Professional Documents
Culture Documents
1
1.1
Termodinamik
Matematiksel Balang s c
1.1.1 A, B, C u farkl deiken olmak uzere, eer bir deiken dier iki deikenin bamsz c gs g gs g gs g olarak trevlenebilir bir fonksiyonu ise, Aadaki ifadeleri ispatlaynz. u s g (a) (b)
A B A C C B B C A 1
C A
C A
= 1,
B
.
B
Coz m: u
dA +
B,C
f B
dB +
A,C
f C f C ,
dC = 0.
A,B
B C =
A
=
A
,
A,B
B C benzer ekilde; s C A
f C f B
A,B A,C
=
B
f A f C
B,C A,B
A B Bu u eitlii arparsak; c s g c A B
C
=
C
f B f A
A,C B,C
B C
C A
= 1.
B
1
C A B
1.1.2 Aadaki ifadelerden hangileri tam diferansiyeldir? (a) dx = (5y + 3z)dy + (3y)dz s g (b) dx = (4y 2 + 2yz)dy + (2yz + y 2 )dz (c) dx = y 6 z 2 dy + zdz
(4y 2 +2yz) z
(2yz+y 2 ) y
tam
diferansiyel deildir. g
(z) y
1.1.3 f ve g sistemin durumuna bal iki fonksiyon ve c bir sabit olmak uzere, aadaki g s g ifadeleri spatlaynz. (a) f + g = f + g (b) cf = cf Coz m: u Ps bir sistemin s durumunda bulunma olasln gstermek uzere, sistemin s durumunda g o iken ald deeri fs olan f fonksiyonunun ortalamas; f = g g O halde, (a) f + g = =c
s s s
fs Ps eklinde tanmlanr. s
s
Ps (fs + gs ) =
Ps f s +
Ps gs = f + g (b) cf =
Ps (cfs )
Ps fs = cf
1.1.4 u2 > u2 olduunu gsteriniz. g o Coz m: u u = u u u = (u u) = u u = 0 dier bir kullanl ortalama ifadesi; (u)2 = g s
i
P (ui )(ui u)2 bu ifadeye dispersiyon veya datkanlkta denir. ((u)2 > 0) Bu ifade her g
zaman pozitiftir. (u u)2 = (u2 2uu + u2 ) = u2 2uu + u2 (u u)2 = u2 u2 elde edilir. Bylece, u2 > u2 o
1.2
1.2.1 Aadakilerden hangilerinin geni (extensive) hangilerinin youn (intensive) parames g s g tre olduunu belirtiniz? (a) 10 m3 lk bir hacim (b) 30 J lk kinetik enerji (c) 90 kPa g u u lk basn (d) 1000 kPa lk gerilme (e) 75 kg lk ktle (f ) 60 m/s lik hz (g) Tm geni c u u s parametreleri youn parametreye ktleyi 75 kg varsayarak eviriniz. g u c Coz m: u (a) Geni parametredir, ktle iki katna kartlrsa hacim artar. s u c (b) Geni parametredir, ktle iki katna kartlrsa kinetik enerji artar. s u c (c) Youn parametredir, basn ktleden bamszdr. g c u g (d) Youn parametredir, gerilme ktleden bamszdr. g u g (e) Geni parametredir, ktle iki katna kartlrsa ktle artar. s u c u (f ) Youn parametredir, hz ktleden bamszdr. g u g (g)
V m 10 75
= 0.1333m3/kg
E m
30 75
= 0.40J/kg
m m
75 75
= 1.0kg/kg
1.2.2 Aadaki byklklerin birimlerini SI birimlerini (kg, m, s) temel alarak ifade ediniz. s g u u u u g (a) G (b) Is aks (c) Ozgl arlk uc Coz m: u (a) G=(kuvvet)(hz) = (N)(m/s) = (kg.m/s2 )(m/s) = kg.m2 /s3 uc (b) Is aks = s transferi/zaman = J/s = N.m/s = kg.m/s2 .m/s = kg.m2 /s3 2 u g (c) Ozgl arlk = arlk/hacim = N/m3 = kg. m/s = kg/(s2 .m2 ) g 3
m
1.2.3 Legendre dnumn kullanarak termodinamik potansiyellerden Helmholtz serbest o us u u enerjisine bal termodinamik nicelikler iin ifadeler tretiniz. g c u Coz m: u dE = T dS P dV + dN bilinen termodinamik fonksiyondan (termodinamiin birinci g yasas) E = E(V, S, N ) yararlanarak F = F (V, T, N ) yeni deikenli fonksiyona Leggs endre dnum yardmyla F = E T S ilikisiyle geilebilir. Bu ifadenin tam diferano us u s c siyeli alnrsa dF = dE T dS SdT termodinamiin birinci yasasn kullanarak dF = g T dS P dV + dN T dS SdT dF = P dV SdT + dN elde ederiz. F = F (V, T, N ) ifadesininde tam diferansiyeli alnarak dF = ( F F F )T,N dV + ( )V,N dT + ( )V,T dN V T N
ve S = ( F )V,N T
F ve = ( N )V,T
1.2.4 Bir boyutta evresiyle T scaklnda dengede olan harmonik osilatrn (titrekenin c g ou s veya salncnn) i enerjisini bulunuz. (osilatrlerin bamsz ve ayrt edilebildiini varsaynz) c o g g Coz m: u Bir boyutlu harmonik osilatrn Hamiltonyeni; ou H= ile verilir. Enerji z deerleri; o g 1 j = (j + ) 2 p2 1 + k0 x2 2m 2
4 burada j=0,1,2,... ve =
k0 m
eklindedir. s
N e Z
j kT
(j+ 1 ) 2 kT
Z=e
e kT
j=0
= e 2kT burada;
n=0
1 1 e kT
a 1x
2
kullanld. = 1 1 e lnZ
1 kT
olmak uzere;
1 kT ] = N [ + 2 = N kT bu klaasik sonutur. Yksek enerji seviyeleri doludur. kT >> (= ) iin kuantumc u c lanma nemli deildir. o g
5 Coz m: u
1 2 2 2 2 2 2 E = 1 mv 2 = 1 m(vx + vy + vz ) E = 2 m(vx + vy + vz ) 2 2 2 vx = 2 f (v)vx dvx =
m 2kB T
0
2k
2 mvx BT
2 vx dvx
2
0
m 2kB T
0
e
mv 2 2k x BT
2k
2 mvx BT
2 vx dvx
(2+1) ) 2 (2+1) 2( 2km T ) 2 B
xt ex dx =
( t+1 ) 2
t+1 2 2
olduundan g
2
dvx =
( 3 ) 2
B
1.3.5...(2t1) 2t
2( 2km T ) 2
(t + 1 ) = 2
t = 1 iin c
2 vx
=2
m 2kB T
x 2 vx e 2kB T
mv 2
dvx =
kB T m
1 kB T kB T kB T 3 E = m( + + ) E = kB T 2 m m m 2
1.2.6 E blum teorisi gerei sistemin Hamiltonyenindeki her bir koordinatn (x veya s o us g
1 px ) karesinden ortalama enerjiye 2 kT lik katk getirir. Bu yksek scaklktaki klasik rejimi u c yanstr. Bu teoremden hareketle (a) U boyutta ideal gaz (b) Bir boyutlu harmonik osilatr o
(c) u boyutta harmonik osilatr iin ortalama enerjiyi bulunuz. c o c Coz m: u c (a) U boyutta ideal gaz iin Hamiltonyen; c H=
2 2 Py Px P2 + + z 2m 2m 2m kB T 2
kB T 2
kB T 2
3kB T 2
N atom iin 2 N kB T c 3
2 2 Py Px P2 kx2 ky 2 kz 2 + + z + + + 2m 2m 2m 2 2 2
kB T 2
kB T 2
kB T 2
kB T 2
kB T 2
= 3kB T
N atom iin c
3N kB T olur. 1.2.7 Ideal gaz iin durum younluu ifadesini u boyutlu uzay iin elde ediniz. c g g c c Coz m: u D(k)dk = gV
d3 k (2)3 4k2 dk 8 3 k2 dk 2 2
D(k)dk = gV
D(k)dk = gV
D(p)dp = gV
dN dk
4p2 dp 8 3 3
4 L
D(p)dp = gV
k3
N = g (32 )3
N=
p2 dp 2 2 3 gL3 4k3 38 3
D(k)dk =
dN dk
= gV
k2 dk 2 2
1.2.8 (a) Relativistik parack iin (b) enerjinin = k s olduunda durum iin (c) valans c c g c bandndaki bir hol iin durum younluu ifadelerini elde ediniz. c g g Coz m: u
dN N
mv 2
ilmektedir. N toplam parack saysdr. v n nin ortalamas v n = N 1 c tanmlanrsa, vn = ( olduunu gsteriniz. g o Coz m: u hz dalm, g 2kB T n ( n+1 )! 2 )2 1 m ( 2 )!
v n dN eklinde s
vn =
1 N
(z) =
t z1 e t dt 0
(z + 1) = z(z) = z! v=(
mv 2 2kB T
=t
v2 =
2kB T t m
2kB T 1 1 )2 t2 m
1 2kB T 1 1 dv = ( ) 2 t 2 dt 2 m
7
n
3 2kB T n+3 m = 4( )2 ( ) 2 2kB T m
v z1=
n+1 2
t
0
n+1 2
et dt
z=
n+3 2
ohalde ( z+3 ) = ( z + 1 + 1) = 2 2 2 v
n
z+1 ( z+1 ) 2 2
2kT n ( n+1 )! =( )2 2 m ( 1 )! 2
1.2.10 Maxwell Boltzmann hz dalmn kullanarak molekllerin en olas hz ve en olas g u enerjisini, ortalama hz ve ortalama sratini hesaplaynz. u Coz m: u en olas hz;
3 2 mv 2 mvp mvT df (v) 2kB T |v=vp = 0 2vp e e 2kB = 0 dv kB T
vp =
2kB T m
mv 2k T B 2
f (v) = v 2 e
mv 2
vf (v)dv
0 0
v = 4( t=
mv 2 2kB T
v3e
mv 2k T B
dv
elde edilir. 1.2.11 Bir sistemin blum fonksiyonu a bir sabit olmak uzere Z = eaT o us ildiine gre; Sistemin basncn, entropisini ve i enerjisini hesaplaynz? g o c Coz m: u Z = eaT
3V 3V
eklinde vers
8 serbest enerji, F = kB T lnZ F = kB T ln(eaT = akB T 4 Termodinamiin birinci yasasndan dE = T dS P dV g F = ET S ve dF = dET dSSdT
F dF = ( V T )dV + ( F V )dT T
3V
dF = T dSP dV T dSSdT
F = F (V, T )
E = F + TS
1.2.12 Coz m: u BURAYA KADAR ASAGIDAKI IFADELER DIGER SORULARDA LAZIM OLACAGI ICIN YAZILDI Diatomik gazlarda;
2 2 Py Px P2 + + z 2m 2m 2m z ekseni ynndeki dnmeyi ihmal edersek, o u o
Hoteleme =
Hdonme
L2 L2 y x + = 2Ix 2Iy (P )2 kz 2 z + 2m 2
i
Bir manyetik sistem iin dalgalanma-duyarllk ilikisi, Blum fonksiyonu;Z = c s o us olmak uzere, T scaklnda ortalama enerji, g E =
i
i BT
Pi i
9 burada olaslk, Pi = Z 1 eE E = Z 1
i
i ei
1 Z lnZ = Z H H
E =
lnZ 1 Z = Z
3
3.1
1 Mikro ve makro durum nedir? 2 Termodinamik deikenler nelerdir? bildiklerinizi yaznz gs 3 Termodinamik sreler hakknda bilgi veriniz? u c 4 Termodinamik yasalarn ksaca aklaynz c 5 Istatistik zikte kullanlan dalmlar nelerdir ve hangi durumlarda kullanlr. g 6 Istatistik zikteki topluluklar hakknda bilgi veriniz. 7 Klasik ve Kuantum istatistik mekaniin snrlarn belirtiniz. g 8 Fermi ve Bose paracklar hakknda bilgi veriniz. c
Referanslar