Havalandirma Kanallari Montaji

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
TESSAT TEKNOLOJS VE KLMLENDRME
HAVALANDIRMA KANALLARI MONTAJI
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...............................................................................................................iv GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET-1 .................................................................................................3 1. HAZIR DKDRTGEN VE KARE HAVA KANALI MONTAJI ....................................3 1.1. Kullanlan Malzemeler .............................................................................................3 1.1.1. Montaj Takmlar..............................................................................................3 1.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri.............................................................................5 1.2.1. Ek paralar ......................................................................................................5 1.2.2. Flanl Kanal Birletirme Ek Para retimi.......................................................7 1.2.3. akma (Aln) Kanal Birletirme Ek Parasnn retimi.....................................9 1.3. Birletirme Yntemleri ...........................................................................................13 1.3.1. Flanl Kanal Birletirme ................................................................................13 1.3.2. akma Kanal Birletirme................................................................................16 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................19 LME VE DEERLENDRME ................................................................................21 RENME FAALYET-2 ...............................................................................................23 2. HAZIR SLNDRK HAVA KANALI MONTAJI ........................................................23 2.1. Kullanlan Malzemeler ...........................................................................................24 2.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri...........................................................................24 2.3. Birletirme Yntemleri ...........................................................................................27 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................31 LME VE DEERLENDRME ................................................................................32 RENME FAALYET-3 ...............................................................................................34 3. ESNEK KANAL BALANTISI....................................................................................34 3.1. Esnek (flexible) Boru eitleri ve Kullann Yerleri .................................................34 3.1.1. Alminyum Esnek (Flexible) Hava Kanallar..................................................34 3.1.2. Is zoleli Alminyum Esnek (Flexible) Hava Kanallar ..................................35 3.1.3. Polyester Esnek (Flexible) Hava Kanallar ......................................................35 3.1.4. Is zoleli Polyester Esnek (Flexible) Hava Kanallar.......................................36 3.1.5. Takviyeli PVC Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar...........................36 3.1.6. Is zoleli PVC Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar...........................37 3.1.7. Alminyum, PVC Kombinasyonlu Esnek (Flexible) Hava Kanallar ...............37 3.1.8. Alminyum Yar Esnek (Flexible) Hava Kanallar ..........................................38 3.1.9. Ar Hizmet PVC Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar ......................38 3.1.10. Siyah-Beyaz zolesiz Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar................39 3.2. Esnek Kanal Montaj Elemanlar..............................................................................39 3.2.1. Esnek (Flexible) Ara Balant Elemanlar .......................................................39 3.2.2. Metal Kelepe ve Balant Klipsi....................................................................40 3.2.3. Plastik Kelepe ve Sktrma Pensesi .............................................................40 3.2.4. Alminyum Folyo Bantlar ..............................................................................41 3.3. Esnek Kanal Borusunun Merkez Kutusuna Sabitlenmesi.........................................42 3.4. Esnek Kanal Borusunun Birbirine Eklenmesi..........................................................43 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................44 LME VE DEERLENDRME ................................................................................45 RENME FAALYET-4 ...............................................................................................47
4. HAVA KANALLARININ ASKIYA ALINMASI ..........................................................47 4.1. Hava Kanal Ask Tespit Eleman ...........................................................................47 4.1.1. Binaya Sabitleme Paralar .............................................................................49 4.1.2. Tayclar ......................................................................................................51 4.1.3. Kanal Sabitleme Sistemleri ............................................................................52 4.2. Hava Kanal Montaj ekilleri..................................................................................56 4.2.1. Kare Dikdrtgen ve Silindirik Hava Kanallar Montaj ekilleri .......................56 4.2.2. Esnek Hava Kanallar Montaj ekilleri ...........................................................60 4.3. Kanaln Askya Alnmas........................................................................................61 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................66 LME VE DEERLENDRME ................................................................................67 RENME FAALYET-5 ...............................................................................................69 5. HAVA KANALLARI DUVAR VE DEME GELER ..........................................69 5.1. Hava Kanallar Uygulama Alternatifleri..................................................................69 5.2. Duvar ve Deme Gei Paras Yapma .................................................................70 5.3. Duvar ve Deme Gei Montaj ve zolasyonu Yapma ..........................................71 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................73 LME VE DEERLENDRME ................................................................................75 RENME FAALYET-6 ...............................................................................................77 6. HAVA KANALLARININ EKLEME PARALARI KULLANILARAK BRLETRLMES ..........................................................................................................77 6.1. Hava Kanal Ekleme Paralar ................................................................................77 6.2. Hava Kanallar Birletirme ekilleri .......................................................................77 6.2.1. Sktrlm Geme (Srgl).........................................................................79 6.2.2. S Geme.........................................................................................................79 6.2.3. Glendirilmi S Geme .................................................................................80 6.2.4. Zmbal Cep Balant Blm ........................................................................80 6.2.5. Standart Ek Yeri .............................................................................................80 6.2.6. Flanl ek yeri .................................................................................................80 UYGULAMA FAALYET ..........................................................................................81 LME VE DEERLENDRME ................................................................................82 RENME FAALYET-7 ...............................................................................................84 7. HAVALANDIRMA UYGULAMALARI.......................................................................84 7.1. Konutlar .................................................................................................................84 7.2. Garajlar ..................................................................................................................85 7.3. Ticari Mutfaklar .....................................................................................................85 7.4. Lokanta, Kafeterya ve Otel Mutfaklar....................................................................85 7.5. Byk Mutfaklar ....................................................................................................86 7.6. amarhaneler.......................................................................................................86 7.7. Okullar ...................................................................................................................86 7.8. Kimya Laboratuvarlar............................................................................................86 7.9. Toplant Salonlar...................................................................................................86 7.10. Tuvaletler .............................................................................................................86 7.11. Dular...................................................................................................................87 7.12. niversite Anfileri................................................................................................87 7.13. Anaokullar ve Yuvalar.........................................................................................87 7.14. Byk Toplant, Gsteri ve Spor Salonlar ............................................................87
ii
7.15. Spor Salonlar.......................................................................................................87 7.16. Konser ve Tiyatro Salonlar ..................................................................................88 7.17. Sergi ve Fuar Alanlar...........................................................................................88 7.18. Alveri Merkezleri ve Dkknlar........................................................................88 7.19. Spermarketler .....................................................................................................88 7.20. Snaklar .............................................................................................................89 LME VE DEERLENDRME ................................................................................90 MODL DEERLENDRME...........................................................................................91 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................94 KAYNAKA ....................................................................................................................96
iii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 522GAZ001 Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme Merkez klimlendirme ve Havalandrma Havalandrma Kanallar Montaj Gerekli ortam salandnda havalandrma kanallarn tekniine uygun olarak montajnn yapabileceini anlatan renme materyalidir. 40/32 Havalandrma Kanal malat Yapmak Modln Alm Olmak. Havalandrma kanallarnn montajn yapmak. Genel Amalar Bu modl ile uygun ortam salandnda tekniine uygun olarak havalandrma kanallar montajn yapabileceksiniz. Amalar 1. MODLN AMACI 2. 3. 4. 5. 6. 7. Hazr dikdrtgen ve kare hava kanal montajn yapabileceksiniz. Hazr silindirik hava kanal montajn yapabileceksiniz. Esnek kanal balantsn yapabileceksiniz. Hava kanallarn askya alabileceksiniz. Hava kanallar duvar geiini yapabileceksiniz. Hava kanallar deme geiini yapabileceksiniz. Hava kanallarn ekleme paralar kullanarak birletirebileceksiniz.
Ortam: Snf, atlye, laboratuvar, iletme, ktphane, internet ortam vb. kendi kendine veya grupla alabileceiniz tm ortamlar (Ortam, rencilerin grup veya bireysel olarak alabilecei ekilde dzenlenmelidir.). ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Donanm Snf: Snf kitapl, VCD, DVD, tepegz, projeksiyon, bilgisayar ve donanmlar, internet balants, retim materyalleri vb. Atlye: El breyizi, matkap, dbel, cvata, vida, flan, spiral talama, akll vida, perin ve perin pensesi, erit metre, su terazisi, yaltm malzemeleri, cvata, somun, conta, ak azl anahtar takm, plastik tokmak, silikon ve silikon tabancas
iv
LME VE DEERLENDRME
Modln iinde yer alan her bir renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi, beceri, tavrlar lmek amacyla retmen tarafndan hazrlanacak lme aralar ile deerlendirileceksiniz.
vi
GR GR
Sevgili renci, Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme alanndan Merkez klimlendirme ve Havalandrma daln setiniz. Bu daln temel talarndan olan havalandrma kanallarnn yapm tekniklerini (imalatn) rendiniz modlde ve bu modlde bu kanallarn montajlarn reneksiniz. Bu modlde ana boru ekli olan kare ve dikdrtgen kanallarn montajn, silindirik kanallarn montajn ve esnek kanallarn montajn inceleyeceiz. Borularn montaj ekilleri de boru ekillerine gre farkllk gstemektedir. Kare ve dikdrtgen kesitli hava kanallarnn montaj ekilleri ok eitli olmasna karn biz sadece ok yaygn olarak tercih edilen ve kullanlan flanl ve akma kanal birletirme ekillerini reneceiz. Meslek lisesi rencileri, gelien teknolojiye ayak uyduran ve alma ortamna kolayca adapte olabilen, her zaman aranan ve tercih edilen elemanlar olmaldr. Biz bu modlde konularn iinde teknik detaylarda kaybolmak yerine, alma hayat iinde uygulayabileceimiz konulara arlk vererek en ok renmemiz gereken konular zerinde durduk. Bu modl, kesinlikle bilgisayar banda oturularak i hayatndan uzak bir ekilde hazrlanmamtr. Tamamiyle i ortamlar gezilmi, uygulamaya ynelik birebir bilgi alnm ve bu dorultuda hazrlanmtr.
Resim 1.1: Flanl kanal elemanlar
RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

AMA
Hazr dikdrtgen ve kare hava kanal montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Hava kanallarnn montaj yapllarn yerinde inceleyiniz. Hava kanallar uygulama alanlarndan alveri ve i merkezlerini aratrnz. nternet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
1. HAZIR DKDRTGEN VE KARE HAVA KANALI MONTAJI

Bir nceki modlmzde kanallarn imal edililerini rendik ve bu modlde kanallarn montajn reneceiz. Kanallarn montaj ekli kanal imal edilmeden nce belirlenmeli ve kanallar da buna gre imal edilmelidir. Bu kanallarn imal edili ekillerine gre montaj ekillerini bu modlde reneceksiniz. Montaj yapabilmek iin montajda kullanacamz takmlar ve montaj elemanlarn tanyalm.
1.1. Kullanlan Malzemeler

1.1.1. Montaj Takmlar
Kanal imalat ve montajnn kusursuz olmas, kullanacamz takmlarn yerinde ve dzgn kullanmyla mmkndr. Alet iler, el vnr demiler. nk takmlar tam kullanarak yaptmz bir kanal montaj, kusursuz bir grnme ve grevini tam yerine getiren bir kanala iaret eder. Montaj iin kullanacamz el takmlarn tanyalm. Dikdrtgen ve kare kanallar yaygn olarak flanl ve akma kanal olmak zere iki ekilde imal edilmektedir. Flanl ve akma kanal olarak imal edilen kanallarn montaj da farkldr.
Flanl kanallarn montajnda yldz anahtar, akaz anahtar, elle skmak iin lokma, matkaba taklabilen lokma, dk devirli matkap veya arjl matkap kullanabiliriz. Kullanacamz bu aletler hem iimizi kolaylatrr hem de hzlandrr.
Resim 1.2: Kanal montajnda kullanlan el aletleri
Resim 1.3: Matkap arjl vidalama ve vidalama ucu
Flanl kanallarn flanlarnn hazrlanmasnda ise tezgh st tepsi testere ya da el fleksi kullanabiliriz.
Resim 1.4: El fleksi
Resim 1.5: Tepsi testere
Hazrladmz flanlarn birletirilmesi ve aklmasnda tokmak ya da hafif eki de kullanabiliriz.
Resim 1.6: eki ve plastik ekiler (tokmak)
Ayrca akma kanal erevelerinin imalatnda makas, metre ve izecek kullanarak hazrlanan paralar akada ya da otomatik kenet makinesinde hazrlanr. Bu hazrlanan paralar, kelerinden matkapla delinerek perinle birletirilir. Oluan bu erevenin kanala montesinde yine makas ve eki kullanlr. Son olarak iki kanaln erevelere oturtulmas ve bu oturtma ilemi iin kanallarn sabit tutulmasnda ayarl pense kullanlr. Bir keden ayarl pense ile sklrken dier ke ise ekile dvlerek kapatlr.
Resim 1.7: Ayarl penseler
1.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri

Hazr dikdrgen ve kare kanallarn birletirme ekilleri ok eitli olup modlde yaygn olarak kullanlan birletirme tekniklerinden aln (akma kanal) birletirme ve flan birletirme iin gerekli paralarn retimini reneceiz.
1.2.1. Ek paralar
Kanal balantlarnda hazr flan kullanm, imalatta iilik maliyetini azaltacak ve oluabilecek iilik hatalarn minimuma indirerek hava kaaklarn engelleyerek kanalda dzgn grnm salayacaktr. Yanda flan kanal sistemlerinde kullanlabilecek alternatif balant profilleri verilmitir. Bu balant flanlarndan en fazla kullanlan da aada resimde grlmektedir.
ekil 1.1: zel balant profilleri
Flanlar, galvanize sacdan 5 mlik boylar hlinde imal edilmekte olup ii boydan boya mastiklidir. Flanlar kullanlacak hava szdrmazlk, salamlk ve estetik salar. kanalnda
Resim 1.8: Yaygn olarak kullanlan flan eidi
ekil 1.2: Flan balant ek paralar
ekildeki flan balant ek paralar : A.Ke paras B.Sktrma paras vidal tip C.Sktrma palas srgl tip
Resim 1.9: Ke elemanlar
Resim 1.10: Vidal ve srgl tip flan sktrma elemanlar
Flanl kanallarn flanlarn kanala montajnda matkap ulu (akll vida) vida kullanlr. Bu vida matkap ya da arjl matkap ile vidalanarak kullanlr. akma kanallarn ereve paralar hazrlanp ereve oluturulurken drt ayr para birbirine dvme perinle tutturulur.
Resim 1.11: Akll vida eitleri Resim 1.12: Dvme perin
Flanl kanallarn birbirlerine montajnda somun ve cvata kullanlmaktadr.
Resim 1.13: Somun ve civata
Kanal contas su, toz, duman, grlt, ya gibi d ortama szmasna kar kanal flan sistemlerinde szdrmazlk eleman olarak kullanlr. Piyasada neoprene conta olarak da satlmaktadr.
lleri
5 x 13 5 x 15 5 x 18 5 x 20
Uzunluk
400 m 400 m 400 m 400 m Resim 1.14: Kanal contas
Tablo 1.1: Conta l ve adetleri
1.2.2. Flanl Kanal Birletirme Ek Para retimi

Flan profilleri her zaman kanal lsnden 30 mm ksa kesilmelidir.
Resim 1.15: Flan uzunluunun hesaplanmas
Flan Boyu = Kanal Boyu (15 x 2) Flan Boyu = Kanal Boyu 30 malat aamalar aada verilmitir.
1. Kesme ilemi yandaki ekilde grld gibi flann srt ksmndan yaplmaldr, aksi takdirde metal paracklar flann iinde bulunan mastiin iine debilir.
2. Kesilen flan profillerini ekilde gsterilen ke paras ile yandaki resimdeki gibi birletiriniz.
3. Kanal lsne uygun ekilde birletirme yapnz. Bu ileme ereve oluana kadar devam ediniz. Yandaki ekilde grlen ereveden oluacak. ereve flanlarn ters takmaynz. erevenin kanala giren ksmlar ite kalacak ekilde birletiriniz.
1.2.3. akma (Aln) Kanal Birletirme Ek Parasnn retimi

akma kanalda kullanlan ek para tamamen atlye imknlarnda kanal yapmnda kullanlan galvanizli sactan artan saclarla yaplan bir paradr. Bu adan baklnca maliyet asndan ekonomiktir. nk kanal yaplamayacak kadar kk saclar kullanlmaktadr. Fakat daha sonraki yapm aamalarndan da anlayacamz, bu parann yapm zaman asndan ekonomik deildir. Flanl kanala gre imalat zahmetli ve daha uzun srmektedir. rnek kanal llerine gre ereve imalat yapalm. Kanalmz 200 x 150 mm olsun. Bu llere gre ereve hazrlarken bilmemiz gereken 200 mm kenar iin 50 mm fazla kesmeliyiz. akma kanallar iin hazrlanacak erevelerin ykseklikleri her zaman 100 mm olmaldr. yle ise kanaln bir kenar iin bize 250 x 100 mmlik (2 adet), dier kenar iin ise 200 x 100 mm lik (2 adet) sac yeterli olacak.
1. Bu llere uygun sac paralarmz el giyotininde keserek hazrlayalm.
2. stenilen lde hazrlanan saclar (2 adet 250 x 100 ve 2 adet 200 x 100) yandaki resimde grlen yine galvanizli sacdan yaplan l, almamz kolaylatran, bir kenar 50 mm lik dier kenar 25 mm olan bu sac yardmyla paralarmzn kenarlarn aadaki ekilde grld gibi izeriz.
3. Hazrlanan sac ile izilen saclarda yandaki resimde ve ekilde gsterilen izgiler oluur.
4. Oluan bu izgilerden yandaki ekilde kesik izgi ile gsterilen ksmlar, el makas ile kesilir.
5. Makasla kesildikten sonra elimizde yandaki ekilde grlen para kalr.
6. ekildeki paray hazrladktan sonra dier saclarn zerine koyarak izecekle sadece kesilecek keleri izeriz. Bu ilem, ok fazla kanalmz varsa bize zaman kazandrmaktad r.
10
7. Bu ekilde hazrladmz drt kenar iin hazrlanan saclar, otomatik kenet makinesinde (Elle cakada da olabilir.) bkerek yandaki ekle benzer bir hl almasn salyoruz. Bu ilemde makine kullanmamz hem iimizin daha dzgn olmasn hem de iimizin daha hzl olmasn salamaktadr. hayatnda artk birok ilem, makineler yardm ile yaplmaktadr. 8. Drt paray da bu ekilde makineden geirdikten sonra her parann iki kesinden de perin apna uygun matkap ucunu ayarlayarak deleriz.
11
9. Tm keler delindikten sonra uzun para ve bir de ksa paray elimize alrz. Bu delikleri st ste getirerek dme perini delikten geiririz. Dme perinlerin kan ksmlarndan rs zerine koyarak ekile deriz. Drt kede de ayn ilemi yaparak bir ereve hline getiriz.
Tm bu ilem sonucunda elde ettiimiz paralar akma kanallarda birletirme iin kullanacamz ek paralardr.
12
1.3. Birletirme Yntemleri

1.3.1. Flanl Kanal Birletirme
1.Tamamlanm flan erevesi kanaln bir kesinden balanarak monte edilmelidir.
2. Eer kenet sistemi ke parasnn altnda bitiyorsa ereveyi darya doru hafife vurarak kanaln, ke yanna gzelce yerlemesi salanmaldr.
3.Kanal kesiti tm kanal boyunca profil iindeki mastie nfuz edecek ekilde oturmaldr. Kanal kesitinin keleri, ke parasnn zerine kacaktr.
4. Flanlar, akll vida ile matkap ya da arjl matkap yardmyla kanala sabitlenmelidir. Bu ilem, kanal kenarndan 3 cm uzaklkta balatlp 15 cm aralklarla tekrarlanmaldr.
13
5. Flanlar birletirme yaplacak tm ulara taklarak kanallar montaja hazrlanr.
6.Hazrlanan tm kanallarn birletirilmesine geilir. Flan st temizlenir. Kanal contas, profilin ortasndan oluk boyunca yerletirilir. Conta, kelerde hafif bir yay eklinde kanaln kesini kapatacak ekilde uygulanr. Conta, balama noktasnda kar karya getirilerek bitirilir.
7.Birbirine karlkl vidalanacak flanlardan yalnzca birine conta taklr. Conta taklan flanlar birletirmek iin kanallar, konumuna gre karlkl getirilerek drt kesinden de nce el ile daha sonra anahtar yardyla ayn oranda sklr.
8. Drt kesi de skldktan sonra flanlarn ortasna flan sktrma klipsleri atlr.
14
9.Ayrca kanallarn kelerine szdrmazlk mastii uygulanmaldr.
Flanl kanalmzn montaj tamamland. Askya alnmaya hazr.
15
1.3.2. akma Kanal Birletirme

1. Hazrladmz ereveyi kanalmza oturtarak kanala oturan ksmlarn kmamas iin makasla kk entikler aarak bu ksmlar ie doru eeriz. Bu ilemi btn kenarlarda uygularz.
2. kinci kanal, dar doru kvrlm ksmlarndan birinci aamada hazrlanan erevenin yzeyine tam oturtulur.
16
3.ereveye tam olarak oturtulan kanal, ayarl pense ile bir kenardan sklr. Kar kenarn bir elimizdeki rs ile alttan destek verirken dier elimizdeki ekile dvmeye balanlr. Kanal erevesine oturan yzeylerin tmn kapatmak iin bir keden dier keye kadar dvlr.
4. Ayn ilemi kar kenarnda da uygularz. Yani iki karlkl kenar saclar kapattktan sonra dier kenarlar da dverek btn kenarlar yatrrz.
17
5. Bu ilemlerden sonra son olarak kelerdeki aklklar silikonla doldurarak szdrmazl salarz. akma kanal birletirme ilemini tamamladk.
Her iki eklin montaj paralarnn hazrlanmas ve birletirilmesini grdk. Bu iki ekli kyaslarsak; Flanl kanaln monte ve demontesinin kolay olduunu, imalat ve montaj sresinin ksa olduu, kanaln estetiini salayarak gzel bir grnt sergilediini syleyebiliriz. Tek dezavantaj, akma kanaldan yaklak % 20 daha pahal olmasdr. akma kanal montaj parasnn hazrlk aamasnn ok uzun srmesi, kanallarn birletirmelerinin zor olduu, yani bu birletirme eklinin tavanda eklenerek yaplan bir ilemde ok uzun sreceini syleyebiliriz. Demonte olamayaca, yani bu kanallarn tekrar sklerek baka bir yere tanmasnn sz konusu olmadn syleyebiliriz. Avantaj, sadece ekonomik olmasdr.
18
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bir nceki modlmzde imal ettiimiz akma kanallardan 2 adedini birletirmek iin gerekli akma kanal ervevesini hazrlayarak birletiriniz. Ara ve Gereler Makas Metre izecek eki Tokmak Matkap Anaktar veya lokma Dvme perin
lem Basamaklar akma kanal erevesi iin gerekli saclar hazrlaynz.
neriler Kullanlan takmlar hazrlaynz. Kanal lsnden 50 paralarn hazrlaynz. mm daha uzun sac
Sac genilii ise 100 mm olmal, bu paralar para saclardan hazrlaynz. stenilen lye getirilen saclar, konu ierisinde anlattmz ekilde markalaynz. Tm saclarda markalama ilerini tamamlaynz. Markalanan saclar kesilmesi gereken yerlerinden kesiniz. Hazrlanan saclar kenet makinesinde (caka) bknz. Tm saclar bktkten sonra, matkapla elimizdeki dvme perin apna uygun matkap ucu ile kelerinden deliniz. Tm saclar deldikten sonra delik ksmlar st ste getirerek perinle sktrnz. ereve oluana kadar bu ileme devam ediniz. ereve eklini alm sac parasn kanaln alnna
Hazrlanan saclarn markalamasn yaparak kesiniz.
Kesilen saclar bkerek ve delerek perinleyiniz
Hazrlanan
19
ereveyi kanala oturtunuz.
yerletiriniz. Tm kelerin oturmasna dikkat ediniz. Tm keler oturduktan sonra makasla kanal geniliine gre entik atnz. entik atlan ksmlar ie doru eerek erevenin tekrar kmasn nleyiniz. Bu ilemi tm kenarlarda uygulaynz. Hazrlanan oturtunuz. dier kanal erevenin iine
Tm yzeylerin oturduuna emin olunuz. Ayarl pense ile bir kenar sktrrken dier kenar kk rs yardmyla ekileyiniz. Kar kenarn da ayn ekilde ekile ie doru yatrnz. Tm kenarlarda bu ilemi yapnz. Kanalmzn kelerini silikonlaynz. szdrmazlk iin
Hazrlanan ereveyi dier kanala oturtunuz.
i tamamlayarak teslim ediniz.
Tm keleri kontrol ediniz, aklk kalmasn. Kullandnz ara ve gerelerin bakmn yaparak teslim ediniz. alma alann temizleyiniz ve iinizi teslim ediniz.
20
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Aadaki takmlardan hangisi hazr dikdrtgen ve kare hava kanal montajnda kullanlmaz? A) eki 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. B) Matkap C) Boru anahtar C) Galvanizli sac C) Ahap vidas D) 30 D) Keten D)50 D) 120 D) Ayarl pense D) akma kanal D) Somun cvata Aadakilerden hangisi flanl balant ek paralarndandr? A) Ke paras B) ereve A) Sac vidas A) 25 Flanlarn kanala montajnda yaygn olarak ne tr vida kullanlr? B) Matkap ulu vida B) 40 C) 35 C) Silikon C) 60 C) 90 Flan boyu, kanal boyundan ka mm ksa kesilmelidir? Kanal flan sistemlerinde szdrmazlklk eleman olarak ne kullanlmaktadr? A) Kanal contas B) Mastik A) 40 A) 80 B)30 B)100 akma kanal erevesi hazrlanrken ereve saclar kanaldan ka mm uzun olmaldr? akma kanal eresi hazrlanrken ereve saclarnn ykseklikleri ka mmdir? Tamamlanm flan erevesi kanala nasl oturtulur? A) Direk karsndan C) Bir kesinden balanarak 9. 10. A) Conta B) Cvata B) Kenarlarndan D) Her kesinden ayn anda C) Kelepe D) Klips
Flanlarn drt kesi de skldktan sonra flan ortasna ne atlmaktadr? akma kanaln avantaj nedir? A) Maliyetinin dk olmas C) ciliinin kolay olmas DEERLENDRME B) Zaman kazandrmas D) Kanaln hafif olmas
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara geri dnerek konular tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
21
B. UYGULAMALI TEST Yaptnz uygulama dorultusunda aadaki kontrol listesini gze alarak kendinizi deerlendiriniz. KONTROL LSTES Aklama: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. Kullanlan takmlar hazrladnz m? 2. Kanal lsnden daha uzun sac paralarn hazrladnz m? 3. Sac geniliklerini uygun lde hazrladnz m? 4.stenilen lye getirilen tm saclar markaladnz m? 5.Markalanan saclar kestiniz mi? 6.Hazrlanan saclar kenet makinesinde bktnz m? 7.Matkapla kelerinden deldiniz mi? 8.Delinen kelerinden dverek perinle sktrdnz m? 9.ereve oluana kadar bu ileme devam ettiniz mi? 10.ereve eklini alm sac kanaln alnna yerletirdiniz mi? 11.Tm kelerin oturmasna dikkat ettiniz mi? 12.Makasla kanal geniliine gre entik attnz m? 13.entik atlan ksmlar ie doru ediniz mi? 14.Bu ilemi tm kenarlarda uyguladnz m? 15.Hazrlanan dier kanal erevenin iine oturttunuz mu? 16.Ayarl pense ile bir kenar sktrrken dier kenar kk rs yardmyla ekilediniz mi? 17.Tm kenarlarda bu ilemi yaptnz m? 18.Kanaln kelerine silikon srdnz m? 19.Tm keleri kontrol ettiniz mi? 20.Kullandnz ara gere bakmn yaparak teslim ettiniz mi? 21.alma alann temizleyerek iinizi teslim ettiniz mi? Evet Hayr
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler, kazandnz becerileri ortaya koyuyor.Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.
22
RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2

AMA
Hazr silindirik hava kanal montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Hazr silindirik hava kanallarnn kullanm alanlarn aratrnz. Hazr silindirik hava kanallarnn kullanm sebeplerini aratrnz. Kullanm yerlerini yerinde inceleyiniz. Internet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
2. HAZIR SLNDRK HAVA KANALI MONTAJI

Silindirik hava kanallarnn tesis maliyetleri nemli lde daha dktr. Silindirik kanallar bir kii tesis edebilir. Hlbuki e deer bir dikdrtgen kanal iin en az iki kii gereklidir. Ayrca silindirik kanallarn ok az malzeme kullanm gerekir. Yandaki ekilden de anlalaca gibi silindirik kanala e deer dikdrtgen kanaln daha dk fiyatna ve daha az yer kaplayaca grlmektedir. ekilde 250 x 150 mm boyutunda bir dikdrtgen kanal, 200 mmlik bir yuvarlak kanal ile deitirilmitir.
ekil 2.1: Yuvarlak kanal ile dikdrtgen kanal e deerlii
23
Geni dikdrtgen kanallar, fazladan yer gerektirmeden birka yuvarlak kanal ile deitirilebilir. Tek geni kanal yerine 2 yuvarlak kanal kullanlmas halinde maliyet daha dk olur.
ekil 2.2: ki yuvarlak kanal ile dikdrtgen kanal edeerlilii
Silindirik kanallarn daha ucuz olmasnn nedenlerini sralayacak olursak; htiya duyulan boyda ve standartta retilir. Kanallar ve balant elemanlar otomatik ve seri bir ekilde retilebilir. Yuvarlak kanallarn tesis zaman, dikdrtgen kanaln drtte biri kadar olabilmektedir. zolasyon maliyeti dktr. Gerekli kanallarn mesnet saylar dikdrtgen kanallara kyasla daha azdr.
ekil 2.2 : Silindirik ve kare kanallarn edeerlii
2.1. Kullanlan Malzemeler

Silindirik kanallarn montajlar iin kullanlan malzemeler kanal ekline gre farkllk gsterse de ilk konuda saydmz malzemelerin yeri ve zamanna gre birou burada da kullanlmaktadr.
2.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri

Silindirik hava kanallarnn ek paralar ve bu ek paralarn retim teknikleri de kanal imalat ekline gre deimekte ve ona gre imal edilmektedir. Gnmz gelien teknolojisinde artk her rn, makinelerde retilmekte ve piyasaya srlmektedir. Bu ekilde hem zamandan hem insan gcnden tasarruf edilerek ve sfr hata ile przsz kanal reterek daha kaliteli havalandrma tesisleri kurulmaktadr. Yukarda da bahsettiimiz gibi yuvarlak kanallarn dikdrtgen gre imalat ve montaj daha ekonomiktir. Atlye ortamnda yuvarlak kanallarn imalat daha zor ve istenilen ek paralarn retimi kstldr. Estetik adan gze hitap etmemektedir. imdi aada yuvarlak kanallar da kullanlan ek paralardan birkan inceleyelim.
24
Spiral kenetli yuvarlak havalandrma kanallar, rulo hlindeki galvanizli veya paslanmaz sacdan ya da alminyum sacdan dairesel bir kenetleme sistemiyle zel olarak yaplm makinelerde; 2000 mm'ye kadar istenilen her apta 1,5 mm'ye kadar istenilen her kalnlkta 10 m'ye kadar istenilen her boyda, yekpare olarak retilebilir. malatlar istee bal olarak boyal, i veya d izoleli olarak yaplabilir.
Resim 2.1: Spiral kenet
ekil 2.3: Spiral kenetli hava kanal
Yuvarlak kanal flanlar, kanal birletirme eleman olarak kullanlr. Aada detay verilen flan eleman, daha ok i yzeydeki kntlarn (i ie gemelerin) sorun olduu toz veya tala toplama hatlarnda kullanlr. Az aza sklan kanallarn arasnda conta kullanlr ve flan zerindeki deliklerden iki yuvarlak az birbirine sklrken conta arada ezilir.
ekil 2.4: Yuvarlak kanal flan balants
Yuvarlak havalandrma kanallarnda hat dnlerinde kullanlan dirsekler, zel olarak yaplm makinelerde imal edilir. Galvanizli, paslanmaz veya alminyum rulo sacdan zel olarak kan segman paralar, makinelerle ekillendirme yaplarak birbirlerine kenetlenecek
25
hle getirilir. Yine zel bir makinede segmanlar birletirilir ve kenetlemeye paralel bir hareketle skca kenetlenir.
=>
Resim 2.2: Yuvarlak kanal dirsek balants
Manon: Kanallar birbirlerine eklemek iin kullanlan manonlar, contal ve contasz olarak retilir. Kanallarn birletirilmesi esnasnda manon, kanaln azna oturtulur ve itilerek iine geirilir. Ardndan ek yerine kolay vida atlp sabitlenir. Fitting paralarn da birbirlerine eklemek iin kullanlan manonlara d manon denir. Kr tapa: Havalandrma tesisatlarnda hatlarn son ularnda kullanlan kapama balna krtapa denir.
ekil 2.5: Yuvarlak kanallar iin manon ve kr tapa
Yuvarlak Kanal Flan
Skma Kelepeli Yuvarlak Flan
Skma Kelepeli Oval Flan
Skma Manonu Kelepe
Contal Fittingsler
Resim 2.3: Yuvarlak kanal ek paralar
26
Havalandrma kanal ekleme kelepesi, yuvarlak hava kanallarn manon kullanmadan birbirlerine ekleme amacyla kullanlr. Bu ekilde hem ekonomik hem de zamandan tasarruf salamaktadr.
Resim 2.4: Havalandrma kanal ekleme kelepesi
ekil 2.6: Kelepe ekleme detay
2.3. Birletirme Yntemleri
ekil 2.7: Birletirme yntemlerinde bazlar
27
Yukarda silindirik kanallarn baz birletirme ekilleri grlmektedir. Bunlarda, Kanallar birletirmek iin kanallarn iine geen zel balant manonu kullanlmaktadr. Bu maon kanallarnn iine getikten sonra kanallarnn dndan vidalanarak birletirme ilemi tamamlanyor. Bu ekilde birletirmek iin kanallar aln alna getirilerek kesintisiz dz kaynakl balant ile birletiriliyor. nc ekilde ise; soba borusu mant, yani kanallarn bir ucu muflu ekilde hazrlanyor. Bu muflardan dier kanal gemeli ekilde balandktan sonra burada da vidalanmak suretiyle balant tamamlanyor. Yksek basnl sistemlerde kullanlan silindirik hava kanallar yukarda anlatlanlardan farkl olarak flanl kaynakl balant teknii kullanlmaktadr. Aadaki ekilden de anlalaca gibi flanlar kanallara kaynakl birletirilmi ve bu flanlar da karlkl gelen deliklerden vida ve somun yardmyla araya conta atlp sklarak birletirilir.
ekil 2.8: Yksek basnl sistem iin balant
Resim 2.5: Otomatik makinelerde hazrlanan silindirik kanal birleimleri
Otomatik makinelerde hazrlanarak kanaln iinde kalacak ksm kendinden contal olarak retilen silindirik kanallarn birletirilmesi son derece kolaydr. Resimde grld gibi contal ksmda bir de bilezik ksm oluturulmu, kanal bilezie kadar kendiliinden oturmakta ve conta sayesinde de szdrmazl salamaktadr. Bu silindirik hava kanallar,
28
makinelerde yapld iin bunlarn ek paralarnn yapm da montaj da daha kolaydr. Estetik bir grnt salamaktadr.
Resim 2.6: Perforce PVC hava kanal uygulamas
Kanal ekli olarak tam ve yarm daire, 14 deiik renk seenekte, izolasyon gerektirmez, plenum efekti ve esnek malzeme zelliinden dolay ses seviyesinde azalma vardr. Montaj ekli standart olarak elik halat ile, istee bal olarak alminyum ray ile, alma scaklk aral -10/+80Cdir. Ykanlabilir olmas nedeniyle hijyeniktir, 1 m kanal arl ortalama 500 gdr.
ekil 2.9: Perforce PVC hava kanal uygulamas
29
Tekstil Hava Kanallar Kanal ekli olarak tam ve yarm dairedir. %100 polyester malzemeden ve % 95e kadar nemli hava fleme imkn vardr. 5 mde bir fermuarl birletirilir. alma scaklk aral -40/+140 C dir. Montaj ekli standart olarak elik halat ile, istee bal olarak alminyum ray ile yaplr.
Resim 2.7: Tekstil hava kanal uygulamas
ekil 2.10: Tekstil hava kanal uygulamas
Yukardaki ekillerden de anlalaca gibi silindirik hava kanallarnn yapm kare ve dikdrtgen kanallardan ok farkl olduu iin montajlar da farkllk gstermektedir. Kendine ve alma ortamna zg kanallar retilmekte ve montaj yaplmaktadr. Bu zel retim ve montaj ekillerinden yaygn olarak tercih edilen ve kullanlanlarnn zerinde durduk. Yukarda anlattklarmzn birok eidi el ile yaplmamaktadr. Dierleri makinelerde retilmektedir.
30

Bir nceki modlde hazrladnz silindirik iki kanal kordon makinesinden geirerek birletiriniz.
Ara ve Gereler Kordon makinesi Vidalama ulu matkap Akll vida Silikon lem Basamaklar e balama kanallarn hazrlaynz. Kanallarn kordonunu anz. Kanallar birletiriniz in kontroln yaparak ii teslim ediniz. neriler Kullanlacak ara ve gereleri hazrlaynz. alma alannda yerinizi alnz. Kanallarn kordon yerini ekildeki l kadar ayarlaynz. Kanallar sras ile kordon makinesine yerletirerek sktrnz ve kolu eviriniz. Bu ilemi tm kanallarda ve kanallarn iki kenarnda da tekrarlaynz. Kordon makinesinden birletiriniz. Silikon srnz. Eit aralkta kanaln ihtiyac orannda akll vida atarak ii tamamlaynz. Silikonun kurumasn bekleyiniz. Kuruduktan sonra son kontrolleri yaparak iinizi teslim ediniz. alma alann temizleyerek ara ve gereleri takmhaneye teslim ediniz. geirilen kanallar
Alan kordona dayanmasna dikkat ediniz.
31

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. 250 x 150 mm boyutunda bir dikdrtgen kanal ka mmlik bir yuvarlak kanala e deerdir? A) 150 A) Yars B) 250 B) Drtte biri C) 200 C) te biri D) 300 D) ki misli 2. Yuvarlak kanallarn tesis zaman dikdrtgen kanaln kata kadr? 3. Aadakilerden hangisi silindirik kanallarn daha ucuz olma sebeplerindendir? A) zolasyon maliyeti dktr. C) Mesnet saylar daha azdr. A) 2000 A) Dnlerde C) ap daralmalarnda A) Manon A) Kelepe B) 1000 B) Tesis zaman daha ksadr. D) Hepsi C) 1500 D) 2500
4. Spiral kenetli hava kanal ap ka mmye kadar retilmektedir? 5. Yuvarlak kanal flanlar nerelerde kullanlr? B) Kanal birletirmelerinde D) Dirseklerde C) Kr tapa C) Flan D) Kelepe D) Dirsek
6. Havalandrma tesisatlarnda hatlarn son ularnda kullanlan kapama balna ne denir? B) Flan B) Kr tapa 7. Silindirik havalandrma kanallarnn eklenmesinde manon dnda ne kullanlr? 8. Yksek basnl sistemlerde kullanlan silindirik hava kanallarnda hangi balant teknii kullanlmaktadr? A) Flanl balant C) akma kanal balants B) Manonlu balant D) Flanl kaynakl balant
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz Eksik olduunuz konulara geri dnerek konular tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
32
B. UYGULAMALI TEST Yaptnz uygulama dorultusunda aadaki kontrol listesini gze alarak kendinizi deerlendiriniz. KONTROL LSTES Aklama: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Deerlendirme ltleri Kullanlacak ara ve gereleri hazrladnz m? Kanallarn kordon yerini ayarladnz m? Kanallarn kordonlarn srasyla atnz m? Kordon makinesinden geirilen kanallar birletirdiniz mi? Birletirme esnasnda kanallarn alan kordona dayanmasna dikkat ettiniz mi? Silikon srdnz m? Eit aralkta kanaln ihtiyac orannda akll vida attnz m? Silikonun kurumasn bekleyerek iinizi teslim ettiniz mi? alma alann temizleyerek ara ve gereleri takmhaneye teslim ettiniz mi? Evet Hayr
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor.Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.
33
RENME FAALYET-3
RENME FAALYET-3
AMA
Esnek kanal balantsn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Esnek kanallarn kullanm alanlarn ve esnek kanallarn kullanm sebeplerini aratrnz. Internet ortamnda aratrma yapnz. Esnek kanallarn kullanm yerlerini yerinde inceleyiniz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
3. ESNEK KANAL BALANTISI

3.1. Esnek (flexible) Boru eitleri ve Kullann Yerleri
3.1.1. Alminyum Esnek (Flexible) Hava Kanallar
Alminyum esnek (flexible) hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma, iklimlendirme ve atk gaz sistemlerinde kullanlan ok amal bir izolesiz (yaltmsz) esnek (flexible) hava kanaldr. Alminyum malzemenin yksek gerilimli helezon elik tel takviyesiyle retilmitir. zolesiz alminyum esnek (flexible) hava kanallar szdrmazdr. zolesiz alminyum esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr.
Resim 3.1: Daire kesitli alminyum esnek (flexible) hava kanal
34
Dikdrtgen kesitli esnek hava kanal alminyum esnek (flexible) hava kanallar ile ayn olup sadece ekil farkll vardr. Alminyum esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 52 / 800 mm dir. alma scakl 30C / +150C dir. Anma boyu 10 m dir.
Resim 3.2: Dikdrtgen kesitli alminyum esnek (flexible) hava kanal
3.1.2. Is zoleli Alminyum Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Is izoleli alminyum esnek (flexible) hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemlerinde kullanlmaktadr. ok katl laminasyonlu alminyum malzemenin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilen s izoleli alminyum esnek (flexible) hava kanallar serisi, alminyum esnek (flexible) hava kanallarnn 25/50 mm kalnlnda, 16 kg/m younluunda cam yn ile izole edilmesiyle retilmitir. zolasyon malzemesinin zerine alminyum bir d ceket, yani nem bariyeri giydirilmitir. Is izoleli alminyum esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, Resim 3.3: Is izoleli alminyum bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. esnek (flexible) hava kanal Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr. Is izoleli alminyum esnek (flexible) hava kanallarnn atee kar direnci yksektir ve yanmaz. Herhangi bir yangn esnasnda zehirli gaz karacak zararl madde iermez. Is izoleli alminyum esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 52 / 800 mm dir. alma scakl 30C / +150C dir. Anma boyu 10 mdir.
3.1.3. Polyester Esnek (Flexible) Hava Kanallar

zolesiz polyester esnek (flexible) hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemlerinde kullanlmaktadr. ok katl laminasyonlu polyester malzemenin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilmitir. zolesiz polyester esnek (flexible) hava kanallar szdrmazdr.
35
zolesiz polyester esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr. zolesiz polyester esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 52 / 630 mm dir. alma scakl 30C / +120C dir. Anma boyu 7,6 m dir.
3.1.4. Is zoleli Polyester Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Is izoleli polyester esnek (flexible) hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemlerinde kullanlmaktadr. ok katl laminasyonlu polyester veya metalize polyester malzemelerin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilen izolesiz polyester esnek (flexible) hava kanallarnn 25/50 mm kalnlnda, 16 kg/m younluunda cam yn ile izole edilmesiyle retilmitir. zolasyon malzemesinin zerine metalize polyester bir d ceket, yani nem bariyeri giydirilmitir. Is izoleli polyester esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr. Is izoleli polyester esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 52 / 630 mm dir. alma scakl 30C / +120C dir. Anma boyu 7,6 m dir.
Resim 3.4: zolesiz polyester
esnek (flexible) hava kanal
Resim 3.5: Is izoleli polyester
3.1.5. Takviyeli PVC (Flexible) Hava Kanallar
Endstriyel
Esnek
zolesiz PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma, iklimlendirme ve toz aktarma sistemlerinde kullanlmaktadr. Ar titreimli veya srekli hareketlilik gerektiren sistemlerde kullanlabilir. Son derece mukavim takviyeli PVC eritlerin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilmitir. zolesiz PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallar szdrmazdr.
Resim 3.6: zolesiz PVC esnek
zolesiz PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr.
(flexible) endstriyel hava kanal
36
zolesiz PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallarnn ap aral 52 / 610 mmdir. alma scakl 30C / +80C dir. Anma boyu 6/10 m dir.
3.1.6. Is zoleli PVC Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Is izoleli PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallar, dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemleri iinde kullanlmaktadr. Ar titreimli veya srekli hareketlilik gerektiren sistemlerde kullanlabilir. Son derece mukavim takviyeli PVC eritlerin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilen PVCafs serisi izolesiz PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallarnn 25/50 mm kalnlnda, 16 kg/m younluunda cam yn ile izole edilmesiyle retilmitir. Is izoleli PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallar szdrmazdr. zolasyon malzemesinin zerine nem bariyeri giydirilmitir.
Resim 3.7: Is izoleli PVC esnek Is izoleli PVC esnek (flexible) endstriyel (flexible) endstriyel hava kanal hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr.
Is izoleli PVC esnek (flexible) endstriyel hava kanallarnn ap aral 52 / 610 mmdir. alma scakl 30C / +80C dir. Anma boyu 6/10 mdir.
3.1.7. Alminyum, PVC Kombinasyonlu Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Alminyum ve PVC kombinasyonlu esnek (flexible) hava kanallar, kaynak duman tahliyesi, ar youma ihtimali olan sistemler, youn kimyasal gazl ortamlar ve yksek mekanik mukavemet istenilen uygulamalar iin kullanlmaktadr. ok katl laminasyonlu alminyum malzemenin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilen alminyum esnek (flexible) hava kanallarnn zerine sk bir ekilde PVC ceket giydirilmesiyle retilmitir. PVC ceket, mekanik mukavemeti artrmakla birlikte, bir nevi nem bariyeri zellii de tamaktadr. Hava szdrmaz alminyum ve PVC kombinasyonlu esnek (flexible) hava kanallar, stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemleri iin de son derece uygun ve verimlidir.
Resim 3.8: Alminyum ve PCV
kombinasyonlu (flexible) hava Alminyum ve PVC kombinasyonlu esnek kanal (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr.
37
Alminyum ve PVC kombinasyonlu esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 52 / 800 mm dir. alma scakl 30C / +150C dir. Anma boyu 10 m dir.
3.1.8. Alminyum Yar Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Alminyum yar esnek hava kanallar, dk ve orta basnta alan hava aktarm sistemleri, atk gaz uygulamalar ve zellikle mekanik mukavemet istenilen uygulamalarda kullanlan hava kanaldr. Safi metal alminyum eritlerin zel bir retim teknii ile bzdrlp birbirlerine kenetlenmesiyle retilmitir. Alminyum yar esnek hava kanallar, bklebilme, kvrlabilme, uzama ve esneme kabiliyetine sahiptir. Oval ve yuvarlak birleme yerlerinde montaj kolaydr. Alminyum yar esnek hava kanallarnda kullanlan kenet sistemi nterlock yani iftli kenet Resim 3.9: Alminyum yar sistemidir. nterlock, kenet sisteminde malzeme gerildike kenet salamlar. Bklme, kvrlma, esnek hava kanal uzama ve esneme esnasnda safi metal alminyum eritlerin birbirlerinden ayrlmas veya deformasyona uramas sz konusu deildir. Alminyum yar esnek hava kanallar szdrmaz ve yanmazdr. Alminyum yar esnek hava kanallarnn ap aral 80 / 800 mm dir. alma scakl 25C / +250C dir. Anma boyu 1,5 3 6 m dir.
3.1.9. Ar Hizmet PVC Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar

PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallar, yksek hava hz, yksek basn dayanm istenilen zellikle vakum gerektiren sistemlerde kullanlmaktadr. Tala vb. kaba partikllerin transferinde, ar titreimli ve srekli hareketlilik gerektiren sistemlerde kullanlabilir. Son derece mukavim PVC eritlerin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilmitir. Szdrmazdr. PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval ve yuvarlak birleme yerlerinde montaj kolaydr. PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 102 / 800 mm dir. alma scakl 30C / +80C dir. Anma boyu 6/10 m dir.
Resim 3.10: PVC endstriyel
38
3.1.10. Siyah-Beyaz zolesiz Endstriyel Esnek (Flexible) Hava Kanallar

Siyah - beyaz PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallar, hafif endstriyel uygulamalarda dk ve orta basnta alan stma, soutma, havalandrma ve iklimlendirme sistemlerinde kullanlmaktadr. Ar titreimli ve srekli hareketlilik gerektiren sistemlerde kullanlabilir. PVC eritlerin yksek gerilimli helezon elik tel ile takviyesiyle retilmitir. Siyah PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallar szdrmazdr. Siyah - beyaz PVC endstriyel Resim 3.11: Siyah beyaz PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanal esnek (flexible) hava kanallar, son derece yksek esneme, bklme ve sktrlabilme zelliine sahiptir. Oval, yuvarlak ve ke birleme yerlerinde montaj kolaydr. Siyah - beyaz PVC endstriyel esnek (flexible) hava kanallarnn ap aral 82 / 203 mm dir. alma scakl ise siyahta -30C / +80C, beyazda ise -20C / +70C dir. Anma boyu siyahta 6/10 m, beyazda ise 10 m dir.
3.2. Esnek Kanal Montaj Elemanlar

3.2.1. Esnek (Flexible) Ara Balant Elemanlar
Esnek (flexible) ara balant elemanlar stma, soutma, havalandrma sistemleri, endstriyel hava aktarm sistemleri ve toz aktarm sistemleri iin zel olarak dizayn edilmi, cihaz ile rijit hava kanalnn ya da iki rijit hava kanalnn birbirlerine balantsnda titreim aktarmn engelleyen, salnm sebebiyle oluabilecek ileri ve/veya geri hareketleri yutan, kolay ve hzl montaj imkn salayan bir esnek (flexible) ara balant elemandr. Esnek (flexible) ara balant elemanlarnn, farkl uygulamalara cevap verebilmek amacyla PVC, neoprene, hypalon, silicone veya canvas branda kullanlarak 5 farkl tipi mevcuttur. Esnek (flexible) ara balant elemannn uygulama sahasn, kullanlan takviyeli brandann teknik zellikleri belirlemektedir. Esnek (flexible) ara balant elemanlarnda, galvaniz elik sac ve takviyeli brandalarn birbirlerine kenetlenmesinde, yani iftli kenet sistemi kullanlmtr. Dolaysyla takviyeli branda ve galvaniz elik saclarn birbirlerinden ayrlmas sz konusu deildir. Esnek (flexible) ara balant elemanlar szdrmazdr. Ke, oval, yuvarlak vb. her trl birleme yerlerinde montaj kolay ve pratiktir.
39
canvas
silikone
neoprene
PVC
Resim 3.12: eitli flexible ara balant elemanlar
3.2.2. Metal Kelepe ve Balant Klipsi

Metal kelepe ve balant klipsi kombinasyonu her trl esnek (flexible) hava kanal balants iin zel olarak dizayn edilmi, ok amal bir balant eleman kombinasyonudur. Paslanmaz uzun metrajl elik eritler ve zel balant klipsinden olumaktadr. Metal kelepeler, 9 mm geniliinde ve 0.6 mm kalnlnda paslanmaz elik eritten imal edilmitir. Paslanmaz elik eridin kenarlar gerek balant gerekse balant sonrasnda esnek (flexible) hava kanalna zarar vermemesi iin yuvarlatlmtr. 30 m uzunluundaki paslanmaz elik eritler, rulo hline getirilerek zel bir plastik kaset ile ambalajlanmtr. Balant klipsi, kolay ve hzl tespit imkn salayan bir kilitleme elemandr. Nikel kapl i gvde ve inko kapl vidadan olumutur. Vida ba zeldir. Dz tornavida, yldz tornavida, anahtar vb. gibi birok el aleti kullanmyla montaj yaplabilir.
Resim 3.13: Metal kelepe
Metal kelepe ve balant klipsi kombinasyonu kes ve tak zelliine sahiptir. Montaj esnasnda kullanlacak kelepe boyu uygulamac tarafndan belirlenir, fire vermez ve tam manasyla bir balant salar.
3.2.3. Plastik Kelepe ve Sktrma Pensesi

Plastik kelepe, esnek (flexible) hava kanal montajlarnda kullanlmak zere zel olarak dizayn edilmi, ok amal bir balant elemandr. Metal kelepeler kadar gl ve salam bir montaj salayamamakla birlikte daha ekonomik bir alternatiftir.
40
Plastik kelepe, eksiz ve tek para hlindedir. Enjeksiyonla btn olarak ekillendirilmitir. Plastik kelepenin kenarlar, gerek balant gerekse balant sonrasnda esnek (flexible) hava kanalna zarar vermemesi iin yuvarlatlmtr. Plastik kelepe, kendinden kilitleme sistemlidir. Montaj kolay ve hzldr. Tam manasyla sktrlmann salanabilmesi iin plastik kelepe sktrma pensesi kullanlmaldr. Plastik kelepe, montaj edildikten sonra tekrar alp kullanlabilme zelliindedir. Plastik kelepe sktrma pensesi, plastik kelepelerin tam manasyla sktrlmasn salamak amacyla zel olarak dizayn edilmi bir gerdirme pensesidir.
Resim 3.14: Plastik kelepe ve sktrma pensi
3.2.4. Alminyum Folyo Bantlar

Alminyum folyo bantlar stma, soutma, havalandrma, iklimlendirme, atk gaz sistemlerinde ve izolasyon uygulamalarnda balant, szdrmazlk ve reflekte salamak amacyla zel olarak dizayn edilmi ok amal bir alminyum folyo banttr. Alminyum folyo bantlar akrilik yaptrcldr. Akrilik esasl yaptrclar, kauuk esasl yaptrclara kyasla dk veya yksek scaklklarda mkemmel bir yapma performansna sahiptir. nk akrilik esasl yaptrclar atlamaya, UV nlarna, scaklk deiimlerine ve solventlere kar dierlerine nazaran daha yksek mukavemet gstermektedir. Alminyum folyo bantlar ortamdaki ve yapma yzeyindeki scaklk deiimlerinden, UV nlarnlarndan, nemden vb. tesirlerden etkilenmez ve uyguland yzeyden kesinlikle ayrlmaz. Alminyum folyo bantlarn atee kar direnci yksektir. Herhangi bir yangn esnasnda zehirli gaz karacak zararl madde iermez.
Resim 3.15: Alminyum folyo bant
41
3.3. Esnek Kanal Borusunun Merkez Kutusuna Sabitlenmesi

Esnek (flexible) hava kanallar skk formuyla kullanlmamal tam alm olarak monte edilmelidir. Bylelikle przsz ve dzgn bir i yzey elde edilmi ve basn kayplar kayda deer oranda drlm olacaktr. Ek olarak sistemde kullanlacak esnek (flexible) hava kanalnn yapsal zellikleri de olduka nemlidir. Esnek (flexible) hava kanalnn aldktan sonra ald gibi kalmasna, tekrar bzlmemesine, przsz ve dzgn bir i yzeye sahip olmasna dikkat edilmelidir. Aksi takdirde bzlmeden dolay daralan kanal ap ve artan i yzey przl basn kayplarn artracak ve sistemin performansna olumsuz etki yapacaktr. Keskin keli dirsek ve bkmlerden (S paralarndan) ve hava ak ynne ters bkmlerden kanlmaldr. Sistemdeki dirsek veya bkm says mmkn olduu kadar az olmaldr. 90 bir dirsekteki basn kaybnn yaklak 2 m tam alm kanala eit olduu dikkate alndnda dirsek ve bkmlerin mmkn olduu kadar azaltlmasnn sistem performansna olacak katks ortaya kmaktadr.
Doru
Yanl
ekil 3.1: Flexible dirsek balants
Esnek (flexible) hava kanal dirsek hline getirilirken dirsek nominal yarapnn (r) kanal apndan (D) dk olmasna dikkat edilmelidir. Esnek (flexible) hava kanal kutusunun yan tarafna, st kapak hizasndan balayarak kanal apndan maksimum 5 cm fazla olacak ekilde kare delik anz (1). stenilen uzunluktaki esnek (flexible) hava kanaln kutudan ekerek karnz ve bak veya makas yardmyla epeevre kesiniz. elik teli de tel kesici kullanarak kesiniz(2) Daha sonra kalan esnek (flexible) hava kanaln kutunun ierisine bastrnz. Bylece esnek (flexible) hava kanalnn ambalaj dnda kalarak deformasyonu ve israf nlenecektir.
ekil 3.2: Flexible borudan dirsek yapm
D ceketi, yani nem bariyerini ve izolasyon malzemesini geriye doru syrarak i esnek (flexible) hava kanaln aa kartnz. Esnek (flexible) hava kanaln boaz balant parasnn zerine en az 25 mm uzunluunda kaydrarak yerletiriniz. zel hava kanal bandyla esnek 3 (flexible) hava kanaln ve boaz parasn szdrmazl salayacak ekilde birbirlerine iki tur dolayarak bantlaynz ve skca kelepeleyiniz (3).
42
Syrlm durumdaki izolasyon malzemesi ve d ceketi esnek (flexible) hava kanaln kapatacak ekilde dzeltiniz. zolasyon malzemesi ve d ceketi, zamanla i esnek (flexible) hava kanal zerinden ayrlmamas iin zel hava kanal bandyla en az iki tur dolayarak bantlaynz. Bant yerine kelepe veya bantla birlikte kelepe kullanabilirsiniz (4).
4
ekil 3.3: Flexible hava kanal balant detay
3.4. Esnek Kanal Borusunun Birbirine Eklenmesi

Her iki esnek (flexible) hava kanalnn d ceketlerini, yani nem bariyerlerini ve izolasyon malzemelerini geriye doru syrarak i esnek (flexible) hava kanaln aa kartnz. Esnek (flexible) hava kanallarn, apna uygun manon balant parasnn zerine en az 25 mm uzunluunda kaydrarak yerletiriniz(1). Esnek (flexible) hava kanallarn, szdrmazl salayacak ekilde manon balant parasna zel hava kanal bandyla en az iki tur dolayarak bantlaynz ve her iki taraf da skca kelepeleyin (2). Syrlm durumdaki izolasyon malzemelerini ve d ceketleri manon balant parasn kapatacak ekilde dzeltiniz. zolasyon malzemeleri arasnda boluk kalmayacak ekilde her iki esnek (flexible) hava kanaln zel hava kanal bandyla en az iki tur dolayarak birbirlerine bantlaynz. zolasyon malzemesinin ve d ceketin zamanla i esnek (flexible) hava kanal zerinden ayrlmamas iin her iki taraf skca kelepelenebilir (3). 1
ekil 3.4: Flexible hava kanal ekleme detay
43
ekildeki gibi hazrlanm menfez kutusuna esnek (flexible) boru balantsn yapnz. Ara ve Gereler Esnek (flexible) boru Makas Plastik kelepe ve sktrma pensi Alminyum folyo bant
lem Basamaklar Ara ve gerleri hazrlaynz. Esnek kanal menfez kutusuna balaynz. Esnek kanal sabitleyiniz. Son kontrolleri yapnz ve iinizi teslim ediniz.
neriler Kullanacamz el aletlerini takmhaneden alnz. Menfez kutusuna taklacak uygun aptaki esnek kanal hazrlaynz. Menfez kutusu ile merkez kutusu arasndaki mesafeyi lnz. Bu mesafeye uygun esnek kanal hazrlaynz. Esnek kanal menfez kutusuna balaynz. Balant yapldktan sonra kmamas iin plastik kelepe ile pense yardmyla sktrnz. Szdrmazln salanmas iin alminyum bantla sarnz. in tamamn son defa kontrol ediniz. in tamam olduuna emin iseniz iinizi teslim ediniz. alma ortamn ve kullandnz takmlar temizleyerek teslim ediniz.
44

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Hava kanalnn birbirlerine balantsnda titreim aktarmn engelleyen balant elemannn ismi nedir? A) Metal kelepe B) Plastik kelepe C) Ara balant eleman D) Folyo bant 2. Esnek (flexible) ara balant elemanlarnn, farkl uygulamalara cevap vermek iin ka farkl tipi mevcuttur? A) 3 B) 4 C) 6 D) 5 3. Her trl esnek (flexible) hava kanal balants iin kullanlan uzun metrajl elik eritlere ne denir? A) Metal kelepe B) Plastik kelepe C) Balant klipsi D) Ara balant eleman 4. Metal kelepeler kadar gl ve salam bir montaj salayamamakla birlikte daha ekonomik bir alternatif salayan balant elemannn ad nedir? A) Metal kelepe B) Plastik kelepe C) Folyo bant D) Balant klipsi 5. zellikle izolasyon uygulamalarnda balant szdrmazlklarn salayan balant eleman nedir? A) Alminyum folyo bant B) Plastik kelepe C) Metal kelepe D) Balant klipsi 6. Esnek (flexible) hava kanallar skk formuyla kullanlmamal, tam alm olarak monte edilmelidir. Sizce byle kullanlmasnn sebebi ne olabilir? A) Estetik grnt B) Ekonomik C) Gzel grnm D) Basn kaybn azaltmak 7. Esnek kanal balantlarnda dirsek veya bkm says mmkn olduu kadar az olmaldr. 90 bir dirsekteki basn kayb yaklak ka metreye e deerdir? A) 3 B) 4 C) 2 D) 1
45
B. UYGULAMALI TEST Yaptnz uygulama dorultusunda aadaki kontrol listesini gze alarak kendinizi deerlendiriniz. KONTROL LSTES
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri Kullanacanz el aletlerini takmhaneden aldnz m? Menfez kutusuna taklacak uygun aptaki esnek kanal hazrladnz m? Menfez kutusu ile merkez kutusu arasndaki mesafeyi ltnz m? Bu mesafeye uygun esnek kanal hazrladnz m? Evet Hayr
1. 2. 3. 4.
5. Esnek kanal menfez kutusuna baladnz m? 6. Balant yapldktan sonra kmamas iin plastik kelepe ile sktrdnz m? 7. Szdrmazln salanmas iin alminyum bantla sardnz m? 8. in tamamn son defa kontrol ederek teslim ettiniz mi? 9. alma ortamn ve kullandnz takmlar temizlediniz mi?
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler, kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr cevaplarnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.
46

AMA
Hava kanallarn askya alabileceksiniz.
ARATIRMA
Hava kanalarnn askya alnmas uygulamalarn grerek inceleyiniz. nternet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
4. HAVA KANALLARININ ASKIYA ALINMASI

4.1. Hava Kanal Ask Tespit Eleman
Kanallarn yap elemanlarna sabitlenmesinde kullanlan malzemelere hava kanal ask tespit eleman denir. Kanal montaj yapabilmek iin kanaln geecei yerlerdeki yap elemanlarna sabitlenmesi gerekmektedir. Sabitlemek iin yap elemanlarna matkap yardmyla delikler deler ve oralara ask tespit elemanlarn yerletiririz. Kanal montajnn salam olmas iin montaj yapacamz yerdeki yap malzemesi tanmamz, montajn salam olmasn salar. Yap malzemesine gre delme teknii kullanmalyz. Aada malzemesine gre delme teknikleri verilmektedir. Darbesiz delme: Boluklu tula, dk basn mukavemetli malzeme ve gaz beton iin (ekil 4.1: A). Darbeli delme: Youn dolu tulalar iin, dk darbede yksek frekansta dnmelidir (ekil 4.1: B). Krc ve delicilerle delme: Beton, dolu tula vb. gibi youn malzemeler iin darbe says daha az, ancak darbe enerjisi daha yksektir (ekil 4.1: C).
47
B
ekil 4.1: Yap malzemelerine gre delme yntemleri
Yap elemanna alan delik, montaj iin kullanacamz dbel boyundan daha byk olmaldr; nk delme ilemi srasnda kan tozlar delik ierisinde belirli bir yer kaplar. Delme ileminden sonra delik ierisindeki tozlar temizlenmelidir. nk delik ierisindeki tozlar mukavemeti azaltr. Ayrca hava kanalarnn aslaca alternatif yap elemanlar aada gsterilmektedir.
ekil 4.2: Kanal asklarnn yapya balanaca alternatif noktalar
Hava kanal ask tespit elemanlar ana ksmdan oluur. Bunlar; Binaya sabitleme paralar, tatclar ve kanal sabitleme sistemleridir. Hava kanallarnn binaya sabitlenecei yerleri, zel beton delici ulu darbeli delicilerle delerek ve bina sabitleme parasn yerletiririz. Kullanacamz beton delicinin gl olmas iimizi kolaylatraca iin bu ie en uygun deliciyi kullanmalyz. Seeceimiz u ise
48
delicinin ilettii gc betona uygulayarak ihtiyacmza gre delik delme iini yapabilecek kapasitede olmaldr.
oluk Resim 4.1: Beton delici u
sap
Gvde
Matkap ucu
Sap
Resim 4.2: Beton krc delici
Resim 4.3: eitli delici ular
4.1.1. Binaya Sabitleme Paralar

Beton ierisine gml montaj paralar beton dklmeden nce gerekli yerlere yerletirilir (ekil 4.2.). elik yapya sabitleme paralar montajn yaplaca meknda bulunan elik yapya monte edilir( ekil 4.2.).
49
Betona sabitleme paralar beton dklp kalp karldktan sonra gerekli yerlere monte edilir. Dbeller, en yaygn kullanlan betona sabitleme paralardr. lkemizde yaygn olarak bu ekilde kanal montaj yaplmaktadr. Dbeller: Montaj yaplacak kanallarn binaya sabitlenmesinde yaygn olarak dbeller kullanlmaktadr. Dbellerin piyasada ok eidi bulunmaktadr. Ama bizim yaygn olarak kullanlan akma ve ekmeli dbelleri tanmamz yeterli olacaktr. akmal dbel: Korozyona dayankl elikten imal edilen akma elik dbeller havalandrma sistemleri, boru hatlar (kelepe, dirsek vb.) yangn sndrme sistemleri (fskiyeli sistemler) asma tavanlar, zgaralar, parmaklklar, d cepheler, yass elikler, profil saclar vb. montajlarda kullanlmaktadr. akmal dbellerin d aplar M10, M12, ve M14; i aplar M8, M10 ve M12 olup boylar ise 40 mm dir.
Resim 4.4: elik akma dbel
akmal dbel tayaca veya sabitleyecei kanaln yeri belirlendikten sonra aadaki ekilde verilen montaj srasna gre; Darbeli matkapla dbelin aklaca yer, dbel ap ve boyuna uygun delinmelidir. Matkap dik tutularak delik geniletilmemelidir. Uygun genilik ve derinlikte delinirken matkap dnme ynne dikkat edilmelidir. Delik ii temizlenerek dbel yerine yerletirilmelidir. Dbel ucu deme ucu ile ayn hizada kalmaldr.
ekil 4.3: akma dbel montaj sras
akma ileminden sonra dbelin aznn drt ynde alarak beton yzeyine yerletirilmesi montajn grsel olarak kontroln salar.
ekil 4.4: Dbel montaj kontrol
50
ekmeli dbel: Korozyona dayankl elikten imal edilen elik ektirme dbeller ise hava kanallarnn duvara sabitlenmesi ve tavana aslmasnda kullanlr. ekmeli dbellerin d (delik) aplar M12 ile M22 arasnda, i (dili) aplar M8 ile M16 arasnda ve boylar ise 40 mm ile 100 mm arasnda deimektedir. ekmeli dbellerin montaj aamas ise, Delik tek aamada alr.
Resim 4.5: ekmeli dbel
Delik ii temizlenerek dbel aklarak delie yerletirilir. Bilezik beton yzeyine sfr veya biraz iinde kalacak ekilde yerletirildikten sonra, somunla sklarak kanal tamaya hazr hle getirilir.
ekil 4.5: ekmeli dbelin montaj aamas
4.1.2. Tayclar
Tayclar, genelde galvanizli elik veya silindirik elik rotlardr. Boydan boya dili olarak imal edilirler. Bir ucu binaya sabitleme parasna, dier ucu da kanal sabitleme sistemlerine balanr. htiya duyulduu kadar kesilerek kullanlr.
Resim 4.6: Rot (tij)
stenilen lde kesmek iin fleks kullanlmaktadr. Fleks, ucundaki sert kesici, ta yardmyla metalleri kolayca kesebilmektedir. Ayrca kanal sabitleme sistemi olan profillerde 2 m boyunda olup bunlarn da istenilen boya ayarlanmasnda yine fleks ta kullanlmaktadr. Fleks makinelerinin de eitli ebatlar (boyutlar) vardr.
51
Resim 4.7: Fleks (kesme) ta
Galvanizli Rot (Tij) l eitleri l Boy (mm) Boy (mm) Paket Ad. M6 1000 2000 100 M8 1000 2000 50 M10 1000 2000 50 M12 1000 2000 25 M14 1000 2000 20 M16 1000 2000 15 M18 1000 2000 15 M20 1000 2000 10
Tablo 4.1: Galvanizli rot lleri
4.1.3. Kanal Sabitleme Sistemleri

Tayc ve kanal birbirine balayan paralardr. Montaj yaplan kanal ekline gre eitleri vardr. Yuvarlak kanallar iin eitli kelepeler kullanlmaktadr. Kare ya da dikdrtgen kesitli kanallar iin eitli profiller kullanlmaktadr.
52
ap (mm) 250 alt 275 450 475 600 625 900 925 1250 1275 1500 1525 - 2100
Max. braklacak ara (mm) 3,85 3,85 3,85 3,85 3,85 3,85 3,85
Tel ap (mm) Bir 2,7 ki 2,7 veya Bir 4,1 ki 3,4 ki 4,1
ubuk (mm) 7 7 7 10 ki 10 ki 10 ki 10
erit (mm) 25 x 0,85 25 x 0,85 25 x 0,85 25 x 10 25 x 10 25 x 1,3 25 x 1,6
Tablo 4.2: Dairesel kesitli kanallar iin minimum tayc lleri
Tablo 4.3: Kare ve dikdrtgen kesitli kanallar iin profil tama kapasiteleri
53
Resim 4.8: Tayc olarak kullanlan U ve L profil resmi
Hava kanallarnn iindeki havann hzndan dolay titreim yaparak zerine bast profiller aracl ile bulunduu ortamda ses yapmasna neden olur. Bunu nlemek iin C eklinde profil ve bu profil ile kanal arasna yerletirilen conta ile bu ses oluumu engellenmektedir. Ayrca kanallarn kendi yknden dolay profile basan ksmlarnda az da olsa bir deforme oluabilir. Bu profil bu deforme olumalarn da engellemektedir.
Resim 4.10: C profile contann taklmas Resim 4.9: C profil
Resim 4.11: C profile conta taklm hlde kanaln profile basmas
54
Dairesel kesitli kanallarn profiller zerinde sabit durmas mmkn olmad iin onlarn eitli kelepeler ile sabitlenmesi gerekmektedir. Aada eitli kelepe eitleri verilmitir. Yanda grlen yuvarlak kanal kelepesi, boruyu dndan skca sararak kanaldaki dairesellii korur ve borunun havada ovallemesini engeller. Uygulamada eitli tiplerde kullanlabilir. Kelepe tipleri aada grlmektedir. Ask aralklar genellikle 2,5-3 m olarak uygulanr.
ekil 4.6: Yuvarlak kanal kelepesi
ekil 4.7: eitli kelepe ekilleri
1.tip kelepe: Kanal iki yandan sklarak yine iki yandan yukarya, iki ayr noktaya sabitlenir. 2.tip kelepe: Yanlardaki ulardan sadece cvata somunla sklan kelepenin tepesindeki ask deliinden asma ilemi yaplr. 3.tip kelepe: Kelepe tek para olup skma (ek) yeri ve ask balants yukardadr.
55
Resim 4.12: Yuvarlak kanallar iin eitli kelepe ekilleri
Resim 4.13: Yuvarlak kanallar iin kayar mesnet
4.2. Hava Kanal Montaj ekilleri

4.2.1. Kare Dikdrtgen ve Silindirik Hava Kanallar Montaj ekilleri
Hava kanallar, yukarda bahsettiimiz ask tespit elemanlarnn yardm ile yap elemanlarna montajlanmaktadr. Aadaki ekilde tavana binaya sabitleme elemanlarnn nasl sabitlendii gsterilmektedir.
56
ekil 4.8: Tavana balant ekilleri
57
ekil 4.9: Tavana balant ekilleri
Hava kanallar sabitleme sistemleri yani alt ask elemanlar ise kanal eidine gre farkllk gstermektedir. Aadaki ekiller incelendiinde bu daha net anlalmaktadr.
ekil 4.10: Alt ask tespitleri
58
ekil 4.11: Alt ask tespitleri
ekil 4.12: Hava kanallarnn farkl asma ekilleri
Yukardaki ekli incelediimizde; Birincide hava kanal delinmek zorundadr. Kt bir uygulamadr. kincide birinciye gre daha iyidir, ancak kanaln asma ykseklii ayarlanamaz.
59
ncde ise en iyi uygulama budur. Hem kanal yksekliini ayarlama imkn vardr hem de kanaln delinmesi sz konusu deildir.
ekil 4.13: Kanal taycs, duvardan belirli aralkta monte edilir.
4.2.2. Esnek Hava Kanallar Montaj ekilleri

Esnek (flexible) hava kanallar tayc ask aralklar, maksimum 1.5 m olmaldr. Msaade edilebilir sehim (sarkma) 1 m, esnek (flexible) hava kanal iin 40 mm'dir. Sistemde kullanlacak esnek (flexible) hava kanal seilirken, esnek (flexible) hava kanalnn kendini sehim yapmadan tayabilirlii kontrol edilmelidir. Kendini tayamayan esnek (flexible) hava kanallar, tayc ask aralklar ne kadar sk olursa olsun msade edilebilir sehim deerlerinin stnde sarkar ve basn kayplarn artrarak sistem performansn drr.
ekil 4.14: Sehim aral
60
Esnek (flexible) kanal ask kelepeleri, ezmeyecek ve deforme etmeyecek ekilde esnek (flexible) hava kanaln skca sarmaldr. Esnek (flexible) hava kanal ask kelepeleri, minimum 40 mm geniliinde olmaldr.
ekil 4.15: Minimum kelepe ls
Esnek (flexible) hava kanallar, at kirilerinin zerine yatrlabilir. Maksimum kiri aral 1,5 m olmaldr. Aksi takdirde ilave tayc asklar kullanlmaldr.
ekil 4.16: Tavan zgarasna konmas
4.3. Kanaln Askya Alnmas

Hava kanallarnn askya alnmasndan nce hava kanalnn geecei yerlerin projeye uygun ekilde tespit edilmesi gerekir. Ne ekilde ve nerelerde askya aslacann planlanmas ve hangi ask elemanlarnn kullanlacann planlanmas ve ona gre montaj iin kullanacamz takmlarn hazrlanmas iimizin daha dzgn ve daha ksa srede yaplmasn salamaktadr.
ekil 4.17: Askya alnm hava kanal
61
Montaj yaplm hava kanal aadaki ilem srasna gre askya alnr. 1. Kaldrabileceiniz kadar kanal yerde contalarn takarak birletiririz.
2. Hava kanalnn askya alnaca yer belirlenerek bina sabitleme paras, yani dbelin aklaca yerler darbeli matkap ile delinir.
62
3. akma dbelimizin ucuna ksa bir tiji sktrarak deldiimiz yerlere dbeli akarz. Dbele takl tijin yardm ile anahtarla dbeli betona iyice sktrrz. Dbelin ucundaki geici tiji dbeli oynatmadan karrz.
4. Hava kanalmzn ask mesafesini ayarlayarak uygun uzunlukta iki adet taycy, yani tijimizi keseriz. Tijlerin kesilen ucularn fleks ta ile talayarak dzeltiriz.
5. Kanal tayc eleman olarak kullanlan profili hava kanalna uygun ekilde fleks ta ile keseriz.
63
6. Kanalmz tek tayc ile askya alamayacamz iin kanal apna uygun mesafayi lerek ayn ilemi tekrarlarz.
Hazrladmz yerlere tijleri skarak sabitleriz. Tijleri pense ya da ayarl pense ile skabiliriz. Skarken tijlerin iki ucu, yani dbele girecek ksm ve diger ucu somunla sklacak ksmdaki dilerin zarar grmemesi salanr. 7. Kanallar kaldrp tijlerin arasna geiririz. Daha nceden hazrladmz profilleri kanaln altndan tijlere geirip pul koyarak somunlarn skarz.
64
9. Bu ileme kanallar birletirip aralarna sktrma klipsleri atarak ve kelere silikon srerek devam ederiz.
65

lk uygulama faaliyetinde birletirdiimiz kanallar, tavana tayclar arasnda 1,5 m kalacak ekilde asnz. Ara ve Gereler Darbeli matkap 1500 eki Metre Fleks Anahtar akma dbel A Tij L profil B Somun lem Basamaklar Montaja hazrlklar yapnz.
Profil boyu= Kanal boyu + A + B Profil boyu= Kanal boyu + 50 mm
Asma yerlerini hazrlaynz.
Tijleri asnz.
L profilleri hazrlaynz ve kanal asnz.
Kontrolleri yaparak ii teslim ediniz.
neriler Asma ileminde kullanacanz el aletlerini hazrlaynz. Kullanlacak malzemeleri hazrlaynz. Aslacak yeri belirleyiniz. Darbeli matkapla uygun apta deliniz. akma dbeli hazrlayarak delie aknz. Yardmc aparatla akma dbeli sktrnz. Kanal geniliinden yaklak 50 mm daha fazla paralelinden yine delerek akma dbeli yerletiriniz. 1,5 m ara llerek iaretleyiniz, delme ve akma ilemlerini burada da yapnz. Uygun mesafeyi hesaplayarak tijleri ayn boyda hazrlaynz. Hazrlanan bu tijleri dbellere sktrnz. Drt tane tiji de ayn ekilde sktrnz. Yukardaki ekle uygun L profil boylarn hesaplayarak kesiniz. ki adet hazrlaynz. Kanal yardmlaarak kaldrnz. Kanallar tijin arasndan geiriniz, altna L profili takarak pul ve somunla tijlerin ucundan sktrnz. Tm profilleri ayn oranda kaldrnz. Paralelliine ve eimine dikkat ediniz. inizin son kontrollerini yaparak teslim ediniz. alma alann temizleyiniz. Kullandnz ara ve gerelerin bakmn yaparak teslim ediniz.
66

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Kanallarn yap elemanlarna sabitlenmesinde kullanlan malzeme aadakilerden hangisidir? A) Montaj malzemesi C) Kanal imalat eleman B) Ask tespit eleman D) Balant eleman
2. Beton yap malzemesine ask tespit elemanlarnn balants iin hangi delme teknii uygulanmaldr? A) Darbesiz delme C) Darbeli delme B) Krc delme D) Krc ve delici delme
3. Hava kanal ask tespit elemanlar ka ana ksmdan oluur? A) 4 B) 2 C) 3 D) 5
4. Beton dklp kalp karldktan sonra gerekli yerlere monte edilen sabitleme parasn nasl tanmlarz? A) Betona sabitleme paras B) elik yapya sabitleme paras
C) Beton ierisine gml montaj paras D) Yapya sabitlenen para 5. Bir ucu binaya sabitleme parasna, dier ucu kanal sabitleme sistemine balanan tatcya ne denir? A) Vida B) Rot C) Somun D) Dbel
6. Kare ya da dikdrtgen kesitli hava kanallar iin kullanlan kanal sabitleme elemanlar nelerdir? A) Kelepe B) Rot C) akma dbel D) Profil
67
B. UYGULAMALI TEST KONTROL LSTES
Aklama: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. El aletlerini hazrladnz m? 2. Kullanlacak malzemeleri hazrladnz m? 3. Aslacak yeri belirlediniz mi? 4. Darbeli matkapla uygun apta deldiniz mi? 5. akma dbeli hazrlayarak delie aktnz m? 6. Yardmc aparatla akma dbeli sktrdnz m? 7. Kanal geniliinden yaklak 50 mm daha fazla paralelinden yine delerek akma dbeli yerletirdiniz mi? 8. 1,5 m lik ara mesafeyi lerek ayn ilemi tekrarladnz m? 9. 10. 11. 12. Uygun mesafeyi hesaplayarak tijleri ayn boyda hazrladnz m? Hazrlanan bu tijleri dbellere sktrdnz m? Drt tane tiji de ayn ekilde sktrdnz m? L profil boylarn hesaplayarak iki adet hazrladnz m? Evet Hayr
13. Kanal yardmlaarak kaldrdnz m? 14. Kanallar tijin arasndan geirerek, altna L profili takarak pul ve somunla tijlerin ucundan sktrdnz m? 15. Tm profileri ayn oranda kaldrdnz m? 16. Paralelliine ve eimine dikkat ettiniz mi? 17. inizin son kontrollerini yaparak retmeninize haber verdiniz mi? 18. alma alann temizlediniz mi? 19. Kullandnz ara ve gerelerin bakmn yaparak teslim ettiniz mi?
68
RENME FAALYET5 RENME FAALYET-5

AMA
Hava kanallar duvar geiini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Hava kanallarnn duvar ve deme geileri neden yaplr? Aratrnz. Hava kanallarnn duvar ve deme geileri nerelerde uygulanmaktadr? Aratrnz. Uygulama alanlarna giderek bu uygulamalar yerinde inceleyerek aratrnz. nternet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
5. HAVA KANALLARI DUVAR VE DEME GELER

5.1. Hava Kanallar Uygulama Alternatifleri
Yatay kanal uygulamalarnda kanallar normalde kat tavanlarna aslarak monte edilir. Genelde bu kanallar, ayrca dardan grnmesinler diye asma tavan iine yerletirilir. Bilgi ilem odalar gibi ykseltilmi deme kullanlan zel odalarda kanallar, deme ierisine yerletirilebilirler. Topraa oturan demesi olan yerlerde yatay kanallar, deme betonunun altna veya iine yerletirilebilir. Havalandrma kanallarnn bir kat demesine yerletirilmesi ancak ok kk kapasite ve llerde mmkndr. Merkez, dikey datm kanallar, genellikle tayc veya kare dikmelerden gtrlr. Ykseltilmi demede montaj: Bilgi ilem vs. gibi Resim 5.1: Tayc ayak rnei zel odalarda ykseltilmi deme gerekli olabilir. Ykseltilmi demeler ile istenilen noktalarda telefon, elektrik, bilgisayar gibi hatlarn klarnn alnabilmesi ve tesisata kolay ulam imkan oluturulur. Tayc tabana deme alt konstrksiyonu yaplmas gerekir. Kaba taban ile deme arasnda boluk braklr ve kanallarn buradan gemesi salanr. Kaldrlabilen taban plakalar ile hatlara kolayca ulalr.
69
Resim 5.2: Ykseltilmi deme uygulamas
Resim 5.3: Bitmi ykseltilmi deme
Dikey kanal uygulamalarnda aft, yani baca kullanm sz konusudur. Bu bacalar mmkn olduunca az yer kaplamaldr. Bacalar, kolay ulalabilecek yerlere konmaldr. Tm bunlara ramen hava kanallarnn duvar ya da demeden gemesi gerekirse dikkat etmemiz gereken bu uygulamada kanallarn veya kanallardaki izolelerin zarar grmemesi gerekmektedir. Ayrca hava kanallarnda tanan scak ve souk hava, kanallarn belli oranda uzamasna veya ksalmasna neden olmaktadr. Bu hareketlenme esnasnda kanalmz zarar grmemelidir. Zarar grmemesi iin hava kanallar deme ve duvar geilerinde klf kullanlmaldr.
5.2. Duvar ve Deme Gei Paras Yapma

ncelikle bilmemiz gereken, hava kanallarna yap elemanlarnn yknn hibir ekilde tatlmamasdr. Hava kanallarnn yapld galvanizli sacn mukavemetinin (dayanmnn) son derece dk olduunu sadece kendi arln tama kapasitesinin olduunu biliyoruz. Buna gre montajn yaptmz hava kanallarnda duvar geii yapmak zorunda kalrsak duvar iindeki har artklar, tula paralar ve molozlarn kanala zarar vermesini nlek iin kanal ebadndan bir ka santim daha byk bir klf yapmalyz. Bu yaplan klf hem kanalmz koruyacak hemde mrn uzatacaktr. Koruyucu klf ya da gei parasn kanal sac kalnlndan daha kaln bir sactan ya da tahtadan yapabiliriz. Yani kanaln getii yerdeki yapnn durumuna gre gerekirse zel yaplm bir kasa dahi yaplabilir. Hava kanalnn duvar ve deme gei paras, her arta ve duruma gre deiim gsterebilir. Bu tamamen kanaln durumuna, kanaln getii yap elemannn durumuna gre yaplan bir uygulamadr.
70
eitli cihazlarn ya da hava kanallarnn gei yerlerinde zerlerine yap elemanlarnn yk ya da binaya sonradan eklenen makinelerin yk gelme durumu var ise yandaki ekle benzer ok daha dayankl bir kasa yapmak da mmkn olacaktr. Bu kasann yan duvarlar ve tayc paralar elikten yaplmtr. Bu sistemi klima santrallerinin korunmasnda da kullanabiliriz. ekli incelediimizde iten glendirilmi kebent ve apraz destekleri bulunmaktadr. inden geen kanala herhangi bir darbenin gelmesi mmkn deildir. Bu uygulama ok zel durumlar iindir. Her duvar ve deme geiinde uygulamamz mmkn deildir. Yaplan iin maliyetini artrmaktadr.
ekil 5.1: zel durumlar iin yaplm kasa
5.3. Duvar ve Deme Gei Montaj ve zolasyonu Yapma

Yaplan duvar ve deme gei paralar, yaplan her uygulamada farkllk gsterir demitik. Yaptmz bu parann amac, kanal korumaktr. Kanal iindeki havann scaklklarna bal olarak kanaln uzamasndan dolay hareket etmesi ve bu hareket esnasnda kanalmzn zarar grmemesi iin bu hazrlanan para ierisinde rahata ileri geri hareket etmelidir. Bu hazrlanan gei parasn yap elemanna sabitlememiz ve aradaki boluun da yaltm malzemeleriyle doldurulmas yeterli olacaktr. Yandaki ekilde bir duvar gei rnei grlmektedir. Burada kanalmzdan sonra yaklak 21 mmlik snger yerletirilmitir Burada istee bal olarak yaltm malzemeleri de kullanabiliriz. Yaltm malzemesinden sonra 25 mmlik ahap kullanlmtr. Ahap yerine et kalnl fazla bir sac da kullanlabilir. Yaltml hava kanal kullanyorsak ve kanalmzn dndaki yaltm malzemesinin kanala oranla dayanm daha az olaca iin bu tr kanallarn duvar ve deme geilerinde mutlaka yaltm malzemesini korumak iin duvar ve deme gei paras yaplmaldr. Bu tr uygulamalarda gei parasn yaltmaya ihtiya yoktur.
71
Aadaki deme gei resimlerini dikkatlice inceleyiniz.
ekil 5.2: Kanaln demeye sabitlenmesi
Bu uygulamada kanalmz demeden karak yukar devam etmektedir. Kanalmz tutan ve ykn demeye ileten bir ek para, yani bir ereve yaplmtr. Kanal ereveye sabitlenmi ve ereve de demeye basmaktadr. Kanal hem korunmakta hem de yk hafifletilmektedir. Daha nce de sylediimiz gibi gei artlar her uygulamada yerine gre farkllk gstermektedir.
72
Yukardaki ekle gre hava kanalnn duvar geiini yapnz. Ara ve Gereler eki Keski ve mur Metre Yaltm malzemesi Koruyucu sac Al veya har malzemesi Mala lem Basamaklar Kullanlacak malzemelerin hazrlaynz. Duvar gei yerinin tespitini yaparak duvar deliniz. Koruyucu paray hazrlaynz ve montajn yapnz. neriler Malzeme listesini hazrlaynz. Ara ve gerleri hazrlaynz. Malzemeleri listeyi kontrol ederek hazrlaynz. Kanaln geecei yeri tespit ediniz. Duvar zerinde iaretleme yapnz. Kanal ebadndan en az 5 cm byk olmasna dikkat ediniz. eki mur ve keski yardmla duvar deliniz. Kanal ebadndan en az 5 cm byklkte ve maksimum duvar geniliinde sac ayarlaynz. Hazrlanan paray krlan duvara yerletiriniz. Akta kalan duvar krklarn al yardm ile kapatnz.
73
Kanal koruyucudan geiriniz. Son kontrolleri yaparak ii teslim ediniz.
Kurumasn bekleyiniz. Korumas tamamlanan koruyucu iinden kanal geiriniz. Bolukta kalan aralar yaltm malzemesiyle dzgn bir ekilde doldurunuz. Kanal gei eimini kontrol ediniz. Koruyucu parann kmamasna dikkat ediniz. in tamamlandn dnyorsanz ii teslim ediniz. alma alannz, ara ve gereleri temizleyerek ii tamamlaynz.
74

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Hangi tr zel odalarda kanallar deme ierisine yerletirilir? A) amarhaneler C) Bilgi ilem odalar B) Mutfaklar D) Banyolar
2. Dikey kanal uygulamalarnda kanallar nereden geirilmelidir? A) Odalardan C) Bina dndan B) Bacalardan D) Asansr boluundan
3. Hava kanallarnn duvar ve deme geilerinde gei paras yaplmasnn asl amac nedir? A) Kanal gzel gstermek C) Montaj maliyetini artrmak B) Kanal montajn zorlatrmak D) Kanal korumak
4. Gei paras ile kanal arasna ne konur? A) zolasyon malzemesi B) Hava C) Har D) Su
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara geri dnerek konular tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
75
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. Malzeme listesini, ara ve gereleri hazrladnz m? 2. Kanaln geecei yeri tespit ettiniz mi? 3. Duvar zerinde iaretleme yaptnz m? 4. eki mur ve keski yardmyla duvar deldiniz mi? 5. Kanal ebadndan en az 5 cm byklkte ve maksimum duvar geniliinde sac ayarladnz m? 6. Hazrlanan paray krlan duvara yerletirdiniz mi? 7. Akta kalan duvar krklarn al yardm ile kapattnz m? 8. Korumas tamamlanan koruyucu iinden kanal geirdiniz mi? 9. Bolukta kalan aralar, yaltm malzemesiyle dzgn bir ekilde doldurdunuz mu? 10. Kanal gei eimini kontrol ettiniz mi? 11. Koruyucu parann kmamasna dikkat ettiniz mi? 12. in tamamlandn retmeninize haber verdiniz mi? 13. alma alannz, ara ve gereleri temizlediniz mi? Evet Hayr
DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.
76

AMA
Hava kanallar deme geiini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Hava kanallar ekleme paralar nelerdir? Aratrnz. Hava kanallar ekleme paralar kullanlarak ekleme ekilleri nelerdir? Aratrnz. Uygulama alanlarna giderek bu uygulamalar yerinde inceleyiniz. nternet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
6. HAVA KANALLARININ EKLEME PARALARI KULLANILARAK BRLETRLMES

6.1. Hava Kanal Ekleme Paralar
Hava kanallarnn ekleme paralar, birletirme yntemlerine gre deimekte ve snflandrlmaktadr. Hava kanallarnn ekleme yntemlerini ana balkta snflandrmamz mmkndr. Bunlar: Soketli balantlar Kelepeli balantlar Flanl balantlardr. Biz bu ana gruba ayrdmz birletirme eitlerinin alt balklarndan yaygn olarak kullandmz birletirme ekillerini ele alacaz.
6.2. Hava Kanallar Birletirme ekilleri

Hava kanallarnn birletirilmesinden anlayacamz, ekilde gsterilen enine birletirme blmnde uygulanan birletirmedir. Yani kanallar birbirlerine sabitlemek iin yaptmz ilemlerdir. Bu ilem iin uygulanan ekiller aada verilmitir.
77
ekil 6.1: Kanal birleim yerleri
ekil 6.2: S ve srgl geme detaylar
78
ekil 6.3: Hava kanallar birletirme yerleri ve ekilleri
Yukardaki ekilde grlen birletirme ekillerinden tanyacaklarmz aada sralanmtr.
6.2.1. Sktrlm Geme (Srgl)

Tm drtkenar zerinde kullanlr veya oluklu kenet ile birlikte kar kenarlar iin de kullanlr. ekilde grld gibi karlkl iki kanaln ular da bklm ve C eklindeki sonradan yaplan para ile kanal ular sktrlarak yaplan bir birleme eklidir (ekil 6.2).
ekil 6.4: Sktrlm geme
6.2.2. S Geme
C kelepesi ile birlikte karlkl kenarlar zerinde kullanlr. Mekanik balantlar kullanlarak kanal sabitlenirse tm drtkenar zerinde de kullanlabilir. ekilde grld gibi karlkl gelen kanallar i ie gemi ve S eklinde hazrlanm para, iki kanal sktrarak tutmaktadr (ekil 6.2).
ekil 6.5: S geme
79
6.2.3. Glendirilmi S Geme

Karlkl kenarlar zerindeki C kelepesi veya sabit C kelepesi ile kullanlr. Mekanik balantlar kullanlarak kanal sabitlenirse tm drtkenar zerinde de kullanlabilir. ekilden de anlald gibi karlkl iki kenar i ie giriyor ve hazrladmz glendirilmi S parasyla kanallar birletiriyoruz.
ekil 6.6: Glendirilmi S geme
6.2.4. Zmbal Cep Balant Blm

Karlkl kenarlar zerinde kullanlr. ekilde de grld gibi karlkl gelen kanalmzdan bir tanesi 90 dar doru bklyor. O kenara hazrladmz birletirme paras yerletirilerek ekildeki gibi ie doru bklr ve sktrlarak birletirme yaplr. Bu balant birinci renme faaliyetinde grdmz akma kanal birletirme eklidir.
6.2.5. Standart Ek Yeri

Drtkenarda da uygulanabilir. ekilde de grld gibi ek iin ayr bir para hazrlanmyor. Birletirilecek kanallardan birinin kenar 90 da, dieri ise L eklinde da doru bklyor ve karlkl kanallar aln alna geldiinde d ksmdaki para eilerek kanallarn birletirilmesi salanyor.
ekil 6.7: Zmbal cep balant blm
ekil 6.8: Standart ek yeri
6.2.6. Flanl ek yeri

Flanl ek yeri ve flanl birletirme ile ilgili ayrntl bilgiyi ilk renme faaliyetinde rendik. Geriye dnerek konular inceleyebilirsiniz.
80

Bir nceki modlmzde imal ettiimiz kanallardan 2 adedini flanl birletirme yapmak iin gerekli sayda flanlarn hazrlayarak birletiriniz. Ara ve Gereler Tepsi testere Metre Kalem eki Tokmak Matkap Lokma anahtar lem Basamaklar Flanl birletirme iin gerekli flanlar hazrlaynz. Hazrlanan flanlar kanala taknz. Kanallar birletiriniz. neriler Kullanlan takmlar hazrlaynz. Kanal lsnden 30 mm eksik flanlar ihtiyacnz kadar kesiniz. Kesilen flanlar ke parasyla birletiriniz. Flanlar konu ierisinde anlattmz ekilde dikkatlice kanala oturtunuz. Kanal kelerine dikkat ediniz. zellikle kenet ksmn kontrol ediniz. Kanaln flana tam oturduundan eminseniz akll vida ile vidalamaya balaynz. Tm kenarlar vidalayarak flann kanala montajn tamamlaynz. Birletireceimiz kanallardan bir tanesinin flanna neopren contay yaptrnz. Kanallarn flanlarn karlkl (aln alna) getirerek kelerden vidalaynz. Drt kesinin de vidasn anahtarla ayn oranda sknz. Flanlar ortasndan sktrma klipsi ile sktrnz. Keleri silikonla doldurarak szdrmazl salaynz. Kanal birleim noktalarn kontrol ederek iinizin bittiine karar verdiyseniz iinizi teslim ediniz. Kullanlan takmlar temizleyerek teslim edinz. alma alannz temizleyiniz.
Son kontrolleri yaparak ii bitiriniz.
81

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Hava kanallarnn birletirilmesinden anlayacamz birletirme ekli aadakilerden hangisidir? A) Boyuna B) Enine C) Dikine D) Yatayna
2. Tm drtkenar zerinde kullanlan birletirme ekli hangisidir? A) Sktrlm geme C) Glendirilmi S geme B) S geme D) Zmbal cep
3. akma kanal olarak adlandrdmz birletirme eklinin ad nedir? A) Standart ek yeri C) Zmbal cep balant B) Glendirilmi S geme D) S geme
4. Herhangi bir yardmc para hazrlamakszn yaplan birletirme hangisidir? A) S geme C) Zmbal cep balant B) Glendirilmi S geme D) Standart ek yeri
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara geri dnerek konular tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
82
AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. Kullanlan takmlar hazrladnz m? 2. Kanal lsnden 30 mm eksik flanlar kestiniz mi? 3. Kesilen flanlar ke parasyla birletirdiniz mi? 4. Flanlar kanala oturttunuz mu? 5. Kanal kelerinin zellikle kenet ksmlarn kontrol ettiniz mi? 6. Flan kanala tam oturtarak akll vida ile vidalamaya baladnz m? 7. Tm kenarlar vidalayarak tamamladnz m? flann kanala montajn Evet Hayr
8. Flana neopren contay yaptrdnz m? 9. Kanallarn flanlarn vidaladnz m? karlkl getirerek kelerden
10. Drt kesinin de vidasn anahtarla ayn oranda sktnz m? 11. Flanlar ortasndan sktrma klipsi ile sktrdnz m? 12. Keleri silikonla doldurarak szdrmazl saladnz m? 13. Kanal birleim noktalarn kontrol ederek iinizi teslim ettiniz mi? 14. Kullanlan takmlar ve alma alannz temizlediniz mi?
83

AMA
Farkl havalandrma uygulamalar ile ilgili uygulama zelliklerini tanyarak farkl ortamlar iin alternatif sistem zmleri retebileceksiniz.
ARATIRMA
Havalandrma sistemleri en yaygn nerelerde kullalmaktadr? Havalandrma sisteminin tercih sebebleri nelerdir? Havalandrma sisteminin avantaj ve dezavantajlar nelerdir? Uygulama alanlarna giderek aratrnz. nternet ortamnda aratrma yapnz. Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu snfta tartnz.
7. HAVALANDIRMA UYGULAMALARI
7.1. Konutlar
Geleneksel konutlarda havalandrma, kap ve pencerenin almas veya buralardan szan hava ile doal olarak gerekleir. Enfiltrasyonda (sznt) olan hava deiimi normal hllerde 0.3 0.7 deiim/saat mertebesindedir ki bu yeterli olabilmektedir. Ancak son yllardaki gelimeler konutlarda mekanik havalandrma ihtiyacn ortaya karmtr. Bunlardan birincisi yap tekniindeki gelimelerdir. rnein, giydirme cephe yaplarda doal yolla ve pencerelerin almas ile havalandrma imkn ortadan kalkmaktadr. kinci ve daha genel olan mekanik havalandrma zorunluluu ise yaplarda enerji tasarrufu ile ilgili alnan nlemlerden kaynaklanmaktadr. rnein, pencere boyutlar klm ve pencere, d kap, balkon kaps gibi da bakan yap elemanlarnn szdrmazl son derece azaltlmtr (zellikle PVC kap ve pencerelerde hava szdrganlk kat says normal ahap tek pencerelere gre on be kat azalmtr.). Kk hacimlerde sigara iilmesi hlinde saatte bir hava deiimi daha uygundur. Konut mutfaklarnda veya kk mutfaklarda davlumbaz da kullanlabilir. Konutlarda banyo ve tuvaletlerde mekanik havalandrmalar tavsiye edilir. Banyo buharlar mantar olumasna ve aynalarn kararmasna, metalik yzeylerin paslanmasna neden olur. Ayrca tuvaletlerdeki kokunun eve yaylmas istenmez. Bu nedenle kullanlacak banyo aspiratrleri kvet zerine yerletirilmeli ve bunlarn ortama yaylmadan dar atlmas salanmaldr.
84
7.2. Garajlar
Garajlarda uygun havalandrma olmazsa motor egzozlarnda atlan hidrokarbonlar, kkrt, kurun ve CO gazlar zehirlenmeye neden olur. Garajlar doal veya mekanik olarak havalandrlabilir. Doal havalandrmada, tm kesitten hava akm salamak iin karlkl olarak eit datlm aklklar braklmaldr. Bunlarn birbirine olan uzaklklar yer st garajlarnda en ok 35 m, yer alt garajlarnda ise 20 m olacak ekilde dzenlenmelidir. Bu aklklarn kesitleri orta ve byk garajlarda park alan bana 0.06 m2 olmal, kk ve orta garajlarda ise d kaplarda park alan bana 150 cm2 kesit oluturulmaldr. Doal havalandrmann uygun olmad yerlerde mekanik havalandrma uygulanmaldr. ASHRAE standartlarna gre kapal garajlarda m3 bana 14.4 m3/h havalandrma gerekmektedir. Hava miktarnn belirlenmesinde dier bir yaklam saatteki hava deiim miktardr. Bu deer, yine ASHRAE tarafndan 46 defa/saat olarak verilmitir. Enerji tasarrufu asndan fanlar eit byklkte ve birden fazla olmaldr veya hz ayarlanabilen fanlar konmaldr. Garajlar iin srekli almada CO seviyesi, 50 ppm deerinde tutulmaldr. Tehlike snr 100 ppm olup CO miktar bu deeri kesinlikle amamaldr. Mekanik havalandrmada zellikle egzoz sistemleri tercih edilir. Her sistem iin kurulacak ift egzoz fan ile garaj boyunca hibir l hacim brakmayacak ekilde dzenleme yaplr. Emiin %50si tavan seviyesinden, %50si de kolonlar boyunca deme seviyesine yakn blmlerden yaplr.
7.3. Ticari Mutfaklar

Piirme cihazlarndan yaylan snn dar atlmas, piirme cihazlarndan oluan buharn dar atlmas, yemek kokularnn kontrol ve komu hacimlere geiin nlenmesindeki havalandrma tesisleri iin uygulama alan bulunmaktadr.
7.4. Lokanta, Kafeterya ve Otel Mutfaklar

Byk mutfaklarda hava hem emilmeli hem de taze hava girii salanmaldr. Aksi hlde komu hacimlerle ve d ortam arasnda byk basn farklar ve istenmeyen hava hareketleri oluur. Mutfaa verilecek taze hava, kn santralde ortam scaklna kadar stlmaldr. Yaz aylarnda mutfaktaki scaklk kontrol havalandrma ile salanr. Daha iyi uygulamalarda ise klima santrali kullanlmakta ve hava soutulmaktadr. Kanal olarak galvaniz sacdan temizlenebilen yuvarlak kanallar kullanlmas hijyenik adan gereklidir. Ayn ekilde egzoz kanallar da galvanizli sacdan ve yuvarlak olmaldr. Ayrca egzoz kanallarnda szdrmazlk tam olarak salanmaldr. Yatay egzoz kanallar mmkn olduunca ksa olmal ve bu kanallara bir eim verilmelidir. Kanallarda temizleme kapa var ise yangn damperi art deildir. Mutfaklarda emi aznda filtreler bulunmaldr. Mutfak havalandrlmasnda en uygun zmlerden birisi davlumbaz kullanmaktr. Mutfak davlumbazlar ile kokuyu, sy ve nemi kaynanda yakalamak imkn vardr.
85
7.5. Byk Mutfaklar

Modern uygulamalarda genellikle tavan, duvardan duvara emi azlaryla kapldr. Ya filtreleri yksek (% 99,8) verimli, kolayca karlp ykanabilir tiptedir.
7.6. amarhaneler
amarhane havalandrmasnn dorudan makinelerin zerinden davlumbazla yaplmas en uygun yntemdir. Hava besleme menfezleri alt katlarda bulunmaldr. amarhane egzozlar at zerinden dar atlmaldr. Taze hava beslemesi, fanla veya braklan aklklardan doal yolla yaplabilir. Egzoz ve beslemenin mekanik olarak yapld sistemlerde s geri kazanm niteleri kullanlabilir. klimlendirilen amarhanelerde hava hareketi iin baar ile uygulanan bir yntemde temiz hava beslemesi deme seviyesinden, egzoz havas ise st seviyelerden yaplr. Bylece hacimde piston eklinde aadan yukar doru bir hava hareketi salanr. amarhanelerde 15 20 defa hava deiimi tavsiye edilir.
7.7. Okullar
Okullardaki dershanelerde genellikle teneffs aralarnda pencereler alarak doal havalandrma yaplr. Ancak merkez santralle veya i hava kalitesi ynnden daha salkldr. Merkez havalandrmada hava, koridor tarafndaki duvarda alan menfezlerde pencere altlarna flenir veya hava tavandan flenir. Pis hava pozitif basn sayesinde koridora atlr.
7.8. Kimya Laboratuvarlar

Kimya laboratuvarlarnda egzoz havalandrma sistemi kullanlabilir. Deney setleri zerindeki davlumbaz hava emii iin aspiratr kullanlabilir. Taze hava odaya deme seviyesinden verilmelidir.
7.9. Toplant Salonlar

Toplant salonlarnda havalandrma, scak hava ile stma veya klima sistemine ihtiya gsterir. Is ihtiyacnn %50 %75lik ksm radyatrle karlanr. Hava ihtiyac kii bana 30 m3 / h verilmelidir.
7.10. Tuvaletler
Pencerelerle havalandrma yaplmaldr. Bu kullanl olmuyorsa vantilatrle emi yaplmaldr. Hava, koridordan alnmaldr. Hava deiimi saatte 5 8 kez olmaldr.
86
7.11. Dular
Sekizden fazla du varsa mekanik giri ve mekanik k yaplmaldr. Hava deiimi saatte 8 10 kez alnmal veya du bana 220 m3 / h hava dnlmelidir. D hava n stma ile 30 Cye getirilmelidir.
7.12. niversite Anfileri

Anfilerde hava kalitesini drerek dinleyicilerin dikkatlerinin dalmasnn nlenmesi iin havalandrma iklimlendirme sistemi kullanlmaldr. Scaklk 22C 25C, nem %40 %60 olmaldr. Kii bana gerekli taze hava miktar 30 m3 / h, sigara iilen ortamlarda ise 50 m3 / h olmaldr. Bu 6 8 kerelik bir hava deiimine karlk gelir, ancak salonlarda hava deiimi artacaktr.
7.13. Anaokullar ve Yuvalar

Anaokullar, yuvalar ve krelerde yerden stma tercih edilmelidir. Solunum yoluyla hastalklarn yaylmamas iin mutlaka mekanik havalandrma yaplmaldr. Besleme santrali giriinde egzoz havas banyo, mutfak ve WCden egzoz vantilatrleriyle ve hava sznts ile kendinden tahliyesi yaplmaldr. Yetersizse egzoz aklklar snflar dnda yaratlmal ve koridorda hava toplayan bir egzoz sistemi oluturulmaldr.
7.14. Byk Toplant, Gsteri ve Spor Salonlar

Oturma alan iin kii bana 0,7 1 m2 alan alnarak minimum d hava miktar 8 30 l / s ( 28,8 108 m3 / h ) alnr. Grld gibi havalandrma yk toplam ierisinde nemli bir yer tuttuunda hava szntsnn nne gemek iin bu hacimler pozitif basn altnda tutulur. Bu salonlarda tavan ykseklii ok fazla olduundan havann katmanlamamasna dikkat edilir. Besleme havasn ba st seviyesinden veya kotlardan vermek veya havay koltuk altlarna veya oturma yerleri civarnda alt kotlarda toplamak uygundur. Koltuk altndaki dn menfezlerindeki hz 1,4 m / s deerini amamaldr. Bu hacimlerin biimine gre bazen jet tipi 15 45 m gibi uzun atl difzrlere gerek duyulabilir veya tavandan aa doru fleme yaplabilir. Bu tip, uygulamalarda hava besleme menfezlerindeki ses seviyesine dikkat edilmelidir.
7.15. Spor Salonlar

Bu salondaki faaliyetler ok eitli olabildiinden kullanlan fanlar ok kademeli olmaldr. Okullarn jimnastik salonlarnda olduu gibi kk uygulamalarda saatte 4 6 hava deiimi salayacak bir havalandrma yeterlidir. Istma ihtiyac genellikle radyatrle veya scak hava niteleri ile salanr. Soutma gereksizdir. Byk spor salonlarnda hava deiim miktar saatte 2 3 defa veya kii bana 30 40 m3 / h alnr.
87
7.16. Konser ve Tiyatro Salonlar

Sahne youn k ykn % 40 % 60 oran kaynana yakalamas lazmdr. Sahne besleme havas alt koltuklardan ve sahne arkasndan verilip st kotlarda klar civarnda toplanmaldr.
7.17. Sergi ve Fuar Alanlar

Bu tip alanlar tek bir santral yerine ok sayda santral ile beslemek daha iyi olur. Havalandrma sisteminin %100 d hava ile alabilme zellii olmaldr. Sistemde dorudan egzoz azlar ve buraya esnek kanallarla balant imkn bulunmaldr. Ana salon iinde, evresinde lokanta, kafeterya veya ofisler ayr bir havalandrma ve klima sistemleriyle havalandrlmaldr.
7.18. Alveri Merkezleri ve Dkknlar

Bu tip yerlerde stma ve soutma hava ile yaplyorsa fleme, caml vitrin alanna youturulmaldr. Kk dkknlarn iklimlendirilmesi split (ayrk) klima ile yaplmaldr. Bu tip cihazlarda kanal uzunluklar tutularak hava hzlar tasarm 4 6 m / s tutulmaldr. Kk marketlerde buzdolaplarn haval kondenserlerinden yaylan snn bu blgeden havalandrma havasnn egzoz edilmesi byk yarar salar. Besleme havas ise doal veya besleme fan yardmyla temin edilmelidir. Dkknlarda havalandrma miktar olarak 8 hava deiimi alnabilir.
7.19. Spermarketler
Istma ve soutma amacyla ayn klima santrali ve hava datm sistemi kullanlr. Birok maazada girite ara blgesinde ayr bir stma uygulanarak dardan souk havann dorudan ieri girmesi nlenir. Bir baka yntem ise, kaplara scak hava perdesi uygulamas veya radyant stclarla stlmasdr. Spermarketlerde souk havann deme seviyesinde kp kalmas nlenmelidir. Yerel souk havann sirkle edilmesi gerekir. Bu amala dn havasnn deme seviyesinde emilmesi byk nem tar. Dn menfezleri zellikle soutucu vitrinlerin bulunduu blgelerde yetitirilmelidir. Bu amala en iyi zmlerden biri dn havasnn deme alt kanallarla toplanmasdr. Bu deme alt kanallar, ayn zamanda soutucu akkan borularn gemesi iin de kullanlabilir. Besleme menfezleri ise tavan seviyesinde olmaldr. atdaki santrallerden ksa kanallarla ortama tanan hava ,tavan seviyesinde dalr.
88
7.20. Snaklar
Snak havalandrmas iin gerekli artlar: CO2 oran %2den fazla olmamal, O2 oran ise % 19dan az olmamaldr. Snak havasnn stlmas veya soutulmas gerekmez. D ortamdaki hava temiz ise bir filtreden geirildikten sonra snaa verilir. D ortamdaki hava zehirli veya radyoaktif madde ieriyorsa d hava bir kum filtresinden geirilerek n filtrelenir. Kum hcresinde 60m3 / h hava debisi iin 1 2 m3 kum bulunmaldr. Kum ykseklii 2 m ve hava direnci 200 Pa olmaldr.
89

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Geleneksel konutlarda havalandrma ne ekilde yaplmaktadr? A) Hava kanallar ile C) Bacalardan B) Balkonlardan D) Kap ve pencerelerden atlan
2. Garajlarda uygun havalandrma olmazsa motor egzozlarndan hidrokarbonlar, kkrt, kurun ve CO gazlar neye sebep olur? A) Zehirlenmeye C) Gz kararmasna B) Boaz arsna D) Kulak sarlna
3. Yemek kokularnn kontrol ve komu hacimlere geiini nlemek iin ne yapmak gerekir? A) Pencere amak C) Havalandrma tesisi kurmak A) 20 B) 30 C) 40 B) Az kokulu yemek yapmak D) Az yemek yapmak D) 50
4. Toplant salonlar gibi byk ortamlara ka m3/h taze hava verilmelidir? 5. Tuvaletlerde havalandrma pencerelerle yaplmaktadr. Bu kullanl olmuyorsa yerine ne kullanlabilir? A) Vantilatr B) Aspiratr C) Kanal D) Baca 6. Yerden stma tercih edilen yerlerde solunum yolu hastalklar olmamas iin ne yaplmaldr? A) Pencereler almal C) Mekanik havalandrma yaplmal B) Kaplar almal D) Vantilatr taklmal
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara geri dnerek konular tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz modl deerlendirmeye geiniz.
90
MODL DEERLENDRME
YETERLK LME
MODL DEERLENDRME
yuvarlak kanal
kare kanal
silindirden kareye adaptr
esnek kanal
kr tapa
menfez kutusu
Yukardaki ekle gre kanallar birletirerek askya alnz. Ara ve Gereler 2 adet 1000 mm kare kanal (300x300) 2 adet 1000 mm yuvarlak kanal ( 250) Alnca 2000 mm olacak ( 200) profil Menfez kutusu Adaptr Galvanizli sacdan yaplm kr tapa Matkap, akll vida, somun Darbeli matkap, akma dbel, tij, L profil
91
Fleks, metre ,su terazisi Yuvarlak kanal iin kelepe Plastik kelepe ve sktrma pensesi Anahtar, pense, eki, su terazisi
92
UYGULAMALI TEST Yeterlik lmede verilen uygulamay kontrol listesinden deerlendiriniz. KONTROL LSTES
Sra Nu: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Deerlendirme ltleri
gvenlii ile ilgili kurallara uydunuz mu? Kare kanallar birletirdiniz mi? Kare kanala kr tapay birletirdiniz mi? Yuvarlak kanallar birletirdiniz mi? Adaptr yardm ile kare ve yuvarlak kanallar birletirdiniz mi? Esnek kanal balants iin kare kanal hazrladnz m? Kanallarn ask yerlerini tespit ettiniz mi? Kare kanallar iin ask yerini hazrladnz m? Yuvarlak kanal iin kelepe yerlerini hazrladnz m? Menfez kutusunun yerini tespit ettiniz mi? Kanallar,hazrladnz yerlere astnz m? Menfez kutusunu astnz m? Esnek kanal balantsn yaptnz m? Tm balant yerlerine silikon srdnz m? Kanallarn dzgnln su terazisi ile kontrol ettiniz mi? Uygulamay zamannda gerekletirdiniz mi? Temiz ve dzenli altnz m? alma ortamn temizlediniz mi? Kullandnz takmlar takmhaneye teslim ettiniz mi? DEERLENDRME
Deerlendirme Evet Hayr
Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz evet ise retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz.
93
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C A B D A D B C D A
RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8
C B D A B C A D
RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7
C D A B A D C
94
RENME FAALYET 4 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 B D C A B D
RENME FAALYET -5 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4
C B D A
1 2 3 4
B A C D
1 2 3 4 5 6
D A C B A C
95
KAYNAKA KAYNAKA
AFS Esnek (flexible) Kanal rn Katalou. Carrier Hava Koullandrma Sistem Tasarm Cilt 1, Alarko Yaynlar, Kocaeli, 2004. Dbel Katalou 2004, Fischer Balant Sistemleri. Kkal Rknettin, Enerji Ekonomisi, Issan almalar Nu.:351, 2005. Kkal Rknettin, Klima Tesisat, Issan almalar Nu.:305, 2001. Boz B. Erdin. Tesisat Mhendislii Uygulama Kitab, Trk Mhendisleri Dernei Teknik Yaynlar Nu.:9, stanbul, 2001. www.kanalmarket.com www.fitateknik.com www.deneysan.com www.formgroup.com www.makroteknik.com.tr www.mecitogullari.com www.oparsan.com www.fischerdubel.com www.afs.com Carrier stanbul stanbul Tesisat
96

Havalandirma Kanallari Montaji

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Havalandirma Kanallari Montaji

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

TESSAT TEKNOLOJS VE KLMLENDRME

HAVALANDIRMA KANALLARI MONTAJI

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Resim 1.1: Flanl kanal elemanlar

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

1. HAZIR DKDRTGEN VE KARE HAVA KANALI MONTAJI

1.1. Kullanlan Malzemeler

Resim 1.2: Kanal montajnda kullanlan el aletleri

Resim 1.3: Matkap arjl vidalama ve vidalama ucu

Resim 1.4: El fleksi

Resim 1.5: Tepsi testere

Hazrladmz flanlarn birletirilmesi ve aklmasnda tokmak ya da hafif eki de kullanabiliriz.

Resim 1.6: eki ve plastik ekiler (tokmak)

Resim 1.7: Ayarl penseler

1.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri

Resim 1.8: Yaygn olarak kullanlan flan eidi

ekil 1.2: Flan balant ek paralar

Resim 1.10: Vidal ve srgl tip flan sktrma elemanlar

Resim 1.11: Akll vida eitleri Resim 1.12: Dvme perin

Flanl kanallarn birbirlerine montajnda somun ve cvata kullanlmaktadr.

Resim 1.13: Somun ve civata

Tablo 1.1: Conta l ve adetleri

1.2.2. Flanl Kanal Birletirme Ek Para retimi

Resim 1.15: Flan uzunluunun hesaplanmas

1.2.3. akma (Aln) Kanal Birletirme Ek Parasnn retimi

1. Bu llere uygun sac paralarmz el giyotininde keserek hazrlayalm.

5. Makasla kesildikten sonra elimizde yandaki ekilde grlen para kalr.

1.3. Birletirme Yntemleri

5. Flanlar birletirme yaplacak tm ulara taklarak kanallar montaja hazrlanr.

9.Ayrca kanallarn kelerine szdrmazlk mastii uygulanmaldr.

Flanl kanalmzn montaj tamamland. Askya alnmaya hazr.

1.3.2. akma Kanal Birletirme

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar akma kanal erevesi iin gerekli saclar hazrlaynz.

Hazrlanan saclarn markalamasn yaparak kesiniz.

Kesilen saclar bkerek ve delerek perinleyiniz

ereveyi kanala oturtunuz.

Hazrlanan ereveyi dier kanala oturtunuz.

i tamamlayarak teslim ediniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2

2. HAZIR SLNDRK HAVA KANALI MONTAJI

ekil 2.2: ki yuvarlak kanal ile dikdrtgen kanal edeerlilii

ekil 2.2 : Silindirik ve kare kanallarn edeerlii

2.1. Kullanlan Malzemeler

2.2. Ek Paralar ve retim Teknikleri

Resim 2.1: Spiral kenet

ekil 2.3: Spiral kenetli hava kanal

ekil 2.4: Yuvarlak kanal flan balants

ekil 2.5: Yuvarlak kanallar iin manon ve kr tapa

Yuvarlak Kanal Flan

Skma Kelepeli Yuvarlak Flan

Skma Kelepeli Oval Flan

Skma Manonu Kelepe

Resim 2.3: Yuvarlak kanal ek paralar

Resim 2.4: Havalandrma kanal ekleme kelepesi

ekil 2.6: Kelepe ekleme detay

2.3. Birletirme Yntemleri

ekil 2.7: Birletirme yntemlerinde bazlar

ekil 2.8: Yksek basnl sistem iin balant

Resim 2.5: Otomatik makinelerde hazrlanan silindirik kanal birleimleri