A Lyk Mathimatika KK 1 PDF

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
A΄ Λυκείου
Κοινού Κορμού
Α΄ τεύχος
ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Μαθηματικά
Α΄ Λυκείου Κοινού Κορμού, A΄ Τεύχος
Συγγραφή: Αθανασίου Ανδρέας

Αντωνιάδης Μάριος
Γιασουμής Νικόλας
Έλληνα Αγγέλα
Λοϊζιάς Σωτήρης
Ματθαίου Κυριάκος
Μαυροκορδάτου Μερόπη
Μουσουλίδου – Νικολαΐδου Μαριλένα
Παπαγιάννης Κωνσταντίνος
Τιμοθέου Σάββας
Φιλίππου Ανδρέας
Συντονιστής: Χρίστου Κωνσταντίνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
Εποπτεία: Καλλεπίτη Ευτυχία, Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης

Φιλίππου Ανδρέας, Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης
Γιασουμής Νικόλας, Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης
Παπαγιάννη Όλγα, Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης
Γλωσσική επιμέλεια: Παλάτου – Χριστόφια Μαριάννα, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης

Προγραμμάτων
Σχεδιασμός εξωφύλλου: Σιαμμάς Χρύσης, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων
Συντονισμός έκδοσης: Παρπούνας Χρίστος, Συντονιστής Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων
Έκδοση 2016
Εκτύπωση: ΣΥΚΑΡΗΣ GRAPH
© ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ISBN: 978-9963-54-028-0
Στο εξώφυλλο χρησιμοποιήθηκε ανακυκλωμένο χαρτί σε ποσοστό τουλάχιστον 50%, προερχόμενο από
διαχείριση απορριμμάτων χαρτιού. Το υπόλοιπο ποσοστό προέρχεται από υπεύθυνη διαχείριση δασών.
Πρόλογος
Προλογίζω με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση την έκδοση σε δύο τεύχη του
βιβλίου «Μαθηματικά Α΄ Λυκείου», που αποτελεί αξιόλογο βήμα στην προσπάθεια
για αναβάθμιση του περιεχομένου των διδακτικών βιβλίων και τον εκσυγχρονισμό
της παρεχόμενης Μαθηματικής παιδείας.
Στην αρχή κάθε ενότητας γίνεται παράθεση των στόχων και οι μαθητές/τριες
προϊδεάζονται ως προς το τι «θα μάθουμε». Ακολουθεί, στο «Έχουμε μάθει …», η
παρουσίαση της αναγκαίας προϋπάρχουσας γνώσης που οι μαθητές/τριες πρέπει
να διαθέτουν, κάτι που βοηθά τους/τις εκπαιδευτικούς στον καταρτισμό
καλύτερης διαγνωστικής και διαμορφωτικής αξιολόγησης. Στη συνέχεια, οι νέες
μαθηματικές έννοιες διερευνώνται με τρόπο που υποκινεί το ενδιαφέρον και την
περιέργεια των μαθητών/τριών, όπως ορίζουν οι αρχές των Εκσυγχρονισμένων
Αναλυτικών Προγραμμάτων των Μαθηματικών. Η προσπάθεια κλιμακώνεται με
παραδείγματα και διαβαθμισμένες δραστηριότητες, με έμφαση στη λύση
προβλήματος και στην ανάδειξη της τεχνολογίας ως αναπόσπαστου μέρους της
Μαθηματικής εκπαίδευσης.
Όλες οι εκδόσεις για τα Μαθηματικά των τελευταίων χρόνων βρίσκονται υπό

συνεχή αξιολόγηση, διαμόρφωση και βελτίωση στη βάση της ανατροφοδότησης
και των παρατηρήσεων που προέρχονται και από τους/τις μάχιμους/ες
καθηγητές/τριες των Μαθηματικών. Αναμένω από τους διδάσκοντες/ουσες να
εκφράσουν τις απόψεις τους και να υποβάλουν τις εισηγήσεις τους, τόσο σε σχέση
με το περιεχόμενο του βιβλίου και το επίπεδο των ασκήσεων και δραστηριοτήτων
όσο και σε σχέση με τον τρόπο προσέγγισης της ύλης.
Όλο το υλικό που παράγεται για το μάθημα των Μαθηματικών αποσκοπεί στη
βοήθεια τόσο των μαθητών/τριών, όσο και των καθηγητών/τριών, στην πορεία
τους μέσα από τα Εκσυγχρονισμένα Αναλυτικά Προγράμματα, με στόχο το
καλύτερο αποτέλεσμα. Είναι εμποτισμένο με τον σύγχρονο τρόπο σκέψης και
προσηλωμένο στην προαγωγή και στην ανάδειξη των βασικών δεξιοτήτων των
μαθητών/τριών μας, που αποτελεί πρώτιστο μέλημά μας. Η προσπάθεια
συνεχίζεται και οι προοπτικές είναι λαμπρές.
Ευχαριστώ θερμά όλους τους συντελεστές της παρούσας έκδοσης, εκπαιδευτικούς

και επιθεωρητές και ιδιαίτερα τον κύριο Κωνσταντίνο Χρίστου, Καθηγητή στο
Πανεπιστήμιο Κύπρου.
∆ρ Κυπριανός ∆. Λούης
∆ιευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα
Επανάληψη
 Επανάληψη από το Γυμνάσιο 8
1. Πραγματικοί Αριθμοί
 Ρίζες Πραγματικών Αριθμών 14

 ∆υνάμεις με Ρητό Εκθέτη 24
2. Κύκλος
 Θέση Δύο Κύκλων 37
 Εγγεγραμμένες Γωνίες 41
 Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης 48
3. Τριγωνομετρία
 Τριγωνομετρικοί Αριθμοί Γωνίας σε Κανονική Θέση 59
 Τριγωνομετρικός Κύκλος 64
 Σχέσεις μεταξύ των Τριγωνομετρικών Αριθμών Παραπληρωματικών ή
70
Συμπληρωματικών Γωνιών
 Τριγωνομετρικές Ταυτότητες 74
4. Εξισώσεις α’ Βαθμού
 Επίλυση‐Διερεύνηση Εξίσωσης α’‐ Βαθμού 85
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 105

Επανάληψη

7
Επανάληψη από το Γυμνάσιο στο Λύκειο
Από το Γυμνάσιο στο Λύκειο

1. Στο διπλανό σχήμα δίνεται το ορθογώνιο
τρίγωνο . Να υπολογίσετε τα μήκη των
πλευρών του τριγώνου και να δώσετε
τις απαντήσεις σας στην πιο απλή μορφή.

2. Να τοποθετήσετε σε αριθμητική γραμμή τους πιο κάτω αριθμούς:
√5 √5 √8 √29 √29

3. Η οργανωτική επιτροπή μιας συναυλίας θέλει να τοποθετήσει 900 καθίσματα
σε ένα κλειστό γήπεδο. Τα καθίσματα θα τοποθετηθούν σε τετράγωνη διάταξη.
Πόσα καθίσματα θα τοποθετήσουν σε κάθε σειρά;

4. Να βρείτε την περίμετρο και το εμβαδόν ενός κυκλικού χαλιού που έχει
διάμετρο 10 .

5. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις:
(β) 3 4 2 5
(α) 2 6 4 2
(γ) 5 3 5 3 (δ)

6. Να προσδιορίσετε τον αριθμό σε καθεμιά από τις πιο κάτω εξισώσεις, έτσι
ώστε οι εξισώσεις να είναι αδύνατες.
(α) λ 3 7 (β) 3 λ 6 15 6

7. Να προσδιορίσετε τον αριθμό σε καθεμιά από τις πιο κάτω εξισώσεις, έτσι
ώστε οι εξισώσεις να είναι αόριστες.
(α) α 3 0 (β) α 6

8 Επανάληψη από το Γυμνάσιο στο Λύκειο

8. Να εξετάσετε για ποιες πραγματικές τιμές του ορίζεται η καθεμιά από τις
παραστάσεις:
√3 2
√20 5

9. Δίνονται οι ανισώσεις 3 4 2 και 2 3 13.
(α) Να βρείτε τις λύσεις της κάθε ανίσωσης.
(β) Να παραστήσετε τη κοινή λύση των δύο ανισώσεων στην ευθεία των
πραγματικών αριθμών.
(γ) Ποια είναι η μικρότερη τιμή του που ικανοποιεί και τις δύο ανισώσεις;
(δ) Να βρείτε 4 άλλες λύσεις που ικανοποιούν και τις δύο ανισώσεις.
(ε) Να βρείτε τη μεγαλύτερη ακέραια τιμή του που ικανοποιεί και τις δύο
ανισώσεις.

10. Να υπολογίσετε τις κλίσεις των πιο κάτω ευθειών και να τις παραστήσετε
γραφικά:
(α) 3 (β) 2
(γ) 3 2 (δ) 3 1
(ε) 2 (στ) 3

11. Η ευθεία περνά από το σημείο 1, 3 .
(α) Να υπολογίσετε την τιμή του .
(β) Να υπολογίσετε τις συντεταγμένες δύο σημείων που ανήκουν στην ευθεία
.

12. Η γραφική παράσταση της ευθείας 2 περνά από το σημείο
2, 6 . Να υπολογίσετε την τιμή του .

13. Να βρείτε την εξίσωση της ευθείας που περνά από τα σημεία:
(α) 0,1 και 2,4
(β) 0,4 και 1,4 .

14. Να λύσετε τα πιο κάτω συστήματα εξισώσεων:
(α) 3
2 6
(β) 2 0
2 3

9

15. Στο διπλανό σχήμα δίνονται οι γραφικές παραστάσεις των ευθειών:
: 1 και : 4 2,
1
Να λύσετε το σύστημα γραφικά.
4 2

16. Nα βρείτε τα αναπτύγματα:

(α) 2 (β) 2 3
(δ) 3 3
(γ) 2
(ε) 4 (στ) 2 1 2 1

17. Να αποδείξετε την ταυτότητα: 1 1 1 2 1 .
18. Αν και , να αποδείξετε ότι:
(α)
(β) 3 1 3 1 10
(γ)

19. Να αναλύσετε σε γινόμενο πρώτων παραγόντων τις πιο κάτω παραστάσεις:

(α) 2 2 (β) 10 25
(γ) (δ) 2 – 3
20. Να λύσετε τις εξισώσεις:
(α) 3 15 0 (β) 6
(γ) α 2 2α 8 10 (δ) 3 5 2 0


21. Να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:

(α)

(β)

(α) 0
2 1 1 2
(β)
2 3 1 3
2 19 5
(γ)
6 2 3

23. Να βρείτε δύο διαδοχικούς φυσικούς αριθμούς που τα τετράγωνά τους έχουν
άθροισμα 145.

24. Να δείξετε ότι τα μέσα των ίσων πλευρών ισοσκελούς τριγώνου ισαπέχουν από
τη βάση του.

25. Το τρίγωνο είναι ισοσκελές . Στις προεκτάσεις της
παίρνουμε τα σημεία , έτσι ώστε . Να δείξετε ότι το τρίγωνο
είναι ισοσκελές.

26. Με βάση το διπλανό σχήμα, να βρείτε:
(α) ποιος τριγωνομετρικός αριθμός της είναι ίσος με .

(β) ποιος τριγωνομετρικός αριθμός της είναι ίσος με .

11

27. Να υπολογίσετε το και την οξείας γωνίας ενός ορθογωνίου
τριγώνου, όταν γνωρίζουμε ότι .

28. Ο κύριος Αβραάμ θέλει να υπολογίσει το ύψος του
δέντρου στον κήπο του. Τοποθέτησε τον εξάντα σε
απόσταση 6 από τον κορμό του δέντρου και
υπολόγισε ότι το μέγεθος της γωνίας προς την
κορυφή του δέντρου ήταν 64°. Να υπολογίσετε το
ύψος του δέντρου. (Οι τριγωνομετρικοί αριθμοί να
υπολογιστούν κατά προσέγγιση 2 δεκαδικών
ψηφίων).

29. Να υπολογίσετε τους άγνωστους και στις πιο κάτω περιπτώσεις:

(α)
y
8 cm
38°
x

(β)
92 cm 60°
y
30°
x


Ενότητα
1 Πραγματικοί Αριθμοί
+
Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε:
 Να υπολογίζουμε τη νιοστή ρίζα ενός μη αρνητικού αριθμού.

 Να υπολογίζουμε τη ρίζα ενός πολυωνύμου της μορφής
και τη λύση της εξίσωσης της μορφής
0.

 Τις ιδιότητες των ριζών μη αρνητικού πραγματικού αριθμού.

 Να αναγνωρίζουμε και να υπολογίζουμε δυνάμεις με ρητό
εκθέτη.
Ρίζες Πραγματικών Αριθμών
14 Ενότητα 1: Πραγματικοί Αριθμοί

Διερεύνηση (1)

 Γιατί οι αριθμοί 16, 64, 100 ανήκουν στο σύνολο των
τετράγωνων αριθμών; Ποια σχέση έχουν με το σχήμα του
τετραγώνου;
Να υπολογίσετε την πλευρά ενός τετραγώνου του οποίου το
εμβαδόν είναι 10,24 .

 Γιατί οι αριθμοί 8, 27, 1000 ανήκουν στο σύνολο των
τέλειων κύβων; Ποια σχέση έχουν με το σχήμα του κύβου;
Να υπολογίσετε την πλευρά ενός κύβου του οποίου ο όγκος
είναι 1728 .


 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn02_RizesPolyonymou.ggb».

 Να δώσετε κατάλληλες τιμές στα " " και " ", για να κατασκευάσετε τις γραφικές
παραστάσεις της μορφής , που αναπαριστούν τα αντίστοιχα πολυώνυμα
και στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα, σύμφωνα με το
παράδειγμα.

Ενότητα 1: Πραγματικοί Αριθμοί 15

Πολυώνυμο Πολυώνυμο σε γινόμενο Λύση
Εξίσωση
πρώτων παραγόντων εξίσωσης
1,
1 1 1 2
1
2 Δεν έχει πραγματικές
1 1 2
λύσεις
1 1
1 1
1 1 1
1
1 1
1 1

 Τι παρατηρείτε;


Μαθαίνω

 Η νιοστή ρίζα ενός μη αρνητικού αριθμού συμβολίζεται με √ , όπου θετικός
ακέραιος, είναι ο μη αρνητικός αριθμός ο οποίος, όταν υψωθεί σε δύναμη με
εκθέτη , δίνει τον αριθμό .

√ ⇔ 0 και 0, ∈

Σύμβολο Ριζικού
Δείκτης Ριζικού
Υπόριζος Ποσότητα
√
ή ί

 Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι:
√
√ 0 ⇔ 0
√1 1

 Ρίζα πολυωνύμου είναι κάθε αριθμός , τέτοιος ώστε η αριθμητική τιμή του
πολυωνύμου για να είναι ίση με 0, δηλαδή 0.
 Διερεύνηση της εξίσωσης ( θετικός ακέραιος)
Αν , ∈ (περιττός), τότε ⇔ √
Αν 2 , ∈ (άρτιος), τότε
⇔ √ ή √
Αν 2 1, ∈ (περιττός), τότε
⇔ | | √

Αν 2 , ∈ (άρτιος), τότε
η εξίσωση είναι αδύνατη.
⇔ 0
 Για να εξετάσουμε κατά πόσο ένα πολυώνυμο της μορφής έχει ρίζες,
εξετάζουμε κατά πόσο η εξίσωση της μορφής έχει λύσεις, με βάση τον πιο
πάνω πίνακα.


Σημείωση: Αν 0, τότε η √ παριστάνει τη μη αρνητική λύση της εξίσωσης .
Παράδειγμα: √81 3 (το 3 είναι η θετική λύση της εξίσωσης 81)
 Ιδιότητες ριζών θετικού πραγματικού αριθμού
(α) √ , για κάθε 0 και θετικός ακέραιος

(β) ∙ √ ⋅ , για κάθε , 0 και θετικός ακέραιος

√
(γ) , για κάθε 0 και 0 και θετικός ακέραιος

 Ρητοποίηση του παρονομαστή.
Πολλές φορές, κυρίως για λόγους ευκολίας, σε πράξεις μεταξύ κλασμάτων,
χρειάζεται να μετατρέψουμε ένα κλάσμα με άρρητο παρονομαστή σε ίσο με
παρονομαστή ρητό. Η διαδικασία αυτή γίνεται χρησιμοποιώντας ιδιότητες των
ριζών ή κατάλληλες ταυτότητες.
 Συζυγή παράσταση της μορφής √ ονομάζουμε την παράσταση της
μορφής √ ∓ .
Παραδείγματα:
√ √
(α) ∙ 3√2
√ √ √
Πολλαπλασιάζουμε και τους δύο όρους του κλάσματος με √2.
√ √ √ √
(β) √3 √2
√ √ √ √ √ √

Πολλαπλασιάζουμε και τους δύο όρους του κλάσματος με τη συζυγή παράσταση του
παρονομαστή √ √ που είναι η παράσταση √3 √2 έτσι ώστε χρησιμοποιώντας
την ταυτότητα να μετατρέψουμε τον παρονομαστή σε
ρητό.

Απόδειξη Ιδιοτήτων

(α) √ , για κάθε 0 και θετικός ακέραιος.

Απόδειξη:
Θέτουμε √ . Από τον ορισμό √ ⇔ ,προκύπτει √ .

(β) ∙ √ ⋅ , για κάθε , 0 και θετικός ακέραιος.

Απόδειξη:
Η παράσταση √ ⋅ είναι θετική √ ⋅ 0 , γιατί √ 0 και 0.
Ισχύει ότι: √ ⋅ √ ⋅ ⋅
Από τον ορισμό προκύπτει ότι: ∙ √ ⋅

√
(γ) , για κάθε 0, 0 και θετικός ακέραιος.
Απόδειξη:
√ √
Η παράσταση είναι θετική 0 , γιατί √ 0 και 0.
√ √
Ισχύει ότι:

√
Από τον ορισμό προκύπτει ότι:
Παράδειγμα:
24 √24 2 ∙ √3

27 √27 3

Σημειώσεις:
(α) Μπορούμε να αποδείξουμε τις ιδιότητες (β), (γ), χρησιμοποιώντας την ιδιότητα την
οποία έχουμε ήδη αποδείξει.
Για παράδειγμα, ⋅ √ ⋅ , για κάθε , 0 και θετικός ακέραιος.
Υψώνουμε και τα δύο μέλη της ισότητας στη ‐οστή δύναμη και θα έχουμε:
√ ⋅ ⇒ √ ∙ ⇒ .

(β) Από την ιδιότητα ∙ √ ⋅ , για κάθε , 0 και θετικός ακέραιος,
προκύπτει ότι:
 √ √
 √ ∙ ⋅
 Παρατήρηση: Την παραπάνω ιδιότητα μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να
γράψουμε ριζικά σε απλούστερη μορφή.
Παραδείγματα:
√ √
(α) √18 √9 ∙ 2 3√2 (β)
√

Παραδείγματα
1. Να υπολογίσετε τις ρίζες:
(α) √36 (β) √8 (γ) √81 (δ)
Λύση:
(α) √36 √6 6
(β) √8 √2 2
(γ) √81 √3 3
(δ)

√ (δ) √50
(α) √2 (β) √3 ∙ √27 (γ)
√
Λύση:
(α) √2 2 2
(β) √3 ∙ √27 √81 9
√
(γ) √100 10
√
(δ) √50 √25 ∙ 2 √25 ∙ √2 5 ∙ √2

3. Να γράψετε τα ριζικά σε πιο απλή μορφή:
(α) √20 (β) √2
(γ) √5 ∙ 2 (δ) ∙ ∙ , όπου , , 0
Λύση:
(α) √20 √4 ⋅ 5 √4 ⋅ √5 2√5
(β) √2 √2 ∙ 2 √2 ∙ √2 2 √2
(γ) √5 ∙ 2 √5 ∙ 5 ∙ 2 ∙ 2 √5 ∙ √2 ∙ √5 ∙ 2 5 ∙ 2 ∙ √50 20 √50
(δ) ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
∙ ∙ ∙ ∙


4. Να κάνετε τις πράξεις:
(α) √50 √2 (β) 5 √ , 0

(γ) √3 2√5 √3 4√5
Λύση:
(α) √50 √2 √2 ∙ 5 √2 5√2 √2 4√2
(β) 5 √ 5 2⋅5⋅√ √ 25 10√ 25 10√
(γ) √3 2√5 √3 4√5 3 4√15 2√15 8⋅5 37 2√15

5. Να μετατρέψετε τις πιο κάτω παραστάσεις σε ισοδύναμες με ρητό παρονομαστή.
(α) (β) (γ)

√ √ √ √
Λύση:
√ ⋅√ √
(α) ⋅
√ √ √ √
√ √ √ √
(β) ⋅
√ √ √ √ √ √
3 1 √2
√ √ √ √
(γ)
√ √ √ √ √

(α) 8 (β) 8 (γ) 81
Λύση:
(α) 8 ⇒ √8 ⇒ 2 ( 0 και περιττός, τότε ⇔ √ )
(β) 8 ⇒ √8 ⇒ 2
√81 3
(γ) 81 ⇒ ή ⇒ ή
√81 3

7. Να λύσετε την εξίσωση: √ 1 4
Λύση:
Για να έχει πραγματική λύση η εξίσωση √ 1 4, πρέπει 1 0,
δηλαδή 1.
Υψώνουμε και τα δύο μέλη στη δεύτερη δύναμη:
√ 1 4 ⇒ √ 1 4 ⇒ 1 16 ⇒ 15 ( 1, δεκτή).

Δραστηριότητες
(α) √16 (β) √27 (γ) √16 (δ)

√
(α) √32 (β) √3 ∙ √27 (γ)
√
(ε) √ , 0 (στ) √200

(δ) √ ∙ √ , 0

3. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ τους πιο κάτω ισχυρισμούς, βάζοντας σε κύκλο τον
αντίστοιχο χαρακτηρισμό.

(α) √5 ∙ √5 5 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(β) √90 9 ⋅ √10 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(γ) √ ∶ , , 0, φυσικός ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(δ) √3 √7 √10 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(ε) √32 √2 4 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(στ) 3 4 3 4 7 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(ζ) 2 ⋅5 100 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(η) √12 √3 √3 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ


(α) √54 (β) √8 , 0 (γ) √ , 0
(δ) √16 , 0 (ε) ⋅ ⋅ , , , 0

(α) √4 ⋅ √16 √2 (β) 2√75 3√48 9√3 3√3 : √27
(δ)
(γ) 21 13 7 √4 √ √

6. Να μετατρέψετε τις πιο κάτω παραστάσεις σε ισοδύναμες με ρητό παρονομαστή:
(α) (β) (γ) (δ) , 0 και 1

√ √ √ √ √

7. Να υπολογίσετε το , αν 3 √7 4 √7.

8. Αν 1 √2 και 1 √2, να υπολογίσετε τις τιμές των πιο κάτω παραστάσεων:
(α) (β) (γ) (δ)

√
9. Αν να δείξετε ότι 1.

10. Να αποδείξετε ότι ο √ είναι ρητός, αν ο αριθμός είναι θετικός ρητός.
√

(α) √ 4 (β) √2 8 2 (γ) √25 3 0

(δ) √ 3

(α) 625 0 (β) 32 0 (γ) 81 0


Δυνάμεις με Ρητό Εκθέτη
Διερεύνηση
 Έχουμε μάθει ότι:
 Αν δύο δυνάμεις με την ίδια βάση είναι ίσες, τότε και οι εκθέτες τους είναι ίσοι,
δηλαδή, ⇔ , όπου ,  , 0 και 1.

 √ , για κάθε 0 και θετικός ακέραιος

Με βάση τα πιο πάνω:
 Αν 6 6 , τότε 4.
 Αν √4 4, τότε 7.

 Να συμπληρώσετε τους πιο κάτω πίνακες, όπως τα λυμένα παραδείγματα. Τι
παρατηρείτε;
Διαδικασία υπολογισμού του
1
√7 7 √7 7 ⇔ 7 7 ⇔2 1 √7 7
2
√3 3 …….. √3 3⎕
√3 3 …….. √3 3⎕
3 3 …….. 3 3⎕
√ …….. √ ⎕

√
7 7
1 √7 7
2 7 √7
2
7 7
2 √7 7
7 7
3 3
3 3 √3 3
…….. ……..
3 3 √3 3
…….. ……..
3 3 3 3
…….. ……..
√
…….. ……..

Μαθαίνω

 Μια παράσταση της μορφής , όπου 0, ακέραιος και θετικός ακέραιος
( 1), ονομάζεται δύναμη με ρητό εκθέτη.
Ορίζουμε ότι:
√

 Αν , θετικοί ακέραιοι, τότε ορίζουμε: 0 0

 Για κάθε φυσικό και 0 ισχύει: √

 Για κάθε φυσικό και 0 ισχύει:

√

 Γενικά, όταν 0, ακέραιος και θετικός ακέραιος, ορίζουμε:
1 1 1

√
1. Να υπολογίσετε τις πιο κάτω παραστάσεις, χωρίς τη χρήση υπολογιστικής μηχανής:
(α) 4 (β) 9 (γ) 16
Λύση:
(α) 4 √4 2 (β) 9
(γ) 16 √16 2 8

(α) 3 ⋅ √12 (β) 2 ∶ √2
Λύση:
(α) 3 ⋅ √12 √3 ⋅ √12 √36 6
(β) 2 ∶ √2 2 :2 2 2 2

3. Να λύσετε την εξίσωση: 9, 0
Λύση:
Υψώνουμε και τα δύο μέλη της εξίσωσης στην , ώστε ο εκθέτης του να γίνει 1:
9⇔ 9 ⇔ 3 ⇔ 27
1. Να μετατρέψετε τα πιο κάτω ριζικά σε δύναμη με ρητό εκθέτη:
(α) √5 (β) √3 (γ) √1000

(α) 16 (β) 8 (γ) 81

1
(δ) 4 (ε) 9 (στ) 120
(ζ) 81 (η) 27 (θ)

10
86
64 8

3. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ τους πιο κάτω ισχυρισμούς, βάζοντας σε κύκλο τον
(α) 5 √5 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(β) 0,04 0,2 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(γ) 1 1 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

8 4
(δ) √5 ⋅ 5 5 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(ε) Η λύση της εξίσωσης 3, 0 είναι ο ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

αριθμός √3.
(στ) Η εξίσωση 27 είναι αδύνατη. ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(ζ) 8 8 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

4. Να εκτελέσετε τις πράξεις και να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:
(α) 9 : 16 (β) 8
(γ) 25 ∙ 5 (δ) 64 , 0

5. Να λύσετε τις εξισώσεις για πραγματικές τιμές του :
(α) 5, 0 (β) 3, 0
(γ) 1, 0 (δ) 1 2, 1

6. Η απόσταση (σε ) που διανύει ένα αυτοκίνητο το οποίο επιταχύνει δίνεται από
τη σχέση 10 , όπου είναι ο χρόνος σε . Να υπολογίσετε τον χρόνο που
κινήθηκε το αυτοκίνητο, αν η απόσταση που διάνυσε είναι 640 .

7. Να αποδείξετε ότι: 2 , , 0

Περίληψη

1. Έχουμε μάθει να ορίζουμε και να υπολογίζουμε τη νιοστή ρίζα ενός μη
αρνητικού αριθμού , καθώς και τις ιδιότητες που ισχύουν για τις νιοστές ρίζες.
2. Έχουμε μάθει να γράφουμε οποιαδήποτε νιοστή ρίζα σε μορφή δύναμης με
ρητό εκθέτη √ , όπου 0, όταν ακέραιος και θετικός
ακέραιος.
3. Είδαμε ότι οι ιδιότητες που ισχύουν για ακέραιους εκθέτες ισχύουν και για
ρητούς και χρησιμοποιήσαμε τις ιδιότητες αυτές για απλοποίηση και
υπολογισμό παραστάσεων.
4. Έχουμε μάθει να επιλύουμε εξισώσεις με άγνωστο την υπόριζο ποσότητα π.χ.
√ , 0 και τις ισοδύναμες μορφές με άγνωστο τη βάση μιας δύναμης
με εκθέτη ρητό, π.χ. .


Δραστηριότητες Ενότητας

(α) √25 (β) √8 (γ) √625 (δ)

√ (γ) ∙ , 0
(α) √2 ∙ √8 (β)
√
(δ) √ , 0 (ε) √150 (στ) √32

(α) √2 ⋅ √32 √18 (β) 3√6 √24 √96 : √150
5 7 √16
(δ)
(γ) √ √

4. Να απλοποιήσετε την παράσταση √200 2√18 3√32 4√50.

5. Να μετατρέψετε τις πιο κάτω παραστάσεις σε ισοδύναμες με ρητό παρονομαστή:
(α) (β) (γ) (δ) , 0 και 1

√ √ √ √ √
(ε) (στ) (ζ)

√ √ √ √

6. Να υπολογίσετε το , αν 4√6 √6.

7. Αν √3 √2 και √3 √2, να υπολογίσετε τις τιμές των πιο κάτω
παραστάσεων:
(α) (β) (γ)

8. Να αποδείξετε ότι ο √ είναι ρητός, αν γνωρίζετε ότι ο αριθμός είναι θετικός

√
ρητός.


(α) √ 9 (β) √ 1 1
(γ) √4 2 0 (δ) √ 1 5

(α) 81 0 (β) 2 16 0 (γ) 4 0

(α) 4 (β) 27 (γ) 256
(δ) 1 (ε) (στ)

1
1 0
4
(ζ) 8 (η) 64

27 125

12. Να εκτελέσετε τις πράξεις και να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:
(α) 4 ⋅ (β) 81 , 0
(γ) 3 ∙ 3 (δ) 100 , 0

(α) 2, 0 (β) , 0
(γ) 0, 0 (δ) 4 1 1,
14. Δίνονται οι αριθμοί √2 και √2 . Να δείξετε ότι 4.


Λύση Προβλήματος

ΛΕΙΧΗΝΕΣ
Ένα από τα επακόλουθα της υπερθέρμανσης του πλανήτη μας είναι το λιώσιμο των
πάγων. Δώδεκα χρόνια μετά το λιώσιμο των πάγων, αρχίζουν να αναπτύσσονται στους
βράχους μικροσκοπικά φυτά που ονομάζονται λειχήνες.
Κάθε λειχήνα αναπτύσσεται σε σχήμα περίπου κυκλικό.
Ο παρακάτω τύπος χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί κατά προσέγγιση η διάμετρος
της λειχήνας σε σχέση με την ηλικία της.
7,0√ 12, 12
όπου η διάμετρος της λειχήνας σε και ο αριθμός των ετών που έχουν περάσει
μετά το λιώσιμο των πάγων.

Ερώτηση 1: ΛΕΙΧΗΝΕΣ
Χρησιμοποιώντας τον παραπάνω τύπο, να υπολογίσετε τη διάμετρο που θα έχει μια
λειχήνα, 16 έτη μετά το λιώσιμο των πάγων. Να γράψετε την απάντησή σας στον χώρο
που ακολουθεί.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Η Άννα μέτρησε τη διάμετρο μιας λειχήνας που βρήκε σε κάποιο μέρος και είδε ότι ήταν
35 .
Πόσα χρόνια έχουν περάσει από το λιώσιμο των πάγων σε αυτό το μέρος;
Να εξηγήσετε πώς βρήκατε την απάντησή σας.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σε πόσα χρόνια από σήμερα, μια λειχήνα που τώρα έχει διάμετρο 35 θα έχει
διπλασιάσει τη διάμετρό της; Να εξηγήσετε πώς βρήκατε την απάντησή σας.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
PISA 2000

Δραστηριότητες Εμπλουτισμού
(α) √ 10 2 (β) √3 6 0 (γ) √ 4 √ 2 0
(δ) √ 3 √ 1

2. Να μετατρέψετε τις παραστάσεις σε ισοδύναμες με ρητό παρανομαστή.
1 1
,
1 1
1 1 1 1
1 1 1
√2 1
√2

3. Να αποδείξετε ότι ο αριθμός 2 √2 είναι η κυβική ρίζα του αριθμού 20 14√2.

(α) 0 (β) 9 0 (γ) 4 0

5. Αν ο είναι φυσικός αριθμός, να αποδείξετε ότι: √ 1 √
√ √
Με τη βοήθεια του πιο πάνω, ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, να δείξετε ότι:
1 1 1 1
⋯ 9
1 √2 √2 √3 √3 √4 √99 √100

6. Αν , 0 και , να αποδείξετε ότι:
√

√
7. Με την προϋπόθεση ότι ορίζονται οι παραστάσεις, να υπολογίσετε τις τιμές των , , ,
όταν:
2 4 5 3 √ 2 0



Ενότητα
Κύκλος
2

 Να βρίσκουμε τις σχετικές θέσεις δύο κύκλων, όταν γνωρίζουμε

τις ακτίνες τους και το μήκος της διακέντρου.

 Να εφαρμόζουμε τις σχέσεις εγγεγραμμένων και επίκεντρων
γωνιών.

 Nα εφαρμόζουμε το Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης.
Έχουμε Μάθει

 Κύκλος ονομάζεται το σύνολο των σημείων του
επιπέδου που έχουν σταθερή απόσταση
(ακτίνα) από ένα σταθερό σημείο (κέντρο) του
επιπέδου.
Κύκλος
Γράφουμε για συντομία κύκλος , .

Δύο κύκλοι με ίση ακτίνα είναι ίσοι.

 Χορδή κύκλου ονομάζεται το ευθύγραμμο
τμήμα που έχει τα άκρα του στον κύκλο.
Χορδή
Π.χ. To είναι χορδή του κύκλου.

 Διάμετρος κύκλου είναι η χορδή που περνά από

το κέντρο του κύκλου.
Η διάμετρος χωρίζει τον κύκλο σε δύο ίσα μέρη
Το κέντρο του κύκλου είναι το μέσο κάθε
διαμέτρου.
Διάμετρος
Η διάμετρος του κύκλου είναι η μεγαλύτερη χορδή
του κύκλου και έχει μήκος διπλάσιο από την
ακτίνα , δηλαδή 2 .
Π.χ. H χορδή είναι διάμετρος του κύκλου.

 Δύο σημεία του κύκλου χωρίζουν τον κύκλο σε
δύο μέρη, που το καθένα ονομάζεται τόξο του
κύκλου με άκρα τα σημεία αυτά.
Π.χ. Τα σημεία και

χωρίζουν τον κύκλο σε
Τόξο ͡
δύο τόξα. Τα δύο τόξα συμβολίζονται ΑΜΒ και
ΑΝΒ͡ , όπου και είναι ενδιάμεσα σημεία των
αντίστοιχων τόξων.

 Η διάμετρος χωρίζει τον κύκλο σε δύο ίσα μέρη
που ονομάζονται ημικύκλια.
 Κυκλικός δίσκος , είναι ο κύκλος μαζί με

το μέρος του επιπέδου που περικλείει. R
Κυκλικός
Κάθε σημείο του κυκλικού δίσκου απέχει από
Δίσκος
το κέντρο απόσταση μικρότερη ή ίση με την
ακτίνα .

34 Ενότητα 2: Κύκλος

Έχουμε Μάθει

Επίκεντρη γωνία ονομάζεται κάθε γωνία x
που έχει την κορυφή της στο κέντρο του
Επίκεντρη κύκλου.
O
γωνία
Π.χ. H γωνία είναι επίκεντρη y
γωνία.
Το τόξο του κύκλου που βρίσκεται στο

εσωτερικό μιας επίκεντρης γωνίας B x
Αντίστοιχο ονομάζεται αντίστοιχο τόξο της
τόξο της επίκεντρης γωνίας. A O
επίκεντρης
͡ είναι το αντίστοιχο Γ y
Π.χ. Το τόξο ΒΓ
τόξο της γωνίας .
Το μέτρο ενός τόξου ορίζεται το μέτρο

της αντίστοιχης επίκεντρης γωνίας. B x
Μέτρο Tο μέτρο ενός τόξου το μετράμε σε 50
μοίρες. A O 50
Τόξου
Γ y
͡ =
Π.χ. ΒΓ 50

Στον ίδιο κύκλο (ή σε ίσους κύκλους):
 σε ίσες επίκεντρες γωνίες
αντιστοιχούν ίσα τόξα και ρ
Σχέση ρ
αντίστροφα.
επίκεντρης K Δ O
γωνίας και Π.χ. ⇔ Ε͡Ζ=Γ͡∆=Α͡Β E B
αντίστοιχου
τόξου  σε ίσα τόξα αντιστοιχούν ίσες χορδές Z Γ A
και αντίστροφα.

Π.χ. Ε͡Ζ=Γ͡∆=Α͡Β ⇔
Εφαπτομένη του κύκλου σε σημείο (A)

ονομάζεται η ευθεία που έχει μόνο A
Εφαπτομένη ένα κοινό σημείο (το Α) με τον κύκλο. O
Η εφαπτομένη είναι κάθετη της ακτίνας
στο σημείο του κύκλου. ε

Ενότητα 2: Κύκλος 35

Θέσεις σημείου ως προς κύκλο
Θέσεις σημείου ως προς κύκλο με κέντρο Κ και ακτίνα ρ. ρ
A
(α) ⇔ Το σημείο βρίσκεται μέσα στον κύκλο. K
B
(β) ⇔ Το σημείο ανήκει στον κύκλο.
Γ
(γ) ⇔ Το σημείο βρίσκεται εκτός κύκλου.

Θέσεις ευθείας ως προς κύκλο

A
Ευθεία που βρίσκεται σε απόσταση από το κέντρο
d
κύκλου ακτίνας : K
ρ
B
(α) ⇔ Η ευθεία τέμνει τον κύκλο σε δύο σημεία. ε

d A
ρ
(β) ⇔ Η ευθεία εφάπτεται του κύκλου. K
Έχουν μόνο ένα κοινό σημείο. ε

d
(γ) ⇔ Η ευθεία είναι ξένη με τον κύκλο. K ρ
Δεν έχουν κανένα κοινό σημείο.
ε

A
Απόστημα χορδής

Γ
To κάθετο τμήμα που άγεται από το κέντρο προς τη K
χορδή λέγεται απόστημα της χορδής .
B


Θέση Δύο Κύκλων
Εξερεύνηση
Στη διπλανή εικόνα φαίνεται το μεσαιωνικό αστρονομικό
ρολόι που βρίσκεται στην Πράγα της Τσεχίας. Το σημερινό
ρολόι είναι ένα πιστό αντίγραφο του αρχικού, το οποίο
καταστράφηκε στον ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Να περιγράψετε τη θέση δύο οποιονδήποτε κύκλων, όπως

αυτοί εμφανίζονται στο μεσαιωνικό αστρονομικό ρολόι.
∆ιερεύνηση

 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_Thesis2Kyklon.ggb».

 Να μετακινήσετε τον δρομέα « », για να μεταβάλετε την απόσταση μεταξύ των
κέντρων των δύο κύκλων έτσι ώστε οι κύκλοι:
(α) να έχουν δύο κοινά σημεία
(β) να έχουν ένα κοινό σημείο
(γ) να μην έχουν σημεία τομής

 Ποια είναι η σχέση που συνδέει την απόσταση των δύο κέντρων με το άθροισμα
και τη διαφορά των δύο ακτίνων;


Μαθαίνω
Διάκεντρος δύο κύκλων ονομάζεται το

ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει τα κέντρα K δ Λ
δύο κύκλων.
Θέση δύο κύκλων , και , με

Θέση Συνθήκη Σχήμα
A
Αν δύο κύκλοι έχουν μόνο δύο κοινά R ρ
σημεία , τότε οι κύκλοι δ R ρ K δ Λ
τέμνονται. B

Αν δύο κύκλοι έχουν ένα μόνο κοινό ρ
R A
σημείο και το μήκος της διακέντρου είναι K δ Λ

ίσο με το άθροισμα των ακτίνων τους,
τότε εφάπτονται εξωτερικά.

Αν δύο κύκλοι, έχουν ένα μόνο κοινό
σημείο και το μήκος της διακέντρου είναι
ίσο με τη διαφορά των ακτίνων τους, τότε
εφάπτονται εσωτερικά. R
KδΛ ρ A

Παρατήρηση: Αν και 0, τότε οι
κύκλοι ταυτίζονται.

Αν δύο κύκλοι δεν έχουν κανένα κοινό
σημείο και το μήκος της διακέντρου είναι R ρ
μεγαλύτερο από το άθροισμα των K δ Λ
ακτίνων τους, τότε είναι ξένοι εξωτερικά.
Ο ένας κύκλος βρίσκεται έξω από τον
άλλο.

Αν δύο κύκλοι δεν έχουν κανένα κοινό
σημείο και το μήκος της διακέντρου είναι
μικρότερο από τη διαφορά των ακτίνων R
K δΛ ρ
τους, τότε είναι ξένοι εσωτερικά.
Ο ένας κύκλος βρίσκεται μέσα στον άλλο.


1. Να βρείτε τη θέση των δύο κύκλων σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις:
(α) Κύκλοι , 4 και , 6 με απόσταση 7
(β) Κύκλοι , 4 και , 6 με απόσταση 10

Λύση:
(α) Α΄ τρόπος
άρα 6 και 4
6 4 10 , 2 , 7
R ρ δ R ρ άρα οι κύκλοι τέμνονται σε δύο σημεία.
Β΄ τρόπος
6 4 10 , | | 2 , 7
| | δ R ρ άρα οι κύκλοι τέμνονται σε δύο σημεία
(β) 10 άρα οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά.

1. Να βρείτε τη θέση των δύο κύκλων σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις:
(γ) Κύκλοι , 3 και , 5 με απόσταση 1
(δ) Κύκλοι , 5 και , 8 με απόσταση 3
(ε) Κύκλοι , 2 και , 3 με απόσταση 4
(στ) Κύκλοι , 4 και , 7 με απόσταση 12
(ζ) Κύκλοι , 4 και , 7 με απόσταση 3
(η) Κύκλοι , 4 και , 6 με απόσταση 10

2. Να υπολογίσετε το μήκος της διακέντρου των κύκλων ,4 και ,5 , ώστε:
(α) οι κύκλοι να εφάπτονται εξωτερικά
(β) οι κύκλοι να εφάπτονται εσωτερικά


3. Δίνεται κύκλος με κέντρο , 10 και κύκλος , 18 . Αν οι δύο κύκλοι έχουν
δύο κοινά σημεία, να βρείτε το διάστημα στο οποίο ανήκουν οι τιμές του μήκους .

4. Να κατασκευάσετε τους κύκλους σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις και στη
συνέχεια να βρείτε τη θέση των δύο κύκλων:
(γ) Κύκλοι , 3 και , 4 με απόσταση 6
(δ) Κύκλοι , 3 και , 4 με απόσταση 1
(ε) Κύκλοι , 3 και , 4 με απόσταση 2

5. Στο πιο κάτω σχήμα να γράψετε τη θέση μεταξύ των κύκλων:
(α) , και ,
(β) , και ,
(γ) , και ,
(δ) , και ,


Εγγεγραμμένες Γωνίες
Εξερεύνηση
 Στο σχήμα φαίνεται η κάτοψη μιας

αίθουσας κινηματογράφου. Ένας
φωτογράφος τοποθέτησε μια
φωτογραφική μηχανή , που έχει
°
άνοιγμα φακού 36 , στο μέσο της
τελευταίας σειράς έτσι ώστε να βλέπει όλη
την οθόνη, όπως φαίνεται στο σχήμα. Στη
συνέχεια θα τοποθετήσει ακόμα μια
φωτογραφική μηχανή με φακό
°
ανοίγματος 72 .
(α) Σε ποιες άλλες θέσεις θα μπορούσε να τοποθετήσει τη φωτογραφική μηχανή
ώστε να καλύπτει ολόκληρη την οθόνη;
(β) Σε ποια θέση πρέπει να τοποθετήσει τη φωτογραφική μηχανή ώστε να
καλύπτει ολόκληρη την οθόνη;


 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_DGeoorthi.ggb».

 Να μετακινήσετε την κορυφή Γ σε διάφορες
θέσεις.

 Πότε νομίζετε ότι η γωνία Γ γίνεται ορθή;


 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_DGeoEggegrammeniEpikentri.ggb» και να
βρείτε τη σχέση που συνδέει το μέτρο της εγγεγραμμένης γωνίας με το μέτρο
της αντίστοιχης επίκεντρης.

 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_DGeoEggegrameniIdioToxo.ggb» και να βρείτε
τη σχέση που συνδέει το μέτρο των εγγεγραμμένων γωνιών που βαίνουν στο
ίδιο τόξο.


 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_isatoxa.ggb» και να συγκρίνετε τα τόξα που
περιέχονται μεταξύ δύο παράλληλων ευθειών


 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_tetrapleyro.ggb»
 Να μετακινήσετε την κορυφή Α του τετραπλεύρου ΑΒΓΔ
σε διάφορες θέσεις στον κύκλο.
 Να συγκρίνετε τις απέναντι γωνίες του τετραπλεύρου
ΑΒΓΔ


Μαθαίνω
x
Εγγεγραμμένη γωνία είναι η γωνία που έχει
κορυφή ένα σημείο του κύκλου και οι πλευρές της είναι A O
τέμνουσες του κύκλου.
Σε κάθε τόξο αντιστοιχούν άπειρες εγγεγραμμένες γωνίες. y

Θεώρημα Σχήμα

A
Κάθε εγγεγραμμένη γωνία ισούται με το μισό της x B
O
αντίστοιχης επίκεντρης γωνίας.
2x
⌃ 1 BOΓ
π.χ. BAΓ ⌃
2
Γ
Πορίσματα Σχήμα
B x
Το μέτρο κάθε εγγεγραμμένης γωνίας ισούται με το μισό
του μέτρου του αντίστοιχου τόξου. A O
. . ΒΑΓ ΒΓ
Γ y
B
Κάθε εγγεγραμμένη γωνία που βαίνει σε ημικύκλιο είναι
ορθή.
A O
. . 90

Γ
B
Εγγεγραμμένες γωνίες που βαίνουν στο ίδιο τόξο είναι
ίσες μεταξύ τους.
. . ΓΒΔ ΔΑΓ O Δ

A
Γ
B
Εγγεγραμμένες γωνίες που βαίνουν σε ίσα τόξα ίσων
κύκλων ή του ίδιου κύκλου είναι ίσες μεταξύ τους και ρ ρ
Δ
αντίστροφα. Z
π. χ. ΓΑΔ ΕΒΖ ⟺ ΓΔ ΕΖ A
Γ E

A B
Mεταξύ δύο παράλληλων ευθειών περιέχονται ίσα τόξα. Δ Γ
. . ∥ ⇒ΒΓ ΑΔ O

Ένα κυρτό τετράπλευρο που είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο
έχει τις απέναντι γωνίες παραπληρωματικές. (Ένα
τετράπλευρο λέγεται εγγεγραμμένο σε κύκλο, αν οι
κορυφές του είναι σημεία του κύκλου.)
π.χ. Το τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι εγγεγραμμένο στον κύκλο.
Οι γωνίες Α και Γ είναι παραπληρωματικές και οι γωνίες Β
και Δ είναι παραπληρωματικές.

1. Στο διπλανό σχήμα να υπολογίσετε τη γωνία .

Λύση:
Η εγγεγραμμένη γωνία βαίνει στο τόξο ΒΓ.
Η επίκεντρη γωνία ͡
βαίνει επίσης στο τόξο ΒΓ.
Άρα, (θεώρημα εγγεγραμμένης και
αντίστοιχης επίκεντρης γωνίας).
⇒ 62°
⇒ 124°

2. Στο διπλανό σχήμα να υπολογίσετε τις γωνίες και . B

A y
Λύση: 52
Οι γωνίες και είναι ίσες, γιατί βαίνουν στο ίδιο τόξο .
x
Άρα, 31° . Γ
31
Οι γωνίες και είναι ίσες, γιατί βαίνουν στο ίδιο τόξο .
Άρα, 52° .

Δ

3. Στο διπλανό σχήμα να υπολογίσετε την τιμή του .

Λύση:
Οι γωνίες και είναι παραπληρωματικές, γιατί είναι απέναντι
γωνίες στο τετράπλευρο ΑΒΓΔ που είναι εγγεγραμμένο στο κύκλο.
Άρα, 180° ⇒ 2 180° ⇒ 3 180° ⇒ 60°.


1. Να υπολογίσετε τις τιμές του και σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις:

(α) (β)
A A
x B x B
O O
86
80
Γ Γ

(γ)
B
(δ) Δ
A x
x
B
O A 34
Γ
B Γ Διάμετρος Γ

(ε) (ζ) A
A
y
140 B
O Β
x 30 x 32
Γ
Γ
Δ

(η) (θ)
A A B
30 60 x
O B
x
Δ y
80
Δ
Γ Γ


2. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ καθεμιά από τις πιο κάτω προτάσεις και να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

(α) Δύο εγγεγραμμένες γωνίες που βαίνουν στο ίδιο τόξο είναι ίσες.
(β) Δύο εγγεγραμμένες γωνίες που είναι ίσες βαίνουν σίγουρα στο ίδιο τόξο.
(γ) Αν μία εγγεγραμμένη γωνία είναι ορθή, τότε βαίνει σε ημικύκλιο.
(δ) Σε κύκλους , 4 και , 8 αν οι επίκεντρες γωνίες τους και είναι
αντίστοιχα ίσες, τότε και οι επίκεντρες βαίνουν σε ίσα τόξα.

3. Στο διπλανό σχήμα το σημείο είναι το κέντρο του κύκλου και
η γωνία έχει μέτρο 60°. Να βρείτε το μέτρο της γωνίας
και το μέτρο του μικρότερου τόξου .

4. Στο διπλανό σχήμα το μέτρο του μικρότερου τόξου του
κύκλου , είναι 140° Να βρείτε τα μέτρα των γωνιών
και .
5. Στο διπλανό σχήμα το σημείο είναι το κέντρο του κύκλου και
η γωνία έχει μέτρο 150° Να βρείτε το μέτρο της γωνίας
και το μέτρο του μεγαλύτερου τόξου .

6. Στο διπλανό σχήμα το σημείο είναι το κέντρο του κύκλου και η
γωνία έχει μέτρο 60° Να βρείτε τα μέτρα των γωνιών του
τριγώνου .

7. Το ισοσκελές τρίγωνο 4 είναι

εγγεγραμμένο σε κύκλο , . Αν η πλευρά του τριγώνου
είναι διάμετρος του κύκλου να υπολογίσετε την ακτίνα
κύκλου.

8. Στον διπλανό κύκλο δίνεται . Να αποδείξετε ότι οι γωνίες και είναι
ίσες.
Δ A

B
Ε
Γ

Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης

 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn03_DGeoXordiEfaptomeni.ggb» ή να
κατασκευάσετε σε χαρτί έναν κύκλο , .
 Να εγγράψετε στον κύκλο τρίγωνο ( , , σημεία του κύκλου).
 Να φέρετε την εφαπτομένη του κύκλου στο σημείο .
 Να μετρήσετε τις γωνίες και .
 Ποια είναι η σχέση μεταξύ των γωνιών και ;
 Να μετακινήσετε τις κορυφές του τριγώνου σε διάφορες θέσεις.
 Να αλλάξετε το μέγεθος του κύκλου.

Μαθαίνω

Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης
Η γωνία που σχηματίζεται από μια χορδή ενός κύκλου και
A

την εφαπτομένη στο ένα άκρο της είναι ίση με κάθε
ω Β
εγγεγραμμένη γωνία του κύκλου που αντιστοιχεί στο τόξο,
το οποίο βρίσκεται μεταξύ των πλευρών της γωνίας. φ
Π.χ.
Δ
Γ


1. Στο διπλανό σχήμα η ευθεία είναι η εφαπτομένη του
κύκλου στο σημείο . Να υπολογίσετε το μέτρο της
γωνίας .

Λύση:
Η οξεία γωνία σχηματίζεται από τη χορδή του
κύκλου και την εφαπτομένη του κύκλου στο άκρο
της χορδής .
Άρα, από Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης η γωνία είναι ίση με την εγγεγραμμένη
γωνία ( 45∘ ) που βαίνει στο μικρότερο τόξο της χορδής , δηλαδή 45∘ .

2. Στο διπλανό σχήμα η γωνία βαίνει σε ημικύκλιο και
η ευθεία είναι η εφαπτομένη του κύκλου στο
σημείο . Να υπολογίσετε τις τιμές των , , .

Λύση:
Η γωνία βαίνει σε ημικύκλιο, άρα 90° .
∆
4 90° 180° (άθροισμα γωνιών ΑΒΓ ).
5 90° ⇒ 18°
Α΄ τρόπος: Από το θεώρημα χορδής και εφαπτομένης προκύπτει ότι
̂ 4 ⇒ ̂ 72°
Β΄ τρόπος: Οι γωνίες και είναι συμπληρωματικές, εφόσον γνωρίζουμε ότι η είναι
κάθετη στην εφαπτομένη.
Άρα, ̂ 90° ⇒ ̂ 90° 18° ⇒ ̂ 72°.

3. Από σημείο εκτός του κύκλου , φέρουμε εφαπτόμενα τμήματα και προς

τον κύκλο. Να αποδείξετε ότι .

Λύση:
Τα και είναι εφαπτόμενα τμήματα του
κύκλου και οι και είναι χορδές κύκλου.
Από το Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης
προκύπτει ότι:
⇒
Άρα, το τρίγωνο είναι ισοσκελές με
.

Παρατήρηση: Τα εφαπτόμενα τμήματα που
άγονται από σημείο έξω από τον κύκλο είναι
ίσα μεταξύ τους.


1. Να υπολογίσετε την τιμή του για καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις, αν είναι
εφαπτομένη του κύκλου.
(α) (β)

(γ) (δ)

2. Στο διπλανό σχήμα η ευθεία (ε) είναι εφαπτομένη
του κύκλου (Κ,ρ) και η γωνία έχει μέτρο
140° Να βρείτε τα μέτρα των γωνιών
και .


3. Στο διπλανό σχήμα η ευθεία (ε) είναι εφαπτομένη
του κύκλου (Κ,ρ) και το μικρότερο τόξο ΑΓ έχει
μέτρο 120°. Να βρείτε τα μέτρα των γωνιών
και

4. Να υπολογίσετε την τιμή του και του για καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις, αν
είναι εφαπτομένη του κύκλου.
(α) (β) (γ)

A B y
A
56 Β x
Δ x A
70 Β 129
Δ x
y 63
Γ Γ E (ε)
(ε) (ε)

5. Δίνεται κύκλος , 4 και η χορδή του . Στο σημείο φέρουμε την εφαπτομένη
του . Η οξεία γωνία που σχηματίζει η χορδή με την είναι 70° . Να
υπολογίσετε τη γωνία .

6. Από σημείο που βρίσκεται εκτός του κύκλου , φέρουμε
τα εφαπτόμενα τμήματα και . Αν η γωνία 58° ,
να υπολογίσετε το μέτρο του τόξου που αντιστοιχεί στην
κυρτή γωνία .


Περίληψη

1. Διάκεντρος δύο κύκλων ονομάζεται το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει τα κέντρα
δύο κύκλων.

2. Δύο κύκλοι με διάκεντρο και ακτίνες και με :
 Τέμνονται, όταν δ R ρ
 Εφάπτονται εξωτερικά, όταν
 Εφάπτονται εσωτερικά, όταν
 Είναι ξένοι εξωτερικά, όταν
 Είναι ξένοι εσωτερικά, όταν

3. Εγγεγραμμένη γωνία είναι η γωνία που έχει κορυφή ένα σημείο του
κύκλου και οι πλευρές της είναι τέμνουσες του κύκλου.

4. Κάθε εγγεγραμμένη γωνία ισούται με το μισό της αντίστοιχης επίκεντρης γωνίας.

5. Mεταξύ δύο παράλληλων ευθειών περιέχονται ίσα τόξα.

6. Ένα κυρτό τετράπλευρο που είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο έχει τις απέναντι
γωνίες παραπληρωματικές.

7. Η οξεία γωνία που σχηματίζεται από μια χορδή του κύκλου και την εφαπτομένη
στο άκρο της χορδής είναι ίση με την εγγεγραμμένη που βαίνει στο μικρότερο
τόξο της χορδής.


1. Να υπολογίσετε τις τιμές του και σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις
(α) (β) (γ)
A B A
86 B A 72
O O x Β
x Γ 66
y
Γ x Δ
Γ
(δ) (ε) (στ)
Δ B
A 37
30 B A x A
x 30 B 29
x
Δ Γ
Γ Γ

2. Ένα τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο με
AB 120° , BΓ 30° , ΓΔ 80° . Να υπολογίσετε τις γωνίες του
τετραπλεύρου .
3. Να υπολογίσετε τις γωνίες του τριγώνου . A
3x
2x
Γ B

4x
4. Στο διπλανό σχήμα παρουσιάζεται η κάτοψη του αγγλικού
μνημείου Stonehedge που είναι φτιαγμένο από βράχους.
Τμήματα του μνημείου δημιουργούν δύο ομόκεντρους
κύκλους. Να αποδείξετε ότι οι γωνίες και είναι ίσες .


5. Δίνονται δυο ίσοι κύκλοι , και , με
, οι οποίοι τέμνονται στα σημεία και .
(α) Να αποδείξετε ότι το τρίγωνο είναι
ισόπλευρο.
(β) Να υπολογίσετε τις γωνίες του τριγώνου .

 Στο διπλανό σχήμα η επίκεντρη γωνία είναι
120 και η γωνία είναι 15 Να υπολογίσετε τις
γωνίες και .

7. Στο διπλανό σχήμα, η είναι εφαπτομένη του
κύκλου , στο σημείο του . Αν δίνεται ότι η
85° και η ∆ 40°:
(α) Να αποδείξετε ότι: 45°.
(β) Να υπολογίσετε τη γωνία .



ΠΕΡΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΗ ΠΟΡΤΑ
Μια περιστρεφόμενη πόρτα περιλαμβάνει τρία φύλλα που περιστρέφονται σε έναν
κυκλικό χώρο. Η εσωτερική διάμετρος αυτού του χώρου είναι 2 μέτρα (200
εκατοστόμετρα). Τα τρία φύλλα της πόρτας χωρίζουν τον χώρο σε τρεις ίσους τομείς. Οι
πιο κάτω τρεις κατόψεις δείχνουν τα φύλλα της πόρτας σε τρεις διαφορετικές θέσεις.

Είσοδος

Φύλλα
200 cm

Έξοδος

Ερώτηση 1: Ποιο είναι το άνοιγμα της γωνίας, σε μοίρες, που σχηματίζεται από δύο φύλλα
της πόρτας;
Ερώτηση 2: Τα δύο ανοίγματα της πόρτας (τα διακεκομμένα Πιθανή ροή του αέρα

τόξα στο διάγραμμα) έχουν το ίδιο μέγεθος. Στην περίπτωση σε αυτή τη θέση.
που αυτά τα ανοίγματα είναι πολύ μεγάλα, τα περιστρεφόμενα
φύλλα δεν μπορούν να σφραγίσουν τον χώρο και έτσι μπορεί να
υπάρξει ελεύθερη ροή αέρα μεταξύ της εισόδου και της εξόδου,
προκαλώντας ανεπιθύμητη απώλεια ή συσσώρευση
θερμότητας. Αυτό φαίνεται στο διπλανό διάγραμμα.
Ποιο είναι το μέγιστο μήκος του τόξου, σε εκατοστόμετρα (cm),
που μπορεί να έχει κάθε άνοιγμα της πόρτας, ώστε να μην
μπορεί να υπάρξει ελεύθερη ροή αέρα μεταξύ της εισόδου και
της εξόδου
Ερώτηση 3: Η πόρτα κάνει 4 περιστροφές σε ένα λεπτό. Υπάρχει χώρος για δύο άτομα σε
καθένα από τους τρεις τομείς. Ποιος είναι ο μέγιστος αριθμός ατόμων που μπορούν να
εισέλθουν από την πόρτα στο κτήριο σε 30 λεπτά;

PISA 2012



1. Να δείξετε ότι αν δύο κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά, τότε το μήκος της διακέντρου
είναι ίσο με τη διαφορά των ακτίνων τους.

2. Να αποδείξετε ότι αν δύο κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά, τότε το μήκος της διακέντρου
είναι ίσο με το άθροισμα των ακτίνων τους.

3. Δύο κύκλοι με κέντρα και και εφάπτονται εξωτερικά. Μια ευθεία εφάπτεται
στους κύκλους στα σημεία και , αντίστοιχα. Να δείξετε ότι το τετράπλευρο
είναι:
(α) τραπέζιο, όταν οι κύκλοι είναι άνισοι
(β) ορθογώνιο, όταν οι κύκλοι είναι ίσοι

4. Να αποδείξετε ότι η διάκεντρος δύο ίσων τεμνόμενων κύκλων είναι η μεσοκάθετη της
κοινής χορδής τους.

5. Κατασκευάζουμε κύκλο , 5 και μια χορδή του . Στην
προέκταση της προς το παίρνουμε τμήμα 5 . H
προέκταση του ευθυγράμμου τμήματος προς το τέμνει
⌃ 3∙ΒΚΓ
τον κύκλο, στο . Να δείξετε ότι ΕΚΑ ⌃ .

6. Να υπολογίσετε την οξεία γωνία που δημιουργείται από τη χορδή Β M
και την εφαπτομένη του κύκλου , στο σημείο , αν
͡ 5 ΑMB
ισχύει ότι ΑKΒ ͡ . Τα και είναι σημεία του κύκλου όπως A
φαίνεται στο διπλανό σχήμα. Λ
(ε)
K

7. Να κατασκευάσετε κύκλο με κέντρο και διάμετρο 7 . Να γράψετε ένα
σημείο στην περιφέρεια του κύκλου τέτοιο ώστε η γωνία 30° . Να φέρετε την
εφαπτομένη του κύκλου στο και να σημειώσετε με την τομή της εφαπτομένης με
την προέκταση της . Να δείξετε ότι το είναι ισοσκελές τρίγωνο.

8. Από σημείο εκτός κύκλου φέρουμε την εφαπτομένη , όπου
είναι το σημείο επαφής και την τέμνουσα . Αν ,
να δείξετε ότι το τρίγωνο είναι ισοσκελές.


Ενότητα
Τριγωνομετρία
3


 Να ορίζουμε τη γωνία σε κανονική θέση.

 Να ορίζουμε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς γωνίας
σε κανονική θέση.

 Να ορίζουμε τον τριγωνομετρικό κύκλο και τους
τριγωνομετρικούς αριθμούς οποιασδήποτε γωνίας στον
τριγωνομετρικό κύκλο.

 Τις σχέσεις που συνδέουν τους τριγωνομετρικούς
αριθμούς συμπληρωματικών και παραπληρωματικών
γωνιών.

 Να εφαρμόζουμε τις βασικές τριγωνομετρικές
ταυτότητες.


58 Ενότητα 3: Τριγωνομετρία

Γωνία σε Κανονική Θέση
Τριγωνομετρικοί Αριθμοί Γωνίας σε Κανονική Θέση

 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn05_Motorcycles.ggb».

 Οι μοτοσικλετιστές και βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία στον θετικό ημιάξονα
και κινούνται κυκλικά γύρω από την αρχή των αξόνων .

 Τα κουμπιά ξεκινούν και σταματούν την κίνηση των μοτοσικλετιστών

 Να επιλέξετε τα πιο πάνω κουμπιά διαδοχικά και να περιγράψετε τη θέση του κάθε
μοτοσυκλετιστή και τον τρόπο που κινείται.
Ενότητα 3: Τριγωνομετρία 59

Μαθαίνω

 Οι γωνίες στο επίπεδο δημιουργούνται από την
περιστροφή μίας ημιευθείας γύρω από την αρχή
της. Η αρχική θέση της ημιευθείας ονομάζεται
αρχική πλευρά της γωνίας και η τελική θέση της
ημιευθείας ονομάζεται τελική πλευρά.

 Θετική γωνία θεωρείται η γωνία που δημιουργείται
με στροφή της αρχικής της πλευράς αντίθετα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού
 Αρνητική γωνία θεωρείται η γωνία που δημιουργείται με στροφή της αρχικής της
πλευράς σύμφωνα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού.
 Σε ορθογώνιο σύστημα συντεταγμένων, μία γωνία λέγεται ότι είναι τοποθετημένη σε
κανονική θέση, αν η κορυφή της βρίσκεται στην αρχή των αξόνων και η αρχική
πλευρά της συμπίπτει με τον θετικό ημιάξονα των τετμημένων (ημιάξονας .
 Προσανατολισμένη γωνία ονομάζεται κάθε θετική, ή αρνητική γωνία, η οποία
βρίσκεται σε κανονική θέση.

 Η γωνία είναι σε κανονική θέση και το
σημείο , , το οποίο διαφέρει από την αρχή των
αξόνων 0,0 , είναι πάνω στην τελική πλευρά της
γωνίας.
Η απόσταση του σημείου , από την αρχή των
αξόνων είναι ίση με , όπου , 0.


Αν η γωνία είναι οξεία, τότε οι τριγωνομετρικοί αριθμοί της γωνίας είναι:

Οι ορισμοί για τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της οξείας γωνίας είναι συνεπείς με
τους ορισμούς που έχουν δοθεί για την οξεία γωνία σε ορθογώνιο τρίγωνο.

Γενικεύοντας τα πιο πάνω, ορίζουμε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς οποιασδήποτε
γωνίας .
0
όπου , 0

Παρατηρούμε ότι:

 Συνεφαπτομένη της γωνίας ορίζουμε τον τριγωνομετρικό αριθμό
, 0 και τον συμβολίζουμε με , δηλαδή:

Παρατήρηση:
Με βάση τα πιο πάνω, έχουμε ότι:



1. Να γράψετε δύο ζεύγη γωνιών οι οποίες είναι στην κανονική τους θέση και έχουν την
ίδια τελική πλευρά. Nα αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Λύση:
Η γωνία 120° έχει την ίδια τελική πλευρά με τη γωνία 240°,
αφού 240° 360° 120°.
Η γωνία 315° έχει την ίδια τελική πλευρά με τη γωνία 675°,
αφού 675° 360° 315°.

2. Στο πιο κάτω σχήμα να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας .
Λύση:
Έχουμε το σημείο 3, 4 με συντεταγμένες 3
και 4.
Για να υπολογίσουμε το και το ,
υπολογίζουμε την απόσταση του σημείου από την
αρχή των αξόνων:
3 4 √25 5
Από τον ορισμό των τριγωνομετρικών αριθμών έχουμε:


1. Να κατασκευάσετε τις πιο κάτω γωνίες σε κανονική θέση.
(α) 100° (β) 45° (γ) 450° (δ) 210°

2. Να γράψετε δύο γωνίες που έχουν την ίδια τελική πλευρά με τις πιο κάτω γωνίες:
(α) 135° (β) 20° (γ) 240°

3. Στο πιο κάτω σχήμα φαίνονται οι γωνίες και .

(α) Αν , να εκφράσετε τη γωνία συναρτήσει της γωνίας .
(β) Η γωνία 720° είναι σε κανονική θέση. Να τοποθετήσετε την αρχική και την
τελική της πλευρά.
(γ) Η γωνία 360° είναι σε κανονική θέση. Να τοποθετήσετε την αρχική και την
τελική της πλευρά.

4. Στο πιο κάτω σχήμα να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας .

.

Τριγωνομετρικός Κύκλος

 Να ανοίξετε το αρχείο «AlykEn05_TrigKyklos.ggb».

 Δίνεται κύκλος με κέντρο την αρχή των αξόνων
και ακτίνα ίση με μία ακεραία μονάδα.
 Να επιλέξετε τον δρομέα " ", για να δώσετε
διάφορες τιμές στη γωνία .
 Να παρατηρήσετε τις τιμές των
« , , » και να τις συνδέσετε με τους
τριγωνομετρικούς αριθμούς , και
.

Μαθαίνω

 Τριγωνομετρικός κύκλος ονομάζεται ο κύκλος που έχει κέντρο την αρχή των αξόνων
και ακτίνα ίση με μία μονάδα.

 Οι άξονες , ′ χωρίζουν τον κύκλο σε τέσσερα τεταρτημόρια, όπως φαίνεται στο
πιο κάτω σχήμα.
Σημείωση: Τα σημεία τα οποία βρίσκονται στους άξονες δεν ανήκουν σε κάποιο
τεταρτημόριο.


 Η τελική πλευρά μιας γωνίας τέμνει τον
τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο ,
( 1 , τότε ισχύει:

τετμημένη του σημείου
τεταγμένη του σημείου

 Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι:
και

Ο άξονας των τετμημένων ονομάζεται και άξονας
των συνημιτόνων, ενώ ο άξονας των τεταγμένων ονομάζεται και άξονας των
ημιτόνων.

 Η προέκταση της τελικής πλευράς μιας γωνίας η οποία τέμνει τον τριγωνομετρικό
κύκλο στο σημείο , , τέμνει και την εφαπτομένη του κύκλου στο σημείο 1, 0 ,
στο σημείο , τότε ισχύει:

έ ί
έ ί
έ ί 1

 Η εφαπτομένη του κύκλου στο σημείο 1, 0 ονομάζεται και άξονας των
εφαπτομένων.

 Για να βρούμε το πρόσημο των τριγωνομετρικών αριθμών , και ,
μελετούμε το πρόσημο των συντεταγμένων του σημείου τομής , της τελικής
πλευράς της γωνίας με τον τριγωνομετρικό κύκλο.

 Αν η γωνία έχει τελική πλευρά στο 1ο τεταρτημόριο του τριγωνομετρικού κύκλου,
τότε το σημείο , έχει 0 και 0.
Συνεπώς,
, ,

Συνεπώς,

, ,

Συνεπώς,

, ,


Συνεπώς,
, ,

1ο τεταρτημόριο 2ο τεταρτημόριο 3ο τεταρτημόριο 4ο τεταρτημόριο

 Ο τριγωνομετρικός αριθμός έχει το ίδιο πρόσημο με τον τριγωνομετρικό αριθμό
γιατί

 Με βάση τα πιο πάνω η εύρεση του προσήμου των τριγωνομετρικών αριθμών
συνοψίζεται στον πιο κάτω μνημονικό κανόνα όπου:

 Στο 1ο τεταρτημόριο όλοι οι
τριγωνομετρικοί αριθμοί είναι
θετικοί.
 Στο 2ο τεταρτημόριο θετικό είναι
μόνο το ημίτονο.
 Στο 3ο τεταρτημόριο θετική είναι
μόνο η εφαπτομένη.
 Στο 4ο τεταρτημόριο θετικό είναι
μόνο το συνημίτονο.


1. Να υπολογίσετε τα ημίτονα και τα συνημίτονα των 0°, 90°, 180°, 270°, 360°.
Λύση:
 Η τελική πλευρά της γωνίας με μέτρο 0° τέμνει τον τριγωνομετρικό κύκλο στο
σημείο 1,0 .
Άρα, 0° 0 (τεταγμένη του 1, 0 )
0° 1 (τετμημένη του 1, 0 )

 Η τελική πλευρά της γωνίας με μέτρο 90° τέμνει
τον τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο 0,1 .

σημείο 1,0 .
Άρα, 180° 0 (τεταγμένη του 1,0 )
180° 1 (τετμημένη του 1,0 )

σημείο 0, 1 .

σημείο 1,0 .
Άρα, 360° 0 (τεταγμένη του 1,0 )
360° 1 (τετμημένη του 1,0 )

° ° ° ° °
0 1 0 1 0
1 0 1 0 1

2. Να βρείτε το πρόσημο των τριγωνομετρικών αριθμών της γωνίας με μέτρο 117°.

Λύση:
Η τελική πλευρά της γωνίας με μέτρο 117° είναι στο 2ο τεταρτημόριο.
Άρα: 117° 0
117° 0
117° 0
117° 0

3. Η τελική πλευρά μιας γωνίας τέμνει τον τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο με
συντεταγμένες , . Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς ημ , συν , εφ
και σφω.

Λύση:
Οι τριγωνομετρικοί αριθμοί ημ και συν ορίζονται ως η τεταγμένη και η τετμημένη
του σημείου , αντίστοιχα. Συνεπώς,
4 3
ημ και συν
5 5

Ο τριγωνομετρικός αριθμός εφ ορίζεται ως το πηλίκο της τεταγμένης του σημείου
ως προς την τετμημένη του. Συνεπώς,
3
5 3
εφ
4 4
5

Ο τριγωνομετρικός αριθμός σφ ορίζεται ως το πηλίκο της τετμημένης του σημείου
ως προς την τεταγμένη του. Συνεπώς,
4
5 4
σφ
3 3
5

4. Η τελική πλευρά μιας γωνίας θ τέμνει τον τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο με
συντεταγμένες , , στο 2ο τεταρτημόριο. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς
αριθμούς ημ , συν , εφ και να αναφέρετε το πρόσημό τους σε κάθε περίπτωση.

Λύση:
Οι τριγωνομετρικοί αριθμοί ημθ και συνθ ορίζονται ως η τεταγμένη και η τετμημένη
του σημείου , αντίστοιχα. Συνεπώς,
ημθ και συν
ο
Το σημείο βρίσκεται στο 2 τεταρτημόριο. Άρα, ημ 0 και συνθ 0.

Ο τριγωνομετρικός αριθμός εφθ ορίζεται ως το πηλίκο της τεταγμένης του σημείου
ως προς την τετμημένη του. Συνεπώς,
εφθ και 0



1. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ τις πιο κάτω σχέσεις, βάζοντας σε κύκλο τον

(α) Αν ημ και συν είναι αρνητικοί αριθμοί, τότε και η εφθ

ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
είναι αρνητικός αριθμός.
(β) Δεν υπάρχει γωνία θ, για την οποία να ισχύει εφθ 0
και σφθ 0.
(γ) Αν θ ∈ 90°, 0 , τότε το συνθ 0. ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(δ) Αν εφθ 0 και ημθ 0, τότε η τελική πλευρά της

γωνίας θ είναι στο 2ο τεταρτημόριο.
(ε) Η τελική πλευρά της γωνίας 200° σε κανονική θέση
είναι στο 2ο τεταρτημόριο.
(στ) Ο τριγωνομετρικός αριθμός σφ 210°) είναι θετικός. ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

2. Το ημίτονο μιας γωνίας θ δεν μπορεί να είναι ίσο με:
2 1 3
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
2 2 2

3. Να βρείτε το πρόσημο των τριγωνομετρικών αριθμών των γωνιών με μέτρο 30°,
236°, 52°, 370°, 150°.

4. Η τελική πλευρά μιας γωνίας τέμνει τον τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο με
√
συντεταγμένες , . Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς
ημω, συνω, εφω και σφω.

5. Η τελική πλευρά μιας γωνίας ω τέμνει τον τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο με
συντεταγμένες , . Να αποδείξετε ότι:
εφω σφω

6. Να βρείτε σε ποιο τεταρτημόριο βρίσκεται η τελική πλευρά της γωνίας θ, αν:
(α) ημθ 0 και συνθ 0
(β) εφθ 0 και συνθ 0
(γ) σφθ 0 και ημθ 0

7. Αν 180° 270°, να δείξετε ότι: εφ συν

Σχέσεις Μεταξύ των Τριγωνομετρικών Αριθμών
Παραπληρωματικών ή Συμπληρωματικών Γωνιών

 Ανοίξετε το αρχείο «AlykEn05_parapliromatikes.ggb».
 Να μετακινείτε το δρομέα ώστε να αλλάζει η γωνία ω.
 Ποια σχέση έχουν οι τριγωνομετρικοί αριθμοί δύο παραπληρωματικών γωνιών;

 Ανοίξετε το αρχείο «AlykEn05_simpliromatikes.ggb».
 Να μετακινείτε το δρομέα ώστε να αλλάζει τη γωνία ω.
 Ποια σχέση έχουν οι τριγωνομετρικοί αριθμοί δύο συμπληρωματικών γωνιών;


Mαθαίνω

 Για τους τριγωνομετρικούς αριθμούς δυο παραπληρωματικών γωνιών και ισχύουν
οι πιο κάτω σχέσεις.
ημα ημβ
συνα συνβ
εφα εφβ
σφα σφβ

 Για τους τριγωνομετρικούς αριθμούς δυο συμπληρωματικών γωνιών α και β ισχύουν
οι πιο κάτω σχέσεις.
ημα συνβ
εφα σφβ
1. Να αποδείξετε, χωρίς τη χρήση υπολογιστικής μηχανής, ότι ημ40° ημ140°.

Λύση:
Οι γωνίες 40° και 140° είναι παραπληρωματικές, αφού 40° 140° 180°. Άρα,
ισχύει ότι 40° 140°.

2. Να γράψετε τους πιο κάτω τριγωνομετρικούς αριθμούς ως τριγωνομετρικούς αριθμούς
οξείας γωνίας:
(α) ημ170° (β) συν100° (γ) σφ125°

Λύση:
(α) Η παραπληρωματική γωνία των 170° είναι 180° 170° 10°.
Άρα, ημ170° ημ10°.

(β) Η παραπληρωματική γωνία των 100° είναι 180° 100° 80°.
Άρα, συν100° συν80°.

(γ) Η παραπληρωματική γωνία των 125° είναι 180° 125° 55°.
Άρα, σφ125° σφ55°.


3. Να αποδείξετε ότι εφ 180° .

Λύση:
Οι γωνίες 180° και είναι παραπληρωματικές γιατί 180° 180°.
Άρα, ισχύει ότι εφ 180° εφ .

4. Να λύσετε την εξίσωση ημ , αν 0° 180°.

Λύση:
Με τη χρήση της υπολογιστικής μηχανής βρίσκουμε ότι 30°.
Γνωρίζουμε ότι αν δύο γωνίες και είναι παραπληρωματικές τότε ημ ημ .
Η παραπληρωματική γωνία των 30° είναι 180° 30° 150°.

5. Να αποδείξετε, χωρίς τη χρήση υπολογιστικής μηχανής, ότι 30° 60°.

Λύση: Οι γωνίες 30° και 60° είναι συμπληρωματικές γιατί 30° 60° 90°.
Άρα, ισχύει ότι 30° 60°.

6. Να αποδείξετε ότι 90° .

Λύση: Οι γωνίες 90° και είναι συμπληρωματικές γιατί 90° 90°.
Άρα, ισχύει ότι 90° .


1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω ισότητες:
(α) ημ110° ημ … (β) συν100° …80° (γ) ημ85° …

2. Να αποδείξετε, χωρίς τη χρήση υπολογιστικής μηχανής, τις παρακάτω ισότητες:.
(α) 155° 25° (β) 100° 80° (γ) 45° 45°

3. Να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα αντιστοιχίζοντας σε κάθε τριγωνομετρικό
αριθμό της στήλης με ίσο του τριγωνομετρικό αριθμό από τη στήλη .

1. ημ40°
α. ημ140° 2. συν40°
3. εφ40°
β. συν140° 4. ημ40°
5. συν40°
γ. εφ140° 6. εφ40°

α. β. γ.

4. Να γράψετε τους πιο κάτω τριγωνομετρικούς αριθμούς ως τριγωνομετρικούς αριθμούς
οξείας γωνίας:
(α) 175° (β) 110° (γ) 123° (δ) 95°

5. Αν για τη γωνία ισχύει 0° 180°, να συμπληρώσετε τις πιο κάτω προτάσεις:
(α) Αν 60°, τότε ……………..
(β) Αν 20°, τότε ……………..
(γ) Αν 30°, τότε …………….

6. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις στο διάστημα 0° 180°:
(α) 50° (β) 2 √2 (γ) 3

7. Να αποδείξετε ότι σε κάθε τρίγωνο ισχύει .

8. Να αποδείξετε ότι 90° .

√
9. Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ με γωνία 30° και . Να υπολογίσετε το μέτρο των
γωνιών και του τριγώνου.

Τριγωνομετρικές Ταυτότητες
 Στο σχήμα δίνεται ο τριγωνομετρικός κύκλος. Η τελική πλευρά της γωνίας τέμνει τον
κύκλο στο σημείο , .

(α) Να εκφράσετε τους τριγωνομετρικούς
αριθμούς και , συναρτήσει των
συντεταγμένων του σημείου .

(β) Να βρείτε τη σχέση που συνδέει τους
τριγωνομετρικούς αριθμούς και
.

(γ) Να ανοίξετε το εφαρμογίδιο _ _ 1_ .
Να μετακινήσετε το σημείο και να ελέγξετε κατά
πόσο η σχέση που βρήκατε στο (β) είναι δυνατόν να
γενικευθεί και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η
γωνία ανήκει στο 2ο, 3ο και 4ο τεταρτημόριο.


Μαθαίνω

 Από τους ορισμούς των τριγωνομετρικών αριθμών μιας γωνίας προκύπτουν
ορισμένες σχέσεις που τους συνδέουν και είναι γνωστές ως τριγωνομετρικές
ταυτότητες (βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες). Οι σχέσεις αυτές ισχύουν για
οποιαδήποτε τιμή της γωνιάς .

,

,

1. Να αποδείξετε ότι 1 και 1

Λύση:
Γνωρίζουμε ότι 1.
Άρα, 1 και 1

2. Αν και 0° 90°, να υπολογίσετε τους άλλους τριγωνομετρικούς
αριθμούς της γωνίας .

Λύση:
1 ⇒ 1
⇒ 1
⇒
Η τελική πλευρά της γωνίας ανήκει στο 1ο τεταρτημόριο 0° 90° . Άρα, το
0 ⇒
12
12
13
5 5
13
5
5
13
12 12
13

3. Αν και 90° 180°, να υπολογίσετε τους άλλους τριγωνομετρικούς
αριθμούς της γωνίας .
Λύση:
1 ⇒ 1
⇒ 1
⇒
Η τελική πλευρά της γωνίας ανήκει στο 2ο τεταρτημόριο 90° 180° . Άρα, το
0 ⇒ .
3
3
5
4 4
5
4
4
5
3 3
5

4. Να αποδείξετε την ταυτότητα:
∙
Λύση:

1

∙ ∙


1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω ισότητες:
(α) 70° 70° …
°
(β) 30°
…
(γ) 15° 15 °
…
(δ) ° …
(ε) ° …

2. Να αποδείξετε ότι
(α) 5 5 5
(β) 5 7 12 7

3. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ τις πιο κάτω σχέσεις, βάζοντας σε κύκλο τον
(α) 15° 15° 1 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(β) 1 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
(γ) Αν ημω 1, τότε συνω 0. ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
°
(δ) 10° ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ
°
√
(ε) Αν και τότε =√3 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

4. Να αποδείξετε τις πιο κάτω ταυτότητες:
(α)
(β) 1

(γ) 1
(δ) 1 1
(ε) 1 1

5. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση:
Α. Β. Γ. 2 Δ. 2 Ε. 2
6. Να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας στις πιο κάτω
περιπτώσεις:
(α) , 0° 90° (β) , 180° 270°

7. Αν και 180° 270°, να υπολογίσετε την αριθμητική τιμή της
παράστασης:
4 5

10

8. Αν 2 και 2 , να δείξετε ότι: 4.

(α)

(β)

10. Αν και , να δείξετε ότι: 1
Περίληψη
1. Μια γωνία είναι σε κανονική θέση, αν η αρχική της πλευρά συμπίπτει με τον
θετικό ημιάξονα των τετμημένων.

2. Αν το σημείο , βρίσκεται στην τελική πλευρά της γωνίας θ, που είναι σε
κανονική θέση, οι τριγωνομετρικοί αριθμοί της γωνίας θ είναι:
, , και , όπου .

3. Τριγωνομετρικός κύκλος ονομάζεται ο κύκλος που έχει κέντρο την αρχή των
αξόνων και ακτίνα ίση με μία μονάδα.

4. Αν η τελική πλευρά μιας γωνίας , που βρίσκεται σε κανονική θέση, τέμνει τον
τριγωνομετρικό κύκλο στο σημείο , , τότε και .

5. Για τους τριγωνομετρικούς αριθμούς δυο παραπληρωματικών γωνιών και
ισχύουν οι σχέσεις ημα ημβ, συνα συνβ, εφα εφβ, σφα σφβ.

6. Για τους τριγωνομετρικούς αριθμούς δυο συμπληρωματικών γωνιών α και β
ισχύουν οι σχέσεις ημα συνβ και εφα σφβ.

7. Οι βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες.είναι:
1, , 0, , 0

1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση:
90° 90°
Α. 2 Β. 2 Γ. 0 Δ. Ε.

(α) 2
(β) 1
(γ)
(δ) 2

3. Αν 270° 360°, να δείξετε ότι: ∙ 2 ∙ 0

4. Αν 180° 270°, να δείξετε ότι:

(α) 1 2
(β) 1 2

(γ)

(δ)

(ε)

6. Δίνεται και 0. Να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
34 17

8 15

7. Να βάλετε σε κύκλο την ορθή απάντηση.
Αν και 0° 90°, τότε:

Α. 1 Β. 1
Γ. √1 Δ. √1


ΠΑΝΙΑ
Ενενήντα πέντε τοις εκατό του παγκόσμιου
εμπορίου διακινείται θαλάσσια από περίπου © by skysails
50000 πετρελαιοφόρα, φορτηγά πλοία και

πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Τα
περισσότερα από αυτά τα πλοία
χρησιμοποιούν πετρέλαιο για την κίνησή τους.
Οι μηχανικοί σχεδιάζουν να αναπτύξουν
μηχανισμούς αεροδυναμικής υποστήριξης των
πλοίων. Η εισήγησή τους εστιάζεται στη χρήση
πανιών στα πλοία, ώστε να αξιοποιείται η δύναμη του ανέμου. Αυτό θα οδηγήσει σε
μείωση της κατανάλωσης αργού πετρελαίου και της επίδρασης των καυσίμων στο
περιβάλλον.

Ερώτηση 1:
Ένα πλεονέκτημα της χρήσης πανιών ναυσιπλοΐας είναι ότι το πανί υπερίπταται σε
ύψος 150 . Σε αυτό το ύψος, η ταχύτητα του ανέμου είναι κατά προσέγγιση 25%
μεγαλύτερη από την ταχύτητα στο κατάστρωμα του πλοίου.
Με ποια, κατά προσέγγιση, ταχύτητα πνέει ο άνεμος στο πανί, όταν η ταχύτητα του
ανέμου στο κατάστρωμα ενός πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων είναι
24 / ;

Α. 6 /
Β. 18 /
Γ. 25 /
Δ. 30 /
Ε. 49 /

Ερώτηση 2:
Πόσο περίπου πρέπει να είναι το μήκος
του σχοινιού του πανιού, για να
ρυμουλκεί το πλοίο υπό γωνία 45° και να Σχοινί
βρίσκεται κατακόρυφα σε ύψος 150 ,
όπως φαίνεται στο διάγραμμα; 150

Α. 173 45° 90°
Β. 212
Γ. 285 Σημείωση: Το διάγραμμα δεν
Δ. 300 είναι υπό κλίμακα.
© by skysails


Ερώτηση 3:
Λόγω του υψηλού κόστους του αργού πετρελαίου, το οποίο κοστίζει 0,42 ζετς το λίτρο,
οι ιδιοκτήτες του πλοίου Νέο Κύμα σκέφτονται να εξοπλίσουν το πλοίο τους με πανιά
ναυσιπλοΐας.
Υπολογίζεται ότι ένα τέτοιο πανί, μπορεί να περιορίσει την κατανάλωση αργού
πετρελαίου συνολικά γύρω στο 20%.

Όνομα: Νέο Κύμα
Είδος: Μεταφοράς
εμπορευματοκιβωτίων
Μήκος: 117 μέτρα
Πλάτος: 18 μέτρα
Χωρητικότητα: 12 000 τόνοι

Μέγιστη ταχύτητα: 19 κόμβοι
Ετήσια κατανάλωση πετρελαίου χωρίς τη χρήση πανιού: περίπου 3 500 000 λίτρα
Το κόστος εξοπλισμού του πλοίου Νέο Κύμα με ένα πανί είναι 2 500 000 ζετς.
Μετά από πόσα χρόνια η εξοικονόμηση από την κατανάλωση αργού πετρελαίου θα
καλύψει το κόστος του πανιού; Να υποστηρίξεις την απάντησή σου με τους
απαραίτητους υπολογισμούς.
Αριθμός ετών: .........................................
PISA 2012


1. Να εξετάσετε κατά πόσο υπάρχουν τιμές του για τις οποίες:
(α) να ισχύει συγχρόνως 0 και 0
(β) να ισχύει συγχρόνως 1 και 1
(γ) να ισχύει συγχρόνως και
√ √
(δ) να ισχύει συγχρόνως και
2. Να αποδείξετε ότι:
(α) 1° ∙ 2° ∙ 3° ∙∙∙ 87° ∙ 88° ∙ 89° 1
(β) 1° 1° 2° 2° ⋯ 89° 89° 0

3. Να δείξετε ότι η πιο κάτω παράσταση έχει τιμή ανεξάρτητη του :
180° 180° 2 90°

∙
4. Αν 3 , να αποδείξετε ότι:
∙

5. Με τον δέκτη ενός ραδιοφώνου επιλέγεις έναν
ραδιοφωνικό σταθμό, ρυθμίζοντας τη
συχνότητα. Ένας δέκτης περιέχει ένα πηνίο και
έναν πυκνωτή , όπως φαίνεται στο σχήμα. Η
ενέργεια που αποθηκεύεται στο πηνίο κατά τον
χρόνο δίδεται από τον τύπο
2 και η ενέργεια που
αποθηκεύεται στον πυκνωτή κατά τον χρόνο δίδεται από τον τύπο
2 , όπου είναι η συχνότητα του ραδιοφωνικού σταθμού και
είναι σταθερός αριθμός. Η συνολική ενέργεια στο κύκλωμα δίνεται από τον τύπο
. Να αποδείξετε ότι η ενέργεια είναι σταθερή.

6. Να εκφράσετε τα μήκη των τμημάτων , , και ,
όπως φαίνονται στο διπλανό σχήμα, συναρτήσει των
τριγωνομετρικών αριθμών της γωνίας .

7. Αν και 0, να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης
10 180° 3 180° .

Ενότητα
Εξισώσεις α΄ Βαθμού
4

 Να επιλύουμε και να διερευνούμε εξισώσεις

πρώτου βαθμού.

Έχουμε μάθει …
 Κάθε εξίσωση της μορφής , με να είναι η

μεταβλητή της εξίσωσης και , ∈ , ονομάζεται
εξίσωση πρώτου βαθμού με μια μεταβλητή.

 Η εξίσωση , , ∈ , έχει μοναδική λύση τη
, όταν α 0.
Για παράδειγμα η εξίσωση 3 5, έχει μοναδική
λύση τη .
 Η εξίσωση , όπου , ∈ , δεν έχει καμία λύση,
όταν α 0 και β 0 και ονομάζεται αδύνατη εξίσωση
στο .
Για παράδειγμα η εξίσωση 0 5 , είναι αδύνατη.
 Η εξίσωση , έχει άπειρες λύσεις όταν:
α 0 και β 0.
Σε αυτή την περίπτωση η εξίσωση παίρνει τη μορφή
0 0, που επαληθεύεται για κάθε αριθμό ∈ .
Η εξίσωση λέγεται και αόριστη (ή ταυτότητα) με την
έννοια ότι κάθε πραγματικός αριθμός είναι λύση της
εξίσωσης.
84 Ενότητα 4 : Γραμμικά Συστήματα

Επίλυση‐Διερεύνηση Εξίσωσης α’ Βαθμού
(α) Να γράψετε τις εξισώσεις που προκύπτουν από
τη 1 1, όταν το παίρνει τιμές
από το σύνολο 2, 1, 0, 1, 2 και να τις
λύσετε.

(β) Να ανοίξετε το εφαρμογίδιο «AlykEn04_ParametrikiEksisosi.ggb». Δίνεται η εξίσωση
1 1, ∈ 2, 1, 0, 1, 2 . Να αναφέρετε για κάθε
∈ 2, 1, 0, 1, 2 τη θέση της ευθείας ως προς τον άξονα των και να τη
συνδέσετε με το είδος της λύσης του (α) ερωτήματος.

Μαθαίνω

 Κάθε εξίσωση της μορφής , με να είναι η μεταβλητή (άγνωστος) της εξίσωσης
και , ∈ , να είναι σταθερoί αριθμοί, ονομάζεται εξίσωση πρώτου βαθμού με μια
μεταβλητή (με ένα άγνωστο).

 Oι συντελεστές και στην εξίσωση μπορούν να εκφραστούν με τη χρήση
άλλων μεταβλητών, οι οποίες είναι ανεξάρτητες από το . Στην περίπτωση αυτή, οι
μεταβλητές ονομάζονται παράμετροι της εξίσωσης και η εξίσωση παραμετρική.

 Η διαδικασία εύρεσης του πλήθους των λύσεων μιας παραμετρικής εξίσωσης
ονομάζεται διερεύνηση της εξίσωσης.

 H διαδικασία επίλυσης μιας παραμετρικής εξίσωσης εμπεριέχει και την διερεύνησή
της.

Παράδειγμα:
Να λύσετε την εξίσωση: 2 1 1 , ∈ .

o Αν 2 1 0, τότε 2 και 1. H εξίσωση έχει μοναδική λύση τη
.

o Αν 2, η εξίσωση παίρνει τη μορφή 0 ∙ 6. Η εξίσωση είναι αδύνατη.

o Αν 1, η εξίσωση παίρνει τη μορφή 0 ∙ 0. Η εξίσωση είναι αόριστη.
Ενότητα 4 : Γραμμικά Συστήματα 85


1. Να λύσετε την εξίσωση: 1 4, όταν ∈ 0,1,2,3

Λύση:
Το παίρνει μόνο τις τιμές από το σύνολο 0,1,2,3 .
Η εξίσωση έχει μοναδική λύση, όταν το 1 0, δηλαδή 1.
Άρα, τις 4 όταν το πάρει τις τιμές 0,2,3, η εξίσωση θα έχει μόνο μία λύση. Η λύση της
εξίσωσης θα είναι αριθμός της μορφής:

, όπου ∈ 0,2,3
Εξετάζοντας την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, έχουμε:
 Για 0, η εξίσωση γίνεται 1 4 και έχει μοναδική λύση το 4.

 Για 2, η εξίσωση γίνεται 1 6 και έχει μοναδική λύση το 6.
 Για 3, η εξίσωση γίνεται 2 7 και έχει μοναδική λύση το .
 Για 1, η εξίσωση γίνεται 0 5, που είναι αδύνατη (καμία λύση).

2. Να λύσετε τις εξισώσεις για τις διάφορες τιμές του ∈ :
(α) 2 6 0 (β) 2 25 10

Λύση:
(α) Η παραμετρική εξίσωση 2 6 0, ∈ γράφεται: 2 6

Αν 2 , , ∈ (μοναδική λύση της εξίσωσης)
Αν 2, η εξίσωση παίρνει τη μορφή: 0 6 (είναι αδύνατη στο
(β) Η παραμετρική εξίσωση 2 25 10, ∈ , γράφεται:
25 2 10 ⟺ 25 2 10
Αν 25 0 ⟺ 5 5 0 ή 5 ∙ 0⟺ 0 και 0 ,

, ∈ , 5 (μοναδική λύση της εξίσωσης)
Αν 5, προκύπτει η εξίσωση: 0 20 (είναι αδύνατη εξίσωση)
Αν 5, προκύπτει η εξίσωση: 0 0 (είναι αόριστη εξίσωση, ταυτότητα).


3. Για ποιες τιμές της παραμέτρου ∈ οι πιο κάτω εξισώσεις είναι αδύνατες;
(α) 2 3 10
(β) 4 20 5

Λύση:
(α) 2 3 10 ⟺ 2 1 10 3 .
Οι πιθανές τιμές του , ώστε η εξίσωση να είναι αδύνατη, είναι εκείνες για τις
οποίες η εξίσωση παίρνει την μορφή 0 ⋅ , 0.
Άρα, πρέπει να ισχύει συγχρόνως 2 1 0 και 10 3 0.
Αν 2 1 0, τότε έχουμε και 10 3 0.
Άρα, η εξίσωση είναι αδύνατη στο όταν .

(β) Οι πιθανές τιμές του , ώστε η εξίσωση να είναι αδύνατη, είναι εκείνες για τις
οποίες η εξίσωση παίρνει την μορφή 0 ⋅ , 0.
Άρα, πρέπει να ισχύει συγχρόνως 4 0 και 20 5 0.
Για 4 0 ⟹ 4 και το 20 5 20 5 ∙ 4 0.
Δηλαδή για 4, η εξίσωση 4 20 5 γίνεται 0 0 (αόριστη) και
έτσι, η ζητούμενη εξίσωση δεν γίνεται ποτέ αδύνατη.


1. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις:
(α) 2 6 14 3
(β) 3 5 7 8 4 1
(γ) 2 3 5 1 2 3 3
(δ)

2. Για ποια τιμή του η εξίσωση 4 ∙ 2 είναι αδύνατη;

3. Για ποια τιμή του και για ποια τιμή του η εξίσωση 2 ∙ 1 είναι
αόριστη;

4. Για ποιες τιμές του οι πιο κάτω εξισώσεις έχουν μοναδική λύση;
(α) 3 2
(β) ( 4 6

5. Να χαρακτηρίσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ τις πιο κάτω προτάσεις:

(α) Η εξίσωση δεν έχει καμία λύση. ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
Η εξίσωση 6 2 3 είναι
(β) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
αόριστη.
(γ) Η εξίσωση 0 2 είναι αδύνατη. ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
Η εξίσωση λ 2 10λ 20 είναι ταυτότητα
(δ) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
για 2.
Η εξίσωση λ 1 2λ 2 είναι αδύνατη για
(ε) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
1.
(στ) Η εξίσωση έχει πάντα λύση, αν , ∈ . ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
Αν η εξίσωση έχει λύση το 3 και το
(ζ) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
3, τότε είναι ταυτότητα.
Η εξίσωση λ 8 λ 8 είναι ταυτότητα για
(η) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
8.
Αν η εξίσωση λ 2 λ 1 έχει λύση τη 4,
(θ) ΣΩΣΤΟ /ΛΑΘΟΣ
τότε η τιμή του είναι 4.

6. Να βρείτε την τιμή του , ώστε η εξίσωση 4 6 13μ:
(α) να είναι αδύνατη
(β) να είναι ταυτότητα
(γ) να έχει λύση τη 5

7. Η εξίσωση 3 12 έχει μοναδική λύση τη 2. Να υπολογίσετε την τιμή
του .


8. Για ποιες τιμές της παραμέτρου , ∈ η εξίσωση 4 4 2 1 :
(α) είναι αδύνατη
(β) είναι ταυτότητα
(γ) έχει μοναδική λύση

9. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις για ∈ .
(α) 2 3
(β) 1 3 4
(γ) 6 4
Περίληψη
1. Έχουμε μάθει να διερευνούμε και να επιλύουμε μια εξίσωση της μορφής .

 Έχει μοναδική λύση όταν 0.

 Είναι αδύνατη όταν 0 και 0.

 Είναι αόριστη (έχει άπειρες λύσεις) όταν 0 και 0 .


1. Δίνεται η εξίσωση: 1 2 , ∈ .
(α) Να λύσετε την εξίσωση για 1 και για 1.
(β) Για ποιες τιμές του η εξίσωση έχει μοναδική λύση; Να αιτιολογήσετε την
απάντησή σας.

2. Δίνεται η εξίσωση: 2 2 3 2 , ∈ .
(α) Να βρείτε την τιμή του ∈ , (αν υπάρχει), ώστε η εξίσωση να έχει λύση το 2.
(β) Για ποιες τιμές του η εξίσωση έχει μοναδική λύση; Να αιτιολογήσετε την
απάντησή σας.

3. Για ποιες τιμές της παραμέτρου , ∈ , η εξίσωση 2 4 4 1 :
(α) είναι αδύνατη
(β) είναι ταυτότητα
(γ) έχει μοναδική λύση

4. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις για τις διάφορες πραγματικές τιμές του .
(α) 10 5 2
(β) 2 3
(γ) 4 21 49
(δ) 2 2 8


ΠΩΛΗΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ
Στη Ζέτλαντ δύο εφημερίδες προτίθενται να προσλάβουν πωλητές. Οι πιο κάτω
ανακοινώσεις παρουσιάζουν τον τρόπο αμοιβής των πωλητών της κάθε εφημερίδας.
ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΑΣΤΕΡΙ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΚΑΛΗΜΕΡΑ
ΧΡΕΙΑΖΕΣΑΙ
ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΟ
ΕΙΣΟ∆ΗΜΑ;
ΓΙΝΕ ΠΩΛΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΛΑ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΗ

ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΑΣ ΜΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ
ΛΙΓΟ ΧΡΟΝΟ!
Αμοιβή:
0,20 ζετς για κάθε εφημερίδα
για τα πρώτα 240 αντίτυπα
που πωλείς σε μίαν εβδομάδα, Όταν πωλείς την εφημερίδα
και επιπλέον 0,40 ζετς για Καλημέρα κερδίζεις 60 ζετς
κάθε επιπρόσθετο αντίτυπο την εβδομάδα και επιπλέον
εφημερίδας που πωλείς. 0,05 ζετς για κάθε αντίτυπο
εφημερίδας που πωλείς.

Ερώτηση 1: ΠΩΛΗΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ
Ο Φάνης πωλεί κατά μέσο όρο 350 αντίτυπα της εφημερίδας Αστέρι κάθε εβδομάδα.
Ποια είναι η μέση εβδομαδιαία αμοιβή του Φάνη;
Ποσό σε ζετς:…………………………….

Η Χριστίνα είναι πωλήτρια της εφημερίδας Καλημέρα. Μια εβδομάδα πληρώθηκε 74
ζετς.
Πόσες εφημερίδες πώλησε εκείνη την εβδομάδα;
Αριθμός αντιτύπων που πώλησε:…………….

Ο Γιάννης αποφάσισε να υποβάλει αίτηση, για να εργαστεί ως πωλητής σε μια
εφημερίδα. Πρέπει να επιλέξει κατά πόσο θα εργαστεί στην εφημερίδα Αστέρι ή στην
εφημερίδα Καλημέρα.
Ποια από τις πιο κάτω γραφικές παραστάσεις αναπαριστά ορθά πώς αμείβουν οι δύο
εφημερίδες τους πωλητές τους; Να βάλεις σε κύκλο A, B, Γ ή Δ.

A B
Εβδομαδιαίος μισθός (ζετς)
Καλημέρα Καλημέρα
Αστέρι Αστέρι

Αριθμός αντιτύπων που πωλήθηκαν Αριθμός αντιτύπων που πωλήθηκαν
Γ ∆
Καλημέρα Καλημέρα
Αστέρι Αστέρι

Αριθμός αντιτύπων που πωλήθηκαν Αριθμός αντιτύπων που πωλήθηκαν


Ασκήσεις Εμπλουτισμού
1. Αν η εξίσωση 1 2 4 έχει λύση την 3, να υπολογίσετε την τιμή
της παράστασης 8 10 .

2. Η εξίσωση 2 6 έχει μοναδική λύση την 1. Να υπολογίσετε τις
τιμές του .

3. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση: 1 , ∈ , έχει πάντα μοναδική λύση και
να τη βρείτε.

4. Να λύσετε τις πιο κάτω εξισώσεις για όλα τα ∈ .
(α) 3 3
(β) 9 3 0


Απαντήσεις Δραστηριοτήτων
Α΄ τεύχους

94 Απαντήσεις Δραστηριοτήτων

Επανάληψη
Σελίδα
Δραστηριότητα Απαντήσεις
1. 5, 5, 5√2
3 3 3
2. √5, √8, √5, √29, √29
3. 30 καθίσματα
4. 10 , 25
(α) 2 (γ) Αδύνατη
5.
(β) 7 (δ) Αόριστη
6. (α) 3 (β) 9
7. (α) 3 (β) 6
2
:
8. 3
: 4
(α) 1, 5
(δ) π.χ. 1, , 3, 4, 98
9. (β) 1 5
(γ) 1 (ε) 4
(α) (β)

(γ) (δ)

10.

Απαντήσεις Δραστηριοτήτων 95
(ε) (στ)

11. (α) 3 (β) π.χ. 2, 6 , 0,0
12. 2
13. (α) 1 (β) 4
14. (α) 0, 3 (β) ,
15. 1, 2
(α) 4 4 (δ) 9
16. (β) 4 12 9 (ε) 12 48 64
(γ) 2 4 (στ) 4 1
(α) 2 1 1
(β) 5 5
19.
(γ) 1 1
(δ) 5 2
(α) 0 ή 5 (γ) 3 ή 1
20.
(β) 3 ή 2 (δ) 1 ή
21. (α) (β)
(α) 1, απορρίπτεται
22. (β) 3 απορρίπτεται, 2
(γ) 3 απορρίπτεται, 3
23. 8, 9
26. (α) (β)
27. ,
28. 12,30
(α) 12,99 , 10,24
29.
(β) 79,67 , 46


Πραγματικοί Αριθμοί
Σελίδα Ρίζες Πραγματικών Αριθμών
(α) 4 (γ) 2
1.
(β) 3 (δ)
(α) 2 (γ) 4 (ε) √

2.
(β) 3 (δ) (στ) 10√2
(α) ΣΩΣΤΟ (δ) ΛΑΘΟΣ
(ζ) ΛΑΘΟΣ
3. (β) ΛΑΘΟΣ (ε) ΣΩΣΤΟ
(η) ΣΩΣΤΟ
(γ) ΣΩΣΤΟ (στ) ΛΑΘΟΣ
(α) 3∙ √2 (γ) ∙√ (ε) ∙√
4.
(β) 2 ⋅ √2 (δ) 2 ∙ √2 (στ) ⋅
(α) 2 (γ) 5
5.
(β) (δ) 2√2
(α) √2 (γ)
√
6. √ √
(β) (δ) √ 1
7. 2401
(α) 2 (γ) 1
8. (δ) 6
(β) 4√2
(α) 16 (γ) 4, 4
11. (δ) Αδύνατη στο
(β) 12
(α) 5 (γ) 0, 3
12.
(β) 2
Σελίδα Δυνάμεις με Ρητό Εκθέτη
1. (α) 5 (β) 3 (γ) 10
(δ) 4 (ζ) 8 (ι)
2. (ε) 2 (η) (ια)
(στ) 3 (θ) 1 (ιβ) 32
(ε) ΛΑΘΟΣ
(α) ΣΩΣΤΟ (γ) ΛΑΘΟΣ
3. (στ) ΛΑΘΟΣ
(β) ΣΩΣΤΟ (δ) ΣΩΣΤΟ
(ζ) ΛΑΘΟΣ
(α) (γ) 1
4.
(β) 2 (δ)
(α) 25 (γ) 1
5.
(β) (δ) 7
6. 16

Σελίδα 28 Δραστηριότητες Ενότητας
(α) 5 (γ) 5
1.
(β) 2 (δ)
(α) 4 (γ) (ε) 5√6
2.
(β) 2 (δ) ∙√ (στ) 2 ⋅ √4
(α) 2 (γ) 2
3.
(β) (δ) 5 ∙ √5
4. 12√2
(α) √7 (ε) 6 √7 √5
(β) 2 √5 √3 √
5. (στ)
(γ) 3 √3
(δ) √ 1 (ζ) 2 √3
6. 150
7. (α) 2√2 (β) 4√6 (γ) 10
(α) 81 (γ) 0
9.
(β) 2 (δ) Αδύνατη στο
10. (α) 3 (β) 2 (γ) 0, 2
(α) 2 (δ) (ζ)
√

11. (β) 3 (ε) 1
(γ) 4 (στ) 0 (η)
(α) 1 (γ) 3
12.
(β) 3 (δ) 10
(α) 4 (γ) 0
13.
(β) 49 (δ) 0
Σελίδα Δραστηριότητες Εμπλουτισμού
(α) 1
(β) 12
1.
(γ) 2
(δ) 1
√
2. 1 √2,
(α) 0
4. (β) 0 ή 243
(γ) 0 ή 16
7. 11, 3, 2


Κύκλος
Σελίδα Θέση Δύο Κύκλων
(α) Οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά.
(β) Οι κύκλοι είναι ξένοι εξωτερικά.
(γ) Οι κύκλοι είναι ξένοι εσωτερικά, με τον , 3 να είναι εσωτερικός
στον , 5 .
(δ) Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά, με τον , 5 να είναι εσωτερικός
1. στον , 8 .
(ε) Οι κύκλοι είναι τεμνόμενοι.
(στ) Οι κύκλοι είναι ξένοι εξωτερικά.
(ζ) Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά, με τον , 4 να είναι εσωτερικός
στον , 7 .
(η) Οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά.
(α) 9
2.
(β) 1
3. 8 28
(β) Οι κύκλοι είναι ξένοι εξωτερικά.
(γ) Οι κύκλοι είναι τεμνόμενοι.
4.
(δ) Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά, με τον , 3 να είναι εσωτερικός
στον , 4 .
(ε) Οι κύκλοι είναι τεμνόμενοι.
(β) Οι κύκλοι είναι τεμνόμενοι.
5. (γ) Οι κύκλοι είναι ξένοι εξωτερικά.
(δ) Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά, με τον , να είναι εσωτερικός
στον , .
Σελίδα Εγγεγραμμένες Γωνίες
∘
(α) 40 (δ) 34∘
(η) 150∘
1. (β) 43∘ (ε) 40∘ , 60∘
(θ) 100∘ , 120∘
(γ) 90∘ (ζ) 32∘
(α) Ορθό (γ) Ορθό
2.
(β) Λάθος (δ) Λάθος
3. 120∘ , Μέτρο μικρότερου τόξου : 120∘
4. 140∘ , 70∘
5. 75∘ , Μέτρο μεγαλύτερου τόξου : 210∘
6. 120°, 30°, 120°
7. 2√2
Σελίδα Θεώρημα Χορδής και Εφαπτομένης
1. (α) 40° (β) 50° (γ) 85° (δ) 35°
2. 70∘ , 70∘
3. 60∘ , 60∘
4. (α) 54∘ , 56∘ (β) 117∘ (γ) 51∘ , 102∘
5. 140∘
6. Το τόξο που αντιστοιχεί στην είναι 122∘ .
Σελίδα Δραστηριότητες Ενότητας
(α) 172∘ (γ) 66∘ , 72∘ (ε) 30∘
1.
(β) 180∘ (δ) 300∘ (στ) 147∘
2. 55∘ , 105∘ , 125∘ , 75∘
3. 80∘ , 60∘ , 40∘
5. (β) 90∘ , 60∘ , 30∘
6. 60∘ , 45∘
7. 95∘
6. 30∘


Σελίδα Τριγωνομετρικοί Αριθμοί Γωνίας σε Κανονική Θέση
(α) Η τελική πλευρά της γωνίας 100° είναι στο 2ο τεταρτημόριο.
(β) Η τελική πλευρά της γωνίας 45∘ είναι στο 4ο τεταρτημόριο.
1. (γ) Η τελική πλευρά της γωνίας 450° ταυτίζεται με το θετικό ημιάξονα των
τεταγμένων.
(δ) Η τελική πλευρά της γωνίας 210° είναι στο 2ο τεταρτημόριο.
(α) 495°, 585°
2. (β) 380°, 340°
(γ) 120∘ , 600∘
(α) 360°
3. (β) Αρχική πλευρά: , Τελική πλευρά:
(γ) Αρχική πλευρά: , Τελική πλευρά:
√2
1 √2
4. 2
√2 1 √2

2
Σελίδα Τριγωνομετρικός Κύκλος
(α) ΛΑΘΟΣ
(β) ΣΩΣΤΟ
(γ) ΛΑΘΟΣ
1.
(δ) ΛΑΘΟΣ
(ε) ΣΩΣΤΟ
(στ) ΛΑΘΟΣ
3
2.
2
30∘ 0 236° 0 52° 0

30∘ 0 236° 0 52° 0
30∘ 0 236° 0 52° 0
30∘ 0 236° 0 52° 0
3.
370∘ 0 150∘ 0
370∘ 0 150∘ 0

370∘ 0 150∘ 0
370∘ 0 150∘ 0
√3 1 √3
4. , , √3,
2 2 3
ο
(α) 2 τεταρτημόριο
ο
6. (β) 2 τεταρτημόριο
ο
(γ) 3 τεταρτημόριο
Σελίδα Σχέσεις Μεταξύ των Τριγωνομετρικών Αριθμών Παραπληρωματικών
ή Συμπληρωματικών Γωνιών
(α) 110∘ 70∘
1. (β) 100∘ 80∘
(γ) 85∘ ∘
5

α. β. γ.
3.
1 5 6
∘ ∘
(α) 5 (γ) 57
4.
(β) 70∘ (δ) 85∘
(α) 60° ή 120°
5. (β) 160°
(γ) 150°
(α) 50° ή 130°
6. (β) 45° ή 135°
(γ) Αδύνατη στο
9. 60∘ , 90∘ ή 120∘ , 30∘
Σελίδα Τριγωνομετρικές Ταυτότητες
(α) ΣΩΣΤΟ (γ) ΣΩΣΤΟ
1. (ε) ΣΩΣΤΟ
(β) ΛΑΘΟΣ (δ) ΣΩΣΤΟ
3.
5 15

13 17
5 8
4.
12 15
12 15

5 8
7
5.
6
1.
11
6.
16
7.
8. Ερώτηση 1: Ερώτηση 2: Ερώτηση 3: 8,5 χρόνια
1
6. , , ,
7. 10


Εξισώσεις α΄ Βαθμού
Σελίδα Επίλυση‐Διερεύνηση Εξίσωσης α΄ Βαθμού
(α) 4 (γ) Αόριστη εξίσωση στο .
1.
(β) Αδύνατη εξίσωση στο (δ) 5
2. 4
3. 2, 1
(α) 3
4.
(β) 2
(α) ΛΑΘΟΣ (δ) ΣΩΣΤΟ (ζ) ΣΩΣΤΟ
5. (β) ΣΩΣΤΟ (ε) ΛΑΘΟΣ (η) ΛΑΘΟΣ
(γ) ΣΩΣΤΟ (στ) ΛΑΘΟΣ (θ) ΛΑΘΟΣ
(α) 4
6. (β) Δεν υπάρχει ∈ ώστε η εξίσωση αυτή να είναι ταυτότητα.
(γ)
7. 2
(α) 1 (γ) 1
8.
(β) 1
(α) Μοναδική λύση , όταν 2. Αδύνατη εξίσωση για 2.
(β) Μοναδική λύση , όταν 1 . Αόριστη εξίσωση για 1.
9. Αδύνατη εξίσωση για 1.
(γ) Μοναδική λύση , όταν 2, 3. Αόριστη εξίσωση για 2.
Αδύνατη εξίσωση για 3.
(α) Για 1, η εξίσωση είναι αδύνατη, ενώ για 1, η εξίσωση είναι
1. αόριστη.
(β) 1
2. (α) 2 , 1
(β) 2
(α) Αν 1, τότε η εξίσωση είναι αδύνατη.
3. (β) Αν 0, τότε η εξίσωση είναι αόριστη.
(γ) Αν 0, 1, τότε η εξίσωση έχει μοναδική λύση, τη
(α) Αν 2, τότε η εξίσωση είναι (β) Αν 3, τότε η εξίσωση είναι

αδύνατη. αδύνατη.
4.
Αν 2, η εξίσωση έχει Αν 3, η εξίσωση έχει
μοναδική λύση, τη . μοναδική λύση, τη .
(δ) Αν 1, τότε η εξίσωση είναι
(γ) Αν 3, τότε η εξίσωση είναι
αδύνατη.
αδύνατη.
Αν 2, τότε η εξίσωση είναι
Αν 7, τότε η εξίσωση είναι
αόριστη.
αόριστη.
Αν 1, 2, τότε η εξίσωση
Αν 3, 7, η εξίσωση έχει
έχει μοναδική λύση, τη
μοναδική λύση, τη .

1. 8 10 8
2. 2 ή 4
3. 1

1
(α) Αν 1, η εξίσωση έχει μοναδική λύση, τη . Aν 1, η
εξίσωση έχει άπειρες λύσεις. Aν 1, η εξίσωση είναι αδύνατη.
4. (β) Αν 3 , 0, η εξίσωση έχει μοναδική λύση, τη . Αν
0 ή 3,η εξίσωση έχει άπειρες λύσεις. Αν 3, η εξίσωση
είναι αδύνατη.


ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ

∊ ανήκει
∉ δεν ανήκει
∀ για κάθε
∃ υπάρχει
∪ ένωση συνόλων
∩ τομή συνόλων
⊂ γνήσιο υποσύνολο
⊆ υποσύνολο
∅ ή κενό σύνολο
ίσον
άνισο
≡ ταυτοτικά ίσο
≅ κατά προσέγγιση ίσο
φυσικοί αριθμοί 1,2,3,4, . . .
φυσικοί αριθμοί και το μηδέν 0,1,2,3,4, . . .
ακέραιοι αριθμοί 0, 1, 2, 3, 4, . . .
θετικοί ακέραιοι αριθμοί 1,2,3,4, . . .
αρνητικοί ακέραιοι αριθμοί 1, 2, 3, 4, . . .
ℚ ρητοί αριθμοί {α/β: α,β∈Z και β≠0}
ℚ θετικοί ρητοί αριθμοί

ℚ θετικοί ρητοί αριθμοί και το μηδέν
ℚ αρνητικοί ρητοί αριθμοί
πραγματικοί αριθμοί
⇒ απλή συνεπαγωγή
⟺ διπλή συνεπαγωγή / ισοδυναμία
κάθετες
∥ παράλληλες

Υπολογιστική Αριθμομηχανή
Ίσον (Βρίσκει την τιμή της παράστασης)

=
∙ Υποδιαστολή
ΕΧΡ Εκθέτης δύναμης με βάση το 10
Ans Επαναφορά τελευταίου αποτελέσματος
^ Δύναμη
ή ή
Ποντίκι (Mouse)
nd Ενεργοποίηση της εντολής που βρίσκεται πάνω

SHIFT ή 2 F από κάθε κουμπί
AC Επανεκκίνηση υπολογιστικής
DEL Σβήσε το τελευταίο ψηφίο ή εντολή
Abs Απόλυτη τιμή (μόνο σε μερικές υπολογιστικές)
(‐) Εισαγωγή Πρoσήμου
a b/c 2
Κλάσμα
ή 3
SD a b/c Μετατροπή Κλάσματος  Δεκαδικό

ή
CLR Σβήσιμο μνήμης
M+ Πρόσθεσε τον αριθμό στη μνήμη
M‐ Αφαίρεσε τον αριθμό από τη μνήμη
M Ανακάλεσε τον αριθμό της μνήμης

Πράξη Εντολές υπολογιστικής Στην οθόνη
3 4 3 4
3 + 4 =
7
2,34 – 1,1 2.34 – 1.1
2 ∙ 3 4 – 1 ∙ 1 =
1.24
3 ∙ 2 3 2
3 x 2 =
6
2
2 5 = 2 ή 2
32
5 ∙ 10 ΕΧP 5 3 ή 5 103
5 3 =
5000
a b/c 3 4 =
ή 3 a b/c 4 = 3 ┘4
2
2 SHIFT 3
2 3 4 = 2
ή 2 a b/c 3 a b/c 4 = 2 ┘3 ┘4

√4 √4
√ 4 =
2
5 5
5 X² =
25
2∙ 7 3 2 7 3
2 x ( 7 – 3 ) =
8
2∙ 7 3 2
7 – 3 = 2 x Ans =
8
2 3 2 3
2 – ( (‐) 3 ) =
5
| 3| | 3|
Abs (‐) 3 =
3
Αν 0,25 αποτέλεσμα μιας SD
πράξης
SHIFT a b/c
ή
9 6 ∶ 2 Υπολογισμός και αποθήκευση 9 – 6 ∶ 2
9 – 6 ÷ 2 = Μ+ 6
Ανάκληση μνήμης 3 – 6 ∶
3 Χ Μ – 6 ÷ Μ =
3 ∙ 9 6: 2 6: 9 6: 2 17

ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΓΩΝΙΩΝ 1°‐ 89°

Γωνία ημω συνω εφω Γωνία ημω συνω εφω

1° 0,017 0,999 0,017 46° 0,720 0,695 1,036
2° 0,035 0,999 0,035 47° 0,731 0,682 1,072
3° 0,052 0,999 0,052 48° 0,743 0,669 1,111
4° 0,070 0,998 0,070 49° 0,755 0,656 1,150
5° 0,087 0,996 0,087 50° 0,766 0,643 1,192
6° 0,105 0,395 0,105 51° 0,777 0,629 1,235
7° 0,122 0,993 0,123 52° 0,788 0,616 1,280
8° 0,139 0,990 0,141 53° 0,799 0,602 1,327
9° 0,156 0,988 0,158 54° 0,809 0,588 1,376
10° 0,174 0,985 0,176 55° 0,819 0,574 1,428
11° 0,191 0,982 0,194 56° 0,829 0,559 1,483
12° 0,208 0,978 0,213 57° 0,839 0,545 1,540
13° 0,225 0,974 0,231 58° 0,848 0,530 1,600
14° 0,242 0,970 0,249 59° 0,857 0,515 1,664
15° 0,259 0,966 0,268 60° 0,866 0,500 1,732
16° 0,276 0,961 0,287 61° 0,875 0,485 1,804
17° 0,292 0,956 0,306 62° 0,883 0,470 1,881
18° 0,309 0,951 0,325 63° 0,891 0,454 1,963
19° 0,326 0,946 0,344 64° 0,899 0,438 2,050
20° 0,342 0,940 0,364 65° 0,906 0,423 2,145
21° 0,358 0,934 0,348 66° 0,914 0,407 2,246
22° 0,375 0,927 0,404 67° 0,921 0,391 2,356
23° 0,391 0,921 0,424 68° 0,927 0,375 2,475
24° 0,407 0,914 0,445 69° 0,934 0,358 2,605
25° 0,423 0,906 0,466 70° 0,940 0,342 2,748
28° 0,438 0,899 0,488 71° 0,946 0,326 2,904
27° 0,454 0,891 0,510 72° 0,951 0,309 3,078
28° 0,469 0,883 0,532 73° 0,956 0,292 3,271
29° 0,485 0,875 0,554 74° 0,961 0,276 3,487
30° 0,500 0,866 0,577 75° 0,966 0,259 3,732
31° 0,515 0,857 0,601 76° 0,970 0,242 4,011
32° 0,530 0,848 0,625 77° 0,974 0,225 4,333
33° 0,545 0,839 0,649 78° 0,978 0,203 4,705
34° 0,559 0,829 0,675 79° 0,982 0,191 5,145
35° 0,574 0,819 0,700 80° 0,985 0,174 5,671
38° 0,588 0,809 0,727 81° 0,988 0,156 6,314
37° 0,602 0,799 0,754 82° 0,990 0,139 7,115
38° 0,616 0,788 0,781 83° 0,993 0,122 8,144
39° 0,629 0,777 0,810 84° 0,995 0,105 9,514
40° 0,643 0,766 0,839 85° 0,996 0,087 11,430
41° 0,656 0,755 0,869 86° 0,998 0,070 14,301
42° 0,669 0,743 0,900 87° 0,999 0,052 19,081
43° 0,682 0,731 0,933 88° 0,999 0,035 28,636
44° 0,695 0,719 0,966 89° 0,999 0,018 57,290
45° 0,707 0,707 1,000

A Lyk Mathimatika KK 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

A Lyk Mathimatika KK 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Συγγραφή: Αθανασίου Ανδρέας

Συντονιστής: Χρίστου Κωνσταντίνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου

Εποπτεία: Καλλεπίτη Ευτυχία, Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης

Γλωσσική επιμέλεια: Παλάτου – Χριστόφια Μαριάννα, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης

Σχεδιασμός εξωφύλλου: Σιαμμάς Χρύσης, Λειτουργός Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων

Συντονισμός έκδοσης: Παρπούνας Χρίστος, Συντονιστής Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων

Εκτύπωση: ΣΥΚΑΡΗΣ GRAPH

© ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Όλες οι εκδόσεις για τα Μαθηματικά των τελευταίων χρόνων βρίσκονται υπό

Ευχαριστώ θερμά όλους τους συντελεστές της παρούσας έκδοσης, εκπαιδευτικούς

∆ιευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης

 Επανάληψη από το Γυμνάσιο 8

 Ρίζες Πραγματικών Αριθμών 14

18. Αν και , να αποδείξετε ότι:

(γ) α 2 2α 8 10 (δ) 3 5 2 0

(α) ποιος τριγωνομετρικός αριθμός της είναι ίσος με .

(α) √36 (β) √8 (γ) √81 (δ)

(δ) √50 √25 ∙ 2 √25 ∙ √2 5 ∙ √2

(γ) √5 ∙ 2 (δ) ∙ ∙ , όπου , , 0

(α) (β) (γ)

(α) √16 (β) √27 (γ) √16 (δ)

(ε) √ , 0 (στ) √200

(β) √90 9 ⋅ √10 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(γ) √ ∶ , , 0, φυσικός ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(δ) √3 √7 √10 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(ε) √32 √2 4 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(ζ) 2 ⋅5 100 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(η) √12 √3 √3 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(δ) √16 , 0 (ε) ⋅ ⋅ , , , 0

(α) (β) (γ) (δ) , 0 και 1

(α) √ 4 (β) √2 8 2 (γ) √25 3 0

 Για κάθε φυσικό και 0 ισχύει:

(α) 4 (β) 9 (γ) 16

(α) 3 ⋅ √12 (β) 2 ∶ √2

(α) 3 ⋅ √12 √3 ⋅ √12 √36 6

(α) 16 (β) 8 (γ) 81

(ζ) 81 (η) 27 (θ)

(α) 5 √5 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(β) 0,04 0,2 ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(ε) Η λύση της εξίσωσης 3, 0 είναι ο ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(στ) Η εξίσωση 27 είναι αδύνατη. ΣΩΣΤΟ / ΛΑΘΟΣ

(α) √25 (β) √8 (γ) √625 (δ)

(δ) √ , 0 (ε) √150 (στ) √32

4. Να απλοποιήσετε την παράσταση √200 2√18 3√32 4√50.

(α) (β) (γ) (δ) , 0 και 1

(ε) (στ) (ζ)

8. Να αποδείξετε ότι ο √ είναι ρητός, αν γνωρίζετε ότι ο αριθμός είναι θετικός

(α) 4 (β) 27 (γ) 256

(δ) 1 (ε) (στ)

(γ) 3 ∙ 3 (δ) 100 , 0

14. Δίνονται οι αριθμοί √2 και √2 . Να δείξετε ότι 4.

(α) √ 10 2 (β) √3 6 0 (γ) √ 4 √ 2 0

3. Να αποδείξετε ότι ο αριθμός 2 √2 είναι η κυβική ρίζα του αριθμού 20 14√2.

 Να βρίσκουμε τις σχετικές θέσεις δύο κύκλων, όταν γνωρίζουμε

 Διάμετρος κύκλου είναι η χορδή που περνά από

Π.χ. H χορδή είναι διάμετρος του κύκλου.

Π.χ. Τα σημεία και

 Κυκλικός δίσκος , είναι ο κύκλος μαζί με

Το τόξο του κύκλου που βρίσκεται στο

Το μέτρο ενός τόξου ορίζεται το μέτρο

Εφαπτομένη του κύκλου σε σημείο (A)

(α) ⇔ Η ευθεία τέμνει τον κύκλο σε δύο σημεία. ε