Professional Documents
Culture Documents
RESUMEN
Se presenta una lista actualizada de 329 especies de nernátodes parásitos del hombre y de los
animales, reportados para el Perú hasta mayo de 1998. Para cada especie se consigna, además de su
posición taxonómica, el huésped, órgano parasitado, distribución geográfica y la literatura pertinente.
PALABRAS CLAVE: Nemátodes, Parásitos, Taxonomía, Perú.
SUMMARY
We present an updated list of 329 nematode species, parásitos of humans and animáis, reported for
Perú until May 1998. For each species, its taxonomicposition, host, parasitized organ, geographic
distribution, andthe pertinent literatura are cited.
KEY WORDS: Nematode, Parásitos, Taxonomy, Perú.
como la aparecida en resúmenes de ponencias Capillaria annulata (Molin, 1853) Cram, 1927
presentadas en congresos nacionales e
Huésped: Meleagris gallopavo f. domestica;
internacionales, así como en tesis de grado
preparadas en diferentes universidades del Perú. Gallus gallus f. domestica.
Localización: Intestino delgado. Localidad:
Se ha adoptado la clasificación empleada en las Chiclayo (Lambayeque); Lima (Lima). Referencia:
claves del Commonwealth Institute of Helminthology 21, 134.
(Gran Bretaña) editadas por Anderson et al. entre 1974 y
1983, y la clave de Gibbons & Khalil (1982). Para los Capillaria bovis (Schnyder, 1906)
nemátodes de equinos se ha seguido a Lichtenfels Huésped: Bos primigenius f. taurus; Cavia
(1975). porcellus; Cavia tschudii', Ovis
animan f. aries.
Los nombres de los huéspedes son citados de Localización: Intestino delgado.
acuerdo a la nomenclatura presentada por Localidad: Cutervo (Cajamarea); Jauja, Yauli
Chirichigno et al. (1982, peces marinos); Carrillo de (Junín); Chiclayo, Lambayeque
Espinoza & Icochea (1995, reptiles); Rodríguez et al. (Lambayeque); Lima (Lima); Melgar
(1993, anfibios) y Pacheco et al. (1995, mamíferos). (Puno); (San Martín).
Referencia: 21, 134.
En la primera parte se consigna 329 especies co-
rrespondientes a 162 géneros y 55 familias, ubicadas Capillaria caudinflata (Molin, 185 8) Travassos, 1915
en superfamilia.s y órdenes.
Huésped: Meleagris gallopavo f. domestica,
Para cada especie, en la primera línea se consigna Localización: Intestino delgado.
su nombre científico; luego va el nombre científico del Local idad: Lima (Lima).
huésped; el órgano parasitado; las localidades geo- Referencia: 21, 134.
gráficas de ocurrencia (departamentos entre parénte-
sis); y finalmente las referencias bibliográficas citadas Capillaria columbae (Rudolphi, 1819) Travassos,
por número. 1933
Huésped: Columba livia f. domestica; Gallus gallus f.
Los nuevos registros para el país son señalados con doméstica; Meleagris gallopavo f.
un asterisco al inicio del nombre científico del parásito. domestica.
Localización: Intestino delgado.
En la segunda parte se presenta la lista de los hués- Localidad: Huancayo, Jauja, valle del Mantaro
pedes con sus respectivos parásitos. (Junín); Callao, Chancay, Huaral,
Huarochirí, Lima (Lima); Maynas
PHYLUM NEMATHELMINTHES (Vogt, 1 85 1) (Loreto).
Gegenbaur, 1859 Referencia: 21, 100, 134.
CLASE NEM ATOO A (Rudolphi, 1808)Diesing, 1891 Capillaria contona (Creplin, 1939)
SUBCLASE ADENOPHOREA (Linstow, 1905)
Huésped: Gallus gallus f. domestica.
Chitwood, 1958
Localización: Intestino.
Localidad: (Ancash); Tingo María (Huánuco);
ORDEN ENOPLIDA Shuurmans Sthekhoven & De
Tulumayo (Junín); Ancashyacu,
Coninck, 1933
Saipén
Referencia: 129.
SUPERFAMILIA TR1CHINELLOIDEA Hall, 1916
FAMILIA TRICHURIDAE (Ransom, 1911) Railliet, 1915
Capillaria hepática (Bancroft, 1893) Travassos, 1915
SUBFAMILIA CAPILLARIINAE Railliet, 1915 Huésped: Toyassu tajacu.
Localización: Hígado.
Localidad: Río Ñapo, Santa Clotilde (Loreto),
Referencia: 109.
11
SUBFAMILIA TRICHOSOMOIDINAE Hall, 1916 Strongyloides stercoralis (Bavay, 1876) Stiles &
Hassall, 1902
Trichosomoides crassicauda Bellingham, 1840
Huésped: Canis lupus f. familiaris;
Huésped: Rattus rattus. Homo
Localización: Tracto urinario. sapiens.
Localidad: Lima (Lima). Localización: Intestino delgado. Localidad:
Referencia: 128. Diversas localidades del Perú. Referencia:
29, 121, 134.
SUBCLASE SECERNENTEA (Linstow, 1905)
Dougherty, 1958 Strongyloides sp.
ORDEN RHABDITIDA (Chitwood, 1933) Adamson, Huésped: Bos primigenius f. taurus; Canis lupus
1987 f. familiaris; Ovis ammon f. aries.
SUPERFAMILIA RH ABDITOIDEA Travassos, 1920 Localización: Intestino delgado.
Localidad: Arequipa (Arequipa); Cajamarca
FAMILIA RHABDIASIDAE Railliet, 1916
(Cajamarca); Callao, Chancay, Huaral
13
SUBFAMILIA BUNOSTOMINAE (Railliet & Henry, 1909 Necator americanas (Stiles, 1902) Stiles, 1903
tribu) Looss, 1911 Huésped: Homo sapiens.
Localización: Intestino delgado y ciego.
Bunostomum phlebotomwn (Railliet, 1900) Railliet, Localidad: Iquitos (Loreto).
1902 Referencia: 29.
Huésped: Bosprimigenias 1.taurus; Ovis ammon
f. aries. Necator sp.
Localización: Intestino delgado. Huésped: Cacajao calvus.
Localidad: Rodríguez de Mendoza (Amazonas); Localización: Intestino delgado.
Abancay (Apurímac); Arequipa Localidad: Iquitos (Loreto).
(Arequipa); Chota, San Ignacio Referencia: 126.
(Cajamarca); Chiclayo, Ferreñafe
(Lambayeque); Lima (Lima); May ñas, SUPERFAMILIA STRONGYLOIDEA Weinland,
Requería (Loreto); Huallaga (San Mar- 1858
tín). FAMILIA STRONGYLIDAE Baird, 1853
Referencia: 134. SUBFAMILIA STRONGYLINAE Railliet, 1885
Strongylus vulgaris (Looss, 1900) Railliet & Henry, Cyathostomum pateratum (Yorke & Macfie, 1919)
1909 K'ung,1964
Huésped: Equus africunus f. asinus; Equus Sinónimo: Trichonema pateratum (Yorke & MacFie,
przewalskii (. caballus. Localización: 1919) Le Roux, 1924
Intestino delgado, Intestino grueso y Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
ciego. Localidad: Huaylas Localización: Intestino grueso y delgado.
(Ancash); Chincha (Ica); Localidad: Chiclayo (Lambayeque);
Chiclayo, Lambayeque (Lambayeque); Chincha
Lima (Lima); Tahuamanu (Madre de (Ica); Lima (Lima).
Dios); Melgar, Puno (Puno). Referencia: 134.
Referencia: 134, 135.
Cyathostomum sp.
Strongylus sp. Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Huésped: Lama giiunicoe 1". glarna; Localización: Intestino grueso.
Lama Localidad: Chiclayo (Lambayeque).
guanicoe f. pacos. Referencia: 134.
Localización: Intestino delgado.
Localidad: Melgar, San Román Cyucocyclus insigne (Boulenger, 1917) Chaves, 1930
(Puno). Referencia: 134, 135. Sinónimo: Trichonema insigne (Boulenger, 1917) Le
Roux, 1924
Triodontophorus minor (Looss, 1900) Looss, 1902
Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Huésped: Equus przewalskii f. caballus. Localización: Intestino grueso.
Localización: Intestino grueso. Localidad: Chincha (Ica); (Lima); Melgar (Puno).
Localidad: Pucallpa (Ucayali). Referencia: 125, 134.
Referencia: 122.
Cylicocyclus nassatus (Looss, 1900) Chaves, 1930
Triodontophorus lenuicollis Boulenger, 1916 Sinónimo: Trichonema nassatum (Looss, 1900) Le
Huésped: Eqiius przewalskii f. caballus. Roux, 1924
Localización: Intestino grueso. Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Localidad: Chincha (Ica); Lima (Lima); Melgar Localización: Intestino grueso y delgado. Localidad:
(Puno). Chincha (Ica); Lima (Lima); Melgar
Referencia: 125, (Puno),
134. Referencia: 125,
134.
20
Marshallagia sp. Ostertagia sp.
Huésped: Lunuí guanicoe I. pacos; Huésped: Lama guanicoe f. pacos; Ovis arrimón
Lama f. aries.
vicugna, Localización: Abomaso, inteslino delgado.
Localidad: Recuay (Ancash);
Localización: Intestino delgado. Localidad:
Huamanga
Lucanus (Ayacucho); Canas (Cusco);
(Ayacucho); Cajamarca (Cajamarca);
Melgar (Puno).
Canas (Cusco); Jauja, Junín, Yauli
Referencia: 134. (Junín); Chucuito, Melgar, San Román
(Puno).
Ostertagia lyrala S jóberg, 1926 Referencia: 21, 134.
Huésped: Ccipra aegagntx (. hircus; Lama
guanicoe f. gluma; Lama guanicoe f. Spiculopteragia peruvianus Guerrero & Chávez, 1962
pacos; IMIUCI \'icugna\ Ovis ainino/i \. Huésped: Lama guanicoe f. glama; Lama
aries. guanicoe f. pacos; Lama vicugna.
Localización: Abomaso, intestino delgado. Local i/ación: Abomaso.
Localidad: Lucanas (Ayacucho); ('"anas (Cusco); Localidad: Lucanas (Ayacucho); Canas (Cusco);
Chincha, Ica, Ñusca, Pisco (Ica); Junín, (Puno).
Jauja (Junín); Cania, Cañete, Chancuy, Referencia: 21.
Huaral, Huaroehirí, Yauyos (Lima);
Spiculopteragia sp.
Melgar, Puno (Puno).
Referencia: 130, 134. Huésped: Hippocamelus antisensis.
Localización: Abomaso.
Localidad: La Raya (Cusco).
Ostertagia oslertagi (Stiles, 1892) Ransom, 1907
Referencia: 86.
Huésped: líos priniigcniíis I. taurus; Cap reí
aegagnis I. hircus; Lama guanicoe i. Teladorsagia circumcincta (Stadelmann, 1894)
glama; I Mina guanicoe f. pacos;Lama Drózdz, 1965
Sinónimo: Ostertagia circumcincta (Stadelmann,
vicugna', Ovis uinmon (. aries.
1894).
Localización: Abomaso, intestino delgado.
Huésped: Capra acgagrus f. hircus; Lama
Localidad: Rodrigue/ de Mendo/a (Ama/.onas);
guanicoe f. glama; Lama guanicoe f.
Recuay (Aneash); Abancay
pacos; Lama vicugna; Ovis ammon f.
(Apun'mac); Arequipa (Arequipa); aries.
Ayacucho, Lucanas (Ayacucho); Localización: Abomaso, intestino delgado.
Cutervo, Chota, San Ignacio Localidad: Huaylas, Recuay (Ancash); Abancay,
(CajaiTuirca); Canas; Canehis (Cusco); Apurímac (Apurímac); (Arequipa);
Pampas (Huancavelica); Chincha, Ica, Ayacucho, Lucanas (Ayacucho);
Cajamarca, Chota (Cajamarca); Anta,
Nasca, Pisco (Ica); Huancayo, Jauja,
Canas, Canehis, Cusco (Cusco);
Junín, Yauli (Junín); (La Libertad); (Huánuco); Chincha, Ica, Nasca, Pis-
Chiclayo, Ferreñal'e, Lambayeque co (Ica); Huancayo, Jauja, Yauli
(Lambayeque); Huaral, Huarochirí, (Junín); (La Libertad); Chiclayo,
Lima (Lima); Alto Amazonas, Maynas, Lambayeque (Lambayeque); Canta,
Requena (Loreto); Chucuilo, Melgar, Cañete, Chancay, Huaral, Huarochirí,
San Román (Puno); Fin aliaga (San Lima, Yauyos (Lima); Cerro de Pasco,
Pasco (Pasco); Chucuito, Huancané,
Martín); Tárala (Tacna).
Melgar, Puno, San Román (Puno).
Referencia: 17,66, 134, 135. Referencia: 21,66, 130, 134, 135.
21
Teladorsagia trifurcata (Ransom, 1907) Drózdz, 1965 Trichostrongylus colubriformis (Giles, 1892) Ransom,
Sinónimo: Ostertagia trifurcata Ransom, 1907 1911
Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra
aegagrus f. hircus; Ovis animan f. aegagrus f. hircus; Cavia porcellus;
aries. Lama guanicoe f. glama; Lama
Localización: Abomaso, intestino delgado. guanicoef. pacos; Lama vicugna; Ovis
Localidad: (Ancash); Abancay (Apurímac); ammon f. aries.
Cajatnarca, Chota (Cajamarca); Canas Localización: Abomaso, intestino delgado.
Localidad: Ancash, Recuay (Ancash); (Arequipa);
(Cusco); Huancayo, Jauja, Junín
Huamanga, Lucanas (Ayacucho);
(Junín); Chiclayo, Lambayeque
Cajamarca, Chota (Cajamarca); Canas,
(Lambayeque); Pasco (Pasco).
Canchis, Cusco (Cusco); Castilla,
Referencia: 21, 66, 134.
Castrovirreyna, Pampas
(Huancavelica); Chincha, Ica, Nasca,
Pisco (Ica); Huancayo, Jauja, Yauli
SUBFAMILIA TRICHOSTRONGYLINAE Leiper, 1912 (Junín); (La Libertad); Chiclayo
(Lambayeque); Canta, Cañete,
Graphidioides mazzai Lent & Freitas, 1935 Chancay, Huaral, Huarochirí, Lima,
Huésped: Cavia tschudii. Yauyos (Lima), Chucuito, Huancané,
Localización: Estómago. Puno (Puno).
Localidad: Puno (Puno). Referencia: 17, 21, 66, 130, 134.
Referencia: 134.
Trichostrongylus longispicularis (Gordon, 1933)
Trichostrongylus axei (Cobbold, 1879) Railliet & Huésped: Bos primigenius f. taurus; Lama
guanicoe f. pacos. Localización:
Henry, 1909
Intestino delgado. Localidad: Canas (Cusco);
Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra Chiclayo, Lambayeque
aegagrus f. hircus; Cavia porcellus; (Lambayeque); Melgar (Puno).
Lama guanicoe f. glama; Lama Referencia: 134.
guanicoef. pacos; Lama vicugna; Ovis
animan f. aries; Sus scrofa f. doméstica. Trichostrongylus probolurus (Railliet, 1896) Loos,
Localización: Abomaso, intestino delgado. 1905
Localidad: Huaylas, Recuay (Ancash); Arequipa Huésped: Capra aegagrusf. hircus; Ovis ammon
(Arequipa); Lucanas (Ayacucho); f. aries.
Cajamarca, Cutervo, Chota, San Igna- Localización: Intestino delgado. Localidad:
cio (Cajamarca); Canas, Canchis, Chota (Cajamarca); Chiclayo
Cusco (Cusco); Castrovirreyna, (Lambayeque); Canta,
Tayacaja(Huanca vélica); Chincha, Ica, Cañete,
Nasca, Pisco (Ica); Huancayo, Jauja, Chancay, Huaral, Huarochirí, Yauyos
Junín, Yauli (Junín); Chiclayo, (Lima).
Ferreñafe, Lambayeque (Lambayeque); Referencia: 17, 134.
Callao, Canta, Cañete, Huaral,
Huarochirí, Lima, Yauyos (Lima); Trichostrongylus vitrinas Looss, 1905
Maynas, Rcquena (Loreto); Chucuito, Huésped: Capra aegagrus f. hircus; Lama
Huancané, Melgar, Puno (Puno); vicugna; Ovis ammon f. aries.
Huailaga (San Martín); Coronel Por- Localización: Abomaso, intestino delgado, duodeno.
tillo (Ucayali). Localidad: Recuay (Ancash); Lucanas
(Ayacucho); Chincha, Ica, Nasca, Pisco
Referencia: 17,66, 130, 134, 135.
(Ica); Jauja, Yauli (Junín); Canta,
Cañete, Chancay, Huaral, Huarochirí,
Lima, Yauyos (Lima).
Referencia: 1, 66, 134.
22
Teladorsagia trifurcata (Ransom, 1907) Drózdz, 1965 Trichostrongylus colubriformis (Giles, 1892) Ransom,
Sinónimo: Ostertagia trifurcata Ransom, 1907 1911
Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra
aegagrus f. hircus; Ovis animan f. aegagrus f. hircus; Cavia porcellus;
aries. Lama guanicoe f. glama; Lama
Localización: Abomaso, intestino delgado. guanicoef. pacos; Lama vicugna; Ovis
Localidad: (Ancash); Abancay (Apurímac); ammon f. aries.
Cajatnarca, Chota (Cajamarca); Canas Localización: Abomaso, intestino delgado.
Localidad: Ancash, Recuay (Ancash); (Arequipa);
(Cusco); Huancayo, Jauja, Junín
Huamanga, Lucanas (Ayacucho);
(Junín); Chiclayo, Lambayeque
Cajamarca, Chota (Cajamarca); Canas,
(Lambayeque); Pasco (Pasco).
Canchis, Cusco (Cusco); Castilla,
Referencia: 21, 66, 134.
Castrovirreyna, Pampas
(Huancavelica); Chincha, Ica, Nasca,
Pisco (Ica); Huancayo, Jauja, Yauli
SUBFAMILIA TRICHOSTRONGYLINAE Leiper, 1912 (Junín); (La Libertad); Chiclayo
(Lambayeque); Canta, Cañete,
Graphidioides mazzai Lent & Freitas, 1935 Chancay, Huaral, Huarochirí, Lima,
Huésped: Cavia tschudii. Yauyos (Lima), Chucuito, Huancané,
Localización: Estómago. Puno (Puno).
Localidad: Puno (Puno). Referencia: 17, 21, 66, 130, 134.
Referencia: 134.
Trichostrongylus longispicularis (Gordon, 1933)
Trichostrongylus axei (Cobbold, 1879) Railliet & Huésped: Bos primigenius f. taurus; Lama
guanicoe f. pacos. Localización:
Henry, 1909
Intestino delgado. Localidad: Canas (Cusco);
Huésped: Bos primigenius f. taurus; Capra Chiclayo, Lambayeque
aegagrus f. hircus; Cavia porcellus; (Lambayeque); Melgar (Puno).
Lama guanicoe f. glama; Lama Referencia: 134.
guanicoef. pacos; Lama vicugna; Ovis
animan f. aries; Sus scrofa f. doméstica. Trichostrongylus probolurus (Railliet, 1896) Loos,
Localización: Abomaso, intestino delgado. 1905
Localidad: Huaylas, Recuay (Ancash); Arequipa Huésped: Capra aegagrusf. hircus; Ovis ammon
(Arequipa); Lucanas (Ayacucho); f. aries.
Cajamarca, Cutervo, Chota, San Igna- Localización: Intestino delgado. Localidad:
cio (Cajamarca); Canas, Canchis, Chota (Cajamarca); Chiclayo
Cusco (Cusco); Castrovirreyna, (Lambayeque); Canta,
Tayacaja(Huanca vélica); Chincha, Ica, Cañete,
Nasca, Pisco (Ica); Huancayo, Jauja, Chancay, Huaral, Huarochirí, Yauyos
Junín, Yauli (Junín); Chiclayo, (Lima).
Ferreñafe, Lambayeque (Lambayeque); Referencia: 17, 134.
Callao, Canta, Cañete, Huaral,
Huarochirí, Lima, Yauyos (Lima); Trichostrongylus vitrinas Looss, 1905
Maynas, Rcquena (Loreto); Chucuito, Huésped: Capra aegagrus f. hircus; Lama
Huancané, Melgar, Puno (Puno); vicugna; Ovis ammon f. aries.
Huailaga (San Martín); Coronel Por- Localización: Abomaso, intestino delgado, duodeno.
tillo (Ucayali). Localidad: Recuay (Ancash); Lucanas
(Ayacucho); Chincha, Ica, Nasca, Pisco
Referencia: 17,66, 130, 134, 135.
(Ica); Jauja, Yauli (Junín); Canta,
Cañete, Chancay, Huaral, Huarochirí,
Lima, Yauyos (Lima).
Referencia: 1, 66, 134.
23
Dictyocaulux viviparus (Bloch, 1782) Railliet & Oswaldocruzia peruensis Ben Slimane, Verhaagh &
Henry, 1907 Durette-Desset, 1995
Huésped: Box primigenius I. taurus. Huésped: Stenocercus roseiventris.
Localización: Bronquios. Localización: Recto.
Localidad: (Apurímac); Cajamarca, Celendín, Localidad: Panguana, río Yuyapichis fHuánuco).
Chota, Hualgayoc, San Marcos Referencia: 11.
(Cajamarca); (Huánuco); Junín
(Junín); Lima (Lima); Alto Amazonas
Oswaldocruzia sub auricular is (Rudolphi, 1819)
(Loreto).
Travassos, 1917
Referencia: 134.
Huésped: Bufo marinus.
Dictyocaulux sp. Localización: Duodeno.
Huésped: Bos primigenius f. taurus; Ovis arrimón Localidad: Pucallpa (Ucayali).
f. aries. Referencia: 106.
Localización: Bronquios, Localidad:
Abancay (Apurímac); Celendín, San Schulzia sp.
Mareos (Cajarnarca).
Huésped: Leptodactylus rhodonotus.
Referencia: 134.
Localización: Intestino grueso.
Localidad: Oxapampa (Pasco).
Referencia: 32.
FAMILIA MOLINEIDAE (Skrjabin & Schulz, 1937)
Durette-Desset & Chabaud, 1977 SUBFAMILIA
MOLINEJNAE Skrjabin & Schulz, 1937
SUBFAMILIA NEMATODIRINAE Skrjabin & Orloff,
Molineus elegans Travassos & Darriba, 1929 1934
Huésped: Saguinus niystax; Saimirí sciureux.
Localización: Intestino delgado. Lamanema chavezi Becklund, 1963
Localidad: Pacaya-Samiria, Río Manití (Loreto). Huésped: Lama guanicoe f. glama; Lama
Referencia: 51. guanicoe f. pacos; Lama vicugna.
Localización: Intestino delgado.
Molineus nasuae Lent & Freitas, 1938 Localidad: Canas, Cusco (Cusco); Lima (Lima);
Huésped: Nasua nasua. Azángaro, Carabaya, Huancané,
Localización: Yeyuno. Melgar (Puno).
Localidad: Iquitos (Loreto). Referencia: 10, 134, 135.
Referencia: 117.
Lamanema sp.
Molineus vexillarius Dunn, 1961
Huésped: Lama guanicoe f. pacos.
Huésped: Saguinus nigricollix', Saimirí sciureus. Localización: Intestino grueso.
Localización: Estómago, píloro, duodeno. Localidad; Canas (Cusco).
Localidad: Iquitos (Loreto).
Referencia: 134.
Referencia: 24, 106.
Nematodirus abnormalis May, 1920
Moünostrongylus delicatus (Schwartz, 1928)
Huésped: Tadariela braziliensis, Huésped: Capra aegagruyi. hircus; Ovis ammon
Localización: Intestino delgado. f. aries.
Localidad: Lima (Lima). Localización: Intestino delgado. Localidad:
Referencia: 21. (Ancash); (Cajamarca); (Junín); (La
Libertad).
Referencia: 66, 134.
24
Nematodirus lamae Becklund, 1963 FAMILIA NICOLLINIDAE (Skrjabin & Schulz, 1937)
Durelte-Dcsset & Chabaud, 1981
Huésped: Lama guanicoe f. glama; Lama
guanicoe f. pacos; Lama vicii^na.
Batrachonema bonai Durette-Desset, Baker &
Localización: Intestino delgado, inleslino grueso.
Vaucher, 1984
Localidad: Huamanga (Ayacucho): Canas
(Cusco); Huancané, Melgar (Puno). Huésped: Bufo typhonius,
Referencia: 10, 134, 135. Localización: Intestino grueso.
Localidad: Río Yanayacu (Loreto).
Nematodirus spathiger (Railliel, 1896) Referencia: 28.
Huésped: Bos primigenius f. Taurus ; Capra
aegagrus f, hircus; Lanía guanicoe f.
FAMILIA VIANNAIIDAE (Neveau-Lemaire, 1944)
glania; Lama guanicoe f.í. pacos; Lama Durette-Desset & Chabaud, 1981
vicugna; Ovis ammon f. aries.
Localización: Intestino delgado. Viannella hydrochaeri (Travassos, 1914) Travassos-,
Localidad: Bolognesi, Huaylas, Recuay (Ancash); 1918
Abancay (Apurímac); (Arequipa);
Huésped: Hydmcliaeris hydrochaeris.
Huainanga, Lucanas (Ayacucho);
Localización: Duodeno.
Cajamarca, Chola (Cajamarca); Ca-
Localidad: Manu (Madre de Dios).
nas, ("anchis (Cusco); Tayacaja
Referencia: 106.
(Huancavelica); Pachitea (Huánuco);
Chincha, Ica, Nasca, Pisco (Ica);
Huancayo, Yauli (Junín): (La Libertad); FAMILIA HELIGMOSOMIDAE (Travassos, 1914)
Chiclayo, Lambayeque Cram, 1927
(Lambayeque); Cauta, Cañete,
Chaneay, Huaral, Huarochirí, Yauyos Citellinema sp.
(Lima); Cera) de Pasco, Pasco (Pasco); Huésped: Phyllotis darwini.
Chucuilo, Melgar, Puno, San Román Localización: Intestino.
(Puno). Localidad: Casapalca (Lima).
Referencia: 1 7 , 2 1 , 66, 130, 134, 135. Referencia: 103.
25
FAMILIA PROTOSTRONGYLIDAE Lciper, 1926 Stenurus ovatus (Linstow, 1910) Baylis & Daubney,
1925
Muellerius capillarix (Mucller, 1889) Huésped: Tursiops truncatus.
Huésped: Capm aegagnisI. hircus; Ovix aininon Localización: Árbol bronquial y parénquima
f. arios. pulmonar.
Localidad: Pucusana (Lima).
Localización: Bronquios. Localidad:
Referencia: 93.
Huaraz (Ancash); Huaral, Lima
(Lima); (Pasco).
Referencia: 134. SUBFAMILIA HALOCERCINAE Delyamure, 1952
Jialocercus sp.
FAMILIA ANGIOSTRONGYLIDAE (Boehrn & Huésped: Delplúnus delphis; Lagenorhynchus
obscurus.
Gebauer, 1934) Anderson. 1978
Localización: Pulmones. Localidad: Trujillo
(La Libertad); Ancón, Cerro
Angiosti'ong'vlus coslaricensis Morera & (['especies, Azul, Pucusana (Lima).
1971 Referencia: 108, 133.
Huésped: Saguinus mystax.
Localización: Vasos rnesentéricos. ORDEN OXYURIDA Weinland, 1858
Localidad: Iquitos (Loreto). SUPERFAM1LIA OXYUROIDEA Railliet, 1905
Referencia: 104. FAMILIA THELASTOMATIDAE (Travassos, 1929)
Chitwood, 1932
Parastrongyhm sp. SUBFAMILIA THELASTOMATINAE Travassos,
1929
Huésped: Auliscomyx /rictus.
Localización: Vena pulmonar. Cephalobellus tipnlae Leibersperger, 1960
Localidad: Casapaica (Lima). Huésped: Periplcineta americana.
Referencia: 103. Localización: Intestino (parte posterior).
Localidad: Chosica (Lima).
Referencia: 23.
FAMILIA PSEUDALIIDAERailliet & Ilenry, 1909
Cephalobcllits tipulae tipnlae Leibersperger, 1960
SUBFAMILIA PSEUDAL1INAF Railliel & Henry, 1909
Huésped: Periplaneta americana.
Localización: Intestino.
Pseudalius inflexus (Rudolphi, 1 808) Schneider, 1866 Localidad: Ate Vitarte (Lima); Hualhuas (Junín).
Huésped: Phocoena spinipinnis. Referencia: 23:
Localización: PuInión.
Thclíistoina altenuatum Leidy, 1850
Localidad: Chimbóle (Ancash).
Huésped: Diplópodos de la familia
Referencia: 108.
Spirostreptidae.
Localización: Recto. Localidad:
Tarapoto (San Martín). Referencia:
SUBFAMILIA STLNURINAB Skrjabin, 1942 112.
Stenurus australis Sarmiento & Tantaleán, 1991 Thelastoma nasuta Kloss, 1965
Aplectana hylumbaíis (Baylis, 192.7) Travassos, 193 1 FAMILIA KATHLANIIDAE (Lañe, 1914 subfam.)
Travassos, 1928
Huésped: Bufo arequipensis', BufojluvoHneattis', SUBFAMILIA KATHLANIINA E Lane, 1914
Bujo murinus', Bufo spinitlosus; Bufo
trifolium; Gastrotliera marsupiata Fcilcaiixtra condorcanquii Ibañez & Córdova, 1976
Plenrodema marmorata Telmotobius
Huésped: Batrachophrynus macrostomus;
jelskii; Telmatobius mmarmoratus. Telmatobius jelskii;Telmatobius
Localización: Intestino. peruvianus.
Localidad: Arequipa (Arequipa); Granja K'ayra, Localización: Intestino.
Cusco (Cusco); Concepción, Localidad: Río Yarabamba (Arequipa); Laguna
Huaneayo, Jauja, La Merced, Yauli Chinchaicocha, Huancayo (Junín).
(Junín); Huánuco (Huánuco); Laguna Referencia: 54, 101, 115.
Wiera (Pasco).
Referencia: 54, 92, 115. Falcaiistra másenla (Rudolphi, 1819)
Huésped: Bufo limensis;Bufo spinulosus;
Aplectana vellardi Travassos, 1926 Telmatobius marmoratus.
Huésped: Bufo urequipensis. Localización: Intestino delgado.
Localización: Intestino. Localidad: Arequipa, Majes (Arequipa); Granja
Localidad: Arequipa (Arequipa). K'ayra (Cusco); Ica (Ica); Cieneguilla
Referencia: 115. (Lima).
Referencia: 8, 19,92, 115.
Cosmocerca cajainarquensis Ibañez, 1982-1988
Falcauxira pumacahuai Ibañez & Córdova, 1976
Huésped: Atelopus pcniens/s.
Local i zac ion: I n testi n o. Huésped: O res fias luteus.
Localidad: Cumbe (Cajamarca). Localización: Intestino.
Referencia: 64. Localidad: Lago Titicaca (Puno).
Referencia: 3, 65, 124.
r
Cosmocercoides dukcie. (Hall, 1928) fVavassos, 1931
Falcciustra tiahiianaqitensislbafíez & Córdova, 1976
Huésped: Bufo linn'iisis.
Huésped: Orestias luteus', Salmo gairdneri.
Localización: Intestino.
Localizacion: Intestino.
Localidad: Cañete, Cieneguilla, Huaycán (Lima).
Localidad: Lago Titicaca (Puno).
Referencia: 115.
Referencia: 3, 65, 124.
31
Heterakis spumosa Schneider, I 866 Ascaridia coíuinbae (Gmelin, 1790) Travassos, 1913
Huésped: Ranas rattus. Huésped: Columba livia f. doméstica.
Localización: Intestino delgado. Localización: Intestino delgado.
Localidad: Lima (Lima). Localidad: Lima (Lima).
Referencia: 134. Referencia: 35, 100, 134.
Pseudoterranova decipiens (Krabbe, 1878) Gibson & Toxocara canis (Werner, 1782)
Colín, 1982 (Larva) Huésped: Canis lupus f. familiaris; Felis süvestris f.
Sinónimo: Phocanema decipiens (Krabbe, 1878) catus.
Myers, 1959
Localización: Intestino delgado.
Huésped: Homo sapiens', Scomber japónicas', Localidad: (Cajamarca); Chincha (Ica); Huancayo
Trachurus murphyi. Localización:
(Junín); Ferreñafe (Lambayeque); Ca-
Boca, músculos. Localidad: (Lambayeque);
Callao, Lima (Lima). Referencia: 109, 119, 120. llao, Lima (Lima); Maynas (Loireto);
Cerro de Pasco (Pasco); Puno (Puno).
Referencia: 56, 70, 134.
35
Toxocara vitulorum (Goeze, 1782) Travassos, 1927 Parascaris equoruin (Goeze, 1782) Yorke
Huésped: Bos primigenias I. taurus. & Maplestone, 1926
Localización: Intestino delgado.
Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Localidad: Rodriguez, de Mendoza (Amazonas);
Localización: Intestino delgado.
Bologncsi (Ancash); Huamanga
(Ayacucho); Cajamarca (Cajamarca); Localidad: Lima (Lima).
Leoncio Prado (Huánuco); Maynas Referencia: 134.
(Lorelo); Tahuamanu (Madre de Dios);
Coronel Portillo (Ucayali). Toxuscaris leonina (Linstow, 1902) Leiper, 1907
Referencia: 21, 134.
Huésped:Canis lupus f. familiaris; Felis
Toxocara sp. silvestris f. catus. Localización:
Huésped: Canis lupus f. familiaris. Intestino delgado. Localidad: La Unión (Arequipa);
Localización: Intestino delgado. (Cajamarca);
Localidad: Huaral (Lima). (Cusco); Chincha (Ica); Ferreñafe
Referencia: 134. (Lambayeque); Callao, Lima (Lima);
Maynas (Loreto); Puno (Puno).
SUBFAMILIA ASCARIDINAE (Baird. 1853) Referencia: 21, 56, 134.
Subulura samanamudi Ibañez, 1969 Spirocamallanus incarocai Freitas & Ibañez, 1970
Huésped: Crotaphaga sulcirrostris. Huésped: Trichomycterus punctulatus.
Localización: Intestino. Localización: Intestino.
Localidad: Moche, Trujillo (La Libertad). Localidad: Chilete (Cajamarca).
Referencia: 62. Referencia: 39, 124.
Physaloptera sp.
Huésped: Mus musca lus; Neptotnys squamipes; SUPERFAMILIA SPIRUROIDEA Railliet & Henry,
1915
Oryzomys capito; Oryzomys nitülux;
FAMILIA GONGYLONEMATIDAE (Hall, 1916)
Phyllotis antlium;, Proechimys steeri. Sobolev, 1949
Localización: Estómago.
Localidad: Canta (Lima); Pakitza (Madre de Gongylonema neoplasticwn (Fibiger & Ditlevsen,
Dios). 1914)
Referencia: 31, 103.
Huésped: Rattus rattus.
Localización: Esófago, estómago.
Physaloptera sp. (Larva) Localidad: Lima (Lima).
Huésped: Bufo flavolineatux. Referencia: 76.
Localización: Estómago.
Localidad: Jauja (Junín). Gongylonema sp.
Referencia: 54. Huésped: Lama giianicoe f. pacos,
Localización: Esófago.
Localidad: Canas (Cusco); Melgar (Puno).
Referencia: 134,
39
Hedruris juninensis Sarmiento, 1974 Draschia megastoma (Rudolphi, 1819) Chitwood &
Huésped: Bat ra c h op h ry n u x macrostumus; Wehr, 1935
Lynchophrvs brachydaclyla. Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Localización: Estómago. Localidad: Localización: Estómago.
Carhuamayo, Ondorcs (Jimín). Referencia: Localidad: Chincha (Ica);
54, 99. Chiclayo
(Lambayeque); Lima (Lima).
Hedruris moniezi Ibañez & Córdova, 1976 Referencia: 134.
Huésped: Bufo flavolitieatus; Bufo spinulosus;
Habronerna majus (Creplin, 1849) Ransom, 1911
Te.ltnatohius tnarmoratus', Telmalobius
peruvianas', Tclmatohius sp. Sinónimo: Habronerna inicrostoma (Schneider, 1866)
Localización: Estómago. Localidad: Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Arequipa (Arequipa); Granja K'ayra Localización: Estómago.
(Cusco); Huancayo (Jun ín); lago Localidad: Chiclayo (Lambayeque); Lima (Lima).
Titicaca (Puno). Referencia: 21, 134.
Referencia: 65,92,115.
Habroneina muscae Cárter, 1861
Hedruris orestiae Moniez, 1899 Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Huésped: Orextiax tigaxxii', uremias litteus', Localización: Estómago, intestino grueso.
Orestias iiiülleri'. Salino gairdneri', Localidad: Chincha (Ica); Chiclayo
Trie homy cíe rus rivulatux. (Lambayeque).
Localización: Esófago, estómago. Referencia: 134.
Localidad: Lago Titicaca (Puno).
Referencia: 3,65, 124.
SUBFAMILIA PARABRONEMATINAE Skrjabin,
Hedruris sp. 1941
Huésped: Bufo flavolineatus',
Telmalobius Parabronema bonnei (Thiel, 1925)
jelskii. Huésped: Alouatta seniculus.
Localización: Estómago. Localización: Estómago.
Localidad: Huancayo Localidad: Masisea (Ucayali).
(Junín). Referencia: 54. Referencia: 122.
SUPERFAMILTA FILARTOIDEA Weiland, 1858 Dipetalonema finlayi (Mazza & Fiora, 1932)
FAMILIA ONCHOCERCIDAE (Leiper, 1911) Huésped: Lagidium peruanwn.
SUBFAMILIA SETARIINAE Yorke & Maplestone, 1926 Localización: Cavidad peritoneal..
Localidad: Azángaro, Puno (Puno).
Setaria cervi Rudolphi, 1819 Referencia: 12.
Huésped: Bus primigenius í. tuurus.
Localización: Abdomen; peritoneo. Dipetalonema gracile (Rudolphi, 1819)
Localidad: (Lima); (Piura). Huésped: Aotus nancymaae', Áteles paniscus',
Referencia: 21. Cacajao calvus; Saguinus labiatus;
Saguinus mystax', Saimirí sciureus.
Setaria equina (Abildgaard, 1789) Localización: Cavidad abdominal. Localidad:
Iquitos, Loreto, Yanayacu (Loreto);
Huésped: Equus przewalskii f. caballus.
Iberia (Madre de Dios); nor-oriente
Localización: Cavidad abdominal.
peruano. Referencia:
Localidad: Lima (Lima).
25, 51, 67, 106, 126.
Referencia: 21.
Dipetalonema graciüfonnis Freitas, 1964
Setaria labiatopapillosa (Alessandrini, 1838)
Huésped: Saguinus labiatus.
Huésped: Bus primigenius f, taurus. Localización: Cavidad abdominal.
Localización: Peritoneo. Localidad: Iquitos (Loreto).
Localidad: ? Referencia: 110.
Referencia: 29.
Dipetalonema sp.
Setaria sp. Huésped: Canis lupus f. familiaris; Lagidium
Huésped: Bus primigenius f. taurus. peruanwn.
Localización: Peritoneo. Localización: Sistema cardiovascular. Localidad:
Localidad: ? Chiclayo, Ferreñafe, Lambayeque
Referencia: 21. (Lambayeque); (Puno).
Referencia: 58, 134.
Brycon atrocaudatus (Kner & Steindachner, 1863) Mitstelus dorsaüs G. «Tollo blanco».
«Cascafe». Acantocheilus bicuspis
Contracaecum sp. (Larva) Acantocheilus sp. Anisakis
Paracamallanus sp. sp. (Larva)
Spirocamailanus sp.
Musteius mentó C. «Tollo fino».
Brycon erythropterum (Cope, 1872) «Sábalo cola Acantocheilus bicuspis
roja». Echinocephalus sp.
Capillaría sp. Proleptus obtusus
Bryconamericus peruanas (Müller & Troschel, 1845) Myliobatis peruvianus G. «Raya águila».
«Carachita». Proleptus sp. (Larva)
Spirocamailanus sp.
Orestias agassii Valenciennes, 1846 «Carachi negro».
Coiyphaena hippurus Linnaeus «Dorado». Hedruris orestiae
Hystcrothylacium sp.
Spinitectus sp. Orestias albus Valenciennes, 1846 «Carachi blanco».
Contracaecum sp. (Larva)
Cynoscion analis (J.) «Cáchenla», «ayanque».
Hedruris basilichtensis
Anisakis sp. (Larva)
Orestias luteus Valenciennes, 1839 «Carachi amari-
Ethmidium maculatura chilcae (H.) «Machete». llo».
Contracaecum sp. (Larva) Contracaecum sp. (Larva)
Falcaustra pumacahuai
Geophagus steindachneri Eigenmann & Hildebrand, Falcaustra tiahuanaquensis
1910«Buftirqui». Hedruris basilichtensis Hedruris
Cosmoxynemoides aguirrei orestiae.
Ichthyouris m
Orestias mullen Valenciennes, 1846
Lahrisomus (L) philippii (S.) «Trambollo». Hedruris orestiae
Proleptus sp. (Larva)
Paralabrax humeralis (Cuvier & Valenciennes, 1828)
Lebiasina bimaculata Cuvier & Valenciennes «Cabrilla».
«Charcoca»' «gupy». Dichelyne (Cucuüanellus) sp.
Spirocamailanus sp. Philometra sp.
Menticirrlms ophic.ephalus (J.) «Mis mis». Paralichthys adspersus (S.) «Lenguado común».
Ascurophis sp. Anisakis sp. (Larva)
Proleptus sp. (Larva) Philometra sp.
Merluccius gayi peruanas (G.) «Merluza». Paralonchurus (Polyclemus) peruanus (S.) «Coco»,
Anisakis sp. (Larva) «suco».
Anisakis simple* (Larva)
Mugil cephalus Linnaeus, 1758 «Lisa». Anisakis sp. (Larva)
Contracaecum sp. (Larva) Dichelyne (Cucuüanellus) amaruincai
Mugil curema Cuvier & Valenciennes, 1836 «Lisa». Pimelodus maculatus Lacépéde, 1803 «Cunshi».
Contracaecum sp, (Larva) Spirocamailanus rarus
45
Salmo gairdneri (Richardson, 1836) «Trucha arco Tríalas macidata K. & S. «Tollo manchado».
iris». Acantocheilus bicuspis
Falcaustra tiahuan.aquens.is Proleptus obtusus
Hedruris hasilichtensis
Hedruris orestiae Trichomycterus dispar Tschudi, 1845 «Bagre».
Contracaecum sp. (Larva)
Sarda chiliensis chiliensis (C.) «Bonito». Rhabdochona sp.
Anisakis physeferis (Larva) Spirocamallanus chimusensis
Hysterothylacium aduncum (Larva)
Trichomycterus punctulatus (Valenciennes, 1846)
Sardinops sagax sagax (J.) «Sardina». «Bagre de río», «ufe».
Anisakis sp. (Larva) Spirocamallanus chimusensis
Contracaecum sp. (Larva) Spirocamallanus incarocai
Bufo spinulosus Wiegmann, 1835 «Sapo». Aineiva aineiva (Linnaeus, 1758) «Lagarto».
Aplectana hylambatis Spinicauda sp.
Falcaustra másenla Hedruris
moniezi Physaloptera huascari Bothrops atrox (Linnaeus, 1758) «Jergón».
(Larva) Raillietnema ibañezi Kalicephalus (Inermiformis) inermis
Bufo trifolium Tschudi, 1845 «Sapo». Rhabdias sp.
Aplectana hylambatis
Dicrodon hetemlepis (Tschudi, 1845) «Lagartija de
Batracholandros spectatus
Rhabdias sphaerocephala cabeza colorada».
Pharyngodon micrurus
Bufo typhonius (Linnaeus, 1758) «Sapo».
Batrachonema bou ai Dicrodon holinbergi Schmidt, 1957 «Lagartija»,
«cañan».
Gastrotheca marsnpiata (Duinéril & Bibron, 1841) Skrjabinodon capacyupanquii
Aplectana hylambatis
Geochelone denticulata (Linnaeus, 1766) «Mótelo».
Leptodactylus rhodonotus (Günther, 1868) Angusticuecum sp.
Schulzia sp. Lubiduris gulosa
Labiduris zschokkei
Lynchophrys brachydactyla (Peters, 1863) San rico la sauricola
Hedruris junineiisis Theileriana variabilis
Pleurodema marmorata (Durnéril & Bibron, 1841) Iguana iguana (Linnaeus, 1758) «Iguana verde», «ca-
Aplectana hylambatis maleón», «pacazo».
Oxyascaris sp. Alaeuris caudatus Ozo la
hn us cirro I us Ozolaimus
megatyphIon
47
Meleagris gallopavo Linnaeus, 1758 f. domestica Sula nebouxi Muñe Edwards «Camanay».
«Pavo».
Contracaecum sp.
Ascarídia galli Capillaria Cyathostoma sp.
annulata Capillaria
caudinflata Capillaria
Sula variegata (Tschudi) «Piquero común».
cohunbae Capillaria sp.
Heterakis gallinarum Cyathostoma sphenisci
Podiceps Rolland Berlepsch & Stolzmann «Zambulli- Áteles paniscus (Linnaeus, 1758) «Maquisapa», «mono
dor». araña».
Contracaecum ovale D'ipetalonema gracile
Rhamphastos cuvieri (Wagler, 1827) «Tucán». Auliscomys pictus (Thomas, 1884) «Ratón oreja pin-
Cyrnea monoptera tada».
Parastrongylus sp.
Trichuris sp.
49
Saguinus labiatus (Geoft'roy, 1812) «Pichico». Tupirás terrestris (Linnaeus, 1758) «Sachavaca».
Dipetalon eina g rae i le Kilulumci longipetie
Dipetalonema grácil iformis
Primasubuliira jacchi Tayassu tajacu (Linnaeus,, 1758) «Pécari», «sajino».
Capillarici hepática
Saguinus mystax (Spix, 1823) «Pichico barba blan-
ca». Tursiops truncatus (Montagu, 1821) «Delfín pico de
botella».
Angiostrongylus costaricensis
Dipetalonema gradie Anisakis typica
Molíiieus elegans Crassicfiuda sp,
Priniasubulura jacchi Spirun Stenurus ovatus
guianensis
54
2. ANDERSON, R.C., A.G. CHABAUD & S. 10. BECKLUND, W.W. 1963. Lamanema chavezi
WILLMOT. (Eds.). 1974-1983. CIH. Keys to gen. n., sp. n. and Nematodirus lamae sp.
the nematode parasites of vertebrales. Nos. n.(Nematoda: Trichostrongylidae) from the
1-10. Commonwealth Agricultural Burean, Alpaca (Lama pacos) and the Vicuña
Farnham Royal, Bucks, England. (Vicugna vicugna) in Perú. Journal of
Parasitology 49: 1023-1027.
3. APARICIO, S.M., M.A. FLORES, H.E. HUR-
TADO & V.C. SÁNCHEZ. 1986. Parasitismo 11. BEN SLIMANE, M. VERHAAGH & M.C.
en especies ícticas, introducidas y nativas de DURETTE-DESSET. 1995.
las zonas de mayor extracción del lago Oswaldocruziaperuensis n. sp. (Nematoda:
Titicaca, Puno. Lib. Res. VIII Gong. Nac. Trichostrongylina, Molineoidea), parasite
Biología y III Simp. Nac. Educación CCBB. d'un iguanidae du Pérou. Bulletin du
Arequipa, p. 151. Muséum Nationale d'Histoire Naturelle,
Paris, 4e ser., 17:77-82.
4. ALVITRES, V., R. PISCOYA & E.
CARRANZA. 1992. Prevalencia de un es- 12. BUCKLEY, J. J. C. 1973. A redescription of
tado larval de Contracuecum sp. y su Dipetalonema finlayi (Mazza and Fiora,
influencia en la condición de Aequidens 1932) from a viscacha,Lagidiumperuanum of
rivulatus. Lib. Res. X Gong. Nac. Biología y Perú. Annales de Parasitologie Humaine et
V Simp. Nac. Educación CCBB. Lima. p. 59. Comparée 48: 335-341.
5. BAIN, O., G. PETIT & L. ROSALES- 13. CABRERA, R. & M. TANTALEAN. 1995. Al-
LOESENER. 1986. Filaires de singes gunos helmintos de Scomber japónicas
sudaméricains. Bulletin du Muséum peruanus «Caballa» de la Reserva Nacional
National d'Histoire Naturelle, Paris, 4e ser. 8, de Paracas, Biotempo 2: 85-86.
Section A (3): 513-542.
14. CALISAYA, J. & E. CORDOVA, 1986, Nue-
6.BAIRD, J.F. & R.C. NEAFIE, 1988. American vas especies de Parapharyngodon
brugian filariasis; report of a human infection Chatterji, 1933 (Nematoda: Oxyuridae) en
acquired in Perú. Journal of Tropical Medicine Tropidurus pemvianus (Lesson, 1826). Lib.
and Hygiene 39: 185-188. Res. VIII Cong. Nac. Biología y III Simp.
Nac. Educación CCBB. Arequipa, p. 156.
55
15. CANTURINI, A.S. 1998. Helmintos parásitos 24. DUNN, F.L. 1961. Molineus vexillarius sp. n.
de Calidris alba «Playerito blanco» de la (Nematoda: Trichostrongylidae) from a
Bahía de Paracas. Tesis Título Profesional peruvian primate, Tamarinus nigricollis
Biólogo. Pac. Ciencias Biológicas. Universi- (Spix, 1823). Journal of Parasitology 47:
dad Nacional Mayor de San Marcos. Lima. 953-956.
16. CARRILLO DE ESPINOZA, N. & J. 25. DUNN, F.L. & F.L. LAMBRECHT. 1963.
ICOCHEA, 1995. Lista taxonómica preli- On some filarial parasites of South-american
minar de los reptiles vivientes del Perú. Pu- primates, with a description of
blicaciones del Museo de Historia Natural Tetrapetalonema tamarinae n. sp. from
UNMSM. Serie A. Zoología. 49: 1-27. peruvian tamarin Tamarinus nigricollis
(Spix, 1823). Journal of Helminthology 37:
17. CASAS, E.C. & G. LEGUIA. 1993. Prevalen- 261-286.
cia de helmintos gastroentéricos en ganado
caprino beneficiado en la provincia de Ca- 26. DURAN, L. & M. OLIVA. 1980. Estudio
ñete. Lib. Res. XI Cong. Latinoamericano
parasitológico enMerluccius gayiperuanus
de Parasitología y I Congreso Peruano de
Parasitología. Lima. p. 135. Gingsburg, 1954. Boletín Chileno de
Parasitology 35: 18-21.
18. CORDOVA, E. 1998. Raí I lie mema ibañezi sp.
n. (Cosmocercidae: Nematoda) en Bufo 27.DURETTE-DESSET, M.C. & A.G.
spinulosus de Arequipa (Perú). Revista Pe- CHABAUD. 1981. Nouvel essai de
ruana de Parasitología 13: 72-75. classification de nématodes
Trichostron-gyloidea. Ármales de
19.CORDOVA, E. & E. MARTÍNEZ. 1981. Presencia Parasitologie Humaine et Comparee 56:
de Falcaustra músculo (Rudolphi, 1 8 1 9 ) 297-312.
Freitas y Lent, 1941 en Bufo spinulosus
Wiegmann, 1835. Boletín Peruano de 28. DURETTE-DESSET, M.C., M. BAKER &
Parasitología 3: 100-104. C. VAUCHER. 1984. Présence chez un
Amphibien du Pérou d'une nouvelle espéce
20. COSGROVE, G.E., B.M. NELSON & A.W.
du genre Batrachonema Yuen, 1965
JONES. 1963. Spirura taniar'mi sp. n.,
(Nematoda: Trichostrongyloidea) connu
(Nematoda: Spiruridae) from an amazonian
chez les Amphibiens orientaux. Revue
primate Tunuirinus nigricollis (Spix, 1 82.3). Suisse de Zoologie 91: 459-466.
Journal of Parasitology 49: 1010-1013.
29. ELLIOT, F.A. & I, CACERES. 1990. Intro-
21. CHAVEZ, C.& R. ZALDIVAR. 1967.
ducción a la parasitología médica del Perú.
Zooparasites of livestock in Perú. United
Ed. Martegraf. Lima.
States Departament of Agricullure. Project
PG-PE-102. University of San Marcos,
School of Veterinary Medicine, Lima, Perú. 30. FÉLIX, Z. E. §i M. E. MORALES. 1995.
85 pp. Nemátodos parásitos de Ameiva ameiva
(Squamata: Teiidae). Lib. Res. II Cong. Pe-
22. CHIRICHIGNO, N., N.W. FISCHER & C.E. ruano de Parasitología. Trujillo. P. 33.
NAVEN. 1982. Catálogo de especies mari-
nas de interés económico actual o potencial 31. FÉLIX, Z., M.E. MORALES & L. SAR-
para América Latina. Parte II. Pacífico Cen- MIENTO, 1993. Helmintofauna de pequeños
tro y Suroriental. SIC/82/2 INFOPESCA. mamíferos del «Parque Nacional de
FAO. 588 pp. Manu», Madre de Dios. Lib. Res. XI Cong.
Latinoamericano de Parasitología y I Con-
23. DE LA CRUZ, B. & M. TANTALEAN. 1980. greso Peruano de Parasitología. Lima. p. 137.
Estudio de algunos nemátodos de «cucara-
chas» del Perú. Boletín Peruano de 32. FLORINDEZ, D, & M.E. MORALES. 1995.
Parasitología 2: 51-56. Parasitofauna de Leptodactylus rhodonotus
56
34. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1963. Fauna 42. FREITAS, J .F.T., J .J . VICENT E & N.
helmintológica del Perú. Notas sobre IBAÑEZ. 1968. Fauna helmintológica del
«Pharyngodonidae» Travassos, 1920 y des- Perú: Parathelandros capacyupanquiisp. n.,
cripción de Pharyngodon micrunix sp. n. parásito de Dicmdon holmbergi Schmidt,
(Nematoda: Oxyuroidea). Revista Universi- 1957 (Nematoda: Oxyuroidea). Atas da
taria. Universidad Nacional de Trujillo, 3a. Sociedade de Biología Rio de Janeiro 11:
Época 12: 167-171. 217-219.
35. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1965. Fauna 43. FREITAS, J .F.T., J .J . VICENT E & N.
helmintológica do Perú: Nova especie do IBAÑEZ. 1970. Fauna helmintológica del
genero «Ascaridia» Dujardin, 1845. Perú, Ascaridia árnica sp, n. (Nematoda:
(Nematoda: Ascaridoidea). Memorias do Ascaridoidea). Atas da Sociedade de Biolo-
Instituto Oswaldo Cruz 63: 51-58. gía Rio de Janeiro 13: 111-113,
36. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1965. Fauna 44. FREITAS, J .F.T., J .J . VICENT E & N.
helmintológica do Perú. Algunos IBAÑEZ. 1970. Fauna helmintológica do
nematodeos parásitos de Bufo spimdosus Perú: Nova es pec ie do genero
limensis (Werner). Papéis Avulsos do De- Skrjabinoclava Sobolev, 1943, (Nematoda:
partamento Zoología 17: 229-239. Spimroidea). Atas da Sociedade de Biología
Rio de Janeiro. Supl. 12: 1-3.
37. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1965. Fauna
helmintológica del Perú: Nueva especie del 45. GIBBONS, L.M. & L.F. KHALIL. 1982. A key
género Spirocamallanus Olsen, 1952 for the identification of genera of the
(Nematoda: Camallanoidea). Boletín Chileno nematode family Trichostrongylidae Leiper,
de Parasitología 23: 146-148. 1912. Journal of Helminthology 56: 185-233.
46. GONZALES MUGABURU, L. 1958, Ha-
38. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1968. Fauna llazgo de Mansonella ozzardi en la selva
helmintológica del Perú. Nuevo género y peruana. Nota preliminar. Revista de Medi-
nueva especie de la subfamilia cina Experimental. Lima 12: 87-89.
Splendidofilariinae (Nematoda: Filarioidea).
Archivos Peruanos de Patología y Clínica 47. GÓZALO, A., M. TANTALEAN & E.
22: 1-8. MONTO YA. 1983. Zoonosis parasitaria en
un mono «choro» (Lagothrix lagotrichá). MV.
39. FREITAS, J.F.T. & N. IBAÑEZ. 1970. Fauna Revista de Ciencias Veterinarias 5:19-20.
helmintológica del Perú. Nuevo nernátodo
Camalanideo parásito de pez. Archivos Pe- 48. GUERRERO, C.A. & J.E. ROJAS. 1969.
ruanos de Patología y Clínica 24: 205-209. Graphinema aucheniae n. g., n. sp.
(Nematoda) en Auquénidos, Boletín Chileno
40. FREITAS, J .F.T., J .J . VICENT E & N. de Parasitología 24; 134-136.
IBAÑEZ. 1968. Fauna helmintológica do
Perú: Suhulura huaynacapuci sp. n.
(Nem atoda: Subuluroidea). Atas da
57
49. GUTIÉRREZ, V., M. TAÑÍ ALEAN, L. de Puno. Lib. Res. V Cong. Nac. Biología.
SHERON, E. VALENCIA, R. Cusco, p. 157.
ORDOÑEZ & L. GORDILLO. 1993. Estudio
del nemátodo Contracaecum osculatiun 57. HURTADO, E. & C. SÁNCHEZ. 1983. Pará-
encontrado en lobo marino de 2 pelos sitos identificados en gallinas del Altiplano
(Arctocephalus australis) de la zona de de Puno. Lib. Res. IX Cong. Latinoamericano
Ilo-Perú. Lib. Res. XI Gong. Latinoamericano de Zoología. Arequipa, p. 62.
de Parasitología y I Congreso Peruano de
Parasitología. Lima. p. 145. 58. HURTADO, E., M. TANTALEAN, C. SEIJAS
& C. SÁNCHEZ. 1983. Estudio
50. HERNÁNDEZ, N.R. 1977. Estudio del género parasitológico en vizcachas del altiplano de
Cruzia Travassos, 1 9 1 7 (Nematoda: Puno. Lib. Res. IX Cong. Latinoamericano
Cruziidae) en el Perú. Tesis Título Profesio- de Zoología. Arequipa, p. 62.
nal Biólogo. Programa Académico Biología.
Universidad Particular «Ricardo Palma». 59. IBAÑEZ, N. 1966. Nuevo nemátodo parásito de
Lima. las ratas de Trujillo, Perú. Protospirura
chanchanensis sp. n. (Nematoda:
51. HORNA, M. & M. TANTALEAN. 1983. Pa- Spiruridae). Boletín Chileno de Parasitología
rásitos de primates peruanos: Helmintos del 21:34-37.
«mono fraile» y del «pichico barba blanca».
Boletín de Lima 5: 54-58. 60. IBAÑEZ, N. 1967. Fauna helmintológica del Perú.
Paraspidodera uncinata (Rudolphi, 1819),
52. HUGOT, J.P. 1984. Sur le genre Trypanoxyuris parásito intestinal de los cobayos
(Oxyuridae, Nematoda). II. Sous-genre (Nematoda: Subuluroidea). Boletín Chileno
Hapaloxyuris parasite de primates de Parasitología 22: 15-20.
Callitrichidae. Bulletin du Museum
Nationale d'Histoire Naturelle. París. 4e ser. 61. IBAÑEZ, N. 1968. Fauna
6, Section A (4): 1007-1019. helmintológica
peruana: Ancylostoma conepaü Solanet,
1911 (Nematoda: Ancylostomatidae). Su
53. HUGOT, J.P. & C.A. SUTTON. 1989. Étude
presencia en el norte del Perú. Boletín Chile-
morphologique de deux oxyures appartenant
no de Parasitología 23: 142-145.
au genre Hel'minthoxys. Bulletin du Museum
Nationale d'Histoire Naturelle. París. 4e ser.
62. IBAÑEZ, N. 1969. Subulura samanamudi sp.
11, Section A (2): 387-395.
n. Nuevo nemátodo en la helmintología pe-
ruana (Nematoda: Subuluroidea). Boletín
54. HURTADO, V. P. 1996. Nemátodos parásitos de
Chileno de Parasitología 24: 137-139.
anfibios (Anura) de la ecoregión Puna del
departamento de Junín. Tesis Título Profe-
63. IBAÑEZ, N. 1973. Physaloptera huascari sp.
sional Biólogo. Facultad Ciencias Biológi-
n. (Physalopteridae Leiper, 1908) en la fauna
cas. Universidad Nacional Mayor de san
helmintológica peruana. Revista Peruana de
Marcos. Lima.
Medicina Tropical UNMSM 2: 32-36.
tos de aves ictiót'agas. Lib. Res. XIX Gong. Cyathostorna sphenisci Baudet. Publicacio-
Brasileiro de Zoología y XII Cong. Latino- nes del Museo de Historia Natural «Javier
americano de Zoología Belém-Pará Brasil, Prado» UNMSM. Serie A Zoología. No. 14. 7
p. 185. pp.
83. MORALES, M.E. & L. SARMIENTO. 1992. 91. PÉREZ, C.I. 1998. Frecuencia de larvas
Parasitofauna de la Reserva Nacional de plerocercoides de Diphyllobothrium y larvas
Paracas (Depto. Ica). V. Prevalenciay abun- infectivas de Anisakidae en cinco especies
dancia paras i tari a en Pelecanus occidentalis de peces marinos comerciales de Lima
«alcatraz». Lib. Res. XIX Cong. Brasileiro de Metropolitana. Tesis Médico Veterinario.
Zoología y XII Cong. Latinoamericano de Fac. Medicina Veterinaria. Universidad Na-
Zoología Belém-Pará Brasil, p. 185. cional Mayor de San Marcos. Lima.
84. MORALES, M.E., L. SARMIENTO & G. RI- 92. RECHARTE, C.A. 1995. Parásitos de Bufo
VERA. 1987. Parásitos de isacia spinulosus Weigmann, 1835 y Telmatobius
concepñonis «cabinza» y Stelüfer minor ma.rmora.tus pseudojelskii Weigmann, 1834
«mojarrilla» de la Reserva de Paracas. Lib. de la Granja K'ayra, Cusco. Biotempo, 2:
Res. X Cong. Latinoamericano de Microbio- 87-90.
logía y Vil Cong. Peruano de Microbiología
y Parasitología. Trujillo. p. 77. 93. REYES, J.C.1989. Helmintos parásitos de
Tursiopstruncatus (Montegu, 1821);
85. MURGA, S. 1988. Larvas de Anixakix: Fre- (Cetácea: Delphinidae) en aguas de la costa
cuencia en Merluccius gavi peruanus. Lib. peruana. Tesis Título Licenciado en Biología.
Res. IX Cong. Nac. Biología y IV Simp. Nac. Univ. Particular «Ricardo Palma». Lima.
Educación CCBB. Piura. Res. 169.
94. RIVERA, G. & L. SARMIENTO. 1990.
86. NUÑEZ, A. & J. MERKT. 1983. Contribu- Helmintos parásitos en Labrisomus philippi
ción al estudio de los endoparásitos de la (S.). Boletín de Lima 12: 43-44.
«tánica» (Hippocamelus aníixenxis) en La
Raya, Cusco. Lib. Res. IX Cong. Latinoame- 95. RODRÍGUEZ, L., J. H. CORDOVA & J.
ricano de Zoología. Arequipa, p. 63. ICOCHEA. 1993. Lista preliminar de los
anfibios del Perú. Publicaciones del Museo
87. OLIVA, M., J.L. LUQUE & A. CEVALLOS. de Historia Natural UNMSM. Serie A. Zoo-
1992. Parásitos de Emérita análoga logía. 45: 1-22.
(Stimpson); (Crustácea): Implicancias
ecológicas. Boletín de Lima 79: 77-90. 96. RUELAS, N. & E. CORDOVA. 1993. Estudio
de los helmintos de Coryphaena hippurus L.
88. PACHECO, V., II. de MACEDO, E. VIVAR, 1758 de la costa sur del Perú. Lib. Res. XI
C. AZCORRA, R. ARANA-CARO & S. Cong. Latinoamericano de Parasitología y I
SOLARI. 1995. Lista anotada de los mamí- Cong. Peruano de Parasitología. Lima. p. 143.
feros peruanos. Ocassional Papers in
Conservation in Biology. Conservation 97. SALAS, F. & E. CAMPOS. 1974. Descripción
International. Ocassional Paper No. 2. 35 pp. del oxyuroideo, Thelandros bulbosus encon-
trados en lagartos de la región de Arequipa.
89. PARRA, B. 1953. Estudio de dos nuevos Lib. Res. IV Cong. Nacional Biología.
helmintos intestinales de Lagidium Trujillo. p. 125.
peruanum. Publicaciones del Museo de His-
toria Natural «Javier Prado» UNMSM. Serie 98. SARMIENTO, L. 1959. Description of
A Zoología. No. 11. 27 pp. Paratractis hyxírix Gen. nov. (Nematoda:
Atractidae) from Podocnemis dumenliana.
90. PARRA, B. 1953. Phalacrocorax bougainvillii Journal of Parasitology 45: 65-68.
«Guanay», un nuevo huésped
para
60
99. SARMIENTO, L. 1974. Nueva especie del 107. TANTALEAN, M. 1991. Nuevos helmintos pa-
géneroHedrurisNitzsch, 1821 nemátode pa- rásitos en peces elasmobranquios de la cos-
rásito de Batrachophrynus brachydactylus ta peruana. Boletín de Lima 25-28.
Peters, 1873. Revista Ciencias UNMSM 70:
45-51. 108. TANTALEAN, M. 1993. Algunos helmintos
de mamíferos marinos del Perú y su impor-
100. SARMIENTO, L. 1983. Helmintos parásitos tancia médica. Revista Peruana de Medicina
de aves peruanas. Lib. Res. IX Gong. Lati- Tropical UNMSM. 7: 67-71.
noamericano de Zoología. Arequipa, p. 247.
109. TANTALEAN, M. 1994. Nuevos helmintos de
101. SARMIENTO, L. & M. E. MORALES. importancia médica en el Perú. Revista Pe-
1987. Contribución al conocimiento de los ruana de Medicina Tropical UNMSM. 8: 87-91.
parásitos de peces de la Bahía de Ancón. I.
Nemátoda. Lib. Res. X Cong. Latinoameri- 110. TANTALEAN, M. 1998. Nuevos registros de
cano de Microbiología y VII Cong. Peruano nemátodes parásitos de animales de vida sil-
de Microbiología, p. 80. vestre en el Perú. Revista Peruana de Biolo-
gía 5: 103-104.
102. SARMIENTO, L. & M. TANTALEAN. 1991.
Stenurus australis n. sp. (Nemátoda: 111. TANTALEAN, M. & A. NAUPAY. 1974.
Pseudaliidae) de Phocoena spinipinnís Parahatrachostrongylus lumbrerasi n. g., n.
Bürmeister, 1 865) (Cetácea: Phocoenidae) sp.(Nemátoda: Trichostrongylidae) parásito
del Perú. Publicaciones del Museo de Histo- de anfibio de Arequipa, Perú. Biota 10:
ria Natural UNMSM Serie A. Zoología. 36; 1-4. 159-165.
103. SARMIENTO, L. & V. PACHECO. 1993. 112. TANTALEAN, M. & A. GÓZALO. 1985. Pa-
Helmintofauna de roedores del departamento rásitos de Bothrops atrox (Viperidae) de la
de Lima. Lib. Res. XI Cong. Latinoamericano amazonia peruana. Revista de la Asociación
de Parasitología y 1 Cong. Peruano de de Médicos Veterinarios Especialistas en
Parasitología. Lima. p. 136. Animales Pequeños 20: 11-12.
104. SLY, D.L., J.D. TOFT, C.H. GARDINER & 113. TANTALEAN, M. & L. ALTMANN. 1987.
W.T. LONDON. 1982. Spontaneus Algunos nemátodes de Diplopoda del Perú,
occurrence of Angiostrongylus costaricensis con descripción de una especie nueva. Biota
in marmosets (Sagiiinus mystax). 13: 13-19.
Laboratory Animal Science 32: 286-288.
114. TANTALEAN, M. & J. RODRÍGUEZ. 1987.
105. SUTTON, C.A. 1989. Contribution to (he Nuevos registros de helmintos parásitos de
knowledge oí" Argentina's parasitológical peces elasmobranquios de las costas del
fauna. XVII. Spirurida (Nemátoda) from Perú. Revista de Biología Tropical 35:
neotropical Cricetidae: Physaloptera 167-168.
calnuensis n. sp. and Protospirura numidica
criceticola Quentin, Karimi and Rodríguez de 115. TANTALEAN, M. & L. GARCÍA. 1989. Con-
Almeida. Bulletin du Muséum National tribución al estudio de los helmintos parási-
d'Histoire Naturelle, Paris. 4e ser. 1 1 , tos de anfibios del Perú. Boletín de Lima
Section A ( I ) : 61-67. 11: 69-77.
106. TANTALEAN, M. 1976. Contribución al co^ 116. TANTALEAN, M. & L. ALTMANN. 1989,
nocimiento de los helmintos de vertebrados Cinco nemátodes parásitos de «milpiés»
del Perú. Biota 10: 437-443. (Diplopoda, Spirpstreptidae) de
Amazonas-Perú. Revista Peruana de
Entomología 31: 147-150.
61
117. TANTALEAN, M. & A. GÓZALO. 1992. 126. TANT ALEAN, M., A. GÓ ZALO & E.
Nota sobre algunos helmintos nuevos para el MONTO YA. 1990. Notes on some helminth
Perú. Revista Peruana de Medicina Tropical parasites from peruvian monkeys. Laboratory
UNMSM 6: 85-86. Primate Newsletter 29: 6-8.
RESUMEN
Se describen metacercarias de Microphallus naquirai sp. n.., M. cordovai sp. n. y M. carmena sp.
n. (Digenea: Microphallidae) encontradas en Hypolobocera reflexifrons (Ortmann) (Decápoda:
Potamonidae) capturados en tributarios del río Marañon, en las localidades de Numpatkcm y
Kumpin entsa, en el distrito de Imaza (Departamento de Amazonas, Perú), entre enero y febrero
de 1995.
M. naquirai se distingue de otras especies de Micropliaüus por la forma ovalada que tiene la
metacercaria enquistada y por el mayor tamaño y distinta forma de la papila genital. Por su parte, M.
cordovai se parece en su aspecto general aM.fonti Overstreet et al, 1992 y a M. oblonga Ching,
1965, pero posee, en lugar de dos o tres lóbulos, múltiples de ellos con espinas en toda su
dimensión. Mientras que M. carmenas es semejante a M. szidali Martorelli, 1986, si se compara la
prefaringe, que es inconspicua en ambas, el tamaño en general y de los principales órgano internos y
en la forma de la papila genital; no obstante, se distingue notablemente porque, en detalle, la papila
deM. carmenas tiene más lóbulos y porque la metacercaria enquistada se halla rodeada de una
impresionante capa mucosa que permite su detección con cierta facilidad.
SUMMARY
Three new species of digeneans metacercariae: Microphallus naquirai, M. cordovai anclM.
cariñenas, are described from the freshwater crabs, Hypolobocera reflexifrons (Decápoda:
Potamonidae) from the Marañon river tributarles (Imacita, Amazonas-Peru). M. naquirai appears
most similar to M. gracilis Baer, 1943, al though clearly differs from this in the constitulion of
genital papillae. Likewise, the male copulatory complex of M. cordovai resembles those of M. fonti
Overstreet et al, 1992, but il differs from this in the presencc of conspicuos espines in the genital
papillae. While, M. carmenas shows morphological affinities wiih M. íz/Wa/iMarlorelli, 1986, al
though clearly differs from this in theshape of male genital papillae.
INTRODUCCIÓN
vos, ellos son: Microphallus, con su especie M. garciai
La fauna helrnintológica de los cangrejos de agua Ibáñez, 1973; Megalophalloides, con su especie M.
dulce del Perú está compuesta por pocas especies. Se apanhorayi Lei e Ibáñez, 1976; y Temnocephala. Las dos
sabe que solamente tres géneros son los representati- primeras fueron halladas en Hypolobocera
gracilignata capturados en el departamento de
Cajamarca y Temnocephala fue detectado en cangrejos
* Trabajo financiado por CONCYTEC y por la
Universidad Privada Antenor Orrego (UPAO) del género Trychodactylus capturados en el río
** UPAO. Trujillo. Perú. Utcubamba, en el departamento de Amazonas (Ibáñez,
*** Facultad de Ciencias Biológicas. Universidad 1979).
Nacional de La Libertad, Trujillo. Perú.