You are on page 1of 2
Gia trilich stt cha ban d6 SINAE PROPRIAE Pham Hoang Quin H: dau thang vira qua, Sinae” do Thit tuéng Drie ting nguyén thi, Trung Quée Tap Can Binh, ban 46 nay thé hin 1d pham vi cuong vue Trung Quide chi t6i dio Hai Nam, hoan toan khéng e6 ving bién phia nam véi chin vach nhwhién nay. Ngoaii nhiing phan tich @a ¢6 xoay quanh van dé ¥ ngam trong dong. thai quan hé ngoai giao, chung ta cing c6 thé nhin sw vu theo m@t husng nia: ngudi duong thoi cita nhiéu quie gia dang xich lai gannhau bang céch ding ede gia tri lich sti dé giao hu thie day nghién ciiu hoc thuat, 1. Thong tin mé rong vé ban dé Sinae Néu quan sit ky sb thaly 06 hai méu bin dé dung dé minh hoa cho luéng tin nay, e@ hai rt gidng nhau va déu mi nhat khong doc duoc (goi 1a Ban dé nhém A), Tim mét ban ro rang 4é doc duve noi dung trong tam ban dé Sinae nay lai hoi rae r6i, nu truy cap tir khéa theo tén tae gia ban dé la JB.B. D’ Anville thoic theo tén Duimg Duy Nhr (87% nhu Trung Quéc phién ‘am va diang phé bién) thi chi gap ban dé Trung Hoa gén giéng voi han dé Sinae 1735, va ede bin a6 vé nhing ving Tay Tang, ‘Tan Cuomg hode riéng timg tinh thude Trung Hoa cting do D’ An- ville soan vé... (Ban dé nhém B). Nhung khi tray ep theo tén J.B. ‘Du Halde (Do Hach Die/tt #48) - ngudi ting hop tac véi D’ Anville trong vai cOng trinh nghién eu dia ly - chning ta e6 thé dén dia chi https:/svww.raromaps.com/ gallery/enlarge/2188 dé xem ban 80 hoa mét phién ban cia ban 6 Sinae, mang ti¢u dé “REGNI SINAE vel SINAE PROPRIA” (tam hiéu: Vuong quée Trung Hoa va Trung Hoa riéng biét) (Ban 6 Abis) Phién ban A.bis nay ¢6 kich thuse 20x23 inches do Johann "REGNTSINAE vl SINAE PROPRIAE” am hig: Frome qué Trung Ha vis Trang Hoa ring bgt) (Bin A is) SO 447 THANG 5 NAM 2014 Bain dé nay mang tién dé “PROVINCE de QUANG TONG” ‘Matthaus Haas ve lai (copy) tai Nuremberg ndim 1740 tirbéin g6e ve nim 1736, thong tin (chit latinh) 6 g6c dugi phai ciia phién bain cho biét ring, bin dé gée do nha khoa hoc Du Halde bién tap va nha dia ly hoe D’Anville soan vé, viéc soan vé da tham Khdolesin ei theo tap bin dé dia ly Trung Hoa do Hoang dé CANGHI (Khang Hi) chit tri thue hign. Dia dani cac tinh’ dia phuong bién gidi phia dong bic, bike, tay, tay nam vi nam bao g6m: QVAN TONG (Quan Ding), LIAO TONG (Liéu Dong), CHEN LI (True Lé), CHAN SI (Son ‘Tay), CHEN SI (Thiém Tay), SE ‘TCHUEN (Tit Xuyén), YUNNAN (Vin Nam), QUANG SI (Quang Tay), HAL NAN (Hai Nam), ‘Tap ban dé dia ly Trung Hoa ‘ma thong tin trén cho biét la dé chi bo “Hoang dur ton Lam 46/38 EWE Dia dé dé xem todn thd dat dai ciia Hoang dé) hay con goi “Khang Hi hoang durtoan lam 43 (19082 8 ME” khac ban in tai ‘rang Hoa lan dduvao nim 1719 va lin 2-vao nim 1721. Khang Hi iengoi tirnm 1662 dén 1722, tir nam 1708 khdi sy thue hign dia 6 toan quée. Nhiéu nha truyén gido, nha khoa hoe phuung Tay duge moi dam nhiém ede vise tw van, diéu tra quan tréc thue dia 2 t6 chnie soan ve, in én cong trinh. Tiéu biéu la ede gido si, nha thien vn hoe, dia ly hoc Joachim Bouvet (Bach Téin/f), Petrus Pierre Jartoux (Db Diic My/At##%), Jean Baptiste Regis (Loi lieu Twi $8), Xavier Eh- renbert Fridelli (Phi Anv/BBB). hin chung, djad6 thi Khang Hi cS mot dite didm ding lua Fla, eae gido si va khoa hoc gia phuong Tay chi can du vé mat ky thuat ho giip ede hotng dé Trung Hoa thue hign ese dia dé chuain xc, con cde vain dé lién quan dén dia ly hanh chinh va pham vi evong vue hin nhién la do hoang dé phé duyet. Qua ede nhan vién phyong ‘Tay, mot s6 théng tin tw liéu va ban in “Hoang dir toan lam dé" von rét han ché da duge dua sang phuong Tay, tirnguén nay, cic nha dia ly, dia d6 hoe phuong Tay 06 thé ndim ro ede dia danh, vi tri thimh tréin, hé théng sing rngoi mach mifi va pham vi evong vue Trung Hoa, ho gia cing nghien cfu diéu chinh, ép dung khoa hoe chinh xée vé dia hinh, hé thong kinh vi 46, ky thuat ve ban dé hien dai va he tham my rieng 6 cho ra nhiéu ban dé 06 chat long cao hon ede bin in ca Trang Hoa. Ban dé Sinae 1735 géin lién v6i nhiing thanh tuu tion biéu eda ngudi phuong Tay, dae bit Ia véi Du Halde trong cong trinh Deseription géographique, historique, ehronologique, poli- tique, et physique de 'empire de la Chine (Ghi chép vé dia ly, lich st; nién dai, chinh tr, va dia van & quée Trung Hoa), xudt ban tai Paris nam 1735, trong cing trinh nay eta Du Halde, tam ban 6 “REGNT SINAE vel SINAE PROFRIAE” cia D’Anville duoe ding lam phy ban, va ndm 1735 duge xem nhurnaim ra doi ea bain d6 SINAE PROPRIAE . Rieng D’Anville, da thuc hién tiép vie soan v@ ban dé timg tinh va dén nam 1737 cho xudt béin atlas Nouvel atlas de la Chino (Tap ban dé Trung Hoa méi), trong 6 gdm 2 ban dé téng thé Trung Hoa, 15 ban dé ede tinh thude Trang Hoa va 25 ban dé cae noi xung quanh gidp gidi Trung Hoa 2, Dong gép cia D'Anville (Duong Duy Nhi) Vuong Dung (Eff) - nha dia ly hoc va cang Ta nguvi phu trdch vige thing ké kho ban 46 6 Trang Hoa thuge Thu vign Quée gia Bac Kinb - trong “Trung Quée dia dé sir cuong PHNESAA” (Thuong vu dn the quan, 1959) anh gid rat cao thanh twu cha ede nha truyén gido va nha khoa hoc phung Tay trong viée doi méinhan quan va ky thuat dia dé cia gidi hoe thuat Trung Hoa. Doi vdi DAnville, Vuong Dung dae bigt Iuu ¥ vé thanh qua nghién cfu khao sat ving Tay Tang. Trade DAnville, ede nha dia ly hoc Trung Hoa rat ma mo v ving nay, va day ctingla dia ban rma ké ei ce phai vien phuong Tay duge Khang Hi mai lam viée (Xem tiép trang 15) a 8 SO 447 THANG 5 NAM 2014

You might also like