Professional Documents
Culture Documents
n
g
(
1
0
0
0
t
n
)
0
1 , 0
2 , 0
3 , 0
4 , 0
5 , 0
6 , 0
7 , 0
8 , 0
9 , 0
1
N
n
g
s
u
t
(
t
n
/
C
V
)
Nm
San lng khai thac Nng sut (tn/CV)
Biu 5 : San lng va nng sut khai thac hai san (tn/Cv)
t nm 1990 n nm 2002
Agun: Thuy -an, 2005.
ii. l rung, Ilai llac lluy san bng pluong
plap luy dil va cac lai bin (clay rung, bao,
Ic, dicl bnl,...),
iii. Su Ilai llac qua muc do ap Iuc lng dn s, su
doi ngleo,
iv. nlim mi lruong, ml s l sinl llai lluy
vuc, dl bi nlim cac cll llai cng nglip,
cll llai d lli, lu Ilai llac Iloang san ven bo,
pln bon lrong nng nglip (bang 6, Biu d 5).
Nm 2002, clay rung lai VQG I Minl Tluong
ml 4.000 la rung, gy anl luong loi lang Ioal cac
Ioai o dy. Bn canl do, plai I dn ml s
nguyn nln Ilac nlu lu qua clin lranl (cll
dc loa loc), di nlp cua cac Ioai ngoai Iai, clinl
sacl clua dy du va lop Iy.
19
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 1S: ChJI ha ung ngJ nJn dc nu In o
Tha Inh (Aa Tong AhuJn, 1999)
nh 19 : nhcn dJu o nu ChuI, !han KI
(!han !ung Thanh, 2002)
H thng sng
Thng s
Cu Ib Zn As Hg Cd NO
3
IO
4
Tlai Binl 1.101 154 3.352 120 17 164 10.466 9.888
Hng 2.817 730 2015 448 11 118 24.602 14.860
Han 37 16 79 2.475 36
Tlu Bn 62 16 192 7.900 2.500
Sai Gon-ng Nai 102 2.921 26 79.570 10.220
MKng 1825 190 12.775 982 13 128 134.750 24.750
Ca nuoc 14.184 2.063 21.739 2.407 133 1.082 273.720 60.971
Agun: Chuong IInh nghcn cuu lcn cJ nha nuoc KT.03.07
Bang 6 : Tng thai lng ra bin cua mt s h thng sng (V:tn/nm)
3.1. Hin trang quan Iy dt ngp
nuoc Vit Nam
3.1.1. Quan Iy dt ngp nuoc o cp
Trung uong
Clo dn lruoc nm 2003, Vil Nam vn clua co
ml co quan nao cliu lracl nlim duy nll v
quan Iy NN o cp lrung uong. Mi b, nganl luy
lleo cluc nng duoc Clinl plu pln cng lluc
lin vic quan Iy lleo Inl vuc lung nganl bao
gm cac di luong NN.
B Nng nglip va Ilal lrin Nng lln
cliu lracl nlim v quan Iy cac vung NN
lluc dl canl lac Iua nuoc, cac VQG, Klu
bao ln NN lluc l llng rung dc
dung, cac cng lrinl lluy Ioi, cac l clua.
B Tluy san cliu lracl nlim v NN
lrong plam vi din licl ml nuoc nui lrng
lluy san va vung ven bo bin.
B Tai nguyn va Mi lruong cliu lracl
nlim v quan Iy Iuu vuc sng va Ia co quan
du mi quc gia diu pli cac loal dng
Iin quan dn Cng uoc Ramsar.
Ngoai ra, con co cac nganl Ilac Iin quan dn su
dung NN nlu giao llng lluy, du Iicl, lluy
din,...
n nm 2003, Ngli dinl cu a Tlu luo ng Clinl plu
s 109/2003/N-CI nga y 23 lla ng 9 nm 2003, da
pln cng nli m vu clo ca c B , nga nl va dia
pluong lrong ba o l n va pla l lri n b n vu ng NN
(l p 6).
Ml dc dim co ban Ia cac vung NN o Vil Nam
Ia noi sinl sng cua cac cng dng dn cu lu ll l
nay sang ll l Ilac, da linl llanl nlung gia lri
vn loa, lp quan canl lac dc llu. Vi vy, vic
quan Iy NN Ilng ll lacl bil cluyn nganl va
voi vic plal lrin cng dng. Tuy vy, vn d ln
lai Ia su lliu dng b lrong quy loacl plal lrin
cac vung NN, lliu su pli lop giua cac nganl
lrong quan Iy lng lop NN. Vic quan Iy va su
dung Iln Ileo doi loi plai co clinl sacl va bin
plap dng b va lng lop.
3.1.2. Quan Iy dt ngp nuoc o cp tnh
Vil Nam co 64 linl va llanl pl lruc lluc Trung
uong, Iy ban nln dn cac linl Ia ml co quan
lanl clinl cao nll cua linl, duoi Iy ban nln
dn linl co cac co quan cp so duoc l cluc lleo
l llng nganl doc lu cp Trung uong. Vi vy,
linl linl quan Iy NN o cp linl cung luong lu
nlu o cp Trung uong, ngla Ia mi so, nganl se
21
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
3. Quan Iy dt ngp nuoc o Vit Nam
Hp 6: Nhim vu va chuc nng cua cac B,
nganh va dja phuong trnng ban tn va phat
trin bn vung cac vung dt ngp nuoc
(Nghj djnh s 109/2003/N-CP ngay 23 thang 9
nm 2003)
Ta nguycn \a A Iuong
- B Tai nguyn va Mi lruong lluc lin cluc
nng quan Iy nla nuoc v bao ln va plal lrin
bn vung cac vung NN (iu 5, Iloan 2).
- Ip I loacl lng ll v diu lra co ban,
nglin cuu, danl gia lin lrang mi lruong
cac vung NN lrn plam vi ca nuoc, clu lri
vic diu lra, nglin cuu, Ip quy loacl bao
ln va plal lrin bn vung va lrinl Tlu
Tuong Clinl plu llanl Ip cac Ilu bao ln
NN, cac vung NN co lm quan lrong quc
l, quc gia Iin quan dn nliu nganl va
nm lrn dia ban nliu linl (iu 9, 11).
- Xy dung, lrinl ban lanl loc ban lanl lleo
llm quyn cac clinl sacl, vn ban quy plam
plap Iul v cac Ilu bao ln NN, llanl lra,
Iim lra vic lluc lin clinl sacl plap Iul v
bao ln NN va Ia co quan du mi quc gia
cli dao lluc lin Cng uoc Ramsar (iu 15).
Ang nghc \a !ha I Ic n Ang Ihn, Thuy -a n
- T cluc diu lra, nglin cuu, Ip quy loacl
bao ln va Ilai llac bn vung cac vung NN
co linl cll cluyn nganl, co lm quan lrong
quc l, quc gia va nm lrn dia ban nliu
linl (iu 9, 11).
- Cli dao va l cluc quan Iy cac Ilu bao ln
NN cluyn nganl co lm quan lrong quc
gia, quc l (iu 15).
22
cliu lracl nlim quan Iy nla nuoc v Inl vuc cua
minl lrong do co vn d Iin quan NN lleo quy
dinl cua plap Iul va su pln cng cua Iy ban
Nln dn linl. Cu ll, Ngli dinl 109/2003/N-
CI da quy dinl:
Iy ban Nln dn cac linl, llanl pl lruc
lluc Trung uong l cluc quan Iy cac Ilu
bao ln NN Ilng lluc lracl nlim
quan Iy cua cac B va lluc dia ban cua
linl, llanl pl minl.
So Tai nguyn va Mi lruong linl, llanl
pl lruc lluc Trung uong clu lri diu lra,
nglin cuu, Ip quy loacl bao ln va Ilai
llac bn vung cac vung NN co lm quan
lrong lluc dia pluong minl.
Hin nay, su liu bil v bao ln va plal lrin bn
vung NN o cac co quan cp linl con rl lan cl.
Vi vy, cn lng cuong su luyn lruyn, giao duc
nguoi dn dia pluong v NN.
3.1.3. Hnat dng va xu huong ban tn
dt ngp nuoc
Iu lin bao ln duoc d cp Ia bao ln nlung Ilu
NN nuoc lu nlin co gia lri cao v DSH va
nlung l sinl llai dc llu. Hin nay, o Vil Nam
da co ml l llng cac Ilu bao ln Ia l llng cac
rung dc dung.
Nm 2001, B Tai nguyn va Mi lruong d xul
68 vung NN (Ilu Iuc D) co gia lri DSH va mi
lruong cua Vil Nam, bao gm cac l clua nuoc
lu nlin va nln lao, cac dm, pla, cua sng, cac
sn clim, cac Ilu rung ngp nuoc, cac lrang co
ngp nuoc lleo mua. Trong do, co 17 Ilu lluc l
llng cac Ilu rung dc dung da duoc Tlu luong
Clinl plu xac Ip.
Sau Ilu Ramsar du lin Ia VQG Xun Tluy,
llang 8 nm 2005, Bau Su va cac vung NN lleo
mua lluc VQG Cal Tin da lro llanl Ilu Ramsar
llu 2 cua Vil Nam.
Vil Nam co nliu c gng pluc li ml s vung
NN bi suy lloai, vi du nlu lai lrng rung ngp
mn lrong cac dm nui lluy san bi suy lloai o
Tin Hai, Giao Tluy, Ca Mau,...
Tu nm 1989 dn nay, din licl ml s Ioai NN
co din licl lng In nlu: cac VQG va Ilu BTTN:
VQG Xun Tluy, VQG I Minl Tluong, VQG Ilu
Quc, Klu BTTN Iung Ngoc Hoang, VQG Io Go
- Xa Mal, VQG Nui Clua,... ll lin n Iuc cua
Clinl plu Vil Nam lrong vic bao ln nlung
din licl NN lu nlin con duy lri cac gia lri cao
v DSH va canl quan llin nlin lrong bi canl
dn s va qua lrinl Ilai llac su dung dl clo muc
dicl Iinl l ngay cang lng.
3.1.4. Vic su dung dt ngp nuoc va xu
th
Tleo llng I so b lli co Iloang lrn 50 lng
din licl NN duoc su dung clo gieo lrng (clu
yu Ia Iua) voi su quay vong su dung rl cao (2-3
vu), 25 lng din licl NN duoc su dung clo
muc dicl nui lrng lluy san, 10 sng sui, 10
Ia l clua nuoc nln lao (lluy Ioi, lluy din) va
lrong xu ll ngay cang gia lng.
Din licl lrng Iua nuoc cua ca nuoc lin nay Ia 4,1
lriu la. Tu 1989 dn 2004, da xul Ilu lon 45
lriu ln gao, luong duong lrn 10 ly ISD. Gia lri
xul Ilu lluy san nm 2002 da vuol muc 2 ly ISD.
Ngun llu lu du Iicl lrn cac vung NN nlu Vinl
Ha Iong, Cal Ba, Ilu Quc, Cn ao, Ilong Nla
- Ke Bang, Mui Ca Mau, BSCI,... ngay cang lng.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Hp 7: Cac vung dt ngp nuoc Ia cac khu
rung dc dung o Vit Nam
Vuon quc gia
Toan b Ia cac vung
dl ngp nuoc
1. Xun Tluy
2. Tram Clim
3. I Minl Tluong
4. Mui Ca Mau
Ml pln Ia dl ngp
nuo c
1. Ba B
2. Bai Tu Iong
3. Cal Tin
4. Cn ao
5. Ilu Quc
6. Io Go - Sa Mal
Khu ban tn thin nhin
Toan b Ia cac vung
dl ngp nuoc
1. Tlacl Ilu
2. Iung Ngoc Hoang
3. Kin Iuong
4. Bac Iiu
5. Tin Hai
6. V Doi
7. H sng a
8. H Cm Son
9. H II
10. H Nui Cc
Ml pln Ia dl ngp
nuo c
1. Binl Clu -
Iluoc Buu
2. La RaI
3. Trp Kso
4. Vn Iong
Tu nm 1989 dn nay, gia lri Iinl l cua NN
ngay cang lng, nlo co clinl sacl cua nla nuoc
lrong vic su dung lop Iy va co liu qua NN.
Gia lri Iinl l cua NN con biu lin o vic gop
pln nng cao cuc sng cua nguoi nng dn Vil
Nam, Iam giam ly I ngleo, do Ia nlung y ngla
v xa li va clinl lri rl su sc cua NN.
Hu ll din licl cua Ioai NN lrng Iua va nui
lrng lluy san do cac l gia dinl su dung lleo
Iinl nglim san xul va lp quan canl lac cua
lung dia pluong. Iln din licl NN con Iai do
nla nuoc quan Iy va lluong duoc su dung llng
qua ml du an du lu lay I loacl quan Iy duoc
nla nuoc pl duyl va cp Iinl pli. Vic su dung
NN bl du bng vic quy loacl su dung dl cp
quc gia, cp vung, cp linl va cac cp llp lon,
dua lrn cac dc dim lu nlin, Iinl l xa li va
cac muc liu plal lrin ma Clinl plu d ra clo
lung vung va lung linl. Tuy nlin, vic su dung
dl lleo quy m l gia dinl con nliu ln lai ma
quan lrong nll Ia vn du lu va su liu bil v su
dung NN. Nliu l nng dn o vung ven bin il
vn du lu va lliu Iin lluc v nui lrng lluy
san, nn da gp lll bai lrong cac vu nui lm va
d Iai lu qua v mi lruong. Vi vy, ml loal
dng cn llil d su dung Iln Ileo NN Ia cung
cp cac Iin lluc v NN, Iinl nglim su dung
NN clo cac cluyn gia Iam quy loacl va clinl
sacl cua nla nuoc, cac cluyn gia v Iluyn nng,
Iluyn Im va Iluyn ngu d lp lun clo cac l
nng dn cac Iy llul su dung bn vung NN
mang Iai liu qua cao v Iinl l va mi lruong.
S Iuong cac VQG va Ilu BTTN NN (nlung Ilu
NN co lm quan lrong quc gia duoc Tlu Tuong
Clinl plu xac Ip) cung lng In. Din licl NN
pluc vu nui lrng lluy san lng, lrong Ili din
licl rung ngp mn ven bin giam di. iu nay, gy
bl Ioi v mi lruong va sinl llai, nlung Iai gop
pln nng cao gia lri Iim ngacl xul Ilu lluy san
cua Vil Nam. ng lloi, Ioai NN canl lac Iua
nuoc cung lng In pluc vu clo muc liu plal lrin
nng nglip va an ninl Iuong lluc quc gia.
Hin nay, vn clua co quy cl quan Iy NN ring
plu lop voi dc llu cua cac Ioai linl NN. Cac
VQG va Klu Bao ln Ia cac Ilu NN loc co ml
pln din licl Ia NN vn plai lun lleo Quy cl
Quan Iy rung dc dung. O cac Ilu nay clua co
Ilai nim "su dung Iln Ileo" NN, vi loal
dng clinl Ia bao ln. Ml vn d cn quan lm Ia
vic quan Iy lung Ilu clua duoc dl lrong ml bi
canl cl d lluy vn cua ml vung Ion, vi yu l
23
68
34
1052
665
741
814
605
479
271
302
631
511
503
469
167
48
113
128
159
93
0
200
400
600
800
1000
1200
1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
S
n
g
s
u
Nm
Biu 6: So sanh s lng Su u o Vn quc gia Tram Chim qua cac nm 1986-2005
Agun: 'uon _uc ga Tan Chn
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
lluy vn se lac dng dn cac dc lrung v dl,
lluc vl, dng vl cua Ilu NN.
Hu ll, cac Ilu nay con rl Ilo Iln v vn du
lu, lang nm nln duoc ngun Iinl pli lan cl
lu ngn sacl linl Ia clu yu. Ngoai ra, ml s noi
cung duoc su l lro lu ngun vin lro cua cac
clinl plu (gian lip loc lruc lip) llng qua cac
du an do cac l cluc quc l lrin Ilai lluc lin.
Cac Ilu NN lu nlu Ilng co Iinl pli d l
cluc vic giam sal, llu llp s Iiu, danl gia din
bin lai nguyn sinl vl. Do do, Ilng ll co s
Iiu cu ll lluyl minl din bin v DSH.
S Iiu llu llp duoc lu ml vai Ilu NN clo lly
s Iuong ca ll cua ml s Ioai co xu luong giam
di. Ml vi du v Ioai: Su du do o VQG Tram
Clim bin dng s Iuong ca ll lu nm 1986 dn
nay, lloi dim cao nll Ia 1.052 con (nm 1988),
lloi dim llp nll cli co 34 con (nm 1987) va 48
con (nm 2001), nguyn nln clu yu do vic diu
lil cl d lluy vn va lac dng lu vung dm (biu
d 6).
Klu BTTN Tlanl Ilu cliu suc ep rl Ion lu cac l
dn vung dm, dn ngleo Ilng co dl san xul,
cuc sng lang ngay cua lo bi de doa, lai nguyn
dng lluc vl cua pln Ilu bao v nglim ngl bi
xm lai, Tlu Tuong Clinl plu da co Quyl dinl
s 57/2005/Q-TTg ngay 23/3/2005 dng y giam
din licl pln Ilu nay lu 1.788 la xung con 668
la. VQG I Minl Tluong co din licl 8.038 la, sau
lrn clay rung mua Il nm 2002, din licl bi
clay Ia 3.212 la, lrong do co 2.703 la rung Tram va
194 la dl llan bun, nguyn nln gy clay do su
bl cn cua con nguoi. Klu BTTN Iung Ngoc
Hoang dang dung lruoc nlung lac dng do qua
lrinl ngol loa vung Quan I-Ilung Hip, vic
llay di ban cll cua nuoc se dn dn llay di l
sinl llai. Trong nliu nm lro Iai dy, vic Ilai
llac va su dung ngun lai nguyn nay dang din
ra ml cacl al, lliu quy loacl. Klai loang d
lrng Iua, nui lrng lluy san, mo rng cac Ilu
dn cu, d lli loa, Ilu cng nglip, plal lrin
giao llng, cll pla rung ngp mn,... Iam clo
din licl NN lu nlin bi llu lep, lai nguyn suy
giam, lng cuong cac lai bin xoi Io, bi lu, mi
lruong bi nlim nglim lrong ( nlim du, cac
Iim Ioai nng, lluc bao v lluc vl, nlim cac
vi sinl vl gy bnl), ln lll v DSH. Nu
Ilng co cac giai plap luu liu, xu luong nay se
con lip luc xay ra lrong lloi gian loi.
3.2. Khung phap Iy chn quan Iy
dt ngp nuoc
3.2.1. H thng Iut phap, chnh sach
Iin quan dn quan Iy dt ngp nuoc
Trong 15 nm qua, Clinl plu Vil Nam da quan
lm rl nliu dn vic xy dung va loan llin l
llng plap Iul, vua lao co so clo vic quan Iy dl
nuoc bng plap Iul, vua lao diu Iin clo vic
li nlp quc l, lrong do co nliu vn ban plap
Iul co Iin quan dn vic quan Iy NN.
Ilap Iul v bao v mi lruong va BTTN da gop
pln quan lrong lrong vic bao v NN. Tu nm
1976 dn nay, Vil Nam co lon 500 vn ban quy
plam plap Iul co Iin quan dn bao v mi
lruong va BTTN. Tuy nlin, lrong s do cli co
Iloang lon 10 vn ban co nlung quy dinl lruc
lip v NN. Trong cac vn ban con Iai, vic bao
ln va su dung lop Iy NN cli duoc quy dinl
gian lip qua vic bao v cac llanl pln lrong l
sinl llai NN nlu bao v lai nguyn nuoc, bao v
dng lluc vl loang da,... Tleo Iul dl dai
(2003), Ilng co danl muc v "dl ngp nuoc".
Trong Iul nay, NN duoc liu Ia "dl lrng Iua
nuoc", "dl Iam mui", "dl nui lrng lluy san",
"dl rung dc dung Ia cac vuon quc gia va Ilu
BTTN NN", "dl sng, ngoi, Inl, racl, sui va
ml nuoc cluyn dung". Nlung vn ban quy
plam plap Iul diu clinl lruc lip v NN duoc
lrinl bay lrong plu Iuc I.
Tloi gian qua, Nla nuoc da xy dung va l cluc
lluc lin I loacl lanl dng Iin quan dn bao
ln va plal lrin NN, lrong do ml s vn ban
clinl nlu:
Clin Iuoc, quy loacl su dung va bao v lop
Iy lai nguyn nuoc Vil Nam,
Clin Iuoc quan Iy l llng Ilu BTTN Vil
Nam dn nm 2010 (2003),
Ngli dinl 109/2003/N-CI, ngay 23 llang
9 nm 2003 va Tlng lu 18/2004/TT -
BTNMT ngay 23 llang 8 nm 2004,
Quyl dinl 04/2004/Q-BTNMT ngay 5
llang 4 nm 2004 cua B lruong B Tai
nguyn va Mi lruong pl duyl K loacl
Hanl dng v Bao ln va plal lrin bn
vung cac vung NN giai doan 2004-2010,
24
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
K loacl lanl dng DSH cua Vil Nam
(1995) Hin nay dang du llao "K loacl
lanl dng v DSH cua Vil Nam dn 2015
va dinl luong dn nm 2020"
Du lla o: K loa cl la nl d ng qu c gia nl m
ngn ngu a ca c xu luo ng suy lloa i mi lruo ng
Bi n ng va Vinl Tla i Ian d n nm 2010,
lrong Ilun Il cu a Du a n INLI/GLI
"Ngn ngu a ca c xu luo ng suy lloa i mi
lruo ng Bi n ng va Vinl Tla i Ian". K
loa cl na y, bao g m K loa cl la nl d ng cu a
ca c lo p pl n: ru ng ng p m n, Co bi n, Ra n
san l, NN ven bi n, Ba o v ngu n Io i llu y
sa n va cl ng nli m lu d l Ii n.
3.2.2. Tnm tt cac Cng uoc quc t cn
Iin quan dn quan Iy dt ngp nuoc
ma Vit Nam tham gia
Sau Ili llam gia Cng uoc Ramsar, Vil Nam da
ban lanl lang Ioal vn ban Iul, plap Inl cung
voi cac vn ban duoi Iul nlm ll lin su nglim
clinl lluc lin cac ngla vu ma Cng uoc quy
dinl. Vil Nam cung da d xul duoc lai vung
NN vao Danl sacl cac vung NN co lm quan
lrong quc l. Vuon quc gia Xun Tluy, lai
luyn Giao Tluy, linl Nam inl, voi lng din
licl 12.000 la Ia Ilu NN du lin cua Vil Nam
duoc dua vao Danl sacl Ramsar quc l, co cl d
bao ln lleo quy cl plap Iy quc l duoc duy lri
lu do dn nay. y cung Ia Ilu Ramsar du lin o
ng Nam A va Ia Ilu llu 50 lrn ll gioi. Vil
Nam cung dang co nlung n Iuc d co ll dua
llm cac vung NN vao lrong Danl sacl nay,
dng lloi quyl dinl llanl Ip cac Ilu BTTN
NN. Trong 68 vung NN duoc llng I co 17
vung NN da duoc Clinl plu cng nln va 20
vung NN da duoc d ngli lrong H llng Klu
bao ln rung.
Mc du clua co Clin Iuoc quc gia v NN
nlung Vil Nam cung da pl duyl "K loacl
lanl dng bao ln va plal lrin bn vung cac
vung dl ngp nuoc cua Vil Nam", da ban lanl
va lrin Ilai I loacl lanl dng DSH (1995) voi
nliu llanl luu ni bl, dang xy dung I loacl
lanl dng DSH Vil Nam dn nm 2015. Vil
Nam cung da co nlung dng llai ban du d xy
dung Clin Iuoc NN quc gia, ml lrong nlung
ngla vu plap Iy quc l ma Vil Nam plai lluc
lin lleo quy dinl cua cac diu uoc quc l dc
bil Ia Cng uoc Ramsar.
Clinl plu Vil Nam da giao clo B Tai nguyn va
Mi lruong Iam co quan du mi cua Clinl Ilu
Vil Nam llam gia va lluc lin INICCC va ngli
25
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Bang 7: Cac cng c quc t co lin quan n t ngp nc
Cng uoc Ramsar v t ngp nuoc (Phu Iuc A)
Muc liu cua Cng uoc Ia bao
v cac vung NN lruoc su In
clim ngay cang gia lng va
ngn cln nlung ln lll co ll
xul lin lrong lin lai va
luong Iai, bao dam linl DSH
cua cac Ioai clim nuoc, Ia ngun
lai nguyn quan lrong Ilng
cli mang lm co quc gia ma
con mang gia lri quc l.
Ky IcI ngay 2 Ihang 2 nJn 1971
Ia Kan-a, !an.
146 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Kan-a
Tn clinl lluc Ia Cng uoc v cac vung dl ngp nuoc co lm quan lrong
quc l, dc bil Ia cac noi cu lru cua clim nuoc. Cng uoc v cac vung dl
ngp nuoc Ia ml lip uoc Iin clinl plu duoc llng qua ngay 2-2-1971 lai
llanl pl Ramsar cua Iran, bo Nam cua bin Caspia. Clinl vi Iy do do, clo
dn nay ln cua cng uoc nay lluong duoc vil Ia Cng uoc v cac vung dl
ngp nuoc (Ramsar, Iran, 1971), va lluong duoc goi Ia Cng uoc Ramsar.
Ramsar Ia cng uoc du lin lrong s cac lip uoc Iin clinl plu loan cu v
bao ln va su dung Iln ngoan cac ngun lai nguyn llin nlin, song nu
dem so voi cac cng uoc moi duoc llng qua gn dy, lli cac diu Iloan quy
dinl cua cng uoc Ramsar luong di llng bng va lng qual. Qua nliu
nm, Hi ngli cac Bn llam gia vn lip luc plal lrin va din giai cac nguyn
Iy co ban cua ni dung cng uoc va dal duoc su lai loa giua cng vic cua
Cng uoc voi nlung llay di v cac nln lluc, cac uu lin va cac xu ll dang
din ra lrong lu duy mi lruong lrn loan ll gioi.
Tlam gia Cng uoc Ramsar, Vil Nam xac dinl ngla vu plai lluc lin cac
cam Il quc l v bao ln va su dung Iln ngoan cac vung NN lleo dung
nguyn lc cua Iul Quc l va d xul ml s dim NN lleo liu clun cua
Ramsar, lrong do NN Xun Tluy da duoc cng nln nm 1989.
26
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cng uoc a dang sinh hnc (CBD)
Bao ln a dang sinl loc va plal
lrin bn vung cac b pln lop
llanl a dang sinl loc, lrong do
co dl ngp nuoc va cac llanl
pln cua dl ngp nuoc Ia ml
lrong nlung muc dicl quan lrong
nll ma Cng uoc nay d ra.
Ky IcI nJn 1992 o ! nghI
Ihuong dInh Ia dJI Ia Ko dc
]anco, azI.
1SS nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Ia dang -nh hoc.
Cng uoc Ilung dy du va loan din nll lrong Inl vuc bao v DSH,
lin nay da co 183 llanl vin. Bao ln DSH va plal lrin bn vung cac
b pln lop llanl DSH, lrong do co NN va cac llanl pln cua NN
Ia ml lrong nlung muc dicl quan lrong nll ma Cng uoc nay d ra.
Ml lrong nlung llanl cng cua Cng uoc Ia xac dinl vic bao ln DSH
plai duoc lluc lin o ca 3 cp d: gen, Ioai, l sinl llai, lrong do bao ln
gen Ia quan lrong nll. Tlng qua vic cng nln clu quyn quc gia di
voi cac ngun gen (iu 15), Cng uoc da lao co so plap Iy d cac quc gia
llanl vin xy dung plap Iul v ngun gen, dng lloi dy Ia co so d cac
quc gia lop lac lrong vic Ilai llac ngun gen, lrong do co cac ngun
gen quy, lim lu cac Ioai dng lluc vl lluc l sinl llai NN.
Cng uoc v bun ban quc t cac Inai dng, thuc vt hnang da nguy cp (CITES)
Cng uoc CITLS d ra cac linl
lluc Iim soal linl linl bun ban
va vn cluyn dng lluc vl dang
va co nguy co bi Ilai llac qua muc.
Ky IcI ngay 3 Ihang 3 nJn 1973 Ia
Va-hngIon I.C, Ay \a co hcu Iuc
Ic Iu ngay 1 Ihang 6 nJn 1975.
169 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Ia dang -nh hoc.
lli lanl co liu qua cac quy dinl lluc lin vic quan Iy cac Ioai dng
lluc vl loang da, Cng uoc da quy dinl cac bin plap cn llil ma cac
bn plai lin lanl nlu cac bin plap xu plal di voi vic bun ban loc
Iuu giu cac mu vl, cli dinl ml co quan quan Iy nla nuoc va ml co
quan Iloa loc d lluc lin ngla vu cua Cng uoc, Tuy nlin, Cng uoc
moi cli d cp dn ml lrong cac bin plap bao ln lai nguyn NN ma
clua diu clinl dy du loal dng bao ln cac Ioai dng lluc vl loang da
nguy cp, lrong do co ngun dng lluc vl cua NN.
Cng uoc cua Lin Hop Quc v Lut Bin (UNCLOS)
Cng uoc lp lrung vao vic bao v
mi lruong sng cua cac ngun lai
nguyn sinl vl bin lay diu Iin
ni vi.
Ky IcI ngay 10 Ihang12 nJn 19S2
Ia AonIcgo ay, ]anaca \a co
hcu Iuc \ao ngay 16 Ihang 11 nJn
1994.
14S nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc.
Nguyn lc quan lrong lrong vic Ilai llac lai nguyn llin nlin duoc
gli nln lai iu 193 cac quc gia co clu quyn Ilai llac cac lai nguyn
llin nlin cua minl lleo cac clinl sacl v mi lruong cua minl va lleo
dung ngla vu bao v va gin giu mi lruong bin cua minl. Cac quy dinl
du Iin quan lruc lip dn bao ln va su dung bn vung cac vung NN o
cua sng va cac bai bi cung nlu cac dai nuoc nm ngp su duoi 6 mel
cua Vil Nam.
Hip djnh hop tac va phat trin bn vung Iuu vuc sng M Kng (Hip djnh Mkng)
Hip dinl da xac dinl vic quan Iy,
plal lrin, su dung va bao v lai
nguyn nuoc va cac lai nguyn
Ilac co Iin quan cua sng MIng
vi Ioi icl cua ll ca cac quc gia ven
sng voi muc liu plal lrin bn
vung.
Ky IcI \ao Ihang 4 nJn 1995 lo 4
quc ga ha Iuu cng AcIng (Tha
!an, 'cI Aan, !ao, Canucha)
Hip dinl lop lac plal lrin bn vung Iuu vuc sng MIng (goi ll Ia
Hip dinl MIng). Vil Nam da Ia ml llanl vin licl cuc lrong lu ll
cac loal dng do Iy li sng MIng d ra. Bl du lu nm 2005, Vil
Nam cung da llam gia vao Cluong lrinl DSH dl ngp nuoc Iuu vuc
sng MIng do INDI/GLI va cac nla lai lro Ilac lai lro. Ngoai ra, l
llng vn ban plap Iul diu clinl cac Inl vuc Iin quan dn quan Iy,
bao ln va su dung bn vung NN cung dang duoc loan llin dn.
dinl llu Kyolo lai Vil Nam. B Tai nguyn va
Mi lruong da va dang lrin Ilai ml s loal
dng nlu: llanl Ip i Cng lac va i Cluyn
gia Ky llul d lluc lin cac du an v bin di Ili
lu, xy dung va danl gia cac pluong an giam
nle Ili nla Iinl va d xul cac bin plap ung plo
voi bin di Ili lu, xy dung Ilung plap Iy d
lao diu Iin clo cac loal dng v co cl plal
lrin sacl lon,...
3.3. Cac phuong thuc, phuong phap
quan Iy dt ngp nuoc
Hi n la i, do vi c qua n Iy NN o Vi l Nam co n
mang linl cluyn nga nl nn clua co m l l
ll ng cng cu Iy llu l l ng lo p lrong qua n Iy
NN. M l s gia i pla p Iy llu l da duo c d xu l
Iin quan d n ca c Ilia ca nl cu a NN llu c ca c
nga nl: Nga nl nng ngli p (da ban la nl ca c Quy
lrinl Iy llu l v sa n xu l cy lr ng, v l nui va
ca c Iy llu l Iluy n nng), Nga nl Im ngli p (da
ban la nl ca c Quy lrinl Iy llu l Iin quan d n
qua n Iy ru ng, lrong do co ca c Ilu ru ng Iin quan
d n ca c vu ng NN, nl l Ia ru ng d c du ng). c
bi l, Tlu Tuo ng Clinl plu da ban la nl Quy cl
qua n Iy ru ng d c du ng, ru ng plo ng l va ru ng
sa n xu l Ia ru ng lu nlin, lrong do co ca c Ilu
ru ng Ia vu ng NN, Nga nl llu y Io i (da ban la nl
ca c Quy lrinl Iy llu l qua n Iy ca c cng lrinl llu y
Io i, linl loa n cn b ng nuo c va Ii m soa l Iu , cung
c p nuo c clo ca c nga nl nui lr ng llu y sa n va
nng ngli p), Nga nl llu y sa n (da ban la nl ca c
Quy lrinl Iy llu l v qua n Iy ngu n Io i llu y sa n
va nui lr ng llu y sa n o vu ng nuo c m n va nuo c
ngo l), Nga nl y l (da ban la nl ca c Quy lrinl Iy
llu l v v sinl y l cng c ng, lrong do co nlu ng
v n d Iin quan d n nuo c sa cl nng lln).
Bn canl do, o ml s co quan Iloa loc, dao lao
va quan Iy o ml s vung NN da ap dung cac
pluong plap lip cn va cng cu Iy llul moi
lrong vic quan Iy lai nguyn NN. Cac pluong
plap lip cn quan Iy lai nguyn NN da va dang
duoc ap dung o cac muc d Ilac nlau bao gm:
Quan Iy lai nguyn llin nlin dua vao
c ng d ng (Communily - based naluraI
resources managemenl): Xun Tluy, Tin
Hai, Tli Nai,
ng quan Iy lai nguyn llin nlin (Co-
managemenl of NaluraI Resources): Ila
Tam Giang - C u Hai, Ilong i n,
DaKrong,
Du an bao ln va plal lrin lng lop
(Inlegraled Conservalion and
DeveIopemenl Irojecls): Cal Tin, I Minl,
Ca cl li p c n qua n Iy Iin nga nl
(inlersecloraI managemenl), l u l l ca c
Ilu ba o l n NN d u co su llam gia cu a
nli u lla nl pl n, l clu c Ila c nlau lrong
qua lrinl xy du ng va lri n Ilai ca c du a n
ba o l n.
Quan Iy dua lrn co so lip cn l sinl llai
(Lcoyslem-based managemenl): da duoc ap
27
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Nghj djnh thu Kyntn
Muc liu cua Ngli dinl llu Kyolo
IrolocoI Ia Iam n dinl Iuong Ili llai
nla Iinl vao mi lruong Ili quyn o
ml muc d nll dinl, diu do se ngn
ngua nlung nguy lim lu con nguoi
lac dng dn l llng Ili lu.
Thng qua \ao Ihang 12 nJn 1997 Ia
KyoIo, AhJI an.
157 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng uoc.
Muc liu va ni dung cua ngli dinl nay Ia dua ra cam Il di voi cac
nuoc plal lrin v giam lng Iuong Ili plal llai Ili nla Iinl (CO
2
,
CH
4
, N
2
O, HICs, IICs va SI
6
) llp lon nm 1990 voi ly I lrung binl
Ia 5,2 lrong lloi Iy cam Il du lin lu 2008-2012 lleo cac muc cl
giam cu ll, lrong do cng dng Clu Au (LI) Ia 8 , Hoa Ky Ia 7
va Nll Ban Ia 6 . Vil Nam da Iy Ngli dinl llu Kyolo vao ngay 3-
12-1998 va pl clun vao ngay 25-9-2002. Ngli dinl llu Kyolo dua ra
3 co cl mm deo clo plep cac nuoc plal lrin lluc lin cam Il giam
plal llai Ili nla Iinl clinl Ia co cl dng lluc lin (}I), co cl bun
ban quyn plal llai (ILT) va co cl plal lrin sacl lon (CDM). Vic
bao ln cac ngun lai nguyn NN dc bil Ia cac llam lluc vl va
rung ngp mn se dong gop licl cuc vao vic lp llu CO
2
lu Ili
quyn, gop pln ngn cln su nong In cua loan cu.
dung o Cal Tin, Tam Giang - Cu Hai,
Clu Truc, Tli Nai.
Trong cac pluong plap quan Iy NN noi lrn lli
quan Iy dua lrn co so l sinl llai mang linl lng
lop va loan din lon ca. Tleo do, quan Iy dua lrn
co so l sinl llai lim cacl d l cluc vic su dung
l sinl llai cua con nguoi d dal duoc su lai loa
giua Ioi icl llu duoc lu lai nguyn llin nlin cua
cac llanl pln va qua lrinl cua l sinl llai lrong
Ili duy lri duoc Ila nng cua l sinl llai d cung
cp duoc nlung Ioi icl do o muc d bn vung.
Ngoai ra, cac pluong plap danl gia nlanl nng
lln, Iuong gia Iinl l, l llng llng lin dia Iy
(GIS) va vin llam, cng ngl llng lin, m linl
loa cung bl du duoc su dung lrong quan Iy, bao
ln NN.
3.4. Nghin cuu, tuyn truyn,
gian duc va nhn thuc v dt ngp
nuoc
3.4.1. Cac hnat dng
a. Nghin cuu
Tu nm 1989 lro Iai dy, NN Vil Nam da va
dang duoc nliu nla Iloa loc, cac co so lrong va
ngoai nuoc quan lm nglin cuu v cac Inl vuc:
diu Iin lu nlin, dc lrung sinl llai va DSH,
cluc nng, gia lri, lai nguyn va mi lruong, do ve
ban d NN, quan Iy, bao ln, su dung NN va
Iim I NN.
S Iuong can b, co quan, don vi, l cluc, cac d
lai, du an nglin cuu, Iim I NN cung nlu du
lu clo cac Inl vuc nay ngay cang gia lng nlung
liu qua con lan cl do cac Il qua nglin cuu
noi lrn da va dang duoc Iuu lru pln lan o nliu
co quan, ca nln Ilac nlau va clua duoc Ilai llac
su dung lril d.
Ml lrong nlung lan cl Ion nll Ia Vil Nam clua
co ml quy loacl lng ll v bao ln va plal lrin
bn vung NN, lliu I loacl quan Iy lng lop
NN voi su llam gia dng b cua cac nganl, lliu
co so du Iiu llng nll v NN, di ngu can b
nglin cuu, Iim I clua dap ung yu cu su dung
Iln Ileo, bao ln, plal lrin bn vung NN.
b. Tuyn truyn, gian duc va nng can nhn thuc
v dt ngp nuoc
Vil Nam da lin lanl ml s loal dng v luyn
lruyn giao duc, nng cao nln lluc v NN nlu
sau:
28
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 20: AJng cao nhJn Ihuc cng dng \c _!T!I
Aan IInh (!oang Thc nh, 2003)
Hp 8: Cac buoc quy hnach quan Iy dua trn
h sinh thai:
1. Miu la nlung llanl pln co ban cua l
sinl llai,
2. Iln licl cluc nng, mi Iin Il va
ranl gioi cua l sinl llai,
3. Iln licl nlung co li va llacl lluc,
nguyn nln va lu qua,
4. Xac dinl muc dicl quan Iy l sinl llai,
5. Miu la nlung bin plap quan Iy se
duoc lin lanl d d cp dn co li va
llacl lluc,
6. Nlung Il qua du Iin cua cac loal
dng quan Iy llen cll,
7. Miu la nlung bin plap quan lrc, bao
gm vl cli lli nguyn lc do dac va
pluong plap pln licl,
8. oi loi clo quan Iy mang linl llicl
ngli,
9. Su sp dl v ll cl va qua lrinl loacl
dinl clinl sacl,
10. Bao cao va lruyn llng,
11. Tai clinl va pln b lai clinl.
Tuyn lruy n lrn ca c pluong li n llng lin da i
clu ng v NN, v vai lro NN d n nlu ng v n d
Iin quan lo i qua n Iy NN, clinl sa cl va ll cl
o c p Trung uong va c p dia pluong v ba o l n
va su du ng lo p Iy la i nguyn NN. Ca c loa l
d ng Iluy n nng, Iluy n Im va Iluy n ngu
duo i linl llu c ca c la i Ii u pl bi n Iloa lo c Iy
llu l Iin quan d n su du ng NN cu ng da duo c
li n la nl.
Ha ng nm, Cu c Ba o v Mi lruo ng lluo ng l clu c
nlu ng loa l d ng Iy ni m nga y NN nlu xu l
ba n a p plicl, lo roi, mo ca c cli n dicl lruy n
llng, dng ca c ba i vi l v NN lrong la p cli Ba o
v mi lruo ng va ca c n pl m Ila c. Tuy nlin,
ca c loa l d ng luyn lruy n va gia o du c v NN
v n co n y u.
Rl nliu cac Iloa lp lun, li llao v quan Iy,
su dung, bao ln NN nlu Iuong gia Iinl l
NN, quan Iy NN dua vao cng dng, quan Iy
lng lop doi bo,... da duoc l cluc (anl 20). Ml
s mn loc Iin quan dn NN da va dang duoc
giang day o cac lruong dai loc (ai loc Quc gia
Ha Ni, ai loc Cn Tlo...). Tuy nlin, lin lai
clua co lruong dai loc nao o Vil Nam co cluong
lrinl dao lao dai loc, llac sy, lin sy v NN. Hu
ll cac cluyn gia v NN cua Vil Nam lin nay
duoc dao lao lu nuoc ngoai loc llng qua ml
qua lrinl Iam vic lrong cac du an do nuoc ngoai
lai lro. Do do, vic dao lao clinl llng se Ia giai
plap quan lrong d plal lrin ngun nln Iuc clo
vic quan Iy NN.
3.4.2. Xu huong v nhn thuc, hiu bit
v dt ngp nuoc
Truoc nm 1989, o Vil Nam nlung liu bil v
NN con rl lan cl. Tu nm 1990, cac l cluc
quc l quan lm giup do Vil Nam nliu lon
lrong vic lluc lin cac du an v NN loc Iin
quan dn NN, do do cac cluyn gia cua Vil
Nam Ili llam gia cac du an nay da co diu Iin
lip cn voi vn d NN va da lip llu duoc
nlung Iin lluc va Iinl nglim. Tloi gian nay,
Cuc Bao v Mi lruong cung bl du lro llanl ml
du mi v NN cua Vil Nam. Nm 1990, cun
sacl "Bao v dl ngp nuoc" cua IalriI }. Dugan
duoc Cuc Bao v Mi lruong dicl sang ling Vil,
giup clo nliu nguoi nng cao liu bil v NN.
Cung lrong giai doan nay, I Din Duc da cng b
cun sacl v "Kim I dl ngp nuoc Vil Nam",
va llam gia bin soan "Danl muc cac vung dl
ng p nuo c clu A " (A Direclory of Asian
WelIands). Tu nm 2000 dn nay, cac vn d NN
va DSH (xy dung clin Iuoc, I loacl lanl
dng, su dung, bao ln, quan Iy...) da llu lul duoc
su quan lm nliu lon cua cac co quan, l cluc o
lrung uong va cac dia pluong. Iy ban sng
MIng da llanl Ip ml nlom diu lra nglin
cuu v NN clo vung BSCI giup xy dung l
llng pln Ioai va ban d NN, I loacl quan Iy
NN. Cac Ilia canl Iin quan dn quan Iy NN
nlu xy dung l llng pln Ioai, xy dung I
loacl quan Iy, bao ln DSH, su llam gia cua
cng dng, ll cl, clinl sacl, gia lri Iinl l, vn
loa, Iicl su,... da duoc lluc lin lrong cac du an,
cluong lrinl diu lra, nglin cuu v NN.
Nlu v y, lu nm 1989 d n nay, vo i su n Iu c cu a
Vi l Nam va su l lro cu a ca c l clu c qu c l , su
li u bi l va nl n llu c v NN nga y ca ng duo c
nng cao. Tuy nlin, m l l n la i r l Io n Ia l u
nlu nlu ng nguo i dn s ng lrong vu ng NN Ia i
clua li u bi l v NN. Ho Ia nlu ng nguo i lru c
li p su du ng ca c sa n pl m cu a NN va co vai lro
r l quan lro ng lrong vi c ba o l n va pla l lri n b n
vu ng NN.
3.5. Nhung thanh tuu, thach thuc
Iin quan dn quan Iy dt ngp
nuoc Vit Nam
3.5.1. Nhung thanh tuu
Co ll rul ra ml s llanl luu v quan Iy NN
nlu sau:
Clinl plu Vil Nam da co ml s clinl
sacl plu lop nlm lung buoc nng cao
liu qua cua vic bao ln, su dung va quan
Iy bn vung NN.
H llng cac vn ban quy dinl v co cu l
cluc, cluc nng, nlim vu, quyn lan cua
l llng quan Iy NN o Trung uong da
duoc ban lanl Ila nliu va ngay cang
loan llin. c bil, sau Ili Iul l cluc
Clinl plu (2001) va Ngli dinl s
91/2002/N-CI nga y 11/11/2002 cu a
Clinl plu quy dinl cluc nng, nlim vu,
quyn lan, mo rng cluc nng quan Iy di
voi cac lai nguyn dl, lai nguyn nuoc va
co cu l cluc cua B Tai nguyn va Mi
29
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
lruong duoc ban lanl, co so plap Iy d xy
dung l llng co quan quan Iy Nla nuoc v
NN duoc loan llin llm ml buoc. Ngli
dinl s 109/2003/N-CI ngay 23/9/2003
cua Clinl plu da ll cl loa su quan Iy
nla nuoc v NN llng qua su pln cng
lracl nlim clo cac B va cac Tinl.
Ngay cang nliu l cluc, co quan llam gia
vao quan Iy va bao ln NN. Duoi su cli
dao lp lrung cua Clinl plu, cac co quan b
va ngang b lluc Clinl plu ma du mi Ia
B Kloa loc Cng ngl va Mi lruong (nay
Ia B Tai nguyn va Mi lruong) da buoc
du lluc lin ll cng lac diu pli cac vn
d Iin quan dn NN, nlu vic pli Il
lop giua B Kloa loc, Cng ngl va Mi
lruong, B Nng nglip va Ilal lrin Nng
lln lrong vic quan Iy cac Ilu BTTN NN.
iu do cung voi vic loan llin co cu
quan Iy lai nguyn va mi lruong va qua
lrinl xy dung clinl sacl v bao ln NN
Ia ml bao dam clo vic llam gia va lluc
lin ll cac cam Il quc l Iin quan dn
NN.
Cac ll cl quan Iy nla nuoc cp dia
pluong da duoc l cluc lrn nguyn lc
song lrung lruc lluc (lruc lluc cac co
quan cluyn nganl lrung uong va Iy ban
Nln dn linl), lluc lin cng lac quan Iy
NN o ml s noi dal liu qua ll.
Ngun du lu cua clinl plu va su l lro
cua cac l cluc quc l lrong bao ln va
plal lrin bn vung NN ngay cang lng.
S Iuong du an lrong nuoc va l lro quc l
Iin quan NN ngay cang nliu va plal
luy liu qua licl cuc. Mc du vic quan Iy
va liu qua cua ml s du an clua ll.
Clinl plu Vil Nam da pl duyl l llng
cac Ilu rung dc dung quc gia, lrong do co
cac Ilu Ia NN, dng lloi pl duyl l
llng cac Ilu bao ln bin, lac dung ll d
bao ln cac cluc nng, gia lri va DSH NN.
3.5.2. Mt s tn tai, thach thuc trnng
quan Iy dt ngp nuoc
a. V h thng Iut phap
Vil Nam clua co Iul ring v NN, con lliu cac
quy dinl, plap Iul v quan Iy, bao ln, su dung
Iln Ileo va plal lrin bn vung NN, lliu
nlung quy dinl cu ll va ro rang v l llng
quan Iy nla nuoc, lliu su llng nll v co cl
pli lop giua cac b, ban nganl, dia pluong lrong
cac loal dng Iin quan dn NN va lliu cac cl
lai d lli lanl. Nlung quy dinl diu clinl lruc
lip loal dng quan Iy va bao ln NN clu yu
do B va cac dia pluong ban lanl, con lliu cac
vn ban mang linl plap Iy cao nlu Ngli dinl cua
Clinl plu . Hi n nay, mo i cli co Ngli dinl
109/2003/N-CI cua Clinl plu ban lanl Ia vn
ban co gia lri plap Iy cao nll Iin quan lruc lip
dn pln cng lracl nlim quan Iy NN.
Cac vn ban do Iy ban Nln dn cac dia pluong
ban lanl con nng n v bin plap lanl clinl,
lliu cac cl lai luy dng su llam gia cua cng
dng lrong Ilai llac NN. Do do, cac vn ban
plap Iul clua dap ung yu cu cua vic bao ln
va plal lrin bn vung NN.
H llng clinl sacl va plap Iul d quan Iy NN
con lliu dng b va clua loan llin. Cac diu
Iloan qui dinl plap Iy co Iin quan dn NN bi
pln lan, clng cleo lrong nliu vn ban quy
plam plap Iul Ilac nlau, lliu cu ll, clua dam
bao duoc linl Iloa loc va dng b, clua linl ll
cac yu l Iinl l - xa li nn rl Ilo lluc lli loc
lluc lli Iem liu qua.
Nliu llul ngu va Ilai nim Iin quan dn NN
da Ilng duoc quy dinl llng nll va giai llicl
ro rang lrong cac vn ban plap Iul va clinl sacl
cua Vil Nam. Cac vn ban plap Iul Iin quan
clua bao qual loan din cac vn d dl ra di voi
quan Iy va bao ln NN, moi cli d cp dn pln
lang va pln cp quan Iy cac Ilu NN (VQG,
Ilu BTTN NN), cac Ilia canl Iinl l (Iul lluy
san, lay lrong cac vn ban plap Iul cua dia
pluong), cac giai plap bao v nlu xu Iy vi plam,
nglim cm vic su dung cac pluong lin luy dil
d Ilai llac ngun lai nguyn sinl vl, ml s
loal dng bao ln, dc bil Ia voi Ioai clim nuoc,
noi mi lruong sng cua clung clinl Ia NN
nlung il clu y dn loal dng plal lrin. Muc plal
lin con qua llp, clua Iip lloi clinl Iy lleo linl
linl Iinl l xa li lin nay, vi vy liu qua xu Iy
Ilng cao, Ilng dam bao duoc linl rn de, giao
duc nlung nguoi co lanl vi vi plam. Cac cl lai
ap dung di voi cac lanl vi vi plam cac quy dinl
v bao ln DSH con nliu dim bl lop Iy.
30
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
31
Hin clua co clinl sacl llng nll va ro rang v
vic bao v, mo rng lay llu lep cac vung NN
cung nlu llu lul cng dng vao quan Iy NN. Do
clua nln lluc dung v lm quan lrong va gia lri
NN, nliu vung NN con bi coi Ia dl loang
loa nlu ml pln dl o vung cua sng ven bin.
Cac clinl sacl Ilng lop Iy v cluyn di muc
dicl su dung dl nlu cluyn lu NN lu nlin
sang NN nln lao (l clua, dm nui lrng
lluy san, rung Iua), loc NN llanl Ilu dl o,
d lli, Ilu cng nglip, loc lliu cac quy dinl
plap Iul v quy loacl, su dung Iln Ileo NN
d n d n nli m, suy lloa i mi lruo ng, la i
nguyn, DSH.
Vil Nam da plal lrin l llng cac vn ban plap
Iul va cac clinl sacl lluc lli nlim vu quc l
lleo quy dinl cua Cng uoc Ramsar va cac cng
uoc, lip uoc Ilac co Iin quan dn bao ln va
plal lrin bn vung cac vung NN, nlung nlung
vn ban nay vn clua dap ung yu cu cua Cng
uoc Ramsar v su dung Iln Ileo NN. Tinl
liu qua cua vic lluc lli cac nlim vu quc l
quy dinl lrong cac lip uoc quc l duoc danl gia
llng qua vic xy dung va lluc lli cac vn ban
plap Iul va cac clinl sacl v quan Iy va bao ln
cac vung NN.
Vic ap dl Iul Bao v va plal lrin Rung va cac
qui dinl cua bao ln l llng Rung dc dung vao
qui loacl, quan Iy, bao ln NN Iam plal sinl
ml s bl cp. Ml ml Ilac, Iul lluy san
Ilng co cl dung lluc su llicl lop va Ila lli o
vung Ioi cua cac Ilu bao ln, vic su dung Iln
Ileo NN lleo Iluyn Ilicl cua Cng uoc
Ramsar clua duoc ll cl loa.
b. V quan Iy dt ngp nuoc
Ml lrong nlung llacl lluc rl lo Ion di voi quan
Iy, bao ln va plal lrin bn vung NN Ia su gia
lng dn s (Iloang 1,32/nm), ml d dn s o
nliu vung NN rl cao (vi du 276 nguoi/Im
2
o
cac luyn ven bin), ly I d lli loa nlanl (dn
nm 2010 Iloang 33) ma Ilng duoc Iim soal
lop Iy.
Cac nla quan Iy va nlung nguoi duoc luong
quyn Ioi clua liu bil dy du, llu dao v cluc
nng va gia lri cua NN di voi Iinl l, xa li, sinl
llai, lm quan lrong cua quan Iy, bao ln dn dn
vic su dung va ra quyl dinl Iin quan lruc lip
dn NN con lliu linl lluc lin va linl Ila lli.
Hin nay, quan Iy NN o Vil Nam con mang linl
don nganl, clng cleo, lliu pli lop, lliu lp
lrung, cluc nng quan Iy NN clua duoc pln
dinl ro.
Cac clinl sacl v quan Iy NN lluong Ilng
nll quan, lliu linl l llng va lluong bi llay
di lleo lloi gian nn da gy ra nlung lac dng
xu nlu gy suy lloai, ml mal DSH, nlim
mi lruong. Ml vi du Ia, vic cluyn di su dung
NN 5 In lu nm 1975 dn 1985 lai m i da
Iam ml di nliu lai nguyn llin nlin.
Tliu quy loacl lng ll quan Iy NN, cac quy
loacl cu ll loc con lliu loc Ilng plu lop
voi diu Iin lu nlin, Iinl l - xa li cua lung
vung. iu do da gy ra xung dl mi lruong
lrong vi c su du ng NN, Ia m suy lloa i la i
nguyn. Cac quy loacl quan Iy Ianl ll, plal
lrin Iinl l, giao llng, l clua, lluy Ioi, lluy
din, du Iicl Iam llay di loc gy lro ngai clo
vic quan Iy NN.
Vic quan Iy lleo mnl Inl lanl clinl lu lrn
xung lluong Ilo luy dng va Iluyn Ilicl
duoc su llam gia va quyn lu clu cua cng dng.
Tliu co so du Iiu NN Vil Nam dng b, l
llng, d lin cy cao, d cp nll va su dung.
Cac vung NN co gia lri cao vn clua duoc quy
loacl bao ln va quan Iy co liu qua. Tleo llng
I cua Cuc Bao v Mi lruong nm 2001, "Cac
\ung dJI ngJ nuoc co ga II da dang -nh hoc \a
n Iuong cao", nliu vung NN clua co clinl
sacl quan Iy, bao ln plu lop nlu H Clu (Ilu
Tlo), H Cm Son (Bc Giang), vung cua sng
Tlai Binl (luyn Tin Iang - Hai Ilong), H Nui
Cc, H Ba B, H Hoa Binl, m Cu Hai (Tlua
Tlin Hu), m Tra , m Gi (Binl inl),
H Nui Ml (Binl inl), H II, Bin H (Ty
Nguyn), H anIia (Im ng), H a Nlim,
H Du Ting (TI H Cli Minl).
u lu ngun Iuc clo vic bao ln va plal lrin bn
vung NN clua luong xung voi lim nng va gia
lri cua no. Ngun vn du lu clo dao lao nln Iuc,
nglin cuu Iloa loc, xy dung cac m linl plal
lrin bn vung NN, clo vic bao ln, bao v mi
lruong va lai nguyn vung NN con o muc llp,
Ilng lop Iy, lliu cn di.
Vic nglin cuu va diu lra lng lop v NN clua
dy du, lliu dng b va linl l llng. i ngu
nlung nguoi nglin cuu va diu lra lng lop v
NN clua duoc clu lrong bi duong va dao lao.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cac pluong plap nglin cuu lin dai clua duoc
quan lm dung muc d cai lin, vn dung vao lluc
lin Vil Nam. Clua co duoc co so du Iiu dy du
v NN, Iim I va danl gia dap ung duoc yu
cu plal lrin bn vung cung nlu quan Iy va bao
ln NN.
Nln lluc va Iin lluc v quan Iy va bao ln
NN con llp, su liu bil v cluc nng, gia lri va
lm quan lrong cua NN con lan cl. Cng lac
luyn lruyn, nng cao nln lluc v NN clua
duoc clu lrong, clua plu lop voi lung di luong
Ilac nlau. NN clua duoc d cp lrong cac
cluong lrinl giao duc mi lruong.
3.5.3. Mt s d xut v quan Iy dt
ngp nuoc o Vit Nam
a. Xy dung va thuc hin chin Iuoc quc gia v
ban tn va phat trin bn vung dt ngp nuoc
Ml Clin Iuoc quc gia v bao ln va plal lrin
bn vung NN dap ung Ioi icl quc gia va nng
cao doi sng clo cng dng nln dn cac dia
pluong cn duoc xy dung va lrin Ilai mang
linl llng nll lrn loan Ianl ll. ng lloi luy
lleo linl dc llu ma lung vung sinl llai, lung linl
nn co ring ml I loacl lanl dng cu ll plu
lop va co linl Ila lli cao.
b. Nng can hiu qua va hiu Iuc cua h thng
th ch quan Iy v dt ngp nuoc
Tl cl, plap Iul, co cl quan Iy NN duoc xy
dung mang linl l llng dng b o ll ca cac cp.
Iy ban iu pli Quc gia v NN cn duoc
llanl Ip va loal dng duoi su cli dao lruc lip
cua plo Tlu luong Clinl plu. Iy ban iu pli
Ia co quan Iin nganl cliu lracl nlim diu lanl
pli lop cac co quan clu quan Iin quan dn NN
nlu B Tai nguyn va Mi lruong, B Nng nglip
va Ilal lrin Nng lln, B Tluy san, B Giao
llng vn lai, B Vn loa Tlng lin, B K loacl
va u lu, B Tai clinl, B Tu plap, B Giao duc
va ao lao cung cac co quan ban nganl Ilac co Iin
quan. Hi dng cluyn gia lu vn se duoc llanl
Ip d l lro clo loal dng cua Iy ban iu pli.
Cac b pln quan Iy cluyn lracl NN lluc cac
b ban nganl co Iin quan cn duoc giao lracl
nlim va pln quyn ro rl. c bil, cn clu y loi
vic cung c cac co quan va uy ban cp luyn, xa
llam gia quan Iy lruc lip cac vung NN.
Cn co cac clinl sacl nng cao nng Iuc cua cac co
quan quan Iy NN llng qua plal lrin va cung
c vung clc co cu l cluc, dao lao di ngu can
b, lin dai loa co so vl cll va pluong plap
quan Iy.
Xy dung va plal lrin l llng cac Ilu bao ln
NN cung voi vic xem xel danl gia su quan Iy,
I loacl lanl dng o cac cp, Iluyn cao nlung
vung NN quan lrong ma lin lai vn clua co su
quan Iy, xy dung quy loacl lng ll v su dung
bn vung NN.
Tlil Ip m linl quan Iy cac Ilu bao ln NN
luong ung voi diu Iin lluc l cua Vil Nam.
Nng cao nng Iuc cluyn mn, cung c, loan
llin co cu l cluc quan Iy o nlung Ilu bao ln
NN da duoc llanl Ip.
c. Thuc thi cac bin phap h tro chn vic quan Iy
dt ngp nuoc
ao lao ngun nln Iuc dap ung yu cu cua bao
ln, su dung Iln Ileo, plal lrin bn vung
NN, luyn lruyn, giao duc cung cp clo nguoi
dn nlung llng lin, Iin lluc v cluc nng, gia
lri cua NN, v Iy nng bao ln va su dung bn
vung NN, lng cuong cac clinl sacl Iluyn
Ilicl, l lro nlm dam bao cuc sng clo nln
dn dia pluong, lao diu Iin llun Ioi clo su
llam gia cua cng dng vao vic quan Iy co liu
qua va su dung bn vung NN lleo nlu ni dung
cua Cng uoc Ramsar, l lro lai clinl clo cac loal
dng su dung bn vung NN, xy dung, llanl
Ip quy bao ln NN. Cac ngun llu se duoc Iy
lu llu nng nglip, Ioi nlun lu du Iicl, du Iicl
sinl llai va cac dicl vu Ilac Iin quan dn NN.
y manl nglin cuu Iloa loc, Iim I, quan
lrc NN lrong plam vi loan quc, lung vung
sinl llai va cac Ilu NN co gia lri cao v DSH
va mi lruong, dc bil Ia cac Ilu NN co lm
quan lrong quc l, quc gia.
d. Phat trin cac bin phap quan Iy, ban tn va
su dung dt ngp nuoc
Xy dung, ban lanl l llng liu cli, bang pln
Ioai v NN. Tlil Ip co cl quan Iy va lanl
dng clo vic bao ln cac vung NN co gia lri cao,
l cluc lrin Ilai lluc lin cac clinl sacl, cac
loal dng v bao ln va su dung bn vung cac
vung NN. Ip I loacl lai llil, pluc li cac
vung NN va co clinl sacl uu dai clo bao v va
32
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
cai llin ngun nuoc sacl cn co clinl sacl plal
lrin cac m linl su dung Iln Ileo NN nlu
nui lrng lluy sinl llai va cac m linl lln
llin voi mi lruong, lluc lin nglim luc cac quy
dinl v bao ln va su dung bn vung NN, lluc
lin cac bin plap xu plal va lruy cuu lracl
nlim linl su di voi cac vi plam, di voi bao ln
NN, xy dung va cp nll lluong xuyn l co so
du Iiu quc gia va lrang veb v NN Vil Nam,
nglin cuu plal lrin cac pluong plap lin lin d
quan Iy NN nlu lip cn sinl llai, dng quan Iy,
quan Iy Iin nganl, quan Iy dua vao cng dng.
c. Quy hnach ban tn va su dung bn vung da
dang sinh hnc vung cua sng, vcn bin
Xy dung ban d NN Vil Nam lleo cac ly I
Ilac nlau (1:1.000.000 clo loan Ianl ll, 1:250.000
clo cac vung sinl llai, 1:100.000 clo mi linl va 1:
10.000 - 1: 25.000 clo lung Ilu NN), quy loacl
lng ll bao ln va plal lrin bn vung NN cp
quc gia (luong llicl voi ban d NN ly I
1:1.000.000) va cp vung sinl llai lleo l llng
pln Ioai NN.
I. Xy dung va thuc hin quy ch quan Iy tai
nguyn NN
Xy dung quy cl quan Iy co y ngla quyl dinl,
mang linl clin Iuoc lrong cng lac quan Iy lluy
san cua cac vung NN. Ni dung cua quy cl nay
bao gm ml s vn d clu yu sau: diu clinl
quan l cng lac giua cac clu ll quan Iy, pln
pli ngn sacl lrong quan Iy ngun Ioi lluy san
va lai nguyn NN, cac loal dng ngl ca (bao
gm danl bl, nui lrng lluy san, nglin cuu
ngun Ioi lluy san) lleo Ilap Inl bao v ngun
Ioi lluy san du plai lin lanl xin cp giy plep
loal dng lai Cli cuc bao v Ngun Ioi lluy san
cp linl.
33
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
35
4.1. NN Vil Nam rl da dang va plong plu v
Iiu Ioai pln b rng Ilp cac vung sinl
llai, co gia lri va vai lro lo Ion di voi plal
lrin Iinl l - xa li, bao v dl nuoc, xoa doi
giam ngleo, duy lri va plal lrin vn loa, lan
cl lai bin, bao v mi lruong, duy lri va plal
lrin DSH.
4.2. NN Vil Nam Ia nlung l sinl llai rl nlay
cam, Iem llicl ngli voi nlung llay di dl
ngl, d ml cn bng. NN Vil Nam da va
dang bi suy lloai (mi lruong sng, noi di cu
cua nliu Ioai sinl vl bi pla luy, bi nlim,
DSH va cac ngun lai nguyn NN bi suy
giam nglim lrong).
4.3. Nlung llacl lluc clu yu di voi NN Vil
Nam Ia: dn s gia lng qua nlanl, pluong
lluc va lp quan Iac lu, su ngleo doi lai cac
vung NN va vung xung quanl, l llng
clinl sacl va plap Iul d quan Iy NN con
lliu dng b va clua loan llin, vic quan Iy
lliu llng nll, lliu pli lop va lliu linl
Iin nganl, Ilai llac, su dung va bao ln
NN clua lop Iy, ngun vn du lu clo dao
lao nln Iuc, nglin cuu Iloa loc, xy dung
cac m linl plal lrin bn vung NN, clo
vic bao ln, bao v mi lruong va lai nguyn
vung NN con o muc llp, Ilng lop Iy,
lliu cn di, clua co duoc co so du Iiu dy
du v NN, dap ung duoc yu cu plal lrin
bn vung cung nlu quan Iy va bao ln NN,
nln lluc va Iin lluc v quan Iy va bao ln
NN con llp, cac qua lrinl lu nlin nlu xoi
Io, bao Iu, clay rung, mn loa, ngol loa va do
lac dng cua loan cu loa, bin dng mi
lruong loan cu.
4.4. NN Vil Nam da va dang lrai qua bin di
Ila manl lleo cac xu ll sau dy:
a. S Iuong Iiu Ioai va din licl NN nln
lao (l lluy din, lluy Ioi, dm nui lluy
san, rung Iua, vung xu Iy nuoc llai...) lng
In, nlung din licl cac Iiu NN lu nlin,
dc bil Ia rung ngp mn, llam co bin, ran
san l, bai lriu Iy, rung lram, l lu nlin
giam di ngay cang manl.
b. Vai lro, gia lri su dung NN di voi plal
lrin Iinl l, xa li, bao v mi lruong, lan
cl lai bin cua NN ngay cang lng.
c. Cll Iuong mi lruong va l sinl llai NN
ven d lli, Ilu cng nglip, vung nui
lrng lluy san va san xul Iua nuoc, rung
ngp mn, llam co bin, ran san l,... bi suy
lloai ngay cang manl, DSH cac vung
NN co xu luong suy giam.
d. Cac de doa di voi NN co xu luong gia
lng: llin lai, clin lranl, suc ep dn s,
Ilai llac qua muc va bl lop Iy, bl cp v
pluong lluc, co cl, b may quan Iy, lliu
su Il lop giua clin Iuoc plal lrin Iinl l
voi bao v lai nguyn, mi lruong, NN.
e. Nln lluc v cluc nng, gia lri, v bao ln
NN ngay cang duoc nng In nlung con
xa moi dap ung duoc yu cu cua su dung
Iln Ileo va plal lrin bn vung NN.
f. Cacl lip cn, cng cu quan Iy NN ngay
cang lin dai, Iloa loc, da dang lon. S
Iuong cac vn ban plap Iul Iin quan loi
NN, s Iuong co quan, b pln quan Iy
NN ngay cang lng, nlung su pli lop,
liu Iuc, linl liu qua, lac dng licl cuc cua
l llng ll cl, quan Iy Ilng lng luong
ung va con Ilim ln.
g. S Iuo ng ca c d la i, du a n, cng lrinl Iloa
lo c Iin quan lo i NN lng ma nl, li m Iu c
Iloa lo c (s Iuo ng co quan, s Iuo ng ca n
b , lrang lli l bi,...), nglin cu u v NN
lng In nlung I l qua nglin cu u Iloa
lo c v NN clua duo c su du ng va pla l
luy li u qua .
l. Cng lac luyn lruyn giao duc v NN
ngay cang duoc clu y, nlung cng lac dao
lao clinl quy v NN clua duoc quan lm
dung muc, clua dap ung duoc yu cu v
su dung, quan Iy va bao ln NN.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
4. Kt Iun
i. S Iuong d lai, du an lop lac quc l, s
Iuong cac co quan nuoc ngoai, l cluc quc
l Iin quan NN ma Vil Nam co llam gia
ngay cang lng va cang co lac dung licl cuc
clo vic bao ln, su dung, quan Iy NN.
4.5. Bao ln va plal lrin bn vung NN cn co su
quan lm, llam gia cua cac nganl, cac cp, cn
co ml clin Iuoc quan Iy lng lop Iu dai cung
voi ml Ilung plap Iy va ll cl plu lop.
4.6. Vic som llam gia Cng uoc Ramsar va nlung
n Iuc d lluc lli lracl nlim cua ml nuoc
llanl vin Cng uoc da co ml vai lro rl lo
Ion lluc dy vic quan Iy, bao ln va plal lrin
bn vung NN o Vil Nam. Tuy nlin, vic
bao ln va plal lrin bn vung cac l sinl llai
NN o Vil Nam moi cli Ia bl du, rl cn
cn su l lro cua cac nla lai lro, cac l cluc
quc l va lrong nuoc.
36
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar