVth tnVb : MynV VlV hyl‘ rYyw NwrmV l‘yw
xlxb Mt’ bVyw hrwV’ l’rVy=t’ lgyw NwrmV=t’ rwV’=Klm
7 l’rVy=ynb w’Tx=yk yhyw : ydm yr‘w Nzwg rhn rwbxbw
=Klm h‘rp dy txtm MyrYm Zr’m Mt’ hl‘mh Mhyhl’ hwhyl
8 hwhy Vyrwh rV’ Mywgh twqxb wklyw : Myrx’ Myhl’ w’ryyw MyrYm
9 Myrbd l’rVy=ynb w’pxyw : wV‘ rV’ l’rVy yklmw l’rVy ynb ynpm
ldgmm Mhyr‘=lkb twmb Mhl wnbyw Mhyhl’ hwhy=l‘ Nk=’l rV’
10 h‘bg=lk l‘ MyrV’w twbYm Mhl wbYyw : rYbm ry‘=d‘ MyrYwn
11 hlgh=rV’ Mywgk twmb=lkb MV=wrTqyw : Nn‘r Z‘=lk txtw hhbg
12 Myllgh wdb‘yw : hwhy=t’ sy‘khl My‘r Myrbd wV‘yw Mhynpm hwhy
13 l’rVyb hwhy d‘yw : hzh rbdh=t’ wV‘t ’l Mhl hwhy rm’ rV’
wrmVw My‘rh Mkykrdm wbV rm’l hzx=lk w’ybn=lk dyb hdwhybw
ytxlV rV’w Mkytb’=t’ ytywY rV’ hrwth=lkk ytwqx ytwYm
14 Mtwb’ Pr‘k Mpr‘=t’ wVqyw w‘mV ’lw : My’ybnh ydb‘ dyb Mkyl’
15 rV’ wtyrb=t’w wyqx=t’ ws’myw : Mhyhl’ hwhyb wnym’h ’l rV’
lbhh yrx’ wklyw Mb dy‘h rV’ wytwd‘ t’w Mtwb’=t’ trk
twV‘ ytlbl Mt’ hwhy hwY rV’ Mtbybs rV’ Mywgh yrx’w wlbhyw
16 MynV hksm Mhl wV‘yw Mhyhl’ hwhy twYm=lk=t’ wbz‘yw : Mhk
: l‘bh=t’ wdb‘yw MymVh ’bY=lkl wwxtVyw hryV’ wV‘yw Mylg‘
17 wrkmtyw wVxnyw Mymsq wmsqyw V’b Mhytwnb=t’w Mhynb=t’ wryb‘yw
18 Mrsyw l’rVyb d’m hwhy Pn’tyw : wsy‘khl hwhy yny‘b ‘rh twV‘l
19 rmV ’l hdwhy=Mg : wdbl hdwhy TbV qr r’Vn ’l wynp l‘m
20 hwhy s’myw : wV‘ rV’ l’rVy twqxb wklyw Mhyhl’ hwhy twYm=t’
: wynpm MkylVh rV’ d‘ MysV=dyb Mntyw Mn‘yw l’rVy ‘rz=lkb
21 M‘bry ’dyw Tbn=Nb M‘bry=t’ wkylmyw dwd tyb l‘m l’rVy ‘rq=yk
22 l’rVy ynb wklyw : hlwdg h’Tx M’yTxhw hwhy yrx’m l’rVy=t’
23 rysh=rV’ d‘ : hnmm wrs=’l hV‘ rV’ M‘bry tw’Tx=lkb
lgyw My’ybnh wydb‘=lk dyb rbd rV’k wynp l‘m l’rVy=t’ hwhy
l’rVy
368 b Myklm 17. 24–18. 7
=Klm ’byw : hzh Mwyh d‘ hrwV’ wtmd’ l‘m l’rVy 24
txt NwrmV yr‘b bVyw Mywrpsw tmxmw hw‘mw htwkmw lbbm rwV’
MV MtbV tlxtb yhyw : hyr‘b wbVyw NwrmV=t’ wVryw l’rVy ynb 25
: Mhb Mygrh wyhyw twyr’h=t’ Mhb hwhy xlVyw hwhy=t’ w’ry ’l
NwrmV yr‘b bVwtw tylgh rV’ Mywgh rm’l rwV’ Klml wrm’yw 26
Mytymm Mnhw twyr’h=t’ Mb=xlVyw Zr’h yhl’ TpVm=t’ w‘dy ’l
rwV’=Klm wYyw : Zr’h yhl’ TpVm=t’ My‘dy Mny’ rV’k Mtw’ 27
MV wbVyw wklyw MVm Mtylgh rV’ Mynhkhm dx’ hmV wkylh rm’l
NwrmVm wlgh rV’ Mynhkhm dx’ ’byw : Zr’h yhl’ TpVm=t’ Mryw 28
ywg MyV‘ wyhyw : hwhy=t’ w’ryy Ky’ Mt’ hrwm yhyw l’=tybb bVyw 29
Mhyr‘b ywg ywg MynrmVh wV‘ rV’ twmbh tybb wxynyw wyhl’ ywg
twk=yVn’w twnb twks=t’ wV‘ lbb yVn’w : MV MybVy Mh rV’ 30
zx’=Nb hyqzx Klm l’rVy Klm hl’=Nb ‘Vwhl VlV tnVb yhyw xy
hnV ‘Vtw MyrV‘w wklmb hyh hnV Vmxw MyrV‘=Nb : hdwhy Klm 2
lkk hwhy yny‘b rVyh V‘yw : hyrkz=tb yb’ wm’ MVw MlVwryb Klm 3
trkw tbYmh=t’ rbVw twmbh=t’ rysh ’wh : wyb’ dwd hV‘=rV’ 4
hmhh Mymyh=d‘ yk hVm hV‘=rV’ tVxnh Vxn ttkw hrV’h=t’
l’rVy=yhl’ hwhyb : NtVxn wl=’rqyw wl MyrTqm l’rVy=ynb wyh 5
sŘ 30 qbdyw : wynpl wyh rV’w hdwhy yklm lkb whmk hyh=’l wyrx’w xTb 6
hyhw : hVm=t’ hwhy hwY=rV’ wytwYm rmVyw wyrx’m rs=’l hwhyb 7
hwhy
18. 8–28 b Myklm 369
: wdb‘ ’lw rwV’=Klmb drmyw lykVy ’Yy=rV’ lkb wm‘ hwhy
8 ry‘=d‘ MyrYwn ldgmm hylwbg=t’w hz‘=d‘ MytVlp=t’ hkh=’wh
9 hnVh ’yh whyqzx Klml ty‘ybrh hnVb yhyw : rYbm
rwV’=Klm rs’nmlV hl‘ l’rVy Klm hl’=Nb ‘Vwhl ty‘ybVh
10 VV=tnVb MynV VlV hYqm hdklyw : hyl‘ rYyw NwrmV=l‘
11 lgyw : NwrmV hdkln l’rVy Klm ‘Vwhl ‘Vt=tnV ’yh hyqzxl
yr‘w Nzwg rhn rwbxbw xlxb Mxnyw hrwV’ l’rVy=t’ rwV’=Klm
12 t’ wtyrb=t’ wrb‘yw Mhyhl’ hwhy lwqb w‘mV=’l rV’ l‘ : ydm
: wV‘ ’lw w‘mV ’lw hwhy db‘ hVm hwY rV’=lk
13 rwV’=Klm byrxns hl‘ hyqzx Klml hnV hrV‘ ‘br’bw
14 hdwhy=Klm hyqzx xlVyw : MVptyw twrYbh hdwhy yr‘=lk l‘
yl‘ Ntt=rV’ t’ yl‘m bwV yt’Tx rm’l hVykl rwV’=Klm=l’
Psk=rkk tw’m VlV hdwhy=Klm hyqzx=l‘ rwV’=Klm MVyw ’V’
15 hwhy=tyb ’Ymnh Pskh=lk=t’ hyqzx Ntyw : bhz rkk MyVlVw
16 lkyh twtld=t’ hyqzx ZYq ’yhh t‘b : Klmh tyb twrY’bw
: rwV’ Klml Mntyw hdwhy Klm hyqzx hpY rV’ twnm’h=t’w hwhy
17 =br=t’w syrs=br=t’w Ntrt=t’ rwV’=Klm xlVyw
w’byw wl‘yw MlVwry dbk lyxb whyqzx Klmh=l’ Vykl=Nm hqV
tlsmb rV’ hnwyl‘h hkrbh tl‘tb wdm‘yw w’byw wl‘yw MlVwry
18 whyqlx=Nb Myqyl’ Mhl’ ’Yyw Klmh=l’ w’rqyw : sbwk hdV
19 Mhl’ rm’yw : rykzmh Ps’=Nb x’wyw rpsh hnbVw tybh=l‘ rV’
rwV’ Klm lwdgh Klmh rm’=hk whyqzx=l’ ’n=wrm’ hqV=br
20 hrwbgw hY‘ MytpV=rbd=K’ trm’ : txTb rV’ hzh NwxTbh hm
21 Kl txTb hnh ht‘ : yb tdrm yk txTb ym=l‘ ht‘ hmxlml
’bw wyl‘ Vy’ Kmsy rV’ MyrYm=l‘ hzh ZwYrh hnqh tn‘Vm=l‘
22 Nwrm’t=ykw : wyl‘ MyxTbh=lkl MyrYm=Klm h‘rp Nk hbqnw wpkb
wytmb=t’ whyqzx rysh rV’ ’wh=’wlh wnxTb wnyhl’ hwhy=l’ yl’
wwxtVt hzh xbzmh ynpl MlVwrylw hdwhyl rm’yw wytxbzm=t’w
23 Kl hnt’w rwV’ Klm=t’ ynd’=t’ ’n br‘th ht‘w : MlVwryb
24 ynp t’ byVt Ky’w : Mhyl‘ Mybkr Kl ttl lkwt=M’ Mysws Mypl’
: MyVrplw bkrl MyrYm=l‘ Kl xTbtw MynTqh ynd’ ydb‘ dx’ txp
25 yl’ rm’ hwhy wtxVhl hzh Mwqmh=l‘ ytyl‘ hwhy yd‘lbmh ht‘
26 hnbVw whyqlx=Nb Myqyl’ rm’yw : htyxVhw t’zh Zr’h=l‘ hl‘
wnxn’ My‘mV yk tymr’ Kydb‘=l’ ’n=rbd hqV=br=l’ x’wyw
27 Mhyl’ rm’yw : hmxh=l‘ rV’ M‘h ynz’b tydwhy wnm‘ rbdt=l’w
hl’h Myrbdh=t’ rbdl ynd’ ynxlV Kyl’w Kynd’ l‘h hqV=br
twtVlw Mhyrx=t’ lk’l hmxh=l‘ MybVyh MyVn’h=l‘ ’lh
28 rbdyw tydwhy lwdg=lwqb ’rqyw hqV=br dm‘yw : Mkm‘ MhynyV=t’
rm’yw
370 b Myklm 18. 29–19. 17
’yVy=l’ Klmh rm’ hk : rwV’ Klm lwdgh Klmh=rbd w‘mV rm’yw 29
whyqzx Mkt’ xTby=l’w : wdym Mkt’ lyYhl lkwy ’l=yk whyqzx Mkl 30
Klm dyb t’zh ry‘h=t’ Ntnt ’lw hwhy wnlyYy lYh rm’l hwhy=l’
yt’=wV‘ rwV’ Klm rm’ hk yk whyqzx=l’ w‘mVt=l’ : rwV’ 31
: wrwb=ym Vy’ wtVw wtn’t Vy’w wnpg=Vy’ wlk’w yl’ w’Yw hkrb
Mxl Zr’ Vwrytw Ngd Zr’ MkYr’k Zr’=l’ Mkt’ ytxqlw y’b=d‘ 32
whyqzx=l’ w‘mVt=l’w wtmt ’lw wyxw Vbdw rhYy tyz Zr’ Mymrkw
Vy’ Mywgh yhl’ wlyYh lYhh : wnlyYy hwhy rm’l Mkt’ tysy=yk 33
yhl’ hy’ dpr’w tmx yhl’ hy’ : rwV’ Klm dym wYr’=t’ 34
twYr’h yhl’=lkb ym : ydym NwrmV=t’ wlyYh=yk hw‘w ‘nh Mywrps 35
wVyrxhw : ydym MlVwry=t’ hwhy lyYy=yk ydym MYr’=t’ wlyYh=rV’ 36
: whn‘t ’l rm’l ’yh Klmh twYm=yk rbd wt’ wn‘=’lw M‘h
Ps’=Nb x’wyw rpsh ’nbVw tybh=l‘=rV’ hyqlx=Nb Myqyl’ ’byw 37
‘mVk yhyw : hqV=br yrbd wl wdgyw Mydgb y‘wrq whyqzx=l’ rykzmh Ty
xlVyw : hwhy tyb ’byw qVb sktyw wydgb=t’ ‘rqyw whyqzx Klmh 2
Mysktm Mynhkh ynqz t’w rpsh ’nbVw tybh=l‘=rV’ Myqyl’=t’
whyqzx rm’ hk wyl’ wrm’yw : Zwm’=Nb ’ybnh why‘Vy=l’ MyqVb 3
Ny’ xkw rbVm=d‘ Mynb w’b yk hzh Mwyh hY’nw hxkwtw hrY=Mwy
wxlV rV’ hqV=br yrbd=lk t’ Kyhl’ hwhy ‘mVy ylw’ : hdll 4
hwhy ‘mV rV’ Myrbdb xykwhw yx Myhl’ Prxl wynd’ rwV’=Klm
Klmh ydb‘ w’byw : h’Ymnh tyr’Vh d‘b hlpt t’Vnw Kyhl’ 5
hk Mkynd’=l’ Nwrm’t hk why‘Vy Mhl rm’yw : why‘Vy=l’ whyqzx 6
yr‘n wpdg rV’ t‘mV rV’ Myrbdh ynpm ’ryt=l’ hwhy rm’
wytlphw wYr’l bVw h‘wmV ‘mVw xwr wb Ntn ynnh : yt’ rwV’=Klm 7
hnbl=l‘ Mxln rwV’ Klm=t’ ’Ymyw hqV=br bVyw : wYr’b brxb 8
’Yy hnh rm’l Vwk=Klm hqhrt=l’ ‘mVyw : Vyklm ‘sn yk ‘mV yk 9
Nwrm’t hk : rm’l whyqzx=l’ Myk’lm xlVyw bVyw Kt’ Mxlhl 10
wb xTb ht’ rV’ Kyhl’ K’Vy=l’ rm’l hdwhy=Klm whyqzx=l’
t’ t‘mV ht’ hnh : rwV’ Klm dyb MlVwry Ntnt ’l rm’l 11
wlyYhh : lYnt ht’w Mmyrxhl twYr’h=lkl rwV’ yklm wV‘ rV’ 12
Nd‘=ynbw PYrw Nrx=t’w Nzwg=t’ ytwb’ wtxV rV’ Mywgh yhl’ Mt’
‘nh Mywrps ry‘l Klmw dpr’ Klmw tmx=Klm wy’ : rV’ltb rV’ 13
hwhy tyb l‘yw M’rqyw Myk’lmh dym Myrpsh=t’ whyqzx xqyw : hw‘w 14
hwhy ynpl whyqzx llptyw : hwhy ynpl whyqzx whVrpyw 15
lkl Kdbl Myhl’h ’wh=ht’ Mybrkh bVy l’rVy yhl’ hwhy rm’yw
Knz’ hwhy hTh : Zr’h=t’w MymVh=t’ tyV‘ ht’ Zr’h twklmm 16
wxlV rV’ byrxns yrbd t’ ‘mVw h’rw Kyny‘ hwhy xqp ‘mVw
=t’w Mywgh=t’ rwV’ yklm wbyrxh hwhy Mnm’ : yx Myhl’ Prxl 17
MYr’
19. 18–20. 7 b Myklm 371
18 hV‘m=M’ yk hmh Myhl’ ’l yk V’b Mhyhl’=t’ wntnw : MYr’
19 wdym ’n wn‘yVwh wnyhl’ hwhy ht‘w : Mwdb’yw Nb’w Z‘ Md’=ydy sŘ 31
: Kdbl Myhl’ hwhy ht’ yk Zr’h twklmm=lk w‘dyw
20 yhl’ hwhy rm’=hk rm’l whyqzx=l’ Zwm’=Nb why‘Vy xlVyw
21 rbdh hz : yt‘mV rwV’=Klm brxns=l’ yl’ tllpth rV’ l’rVy
V’r Kyrx’ NwyY=tb tlwtb Kl hg‘l Kl hzb wyl‘ hwhy rbd=rV’
22 ’Vtw lwq twmyrh ym=l‘w tpdgw tprx ym=t’ : MlVwry tb h‘ynh
23 bkrb rm’tw ynd’ tprx Kyk’lm dyb : l’rVy Vwdq=l‘ Kyny‘ Mwrm
rwxbm wyzr’ tmwq trk’w Nwnbl ytkry Myrh Mwrm ytyl‘ yn’ ybkr
24 Myrz Mym ytytVw ytrq yn’ : wlmrk r‘y hYq Nwlm h’wb’w wyVrb
25 ytyV‘ ht’ qwxrml t‘mV=’lh : rwYm yr’y lk ym‘p=Pkb brx’w
Myr‘ MyYn Mylg twVhl yhtw hyt’ybh ht‘ hytrYyw Mdq ymyml
26 ryYx ’Vd qryw hdV bV‘ wyh wVbyw wtx dy=yrYq NhybVyw : twrYb
27 Kzgrth t’w yt‘dy K’bw Kt’Yw KtbVw : hmq ynpl hpdVw twgg
28 ygtmw Kp’b yxx ytmVw ynz’b hl‘ Knn’Vw yl’ Kzgrth N‘y : yl’
29 hnVh lwk’ tw’h Kl=hzw : hb t’b=rV’ Krdb KytbVhw KytpVb
Mymrk w‘Tnw wrYqw w‘rz tyVylVh hnVbw Vyxs tynVh hnVbw xyps
30 hV‘w hTml VrV hr’Vnh hdwhy=tyb tTylp hpsyw : Myrp wlk’w
31 t’nq NwyY rhm hTylpw tyr’V ’Yt MlVwrym yk : hl‘ml yrp
32 rwV’ Klm=l’ hwhy rm’=hk Nkl : t’z=hV‘t hwhy
KpVy=’lw Ngm hnmdqy=’lw Zx MV hrwy=’lw t’zh ry‘h=l’ ’by ’l
33 ’by ’l t’zh ry‘h=l’w bwVy hb ’by=rV’ Krdb : hlls hyl‘
34 : ydb‘ dwd N‘mlw yn‘ml h‘yVwhl t’zh ry‘h=l’ ytwngw : hwhy=M’n
35 rwV’ hnxmb Kyw hwhy K’lm ’Yyw ’whh hlylb yhyw
: Mytm Myrgp Mlk hnhw rqbb wmykVyw Pl’ hVmxw MynwmV h’m
36, 37 hwxtVm ’wh yhyw : hwnynb bVyw rwV’=Klm byrxns bVyw Klyw ‘syw
Zr’ wTlmn hmhw brxb whkh rY’rVw Klmrd’w wyhl’ Krsn tyb
k hlx Mhh Mymyb : wytxt wnb Ndx=rs’ Klmyw Trr’
rm’=hk wyl’ rm’yw ’ybnh Zwm’=Nb why‘Vy wyl’ ’byw twml whyqzx
2 ryqh=l’ wynp=t’ bsyw : hyxt ’lw ht’ tm yk Ktybl wY hwhy
3 Kynpl ytklhth rV’ t’ ’n=rkz hwhy hn’ : rm’l hwhy=l’ llptyw
: lwdg ykb whyqzx Kbyw ytyV‘ Kyny‘b bwThw MlV bblbw tm’b
4 hyh hwhy=rbdw hnkyth ry‘h ’Yy ’l why‘Vy yhyw
5 yhl’ hwhy rm’=hk ym‘=dygn whyqzx=l’ trm’w bwV : rm’l wyl’
Mwyb Kl ’pr ynnh Kt‘md=t’ yty’r Ktlpt=t’ yt‘mV Kyb’ dwd
6 Pkmw hnV hrV‘ Vmx Kymy=l‘ ytpshw : hwhy tyb hl‘t yVylVh
yn‘ml t’zh ry‘h=l‘ ytwngw t’zh ry‘h t’w KlyY’ rwV’=Klm
7 wmyVyw wxqyw Myn’t tlbd wxq why‘Vy rm’yw : ydb‘ dwd N‘mlw
NyxVh=l‘
372 b Myklm 20. 8–21. 11
sŘ 32 yl hwhy ’pry=yk tw’ hm why‘Vy=l’ whyqzx rm’yw : yxyw NyxVh=l‘ 8
hwhy t’m tw’h Kl=hz why‘Vy rm’yw : hwhy tyb yVylVh Mwyb ytyl‘w 9
bwVy=M’ twl‘m rV‘ lYh Klh rbd rV’ rbdh=t’ hwhy hV‘y yk
yk ’l twl‘m rV‘ twTnl lYl lqn whyqzxy rm’yw : twl‘m rV‘ 10
bVyw hwhy=l’ ’ybnh why‘Vy ’rqyw : twl‘m rV‘ tynrx’ lYh bwVy 11
: twl‘m rV‘ tynrx’ zx’ twl‘mb hdry rV’ twl‘mb lYh=t’
lbb=Klm Nd’lb=Nb Nd’lb Kd’rb xlV ’yhh t‘b 12
Mhyl‘ ‘mVyw : whyqzx hlx yk ‘mV yk whyqzx=l’ hxnmw Myrps 13
MymVbh=t’w bhzh=t’w Pskh=t’ htkn tyb=lk=t’ M’ryw whyqzx
hyh=’l wytrYw’b ’Ymn rV’=lk t’w wylk tyb t’w bwTh NmV t’w
why‘Vy ’byw : wtlVmm=lkbw wtybb whyqzx M’rh=’l rV’ rbd 14
Ny’mw hl’h MyVn’h wrm’ hm wyl’ rm’yw whyqzx Klmh=l’ ’ybnh
w’r hm rm’yw : lbbm w’b hqwxr Zr’m whyqzx rm’yw Kyl’ w’by 15
rV’ rbd hyh=’l w’r ytybb rV’=lk t’ whyqzx rm’yw Ktybb
: hwhy=rbd ‘mV whyqzx=l’ why‘Vy rm’yw : ytrY’b Mty’rh=’l 16
Mwyh=d‘ Kytb’ wrY’ rV’w Ktybb rV’=lk ’Vnw My’b Mymy hnh 17
Kmm w’Yy rV’ Kynbmw : hwhy rm’ rbd rtwy=’l hlbb hzh 18
whyqzx rm’yw : lbb Klm lkyhb Mysyrs wyhw xqy dylwt rV’ 19
tm’w MwlV=M’ ’wlh rm’yw trbd rV’ hwhy=rbd bwT why‘Vy=l’
hkrbh=t’ hV‘ rV’w wtrwbg=lkw whyqzx yrbd rtyw : ymyb hyhy 20
yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hry‘h Mymh=t’ ’byw hl‘th=t’w
wnb hVnm Klmyw wytb’=M‘ whyqzx bkVyw : hdwhy yklml Mymyh 21
MyVmxw wklmb hVnm hnV hrV‘ MytV=Nb : wytxt ’k
yny‘b ‘rh V‘yw : hb=yYpx wm’ MVw MlVwryb Klm hnV Vmxw 2
Nbyw bVyw : l’rVy ynb ynpm hwhy Vyrwh rV’ Mywgh tb‘wtk hwhy 3
hrV’ V‘yw l‘bl txbzm Mqyw wyb’ whyqzx db’ rV’ twmbh=t’
db‘yw MymVh ’bY=lkl wxtVyw l’rVy Klm b’x’ hV‘ rV’k
MyV’ MlVwryb hwhy rm’ rV’ hwhy tybb txbzm hnbw : Mt’ 4
: hwhy=tyb twrYx ytVb MymVh ’bY=lkl twxbzm Nbyw : ymV=t’ 5
twV‘l hbrh Myn‘dyw bw’ hV‘w Vxnw Nnw‘w V’b wnb=t’ ryb‘hw 6
tybb hV‘ rV’ hrV’h lsp=t’ MVyw : sy‘khl hwhy yny‘b ‘rh 7
rV’ MlVwrybw hzh tybb wnb hmlV=l’w dwd=l’ hwhy rm’ rV’
dynhl Pys’ ’lw : Mlw‘l ymV=t’ MyV’ l’rVy yTbV lkm ytrxb 8
twV‘l wrmVy=M’ qr Mtwb’l yttn rV’ hmd’h=Nm l’rVy lgr
’lw : hVm ydb‘ Mt’ hwY=rV’ hrwth=lklw MytywY rV’ lkk 9
hwhy dymVh rV’ Mywgh=Nm ‘rh=t’ twV‘l hVnm M‘tyw w‘mV
N‘y : rm’l My’ybnh wydb‘=dyb hwhy rbdyw : l’rVy ynb ynpm 10, 11
wV‘=rV’ lkm ‘rh hl’h twb‘th hdwhy=Klm hVnm hV‘ rV’
yrm’h
21. 12–22. 12 b Myklm 373
: wylwlgb hdwhy=t’=Mg ’Txyw wynpl rV’ yrm’h
12 MlVwry=l‘ h‘r ’ybm ynnh l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Nkl
13 t’ MlVwry=l‘ ytyTnw : wynz’ ytV hnlYt wy‘mV=lk rV’ hdwhyw
hxmy=rV’k MlVwry=t’ ytyxmw b’x’ tyb tlqVm=t’w NwrmV wq
14 Myttnw ytlxn tyr’V t’ ytVTnw : hynp=l‘ Kphw hxm txlYh=t’
15 ‘rh=t’ wV‘ rV’ N‘y : Mhyby’=lkl hsVmlw zbl wyhw Mhyby’ dyb
d‘w MyrYmm Mtwb’ w’Yy rV’ Mwyh=Nm yt’ Mys‘km wyhyw yny‘b
16 ’lm=rV’ d‘ d’m hbrh hVnm KpV yqn Md Mgw : hzh Mwyh
twV‘l hdwhy=t’ ’yTxh rV’ wt’Txm dbl hpl hp MlVwry=t’
17 rV’ wt’Txw hV‘ rV’=lkw hVnm yrbd rtyw : hwhy yny‘b ‘rh
18 bkVyw : hdwhy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh ’Tx
: wytxt wnb Nwm’ Klmyw ’z‘=Ngb wtyb=Ngb rbqyw wytb’=M‘ hVnm
19 Klm MynV MytVw wklmb Nwm’ hnV MytVw MyrV‘=Nb
20 yny‘b ‘rh V‘yw : hbTy=Nm Zwrx=tb tmlVm wm’ MVw MlVwryb
21 wyb’ Klh=rV’ Krdh=lkb Klyw : wyb’ hVnm hV‘ rV’k hwhy
22 hwhy=t’ bz‘yw : Mhl wxtVyw wyb’ db‘ rV’ Myllgh=t’ db‘yw
23 wtymyw wyl‘ Nwm’=ydb‘ wrVqyw : hwhy Krdb Klh ’lw wytb’ yhl’
24 Nwm’ Klmh=l‘ MyrVqh=lk t’ Zr’h=M‘ Kyw : wtybb Klmh=t’
25 rV’ Nwm’ yrbd rtyw : wytxt wnb whyV’y=t’ Zr’h=M‘ wkylmyw
26 rbqyw : hdwhy yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘
: wytxt wnb whyV’y Klmyw ’z‘=Ngb wtrbqb wt’
bk MlVwryb Klm hnV tx’w MyVlVw wklmb whyV’y hnV hnmV=Nb
2 Klyw hwhy yny‘b rVyh V‘yw : tqYbm hyd‘=tb hdydy wm’ MVw sŘ 33
: lw’mVw Nymy rs=’lw wyb’ dwd Krd=lkb
3 =Nb NpV=t’ Klmh xlV whyV’y Klml hnV hrV‘ hnmVb yhyw
4 Nhkh whyqlx=l’ hl‘ : rm’l hwhy tyb rpsh MlVm=Nb whylY’
Psh yrmV wps’ rV’ hwhy tyb ’bwmh Pskh=t’ Mtyw lwdgh
5 wntyw hwhy tybb Mydqpmh hk’lmh yV‘ dy=l‘ hntyw : M‘h t’m
6 MyVrxl : tybh qdb qzxl hwhy tybb rV’ hk’lmh yV‘l wt’
7 K’ : tybh=t’ qzxl bYxm ynb’w MyY‘ twnqlw Myrdglw Mynblw
8 rm’yw : MyV‘ Mh hnwm’b yk Mdy=l‘ Ntnh Pskh Mt’ bVxy=’l
hwhy tybb yt’Ym hrwth rps rpsh NpV=l‘ lwdgh Nhkh whyqlx
9 Klmh=l’ rpsh NpV ’byw : wh’rqyw NpV=l’ rpsh=t’ hyqlx Ntyw
tybb ’Ymnh Pskh=t’ Kydb‘ wkyth rm’yw rbd Klmh=t’ bVyw
10 rpsh NpV dgyw : hwhy tyb Mydqpmh hk’lmh yV‘ dy=l‘ whntyw
: Klmh ynpl NpV wh’rqyw Nhkh hyqlx yl Ntn rps rm’l Klml
11, 12 wYyw : wydgb=t’ ‘rqyw hrwth rps yrbd=t’ Klmh ‘mVk yhyw
hykym=Nb rwbk‘=t’w NpV=Nb Mqyx’=t’w Nhkh hyqlx=t’ Klmh
t’w
374 b Myklm 22. 13–23. 11
hwhy=t’ wVrd wkl : rm’l Klmh=db‘ hyV‘ t’w rpsh NpV t’w 13
=yk hzh ’Ymnh rpsh yrbd=l‘ hdwhy=lk d‘bw M‘h=d‘bw yd‘b
wnytb’ w‘mV=’l rV’ l‘ wnb htYn ’yh=rV’ hwhy tmx hlwdg
whyqlx Klyw : wnyl‘ bwtkh=lkk twV‘l hzh rpsh yrbd=l‘ 14
MlV tV’ h’ybnh hdlx=l’ hyV‘w NpVw rwbk‘w Mqyx’w Nhkh
hnVmb MlVwryb tbVy ’yhw Mydgbh rmV sxrx=Nb hwqt=Nb
Vy’l wrm’ l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Mhyl’ rm’tw : hyl’ wrbdyw 15
Mwqmh=l’ h‘r ’ybm ynnh hwhy rm’ hk : yl’ Mkt’ xlV=rV’ 16
txt : hdwhy Klm ’rq rV’ rpsh yrbd=lk t’ wybVy=l‘w hzh 17
hV‘m lkb ynsy‘kh N‘ml Myrx’ Myhl’l wrTqyw ynwbz‘ rV’
xlVh hdwhy Klm=l’w : hbkt ’lw hzh Mwqmb ytmx htYnw Mhydy 18
l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk wyl’ wrm’t hk hwhy=t’ Vrdl Mkt’
rV’ K‘mVb hwhy ynpm ‘nktw Kbbl=Kr N‘y : t‘mV rV’ Myrbdh 19
‘rqtw hllqlw hmVl twyhl wybVy=l‘w hzh Mwqmh=l‘ ytrbd
Kps’ ynnh Nkl : hwhy=M’n yt‘mV ykn’ Mgw ynpl hkbtw Kydgb=t’ 20
lkb Kyny‘ hny’rt=’lw MwlVb Kytrbq=l’ tps’nw Kytb’=l‘
xlVyw : rbd Klmh=t’ wbyVyw hzh Mwqmh=l‘ ’ybm yn’=rV’ h‘rh gk
hwhy=tyb Klmh l‘yw : MlVwryw hdwhy ynqz=lk wyl’ wps’yw Klmh 2
M‘h=lkw My’ybnhw Mynhkhw wt’ MlVwry ybVy=lkw hdwhy Vy’=lkw
’Ymnh tyrbh rps yrbd=lk=t’ Mhynz’b ’rqyw lwdg=d‘w NTqml
hwhy ynpl tyrbh=t’ trkyw dwm‘h=l‘ Klmh dm‘yw : hwhy tybb 3
bl=lkb wytqx=t’w wytwd‘=t’w wytwYm rmVlw hwhy rx’ tkll
hzh rpsh=l‘ Mybtkh t’zh tyrbh yrbd=t’ Myqhl Vpn=lkbw
=t’w lwdgh Nhkh whyqlx=t’ Klmh wYyw : tyrbb M‘h=lk dm‘yw 4
Mylkh=lk t’ hwhy lkyhm ’yYwhl Psh yrmV=t’w hnVmh ynhk
MlVwryl Zwxm MprVyw MymVh ’bY lklw hrV’lw l‘bl MywV‘h
Myrmkh=t’ tybVhw : l’=tyb Mrp‘=t’ ’Vnw Nwrdq twmdVb 5
MlVwry ybsmw hdwhy yr‘b twmbb rTqyw hdwhy yklm wntn rV’
: MymVh ’bY lklw twlzmlw xrylw VmVl l‘bl MyrTqmh=t’w
PrVyw Nwrdq lxn=l’ MlVwryl Zwxm hwhy tybm hrV’h=t’ ’Yyw 6
: M‘h ynb rbq=l‘ hrp‘=t’ KlVyw rp‘l qdyw Nwrdq lxnb ht’
Mytb MV twgr’ MyVnh rV’ hwhy tybb rV’ MyVdqh ytb=t’ Ztyw 7
rV’ twmbh=t’ ’mTyw hdwhy yr‘m Mynhkh=lk=t’ ’byw : hrV’l 8
Myr‘Vh twmb=t’ Ztnw ‘bV r’b=d‘ ‘bgm Mynhkh hmV=wrTq
r‘Vb Vy’ lw’mV=l‘=rV’ ry‘h=rV ‘Vwhy r‘V xtp=rV’
=M’ yk MlVwryb hwhy xbzm=l’ twmbh ynhk wl‘y ’l K’ : ry‘h 9
ytlbl Mnh=ynb ygb rV’ tpth=t’ ’mTw : Mhyx’ Kwtb twYm wlk’ 10
rV’ Myswsh=t’ tbVyw : Klml V’b wtb=t’w wnb=t’ Vy’ ryb‘hl 11
wntn
23. 12–30 b Myklm 375
syrsh Klm=Ntn tkVl=l’ hwhy=tyb ’bm VmVl hdwhy yklm wntn
12 twxbzmh=t’w : V’b PrV VmVh twbkrm=t’w Myrwrpb rV’
=rV’ twxbzmh=t’w hdwhy yklm wV‘=rV’ zx’ tyl‘ ggh=l‘ rV’
KylVhw MVm Zryw Klmh Ztn hwhy=tyb twrYx ytVb hVnm hV‘
13 rV’ MlVwry ynp=l‘ rV’ twmbh=t’w : Nwrdq lxn=l’ Mrp‘=t’
ZqV trtV‘l l’rVy=Klm hmlV hnb rV’ tyxVmh=rhl Nymym
: Klmh ’mT Nwm‘=ynb tb‘wt Mklmlw b’wm ZqV Vwmklw MyndyY
14 twmY‘ Mmwqm=t’ ’lmyw MyrV’h=t’ trkyw twbYmh=t’ rbVw
15 M‘bry hV‘ rV’ hmbh l’=tybb rV’ xbzmh=t’ Mgw : Md’
hmbh=t’w ’whh xbzmh=t’ Mg l’rVy=t’ ’yTxh rV’ Tbn=Nb
16 ’ryw whyV’y Npyw : hrV’ PrVw rp‘l qdh hmbh=t’ PrVyw Ztn
Myrbqh=Nm twmY‘h=t’ xqyw xlVyw rhb MV=rV’ Myrbqh=t’
rV’ Myhl’h Vy’ ’rq rV’ hwhy rbdk wh’mTyw xbzmh=l‘ PrVyw
17 wrm’yw h’r yn’ rV’ zlh NwyYh hm rm’yw : hl’h Myrbdh=t’ ’rq
=t’ ’rqyw hdwhym ’b=rV’ Myhl’h=Vy’ rbqh ry‘h yVn’ wyl’
18 Vy’ wl wxynh rm’yw : l’=tyb xbzmh l‘ tyV‘ rV’ hl’h Myrbdh
: NwrmVm ’b=rV’ ’ybnh twmY‘ t’ wytmY‘ wTlmyw wytmY‘ ‘ny=l’
19 l’rVy yklm wV‘ rV’ NwrmV yr‘b rV’ twmbh ytb=lk=t’ Mgw
: l’=tybb hV‘ rV’ MyV‘mh=lkk Mhl V‘yw whyV’y rysh sy‘khl
20 twmY‘=t’ PrVyw twxbzmh=l‘ MV=rV’ twmbh ynhk=lk=t’ xbzyw
21 xsp wV‘ rm’l M‘h=lk=t’ Klmh wYyw : MlVwry bVyw Mhyl‘ Md’
22 xspk hV‘n ’l yk : hzh tyrbh rps l‘ bwtkk Mkyhl’ hwhyl
l’rVy yklm ymy lkw l’rVy=t’ wTpV rV’ MyTpVh ymym hzh
23 xsph hV‘n whyV’y Klml hnV hrV‘ hnmVb=M’ yk : hdwhy yklmw
24 Myprth=t’w Myn‘dyh=t’w twb’h=t’ Mgw : MlVwryb hwhyl hzh
MlVwrybw hdwhy Zr’b w’rn rV’ MyYqVh=lk t’w Myllgh=t’w
rV’ rpsh=l‘ Mybtkh hrwth yrbd=t’ Myqh N‘ml whyV’y r‘b
25 bV=rV’ Klm wynpl hyh=’l whmkw : hwhy tyb Nhkh whyqlx ’Ym sŘ 34
wyrx’w hVm trwt lkk wd’m=lkbw wVpn=lkbw wbbl=lkb hwhy=l’
26 hrx=rV’ lwdgh wp’ Nwrxm hwhy bV=’l K’ : whmk Mq=’l
27 Mg hwhy rm’yw : hVnm wsy‘kh rV’ Mys‘kh=lk l‘ hdwhyb wp’
ry‘h=t’ yts’mw l’rVy=t’ ytrsh rV’k ynp l‘m rys’ hdwhy=t’
ymV hyhy ytrm’ rV’ tybh=t’w MlVwry=t’ ytrxb=rV’ t’zh
28 rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’=lkw whyV’y yrbd rtyw : MV
29 MyrYm=Klm hkn h‘rp hl‘ wymyb : hdwhy yklml Mymyh yrbd
whtymyw wt’rql whyV’y Klmh Klyw trp=rhn=l‘ rwV’ Klm=l‘
30 MlVwry wh’byw wdgmm tm wydb‘ whbkryw : wt’ wt’rk wdgmb
wt’ wxVmyw whyV’y=Nb zx’why=t’ Zr’h=M‘ xqyw wtrbqb whrbqyw
wkylmyw
376 b Myklm 23. 31–24. 19
zx’why hnV VlVw MyrV‘=Nb : wyb’ txt wt’ wkylmyw 31
whymry=tb lTwmx wm’ MVw MlVwryb Klm MyVdx hVlVw wklmb
whrs’yw : wytb’ wV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : hnblm 32, 33
Zr’h=l‘ Vn‘=Ntyw MlVwryb Klmb tmx Zr’b hlbrb hkn h‘rp
whyV’y=Nb Myqyl’=t’ hkn h‘rp Klmyw : bhz rkkw Psk=rkk h’m 34
’byw xql zx’why=t’w Myqywhy wmV=t’ bsyw wyb’ whyV’y txt
Kyr‘h K’ h‘rpl Myqywhy Ntn bhzhw Pskhw : MV tmyw MyrYm 35
Pskh=t’ Vgn wkr‘k Vy’ h‘rp yp=l‘ Pskh=t’ ttl Zr’h=t’
MyrV‘=Nb : hkn h‘rpl ttl Zr’h M‘=t’ bhzh=t’w 36
MVw MlVwryb Klm hnV hrV‘ tx’w wklmb Myqywhy hnV Vmxw
wV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : hmwr=Nm hydp=tb hdybz wm’ 37
VlV db‘ Myqywhy wl=yhyw lbb Klm rY’ndkbn hl‘ wymyb : wytb’ dk
ydwdg=t’w MydVk ydwdg=t’ wb hwhy xlVyw : wb=drmyw bVyw MynV 2
wdyb’hl hdwhyb MxlVyw Nwm‘=ynb ydwdg t’w b’wm ydwdg t’w Mr’
htyh hwhy yp=l‘ K’ : My’ybnh wydb‘ dyb rbd rV’ hwhy rbdk 3
Mgw : hV‘ rV’ lkk hVnm t’Txb wynp l‘m ryshl hdwhyb 4
: xlsl hwhy hb’=’lw yqn Md MlVwry=t’ ’lmyw KpV rV’ yqnh=Md
yrbd rps=l‘ Mybwtk Mh=’lh hV‘ rV’=lkw Myqywhy yrbd rtyw 5
wnb Nykywhy Klmyw wytb’=M‘ Myqywhy bkVyw : hdwhy yklml Mymyh 6
Klm xql=yk wYr’m t’Yl MyrYm Klm dw‘ Pysh=’lw : wytxt 7
: MyrYm Klml htyh rV’ lk trp=rhn=d‘ MyrYm lxnm lbb
MyVdx hVlVw wklmb Nykywhy hnV hrV‘ hnmV=Nb 8
‘rh V‘yw : MlVwrym Ntnl’=tb ’tVxn wm’ MVw MlVwryb Klm 9
rY’ndkbn ydb‘ hl‘ ’yhh t‘b : wyb’ hV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b 10
lbb=Klm rY’ndkwbn ’byw : rwYmb ry‘h ’btw MlVwry lbb=Klm 11
lbb Klm=l‘ hdwhy=Klm Nykywhy ’Yyw : hyl‘ MyrY wydb‘w ry‘h=l‘ 12
hnmV tnVb lbb Klm wt’ xqyw wysyrsw wyrVw wydb‘w wm’w ’wh
Klmh tyb twrYw’w hwhy tyb twrYw’=lk=t’ MVm ’Ywyw : wklml 13
lkyhb l’rVy=Klm hmlV hV‘ rV’ bhzh ylk=lk=t’ ZYqyw
MyrVh=lk=t’w MlVwry=lk=t’ hlghw : hwhy rbd rV’k hwhy 14
’l rgsmhw Vrxh=lkw hlwg Mypl’ hrV‘ lyxh yrwbg=lk t’w
Klmh M’=t’w hlbb Nykywhy=t’ lgyw : Zr’h=M‘ tld tlwz r’Vn 15
MlVwrym hlwg Kylwh Zr’h ylw’ t’w wysyrs=t’w Klmh yVn=t’w
lkh Pl’ rgsmhw Vrxhw Mypl’ t‘bV lyxh yVn’=lk t’w : hlbb 16
=Klm Klmyw : hlbb hlwg lbb=Klm M’ybyw hmxlm yV‘ Myrwbg 17
: whyqdY wmV=t’ bsyw wytxt wdd hyntm=t’ lbb
sŘ 35 Klm hnV hrV‘ tx’w wklmb whyqdY hnV tx’w MyrV‘=Nb 18
hwhy yny‘b ‘rh V‘yw : hnblm whymry=tb lTymx wm’ MVw MlVwryb 19
lkk
24. 20–25. 23 b Myklm 377
20 hdwhybw MlVwryb htyh hwhy P’=l‘ yk : Myqywhy hV‘=rV’ lkk
: lbb Klmb whyqdY drmyw wynp l‘m Mt’ wklVh=d‘
+h=rV’ ywgh yrVâ Ł Nmysw ,y‘br’w MyVlVw tw’m Vmxw Pl’ Myklm rpsd yqwsp Mwks
qwsp b"k Nmys +’ Myklm[ My’ybnh t’ l’rVy=Klm Zbqyw wyWxw .]b"y g"l Mylht[ wyhl’
.]+T +b hyrkz[ bybs V’ tmwx +h=M’n hl hyh’ yn’w Nmysw ,MyVlVw hVmx wyrdsw .]+w
‘br’ NwV’rh tybh brxV d‘ dwd Nb hmlV KlmVm rpsh twnV .hVVw My‘br’ wytwqspw
.Mymy rV‘w MyVdx hVVw hnV hrV‘ tx’w tw’m
dklyw NwVmV Klyw MynwV’rh Myrps ‘br’ ty‘ybr .MynwV’rh Myrps t‘br’ wqyls
Myk’lm rnb’ xlVyw MynwV’rh Myrps ‘br’ yYx .]+d w"T MyTpV[ Myl‘wV tw’m=VlV
hk tynVh MynwV’rh Myrps ‘br’ ty‘ybr .]b"y qwsp +g Nmys +b l’wmV[ wytxt dwd=l’
.]d"k qwsp b"y +’ Myklm[ wl‘t=’l +h rm’
The number of the verses of the book of Kings is 1534, and the sign is,
BLESSED IS THE NATION whose God is the Lord (â Ł = 1000, V = 300, r
= 200, y = 10, h = 5, g = 3, w = 6, y = 10; [Psa 33.12]) And its middle point
is, And the king of Israel gathered the prophets together [1Ki 22.6]. And its
sedarim are 35 and the sign is, For I, saith the Lord, will be UNTO HER a wall
of fire round about [Zec 2.5]. And its peseqot are 46. The years of the book
are from the accession of Solomon son of David unto the desolation of the first
house 411 years and 6 months and 10 days.
The four former books are completed. A fourth of the four former books is,
And Samson went and took three hundred foxes [Jdg 15.4]. The middle point
of the four former books is, And Abner sent messengers to David where he was
[2Sa 3.12]. The second fourth of the four former books is, Thus saith the Lord,
Ye shall not go up [1Ki 12.24].
hy‘Vy
’ Mtwy whyz‘ ymyb MlVwryw hdwhy=l‘ hzx rV’ Zwm’=Nb why‘Vy Nwzx sŘ 1
2 Mynb rbd hwhy yk Zr’ ynyz’hw MymV w‘mV : hdwhy yklm whyqzxy zx’
3 wyl‘b swb’ rwmxw whnq rwV ‘dy : yb w‘Vp Mhw ytmmwrw ytldg
4 My‘rm ‘rz Nw‘ dbk M‘ ’Tx ywg ywh : Nnwbth ’l ym‘ ‘dy ’l l’rVy
5 l‘ : rwx’ wrzn l’rVy Vwdq=t’ wY’n hwhy=t’ wbz‘ MytyxVm Mynb
6 lgr=Pkm : ywd bbl=lkw ylxl V’r=lk hrs wpyswt dw‘ wkt hm
wVbx ’lw wrz=’l hyrT hkmw hrwbxw ‘Yp Mtm wb=Ny’ V’r=d‘w
7 Mktmd’ V’ twprV Mkyr‘ hmmV MkYr’ : NmVb hkkr ’lw
8 NwyY=tb hrtwnw : Myrz tkphmk hmmVw ht’ Mylk’ Myrz Mkdgnl
9 tw’bY hwhy ylwl : hrwYn ry‘k hVqmb hnwlmk Mrkb hksk
: wnymd hrm‘l wnyyh Mdsk T‘mk dyrV wnl rytwh
10, 11 yl=hml : hrm‘ M‘ wnyhl’ trwt wnyz’h Mds ynyYq hwhy=rbd w‘mV
Myrp Mdw My’yrm blxw Myly’ twl‘ yt‘bV hwhy rm’y Mkyxbz=br
12 t’z Vqb=ym ynp tw’rl w’bt yk : ytYpx ’l Mydwt‘w MyVbkw
13 hb‘wt trTq ’wV=txnm ’ybh wpyswt ’l : yrYx smr Mkdym
14 MkyVdx : hrY‘w Nw’ lkw’=’l ’rqm ’rq tbVw Vdx yl ’yh
15 Mkypk MkVrpbw : ’Vn yty’ln xrTl yl‘ wyh yVpn h’nV Mkyd‘wmw
: w’lm Mymd Mkydy ‘mV ynny’ hlpt wbrt=yk Mg Mkm yny‘ Myl‘’
16, 17 bTyh wdml : ‘rh wldx yny‘ dgnm Mkyll‘m ‘r wrysh wkzh wYxr
: hnml’ wbyr Mwty wTpV Zwmx wrV’ TpVm wVrd
18 wnybly glVk MynVk Mky’Tx wyhy=M’ hwhy rm’y hxkwnw ’n=wkl
19 : wlk’t Zr’h bwT Mt‘mVw wb’t=M’ : wyhy rmYk ‘lwtk wmyd’y=M’
20 : rbd hwhy yp yk wlk’t brx Mtyrmw wn’mt=M’w
21 ht‘w hb Nyly qdY TpVm yt’lm hnm’n hyrq hnwzl htyh hky’
22, 23 yrbxw Myrrws KyrV : Mymb lwhm K’bs Mygysl hyh Kpsk : MyxYrm
hnml’ byrw wTpVy ’l Mwty MynmlV Pdrw dxV bh’ wlk Mybng
: Mhyl’ ’by=’l
24 hmqn’w yrYm Mxn’ ywh l’rVy ryb’ tw’bY hwhy Nwd’h M’n Nkl
25 : Kylydb=lk hrys’w Kygys rbk PrY’w Kyl‘ ydy hbyV’w : ybyw’m
26 ry‘ Kl ’rqy Nk=yrx’ hlxtbk KyY‘yw hnV’rbk KyTpV hbyV’w
27, 28 rbVw : hqdYb hybVw hdpt TpVmb NwyY : hnm’n hyrq qdYh
29 Mtdmx rV’ Myly’m wVby yk : wlky hwhy ybz‘w wdxy My’Txw My‘Vp
30 hngkw hl‘ tlbn hl’k wyht yk : Mtrxb rV’ twnghm wrpxtw
31 wdxy MhynV wr‘bw ZwYynl wl‘pw tr‘nl Nsxh hyhw : hl Ny’ Mym=rV’
Ny’w
380 hy‘Vy 2. 1–3. 12
: hbkm Ny’w
tyrx’b hyhw : MlVwryw hdwhy=l‘ Zwm’=Nb why‘Vy hzx rV’ rbdh b, 2
wrhnw tw‘bgm ’Vnw Myrhh V’rb hwhy=tyb rh hyhy Nwkn Mymyh
hwhy=rh=l’ hl‘nw wkl wrm’w Mybr Mym‘ wklhw : Mywgh=lk wyl’ 3
’Yt NwyYm yk wytxr’b hklnw wykrdm wnryw bq‘y yhl’ tyb=l’
Mybr Mym‘l xykwhw Mywgh Nyb TpVw : MlVwrym hwhy=rbdw hrwt 4
brx ywg=l’ ywg ’Vy=’l twrmzml Mhytwtynxw Myt’l Mtwbrx wttkw
rw’b hklnw wkl bq‘y tyb : hmxlm dw‘ wdmly=’lw 5
MytVlpk Mynn‘w Mdqm w’lm yk bq‘y tyb Km‘ htVTn yk : hwhy 6
wytrY’l hYq Ny’w bhzw Psk wYr’ ’lmtw : wqypVy Myrkn ydlybw 7
Mylyl’ wYr’ ’lmtw : wytbkrml hYq Ny’w Mysws wYr’ ’lmtw 8
Vy’=lpVyw Md’ xVyw : wyt‘bY’ wV‘ rV’l wwxtVy wydy hV‘ml 9
rdhmw hwhy dxp ynpm rp‘b NmThw rwYb ’wb : Mhl ’Vt=l’w 10
wdbl hwhy bgVnw MyVn’ Mwr xVw lpV Md’ twhbg yny‘ : wnw’g 11
l‘w Mrw h’g=lk l‘ tw’bY hwhyl Mwy yk : ’whh Mwyb 12
ynwl’=lk l‘w My’Vnhw Mymrh Nwnblh yzr’=lk l‘w : lpVw ’Vn=lk 13
l‘w : tw’Vnh tw‘bgh=lk l‘w Mymrh Myrhh=lk l‘w : NVbh 14, 15
l‘w VyVrt twyn’=lk l‘w : hrwYb hmwx=lk l‘w hbg ldgm=lk 16
bgVnw MyVn’ Mwr lpVw Md’h twhbg xVw : hdmxh twykV=lk 17
MyrY twr‘mb w’bw : Plxy lylk Mylyl’hw : ’whh Mwyb wdbl hwhy 18, 19
Mwyb : Zr’h Zr‘l wmwqb wnw’g rdhmw hwhy dxp ynpm rp‘ twlxmbw 20
wl=wV‘ rV’ wbhz ylyl’ t’w wpsk ylyl’ t’ Md’h KylVy ’whh
yp‘sbw MyrYh twrqnb ’wbl : MyplT‘lw twrp rpxl twxtVhl 21
wldx : Zr’h Zr‘l wmwqb wnw’g rdhmw hwhy dxp ynpm My‘lsh 22
: ’wh bVxn hmb=yk wp’b hmVn rV’ Md’h=Nm Mkl
rV’ wm‘ r’V=t’ twnql wdy tynV ynd’ Pyswy ’whh Mwyb hyhw 11
tmxmw r‘nVmw Mly‘mw Vwkmw swrtpmw MyrYmmw rwV’m r’Vy
Zbqy hdwhy twYpnw l’rVy yxdn Ps’w Mywgl sn ’Vnw : Myh yy’mw 12
wtrky hdwhy yrrYw Myrp’ t’nq hrsw : Zr’h twpnk ‘br’m 13
Ptkb wp‘w : Myrp’=t’ rYy=’l hdwhyw hdwhy=t’ ’nqy=’l Myrp’ 14
ynbw Mdy xwlVm b’wmw Mwd’ Mdq=ynb=t’ wzby wdxy hmy MytVlp
rhnh=l‘ wdy Pynhw MyrYm=My NwVl t’ hwhy Myrxhw : Mt‘mVm Nwm‘ 15
hlsm htyhw : Myl‘nb Kyrdhw Mylxn h‘bVl whkhw wxwr My‘b 16
wtl‘ Mwyb l’rVyl htyh rV’k rwV’m r’Vy rV’ wm‘ r’Vl
Kp’ bVy yb tpn’ yk hwhy Kdw’ ’whh Mwyb trm’w : MyrYm Zr’m by
hwhy hy trmzw yz‘=yk dxp’ ’lw xTb’ yt‘wVy l’ hnh : ynmxntw 2
Mtrm’w : h‘wVyh yny‘mm NwVVb Mym=Mtb’Vw : h‘wVyl yl=yhyw 3, 4
wrykzh wytlyl‘ Mym‘b w‘ydwh wmVb w’rq hwhyl wdwh ’whh Mwyb
: Zr’h=lkb t’z t‘dym hV‘ tw’g yk hwhy wrmz : wmV bgVn yk 5
: l’rVy Vwdq Kbrqb lwdg=yk NwyY tbVy ynrw ylhY 6
wmyrh sn=w’V hpVn=rh l‘ : Zwm’=Nb why‘Vy hzx rV’ lbb ’Vm gy, 2
yt’rq Mg yVdqml ytywY yn’ : Mybydn yxtp w’byw dy wpynh Mhl lwq 3
yrwbg
13. 4–14. 17 hy‘Vy 387
4 Nw’V lwq br=M‘ twmd Myrhb Nwmh lwq : ytw’g yzyl‘ yp’l yrwbg
5 Zr’m My’b : hmxlm ’bY dqpm tw’bY hwhy Myps’n Mywg twklmm
6 yk wlylyh : Zr’h=lk lbxl wm‘z ylkw hwhy MymVh hYqm qxrm
7 bbl=lkw hnyprt Mydy=lk Nk=l‘ : ’wby ydVm dVk hwhy Mwy bwrq
8 wh‘r=l’ Vy’ Nwlyxy hdlwyk Nwzx’y Mylbxw MyryY wlhbnw : smy Vwn’
9 Nwrxw hrb‘w yrzk’ ’b hwhy=Mwy hnh : Mhynp Mybhl ynp whmty
10 MymVh ybkwk=yk : hnmm dymVy hy’Txw hmVl Zr’h MwVl P’
: wrw’ hygy=’l xryw wt’Yb VmVh KVx Mrw’ wlhy ’l Mhylyskw
11 tw’gw Mydz Nw’g ytbVhw Mnw‘ My‘Vr=l‘w h‘r lbt=l‘ ytdqpw
12, 13 MymV Nk=l‘ : rypw’ Mtkm Md’w zpm Vwn’ ryqw’ : lypV’ MyYyr‘
: wp’ Nwrx Mwybw tw’bY hwhy trb‘b hmwqmm Zr’h V‘rtw zygr’
14 wYr’=l’ Vy’w wnpy wm‘=l’ Vy’ Zbqm Ny’w N’Ykw xdm ybYk hyhw
15, 16 wVTry Mhyll‘w : brxb lwpy hpsnh=lkw rqdy ’Ymnh=lk : wswny
17 ydm=t’ Mhyl‘ ry‘m ynnh : hnlgVt MhyVnw Mhytb wsVy Mhyny‘l
18 hnVTrt Myr‘n twtVqw : wb=wYpxy ’l bhzw wbVxy ’l Psk=rV’
19 ybY lbb htyhw : Mny‘ swxt=’l Mynb=l‘ wmxry ’l NTb=yrpw
: hrm‘=t’w Mds=t’ Myhl’ tkphmk MydVk Nw’g tr’pt twklmm
20 My‘rw ybr‘ MV lhy=’lw rwdw rwd=d‘ NkVt ’lw xYnl bVt=’l
21 twnb MV wnkVw Myx’ Mhytb w’lmw MyyY MV=wYbrw : MV wYbry=’l
22 gn‘ ylkyhb Myntw wytwnml’b Myy’ hn‘w : MV=wdqry Myry‘Vw hn‘y
dy rxbw bq‘y=t’ hwhy Mxry yk : wkVmy ’l hymyw ht‘ ’wbl bwrqw
tyb=l‘ wxpsnw Mhyl‘ rgh hwlnw Mtmd’=l‘ Mxynhw l’rVyb dw‘
2 l‘ l’rVy=tyb Mwlxnthw Mmwqm=l’ Mw’ybhw Mym‘ Mwxqlw : bq‘y sŘ 6
: MhyVgnb wdrw MhybVl MybV wyhw twxpVlw Mydb‘l hwhy tmd’
3 hdb‘h=Nmw Kzgrmw KbY‘m Kl hwhy xynh Mwyb hyhw
4 Ky’ trm’w lbb Klm=l‘ hzh lVmh t’Vnw : Kb=db‘ rV’ hVqh
5 : MylVm TbV My‘Vr hTm hwhy rbV : hbhdm htbV Vgn tbV
6 : KVx ylb Pdrm Mywg P’b hdr hrs ytlb tkm hrb‘b Mym‘ hkm
7, 8 Nwnbl yzr’ Kl wxmV MyVwrb=Mg : hnr wxYp Zr’h=lk hTqV hxn
9 t’rql Kl hzgr txtm lw’V : wnyl‘ trkh hl‘y=’l tbkV z’m
yklm lk Mtw’skm Myqh Zr’ ydwt‘=lk My’pr Kl rrw‘ K’wb
10 : tlVmn wnyl’ wnwmk tylx ht’=Mg Kyl’ wrm’yw wn‘y Mlk : Mywg
11, 12 Ky’ : h‘lwt Kyskmw hmr ‘Yy Kytxt Kylbn tymh Knw’g lw’V drwh
13 ht’w : Mywg=l‘ Vlwx Zr’l t‘dgn rxV=Nb llyh MymVm tlpn
bV’w y’sk Myr’ l’=ybkwkl l‘mm hl‘’ MymVh Kbblb trm’
14, 15 K’ : Nwyl‘l hmd’ b‘ ytmb=l‘ hl‘’ : NwpY ytkryb d‘wm=rhb
16 wnnwbty Kyl’ wxygVy Kyl’ Ky’r : rwb=ytkry=l’ drwt lw’V=l’
17 wyr‘w rbdmk lbt MV : twklmm Vy‘rm Zr’h zygrm Vy’h hzh
srh
388 hy‘Vy 14. 18–16. 8
Vy’ dwbkb wbkV Mlk Mywg yklm=lk : htyb xtp=’l wyrys’ srh 18
yn‘Tm Mygrh Vwbl b‘tn rYnk Krbqm tklVh ht’w : wtybb 19
hrwbqb Mt’ dxt=’l : sbwm rgpk rwb=ynb’=l’ ydrwy brx 20
wnykh : My‘rm ‘rz Mlw‘l ’rqy=’l tgrh Km‘ txV KYr’=yk 21
: Myr‘ lbt=ynp w’lmw Zr’ wVryw wmqy=lb Mtwb’ Nw‘b xbTm wynbl
dknw Nynw r’Vw MV lbbl ytrkhw tw’bY hwhy M’n Mhyl‘ ytmqw 22
’T’Tmb hyt’T’Tw Mym=ymg’w dpq Vrwml hytmVw : hwhy=M’n 23
: tw’bY hwhy M’n dmVh
rV’kw htyh Nk ytymd rV’k ’l=M’ rm’l tw’bY hwhy ‘bVn 24
Mhyl‘m rsw wnswb’ yrh=l‘w yYr’b rwV’ rbVl : Mwqt ’yh ytY‘y 25
t’zw Zr’h=lk=l‘ hYw‘yh hY‘h t’z : rwsy wmkV l‘m wlbsw wl‘ 26
hywTnh wdyw rpy ymw Z‘y tw’bY hwhy=yk : Mywgh=lk=l‘ hywTnh dyh 27
: hnbyVy ymw
yk Klk tVlp yxmVt=l’ : hzh ’Vmh hyh zx’ Klmh twm=tnVb 28, 29
w‘rw : Ppw‘m PrV wyrpw ‘pY ’Yy Vxn VrVm=yk Kkm TbV rbVn 30
Ktyr’Vw KVrV b‘rb ytmhw wYbry xTbl Mynwyb’w Myld yrwkb
’b NV‘ NwpYm yk Klk tVlp gwmn ry‘=yq‘z r‘V ylylyh : grhy 31
wsxy hbw NwyY dsy hwhy yk ywg=yk’lm hn‘y=hmw : wyd‘wmb ddwb Ny’w 32
yk hmdn b’wm r‘ ddV lylb yk b’wm ’Vm : wm‘ yyn‘ wT
wbn=l‘ ykbl twmbh Nbydw tybh hl‘ : hmdn b’wm=ryq ddV lylb 2
wytYwxb : h‘wrg Nqz=lk hxrq wyV’r=lkb lylyy b’wm ’bdym l‘w 3
NwbVx q‘ztw : ykbb dry lylyy hlk hytbxrbw hytwgg l‘ qV wrgx 4
: wl h‘ry wVpn w‘yry b’wm yYlx Nk=l‘ Mlwq ‘mVn Zhy=d‘ hl‘l’w
tyxwlh hl‘m yk hyVlV tlg‘ r‘Y=d‘ hxyrb q‘zy b’wml ybl 5
Myrmn ym=yk : wr‘‘y rbV=tq‘z Mynrwx Krd yk wb=hl‘y ykbb 6
hV‘ hrty Nk=l‘ : hyh ’l qry ’Vd hlk ryYx Vby=yk wyhy twmVm 7
b’wm lwbg=t’ hq‘zh hpyqh=yk : Mw’Vy Mybr‘h lxn l‘ Mtdqpw 8
tyV’=yk Md w’lm Nwmyd ym yk : htlly Myly’ r’bw htlly Mylg’=d‘ 9
rk=wxlV : hmd’ tyr’Vlw hyr’ b’wm tTylpl twpswn Nwmyd=l‘ zT
xlVm Nq ddwn=Pw‘k hyhw : NwyY=tb rh=l’ hrbdm ‘lsm Zr’=lVm 2
ytyV hlylp wV‘ hY‘ w’ybh : Nwnr’l trb‘m b’wm twnb hnyyht 3
yxdn Kb wrwgy : ylgt=l’ ddn Myxdn yrts MyrhY Kwtb KlY lylk 4
smr wmt dV hlk Zmh sp’=yk ddwV ynpm wml rts=ywh b’wm
: Zr’h=Nm
sŘ 7 TpVm Vrdw TpV dwd lh’b tm’b wyl‘ bVyw ’sk dsxb Nkwhw 5
Nk=’l wtrb‘w wnw’gw wtw’g d’m ’g b’wm=Nw’g wn‘mV : qdY rhmw 6
wght tVrx=ryq yVyV’l lylyy hlk b’wml b’wm lylyy Nkl : wydb 7
wmlh Mywg yl‘b hmbV Npg llm’ NwbVx twmdV yk : My’kn=K’ 8
hyqwrV
16. 9–18. 7 hy‘Vy 389
9 Nk=l‘ : My wrb‘ wVTn hytwxlV rbdm w‘t w‘gn rz‘y=d‘ hyqwrV
=l‘ yk hl‘l’w NwbVx yt‘md Kwyr’ hmbV Npg rz‘y ykbb hkb’
10 Mymrkbw lmrkh=Nm lygw hxmV Ps’nw : lpn ddyh KryYq=l‘w KYyq
11 Nk=l‘ : ytbVh ddyh Krdh Krdy=’l Mybqyb Nyy ‘‘ry ’l Nnry=’l
12 h’ln=yk h’rn=yk hyhw : Vrx ryql ybrqw wmhy rwnkk b’wml y‘m
: lkwy ’lw llpthl wVdqm=l’ ’bw hmbh=l‘ b’wm
13, 14 rm’l hwhy rbd ht‘w : z’m b’wm=l’ hwhy rbd rV’ rbdh hz
r’Vw brh Nwmhh lkb b’wm dwbk hlqnw rykV ynVk MynV VlVb
: rybk ’wl r‘zm T‘m
zy, 2 yr‘ twbz‘ : hlpm y‘m htyhw ry‘m rswm qVmd hnh qVmd ’Vm
3 Myrp’m rYbm tbVnw : dyrxm Ny’w wYbrw hnyyht Myrd‘l r‘r‘
hwhy M’n wyhy l’rVy=ynb dwbkk Mr’ r’Vw qVmdm hklmmw
4 wrVb NmVmw bq‘y dwbk ldy ’whh Mwyb hyhw : tw’bY
5 Tqlmk hyhw rwYqy MylbV w‘rzw hmq ryYq Ps’k hyhw : hzry
6 hVlV MynV tyz Pqnk tllw‘ wb=r’Vnw : My’pr qm‘b MylbV
yhl’ hwhy=M’n hyrp hyp‘sb hVmx h‘br’ rym’ V’rb Myrgrg
7 l’rVy Vwdq=l’ wyny‘w whV‘=l‘ Md’h h‘Vy ’whh Mwyb : l’rVy
8 wyt‘bY’ wV‘ rV’w wydy hV‘m twxbzmh=l’ h‘Vy ’lw : hny’rt
9 wz‘m yr‘ wyhy ’whh Mwyb : Mynmxhw MyrV’hw h’ry ’l
: hmmV htyhw l’rVy ynb ynpm wbz‘ rV’ rym’hw Vrxh tbwz‘k
10 Mynm‘n y‘Tn y‘Tt Nk=l‘ trkz ’l Kz‘m rwYw K‘Vy yhl’ txkV yk
11 ryYq dn yxyrpt K‘rz rqbbw ygVgVt K‘Tn Mwyb : wn‘rzt rz trmzw
12 twmhk Mybr Mym‘ Nwmh ywh : Vwn’ b’kw hlxn Mwyb
13 Nw’Vk Mym’l : Nw’Vy Myrybk Mym Nw’Vk Mym’l Nw’Vw Nwymhy Mymy
xwr=ynpl Myrh Zmk Pdrw qxrmm snw wb r‘gw Nw’Vy Mybr Mym
14 hz wnny’ rqb MrTb hhlb hnhw br‘ t‘l : hpws ynpl lglgkw
xy rV’ Mypnk lYlY Zr’ ywh : wnyzzbl lrwgw wnyswV qlx
2 wkl Mym=ynp=l‘ ’mg=ylkbw MyryY Myb xlVh : Vwk=yrhnl rb‘m
h’lhw ’wh=Nm ’rwn M‘=l’ Trwmw KVmm ywg=l’ Mylq Myk’lm
3 ynkVw lbt ybVy=lk : wYr’ Myrhn w’zb=rV’ hswbmw wq=wq ywg
: w‘mVt rpwV ‘qtkw w’rt Myrh sn=’Vnk Zr’
4 rw’=yl‘ xY Mxk ynwkmb hTyb’w hTwqV’ yl’ hwhy rm’ hk yk
5 hYn hyhy lmg rsbw xrp=Mtk ryYq ynpl=yk : ryYq Mxb lT b‘k
6 Ty‘l wdxy wbz‘y : zth rysh twVyTnh=t’w twrmzmb Mylzlzh trkw
: Prxt wyl‘ Zr’h tmhb=lkw Ty‘h wyl‘ Zqw Zr’h tmhblw Myrh
7 Trwmw KVmm M‘ tw’bY hwhyl yV=lbwy ’yhh t‘b
wYr’ Myrhn w’zb rV’ hswbmw wq=wq ywg h’lhw ’wh=Nm ’rwn M‘mw
: NwyY=rh tw’bY hwhy=MV Mwqm=l’
’Vm
390 hy‘Vy 19. 1–20. 4
ylyl’ w‘nw MyrYm ’bw lq b‘=l‘ bkr hwhy hnh MyrYm ’Vm Ty
MyrYmb MyrYm ytksksw : wbrqb smy MyrYm bblw wynpm MyrYm 2
hqbnw : hklmmb hklmm ry‘b ry‘ wh‘rb Vy’w wyx’b=Vy’ wmxlnw 3
MyT’h=l’w Mylyl’h=l’ wVrdw ‘lb’ wtY‘w wbrqb MyrYm=xwr
Klmw hVq Mynd’ dyb MyrYm=t’ ytrksw : Myn‘dyh=l’w twb’h=l’w 4
brxy rhnw Myhm Mym=wtVnw : tw’bY hwhy Nwd’h M’n Mb=lVmy z‘ 5
twr‘ : wlmq Pwsw hnq rwYm yr’y wbrxw wlld twrhn wxynz’hw : Vbyw 6, 7
Mygydh wn’w : wnny’w Pdn Vbyy rw’y ‘rzm lkw rw’y yp=l‘ rw’y=l‘ 8
: wllm’ Mym=ynp=l‘ trmkm yVrpw hkx rw’yb ykylVm=lk wlb’w
My’kdm hyttV wyhw : yrwx Mygr’w twqyrV MytVp ydb‘ wVbw 9, 10
hY‘ h‘rp yY‘y ymkx N‘Y yrV Mylw’=K’ : Vpn=ymg’ rkV yV‘=lk 11
My’ : Mdq=yklm=Nb yn’ Mymkx=Nb h‘rp=l’ wrm’t Ky’ hr‘bn 12
: MyrYm=l‘ tw’bY hwhy Z‘y=hm w‘dyw Kl ’n wdygyw Kymkx ’wp’
hwhy : hyTbV tnp MyrYm=t’ w‘th Pn yrV w’Vn N‘Y yrV wl’wn 13, 14
tw‘thk whV‘m=lkb MyrYm=t’ w‘thw My‘w‘ xwr hbrqb Ksm
bnzw V’r hV‘y rV’ hV‘m MyrYml hyhy=’lw : w’yqb rwkV 15
ynpm dxpw drxw MyVnk MyrYm hyhy ’whh Mwyb : Nwmg’w hpk 16
hdwhy tmd’ htyhw : wyl‘ Pynm ’wh=rV’ tw’bY hwhy=dy tpwnt 17
hwhy tY‘ ynpm dxpy wyl’ ht’ rykzy rV’ lk ’gxl MyrYml
Myr‘ Vmx wyhy ’whh Mwyb : wyl‘ Z‘wy ’wh=rV’ tw’bY 18
srhh ry‘ tw’bY hwhyl tw‘bVnw N‘nk tpV twrbdm MyrYm Zr’b
Zr’ Kwtb hwhyl xbzm hyhy ’whh Mwyb : tx’l rm’y 19
tw’bY hwhyl d‘lw tw’l hyhw : hwhyl hlwbg=lY’ hbYmw MyrYm 20
brw ‘yVwm Mhl xlVyw MyYxl ynpm hwhy=l’ wq‘Yy=yk MyrYm Zr’b
wdb‘w ’whh Mwyb hwhy=t’ MyrYm w‘dyw MyrYml hwhy ‘dwnw : MlyYhw 21
’wprw Pgn MyrYm=t’ hwhy Pgnw : wmlVw hwhyl rdn=wrdnw hxnmw xbz 22
hyht ’whh Mwyb : M’prw Mhl rt‘nw hwhy=d‘ wbVw 23
wdb‘w rwV’b MyrYmw MyrYmb rwV’=’bw hrwV’ MyrYmm hlsm
hyVylV l’rVy hyhy ’whh Mwyb : rwV’=t’ MyrYm 24
sŘ 8 rm’l tw’bY hwhy wkrb rV’ : Zr’h brqb hkrb rwV’lw MyrYml 25
: l’rVy ytlxnw rwV’ ydy hV‘mw MyrYm ym‘ Kwrb
13, 14 wyth ’mY t’rql : Myndd twxr’ wnylt br‘b r‘yb br‘b ’Vm
15 ynpm wddn twbrx ynpm=yk : ddn wmdq wmxlb ’myt Zr’ ybVy Mym
: hmxlm dbk ynpmw hkwrd tVq ynpmw hVwTn brx
16 dwbk=lk hlkw rykV ynVk hnV dw‘b yl’ ynd’ rm’ hk=yk
17 l’rVy=yhl’ hwhy yk wT‘my rdq=ynb yrwbg tVq=rpsm r’Vw : rdq
: rbd
bk, 2 h’lm tw’Vt : twggl Klk tyl‘=yk ’wp’ Kl=hm Nwyzx ’yg ’Vm
: hmxlm ytm ’lw brx=yllx ’l Kyllx hzyl‘ hyrq hymwh ry‘
3 qwxrm wdxy wrs’ Ky’Ymn=lk wrs’ tVqm dxy=wddn KynyYq=lk
4 dV=l‘ ynmxnl wYy’t=l’ ykbb rrm’ ynm w‘V ytrm’ Nk=l‘ : wxrb
5 ’ygb tw’bY hwhy ynd’l hkwbmw hswbmw hmwhm Mwy yk : ym‘=tb
6 Md’ bkrb hpV’ ’Vn Mly‘w : rhh=l’ ‘wVw rq rqrqm Nwyzx
7 MyVrphw bkr w’lm Kyqm‘=rxbm yhyw : Ngm hr‘ ryqw MyVrp
8 qVn=l’ ’whh Mwyb Tbtw hdwhy Ksm t’ lgyw : hr‘Vh wtV tV
9 ym=t’ wYbqtw wbr=yk Mty’r dwd=ry‘ y‘yqb t’w : r‘yh tyb
10 rYbl Mytbh wYttw Mtrps MlVwry ytb=t’w : hnwtxth hkrbh
11 MtTbh ’lw hnVyh hkrbh yml Mytmxh Nyb MtyV‘ hwqmw : hmwxh
12 Mwyb tw’bY hwhy ynd’ ’rqyw : Mty’r ’l qwxrm hrYyw hyV‘=l’
13 grh hxmVw NwVV hnhw : qV rgxlw hxrqlw dpsmlw ykbl ’whh
rqb
392 hy‘Vy 22. 14–24. 2
hlgnw : twmn rxm yk wtVw lwk’ Nyy twtVw rVb lk’ N’Y TxVw rqb 14
hwhy ynd’ rm’ Nwtmt=d‘ Mkl hzh Nw‘h rpky=M’ tw’bY hwhy ynz’b
: tw’bY
rV’ ’nbV=l‘ hzh Nksh=l’ ’b=Kl tw’bY hwhy ynd’ rm’ hk 15
Mwrm ybYx rbq hp Kl tbYx=yk hp Kl ymw hp Kl=hm : tybh=l‘ 16
KT‘w rbg hlTlT KlTlTm hwhy hnh : wl NkVm ‘lsb yqqx wrbq 17
hmVw twmt hmV Mydy tbxr Zr’=l’ rwdk hpnY KpnYy PwnY : hT‘ 18
: Ksrhy Kdm‘mmw KbYmm Kytpdhw : Kynd’ tyb Nwlq Kdwbk twbkrm 19
wytVblhw : whyqlx=Nb Myqyl’l ydb‘l yt’rqw ’whh Mwyb hyhw 20, 21
MlVwry bVwyl b’l hyhw wdyb Nt’ KtlVmmw wnqzx’ KTnb’w Ktntk
rgsw rgs Ny’w xtpw wmkV=l‘ dwd=tyb xtpm yttnw : hdwhy tyblw 22
sŘ 9 : wyb’ tybl dwbk ’skl hyhw Nm’n Mwqmb dty wyt‘qtw : xtp Ny’w 23
ylkm NTqh ylk lk tw‘pYhw My’Y’Yh wyb’=tyb dwbk lk wyl‘ wltw 24
Vwmt tw’bY hwhy M’n ’whh Mwyb : Mylbnh ylk=lk d‘w twng’h 25
hyl‘=rV’ ’Vmh trknw hlpnw h‘dgnw Nm’n Mwqmb h‘wqth dtyh
: rbd hwhy yk
Mytk Zr’m ’wbm tybm ddV=yk VyVrt twyn’ wlylyh rY ’Vm gk
‘rz Mybr Mymbw : Kw’lm My rb‘ NwdyY rxs y’ ybVy wmd : wml=hlgn 2, 3
zw‘m My rm’=yk NwdyY yVwb : Mywg rxs yhtw ht’wbt rw’y ryYq rxV 4
: twlwtb ytmmwr Myrwxb ytldg ’lw ytdly=’lw ytlx=’l rm’l Myh
ybVy wlylyh hVyVrt wrb‘ : rY ‘mVk wlyxy MyrYml ‘mV=rV’k 5, 6
: rwgl qwxrm hylgr hwlby htmdq Mdq=ymym hzyl‘ Mkl t’zh : y’ 7
: Zr’=ydbkn hyn‘nk MyrV hyrxs rV’ hryT‘mh rY=l‘ t’z Z‘y ym 8
yrb‘ : Zr’=ydbkn=lk lqhl ybY=lk Nw’g llxl hY‘y tw’bY hwhy 9, 10
zygrh Myh=l‘ hTn wdy : dw‘ xzm Ny’ VyVrt=tb r’yk KYr’ 11
dw‘ ypyswt=’l rm’yw : hynz‘m dmVl N‘nk=l’ hwY hwhy twklmm 12
xwny=’l MV=Mg yrb‘ ymwq Myytk NwdyY=tb tlwtb hqV‘mh zwl‘l
wynyxb wmyqh MyyYl hdsy rwV’ hyh ’l M‘h hz MydVk Zr’ Nh : Kl 13
: Nkz‘m ddV yk VyVrt twyn’ wlylyh : hlpml hmV hytwnmr’ wrr‘ 14
Klm ymyk hnV My‘bV rY txkVnw ’whh Mwyb hyhw 15
ry‘ ybs rwnk yxq : hnwzh tryVk rYl hyhy hnV My‘bV Zqm dx’ 16
My‘bV Zqm hyhw : yrkzt N‘ml ryV=ybrh Ngn ybyTyh hxkVn hnwz 17
Zr’h twklmm=lk=t’ htnzw hnnt’l hbVw rY=t’ hwhy dqpy hnV
Nsxy ’lw rY’y ’l hwhyl Vdq hnnt’w hrxs hyhw : hmd’h ynp=l‘ 18
: qyt‘ hskmlw h‘bVl lk’l hrxs hyhy hwhy ynpl MybVyl yk
M‘k hyhw : hybVy Zyphw hynp hw‘w hqlwbw Zr’h qqwb hwhy hnh dk, 2
hwlk hwlmk rkwmk hnwqk htrbgk hxpVk wynd’k db‘k Nhkk
hVnk
24. 3–26. 1 hy‘Vy 393
3 rbd hwhy yk zwbt zwbhw Zr’h qwbt qwbh : wb ’Vn rV’k hVnk
4 wllm’ lbt hlbn hllm’ Zr’h hlbn hlb’ : hzh rbdh=t’
5 qx wplx trwt wrb‘=yk hybVy txt hpnx Zr’hw : Zr’h=M‘ Mwrm
6 Nk=l‘ hb ybVy wmV’yw Zr’ hlk’ hl’ Nk=l‘ : Mlw‘ tyrb wrph
7 wxn’n Npg=hllm’ Vwryt lb’ : r‘zm Vwn’ r’Vnw Zr’ ybVy wrx
8 VwVm tbV Myzyl‘ Nw’V ldx Mypt VwVm tbV : bl=yxmV=lk
9, 10 rgs wht=tyrq hrbVn : wytVl rkV rmy Nyy=wtVy ’l ryVb : rwnk
11 VwVm hlg hxmV=lk hbr‘ twYwxb Nyyh=l‘ hxwY : ’wbm tyb=lk
12, 13 Zr’h brqb hyhy hk yk : r‘V=tky hy’Vw hmV ry‘b r’Vn : Zr’h
14 wnry Mlwq w’Vy hmh : ryYb hlk=M’ tllw‘k tyz Pqnk Mym‘h Kwtb
15 hwhy MV Myh yy’b hwhy wdbk Myr’b Nk=l‘ : Mym wlhY hwhy Nw’gb
16 qydYl ybY wn‘mV trmz Zr’h Pnkm : l’rVy yhl’
17 txpw dxp : wdgb Mydgwb dgbw wdgb Mydgb yl yw’ yl=yzr yl=yzr rm’w
18 hlw‘hw txph=l’ lpy dxph lwqm snh hyhw : Zr’h bVwy Kyl‘ xpw
ydswm wV‘ryw wxtpn Mwrmm twbr’=yk xpb dkly txph Kwtm
19 : Zr’ hTTwmth Twm Zr’ hrrwpth rwp Zr’h h‘‘rth h‘r : Zr’
20 hlpnw h‘Vp hyl‘ dbkw hnwlmk hddwnthw rwkVk Zr’ ‘wnt ‘wn
21 ’bY=l‘ hwhy dqpy ’whh Mwyb hyhw : Mwq Pyst=’lw
22 rys’ hps’ wps’w : hmd’h=l‘ hmd’h yklm=l‘w Mwrmb Mwrmh
23 hVwbw hnblh hrpxw : wdqpy Mymy brmw rgsm=l‘ wrgsw rwb=l‘ sŘ 10
: dwbk wynqz dgnw MlVwrybw NwyY rhb tw’bY hwhy Klm=yk hmxh
hk qwxrm twY‘ ’lp tyV‘ yk KmV hdw’ Kmmwr’ ht’ yhl’ hwhy
2 Myrz Nwmr’ hlpml hrwYb hyrq lgl ry‘m tmV yk : Nm’ hnwm’
3 MyYyr‘ Mywg tyrq z‘=M‘ Kwdbky Nk=l‘ : hnby ’l Mlw‘l ry‘m
4 lY Mrzm hsxm wl=rYb Nwyb’l zw‘m ldl zw‘m tyyh=yk : Kw’ryy
5 brx ‘ynkt Myrz Nw’V NwyYb brxk : ryq Mrzk MyYyr‘ xwr yk brxm
: hn‘y MyYyr‘ rymz b‘ lYb
6 htVm MynmV htVm hzh rhb Mym‘h=lkl tw’bY hwhy hV‘w
7 Twlh=ynp hzh rhb ‘lbw : Myqqzm MyrmV Myxmm MynmV MyrmV
8 twmh ‘lb : Mywgh=lk=l‘ hkwsnh hksmhw Mym‘h=lk=l‘ Twlh
l‘m rysy wm‘ tprxw Mynp=lk l‘m h‘md hwhy ynd’ hxmw xYnl
9 wnyhl’ hnh ’whh Mwyb rm’w : rbd hwhy yk Zr’h=lk
: wt‘wVyb hxmVnw hlygn wl wnywq hwhy hz wn‘yVwyw wl wnywq hz
10 ymb Nbtm Vwdhk wytxt b’wm Vwdnw hzh rhb hwhy=dy xwnt=yk
11 lypVhw twxVl hxVh Vrpy rV’k wbrqb wydy Vrpw : hnmdm
12 ‘ygh lypVh xVh Kytmwx bgVm rYbmw : wydy twbr’ M‘ wtw’g
wk Zr’b hzh=ryVh rVwy ’whh Mwyb : rp‘=d‘ Zr’l
hdwhy
394 hy‘Vy 26. 2–27. 13
’byw Myr‘V wxtp : lxw twmwx tyVy h‘wVy wnl=z‘ ry‘ hdwhy 2
: xwTb Kb yk MwlV MwlV rYt Kwms rYy : Mynm’ rmV qydY=ywg 3
Mwrm ybVy xVh yk : Mymlw‘ rwY hwhy hyb yk d‘=yd‘ hwhyb wxTb 4, 5
hnsmrt : rp‘=d‘ hn‘ygy Zr’=d‘ hlypVy hnlypVy hbgVn hyrq 6
qydY lg‘m rVy MyrVym qydYl xr’ : Myld ym‘p yn‘ ylgr lgr 7
: Vpn=tw’t Krkzlw KmVl Kwnywq hwhy KyTpVm xr’ P’ : slpt 8
KyTpVm rV’k yk KrxV’ ybrqb yxwr=P’ hlylb Kytyw’ yVpn 9
twxkn Zr’b qdY dml=lb ‘Vr Nxy : lbt ybVy wdml qdY Zr’l 10
: hwhy tw’g h’ry=lbw lw‘y
: Mlk’t KyrY V’=P’ M‘=t’nq wVbyw wzxy Nwyzxy=lb Kdy hmr hwhy 11
wnyhl’ hwhy : wnl tl‘p wnyV‘m=lk Mg yk wnl MwlV tpVt hwhy 12, 13
My’pr wyxy=lb Mytm : KmV rykzn Kb=dbl Ktlwz Mynd’ wnwl‘b 14
hwhy ywgl tpsy : wml rkz=lk db’tw MdymVtw tdqp Nkl wmqy=lb 15
: Zr’=ywYq=lk tqxr tdbkn ywgl tpsy
tdll byrqt hrh wmk : wml Krswm Vxl NwqY Kwdqp rYb hwhy 16, 17
wndly wmk wnlx wnyrh : hwhy Kynpm wnyyh Nk hylbxb q‘zt lyxt 18
ytlbn Kytm wyxy : lbt ybVy wlpy=lbw Zr’ hV‘n=lb t‘wVy xwr 19
My’pr Zr’w KlT trw’ lT yk rp‘ ynkV wnnrw wYyqh Nwmwqy
ybx Kd‘b Kytld rgsw Kyrdxb ’b ym‘ Kl : lypt 20
Nw‘ dqpl wmwqmm ’Yy hwhy hnh=yk : M‘z=rwb‘y=d‘ ‘gr=T‘mk 21
: hygwrh=l‘ dw‘ hskt=’lw hymd=t’ Zr’h htlgw wyl‘ Zr’h=bVy
hqzxhw hlwdghw hVqh wbrxb hwhy dqpy ’whh Mwyb zk
: Myb rV’ Nynth=t’ grhw Nwtlq‘ Vxn Ntywl l‘w xrb Vxn Ntywl l‘
My‘grl hrYn hwhy yn’ : hl=wn‘ rmx Mrk ’whh Mwyb 2, 3
rymV ynnty=ym yl Ny’ hmx : hnrY’ Mwyw hlyl hyl‘ dqpy Np hnqV’ 4
MwlV hV‘y yzw‘mb qzxy w’ : dxy hntyY’ hb h‘Vp’ hmxlmb tyV 5
w’lmw l’rVy xrpw ZyYy bq‘y VrVy My’bh : yl=hV‘y MwlV yl 6
: hbwnt lbt=ynp
hxlVb h’s’sb : grh wygrh grhk=M’ whkh whkm tkmkh 7, 8
hzw bq‘y=Nw‘ rpky t’zb Nkl : Mydq Mwyb hVqh wxwrb hgh hnbyrt 9
=’l twYpnm rg=ynb’k xbzm ynb’=lk wmwVb wt’Tx rsh yrp=lk
rbdmk bz‘nw xlVm hwn ddb hrwYb ry‘ yk : Mynmxw MyrV’ wmqy 10
hnrbVt hryYq Vbyb : hyp‘s hlkw Zbry MVw lg‘ h‘ry MV 11
wnmxry=’l Nk=l‘ ’wh twnyb=M‘ ’l yk htw’ twry’m tw’b MyVn
hwhy Tbxy ’whh Mwyb hyhw : wnnxy ’l wrYyw whV‘ 12
: l’rVy ynb dx’ dx’l wTqlt Mt’w MyrYm lxn=d‘ rhnh tlbVm
sŘ 11 Mydb’h w’bw lwdg rpwVb ‘qty ’whh Mwyb hyhw 13
Vdqh rhb hwhyl wwxtVhw MyrYm Zr’b Myxdnhw rwV’ Zr’b
MlVwryb
28. 1–29 hy‘Vy 395
xk ybY lbn ZyYw Myrp’ yrkV tw’g trT‘ ywh : MlVwryb
2 ynd’l Zm’w qzx hnh : Nyy ymwlh MynmV=’yg V’r=l‘ rV’ wtr’pt
: dyb Zr’l xynh MypTV Myrybk Mym Mrzk bTq r‘V drb Mrzk
3, 4 ybY lbn tYyY htyhw : Myrp’ yrwkV tw’g trT‘ hnsmrt Mylgrb
h’ry rV’ Zyq MrTb hrwkbk MynmV ’yg V’r=l‘ rV’ wtr’pt
5 hyhy ’whh Mwyb : hn‘lby wpkb hdw‘b htw’ h’rh
6 TpVm xwrlw : wm‘ r’Vl hr’pt trypYlw ybY trT‘l tw’bY hwhy
7 Nyyb hl’=Mgw : hr‘V hmxlm ybyVm hrwbglw TpVmh=l‘ bVwyl
rkVh=Nm w‘t Nyyh=Nm w‘lbn rkVb wgV ’ybnw Nhk w‘t rkVbw wgV
8 : Mwqm ylb h’Y ’yq w’lm twnxlV=lk yk : hylylp wqp h’rb wgV
9 blxm ylwmg h‘wmV Nyby ym=t’w h‘d hrwy ym=t’
10 ry‘z MV ry‘z wql wq wql wq wYl wY wYl wY yk : MydVm yqyt‘
11, 12 rm’ rV’ : hzh M‘h=l’ rbdy trx’ NwVlbw hpV yg‘lb yk : MV
: ‘wmV ’wb’ ’lw h‘grmh t’zw Py‘l wxynh hxwnmh t’z Mhyl’
13 ry‘z MV ry‘z wql wq wql wq wYl wY wYl wY hwhy=rbd Mhl hyhw
: wdklnw wVqwnw wrbVnw rwx’ wlVkw wkly N‘ml MV
14, 15 yk : MlVwryb rV’ hzh M‘h ylVm NwYl yVn’ hwhy=rbd w‘mV Nkl
=yk PTwV TyV hzx wnyV‘ lw’V=M‘w twm=t’ tyrb wntrk Mtrm’
: wnrtsn rqVbw wnsxm bzk wnmV yk wn’wby ’l rb‘
16 dswm trqy tnp Nxb Nb’ Nb’ NwyYb dsy ynnh hwhy ynd’ rm’ hk Nkl
17 h‘yw tlqVml hqdYw wql TpVm ytmVw : Vyxy ’l Nym’mh dswm
18 Mktwzxw twm=t’ Mktyrb rpkw : wpTVy Mym rtsw bzk hsxm drb
19 ydm : smrml wl Mtyyhw rb‘y yk PTwV TwV Mwqt ’l lw’V=t’
h‘wz=qr hyhw hlylbw Mwyb rb‘y rqbb rqbb=yk Mkt’ xqy wrb‘
20, 21 yk : snkthk hrY hksmhw ‘rtVhm ‘Ymh rYq=yk : h‘wmV Nybh
whV‘m rz whV‘m twV‘l zgry Nw‘bgb qm‘k hwhy Mwqy MyYrp=rhk
22 Mkyrswm wqzxy=Np wYYwltt=l’ ht‘w : wtdb‘ hyrkn wtdb‘ db‘lw
: Zr’h=lk=l‘ tw’bY hwhy ynd’ t’m yt‘mV hYrxnw hlk=yk
23, 24 Vrxh Vrxy Mwyh lkh : ytrm’ w‘mVw wbyVqh ylwq w‘mVw wnyz’h
25 Nmkw xYq Zyphw hynp hwV=M’ ’wlh : wtmd’ ddVyw xtpy ‘rzl
26 TpVml wrsyw : wtlbg tmskw Nmsn hr‘Vw hrwV hTx MVw qrzy
27 yk bswy Nmk=l‘ hlg‘ Npw’w xYq Vdwy Zwrxb ’l yk : wnrwy wyhl’
28 wnVwdy Vwd’ xYnl ’l yk qdwy Mxl : TbVb Nmkw xYq Tbxy hTmb
29 h’Yy tw’bY hwhy M‘m t’z=Mg : wnqdy=’l wyVrpw wtlg‘ lglg Mmhw
: hyVwt lydgh hY‘ ’ylph
ywh
396 hy‘Vy 29. 1–30. 6
: wpqny Mygx hnV=l‘ hnV wps dwd hnx tyrq l’yr’ l’yr’ ywh Tk
ytynxw : l’yr’k yl htyhw hyn’w hyn’t htyhw l’yr’l ytwqyYhw 2, 3
Zr’m tlpVw : trYm Kyl‘ ytmyqhw bYm Kyl‘ ytrYw Kyl‘ rwdk 4
Ktrm’ rp‘mw Klwq Zr’m bw’k hyhw Ktrm’ xVt rp‘mw yrbdt
hyhw MyYyr‘ Nwmh rb‘ Zmkw Kyrz Nwmh qd qb’k hyhw : PYpYt 5
hpws lwdg lwqw V‘rbw M‘rb dqpt tw’bY hwhy M‘m : M’tp ‘tpl 6
Mywgh=lk Nwmh hlyl Nwzx Mwlxk hyhw : hlkw’ V’ bhlw hr‘sw 7
rV’k hyhw : hl MyqyYmhw htdYmw hybY=lkw l’yr’=l‘ My’bYh 8
hnhw ’mYh Mlxy rV’kw wVpn hqyrw Zyqhw lkw’ hnhw b‘rh Mlxy
My’bYh Mywgh=lk Nwmh hyhy Nk hqqwV wVpnw Py‘ hnhw Zyqhw htV
: NwyY rh=l‘
: rkV ’lw w‘n Nyy=’lw wrkV w‘Vw w‘V‘tVh whmtw whmhmth 9
My’ybnh=t’ Mkyny‘=t’ MY‘yw hmdrt xwr hwhy Mkyl‘ Ksn=yk 10
Mwtxh rpsh yrbdk lkh twzx Mkl yhtw : hsk Myzxh MkyV’r=t’w 11
yk lkw’ ’l rm’w hz=’n ’rq rm’l rpsh ‘dwy=l’ wt’ wnty=rV’
rm’w hz=’n ’rq rm’l rps ‘dy=’l rV’ l‘ rpsh Ntnw : ’wh Mwtx 12
: rps yt‘dy ’l
wblw ynwdbk wytpVbw wypb hzh M‘h Vgn yk N‘y ynd’ rm’yw 13
Pswy ynnh Nkl : hdmlm MyVn’ twYm yt’ Mt’ry yhtw ynmm qxr 14
tnybw wymkx tmkx hdb’w ’lpw ’lph hzh=M‘h=t’ ’ylphl
hyhw hY‘ rtsl hwhym Myqym‘mh ywh : rttst wynbn 15
rYyh rmxk=M’ Mkkph : wn‘dy ymw wn’r ym wrm’yw MhyV‘m KVxmb 16
: Nybh ’l wrYwyl rm’ rYyw ynV‘ ’l whV‘l hV‘m rm’y=yk bVxy
w‘mVw : bVxy r‘yl lmrkhw lmrkl Nwnbl bVw r‘zm T‘m dw‘=’wlh 17, 18
: hny’rt Myrw‘ yny‘ KVxmw lp’mw rps=yrbd MyVrxh ’whh=Mwyb
sp’=yk : wlygy l’rVy Vwdqb Md’ ynwyb’w hxmV hwhyb Mywn‘ wpsyw 19, 20
xykwmlw rbdb Md’ y’yTxm : Nw’ ydqV=lk wtrknw Zl hlkw Zyr‘ 21
=l’ hwhy rm’=hk Nkl : qydY whtb wTyw NwVqy r‘Vb 22
wynp ht‘ ’lw bq‘y Vwby ht‘=’l Mhrb’=t’ hdp rV’ bq‘y tyb
sŘ 12 =t’ wVydqhw ymV wVydqy wbrqb ydy hV‘m wydly wt’rb yk : wrwxy 23
Myngwrw hnyb xwr=y‘t w‘dyw : wYyr‘y l’rVy yhl’=t’w bq‘y Vwdq 24
hY‘ twV‘l hwhy=M’n Myrrws Mynb ywh : xql=wdmly l
: t’Tx=l‘ t’Tx twps N‘ml yxwr ’lw hksm Ksnlw ynm ’lw
lYb twsxlw h‘rp zw‘mb zw‘l wl’V ’l ypw MyrYm tdrl Myklhh 2
: hmlkl MyrYm=lYb twsxhw tVbl h‘rp zw‘m Mkl hyhw : MyrYm 3
wly‘wy=’l M‘=l‘ Vy’bh lk : w‘ygy snx wyk’lmw wyrV N‘Yb wyh=yk 4, 5
: hprxl=Mgw tVbl yk ly‘whl ’lw rz‘l ’l wml
h‘p’ Mhm Vylw ’ybl hqwYw hrY Zr’b bgn twmhb ’Vm 6
PrVw
30. 7–33 hy‘Vy 397
MtrYw’ Mylmg tVbd=l‘w Mhlyx Myry‘ Ptk=l‘ w’Vy Ppw‘m PrVw
7 Mh bhr t’zl yt’rq Nkl wrz‘y qyrw lbh MyrYmw : wly‘wy ’l M‘=l‘
8 Nwrx’ Mwyl yhtw hqx rps=l‘w Mt’ xwl=l‘ hbtk ’wb ht‘ : tbV
9 ‘wmV wb’=’l Mynb MyVxk Mynb ’wh yrm M‘ yk : Mlw‘=d‘ d‘l
10 twxkn wnl=wzxt ’l Myzxlw w’rt ’l My’rl wrm’ rV’ : hwhy trwt
11 wtybVh xr’=ynm wTh Krd=ynm wrws : twlthm wzx twqlx wnl=wrbd
12 l’rVy Vwdq rm’ hk Nkl : l’rVy Vwdq=t’ wnynpm
13 hyhy Nkl : wyl‘ wn‘Vtw zwlnw qV‘b wxTbtw hzh rbdb Mks’m N‘y
‘tpl M’tp=rV’ hbgVn hmwxb h‘bn lpn Zrpk hzh Nw‘h Mkl
14 ’Ymy=’lw lmxy ’l twtk MyrYwy lbn rbVk hrbVw : hrbV ’wby
: ’bgm Mym PVxlw dwqym V’ twtxl Vrx wttkmb
15 Nw‘Vwt txnw hbwVb l’rVy Vwdq hwhy ynd’ rm’=hk yk
16 yk=’l wrm’tw : Mtyb’ ’lw Mktrwbg hyht hxTbbw TqVhb
17 Pl’ : Mkypdr wlqy Nk=l‘ bkrn lq=l‘w Nwswnt Nk=l‘ swnn sws=l‘
Nrtk Mtrtwn=M’ d‘ wsnt hVmx tr‘g ynpm dx’ tr‘g ynpm dx’
18 Mwry Nklw Mknnxl hwhy hkxy Nklw : h‘bgh=l‘ snkw rhh V’r=l‘
: wl ykwx=lk yrV’ hwhy TpVm yhl’=yk Mkmxrl
19 Kq‘z lwql Knxy Nwnx hkbt=’l wkb MlVwryb bVy NwyYb M‘=yk
20 Kyrwm dw‘ Pnky=’lw Zxl Mymw rY Mxl ynd’ Mkl Ntnw : Kn‘ wt‘mVk
21 rm’l Kyrx’m rbd hn‘mVt Kynz’w : Kyrwm=t’ tw’r Kyny‘ wyhw
22 ylysp ywpY=t’ Mt’mTw : wly’mVt ykw wnym’t yk wb wkl Krdh hz
23 rTm Ntnw : wl rm’t ’Y hwd wmk Mrzt Kbhz tksm tdp’=t’w Kpsk
NmVw NVd hyhw hmd’h t’wbt Mxlw hmd’h=t’ ‘rzt=rV’ K‘rz
24 hmd’h ydb‘ Myry‘hw Mypl’hw : bxrn rk ’whh Mwyb Kynqm h‘ry
25 hbg rh=lk=l‘ hyhw : hrzmbw txrb hrz=rV’ wlk’y Zymx lylb
: Myldgm lpnb br grh Mwyb Mym=ylby Myglp h’Vn h‘bg=lk l‘w
26 rw’k Myt‘bV hyhy hmxh rw’w hmxh rw’k hnblh=rw’ hyhw
: ’pry wtkm Zxmw wm‘ rbV=t’ hwhy Vbx Mwyb Mymyh t‘bV
27 h’Vm dbkw wp’ r‘b qxrmm ’b hwhy=MV hnh
28 r’wY=d‘ PTwV lxnk wxwrw : tlk’ V’k wnwVlw M‘z w’lm wytpV
29 hyhy ryVh : Mym‘ yyxl l‘ h‘tm Nsrw ’wV tpnb Mywg hpnhl hYxy
hwhy=rhb ’wbl lylxb Klwhk bbl txmVw gx=Vdqth lylk Mkl
30 P‘zb h’ry w‘wrz txnw wlwq dwh=t’ hwhy ‘ymVhw : l’rVy rwY=l’
31 rwV’ txy hwhy lwqm=yk : drb Nb’w Mrzw Zpn hlkw’ V’ bhlw P’
32 Myptb wyl‘ hwhy xyny rV’ hdswm hTm rb‘m lk hyhw : hky TbVb
33 htpt lwmt’m Kwr‘=yk : hb=Mxln hpwnt twmxlmbw twrnkbw
tmVn hbrh MyY‘w V’ htrdm bxrh qym‘h Nkwh Klml ’wh=Mg
: hb hr‘b tyrpg lxnk hwhy
ywh
398 hy‘Vy 31. 1–33. 3
br yk bkr=l‘ wxTbyw wn‘Vy Mysws=l‘ hrz‘l MyrYm Mydryh ywh ’l
’l hwhy=t’w l’rVy Vwdq=l‘ w‘V ’lw d’m wmY‘=yk MyVrp l‘w
tyb=l‘ Mqw rysh ’l wyrbd=t’w ‘r ’byw Mkx ’wh=Mgw : wVrd 2
rVb Mhyswsw l’=’lw Md’ MyrYmw : Nw’ yl‘p trz‘=l‘w My‘rm 3
: Nwylky Mlk wdxyw rz‘ lpnw rzw‘ lVkw wdy hTy hwhyw xwr=’lw
Mymy : ytrm’ hnz’h twxTb twnb ylwq hn‘mV hnmq twnn’V MyVn 9, 10
wdrx : ’wby ylb Ps’ ryYb hlk yk twxTb hnzgrt hnV=l‘ 11
MydV=l‘ : MyYlx=l‘ hrwgxw hr‘w hTVp twxTb hzgr twnn’V 12
hl‘t rymV Zwq ym‘ tmd’ l‘ : hyrp Npg=l‘ dmx=ydV=l‘ Mydps 13
bz‘ ry‘ Nwmh VTn Nwmr’=yk : hzyl‘ hyrq VwVm ytb=lk=l‘ yk 14
: Myrd‘ h‘rm My’rp VwVm Mlw‘=d‘ twr‘m d‘b hyh Nxbw lp‘
: bVxy r‘yl lmrkw lmrkl rbdm hyhw Mwrmm xwr wnyl‘ hr‘y=d‘ 15
hqdYh hV‘m hyhw : bVt lmrkb hqdYw TpVm rbdmb NkVw 16, 17
sŘ 13 MwlV hwnb ym‘ bVyw : Mlw‘=d‘ xTbw TqVh hqdYh tdb‘w MwlV 18
hlpVbw r‘yh tdrb drbw : twnn’V txwnmbw MyxTbm twnkVmbw 19
: rwmxhw rwVh=lgr yxlVm Mym=lk=l‘ y‘rz MkyrV’ : ry‘h lpVt 20
Kmthk wb wdgb=’lw dgwbw dwdV ’l ht’w ddwV ywh gl
Kl wnnx hwhy : Kb=wdgby dgbl Ktlnk dVwt ddwV 2
wddn Nwmh lwqm : hrY t‘b wnt‘wVy=P’ Myrqbl M‘rz hyh wnywq 3
Mym‘
33. 4–34. 14 hy‘Vy 399
4 Mybg qVmk lysxh Ps’ MkllV Ps’w : Mywg wYpn Ktmmwrm Mym‘
5 : hqdYw TpVm NwyY ’lm Mwrm NkV yk hwhy bgVn : wb qqwV
6 : wrYw’ ’yh hwhy t’ry t‘dw tmkx t‘wVy Nsx Kyt‘ tnwm’ hyhw
lgtw xrpt xrp : tlYbxk xrptw hbr‘ lgtw hyYw rbdm MwVVy hl, 2
hmh NwrVhw lmrkh rdh hl=Ntn Nwnblh dwbk Nnrw tlyg P’
Mykrbw twpr Mydy wqzx : wnyhl’ rdh hwhy=dwbk w’ry 3
Mqn Mkyhl’ hnh w’ryt=l’ wqzx bl=yrhmnl wrm’ : wYm’ twlVk 4
ynz’w Myrw‘ yny‘ hnxqpt z’ : Mk‘Vyw ’wby ’wh Myhl’ lwmg ’wby 5
w‘qbn=yk Ml’ NwVl Nrtw xsp ly’k gldy z’ : hnxtpt MyVrx 6
y‘wbml Nw’mYw Mg’l brVh hyhw : hbr‘b Mylxnw Mym rbdmb 7
Krdw lwlsm MV=hyhw : ’mgw hnql ryYx hYbr Mynt hwnb Mym 8
Mylyw’w Krd Klh wml=’whw ’mT wnrb‘y=’l hl ’rqy Vdqh Krdw
’Ymt ’l hnl‘y=lb twyx Zyrpw hyr’ MV hyhy=’l : w‘ty ’l 9
sŘ 14 txmVw hnrb NwyY w’bw NwbVy hwhy yywdpw : Mylw’g wklhw MV 10
: hxn’w Nwgy wsnw wgyVy hxmVw NwVV MV’r=l‘ Mlw‘
17 hwhy yn’ htVn ’mYb MnwVl Ny’w Mym MyVqbm Mynwyb’hw Myyn‘h
18 Kwtbw twrhn MyypV=l‘ xtp’ : Mbz‘’ ’l l’rVy yhl’ Mn‘’
19 Nt’ : Mym y’Ywml hyY Zr’w Mym=Mg’l rbdm MyV’ twny‘m tw‘qb
rwV’tw rhdt Vwrb hbr‘b MyV’ NmV Z‘w sdhw hTV zr’ rbdmb
20 t’z htV‘ hwhy=dy yk wdxy wlykVyw wmyVyw w‘dyw w’ry N‘ml : wdxy
21 wVygh hwhy rm’y Mkbyr wbrq : h’rb l’rVy Vwdqw
22 hnyrqt rV’ t’ wnl wdygyw wVygy : bq‘y Klm rm’y MkytwmY‘
tw’bh w’ Ntyrx’ h‘dnw wnbl hmyVnw wdygh hnh hm twnV’rh
23 wbyTyt=P’ Mt’ Myhl’ yk h‘dnw rwx’l twyt’h wdygh : wn‘ymVh
24 hb‘wt ‘p’m Mkl‘pw Ny’m Mt’=Nh : wdxy ’rnw h‘tVnw w‘rtw
25 ’rqy VmV=xrzmm t’yw NwpYm ytwry‘h : Mkb rxby
26 V’rm dygh=ym : TyT=smry rYwy wmkw rmx=wmk Myngs ’byw ymVb
‘mV=Ny’ P’ ‘ymVm Ny’ P’ dygm=Ny’ P’ qydY rm’nw Mynplmw h‘dnw
27, 28 Ny’w ’r’w : Nt’ rVbm MlVwrylw Mnh hnh NwyYl NwV’r : Mkyrm’ sŘ 17
29 MhyV‘m sp’ Nw’ Mlk Nh : rbd wbyVyw Ml’V’w Z‘wy Ny’w hl’mw Vy’
: Mhyksn whtw xwr
bm Mywgl TpVm wyl‘ yxwr yttn yVpn htYr yryxb wb=Kmt’ ydb‘ Nh
2, 3 ’l ZwYr hnq : wlwq Zwxb ‘ymVy=’lw ’Vy ’lw q‘Yy ’l : ’yYwy
4 hhky ’l : TpVm ’yYwy tm’l hnbky ’l hhk htVpw rwbVy
: wlyxyy Myy’ wtrwtlw TpVm Zr’b MyVy=d‘ Zwry ’lw
5 Ntn hy’Y’Yw Zr’h ‘qr MhyTwnw MymVh ’rwb hwhy l’h rm’=hk
6 qzx’w qdYb Kyt’rq hwhy yn’ : hb Myklhl xwrw hyl‘ M‘l hmVn
7 ’yYwhl twrw‘ Myny‘ xqpl : Mywg rw’l M‘ tyrbl Knt’w KrY’w Kdyb
8 rx’l ydwbkw ymV ’wh hwhy yn’ : KVx ybVy ’lk tybm rys’ rgsmm
9 dygm yn’ twVdxw w’b=hnh twnV’rh : Mylyspl ytlhtw Nt’=’l
: Mkt’ ‘ymV’ hnxmYt MrTb
10 Myy’ w’lmw Myh ydrwy Zr’h hYqm wtlht Vdx ryV hwhyl wryV
11 V’rm ‘ls ybVy wnry rdq bVt MyrYx wyr‘w rbdm w’Vy : MhybVyw
12, 13 rwbgk hwhy : wdygy Myy’b wtlhtw dwbk hwhyl wmyVy : wxwYy Myrh
’Yy
406 hy‘Vy 42. 14–43. 20
: rbgty wyby’=l‘ xyrYy=P’ ‘yry h’nq ry‘y twmxlm Vy’k ’Yy
dm, 2 KrYyw KV‘ hwhy rm’=hk : wb ytrxb l’rVyw ydb‘ bq‘y ‘mV ht‘w
3 Mym=qY’ yk : wb ytrxb NwrVyw bq‘y ydb‘ ’ryt=l’ Krz‘y NTbm
: Ky’Y’Y=l‘ ytkrbw K‘rz=l‘ yxwr qY’ hVby=l‘ Mylznw ’mY=l‘
4, 5 yn’ hwhyl rm’y hz : Mym=ylby=l‘ Mybr‘k ryYx Nybb wxmYw
: hnky l’rVy MVbw hwhyl wdy btky hzw bq‘y=MVb ’rqy hzw
6 Nwrx’ yn’w NwV’r yn’ tw’bY hwhy wl’gw l’rVy=Klm hwhy rm’=hk sŘ 18
7 ymwVm yl hkr‘yw hdygyw ’rqy ynwmk=ymw : Myhl’ Ny’ yd‘lbmw
8 whrt=l’w wdxpt=l’ : wml wdygy hn’bt rV’w twyt’w Mlw‘=M‘
rwY Ny’w yd‘lbm hwl’ Vyh yd‘ Mt’w ytdghw Kyt‘mVh z’m ’lh
9 hmh Mhyd‘w wly‘wy=lb Mhydwmxw wht Mlk lsp=yrYy : yt‘dy=lb
10 : ly‘wh ytlbl Ksn lspw l’ rYy=ym : wVby N‘ml w‘dy=lbw w’ry=lb
11 wdxpy wdm‘y Mlk wYbqty Md’m hmh MyVrxw wVby wyrbx=lk Nh
12 whl‘pyw whrYy twbqmbw Mxpb l‘pw dY‘m lzrb Vrx : dxy wVby
13 hTn MyY‘ Vrx : P‘yyw Mym htV=’l xk Ny’w b‘r=Mg wxk ‘wrzb
tynbtk whV‘yw whr’ty hgwxmbw tw‘Yqmb whV‘y drVb whr’ty wq
14 Nwl’w hzrt xqyw Myzr’ wl=twrkl : tyb tbVl Md’ tr’ptk Vy’
15 xqyw r‘bl Md’l hyhw : ldgy MVgw zr’ ‘Tn r‘y=yY‘b wl=Zm’yw
lsp whV‘ wxtVyw l’=l‘py=P’ Mxl hp’w qyVy=P’ Mxyw Mhm
16 ‘bVyw ylY hlYy lk’y rVb wyYx=l‘ V’=wmb PrV wyYx : wml=dgsyw
17 wlspl hV‘ l’l wtyr’Vw : rw’ yty’r ytwmx x’h rm’yw Mxy=P’
18 w‘dy ’l : ht’ yl’ yk ynlyYh rm’yw wyl’ llptyw wxtVyw wl=dwgsy
19 wbl=l’ byVy=’lw : Mtbl lykVhm Mhyny‘ tw’rm xT yk wnyby ’lw
=l‘ ytyp’ P’w V’=wmb ytprV wyYx rm’l hnwbt=’lw t‘d ’lw
: dwgs’ Z‘ lwbl hV‘’ hb‘wtl wrtyw lk’w rVb hlY’ Mxl wylxg
20 rqV ’wlh rm’y ’lw wVpn=t’ lyYy=’lw whTh ltwh bl rp’ h‘r
21 KytrYy ht’=ydb‘ yk l’rVyw bq‘y hl’=rkz : ynymyb
22 Kyt’Tx Nn‘kw Ky‘Vp b‘k ytyxm : ynVnt ’l l’rVy ht’ yl=db‘
23 Zr’ twytxt w‘yrh hwhy hV‘=yk MymV wnr : Kytl’g yk yl’ hbwV
wxYp
408 hy‘Vy 44. 24–45. 22
: r’pty l’rVybw bq‘y hwhy l’g=yk wb Z‘=lkw r‘y hnr Myrh wxYp
lk hV‘ hwhy ykn’ NTbm KrYyw Kl’g hwhy rm’=hk 24
Mymsqw Mydb twt’ rpm : yt’ ym Zr’h ‘qr ydbl MymV hTn 25
tY‘w wdb‘ rbd Myqm : lkVy Mt‘dw rwx’ Mymkx byVm llwhy 26
hytwbrxw hnynbt hdwhy yr‘lw bVwt MlVwryl rm’h MylVy wyk’lm
y‘r Vrwkl rm’h : Vybw’ Kytrhnw ybrx hlwYl rm’h : Mmwq’ 27, 28
: dswt lkyhw hnbt MlVwryl rm’lw MlVy yYpx=lkw
wynpl=drl wnymyb ytqzxh=rV’ Vrwkl wxyVml hwhy rm’=hk hm
yn’ : wrgsy ’l Myr‘Vw Mytld wynpl xtpl xtp’ Myklm yntmw Mywg 2
: ‘dg’ lzrb yxyrbw rbV’ hVwxn twtld rVw’ Myrwdhw Kl’ Kynpl
hwhy yn’=yk ‘dt N‘ml Myrtsm ynmTmw KVx twrYw’ Kl yttnw 3
’rq’w yryxb l’rVyw bq‘y ydb‘ N‘ml : l’rVy yhl’ KmVb ’rwqh 4
Myhl’ Ny’ ytlwz dw‘ Ny’w hwhy yn’ : ynt‘dy ’lw Knk’ KmVb Kl 5
sp’=yk hbr‘mmw VmV=xrzmm w‘dy N‘ml : ynt‘dy ’lw Krz’’ 6
’rwbw MwlV hV‘ KVx ’rwbw rw’ rYwy : dw‘ Ny’w hwhy yn’ yd‘lb 7
l‘mm MymV wpy‘rh : hl’=lk hV‘ hwhy yn’ ‘r 8
yn’ dxy xymYt hqdYw ‘Vy=wrpyw Zr’=xtpt qdY=wlzy MyqxVw
hmd’ yVrx=t’ Vrx wrYy=t’ br ywh : wyt’rb hwhy 9
: wl Mydy=Ny’ Kl‘pw hV‘t=hm wrYyl rmx rm’yh
: Nylyxt=hm hV’lw dylwt=hm b’l rm’ ywh 10
ly‘whl Kdmlm Kyhl’ hwhy yn’ l’rVy Vwdq Kl’g hwhy rm’=hk 17
KtqdYw KmwlV rhnk yhyw ytwYml tbVqh ’wl : Klt Krdb Kkyrdm 18
dmVy=’lw trky=’l wyt‘mk Ky‘m y’Y’Yw K‘rz lwxk yhyw : Myh ylgk 19
hnr lwqb MydVkm wxrb lbbm w’Y : ynplm wmV 20
wdb‘ hwhy l’g wrm’ Zr’h hYq=d‘ hw’yYwh t’z w‘ymVh wdygh
rwY=‘qbyw wml lyzh rwYm Mym Mkylwh twbrxb w’mY ’lw : bq‘y 21
: My‘Vrl hwhy rm’ MwlV Ny’ : Mym wbzyw 22
ym’ y‘mm yn’rq NTbm hwhy qwxrm Mym’l wbyVqhw yl’ Myy’ w‘mV Tm
rwrb Zxl ynmyVyw yn’ybxh wdy lYb hdx brxk yp MVyw : ymV rykzh 2
: r’pt’ Kb=rV’ l’rVy ht’=ydb‘ yl rm’yw : ynrytsh wtpV’b 3
hwhy=t’ yTpVm Nk’ ytylk yxk lbhw whtl yt‘gy qyrl ytrm’ yn’w 4
db‘l NTbm yrYy hwhy rm’ ht‘w : yhl’=t’ ytl‘pw 5
yhl’w hwhy yny‘b dbk’w Ps’y ’l l’rVyw wyl’ bq‘y bbwVl wl
yryYnw bq‘y yTbV=t’ Myqhl db‘ yl Ktwyhm lqn rm’yw : yz‘ hyh 6
: Zr’h hYq=d‘ yt‘wVy twyhl Mywg rw’l Kyttnw byVhl l’rVy
tbqm=l’w MtbYx rwY=l’ wTybh hwhy yVqbm qdY ypdr yl’ w‘mV ’n
dx’=yk Mkllwxt hrV=l’w Mkyb’ Mhrb’=l’ wTybh : Mtrqn rwb 2
MVyw hytbrx=lk Mxn NwyY hwhy Mxn=yk : whbr’w whkrb’w wyt’rq 3
lwqw hdwt hb ’Ymy hxmVw NwVV hwhy=Ngk htbr‘w Nd‘k hrbdm
hrwt yk wnyz’h yl’ ymw’lw ym‘ yl’ wbyVqh : hrmz 4
y‘rzw y‘Vy ’Yy yqdY bwrq : ‘ygr’ Mym‘ rw’l yTpVmw ’Yt yt’m 5
Mkyny‘ MymVl w’V : Nwlxyy y‘rz=l’w wwqy Myy’ yl’ wTpVy Mym‘ 6
hlbt dgbk Zr’hw wxlmn NV‘k MymV=yk txtm Zr’h=l’ wTybhw
: txt ’l ytqdYw hyht Mlw‘l yt‘wVyw Nwtwmy Nk=wmk hybVyw
Vwn’ tprx w’ryt=l’ Mblb ytrwt M‘ qdY y‘dy yl’ w‘mV 7
ytqdYw ss Mlk’y rmYkw V‘ Mlk’y dgbk yk : wtxt=l’ Mtpdgmw 8
z‘=yVbl yrw‘ yrw‘ : Myrwd rwdl yt‘wVyw hyht Mlw‘l 9
tbYxmh ’yh=t’ ’wlh Mymlw‘ twrd Mdq ymyk yrw‘ hwhy ‘wrz
hbr Mwht ym My tbrxmh ’yh=t’ ’wlh : Nynt tllwxm bhr 10
NwyY w’bw NwbwVy hwhy yywdpw : Mylw’g rb‘l Krd My=yqm‘m hmVh 11
: hxn’w Nwgy wsn NwgyVy hxmVw NwVV MV’r=l‘ Mlw‘ txmVw hnrb
twmy Vwn’m y’rytw t’=ym Mkmxnm ’wh ykn’ ykn’ 12
dxptw Zr’ dsyw MymV hTwn KV‘ hwhy xkVtw : Ntny ryYx Md’=Nbmw 13
tmx hy’w tyxVhl Nnwk rV’k qyYmh tmx ynpm Mwyh=lk dymt
ykn’w : wmxl rsxy ’lw txVl twmy=’lw xtphl h‘Y rhm : qyYmh 14, 15
Kypb yrbd MyV’w : wmV tw’bY hwhy wylg wmhyw Myh ‘gr Kyhl’ hwhy 16
: ht’=ym‘ NwyYl rm’lw Zr’ dsylw MymV ‘Tnl Kytysk ydy lYbw
wtmx swk=t’ hwhy dym tytV rV’ MlVwry ymwq yrrw‘th yrrw‘th 17
Mynb=lkm hl lhnm=Ny’ : tyYm tytV hl‘rth swk t‘bq=t’ 18
ym Kyt’rq hnh MytV : hldg Mynb=lkm hdyb qyzxm Ny’w hdly 19
wbkV wpl‘ Kynb : Kmxn’ ym brxhw b‘rhw rbVhw dVh Kl dwny 20
: Kyhl’ tr‘g hwhy=tmx My’lmh rmkm ’wtk twYwx=lk V’rb
rm’=hk : Nyym ’lw trkVw hyn‘ t’z ’n=y‘mV Nkl 21, 22
hl‘rth swk=t’ Kdym ytxql hnh wm‘ byry Kyhl’w hwhy Kynd’
Kygwm=dyb hytmVw : dw‘ htwtVl ypyswt=’l ytmx swk t‘bq=t’ 23
: Myrb‘l Zwxkw Kwg Zr’k ymyVtw hrb‘nw yxV KVpnl wrm’=rV’
Ktr’pt ydgb yVbl NwyY Kz‘ yVbl yrw‘ yrw‘ bn
yr‘nth : ’mTw lr‘ dw‘ Kb=’by Pyswy ’l yk Vdqh ry‘ MlVwry 2
: NwyY=tb hybV Kr’wY yrswm wxtpth MlVwry ybV ymwq rp‘m
: wl’gt Pskb ’lw Mtrkmn Mnx hwhy rm’ hk=yk 3
rwgl hnV’rb ym‘=dry MyrYm hwhy ynd’ rm’ hk yk 4
MV
52. 5–54. 7 hy‘Vy 413
5 ym‘ xql=yk hwhy=M’n hp=yl=hm ht‘w : wqV‘ sp’b rwV’w MV
6 ‘dy Nkl : Z’nm ymV Mwyh=lk dymtw hwhy=M’n wlylyhy wlVm Mnx
: ynnh rbdmh ’wh=yn’=yk ’whh Mwyb Nkl ymV ym‘
’s Vbxl ynxlV Mywn‘ rVbl yt’ hwhy xVm N‘y yl‘ hwhy ynd’ xwr
2 =tnV ’rql : xwq=xqp Myrws’lw rwrd MywbVl ’rql bl=yrbVnl
3 NwyY ylb’l MwVl : Mylb’=lk Mxnl wnyhl’l Mqn Mwyw hwhyl NwYr
txt hlht hT‘m lb’ txt NwVV NmV rp’ txt r’p Mhl ttl
4 twbrx wnbw : r’pthl hwhy ‘Tm qdYh yly’ Mhl ’rqw hhk xwr
: rwdw rwd twmmV brx yr‘ wVdxw wmmwqy MynV’r twmmV Mlw‘
wdm‘w
418 hy‘Vy 61. 5–63. 9
hwhy ynhk Mt’w : Mkymrkw Mkyrk’ rkn ynbw Mkn’Y w‘rw Myrz wdm‘w 5, 6
: wrmytt Mdwbkbw wlk’t Mywg lyx Mkl rm’y wnyhl’ ytrVm w’rqt
wVryy hnVm MYr’b Nkl Mqlx wnry hmlkw hnVm MktVb txt 7
hlw‘b lzg ’nV TpVm bh’ hwhy yn’ yk : Mhl hyht Mlw‘ txmV 8
sŘ 25 M‘rz Mywgb ‘dwnw : Mhl twrk’ Mlw‘ tyrbw tm’b Mtl‘p yttnw 9
: hwhy Krb ‘rz Mh yk Mwryky Mhy’r=lk Mym‘h Kwtb Mhy’Y’Yw
ydb‘ hnh wb‘rt Mt’w wlk’y ydb‘ hnh hwhy ynd’ rm’=hk Nkl 13
wnry ydb‘ hnh : wVbt Mt’w wxmVy ydb‘ hnh w’mYt Mt’w wtVy 14
Mtxnhw : wlylyt xwr rbVmw bl b’km wq‘Yt Mt’w bl bwTm 15
: rx’ MV ’rqy wydb‘lw hwhy ynd’ Ktymhw yryxbl h‘wbVl MkmV
‘bVy Zr’b ‘bVnhw Nm’ yhl’b Krbty Zr’b Krbtmh rV’ 16
ynnh=yk : yny‘m wrtsn ykw twnV’rh twrYh wxkVn yk Nm’ yhl’b 17
hnyl‘t ’lw twnV’rh hnrkzt ’lw hVdx Zr’w MyVdx MymV ’rwb
=t’ ’rwb ynnh yk ’rwb yn’ rV’ d‘=yd‘ wlygw wVyV=M’=yk : bl=l‘ 18
‘mVy=’lw ym‘b ytVVw MlVwryb ytlgw : VwVm hm‘w hlyg MlVwry 19
rV’ Nqzw Mymy lw‘ dw‘ MVm hyhy=’l : hq‘z lwqw ykb lwq dw‘ hb 20
hnV h’m=Nb ’Twxhw twmy hnV h’m=Nb r‘nh yk wymy=t’ ’lmy=’l
rx’w wnby ’l : Myrp wlk’w Mymrk w‘Tnw wbVyw Mytb wnbw : llqy 21, 22
wlby Mhydy hV‘mw ym‘ ymy Z‘h ymyk=yk lk’y rx’w w‘Ty ’l bVy
hmh hwhy ykwrb ‘rz yk hlhbl wdly ’lw qyrl w‘gyy ’l : yryxb 23
yn’w Myrbdm Mh dw‘ hn‘’ yn’w w’rqy=MrT hyhw : Mt’ Mhy’Y’Yw 24
rp‘ Vxnw Nbt=lk’y rqbk hyr’w dx’k w‘ry hlTw b’z : ‘mV’ 25
: hwhy rm’ yVdq rh=lkb wtyxVy=’lw w‘ry=’l wmxl
rV’ tyb hz=y’ ylgr Mdh Zr’hw y’sk MymVh hwhy rm’ hk ws
hl’=lk wyhyw htV‘ ydy hl’=lk=t’w : ytxwnm Mwqm hz=y’w yl=wnbt 2
TxwV : yrbd=l‘ drxw xwr=hknw yn‘=l’ Tyb’ hz=l’w hwhy=M’n 3
rykzm ryzx=Md hxnm hl‘m blk Pr‘ hVh xbwz Vy’=hkm rwVh
: hYpx MVpn MhyYwqVbw Mhykrdb wrxb hmh=Mg Nw’ Krbm hnbl
hnw‘ Ny’w yt’rq N‘y Mhl ’yb’ Mtrwgmw Mhyll‘tb rxb’ yn’=Mg 4
: wrxb ytYpx=’l rV’bw yny‘b ‘rh wV‘yw w‘mV ’lw ytrbd
Mky’nV Mkyx’ wrm’ wrbd=l’ Mydrxh hwhy=rbd w‘mV 5
Nw’V lwq : wVby Mhw MktxmVb h’rnw hwhy dbky ymV N‘ml Mkydnm 6
hdly lyxt MrTb : wyby’l lwmg MlVm hwhy lwq lkyhm lwq ry‘m 7
hl’k h’r ym t’zk ‘mV=ym : rkz hTylmhw hl lbx ’wby MrTb 8
NwyY hdly=Mg hlx=yk tx’ M‘p ywg dlwy=M’ dx’ Mwyb Zr’ lxwyh
ytrY‘w dylwmh yn’=M’ hwhy rm’y dylw’ ’lw rybV’ yn’h : hynb=t’ 9
: Kyhl’ rm’
=lk VwVm ht’ wVyV hybh’=lk hb wlygw MlVwry=t’ wxmV 10
wYmt N‘ml hymxnt dVm Mt‘bVw wqnyt N‘ml : hyl‘ Mylb’tmh 11
Mtgn‘thw
66. 12–24 hy‘Vy 421
12 =hTn ynnh hwhy rm’ hk=yk : hdwbk zyzm Mtgn‘thw
w’Vnt dY=l‘ Mtqnyw Mywg dwbk PTwV lxnkw MwlV rhnk hyl’
13 Mkmxn’ ykn’ Nk wnmxnt wm’ rV’ Vy’k : w‘V‘Vt Mykrb=l‘w
14 hnxrpt ’Vdk MkytwmY‘w Mkbl VVw Mty’rw : wmxnt MlVwrybw
15 ’wby V’b hwhy hnh=yk : wyby’=t’ M‘zw wydb‘=t’ hwhy=dy h‘dwnw
16 V’b yk : V’=ybhlb wtr‘gw wp’ hmxb byVhl wytbkrm hpwskw
17 MyVdqtmh : hwhy yllx wbrw rVb=lk=t’ wbrxbw TpVn hwhy
ZqVhw ryzxh rVb ylk’ Kwtb dx’ rx’ twngh=l’ MyrhTmhw
18 h’b MhytbVxmw MhyV‘m ykn’w : hwhy=M’n wpsy wdxy rbk‘hw
19 tw’ Mhb ytmVw : ydwbk=t’ w’rw w’bw twnVlhw Mywgh=lk=t’ Zbql
lbt tVq ykVm dwlw lwp VyVrt Mywgh=l’ MyTylp Mhm ytxlVw
ydwbk=t’ w’r=’lw y‘mV=t’ w‘mV=’l rV’ Myqxrh Myy’h Nwyw
20 hxnm Mywgh=lkm Mkyx’=lk=t’ w’ybhw : Mywgb ydwbk=t’ wdyghw
yVdq rh l‘ twrkrkbw Mydrpbw MybYbw bkrbw Myswsb hwhyl
ylkb hxnmh=t’ l’rVy ynb w’yby rV’k hwhy rm’ MlVwry
21, 22 yk : hwhy rm’ Mywll Mynhkl xq’ Mhm=Mgw : hwhy tyb rwhT
ynpl Mydm‘ hV‘ yn’ rV’ hVdxh Zr’hw MyVdxh MymVh rV’k
23 tbV ydmw wVdxb Vdx=ydm hyhw : MkmVw Mk‘rz dm‘y Nk hwhy=M’n
24 yrgpb w’rw w’Yyw : hwhy rm’ ynpl twxtVhl rVb=lk ’wby wtbVb
Nw’rd wyhw hbkt ’l MV’w twmt ’l Mt‘lwt yk yb My‘Vph MyVn’h
: rVb=lkl
+wgw SdĆx
Ł yDĄmĂ hyĎhĎwĘ
Nmys ’ŁqŁtŁyŁ w’ qŁqŁtŁyŁ
z"T Nmys +’ Myklm[ ’Yrâ
Ł Nmysw ,My‘Vtw dx’w Myt’mw Pl’ hy‘Vy rpsd yqwsp Mwks
wnl y"y ryd’ MV=M’Ă yk wyYxw .hYr⣠Nmysw Vmxw My‘Vtw Myt’mw Pl’ ’"n : ]+T qwsp
.]+T d"y hyrkz[ Zr’h=lk=l‘ Klml y"y hyhw Nmysw MyrV‘w hVV wyrdsw .]’"k g"l hy‘Vy[
hrV‘ ‘br’w h’m hVnml tx’ tnV d‘ whyz‘ Nm rpsh twnV .MyrV‘w hVV wytwtqspw
.hnV
And it shall come to pass that from one new moon [Isa 66:23], etc. The sign
is, qqty, i.e. the initial letters of the four books in which the words of the last
verse but one are repeated in order to avoid ending the book with a threatening
or curse. y = hyĎ‘ĘS
Č yĘ, Isaiah; t = rW Ď ‘Ď yrĄêĘ, the twelve Minor Prophets; q = twŁnyqĂ,
Lamentations; q = tlĆhĆq Ł , Ecclesiastes. or ’ = hkĎy’Ą, Lamentations.
The number of the verses of the book of Isaiah is 1291, and the sign is, Arza
(â
Ł = 1000, r = 200, Z = 90, ’ = 1; I Kings 16:9). Other copies (say) 1295, and
422 hy‘Vy
the sign is, I will accept you [Eze 20:41]. And its middle point is, But there
the Lord will be with us in majesty [Isa 33:21]. And its sedarim are 26, and
the sign is, AND the Lord SHALL BE king over all the earth [Zec 14:9]. And
its peseqot are 26. The years of the book are from Uzziah unto the first year
of Manasseh, 114 years.
hymry
’ : Nmynb Zr’b twtn‘b rV’ Mynhkh=Nm whyqlx=Nb whymry yrbd sŘ 1
2 =VlVb hdwhy Klm Nwm’=Nb whyV’y ymyb wyl’ hwhy=rbd hyh rV’
3 Mt=d‘ hdwhy Klm whyV’y=Nb Myqywhy ymyb yhyw : wklml hnV hrV‘
MlVwry twlg=d‘ hdwhy Klm whyV’y=Nb whyqdYl hnV hrV‘ ytV‘
: yVymxh Vdxb
4, 5 ’Yt MrTbw Kyt‘dy NTbb KrwY’ MrTb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
6 hnh hwhy ynd’ hh’ rm’w : Kyttn Mywgl ’ybn KytVdqh Mxrm
7 ykn’ r‘n rm’t=l’ yl’ hwhy rm’yw : ykn’ r‘n=yk rbd yt‘dy=’l
8 ’ryt=l’ : rbdt KwY’ rV’=lk t’w Klt KxlV’ rV’=lk=l‘ yk
9 ‘gyw wdy=t’ hwhy xlVyw : hwhy=M’n KlYhl yn’ Kt’=yk Mhynpm
10 Mwyh Kytdqph h’r : Kypb yrbd yttn hnh yl’ hwhy rm’yw yp=l‘
twnbl swrhlw dyb’hlw Zwtnlw Vwtnl twklmmh=l‘w Mywgh=l‘ hzh
: ‘wTnlw
11 yn’ dqV lqm rm’w whymry h’r ht’=hm rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
12 : wtV‘l yrbd=l‘ yn’ dqV=yk tw’rl tbTyh yl’ hwhy rm’yw : h’r
13 xwpn rys rm’w h’r ht’ hm rm’l tynV yl’ hwhy=rbd yhyw
14 h‘rh xtpt NwpYm yl’ hwhy rm’yw : hnwpY ynpm wynpw h’r yn’
15 hnwpY twklmm twxpVm=lkl ’rq ynnh yk : Zr’h ybVy=lk l‘
hytmwx=lk l‘w MlVwry yr‘V xtp w’sk Vy’ wntnw w’bw hwhy=M’n
16 rV’ Mt‘r=lk l‘ Mtw’ yTpVm ytrbdw : hdwhy yr‘=lk l‘w bybs
17 rz’t ht’w : Mhydy yV‘ml wwxtVyw Myrx’ Myhl’l wrTqyw ynwbz‘
Mhynpm txt=l’ KwY’ ykn’ rV’=lk t’ Mhyl’ trbdw tmqw Kyntm
18 lzrb dwm‘lw rYbm ry‘l Mwyh Kyttn hnh yn’w : Mhynpl Ktx’=Np
M‘lw hynhkl hyrVl hdwhy yklml Zr’h=lk=l‘ tVxn twmxlw
19 : KlyYhl hwhy=M’n yn’ Kt’=yk Kl wlkwy=’lw Kyl’ wmxlnw : Zr’h
6 hbVm htV‘ rV’ ty’rh Klmh whyV’y ymyb yl’ hwhy rm’yw
: MV=ynztw Nn‘r Z‘=lk txt=l’w hbg rh=lk=l‘ ’yh hklh l’rVy
7 hdwgb h’rtw hbV=’lw bwVt yl’ hl’=lk=t’ htwV‘ yrx’ rm’w
8 l’rVy hbVm hp’n rV’ twd’=lk=l‘ yk ’r’w : hdwhy htwx’
hdwhy hdgb h’ry ’lw hyl’ hyttyrk rps=t’ Nt’w hytxlV
9 P’ntw Zr’h=t’ Pnxtw htwnz lqm hyhw : ’yh=Mg Nztw Kltw htwx’
10 htwx’ hdwgb yl’ hbV=’l t’z=lkb=Mgw : Z‘h=t’w Nb’h=t’
11 hqdY yl’ hwhy rm’yw : hwhy=M’n rqVb=M’ yk hbl=lkb hdwhy
12 hl’h Myrbdh=t’ t’rqw Klh : hdwhy hdgbm l’rVy hbVm hVpn
Mkb ynp lyp’=’wl hwhy=M’n l’rVy hbVm hbwV trm’w hnwpY
13 hwhyb yk Knw‘ y‘d K’ : Mlw‘l rwT’ ’l hwhy=M’n yn’ dysx=yk
ylwqbw Nn‘r Z‘=lk txt Myrzl Kykrd=t’ yrzptw t‘Vp Kyhl’
14 ytl‘b ykn’ yk hwhy=M’n MybbwV Mynb wbwV : hwhy=M’n Mt‘mV=’l
Mkt’ yt’bhw hxpVmm MynVw ry‘m dx’ Mkt’ ytxqlw Mkb
15, 16 yk hyhw : lykVhw h‘d Mkt’ w‘rw yblk My‘r Mkl yttnw : NwyY
Nwr’ dw‘ wrm’y=’l hwhy=M’n hmhh Mymyb Zr’b Mtyrpw wbrt
: dw‘ hV‘y ’lw wdqpy ’lw wb=wrkzy ’lw bl=l‘ hl‘y ’lw hwhy=tyrb
17 MVl Mywgh=lk hyl’ wwqnw hwhy ’sk MlVwryl w’rqy ’yhh t‘b
: ‘rh Mbl twrrV yrx’ dw‘ wkly=’lw MlVwryl hwhy
18 NwpY Zr’m wdxy w’byw l’rVy tyb=l‘ hdwhy=tyb wkly hmhh Mymyb
19 KtyV’ Ky’ ytrm’ ykn’w : Mkytwb’=t’ ytlxnh rV’ Zr’h=l‘
=w’rqt yb’ rm’w Mywg tw’bY ybY tlxn hdmx Zr’ Kl=Nt’w Mynbb
20 tyb yb Mtdgb Nk h‘rm hV’ hdgb Nk’ : wbwVt ’l yrx’mw yl
21 yk l’rVy ynb ynwnxt ykb ‘mVn MyypV=l‘ lwq : hwhy=M’n l’rVy
22 hpr’ MybbwV Mynb wbwV : Mhyhl’ hwhy=t’ wxkV Mkrd=t’ ww‘h
23 tw‘bgm rqVl Nk’ : wnyhl’ hwhy ht’ yk Kl wnt’ wnnh MkytbwVm
24 ‘ygy=t’ hlk’ tVbhw : l’rVy t‘wVt wnyhl’ hwhyb Nk’ Myrh Nwmh
: Mhytwnb=t’w Mhynb=t’ Mrqb=t’w Mn’Y=t’ wnyrw‘nm wnytwb’
25 wnxn’ wn’Tx wnyhl’ hwhyl yk wntmlk wnsktw wntVbb hbkVn
wnytwb’w
426 hymry 4. 1–29
: wnyhl’ hwhy lwqb wn‘mV ’lw hzh Mwyh=d‘w wnyrw‘nm wnytwb’w
rpwV lwq yk Vyrx’ ’l ybl yl=hmh ybl twryq hlwx’ y‘m y‘m 19
hddV yk ’rqn rbV=l‘ rbV : hmxlm t‘wrt yVpn yt‘mV 20
h‘mV’ sn=h’r’ ytm=d‘ : yt‘yry ‘gr ylh’ wddV M’tp Zr’h=lk 21
: rpwV lwq
Mymkx hmh Mynwbn ’lw hmh Mylks Mynb w‘dy ’l ytw’ ym‘ lyw’ yk 22
whbw wht=hnhw Zr’h=t’ yty’r : w‘dy ’l byTyhlw ‘rhl hmh 23
tw‘bgh=lkw MyV‘r hnhw Myrhh yty’r : Mrw’ Ny’w MymVh=l’w 24
yty’r : wddn MymVh Pw‘=lkw Md’h Ny’ hnhw yty’r : wlqlqth 25, 26
: wp’ Nwrx ynpm hwhy ynpm wYtn wyr‘=lkw rbdmh lmrkh hnhw
’l hlkw Zr’h=lk hyht hmmV hwhy rm’ hk=yk 27
ytrbd=yk l‘ l‘mm MymVh wrdqw Zr’h lb’t t’z=l‘ : hV‘’ 28
txrb tVq hmrw Vrp lwqm : hnmm bwV’=’lw ytmxn ’lw ytmz 29
ry‘h=lk
4. 30–5. 26 hymry 427
Nhb bVwy=Ny’w hbwz‘ ry‘h=lk wl‘ Mypkbw Myb‘b w’b ry‘h=lk
30 =yk bhz=yd‘ yd‘t=yk ynV yVblt=yk yV‘t=hm dwdV yt’w : Vy’
31 yk : wVqby KVpn Mybg‘ Kb=ws’m ypytt ’wVl Kyny‘ Kwpb y‘rqt
hypk Vrpt xpytt NwyY=tb lwq hrykbmk hrY yt‘mV hlwxk lwq
: Mygrhl yVpn hpy‘=yk yl ’n=yw’
h w’Ymt=M’ hytwbwxrb wVqbw w‘dw ’n=w’rw MlVwry twYwxb wTTwV sŘ 3
2 hwhy=yx M’w : hl xls’w hnwm’ Vqbm TpVm hV‘ Vy=M’ Vy’
3 Mt’ htykh hnwm’l ’wlh Kyny‘ hwhy : w‘bVy rqVl Nkl wrm’y
4 yn’w : bwVl wn’m ‘lsm Mhynp wqzx rswm txq wn’m Mtylk wlx=’lw
: Mhyhl’ TpVm hwhy Krd w‘dy ’l yk wl’wn Mh Myld=K’ ytrm’
5 TpVm hwhy Krd w‘dy hmh yk Mtw’ hrbd’w Myldgh=l’ yl=hkl’
6 hyr’ Mkh Nk=l‘ : twrswm wqtn l‘ wrbV wdxy hmh K’ Mhyhl’
PrTy hnhm ’Ywyh=lk Mhyr‘=l‘ dqV rmn MddVy twbr‘ b’z r‘ym
7 ynwbz‘ Kynb Kl=xwls’ t’zl y’ : MhytwbVm wmY‘ Mhy‘Vp wbr yk
8 Mysws : wddgty hnwz tybw wp’nyw Mtw’ ‘bV’w Myhl’ ’lb w‘bVyw
9 dqp’=’wl hl’=l‘h : wlhYy wh‘r tV’=l’ Vy’ wyh MykVm Mynzym
10 wl‘ : yVpn Mqntt ’l hzk=rV’ ywgb M’w hwhy=M’n
hwhyl ’wl yk hytwVyTn wrysh wV‘t=l’ hlkw wtxVw hytwrVb
11, 12 wVxk : hwhy=M’n hdwhy tybw l’rVy tyb yb wdgb dwgb yk : hmh
: h’rn ’wl b‘rw brxw h‘r wnyl‘ ’wbt=’lw ’wh=’l wrm’yw hwhyb
13 : Mhl hV‘y hk Mhb Ny’ rbdhw xwrl wyhy My’ybnhw
14 hzh rbdh=t’ Mkrbd N‘y tw’bY yhl’ hwhy rm’=hk Nkl
15 ’ybm ynnh : Mtlk’w MyY‘ hzh M‘hw V’l Kypb yrbd Ntn ynnh
Mlw‘m ywg ’wh Nty’ ywg hwhy=M’n l’rVy tyb qxrmm ywg Mkyl‘
16 xwtp rbqk wtpV’ : rbdy=hm ‘mVt ’lw wnVl ‘dt=’l ywg ’wh
17 Kn’Y lk’y Kytwnbw Kynb wlk’y Kmxlw KryYq lk’w : Myrwbg Mlk
xTwb ht’ rV’ KyrYbm yr‘ VVry Ktn’tw Knpg lk’y Krqbw
18 : hlk Mkt’ hV‘’=’l hwhy=M’n hmhh Mymyb Mgw : brxb hnhb
19 trm’w hl’=lk=t’ wnl wnyhl’ hwhy hV‘ hm txt wrm’t yk hyhw
wdb‘t Nk MkYr’b rkn yhl’ wdb‘tw ytw’ Mtbz‘ rV’k Mhyl’
20 hw‘ymVhw bq‘y tybb t’z wdygh : Mkl ’l Zr’b Myrz
21 w’ry ’lw Mhl Myny‘ bl Ny’w lks M‘ t’z ’n=w‘mV : rm’l hdwhyb
22 ’l ynpm M’ hwhy=M’n w’ryt=’l ytw’h : w‘mVy ’lw Mhl Mynz’
wV‘gtyw whnrb‘y ’lw Mlw‘=qx Myl lwbg lwx ytmV=rV’ wlyxt
23 hrwmw rrws bl hyh hzh M‘lw : whnrb‘y ’lw wylg wmhw wlkwy ’lw
24 Ntnh wnyhl’ hwhy=t’ ’n ’ryn Mbblb wrm’=’wlw : wklyw wrs
25 Mkytwnw‘ : wnl=rmVy ryYq twqx tw‘bV wt‘b Vwqlmw hryw MVg
26 rwVy My‘Vr ym‘b w’Ymn=yk : Mkm bwTh w‘nm Mkytw’Txw hl’=wTh
KVk
428 hymry 5. 27–6. 24
Nk Pw‘ ’lm bwlkk : wdkly MyVn’ tyxVm wbyYh MyVwqy KVk 27
wrb‘ Mg wtV‘ wnmV : wryV‘yw wldg Nk=l‘ hmrm My’lm Mhytb 28
: wTpV ’l Mynwyb’ TpVmw wxylYyw Mwty Nyd wnd=’l Nyd ‘r=yrbd
: yVpn Mqntt ’l hzk=rV’ ywgb M’ hwhy=M’n dqp’=’l hl’=l‘h 29
Kdy bVh l’rVy tyr’V Npgk wllw‘y llw‘ tw’bY hwhy rm’ hk 9
Mnz’ hlr‘ hnh w‘mVyw hdy‘’w hrbd’ ym=l‘ : twlsls=l‘ rYwbk 10
: wb=wYpxy ’l hprxl Mhl hyh hwhy=rbd hnh byVqhl wlkwy ’lw
dws l‘w Zwxb llw‘=l‘ KpV lykh yty’ln yt’lm hwhy tmx t’w 11
wbsnw : Mymy ’lm=M‘ Nqz wdkly hV’=M‘ Vy’=Mg=yk wdxy Myrwxb 12
Zr’h ybVy=l‘ ydy=t’ hT’=yk wdxy MyVnw twdV Myrx’l Mhytb
wlk Nhk=d‘w ’ybnmw ‘Yb ‘Ywb wlk Mlwdg=d‘w MnTqm yk : hwhy=M’n 13
Ny’w MwlV MwlV rm’l hlqn=l‘ ym‘ rbV=t’ w’pryw : rqV hV‘ 14
w‘dy ’l Mylkh=Mg wVwby=’l Vwb=Mg wV‘ hb‘wt yk wVybh : MwlV 15
: hwhy rm’ wlVky Mytdqp=t‘b Mylpnb wlpy Nkl
hz=y’ Mlw‘ twbtnl wl’Vw w’rw Mykrd=l‘ wdm‘ hwhy rm’ hk 16
ytmqhw : Kln ’l wrm’yw MkVpnl ‘wgrm w’Ymw hb=wklw bwTh Krd 17
Mywgh w‘mV Nkl : byVqn ’l wrm’yw rpwV lwql wbyVqh MypY Mkyl‘ 18
M‘h=l’ h‘r ’ybm ykn’ hnh Zr’h y‘mV : Mb=rV’=t’ hd‘ y‘dw 19
: hb=ws’myw ytrwtw wbyVqh ’l yrbd=l‘ yk MtwbVxm yrp hzh
Mkytwl‘ qxrm Zr’m bwTh hnqw ’wbt ’bVm hnwbl yl hz=hml 20
Ntn ynnh hwhy rm’ hk Nkl : yl wbr‘=’l Mkyxbzw NwYrl ’l 21
: wdb’y w‘rw NkV wdxy Mynbw twb’ Mb wlVkw MylVkm hzh M‘h=l’
rw‘y lwdg ywgw NwpY Zr’m ’b M‘ hnh hwhy rm’ hk 22
Myk Mlwq wmxry ’lw ’wh yrzk’ wqyzxy Nwdykw tVq : Zr’=ytkrym 23
wn‘mV : NwyY=tb Kyl‘ hmxlml Vy’k Kwr‘ wbkry Mysws=l‘w hmhy 24
w‘mV=t’
6. 25–7. 20 hymry 429
25 hdVh y’Yt=l’ : hdlwyk lyx wntqyzxh hrY wnydy wpr w‘mV=t’
26 qV=yrgx ym‘=tb : bybsm rwgm by’l brx yk yklt=l’ Krdbw
’by M’tp yk Myrwrmt dpsm Kl yV‘ dyxy lb’ rp’b yVlpthw
27, 28 Mlk : Mkrd=t’ tnxbw ‘dtw rYbm ym‘b Kyttn Nwxb : wnyl‘ ddVh
29 xpm rxn : hmh MytyxVm Mlk lzrbw tVxn lykr yklh Myrrws yrs
30 w’rq s’mn Psk : wqtn ’l My‘rw PwrY PrY ’wVl trp‘ MtV’m
: Mhb hwhy s’m=yk Mhl
z, 2 tyb r‘Vb dm‘ : rm’l hwhy t’m whymry=l’ hyh rV’ rbdh
hdwhy=lk hwhy=rbd w‘mV trm’w hzh rbdh=t’ MV t’rqw hwhy
3 rm’=hk : hwhyl twxtVhl hl’h Myr‘Vb My’bh
Mkt’ hnkV’w Mkyll‘mw Mkykrd wbyTyh l’rVy yhl’ tw’bY hwhy
4 hwhy lkyh rm’l rqVh yrbd=l’ Mkl wxTbt=l’ : hzh Mwqmb
5 Mkykrd=t’ wbyTyt byTyh=M’ yk : hmh hwhy lkyh hwhy lkyh
6 Mwty rg : wh‘r Nybw Vy’ Nyb TpVm wV‘t wV‘=M’ Mkyll‘m=t’w
Myhl’ yrx’w hzh Mwqmb wkpVt=l’ yqn Mdw wqV‘t ’l hnml’w
7 Zr’b hzh Mwqmb Mkt’ ytnkVw : Mkl ‘rl wklt ’l Myrx’
8 Mkl MyxTb Mt’ hnh : Mlw‘=d‘w Mlw‘=Nml Mkytwb’l yttn rV’
9 rqVl ‘bVhw P’nw xYr bngh : ly‘wh ytlbl rqVh yrbd=l‘
10 Mt’bw : Mt‘dy=’l rV’ Myrx’ Myhl’ yrx’ Klhw l‘bl rTqw
wnlYn Mtrm’w wyl‘ ymV=’rqn rV’ hzh tybb ynpl Mtdm‘w
11 tybh hyh MyYrp tr‘mh : hl’h twb‘wth=lk t’ twV‘ N‘ml
: hwhy=M’n yty’r hnh ykn’ Mg Mkyny‘b wyl‘ ymV=’rqn=rV’ hzh
12 ymV ytnkV rV’ wlyVb rV’ ymwqm=l’ ’n=wkl yk
: l’rVy ym‘ t‘r ynpm wl ytyV‘=rV’ t’ w’rw hnwV’rb MV
13 Mkyl’ rbd’w hwhy=M’n hl’h MyV‘mh=lk=t’ MktwV‘ N‘y ht‘w
14 tybl ytyV‘w : Mtyn‘ ’lw Mkt’ ’rq’w Mt‘mV ’lw rbdw MkVh
yttn=rV’ Mwqmlw wb MyxTb Mt’ rV’ wyl‘ ymV=’rqn rV’
15 ynp l‘m Mkt’ ytklVhw : wlVl ytyV‘ rV’k Mkytwb’lw Mkl
: Myrp’ ‘rz=lk t’ Mkyx’=lk=t’ ytklVh rV’k
13 hl‘hw hn’tb Myn’t Ny’w Npgb Mybn‘ Ny’ hwhy=M’n Mpys’ Ps’
14 yr‘=l’ ’wbnw wps’h MybVy wnxn’ hm=l‘ : Mwrb‘y Mhl Nt’w lbn
wn’Tx yk V’r=ym wnqVyw wnmdh wnyhl’ hwhy yk MV=hmdnw rYbmh
15, 16 Ndm : ht‘b hnhw hprm t‘l bwT Ny’w MwlVl hwq : hwhyl
w’wbyw Zr’h=lk hV‘r wyryb’ twlhYm lwqm wysws trxn ‘mVn
17 MyVxn Mkb xlVm ynnh yk : hb ybVyw ry‘ h’wlmw Zr’ wlk’yw
: hwhy=M’n Mkt’ wkVnw Vxl Mhl=Ny’ rV’ Myn‘pY
18, 19 Zr’m ym‘=tb t‘wV lwq=hnh : ywd ybl yl‘ Nwgy yl‘ ytygylbm
Mhylspb ynws‘kh ‘wdm hb Ny’ hklm=M’ NwyYb Ny’ hwhyh Myqxrm
20, 21 rbV=l‘ : wn‘Vwn ’wl wnxn’w Zyq hlk ryYq rb‘ : rkn ylbhb
22 ’pr=M’ d‘lgb Ny’ yrYh : yntqzxh hmV ytrdq ytrbVh ym‘=tb
23 yny‘w Mym yV’r Nty=ym : ym‘=tb tkr’ htl‘ ’l ‘wdm yk MV Ny’
: ym‘=tb yllx t’ hlylw Mmwy hkb’w h‘md rwqm
T yk Mt’m hkl’w ym‘=t’ hbz‘’w Myxr’ Nwlm rbdmb ynnty=ym
2 ’lw rqV MtVq MnwVl=t’ wkrdyw : Mydgb trY‘ Myp’nm Mlk
: hwhy=M’n w‘dy=’l yt’w w’Yy h‘r=l’ h‘rm yk Zr’b wrbg hnwm’l
3 bq‘y bwq‘ x’=lk yk wxTbt=l’ x’=lk=l‘w wrmVh wh‘rm Vy’
4 wdml wrbdy ’l tm’w wlthy wh‘rb Vy’w : Klhy lykr ‘r=lkw
5 wn’m hmrmb hmrm Kwtb KtbV : w’ln hw‘h rqV=rbd MnwVl
6 ynnh tw’bY hwhy rm’ hk Nkl : hwhy=M’n ytw’=t‘d
7 MnwVl TxwV Zx : ym‘=tb ynpm hV‘’ Ky’=yk Mytnxbw MprwY
8 =l‘h : wbr’ MyVy wbrqbw rbdy wh‘r=t’ MwlV wypb rbd hmrm
: yVpn Mqntt ’l hzk=rV’ ywgb M’ hwhy=M’n Mb=dqp’=’l hl’
’y, 2 yrbd=t’ w‘mV : rm’l hwhy t’m whymry=l’ hyh rV’ rbdh
3 trm’w : MlVwry ybVy=l‘w hdwhy Vy’=l’ Mtrbdw t’zh tyrbh
‘mVy ’l rV’ Vy’h rwr’ l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Mhyl’
4 Mtw’=y’yYwh Mwyb Mkytwb’=t’ ytywY rV’ : t’zh tyrbh yrbd=t’
lkk Mtw’ MtyV‘w ylwqb w‘mV rm’l lzrbh rwkm MyrYm=Zr’m
5 N‘ml : Myhl’l Mkl hyh’ ykn’w M‘l yl Mtyyhw Mkt’ hwY’=rV’
tbz Zr’ Mhl ttl Mkytwb’l yt‘bVn=rV’ h‘wbVh=t’ Myqh
6 rm’yw : hwhy Nm’ rm’w N‘’w hzh Mwyk Vbdw blx
MlVwry twYxbw hdwhy yr‘b hl’h Myrbdh=lk=t’ ’rq yl’ hwhy
7 ytd‘h d‘h yk : Mtw’ MtyV‘w t’zh tyrbh yrbd=t’ w‘mV rm’l
MkVh hzh Mwyh=d‘w MyrYm Zr’m Mtw’ ytwl‘h Mwyb Mkytwb’b
8 wklyw Mnz’=t’ wTh=’lw w‘mV ’lw : ylwqb w‘mV rm’l d‘hw
t’zh=tyrbh yrbd=lk=t’ Mhyl‘ ’yb’w ‘rh Mbl twryrVb Vy’
: wV‘ ’lw twV‘l ytywY=rV’
9, 10 wbV : MlVwry ybVybw hdwhy Vy’b rVq=’Ymn yl’ hwhy rm’yw
wklh hmhw yrbd=t’ ‘wmVl wn’m rV’ MynV’rh Mtwb’ tnw‘=l‘
ytyrb=t’ hdwhy tybw l’rVy=tyb wrph Mdb‘l Myrx’ Myhl’ yrx’
: Mtwb’=t’ ytrk rV’
11 t’Yl wlkwy=’l rV’ h‘r Mhyl’ ’ybm ynnh hwhy rm’ hk Nkl
12 ybVyw hdwhy yr‘ wklhw : Mhyl’ ‘mV’ ’lw yl’ wq‘zw hnmm
w‘yVwy=’l ‘Vwhw Mhl MyrTqm Mh rV’ Myhl’h=l’ wq‘zw MlVwry
13 twYx rpsmw hdwhy Kyhl’ wyh Kyr‘ rpsm yk : Mt‘r t‘b Mhl
: l‘bl rTql twxbzm tVbl twxbzm MtmV MlVwry
20 : Ktr’pt N’Y Kl=Ntn rd‘h hy’ NwpYm My’bh y’rw Mkyny‘ y’V
21 ’wlh V’rl Mypl’ Kyl‘ Mt’ tdml t’w Kyl‘ dqpy=yk yrm’t=hm
22 yn’rq ‘wdm Kbblb yrm’t ykw : hdl tV’ wmk Kwzx’y Mylbx
23 rmnw wrw‘ yVwk Kphyh : Kybq‘ wsmxn KylwV wlgn Knw‘ brb hl’
24 rbw‘=Vqk MYyp’w : ‘rh ydml byTyhl wlkwt Mt’=Mg wytrbrbx
25 txkV rV’ hwhy=M’n yt’m Kydm=tnm Klrwg hz : rbdm xwrl
26 : Knwlq h’rnw Kynp=l‘ KylwV ytpVx yn’=Mgw : rqVb yxTbtw ytw’
27 Kl yw’ KyYwqV yty’r hdVb tw‘bg=l‘ Ktwnz tmz KytwlhYmw Kyp’n
dy hwhy=rbd hyh rV’ : d‘ ytm yrx’ yrhTt ’l MlVwry
2 wrdq wllm’ hyr‘Vw hdwhy hlb’ : twrYbh yrbd=l‘ whymry=l’
3 w’b Myml Mhyrw‘Y wxlV Mhyrd’w : htl‘ MlVwry txwYw Zr’l
Mybg=l‘
436 hymry 14. 4–15. 4
: MV’r wpxw wmlkhw wVb Mqyr Mhylk wbV Mym w’Ym=’l Mybg=l‘
: MV’r wpx Myrk’ wVb Zr’b MVg hyh=’l yk htx hmd’h rwb‘b 4
wdm‘ My’rpw : ’Vd hyh=’l yk bwz‘w hdly hdVb tly’=Mg yk 5, 6
wn‘ wnynw‘=M’ : bV‘ Ny’=yk Mhyny‘ wlk Myntk xwr wp’V MypV=l‘ 7
l’rVy hwqm : wn’Tx Kl wnytbwVm wbr=yk KmV N‘ml hV‘ hwhy wnb 8
hml : Nwll hTn xr’kw Zr’b rgk hyht hml hrY t‘b w‘yVwm 9
KmVw hwhy wnbrqb ht’w ‘yVwhl lkwy=’l rwbgk Mhdn Vy’k hyht
: wnxnt=l’ ’rqn wnyl‘
’l hwhyw wkVx ’l Mhylgr ‘wnl wbh’ Nk hzh M‘l hwhy rm’=hk 10
yl’ hwhy rm’yw : Mt’Tx dqpyw Mnw‘ rkzy ht‘ MYr 11
Mtnr=l’ ‘mV ynny’ wmYy yk : hbwTl hzh M‘h=d‘b llptt=l’ 12
hlkm ykn’ rbdbw b‘rbw brxb yk MYr ynny’ hxnmw hl‘ wl‘y ykw
w’rt=’l Mhl Myrm’ My’bnh hnh hwhy ynd’ hh’ rm’w : Mtw’ 13
: hzh Mwqmb Mkl Nt’ tm’ MwlV=yk Mkl hyhy=’l b‘rw brx
xy, 2 rYwyh tyb tdryw Mwq : rm’l hwhy t’m whymry=l’ hyh rV’ rbdh
3 hk’lm hV‘ whnhw rYwyh tyb dr’w : yrbd=t’ K‘ymV’ hmVw
4 bVw rYwyh dyb rmxb hV‘ ’wh rV’ ylkh txVnw : Mynb’h=l‘
: twV‘l rYwyh yny‘b rVy rV’k rx’ ylk whV‘yw
5, 6 twV‘l lkw’=’l hzh rYwykh : rwm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
ydyb Mt’=Nk rYwyh dyb rmxk hnh hwhy=M’n l’rVy tyb Mkl
7 Vwtnl hklmm=l‘w ywg=l‘ rbd’ ‘gr : l’rVy tyb
8 ytmxnw wyl‘ ytrbd rV’ wt‘rm ’whh ywgh bVw : dyb’hlw Zwtnlw
9 ywg=l‘ rbd’ ‘grw : wl twV‘l ytbVx rV’ h‘rh=l‘
10 ylwqb ‘mV ytlbl yny‘b h‘rh hV‘w : ‘Tnlw tnbl hklmm=l‘w
11 ht‘w : wtw’ byTyhl ytrm’ rV’ hbwTh=l‘ ytmxnw
hnh hwhy rm’ hk rm’l MlVwry ybVwy=l‘w hdwhy=Vy’=l’ ’n=rm’
wkrdm Vy’ ’n wbwV hbVxm Mkyl‘ bVxw h‘r Mkyl‘ rYwy ykn’
12 wnytwbVxm yrx’=yk V’wn wrm’w : Mkyll‘mw Mkykrd wbyTyhw h‘rh
: hV‘n ‘rh=wbl twrrV Vy’w Kln
13 htV‘ trr‘V hl’k ‘mV ym Mywgb ’n=wl’V hwhy rm’ hk Nkl
d’m
440 hymry 18. 14–19. 14
Mym wVtny=M’ Nwnbl glV ydV rwYm bz‘yh : l’rVy tlwtb d’m 14
Mhykrdb MwlVkyw wrTqy ’wVl ym‘ ynxkV=yk : Mylzwn Myrq Myrz 15
hmVl MYr’ MwVl : hlwls ’l Krd twbytn tkll Mlw‘ ylybV 16
Mydq=xwrk : wV’rb dynyw MVy hyl‘ rbw‘ lk Mlw‘ tqwrV 17
: Mdy’ Mwyb M’r’ Mynp=’lw Pr‘ byw’ ynpl MYyp’
hrwt db’t=’l yk twbVxm whymry=l‘ hbVxnw wkl wrm’yw 18
hbyVqn=l’w NwVlb whknw wkl ’ybnm rbdw Mkxm hY‘w Nhkm
sŘ 10 MlVyh : ybyry lwql ‘mVw yl’ hwhy hbyVqh : wyrbd=lk=l’ 19, 20
Mhyl‘ rbdl Kynpl ydm‘ rkz yVpnl hxwV wrk=yk h‘r hbwT=txt
Mrghw b‘rl Mhynb=t’ Nt Nkl : Mhm Ktmx=t’ byVhl hbwT 21
twm ygrh wyhy MhyVn’w twnml’w twlkV MhyVn hnyhtw brx=ydy=l‘
Mhyl‘ ’ybt=yk Mhytbm hq‘z ‘mVt : hmxlmb brx=ykm Mhyrwxb 22
hwhy ht’w : ylgrl wnmT Myxpw yndkll hxyV wrk=yk M’tp dwdg 23
Kynplm Mt’Txw Mnw‘=l‘ rpkt=l’ twml yl‘ MtY‘=lk=t’ t‘dy
: Mhb hV‘ Kp’ t‘b Kynpl MylVkm wyhw yxmt=l’
ynqzmw M‘h ynqzmw Vrx rYwy qbqb tynqw Kwlh hwhy rm’ hk Ty
t’rqw twsrxh r‘V xtp rV’ Mnh=Nb ’yg=l’ t’Yyw : Mynhkh 2
yklm hwhy=rbd w‘mV trm’w : Kyl’ rbd’=rV’ Myrbdh=t’ MV 3
’ybm ynnh l’rVy yhl’ tw’bY hwhy rm’=hk MlVwry ybVyw hdwhy
ynbz‘ rV’ N‘y : wynz’ hnlYt h‘mV=lk rV’ hzh Mwqmh=l‘ h‘r 4
Mw‘dy=’l rV’ Myrx’ Myhl’l wb=wrTqyw hzh Mwqmh=t’ wrknyw
wnbw : Myqn Md hzh Mwqmh=t’ w’lmw hdwhy yklmw Mhytwb’w hmh 5
ytywY=’l rV’ l‘bl twl‘ V’b Mhynb=t’ PrVl l‘bh twmb=t’
My’b Mymy=hnh Nkl : ybl=l‘ htl‘ ’lw ytrbd ’lw 6
’yg=M’ yk Mnh=Nb ’ygw tpth dw‘ hzh Mwqml ’rqy=’lw hwhy=M’n
brxb Mytlphw hzh Mwqmb MlVwryw hdwhy tY‘=t’ ytqbw : hgrhh 7
Pw‘l lk’ml Mtlbn=t’ yttnw MVpn yVqbm dybw Mhyby’ ynpl
lk hqrVlw hmVl t’zh ry‘h=t’ ytmVw : Zr’h tmhblw MymVh 8
Mhynb rVb=t’ Mytlk’hw : htkm=lk=l‘ qrVyw MVy hyl‘ rb‘ 9
wqyYy rV’ qwYmbw rwYmb wlk’y wh‘r=rVb Vy’w Mhytnb rVb t’w
Myklhh MyVn’h yny‘l qbqbh trbVw : MVpn yVqbmw Mhyby’ Mhl 10
M‘h=t’ rbV’ hkk tw’bY hwhy rm’=hk Mhyl’ trm’w : Ktw’ 11
lkwy=’l rV’ rYwyh ylk=t’ rbVy rV’k t’zh ry‘h=t’w hzh
Mwqml hV‘’=Nk : rwbql Mwqm Ny’m wrbqy tptbw dw‘ hprhl 12
ytb wyhw : tptk t’zh ry‘h=t’ ttlw wybVwylw hwhy=M’n hzh 13
rV’ Mytbh lkl My’mTh tpth Mwqmk hdwhy yklm ytbw MlVwry
: Myrx’ Myhl’l Myksn Kshw MymVh ’bY lkl Mhytgg=l‘ wrTq
’bnhl MV hwhy wxlV rV’ tpthm whymry ’byw 14
dm‘yw
19. 15–21. 4 hymry 441
15 rm’=hk : M‘h=lk=l’ rm’yw hwhy=tyb rYxb dm‘yw
hyr‘=lk=l‘w t’zh ry‘h=l’ ybm ynnh l’rVy yhl’ tw’bY hwhy
‘wmV ytlbl Mpr‘=t’ wVqh yk hyl‘ ytrbd rV’ h‘rh=lk t’
k hwhy tybb dygn dyqp=’whw Nhkh rm’=Nb rwxVp ‘mVyw : yrbd=t’
2 ’ybnh whymry t’ rwxVp hkyw : hl’h Myrbdh=t’ ’bn whymry=t’
: hwhy tybb rV’ Nwyl‘h Nmynb r‘Vb rV’ tkphmh=l‘ wt’ Ntyw
3 whymry wyl’ rm’yw tkphmh=Nm whymry=t’ rwxVp ’Yyw trxmm yhyw
4 hk yk : bybsm rwgm=M’ yk KmV hwhy ’rq rwxVp ’l
Mhyby’ brxb wlpnw Kybh’=lklw Kl rwgml Kntn ynnh hwhy rm’
Mkhw hlbb Mlghw lbb=Klm dyb Nt’ hdwhy=lk=t’w tw’r Kyny‘w
5 hrqy=lk=t’w h‘ygy=lk=t’w t’zh ry‘h Nsx=lk=t’ yttnw : brxb
Mw’ybhw Mwxqlw Mwzzbw Mhyby’ dyb Nt’ hdwhy yklm twrYw’=lk t’w
6 ’wbt lbbw ybVb wklt Ktyb ybVy lkw rwxVp ht’w : hlbb
: rqVb Mhl t’bn=rV’ Kybh’=lkw ht’ rbqt MVw twmt MVw
7 : yl g‘l hlk Mwyh=lk qwxVl ytyyh lkwtw yntqzx tp’w hwhy yntytp
8 hprxl yl hwhy=rbd hyh=yk ’rq’ dVw smx q‘z’ rbd’ ydm=yk
9 hyhw wmVb dw‘ rbd’=’lw wnrkz’=’l ytrm’w : Mwyh=lk slqlw
10 yt‘mV yk : lkw’ ’lw lklk yty’lnw ytmY‘b rY‘ tr‘b V’k yblb
y‘lY yrmV ymwlV Vwn’ lk wndygnw wdygh bybsm rwgm Mybr tbd
11 Zyr‘ rwbgk ytw’ hwhyw : wnmm wntmqn hxqnw wl hlkwnw htpy ylw’
Mlw‘ tmlk wlykVh ’l=yk d’m wVb wlky ’lw wlVky ypdr Nk=l‘
12 Ktmqn h’r’ blw twylk h’r qydY Nxb tw’bY hwhyw : xkVt ’l
: ybyr=t’ ytylg Kyl’ yk Mhm
13 : My‘rm dym Nwyb’ Vpn=t’ lyYh yk hwhy=t’ wllh hwhyl wryV sŘ 11
14 =l’ ym’ yntdly=rV’ Mwy wb ytdly rV’ Mwyh rwr’
15 rkz Nb Kl=dly rm’l yb’=t’ rVb rV’ Vy’h rwr’ : Kwrb yhy
16 Mxn ’lw hwhy Kph=rV’ Myr‘k ’whh Vy’h hyhw : whxmV xmV
17 Mxrm ynttwm=’l rV’ : MyrhY t‘b h‘wrtw rqbb hq‘z ‘mVw
18 tw’rl yt’Yy Mxrm hz hml : Mlw‘ trh hmxrw yrbq ym’ yl=yhtw
: ymy tVbb wlkyw Nwgyw lm‘
’k whyqdY Klmh wyl’ xlVb hwhy t’m whymry=l’ hyh=rV’ rbdh
2 =Vrd : rm’l Nhkh hyV‘m=Nb hynpY=t’w hyklm=Nb rwxVp=t’
ylw’ wnyl‘ Mxln lbb=Klm rY’rdkwbn yk hwhy=t’ wnd‘b ’n
3 rm’yw : wnyl‘m hl‘yw wyt’lpn=lkk wntw’ hwhy hV‘y
4 l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk : whyqdY=l’ Nrm’t hk Mhyl’ whymry
Mb Mymxln Mt’ rV’ Mkdyb rV’ hmxlmh ylk=t’ bsm ynnh
ytps’w hmwxl Zwxm Mkyl‘ MyrYh MydVkh=t’w lbb Klm=t’
Mtw’
442 hymry 21. 5–22. 16
‘wrzbw hywTn dyb Mkt’ yn’ ytmxlnw : t’zh ry‘h Kwt=l’ Mtw’ 5
t’zh ry‘h ybVwy=t’ ytykhw : lwdg PYqbw hmxbw P’bw hqzx 6
Nt’ hwhy=M’n Nk=yrx’w : wtmy lwdg rbdb hmhbh=t’w Md’h=t’w 7
ry‘b Myr’Vnh=t’w M‘h=t’w wydb‘=t’w hdwhy=Klm whyqdY=t’
lbb=Klm rY’rdkwbn dyb b‘rh=Nmw brxh=Nm rbdh=Nm t’zh
Mhyl‘ swxy=’l brx=ypl Mkhw MVpn yVqbm dybw Mhyby’ dybw
ynnh hwhy rm’ hk rm’t hzh M‘h=l’w : Mxry ’lw lmxy ’lw 8
t’zh ry‘b bVyh : twmh Krd=t’w Myyxh Krd=t’ Mkynpl Ntn 9
Mkyl‘ MyrYh MydVkh=l‘ lpnw ’Ywyhw rbdbw b‘rbw brxb twmy
’lw h‘rl t’zh ry‘b ynp ytmV yk : llVl wVpn wl=htyhw hyxy 10
: V’b hprVw Ntnt lbb Klm=dyb hwhy=M’n hbwTl
hwhy rm’ hk dwd tyb : hwhy=rbd w‘mV hdwhy Klm tyblw 11, 12
hr‘bw ytmx V’k ’Yt=Np qVw‘ dym lwzg wlyYhw TpVm rqbl wnyd
rVymh rwY qm‘h tbVy Kyl’ ynnh : Mhyll‘m ‘r ynpm hbkm Ny’w 13
Mkyl‘ ytdqpw : wnytwnw‘mb ’wby ymw wnyl‘ txy=ym Myrm’h hwhy=M’n 14
: hybybs=lk hlk’w hr‘yb V’ ytYhw hwhy=M’n Mkyll‘m yrpk
=t’ MV trbdw hdwhy Klm=tyb dr hwhy rm’ hk bk
dwd ’sk=l‘ bVyh hdwhy Klm hwhy=rbd ‘mV trm’w : hzh rbdh 2
TpVm wV‘ hwhy rm’ hk : hl’h Myr‘Vb My’bh Km‘w Kydb‘w ht’ 3
wsmxt=l’ wnt=l’ hnml’w Mwty rgw qwV‘ dym lwzg wlyYhw hqdYw
hzh rbdh=t’ wV‘t wV‘=M’ yk : hzh Mwqmb wkpVt=l’ yqn Mdw 4
bkrb Mybkr w’sk=l‘ dwdl MybVy Myklm hzh tybh yr‘Vb w’bw
yb hl’h Myrbdh=t’ w‘mVt ’l M’w : wm‘w wdb‘w ’wh Myswsbw 5
hk=yk : hzh tybh hyhy hbrxl=yk hwhy=M’n yt‘bVn 6
’l=M’ Nwnblh V’r yl ht’ d‘lg hdwhy Klm tyb=l‘ hwhy rm’
wylkw Vy’ MytxVm Kyl‘ ytVdqw : hbVwn ’l Myr‘ rbdm KtyV’ 7
ry‘h l‘ Mybr Mywg wrb‘w : V’h=l‘ wlyphw Kyzr’ rxbm wtrkw 8
hlwdgh ry‘l hkk hwhy hV‘ hm=l‘ wh‘r=l’ Vy’ wrm’w t’zh
Myhl’l wwxtVyw Mhyhl’ hwhy tyrb=t’ wbz‘ rV’ l‘ wrm’w : t’zh 9
wkb wkb wl wdnt=l’w tml wkbt=l’ : Mwdb‘yw Myrx’ 10
yk : wtdlwm Zr’=t’ h’rw dw‘ bwVy ’l yk Klhl 11
whyV’y txt Klmh hdwhy Klm whyV’y=Nb MlV=l’ hwhy=rm’ hk
=rV’ Mwqmb yk : dw‘ MV bwVy=’l hzh Mwqmh=Nm ’Yy rV’ wyb’ 12
: dw‘ h’ry=’l t’zh Zr’h=t’w twmy MV wt’ wlgh
Mnx db‘y wh‘rb TpVm ’lb wytwyl‘w qdY=’lb wtyb hnb ywh 13
‘rqw Myxwrm twyl‘w twdm tyb yl=hnb’ rm’h : wl=Nty ’l wl‘pw 14
zr’b hrxtm ht’ yk Klmth : rVVb xwVmw zr’b Nwpsw ynwlx wl 15
yn‘=Nyd Nd : wl bwT z’ hqdYw TpVm hV‘w htVw lk’ ’wlh Kyb’ 16
Nwyb’w
22. 17–23. 12 hymry 443
17 yk Kblw Kyny‘ Ny’ yk : hwhy=M’n yt’ t‘dh ’yh=’wlh bwT z’ Nwyb’w
: twV‘l hYwrmh=l‘w qV‘h=l‘w KwpVl yqnh=Md l‘w K‘Yb=l‘=M’
28 wlTwh ‘wdm wb Zpx Ny’ ylk=M’ whynk hzh Vy’h Zwpn hzbn bY‘h
29 y‘mV Zr’ Zr’ Zr’ : w‘dy=’l rV’ Zr’h=l‘ wklVhw w‘rzw ’wh
30 xlYy=’l rbg yryr‘ hzh Vy’h=t’ wbtk hwhy rm’ hk : hwhy=rbd
: hdwhyb dw‘ lVmw dwd ’sk=l‘ bVy Vy’ w‘rzm xlYy ’l yk wymyb
gk : hwhy=M’n yty‘rm N’Y=t’ MyYpmw Mydb’m My‘r ywh
2 Mt’ ym‘=t’ My‘rh My‘rh=l‘ l’rVy yhl’ hwhy rm’=hk Nkl
‘r=t’ Mkyl‘ dqp ynnh Mt’ Mtdqp ’lw Mwxdtw yn’Y=t’ MtYph
3 twYr’h lkm yn’Y tyr’V=t’ Zbq’ yn’w : hwhy=M’n Mkyll‘m
4 ytmqhw : wbrw wrpw Nhwn=l‘ Nht’ ytbVhw MV Mt’ ytxdh=rV’
: hwhy=M’n wdqpy ’lw wtxy=’lw dw‘ w’ryy=’lw Mw‘rw My‘r Mhyl‘
5 qydY xmY dwdl ytmqhw hwhy=M’n My’b Mymy hnh
6 hdwhy ‘Vwt wymyb : Zr’b hqdYw TpVm hV‘w lykVhw Klm Klmw sŘ 12
: wnqdY hwhy w’rqy=rV’ wmV=hzw xTbl NkVy l’rVyw
7 rV’ hwhy=yx dw‘ wrm’y=’lw hwhy=M’n My’b Mymy=hnh Nkl
8 hl‘h rV’ hwhy=yx=M’ yk : MyrYm Zr’m l’rVy ynb=t’ hl‘h
rV’ twYr’h lkmw hnwpY Zr’m l’rVy tyb ‘rz=t’ ’ybh rV’w
9 ybl rbVn My’bnl : Mtmd’=l‘ wbVyw MV Mytxdh
ynpm Nyy wrb‘ rbgkw rwkV Vy’k ytyyh ytwmY‘=lk wpxr ybrqb
10 hl’ ynpm=yk Zr’h h’lm Myp’nm yk : wVdq yrbd ynpmw hwhy
: Nk=’l Mtrwbgw h‘r MtYwrm yhtw rbdm tw’n wVby Zr’h hlb’
11, 12 Nkl : hwhy=M’n Mt‘r yt’Ym ytybb=Mg wpnx Nhk=Mg ’ybn=Mg=yk
hyhy
444 hymry 23. 13–38
Mhyl‘ ’yb’=yk hb wlpnw wxdy hlp’b twqlqlxk Mhl Mkrd hyhy
w’bnh hlpt yty’r NwrmV y’ybnbw : hwhy=M’n Mtdqp tnV h‘r 13
hrwr‘V yty’r MlVwry y’bnbw : l’rVy=t’ ym‘=t’ w‘tyw l‘bb 14
yl=wyh wt‘rm Vy’ wbV=ytlbl My‘rm ydy wqzxw rqVb Klhw Pw’n
: hrm‘k hybVyw Mdsk Mlk
hn‘l Mtw’ lyk’m ynnh My’bnh=l‘ tw’bY hwhy rm’=hk Nkl 15
: Zr’h=lkl hpnx h’Yy MlVwry y’ybn t’m yk V’r=ym MytqVhw
’l : lwxy My‘Vr V’r l‘ rrwgtm r‘s h’Yy hmx hwhy tr‘s hnh 23, 24
Mymyh tyrx’b wbl twmzm wmyqh=d‘w wtV‘=d‘ hwhy=P’ Nwrx bwVy
twxpVm lkl Myhl’l hyh’ hwhy=M’n ’yhh t‘b : hb wnnwbtt ’l
Nx ’Ym hwhy rm’ hk : M‘l yl=wyhy hmhw l’rVy 2
yl h’rn hwhy qwxrm : l’rVy w‘ygrhl Kwlh brx ydyrV M‘ rbdmb 3
tlwtb tynbnw Knb’ dw‘ : dsx KytkVm Nk=l‘ Kytbh’ Mlw‘ tbh’w 4
Mymrk y‘Tt dw‘ : MyqxVm lwxmb t’Yyw Kypt yd‘t dw‘ l’rVy 5
Myrp’ rhb MyrYn w’rq Mwy=Vy yk : wllxw My‘Tn w‘Tn NwrmV yrhb 6
wnr hwhy rm’ hk=yk : wnyhl’ hwhy=l’ NwyY hl‘nw wmwq 7
hwhy ‘Vwh wrm’w wllh w‘ymVh Mywgh V’rb wlhYw hxmV bq‘yl
MytYbqw NwpY Zr’m Mtw’ ’ybm ynnh : l’rVy tyr’V t’ Km‘=t’ 8
: hnh wbwVy lwdg lhq wdxy tdlyw hrh xspw rw‘ Mb Zr’=ytkrym
’l rVy Krdb Mym ylxn=l’ Mkylw’ Mlybw’ Mynwnxtbw w’by ykbb 9
: ’wh yrkb Myrp’w b’l l’rVyl ytyyh=yk hb wlVky
35 hlyl rw’l Mybkwkw xry tqx Mmwy rw’l VmV Ntn hwhy rm’ hk
36 hl’h Myqxh wVmy=M’ : wmV tw’bY hwhy wylg wmhyw Myh ‘gr
: Mymyh=lk ynpl ywg twyhm wtbVy l’rVy ‘rz Mg hwhy=M’n ynplm
12 wtVy wtV swkh twtVl MTpVm Ny’=rV’ hnh hwhy rm’ hk=yk
13 yt‘bVn yb yk : htVt htV yk hqnt ’l hqnt hqn ’wh ht’w
hyr‘=lkw hrYb hyht hllqlw brxl hprxl hmVl=yk hwhy=M’n
14 xwlV Mywgb ryYw hwhy t’m yt‘mV h‘wmV : Mlw‘ twbrxl hnyyht
15 ywzb Mywgb Kyttn NTq hnh=yk : hmxlml wmwqw hyl‘ w’bw wYbqth
16 Mwrm yVpt ‘lsh ywgxb ynkV Kbl Nwdz Kt’ ’yVh KtYlpt : Md’b
17 Mwd’ htyhw : hwhy=M’n Kdyrw’ MVm Knq rVnk hybgt=yk h‘bg
18 Mds tkphmk : htwkm=lk=l‘ qrVyw MVy hyl‘ rb‘ lk hmVl
: Md’=Nb hb rwgy=’lw Vy’ MV bVy=’l hwhy rm’ hynkVw hrm‘w
19 hyl‘m wnYyr’ h‘ygr’=yk Nty’ hwn=l’ Ndryh Nw’gm hl‘y hyr’k hnh
dm‘y rV’ h‘r hz=ymw yndy‘y ymw ynwmk ym yk dqp’ hyl’ rwxb ymw
20 bVx rV’ wytwbVxmw Mwd’=l’ Z‘y rV’ hwhy=tY‘ w‘mV Nkl : ynpl
: Mhwn Mhyl‘ MyVy ’l=M’ N’Yh yry‘Y Mwbxsy ’l=M’ Nmyt ybVy=l’
21, 22 rVnk hnh : hlwq ‘mVn Pws=Myb hq‘Y Zr’h hV‘r Mlpn lwqm
’whh Mwyb Mwd’ yrwbg bl hyhw hrYb=l‘ wypnk Vrpyw h’dyw hl‘y
blk
472 hymry 49. 23–50. 9
: hrYm hV’ blk
hg’d Myb wgmn w‘mV h‘r h‘mV=yk dpr’w tmx hVwb qVmdl 23
hrY hqyzxh TTrw swnl htnph qVmd htpr : lkwy ’l TqVh 24
Nkl : yVwVm tyrq hlht ry‘ hbz‘=’l Ky’ : hdlwyk htzx’ Mylbxw 25, 26
M’n ’whh Mwyb wmdy hmxlmh yVn’=lkw hytbxrb hyrwxb wlpy
: ddh=Nb twnmr’ hlk’w qVmd tmwxb V’ ytYhw : tw’bY hwhy 27
The number of the verses of the book of Jeremiah is 1365. and the sign
is, And all THE MEN THEREOF were mighty [Joshua 10:2]. Other copies
(say) 1364, and the sign is, dsqttt. And its middle point is, And Hananiah
spake [Jer 28:11]. And its sedarim are 31, and the sign is, God is NOT a man
that He should lie (l = 30, ’ = 1; Num 23:19). And its peseqot are 32, and
the sign is, Create in me a clean HEART, O God [Ps 51:12]. The years of the
book are from the thirteenth year of Josiah son of Amon king of Judah unto
the desolation of the first house, 41 years and 6 months and 10 days.
l’qzxy
’ =l‘ hlwgh=Kwtb yn’w Vdxl hVmxb y‘ybrb hnV MyVlVb yhyw sŘ 1
2 Vdxl hVmxb : Myhl’ tw’rm h’r’w MymVh wxtpn rbk=rhn
3 hwhy=rbd hyh hyh : Nykywy Klmh twlgl tyVymxh hnVh ’yh
wyl‘ yhtw rbk=rhn=l‘ MydVk Zr’b Nhkh yzwb=Nb l’qzxy=l’
4 V’w lwdg Nn‘ NwpYh=Nm h’b hr‘s xwr hnhw ’r’w : hwhy=dy MV
5 hkwtmw : V’h Kwtm lmVxh Ny‘k hkwtmw bybs wl hgnw txqltm
6 tx’l Mynp h‘br’w : hnhl Md’ twmd Nhy’rm hzw twyx ‘br’ twmd
7 Pkk Mhylgr Pkw hrVy lgr Mhylgrw : Mhl tx’l Mypnk ‘br’w
8 l‘ Mhypnk txtm Md’ wdyw : llq tVxn Ny‘k MyYYnw lg‘ lgr
9 htwx’=l’ hV’ trbx : Mt‘br’l Mhypnkw Mhynpw Mhy‘br t‘br’
10 ynp Mhynp twmdw : wkly wynp rb‘=l’ Vy’ Ntklb wbsy=’l Mhypnk
Nt‘br’l lw’mVhm rwV=ynpw Mt‘br’l Nymyh=l’ hyr’ ynpw Md’
11 MytV Vy’l hl‘mlm twdrp Mhypnkw Mhynpw : Nt‘br’l rVn=ynpw
12 wkly wynp rb‘=l’ Vy’w : hnhytywg t’ twskm MytVw Vy’ twrbx
13 twmdw : Ntklb wbsy ’l wkly tkll xwrh hmV=hyhy rV’ l’
Nyb tklhtm ’yh Mydplh h’rmk twr‘b V’=ylxgk Mhy’rm twyxh
14 h’rmk bwVw ’wYr twyxhw : qrb ’Ywy V’h=Nmw V’l hgnw twyxh
15 t‘br’l twyxh lY’ Zr’b dx’ Npw’ hnhw twyxh ’r’w : qzbh
16 Nt‘br’l dx’ twmdw VyVrt Ny‘k MhyV‘mw Mynpw’h h’rm : wynp
17 t‘br’=l‘ : Npw’h Kwtb Npw’h hyhy rV’k MhyV‘mw Mhy’rmw
18 Mhl h’ryw Mhl hbgw Nhybgw : Ntklb wbsy ’l wkly Mtklb Nhy‘br
19 Mynpw’h wkly twyxh tklbw : Nt‘br’l bybs Myny‘ t’lm Mtbgw
20 MV=hyhy rV’ l‘ : Mynpw’h w’Vny Zr’h l‘m twyxh ’Vnhbw MlY’
xwr yk Mtm‘l w’Vny Mynpw’hw tkll xwrh hmV wkly tkll xwrh
21 Zr’h l‘m M’Vnhbw wdm‘y Mdm‘bw wkly Mtklb : Mynpw’b hyxh
22 hyxh yV’r=l‘ twmdw : Mynpw’b hyxh xwr yk Mtm‘l Mynpw’h w’Vny
23 ‘yqrh txtw : hl‘mlm MhyV’r=l‘ ywTn ’rwnh xrqh Ny‘k ‘yqr
Vy’lw hnhl twskm MytV Vy’l htwx’=l’ hV’ twrVy Mhypnk
24 Mym lwqk Mhypnk lwq=t’ ‘mV’w : Mhytywg t’ hnhl twskm MytV
hnyprt Mdm‘b hnxm lwqk hlmh lwq Mtklb ydV=lwqk Mybr
25 hnyprt Mdm‘b MV’r=l‘ rV’ ‘yqrl l‘m lwq=yhyw : Nhypnk
26 twmd ryps=Nb’ h’rmk MV’r=l‘ rV’ ‘yqrl l‘mmw : Nhypnk
27 Ny‘k ’r’w : hl‘mlm wyl‘ Md’ h’rmk twmd ’skh twmd l‘w ’sk
h’rmmw hl‘mlw wyntm h’rmm bybs hl=tyb V’=h’rmk lmVx
28 tVqh h’rmk : bybs wl hgnw V’=h’rmk yty’r hTmlw wyntm
rV’
480 l’qzxy 2. 1–3. 18
twmd h’rm ’wh bybs hgnh h’rm Nk MVgh Mwyb Nn‘b hyhy rV’
: rbdm lwq ‘mV’w ynp=l‘ lp’w h’r’w hwhy=dwbk
yb ’btw : Kt’ rbd’w Kylgr=l‘ dm‘ Md’=Nb yl’ rm’yw b, 2
: yl’ rbdm t’ ‘mV’w ylgr=l‘ yndm‘tw yl’ rbd rV’k xwr
l’rVy ynb=l’ Ktw’ yn’ xlwV Md’=Nb yl’ rm’yw 3
MY‘=d‘ yb w‘Vp Mtwb’w hmh yb=wdrm rV’ Mydrwmh Mywg=l’
Mhyl’ Ktw’ xlwV yn’ bl=yqzxw Mynp yVq Mynbhw : hzh Mwyh 4
wldxy=M’w w‘mVy=M’ hmhw : hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’ trm’w 5
ht’w : Mkwtb hyh ’ybn yk w‘dyw hmh yrm tyb yk 6
Ktw’ Mynwlsw Mybrs yk ’ryt=l’ Mhyrbdmw Mhm ’ryt=l’ Md’=Nb
yk txt=l’ Mhynpmw ’ryt=l’ Mhyrbdm bVwy ht’ Mybrq‘=l’w
yk wldxy=M’w w‘mVy=M’ Mhyl’ yrbd=t’ trbdw : hmh yrm tyb 7
rbdm yn’=rV’ t’ ‘mV Md’=Nb ht’w : hmh yrm 8
Ntn yn’=rV’ t’ lk’w Kyp hYp yrmh tybk yrm=yht=l’ Kyl’
Vrpyw : rps=tlgm wb=hnhw yl’ hxwlV dy=hnhw h’r’w : Kyl’ 9, 10
: yhw hghw Mynq hyl’ bwtkw rwx’w Mynp hbwtk ’yhw ynpl htw’
=t’ lwk’ lwk’ ’Ymt=rV’ t’ Md’=Nb yl’ rm’yw g
t’ ynlk’yw yp=t’ xtp’w : l’rVy tyb=l’ rbd Klw t’zh hlgmh 2
t’ ’lmt Ky‘mw lk’t KnTb Md’=Nb yl’ rm’yw : t’zh hlgmh 3
: qwtml Vbdk ypb yhtw hlk’w Kyl’ Ntn yn’ rV’ t’zh hlgmh
trbdw l’rVy tyb=l’ ’b=Kl Md’=Nb yl’ rm’yw 4
xwlV ht’ NwVl ydbkw hpV yqm‘ M‘=l’ ’l yk : Mhyl’ yrbdb 5
rV’ NwVl ydbkw hpV yqm‘ Mybr Mym‘=l’ ’l : l’rVy tyb=l’ 6
tybw : Kyl’ w‘mVy hmh KytxlV Mhyl’ ’l=M’ Mhyrbd ‘mVt=’l 7
tyb=lk yk yl’ ‘mVl Myb’ Mny’=yk Kyl’ ‘mVl wb’y ’l l’rVy
tm‘l Myqzx Kynp=t’ yttn hnh : hmh bl=yVqw xYm=yqzx l’rVy 8
KxYm yttn rYm qzx rymVk : MxYm tm‘l qzx KxYm=t’w Mhynp 9
: hmh yrm=tyb yk Mhynpm txt=’lw Mtw’ ’ryt=’l
Kbblb xq Kyl’ rbd’ rV’ yrbd=lk=t’ Md’=Nb yl’ rm’yw 10
trm’w Mhyl’ trbdw Km‘ ynb=l’ hlwgh=l’ ’b Klw : ‘mV Kynz’bw 11
sŘ 2 ‘mV’w xwr yn’Vtw : wldxy=M’w w‘mVy=M’ hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’ 12
twyxh ypnk lwqw : wmwqmm hwhy=dwbk Kwrb lwdg V‘r lwq yrx’ 13
: lwdg V‘r lwqw Mtm‘l Mynpw’h lwqw htwx’=l’ hV’ twqyVm
’wb’w : hqzx yl‘ hwhy=dyw yxwr tmxb rm Kl’w ynxqtw ynt’Vn xwrw 14, 15
MV MybVwy hmh rV’w rbk=rhn=l’ MybVyh byb’ lt hlwgh=l’
Mymy t‘bV hYqm yhyw : Mkwtb MymVm Mymy t‘bV MV bV’w 16
tybl Kyttn hpY Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 17
twm ‘Vrl yrm’b : ynmm Mtw’ trhzhw rbd ypm t‘mVw l’rVy 18
twmt
3. 19–4. 14 l’qzxy 481
wtyxl h‘Vrh wkrdm ‘Vr ryhzhl trbd ’lw wtrhzh ’lw twmt
19 =’lw ‘Vr trhzh=yk ht’w : Vqb’ Kdym wmdw twmy wnw‘b ‘Vr ’wh
: tlYh KVpn=t’ ht’w twmy wnw‘b ’wh h‘Vrh wkrdmw w‘Vrm bV
20 wynpl lwVkm yttnw lw‘ hV‘w wqdYm qydY bwVbw
hV‘ rV’ wtqdY Nrkzt ’lw twmy wt’Txb wtrhzh ’l yk twmy ’wh
21 ’whw qydY ’Tx ytlbl qydY wtrhzh yk ht’w : Vqb’ Kdym wmdw
: tlYh KVpn=t’ ht’w rhzn yk hyxy wyx ’Tx=’l
22 rbd’ MVw h‘qbh=l’ ’Y Mwq yl’ rm’yw hwhy=dy MV yl‘ yhtw
23 dwbkk dm‘ hwhy=dwbk MV=hnhw h‘qbh=l’ ’Y’w Mwq’w : Ktw’
24 yndm‘tw xwr yb=’btw : ynp=l‘ lp’w rbk=rhn=l‘ yty’r rV’
: Ktyb Kwtb rgsh ’b yl’ rm’yw yt’ rbdyw ylgr=l‘
25 ’Yt ’lw Mhb Kwrs’w Mytwb‘ Kyl‘ wntn hnh Md’=Nb ht’w
26 Vy’l Mhl hyht=’lw tml’nw Kkx=l’ qybd’ KnwVlw : Mkwtb
27 Mhyl’ trm’w Kyp=t’ xtp’ Ktw’ yrbdbw : hmh yrm tyb yk xykwm
: hmh yrm tyb yk ldxy ldxhw ‘mVy ‘mVh hwhy ynd’ rm’ hk
d ry‘ hyl‘ twqxw Kynpl htw’ httnw hnbl Kl=xq Md’=Nb ht’w
2 hlls hyl‘ tkpVw qyd hyl‘ tynbw rwYm hyl‘ httnw : MlVwry=t’
3 tbxm Kl=xq ht’w : bybs Myrk hyl‘=MyVw twnxm hyl‘ httnw
hyl’ Kynp=t’ htnykhw ry‘h Nybw Knyb lzrb ryq htw’ httnw lzrb
: l’rVy tybl ’yh tw’ hyl‘ trYw rwYmb htyhw
tyV‘w Md’h yllg txt rqbh y‘wpY=t’ Kl yttn h’r yl’ rm’yw 15
: Mhyl‘ Kmxl=t’
Mxl=wlk’w MlVwryb Mxl=hTm rbV ynnh Md’=Nb yl’ rm’yw 16
Mxl wrsxy N‘ml : wtVy NwmmVbw hrwVmb Mymw hg’dbw lqVmb 17
: Mnw‘b wqmnw wyx’w Vy’ wmVnw Mymw
trb‘hw Kl hnxqt Myblgh r‘t hdx brx Kl=xq Md’=Nb ht’w h
rw’b tyVlV : Mtqlxw lqVm ynz’m Kl txqlw Knqz=l‘w KV’r=l‘ 2
hkt tyVlVh=t’ txqlw rwYmh ymy t’lmk ry‘h Kwtb ry‘bt
txqlw : Mhyrx’ qyr’ brxw xwrl hrzt tyVlVhw hytwbybs brxb 3
tklVhw xqt dw‘ Mhmw : Kypnkb Mtw’ trYw rpsmb T‘m MVm 4
tyb=lk=l’ V’=’Yt wnmm V’b Mt’ tprVw V’h Kwt=l’ Mtw’
: l’rVy
hytwbybsw hytmV Mywgh Kwtb MlVwry t’z hwhy ynd’ rm’ hk 5
twYr’h=Nm ytwqx=t’w Mywgh=Nm h‘Vrl yTpVm=t’ rmtw : twYr’ 6
: Mhb wklh=’l ytwqxw ws’m yTpVmb yk hytwbybs rV’
Mkytwbybs rV’ Mywgh=Nm Mknmh N‘y hwhy ynd’ rm’=hk Nkl 7
rV’ Mywgh yTpVmkw MtyV‘ ’l yTpVm=t’w Mtklh ’l ytwqxb
ynnh hwhy ynd’ rm’ hk Nkl : MtyV‘ ’l Mkytwbybs 8
t’ Kb ytyV‘w : Mywgh yny‘l MyTpVm Kkwtb ytyV‘w yn’=Mg Kyl‘ 9
: Kytb‘wt=lk N‘y dw‘ whmk hV‘’=’l=rV’ t’w ytyV‘=’l rV’
z, 2 tmd’l hwhy ynd’ rm’=hk Md’=Nb ht’w : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
3 Kyl‘ Zqh ht‘ : Zr’h twpnk t‘br’=l‘ Zqh ’b Zq l’rVy
: Kytb‘wt=lk t’ Kyl‘ yttnw Kykrdk KytTpVw Kb yp’ ytxlVw
4 Kytwb‘wtw Nt’ Kyl‘ Kykrd yk lwmx’ ’lw Kyl‘ yny‘ swxt=’lw
5 hwhy ynd’ rm’ hk : hwhy yn’=yk Mt‘dyw Nyyht Kkwtb
6 : h’b hnh Kyl’ Zyqh Zqh ’b ’b Zq : h’b hnh h‘r tx’ h‘r
7 dh=’lw hmwhm Mwyh bwrq t‘h ’b Zr’h bVwy Kyl’ hrypYh h’b
8 KytTpVw Kb yp’ ytylkw Kyl‘ ytmx KwpV’ bwrqm ht‘ : Myrh
9 lwmx’ ’lw yny‘ swxt=’lw : Kytwb‘wt=lk t’ Kyl‘ yttnw Kykrdk
: hkm hwhy yn’ yk Mt‘dyw Nyyht Kkwtb Kytwb‘wtw Nt’ Kyl‘ Kykrdk
10, 11 smxh : Nwdzh xrp hTmh ZY hrpYh h’Yy h’b hnh Mwyh hnh
: Mhb hn=’lw Mhmhm ’lw Mnwmhm ’lw Mhm=’l ‘Vr=hTml Mq
12 Nwrx yk lb’ty=l’ rkwmhw xmVy=l’ hnwqh Mwyh ‘ygh t‘h ’b
13 Mtyx Myyxb dw‘w bwVy ’l rkmmh=l’ rkwmh yk : hnwmh=lk=l’
14 w‘qt : wqzxty ’l wtyx wnw‘b Vy’w bwVy ’l hnwmh=lk=l’ Nwzx=yk
15 brxh : hnwmh=lk=l’ ynwrx yk hmxlml Klh Ny’w lkh Nykhw ‘wqtb
ry‘b rV’w twmy brxb hdVb rV’ tybm b‘rhw rbdhw Zwxb
b‘r
484 l’qzxy 7. 16–8. 15
twy’gh ynwyk Myrhh=l’ wyhw MhyTylp wTlpw : wnlk’y rbdw b‘r 16
: Mym hnklt Mykrb=lkw hnyprt Mydyh=lk : wnw‘b Vy’ twmh Mlk 17
MhyV’r=lkbw hVwb Mynp=lk l’w twYlp Mtw’ htskw MyqV wrgxw 18
Mbhzw Mpsk hyhy hdnl Mbhzw wkylVy twYwxb Mpsk : hxrq 19
’l Mhy‘mw w‘bVy ’l MVpn hwhy trb‘ Mwyb MlyYhl lkwy=’l
Mtb‘wt ymlYw whmV Nw’gl wyd‘ ybYw : hyh Mnw‘ lwVkm=yk w’lmy 20
zbl Myrzh=dyb wyttnw : hdnl Mhl wyttn Nk=l‘ wb wV‘ MhyYwqV 21
ynwpY=t’ wllxw Mhm ynp ytwbshw : hwllxw llVl Zr’h y‘Vrlw 22
: hwllxw MyYyrp hb=w’bw
: smx h’lm ry‘hw Mymd TpVm h’lm Zr’h yk qwtrh hV‘ 23
wlxnw Myz‘ Nw’g ytbVhw Mhytb=t’ wVryw Mywg y‘r yt’bhw 24
’wbt hwh=l‘ hwh : Ny’w MwlV wVqbw ’b=hdpq : MhyVdqm 25, 26
Nhkm db’t hrwtw ’ybnm Nwzx wVqbw hyht h‘wmV=l’ h‘mVw
Zr’h=M‘ ydyw hmmV Vbly ’yVnw lb’ty Klmh : Mynqzm hY‘w 27
yn’=yk w‘dyw MTpV’ MhyTpVmbw Mtw’ hV‘’ Mkrdm hnlhbt
: hwhy
sŘ 4 ynqzw ytybb bVwy yn’ Vdxl hVmxb yVVb tyVVh hnVb yhyw x
twmd hnhw h’r’w : hwhy ynd’ dy MV yl‘ lptw ynpl MybVwy hdwhy 2
rhz=h’rmk hl‘mlw wyntmmw V’ hTmlw wyntm h’rmm V’=h’rmk
yt’ ’Vtw yV’r tYyYb ynxqyw dy tynbt xlVyw : hlmVxh Ny‘k 3
Myhl’ tw’rmb hmlVwry yt’ ’btw MymVh Nybw Zr’h=Nyb xwr
h’nqh lms bVwm MV=rV’ hnwpY hnwph tymynph r‘V xtp=l’
: h‘qbb yty’r rV’ h’rmk l’rVy yhl’ dwbk MV=hnhw : hnqmh 4
hnwpY Krd yny‘ ’V’w hnwpY Krd Kyny‘ ’n=’V Md’=Nb yl’ rm’yw 5
yl’ rm’yw : h’bb hzh h’nqh lms xbzmh r‘Vl NwpYm hnhw 6
l’rVy=tyb rV’ twldg twb‘wt MyV‘ Mhm ht’ h’rh Md’=Nb
: twldg twb‘wt h’rt bwVt dw‘w yVdqm l‘m hqxrl hp MyV‘
: ryqb dx’=rx hnhw h’r’w rYxh xtp=l’ yt’ ’byw 7
: dx’ xtp hnhw ryqb rtx’w ryqb ’n=rtx Md’=Nb yl’ rm’yw 8
: hp MyV‘ Mh rV’ tw‘rh twb‘wth=t’ h’rw ’b yl’ rm’yw 9
tyb ylwlg=lkw ZqV hmhbw Vmr tynbt=lk hnhw h’r’w ’wb’w 10
l’rVy=tyb ynqzm Vy’ My‘bVw : bybs bybs ryqh=l‘ hqxm l’rVy 11
rt‘w wdyb wtrTqm Vy’w Mhynpl Mydm‘ Mkwtb dm‘ NpV=Nb whynz’yw
ynqz rV’ Md’=Nb ty’rh yl’ rm’yw : hl‘ trTqh=Nn‘ 12
hwhy Ny’ Myrm’ yk wtykVm yrdxb Vy’ KVxb MyV‘ l’rVy=tyb
twb‘wt h’rt bwVt dw‘ yl’ rm’yw : Zr’h=t’ hwhy bz‘ wnt’ h’r 13
rV’ hwhy=tyb r‘V xtp=l’ yt’ ’byw : MyV‘ hmh=rV’ twldg 14
yl’ rm’yw : zwmth=t’ twkbm twbVy MyVnh MV=hnhw hnwpYh=l’ 15
ty’rh
8. 16–10. 8 l’qzxy 485
16 yt’ ’byw : hl’m twldg twb‘wt h’rt bwVt dw‘ Md’=Nb ty’rh
Nybw Mlw’h Nyb hwhy lkyh xtp=hnhw tymynph hwhy=tyb rYx=l’
hmdq Mhynpw hwhy lkyh=l’ Mhyrx’ Vy’ hVmxw MyrV‘k xbzmh
17 lqnh Md’=Nb ty’rh yl’ rm’yw : VmVl hmdq MtywxtVm hmhw
Zr’h=t’ w’lm=yk hp=wV‘ rV’ twb‘wth=t’ twV‘m hdwhy tybl
18 yn’=Mgw : Mp’=l’ hrwmzh=t’ MyxlV Mnhw ynsy‘khl wbVyw smx
’lw lwdg lwq ynz’b w’rqw lmx’ ’lw yny‘ swxt=’l hmxb hV‘’
T Vy’w ry‘h twdqp wbrq rm’l lwdg lwq ynz’b ’rqyw : Mtw’ ‘mV’
2 rV’ Nwyl‘h r‘V=Krdm My’b MyVn’ hVV hnhw : wdyb wtxVm ylk
Mydb Vbl Mkwtb dx’ Vy’w wdyb wYpm ylk Vy’w hnwpY hnpm
3 yhl’ dwbkw : tVxnh xbzm lY’ wdm‘yw w’byw wyntmb rpsh tsqw
’rqyw tybh Ntpm l’ wyl‘ hyh rV’ bwrkh l‘m hl‘n l’rVy
: wyntmb rpsh tsq rV’ Mydbh Vblh Vy’h=l’
4 twxYm=l‘ wt tywthw MlVwry Kwtb ry‘h Kwtb rb‘ wl’ hwhy rm’yw
: hkwtb twV‘nh twb‘wth=lk l‘ Myqn’nhw Myxn’nh MyVn’h
5 =l’w Mkyny‘ swxt=l‘ wkhw wyrx’ ry‘b wrb‘ ynz’b rm’ hl’lw
6 Vy’=lk=l‘w tyxVml wgrht MyVnw PTw hlwtbw rwxb Nqz : wlmxt
Mynqzh MyVn’b wlxyw wlxt yVdqmmw wVgt=l’ wth wyl‘=rV’
7 twrYxh=t’ w’lmw tybh=t’ w’mT Mhyl’ rm’yw : tybh ynpl rV’
8 hlp’w yn’ r’V’nw Mtwkhk yhyw : ry‘b wkhw w’Yyw w’Y Myllx
tyr’V=lk t’ ht’ tyxVmh hwhy ynd’ hh’ rm’w q‘z’w ynp=l‘
9 l’rVy=tyb Nw‘ yl’ rm’yw : MlVwry=l‘ Ktmx=t’ KkpVb l’rVy
yk hTm h’lm ry‘hw Mymd Zr’h ’lmtw d’m d’mb lwdg hdwhyw
10 yny‘ swxt=’l yn’=Mgw : h’r hwhy Ny’w Zr’h=t’ hwhy bz‘ wrm’
11 rV’ Mydbh Vbl Vy’h hnhw : yttn MV’rb Mkrd lmx’ ’lw
: yntywY rV’k ytyV‘ rm’l rbd byVm wyntmb tsqh
y ryps Nb’k Mybrkh V’r=l‘ rV’ ‘yqrh=l’ hnhw h’r’w
2 Mydbh Vbl Vy’h=l’ rm’yw : Mhyl‘ h’rn ’sk twmd h’rmk
V’=ylxg Kynpx ’lmw bwrkl txt=l’ lglgl twnyb=l’ ’b rm’yw
3 Nymym Mydm‘ Mybrkhw : yny‘l ’byw ry‘h=l‘ qrzw Mybrkl twnybm
4 hwhy=dwbk Mryw : tymynph rYxh=t’ ’lm Nn‘hw Vy’h w’bb tybl
h’lm rYxhw Nn‘h=t’ tybh ’lmyw tybh Ntpm l‘ bwrkh l‘m
5 hnYyxh rYxh=d‘ ‘mVn Mybwrkh ypnk lwqw : hwhy dwbk hgn=t’
6 xq rm’l Mydbh=Vbl Vy’h=t’ wtwYb yhyw : wrbdb ydV=l’ lwqk
7 xlVyw : Npw’h lY’ dm‘yw ’byw Mybwrkl twnybm lglgl twnybm V’
’Vyw Mybrkh twnyb rV’ V’h=l’ Mybwrkl twnybm wdy=t’ bwrkh
8 Md’=dy tynbt Mybrkl ’ryw : ’Yyw xqyw Mydbh Vbl ynpx=l’ Ntyw
txt
486 l’qzxy 10. 9–11. 15
sŘ 5 dx’ Npw’ Mybwrkh lY’ Mynpw’ h‘br’ hnhw h’r’w : Mhypnk txt 9
Ny‘k Mynpw’h h’rmw dx’ bwrkh lY’ dx’ Npw’w dx’ bwrkh lY’
Npw’h hyhy rV’k Mt‘br’l dx’ twmd Mhy’rmw : VyVrt Nb’ 10
yk Mtklb wbsy ’l wkly Mhy‘br t‘br’=l’ Mtklb : Npw’h Kwtb 11
MrVb=lkw : Mtklb wbsy ’l wkly wyrx’ V’rh hnpy=rV’ Mwqmh 12
Mt‘br’l bybs Myny‘ My’lm Mynpw’hw Mhypnkw Mhydyw Mhbgw
dx’l Mynp h‘br’w : ynz’b lglgh ’rwq Mhl Mynpw’l : Mhynpw’ 13, 14
y‘ybrhw hyr’ ynp yVylVhw Md’ ynp ynVh ynpw bwrkh ynp dx’h ynp
tklbw : rbk=rhnb yty’r rV’ hyxh ’yh Mybwrkh wmryw : rVn=ynp 15, 16
Mwrl Mhypnk=t’ Mybwrkh t’Vbw MlY’ Mynpw’h wkly Mybwrkh
Mmwrbw wdm‘y Mdm‘b : MlY’m Mh=Mg Mynpw’h wbsy=’l Zr’h l‘m 17
tybh Ntpm l‘m hwhy dwbk ’Yyw : Mhb hyxh xwr yk Mtw’ wmwry 18
Zr’h=Nm wmwryw Mhypnk=t’ Mybwrkh w’Vyw : Mybwrkh=l‘ dm‘yw 19
ynwmdqh hwhy=tyb r‘V xtp dm‘yw Mtm‘l Mynpw’hw Mt’Yb yny‘l
txt yty’r rV’ hyxh ’yh : hl‘mlm Mhyl‘ l’rVy=yhl’ dwbkw 20
h‘br’ h‘br’ : hmh Mybwrk yk ‘d’w rbk=rhnb l’rVy=yhl’ 21
twmdw : Mhypnk txt Md’ ydy twmdw dx’l Mypnk ‘br’w dx’l Mynp 22
Vy’ Mtw’w Mhy’rm rbk=rhn=l‘ yty’r rV’ Mynph hmh Mhynp
hwhy=tyb r‘V=l’ yt’ ’btw xwr yt’ ’Vtw : wkly wynp rb‘=l’ ’y
Vy’ hVmxw MyrV‘ r‘Vh xtpb hnhw hmydq hnwph ynwmdqh
: M‘h yrV whynb=Nb whyTlp=t’w rz‘=Nb hynz’y=t’ Mkwtb h’r’w
ry‘b ‘r=tY‘ MyY‘yhw Nw’ MybVxh MyVn’h hl’ Md’=Nb yl’ rm’yw 2
: rVbh wnxn’w rysh ’yh Mytb twnb bwrqb ’l Myrm’h : t’zh 3
hwhy xwr yl‘ lptw : Md’=Nb ’bnh Mhyl‘ ’bnh Nkl 4, 5
Mkxwr twl‘mw l’rVy tyb Mtrm’ Nk hwhy rm’=hk rm’ yl’ rm’yw
: llx hytYwx Mt’lmw t’zh ry‘b Mkyllx Mtybrh : hyt‘dy yn’ 6
hkwtb MtmV rV’ Mkyllx hwhy ynd’ rm’=hk Nkl 7
brxw Mt’ry brx : hkwtm ’yYwh Mkt’w rysh ’yhw rVbh hmh 8
Mkt’ yttnw hkwtm Mkt’ yt’Ywhw : hwhy ynd’ M’n Mkyl‘ ’yb’ 9
TwpV’ l’rVy lwbg=l‘ wlpt brxb : MyTpV Mkb ytyV‘w Myrz=dyb 10
wyht Mt’w rysl Mkl hyht=’l ’yh : hwhy yn’=yk Mt‘dyw Mkt’ 11
hwhy yn’=yk Mt‘dyw : Mkt’ TpV’ l’rVy lwbg=l’ rVbl hkwtb 12
rV’ Mywgh yTpVmkw MtyV‘ ’l yTpVmw Mtklh ’l yqxb rV’
ynp=l‘ lp’w tm hynb=Nb whyTlpw y’bnhk yhyw : MtyV‘ Mkytwbybs 13
tyr’V t’ hV‘ ht’ hlk hwhy ynd’ hh’ rm’w lwdg=lwq q‘z’w
: l’rVy
tyb=lkw Ktl’g yVn’ Kyx’ Kyx’ Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 14, 15
l’rVy
11. 16–12. 19 l’qzxy 487
wnl hwhy l‘m wqxr MlVwry ybVy Mhl wrm’ rV’ hlk l’rVy
16 ynd’ rm’=hk rm’ Nkl : hVrwml Zr’h hntn ’yh
Vdqml Mhl yh’w twYr’b MytwYyph ykw Mywgb Mytqxrh yk hwhy
17 ynd’ rm’=hk rm’ Nkl : MV w’b=rV’ twYr’b T‘m
rV’ twYr’h=Nm Mkt’ ytps’w Mym‘h=Nm Mkt’ ytYbqw hwhy
18 wryshw hmV=w’bw : l’rVy tmd’=t’ Mkl yttnw Mhb MtwYpn
19 xwrw dx’ bl Mhl yttnw : hnmm hytwb‘wt=lk=t’w hyYwqV=lk=t’
bl Mhl yttnw MrVbm Nb’h bl ytrshw Mkbrqb Nt’ hVdx
20 M‘l yl=wyhw Mt’ wV‘w wrmVy yTpVm=t’w wkly ytqxb N‘ml : rVb sŘ 6
21 Klh Mbl Mhytwb‘wtw MhyYwqV bl=l’w : Myhl’l Mhl hyh’ yn’w
22 Mhypnk=t’ Mybwrkh w’Vyw : hwhy ynd’ M’n yttn MV’rb Mkrd
23 dwbk l‘yw : hl‘mlm Mhyl‘ l’rVy=yhl’ dwbkw Mtm‘l Mynpw’hw
24 ynt’Vn xwrw : ry‘l Mdqm rV’ rhh=l‘ dm‘yw ry‘h Kwt l‘m hwhy
h’rmh yl‘m l‘yw Myhl’ xwrb h’rmb hlwgh=l’ hmydVk yn’ybtw
25 : yn’rh rV’ hwhy yrbd=lk t’ hlwgh=l’ rbd’w : yty’r rV’
by, 2 yrmh=tyb Kwtb Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
’lw ‘mVl Mhl Mynz’ w’r ’lw tw’rl Mhl Myny‘ rV’ bVy ht’
3 ylk Kl hV‘ Md’=Nb ht’w : Mh yrm tyb yk w‘mV
ylw’ Mhyny‘l rx’ Mwqm=l’ Kmwqmm tylgw Mhyny‘l Mmwy hlgw hlwg
4 ht’w Mhyny‘l Mmwy hlwg ylkk Kylk t’Ywhw : hmh yrm tyb yk w’ry
5 t’Ywhw ryqb Kl=rtx Mhyny‘l : hlwg y’Ywmk Mhyny‘l br‘b ’Yt
6 h’rt ’lw hskt Kynp ’yYwt hTl‘b ’Vt Ptk=l‘ Mhyny‘l : wb
7 ylk ytywY rV’k Nk V‘’w : l’rVy tybl Kyttn tpwm=yk Zr’h=t’
yt’Ywh hTl‘b dyb ryqb yl=ytrtx br‘bw Mmwy hlwg ylkk yt’Ywh
: Mhyny‘l yt’Vn Ptk=l‘
8, 9 tyb Kyl’ wrm’ ’lh Md’=Nb : rm’l rqbb yl’ hwhy=rbd yhyw
10 hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’ rm’ : hV‘ ht’ hm yrmh tyb l’rVy
: Mkwtb hmh=rV’ l’rVy tyb=lkw MlVwryb hzh ’Vmh ’yVnh
11 : wkly ybVb hlwgb Mhl hV‘y Nk ytyV‘ rV’k Mktpwm yn’ rm’
12 ’yYwhl wrtxy ryqb ’Yyw hTl‘b ’Vy Ptk=l’ Mkwtb=rV’ ’yVnhw
13 ytVrpw : Zr’h=t’ ’wh Ny‘l h’ry=’l rV’ N‘y hsky wynp wb
MydVk Zr’ hlbb wt’ yt’bhw ytdwYmb Vptnw wyl‘ ytVr=t’
14 wypg’=lkw hrz‘ wytbybs rV’ lkw : twmy MVw h’ry=’l htw’w
15 yYyphb hwhy yn’=yk w‘dyw : Mhyrx’ qyr’ brxw xwr=lkl hrz’
16 brxm rpsm yVn’ Mhm ytrtwhw : twYr’b Mtw’ ytyrzw Mywgb Mtw’
MV w’b=rV’ Mywgb Mhytwb‘wt=lk=t’ wrpsy N‘ml rbdmw b‘rm
17, 18 Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw : hwhy yn’=yk w‘dyw
19 M‘=l’ trm’w : htVt hg’dbw hzgrb Kymymw lk’t V‘rb Kmxl
Zr’h
488 l’qzxy 12. 20–13. 17
Mmxl l’rVy tmd’=l’ MlVwry ybVwyl hwhy ynd’ rm’=hk Zr’h
h’lmm hYr’ MVt N‘ml wtVy NwmmVb Mhymymw wlk’y hg’db
hmmV Zr’hw hnbrxt twbVwnh Myr‘hw : hb MybVyh=lk smxm 20
: hwhy yn’=yk Mt‘dyw hyht
tmd’=l‘ Mkl hzh lVmh=hm Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 21, 22
rm’=hk Mhyl’ rm’ Nkl : Nwzx=lk db’w Mymyh wkr’y rm’l l’rVy 23
yk l’rVyb dw‘ wt’ wlVmy=’lw hzh lVmh=t’ ytbVh hwhy ynd’
Nwzx=lk dw‘ hyhy ’l yk : Nwzx=lk rbdw Mymyh wbrq Mhyl’ rbd=M’ 24
rV’ t’ rbd’ hwhy yn’ yk : l’rVy tyb Kwtb qlx Msqmw ’wV 25
rbd rbd’ yrmh tyb Mkymyb yk dw‘ KVmt ’l hV‘yw rbd rbd’
: hwhy ynd’ M’n wytyV‘w
Nwzxh Myrm’ l’rVy=tyb hnh Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 26, 27
rm’ Nkl : ’bn ’wh twqwxr Myt‘lw Mybr Mymyl hzx ’wh=rV’ 28
rbd rbd’ rV’ yrbd=lk dw‘ KVmt=’l hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’
: hwhy ynd’ M’n hV‘yw
My’bnh l’rVy y’ybn=l’ ’bnh Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw gy, 2
ywh hwhy ynd’ rm’ hk : hwhy=rbd w‘mV Mblm y’ybnl trm’w 3
Myl‘Vk : w’r ytlblw Mxwr rx’ Myklh rV’ Mylbnh My’ybnh=l‘ 4
rdg wrdgtw twYrpb Mtyl‘ ’l : wyh l’rVy Ky’ybn twbrxb 5
bzk Msqw ’wV wzx : hwhy Mwyb hmxlmb dm‘l l’rVy tyb=l‘ 6
=hzxm ’wlh : rbd Myql wlxyw MxlV ’l hwhyw hwhy=M’n Myrm’h 7
: ytrbd ’l yn’w hwhy=M’n Myrm’w Mtrm’ bzk Msqmw Mtyzx ’wV
Mkyl’ ynnh Nkl bzk Mtyzxw ’wV Mkrbd N‘y hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 8
bzk Mymsqhw ’wV Myzxh My’ybnh=l’ ydy htyhw : hwhy ynd’ M’n 9
l’rVy tmd’=l’w wbtky ’l l’rVy=tyb btkbw wyhy=’l ym‘ dwsb
rm’l ym‘=t’ w‘Th N‘ybw N‘y : hwhy ynd’ yn’ yk Mt‘dyw w’by ’l 10
yxT=l’ rm’ : lpt wt’ MyxT Mnhw Zyx hnb ’whw MwlV Ny’w MwlV 11
twr‘s xwrw hnlpt Vybgl’ ynb’ hnt’w PTwV MVg hyh lpyw lpt
: MtxT rV’ xyTh hy’ Mkyl’ rm’y ’wlh ryqh lpn hnhw : ‘qbt 12
yp’b PTV MVgw ytmxb twr‘s=xwr yt‘qbw hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 13
MtxT=rV’ ryqh=t’ ytsrhw : hlkl hmxb Vybgl’ ynb’w hyhy 14
Mt‘dyw hkwtb Mtylkw hlpnw wdsy hlgnw Zr’h=l’ whyt‘ghw lpt
Ny’ Mkl rm’w lpt wt’ MyxTbw ryqb ytmx=t’ ytylkw : hwhy yn’=yk 15
hl Myzxhw MlVwry=l’ My’bnh l’rVy y’ybn : wt’ MyxTh Ny’w ryqh 16
: hwhy ynd’ M’n MlV Ny’w MlV Nwzx
’bnhw Nhblm tw’bntmh Km‘ twnb=l’ Kynp MyV Md’=Nb ht’w 17
Nhyl‘
13. 18–14. 16 l’qzxy 489
18 l‘ twtsk twrptml ywh hwhy ynd’ rm’=hk trm’w : Nhyl‘
twVpn ddwYl hmwq=lk V’r=l‘ twxpsmh twV‘w ydy ylyY’=lk
19 yt’ hnllxtw : hnyyxt hnkl twVpnw ym‘l hnddwYt twVpnh
=’l rV’ twVpn tymhl Mxl ytwtpbw Myr‘V yl‘Vb ym‘=l’
: bzk y‘mV ym‘l Mkbzkb hnyyxt=’l rV’ twVpn twyxlw hntwmt
20 rV’ hnkytwtsk=l’ ynnh hwhy ynd’ rm’=hk Nkl
Mkyt‘wrz l‘m Mt’ yt‘rqw twxrpl twVpnh=t’ MV twddYm hnt’
21 yt‘rqw : txrpl MyVpn=t’ twddYm Mt’ rV’ twVpnh=t’ ytxlVw
hdwYml Nkdyb dw‘ wyhy=’lw Nkdym ym‘=t’ ytlYhw Mkytxpsm=t’
22 wytb’kh ’l yn’w rqV qydY=bl tw’kh N‘y : hwhy yn’=yk Nt‘dyw
23 ’l ’wV Nkl : wtyxhl ‘rh wkrdm bwV=ytlbl ‘Vr ydy qzxlw
yn’=yk Nt‘dyw Nkdym ym‘=t’ ytlYhw dw‘ hnmsqt=’l Msqw hnyzxt
dy : ynpl wbVyw l’rVy ynqzm MyVn’ yl’ ’wbyw : hwhy
6 l‘m wbyVhw wbwV hwhy ynd’ rm’ hk l’rVy tyb=l’ rm’ Nkl
7 tybm Vy’ Vy’ yk : Mkynp wbyVh Mkytb‘wt=lk l‘mw Mkylwlg
wbl=l’ wylwlg l‘yw yrx’m rznyw l’rVyb rwgy=rV’ rghmw l’rVy
hwhy yn’ yb wl=Vrdl ’ybnh=l’ ’bw wynp xkn MyVy wnw‘ lwVkmw
8 MylVmlw tw’l whytmVhw ’whh Vy’b ynp yttnw : yb wl=hn‘n
9 =yk ’ybnhw : hwhy yn’=yk Mt‘dyw ym‘ Kwtm wytrkhw
ydy=t’ ytyTnw ’whh ’ybnh t’ ytytp hwhy yn’ rbd rbdw htpy
10 Nw‘k Vrdh Nw‘k Mnw‘ w’Vnw : l’rVy ym‘ Kwtm wytdmVhw wyl‘
11 dw‘ w’mTy=’lw yrx’m l’rVy=tyb dw‘ w‘ty=’l N‘ml : hyhy ’ybnh
: hwhy ynd’ M’n Myhl’l Mhl hyh’ yn’w M‘l yl wyhw Mhy‘Vp=lkb
wVpn=t’ ’wh hqdYw TpVm V‘yw hV‘ rV’ wt‘Vrm ‘Vr bwVbw 27
wrm’w : twmy ’l hyxy wyx hV‘ rV’ wy‘Vp=lkm bwVyw h’ryw : hyxy 28, 29
’lh l’rVy tyb wnkty ’l ykrdh ynd’ Krd Nkty ’l l’rVy tyb
M’n l’rVy tyb Mkt’ TpV’ wykrdk Vy’ Nkl : Nkty ’l Mkykrd 30
: Nw‘ lwVkml Mkl hyhy=’lw Mky‘Vp=lkm wbyVhw wbwV hwhy ynd’
bl Mkl wV‘w Mb Mt‘Vp rV’ Mky‘Vp=lk=t’ Mkyl‘m wkylVh 31
tmh twmb Zpx’ ’l yk : l’rVy tyb wtmt hmlw hVdx xwrw Vdx 32
: wyxw wbyVhw hwhy ynd’ M’n
twyr’ Nyb ’ybl Km’ hm trm’w : l’rVy y’yVn=l’ hnyq ’V ht’w Ty, 2
hyh rypk hyrgm dx’ l‘tw : hyrwg htbr Myrpk Kwtb hYbr 3
Vptn MtxVb Mywg wyl’ w‘mVyw : lk’ Md’ PrT=PrTl dmlyw 4
htwqt hdb’ hlxwn yk ’rtw : MyrYm Zr’=l’ Myxxb wh’byw 5
hyh rypk twyr’=Kwtb Klhtyw : whtmV rypk hyrgm dx’ xqtw 6
MVtw byrxh Mhyr‘w wytwnml’ ‘dyw : lk’ Md’ PrT=PrTl dmlyw 7
wVrpyw twnydmm bybs Mywg wyl‘ wntyw : wtg’V lwqm h’lmw Zr’ 8
Klm=l’ wh’byw Myxxb rgwsb whntyw : Vptn MtxVb MtVr wyl‘ 9
: l’rVy yrh=l’ dw‘ wlwq ‘mVy=’l N‘ml twdYmb wh’by lbb
Km’
19. 10–20. 21 l’qzxy 495
10 : Mybr Mymm htyh hpn‘w hyrp hlwtV Mym=l‘ Kmdb Npgk Km’
11 Mytb‘ Nyb=l‘ wtmwq hbgtw MylVm yTbV=l’ z‘ twTm hl=wyhyw
12 Mydqh xwrw hklVh Zr’l hmxb Vttw : wytyld brb whbgb ’ryw
13 hlwtV ht‘w : whtlk’ V’ hz‘ hTm wVbyw wqrpth hyrp Vybwh
14 =’lw hlk’ hyrp hydb hTmm V’ ’Ytw : ’mYw hyY Zr’b rbdmb
: hnyql yhtw ’yh hnyq lwVml TbV z‘=hTm hb hyh
k l’rVy ynqzm MyVn’ w’b Vdxl rwV‘b yVmxb ty‘ybVh hnVb yhyw sŘ 11
: ynpl wbVyw hwhy=t’ Vrdl
2, 3 trm’w l’rVy ynqz=t’ rbd Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
Vrd’=M’ yn’=yx My’b Mt’ yt’ Vrdlh hwhy ynd’ rm’ hk Mhl’
4 tb‘wt=t’ Md’=Nb TwpVth Mt’ TpVth : hwhy ynd’ M’n Mkl
5 yrxb Mwyb hwhy ynd’ rm’=hk Mhyl’ trm’w : M‘ydwh Mtwb’
’V’w MyrYm Zr’b Mhl ‘dw’w bq‘y tyb ‘rzl ydy ’V’w l’rVyb
6 Mhl ydy yt’Vn ’whh Mwyb : Mkyhl’ hwhy yn’ rm’l Mhl ydy
Vbdw blx tbz Mhl ytrt=rV’ Zr’=l’ MyrYm Zr’m M’yYwhl
7 wkylVh wyny‘ yYwqV Vy’ Mhl’ rm’w : twYr’h=lkl ’yh ybY
8 wb’ ’lw yb=wrmyw : Mkyhl’ hwhy yn’ w’mTt=l’ MyrYm ylwlgbw
MyrYm ylwlg=t’w wkylVh ’l Mhyny‘ yYwqV=t’ Vy’ yl’ ‘mVl
Zr’ Kwtb Mhb yp’ twlkl Mhyl‘ ytmx KpVl rm’w wbz‘ ’l
9 hmh=rV’ Mywgh yny‘l lxh ytlbl ymV N‘ml V‘’w : MyrYm
10 M’yYw’w : MyrYm Zr’m M’yYwhl Mhyny‘l Mhyl’ yt‘dwn rV’ Mkwtb
11 yTpVm=t’w ytwqx=t’ Mhl Nt’w : rbdmh=l’ M’b’w MyrYm Zr’m
12 ytwtbV=t’ Mgw : Mhb yxw Md’h Mtw’ hV‘y rV’ Mtw’ yt‘dwh
: MVdqm hwhy yn’ yk t‘dl Mhynybw ynyb tw’l twyhl Mhl yttn
13 ws’m yTpVm=t’w wklh=’l ytwqxb rbdmb l’rVy=tyb yb=wrmyw
KpVl rm’w d’m wllx yttbV=t’w Mhb yxw Md’h Mt’ hV‘y rV’
14 yny‘l lxh ytlbl ymV N‘ml hV‘’w : Mtwlkl rbdmb Mhyl‘ ytmx
15 rbdmb Mhl ydy yt’Vn yn’=Mgw : Mhyny‘l Myt’Ywh rV’ Mywgh
ybY Vbdw blx tbz yttn=rV’ Zr’h=l’ Mtw’ ’ybh ytlbl
16 Mhb wklh=’l ytwqx=t’w ws’m yTpVmb N‘y : twYr’h=lkl ’yh
17 Mhyl‘ yny‘ sxtw : Klh Mbl Mhylwlg yrx’ yk wllx ytwtbV=t’w
18 rbdmb Mhynb=l’ rm’w : rbdmb hlk Mtw’ ytyV‘=’lw MtxVm
Mhylwlgbw wrmVt=l’ MhyTpVm=t’w wklt=l’ Mkytwb’ yqwxb
19 wV‘w wrmV yTpVm=t’w wkl ytwqxb Mkyhl’ hwhy yn’ : w’mTt=l’
20 yn’ yk t‘dl Mkynybw ynyb tw’l wyhw wVdq ytwtbV=t’w : Mtw’
21 =’l yTpVm=t’w wklh=’l ytwqxb Mynbh yb=wrmyw : Mkyhl’ hwhy
wrmV
496 l’qzxy 20. 22–43
ytwtbV=t’ Mhb yxw Md’h Mtw’ hV‘y rV’ Mtw’ twV‘l wrmV
ytbVhw : rbdmb Mb yp’ twlkl Mhyl‘ ytmx KpVl rm’w wllx 22
yt’Ywh=rV’ Mywgh yny‘l lxh ytlbl ymV N‘ml V‘’w ydy=t’
Mt’ Zyphl rbdmb Mhl ydy=t’ yt’Vn yn’=Mg : Mhyny‘l Mtw’ 23
ws’m ytwqxw wV‘=’l yTpVm N‘y : twYr’b Mtw’ twrzlw Mywgb 24
yttn yn’=Mgw : Mhyny‘ wyh Mtwb’ ylwlg yrx’w wllx ytwtbV=t’w 25
Mtwntmb Mtw’ ’mT’w : Mhb wyxy ’l MyTpVmw MybwT ’l Myqx Mhl 26
: hwhy yn’ rV’ w‘dy rV’ N‘ml MmV’ N‘ml Mxr rTp=lk ryb‘hb
hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’ trm’w Md’=Nb l’rVy tyb=l’ rbd Nkl 27
Zr’h=l’ M’yb’w : l‘m yb Ml‘mb Mkytwb’ ytw’ wpdg t’z dw‘ 28
Z‘=lkw hmr h‘bg=lk w’ryw Mhl htw’ ttl ydy=t’ yt’Vn rV’
xyr MV wmyVyw Mnbrq s‘k MV=wntyw Mhyxbz=t’ MV=wxbzyw tb‘
Mt’=rV’ hmbh hm Mhl’ rm’w : Mhyksn=t’ MV wkysyw Mhyxwxyn 29
rm’ Nkl : hzh Mwyh d‘ hmb hmV ’rqyw MV My’bh 30
My’mTn Mt’ Mkytwb’ Krdbh hwhy ynd’ rm’ hk l’rVy tyb=l’
V’b Mkynb ryb‘hb Mkytntm t’Vbw : Mynz Mt’ MhyYwqV yrx’w 31
l’rVy tyb Mkl Vrd’ yn’w Mwyh=d‘ Mkylwlg=lkl My’mTn Mt’
’l wyh Mkxwr=l‘ hl‘hw : Mkl Vrd’=M’ hwhy ynd’ M’n yn’=yx 32
trVl twYr’h twxpVmk Mywgk hyhn Myrm’ Mt’ rV’ hyht
hywTn ‘wrzbw hqzx dyb ’l=M’ hwhy ynd’ M’n yn’=yx : Nb’w Z‘ 33
ytYbqw Mym‘h=Nm Mkt’ yt’Ywhw : Mkyl‘ Kwlm’ hkwpV hmxbw 34
hmxbw hywTn ‘wrzbw hqzx dyb Mb MtYwpn rV’ twYr’h=Nm Mkt’
MV Mkt’ ytTpVnw Mym‘h rbdm=l’ Mkt’ yt’bhw : hkwpV 35
MyrYm Zr’ rbdmb Mkytwb’=t’ ytTpVn rV’k : Mynp=l’ Mynp 36
TbVh txt Mkt’ ytrb‘hw : hwhy ynd’ M’n Mkt’ TpV’ Nk 37
My‘Vwphw Mydrmh Mkm ytwrbw : tyrbh trsmb Mkt’ yt’bhw 38
Mt‘dyw ’wby ’l l’rVy tmd’=l’w Mtw’ ’yYw’ Mhyrwgm Zr’m yb
wkl wylwlg Vy’ hwhy ynd’ rm’=hk l’rVy=tyb Mt’w : hwhy yn’=yk 39
dw‘=wllxt ’l yVdq MV=t’w yl’ My‘mV Mkny’=M’ rx’w wdb‘
ynd’ M’n l’rVy Mwrm rhb yVdq=rhb yk : Mkylwlgbw Mkytwntmb 40
Vwrd’ MVw MYr’ MV Zr’b hlk l’rVy tyb=lk yndb‘y MV hwhy
sŘ 12 xxyn xyrb : MkyVdq=lkb Mkytw’Vm tyV’r=t’w Mkytmwrt=t’ 41
twYr’h=Nm Mkt’ ytYbqw Mym‘h=Nm Mkt’ y’yYwhb Mkt’ hYr’
hwhy yn’=yk Mt‘dyw : Mywgh yny‘l Mkb ytVdqnw Mb MtYpn rV’ 42
ydy=t’ yt’Vn rV’ Zr’h=l’ l’rVy tmd’=l’ Mkt’ y’ybhb
Mkytwlyl‘=lk t’w Mkykrd=t’ MV=Mtrkzw : Mkytwb’l htw’ ttl 43
: MtyV‘ rV’ Mkytw‘r=lkb Mkynpb MtTqnw Mb Mt’mTn rV’
Mt‘dyw
20. 44–21. 27 l’qzxy 497
44 My‘rh Mkykrdk ’l ymV N‘ml Mkt’ ytwV‘b hwhy yn’=yk Mt‘dyw
: hwhy ynd’ M’n l’rVy tyb twtxVnh Mkytwlyl‘kw
’k, 2 PThw hnmyt Krd Kynp MyV Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
3 =rbd ‘mV bgnh r‘yl trm’w : bgn hdVh r‘y=l’ ’bnhw Mwrd=l’
xl=Z‘=lk Kb hlk’w V’ Kb=tyYm ynnh hwhy ynd’ rm’=hk hwhy
bgnm Mynp=lk hb=wbrYnw tbhlV tbhl hbkt=’l Vby Z‘=lkw
4, 5 hh’ rm’w : hbkt ’l hytr‘b hwhy yn’ yk rVb=lk w’rw : hnwpY
: ’wh MylVm lVmm ’lh yl Myrm’ hmh hwhy ynd’
ry‘=t’ TpVth TpVth Md’=Nb ht’w : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw bk, 2
hwhy ynd’ rm’ hk trm’w : hytwb‘wt=lk t’ ht‘dwhw Mymdh 3
: h’mTl hyl‘ Mylwlg htV‘w ht‘ ’wbl hkwtb Md tkpV ry‘
Kymy ybyrqtw t’mT tyV‘=rV’ Kylwlgbw tmV’ tkpV=rV’ Kmdb 4
: twYr’h=lkl hslqw Mywgl hprx Kyttn Nk=l‘ KytwnV=d‘ ’wbtw
hnh : hmwhmh tbr MVh t’mT Kb=wslqty Kmm twqxrhw twbrqh 5, 6
wlqh M’w b’ : Md=KpV N‘ml Kb wyh w‘rzl Vy’ l’rVy y’yVn 7
tyzb yVdq : Kb wnwh hnml’w Mwty Kkwtb qV‘b wV‘ rgl Kb 8
Myrhh=l’w Md=KpV N‘ml Kb wyh lykr yVn’ : tllx yttbV=t’w 9
: Kb=wn‘ hdnh t’mT Kb=hlg b’=twr‘ : Kkwtb wV‘ hmz Kb wlk’ 10
Vy’w hmzb ’mT wtlk=t’ Vy’w hb‘wt hV‘ wh‘r tV’=t’ Vy’w 11
KVn Md=KpV N‘ml Kb=wxql dxV : Kb=hn‘ wyb’=tb wtx’=t’ 12
hnhw : hwhy ynd’ M’n txkV yt’w qV‘b Ky‘r y‘Ybtw txql tybrtw 13
dm‘yh : Kkwtb wyh rV’ Kmd=l‘w tyV‘ rV’ K‘Yb=l’ ypk ytykh 14
ytrbd hwhy yn’ Ktw’ hV‘ yn’ rV’ Mymyl Kydy hnqzxt=M’ Kbl
Kt’mT ytmthw twYr’b Kytyrzw Mywgb Ktw’ ytwYyphw : ytyV‘w 15
sŘ 13 yhyw : hwhy yn’=yk t‘dyw Mywg yny‘l Kb tlxnw : Kmm 16, 17
Mlk gwsl l’rVy=tyb yl=wyh Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd 18
: wyh Psk Mygs rwk Kwtb trpw‘w lzrbw lydbw tVxn
Zbq ynnh Nkl Mygsl Mklk twyh N‘y hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 19
lydbw trpw‘w lzrbw tVxnw Psk tYbq : MlVwry Kwt=l’ Mkt’ 20
Kwt=l’
22. 21–23. 21 l’qzxy 499
ytxnhw ytmxbw yp’b Zbq’ Nk Kytnhl V’ wyl‘=txpl rwk Kwt=l’
21 Mtktnw ytrb‘ V’b Mkyl‘ ytxpnw Mkt’ ytsnkw : Mkt’ ytkthw
22 hwhy yn’=yk Mt‘dyw hkwtb wktt Nk rwk Kwtb Psk Kwthk : hkwtb
: Mkyl‘ ytmx ytkpV
23, 24 hrhTm ’l Zr’ t’ hl=rm’ Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
25 PrT PrT g’wV yr’k hkwtb hy’ybn rVq : M‘z Mwyb hmVg ’l ’yh
26 wsmx hynhk : hkwtb wbrh hytwnml’ wxqy rqyw Nsx wlk’ Vpn
rwhTl ’mTh=Nybw wlydbh ’l lxl Vdq=Nyb yVdq wllxyw ytrwt
27 hbrqb hyrV : Mkwtb lx’w Mhyny‘ wmyl‘h ytwtbVmw w‘ydwh ’l
28 hy’ybnw : ‘Yb ‘Yb N‘ml twVpn db’l Md=KpVl PrT yprT Myb’zk
ynd’ rm’ hk Myrm’ bzk Mhl Mymsqw ’wV Myzx lpt Mhl wxT
29 Nwyb’w yn‘w lzg wlzgw qV‘ wqV‘ Zr’h M‘ : rbd ’l hwhyw hwhy
30 dm‘w rdg=rdg Vy’ Mhm Vqb’w : TpVm ’lb wqV‘ rgh=t’w wnwh
31 Mhyl‘ KpV’w : yt’Ym ’lw htxV ytlbl Zr’h d‘b ynpl Zrpb
: hwhy ynd’ M’n yttn MV’rb Mkrd Mytylk ytrb‘ V’b ym‘z
gk, 2 twnb MyVn MytV Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
3 MVw NhydV wk‘m hmV wnz Nhyrw‘nb MyrYmb hnynztw : wyh tx’=M’
4 hnyyhtw htwx’ hbylh’w hlwdgh hlh’ NtwmVw : Nhylwtb ydd wV‘
: hbylh’ MlVwryw hlh’ NwrmV NtwmVw twnbw Mynb hndltw yl
5, 6 yVbl : Mybwrq rwV’=l’ hybh’m=l‘ bg‘tw ytxt hlh’ Nztw
7 Nttw : Mysws ybkr MyVrp Mlk dmx yrwxb Myngsw twxp tlkt
=lkb hbg‘=rV’ lkbw Mlk rwV’=ynb rxbm Mhyl‘ hytwnzt
8 wbkV htw’ yk hbz‘ ’l MyrYmm hytwnzt=t’w : h’mTn Mhylwlg
9 hyttn Nkl : hyl‘ Mtwnzt wkpVyw hylwtb ydd wV‘ hmhw hyrw‘nb
10 htwr‘ wlg hmh : Mhyl‘ hbg‘ rV’ rwV’ ynb dyb hybh’m=dyb
MyTwpVw MyVnl MV=yhtw wgrh brxb htw’w wxql hytwnbw hynb
11 hnmm htbg‘ txVtw hbylh’ htwx’ ’rtw : hb wV‘
12 Mybrq Myngsw twxp hbg‘ rwV’ ynb=l’ : htwx’ ynwnzm hytwnzt=t’w
13 h’mTn yk ’r’w : Mlk dmx yrwxb Mysws ybkr MyVrp lwlkm yVbl
14 ryqh=l‘ hqxm yVn’ ’rtw hytwnzt=l’ Pswtw : NhytVl dx’ Krd
15 MylwbT yxwrs Mhyntmb rwz’ yrwgx : rVVb Myqqx MyydVk ymlY
: Mtdlwm Zr’ MydVk lbb=ynb twmd Mlk MyVylV h’rm MhyV’rb
16, 17 w’byw : hmydVk Mhyl’ Myk’lm xlVtw hyny‘ h’rml Mhyl‘ bg‘tw
Mb=’mTtw Mtwnztb htw’ w’mTyw Mydd bkVml lbb=ynb hyl’
18 yVpn ‘qtw htwr‘=t’ lgtw hytwnzt lgtw : Mhm hVpn ‘qtw
19 rkzl hytwnzt=t’ hbrtw : htwx’ l‘m yVpn h‘qn rV’k hyl‘m
20 rV’ MhyVglp l‘ hbg‘tw : MyrYm Zr’b htnz rV’ hyrw‘n ymy=t’
21 Kyrw‘n tmz t’ ydqptw : Mtmrz Mysws tmrzw MrVb Myrwmx=rVb
twV‘b
500 l’qzxy 23. 22–48
hbylh’ Nkl : Kyrw‘n ydV N‘ml Kydd MyrYmm twV‘b 22
h‘qn=rV’ t’ Kyl‘ Kybh’m=t’ ry‘m ynnh hwhy ynd’ rm’=hk
‘wVw dwqp MydVk=lkw lbb ynb : bybsm Kyl‘ Myt’bhw Mhm KVpn 23
MyVlV Mlk Myngsw twxp dmx yrwxb Mtw’ rwV’ ynb=lk ‘wqw
Mym‘ lhqbw lglgw bkr NYh Kyl‘ w’bw : Mlk Mysws ybkr My’wrqw 24
KwTpVw TpVm Mhynpl yttnw bybs Kyl‘ wmyVy ‘bwqw Ngmw hnY
wrysy Kynz’w Kp’ hmxb Ktw’ wV‘w Kb yt’nq yttnw : MhyTpVmb 25
: V’b lk’t Ktyrx’w wxqy Kytwnbw Kynb hmh lwpt brxb Ktyrx’w
sŘ 14 =t’w Kmm Ktmz ytbVhw : Ktr’pt ylk wxqlw Kydgb=t’ KwTyVphw 26, 27
: dw‘=yrkzt ’l MyrYmw Mhyl’ Kyny‘ y’Vt=’lw MyrYm Zr’m Ktwnz
h‘qn=rV’ dyb t’nV rV’ dyb Kntn ynnh hwhy ynd’ rm’ hk yk 28
hyr‘w Mry‘ Kwbz‘w K‘ygy=lk wxqlw h’nVb Ktw’ wV‘w : Mhm KVpn 29
Mywg yrx’ Ktwnzb Kl hl’ hV‘ : Kytwnztw Ktmzw Kynwnz twr‘ hlgnw 30
: Kdyb hswk yttnw tklh Ktwx’ Krdb : Mhylwlgb t’mTn=rV’ l‘ 31
hbxrhw hqm‘h ytVt Ktwx’ swk hwhy ynd’ rm’ hk 32
hmV swk y’lmt Nwgyw NwrkV : lykhl hbrm g‘llw qxYl hyht 33
ymrgt hyVrx=t’w tyYmw htw’ tytVw : NwrmV Ktwx’ swk hmmVw 34
: hwhy ynd’ M’n ytrbd yn’ yk yqtnt KydVw
Kwg yrx’ ytw’ ykylVtw ytw’ txkV N‘y hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 35
: Kytwnzt=t’w Ktmz y’V t’=Mgw
dghw hbylh’=t’w hlh’=t’ TwpVth Md’=Nb yl’ hwhy rm’yw 36
Mgw wp’n Nhylwlg=t’w Nhydyb Mdw wp’n yk : Nhytwb‘wt t’ Nhl 37
w’mT yl wV‘ t’z dw‘ : hlk’l Mhl wryb‘h yl=wdly rV’ Nhynb=t’ 38
Mhynb=t’ MTxVbw : wllx ytwtbV=t’w ’whh Mwyb yVdqm=t’ 39
Kwtb wV‘ hk=hnhw wllxl ’whh Mwyb yVdqm=l’ w’byw Mhylwlgl
xwlV K’lm rV’ qxrmm My’b MyVn’l hnxlVt yk P’w : ytyb 40
tbVyw : yd‘ tyd‘w Kyny‘ tlxk tYxr rV’l w’b=hnhw Mhyl’ 41
lwqw : hyl‘ tmV ynmVw ytrTqw hynpl Kwr‘ NxlVw hdwbk hTm=l‘ 42
wntyw rbdmm My’bws My’bwm Md’ brm MyVn’=l’w hb wlV Nwmh
Mypw’n hlbl rm’w : NhyV’r=l‘ tr’pt trT‘w Nhydy=l’ MydymY 43
w’b Nk hnwz hV’=l’ ’wbk hyl’ ’wbyw : ’yhw htwnzt hnzy t‘ 44
wTpVy hmh MqydY MyVn’w : hmzh tV’ hbylh’=l’w hlh’=l’ 45
: Nhydyb Mdw hnh tp’n yk Md twkpV TpVmw twp’n TpVm Mhtw’
: zblw hw‘zl Nht’ Ntnw lhq Mhyl‘ hl‘h hwhy ynd’ rm’ hk yk 46
wgrhy Mhytwnbw Mhynb Mtwbrxb Nhtw’ ’rbw lhq Nb’ Nhyl‘ wmgrw 47
’lw MyVnh=lk wrswnw Zr’h=Nm hmz ytbVhw : wprVy V’b Nhytbw 48
hnyV‘t
23. 49–24. 27 l’qzxy 501
49 hny’Vt Nkylwlg y’Txw Nkyl‘ hnktmz wntnw : hnktmzk hnyV‘t
: hwhy ynd’ yn’ yk Mt‘dyw
dk Vdxl rwV‘b yryV‘h Vdxb ty‘yVth hnVb yl’ hwhy=rbd yhyw
2 =Klm Kms hzh Mwyh MY‘=t’ Mwyh MV=t’ Kl=bwtk Md’=Nb : rm’l
3 trm’w lVm yrmh=tyb=l’ lVmw : hzh Mwyh MY‘b MlVwry=l’ lbb
4 Ps’ : Mym wb qYy=Mgw tpV rysh tpV hwhy ynd’ rm’ hk Mhyl’
5 N’Yh rxbm : ’lm MymY‘ rxbm Ptkw Kry bwT xtn=lk hyl’ hyxtn
: hkwtb hymY‘ wlVb=Mg hyxtr xtr hytxt MymY‘h rwd Mgw xwql
6 hb ht’lx rV’ rys Mymdh ry‘ yw’ hwhy ynd’ rm’=hk Nkl
hyl‘ lpn=’l h’yYwh hyxtnl hyxtnl hnmm h’Yy ’l ht’lxw
7 whtkpV ’l whtmV ‘ls xyxY=l‘ hyh hkwtb hmd yk : lrwg
8 hmd=t’ yttn Mqn Mqnl hmx twl‘hl : rp‘ wyl‘ twskl Zr’h=l‘
: twskh ytlbl ‘ls xyxY=l‘
9 : hrwdmh lydg’ yn’=Mg Mymdh ry‘ yw’ hwhy ynd’ rm’ hk Nkl
10 twmY‘hw hxqrmh xqrhw rVbh Mth V’h qldh MyY‘h hbrh
11 hktnw htVxn hrxw Mxt N‘ml hqr hylxg=l‘ hdym‘hw : wrxy
12 tbr hnmm ’Yt=’lw t’lh Myn’t : ht’lx Mtt ht’mT hkwtb
13 trhT ’lw KytrhT N‘y hmz Kt’mTb : ht’lx V’b ht’lx
14 ytrbd hwhy yn’ : Kb ytmx=t’ yxynh=d‘ dw‘=yrhTt ’l Kt’mTm
Kytwlyl‘kw Kykrdk Mxn’ ’lw swx’=’lw ‘rp’=’l ytyV‘w h’b
: hwhy ynd’ M’n KwTpV
15, 16 Kyny‘ dmxm=t’ Kmm xql ynnh Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
17 Mytm Md qn’h : Kt‘md ’wbt ’wlw hkbt ’lw dpst ’lw hpgmb
hT‘t ’lw Kylgrb MyVt Kyl‘nw Kyl‘ Vwbx Kr’p hV‘t=’l lb’
18 ytV’ tmtw rqbb M‘h=l’ rbd’w : lk’t ’l MyVn’ Mxlw MpV=l‘
19 wnl dygt=’lh M‘h yl’ wrm’yw : ytywY rV’k rqbb V‘’w br‘b
20 : rm’l yl’ hyh hwhy=rbd Mhyl’ rm’w : hV‘ ht’ yk wnl hl’=hm
21 Nw’g yVdqm=t’ llxm ynnh hwhy ynd’ rm’=hk l’rVy tybl rm’
Mtbz‘ rV’ Mkytwnbw Mkynbw MkVpn lmxmw Mkyny‘ dmxm Mkz‘
22 MyVn’ Mxlw wT‘t ’l MpV=l‘ ytyV‘ rV’k MtyV‘w : wlpy brxb
23 ’lw wdpst ’l Mkylgrb Mkyl‘nw MkyV’r=l‘ Mkr’pw : wlk’t ’l
24 Mkl l’qzxy hyhw : wyx’=l’ Vy’ Mtmhnw Mkytnw‘b Mtqmnw wkbt sŘ 15
: hwhy ynd’ yn’ yk Mt‘dyw h’bb wV‘t hV‘=rV’ lkk tpwml
T’Vb Mqn wmqnyw hmqnb MytVlp twV‘ N‘y hwhy ynd’ rm’ hk 15
hTwn ynnh hwhy ynd’ rm’ hk Nkl : Mlw‘ tby’ tyxVml Vpnb 16
: Myh Pwx tyr’V=t’ ytdb’hw Mytrk=t’ ytrkhw MytVlp=l‘ ydy
yttb hwhy yn’=yk w‘dyw hmx twxkwtb twldg twmqn Mb ytyV‘w 17
: Mb ytmqn=t’
: rm’l yl’ hwhy=rbd hyh Vdxl dx’b hnV hrV‘=ytV‘b yhyw wk
Mym‘h twtld hrbVn x’h MlVwry=l‘ rY hrm’=rV’ N‘y Md’=Nb 2
Kyl‘ ynnh hwhy ynd’ rm’ hk Nkl : hbrxh h’lm’ yl’ hbsn 3
rY twmx wtxVw : wylgl Myh twl‘hk Mybr Mywg Kyl‘ ytyl‘hw rY 4
xTVm : ‘ls xyxYl htw’ yttnw hnmm hrp‘ ytyxsw hyldgm wsrhw 5
zbl htyhw hwhy ynd’ M’n ytrbd yn’ yk Myh Kwtb hyht Mymrx
: hwhy yn’=yk w‘dyw hngrht brxb hdVb rV’ hytwnbw : Mywgl 6
Nkl : Myhl’ blk Kbbl=t’ Ktt N‘y hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 6, 7
Ktmkx ypy=l‘ Mtwbrx wqyrhw Mywg yYyr‘ Myrz Kyl‘ ’ybm ynnh
rm’h : Mymy blb llx ytwmm htmw Kwdrwy txVl : Kt‘py wllxw 8, 9
ytwm : Kyllxm dyb l’=’lw Md’ ht’w Kgrh ynpl yn’ Myhl’ rm’t 10
: hwhy ynd’ M’n ytrbd yn’ yk Myrz=dyb twmt Mylr‘
rwY Klm=l‘ hnyq ’V Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 11, 12
lylkw hmkx ’lm tynkt Mtwx ht’ hwhy ynd’ rm’ hk wl trm’w
sŘ 17 Mlhyw hdTp Md’ Ktksm hrqy Nb’=lk tyyh Myhl’=Ng Nd‘b : ypy 13
Kybqnw Kypt tk’lm bhzw tqrbw Kpn ryps hpVyw MhV VyVrt
rhb Kyttnw Kkwsh xVmm bwrk=t’ : wnnwk K’rbh Mwyb Kb 14
Kykrdb ht’ Mymt : tklhth V’=ynb’ Kwtb tyyh Myhl’ Vdq 15
smx Kkwt wlm Ktlkr brb : Kb htlw‘ ’Ymn=d‘ K’rbh Mwym 16
’Txtw
28. 17–29. 14 l’qzxy 505
: V’=ynb’ Kwtm Kksh bwrk Kdb’w Myhl’ rhm Kllx’w ’Txtw
17 ynpl KytklVh Zr’=l‘ Kt‘py=l‘ Ktmkx txV Kypyb Kbl hbg
18 KyVdqm tllx Ktlkr lw‘b Kynw‘ brm : Kb hw’rl Kyttn Myklm
=lk yny‘l Zr’h=l‘ rp’l Knt’w Ktlk’ ’yh Kkwtm V’=’Yw’w
19 : Mlw‘=d‘ Kny’w tyyh twhlb Kyl‘ wmmV Mym‘b Ky‘dwy=lk : Ky’r
20, 21 : hyl‘ ’bnhw NwdyY=l’ Kynp MyV Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
22 w‘dyw Kkwtb ytdbknw NwdyY Kyl‘ ynnh hwhy ynd’ rm’ hk trm’w
23 Mdw rbd hb=ytxlVw : hb ytVdqnw MyTpV hb ytwV‘b hwhy yn’=yk
: hwhy yn’=yk w‘dyw bybsm hyl‘ brxb hkwtb llx llpnw hytwYwxb
24 Mtbybs lkm b’km Zwqw ry’mm Nwls l’rVy tybl dw‘ hyhy=’lw
25 ynd’ rm’=hk : hwhy ynd’ yn’ yk w‘dyw Mtw’ MyT’Vh
Mb ytVdqnw Mb wYpn rV’ Mym‘h=Nm l’rVy tyb=t’ yYbqb hwhy
26 hyl‘ wbVyw : bq‘yl ydb‘l yttn rV’ Mtmd’=l‘ wbVyw Mywgh yny‘l
lkb MyTpV ytwV‘b xTbl wbVyw Mymrk w‘Tnw Mytb wnbw xTbl
: Mhyhl’ hwhy yn’ yk w‘dyw Mtwbybsm Mt’ MyT’Vh
’l yl’ hwhy=rbd hyh Vdxl dx’b yVylVb hnV hrV‘ tx’b yhyw
2 tymd ym=l’ wnwmh=l’w MyrYm=Klm h‘rp=l’ rm’ Md’=Nb : rm’l
3 Nybw hmwq hbgw lYm Vrxw Pn‘ hpy Nwnblb zr’ rwV’ hnh : Kldgb
4 Klh hytrhn=t’ whtmmr Mwht whwldg Mym : wtrmY htyh Mytb‘
5 ’hbg Nk=l‘ : hdVh yY‘=lk l’ hxlV hytl‘t=t’w h‘Tm twbybs
Mymm wtr’p hnkr’tw wytp‘rs hnybrtw hdVh yY‘ lkm wtmq
6 lk wdly wytr’p txtw MymVh Pw‘=lk wnnq wytp‘sb : wxlVb Mybr
7 wytwyld Kr’b wldgb Pyyw : Mybr Mywg lk wbVy wlYbw hdVh tyx
8 MyVwrb Myhl’=Ngb whmm‘=’l Myzr’ : Mybr Mym=l’ wVrV hyh=yk
Myhl’=Ngb Z‘=lk wytr’pk wyh=’l Mynmr‘w wytp‘s=l’ wmd ’l
9 Nd‘=yY‘=lk wh’nqyw wytwyld brb wytyV‘ hpy : wypyb wyl’ hmd=’l
10 rV’ N‘y hwhy ynd’ rm’ hk Nkl : Myhl’h Ngb rV’
11 whnt’w : whbgb wbbl Mrw Mytwb‘ Nyb=l’ wtrmY Ntyw hmwqb thbg
12 yYyr‘ Myrz whtrkyw : whtVrg w‘Vrk wl hV‘y wV‘ Mywg ly’ dyb
wytr’p hnrbVtw wytwyld wlpn twy’g=lkbw Myrhh=l’ whVTyw Mywg
13 wtlpm=l‘ : whVTyw Zr’h ym‘=lk wlYm wdryw Zr’h yqyp’ lkb
14 rV’ N‘ml : hdVh tyx lk wyh wytr’p=l’w MymVh Pw‘=lk wnkVy
Mytb‘ Nyb=l’ MtrmY=t’ wnty=’lw Mym=yY‘=lk Mtmwqb whbgy=’l
Zr’=l’ twml wntn Mlk=yk Mym ytV=lk Mhbgb Mhyl’ wdm‘y=’lw
: rwb ydrwy=l’ Md’ ynb Kwtb tytxt
15 Mwht=t’ wyl‘ ytsk ytlb’h hl’V wtdr Mwyb hwhy ynd’ rm’=hk
hdVh yY‘=lkw Nwnbl wyl‘ rdq’w Mybr Mym w’lkyw hytwrhn ‘nm’w
16 hlw’V wt’ ydrwhb Mywg ytV‘rh wtlpm lwqm : hpl‘ wyl‘
Nwnbl=bwTw rxbm Nd‘=yY‘=lk tytxt Zr’b wmxnyw rwb ydrwy=t’
17 wbVy w‘rzw brx=yllx=l’ hlw’V wdry wt’ Mh=Mg : Mym ytV=lk
18 tdrwhw Nd‘=yY‘b ldgbw dwbkb hkk tymd ym=l’ : Mywg Kwtb wlYb
brx=yllx=t’ bkVt Mylr‘ Kwtb tytxt Zr’=l’ Nd‘=yY‘=t’
: hwhy ynd’ M’n hnwmh=lkw h‘rp ’wh
yhyw
508 l’qzxy 32. 1–27
sŘ 19 hwhy=rbd hyh Vdxl dx’b Vdx rV‘=ynVb hnV hrV‘ ytVb yhyw bl
wyl’ trm’w MyrYm=Klm h‘rp=l‘ hnyq ’V Md’=Nb : rm’l yl’ 2
Mym=xldtw Kytwrhnb xgtw Mymyb Myntk ht’w tymdn Mywg rypk
: Mtwrhn sprtw Kylgrb
Mybr Mym‘ lhqb ytVr=t’ Kyl‘ ytVrpw hwhy ynd’ rm’ hk 3
Kyl‘ ytnkVhw KlyT’ hdVh ynp=l‘ Zr’b KytVTnw : ymrxb Kwl‘hw 4
KrVb=t’ yttnw : Zr’h=lk tyx Kmm yt‘bVhw MymVh Pw‘=lk 5
Kmdm KtpY Zr’ ytyqVhw : Ktwmr twy’gh yt’lmw Myrhh=l‘ 6
ytrdqhw MymV Ktwbkb ytyskw : Kmm Nw’lmy Myqp’w Myrhh=l’ 7
rw’ yrw’m=lk : wrw’ ry’y=’l xryw wnsk’ Nn‘b VmV Mhybkk=t’ 8
yts‘khw : hwhy ynd’ M’n KYr’=l‘ KVx yttnw Kyl‘ Mrydq’ MymVb 9
: Mt‘dy=’l rV’ twYr’=l‘ Mywgb KrbV y’ybhb Mybr Mym‘ bl
ybrx yppw‘b r‘V Kyl‘ wr‘Vy Mhyklmw Mybr Mym‘ Kyl‘ ytwmVhw 10
: Ktlpm Mwyb wVpnl Vy’ My‘grl wdrxw Mhynp=l‘
7 trhzhw rbd ypm t‘mVw l’rVy tybl Kyttn hpY Md’=Nb ht’w
8 ‘Vr ryhzhl trbd ’lw twmt twm ‘Vr ‘Vrl yrm’b : ynmm Mt’
9 trhzh=yk ht’w : Vqb’ Kdym wmdw twmy wnw‘b ‘Vr ’wh wkrdm
KVpn ht’w twmy wnw‘b ’wh wkrdm bV=’lw hnmm bwVl wkrdm ‘Vr
10 Mtrm’ Nk l’rVy tyb=l’ rm’ Md’=Nb ht’w : tlYh
11 rm’ : hyxn Ky’w Myqmn wnxn’ Mbw wnyl‘ wnyt’Txw wny‘Vp=yk rm’l
bwVb=M’ yk ‘Vrh twmb Zpx’=M’ hwhy ynd’ M’n yn’=yx Mhyl’
tyb wtwmt hmlw My‘rh Mkykrdm wbwV wbwV hyxw wkrdm ‘Vr
12 qydYh tqdY Km‘=ynb=l’ rm’ Md’=Nb ht’w : l’rVy
wbwV Mwyb hb lVky=’l ‘Vrh t‘Vrw w‘Vp Mwyb wnlyYt ’l
13 hyx qydYl yrm’b : wt’Tx Mwyb hb twyxl lkwy ’l qydYw w‘Vrm
wlw‘bw hnrkzt ’l wtqdY=lk lw‘ hV‘w wtqdY=l‘ xTb=’whw hyxy
14 hV‘w wt’Txm bVw twmt twm ‘Vrl yrm’bw : twmy wb hV‘=rV’
15 Klh Myyxh twqxb MlVy hlzg ‘Vr byVy lbx : hqdYw TpVm
16 ’l ’Tx rV’ wt’Tx=lk : twmy ’l hyxy wyx lw‘ twV‘ ytlbl sŘ 20
17 Nkty ’l Km‘ ynb wrm’w : hyxy wyx hV‘ hqdYw TpVm wl hnrkzt
18 tmw lw‘ hV‘w wtqdYm qydY=bwVb : Nkty=’l Mkrd hmhw ynd’ Krd
19 : hyxy ’wh Mhyl‘ hqdYw TpVm hV‘w wt‘Vrm ‘Vr bwVbw : Mhb
20 : l’rVy tyb Mkt’ TwpV’ wykrdk Vy’ ynd’ Krd Nkty ’l Mtrm’w
yhyw
510 l’qzxy 33. 21–34. 12
yl’=’b wntwlgl Vdxl hVmxb yrV‘b hnV hrV‘ ytVb yhyw 21
ynpl br‘b yl’ htyh hwhy=dyw : ry‘h htkh rm’l MlVwrym Tylph 22
ytml’n ’lw yp xtpyw rqbb yl’ ’wb=d‘ yp=t’ xtpyw Tylph ’wb
: dw‘
tmd’=l‘ hl’h twbrxh ybVy Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 23, 24
Mybr wnxn’w Zr’h=t’ Vryyw Mhrb’ hyh dx’ rm’l Myrm’ l’rVy
rm’=hk Mhyl’ rm’ Nkl : hVrwml Zr’h hntn wnl 25
wkpVt Mdw Mkylwlg=l’ w’Vt Mkny‘w wlk’t Mdh=l‘ hwhy ynd’
tV’=t’ Vy’w hb‘wt NtyV‘ Mkbrx=l‘ Mtdm‘ : wVryt Zr’hw 26
=hk Mhl’ rm’t=hk : wVryt Zr’hw Mt’mT wh‘r 27
rV’w wlpy brxb twbrxb rV’ ’l=M’ yn’=yx hwhy ynd’ rm’
rbdb twr‘mbw twdYmb rV’w wlk’l wyttn hyxl hdVh ynp=l‘
wmmVw hz‘ Nw’g tbVnw hmVmw hmmV Zr’h=t’ yttnw : wtwmy 28
hmmV Zr’h=t’ yttb hwhy yn’=yk w‘dyw : rbw‘ Ny’m l’rVy yrh 29
ynb Md’=Nb ht’w : wV‘ rV’ Mtb‘wt=lk l‘ hmVmw 30
dx’=t’ dx=rbdw Mytbh yxtpbw twryqh lY’ Kb Myrbdnh Km‘
: hwhy t’m ’Ywyh rbdh hm w‘mVw ’n=w’b rm’l wyx’=t’ Vy’
Mtw’w Kyrbd=t’ w‘mVw ym‘ Kynpl wbVyw M‘=’wbmk Kyl’ w’wbyw 31
Knhw : Klh Mbl M‘Yb yrx’ MyV‘ hmh Mhypb Mybg‘=yk wV‘y ’l 32
Mny’ MyV‘w Kyrbd=t’ w‘mVw Ngn bTmw lwq hpy Mybg‘ ryVk Mhl
: Mkwtb hyh ’ybn yk w‘dyw h’b hnh h’bbw : Mtw’ 33
’bnh l’rVy y‘wr=l‘ ’bnh Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw dl, 2
rV’ l’rVy=y‘r ywh hwhy ynd’ rm’ hk My‘rl Mhyl’ trm’w
=t’w wlk’t blxh=t’ : My‘rh w‘ry N’Yh ’wlh Mtw’ My‘r wyh 3
’l twlxnh=t’ : w‘rt ’l N’Yh wxbzt h’yrbh wVblt rmYh 4
txdnh=t’w MtVbx ’l trbVnlw Mt’pr=’l hlwxh=t’w Mtqzx
: Krpbw Mt’ Mtydr hqzxbw MtVqb ’l tdb’h=t’w MtbVh ’l
: hnyYwptw hdVh tyx=lkl hlk’l hnyyhtw h‘r ylbm hnyYwptw 5
wYpn Zr’h ynp=lk l‘w hmr h‘bg=lk l‘w Myrhh=lkb yn’Y wgVy 6
yn’=yx : hwhy rbd=t’ w‘mV My‘r Nkl : Vqbm Ny’w Vrwd Ny’w yn’Y 7, 8
hlk’l yn’Y hnyyhtw zbl yn’Y=twyh N‘y ’l=M’ hwhy ynd’ M’n
My‘rh w‘ryw yn’Y=t’ y‘r wVrd=’lw h‘r Ny’m hdVh tyx=lkl
: hwhy=rbd w‘mV My‘rh Nkl : w‘r ’l yn’Y=t’w Mtw’ 9
Mdym yn’Y=t’ ytVrdw My‘rh=l’ ynnh hwhy ynd’ rm’=hk 10
Mhypm yn’Y ytlYhw Mtw’ My‘rh dw‘ w‘ry=’lw N’Y tw‘rm MytbVhw
: hlk’l Mhl Nyyht=’lw
trqbk : Mytrqbw yn’Y=t’ ytVrdw yn’=ynnh hwhy ynd’ rm’ hk yk 11, 12
h‘r
34. 13–35. 11 l’qzxy 511
ytlYhw yn’Y=t’ rqb’ Nk twVrpn wn’Y=Kwtb wtwyh=Mwyb wrd‘ h‘r
13 Myt’Ywhw : lpr‘w Nn‘ Mwyb MV wYpn rV’ tmwqmh=lkm Mht’
=l’ Myty‘rw Mtmd’=l’ Myt’ybhw twYr’h=Nm MytYbqw Mym‘h=Nm
14 h‘r’ bwT=h‘rmb : Zr’h ybVwm lkbw Myqyp’b l’rVy yrh
h‘rmw bwT hwnb hnYbrt MV Mhwn hyhy l’rVy=Mwrm yrhbw Mt’
15 M’n MYybr’ yn’w yn’Y h‘r’ yn’ : l’rVy yrh=l’ hny‘rt NmV
16 Vbx’ trbVnlw byV’ txdnh=t’w Vqb’ tdb’h=t’ : hwhy ynd’
: TpVmb hn‘r’ dymV’ hqzxh=t’w hnmVh=t’w qzx’ hlwxh=t’w
17 Myly’l hVl hV=Nyb TpV ynnh hwhy ynd’ rm’ hk yn’Y hnt’w
18 wsmrt Mky‘rm rtyw w‘rt bwTh h‘rmh Mkm T‘mh : Mydwt‘lw
19 yn’Yw : NwVprt Mkylgrb Myrtwnh t’w wtVt Mym=‘qVmw Mkylgrb
: hnytVt Mkylgr Vprmw hny‘rt Mkylgr smrm
20 hyrb hV=Nyb ytTpVw yn’=ynnh Mhyl’ hwhy ynd’ rm’ hk Nkl
21 twlxnh=lk wxgnt Mkynrqbw wpdht Ptkbw dYb N‘y : hzr hV Nybw
22 hnyyht=’lw yn’Yl yt‘Vwhw : hYwxh=l’ hntw’ MtwYyph rV’ d‘
23 Nht’ h‘rw dx’ h‘r Mhyl‘ ytmqhw : hVl hV Nyb ytTpVw zbl dw‘
24 hyh’ hwhy yn’w : h‘rl Nhl hyhy=’whw Mt’ h‘ry ’wh dywd ydb‘ t’
25 Mhl ytrkw : ytrbd hwhy yn’ Mkwtb ’yVn dwd ydb‘w Myhl’l Mhl
wnVyw xTbl rbdmb wbVyw Zr’h=Nm h‘r=hyx ytbVhw MwlV tyrb
26 wt‘b MVgh ytdrwhw hkrb yt‘bg twbybsw Mtw’ yttnw : Myr‘yb sŘ 21
27 wyhw hlwby Ntt Zr’hw wyrp=t’ hdVh Z‘ Ntnw : wyhy hkrb ymVg
MytlYhw Ml‘ twTm=t’ yrbVb hwhy yn’=yk w‘dyw xTbl Mtmd’=l‘
28 Mlk’t ’l Zr’h tyxw Mywgl zb dw‘ wyhy=’lw : Mhb Mydb‘h dym
29 yps’ dw‘ wyhy=’lw MVl ‘Tm Mhl ytmqhw : dyrxm Ny’w xTbl wbVyw
30 Mhyhl’ hwhy yn’ yk w‘dyw : Mywgh tmlk dw‘ w’Vy=’lw Zr’b b‘r
31 yty‘rm N’Y yn’Y Nt’w : hwhy ynd’ M’n l’rVy tyb ym‘ hmhw Mt’
hl hwhy=rbd yhyw : hwhy ynd’ M’n Mkyhl’ yn’ Mt’ Md’
2, 3 trm’w : wyl‘ ’bnhw ry‘V rh=l‘ Kynp MyV Md’=Nb : rm’l yl’
Kyttnw Kyl‘ ydy ytyTnw ry‘V=rh Kyl’ ynnh hwhy ynd’ rm’ hk wl
4 yn’=yk t‘dyw hyht hmmV ht’w MyV’ hbrx Kyr‘ : hmVmw hmmV
5 brx=ydy=l‘ l’rVy=ynb=t’ rgtw Mlw‘ tby’ Kl twyh N‘y : hwhy
6 Mdw KV‘’ Mdl=yk hwhy ynd’ M’n yn’=yx Nkl : Zq Nw‘ t‘b Mdy’ t‘b
7 hmmVl ry‘V rh=t’ yttnw : Kpdry Mdw t’nV Md ’l=M’ Kpdry
8 Kytw‘bg wyllx wyrh=t’ yt’lmw : bVw rb‘ wnmm ytrkhw hmmVw
9 Knt’ Mlw‘ twmmV : Mhb wlpy brx=yllx Kyqyp’=lkw Kytw’gw
10 Mywgh ynV=t’ Krm’ N‘y : hwhy yn’=yk Mt‘dyw hnbVyt ’l Kyr‘w
11 M’n yn’=yx Nkl : hyh MV hwhyw hwnVryw hnyyht yl twYr’h ytV=t’w
yt‘dwnw Mb Kyt’nVm htyV‘ rV’ Kt’nqkw Kp’k ytyV‘w hwhy ynd’
Mb
512 l’qzxy 35. 12–36. 22
rV’ KytwY’n=lk=t’ yt‘mV hwhy yn’=yk t‘dyw : KTpV’ rV’k Mb 12
yl‘ wlydgtw : hlk’l wntn wnl hmmV rm’l l’rVy yrh=l‘ trm’ 13
rm’ hk : yt‘mV yn’ Mkyrbd yl‘ Mtrt‘hw Mkypb 14
tlxnl KtxmVk : Kl=hV‘’ hmmV Zr’h=lk xmVk hwhy ynd’ 15
ry‘V=rh hyht hmmV Kl=hV‘’ Nk hmmV=rV’ l‘ l’rVy=tyb
’bnh Md’=Nb ht’w : hwhy yn’=yk w‘dyw hlk Mwd’=lkw wl
rm’ hk : hwhy=rbd w‘mV l’rVy yrh trm’w l’rVy yrh=l’ 2
htyh hVrwml Mlw‘ twmbw x’h Mkyl‘ byw’h rm’ N‘y hwhy ynd’
P’Vw twmV N‘yb N‘y hwhy ynd’ rm’ hk trm’w ’bnh Nkl : wnl 3
tpV=l‘ wl‘tw Mywgh tyr’Vl hVrwm Mktwyhl bybsm Mkt’
rm’=hk hwhy ynd’=rbd w‘mV l’rVy yrh Nkl : M‘=tbdw NwVl 4
twmmVh twbrxlw twy’glw Myqyp’l tw‘bglw Myrhl hwhy ynd’
: bybsm rV’ Mywgh tyr’Vl g‘llw zbl wyh rV’ twbz‘nh Myr‘lw
Mywgh tyr’V=l‘ ytrbd yt’nq V’b ’l=M’ hwhy ynd’ rm’=hk Nkl 5
bbl=lk txmVb hVrwml Mhl yYr’=t’=wntn rV’ ’lk Mwd’=l‘w
trm’w l’rVy tmd’=l‘ ’bnh Nkl : zbl hVrgm N‘ml Vpn T’Vb 6
yt’nqb ynnh hwhy ynd’ rm’=hk twy’glw Myqyp’l tw‘bglw Myrhl
yn’ hwhy ynd’ rm’ hk Nkl : Mt’Vn Mywg tmlk N‘y ytrbd ytmxbw 7
: w’Vy Mtmlk hmh bybsm Mkl rV’ Mywgh ’l=M’ ydy=t’ yt’Vn
wbrq yk l’rVy ym‘l w’Vt Mkyrpw wntt Mkpn‘ l’rVy yrh Mt’w 8
ytybrhw : Mt‘rznw Mtdb‘nw Mkyl’ ytynpw Mkyl’ ynnh yk : ’wbl 9, 10
: hnynbt twbrxhw Myr‘h wbVnw hlk l’rVy tyb=lk Md’ Mkyl‘
Mkytwmdqk Mkt’ ytbVwhw wrpw wbrw hmhbw Md’ Mkyl‘ ytybrhw 11
Md’ Mkyl‘ ytklwhw : hwhy yn’=yk Mt‘dyw MkytV’rm ytbThw 12
: MlkVl dw‘ Pswt=’lw hlxnl Mhl tyyhw KwVryw l’rVy ym‘=t’
Kywg tlkVmw yt’ Md’ tlk’ Mkl Myrm’ N‘y hwhy ynd’ rm’ hk 13
: hwhy ynd’ M’n dw‘=ylVkt ’l Kywgw dw‘ ylk’t=’l Md’ Nkl : tyyh 14
Kywgw dw‘=y’Vt ’l Mym‘ tprxw Mywgh tmlk dw‘ Kyl’ ‘ymV’=’lw 15
: hwhy ynd’ M’n dw‘ ylVkt=’l
Mtmd’=l‘ MybVy l’rVy tyb Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 16, 17
: ynpl Mkrd htyh hdnh t’mTk Mtwlyl‘bw Mkrdb htw’ w’mTyw
Mhylwlgbw Zr’h=l‘ wkpV=rV’ Mdh=l‘ Mhyl‘ ytmx KpV’w 18
Mtwlyl‘kw Mkrdk twYr’b wrzyw Mywgb Mt’ Zyp’w : hw’mT 19
yVdq MV=t’ wllxyw MV w’b=rV’ Mywgh=l’ ’wbyw : MytTpV 20
rV’ yVdq MV=l‘ lmx’w : w’Yy wYr’mw hl’ hwhy=M‘ Mhl rm’b 21
rm’ Nkl : hmV w’b=rV’ Mywgb l’rVy tyb whwllx 22
l’rVy=tybl
36. 23–37. 10 l’qzxy 513
l’rVy tyb hV‘ yn’ Mkn‘ml ’l hwhy ynd’ rm’ hk l’rVy=tybl
23 ytVdqw : MV Mt’b=rV’ Mywgb Mtllx rV’ yVdq=MVl=M’ yk
Mywgh w‘dyw Mkwtb Mtllx rV’ Mywgb llxmh lwdgh ymV=t’
24 Mkt’ ytxqlw : Mhyny‘l Mkb yVdqhb hwhy ynd’ M’n hwhy yn’=yk
: Mktmd’=l’ Mkt’ yt’bhw twYr’h=lkm Mkt’ ytYbqw Mywgh=Nm
25 Mkylwlg=lkmw Mkytw’mT lkm MtrhTw MyrwhT Mym Mkyl‘ ytqrzw sŘ 22
26 Mkbrqb Nt’ hVdx xwrw Vdx bl Mkl yttnw : Mkt’ rhT’
27 yxwr=t’w : rVb bl Mkl yttnw MkrVbm Nb’h bl=t’ ytrshw
: MtyV‘w wrmVt yTpVmw wklt yqxb=rV’ t’ ytyV‘w Mkbrqb Nt’
28 Mkl hyh’ ykn’w M‘l yl Mtyyhw Mkytb’l yttn rV’ Zr’b MtbVyw
29 ytybrhw Ngdh=l’ yt’rqw Mkytw’mT lkm Mkt’ yt‘Vwhw : Myhl’l
30 hdVh tbwntw Z‘h yrp=t’ ytybrhw : b‘r Mkyl‘ Nt’=’lw wt’
31 Mkykrd=t’ Mtrkzw : Mywgb b‘r tprx dw‘ wxqt ’l rV’ N‘ml
l‘w Mkytnw‘ l‘ Mkynpb MtTqnw MybwT=’l rV’ Mkyll‘mw My‘rh
32 wVwb Mkl ‘dwy hwhy ynd’ M’n hV‘=yn’ Mkn‘ml ’l : Mkytwb‘wt
: l’rVy tyb Mkykrdm wmlkhw
33 ytbVwhw Mkytwnw‘ lkm Mkt’ yrhT Mwyb hwhy ynd’ rm’ hk
34 htyh rV’ txt db‘t hmVnh Zr’hw : twbrxh wnbnw Myr‘h=t’
35 Nd‘=Ngk htyh hmVnh wzlh Zr’h wrm’w : rbw‘=lk yny‘l hmmV
36 rV’ Mywgh w‘dyw : wbVy twrwYb twsrhnhw twmVnhw twbrxh Myr‘hw
yn’ hmVnh yt‘Tn twsrhnh ytynb hwhy yn’ yk Mkytwbybs wr’Vy
: ytyV‘w ytrbd hwhy
37 hbr’ Mhl twV‘l l’rVy=tybl Vrd’ t’z dw‘ hwhy ynd’ rm’ hk
38 hnyyht Nk hyd‘wmb MlVwry N’Yk MyVdq N’Yk : Md’ N’Yk Mt’
: hwhy yn’=yk w‘dyw Md’ N’Y tw’lm twbrxh Myr‘h
zl ’yhw h‘qbh Kwtb ynxynyw hwhy xwrb yn’Ywyw hwhy=dy yl‘ htyh
2 ynp=l‘ d’m twbr hnhw bybs bybs Mhyl‘ ynryb‘hw : twmY‘ h’lm
3 twmY‘h hnyyxth Md’=Nb yl’ rm’yw : d’m twVby hnhw h‘qbh
4 twmY‘h=l‘ ’bnh yl’ rm’yw : t‘dy ht’ hwhy ynd’ rm’w hl’h
5 rm’ hk : hwhy=rbd w‘mV twVbyh twmY‘h Mhyl’ trm’w hl’h
6 yttnw : Mtyyxw xwr Mkb ’ybm yn’ hnh hl’h twmY‘l hwhy ynd’
xwr Mkb yttnw rw‘ Mkyl‘ ytmrqw rVb Mkyl‘ ytl‘hw Mydg Mkyl‘
7 y’bnhk lwq=yhyw ytywY rV’k yt’bnw : hwhy yn’=yk Mt‘dyw Mtyyxw
8 Mydg Mhyl‘=hnhw yty’rw : wmY‘=l’ MY‘ twmY‘ wbrqtw V‘r=hnhw
9 yl’ rm’yw : Mhb Ny’ xwrw hl‘mlm rw‘ Mhyl‘ Mrqyw hl‘ rVbw
hwhy ynd’ rm’=hk xwrh=l’ trm’w Md’=Nb ’bnh xwrh=l’ ’bnh
10 rV’k yt’bnhw : wyxyw hl’h Mygwrhb yxpw xwrh y’b twxwr ‘br’m
ynwY
514 l’qzxy 37. 11–38. 8
: d’m=d’m lwdg lyx Mhylgr=l‘ wdm‘yw wyxyw xwrh Mhb ’wbtw ynwY
Myrm’ hnh hmh l’rVy tyb=lk hl’h twmY‘h Md’=Nb yl’ rm’yw 11
Mhyl’ trm’w ’bnh Nkl : wnl wnrzgn wntwqt hdb’w wnytwmY‘ wVby 12
Mkt’ ytyl‘hw Mkytwrbq=t’ xtp yn’ hnh hwhy ynd’ rm’=hk
yn’=yk Mt‘dyw : l’rVy tmd’=l’ Mkt’ yt’bhw ym‘ Mkytwrbqm 13
yttnw : ym‘ Mkytwrbqm Mkt’ ytwl‘hbw Mkytwrbq=t’ yxtpb hwhy 14
hwhy yn’=yk Mt‘dyw Mktmd’=l‘ Mkt’ ytxnhw Mtyyxw Mkb yxwr
: hwhy=M’n ytyV‘w ytrbd
btkw dx’ Z‘ Kl=xq Md’=Nb ht’w : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 15, 16
Pswyl wyl‘ bwtkw dx’ Z‘ xqlw wrbx l’rVy ynblw hdwhyl wyl‘
Kl dx’=l’ dx’ Mt’ brqw : wrbx l’rVy tyb=lkw Myrp’ Z‘ 17
rm’l Km‘ ynb Kyl’ wrm’y rV’kw : Kdyb Mydx’l wyhw dx’ Z‘l 18
hnh hwhy ynd’ rm’=hk Mhl’ rbd : Kl hl’=hm wnl dygt=’wlh 19
yttnw wrbx l’rVy yTbVw Myrp’=dyb rV’ Pswy Z‘=t’ xql yn’
wyhw : ydyb dx’ wyhw dx’ Z‘l MtyV‘w hdwhy Z‘=t’ wyl‘ Mtw’ 20
rm’=hk Mhyl’ rbdw : Mhyny‘l Kdyb Mhyl‘ btkt=rV’ MyY‘h 21
MV=wklh rV’ Mywgh Nybm l’rVy ynb=t’ xql yn’ hnh hwhy ynd’
ywgl Mt’ ytyV‘w : Mtmd’=l’ Mtw’ yt’bhw bybsm Mt’ ytYbqw 22
dw‘=hyhy ’lw Klml Mlkl hyhy dx’ Klmw l’rVy yrhb Zr’b dx’
dw‘ w’mTy ’lw : dw‘ twklmm ytVl dw‘ wYxy ’lw Mywg ynVl 23
MhytbVwm lkm Mt’ yt‘Vwhw Mhy‘Vp lkbw MhyYwqVbw Mhylwlgb
: Myhl’l Mhl hyh’ yn’w M‘l yl=wyhw Mtw’ ytrhTw Mhb w’Tx rV’
ytqxw wkly yTpVmbw Mlkl hyhy dx’ h‘wrw Mhyl‘ Klm dwd ydb‘w 24
rV’ bq‘yl ydb‘l yttn rV’ Zr’h=l‘ wbVyw : Mtw’ wV‘w wrmVy 25
Mlw‘=d‘ Mhynb ynbw Mhynbw hmh hyl‘ wbVyw Mkytwb’ hb=wbVy
Mlw‘ tyrb MwlV tyrb Mhl ytrkw : Mlw‘l Mhl ’yVn ydb‘ dwdw 26
: Mlw‘l Mkwtb yVdqm=t’ yttnw Mtw’ ytybrhw Myttnw Mtw’ hyhy
sŘ 23 w‘dyw : M‘l yl=wyhy hmhw Myhl’l Mhl ytyyhw Mhyl‘ ynkVm hyhw 27, 28
: Mlw‘l Mkwtb yVdqm twyhb l’rVy=t’ Vdqm hwhy yn’ yk Mywgh
gwgmh Zr’ gwg=l’ Kynp MyV Md’=Nb : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw xl, 2
ynnh hwhy ynd’ rm’ hk trm’w : wyl‘ ’bnhw lbtw KVm V’r ’yVn 3
Kyyxlb Myxx yttnw KytbbwVw : lbtw KVm V’r ’yVn gwg Kyl’ 4
lhq Mlk lwlkm yVbl MyVrpw Mysws Klyx=lk=t’w Ktw’ yt’Ywhw
Ngm Mlk Mt’ Twpw Vwk srp : Mlk twbrx yVpt Ngmw hnY br 5
wypg’=lk=t’w NwpY ytkry hmrgwt tyb hypg’=lkw rmg : ‘bwkw 6
tyyhw Kyl‘ Mylhqnh Klhq=lkw ht’ Kl Nkhw Nkh : Kt’ Mybr Mym‘ 7
Zr’=l’ ’wbt MynVh tyrx’b dqpt Mybr Mymym : rmVml Mhl 8
tbbwVm
38. 9–39. 10 l’qzxy 515
wyh=rV’ l’rVy yrh l‘ Mybr Mym‘m tYbqm brxm tbbwVm
9 h’Vk tyl‘w : Mlk xTbl wbVyw h’Ywh Mym‘m ’yhw dymt hbrxl
: Ktw’ Mybr Mym‘w Kypg’=lkw ht’ hyht Zr’h twskl Nn‘k ’wbt
10 Myrbd wl‘y ’whh Mwyb hyhw hwhy ynd’ rm’ hk
11 ’wb’ twzrp Zr’=l‘ hl‘’ trm’w : h‘r tbVxm tbVxw Kbbl=l‘
Ny’ Mytldw xyrbw hmwx Ny’b MybVy Mlk xTbl ybVy MyTqVh
12 M‘=l’w tbVwn twbrx=l‘ Kdy byVhl zb zblw llV llVl : Mhl
13 Nddw ’bV : Zr’h rwbT=l‘ ybVy Nynqw hnqm hV‘ Mywgm Ps’m
zb zblh ’b ht’ llV llVlh Kl wrm’y hyrpk=lkw VyVrt yrxsw
: lwdg llV llVl Nynqw hnqm txql bhzw Psk t’Vl Klhq tlhqh
14 hwhy ynd’ rm’ hk gwgl trm’w Md’=Nb ’bnh Nkl
15 Kmwqmm t’bw : ‘dt xTbl l’rVy ym‘ tbVb ’whh Mwyb ’wlh
lyxw lwdg lhq Mlk Mysws ybkr Kt’ Mybr Mym‘w ht’ NwpY ytkrym
16 hyht Mymyh tyrx’b Zr’h twskl Nn‘k l’rVy ym‘=l‘ tyl‘w : br
: gwg Mhyny‘l Kb yVdqhb yt’ Mywgh t‘d N‘ml yYr’=l‘ Kytw’bhw
17 Mymyb ytrbd=rV’ ’wh=ht’h hwhy ynd’ rm’=hk
’ybhl MynV Mhh Mymyb My’bnh l’rVy y’ybn ydb‘ dyb Mynwmdq
18 tmd’=l‘ gwg ’wb Mwyb ’whh Mwyb hyhw : Mhyl‘ Kt’
19 ytrb‘=V’b yt’nqbw : yp’b ytmx hl‘t hwhy ynd’ M’n l’rVy
: l’rVy tmd’ l‘ lwdg V‘r hyhy ’whh Mwyb ’l=M’ ytrbd
20 Vmrh Vmrh=lkw hdVh tyxw MymVh Pw‘w Myh ygd ynpm wV‘rw
wlpnw Myrhh wsrhnw hmd’h ynp=l‘ rV’ Md’h lkw hmd’h=l‘
21 M’n brx yrh=lkl wyl‘ yt’rqw : lwpt Zr’l hmwx=lkw twgrdmh
22 MVgw Mdbw rbdb wt’ ytTpVnw : hyht wyx’b Vy’ brx hwhy ynd’
Mym‘=l‘w wypg’=l‘w wyl‘ ryTm’ tyrpgw V’ Vybgl’ ynb’w PTwV
23 w‘dyw Mybr Mywg yny‘l yt‘dwnw ytVdqthw ytldgthw : wt’ rV’ Mybr
Tl hk trm’w gwg=l‘ ’bnh Md’=Nb ht’w : hwhy yn’=yk
2 KytbbVw : lbtw KVm V’r ’yVn gwg Kyl’ ynnh hwhy ynd’ rm’
3 ytykhw : l’rVy yrh=l‘ Ktw’bhw NwpY ytkrym Kytyl‘hw Kyt’VVw
4 lwpt l’rVy yrh=l‘ : lyp’ Knymy dym KyYxw Klw’mV dym KtVq
hdVh tyxw Pnk=lk rwpY Ty‘l Kt’ rV’ Mym‘w Kypg’=lkw ht’
5 : hwhy ynd’ M’n ytrbd yn’ yk lwpt hdVh ynp=l‘ : hlk’l Kyttn
6, 7 MV=t’w : hwhy yn’=yk w‘dyw xTbl Myy’h ybVybw gwgmb V’=ytxlVw
w‘dyw dw‘ yVdq=MV=t’ lx’=’lw l’rVy ym‘ Kwtb ‘ydw’ yVdq
8 hwhy ynd’ M’n htyhnw h’b hnh : l’rVyb Vwdq hwhy yn’=yk Mywgh
9 qVnb wqyVhw wr‘bw l’rVy yr‘ ybVy w’Yyw : ytrbd rV’ Mwyh ’wh
‘bV V’ Mhb wr‘bw xmrbw dy lqmbw MyYxbw tVqb hnYw Ngmw
10 qVnb yk Myr‘yh=Nm wbTxy ’lw hdVh=Nm MyY‘ w’Vy=’lw : MynV
V’=wr‘by
516 l’qzxy 39. 11–40. 5
: hwhy ynd’ M’n Mhyzzb=t’ wzzbw MhyllV=t’ wllVw V’=wr‘by
l’rVyb rbq MV=Mwqm gwgl Nt’ ’whh Mwyb hyhw 11
gwg=t’ MV wrbqw Myrb‘h=t’ ’yh tmsxw Myh tmdq Myrb‘h yg
N‘ml l’rVy tyb Mwrbqw : gwg Nwmh ’yg w’rqw hnwmh=lk=t’w 12
Mhl hyhw Zr’h M‘=lk wrbqw : MyVdx h‘bV Zr’h=t’ rhT 13
Zr’b Myrb‘ wlydby dymt yVn’w : hwhy ynd’ M’n ydbkh Mwy MVl 14
hYqm hrhTl Zr’h ynp=l‘ Myrtwnh=t’ Myrb‘h=t’ Myrbqm
hnbw Md’ MY‘ h’rw Zr’b Myrb‘h wrb‘w : wrqxy MyVdx=h‘bV 15
ry‘=MV Mgw : gwg Nwmh ’yg=l’ Myrbqmh wt’ wrbq d‘ NwyY wlY’ 16
ynd’ rm’=hk Md’=Nb ht’w : Zr’h wrhTw hnwmh 17
wps’h w’bw wYbqh hdVh tyx lklw Pnk=lk rwpYl rm’ hwhy
l’rVy yrh l‘ lwdg xbz Mkl xbz yn’ rV’ yxbz=l‘ bybsm
Zr’h y’yVn=Mdw wlk’t Myrwbg rVb : Md MtytVw rVb Mtlk’w 18
blx=Mtlk’w : Mlk NVb y’yrm Myrp Mydwt‘w Myrk Myly’ wtVt 19
Mt‘bVw : Mkl ytxbz=rV’ yxbzm NwrkVl Md MtytVw h‘bVl 20
yttnw : hwhy ynd’ M’n hmxlm Vy’=lkw rwbg bkrw sws ynxlV=l‘ 21
ydy=t’w ytyV‘ rV’ yTpVm=t’ Mywgh=lk w’rw Mywgb ydwbk=t’
sŘ 24 Mwyh=Nm Mhyhl’ hwhy yn’ yk l’rVy tyb w‘dyw : Mhb ytmV=rV’ 22
rV’ l‘ l’rVy=tyb wlg Mnw‘b yk Mywgh w‘dyw : h’lhw ’whh 23
: Mlk brxb wlpyw MhyrY dyb Mnt’w Mhm ynp rts’w yb=wl‘m
: Mhm ynp rts’w Mt’ ytyV‘ Mhy‘Vpkw Mt’mTk 24
ytmxrw bq‘y tybV=t’ byV’ ht‘ hwhy ynd’ rm’ hk Nkl 25
Ml‘m=lk=t’w Mtmlk=t’ wVnw : yVdq MVl yt’nqw l’rVy tyb=lk 26
ybbwVb : dyrxm Ny’w xTbl Mtmd’=l‘ MtbVb yb=wl‘m rV’ 27
yny‘l Mb ytVdqnw Mhyby’ twYr’m Mt’ ytYbqw Mym‘h=Nm Mtw’
Mywgh=l’ Mt’ ytwlghb Mhyhl’ hwhy yn’ yk w‘dyw : Mybr Mywgh 28
dw‘ ryts’=’lw : MV Mhm dw‘ rytw’=’lw Mtmd’=l‘ Mytsnkw 29
: hwhy ynd’ M’n l’rVy tyb=l‘ yxwr=t’ ytkpV rV’ Mhm ynp
Myt’mw Pl’ ’"n ,‘grâ Ł Nmysw ,hVlVw My‘bVw Myt’mw Pl’ l’qzxy rpsd yqwsp Mwks
wyrdsw .]+’ w"k l’qzxy[ Vdxl dx’b hnV hrV‘=ytV‘b yhyw wyYxw .h‘br’w My‘bVw
.hVlVw MyrV‘ wytwtqspw .]+b +b twmV[ ’wh bwT=KĂ wt’ ’rtw Nmysw MyrV‘w h‘Vt
MyrV‘ d‘ Nykywy Klmh twlgl tyVymxh hnVh lV y‘ybrh Vdxl hVmx Nm rpsh twnV
.wtwlgl hnV Vmxw
The number of the verses of the book of Ezekiel is 1273, and the sign is,
I WILL MAKE TO REST [Isa 51:4], other copies (say) 1274. And its middle
point is, And it came to pass in the eleventh year on the first of the month
[Ezek 26:1]. And its sedarim are 29, and the sign is, And she saw him that HE
WAS GOODLY [Exod 2:2]. And its peseqot are 23. The years of the book are
l’qzxy 527
from the fifth day of the fourth month which is in the fifth year of the captivity
of king Joiakhin unto the twenty-fifth year of his captivity.
‘Vwh
sŘ 1 hyqzxy zx’ Mtwy hyz‘ ymyb yr’b=Nb ‘Vwh=l’ hyh rV’ hwhy=rbd ’
hwhy=rbd tlxt : l’rVy Klm V’wy=Nb M‘bry ymybw hdwhy yklm 2
Mynwnz tV’ Kl=xq Kl ‘Vwh=l’ hwhy rm’yw ‘Vwhb
rmg=t’ xqyw Klyw : hwhy yrx’m Zr’h hnzt hnz=yk Mynwnz ydlyw 3
l’‘rzy wmV ’rq wyl’ hwhy rm’yw : Nb wl=dltw rhtw Mylbd=tb 4
twklmm ytbVhw ’why tyb=l‘ l’‘rzy ymd=t’ ytdqpw T‘m dw‘=yk
qm‘b l’rVy tVq=t’ ytrbVw ’whh Mwyb hyhw : l’rVy tyb 5
yk hmxr ’l hmV ’rq wl rm’yw tb dltw dw‘ rhtw : l’‘rzy 6
tyb=t’w : Mhl ’V’ ’Vn=yk l’rVy tyb=t’ Mxr’ dw‘ Pysw’ ’l 7
brxbw tVqb M‘yVw’ ’lw Mhyhl’ hwhyb Myt‘Vwhw Mxr’ hdwhy
: Nb dltw rhtw hmxr ’l=t’ lmgtw : MyVrpbw Myswsb hmxlmbw 8
: Mkl hyh’=’l ykn’w ym‘ ’l Mt’ yk ym‘ ’l wmV ’rq rm’yw 9
’lw dmy=’l rV’ Myh lwxk l’rVy=ynb rpsm hyhw b
ynb Mhl rm’y Mt’ ym‘=’l Mhl rm’y=rV’ Mwqmb hyhw rpsy
dx’ V’r Mhl wmVw wdxy l’rVy=ynbw hdwhy=ynb wYbqnw : yx=l’ 2
Mkytwx’lw ym‘ Mkyx’l wrm’ : l’‘rzy Mwy lwdg yk Zr’h=Nm wl‘w 3
rstw hVy’ ’l ykn’w ytV’ ’l ’yh=yk wbyr Mkm’b wbyr : hmxr 4
hytgYhw hmr‘ hnTyVp’=Np : hydV Nybm hypwp’nw hynpm hynwnz 5
: ’mYb hytmhw hyY Zr’k htVw rbdmk hytmVw hdlwh Mwyk
Mtrwh hVybh Mm’ htnz yk : hmh Mynwnz ynb=yk Mxr’ ’l hynb=t’w 6, 7
ynmV ytVpw yrmY ymymw ymxl yntn ybh’m yrx’ hkl’ hrm’ yk
hytwbytnw hrdg=t’ ytrdgw Myrysb Kkrd=t’ KV=ynnh Nkl : yywqVw 8
’Ymt ’lw MtVqbw Mt’ gyVt=’lw hybh’m=t’ hpdrw : ’Ymt ’l 9
’yhw : ht‘m z’ yl bwT yk NwV’rh yVy’=l’ hbwV’w hkl’ hrm’w 10
hl ytybrh Pskw rhYyhw Vwrythw Ngdh hl yttn ykn’ yk h‘dy ’l
wd‘wmb yVwrytw wt‘b yngd ytxqlw bwV’ Nkl : l‘bl wV‘ bhzw 11
htlbn=t’ hlg’ ht‘w : htwr‘=t’ twskl ytVpw yrmY ytlYhw 12
hgx hVwVm=lk ytbVhw : ydym hnlyYy=’l Vy’w hybh’m yny‘l 13
hrm’ rV’ htn’tw hnpg ytmVhw : hd‘wm lkw htbVw hVdx 14
tyx Mtlk’w r‘yl MytmVw ybh’m yl=wntn rV’ yl hmh hnt’
hmzn d‘tw Mhl ryTqt rV’ Myl‘bh ymy=t’ hyl‘ ytdqpw : hdVh 15
: hwhy=M’n hxkV yt’w hybh’m yrx’ Kltw htylxw
yttnw : hbl=l‘ ytrbdw rbdmh hytklhw hytpm ykn’ hnh Nkl 16, 17
ymyk hmV htn‘w hwqt xtpl rwk‘ qm‘=t’w MVm hymrk=t’ hl
’whh=Mwyb hyhw : MyrYm=Zr’m htl‘ Mwykw hyrw‘n 18
hwhy=M’n
2. 19–5. 2 ‘Vwh 529
19 twmV=t’ ytrshw : yl‘b dw‘ yl=y’rqt=’lw yVy’ y’rqt hwhy=M’n
20 Mwyb tyrb Mhl ytrkw : MmVb dw‘ wrkzy=’lw hypm Myl‘bh
brxw tVqw hmd’h Vmrw MymVh Pw‘=M‘w hdVh tyx=M‘ ’whh
21 Mlw‘l yl KytVr’w : xTbl MytbkVhw Zr’h=Nm rwbV’ hmxlmw
22 hnwm’b yl KytVr’w : Mymxrbw dsxbw TpVmbw qdYb yl KytVr’w
23 hn‘’ hwhy=M’n hn‘’ ’whh Mwyb hyhw : hwhy=t’ t‘dyw
24 Vwryth=t’w Ngdh=t’ hn‘t Zr’hw : Zr’h=t’ wn‘y Mhw MymVh=t’
25 ’l=t’ ytmxrw Zr’b yl hyt‘rzw : l’‘rzy=t’ wn‘y Mhw rhYyh=t’w
: yhl’ rm’y ’whw ht’=ym‘ ym‘=’ll ytrm’w hmxr
g tbh’k tp’nmw ‘r tbh’ hV’=bh’ Kl dw‘ yl’ hwhy rm’yw
yVyV’ ybh’w Myrx’ Myhl’=l’ Mynp Mhw l’rVy ynb=t’ hwhy
2 : Myr‘V Ktlw Myr‘V rmxw Psk rV‘ hVmxb yl hrk’w : Mybn‘
3 yn’=Mgw Vy’l yyht ’lw ynzt ’l yl ybVt Mybr Mymy hyl’ rm’w
4 Ny’w xbz Ny’w rV Ny’w Klm Ny’ l’rVy ynb wbVy Mybr Mymy yk : Kyl’
5 hwhy=t’ wVqbw l’rVy ynb wbVy rx’ : Myprtw dwp’ Ny’w hbYm
: Mymyh tyrx’b wbwT=l’w hwhy=l’ wdxpw Mklm dwd t’w Mhyhl’
d ybVwy=M‘ hwhyl byr yk l’rVy ynb hwhy=rbd w‘mV
2 Vxkw hl’ : Zr’b Myhl’ t‘d=Ny’w dsx=Ny’w tm’=Ny’ yk Zr’h
3 llm’w Zr’h lb’t Nk=l‘ : w‘gn Mymdb Mymdw wYrp P’nw bngw xYrw
4 K’ : wps’y Myh ygd=Mgw MymVh Pw‘bw hdVh tyxb hb bVwy=lk
5 lVkw Mwyh tlVkw : Nhk ybyrmk Km‘w Vy’ xkwy=l’w bry=l’ Vy’
6 ht’=yk t‘dh ylbm ym‘ wmdn : Km’ ytymdw hlyl Km‘ ’ybn=Mg
Kynb xkV’ Kyhl’ trwt xkVtw yl Nhkm K’s’m’w ts’m t‘dh
7, 8 wlk’y ym‘ t’Tx : rym’ Nwlqb Mdwbk yl=w’Tx Nk Mbrk : yn’=Mg
9 wyll‘mw wykrd wyl‘ ytdqpw Nhkk M‘k hyhw : wVpn w’Vy Mnw‘=l’w
10 wbz‘ hwhy=t’=yk wYrpy ’lw wnzh w‘bVy ’lw wlk’w : wl byV’
11, 12 wl dygy wlqmw l’Vy wY‘b ym‘ : bl=xqy Vwrytw Nyyw twnz : rmVl
13 wxbzy Myrhh yV’r=l‘ : Mhyhl’ txtm wnzyw h‘th Mynwnz xwr yk
hnynzt Nk=l‘ hlY bwT yk hl’w hnblw Nwl’ txt wrTqy tw‘bgh=l‘w
14 hnynzt yk Mkytwnb=l‘ dwqp’=’l : hnp’nt Mkytwlkw Mkytwnb
wxbzy twVdqh=M‘w wdrpy twnzh=M‘ Mh=yk hnp’nt yk Mkytwlk=l‘w
15 w’bt=l’w hdwhy MV’y=l’ l’rVy ht’ hnz=M’ : Tbly Nyby=’l M‘w
16 hrrs hrpk yk : hwhy=yx w‘bVt=l’w Nw’ tyb wl‘t=l’w lglgh
17 Myrp’ MybY‘ rwbx : bxrmb Vbkk hwhy M‘ry ht‘ l’rVy rrs
18, 19 htw’ xwr rrY : hyngm Nwlq wbh wbh’ wnzh hnzh M’bs rs : wl=xnh
h wbyVqhw Mynhkh t’z=w‘mV : Mtwxbzm wVbyw hypnkb
hpYml Mtyyh xp=yk TpVmh Mkl yk wnyz’h Klmh tybw l’rVy tyb
2 : Mlkl rswm yn’w wqym‘h MyTV hTxVw : rwbt=l‘ hVwrp tVrw
yn’
530 ‘Vwh 5. 3–7. 14
’mTn Myrp’ tynzh ht‘ yk ynmm dxkn=’l l’rVyw Myrp’ yt‘dy yn’ 3
Mbrqb Mynwnz xwr yk Mhyhl’=l’ bwVl Mhyll‘m wnty ’l : l’rVy 4
wlVky Myrp’w l’rVyw wynpb l’rVy=Nw’g hn‘w : w‘dy ’l hwhy=t’w 5
hwhy=t’ Vqbl wkly Mrqbbw Mn’Yb : Mm‘ hdwhy=Mg lVk Mnw‘b 6
Mlk’y ht‘ wdly Myrz Mynb=yk wdgb hwhyb : Mhm Zlx w’Ymy ’lw 7
: Mhyqlx=t’ Vdx
: Nymynb Kyrx’ Nw’ tyb w‘yrh hmrb hrYYx h‘bgb rpwV w‘qt 8
wyh : hnm’n yt‘dwh l’rVy yTbVb hxkwt Mwyb hyht hmVl Myrp’ 9, 10
Myrp’ qwV‘ : ytrb‘ Mymk KwpV’ Mhyl‘ lwbg ygysmk hdwhy yrV 11
tybl bqrkw Myrp’l V‘k yn’w : wY=yrx’ Klh ly’wh yk TpVm ZwYr 12
rwV’=l’ Myrp’ Klyw wrzm=t’ hdwhyw wylx=t’ Myrp’ ’ryw : hdwhy 13
: rwzm Mkm hhgy=’lw Mkl ’prl lkwy ’l ’whw bry Klm=l’ xlVyw
Kl’w PrT’ yn’ yn’ hdwhy tybl rypkkw Myrp’l lxVk ykn’ yk 14
wVqbw wmV’y=rV’ d‘ ymwqm=l’ hbwV’ Kl’ : lyYm Ny’w ’V’ 15
wn’pryw PrT ’wh yk hwhy=l’ hbwVnw wkl : ynnrxVy Mhl rYb ynp w
sŘ 2 h‘dnw : wynpl hyxnw wnmqy yVylVh Mwyb Mymym wnyxy : wnVbxyw Ky 2, 3
Vwqlmk wnl MVgk ’wbyw w’Ywm Nwkn rxVk hwhy=t’ t‘dl hpdrn
Mkdsxw hdwhy Kl=hV‘’ hm Myrp’ Kl=hV‘’ hm : Zr’ hrwy 4
Mytgrh My’ybnb ytbYx Nk=l‘ : Klh MykVm lTkw rqb=Nn‘k 5
Myhl’ t‘dw xbz=’lw ytYpx dsx yk : ’Yy rw’ KyTpVmw yp=yrm’b 6
yl‘p tyrq d‘lg : yb wdgb MV tyrb wrb‘ Md’k hmhw : twl‘m 7, 8
hmkV=wxYry Krd Mynhk rbx Mydwdg Vy’ ykxkw : Mdm hbq‘ Nw’ 9
’mTn Myrp’l twnz MV hyryr‘V yty’r l’rVy tybb : wV‘ hmz yk 10
: ym‘ twbV ybwVb Kl ryYq tV hdwhy=Mg : l’rVy 11
rqV wl‘p yk NwrmV tw‘rw Myrp’ Nw‘ hlgnw l’rVyl y’prk z
ytrkz Mt‘r=lk Mbbll wrm’y=lbw : Zwxb dwdg TVp ’wby bngw 2
MhyVxkbw Klm=wxmVy Mt‘rb : wyh ynp dgn Mhyll‘m Mwbbs ht‘ 3
qYb Vwlm ry‘m twbVy hp’m hr‘b rwnt wmk Myp’nm Mlk : MyrV 4
: MyYYl=t’ wdy KVm Nyym tmx MyrV wlxh wnklm Mwy : wtYmx=d‘ 5
r‘b ’wh rqb Mhp’ NVy hlylh=lk Mbr’b Mbl rwntk wbrq=yk 6
wlpn Mhyklm=lk MhyTpV=t’ wlk’w rwntk wmxy Mlk : hbhl V’k 7
ylb hg‘ hyh Myrp’ llwbty ’wh Mym‘b Myrp’ : yl’ Mhb ’rq=Ny’ 8
’l ’whw wb hqrz hbyV=Mg ‘dy ’l ’whw wxk Myrz wlk’ : hkwph 9
whVqb ’lw Mhyhl’ hwhy=l’ wbV=’lw wynpb l’rVy=Nw’g hn‘w : ‘dy 10
: wklh rwV’ w’rq MyrYm bl Ny’ htwp hnwyk Myrp’ yhyw : t’z=lkb 11
‘mVk Mrsy’ Mdyrw’ MymVh Pw‘k ytVr Mhyl‘ Vwrp’ wkly rV’k 12
yb w‘Vp=yk Mhl dV ynmm wddn=yk Mhl yw’ : Mtd‘l 13
wlylyy yk Mblb yl’ wq‘z=’lw : Mybzk yl‘ wrbd hmhw Mdp’ ykn’w 14
MtwbkVm=l‘
7. 15–10. 1 ‘Vwh 531
15 ytqzx ytrsy yn’w : yb wrwsy wrrwgty Vwrytw Ngd=l‘ MtwbkVm=l‘
16 brxb wlpy hymr tVqk wyh l‘ ’l wbwVy : ‘r=wbVxy yl’w Mt‘wrz
x rVnk rpV Kkx=l’ : MyrYm Zr’b Mg‘l wz MnwVl M‘zm MhyrV
2 Kwn‘dy yhl’ wq‘zy yl : w‘Vp ytrwt=l‘w ytyrb wrb‘ N‘y hwhy tyb=l‘
3, 4 wryVh ynmm ’lw wkylmh Mh : wpdry byw’ bwT l’rVy xnz : l’rVy
5 Klg‘ xnz : trky N‘ml MybY‘ Mhl wV‘ Mbhzw Mpsk yt‘dy ’lw
6 Vrx ’whw l’rVym yk : Nyqn wlkwy ’l ytm=d‘ Mb yp’ hrx NwrmV
7 w‘rzy xwr yk : NwrmV lg‘ hyhy MybbV=yk ’wh Myhl’ ’lw whV‘
Myrz hV‘y ylw’ xmq=hV‘y ylb xmY wl=Ny’ hmq wrYqy htpwsw
8, 9 hmh=yk : wb Zpx=Ny’ ylkk Mywgb wyh ht‘ l’rVy ‘lbn : wh‘lby
10 Mywgb wnty=yk Mg : Mybh’ wnth Myrp’ wl ddwb ’rp rwV’ wl‘
11 txbzm Myrp’ hbrh=yk : MyrV Klm ’Vmm T‘m wlxyw MYbq’ ht‘
12 : wbVxn rz=wmk ytrwt wbr wl=bwtk’ : ’Txl twxbzm wl=wyh ’Txl
13 dqpyw Mnw‘ rkzy ht‘ MYr ’l hwhy wlk’yw rVb wxbzy ybhbh yxbz
14 twlkyh Nbyw whV‘=t’ l’rVy xkVyw : wbwVy MyrYm hmh Mtw’Tx
: hytnmr’ hlk’w wyr‘b V’=ytxlVw twrYb Myr‘ hbrh hdwhyw
l’wy
hwhy=rbd
534 l’wy 1. 1–2. 14
wnyz’hw Mynqzh t’z=w‘mV : l’wtp=Nb l’wy=l’ hyh rV’ hwhy=rbd ’, 2
hyl‘ : Mkytb’ ymyb M’w Mkymyb t’z htyhh Zr’h ybVwy lk 3
lk’ Mzgh rty : rx’ rwdl Mhynbw Mhynbl Mkynbw wrps Mkynbl 4
wYyqh : lysxh lk’ qlyh rtyw qlyh lk’ hbr’h rtyw hbr’h 5
ywg=yk : Mkypm trkn yk sys‘=l‘ Nyy ytV=lk wllyhw wkbw MyrwkV 6
MV : wl ’ybl tw‘ltmw hyr’ ynV wynV rpsm Ny’w MwY‘ yYr’=l‘ hl‘ 7
: hygyrV wnyblh KylVhw hpVx PVx hpYql ytn’tw hmVl ynpg
tybm Ksnw hxnm trkh : hyrw‘n l‘b=l‘ qV=trgx hlwtbk yl’ 8, 9
yk hmd’ hlb’ hdV ddV : hwhy ytrVm Mynhkh wlb’ hwhy 10
Mymrk wlylyh Myrk’ wVybh : rhYy llm’ Vwryt Vybwh Ngd ddV 11
hn’thw hVybwh Npgh : hdV ryYq db’ yk hr‘V=l‘w hTx=l‘ 12
NwVV Vybh=yk wVby hdVh yY‘=lk xwptw rmt=Mg Nwmr hllm’
xbzm ytrVm wlylyh Mynhkh wdpsw wrgx : Md’ ynb=Nm 13
: Ksnw hxnm Mkyhl’ tybm ‘nmn yk yhl’ ytrVm MyqVb wnyl w’b
Mkyhl’ hwhy tyb Zr’h ybVy lk Mynqz wps’ hrY‘ w’rq MwY=wVdq 14
’wlh : ’wby ydVm dVkw hwhy Mwy bwrq yk Mwyl hh’ : hwhy=l’ wq‘zw 15, 16
txt twdrp wVb‘ : lygw hxmV wnyhl’ tybm trkn lk’ wnyny‘ dgn 17
hxn’n=hm : Ngd Vybh yk twrgmm wsrhn twrY’ wmVn Mhytprgm 18
: wmV’n N’Yh yrd‘=Mg Mhl h‘rm Ny’ yk rqb yrd‘ wkbn hmhb
yY‘=lk hThl hbhlw rbdm tw’n hlk’ V’ yk ’rq’ hwhy Kyl’ 19
hlk’ V’w Mym yqyp’ wVby yk Kyl’ gwr‘t hdV twmhb=Mg : hdVh 20
: rbdmh tw’n
’b=yk Zr’h ybVy lk wzgry yVdq rhb w‘yrhw NwyYb rpwV w‘qt b
Vrp rxVk lpr‘w Nn‘ Mwy hlp’w KVx Mwy : bwrq yk hwhy=Mwy 2
Pswy ’l wyrx’w Mlw‘h=Nm hyhn ’l whmk MwY‘w br M‘ Myrhh=l‘
Nd‘=Ngk hbhl Thlt wyrx’w V’ hlk’ wynpl : rwdw rwd ynV=d‘ 3
h’rmk : wl htyh=’l hTylp=Mgw hmmV rbdm wyrx’w wynpl Zr’h 4
Myrhh yV’r=l‘ twbkrm lwqk : NwYwry Nk MyVrpkw wh’rm Mysws 5
wynpm : hmxlm Kwr‘ MwY‘ M‘k Vq hlk’ V’ bhl lwqk Nwdqry 6
hmxlm yVn’k NwYry Myrwbgk : rwr’p wYbq Mynp=lk Mym‘ wlyxy 7
’l wyx’ Vy’w : Mtwxr’ NwTb‘y ’lw Nwkly wykrdb Vy’w hmwx wl‘y 8
wqVy ry‘b : w‘Yby ’l wlpy xlVh d‘bw Nwkly wtlsmb rbg Nwqxdy 9
Zr’ hzgr wynpl : bngk w’by Mynwlxh d‘b wl‘y Mytbb NwYry hmwxb 10
wlwq Ntn hwhyw : Mhgn wps’ Mybkwkw wrdq xryw VmV MymV wV‘r 11
hwhy=Mwy lwdg=yk wrbd hV‘ MwY‘ yk whnxm d’m br yk wlyx ynpl
Mkbbl=lkb yd‘ wbV hwhy=M’n ht‘=Mgw : wnlyky ymw d’m ’rwnw 12
hwhy=l’ wbwVw Mkydgb=l’w Mkbbl w‘rqw : dpsmbw ykbbw MwYbw 13
ym : h‘rh=l‘ Mxnw dsx=brw Myp’ Kr’ ’wh Mwxrw Nwnx=yk Mkyhl’ 14
‘dwy
2. 15–4. 10 l’wy 535
: Mkyhl’ hwhyl Ksnw hxnm hkrb wyrx’ ry’Vhw Mxnw bwVy ‘dwy
15, 16 M‘=wps’ : hrY‘ w’rq MwY=wVdq NwyYb rpwV w‘qt
wrdxm Ntx ’Yy MydV yqnwyw Myllw‘ wps’ Mynqz wYbq lhq wVdq
17 wrm’yw hwhy ytrVm Mynhkh wkby xbzmlw Mlw’h Nyb : htpxm hlkw
hml Mywg Mb=lVml hprxl Ktlxn Ntt=l’w Km‘=l‘ hwhy hswx
18, 19 N‘yw : wm‘=l‘ lmxyw wYr’l hwhy ’nqyw : Mhyhl’ hy’ Mym‘b wrm’y
Mt‘bVw rhYyhw Vwrythw Ngdh=t’ Mkl xlV ynnh wm‘l rm’yw hwhy
20 Mkyl‘m qyxr’ ynwpYh=t’w : Mywgb hprx dw‘ Mkt’ Nt’=’lw wt’
Myh=l’ wpsw ynmdqh Myh=l’ wynp=t’ hmmVw hyY Zr’=l’ wytxdhw
21 hmd’ y’ryt=l’ : twV‘l lydgh yk wtnxY l‘tw wV’b hl‘w Nwrx’h
22 w’Vd yk ydV twmhb w’ryt=l’ : twV‘l hwhy lydgh=yk yxmVw ylyg
23 wlyg NwyY ynbw : Mlyx wntn Npgw hn’t wyrp ’Vn Z‘=yk rbdm tw’n
Mkl drwyw hqdYl hrwmh=t’ Mkl Ntn=yk Mkyhl’ hwhyb wxmVw
24 Mybqyh wqyVhw rb twnrgh w’lmw : NwV’rb Vwqlmw hrwm MVg
25 qlyh hbr’h lk’ rV’ MynVh=t’ Mkl ytmlVw : rhYyw Vwryt
26 ‘wbVw lwk’ Mtlk’w : Mkb ytxlV rV’ lwdgh ylyx Mzghw lysxhw
wVby=’lw ’ylphl Mkm‘ hV‘=rV’ Mkyhl’ hwhy MV=t’ Mtllhw
27 dw‘ Ny’w Mkyhl’ hwhy yn’w yn’ l’rVy brqb yk Mt‘dyw : Mlw‘l ym‘ sŘ 5
g yxwr=t’ KwpV’ Nk=yrx’ hyhw : Mlw‘l ym‘ wVby=’lw
Mkyrwxb Nwmlxy twmlx Mkynqz Mkytwnbw Mkynb w’bnw rVb=lk=l‘
2 KwpV’ hmhh Mymyb twxpVh=l‘w Mydb‘h=l‘ Mgw : w’ry twnyzx
3 : NV‘ twrmytw V’w Md Zr’bw MymVb Mytpwm yttnw : yxwr=t’
4 : ’rwnhw lwdgh hwhy Mwy ’wb ynpl Mdl xryhw KVxl Kphy VmVh
5 hyht MlVwrybw NwyY=rhb yk Tlmy hwhy MVb ’rqy=rV’ lk hyhw
d Mymyb hnh yk : ’rq hwhy rV’ MydyrVbw hwhy rm’ rV’k hTylp
2 ytYbqw : MlVwryw hdwhy twbV=t’ bwV’ rV’ ’yhh t‘bw hmhh
ym‘=l‘ MV Mm‘ ytTpVnw TpVwhy qm‘=l’ Mytdrwhw Mywgh=lk=t’
3 lrwg wdy ym‘=l’w : wqlx yYr’=t’w Mywgb wrzp rV’ l’rVy ytlxnw
4 rY yl Mt’=hm Mgw : wtVyw Nyyb wrkm hdlyhw hnwzb dlyh wntyw
Mt’ Mylmg=M’w yl‘ MymlVm Mt’ lwmgh tVlp twlylg lkw NwdyYw
5 Mtxql ybhzw ypsk=rV’ : MkV’rb Mklmg byV’ hrhm lq yl‘
6 Mtrkm MlVwry ynbw hdwhy ynbw : Mkylkyhl Mt’bh MybTh ydmxmw
7 =rV’ Mwqmh=Nm Mry‘m ynnh : Mlwbg l‘m Mqyxrh N‘ml Mynwyh ynbl
8 Mkynb=t’ ytrkmw : MkV’rb Mklmg ytbVhw hmV Mt’ Mtrkm
hwhy yk qwxr ywg=l’ My’bVl Mwrkmw hdwhy ynb dyb Mkytwnb=t’w
: rbd
9 yVn’ lk wl‘y wVgy Myrwbgh wry‘h hmxlm wVdq Mywgb t’z=w’rq
10 rm’y Vlxh Myxmrl Mkytrmzmw twbrxl Mkyt’ wtk : hmxlmh
rwbg
536 swm‘ 4. 11–1. 13
hwhy txnh hmV wYbqnw bybsm Mywgh=lk w’bw wVw‘ : yn’ rwbg 11
TpVl bV’ MV yk TpVwhy qm‘=l’ Mywgh wl‘yw wrw‘y : Kyrwbg 12
h’lm=yk wdr w’b ryYq lVb yk lgm wxlV : bybsm Mywgh=lk=t’ 13
Zwrxh qm‘b Mynwmh Mynwmh : Mt‘r hbr yk Mybqyh wqyVh tg 14
wps’ Mybkwkw wrdq xryw VmV : Zwrxh qm‘b hwhy Mwy bwrq yk 15
Zr’w MymV wV‘rw wlwq Nty MlVwrymw g’Vy NwyYm hwhyw : Mhgn 16
Mkyhl’ hwhy yn’ yk Mt‘dyw : l’rVy ynbl zw‘mw wm‘l hsxm hwhyw 17
: dw‘ hb=wrb‘y=’l Myrzw Vdq MlVwry htyhw yVdq=rh NwyYb NkV
hnklt tw‘bghw sys‘ Myrhh wpTy ’whh Mwyb hyhw 18
hqVhw ’Yy hwhy tybm Ny‘mw Mym wkly hdwhy yqyp’=lkw blx
hyht hmmV rbdml Mwd’w hyht hmmVl MyrYm : MyTVh lxn=t’ 19
bVt Mlw‘l hdwhyw : MYr’b ’yqn=Md wkpV=rV’ hdwhy ynb smxm 20
: NwyYb NkV hwhyw ytyqn=’l Mmd ytyqnw : rwdw rwdl MlVwryw 21
swm‘
hyz‘ ymyb l’rVy=l‘ hzx rV’ ‘wqtm Mydqnb hyh=rV’ swm‘ yrbd ’
: V‘rh ynpl MytnV l’rVy Klm V’wy=Nb M‘bry ymybw hdwhy=Klm
Vbyw My‘rh tw’n wlb’w wlwq Nty MlVwrymw g’Vy NwyYm hwhy rm’yw 2
: lmrkh V’r
=l‘ wnbyV’ ’l h‘br’=l‘w qVmd y‘Vp hVlV=l‘ hwhy rm’ hk 3
hlk’w l’zx tybb V’ ytxlVw : d‘lgh=t’ lzrbh twYrxb MVwd 4
Nw’=t‘qbm bVwy ytrkhw qVmd xyrb ytrbVw : ddh=Nb twnmr’ 5
: hwhy rm’ hryq Mr’=M‘ wlgw Nd‘ tybm TbV Kmwtw
z Vql=hnhw Vqlh twl‘ tlxtb ybg rYwy hnhw hwhy ynd’ yn’rh hk
2 ynd’ rm’w Zr’h bV‘=t’ lwk’l hlk=M’ hyhw : Klmh yzg rx’
3 ’l t’z=l‘ hwhy Mxn : ’wh NTq yk bq‘y Mwqy ym ’n=xls hwhy
hyht
540 swm‘ 7. 4–8. 14
brl ’rq hnhw hwhy ynd’ yn’rh hk : hwhy rm’ hyht 4
ynd’ rm’w : qlxh=t’ hlk’w hbr Mwht=t’ lk’tw hwhy ynd’ V’b 5
’yh=Mg t’z=l‘ hwhy Mxn : ’wh NTq yk bq‘y Mwqy ym ’n=ldx hwhy 6
bYn ynd’ hnhw yn’rh hk : hwhy ynd’ rm’ hyht ’l 7
swm‘ h’r ht’=hm yl’ hwhy rm’yw : Kn’ wdybw Kn’ tmwx=l‘ 8
Pysw’=’l l’rVy ym‘ brqb Kn’ MV ynnh ynd’ rm’yw Kn’ rm’w
ytmqw wbrxy l’rVy yVdqmw qxVy twmb wmVnw : wl rwb‘ dw‘ 9
l’=tyb Nhk hyYm’ xlVyw : brxb M‘bry tyb=l‘ 10
l’rVy tyb brqb swm‘ Kyl‘ rVq rm’l l’rVy=Klm M‘bry=l’
brxb swm‘ rm’ hk=yk : wyrbd=lk=t’ lykhl Zr’h lkwt=’l 11
rm’yw : wtmd’ l‘m hlgy hlg l’rVyw M‘bry twmy 12
Mxl MV=lk’w hdwhy Zr’=l’ Kl=xrb Kl hzx swm‘=l’ hyYm’
tybw ’wh Klm=Vdqm yk ’bnhl dw‘ Pyswt=’l l’=tybw : ’bnt MVw 13
’ybn=Nb ’lw ykn’ ’ybn=’l hyYm’=l’ rm’yw swm‘ N‘yw : ’wh hklmm 14
sŘ 8 rm’yw N’Yh yrx’m hwhy ynxqyw : MymqV slwbw ykn’ rqwb=yk ykn’ 15
ht’ hwhy=rbd ‘mV ht‘w : l’rVy ym‘=l’ ’bnh Kl hwhy yl’ 16
rm’=hk Nkl : qxVy tyb=l‘ PyTt ’lw l’rVy=l‘ ’bnt ’l rm’ 17
lbxb Ktmd’w wlpy brxb Kytnbw Kynbw hnzt ry‘b KtV’ hwhy
: wtmd’ l‘m hlgy hlg l’rVyw twmt h’mT hmd’=l‘ ht’w qlxt
swm‘ h’r ht’=hm rm’yw : Zyq bwlk hnhw hwhy ynd’ yn’rh hk x, 2
Pysw’=’l l’rVy ym‘=l’ Zqh ’b yl’ hwhy rm’yw Zyq bwlk rm’w
hwhy ynd’ M’n ’whh Mwyb lkyh twryV wlylyhw : wl rwb‘ dw‘ 3
Myp’Vh t’z=w‘mV : sh KylVh Mwqm=lkb rgph br 4
rbV hrybVnw Vdxh rb‘y ytm rm’l : Zr’=ywn‘ tybVlw Nwyb’ 5
ynz’m tw‘lw lqV lydghlw hpy’ NyTqhl rb=hxtpnw tbVhw
: rybVn rb lpmw Myl‘n rwb‘b Nwyb’w Myld Pskb twnql : hmrm 6
t’z l‘h : MhyV‘m=lk xYnl xkV’=M’ bq‘y Nw’gb hwhy ‘bVn 7, 8
hqVnw hVrgnw hlk r’k htl‘w hb bVwy=lk lb’w Zr’h zgrt=’l
yt’bhw hwhy ynd’ M’n ’whh Mwyb hyhw : MyrYm rw’yk 9
lb’l Mkygx ytkphw : rw’ Mwyb Zr’l ytkVxhw MyrhYb VmVh 10
hxrq V’r=lk=l‘w qV Myntm=lk=l‘ ytyl‘hw hnyql MkyryV=lkw
: rm Mwyk htyrx’w dyxy lb’k hytmVw
Mxll b‘r=’l Zr’b b‘r ytxlVhw hwhy ynd’ M’n My’b Mymy hnh 11
NwpYmw My=d‘ Mym w‘nw : hwhy yrbd t’ ‘mVl=M’ yk Myml ’mY=’lw 12
’whh Mwyb : w’Ymy ’lw hwhy=rbd=t’ Vqbl wTTwVy xrzm=d‘w 13
tmV’b My‘bVnh : ’mYb Myrwxbhw twpyh tlwtbh hnpl‘tt 14
: dw‘ wmwqy=’lw wlpnw ‘bV=r’b Krd yxw Nd Kyhl’ yx wrm’w NwrmV
yty’r
9. 1–1. 8 hydb‘ 541
hydb‘
’ ryYw hwhy t’m wn‘mV h‘wmV Mwd’l hwhy ynd’ rm’=hk hydb‘ Nwzx
2 Mywgb Kyttn NTq hnh : hmxlml hyl‘ hmwqnw wmwq xlV Mywgb
3 rm’ wtbV Mwrm ‘ls=ywgxb ynkV K’yVh Kbl Nwdz : d’m ht’ ywzb
4 Knq MyV Mybkwk Nyb=M’w rVnk hybgt=M’ : Zr’ yndrwy ym wblb
5 Ky’ hlyl yddwV=M’ Kl=w’b Mybng=M’ : hwhy=M’n Kdyrw’ MVm
: twll‘ wry’Vy ’wlh Kl w’b MyrYb=M’ Myd wbngy ’wlh htymdn
6, 7 Ktyrb yVn’ lk KwxlV lwbgh=d‘ : wynwpYm w‘bn wV‘ wVpxn Ky’
hnwbt Ny’ Kytxt rwzm wmyVy Kmxl KmlV yVn’ Kl wlky Kw’yVh
8 rhm hnwbtw Mwd’m Mymkx ytdb’hw hwhy=M’n ’whh Mwyb ’wlh : wb
wV‘
542 hnwy 1. 9–12
smxm : lTqm wV‘ rhm Vy’=trky N‘ml Nmyt Kyrwbg wtxw : wV‘ 9, 10
twbV Mwyb dgnm Kdm‘ Mwyb : Mlw‘l trknw hVwb Kskt bq‘y Kyx’ 11
dx’k ht’=Mg lrwg wdy MlVwry=l‘w wr‘V w’b Myrknw wlyx Myrz
Mwyb hdwhy=ynbl xmVt=l’w wrkn Mwyb Kyx’=Mwyb ’rt=l’w : Mhm 12
Mdy’ Mwyb ym‘=r‘Vb ’wbt=l’ : hrY Mwyb Kyp ldgt=l’w Mdb’ 13
: wdy’ Mwyb wlyxb hnxlVt=l’w wdy’ Mwyb wt‘rb ht’=Mg ’rt=l’
Mwyb wydyrV rgst=l’w wyTylp=t’ tyrkhl qrph=l‘ dm‘t=l’w 14
Klmg Kl hV‘y tyV‘ rV’k Mywgh=lk=l‘ hwhy=Mwy bwrq=yk : hrY 15
dymt Mywgh=lk wtVy yVdq rh=l‘ MtytV rV’k yk : KV’rb bwVy 16
wVryw Vdq hyhw hTylp hyht NwyY rhbw : wyh ’wlk wyhw w‘lw wtVw 17
tybw hbhl Pswy tybw V’ bq‘y=tyb hyhw : MhyVrwm t’ bq‘y tyb 18
hwhy yk wV‘ tybl dyrV hyhy=’lw Mwlk’w Mhb wqldw Vql wV‘
hdV=t’ wVryw MytVlp=t’ hlpVhw wV‘ rh=t’ bgnh wVryw : rbd 19
ynbl hzh=lxh tlgw : d‘lgh=t’ Nmynbw NwrmV hdV t’w Myrp’ 20
t’ wVry drpsb rV’ MlVwry tlgw tprY=d‘ Myn‘nk=rV’ l’rVy
sŘ 9 hwhyl htyhw wV‘ rh=t’ TpVl NwyY rhb My‘Vwm wl‘w : bgnh yr‘ 21
: hkwlmh
hnwy
ry‘h hwnyn=l’ Kl Mwq : rm’l ytm’=Nb hnwy=l’ hwhy=rbd yhyw 1, 2
hVyVrt xrbl hnwy Mqyw : ynpl Mt‘r htl‘=yk hyl‘ ’rqw hlwdgh 3
hb dryw hrkV Ntyw VyVrt h’b hyn’ ’Ymyw wpy dryw hwhy ynplm
Myh=l’ hlwdg=xwr lyTh hwhyw : hwhy ynplm hVyVrt Mhm‘ ’wbl 4
wq‘zyw Myxlmh w’ryyw : rbVhl hbVx hyn’hw Myb lwdg=r‘s yhyw 5
Mhyl‘m lqhl Myh=l’ hyn’b rV’ Mylkh=t’ wlTyw wyhl’=l’ Vy’
lbxh br wyl’ brqyw : Mdryw bkVyw hnypsh ytkry=l’ dry hnwyw 6
wnl Myhl’h tV‘ty ylw’ Kyhl’=l’ ’rq Mwq Mdrn Kl=hm wl rm’yw
ymlVb h‘dnw twlrwg hlypnw wkl wh‘r=l’ Vy’ wrm’yw : db’n ’lw 7
wyl’ wrm’yw : hnwy=l‘ lrwgh lpyw twlrwg wlpyw wnl t’zh h‘rh 8
’wbt Ny’mw Ktk’lm=hm wnl t’zh h‘rh yml rV’b wnl ’n=hdygh
yhl’ hwhy=t’w ykn’ yrb‘ Mhyl’ rm’yw : ht’ M‘ hzm=y’w KYr’ hm 9
MyVn’h w’ryyw : hVbyh=t’w Myh=t’ hV‘=rV’ ’ry yn’ MymVh 10
ynplm=yk MyVn’h w‘dy=yk tyV‘ t’z=hm wyl’ wrm’yw hlwdg h’ry
Myh qtVyw Kl hV‘n=hm wyl’ wrm’yw : Mhl dygh yk xrb ’wh hwhy 11
Myh=l’ ynlyThw ynw’V Mhyl’ rm’yw : r‘sw Klwh Myh yk wnyl‘m 12
: Mkyl‘ hzh lwdgh r‘sh ylVb yk yn’ ‘dwy yk Mkyl‘m Myh qtVyw
wrtxyw
1. 13–4. 8 hnwy 543
13 r‘sw Klwh Myh yk wlky ’lw hVbyh=l’ byVhl MyVn’h wrtxyw
14 Vpnb hdb’n ’n=l’ hwhy hn’ wrm’yw hwhy=l’ w’rqyw : Mhyl‘
: tyV‘ tYpx rV’k hwhy ht’=yk ’yqn Md wnyl‘ Ntt=l’w hzh Vy’h
15, 16 MyVn’h w’ryyw : wp‘zm Myh dm‘yw Myh=l’ whlTyw hnwy=t’ w’Vyw
b gd hwhy Nmyw : Myrdn wrdyw hwhyl xbz=wxbzyw hwhy=t’ hlwdg h’ry
: twlyl hVlVw Mymy hVlV gdh y‘mb hnwy yhyw hnwy=t’ ‘lbl lwdg
2, 3 yl hrYm yt’rq rm’yw : hgdh y‘mm wyhl’ hwhy=l’ hnwy llptyw
4 hlwYm ynkylVtw : ylwq t‘mV yt‘wV lw’V NTbm ynn‘yw hwhy=l’
5 ytrm’ yn’w : wrb‘ yl‘ Kylgw KyrbVm=lk ynbbsy rhnw Mymy bblb
6 Mym ynwpp’ : KVdq lkyh=l’ Tybhl Pysw’ K’ Kyny‘ dgnm ytVrgn
7 Zr’h ytdry Myrh ybYql : yV’rl Vwbx Pws ynbbsy Mwht Vpn=d‘
8 yl‘ PT‘thb : yhl’ hwhy yyx txVm l‘tw Mlw‘l yd‘b hyxrb
9 MyrmVm : KVdq lkyh=l’ ytlpt Kyl’ ’wbtw ytrkz hwhy=t’ yVpn
10 ytrdn rV’ Kl=hxbz’ hdwt lwqb yn’w : wbz‘y Mdsx ’wV=ylbh
11 : hVbyh=l’ hnwy=t’ ’qyw gdl hwhy rm’yw : hwhyl ht‘wVy hmlV’
hkym
sŘ 10 yklm hyqzxy zx’ Mtwy ymyb ytVrmh hkym=l’ hyh rV’ hwhy=rbd ’
ybyVqh Mlk Mym‘ w‘mV : MlVwryw NwrmV=l‘ hzx=rV’ hdwhy 2
hnh=yk : wVdq lkyhm ynd’ d‘l Mkb hwhy ynd’ yhyw h’lmw Zr’ 3
wytxt Myrhh wsmnw : Zr’=ytwmb=l‘ Krdw dryw wmwqmm ’Yy hwhy 4
bq‘y ‘Vpb : drwmb Myrgm Mymk V’h ynpm gnwdk w‘qbty Myqm‘hw 5
twmb ymw NwrmV ’wlh bq‘y ‘Vp=ym l’rVy tyb tw’Txbw t’z=lk
ytrghw Mrk y‘Tml hdVh y‘l NwrmV ytmVw : MlVwry ’wlh hdwhy 6
wprVy hynnt’=lkw wtky hylysp=lkw : hlg’ hydsyw hynb’ ygl 7
hnwz Nnt’=d‘w hYbq hnwz Nnt’m yk hmmV MyV’ hybY‘=lkw V’b
dpsm hV‘’ Mwr‘w llyV hkly’ hlyly’w hdps’ t’z=l‘ : wbwVy 8
hdwhy=d‘ h’b=yk hytwkm hVwn’ yk : hn‘y twnbk lb’w Myntk 9
tybb wkbt=l’ wkb wdygt=l’ tgb : MlVwry=d‘ ym‘ r‘V=d‘ ‘gn 10
’l tVb=hyr‘ rypV tbVwy Mkl yrb‘ : ytVlpth rp‘ hrp‘l 11
bwTl hlx=yk : wtdm‘ Mkm xqy lY’h tyb dpsm Nn’Y tbVwy h’Yy 12
hbkrmh Mtr : MlVwry r‘Vl hwhy t’m ‘r dry=yk twrm tbVwy 13
w’Ymn Kb=yk NwyY=tbl ’yh t’Tx tyV’r Vykl tbVwy Vkrl
bzk’l byzk’ ytb tg tVrwm l‘ MyxwlV yntt Nkl : l’rVy y‘Vp 14
’wby Mld‘=d‘ hVrm tbVwy Kl yb’ Vryh d‘ : l’rVy yklml 15
yk rVnk Ktxrq ybxrh Kygwn‘t ynb=l‘ yzgw yxrq : l’rVy dwbk 16
rw’b MtwbkVm=l‘ ‘r yl‘pw Nw’=ybVx ywh : Kmm wlg b
wqV‘w w’Vnw Mytbw wlzgw twdV wdmxw : Mdy l’l=Vy yk hwV‘y rqbh 2
bVx ynnh hwhy rm’ hk Nkl : wtlxnw Vy’w wtybw rbg 3
wklt ’lw Mkytr’wY MVm wVymt=’l rV’ h‘r t’zh hxpVmh=l‘
hyhn yhn hhnw lVm Mkyl‘ ’Vy ’whh Mwyb : ’yh h‘r t‘ yk hmwr 4
: qlxy wnydV bbwVl yl Vymy Ky’ rymy ym‘ qlx wndVn dwdV rm’
NwpyTy wpTt=l’ : hwhy lhqb lrwgb lbx KylVm Kl hyhy=’l Nkl 5, 6
hwhy xwr rYqh bq‘y=tyb rwm’h : twmlk gsy ’l hl’l wpTy=’l 7
hl’=M’
2. 8–4. 10 hkym 545
8 ym‘ lwmt’w : Klwh rVyh M‘ wbyTyy yrbd ’wlh wyll‘m hl’=M’
: hmxlm ybwV xTb Myrb‘m NwTVpt rd’ hmlV lwmm Mmwqy byw’l
9 : Mlw‘l yrdh wxqt hyll‘ l‘m hygn‘t tybm NwVrgt ym‘ yVn
10 : Zrmn lbxw lbxt h’mT rwb‘b hxwnmh t’z=’l yk wklw wmwq
11 M‘h PyTm hyhw rkVlw Nyyl Kl PT’ bzk rqVw xwr Klh Vy’=wl
12 wnmyV’ dxy l’rVy tyr’V Zbq’ Zbq Klk bq‘y Ps’’ Ps’ : hzh
13 Mhynpl Zrph hl‘ : Md’m hnmyht wrbdh Kwtb rd‘k hrYb N’Yk
: MV’rb hwhyw Mhynpl Mklm rb‘yw wb w’Yyw r‘V wrb‘yw wYrp
g ’wlh l’rVy tyb ynyYqw bq‘y yV’r ’n=w‘mV rm’w
2 Mhyl‘m Mrw‘ ylzg h‘r ybh’w bwT y’nV : TpVmh=t’ t‘dl Mkl
3 wTyVph Mhyl‘m Mrw‘w ym‘ r’V wlk’ rV’w : MtwmY‘ l‘m Mr’Vw
4 z’ : txlq Kwtb rVbkw rysb rV’k wVrpw wxYp MhytmY‘=t’w
rV’k ’yhh t‘b Mhm wynp rtsyw Mtw’ hn‘y ’lw hwhy=l’ wq‘zy
5 My‘tmh My’ybnh=l‘ hwhy rm’ hk : Mhyll‘m w‘rh
wVdqw Mhyp=l‘ Nty=’l rV’w MwlV w’rqw MhynVb MykVnh ym‘=t’
6 h’bw Msqm Mkl hkVxw Nwzxm Mkl hlyl Nkl : hmxlm wyl‘
7 Mymsqh wrpxw Myzxh wVbw : Mwyh Mhyl‘ rdqw My’ybnh=l‘ VmVh
8 xk yt’lm ykn’ Mlw’w : Myhl’ hn‘m Ny’ yk Mlk MpV=l‘ wT‘w
: wt’Tx l’rVylw w‘Vp bq‘yl dyghl hrwbgw TpVmw hwhy xwr=t’
9 l’rVy tyb ynyYqw bq‘y tyb yV’r t’z ’n=w‘mV
10 MlVwryw Mymdb NwyY hnb : wVq‘y hrVyh=lk t’w TpVm Myb‘tmh
11 Pskb hy’ybnw wrwy ryxmb hynhkw wTpVy dxVb hyV’r : hlw‘b
wnyl‘ ’wbt=’l wnbrqb hwhy ’wlh rm’l wn‘Vy hwhy=l‘w wmsqy
12 tybh rhw hyht Nyy‘ MlVwryw Vrxt hdV NwyY Mkllgb Nkl : h‘r
d hwhy=tyb rh hyhy Mymyh tyrx’b hyhw : r‘y twmbl
2 Mywg wklhw : Mym‘ wyl‘ wrhnw tw‘bgm ’wh ’Vnw Myrhh V’rb Nwkn
wnrwyw bq‘y yhl’ tyb=l’w hwhy=rh=l’ hl‘nw wkl wrm’w Mybr
: MlVwrym hwhy=rbdw hrwt ’Yt NwyYm yk wytxr’b hklnw wykrdm
3 Mhytbrx wttkw qwxr=d‘ MymY‘ Mywgl xykwhw Mybr Mym‘ Nyb TpVw
Nwdmly=’lw brx ywg=l’ ywg w’Vy=’l twrmzml Mhyttynxw Myt’l
4 yp=yk dyrxm Ny’w wtn’t txtw wnpg txt Vy’ wbVyw : hmxlm dw‘
5 Kln wnxn’w wyhl’ MVb Vy’ wkly Mym‘h=lk yk : rbd tw’bY hwhy sŘ 11
6 hwhy=M’n ’whh Mwyb : d‘w Mlw‘l wnyhl’ hwhy=MVb
7 h‘lYh=t’ ytmVw : yt‘rh rV’w hYbq’ hxdnhw h‘lYh hps’
ht‘m NwyY rhb Mhyl‘ hwhy Klmw MwY‘ ywgl h’lhnhw tyr’Vl
8 ht’t Kyd‘ NwyY=tb lp‘ rd‘=ldgm ht’w : Mlw‘=d‘w
9 y‘yrt hml ht‘ : MlVwry=tbl tklmm hnV’rh hlVmmh h’bw
10 yxgw ylwx : hdlwyk lyx Kqyzxh=yk db’ KY‘wy=M’ Kb=Ny’ Klmh ‘r
NwyY=tb
546 hkym 4. 11–6. 12
lbb=d‘ t’bw hdVb tnkVw hyrqm y’Yt ht‘ yk hdlwyk NwyY=tb
Mybr Mywg Kyl‘ wps’n ht‘w : Kyby’ Pkm hwhy Kl’gy MV ylYnt MV 11
’lw hwhy twbVxm w‘dy ’l hmhw : wnyny‘ NwyYb zxtw Pnxt Myrm’h 12
Knrq=yk NwyY=tb yVwdw ymwq : hnrg rym‘k MYbq yk wtY‘ wnybh 13
ytmrxhw Mybr Mym‘ twqdhw hVwxn MyV’ Kytsrpw lzrb MyV’
rwYm dwdg=tb yddgtt ht‘ : Zr’h=lk Nwd’l Mlyxw M‘Yb hwhyl 14
: l’rVy TpV t’ yxlh=l‘ wky TbVb wnyl‘ MV
’Yy yl Kmm hdwhy ypl’b twyhl ry‘Y htrp’ Mxl=tyb ht’w h
t‘=d‘ Mnty Nkl : Mlw‘ ymym Mdqm wyt’Ywmw l’rVyb lVwm twyhl 2
hwhy z‘b h‘rw dm‘w : l’rVy ynb=l‘ NwbwVy wyx’ rtyw hdly hdlwy 3
hyhw : Zr’=ysp’=d‘ ldgy ht‘=yk wbVyw wyhl’ hwhy MV Nw’gb 4
wyl‘ wnmqhw wnytnmr’b Krdy ykw wnYr’b ’wby=yk rwV’ MwlV hz
Zr’=t’w brxb rwV’ Zr’=t’ w‘rw : Md’ ykysn hnmVw My‘r h‘bV 5
: wnlwbgb Krdy ykw wnYr’b ’wby=yk rwV’m lyYhw hyxtpb drmn
Mybybrk hwhy t’m lTk Mybr Mym‘ brqb bq‘y tyr’V hyhw 6
tyr’V hyhw : Md’ ynbl lxyy ’lw Vy’l hwqy=’l rV’ bV‘=yl‘ 7
=yrd‘b rypkk r‘y twmhbb hyr’k Mybr Mym‘ brqb Mywgb bq‘y
KyrY=l‘ Kdy Mrt : lyYm Ny’w PrTw smrw rb‘=M’ rV’ N’Y 8
ytrkhw hwhy=M’n ’whh=Mwyb hyhw : wtrky Kyby’=lkw 9
ytsrhw KYr’ yr‘ ytrkhw : Kytbkrm ytdb’hw Kbrqm Kysws 10
ytrkhw : Kl=wyhy ’l Mynnw‘mw Kdym MypVk ytrkhw : KyrYbm=lk 11, 12
ytVtnw : Kydy hV‘ml dw‘ hwxtVt=’lw Kbrqm KytwbYmw Kylysp 13
Mywgh=t’ Mqn hmxbw P’b ytyV‘w : Kyr‘ ytdmVhw Kbrqm KyryV’ 14
Mwq rm’ hwhy=rV’ t’ ’n=w‘mV : w‘mV ’l rV’ w
hwhy byr=t’ Myrh w‘mV : Klwq tw‘bgh hn‘mVtw Myrhh=t’ byr 2
ym‘ : xkwty l’rVy=M‘w wm‘=M‘ hwhyl byr yk Zr’ ydsm Mynt’hw 3
tybmw MyrYm Zr’m Kytl‘h yk : yb hn‘ Kyt’lh hmw Kl ytyV‘=hm 4
’n=rkz ym‘ : Myrmw Nrh’ hVm=t’ Kynpl xlV’w Kytydp Mydb‘ 5
MyTVh=Nm rw‘b=Nb M‘lb wt’ hn‘=hmw b’wm Klm qlb Z‘y=hm
yhl’l Pk’ hwhy Mdq’ hmb : hwhy twqdY t‘d N‘ml lglgh=d‘ 6
Myly’ ypl’b hwhy hYryh : hnV ynb Mylg‘b twlw‘b wnmdq’h Mwrm 7
dygh : yVpn t’Tx ynTb yrp y‘Vp yrwkb Nt’h NmV=ylxn twbbrb 8
tbh’w TpVm twV‘=M’ yk Kmm Vrwd hwhy=hmw bwT=hm Md’ Kl
’rqy ry‘l hwhy lwq : Kyhl’=M‘ tkl ‘nYhw dsx 9
twrY’ ‘Vr tyb V’h dw‘ : hd‘y ymw hTm w‘mV KmV h’ry hyVwtw 10
: hmrm ynb’ sykbw ‘Vr ynz’mb hkz’h : hmw‘z Nwzr tpy’w ‘Vr 11
: Mhypb hymr MnwVlw rqV=wrbd hybVyw smx w’lm hyryV‘ rV’ 12
yn’=Mgw
6. 13–1. 5 Mwxn 547
13, 14 ‘bVt ’lw lk’t ht’ : Kt’Tx=l‘ MmVh Ktwkh ytylxh yn’=Mgw
15 ‘rzt ht’ : Nt’ brxl Tlpt rV’w Tylpt ’lw gstw Kbrqb KxVyw
: Nyy=htVt ’lw Vwrytw NmV Kwst=’lw tyz=Krdt ht’ rwYqt ’lw
16 N‘ml MtwY‘mb wkltw b’x’=tyb hV‘m lkw yrm‘ twqx rmtVyw
: w’Vt ym‘ tprxw hqrVl hybVyw hmVl Kt’ ytt
Mwxn
’, 2 hwhy Mqn hwhy Mqnw ’wnq l’ : yVql’h Mwxn Nwzx rps hwnyn ’Vm
3 Myp’ Kr’ hwhy : wyby’l ’wh rTwnw wyrYl hwhy Mqn hmx l‘bw
: wylgr qb’ Nn‘w wkrd hr‘Vbw hpwsb hwhy hqny ’l hqnw xk=lwdgw
4 Nwnbl xrpw lmrkw NVb llm’ byrxh twrhnh=lkw whVbyw Myb r‘wg
5 lbtw wynpm Zr’h ’Vtw wggmth tw‘bghw wnmm wV‘r Myrh : llm’
ybVy=lkw
548 Mwxn 1. 6–3. 10
hktn wtmx wp’ Nwrxb Mwqy ymw dwm‘y ym wm‘z ynpl : hb ybVy=lkw 6
: wb ysx ‘dyw hrY Mwyb zw‘ml hwhy bwT : wnmm wYtn MyrYhw V’k 7
NwbVxt=hm : KVx=Pdry wyby’w hmwqm hV‘y hlk rb‘ PTVbw 8, 9
Mykbs Myrys=d‘ yk : hrY Mym‘p Mwqt=’l hV‘ ’wh hlk hwhy=l’ 10
h‘r hwhy=l‘ bVx ’Yy Kmm : ’lm Vby Vqk wlk’ My’wbs M’bskw 11
: l‘ylb Z‘y
Kn‘’ ’l Ktn‘w rb‘w wzgn Nkw Mybr Nkw MymlV=M’ hwhy rm’ hk 12
hwhy Kyl‘ hwYw : qtn’ Kytrswmw Kyl‘m whTm rbV’ ht‘w : dw‘ 13, 14
yk Krbq MyV’ hksmw lsp tyrk’ Kyhl’ tybm dw‘ KmVm ‘rzy=’l
: twlq
ymlV Kygx hdwhy ygx MwlV ‘ymVm rVbm ylgr Myrhh=l‘ hnh b
Zypm hl‘ : trkn hlk l‘ylb Kb=rwb‘l dw‘ Pyswy ’l yk Kyrdn 2
yk : d’m xk Zm’ Myntm qzx Krd=hpY hrYm rwYn Kynp=l‘ 3
Mhyrmzw Myqqb Mwqqb yk l’rVy Nw’gk bq‘y Nw’g=t’ hwhy bV
bkrh twdlp=V’b My‘ltm lyx=yVn’ Md’m whyrbg Ngm : wtxV 4
NwqVqtVy bkrh wllwhty twYwxb : wl‘rh MyVrbhw wnykh Mwyb 5
wlVky wyryd’ rkzy : wYYwry Myqrbk Mdyplk Nhy’rm twbxrb 6
lkyhhw wxtpn twrhnh yr‘V : Kksh Nkhw htmwx wrhmy Mtwklhb 7
tpptm Mynwy lwqk twghnm hythm’w htl‘h htlg bYhw : gwmn 8
wdm‘ wdm‘ Mysn hmhw ’yh ymym Mym=tkrbk hwnynw : Nhbbl=l‘ 9
ylk lkm dbk hnwktl hYq Ny’w bhz wzb Psk wzb : hnpm Ny’w 10
hlxlxw Mykrb qpw smn blw hqlbmw hqwbmw hqwb : hdmx 11
’wh h‘rmw twyr’ Nw‘m hy’ : rwr’p wYbq Mlk ynpw Myntm=lkb 12
PrT hyr’ : dyrxm Ny’w hyr’ rwg MV ’ybl hyr’ Klh rV’ Myrpkl 13
ynnh : hprT wytn‘mw wyrx PrT=’lmyw wyt’bll qnxmw wytwrg ydb 14
brx lk’t Kyrypkw hbkr NV‘b ytr‘bhw tw’bY hwhy M’n Kyl’
: hkk’lm lwq dw‘ ‘mVy=’lw KprT Zr’m ytrkhw
lwqw TwV lwq : PrT Vymy ’l h’lm qrp Vxk hlk Mymd ry‘ ywh g, 2
qrbw brx bhlw hl‘m Vrp : hdqrm hbkrmw rhd swsw Npw’ V‘r 3
ynwnz brm : Mtywgb wlVky hywgl hYq Ny’w rgp dbkw llx brw tynx 4
: hypVkb twxpVmw hynwnzb Mywg trkmh MypVk tl‘b Nx tbwT hnwz
Mywg yty’rhw Kynp=l‘ KylwV ytylgw tw’bY hwhy M’n Kyl’ ynnh 5
KytmVw Kytlbnw MyYqV Kyl‘ ytklVhw : Knwlq twklmmw Kr‘m 6
Ny’m hl dwny ym hwnyn hddV rm’w Kmm dwdy Ky’r=lk hyhw : y’rk 7
bybs Mym Myr’yb hbVyh Nwm’ ’nm ybTyth : Kl Mymxnm Vqb’ 8
Twp hYq Ny’w MyrYmw hmY‘ Vwk : htmwx Mym My lyx=rV’ hl 9
wVTry hyll‘ Mg ybVb hklh hlgl ’yh=Mg : Ktrz‘b wyh Mybwlw 10
V’rb
3. 11–2. 4 qwqbx 549
: Myqzb wqtr hylwdg=lkw lrwg wdy hydbkn=l‘w twYwx=lk V’rb
11, 12 KyrYbm=lk : byw’m zw‘m yVqbt t’=Mg hml‘n yht yrkVt t’=Mg
13 MyVn Km‘ hnh : lkw’ yp=l‘ wlpnw w‘wny=M’ Myrwkb=M‘ Myn’t
14 ym : Kyxyrb V’ hlk’ KYr’ yr‘V wxtpn xwtp Kyby’l Kbrqb
: Nblm yqyzxh rmxb ysmrw TyTb y’b KyrYbm yqzx Kl=yb’V rwYm
15 ydbkth qlyk dbkth qlyk Klk’t brx Ktyrkt V’ Klk’t MV
16, 17 Kyrznm : P‘yw TVp qly MymVh ybkwkm Kylkr tybrh : hbr’k
hxrz VmV hrq Mwyb twrdgb Mynwxh ybg bwgk KyrspTw hbr’k
18 wVpn Kyryd’ wnkVy rwV’ Klm Ky‘r wmn : My’ wmwqm ‘dwn=’lw ddwnw
19 y‘mV lk Ktkm hlxn KrbVl hhk=Ny’ : Zbqm Ny’w Myrhh=l‘ Km‘
: dymt Kt‘r hrb‘=’l ym=l‘ yk Kyl‘ Pk w‘qt K‘mV
qwqbx
’, 2 ‘mVt ’lw yt‘wV hwhy hn’=d‘ : ’ybnh qwqbx hzx rV’ ’Vmh sŘ 13
3 smxw dVw Tybt lm‘w Nw’ yn’rt hml : ‘yVwt ’lw smx Kyl’ q‘z’
4 TpVm xYnl ’Yy=’lw hrwt gwpt Nk=l‘ : ’Vy Nwdmw byr yhyw ydgnl
5 Mywgb w’r : lq‘m TpVm ’Yy Nk=l‘ qydYh=t’ rytkm ‘Vr yk
: rpsy yk wnym’t ’l Mkymyb l‘p l‘p=yk whmt whmthw wTybhw
6 Zr’=ybxrml Klwhh rhmnhw rmh ywgh MydVkh=t’ Myqm ynnh=yk
7 : ’Yy wt’Vw wTpVm wnmm ’wh ’rwnw My’ : wl=’l twnkVm tVrl
8 qwxrm wyVrpw wyVrp wVpw br‘ yb’zm wdxw wysws Myrmnm wlqw
9 hmydq Mhynp tmgm ’wby smxl hlk : lwk’l Vx rVnk wp‘y w’by
10 ’wh wl qxVm Mynzrw slqty Myklmb ’whw : ybV lwxk Ps’yw
11 MV’w rb‘yw xwr Plx z’ : hdklyw rp‘ rbYyw qxVy rYbm=lkl
12 hwhy twmn ’l yVdq yhl’ hwhy Mdqm ht’ ’wlh : whl’l wxk wz
13 Tybhw ‘r tw’rm Myny‘ rwhT : wtdsy xykwhl rwYw wtmV TpVml
qydY ‘Vr ‘lbb Vyrxt Mydgwb Tybt hml lkwt ’l lm‘=l’
14, 15 hl‘h hkxb hlk : wb lVm=’l Vmrk Myh ygdk Md’ hV‘tw : wnmm
16 xbzy Nk=l‘ : lygyw xmVy Nk=l‘ wtrmkmb whps’yw wmrxb whrgy
17 Nk l‘h : h’rb wlk’mw wqlx NmV hmhb yk wtrmkml rTqyw wmrxl
b ytrmVm=l‘ : lwmxy ’l Mywg grhl dymtw wmrx qyry
byV’ hmw yb=rbdy=hm tw’rl hpY’w rwYm=l‘ hbYyt’w hdm‘’
2 N‘ml twxlh=l‘ r’bw Nwzx bwtk rm’yw hwhy ynn‘yw : ytxkwt=l‘
3 hmhmty=M’ bzky ’lw Zql xpyw d‘wml Nwzx dw‘ yk : wb ’rwq Zwry
4 qydYw wb wVpn hrVy=’l hlp‘ hnh : rx’y ’l ’by ’b=yk wl=hkx
wtnwm’b
550 qwqbx 2. 5–3. 17
byxrh rV’ hwny ’lw ryhy rbg dgwb Nyyh=yk P’w : hyxy wtnwm’b 5
wyl’ Zbqyw Mywgh=lk wyl’ Ps’yw ‘bVy ’lw twmk ’whw wVpn lw’Vk
rm’yw wl twdyx hYylmw w’Vy lVm wyl‘ Mlk hl’=’wlh : Mym‘h=lk 6
wmwqy ‘tp ’wlh : TyTb‘ wyl‘ dybkmw ytm=d‘ wl=’l hbrmh ywh 7
Mybr Mywg twlV ht’=yk : wml twsVml tyyhw Ky‘z‘zm wYqyw KykVn 8
: hb ybVy=lkw hyrq Zr’=smxw Md’ ymdm Mym‘ rty=lk KwlVy
tY‘y : ‘r=Pkm lYnhl wnq Mwrmb MwVl wtybl ‘r ‘Yb ‘Yb ywh 9, 10
q‘zt ryqm Nb’=yk : KVpn ’Twxw Mybr Mym‘=twYq Ktybl tVb 11
hyrq Nnwkw Mymdb ry‘ hnb ywh : hnn‘y Z‘m sypkw 12
Mym’lw V’=ydb Mym‘ w‘gyyw tw’bY hwhy t’m hnh ’wlh : hlw‘b 13
wsky Mymk hwhy dwbk=t’ t‘dl Zr’h ’lmt yk : wp‘y qyr=ydb 14
: My=l‘
: Mhyrw‘m=l‘ Tybh N‘ml rkV P’w Ktmx xpsm wh‘r hqVm ywh 15
hwhy Nymy swk Kyl‘ bwst lr‘hw ht’=Mg htV dwbkm Nwlq t‘bV 16
ymdm Ntyxy twmhb dVw Ksky Nwnbl smx yk : Kdwbk=l‘ Nwlqyqw 17
lsp ly‘wh=hm : hb ybVy=lkw hyrq Zr’=smxw Md’ 18
twV‘l wyl‘ wrYy rYy xTb yk rqV hrwmw hksm wrYy wlsp yk
Mmwd Nb’l yrw‘ hYyqh Z‘l rm’ ywh : Myml’ Mylyl’ 19
hwhyw : wbrqb Ny’ xwr=lkw Pskw bhz Vwpt ’wh=hnh hrwy ’wh 20
: Zr’h=lk wynpm sh wVdq lkyhb
hwhy yt’ry K‘mV yt‘mV hwhy : twnygV l‘ ’ybnh qwqbxl hlpt g, 2
hwl’ : rwkzt Mxr zgrb ‘ydwt MynV brqb whyyx MynV brqb Kl‘p 3
h’lm wtlhtw wdwh MymV hsk hls Nr’p=rhm Vwdqw ’wby Nmytm
Kly wynpl : hz‘ Nwybx MVw wl wdym Mynrq hyht rw’k hgnw : Zr’h 4, 5
wYYptyw Mywg rtyw h’r Zr’ ddmyw dm‘ : wylgrl PVr ’Yyw rbd 6
ylh’ yty’r Nw’ txt : wl Mlw‘ twkylh Mlw‘ tw‘bg wxV d‘=yrrh 7
M’ hwhy hrx Myrhnbh : Nydm Zr’ tw‘yry Nwzgry NVwk 8
: h‘wVy Kytbkrm Kysws=l‘ bkrt yk Ktrb‘ Myb=M’ Kp’ Myrhnb
Kw’r : Zr’=‘qbt twrhn hls rm’ twTm tw‘bV KtVq rw‘t hyr‘ 9, 10
xry VmV : ’Vn whydy Mwr wlwq Mwht Ntn rb‘ Mym Mrz Myrh wlyxy 11
Zr’=d‘Yt M‘zb : Ktynx qrb hgnl wklhy KyYx rw’l hlbz dm‘ 12
V’r tYxm KxyVm=t’ ‘Vyl Km‘ ‘Vyl t’Yy : Mywg Vwdt P’b 13
wr‘sy wzrp V’r wyTmb tbqn : hls r’wY=d‘ dwsy twr‘ ‘Vr tybm 14
Mym rmx Kysws Myb tkrd : rtsmb yn‘ lk’l=wmk MtYyl‘ ynYyphl 15
ytxtw ymY‘b bqr ’wby ytpV wllY lwql ynTb zgrtw yt‘mV : Mybr 16
xrpt=’l hn’t=yk : wndwgy M‘l twl‘l hrY Mwyl xwn’ rV’ zgr’ 17
hlkmm rzg lk’ hV‘=’l twmdVw tyz=hV‘m Vxk Mynpgb lwby Ny’w
N’Y
3. 18–2. 6 hynpY 551
18, 19 hwhy : y‘Vy yhl’b hlyg’ hzwl‘’ hwhyb yn’w : Mytprb rqb Ny’w N’Y
: ytwnygnb xYnml ynkrdy ytwmb l‘w twly’k ylgr MVyw ylyx ynd’
hynpY
’ =Nb hyrm’=Nb hyldg=Nb yVwk=Nb hynpY=l’ hyh rV’ hwhy=rbd sŘ 14
2 ynp l‘m lk Ps’ Ps’ : hdwhy Klm Nwm’=Nb whyV’y ymyb hyqzx
3 Myh ygdw MymVh=Pw‘ Ps’ hmhbw Md’ Ps’ : hwhy=M’n hmd’h
=M’n hmd’h ynp l‘m Md’h=t’ ytrkhw My‘Vrh=t’ twlVkmhw
4 Mwqmh=Nm ytrkhw MlVwry ybVwy=lk l‘w hdwhy=l‘ ydy ytyTnw : hwhy
5 MywxtVmh=t’w : Mynhkh=M‘ Myrmkh MV=t’ l‘bh r’V=t’ hzh
My‘bVnhw hwhyl My‘bVnh MywxtVmh=t’w MymVh ’bYl twggh=l‘
6 ’lw hwhy=t’ wVqb=’l rV’w hwhy yrx’m Mygwsnh=t’w : Mklmb
7 xbz hwhy Nykh=yk hwhy Mwy bwrq yk hwhy ynd’ ynpm sh : whVrd
8 MyrVh=l‘ ytdqpw hwhy xbz Mwyb hyhw : wy’rq Vydqh
9 =lk l‘ ytdqpw : yrkn Vwblm MyVblh=lk l‘w Klmh ynb=l‘w
: hmrmw smx Mhynd’ tyb My’lmmh ’whh Mwyb Ntpmh=l‘ glwdh
10 Mygdh r‘Vm hq‘Y lwq hwhy=M’n ’whh Mwyb hyhw
11 Vtkmh ybVy wlylyh : tw‘bghm lwdg rbVw hnVmh=Nm hllyw
12 hyhw : Psk ylyTn=lk wtrkn N‘nk M‘=lk hmdn yk
My’pqh MyVn’h=l‘ ytdqpw twrnb MlVwry=t’ Vpx’ ’yhh t‘b
13 Mlyx hyhw : ‘ry ’lw hwhy byTyy=’l Mbblb Myrm’h MhyrmV=l‘
’lw Mymrk w‘Tnw wbVy ’lw Mytb wnbw hmmVl Mhytbw hsVml
14 Mwy lwq d’m rhmw bwrq lwdgh hwhy=Mwy bwrq : Mnyy=t’ wtVy
15 hqwYmw hrY Mwy ’whh Mwyh hrb‘ Mwy : rwbg MV xrY rm hwhy
16 rpwV Mwy : lpr‘w Nn‘ Mwy hlp’w KVx Mwy h’wVmw h’V Mwy
17 Md’l ytrYhw : twhbgh twnph l‘w twrYbh Myr‘h l‘ h‘wrtw
: Myllgk Mmxlw rp‘k Mmd KpVw w’Tx hwhyl yk Myrw‘k wklhw
18 wt’nq V’bw hwhy trb‘ Mwyb MlyYhl lkwy=’l Mbhz=Mg Mpsk=Mg
: Zr’h ybVy=lk t’ hV‘y hlhbn=K’ hlk=yk Zr’h=lk lk’t
b, 2 qx tdl MrTb : Pskn ’l ywgh wVwqw wVVwqth
’wby=’l MrTb hwhy=P’ Nwrx Mkyl‘ ’wby=’l MrTb Mwy rb‘ Zmk
3 wTpVm rV’ Zr’h ywn‘=lk hwhy=t’ wVqb : hwhy=P’ Mwy Mkyl‘
4 hz‘ yk : hwhy=P’ Mwyb wrtst ylw’ hwn‘ wVqb qdY=wVqb wl‘p
: rq‘t Nwrq‘w hwVrgy MyrhYb dwdV’ hmmVl NwlqV’w hyht hbwz‘
5 N‘nk Mkyl‘ hwhy=rbd Mytrk ywg Myh lbx ybVy ywh
6 My‘r trk twn Myh lbx htyhw : bVwy Ny’m Kytdb’hw MytVlp Zr’
twrdgw
552 hynpY 2. 7–3. 20
ytbb Nw‘ry Mhyl‘ hdwhy tyb tyr’Vl lbx hyhw : N’Y twrdgw 7
yt‘mV : MtwbV bVw Mhyhl’ hwhy Mdqpy yk NwYbry br‘b NwlqV’ 8
: Mlwbg=l‘ wlydgyw ym‘=t’ wprx rV’ Nwm‘ ynb ypwdgw b’wm tprx
hyht Mdsk b’wm=yk l’rVy yhl’ tw’bY hwhy M’n yn’=yx Nkl 9
tyr’V Mlw‘=d‘ hmmVw xlm=hrkmw lwrx qVmm hrm‘k Nwm‘ ynbw
wldgyw wprx yk Mnw’g txt Mhl t’z : Mwlxny ywg rtyw Mwzby ym‘ 10
Zr’h yhl’=lk t’ hzr yk Mhyl‘ hwhy ’rwn : tw’bY hwhy M‘=l‘ 11
ybrx yllx MyVwk Mt’=Mg : Mywgh yy’ lk wmwqmm Vy’ wl=wwxtVyw 12
hmmVl hwnyn=t’ MVyw rwV’=t’ db’yw NwpY=l‘ wdy Tyw : hmh 13
dpq=Mg t’q=Mg ywg=wtyx=lk Myrd‘ hkwtb wYbrw : rbdmk hyY 14
ry‘h t’z : hr‘ hzr’ yk Psb brx Nwlxb rrwVy lwq wnyly hyrtpkb 15
htyh Ky’ dw‘ ysp’w yn’ hbblb hrm’h xTbl tbVwyh hzyl‘h
: wdy ‘yny qrVy hyl‘ rbw‘ lk hyxl Zbrm hmVl
rswm hxql ’l lwqb h‘mV ’l : hnwyh ry‘h hl’gnw h’rm ywh g, 2
Myg’V twyr’ hbrqb hyrV : hbrq ’l hyhl’=l’ hxTb ’l hwhyb 3
hynhk twdgb yVn’ Myzxp hy’ybn : rqbl wmrg ’l br‘ yb’z hyTpV 4
rqbb hlw‘ hV‘y ’l hbrqb qydY hwhy : hrwt wsmx Vdq=wllx 5
Mywg ytrkh : tVb lw‘ ‘dwy=’lw rd‘n ’l rw’l Nty wTpVm rqbb 6
Vy’=ylbm Mhyr‘ wdYn rbw‘ ylbm MtwYwx ytbrxh Mtwnp wmVn
lk hnw‘m trky=’lw rswm yxqt ytw’ y’ryt=K’ ytrm’ : bVwy Ny’m 7
yl=wkx Nkl : Mtwlyl‘ lk wtyxVh wmykVh Nk’ hyl‘ ytdqp=rV’ 8
twklmm yYbql Mywg Ps’l yTpVm yk d‘l ymwq Mwyl hwhy=M’n
=yk : Zr’h=lk lk’t yt’nq V’b yk yp’ Nwrx lk ym‘z Mhyl‘ KpVl 9
MkV wdb‘l hwhy MVb Mlk ’rql hrwrb hpV Mym‘=l’ Kph’ z’
’whh Mwyb : ytxnm Nwlbwy yYwp=tb yrt‘ Vwk=yrhnl rb‘m : dx’ 10, 11
yzyl‘ Kbrqm rys’ z’=yk yb t‘Vp rV’ Kytlyl‘ lkm yVwbt ’l
M‘ Kbrqb ytr’Vhw : yVdq rhb dw‘ hhbgl ypswt=’lw Ktw’g 12
wrbdy=’lw hlw‘ wV‘y=’l l’rVy tyr’V : hwhy MVb wsxw ldw yn‘ 13
: dyrxm Ny’w wYbrw w‘ry hmh=yk tymrt NwVl Mhypb ’Ymy=’lw bzk
tb bl=lkb yzl‘w yxmV l’rVy w‘yrh NwyY=tb ynr 14
Kbrqb hwhy l’rVy Klm Kby’ hnp KyTpVm hwhy rysh : MlVwry 15
: dw‘ ‘r y’ryt=’l
Kyhl’ hwhy : Kydy wpry=l’ NwyY y’ryt=l’ MlVwryl rm’y ’whh Mwyb 16, 17
Kyl‘ lygy wtbh’b Vyrxy hxmVb Kyl‘ VyVy ‘yVwy rwbg Kbrqb
ynnh : hprx hyl‘ t’Vm wyh Kmm ytps’ d‘wmm ygwn : hnrb 18, 19
Zbq’ hxdnhw h‘lYh=t’ yt‘Vwhw ’yhh t‘b Kyn‘m=lk=t’ hV‘
sŘ 15 Mkt’ ’yb’ ’yhh t‘b : MtVb Zr’h=lkb MVlw hlhtl MytmVw 20
Zr’h ym‘ lkb hlhtlw MVl Mkt’ Nt’=yk Mkt’ yYbq t‘bw
ybwVb
1. 1–2. 7 ygx 553
: hwhy rm’ Mkyny‘l MkytwbV=t’ ybwVb
ygx
’ hyh Vdxl dx’ Mwyb yVVh Vdxb Klmh Vwyrdl MytV tnVb
=l’w hdwhy txp l’ytl’V=Nb lbbrz=l’ ’ybnh ygx=dyb hwhy=rbd
2 rm’l tw’bY hwhy rm’ hk : rm’l lwdgh Nhkh qdYwhy=Nb ‘Vwhy
: twnbhl hwhy tyb=t‘ ’b=t‘ ’l wrm’ hzh M‘h
3, 4 tbVl Mt’ Mkl t‘h : rm’l ’ybnh ygx=dyb hwhy=rbd yhyw
5 tw’bY hwhy rm’ hk ht‘w : brx hzh tybhw Mynwps Mkytbb
6 =Ny’w lwk’ T‘m ’bhw hbrh Mt‘rz : Mkykrd=l‘ Mkbbl wmyV
rktVm rktVmhw wl Mxl=Ny’w Vwbl hrkVl=Ny’w wtV h‘bVl
7 Mkbbl wmyV tw’bY hwhy rm’ hk : bwqn rwrY=l’
8 dbk’w wb=hYr’w tybh wnbw Z‘ Mt’bhw rhh wl‘ : Mkykrd=l‘
9 wb ytxpnw tybh Mt’bhw T‘ml hnhw hbrh=l’ hnp : hwhy rm’
Vy’ MyYr Mt’w brx ’wh=rV’ ytyb N‘y tw’bY hwhy M’n hm N‘y
10, 11 ’rq’w : hlwby h’lk Zr’hw lTm MymV w’lk Mkyl‘ Nk=l‘ : wtybl
l‘w rhYyh=l‘w Vwryth=l‘w Ngdh=l‘w Myrhh=l‘w Zr’h=l‘ brx
: Mypk ‘ygy=lk l‘w hmhbh=l‘w Md’h=l‘w hmd’h ’yYwt rV’
12 Nhkh qdYwhy=Nb ‘Vwhyw l’ytlV=Nb lbbrz ‘mVyw
’ybnh ygx yrbd=l‘w Mhyhl’ hwhy lwqb M‘h tyr’V lkw lwdgh
: hwhy ynpm M‘h w’ryyw Mhyhl’ hwhy wxlV rV’k
13 Mkt’ yn’ rm’l M‘l hwhy twk’lmb hwhy K’lm ygx rm’yw
14 hdwhy txp l’ytlV=Nb lbbrz xwr=t’ hwhy r‘yw : hwhy=M’n
M‘h tyr’V lk xwr=t’w lwdgh Nhkh qdYwhy=Nb ‘Vwhy xwr=t’w
: Mhyhl’ tw’bY hwhy=tybb hk’lm wV‘yw w’byw
15 : Klmh Vwyrdl MytV tnVb yVVb Vdxl h‘br’w MyrV‘ Mwyb
b : rm’l ’ybnh ygx=dyb hwhy=rbd hyh Vdxl dx’w MyrV‘b y‘ybVb
2 qdYwhy=Nb ‘Vwhy=l’w hdwhy txp l’ytlV=Nb lbbrz=l’ ’n=rm’
3 h’r rV’ r’Vnh Mkb ym : rm’l M‘h tyr’V=l’w lwdgh Nhkh
whmk ’wlh ht‘ wt’ My’r Mt’ hmw NwV’rh wdwbkb hzh tybh=t’
4 qdYwhy=Nb ‘Vwhy qzxw hwhy=M’n lbbrz qzx ht‘w : Mkyny‘b Ny’k
M’n Mkt’ yn’=yk wV‘w hwhy=M’n Zr’h M‘=lk qzxw lwdgh Nhkh
5 yxwrw MyrYmm Mkt’Yb Mkt’ ytrk=rV’ rbdh=t’ : tw’bY hwhy
6 tw’bY hwhy rm’ hk yk : w’ryt=l’ Mkkwtb tdm‘
Myh=t’w Zr’h=t’w MymVh=t’ Vy‘rm yn’w ’yh T‘m tx’ dw‘
7 yt’lmw Mywgh=lk tdmx w’bw Mywgh=lk=t’ ytV‘rhw : hbrxh=t’w
tybh=t’
554 hyrkz 2. 8–1. 7
M’n bhzh ylw Pskh yl : tw’bY hwhy rm’ dwbk hzh tybh=t’ 8
rm’ NwV’rh=Nm Nwrx’h hzh tybh dwbk hyhy lwdg : tw’bY hwhy 9
: tw’bY hwhy M’n MwlV Nt’ hzh Mwqmbw tw’bY hwhy
hyrkz
=Nb hyrkz=l’ hwhy=rbd hyh Vwyrdl MytV tnVb ynymVh Vdxb ’
trm’w : PYq Mkytwb’=l‘ hwhy PYq : rm’l ’ybnh wd‘=Nb hykrb 2, 3
bwV’w tw’bY hwhy M’n yl’ wbwV tw’bY hwhy rm’ hk Mhl’
Mhyl’=w’rq rV’ Mkytb’k wyht=l’ : tw’bY hwhy rm’ Mkyl’ 4
Mkykrdm ’n wbwV tw’bY hwhy rm’ hk rm’l MynV’rh My’ybnh
: hwhy=M’n yl’ wbyVqh=’lw w‘mV ’lw My‘rh Mkylyl‘mw My‘rh
rV’ yqxw yrbd K’ : wyxy Mlw‘lh My’bnhw Mh=hy’ Mkytwb’ 5, 6
rV’k wrm’yw wbwVyw Mkytb’ wgyVh ’wlh My’ybnh ydb‘=t’ ytywY
: wnt’ hV‘ Nk wnyll‘mkw wnykrdk wnl twV‘l tw’bY hwhy Mmz
Vdx=’wh Vdx rV‘=ytV‘l h‘br’w MyrV‘ Mwyb 7
TbV
1. 8–3. 1 hyrkz 555
whykrb=Nb hyrkz=l’ hwhy=rbd hyh Vwyrdl MytV tnVb TbV
8 Md’ sws=l‘ bkr Vy’=hnhw hlylh yty’r : rm’l ’ybnh ’wd‘=Nb
MyqrV Mymd’ Mysws wyrx’w hlYmb rV’ Mysdhh Nyb dm‘ ’whw
9 yn’ yb rbdh K’lmh yl’ rm’yw ynd’ hl’=hm rm’w : Mynblw
10 hl’ rm’yw Mysdhh=Nyb dm‘h Vy’h N‘yw : hl’ hmh=hm K’r’
11 Nyb dm‘h hwhy K’lm=t’ wn‘yw : Zr’b Klhthl hwhy xlV rV’
12 N‘yw : tTqVw tbVy Zr’h=lk hnhw Zr’b wnklhth wrm’yw Mysdhh
MlVwry=t’ Mxrt=’l ht’ ytm=d‘ tw’bY hwhy rm’yw hwhy=K’lm
13 K’lmh=t’ hwhy N‘yw : hnV My‘bV hz htm‘z rV’ hdwhy yr‘ t’w
14 rbdh K’lmh yl’ rm’yw : Mymxn Myrbd MybwT Myrbd yb rbdh
h’nq NwyYlw MlVwryl yt’nq tw’bY hwhy rm’ hk rm’l ’rq yb
15 T‘m ytpYq yn’ rV’ Mynn’Vh Mywgh=l‘ PYq yn’ lwdg PYqw : hlwdg
16 MlVwryl ytbV hwhy rm’=hk Nkl : h‘rl wrz‘ hmhw
: MlVwry=l‘ hTny hwqw tw’bY hwhy M’n hb hnby ytyb Mymxrb
17 Mxnw bwTm yr‘ hnyYwpt dw‘ tw’bY hwhy rm’ hk rm’l ’rq dw‘
b yny‘=t’ ’V’w : MlVwryb dw‘ rxbw NwyY=t’ dw‘ hwhy
2 hl’=hm yb rbdh K’lmh=l’ rm’w : twnrq ‘br’ hnhw ’r’w
: MlVwryw l’rVy=t’ hdwhy=t’ wrz rV’ twnrqh hl’ yl’ rm’yw
3, 4 My’b hl’ hm rm’w : MyVrx h‘br’ hwhy yn’ryw
Vy’=ypk hdwhy=t’ wrz=rV’ twnrqh hl’ rm’l rm’yw twV‘l
Mywgh twnrq=t’ twdyl Mt’ dyrxhl hl’ w’byw wV’r ’Vn=’l
5 ’r’w yny‘ ’V’w : htwrzl hdwhy Zr’=l’ Nrq My’Vnh
6 dml yl’ rm’yw Klh ht’ hn’ rm’w : hdm lbx wdybw Vy’=hnhw
7 rbdh K’lmh hnhw : hkr’ hmkw hbxr=hmk tw’rl MlVwry=t’
8 zlh r‘nh=l’ rbd Zr wl’ rm’yw : wt’rql ’Yy rx’ K’lmw ’Yy yb
9 hl=hyh’ yn’w : hkwtb hmhbw Md’ brm MlVwry bVt twzrp rm’l
10 ywh : hkwtb hyh’ dwbklw bybs V’ tmwx hwhy=M’n
ytVrp MymVh twxwr ‘br’k yk hwhy=M’n NwpY Zr’m wsnw ywh
11 : lbb=tb tbVwy yTlmh NwyY ywh : hwhy=M’n Mkt’
12 MyllVh Mywgh=l’ ynxlV dwbk rx’ tw’bY hwhy rm’ hk yk
13 Mhyl‘ ydy=t’ Pynm ynnh yk : wny‘ tbbb ‘gn Mkb ‘gnh yk Mkt’
: ynxlV tw’bY hwhy=yk Mt‘dyw Mhydb‘l llV wyhw
14, 15Mywg wwlnw : hwhy=M’n Kkwtb ytnkVw ’b=ynnh yk NwyY=tb yxmVw ynr
hwhy=yk t‘dyw Kkwtb ytnkVw M‘l yl wyhw ’whh Mwyb hwhy=l’ Mybr
16 Vdqh tmd’ l‘ wqlx hdwhy=t’ hwhy lxnw : Kyl’ ynxlV tw’bY
17 : wVdq Nw‘mm rw‘n yk hwhy ynpm rVb=lk sh : MlVwryb dw‘ rxbw
g hwhy K’lm ynpl dm‘ lwdgh Nhkh ‘Vwhy=t’ yn’ryw
NTVhw
556 hyrkz 3. 2–5. 5
Kb hwhy r‘gy NTVh=l’ hwhy rm’yw : wnTVl wnymy=l‘ dm‘ NTVhw 2
: V’m lYm dw’ hz ’wlh MlVwryb rxbh Kb hwhy r‘gyw NTVh
rm’yw N‘yw : K’lmh ynpl dm‘w My’wY Mydgb Vbl hyh ‘Vwhyw 3, 4
wyl’ rm’yw wyl‘m My’Yh Mydgbh wrysh rm’l wynpl Mydm‘h=l’
PynY wmyVy rm’w : twYlxm Kt’ Vblhw Knw‘ Kyl‘m ytrb‘h h’r 5
Mydgb whVblyw wV’r=l‘ rwhTh PynYh wmyVyw wV’r=l‘ rwhT
hwhy rm’=hk : rm’l ‘Vwhyb hwhy K’lm d‘yw : dm‘ hwhy K’lmw 6, 7
Nydt ht’=Mgw rmVt ytrmVm=t’ M’w Klt ykrdb=M’ tw’bY
: hl’h Mydm‘h Nyb Myklhm Kl yttnw yrYx=t’ rmVt Mgw ytyb=t’
yVn’=yk Kynpl MybVyh Ky‘rw ht’ lwdgh Nhkh ‘Vwhy ’n=‘mV 8
yttn rV’ Nb’h hnh yk : xmY ydb‘=t’ ’ybm ynnh=yk hmh tpwm 9
hwhy M’n hxtp xtpm ynnh Myny‘ h‘bV tx’ Nb’=l‘ ‘Vwhy ynpl
hwhy M’n ’whh Mwyb : dx’ Mwyb ’yhh=Zr’h Nw‘=t’ ytVmw tw’bY 10
bVyw : hn’t txt=l’w Npg txt=l’ wh‘rl Vy’ w’rqt tw’bY d
sŘ 17 hm yl’ rm’yw : wtnVm rw‘y=rV’ Vy’k ynry‘yw yb rbdh K’lmh 2
hV’r=l‘ hlgw hlk bhz trwnm hnhw yty’r rm’yw h’r ht’
: hV’r=l‘ rV’ twrnl twqYwm h‘bVw h‘bV hyl‘ hytrn h‘bVw
rm’w N‘’w : hl’mV=l‘ dx’w hlgh Nymym dx’ hyl‘ Mytyz MynVw 3, 4
yb rbdh K’lmh N‘yw : ynd’ hl’=hm rm’l yb rbdh K’lmh=l’ 5
rm’yw N‘yw : ynd’ ’l rm’w hl’ hmh=hm t‘dy ’wlh yl’ rm’yw 6
xkb ’lw lyxb ’l rm’l lbbrz=l’ hwhy=rbd hz rm’l yl’
lbbrz ynpl lwdgh=rh ht’=ym : tw’bY hwhy rm’ yxwrb=M’ yk 7
: hl Nx Nx tw’Vt hV’rh Nb’h=t’ ’yYwhw rVyml
hn‘Ybt wydyw hzh tybh wdsy lbbrz ydy : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw 8, 9
wxmVw twnTq Mwyl zb ym yk : Mkl’ ynxlV tw’bY hwhy=yk t‘dyw 10
hmh hwhy yny‘ hl’=h‘bV lbbrz dyb lydbh Nb’h=t’ w’rw
hl’h Mytyzh ynV=hm wyl’ rm’w N‘’w : Zr’h=lkb MyTTwVm 11
ytV=hm wyl’ rm’w tynV N‘’w : hlw’mV=l‘w hrwnmh Nymy=l‘ 12
: bhzh Mhyl‘m Myqyrmh bhzh twrtnY ynV dyb rV’ Mytyzh ylbV
rm’yw : ynd’ ’l rm’w hl’=hm t‘dy ’wlh rm’l yl’ rm’yw 13, 14
’V’w bwV’w : Zr’h=lk Nwd’=l‘ Mydm‘h rhYyh=ynb ynV hl’ h
yn’ rm’w h’r ht’ hm yl’ rm’yw : hp‘ hlgm hnhw h’r’w yny‘ 2
rm’yw : hm’b rV‘ hbxrw hm’b MyrV‘ hkr’ hp‘ hlgm h’r 3
hwmk hzm bngh=lk yk Zr’h=lk ynp=l‘ t’Ywyh hl’h t’z yl’
h’bw tw’bY hwhy M’n hyt’Ywh : hqn hwmk hzm ‘bVnh=lkw hqn 4
wtlkw wtyb Kwtb hnlw rqVl ymVb ‘bVnh tyb=l’w bngh tyb=l’
’n ’V yl’ rm’yw yb rbdh K’lmh ’Yyw : wynb’=t’w wyY‘=t’w 5
Kyny‘
5. 6–7. 7 hyrkz 557
6 hpy’h t’z rm’yw ’yh=hm rm’w : t’zh t’Ywyh hm h’rw Kyny‘
7 t’Vn trp‘ rkk hnhw : Zr’h=lkb Mny‘ t’z rm’yw t’Ywyh
8 KlVyw h‘Vrh t’z rm’yw : hpy’h Kwtb tbVwy tx’ hV’ t’zw
: hyp=l’ trp‘h Nb’=t’ KlVyw hpy’h Kwt=l’ ht’
9 hnhlw Mhypnkb xwrw tw’Ywy MyVn MytV hnhw ’r’w yny‘ ’V’w
: MymVh Nybw Zr’h Nyb hpy’h=t’ hn’Vtw hdysxh ypnkk Mypnk
10, 11 rm’yw : hpy’h=t’ twklwm hmh hn’ yb rbdh K’lmh=l’ rm’w
: htnkm=l‘ MV hxynhw Nkwhw r‘nV Zr’b tyb hl=twnbl yl’
w tw’Yy twbkrm ‘br’ hnhw h’r’w yny‘ ’V’w bV’w
2 Mysws hnV’rh hbkrmb : tVxn yrh Myrhhw Myrhh ynV Nybm
3 Mysws tyVlVh hbkrmbw : MyrxV Mysws tynVh hbkrmbw Mymd’
4 =l’ rm’w N‘’w : MyYm’ Mydrb Mysws ty‘brh hbkrmbw Mynbl
5 ‘br’ hl’ yl’ rm’yw K’lmh N‘yw : ynd’ hl’=hm yb rbdh K’lmh
6 Myswsh hb=rV’ : Zr’h=lk Nwd’=l‘ bYythm tw’Ywy MymVh twxr
Mydrbhw Mhyrx’=l’ w’Yy Mynblhw NwpY Zr’=l’ My’Yy MyrxVh
7 Zr’b Klhthl tkll wVqbyw w’Yy MyYm’hw : Nmyth Zr’=l’ w’Yy
8 rbdyw yt’ q‘zyw : Zr’b hnklhttw Zr’b wklhth wkl rm’yw
: NwpY Zr’b yxwr=t’ wxynh NwpY Zr’=l’ My’Ywyh h’r rm’l yl’
9, 10hybwT t’mw ydlxm hlwgh t’m xwql : rm’l yl’ hwhy=rbd yhyw
hynpY=Nb hyV’y tyb t’bw ’whh Mwyb ht’ t’bw hy‘dy t’mw
11 V’rb tmVw twrT‘ tyV‘w bhzw=Psk txqlw : lbbm w’b=rV’
12 hwhy rm’ hk rm’l wyl’ trm’w : lwdgh Nhkh qdYwhy=Nb ‘Vwhy
lkyh=t’ hnbw xmYy wytxtmw wmV xmY Vy’=hnh rm’l tw’bY
13 =l‘ lVmw bVyw dwh ’Vy=’whw hwhy lkyh=t’ hnby ’whw : hwhy
14 trT‘hw : MhynV Nyb hyht MwlV tY‘w w’sk=l‘ Nhk hyhw w’sk sŘ 18
: hwhy lkyhb Nwrkzl hynpY=Nb Nxlw hy‘dylw hybwTlw Mlxl hyht
15 ynxlV tw’bY hwhy=yk Mt‘dyw hwhy lkyhb wnbw w’by Myqwxrw
: Mkyhl’ hwhy lwqb Nw‘mVt ‘wmV=M’ hyhw Mkyl’
z hyrkz=l’ hwhy=rbd hyh Klmh Vwyrdl ‘br’ tnVb yhyw
2 Klm Mgrw rY’=rV l’=tyb xlVyw : wlskb y‘Vth Vdxl h‘br’b
3 hwhy=tybl rV’ Mynhkh=l’ rm’l : hwhy ynp=t’ twlxl wyVn’w
rV’k rznh yVmxh Vdxb hkb’h rm’l My’ybnh=l’w tw’bY
4 yl’ tw’bY hwhy=rbd yhyw : MynV hmk hz ytyV‘
5 dwpsw MtmY=yk rm’l Mynhkh=l’w Zr’h M‘=lk=l’ rm’ : rm’l
6 wlk’t ykw : yn’ yntmY MwYh hnV My‘bV hzw y‘ybVbw yVymxb
7 Myrbdh=t’ ’wlh : MytVh Mt’w Mylk’h Mt’ ’wlh wtVt ykw
hwlVw tbVy MlVwry twyhb MynV’rh My’ybnh dyb hwhy ’rq rV’
hyr‘w
558 hyrkz 7. 8–8. 19
hwhy=rbd yhyw : bVy hlpVhw bgnhw hytbybs hyr‘w 8
wTpV tm’ TpVm rm’l tw’bY hwhy rm’ hk : rm’l hyrkz=l’ 9
wqV‘t=l’ yn‘w rg Mwtyw hnml’w : wyx’=t’ Vy’ wV‘ Mymxrw dsxw 10
Ptk wntyw byVqhl wn’myw : Mkbblb wbVxt=l’ wyx’ Vy’ t‘rw 11
hrwth=t’ ‘wmVm rymV wmV Mblw : ‘wmVm wdybkh Mhynz’w trrs 12
MynV’rh My’ybnh dyb wxwrb tw’bY hwhy xlV rV’ Myrbdh=t’w
Nk w‘mV ’lw ’rq=rV’k yhyw : tw’bY hwhy t’m lwdg PYq yhyw 13
=’l rV’ Mywgh=lk l‘ Mr‘s’w : tw’bY hwhy rm’ ‘mV’ ’lw w’rqy 14
: hmVl hdmx=Zr’ wmyVyw bVmw rb‘m Mhyrx’ hmVn Zr’hw Mw‘dy
9 ‘Vwnw qydY Kl ’wby Kklm hnh MlVwry tb y‘yrh NwyY=tb d’m ylyg
10 Myrp’m bkr=ytrkhw : twnt’=Nb ry‘=l‘w rwmx=l‘ bkrw yn‘ ’wh
Mym wlVmw Mywgl MwlV rbdw hmxlm tVq htrknw MlVwrym swsw
11 Kyrys’ ytxlV Ktyrb=Mdb t’=Mg : Zr’=ysp’=d‘ rhnmw My=d‘
12 hnVm dygm Mwyh=Mg hwqth yrys’ NwrYbl wbwV : wb Mym Ny’ rwbm
13 Kynb ytrrw‘w Myrp’ yt’lm tVq hdwhy yl ytkrd=yk : Kl byV’
14 ’Yyw h’ry Mhyl‘ hwhyw : rwbg brxk KytmVw Nwy Kynb=l‘ NwyY
15 hwhy : Nmyt twr‘sb Klhw ‘qty rpwVb hwhy ynd’w wYx qrbk
w’lmw Nyy=wmk wmh wtVw ‘lq=ynb’ wVbkw wlk’w Mhyl‘ Ngy tw’bY
16 yk wm‘ N’Yk ’whh Mwyb Mhyhl’ hwhy M‘yVwhw : xbzm twywzk qrzmk
17 Myrwxb Ngd wypy=hmw wbwT=hm yk : wtmd’=l‘ twsswntm rzn=ynb’
y hV‘ hwhy Vwqlm t‘b rTm hwhym wl’V : twltb bbwny Vwrytw
2 Nw’=wrbd Myprth yk : hdVb bV‘ Vy’l Mhl Nty MVg=rTmw Myzyzx
w‘sn Nk=l‘ Nwmxny lbh wrbdy ’wVh twmlxw rqV wzx Mymswqhw
: h‘r Ny’=yk wn‘y N’Y=wmk
3 =t’ tw’bY hwhy dqp=yk dwqp’ Mydwt‘h=l‘w yp’ hrx My‘rh=l‘
4 wnmm hnp wnmm : hmxlmb wdwh swsk Mtw’ MVw hdwhy tyb=t’ wrd‘
5 Myswb Myrbgk wyhw : wdxy Vgwn=lk ’Yy wnmm hmxlm tVq wnmm dty
: Mysws ybkr wVybhw Mm‘ hwhy yk wmxlnw hmxlmb twYwx TyTb
6 Mytmxr yk MytwbVwhw ‘yVw’ Pswy tyb=t’w hdwhy tyb=t’ ytrbgw
7 rwbgk wyhw : Mn‘’w Mhyhl’ hwhy yn’ yk Mytxnz=’l rV’k wyhw
Myrp’
560 hyrkz 10. 8–12. 5
: hwhyb Mbl lgy wxmVw w’ry Mhynbw Nyy=wmk Mbl xmVw Myrp’
Mym‘b M‘rz’w : wbr wmk wbrw Mytydp yk MYbq’w Mhl hqrV’ 8, 9
MyrYm Zr’m MytwbyVhw : wbVw Mhynb=t’ wyxw ynwrkzy Myqxrmbw 10
rb‘w : Mhl ’Ymy ’lw M’yb’ Nwnblw d‘lg Zr’=l’w MYbq’ rwV’mw 11
rwV’ Nw’g drwhw r’y twlwYm lk wVybhw Mylg Myb hkhw hrY Myb
: hwhy M’n wklhty wmVbw hwhyb Mytrbgw : rwsy MyrYm TbVw 12
Vwrb llyh : Kyzr’b V’ lk’tw Kytld Nwnbl xtp ’y, 2
: rwYbh r‘y dry yk NVb ynwl’ wlylyh wddV Myrd’ rV’ zr’ lpn=yk
Nw’g ddV yk Myrypk tg’V lwq Mtrd’ hddV yk My‘rh tlly lwq 3
: Ndryh
’lw Ngrhy Nhynq rV’ : hgrhh N’Y=t’ h‘r yhl’ hwhy rm’ hk 4, 5
: Nhyl‘ lwmxy ’l Mhy‘rw rV‘’w hwhy Kwrb rm’y Nhyrkmw wmV’y
’yYmm ykn’ hnhw hwhy=M’n Zr’h ybVy=l‘ dw‘ lwmx’ ’l yk 6
lyY’ ’lw Zr’h=t’ wttkw wklm dybw wh‘r=dyb Vy’ Md’h=t’
twlqm ynV yl=xq’w N’Yh yyn‘ Nkl hgrhh N’Y=t’ h‘r’w : Mdym 7
dxk’w : N’Yh=t’ h‘r’w Mylbx yt’rq dx’lw M‘n yt’rq dx’l 8
hlxb MVpn=Mgw Mhb yVpn rYqtw dx’ xryb My‘rh tVlV=t’
twr’Vnhw dxkt tdxknhw twmt htmh Mkt’ h‘r’ ’l rm’w : yb 9
wt’ ‘dg’w M‘n=t’ ylqm=t’ xq’w : htw‘r rVb=t’ hV’ hnlk’t 10
w‘dyw ’whh Mwyb rptw : Mym‘h=lk=t’ ytrk rV’ ytyrb=t’ ryphl 11
bwT=M’ Mhyl’ rm’w : ’wh hwhy=rbd yk yt’ MyrmVh N’Yh yyn‘ Nk 12
: Psk MyVlV yrkV=t’ wlqVyw wldx ’l=M’w yrkV wbh Mkyny‘b
Mhyl‘m ytrqy rV’ rqyh rd’ rYwyh=l’ whkylVh yl’ hwhy rm’yw 13
=t’ ‘dg’w : rYwyh=l’ hwhy tyb wt’ KylV’w Pskh MyVlV hxq’w 14
: l’rVy Nybw hdwhy Nyb hwx’h=t’ rphl Mylbxh t’ ynVh ylqm
Myqm ykn’=hnh yk : ylw’ h‘r ylk Kl=xq dw‘ yl’ hwhy rm’yw 15, 16
’pry ’l trbVnhw Vqby=’l r‘nh dqpy=’l twdxknh Zr’b h‘r
y‘r ywh : qrpy Nhysrpw lk’y h’yrbh rVbw lklky ’l hbYnh 17
Ny‘w Vbyt Vwby w‘rz wnymy Ny‘=l‘w w‘wrz=l‘ brx N’Yh ybz‘ lyl’h
: hhkt hhk wnymy
sŘ 20 rYyw Zr’ dsyw MymV hTn hwhy=M’n l’rVy=l‘ hwhy=rbd ’Vm by
Mym‘h=lkl l‘r=Ps MlVwry=t’ MV ykn’ hnh : wbrqb Md’=xwr 2
’whh=Mwyb hyhw : MlVwry=l‘ rwYmb hyhy hdwhy=l‘ Mgw bybs 3
wTrVy TwrV hysm‘=lk Mym‘h=lkl hsm‘m Nb’ MlVwry=t’ MyV’
sws=lk hk’ hwhy=M’n ’whh Mwyb : Zr’h yywg lk hyl‘ wps’nw 4
sws lkw yny‘=t’ xqp’ hdwhy tyb=l‘w Nw‘gVb wbkrw Nwhmtb
ybVy yl hYm’ Mblb hdwhy ypl’ wrm’w : Nwrw‘b hk’ Mym‘h 5
MlVwry
12. 6–14. 8 hyrkz 561
6 hdwhy ypl’=t’ MyV’ ’whh Mwyb : Mhyhl’ tw’bY hwhyb MlVwry
lw’mV=l‘w Nymy=l‘ wlk’w rym‘b V’ dyplkw MyY‘b V’ rwykk
7 ‘yVwhw : MlVwryb hytxt dw‘ MlVwry hbVyw bybs Mym‘h=lk=t’
dywd=tyb tr’pt ldgt=’l N‘ml hnV’rb hdwhy ylh’=t’ hwhy
8 bVwy d‘b hwhy Ngy ’whh Mwyb : hdwhy=l‘ MlVwry bVy tr’ptw
Myhl’k dywd tybw dywdk ’whh Mwyb Mhb lVknh hyhw MlVwry
9 Mywgh=lk=t’ dymVhl Vqb’ ’whh Mwyb hyhw : Mhynpl hwhy K’lmk
10 Nx xwr MlVwry bVwy l‘w dywd tyb=l‘ ytkpVw : MlVwry=l‘ My’bh
dyxyh=l‘ dpsmk wyl‘ wdpsw wrqd=rV’ t’ yl’ wTybhw Mynwnxtw
11 MlVwryb dpsmh ldgy ’whh Mwyb : rwkbh=l‘ rmhk wyl‘ rmhw
12 twxpVm twxpVm Zr’h hdpsw : Nwdgm t‘qbb Nwmr=ddh dpsmk
dbl Ntn=tyb txpVm dbl MhyVnw dbl dywd=tyb txpVm dbl
13 y‘mVh txpVm dbl MhyVnw dbl ywl=tyb txpVm : dbl MhyVnw
14 dbl txpVm txpVm twr’Vnh twxpVmh lk : dbl MhyVnw dbl
gy MlVwry ybVylw dywd tybl xtpn rwqm hyhy ’whh Mwyb : dbl MhyVnw
2 twmV=t’ tyrk’ tw’bY hwhy M’n ’whh Mwyb hyhw : hdnlw t’Txl
h’mTh xwr=t’w My’ybnh=t’ Mgw dw‘ wrkzy ’lw Zr’h=Nm MybY‘h
3 wm’w wyb’ wyl’ wrm’w dw‘ Vy’ ’bny=yk hyhw : Zr’h=Nm ryb‘’
wydly wm’w whyb’ whrqdw hwhy MVb trbd rqV yk hyxt ’l wydly
4 wt’bnhb wnyzxm Vy’ My’ybnh wVby ’whh Mwyb hyhw : w’bnhb
5 db‘=Vy’ ykn’ ’ybn ’l rm’w : Vxk N‘ml r‘V trd’ wVbly ’lw
6 hl’h twkmh hm wyl’ rm’w : yrw‘nm ynnqh Md’ yk ykn’ hmd’
7 yrw‘ brx : ybh’m tyb ytykh rV’ rm’w Kydy Nyb
NyYwptw h‘rh=t’ Kh tw’bY hwhy M’n ytym‘ rbg=l‘w y‘r=l‘
8 MynV=yp hwhy=M’n Zr’h=lkb hyhw : Myr‘Yh=l‘ ydy ytbVhw N’Yh
9 V’b tyVlVh=t’ yt’bhw : hb rtwy tyVlVhw w‘wgy wtrky hb
ymVb ’rqy ’wh bhzh=t’ Nxbk Mytnxbw Pskh=t’ PrYk MytprYw
: yhl’ hwhy rm’y ’whw ’wh ym‘ ytrm’ wt’ hn‘’ yn’w
dy, 2 Mywgh=lk=t’ ytps’w : Kbrqb KllV qlxw hwhyl ’b=Mwy hnh
hnlgVt MyVnhw Mytbh wsVnw ry‘h hdklnw hmxlml MlVwry=l’
3 Mxlnw hwhy ’Yyw : ry‘h=Nm trky ’l M‘h rtyw hlwgb ry‘h yYx ’Yyw
4 rh=l‘ ’whh=Mwyb wylgr wdm‘w : brq Mwyb wmxlh Mwyk Mhh Mywgb
hxrzm wyYxm Mytyzh rh ‘qbnw Mdqm MlVwry ynp=l‘ rV’ Mytzh
5 =’yg Mtsnw : hbgn=wyYxw hnwpY rhh yYx Vmw d’m hlwdg ’yg hmyw
ymyb V‘rh ynpm Mtsn rV’k Mtsnw lY’=l’ Myrh=yg ‘ygy=yk yrh
: Km‘ MyVdq=lk yhl’ hwhy ’bw hdwhy=Klm hyz‘
6, 7 ’wh dx’=Mwy hyhw : Nw’pqy twrqy rw’ hyhy=’l ’whh Mwyb hyhw
8 Mwyb hyhw : rw’=hyhy br‘=t‘l hyhw hlyl=’lw Mwy=’l hwhyl ‘dwy
’whh
562 yk’lm 14. 9–1. 8
Myh=l’ MyYxw ynwmdqh Myh=l’ MyYx MlVwrym Myyx=Mym w’Yy ’whh
Mwyb Zr’h=lk=l‘ Klml hwhy hyhw : hyhy Prxbw Zyqb Nwrx’h 9
‘bgm hbr‘k Zr’h=lk bwsy : dx’ wmVw dx’ hwhy hyhy ’whh 10
Mwqm=d‘ Nmynb r‘Vml hytxt hbVyw hm’rw MlVwry bgn Nwmrl
wbVyw : Klmh ybqy d‘ l’nnx ldgmw Mynph r‘V=d‘ NwV’rh r‘V 11
hpgmh hyht t’zw : xTbl MlVwry hbVyw dw‘=hyhy ’l Mrxw hb 12
wrVb qmh MlVwry=l‘ w’bY rV’ Mym‘h=lk=t’ hwhy Pgy rV’
hyhw : Mhypb qmt wnwVlw Nhyrxb hnqmt wyny‘w wylgr=l‘ dm‘ ’whw 13
wh‘r dy Vy’ wqyzxhw Mhb hbr hwhy=tmwhm hyht ’whh Mwyb
lyx Ps’w MlVwryb Mxlt hdwhy=Mgw : wh‘r dy=l‘ wdy htl‘w 14
swsh tpgm hyht Nkw : d’m brl Mydgbw Pskw bhz bybs Mywgh=lk 15
hpgmk hmhh twnxmb hyhy rV’ hmhbh=lkw rwmxhw lmgh drph
hnV ydm wl‘w MlVwry=l‘ My’bh Mywgh=lkm rtwnh=lk hyhw : t’zh 16
rV’ hyhw : twksh gx=t’ gxlw tw’bY hwhy Klml twxtVhl hnVb 17
hwhy Klml twxtVhl MlVwry=l’ Zr’h twxpVm t’m hl‘y=’l
’lw hl‘t=’l MyrYm txpVm=M’w : MVgh hyhy Mhyl‘ ’lw tw’bY 18
’l rV’ Mywgh=t’ hwhy Pgy rV’ hpgmh hyht Mhyl‘ ’lw h’b
Mywgh=lk t’Txw MyrYm t’Tx hyht t’z : twksh gx=t’ gxl wl‘y 19
twlYm=l‘ hyhy ’whh Mwyb : twksh gx=t’ gxl wl‘y ’l rV’ 20
: xbzmh ynpl Myqrzmk hwhy tybb twrysh hyhw hwhyl Vdq swsh
sŘ 21 Myxbzh=lk w’bw tw’bY hwhyl Vdq hdwhybw MlVwryb rys=lk hyhw 21
Mwyb tw’bY hwhy=tybb dw‘ yn‘nk hyhy=’lw Mhb wlVbw Mhm wxqlw
: ’whh
yk’lm
hwhy rm’ Mkt’ ytbh’ : yk’lm dyb l’rVy=l’ hwhy=rbd ’Vm ’, 2
=t’ bh’w hwhy=M’n bq‘yl wV‘ x’=’wlh wntbh’ hmb Mtrm’w
twntl wtlxn=t’w hmmV wyrh=t’ MyV’w yt’nV wV‘=t’w : bq‘y 3
hwhy rm’ hk twbrx hnbnw bwVnw wnVVr Mwd’ rm’t=yk : rbdm 4
M‘z=rV’ M‘hw h‘Vr lwbg Mhl w’rqw swrh’ yn’w wnby hmh tw’bY
lwbgl l‘m hwhy ldgy wrm’t Mt’w hny’rt Mkyny‘w : Mlw‘=d‘ hwhy 5
Mynwd’=M’w ydwbk hy’ yn’ b’=M’w wynd’ db‘w b’ dbky Nb : l’rVy 6
Mtrm’w ymV yzwb Mynhkh Mkl tw’bY hwhy rm’ y’rwm hy’ yn’
hmb Mtrm’w l’gm Mxl yxbzm=l‘ MyVygm : KmV=t’ wnyzb hmb 7
Ny’ xbzl rw‘ NwVgt=ykw : ’wh hzbn hwhy NxlV Mkrm’b Kwnl’g 8
w’ KYryh Ktxpl ’n whbyrqh ‘r Ny’ hlxw xsp wVygt ykw ‘r
’Vyh
1. 9–3. 1 yk’lm 563
9 Mkdym wnnxyw l’=ynp ’n=wlx ht‘w : tw’bY hwhy rm’ Kynp ’Vyh
10 rgsyw Mkb=Mg ym : tw’bY hwhy rm’ Mynp Mkm ’Vyh t’z htyh
tw’bY hwhy rm’ Mkb Zpx yl=Ny’ Mnx yxbzm wry’t=’lw Mytld
11 ymV lwdg w’wbm=d‘w VmV=xrzmm yk : Mkdym hYr’=’l hxnmw
ymV lwdg=yk hrwhT hxnmw ymVl Vgm rTqm Mwqm=lkbw Mywgb
12 ynd’ NxlV Mkrm’b wtw’ Myllxm Mt’w : tw’bY hwhy rm’ Mywgb
13 wtw’ Mtxphw h’ltm hnh Mtrm’w : wlk’ hzbn wbynw ’wh l’gm
Mt’bhw hlwxh=t’w xsph=t’w lwzg Mt’bhw tw’bY hwhy rm’
14 wrd‘b Vyw lkwn rwr’w : hwhy rm’ Mkdym htw’ hYr’h hxnmh=t’
ymVw tw’bY hwhy rm’ yn’ lwdg Klm yk ynd’l txVm xbzw rdnw rkz
b, 2 w‘mVt ’l=M’ : Mynhkh t’zh hwYmh Mkyl’ ht‘w : Mywgb ’rwn
ytxlVw tw’bY hwhy rm’ ymVl dwbk ttl bl=l‘ wmyVt ’l=M’w
MymV Mkny’ yk hytwr’ Mgw Mkytwkrb=t’ ytwr’w hr’mh=t’ Mkb
3 Mkygx Vrp Mkynp=l‘ Vrp ytyrzw ‘rzh=t’ Mkl r‘g ynnh : bl=l‘
4 twyhl t’zh hwYmh t’ Mkyl’ ytxlV yk Mt‘dyw : wyl’ Mkt’ ’Vnw
5 MwlVhw Myyxh wt’ htyh ytyrb : tw’bY hwhy rm’ ywl=t’ ytyrb
6 whypb htyh tm’ trwt : ’wh txn ymV ynpmw yn’ryyw ’rwm wl=Mnt’w
byVh Mybrw yt’ Klh rwVymbw MwlVb wytpVb ’Ymn=’l hlw‘w
7 =hwhy K’lm yk whypm wVqby hrwtw t‘d=wrmVy Nhk ytpV=yk : Nw‘m
8 MtxV hrwtb Mybr MtlVkh Krdh=Nm Mtrs Mt’w : ’wh tw’bY
9 MylpVw Myzbn Mkt’ yttn yn’=Mgw : tw’bY hwhy rm’ ywlh tyrb
: hrwtb Mynp My’Vnw ykrd=t’ MyrmV Mkny’ rV’ ypk M‘h=lkl
+wgw xČl
ĄSŁ ykĂnŁ’Ď heĄhĂ
Nms ’ŁqŁtŁyŁ w’ qŁqŁtŁyŁ
yk’lm 565
Mtrm’w wyYxw .hVmxw MyVmx ’"n ,n"d Nmysw MyVmxw h‘br’ yk’lm rpsd yqwsp Mwks
.]d"y +b yk’lm[ Knyb dy‘h hwhy=yk l‘ hm=l‘
+g hkym[ NwyY Mkllgb Nkl wyYxw .n"trt Nmysw MyVmxw Pl’ rV‘ yrt lV yqwsp Mwks
,hnwmV wytwtqspw .]+T +b hyrkz[ hkwtb hyh’ dwbklw Nmysw MyrV‘w dx’ wyrdsw .]b"y
hnVh d‘ Klmh whyz‘ Nm MynV ‘bVw MyrV‘w tw’m VlV rpsh twnV .rV‘ wytwtqspw ’"n
tw’m ‘Vtw Mypl’ t‘br’ Mynwrx’h Myrpsh t‘br’ lV Myqwsph lk .rdnskl’ ’bV
h"s hy‘Vy[ qyrl w‘gy ’l Mynwrx’h Myrps ‘br’ lV hnwV’r ty‘ybr .h‘Vtw My‘bVw
ty‘ybr .]+h hydb‘[ hlyl yddV=M’ Kl=w’b Mybng=M’ Mynwrx’h Myrpsh t‘br’ yYx .]g"k
.]+z ’"m l’qzxy[ hl‘ml hbgnw gbhrw Mynwrx’h Myrpsh t‘br’ lV hnwrx’
The number of the verses of the book of Malachi is 54; and the sign is, n"d;
other copies [have] 55. And its middle point is, And ye say, wherefore? Because
the Lord hath been witness between thee [Mal 2.14].
The number of the verses of The Twelve is 1050; and the sign is n"trt.
And its middle point is, Therefore shall Zion for your sake [Mic 3.12]. And
its sedarim are 21; and the sign is, And I WILL BE the glory in the midst of
her [Zec 2.9]. And its peseqot are 8; other copies [have], And its peseqot are
10. The years of the book are 327 years from Uzziah the king unto the year
in which Alexander came. All the verses of the four Latter Books are 4979.
The first quarter of the four Latter Books is, They shall not labour in vain
[Isa 65.23]. The middle point of the four Latter Books is, If thieves come to
thee, if robbers by night [Oba 1.5]. The last quarter of the four Latter Books
is, And there was an enlarging and a winding about upward [Eze 41.7].
Mylht
NV’r rps
sŘ 1 My‘Vr tY‘b Klh ’l rV’ Vy’h yrV’ ’
dm‘ ’l My’Tx Krdbw
: bVy ’l MyYl bVwmbw
wYpx hwhy trwtb M’ yk 2
: hlylw Mmwy hghy wtrwtbw
Mym yglp=l‘ lwtV Z‘k hyhw 3
wt‘b Nty wyrp rV’
lwby=’l whl‘w
: xylYy hV‘y=rV’ lkw
My‘Vrh Nk=’l 4
: xwr wnpdt=rV’ Zmk=M’ yk
TpVmb My‘Vr wmqy=’l Nk=l‘ 5
: MyqydY td‘b My’Txw
MyqydY Krd hwhy ‘dwy=yk 6
: db’t My‘Vr Krdw
Mywg wVgr hml b
: qyr=wghy Mym’lw
Zr’=yklm wbYyty 2
dxy=wdswn Mynzwrw
: wxyVm=l‘w hwhy=l‘
wmytwrswm=t’ hqtnn 3
: wmytb‘ wnmm hkylVnw
qxVy MymVb bVwy 4
: wml=g‘ly ynd’
wp’b wmyl’ rbdy z’ 5
: wmlhby wnwrxbw
yklm ytksn yn’w 6
: yVdq=rh NwyY=l‘
qx l’ hrps’ 7
ht’ ynb yl’ rm’ hwhy
: Kytdly Mwyh yn’
Ktlxn Mywg hnt’w ynmm l’V 8
Ktzx’w
2. 9–4. 5 NV’r rps 567
: Zr’=ysp’ Ktzx’w
9 lzrb TbVb M‘rt
: MYpnt rYwy ylkk
10 wlykVh Myklm ht‘w
: Zr’ yTpV wrswh
11 h’ryb hwhy=t’ wdb‘
: hd‘rb wlygw
12 Krd wdb’tw Pn’y=Np rb=wqVn
wp’ T‘mk r‘by=yk
: wb yswx=lk yrV’
g : wnb MwlVb’ ynpm wxrbb dwdl rwmzm
2 yrY wbr=hm hwhy
: yl‘ Mymq Mybr
3 yVpnl Myrm’ Mybr
: hls Myhl’b wl ht‘wVy Ny’
4 yd‘b Ngm hwhy ht’w
: yV’r Myrmw ydwbk
5 ’rq’ hwhy=l’ ylwq
: hls wVdq rhm ynn‘yw
6 hnVy’w ytbkV yn’
: ynkmsy hwhy yk ytwYyqh
7 M‘ twbbrm ’ry’=’l
: yl‘ wtV bybs rV’
8 yhl’ yn‘yVwh hwhy hmwq
yxl yby’=lk=t’ tykh=yk
: trbV My‘Vr ynV
9 h‘wVyh hwhyl
: hls Ktkrb Km‘=l‘
d : dwdl rwmzm twnygnb xYnml
2 yqdY yhl’ ynn‘ y’rqb
yl tbxrh rYb
: ytlpt ‘mVw ynnx
3 hmlkl ydwbk hm=d‘ Vy’=ynb
: hls bzk wVqbt qyr Nwbh’t
4 wl dysx hwhy hlph=yk w‘dw
: wyl’ y’rqb ‘mVy hwhy
5 Mkbblb wrm’ w’Txt=l’w wzgr
: hls wmdw MkbkVm=l‘
wxbz
568 Mylht 4. 6–6. 3
qdY=yxbz wxbz 6
: hwhy=l’ wxTbw
bwT wn’ry=ym Myrm’ Mybr 7
: hwhy Kynp rw’ wnyl‘=hsn
yblb hxmV httn 8
: wbr MVwrytw Mngd t‘m
NVy’w hbkV’ wdxy MwlVb 9
: ynbyVwt xTbl ddbl hwhy ht’=yk
: dwdl rwmzm twlyxnh=l’ xYnml h
hwhy hnyz’h yrm’ 2
: ygygh hnyb
yhl’w yklm y‘wV lwql hbyVqh 3
: llpt’ Kyl’=yk
ylwq ‘mVt rqb hwhy 4
: hpY’w Kl=Kr‘’ rqb
ht’ ‘Vr Zpx=l’ ’l yk 5
: ‘r Krgy ’l
Kyny‘ dgnl Myllwh wbYyty=’l 6
: Nw’ yl‘p=lk t’nV
bzk yrbd db’t 7
: hwhy b‘ty hmrmw Mymd=Vy’
Ktyb ’wb’ Kdsx brb yn’w 8
: Kt’ryb KVdq=lkyh=l’ hwxtV’
yrrwV N‘ml KtqdYb ynxn hwhy 9
: Kkrd ynpl rVwh
twwh Mbrq hnwkn whypb Ny’ yk 10
: Nwqylxy MnwVl Mnwrg xwtp=rbq
MhytwY‘mm wlpy Myhl’ MmyV’h 11
: Kb wrm=yk wmxydh Mhy‘Vp brb
wnnry Mlw‘l Kb yswx=lk wxmVyw 12
: KmV ybh’ Kb wYl‘yw wmyl‘ Kstw
hwhy qydY Krbt ht’=yk 13
: wnrT‘t NwYr hnYk
: dwdl rwmzm tynymVh=l‘ twnygnb xYnml w
ynxykwt Kp’b=l’ hwhy 2
: ynrsyt Ktmxb=l’w
yn’ llm’ yk hwhy ynnx 3
: ymY‘ wlhbn yk hwhy yn’pr
yVpnw
6. 4–7. 11 NV’r rps 569
4 d’m hlhbn yVpnw
: ytm=d‘ hwhy t’w
5 yVpn hYlx hwhy hbwV
: Kdsx N‘ml yn‘yVwh
6 Krkz twmb Ny’ yk
: Kl=hdwy ym lw’Vb
7 ytxn’b yt‘gy
ytTm hlyl=lkb hxV’
: hsm’ yVr‘ yt‘mdb
8 yny‘ s‘km hVV‘
: yrrwY=lkb hqt‘
9 Nw’ yl‘p=lk ynmm wrws
: yykb lwq hwhy ‘mV=yk
10 ytnxt hwhy ‘mV
: xqy ytlpt hwhy
11 yby’=lk d’m wlhbyw wVby
: ‘gr wVby wbVy
z : ynymy=Nb Vwk=yrbd=l‘ hwhyl rV=rV’ dwdl NwygV
2 ytysx Kb yhl’ hwhy
: ynlyYhw ypdr=lkm yn‘yVwh
3 yVpn hyr’k PrTy=Np
: lyYm Ny’w qrp
4 t’z ytyV‘=M’ yhl’ hwhy
: ypkb lw‘=Vy=M’
5 ‘r ymlV ytlmg=M’
: Mqyr yrrwY hYlx’w
6 yyx Zr’l smryw gVyw yVpn byw’ Pdry
: hls NkVy rp‘l ydwbkw
7 Kp’b hwhy hmwq
yrrwY twrb‘b ’Vnh
: tywY TpVm yl’ hrw‘w
8 Kbbwst Mym’l td‘w
: hbwV Mwrml hyl‘w
9 hwhy ynTpV Mym‘ Nydy hwhy
: yl‘ ymtkw yqdYk
10 qydY Nnwktw My‘Vr ‘r ’n=rmgy
: qydY Myhl’ twylkw twbl Nxbw
11 Myhl’=l‘ yngm
‘yVwm
570 Mylht 7. 12–9. 2
: bl=yrVy ‘yVwm
qydY TpwV Myhl’ 12
: Mwy=lkb M‘z l’w
VwTly wbrx bwVy ’l=M’ 13
: hnnwkyw Krd wtVq
twm=ylk Nykh wlw 14
: l‘py Myqldl wyYx
Nw’=lbxy hnh 15
: rqV dlyw lm‘ hrhw
whrpxyw hrk rwb 16
: l‘py txVb lpyw
wV’rb wlm‘ bwVy 17
: dry wsmx wdqdq l‘w
wqdYk hwhy hdw’ 18
: Nwyl‘ hwhy=MV hrmz’w
: dwdl rwmzm tytgh=l‘ xYnml x
wnynd’ hwhy 2
Zr’h=lkb KmV ryd’=hm
: MymVh=l‘ Kdwh hnt rV’
z‘ tdsy Myqnyw Myllw‘ ypm 3
KyrrwY N‘ml
: Mqntmw byw’ tybVhl
Kyt‘bY’ hV‘m KymV h’r’=yk 4
: htnnwk rV’ Mybkwkw xry
wnrkzt=yk Vwn’=hm 5
: wndqpt yk Md’=Nbw
Myhl’m T‘m whrsxtw 6
: whrT‘t rdhw dwbkw
Kydy yV‘mb whlyVmt 7
: wylgr=txt htV lk
Mlk Mypl’w hnY 8
: ydV twmhb Mgw
Myh ygdw MymV rwpY 9
: Mymy twxr’ rb‘
wnynd’ hwhy 10
: Zr’h=lkb KmV ryd’=hm
: dwdl rwmzm Nbl twm=l‘ xYnml T
ybl=lkb hwhy hdw’ 2
hrps’
9. 3–21 NV’r rps 571
: Kytw’lpn=lk hrps’
3 Kb hYl‘’w hxmV’
: Nwyl‘ KmV hrmz’
4 rwx’ ybyw’=bwVb
: Kynpm wdb’yw wlVky
5 ynydw yTpVm tyV‘=yk
: qdY TpwV ’skl tbVy
6 ‘Vr tdb’ Mywg tr‘g
: d‘w Mlw‘l tyxm MmV
7 xYnl twbrx wmt byw’h
: hmh Mrkz db’ tVtn Myr‘w
8 bVy Mlw‘l hwhyw
: w’sk TpVml Nnwk
9 qdYb lbt=TpVy ’whw
: MyrVymb Mym’l Nydy
10 Kdl bgVm hwhy yhyw
: hrYb twt‘l bgVm
11 KmV y‘dwy Kb wxTbyw
: hwhy KyVrd tbz‘=’l yk
12 NwyY bVy hwhyl wrmz
: wytwlyl‘ Mym‘b wdygh
13 rkz Mtw’ Mymd Vrd=yk
: Myyn‘ tq‘Y xkV=’l
14 y’nVm yyn‘ h’r hwhy ynnnx
: twm=yr‘Vm ymmwrm
15 Kytlht=lk hrps’ N‘ml
: Kt‘wVyb hlyg’ NwyY=tb yr‘Vb
16 wV‘ txVb Mywg w‘bT
: Mlgr hdkln wnmT wz=tVrb
17 hV‘ TpVm hwhy ‘dwn
: hls Nwygh ‘Vr Vqwn wypk l‘pb
18 hlw’Vl My‘Vr wbwVy
: Myhl’ yxkV Mywg=lk
19 Nwyb’ xkVy xYnl ’l yk
: d‘l db’t Mywn‘ twqt
20 Vwn’ z‘y=l’ hwhy hmwq
: Kynp=l‘ Mywg wTpVy
21 Mywg w‘dy Mhl hrwm hwhy htyV
Vwn’
572 Mylht 10. 1–16
: hls hmh Vwn’
qwxrb dm‘t hwhy hml y
: hrYb twt‘l Myl‘t
yn‘ qldy ‘Vr tw’gb 2
: wbVx wz twmzmb wVpty
wVpn tw’t=l‘ ‘Vr llh=yk 3
: hwhy Z’n Krb ‘Ybw
Vrdy=lb wp’ hbgk ‘Vr 4
: wytwmzm=lk Myhl’ Ny’
t‘=lkb wkrd wlyxy 5
wdgnm KyTpVm Mwrm
: Mhb xypy wyrrwY=lk
Twm’=lb wblb rm’ 6
: ‘rb=’l rV’ rdw rdl
Ktw twmrmw ’lm whyp hl’ 7
: Nw’w lm‘ wnwVl txt
MyrYx br’mb bVy 8
yqn grhy Myrtsmb
: wnpYy hklxl wyny‘
hksb hyr’k rtsmb br’y 9
yn‘ PwTxl br’y
: wtVrb wkVmb yn‘ PTxy
xVy hkdw 10
: My’klx wymwY‘b lpnw
l’ xkV wblb rm’ 11
: xYnl h’r=lb wynp rytsh
Kdy ’Vn l’ hwhy hmwq 12
: Myyn‘ xkVt=l’
Myhl’ ‘Vr Z’n hm=l‘ 13
: Vrdt ’l wblb rm’
s‘kw lm‘ ht’=yk ht’r 14
Kdyb ttl Tybt
hklx bz‘y Kyl‘
: rzw‘ tyyh ht’ Mwty
‘Vr ‘wrz rbV 15
: ’Ymt=lb w‘Vr=Vwrdt ‘rw
d‘w Mlw‘ Klm hwhy 16
: wYr’m Mywg wdb’
tw’t
10. 17–12. 8 NV’r rps 573
17 hwhy t‘mV Mywn‘ tw’t
: Knz’ byVqt Mbl Nykt
18 dw‘ Pyswy=lb Kdw Mwty TpVl
: Zr’h=Nm Vwn’ Zr‘l
’y dwdl xYnml
yVpnl wrm’t Ky’ ytysx hwhyb
: rwpY Mkrh wdwn
2 tVq Nwkrdy My‘Vrh hnh yk
rty=l‘ MYx wnnwk
: bl=yrVyl lp’=wmb twryl
3 Nwsrhy twtVh yk
: l‘p=hm qydY
4 wVdq lkyhb hwhy
w’sk MymVb hwhy
: Md’ ynb wnxby wyp‘p‘ wzxy wyny‘
5 Nxby qydY hwhy
: wVpn h’nV smx bh’w ‘Vrw
6 Myxp My‘Vr=l‘ rTmy
: Mswk tnm twp‘lz xwrw tyrpgw V’
7 bh’ twqdY hwhy qydY=yk sŘ 2
: wmynp wzxy rVy
by : dwdl rwmzm tynymVh=l‘ xYnml
2 dysx rmg=yk hwhy h‘yVwh
: Md’ ynbm Mynwm’ wsp=yk
3 twqlx tpV wh‘r=t’ Vy’ wrbdy ’wV
: wrbdy blw blb
4 twqlx ytpV=lk hwhy trky
: twldg trbdm NwVl
5 rybgn wnnVll wrm’ rV’
: wnl Nwd’ ym wnt’ wnytpV
6 Mynwyb’ tqn’m Myyn‘ dVm
hwhy rm’y Mwq’ ht‘
: wl xypy ‘Vyb tyV’
7 twrhT twrm’ hwhy twrm’
Zr’l lyl‘b PwrY Psk
: Myt‘bV qqzm
8 MrmVt hwhy=ht’
: Mlw‘l wz rwdh=Nm wnrYt
bybs
574 Mylht 12. 9–15. 1
Nwklhty My‘Vr bybs 9
: Md’ ynbl twlz Mrk
: dwdl rwmzm xYnml gy
xYn ynxkVt hwhy hn’=d‘ 2
: ynmm Kynp=t’ rytst hn’=d‘
yVpnb twY‘ tyV’ hn’=d‘ 3
Mmwy ybblb Nwgy
: yl‘ yby’ Mwry hn’=d‘
yhl’ hwhy ynn‘ hTybh 4
: twmh NVy’=Np yny‘ hry’h
wytlky yby’ rm’y=Np 5
: Twm’ yk wlygy yrY
ytxTb Kdsxb yn’w 6
Kt‘wVyb ybl lgy
: yl‘ lmg yk hwhyl hryV’
dwdl xYnml dy
Myhl’ Ny’ wblb lbn rm’
hlyl‘ wby‘th wtyxVh
: bwT=hV‘ Ny’
Md’=ynb=l‘ PyqVh MymVm hwhy 2
lykVm Vyh tw’rl
: Myhl’=t’ Vrd
wxl’n wdxy rs lkh 3
bwT=hV‘ Ny’
: dx’=Mg Ny’
Nw’ yl‘p=lk w‘dy ’lh 4
Mxl wlk’ ym‘ ylk’
: w’rq ’l hwhy
dxp wdxp MV 5
: qydY rwdb Myhl’=yk
wVybt yn‘=tY‘ 6
: whsxm hwhy yk
l’rVy t‘wVy NwyYm Nty=ym 7
wm‘ twbV hwhy bwVb
: l’rVy xmVy bq‘y lgy
dwdl rwmzm wT
Klh’b rwgy=ym hwhy
: KVdq rhb NkVy=ym
Klwh
15. 2–17. 1 NV’r rps 575
2 qdY l‘pw Mymt Klwh
: wbblb tm’ rbdw
3 wnVl=l‘ lgr=’l
h‘r wh‘rl hV‘=’l
: wbrq=l‘ ’Vn=’l hprxw
4 s’mn wyny‘b hzbn
dbky hwhy y’ry=t’w
: rmy ’lw ‘rhl ‘bVn
5 KVnb Ntn=’l wpsk
xql=’l yqn=l‘ dxVw
: Mlw‘l Twmy ’l hl’=hV‘
zT dwdl Mtkm
: Kb ytysx=yk l’ ynrmV
2 ht’ ynd’ hwhyl trm’
: Kyl‘=lb ytbwT
3 hmh Zr’b=rV’ MyVwdql
: Mb=yYpx=lk yryd’w
4 wrhm rx’ MtwbY‘ wbry
Mdm Mhyksn Kys’=lb
: ytpV=l‘ MtwmV=t’ ’V’=lbw
5 yswkw yqlx=tnm hwhy
: ylrwg Kymwt ht’
6 Mym‘nb yl=wlpn Mylbx
: yl‘ hrpV tlxn=P’
7 ynY‘y rV’ hwhy=t’ Krb’
: ytwylk ynwrsy twlyl=P’
8 dymt ydgnl hwhy ytywV
: Twm’=lb ynymym yk
9 ydwbk lgyw ybl xmV Nkl
: xTbl NkVy yrVb=P’
10 lw’Vl yVpn bz‘t=’l yk
: txV tw’rl Kydysx Ntt=’l
11 Myyx xr’ yn‘ydwt
Kynp=t’ twxmV ‘bV
: xYn Knymyb twm‘n
zy dwdl hlpt
ytnr hbyVqh qdY hwhy h‘mV
: hmrm ytpV ’lb ytlpt hnyz’h
Kynplm
576 Mylht 17. 2–18. 8
’Yy yTpVm Kynplm 2
: MyrVym hnyzxt Kyny‘
hlyl tdqp ybl tnxb 3
’Ymt=lb yntprY
: yp=rb‘y=lb ytmz
KytpV rbdb Md’ twl‘pl 4
: Zyrp twxr’ ytrmV yn’
Kytwlg‘mb yrV’ Kmt 5
: ym‘p wTwmn=lb
l’ ynn‘t=yk Kyt’rq=yn’ 6
: ytrm’ ‘mV yl Knz’=Th
Myswx ‘yVwm Kydsx hlph 7
: Knymyb Mymmwqtmm
Ny‘=tb NwVy’k ynrmV 8
: ynrytst Kypnk lYb
ynwdV wz My‘Vr ynpm 9
: yl‘ wpyqy Vpnb yby’
wrgs wmblx 10
: tw’gb wrbd wmyp
ynwbbs ht‘ wnyrV’ 11
: Zr’b twTnl wtyVy Mhyny‘
PwrTl Pwsky hyr’k wnymd 12
: Myrtsmb bVy rypkkw
wh‘yrkh wynp hmdq hwhy hmwq 13
: Kbrx ‘Vrm yVpn hTlp
dlxm Mytmm hwhy Kdy Mytmm 14
MnTb ’lmt KnypYw Myyxb Mqlx
: Mhyll‘l Mrty wxynhw Mynb w‘bVy
Kynp hzx’ qdYb yn’ 15
: Ktnwmt Zyqhb h‘bV’
t’zh hryVh yrbd=t’ hwhyl rbd rV’ dwdl hwhy db‘l xYnml xy
: lw’V dymw wyby’=lk Pkm wtw’ hwhy=lyYh Mwyb
yTlpmw ytdwYmw y‘ls hwhy : yqzx hwhy Kmxr’ rm’yw 2, 3
llhm : ybgVm y‘Vy=Nrqw yngm wb=hsx’ yrwY yl’ 4
ylxnw twm=ylbx ynwpp’ : ‘Vw’ yby’=Nmw hwhy ’rq’ 5
: twm yVqwm ynwmdq ynwbbs lw’V ylbx : ynwt‘by l‘ylb 6
wlkyhm ‘mVy ‘wV’ yhl’=l’w hwhy ’rq’ yl=rYb 7
Zr’h V‘rtw V‘gtw : wynz’b ’wbt wynpl yt‘wVw ylwq 8
ydswmw
18. 9–19. 1 NV’r rps 577
9 wp’b NV‘ hl‘ : wl hrx=yk wV‘gtyw wzgry Myrh ydswmw
10 dryw MymV Tyw : wnmm wr‘b Mylxg lk’t wypm V’w
11 =l‘ ’dyw P‘yw bwrk=l‘ bkryw : wylgr txt lpr‘w
12 Mym=tkVx wtks wytwbybs wrts KVx tVy : xwr=ypnk
13 : V’=ylxgw drb wrb‘ wyb‘ wdgn hgnm : MyqxV yb‘
14 : V’=ylxgw drb wlq Nty Nwyl‘w hwhy MymVb M‘ryw
15, 16 yqyp’ w’ryw : Mmhyw br Myqrbw MYypyw wyYx xlVyw
: Kp’ xwr tmVnm hwhy Ktr‘gm lbt twdswm wlgyw Mym
17, 18 yby’m ynlyYy : Mybr Mymm ynVmy ynxqy Mwrmm xlVy
19 =yhyw ydy’ Mwyb ynwmdqy : ynmm wYm’=yk y’nVmw z‘
20 Zpx yk ynYlxy bxrml yn’yYwyw : yl N‘Vml hwhy
21, 22 =yk : yl byVy ydy rbk yqdYk hwhy ynlmgy : yb
23 wyTpVm=lk yk : yhl’m yt‘Vr=’lw hwhy ykrd ytrmV
24 rmtV’w wm‘ Mymt yh’w : ynm rys’=’l wytqxw ydgnl
25 : wyny‘ dgnl ydy rbk yqdYk yl hwhy=bVyw : ynw‘m
26, 27 rbn=M‘ : Mmtt Mymt rbg=M‘ dsxtt dysx=M‘
28 ‘yVwt yn‘=M‘ ht’=yk : ltptt Vq‘=M‘w rrbtt
29 hygy yhl’ hwhy yrn ry’t ht’=yk : lypVt twmr Myny‘w
30, 31 l’h : rwV=gld’ yhl’bw dwdg Zr’ Kb=yk : ykVx
Mysxh lkl ’wh Ngm hpwrY hwhy=trm’ wkrd Mymt
32 : wnyhl’ ytlwz rwY ymw hwhy yd‘lbm hwl’ ym yk : wb
33, 34 twly’k ylgr hwVm : ykrd Mymt Ntyw lyx ynrz’mh l’h
35 =tVq htxnw hmxlml ydy dmlm : yndym‘y ytmb l‘w
36 ynd‘st Knymyw K‘Vy Ngm yl=Nttw : yt‘wrz hVwxn
37 : ylsrq wd‘m ’lw ytxt yd‘Y byxrt : ynbrt Ktwn‘w
38, 39 MYxm’ : Mtwlk=d‘ bwV’=’lw MgyV’w ybyw’ Pwdr’
40 hmxlml lyx ynrz’tw : ylgr txt wlpy Mwq wlky=’lw
41 : MtymY’ y’nVmw Pr‘ yl httn yby’w : ytxt ymq ‘yrkt
42, 43 rp‘k MqxV’w : Mn‘ ’lw hwhy=l‘ ‘yVwm Ny’w w‘wVy
44 M‘ ybyrm ynTlpt : Mqyr’ twYwx TyTk xwr=ynp=l‘
45 Nz’ ‘mVl : ynwdb‘y yt‘dy=’l M‘ Mywg V’rl ynmyVt
46 wgrxyw wlby rkn=ynb : yl=wVxky rkn=ynb yl w‘mVy
47 : y‘Vy yhwl’ Mwryw yrwY Kwrbw hwhy=yx : Mhytwrgsmm
48, 49 yTlpm : ytxt Mym‘ rbdyw yl twmqn Ntwnh l’h
50 Nk=l‘ : ynlyYt smx Vy’m ynmmwrt ymq=Nm P’ yby’m
51 wklm tw‘wVy ldgm : hrmz’ KmVlw hwhy Mywgb Kdw’
: Mlw‘=d‘ w‘rzlw dwdl wxyVml dsx hV‘w
Ty : dwdl rwmzm xYnml
MymVh
578 Mylht 19. 2–20. 5
l’=dwbk Myrpsm MymVh 2
: ‘yqrh dygm wydy hV‘mw
rm’ ‘yby Mwyl Mwy 3
: t‘d=hwxy hlyll hlylw
Myrbd Ny’w rm’=Ny’ 4
: Mlwq ‘mVn ylb
Mwq ’Yy Zr’h=lkb 5
Mhylm lbt hYqbw
: Mhb lh’=MV VmVl
wtpxm ’Yy Ntxk ’whw 6
: xr’ Zwrl rwbgk VyVy
w’Ywm MymVh hYqm 7
MtwYq=l‘ wtpwqtw
: wtmxm rtsn Ny’w
Vpn tbyVm hmymt hwhy trwt 8
: ytp tmykxm hnm’n hwhy twd‘
bl=yxmVm MyrVy hwhy ydwqp 9
: Myny‘ try’m hrb hwhy twYm
d‘l tdmw‘ hrwhT hwhy t’ry 10
: wdxy wqdY tm’ hwhy=yTpVm
br zpmw bhzm Mydmxnh 11
: MypwY tpnw Vbdm Myqwtmw
Mhb rhzn Kdb‘=Mg 12
: br bq‘ MrmVb
Nyby=ym tw’ygV 13
: ynqn twrtsnm
yb=wlVmy=l’ Kdb‘ KVx Mydzm Mg 14
: br ‘Vpm ytyqnw Mty’ z’
Kynpl ybl Nwyghw yp=yrm’ NwYrl wyhy 15
: yl’gw yrwY hwhy
: dwdl rwmzm xYnml k
hrY Mwyb hwhy Kn‘y 2
: bq‘y yhl’ MV KbgVy
Vdqm Krz‘=xlVy 3
: Kd‘sy NwyYmw
Ktxnm=lk rkzy 4
: hls hnVdy Ktlw‘w
Kbblk Kl=Nty 5
KtY‘=lkw
20. 6–21. 13 NV’r rps 579
: ’lmy KtY‘=lkw
6 Kt‘wVyb hnnrn
lgdn wnyhl’=MVbw
: Kytwl’Vm=lk hwhy ’lmy
7 wxyVm hwhy ‘yVwh yk yt‘dy ht‘
wVdq ymVm whn‘y
: wnymy ‘Vy twrbgb
8 Myswsb hl’w bkrb hl’
: rykzn wnyhl’ hwhy=MVb wnxn’w
9 wlpnw w‘rk hmh
: ddw‘tnw wnmq wnxn’w
10 h‘yVwh hwhy sŘ 3
: wn’rq=Mwyb wnn‘y Klmh
’k : dwdl rwmzm xYnml
2 Klm=xmVy Kz‘b hwhy
: d’m lygy=hm Kt‘wVybw
3 wl httn wbl tw’t
: hls t‘nm=lb wytpV tVr’w
4 bwT twkrb wnmdqt=yk
: zp trT‘ wV’rl tyVt
5 wl httn Kmm l’V Myyx
: d‘w Mlw‘ Mymy Kr’
6 Kt‘wVyb wdwbk lwdg
: wyl‘ hwVt rdhw dwh
7 d‘l twkrb whtyVt=yk
: Kynp=t’ hxmVb whdxt
8 hwhyb xTb Klmh=yk
: Twmy=lb Nwyl‘ dsxbw
9 Kyby’=lkl Kdy ’Ymt
: Ky’nV ’Ymt Knymy
10 Kynp t‘l V’ rwntk wmtyVt
: V’ Mlk’tw M‘lby wp’b hwhy
11 db’t Zr’m wmyrp
: Md’ ynbm M‘rzw
12 h‘r Kyl‘ wTn=yk
: wlkwy=lb hmzm wbVx
13 MkV wmtyVt yk
: Mhynp=l‘ Nnwkt Kyrtymb
hmwr
580 Mylht 21. 14–22. 17
Kz‘b hwhy hmwr 14
: Ktrwbg hrmznw hryVn
: dwdl rwmzm rxVh tly’=l‘ xYnml bk
yntbz‘ hml yl’ yl’ 2
: ytg’V yrbd yt‘wVym qwxr
hn‘t ’lw Mmwy ’rq’ yhl’ 3
: yl hymwd=’lw hlylw
Vwdq ht’w 4
: l’rVy twlht bVwy
wnytb’ wxTb Kb 5
: wmTlptw wxTb
wTlmnw wq‘z Kyl’ 6
: wVwb=’lw wxTb Kb
Vy’=’lw t‘lwt ykn’w 7
: M‘ ywzbw Md’ tprx
yl wg‘ly y’r=lk 8
: V’r w‘yny hpVb wryTpy
whTlpy hwhy=l’ lg 9
: wb Zpx yk whlyYy
NTbm yxg ht’=yk 10
: ym’ ydV=l‘ yxyTbm
Mxrm ytklVh Kyl‘ 11
: ht’ yl’ ym’ NTbm
hbwrq hrY=yk ynmm qxrt=l’ 12
: rzw‘ Ny’=yk
Mybr Myrp ynwbbs 13
: ynwrtk NVb yryb’
Mhyp yl‘ wYp 14
: g’Vw PrT hyr’
ytkpVn Mymk 15
ytwmY‘=lk wdrpthw
gnwdk ybl hyh
: y‘m Kwtb smn
yxk Vrxk Vby 16
yxwqlm qbdm ynwVlw
: yntpVt twm=rp‘lw
Myblk ynwbbs yk 17
ynwpyqh My‘rm td‘
yr’k
22. 18–23. 2 NV’r rps 581
: ylgrw ydy yr’k
18 ytwmY‘=lk rps’
: yb=w’ry wTyby hmh
19 Mhl ydgb wqlxy
: lrwg wlypy yVwbl=l‘w
20 qxrt=l’ hwhy ht’w
: hVwx ytrz‘l ytwly’
21 yVpn brxm hlyYh
: ytdyxy blk=dym
22 hyr’ ypm yn‘yVwh
: yntyn‘ Mymr ynrqmw
23 yx’l KmV hrps’
: Kllh’ lhq Kwtb
24 whwllh hwhy y’ry
whwdbk bq‘y ‘rz=lk
: l’rVy ‘rz=lk wnmm wrwgw
25 yn‘ twn‘ ZqV ’lw hzb=’l yk
wnmm wynp rytsh=’lw
: ‘mV wyl’ w‘wVbw
26 br lhqb ytlht Kt’m
: wy’ry dgn MlV’ yrdn
27 w‘bVyw Mywn‘ wlk’y
wyVrd hwhy wllhy
: d‘l Mkbbl yxy
28 Zr’=ysp’=lk hwhy=l’ wbVyw wrkzy
: Mywg twxpVm=lk Kynpl wwxtVyw
29 hkwlmh hwhyl yk
: Mywgb lVmw
30 Zr’=ynVd=lk wwxtVyw wlk’
rp‘ ydrwy=lk w‘rky wynpl
: hyx ’l wVpnw
31 wndb‘y ‘rz
: rwdl ynd’l rpsy
32 wtqdY wdygyw w’by
: hV‘ yk dlwn M‘l
gk dwdl rwmzm
: rsx’ ’l y‘r hwhy
2 ynYybry ’Vd tw’nb
ym=l‘
582 Mylht 23. 3–25. 1
: ynlhny twxnm ym=l‘
bbwVy yVpn 3
: wmV N‘ml qdY=ylg‘mb ynxny
twmlY ’ygb Kl’=yk Mg 4
ydm‘ ht’=yk ‘r ’ry’=’l
: ynmxny hmh Ktn‘Vmw KTbV
yrrY dgn NxlV ynpl Kr‘t 5
: hywr yswk yV’r NmVb tnVd
yyx ymy=lk ynwpdry dsxw bwT K’ 6
: Mymy Kr’l hwhy=tybb ytbVw
rwmzm dwdl dk
h’wlmw Zr’h hwhyl
: hb ybVyw lbt
hdsy Mymy=l‘ ’wh=yk 2
: hnnwky twrhn=l‘w
hwhy=rhb hl‘y=ym 3
: wVdq Mwqmb Mwqy=ymw
bbl=rbw Mypk yqn 4
wVpn ’wVl ’Vn=’l rV’
: hmrml ‘bVn ’lw
hwhy t’m hkrb ’Vy 5
: w‘Vy yhl’m hqdYw
wVrd rwd hz 6
: hls bq‘y Kynp yVqbm
MkyV’r Myr‘V w’V 7
Mlw‘ yxtp w’Vnhw
: dwbkh Klm ’wbyw
dwbkh Klm hz ym 8
rwbgw zwz‘ hwhy
: hmxlm rwbg hwhy
MkyV’r Myr‘V w’V 9
Mlw‘ yxtp w’Vw
: dwbkh Klm ’byw
dwbkh Klm hz ’wh ym 10
tw’bY hwhy
: hls dwbkh Klm ’wh
dwdl hk
: ’V’ yVpn hwhy Kyl’
yhl’
25. 2–19 NV’r rps 583
2 hVwb’=l’ ytxTb Kb yhl’
: yl yby’ wYl‘y=l’
3 wVby ’l Kywq=lk Mg
: Mqyr Mydgwbh wVby
4 yn‘ydwh hwhy Kykrd
: yndml Kytwxr’
5 yndmlw Ktm’b ynkyrdh
y‘Vy yhl’ ht’=yk
: Mwyh=lk ytywq Ktw’
6 Kydsxw hwhy Kymxr=rkz
: hmh Mlw‘m yk
7 rkzt=l’ y‘Vpw yrw‘n tw’Tx
ht’=yl=rkz Kdsxk
: hwhy KbwT N‘ml
8 hwhy rVyw=bwT
: Krdb My’Tx hrwy Nk=l‘
9 TpVmb Mywn‘ Krdy
: wkrd Mywn‘ dmlyw
10 tm’w dsx hwhy twxr’=lk
: wytd‘w wtyrb yrYnl
11 hwhy KmV=N‘ml
: ’wh=br yk ynw‘l txlsw
12 hwhy ’ry Vy’h hz=ym
: rxby Krdb wnrwy
13 Nylt bwTb wVpn
: Zr’ Vryy w‘rzw
14 wy’ryl hwhy dws
: M‘ydwhl wtyrbw
15 hwhy=l’ dymt yny‘
: ylgr tVrm ’yYwy=’wh yk
16 ynnxw yl’=hnp
: yn’ yn‘w dyxy=yk
17 wbyxrh ybbl twrY
: yn’yYwh ytwqwYmm
18 ylm‘w yyn‘ h’r
: ytw’Tx=lkl ’Vw
19 wbr=yk ybyw’=h’r
: ynw’nV smx t’nVw
hrmV
584 Mylht 25. 20–27. 3
ynlyYhw yVpn hrmV 20
: Kb ytysx=yk Vwb’=l’
ynwrYy rVyw=Mt 21
: Kytywq yk
l’rVy=t’ Myhl’ hdp 22
: wytwrY lkm
dwdl wk
ytklh ymtb yn’=yk hwhy ynTpV
: d‘m’ ’l ytxTb hwhybw
ynsnw hwhy ynnxb 2
: yblw ytwylk hpwrY
yny‘ dgnl Kdsx=yk 3
: Ktm’b ytklhthw
’wV=ytm=M‘ ytbVy=’l 4
: ’wb’ ’l Myml‘n M‘w
My‘rm lhq yt’nV 5
: bV’ ’l My‘Vr=M‘w
ypk Nwyqnb Zxr’ 6
: hwhy Kxbzm=t’ hbbs’w
hdwt lwqb ‘mVl 7
: Kytw’lpn=lk rpslw
Ktyb Nw‘m ytbh’ hwhy 8
: Kdwbk NkVm Mwqmw
yVpn My’Tx=M‘ Ps’t=l’ 9
: yyx Mymd yVn’=M‘w
hmz Mhydyb=rV’ 10
: dxV h’lm Mnymyw
Kl’ ymtb yn’w 11
: ynnxw yndp
rwVymb hdm‘ ylgr 12
: hwhy Krb’ Mylhqmb
dwdl zk
’ry’ ymm y‘Vyw yrw’ hwhy
: dxp’ ymm yyx=zw‘m hwhy
yrVb=t’ lk’l My‘rm yl‘ brqb 2
: wlpnw wlVk hmh yl yby’w yrY
ybl ’ryy=’l hnxm yl‘ hnxt=M’ 3
: xTwb yn’ t’zb hmxlm yl‘ Mwqt=M’
tx’
27. 4–28. 4 NV’r rps 585
4 Vqb’ htw’ hwhy=t’m ytl’V tx’
yyx ymy=lk hwhy=tybb ytbV
: wlkyhb rqblw hwhy=M‘nb twzxl
5 h‘r Mwyb hksb ynnpYy yk
wlh’ rtsb ynrtsy
: ynmmwry rwYb
6 ytwbybs yby’ l‘ yV’r Mwry ht‘w
h‘wrt yxbz wlh’b hxbz’w
: hwhyl hrmz’w hryV’
7 ’rq’ ylwq hwhy=‘mV
: ynn‘w ynnxw
8 ynp wVqb ybl rm’ Kl
: Vqb’ hwhy Kynp=t’
9 ynmm Kynp rtst=l’
tyyh ytrz‘ Kdb‘ P’b=Tt=l’
: y‘Vy yhl’ ynbz‘t=l’w ynVTt=l’
10 ynwbz‘ ym’w yb’=yk
: ynps’y hwhyw
11 Kkrd hwhy ynrwh
: yrrwV N‘ml rwVym xr’b ynxnw
12 yrY Vpnb ynntt=l’
: smx xpyw rqV=yd‘ yb=wmq yk
13 tw’rl ytnm’h ’lwl
: Myyx Zr’b hwhy=bwTb
14 hwhy=l’ hwq
Kbl Zm’yw qzx
: hwhy=l’ hwqw
xk dwdl
’rq’ hwhy Kyl’
ynmm Vrxt=l’ yrwY
: rwb ydrwy=M‘ ytlVmnw ynmm hVxt=Np
2 Kyl’ y‘wVb ynwnxt lwq ‘mV
: KVdq rybd=l’ ydy y’Vnb
3 Nw’ yl‘p=M‘w My‘Vr=M‘ ynkVmt=l’
Mhy‘r=M‘ MwlV yrbd
: Mbblb h‘rw
4 Mhyll‘m ‘rkw Ml‘pk Mhl=Nt
Mhl Nt Mhydy hV‘mk
bVh
586 Mylht 28. 5–29. 11
: Mhl Mlwmg bVh
hwhy tl‘p=l’ wnyby ’l yk 5
wydy hV‘m=l’w
: Mnby ’lw Msrhy
hwhy Kwrb 6
: ynwnxt lwq ‘mV=yk
yngmw yz‘ hwhy 7
ytrz‘nw ybl xTb wb
: wndwh’ yryVmw ybl zl‘yw
wml=z‘ hwhy 8
: ’wh wxyVm tw‘wVy zw‘mw
Km‘=t’ h‘yVwh 9
Ktlxn=t’ Krbw
: Mlw‘h=d‘ M’Vnw M‘rw
dwdl rwmzm Tk
Myl’ ynb hwhyl wbh
: z‘w dwbk hwhyl wbh
wmV dwbk hwhyl wbh 2
: Vdq=trdhb hwhyl wwxtVh
Mymh=l‘ hwhy lwq 3
My‘rh dwbkh=l’
: Mybr Mym=l‘ hwhy
xkb hwhy=lwq 4
: rdhb hwhy lwq
Myzr’ rbV hwhy lwq 5
: Nwnblh yzr’=t’ hwhy rbVyw
lg‘=wmk Mdyqryw 6
: Mym’r=Nb wmk NyrVw Nwnbl
: V’ twbhl bYx hwhy=lwq 7
rbdm lyxy hwhy lwq 8
: Vdq rbdm hwhy lyxy
twly’ llwxy hwhy lwq 9
twr‘y PVxyw
: dwbk rm’ wlk wlkyhbw
bVy lwbml hwhy 10
: Mlw‘l Klm hwhy bVyw
sŘ 4 Nty wm‘l z‘ hwhy 11
: MwlVb wm‘=t’ Krby hwhy
rwmzm
30. 1–31. 6 NV’r rps 587
l : dwdl tybh tknx=ryV rwmzm
2 yntyld yk hwhy Kmmwr’
: yl yby’ txmV=’lw
3 yhl’ hwhy
: yn’prtw Kyl’ yt‘wV
4 yVpn lw’V=Nm tyl‘h hwhy
: rwb ydrwym yntyyx
5 wydysx hwhyl wrmz
: wVdq rkzl wdwhw
6 wnwYrb Myyx wp’b ‘gr yk
ykb Nyly br‘b
: hnr rqblw
7 ywlVb ytrm’ yn’w
: Mlw‘l Twm’=lb
8 z‘ yrrhl htdm‘h KnwYrb hwhy
: lhbn ytyyh Kynp trtsh
9 ’rq’ hwhy Kyl’
: Nnxt’ ynd’=l’w
10 txV=l’ ytdrb ymdb ‘Yb=hm
: Ktm’ dygyh rp‘ Kdwyh
11 ynnxw hwhy=‘mV
: yl rz‘=hyh hwhy
12 yl lwxml ydpsm tkph
: hxmV ynrz’tw yqV txtp
13 Mdy ’lw dwbk Krmzy N‘ml
: Kdw’ Mlw‘l yhl’ hwhy
’l : dwdl rwmzm xYnml
2 ytysx hwhy Kb
Mlw‘l hVwb’=l’
: ynTlp KtqdYb
3 ynlyYh hrhm Knz’ yl’ hTh
zw‘m=rwYl yl hyh
: yn‘yVwhl twdwYm tybl
4 ht’ ytdwYmw y‘ls=yk
: ynlhntw ynxnt KmV N‘mlw
5 yl wnmT wz tVrm yn’yYwt
: yzw‘m ht’=yk
6 yxwr dyqp’ Kdyb
htydp
588 Mylht 31. 7–22
: tm’ l’ hwhy ytw’ htydp
’wV=ylbh MyrmVh yt’nV 7
: ytxTb hwhy=l’ yn’w
Kdsxb hxmV’w hlyg’ 8
yyn‘=t’ ty’r rV’
: yVpn twrYb t‘dy
byw’=dyb yntrgsh ’lw 9
: ylgr bxrmb tdm‘h
yl rY yk hwhy ynnx 10
: ynTbw yVpn yny‘ s‘kb hVV‘
yyx Nwgyb wlk yk 11
hxn’b ytwnVw
yxk ynw‘b lVk
: wVV‘ ymY‘w
hprx ytyyh yrrY=lkm 12
y‘dyml dxpw d’m ynkVlw
: ynmm wddn Zwxb y’r
blm tmk ytxkVn 13
: db’ ylkk ytyyh
bybsm rwgm Mybr tbd yt‘mV yk 14
yl‘ dxy Mdswhb
: wmmz yVpn txql
hwhy ytxTb Kyl‘ yn’w 15
: ht’ yhl’ ytrm’
ytt‘ Kdyb 16
: ypdrmw ybyw’=dym ynlyYh
Kdb‘=l‘ Kynp hry’h 17
: Kdsxb yn‘yVwh
Kyt’rq yk hVwb’=l’ hwhy 18
: lw’Vl wmdy My‘Vr wVby
rqV ytpV hnml’t 19
qt‘ qydY=l‘ twrbdh
: zwbw hw’gb
Ky’ryl tnpY=rV’ KbwT=br hm 20
: Md’ ynb dgn Kb Mysxl tl‘p
Vy’ yskrm Kynp rtsb Mrytst 21
: twnVl byrm hksb MnpYt
hwhy Kwrb 22
yk
31. 23–33. 2 NV’r rps 589
: rwYm ry‘b yl wdsx ’ylph yk
23 yzpxb ytrm’ yn’w
Kyny‘ dgnm ytzrgn
: Kyl’ y‘wVb ynwnxt lwq t‘mV Nk’
24 wydysx=lk hwhy=t’ wbh’
hwhy rYn Mynwm’
: hw’g hV‘ rty=l‘ MlVmw
25 Mkbbl Zm’yw wqzx
: hwhyl Mylxymh=lk
bl lykVm dwdl
: h’Tx ywsk ‘Vp=ywVn yrV’
2 Nw‘ wl hwhy bVxy=’l Md’=yrV’
: hymr wxwrb Ny’w
3 ymY‘ wlb ytVrxh=yk
: Mwyh=lk ytg’Vb
4 Kdy yl‘ dbkt hlylw Mmwy yk
: hls Zyq ynbrxb ydVl Kphn
5 ytysk=’l ynw‘w K‘ydw’ yt’Tx
hwhyl y‘Vp yl‘ hdw’ ytrm’
: hls yt’Tx Nw‘ t’Vn ht’w
6 ’Ym t‘l Kyl’ dysx=lk llpty t’z=l‘
Mybr Mym PTVl qr
: w‘ygy ’l wyl’
7 ynrYt rYm yl rts ht’
: hls ynbbwst Tlp ynr
8 Klt wz=Krdb Krw’w KlykV’
: yny‘ Kyl‘ hY‘y’
9 Nybh Ny’ drpk swsk wyht=l’
Mwlbl wyd‘ Nsrw=gtmb
: Kyl’ brq lb
10 ‘Vrl Mybw’km Mybr
: wnbbwsy dsx hwhyb xTwbhw
11 MyqydY wlygw hwhyb wxmV
: bl=yrVy=lk wnynrhw
gl hwhyb MyqydY wnnr
: hlht hw’n MyrVyl
2 rwnkb hwhyl wdwh
: wl=wrmz rwV‘ lbnb
wl=wryV
590 Mylht 33. 3–21
Vdx ryV wl=wryV 3
: h‘wrtb Ngn wbyTyh
hwhy=rbd rVy=yk 4
: hnwm’b whV‘m=lkw
TpVmw hqdY bh’ 5
: Zr’h h’lm hwhy dsx
wV‘n MymV hwhy rbdb 6
: M’bY=lk wyp xwrbw
Myh ym dnk snk 7
: twmwht twrYw’b Ntn
Zr’h=lk hwhym w’ryy 8
: lbt ybVy=lk wrwgy wnmm
yhyw rm’ ’wh yk 9
: dm‘yw hwY=’wh
Mywg tY‘ ryph hwhy 10
: Mym‘ twbVxm ’ynh
dm‘t Mlw‘l hwhy tY‘ 11
: rdw rdl wbl twbVxm
wyhl’ hwhy=rV’ ywgh yrV’ 12
: wl hlxnl rxb M‘h
hwhy Tybh MymVm 13
: Md’h ynb=lk=t’ h’r
xygVh wtbV=Nwkmm 14
: Zr’h ybVy=lk l’
Mbl dxy rYyh 15
: MhyV‘m=lk=l’ Nybmh
lyx=brb ‘Vwn Klmh=Ny’ 16
: xk=brb lYny=’l rwbg
h‘wVtl swsh rqV 17
: Tlmy ’l wlyx brbw
wy’ry=l’ hwhy Ny‘ hnh 18
: wdsxl Mylxyml
MVpn twmm lyYhl 19
: b‘rb Mtwyxlw
hwhyl htkx wnVpn 20
: ’wh wnngmw wnrz‘
wnbl xmVy wb=yk 21
: wnxTb wVdq MVb yk
Kdsx=yhy
33. 22–34. 18 NV’r rps 591
22 wnyl‘ hwhy Kdsx=yhy
: Kl wnlxy rV’k
dl dwdl
: Klyw whVrgyw Klmyb’ ynpl wm‘T=t’ wtwnVb
2 t‘=lkb hwhy=t’ hkrb’
: ypb wtlht dymt
3 yVpn llhtt hwhyb
: wxmVyw Mywn‘ w‘mVy
4 yt’ hwhyl wldg
: wdxy wmV hmmwrnw
5 ynn‘w hwhy=t’ ytVrd
: ynlyYh ytwrwgm=lkmw
6 wrhnw wyl’ wTybh
: wrpxy=l’ Mhynpw
7 ‘mV hwhyw ’rq yn‘ hz
: w‘yVwh wytwrY=lkmw
8 hwhy=K’lm hnx
: MYlxyw wy’ryl bybs
9 hwhy bwT=yk w’rw wm‘T
: wb=hsxy rbgh yrV’
10 wyVdq hwhy=t’ w’ry
: wy’ryl rwsxm Ny’=yk
11 wb‘rw wVr Myrypk
: bwT=lk wrsxy=’l hwhy yVrdw
12 yl=w‘mV Mynb=wkl
: Mkdml’ hwhy t’ry
13 Myyx Zpxh Vy’h=ym
: bwT tw’rl Mymy bh’
14 ‘rm KnwVl rYn
: hmrm rbdm KytpVw
15 bwT=hV‘w ‘rm rws
: whpdrw MwlV Vqb
16 MyqydY=l’ hwhy yny‘
: Mt‘wV=l’ wynz’w
17 ‘r yV‘b hwhy ynp
: Mrkz Zr’m tyrkhl
18 ‘mV hwhyw wq‘Y
: MlyYh MtwrY=lkmw
bwrq
592 Mylht 34. 19–35. 13
bl=yrbVnl hwhy bwrq 19
: ‘yVwy xwr=y’kd=t’w
qydY tw‘r twbr 20
: hwhy wnlyYy Mlkmw
wytwmY‘=lk rmV 21
: hrbVn ’l hnhm tx’
h‘r ‘Vr ttwmt 22
: wmV’y qydY y’nVw
wydb‘ Vpn hwhy hdwp 23
: wb Mysxh=lk wmV’y ’lw
dwdl hl
ybyry=t’ hwhy hbyr
: ymxl=t’ Mxl
hnYw Ngm qzxh 2
: ytrz‘b hmwqw
ypdr t’rql rgsw tynx qrhw 3
: yn’ Kt‘Vy yVpnl rm’
yVpn yVqbm wmlkyw wVby 4
: yt‘r ybVx wrpxyw rwx’ wgsy
xwr=ynpl Zmk wyhy 5
: hxwd hwhy K’lmw
twqlqlxw KVx Mkrd=yhy 6
: Mpdr hwhy K’lmw
MtVr txV yl=wnmT Mnx=yk 7
: yVpnl wrpx Mnx
‘dy=’l h’wV wh’wbt 8
wdklt NmT=rV’ wtVrw
: hb=lpy h’wVb
hwhyb lygt yVpnw 9
: wt‘wVyb VyVt
Kwmk ym hwhy hnrm’t ytwmY‘ lk 10
wnmm qzxm yn‘ lyYm
: wlzgm Nwyb’w yn‘w
smx yd‘ Nwmwqy 11
: ynwl’Vy yt‘dy=’l rV’
hbwT txt h‘r ynwmlVy 12
: yVpnl lwkV
qV yVwbl Mtwlxb yn’w 13
ytyn‘
35. 14–36. 1 NV’r rps 593
yVpn MwYb ytyn‘
: bwVt yqyx=l‘ ytlptw
14 ytklhth yl x’k ‘rk
: ytwxV rdq M’=lb’k
15 wps’nw wxmV y‘lYbw
yt‘dy ’lw Mykn yl‘ wps’n
: wmd=’lw w‘rq
16 gw‘m yg‘l ypnxb
: wmynV yl‘ qrx
17 h’rt hmk ynd’
Mhy’Vm yVpn hbyVh
: ytdyxy Myrypkm
18 br lhqb Kdw’
: Kllh’ MwY‘ M‘b
19 rqV yby’ yl=wxmVy=l’
: Ny‘=wYrqy Mnx y’nV
20 wrbdy MwlV ’l yk
: NwbVxy twmrm yrbd Zr’=y‘gr l‘w
21 Mhyp yl‘ wbyxryw
: wnyny‘ ht’r x’h x’h wrm’
22 Vrxt=l’ hwhy hty’r
: ynmm qxrt=l’ ynd’
23 yTpVml hYyqhw hry‘h
: ybyrl ynd’w yhl’
24 yhl’ hwhy KqdYk ynTpV
: yl=wxmVy=l’w
25 wnVpn x’h Mblb wrm’y=l’
: whwn‘lb wrm’y=l’
26 wdxy wrpxyw wVby
yt‘r yxmV
hmlkw tVb=wVbly
: yl‘ Mylydgmh
27 yqdY yYpx wxmVyw wnry
hwhy ldgy dymt wrm’yw
: wdb‘ MwlV Zpxh
28 KqdY hght ynwVlw sŘ 5
: Ktlht Mwyh=lk
wl : dwdl hwhy=db‘l xYnml
‘Vp=M’n
594 Mylht 36. 2–37. 6
ybl brqb ‘Vrl ‘Vp=M’n 2
: wyny‘ dgnl Myhl’ dxp=Ny’
wyny‘b wyl’ qylxh=yk 3
: ’nVl wnw‘ ’Yml
hmrmw Nw’ wyp=yrbd 4
: byTyhl lykVhl ldx
wbkVm=l‘ bVxy Nw’ 5
bwT=’l Krd=l‘ bYyty
: s’my ’l ‘r
Kdsx MymVhb hwhy 6
: MyqxV=d‘ Ktnwm’
l’=yrrhk KtqdY 7
hbr Mwht KTpVm
: hwhy ‘yVwt hmhbw=Md’
Myhl’ Kdsx rqy=hm 8
: Nwysxy Kypnk lYb Md’ ynbw
Ktyb NVdm Nywry 9
: MqVt Kynd‘ lxnw
Myyx rwqm Km‘=yk 10
: rw’=h’rn Krw’b
Ky‘dyl Kdsx KVm 11
: bl=yrVyl KtqdYw
hw’g lgr yn’wbt=l’ 12
: yndnt=l’ My‘Vr=dyw
Nw’ yl‘p wlpn MV 13
: Mwq wlky=’lw wxd
dwdl zl
My‘rmb rxtt=l’
: hlw‘ yV‘b ’nqt=l’
wlmy hrhm ryYxk yk 2
: Nwlwby ’Vd qrykw
bwT=hV‘w hwhyb xTb 3
: hnwm’ h‘rw Zr’=NkV
hwhy=l‘ gn‘thw 4
: Kbl tl’Vm Kl=Ntyw
Kkrd hwhy=l‘ lwg 5
: hV‘y ’whw wyl‘ xTbw
KqdY rw’k ’yYwhw 6
KTpVmw
37. 7–23 NV’r rps 595
: MyrhYk KTpVmw
7 llwxthw hwhyl Mwd
wkrd xylYmb rxtt=l’ wl
: twmzm hV‘ Vy’b
8 hmx bz‘w P’m Prh
: ‘rhl=K’ rxtt=l’
9 Nwtrky My‘rm=yk
: Zr’=wVryy hmh hwhy ywqw
10 ‘Vr Ny’w T‘m dw‘w
: wnny’w wmwqm=l‘ tnnwbthw
11 Zr’=wVryy Mywn‘w
: MwlV br=l‘ wgn‘thw
12 qydYl ‘Vr Mmz
: wynV wyl‘ qrxw
13 wl=qxVy ynd’
: wmwy ’by=yk h’r=yk
14 MtVq wkrdw My‘Vr wxtp brx
Nwyb’w yn‘ lyphl
: Krd=yrVy xwbTl
15 Mblb ’wbt Mbrx
: hnrbVt MtwtVqw
16 qydYl T‘m=bwT
: Mybr My‘Vr Nwmhm
17 hnrbVt My‘Vr tw‘wrz yk
: hwhy MyqydY Kmwsw
18 Mmymt ymy hwhy ‘dwy
: hyht Mlw‘l Mtlxnw
19 h‘r t‘b wVby=’l
: w‘bVy Nwb‘r ymybw
20 wdb’y My‘Vr yk
Myrk rqyk hwhy yby’w
: wlk NV‘b wlk
21 MlVy ’lw ‘Vr hwl
: Ntwnw Nnwx qydYw
22 Zr’ wVryy wykrbm yk
: wtrky wyllqmw
23 wnnwk rbg=yd‘Ym hwhym
: Zpxy wkrdw
lpy=yk
596 Mylht 37. 24–40
lTwy=’l lpy=yk 24
: wdy Kmws hwhy=yk
ytnqz=Mg ytyyh r‘n 25
bz‘n qydY yty’r=’lw
: Mxl=Vqbm w‘rzw
hwlmw Nnwx Mwyh=lk 26
: hkrbl w‘rzw
bwT=hV‘w ‘rm rws 27
: Mlw‘l NkVw
TpVm bh’ hwhy yk 28
wydysx=t’ bz‘y=’lw
wrmVn Mlw‘l
: trkn My‘Vr ‘rzw
Zr’=wVryy MyqydY 29
: hyl‘ d‘l wnkVyw
hmkx hghy qydY=yp 30
: TpVm rbdt wnwVlw
wblb wyhl’ trwt 31
: wyrV’ d‘mt ’l
qydYl ‘Vr hpwY 32
: wtymhl Vqbmw
wdyb wnbz‘y=’l hwhy 33
: wTpVhb wn‘yVry ’lw
wkrd rmVw hwhy=l’ hwq 34
Zr’ tVrl Kmmwryw
: h’rt My‘Vr trkhb
Zyr‘ ‘Vr yty’r 35
: Nn‘r xrz’k hr‘tmw
wnny’ hnhw rb‘yw 36
: ’Ymn ’lw whVqb’w
rVy h’rw Mt=rmV 37
: MwlV Vy’l tyrx’=yk
wdxy wdmVn My‘Vpw 38
: htrkn My‘Vr tyrx’
hwhym MyqydY t‘wVtw 39
: hrY t‘b Mzw‘m
MTlpyw hwhy Mrz‘yw 40
M‘yVwyw My‘Vrm MTlpy
wsx=yk
38. 1–19 NV’r rps 597
: wb wsx=yk
xl : rykzhl dwdl rwmzm
2 ynxykwt KpYqb=l’ hwhy
: ynrsyt Ktmxbw
3 yb wtxn KyYx yk
: Kdy yl‘ txntw
4 Km‘z ynpm yrVbb Mtm=Ny’
: yt’Tx ynpm ymY‘b MwlV=Ny’
5 yV’r wrb‘ ytnw‘ yk
: ynmm wdbky dbk ’Vmk
6 ytrwbx wqmn wVy’bh
: ytlw’ ynpm
7 d’m=d‘ ytxV ytyw‘n
: ytklh rdq Mwyh=lk
8 hlqn w’lm ylsk=yk
: yrVbb Mtm Ny’w
9 d’m=d‘ ytykdnw ytwgwpn
: ybl tmhnm ytg’V
10 ytw’t=lk Kdgn ynd’
: hrtsn=’l Kmm ytxn’w
11 yxk ynbz‘ rxrxs ybl
: yt’ Ny’ Mh=Mg yny‘=rw’w
12 wdm‘y y‘gn dgnm y‘rw ybh’
: wdm‘ qxrm ybwrqw
13 yVpn yVqbm wVqnyw
twwh wrbd yt‘r yVrdw
: wghy Mwyh=lk twmrmw
14 : wyp=xtpy ’l Ml’kw ‘mV’ ’l Vrxk yn’w
15 ‘mV=’l rV’ Vy’k yh’w
: twxkwt wypb Ny’w
16 ytlxwh hwhy Kl=yk
: yhl’ ynd’ hn‘t ht’
17 yl=wxmVy=Np ytrm’=yk
: wlydgh yl‘ ylgr Twmb
18 Nwkn ‘lYl yn’=yk
: dymt ydgn ybw’kmw
19 dyg’ ynw‘=yk
: yt’Txm g’d’
yby’w
598 Mylht 38. 20–39. 12
wmY‘ Myyx yby’w 20
: rqV y’nV wbrw
hbwT txt h‘r ymlVmw 21
: bwT=ypwdr txt ynwnTVy
hwhy ynbz‘t=l’ 22
: ynmm qxrt=l’ yhl’
ytrz‘l hVwx 23
: yt‘wVt ynd’
: dwdl rwmzm Nwtydyl xYnml Tl
ynwVlb ’wTxm ykrd hrmV’ ytrm’ 2
Mwsxm ypl=hrmV’
: ydgnl ‘Vr d‘b
hymwd ytml’n 3
bwTm ytyVxh
: rk‘n yb’kw
ybrqb ybl=Mx 4
V’=r‘bt ygyghb
: ynwVlb ytrbd
yYq hwhy yn‘ydwh 5
’yh=hm ymy tdmw
: yn’ ldx=hm h‘d’
ymy httn twxpT hnh 6
Kdgn Ny’k ydlxw
: hls bYn Md’=lk lbh=lk K’
Vy’=Klhty MlYb=K’ 7
Nwymhy lbh=K’
: Mps’=ym ‘dy=’lw rbYy
ynd’ ytywq=hm ht‘w 8
: ’yh Kl ytlxwt
ynlyYh y‘Vp=lkm 9
: ynmyVt=l’ lbn tprx
yp=xtp’ ’l ytml’n 10
: tyV‘ ht’ yk
K‘gn yl‘m rsh 11
: ytylk yn’ Kdy trgtm
Vy’ trsy Nw‘=l‘ twxkwtb 12
wdwmx V‘k smtw
: hls Md’=lk lbh K’
h‘mV
39. 13–40. 13 NV’r rps 599
13 hwhy ytlpt h‘mV
hnyz’h yt‘wVw
Vrxt=l’ yt‘md=l’
Km‘ ykn’ rg yk
: ytwb’=lkk bVwt
14 hgylb’w ynmm ‘Vh
: ynny’w Kl’ MrTb
m : rwmzm dwdl xYnml
2 hwhy ytywq hwq
: yt‘wV ‘mVyw yl’ Tyw
3 Nwyh TyTm Nw’V rwbm ynl‘yw
: yrV’ Nnwk ylgr ‘ls=l‘ Mqyw
4 wnyhl’l hlht Vdx ryV ypb Ntyw
: hwhyb wxTbyw w’ryyw Mybr w’ry
5 wxTbm hwhy MV=rV’ rbgh yrV’
: bzk yTVw Mybhr=l’ hnp=’lw
6 yhl’ hwhy ht’ tyV‘ twbr
wnyl’ KytbVxmw Kyt’lpn
hrbd’w hdyg’ Kyl’ Kr‘ Ny’
: rpsm wmY‘
7 tYpx=’l hxnmw xbz
yl tyrk Mynz’
: tl’V ’l h’Txw hlw‘
8 yt’b=hnh ytrm’ z’
: yl‘ bwtk rps=tlgmb
9 ytYpx yhl’ KnwYr=twV‘l
: y‘m Kwtb Ktrwtw
10 br lhqb qdY ytrVb
’lk’ ’l ytpV hnh
: t‘dy ht’ hwhy
11 ybl Kwtb ytysk=’l KtqdY
ytrm’ Kt‘wVtw Ktnwm’
: br lhql Ktm’w Kdsx ytdxk=’l
12 ynmm Kymxr ’lkt=’l hwhy ht’
: ynwrYy dymt Ktm’w Kdsx
13 rpsm Ny’=d‘ tw‘r yl‘=wpp’ yk
tw’rl ytlky=’lw ytnw‘ ynwgyVh
yV’r twr‘Vm wmY‘
yblw
600 Mylht 40. 14–41. 12
: ynbz‘ yblw
ynlyYhl hwhy hYr 14
: hVwx ytrz‘l hwhy
htwpsl yVpn yVqbm dxy wrpxyw wVby 15
: yt‘r yYpx wmlkyw rwx’ wgsy
MtVb bq‘=l‘ wmVy 16
: x’h x’h yl Myrm’h
KyVqbm=lk Kb wxmVyw wVyVy 17
: Kt‘wVt ybh’ hwhy ldgy dymt wrm’y
Nwyb’w yn‘ yn’w 18
yl bVxy ynd’
ht’ yTlpmw ytrz‘
: rx’t=l’ yhl’
: dwdl rwmzm xYnml ’m
ld=l’ lykVm yrV’ 2
: hwhy whTlmy h‘r Mwyb
whyxyw whrmVy hwhy 3
Zr’b rV’y
: wyby’ Vpnb whntt=l’w
ywd Vr‘=l‘ wnd‘sy hwhy 4
: wylxb tkph wbkVm=lk
ynnx hwhy ytrm’=yn’ 5
: Kl yt’Tx=yk yVpn h’pr
yl ‘r wrm’y ybyw’ 6
: wmV db’w twmy ytm
rbdy ’wV tw’rl ’b=M’w 7
wl Nw’=Zbqy wbl
: rbdy Zwxl ’Yy
y’nV=lk wVxlty yl‘ dxy 8
: yl h‘r wbVxy yl‘
wb qwYy l‘ylb=rbd 9
: Mwql Pyswy=’l bkV rV’w
wb ytxTb=rV’ ymwlV Vy’=Mg 10
: bq‘ yl‘ lydgh ymxl lkw’
ynmyqhw ynnx hwhy ht’w 11
: Mhl hmlV’w
yb tYpx=yk yt‘dy t’zb 12
: yl‘ yby’ ‘yry=’l yk
yn’w
41. 13–43. 1 ynV rps 601
13 yb tkmt ymtb yn’w
: Mlw‘l Kynpl ynbyYtw
14 l’rVy yhl’ hwhy Kwrb sŘ 6
Mlw‘h d‘w Mlw‘hm
: Nm’w Nm’
ynV rps
bm : xrq=ynbl lykVm xYnml
2 Mym=yqyp’=l‘ gr‘t ly’k
: Myhl’ Kyl’ gr‘t yVpn Nk
3 yx l’l Myhl’l yVpn h’mY
: Myhl’ ynp h’r’w ’wb’ ytm
4 hlylw Mmwy Mxl yt‘md yl=htyh
: Kyhl’ hy’ Mwyh=lk yl’ rm’b
5 yVpn yl‘ hkpV’w hrkz’ hl’
Myhl’ tyb=d‘ Mdd’ Ksb rb‘’ yk
: ggwx Nwmh hdwtw hnr=lwqb
6 yl‘ ymhtw yVpn yxxwtVt=hm
: wynp tw‘wVy wndw’ dw‘=yk Myhl’l ylyxwh
7 xxwtVt yVpn yl‘ yhl’
Ndry Zr’m Krkz’ Nk=l‘
: r‘Ym rhm Mynwmrxw
8 KyrwnY lwql ’rwq Mwht=l’=Mwht
: wrb‘ yl‘ Kylgw KyrbVm=lk
9 wdsx hwhy hwYy Mmwy
ym‘ hryV hlylbw
: yyx l’l hlpt
10 yntxkV hml y‘ls l’l hrmw’
: byw’ Zxlb Kl’ rdq=hml
11 yrrwY ynwprx ytwmY‘b xYrb
: Kyhl’ hy’ Mwyh=lk yl’ Mrm’b
12 yl‘ ymht=hmw yVpn yxxwtVt=hm
wndw’ dw‘=yk Myhl’l ylyxwh
: yhl’w ynp t‘wVy
gm dysx=’l ywgm ybyr hbyrw Myhl’ ynTpV
: ynTlpt hlw‘w hmrm=Vy’m
ht’=yk
602 Mylht 43. 2–44. 14
yntxnz hml yzw‘m yhl’ ht’=yk 2
: byw’ Zxlb Klht’ rdq=hml
ynwxny hmh Ktm’w Krw’=xlV 3
: KytwnkVm=l’w KVdq=rh=l’ ynw’yby
Myhl’ xbzm=l’ h’wb’w 4
ylyg txmV l’=l’
: yhl’ Myhl’ rwnkb Kdw’w
yl‘ ymht=hmw yVpn yxxwtVt=hm 5
wndw’ dw‘=yk Myhl’l ylyxwh
: yhl’w ynp t‘wVy
: lykVm xrq=ynbl xYnml dm
wn‘mV wnynz’b Myhl’ 2
wnl=wrps wnytwb’
: Mdq ymyb Mhymyb tl‘p l‘p
M‘Ttw tVrwh Mywg Kdy ht’ 3
: MxlVtw Mym’l ‘rt
Zr’=wVry Mbrxb ’l yk 4
wml h‘yVwh=’l M‘wrzw
: MtyYr yk Kynp rw’w K‘wrzw Knymy=yk
Myhl’ yklm ’wh=ht’ 5
: bq‘y tw‘wVy hwY
xgnn wnyrY Kb 6
: wnymq swbn KmVb
xTb’ ytVqb ’l yk 7
: yn‘yVwt ’l ybrxw
wnyrYm wnt‘Vwh yk 8
: twVybh wny’nVmw
Mwyh=lk wnllh Myhl’b 9
: hls hdwn Mlw‘l KmVw
wnmylktw txnz=P’ 10
: wnytw’bYb ’Yt=’lw
rY=ynm rwx’ wnbyVt 11
: wml wsV wny’nVmw
lk’m N’Yk wnntt 12
: wntyrz Mywgbw
Nwh=’lb Km‘=rkmt 13
: Mhyryxmb tybr=’lw
wnynkVl hprx wnmyVt 14
g‘l
44. 15–45. 5 ynV rps 603
: wnytwbybsl slqw g‘l
15 Mywgb lVm wnmyVt
: Mym’lb V’r=dwnm
16 ydgn ytmlk Mwyh=lk
: yntsk ynp tVbw
17 Pdgmw Prxm lwqm
: Mqntmw byw’ ynpm
18 KwnxkV ’lw wnt’b t’z=lk
: Ktyrbb wnrqV=’lw
19 wnbl rwx’ gwsn=’l
: Kxr’ ynm wnyrV’ Ttw
20 Mynt Mwqmb wntykd yk
: twmlYb wnyl‘ sktw
21 wnyhl’ MV wnxkV=M’
: rz l’l wnypk Vrpnw
22 t’z=rqxy Myhl’ ’lh
: bl twml‘t ‘dy ’wh=yk
23 Mwyh=lk wngrh Kyl‘=yk
: hxbT N’Yk wnbVxn
24 ynd’ NVyt hml hrw‘
: xYnl xnzt=l’ hYyqh
25 rytst Kynp=hml
: wnYxlw wnyn‘ xkVt
26 wnVpn rp‘l hxV yk
: wnnTb Zr’l hqbd
27 wnl htrz‘ hmwq
: Kdsx N‘ml wndpw
hm : tdydy ryV lykVm xrq=ynbl MynVV=l‘ xYnml
2 bwT rbd ybl Vxr
Klml yV‘m yn’ rm’
: ryhm rpws T‘ ynwVl
3 Md’ ynbm typypy
KytwtpVb Nx qYwh
: Mlw‘l Myhl’ Kkrb Nk=l‘
4 rwbg Kry=l‘ Kbrx=rwgx
: Krdhw Kdwh
5 bkr xlY Krdhw
qdY=hwn‘w tm’=rbd=l‘
Krwtw
604 Mylht 45. 6–46. 6
: Knymy tw’rwn Krwtw
wlpy Kytxt Mym‘ MynwnV KyYx 6
: Klmh ybyw’ blb
d‘w Mlw‘ Myhl’ K’sk 7
: Ktwklm TbV rVym TbV
‘Vr ’nVtw qdY tbh’ 8
Kyhl’ Myhl’ KxVm Nk=l‘
: Kyrbxm NwVV NmV
Kytdgb=lk tw‘yYq twlh’w=rm 9
: KwxmV ynm NV ylkyh=Nm
Kytwrqyb Myklm twnb 10
: rypw’ Mtkb Knymyl lgV hbYn
Knz’ yThw y’rw tb=y‘mV 11
: Kyb’ tybw Km‘ yxkVw
Kypy Klmh w’tyw 12
: wl=ywxtVhw Kynd’ ’wh=yk
hxnmb rY=tbw 13
: M‘ yryV‘ wlxy Kynp
hmynp Klm=tb hdwbk=lk 14
: hVwbl bhz twYbVmm
Klml lbwt twmqrl 15
: Kl tw’bwm hytw‘r hyrx’ twlwtb
lygw txmVb hnlbwt 16
: Klm lkyhb hny’bt
Kynb wyhy Kytb’ txt 17
: Zr’h=lkb MyrVl wmtyVt
rdw rd=lkb KmV hrykz’ 18
: d‘w Ml‘l Kdwhy Mym‘ Nk=l‘
: ryV twml‘=l‘ xrq=ynbl xYnml wm
z‘w hsxm wnl Myhl’ 2
: d’m ’Ymn twrYb hrz‘
Zr’ rymhb ’ryn=’l Nk=l‘ 3
: Mymy blb Myrh Twmbw
wymym wrmxy wmhy 4
: hls wtw’gb Myrh=wV‘ry
Myhl’=ry‘ wxmVy wyglp rhn 5
: Nwyl‘ ynkVm Vdq
Twmt=lb hbrqb Myhl’ 6
hrz‘y
46. 7–48. 2 ynV rps 605
: rqb twnpl Myhl’ hrz‘y
7 twklmm wTm Mywg wmh
: Zr’ gwmt wlwqb Ntn
8 wnm‘ tw’bY hwhy
: hls bq‘y yhl’ wnl=bgVm
9 hwhy twl‘pm wzx=wkl
: Zr’b twmV MV=rV’
10 Zr’h hYq=d‘ twmxlm tybVm
tynx ZYqw rbVy tVq
: V’b PrVy twlg‘
11 Myhl’ ykn’=yk w‘dw wprh
: Zr’b Mwr’ Mywgb Mwr’
12 wnm‘ tw’bY hwhy
: hls bq‘y yhl’ wnl=bgVm
zm : rwmzm xrq=ynbl xYnml
2 Pk=w‘qt Mym‘h=lk
: hnr lwqb Myhl’l w‘yrh
3 ’rwn Nwyl‘ hwhy=yk
: Zr’h=lk=l‘ lwdg Klm
4 wnytxt Mym‘ rbdy
: wnylgr txt Mym’lw
5 wntlxn=t’ wnl=rxby
: hls bh’=rV’ bq‘y Nw’g t’
6 h‘wrtb Myhl’ hl‘
: rpwV lwqb hwhy
7 wrmz Myhl’ wrmz
: wrmz wnklml wrmz
8 Myhl’ Zr’h=lk Klm yk
: lykVm wrmz
9 Mywg=l‘ Myhl’ Klm
: wVdq ’sk=l‘ bVy Myhl’
10 wps’n Mym‘ ybydn
Mhrb’ yhl’ M‘
Zr’=yngm Myhl’l yk
: hl‘n d’m
xm : xrq=ynbl rwmzm ryV
2 d’m llhmw hwhy lwdg
: wVdq=rh wnyhl’ ry‘b
hpy
606 Mylht 48. 3–49. 4
Zr’h=lk VwVm Pwn hpy 3
NwpY ytkry NwyY=rh
: br Klm tyrq
hytwnmr’b Myhl’ 4
: bgVml ‘dwn
wd‘wn Myklmh hnh=yk 5
: wdxy wrb‘
whmt Nk w’r hmh 6
: wzpxn wlhbn
MV Mtzx’ hd‘r 7
: hdlwyk lyx
Mydq xwrb 8
: VyVrt twyn’ rbVt
wny’r Nk wn‘mV rV’k 9
wnyhl’ ry‘b tw’bY=hwhy ry‘b
: hls Mlw‘=d‘ hnnwky Myhl’
Kdsx Myhl’ wnymd 10
: Klkyh brqb
Ktlht Nk Myhl’ KmVk 11
Zr’=ywYq=l‘
: Knymy h’lm qdY
NwyY=rh xmVy 12
hdwhy twnb hnlgt
: KyTpVm N‘ml
hwpyqhw NwyY wbs 13
: hyldgm wrps
hlyxl Mkbl wtyV 14
hytwnmr’ wgsp
: Nwrx’ rwdl wrpst N‘ml
d‘w Mlw‘ wnyhl’ Myhl’ hz yk 15
: twm=l‘ wnghny ’wh
: rwmzm xrq=ynbl xYnml Tm
Mym‘h=lk t’z=w‘mV 2
: dlx ybVy=lk wnyz’h
Vy’=ynb=Mg Md’ ynb=Mg 3
: Nwyb’w ryV‘ dxy
twmkx rbdy yp 4
: twnwbt ybl twghw
hT’
49. 5–50. 1 ynV rps 607
5 ynz’ lVml hT’
: ytdyx rwnkb xtp’
6 ‘r ymyb ’ry’ hml
: ynbwsy ybq‘ Nw‘
7 Mlyx=l‘ MyxTbh
: wllhty MrV‘ brbw
8 Vy’ hdpy hdp=’l x’
: wrpk Myhl’l Nty=’l
9 MVpn Nwydp rqyw
: Mlw‘l ldxw
10 xYnl dw‘=yxyw
: txVh h’ry ’l
11 wtwmy Mymkx h’ry yk
wdb’y r‘bw lysk dxy
: Mlyx Myrx’l wbz‘w
12 Mlw‘l wmytb Mbrq
rdw rdl MtnkVm
: twmd’ yl‘ MtwmVb w’rq
13 Nyly=lb rqyb Md’w
: wmdn twmhbk lVmn
14 wml lsk Mkrd hz
: hls wYry Mhypb Mhyrx’w
15 M‘ry twm wtV lw’Vl N’Yk
rqbl MyrVy Mb wdryw
: wl lbzm lw’V twlbl MryYw
16 lw’V=dym yVpn hdpy Myhl’=K’
: hls ynxqy yk
17 Vy’ rV‘y=yk ’ryt=l’
: wtyb dwbk hbry=yk
18 lkh xqy wtwmb ’l yk
: wdwbk wyrx’ dry=’l
19 Krby wyyxb wVpn=yk sŘ 7
: Kl byTyt=yk Kdwyw
20 wytwb’ rwd=d‘ ’wbt
: rw’=w’ry ’l xYn=d‘
21 Nyby ’lw rqyb Md’
: wmdn twmhbk lVmn
n Ps’l rwmzm
l’
608 Mylht 50. 2–18
Zr’=’rqyw rbd hwhy Myhl’ l’
: w’bm=d‘ VmV=xrzmm
: ‘ypwh Myhl’ ypy=llkm NwyYm 2
Vrxy=l’w wnyhl’ ’by 3
lk’t wynpl=V’
: d’m hr‘Vn wybybsw
l‘m MymVh=l’ ’rqy 4
: wm‘ Nydl Zr’h=l’w
ydysx yl=wps’ 5
: xbz=yl‘ ytyrb ytrk
wqdY MymV wdygyw 6
: hls ’wh TpV Myhl’=yk
hrbd’w ym‘ h‘mV 7
Kb hdy‘’w l’rVy
: ykn’ Kyhl’ Myhl’
Kxykw’ Kyxbz=l‘ ’l 8
: dymt ydgnl Kytlw‘w
rp Ktybm xq’=’l 9
: Mydwt‘ Kyt’lkmm
r‘y=wtyx=lk yl=yk 10
: Pl’=yrrhb twmhb
Myrh Pw‘=lk yt‘dy 11
: ydm‘ ydV zyzw
Kl rm’=’l b‘r’=M’ 12
: h’lmw lbt yl=yk
Myryb’ rVb lkw’h 13
: htV’ Mydwt‘ Mdw
hdwt Myhl’l xbz 14
: Kyrdn Nwyl‘l MlVw
hrY Mwyb yn’rqw 15
: yndbktw KYlx’
Myhl’ rm’ ‘Vrlw 16
yqx rpsl Kl=hm
: Kyp=yl‘ ytyrb ’Vtw
rswm t’nV ht’w 17
: Kyrx’ yrbd KlVtw
wm‘ Zrtw bng ty’r=M’ 18
: Kqlx Myp’nm M‘w
Kyp
50. 19–51. 14 ynV rps 609
19 h‘rb txlV Kyp
: hmrm dymYt KnwVlw
20 rbdt Kyx’b bVt
: ypd=Ntt Km’=Nbb
21 ytVrxhw tyV‘ hl’
Kwmk hyh’=twyh tymd
: Kyny‘l hkr‘’w Kxykw’
22 hwl’ yxkV t’z ’n=wnyb
: lyYm Ny’w PrT’=Np
23 ynndbky hdwt xbz
: Myhl’ ‘Vyb wn’r’ Krd MVw
’n, 2 ’ybnh Ntn wyl’=’wbb : dwdl rwmzm xYnml
: ‘bV=tb=l’ ’b=rV’k
3 Kdsxk Myhl’ ynnx
: y‘Vp hxm Kymxr brk
4 ynw‘m ynsbk hbrh
: ynrhT yt’Txmw
5 ‘d’ yn’ y‘Vp=yk
: dymt ydgn yt’Txw
6 yt’Tx Kdbl Kl
ytyV‘ Kyny‘b ‘rhw
Krbdb qdYt N‘ml
: KTpVb hkzt
7 ytllwx Nww‘b=Nh
: ym’ yntmxy ’Txbw
8 twxTb tYpx tm’=Nh
: yn‘ydwt hmkx Mtsbw
9 rhT’w bwz’b yn’Txt
: Nybl’ glVmw ynsbkt
10 hxmVw NwVV yn‘ymVt
: tykd twmY‘ hnlgt
11 y’Txm Kynp rtsh
: hxm ytnw‘=lkw
12 Myhl’ yl=’rb rwhT bl
: ybrqb Vdx Nwkn xwrw
13 Kynplm ynkylVt=l’
: ynmm xqt=l’ KVdq xwrw
14 K‘Vy NwVV yl hbyVh
xwrw
610 Mylht 51. 15–53. 2
: ynkmst hbydn xwrw
Kykrd My‘Vp hdml’ 15
: wbwVy Kyl’ My’Txw
yt‘wVt yhl’ Myhl’ Mymdm ynlyYh 16
: KtqdY ynwVl Nnrt
xtpt ytpV ynd’ 17
: Ktlht dygy ypw
hnt’w xbz Zpxt=’l yk 18
: hYrt ’l hlw‘
hrbVn xwr Myhl’ yxbz 19
: hzbt ’l Myhl’ hkdnw rbVn=bl
NwyY=t’ KnwYrb hbyTyh 20
: MlVwry twmwx hnbt
lylkw hlw‘ qdY=yxbz Zpxt z’ 21
: Myrp Kxbzm=l‘ wl‘y z’
ymd’h g’wd ’wbb : dwdl lykVm xYnml bn, 2
: Klmyx’ tyb=l’ dwd ’b wl rm’yw lw’Vl dgyw
rwbgh h‘rb llhtt=hm 3
: Mwyh=lk l’ dsx
KnwVl bVxt twwh 4
: hymr hV‘ VTlm r‘tk
bwTm ‘r tbh’ 5
: hls qdY rbdm rqV
: hmrm NwVl ‘lb=yrbd=lk tbh’ 6
xYnl KYty l’=Mg 7
lh’m Kxsyw Ktxy
: hls Myyx Zr’m KVrVw
w’ryyw MyqydY w’ryw 8
: wqxVy wyl‘w
wzw‘m Myhl’ MyVy ’l rbgh hnh 9
: wtwhb z‘y wrV‘ brb xTbyw
Myhl’ tybb Nn‘r tyzk yn’w 10
: d‘w Mlw‘ Myhl’=dsxb ytxTb
tyV‘ yk Mlw‘l Kdw’ 11
: Kydysx dgn bwT=yk KmV hwq’w
: dwdl lykVm tlxm=l‘ xYnml gn
Myhl’ Ny’ wblb lbn rm’ 2
lw‘ wby‘thw wtyxVh
Ny’
53. 3–55. 3 ynV rps 611
: bwT=hV‘ Ny’
3 Md’=ynb=l‘ PyqVh MymVm Myhl’
lykVm Vyh tw’rl
: Myhl’=t’ Vrd
4 wxl’n wdxy gs wlk
bwT=hV‘ Ny’
: dx’=Mg Ny’
5 Nw’ yl‘p w‘dy ’lh
Mxl wlk’ ym‘ ylk’
: w’rq ’l Myhl’
6 dxp hyh=’l dxp=wdxp MV
Knx twmY‘ rzp Myhl’=yk
: Ms’m Myhl’=yk htVbh
7 l’rVy tw‘Vy NwyYm Nty=ym
wm‘ twbV Myhl’ bwVb
: l’rVy xmVy bq‘y lgy
dn, 2 ’lh lw’Vl wrm’yw Mypyzh ’wbb : dwdl lykVm tnygnb xYnml
: wnm‘ rttsm dwd
3 yn‘yVwh KmVb Myhl’
: ynnydt Ktrwbgbw
4 ytlpt ‘mV Myhl’
: yp=yrm’l hnyz’h
5 yl‘ wmq Myrz yk
yVpn wVqb MyYyr‘w
: hls Mdgnl Myhl’ wmV ’l
6 yl rz‘ Myhl’ hnh
: yVpn ykmsb ynd’
7 yrrVl ‘rh bwVy
: MtymYh Ktm’b
8 Kl=hxbz’ hbdnb
: bwT=yk hwhy KmV hdw’
9 ynlyYh hrY=lkm yk
: yny‘ ht’r yby’bw
hn : dwdl lykVm tnygnb xYnml
2 ytlpt Myhl’ hnyz’h
: ytnxtm Ml‘tt=l’w
3 ynn‘w yl hbyVqh
: hmyh’w yxyVb dyr’
lwqm
612 Mylht 55. 4–20
‘Vr tq‘ ynpm byw’ lwqm 4
Nw’ yl‘ wTymy=yk
: ynwmTVy P’bw
ybrqb lyxy ybl 5
: yl‘ wlpn twm twmy’w
yb ’by d‘rw h’ry 6
: twYlp ynsktw
hnwyk rb’ yl=Nty=ym rm’w 7
: hnkV’w hpw‘’
ddn qyxr’ hnh 8
: hls rbdmb Nyl’
yl Tlpm hVyx’ 9
: r‘sm h‘s xwrm
MnwVl glp ynd’ ‘lb 10
: ry‘b byrw smx yty’r=yk
hytmwx=l‘ hbbwsy hlylw Mmwy 11
: hbrqb lm‘w Nw’w
hbrqb twwh 12
: hmrmw Kt hbxrm Vymy=’lw
’V’w ynprxy byw’=’l yk 13
lydgh yl‘ y’nVm=’l
: wnmm rts’w
ykr‘k Vwn’ ht’w 14
: y‘dymw ypwl’
dws qytmn wdxy rV’ 15
: Vgrb Klhn Myhl’ tybb
wmyl‘ twmyVy 16
Myyx lw’V wdry
: Mbrqb Mrwgmb tw‘r=yk
’rq’ Myhl’=l’ yn’ 17
: yn‘yVwy hwhyw
hmh’w hxyV’ MyrhYw rqbw br‘ 18
: ylwq ‘mVyw
yl=brqm yVpn MwlVb hdp 19
: ydm‘ wyh Mybrb=yk
Mn‘yw l’ ‘mVy 20
hls Mdq bVyw
wml twpylx Ny’ rV’
’lw
55. 21–56. 13 ynV rps 613
: Myhl’ w’ry ’lw
21 wymlVb wydy xlV
: wtyrb llx
22 wbl=brqw wyp t’mxm wqlx
: twxtp hmhw NmVm wyrbd wkr
23 Kbhy hwhy=l‘ KlVh
Klklky ’whw
: qydYl Twm Mlw‘l Nty=’l
24 txV r’bl Mdrwt Myhl’ ht’w
Mhymy wYxy=’l hmrmw Mymd yVn’
: Kb=xTb’ yn’w
wn MytVlp wt’ zx’b Mtkm dwdl Myqxr Ml’ tnwy=l‘ xYnml
: tgb
2 Vwn’ ynp’V=yk Myhl’ ynnx
: ynYxly Mxl Mwyh=lk
3 Mwyh=lk yrrwV wp’V
: Mwrm yl Mymxl Mybr=yk
4 : xTb’ Kyl’ yn’ ’ry’ Mwy
5 wrbd llh’ Myhl’b
’ry’ ’l ytxTb Myhl’b
: yl rVb hV‘y=hm
6 wbY‘y yrbd Mwyh=lk
: ‘rl MtbVxm=lk yl‘
7 wrmVy ybq‘ hmh wnypYy wrwgy
: yVpn wwq rV’k
8 wml=Tlp Nw’=l‘
: Myhl’ drwh Mym‘ P’b
9 ht’ htrps ydn
Kd’nb yt‘md hmyV
: Ktrpsb ’lh
10 ’rq’ Mwyb rwx’ ybyw’ wbwVy z’
: yl Myhl’=yk yt‘dy hz
11 rbd llh’ Myhl’b
: rbd llh’ hwhyb
12 ’ry’ ’l ytxTb Myhl’b
: yl Md’ hV‘y=hm
13 Kyrdn Myhl’ yl‘
: Kl tdwt MlV’
yk
614 Mylht 56. 14–58. 3
twmm yVpn tlYh yk 14
yxdm ylgr ’lh
: Myyxh rw’b Myhl’ ynpl Klhthl
: hr‘mb lw’V=ynpm wxrbb Mtkm dwdl txVt=l’ xYnml zn
ynnx Myhl’ ynnx 2
yVpn hysx Kb yk
hsx’ Kypnk=lYbw
: twwh rb‘y d‘
Nwyl‘ Myhl’l ’rq’ 3
: yl‘ rmg l’l
yn‘yVwyw MymVm xlVy 4
hls yp’V Prx
: wtm’w wdsx Myhl’ xlVy
MyThl hbkV’ M’bl Kwtb yVpn 5
MyYxw tynx MhynV Md’=ynb
: hdx brx MnwVlw
Myhl’ MymVh=l‘ hmwr 6
: Kdwbk Zr’h=lk l‘
ym‘pl wnykh tVr 7
yVpn Ppk
hxyV ynpl wrk
: hls hkwtb wlpn
ybl Nwkn 8
: hrmz’w hryV’ ybl Nwkn Myhl’
ydwbk hrw‘ 9
rwnkw lbnh hrw‘
: rxV hry‘’
ynd’ Mym‘b Kdw’ 10
: Mym’=lb Krmz’
Kdsx MymV=d‘ ldg=yk 11
: Ktm’ MyqxV=d‘w
sŘ 8 Myhl’ MymV=l‘ hmwr 12
: Kdwbk Zr’h=lk l‘
: Mtkm dwdl txVt=l’ xYnml xn
Nwrbdt qdY Ml’ Mnm’h 2
: Md’ ynb wTpVt MyrVym
Nwl‘pt tlw‘ blb=P’ 3
: Nwslpt Mkydy smx Zr’b
wrz
58. 4–59. 9 ynV rps 615
4 Mxrm My‘Vr wrz
: bzk yrbd NTbm w‘t
5 Vxn=tmx twmdk wml=tmx
: wnz’ MT’y Vrx Ntp=wmk
6 MyVxlm lwql ‘mVy=’l rV’
: Mkxm Myrbx rbwx
7 wmypb wmynV=srh Myhl’
: hwhy Ztn Myrypk tw‘tlm
8 wml=wklhty Mym=wmk ws’my
: wllmty wmk wYx Krdy
9 Klhy smt lwlbV wmk
: VmV wzx=lb tV’ lpn
10 dT’ Mkytrys wnyby MrTb
: wnr‘Vy Nwrx=wmk yx=wmk
11 Mqn hzx=yk qydY xmVy
: ‘Vrh Mdb Zxry wym‘p
12 qydYl yrp=K’ Md’ rm’yw
: Zr’b MyTpV Myhl’=Vy K’
Tn tybh=t’ wrmVyw lw’V xlVb Mtkm dwdl txVt=l’ xYnml
: wtymhl
2 yhl’ yby’m ynlyYh
: ynbgVt ymmwqtmm
3 Nw’ yl‘pm ynlyYh
: yn‘yVwh Mymd yVn’mw
4 yVpnl wbr’ hnh yk
Myz‘ yl‘ wrwgy
: hwhy yt’Tx=’lw y‘Vp=’l
5 wnnwkyw NwYwry Nw‘=ylb
: h’rw yt’rql hrw‘
6 l’rVy yhl’ tw’bY Myhl’=hwhy ht’w
Mywgh=lk dqpl hYyqh
: hls Nw’ ydgb=lk Nxt=l’
7 blkk wmhy br‘l wbwVy
: ry‘ wbbwsyw
8 Mhypb Nw‘yby hnh
MhytwtpVb twbrx
: ‘mV ym=yk
9 wml=qxVt hwhy ht’w
g‘lt
616 Mylht 59. 10–60. 8
: Mywg=lkl g‘lt
hrmV’ Kyl’ wz‘ 10
: ybgVm Myhl’=yk
ynmdqy wdsx yhl’ 11
: yrrVb yn’ry Myhl’
ym‘ wxkVy=Np Mgrht=l’ 12
wmdyrwhw Klyxb wm‘ynh
: ynd’ wnngm
wmytpV=rbd wmyp=t’Tx 13
Mnw’gb wdklyw
: wrpsy Vxkmw hl’mw
wmny’w hlk hmxb hlk 14
bq‘yb lVm Myhl’=yk w‘dyw
: hls Zr’h ysp’l
blkk wmhy br‘l wbwVyw 15
: ry‘ wbbwsyw
lk’l Nw‘wny hmh 16
: wnylyw w‘bVy ’l=M’
Kz‘ ryV’ yn’w 17
Kdsx rqbl Nnr’w
yl bgVm tyyh=yk
: yl=rY Mwyb swnmw
hrmz’ Kyl’ yz‘ 18
: ydsx yhl’ ybgVm Myhl’=yk
Mr’ t’ wtwYhb : dmll dwdl Mtkm twd‘ NVwV=l‘ xYnml s, 2
rV‘ MynV xlm=’ygb Mwd’=t’ Kyw b’wy bVyw hbwY Mr’=t’w Myrhn
: Pl’
wntYrp wntxnz Myhl’ 3
: wnl bbwVt tpn’
htmYp Zr’ htV‘rh 4
: hTm=yk hyrbV hpr
hVq Km‘ hty’rh 5
: hl‘rt Nyy wntyqVh
sswnthl sn Ky’ryl httn 6
: hls TVq ynpm
Kydydy NwYlxy N‘ml 7
: wnn‘w Knymy h‘yVwh
hzl‘’ wVdqb rbd Myhl’ 8
hqlx’
60. 9–62. 4 ynV rps 617
: ddm’ twks qm‘w MkV hqlx’
9 hVnm ylw d‘lg yl
yV’r zw‘m Myrp’w
: yqqxm hdwhy
10 yYxr rys b’wm
yl‘n KylV’ Mwd’=l‘
: y‘‘rth tVlp yl‘
11 rwYm ry‘ ynlby ym
: Mwd’=d‘ ynxn ym
12 wntxnz Myhl’ ht’=’lh
: wnytw’bYb Myhl’ ’Yt=’lw
13 rYm trz‘ wnl=hbh
: Md’ t‘wVt ’wVw
14 lyx=hV‘n Myhl’b
: wnyrY swby ’whw
’s : dwdl tnygn=l‘ xYnml
2 ytnr Myhl’ h‘mV
: ytlpt hbyVqh
3 ybl PT‘b ’rq’ Kyl’ Zr’h hYqm
: ynxnt ynmm Mwry=rwYb
4 yl hsxm tyyh=yk
: byw’ ynpm z‘=ldgm
5 Mymlw‘ Klh’b hrwg’
: hls Kypnk rtsb hsx’
6 yrdnl t‘mV Myhl’ ht’=yk
: KmV y’ry tVry ttn
7 Pyswt Klm=ymy=l‘ Mymy
: rdw rd=wmk wytwnV
8 Myhl’ ynpl Mlw‘ bVy
: whrYny Nm tm’w dsx
9 d‘l KmV hrmz’ Nk
: Mwy Mwy yrdn ymlVl
bs : dwdl rwmzm Nwtwdy=l‘ xYnml
2 yVpn hymwd Myhl’=l’ K’
: yt‘wVy wnmm
3 yt‘wVyw yrwY ’wh=K’
: hbr Twm’=’l ybgVm
4 Mklk wxYrt Vy’=l‘ wttwht hn’=d‘
ryqk
618 Mylht 62. 5–63. 7
: hywxdh rdg ywTn ryqk
xydhl wY‘y wt’Vm K’ 5
bzk wYry
wkrby wypb
: hls=wllqy Mbrqbw
yVpn ymwd Myhl’l K’ 6
: ytwqt wnmm=yk
yt‘wVyw yrwY ’wh=K’ 7
: Twm’ ’l ybgVm
ydwbkw y‘Vy Myhl’=l‘ 8
: Myhl’b ysxm yz‘=rwY
M‘ t‘=lkb wb wxTb 9
Mkbbl wynpl=wkpV
: hls wnl=hsxm Myhl’
Vy’ ynb bzk Md’=ynb lbh K’ 10
twl‘l Mynz’mb
: dxy lbhm hmh
qV‘b wxTbt=l’ 11
wlbht=l’ lzgbw
: bl wtyVt=l’ bwny=yk lyx
Myhl’ rbd tx’ 12
yt‘mV wz=MytV
: Myhl’l z‘ yk
dsx ynd’=Klw 13
: whV‘mk Vy’l MlVt ht’=yk
: hdwhy rbdmb wtwyhb dwdl rwmzm gs
KrxV’ ht’ yl’ Myhl’ 2
yrVb Kl hmk yVpn Kl h’mY
: Mym=ylb Py‘w hyY=Zr’b
Kytyzx Vdqb Nk 3
: Kdwbkw Kz‘ tw’rl
Myyxm Kdsx bwT=yk 4
: KnwxbVy ytpV
yyxb Kkrb’ Nk 5
: ypk ’V’ KmVb
yVpn ‘bVt NVdw blx wmk 6
: yp=llhy twnnr ytpVw
y‘wYy=l‘ Kytrkz=M’ 7
twrmV’b
63. 8–65. 2 ynV rps 619
: Kb=hgh’ twrmV’b
8 yl htrz‘ tyyh=yk
: Nnr’ Kypnk lYbw
9 Kyrx’ yVpn hqbd
: Knymy hkmt yb
10 yVpn wVqby h’wVl hmhw
: Zr’h twytxtb w’by
11 brx=ydy=l‘ whrygy
: wyhy Myl‘V tnm
12 Myhl’b xmVy Klmhw
wb ‘bVnh=lk llhty
: rqV=yrbwd yp rksy yk
ds : dwdl rwmzm xYnml
2 yxyVb ylwq Myhl’=‘mV
: yyx rYt byw’ dxpm
3 My‘rm dwsm ynrytst
: Nw’ yl‘p tVgrm
4 MnwVl brxk wnnV rV’
: rm rbd MYx wkrd
5 Mt Myrtsmb twryl
: w’ryy ’lw whry M’tp
6 ‘r rbd wml=wqzxy
MyVqwm NwmTl wrpsy
: wml=h’ry ym wrm’
7 tlw‘ wVpxy
Vpxm Vpx wnmt
: qm‘ blw Vy’ brqw
8 Zx Myhl’ Mryw
: Mtwkm wyh Mw’tp
9 MnwVl wmyl‘ whwlyVkyw
: Mb h’r=lk wddnty
10 Md’=lk w’ryyw
Myhl’ l‘p wdygyw
: wlykVh whV‘mw
11 wb hsxw hwhyb qydY xmVy
: bl=yrVy=lk wllhtyw
hs : ryV dwdl rwmzm xYnml
2 NwyYb Myhl’ hlht hymd Kl
Klw
620 Mylht 65. 3–66. 5
: rdn=MlVy Klw
hlpt ‘mV 3
: w’by rVb=lk Kyd‘
ynm wrbg tnw‘ yrbd 4
: Mrpkt ht’ wny‘Vp
KyrYx NkVy brqtw rxbt yrV’ 5
: Klkyh Vdq Ktyb bwTb h‘bVn
wn‘Vy yhl’ wnn‘t qdYb tw’rwn 6
: Myqxr Myw Zr’=ywYq=lk xTbm
wxkb Myrh Nykm 7
: hrwbgb rz’n
Mymy Nw’V xybVm 8
: Mym’l Nwmhw Mhylg Nw’V
Kyttw’m twYq ybVy w’ryyw 9
: Nynrt br‘w rqb=y’Ywm
hqqVtw Zr’h tdqp 10
hnrV‘t tbr
Mym ’lm Myhl’ glp
: hnykt Nk=yk Mngd Nykt
hydwdg txn hwr hymlt 11
hnggmt Mybybrb
: Krbt hxmY
: NVd Nwp‘ry Kylg‘mw KtbwT tnV trT‘ 12
rbdm tw’n wp‘ry 13
: hnrgxt tw‘bg lygw
N’Yh Myrk wVbl 14
rb=wpT‘y Myqm‘w
: wryVy=P’ w‘‘wrty
rwmzm ryV xYnml ws
: Zr’h=lk Myhl’l w‘yrh
wmV=dwbk wrmz 2
: wtlht dwbk wmyV
KyV‘m ’rwn=hm Myhl’l wrm’ 3
: Kyby’ Kl wVxky Kz‘ brb
Kl=wrmzyw Kl wwxtVy Zr’h=lk 4
: hls KmV wrmzy
Myhl’ twl‘pm w’rw wkl 5
: Md’ ynb=l‘ hlyl‘ ’rwn
Kph
66. 6–67. 2 ynV rps 621
6 hVbyl My Kph
lgrb wrb‘y rhnb
: wb=hxmVn MV
7 Mlw‘ wtrwbgb lVm
hnypYt Mywgb wyny‘
: hls wml wmyry=l’ Myrrwsh
8 wnyhl’ Mym‘ wkrb
: wtlht lwq w‘ymVhw
9 Myyxb wnVpn MVh
: wnlgr Twml Ntn=’lw
10 Myhl’ wntnxb=yk
: Psk=PrYk wntprY
11 hdwYmb wnt’bh
: wnyntmb hq‘wm tmV
12 wnV’rl Vwn’ tbkrh
Mymbw V’b=wn’b
: hywrl wn’yYwtw
13 twlw‘b Ktyb ’wb’
: yrdn Kl MlV’
14 ytpV wYp=rV’
: yl=rYb yp=rbdw
15 Kl=hl‘’ Myxm twl‘
Myly’ trTq=M‘
: hls Mydwt‘=M‘ rqb hV‘’
16 Myhl’ y’ry=lk hrps’w w‘mV=wkl
: yVpnl hV‘ rV’
17 yt’rq=yp wyl’
: ynwVl txt Mmwrw
18 yblb yty’r=M’ Nw’
: ynd’ ‘mVy ’l
19 Myhl’ ‘mV Nk’
: ytlpt lwqb byVqh
20 Myhl’ Kwrb
ytlpt rysh=’l rV’
: yt’m wdsxw
zs : ryV rwmzm tnygnb xYnml
2 wnkrbyw wnnxy Myhl’
: hls wnt’ wynp r’y
t‘dl
622 Mylht 67. 3–68. 12
Kkrd Zr’b t‘dl 3
: Kt‘wVy Mywg=lkb
Myhl’ Mym‘ Kwdwy 4
: Mlk Mym‘ Kwdwy
Mym’l wnnryw wxmVy 5
rwVym Mym‘ TpVt=yk
: hls Mxnt Zr’b Mym’lw
Myhl’ Mym‘ Kwdwy 6
: Mlk Mym‘ Kwdwy
hlwby hntn Zr’ 7
: wnyhl’ Myhl’ wnkrby
Myhl’ wnkrby 8
: Zr’=ysp’=lk wt’ w’ryyw
sŘ 9 : ryV rwmzm dwdl xYnml xs
wybyw’ wYwpy Myhl’ Mwqy 2
: wynpm wy’nVm wswnyw
Pdnt NV‘ Pdnhk 3
V’=ynpm gnwd smhk
: Myhl’ ynpm My‘Vr wdb’y
Myhl’ ynpl wYl‘y wxmVy MyqydYw 4
: hxmVb wVyVyw
wmV wrmz Myhl’l wryV 5
twbr‘b bkrl wls
: wynpl wzl‘w wmV hyb
twnml’ Nydw Mymwty yb’ 6
: wVdq Nw‘mb Myhl’
htyb Mydyxy byVwm Myhl’ 7
twrVwkb Myrys’ ’yYwm
: hxyxY wnkV Myrrws=K’
Km‘ ynpl Kt’Yb Myhl’ 8
: hls NwmyVyb Kd‘Yb
Myhl’ ynpm wpTn MymV=P’ hV‘r Zr’ 9
: l’rVy yhl’ Myhl’ ynpm ynys hz
Myhl’ Pynt twbdn MVg 10
: htnnwk ht’ h’lnw Ktlxn
hb=wbVy Ktyx 11
: Myhl’ yn‘l KtbwTb Nykt
rm’=Nty ynd’ 12
twrVbmh
68. 13–29 ynV rps 623
: br ’bY twrVbmh
13 Nwddy Nwddy tw’bY yklm
: llV qlxt tyb twnw
14 MytpV Nyb NwbkVt=M’
Pskb hpxn hnwy ypnk
: Zwrx qrqryb hytwrb’w
15 hb Myklm ydV Vrpb
: NwmlYb glVt
16 NVb=rh Myhl’=rh
: NVb=rh Mynnbg rh
17 Mynnbg Myrh NwdYrt hml
wtbVl Myhl’ dmx rhh
: xYnl NkVy hwhy=P’
18 N’nV ypl’ Mytbr Myhl’ bkr
: Vdqb ynys Mb ynd’
19 ybV tybV Mwrml tyl‘
Md’b twntm txql
: Myhl’ hy NkVl Myrrws=P’w
20 wnl=sm‘y Mwy Mwy ynd’ Kwrb
: hls wnt‘wVy l’h
21 tw‘Vwml l’ wnl l’h
: tw’Ywt twml ynd’ hwhylw
22 wyby’ V’r Zxmy Myhl’=K’
: wymV’b Klhtm r‘V dqdq
23 byV’ NVbm ynd’ rm’
: My twlYmm byV’
24 Mdb Klgr Zxmt N‘ml
: whnm Myby’m Kyblk NwVl
25 Myhl’ Kytwkylh w’r
: Vdqb yklm yl’ twkylh
26 Myngn rx’ MyrV wmdq
: twppwt twml‘ Kwtb
27 Myhl’ wkrb twlhqmb
: l’rVy rwqmm ynd’
28 Mdr ry‘Y Nmynb MV
Mtmgr hdwhy yrV
: yltpn yrV Nwlbz yrV
29 Kz‘ Kyhl’ hwY
hzw‘
624 Mylht 68. 30–69. 10
: wnl tl‘p wz Myhl’ hzw‘
MlVwry=l‘ Klkyhm 30
: yV Myklm wlybwy Kl
hnq tyx r‘g 31
Mym‘ ylg‘b Myryb’ td‘
Psk=yYrb sprtm
: wYpxy twbrq Mym‘ rzb
MyrYm ynm MynmVx wyt’y 32
: Myhl’l wydy Zyrt Vwk
Myhl’l wryV Zr’h twklmm 33
: hls ynd’ wrmz
Mdq=ymV ymVb bkrl 34
: z‘ lwq wlwqb Nty Nh
Myhl’l z‘ wnt 35
wtw’g l’rVy=l‘
: MyqxVb wz‘w
KyVdqmm Myhl’ ’rwn 36
M‘l twmY‘tw z‘ Ntn ’wh l’rVy l’
: Myhl’ Kwrb
: dwdl MynVwV=l‘ xYnml Ts
Myhl’ yn‘yVwh 2
: Vpn=d‘ Mym w’b yk
dm‘m Ny’w hlwYm Nwyb yt‘bT 3
: yntpTV tlbVw Mym=yqm‘mb yt’b
ynwrg rxn y’rqb yt‘gy 4
: yhl’l lxym yny‘ wlk
Mnx y’nV yV’r twr‘Vm wbr 5
rqV yby’ ytymYm wmY‘
: byV’ z’ ytlzg=’l rV’
ytlw’l t‘dy ht’ Myhl’ 6
: wdxkn=’l Kmm ytwmV’w
tw’bY hwhy ynd’ Kywq yb wVby=l’ 7
: l’rVy yhl’ KyVqbm yb wmlky=l’
hprx yt’Vn Kyl‘=yk 8
: ynp hmlk htsk
yx’l ytyyh rzwm 9
: ym’ ynbl yrknw
yntlk’ Ktyb t’nq=yk 10
twprxw
69. 11–28 ynV rps 625
: yl‘ wlpn Kyprwx twprxw
11 yVpn MwYb hkb’w
: yl twprxl yhtw
12 qV yVwbl hnt’w
: lVml Mhl yh’w
13 r‘V ybVy yb wxyVy
: rkV ytwV twnygnw
14 NwYr t‘ hwhy Kl=ytlpt yn’w
: K‘Vy tm’b ynn‘ Kdsx=brb Myhl’
15 h‘bT’=l’w TyTm ynlyYh
: Mym=yqm‘mmw y’nVm hlYn’
16 Mym tlbV ynpTVt=l’
hlwYm yn‘lbt=l’w
: hyp r’b yl‘=rT’t=l’w
17 Kdsx bwT=yk hwhy ynn‘
: yl’ hnp Kymxr brk
18 Kdb‘m Kynp rtst=l’w
: ynn‘ rhm yl=rY=yk
19 hl’g yVpn=l’ hbrq
: yndp yby’ N‘ml
20 ytmlkw ytVbw ytprx t‘dy ht’
: yrrwY=lk Kdgn
21 hVwn’w ybl hrbV hprx
Ny’w dwnl hwq’w
: yt’Ym ’lw Mymxnmlw
22 V’r ytwrbb wntyw
: Zmx ynwqVy y’mYlw
23 xpl Mhynpl MnxlV=yhy
: Vqwml MymwlVlw
24 tw’rm Mhyny‘ hnkVxt
: d‘mh dymt Mhyntmw
25 Km‘z Mhyl‘=KpV
: MgyVy Kp’ Nwrxw
26 hmVn MtryT=yht
: bVy yhy=l’ Mhylh’b
27 wpdr tykh=rV’ ht’=yk
: wrpsy Kyllx bw’km=l’w
28 Mnw‘=l‘ Nw‘=hnt
w’by=l’w
626 Mylht 69. 29–71. 3
: KtqdYb w’by=l’w
Myyx rpsm wxmy 29
: wbtky=l’ MyqydY M‘w
b’wkw yn‘ yn’w 30
: ynbgVt Myhl’ Kt‘wVy
ryVb Myhl’=MV hllh’ 31
: hdwtb wnldg’w
rp rwVm hwhyl bTytw 32
: syrpm Nrqm
wxmVy Mywn‘ w’r 33
: Mkbbl yxyw Myhl’ yVrd
hwhy Mynwyb’=l’ ‘mV=yk 34
: hzb ’l wyrys’=t’w
Zr’w MymV whwllhy 35
: Mb Vmr=lkw Mymy
NwyY ‘yVwy Myhl’ yk 36
hdwhy yr‘ hnbyw
: hwVryw MV wbVyw
hwlxny wydb‘ ‘rzw 37
: hb=wnkVy wmV ybh’w
: rykzhl dwdl xYnml ‘
ynlyYhl Myhl’ 2
: hVwx ytrz‘l hwhy
yVpn yVqbm wrpxyw wVby 3
: yt‘r yYpx wmlkyw rwx’ wgsy
MtVb bq‘=l‘ wbwVy 4
: x’h x’h Myrm’h
KyVqbm=lk Kb wxmVyw wVyVy 5
: Kt‘wVy ybh’ Myhl’ ldgy dymt wrm’yw
Nwyb’w yn‘ yn’w 6
yl hVwx Myhl’
ht’ yTlpmw yrz‘
: rx’t=l’ hwhy
ytysx hwhy=Kb ’‘
: Mlw‘l hVwb’=l’
ynTlptw ynlyYt KtqdYb 2
: yn‘yVwhw Knz’ yl’=hTh
Nw‘m rwYl yl hyh 3
’wbl
71. 4–20 ynV rps 627
yn‘yVwhl tywY dymt ’wbl
: ht’ ytdwYmw y‘ls=yk
4 ‘Vr dym ynTlp yhl’
: Zmwxw lw‘m Pkm
5 ytwqt ht’=yk
: yrw‘nm yxTbm hwhy ynd’
6 NTbm ytkmsn Kyl‘
yzwg ht’ ym’ y‘mm
: dymt ytlht Kb
7 Mybrl ytyyh tpwmk
: z‘=ysxm ht’w
8 Ktlht yp ’lmy
: Ktr’pt Mwyh=lk
9 hnqz t‘l ynkylVt=l’
: ynbz‘t=l’ yxk twlkk
10 yl ybyw’ wrm’=yk
: wdxy wY‘wn yVpn yrmVw
11 wbz‘ Myhl’ rm’l
: lyYm Ny’=yk whwVptw wpdr
12 ynmm qxrt=l’ Myhl’
: hVyx ytrz‘l yhl’
13 yVpn ynTV wlky wVby
: yt‘r yVqbm hmlkw hprx wT‘y
14 lxy’ dymt yn’w
: Ktlht=lk=l‘ ytpswhw
15 KtqdY rpsy yp
Kt‘wVt Mwyh=lk
: twrps yt‘dy ’l yk
16 hwhy ynd’ twrbgb ’wb’
: Kdbl KtqdY rykz’
17 yrw‘nm yntdml Myhl’
: Kytw’lpn dyg’ hnh=d‘w
18 ynbz‘t=l’ Myhl’ hbyVw hnqz=d‘ Mgw
rwdl K‘wrz dyg’=d‘
: Ktrwbg ’wby=lkl
19 Mwrm=d‘ Myhl’ KtqdYw
: Kwmk ym Myhl’ twldg tyV‘=rV’
20 tw‘rw twbr twrY wnty’rh rV’
bwVt
628 Mylht 71. 21–72. 13
wnyyxt bwVt
: ynl‘t bwVt Zr’h twmhtmw
ytldg brt 21
: ynmxnt bstw
yhl’ Ktm’ lbn=ylkb Kdw’ yn’=Mg 22
: l’rVy Vwdq rwnkb Kl hrmz’
Kl=hrmz’ yk ytpV hnnrt 23
: tydp rV’ yVpnw
KtqdY hght Mwyh=lk ynwVl=Mg 24
: yt‘r yVqbm wrpx=yk wVb=yk
hmlVl b‘
Nt Klml KyTpVm Myhl’
: Klm=Nbl KtqdYw
qdYb Km‘ Nydy 2
: TpVmb Kyyn‘w
M‘l MwlV Myrh w’Vy 3
: hqdYb tw‘bgw
M‘=yyn‘ TpVy 4
Nwyb’ ynbl ‘yVwy
: qVw‘ ’kdyw
VmV=M‘ Kw’ryy 5
: Myrwd rwd xry ynplw
zg=l‘ rTmk dry 6
: Zr’ Pyzrz Mybybrk
qydY wymyb=xrpy 7
: xry ylb=d‘ MwlV brw
My=d‘ Mym dryw 8
: Zr’=ysp’=d‘ rhnmw
MyyY w‘rky wynpl 9
: wkxly rp‘ wyby’w
wbyVy hxnm Myy’w VyVrt yklm 10
: wbyrqy rkV’ ’bsw ’bV yklm
Myklm=lk wl=wwxtVyw 11
: whwdb‘y Mywg=lk
‘wVm Nwyb’ lyYy=yk 12
: wl rz‘=Ny’w yn‘w
Nwyb’w ld=l‘ sxy 13
: ‘yVwy Mynwyb’ twVpnw
Kwtm
72. 14–73. 8 yVylV rps 629
14 MVpn l’gy smxmw Kwtm
: wyny‘b Mmd rqyyw
15 ’bV bhzm wl=Ntyw yxyw
dymt wd‘b llptyw
: whnkrby Mwyh=lk
16 Myrh V’rb Zr’b rb=tsp yhy
wyrp Nwnblk V‘ry
: Zr’h bV‘k ry‘m wYyYyw
17 Mlw‘l wmV yhy
wmV Nyny VmV=ynpl
: whwrV’y Mywg=lk wb wkrbtyw
18 l’rVy yhl’ Myhl’ hwhy Kwrb
: wdbl tw’lpn hV‘
19 Mlw‘l wdwbk MV Kwrbw
Zr’h=lk=t’ wdwbk ’lmyw
: Nm’w Nm’
20 : yVy=Nb dwd twlpt wlk sŘ 10
yVylV rps
g‘ Ps’l rwmzm
Myhl’ l’rVyl bwT K’
: bbl yrbl
2 ylgr ywTn T‘mk yn’w
: yrV’ hkpV Ny’k
3 Myllwhb yt’nq=yk
: h’r’ My‘Vr MwlV
4 Mtwml twbYrx Ny’ yk
: Mlw’ ’yrbw
5 wmny’ Vwn’ lm‘b
: w‘gny ’l Md’=M‘w
6 hw’g wmtqn‘ Nkl
: wml smx tyV=PT‘y
7 wmny‘ blxm ’Yy
: bbl twykVm wrb‘
8 qV‘ ‘rb wrbdyw wqymy
: wrbdy Mwrmm
wtV
630 Mylht 73. 9–27
Mhyp MymVb wtV 9
: Zr’b Klht MnwVlw
Mlh wm‘ byVy Nkl 10
: wml wYmy ’lm ymw
l’=‘dy hky’ wrm’w 11
: Nwyl‘b h‘d Vyw
My‘Vr hl’=hnh 12
: lyx=wgVh Mlw‘ ywlVw
ybbl ytykz qyr=K’ 13
: ypk Nwyqnb Zxr’w
Mwyh=lk ‘wgn yh’w 14
: Myrqbl ytxkwtw
wmk hrps’ ytrm’=M’ 15
: ytdgb Kynb rwd hnh
t’z t‘dl hbVx’w 16
: yny‘b ’yh lm‘
l’=yVdqm=l’ ’wb’=d‘ 17
: Mtyrx’l hnyb’
wml tyVt twqlxb K’ 18
: tw’wVml Mtlph
‘grk hmVl wyh Ky’ 19
: twhlb=Nm wmt wps
Zyqhm Mwlxk 20
: hzbt MmlY ry‘b ynd’
ybbl Zmxty yk 21
: NnwtV’ ytwylkw
‘d’ ’lw r‘b=yn’w 22
: Km‘ ytyyh twmhb
Km‘ dymt yn’w 23
: ynymy=dyb tzx’
ynxnt KtY‘b 24
: ynxqt dwbk rx’w
MymVb yl=ym 25
: Zr’b ytYpx=’l Km‘w
ybblw yr’V hlk 26
: Mlw‘l Myhl’ yqlxw ybbl=rwY
wdb’y Kyqxr hnh=yk 27
: Kmm hnwz=lk htmYh
yn’w
73. 28–74. 16 yVylV rps 631
28 bwT=yl Myhl’ tbrq yn’w
ysxm hwhy ynd’b ytV
: Kytwk’lm=lk rpsl
d‘ Ps’l lykVm
xYnl txnz Myhl’ hml
: Kty‘rm N’Yb Kp’ NV‘y
2 Mdq tynq Ktd‘ rkz
Ktlxn TbV tl’g
: wb tnkV hz NwyY=rh
3 xYn tw’Vml Kym‘p hmyrh
: Vdqb byw’ ‘rh=lk
4 Kd‘wm brqb KyrrY wg’V
: twt’ Mttw’ wmV
5 hl‘ml ’ybmk ‘dwy
: twmdrq Z‘=Kbsb
6 dxy hyxwtp t‘w
: Nwmlhy tplykw lyVkb
7 KVdqm V’b wxlV
: KmV=NkVm wllx Zr’l
8 dxy Mnyn Mblb wrm’
: Zr’b l’=yd‘wm=lk wprV
9 wny’r=’l wnyttw’
’ybn dw‘=Ny’
: hm=d‘ ‘dy wnt’=’lw
10 rY Prxy Myhl’ ytm=d‘
: xYnl KmV byw’ Z’ny
11 Knymyw Kdy byVt hml
: hlk Kqwx brqm
12 Mdqm yklm Myhl’w
: Zr’h brqb tw‘wVy l‘p
13 My Kz‘b trrwp ht’
: Mymh=l‘ Mynynt yV’r trbV
14 Ntywl yV’r tYYr ht’
: MyyYl M‘l lk’m wnntt
15 lxnw Ny‘m t‘qb ht’
: Nty’ twrhn tVbwh ht’
16 hlyl Kl=P’ Mwy Kl
: VmVw rw’m twnykh ht’
ht’
632 Mylht 74. 17–76. 2
Zr’ twlwbg=lk tbYh ht’ 17
: MtrYy ht’ Prxw Zyq
hwhy Prx byw’ t’z=rkz 18
: KmV wY’n lbn M‘w
Krwt Vpn tyxl Ntt=l’ 19
: xYnl xkVt=l’ Kyyn‘ tyx
tyrbl Tbh 20
: smx tw’n Zr’=ykVxm w’lm yk
Mlkn Kd bVy=l’ 21
: KmV wllhy Nwyb’w yn‘
Kbyr hbyr Myhl’ hmwq 22
: Mwyh=lk lbn=ynm Ktprx rkz
KyrrY lwq xkVt=l’ 23
: dymt hl‘ Kymq Nw’V
: ryV Ps’l rwmzm txVt=l’ xYnml h‘
wnydwh Myhl’ Kl wnydwh 2
: Kytw’lpn wrps KmV bwrqw
d‘wm xq’ yk 3
: TpV’ MyrVym yn’
hybVy=lkw Zr’ Mygmn 4
: hls hydwm‘ ytnkt ykn’
wlht=l’ Myllwhl ytrm’ 5
: Nrq wmyrt=l’ My‘Vrlw
Mknrq Mwrml wmyrt=l’ 6
: qt‘ r’wYb wrbdt
br‘mmw ’Ywmm ’l yk 7
: Myrh rbdmm ’lw
TpV Myhl’=yk 8
: Myry hzw lypVy hz
hzm rgyw Ksm ’lm rmx Nyyw hwhy=dyb swk yk 9
: Zr’=y‘Vr lk wtVy wYmy hyrmV=K’
Ml‘l dyg’ yn’w 10
: bq‘y yhl’l hrmz’
‘dg’ My‘Vr ynrq=lkw 11
: qydY twnrq hnmmwrt
: ryV Ps’l rwmzm tnygnb xYnml w‘
Myhl’ hdwhyb ‘dwn 2
: wmV lwdg l’rVyb
yhyw
76. 3–77. 9 yVylV rps 633
3 wks MlVb yhyw
: NwyYb wtnw‘mw
4 tVq=ypVr rbV hmV
: hls hmxlmw brxw Ngm
5 : PrT=yrrhm ryd’ ht’ rw’n
6 MtnV wmn bl yryb’ wllwtV’
: Mhydy lyx=yVn’=lk w’Ym=’lw
7 bq‘y yhl’ Ktr‘gm
: swsw bkrw Mdrn
8 ht’ ’rwn ht’
: Kp’ z’m Kynpl dm‘y=ymw
9 Nyd t‘mVh MymVm
: hTqVw h’ry Zr’
10 Myhl’ TpVml=Mwqb
: hls Zr’=ywn‘=lk ‘yVwhl
11 Kdwt Md’ tmx=yk
: rgxt tmx tyr’V
12 Mkyhl’ hwhyl wmlVw wrdn
: ’rwml yV wlybwy wybybs=lk
13 Mydygn xwr rYby
: Zr’=yklml ’rwn
z‘ : rwmzm Ps’l Nwtydy=l‘ xYnml
2 hq‘Y’w Myhl’=l’ ylwq
: yl’ Nyz’hw Myhl’=l’ ylwq
3 ytVrd ynd’ ytrY Mwyb
gwpt ’lw hrgn hlyl ydy
: yVpn Mxnh hn’m
4 hymh’w Myhl’ hrkz’
: hls yxwr PT‘ttw hxyV’
5 yny‘ twrmV tzx’
: rbd’ ’lw ytm‘pn
6 Mdqm Mymy ytbVx
: Mymlw‘ twnV
7 hlylb ytnygn hrkz’
: yxwr Vpxyw hxyV’ ybbl=M‘
8 ynd’ xnzy Mymlw‘lh
: dw‘ twYrl Pysy=’lw
9 wdsx xYnl sp’h
rmg
634 Mylht 77. 10–78. 4
: rdw rdl rm’ rmg
l’ twnx xkVh 10
: hls wymxr P’b Zpq=M’
’yh ytwlx rm’w 11
: Nwyl‘ Nymy twnV
hy=yll‘m rykz’ 12
: K’lp Mdqm hrkz’=yk
Kl‘p=lkb ytyghw 13
: hxyV’ Kytwlyl‘bw
Kkrd Vdqb Myhl’ 14
: Myhl’k lwdg l’=ym
’lp hV‘ l’h ht’ 15
: Kz‘ Mym‘b t‘dwh
Km‘ ‘wrzb tl’g 16
: hls Pswyw bq‘y=ynb
Myhl’ Mym Kw’r 17
wlyxy Mym Kw’r
: twmht wzgry P’
twb‘ Mym wmrz 18
MyqxV wntn lwq
: wklhty KyYYx=P’
lglgb Km‘r lwq 19
lbt Myqrb wry’h
: Zr’h V‘rtw hzgr
Mybr Mymb KylybVw Kkrd Myb 20
: w‘dn ’l Kytwbq‘w
Km‘ N’Yk tyxn 21
: Nrh’w hVm=dyb
Ps’l lykVm x‘
ytrwt ym‘ hnyz’h
: yp=yrm’l Mknz’ wTh
yp lVmb hxtp’ 2
: Mdq=ynm twdyx h‘yb’
M‘dnw wn‘mV rV’ 3
: wnl=wrps wnytwb’w
Nwrx’ rwdl Mhynbm dxkn ’l 4
hwhy twlht Myrpsm
: hV‘ rV’ wytw’lpnw wzwz‘w
Mqyw
78. 5–20 yVylV rps 635
5 bq‘yb twd‘ Mqyw
l’rVyb MV hrwtw
wnytwb’=t’ hwY rV’
: Mhynbl M‘ydwhl
6 wdlwy Mynb Nwrx’ rwd w‘dy N‘ml
: Mhynbl wrpsyw wmqy
7 Mlsk Myhl’b wmyVyw
l’=yll‘m wxkVy ’lw
: wrYny wytwYmw
8 hrmw rrws rwd Mtwb’k wyhy ’lw
wbl Nykh=’l rwd
: wxwr l’=t’ hnm’n=’lw
9 tVq=ymwr yqVwn Myrp’=ynb
: brq Mwyb wkph
10 Myhl’ tyrb wrmV ’l
: tkll wn’m wtrwtbw
11 wytwlyl‘ wxkVyw
: M’rh rV’ wytw’lpnw
12 ’lp hV‘ Mtwb’ dgn
: N‘Y=hdV MyrYm Zr’b
13 Mryb‘yw My ‘qb
: dn=wmk Mym=bYyw
14 Mmwy Nn‘b Mxnyw
: V’ rw’b hlylh=lkw
15 rbdmb MyrY ‘qby
: hbr twmhtk qVyw
16 ‘lsm Mylzwn ’Ywyw
: Mym twrhnk drwyw
17 wl=’Txl dw‘ wpyswyw
: hyYb Nwyl‘ twrml
18 Mbblb l’=wsnyw
: MVpnl lk’=l’Vl
19 wrm’ Myhl’b wrbdyw
: rbdmb NxlV Kr‘l l’ lkwyh
20 Mym wbwzyw rwY=hkh Nh
wpTVy Mylxnw
tt lkwy Mxl=Mgh
: wm‘l r’V Nyky=M’
Nkl
636 Mylht 78. 21–38
rb‘tyw hwhy ‘mV Nkl 21
bq‘yb hqVn V’w
: l’rVyb hl‘ P’=Mgw
Myhl’b wnym’h ’l yk 22
: wt‘wVyb wxTb ’lw
l‘mm MyqxV wYyw 23
: xtp MymV ytldw
lk’l Nm Mhyl‘ rTmyw 24
: wml Ntn MymV=Ngdw
Vy’ lk’ Myryb’ Mxl 25
: ‘bVl Mhl xlV hdyY
MymVb Mydq ‘sy 26
: Nmyt wz‘b ghnyw
r’V rp‘k Mhyl‘ rTmyw 27
: Pnk Pw‘ Mymy lwxkw
whnxm brqb lpyw 28
: wytnkVml bybs
d’m w‘bVyw wlk’yw 29
: Mhl ’by Mtw’tw
Mtw’tm wrz=’l 30
: Mhypb Mlk’ dw‘
Mhb hl‘ Myhl’ P’w 31
MhynmVmb grhyw
: ‘yrkh l’rVy yrwxbw
dw‘=w’Tx t’z=lkb 32
: wytw’lpnb wnym’h ’lw
Mhymy lbhb=lkyw 33
: hlhbb MtwnVw
whwVrdw Mgrh=M’ 34
: l’=wrxVw wbVw
MrwY Myhl’=yk wrkzyw 35
: Ml’g Nwyl‘ l’w
Mhypb whwtpyw 36
: wl=wbzky MnwVlbw
wm‘ Nwkn=’l Mblw 37
: wtyrbb wnm’n ’lw
sŘ 11 Mwxr ’whw 38
tyxVy=’lw Nw‘ rpky
hbrhw
78. 39–55 yVylV rps 637
wp’ byVhl hbrhw
: wtmx=lk ry‘y=’lw
39 hmh rVb=yk rkzyw
: bwVy ’lw Klwh xwr
40 rbdmb whwrmy hmk
: NwmyVyb whwbyY‘y
41 l’ wsnyw wbwVyw
: wwth l’rVy Vwdqw
42 wdy=t’ wrkz=’l
: rY=ynm Mdp=rV’ Mwy
43 : N‘Y=hdVb wytpwmw wytwt’ MyrYmb MV=rV’
44 Mhyr’y Mdl Kphyw
: NwytVy=lb Mhylznw
45 Mlk’yw br‘ Mhb xlVy
: MtyxVtw ‘drpYw
46 Mlwby lysxl Ntyw
: hbr’l M‘ygyw
47 Mnpg drbb grhy
: lmnxb MtwmqVw
48 Mry‘b drbl rgsyw
: MypVrl Mhynqmw
49 wp’ Nwrx Mb=xlVy
hrYw M‘zw hrb‘
: My‘r yk’lm txlVm
50 wp’l bytn slpy
MVpn twmm KVx=’l
: rygsh rbdl Mtyxw
51 MyrYmb rwkb=lk Kyw
: Mx=ylh’b Mynw’ tyV’r
52 wm‘ N’Yk ‘syw
: rbdmb rd‘k Mghnyw
53 wdxp ’lw xTbl Mxnyw
: Myh hsk Mhybyw’=t’w
54 wVdq lwbg=l’ M’ybyw
: wnymy htnq hz=rh
55 Mywg Mhynpm Vrgyw
hlxn lbxb Mlypyw
: l’rVy yTbV Mhylh’b NkVyw
wsnyw
638 Mylht 78. 56–79. 1
Nwyl‘ Myhl’=t’ wrmyw wsnyw 56
: wrmV ’l wytwd‘w
Mtwb’k wdgbyw wgsyw 57
: hymr tVqk wkphn
Mtwmbb whwsy‘kyw 58
: whw’ynqy Mhylyspbw
rb‘tyw Myhl’ ‘mV 59
: l’rVyb d’m s’myw
wlV NkVm VTyw 60
: Md’b NkV lh’
wz‘ ybVl Ntyw 61
: rY=dyb wtr’ptw
wm‘ brxl rgsyw 62
: rb‘th wtlxnbw
V’=hlk’ wyrwxb 63
: wllwh ’l wytlwtbw
wlpn brxb wynhk 64
: hnykbt ’l wytnml’w
ynd’ NVyk Zqyw 65
: Nyym Nnwrtm rwbgk
rwx’ wyrY=Kyw 66
: wml Ntn Mlw‘ tprx
Pswy lh’b s’myw 67
: rxb ’l Myrp’ TbVbw
hdwhy TbV=t’ rxbyw 68
: bh’ rV’ NwyY rh=t’
wVdqm Mymr=wmk Nbyw 69
: Mlw‘l hdsy Zr’k
wdb‘ dwdb rxbyw 70
: N’Y t’lkmm whxqyw
w’ybh twl‘ rx’m 71
wm‘ bq‘yb tw‘rl
: wtlxn l’rVybw
wbbl Mtk M‘ryw 72
: Mxny wypk twnwbtbw
Ps’l rwmzm T‘
Ktlxnb Mywg w’b Myhl’
KVdq lkyh=t’ w’mT
wmV
79. 2–80. 5 yVylV rps 639
: Myy‘l MlVwry=t’ wmV
2 MymVh Pw‘l lk’m Kydb‘ tlbn=t’ wntn
: Zr’=wtyxl Kydysx rVb
3 Mymk Mmd wkpV
: rbwq Ny’w MlVwry twbybs
4 wnynkVl hprx wnyyh
: wnytwbybsl slqw g‘l
5 xYnl Pn’t hwhy hm=d‘
: Kt’nq V’=wmk r‘bt
6 Kw‘dy=’l rV’ Mywgh=l’ Ktmx KpV
: w’rq ’l KmVb rV’ twklmm=l‘w
7 bq‘y=t’ lk’ yk
: wmVh whwn=t’w
8 MynV’r tnw‘ wnl=rkzt=l’
Kymxr wnwmdqy rhm
: d’m wnwld yk
9 KmV=dwbk rbd=l‘ wn‘Vy yhl’ wnrz‘
: KmV N‘ml wnyt’Tx=l‘ rpkw wnlyYhw
10 Mhyhl’ hy’ Mywgh wrm’y hml
wnyny‘l Myygb ‘dwy
: KwpVh Kydb‘=Md tmqn
11 rys’ tqn’ Kynpl ’wbt
: htwmt ynb rtwh K‘wrz ldgk
12 Mqyx=l’ Myt‘bV wnynkVl bVhw
: ynd’ Kwprx rV’ Mtprx
13 Kty‘rm N’Yw Km‘ wnxn’w
Mlw‘l Kl hdwn
: Ktlht rpsn rdw rdl
p : rwmzm Ps’l twd‘ MynVV=l’ xYnml
2 hnyz’h l’rVy h‘r
Pswy N’Yk ghn
: h‘ypwh Mybwrkh bVy
3 hVnmw Nmynbw Myrp’ ynpl
Ktrwbg=t’ hrrw‘
: wnl ht‘Vyl hklw
4 wnbyVh Myhl’
: h‘Vwnw Kynp r’hw
5 tw’bY Myhl’ hwhy
ytm=d‘
640 Mylht 80. 6–81. 4
: Km‘ tlptb tnV‘ ytm=d‘
h‘md Mxl Mtlk’h 6
: VylV tw‘mdb wmqVtw
wnynkVl Nwdm wnmyVt 7
: wml=wg‘ly wnyby’w
wnbyVh tw’bY Myhl’ 8
: h‘Vwnw Kynp r’hw
‘yst MyrYmm Npg 9
: h‘Ttw Mywg Vrgt
hynpl tynp 10
: Zr’=’lmtw hyVrV VrVtw
hlY Myrh wsk 11
: l’=yzr’ hypn‘w
My=d‘ hryYq xlVt 12
: hytwqnwy rhn=l’w
hyrdg tYrp hml 13
: Krd yrb‘=lk hwr’w
r‘ym ryzx hnmsrky 14
: hn‘ry ydV zyzw
’n bwV tw’bY Myhl’ 15
h’rw MymVm Tbh
: t’z Npg dqpw
Knymy h‘Tn=rV’ hnkw 16
: Kl htYm’ Nb=l‘w
hxwsk V’b hprV 17
: wdb’y Kynp tr‘gm
Knymy Vy’=l‘ Kdy=yht 18
: Kl tYm’ Md’=Nb=l‘
Kmm gwsn=’lw 19
: ’rqn KmVbw wnyxt
wnbyVh tw’bY Myhl’ hwhy 20
: h‘Vwnw Kynp r’h
: Ps’l tytgh=l‘ xYnml ’p
wnzw‘ Myhl’l wnynrh 2
: bq‘y yhl’l w‘yrh
Pt=wntw hrmz=w’V 3
: lbn=M‘ My‘n rwnk
rpwV Vdxb w‘qt 4
hskb
81. 5–82. 4 yVylV rps 641
: wngx Mwyl hskb
5 ’wh l’rVyl qx yk
: bq‘y yhl’l TpVm
6 wmV Pswhyb twd‘
MyrYm Zr’=l‘ wt’Yb
: ‘mV’ yt‘dy=’l tpV
7 wmkV lbsm ytwrysh
: hnrb‘t dwdm wypk
8 KYlx’w t’rq hrYb
M‘r rtsb Kn‘’
: hls hbyrm ym=l‘ Knxb’
9 Kb hdy‘’w ym‘ ‘mV
: yl=‘mVt=M’ l’rVy
10 rz l’ Kb hyhy=’l
: rkn l’l hwxtVt ’lw
11 Kyhl’ hwhy ykn’
MyrYm Zr’m Kl‘mh
: wh’lm’w Kyp=bxrh
12 ylwql ym‘ ‘mV=’lw
: yl hb’=’l l’rVyw
13 Mbl twryrVb whxlV’w
: MhytwY‘wmb wkly
14 yl ‘mV ym‘ wl
: wklhy ykrdb l’rVy
15 ‘ynk’ Mhybyw’ T‘mk
: ydy byV’ MhyrY l‘w
16 wl=wVxky hwhy y’nVm
: Mlw‘l Mt‘ yhyw
17 hTx blxm whlyk’yw
: K‘ybV’ Vbd rwYmw
bp Ps’l rwmzm
l’=td‘b bYn Myhl’
: TpVy Myhl’ brqb
2 lw‘=wTpVt ytm=d‘
: hls=w’Vt My‘Vr ynpw
3 Mwtyw ld=wTpV
: wqydYh Vrw yn‘
4 Nwyb’w ld=wTlp
dym
642 Mylht 82. 5–83. 15
: wlyYh My‘Vr dym
wnyby ’lw w‘dy ’l 5
wklhty hkVxb
: Zr’ ydswm=lk wTwmy
Mt’ Myhl’ ytrm’ yn’ 6
: Mklk Nwyl‘ ynbw
Nwtwmt Md’k Nk’ 7
: wlpt MyrVh dx’kw
Zr’h hTpV Myhl’ hmwq 8
: Mywgh=lkb lxnt ht’=yk
: Ps’l rwmzm ryV gp
Kl=ymd=l’ Myhl’ 2
: l’ TqVt=l’w Vrxt=l’
Nwymhy Kybyw’ hnh=yk 3
: V’r w’Vn Ky’nVmw
dws wmyr‘y Km‘=l‘ 4
: KynwpY=l‘ wY‘ytyw
ywgm Mdyxknw wkl wrm’ 5
: dw‘ l’rVy=MV rkzy=’lw
wdxy bl wY‘wn yk 6
: wtrky tyrb Kyl‘
Myl’‘mVyw Mwd’ ylh’ 7
: Myrghw b’wm
qlm‘w Nwm‘w lbg 8
: rwY ybVy=M‘ tVlp
Mm‘ hwln rwV’=Mg 9
: hls Twl=ynbl ‘wrz wyh
Nydmk Mhl=hV‘ 10
: NwVyq lxnb Nybyk ’rsysk
r’d=Ny‘b wdmVn 11
: hmd’l Nmd wyh
b’zkw br‘k wmbydn wmtyV 12
: wmkysn=lk ‘nmlYkw xbzkw
wnl hVryn wrm’ rV’ 13
: Myhl’ tw’n t’
lglgk wmtyV yhl’ 14
: xwr=ynpl Vqk
r‘y=r‘bt V’k 15
hbhlkw
83. 16–84. 12 yVylV rps 643
: Myrh Thlt hbhlkw
16 Kr‘sb Mpdrt Nk
: Mlhbt Ktpwsbw
17 Nwlq Mhynp ’lm
: hwhy KmV wVqbyw
18 d‘=yd‘ wlhbyw wVby
: wdb’yw wrpxyw
19 Kdbl hwhy KmV ht’=yk w‘dyw
: Zr’h=lk=l‘ Nwyl‘
dp : rwmzm xrq=ynbl tytgh=l‘ xYnml
2 KytwnkVm twdydy=hm
: tw’bY hwhy
3 hwhy twrYxl yVpn htlk=Mgw hpskn
: yx=l’ l’ wnnry yrVbw ybl
4 tyb h’Ym rwpY=Mg
hl Nq rwrdw
hyxrp’ htV=rV’
tw’bY hwhy Kytwxbzm=t’
: yhl’w yklm
5 Ktyb ybVwy yrV’
: hls Kwllhy dw‘
6 Kb wl=zw‘ Md’ yrV’
: Mbblb twlsm
7 ’kbh qm‘b yrb‘
whwtyVy Ny‘m
: hrwm hT‘y twkrb=Mg
8 lyx=l’ lyxm wkly
: NwyYb Myhl’=l’ h’ry
9 ytlpt h‘mV tw’bY Myhl’ hwhy
: hls bq‘y yhl’ hnyz’h
10 Myhl’ h’r wnngm
: KxyVm ynp Tbhw
11 Pl’m KyrYxb Mwy=bwT yk
yhl’ tybb Ppwtsh ytrxb
: ‘Vr=ylh’b rwdm
12 Myhl’ hwhy Ngmw VmV yk
hwhy Nty dwbkw Nx
: Mymtb Myklhl bwT=‘nmy ’l
hwhy
644 Mylht 84. 13–86. 3
sŘ 12 tw’bY hwhy 13
: Kb xTb Md’ yrV’
: rwmzm xrq=ynbl xYnml hp
KYr’ hwhy tyYr 2
: bq‘y twbV tbV
Km‘ Nw‘ t’Vn 3
: hls Mt’Tx=lk tysk
Ktrb‘=lk tps’ 4
: Kp’ Nwrxm twbyVh
wn‘Vy yhl’ wnbwV 5
: wnm‘ Ks‘k rphw
wnb=Pn’t Mlw‘lh 6
: rdw rdl Kp’ KVmt
wnyxt bwVt ht’=’lh 7
: Kb=wxmVy Km‘w
Kdsx hwhy wn’rh 8
: wnl=Ntt K‘Vyw
hwhy l’h rbdy=hm h‘mV’ 9
wydysx=l’w wm‘=l’ MwlV rbdy yk
: hlskl wbwVy=l’w
w‘Vy wy’ryl bwrq K’ 10
: wnYr’b dwbk NkVl
wVgpn tm’w=dsx 11
: wqVn MwlVw qdY
xmYt Zr’m tm’ 12
: PqVn MymVm qdYw
bwTh Nty hwhy=Mg 13
: hlwby Ntt wnYr’w
Klhy wynpl qdY 14
: wym‘p Krdl MVyw
dwdl hlpt wp
ynn‘ Knz’ hwhy=hTh
: yn’ Nwyb’w yn‘=yk
yn’ dysx=yk yVpn hrmV 2
yhl’ ht’ Kdb‘ ‘Vwh
: Kyl’ xTwbh
ynd’ ynnx 3
: Mwyh=lk ’rq’ Kyl’=yk
xmV
86. 4–87. 4 yVylV rps 645
4 Kdb‘ Vpn xmV
: ’V’ yVpn ynd’ Kyl’=yk
5 xlsw bwT ynd’ ht’=yk
: Ky’rq=lkl dsx=brw
6 ytlpt hwhy hnyz’h
: ytwnwnxt lwqb hbyVqhw
7 K’rq’ ytrY Mwyb
: ynn‘t yk
8 ynd’ Myhl’b Kwmk=Ny’
: KyV‘mk Ny’w
9 tyV‘ rV’ Mywg=lk
ynd’ Kynpl wwxtVyw w’wby
: KmVl wdbkyw
10 tw’lpn hV‘w ht’ lwdg=yk
: Kdbl Myhl’ ht’
11 Ktm’b Klh’ Kkrd hwhy ynrwh
: KmV h’ryl ybbl dxy
12 ybbl=lkb yhl’ ynd’ Kdw’
: Mlw‘l KmV hdbk’w
13 yl‘ lwdg Kdsx=yk
: hytxt lw’Vm yVpn tlYhw
14 yl‘ wmq Mydz Myhl’
yVpn wVqb MyYyr‘ td‘w
: Mdgnl KwmV ’lw
15 Nwnxw Mwxr=l’ ynd’ ht’w
: tm’w dsx=brw Myp’ Kr’
16 ynnxw yl’ hnp
Kdb‘l Kz‘=hnt
: Ktm’=Nbl h‘yVwhw
17 hbwTl tw’ ym‘=hV‘
wVbyw y’nV w’ryw
: yntmxnw yntrz‘ hwhy ht’=yk
zp : Vdq=yrrhb wtdwsy ryV rwmzm xrq=ynbl
2 NwyY yr‘V hwhy bh’
: bq‘y twnkVm lkm
3 Kb rbdm twdbkn
: hls Myhl’h ry‘
4 y‘dyl lbbw bhr rykz’
hnh
646 Mylht 87. 5–88. 13
Vwk=M‘ rwYw tVlp hnh
: MV=dly hz
rm’y NwyYlw 5
hb=dly Vy’w Vy’
: Nwyl‘ hnnwky ’whw
Mym‘ bwtkb rpsy hwhy 6
: hls MV=dly hz
Myllxk MyrVw 7
: Kb yny‘m=lk
Nmyhl lykVm twn‘l tlxm=l‘ xYnml xrq ynbl rwmzm ryV xp
: yxrz’h
yt‘wVy yhl’ hwhy 2
: Kdgn hlylb ytq‘Y=Mwy
ytlpt Kynpl ’wbt 3
: ytnrl Knz’=hTh
yVpn tw‘rb h‘bV=yk 4
: w‘ygh lw’Vl yyxw
rwb ydrwy=M‘ ytbVxn 5
: ly’=Ny’ rbgk ytyyh
yVpx Mytmb 6
rbq ybkV Myllx wmk
dw‘ Mtrkz ’l rV’
: wrzgn Kdym hmhw
twytxt rwbb yntV 7
: twlYmb MykVxmb
Ktmx hkms yl‘ 8
: hls tyn‘ KyrbVm=lkw
ynmm y‘dym tqxrh 9
wml twb‘wt yntV
: ’Y’ ’lw ’lk
yn‘=ynm hb’d yny‘ 10
Mwy=lkb hwhy Kyt’rq
: ypk Kyl’ ytxTV
’lp=hV‘t Mytmlh 11
: hls Kwdwy wmwqy My’pr=M’
Kdsx rbqb rpsyh 12
: Nwdb’b Ktnwm’
K’lp KVxb ‘dwyh 13
KtqdYw
88. 14–89. 13 yVylV rps 647
: hyVn Zr’b KtqdYw
14 yt‘wV hwhy Kyl’ yn’w
: Kmdqt ytlpt rqbbw
15 yVpn xnzt hwhy hml
: ynmm Kynp rytst
16 r‘nm ‘wgw yn’ yn‘
: hnwp’ Kym’ yt’Vn
17 Kynwrx wrb‘ yl‘
: yntwtmY Kytw‘b
18 Mwyh=lk Mymk ynwbs
: dxy yl‘ wpyqh
19 ‘rw bh’ ynmm tqxrh
: KVxm y‘dym
Tp : yxrz’h Nty’l lykVm
2 hryV’ Mlw‘ hwhy ydsx
: ypb Ktnwm’ ‘ydw’ rdw rdl
3 hnby dsx Mlw‘ ytrm’=yk
: Mhb Ktnwm’ Nkt MymV
4 yryxbl tyrb ytrk
: ydb‘ dwdl yt‘bVn
5 K‘rz Nyk’ Mlw‘=d‘
: hls K’sk rwdw=rdl ytynbw
6 hwhy K’lp MymV wdwyw
: MyVdq lhqb Ktnwm’=P’
7 hwhyl Kr‘y qxVb ym yk
: Myl’ ynbb hwhyl hmdy
8 hbr MyVdq=dwsb Zr‘n l’
: wybybs=lk=l‘ ’rwnw
9 tw’bY yhl’ hwhy
hy Nysx Kwmk=ym
: Kytwbybs Ktnwm’w
10 Myh tw’gb lVwm ht’
: MxbVt ht’ wylg ’wVb
11 bhr llxk t’kd ht’
: Kybyw’ trzp Kz‘ ‘wrzb
12 Zr’ Kl=P’ MymV Kl
: Mtdsy ht’ h’lmw lbt
13 Mt’rb ht’ Nymyw NwpY
rwbt
648 Mylht 89. 14–31
: wnnry KmVb Nwmrxw rwbt
hrwbg=M‘ ‘wrz Kl 14
: Knymy Mwrt Kdy z‘t
K’sk Nwkm TpVmw qdY 15
: Kynp wmdqy tm’w dsx
h‘wrt y‘dwy M‘h yrV’ 16
: Nwklhy Kynp=rw’b hwhy
Mwyh=lk Nwlygy KmVb 17
: wmwry KtqdYbw
ht’ wmz‘ tr’pt=yk 18
: wnnrq Myrt KnwYrbw
wnngm hwhyl yk 19
: wnklm l’rVy Vwdqlw
rm’tw Kydysxl Nwzxb=trbd z’ 20
rwbg=l‘ rz‘ ytywV
: M‘m rwxb ytwmyrh
ydb‘ dwd yt’Ym 21
: wytxVm yVdq NmVb
wm‘ Nwkt ydy rV’ 22
: wnYm’t y‘wrz=P’
wb byw’ ’Vy=’l 23
: wnn‘y ’l hlw‘=Nbw
wyrY wynpm ytwtkw 24
: Pwg’ wy’nVmw
wm‘ ydsxw ytnwm’w 25
: wnrq Mwrt ymVbw
wdy Myb ytmVw 26
: wnymy twrhnbw
ht’ yb’ yn’rqy ’wh 27
: yt‘wVy rwYw yl’
whnt’ rwkb yn’=P’ 28
: Zr’=yklml Nwyl‘
ydsx wl=rwmV’ Mlw‘l 29
: wl tnm’n ytyrbw
w‘rz d‘l ytmVw 30
: MymV ymyk w’skw
ytrwt wynb wbz‘y=M’ 31
: Nwkly ’l yTpVmbw
ytqx=M’
89. 32–50 yVylV rps 649
32 wllxy ytqx=M’
: wrmVy ’l ytwYmw
33 M‘Vp TbVb ytdqpw
: Mnw‘ My‘gnbw
34 wm‘m ryp’=’l ydsxw
: ytnwm’b rqV’ ’lw
35 ytyrb llx’=’l
: hnV’ ’l ytpV ’Ywmw
36 yVdqb yt‘bVn tx’
: bzk’ dwdl=M’
37 hyhy Mlw‘l w‘rz
: ydgn VmVk w’skw
38 Mlw‘ Nwky xryk
: hls Nm’n qxVb d‘w
39 s’mtw txnz ht’w
: KxyVm=M‘ trb‘th
40 Kdb‘ tyrb htr’n
: wrzn Zr’l tllx
41 wytrdg=lk tYrp
: htxm wyrYbm tmV
42 Krd yrb‘=lk whsV
: wynkVl hprx hyh
43 wyrY Nymy twmyrh
: wybyw’=lk txmVh
44 wbrx rwY byVt=P’
: hmxlmb wtmyqh ’lw
45 wrhTm tbVh
: htrgm Zr’l w’skw
46 wymwl‘ ymy trYqh
: hls hVwb wyl‘ tyT‘h
47 xYnl rtst hwhy hm=d‘
: Ktmx V’=wmk r‘bt
48 dlx=hm yn’=rkz
: Md’=ynb=lk t’rb ’wV=hm=l‘
49 twm=h’ry ’lw hyxy rbg ym
: hls lw’V=dym wVpn Tlmy
50 ynd’ MynV’rh Kydsx hy’
: Ktnwm’b dwdl t‘bVn
rkz
650 Mylht 89. 51–90. 12
Kydb‘ tprx ynd’ rkz 51
: Mym‘ Mybr=lk yqyxb yt’V
hwhy Kybyw’ wprx rV’ 52
: KxyVm twbq‘ wprx rV’
Mlw‘l hwhy Kwrb 53
: Nm’w Nm’
y‘ybr rps
Myhl’h=Vy’ hVml hlpt Y
: rdw rdb wnl tyyh ht’ Nw‘m ynd’
wdly Myrh MrTb 2
lbtw Zr’ llwxtw
: l’ ht’ Mlw‘=d‘ Mlw‘mw
’kd=d‘ Vwn’ bVt 3
: Md’=ynb wbwV rm’tw
Kyny‘b MynV Pl’ yk 4
rb‘y yk lwmt’ Mwyk
: hlylb hrwmV’w
wyhy hnV Mtmrz 5
: Plxy ryYxk rqbb
Plxw ZyYy rqbb 6
: Vbyw llwmy br‘l
Kp’b wnylk=yk 7
: wnlhbn Ktmxbw
Kdgnl wnytnw‘ tV 8
: Kynp rw’ml wnml‘
Ktrb‘b wnp wnymy=lk yk 9
: hgh=wmk wnynV wnylk
hnV My‘bV Mhb wnytwnV=ymy 10
hnV MynwmV trwbgb M’w
Nw’w lm‘ Mbhrw
: hp‘nw Vyx zg=yk
Kp’ z‘ ‘dwy=ym 11
: Ktrb‘ Kt’rykw
‘dwh Nk wnymy twnml 12
: hmkx bbl ’bnw
hbwV
90. 13–91. 13 y‘ybr rps 651
13 ytm=d‘ hwhy hbwV
: Kydb‘=l‘ Mxnhw
14 Kdsx rqbb wn‘bV
: wnymy=lkb hxmVnw hnnrnw
15 wntyn‘ twmyk wnxmV
: h‘r wny’r twnV
16 Kl‘p Kydb‘=l’ h’ry
: Mhynb=l‘ Krdhw
17 wnyl‘ wnyhl’ ynd’ M‘n yhyw sŘ 13
wnyl‘ hnnwk wnydy hV‘mw
: whnnwk wnydy hV‘mw
’Y Nwyl‘ rtsb bVy
: Nnwlty ydV lYb
2 ytdwYmw ysxm hwhyl rm’
: wb=xTb’ yhl’
3 Vwqy xpm KlyYy ’wh yk
: twwh rbdm
4 Kl Ksy wtrb’b
hsxt wypnk=txtw
: wtm’ hrxsw hnY
5 hlyl dxpm ’ryt=’l
: Mmwy Pw‘y Zxm
6 Klhy lp’b rbdm
: MyrhY dwVy bTqm
7 Pl’ KdYm lpy
Knymym hbbrw
: Vgy ’l Kyl’
8 Tybt Kyny‘b qr
: h’rt My‘Vr tmlVw
9 ysxm hwhy ht’=yk
: Knw‘m tmV Nwyl‘
10 h‘r Kyl’ hn’t=’l
: Klh’b brqy=’l ‘gnw
11 Kl=hwYy wyk’lm yk
: Kykrd=lkb KrmVl
12 Knw’Vy Mypk=l‘
: Klgr Nb’b Pgt=Np
13 Krdt Ntpw lxV=l‘
smrt
652 Mylht 91. 14–92. 15
: Nyntw rypk smrt
whTlp’w qVx yb yk 14
: ymV ‘dy=yk whbgV’
whn‘’w yn’rqy 15
hrYb ykn’=wm‘
: whdbk’w whYlx’
wh‘ybV’ Mymy Kr’ 16
: yt‘wVyb wh’r’w
: tbVh Mwyl ryV rwmzm bY
hwhyl twdhl bwT 2
: Nwyl‘ KmVl rmzlw
Kdsx rqbb dyghl 3
: twlylb Ktnwm’w
lbn=yl‘w rwV‘=yl‘ 4
: rwnkb Nwygh yl‘
Kl‘pb hwhy yntxmV yk 5
: Nnr’ Kydy yV‘mb
hwhy KyV‘m wldg=hm 6
: KytbVxm wqm‘ d’m
‘dy ’l r‘b=Vy’ 7
: t’z=t’ Nyby=’l lyskw
bV‘=wmk My‘Vr xrpb 8
Nw’ yl‘p=lk wYyYyw
: d‘=yd‘ MdmVhl
: hwhy Ml‘l Mwrm ht’w 9
hwhy Kyby’ hnh yk 10
wdb’y Kyby’ hnh=yk
: Nw’ yl‘p=lk wdrpty
ynrq My’rk Mrtw 11
: Nn‘r NmVb ytlb
yrwVb yny‘ Tbtw 12
: ynz’ hn‘mVt My‘rm yl‘ Mymqb
xrpy rmtk qydY 13
: hgVy Nwnblb zr’k
hwhy tybb MylwtV 14
: wxyrpy wnyhl’ twrYxb
hbyVb Nwbwny dw‘ 15
: wyhy Mynn‘rw MynVd
dyghl
92. 16–94. 11 y‘ybr rps 653
16 hwhy rVy=yk dyghl
: wb htl‘=’lw yrwY
gY Vbl tw’g Klm hwhy
rz’th z‘ hwhy Vbl
: Twmt=lb lbt Nwkt=P’
2 z’m K’sk Nwkn
: ht’ Mlw‘m
3 hwhy twrhn w’Vn
Mlwq twrhn w’Vn
: Mykd twrhn w’Vy
4 Mybr Mym twlqm
My=yrbVm Myryd’
: hwhy Mwrmb ryd’
5 d’m wnm’n Kytd‘
Vdq=hw’n Ktybl
: Mymy Kr’l hwhy
dY hwhy twmqn=l’
: ‘ypwh twmqn l’
2 Zr’h TpV ’Vnh
: My’g=l‘ lwmg bVh
3 hwhy My‘Vr ytm=d‘
: wzl‘y My‘Vr ytm=d‘
4 qt‘ wrbdy w‘yby
: Nw’ yl‘p=lk wrm’ty
5 w’kdy hwhy Km‘
: wn‘y Ktlxnw
6 wgrhy rgw hnml’
: wxYry Mymwtyw
7 hy=h’ry ’l wrm’yw
: bq‘y yhl’ Nyby=’lw
8 M‘b Myr‘b wnyb
: wlykVt ytm Mylyskw
9 ‘mVy ’lh Nz’ ‘Tnh
: Tyby ’lh Ny‘ rYy=M’
10 xykwy ’lh Mywg rsyh
: t‘d Md’ dmlmh
11 Md’ twbVxm ‘dy hwhy
: lbh hmh=yk
yrV’
654 Mylht 94. 12–95. 7
hy wnrsyt=rV’ rbgh yrV’ 12
: wndmlt Ktrwtmw
‘r ymym wl TyqVhl 13
: txV ‘Vrl hrky d‘
wm‘ hwhy VTy=’l yk 14
: bz‘y ’l wtlxnw
TpVm bwVy qdY=d‘=yk 15
: bl=yrVy=lk wyrx’w
My‘rm=M‘ yl Mwqy=ym 16
: Nw’ yl‘p=M‘ yl bYyty=ym
yl htrz‘ hwhy ylwl 17
: yVpn hmwd hnkV T‘mk
ylgr hTm ytrm’=M’ 18
: ynd‘sy hwhy Kdsx
ybrqb yp‘rV brb 19
: yVpn w‘V‘Vy Kymwxnt
twwh ’sk Krbxyh 20
: qx=yl‘ lm‘ rYy
qydY Vpn=l‘ wdwgy 21
: w‘yVry yqn Mdw
bgVml yl hwhy yhyw 22
: ysxm rwYl yhl’w
Mnw’=t’ Mhyl‘ bVyw 23
MtymYy Mt‘rbw
: wnyhl’ hwhy MtymYy
hwhyl hnnrn wkl hY
: wn‘Vy rwYl h‘yrn
hdwtb wynp hmdqn 2
: wl ‘yrn twrmzb
hwhy lwdg l’ yk 3
: Myhl’=lk=l‘ lwdg Klmw
Zr’=yrqxm wdyb rV’ 4
: wl Myrh twp‘wtw
whV‘ ’whw Myh wl=rV’ 5
: wrYy wydy tVbyw
h‘rknw hwxtVn w’b 6
: wnV‘ hwhy=ynpl hkrbn
wnyhl’ ’wh yk 7
wnxn’w
95. 8–96. 13 y‘ybr rps 655
wdy N’Yw wty‘rm M‘ wnxn’w
: w‘mVt wlqb=M’ Mwyh
8 hbyrmk Mkbbl wVqt=l’
: rbdmb hsm Mwyk
9 Mkytwb’ ynwsn rV’
: yl‘p w’r=Mg ynwnxb
10 rwdb Twq’ hnV My‘br’
Mh bbl y‘t M‘ rm’w
: ykrd w‘dy=’l Mhw
11 yp’b yt‘bVn=rV’
: ytxwnm=l’ Nw’by=M’
wY Vdx ryV hwhyl wryV
: Zr’h=lk hwhyl wryV
2 wmV wkrb hwhyl wryV
: wt‘wVy Mwyl=Mwym wrVb
3 wdwbk Mywgb wrps
: wytw’lpn Mym‘h=lkb
4 d’m llhmw hwhy lwdg yk
: Myhl’=lk=l‘ ’wh ’rwn
5 Mylyl’ Mym‘h yhl’=lk yk
: hV‘ MymV hwhyw
6 wynpl rdhw=dwh
: wVdqmb tr’ptw z‘
7 Mym‘ twxpVm hwhyl wbh
: z‘w dwbk hwhyl wbh
8 wmV dwbk hwhyl wbh
: wytwrYxl w’bw hxnm=w’V
9 Vdq=trdhb hwhyl wwxtVh
: Zr’h=lk wynpm wlyx
10 Klm hwhy Mywgb wrm’
Twmt=lb lbt Nwkt=P’
: MyrVymb Mym‘ Nydy
11 Zr’h lgtw MymVh wxmVy
: w’lmw Myh M‘ry
12 wb=rV’=lkw ydV zl‘y
: r‘y=yY‘=lk wnnry z’
13 ’b yk hwhy ynpl
Zr’h TpVl ’b yk
lbt=TpVy
656 Mylht 97. 1–98. 4
qdYb lbt=TpVy
: wtnwm’b Mym‘w
Zr’h lgt Klm hwhy zY
: Mybr Myy’ wxmVy
wybybs lpr‘w Nn‘ 2
: w’sk Nwkm TpVmw qdY
Klt wynpl V’ 3
: wyrY bybs Thltw
lbt wyqrb wry’h 4
: Zr’h lxtw ht’r
hwhy ynplm wsmn gnwdk Myrh 5
: Zr’h=lk Nwd’ ynplm
wqdY MymVh wdygh 6
: wdwbk Mym‘h=lk w’rw
lsp ydb‘=lk wVby 7
Mylyl’b Myllhtmh
: Myhl’=lk wl=wwxtVh
NwyY xmVtw h‘mV 8
hdwhy twnb hnlgtw
: hwhy KyTpVm N‘ml
Zr’h=lk=l‘ Nwyl‘ hwhy ht’=yk 9
: Myhl’=lk=l‘ tyl‘n d’m
‘r w’nV hwhy ybh’ 10
wydysx twVpn rmV
: MlyYy My‘Vr dym
qydYl ‘rz rw’ 11
: hxmV bl=yrVylw
hwhyb MyqydY wxmV 12
: wVdq rkzl wdwhw
rwmzm xY
Vdx ryV hwhyl wryV
hV‘ tw’lpn=yk
: wVdq ‘wrzw wnymy wl=h‘yVwh
wt‘wVy hwhy ‘ydwh 2
: wtqdY hlg Mywgh yny‘l
l’rVy tybl wtnwm’w wdsx rkz 3
: wnyhl’ t‘wVy t’ Zr’=ysp’=lk w’r
Zr’h=lk hwhyl w‘yrh 4
wxYp
98. 5–100. 2 y‘ybr rps 657
: wrmzw wnnrw wxYp
5 rwnkb hwhyl wrmz
: hrmz lwqw rwnkb
6 rpwV lwqw twrYYxb
: hwhy Klmh ynpl w‘yrh
7 w’lmw Myh M‘ry
: hb ybVyw lbt
8 Pk=w’xmy twrhn
: wnnry Myrh dxy
9 Zr’h TpVl ’b yk hwhy=ynpl
qdYb lbt=TpVy
: MyrVymb Mym‘w
TY Mym‘ wzgry Klm hwhy
: Zr’h Twnt Mybwrk bVy
2 lwdg NwyYb hwhy
: Mym‘h=lk=l‘ ’wh Mrw
3 ’rwnw lwdg KmV wdwy
: ’wh Vwdq
4 bh’ TpVm Klm z‘w
MyrVym tnnwk ht’
: tyV‘ ht’ bq‘yb hqdYw TpVm
5 wnyhl’ hwhy wmmwr
wylgr Mdhl wwxtVhw
: ’wh Vwdq
6 wmV y’rqb l’wmVw wynhkb Nrh’w hVm
: Mn‘y ’whw hwhy=l’ My’rq
7 Mhyl’ rbdy Nn‘ dwm‘b
: wml=Ntn qxw wytd‘ wrmV
8 Mtyn‘ ht’ wnyhl’ hwhy
Mhl tyyh ’Vn l’
: Mtwlyl‘=l‘ Mqnw
9 wnyhl’ hwhy wmmwr
wVdq rhl wwxtVhw
: wnyhl’ hwhy Vwdq=yk
q hdwtl rwmzm
: Zr’h=lk hwhyl w‘yrh
2 hxmVb hwhy=t’ wdb‘
: hnnrb wynpl w’b
w‘d
658 Mylht 100. 3–102. 3
Myhl’ ’wh hwhy=yk w‘d 3
wnxn’ ’lw wnV‘=’wh
: wty‘rm N’Yw wm‘
hdwtb wyr‘V w’b 4
hlhtb wytrYx
: wmV wkrb wl=wdwh
sŘ 14 wdsx Mlw‘l hwhy bwT=yk 5
: wtnwm’ rdw rd=d‘w
rwmzm dwdl ’q
hryV’ TpVmw=dsx
: hrmz’ hwhy Kl
Mymt Krdb hlykV’ 2
yl’ ’wbt ytm
ybbl=Mtb Klht’
: ytyb brqb
l‘ylb=rbd yny‘ dgnl tyV’=’l 3
yt’nV MyTs=hV‘
: yb qbdy ’l
ynmm rwsy Vq‘ bbl 4
: ‘d’ ’l ‘r
wh‘r rtsb ynVwlm 5
tymY’ wtw’
bbl bxrw Myny‘=hbg
: lkw’ ’l wt’
Zr’=ynm’nb yny‘ 6
ydm‘ tbVl
Mymt Krdb Klh
: yntrVy ’wh
hymr hV‘ ytyb brqb bVy=’l 7
: yny‘ dgnl Nwky=’l MyrqV rbd
Zr’=y‘Vr=lk tymY’ Myrqbl 8
: Nw’ yl‘p=lk hwhy=ry‘m tyrkhl
: wxyV KpVy hwhy ynplw PT‘y=yk yn‘l hlpt bq
ytlpt h‘mV hwhy 2
: ’wbt Kyl’ yt‘wVw
yl rY Mwyb ynmm Kynp rtst=l’ 3
Knz’ yl’=hTh
: ynn‘ rhm ’rq’ Mwyb
wlk=yk
102. 4–22 y‘ybr rps 659
4 ymy NV‘b wlk=yk
: wrxn dq=wmk ytwmY‘w
5 ybl Vbyw bV‘k=hkwh
: ymxl lk’m ytxkV=yk
6 ytxn’ lwqm
: yrVbl ymY‘ hqbd
7 rbdm t’ql ytymd
: twbrx swkk ytyyh
8 hyh’w ytdqV
: gg=l‘ ddwb rwpYk
9 ybyw’ ynwprx Mwyh=lk
: w‘bVn yb yllwhm
10 ytlk’ Mxlk rp’=yk
: ytksm ykbb ywqVw
11 KpYqw Km‘z=ynpm
: ynkylVtw ynt’Vn yk
12 ywTn lYk ymy
: Vby’ bV‘k yn’w
13 bVt Mlw‘l hwhy ht’w
: rdw rdl Krkzw
14 NwyY Mxrt Mwqt ht’
: d‘wm ’b=yk hnnxl t‘=yk
15 hynb’=t’ Kydb‘ wYr=yk
: wnnxy hrp‘=t’w
16 hwhy MV=t’ Mywg w’ryyw
: Kdwbk=t’ Zr’h yklm=lkw
17 NwyY hwhy hnb=yk
: wdwbkb h’rn
18 r‘r‘h tlpt=l’ hnp
: Mtlpt=t’ hzb=’lw
19 Nwrx’ rwdl t’z btkt
: hy=llhy ’rbn M‘w
20 wVdq Mwrmm PyqVh=yk
: Tybh Zr’=l’ MymVm hwhy
21 rys’ tqn’ ‘mVl
: htwmt ynb xtpl
22 hwhy MV NwyYb rpsl
: MlVwryb wtlhtw
Zbqhb
660 Mylht 102. 23–103. 11
wdxy Mym‘ Zbqhb 23
: hwhy=t’ db‘l twklmmw
wxk Krdb hn‘ 24
: ymy rYq
ymy yYxb ynl‘t=l’ yl’ rm’ 25
: KytwnV Myrwd rwdb
tdsy Zr’h Mynpl 26
: MymV Kydy hV‘mw
dm‘t ht’w wdb’y hmh 27
wlby dgbk Mlkw
: wplxyw Mpylxt Vwblk
’wh=ht’w 28
: wmty ’l KytwnVw
wnwkVy Kydb‘=ynb 29
: Nwky Kynpl M‘rzw
dwdl gq
hwhy=t’ yVpn ykrb
: wVdq MV=t’ ybrq=lkw
hwhy=t’ yVpn ykrb 2
: wylwmg=lk yxkVt=l’w
yknw‘=lkl xlsh 3
: yky’lxt=lkl ’prh
ykyyx txVm l’wgh 4
: Mymxrw dsx ykrT‘mh
Kyd‘ bwTb ‘ybVmh 5
: ykyrw‘n rVnk Vdxtt
hwhy twqdY hV‘ 6
: MyqwV‘=lkl MyTpVmw
hVml wykrd ‘ydwy 7
: wytwlyl‘ l’rVy ynbl
hwhy Nwnxw Mwxr 8
: dsx=brw Myp’ Kr’
byry xYnl=’l 9
: rwTy Mlw‘l ’lw
wnl hV‘ wny’Txk ’l 10
: wnyl‘ lmg wnytnw‘k ’lw
Zr’h=l‘ MymV hbgk yk 11
: wy’ry=l‘ wdsx rbg
qxrk
103. 12–104. 6 y‘ybr rps 661
12 br‘mm xrzm qxrk
: wny‘Vp=t’ wnmm qyxrh
13 Mynb=l‘ b’ Mxrk
: wy’ry=l‘ hwhy Mxr
14 wnrYy ‘dy ’wh=yk
: wnxn’ rp‘=yk rwkz
15 wymy ryYxk Vwn’
: ZyYy Nk hdVh ZyYk
16 wnny’w wb=hrb‘ xwr yk
: wmwqm dw‘ wnryky=’lw
17 wy’ry=l‘ Mlw‘=d‘w Mlw‘m hwhy dsxw
: Mynb ynbl wtqdYw
18 wtyrb yrmVl
: MtwV‘l wydqp yrkzlw
19 w’sk Nykh MymVb hwhy
: hlVm lkb wtwklmw
20 wyk’lm hwhy wkrb
wrbd yV‘ xk yrbg
: wrbd lwqb ‘mVl
21 wy’bY=lk hwhy wkrb
: wnwYr yV‘ wytrVm
22 wyV‘m=lk hwhy wkrb
wtlVmm twmqm=lkb
: hwhy=t’ yVpn ykrb
dq hwhy=t’ yVpn ykrb
d’m tldg yhl’ hwhy
: tVbl rdhw dwh
2 hmlVk rw’=hT‘
: h‘yryk MymV hTwn
3 wytwyl‘ Mymb hrqmh
wbwkr Myb‘=MVh
: xwr=ypnk=l‘ Klhmh
4 twxwr wyk’lm hV‘
: Thl V’ wytrVm
5 hynwkm=l‘ Zr’=dsy
: d‘w Mlw‘ Twmt=lb
6 wtysk Vwblk Mwht
: Mym=wdm‘y Myrh=l‘
Ktr‘g=Nm
662 Mylht 104. 7–24
Nwswny Ktr‘g=Nm 7
: Nwzpxy Km‘r lwq=Nm
tw‘qb wdry Myrh wl‘y 8
: Mhl tdsy hz Mwqm=l’
Nwrb‘y=lb tmV=lwbg 9
: Zr’h twskl NwbwVy=lb
Mylxnb Myny‘m xlVmh 10
: Nwklhy Myrh Nyb
ydV wtyx=lk wqVy 11
: M’mY My’rp wrbVy
NwkVy MymVh=Pw‘ Mhyl‘ 12
: lwq=wnty My’p‘ Nybm
wytwyl‘m Myrh hqVm 13
: Zr’h ‘bVt KyV‘m yrpm
hmhbl ryYx xymYm 14
Md’h tdb‘l bV‘w
: Zr’h=Nm Mxl ’yYwhl
Vwn’=bbl xmVy Nyyw 15
NmVm Mynp lyhYhl
: d‘sy Vwn’=bbl Mxlw
hwhy yY‘ w‘bVy 16
: ‘Tn rV’ Nwnbl yzr’
wnnqy MyrpY MV=rV’ 17
: htyb MyVwrb hdysx
Myl‘yl Myhbgh Myrh 18
: MynpVl hsxm My‘ls
Myd‘wml xry hV‘ 19
: w’wbm ‘dy VmV
hlyl yhyw KVx=tVt 20
: r‘y=wtyx=lk Vmrt=wb
PrTl Myg’V Myrypkh 21
: Mlk’ l’m Vqblw
Nwps’y VmVh xrzt 22
: NwYbry Mtnw‘m=l’w
wl‘pl Md’ ’Yy 23
: br‘=yd‘ wtdb‘lw
hwhy KyV‘m wbr=hm 24
tyV‘ hmkxb Mlk
h’lm
104. 25–105. 6 y‘ybr rps 663
: Knynq Zr’h h’lm
25 Mydy bxrw lwdg Myh hz
rpsm Ny’w Vmr=MV
: twldg=M‘ twnTq twyx
26 Nwklhy twyn’ MV
: wb=qxVl trYy=hz Ntywl
27 NwrbVy Kyl’ Mlk
: wt‘b Mlk’ ttl
28 NwTqly Mhl Ntt
: bwT Nw‘bVy Kdy xtpt
29 Nwlhby Kynp rytst
Nw‘wgy Mxwr Pst
: NwbwVy Mrp‘=l’w
30 Nw’rby Kxwr xlVt
: hmd’ ynp Vdxtw
31 Mlw‘l hwhy dwbk yhy
: wyV‘mb hwhy xmVy
32 d‘rtw Zr’l Tybmh
: wnV‘yw Myrhb ‘gy
33 yyxb hwhyl hryV’
: ydw‘b yhl’l hrmz’
34 yxyV wyl‘ br‘y
: hwhyb xmV’ ykn’
35 Zr’h=Nm My’Tx wmty
Mny’ dw‘ My‘Vrw
hwhy=t’ yVpn ykrb
: hywllh
hq wmVb w’rq hwhyl wdwh
: wytwlyl‘ Mym‘b w‘ydwh
2 wl=wrmz wl=wryV
: wytw’lpn=lkb wxyV
3 wVdq MVb wllhth
: hwhy yVqbm bl xmVy
4 wz‘w hwhy wVrd
: dymt wynp wVqb
5 hV‘=rV’ wytw’lpn wrkz
: wyp=yTpVmw wytpm
6 wdb‘ Mhrb’ ‘rz
ynb
664 Mylht 105. 7–25
: wyryxb bq‘y ynb
wnyhl’ hwhy ’wh 7
: wyTpVm Zr’h=lkb
wtyrb Mlw‘l rkz 8
: rwd Pl’l hwY rbd
Mhrb’=t’ trk rV’ 9
: qxVyl wt‘wbVw
qxl bq‘yl hdym‘yw 10
: Mlw‘ tyrb l’rVyl
N‘nk Zr’=t’ Nt’ Kl rm’l 11
: Mktlxn lbx
rpsm ytm Mtwyhb 12
: hb Myrgw T‘mk
ywg=l’ ywgm wklhtyw 13
: rx’ M‘=l’ hklmmm
MqV‘l Md’ xynh=’l 14
: Myklm Mhyl‘ xkwyw
yxyVmb w‘gt=l’ 15
: w‘rt=l’ y’ybnlw
Zr’h=l‘ b‘r ’rqyw 16
: rbV Mxl=hTm=lk
Vy’ Mhynpl xlV 17
: Pswy rkmn db‘l
wylgr lbkb wn‘ 18
: wVpn h’b lzrb
wrbd=’b t‘=d‘ 19
: whtprY hwhy trm’
whrytyw Klm xlV 20
: whxtpyw Mym‘ lVm
wtybl Nwd’ wmV 21
: wnynq=lkb lVmw
wVpnb wyrV rs’l 22
: Mkxy wynqzw
MyrYm l’rVy ’byw 23
: Mx=Zr’b rg bq‘yw
d’m wm‘=t’ rpyw 24
: wyrYm whmY‘yw
wm‘ ’nVl Mbl Kph 25
lknthl
105. 26–44 y‘ybr rps 665
: wydb‘b lknthl
26 wdb‘ hVm xlV
: wb=rxb rV’ Nrh’
27 wytwt’ yrbd Mb=wmV
: Mx Zr’b Mytpmw
28 KVxyw KVx xlV
: wyrbd=t’ wrm=’lw
29 Mdl Mhymym=t’ Kph
: Mtgd=t’ tmyw
30 My‘drpY MYr’ ZrV
: Mhyklm yrdxb
31 br‘ ’byw rm’
: Mlwbg=lkb Mynk
32 drb MhymVg Ntn
: MYr’b twbhl V’
33 Mtn’tw Mnpg Kyw
: Mlwbg Z‘ rbVyw
34 hbr’ ’byw rm’
: rpsm Ny’w qlyw
35 MYr’b bV‘=lk lk’yw
: Mtmd’ yrp lk’yw
36 MYr’b rwkb=lk Kyw
: Mnw’=lkl tyV’r
37 bhzw Pskb M’yYwyw
: lVwk wyTbVb Ny’w
38 Mt’Yb MyrYm xmV
: Mhyl‘ Mdxp lpn=yk
39 Ksml Nn‘ Vrp
: hlyl ry’hl V’w
40 wlV ’byw l’V
: M‘ybVy MymV Mxlw
41 Mym wbwzyw rwY xtp
: rhn twyYb wklh
42 wVdq rbd=t’ rkz=yk
: wdb‘ Mhrb’=t’
43 NwVVb wm‘ ’Ywyw
: wyryxb=t’ hnrb
44 Mywg twYr’ Mhl Ntyw
lm‘w
666 Mylht 105. 45–106. 16
: wVryy Mym’l lm‘w
sŘ 15 wyqx wrmVy rwb‘b 45
wrYny wytrwtw
: hywllh
hywllh wq
bwT=yk hwhyl wdwh
: wdsx Mlw‘l yk
hwhy twrwbg llmy ym 2
: wtlht=lk ‘ymVy
TpVm yrmV yrV’ 3
: t‘=lkb hqdY hV‘
Km‘ NwYrb hwhy ynrkz 4
: Kt‘wVyb yndqp
Kyryxb tbwTb tw’rl 5
Kywg txmVb xmVl
: Ktlxn=M‘ llhthl
wnytwb’=M‘ wn’Tx 6
: wn‘Vrh wnyw‘h
Kytw’lpn wlykVh=’l MyrYmb wnytwb’ 7
Kydsx br=t’ wrkz ’l
: Pws=Myb My=l‘ wrmyw
wmV N‘ml M‘yVwyw 8
: wtrwbg=t’ ‘ydwhl
brxyw Pws=Myb r‘gyw 9
: rbdmk twmhtb Mkylwyw
’nwV dym M‘yVwyw 10
: byw’ dym Ml’gyw
MhyrY Mym=wskyw 11
: rtwn ’l Mhm dx’
wyrbdb wnym’yw 12
: wtlht wryVy
wyV‘m wxkV wrhm 13
: wtY‘l wkx=’l
rbdmb hw’t ww’tyw 14
: NwmyVyb l’=wsnyw
Mtl’V Mhl Ntyw 15
: MVpnb Nwzr xlVyw
hnxmb hVml w’nqyw 16
Nrh’l
106. 17–34 y‘ybr rps 667
: hwhy Vwdq Nrh’l
17 Ntd ‘lbtw Zr’=xtpt
: Mryb’ td‘=l‘ sktw
18 Mtd‘b V’=r‘btw
: My‘Vr Thlt hbhl
19 brxb lg‘=wV‘y
: hksml wwxtVyw
20 Mdwbk=t’ wrymyw
: bV‘ lk’ rwV tynbtb
21 M‘yVwm l’ wxkV
: MyrYmb twldg hV‘
22 Mx Zr’b tw’lpn
: Pws=My=l‘ tw’rwn
23 MdymVhl rm’yw
wryxb hVm ylwl
wynpl Zrpb dm‘
: tyxVhm wtmx byVhl
24 hdmx Zr’b ws’myw
: wrbdl wnym’h=’l
25 Mhylh’b wngryw
: hwhy lwqb w‘mV ’l
26 Mhl wdy ’Vyw
: rbdmb Mtw’ lyphl
27 Mywgb M‘rz lyphlw
: twYr’b Mtwrzlw
28 rw‘p l‘bl wdmYyw
: Mytm yxbz wlk’yw
29 Mhyll‘mb wsy‘kyw
: hpgm Mb=Zrptw
30 llpyw sxnyp dm‘yw
: hpgmh rY‘tw
31 hqdYl wl bVxtw
: Mlw‘=d‘ rdw rdl
32 hbyrm ym=l‘ wpyYqyw
: Mrwb‘b hVml ‘ryw
33 wxwr=t’ wrmh=yk
: wytpVb ’Tbyw
34 Mym‘h=t’ wdymVh=’l
rV’
668 Mylht 106. 35–48
: Mhl hwhy rm’ rV’
Mywgb wbr‘tyw 35
: MhyV‘m wdmlyw
MhybY‘=t’ wdb‘yw 36
: Vqwml Mhl wyhyw
Mhynb=t’ wxbzyw 37
: MydVl Mhytwnb=t’w
yqn Md wkpVyw 38
Mhytwnbw Mhynb=Md
N‘nk ybY‘l wxbz rV’
: Mymdb Zr’h Pnxtw
MhyV‘mb w’mTyw 39
: Mhyll‘mb wnzyw
wm‘b hwhy P’=rxyw 40
: wtlxn=t’ b‘tyw
Mywg=dyb Mntyw 41
: Mhy’nV Mhb wlVmyw
Mhybyw’ MwYxlyw 42
: Mdy txt w‘nkyw
MlyYy twbr Mym‘p 43
MtY‘b wrmy hmhw
: Mnw‘b wkmyw
Mhl rYb ’ryw 44
: Mtnr=t’ w‘mVb
wtyrb Mhl rkzyw 45
: wdsx brk Mxnyw
Mymxrl Mtw’ Ntyw 46
: MhybwV=lk ynpl
wnyhl’ hwhy wn‘yVwh 47
Mywgh=Nm wnYbqw
KVdq MVl twdhl
: Ktlhtb xbtVhl
l’rVy yhl’ hwhy=Kwrb 48
Mlw‘h d‘w Mlw‘h=Nm
Nm’ M‘h=lk rm’w
: hywllh
wdh
107. 1–18 yVymx rps 669
yVymx rps
zq bwT=yk hwhyl wdh
: wdsx Mlw‘l yk
2 hwhy ylw’g wrm’y
: rY=dym Ml’g rV’
3 MYbq twYr’mw
br‘mmw xrzmm
: Mymw NwpYm
4 Krd NwmyVyb rbdmb w‘t
: w’Ym ’l bVwm ry‘
5 My’mY=Mg Myb‘r
: PT‘tt Mhb MVpn
6 Mhl rYb hwhy=l’ wq‘Yyw
: MlyYy MhytwqwYmm
7 hrVy Krdb Mkyrdyw
: bVwm ry‘=l’ tkll
8 wdsx hwhyl wdwy
: Md’ ynbl wytw’lpnw
9 hqqV Vpn ‘ybVh=yk
: bwT=’lm hb‘r Vpnw
10 twmlYw KVx ybVy
: lzrbw yn‘ yrys’
11 l’=yrm’ wrmh=yk
: wY’n Nwyl‘ tY‘w
12 Mbl lm‘b ‘nkyw
: rz‘ Ny’w wlVk
13 Mhl rYb hwhy=l’ wq‘zyw
: M‘yVwy MhytwqYmm
14 twmlYw KVxm M’yYwy
: qtny Mhytwrswmw
15 wdsx hwhyl wdwy
: Md’ ynbl wytw’lpnw
16 tVxn twtld rbV=yk
: ‘dg lzrb yxyrbw
17 M‘Vp Krdm Mylw’
: wn‘ty Mhytnw‘mw
18 MVpn b‘tt lk’=lk
w‘ygyw
670 Mylht 107. 19–36
: twm yr‘V=d‘ w‘ygyw
Mhl rYb hwhy=l’ wq‘zyw 19
: M‘yVwy MhytwqYmm
M’pryw wrbd xlVy 20
: MtwtyxVm Tlmyw
wdsx hwhyl wdwy 21
: Md’ ynbl wytw’lpnw
hdwt yxbz wxbzyw 22
: hnrb wyV‘m wrpsyw
N twyn’b Myh ydrwy 23
: Mybr Mymb hk’lm yV‘
N hwhy yV‘m w’r hmh 24
: hlwYmb wytw’lpnw
N hr‘s xwr dm‘yw rm’yw 25
: wylg Mmwrtw
N twmwht wdry MymV wl‘y 26
: ggwmtt h‘rb MVpn
N rwkVk w‘wnyw wgwxy 27
: ‘lbtt Mtmkx=lkw
N Mhl rYb hwhy=l’ wq‘Yyw 28
: M’yYwy MhytqwYmmw
hmmdl hr‘s Mqy 29
: Mhylg wVxyw
wqtVy=yk wxmVyw 30
: MYpx zwxm=l’ Mxnyw
wdsx hwhyl wdwy 31
: Md’ ynbl wytw’lpnw
M‘=lhqb whwmmryw 32
: whwllhy Mynqz bVwmbw
rbdml twrhn MVy 33
: Nw’mYl Mym y’Ymw
hxlml yrp Zr’ 34
: hb ybVy t‘rm
Mym=Mg’l rbdm MVy 35
: Mym y’Yml hyY Zr’w
Myb‘r MV bVwyw 36
: bVwm ry‘ wnnwkyw
w‘rzyw
107. 37–108. 11 yVymx rps 671
37 Mymrk w‘Tyw twdV w‘rzyw
: h’wbt yrp wV‘yw
38 d’m wbryw Mkrbyw
: Ty‘my ’l Mtmhbw
39 wxVyw wT‘myw
N : Nwgyw h‘r rY‘m
40 Mybydn=l‘ zwb KpV
: Krd=’l whtb M‘tyw
41 ynw‘m Nwyb’ bgVyw
: twxpVm N’Yk MVyw
42 wxmVyw MyrVy w’ry
: hyp hYpq hlw‘=lkw
43 hl’=rmVyw Mkx=ym
: hwhy ydsx wnnwbtyw
xq : dwdl rwmzm ryV
2 Myhl’ ybl Nwkn
: ydwbk=P’ hrmz’w hryV’
3 rwnkw lbnh hrw‘
: rxV hry‘’
4 hwhy Mym‘b Kdw’
: Mym’lb Krmz’w
5 Kdsx MymV=l‘m lwdg=yk
: Ktm’ MyqxV=d‘w
6 Myhl’ MymV=l‘ hmwr
: Kdwbk Zr’h=lk l‘w
7 Kydydy NwYlxy N‘ml
: ynn‘w Knymy h‘yVwh
8 wVdqb rbd Myhl’
MkV hqlx’ hzl‘’
: ddm’ twks qm‘w
9 hVnm yl d‘lg yl
yV’r zw‘m Myrp’w
: yqqxm hdwhy
10 yYxr rys b’wm
yl‘n KylV’ Mwd’=l‘
: ‘‘wrt’ tVlp=yl‘
11 rYbm ry‘ ynlby ym
ym
672 Mylht 108. 12–109. 16
: Mwd’=d‘ ynxn ym
wntxnz Myhl’=’lh 12
: wnyt’bYb Myhl’ ’Yt=’lw
rYm trz‘ wnl=hbh 13
: Md’ t‘wVt ’wVw
lyx=hV‘n Myhl’b 14
: wnyrY swby ’whw
rwmzm dwdl xYnml Tq
: Vrxt=l’ ytlht yhl’
wxtp yl‘ hmrm=ypw ‘Vr yp yk 2
: rqV NwVl yt’ wrbd
ynwbbs h’nV yrbdw 3
: Mnx ynwmxlyw
ynwnTVy ytbh’=txt 4
: hlpt yn’w
hbwT txt h‘r yl‘ wmyVyw 5
: ytbh’ txt h’nVw
‘Vr wyl‘ dqph 6
: wnymy=l‘ dm‘y NTVw
‘Vr ’Yy wTpVhb 7
: h’Txl hyht wtlptw
MyT‘m wymy=wyhy 8
: rx’ xqy wtdqp
Mymwty wynb=wyhy 9
: hnml’ wtV’w
wl’Vw wynb w‘wny ‘wnw 10
: Mhytwbrxm wVrdw
wl=rV’=lkl hVwn Vqny 11
: w‘ygy Myrz wzbyw
dsx KVm wl=yhy=l’ 12
: wymwtyl Nnwx yhy=l’w
tyrkhl wtyrx’=yhy 13
: MmV xmy rx’ rwdb
hwhy=l’ wytb’ Nw‘ rkzy 14
: xmt=l’ wm’ t’Txw
dymt hwhy=dgn wyhy 15
: Mrkz Zr’m trkyw
dsx twV‘ rkz ’l rV’ N‘y 16
Pdryw
109. 17–110. 2 yVymx rps 673
Nwyb’w yn‘=Vy’ Pdryw
: ttwml bbl h’knw
17 wh’wbtw hllq bh’yw
: wnmm qxrtw hkrbb Zpx=’lw
18 wdmk hllq Vblyw
wbrqb Mymk ’btw
: wytwmY‘b NmVkw
19 hT‘y dgbk wl=yht
: hrgxy dymt xzmlw
20 hwhy t’m ynTV tl‘p t’z
: yVpn=l‘ ‘r Myrbdhw
21 KmV N‘ml yt’=hV‘ ynd’ hwhy ht’w
: ynlyYh Kdsx bwT=yk
22 ykn’ Nwyb’w yn‘=yk
: ybrqb llx yblw
23 ytklhn wtwTnk lYk
: hbr’k ytr‘nn
24 MwYm wlVk ykrb
: NmVm Vxk yrVbw
25 Mhl hprx ytyyh yn’w
: MV’r Nw‘yny ynw’ry
26 yhl’ hwhy ynrz‘
: Kdsxk yn‘yVwh
27 t’z Kdy=yk w‘dyw
: htyV‘ hwhy ht’
28 Krbt ht’w hmh=wllqy
: xmVy Kdb‘w wVbyw wmq
29 hmlk ynTwV wVbly
: MtVb ly‘mk wT‘yw
30 ypb d’m hwhy hdw’
: wnllh’ Mybr Kwtbw
31 Nwyb’ Nymyl dm‘y=yk
: wVpn yTpVm ‘yVwhl
yq rwmzm dwdl
ynd’l hwhy M’n
ynymyl bV
: Kylgrl Mdh Kyby’ tyV’=d‘
2 NwyYm hwhy xlVy Kz‘=hTm
hdr
674 Mylht 110. 3–112. 1
: Kyby’ brqb hdr
Klyx Mwyb tbdn Km‘ 3
rxVm Mxrm Vdq=yrdhb
: Kytdly lT Kl
Mxny ’lw hwhy ‘bVn 4
Mlw‘l Nhk=ht’
: qdY=yklm ytrbd=l‘
Knymy=l‘ ynd’ 5
: Myklm wp’=Mwyb Zxm
twywg ’lm Mywgb Nydy 6
: hbr Zr’=l‘ V’r Zxm
htVy Krdb lxnm 7
: V’r Myry Nk=l‘
hywllh ’yq
bbl=lkb hwhy hdw’
: hd‘w MyrVy dwsb
hwhy yV‘m Myldg 2
: MhyYpx=lkl MyVwrd
wl‘p rdhw=dwh 3
: d‘l tdm‘ wtqdYw
wyt’lpnl hV‘ rkz 4
: hwhy Mwxrw Nwnx
wy’ryl Ntn PrT 5
: wtyrb Mlw‘l rkzy
wm‘l dygh wyV‘m xk 6
: Mywg tlxn Mhl ttl
TpVmw tm’ wydy yV‘m 7
: wydwqp=lk Mynm’n
Mlw‘l d‘l Mykwms 8
: rVyw tm’b MywV‘
wm‘l xlV twdp 9
wtyrb Mlw‘l=hwY
: wmV ’rwnw Vwdq
sŘ 16 hwhy t’ry hmkx tyV’r 10
MhyV‘=lkl bwT lkV
: d‘l tdm‘ wtlht
hywllh byq
hwhy=t’ ’ry Vy’=yrV’
wytwYmb
112. 2–113. 8 yVymx rps 675
: d’m Zpx wytwYmb
2 w‘rz hyhy Zr’b rwbg
: Krby MyrVy rwd
3 wtybb rV‘w=Nwh
: d‘l tdm‘ wtqdYw
4 MyrVyl rw’ KVxb xrz
: qydYw Mwxrw Nwnx
5 hwlmw Nnwx Vy’=bwT
: TpVmb wyrbd lklky
6 Twmy=’l Mlw‘l=yk
: qydY hyhy Mlw‘ rkzl
7 ’ryy ’l h‘r h‘wmVm
: hwhyb xTb wbl Nwkn
8 ’ryy ’l wbl Kwms
: wyrYb h’ry=rV’ d‘
9 Mynwyb’l Ntn rzp
d‘l tdm‘ wtqdY
: dwbkb Mwrt wnrq
10 s‘kw h’ry ‘Vr
smnw qrxy wynV
: db’t My‘Vr tw’t
gyq hywllh
hwhy ydb‘ wllh
: hwhy MV=t’ wllh
2 Krbm hwhy MV yhy
: Mlw‘=d‘w ht‘m
3 w’wbm=d‘ VmV=xrzmm
: hwhy MV llhm
4 hwhy Mywg=lk=l‘ Mr
: wdwbk MymVh l‘
5 wnyhl’ hwhyk ym
: tbVl yhybgmh
6 tw’rl ylypVmh
: Zr’bw MymVb
7 ld rp‘m ymyqm
: Nwyb’ Myry tpV’m
8 Mybydn=M‘ ybyVwhl
: wm‘ ybydn M‘
ybyVwm
676 Mylht 113. 9–115. 9
tybh trq‘ ybyVwm 9
hxmV Mynbh=M’
: hywllh
MyrYmm l’rVy t’Yb dyq
: z‘l M‘m bq‘y tyb
wVdql hdwhy htyh 2
: wytwlVmm l’rVy
snyw h’r Myh 3
: rwx’l bsy Ndryh
Myly’k wdqr Myrhh 4
: N’Y=ynbk tw‘bg
swnt yk Myh Kl=hm 5
: rwx’l bst Ndryh
Myly’k wdqrt Myrhh 6
: N’Y=ynbk tw‘bg
Zr’ ylwx Nwd’ ynplm 7
: bq‘y hwl’ ynplm
Mym=Mg’ rwYh ykphh 8
: Mym=wny‘ml Vymlx
wnl ’l hwhy wnl ’l wTq
dwbk Nt KmVl=yk
: Ktm’=l‘ Kdsx=l‘
Mywgh wrm’y hml 2
: Mhyhl’ ’n=hy’
MymVb wnyhl’w 3
: hV‘ Zpx=rV’ lk
bhzw Psk MhybY‘ 4
: Md’ ydy hV‘m
wrbdy ’lw Mhl=hp 5
: w’ry ’lw Mhl Myny‘
w‘mVy ’lw Mhl Mynz’ 6
: Nwxyry ’lw Mhl P’
NwVymy ’lw Mhydy 7
wklhy ’lw Mhylgr
: Mnwrgb wghy=’l
MhyV‘ wyhy Mhwmk 8
: Mhb xTb=rV’ lk
hwhyb xTb l’rVy 9
Mrz‘
115. 10–116. 8 yVymx rps 677
: ’wh Mngmw Mrz‘
10 hwhyb wxTb Nrh’ tyb
: ’wh Mngmw Mrz‘
11 hwhyb wxTb hwhy y’ry
: ’wh Mngmw Mrz‘
12 Krby wnrkz hwhy
l’rVy tyb=t’ Krby
: Nrh’ tyb=t’ Krby
13 hwhy y’ry Krby
: Myldgh=M‘ MynTqh
14 Mkyl‘ hwhy Psy
: Mkynb=l‘w Mkyl‘
15 hwhyl Mt’ Mykwrb
: Zr’w MymV hV‘
16 hwhyl MymV MymVh
: Md’=ynbl Ntn Zr’hw
17 hy=wllhy Mytmh ’l
: hmwd ydry=lk ’lw
18 hy Krbn wnxn’w
Mlw‘=d‘w ht‘m
: hywllh
zTq hwhy ‘mVy=yk ytbh’
: ynwnxt ylwq=t’
2 yl wnz’ hTh=yk
: ’rq’ ymybw
3 twm=ylbx ynwpp’
ynw’Ym lw’V yrYmw
: ’Ym’ Nwgyw hrY
4 ’rq’ hwhy=MVbw
: yVpn hTlm hwhy hn’
5 qydYw hwhy Nwnx
: Mxrm wnyhl’w
6 hwhy My’tp rmV
: ‘yVwhy ylw ytwld
7 ykyxwnml yVpn ybwV
: ykyl‘ lmg hwhy=yk
8 twmm yVpn tYlx yk
h‘md=Nm yny‘=t’
ylgr=t’
678 Mylht 116. 9–118. 4
: yxdm ylgr=t’
hwhy ynpl Klht’ 9
: Myyxh twYr’b
rbd’ yk ytnm’h 10
: d’m ytyn‘ yn’
yzpxb ytrm’ yn’ 11
: bzk Md’h=lk
hwhyl byV’=hm 12
: yl‘ yhwlwmgt=lk
’V’ tw‘wVy=swk 13
: ’rq’ hwhy MVbw
MlV’ hwhyl yrdn 14
: wm‘=lkl ’n=hdgn
hwhy yny‘b rqy 15
: wydysxl htwmh
Kdb‘ yn’=yk hwhy hn’ 16
Ktm’=Nb Kdb‘ yn’
: yrswml txtp
hdwt xbz xbz’=Kl 17
: ’rq’ hwhy MVbw
MlV’ hwhyl yrdn 18
: wm‘=lkl ’n=hdgn
hwhy tyb twrYxb 19
MlVwry ykkwtb
: hywllh
Mywg=lk hwhy=t’ wllh zyq
: Mym’h=lk whwxbV
wdsx wnyl‘ rbg yk 2
Mlw‘l hwhy=tm’w
: hywllh
bwT=yk hwhyl wdwh xyq
: wdsx Mlw‘l yk
l’rVy ’n=rm’y 2
: wdsx Mlw‘l yk
Nrh’=tyb ’n=wrm’y 3
: wdsx Mlw‘l yk
hwhy y’ry ’n=wrm’y 4
: wdsx Mlw‘l yk
rYmh=Nm
118. 5–23 yVymx rps 679
5 hy yt’rq rYmh=Nm
: hy bxrmb ynn‘
6 ’ry’ ’l yl hwhy
: Md’ yl hV‘y=hm
7 yrz‘b yl hwhy
: y’nVb h’r’ yn’w
8 hwhyb twsxl bwT
: Md’b xTbm
9 hwhyb twsxl bwT
: Mybydnb xTbm
10 ynwbbs Mywg=lk
: Mlym’ yk hwhy MVb
11 ynwbbs=Mg ynwbs
: Mlym’ yk hwhy MVb
12 Myrwbdk ynwbs
MyYwq V’k wk‘d
: Mlym’ yk hwhy MVb
13 lpnl yntyxd hxd
: ynrz‘ hwhyw
14 hy trmzw yz‘
: h‘wVyl yl=yhyw
15 MyqydY ylh’b h‘wVyw hnr lwq
: lyx hV‘ hwhy Nymy
16 hmmwr hwhy Nymy
: lyx hV‘ hwhy Nymy
17 hyx’=yk twm’=’l
: hy yV‘m rps’w
18 hy ynrsy rsy
: ynntn ’l twmlw
19 qdY=yr‘V yl=wxtp
: hy hdw’ Mb=’b’
20 hwhyl r‘Vh=hz
: wb w’by MyqydY
21 yntyn‘ yk Kdw’
: h‘wVyl yl=yhtw
22 Mynwbh ws’m Nb’
: hnp V’rl htyh
23 t’z htyh hwhy t’m
’yh
680 Mylht 118. 24–119. 11
: wnyny‘b t’lpn ’yh
hwhy hV‘ Mwyh=hz 24
: wb hxmVnw hlygn
’n h‘yVwh hwhy ’n’ 25
: ’n hxylYh hwhy ’n’
hwhy MVb ’bh Kwrb 26
: hwhy tybm Mkwnkrb
wnl r’yw hwhy l’ 27
Mytb‘b gx=wrs’
: xbzmh twnrq=d‘
Kdw’w ht’ yl’ 28
: Kmmwr’ yhl’
bwT=yk hwhyl wdwh 29
: wdsx Mlw‘l yk
49 Kdb‘l rbd=rkz
: yntlxy rV’ l‘
50 yyn‘b ytmxn t’z
: yntyx Ktrm’ yk
51 d’m=d‘ ynYylh Mydz
: ytyTn ’l Ktrwtm
52 hwhy Mlw‘m KyTpVm ytrkz
: Mxnt’w
53 My‘Vrm yntzx’ hp‘lz
: Ktrwt ybz‘
54 Kyqx yl=wyh twrmz
: yrwgm tybb
55 hwhy KmV hlylb ytrkz
: Ktrwt hrmV’w
56 yl=htyh t’z
: ytrYn Kydqp yk
57 hwhy yqlx
: Kyrbd rmVl ytrm’
58 bl=lkb Kynp ytylx
: Ktrm’k ynnx
59 ykrd ytbVx
: Kytd‘=l’ ylgr hbyV’w
60 ythmhmth ’lw ytVx
: KytwYm rmVl
61 yndw‘ My‘Vr ylbx
: ytxkV ’l Ktrwt
62 Kl twdwhl Mwq’ hlyl=twYx
: KqdY yTpVm l‘
63 Kw’ry rV’=lkl yn’ rbx
: Kydwqp yrmVlw
64 Zr’h h’lm hwhy Kdsx
: yndml Kyqx
89 hwhy Mlw‘l
: MymVb bYn Krbd
90 Ktnwm’ rdw rdl
: dm‘tw Zr’ tnnwk
91 Mwyh wdm‘ KyTpVml
: Kydb‘ lkh yk
92 y‘V‘V Ktrwt ylwl
: yyn‘b ytdb’ z’
93 Kydwqp xkV’=’l Mlw‘l
: yntyyx Mb yk
94 yn‘yVwh yn’=Kl
: ytVrd Kydwqp yk
95 yndb’l My‘Vr wwq yl
: Nnwbt’ Kytd‘
96 Zq yty’r hlkt lkl
: d’m KtwYm hbxr
97 Ktrwt ytbh’=hm
: ytxyV ’yh Mwyh=lk
98 KtwYm ynmkxt yby’m
: yl=’yh Mlw‘l yk
99 ytlkVh ydmlm=lkm
: yl hxyV Kytwd‘ yk
100 Nnwbt’ Mynqzm
: ytrYn Kydwqp yk
101 ylgr yt’lk ‘r xr’=lkm
N‘ml
686 Mylht 119. 102–119
: Krbd rmV’ N‘ml
ytrs=’l KyTpVmm 102
: yntrwh ht’=yk
Ktrm’ ykxl wYlmn=hm 103
: ypl Vbdm
Nnwbt’ Kydwqpm 104
: rqV xr’=lk yt’nV Nk=l‘
The number of the verses of the book of Psalms is 2527, and the sign
is, Kzkâ Ł . And its middle point is, And they flattered him with their mouth
Ł â
[Psa 78.36]. And its sedarim are 19. And its psalms are 150, and the sign
is n"q; other copies (say) 147, and the sign is, The years of Jacob our father
[Gen 47.28]. And its peseqot are 40. And there should be an interval of 3 lines
between each book.
ylVm
’ : l’rVy Klm dwd=Nb hmlV ylVm sŘ 1
2 rswmw hmkx t‘dl
: hnyb yrm’ Nybhl
3 lkVh rswm txql
: MyrVmw TpVmw qdY
4 hmr‘ My’tpl ttl
: hmzmw t‘d r‘nl
5 xql Pswyw Mkx ‘mVy
: hnqy twlbxt Nwbnw
6 hYylmw lVm Nybhl
: Mtdyxw Mymkx yrbd
7 t‘d tyV’r hwhy t’ry
: wzb Mylyw’ rswmw hmkx
6 lY‘ hlmn=l’=Kl
: Mkxw hykrd h’r
7 : lVmw rTV NyYq hl=Ny’ rV’
8 hmxl Zyqb Nykt
: hlk’m ryYqb hrg’
9 bkVt lY‘ ytm=d‘
: KtnVm Mwqt ytm
10 twmwnt T‘m twnV T‘m
: bkVl Mydy qbx T‘m
11 KV’r Klhmk=’bw
: Ngm Vy’k Krsxmw
y hmlV ylVm
b’=xmVy Mkx Nb Ù
: wm’ tgwt lysk Nbw
2 ‘Vr twrYw’ wly‘wy=’l
: twmm lyYt hqdYw
3 qydY Vpn hwhy by‘ry=’l
: Pdhy My‘Vr twhw
4 hymr=Pk hV‘ V’r
: ryV‘t MyYwrx dyw
5 lykVm Nb Zyqb rg’
: Vybm Nb ryYqb Mdrn
6 qydY V’rl twkrb
: smx hsky My‘Vr ypw
7 hkrbl qydY rkz
: bqry My‘Vr MVw
8 twYm xqy bl=Mkx
: Tbly MytpV lyw’w
9 xTb Kly Mtb Klwh
: ‘dwy wykrd Vq‘mw
10 tbY‘ Nty Ny‘ Zrq
: Tbly MytpV lyw’w
rwqm
726 ylVm 10. 11–29
qydY yp Myyx rwqm 11
: smx hsky My‘Vr ypw
Myndm rrw‘t h’nV 12
: hbh’ hskt My‘Vp=lk l‘w
hmkx ’Ymt Nwbn ytpVb 13
: bl=rsx wgl TbVw
t‘d=wnpYy Mymkx 14
: hbrq htxm lyw’=ypw
wz‘ tyrq ryV‘ Nwh 15
: MVyr Myld ttxm
Myyxl qydY tl‘p 16
: t’Txl ‘Vr t’wbt
rswm rmwV Myyxl xr’ 17
: h‘tm txkwt bzw‘w
rqV=ytpV h’nV hskm 18
: lysk ’wh hbd ’Ywmw
‘Vp=ldxy ’l Myrbd brb 19
: lykVm wytpV KVxw
qydY NwVl rxbn Psk 20
: T‘mk My‘Vr bl
Mybr w‘ry qydY ytpV 21
: wtwmy bl=rsxb Mylyw’w
ryV‘t ’yh hwhy tkrb 22
: hm‘ bY‘ Pswy=’lw
hmz twV‘ lyskl qwxVk 23
: hnwbt Vy’l hmkxw
wn’wbt ’yh ‘Vr trwgm 24
: Nty MyqydY tw’tw
‘Vr Ny’w hpws rwb‘k 25
: Mlw‘ dwsy qydYw
Myny‘l NV‘kw MynVl Zmxk 26
: wyxlVl lY‘h Nk
Mymy Pyswt hwhy t’ry 27
: hnrYqt My‘Vr twnVw
hxmV MyqydY tlxwt 28
: db’t My‘Vr twqtw
hwhy Krd Mtl zw‘m 29
: Nw’ yl‘pl htxmw
qydY
10. 30–11. 16 ylVm 727
30 Twmy=lb Mlw‘l qydY
: Zr’=wnkVy ’l My‘Vrw
31 hmkx bwny qydY=yp
: trkt twkpht NwVlw
32 NwYr Nw‘dy qydY ytpV
: twkpht My‘Vr ypw
’y hwhy tb‘wt hmrm ynz’m
: wnwYr hmlV Nb’w
2 Nwlq ’byw Nwdz=’b
: hmkx My‘wnY=t’w
3 Mxnt MyrVy tmt
: MdVw Mydgb Plsw
4 hrb‘ Mwyb Nwh ly‘wy=’l
: twmm lyYt hqdYw
5 wkrd rVyt Mymt tqdY
: ‘Vr lpy wt‘Vrbw
6 MlyYt MyrVy tqdY
: wdkly Mydgb twhbw
7 hwqt db’t ‘Vr Md’ twmb
: hdb’ Mynw’ tlxwtw
8 Zlxn hrYm qydY
: wytxt ‘Vr ’byw
9 wh‘r txVy Pnx hpb
: wYlxy MyqydY t‘dbw
10 hyrq Zl‘t MyqydY bwTb
: hnr My‘Vr db’bw
11 trq Mwrt MyrVy tkrbb
: srht My‘Vr ypbw
12 bl=rsx wh‘rl=zb
: Vyrxy twnwbt Vy’w
13 dws=hlgm lykr Klwh
: rbd hskm xwr=Nm’nw
14 M‘=lpy twlbxt Ny’b
: Z‘wy brb h‘wVtw
15 rz br‘=yk ‘wry=‘r
: xTwb My‘qt ’nVw
16 dwbk Kmtt Nx=tV’
: rV‘=wkmty MyYyr‘w
lmg
728 ylVm 11. 17–12. 4
dsx Vy’ wVpn lmg 17
: yrzk’ wr’V rk‘w
rqV=tl‘p hV‘ ‘Vr 18
: tm’ rkV hqdY ‘rzw
Myyxl hqdY=Nk 19
: wtwml h‘r Pdrmw
bl=yVq‘ hwhy tb‘wt 20
: Krd ymymt wnwYrw
‘r hqny=’l dyl dy 21
: Tlmn MyqydY ‘rzw
ryzx P’b bhz Mzn 22
: M‘T trsw hpy hV’
bwT=K’ MyqydY tw’t 23
: hrb‘ My‘Vr twqt
dw‘ Pswnw rzpm Vy 24
: rwsxml=K’ rVym KVwxw
NVdt hkrb=Vpn 25
: ’rwy ’wh=Mg hwrmw
Mw’l whbqy rb ‘nm 26
: rybVm V’rl hkrbw
NwYr Vqby bwT rxV 27
: wn’wbt h‘r Vrdw
lpy ’wh wrV‘b xTwb 28
: wxrpy MyqydY hl‘kw
xwr=lxny wtyb rkw‘ 29
: bl=Mkxl lyw’ db‘w
Myyx Z‘ qydY=yrp 30
: Mkx twVpn xqlw
MlVy Zr’b qydY Nh 31
: ’Twxw ‘Vr=yk P’
t‘d bh’ rswm bh’ by
: r‘b txkwt ’nVw
hwhym NwYr qypy bwT 2
: ‘yVry twmzm Vy’w
‘Vrb Md’ Nwky=’l 3
: Twmy=lb MyqydY VrVw
hl‘b trT‘ lyx=tV’ 4
: hVybm wytwmY‘b bqrkw
twbVxm
12. 5–23 ylVm 729
5 TpVm MyqydY twbVxm
: hmrm My‘Vr twlbxt
6 Md=br’ My‘Vr yrbd
: MlyYy MyrVy ypw
7 Mny’w My‘Vr Kwph
: dm‘y MyqydY tybw
8 Vy’=llhy wlkV=ypl
: zwbl hyhy bl=hw‘nw
9 wl db‘w hlqn bwT
: Mxl=rsxw dbktmm
10 wtmhb Vpn qydY ‘dwy
: yrzk’ My‘Vr ymxrw
11 Mxl=‘bVy wtmd’ db‘
: bl=rsx Myqyr Pdrmw
12 My‘r dwYm ‘Vr dmx
: Nty MyqydY VrVw
13 ‘r Vqwm MytpV ‘Vpb
: qydY hrYm ’Yyw
14 bwT=‘bVy Vy’=yp yrpm
: wl bwVy Md’=ydy lwmgw
15 wyny‘b rVy lyw’ Krd
: Mkx hY‘l ‘mVw
16 ws‘k ‘dwy Mwyb lyw’
: Mwr‘ Nwlq hskw
17 qdY dygy hnwm’ xypy
: hmrm MyrqV d‘w
18 brx twrqdmk hTwb Vy
: ’prm Mymkx NwVlw
19 d‘l Nwkt tm’=tpV
: rqV NwVl h‘ygr’=d‘w
20 ‘r yVrx=blb hmrm
: hxmV MwlV yY‘ylw
21 Nw’=lk qydYl hn’y=’l
: ‘r w’lm My‘Vrw
22 rqV=ytpV hwhy tb‘wt
: wnwYr hnwm’ yV‘w
23 t‘d hsk Mwr‘ Md’
: tlw’ ’rqy Mylysk blw
MyYwrx=dy
730 ylVm 12. 24–13. 14
lwVmt MyYwrx=dy 24
: sml hyht hymrw
hnxVy Vy’=blb hg’d 25
: hnxmVy bwT rbdw
qydY wh‘rm rty 26
: M‘tt My‘Vr Krdw
wdyY hymr Krxy=’l 27
: Zwrx rqy Md’=Nwhw
Myyx hqdY=xr’b 28
: twm=l’ hbytn Krdw
b’ rswm Mkx Nb gy
: hr‘g ‘mV=’l Zlw
bwT lk’y Vy’=yp yrpm 2
: smx Mydgb Vpnw
wVpn rmV wyp rYn 3
: wl=htxm wytpV qVp
lY‘ wVpn Ny’w hw’tm 4
: NVdt MyYrx Vpnw
qydY ’nVy rqV=rbd 5
: rypxyw Vy’by ‘Vrw
Krd=Mt rYt hqdY 6
: t’Tx Plst h‘Vrw
lk Ny’w rV‘tm Vy 7
: br Nwhw VVwrtm
wrV‘ Vy’=Vpn rpk 8
: hr‘g ‘mV=’l Vrw
xmVy MyqydY=rw’ 9
: K‘dy My‘Vr rnw
hYm Nty Nwdzb=qr 10
: hmkx MyY‘wn=t’w
T‘my lbhm Nwh 11
: hbry dy=l‘ Zbqw
bl=hlxm hkVmm tlxwt 12
: h’b hw’t Myyx Z‘w
wl lbxy rbdl zb 13
: MlVy ’wh hwYm ’ryw
Myyx rwqm Mkx trwt 14
rwsl
13. 15–14. 7 ylVm 731
: twm yVqmm rwsl
15 Nx=Nty bwT=lkV
: Nty’ Mydgb Krdw
16 t‘db hV‘y Mwr‘=lk
: tlw’ Vrpy lyskw
17 ‘rb lpy ‘Vr K’lm
: ’prm Mynwm’ ryYw
18 rswm ‘rwp Nwlqw Vyr
: dbky txkwt rmwVw
19 Vpnl br‘t hyhn hw’t
: ‘rm rws Mylysk tb‘wtw
20 Mkxw Mymkx=t’ Kwlh
: ‘wry Mylysk h‘rw
21 h‘r Pdrt My’Tx
: bwT=MlVy MyqydY=t’w
22 Mynb=ynb lyxny bwT
: ’Twx lyx qydYl NwpYw
23 MyV’r ryn lk’=br
: TpVm ’lb hpsn Vyw
24 wnb ’nwV wTbV KVwx
: rswm wrxV wbh’w
25 wVpn ‘bVl lk’ qydY
: rsxt My‘Vr NTbw
b’=xmVy Mkx Nb 20
: wm’ hzwb Md’ lyskw
bl=rsxl hxmV tlw’ 21
: tkl=rVyy hnwbt Vy’w
dws Ny’b twbVxm rph 22
: Mwqt MyY‘wy brbw
wyp=hn‘mb Vy’l hxmV 23
: bwT=hm wt‘b rbdw
lykVml hl‘ml Myyx xr’ 24
: hTm lw’Vm rws N‘ml
hwhy xsy My’g tyb 25
: hnml’ lwbg bYyw
‘r twbVxm hwhy tb‘wt 26
: M‘n=yrm’ MyrhTw
‘Yb ‘Ywb wtyb rk‘ 27
: hyxy tntm ’nwVw
twn‘l hghy qydY bl 28
: tw‘r ‘yby My‘Vr ypw
My‘Vrm hwhy qwxr 29
tlptw
15. 30–16. 15 ylVm 735
: ‘mVy MyqydY tlptw
30 bl=xmVy Myny‘=rw’m
: MY‘=NVdt hbwT h‘wmV
31 Myyx txkwt t‘mV Nz’
: Nylt Mymkx brqb
32 wVpn s’wm rswm ‘rwp
: bl hnwq txkwt ‘mwVw
33 hmkx rswm hwhy t’ry
: hwn‘ dwbk ynplw
zT bl=ykr‘m Md’l
: NwVl hn‘m hwhymw
2 wyny‘b Kz Vy’=ykrd=lk
: hwhy twxwr Nktw
3 KyV‘m hwhy=l’ lg
: KytbVxm wnkyw
4 whn‘ml hwhy l‘p lk
: h‘r Mwyl ‘Vr=Mgw
5 bl=hbg=lk hwhy tb‘wt
: hqny ’l dyl dy
6 Nw‘ rpky tm’w dsxb
: ‘rm rws hwhy t’rybw
7 Vy’=ykrd hwhy twYrb
: wt’ MlVy wybyw’=Mg
8 hqdYb T‘m=bwT
: TpVm ’lb tw’wbt brm
9 wkrd bVxy Md’ bl
: wd‘Y Nyky hwhyw
10 Klm=ytpV=l‘ Msq
: wyp=l‘my ’l TpVmb
11 hwhyl TpVm ynz’mw slp
: syk=ynb’=lk whV‘m
12 ‘Vr twV‘ Myklm tb‘wt
: ’sk Nwky hqdYb yk
13 qdY=ytpV Myklm NwYr
: bh’y MyrVy rbdw
14 twm=yk’lm Klm=tmx
: hnrpky Mkx Vy’w
15 Myyx Klm=ynp=rw’b
wnwYrw
736 ylVm 16. 16–17. 1
: Vwqlm b‘k wnwYrw
Zwrxm bwT=hm hmkx=hnq 16
: Pskm rxbn hnyb twnqw
‘rm rws MyrVy tlsm 17
: wkrd rYn wVpn rmV
Nw’g rbV=ynpl 18
: xwr hbg NwlVk ynplw
Myyn‘=t’ xwr=lpV bwT 19
: My’g=t’ llV qlxm
bwT=’Ymy rbd=l‘ lykVm 20
: wyrV’ hwhyb xTwbw
Nwbn ’rqy bl=Mkxl 21
: xql Pysy MytpV qtmw
wyl‘b lkV Myyx rwqm 22
: tlw’ Mylw’ rswmw
whyp lykVy Mkx bl 23
: xql Pysy wytpV=l‘w
M‘n=yrm’ Vbd=PwY 24
: MY‘l ’prmw Vpnl qwtm
Vy’=ynpl rVy Krd Vy 25
: twm=ykrd htyrx’w
wl hlm‘ lm‘ Vpn 26
: whyp wyl‘ Pk’=yk
h‘r hrk l‘ylb Vy’ 27
: tbrY V’k wytpV=l‘w
Nwdm xlVy twkpht Vy’ 28
: Pwl’ dyrpm Ngrnw
wh‘r htpy smx Vy’ 29
: bwT=’l Krdb wkylwhw
twkpht bVxl wyny‘ hY‘ 30
: h‘r hlk wytpV Zrq
hbyV tr’pt trT‘ 31
: ’Ymt hqdY Krdb
rwbgm Myp’ Kr’ bwT 32
: ry‘ dklm wxwrb lVmw
lrwgh=t’ lTwy qyxb 33
: wTpVm=lk hwhymw
hb=hwlVw hbrx tp bwT zy
tybm
17. 2–20 ylVm 737
: byr=yxbz ’lm tybm
2 Vybm Nbb lVmy lykVm=db‘
: hlxn qlxy Myx’ Kwtbw
3 bhzl rwkw Pskl PrYm
: hwhy twbl Nxbw
4 Nw’=tpV=l‘ byVqm ‘rm
: twh NwVl=l‘ Nyzm rqV
5 whV‘ Prx Vrl g‘l
: hqny ’l dy’l xmV
6 Mynb ynb Mynqz trT‘
: Mtwb’ Mynb tr’ptw
7 rty=tpV lbnl hw’n=’l
: rqV=tpV bydnl=yk P’
8 wyl‘b yny‘b dxVh Nx=Nb’
: lykVy hnpy rV’=lk=l’
9 hbh’ Vqbm ‘Vp=hskm
: Pwl’ dyrpm rbdb hnVw
10 Nybmb hr‘g txt
: h’m lysk twkhm
11 ‘r=Vqby yrm=K’
: wb=xlVy yrzk’ K’lmw
12 Vy’b lwkV bd Vwgp
: wtlw’b lysk=l’w
13 hbwT txt h‘r byVm
: wtybm h‘r Vymt=’l
14 Nwdm tyV’r Mym rTwp
: VwTn byrh ‘lgth ynplw
15 qydY ‘yVrmw ‘Vr qydYm
: MhynV=Mg hwhy tb‘wt
16 lysk=dyb ryxm hz=hml
: Ny’=blw hmkx twnql
17 ‘rh bh’ t‘=lkb
: dlwy hrYl x’w
18 Pk ‘qwt bl=rsx Md’
: wh‘r ynpl hbr‘ br‘
19 hYm bh’ ‘Vp bh’
: rbV=Vqbm wxtp hybgm
20 bwT=’Ymy ’l bl=Vq‘
Kphnw
738 ylVm 17. 21–18. 10
: h‘rb lwpy wnwVlb Kphnw
wl hgwtl lysk dly 21
: lbn yb’ xmVy=’lw
hhg bTyy xmV bl 22
: Mrg=Vbyt h’kn xwrw
xqy ‘Vr qyxm dxV 23
: TpVm twxr’ twThl
hmkx Nybm ynp=t’ 24
: Zr’=hYqb lysk yny‘w
lysk Nb wyb’l s‘k 25
: wtdlwyl rmmw
bwT=’l qydYl Vwn‘ Mg 26
: rVy=l‘ Mybydn twkhl
t‘d ‘dwy wyrm’ KVwx 27
: hnwbt Vy’ xwr=rqw
bVxy Mkx Vyrxm lyw’ Mg 28
: Nwbn wytpV MT’
drpn Vqby hw’tl xy
: ‘lgty hyVwt=lkb
hnwbtb lysk Zpxy=’l 2
: wbl twlgthb=M’ yk
zwb=Mg ’b ‘Vr=’wbb 3
: hprx Nwlq=M‘w
Vy’=yp yrbd Myqm‘ Mym 4
: hmkx rwqm ‘bn lxn
bwT=’l ‘Vr=ynp t’V 5
: TpVmb qydY twThl
byrb w’by lysk ytpV 6
: ’rqy twmlhml wypw
wl=htxm lysk=yp 7
: wVpn Vqwm wytpVw
Mymhltmk Ngrn yrbd 8
: NTb=yrdx wdry Mhw
wtk’lmb hprtm Mg 9
: tyxVm l‘bl ’wh x’
sŘ 5 hwhy MV z‘=ldgm 10
: bgVnw qydY Zwry=wb
Nwh
18. 11–19. 5 ylVm 739
11 wz‘ tyrq ryV‘ Nwh
: wtykVmb hbgVn hmwxkw
12 Vy’=bl hbgy rbV=ynpl
: hwn‘ dwbk ynplw
13 ‘mVy MrTb rbd byVm
: hmlkw wl=’yh tlw’
14 whlxm lklky Vy’=xwr
: hn’Vy ym h’kn xwrw
15 t‘d=hnqy Nwbn bl
: t‘d=Vqbt Mymkx Nz’w
16 wl byxry Md’ Ntm
: wnxny Myldg ynplw
17 wbyrb NwV’rh qydY
: wrqxw wh‘r ’by
18 lrwgh tybVy Mynydm
: dyrpy MymwY‘ Nybw
19 z‘=tyrqm ‘Vpn x’
: Nwmr’ xyrbk Mynwdmw
20 wnTb ‘bVt Vy’=yp yrpm
: ‘bVy wytpV t’wbt
21 NwVl=dyb Myyxw twm
: hyrp lk’y hybh’w
22 bwT ’Ym hV’ ’Ym
: hwhym NwYr qpyw
23 Vr=rbdy Mynwnxt
: twz‘ hn‘y ryV‘w
24 ‘‘rthl My‘r Vy’
: x’m qbd bh’ Vyw
Ty wmtb Klwh Vr=bwT
: lysk ’whw wytpV Vq‘m
2 bwT=’l Vpn t‘d=’lb Mg
: ’Twx Mylgrb Z’w
3 wkrd Plst Md’ tlw’
: wbl P‘zy hwhy=l‘w
4 Mybr My‘r Pysy Nwh
: drpy wh‘rm ldw
5 hqny ’l MyrqV d‘
: Tlmy ’l Mybzk xypyw
Mybr
740 ylVm 19. 6–23
bydn=ynp wlxy Mybr 6
: Ntm Vy’l ‘rh=lkw
wh’nV Vr=yx’ lk 7
wnmm wqxr wh‘rm yk P’
: hmh=’l Myrm’ Pdrm
wVpn bh’ bl=hnq 8
: bwT=’Yml hnwbt rmV
hqny ’l MyrqV d‘ 9
: db’y Mybzk xypyw
22 ’wh=ld yk ld=lzgt=l’
: r‘Vb yn‘ ’kdt=l’w
23 Mbyr byry hwhy=yk
: Vpn Mhy‘bq=t’ ‘bqw
24 P’ l‘b=t’ ‘rtt=l’
: ’wbt ’l twmx Vy’=t’w
25 wtxr’ Pl’t=Np
: KVpnl Vqwm txqlw
26 Pk=y‘qtb yht=l’
: tw’Vm Mybr‘b
27 MlVl Kl=Ny’=M’
: Kytxtm KbkVm xqy hml
28 Mlw‘ lwbg gst=l’
: Kytwb’ wV‘ rV’
tyzx
746 ylVm 22. 29–23. 17
wtk’lmb ryhm Vy’ tyzx 29
bYyty Myklm=ynpl
: MykVx ynpl bYyty=lb
lVwm=t’ Mwxll bVt=yk gk
: Kynpl rV’=t’ Nybt Nyb
K‘lb NykV tmVw 2
: ht’ Vpn l‘b=M’
wytwm‘Tml w’tt=l’ 3
: Mybzk Mxl ’whw
ryV‘hl ‘gyt=l’ 4
: ldx Ktnybm
wnny’w wb Kyny‘ Pw‘th 5
Mypnk wl=hV‘y hV‘ yk
: MymVh Py‘w rVnk
Ny‘ ‘r Mxl=t’ Mxlt=l’ 6
: wytm‘Tml w’tt=l’w
’wh=Nk wVpnb r‘V=wmk yk 7
Kl rm’y htVw lk’
: Km‘=lb wblw
hn’yqt tlk’=Ktp 8
: Mymy‘nh Kyrbd txVw
rbdt=l’ lysk ynz’b 9
: Kylm lkVl zwby=yk
Mlw‘ lwbg gst=l’ 10
: ’bt=l’ Mymwty ydVbw
qzx Ml’g=yk 11
: Kt’ Mbyr=t’ byry=’wh
Kbl rswml h’ybh 12
: t‘d=yrm’l Knz’w
rswm r‘nm ‘nmt=l’ 13
: twmy ’l TbVb wnkt=yk
wnkt TbVb ht’ 14
: lyYt lw’Vm wVpnw
Kbl Mkx=M’ ynb 15
: yn’=Mg ybl xmVy
ytwylk hnzl‘tw 16
: MyrVym KytpV rbdb
My’Txb Kbl ’nqy=l’ 17
yk
23. 18–35 ylVm 747
: Mwyh=lk hwhy=t’ryb=M’ yk
18 tyrx’ Vy=M’ yk
: trkt ’l Ktwqtw
19 Mkxw ynb ht’=‘mV
: Kbl Krdb rV’w
20 Nyy=y’bsb yht=l’
: wml rVb yllzb
21 Vrwy llwzw ’bs=yk
: hmwn Vyblt My‘rqw
22 Kdly hz Kyb’l ‘mV
: Km’ hnqz=yk zwbt=l’w
23 rkmt=l’w hnq tm’
: hnybw rswmw hmkx
24 qydY yb’ lwgy lwg
: wb xmVyw Mkx dlwy
25 Km’w Kyb’=xmVy
: Ktdlwy lgtw
26 yl Kbl ynb=hnt
: hnYrt ykrd Kyny‘w
27 hnwz hqm‘ hxwV=yk
: hyrkn hrY r’bw
28 br’t Ptxk ’yh=P’
: Pswt Md’b Mydgwbw
29 Mynwdm yml ywb’ yml yw’ yml
Mnx My‘Yp yml xyV yml
: Myny‘ twllkx yml
30 Nyyh=l‘ Myrx’ml
: Ksmm rqxl My’bl
31 Md’ty yk Nyy ’rt=l’
wny‘ sykb Nty=yk
: MyrVymb Klhty
32 KVy Vxnk wtyrx’
: Vrpy yn‘pYkw
33 twrz w’ry Kyny‘
: twkpht rbdy Kblw
34 My=blb bkVk tyyhw
: lbx V’rb bkVkw
35 ytylx=lb ynwkh
ynwmlh
748 ylVm 24. 1–17
yt‘dy=lb ynwmlh
: dw‘ wnVqb’ Pysw’ Zyq’ ytm
h‘r yVn’b ’nqt=l’ dk
: Mt’ twyhl w’tt=l’w
Mbl hghy dV=yk 2
: hnrbdt MhytpV lm‘w
tyb hnby hmkxb 3
: Nnwkty hnwbtbw
w’lmy Myrdx t‘dbw 4
: My‘nw rqy Nwh=lk
zw‘b Mkx=rbg 5
: xk=Zm’m t‘d=Vy’w
hmxlm Kl=hV‘t twlbxtb yk 6
: Z‘wy brb h‘wVtw
twmkx lyw’l twm’r 7
: whyp=xtpy ’l r‘Vb
‘rhl bVxm 8
: w’rqy twmzm=l‘b wl
t’Tx tlw’ tmz 9
: Zl Md’l tb‘wtw
hrY Mwyb typrth 10
: hkxk rY
twml Myxql lYh 11
: KwVxt=M’ grhl MyTmw
hz wn‘dy=’l Nh rm’t=yk 12
Nyby=’wh twbl Nkt=’lh
‘dy ’wh KVpn rYnw
: wl‘pk Md’l byVhw
bwT=yk Vbd ynb=lk’ 13
: Kkx=l‘ qwtm tpnw
KVpnl hmkx h‘d Nk 14
tyrx’ Vyw t’Ym=M’
: trkt ’l Ktwqtw
qydY hwnl ‘Vr br’t=l’ 15
: wYbr ddVt=l’
Mqw qydY lwpy ‘bV yk 16
: h‘rb wlVky My‘Vrw
xmVt=l’ Kybyw’ lpnb 17
wlVkbw
24. 18–33 ylVm 749
: Kbl lgy=l’ wlVkbw
18 wyny‘b ‘rw hwhy h’ry=Np
: wp’ wyl‘m byVhw
19 My‘rmb rxtt=l’
: My‘Vrb ’nqt=l’
20 ‘rl tyrx’ hyht=’l yk
: K‘dy My‘Vr rn
21 Klmw ynb hwhy=t’=’ry
: br‘tt=l’ MynwV=M‘
22 Mdy’ Mwqy M’tp=yk
: ‘dwy ym MhynV dypw
23 Mymkxl hl’=Mg
: bwT=lb TpVmb Mynp=rkh
24 ht’ qydY ‘Vrl rm’
: Mym’l whwm‘zy Mym‘ whbqy
25 M‘ny Myxykwmlw
: bwT=tkrb ’wbt Mhyl‘w
26 qVy MytpV
: Myxkn Myrbd byVm
27 Ktk’lm Zwxb Nkh
Kl hdVb hdt‘w
: Ktyb tynbw rx’
24 Zr’=ynTq Mh h‘br’
: Mymkxm Mymkx hmhw
25 z‘=’l M‘ Mylmnh
: Mmxl Zyqb wnykyw
26 MwY‘=’l M‘ MynpV
: Mtyb ‘lsb wmyVyw
27 hbr’l Ny’ Klm
: wlk ZYx ’Yyw
28 Vptt Mydyb tymmV
: Klm ylkyhb ’yhw
’Ymy ym lyx=tV’ 10
: hrkm Mynynpm qxrw
hl‘b bl hb xTb 11
: rsxy ’l llVw
‘r=’lw bwT whtlmg 12
: hyyx ymy lk
MytVpw rmY hVrd 13
: hypk Zpxb V‘tw
rxws twyn’k htyh 14
: hmxl ’ybt qxrmm
hlyl dw‘b Mqtw 15
htybl PrT Nttw
: hytr‘nl qxw
whxqtw hdV hmmz 16
: Mrk ‘Tn hypk yrpm
hyntm zw‘b hrgx 17
Zm’tw
31. 18–31 ylVm 761
: hytw‘rz Zm’tw
18 hrxs bwT=yk hm‘T
: hrn lylb hbky=’l
19 rwVykb hxlV hydy
: Klp wkmt hypkw
20 yn‘l hVrp hpk
: Nwyb’l hxlV hydyw
21 glVm htybl ’ryt=’l
: MynV Vbl htyb=lk yk
22 hl=htV‘ Mydbrm
: hVwbl Nmgr’w VV
23 hl‘b Myr‘Vb ‘dwn
: Zr’=ynqz=M‘ wtbVb
24 rkmtw htV‘ Nyds
: yn‘nkl hntn rwgxw
25 hVwbl rdhw=z‘
: Nwrx’ Mwyl qxVtw
26 hmkxb hxtp hyp
: hnwVl=l‘ dsx=trwtw
27 htyb twkylh hypwY
: lk’t ’l twlY‘ Mxlw
28 hwrV’yw hynb wmq
: hllhyw hl‘b
29 lyx wV‘ twnb twbr
: hnlk=l‘ tyl‘ t’w
30 ypyh lbhw Nxh rqV
: llhtt ’yh hwhy=t’ry hV’
31 hydy yrpm hl=wnt
: hyV‘m Myr‘Vb hwllhyw
ynpl wyYxw .]+d w"T hy‘Vy[ Zhy Nmysw rV‘ hVmxw tw’m ‘Vt ylVm rpsd yqwsp Mwks
.hnmV ’"n ,rV‘ hVlV wytwqspw .hnmV wyrdsw .]x"y z"T ylVm[ Nw’g rbV
The number of the verses of the book of Proverbs is 915. and the sign is, Zhy
762 ylVm
[Isa 15.4]. And its middle point is, Pride goeth before destruction [Pro 16.18].
And its sedarim are 8. And its peseqot are 13, other copies (say) 8.
bwy’
’ ’ryw rVyw Mt ’whh Vy’h hyhw wmV bwy’ Zw‘=Zr’b hyh Vy’ sŘ 1
2, 3whnqm yhyw : twnb VwlVw Mynb h‘bV wl wdlwyw : ‘rm rsw Myhl’
Vmxw rqb=dmY tw’m Vmxw Mylmg ypl’ tVlVw N’Y=ypl’ t‘bV
: Mdq=ynb=lkm lwdg ’whh Vy’h yhyw d’m hbr hdb‘w twnwt’ tw’m
4 Mhytyx’ tVlVl w’rqw wxlVw wmwy Vy’ tyb htVm wV‘w wynb wklhw
5 MVdqyw bwy’ xlVyw htVmh ymy wpyqh yk yhyw : Mhm‘ twtVlw lk’l
ynb w’Tx ylw’ bwy’ rm’ yk Mlk rpsm twl‘ hl‘hw rqbb MykVhw
: Mymyh=lk bwy’ hV‘y hkk Mbblb Myhl’ wkrbw
b Mktb NTVh=Mg ’wbyw hwhy=l‘ bYythl Myhl’h ynb w’byw Mwyh yhyw
2 NTVh N‘yw ’bt hzm y’ NTVh=l’ hwhy rm’yw : hwhy=l‘ bYythl
3 NTVh=l’ hwhy rm’yw : hb Klhthmw Zr’b TVm rm’yw hwhy=t’
tmVh
764 bwy’ 2. 4–3. 10
’ry rVyw Mt Vy’ Zr’b whmk Ny’ yk bwy’ ydb‘=l’ Kbl tmVh
N‘yw : Mnx w‘lbl wb yntystw wtmtb qyzxm wnd‘w ‘rm rsw Myhl’ 4
: wVpn d‘b Nty Vy’l rV’ lkw rw‘=d‘b rw‘ rm’yw hwhy=t’ NTVh
: Kkrby Kynp=l’ ’l=M’ wrVb=l’w wmY‘=l’ ‘gw Kdy ’n=xlV Mlw’ 5
t’m NTVh ’Yyw : rmV wVpn=t’ K’ Kdyb wnh NTVh=l’ hwhy rm’yw 6, 7
Vrx wl=xqyw : wdqdq d‘ wlgr Pkm ‘r NyxVb bwy’=t’ Kyw hwhy ynp 8
qyzxm Kd‘ wtV’ wl rm’tw : rp’h=Kwtb bVy ’whw wb drgthl 9
yrbdt twlbnh tx’ rbdk hyl’ rm’yw : tmw Myhl’ Krb Ktmtb 10
t’z=lkb lbqn ’l ‘rh=t’w Myhl’h t’m lbqn bwTh=t’ Mg
: wytpVb bwy’ ’Tx=’l
Vy’ w’byw wyl‘ h’bh t’zh h‘rh=lk t’ bwy’ y‘r tVlV w‘mVyw 11
’wbl wdxy wd‘wyw ytm‘nh rpwYw yxwVh ddlbw ynmyth zpyl’ wmqmm
Mlwq w’Vyw whrykh ’lw qwxrm Mhyny‘=t’ w’Vyw : wmxnlw wl=dwnl 12
wbVyw : hmymVh MhyV’r=l‘ rp‘ wqrzyw wl‘m Vy’ w‘rqyw wkbyw 13
w’r yk rbd wyl’ rbd=Ny’w twlyl t‘bVw Mymy t‘bV Zr’l wt’
: wmwy=t’ llqyw whyp=t’ bwy’ xtp Nk=yrx’ : d’m b’kh ldg=yk g
The number of the verses of the book of Job is 1070, and the sign is, Zâ Ł
[Ezr 6.4]; other copies (say) 1075, and the sign is, h‘â
Ł . And its middle point
is, Who were snatched away before their time [Job 22.16]. And its sedarim are
8; and the sign is, The Lord LOVETH the gates of Zion [Psa 87.2]. And its
peseqot are 7.
MyryVh ryV
Kydd MybwT=yk whyp twqyVnm ynqVy : hmlVl rV’ MyryVh ryV ’, 2
: Kwbh’ twml‘ Nk=l‘ KmV qrwt NmV MybwT KynmV xyrl : Nyym 3
hrykzn Kb hxmVnw hlygn wyrdx Klmh yn’ybh hYwrn Kyrx’ ynkVm 4
twnb hw’nw yn’ hrwxV : Kwbh’ MyrVym Nyym Kydd 5
trxrxV yn’V yn’rt=l’ : hmlV tw‘yryk rdq ylh’k MlVwry 6
ymrk Mymrkh=t’ hrTn ynmV yb=wrxn ym’ ynb VmVh yntpzVV
Zybrt hky’ h‘rt hky’ yVpn hbh’V yl hdygh : ytrTn ’l ylV 7
hpyh Kl y‘dt ’l=M’ : Kyrbx yrd‘ l‘ hyT‘k hyh’ hmlV MyrhYb 8
: My‘rh twnkVm l‘ Kytydg=t’ y‘rw N’Yh ybq‘b Kl=y’Y MyVnb
Kyyxl ww’n : yty‘r Kytymd h‘rp ybkrb ytssl 9, 10
: Pskh twdqn M‘ Kl=hV‘n bhz yrwt : Myzwrxb Kr’wY Myrtb 11
: Nyly ydV Nyb yl ydwd rmh rwrY : wxyr Ntn ydrn wbsmb KlmhV=d‘ 12, 13
yty‘r hpy Knh : ydg Ny‘ ymrkb yl ydwd rpkh lkV’ 14, 15
twrq : hnn‘r wnVr‘=P’ My‘n=P’ ydwd hpy Knh : Mynwy Kyny‘ hpy Knh 16, 17
: Myqm‘h tnVwV NwrVh tlYbx yn’ : Mytwrb wnTyxr Myzr’ wnytb b
ydwd Nk r‘yh yY‘b xwptk : twnbh Nyb yty‘r Nk Myxwxh Nyb hnVwVk 2, 3
tyb=l’ yn’ybh : ykxl qwtm wyrpw ytbVyw ytdmx wlYb Mynbh Nyb 4
tlwx=yk Myxwptb ynwdpr twVyV’b ynwkms : hbh’ yl‘ wlgdw Nyyh 5
Mkt’ yt‘bVh : ynqbxt wnymyw yV’rl txt wl’mV : yn’ hbh’ 6, 7
wrrw‘t=M’w wry‘t=M’ hdVh twly’b w’ tw’bYb MlVwry twnb
gldm ’b hz hnh ydwd lwq : ZpxtV d‘ hbh’h=t’ 8
Myly’h rp‘l w’ ybYl ydwd hmwd : tw‘bgh=l‘ Zpqm Myrhh=l‘ 9
: Mykrxh=Nm ZyYm twnlxh=Nm xygVm wnltk rx’ dmw‘ hz=hnh
wtsh hnh=yk : Kl=yklw ytpy yty‘r Kl ymwq yl rm’w ydwd hn‘ 10, 11
‘ygh rymzh t‘ Zr’b w’rn MynYnh : wl Klh Plx MVgh rb‘ 12
wntn rdms Mynpghw hygp hTnx hn’th : wnYr’b ‘mVn rwth lwqw 13
‘lsh ywgxb ytnwy : Kl=yklw ytpy yty‘r ykl ymwq xyr 14
br‘ Klwq=yk Klwq=t’ yny‘ymVh Ky’rm=t’ yny’rh hgrdmh rtsb
Mylbxm MynTq Myl‘V Myl‘wV wnl=wzx’ : hw’n Ky’rmw 15
xwpyV d‘ : MynVwVb h‘rh wl yn’w yl ydwd : rdms wnymrkw Mymrk 16, 17
yrh=l‘ Myly’h rp‘l w’ ybYl ydwd Kl=hmd bs MyllYh wsnw Mwyh
yVpn hbh’V t’ ytVqb twlylb ybkVm=l‘ : rtb g
twbxrbw MyqwVb ry‘b hbbws’w ’n hmwq’ : wyt’Ym ’lw wytVqb 2
MyrmVh ynw’Ym : wyt’Ym ’lw wytVqb yVpn hbh’V t’ hVqb’ 3
d‘ Mhm ytrb‘V T‘mk : Mty’r yVpn hbh’V t’ ry‘b Mybbsh 4
yt’YmV
3. 5–5. 9 MyryVh ryV 823
tyb=l’ wyt’ybhV=d‘ wnpr’ ’lw wytzx’ yVpn hbh’V t’ yt’YmV
5 w’ tw’bYb MlVwry twnb Mkt’ yt‘bVh : ytrwh rdx=l’w ym’
: ZpxtV d‘ hbh’h=t’ wrrw‘t=M’w wry‘t=M’ hdVh twly’b
6 hnwblw rm trTqm NV‘ twrmytk rbdmh=Nm hl‘ t’z ym
7 hl bybs Myrbg MyVV hmlVlV wtTm hnh : lkwr tqb’ lkm
8 wkry=l‘ wbrx Vy’ hmxlm ydmlm brx yzx’ Mlk : l’rVy yrbgm
9 yY‘m hmlV Klmh wl hV‘ Nwyrp’ : twlylb dxpm
10 PwYr wkwt Nmgr’ wbkrm bhz wtdypr Psk hV‘ wydwm‘ : Nwnblh
11 hrT‘b hmlV Klmb NwyY twnb hny’rw hn’Y : MlVwry twnbm hbh’
d Knh : wbl txmV Mwybw wtntx Mwyb wm’ wl=hrT‘V
Myz‘h rd‘k Kr‘V KtmYl d‘bm Mynwy Kyny‘ hpy Knh yty‘r hpy
2 MlkV hYxrh=Nm wl‘V twbwYqh rd‘k KynV : d‘lg rhm wVlgV
3 hw’n Krbdmw KytwtpV ynVh Twxk : Mhb Ny’ hlkVw twmy’tm
4 twypltl ywnb Kr’wY dywd ldgmk : KtmYl d‘bm Ktqr Nwmrh xlpk
5 Myrp‘ ynVk KydV ynV : Myrbgh yTlV lk wyl‘ ywlt Ngmh Pl’
6 Kl’ MyllYh wsnw Mwyh xwpyV d‘ : MynVwVb My‘rh hybY ymw’t
7 : Kb Ny’ Mwmw yty‘r hpy Klk : hnwblh t‘bg=l’w rwmh rh=l’ yl
8 V’rm yrwVt y’wbt Nwnblm yt’ hlk Nwnblm yt’
9 yntbbl : Myrmn yrrhm twyr’ twn‘mm Nwmrxw rynV V’rm hnm’
10 Kydd wpy=hm : KynrwYm qn‘ dx’b Kyny‘m dx’b yntbbl hlk ytx’
11 hnpTt tpn : MymVb=lkm KynmV xyrw Nyym Kydd wbT=hm hlk ytx’
: Nwnbl xyrk KytmlV xyrw KnwVl txt blxw Vbd hlk KytwtpV
12, 13 sdrp KyxlV : Mwtx Ny‘m lw‘n lg hlk ytx’ lw‘n Ng
14 M‘ Nwmnqw hnq Mkrkw drn : Mydrn=M‘ Myrpk Mydgm yrp M‘ Mynwmr
15 Mym r’b Myng Ny‘m : MymVb yV’r=lk M‘ twlh’w rm hnwbl yY‘=lk
16 wymVb wlzy yng yxyph Nmyt y’wbw NwpY yrw‘ : Nwnbl=Nm Mylznw Myyx
h yrwm ytyr’ hlk ytx’ yngl yt’b : wydgm yrp lk’yw wngl ydwd ’by
wtV My‘r wlk’ yblx=M‘ ynyy ytytV yVbd=M‘ yr‘y ytlk’ ymVb=M‘
: Mydwd wrkVw
2 ytmt ytnwy yty‘r ytx’ yl=yxtp qpwd ydwd lwq r‘ yblw hnVy yn’
3 hkky’ ytntk=t’ ytTVp : hlyl ysysr ytwYwq lT=’lmn yV’rV
4 rwxh=Nm wdy xlV ydwd : MpnT’ hkky’ ylgr=t’ ytYxr hnVbl’
5 yt‘bY’w rwm=wpTn ydyw ydwdl xtpl yn’ ytmq : wyl‘ wmh y‘mw
6 rb‘ qmx ydwdw ydwdl yn’ ytxtp : lw‘nmh twpk l‘ rb‘ rwm
7 yn’Ym : ynn‘ ’lw wyt’rq whyt’Ym ’lw whytVqb wrbdb h’Yy yVpn
yrmV yl‘m ydydr=t’ w’Vn ynw‘Yp ynwkh ry‘b Mybbsh MyrmVh
8 wdygt=hm ydwd=t’ w’Ymt=M’ MlVwry twnb Mkt’ yt‘bVh : twmxh
9 dwdm Kdwd=hm MyVnb hpyh dwdm Kdwd=hm : yn’ hbh’ tlwxV wl
hkkV
824 MyryVh ryV 5. 10–8. 5
zp Mtk wV’r : hbbrm lwgd Mwd’w xY ydwd : wnt‘bVh hkkV 10, 11
twYxr Mym yqyp’=l‘ Mynwyk wyny‘ : brw‘k twrxV Myltlt wytwYwq 12
Myxqrm twldgm MVbh tgwr‘k wyyxl : t’lm=l‘ twbVy blxb 13
VyVrtb My’lmm bhz ylylg wydy : rb‘ rwm twpTn MynVwV wytwtpV 14
zp=ynd’=l‘ Mydsym VV ydwm‘ wyqwV : Myryps tpl‘m NV tV‘ wy‘m 15
ydwd hz Mydmxm wlkw Myqtmm wkx : Myzr’k rwxb Nwnblk wh’rm 16
hnp hn’ MyVnb hpyh Kdwd Klh hn’ : MlVwry twnb y‘r hzw w
Myngb tw‘rl MVbh twgr‘l wngl dry ydwd : Km‘ wnVqbnw Kdwd 2
: MynVwVb h‘wrh yl ydwdw ydwdl yn’ : MynVwV Tqllw 3
wyYxw .]+T +z rts’[ Klmh=l‘ bwT Nmsw rV‘ h‘bVw h’m MyryVh ryVd yqwsp Mwks
.]d"y +d MyryVh ryV[ Mkrkw=drn
The number of the verses of the Song of Songs is 117; and the sign is,
GOOD FOR the king (T = 9, w = 6, b = 2, ‘ = 70, l = 30; [Est 7.9]). And its
middle point is, Spikenard and saffron [Sol 4.14].
twr
hdwhy Mxl tybm Vy’ Klyw Zr’b b‘r yhyw MyTpVh TpV ymyb yhyw ’
MVw Klmyl’ Vy’h MVw : wynb ynVw wtV’w ’wh b’wm ydVb rwgl 2
hdwhy Mxl tybm Mytrp’ Nwylkw Nwlxm wynb=ynV MVw ym‘n wtV’
’yh r’Vtw ym‘n Vy’ Klmyl’ tmyw : MV=wyhyw b’wm=ydV w’byw 3
tynVh MVw hpr‘ tx’h MV twyb’m MyVn Mhl w’Vyw : hynb ynVw 4
r’Vtw Nwylkw Nwlxm MhynV=Mg wtmyw : MynV rV‘k MV wbVyw twr 5
b’wm ydVm bVtw hytlkw ’yh Mqtw : hVy’mw hydly ynVm hV’h 6
’Ytw : Mxl Mhl ttl wm‘=t’ hwhy dqp=yk b’wm hdVb h‘mV yk 7
bwVl Krdb hnkltw hm‘ hytwlk ytVw hmV=htyh rV’ Mwqmh=Nm
tybl hV’ hnbV hnkl hytlk ytVl ym‘n rm’tw : hdwhy Zr’=l’ 8
Nty : ydm‘w Mytmh=M‘ MtyV‘ rV’k dsx Mkm‘ hwhy hV‘y hm’ 9
Nlwq hn’Vtw Nhl qVtw hVy’ tyb hV’ hxwnm N’Ymw Mkl hwhy
hnbV ym‘n rm’tw : Km‘l bwVn Kt’=yk hl=hnrm’tw : hnykbtw 10, 11
hnbV : MyVn’l Mkl wyhw y‘mb Mynb yl=dw‘h ym‘ hnklt hml ytnb 12
ytyyh Mg hwqt yl=Vy ytrm’ yk Vy’l twyhm ytnqz yk Nkl ytnb
Nhlh wldgy rV’ d‘ hnrbVt Nhlh : Mynb ytdly Mgw Vy’l hlylh 13
h’Yy=yk Mkm d’m yl=rm=yk ytnb l’ Vy’l twyh ytlbl hng‘t
twrw htwmxl hpr‘ qVtw dw‘ hnykbtw Nlwq hnVtw : hwhy=dy yb 14
ybwV hyhl’=l’w hm‘=l’ Ktmby hbV hnh rm’tw : hb hqbd 15
yk Kyrx’m bwVl Kbz‘l yb=y‘gpt=l’ twr rm’tw : Ktmby yrx’ 16
: yhl’ Kyhl’w ym‘ Km‘ Nyl’ ynylt rV’bw Kl’ yklt rV’=l’
yk Pyswy hkw yl hwhy hV‘y hk rbq’ MVw twm’ ytwmt rV’b 17
ldxtw ht’ tkll ’yh tYm’tm=yk ’rtw : Knybw ynyb dyrpy twmh 18
tyb hn’wbk yhyw Mxl tyb hn’wb=d‘ MhytV hnkltw : hyl’ rbdl 19
Nhyl’ rm’tw : ym‘n t’zh hnrm’tw Nhyl‘ ry‘h=lk Mhtw Mxl 20
h’lm yn’ : d’m yl ydV rmh=yk ’rm yl N’rq ym‘n yl hn’rqt=l’ 21
ydVw yb hn‘ hwhyw ym‘n yl hn’rqt hml hwhy ynbyVh Mqyrw ytklh
b’wm ydVm hbVh hm‘ htlk hyb’wmh twrw ym‘n bVtw : yl ‘rh 22
hVy’l ‘dym ym‘nlw : Myr‘V ryYq tlxtb Mxl tyb w’b hmhw b
hyb’wmh twr rm’tw : z‘b wmVw Klmyl’ txpVmm lyx rwbg Vy’ 2
Nx=’Ym’ rV’ rx’ MylbVb hTql’w hdVh ’n=hkl’ ym‘n=l’
MyrYqh yrx’ hdVb Tqltw ’wbtw Kltw : ytb ykl hl rm’tw wyny‘b 3
z‘b=hnhw : Klmyl’ txpVmm rV’ z‘bl hdVh tqlx hrqm rqyw 4
: hwhy Kkrby wl wrm’yw Mkm‘ hwhy MyrYwql rm’yw Mxl tybm ’b
r‘nh N‘yw : t’zh hr‘nh yml MyrYwqh=l‘ bYnh wr‘nl z‘b rm’yw 5, 6
bYnh
2. 7–3. 9 twr 827
hdVm ym‘n=M‘ hbVh ’yh hyb’wm hr‘n rm’yw MyrYwqh=l‘ bYnh
7 ’wbtw MyrYwqh yrx’ Myrm‘b ytps’w ’n=hTql’ rm’tw : b’wm
8 z‘b rm’yw : T‘m tybh htbV hz ht‘=d‘w rqbh z’m dwm‘tw
’l Mgw rx’ hdVb Tqll yklt=l’ ytb t‘mV ’wlh twr=l’
9 NwrYqy=rV’ hdVb Kyny‘ : ytr‘n=M‘ Nyqbdt hkw hzm yrwb‘t
tklhw tmYw K‘gn ytlbl Myr‘nh=t’ ytywY ’wlh Nhyrx’ tklhw
10 wxtVtw hynp=l‘ lptw : Myr‘nh Nwb’Vy rV’m tytVw Mylkh=l’
: hyrkn ykn’w ynrykhl Kyny‘b Nx yt’Ym ‘wdm wyl’ rm’tw hYr’
11 yrx’ Ktwmx=t’ tyV‘=rV’ lk yl dgh dgh hl rm’yw z‘b N‘yw
rV’ M‘=l’ ykltw Ktdlwm Zr’w Km’w Kyb’ ybz‘tw KVy’ twm
12 hmlV KtrkVm yhtw Kl‘p hwhy MlVy : MVlV lwmt t‘dy=’l
13 rm’tw : wypnk=txt twsxl t’b=rV’ l’rVy yhl’ hwhy M‘m
’l ykn’w KtxpV bl=l‘ trbd ykw yntmxn yk ynd’ Kyny‘b Nx=’Ym’
14 tlk’w Mlh yVg lk’h t‘l z‘b hl rm’yw : KtxpV tx’k hyh’
ylq hl=TbYyw MyrYqh dYm bVtw Zmxb Ktp tlbTw Mxlh=Nm
15 Mg rm’l wyr‘n=t’ z‘b wYyw Tqll Mqtw : rttw ‘bVtw lk’tw
16 MytbYh=Nm hl wlVt=lV Mgw : hwmylkt ’lw Tqlt Myrm‘h Nyb
17 t’ Tbxtw br‘h=d‘ hdVb Tqltw : hb=wr‘gt ’lw hTqlw Mtbz‘w
18 htwmx ’rtw ry‘h ’wbtw ’Vtw : Myr‘V hpy’k yhyw hTql=rV’
19 rm’tw : h‘bVm hrtwh=rV’ t’ hl=Nttw ’Ywtw hTql=rV’ t’
dgtw Kwrb Krykm yhy tyV‘ hn’w Mwyh tTql hpy’ htwmx hl
wm‘ ytyV‘ rV’ Vy’h MV rm’tw wm‘ htV‘=rV’ t’ htwmxl
20 wdsx bz‘=’l rV’ hwhyl ’wh Kwrb htlkl ym‘n rm’tw : z‘b Mwyh
: ’wh wnl’gm Vy’h wnl bwrq ym‘n hl rm’tw Mytmh=t’w Myyxh=t’
21 Nyqbdt yl=rV’ Myr‘nh=M‘ yl’ rm’=yk Mg hyb’wmh twr rm’tw
22 htlk twr=l’ ym‘n rm’tw : yl=rV’ ryYqh=lk t’ wlk=M’ d‘
23 qbdtw : rx’ hdVb Kb=w‘gpy ’lw wytwr‘n=M‘ y’Yt yk ytb bwT
bVtw MyTxh ryYqw Myr‘Vh=ryYq twlk=d‘ Tqll z‘b twr‘nb
g rV’ xwnm Kl=Vqb’ ’lh ytb htwmx ym‘n hl rm’tw : htwmx=t’
2 ’wh=hnh wytwr‘n=t’ tyyh rV’ wnt‘dm z‘b ’lh ht‘w : Kl=bTyy
3 Kyl‘ KtlmV tmVw tksw tYxrw : hlylh Myr‘Vh Nrg=t’ hrz
4 wbkVb yhyw : twtVlw lk’l wtlk d‘ Vy’l y‘dwt=l’ Nrgh ytdryw
ytbkVw wytlgrm tylgw t’bw MV=bkVy rV’ Mwqmh=t’ t‘dyw
5 : hV‘’ yrm’t=rV’ lk hyl’ rm’tw : NyV‘t rV’ t’ Kl dygy ’whw
6, 7 bTyyw tVyw z‘b lk’yw : htwmx htwY=rV’ lkk V‘tw Nrgh drtw
: bkVtw wytlgrm lgtw Tlb ’btw hmr‘h hYqb bkVl ’byw wbl
8 : wytlgrm tbkV hV’ hnhw tplyw Vy’h drxyw hlylh yYxb yhyw
9 yk Ktm’=l‘ Kpnk tVrpw Ktm’ twr ykn’ rm’tw t’=ym rm’yw
l’g
828 twr 3. 10–4. 17
Nwrx’h Kdsx tbTyh ytb hwhyl t’ hkwrb rm’yw : ht’ l’g 10
ht‘w : ryV‘=M’w ld=M’ Myrwxbh yrx’ tkl=ytlbl NwV’rh=Nm 11
yk ym‘ r‘V=lk ‘dwy yk Kl=hV‘’ yrm’t=rV’ lk y’ryt=l’ ytb
bwrq l’g Vy Mgw ykn’ l’g M’ yk Mnm’ yk ht‘w : t’ lyx tV’ 12
Zpxy ’l=M’w l’gy bwT Kl’gy=M’ rqbb hyhw hlylh ynyl : ynmm 13
wtlgrm bkVtw : rqbh=d‘ ybkV hwhy=yx ykn’ Kytl’gw Kl’gl 14
h’b=yk ‘dwy=l’ rm’yw wh‘r=t’ Vy’ ryky MwrTb Mqtw rqbh=d‘
zx’tw hb=yzx’w Kyl‘=rV’ txpTmh ybh rm’yw : Nrgh hV’h 15
htwmx=l’ ’wbtw : ry‘h ’byw hyl‘ tVyw Myr‘V=VV dmyw hb 16
rm’tw : Vy’h hl=hV‘ rV’=lk t’ hl=dgtw ytb t’=ym rm’tw 17
: Ktwmx=l’ Mqyr y’wbt=l’ rm’ yk yl Ntn hl’h Myr‘Vh=VV
yk Vy’h TqVy ’l yk rbd lpy Ky’ Ny‘dt rV’ d‘ ytb ybV rm’tw 18
rb‘ l’gh hnhw MV bVyw r‘Vh hl‘ z‘bw : Mwyh rbdh hlk=M’ d
xqyw : bVyw rsyw ynml’ ynlp hp=hbV hrws rm’yw z‘b=rbd rV’ 2
tqlx l’gl rm’yw : wbVyw hp=wbV rm’yw ry‘h ynqzm MyVn’ hrV‘ 3
yn’w : b’wm hdVm hbVh ym‘n hrkm Klmyl’l wnyx’l rV’ hdVh 4
l’gt=M’ ym‘ ynqz dgnw MybVyh dgn hnq rm’l Knz’ hlg’ ytrm’
Kyrx’ ykn’w lw’gl Ktlwz Ny’ yk ‘d’w yl hdygh l’gy ’l=M’w l’g
twr t’mw ym‘n dym hdVh Ktwnq=Mwyb z‘b rm’yw : l’g’ ykn’ rm’yw 5
l’gh rm’yw : wtlxn=l‘ tmh=MV Myqhl ytynq tmh=tV’ hyb’wmh 6
ytl’g=t’ ht’ Kl=l’g ytlxn=t’ tyxV’=Np yl=lw’gl lkw’ ’l
hrwmth=l‘w hl’gh=l‘ l’rVyb Mynpl t’zw : l’gl lkw’=’l yk 7
: l’rVyb hdw‘th t’zw wh‘rl Ntnw wl‘n Vy’ PlV rbd=lk Myql
M‘h=lkw Mynqzl z‘b rm’yw : wl‘n PlVyw Kl=hnq z‘bl l’gh rm’yw 8, 9
Nwylkl rV’=lk t’w Klmyl’l rV’=lk=t’ ytynq yk Mwyh Mt’ Myd‘
hV’l yl ytynq Nwlxm tV’ hyb’mh twr=t’ Mgw : ym‘n dym Nwlxmw 10
r‘Vmw wyx’ M‘m tmh=MV trky=’lw wtlxn=l‘ tmh=MV Myqhl
Myd‘ Mynqzhw r‘Vb=rV’ M‘h=lk wrm’yw : Mwyh Mt’ Myd‘ wmwqm 11
MhytV wnb rV’ h’lkw lxrk Ktyb=l’ h’bh hV’h=t’ hwhy Nty
yhyw : Mxl tybb MV=’rqw htrp’b lyx=hV‘w l’rVy tyb=t’ 12
hwhy Nty rV’ ‘rzh=Nm hdwhyl rmt hdly=rV’ Zrp tybk Ktyb
hyl’ ’byw hV’l wl=yhtw twr=t’ z‘b xqyw : t’zh hr‘nh=Nm Kl 13
Kwrb ym‘n=l’ MyVnh hnrm’tw : Nb dltw Nwyrh hl hwhy Ntyw 14
hyhw : l’rVyb wmV ’rqyw Mwyh l’g Kl tybVh ’l rV’ hwhy 15
wtdly Ktbh’=rV’ Ktlk yk KtbyV=t’ lklklw Vpn byVml Kl
whtVtw dlyh=t’ ym‘n xqtw : Mynb h‘bVm Kl hbwT ’yh=rV’ 16
Nb=dly rm’l MV twnkVh wl hn’rqtw : tnm’l wl=yhtw hqyxb 17
: dwd yb’ yVy=yb’ ’wh dbw‘ wmV hn’rqtw ym‘nl
hl’w
4. 18–22 twr 829
18, 19 Mr=t’ dylwh NwrYxw : NwrYx=t’ dylwh Zrp Zrp twdlwt hl’w
20 dylwh NwVxnw NwVxn=t’ dylwh bdnym‘w : bdnym‘=t’ dylwh Mrw
21, 22 db‘w : dbw‘=t’ dylwh z‘bw z‘b=t’ dylwh NwmlVw : hmlV=t’
: dwd=t’ dylwh yVyw yVy=t’ dylwh
+b twr[ tyb’wmh twr rm’tw wyYxw .z‘wb Nmysw hVmxw MynwmV twr rpsd yqwsp Mwks
.llk ’rds hyb tylw .]’"y +d twr[ h’bh hV’h=t’ +h Nty Nmysw hdx wytwqspw .]’"k
.rpsw rps lk Nyb qlx twrwV VlV xynhl KyrYw .x"mb w"’wb Nylyhtm hyqwsp Nwhlwkw
The number of the verses of the book of Ruth is 85, and the sign is, z‘wb.
And its middle point is, And Ruth the Moabitess said [Rut 2.21]. And there is
1 peseqah, and the sign is, The Lord make the woman that is come [Rut 4.11].
And there is not in it a complete seder. And all the verses begin with w except
8. And there should be left a space of three lines between each book.
hky’
ytrV Mywgb ytbr hnml’k htyh M‘ ytbr ry‘h ddb hbVy hky’ ’
hyxl=l‘ ht‘mdw hlylb hkbt wkb : sml htyh twnydmb 2
: Myby’l hl wyh hb wdgb hy‘r=lk hybh’=lkm Mxnm hl=Ny’
xwnm h’Ym ’l Mywgb hbVy ’yh hdb‘ brmw yn‘m hdwhy htlg 3
y’b ylbm twlb’ NwyY ykrd : MyrYmh Nyb hwgyVh hypdr=lk 4
: hl=rm ’yhw twgwn hytlwtb Myxn’n hynhk NymmwV hyr‘V=lk d‘wm
hy‘Vp br=l‘ hgwh hwhy=yk wlV hyby’ V’rl hyrY wyh 5
wyh hrdh=lk NwyY=tb=Nm ’Yyw : rY=ynpl ybV wklh hyllw‘ 6
: Pdwr ynpl xk=’lb wklyw h‘rm w’Ym=’l Myly’k hyrV
Mdq ymym wyh rV’ hydmxm lk hydwrmw hyn‘ ymy MlVwry hrkz 7
: htbVm l‘ wqxV MyrY hw’r hl rzw‘ Ny’w rY=dyb hm‘ lpnb
hwlyzh hydbkm=lk htyh hdynl Nk=l‘ MlVwry h’Tx ’Tx 8
hylwVb ht’mT : rwx’ bVtw hxn’n ’yh=Mg htwr‘ w’r=yk 9
yk yyn‘=t’ hwhy h’r hl Mxnm Ny’ My’lp drtw htyrx’ hrkz ’l
w’b Mywg ht’r=yk hydmxm=lk l‘ rY Vrp wdy : byw’ lydgh 10
Myxn’n hm‘=lk : Kl lhqb w’by=’l htywY rV’ hVdqm 11
hTybhw hwhy h’r Vpn byVhl lk’b Mhydwmxm wntn Mxl MyVqbm
Vy=M’ w’rw wTybh Krd yrb‘=lk Mkyl’ ’wl : hllwz ytyyh yk 12
: wp’ Nwrx Mwyb hwhy hgwh rV’ yl llw‘ rV’ yb’kmk bw’km
rwx’ ynbyVh ylgrl tVr Vrp hndryw ytmY‘b V’=xlV Mwrmm 13
wl‘ wgrtVy wdyb y‘Vp l‘ dqVn : hwd Mwyh=lk hmmV ynntn 14
hls : Mwq lkw’=’l ydyb ynd’ ynntn yxk lyVkh yr’wY=l‘ 15
ynd’ Krd tg yrwxb rbVl d‘wm yl‘ ’rq ybrqb ynd’ yryb’=lk
Mym hdry yny‘ yny‘ hykwb yn’ hl’=l‘ : hdwhy=tb tlwtbl 16
: byw’ rbg yk MymmwV ynb wyh yVpn byVm Mxnm ynmm qxr=yk
wyrY wybybs bq‘yl hwhy hwY hl Mxnm Ny’ hydyb NwyY hVrp 17
ytyrm whyp yk hwhy ’wh qydY : Mhynyb hdnl MlVwry htyh 18
: ybVb wklh yrwxbw ytlwtb yb’km w’rw Mym‘=lk ’n=w‘mV
wml lk’ wVqb=yk w‘wg ry‘b ynqzw ynhk ynwmr hmh ybh’ml yt’rq 19
Kphn wrmrmx y‘m yl=rY=yk hwhy h’r : MVpn=t’ wbyVyw 20
: twmk tybb brx=hlkV Zwxm ytyrm wrm yk ybrqb ybl
ht’ yk wVV yt‘r w‘mV yby’=lk yl Mxnm Ny’ yn’ hxn’n yk w‘mV 21
Kynpl Mt‘r=lk ’bt : ynwmk wyhyw t’rq=Mwy t’bh tyV‘ 22
: ywd yblw ytxn’ twbr=yk y‘Vp=lk l‘ yl tllw‘ rV’k wml llw‘w
hky’
2. 1–3. 5 hky’ 831
b tr’pt Zr’ MymVm KylVh NwyY=tb=t’ ynd’ wp’b by‘y hky’
2 lmx ’l ynd’ ‘lb : wp’ Mwyb wylgr=Mdh rkz=’lw l’rVy
llx Zr’l ‘ygh hdwhy=tb yrYbm wtrb‘b srh bq‘y tw’n=lk t’
3 wnymy rwx’ byVh l’rVy Nrq lk P’=yrxb ‘dg : hyrVw hklmm
4 wtVq Krd : bybs hlk’ hbhl V’k bq‘yb r‘byw byw’ ynpm
V’k KpV NwyY=tb lh’b Ny‘=ydmxm lk grhyw rYk wnymy bYn byw’k
5 txV hytwnmr’=lk ‘lb l’rVy ‘lb byw’k ynd’ hyh : wtmx
6 txV wkV Ngk smxyw : hyn’w hyn’t hdwhy=tbb bryw wyrYbm
: Nhkw Klm wp’=M‘zb Z’nyw tbVw d‘wm NwyYb hwhy xkV wd‘wm
7 hytwnmr’ tmwx byw’=dyb rygsh wVdqm r’n wxbzm ynd’ xnz
8 tmwx tyxVhl hwhy bVx : d‘wm Mwyk hwhy=tybb wntn lwq
: wllm’ wdxy hmwxw lx=lb’yw ‘lbm wdy byVh=’l wq hTn NwyY=tb
9 Ny’ Mywgb hyrVw hklm hyxyrb rbVw db’ hyr‘V Zr’b w‘bT
10 ynqz wmdy Zr’l wbVy : hwhym Nwzx w’Ym=’l hy’ybn=Mg hrwt
tlwtb NV’r Zr’l wdyrwh MyqV wrgx MV’r=l‘ rp‘ wl‘h NwyY=tb
11 ydbk Zr’l KpVn y‘m wrmrmx yny‘ tw‘mdb wlk : MlVwry
12 Mtm’l : hyrq twbxrb qnwyw llw‘ PT‘b ym‘=tb rbV=l‘
MVpn KptVhb ry‘ twbxrb llxk MpT‘thb Nyyw Ngd hy’ wrm’y
13 hm MlVwry tbh Kl=hmd’ hm Kdy‘’=hm : Mtm’ qyx=l’
: Kl=’pry ym KrbV Myk lwdg=yk NwyY=tb tlwtb Kmxn’w Kl=hwV’
14 wzxyw KtybV byVhl Knw‘=l‘ wlg=’lw lptw ’wV Kl wzx Ky’ybn
15 wqrV Krd yrb‘=lk Mypk Kyl‘ wqps : Myxwdmw ’wV tw’Vm Kl
VwVm ypy tlylk wrm’yV ry‘h t’zh MlVwry tb=l‘ MV’r w‘nyw
16 wrm’ NV=wqrxyw wqrV Kybyw’=lk Mhyp Kyl‘ wYp : Zr’h=lkl
17 Mmz rV’ hwhy hV‘ : wny’r wn’Ym whnywqV Mwyh hz K’ wn‘lb
byw’ Kyl‘ xmVyw lmx ’lw srh Mdq=ymym hwY rV’ wtrm’ ‘Yb
18 ydyrwh NwyY=tb tmwx ynd’=l’ Mbl q‘Y : KyrY Nrq Myrh
: Kny‘=tb Mdt=l’ Kl tgwp yntt=l’ hlylw Mmwy h‘md lxnk
19 ynd’ ynp xkn Kbl Mymk ykpV twrmV’ V’rl lylb ynr ymwq
: twYwx=lk V’rb b‘rb MypwT‘h Kyllw‘ Vpn=l‘ Kypk wyl’ y’V
20 Myrp MyVn hnlk’t=M’ hk tllw‘ yml hTybhw hwhy h’r
21 Zr’l wbkV : ’ybnw Nhk ynd’ Vdqmb grhy=M’ MyxpT yll‘
txbT Kp’ Mwyb tgrh brxb wlpn yrwxbw ytlwtb Nqzw r‘n twYwx
22 Mwyb hyh ’lw bybsm yrwgm d‘wm Mwyk ’rqt : tlmx ’l
: Mlk yby’ ytybrw ytxpT=rV’ dyrVw Tylp hwhy=P’
g, 2, 3 K’ : rw’=’lw KVx Klyw ghn ytw’ : wtrb‘ TbVb yn‘ h’r rbgh yn’
4, 5 hnb : ytwmY‘ rbV yrw‘w yrVb hlb : Mwyh=lk wdy Kphy bVy yb
yl‘
832 hky’ 3. 6–4. 3
rdg : Mlw‘ ytmk ynbyVwh MykVxmb : h’ltw V’r Pqyw yl‘ 6, 7
rdg : ytlpt MtV ‘wV’w q‘z’ yk Mg : ytVxn dybkh ’Y’ ’lw yd‘b 8, 9
: Myrtsmb hyr’ yl ’wh br’ bd : hw‘ ytbytn tyzgb ykrd 10
: Zxl ’rTmk ynbyYyw wtVq Krd : MmV ynmV ynxVpyw rrws ykrd 11, 12
Mtnygn ym‘=lkl qxV ytyyh : wtpV’ ynb ytwylkb ’ybh 13, 14
ynV ZYxb srgyw : hn‘l ynwrh Myrwrmb yn‘ybVh : Mwyh=lk 15, 16
yxYn db’ rm’w : hbwT ytyVn yVpn MwlVm xnztw : rp’b ynVypkh 17, 18
rwkzt rwkz : V’rw hn‘l ydwrmw yyn‘=rkz : hwhym ytlxwtw 19, 20
ydsx : lyxw’ Nk=l‘ ybl=l’ byV’ t’z : yVpn yl‘ xyVtw 21, 22
: Ktnwm’ hbr Myrqbl MyVdx : wymxr wlk=’l yk wnmt=’l yk hwhy 23
Vpnl wwql hwhy bwT : wl lyxw’ Nk=l‘ yVpn hrm’ hwhy yqlx 24, 25
l‘ ’Vy=yk rbgl bwT : hwhy t‘wVtl Mmwdw lyxyw bwT : wnVrdt 26, 27
ylw’ whyp rp‘b Nty : wyl‘ lTn yk Mdyw ddb bVy : wyrw‘nb 28, 29
Mlw‘l xnzy ’l yk : hprxb ‘bVy yxl whkml Nty : hwqt Vy 30, 31
: Vy’=ynb hgyw wblm hn‘ ’l yk : wydsx brk Mxrw hgwh=M’ yk : ynd’ 32, 33
dgn rbg=TpVm twThl : Zr’ yrys’ lk wylgr txt ’kdl 34, 35
yhtw rm’ hz ym : h’r ’l ynd’ wbyrb Md’ tw‘l : Nwyl‘ ynp 36, 37
Md’ Nnw’ty=hm : bwThw tw‘rh ’Yt ’l Nwyl‘ ypm : hwY ’l ynd’ 38, 39
: hwhy=d‘ hbwVnw hrqxnw wnykrd hVpxn : w’Tx=l‘ rbg yx 40
’l ht’ wnyrmw wn‘Vp wnxn : MymVb l’=l’ Mypk=l’ wnbbl ’Vn 41, 42
Kl Nn‘b htwks : tlmx ’l tgrh wnpdrtw P’b htks : txls 43, 44
wnyl‘ wYp : Mym‘h brqb wnmyVt sw’mw yxs : hlpt rwb‘m 45, 46
drt Mym=yglp : rbVhw t’Vh wnl hyh txpw dxp : wnyby’=lk Mhyp 47, 48
: twgph Ny’m hmdt ’lw hrgn yny‘ : ym‘=tb rbV=l‘ yny‘ 49
: yry‘ twnb lkm yVpnl hllw‘ yny‘ : MymVm hwhy ’ryw PyqVy=d‘ 50, 51
: yb Nb’=wdyw yyx rwbb wtmY : Mnx yby’ rwpYk ynwdY dwY 52, 53
rwbm hwhy KmV yt’rq : ytrzgn ytrm’ yV’r=l‘ Mym=wpY 54, 55
Mwyb tbrq : yt‘wVl ytxwrl Knz’ Ml‘t=l’ t‘mV ylwq : twytxt 56, 57
: yyx tl’g yVpn ybyr ynd’ tbr : ’ryt=l’ trm’ K’rq’ 58
MtbVxm=lk Mtmqn=lk hty’r : yTpVm hTpV yttw‘ hwhy hty’r 59, 60
ymq ytpV : yl‘ MtbVxm=lk hwhy Mtprx t‘mV : yl 61, 62
: Mtnygnm yn’ hTybh Mtmyqw MtbV : Mwyh=lk yl‘ Mnwyghw 63
bl=tngm Mhl Ntt : Mhydy hV‘mk hwhy lwmg Mhl byVt 64, 65
: hwhy ymV txtm MdymVtw P’b Pdrt : Mhl Ktl’t 66
The number of the verses of the book of Lamentations is 154; and the sign
is, Ps’yb’. And its middle point is, To crush under foot [Lam 3.34]. And its
peseqot are 7. And there is not in it a seder.
tlhq
’, 2 lbh tlhq rm’ Mylbh lbh : MlVwryb Klm dwd=Nb tlhq yrbd sŘ 1
3 : VmVh txt lm‘yV wlm‘=lkb Md’l Nwrty=hm : lbh lkh Mylbh
4, 5 VmVh ’bw VmVh xrzw : tdm‘ Mlw‘l Zr’hw ’b rwdw Klh rwd
6 NwpY=l’ bbwsw Mwrd=l’ Klwh : MV ’wh xrwz P’wV wmwqm=l’w
7 Myklh Mylxnh=lk : xwrh bV wytbybs=l‘w xwrh Klwh bbs bbws
MybV Mh MV Myklh MylxnhV Mwqm=l’ ’lm wnny’ Myhw Myh=l’
8 tw’rl Ny‘ ‘bVt=’l rbdl Vy’ lkwy=’l My‘gy Myrbdh=lk : tkll
9 ’wh hV‘nV=hmw hyhyV ’wh hyhV=hm : ‘mVm Nz’ ’lmt=’lw
10 Vdx hz=h’r rm’yV rbd Vy : VmVh txt Vdx=lk Ny’w hV‘yV
11 MynV’rl Nwrkz Ny’ : wnynplm hyh rV’ Myml‘l hyh rbk ’wh
: hnrx’l wyhyV M‘ Nwrkz Mhl hyhy=’l wyhyV Mynrx’l Mgw
12, 13 yttnw : MlVwryb l’rVy=l‘ Klm ytyyh tlhq yn’
’wh MymVh txt hV‘n rV’=lk l‘ hmkxb rwtlw Vwrdl ybl=t’
14 MyV‘mh=lk=t’ yty’r : wb twn‘l Md’h ynbl Myhl’ Ntn ‘r Nyn‘
15 Nqtl lkwy=’l tw‘m : xwr tw‘rw lbh lkh hnhw VmVh txt wV‘nV
16 ytldgh hnh yn’ rm’l ybl=M‘ yn’ ytrbd : twnmhl lkwy=’l Nwrsxw
hbrh h’r yblw MlVwry=l‘ ynpl hyh=rV’=lk l‘ hmkx ytpswhw
17 yt‘dy twlkVw twllh t‘dw hmkx t‘dl ybl hnt’w : t‘dw hmkx
18 Pyswy t‘d Pyswyw s‘k=br hmkx brb yk : xwr Nwy‘r ’wh hz=MgV
b hnhw bwTb h’rw hxmVb hksn’ ’n=hkl yblb yn’ ytrm’ : bw’km
2, 3 ytrt : hV‘ hz=hm hxmVlw llwhm ytrm’ qwxVl : lbh ’wh=Mg
d‘ twlksb zx’lw hmkxb ghn yblw yrVb=t’ Nyyb KwVml yblb
rpsm MymVh txt wV‘y rV’ Md’h ynbl bwT hz=y’ h’r’=rV’
4, 5 ytyV‘ : Mymrk yl yt‘Tn Mytb yl ytynb yV‘m ytldgh : Mhyyx ymy
6 Mym twkrb yl ytyV‘ : yrp=lk Z‘ Mhb yt‘Tnw Mysdrpw twng yl
7 hyh tyb=ynbw twxpVw Mydb‘ ytynq : MyY‘ xmwY r‘y Mhm twqVhl
: MlVwryb ynpl wyhV lkm yl hyh hbrh N’Yw rqb hnqm Mg yl
8 MyrV yl ytyV‘ twnydmhw Myklm tlgsw bhzw Psk=Mg yl ytsnk
9 hyhV lkm ytpswhw ytldgw : twdVw hdV Md’h ynb twgn‘tw twrVw
10 ytlY’ ’l yny‘ wl’V rV’ lkw : yl hdm‘ ytmkx P’ MlVwryb ynpl
=hzw ylm‘=lkm xmV ybl=yk hxmV=lkm ybl=t’ yt‘nm=’l Mhm
11 lm‘bw ydy wV‘V yV‘m=lkb yn’ ytynpw : ylm‘=lkm yqlx hyh
: VmVh txt Nwrty Ny’w xwr tw‘rw lbh lkh hnhw twV‘l ytlm‘V
12 ’wbyV Md’h hm yk twlksw twllwhw hmkx tw’rl yn’ ytynpw
13 hmkxl Nwrty VyV yn’ yty’rw : whwV‘ rbk=rV’ t’ Klmh yrx’
twlksh=Nm
836 tlhq 2. 14–3. 13
lyskhw wV’rb wyny‘ Mkxh : KVxh=Nm rw’h Nwrtyk twlksh=Nm 14
ytrm’w : Mlk=t’ hrqy dx’ hrqmV yn’=Mg yt‘dyw Klwh KVxb 15
rtwy z’ yn’ ytmkx hmlw ynrqy yn’=Mg lyskh hrqmk yblb yn’
Mlw‘l lyskh=M‘ Mkxl Nwrkz Ny’ yk : lbh hz=MgV yblb ytrbdw 16
: lyskh=M‘ Mkxh twmy Ky’w xkVn lkh My’bh Mymyh rbkVb
lkh=yk VmVh txt hV‘nV hV‘mh yl‘ ‘r yk Myyxh=t’ yt’nVw 17
VmVh txt lm‘ yn’V ylm‘=lk=t’ yn’ yt’nVw : xwr tw‘rw lbh 18
TlVyw lks w’ hyhy Mkxh ‘dwy ymw : yrx’ hyhyV Md’l wnxyn’V 19
yn’ ytwbsw : lbh hz=Mg VmVh txt ytmkxVw ytlm‘V ylm‘=lkb 20
Md’ Vy=yk : VmVh txt ytlm‘V lm‘h=lk l‘ ybl=t’ V’yl 21
wqlx wnnty wb=lm‘ ’lV Md’lw NwrVkbw t‘dbw hmkxb wlm‘V
wbl Nwy‘rbw wlm‘=lkb Md’l hwh=hm yk : hbr h‘rw lbh hz=Mg 22
hlylb=Mg wnyn‘ s‘kw Myb’km wymy=lk yk : VmVh txt lm‘ ’whV 23
h’rhw htVw lk’yV Md’b bwT=Ny’ : ’wh lbh hz=Mg wbl bkV=’l 24
ym yk : ’yh Myhl’h dym yk yn’ yty’r hz=Mg wlm‘b bwT wVpn=t’ 25
t‘dw hmkx Ntn wynpl bwTV Md’l yk : ynmm Zwx Vwxy ymw lk’y 26
Myhl’h ynpl bwTl ttl swnklw Pws’l Nyn‘ Ntn ’Twxlw hxmVw
: MymVh txt Zpx=lkl t‘w Nmz lkl : xwr tw‘rw lbh hz=Mg g
MĎSĘ nĂ lJ
Ł hČ rbĎDĎ PwŁs
Nmys ’ŁqŁtŁyŁ w’ qŁqŁtŁyŁ
’rqn rbk hyhV=hm wyYxw .hyrw’ Nmysw MynVw MyrV‘w Myt’m tlhq rpsd yqwsp Mwks
.hVwlV wytwqspw .h‘br’ wyrdsw .]+y +w tlhq[ wmV
The number of the verses of the book of Ecclesiastes is 222; and the sign
is, hyrw’. And its middle point is, That which hath been is named already
[Ecc 6.10]. And its sedarim are 4. And its peseqot are 3.
rts’
’ ‘bV Vwk=d‘w wdhm Klmh VwrwVx’ ’wh VwrwVx’ ymyb yhyw sŘ 1
2 ’sk l‘ VwrwVx’ Klmh tbVk Mhh Mymyb : hnydm h’mw MyrV‘w
3 htVm hV‘ wklml VwlV tnVb : hrybh NVwVb rV’ wtwklm
: wynpl twnydmh yrVw Mymtrph ydmw srp lyx wydb‘w wyrV=lkl
4 Mybr Mymy wtlwdg tr’pt rqy=t’w wtwklm dwbk rV‘=t’ wt’rhb
5 M‘h=lkl Klmh hV‘ hl’h Mymyh t’wlmbw : Mwy t’mw MynwmV
rYxb Mymy t‘bV htVm NTq=d‘w lwdgml hrybh NVwVb My’Ymnh
6 Nmgr’w Zwb=ylbxb zwx’ tlktw sprk rwx : Klmh Ntyb tng
VVw=Thb tpYr l‘ Pskw bhz twTm VV ydwm‘w Psk ylylg=l‘
7 twklm Nyyw MynwV Mylkm Mylkw bhz ylkb twqVhw : trxsw rdw
8 br=lk l‘ Klmh dsy Nk=yk sn’ Ny’ tdk hytVhw : Klmh dyk br
9 htV‘ hklmh ytVw Mg : Vy’w=Vy’ NwYrk twV‘l wtyb
10 y‘ybVh Mwyb : VwrwVx’ Klml rV’ twklmh tyb MyVn htVm
’tgb’w ’tgb ’nwbrx ’tzb Nmwhml rm’ Nyyb Klmh=bl bwTk
: VwrwVx’ Klmh ynp=t’ MytrVmh Mysyrsh t‘bV skrkw rtz
11 Mym‘h tw’rhl twklm rtkb Klmh ynpl hklmh ytVw=t’ ’ybhl
12 ’wbl ytVw hklmh N’mtw : ’yh h’rm tbwT=yk hypy=t’ MyrVhw
hr‘b wtmxw d’m Klmh PYqyw Mysyrsh dyb rV’ Klmh rbdb
13 rbd Nk=yk Myt‘h y‘dy Mymkxl Klmh rm’yw : wb
14 ’tmd’ rtV ’nVrk wyl’ brqhw : Nydw td y‘dy=lk ynpl Klmh
Klmh ynp y’r ydmw srp yrV t‘bV Nkwmm ’nsrm srm VyVrt
15 rV’ l‘ ytVw hklmb twV‘l=hm tdk : twklmb hnV’r MybVyh
: Mysyrsh dyb VwrwVx’ Klmh rm’m=t’ htV‘=’l
16 ytVw htw‘ wdbl Klmh=l‘ ’l MyrVhw Klmh ynpl Nkmwm rm’yw
Klmh twnydm=lkb rV’ Mym‘h=lk=l‘w MyrVh=lk=l‘ yk hklmh
17 Nhyl‘b twzbhl MyVnh=lk=l‘ hklmh=rbd ’Yy=yk : VwrwVx’
hklmh ytVw=t’ ’ybhl rm’ VwrwVx’ Klmh Mrm’b Nhyny‘b
18 w‘mV rV’ ydmw=srp twrV hnrm’t hzh Mwyhw : h’b=’lw wynpl
19 Klmh=l‘=M’ : PYqw Nwyzb ydkw Klmh yrV lkl hklmh rbd=t’
rV’ rwb‘y ’lw ydmw=srp ytdb btkyw wynplm twklm=rbd ’Yy bwT
htw‘rl Klmh Nty htwklmw VwrwVx’ Klmh ynpl ytVw ’wbt=’l
20 yk wtwklm=lkb hV‘y=rV’ Klmh Mgtp ‘mVnw : hnmm hbwTh
21 bTyyw : NTq=d‘w lwdgml Nhyl‘bl rqy wnty MyVnh=lkw ’yh hbr
22 Myrps xlVyw : Nkwmm rbdk Klmh V‘yw MyrVhw Klmh yny‘b rbdh
wnwVlk M‘w M‘=l’w hbtkk hnydmw hnydm=l’ Klmh twnydm=lk=l’
twyhl
844 rts’ tlgm 2. 1–21
: wm‘ NwVlk rbdmw wtybb rrV Vy’=lk twyhl
ytVw=t’ rkz VwrwVx’ Klmh tmx KVk hl’h Myrbdh rx’ b
wytrVm Klmh=yr‘n wrm’yw : hyl‘ rzgn=rV’ t’w htV‘=rV’ t’w 2
Mydyqp Klmh dqpyw : h’rm twbwT twlwtb twr‘n Klml wVqby 3
=l’ h’rm tbwT hlwtb=hr‘n=lk=t’ wYbqyw wtwklm twnydm=lkb
MyVnh rmV Klmh syrs ’gh dy=l’ MyVnh tyb=l’ hrybh NVwV
ytVw txt Klmt Klmh yny‘b bTyt rV’ hr‘nhw : Nhyqwrmt Nwtnw 4
sŘ 2 hyh ydwhy Vy’ : Nk V‘yw Klmh yny‘b rbdh bTyyw 5
: ynymy Vy’ Vyq=Nb y‘mV=Nb ry’y Nb ykdrm wmVw hrybh NVwVb
hdwhy=Klm hynky M‘ htlgh rV’ hlgh=M‘ MylVwrym hlgh rV’ 6
rts’ ’yh hsdh=t’ Nm’ yhyw : lbb Klm rYndkwbn hlgh rV’ 7
twmbw h’rm tbwTw r’t=tpy hr‘nhw M’w b’ hl Ny’ yk wdd=tb
wtdw Klmh=rbd ‘mVhb yhyw : tbl wl ykdrm hxql hm’w hyb’ 8
rts’ xqltw ygh dy=l’ hrybh NVwV=l’ twbr twr‘n Zbqhbw
’Vtw wyny‘b hr‘nh bTytw : MyVnh rmV ygh dy=l’ Klmh tyb=l’ 9
‘bV t’w hl ttl htwnm=t’w hyqwrmt=t’ lhbyw wynpl dsx
bwTl hytwr‘n=t’w hnVyw Klmh tybm hl=ttl twy’rh twr‘nh
ykdrm yk htdlwm=t’w hm‘=t’ rts’ hdygh=’l : MyVnh tyb 10
rYx ynpl Klhtm ykdrm Mwyw Mwy=lkbw : dygt=’l rV’ hyl‘ hwY 11
hr‘n rt ‘yghbw : hb hV‘y=hmw rts’ MwlV=t’ t‘dl MyVnh=tyb 12
MynV MyVnh tdk hl twyh Zqm VwrwVx’ Klmh=l’ ’wbl hr‘nw
hVVw rmh NmVb MyVdx hVV Nhyqwrm ymy w’lmy Nk yk Vdx rV‘
t’ Klmh=l’ h’b hr‘nh hzbw : MyVnh yqwrmtbw MymVbb MyVdx 13
: Klmh tyb=d‘ MyVnh tybm hm‘ ’wbl hl Ntny rm’t rV’=lk
dy=l’ ynV MyVnh tyb=l’ hbV ’yh rqbbw h’b ’yh br‘b 14
yk Klmh=l’ dw‘ ’wbt=’l MyVglyph rmV Klmh syrs zgV‘V
dd lyxyb’=tb rts’=rt ‘yghbw : MVb h’rqnw Klmh hb Zpx=M’ 15
M’ yk rbd hVqb ’l Klmh=l’ ’wbl tbl wl=xql rV’ ykdrm
Nx t’Vn rts’ yhtw MyVnh rmV Klmh=syrs ygh rm’y rV’=t’
wtwklm tyb=l’ VwrwVx’ Klmh=l’ rts’ xqltw : hy’r=lk yny‘b 16
Klmh bh’yw : wtwklml ‘bV=tnVb tbT Vdx=’wh yryV‘h Vdxb 17
MVyw tlwtbh=lkm wynpl dsxw Nx=’Vtw MyVnh=lkm rts’=t’
lwdg htVm Klmh V‘yw : ytVw txt hkylmyw hV’rb twklm=rtk 18
t’Vm Ntyw hV‘ twnydml hxnhw rts’ htVm t’ wydb‘w wyrV=lkl
Ny’ : Klmh=r‘Vb bVy ykdrmw tynV twlwtb Zbqhbw : Klmh dyk 19, 20
rm’m=t’w ykdrm hyl‘ hwY rV’k hm‘=t’w htdlwm tdgm rts’
Mymyb : wt’ hnm’b htyh rV’k hV‘ rts’ ykdrm 21
Klmh ysyrs=ynV Vrtw Ntgb PYq Klmh=r‘Vb bVy ykdrmw Mhh
yrmVm
2. 22–4. 5 rts’ tlgm 845
22 ykdrml rbdh ‘dwyw : VrwVx’ Klmb dy xlVl wVqbyw Psh yrmVm
23 rbdh Vqbyw : ykdrm MVb Klml rts’ rm’tw hklmh rts’l dgyw
: Klmh ynpl Mymyh yrbd rpsb btkyw Z‘=l‘ MhynV wltyw ’Ymyw
g Nmh=t’ VwrwVx’ Klmh ldg hl’h Myrbdh rx’
rV’ MyrVh=lk l‘m w’sk=t’ MVyw wh’Vnyw ygg’h ’tdmh=Nb
2 Nmhl MywxtVmw My‘rk Klmh r‘Vb=rV’ Klmh ydb‘=lkw : wt’
3 ydb‘ wrm’yw : hwxtVy ’lw ‘rky ’l ykdrmw Klmh wl=hwY Nk=yk
: Klmh twYm t’ rbw‘ ht’ ‘wdm ykdrml Klmh r‘Vb=rV’ Klmh
4 tw’rl Nmhl wdygyw Mhyl’ ‘mV ’lw Mwyw Mwy wyl’ Mrm’b yhyw
5 Ny’=yk Nmh ’ryw : ydwhy ’wh=rV’ Mhl dygh=yk ykdrm yrbd wdm‘yh
6 dy xlVl wyny‘b zbyw : hmx Nmh ’lmyw wl hwxtVmw ‘rk ykdrm
=t’ dymVhl Nmh Vqbyw ykdrm M‘=t’ wl wdygh=yk wdbl ykdrmb
7 NwV’rh Vdxb : ykdrm M‘ VwrwVx’ twklm=lkb rV’ Mydwhyh=lk
’wh rwp lyph VwrwVx’ Klml hrV‘ MytV tnVb Nsyn Vdx=’wh
Vdx=’wh rV‘=MynV Vdxl Vdxmw Mwyl Mwym Nmh ynpl lrwgh
8 rzpm dx’=M‘ wnVy VwrwVx’ Klml Nmh rm’yw : rd’ sŘ 3
=t’w M‘=lkm twnV Mhytdw Ktwklm twnydm lkb Mym‘h Nyb drpmw
9 bwT Klmh=l‘=M’ : Mxynhl hwV=Ny’ Klmlw MyV‘ Mny’ Klmh ytd
hk’lmh yV‘ ydy=l‘ lwqV’ Psk=rkk Mypl’ trV‘w Mdb’l btky
10 Nmhl hntyw wdy l‘m wt‘bT=t’ Klmh rsyw : Klmh yzng=l’ ’ybhl
11 Kl Nwtn Pskh Nmhl Klmh rm’yw : Mydwhyh rrY ygg’h ’tdmh=Nb
12 NwV’rh Vdxb Klmh yrps w’rqyw : Kyny‘b bwTk wb twV‘l M‘hw
=ynprdVx’ l’ Nmh hwY=rV’=lkk btkyw wb Mwy rV‘ hVwlVb
hnydm M‘w M‘ yrV=l’w hnydmw hnydm=l‘ rV’ twxph=l’w Klmh
Mtxnw btkn VrwVx’ Klmh MVb wnwVlk M‘w M‘w hbtkk hnydmw
13 Klmh twnydm=lk=l’ MyYrh dyb Myrps xwlVnw : Klmh t‘bTb
MyVnw PT Nqz=d‘w r‘nm Mydwhyh=lk=t’ db’lw grhl dymVhl
MllVw rd’ Vdx=’wh rV‘=MynV Vdxl rV‘ hVwlVb dx’ Mwyb
14 Mym‘h=lkl ywlg hnydmw hnydm=lkb td Ntnhl btkh NgVtp : zwbl
15 tdhw Klmh rbdb Mypwxd w’Yy MyYrh : hzh Mwyl Mydt‘ twyhl
: hkwbn NVwV ry‘hw twtVl wbVy Nmhw Klmhw hrybh NVwVb hntn
d =t’ ykdrm ‘rqyw hV‘n rV’=lk=t’ ‘dy ykdrmw
: hrmw hldg hq‘z q‘zyw ry‘h Kwtb ’Yyw rp’w qV Vblyw wydgb
2 : qV Vwblb Klmh r‘V=l’ ’wbl Ny’ yk Klmh=r‘V ynpl d‘ ’wbyw
3 lwdg lb’ ‘ygm wtdw Klmh=rbd rV’ Mwqm hnydmw hnydm=lkbw
4 twr‘n hny’wbtw : Mybrl ‘Yy rp’w qV dpsmw ykbw MwYw Mydwhyl
Mydgb xlVtw d’m hklmh lxlxttw hl wdygyw hysyrsw rts’
5 rts’ ’rqtw : lbq ’lw wyl‘m wqV ryshlw ykdrm=t’ Vyblhl
Kthl
846 rts’ tlgm 4. 6–5. 13
t‘dl ykdrm=l‘ whwYtw hynpl dym‘h rV’ Klmh ysyrsm Kthl
ynpl rV’ ry‘h bwxr=l’ ykdrm=l’ Kth ’Yyw : hz=hm=l‘w hz=hm 6
Pskh tVrp t’w whrq rV’=lk t’ ykdrm wl=dgyw : Klmh=r‘V 7
NgVtp=t’w : Mdb’l Myydwhyb Klmh yzng=l‘ lwqVl Nmh rm’ rV’ 8
rts’=t’ tw’rhl wl Ntn MdymVhl NVwVb Ntn=rV’ tdh=btk
wynplm Vqblw wl=Nnxthl Klmh=l’ ’wbl hyl‘ twwYlw hl dyghlw
rts’ rm’tw : ykdrm yrbd t’ rts’l dgyw Kth ’wbyw : hm‘=l‘ 9, 10
My‘dwy Klmh twnydm=M‘w Klmh ydb‘=lk : ykdrm=l’ whwYtw Kthl 11
rV’ tymynph rYxh=l’ Klmh=l’=’wby rV’ hV’w Vy’=lk rV’
TybrV=t’ Klmh wl=TyVwy rV’m dbl tymhl wtd tx’ ’rqy=’l
wdygyw : Mwy MyVwlV hz Klmh=l’ ’wbl yt’rqn ’l yn’w hyxw bhzh 12
ymdt=l’ rts’=l’ byVhl ykdrm rm’yw : rts’ yrbd t’ ykdrml 13
yVyrxt Vrxh=M’ yk : Mydwhyh=lkm Klmh=tyb Tlmhl KVpnb 14
Kyb’=tybw t’w rx’ Mwqmm Mydwhyl dwm‘y hlYhw xwr t’zh t‘b
byVhl rts’ rm’tw : twklml t‘gh t’zk t‘l=M’ ‘dwy ymw wdb’t 15
yl‘ wmwYw NVwVb My’Ymnh Mydwhyh=lk=t’ swnk Kl : ykdrm=l’ 16
MwY’ ytr‘nw yn’=Mg Mwyw hlyl Mymy tVlV wtVt=l’w wlk’t=l’w
: ytdb’ ytdb’ rV’kw tdk=’l rV’ Klmh=l’ ’wb’ Nkbw Nk
yVylVh Mwyb yhyw : rts’ wyl‘ htwY=rV’ lkk V‘yw ykdrm rb‘yw 17, h
tyb xkn tymynph Klmh=tyb rYxb dm‘tw twklm rts’ Vbltw
: tybh xtp xkn twklmh tybb wtwklm ’sk=l‘ bVwy Klmhw Klmh
wyny‘b Nx h’Vn rYxb tdm‘ hklmh rts’=t’ Klmh tw’rk yhyw 2
rts’ brqtw wdyb rV’ bhzh TybrV=t’ rts’l Klmh TVwyw
hklmh rts’ Kl=hm Klmh hl rm’yw : TybrVh V’rb ‘gtw 3
Klmh=l‘=M’ rts’ rm’tw : Kl Ntnyw twklmh yYx=d‘ KtVqb=hmw 4
Klmh rm’yw : wl ytyV‘=rV’ htVmh=l’ Mwyh Nmhw Klmh ’wby bwT 5
htVmh=l’ Nmhw Klmh ’byw rts’ rbd=t’ twV‘l Nmh=t’ wrhm
Ktl’V=hm Nyyh htVmb rts’l Klmh rm’yw : rts’ htV‘=rV’ 6
rm’tw rts’ N‘tw : V‘tw twklmh yYx=d‘ KtVqb=hmw Kl Ntnyw 7
ttl bwT Klmh=l‘=M’w Klmh yny‘b Nx yt’Ym=M’ : ytVqbw ytl’V 8
rV’ htVmh=l’ Nmhw Klmh ’wby ytVqb=t’ twV‘lw ytl’V=t’
xmV ’whh Mwyb Nmh ’Yyw : Klmh rbdk hV‘’ rxmw Mhl hV‘’ 9
wnmm ‘z=’lw Mq=’lw Klmh r‘Vb ykdrm=t’ Nmh tw’rkw bl bwTw
’byw xlVyw wtyb=l’ ’wbyw Nmh qp’tyw : hmx ykdrm=l‘ Nmh ’lmyw 10
wynb brw wrV‘ dwbk=t’ Nmh Mhl rpsyw : wtV’ Vrz=t’w wybh’=t’ 11
: Klmh ydb‘w MyrVh=l‘ w’Vn rV’ t’w Klmh wldg rV’=lk t’w
htVmh=l’ Klmh=M‘ hklmh rts’ h’ybh=’l P’ Nmh rm’yw 12
hz=lkw : Klmh=M‘ hl=’wrq yn’ rxml=Mgw ytw’=M’ yk htV‘=rV’ 13
wnny’
5. 14–7. 7 rts’ tlgm 847
r‘Vb bVwy ydwhyh ykdrm=t’ h’r yn’ rV’ t‘=lkb yl hwV wnny’
14 MyVmx hbg Z‘=wV‘y wybh’=lkw wtV’ Vrz wl rm’tw : Klmh
Klmh=M‘=’bw wyl‘ ykdrm=t’ wltyw Klml rm’ rqbbw hm’
: Z‘h V‘yw Nmh ynpl rbdh bTyyw xmV htVmh=l’
w twnrkzh rps=t’ ’ybhl rm’yw Klmh tnV hddn ’whh hlylb
2 ykdrm dygh rV’ bwtk ’Ymyw : Klmh ynpl My’rqn wyhyw Mymyh yrbd
xlVl wVqb rV’ Psh yrmVm Klmh ysyrs ynV Vrtw ’ntgb=l‘
3 ykdrml hlwdgw rqy hV‘n=hm Klmh rm’yw : VwrwVx’ Klmb dy
4 Klmh rm’yw : rbd wm‘ hV‘n=’l wytrVm Klmh yr‘n wrm’yw hz=l‘
twltl Klml rm’l hnwYyxh Klmh=tyb rYxl ’b Nmhw rYxb ym
5 hnh wyl’ Klmh yr‘n wrm’yw : wl Nykh=rV’ Z‘h=l‘ ykdrm=t’
6 Klmh wl rm’yw Nmh ’wbyw : ’wby Klmh rm’yw rYxb dm‘ Nmh
yml wblb Nmh rm’yw wrqyb Zpx Klmh rV’ Vy’b twV‘l=hm
7 rV’ Vy’ Klmh=l’ Nmh rm’yw : ynmm rtwy rqy twV‘l Klmh Zpxy
8 swsw Klmh wb=Vbl rV’ twklm Vwbl w’yby : wrqyb Zpx Klmh
9 Vwblh Nwtnw : wV’rb twklm rtk Ntn rV’w Klmh wyl‘ bkr rV’
rV’ Vy’h=t’ wVyblhw Mymtrph Klmh yrVm Vy’=dy=l‘ swshw
hkk wynpl w’rqw ry‘h bwxrb swsh=l‘ whbykrhw wrqyb Zpx Klmh
10 xq rhm Nmhl Klmh rm’yw : wrqyb Zpx Klmh rV’ Vy’l hV‘y
bVwyh ydwhyh ykdrml Nk=hV‘w trbd rV’k swsh=t’w Vwblh=t’
11 Vwblh=t’ Nmh xqyw : trbd rV’ lkm rbd lpt=l’ Klmh r‘Vb sŘ 4
wynpl ’rqyw ry‘h bwxrb whbykryw ykdrm=t’ Vblyw swsh=t’w
12 r‘V=l’ ykdrm bVyw : wrqyb Zpx Klmh rV’ Vy’l hV‘y hkk
13 wtV’ Vrzl Nmh rpsyw : V’r ywpxw lb’ wtyb=l’ Pxdn Nmhw Klmh
M’ wtV’ Vrzw wymkx wl wrm’yw whrq rV’=lk t’ wybh’=lklw
lwpn=yk wl lkwt=’l wynpl lpnl twlxh rV’ ykdrm Mydwhyh ‘rzm
14 ’ybhl wlhbyw w‘ygh Klmh ysyrsw wm‘ Myrbdm Mdw‘ : wynpl lwpt
z twtVl Nmhw Klmh ’byw : rts’ htV‘=rV’ htVmh=l’ Nmh=t’
2 htVmb ynVh Mwyb Mg rts’l Klmh rm’yw : hklmh rts’=M‘
yYx=d‘ KtVqb=hmw Kl Ntntw hklmh rts’ Ktl’V=hm Nyyh
3 Kyny‘b Nx yt’Ym=M’ rm’tw hklmh rts’ N‘tw : V‘tw twklmh
: ytVqbb ym‘w ytl’Vb yVpn yl=Ntnt bwT Klmh=l‘=M’w Klmh
4 twxpVlw Mydb‘l wl’w db’lw gwrhl dymVhl ym‘w yn’ wnrkmn yk
5 rm’yw : Klmh qznb hwV rYh Ny’ yk ytVrxh wnrkmn
’wh hz=y’w hz ’wh ym hklmh rts’l rm’yw VwrwVx’ Klmh
6 ‘rh Nmh byw’w rY Vy’ rts’=rm’tw : Nk twV‘l wbl w’lm=rV’
7 htVmm wtmxb Mq Klmhw : hklmhw Klmh ynplm t‘bn Nmhw hzh
yk hklmh rts’m wVpn=l‘ Vqbl dm‘ Nmhw Ntybh tng=l’ Nyyh
h’r
848 rts’ tlgm 7. 8–8. 16
Ntybh tngm bV Klmhw : Klmh t’m h‘rh wyl’ htlk=yk h’r 8
rm’yw hyl‘ rts’ rV’ hTmh=l‘ lpn Nmhw Nyyh htVm tyb=l’
ynpw Klmh ypm ’Yy rbdh tybb ym‘ hklmh=t’ Vwbkl Mgh Klmh
Z‘h=hnh Mg Klmh ynpl Mysyrsh=Nm dx’ hnwbrx rm’yw : wpx Nmh 9
Nmh tybb dm‘ Klmh=l‘ bwT=rbd rV’ ykdrml Nmh hV‘=rV’
Z‘h=l‘ Nmh=t’ wltyw : wyl‘ whlt Klmh rm’yw hm’ MyVmx hbg 10
’whh Mwyb : hkkV Klmh tmxw ykdrml Nykh=rV’ x
Myydwhyh rrY Nmh tyb=t’ hklmh rts’l VwrwVx’ Klmh Ntn
Klmh rsyw : hl=’wh hm rts’ hdygh=yk Klmh ynpl ’b ykdrmw 2
=t’ rts’ MVtw ykdrml hntyw Nmhm ryb‘h rV’ wt‘bT=t’
Klmh ynpl rbdtw rts’ Pswtw : Nmh tyb=l‘ ykdrm 3
t’w ygg’h Nmh t‘r=t’ ryb‘hl wl=Nnxttw Kbtw wylgr ynpl lptw
TbrV t’ rts’l Klmh TVwyw : Mydwhyh=l‘ bVx rV’ wtbVxm 4
bwT Klmh=l‘=M’ rm’tw : Klmh ynpl dm‘tw rts’ Mqtw bhzh 5
wyny‘b yn’ hbwTw Klmh ynpl rbdh rVkw wynpl Nx yt’Ym=M’w
btk rV’ ygg’h ’tdmh=Nb Nmh tbVxm Myrpsh=t’ byVhl btky
yty’rw lkw’ hkky’ yk : Klmh twnydm=lkb rV’ Mydwhyh=t’ db’l 6
: ytdlwm Ndb’b yty’rw lkw’ hkky’w ym‘=t’ ’Ymy=rV’ h‘rb
ydwhyh ykdrmlw hklmh rts’l VrwVx’ Klmh rm’yw 7
wdy xlV=rV’ l‘ Z‘h=l‘ wlt wt’w rts’l yttn Nmh=tyb hnh
wmtxw Klmh MVb Mkyny‘b bwTk Mydwhyh=l‘ wbtk Mt’w : Myydwhyb 8
t‘bTb Mwtxnw Klmh=MVb btkn=rV’ btk=yk Klmh t‘bTb
yVylVh Vdxb ’yhh=t‘b Klmh=yrps w’rqyw : byVhl Ny’ Klmh 9
ykdrm hwY=rV’=lkk btkyw wb MyrV‘w hVwlVb Nwys Vdx=’wh
wdhm rV’ twnydmh yrVw twxphw=MynprdVx’h l’w Mydwhyh=l’
M‘w M‘w hbtkk hnydmw hnydm hnydm h’mw MyrV‘w ‘bV Vwk=d‘w
VrwVx’ Klmh MVb btkyw : MnwVlkw Mbtkk Mydwhyh=l’w wnVlk 10
ybkr Myswsb MyYrh dyb Myrps xlVyw Klmh t‘bTb Mtxyw
rV’ Mydwhyl Klmh Ntn rV’ : Mykmrh ynb MynrtVx’h Vkrh 11
db’lw grhlw dymVhl MVpn=l‘ dm‘lw lhqhl ry‘w=ry‘=lkb
Mwyb : zwbl MllVw MyVnw PT Mt’ MyrYh hnydmw M‘ lyx=lk=t’ 12
rV‘=MynV Vdxl rV‘ hVwlVb VwrwVx’ Klmh twnydm=lkb dx’
ywlg hnydmw hnydm=lkb td Ntnhl btkh NgVtp : rd’ Vdx=’wh 13
: Mhyby’m Mqnhl hzh Mwyl Mydwt‘ Myydwhyh twyhlw Mym‘h=lkl
Klmh rbdb Mypwxdw Mylhbm w’Yy MynrtVx’h Vkrh ybkr MyYrh 14
Klmh ynplm ’Yy ykdrmw : hrybh NVwVb hntn tdhw 15
Nmgr’w Zwb Kyrktw hlwdg bhz trT‘w rwxw tlkt twklm Vwblb
sŘ 5 NVVw hxmVw hrw’ htyh Mydwhyl : hxmVw hlhY NVwV ry‘hw 16
rqyw
8. 17–9. 18 rts’ tlgm 849
17 Klmh=rbd rV’ Mwqm ry‘w ry‘=lkbw hnydmw hnydm=lkbw : rqyw
Zr’h ym‘m Mybrw bwT Mwyw htVm Mydwhyl NwVVw hxmV ‘ygm wtdw
T Vdx=’wh Vdx rV‘ MynVbw : Mhyl‘ Mydwhyh=dxp lpn=yk Mydhytm
twV‘hl wtdw Klmh=rbd ‘ygh rV’ wb Mwy rV‘ hVwlVb rd’
wTlVy rV’ ’wh Kwphnw Mhb TwlVl Mydwhyh yby’ wrbV rV’ Mwyb
2 Klmh twnydm=lkb Mhyr‘b Mydwhyh wlhqn : Mhy’nVb hmh Mydwhyh
lpn=yk Mhynpl dm‘=’l Vy’w Mt‘r yVqbmb dy xlVl VwrwVx’
3 twxphw MynprdVx’hw twnydmh yrV=lkw : Mym‘h=lk=l‘ Mdxp
ykdrm=dxp lpn=yk Mydwhyh=t’ My’Vnm Klml rV’ hk’lmh yV‘w
4 twnydmh=lkb Klwh w‘mVw Klmh tybb ykdrm lwdg=yk : Mhyl‘
5 brx=tkm Mhyby’=lkb Mydwhyh wkyw : lwdgw Klwh ykdrm Vy’h=yk
6 Mydwhyh wgrh hrybh NVwVbw : MnwYrk Mhy’nVb wV‘yw Ndb’w grhw
tw’m Vmx db’w
7 t’w : Vy’
t’w ’tdnVrp
t’w Nwpld
8 t’w : ’tps’
t’w ’trwp
t’w ’yld’
9 t’w : ’tdyr’
t’w ’tVmrp
t’w ysyr’
t’w ydr’
10 trV‘ : ’tzyw
: Mdy=t’ wxlV ’l hzbbw wgrh Mydwhyh rrY ’tdmh=Nb Nmh ynb
11, 12 rm’yw : Klmh ynpl hrybh NVwVb Mygwrhh rpsm ’b ’whh Mwyb
Vmx db’w Mydwhyh wgrh hrybh NVwVb hklmh rts’l Klmh
wV‘ hm Klmh twnydm r’Vb Nmh=ynb trV‘ t’w Vy’ tw’m
13 rts’ rm’tw : V‘tw dw‘ KtVqb=hmw Kl Ntnyw Ktl’V=hmw
tdk twV‘l NVwVb rV’ Mydwhyl rxm=Mg Ntny bwT Klmh=l‘=M’
14 twV‘hl Klmh rm’yw : Z‘h=l‘ wlty Nmh=ynb trV‘ t’w Mwyh
15 Myydwhyh wlhqyw : wlt Nmh=ynb trV‘ t’w NVwVb td Ntntw Nk
NVwVb wgrhyw rd’ Vdxl rV‘ h‘br’ Mwyb Mg NVwVb=rV’
16 rV’ Mydwhyh r’Vw : Mdy=t’ wxlV ’l hzbbw Vy’ tw’m VlV
Mhy’nVb grhw Mhyby’m xwnw MVpn=l‘ dm‘w wlhqn Klmh twnydmb
17 rV‘ hVlV=Mwyb : Mdy=t’ wxlV ’l hzbbw Pl’ My‘bVw hVmx
: hxmVw htVm Mwy wt’ hV‘w wb rV‘ h‘br’b xwnw rd’ Vdxl
18 wb rV‘ h‘br’bw wb rV‘ hVlVb wlhqn NVwVb=rV’ Myydwhyhw
xwnw
850 rts’ tlgm 9. 19–10. 3
Mydwhyh Nk=l‘ : hxmVw htVm Mwy wt’ hV‘w wb rV‘ hVmxb xwnw 19
Vdxl rV‘ h‘br’ Mwy t’ MyV‘ twzrph yr‘b MybVyh Myzwrph
btkyw : wh‘rl Vy’ twnm xwlVmw bwT Mwyw htVmw hxmV rd’ 20
rV’ Mydwhyh=lk=l’ Myrps xlVyw hl’h Myrbdh=t’ ykdrm
Mhyl‘ Myql : Myqwxrhw Mybwrqh VwrwVx’ Klmh twnydm=lkb 21
rV‘ hVmx=Mwy t’w rd’ Vdxl rV‘ h‘br’ Mwy t’ MyV‘ twyhl
Vdxhw Mhybyw’m Mydwhyh Mhb wxn=rV’ Mymyk : hnVw hnV=lkb wb 22
ymy Mtw’ twV‘l bwT Mwyl lb’mw hxmVl Nwgym Mhl Kphn rV’
lbqw : Mynwyb’l twntmw wh‘rl Vy’ twnm xwlVmw hxmVw htVm 23
yk : Mhyl’ ykdrm btk=rV’ t’w twV‘l wlxh=rV’ t’ Mydwhyh 24
Mdb’l Mydwhyh=l‘ bVx Mydwhyh=lk rrY ygg’h ’tdmh=Nb Nmh
rm’ Klmh ynpl h’bbw : Mdb’lw Mmhl lrwgh ’wh rwp lyphw 25
wV’r=l‘ Mydwhyh=l‘ bVx=rV’ h‘rh wtbVxm bwVy rpsh=M‘
MV=l‘ Myrwp hl’h Mymyl w’rq Nk=l‘ : Z‘h=l‘ wynb=t’w wt’ wltw 26
‘ygh hmw hkk=l‘ w’r=hmw t’zh trg’h yrbd=lk=l‘ Nk=l‘ rwph
Mhyl‘ Mywlnh=lk l‘w M‘rz=l‘w Mhyl‘ Mydwhyh lbqw wmyq : Mhyl’ 27
=lkb Mnmzkw Mbtkk hl’h Mymyh ynV t’ MyV‘ twyhl rwb‘y ’lw
hxpVm rwdw rwd=lkb MyV‘nw Myrkzn hl’h Mymyhw : hnVw hnV 28
Kwtm wrb‘y ’l hl’h Myrwph ymyw ry‘w ry‘w hnydmw hnydm hxpVmw
: M‘rzm Pwsy=’l Mrkzw Mydwhyh
Pqt=lk=t’ ydwhyh ykdrmw lyxyb’=tb hklmh rts’ btktw 29
Mydwhyh=lk=l’ Myrps xlVyw : tynVh t’zh Myrwph trg’ t’ Myql 30
: tm’w MwlV yrbd VwrwVx’ twklm hnydm h’mw MyrV‘w ‘bV=l’
ykdrm Mhyl‘ Myq rV’k Mhynmzb hl’h Myrph ymy=t’ Myql 31
twmYh yrbd M‘rz=l‘w MVpn=l‘ wmyq rV’kw hklmh rts’w ydwhyh
: rpsb btknw hl’h Myrph yrbd Myq rts’ rm’mw : Mtq‘zw 32
hV‘m=lkw : Myh yy’w Zr’h=l‘ sm VrVx’ Klmh MVyw y, 2
Mh=’wlh Klmh wldg rV’ ykdrm tldg tVrpw wtrwbgw wpqt
ydwhyh ykdrm yk : srpw ydm yklml Mymyh yrbd rps=l‘ Mybwtk 3
bwT Vrd wyx’ brl ywYrw Mydwhyl lwdgw VwrwVx’ Klml hnVm
: w‘rz=lkl MwlV rbdw wm‘l
rm’tw rts’ N‘tw wyYxw .l’wnp Nmysw ,h‘bVw MyVVw h’m rts’ tlgmd yqwsp Mwks
.rV‘ hVmx wytwqspw .hVmx wyrdsw .]+z +h rts’[
rts’ tlgm 851
The number of the verses of the roll of Esther is 167; and the sign is, l’wnp.
And its middle point is, Then answered Esther, and said [Est 5.7]. And its
sedarim are 5. And its peseqot are 15.
l’ynd
sŘ 1 =Klm rY’ndkwbn ’b hdwhy=Klm Myqywhy twklml VwlV tnVb ’
hdwhy=Klm Myqywhy=t’ wdyb ynd’ Ntyw : hyl‘ rYyw MlVwry lbb 2
Mylkh=t’w wyhl’ tyb r‘nV=Zr’ M’ybyw Myhl’h=tyb ylk tYqmw
’ybhl wysyrs br znpV’l Klmh rm’yw : wyhl’ rYw’ tyb ’ybh 3
Mhb=Ny’ rV’ Mydly : Mymtrph=Nmw hkwlmh ‘rzmw l’rVy ynbm 4
‘dm ynybmw t‘d y‘dyw hmkx=lkb MylkVmw h’rm ybwTw Mw’m=lk
: MydVk NwVlw rps Mdmllw Klmh lkyhb dm‘l Mhb xk rV’w
Mldglw wytVm Nyymw Klmh gb=tpm wmwyb Mwy=rbd Klmh Mhl Nmyw 5
l’ynd hdwhy ynbm Mhb yhyw : Klmh ynpl wdm‘y MtYqmw VwlV MynV 6
l’yndl MVyw twmV Mysyrsh rV Mhl MVyw : hyrz‘w l’Vym hynnx 7
MVyw : wgn db‘ hyrz‘lw KVym l’Vymlw KrdV hynnxlw rY’VTlb 8
Vqbyw wytVm Nyybw Klmh gbtpb l’gty=’l rV’ wbl=l‘ l’ynd
dsxl l’ynd=t’ Myhl’h Ntyw : l’gty ’l rV’ Mysyrsh rVm 9
yn’ ’ry l’yndl Mysyrsh rV rm’yw : Mysyrsh rV ynpl Mymxrlw 10
hml rV’ MkytVm=t’w Mklk’m=t’ hnm rV’ Klmh ynd’=t’
yV’r=t’ Mtbyxw Mklygk rV’ Mydlyh=Nm Myp‘z Mkynp=t’ h’ry
l’ynd=l‘ Mysyrsh rV hnm rV’ rYlmh=l’ l’ynd rm’yw : Klml 11
wnl=wntyw hrV‘ Mymy Kydb‘=t’ ’n=sn : hyrz‘w l’Vym hynnx 12
Mydlyh h’rmw wny’rm Kynpl w’ryw : htVnw Mymw hlk’nw My‘rzh=Nm 13
Mhl ‘mVyw : Kydb‘=M‘ hV‘ h’rt rV’kw Klmh gbtp t’ Mylk’h 14
Mhy’rm h’rn hrV‘ Mymy tYqmw : hrV‘ Mymy Msnyw hzh rbdl 15
yhyw : Klmh gbtp t’ Mylk’h Mydlyh=lk=Nm rVb y’yrbw bwT 16
Mydlyhw : Myn‘rz Mhl Ntnw MhytVm Nyyw Mgbtp=t’ ’Vn rYlmh 17
hmkxw rps=lkb lkVhw ‘dm Myhl’h Mhl Ntn Mt‘br’ hl’h
Klmh rm’=rV’ Mymyh tYqmlw : twmlxw Nwzx=lkb Nybh l’yndw 18
Klmh Mt’ rbdyw : rYndkbn ynpl Mysyrsh rV M’ybyw M’ybhl 19
: Klmh ynpl wdm‘yw hyrz‘w l’Vym hynnx l’yndk Mlkm ’Ymn ’lw
twdy rV‘ M’Ymyw Klmh Mhm Vqb=rV’ hnyb tmkx rbd lkw 20
tnV=d‘ l’ynd yhyw : wtwklm=lkb rV’ MypV’h MymTrxh=lk l‘ 21
rYndkbn twklml MytV tnVbw : Klmh Vrwkl tx’ b
rm’yw : wyl‘ htyhn wtnVw wxwr M‘pttw twmlx rYndkbn Mlx 2
Klml dyghl MydVklw MypVkmlw MypV’lw MymTrxl ’rql Klmh
ytmlx Mwlx Klmh Mhl rm’yw : Klmh ynpl wdm‘yw w’byw wytmlx 3
’klm tymr’ Klml MydVkh wrbdyw : Mwlxh=t’ t‘dl yxwr M‘ptw 4
rm’w ’klm hn‘ : ’wxn ’rVpw Kydb‘l ’mlx rm’ yyx Nyml‘l 5
’ydVkl
2. 6–29 l’ynd 853
Nymdh hrVpw ’mlx ynnw‘dwht ’l Nh ’dz’ ynm ’tlm ’ydVkl
6 hbzbnw Nntm Nwxht hrVpw ’mlx Nhw : NwmVty ylwn Nwkytbw Nwdb‘tt
7 twnynt wn‘ : ynwxh hrVpw ’mlx Nhl ymdq=Nm Nwlbqt ’ygV rqyw
8 rm’w ’klm hn‘ : hwxhn hrVpw yhwdb‘l rm’y ’mlx ’klm Nyrm’w
’dz’ yd Nwtyzx yd lbq=lk Nynbz Nwtn’ ’nd‘ yd hn’ ‘dy byYy=Nm
9 hbdk hlmw Nwktd ’yh=hdx ynn‘dwht ’l ’mlx=Nh yd : ’tlm ynm
wrm’ ’mlx Nhl ’ntVy ’nd‘ yd d‘ ymdq rm’ml Nwtnmzh htyxVw
10 yty’=’l Nyrm’w ’klm=Mdq ’ydVk wn‘ : ynnwxht hrVp yd ‘dn’w yl
Klm=lk yd lbq=lk hywxhl lkwy ’klm tlm yd ’tVby=l‘ Vn’
11 ’tlmw : ydVkw PV’w MTrx=lkl l’V ’l hndk hlm TylVw br
Nyhl’ Nhl ’klm Mdq hnwxy yd yty’ ’l Nrx’w hryqy l’V hklm=yd
12 PYqw snb ’klm hnd lbq=lk : yhwty’ ’l ’rVb=M‘ Nwhrdm yd
13 NylTqtm ’ymykxw tqpn ’tdw : lbb ymykx lkl hdbwhl rm’w ’ygV
14 byth l’ynd Nyd’b : hlTqthl yhwrbxw l’ynd w‘bw
ymykxl hlTql qpn yd ’klm yd ’yxbT=br Kwyr’l M‘Tw ’T‘
15 hpYxhm ’td hm=l‘ ’klm=yd ’TylV Kwyr’l rm’w hn‘ : lbb
16 h‘bw l‘ l’yndw : l’yndl Kwyr’ ‘dwh ’tlm Nyd’ ’klm Mdq=Nm
: ’klml hywxhl ’rVpw hl=Ntny Nmz yd ’klm=Nm
17 ’tlm yhwrbx hyrz‘w l’Vym hynnxlw lz’ htybl l’ynd Nyd’
18 ’l yd hnd hzr=l‘ ’ymV hl’ Mdq=Nm ’‘bml Nymxrw : ‘dwh
19 ’wzxb l’yndl Nyd’ : lbb ymykx r’V=M‘ yhwrbxw l’ynd Nwdbhy
20 rm’w l’ynd hn‘ : ’ymV hl’l Krb l’ynd Nyd’ ylg hzr ’ylyl=yd
’trwbgw ’tmkx yd ’ml‘=d‘w ’ml‘=Nm Krbm ’hl’=yd hmV ’whl
21 Myqhmw Nyklm hd‘hm ’ynmzw ’ynd‘ ’nVhm ’whw : ’yh=hl yd
22 ’tqym‘ ’lg ’wh : hnyb y‘dyl ’‘dnmw Nymykxl ’tmkx bhy Nyklm
23 ythb’ hl’ Kl : ’rV hm‘ ’ryhnw ’kwVxb hm ‘dy ’trtsmw
ynt‘dwh N‘kw yl tbhy ’trwbgw ’tmkx yd hn’ xbVmw ’dwhm
24 l‘ l’ynd hnd lbq=lk : ’nt‘dwh ’klm tlm=yd Knm ’ny‘b=yd
hl=rm’ Nkw lz’ lbb ymykxl hdbwhl ’klm ynm yd Kwyr’=l‘
: ’wx’ ’klml ’rVpw ’klm Mdq ynl‘h dbwht=l’ lbb ymykxl
25 Nkw ’klm Mdq l’yndl l‘nh hlhbthb Kwyr’ Nyd’
’klml ’rVp yd dwhy yd ’twlg ynb=Nm rbg txkVh=yd hl=rm’
26 lhk Kyty’h rY’VTlb hmV yd l’yndl rm’w ’klm hn‘ : ‘dwhy
27 rm’w ’klm Mdq l’ynd hn‘ : hrVpw tyzx=yd ’mlx ynt‘dwhl
hywxhl Nylky Nyrzg NymTrx NypV’ Nymykx ’l l’V ’klm=yd hzr
28 rYndkwbn ’klml ‘dwhw Nyzr ’lg ’ymVb hl’ yty’ Mrb : ’klml
: ’wh hnd KbkVm=l‘ KV’r ywzxw Kmlx ’ymwy tyrx’b ’whl yd hm
29 ’whl yd hm wqls KbkVm=l‘ Knwy‘r ’klm htn’
yrx’
854 l’ynd 2. 30–3. 2
yty’=yd hmkxb ’l hn’w : ’whl yd=hm K‘dwh ’yzr ’lgw hnd yrx’ 30
’klml ’rVp yd trbd=l‘ Nhl yl ylg hnd ’zr ’yyx=lk=Nm yb
tywh hzx ’klm htn’ : ‘dnt Kbbl ynwy‘rw Nw‘dwhy 31
: lyxd hwrw Klbql M’q ryty hwyzw br Nkd ’mlY ’ygV dx MlY wl’w
htkryw yhw‘m Psk yd yhw‘rdw yhwdx bT bhd=yd hV’r ’mlY ’wh 32
hzx : Psx yd Nwhnmw lzrp yd Nwhnm yhwlgr lzrp yd yhwqV : Vxn yd 33, 34
yd yhwlgr=l‘ ’mlYl txmw Nydyb ’l=yd Nb’ trzgth yd d‘ tywh
sŘ 2 ’Vxn ’psx ’lzrp hdxk wqd Nyd’b : Nwmh tqdhw ’psxw ’lzrp 35
rt’=lkw ’xwr Nwmh ’Vnw Tyq=yrd’=Nm rw‘k wwhw ’bhdw ’psk
tlmw br rwTl twh ’mlYl txm=yd ’nb’w Nwhl xktVh=’l
: ’klm=Mdq rm’n hrVpw ’mlx hnd : ’‘r’=lk 36
’pqtw ’nsx ’twklm ’ymV hl’ yd ’yklm Klm ’klm htn’ 37
’ymV=Pw‘w ’rb twyx ’Vn’=ynb Nyr’d yd=lkbw : Kl=bhy ’rqyw 38
Krtbw : ’bhd yd hV’r ’wh htn’ Nwhlkb KTlVhw Kdyb bhy 39
TlVt yd ’Vxn yd yrx’ ’ytylt wklmw Knm ’‘r’ yrx’ wklm Mwqt
’lzrp yd lbq=lk ’lzrpk hpyqt ’wht hy‘ybr wklmw : ’‘r’=lkb 40
htyzx=ydw : ‘rtw qdt Nyl’=lk ‘‘rm=yd ’lzrpkw ’lk lVxw qdhm 41
hwht hgylp wklm lzrp Nwhnmw rxp=yd Psx Nwhnm ’t‘bY’w ’ylgr
br‘m ’lzrp htyzx yd lbq=lk hb=’whl ’lzrp yd ’tbYn=Nmw
tYq=Nm Psx Nwhnmw lzrp Nwhnm ’ylgr t‘bY’w : ’nyT Psxb 42
br‘m ’lzrp tyzx yd : hrybt hwht hnmw hpyqt hwht ’twklm 43
hnd=M‘ hnd Nyqbd Nwhl=’lw ’Vn’ ‘rzb Nwhl Nybr‘tm ’nyT Psxb
Myqy Nwn’ ’yklm yd Nwhymwybw : ’psx=M‘ br‘tm ’l ’lzrp ydk=’h 44
’l Nrx’ M‘l htwklmw lbxtt ’l Nyml‘l yd wklm ’ymV hl’
lbq=lk : ’yml‘l Mwqt ’yhw ’twklm Nyl’=lk Pystw qdt qbtVt 45
’Vxn ’lzrp tqdhw Nydyb ’l=yd Nb’ trzgt’ ’rwTm yd tyzx=yd
hnd yrx’ ’whl yd hm ’klml ‘dwh br hl’ ’bhdw ’psk ’psx
rYndkwbn ’klm Nyd’b : hrVp Nmyhmw ’mlx byYyw 46
hn‘ : hl hksnl rm’ Nyxxynw hxnmw dgs l’yndlw yhwpn’=l‘ lpn 47
Nyklm ’rmw Nyhl’ hl’ ’wh Nwkhl’ yd TVq=Nm rm’w l’yndl ’klm
Nntmw ybr l’yndl ’klm Nyd’ : hnd hzr ’lgml tlky yd Nyzr hlgw 48
l‘ Nyngs=brw lbb tnydm=lk l‘ hTlVhw hl=bhy N’ygV Nbrbr
tnydm yd ’tdyb‘ l‘ ynmw ’klm=Nm ’‘b l’yndw : lbb ymykx=lk 49
: ’klm ‘rtb l’yndw wgn db‘w KVym KrdVl lbb
Nym’ hytp NytV Nym’ hmwr bhd=yd MlY db‘ ’klm rYndkwbn g
xlV ’klm rYndkwbnw : lbb tnydmb ’rwd t‘qbb hmyq’ tV 2
’yrbtd ’yrbdg ’yrzgrd’ ’twxpw ’yngs ’ynprdVx’l Vnkml
rYndkwbn Myqh yd ’mlY tknxl ’tml ’tnydm ynTlV lkw ’ytpt
’klm
3. 3–24 l’ynd 855
3 ’yrzgrd’ ’twxpw ’yngs ’ynprdVx’ NyVnktm Nyd’b : ’klm
Myqh yd ’mlY tknxl ’tnydm ynTlV lkw ’ytpt ’yrbtd ’yrbdg
4 ’zwrkw : rYndkwbn Myqh yd ’mlY lbql Nym’qw ’klm rYndkwbn
5 Nw‘mVt=yd ’nd‘b : ’ynVlw ’ym’ ’ymm‘ Nyrm’ Nwkl lyxb ’rq
’rmz ynz lkw hynpmws Nyrtnsp ’kbs swrtyq ’tyqwrVm ’nrq lq
6 ’l=yd=Nmw : ’klm rYndkwbn Myqh yd ’bhd MlYl Nwdgstw Nwlpt
7 hnd lbq=lk : ’tdqy ’rwn Nwt’=’wgl ’mrty ’t‘V=hb dgsyw lpy
’kbV srtyq ’tyqwrVm ’nrq lq ’ymm‘=lk Ny‘mV ydk ’nmz=hb
MlYl Nydgs ’ynVlw ’ym’ ’ymm‘=lk Nylpn ’rmz ynz lkw NyrTnsp
8 Nyrbg wbrq ’nmz=hb hnd lbq=lk : ’klm rYndkwbn Myqh yd ’bhd
9 ’klm rYndkwbnl Nyrm’w wn‘ : ’ydwhy yd NwhyYrq wlk’w Ny’dVk
10 ‘mVy=yd Vn’=lk yd M‘T tmV ’klm htn’ : yyx Nyml‘l ’klm
’rmz ynz lkw hynpysw Nyrtnsp ’kbV srtyq ’tyqrVm ’nrq lq
11 Nwt’=’wgl ’mrty dgsyw lpy ’l=yd=Nmw : ’bhd MlYl dgsyw lpy
12 tnydm tdyb‘=l‘ Nwhty tynm=yd Ny’dwhy Nyrbg yty’ : ’tdqy ’rwn
M‘T ’klm Kyl‘ wmV=’l Kl’ ’yrbg wgn db‘w KVym KrdV lbb
: Nydgs ’l tmyqh yd ’bhd MlYlw Nyxlp ’l Kyhl’l
13 db‘w KVym KrdVl hytyhl rm’ hmxw zgrb rYndkwbn Nyd’b
14 Nwhl rm’w rYndkbn hn‘ : ’klm Mdq wytyh Kl’ ’yrbg Nyd’b wgn
’bhd MlYlw Nyxlp Nwkyty’ ’l yhl’l wgn db‘w KVym KrdV ’dYh
15 Nw‘mVt=yd ’nd‘b yd Nydyt‘ Nwkyty’ Nh N‘k : Nydgs ’l tmyqh yd
’rmz ynz lkw hynpmwsw Nyrtnsp ’kbV srtyq ’tyqwrVm ’nrq lq
Nwmrtt ht‘V=hb Nwdgst ’l Nhw tdb‘=yd ’mlYl Nwdgstw Nwlpt
16 wn‘ : ydy=Nm NwknbzyVy yd hl’ ’wh=Nmw ’tdqy ’rwn Nwt’=’wgl
hnxn’ NyxVx=’l rYndkwbn ’klml Nyrm’w wgn db‘w KVym KrdV
17 lky Nyxlp ’nxn’=yd ’nhl’ yty’ Nh : Ktwbthl Mgtp hnd=l‘
18 ’l Nhw : bzyVy ’klm Kdy=Nmw ’tdqy ’rwn Nwt’=Nm ’ntwbzyVl
’bhd MlYlw Nyxlp ’nyty’=’l Kyhl’l yd ’klm Kl=’whl ‘ydy
19 ’mx ylmth rYndkwbn Nyd’b : dgsn ’l tmyqh yd
’zml rm’w hn‘ wgn db‘w KVym KrdV=l‘ wntV’ yhwpn’ MlYw
20 hlyxb yd lyx=yrbg Nyrbglw : hyzml hzx yd l‘ h‘bV=dx ’nwt’l
: ’tdqy ’rwn Nwt’l ’mrml wgn db‘w KVym KrdVl htpkl rm’
21 NwhyVblw Nwhtlbrkw NwhyVyTp Nwhylbrsb wtpk Kl’ ’yrbg Nyd’b
22 ’klm tlm yd=Nm hnd lbq=lk : ’tdqy ’rwn Nwt’=’wgl wymrw
KVym KrdVl wqsh yd Kl’ ’yrbg ’ryty hz’ ’nwt’w hpYxm
23 KrdV Nwhtlt Kl’ ’yrbgw : ’rwn yd ’bybV Nwmh lTq wgn db‘w
: Nytpkm ’tdqy ’rwn=Nwt’=’wgl wlpn wgn db‘w KVym
24 yhwrbdhl rm’w hn‘ hlhbthb Mqw hwt ’klm rYndkwbn Nyd’
’lh
856 l’ynd 3. 25–4. 15
’klml Nyrm’w Nyn‘ Nytpkm ’rwn=’wgl ’nymr ’tlt Nyrbg ’lh
Nyklhm NyrV h‘br’ Nyrbg hzx hn’=’h rm’w hn‘ : ’klm ’byYy 25
: Nyhl’=rbl hmd ’y‘ybr yd hwrw Nwhb yty’=’l lbxw ’rwn=’wgb
hn‘ ’tdqy ’rwn Nwt’ ‘rtl rYndkwbn brq Nyd’b 26
Nyd’b wt’w wqp ’yl‘ ’hl’=yd yhwdb‘ wgn=db‘w KVym KrdV rm’w
’ynprdVx’ NyVnktmw : ’rwn ’wg=Nm wgn db‘w KVym KrdV Nyqpn 27
’rwn TlV=’l yd Kl’ ’yrbgl Nyzx ’klm yrbdhw ’twxpw ’yngs
rwn xyrw wnV ’l Nwhylbrsw Krxth ’l NwhV’r r‘Vw NwhmVgb
KVym KrdV=yd Nwhhl’ Kyrb rm’w rYndkwbn hn‘ : Nwhb td‘ ’l 28
tlmw yhwl‘ wYxrth yd yhwdb‘l bzyVw hk’lm xlV=yd wgn db‘w
Nhl hl’=lkl Nwdgsy=’lw Nwxlpy=’l yd NwhymVg wbhyw wynV ’klm
l‘ hlV rm’y=yd NVlw hm’ M‘=lk yd M‘T MyV ynmw : Nwhhl’l 29
hwtVy ylwn htybw db‘ty Nymdh ’wgn db‘w KVym KrdV=yd Nwhhl’
sŘ 3 Nyd’b : hndk hlYhl lky=yd Nrx’ hl’ yty’ ’l yd lbq=lk 30
: lbb tnydmb wgn db‘w KVym KrdVl xlYh ’klm
’‘r’=lkb Nyr’d=yd ’ynVlw ’ym’ ’ymm‘=lkl ’klm rYndkwbn 31
rpV ’yl‘ ’hl’ ym‘ db‘ yd ’yhmtw ’yt’ : ’gVy NwkmlV 32
htwklm Nypyqt hmk yhwhmtw Nybrbr hmk yhwt’ : hywxhl ymdq 33
ytybb tywh hlV rYndkwbn hn’ : rdw rd=M‘ hnTlVw Ml‘ twklm d
yV’r ywzxw ybkVm=l‘ Nyrhrhw ynnlxdyw tyzx Mlx : ylkyhb Nn‘rw 2
rVp=yd lbb ymykx lkl ymdq hl‘nhl M‘T MyV ynmw : ynnlhby 3
’mlxw ’yrzgw ’ydVk ’ypV’ ’ymTrx Nyll‘ Nyd’b : ynn‘dwhy ’mlx 4
ymdq l‘ Nyrx’ d‘w : yl Ny‘dwhm=’l hrVpw Nwhymdq hn’ rm’ 5
hb NyVydq Nyhl’=xwr ydw yhl’ MVk rY’VTlb hmV=yd l’ynd
yd t‘dy hn’ yd ’ymTrx br rY’VTlb : trm’ yhwmdq ’mlxw 6
hrVpw tyzx=yd ymlx ywzx Kl sn’=’l zr=lkw Kb NyVydq Nyhl’ xwr
’‘r’ ’wgb Nly’ wl’w tywh hzx ybkVm=l‘ yV’r ywzxw : rm’ 7
Pwsl htwzxw ’ymVl ’Tmy hmwrw Pqtw ’nly’ hbr : ’ygV hmwrw 8
llTt yhwtxt hb=’lkl Nwzmw ’ygV hbn’w rypV hyp‘ : ’‘r’=lk 9
hzx : ’rVb=lk Nyzty hnmw ’ymV yrpY Nwrdy yhwpn‘bw ’rb twyx 10
’rq : txn ’ymV=Nm Vydqw ry‘ wl’w ybkVm=l‘ yV’r ywzxb tywh 11
dnt hbn’ wrdbw hyp‘ wrt’ yhwpn‘ wYYqw ’nly’ wdg rm’ Nkw lyxb
’‘r’b yhwVrV rq‘ Mrb : yhwpn‘=Nm ’yrpYw yhwtxt=Nm ’twyx 12
‘bTYy ’ymV lTbw ’rb yd ’’tdb Vxnw lzrp=yd rws’bw wqbV
hwyx bblw NwnVy ’Vwn’=Nm hbbl : ’‘r’ bV‘b hqlx ’twyx=M‘w 13
rm’mw ’mgtp Nyry‘ trzgb : yhwl‘ Nwplxy Nynd‘ h‘bVw hl bhyty 14
twklmb ’yl‘ TylV=yd ’yyx Nw‘dny yd trbd=d‘ ’tl’V NyVydq
’mlx hnd : hyl‘ Myqy MyVn’ lpVw hnnty ’bYy yd=Nmlw ’Vwn’ 15
tyzx
4. 16–5. 1 l’ynd 857
lbq=lk rm’ ’rVp rY’VTlb htn’w rYndkwbn ’klm hn’ tyzx
=xwr yd lhk htn’w ynt‘dwhl ’rVp Nylky=’l ytwklm ymykx=lk yd
16 h‘Vk MmwtV’ rY’VTlb hmV=yd l’ynd Nyd’ : Kb NyVydq Nyhl’
’rVpw ’mlx rY’VTlb rm’w ’klm hn‘ hnlhby yhny‘rw hdx
hrVpw Ky’nVl ’mlx y’rm rm’w rY’VTlb hn‘ Klhby=l’
17 htwzxw ’ymVl ’Tmy hmwrw Pqtw hbr yd tyzx yd ’nly’ : Kyr‘l
18 rwdt yhwtxt hb=’lkl Nwzmw ’ygV hbn’w rypV hyp‘w : ’‘r’=lkl
19 tybr yd ’klm ’wh=htn’ : ’ymV yrpY NnkVy yhwpn‘bw ’rb twyx
20 hzx ydw : ’‘r’ Pwsl KnTlVw ’ymVl tTmw tbr Ktwbrw tpqtw
Mrb yhwlbxw ’nly’ wdg rm’w ’ymV=Nm txn Vydqw ry‘ ’klm
’rb yd ’’tdb Vxnw lzrp=yd rws’bw wqbV ’‘r’b yhwVrV rq‘
Nwplxy Nynd‘ h‘bV=yd d‘ hqlx ’rb twyx=M‘w ‘bTYy ’ymV lTbw
21 : ’klm y’rm=l‘ tTm yd ’yh ’yl‘ trzgw ’klm ’rVp hnd : yhwl‘
22 Kl Nyrwtk ’bV‘w Krdm hwhl ’rb twyx=M‘w ’Vn’=Nm NydrT Klw
‘dnt=yd d‘ Kyl‘ Nwplxy Nynd‘ h‘bVw Ny‘bYm Kl ’ymV lTmw Nwm‘Ty
23 wrm’ ydw : hnnty ’bYy yd=Nmlw ’Vn’ twklmb ’yl‘ TylV=yd
yd ‘dnt yd=Nm hmyq Kl Ktwklm ’nly’ yd yhwVrV rq‘ qbVml
24 Ktyw‘w qrp hqdYb KyTxw Kyl‘ rpVy yklm ’klm Nhl : ’ymV NTlV
25 : ’klm rYndkwbn=l‘ ’Tm ’lk : KtwlVl hkr’ ’wht Nh Nyn‘ Nxmb
26, 27hn‘ : hwh Klhm lbb yd ’twklm lkyh=l‘ rV‘=yrt Nyxry tYql
wklm tybl htynb hn’=yd ’tbr lbb ’yh=’d ’lh rm’w ’klm
28 ’ymV=Nm lq ’klm Mpb ’tlm dw‘ : yrdh rqylw ynsx Pqtb
29 Kl ’Vn’=Nmw : Knm td‘ htwklm ’klm rYndkwbn Nyrm’ Kl lpn
Nynd‘ h‘bVw Nwm‘Ty Kl Nyrwtk ’bV‘ Krdm ’rb twyx=M‘w NydrT
yd=Nmlw ’Vn’ twklmb ’yl‘ TylV=yd ‘dnt=yd d‘ Kyl‘ Nwplxy
30 dyrT ’Vn’=Nmw rYndkwbn=l‘ tps ’tlm ’t‘V=hb : hnnty ’bYy
NyrVnk hr‘V yd d‘ ‘bTYy hmVg ’ymV lTmw lk’y Nyrwtk ’bV‘w
31 rYndkwbn hn’ hymwy tYqlw : NyrpYk yhwrpTw hbr
txbV ’ml‘ yxlw tkrb ’yl‘lw bwty yl‘ y‘dnmw tlTn ’ymVl yny‘
32 yr’d=lkw : rdw rd=M‘ htwklmw Ml‘ NTlV hnTlV yd trdhw
yty’ ’lw ’‘r’ yr’dw ’ymV lyxb db‘ hybYmkw NybyVx hlk ’‘r’
33 rqylw yl‘ bwty y‘dnm ’nmz=hb : tdb‘ hm hl rm’yw hdyb ’xmy=yd
ytwklm=l‘w Nw‘by ynbrbrw yrbdh ylw yl‘ bwty ywzw yrdh ytwklm
34 Mmwrmw xbVm rYndkwbn hn’ N‘k : yl tpswh hryty wbrw tnqth
Nyklhm ydw Nyd htxr’w TVq yhwdb‘m=lk yd ’ymV Klml rdhmw
: hlpVhl lky hwgb
h ’rmx ’pl’ lbqlw Pl’ yhwnbrbrl br Mxl db‘ ’klm rY’Vlb
htV
858 l’ynd 5. 2–21
yd ’pskw ’bhd yn’ml hytyhl ’rmx M‘Tb rm’ rY’Vlb : htV 2
’klm Nwhb NwtVyw MlVwryb yd ’lkyh=Nm yhwb’ rYndkwbn qpnh
wqpnh yd ’bhd yn’m wytyh Nyd’b : htnxlw htlgV yhwnbrbrw 3
yhwnbrbrw ’klm Nwhb wytV’w MlVwryb yd ’hl’ tyb=yd ’lkyh=Nm
’Vxn ’pskw ’bhd yhl’l wxbVw ’rmx wytV’ : htnxlw htlgV 4
Nbtkw Vn’=dy yd N‘bY’ wqpn ht‘V=hb : ’nb’w ’‘’ ’lzrp 5
sp hzx ’klmw ’klm yd ’lkyh ltk=yd ’ryg=l‘ ’tVrbn lbql
yrTqw hnwlhby yhny‘rw yhwnV yhwyz ’klm Nyd’ : hbtk yd hdy 6
hl‘hl lyxb ’klm ’rq : NVqn ’dl ’d htbkr’w NyrtVm hYrx 7
Vn’=lk yd lbb ymykxl rm’w ’klm hn‘ ’yrzgw ’ydVk ’ypV’l
’bhd=yd ’kynwmhw Vbly ’nwgr’ ynnwxy hrVpw hnd hbtk hrqy=yd
lk Nyll‘ Nyd’ : TlVy ’twklmb ytltw hr’wY=l‘ 8
: ’klml h‘dwhl ’rVpw ’rqml ’btk Nylhk=’lw ’klm ymykx
yhwnbrbrw yhwl‘ NynV yhwyzw lhbtm ’ygV rY’Vlb ’klm Nyd’ 9
’ytVm tybl yhwnbrbrw ’klm ylm lbql ’tklm : NyVbtVm 10
Kywyzw Knwy‘r Kwlhby=l’ yyx Nyml‘l ’klm trm’w ’tklm tn‘ tll‘
Kwb’ ymwybw hb NyVydq Nyhl’ xwr yd Ktwklmb rbg yty’ : wntVy=l’ 11
rYndkbn ’klmw hb txktVh Nyhl’=tmkxk hmkxw wntlkVw wryhn
sŘ 4 lbq=lk : ’klm Kwb’ hmyqh Nyrzg Ny’dVk NypV’ NymTrx br Kwb’ 12
’rVmw Ndyx’ tywx’w Nymlx rVpm wntlkVw ‘dnmw hryty xwr yd
N‘k rY’VTlb hmV=MV ’klm=yd l’yndb hb txktVh NyrTq
Mdq l‘h l’ynd Nyd’b : hwxhy hrVpw yrqty l’ynd 13
’twlg ynb=Nm=yd l’ynd ’wh=htn’ l’yndl rm’w ’klm hn‘ ’klm
Nyhl’ xwr yd Kyl‘ t‘mVw : dwhy=Nm yb’ ’klm ytyh yd dwhy yd 14
ymdq wl‘h N‘kw : Kb txktVh hryty hmkxw wntlkVw wryhnw Kb 15
Nylhk=’lw ynt‘dwhl hrVpw Nwrqy hnd hbtk=yd ’ypV’ ’ymykx
rVpml NyrVp lkwt=yd Kyl‘ t‘mV hn’w : hywxhl ’tlm=rVp 16
’nwgr’ ynt‘dwhl hrVpw ’rqml ’btk lkwt Nh N‘k ’rVml NyrTqw
: TlVt ’twklmb ’tltw Kr’wY=l‘ ’bhd=yd ’kynwmhw Vblt
Nywhl Kl Ktntm ’klm Mdq rm’w l’ynd hn‘ Nyd’b 17
: hn‘dwh’ ’rVpw ’klml ’rq’ ’btk Mrb bh Nrx’l Ktybzbnw
bhy hrdhw ’rqyw ’twbrw ’twklm ’yl‘ ’hl’ ’klm htn’ 18
’ynVlw ’ym’ ’ymm‘ lk hl=bhy yd ’twbr=Nmw : Kwb’ rYndkbnl 19
’bY hwh=ydw lTq ’wh ’bY hwh=yd yhwmdq=Nm Nylxdw Ny‘’z wwh
ydkw : lypVm hwh ’bY hwh=ydw Myrm hwh ’bY hwh=ydw ’xm hwh 20
hrqyw htwklm ’srk=Nm txnh hdzhl tpqt hxwrw hbbl Mr
’ydr‘=M‘w ywV ’twyx=M‘ hbblw dyrT ’Vn’ ynb=Nmw : hnm wyd‘h 21
‘dy=yd d‘ ‘bTYy hmVg ’ymV lTmw hnwm‘Ty Nyrwtk ’bV‘ hrwdm
TylV=yd
5. 22–6. 15 l’ynd 859
: hyl‘ Myqhy hbYy yd=Nmlw ’Vn’ twklmb ’yl‘ ’hl’ TylV=yd
22 hnd=lk yd lbq=lk Kbbl tlpVh ’l rY’Vlb hrb htn’w
23 Kymdq wytyh htyb=yd ’yn’mlw tmmwrth ’ymV=’rm l‘w : t‘dy
’psk yhl’lw Nwhb NytV ’rmx Ktnxlw KtlgV Kynbrbrw htn’w
Ny‘dy ’lw Ny‘mV=’lw Nyzx=’l yd ’nb’w ’‘’ ’lzrp ’Vxn ’bhdw
24 Nyd’b : trdh ’l hl Ktxr’=lkw hdyb KtmVn=yd ’hl’lw txbV
25 yd ’btk hndw : MyVr hnd ’btkw ’dy=yd ’sp xylV yhwmdq=Nm
26 ’hl’=hnm ’nm ’tlm=rVp hnd : Nysrpw lqt ’nm ’nm MyVr
27, 28 srp : rysx txktVhw ’ynz’mb htlyqt lqt : hmlVhw Ktwklm
29 wVyblhw rY’Vlb rm’ Nyd’b : srpw ydml tbyhyw Ktwklm tsyrp
’whl=yd yhwl‘ wzrkhw hr’wY=l‘ ’bhd=yd ’kynwmhw ’nwgr’ l’yndl
30 : ’ydVk ’klm rYV’lb lyTq ’ylylb hb : ’twklmb ’tlt TylV
w : Nytrtw NytV NynV rbk ’twklm lbq ’ydm Vwyrdw
2 yd NyrV‘w h’m ’ynprdVx’l ’twklm=l‘ Myqhw Vwyrd Mdq rpV
3 Nwhnm=dx l’ynd yd ’tlt Nykrs Nwhnm ’l‘w : ’twklm=lkb Nwhl
: qzn ’whl=’l ’klmw ’m‘T Nwhl Nybhy Nyl’ ’ynprdVx’ Nwhl=yd
4 yd lbq=lk ’ynprdVx’w ’ykrs=l‘ xYntm ’wh hnd l’ynd Nyd’
5 Nyd’ : ’twklm=lk=l‘ htwmqhl tyV‘ ’klmw hb ’ryty xwr
’twklm dYm l’yndl hxkVhl hl‘ Ny‘b wwh ’ynprdVx’w ’ykrs
=lkw ’wh Nmyhm=yd lbq=lk hxkVhl Nylky=’l htyxVw hl‘=lkw
6 ’l yd Nyrm’ Kl’ ’yrbg Nyd’ : yhwl‘ txktVh ’l htyxVw wlV
: hhl’ tdb yhwl‘ hnxkVh Nhl ’l‘=lk hnd l’yndl xkVhn
7 Nkw ’klm=l‘ wVgrh Nl’ ’ynprdVx’w ’ykrs Nyd’
8 ’twklm ykrs lk wT‘yt’ : yyx Nyml‘l ’klm Vwyrd hl Nyrm’
hpqtlw ’klm Myq hmyql ’twxpw ’yrbdh ’ynprdVx’w ’yngs
Knm Nhl Nytlt Nymwy=d‘ Vn’w hl’=lk=Nm w‘b h‘by=yd=lk yd rs’
9 ’btk MVrtw ’rs’ Myqt ’klm N‘k : ’twyr’ bgl ’mrty ’klm
10 ’klm hnd lbq=lk : ’d‘t ’l=yd srpw ydm=tdk hynVhl ’l yd
11 l‘ ’btk MyVr=yd ‘dy ydk l’yndw : ’rs’w ’btk MVr Vwyrd
’mwyb htlt Nynmzw MlVwry dgn htyl‘b hl Nxytp Nywkw htybl
’wh=yd lbq=lk hhl’ Mdq ’dwmw ’lYmw yhwkrb=l‘ Krb ’wh
12 l’yndl wxkVhw wVgrh Kl’ ’yrbg Nyd’ : hnd tmdq=Nm db‘
13 rs’=l‘ ’klm=Mdq Nyrm’w wbyrq Nyd’b : hhl’ Mdq Nnxtmw ’‘b
Vn’w hl’=lk=Nm h‘by=yd Vn’=lk yd tmVr rs’ ’lh ’klm
rm’w ’klm hn‘ ’twyr’ bwgl ’mrty ’klm Knm Nhl Nytlt Nymwy=d‘
14 Mdq Nyrm’w wn‘ Nyd’b : ’d‘t ’l=yd srpw ydm=tdk ’tlm ’byYy
M‘T ’klm Kyl‘ MV=’l dwhy yd ’twlg ynb=Nm yd l’ynd yd ’klm
15 ’klm Nyd’ : htw‘b ’‘b ’mwyb htlt Nynmzw tmVr yd ’rs’=l‘w
ydk
860 l’ynd 6. 16–7. 8
htwbzyVl lb MV l’ynd l‘w yhwl‘ V’b ’ygV ‘mV ’tlm ydk
wVgrh Kl’ ’yrbg Nyd’b : htwlYhl rdtVm ’wh ’VmV yl‘m d‘w 16
rs’=lk=yd srpw ydml td=yd ’klm ‘d ’klml Nyrm’w ’klm=l‘
l’yndl wytyhw rm’ ’klm Nyd’b : hynVhl ’l Myqhy ’klm=yd Myqw 17
htn’ yd Khl’ l’yndl rm’w ’klm hn‘ ’twyr’ yd ’bgl wmrw
Mp=l‘ tmVw hdx Nb’ tytyhw : KnbzyVy ’wh ’rydtb hl=xlp 18
wbY ’nVt=’l yd yhwnbrbr tqz‘bw htqz‘b ’klm hmtxw ’bg
yhwmdq l‘nh=’l Nwxdw twT tbw hlkyhl ’klm lz’ Nyd’ : l’yndb 19
hlhbthbw ’hgnb Mwqy ’rprpVb ’klm Nyd’b : yhwl‘ tdn htnVw 20
q‘z byY‘ lqb l’yndl ’bgl hbrqmkw : lz’ ’twyr’=yd ’bgl 21
htn’ yd Khl’ ’yx ’hl’ db‘ l’ynd l’yndl rm’w ’klm hn‘
’klm=M‘ l’ynd Nyd’ : ’twyr’=Nm KtwbzyVl lkyh ’rydtb hl=xlp 22
’lw ’twyr’ Mp rgsw hk’lm xlV yhl’ : yyx Nyml‘l ’klm llm 23
’klm Kymdq P’w yl txktVh wkz yhwmdq yd lbq=lk ynwlbx
rm’ l’yndlw yhwl‘ b’T ’ygV ’klm Nyd’b : tdb‘ ’l hlwbx 24
yd hb xktVh=’l lbx=lkw ’bg=Nm l’ynd qshw ’bg=Nm hqsnhl
yd yhwYrq wlk’=yd Kl’ ’yrbg wytyhw ’klm rm’w : hhl’b Nmyh 25
’bg ty‘r’l wTm=’lw NwhyVnw Nwhynb Nwn’ wmr ’twyr’ bglw l’ynd
’klm Vwyrd Nyd’b : wqdh Nwhymrg=lkw ’twyr’ Nwhb wTlV=yd d‘ 26
: ’gVy NwkmlV ’‘r’=lkb Nyr’d=yd ’ynVlw ’ym’ ’ymm‘=lkl btk
Mdq=Nm Nylxdw Ny‘’z Nwhl ytwklm NTlV=lkb yd M‘T MyV ymdq=Nm 27
’l=yd htwklmw Nyml‘l Myqw ’yx ’hl’ ’wh=yd l’ynd=yd hhl’
’ymVb Nyhmtw Nyt’ db‘w lYmw bzyVm : ’pws=d‘ hnTlVw lbxtt 28
sŘ 5 twklmb xlYh hnd l’yndw : ’twyr’ dy=Nm l’yndl byzyV yd ’‘r’bw 29
: ’ysrp Vrwk twklmbw Vwyrd
hV’r ywzxw hzx Mlx l’ynd lbb Klm rYV’lbl hdx tnVb z
rm’w l’ynd hn‘ : rm’ Nylm V’r btk ’mlx Nyd’b hbkVm=l‘ 2
: ’br ’myl Nxygm ’ymV yxwr ‘br’ wr’w ’ylyl=M‘ ywzxb tywh hzx
hyr’k ’tymdq : ’d=Nm ’d NynV ’my=Nm Nqls Nbrbr Nwyx ‘br’w 3, 4
’‘r’=Nm tlyTnw hypg wTyrm=yd d‘ tywh hzx hl rVn=yd Nypgw
yrx’ hwyx wr’w : hl byhy Vn’ bblw tmyqh Vn’k Nylgr=l‘w 5
hynV Nyb hmpb Ny‘l‘ tltw tmqh dx=rTVlw bdl hymd hnynt
wr’w tywh hzx hnd rt’b : ’ygV rVb ylk’ ymwq hl Nyrm’ Nkw 6
’twyxl NyV’r h‘br’w hybg=l‘ Pw‘=yd ‘br’ Nypg hlw rmnk yrx’
hwyx wr’w ’ylyl ywzxb tywh hzx hnd rt’b : hl byhy NTlVw 7
Nbrbr hl lzrp=yd NynVw ’ryty ’pyqtw yntmy’w hlyxd hy‘ybr
yd ’twyx=lk=Nm hynVm ’yhw hspr hylgrb ’r’Vw hqdmw hlk’
yrx’ Nrq wl’w ’ynrqb tywh lktVm : hl rV‘ Nynrqw hymdq 8
hry‘z
7. 9–8. 4 l’ynd 861
hymdq=Nm wrq‘t’ ’tymdq ’ynrq=Nm tltw Nwhynyb tqls hry‘z
9 tywh hzx : Nbrbr llmm Mpw ’d=’nrqb ’Vn’ yny‘k Nyny‘ wl’w
hV’r r‘Vw rwx gltk hVwbl bty Nymwy qyt‘w wymr Nwsrk yd d‘
10 rwn=yd rhn : qld rwn yhwlglg rwn=yd NybybV hysrk ’qn rm‘k
Nwmwqy yhwmdq Nwbr wbrw hnwVmVy Mypl’ Pl’ yhwmdq=Nm qpnw dgn
11 yd ’tbrbr ’ylm lq=Nm Nyd’b tywh hzx : wxytp Nyrpsw bty ’nyd
tbyhyw hmVg dbwhw ’twyx tlyTq yd d‘ tywh hzx hllmm ’nrq
12 tbyhy Nyyxb hkr’w NwhnTlV wyd‘h ’twyx r’Vw : ’V’ tdqyl
13 rbk ’ymV ynn‘=M‘ wr’w ’ylyl ywzxb tywh hzx : Nd‘w Nmz=d‘ Nwhl
14 byhy hlw : yhwbrqh yhwmdqw hTm ’ymwy qyt‘=d‘w hwh ht’ Vn’
hnTlV Nwxlpy hl ’ynVlw ’ym’ ’ymm‘ lkw wklmw rqyw NTlV
: lbxtt ’l=yd htwklmw hd‘y ’l=yd Ml‘ NTlV
15, 16 tbrq : ynnlhby yV’r ywzxw hndn ’wgb l’ynd hn’ yxwr tyrkt’
rVpw yl=rm’w hnd=lk=l‘ hnm=’‘b’ ’byYyw ’ym’q=Nm dx=l‘
17 Nyklm h‘br’ ‘br’ Nyn’ yd ’tbrbr ’twyx Nyl’ : ynn‘dwhy ’ylm
18 ’twklm Nwnsxyw Nynwyl‘ yVydq ’twklm Nwlbqyw : ’‘r’=Nm Nwmwqy
19 ’ty‘ybr ’twyx=l‘ ’bYyl tybY Nyd’ : ’yml‘ Ml‘ d‘w ’ml‘=d‘
Vxn=yd hyrpTw lzrp=yd hynV hryty hlyxd Nwhlk=Nm hynV twh=yd
20 hV’rb yd rV‘ ’ynrq=l‘w : hspr hylgrb ’r’Vw hqdm hlk’
llmm Mpw hl Nyny‘w Nkd ’nrqw tlt hymdq=Nm wlpnw tqls yd yrx’w
21 =M‘ brq hdb‘ Nkd ’nrqw tywh hzx : htrbx=Nm br hwzxw Nbrbr
22 Nynwyl‘ yVydql bhy ’nydw ’ymwy qyt‘ ht’=yd d‘ : Nwhl hlkyw NyVydq
23 wklm ’ty‘ybr ’twyx rm’ Nk : NyVydq wnsxh ’twklmw hTm ’nmzw
’‘r’=lk lk’tw ’twklm=lk=Nm ’nVt yd ’‘r’b ’wht ’y‘ybr
24 Nwmqy Nyklm hrV‘ htwklm hnm rV‘ ’ynrqw : hnqdtw hnVwdtw
: lpVhy Nyklm htltw ’ymdq=Nm ’nVy ’whw Nwhyrx’ Mwqy Nrx’w
25 Nynmz hynVhl rbsyw ’lby Nynwyl‘ yVydqlw llmy ’yl‘ dYl Nylmw
26 hnTlVw bty ’nydw : Nd‘ glpw Nynd‘w Nd‘=d‘ hdyb Nwbhytyw tdw
27 yd ’twbrw ’nTlVw htwklmw : ’pws=d‘ hdbwhlw hdmVhl Nwd‘hy
twklm htwklm Nynwyl‘ yVydq M‘l tbyhy ’ymV=lk twxt twklm
28 hn’ ’tlm=yd ’pws hk=d‘ : Nw‘mtVyw Nwxlpy hl ’ynTlV lkw Ml‘
: trTn yblb ’tlmw yl‘ NwntVy ywyzw ynnlhby ynwy‘r ’ygV l’ynd
x l’ynd yn’ yl’ h’rn Nwzx Klmh rYV’lb twklml VwlV tnVb
2 NVwVb yn’w yt’rb yhyw Nwzxb h’r’w : hlxtb yl’ h’rnh yrx’
: ylw’ lbw’=l‘ ytyyh yn’w Nwzxb h’r’w hnydmh Mly‘b rV’ hrybh
3 Mynrqhw Mynrq wlw lb’h ynpl dm‘ dx’ ly’ hnhw h’r’w yny‘ ’V’w
4 yty’r : hnrx’b hl‘ hhbghw tynVh=Nm hhbg tx’hw twhbg
ly’h=t’
862 l’ynd 8. 5–9. 6
Ny’w wynpl wdm‘y=’l twyx=lkw hbgnw hnwpYw hmy xgnm ly’h=t’
Myz‘h=rypY hnhw Nybm ytyyh yn’w : lydghw wnYrk hV‘w wdym lyYm 5
twzx Nrq rypYhw Zr’b ‘gwn Ny’w Zr’h=lk ynp=l‘ br‘mh=Nm ’b
ynpl dm‘ yty’r rV’ Mynrqh l‘b ly’h=d‘ ’byw : wyny‘ Nyb 6
rmrmtyw ly’h lY’ ‘ygm wyty’rw : wxk tmxb wyl’ Zryw lb’h 7
dm‘l ly’b xk hyh=’lw wynrq ytV=t’ rbVyw ly’h=t’ Kyw wyl’
rypYw : wdym ly’l lyYm hyh=’lw whsmryw hYr’ whkylVyw wynpl 8
twzx hnl‘tw hlwdgh Nrqh hrbVn wmY‘kw d’m=d‘ lydgh Myz‘h
=Nrq ’Yy Mhm tx’h=Nmw : MymVh twxwr ‘br’l hytxt ‘br’ 9
ldgtw : ybYh=l’w xrzmh=l’w bgnh=l’ rty=ldgtw hry‘Ym tx’ 10
: Msmrtw Mybkwkh=Nmw ’bYh=Nm hYr’ lptw MymVh ’bY=d‘
: wVdqm Nwkm KlVhw dymth Myrh wnmmw lydgh ’bYh=rV d‘w 11
: hxylYhw htV‘w hYr’ tm’ KlVtw ‘Vpb dymth=l‘ Ntnt ’bYw 12
rbdmh ynwmlpl Vwdq dx’ rm’yw rbdm Vwdq=dx’ h‘mV’w 13
yl’ rm’yw : smrm ’bYw Vdqw tt MmV ‘Vphw dymth Nwzxh ytm=d‘ 14
l’ynd yn’ yt’rb yhyw : Vdq qdYnw tw’m VlVw Mypl’ rqb br‘ d‘ 15
‘mV’w : rbg=h’rmk ydgnl dm‘ hnhw hnyb hVqb’w Nwzxh=t’ 16
’byw : h’rmh=t’ zlhl Nbh l’yrbg rm’yw ’rqyw ylw’ Nyb Md’=lwq 17
yk Md’=Nb Nbh yl’ rm’yw ynp=l‘ hlp’w yt‘bn w’bbw ydm‘ lY’
yndym‘yw yb=‘gyw hYr’ ynp=l‘ ytmdrn ym‘ wrbdbw : Nwzxh Zq=t‘l 18
yk M‘zh tyrx’b hyhy=rV’ t’ K‘ydwm ynnh rm’yw : ydm‘=l‘ 19
rypYhw : srpw ydm yklm Mynrqh l‘b ty’r=rV’ ly’h : Zq d‘wml 20, 21
: NwV’rh Klmh ’wh wyny‘=Nyb rV’ hlwdgh Nrqhw Nwy Klm ry‘Vh
’lw hndm‘y ywgm twyklm ‘br’ hytxt ‘br’ hndm‘tw trbVnhw 22
Nybmw Mynp=z‘ Klm dm‘y My‘Vph Mthk Mtwklm tyrx’bw : wxkb 23
tyxVhw hV‘w xylYhw tyxVy tw’lpnw wxkb ’lw wxk MY‘w : twdyx 24
lydgy wbblbw wdyb hmrm xylYhw wlkV=l‘w : MyVdq=M‘w MymwY‘ 25
h’rmw : rbVy dy sp’bw dm‘y MyrV=rV=l‘w Mybr tyxVy hwlVbw 26
Mymyl yk Nwzxh Mts ht’w ’wh tm’ rm’n rV’ rqbhw br‘h
tk’lm=t’ hV‘’w Mwq’w Mymy ytylxnw ytyyhn l’ynd yn’w : Mybr 27
tx’ tnVb : Nybm Ny’w h’rmh=l‘ MmwtV’w Klmh T
: MydVk twklm l‘ Klmh rV’ ydm ‘rzm VwrwVx’=Nb Vwyrdl
hyh rV’ MynVh rpsm Myrpsb ytnyb l’ynd yn’ wklml tx’ tnVb 2
: hnV My‘bV MlVwry twbrxl tw’lml ’ybnh hymry=l’ hwhy=rbd
qVw MwYb Mynwnxtw hlpt Vqbl Myhl’h ynd’=l’ ynp=t’ hnt’w 3
sŘ 6 lwdgh l’h ynd’ ’n’ hrm’w hdwt’w yhl’ hwhyl hllpt’w : rp’w 4
wnyw‘w wn’Tx : wytwYm yrmVlw wybh’l dsxhw tyrbh rmV ’rwnhw 5
Kydb‘=l’ wn‘mV ’lw : KyTpVmmw KtwYmm rwsw wndrmw wn‘Vrhw 6
My’ybnh
9. 7–10. 1 l’ynd 863
M‘=lk l’w wnytb’w wnyrV wnyklm=l’ KmVb wrbd rV’ My’ybnh
7 hdwhy Vy’l hzh Mwyk Mynph tVb wnlw hqdYh ynd’ Kl : Zr’h
rV’ twYr’h=lkb Myqxrhw Mybrqh l’rVy=lklw MlVwry ybVwylw
8 wnyklml Mynph tVb wnl hwhy : Kb=wl‘m rV’ Ml‘mb MV Mtxdh
9 twxlshw Mymxrh wnyhl’ ynd’l : Kl wn’Tx rV’ wnytb’lw wnyrVl
10 rV’ wytrwtb tkll wnyhl’ hwhy lwqb wn‘mV ’lw : wb wndrm yk
11 rwsw Ktrwt=t’ wrb‘ l’rVy=lkw : My’ybnh wydb‘ dyb wnynpl Ntn
trwtb hbwtk rV’ h‘bVhw hl’h wnyl‘ Kttw Klqb ‘wmV ytlbl
12 wnyl‘ rbd=rV’ wyrbd=t’ Mqyw : wl wn’Tx yk Myhl’h=db‘ hVm
htV‘n=’l rV’ hldg h‘r wnyl‘ ’ybhl wnwTpV rV’ wnyTpV l‘w
13 trwtb bwtk rV’k : MlVwryb htV‘n rV’k MymVh=lk txt
wnyhl’ hwhy ynp=t’ wnylx=’lw wnyl‘ h’b t’zh h‘rh=lk t’ hVm
14 wnyl‘ h’ybyw h‘rh=l‘ hwhy dqVyw : Ktm’b lykVhlw wnnw‘m bwVl
: wlqb wn‘mV ’lw hV‘ rV’ wyV‘m=lk=l‘ wnyhl’ hwhy qydY=yk
15 hqzx dyb MyrYm Zr’m Km‘=t’ t’Ywh rV’ wnyhl’ ynd’ ht‘w
16 ’n=bVy KtqdY=lkk ynd’ : wn‘Vr wn’Tx hzh Mwyk MV Kl=V‘tw
wnytb’ twnw‘bw wny’Txb yk KVdq=rh MlVwry Kry‘m Ktmxw Kp’
17 tlpt=l’ wnyhl’ ‘mV ht‘w : wnytbybs=lkl hprxl Km‘w MlVwry
18 hTh : ynd’ N‘ml MmVh KVdqm=l‘ Kynp r’hw wynwnxt=l’w Kdb‘
KmV ’rqn=rV’ ry‘hw wnytmmV h’rw Kyny‘ hxqp ‘mVw Knz’ yhl’
Kymxr=l‘ yk Kynpl wnynwnxt Mylypm wnxn’ wnytqdY=l‘ ’l yk hyl‘
19 rx’t=l’ hV‘w hbyVqh ynd’ hxls ynd’ h‘mV ynd’ : Mybrh
20 rbdm yn’ dw‘w : Km‘=l‘w Kry‘=l‘ ’rqn KmV=yk yhl’ Kn‘ml
hwhy ynpl ytnxt lypmw l’rVy ym‘ t’Txw yt’Tx hdwtmw llptmw
21 l’yrbg Vy’hw hlptb rbdm yn’ dw‘w : yhl’ Vdq=rh l‘ yhl’
: br‘=txnm t‘k yl’ ‘gn P‘yb P‘m hlxtb Nwzxb yty’r rV’
22, 23 tlxtb : hnyb KlykVhl yt’Yy ht‘ l’ynd rm’yw ym‘ rbdyw Nbyw
Nbhw rbdb Nybw ht’ twdwmx yk dyghl yt’b yn’w rbd ’Yy Kynwnxt
24 ‘Vph ’lkl KVdq ry‘=l‘w Km‘=l‘ Ktxn My‘bV My‘bV : h’rmb
’ybnw Nwzx Mtxlw Myml‘ qdY ’ybhlw Nw‘ rpklw tw’Tx Mtxlw
25 twnblw byVhl rbd ’Ym=Nm lkVtw ‘dtw : MyVdq Vdq xVmlw
bwVt MynVw MyVV My‘bVw h‘bV My‘bV dygn xyVm=d‘ MlVwry
26 MynVw MyVV My‘bVh yrx’w : Myt‘h qwYbw Zwrxw bwxr htnbnw
PTVb wYqw ’bh dygn M‘ tyxVy Vdqhw ry‘hw wl Ny’w xyVm trky
27 dx’ ‘wbV Mybrl tyrb rybghw : twmmV tYrxn hmxlm Zq d‘w
hlk=d‘w MmVm MyYwqV Pnk l‘w hxnmw xbz tybVy ‘wbVh yYxw
y srp Klm Vrwkl VwlV tnVb : MmV=l‘ Ktt hYrxnw
’bYw rbdh tm’w rY’VTlb wmV ’rqn=rV’ l’yndl hlgn rbd
lwdg
864 l’ynd 10. 2–11. 6
l’ynd yn’ Mhh Mymyb : h’rmb wl hnybw rbdh=t’ Nybw lwdg 2
rVbw ytlk’ ’l twdmx Mxl : Mymy My‘bV hVlV lb’tm ytyyh 3
: Mymy My‘bV tVlV t’lm=d‘ ytks=’l Kwsw yp=l’ ’b=’l Nyyw
dy l‘ ytyyh yn’w NwV’rh Vdxl h‘br’w MyrV‘ Mwybw 4
Vwbl dx’=Vy’ hnhw ’r’w yny‘=t’ ’V’w : lqdx ’wh lwdgh rhnh 5
qrb h’rmk wynpw VyVrtk wtywgw : zpw’ Mtkb Myrgx wyntmw Mydb 6
lwqk wyrbd lwqw llq tVxn Ny‘k wytlgrmw wyt‘rzw V’ ydyplk wyny‘w
ym‘ wyh rV’ MyVn’hw h’rmh=t’ ydbl l’ynd yn’ yty’rw : Nwmh 7
: ’bxhb wxrbyw Mhyl‘ hlpn hldg hdrx lb’ h’rmh=t’ w’r ’l
yb=r’Vn ’lw t’zh hldgh h’rmh=t’ h’r’w ydbl ytr’Vn yn’w 8
lwq=t’ ‘mV’w : xk ytrY‘ ’lw tyxVml yl‘ Kphn ydwhw xk 9
: hYr’ ynpw ynp=l‘ Mdrn ytyyh yn’w wyrbd lwq=t’ y‘mVkw wyrbd
l’ynd yl’ rm’yw : ydy twpkw ykrb=l‘ yn‘yntw yb h‘gn dy=hnhw 10, 11
Kdm‘=l‘ dm‘w Kyl’ rbd ykn’ rV’ Myrbdb Nbh twdmx=Vy’
: dy‘rm ytdm‘ hzh rbdh=t’ ym‘ wrbdbw Kyl’ ytxlV ht‘ yk
Kbl=t’ ttn rV’ NwV’rh Mwyh=Nm yk l’ynd ’ryt=l’ yl’ rm’yw 12
rVw : Kyrbdb yt’b=yn’w Kyrbd w‘mVn Kyhl’ ynpl twn‘thlw Nybhl 13
MyrVh dx’ l’kym hnhw Mwy dx’w MyrV‘ ydgnl dm‘ srp twklm
Knybhl yt’bw : srp yklm lY’ MV ytrtwn yn’w ynrz‘l ’b MynV’rh 14
ym‘ wrbdbw : Mymyl Nwzx dw‘=yk Mymyh tyrx’b Km‘l hrqy=rV’ t’ 15
‘gn Md’ ynb twmdk hnhw : ytml’nw hYr’ ynp yttn hl’h Myrbdk 16
h’rmb ynd’ ydgnl dm‘h=l’ hrm’w hrbd’w yp=xtp’w ytpV=l‘
rbdl hz ynd’ db‘ lkwy Kyhw : xk ytrY‘ ’lw yl‘ yryY wkphn 17
Psyw : yb=hr’Vn ’l hmVnw xk yb=dm‘y=’l ht‘m yn’w hz ynd’=M‘ 18
MwlV twdmx=Vy’ ’ryt=l’ rm’yw : ynqzxyw Md’ h’rmk yb=‘gyw 19
: yntqzx yk ynd’ rbdy hrm’w ytqzxth ym‘ wrbdkw qzxw qzx Kl
srp rV=M‘ Mxlhl bwV’ ht‘w Kyl’ yt’b=hml t‘dyh rm’yw 20
sŘ 7 tm’ btkb MwVrh=t’ Kl dyg’ lb’ : ’b Nwy=rV hnhw ’Ywy yn’w 21
: MkrV l’kym=M’ yk hl’=l‘ ym‘ qzxtm dx’ Ny’w
ht‘w : wl zw‘mlw qyzxml ydm‘ ydmh Vwyrdl tx’ tnVb yn’w ’y, 2
ryV‘y y‘ybrhw srpl Mydm‘ Myklm hVlV dw‘=hnh Kl dyg’ tm’
dm‘w : Nwy twklm t’ lkh ry‘y wrV‘b wtqzxkw lkm lwdg=rV‘ 3
wtwklm rbVt wdm‘kw : wnwYrk hV‘w br lVmm lVmw rwbg Klm 4
lVm rV’ wlVmk ’lw wtyrx’l ’lw MymVh twxwr ‘br’l Zxtw
wyrV=Nmw bgnh=Klm qzxyw : hl’=dblm Myrx’lw wtwklm Vtnt yk 5
tbw wrbxty MynV Zqlw : wtlVmm br lVmm lVmw wyl‘ qzxyw 6
xwk rY‘t=’lw MyrVym twV‘l NwpYh Klm=l’ ’wbt bgnh=Klm
: Myt‘b hqzxmw hdlyhw hy’ybmw ’yh Ntntw w‘rzw dm‘y ’lw ‘wrzh
dm‘w
11. 7–38 l’ynd 865
7 hV‘w NwpYh Klm zw‘mb ’byw lyxh=l’ ’byw wnk hyVrV rYnm dm‘w
8 bhzw Psk Mtdmx ylk=M‘ Mhyksn=M‘ Mhyhl’ Mgw : qyzxhw Mhb
9 twklmb ’bw : NwpYh Klmm dm‘y MynV ’whw MyrYm ’by ybVb
10 Mybr Mylyx Nwmh wps’w wrgty wnbw : wtmd’=l’ bVw bgnh Klm
11 bgnh Klm rmrmtyw : hz‘m=d‘ wrgtyw bVyw rb‘w PTVw ’wb ’bw
: wdyb Nwmhh Ntnw br Nwmh dym‘hw NwpYh Klm=M‘ wm‘ Mxlnw ’Yyw
12, 13 NwpYh Klm bVw : zw‘y ’lw tw’br lyphw wbbl Mwry Nwmhh ’Vnw
lwdg lyxb ’wb ’wby MynV Myt‘h Zqlw NwV’rh=Nm br Nwmh dym‘hw
14 yYyrp ynbw bgnh Klm=l‘ wdm‘y Mybr Mhh Myt‘bw : br Vwkrbw
15 dklw hllws KpVyw NwpYh Klm ’byw : wlVknw Nwzx dym‘hl w’Vny Km‘
: dm‘l xk Ny’w wyrxbm M‘w wdm‘y ’l bgnh tw‘rzw twrYbm ry‘
16 hlkw ybYh=Zr’b dm‘yw wynpl dmw‘ Ny’w wnwYrk wyl’ ’bh V‘yw
17 tbw hV‘w wm‘ MyrVyw wtwklm=lk Pqtb ’wbl wynp MVyw : wdyb
18 Myy’l wynp bVyw : hyht wl=’lw dm‘t ’lw htyxVhl wl=Nty MyVnh
19 bVyw : wl byVy wtprx ytlb wl wtprx NyYq tybVhw Mybr dklw
20 Vgwn ryb‘m wnk=l‘ dm‘w : ’Ymy ’lw lpnw lVknw wYr’ yzw‘ml wynp
21 dm‘w : hmxlmb ’lw Myp’b ’lw rbVy Mydx’ Mymybw twklm rdh
twklm qyzxhw hwlVb ’bw twklm dwh wyl‘ wntn=’lw hzbn wnk=l‘
22 : tyrb dygn Mgw wrbVyw wynplm wpTVy PTVh tw‘rzw : twqlqlxb
23, 24 hwlVb : ywg=T‘mb MY‘w hl‘w hmrm hV‘y wyl’ twrbxth=Nmw
hzb wytb’ twb’w wytb’ wV‘=’l rV’ hV‘w ’wby hnydm ynmVmbw
25 r‘yw : t‘=d‘w wytbVxm bVxy MyrYbm l‘w rwzby Mhl Vwkrw llVw
hmxlml hrgty bgnh Klmw lwdg lyxb bgnh Klm=l‘ wbblw wxk
26 ylk’w : twbVxm wyl‘ wbVxy=yk dm‘y ’lw d’m=d‘ MwY‘w lwdg=lyxb
27 Myklmh MhynVw : Mybr Myllx wlpnw PwTVy wlyxw whwrbVy wgb=tp
Zq dw‘=yk xlYt ’lw wrbdy bzk dx’ NxlV=l‘w ‘rml Mbbl
28 bVw hV‘w Vdq tyrb=l‘ wbblw lwdg Vwkrb wYr’ bVyw : d‘wml
29, 30 w’bw : hnrx’kw hnV’rk hyht=’lw bgnb ’bw bwVy d‘wml : wYr’l
Nbyw bVw hV‘w Vdwq=tyrb=l‘ M‘zw bVw h’knw Mytk MyyY wb
31 wryshw zw‘mh Vdqmh wllxw wdm‘y wnmm My‘rzw : Vdq tyrb ybz‘=l‘
32 y‘dy M‘w twqlxb Pynxy tyrb y‘yVrmw : MmwVm ZwqVh wntnw dymth
33 hbhlbw brxb wlVknw Mybrl wnyby M‘ ylykVmw : wV‘w wqzxy wyhl’
34 Mybr Mhyl‘ wwlnw T‘m rz‘ wrz‘y MlVkhbw : Mymy hzbbw ybVb
35 t‘=d‘ Nbllw rrblw Mhb PwrYl wlVky MylykVmh=Nmw : twqlqlxb
36 l’=lk=l‘ ldgtyw Mmwrtyw Klmh wnwYrk hV‘w : d‘wml dw‘=yk Zq
: htV‘n hYrxn yk M‘z hlk=d‘ xylYhw tw’lpn rbdy Myl’ l’ l‘w
37 yk Nyby ’l hwl’=lk=l‘w MyVn tdmx=l‘w Nyby ’l wytb’ yhl’=l‘w
38 wh‘dy=’l rV’ hwl’lw dbky wnk=l‘ Myz‘m hl’lw : ldgty lk=l‘
wytb’
866 l’ynd 11. 39–12. 13
yrYbml hV‘w : twdmxbw hrqy Nb’bw Pskbw bhzb dbky wytb’ 39
hmd’w Mybrb MlyVmhw dwbk hbry rykh rV’ rkn hwl’=M‘ Myz‘m
Klm wyl‘ r‘tVyw bgnh Klm wm‘ xgnty Zq t‘bw : ryxmb qlxy 40
’bw : rb‘w PTVw twYr’b ’bw twbr twyn’bw MyVrpbw bkrb NwpYh 41
ynb tyV’rw b’wmw Mwd’ wdym wTlmy hl’w wlVky twbrw ybYh Zr’b
lVmw : hTylpl hyht ’l MyrYm Zr’w twYr’b wdy xlVyw : Nwm‘ 42, 43
: wyd‘Ymb MyVkw Myblw MyrYm twdmx lkbw Pskhw bhzh ynmkmb
Myrxhlw dymVhl hldg ’mxb ’Yyw NwpYmw xrzmm whlhby tw‘mVw 44
Ny’w wYq=d‘ ’bw Vdq=ybY=rhl Mymy Nyb wndp’ ylh’ ‘Tyw : Mybr 45
Km‘ ynb=l‘ dm‘h lwdgh rVh l’kym dm‘y ’yhh t‘bw : wl rzw‘ by
t‘bw ’yhh t‘h d‘ ywg twyhm htyhn=’l rV’ hrY t‘ htyhw
rp‘=tmd’ ynVym Mybrw : rpsb bwtk ’Ymnh=lk Km‘ Tlmy ’yhh 2
wrhzy MylkVmhw : Mlw‘ Nw’rdl twprxl hl’w Mlw‘ yyxl hl’ wYyqy 3
: d‘w Mlw‘l Mybkwkk Mybrh yqydYmw ‘yqrh rhzk
Mybr wTTVy Zq t‘=d‘ rpsh Mtxw Myrbdh Mts l’ynd ht’w 4
hnh dx’ Mydm‘ Myrx’ MynV hnhw l’ynd yn’ yty’rw : t‘dh hbrtw 5
rV’ Mydbh Vwbl Vy’l rm’yw : r’yh tpVl hnh dx’w r’yh tpVl 6
Vwbl Vy’h=t’ ‘mV’w : tw’lph Zq ytm=d‘ r’yh ymyml l‘mm 7
‘bVyw MymVh=l’ wl’mVw wnymy Mryw r’yh ymyml l‘mm rV’ Mydbh
hnylkt Vdq=M‘=dy Zpn twlkkw yYxw Myd‘wm d‘wml yk Mlw‘h yxb
rm’yw : hl’ tyrx’ hm ynd’ hrm’w Nyb’ ’lw yt‘mV yn’w : hl’=lk 8, 9
wnbltyw wrrbty : Zq t‘=d‘ Myrbdh Mymtxw Mymts=yk l’ynd Kl 10
: wnyby MylkVmhw My‘Vr=lk wnyby ’lw My‘Vr w‘yVrhw Mybr wprYyw
: My‘Vtw Myt’m Pl’ Mymy MmV ZwqV ttlw dymth rswh t‘mw 11
ht’w : hVmxw MyVlV tw’m VlV Pl’ Mymyl ‘ygyw hkxmh yrV’ 12, 13
: Nymyh Zql Klrgl dm‘tw xwntw Zql Kl
Kl’ ’yrbg Nyd’ wyYxw .znV Nmysw ,h‘bVw MyVmxw tw’m VlV l’ynd rpsd yqwsp Mwks
.rV‘ wytwqspw .h‘bV wyrdsw .]b"y +w l’ynd[ wxkVhw wVgrh
The number of the verses of the book of Daniel is 357; and the sign is,
znV. And its middle point is, Then they came near, and spake before the king
[Dan 6.12]. And its sedarim are 7.
’rz‘
’ ry‘h hymry ypm hwhy=rbd twlkl srp Klm Vrwkl tx’ tnVbw sŘ 1
btkmb=Mgw wtwklm=lkb lwq=rb‘yw srp=Klm Vrk xwr=t’ hwhy
2 hwhy yl Ntn Zr’h twklmm lk srp Klm Vrk rm’ hk : rm’l
: hdwhyb rV’ MlVwryb tyb wl=twnbl yl‘ dqp=’whw MymVh yhl’
3 hdwhyb rV’ MlVwryl l‘yw wm‘ wyhl’ yhy wm‘=lkm Mkb=ym
: MlVwryb rV’ Myhl’h ’wh l’rVy yhl’ hwhy tyb=t’ Nbyw
4 wmqm yVn’ whw’Vny MV=rg ’wh rV’ twmqmh=lkm r’Vnh=lkw
rV’ Myhl’h tybl hbdnh=M‘ hmhbbw Vwkrbw bhzbw Pskb
5 Mywlhw Mynhkhw Nmynbw hdwhyl twb’h yV’r wmwqyw : MlVwryb
rV’ hwhy tyb=t’ twnbl twl‘l wxwr=t’ Myhl’h ry‘h lkl
6 Vwkrb bhzb Psk=ylkb Mhydyb wqzx Mhytbybs=lkw : MlVwryb
7 Vrwk Klmhw : bdnth=lk=l‘ dbl twndgmbw hmhbbw
Mntyw MlVwrym rYndkwbn ’yYwh rV’ hwhy=tyb ylk=t’ ’yYwh
8 Mrpsyw rbzgh tdrtm dy=l‘ srp Klm Vrwk M’yYwyw : wyhl’ tybb
9 MyVlV bhz ylTrg’ Mrpsm hl’w : hdwhyl ’yVnh rYbVVl
10 MyVlV bhz yrwpk : MyrV‘w h‘Vt Myplxm Pl’ Psk=ylTrg’
11 Mylk=lk : Pl’ Myrx’ Mylk hrV‘w tw’m ‘br’ MynVm Psk yrwpk
M‘ rYbVV hl‘h lkh tw’m ‘br’w Mypl’ tVmx Psklw bhzl
b hnydmh ynb hl’w : MlVwryl lbbm hlwgh twl‘h
wbwVyw lbbl lbb=Klm rwYndkwbn hlgh rV’ hlwgh ybVm Myl‘h
2 hymxn ‘wVy lbbrz=M‘ w’b=rV’ : wry‘l Vy’ hdwhyw MlVwryl
M‘ yVn’ rpsm hn‘b Mwxr ywgb rpsm NVlb ykdrm hyl‘r hyrV
: l’rVy
3, 4 tw’m VlV hyTpV ynb : MynVw My‘bV h’m Mypl’ V‘rp ynb
5 : My‘bVw hVmx tw’m ‘bV xr’ ynb : MynVw My‘bV
6 : rV‘ MynVw tw’m hnmV Mypl’ b’wy ‘wVy ynbl b’wm txp=ynb
7, 8 ‘Vt ’wtz ynb : h‘br’w MyVmx Myt’m Pl’ Mly‘ ynb
9 : MyVVw tw’m ‘bV ykz ynb : hVmxw My‘br’w tw’m
10, 11 MyrV‘ tw’m VV ybb ynb : MynVw My‘br’ tw’m VV ynb ynb
12, 13 Mqynd’ ynb : MynVw MyrV‘ Myt’m Pl’ dgz‘ ynb : hVlVw
14 : hVVw MyVmx Mypl’ ywgb ynb : hVVw MyVV tw’m VV
15, 16 hyqzxyl rT’=ynb : h‘br’w MyVmx tw’m ‘br’ Nyd‘ ynb
17 : hVlVw MyrV‘ tw’m VlV yYb ynb : hnmVw My‘Vt
18, 19 : hVlVw MyrV‘ Myt’m MVx ynb : rV‘ MynVw h’m hrwy ynb
20, 21 MyrV‘ h’m Mxl=tyb ynb : hVmxw My‘Vt rbg ynb
hVlVw
868 ’rz‘ 2. 22–67
MyrV‘ h’m twtn‘ yVn’ : hVVw MyVmx hpTn yVn’ : hVlVw 22, 23
Myr‘ tyrq ynb : MynVw My‘br’ twmz‘ ynb : hnmVw 24, 25
‘bgw hmrh ynb : hVlVw My‘br’w tw’m ‘bV twr’bw hrypk 26
: MynVw MyrV‘ h’m smkm yVn’ : dx’w MyrV‘ tw’m VV 27
wbn ynb : hVlVw MyrV‘ Myt’m y‘hw l’=tyb yVn’ 28, 29
ynb : hVVw MyVmx h’m Vybgm ynb : MynVw MyVmx 30, 31
tw’m VlV Mrx ynb : h‘br’w MyVmx Myt’m Pl’ rx’ Mly‘ 32
: hVmxw MyrV‘ tw’m ‘bV wnw’w dydx dl=ynb : MyrV‘w 33
tVlV h’ns ynb : hVmxw My‘br’ tw’m VlV wxry ynb 34, 35
‘wVy tybl hy‘dy ynb Mynhkh : MyVlVw tw’m VVw Mypl’ 36
: MynVw MyVmx Pl’ rm’ ynb : hVlVw My‘bV tw’m ‘Vt 37
Mrx ynb : h‘bVw My‘br’ Myt’m Pl’ rwxVp ynb 38, 39
hywdwh ynbl l’ymdqw ‘wVy=ynb Mywlh : rV‘ h‘bVw Pl’ 40
: hnmVw MyrV‘ h’m Ps’ ynb MyrrVmh : h‘br’w My‘bV 41
40, 41 My‘br’ Myt’m Pl’ rwxVp ynb : MynVw MyVmx Pl’ rm’ ynb
42, 43 ‘wVy=ynb Mywlh : rV‘ h‘bV Pl’ Mrx ynb : h‘bVw
44 Ps’ ynb MyrrVmh : h‘br’w My‘bV hwdwhl ynbl l’ymdql
45 NmlT=ynb rT’=ynb MwlV=ynb Myr‘Vh : hnmVw My‘br’ h’m
46 Mynytnh : hnmVw MyVlV h’m ybV ynb ’TyTx ynb bwq‘=ynb
47 : Nwdp ynb ’‘ys=ynb sryq=ynb : tw‘bT ynb ’pVx=ynb ’xY=ynb
Nybw wyYxw .hnmVw MynmVw tw’m ’"n ,hVmxw MynmVw tw’m VV ’rz‘ rpsd yqwsp Mwks
,hrV‘‘ ‘Vt wytwqspw .hrV‘ wyrdsw ’"n ,rV‘ dx’ wyrdsw .]b"l +g hymxn[ hnph tyl‘
MyVlV tnV d‘ srp Klm Vrwkl tx’ tnV Nm rpsh twnV ,hrV‘ ‘bV wytwqspw ’"n
.MynV ytV Klmh Nm ytl’Vn Mymy Zqlw ,hnV tx’w MyVmx ,Klmh ’tsVxtr’l MytVw
The number of the verses of the book of Ezra is 685; other copies (say) 688.
And its middle point is, And between the ascent of the corner [Neh@3:32]. And
its sedarim are 11; other copies (say), And its sedarim are 10. And its peseqot
are 17. The years of the book are from the first year of Cyrus king of Persia
unto the thirty-second year of Artachasta the king, 51 years, and the end of
the days I asked leave of the king, 2 years.
’ Mymyh yrbd
sŘ 1 xn : Kml xlVwtm Kwnx : dry l’llhm Nnyq : Vwn’ tV Md’ ’, 2, 3, 4
: srytw KVmw lbtw Nwyw ydmw gwgmw rmg tpy ynb : tpyw Mx MV 5
Mytk hVyVrtw hVyl’ Nwy ynbw : hmrgwtw tpydw znkV’ rmg ynbw 6, 7
hlywxw ’bs Vwk ynbw : N‘nkw Twp MyrYmw Vwk Mx ynb : Myndwrw 8, 9
Vwkw : Nddw ’bV ’m‘r ynbw ’ktbsw ’m‘rw ’tbsw 10
MyrYmw : Zr’b rwbg twyhl lxh ’wh dwrmn=t’ dly 11
Mysrtp=t’w : Myxtpn=t’w Mybhl=t’w Mymn‘=t’w Myydwl=t’ dly 12
: Myrtpk=t’w MytVlp MVm w’Yy rV’ Myxlsk=t’w
t’w yrm’h=t’w yswbyh=t’w : tx=t’w wrkb NwdyY=t’ dly N‘nkw 13, 14
yrmYh=t’w ydwr’h=t’w : ynysh=t’w yqr‘h=t’w ywxh=t’w : yVgrgh 15, 16
Mr’w dwlw dVkpr’w rwV’w Mly‘ MV ynb : ytmxh=t’w 17
xlVw xlV=t’ dly dVkpr’w : KVmw rtgw lwxw Zw‘w 18
wymyb yk glp dx’h MV Mynb ynV dly rb‘lw : rb‘=t’ dly 19
PlV=t’w ddwml’=t’ dly NTqyw : NTqy wyx’ MVw Zr’h hglpn 20
lby‘=t’w : hlqd=t’w lzw’=t’w Mrwdh=t’w : xry=t’w twmrYx=t’w 21, 22
hl’=lk bbwy=t’w hlywx=t’w rypw’=t’w : ’bV=t’w l’myb’=t’w 23
gwrV : w‘r glp rb‘ : xlV dVkpr’ MV : NTqy ynb 24, 25, 26
qxYy Mhrb’ ynb : Mhrb’ ’wh Mrb’ : xrt rwxn 27, 28
rdqw twybn l’‘mVy rwkb Mtwdlt hl’ : l’‘mVyw 29
hmdqw Vypn rwTy : ’mytw ddx ’Vm hmwdw ‘mVm : MVbmw l’bd’w 30, 31
Mhrb’ Vglyp hrwTq ynbw : l’‘mVy ynb Mh hl’ 32
: Nddw ’bV NVqy ynbw xwVw qbVyw Nydmw Ndmw NVqyw Nrmz=t’ hdly
hl’=lk h‘dl’w ‘dyb’w Kwnxw rp‘w hpy‘ Nydm ynbw 33
wV‘ qxYy ynb qxYy=t’ Mhrb’ dlwyw : hrwTq ynb 34
: xrqw Ml‘yw Vw‘yw l’w‘r zpyl’ wV‘ ynb : l’rVyw 35
: qlm‘w ‘nmtw znq Mt‘gw ypY rmw’w Nmyt zpyl’ ynb 36
ynbw : hzmw hmV xrz txn l’w‘r ynb 37, 38
: NVydw rY’w NVydw hn‘w Nw‘bYw lbwVw NTwl ry‘V
lbwV ynb : ‘nmt NTwl twx’w Mmwhw yrx NTwl ynbw 39, 40
: hn‘w hy’ Nw‘bY ynbw Mnw’w ypV lby‘w txnmw Nyl‘
: Nrkw Nrtyw NbV’w Nrmx NwVyd ynbw NwVyd hn‘ ynb 41
Zw‘ NwVyd ynb Nq‘y Nw‘zw Nhlb rY’=ynb 42
ynpl Mwd’ Zr’b wklm rV’ Myklmh hl’w : Nr’w 43
tmyw : hbhnd wry‘ MVw rw‘b=Nb ‘lb l’rVy ynbl Klm=Klm 44
wytxt Klmyw bbwy tmyw : hrYbm xrz=Nb bbwy wytxt Klmyw ‘lb 45
MVwx
1. 46–2. 32 ’ Mymyh yrbd 893
46 hkmh ddb=Nb ddh wytxt Klmyw MVwx tmyw : ynmyth Zr’m MVwx
47 hlmV wytxt Klmyw ddh tmyw : twy‘ wry‘ MVw b’wm hdVb Nydm=t’
48, 49 tmyw : rhnh twbxrm lw’V wytxt Klmyw hlmV tmyw : hqrVmm
50 wytxt Klmyw Nnx l‘b tmyw : rwbk‘=Nb Nnx l‘b wytxt Klmyw lw’V
: bhz ym tb drTm=tb l’bTyhm wtV’ MVw y‘p wry‘ MVw ddh
51 : tty Pwl’ hyl‘ Pwl’ ‘nmt Pwl’ Mwd’ ypwl’ wyhyw ddh tmyw
52, 53 Pwl’ Nmyt Pwl’ znq Pwl’ : Nnyp Pwl’ hl’ Pwl’ hmbylh’ Pwl’
54 : Mwd’ ypwl’ hl’ Mry‘ Pwl’ l’ydgm Pwl’ : rYbm
b, 2 Pswy Nd : Nwlbzw rkVVy hdwhyw ywl Nw‘mV Nbw’r l’rVy ynb hl’
3 hlVw Nnw’w r‘ hdwhy ynb : rV’w dg yltpn Nmynbw
yny‘b ‘r hdwhy rwkb r‘ yhyw tyn‘nkh ‘wV=tbm wl dlwn hVwlV
4 hdwhy ynb=lk xrz=t’w Zrp=t’ wl hdly wtlk rmtw : whtymyw hwhy
5, 6 Nty’w yrmz xrz ynbw : lwmxw NwrYx Zrp=ynb : hVmx
7 rkw‘ rk‘ ymrk ynbw : hVmx Mlk ‘rdw lklkw Nmyhw
8 : hyrz‘ Nty’ ynbw : Mrxb l‘m rV’ l’rVy
9, 10 Mrw : ybwlk=t’w Mr=t’w l’mxry=t’ wl=dlwn rV’ NwrYx ynbw
11 NwVxnw : hdwhy ynb ’yVn NwVxn=t’ dylwh bdnym‘w bdnym‘=t’ dylwh
12 dbw‘w dbw‘=t’ dylwh z‘bw : z‘b=t’ dylwh ’mlVw ’mlV=t’ dylwh
13 ynVh bdnyb’w b’yl’=t’ wrkb=t’ dylwh yVy’w : yVy=t’ dylwh
14, 15 dywd yVVh MY’ : yVymxh ydr y‘ybrh l’ntn : yVylVh ’‘mVw
16 l’hV‘w b’wyw yVb’ hywrY ynbw lygyb’w hywrY Mhytyx’w : y‘bVh
17 : yl’‘mVyh rty ’Vm‘ yb’w ’Vm‘=t’ hdly lygyb’w : hVlV
18 tw‘yry=t’w hV’ hbwz‘=t’ dylwh NwrYx=Nb blkw
19 trp’=t’ blk wl=xqyw hbwz‘ tmtw : Nwdr’w bbwVw rVy hynb hl’w
20 : l’lYb=t’ dylwh yrw’w yrw’=t’ dylwh rwxw : rwx=t’ wl dltw
21 hxql ’whw d‘lg yb’ rykm=tb=l’ NwrYx ’b rx’w
22 ry’y=t’ dylwh bwgVw : bwgV=t’ wl dltw hnV MyVV=Nb ’whw
23 twx=t’ Mr’w=rwVg xqyw : d‘lgh Zr’b Myr‘ VwlVw MyrV‘ wl=yhyw
rykm ynb hl’=lk ry‘ MyVV hytnb=t’w tnq=t’ Mt’m ry’y
24 dltw hyb’ NwrYx tV’w htrp’ blkb NwrYx=twm rx’w : d‘lg=yb’
25 rwkbh NwrYx rwkb l’mxry=ynb wyhyw : ‘wqt yb’ rwxV’=t’ wl
26 hmVw l’mxryl trx’ hV’ yhtw : hyx’ MY’w Nr’w hnwbw Mr
27 Z‘m l’mxry rwkb Mr=ynb wyhyw : Mnw’ M’ ’yh hrT‘
28, 29 MVw : rwVyb’w bdn ymV ynbw ‘dyw ymV Mnw’=ynb wyhyw : rq‘w Nymyw
30 dls bdn ynbw : dylwm=t’w Nbx’=t’ wl dltw lyhyb’ rwVyb’ tV’
31 y‘Vy ynbw y‘Vy Myp’ ynbw : Mynb ’l dls tmyw Myp’w
32 ’l rty tmyw Ntnwyw rty ymV yx’ ‘dy ynbw : ylx’ NVV ynbw NVV
Mynb
894 ’ Mymyh yrbd 2. 33–3. 22
NVVl hyh=’lw : l’mxry ynb wyh hl’ ’zzw tlp Ntnwy ynbw : Mynb 33, 34
wtb=t’ NVV Ntyw : ‘xry wmVw yrYm db‘ NVVlw twnb=M’ yk Mynb 35
dylwh Ntnw Ntn=t’ dylh yt‘w : yt‘=t’ wl dltw hV’l wdb‘ ‘xryl 36
dbw‘w : dbw‘=t’ dylwh llp’w llp’=t’ dylwh dbzw : dbz=t’ 37, 38
Zlxw Zlx=t’ dylh hyrz‘w : hyrz‘=t’ dylwh ’whyw ’why=t’ dylwh 39
: MwlV=t’ dylh ymssw ymss=t’ dylh hV‘l’w : hV‘l’=t’ dylh 40
: ‘mVyl’=t’ dylh hymqyw hymqy=t’ dylwh MwlVw 41
hVrm ynbw Pyz=yb’ ’wh wrkb ‘Vym l’mxry yx’ blk ynbw 42
dylwh ‘mVw : ‘mVw Mqrw xptw xrq Nwrbx ynbw : Nwrbx yb’ 43, 44
yb’ Nw‘mw Nw‘m ymV=Nbw : ymV=t’ dylwh Mqrw M‘qry yb’ Mxr=t’ 45
Nrxw zzg=t’w ’Ywm=t’w Nrx=t’ hdly blk Vglyp hpy‘w : rwY=tyb 46
hpy‘w Tlpw NVygw Mtwyw Mgr ydhy ynbw : zzg=t’ dylh 47
yb’ P‘V dltw : hnxrt=t’w rbV dly hk‘m blk Vglp : P‘Vw 48, 49
hl’ : hsk‘ blk=tbw ’‘bg yb’w hnbkm yb’ ’wV=t’ hnmdm 50
’mlV : Myr‘y tyrq yb’ lbwV htrp’ rwkb rwx=Nb blk ynb wyh 51
tyrq yb’ lbwVl Mynb wyhyw : rdg=tyb yb’ Prx Mxl=tyb yb’ 52
ytwphw yrtyh Myr‘y tyrq twxpVmw : twxnmh yYx h’rh Myr‘y 53
: yl’tV’hw yt‘rYh w’Yy hl’m y‘rVmhw ytmVhw
ytxnmh yYxw b’wy tyb twrT‘ ytpwTnw Mxl tyb ’mlV ynb 54
hmh MytkwV Myt‘mV Myt‘rt Zb‘y wbVy Myrps twxpVmw : y‘rYh 55
ynb wyh hl’w : bkr=tyb yb’ tmxm My’bh Mynyqh g
ynV tyl’‘rzyh M‘nyx’l Nnm’ rwkbh Nwrbxb wl=dlwn rV’ dywd
ymlt=tb hk‘m=Nb MwlVb’l yVlVh : tylmrkh lygyb’l l’ynd 2
yVVh lTyb’l hyTpV yVymxh : tygx=Nb hynd’ y‘ybrh rwVg Klm 3
MynV ‘bV MV=Klmyw Nwrbxb wl=dlwn hVV : wtV’ hlg‘l M‘rty 4
: MlVwryb Klm hnV VwlVw MyVlVw MyVdx hVVw
h‘br’ hmlVw Ntnw bbwVw ’‘mV MylVwryb wl=wdlwn hl’w 5
: ‘ypyw gpnw hgnw : Tlpyl’w ‘mVyl’w rxbyw : l’ym‘=tb ‘wV=tbl 6, 7
MyVglyp=ynb dblm dywd ynb lk : h‘Vt Tlpyl’w ‘dyl’w ‘mVyl’w 8, 9
wnb ’s’ wnb hyb’ M‘bxr hmlV=Nbw : Mtwx’ rmtw 10
hyrz‘ wnb whyYm’ : wnb V’wy wnb whyzx’ wnb Mrwy : wnb TpVwhy 11, 12
whyV’y wnb Nwm’ : wnb hVnm wnb whyqzx wnb zx’ : wnb Mtwy wnb 13, 14
y‘ybrh whyqdY yVlVh Myqywhy ynVh Nnxwy rwkbh whyV’y ynbw : wnb 15
l’ytl’V rs’ hynky ynbw : wnb hyqdY wnb hynky Myqywhy ynbw : MwlV 16, 17
hydp ynbw : hybdnw ‘mVwh hymqy rY’nVw hydpw Mryklmw : wnb 18, 19
hbVxw : Mtwx’ tymlVw hynnxw MlVm lbbrz=Nbw y‘mVw lbbrz 20
hy‘Vyw hyTlp hynnx=Nbw : Vmx dsx bVwy hydsxw hykrbw lh’w 21
hy‘mV hynkV ynbw : hynkV ynb hydb‘ ynb Nnr’ ynb hypr ynb 22
ynbw
3. 23–4. 35 ’ Mymyh yrbd 895
23 hyr‘n=Nbw : hVV TpVw hyr‘nw xyrbw l’gyw VwTx hy‘mV ynbw
24 byVyl’w whwydh yny‘wyl’ ynbw : hVlV Mqyrz‘w hyqzxw yny‘wyl’
d Zrp hdwhy ynb : h‘bV ynn‘w hyldw Nnxwyw bwq‘w hylpw
2 txyw txy=t’ dylwh lbwV=Nb hy’rw : lbwVw rwxw ymrkw NwrYx
: yt‘rYh twxpVm hl’ dhl=t’w ymwx’=t’ dylh
3 : ynwpllYh Mtwx’ MVw Vbdyw ’mVyw l’‘rzy MTy‘ yb’ hl’w
4 yb’ htrp’ rwkb rwx=ynb hl’ hVwx yb’ rz‘w rdg yb’ l’wnpw
5, 6 wl dltw : hr‘nw h’lx MyVn ytV wyh ‘wqt yb’ rwxV’lw : Mxl tyb
: hr‘n ynb hl’ yrtVx’h=t’w ynmyt=t’w rpx=t’w Mzx’=t’ hr‘n
7, 8 hbbYh=t’w bwn‘=t’ dylwh Zwqw : Nnt’w rxYy trY h’lx ynbw
9 wmV h’rq wm’w wyx’m dbkn Zb‘y yhyw : Mwrh=Nb lxrx’ twxpVmw
10 rm’l l’rVy yhl’l Zb‘y ’rqyw : bY‘b ytdly yk rm’l Zb‘y sŘ 2
h‘rm tyV‘w ym‘ Kdy htyhw ylwbg=t’ tybrhw ynkrbt Krb=M’
11 =yx’ bwlkw : l’V=rV’ t’ Myhl’ ’byw ybY‘ ytlbl
12 ’pr tyb=t’ dylwh NwtV’w : NwtV’ yb’ ’wh ryxm=t’ dylwh hxwV
: hkr yVn’ hl’ Vxn ry‘ yb’ hnxt=t’w xsp=t’w
13, 14 dylwh ytnw‘mw : ttx l’ynt‘ ynbw hyrVw l’ynt‘ znq ynbw
: wyh MyVrx yk MyVrx ’yg yb’ b’wy=t’ dylwh hyrVw hrp‘=t’
15, 16 ynbw : znqw hl’ ynbw M‘nw hl’ wry‘ hnpy=Nb blk ynbw
17 Nwlyw rp‘w drmw rty hrz‘=Nbw : l’rV’w ’yryt hpyzw Pyz l’llhy
18 hydhyh wtV’w : ‘mtV’ yb’ xbVy=t’w ymV=t’w Myrm=t’ rhtw
xwnz yb’ l’ytwqy=t’w wkwV yb’ rbx=t’w rwdg yb’ dry=t’ hdly
19 tV’ ynbw : drm xql rV’ h‘rp=tb hytb ynb hl’w
20 NwmyV ynbw : ytk‘mh ‘mtV’w ymrgh hly‘q yb’ Mxn twx’ hydwh
21 hlV ynb : txwz=Nbw txwz y‘Vy ynbw Nwlwtw Nnx=Nb hnrw Nwnm’
Zbh tdb‘=tyb twxpVmw hVrm yb’ hd‘lw hkl yb’ r‘ hdwhy=Nb
22 b’wml wl‘b=rV’ PrVw V’wyw ’bzk yVn’w Myqwyw : ‘bV’ tybl
23 hrdgw My‘Tn ybVyw MyrYwyh hmh : Myqyt‘ Myrbdhw Mxl ybVyw
24 Nymyw l’wmn Nw‘mV ynb : MV wbVy wtk’lmb Klmh=M‘
25, 26 ‘mVm ynbw : wnb ‘mVm wnb MVbm wnb MlV : lw’V xrz byry
27 twnbw rV‘ hVV Mynb y‘mVlw : wnb y‘mV wnb rwkz wnb l’wmx
: hdwhy ynb=d‘ wbrh ’l MtxpVm lkw Mybr Mynb Ny’ wyx’lw VV
28, 29 hhlbbw : l‘wV rYxw hdlwmw ‘bV=r’bb wbVyw
30, 31 rYxbw twbkrm tybbw : glqyYbw hmrxbw l’wtbbw : dlwtbw MY‘bw
32 MhyrYxw : dywd Klm=d‘ Mhyr‘ hl’ Myr‘Vbw y’rb tybbw Mysws
33 twbybs rV’ MhyrYx=lkw : Vmx Myr‘ NV‘w Nktw Nwmr Ny‘w MTy‘
34 bbwVmw : Mhl MVxythw MtbVwm t’z l‘b=d‘ hl’h Myr‘h
35 : l’yV‘=Nb hyrV=Nb hybVwy=Nb ’whyw l’wyw : hyYm’=Nb hVwyw Klmyw
yny‘wyl’w
896 ’ Mymyh yrbd 4. 36–5. 25
’zyzw : hynbw l’myVyw l’yd‘w hyV‘w hyxwVyw hbq‘yw yny‘wyl’w 36, 37
twmVb My’bh hl’ : hy‘mV=Nb yrmV=Nb hydy=Nb Nwl’=Nb y‘pV=Nb 38
d‘ rdg ’wbml wklyw : bwrl wYrp Mhytwb’ tybw MtwxpVmb My’yVn 39
Zr’hw bwTw NmV h‘rm w’Ymyw : Mn’Yl h‘rm Vqbl ’ygh xrzml 40
hl’ w’byw : Mynpl MV MybVyh Mx=Nm yk hwlVw tTqVw Mydy tbxr 41
=t’w Mhylh’=t’ wkyw hdwhy=Klm whyqzxy ymyb twmVb Mybwtkh
Mhytxt wbVyw hzh Mwyh=d‘ Mmyrxyw hmV=w’Ymn rV’ Myny‘mh
MyVn’ ry‘V rhl wklh Nw‘mV ynb=Nm Mhmw : MV Mn’Yl h‘rm=yk 42
wkyw : MV’rb y‘Vy ynb l’yz‘w hyprw hyr‘nw hyTlpw tw’m Vmx 43
: hzh Mwyh d‘ MV wbVyw qlm‘l hTlph tyr’V=t’
hntn wyb’ y‘wYy wllxbw rwkbh ’wh yk l’rVy=rwkb Nbw’r ynbw h
rbg hdwhy yk : hrkbl Vxythl ’lw l’rVy=Nb Pswy ynbl wtrkb 2
rwkb Nbw’r ynb : Pswyl hrkbhw wnmm dygnlw wyx’b 3
y‘mV wnb gwg wnb hy‘mV l’wy ynb : ymrkw NwrYx ’wlpw Kwnx l’rVy 4
tglt hlgh rV’ wnb hr’b : wnb l‘b wnb hy’r wnb hkym : wnb 5, 6
Vxythb wytxpVml wyx’w : ynbw’rl ’yVn ’wh rV’ Klm rs’nlp 7
’wh l’wy=Nb ‘mV=Nb zz‘=Nb ‘lbw : whyrkzw l’y‘y V’rh Mtwdltl 8
hrbdm ’wbl=d‘ bVy xrzmlw : Nw‘m l‘bw wbn=d‘w r‘r‘b bVwy 9
wV‘ lw’V ymybw : d‘lg Zr’b wbr Mhynqm yk trp rhnh=Nml 10
xrzm ynp=lk=l‘ Mhylh’b wbVyw Mdyb wlpyw My’rghh=M‘ hmxlm
: hkls=d‘ NVbh Zr’b wbVy Mdgnl dg=ynbw : d‘lgl 11
Mhytwb’ tybl Mhyx’w : NVbb TpVw yn‘yw hnVmh MpVw V’rh l’wy 12, 13
hl’ : h‘bV rb‘w ‘yzw Nk‘yw yrwyw ‘bVw MlVmw l’kym 14
wdxy=Nb yVyVy=Nb l’kym=Nb d‘lg=Nb xwry=Nb yrwx=Nb lyxyb’ ynb
d‘lgb wbVyw : Mtwb’ tybl V’r ynwg=Nb l’ydb‘=Nb yx’ : zwb=Nb 15, 16
wVxyth Mlk : Mtw’Ywt=l‘ NwrV yVrgm=lkbw hytnbbw NVbb 17
: l’rVy=Klm M‘bry ymybw hdwhy=Klm Mtwy ymyb
Ngm y’Vn MyVn’ lyx=ynb=Nm hVnm=TbV yYxw ydgw Nbw’r=ynb 18
tw’m=‘bVw Pl’ h‘br’w My‘br’ hmxlm ydwmlw tVq ykrdw brxw
: bdwnw Vypnw rwTyw My’yrghh=M‘ hmxlm wV‘yw : ’bY y’Yy MyVVw 19
wq‘z Myhl’l yk Mhm‘V lkw My’yrghh Mdyb wntnyw Mhyl‘ wrz‘yw 20
MyVmx Mhylmg Mhynqm wbVyw : wb wxTb=yk Mhl rwt‘nw hmxlmb 21
h’m Md’ Vpnw Mypl’ Myrwmxw Pl’ MyVmxw Myt’m N’Yw Pl’
Mhytxt wbVyw hmxlmh Myhl’hm yk wlpn Mybr Myllx=yk : Pl’ 22
NVbm Zr’b wbVy hVnm TbV yYx ynbw : hlgh=d‘ 23
Mtwb’=tyb yV’r hl’w : wbr hmh Nwmrx=rhw rynVw Nwmrx l‘b=d‘ 24
yrwbg MyVn’ l’ydxyw hywdwhw hymryw l’yrz‘w l’yl’w y‘Vyw rp‘w
yhl’b wl‘myw : Mtwb’ tybl MyV’r twmV yVn’ lyx 25
Mhytwb’
5. 26–6. 33 ’ Mymyh yrbd 897
: Mhynpm Myhl’ dymVh=rV’ Zr’h=ym‘ yhl’ yrx’ wnzyw Mhytwb’
26 rsnlp tglt xwr=t’w rwV’=Klm lwp xwr=t’ l’rVy yhl’ r‘yw
xlxl M’ybyw hVnm TbV yYxlw ydglw ynbw’rl Mlgyw rwV’ Klm
27 NwVrg ywl ynb : hzh Mwyh d‘ Nzwg rhnw ’rhw rwbxw
28 : l’yz‘w Nwrbxw rhYy Mrm‘ thq ynbw : yrrmw thq
29 ’whyb’w bdn Nrh’ ynbw Myrmw hVmw Nrh’ Mrm‘ ynbw
30 : ‘wVyb’=t’ dylh sxnyp sxnyp=t’ dylwh rz‘l’ : rmty’w rz‘l’
31, 32 hyxrz=t’ dylwh yz‘w : yz‘=t’ dylwh yqbw yqb=t’ dylwh ‘wVyb’w
33 dylwh hyrm’w hyrm’=t’ dylwh twyrm : twyrm=t’ dylwh hyxrzw
34 : Z‘myx’=t’ dylwh qwdYw qwdY=t’ dylwh bwTyx’w : bwTyx’=t’
35, 36 dylwh Nnxwyw : Nnxwy=t’ dylwh hyrz‘w hyrz‘=t’ dylwh Z‘myx’w
37 dlwyw : MlVwryb hmlV hnb=rV’ tybb Nhk rV’ ’wh hyrz‘=t’
38 =t’ dylwh bwTyx’w : bwTyx’=t’ dylwh hyrm’w hyrm’=t’ hyrz‘
39 hyqlxw hyqlx=t’ dylwh MwlVw : MwlV=t’ dylwh qwdYw qwdY
40 : qdYwhy=t’ dylwh hyrVw hyrV=t’ dylwh hyrz‘w : hyrz‘=t’ dylwh
41 : rY’ndkbn dyb MlVwryw hdwhy=t’ hwhy twlghb Klh qdYwhyw
w, 2 MwVrg=ynb twmV hl’w : yrrmw thq MVrg ywl ynb
3, 4 yrrm ynb : l’yz‘w Nwrbxw rhYyw Mrm‘ thq ynbw : y‘mVw ynbl
5 txy wnb ynbl MwVrgl : Mhytwb’l ywlh twxpVm hl’w yVmw ylxm
6, 7 thq ynb : wnb yrt’y wnb xrz wnb wd‘ wnb x’wy : wnb hmz wnb
8 rys’w wnb Psyb’w wnb hnql’ : wnb rys’ wnb xrq wnb bdnym‘
9, 10 yVm‘ hnql’ ynbw : wnb lw’Vw wnb hyz‘ wnb l’yrw’ wnb txt : wnb
11, 12 Mxry wnb b’yl’ : wnb txnw wnb ypwY hnql’ wnb hnql’ : twmyx’w
13, 14 ylxm yrrm ynb : hyb’w ynVw rkbh l’wmV ynbw : wnb hnql’ wnb
15 : wnb hyV‘ wnb hygx wnb ’‘mV : wnb hz‘ wnb y‘mV wnb ynbl
16 xwnmm hwhy tyb ryV=ydy=l‘ dywd dym‘h rV’ hl’w
17 hmlV twnb=d‘ ryVb d‘wm=lh’ NkVm ynpl MytrVm wyhyw : Nwr’h
18 Mydm‘h hl’w : Mtdwb‘=l‘ MTpVmk wdm‘yw MlVwryb hwhy tyb=t’
19 hnql’=Nb : l’wmV=Nb l’wy=Nb rrwVmh Nmyh ythqh ynbm Mhynbw
20 : yVm‘=Nb txm=Nb hnql’=Nb PyY=Nb : xwt=Nb l’yl’=Nb Mxry=Nb
21, 22 Psyb’=Nb rys’=Nb txt=Nb : hynpY=Nb hyrz‘=Nb l’wy=Nb hnql’=Nb
23, 24 wyx’w : l’rVy=Nb ywl=Nb thq=Nb rhYy=Nb : xrq=Nb
25 =Nb l’kym=Nb : ’‘mV=Nb whykrb=Nb Ps’ wnymy=l‘ dm‘h Ps’
26, 27 hmz=Nb Nty’=Nb : hyd‘=Nb xrz=Nb ynt’=Nb : hyklm=Nb hyV‘b
28, 29 Mhyx’ yrrm ynbw : ywl=Nb MVrg=Nb txy=Nb : y‘mV=Nb
30 hyYm’=Nb hybVx=Nb : Kwlm=Nb ydb‘=Nb yVyq=Nb Nty’ lw’mVh=l‘
31, 32 yrrm=Nb yVwm=Nb ylxm=Nb : rmV=Nb ynb=Nb yYm’=Nb : hyqlx=Nb
33 : Myhl’h tyb NkVm tdwb‘=lkl Mynwtn Mywlh Mhyx’w : ywl=Nb
Nrh’w
898 ’ Mymyh yrbd 6. 34–65
sŘ 3 lkl trTqh xbzm=l‘w hlw‘h xbzm=l‘ MyryTqm wynbw Nrh’w 34
hVm hwY rV’ lkk l’rVy=l‘ rpklw MyVdqh Vdq tk’lm
wnb sxnyp wnb rz‘l’ Nrh’ ynb hl’w : Myhl’h db‘ 35
wnb hyrm’ wnb twyrm : wnb hyxrz wnb yz‘ wnb yqb : wnb ‘wVyb’ 36, 37
MtwbVwm hl’w : wnb Z‘myx’ wnb qwdY : wnb bwTyx’ 38, 39
: lrwgh hyh Mhl yk ythqh txpVml Nrh’ ynbl Mlwbgb MtwryTl
=t’w : hytbybs hyVrgm=t’w hdwhy Zr’b Nwrbx=t’ Mhl wntyw 40, 41
ynblw : hnpy=Nb blkl wntn hyrYx=t’w ry‘h hdV 42
=t’w hyVrgm=t’w hnbl=t’w Nwrbx=t’ Tlqmh yr‘=t’ wntn Nrh’
rybd=t’ hyVrgm=t’w zlyx=t’w : hyVrgm=t’w ‘mtV’=t’w rty 43
: hyVrgm=t’w VmV tyb=t’w hyVrgm=t’w NV‘=t’w : hyVrgm=t’w 44
=t’w tml‘=t’w hyVrgm=t’w ‘bg=t’ Nmynb hTmmw 45
ry‘ hrV‘=VlV Mhyr‘=lk hyVrgm=t’w twtn‘=t’w hyVrgm
hTmh txpVmm Myrtwnh thq ynblw : MhytwxpVmb 46
ynblw : rV‘ Myr‘ lrwgb hVnm yYx hTm tyYxmm 47
yltpn hTmmw rV’ hTmmw rkVVy hTmm MtwxpVml MwVrg
yrrm ynbl : hrV‘ VlV Myr‘ NVbb hVnm hTmmw 48
Myr‘ lrwgb Nlwbz hTmmw dg=hTmmw Nbw’r hTmm MtwxpVml
: MhyVrgm=t’w Myr‘h=t’ Mywll l’rVy=ynb wntyw : hrV‘ MytV 49
ynb hTmmw Nw‘mV=ynb hTmmw hdwhy=ynb hTmm lrwgb wntyw 50
: twmVb Mht’ w’rqy=rV’ hl’h Myr‘h t’ Nmynb
Mhl wntyw : Myrp’ hTmm Mlwbg yr‘ yhyw thq ynb twxpVmmw 51, 52
=t’w rzg=t’w Myrp’ rhb hyVrgm=t’w MkV=t’ Tlqmh yr‘=t’
: hyVrgm=t’w Nwrwx tyb=t’w hyVrgm=t’w M‘mqy=t’w : hyVrgm 53
hTm tyYxmmw : hyVrgm=t’w Nwmr=tg=t’w hyVrgm=t’w Nwly’=t’w 54, 55
txpVml hyVrgm=t’w M‘lb=t’w hyVrgm=t’w rn‘=t’ hVnm
hTm yYx txpVmm MwVrg ynbl : Myrtwnh thq=ynbl 56
: hyVrgm=t’w twrtV‘=t’w hyVrgm=t’w NVbb Nlwg=t’ hVnm
trbd=t’ hyVrgm=t’w Vdq=t’ rkVVy hTmmw 57
: hyVrgm=t’w Mn‘=t’w hyVrgm=t’w twm’r=t’w : hyVrgm=t’w 58
=t’w Nwdb‘=t’w hyVrgm=t’w lVm=t’ rV’ hTmmw 59
: hyVrgm=t’w bxr=t’w hyVrgm=t’w qqwx=t’w : hyVrgm 60
Nwmx=t’w hyVrgm=t’w lylgb Vdq=t’ yltpn hTmmw 61
yrrm ynbl : hyVrgm=t’w Mytyrq=t’w hyVrgm=t’w 62
=t’w rwbt=t’ hyVrgm=t’w wnwmr=t’ Nlwbz hTmm Myrtwnh
rYb=t’ Nbw’r hTmm Ndryh xrzml wxry Ndryl rb‘mw : hyVrgm 63
=t’w twmdq=t’w : hyVrgm=t’w hYhy=t’w hyVrgm=t’w rbdmb 64
=t’ dg=hTmmw : hyVrgm=t’w t‘pym=t’w hyVrgm 65
twm’r
6. 66–7. 33 ’ Mymyh yrbd 899
66 NwbVx=t’w : hyVrgm=t’w Mynxm=t’w hyVrgm=t’w d‘lgb twm’r
z rkVVy ynblw : hyVrgm=t’w ryz‘y=t’w hyVrgm=t’w
2 hyprw yz‘ ‘lwt ynbw : h‘br’ NwrmVw byVy h’wpw ‘lwt
yrwbg ‘lwtl Mtwb’=tybl MyV’r l’wmVw MVbyw ymxyw l’yryw
: tw’m VVw Pl’ MynVw=MyrV‘ dywd ymyb Mrpsm Mtwdltl lyx
3 hyVy l’wyw hydb‘w l’kym hyxrzy ynbw hyxrzy yz‘ ynbw
4 ’bY ydwdg Mtwb’ tybl Mtwdltl Mhyl‘w : Mlk MyV’r hVmx
5 lkl Mhyx’w : Mynbw MyVn wbrh=yk Pl’ hVVw MyVlV hmxlm
: lkl MVxyth Pl’ h‘bVw MynwmV Mylyx yrwbg rkVVy twxpVm
6, 7 yz‘w NwbY’ ‘lb ynbw : hVlV l’‘ydyw rkbw ‘lb Nmynb
MVxythw Mylyx yrwbg twb’ tyb yV’r hVmx yry‘w twmyryw l’yz‘w
8 hrymz rkb ynbw : h‘br’w MyVlVw Pl’ MynVw MyrV‘
=lk tml‘w twtn‘w hyb’w twmryw yrm‘w yny‘wyl’w rz‘yl’w V‘wyw
9 lyx yrwbg Mtwb’ tyb yV’r Mtwdltl MVxythw : rkb=ynb hl’
10 Nhlb ynbw Nhlb l’‘ydy ynbw : Myt’mw Pl’ MyrV‘
11 ynb hl’=lk : rxVyx’w VyVrtw Ntyzw hn‘nkw dwh’w Nmynbw Vy‘y
y’Yy Myt’mw Pl’ rV‘=h‘bV Mylyx yrwbg twb’h yV’rl l’‘ydy
12 : rx’ ynb MVx ry‘ ynb Mpxw MpVw : hmxlml ’bY
13 : hhlb ynb MwlVw rYyw ynwgw l’yYxy yltpn ynb
14 rykm=t’ hdly hymr’h wVglyp hdly rV’ l’yrV’ hVnm ynb
15 MVw hk‘m wtx’ MVw MypVlw Mypxl hV’ xql rykmw : d‘lg yb’
16 Nb rykm=tV’ hk‘m dltw : twnb dxplYl hnyhtw dxplY ynVh
17 Ndb Mlw’ ynbw : Mqrw Mlw’ wynbw VrV wyx’ MVw Vrp wmV ’rqtw
18 dwhVy’=t’ hdly tklmh wtx’w : hVnm=Nb rykm=Nb d‘lg ynb hl’
19 : M‘yn’w yxqlw MkVw Nyx’ ‘dymV ynb wyhyw : hlxm=t’w rz‘yb’=t’w
20 wnb hd‘l’w wnb txtw wnb drbw xltwV Myrp’ ynbw
21 tg=yVn’ Mwgrhw d‘l’w rz‘w wnb xltwVw wnb dbzw : wnb txtw
22 Mhyb’ Myrp’ lb’tyw : Mhynqm=t’ txql wdry yk Zr’b Mydlwnh
23 Nb dltw rhtw wtV’=l’ ’byw : wmxnl wyx’ w’byw Mybr Mymy
24 Nbtw hr’V wtbw : wtybb htyh h‘rb yk h‘yrb wmV=t’ ’rqyw
25 PVrw wnb xprw : hr’V Nz’ t’w Nwyl‘h=t’w Nwtxth Nwrwx=tyb=t’
26, 27 ‘Vwhy wnb Nwn : wnb ‘mVyl’ wnb dwhym‘ wnb Nd‘l : wnb Nxtw wnb xltw
28 rzg br‘mlw Nr‘n xrzmlw hytnbw l’=tyb MtwbVmw Mtzx’w : wnb
29 N’V=tyb hVnm=ynb ydy=l‘w : hytnbw hy‘=d‘ hytnbw MkVw hytnbw
Pswy ynb wbVy hl’b hytwnbw rwd hytwnbw wdgm hytnbw Kn‘t hytnbw
30 xrVw h‘yrbw ywVyw hwVyw hnmy rV’ ynb : l’rVy=Nb
31, 32 dylwh rbxw : twzrb yb’ ’wh l’yklmw rbx h‘yrb ynbw : Mtwx’
33 Ksp Tlpy ynbw : Mtwx’ ’‘wV t’w Mtwx=t’w rmwV=t’w Tlpy=t’
lhmbw
900 ’ Mymyh yrbd 7. 34–9. 1
: Mr’w hbxy hghwrw yx’ rmV ynbw : Tlpy ynb hl’ twV‘w lhmbw 34
l‘wVw rpnrxw xws xpwY ynb : lm‘w VlVw ‘nmyw xpwY wyx’ Mlh=Nbw 35, 36
hnpy rty ynbw : ’r’bw Nrtyw hVlVw ’mVw dwhw rYb : hrmyw yrbw 37, 38
rV’=ynb hl’=lk : ’yYrw l’ynxw xr’ ’l‘ ynbw : ’r’w hpspw 39, 40
MVxythw My’yVnh yV’r Mylyx yrwbg Myrwrb twb’h=tyb yV’r
: Pl’ hVVw MyrV‘ MyVn’ Mrpsm hmxlmb ’bYb
hmhw Vyq=Nb lw’V ynpm rwY‘ dw‘ glqyYl dywd=l’ My’bh hl’w by
Mynb’b Myl’mVmw Mynymym tVq yqVn : hmxlmh yrz‘ Myrwbgb 2
ynb V’wyw rz‘yx’ V’rh : Nmynbm lw’V yx’m tVqb MyYxbw 3
: yttn‘h ’whyw hkrbw twmz‘ ynb Tlpw l’wzyw yt‘bgh h‘mVh
Nnxwyw l’yzxyw hymryw : MyVlVh=l‘w MyVlVb rwbg ynw‘bgh hy‘mVyw 4, 5
: ypyrxh whyTpVw whyrmVw hyl‘bw twmyryw yzw‘l’ : ytrdgh dbzwyw 6
ynb hydbzw hl’‘wyw : Myxrqh M‘bVyw rz‘wyw l’rz‘w whyVyw hnql’ 7, 8
lyxh yrbg hrbdm dYml dywd=l’ wldbn ydgh=Nmw : rwdgh=Nm Mxry 9
My’bYkw Mhynp hyr’ ynpw xmrw hnY ykr‘ hmxlml ’bY yVn’
hnmVm : yVlVh b’yl’ ynVh hydb‘ V’rh rz‘ : rhml Myrhh=l‘ 10, 11
ynymVh Nnxwy : y‘bVh l’yl’ yVVh yt‘ : yVmxh hymry y‘ybrh 12, 13
: rV‘ ytV‘ ynbkm yryV‘h whymry : y‘yVth dbzl’ 14
: Pl’l lwdghw NTqh h’ml dx’ ’bYh yV’r dg=ynbm hl’ 15
=l‘ ’lmm ’whw NwV’rh Vdxb Ndryh=t’ wrb‘ rV’ Mh hl’ 16
: br‘mlw xrzml Myqm‘h=lk=t’ wxyrbyw wytydg=lk
Mhynpl dywd ’Yyw : dywdl dYml=d‘ hdwhyw Nmynb ynb=Nm w’byw 17, 18
bbl Mkyl‘ yl=hyhy ynrz‘l yl’ Mt’b MwlVl=M’ Mhl rm’yw N‘yw
: xkwyw wnytwb’ yhl’ ’ry ypkb smx ’lb yrYl yntwmrl=M’w dxyl
Km‘w dywd Kl MyVwlVh V’r yVm‘=t’ hVbl xwrw 19
dywd Mlbqyw Kyhl’ Krz‘ yk Krz‘l MwlVw Kl MwlV MwlV yVy=Nb
w’bb dywd=l‘ wlpn hVnmmw : dwdgh yV’rb Mntyw 20
ynrs whxlV hY‘b yk Mrz‘ ’lw hmxlml lw’V=l‘ MytVlp=M‘
glqyY=l’ wtklb : lw’V wynd’=l’ lwpy wnyV’rb rm’l MytVlp 21
’whyl’w dbzwyw l’kymw l’‘ydyw dbzwyw xnd‘ hVnmm wyl‘ wlpn
dwdgh=l‘ dywd=M‘ wrz‘ hmhw : hVnml rV’ Mypl’h yV’r ytlYw 22
w’by Mwyb Mwy=t‘l yk : ’bYb MyrV wyhyw Mlk lyx yrwbg=yk 23
hl’w : Myhl’ hnxmk lwdg hnxml=d‘ wrz‘l dywd=l‘ 24
twklm bshl hnwrbx dywd=l‘ w’b ’bYl Zwlxh yV’r yrpsm
tVV xmrw hnY y’Vn hdwhy ynb : hwhy ypk wyl’ lw’V 25
yrwbg Nw‘mV ynb=Nm : ’bY yYwlx tw’m hnwmVw Mypl’ 26
t‘br’ ywlh ynb=Nm : h’mw Mypl’ t‘bV ’bYl lyx 27
Mypl’
12. 28–13. 14 ’ Mymyh yrbd 905
28 tVlV wm‘w Nrh’l dygnh ‘dywhyw : tw’m VVw Mypl’
29 wyb’=tybw lyx rwbg r‘n qwdYw : tw’m ‘bVw Mypl’
30 tVlV lw’V yx’ Nmynb ynb=Nmw : MynVw MyrV‘ MyrV
: lw’V tyb trmVm MyrmV Mtybrm hnh=d‘w Mypl’
31 yVn’ lyx yrwbg tw’m hnwmVw Pl’ MyrV‘ Myrp’ ynb=Nmw
32 rV‘ hnwmV hVnm hTm yYxmw : Mtwb’ tybl twmV
33 ynbmw : dywd=t’ Kylmhl ’wbl twmVb wbqn rV’ Pl’
Myt’m MhyV’r l’rVy hV‘y=hm t‘dl Myt‘l hnyb y‘dwy rkVVy
34 hmxlm ykr‘ ’bY y’Ywy Nwlbzm : Mhyp=l‘ Mhyx’=lkw
: blw bl=’lb rd‘lw Pl’ MyVmx hmxlm ylk=lkb
35 : Pl’ h‘bVw MyVlV tynxw hnYb Mhm‘w Pl’ MyrV yltpnmw
36 : tw’m VVw Pl’ hnwmVw=MyrV‘ hmxlm ykr‘ yndh=Nmw
37 : Pl’ My‘br’ hmxlm Kr‘l ’bY y’Ywy rV’mw
38 lkb hVnm TbV yYxw ydghw ynbw’rh=Nm Ndryl rb‘mw
39 yrd‘ hmxlm yVn’ hl’=lk : Pl’ MyrV‘w h’m hmxlm ’bY ylk
l’rVy=lk=l‘ dywd=t’ Kylmhl hnwrbx w’b MlV bblb hkr‘m
40 dywd=M‘ MV=wyhyw : dywd=t’ Kylmhl dx’ bl l’rVy tyrV=lk Mgw
41 =Mybwrqh Mgw : Mhyx’ Mhl wnykh=yk MytwVw Mylk’ hVwlV Mymy sŘ 6
Mylmgbw Myrwmxb Mxl My’ybm yltpnw Nwlbzw rkVVy=d‘ Mhyl’
N’Yw rqbw NmVw=Nyyw MyqwmYw Mylbd xmq lk’m rqbbw Mydrpbw
gy Mypl’h yrV=M‘ dywd Z‘wyw : l’rVyb hxmV yk brl
2 bwT Mkyl‘=M’ l’rVy lhq lkl dywd rm’yw : dygn=lkl tw’mhw
twYr’ lkb Myr’Vnh wnyx’=l‘ hxlVn hYrpn wnyhl’ hwhy=Nmw
3 hbsnw : wnyl’ wYbqyw MhyVrgm yr‘b Mywlhw Mynhkh Mhm‘w l’rVy
4 lhqh=lk wrm’yw : lw’V ymyb whnVrd ’l=yk wnyl’ wnyhl’ Nwr’=t’
5 l’rVy=lk=t’ dywd lhqyw : M‘h=lk yny‘b rbdh rVy=yk Nk twV‘l
tyrqm Myhl’h Nwr’=t’ ’ybhl tmx ’wbl=d‘w MyrYm rwxyV=Nm
6 hdwhyl rV’ Myr‘y tyrq=l’ htl‘b l’rVy=lkw dywd l‘yw : Myr‘y
: MV ’rqn=rV’ Mybwrkh bVwy hwhy Myhl’h Nwr’ t’ MVm twl‘hl
7 wyx’w ’z‘w bdnyb’ tybm hVdx hlg‘=l‘ Myhl’h Nwr’=t’ wbykryw
8 z‘=lkb Myhl’h ynpl MyqxVm l’rVy=lkw dywdw : hlg‘b Myghn
9 w’byw : twrYYxbw MytlYmbw Myptbw Mylbnbw twrnkbw MyryVbw
: rqbh wTmV yk Nwr’h=t’ zx’l wdy=t’ ’z‘ xlVyw Ndyk Nrg=d‘
10 ynpl MV tmyw Nwr’h=l‘ wdy xlV=rV’ l‘ whkyw ’z‘b hwhy P’=rxyw
11 Zrp ’whh Mwqml ’rqyw ’z‘b Zrp hwhy Zrp=yk dywdl rxyw : Myhl’
12 Kyh rm’l ’whh Mwyb Myhl’h=t’ dywd ’ryyw : hzh Mwyh d‘ ’z‘
13 ry‘=l’ wyl’ Nwr’h=t’ dywd rysh=’lw : Myhl’h Nwr’ t’ yl’ ’yb’
14 tyb=M‘ Myhl’h Nwr’ bVyw : ytgh Md’=db‘ tyb=l’ whTyw dywd
db‘
906 ’ Mymyh yrbd 14. 1–15. 15
Md’=db‘ tyb=t’ hwhy Krbyw MyVdx hVlV wtybb Md’ db‘
: wl=rV’=lk=t’w
yVrxw ryq yVrxw Myzr’ yY‘w dywd=l’ Myk’lm rY=Klm Mryx xlVyw dy
l’rVy=l‘ Klml hwhy wnykh=yk dywd ‘dyw : tyb wl twnbl MyY‘ 2
xqyw : l’rVy wm‘ rwb‘b wtwklm hl‘ml t’Vn=yk 3
twmV hl’w : twnbw Mynb dw‘ dywd dlwyw MlVwryb MyVn dw‘ dywd 4
rxbyw : hmlVw Ntn bbwVw ‘wmV MlVwryb wl=wyh rV’ Mydwlyh 5
: Tlpyl’w ‘dyl‘bw ‘mVyl’w : ‘ypyw gpnw hgnw : Tlpl’w ‘wVyl’w 6, 7
l’rVy=lk=l‘ Klml dywd xVmn=yk MytVlp w‘mVyw 8
: Mhynpl ’Yyw dywd ‘mVyw dywd=t’ Vqbl MytVlp=lk wl‘yw
rm’l Myhl’b dywd l’Vyw : My’pr qm‘b wTVpyw w’b MytVlpw 9, 10
: Kdyb Myttnw hl‘ hwhy wl rm’yw ydyb Mttnw MyytVlp=l‘ hl‘’h
=t’ Myhl’h Zrp dywd rm’yw dywd MV Mkyw MyYrp=l‘bb wl‘yw 11
: MyYrp l‘b ’whh Mwqmh=MV w’rq Nk=l‘ Mym Zrpk ydyb ybyw’
: V’b wprVyw dywd rm’yw Mhyhl’=t’ MV=wbz‘yw 12
Myhl’b dywd dw‘ l’Vyw : qm‘b wTVpyw MytVlp dw‘ wpysyw 13, 14
lwmm Mhl t’bw Mhyl‘m bsh Mhyrx’ hl‘t ’l Myhl’h wl rm’yw
’Yt z’ My’kbh yV’rb hd‘Yh lwq=t’ K‘mVk yhyw : My’kbh 15
V‘yw : MytVlp hnxm=t’ twkhl Kynpl Myhl’h ’Yy=yk hmxlmb 16
: hrzg=d‘w Nw‘bgm MytVlp hnxm=t’ wkyw Myhl’h whwY rV’k dywd
: Mywgh=lk=l‘ wdxp=t’ Ntn hwhyw twYr’h=lkb dywd=MV ’Yyw 17
z’ : lh’ wl=Tyw Myhl’h Nwr’l Mwqm Nkyw dywd ry‘b Mytb wl=V‘yw wT, 2
rxb Mb=yk Mywlh=M’ yk Myhl’h Nwr’=t’ t’Vl ’l dywd rm’
lhqyw : Mlw‘=d‘ wtrVlw hwhy Nwr’=t’ t’Vl hwhy 3
wmwqm=l’ hwhy Nwr’=t’ twl‘hl MlVwry=l’ l’rVy=lk=t’ dywd
: Mywlh=t’w Nrh’ ynb=t’ dywd Ps’yw : wl Nykh=rV’ 4
: MyrV‘w h’m wyx’w rVh l’yrw’ thq ynbl 5
: MyrV‘w Myt’m wyx’w rVh hyV‘ yrrm ynbl 6
ynbl : MyVlVw h’m wyx’w rVh l’wy MwVrg ynbl 7, 8
l’yl’ Nwrbx ynbl : Myt’m wyx’w rVh hy‘mV NpYyl’ 9
wyx’w rVh bdnym‘ l’yz‘ ynbl : MynwmV wyx’w rVh 10
: rV‘ MynVw h’m
l’wyw hyV‘ l’yrw’l Mywllw Mynhkh rtyb’lw qwdYl dywd ’rqyw 11
Mywll twb’h yV’r Mt’ Mhl rm’yw : bdnym‘w l’yl’w hy‘mV 12
=l’ l’rVy yhl’ hwhy Nwr’ t’ Mtyl‘hw Mkyx’w Mt’ wVdqth
wnb wnyhl’ hwhy Zrp Mt’ ’l hnwV’rbml yk : wl ytwnykh 13
Nwr’=t’ twl‘hl Mywlhw Mynhkh wVdqtyw : TpVmk whnVrd ’l=yk 14
rV’k Myhl’h Nwr’ t’ Mywlh=ynb w’Vyw : l’rVy yhl’ hwhy 15
hwY
15. 16–16. 10 ’ Mymyh yrbd 907
16 rm’yw : Mhyl‘ twTmb Mptkb hwhy rbdk hVm hwY
Mylbn ryV=ylkb MyrrVmh Mhyx’=t’ dym‘hl Mywlh yrVl dywd
: hxmVl lwqb=Myrhl My‘ymVm MytlYmw twrnkw
17 =Nmw whykrb=Nb Ps’ wyx’=Nmw l’wy=Nb Nmyh t’ Mywlh wdym‘yw
18 whyrkz MynVmh Mhyx’ Mhm‘w : whyVwq=Nb Nty’ Mhyx’ yrrm ynb
whyttmw whyV‘mw whynbw b’yl’ yn‘w l’yxyw twmrymVw l’yz‘yw Nb
19 Nmyh MyrrVmhw : Myr‘Vh l’y‘yw Md’ db‘w whynqmw whlpyl’w
20 twmrymVw l’yz‘w hyrkzw : ‘ymVhl tVxn MytlYmb Nty’w Ps’
21 whyttmw : twml‘=l‘ Mylbnb whynbw whyV‘mw b’yl’w yn‘w l’yxyw
tynymVh=l‘ twrnkb whyzz‘w l’y‘yw Md’ db‘w whynqmw whlpyl’w
22, 23 hykrbw : ’wh Nybm yk ’Vmb rsy ’Vmb Mywlh=rV whynnkw : xYnl
24 whyrkzw yVm‘w l’ntnw TpVwyw whynbVw : Nwr’l Myr‘V hnql’w
db‘w Myhl’h Nwr’ ynpl twrYYxb MyrYYxm Mynhkh rz‘yl’w whynbw
25 Mypl’h yrVw l’rVy ynqzw dywd yhyw : Nwr’l Myr‘V hyxyw Md’
: hxmVb Md’=db‘ tyb=Nm hwhy=tyrb Nwr’=t’ twl‘hl Myklhh
26 hwhy=tyrb Nwr’ y’Vn Mywlh=t’ Myhl’h rz‘b yhyw
27 =lkw Zwb ly‘mb lbrkm dywdw : Myly’ h‘bVw Myrp=h‘bV wxbzyw
MyrrVmh ’Vmh rVh hynnkw MyrrVmhw Nwr’h=t’ My’Vnh Mywlh
28 h‘wrtb hwhy=tyrb Nwr’=t’ Myl‘m l’rVy=lkw : db dwp’ dywd=l‘w
29 yhyw : twrnkw Mylbnb My‘mVm MytlYmbw twrYYxbw rpwV lwqbw
Nwlxh d‘b hpqVn lw’V=tb lkymw dywd ry‘=d‘ ’b hwhy tyrb Nwr’
: hblb wl zbtw qxVmw dqrm dywd Klmh=t’ ’rtw
zT wl=hTn rV’ lh’h Kwtb wt’ wgyYyw Myhl’h Nwr’=t’ w’ybyw
2 hl‘h twl‘hm dywd lkyw : Myhl’h ynpl MymlVw twl‘ wbyrqyw dywd
3 Vy’m l’rVy Vy’=lkl qlxyw : hwhy MVb M‘h=t’ Krbyw MymlVhw
4 hwhy Nwr’ ynpl Ntyw : hVyV’w rpV’w Mxl=rkk Vy’l hV’=d‘w
: l’rVy yhl’ hwhyl llhlw twdwhlw rykzhlw MytrVm Mywlh=Nm
5 l’yxyw twmrymVw l’y‘y hyrkz whnVmw V’rh Ps’
Ps’w twrnkbw Mylbn ylkb l’y‘yw Md’ db‘w whynbw b’yl’w hyttmw
6 ynpl dymt twrYYxb Mynhkh l’yzxyw whynbw : ‘ymVm MytlYmb
7 hwhyl twdhl V’rb dywd Ntn z’ ’whh Mwyb : Myhl’h=tyrb Nwr’
: wyx’w Ps’=dyb
8 wmVb w’rq hwhyl wdwh
: wytlyl‘ Mym‘b w‘ydwh
9 wl=wrmz wl wryV
: wyt’lpn=lkb wxyV
10 wVdq MVb wllhth
: hwhy yVqbm bl xmVy
wVrd
908 ’ Mymyh yrbd 16. 11–29
wz‘w hwhy wVrd 11
: dymt wynp wVqb
hV‘ rV’ wyt’lpn wrkz 12
: whyp=yTpVmw wytpm
wdb‘ l’rVy ‘rz 13
: wyryxb bq‘y ynb
wnyhl’ hwhy ’wh 14
: wyTpVm Zr’h=lkb
wtyrb Mlw‘l wrkz 15
: rwd Pl’l hwY rbd
Mhrb’=t’ trk rV’ 16
: qxYyl wt‘wbVw
qxl bq‘yl hdym‘yw 17
: Mlw‘ tyrb l’rVyl
N‘nk=Zr’ Nt’ Kl rm’l 18
: Mktlxn lbx
rpsm ytm Mktwyhb 19
: hb Myrgw T‘mk
ywg=l’ ywgm wklhtyw 20
: rx’ M‘=l’ hklmmmw
MqV‘l Vy’l xynh=’l 21
: Myklm Mhyl‘ xkwyw
yxyVmb w‘gt=l’ 22
: w‘rt=l’ y’ybnbw
Zr’h=lk hwhyl wryV 23
: wt‘wVy Mwy=l’=Mwym wrVb
wdwbk=t’ Mywgb wrps 24
: wyt’lpn Mym‘h=lkb
d’m llhmw hwhy lwdg yk 25
: Myhl’=lk=l‘ ’wh ’rwnw
Mylyl’ Mym‘h yhl’=lk yk 26
: hV‘ MymV hwhyw
wynpl rdhw dwh 27
: wmqmb hwdxw z‘
Mym‘ twxpVm hwhyl wbh 28
: z‘w dwbk hwhyl wbh
wmV dwbk hwhyl wbh 29
wynpl w’bw hxnm w’V
wwxtVh
16. 30–17. 10 ’ Mymyh yrbd 909
: Vdq=trdhb hwhyl wwxtVh
30 Zr’h=lk wynplm wlyx
: Twmt=lb lbt Nwkt=P’
31 Zr’h lgtw MymVh wxmVy
: Klm hwhy Mywgb wrm’yw
32 w’wlmw Myh M‘ry
: wb=rV’=lkw hdVh Zl‘y
33 hwhy ynplm r‘yh yY‘ wnnry z’
: Zr’h=t’ TwpVl ’b=yk
34 bwT yk hwhyl wdwh
: wdsx Mlw‘l yk
35 MVl twdhl Mywgh=Nm wnlyYhw wnYbqw wn‘Vy yhl’ wn‘yVwh wrm’w
36 d‘w Mlw‘h=Nm l’rVy yhl’ hwhy Kwrb : Ktlhtb xbtVhl KVdq sŘ 7
: hwhyl llhw Nm’ M‘h=lk wrm’yw Ml‘h
37 Nwr’h ynpl trVl wyx’lw Ps’l hwhy=tyrb Nwr’ ynpl MV=bz‘yw
38 db‘w hnwmVw MyVV Mhyx’w Md’ db‘w : wmwyb Mwy=rbdl dymt
39 ynpl Mynhkh wyx’w Nhkh qwdY t’w : Myr‘Vl hsxw Nwtydy=Nb Md’
40 xbzm=l‘ hwhyl twl‘ twl‘hl : Nw‘bgb rV’ hmbb hwhy NkVm
hwY rV’ hwhy trwtb bwtkh=lklw br‘lw rqbl dymt hl‘h
41 twmVb wbqn rV’ Myrwrbh r’Vw Nwtwdyw Nmyh Mhm‘w : l’rVy=l‘
42 MytlYmw twrYYx Nwtwdyw Nmyh Mhm‘w : wdsx Mlw‘l yk hwhyl twdhl
43 M‘h=lk wklyw : r‘Vl Nwtwdy ynbw Myhl’h ryV ylkw My‘ymVml
zy rV’k yhyw : wtyb=t’ Krbl dywd bsyw wtybl Vy’
tybb bVwy ykn’ hnh ’ybnh Ntn=l’ dywd rm’yw wtybb dywd bVy
2 lk dywd=l’ Ntn rm’yw : tw‘yry txt hwhy=tyrb Nwr’w Myzr’h
3 ’whh hlylb yhyw : Km‘ Myhl’h yk hV‘ Kbblb rV’
4 dywd=l’ trm’w Kl : rm’l Ntn=l’ Myhl’=rbd yhyw
5 ’l yk : tbVl tybh yl=hnbt ht’ ’l hwhy rm’ hk ydb‘
hyh’w hzh Mwyh d‘ l’rVy=t’ ytyl‘h rV’ Mwyh=Nm tybb ytbVy
6 rbdh l’rVy=lkb ytklhth=rV’ lkb : NkVmmw lh’=l’ lh’m
rm’l ym‘=t’ tw‘rl ytywY rV’ l’rVy yTpV dx’=t’ ytrbd
7 dywdl ydb‘l rm’t=hk ht‘w : Myzr’ tyb yl Mtynb=’l hml
yrx’=Nm hwnh=Nm Kytxql yn’ tw’bY hwhy rm’ hk
8 tklh rV’ lkb Km‘ hyh’w : l’rVy ym‘ l‘ dygn twyhl N’Yh
rV’ Mylwdgh MVk MV Kl ytyV‘w Kynpm Kybyw’=lk=t’ tyrk’w
9 ’lw wytxt NkVw whyt‘Tnw l’rVy ym‘l Mwqm ytmVw : Zr’b
10 Mymymlw : hnwV’rb rV’k wtlbl hlw‘=ynb wpyswy=’lw dw‘ zgry
dg’w Kybyw’=lk=t’ yt‘nkhw l’rVy ym‘=l‘ MyTpV ytywY rV’
Kl
910 ’ Mymyh yrbd 17. 11–18. 11
Kytb’=M‘ tkll Kymy w’lm=yk hyhw : hwhy Kl=hnby tybw Kl 11
: wtwklm=t’ ytwnykhw Kynbm hyhy rV’ Kyrx’ K‘rz=t’ ytwmyqhw
b’l wl=hyh’ yn’ : Mlw‘=d‘ w’sk=t’ ytnnkw tyb yl=hnby ’wh 12, 13
hyh rV’m ytwrysh rV’k wm‘m rys’=’l ydsxw Nbl yl=hyhy ’whw
Nwkn hyhy w’skw Mlw‘h=d‘ ytwklmbw ytybb whytdm‘hw : Kynpl 14
: dywd=l’ Ntn rbd Nk hzh Nwzxh lkkw hl’h Myrbdh lkk : Mlw‘=d‘ 15
hwhy yn’=ym rm’yw hwhy ynpl bVyw dywd Klmh ’byw 16
Myhl’ Kyny‘b t’z NTqtw : Mlh=d‘ ynt’ybh yk ytyb ymw Myhl’ 17
hwhy hl‘mh Md’h rwtk ynty’rw qwxrml Kdb‘=tyb=l‘ rbdtw
Kdb‘=t’ ht’w Kdb‘=t’ dwbkl Kyl’ dywd dw‘ Pyswy=hm : Myhl’ 18
‘ydhl t’zh hlwdgh=lk t’ tyV‘ Kblkw Kdb‘ rwb‘b hwhy : t‘dy 19
wn‘mV=rV’ lkb Ktlwz Myhl’ Ny’w Kwmk Ny’ hwhy : twldgh=lk=t’ 20
twdpl Myhl’h Klh rV’ Zr’b dx’ ywg l’rVy Km‘k ymw : wnynz’b 21
tydp=rV’ Km‘ ynpm Vrgl tw’rnw twldg MV Kl MwVl M‘ wl
hwhy ht’w Mlw‘=d‘ M‘l Kl l’rVy Km‘=t’ Nttw : Mywg MyrYmm 22
=l‘w Kdb‘=l‘ trbd rV’ rbdh hwhy ht‘w : Myhl’l Mhl tyyh 23
Mlw‘=d‘ KmV ldgyw Nm’yw : trbd rV’k hV‘w Mlw‘=d‘ Nm’y wtyb 24
Kdb‘ dywd=tybw l’rVyl Myhl’ l’rVy yhl’ tw’bY hwhy rm’l
Nk=l‘ tyb wl twnbl Kdb‘ Nz’=t’ tylg yhl’ ht’ yk : Kynpl Nwkn 25
rbdtw Myhl’h ’wh=ht’ hwhy ht‘w : Kynpl llpthl Kdb‘ ’Ym 26
twyhl Kdb‘ tyb=t’ Krbl tl’wh ht‘w : t’zh hbwTh Kdb‘=l‘ 27
: Mlw‘l Krbmw tkrb hwhy ht’=yk Kynpl Mlw‘l
hytnbw tg=t’ xqyw M‘ynkyw MytVlp=t’ dywd Kyw Nk=yrx’ yhyw xy
Kyw : hxnm y’Vn dywdl Mydb‘ b’wm wyhyw b’wm=t’ Kyw : MytVlp dym 2, 3
: trp=rhnb wdy byYhl wtklb htmx hbwY=Klm rz‘ddh=t’ dywd
Vy’ Pl’ MyrV‘w MyVrp Mypl’ t‘bVw bkr Pl’ wnmm dywd dklyw 4
Mr’ ’byw : bkr h’m wnmm rtwyw bkrh=lk=t’ dywd rq‘yw ylgr 5
MynVw=MyrV‘ Mr’b dywd Kyw hbwY Klm rz‘ddhl rwz‘l qVmrd
y’Vn Mydb‘ dywdl Mr’ yhyw qVmrd Mr’b dywd MVyw : Vy’ Pl’ 6
yTlV t’ dywd xqyw : Klh rV’ lkb dywdl hwhy ‘Vwyw hxnm 7
Nwkmw txbTmw : MlVwry M’ybyw rz‘ddh ydb‘ l‘ wyh rV’ bhzh 8
My=t’ hmlV hV‘ hb d’m hbr tVxn dywd xql rz‘ddh yr‘
w‘t ‘mVyw : tVxnh ylk t’w Mydwm‘h=t’w tVxnh 9
xlVyw : hbwY=Klm rz‘ddh lyx=lk=t’ dywd hkh yk tmx Klm 10
rV’ l‘ wkrblw MwlVl wl=lw’Vl dywd=Klmh=l’ wnb=Mrwdh=t’
ylk lkw rz‘ddh hyh w‘t twmxlm Vy’=yk whkyw rz‘rdhb Mxln
Pskh=M‘ hwhyl dywd Klmh Vydqh Mt’=Mg : tVxnw Pskw bhz 11
MytVlpmw Nwm‘ ynbmw b’wmmw Mwd’m Mywgh=lkm ’Vn rV’ bhzhw
qlm‘mw
18. 12–20. 1 ’ Mymyh yrbd 911
12 rV‘ hnwmV xlmh ’ygb Mwd’=t’ hkh hywrY=Nb yVb’w : qlm‘mw
13 hwhy ‘Vwyw dywdl Mydb‘ Mwd’=lk wyhyw MybyYn Mwd’b MVyw : Pl’
14 TpVm hV‘ yhyw l’rVy=lk=l‘ dywd Klmyw : Klh rV’ lkb dywd=t’
15 dwlyx’=Nb TpVwhyw ’bYh=l‘ hywrY=Nb b’wyw : wm‘=lkl hqdYw
16 : rpws ’VwVw Mynhk rtyb’=Nb Klmyb’w bwTyx’=Nb qwdYw : rykzm
17 : Klmh dyl MynV’rh dywd=ynbw ytlphw ytrkh=l‘ ‘dywhy=Nb whynbw
Ty, 2 rm’yw : wytxt wnb Klmyw Nwm‘=ynb Klm Vxn tmyw Nk=yrx’ yhyw
dywd xlVyw dsx ym‘ wyb’ hV‘=yk Vxn=Nb Nwnx=M‘ dsx=hV‘’ dywd
Nwnx=l’ Nwm‘=ynb Zr’=l’ dywd ydb‘ w’byw wyb’=l‘ wmxnl Myk’lm
3 Kyny‘b Kyb’=t’ dywd dbkmh Nwnxl Nwm‘=ynb yrV wrm’yw : wmxnl
w’b Zr’h lgrlw Kphlw rqxl rwb‘b ’lh Mymxnm Kl xlV=yk
4 Mhywdm=t’ trkyw Mxlgyw dywd ydb‘=t’ Nwnx xqyw : Kyl’ wydb‘
5 xlVyw MyVn’h=l‘ dywdl wdygyw wklyw : MxlVyw h‘Vpmh=d‘ yYxb
d‘ wxryb wbV Klmh rm’yw d’m Mymlkn MyVn’h wyh=yk Mt’rql
6 wV’bth yk Nwm‘ ynb w’ryw : MtbVw Mknqz xmYy=rV’
Mr’=Nm Mhl rkVl Psk=rkk Pl’ Nwm‘ ynbw Nwnx xlVyw dywd=M‘
7 MynV Mhl wrkVyw : MyVrpw bkr hbwYmw hk‘m Mr’=Nmw Myrhn
’bdym ynpl wnxyw w’byw wm‘=t’w hk‘m Klm=t’w bkr Pl’ MyVlVw
8 xlVyw dywd ‘mVyw : hmxlml w’byw Mhyr‘m wps’n Nwm‘ ynbw
9 hmxlm wkr‘yw Nwm‘ ynb w’Yyw : Myrwbgh ’bY=lk t’w b’wy=t’
10 htyh=yk b’wy ’ryw : hdVb Mdbl w’b=rV’ Myklmhw ry‘h xtp
Kr‘yw l’rVyb rwxb=lkm rxbyw rwx’w Mynp wyl’ hmxlmh=ynp
11 ynb t’rql wkr‘yw wyx’ yVb’ dyb Ntn M‘h rty t’w : Mr’ t’rql
12 Nwm‘ ynb=M’w h‘wVtl yl tyyhw Mr’ ynmm qzxt=M’ rm’yw : Nwm‘
13 wnyhl’ yr‘ d‘bw wnm‘=d‘b hqzxtnw qzx : Kyt‘Vwhw Kmm wqzxy sŘ 8
14 Mr’ ynpl wm‘=rV’ M‘hw b’wy Vgyw : hV‘y wyny‘b bwTh hwhyw
15 Mh=Mg wswnyw Mr’ sn=yk w’r Nwm‘ ynbw : wynpm wswnyw hmxlml
: MlVwry b’wy ’byw hry‘h w’byw wyx’ yVb’ ynpm
16 Mr’=t’ w’yYwyw Myk’lm wxlVyw l’rVy ynpl wpgn yk Mr’ ’ryw
17 dywdl dgyw : Mhynpl rz‘ddh ’bY=rV KpwVw rhnh rb‘m rV’
Kr‘yw Mhl’ Kr‘yw Mhl’ ’byw Ndryh rb‘yw l’rVy=lk=t’ Ps’yw
18 l’rVy ynplm Mr’ snyw : wm‘ wmxlyw hmxlm Mr’ t’rql dywd
t’w ylgr Vy’ Pl’ My‘br’w bkr Mypl’ t‘bV Mr’m dywd grhyw
19 l’rVy ynpl wpgn yk rz‘ddh ydb‘ w’ryw : tymh ’bYh=rV KpwV
: dw‘ Nwm‘=ynb=t’ ‘yVwhl Mr’ hb’=’lw whdb‘yw dywd=M‘ wmylVyw
k b’wy ghnyw Myklmh t’Y t‘l hnVh tbwVt t‘l yhyw
dywdw hbr=t’ rYyw ’byw Nwm‘=ynb Zr’=t’ txVyw ’bYh lyx=t’
bVy
912 ’ Mymyh yrbd 20. 2–21. 17
=trT‘=t’ dywd xqyw : hsrhyw hbr=t’ b’wy Kyw MlVwryb bVy 2
yhtw hrqy Nb’ hbw bhz=rkk lqVm h’Ymyw wV’r l‘m Mklm
hb=rV’ M‘h=t’w : d’m hbrh ’yYwh ry‘h llVw dywd V’r=l‘ 3
yr‘ lkl dywd hV‘y Nkw twrgmbw lzrbh yYyrxbw hrgmb rVyw ’yYwh
Nkyrx’ yhyw : MlVwry M‘h=lkw dywd bVyw Nwm‘=ynb 4
yps=t’ ytVxh ykbs hkh z’ MytVlp=M‘ rzgb hmxlm dm‘tw
Nnxl’ Kyw MytVlp=t’ hmxlm dw‘=yhtw : w‘nkyw My’prh ydlym 5
dw‘=yhtw : Mygr’ rwnmk wtynx Z‘w ytgh tylg yx’ ymxl=t’ rw‘y=Nb 6
‘br’w MyrV‘ VVw=VV wyt‘bY’w hdm Vy’ yhyw tgb hmxlm
’‘mV=Nb Ntnwhy whkyw l’rVy=t’ Prxyw : ’prhl dlwn ’wh=Mgw 7
: wydb‘=dybw dywd=dyb wlpyw tgb ’prhl wdlwn l’ : dywd yx’ 8
5 hl‘ml lydghl hwhyl twnbl tybhw Krw r‘n ynb hmlV dywd rm’yw
ynpl brl dywd Nkyw wl ’n hnyk’ twYr’h=lkl tr’ptlw MVl
6 : l’rVy yhl’ hwhyl tyb twnbl whwYyw wnb hmlVl ’rqyw : wtwm
7 twnbl ybbl=M‘ hyh yn’ wnb hmlVl dywd rm’yw
8 tkpV brl Md rm’l hwhy=rbd yl‘ yhyw : yhl’ hwhy MVl tyb
tkpV Mybr Mymd yk ymVl tyb hnbt=’l tyV‘ twldg twmxlmw
9 wl ytwxnhw hxwnm Vy’ hyhy ’wh Kl dlwn Nb=hnh : ynpl hYr’
l’rVy=l‘ Nt’ TqVw MwlVw wmV hyhy hmlV yk bybsm wybyw’=lkm
10 ytwnykhw b’l wl=yn’w Nbl yl=hyhy ’whw ymVl tyb hnby=’wh : wymyb
11 txlYhw Km‘ hwhy yhy ynb ht‘ : Mlw‘=d‘ l’rVy=l‘ wtwklm ’sk
12 lkV hwhy Kl=Nty K’ : Kyl‘ rbd rV’k Kyhl’ hwhy tyb tynbw
13 xylYt z’ : Kyhl’ hwhy trwt=t’ rwmVlw l’rVy=l‘ KwYyw hnybw
=t’ hwhy hwY rV’ MyTpVmh=t’w Myqxh=t’ twV‘l rwmVt=M’
14 ytwnykh yyn‘b hnhw : txt=l’w ’ryt=l’ Zm’w qzx l’rVy=l‘ hVm
hwhy=tybl
914 ’ Mymyh yrbd 22. 15–23. 27
tVxnlw Myrkk Mypl’ Pl’ Pskw Pl’=h’m Myrkk bhz hwhy=tybl
Mhyl‘w ytwnykh Mynb’w MyY‘w hyh brl yk lqVm Ny’ lzrblw
Mkx=lkw Z‘w Nb’ yVrxw MybYx hk’lm yV‘ brl Km‘w : Pyswt 15
hV‘w Mwq rpsm Ny’ lzrblw tVxnlw Pskl bhzl : hk’lm=lkb 16
’lh : wnb hmlVl rz‘l l’rVy yrV=lkl dywd wYyw : Km‘ hwhy yhyw 17, 18
Zr’h ybVy t’ ydyb Ntn yk bybsm Mkl xynhw Mkm‘ Mkyhl’ hwhy
sŘ 9 MkVpnw Mkbbl wnt ht‘ : wm‘ ynplw hwhy ynpl Zr’h hVbknw 19
’ybhl Myhl’h hwhy Vdqm=t’ wnbw wmwqw Mkyhl’ hwhyl Vwrdl
: hwhy=MVl hnbnh tybl Myhl’h Vdq ylkw hwhy=tyrb Nwr’=t’
Ps’yw : l’rVy=l‘ wnb hmlV=t’ Klmyw Mymy ‘bVw Nqz dywdw gk, 2
hnV MyVlV Nbm Mywlh wrpsyw : Mywlhw Mynhkhw l’rVy yrV=lk=t’ 3
hl’m : Pl’ hnwmVw MyVlV Myrbgl Mtlglgl Mrpsm yhyw hl‘mw 4
MyTpVw MyrTVw Pl’ h‘br’w MyrV‘ hwhy=tyb tk’lm=l‘ xYnl
hwhyl Myllhm Mypl’ t‘br’w Myr‘V Mypl’ t‘br’w : Mypl’ tVV 5
: llhl ytyV‘ rV’ Mylkb
: yrrmw thq NwVrgl ywl ynbl twqlxm dywd Mqlxyw 6
Mtzw l’yxy V’rh Nd‘l ynb : y‘mVw Nd‘l ynVrgl 7, 8
hVlV Nrhw l’yzxw twmlV y‘mV ynb : hVlV l’wyw 9
Vw‘yw ’nyz txy y‘mV ynbw : Nd‘ll twb’h yV’r hl’ 10
Vw‘yw ynVh hzyzw V’rh txy=yhyw : h‘br’ y‘mV=ynb hl’ h‘yrbw 11
: tx’ hdqpl b’ tybl wyhyw Mynb wbrh=’l h‘yrbw
ynb : h‘br’ l’yz‘w Nwrbx rhYy Mrm‘ thq ynb 12, 13
=d‘ wynbw=’wh MyVdq Vdq wVydqhl Nrh’ ldbyw hVmw Nrh’ Mrm‘
Vy’ hVmw : Mlw‘=d‘ wmVb Krblw wtrVl hwhy ynpl ryTqhl Mlw‘ 14
MVrg hVm ynb : ywlh TbV=l‘ w’rqy wynb Myhl’h 15
rz‘yl’=ynb wyhyw : V’rh l’wbV MwVrg ynb : rz‘yl’w 16, 17
wbr hybxr ynbw Myrx’ Mynb rz‘yl’l hyh=’lw V’rh hybxr
ynb : V’rh tymlV rhYy ynb : hl‘ml 18, 19
: y‘ybrh M‘mqyw yVylVh l’yzxy ynVh hyrm’ V’rh whyry Nwrbx
: ynVh hyVyw V’rh hkym l’yz‘ ynb 20
rz‘l’ tmyw : Vyqw rz‘l’ ylxm ynb yVwmw ylxm yrrm ynb 21, 22
yVwm ynb : Mhyx’ Vyq=ynb Mw’Vyw twnb=M’ yk Mynb wl wyh=’lw 23
twb’h yV’r Mhytb’ tybl ywl=ynb hl’ : hVlV twmryw rd‘w ylxm 24
hwhy tyb tdb‘l hk’lmh hV‘ Mtlglgl twmV rpsmb Mhydwqpl
l’rVy=yhl’ hwhy xynh dywd rm’ yk : hl‘mw hnV MyrV‘ Nbm 25
NkVmh=t’ t’Vl=Ny’ Mywll Mgw : Mlw‘l=d‘ MlVwryb NkVyw wm‘l 26
ywl=ynb rpsm hmh Mynrx’h dywd yrbdb yk : wtdb‘l wylk=lk=t’w 27
Nbm
23. 28–24. 31 ’ Mymyh yrbd 915
28 tyb tdb‘l Nrh’ ynb=dyl Mdm‘m yk : hl‘mlw hnV MyrV‘ Nbm
tdb‘ hV‘mw Vdq=lkl trhT=l‘w twkVlh=l‘w twrYxh=l‘ hwhy
29 twYmh yqyqrlw hxnml tlslw tkr‘mh Mxllw : Myhl’h tyb
30 twdhl rqbb rqbb dm‘lw : hdmw hrwVm=lklw tkbrmlw tbxmlw
31 MyVdxl twtbVl hwhyl twl‘ twl‘h lklw : br‘l Nkw hwhyl llhlw
32 =t’ wrmVw : hwhy ynpl dymt Mhyl‘ TpVmk rpsmb Myd‘mlw
Mhyx’ Nrh’ ynb trmVmw Vdqh trmVm t’w d‘wm=lh’ trmVm
dk Nrh’ ynb Mtwqlxm Nrh’ ynblw : hwhy tyb tdb‘l
2 Mynbw Mhyb’ ynpl ’whyb’w bdn tmyw : rmty’w rz‘l’ ’whyb’w bdn
3 rz‘l’ ynb=Nm qwdYw dywd Mqlxyw : rmty’w rz‘l’ wnhkyw Mhl wyh=’l
4 rz‘l’=ynb w’Ymyw : Mtdb‘b Mtdqpl rmty’ ynb=Nm Klmyx’w
MyV’r rz‘l’ ynbl Mwqlxyw rmty’ ynb=Nm Myrbgh yV’rl Mybr
5 Mwqlxyw : hnwmV Mtwb’ tybl rmty’ ynblw rV‘ hVV twb’=tybl
rz‘l’ ynbm Myhl’h yrVw Vdq=yrV wyh=yk hl’=M‘ hl’ twlrwgb
6 =Nm rpwsh l’ntn=Nb hy‘mV Mbtkyw : rmty’ ynbbw
yV’rw rtyb’=Nb Klmyx’w Nhkh qwdYw MyrVhw Klmh ynpl ywlh
: rmty’l zx’ zx’w rz‘l’l zx’ dx’ b’=tyb Mywllw Mynhkl twb’h
7 : ynVh hy‘dyl byrywhyl NwV’rh lrwgh ’Yyw
8, 9 yVymxh hyklml : y‘brh Myr‘Vl yVylVh Mrxl
10 : ynymVh hyb’l y‘bVh Zwqhl : yVVh Nmyml
11, 12 rV‘ ytV‘ byVyl’l : yrV‘h whynkVl y‘Vth ‘wVyl
13 b’bVyl rV‘ hVlV hpxl : rV‘ MynV Myqyl
14 : rV‘ hVV rm’l rV‘ hVmx hglbl : rV‘ h‘br’
15, 16 hyxtpl : rV‘ hnwmV ZYphl rV‘ h‘bV ryzxl
17 MyrV‘w dx’ Nykyl : MyrV‘h l’qzxyl rV‘ h‘Vt
18 whyz‘ml MyrV‘w hVlV whyldl : MyrV‘w MynV lwmgl
19 MTpVmk hwhy=tybl ’wbl Mtdb‘l Mtdqp hl’ : MyrV‘w h‘br’
: l’rVy yhl’ hwhy whwY rV’k Mhyb’ Nrh’ dyb
20 : whydxy l’bwV ynbl l’bwV Mrm‘ ynbl Myrtwnh ywl ynblw
21, 22 twmlV yrhYyl : hyVy V’rh whybxr ynbl whybxrl
23 yVylVh l’yzxy ynVh whyrm’ whyry ynbw : txy twmlV ynbl
24 : rwmV hkym ynbl hkym l’yz‘ ynb : y‘ybrh M‘mqy
25, 26 ynb yVwmw ylxm yrrm ynb : whyrkz hyVy ynbl hyVy hkym yx’
27 : yrb‘w rwkzw MhVw wnb whyz‘yl yrrm ynb : wnb whyz‘y
28, 29 : l’mxry Vyq=ynb Vyql : Mynb wl hyh=’lw rz‘l’ ylxml
30 : Mhytb’ tybl Mywlh ynb hl’ twmyryw rd‘w ylxm yVwm ynbw
31 Klmh dywd ynpl Nrh’=ynb Mhyx’ tm‘l twlrwg Mh=Mg wlypyw
tm‘l V’rh twb’ Mywllw Mynhkl twb’h yV’rw Klmyx’w qwdYw
wyx’
916 ’ Mymyh yrbd 25. 1–26. 7
Ps’ ynbl hdb‘l ’bYh yrVw dywd ldbyw : NTqh wyx’ hk
yVn’ Mrpsm yhyw MytlYmbw Mylbnb twrnkb My’ybnh Nwtwdyw Nmyhw
Ps’ ynb hl’rV’w hyntnw Pswyw rwkz Ps’ ynbl : Mtdb‘l hk’lm 2
Nwtwdy ynb Nwtwdyl : Klmh ydy=l‘ ’bnh Ps’=dy l‘ 3
Nwtwdy Mhyb’ ydy l‘ hVV whyttmw whybVx why‘Vyw yrYw whyldg
Nmyh ynb Nmyhl : hwhyl llhw twdh=l‘ ’bnh rwnkb 4
ytldg ht’yl’ ynnx hynnx twmyryw l’wbV l’yz‘ whyntm whyqb
Nmyhl Mynb hl’=lk : tw’yzxm rytwh ytwlm hVqbVy rz‘ ytmmrw 5
Mynb Nmyhl Myhl’h Ntyw Nrq Myrhl Myhl’h yrbdb Klmh hzx
hwhy tyb ryVb Mhyb’ ydy=l‘ hl’=lk : VwlV twnbw rV‘ h‘br’ 6
Ps’ Klmh ydy l‘ Myhl’h tyb tdb‘l twrnkw Mylbn MytlYmb
Nybmh=lk hwhyl ryV=ydmlm Mhyx’=M‘ Mrpsm yhyw : Nmyhw Nwtwdyw 7
lwdgk NTqk tm‘l trmVm twlrwg wlypyw : hnwmVw MynwmV Myt’m 8
Pswyl Ps’l NwV’rh lrwgh ’Yyw : dymlt=M‘ Nybm 9
wynb rwkz yVlVh : rV‘ MynV wynbw wyx’w=’wh ynVh whyldg 10
: rV‘ MynV wyx’w wynb yrYyl y‘ybrh : rV‘ MynV wyx’w 11
wynb whyqb yVVh : rV‘ MynV wyx’w wynb whyntn yVymxh 12, 13
: rV‘ MynV wyx’w wynb hl’rVy y‘bVh : rV‘ MynV wyx’w 14
whyntm y‘yVth : rV‘ MynV wyx’w wynb why‘Vy ynymVh 15, 16
: rV‘ MynV wyx’w wynb y‘mV yryV‘h : rV‘ MynV wyx’w wynb 17
rV‘ MynVh : rV‘ MynV wyx’w wynb l’rz‘ rV‘=ytV‘ 18, 19
wyx’w wynb l’bwV rV‘ hVlVl : rV‘ MynV wyx’w wynb hybVxl 20
: rV‘ MynV wyx’w wynb whyttm rV‘ h‘br’l : rV‘ MynV 21
hVVl : rV‘ MynV wyx’w wynb twmryl rV‘ hVmxl 22, 23
hVqbVyl rV‘ h‘bVl : rV‘ MynV wyx’w wynb whynnxl rV‘ 24
MynV wyx’w wynb ynnxl rV‘ hnwmVl : rV‘ MynV wyx’w wynb 25
: rV‘ MynV wyx’w wynb ytwlml rV‘ h‘Vtl : rV‘ 26
rytwhl MyrV‘w dx’l : rV‘ MynV wyx’w wynb htyl’l MyrV‘l 27, 28
MynV wyx’w wynb ytldgl MyrV‘w MynVl : rV‘ MynV wyx’w wynb 29
: rV‘ MynV wyx’w wynb tw’yzxml MyrV‘w hVlVl : rV‘ 30
: rV‘ MynV wyx’w wynb rz‘ ytmmwrl MyrV‘w h‘br’l 31
: Ps’ ynb=Nm ’rq=Nb whymlVm Myxrql Myr‘Vl twqlxml wk
whydbz ynVh l’‘ydy rwkbh whyrkz Mynb whymlVmlw 2
yny‘whyl’ yVVh Nnxwhy yVymxh Mly‘ : y‘ybrh l’ynty yVylVh 3
yVlVh x’wy ynVh dbzwhy rwkbh hy‘mV Mynb Md’ db‘lw : y‘ybVh 4
sŘ 10 y‘ybVh rkVVy yVVh l’ym‘ : yVymxh l’ntnw y‘ybrh rkVw 5
dlwn wnb hy‘mVlw : Myhl’ wkrb yk ynymVh ytl‘p 6
ynb : hmh lyx yrwbg=yk Mhyb’ tybl MylVmmh Mynb 7
hy‘mV
26. 8–27. 5 ’ Mymyh yrbd 917
: whykmsw whyl’ lyx=ynb wyx’ dbzl’ dbw‘w l’prw ynt‘ hy‘mV
8 hdb‘l xkb lyx=Vy’ Mhyx’w Mhynbw hmh Md’ db‘ ynbm hl’=lk
9 hnwmV lyx=ynb Myx’w Mynb whymlVmlw : Md’ db‘l MynVw MyVV
10 =’l yk V’rh yrmV Mynb yrrm=ynb=Nm hsxlw : rV‘
11 yVlVh whylbT ynVh whyqlx : V’rl whyb’ whmyVyw rwkb hyh
12 twqlxm hl’l : rV‘ hVlV hsxl Myx’w Mynb=lk y‘brh whyrkz
: hwhy tybb trVl Mhyx’ tm‘l twrmVm Myrbgh yV’rl Myr‘Vh
13 : r‘Vw r‘Vl Mtwb’ tybl lwdgk NTqk twlrwg wlypyw
14 wlyph lkVb Z‘wy wnb whyrkzw whymlVl hxrzm lrwgh lpyw
15 : Myps’h tyb wynblw hbgn Md’ db‘l : hnwpY wlrwg ’Yyw twlrwg
16 tm‘l rmVm hlw‘h hlsmb tklV r‘V M‘ br‘ml hsxlw MypVl
17 Mwyl hbgnl h‘br’ Mwyl hnwpYl hVV Mywlh xrzml : rmVm
18 MynV hlsml h‘br’ br‘ml rbrpl : MynV MynV Myps’lw h‘br’
19, 20 Mywlhw : yrrm ynblw yxrqh ynbl Myr‘Vh twqlxm hl’ : rbrpl
21 ynb Nd‘l ynb : MyVdqh twrY’lw Myhl’h tyb twrYw’=l‘ hyx’
22 yl’yxy ynb : yl’yxy ynVrgh Nd‘ll twb’h yV’r Nd‘ll ynVrgh
23 ynwrbxl yrhYyl ymrm‘l : hwhy tyb twrY’=l‘ wyx’ l’wyw Mtz
24, 25 wyx’w : twrY’h=l‘ dygn hVm=Nb MwVrg=Nb l’bVw : yl’yz‘l
: wnb twmlVw wnb yrkzw wnb Mryw wnb why‘Vyw wnb whybxr rz‘yl’l
26 Klmh dywd Vydqh rV’ MyVdqh twrY’=lk l‘ wyx’w twmlV ’wh
27 twmxlmh=Nm : ’bYh yrVw tw’mhw Mypl’h=yrVl twb’h yV’rw
28 h’rh l’wmV Vydqhh lkw : hwhy tybl qzxl wVydqh llVh=Nmw
=dy l‘ Vydqmh lk hywrY=Nb b’wyw rn=Nb rnb’w Vyq=Nb lw’Vw
29 hnwYyxh hk’lml wynbw whynnk yrhYyl : wyx’w tymlV
30 Pl’ lyx=ynb wyx’w whybVx ynwrbxl : MyTpVlw MyrTVl l’rVy=l‘
tk’lm lkl hbr‘m Ndryl rb‘m l’rVy tdqp l‘ tw’m=‘bVw
31 twb’l wytdltl ynwrbxl V’rh hyry ynwrbxl : Klmh tdb‘lw hwhy
ryz‘yb lyx yrwbg Mhb ’Ymyw wVrdn dywd twklml My‘br’h tnVb
32 Mdyqpyw twb’h yV’r tw’m ‘bVw Mypl’ lyx=ynb wyx’w : d‘lg
Myhl’h rbd=lkl yVnmh TbV yYxw ydghw ynbw’rh=l‘ Klmh dywd
zk yrVw twb’h yV’r Mrpsml l’rVy ynbw : Klmh rbdw
twqlxmh rbd lkl Klmh=t’ MytrVmh MhyrTVw tw’mhw Mypl’h
tx’h tqlxmh hnVh yVdx lkl Vdxb Vdx t’Yyhw h’bh
2 Vdxl hnwV’rh tqlxmh l‘ : Pl’ h‘br’w MyrV‘
3 =Nm : Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w l’ydbz=Nb M‘bVy NwV’rh
: NwV’rh Vdxl tw’bYh yrV=lkl V’rh Zrp=ynb
4 dygnh twlqmw wtqlxmw yxwx’h ydwd ynVh Vdxh tqlxm l‘w
5 Vdxl yVylVh ’bYh rV : Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w
yVylVh
918 ’ Mymyh yrbd 27. 6–34
h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w V’r Nhkh ‘dywhy=Nb whynb yVylVh
: wnb dbzym‘ wtqlxmw MyVlVh=l‘w MyVlVh rwbg whynb ’wh : Pl’ 6
wnb hydbzw b’wy yx’ l’hV‘ y‘ybrh Vdxl y‘ybrh 7
yVymxh : Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w wyrx’ 8
h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w xrzyh twhmV rVh yVymxh Vdxl
l‘w y‘wqth Vq‘=Nb ’ry‘ yVVh Vdxl yVVh : Pl’ 9
y‘ybVh Vdxl y‘ybVh : Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm 10
: Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w Myrp’ ynb=Nm ynwlph Zlx
wtqlxm l‘w yxrzl ytVxh ykbs ynymVh Vdxl ynymVh 11
rz‘yb’ y‘yVth Vdxl y‘yVth : Pl’ h‘br’w MyrV‘ 12
: Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w ynymynbl yttn‘h
wtqlxm l‘w yxrzl ytpwTnh yrhm yryV‘h Vdxl yryV‘h 13
Vdxh rV‘=ytV‘l rV‘=ytV‘ : Pl’ h‘br’w MyrV‘ 14
: Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w Myrp’ ynb=Nm ynwt‘rph hynb
l’ynt‘l ytpwTnh ydlx Vdxh rV‘ MynVl rV‘ MynVh 15
l’rVy yTbV l‘w : Pl’ h‘br’w MyrV‘ wtqlxm l‘w 16
: hk‘m=Nb whyTpV ynw‘mVl yrkz=Nb rz‘yl’ dygn ynbw’rl
hdwhyl : qwdY Nrh’l l’wmq=Nb hybVx ywll 17, 18
Nlwbzl : l’kym=Nb yrm‘ rkVVyl dywd yx’m whyl’ 19
ynbl : l’yrz‘=Nb twmyry yltpnl whydb‘=Nb why‘mVy 20
: whydp=Nb l’wy hVnm TbV yYxl whyzz‘=Nb ‘Vwh Myrp’
: rnb’=Nb l’yV‘y Nmynbl whyrkz=Nb wdy hd‘lg hVnmh yYxl 21
=’lw : l’rVy yTbV yrV hl’ Mxry=Nb l’rz‘ Ndl 22, 23
twbrhl hwhy rm’ yk hTmlw hnV MyrV‘ Nbml Mrpsm dywd ’Vn
hlk ’lw twnml lxh hywrY=Nb b’wy : MymVh ybkwkk l’rVy=t’ 24
Mymyh=yrbd rpsmb rpsmh hl‘ ’lw l’rVy=l‘ PYq t’zb yhyw
l‘w l’yd‘=Nb twmz‘ Klmh twrY’ l‘w : dywd Klml 25
: whyz‘=Nb Ntnwhy twldgmbw Myrpkbw Myr‘b hdVb twrY’h
: bwlk=Nb yrz‘ hmd’h tdb‘l hdVh tk’lm yV‘ l‘w 26
twrY’l MymrkbV l‘w ytmrh y‘mV Mymrkh=l‘w 27
hlpVb rV’ MymqVhw Mytyzh=l‘w : ympVh ydbz Nyyh 28
rqbh=l‘w : V‘wy NmVh twrY’=l‘w yrdgh Nnx l‘b 29
: yld‘=Nb TpV Myqm‘b rqbh=l‘w ynwrVh yrTV NwrVb My‘rh
: ytnrmh whydxy twnt’h=l‘w yl‘mVyh lybw’ Mylmgh=l‘w 30
rV’ Vwkrh yrV hl’=lk yrghh zyzy N’Yh=l‘w 31
’wh rpwsw Nybm=Vy’ Z‘wy dywd=dwd Ntnwhyw : dywd Klml 32
ykr’h yVwxw Klml Z‘wy lptyx’w : Klmh ynb=M‘ ynwmkx=Nb l’yxyw 33
Klml ’bY=rVw rtyb’w whynb=Nb ‘dywhy lptyx’ yrx’w : Klmh ‘r 34
b’wy
28. 1–21 ’ Mymyh yrbd 919
xk MyTbVh yrV l’rVy yrV=lk=t’ dywd lhqyw : b’wy
tw’mh yrVw Mypl’h yrVw Klmh=t’ MytrVmh twqlxmh yrVw
=lklw Myrwbghw Mysyrsh=M‘ wynblw Klml hnqmw=Vwkr=lk yrVw
2 ynw‘mV rm’yw wylgr=l‘ Klmh dywd Mqyw : MlVwry=l’ lyx rwbg
Mdhlw hwhy=tyrb Nwr’l hxwnm tyb twnbl ybbl=M‘ yn’ ym‘w yx’
3 ymVl tyb hnbt=’l yl rm’ Myhl’hw : twnbl ytwnykhw wnyhl’ ylgr
4 yb l’rVy yhl’ hwhy rxbyw : tkpV Mymdw ht’ twmxlm Vy’ yk
dygnl rxb hdwhyb yk Mlw‘l l’rVy=l‘ Klml twyhl yb’=tyb lkm
: l’rVy=lk=l‘ Kylmhl hYr yb yb’ ynbbw yb’ tyb hdwhy tybbw
5 tbVl ynb hmlVb rxbyw hwhy yl Ntn Mynb Mybr yk ynb=lkmw
6 hnby=’wh Knb hmlV yl rm’yw : l’rVy=l‘ hwhy twklm ’sk=l‘
7 ytwnykhw : b’l wl=hyh’ yn’w Nbl yl wb ytrxb=yk ytwrYxw ytyb
: hzh Mwyk yTpVmw ytwYm twV‘l qzxy=M’ Mlw‘l=d‘ wtwklm=t’
8 =lk wVrdw wrmV wnyhl’ ynz’bw hwhy=lhq l’rVy=lk yny‘l ht‘w
Mkynbl Mtlxnhw hbwTh Zr’h=t’ wVryt N‘ml Mkyhl’ hwhy twYm
9 blb whdb‘w Kyb’ yhl’=t’ ‘d ynb=hmlV ht’w : Mlw‘=d‘ Mkyrx’
twbVxm rYy=lkw hwhy Vrwd twbbl=lk yk hYpx Vpnbw MlV
10 ht‘ h’r : d‘l Kxynzy wnbz‘t=M’w Kl ’Ymy wnVrdt=M’ Nybm sŘ 11
11 Ntyw : hV‘w qzx Vdqml tyb=twnbl Kb rxb hwhy=yk
wyrdxw wytyl‘w wykzngw wytb=t’w Mlw’h tynbt=t’ wnb hmlVl dywd
12 twrYxl wm‘ xwrb hyh rV’ lk tynbtw : trpkh tybw Mymynph
twrY’lw Myhl’h tyb twrY’l bybs twkVlh=lklw hwhy=tyb
13 hwhy=tyb tdwb‘ tk’lm=lklw Mywlhw Mynhkh twqlxmlw : MyVdqh
14 hdwb‘ ylk=lkl bhzl lqVmb bhzl : hwhy=tyb tdwb‘ ylk=lklw
15 lqVmw : hdwb‘w hdwb‘ ylk=lkl lqVmb Pskh ylk lkl hdwb‘w
twrnmlw hytrnw hrwnmw hrwnm=lqVmb bhz Mhytrnw bhzh twrnml
16 bhzh=t’w : hrwnmw hrwnm tdwb‘k hytrnw hrwnml lqVmb Pskh
: Pskh twnxlVl Pskw NxlVw NxlVl tkr‘mh twnxlVl lqVm
17 lqVmb bhzh yrwpklw rwhT bhz twVqhw twqrzmhw twglzmhw
18 trTqh xbzmlw : rwpkw rwpkl lqVmb Pskh yrwpklw rwpkw rwpkl
Mykksw MyVrpl bhz Mybrkh hbkrmh tynbtlw lqVmb qqzm bhz
19 twk’lm lk lykVh yl‘ hwhy dym btkb lkh : hwhy=tyrb Nwr’=l‘
20 hV‘w Zm’w qzx wnb hmlVl dywd rm’yw : tynbth
Kbz‘y ’lw Kpry ’l Km‘ yhl’ Myhl’ hwhy yk txt=l’w ’ryt=l’
21 Mynhkh twqlxm hnhw : hwhy=tyb tdwb‘ tk’lm=lk twlkl=d‘
bydn=lkl hk’lm=lkb Km‘w Myhl’h tyb tdwb‘=lkl Mywlhw
: Kyrbd=lkl M‘h=lkw MyrVhw hdwb‘=lkl hmkxb
rm’yw
920 ’ Mymyh yrbd 29. 1–24
Myhl’ wb=rxb dx’ ynb hmlV lhqh=lkl Klmh dywd rm’yw Tk
: Myhl’ hwhyl yk hrybh Md’l ’l yk hlwdg hk’lmhw Krw r‘n
tVxnhw Pskl Pskhw bhzl bhzh yhl’=tybl ytwnykh yxk=lkkw 2
Kwp=ynb’ My’wlmw MhV=ynb’ MyY‘l MyY‘hw lzrbl lzrbh tVxnl
yhl’ tybb ytwYrb dw‘w : brl VyV=ynb’w hrqy Nb’ lkw hmqrw 3
ytwnykh=lkm hl‘ml yhl’=tybl yttn Pskw bhz hlgs yl=Vy
Mypl’ t‘bVw rypw’ bhzm bhz yrkk Mypl’ tVlV : Vdqh tybl 4
Pskl Psklw bhzl bhzl : Mytbh twryq xwTl qqzm Psk=rkk 5
: hwhyl Mwyh wdy tw’lml bdntm ymw MyVrx dyb hk’lm=lklw
yrVlw tw’mhw Mypl’h yrVw l’rVy yTbV yrVw twb’h yrV wbdntyw 6
=tVmx Myrkk bhz Myhl’h=tyb tdwb‘l wntyw : Klmh tk’lm 7
tnwmVw wbr tVxnw Mypl’ trV‘ Myrkk Pskw wbr Mynkrd’w Mypl’
wntn Mynb’ wt’ ’Ymnhw : Myrkk Pl’=h’m lzrbw Myrkk Mypl’ 8
Mbdnth=l‘ M‘h wxmVyw : ynVrgh l’yxy=dy l‘ hwhy=tyb rYw’l 9
: hlwdg hxmV xmV Klmh dywd Mgw hwhyl wbdnth MlV blb yk
hwhy ht’ Kwrb dywd rm’yw lhqh=lk yny‘l hwhy=t’ dywd Krbyw 10
hrwbghw hldgh hwhy Kl : Mlw‘=d‘w Mlw‘m wnyb’ l’rVy yhl’ 11
hklmmh hwhy Kl Zr’bw MymVb lk=yk dwhhw xYnhw tr’pthw
lkb lVwm ht’w Kynplm dwbkhw rV‘hw : V’rl lkl ’Vntmhw 12
Mydwm wnyhl’ ht‘w : lkl qzxlw ldgl Kdybw hrwbgw xk Kdybw 13
xk rY‘n=yk ym‘ ymw yn’ ym ykw : Ktr’pt MVl Myllhmw Kl wnxn’ 14
Kynpl wnxn’ Myrg=yk : Kl wntn Kdymw lkh Kmm=yk t’zk bdnthl 15
wnyhl’ hwhy : hwqm Ny’w Zr’h=l‘ wnymy lYk wnytb’=lkk MybVwtw 16
’yh Kdym KVdq MVl tyb Kl=twnbl wnnykh rV’ hzh Nwmhh lk
rVyb yn’ hYrt MyrVymw bbl Nxb ht’ yk yhl’ yt‘dyw : lkh Klw 17
hxmVb yty’r hp=w’Ymnh Km‘ ht‘w hl’=lk ytbdnth ybbl
t’z=hrmV wnytb’ l’rVyw qxYy Mhrb’ yhl’ hwhy : Kl=bdnthl 18
Nt ynb hmlVlw : Kyl’ Mbbl Nkhw Km‘ bbl twbVxm rYyl Mlw‘l 19
hrybh twnblw lkh twV‘lw Kyqxw Kytwd‘ KytwYm rwmVl MlV bbl
=t’ ’n=wkrb lhqh=lkl dywd rm’yw : ytwnykh=rV’ 20
wwxtVyw wdqyw Mhytb’ yhl’ hwhyl lhqh=lk wkrbyw Mkyhl’ hwhy
Mwyh trxml hwhyl twl‘ wl‘yw Myxbz hwhyl wxbzyw : Klmlw hwhyl 21
brl Myxbzw Mhyksnw Pl’ MyVbk Pl’ Myly’ Pl’ Myrp ’whh
hlwdg hxmVb ’whh Mwyb hwhy ynpl wtVyw wlk’yw : l’rVy=lkl 22
: Nhkl qwdYlw dygnl hwhyl wxVmyw dywd=Nb hmlVl tynV wkylmyw
wyl’ w‘mVyw xlYyw wyb’ dywd=txt Klml hwhy ’sk=l‘ hmlV bVyw 23
dy wntn dywd Klmh ynb=lk Mgw Myrbghw MyrVh=lkw : l’rVy=lk 24
txt
29. 25–2. 1 b Mymyh yrbd 921
25 l’rVy=lk yny‘l hl‘ml hmlV=t’ hwhy ldgyw : Klmh hmlV txt
: l’rVy=l‘ wynpl Klm=lk=l‘ hyh=’l rV’ twklm dwh wyl‘ Ntyw
x : wtyb=t’w hwhy tyb=t’ hmlV hnb rV’ hnV MyrV‘ Zqm yhyw
2 ynb=t’ MV bVwyw Mt’ hmlV hnb hmlVl Mrwx Ntn rV’ Myr‘hw
3, 4 rbdmb rmdt=t’ Nbyw : hyl‘ qzxyw hbwY tmx hmlV Klyw : l’rVy
5 Nwyl‘h Nwrwx tyb=t’ Nbyw : tmxb hnb rV’ twnksmh yr‘=lk t’w
6 tl‘b=t’w : xyrbw Mytld twmwx rwYm yr‘ Nwtxth Nwrwx tyb=t’w
yr‘ t’w bkrh yr‘=lk t’w hmlVl wyh rV’ twnksmh yr‘=lk t’w
Nwnblbw MlVwryb twnbl qVx rV’ hmlV qVx=lk t’w MyVrph
7 ywxhw yzrphw yrm’hw ytxh=Nm rtwnh M‘h=lk : wtlVmm Zr’ lkbw
8 Mhyrx’ wrtwn rV’ Mhynb=Nm : hmh l’rVym ’l rV’ yswbyhw
Zr’b
928 b Mymyh yrbd 8. 9–9. 11
: hzh Mwyh d‘ sml hmlV Ml‘yw l’rVy ynb Mwlk=’l rV’ Zr’b
yVn’ hmh=yk wtk’lml Mydb‘l hmlV Ntn=’l rV’ l’rVy ynb=Nmw 9
: wyVrpw wbkr yrVw wyVylV yrVw hmxlm
: M‘b Mydrh Myt’mw MyVmx hmlV Klml=rV’ MybyYnh yrV hl’w 10
yk hl=hnb rV’ tybl dywd ry‘m hmlV hl‘h h‘rp=tb=t’w 11
hmh Vdq=yk l’rVy=Klm dywd tybb yl hV’ bVt=’l rm’
twl‘ hmlV hl‘h z’ : hwhy Nwr’ Mhyl’ h’b=rV’ 12
Mwyb Mwy=rbdbw : Mlw’h ynpl hnb rV’ hwhy xbzm l‘ hwhyl 13
Mym‘p VwlV twd‘wmlw MyVdxlw twtbVl hVm twYmk twl‘hl
TpVmk dm‘yw : twksh gxbw tw‘bVh gxbw twYmh gxb hnVb 14
MtwrmVm=l‘ Mywlhw Mtdb‘=l‘ Mynhkh twqlxm=t’ wyb’=dywd
Mtwqlxmb Myr‘wVhw wmwyb Mwy=rbdl Mynhkh dgn trVlw llhl
Klmh twYm wrs ’lw : Myhl’h=Vy’ dywd twYm Nk yk r‘Vw r‘Vl 15
hmlV tk’lm=lk Nktw : twrY’lw rbd=lkl Mywlhw Mynhkh=l‘ 16
: hwhy tyb MlV wtlk=d‘w hwhy=tyb dswm Mwyh=d‘
gy, 2 VwlV : hdwhy=l‘ hyb’ Klmyw M‘bry Klml hrV‘ hnwmV tnVb
MynV
932 b Mymyh yrbd 13. 3–14. 4
hmxlmw h‘bg=Nm l’yrw’=tb whykym wm’ MVw MlVwryb Klm MynV
lyxb hmxlmh=t’ hyb’ rs’yw : M‘bry Nybw hyb’ Nyb htyh 3
wm‘ Kr‘ M‘bryw rwxb Vy’ Pl’ tw’m=‘br’ hmxlm yrwbg
: lyx rwbg rwxb Vy’ Pl’ tw’m hnwmVb hmxlm
ynw‘mV rm’yw Myrp’ rhb rV’ MyrmY rhl l‘m hyb’ Mqyw 4
Ntn l’rVy yhl’ hwhy yk t‘dl Mkl ’lh : l’rVy=lkw M‘bry 5
M‘bry Mqyw : xlm tyrb wynblw wl Mlw‘l l’rVy=l‘ dywdl hklmm 6
MyVn’ wyl‘ wYbqyw : wynd’=l‘ drmyw dywd=Nb hmlV db‘ Tbn=Nb 7
r‘n hyh M‘bxrw hmlV=Nb M‘bxr=l‘ wYm’tyw l‘ylb ynb Myqr
ynpl qzxthl Myrm’ Mt’ ht‘w : Mhynpl qzxth ’lw bbl=Krw 8
rV’ bhz ylg‘ Mkm‘w br Nwmh Mt’w dywd ynb dyb hwhy tklmm
Nrh’ ynb=t’ hwhy ynhk=t’ Mtxdh ’lh : Myhl’l M‘bry Mkl hV‘ 9
rpb wdy ’lml ’bh=lk twYr’h ym‘k Mynhk Mkl wV‘tw Mywlhw
’lw wnyhl’ hwhy wnxn’w : Myhl’ ’ll Nhk hyhw h‘bV Mly’w rqb=Nb 10
MyrTqmw : tk’lmb Mywlhw Nrh’ ynb hwhyl MytrVm Mynhkw whnbz‘ 11
Mxl tkr‘mw Myms=trTqw br‘b=br‘bw rqbb=rqbb twl‘ hwhyl
=yk br‘b br‘b r‘bl hytrnw bhzh trwnmw rwhTh NxlVh=l‘
wnm‘ hnhw : wt’ Mtbz‘ Mt’w wnyhl’ hwhy trmVm=t’ wnxn’ MyrmV 12
l’rVy ynb Mkyl‘ ‘yrhl h‘wrth twrYYxw wynhkw Myhl’h V’rb
bsh M‘bryw : wxylYt ’l=yk Mkytb’=yhl’ hwhy=M‘ wmxlt=l’ 13
: Mhyrx’m br’mhw hdwhy ynpl wyhyw Mhyrx’m ’wbl br’mh=t’
Mynhkhw hwhyl wq‘Yyw rwx’w Mynp hmxlmh Mhl hnhw hdwhy wnpyw 14
hdwhy Vy’ ‘yrhb yhyw hdwhy Vy’ w‘yryw : twrYYxb MyrYYxm 15
wswnyw : hdwhyw hyb’ ynpl l’rVy=lkw M‘bry=t’ Pgn Myhl’hw 16
wm‘w hyb’ Mhb wkyw : Mdyb Myhl’ Mntyw hdwhy ynpm l’rVy=ynb 17
w‘nkyw : rwxb Vy’ Pl’ tw’m=Vmx l’rVym Myllx wlpyw hbr hkm 18
yhl’ hwhy=l‘ wn‘Vn yk hdwhy ynb wYm’yw ’yhh t‘b l’rVy=ynb
l’=tyb=t’ Myr‘ wnmm dklyw M‘bry yrx’ hyb’ Pdryw : Mhytwb’ 19
rY‘=’lw : hytnbw Nwrp‘=t’w hytwnb=t’w hnVy=t’w hytwnb=t’w 20
qzxtyw : tmyw hwhy whpgyw whyb’ ymyb dw‘ M‘bry xk 21
VVw Mynb MynVw MyrV‘ dlwyw hrV‘ ‘br’ MyVn wl=’Vyw whyb’
Vrdmb Mybwtk wyrbdw wykrdw hyb’ yrbd rtyw : twnb hrV‘ 22
Klmyw dywd ry‘b wt’ wrbqyw wytb’=M‘ hyb’ bkVyw : wd‘ ’ybnh 23
V‘yw : MynV rV‘ Zr’h hTqV wymyb wytxt wnb ’s’ dy
rknh twxbzm=t’ rsyw : wyhl’ hwhy yny‘b rVyhw bwTh ’s’ 2
hdwhyl rm’yw : MyrV’h=t’ ‘dgyw twbYmh=t’ rbVyw twmbhw 3
rsyw : hwYmhw hrwth twV‘lw Mhytwb’ yhl’ hwhy=t’ Vwrdl 4
: wynpl hklmmh TqVtw Mynmxh=t’w twmbh=t’ hdwhy yr‘=lkm
Nbyw
14. 5–15. 16 b Mymyh yrbd 933
5 MynVb hmxlm wm‘=Ny’w Zr’h hTqV=yk hdwhyb hrwYm yr‘ Nbyw
6 hl’h Myr‘h=t’ hnbn hdwhyl rm’yw : wl hwhy xynh=yk hl’h
wnVrd yk wnynpl Zr’h wndw‘ Myxyrbw Mytld Myldgmw hmwx bsnw
: wxylYyw wnbyw bybsm wnl xnyw wnVrd wnyhl’ hwhy=t’
7 Pl’ tw’m VlV hdwhym xmrw hnY ’Vn lyx ’s’l yhyw
Pl’ MynwmVw Myt’m tVq ykrdw Ngm y’Vn Nmynbmw
8 Mypl’ Pl’ lyxb yVwkh xrz Mhyl’ ’Yyw : lyx yrwbg hl’=lk
9 wkr‘yw wynpl ’s’ ’Yyw : hVrm=d‘ ’byw tw’m VlV twbkrmw
10 hwhy rm’yw wyhl’ hwhy=l’ ’s’ ’rqyw : hVrml htpY ’ygb hmxlm
wn‘Vn Kyl‘=yk wnyhl’ hwhy wnrz‘ xk Ny’l br Nyb rwz‘l Km‘=Ny’
: Vwn’ Km‘ rY‘y=l’ ht’ wnyhl’ hwhy hzh Nwmhh=l‘ wn’b KmVbw
11 wsnyw hdwhy ynplw ’s’ ynpl MyVwkh=t’ hwhy Pgyw
12 Ny’l MyVwkm lpyw rrgl=d‘ wm‘=rV’ M‘hw ’s’ Mpdryw : MyVwkh
hbrh llV w’Vyw whnxm ynplw hwhy=ynpl wrbVn=yk hyxm Mhl
13 wzbyw Mhyl‘ hwhy=dxp hyh=yk rrg twbybs Myr‘h=lk t’ wkyw : d’m
14 wbVyw wkh hnqm ylh’=Mgw : Mhb htyh hbr hzb=yk Myr‘h=lk=t’
: MlVwry wbVyw Mylmgw brl N’Y
wT, 2 rm’yw ’s’ ynpl ’Yyw : Myhl’ xwr wyl‘ htyh ddw‘=Nb whyrz‘w
=M’w wm‘ Mktwyhb Mkm‘ hwhy Nmynbw hdwhy=lkw ’s’ ynw‘mV wl
3 Mymyw : Mkt’ bz‘y whbz‘t=M’w Mkl ’Ymy whVrdt
4 bVyw : hrwt ’llw hrwm Nhk ’llw tm’ yhl’ ’ll l’rVyl Mybr
5 Mhh Myt‘bw : Mhl ’Ymyw whVqbyw l’rVy yhl’ hwhy=l‘ wl=rYb
6 wttkw : twYr’h ybVwy=lk l‘ twbr tmwhm yk ’blw ’Ywyl MwlV Ny’
7 wpry=l’w wqzx Mt’w : hrY=lkb Mmmh Myhl’=yk ry‘b ry‘w ywgb=ywg
8 Myrbdh ’s’ ‘mVkw : Mktl‘pl rkV Vy yk Mkydy
hdwhy Zr’=lkm MyYwqVh rb‘yw qzxth ’ybnh dd‘ h’wbnhw hl’h
rV’ hwhy xbzm=t’ Vdxyw Myrp’ rhm dkl rV’ Myr‘h=Nmw Nmynbw
9 Myrp’m Mhm‘ Myrghw Nmynbw hdwhy=lk=t’ Zbqyw : hwhy Mlw’ ynpl
wyhl’ hwhy=yk Mt’rb brl l’rVym wyl‘ wlpn=yk Nw‘mVmw hVnmw
10 =Vmx tnVl yVylVh Vdxb MlVwry wYbqyw : wm‘
11 w’ybh llVh=Nm ’whh Mwyb hwhyl wxbzyw : ’s’ twklml hrV‘
12 hwhy=t’ Vwrdl tyrbb w’byw : Mypl’ t‘bV N’Yw tw’m ‘bV rqb
13 hwhyl Vrdy=’l rV’ lkw : MVpn=lkbw Mbbl=lkb Mhytwb’ yhl’
14 w‘bVyw : hV’=d‘w Vy’ml lwdg=d‘w NTq=Nml tmwy l’rVy=yhl’
15 hdwhy=lk wxmVyw : twrpwVbw twrYYxbw h‘wrtbw lwdg lwqb hwhyl sŘ 17
Mhl ’Ymyw whVqb MnwYr=lkbw w‘bVn Mbbl=lkb yk h‘wbVh=l‘
16 hrybgm hrysh Klmh ’s’ M’ hk‘m=Mgw : bybsm Mhl hwhy xnyw
PrVyw qdyw htYlpm=t’ ’s’ trkyw tYlpm hrV’l htV‘=rV’
lxnb
934 b Mymyh yrbd 15. 17–17. 9
MlV hyh ’s’=bbl qr l’rVym wrs=’l twmbhw : Nwrdq lxnb 17
bhzw Psk Myhl’h tyb wyVdqw wyb’ yVdq=t’ ’byw : wymy=lk 18
: ’s’ twklml Vmxw MyVlV=tnV d‘ htyh ’l hmxlmw : Mylkw 19
=Klm ’V‘b hl‘ ’s’ twklml VVw MyVlV tnVb zT
Klm ’s’l ’bw ’Ywy tt ytlbl hmrh=t’ Nbyw hdwhy=l‘ l’rVy
xlVyw Klmh tybw hwhy tyb twrY’m bhzw Psk ’s’ ’Yyw : hdwhy 2
Knybw ynyb tyrb : rm’l qVmrdb bVwyh Mr’ Klm ddh=Nb=l’ 3
Ktyrb rph Kl bhzw Psk Kl ytxlV hnh Kyb’ Nybw yb’ Nybw
Klmh=l’ ddh=Nb ‘mVyw : yl‘m hl‘yw l’rVy Klm ’V‘b=t’ 4
Nwy‘=t’ wkyw l’rVy yr‘=l’ wl=rV’ Mylyxh yrV=t’ xlVyw ’s’
‘mVk yhyw : yltpn yr‘ twnksm=lk t’w Mym lb’ t’w Nd=t’w 5
: wtk’lm=t’ tbVyw hmrh=t’ twnbm ldxyw ’V‘b
hyY‘=t’w hmrh ynb’=t’ w’Vyw hdwhy=lk=t’ xql Klmh ’s’w 6
: hpYmh=t’w ‘bg=t’ Mhb Nbyw ’V‘b hnb rV’
wyl’ rm’yw hdwhy Klm ’s’=l’ h’rh ynnx ’b ’yhh t‘bw 7
Tlmn Nk=l‘ Kyhl’ hwhy=l‘ tn‘Vn ’lw Mr’ Klm=l‘ Kn‘Vhb
bkrl brl lyxl wyh Mybwlhw MyVwkh ’lh : Kdym Mr’=Klm lyx 8
hwhy yk : Kdyb Mntn hwhy=l‘ Kn‘Vhbw d’m hbrhl MyVrplw 9
tlksn wyl’ MlV Mbbl=M‘ qzxthl Zr’h=lkb twTTVm wyny‘
whntyw h’rh=l’ ’s’ s‘kyw : twmxlm Km‘ Vy ht‘m yk t’z=l‘ 10
t‘b M‘h=Nm ’s’ ZYryw t’z=l‘ wm‘ P‘zb=yk tkphmh tyb
rps=l‘ Mybwtk Mnh Mynwrx’hw MynwV’rh ’s’ yrbd hnhw : ’yhh 11
wtwklml ‘Vtw MyVwlV tnVb ’s’ ’lxyw : l’rVyw hdwhyl Myklmh 12
: My’prb yk hwhy=t’ Vrd=’l wylxb=Mgw wylx hl‘ml=d‘ wylgrb
whrbqyw : wklml tx’w My‘br’ tnVb tmyw wytb’=M‘ ’s’ bkVyw 13, 14
’lm rV’ bkVmb whbykVyw dywd ry‘b wl=hrk rV’ wytrbqb
hlwdg hprV wl=wprVyw hV‘m txqrmb Myxqrm Mynzw MymVb
lyx=Ntyw : l’rVy=l‘ qzxtyw wytxt wnb TpVwhy Klmyw : d’ml=d‘ zy, 2
rV’ Myrp’ yr‘bw hdwhy Zr’b MybyYn Ntyw twrYbh hdwhy yr‘=lkb
wyb’ dywd ykrdb Klh yk TpVwhy=M‘ hwhy yhyw : wyb’ ’s’ dkl 3
Klh wytwYmbw Vrd wyb’ yhl’l yk : Myl‘bl Vrd ’lw MynV’rh 4
hdwhy=lk wntyw wdyb hklmmh=t’ hwhy Nkyw : l’rVy hV‘mk ’lw 5
ykrdb wbl hbgyw : brl dwbkw=rV‘ wl=yhyw TpVwhyl hxnm 6
: hdwhym MyrV’h=t’w twmbh=t’ rysh dw‘w hwhy
hyrkzlw hydb‘lw lyx=Nbl wyrVl xlV wklml VwlV tnVbw 7
whyntnw why‘mV Mywlh Mhm‘w : hdwhy yr‘b dmll whykymlw l’ntnlw 8
hynwd’ bwTw whybwTw whynd’w Ntnwhyw twmyrmVw l’hV‘w whydbzw
Mhm‘w hdwhyb wdmlyw : Mynhkh Mrwhyw ‘mVyl’ Mhm‘w Mywlh 9
rps
17. 10–18. 16 b Mymyh yrbd 935
10 dxp yhyw : M‘b wdmlyw hdwhy yr‘=lkb wbsyw hwhy trwt rps
wmxln ’lw hdwhy twbybs rV’ twYr’h twklmm=lk l‘ hwhy
11 ’Vm Pskw hxnm TpVwhyl My’ybm MytVlp=Nmw : TpVwhy=M‘
tw’m ‘bVw Mypl’ t‘bV Myly’ N’Y wl My’ybm My’ybr‘h Mg
12 Klh TpVwhy yhyw : tw’m ‘bVw Mypl’ t‘bV MyVytw
13 hk’lmw : twnksm yr‘w twynryb hdwhyb Nbyw hl‘ml=d‘ ldgw
: MlVwryb lyx yrwbg hmxlm yVn’w hdwhy yr‘b wl hyh hbr
14 Mypl’ yrV hdwhyl Mhytwb’ tybl Mtdqp hl’w
15 wdy=l‘w : Pl’ tw’m VlV lyx yrwbg wm‘w rVh hnd‘
16 hysm‘ wdy=l‘w : Pl’ MynwmVw Myt’m wm‘w rVh Nnxwhy
: lyx rwbg Pl’ Myt’m wm‘w hwhyl bdntmh yrkz=Nb
17 : Pl’ Myt’m Ngmw tVq=yqVn wm‘w ‘dyl’ lyx rwbg Nmynb=Nmw
18 : ’bY yYwlx Pl’ MynwmVw=h’m wm‘w dbzwhy wdy=l‘w
19 Klmh Ntn=rV’ dblm Klmh=t’ MytrVmh hl’
xy dwbkw rV‘ TpVwhyl yhyw : hdwhy=lkb rYbmh yr‘b
2 wl=xbzyw NwrmVl b’x’=l’ MynV Zql dryw : b’x’l Ntxtyw brl
twmr=l’ twl‘l whtysyw wm‘ rV’ M‘lw brl rqbw N’Y b’x’
3 Klth hdwhy Klm TpVwhy=l’ l’rVy=Klm b’x’ rm’yw : d‘lg
: hmxlmb Km‘w ym‘ Km‘kw Kwmk ynwmk wl rm’yw d‘lg tmr ym‘
4, 5 Zbqyw : hwhy rbd=t’ Mwyk ’n=Vrd l’rVy Klm=l’ TpVwhy rm’yw
Klnh Mhl’ rm’yw Vy’ tw’m ‘br’ My’bnh=t’ l’rVy=Klm
dyb Myhl’h Ntyw hl‘ wrm’yw ldx’=M’ hmxlml d‘lg tmr=l’
6 : wt’m hVrdnw dw‘ hwhyl ’ybn hp Ny’h TpVwhy rm’yw : Klmh
7 wt’m hwhy=t’ Vwrdl dx’=Vy’ dw‘ TpVwhy=l’ l’rVy=Klm rm’yw
’wh h‘rl wymy=lk yk hbwTl yl‘ ’bntm wnny’=yk whyt’nV yn’w
8 Klm ’rqyw : Nk Klmh rm’y=l’ TpVwhy rm’yw ’lmy=Nb whykym
9 l’rVy Klmw : ’lmy=Nb whkym rhm rm’yw dx’ syrs=l’ l’rVy
MybVyw Mydgb MyVblm w’sk=l‘ Vy’ MybVwy hdwhy=Klm TpVwhyw
10 wl V‘yw : Mhynpl My’bntm My’ybnh=lkw NwrmV r‘V xtp Nrgb
xgnt hl’b hwhy rm’=hk rm’yw lzrb ynrq hn‘nk=Nb whyqdY
11 tmr hl‘ rm’l Nk My’bn My’bnh=lkw : Mtwlk=d‘ Mr’=t’
12 ’rql Klh=rV’ K’lmhw : Klmh dyb hwhy Ntnw xlYhw d‘lg
Klmh=l’ bwT dx’=hp My’bnh yrbd hnh rm’l wyl’ rbd whykyml
13 yk hwhy=yx whykym rm’yw : bwT trbdw Mhm dx’k Krbd ’n=yhyw
14 Klmh rm’yw Klmh=l’ ’byw : rbd’ wt’ yhl’ rm’y=rV’=t’
wl‘ rm’yw ldx’=M’ hmxlml d‘lg tmr=l’ Klnh hkym wyl’
15 yn’ Mym‘p hmk=d‘ Klmh wyl’ rm’yw : Mkdyb wntnyw wxylYhw
16 yty’r rm’yw : hwhy MVb tm’=qr yl’ rbdt=’l rV’ K‘ybVm
l’rVy=lk=t’
936 b Mymyh yrbd 18. 17–19. 8
rm’yw h‘r Nhl=Ny’ rV’ N’Yk Myrhh=l‘ MyYwpn l’rVy=lk=t’
l’rVy=Klm rm’yw : MwlVb wtybl=Vy’ wbwVy hl’l Mynd’=’l hwhy 17
: ‘rl=M’ yk bwT yl‘ ’bnty=’l Kyl’ ytrm’ ’lh TpVwhy=l’
sŘ 18 bVwy hwhy=t’ yty’r hwhy=rbd w‘mV Nkl rm’yw 18
hwhy rm’yw : wl’mVw wnymy=l‘ Mydm‘ MymVh ’bY=lkw w’sk=l‘ 19
hz rm’yw d‘lg twmrb lpyw l‘yw l’rVy=Klm b’x’=t’ htpy ym
yn’ rm’yw hwhy ynpl dm‘yw xwrh ’Yyw : hkk rm’ hzw hkk rm’ 20
ypb rqV xwrl ytyyhw ’Y’ rm’yw : hmb wyl’ hwhy rm’yw wntp’ 21
hwhy Ntn hnh ht‘w : Nk=hV‘w ’Y lkwt=Mgw htpt rm’yw wy’ybn=lk 22
: h‘r Kyl‘ rbd hwhyw hl’ Ky’ybn ypb rqV xwr
hz y’ rm’yw yxlh=l‘ whykym=t’ Kyw hn‘nk=Nb whyqdY Vgyw 23
h’r Knh whykym rm’yw : Kt’ rbdl yt’m hwhy=xwr rb‘ Krdh 24
l’rVy Klm rm’yw : ’bxhl rdxb rdx ’wbt rV’ ’whh Mwyb 25
: Klmh=Nb V’wy=l’w ry‘h=rV Nwm’=l’ whbyVhw whykym=t’ wxq
Mymw Zxl Mxl whlk’hw ’lkh tyb hz wmyV Klmh rm’ hk Mtrm’w 26
rbd=’l MwlVb bwVt bwV=M’ whykym rm’yw : MwlVb ybwV d‘ Zxl 27
l’rVy=Klm l‘yw : Mlk Mym‘ w‘mV rm’yw yb hwhy 28
TpVwhy=l’ l’rVy Klm rm’yw : d‘lg tmr=l’ hdwhy=Klm TpVwhyw 29
w’byw l’rVy Klm Vpxtyw Kydgb Vbl ht’w hmxlmb ’wbw Vpxth
wmxlt ’l rm’l wl=rV’ bkrh yrV=t’ hwY Mr’ Klmw : hmxlmb 30
yrV tw’rk yhyw : wdbl l’rVy Klm=t’=M’ yk lwdgh=t’ NTqh=t’ 31
Mxlhl wyl‘ wbsyw ’wh l’rVy Klm wrm’ hmhw TpVwhy=t’ bkrh
yrV tw’rk yhyw : wnmm Myhl’ Mtysyw wrz‘ hwhyw TpVwhy q‘zyw 32
tVqb KVm Vy’w : wyrx’m wbVyw l’rVy Klm hyh=’l yk bkrh 33
bkrl rm’yw NyrVh Nybw Myqbdh Nyb l’rVy Klm=t’ Kyw wmtl
Mwyb hmxlmh l‘tw : ytylxh yk hnxmh=Nm ynt’Ywhw Kydy Kph 34
tmyw br‘h=d‘ Mr’ xkn hbkrmb dym‘m hyh l’rVy Klmw ’whh
wtyb=l’ hdwhy=Klm TpVwhy bVyw : VmVh ’wb t‘l Ty
Klmh=l’ rm’yw hzxh ynnx=Nb ’why wynp=l’ ’Yyw : MlVwryl MwlVb 2
ynplm PYq Kyl‘ t’zbw bh’t hwhy y’nVlw rz‘l ‘Vrlh TpVwhy
Zr’h=Nm twrV’h tr‘b=yk Km‘ w’Ymn MybwT Myrbd lb’ : hwhy 3
’Yyw bVyw MlVwryb TpVwhy bVyw : Myhl’h Vrdl Kbbl twnykhw 4
: Mhytwb’ yhl’ hwhy=l’ MbyVyw Myrp’ rh=d‘ ‘bV r’bm M‘b
rm’yw : ry‘w ry‘l twrYbh hdwhy yr‘=lkb Zr’b MyTpV dm‘yw 5, 6
hwhyl yk wTpVt Md’l ’l yk MyV‘ Mt’=hm w’r MyTpVh=l’
Ny’=yk wV‘w wrmV Mkyl‘ hwhy=dxp yhy ht‘w : TpVm rbdb Mkm‘w 7
dym‘h MlVwryb Mgw : dxV=xqmw Mynp ’Vmw hlw‘ wnyhl’ hwhy=M‘ 8
hwhy TpVml l’rVyl twb’h yV’rmw Mynhkhw Mywlh=Nm TpVwhy
byrlw
19. 9–20. 21 b Mymyh yrbd 937
9 hwhy t’ryb NwV‘t hk rm’l Mhyl‘ wYyw : MlVwry wbVyw byrlw
10 MybVyh Mkyx’m Mkyl‘ ’wby=rV’ byr=lkw : MlV bblbw hnwm’b
Mtrhzhw MyTpVmlw Myqxl hwYml hrwt=Nyb Mdl Md=Nyb Mhyr‘b
’lw NwV‘t hk Mkyx’=l‘w Mkyl‘ PYq=hyhw hwhyl wmV’y ’lw Mt’
11 whydbzw hwhy=rbd lkl Mkyl‘ V’rh Nhk whyrm’ hnhw : wmV’t
Mywlh MyrTVw Klmh=rbd lkl hdwhy=tybl dygnh l’‘mVy=Nb
: bwTh=M‘ hwhy yhyw wV‘w wqzx Mkynpl
k TpVwhy=l‘ Mynwm‘hm Mhm‘w Nwm‘ ynbw b’wm=ynb w’b Nkyrx’ yhyw
2 Myl rb‘m br Nwmh Kyl‘ ’b rm’l TpVwhyl wdygyw w’byw : hmxlml
3 wynp=t’ TpVwhy Ntyw ’ryw : ydg Ny‘ ’yh rmt NwYYxb Mnhw Mr’m
4 hwhym Vqbl hdwhy wYbqyw : hdwhy=lk=l‘ MwY=’rqyw hwhyl Vwrdl
5 lhqb TpVwhy dm‘yw : hwhy=t’ Vqbl w’b hdwhy yr‘=lkm Mg
6 yhl’ hwhy rm’yw : hVdxh rYxh ynpl hwhy tybb MlVwryw hdwhy
twklmm lkb lVwm ht’w MymVb Myhl’ ’wh=ht’ ’lh wnytb’
7 tVrwh wnyhl’ ht’ ’lh : bYythl Km‘ Ny’w hrwbgw xk Kdybw Mywgh
Kbh’ Mhrb’ ‘rzl hnttw l’rVy Km‘ ynplm t’zh Zr’h ybVy=t’
8, 9 wnyl‘ ’wbt=M’ : rm’l KmVl Vdqm hb Kl wnbyw hb=wbVyw : Mlw‘l
KmV yk Kynplw hzh tybh ynpl hdm‘n b‘rw rbdw TwpV brx h‘r
10 Nwm‘=ynb hnh ht‘w : ‘yVwtw ‘mVtw wntrYm Kyl’ q‘znw hzh tybb
Zr’m M’bb Mhb ’wbl l’rVyl httn=’l rV’ ry‘V=rhw b’wmw
11 ’wbl wnyl‘ Mylmg Mh=hnhw : MwdymVh ’lw Mhyl‘m wrs yk MyrYm
12 wnb Ny’ yk Mb=TpVt ’lh wnyhl’ : wntVrwh rV’ KtVrym wnVrgl
yk hV‘n=hm ‘dn ’l wnxn’w wnyl‘ ’bh hzh brh Nwmhh ynpl xk
13 : Mhynbw MhyVn MpT=Mg hwhy ynpl Mydm‘ hdwhy=lkw : wnyny‘ Kyl‘
M‘l twyhl Klmh Nybw M‘h=lk Nybw wnyb tyrb ‘dywhy trkyw 16
wymlY=t’w wytxbzm=t’w whYtyw l‘bh=tyb M‘h=lk w’byw : hwhyl 17
‘dywhy MVyw : twxbzmh ynpl wgrh l‘bh Nhk Ntm t’w wrbV 18
hwhy tyb=l‘ dywd qlx rV’ Mywlh Mynhkh dyb hwhy tyb tdqp
ydy l‘ ryVbw hxmVb hVm trwtb bwtkk hwhy twl‘ twl‘hl
: rbd=lkl ’mT ’by=’lw hwhy tyb yr‘V=l‘ Myr‘wVh dm‘yw : dywd 19
M‘=lk t’w M‘b MylVwmh=t’w Myryd’h=t’w tw’mh yrV=t’ xqyw 20
tyb Nwyl‘h r‘V=Kwtb w’byw hwhy tybm Klmh=t’ drwyw Zr’h
Zr’h=M‘=lk wxmVyw : hklmmh ’sk l‘ Klmh=t’ wbyVwyw Klmh 21
wklmb V’y MynV ‘bV=Nb : brxb wtymh whylt‘=t’w hTqV ry‘hw dk
My‘br’w
24. 2–25 b Mymyh yrbd 941
2 V’wy V‘yw : ‘bV r’bm hybY wm’ MVw MlVwryb Klm hnV My‘br’w
: Nhkh ‘dywhy ymy=lk hwhy yny‘b rVyh
3, 4 hyh Nkyrx’ yhyw : twnbw Mynb dlwyw MytV MyVn ‘dywhy wl=’Vyw
5 Mywlhw Mynhkh=t’ Zbqyw : hwhy tyb=t’ Vdxl V’wy bl=M‘
tyb=t’ qzxl Psk l’rVy=lkm wYbqw hdwhy yr‘l w’Y Mhl rm’yw
6 ’rqyw : Mywlh wrhm ’lw rbdl wrhmt Mt’w hnVb hnV ydm Mkyhl’
’ybhl Mywlh=l‘ tVrd=’l ‘wdm wl rm’yw V’rh ‘dywhyl Klmh
lh’l l’rVyl lhqhw hwhy=db‘ hVm t’Vm=t’ MlVwrymw hdwhym
7 =lk Mgw Myhl’h tyb=t’ wYrp hynb t‘Vrmh whylt‘ yk : twd‘h
8 whntyw dx’ Nwr’ wV‘yw Klmh rm’yw : Myl‘bl wV‘ hwhy=tyb yVdq
9 hwhyl ’ybhl MlVwrybw hdwhyb lwq=wntyw : hYwx hwhy=tyb r‘Vb
10 MyrVh=lk wxmVyw : rbdmb l’rVy=l‘ Myhl’h=db‘ hVm t’Vm
11 Nwr’h=t’ ’yby t‘b yhyw : hlkl=d‘ Nwr’l wkylVyw w’ybyw M‘h=lkw
Klmh rpws ’bw Pskh br=yk Mtw’rkw Mywlh dyb Klmh tdqp=l’
wV‘ hk wmqm=l’ whbyVyw wh’Vyw Nwr’h=t’ wr‘yw V’rh Nhk dyqpw
12 tk’lm hVw‘=l’ ‘dywhyw Klmh whntyw : brl Psk=wps’yw Mwyb Mwyl
Mgw hwhy tyb Vdxl MyVrxw MybYx MyrkV wyhyw hwhy=tyb tdwb‘
13 hk’lmh yV‘ wV‘yw : hwhy tyb=t’ qzxl tVxnw lzrb yVrxl
wtnktm=l‘ Myhl’h tyb=t’ wdym‘yw Mdyb hk’lml hkwr’ l‘tw
14 whV‘yw Pskh r’V=t’ ‘dywhyw Klmh ynpl w’ybh Mtwlkkw : whYm’yw
wyhyw Pskw bhz ylkw twpkw twl‘hw trV ylk hwhy=tybl Mylk
15 Nqzyw : ‘dywhy ymy lk dymt hwhy=tybb twl‘ Myl‘m
16 whrbqyw : wtwmb hnV MyVlVw h’m=Nb tmyw Mymy ‘bVyw ‘dywhy
: wtybw Myhl’h M‘w l’rVyb hbwT hV‘=yk Myklmh=M‘ dywd=ry‘b
17 z’ Klml wwxtVyw hdwhy yrV w’b ‘dywhy twm yrx’w
18 wdb‘yw Mhytwb’ yhl’ hwhy tyb=t’ wbz‘yw : Mhyl’ Klmh ‘mV
MtmV’b MlVwryw hdwhy=l‘ PYq=yhyw MybY‘h=t’w MyrV’h=t’
19 : wnyz’h ’lw Mb wdy‘yw hwhy=l’ MbyVhl My’bn Mhb xlVyw : t’z
20 dm‘yw Nhkh ‘dywhy=Nb hyrkz=t’ hVbl Myhl’ xwrw
twYm=t’ Myrb‘ Mt’ hml Myhl’h rm’ hk Mhl rm’yw M‘l l‘m
21 wyl‘ wrVqyw : Mkt’ bz‘yw hwhy=t’ Mtbz‘=yk wxylYt ’lw hwhy
22 Klmh V’wy rkz=’lw : hwhy tyb rYxb Klmh twYmb Nb’ whmgryw
’ry rm’ wtwmkw wnb=t’ grhyw wm‘ wyb’ ‘dywhy hV‘ rV’ dsxh
23 Mr’ lyx wyl‘ hl‘ hnVh tpwqtl yhyw : Vrdyw hwhy
MllV=lkw M‘m M‘h yrV=lk=t’ wtyxVyw MlVwryw hdwhy=l’ w’byw
24 Ntn hwhyw Mr’ lyx w’b MyVn’ r‘Ymb yk : qVmrd Klml wxlV
wV‘ V’wy=t’w Mhytwb’ yhl’ hwhy=t’ wbz‘ yk d’m brl lyx Mdyb
25 wyl‘ wrVqth Mybr Myylxmb wt’ wbz‘=yk wnmm Mtklbw : MyTpV
wydb‘
942 b Mymyh yrbd 24. 26–25. 19
ry‘b whrbqyw tmyw wtTm=l‘ whgrhyw Nhkh ‘dywhy ynb ymdb wydb‘
dbz wyl‘ MyrVqtmh hl’w : Myklmh twrbqb whrbq ’lw dywd 26
’Vmh brw wynbw : tyb’wmh tyrmV=Nb dbzwhyw tynwm‘h t‘mV=Nb 27
Klmyw Myklmh rps Vrdm=l‘ Mybwtk Mnh Myhl’h tyb dwsyw wyl‘
: wytxt wnb whyYm’
Klm hnV ‘Vtw MyrV‘w whyYm’ Klm hnV Vmxw MyrV‘=Nb hk
hwhy yny‘b rVyh V‘yw : MylVwrym Nd‘why wm’ MVw MlVwryb 2
grhyw wyl‘ hklmmh hqzx rV’k yhyw : MlV bblb ’l qr 3
bwtkk yk tymh ’l Mhynb=t’w : wyb’ Klmh=t’ Mykmh wydb‘=t’ 4
Mynb=l‘ twb’ wtwmy=’l rm’l hwhy hwY=rV’ hVm rpsb hrwtb
: wtwmy w’Txb Vy’ yk twb’=l‘ wtwmy=’l Mynbw
Mypl’h yrVl twb’=tybl Mdym‘yw hdwhy=t’ whyYm’ Zbqyw 5
hl‘mw hnV MyrV‘ Nbml Mdqpyw Nmynbw hdwhy=lkl tw’mh yrVlw
rkVyw : hnYw xmr zx’ ’bY ’Ywy rwxb Pl’ tw’m=VlV M’Ymyw 6
Myhl’h Vy’w : Psk=rkk h’mb lyx rwbg Pl’ h’m l’rVym 7
hwhy Ny’ yk l’rVy ’bY Km‘ ’by=l’ Klmh rm’l wyl’ ’b
hmxlml qzx hV‘ ht’ ’b=M’ yk : Myrp’ ynb lk l’rVy=M‘ 8
: lyVkhlw rwz‘l Myhl’b xk=Vy yk byw’ ynpl Myhl’h KlyVky
yttn rV’ rkkh t’ml twV‘l=hmw Myhl’h Vy’l whyYm’ rm’yw 9
: hzm hbrh Kl ttl hwhyl Vy Myhl’h Vy’ rm’yw l’rVy dwdgl
Mmwqml tkll Myrp’m wyl’ ’b=rV’ dwdghl whyYm’ Mlydbyw 10
: P’=yrxb Mmwqml wbwVyw hdwhyb d’m Mp’ rxyw
ry‘V=ynb=t’ Kyw xlmh ’yg Klyw wm‘=t’ ghnyw qzxth whyYm’w 11
V’rl Mw’ybyw hdwhy ynb wbV Myyx Mypl’ trV‘w : Mypl’ trV‘ 12
byVh rV’ dwdgh ynbw : w‘qbn Mlkw ‘lsh V’rm MwkylVyw ‘lsh 13
=d‘w NwrmVm hdwhy yr‘b wTVpyw hmxlml wm‘ tklm whyYm’
: hbr hzb wzbyw Mypl’ tVlV Mhm wkyw Nwrwx tyb
ynb yhl’=t’ ’byw Mymwd’=t’ twkhm whyYm’ ’wb yrx’ yhyw 14
P’=rxyw : rTqy Mhlw hwxtVy Mhynplw Myhl’l wl Mdym‘yw ry‘V 15
M‘h yhl’=t’ tVrd hml wl rm’yw ’ybn wyl’ xlVyw whyYm’b hwhy
Z‘wylh wl rm’yw wyl’ wrbdb yhyw : Kdym Mm‘=t’ wlyYh=’l rV’ 16
Z‘y=yk yt‘dy rm’yw ’ybnh ldxyw Kwky hml Kl=ldx Kwntn Klml
: ytY‘l t‘mV ’lw t’z tyV‘=yk KtyxVhl Myhl’
’why=Nb zx’why=Nb V’wy=l’ xlVyw hdwhy Klm whyYm’ Z‘wyw 17
=l’ l’rVy=Klm V’wy xlVyw : Mynp h’rtn Kl rm’l l’rVy Klm 18
rV’ zr’h=l’ xlV Nwnblb rV’ xwxh rm’l hdwhy=Klm whyYm’
rV’ hdVh tyx rb‘tw hV’l ynbl Ktb=t’=hnt rm’l Nwnblb
Kbl K’Vnw Mwd’=t’ tykh hnh trm’ : xwxh=t’ smrtw Nwnblb 19
dybkhl
25. 20–26. 17 b Mymyh yrbd 943
hdwhyw ht’ tlpnw h‘rb hrgtt hml Ktybb hbV ht‘ dybkhl
20 wVrd yk dyb Mtt N‘ml ’yh Myhl’hm yk whyYm’ ‘mV=’lw : Km‘
21 whyYm’w ’wh Mynp w’rtyw l’rVy=Klm V’wy l‘yw : Mwd’ yhl’ t’
22 l’rVy ynpl hdwhy Pgnyw : hdwhyl rV’ VmV tybb hdwhy=Klm
23 zx’why=Nb V’wy=Nb hdwhy=Klm whyYm’ t’w : wylh’l Vy’ wsnyw
tmwxb Zrpyw MlVwry wh’ybyw VmV tybb l’rVy=Klm V’wy Vpt
24 bhzh=lkw : hm’ tw’m ‘br’ hnwph r‘V=d‘ Myrp’ r‘Vm MlVwry
=t’w Mwd’ db‘=M‘ Myhl’h=tybb My’Ymnh Mylkh=lk t’w Pskhw
: NwrmV bVyw twbr‘th ynb t’w Klmh tyb twrY’
25 Klm zx’why=Nb V’wy twm yrx’ hdwhy Klm V’wy=Nb whyYm’ yxyw
26 Mynwrx’hw MynV’rh whyYm’ yrbd rtyw : hnV hrV‘ Vmx l’rVy
27 rs=rV’ t‘mw : l’rVyw hdwhy yklm rps=l‘ Mybwtk Mnh ’lh
hVykl snyw MlVwryb rVq wyl‘ wrVqyw hwhy yrx’m whyYm’
28 wt’ wrbqyw Myswsh=l‘ wh’Vyw : MV whtymyw hVykl wyrx’ wxlVyw
wk VV=Nb ’whw whyz‘=t’ hdwhy M‘=lk wxqyw : hdwhy ry‘b wytb’=M‘
2 twly’=t’ hnb ’wh : whyYm’ wyb’ txt wt’ wkylmyw hnV hrV‘ sŘ 21
: wytb’=M‘ Klmh=bkV yrx’ hdwhyl hbyVyw
3 MlVwryb Klm hnV MytVw MyVmxw wklmb whyz‘ hnV hrV‘ VV=Nb
4 hV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b rVyh V‘yw : MlVwry=Nm hylyky wm’ MVw
5 Myhl’h t’rb Nybmh whyrkz ymyb Myhl’ Vrdl yhyw : wyb’ whyYm’
6 MytVlpb Mxlyw ’Yyw : Myhl’h wxylYh hwhy=t’ wVrd ymybw
Myr‘ hnbyw dwdV’ tmwx t’w hnby tmwx t’w tg tmwx=t’ Zrpyw
7 Myybr‘h=l‘w MytVlp=l‘ Myhl’h whrz‘yw : MytVlpbw dwdV’b
8 wmV Klyw whyz‘l hxnm Mynwm‘h wntyw : Mynw‘mhw l‘b=rwgb MybVyh
9 MlVwryb Myldgm whyz‘ Nbyw : hl‘ml=d‘ qyzxh yk MyrYm ’wbl=d‘
10 Myldgm Nbyw : Mqzxyw ‘wYqmh=l‘w ’ygh r‘V=l‘w hnph r‘V=l‘
rwVymbw hlpVbw wl hyh br=hnqm yk Mybr twrb bYxyw rbdmb
: hyh hmd’ bh’=yk lmrkbw Myrhb Mymrkw Myrk’
11 Mtdqp rpsmb dwdgl ’bY y’Ywy hmxlm hV‘ lyx whyz‘l yhyw
12 lk : Klmh yrVm whynnx=dy l‘ rTwVh whyV‘mw rpwsh l’w‘y dyb
13 lyx Mdy=l‘w : tw’m VVw Mypl’ lyx yrwbgl twb’h yV’r rpsm
hmxlm yVw‘ tw’m Vmxw Mypl’ t‘bVw Pl’ tw’m VlV ’bY
14 Myngm ’bYh=lkl whyz‘ Mhl Nkyw : byw’h=l‘ Klml rz‘l lyx xkb
15 MlVwryb V‘yw : My‘lq ynb’lw twtVqw twnyrVw My‘bwkw Myxmrw
’wryl twnph=l‘w Myldgmh=l‘ twyhl bVwx tbVxm twnbVx
d‘ rz‘hl ’ylph=yk qwxrml=d‘ wmV ’Yyw twldg Mynb’bw MyYxb
16 ’byw wyhl’ hwhyb l‘myw tyxVhl=d‘ wbl hbg wtqzxkw : qzx=yk
17 Nhkh whyrz‘ wyrx’ ’byw : trTqh xbzm=l‘ ryTqhl hwhy lkyh=l’
wm‘w
944 b Mymyh yrbd 26. 18–28. 9
wl wrm’yw Klmh whyz‘=l‘ wdm‘yw : lyx=ynb MynwmV hwhyl Mynhk wm‘w 18
ryTqhl MyVdqmh Nrh’=ynb Mynhkl yk hwhyl ryTqhl whyz‘ Kl=’l
whyz‘ P‘zyw : Myhl’ hwhym dwbkl Kl=’lw tl‘m yk Vdqmh=Nm ’Y 19
wxYmb hxrz t‘rYhw Mynhkh=M‘ wp‘zbw ryTqhl trTqm wdybw
Nhk whyrz‘ wyl’ Npyw : trTqh xbzml l‘m hwhy tybb Mynhkh ynpl 20
’wh=Mgw MVm whwlhbyw wxYmb ‘rYm ’wh=hnhw Mynhkh=lkw V’rh
wtwm Mwy=d‘ ‘rYm Klmh whyz‘ yhyw : hwhy w‘gn yk t’Yl Pxdn 21
tyb=l‘ wnb Mtwyw hwhy tybm rzgn yk ‘rYm twVpxh tyb bVyw
Mynrx’hw MynV’rh whyz‘ yrbd rtyw : Zr’h M‘=t’ TpwV Klmh 22
wt’ wrbqyw wytb’=M‘ whyz‘ bkVyw : ’ybnh Zwm’=Nb why‘Vy btk 23
Klmyw ’wh ‘rwYm wrm’ yk Myklml rV’ hrwbqh hdVb wytb’=M‘
: wytxt wnb Mtwy
MlVwryb Klm hnV hrV‘=VVw wklmb Mtwy hnV Vmxw MyrV‘=Nb zk
hV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b rVyh V‘yw : qwdY=tb hVwry wm’ MVw 2
hnb ’wh : MytyxVm M‘h dw‘w hwhy lkyh=l’ ’b=’l qr wyb’ whyz‘ 3
hnb Myr‘w : brl hnb lp‘h tmwxbw Nwyl‘h hwhy=tyb r‘V=t’ 4
Klm=M‘ Mxln ’whw : Myldgmw twynryb hnb MyVrxbw hdwhy=rhb 5
Psk=rkk h’m ’yhh hnVb Nwm‘=ynb wl=wntyw Mhyl‘ qzxyw Nwm‘=ynb
wl wbyVh t’z Mypl’ trV‘ Myrw‘Vw MyTx Myrk Mypl’ trV‘w
yk Mtwy qzxtyw : tyVlVhw tynVh hnVbw Nwm‘ ynb 6
wykrdw wytmxlm=lkw Mtwy yrbd rtyw : wyhl’ hwhy ynpl wykrd Nykh 7
hnV Vmxw MyrV‘=Nb : hdwhyw l’rVy=yklm rps=l‘ Mybwtk Mnh 8
=M‘ Mtwy bkVyw : MlVwryb Klm hnV hrV‘=VVw wklmb hyh 9
: wytxt wnb zx’ Klmyw dywd ry‘b wt’ wrbqyw wytb’
MlVwryb Klm hnV hrV‘=VVw wklmb zx’ hnV MyrV‘=Nb xk
l’rVy yklm ykrdb Klyw : wyb’ dywdk hwhy yny‘b rVyh hV‘=’lw 2
wynb=t’ r‘byw Mnh=Nb ’ygb ryTqh ’whw : Myl‘bl hV‘ twksm Mgw 3
rTqyw xbzyw : l’rVy ynb ynpm hwhy Vyrh rV’ Mywgh twb‘tk V’b 4
Klm dyb wyhl’ hwhy whntyw : Nn‘r Z‘=lk txtw tw‘bgh=l‘w twmbb 5
Klm=dyb Mgw qVmrd w’ybyw hlwdg hybV wnmm wbVyw wb=wkyw Mr’
whylmr=Nb xqp grhyw : hlwdg hkm wb=Kyw Ntn l’rVy 6
hwhy=t’ Mbz‘b lyx=ynb lkh dx’ Mwyb Pl’ MyrV‘w h’m hdwhyb
whyV‘m=t’ Myrp’ rwbg yrkz grhyw : Mtwb’ yhl’ 7
: Klmh hnVm hnql’=t’w tybh dygn Mqyrz‘=t’w Klmh=Nb
=Mgw twnbw Mynb MyVn Pl’ Myt’m Mhyx’m l’rVy=ynb wbVyw 8
MVw : NwrmVl llVh=t’ w’ybyw Mhm wzzb br llV 9
Mhl rm’yw NwrmVl ’bh ’bYh ynpl ’Yyw wmV dd‘ hwhyl ’ybn hyh
Mb=wgrhtw Mkdyb Mntn hdwhy=l‘ Mkytwb’=yhl’ hwhy tmxb hnh
P‘zb
28. 10–29. 7 b Mymyh yrbd 945
10 Vbkl Myrm’ Mt’ MlVwryw hdwhy=ynb ht‘w : ‘ygh MymVl d‘ P‘zb
: Mkyhl’ hwhyl twmV’ Mkm‘ Mt’=qr ’lh Mkl twxpVlw Mydb‘l
11 =P’ Nwrx yk Mkyx’m MtybV rV’ hybVh wbyVhw ynw‘mV ht‘w
12 whyrz‘ Myrp’=ynb yV’rm MyVn’ wmqyw : Mkyl‘ hwhy
yldx=Nb ’Vm‘w MlV=Nb whyqzxyw twmlVm=Nb whykrb Nnxwhy=Nb
13 yk hnh hybVh=t’ w’ybt=’l Mhl wrm’yw : ’bYh=Nm My’bh=l‘
wnytmV’=l‘w wnyt’Tx=l‘ Pyshl Myrm’ Mt’ wnyl‘ hwhy tmV’l
14 Zwlxh bz‘yw : l’rVy=l‘ P’ Nwrxw wnl hmV’ hbr=yk
15 MyVn’h wmqyw : lhqh=lkw MyrVh ynpl hzbh=t’w hybVh=t’
llVh=Nm wVyblh Mhymr‘m=lkw hybVb wqyzxyw twmVb wbqn=rV’
lVwk=lkl Myrmxb Mwlhnyw Mwksyw MwqVyw Mwlk’yw Mwl‘nyw MwVblyw
: NwrmV wbwVyw Mhyx’ lY’ Myrmth=ry‘ wxry Mw’ybyw
16, 17Mymwd’ dw‘w : wl rz‘l rwV’ yklm=l‘ zx’ Klmh xlV ’yhh t‘b
18 bgnhw hlpVh yr‘b wTVp MytVlpw : ybV=wbVyw hdwhyb wkyw w’b
wkwV=t’w twrdgh=t’w Nwly’=t’w VmV=tyb=t’ wdklyw hdwhyl
19 =yk : MV wbVyw hytnb=t’w wzmg=t’w hytwnbw hnmt=t’w hytwnbw
hdwhyb ‘yrph yk l’rVy=Klm zx’ rwb‘b hdwhy=t’ hwhy ‘ynkh
20 rYyw rwV’ Klm rs’nlp tglt wyl‘ ’byw : hwhyb l‘m lw‘mw
21 MyrVhw Klmh tyb=t’w hwhy tyb=t’ zx’ qlx=yk : wqzx ’lw wl
22 lw‘ml Pswyw wl rYh t‘bw : wl hrz‘l ’lw rwV’ Klml Ntyw
23 yk rm’yw wb Mykmh qVmrd yhl’l xbzyw : zx’ Klmh ’wh hwhyb
wl=wyh Mhw ynwrz‘yw xbz’ Mhl Mtw’ Myrz‘m Mh Mr’=yklm yhl’
24 ZYqyw Myhl’h=tyb ylk=t’ zx’ Ps’yw : l’rVy=lklw wlyVkhl
twxbzm wl V‘yw hwhy=tyb twtld=t’ rgsyw Myhl’h=tyb ylk=t’
25 rTql twmb hV‘ hdwhyl ry‘w ry‘=lkbw : MlVwryb hnp=lkb
26 wykrd=lkw wyrbd rtyw : wytb’ yhl’ hwhy=t’ s‘kyw Myrx’ Myhl’l
: l’rVyw hdwhy=yklm rps=l‘ Mybwtk Mnh Mynwrx’hw MynV’rh
27 yrbql wh’ybh ’l yk MlVwryb ry‘b whrbqyw wytb’=M‘ zx’ bkVyw
Tk Klm whyqzxy : wytxt wnb whyqzxy Klmyw l’rVy yklm
wm’ MVw MlVwryb Klm hnV ‘Vtw MyrV‘w hnV Vmxw MyrV‘=Nb
2 dywd hV‘=rV’ lkk hwhy yny‘b rVyh V‘yw : whyrkz=tb hyb’
3 twtld=t’ xtp NwV’rh Vdxb wklml hnwV’rh hnVb ’wh : wyb’
4 bwxrl Mps’yw Mywlh=t’w Mynhkh=t’ ’byw : Mqzxyw hwhy=tyb
5 tyb=t’ wVdqw wVdqth ht‘ Mywlh ynw‘mV Mhl rm’yw : xrzmh
6 wnytb’ wl‘m=yk : Vdqh=Nm hdnh=t’ w’yYwhw Mkytb’ yhl’ hwhy
hwhy NkVmm Mhynp wbsyw whbz‘yw wnyhl’=hwhy yny‘b ‘rh wV‘w
7 ’l trTqw twrnh=t’ wbkyw Mlw’h twtld wrgs Mg : Pr‘=wntyw
wryTqh
946 b Mymyh yrbd 29. 8–31
hwhy PYq yhyw : l’rVy yhl’l Vdqb wl‘h=’l hl‘w wryTqh 8
My’r Mt’ rV’k hqrVlw hmVl h‘wzl Mntyw MlVwryw hdwhy=l‘
ybVb wnyVnw wnytwnbw wnynbw brxb wnytwb’ wlpn hnhw : Mkyny‘b 9
wnmm bVyw l’rVy yhl’ hwhyl tyrb twrkl ybbl=M‘ ht‘ : t’z=l‘ 10
sŘ 22 wtrVl wynpl dm‘l hwhy rxb Mkb=yk wlVt=l’ ht‘ ynb : wp’ Nwrx 11
=Nb txm Mywlh wmqyw : MyrTqmw MytrVm wl twyhlw 12
ydb‘=Nb Vyq yrrm ynb=Nmw ythqh ynb=Nm whyrz‘=Nb l’wyw yVm‘
ynb=Nmw : x’wy=Nb Nd‘w hmz=Nb x’wy ynVrgh=Nmw l’llhy=Nb whyrz‘w 13
Nmyh ynb=Nmw : whyntmw whyrkz Ps’ ynb=Nmw l’w‘yw yrmV NpYyl’ 14
wps’yw : l’yz‘w hy‘mV Nwtwdy ynb=Nmw y‘mVw l’wxy 15
tyb rhTl hwhy yrbdb Klmh=twYmk w’byw wVdqtyw Mhyx’=t’
h’mTh=lk t’ w’yYwyw rhTl hwhy=tyb hmynpl Mynhkh w’byw : hwhy 16
’yYwhl Mywlh wlbqyw hwhy tyb rYxl hwhy lkyhb w’Ym rV’
hnwmV Mwybw Vdql NwV’rh Vdxl dx’b wlxyw : hYwx Nwrdq=lxnl 17
Mwybw hnwmV Mymyl hwhy=tyb=t’ wVdqyw hwhy Mlw’l w’b Vdxl
Klmh whyqzx=l’ hmynp w’wbyw : wlk NwV’rh Vdxl rV‘ hVV 18
wylk=lk=t’w hlw‘h xbzm=t’ hwhy tyb=lk=t’ wnrhT wrm’yw
xynzh rV’ Mylkh=lk t’w : wylk=lk=t’w tkr‘mh NxlV=t’w 19
: hwhy xbzm ynpl Mnhw wnVdqhw wnkh wl‘mb wtwklmb zx’ Klmh
tyb l‘yw ry‘h yrV t’ Ps’yw Klmh whyqzxy MkVyw 20
yrypYw h‘bV MyVbkw h‘bV Myly’w h‘bV=Myrp w’ybyw : hwhy 21
rm’yw hdwhy=l‘w Vdqmh=l‘w hklmmh=l‘ t’Txl h‘bV Myz‘
wlbqyw rqbh wTxVyw : hwhy xbzm=l‘ twl‘hl Mynhkh Nrh’ ynbl 22
hxbzmh Mdh wqrzyw Myl’h wTxVyw hxbzmh wqrzyw Mdh=t’ Mynhkh
t’Txh yry‘V=t’ wVygyw : hxbzmh Mdh wqrzyw MyVbkh wTxVyw 23
w’Txyw Mynhkh MwTxVyw : Mhyl‘ Mhydy wkmsyw lhqhw Klmh ynpl 24
Klmh rm’ l’rVy=lkl yk l’rVy=lk=l‘ rpkl hxbzmh Mmd=t’
Mylbnb MytlYmb hwhy tyb Mywlh=t’ dm‘yw : t’Txhw hlw‘h 25
hwhy=dyb yk ’ybnh Ntnw Klmh=hzx dgw dywd twYmb twrnkbw
: twrYYxb Mynhkhw dywd ylkb Mywlh wdm‘yw : wy’ybn=dyb hwYmh 26
lxh t‘bw xbzmhl hl‘h twl‘hl whyqzx rm’yw 27
: l’rVy=Klm dywd ylk ydy=l‘w twrYYxhw hwhy=ryV lxh hlw‘h
d‘ lkh MyrYYxm twrYYxhw rrwVm ryVhw MywxtVm lhqh=lkw 28
wt’ My’Ymnh=lkw Klmh w‘rk twl‘hl twlkkw : hl‘h twlkl 29
yrbdb hwhyl llhl Mywll MyrVhw Klmh whyqzxy rm’yw : wwxtVyw 30
: wwxtVyw wdqyw hxmVl=d‘ wllhyw hzxh Ps’w dywd
Myxbz w’ybhw wVg hwhyl Mkdy Mt’lm ht‘ rm’yw whyqzxy N‘yw 31
: twl‘ bl bydn=lkw twdwtw Myxbz lhqh w’ybyw hwhy tybl twdwtw
yhyw
29. 32–30. 19 b Mymyh yrbd 947
32 h’m Myly’ My‘bV rqb lhqh w’ybh rV’ hl‘h rpsm yhyw
33 tw’m VV rqb MyVdqhw : hl’=lk hwhyl hl‘l Myt’m MyVbk
34 TyVphl wlky ’lw T‘ml wyh Mynhkh qr : Mypl’ tVlV N’Yw
wVdqty d‘w hk’lmh twlk=d‘ Mywlh Mhyx’ Mwqzxyw twl‘h=lk=t’
35 brl hl‘=Mgw : Mynhkhm Vdqthl bbl yrVy Mywlh yk Mynhkh
36 xmVyw : hwhy=tyb tdwb‘ Nwktw hl‘l Myksnbw MymlVh yblxb
: rbdh hyh M’tpb yk M‘l Myhl’h Nykhh l‘ M‘h=lkw whyqzxy
twnw‘=M’Ă Mybwtkh yYx .h‘br’w MyVVw Mypl’ tnmV Mybwtk lk lV Myqwsph Mwks
+k Mylht[ wnn‘y Klmh h‘yVwh +h Mybwtk lV hnwV’r ty‘ybr .]+g l"q Mylht[ hy=rmVt
.]g"y h"k ylVm[ ryYq Mwyb glV=tnYk Mybwtk lV hnwrx’ ty‘ybr .]+y
hymym rwb ryqhk wyYxw .hVlVw Myt’mw Pl’ MyrV‘w hVlV ’rqmh lk lV Myqwsph Mwks
.]+z +w hymry[
The number of the verses of the book of Chronicles is 1765; and the sign is,
Ł . And its middle point is, And over the king’s treasuries [I Chr 27:25].
h"s z"â
And its sedarim are 25. And its peseqot are 61. The years of the book are from
the creation of the world until the rise of Cyrus king of Persia 3391 years.
The number of the verses of all the Writings is 8064. The middle point of
the Writings is, If thou, Lord, shouldest mark iniquities [Psa 130.3]. The first
quarter of the Writings is, Save Lord, let the king answer us [Psa 20.10]. The
latter quarter of the Writings is, As the cold of snow in the time of harvest
[Pro 26:13].
The number of the verses of all the Scripture is 23203. And its middle point
is, As a well casteth forth her waters [Jer 6.7].