Àöi àiïìu suy luêån vïì... ..............................................

3
NGUYÏÎN ÀÙNG VUÄ
Àoaân kïët laâ sûác maånh vö song...................................7
Số 380
Số 382 (5
(6 -- 2011)
2011) BUÂI ÀÒNH THANH
NĂM THỨ
NĂM THỨ MƯỜI
MƯỜI TÁMTÁM Àïí Biïín Àöng... ....................................................9
ISSN 868
ISSN 868 -- 331X
331X CARLYLE THAYER
Chủ nhiệm Nhúá laåi nhaâ baáo Àaâo Trinh Nhêët..............................12
PHẠM MAI HÙNG TRÊÌN THAÁI BÒNH
Tổng biên tập Àaâo Duy Kyâ nhaâ baáo caách maång...............................16
DƯƠNG TRUNG QUỐC LÏ VÙN BA
Phó Tổng biên tập Nhûäng êën phêím àêìu tiïn... .....................................18
ĐÀO HÙNG - NGUYỄN HẠNH DAVID MARR
Thư ký Tòa soạn Nguöìn lûåc tri thûác vaâ tri thûác baãn àõa....................24
ĐÀO THẾ ĐỨC
NGUYÏÎN VÙN KIM
Trưởng cơ quan đại diện phía Nam
Trung thû Phuång chñnh... ........................................28
THÁI NHÂN HÒA
Trị sự NGUYÏÎN CÖNG TRÑ
TRẦN HỒNG ĐỨC Vïì thúâi àiïím ra àúâi cuãa Quöëc Tûã Giaám....................33
Trình bày ÀINH VÙN TUÊËN
TRẦN HỒNG KỲ Laâng Àöång Haãi xûa....................................................39
Giấy phép xuất bản NGUYÏÎN VIÏËT MAÅCH
363/GPXB Bộ VHTT ngày 8-3-1994
Tòa soạn
216 Trần Quang Khải, Hà Nội
ĐT: 38256588 - Tài khoản số: 030.01.01.000781.9
Email:
Ngân hàngtapchixuavanay@yahoo.com
Thương mại Cổ phần Hàng hải
Ngân hàng Thương
Chi nhánh mạiHà CổNội
phần Hàng hải ĐÔI ĐIỀU SUY LUẬN VỀ BẰNG
Chi nhánh
Cơ quan đại diệnHàphía
NộiNam
Cơ Đề
181
181
ĐT:
quan đại -diện
Thám
Đề38385117
Q.1phía
Thám - Q.1
Nam
- TP.HCM
- TP.HCM
- 38385126
THỜI MINH MẠNG CẤP CHO
ĐT: 38385117
Email:
Email:
Tài khoản
- Fax: 38385126
xuanay@yahoo.com
xuanay@yahoo.com
số: 1600.311.000.483 Ngân hàng
NHỮNG NGƯỜI ĐI HOÀNG SA
Tài khoản
Nông nghiệpsố:
& 1600.311.000.483
Phát triển Nông thôn Ngân
Việthàng
Nam
Nông nghiệp & ChiPhát triểnSài
nhánh Nông
Gònthôn Việt Nam
Chiinnhánh
In tại Công ty Sài Gòn
Báo Nhân Dân TP.HCM
Nguyễn Đăng Vũ (*)
In tại Công tyTổng
in Báo
phátNhân
hànhdân TP.HCM
Tổng
Công typhát
TrườnghànhPhát
179 Lý Chính Công ty Trường
Thắng, P.9, Q.3,Phát
ĐT: 39351751
179 Lý ChínhPhátThắng,
hànhP.9,
nướcQ.3, ĐT: 39351751
ngoài Vùn baãn cöí cuãa hoå Àùång úã àaão Lyá Sún
CôngPhát hành nước ngoài
ty XUNHASABA - 25A - B Trong suöët thúâi gian qua, kïí tûâ ngaây 31/3/2009, ngaây
Công tyBỉnh
Nguyễn XUNHASABA
Khiêm, Q.1,-TP.HCM
25A - B chuáng töi àûúåc gia töåc hoå Àùång laâng An Haãi, huyïån Lyá Sún
Nguyễn Bỉnh
ĐT: 38241320 Khiêm,-Q.1,
- 38292900 Fax:TP.HCM
84.38.8241321 baân giao vùn baãn cöí cuãa doâng hoå liïn quan àïën chuã quyïìn
ĐT: 38241320 - 38292900 - Fax: 84.38.8241321
laänh thöí cuãa Viïåt Nam úã quêìn àaão Hoaâng Sa, nhiïìu phûúng
Giá: 8.000
Giá: đ
8.000đ tiïån thöng tin àaåi chuáng trong nûúác lêîn ngoaâi nûúác àaä àûa
tin, bònh luêån vïì viïåc phaát hiïån, cuäng nhû sûå tûå nguyïån
hiïën tùång, baân giao cho nhaâ nûúác möåt vùn baãn cöí maâ gia
töåc hoå Àùång úã thön Àöìng Höå, laâng An Haãi, huyïån Lyá Sún
àaä gòn giûä suöët 175 nùm qua.
Vïì nöåi dung vùn baãn cöí naây, duâ coá möåt vaâi sai soát nhoã
maâ baáo chñ àûa tin ngay sau ngaây chuáng töi tiïëp cêån vùn
baãn cuäng khöng laâm mêët ài giaá trõ àñch thûåc cuãa vùn baãn
(nhû vïì niïn àaåi, möåt vaâi túâ baáo, vaâi trang web ghi laâ nùm
ÊËt Muâi – 1835, maâ àuáng ra phaãi laâ nùm Giaáp Ngoå - 1834;
hoùåc vïì chuã thïí vùn baãn, khöng phaãi laâ cuãa vua Minh
Maång maâ laâ cuãa “quan Böë - AÁn”, tûác cuãa quan Böë chaánh
vaâ AÁn saát, nhû coá viïët úã trang àêìu vùn baãn, vaâ vò thïë cuäng
khöng thïí goåi laâ “sùæc chó”). Duâ khöng phaãi sùæc chó cuãa vua,
hoùåc lïånh cuãa Böå Binh, nhûng chuáng ta cuäng thêëy rùçng,
viïåc ài Hoaâng Sa lêîn Trûúâng Sa àïí ào àaåc, veä baãn àöì, cùæm
Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa. möëc, dûång bia chuã quyïìn, tröìng cêy trïn àaão laâ coá sûå chó
Ảnh: Nguyễn Đăng Vũ àaåo thöëng nhêët cuãa nhaâ nûúác phong kiïën Viïåt Nam, àùåc

SỐ 382 THÁNG 6 NĂM 2011 3

biïåt laâ vaâo thúâi Minh Maång. Sûå giaåt vaâo búâ biïín tónh Quaãng Ngaäi
chó àaåo thöëng nhêët tûâ trung ûúng vaâo thúâi àiïím naây, maâ chuáng töi
túái àõa phûúng vïì viïåc ài Hoaâng àaä coá dõp giúái thiïåu, luác bêëy giúâ,
Sa – Trûúâng Sa thïí hiïån roä trong tónh Quaãng Ngaäi chûa coá quan
caác böå chñnh sûã cuãa triïìu Nguyïîn, Tuêìn phuã riïng. Maäi àïën thaáng
nhû Àaå i Nam thûå c luå c , Quöë c 6 (nhuêån) nùm Minh Maång thûá
triïìu chñnh biïn toaát yïëu, 16 (1835) tiïë n sô Phan Thanh
Giaãn múái böí nhiïåm laâm Böë chñnh
Quaãng Nam kiïm Tuêìn phuã Nam
–Ngaäi (caã Quaãng Nam lêîn Quaãng
Ngaäi, nhûng chó àoáng dinh thûå úã
Quaãng Nam). Hai võ quan trûåc
tiïëp xûã lyá toaân böå cöng viïåc chñnh
trõ, haânh chñnh, quên sûå... taåi
Quaãng Ngaäi laâ Böë chaánh (maâ luác
àoá Ty Böë chaánh goåi laâ Ty Phiïn)
vaâ AÁn saát (Ty AÁn saát goåi laâ Ty
Niïët). Hai ty Phiïn vaâ Niïët àïìu
àùåt taåi tónh thaânh Quaãng Ngaäi
(nùçm trong khu vûåc cöí thaânh).
Böë chaá n h Quaã n g Ngaä i nùm
1834 laâ Lï Nguyïn Trung, röìi
sau àoá laâ Trûúng Vùn Uyïín,
nùm 1835 laâ Tön Thêët Baåch;
AÁn saát Quaãng Ngaäi nùm 1834
vaâ 1835 laâ Nguyïîn Àûác Höåi
röìi Nguyïîn Thïë Àaåo, vaâ sau
àoá laâ Àùång Kim Giaám (hiïån
nay gia töåc hoå Àùång huyïån
Hêåu Löåc, Thanh Hoáa cuäng
àaä cung cêëp cho chuáng töi
möåt söë taâi liïåu Haán Nöm
liïn quan àïën öng Àùång
S a thời Minh Mạng. Kim Giaám, rêët tiïëc chûa
i Hoàng
Bằng cấp đ p . coá àiïìu kiïån kï cûáu trong
cung cấ
Ảnh: tác giả K h ê m baâi viïët naây). Khi cêìn ban möåt
àõnh Àaå i Nam höå i àiïí n sûå quyïët àõnh cú mêåt, thò caã quan Böë
lïå . .., hoùå c trong caá c chêu baã n chaánh vaâ AÁn saát cêìn phaãi hiïåp y.
triïìu Nguyïîn. Nöåi dung cuãa vùn Vò thïë ta khöng coá gò ngaåc nhiïn
baãn naây cuäng àaä thïí hiïån roä àiïìu khi trïn vùn baãn cöí naây coá àoáng
àoá, vò ngay chñnh úã doâng àêìu cuãa dêëu cuãa quan AÁn saát lêîn quan Böë
trang àêìu tiïn cuäng àaä ghi laâ chaánh. Vaâ cuäng chñnh tûâ hai con
(quan Böë - AÁn) “vêng lïånh cuãa dêëu àoã àoáng trïn vùn baãn naây,
Böå Binh”! chuáng ta cuäng coá thïí suy luêån
Nhûng vò sao laåi chó coá quan thïm, viïåc cûã caác öng Voä Vùn
Böë chaánh vaâ AÁn saát àöìng àoáng Huâng, Àùång Vùn Siïím, vaâ nhiïìu
dêëu triïån trïn vùn baãn cöí naây? ngûúâi khaác (coá ghi trong vùn baãn)
Sao khöng thêë y sûå hiïå n diïå n ài Hoaâng Sa coân laâ möåt viïåc hïët
cuãa quan Tuêìn phuã? Chuáng ta sûác quan troång vaâ cú mêåt.
biïët rùçng, tónh Quaãng Ngaäi àûúåc
chñnh thûác thaânh lêåp (laâ àún võ Hoå laâ nhûäng ai trong “túâ
cêë p tónh) vaâ o nùm 1832 (nùm lïånh” ài Hoaâng Sa?
Minh Maång thûá 13). Theo Àaåi Trong vùn baãn cöí cuãa doâng
Nam thûåc luåc cuãa Quöëc sûã quaán hoå Àùång laâng An Haãi, Lyá Sún coá
triïìu Nguyïîn, vaâ caã nhûäng ghi noái roä vïì thúâi gian êën àõnh àïí caác
cheáp trong Haãi Nam taåp trûá cuãa phaái viïn, biïìn binh, thuãy thuã ài
Thaái Àònh Lan - möåt nho sinh Hoaâng Sa, àoá laâ: cûá vaâo haå tuêìn
Àaâi Loan bõ gioá baäo àaánh tröi thaáng 3 haâng nùm. Lêìn giúã caác
4 SỐ 382 THÁNG 6 NĂM 2011
böå chñnh sûã nhû Àaåi Nam thûåc
luåc, Quöëc triïìu chñnh biïn toaát
yïë u, Khêm àõnh Àaåi Nam höåi
àiïín sûå lïå... vaâ chêu baãn cuãa triïìu
Nguyïîn, lêîn caác taâi liïåu khaác coá
noái vïì nhûäng chuyïën haãi trònh
ài Hoaâng Sa vaâo caác nùm 1834,
1835, 1836, 1837, 1838.... tûác laâ
caác nùm Minh Maång thûá 15, 16,
17, 18, 19..., seä thêëy danh tñnh
nhûäng cai àöåi, àöåi trûúãng, chaánh
àöåi trûúãng suêët àöåi, nhû Trûúng
Phuá c Sô, Phaå m Vùn Nguyïn,
Phaå m Hûä u Nhêå t , Phaå m Vùn
Biïån, caác hûúáng dêîn viïn àûúâng
thuãy nhû Voä Vùn Huâng, Phaåm
Vùn Sanh, caác viïn giaám thaânh
veä hoåa àöì Hoaâng Sa laâ Trêìn Vùn
Vên, Nguyïîn Vùn Tiïën, Nguyïîn
Vùn Hoaâng... Tïn tuöíi hoå roä raâng
laâ coá àûúåc ghi trong sûã saách, duâ
trong söë àoá coá nùm, nhûäng ngûúâi
ài Hoaâng Sa, ào veä baãn àöì Hoaâng
Sa chûa thêåt sûå hoaân thiïån, laåi vïì
chêåm trïî nïn möîi ngûúâi bõ phaåt
80 trûúång, nhû chuyïën ài Hoaâng
Sa nùm Minh Maång thûá 16 (1835)
maâ cai àöåi Phaåm Vùn Nguyïn
dêîn àêìu. Nhûng coân haâng trùm
binh phu, thuãy thuã àaä cuâng ài vúái
hoå trong nhûäng nùm naây àïìu laâ
vö danh. Àiïìu àoá khöng coá gò laâ
laå, búãi sûã saách khöng thïí naâo ghi
àêìy àuã tïn tuöíi, baãn quaán cuãa têët
caã binh phu cuâng ài vúái hoå trong
tûâng nùm möåt. Duâ khöng phaãi
ài Hoaâng Sa, lêîn Trûúâng Sa, têët
caã àïìu phaãi hy sinh, nhûng haâng
trùm ngöi möå gioá coân hiïån diïån
trïn àêët àaão Lyá Sún cuäng àaä cho
chuáng ta nghô vïì möåt sûå hy sinh
thêìm lùång khöng hïì nhoã.
Giúâ àêy, khi nghô vïì nhûäng
ngûúâi lñnh vö danh àaä tûâng ài
Hoaâng Sa, cùæm cöåt möëc, dûång
bia chuã quyïì n , chuá n g ta caâng
tiïëc nuöëi, khi nghô rùçng, giaá nhû
caác chêu baãn cuãa triïìu Nguyïîn
khöng vò chiïën tranh, vò möëi moåt,
vò baây baán cuâng vúái giêëy löån úã chúå
Àöng Ba, Nam Phöë trong hún 60
nùm trûúác thò coá leä chuáng ta coân
biïët thïm tïn tuöíi cuãa hoå (trong
söë hún 3.200 têåp – theo Viïån Haán
Nöm, maâ möîi têåp daây tûâ 6 àïën
10cm, vúái trïn dûúái 600 trang
giêëy viïët tay; àïën nùm 1975, sau
khi kiïím kï chó coân coá 611 têåp,
 tûác chó coân coá 1/5 trong söë êëy). Vaâ
cuäng vò thïë, coá thïí noái, vùn baãn
cöí cuãa doâng hoå Àùång lûu giûä 175
nùm qua, khöng chó goáp phêìn böí
sung cho nhûäng àiïìu ghi trong
chñnh sûã, chêu baãn cuãa Nguyïîn,
maâ coâ n xaá c lêå p thïm möå t söë
danh tñnh cuãa nhûäng “huâng binh
Hoaâng Sa” nhû caách goåi cuãa vua
Tûå Àûác.
Hoå laâ nhûäng ai trong vùn baãn
cöí naây? Ngûúâi àêìu tiïn phaãi nhùæc
túái, àoá chñnh laâ Voä Vùn Huâng.
Vùn baãn cöí cuãa doâng hoå Àùång
cho biïët, Voä Vùn Huâng gioãi viïåc ài
thuyïì n ,
Bằng cấp đi H
oàng Sa thời M
Ảnh: Tác giả inh Mạng.
cung cấp.
raânh reä haãi phêån, laâ ngûúâi
àaä àûúåc cûã ài tûâ nùm trûúác (1833),
nïn lêìn naây (1834) laåi àûúåc quan
AÁn saát vaâ Böë chaánh tónh Quaãng
Ngaä i tiïë p tuå c giao nhiïå m vuå
tuyïí n choå n thïm nhûä n g binh
phu am hiïíu haãi trònh, àûa caác
phaá i viïn úã kinh thaâ n h, biïì n
binh, thuãy quên thùèng tiïën ra
àaão Hoaâng Sa.
Nhû àaä noái úã trïn, vaâo nùm
Minh Maå n g thûá 16 (ÊË t Muâ i -
1835), chuyïën ài Hoaâng Sa vïì
chêåm trïî, ào veä baãn àöì chûa chu
toaân, cai àöåi Phaåm Vùn Nguyïn
SỐ 382 THÁNG 6 NĂM 2011
vaâ caác viïn giaám thaânh Trêìn Vùn
Vên, Nguyïîn Vùn Tiïån, Nguyïîn
Vùn Hoaâng bõ phaåt möîi ngûúâi
80 trûúång, nhûng Voä Vùn Huâng,
Phaåm Vùn Sanh, laâ nhûäng ngûúâi
coá cöng trong viïå c hûúá n g dêî n
binh thuyïìn, têån têm ào àaåc haãi
trònh nïn àûúåc thûúãng möîi ngûúâi
1 quan Phi Long ngên tiïìn, caác
dên phu hai tónh Quaãng Ngaäi
vaâ Bònh Àõnh cuâng ài möîi ngûúâi
cuäng àûúåc thûúãng 1 quan tiïìn.
Vaâ àïën nùm Minh Maång thûá 18
(1837) cuäng chñnh Voä Vùn Huâng,
Phaåm Vùn Sanh cuâng Thuãy sû
suêët àöåi Phaåm Vùn Biïån, ngûúâi
chó huy chuyïën ài Hoaâng Sa
lêìn naây, do khúãi haânh chêåm
trïî nïn àïìu bõ phaåt (nhûng
binh lñnh thò vêîn àûúåc thûúãng
2 quan tiïìn). Thêåt laâ quên
lïå n h nghiïm minh, thûúã n g
phaå t roä raâ n g, vaâ coá leä viïå c
thûúãng phaåt nghiïm minh êëy
coân chûáng toã rùçng, thúâi êëy sûá
mïånh ài Hoaâng Sa lêîn Trûúâng
Sa laâ möå t nhiïå m vuå cûå c kyâ
“quan yïëu”, nhû àaä coá ghi trong
vùn baãn cöí cuãa doâng hoå Àùång
laâng An Haãi.
Lêìn theo chñnh sûã
Nöåi dung chñnh vùn baãn cöí
cuãa doâng hoå Àùång laâng An Haãi
nùm 1834 cho biïët: Theo lïånh cuãa
Böå Binh, quan Böë chaánh vaâ AÁn
saát tónh Quaãng Ngaäi laâm bùçng
cêëp chiïëu theo thaáng trûúác. Vêng
sùæc cuãa triïìu àònh Böå àaä chuêín
bõ ba chiïëc thuyïìn tu böí kiïn cöë
taåi kinh, phaái viïn vaâ thuãy quên
biïå n binh cuâ n g hiïå p àöì n g cho
thuyïìn àïën Quaãng Ngaäi àïí ài
nhanh àïën àaão Hoaâng Sa. Tuên
theo lïånh naây, tónh (cuäng) chuêín
bõ (thïm) ba chiïëc thuyïìn nheå (lï
thuyïìn) àïí chúâ phaái viïn, thuãy
quên úã kinh thaânh àïën vaâ àaä phaái
Voä Vùn Huâng, laâ ngûúâi àaä thuêìn
thuåc àûúâng biïín, ài tûâ nùm trûúác,
tuyïín thïm binh phu gioãi nghïì ài
biïín, cöët sao möîi thuyïìn coá àûúåc
8 ngûúâi, 3 thuyïìn laâ 24 ngûúâi, laåi
choån àûúåc öng Àùång Vùm Siïím
laâ ngûúâi coá kinh nghiïåm laâm àaâ
cöng, àïí àïën cûá haå tuêìn thaáng
3 haâng nùm cuâng vúái phaái viïn,
biïìn binh úã kinh thaânh thùèng
tiïën àïën àaão Hoaâng Sa àïí do àaåc
thuã y trònh (theo caá c baã n dõch
cuãa caác öng Dûúng Quyânh – dõch
thaáng 3 nùm 1999; Voä Hiïín Àaåt,
Nguyïîn Àûác Têåp, Lêm Duä Xïnh,
Nguyïîn Xuên Diïån, Nguyïîn Têën
An, Lï Haång dõch vaâo thaáng 4 -
2009).
Lêìn theo chñnh sûã, ta thêëy coá
möåt söë sûå kiïån lõch sûã liïn quan
àïën nöåi dung cuãa vùn baãn cöí naây.
Saách Àaåi Nam thûåc luåc, chñnh
biïn, àïå nhõ kyã, quyïín 122 cuãa
Quöëc sûã quaán triïìu Nguyïîn ghi
cheáp vïì nhûäng sûå kiïån lõch sûã
vaâ o thaá n g 3 nùm Minh Maå n g
thûá 15 (1834), coá ghi: “Àöåi trûúãng
Trûúng Phuác Sô cuâng thuãy quên
hún 20 ngûúâi ài thuyïìn àïën àaão
Hoaâng Sa thuöåc tónh Quaãng Ngaäi
veä baã n àöì ” (Nxb Giaá o duå c , H.
2004, têåp 4, tr.120).
ÚÃ möå t söë trang khaá c , saá c h
naây cuän g cho biïët, chñnh nùm
1834 vua Minh Maå n g àaä sai
binh lñnh ài dûång miïëu vaâ lêåp
bia úã Hoaâng Sa, nhûng vò soáng
to gioá lúán khöng laâm àûúåc, nïn
vaâo thaáng 6 nùm Minh Maång thûá
16 (1835), sai Cai àöåi Thuãy quên
Phaåm Vùn Nguyïn àem thúå Giaám
thaânh cuâng phu thuyïìn hai tónh
Quaãng Ngaäi, Bònh Àõnh chuyïn
chúã vêåt liïåu àïën dûång miïëu, dûång
bia àaá àaão Hoaâng Sa (tr. 673).
Saách naây coân cho biïët thïm, vaâo
thaá n g Giïng nùm Minh Maå n g
thûá 17 (1836), Böå Cöng têu rùçng:
“Cûúng giúái mùåt biïín nûúác ta coá
xûá Hoaâng Sa rêët laâ hiïím yïëu, àaä
phaái veä baãn àöì maâ hònh thïë noá
xa röång, múái chó àûúåc möåt núi...
Haâng nùm nïn phaái ngûúâi ài doâ
xeá t cho khùæ p àïí thuöå c àûúâ n g
biïí n . Xin tûâ nùm nay (1834)
trúã vïì sau, möîi khi àïën haå tuêìn
thaáng Giïng choån phaái biïìn binh
thuãy quên vaâ vïå giaám thaânh àaáp
möåt chiïëc thuyïìn ö, nhùçm thûúång
tuêìn thaáng Hai thò àïën Quaãng
Ngaäi, bùæt hai tónh Quaãng Ngaäi,
Bònh Àõnh thuï 4 chiïëc thuyïìn
cuãa dên, hûúáng dêîn ra àuáng xûá
Hoaâng Sa. Khöng cûá laâ àaão naâo,
hoân naâo, baäi caát naâo, khi thuyïìn
ài àïën cuäng xeát xem xûá êëy chiïìu
daâi, chiïìu ngang, chiïìu cao, chiïìu
röång, chu vi vaâ nûúác biïín böën bïn
5
xung quanh nöng hay sêu, coá baäi
ngêìm, àaá ngêìm hay khöng, hònh
thïë hiïím trúã, bònh dõ thïë naâo,
phaãi tûúâng têët ào àaåc, veä thaânh
baãn àöì. Laåi, xeát ngaây khúãi haânh,
tûâ cûãa biïín naâo ra khúi, nhùçm
phûúng hûúáng naâo ài àïën xûá êëy,
cùn cûá vaâo thuyïìn ài, tñnh ûúác
àûúåc bao nhiïu dùåm. Laåi tûâ xûá êëy
tröng vaâo búâ bïën, àöëi thùèng vaâo laâ
tónh haåt naâo, phûúng hûúáng naâo,
àöëi chïnh chïëch laâ tónh haåt naâo,
phûúng hûúáng naâo, caách búâ biïín
chûâng bao nhiïu dùåm. Nhêët nhêët
noái cho roä, àem vïì dêng trònh”
(tr. 867). Chuêín theo lúâi têëu cuãa
Böå Cöng, vua Minh Maå n g sai
Suêët àöåi Thuãy quên Phaåm Hûäu
Nhêåt àem binh thuyïìn cuâng 10
baâi göî, möîi baâi göî daâi 5 thûúác,
röång 5 têëc, daây 1 têëc, mùåt khùæc
chûä: “Minh Maång thêåp thêët niïn,
Bñnh Thên, Thuãy quên Chaánh
àöåi trûúãng Suêët àöåi Phaåm Hûäu
Nhêåt phuång mïånh vaäng Hoaâng
Sa tûúng àöå chñ thûã lûu àùèng tûå”
(Nùm Minh Maång thûá 17, nùm
Bñnh Thên (1836), Thuã y quên
Chaánh àöåi trûúãng Suêët àöåi Phaåm
Hûäu Nhêåt vêng mïånh ài Hoaâng
Sa xem xeát, ào àaåc àïën àêy lûu
dêëu àïí ghi nhúá). Coá leä, àêy laâ sûå
kiïån maâ hêìu hïët caác böå chñnh sûã
cuãa triïìu Nguyïîn, nhû Àaåi Nam
thûåc luåc, Quöëc triïìu chñnh biïn
toaát yïëu, Khêm àõnh Àaåi Nam
höåi àiïín sûå lïå... àïìu coá ghi cheáp.
Ngoaâi nhûäng trang ghi cheáp
vïì sûå kiïån ài Hoaâng Sa vaâo caác
nùm 1834, 1835, 1836, saách Àaåi
Nam thûåc luåc, àïå nhõ kyã, quyïín
204, coân ghi cheáp thïm rùçng, phaái
viïn Hoaâng Sa laâ Suêët àöåi Thuãy
sû Phaåm Vùn Biïån cuâng thuãy
quên, binh phu ài Hoaâng Sa bõ
gioá baäo àaánh tan naát nïn àïën
thaáng 7 nùm Minh Maång thûá 20
(1839) múái “luåc tuåc” vïì àïën kinh
thaânh. Hoãi vò sao, àoaân thuyïìn
ài Hoaâng Sa lêìn naây cho biïët, hoå
àaä nhúâ thuãy thêìn cûáu giuáp. Vua
Minh Maång sai Böå Lïî choån àõa
àiïím úã cûãa biïín Thuêån An àùåt
àaân cuáng tïë tam sinh nhùçm caãm
taå thuãy thêìn, röìi thûúãng tiïìn cho
Phaåm Vùn Biïån, caác biïìn binh vaâ
dên phu ài theo (têåp 5, tr. 532).
Chó cùn cûá theo caác àoaån ghi
6 SỐ 382 THÁNG 6 NĂM 2011
cheáp nïu trïn cuäng àaä thêëy nöåi àiïín sûå lïå, nhûäng ghi cheáp cuãa
dung vùn baã n cöí cuã a doâ n g hoå Phan Huy Chuá trong Lõch triïìu
Àùång laâ hoaân toaân truâng khúáp hiïën chûúng loaåi chñ vaâ Hoaâng
vúái chñnh sûã. Viïåt àõa dû chñ, nhûäng ghi cheáp
Tòm vïì chêu baãn cuãa Nguyïîn Thöng trong Viïåt sûã
Nöåi dung vùn baãn cöí cuãa doâng cûúng giaám khaão lûúåc... Súã dô ta
hoå Àùå n g coâ n truâ n g khúá p vúá i xem vùn baãn cöí cuãa doâng hoå Àùång
nhiïìu nguöìn taâi liïåu, thû tõch coá sûå truâng khúáp vïì nöåi dung so
vúái caác taâi liïåu naây, búãi nhiïìu
trang ghi cheáp trong Khêm àõnh
Àaåi Nam höåi àiïín sûå lïå, hay caác
saách cuãa Phan Huy Chuá, Nguyïîn
Thöng khöng khaác mêëy vúái caác böå
chñnh sûã triïìu Nguyïîn nhû Àaåi
Nam thûåc luåc, Quöëc triïìu chñnh
biïn toaá t yïë u , Àaå i Nam nhêë t
thöëng chñ maâ chuáng töi àaä coá dõp
àïì cêåp. Xin àûúåc khöng trñch dêîn
laåi. Riïng vïì hoaåt àöång cuãa àöåi
Hoaâng Sa, ngay tûâ thúâi àêìu chuáa
Nguyïî n , thò cuä n g thùè n g thùæ n
nhòn nhêån rùçng, hêìu hïët nhûäng
trang ghi cheá p cuã a caá c sûã gia
Viïåt Nam viïët vïì hoaåt àöång cuãa
àöåi Hoaâng Sa kiïm quaãn Bùæc Haãi
(bao göìm caã Trûúâng Sa) ñt nhiïìu
cuä n g àaä kïë thûâ a , thêå m chñ coá
nhûäng chöî gêìn nhû nguyïn vùn
Bằng cấp đi Hoàng Sa thời Minh Mạng. möåt söë sûå kiïån maâ nhaâ baác hoåc
Ảnh: Tác giả cung cấp. Lï Quyá Àön mö taã trong böå saách
bùçng chûä Haán cuãa caác sûã gia, Phuã biïn taåp luåc nöíi tiïëng, vöën
quan laåi úã nhûäng triïìu vua khaác àûúåc biïn soaån vaâo nùm 1776,
nhau, àùåc biïåt laâ nhûäng taâi liïåu, tûác luác Lï Quyá Àön theo lïånh cuãa
thû tõch coá ghi cheáp khaá kyä lûúäng vua Lï - chuáa Trõnh vaâo laâm Hiïåp
vïì hoaåt àöång cuãa àöåi Hoaâng Sa – trêën Thuêån Hoáa.
Trûúâng Sa cuäng nhû viïåc thûåc thi Cuâ n g vúá i nhûä n g trang ghi
chuã quyïìn cuãa Viïåt Nam taåi hai cheáp cuãa caác sûã gia phong kiïën
quêìn àaão naây. Viïåt Nam, caác quan úã Nöåi caác
Trûúá c hïë t àoá laâ nhûä n g ghi triïìu Nguyïîn, àoá laâ caác túâ phuác
cheáp cuãa Nöåi caác triïìu Nguyïîn têëu, têëu trònh lïn cho vua cuãa
trong Khêm àõnh Àaåi Nam höåi (Xem tiïëp trang 34)
HOÀNG SA, TRƯỜNG SA
ĐÃ THUỘC LÃNH THỔ VIỆT NAM TỪ XƯA
GS. Đinh Xuân Lâm
Cùn cûá vaâo sûã saách vaâ thû tõch cöí, àùåc biïåt laâ cùn cûá vaâo caác
lïî höåi nhû "khao lïì thïë lñnh" àûúåc töí chûác haâng nùm úã vuâng biïín
nam Viïåt Nam, coá thïí khùèng àõnh hai àaão Hoaâng Sa, Trûúâng Sa
àaä thuöåc laänh thöí Viïåt Nam tûâ xûa, àaä ài vaâo têm thûác Viïåt Nam.
Ngay thúâi kyâ Viïåt Nam bõ thûåc dên Phaáp thöëng trõ thò chñnh quyïìn
Phaáp vêîn thûåc thi chuã quyïìn àöëi vúái Hoaâng Sa, Trûúâng Sa. Vò
vêåy vuâng Biïín Àöng cêìn àûúåc giaãi quyïët theo cöng phaáp quöëc tïë
trïn tinh thêìn húåp taác, hoâa bònh, hûäu nghõ coá lúåi cho khu vûåc vaâ
thïë giúái, yïu cêìu chñnh àaáng àoá àûúåc toaân thïí caác nûúác trïn thïë
giúái thûâa nhêån.