N a t u ra l h o r s e m a n s h i p

TEKST: BARBARA VAN BINSBERGEN
t
'050(3"'*&
KATJA ROLVINK

Chris Irwin

Paardenmens tussen
mensen
 N a t u ra l h o r s e m a n s h i p
Het jonge, mooi gebouwde paard is voor het eerst

in een voor hem vreemde omgeving. Zijn bege-

leidster heeft haar handen vol om hem bij zich te

houden. Zijn hoofd omhoog, zijn lijf gespannen als

een veer. Eén ding is duidelijk: hij wil hier niet zijn.

Vijf minuten later, Chris Irwin laat hem door zijn

lichaamshouding zien dat er voor hem zal worden

gezorgd, dat er niets is om bang voor te zijn. Het

paard antwoordt door zijn hoofd omlaag te bren-

gen, zijn mooie lijf te ontspannen. Gerustgesteld

reageert hij op wat Chris van hem vraagt.

Chris Irwin straalt warmte en vriendelijkheid uit. Zijn bruine, zachte

ogen zien je echt en wat direct aan hem opvalt is zijn volledige aan-
dacht voor jou. Het maakt dat je ontspant en je op je gemak voelt,
ook als mens. Omgaan met paarden vat hij als volgt samen: “Vraag
je paard niet wat hij voor jou kan doen, maar vraag aan jouw paard
wat jij kunt doen voor hem.”
Makkelijk en mooi gezegd. Alleen, hoe doe je dat? “Het vraagt”, zo
zegt Chris, “Dat je anders gaat denken, denken zoals het paard. Je
verdiepen in zijn natuur. Hoe leeft het paard als het vrij zou zijn.”
In mijn verbeelding ontvouwt zich een schitterend plaatje: grootse
natuur, met uitgestrekte velden en heuvels, overgoten met de gou-
den gloed van de zon die altijd schijnt.

$"1
GFCSVBSJ
 3
N a t u ra l h o r s e m a n s h i p
“Belgen en Nederlanders staan er oprecht voor open de communicatie
met hun paard te verbeteren.”
Stress
“Ik heb jaren bij een kudde paarden geleefd”, vertelt Chris. “Ze bijten
elkaar, zitten onder de wonden, ze zijn gestrest, altijd op hun hoede,
dat is helemaal geen romantisch plaatje. Ondanks dat leven de paar-
den liever in de natuur dan in een stal. Of een paard in een stal heel
ongelukkig wordt, hangt af van degene die hem er dagelijks in zet.
Probeer het zo te zien: zet een herder mij dagelijks in mijn stal of
word ik op stal gezet door een gevangenbewaarder?”
Als een paard gehouden wordt op een klein stukje grond, of in een
stal, zonder lijfelijk contact met zijn soortgenoten, niet kan eten
wanneer hij dat wil, niet kan bewegen zoals hij dat normaal zou
doen, dan veroorzaakt dat een hoop stress bij het paard. Dan zou het
heel mooi zijn als de eigenaar, trainer of degene die dagelijks in de
omgeving van het dier verkeert, de lichaamstaal van het paard zou
leren lezen en begrijpen, zijn therapeut kan zijn. Om het paard te
helpen bij het onnatuurlijke leven dat hij leidt.
4
$"1
GFCSVBSJ

Chris Irwin bracht zijn jeugd door in de arbeidersbuurt van St.
Catharines in Ontario, Canada. Hij groeide op in een probleem-
gezin. Dat maakte van Chris een gesloten en in zichzelf gekeerd
kind. Hij deed aan wedstrijdroeien en hardlopen, daar blonk
hij in uit. Zijn eerste ontmoeting met een paard is als hij op de
middelbare school verliefd wordt op een meisje met een paard.
Chris’ leven bestond in die tijd uit rondhangen, meisjes en gi-
taarspelen. Toen hij achttien werd, bouwde hij een campertje en
vertrok hij in de richting van de bergen, waar hij in zijn levens-
onderhoud voorzag door skilessen te geven. In de zomer zocht
Chris werk; in Seattle bij de renbaan van Longacres.
Hij houdt van het harde werken in de stallen en begint van
de paarden te houden. Bij het stallen uitmesten krijgt hij van
de paarden zijn eerste lessen in de manier waarop hij met
hen om moet gaan. Chris leert snel. Het is het begin van zijn
leven met paarden en het begin van zijn speciale manier van
omgaan met deze prachtige dieren.
In 1995 keert hij met zijn vrouw Anita en hun kinderen terug naar
Canada. Hij schrijft zijn eerste boek: ‘Horses don’t lie’. Een boek
waarin hij vertelt wat paarden ons kunnen leren op het gebied
van respect, vertrouwen, aandacht en bereidwilligheid. In 2000
strandt zijn huwelijk. Chris trekt door Canada en Noord-Amerika
en geeft overal clinics en demonstraties. Hij maakt naam als ie-
mand die zonder geweld te gebruiken verknipte, mishandelde en
zwaar getraumatiseerde paarden tot rust weet te brengen.
Na een clinic die volledig uit de hand loopt, komt Chris in
contact met zijn eigen donkere kant, zijn onverwerkte jeugd-
trauma’s. Hij ervaart zelf dat als er bij jezelf van alles scheef is
gegroeid, je nooit een paard kunt ‘rechtrichten’. Na deze periode
schrijft hij het boek ‘Dance with your dark Horse’. Hoe gevoel
voor paarden ons helpt balans, kracht en wijsheid te vinden.
In 2003 trouwt hij met Kathryn Kincannon. Samen bouwen ze
Riversong Ranch. De 40 hectare grote Riversong Ranch ligt in
de Canadese provincie Alberta aan de voet van de Canadese
Rocky Mountains in een schitterend natuurgebied aan de
rivier. Hun droom is deze Ranch om te bouwen tot een Eques-
trian Resort, waar zijn filosofie over het omgaan met paarden
uitgedragen en in praktijk wordt gebracht. ‘The Irwin Institute
for Equestrian Arts’.
Jezelf aanleren te denken als een prooidier. Leren communiceren met
het paard in zijn eigen taal. Dat betekent dat je open staat voor veran-
dering, ook in jezelf, zodat het paard je graag in zijn nabijheid ziet en
graag met je werkt, zonder stress en zonder dwang.
Chris gebruikt een mooie metafoor: “Als je werkt met het paard om te
krijgen wat jij wilt, zal het paard je geven wat je nodig hebt. Als je het
paard geeft wat het nodig heeft, zal het je geven wat je wilt. Het paard
ziet het verschil in ons gedrag, het ziet onze intentie: denken we al-
leen aan ons eigen plezier of willen wij het paard helpen het leven te
leiden waartoe wij hem dwingen?”
Als je zo naar je eigen intenties kijkt is het eigenlijk zo ‘normaal’.
Gebruik je het paard als middel om het doel te bereiken: ik heb zin om
een buitenrit te maken en daarvoor gebruik ik het paard in plaats van
mijn fiets. Of: ik maak graag een buitenrit met jou en wil dat wij daar
samen plezier aan beleven. Wie geniet niet van het ontspannen snui-
vend paard dat actief, zijn oortjes erop, met jou door de natuur stapt?
 N a t u ra l h o r s e m a n s h i p
Oefening
Je leren gedragen als een prooidier voelt volgens Chris niet natuurlijk,
net zoals het niet natuurlijk voelt om met je linkerhand te leren schrij-
ven als je rechtshandig bent. Het vraagt oefening. Leren om te gaan
met een paard, zodat het jou als een welwillende herder ziet vraagt
eveneens oefening. Daarnaast vraagt het jouw oprechte intentie voor

De intentie achter het paard te willen zorgen, het te willen beschermen.

Chris ziet een duidelijk verschil in mentaliteit tussen Amerikanen en

natural horsemanship Europeanen. Tegenwoordig leven we in een wereld, waarin inspan-

ning direct resultaat op moet leveren. In Amerika leeft dat nog

is op een natuurlijke sterker dan in Europa. In Noord-Amerika maken mensen zich vaak
meer zorgen over imago dan over het hebben van kennis van zaken.
manier met paarden In Europa is er volgens hem meer oog voor deskundigheid en wordt
imago minder belangrijk gevonden. Een Europeaan accepteert een
om te gaan, maar dat methode als die werkt in de praktijk. In Amerika wordt een metho-

is meestal niet wat het

diek veel vaker tot een religie verheven. “Vooral in Nederland en
België zijn de mensen nuchter en dat is een compliment”, lacht Chris.

paard ervaart. “Zij staan er oprecht voor open te leren de communicatie met het
paard te verbeteren. Door het werken met het paard, werk je tegelij-
kertijd aan jezelf. De levenskunst is om niet in ontkenning te gaan
bij het ervaren van je eigen donkere kant.”
Dat wordt heel duidelijk gedemonstreerd tijdens één van de lessen
die Chris de zeventienjarige Saskia Wiebering met haar paard Mon
Ami geeft. Saskia kocht het paard, dat op dat moment M-dressuur
liep. Op de één of andere manier klikte het helemaal niet tussen de

“De mens moet een balans vinden in zijn gedrag als roofdier en
zijn gedrag als prooidier.”
N a t u ra l h o r s e m a n s h i p
Ook op de bok moet de menner gefocust blijven op de lichaamstaal van het paard.
twee toen ze eenmaal samen aan het werk togen. “Wat ik verkeerd
deed weet ik niet, maar Mon Ami wilde er alleen maar vandoor
gaan. Ik kon niet met haar rijden, zonder dat het een gevaarlijke
racepartij werd. Gelukkig voor ons beiden staat Mon Ami op een
pensionstal, waar de eigenaresse paarden traint volgens de metho-
diek van Chris. Leren denken als een prooidier. Er is mij zoveel aan
gelegen om vrienden te worden met Mon Ami, dat ik begreep dat
ik mijn eigen houding zou moeten veranderen om dat te bereiken.
Ik volg samen met Mon Ami de clinics die Chris regelmatig geeft
bij Stal Mansour in Arhem. Ik ben zo blij dat ik dat heb gedaan, er
is zoveel veranderd.” Tijdens de les van Saskia en Mon Ami is dat
goed te zien. Het paard loopt ontspannen onder Saskia en straalt
vertrouwen uit. Op het moment dat dingen niet gaan zoals Saskia
wil, verstijft Saskia en verandert haar houding naar het paard. Mon
Ami reageert direct door boos met haar staart te zwiepen en haar
lijf verstrakt. Chris vraagt Saskia of ze voelt wat er gebeurt en laat
haar een stap terug gaan. Op het moment dat ze haar boosheid los
“Vraag je paard niet wat hij voor jou kan doen, maar
vraag aan jouw paard wat jij kunt doen voor hem.”
6
$"1
GFCSVBSJ

kan laten en weer met Mon Ami communiceert op de manier die het
paard verstaat, verandert het hele plaatje in korte tijd van gestrest
naar ontspannen en plezierig.
Intentie
Chris legt uit dat het voor de mens niet natuurlijk is met een paard
om te gaan. Hij haalt het volgende voorbeeld aan. Als een klein
kind een kitten vasthoudt, probeert het zijn liefde voor het poesje
op het dier over te brengen door het stevig tegen zich aan te druk-
ken. Het kitten echter ervaart helemaal geen liefde, die krijgt het
alleen maar benauwd en wil één ding: wegwezen. De intentie achter
natural horsemanship is op een natuurlijke manier met paarden om
te gaan, maar dat is meestal niet wat het paard ervaart. Iedere trai-
ner volgt een filosofie, een methodiek, maar eigenlijk is het alleen
de lichaamstaal van het paard waar mensen naar moeten kijken. Al-
leen die lichaamstaal geeft heel duidelijk aan wat natuurlijk en goed
voelt voor het paard, maar ook wanneer dat niet het geval is. Dat
 N a t u ra l h o r s e m a n s h i p
Ontspanning moet vanuit de ruiter komen. Loslaten
en niet verstrakken is de boodschap.

is voor Chris het enige dat telt. Chris: “Je moet de balans
vinden tussen passief en agressief handelen. Je paard leeft
in een box, jij houdt van je paard, maar wat kost het een
paard om van jou te houden.”
Respect, vertrouwen, aandacht en bereidwilligheid van een
paard kan alleen dan worden verdiend, als een mens leert
de balans te vinden tussen zijn gedrag als roofdier en zijn
gedrag als prooidier. Wij hebben ze allebei in ons. Het paard
kan ons leren hoe we hiermee om kunnen gaan. Een mens
kan in dat opzicht leren van het paard wat het is om zich een
prooidier te voelen. Wat het paard nodig heeft om ons als zijn
leider te zien, zijn dezelfde eigenschappen die wij als mens
graag in onszelf zien. Aan het slot van het interview vat Chris
desgevraagd zijn levensfilosofie als volgt samen:
“Ik doe mijn best vreugde te brengen in de wereld, geen
boosheid. Ik doe mijn best de wereld een betere plaats te
maken om in te leven. In het kleine stukje dat ik uitmaak
van onze wereld doe ik dat met paarden. Ik doe mijn best
mensen te motiveren, verder te brengen door mijn eigen au-
thenticiteit. Ik doe mijn best verantwoording te nemen voor
mijn eigen gedrag. Ik geloof dat je zelf, zoals Gandhi zei, de
verandering bent die je wilt zien in de wereld.” O

Flanders Horse Expo

Ben jij ook benieuwd naar
de methode van Chris Irwin?
Kom dan naar de Flanders
Horse Expo. In Hal 3 zal hij op
vrijdag, zaterdag en zondag
tal van lezingen en demon-
straties geven, waarbij kern
van zijn boodschap ‘frame of
body = frame of mind’ verder
toegelicht zal worden.

$"1
GFCSVBSJ
 7