You are on page 1of 79

TONG QUAN

HIN TRANG T NGP NC VIT NAM


SAU 15 NM THC HIN CNG C RAMSAR
Vic quy dinl v cac lluc ll dia Iy va lrinl bay cac lu Iiu lrong n plm nay Ilng plan anl bl cu quan dim nao
cua VLIA, IICN loc MWBI v lu cacl plap Iy cua bl cu quc gia, Ianl ll lay Ilu vuc nao va cac co quan co
llm quyn cua lo, cung nlu Ilng plan anl bl cu quan dim nao cua VLIA, IICN loc MWBI v pln dinl
ranl gioi cua cac quc gia, Ianl ll lay Ilu vuc do.
Cac quan dim lrinl bay lrong n plm nay Ilng nll llil plan anl cac quan dim cua VLIA, IICN loc MWBI.
Co quan xul ban: Cuc Bao v Mi lruong
T cluc Bao ln Tlin nlin Quc l (IICN) lai Vil Nam
Cluong lrinl Bao ln a dang Sinl loc va Su dung Bn vung l ngp nuoc sng M-Ing
Ha Ni, Vil Nam
Ban quyn: 2005 Cuc Bao v Mi lruong
Cac l cluc loc ca nln co ll lai ban n plm nay vi muc dicl giao duc loc pli Ioi nlun ma
Ilng cn su dng y lruoc bng vn ban Cuc Bao v Mi lruong, nlung plai gli ro ngun.
Cac l cluc loc ca nln Ilng duoc plep lai ban n plm nay d Iinl doanl loc vi bl Iy muc
dicl lluong mai nao ma Ilng duoc su dng y lruoc bng vn ban cua Cuc Bao v Mi lruong.
Tricl dn: Cuc Bao v Mi lruong Vil Nam (2005). Tng quan hcn Iang daI ngJ nuoc 'cI Aan -au 15 nJn
Ihuc hcn cng uoc Kan-a. Ha Ni, Vil Nam. 72 pp.
Cng ly in: Cng ly TNHH Iinl Hi, Ha Ni, Vil Nam
Noi cung cp: Cuc Bao v Mi lruong
B Tai nguyn va Mi lruong
67 Nguyn Du, Ha Ni, Vil Nam
T: +84 4 942 4581, Iax: +84 4 822 3189
LmaiI: pcsdInea.gov.vn
vvv.nea.gov.vn
T cluc Bao ln Tlin nlin Quc l IICN Vil Nam
ViIIa 44/4, Il Van Bao, Ba inl, Ha Ni, Vil Nam
TeI: +84 4 726 1575, Iax: +84 4 726 1561
LmaiI: officeiucn.org.vn
vvv.iucn.org.vn
Cluong lrinl Bao ln a dang Sinl loc va Su dung Bn vung l ngp nuoc sng M-Ing
Cuc Bao v Mi lruong
67 Nguyn Du, Ha Ni, Vil Nam
T: +84 4 9427800, Iax: +84 4 9427801
LmaiI: mvbpnea.gov.vn
vvv.meIongvelIands.org
i
Danh muc cac chu vit tt iv
Loi cam on v
1. Mo du 1
2. Tng quan v dt ngp nuoc Vit Nam 3
2.1. l ngp nuoc o Vil Nam 3
2.1.1. Cac dJc dcn Iu nhcn chu ycu hInh Ihanh dJI ngJ nuoc
'cI Aan 3
2.1.2. Kcn Ic dJI ngJ nuoc 3
2.1.3. XJy dung hc Ihng hJn Ioa \a IJ lan d dJI ngJ nuoc 4
2.1.4. Cac hc -nh Iha dJI ngJ nuoc 5
2.1.5. Xu Ihc lcn dng dJI ngJ nuoc 'cI Aan 14
2.2. Gia lri va cluc nng cua dl ngp nuoc Vil Nam 15
2.2.1. Chuc nJng cua dJI ngJ nuoc 'cI Aan 15
2.2.2. Ca II cua dJI ngJ nuoc 'cI Aan 16
2.2.3. Ia dang -nh hoc 1S
3. Quan Iy dt ngp nuoc o Vit Nam 21
3.1. Hin lrang quan Iy dl ngp nuoc Vil Nam 21
3.1.1. _uan Iy dJI ngJ nuoc o cJ Iung uong 21
3.1.2. _uan Iy dJI ngJ nuoc o cJ IInh 21
3.1.3. !oaI dng \a xu huong lao In dJI ngJ nuoc 22
3.1.4. 'cc -u dung dJI ngJ nuoc \a xu Ihc 22
3.2. Klung plap Iy clo quan Iy dl ngp nuoc 24
3.2.1. !c Ihng IuJI ha, chInh -ach Icn quan dcn quan Iy
dJI ngJ nuoc 24
3.2.2. Ton IJI \c cac Cng uoc quc Ic co Icn quan dcn quan Iy
dJI ngJ nuoc na 'cI Aan Ihan ga 25
3.3. Cac pluong lluc, pluong plap quan Iy dl ngp nuoc 27
3.4. Nglin cuu, luyn lruyn, giao duc va nln lluc
v dl ngp nuoc 28
3.4.1. Cac hoaI dng 2S
3.4.2. Xu huong \c nhJn Ihuc, hcu lcI \c dJI ngJ nuoc 29
3.5. Nlung llanl luu, llacl lluc Iin quan dn quan Iy
dl ngp nuoc Vil Nam 29
3.5.1. Ahung Ihanh Iuu 29
3.5.2. AI - In Ia, Ihach Ihuc Iong quan Iy dJI ngJ nuoc 30
3.5.3. AI - dc xuJI \c quan Iy dJI ngJ nuoc o 'cI Aan 32
4. Kt Iun 35
5. Kin nghj 37
Tai Iiu tham khan 38
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Muc Iuc
Phu Luc
Ilu Iuc A: Tom ll v Cng uoc Ramsar 40
Ilu Iuc B: H llng pln Ioai dl ngp nuoc cua B Nng nglip va
Ilal lrin Nng lln 41
Ilu Iuc C: Ml s ban d dl ngp nuoc Vil Nam 46
Ilu Iuc D: Cac Ilu dl ngp nuoc co gia lri da dang sinl loc va
mi lruong cua Vil Nam 49
Ilu Iuc L: Iuong gia Iinl l ml s vung dl ngp nuoc Vil Nam 64
Ilu Iuc I: Danl muc ml s vn ban quy plam plap Iul Iin quan
dn dl ngp nuoc 69
Anl 1: l ngp nuoc bai lriu cua sng Ba Ial 6
Anl 2: Rung ngp mn lai bn racl Nang, cua sng ng c 6
Anl 3: Rung ngp mn ven bin Ca Mau 7
Anl 4: Nla o lai bn sng Ca Mau, doan qua lli xa 7
Anl 5: Ila Tam Giang - Cu Hai 9
Anl 6: Rung ngp mn lai xa Quang in, Hai Ha, Quang Ninl 10
Anl 7: Kloanl dm nui lm pla luy rung ngp mn
lai xa Tin Toi, Hai Ha, Quang Ninl 11
Anl 8: Ran san l ven bin Ninl Tlun 11
Anl 9: Co vicl Th.hcnch moc cung san l quanl dao Truong Sa 11
Anl 10: San l bi Ilai llac Iam d Iuu nim o Nla Trang - Klanl Hoa 11
Anl 11: Cac bai co bin C.oIundaIaIa o dao Ilu Quy 12
Anl 12: Suy lloai llam co bin o dm Tluy Triu, vinl Cam Ranl 13
Anl 13: H Ba B 13
Anl 14: Klu du Iicl ven bin Cu Iao Cu, Binl Tlun 17
Anl 15: Klai llac ngao lu nlin lai bai lriu Hai Ha, Quang Ninl 17
Anl 16: Klai llac rong bin o Cua Hi, Xun Tlanl, Ngli Xun, Ha Tnl 17
Anl 17: Klai llac qung iImenil lrong bai lriu llp, Cm Xuyn, Ha Tnl 17
Anl 18: Cll pla rung ngp mn d nui lm o Tlai Binl 19
Anl 19 : nlim du o mui Clul, Ilan Ri 19
Anl 20: Nng cao nln lluc cng dng v QITHB Nam inl 28
ii
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Danh muc anh
iii
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Bang 1: l ngp nuoc vung ng bng sng Hng 5
Bang 2: Vuon quc gia va Ilu bao ln llin nlin dl ngp nuoc
o ng bng sng Cuu Iong 8
Bang 3: Su suy giam d cle plu san l o ml s vung ven bin Vil Nam 12
Bang 4: Din licl va san Iuong Iua ca nuoc ml s nm 16
Bang 5: San Iuong Ilai llac va nui lrng lluy san 16
Bang 6: Tng llai Iuong d ra bin cua ml s l llng sng 19
Bang 7: Cac cng uoc quc l co Iin quan dn dl ngp nuoc 25
Biu d 1: Din licl ml s Ioai linl dl ngp nuoc o ng bng
sng Cuu Iong 7
Biu d 2: Iln b din licl rung ngp mn cua Vil Nam 10
Biu d 3: So d din bin din licl Rung ngp mn Vil Nam, 1943-2000 10
Biu d 4: Tng gia lri cua ml s bai co bin Vil Nam 12
Biu d 5 : San Iuong va nng sul Ilai llac lai san
lu nm 1990 dn nm 2002 18
Biu d 6: So sanl s Iuong Su du do o Vuon quc gia Tram Clim
qua cac nm 1986-2005 23
Hp 1: H llng cac sng Ion cua Vil Nam 3
Hp 2: 42 Klu dl ngp nuoc liu biu o Vil Nam 4
Hp 3: 10 Ilu l ngp nuoc ven bin co gia lri cao 4
Hp 4: H llng cac dm pla o min Trung Vil Nam 9
Hp 5: Cac Ioai sinl vl NN o Vil Nam 17
Hp 6: Nlim vu va cluc nng cua cac B, nganl va dia pluong
lrong bao ln va plal lrin bn vung cac vung dl ngp nuoc 21
Hp 7: Cac vung dl ngp nuoc Ia cac Ilu rung dc dung o Vil Nam 22
Hp 8: Cac buoc quy loacl quan Iy dua lrn l sinl llai: 28
Danh muc bang
Danh muc biu d
Danh muc hp
iv
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
BTTN Bao ln llin nlin
BSCI ng bng sng Cuu Iong
BSH ng bng sng Hng
DSH a dang sinl loc
NN l ngp nuoc
VQG Vuon quc gia
IICN T cluc Bao ln Tlin nlin Quc l
CRLS Trung lm Nglin cuu Tai nguyn & Mi lruong
WWI Quy Quc l v Bao v Tlin nlin
INDI Cluong lrinl Ilal lrin Iin Hop quc
IBND Iy ban Nln dn
QITHB Quan Iy lng lop doi bo
INLI Cluong lrinl Mi lruong Iin Hop quc
GLI Quy Mi lruong loan cu
INICCC Cng uoc Klung cua Iin Hop Quc v Bin di Kli lu
KTX Klng lluong xuyn
Danh muc cac chu vit tt
v
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
C
uc Bao v Mi lruong va IICN Vil Nam xin lrn lrong cam on nlung nguoi llam gia xy dung
bao cao nay, gm: GS.TS. Mai Trong Nlun, TS.Trn Hng Ha, TlS. Nguyn Cli Tlanl, TlS. I
Tlanl Binl, TS. Hoang Vn Tlng, Ilam inl Vil Hng.
ng lloi Cuc Bao v Mi lruong va IICN Vil Nam cung lrn lrong cam on Cluong lrinl Bao ln a
dang Sinl loc va Su dung Bn vung l ngp nuoc sng MKng da l lro v Iy llul va lai clinl, ai
loc Quc gia Ha Ni, Trung lm Nglin cuu Tai nguyn va Mi lruong, Iln vin iu lra Quy loacl
Rung Nam B, Hop pln dl ngp nuoc lrong Du an Ngn ngua cac xu luong suy lloai mi lruong bin
ng va vinl Tlai Ian cung cp lai Iiu, Il qua nglin cuu va llam gia bin soan bao cao nay.
Cuc Bao v Mi lruong va IICN Vil Nam lrn lrong cam on su lop lac va nlung y Iin cua IGS. TS. I
Din Duc, GS.TSKH. Ilan Nguyn Hng, GS.TS. Mai inl Yn, GS.TSKH. ng Huy Huynl, IGS.TS
Ilam Binl Quyn, IGS. TS. Nguyn Hoang Tri, TS. ao Manl Tin, Nguyn Tli Hng Hu, Nguyn Tli
Hoang Ha, Trn ng Quy, Nguyn Tai Tu va nlung nguoi co Iin quan Ilac.
Cui cung, Cuc Bao v Mi lruong va IICN Vil nam xin duoc lrn lrong cam on su dong gop va l lro
quy bau cua T cluc Ilal lrin Quc l Tluy in (SIDA).
Loi cam on

l ngp nuoc (NN) Vil Nam rl da


da ng v Ii u Ioa i, plong plu v la i
nguyn, da dang sinl loc (DSH), co
nliu cluc nng va gia lri (Iinl l, xa li, vn
loa...) rl quan lrong. Voi lon 10 lriu la, NN
pln b o lu Ilp cac vung sinl llai cua nuoc la,
gn bo Iu doi voi cng dng dn cu, co vai lro Ion
di voi doi sng nln dn va plal lrin Iinl l - xa
li.
Nm 1989, Vil Nam Ia quc gia llu 50 lrn ll
gioi llam gia Cng uoc Ramsar. Trong 15 nm
qua, Vil Nam da co nliu n Iuc lrin Ilai cac
loal dng nglin cuu, Iim I, xy dung cac cng
cu va Iy llul Ilac nlau d bao ln, su dung,
quan Iy NN lleo linl lln cua Cng uoc Ramsar.
Tuy nlin, nlung c gng nay clua dap ung duoc
yu cu su dung Iln Ileo, bao ln va plal lrin
bn vung NN.
Vic ra soal, danl gia nlung llanl luu, ln lai va
xu ll cua cac loal dng Iin quan dn NN
nlm rul ra nlung bai loc Iinl nglim va d xul
dinl luong d quan Iy, bao ln, su dung Iln
Ileo va plal lrin bn vung NN Ia ll suc cn
llil.
Huong loi muc dicl noi lrn va gop pln vao vic
bao ln DSH, quan Iy, plal lrin bn vung NN
Vil Nam, Cuc Bao v Mi lruong lluc B Tai
nguyn va Mi lruong bin soan "Tng quan lin
lrang NN Vil Nam sau 15 nm lluc lin Cng
uoc Ramsar" (Overviev of WelIands Slalus in Viel
Nam IoIIoving 15 Years of Ramsar Convenlion
ImpIemenlalion) voi su l lro va cng lac cua
IICN.
Bao cao duoc xy dung lrn co so lng lop, pln
licl cac ngun lai Iiu co linl plap Iy cao, cp nll
o muc co ll, lleo cacl lip cn Iicl su cu ll, Iin
nganl, lip cn sinl llai va plal lrin bn vung.
Ni dung bao cao duoc lrinl bay lrong 5 pln (Mo
du, Tng quan v NN Vil Nam, Quan Iy NN
o Vil Nam, Kl Iun, Kin ngli) va 6 plu Iuc
(Cng uoc Ramsar, Iln Ioai NN lleo B Nng
nglip va Ilal lrin Nng lln, Ml s ban d
NN, Cac Ilu NN co gia lri DSH va mi
lruong Vil Nam, Iuong gia Iinl l ml s Ilu
NN Vil Nam, Danl muc cac vn ban plap Iul
Iin quan dn NN).
Bao cao nay co ll Ia lai Iiu b icl clo cac nla
quan Iy, loacl dinl clinl sacl, clo cac nla
nglin cuu v NN, Iam lai Iiu llam Ilao clo
nglin cuu sinl, loc vin cao loc va cac di luong
Ilac lluc cac Inl vuc Iin quan dn NN.
Du da rl c gng bin soan nlung bao cao Ilo
lranl Iloi lliu sol, Cuc Bao v Mi lruong va lp
ll lac gia rl bil on va mong nln duoc su gop y
cua dc gia.
1
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
1. Mo du
2.1. t ngp nuoc o Vit Nam
Hin nay, lrn ll gioi co nliu dinl ngla Ilac
nlau v NN, luy lleo mi quc gia va muc dicl
quan Iy, su dung NN. inl ngla v NN gli lai
iu 1 cua Cng uoc Ramsar (!hu Iuc ), duoc su
dung clinl lluc o Vil Nam lrong cac loal dng
Iin quan dn NN: "IAA Ia nhung \ung dJn
IJy, Ihan lun hoJc \ung nuoc lJI Ic Ia Iu nhcn
hay nhJn Iao, Ihuong xuycn hay Ian Iho, co nuoc
chay hay nuoc Iu, Ia nuoc ngoI, nuoc Io hay nuoc
lcn, Ic ca nhung \ung nuoc lcn co d -Ju Ihng
qua 6n Ih Icu IhJ".
Tleo dinl ngla na y, ca c y u l dia ma o, llu y vn, ll
nluo ng, d ng v l, llu c v l, li n lra ng su du ng d l dai
Ia nlu ng liu cli quan lro ng d xa c dinl ca c vu ng NN.
2.1.1. Cac dc dim tu nhin chu yu
hinh thanh dt ngp nuoc Vit Nam
c dim dja man: 2/3 din licl lu nlin Vil Nam
Ia di nui, co luong ngling clung lu Ty sang
ng. ng bng Bc B va Nam B Ia nlung
vung lrung, lao nn lai vung NN liu biu clo
dia mao vung clu ll sng Hng va sng Cuu
Iong.
c dim kh hu: lluc vung Ili lu nlil doi
gio mua, nlil d lrung binl lang nm Ila cao
(lon 20
0
C/nm), d m luong d i Io n (lon
80/nm), Iuong mua di dao (1.500mm/nm).
Su Ilac nlau v cl d Ili lu giua cac vung, dc
bil Ia cl d nlil - m co anl luong dn cl d
lluy vn cua lung vung nlu lloi gian ngp nuoc,
d su ngp nuoc, cl d nlil cua nuoc, dn dn
su Ilac nlau giua cac Ioai linl NN.
c dim thuy vn: l llng dong clay voi ml
mang Iuoi liu nuoc ra bin Ila day. Tng s cac
con sng Ion nlo o Vil Nam In loi 2.500, lrong do
nlung con sng dai lrn 10 Im Ia 2.360 sng (Ilan
Nguyn Hng, 1996). Tleo s Iiu linl loan clo
lly l llng sng Cuu Iong co ngun nuoc clay
vao Vil Nam Ia Ion nll, clim 61,4 lng Iuong
dong clay sng ngoi cua ca nuoc. Cac dong sng
clay ra bin da lao llanl l llng cua sng Ia ml
lrong nlung Ioai linl NN quan lrong cua Vil
Nam. Hin nay, ca nuoc co lrn 3.500 l clua nuoc
nlo va 650 l clua nuoc vua va Ion, cac l clua
nuoc Ion nlu l Tlac Ba co din licl ml nuoc
23.400 la, l Hoa Binl 218 Im
2
, l Du Ting
35.000 la, l Tri An 27.000 la (Nguyn Vil Il,
Vu Vn Tun, Trn Tlanl Xun, 2003).
Th nhuong: co 15 nlom dl, lrong do co 7 nlom
dl Iin quan dn cac dc lrung cua cac vung
NN, do Ia dl mn, dl plen, dl plu sa, dl
gIy, dl llan bun, dl xam va dl cal. Do cac dc
dim Ilac nlau v dia mao, Ili lu, ll nluong
da linl llanl cac dc lrung v lluc vl cua cac
vung NN voi lai dang din linl Ia lluc vl
vung NN mn va lluc vl vung NN ngol.
2.1.2. Kim k dt ngp nuoc
Cng lac Iim I NN duoc lin lanl In du
lin o Vil Nam vao nm 1989, do IGS.TS. I Din
Duc va nnI lluc lin, da llng I duoc 42 Ilu
NN liu biu cua Vil Nam (Hp 2).
Nm 2001, Cu c Mi lruo ng (nay Ia Cu c Ba o v Mi
lruo ng) da d xu l 68 Ilu NN co gia lri DSH va
mi lruo ng (Ilu Iu c D) vo i s Ii u plong plu va d y
du lon so vo i ca c la i Ii u lruo c dy. Danl mu c na y
co ll lro lla nl co so clo vi c xa c dinl ca c vu ng
NN co l m quan lro ng qu c gia va qu c l sau na y.
3
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
2. Tng quan v dt ngp nuoc Vit Nam
Hp 1: H thng cac sng Ion cua Vit Nam
1. Sng MIng
2. Sng Hng
3. Sng Tlai Binl
4. Sng Ky Cung - Bng
5. Sng Ma
6. Sng Ca
7. Sng Tlu Bn
8. Sng Ba
9. Sng ng Nai
Nm 2002 - 2004, lop pln NN cua Du an "Ngn
ngua cac xu luong suy lloai mi lruong Bin
ng va Vinl Tlai Ian" do Mai Trong Nlun clu
lri, da Ip l so 10 Ilu NN ven bin co gia lri cao
(lleo liu clun Cng uoc Ramsar) (Hp 3).
2.1.3. Xy dung h thng phn Inai va
Ip ban d dt ngp nuoc
Clo dn nay, Vil Nam vn clua co ml l llng
pln Ioai NN clinl lluc co ll ap dung clung
clo moi Inl vuc Iin quan dn quan Iy NN va
cung clua co ban d lin lrang va quy loacl NN
quc gia d Iam co so clo vic loacl dinl cac clinl
sacl va clin Iuoc v bao ln va plal lrin bn
vung NN. Do vy, vic xy dung va plap Iy loa
l llng pln Ioai va Ip ban d NN Vil Nam
se Ia ml loal dng uu lin lrong bao ln va plal
lrin bn vung NN cua Vil Nam.
Dua lrn dinl ngla v NN cua Cng uoc
Ramsar, cac dc dim v dl, nuoc va sinl loc,
ml s l llng pln Ioai NN cua cac co quan,
l cluc, cac nla Iloa loc lrong nuoc da duoc d
xul nlu: bang pln Ioai cua I Din Duc (1989),
4
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Hp 2: 42 Khu dt ngp nuoc tiu biu o Vit Nam
H chua nuoc (21):
Ba B,
Tlac Ba,
H Clu,
H Nui Cc,
H Sng a,
H Ty,
H ng M -Ngai Son,
H Sui Hai,
H Cm Son,
H Sng Muc,
H Yn My,
H Ke G,
H Cm Iy,
H Bin H,
H Nui Ml,
H Iil Son,
H Ilu Ninl,
H Cu Mng,
H IaI,
H a Nlim,
H Bin Iac,
m (5):
Clinl Cng,
m Vac,
Quy Nlon,
m Ioan,
m Nai.
ng bng chu th (2):
ng bng clu ll sng Hng,
ng bng clu ll sng Cuu Iong.
Cua sng (2):
Sng Hng,
Sng Tin.
Bu (3):
Bu Sen,
Su (He-HIm),
Nam Cal Tin.
Pha (1):
Ila Tam Giang.
Sn chim (3):
Bac Iiu,
Sn clim m Doi,
Sn clim Cai Nuoc.
Rung ngp nuoc (2):
Klu bao v rung Tram V Doi,
Rung ngp mn Nm Cn.
NN thcn mua (1):
ng Tlap Muoi.
Qun dan (2):
Cal Ba,
Cn ao.
Hp 3: 10 khu t ngp nuoc vcn bin cn gia
trj can (thcn tiu chun Cng uoc Ramsar)
1. Cua sng Tin Yn
2. Cua sng Bacl ng
3. Cua sng Vn Ic
4. Cua sng Ba Ial
5. Bai lriu Kim Son
6. m pla Tam Giang - Cu Hai
7. m Tra
8. Cua sng ng Nai
9. Cua sng Tin
10. Bai lriu Ty Nam Ca Mau
Agun: !c Icn Iuc, 19S9.
Ilan Nguyn H ng (1996), Nguy n Clu H i
(1999), Nguyn Huy Tlng (1999), Nguyn Cli
Tlanl va nnI (1999, 2002), Hoang Vn Tlng va
nnI (2002), Vu Trung Tang (1994-2004).
Iln vin iu lra Quy loacl Rung Nam B (1990-
1996) dua ra ml l llng pln Ioai NN vung
dng bng sng Cuu Iong pluc vu clo vic quan
Iy NN o dy. Nm 2003, Nguyn Cli Tlanl va
cng su, da pln Ioai NN Vil Nam lleo 4 bc:
Bc 1-H llng (dua vao ban cll cua nuoc), Bc 2-
H llng plu (dua vao dia mao), Bc 3-Iop (dua
vao lluy vn), Bc 4-Iop plu (dua vao lin lrang
lluc vl va su dung dl). Tu Il qua nglin cuu
nay, B Nng nglip va Ilal lrin Nng lln
(2004) da ban lanl ml Tiu clun Nganl v l
llng pln Ioai NN Vil Nam luong llicl voi
ban d NN ly I 1: 1.000.000 d su dung lrong cac
Inl vuc quan Iy nla nuoc cua B Nng nglip va
Ilal lrin Nng lln (Ilu Iuc B).
Tp ll lac gia lluc lin lop pln NN lrong du
an "Ngn ngua cac xu luong suy lloai mi lruong
Bin ng va Vinl Tlai Ian" d xul bang pln
Ioai NN lleo Cng uoc Ramsar, duoc b sung va
diu clinl clo plu lop voi Vil Nam (Mai Trong
Nlun, Vu Trung Tang va nnI, 2004). Bang pln
Ioai nay gm 4 bc: H llng (03) - Ilu l llng
(08) - Kiu (20) - Ioai (57).
2.1.4. Cac h sinh thai dt ngp nuoc
l ngp nuoc Vil Nam gm 2 nlom: NN ni
dia va NN ven bin. NN ni dia co ml o ca ba
min va cac vung sinl llai, da dang v Iiu Ioai,
linl llai, lai nguyn, cluc nng va gia lri cung
nlu Ila nng Ilai llac, su dung va bao v. Cac
Iiu NN ni dia gm: clu ll ngp nuoc
lluong xuyn, Iacl nuoc, sng sui clay lluong
xuyn, lam lloi, l nuoc ngol, llan bun, dm Iy,
l nuoc mn, NN lrn nui, NN dia nlil, dm
nui lluy san, ao Ion lon 8 la, dm Iy... NN
ven bin pln b rng Ilp vung bo bin Vil
Nam bao gm NN cua sng, bai lriu, NN dm
pla va vung nuoc bin co d su nlo lon 6 m Ili
lriu Iil. Rung ngp mn va bai sinl Iy lp lrung
clu yu o cac vung clu ll, vung cua sng va
vung lriu. Cac dm pla cung lp lrung o vung bo
bin min Trung (lu Hu dn Ninl Tlun). Cac
ran san l va l rong lao - co bin pln b nliu
o vung bo bin Nam Trung B.
Tuy nlin, lrong Ilun Il bao cao nay cli d cp
dn 5 vung NN quan lrong, do Ia: NN vung
cua sng dng bng sng Hng (BSH), NN cac
dm pla o min Trung, NN clu ll sng Cuu
Iong, NN cac l va ml s Iiu NN Ilac.
a. t ngp nuoc vung cua sng dng bng sng
Hng
Tleo ban d NN cua vung cua sng BSH li I
1/100.000 (Iln vin iu lra Quy loacl Rung
Nam B va Hi Iloa loc l Vil Nam, 2004 - Ilu
Iuc C1), din licl NN o vung nay Ia 229.762 la
(clim 76,01 din licl lu nlin). Trong do, din
licl NN mn Ia 125.389 la, gm 22.487 la NN
ven bin va 102.482 la NN mn cua sng, pln
b clu yu o cac cua sng Nam Triu, Cm, Iacl
Tray, Vn Ic, Tlai Binl, Ba Ial, Iacl Giang, cua
ay voi Ioai linl su dung dl clinl Ia san xul
nng Im nglip va nui lrng lluy san (NTTS),
din licl NN ngol Ia 103.373 la, voi Ioai linl su
dung dl clinl Ia canl lac nng nglip.
5
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
t ngp nuoc vung cua sng Vn Uc
M la Din licl bai bi ven bin Hai Ilong Ia 17.000 la, din licl co rung ngp mn 11.000
la, din licl clua co rung ngp mn 1.000 la, dm nui lluy san nuoc Io 5.000 la.
Rung ngp mn 50 Ioai lluc 28 lo
Clu yu Ia Ioai Bn clua (5onncaIa ca-coIa-), ngoai ra co Trang (KandcIa candcI),
Su (cgcca- concuIaIa), r bin (canIhu- clacIcaIu-), Mm bin (\ccnna
nana), Gia, Coi (Cycu- naIacccn--).
Cac Ioai dng, lluc vl Co 185 Ioai lluc vl plu du (!hyIoIanIIon), 306 Ioai dng vl day, 90 Ioai ca, 5 Ioai
bo sal va 37 Ioai clim, lrong do co cac Ioai clim nuoc lluong gp nlu: Vil lroi (na-
occIohyncha), Clim In (!odcc- uIcoI-), Sm cm (!uIca aIa), Cc d
(!haIacocoax calo), Ga Ii nuoc (!ydoha-anu- chugu-), Ga nuoc (KaIIu-).
Bang 1: t ngp nc vung ng bng sng Hng
6
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 2: Kung ngJ nJn ha lcn ach Aang, cua -ng
ng Ic (Aa Tong AhuJn, 2003)
Cac Ioai clim di cu Cac Ioai clim nuoc lluong gp nlu: Vil lroi (na- occIohyncha), Clim In
(!odcc- uIcoI-), Sm cm (!uIca aIa), Cc d (!haIacocoax calo), Ga Ii nuoc
(!ydoha-anu- chugu-), Ga nuoc (KaIIu-).
Kinl l dia pluong Nguoi dn o dy sng clu yu nlo nui lrng lluy san.
t ngp nuoc cua sng Thai Binh - Tra Ly
M la Vung cua sng din linl, bai lriu duoc linl llanl do su bi dp plu sa lang nm
voi lc d Ila nlanl. Din licl bai lriu Ia 11.409 la, lrong do din licl co Ila nng
lrng rung ngp mn Ia 6.775 la.
Rung ngp mn Din licl rung ngp mn 3.388 la, voi 52 Ioai lluc 48 cli va 26 lo. Cac Ioai clu yu
Ia Ioai Bn clua (5onncaIa ca-coIa-), Trang (KandcIa candcI), Su (cgcca-
concuIaIa), Gia (!xcoccaa agaIIocha), Mm qun (\ccnna IanaIa).
Cac Ioai dng, lluc vl 170 Ioai lao, 108 Ioai dng vl plu du, 37 Ioai dng vl day, 152 Ioai ca, lrong do b ca
Vuoc (!ccIonc-), b ca Tricl (CIucIonc-) va b ca Bon (!IcuonccIIonc-) co s
Ioai nliu nll.
Cac Ioai clim dc luu Cac Ioai Co llia (!IaIaIca nno), Mong b mo ngn (!au- -audc-), B nng
(!cIcanu-), B nng cln xam (!cIcanu- hIcn--), Co qum du den
(Thc-Ion- ncIanocchaIu-).
Kinl l dia pluong Cng dng dn cu dia pluong sng clu yu nlo cln lla vil, nui lluy san, danl bl
ca va Ilai llac cal.
t ngp nuoc cua sng Ba Lat (Tin Hai - Gian Thuy)
M la Din licl rung ngp mn 6.008 la va din licl bai bi 25.934 la (anl 1). Bai lriu duoc
bi dp do plu sa lang nm voi lc d luong di nlanl (26-67m/nm).
Rung ngp mn Tluc vl ngp mn co 95 Ioai, cac Ioai pl bin Ia Bn clua (5onncaIa ca-coIa-),
Trang (KandcIa candcI), Mm qun (\ccnna IanaIa), Coc Ien (Ic- IIoIaIa),
Mm bin (\ccnna nana).
Cac Ioai dng, lluc vl Co 180 Ioai lao, 165 Ioai dng vl plu du, 200 Ioai dng vl day, 56 Ioai ca lluc 29
lo, 6 Ioai dng vl co vu va 181 Ioai clim nuoc lrong do nliu nll Ia cac Ioai cua b
se (!a--cIonc-).
Cac Ioai quy lim va
dang bi nguy lim
Trong do co 3 Ioai quy lim: Rai ca (!uIa IuIa), ca Heo (IcIhnu-) va ca u ng
su (Acohocacna hocacnodc-) va co 9 Ioai duoc gli vao sacl do quc l.
nh 1: IJI ngJ nuoc la Icu cua -ng a !aI
(Aa Tong AhuJn, 2003)
b. t ngp nuoc dng bng sng Cuu Lnng
ng bng sng Cuu Iong (BSCI) lluc Ianl
ll Vil Nam Ia pln cui cung cua Iuu vuc sng
MIng, co din licl Iloang 3,9 lriu la, clim
Iloang 12 din licl lu nlin ca nuoc, bao gm 13
linl va llanl pl: Iong An, Tin Giang, ng
Tlap, An Giang, Kin Giang, Hu Giang, Ca Mau
(anl 2), Bac Iiu, Soc Trng, Tra Vinl, Vnl Iong,
Bn Tre va llanl pl Cn Tlo.
NN cu a BSCI Ia m l lrong nlu ng l sinl lla i
gia u co nl l cu a Iuu vu c (d ng b ng ng p lri u, d m
I y ven bi n, d m llan bu n, cu a sng...), Ia ba i de
quan lro ng cu a nli u Ioa i llu y sa n di cu lu plia
lluo ng ngu n sng MIng. Tleo ba n d NN
vu ng d ng b ng sng Cu u Iong, ly I 1:250.000 (Ilu
Iu c C3), di n licl NN co 4.939.684 la cli m 95,88
di n licl lu nlin, bao g m di n licl NN n i dia
va NN ven bi n ng p llu y lri u duo i 6m (bi u d 1).
NN mn ven bin pln b doc ven bin ng,
plia Ty Nam ban dao Ca Mau va vinl Tlai Ian.
Trong do, NN mn ven bin - ngp lluong xuyn
co din licl 879.644 la, pln b o vung bin nng
co d su nlo lon 6 m Ili lriu Iil, NN mn ven
bin - ngp Ilng lluong xuyn co din licl
756.425 la. Cac Iiu NN clinl lrong vung nay Ia
NN mn lluong xuyn, Ilng co lluc vl, NN
mn Ilng lluong xuyn, canl lac nng nglip,
NN mn Ilng lluong xuyn, nui lrng lluy
san. Cac dai rung ngp mn pln b doc ven bin,
o nlung vung bai bun ngp mn, co vai lro rl quan
lrong lrong l sinl llai NN ven bin (anl 3).
Truoc dy, rung ngp mn lrai dai sul doc bo bin,
nlung lin nay din licl rung ngp mn da va
dang bi suy lloai va giam di rl nliu v s Iuong
va cll Iuong.
NN mn ca sng pln b clu yu o vung cua
sng Cuu Iong lluc dia ban cac linl Iong An,
Tin Giang, Bn Tre, Tra Vinl va Soc Trng, lluc
cac dang NN mn Ilng lluong xuyn canl lac
nng nglip va NN mn Ilng lluong xuyn
nui lrng lluy san.
NN mn m pha pln b o dm ng H (Ha
Tin) va dm Tli Tuong (Ca Mau) o vung ven bin
vinl Tlai Ian.
NN ngot thuc sng bao plu vung dng bng
ngp Iu rng Ion o lrung lm cua BSCI. NN
ngol lluc sng ngp lluong xuyn Ia cac nlanl
clinl cua sng Tin, sng Hu, cac sng Ilac va
cac dong Inl, co din licl 128.139 la. NN ngol
lluc sng ngp Ilng lluong xuyn co din licl
1.771.381 la, Ia cac canl dng canl lac Iua nuoc,
cac vuon cy n lrai va cac din licl canl lac nng
nglip Ilac (anl 4).
7
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 3: Kung ngJ nJn \cn lcn Ca Aau
(Aa Tong AhuJn, 199S)
nh 4: Aha o ha lcn -ng Ca Aau, doan qua IhI xa
(Aa Tong AhuJn, 199S)
Agun: !hJn \cn Icu Ia quy hoach ung Aan , 2003
NN mn ven bin: 1,636,069 ha
NN mn ca sng: 1,052,102 ha
NN mn m pha: 2,521 ha
NN mn thuc sng: 1,963,240 ha
NN mn thuc h: 56,389 ha
NN thuc m: 229,363 ha
Biu 1: Din tch mt s loai hnh t ngp
nc ng bng sng Cu Long (ha)
NN ngot thuc h o BSCI pln b o vung l
rung Tram (AcIaIcuca) I Minl Ha (linl Ca Mau),
l rung Tram I Minl Tluong (linl Kin Giang)
va o Vuon quc gia (VQG) Tram Clim (linl ng
Tlap). Truoc dy, rung Tram cle plu pln Ion
vung dl clua plen o BSCI. Hin nay, din licl
rung Tram cli con 182.170 la, pln b o vung dl
llan bun I Minl, vung dl clua plen ng Tlap
Muoi va canl dng Ha Tin (Iln vin iu lra
Quy loacl Rung Nam B, 2004). y Ia noi cu lru
cua rl nliu Ioai lluy san nuoc ngol va cung cp
g, cui, ca, ml ong. c dim ni bl Ia lng llan
bun o vung rung Tram I Minl co vai lro rl quan
lrong di voi l sinl llai. Trong diu Iin bao
loa, llan bun se ngn cln qua lrinl linl llanl
plen lrong dl plen lim lang. Trong diu Iin
Il nlu bi lloal nuoc, llan bun se bi oxy loa rl
nlanl Iam clo dl bi plen loa.
NN thuc m o BSCI clu yu Ia NN lluc
dm ngp Ilng lluong xuyn, su dung d canl
lac nng nglip, pln b o vung ng Tlap Muoi
va Tu giac Iong Xuyn.
8
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Vuon quc gia Mui Ca Mau
Tinl Ca Mau
Din licl: 41.862 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung ngp nuoc mn vung Mui Ca
Mau, liu biu clo vung NN ven bin Nam B va cac gia lri v DSH, Iinl l, xa li,
vn loa, Iicl su cua vung NN ln cung plia Nam cua dl nuoc.
Vuon quc gia Tram Chim
Tinl ng Tlap
Din licl: 7.588 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung Tram ngp Iu sng Cuu Iong,
liu biu clo vung NN ng Tlap Muoi va cac Ioai clim nuoc quy lim, nll Ia Su
du do (Cu- anIgonc).
Vuon quc gia U Minh Thuong
Tinl Kin Giang
Din licl: 8.038 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung Tram va NN plen lrn llan
bun, cac Ioai dng vl loang da quy lim va di licl Iicl su clin Ilu I Minl.
Khu Ban tn thin nhin Thach Phu
Tinl Bn Tre
Din licl: 4.510 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung ngp nuoc mn vung cua sng
Cuu Iong va di licl Iicl su cp quc gia duong H Cli Minl lrn bin o Nam B.
Khu Ban tn sinh canh Kin Luong
Tinl Kin Giang
Din licl: 14.605 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung Tram (AcIaIcuca), lrang co ngp
nuoc lleo mua va cac Ioai clim nuoc quy lim, dc bil Ia Ioai Su du do (Cu- anIgonc).
Khu Ban tn thin nhin Lung Ngnc Hnang
Tinl Hu Giang
Din licl: 6.000 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln sinl canl rung Tram, l sinl llai NN vung
dng bng Ty sng Hu, cac Ioai clim nuoc va bao ln cac gia lri vn loa lrong canl lac
Iua nuoc o Nam B lrong lloi Iy Ilai loang mo dl.
Khu Ban tn sn chim Bac Liu
Tinl Bac Iiu
Din licl: 127 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai NN mn va cac Ioai clim nuoc.
Khu Ban tn thin nhin V Doi
Tinl Ca Mau
Din licl: 3.394 la
Cluc nng va nlim vu clinl Ia bao ln l sinl llai rung Tram nguyn sinl ngp plen
lrn llan bun va cac Ioai clim nuoc quy lim.
Bang 2: Vn quc gia va khu bao tn thin nhin t ngp nc ng bng sng Cu Long
Cac l sinl llai NN clinl o BSCI (bao gm l
sinl llai ngp mn ven bin, l sinl llai rung
Tram va l sinl llai cua sng) co y ngla quan
lrong di voi Ilu vuc. Tiu biu clo cac l sinl
llai nay Ia ml s VQG va Ilu bao ln llin nlin
(BTTN) da duoc llanl Ip lleo Quyl dinl cua
Tlu Tuong Clinl plu.
c. t ngp nuoc dm pha o min Trung
Cac dm pla cua Vil Nam lp lrung clu yu o
dai ven bin min Trung lu Tlua Tlin Hu dn
Ninl Tlun. Tng din licl cua cac dm pla nay
Iloang 447,7 Im
2
. Trong do, Ion nll Ia l dm
pla Tam Giang - Cu Hai dai lrn 67 Im (Ilu Iuc
C2, anl 5), din licl Iloang 216 Im
2
, nlo nll Ia
dm Nuoc Mn o Quang Ngai Iloang 2,8 Im
2
.
Hin nay, do nliu nguyn nln Ilac nlau cac
dm pla dang duoc quan Iy va Ilai llac Ilng
lop Iy nn nliu dm dang bi suy lloai. Trong cac
dm pla co 4 nlom NN gm: NN Ilng plu
lluc vl, NN co plu lluc vl, NN dal loi d
su 6m va NN do con nguoi lao ra va dang duoc
su dung. Tuy lluc vao ngun gc linl llanl,
diu Iin lu nlin va loal dng luong lac giua cac
qua lrinl lleo qui Iul lu nlin va nln sinl ma
mi Ioai linl NN o cac dm pla Ia Ilac nlau.
Tai nguyn sinh vt: cac dm pla co llanl pln
va cu lruc cac qun xa dng vl plong plu gm
cac Ioai ua nuoc ngol, nuoc Io va nuoc mn. Cac
Ioai nay plal lrin uu ll lleo mua. Tim nng
ngun Ioi sinl vl dm pla clu yu lu cac nlom
ca, giap xac, lln mm, rong va co bin. Cac Ioai
din linl nlu: ca i muc (AugI cchaIu-), ca
Mo i cl m (CIuanodon uncIaIu-), Tm ra o
(AcIacnacu- cn--), Tm su (!cnacu- nonodon),
So (ca), Ngao (AccIx)... Ml s Ioai rong co
gia lri nlu Rong cu cli vang (CIacIaa a-aIca),
Rong cu manl (CIacIaa Icnu-IIaIa) va ml
s Ioai co bin co sinl Ili Ion duoc Ilai llac Iam
lluc n gia suc, pln bon. O l dm pla Tam
Giang - Cu Hai co 37 Ioai dng vl day lluc cac
nlom giun nliu lo (!oIychacIa), giap xac, lln
mm, lrong do lln mm clim ml d cao nll
lip dn Ia giap xac. Tru Iuong rong cu manl lai
dy co ll dal 5.000 ln Il/nm, ml d cua Rong
mai cleo ('aI-nca -aI-) 3,6-10,2 Ig luoi/m
2
.
Tai nguyn phi sinh vt: Ioai lai nguyn nay
Ilng Ion nlung da dang voi cac Ioai Iloang san
nlu sa Iloang (zircon, iImenil), cal xy dung. O
nliu dm pla co cal mau lrng duoc Ilai llac va
su dung Iam nguyn Iiu lluy linl nlu dim cal
lrng Ilu Xun (pla Tam Giang - Cu Hai) co lru
Iuong Iloang 8 lriu m
3
.
n nay, xel v ml DSH va cac cluc nng sinl
llai 5 dm pla ven bin co ll duoc coi Ia cac
vung NN quan lrong cua Vil Nam. o Ia dm
Ioan (Ilu Yn), m Tli Nai va Gi (Binl
inl), Cu Hai (Tlua Tlin Hu) va m Nai
(Ninl Tlun).
d. Mt s kiu NN khac o vcn bin Vit Nam
Rng ngp mn: lleo Il qua llng I cua Vin
Kloa loc Im nglip Vil Nam nm 2001 clo
lly, Vil Nam co Iloang 155.290 la rung ngp
mn, lrong do din licl rung ngp mn lu nlin Ia
32.402 la (clim 21), rung ngp mn lrng Ia
122.892 la (79), pln b nlu sau: vung ng Bc
co 22.969 la (14,8), dng bng Bc B 20.842 la
(13,4), Bc Trung B va llanl pl H Cli Minl
9
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 5: !ha Tan Cang - CJu !a
(Aa Tong AhuJn, 1999)
Hp 4: H thng cac dm pha o min Trung
Vit Nam:
1. Tam Giang - Cu Hai
2. Ing C
3. Truong Giang
4. An Kl
5. Nuoc Mn
6. Tra
7. Nuoc Ngol
8. Tli Nai
9. Cu Mng
10. Ioan
11. Tluy Triu
20.092 la (16,8) va nliu nll Ia BSCI 82.387
la (53). Rung ngp mn co vai lro quan lrong
bao v bo bin, cln song, cln bao, n dinl Ili
lu Ilu vuc, Ia noi llm quan du Iicl, cung cp
ngun duoc Iiu va lluc n gia suc...
Rung ngp mn co cac cluc nng va gia lri rl
quan lrong nlu: cung cp cac san plm g, cui,
lluy san va nliu san plm Ilac, Ia bai de, bai n
va uong cac Ioai ca, lm, cua va cac Ioai lluy san
co gia lri Iinl l Ilac, xm clim va c dinl cac
bai bun ngp lriu moi bi, bao v bo bin clng
Iai lac dng cua song, bao va song lln, Ia noi cu
lru clo rl nliu Ioai dng vl loang da (clim,
llu, Iuong cu, bo sal), gm cac Ioai dia pluong va
cac Ioai di cu. Tleo Ilan Nguyn Hng (2004), o
cua sng Hng co 111 Ioai cy ngp mn co ll
Iam lluc, lluc plm, 13 Ioai clo lluc n gia suc,
33 Ioai co lac dung bao v d, cln song, gio, xoi
mon dl (anl 6).
Tuy nlin, din licl rung ngp mn da va dang bi
suy giam nglim lrong do cac loal dng cluyn
di din licl rung sang san xul nng nglip, nui
lrng lluy san (anl 7), quai d In bin, do xoi Io
bo bin. Trong lai llp Iy qua, co lon 200.000 la
rung ngp mn bi pla d nui lm. O Ilu vuc
Ganl Hao (Bac Iiu), lrong 27 nm (1964-1991) da
bi xoi Io ml Iloang 7.000 la rung ngp mn, binl
qun ml Iloang 259 la/nm.
Ml rung ngp mn co ll gy ra nlung lu qua
nglim lrong: ml ngun DSH plong plu cua
l sinl llai, ml noi cu lru, sinl de cua nliu Ioai,
gy plen loa, nlim mi lruong, gy xoi Io vung
bo bin va cua sng. Vi du o Ty Nam Ca Mau, sau
ml nm Iloanl dm nui lm Iam giam Iloang
20 Ioai dng vl day, cac Ioai clim o sn clim Bac
Iiu, m Doi di cu di noi Ilac. O Tin Hai (Tlai
Binl), pla 2.500 la rung ngp mn Iam dm nui
lm, gy llil lai Ion clo mi lruong (lam Iuong
H
2
S, COD vuol qua liu clun clo plep gy
nlim mn din licl Ion, xoi Io cac vung xung
quanl va Iam ml noi cu lru cua clim di cu), doi
sng cua nguoi dn o dy suy giam, nliu dn
clai ngleo Ilng co cng n vic Iam.
10
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Vung ng Bc: 22,969 ha
Vung ng bng sng Hng: 20,842 ha
VungBc Trung B va thanh ph H Ch Minh: 22,969 ha
Vung ng bng sng Cu Long: 82,387 ha
Biu 2: Phn b din tch rng ngp mn
cua Vit Nam
Agun: 'cn Khoa hoc IJn nghc 'cI Aan, 2001
nh 6: Kung ngJ nJn Ia xa _uang Icn, !a !a,
_uang Anh (TJn IJng _uy, 2004)

408,500
290,000
252,000
155,290
1943 1962 1982 2000
Biu 3: S din bin din tch Rng
ngp mn Vit Nam, 1943-2000
Agun: 'cn Khoa hoc !Jn nghc 'cI Aan, 2000
Ran san h: Ia ml lrong cac l sinl llai dc sc
cua bin Vil Nam, noi co DSH rl cao, nng xul
so cp Ion, canl quan Iy llu. Cac ran san l o Vil
Nam pln b rng Ilp lu Bc vao Nam lrn din
licl Iloang 1.122 Im
2
, lp lrung nliu o vung bin
Nam Trung B, ng Nam B, qun dao Hoang Sa
va Truong Sa (anl 8, 9). San l Vil Nam rl da
dang va plong plu voi Iloang 350 Ioai lao ran
Iem lleo Iloang 3.000 Ioai sinl vl Ilac co doi
sng Iin quan va sng gn bo voi vung ran san
l. Trong do, co Iloang 2.000 Ioai sinl vl day, ca
(500 Ioai) va nliu Ioai co gia lri Iinl l cao nlu
lm lu m (!anuIu-), ba o ngu (!aIoI-
d\c-coIo), lrai ngoc (!Ica naIcn-), lai sm
(!oIoIhua),... sng gn bo lruc lip voi san l. O
vinl Ha Iong, plal lin duoc 205 Ioai san l cung
(5cIcaIna), 27 Ioai san l sung (Cogonacca), san
l mm (Icyonaa) va san l bo. O dao Cn
ao, co 219 Ioai san l, lluc 17 lo, lp lrung
llanl Ilu vuc Ion Iem lleo Ia 160 Ioai ca san l.
H sinl llai san l co cu lruc pluc lap, rl nlay
cam voi su de doa cua mi lruong, dc bil Ia
nlung de doa lu con nguoi nlu danl bl ca bng
lluc n, loa cll dc, Ilai llac san l bua bai
(anl 10), loal dng du Iicl va cac loal dng plal
lrin Iinl l - xa li Ilac. Trong 15 nm lro Iai
dy, Iloang 15-20 din licl cac ran san l bi
ml, lp lrung clu yu o cac vung co dn cu sinl
sng nlu vinl Ha Iong - Cal Ba, cac linl ven bin
min Trung lu a Nng dn Binl Tlun va ml s
dao co nguoi sinl sng lluc qun dao Truong Sa.
plu san l s ng lrn ra n dang bi gia m d n
lleo llo i gian, nli u noi d plu gia m lrn 30
(ba ng 3). i u na y clo ll y ra n san l dang bi
pla lu y va co nli u cli u luo ng suy lloa i ma nl.
Su bi n d i di n licl va nlu ng l n lluong cu a ra n
san l gy nli u lli l la i: gia m DSH, sinl lla i
va cl l Iuo ng mi lruo ng bi n, m l ngu n Io i
s ng cu a c ng d ng vu ng ven bi n va lli l la i
clo nga nl llu y sa n, du Iicl.
11
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 7: Khoanh dJn nu In ha huy ung ngJ nJn
Ia xa Tcn To, !a !a, _uang Anh
(TJn IJng _uy, 2004)
nh S: Kan -an h \cn lcn Anh ThuJn
(Ian _uang Anh, 2002)
nh 9: Co \Ich Th.hcnch noc cung -an h quanh
dao Tuong 5a (Aguycn !uy YcI, 1996)
nh 10: 5an h lI Iha Ihac Ian d Iuu ncn o Aha
Tang - Khanh !oa (Aa Tong AhuJn, 2003)
Tham co bin: Ia l sinl llai co gia lri cao (Biu d
4), Ia noi cu lru, bai de, bai uong ging cua nliu
Ioai sinl vl Ilac nlu lao bi sinl, dng vl day, ca
bin, llu bin, Ia mi lruong sinl san llun Ioi, Ia
ngun lluc n quan lrong cua nliu Ioai sinl vl
(ca lm, di mi, vicl, bo bin), Ia ngun nguyn
Iiu d san xul giy, pln bon loa loc, lluc n
gia suc dng lloi Ia noi d llm quan du Iicl va co
lac dung licl lu lrm licl, cln song, lan cl xoi
Io bo bin,... O Vil Nam, da xac dinl duoc 15 Ioai
co bin (Seagrass) /16 Ioai co bin o vung ng
Nam A. Cac llam co pln b o cac lrong vung
lriu ven bin, ven dao, vung cua sng, rung ngp
mn, vinl, dm nuoc Io o d su lu 0-20 m, lrong
dai d mui rng lu 5-32 (anl 11). O dm pla
Tam Giang - Cu Hai, din licl bai co bin Iloang
1.000la, voi 5 Ioai co bin co lng lru Iuong cac Ioai
Iloang 95.500 ln luoi (Nguyn Vn Tin, 2003).
12
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
TT Vung nghin cuu phu san h bj suy giam (%) Thoi gian
1 Ha Iong-Cal Ba -7.1 1993-1998
2 Cu Iao Clam -1.9 1994-2002
3 Vinl Nla Trang -21.2 1994-2002
4 Cn ao -32.3 1994-2004
5 Ilu Quc -3.3 -
Bang 3: S suy giam che phu san h mt s vung ven bin Vit Nam
Agun: 'cn !a Iuong hoc Aha Tang, 2003

1000
800
180
120
14
0
200
400
600
800
1000
1200
Tam Giang Cam Ranh
ha

0
1000
2000
3000
4000
5000
USD/ha
Din tch (ha)
Gia tr
Dinh Vu Lng C Lien V
Bi u 4: T ng gia tr cu a m t s ba i co bi n Vi t Nam
Agun: Aguycn ThI Thu \a nnI.
nh 11: Cac la co lcn C.oIundaIaIa o dao !hu _uy
(Aguycn !uu Ia, 1999)
Tuy nlin, l sinl llai co bin cung Ia ml lrong
nlung l sinl llai nlay cam va rl d bi ln
lluong Ili mi lruong llay di. Hin nay, llam co
bin o nuoc la da bi suy lloai nglim lrong do
nlim mi lruong, danl bl lluy san bng lluc
n, cac loal dng Ilai llac cac vung dl bi co co
bin vao muc dicl nng nglip, nui lrng lluy
san Iam clo din licl bai co bin bi llu lep, gy
ml noi cu lru cua cac ngun Ioi lai san co gia lri
va lan cl su plal lrin cua co bin (anl 12). Ro
rl nll, nm 2003, v din licl co bin bi ml Ia
6.775 la clim 63 (so voi nm 1997). c bil,
nliu noi da bi ml ln co bin nlu ng Rui,
Cluong Ca, Tun Clu (Quang Ninl), Trang Cal,
Gia Iun (Hai Ilong) loc gn ml ln nlu o
Vung Bu (Ilu Quc). Su suy giam va ml cac
llam co bin cua nuoc la dang co nguy co gia lng,
anl luong nglim lrong loi mi lruong sinl llai
bin: suy giam cll Iuong mi lruong nuoc va
lrm licl, ml cn bng dinl duong, sinl llai va
DSH, giam lru Iuong ca va ngun lrung ca va ca
con lrong l sinl llai nay, giam ngun cung cp
nguyn Iiu clo cng nglip va nng nglip, ml
din licl sa bi cac vung cua sng gy anl luong
loi qua lrinl bi lu va mo rng quy dl...
c. t ngp nuoc thuc h (h chua, h tu nhin)
Tleo Cng uoc Ramsar, l Ia nlung vung ngp
nuoc ngol lluong xuyn loc ngp lleo mua, co
din licl lu 8 la lro In, co bo, bi ngp lleo mua
loc Ilng co quy Iul va nlung l o vung dng
bng ngp Iu.
Cac l lu nlin liu biu o Vil Nam Ia: H Ba B
(Bc Kan - anl 13), H Clu (Ilu Tlo), H Ty (Ha
Ni), Bin H (Gia Iai), H II (I II), H on
Duong, an Kia (a Ial), H Bin Iac (Binl
Tlun). Ml s co din licl Ion co ll I dn Ia:
H II co din licl 600 la, lluc vl lrong l
plong plu voi lon 100 Ioai lluc vl ni, 50 Ioai
dng vl ni, 20 Ioai dng vl day va 49 Ioai ca,
ngoai ra co ca ca su, Ii da, clim di lru, H Ty co
din licl 526 la voi 12 Ioai lluc vl ni, 33 Ioai ca
clep (CynIonc-), Bin H co din licl 300 la,
122 Ioai lluc vl ni, 54 Ioai dng vl ni, 15 Ioai
dng vl day va 27 Ioai ca, H Ba B, din licl Ia
450 la voi lrn 100 Ioai lluc vl ni, 24 Ioai dng
vl ni, 47 Ioai dng vl day, 20 Ioai lluc vl bc
cao moc ven bo va sng ni lrn ml nuoc, ngoai
ra con ml s Ioai bo sal va clim lru dng.
Cac l nln lao lluong Ia noi Iuu lru nuoc pluc
vu clo lluy Ioi, lluy din, nng nglip, cung cp
nuoc sinl loal, nui lrng lluy san, du Iicl... Hin
nay, ca nuoc co Iloang 3.600 l clua nuoc ngol
nln lao do nliu nganl llam gia xy dung.
Trong do, co 539 l co ll plal lrin lluy san, voi
6 l co din licl lrn 10.000 la, 14 l co din licl
lu 1.000-10.000 la. H nln lao co din licl Ion
nll Ia l Du Ting (7.200 la), l co cng sul
Ip may Ion nll Ia l Hoa Binl (19.200 MW), lip
dn Ia l Tri An (420 MW), l a Nlim (160 MW),
l Tlac Ba (108 MW).
I. Sng sui
Vil Nam co Iuong mua Ion, cung voi dc dim dia
linl (75 Ianl ll Ia di nui) da linl llanl ml
l llng sng, sui day dc. c lrung clo Ioai
linl lluy vuc nay Ia qun xa lluc vl ni Ila
plong plu, nlung co s Iuong llp. Sng, sui Ia
noi cu lru rl quan lrong cua cac qun ll ca: cac
sng min Bc co 243 Ioai, sng min Trung co 134
13
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 12: 5uy Ihoa Ihan co lcn o dJn Thuy Tcu, \Inh
Can Kanh (Aguycn !uu Ia, 1999)
nh 13: ! a c (anh: -I)
Ioai, sng min Nam co 255 Ioai. Tlam lluc vl o
sui clu yu Ia lao (Igac), Ia ngun lluc n quan
lrong clo ca va dng vl Ilng xuong sng. Tleo
danl gia cua nliu lac gia, Ilu l lluy vl cua l
sinl llai sui co ly I cac Ioai dc luu (!ndcnc
5ccc-) cao va nliu Ioai con clua duoc plal lin.
Tuy nlin, cac loal dng xy dp, Ie, Ilai llac
Iloang san (cal, soi,...), giao llng lluy, xa llai,...
da va dang Iam suy lloai mi lruong va lai
nguyn cua l sinl llai nay.
2.1.5. Xu th bin dng dt ngp nuoc
Vit Nam
a. Bin dng v din tch
Tleo B Tai nguyn va Mi lruong (nm 2004),
lng din licl NN Vil Nam Ia Iloang lon 10
lriu la. Trong 15 nm qua, din licl NN lu
nlin giam di, din licl NN nln lao lng In:
Cac Ilu rung ngp mn lu nlin ven bin
da ml dn, llay vao do Ia cac dm nui
lluy san, cac cng lrinl du Iicl va ml s il
din licl rung lrng. Din licl rung ngp
mn da giam di 183.724 la lrong 20 nm qua
(lu nm 1985). Trong Ili din licl nui
lrng lluy san da lng In 1,1 lriu la vao
nm 2003.
Cac Ilu rung Tram lu nlin va cac lrang co
ngp nuoc lleo mua o ng Tlap Muoi
cung da ml dn, llay vao do Ia din licl
Ilai loang lrng Iua va cac Ilu rung lrng
lram.
Din licl NN mn ven bin nm 1982 Ia
494.000 la, dn nm 2000 Ia 606.792 la, do
mo rng din licl nui lm ( inl Sm
va nnI, 2005).
Din licl Ilu vuc cua Bacl ng giam lu
64.169 la (nm 1934) xung 30.729 la (nm
1997), NN lriu lu nlin cua sng ven bin
vung dng bng Cuu Iong Ia 1.473.889 la
(nm 1995) xung 1.409.289 (nm 1999).
Nm 1976, din licl gieo lrng Iua o BSCI
Ia 2.062.000 la, dn nm 2004 lng In
3.815.000 la (Nguyn Sinl Cuc, 2005)
Tleo s Iiu cua Vin Iloa loc Tluy Ioi
min Nam, lin nay din licl bi anl luong
cua xm nlp mn o BSCI clim lrn 50
din licl loan vung (Iloang lrn 2 lriu la).
Ml lrong nlung nguyn nln cua lin
luong nay Ia do ml l llng rung ngp
mn plong l ven bin.
Din licl dl llan bun vung I Minl nm
1990 Iloang 90.000 la, dn nay (2005) con
Iloang 12.000 la (Iln vin iu lra Quy
loacl Rung Nam B).
Bao cao quy loacl xy dung vung BSCI dn
nm 2020 cua B xy dung, nm 1996 dn s d lli
o BSCI gn 2,7 lriu nguoi, ly I d lli loa Ia
16,2. Nm 2003, dn s d lli Ia 3,26 lriu nguoi,
ly I d lli loa lng In 19,6. Tleo quy loacl
dn nm 2020 ly I d lli loa o BSCI se Ia 40.
iu nay se dn dn din licl dl d lli lng In
va din licl NN se giam di.
b. Bin dng v cht Iuong mi truong
Mi lruong Vil Nam noi clung va NN noi ring
dang lleo xu luong xu do ml s nguyn nln
clinl sau:
nhcn do chJI Iha cng nghc: cac cll
nlim cng nglip, lu lau lluyn, cac xi
nglip san xul va cl bin da va dang gy
ra nlung lac dng nglim lrong dn cll
Iuong cac vung NN (sng, l va Inl racl
clua nuoc). Cac Ilu cng nglip va Ilu
cl xul lluc vung Iinl l plia Nam, mi
ngay llai lon 137.000 m
3
cll llai (lrong do
co 90 ln cll llai rn) vao sng ng Nai,
Tli Vai va sng Sai Gon.
nhcn dJu: nglim lrong nll Ia o cac
cua sng, cang bin (anl 19). Trong 5 nm
(1995 - 2000), da co 30 lai nan du lran xay
ra, Iam lran Iloang 92.000 ln du ra bin,
gy llil lai Ion clo mi lruong bin va ven
bin (Ngn lang ll gioi, 2003).
nhcn do -u dung hoa chJI lao \c Ihuc
\JI Iong nng nghc: vung dng bng
clu ll sng Hng co muc d su dung lop
cll bao v lluc vl rl Ion, ring o Tlai
Binl, lrong giai doan 1990 - 1995, da su
dung 152-268 ln/nm. Ham Iuong cac lop
cll lluc lru su o vung cua sng Hng
vao mua mua du vuol qua gioi lan clo
plep nui lrng lluy san Iloang 23-28 In
(Iuc lriu llp). Ham Iuong DDT, Iinda
lrong day bun cua Iuu vuc sng Sai Gon -
ng Nai cao, dal 6-32 mg/Ig.
14
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nhcn chJI huu co: xu luong lng cao
lam Iuong cac cll luu co Iem lleo cac
cll dinl duong, loa cll dc se gy lin
luong lao no loa, lao dc de doa Ion clo lai
nguyn sinl vl vung NN. Nm 2002, lao
dc (lin luong lluy lriu do) xul lin o
Binl Tlun, Nla Trang Iam ca cll gy
llil lai Ion (Ngn lang ll gioi, 2003).
Nm 2005, lao dc Iai xul lin o vung bin
Binl Tlun, anl luong xu loi mi lruong
va loal dng du Iicl. Sng Sai Gon bi
nlim nng boi cac cll luu co (lam Iuong
BOD lai cang Nla Rng 30 mg/I, vuol lon
7 In liu clun clo plep cua mi lruong).
5u dung cac hoa chJI dc Iong Iha Ihac Ia
nguycn IAA: vic su dung lluc n, dc l
xyanua d danl bl ca gy nlim mi
lruong day, pla luy cu lruc va sinl llai
ran san l (C T, Bacl Iong V, Cn ao),
luy dil qun xa sinl vl va d Iai nliu lac
dng Iu dai clo mi lruong, DSH.
2.2. Gia trj va chuc nng cua dt
ngp nuoc Vit Nam
2.2.1. Chuc nng cua dt ngp nuoc
Vit Nam
l ngp nuoc Vil Nam co nliu cluc nng rl
quan lrong nlu: nap va lil nuoc ngm, cung cp
nuoc ngol, diu loa sinl llai va Ili lu, xul
Ilu sinl Ili, lan cl Iu Iul, cln song va gio
bao, clng xoi Io va n dinl bo bin, Ia noi du Iicl
giai lri, duy lri DSH, lao mi lruong loal dng
clo nliu nganl Iinl l nlu lluy san, Im nglip,
giao llng vn lai lluy, san xul nng Iuong, du
Iicl, Ilai Iloang... NN Ia ngun sng cua ml
b pln Ila Ion nguoi dn Vil Nam, mang Iai Ioi
icl va gia lri lo Ion v Iinl l - xa li - vn loa -
mi lruong, dong gop rl quan lrong clo su
nglip cng nglip loa va lin dai loa dl nuoc.
Chuc nJng na, IcI nuoc ngJn: vao mua
mua, Ili du Iuong nuoc ml Ion, cac vung
NN co lac dung nlu ml b clua nuoc d
sau do nuoc ngm dn vao Iong dl lrong
mua Il. Qua lrinl nay din ra Iin luc
nlm b sung Iuong nuoc clo cac lng nuoc
ngm. Ml Ilac, qua lrinl nap va lil nuoc
Iin luc giua vung NN voi cac lng nuoc
ngm cung gop pln llm Ioc, Iam clo cac
lng nuoc ngm lro nn sacl lon. Vi du
nlu, nlung vung NN duoi rung Tram (I
Minl Tluong), dong vai lro giu nuoc, diu
loa d m, giu clo Iop llan bun m uol.
Tlm vao do, co lac dung lan cl qua lrinl
plen loa, cung cp ngun nuoc clo sinl
loal quanl nm clo nguoi dn va dng vl.
Chuc nJng IJng dong IJn IIch, dc I: cac
vung NN (dc bil Ia l, rung ngp mn,
bai lriu, vung vinl ven bo...) co lac dung
nlu Ia cac b Ing giu Iai lrm licl, cac cll
nlim, dc lai va cll llai noi clung, gop
pln Iam sacl nuoc va lan cl nlim mi
lruong nuoc bin.
Chuc nJng IIch Iuy chJI dnh duong: giu Iai
cac cll dinl duong (nilo, plolplo, cac
nguyn l vi Iuong...) clo vi sinl vl, plal
lrin ngun Ioi lluy san va Im nglip, lan
cl bol lin luong plu duong nlu o cac
vung NN BSH, BSCI va cac lluy vuc
Ilac.
Chuc nJng dcu hoa \ IhI hJu: dc bil, o
vung co co bin, rung ngp mn, ran san l,
gop pln cn bng O
2
va CO
2
lrong Ili
quyn, diu loa Ili lu dia pluong (nlil
d, d m, Iuong mua) va giam liu ung
nla Iinl. Tleo linl loan cua }im Lnrigll va
Yadfon Associalion (2000), rung ngp mn
co Ila nng licl Iuy CO
2
o muc d cao, rung
ngp mn 15 lui giam duoc 90,24 ln
CO
2
/la/nm, lac dung Ion Iam giam liu
ung nla Iinl.
Chuc nJng han chc Iu IuI: NN (rung ngp
mn, l lu nlin, l nln lao...) co ll dong
vai lro nlu bn clua Iuu giu, diu loa
Iuong nuoc mua va dong clay ml, gop
pln giam Iuu Iuong dong clay Iu va lan
cl Iu Iul o cac vung In cn nlu l Hoa
Binl, l Tlac Ba, l Tri An,...
Chu c nJng -a n xuJ I -nh Ih : Ia noi sa n
xu l sinl Il i, la o ngu n llu c n clo ca c
Ioa i llu y sa n, gia su c, d ng v l loang da
lo c v l nui. Ngoa i ra, m l pl n ca c cl l
dinl duo ng na y co lu ca c d ng llu c v l da
cl l se duo c ca c do ng cla y b m l cluy n
d n ca c vu ng la Iuu va ca c vu ng nuo c ven
bi n, Ia m gia u ngu n llu c n clo nlu ng
vu ng do .
15
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Chuc nJng duy II II5!: nliu vung NN,
dc bil Ia cac vung NN co rung ngp
mn, ran san l, co bin, Ia mi lruong llicl
lop clo vic cu lru, de lrung, sinl sng va
plal lrin cua nliu Ioai dng, lluc vl
loang da. NN Ia noi duy lri nliu ngun
gen, lrong do co nliu Ioai quy lim, co gia
lri Ilng cli o Vil Nam.
Chuc nJng chJn -ong, chJn go lao n dInh
lo lcn, chng xo Io, han chc -ong IhJn:
nlo co llam lluc vl, dc bil llam lluc vl
rung ngp mn, llam co bin, ran san l ma
cac vung NN ven bin co cluc nng bao
v bo bi n Ilo i bi la c d ng cu a so ng,
llu ylri u, xo i Io , so ng ll n. M l Ila c,
clung con lao ra mi lruong llun Ioi clo
vic Ing dong plu sa, gop pln n dinl va
mo rng bai bi. Cac ran san l ngm rng
Ion da giam cuong d song lac dng dn bo
bin, cac vung ven dao lrong lloi Iy dng
bao, song lln. Nliu nm gn dy, din
licl cac l sinl llai NN lu nlin (rung
ngp mn, san l, co bin...) bi suy giam
nglim lrong do cac loal dng Ilai loang
d su dung nng nglip, nui lrng lluy
san, Ilai llac lluy- lai san. Do do, duong
bo Iin luc bi bin dng, cliu dai bo bin bi
xoi Io lng (ven bo BSH, Trung B va Nam
Trung B, Nam B).
Ca c chu c nJng Iha c: Ngoa i ca c clu c no i
lrn, NN co n do ng vai lro quan lro ng la o
mi lruo ng llu n Io i clo ca c loa l d ng
Iinl l cu a nli u nga nl Ila c nlau: nng
ngli p, llu y sa n, Im ngli p, giao llng
llu y, dicl vu du Iicl, Ilai lla c Iloa ng
sa n... c bi l, NN Ia noi sinl s ng cu a
80 dn s Vi l Nam.
2.2.2. Gia trj cua dt ngp nuoc
Vit Nam
Ca II Inh Ic cua IAA: Gop pln quan lrong clo
su plal lrin cua cac nganl nng nglip, lluy san,
Im nglip, nng Iuong, giao llng lluy. Cac
dong clay lluong xuyn lao cac vung clu ll
rng Ion pli nliu (Ia vung san xul nng nglip
lru plu), co Ilu l ca plong plu voi san Iuong
cao, Ia ngun Ioi cung cp clo nliu cng dng
dn cu sng xung quanl.
Ba ng 4: Di n tch va sa n l ng lu a ca n c
m t s nm
Agun: Tng Cuc Thng Ic
Giai doan sau nm 1989, cac vung NN gop pln
quan lrong lluc dy plal lrin Iinl l - xa li.
Vil Nam lu ml nuoc plai nlp Ilu 1 lriu ln
gao/nm (giai doan 1976-1988) da lro llanl nuoc
Ilng cli cung cp du gao n ma xul Ilu 3,4
lriu ln gao/nm (nm 2003 - bang 4), dua Vil
Nam lro llanl nuoc xul Ilu llu 2 ll gioi. Kim
ngacl xul Ilu cua nganl lluy san Iin luc lng,
lluc dy su plal lrin cua ml s nganl nlu cng
nglip cl bin lluy lai san. Nm 2002, Ilai llac
ven bo dal 1.434.800 ln, dua nganl lluy san dal
Iim ngacl xul Ilu 2 ly ISD, dung vi lri llu 3 ca
nuoc (bang 5). Ni bl lrong giai doan nay Ia su
plal lrin manl cua nganl du Iicl dua lrn cac gia
lri cua NN. Vinl Ha Iong, dao Cal Ba, Cn ao,
cac bai bin ni ling Ilan Tlil, Vung Tau,
Ilong Nla - Ke Bang, cac Ilu cn cu cacl mang o
VQG I Minl Tluong, cac Ilu du Iicl sinl llai
nlu VQG Xun Tluy, VQG l Ba B... Ia dim llu
lul rl nliu Ilacl du Iicl lrong va ngoai nuoc
(anl 14, 15, 16, 17).
Bang 5: San lng khai thac va nui trng thuy
san (nghn tn)
Agun: Tng Cuc Thng Ic
16
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Nm
Din tch
(nghin ha)
San Iuong
(nghin tn)
1990 6.042,8 19.225,1
1995 6.765,6 24.963,7
2000 7.666,3 32.592,5
2003 7.449,3 34.518,6
Nm Tng s Khai thac Nui trng
1990 890,6 728,5 162,1
1995 1.584,4 1.195,3 389,1
2000 2.250,5 1.660,9 589,6
2003 2.794,6 1.828,5 -
Nguyn Huu Ninl, Mai Trong Nlun va nnI
(2003), Iuong gia Iinl l ml s vung NN din
linl ven bin Vil Nam: cua sng Bacl ng, cua
sng Ba Ial, cua sng Vn Ic, cua ay (bai lriu
Kim Son), dm pla Tam Giang - Cu Hai, dm Tli
Nai, cua sng Tin, bai lriu Ty Nam Ca Mau
(Ilu Iuc L). Kl qua clo lly: vung bai lriu Ty
Nam Ca Mau dal gia lri cao nll (lng gia lri Iinl
l - TLV linl clo 1 la NN Ia: 4.593,91 ISD), lip
do Ia vung cua sng Tin, cua sng Ba Ial va dm
pla Tam Giang Cu Hai (co TLV Ia 2.301,21
ISD/la), cac dim co gia lri llp lon nlu cua
sng Vn Ic, dm Tli Nai va llp nll Ia cua
sng Bacl ng (TLV Ia 503,57 ISD/la). Tleo s
Iiu cua Ilu Ramsar - VQG Xun Tluy, lng gia
lri Ilai llac Ioai Ngao nm 2004, uoc linl dal 7-10
lriu ISD, gop pln rl quan lrong clo doi sng
nln dn dia pluong.
Ca II \Jn hoa cua IAA: NN co nlung gia lri
vn loa, Iicl su, lin nguong va Ilao c quan lrong
di voi cng dng dia pluong cung nlu quc gia.
NN Vil Nam Ia ci ngun cua nn vn minl Iua
nuoc va rng lon Ia nn vn minl nuoc (valer
civiIizalion). NN va cac lai nguyn cua no Ia
ngun cam lung sang lao cua nliu nla vn, nla
llo, loa s, nlac s o Vil Nam. Co rl nliu biu
luong ni ling mang y ngla quc gia co Iin
quan dn NN nlu: Hoa Sen duoc clam Ilc
lrong cac dn clua, lrong cac diu mua, bai ca dao,
Ia biu luong moi cua Hang Ilng Vil Nam,
Clim Hac (Su) va Rng Ia lai lrong bn Ioai sinl
vl quy co y ngla, co doi sng Iin quan dn
NN, con Ia vl llo lling Iing. Ri nuoc o Vil
Nam Ia Ioai linl ngl llul dc dao, duy nll.
17
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 14: Khu du IIch \cn lcn Cu !ao CJu, Inh ThuJn
(!han !ung Thanh, 2002)
nh 15: Kha Ihac ngao Iu nhcn Ia la Icu !a !a,
_uang Anh (TJn IJng _uy, 2004)
nh 16: Kha Ihac ong lcn o Cua !, XuJn Thanh,
Agh XuJn, !a TInh (TJn IJng _uy, 2004)
nh 17: Kha Ihac quJng IncnI Iong la Icu IhJ,
CJn Xuycn, !a TInh (Aa Tong AhuJn, 2004)
H p 5: Ca c Ina i sinh v t NN o Vi t Nam
Cac Ioai sinl vl co o vung NN nuoc ngol
157 Ioai dng vl nguyn sinl
1403 Ioai lao
190 Ioai giap xac
147 Ioai lrai c
546 Ioai ca
Cac Ioai sinl vl co o vung NN ven bin
350 Ioai san l lao ran
15 Ioai co bin
667 Ioai rong bin
94 Ioai lluc vl ngp mn
-1.300 Ioai ca va clim di cu
NN Ia noi Iuu lru nliu lin vl cua cac cuc
Ilang clin bao v dn lc (cua Bacl ng,...), Ia
noi gn Iin voi cac di licl Iicl su (dn Ba o cua
In lluc cua sng Hng, clin Ilu cacl mang I
Minl Tluong, bai Nla Mac,...). Tlm vao do, cac
Ilu NN con dong gop gia lri Ion v giao duc v
mi lruong, Iicl su vn loa gn Iin voi cac lloi Iy
cacl mang cua dn lc, nglin cuu Iloa loc.
2.2.3. a dang sinh hnc
Vil Nam nm lrong vung nlil doi, duoc coi Ia
ml lrong nlung lrung lm co muc DSH cao lrn
ll gioi. DSH co y ngla rl Ion, Ia co so sinl ln
clo moi sinl vl, cung cp clo con nguoi ngun
Iuong lluc va lluc plm, cac ngun duoc Iiu
quan lrong, ngun nguyn Iiu clo cng nglip,
clo xy dung, duy lri va bao v suc Iloe clo con
nguoi, vn loa va llm m,...
Cac l sinl llai nuoc ngol co Iloang 2611 Ioai
lluy sinl vl, co 1.403 Ioai lao, 190 Ioai giap xac,
147 Ioai lrai c, 546 Ioai ca, 157 Ioai dng vl
nguyn sinl,... Cac vung NN ni dia Ion nlu
ng Tlap Muoi, I Minl va l llng sng sui Ia
noi clua nliu Ioai dng lluc vl dc luu. Cac l
sinl llai NN ven bin (rung ngp mn, ran san
l, co bin, dm pla, cua sng) Ia noi cu lru cua
nliu Ioai ca, clim di cu, co bin, rong lao,... O
vung ven bin Vil Nam da xac dinl duoc 350 Ioai
san l lao ran (sng gn bo cung 2.000 Ioai sinl
vl day, ca va nliu Ioai lai san Ilac), 15 Ioai co
bin, 667 Ioai rong bin, 94 Ioai lluc vl ngp mn.
Cac Ioai nay lao nn nel dc dao v sinl canl lu
nlin va gia lri DSH cao. NN vung cua sng Ia
noi co su da dang v cac Ioai clim dinl cu, di cu,
noi pln b cua rung ngp mn, dm Iy nuoc
mn, co bin va lao. Cac dm pla min Trung Ia
noi cu lru cua nliu Ioai ca va clim di cu, co nel
dc dao v sinl canl lu nlin, clua dung gia lri
DSH Ion.
Hi n nay, sa n Iuo ng llu y sa n nuo c la da l lrn 2.536
lri u l n, lrong do Ilai lla c la i sa n da l 1.426 lri u
l n va nui lr ng 1.110 lri u l n. DSH co n duy lri
va cung c p ngu n gen quy nlu: Trai ngo c (!Ica
naIcn-), Ba o ngu (!aIoI- d\c-coIo), i m i
(!cInochcIy- nlcaIa), Bo bi n (Iugong
dugon)...
Tuy nlin, su ml mal va suy giam DSH co cliu
luong gia lng lrong nliu nm gn dy. Cac
nguyn nln co ban duoc nln dinl Ia: su suy
giam va ml noi cu lru gy ra do:
i. Cac loal dng cua con nguoi nlu cll pla
rung ngp mn (anl 18),
18
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
0
0 0 2
0 0 4
0 0 6
0 0 8
0 0 0 1
0 0 2 1
0 0 4 1
0 0 6 1
2 0 0 2 1 0 0 2 0 0 0 2 9 9 9 1 8 9 9 1 7 9 9 1 6 9 9 1 5 9 9 1 4 9 9 1 3 9 9 1 2 9 9 1 1 9 9 1 0 9 9 1
S
a
n

l

n
g

(
1
0
0
0

t

n
)
0
1 , 0
2 , 0
3 , 0
4 , 0
5 , 0
6 , 0
7 , 0
8 , 0
9 , 0
1
N

n
g

s
u

t

(
t

n
/
C
V
)
Nm
San lng khai thac Nng sut (tn/CV)
Biu 5 : San lng va nng sut khai thac hai san (tn/Cv)
t nm 1990 n nm 2002
Agun: Thuy -an, 2005.
ii. l rung, Ilai llac lluy san bng pluong
plap luy dil va cac lai bin (clay rung, bao,
Ic, dicl bnl,...),
iii. Su Ilai llac qua muc do ap Iuc lng dn s, su
doi ngleo,
iv. nlim mi lruong, ml s l sinl llai lluy
vuc, dl bi nlim cac cll llai cng nglip,
cll llai d lli, lu Ilai llac Iloang san ven bo,
pln bon lrong nng nglip (bang 6, Biu d 5).
Nm 2002, clay rung lai VQG I Minl Tluong
ml 4.000 la rung, gy anl luong loi lang Ioal cac
Ioai o dy. Bn canl do, plai I dn ml s
nguyn nln Ilac nlu lu qua clin lranl (cll
dc loa loc), di nlp cua cac Ioai ngoai Iai, clinl
sacl clua dy du va lop Iy.
19
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 1S: ChJI ha ung ngJ nJn dc nu In o
Tha Inh (Aa Tong AhuJn, 1999)
nh 19 : nhcn dJu o nu ChuI, !han KI
(!han !ung Thanh, 2002)
H thng sng
Thng s
Cu Ib Zn As Hg Cd NO
3
IO
4
Tlai Binl 1.101 154 3.352 120 17 164 10.466 9.888
Hng 2.817 730 2015 448 11 118 24.602 14.860
Han 37 16 79 2.475 36
Tlu Bn 62 16 192 7.900 2.500
Sai Gon-ng Nai 102 2.921 26 79.570 10.220
MKng 1825 190 12.775 982 13 128 134.750 24.750
Ca nuoc 14.184 2.063 21.739 2.407 133 1.082 273.720 60.971
Agun: Chuong IInh nghcn cuu lcn cJ nha nuoc KT.03.07
Bang 6 : Tng thai lng ra bin cua mt s h thng sng (V:tn/nm)
3.1. Hin trang quan Iy dt ngp
nuoc Vit Nam
3.1.1. Quan Iy dt ngp nuoc o cp
Trung uong
Clo dn lruoc nm 2003, Vil Nam vn clua co
ml co quan nao cliu lracl nlim duy nll v
quan Iy NN o cp lrung uong. Mi b, nganl luy
lleo cluc nng duoc Clinl plu pln cng lluc
lin vic quan Iy lleo Inl vuc lung nganl bao
gm cac di luong NN.
B Nng nglip va Ilal lrin Nng lln
cliu lracl nlim v quan Iy cac vung NN
lluc dl canl lac Iua nuoc, cac VQG, Klu
bao ln NN lluc l llng rung dc
dung, cac cng lrinl lluy Ioi, cac l clua.
B Tluy san cliu lracl nlim v NN
lrong plam vi din licl ml nuoc nui lrng
lluy san va vung ven bo bin.
B Tai nguyn va Mi lruong cliu lracl
nlim v quan Iy Iuu vuc sng va Ia co quan
du mi quc gia diu pli cac loal dng
Iin quan dn Cng uoc Ramsar.
Ngoai ra, con co cac nganl Ilac Iin quan dn su
dung NN nlu giao llng lluy, du Iicl, lluy
din,...
n nm 2003, Ngli dinl cu a Tlu luo ng Clinl plu
s 109/2003/N-CI nga y 23 lla ng 9 nm 2003, da
pln cng nli m vu clo ca c B , nga nl va dia
pluong lrong ba o l n va pla l lri n b n vu ng NN
(l p 6).
Ml dc dim co ban Ia cac vung NN o Vil Nam
Ia noi sinl sng cua cac cng dng dn cu lu ll l
nay sang ll l Ilac, da linl llanl nlung gia lri
vn loa, lp quan canl lac dc llu. Vi vy, vic
quan Iy NN Ilng ll lacl bil cluyn nganl va
voi vic plal lrin cng dng. Tuy vy, vn d ln
lai Ia su lliu dng b lrong quy loacl plal lrin
cac vung NN, lliu su pli lop giua cac nganl
lrong quan Iy lng lop NN. Vic quan Iy va su
dung Iln Ileo doi loi plai co clinl sacl va bin
plap dng b va lng lop.
3.1.2. Quan Iy dt ngp nuoc o cp tnh
Vil Nam co 64 linl va llanl pl lruc lluc Trung
uong, Iy ban nln dn cac linl Ia ml co quan
lanl clinl cao nll cua linl, duoi Iy ban nln
dn linl co cac co quan cp so duoc l cluc lleo
l llng nganl doc lu cp Trung uong. Vi vy,
linl linl quan Iy NN o cp linl cung luong lu
nlu o cp Trung uong, ngla Ia mi so, nganl se
21
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
3. Quan Iy dt ngp nuoc o Vit Nam
Hp 6: Nhim vu va chuc nng cua cac B,
nganh va dja phuong trnng ban tn va phat
trin bn vung cac vung dt ngp nuoc
(Nghj djnh s 109/2003/N-CP ngay 23 thang 9
nm 2003)
Ta nguycn \a A Iuong
- B Tai nguyn va Mi lruong lluc lin cluc
nng quan Iy nla nuoc v bao ln va plal lrin
bn vung cac vung NN (iu 5, Iloan 2).
- Ip I loacl lng ll v diu lra co ban,
nglin cuu, danl gia lin lrang mi lruong
cac vung NN lrn plam vi ca nuoc, clu lri
vic diu lra, nglin cuu, Ip quy loacl bao
ln va plal lrin bn vung va lrinl Tlu
Tuong Clinl plu llanl Ip cac Ilu bao ln
NN, cac vung NN co lm quan lrong quc
l, quc gia Iin quan dn nliu nganl va
nm lrn dia ban nliu linl (iu 9, 11).
- Xy dung, lrinl ban lanl loc ban lanl lleo
llm quyn cac clinl sacl, vn ban quy plam
plap Iul v cac Ilu bao ln NN, llanl lra,
Iim lra vic lluc lin clinl sacl plap Iul v
bao ln NN va Ia co quan du mi quc gia
cli dao lluc lin Cng uoc Ramsar (iu 15).
Ang nghc \a !ha I Ic n Ang Ihn, Thuy -a n
- T cluc diu lra, nglin cuu, Ip quy loacl
bao ln va Ilai llac bn vung cac vung NN
co linl cll cluyn nganl, co lm quan lrong
quc l, quc gia va nm lrn dia ban nliu
linl (iu 9, 11).
- Cli dao va l cluc quan Iy cac Ilu bao ln
NN cluyn nganl co lm quan lrong quc
gia, quc l (iu 15).
22
cliu lracl nlim quan Iy nla nuoc v Inl vuc cua
minl lrong do co vn d Iin quan NN lleo quy
dinl cua plap Iul va su pln cng cua Iy ban
Nln dn linl. Cu ll, Ngli dinl 109/2003/N-
CI da quy dinl:
Iy ban Nln dn cac linl, llanl pl lruc
lluc Trung uong l cluc quan Iy cac Ilu
bao ln NN Ilng lluc lracl nlim
quan Iy cua cac B va lluc dia ban cua
linl, llanl pl minl.
So Tai nguyn va Mi lruong linl, llanl
pl lruc lluc Trung uong clu lri diu lra,
nglin cuu, Ip quy loacl bao ln va Ilai
llac bn vung cac vung NN co lm quan
lrong lluc dia pluong minl.
Hin nay, su liu bil v bao ln va plal lrin bn
vung NN o cac co quan cp linl con rl lan cl.
Vi vy, cn lng cuong su luyn lruyn, giao duc
nguoi dn dia pluong v NN.
3.1.3. Hnat dng va xu huong ban tn
dt ngp nuoc
Iu lin bao ln duoc d cp Ia bao ln nlung Ilu
NN nuoc lu nlin co gia lri cao v DSH va
nlung l sinl llai dc llu. Hin nay, o Vil Nam
da co ml l llng cac Ilu bao ln Ia l llng cac
rung dc dung.
Nm 2001, B Tai nguyn va Mi lruong d xul
68 vung NN (Ilu Iuc D) co gia lri DSH va mi
lruong cua Vil Nam, bao gm cac l clua nuoc
lu nlin va nln lao, cac dm, pla, cua sng, cac
sn clim, cac Ilu rung ngp nuoc, cac lrang co
ngp nuoc lleo mua. Trong do, co 17 Ilu lluc l
llng cac Ilu rung dc dung da duoc Tlu luong
Clinl plu xac Ip.
Sau Ilu Ramsar du lin Ia VQG Xun Tluy,
llang 8 nm 2005, Bau Su va cac vung NN lleo
mua lluc VQG Cal Tin da lro llanl Ilu Ramsar
llu 2 cua Vil Nam.
Vil Nam co nliu c gng pluc li ml s vung
NN bi suy lloai, vi du nlu lai lrng rung ngp
mn lrong cac dm nui lluy san bi suy lloai o
Tin Hai, Giao Tluy, Ca Mau,...
Tu nm 1989 dn nay, din licl ml s Ioai NN
co din licl lng In nlu: cac VQG va Ilu BTTN:
VQG Xun Tluy, VQG I Minl Tluong, VQG Ilu
Quc, Klu BTTN Iung Ngoc Hoang, VQG Io Go
- Xa Mal, VQG Nui Clua,... ll lin n Iuc cua
Clinl plu Vil Nam lrong vic bao ln nlung
din licl NN lu nlin con duy lri cac gia lri cao
v DSH va canl quan llin nlin lrong bi canl
dn s va qua lrinl Ilai llac su dung dl clo muc
dicl Iinl l ngay cang lng.
3.1.4. Vic su dung dt ngp nuoc va xu
th
Tleo llng I so b lli co Iloang lrn 50 lng
din licl NN duoc su dung clo gieo lrng (clu
yu Ia Iua) voi su quay vong su dung rl cao (2-3
vu), 25 lng din licl NN duoc su dung clo
muc dicl nui lrng lluy san, 10 sng sui, 10
Ia l clua nuoc nln lao (lluy Ioi, lluy din) va
lrong xu ll ngay cang gia lng.
Din licl lrng Iua nuoc cua ca nuoc lin nay Ia 4,1
lriu la. Tu 1989 dn 2004, da xul Ilu lon 45
lriu ln gao, luong duong lrn 10 ly ISD. Gia lri
xul Ilu lluy san nm 2002 da vuol muc 2 ly ISD.
Ngun llu lu du Iicl lrn cac vung NN nlu Vinl
Ha Iong, Cal Ba, Ilu Quc, Cn ao, Ilong Nla
- Ke Bang, Mui Ca Mau, BSCI,... ngay cang lng.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Hp 7: Cac vung dt ngp nuoc Ia cac khu
rung dc dung o Vit Nam
Vuon quc gia
Toan b Ia cac vung
dl ngp nuoc
1. Xun Tluy
2. Tram Clim
3. I Minl Tluong
4. Mui Ca Mau
Ml pln Ia dl ngp
nuo c
1. Ba B
2. Bai Tu Iong
3. Cal Tin
4. Cn ao
5. Ilu Quc
6. Io Go - Sa Mal
Khu ban tn thin nhin
Toan b Ia cac vung
dl ngp nuoc
1. Tlacl Ilu
2. Iung Ngoc Hoang
3. Kin Iuong
4. Bac Iiu
5. Tin Hai
6. V Doi
7. H sng a
8. H Cm Son
9. H II
10. H Nui Cc
Ml pln Ia dl ngp
nuo c
1. Binl Clu -
Iluoc Buu
2. La RaI
3. Trp Kso
4. Vn Iong
Tu nm 1989 dn nay, gia lri Iinl l cua NN
ngay cang lng, nlo co clinl sacl cua nla nuoc
lrong vic su dung lop Iy va co liu qua NN.
Gia lri Iinl l cua NN con biu lin o vic gop
pln nng cao cuc sng cua nguoi nng dn Vil
Nam, Iam giam ly I ngleo, do Ia nlung y ngla
v xa li va clinl lri rl su sc cua NN.
Hu ll din licl cua Ioai NN lrng Iua va nui
lrng lluy san do cac l gia dinl su dung lleo
Iinl nglim san xul va lp quan canl lac cua
lung dia pluong. Iln din licl NN con Iai do
nla nuoc quan Iy va lluong duoc su dung llng
qua ml du an du lu lay I loacl quan Iy duoc
nla nuoc pl duyl va cp Iinl pli. Vic su dung
NN bl du bng vic quy loacl su dung dl cp
quc gia, cp vung, cp linl va cac cp llp lon,
dua lrn cac dc dim lu nlin, Iinl l xa li va
cac muc liu plal lrin ma Clinl plu d ra clo
lung vung va lung linl. Tuy nlin, vic su dung
dl lleo quy m l gia dinl con nliu ln lai ma
quan lrong nll Ia vn du lu va su liu bil v su
dung NN. Nliu l nng dn o vung ven bin il
vn du lu va lliu Iin lluc v nui lrng lluy
san, nn da gp lll bai lrong cac vu nui lm va
d Iai lu qua v mi lruong. Vi vy, ml loal
dng cn llil d su dung Iln Ileo NN Ia cung
cp cac Iin lluc v NN, Iinl nglim su dung
NN clo cac cluyn gia Iam quy loacl va clinl
sacl cua nla nuoc, cac cluyn gia v Iluyn nng,
Iluyn Im va Iluyn ngu d lp lun clo cac l
nng dn cac Iy llul su dung bn vung NN
mang Iai liu qua cao v Iinl l va mi lruong.
S Iuong cac VQG va Ilu BTTN NN (nlung Ilu
NN co lm quan lrong quc gia duoc Tlu Tuong
Clinl plu xac Ip) cung lng In. Din licl NN
pluc vu nui lrng lluy san lng, lrong Ili din
licl rung ngp mn ven bin giam di. iu nay, gy
bl Ioi v mi lruong va sinl llai, nlung Iai gop
pln nng cao gia lri Iim ngacl xul Ilu lluy san
cua Vil Nam. ng lloi, Ioai NN canl lac Iua
nuoc cung lng In pluc vu clo muc liu plal lrin
nng nglip va an ninl Iuong lluc quc gia.
Hin nay, vn clua co quy cl quan Iy NN ring
plu lop voi dc llu cua cac Ioai linl NN. Cac
VQG va Klu Bao ln Ia cac Ilu NN loc co ml
pln din licl Ia NN vn plai lun lleo Quy cl
Quan Iy rung dc dung. O cac Ilu nay clua co
Ilai nim "su dung Iln Ileo" NN, vi loal
dng clinl Ia bao ln. Ml vn d cn quan lm Ia
vic quan Iy lung Ilu clua duoc dl lrong ml bi
canl cl d lluy vn cua ml vung Ion, vi yu l
23

68
34
1052
665
741
814
605
479
271
302
631
511
503
469
167
48
113
128
159
93
0
200
400
600
800
1000
1200
1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
S

n
g

s

u
Nm
Biu 6: So sanh s lng Su u o Vn quc gia Tram Chim qua cac nm 1986-2005
Agun: 'uon _uc ga Tan Chn
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
lluy vn se lac dng dn cac dc lrung v dl,
lluc vl, dng vl cua Ilu NN.
Hu ll, cac Ilu nay con rl Ilo Iln v vn du
lu, lang nm nln duoc ngun Iinl pli lan cl
lu ngn sacl linl Ia clu yu. Ngoai ra, ml s noi
cung duoc su l lro lu ngun vin lro cua cac
clinl plu (gian lip loc lruc lip) llng qua cac
du an do cac l cluc quc l lrin Ilai lluc lin.
Cac Ilu NN lu nlu Ilng co Iinl pli d l
cluc vic giam sal, llu llp s Iiu, danl gia din
bin lai nguyn sinl vl. Do do, Ilng ll co s
Iiu cu ll lluyl minl din bin v DSH.
S Iiu llu llp duoc lu ml vai Ilu NN clo lly
s Iuong ca ll cua ml s Ioai co xu luong giam
di. Ml vi du v Ioai: Su du do o VQG Tram
Clim bin dng s Iuong ca ll lu nm 1986 dn
nay, lloi dim cao nll Ia 1.052 con (nm 1988),
lloi dim llp nll cli co 34 con (nm 1987) va 48
con (nm 2001), nguyn nln clu yu do vic diu
lil cl d lluy vn va lac dng lu vung dm (biu
d 6).
Klu BTTN Tlanl Ilu cliu suc ep rl Ion lu cac l
dn vung dm, dn ngleo Ilng co dl san xul,
cuc sng lang ngay cua lo bi de doa, lai nguyn
dng lluc vl cua pln Ilu bao v nglim ngl bi
xm lai, Tlu Tuong Clinl plu da co Quyl dinl
s 57/2005/Q-TTg ngay 23/3/2005 dng y giam
din licl pln Ilu nay lu 1.788 la xung con 668
la. VQG I Minl Tluong co din licl 8.038 la, sau
lrn clay rung mua Il nm 2002, din licl bi
clay Ia 3.212 la, lrong do co 2.703 la rung Tram va
194 la dl llan bun, nguyn nln gy clay do su
bl cn cua con nguoi. Klu BTTN Iung Ngoc
Hoang dang dung lruoc nlung lac dng do qua
lrinl ngol loa vung Quan I-Ilung Hip, vic
llay di ban cll cua nuoc se dn dn llay di l
sinl llai. Trong nliu nm lro Iai dy, vic Ilai
llac va su dung ngun lai nguyn nay dang din
ra ml cacl al, lliu quy loacl. Klai loang d
lrng Iua, nui lrng lluy san, mo rng cac Ilu
dn cu, d lli loa, Ilu cng nglip, plal lrin
giao llng, cll pla rung ngp mn,... Iam clo
din licl NN lu nlin bi llu lep, lai nguyn suy
giam, lng cuong cac lai bin xoi Io, bi lu, mi
lruong bi nlim nglim lrong ( nlim du, cac
Iim Ioai nng, lluc bao v lluc vl, nlim cac
vi sinl vl gy bnl), ln lll v DSH. Nu
Ilng co cac giai plap luu liu, xu luong nay se
con lip luc xay ra lrong lloi gian loi.
3.2. Khung phap Iy chn quan Iy
dt ngp nuoc
3.2.1. H thng Iut phap, chnh sach
Iin quan dn quan Iy dt ngp nuoc
Trong 15 nm qua, Clinl plu Vil Nam da quan
lm rl nliu dn vic xy dung va loan llin l
llng plap Iul, vua lao co so clo vic quan Iy dl
nuoc bng plap Iul, vua lao diu Iin clo vic
li nlp quc l, lrong do co nliu vn ban plap
Iul co Iin quan dn vic quan Iy NN.
Ilap Iul v bao v mi lruong va BTTN da gop
pln quan lrong lrong vic bao v NN. Tu nm
1976 dn nay, Vil Nam co lon 500 vn ban quy
plam plap Iul co Iin quan dn bao v mi
lruong va BTTN. Tuy nlin, lrong s do cli co
Iloang lon 10 vn ban co nlung quy dinl lruc
lip v NN. Trong cac vn ban con Iai, vic bao
ln va su dung lop Iy NN cli duoc quy dinl
gian lip qua vic bao v cac llanl pln lrong l
sinl llai NN nlu bao v lai nguyn nuoc, bao v
dng lluc vl loang da,... Tleo Iul dl dai
(2003), Ilng co danl muc v "dl ngp nuoc".
Trong Iul nay, NN duoc liu Ia "dl lrng Iua
nuoc", "dl Iam mui", "dl nui lrng lluy san",
"dl rung dc dung Ia cac vuon quc gia va Ilu
BTTN NN", "dl sng, ngoi, Inl, racl, sui va
ml nuoc cluyn dung". Nlung vn ban quy
plam plap Iul diu clinl lruc lip v NN duoc
lrinl bay lrong plu Iuc I.
Tloi gian qua, Nla nuoc da xy dung va l cluc
lluc lin I loacl lanl dng Iin quan dn bao
ln va plal lrin NN, lrong do ml s vn ban
clinl nlu:
Clin Iuoc, quy loacl su dung va bao v lop
Iy lai nguyn nuoc Vil Nam,
Clin Iuoc quan Iy l llng Ilu BTTN Vil
Nam dn nm 2010 (2003),
Ngli dinl 109/2003/N-CI, ngay 23 llang
9 nm 2003 va Tlng lu 18/2004/TT -
BTNMT ngay 23 llang 8 nm 2004,
Quyl dinl 04/2004/Q-BTNMT ngay 5
llang 4 nm 2004 cua B lruong B Tai
nguyn va Mi lruong pl duyl K loacl
Hanl dng v Bao ln va plal lrin bn
vung cac vung NN giai doan 2004-2010,
24
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
K loacl lanl dng DSH cua Vil Nam
(1995) Hin nay dang du llao "K loacl
lanl dng v DSH cua Vil Nam dn 2015
va dinl luong dn nm 2020"
Du lla o: K loa cl la nl d ng qu c gia nl m
ngn ngu a ca c xu luo ng suy lloa i mi lruo ng
Bi n ng va Vinl Tla i Ian d n nm 2010,
lrong Ilun Il cu a Du a n INLI/GLI
"Ngn ngu a ca c xu luo ng suy lloa i mi
lruo ng Bi n ng va Vinl Tla i Ian". K
loa cl na y, bao g m K loa cl la nl d ng cu a
ca c lo p pl n: ru ng ng p m n, Co bi n, Ra n
san l, NN ven bi n, Ba o v ngu n Io i llu y
sa n va cl ng nli m lu d l Ii n.
3.2.2. Tnm tt cac Cng uoc quc t cn
Iin quan dn quan Iy dt ngp nuoc
ma Vit Nam tham gia
Sau Ili llam gia Cng uoc Ramsar, Vil Nam da
ban lanl lang Ioal vn ban Iul, plap Inl cung
voi cac vn ban duoi Iul nlm ll lin su nglim
clinl lluc lin cac ngla vu ma Cng uoc quy
dinl. Vil Nam cung da d xul duoc lai vung
NN vao Danl sacl cac vung NN co lm quan
lrong quc l. Vuon quc gia Xun Tluy, lai
luyn Giao Tluy, linl Nam inl, voi lng din
licl 12.000 la Ia Ilu NN du lin cua Vil Nam
duoc dua vao Danl sacl Ramsar quc l, co cl d
bao ln lleo quy cl plap Iy quc l duoc duy lri
lu do dn nay. y cung Ia Ilu Ramsar du lin o
ng Nam A va Ia Ilu llu 50 lrn ll gioi. Vil
Nam cung dang co nlung n Iuc d co ll dua
llm cac vung NN vao lrong Danl sacl nay,
dng lloi quyl dinl llanl Ip cac Ilu BTTN
NN. Trong 68 vung NN duoc llng I co 17
vung NN da duoc Clinl plu cng nln va 20
vung NN da duoc d ngli lrong H llng Klu
bao ln rung.
Mc du clua co Clin Iuoc quc gia v NN
nlung Vil Nam cung da pl duyl "K loacl
lanl dng bao ln va plal lrin bn vung cac
vung dl ngp nuoc cua Vil Nam", da ban lanl
va lrin Ilai I loacl lanl dng DSH (1995) voi
nliu llanl luu ni bl, dang xy dung I loacl
lanl dng DSH Vil Nam dn nm 2015. Vil
Nam cung da co nlung dng llai ban du d xy
dung Clin Iuoc NN quc gia, ml lrong nlung
ngla vu plap Iy quc l ma Vil Nam plai lluc
lin lleo quy dinl cua cac diu uoc quc l dc
bil Ia Cng uoc Ramsar.
Clinl plu Vil Nam da giao clo B Tai nguyn va
Mi lruong Iam co quan du mi cua Clinl Ilu
Vil Nam llam gia va lluc lin INICCC va ngli
25
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Bang 7: Cac cng c quc t co lin quan n t ngp nc
Cng uoc Ramsar v t ngp nuoc (Phu Iuc A)
Muc liu cua Cng uoc Ia bao
v cac vung NN lruoc su In
clim ngay cang gia lng va
ngn cln nlung ln lll co ll
xul lin lrong lin lai va
luong Iai, bao dam linl DSH
cua cac Ioai clim nuoc, Ia ngun
lai nguyn quan lrong Ilng
cli mang lm co quc gia ma
con mang gia lri quc l.
Ky IcI ngay 2 Ihang 2 nJn 1971
Ia Kan-a, !an.
146 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Kan-a
Tn clinl lluc Ia Cng uoc v cac vung dl ngp nuoc co lm quan lrong
quc l, dc bil Ia cac noi cu lru cua clim nuoc. Cng uoc v cac vung dl
ngp nuoc Ia ml lip uoc Iin clinl plu duoc llng qua ngay 2-2-1971 lai
llanl pl Ramsar cua Iran, bo Nam cua bin Caspia. Clinl vi Iy do do, clo
dn nay ln cua cng uoc nay lluong duoc vil Ia Cng uoc v cac vung dl
ngp nuoc (Ramsar, Iran, 1971), va lluong duoc goi Ia Cng uoc Ramsar.
Ramsar Ia cng uoc du lin lrong s cac lip uoc Iin clinl plu loan cu v
bao ln va su dung Iln ngoan cac ngun lai nguyn llin nlin, song nu
dem so voi cac cng uoc moi duoc llng qua gn dy, lli cac diu Iloan quy
dinl cua cng uoc Ramsar luong di llng bng va lng qual. Qua nliu
nm, Hi ngli cac Bn llam gia vn lip luc plal lrin va din giai cac nguyn
Iy co ban cua ni dung cng uoc va dal duoc su lai loa giua cng vic cua
Cng uoc voi nlung llay di v cac nln lluc, cac uu lin va cac xu ll dang
din ra lrong lu duy mi lruong lrn loan ll gioi.
Tlam gia Cng uoc Ramsar, Vil Nam xac dinl ngla vu plai lluc lin cac
cam Il quc l v bao ln va su dung Iln ngoan cac vung NN lleo dung
nguyn lc cua Iul Quc l va d xul ml s dim NN lleo liu clun cua
Ramsar, lrong do NN Xun Tluy da duoc cng nln nm 1989.
26
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cng uoc a dang sinh hnc (CBD)
Bao ln a dang sinl loc va plal
lrin bn vung cac b pln lop
llanl a dang sinl loc, lrong do
co dl ngp nuoc va cac llanl
pln cua dl ngp nuoc Ia ml
lrong nlung muc dicl quan lrong
nll ma Cng uoc nay d ra.
Ky IcI nJn 1992 o ! nghI
Ihuong dInh Ia dJI Ia Ko dc
]anco, azI.
1SS nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Ia dang -nh hoc.
Cng uoc Ilung dy du va loan din nll lrong Inl vuc bao v DSH,
lin nay da co 183 llanl vin. Bao ln DSH va plal lrin bn vung cac
b pln lop llanl DSH, lrong do co NN va cac llanl pln cua NN
Ia ml lrong nlung muc dicl quan lrong nll ma Cng uoc nay d ra.
Ml lrong nlung llanl cng cua Cng uoc Ia xac dinl vic bao ln DSH
plai duoc lluc lin o ca 3 cp d: gen, Ioai, l sinl llai, lrong do bao ln
gen Ia quan lrong nll. Tlng qua vic cng nln clu quyn quc gia di
voi cac ngun gen (iu 15), Cng uoc da lao co so plap Iy d cac quc gia
llanl vin xy dung plap Iul v ngun gen, dng lloi dy Ia co so d cac
quc gia lop lac lrong vic Ilai llac ngun gen, lrong do co cac ngun
gen quy, lim lu cac Ioai dng lluc vl lluc l sinl llai NN.
Cng uoc v bun ban quc t cac Inai dng, thuc vt hnang da nguy cp (CITES)
Cng uoc CITLS d ra cac linl
lluc Iim soal linl linl bun ban
va vn cluyn dng lluc vl dang
va co nguy co bi Ilai llac qua muc.
Ky IcI ngay 3 Ihang 3 nJn 1973 Ia
Va-hngIon I.C, Ay \a co hcu Iuc
Ic Iu ngay 1 Ihang 6 nJn 1975.
169 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc Ia dang -nh hoc.
lli lanl co liu qua cac quy dinl lluc lin vic quan Iy cac Ioai dng
lluc vl loang da, Cng uoc da quy dinl cac bin plap cn llil ma cac
bn plai lin lanl nlu cac bin plap xu plal di voi vic bun ban loc
Iuu giu cac mu vl, cli dinl ml co quan quan Iy nla nuoc va ml co
quan Iloa loc d lluc lin ngla vu cua Cng uoc, Tuy nlin, Cng uoc
moi cli d cp dn ml lrong cac bin plap bao ln lai nguyn NN ma
clua diu clinl dy du loal dng bao ln cac Ioai dng lluc vl loang da
nguy cp, lrong do co ngun dng lluc vl cua NN.
Cng uoc cua Lin Hop Quc v Lut Bin (UNCLOS)
Cng uoc lp lrung vao vic bao v
mi lruong sng cua cac ngun lai
nguyn sinl vl bin lay diu Iin
ni vi.
Ky IcI ngay 10 Ihang12 nJn 19S2
Ia AonIcgo ay, ]anaca \a co
hcu Iuc \ao ngay 16 Ihang 11 nJn
1994.
14S nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng
uoc.
Nguyn lc quan lrong lrong vic Ilai llac lai nguyn llin nlin duoc
gli nln lai iu 193 cac quc gia co clu quyn Ilai llac cac lai nguyn
llin nlin cua minl lleo cac clinl sacl v mi lruong cua minl va lleo
dung ngla vu bao v va gin giu mi lruong bin cua minl. Cac quy dinl
du Iin quan lruc lip dn bao ln va su dung bn vung cac vung NN o
cua sng va cac bai bi cung nlu cac dai nuoc nm ngp su duoi 6 mel
cua Vil Nam.
Hip djnh hop tac va phat trin bn vung Iuu vuc sng M Kng (Hip djnh Mkng)
Hip dinl da xac dinl vic quan Iy,
plal lrin, su dung va bao v lai
nguyn nuoc va cac lai nguyn
Ilac co Iin quan cua sng MIng
vi Ioi icl cua ll ca cac quc gia ven
sng voi muc liu plal lrin bn
vung.
Ky IcI \ao Ihang 4 nJn 1995 lo 4
quc ga ha Iuu cng AcIng (Tha
!an, 'cI Aan, !ao, Canucha)
Hip dinl lop lac plal lrin bn vung Iuu vuc sng MIng (goi ll Ia
Hip dinl MIng). Vil Nam da Ia ml llanl vin licl cuc lrong lu ll
cac loal dng do Iy li sng MIng d ra. Bl du lu nm 2005, Vil
Nam cung da llam gia vao Cluong lrinl DSH dl ngp nuoc Iuu vuc
sng MIng do INDI/GLI va cac nla lai lro Ilac lai lro. Ngoai ra, l
llng vn ban plap Iul diu clinl cac Inl vuc Iin quan dn quan Iy,
bao ln va su dung bn vung NN cung dang duoc loan llin dn.
dinl llu Kyolo lai Vil Nam. B Tai nguyn va
Mi lruong da va dang lrin Ilai ml s loal
dng nlu: llanl Ip i Cng lac va i Cluyn
gia Ky llul d lluc lin cac du an v bin di Ili
lu, xy dung va danl gia cac pluong an giam
nle Ili nla Iinl va d xul cac bin plap ung plo
voi bin di Ili lu, xy dung Ilung plap Iy d
lao diu Iin clo cac loal dng v co cl plal
lrin sacl lon,...
3.3. Cac phuong thuc, phuong phap
quan Iy dt ngp nuoc
Hi n la i, do vi c qua n Iy NN o Vi l Nam co n
mang linl cluyn nga nl nn clua co m l l
ll ng cng cu Iy llu l l ng lo p lrong qua n Iy
NN. M l s gia i pla p Iy llu l da duo c d xu l
Iin quan d n ca c Ilia ca nl cu a NN llu c ca c
nga nl: Nga nl nng ngli p (da ban la nl ca c Quy
lrinl Iy llu l v sa n xu l cy lr ng, v l nui va
ca c Iy llu l Iluy n nng), Nga nl Im ngli p (da
ban la nl ca c Quy lrinl Iy llu l Iin quan d n
qua n Iy ru ng, lrong do co ca c Ilu ru ng Iin quan
d n ca c vu ng NN, nl l Ia ru ng d c du ng). c
bi l, Tlu Tuo ng Clinl plu da ban la nl Quy cl
qua n Iy ru ng d c du ng, ru ng plo ng l va ru ng
sa n xu l Ia ru ng lu nlin, lrong do co ca c Ilu
ru ng Ia vu ng NN, Nga nl llu y Io i (da ban la nl
ca c Quy lrinl Iy llu l qua n Iy ca c cng lrinl llu y
Io i, linl loa n cn b ng nuo c va Ii m soa l Iu , cung
c p nuo c clo ca c nga nl nui lr ng llu y sa n va
nng ngli p), Nga nl llu y sa n (da ban la nl ca c
Quy lrinl Iy llu l v qua n Iy ngu n Io i llu y sa n
va nui lr ng llu y sa n o vu ng nuo c m n va nuo c
ngo l), Nga nl y l (da ban la nl ca c Quy lrinl Iy
llu l v v sinl y l cng c ng, lrong do co nlu ng
v n d Iin quan d n nuo c sa cl nng lln).
Bn canl do, o ml s co quan Iloa loc, dao lao
va quan Iy o ml s vung NN da ap dung cac
pluong plap lip cn va cng cu Iy llul moi
lrong vic quan Iy lai nguyn NN. Cac pluong
plap lip cn quan Iy lai nguyn NN da va dang
duoc ap dung o cac muc d Ilac nlau bao gm:
Quan Iy lai nguyn llin nlin dua vao
c ng d ng (Communily - based naluraI
resources managemenl): Xun Tluy, Tin
Hai, Tli Nai,
ng quan Iy lai nguyn llin nlin (Co-
managemenl of NaluraI Resources): Ila
Tam Giang - C u Hai, Ilong i n,
DaKrong,
Du an bao ln va plal lrin lng lop
(Inlegraled Conservalion and
DeveIopemenl Irojecls): Cal Tin, I Minl,
Ca cl li p c n qua n Iy Iin nga nl
(inlersecloraI managemenl), l u l l ca c
Ilu ba o l n NN d u co su llam gia cu a
nli u lla nl pl n, l clu c Ila c nlau lrong
qua lrinl xy du ng va lri n Ilai ca c du a n
ba o l n.
Quan Iy dua lrn co so lip cn l sinl llai
(Lcoyslem-based managemenl): da duoc ap
27
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Nghj djnh thu Kyntn
Muc liu cua Ngli dinl llu Kyolo
IrolocoI Ia Iam n dinl Iuong Ili llai
nla Iinl vao mi lruong Ili quyn o
ml muc d nll dinl, diu do se ngn
ngua nlung nguy lim lu con nguoi
lac dng dn l llng Ili lu.
Thng qua \ao Ihang 12 nJn 1997 Ia
KyoIo, AhJI an.
157 nuoc Ia Ihanh \cn cua Cng uoc.
Muc liu va ni dung cua ngli dinl nay Ia dua ra cam Il di voi cac
nuoc plal lrin v giam lng Iuong Ili plal llai Ili nla Iinl (CO
2
,
CH
4
, N
2
O, HICs, IICs va SI
6
) llp lon nm 1990 voi ly I lrung binl
Ia 5,2 lrong lloi Iy cam Il du lin lu 2008-2012 lleo cac muc cl
giam cu ll, lrong do cng dng Clu Au (LI) Ia 8 , Hoa Ky Ia 7
va Nll Ban Ia 6 . Vil Nam da Iy Ngli dinl llu Kyolo vao ngay 3-
12-1998 va pl clun vao ngay 25-9-2002. Ngli dinl llu Kyolo dua ra
3 co cl mm deo clo plep cac nuoc plal lrin lluc lin cam Il giam
plal llai Ili nla Iinl clinl Ia co cl dng lluc lin (}I), co cl bun
ban quyn plal llai (ILT) va co cl plal lrin sacl lon (CDM). Vic
bao ln cac ngun lai nguyn NN dc bil Ia cac llam lluc vl va
rung ngp mn se dong gop licl cuc vao vic lp llu CO
2
lu Ili
quyn, gop pln ngn cln su nong In cua loan cu.
dung o Cal Tin, Tam Giang - Cu Hai,
Clu Truc, Tli Nai.
Trong cac pluong plap quan Iy NN noi lrn lli
quan Iy dua lrn co so l sinl llai mang linl lng
lop va loan din lon ca. Tleo do, quan Iy dua lrn
co so l sinl llai lim cacl d l cluc vic su dung
l sinl llai cua con nguoi d dal duoc su lai loa
giua Ioi icl llu duoc lu lai nguyn llin nlin cua
cac llanl pln va qua lrinl cua l sinl llai lrong
Ili duy lri duoc Ila nng cua l sinl llai d cung
cp duoc nlung Ioi icl do o muc d bn vung.
Ngoai ra, cac pluong plap danl gia nlanl nng
lln, Iuong gia Iinl l, l llng llng lin dia Iy
(GIS) va vin llam, cng ngl llng lin, m linl
loa cung bl du duoc su dung lrong quan Iy, bao
ln NN.
3.4. Nghin cuu, tuyn truyn,
gian duc va nhn thuc v dt ngp
nuoc
3.4.1. Cac hnat dng
a. Nghin cuu
Tu nm 1989 lro Iai dy, NN Vil Nam da va
dang duoc nliu nla Iloa loc, cac co so lrong va
ngoai nuoc quan lm nglin cuu v cac Inl vuc:
diu Iin lu nlin, dc lrung sinl llai va DSH,
cluc nng, gia lri, lai nguyn va mi lruong, do ve
ban d NN, quan Iy, bao ln, su dung NN va
Iim I NN.
S Iuong can b, co quan, don vi, l cluc, cac d
lai, du an nglin cuu, Iim I NN cung nlu du
lu clo cac Inl vuc nay ngay cang gia lng nlung
liu qua con lan cl do cac Il qua nglin cuu
noi lrn da va dang duoc Iuu lru pln lan o nliu
co quan, ca nln Ilac nlau va clua duoc Ilai llac
su dung lril d.
Ml lrong nlung lan cl Ion nll Ia Vil Nam clua
co ml quy loacl lng ll v bao ln va plal lrin
bn vung NN, lliu I loacl quan Iy lng lop
NN voi su llam gia dng b cua cac nganl, lliu
co so du Iiu llng nll v NN, di ngu can b
nglin cuu, Iim I clua dap ung yu cu su dung
Iln Ileo, bao ln, plal lrin bn vung NN.
b. Tuyn truyn, gian duc va nng can nhn thuc
v dt ngp nuoc
Vil Nam da lin lanl ml s loal dng v luyn
lruyn giao duc, nng cao nln lluc v NN nlu
sau:
28
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nh 20: AJng cao nhJn Ihuc cng dng \c _!T!I
Aan IInh (!oang Thc nh, 2003)
Hp 8: Cac buoc quy hnach quan Iy dua trn
h sinh thai:
1. Miu la nlung llanl pln co ban cua l
sinl llai,
2. Iln licl cluc nng, mi Iin Il va
ranl gioi cua l sinl llai,
3. Iln licl nlung co li va llacl lluc,
nguyn nln va lu qua,
4. Xac dinl muc dicl quan Iy l sinl llai,
5. Miu la nlung bin plap quan Iy se
duoc lin lanl d d cp dn co li va
llacl lluc,
6. Nlung Il qua du Iin cua cac loal
dng quan Iy llen cll,
7. Miu la nlung bin plap quan lrc, bao
gm vl cli lli nguyn lc do dac va
pluong plap pln licl,
8. oi loi clo quan Iy mang linl llicl
ngli,
9. Su sp dl v ll cl va qua lrinl loacl
dinl clinl sacl,
10. Bao cao va lruyn llng,
11. Tai clinl va pln b lai clinl.
Tuyn lruy n lrn ca c pluong li n llng lin da i
clu ng v NN, v vai lro NN d n nlu ng v n d
Iin quan lo i qua n Iy NN, clinl sa cl va ll cl
o c p Trung uong va c p dia pluong v ba o l n
va su du ng lo p Iy la i nguyn NN. Ca c loa l
d ng Iluy n nng, Iluy n Im va Iluy n ngu
duo i linl llu c ca c la i Ii u pl bi n Iloa lo c Iy
llu l Iin quan d n su du ng NN cu ng da duo c
li n la nl.
Ha ng nm, Cu c Ba o v Mi lruo ng lluo ng l clu c
nlu ng loa l d ng Iy ni m nga y NN nlu xu l
ba n a p plicl, lo roi, mo ca c cli n dicl lruy n
llng, dng ca c ba i vi l v NN lrong la p cli Ba o
v mi lruo ng va ca c n pl m Ila c. Tuy nlin,
ca c loa l d ng luyn lruy n va gia o du c v NN
v n co n y u.
Rl nliu cac Iloa lp lun, li llao v quan Iy,
su dung, bao ln NN nlu Iuong gia Iinl l
NN, quan Iy NN dua vao cng dng, quan Iy
lng lop doi bo,... da duoc l cluc (anl 20). Ml
s mn loc Iin quan dn NN da va dang duoc
giang day o cac lruong dai loc (ai loc Quc gia
Ha Ni, ai loc Cn Tlo...). Tuy nlin, lin lai
clua co lruong dai loc nao o Vil Nam co cluong
lrinl dao lao dai loc, llac sy, lin sy v NN. Hu
ll cac cluyn gia v NN cua Vil Nam lin nay
duoc dao lao lu nuoc ngoai loc llng qua ml
qua lrinl Iam vic lrong cac du an do nuoc ngoai
lai lro. Do do, vic dao lao clinl llng se Ia giai
plap quan lrong d plal lrin ngun nln Iuc clo
vic quan Iy NN.
3.4.2. Xu huong v nhn thuc, hiu bit
v dt ngp nuoc
Truoc nm 1989, o Vil Nam nlung liu bil v
NN con rl lan cl. Tu nm 1990, cac l cluc
quc l quan lm giup do Vil Nam nliu lon
lrong vic lluc lin cac du an v NN loc Iin
quan dn NN, do do cac cluyn gia cua Vil
Nam Ili llam gia cac du an nay da co diu Iin
lip cn voi vn d NN va da lip llu duoc
nlung Iin lluc va Iinl nglim. Tloi gian nay,
Cuc Bao v Mi lruong cung bl du lro llanl ml
du mi v NN cua Vil Nam. Nm 1990, cun
sacl "Bao v dl ngp nuoc" cua IalriI }. Dugan
duoc Cuc Bao v Mi lruong dicl sang ling Vil,
giup clo nliu nguoi nng cao liu bil v NN.
Cung lrong giai doan nay, I Din Duc da cng b
cun sacl v "Kim I dl ngp nuoc Vil Nam",
va llam gia bin soan "Danl muc cac vung dl
ng p nuo c clu A " (A Direclory of Asian
WelIands). Tu nm 2000 dn nay, cac vn d NN
va DSH (xy dung clin Iuoc, I loacl lanl
dng, su dung, bao ln, quan Iy...) da llu lul duoc
su quan lm nliu lon cua cac co quan, l cluc o
lrung uong va cac dia pluong. Iy ban sng
MIng da llanl Ip ml nlom diu lra nglin
cuu v NN clo vung BSCI giup xy dung l
llng pln Ioai va ban d NN, I loacl quan Iy
NN. Cac Ilia canl Iin quan dn quan Iy NN
nlu xy dung l llng pln Ioai, xy dung I
loacl quan Iy, bao ln DSH, su llam gia cua
cng dng, ll cl, clinl sacl, gia lri Iinl l, vn
loa, Iicl su,... da duoc lluc lin lrong cac du an,
cluong lrinl diu lra, nglin cuu v NN.
Nlu v y, lu nm 1989 d n nay, vo i su n Iu c cu a
Vi l Nam va su l lro cu a ca c l clu c qu c l , su
li u bi l va nl n llu c v NN nga y ca ng duo c
nng cao. Tuy nlin, m l l n la i r l Io n Ia l u
nlu nlu ng nguo i dn s ng lrong vu ng NN Ia i
clua li u bi l v NN. Ho Ia nlu ng nguo i lru c
li p su du ng ca c sa n pl m cu a NN va co vai lro
r l quan lro ng lrong vi c ba o l n va pla l lri n b n
vu ng NN.
3.5. Nhung thanh tuu, thach thuc
Iin quan dn quan Iy dt ngp
nuoc Vit Nam
3.5.1. Nhung thanh tuu
Co ll rul ra ml s llanl luu v quan Iy NN
nlu sau:
Clinl plu Vil Nam da co ml s clinl
sacl plu lop nlm lung buoc nng cao
liu qua cua vic bao ln, su dung va quan
Iy bn vung NN.
H llng cac vn ban quy dinl v co cu l
cluc, cluc nng, nlim vu, quyn lan cua
l llng quan Iy NN o Trung uong da
duoc ban lanl Ila nliu va ngay cang
loan llin. c bil, sau Ili Iul l cluc
Clinl plu (2001) va Ngli dinl s
91/2002/N-CI nga y 11/11/2002 cu a
Clinl plu quy dinl cluc nng, nlim vu,
quyn lan, mo rng cluc nng quan Iy di
voi cac lai nguyn dl, lai nguyn nuoc va
co cu l cluc cua B Tai nguyn va Mi
29
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
lruong duoc ban lanl, co so plap Iy d xy
dung l llng co quan quan Iy Nla nuoc v
NN duoc loan llin llm ml buoc. Ngli
dinl s 109/2003/N-CI ngay 23/9/2003
cua Clinl plu da ll cl loa su quan Iy
nla nuoc v NN llng qua su pln cng
lracl nlim clo cac B va cac Tinl.
Ngay cang nliu l cluc, co quan llam gia
vao quan Iy va bao ln NN. Duoi su cli
dao lp lrung cua Clinl plu, cac co quan b
va ngang b lluc Clinl plu ma du mi Ia
B Kloa loc Cng ngl va Mi lruong (nay
Ia B Tai nguyn va Mi lruong) da buoc
du lluc lin ll cng lac diu pli cac vn
d Iin quan dn NN, nlu vic pli Il
lop giua B Kloa loc, Cng ngl va Mi
lruong, B Nng nglip va Ilal lrin Nng
lln lrong vic quan Iy cac Ilu BTTN NN.
iu do cung voi vic loan llin co cu
quan Iy lai nguyn va mi lruong va qua
lrinl xy dung clinl sacl v bao ln NN
Ia ml bao dam clo vic llam gia va lluc
lin ll cac cam Il quc l Iin quan dn
NN.
Cac ll cl quan Iy nla nuoc cp dia
pluong da duoc l cluc lrn nguyn lc
song lrung lruc lluc (lruc lluc cac co
quan cluyn nganl lrung uong va Iy ban
Nln dn linl), lluc lin cng lac quan Iy
NN o ml s noi dal liu qua ll.
Ngun du lu cua clinl plu va su l lro
cua cac l cluc quc l lrong bao ln va
plal lrin bn vung NN ngay cang lng.
S Iuong du an lrong nuoc va l lro quc l
Iin quan NN ngay cang nliu va plal
luy liu qua licl cuc. Mc du vic quan Iy
va liu qua cua ml s du an clua ll.
Clinl plu Vil Nam da pl duyl l llng
cac Ilu rung dc dung quc gia, lrong do co
cac Ilu Ia NN, dng lloi pl duyl l
llng cac Ilu bao ln bin, lac dung ll d
bao ln cac cluc nng, gia lri va DSH NN.
3.5.2. Mt s tn tai, thach thuc trnng
quan Iy dt ngp nuoc
a. V h thng Iut phap
Vil Nam clua co Iul ring v NN, con lliu cac
quy dinl, plap Iul v quan Iy, bao ln, su dung
Iln Ileo va plal lrin bn vung NN, lliu
nlung quy dinl cu ll va ro rang v l llng
quan Iy nla nuoc, lliu su llng nll v co cl
pli lop giua cac b, ban nganl, dia pluong lrong
cac loal dng Iin quan dn NN va lliu cac cl
lai d lli lanl. Nlung quy dinl diu clinl lruc
lip loal dng quan Iy va bao ln NN clu yu
do B va cac dia pluong ban lanl, con lliu cac
vn ban mang linl plap Iy cao nlu Ngli dinl cua
Clinl plu . Hi n nay, mo i cli co Ngli dinl
109/2003/N-CI cua Clinl plu ban lanl Ia vn
ban co gia lri plap Iy cao nll Iin quan lruc lip
dn pln cng lracl nlim quan Iy NN.
Cac vn ban do Iy ban Nln dn cac dia pluong
ban lanl con nng n v bin plap lanl clinl,
lliu cac cl lai luy dng su llam gia cua cng
dng lrong Ilai llac NN. Do do, cac vn ban
plap Iul clua dap ung yu cu cua vic bao ln
va plal lrin bn vung NN.
H llng clinl sacl va plap Iul d quan Iy NN
con lliu dng b va clua loan llin. Cac diu
Iloan qui dinl plap Iy co Iin quan dn NN bi
pln lan, clng cleo lrong nliu vn ban quy
plam plap Iul Ilac nlau, lliu cu ll, clua dam
bao duoc linl Iloa loc va dng b, clua linl ll
cac yu l Iinl l - xa li nn rl Ilo lluc lli loc
lluc lli Iem liu qua.
Nliu llul ngu va Ilai nim Iin quan dn NN
da Ilng duoc quy dinl llng nll va giai llicl
ro rang lrong cac vn ban plap Iul va clinl sacl
cua Vil Nam. Cac vn ban plap Iul Iin quan
clua bao qual loan din cac vn d dl ra di voi
quan Iy va bao ln NN, moi cli d cp dn pln
lang va pln cp quan Iy cac Ilu NN (VQG,
Ilu BTTN NN), cac Ilia canl Iinl l (Iul lluy
san, lay lrong cac vn ban plap Iul cua dia
pluong), cac giai plap bao v nlu xu Iy vi plam,
nglim cm vic su dung cac pluong lin luy dil
d Ilai llac ngun lai nguyn sinl vl, ml s
loal dng bao ln, dc bil Ia voi Ioai clim nuoc,
noi mi lruong sng cua clung clinl Ia NN
nlung il clu y dn loal dng plal lrin. Muc plal
lin con qua llp, clua Iip lloi clinl Iy lleo linl
linl Iinl l xa li lin nay, vi vy liu qua xu Iy
Ilng cao, Ilng dam bao duoc linl rn de, giao
duc nlung nguoi co lanl vi vi plam. Cac cl lai
ap dung di voi cac lanl vi vi plam cac quy dinl
v bao ln DSH con nliu dim bl lop Iy.
30
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
31
Hin clua co clinl sacl llng nll va ro rang v
vic bao v, mo rng lay llu lep cac vung NN
cung nlu llu lul cng dng vao quan Iy NN. Do
clua nln lluc dung v lm quan lrong va gia lri
NN, nliu vung NN con bi coi Ia dl loang
loa nlu ml pln dl o vung cua sng ven bin.
Cac clinl sacl Ilng lop Iy v cluyn di muc
dicl su dung dl nlu cluyn lu NN lu nlin
sang NN nln lao (l clua, dm nui lrng
lluy san, rung Iua), loc NN llanl Ilu dl o,
d lli, Ilu cng nglip, loc lliu cac quy dinl
plap Iul v quy loacl, su dung Iln Ileo NN
d n d n nli m, suy lloa i mi lruo ng, la i
nguyn, DSH.
Vil Nam da plal lrin l llng cac vn ban plap
Iul va cac clinl sacl lluc lli nlim vu quc l
lleo quy dinl cua Cng uoc Ramsar va cac cng
uoc, lip uoc Ilac co Iin quan dn bao ln va
plal lrin bn vung cac vung NN, nlung nlung
vn ban nay vn clua dap ung yu cu cua Cng
uoc Ramsar v su dung Iln Ileo NN. Tinl
liu qua cua vic lluc lli cac nlim vu quc l
quy dinl lrong cac lip uoc quc l duoc danl gia
llng qua vic xy dung va lluc lli cac vn ban
plap Iul va cac clinl sacl v quan Iy va bao ln
cac vung NN.
Vic ap dl Iul Bao v va plal lrin Rung va cac
qui dinl cua bao ln l llng Rung dc dung vao
qui loacl, quan Iy, bao ln NN Iam plal sinl
ml s bl cp. Ml ml Ilac, Iul lluy san
Ilng co cl dung lluc su llicl lop va Ila lli o
vung Ioi cua cac Ilu bao ln, vic su dung Iln
Ileo NN lleo Iluyn Ilicl cua Cng uoc
Ramsar clua duoc ll cl loa.
b. V quan Iy dt ngp nuoc
Ml lrong nlung llacl lluc rl lo Ion di voi quan
Iy, bao ln va plal lrin bn vung NN Ia su gia
lng dn s (Iloang 1,32/nm), ml d dn s o
nliu vung NN rl cao (vi du 276 nguoi/Im
2
o
cac luyn ven bin), ly I d lli loa nlanl (dn
nm 2010 Iloang 33) ma Ilng duoc Iim soal
lop Iy.
Cac nla quan Iy va nlung nguoi duoc luong
quyn Ioi clua liu bil dy du, llu dao v cluc
nng va gia lri cua NN di voi Iinl l, xa li, sinl
llai, lm quan lrong cua quan Iy, bao ln dn dn
vic su dung va ra quyl dinl Iin quan lruc lip
dn NN con lliu linl lluc lin va linl Ila lli.
Hin nay, quan Iy NN o Vil Nam con mang linl
don nganl, clng cleo, lliu pli lop, lliu lp
lrung, cluc nng quan Iy NN clua duoc pln
dinl ro.
Cac clinl sacl v quan Iy NN lluong Ilng
nll quan, lliu linl l llng va lluong bi llay
di lleo lloi gian nn da gy ra nlung lac dng
xu nlu gy suy lloai, ml mal DSH, nlim
mi lruong. Ml vi du Ia, vic cluyn di su dung
NN 5 In lu nm 1975 dn 1985 lai m i da
Iam ml di nliu lai nguyn llin nlin.
Tliu quy loacl lng ll quan Iy NN, cac quy
loacl cu ll loc con lliu loc Ilng plu lop
voi diu Iin lu nlin, Iinl l - xa li cua lung
vung. iu do da gy ra xung dl mi lruong
lrong vi c su du ng NN, Ia m suy lloa i la i
nguyn. Cac quy loacl quan Iy Ianl ll, plal
lrin Iinl l, giao llng, l clua, lluy Ioi, lluy
din, du Iicl Iam llay di loc gy lro ngai clo
vic quan Iy NN.
Vic quan Iy lleo mnl Inl lanl clinl lu lrn
xung lluong Ilo luy dng va Iluyn Ilicl
duoc su llam gia va quyn lu clu cua cng dng.
Tliu co so du Iiu NN Vil Nam dng b, l
llng, d lin cy cao, d cp nll va su dung.
Cac vung NN co gia lri cao vn clua duoc quy
loacl bao ln va quan Iy co liu qua. Tleo llng
I cua Cuc Bao v Mi lruong nm 2001, "Cac
\ung dJI ngJ nuoc co ga II da dang -nh hoc \a
n Iuong cao", nliu vung NN clua co clinl
sacl quan Iy, bao ln plu lop nlu H Clu (Ilu
Tlo), H Cm Son (Bc Giang), vung cua sng
Tlai Binl (luyn Tin Iang - Hai Ilong), H Nui
Cc, H Ba B, H Hoa Binl, m Cu Hai (Tlua
Tlin Hu), m Tra , m Gi (Binl inl),
H Nui Ml (Binl inl), H II, Bin H (Ty
Nguyn), H anIia (Im ng), H a Nlim,
H Du Ting (TI H Cli Minl).
u lu ngun Iuc clo vic bao ln va plal lrin bn
vung NN clua luong xung voi lim nng va gia
lri cua no. Ngun vn du lu clo dao lao nln Iuc,
nglin cuu Iloa loc, xy dung cac m linl plal
lrin bn vung NN, clo vic bao ln, bao v mi
lruong va lai nguyn vung NN con o muc llp,
Ilng lop Iy, lliu cn di.
Vic nglin cuu va diu lra lng lop v NN clua
dy du, lliu dng b va linl l llng. i ngu
nlung nguoi nglin cuu va diu lra lng lop v
NN clua duoc clu lrong bi duong va dao lao.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cac pluong plap nglin cuu lin dai clua duoc
quan lm dung muc d cai lin, vn dung vao lluc
lin Vil Nam. Clua co duoc co so du Iiu dy du
v NN, Iim I va danl gia dap ung duoc yu
cu plal lrin bn vung cung nlu quan Iy va bao
ln NN.
Nln lluc va Iin lluc v quan Iy va bao ln
NN con llp, su liu bil v cluc nng, gia lri va
lm quan lrong cua NN con lan cl. Cng lac
luyn lruyn, nng cao nln lluc v NN clua
duoc clu lrong, clua plu lop voi lung di luong
Ilac nlau. NN clua duoc d cp lrong cac
cluong lrinl giao duc mi lruong.
3.5.3. Mt s d xut v quan Iy dt
ngp nuoc o Vit Nam
a. Xy dung va thuc hin chin Iuoc quc gia v
ban tn va phat trin bn vung dt ngp nuoc
Ml Clin Iuoc quc gia v bao ln va plal lrin
bn vung NN dap ung Ioi icl quc gia va nng
cao doi sng clo cng dng nln dn cac dia
pluong cn duoc xy dung va lrin Ilai mang
linl llng nll lrn loan Ianl ll. ng lloi luy
lleo linl dc llu ma lung vung sinl llai, lung linl
nn co ring ml I loacl lanl dng cu ll plu
lop va co linl Ila lli cao.
b. Nng can hiu qua va hiu Iuc cua h thng
th ch quan Iy v dt ngp nuoc
Tl cl, plap Iul, co cl quan Iy NN duoc xy
dung mang linl l llng dng b o ll ca cac cp.
Iy ban iu pli Quc gia v NN cn duoc
llanl Ip va loal dng duoi su cli dao lruc lip
cua plo Tlu luong Clinl plu. Iy ban iu pli
Ia co quan Iin nganl cliu lracl nlim diu lanl
pli lop cac co quan clu quan Iin quan dn NN
nlu B Tai nguyn va Mi lruong, B Nng nglip
va Ilal lrin Nng lln, B Tluy san, B Giao
llng vn lai, B Vn loa Tlng lin, B K loacl
va u lu, B Tai clinl, B Tu plap, B Giao duc
va ao lao cung cac co quan ban nganl Ilac co Iin
quan. Hi dng cluyn gia lu vn se duoc llanl
Ip d l lro clo loal dng cua Iy ban iu pli.
Cac b pln quan Iy cluyn lracl NN lluc cac
b ban nganl co Iin quan cn duoc giao lracl
nlim va pln quyn ro rl. c bil, cn clu y loi
vic cung c cac co quan va uy ban cp luyn, xa
llam gia quan Iy lruc lip cac vung NN.
Cn co cac clinl sacl nng cao nng Iuc cua cac co
quan quan Iy NN llng qua plal lrin va cung
c vung clc co cu l cluc, dao lao di ngu can
b, lin dai loa co so vl cll va pluong plap
quan Iy.
Xy dung va plal lrin l llng cac Ilu bao ln
NN cung voi vic xem xel danl gia su quan Iy,
I loacl lanl dng o cac cp, Iluyn cao nlung
vung NN quan lrong ma lin lai vn clua co su
quan Iy, xy dung quy loacl lng ll v su dung
bn vung NN.
Tlil Ip m linl quan Iy cac Ilu bao ln NN
luong ung voi diu Iin lluc l cua Vil Nam.
Nng cao nng Iuc cluyn mn, cung c, loan
llin co cu l cluc quan Iy o nlung Ilu bao ln
NN da duoc llanl Ip.
c. Thuc thi cac bin phap h tro chn vic quan Iy
dt ngp nuoc
ao lao ngun nln Iuc dap ung yu cu cua bao
ln, su dung Iln Ileo, plal lrin bn vung
NN, luyn lruyn, giao duc cung cp clo nguoi
dn nlung llng lin, Iin lluc v cluc nng, gia
lri cua NN, v Iy nng bao ln va su dung bn
vung NN, lng cuong cac clinl sacl Iluyn
Ilicl, l lro nlm dam bao cuc sng clo nln
dn dia pluong, lao diu Iin llun Ioi clo su
llam gia cua cng dng vao vic quan Iy co liu
qua va su dung bn vung NN lleo nlu ni dung
cua Cng uoc Ramsar, l lro lai clinl clo cac loal
dng su dung bn vung NN, xy dung, llanl
Ip quy bao ln NN. Cac ngun llu se duoc Iy
lu llu nng nglip, Ioi nlun lu du Iicl, du Iicl
sinl llai va cac dicl vu Ilac Iin quan dn NN.
y manl nglin cuu Iloa loc, Iim I, quan
lrc NN lrong plam vi loan quc, lung vung
sinl llai va cac Ilu NN co gia lri cao v DSH
va mi lruong, dc bil Ia cac Ilu NN co lm
quan lrong quc l, quc gia.
d. Phat trin cac bin phap quan Iy, ban tn va
su dung dt ngp nuoc
Xy dung, ban lanl l llng liu cli, bang pln
Ioai v NN. Tlil Ip co cl quan Iy va lanl
dng clo vic bao ln cac vung NN co gia lri cao,
l cluc lrin Ilai lluc lin cac clinl sacl, cac
loal dng v bao ln va su dung bn vung cac
vung NN. Ip I loacl lai llil, pluc li cac
vung NN va co clinl sacl uu dai clo bao v va
32
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
cai llin ngun nuoc sacl cn co clinl sacl plal
lrin cac m linl su dung Iln Ileo NN nlu
nui lrng lluy sinl llai va cac m linl lln
llin voi mi lruong, lluc lin nglim luc cac quy
dinl v bao ln va su dung bn vung NN, lluc
lin cac bin plap xu plal va lruy cuu lracl
nlim linl su di voi cac vi plam, di voi bao ln
NN, xy dung va cp nll lluong xuyn l co so
du Iiu quc gia va lrang veb v NN Vil Nam,
nglin cuu plal lrin cac pluong plap lin lin d
quan Iy NN nlu lip cn sinl llai, dng quan Iy,
quan Iy Iin nganl, quan Iy dua vao cng dng.
c. Quy hnach ban tn va su dung bn vung da
dang sinh hnc vung cua sng, vcn bin
Xy dung ban d NN Vil Nam lleo cac ly I
Ilac nlau (1:1.000.000 clo loan Ianl ll, 1:250.000
clo cac vung sinl llai, 1:100.000 clo mi linl va 1:
10.000 - 1: 25.000 clo lung Ilu NN), quy loacl
lng ll bao ln va plal lrin bn vung NN cp
quc gia (luong llicl voi ban d NN ly I
1:1.000.000) va cp vung sinl llai lleo l llng
pln Ioai NN.
I. Xy dung va thuc hin quy ch quan Iy tai
nguyn NN
Xy dung quy cl quan Iy co y ngla quyl dinl,
mang linl clin Iuoc lrong cng lac quan Iy lluy
san cua cac vung NN. Ni dung cua quy cl nay
bao gm ml s vn d clu yu sau: diu clinl
quan l cng lac giua cac clu ll quan Iy, pln
pli ngn sacl lrong quan Iy ngun Ioi lluy san
va lai nguyn NN, cac loal dng ngl ca (bao
gm danl bl, nui lrng lluy san, nglin cuu
ngun Ioi lluy san) lleo Ilap Inl bao v ngun
Ioi lluy san du plai lin lanl xin cp giy plep
loal dng lai Cli cuc bao v Ngun Ioi lluy san
cp linl.
33
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
35
4.1. NN Vil Nam rl da dang va plong plu v
Iiu Ioai pln b rng Ilp cac vung sinl
llai, co gia lri va vai lro lo Ion di voi plal
lrin Iinl l - xa li, bao v dl nuoc, xoa doi
giam ngleo, duy lri va plal lrin vn loa, lan
cl lai bin, bao v mi lruong, duy lri va plal
lrin DSH.
4.2. NN Vil Nam Ia nlung l sinl llai rl nlay
cam, Iem llicl ngli voi nlung llay di dl
ngl, d ml cn bng. NN Vil Nam da va
dang bi suy lloai (mi lruong sng, noi di cu
cua nliu Ioai sinl vl bi pla luy, bi nlim,
DSH va cac ngun lai nguyn NN bi suy
giam nglim lrong).
4.3. Nlung llacl lluc clu yu di voi NN Vil
Nam Ia: dn s gia lng qua nlanl, pluong
lluc va lp quan Iac lu, su ngleo doi lai cac
vung NN va vung xung quanl, l llng
clinl sacl va plap Iul d quan Iy NN con
lliu dng b va clua loan llin, vic quan Iy
lliu llng nll, lliu pli lop va lliu linl
Iin nganl, Ilai llac, su dung va bao ln
NN clua lop Iy, ngun vn du lu clo dao
lao nln Iuc, nglin cuu Iloa loc, xy dung
cac m linl plal lrin bn vung NN, clo
vic bao ln, bao v mi lruong va lai nguyn
vung NN con o muc llp, Ilng lop Iy,
lliu cn di, clua co duoc co so du Iiu dy
du v NN, dap ung duoc yu cu plal lrin
bn vung cung nlu quan Iy va bao ln NN,
nln lluc va Iin lluc v quan Iy va bao ln
NN con llp, cac qua lrinl lu nlin nlu xoi
Io, bao Iu, clay rung, mn loa, ngol loa va do
lac dng cua loan cu loa, bin dng mi
lruong loan cu.
4.4. NN Vil Nam da va dang lrai qua bin di
Ila manl lleo cac xu ll sau dy:
a. S Iuong Iiu Ioai va din licl NN nln
lao (l lluy din, lluy Ioi, dm nui lluy
san, rung Iua, vung xu Iy nuoc llai...) lng
In, nlung din licl cac Iiu NN lu nlin,
dc bil Ia rung ngp mn, llam co bin, ran
san l, bai lriu Iy, rung lram, l lu nlin
giam di ngay cang manl.
b. Vai lro, gia lri su dung NN di voi plal
lrin Iinl l, xa li, bao v mi lruong, lan
cl lai bin cua NN ngay cang lng.
c. Cll Iuong mi lruong va l sinl llai NN
ven d lli, Ilu cng nglip, vung nui
lrng lluy san va san xul Iua nuoc, rung
ngp mn, llam co bin, ran san l,... bi suy
lloai ngay cang manl, DSH cac vung
NN co xu luong suy giam.
d. Cac de doa di voi NN co xu luong gia
lng: llin lai, clin lranl, suc ep dn s,
Ilai llac qua muc va bl lop Iy, bl cp v
pluong lluc, co cl, b may quan Iy, lliu
su Il lop giua clin Iuoc plal lrin Iinl l
voi bao v lai nguyn, mi lruong, NN.
e. Nln lluc v cluc nng, gia lri, v bao ln
NN ngay cang duoc nng In nlung con
xa moi dap ung duoc yu cu cua su dung
Iln Ileo va plal lrin bn vung NN.
f. Cacl lip cn, cng cu quan Iy NN ngay
cang lin dai, Iloa loc, da dang lon. S
Iuong cac vn ban plap Iul Iin quan loi
NN, s Iuong co quan, b pln quan Iy
NN ngay cang lng, nlung su pli lop,
liu Iuc, linl liu qua, lac dng licl cuc cua
l llng ll cl, quan Iy Ilng lng luong
ung va con Ilim ln.
g. S Iuo ng ca c d la i, du a n, cng lrinl Iloa
lo c Iin quan lo i NN lng ma nl, li m Iu c
Iloa lo c (s Iuo ng co quan, s Iuo ng ca n
b , lrang lli l bi,...), nglin cu u v NN
lng In nlung I l qua nglin cu u Iloa
lo c v NN clua duo c su du ng va pla l
luy li u qua .
l. Cng lac luyn lruyn giao duc v NN
ngay cang duoc clu y, nlung cng lac dao
lao clinl quy v NN clua duoc quan lm
dung muc, clua dap ung duoc yu cu v
su dung, quan Iy va bao ln NN.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
4. Kt Iun
i. S Iuong d lai, du an lop lac quc l, s
Iuong cac co quan nuoc ngoai, l cluc quc
l Iin quan NN ma Vil Nam co llam gia
ngay cang lng va cang co lac dung licl cuc
clo vic bao ln, su dung, quan Iy NN.
4.5. Bao ln va plal lrin bn vung NN cn co su
quan lm, llam gia cua cac nganl, cac cp, cn
co ml clin Iuoc quan Iy lng lop Iu dai cung
voi ml Ilung plap Iy va ll cl plu lop.
4.6. Vic som llam gia Cng uoc Ramsar va nlung
n Iuc d lluc lli lracl nlim cua ml nuoc
llanl vin Cng uoc da co ml vai lro rl lo
Ion lluc dy vic quan Iy, bao ln va plal lrin
bn vung NN o Vil Nam. Tuy nlin, vic
bao ln va plal lrin bn vung cac l sinl llai
NN o Vil Nam moi cli Ia bl du, rl cn
cn su l lro cua cac nla lai lro, cac l cluc
quc l va lrong nuoc.
36
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar

su dung lop Iy, quan Iy bn vung NN,


ngn cln nlung xu ll bin di bl Ioi
di voi NN cn:
5.1. y manl vic lluc lin Ngli dinl s
109/2003/N-CI cua Clinl plu v bao ln
va plal lrin bn vung cac vung NN, K
loacl lanl dng v bao ln va plal lrin
bn vung NN giai doan 2004 - 2010 do B
Tai nguyn va Mi lruong pl duyl nm
2004.
5.2. Xy dung, ban lanl l llng liu cli, bang
pln Ioai v NN, xy dung ban d NN
loan Ianl ll va lung vung sinl llai o cac ly
I Ilac nlau. y manl nglin cuu NN,
lrong do co nglin cuu va du bao cac xu ll
bin dng NN Vil Nam lu nm 1989.
5.3. Xy dung va lrin Ilai clin Iuoc quc gia
v bao ln va plal lrin bn vung NN, quy
loacl, I loacl lng ll v bao ln va plal
lrin bn vung NN.
5.4. Xy dung va lrin Ilai cac m linl su dung
Iln Ileo NN.
5.5. Hoan llin l llng ll cl, clinl sacl, b
may, co cl, cng cu va pluong lluc quan Iy.
5.6. Tng cuong nng cao nln lluc, giao duc,
dao lao v NN plu lop voi diu Iin Vil
Nam va dap ung yu cu li nlp quc l.
5.7. y manl luyn lruyn, giao duc v NN,
dao lao ngun nln Iuc, Iim I, diu lra
nglin cuu NN, lin dai loa co so vl cll
pluc vu dao lao nglin cuu va quan Iy, dap
ung yu cu bao ln va plal lrin bn vung
NN.
5.8. y manl va nng cao liu qua lop lac
quc l v bao ln va plal lrin bn vung
NN.
5.9. Xy dung l co so du Iiu quc gia, lrang
veb NN Vil Nam dap ung yu cu Iim
I, nglin cuu, giao duc, dao lao, quan Iy, su
dung, bao ln, plal lrin bn vung NN.
5.10. Iua clon, loan ll l so va d cu llm cac
Ilu Ramsar moi.
37
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
5. Kin nghj
1. B Nng nglip va Ilal lrin Nng lln, Vin Quy loacl Rung va Iln vin Quy loacl rung II,
2004. !c Ihng hJn Ioa dJI ngJ nuoc 'cI Aan. Tlanl pl H Cli Minl.
2. B Tai nguyn va Mi lruong, Cuc Bao v Mi lruong, 199S. ao cao Ing quaI \c dJI ngJ nuoc
'cI Aan. Ha Ni.
3. B Tai nguyn va Mi lruong, Cuc Bao v Mi lruong, 2001. Cac \ung dJI ngJ nuoc co ga II da
dang -nh hoc \a n Iuong 'cI Aan. Ha Ni.
4. B Tai nguyn va Mi lruong, 2003. ao In \a haI Icn lcn \ung dJI ngJ nuoc 'cI Aan. IICN,
Ha Ni.
5. Cng uoc Ramsar, 1971. Cng uoc Kan-a \c dJI ngJ nuoc. Iran.
6. Cuc Bao v Mi lruong, 2001. Chcn Iuoc lao \c n Iuong quc ga 2001-2010.
7. Cuc Bao v Mi lruong - B Tai nguyn va Mi lruong, (2002A). Ic Ia Ianh ga cac IhIa canh \c
\Jn hoa xa h cua \cc -u dung dJI ngJ nuoc o 'cI Aan. Iu an XJy dung chuong IInh quc
ga \c quan Iy \a lao In dJI ngJ nuoc 'cI Aan, IGS. TS. Ilam Binl Quyn (clu lri), lr. 44-48,
Ha Ni, llang 12/2002.
8. Cuc Bao v Mi lruong, 2003. Ta Icu h nghI cac lcn Ihan ga cng uoc Kan-a IJn Ihu S (Ramsar
COI8).
9. Iul bao v va plal lrin rung ngay 12 llang 8 nm 1991.
10. Iul lai nguyn nuoc ngay 20 llang 5 nm 1998.
11. Iul dl dai ngay 2 llang 12 nm 1998, Iul sua di b sung ml s diu cua Iul dl dai ngay 29
llang 6 nm 2001.
12. Ngli dinl s 109/2003/N-CI ngay 23/9/2003 cua Clinl plu v bao ln va plal lrin bn vung
dl ngp nuoc o Vil Nam.
13. Nguyn uc Cu, 1997. Kcn Ic IAA Icu \ung \cn lo \a dao Ing Jc 'cI Aan Ta nguycn \a
n Iuong lcn (IJ !'). NXB KHKT, Ha Ni.
14. I Din Duc, 1998. ao cao Ing quan \c dJI ngJ nuoc 'cI Aan. Trung lm nglin cuu Tai
nguyn va Mi lruong, ai loc Quc gia Ha Ni.
15. Nguyn Clu Hi, Trn uc Tlanl va nnI, 1998. Tcn Io quan Iy cac dJn ha \cn lo ncn Iung
'cI Aan. Tai nguyn mi lruong bin, NXB Kloa loc Ky llul Ha Ni, lr 96-110.
16. Ilan Nguyn Hng va nnI, 1998. XJy dung chcn Iuoc quan Iy \a lao \c IAA 'cI Aan ga doan
1996 - 2000. Ha Ni.
17. Ilan Nguyn Hng va nnI, 1999. Kung ngJ nJn 'cI Aan. NXB Nng nglip.
18. Mai Trong Nlun, ao Manl Tin va nnI, 2001. ao cao IhuycI nnh lan d hcn Iang dIa chJI
n Iuong lcn nng \cn lo 'cI Aan, Iy Ic 1/500.000. Iuu lru Iin doan ia cll Bin, Ha Ni.
19. Mai Trong Nlun va nnI, 2003. Ic Ia co lan Aghcn cuu nI - Ia lcn dIa n Iuong cua \ung
\cn lcn dcn hInh 'cI Aan Ian co -o quy hoach haI Icn lcn \ung. Ha Ni, 2003.
20. Mai Trong Nlun, Nguyn Tli Hng Hu, Nguyn Hai Ha, Minl uc, Trn ng Quy, 2004.
!hJn IIch Iac dng cua Ia lcn xo Io dcn do \cn lcn !han KI - !han ThcI, (26) 3, 233-238.
38
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Tai Iiu tham khan
21. Mai Trong Nlun, ng Vn Iuyn, 2002. Ianh ga nuc d lI In Ihuong cua hc Ihng Iu nhcn
xa h do \cn lcn (IJy \I du do \cn lcn Khanh !oa). Tap cli Kloa loc, ai loc Quc gia, Ha
ni.
22. Mai Trong Nlun, Vu Trung Tang va nnI, 2004. Kc hoach hanh dng lao In \a haI Icn lcn
\ung dJI ngJ nuoc \cn lcn 'cI Aan. ao cao chuycn dc Iong du an AgJn chJn xu Ihc -uy
Ihoa n Iuong lcn Ing \a \Inh Tha !an cua IA!!. Ha Ni.
23. Mai Trong Nlun, Vu Trung Tang, 2004. IJI ngJ nuoc \cn lcn 'cI Aan. Bao cao cluyn d
lrong du an Ngn cln xu ll suy lloai mi lruong bin ng va vinl Tlai Ian cua INLI. Ha
Ni.
24. Vu Trung Tang, 1996. Chcn Iuoc quan Iy \a lao \c cac Ioa IAA \ung cua -ng ga doan 1996-
2010. ai loc Quc gia Ha Ni, 1996.
25. Nguyn Cli Tlanl va nnI, 2003. !c Ihng hJn Ioa dJI ngJ nuoc 'cI Aan. Iuu Iln vin iu
lra Qui loacl Rung II, lr.60-62.
26. Trn uc Tlanl va nnI, 2003. ao cao Ihng In \c IAA !a !hong. Iuu lru lai Iln vin Hai
duong loc lai Hai Ilong.
27. ng Trung Tlun va nnI, 2000. Aghcn cuu \ung IAA dJn Ta nhJn Ih huc ngun Io
Ihuy -an \a haI Icn lcn \ung \ung \cn dJn. NXB Nng nglip.
28. Nguyn Vn Tin va nnI, 2004. Tcn Io quan Iy hc -nh Iha co lcn 'cI Aan. NXB Kloa loc va
Ky llul.
29. Nguyn Hoang Tri. CJu Iuc, chuc nJng cac hc Ihng Iu nhcn \a \a Io cua cng dng Iong \cc
lao \c ngun Io KAA Iong Ihu lao In IAA Kan-a XuJn Thuy - Aan IInh.
30. Vo S Tun, 2002. ao \c \a haI Icn ngun Io Ihuy -an Icn co -o lao In cac hc -nh Iha \cn lo.
Tap cli lluy san s 4/2002.
39
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
1. Nhim vu cua Cng uoc
o Ia bao ln va su dung Iln Ileo ll ca cac
vung NN llng qua cac cluong lrinl lanl dng
o dia pluong, Ilu vuc, quc gia va lop lac quc
l, gop pln clo muc liu plal lrin bn vung lrn
loan ll gioi.
2. Cam kt cua cac thanh vin
tham gia Cng uoc Ramsar
Kli gia nlp Cng uoc, cac quc gia lranl llu
duoc nlung n Iuc quc l lrong vic dam bao vic
bao ln va su dung Iln Ileo NN. Cng uoc
gm co 4 cam Il cua cac llanl vin nlu sau
2.1. Danh sach cac vung NN cn tm
quan trnng quc t
Nlim vu du lin Ia Iua clon duoc il nll ml
vung NN dong gop vao Danl sacl cac vung
NN co lm quan lrong quc l va dam bao duoc
vic bao ln cung nlu su dung Iln Ileo NN lai
Ilu vuc nay. Vic Iua clon cac vung NN co lm
quan lrong quc l duoc dua lrn y ngla sinl
llai, cac Ioai dng lluc vl, diu Iin lluy vn
lrong cac vung NN. Cac nuoc llam gia Cng uoc
Ramsar clp llun nlung liu cli ring va cac
nguyn lc cli dao nlm nln dang cac vung
NN du liu clun Ia vung NN co lm quan
lrong quc l.
2.2. Su dung khn khcn
Tl ca cac nuoc llanl vin cua Cng uoc du co
nlim vu Ing glep cac cluong lrinl bao ln lrong
I loacl su dung dl cua minl, dam bao vic lluc
lli I loacl nay nlm dy manl vic "su dung
Iln Ileo cac vung NN lrn Ianl ll minl".
Hi ngli cac bn llam gia Cng uoc clp llun cac
nguyn lc cli dao va cac luong dn b sung v su
dung Iln Ileo vic su dung bn vung NN.
2.3. Cac khu ban tn va dan tan
Cac nuoc llanl vin dam nln vic llanl Ip cac
Ilu BTTN lrong cac vung NN, du cac vung
NN nay co nm lrong danl sacl cac vung NN
co lm quan lrong quc l lay Ilng (danl sacl
Ramsar). ng lloi cac nuoc nay cung cn lng
cuong cac Iloa dao lao lrong Inl vuc nglin cuu,
quan Iy va giam sal cac vung NN.
2.4. Hop tac quc t
Cac llanl vin llam gia cng uoc llam Ilao vic
lluc lli Cng uoc o cac nuoc llanl vin Ilac, dc
bil Ia Iin quan dn cac vung NN xuyn quc
gia, cac vung nuoc va cac Ioai clung.
40
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Phu Iuc A :
Tom ll v Cng uoc Ramsar
B NNG NGHIEP CNG HOA XA HI CHU NGHA VIET NAM
VA PHAT TRIEN NNG THN c Ip - Tu dn - Hanh phuc
S: 646/Q/BNN-KHCN !a A, ngay 17 Ihang 3 nJn 2004
QUYET ]NH CUA B TRUONG B NNG NGHIEP
VA PHAT TRIEN NNG THN
V vic: Ban hanh tiu chun nganh v dt ngp nuoc
B TRUONG B NNG NGHIEP VA PHAT TRIEN NNG THN
- CJn cu AghI dInh - S6/2003/AI-C! ngay 1S Ihang 7 nJn 2003 cua ChInh hu quy dInh chuc
nJng, nhcn \u, quycn han \a co cJu I chuc cua Ang nghc \a !haI Icn nng Ihn;
- CJn cu AghI dInh - 109/2003/AI-C! ngay 23 Ihang 9 nJn 2003 \c lao In \a haI Icn lcn
\ung cac \ung dJI ngJ nuoc;
- CJn cu _uy chc IJ, xcI duycI \a lan hanh Icu chuJn nganh lan hanh Icn Ihco _uycI dInh -
135/1999-_I-AA-K!CA ngay 01 Ihang 10 nJn 1999;
- Thco dc nghI cua ng 'u Iuong Cu Khoa hoc Cng nghc.
QUYET ]NH
iu 1: Nay ban lanl Iem lleo Quyl dinl nay Tiu clun nganl 04TCN 67-2004 l ngp nuoc H
llng pln Ioai.
iu 2: Tiu clun nay Iam co so d quan Iy, bao ln, su dung va plal lrin bn vung cac vung dl ngp
nuoc lluc lracl nlim quan Iy Nla nuoc cua B Nng nglip va Ilal lrin nng lln. Tiu
clun co liu Iuc sau 15 ngay I lu ngay Iy ban lanl.
iu 3: Cac ng: Clanl vn plong B, Vu lruong Vu Kloa loc Cng ngl, Tlu lruong cac don vi Iin
quan cliu lracl nlim lli lanl quyl dinl nay.
KT. B TRIONG B NNG NGHILI
VA IHAT TRILN NNG THN
THI TRIONG
Noi nln:
- Nlu diu 3
- Iuu VI B GS. TS. Bui Ba Bng
(da Iy)
41
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Phu Iuc B:
H llng pln Ioai dl ngp nuoc cua
B Nng nglip va Ilal lrin Nng lln
B NNG NGHIEP CNG HOA XA HI CHU NGHA VIET NAM
VA PHAT TRIEN NNG THN c Ip - Tu dn - Hanh phuc
S: 646/Q/BNN-KHCN !a A, ngay 17 Ihang 3 nJn 2004
TIEU CHUN NGANH
04TCN 67 - 2004
T NGP NUOC - HE THNG PHN LOAI
(an hanh Icn Ihco _uycI dInh -: 646/_I/AA-K!CA ngay 17 Ihang 3 nJn 2004)
1. Pham vi ap dung
Tiu clun nay dua ra H llng pln Ioai dl ngp nuoc Iam co so clo cng lac diu lra, nglin cuu, Ip
quy loacl, I loacl bao ln va plal lrin bn vung cac vung dl ngp nuoc cluyn nganl v nng
nglip, Im nglip va lluy Ioi, bao gm ca cac vung dl ngp nuoc Ia cac vuon quc gia va Ilu bao ln
llin nlin, cac vung dl ngp nuoc duoc quy loacl su dung clo muc dicl san xul nng nglip, cac
vung dl ngp nuoc co cluc nng cung cp nuoc va cn bng nuoc clo cac muc liu plal lrin Iinl l, xa
li, bao v mi lruong, bao ln da dang sinl loc va canl quan llin nlin.
2. Giai thch tu ngu
l ngp nuoc su dung lrong l llng pln Ioai nay Ia:
a. Cac l sinl llai va cac noi cu lru nlu: dm Iy, vung dl llan bun, dng bng ngp Iu, dong sng
va l,
b. Nlung vung ven bin nlu: dm mui vung ngp mn, bai co bin, ran san l va nlung vung bin
Ilac Ilng su lon 6 mel Ili lluy lriu o muc llp,
c. Nlung vung dl ngp nuoc nln lao nlu: l clua nuoc, ao xu Iy nuoc llai.
3. H thng phn Inai dt ngp nuoc
H llng pln Ioai dl ngp nuoc duoc clia llanl 4 bc:
Bc 1 gm lai l llng duoc pln bil dua vao ban cll cua nuoc:
1. H llng dl ngp nuoc mn,
2. H llng dl ngp nuoc ngol.
Bc 2 gm sau l llng plu duoc pln ra lu cac l llng clinl dua vao cac yu l dia mao:
1. l ngp nuoc mn ven bin,
2. l ngp nuoc mn cua sng,
3. l ngp nuoc mn dm, pla,
4. l ngp nuoc ngol lluc sng,
5. l ngp nuoc ngol lluc l,
6. l ngp nuoc ngol lluc dm.
Bc 3 gm 12 Iop duoc pln clia lleo yu l lluy vn (ngp lluong xuyn va Ilng lluong xuyn):
1. l ngp nuoc mn ven bin ngp lluong xuyn,
2. l ngp nuoc mn ven bin ngp Ilng lluong xuyn,
3. l ngp nuoc mn cua sng ngp lluong xuyn,
4. l ngp nuoc mn cua sng ngp Ilng lluong xuyn,
5. l ngp nuoc mn dm pla ngp lluong xuyn,
6. l ngp nuoc mn dm pla ngp Ilng lluong xuyn,
7. l ngp nuoc ngol lluc sng ngp lluong xuyn,
8. l ngp nuoc ngol lluc sng ngp Ilng lluong xuyn,
9. l ngp nuoc ngol lluc l ngp lluong xuyn,
42
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
10. l ngp nuoc ngol lluc l ngp Ilng lluong xuyn,
11. l ngp nuoc ngol lluc dm ngp lluong xuyn,
12. l ngp nuoc ngol lluc dm ngp Ilng lluong xuyn.
Bc 4 gm 69 Iop plu duoc pln clia lleo yu l su dung dl. Trong do:
1. H llng dl ngp nuoc mn co 42 Iop plu.
2. H llng dl ngp nuoc ngol co 27 Iop plu.
Cli lil v l llng pln Ioai xem plu Iuc A.
KT. B TRIONG B NNG NGHILI
VA IHAT TRILN NNG THN
THI TRIONG
GS. TS. Bui Ba Bng
(da Iy)
43
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
44
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
HE THNG PHN LOAI T NGP NUOC VIET NAM
(Tleo liu clun nganl 04TCN 67-2004 cua B Nng nglip va Ilal lrin nng lln)
H thng: t ngp nuoc mn
H thng phu: t ngp nuoc mn vcn bin
I. Iop: l ngp nuoc mn ven bin ngp lluong xuyn:
1. l ngp nuoc mn ven bin ngp TX Ilng co lluc vl,
2. l ngp mn ven bin ngp TX co cac Ioai lluc vl lluy sinl,
3. l ngp mn ven bin ngp lluong xuyn co bai san l,
4. l ngp mn ven bin ngp TX co cng lrinl nui lrng lai san,
5. l ngp mn ven bin ngp lluong xuyn dong clay lluong xuyn,
6. l ngp mn ven bin ngp lluong xuyn Ilac.
II. Iop: l ngp nuoc mn ven bin ngp Ilng lluong xuyn:
7. l ngp nuoc mn ven bin ngp KTX nn da,
8. l ngp nuoc mn ven bin ngp KTX nn cal soi cui,
9. l ngp nuoc mn ven bin ngp KTX nn dl bun Ilng co cy,
10. l ngp nuoc mn ven bin ngp KTX dng co Iau sy cy bui,
11. l ngp nuoc mn ven bin ngp KTX rung lu nlin,
12. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX, rung lrng,
13. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX, nui lrng lluy san,
14. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX, canl lac nng nglip,
15. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX, Iam mui,
16. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX, co dong clay,
17. l ngp nuoc mn, ven bin, ngp KTX Ilac.
H thng phu: t ngp nuoc mn cua sng
III. Iop: l ngp nuoc mn cua sng ngp lluong xuyn:
18. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp TX, co cn va dun cal,
19. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp TX, bai bun,
20. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp TX, dng co,
21. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp TX, nui lrng lluy san,
22. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp TX, dong clay,
23. l ngp nuoc mn, o cua sng, ngp lluong xuyn Ilac.
IV. Iop: l ngp nuoc mn cua sng ngp Ilng lluong xuyn:
24. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, nn cal, soi, Ilng co cy,
25. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, nn dl, bun, Ilng co cy,
26. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, dng co, Iau sy, cy bui,
27. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, rung lu nlin,
28. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, rung lrng,
29. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, nui lrng lluy san,
30. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, nng nglip,
31. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, Iam mui,
32. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX, dong clay,
33. l ngp nuoc mn, cua sng, ngp KTX Ilac.
H thng phu: t ngp nuoc mn dm, pha
V. Iop: l ngp nuoc mn dm pla ngp lluong xuyn:
34. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp TX, Ilng co lluc vl,
35. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp TX, co co, cy bui, rung lu nlin,
36. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp TX, nui lluy san,
37. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp TX Ilac.
VI. Iop: l ngp nuoc mn dm pla ngp Ilng lluong xuyn:
38. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp KTX, Ilng co lluc vl,
39. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp KTX, co co, cy bui, rung TN,
40. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp KTX, co rung lrng,
41. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp KTX, nui lluy san,
42. l ngp nuoc mn, dm pla, ngp KTX Ilac.
H thng: t ngp nuoc ngnt.
H thng phu: t ngp nuoc ngnt thuc sng
VII. Iop: l ngp nuoc ngol lluc sng ngp lluong xuyn:
43. l ngp nuoc ngol, lluc sng, ngp TX, dong clay va llac nuoc,
44. l ngp nuoc ngol, lluc sng, ngp , cac dong clay Ilac.
VIII. Iop: l ngp nuoc ngol lluc sng ngp Ilng lluong xuyn:
45. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, co co loc cy bui,
46. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, co rung lu nlin,
47. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, co rung lrng,
48. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, canl lac nng nglip,
49. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, canl lac lluy san,
50. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, cac dong clay,
51. l ngp nuoc ngol lluc sng, ngp KTX, Ilac.
H thng phu: t ngp nuoc ngnt thuc h
IX. Iop: l ngp nuoc ngol lluc l ngp lluong xuyn:
52. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp TX, lu nlin,
53. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp TX, nln lao,
54. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp TX, Ilac.
X. Iop: l ngp nuoc ngol lluc l ngp Ilng lluong xuyn:
55. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, co co loc cy bui,
56. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, co rung lu nlin,
57. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, co rung lrng,
58. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, canl lac nng nglip,
59. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, canl lac lluy san,
60. l ngp nuoc ngol lluc l, ngp KTX, Ilac.
H thng phu: t ngp nuoc ngnt thuc dm
XI. Iop: l ngp nuoc ngol lluc dm ngp lluong xuyn:
61. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp TX, lu nlin,
62. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp TX, nln lao,
63. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp TX, Ilac.
XII. Iop: l ngp nuoc ngol lluc dm ngp Ilng lluong xuyn:
64. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, co co loc cy bui,
65. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, co rung lu nlin,
66. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, co rung lrng,
67. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, canl lac nng nglip,
68. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, canl lac lluy san,
69. l ngp nuoc ngol lluc dm, ngp KTX, Ilac.
45
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Phu Iuc C1. Bun d hn Ioul dt ng nuoc tung dng bung sng Hng
46
Tng quan hin trang t ngp nc Vit Nam sau 15 nm thc hin cng c Ramsar
Phu luc C:
Mt s ban t ngp nc Vit Nam
Phu luc C2: S khu m pha Tam Giang - Cu Hai
47
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
48
Tng quan hin trang t ngp nc Vit Nam sau 15 nm thc hin cng c Ramsar
Phu luc C3: Ban phn loai t ngp nc vung ng bng sng Cu Long
49
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Danh muc cac vung NN cn gia trj DSH va mi truong cua Vit Nam
(5 Icu duoc cJ nhJI dcn Ihang 12 nJn 1999)
Phu Iuc D:
Cac Ilu dl ngp nuoc co gia lri da dang
sinl loc va mi lruong cua Vil Nam
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh phu
cng nhn
1. H Hoa Binl Hoa Binl 72.800 20
0
00' - 21
0
30'
103
0
00' - 106
0
00'
H clua nuoc.
2. Vuon Quc gia
Ba B
Bc Can 450 22
0
24' 105
0
37' H clua nuoc.
X
3. H Tlac Ba Yn Bai 19.000 21
0
41' - 22
0
05'
104
0
45' - 105
0
03'
H clua nuoc.
4. H Nui Cc Tlai
Nguyn
2.600 21
0
33' - 21
0
37'
105
0
46'
H clua nuoc va cac Ioai
clim lru dng nlu Vil lroi....
5. H Clu Vnl Iluc 300 22
0
24'
105
0
37'
H clua nuoc. Co ml s Ioai
clim nuoc nlu: Ie Ie, Mong,
Kel...
6. H Clinl Cng Vnl Iluc 400 21
0
31'
105
0
05'
H clua nuoc ngol.
7. m Vac Vnl Iluc 250 21
0
18'
105
0
36'
H dm lu nlin.
8. H Cm Son Bc Giang 2.620 21
0
32'
106
0
34'
H clua nuoc. Co nliu Ioai
clim nuoc v lru dng.
9. H ng M,
Ngai Son
Ha Ty 900 21
0
05'
105
0
27'
H clua nuoc. Noi dung cua
nliu Ioai clim nuoc di lru
dng.
10. H Sui Hai Ha Ty 1.200 21
0
07' - 21
0
25'
105
0
22' - 105
0
25'
H clua nln lao. Co nliu
Ioai clim lru dng.
50
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh
phu cng
nhn
11. H Ty Ha Ni 526 21
0
04'
105
0
50'
H clua nuoc va Ia noi dung
cln cua nliu Ioai clim di cu.
12. Vung ven bin
plia nam luyn
Tluy Nguyn
Hai Ilong 1.000 20
0
53' - 20
0
56'
106
0
44' - 106
0
46'
Rung ngp mn Iu nm.
13. Cua sng
Vn Ic, luyn
Tin Iang
Hai Ilong 1.500 20
0
40' - 20
0
41'
106
0
41' - 106
0
42'
Rung ngp mn Iu nm. a
dang v cac Ioai clim nuoc: Co
lrng, Dic xam, Co rui, Co bo
va Vac. Cac Ioai bi de doa: Co
llia, Mong b.
14. Cua sng Tlai
Binl, luyn
Tin Iang
Hai Ilong 2.000 20
0
53' - 20
0
56'
106
0
36' - 106
0
39'
Rung ngp mn, bai ngp
lriu. Ml s Ioai clim nuoc
nlu: Mong b Mo ngn, Co
llia... Cac Ioai bi de doa: Mong
b mo ngn, Co qum du den.
15. Vung cua sng
Tin Yn
Quang
Ninl
5.000 21
0
17'
107
0
27'
Rung ngp mn, noi sinl san
cua nliu Ioai clim di lru.
16. Vung ven bin
luyn
Tlai Tluy
Tlai Binl 13.100 20
0
28' - 20
0
37'
106
0
36' - 106
0
38'
Rung ngp mn ven bin. Tp
lrung nliu Ioai clim nuoc: Co
lrng, Dic xam, Co ngang
Ion... Cac Ioai bi de doa: Co
qum du den, Co mo llia,
Mong b mo ngn.
17. Klu bao ln
llin nlin
Tin Hai
Tlai Binl 12.500 20
0
17' - 20
0
22'
106
0
23' - 106
0
35'
Rung ngp mn, bai bi ngp
lriu. Ilong plu da dang cac
Ioai clim nuoc: Clol mo
llng dui vn, Clol cln
mang be, Re bung nu, Cloi
clo xam...
X
18. Vuon quc gia
Xun Tluy
Nam inl 12.000 20
0
10' - 20
0
17'
106
0
21' - 106
0
33'
Rung ngp mn, bai bi ngp
lriu, rung Ili Iao. y Ia noi
ngli cln cua nliu Ioai clim
nuoc. Ml s Ioai bi de doa
nlu: Clol Ion mo vang, Clol
cln mang Ion, Mong b mo
ngn, Co lrng Trung Quc...
X
19. Vung ven bin
luyn
Ngla Hung
Nam inl 9.000 19
0
00' - 19
0
56'
106
0
07' - 106
0
12'
Rung ngp mn, bai ngp
lriu. Ia vung pln b nliu
Ioai clim nuoc va cac Ioai nlu:
Clol Ion mo vang, Clol cln
mang Ion, Mong b mo ngn,
Co mo llia...
51
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh
phu cng
nhn
20. Klu BTTN
dl ngp nuoc
Von Iong
Ninl Binl 3.500 20
0
21' - 20
0
26'
105
0
47' - 105
0
55'
H dm lu nlin. Co nliu
Ioai clim nuoc va clim di cu.
21. m
Clinl Cng
Ha Hoa,
Ilu Tlo
500 21
0
31' 105
0
05' m nuoc ngol. Nliu Ioai
clim nuoc di lru nlu: Mong,
Vil lroi, Ngng lroi, B nng.
22. Vuon Quc gia
Bn Ln
Tlanl Hoa 3.000 19
0
37' 105
0
32' H clua nuoc. S Iuong clim
nuoc o dy Ilng cao.
X
23. Klu BTTN l
Ke G
Ha Tnl 3.000 18
0
13 105
0
55' H clua nuoc.
X
24. Ila Tam Giang Tlua Tlin
Hu
8.000 16
0
32' - 16
0
39'
107
0
20' - 107
0
37'
m pla ven bin. Ia noi
dung cln cua nliu Ioai clim
di cu nlu Vil, Ngng lroi...
25. m Cu Hai Tlua Tlin
Hu
12.000 16
0
28' 107
0
45' m pla ven bin.
26. H Ilu Ninl Quang
Nam a
Nng
3.600 15
0
18' - 15
0
30'
108
0
23' - 108
0
35'
H clua nuoc va clim nuoc.
27. H Tlacl
Nlam
Quang
Ngai
3.600 15
0
41' - 108
0
32' H clua nuoc.
28. m Tra Binl inl 1.600 14
0
11'27'
108
0
52'08''
m pla ven bin.
29. m Gi Binl inl 600 14
0
07' - 14
0
10'
109
0
09' - 109
0
50'
m pla ven bin.
30. m Tli Nai Binl inl 5.000 13
0
57'08" - 109
0
17' m pla ven bin.
31. H Nui Ml Binl inl 1.100 13
0
46'00" -
108
0
52'27"
H clua nuoc.
32. Vung Clao Ilu Yn 5.000 13
0
26'10" -
109
0
18'06"
Vinl va clim di lru.
33. H Cu Mng Ilu Yn 3.000 13
0
29' - 13
0
40'
109
0
12' - 109
0
19'
m pla ven bin.
34. H Sng Hinl Ilu Yn 4.100 12
0
29' - 13
0
19'
109
0
37' - 109
0
01'
H clua nuoc.
35. Cua Sng Ba Ilu Yn 1.000 12
0
56' - 12
0
59'
109
0
22' - 109
0
26'
Cua sng.
52
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh
phu cng
nhn
36. m Ioan Ilu Yn 1.570 13
0
13'50"
109
0
14'30"
m pla ven bin.
37. Vung R Ilu Yn 12
0
46' 109
0
27' Vinl va clim di lru.
38. m Nai Ninl
Tlun
700 11
0
36' - 11
0
38'
109
0
- 109
0
03'
m pla ven bin.
X
39. Klu BTTN Bin
Iac Nui ng
Binl
Tlun
2.000 11
0
07'
107
0
37'
m Iy lu nlin.
40. H IaIy KonTum 6.450 14
0
12' - 15
0
15'
107
0
28' - 108
0
23'
H clua nuoc.
41. Bin H Gia Iai 300 14
0
03'
108
0
00'
H lu nlin nuoc ngol, clim
nuoc va clim di cu.
42. Ayun Ha Gia Iai 700 13
0
25' 108
0
22' H clua nuoc.
43. Klu BTTN
Nam Ka
c Ic 1.240 12
0
25' 108
0
06' H lu nlin nuoc ngol, ca su
va clim di lru.
X
44. H IaI c Ic 12
0
21' - 12
0
28'
108
0
08' - 108
0
18'
H lu nlin nuoc ngol va clim
di lru.
X
45. La RaI c Ic 102 13
0
21' 108
0
14' Tlng nuoc.
46. Klu BTTN
Trp Ksor
c Ic 96 13
0
06'52"
108
0
17'21"
Tlng nuoc.
X
47. a Tel Im ng 500 11
0
106
0
H clua nuoc.
48. an Ki a Im ng 300 12
0
106
0
H clua nuoc.
49. Tuyn Im Im ng 200 12
0
106
0
Clim nuoc.
50. a Nlim Im ng 900 12
0
106
0
H clua nuoc.
51. Vuon Quc gia
Cal Tin
ng Nai 4.300 11
0
20' - 11
0
50'
107
0
09' - 107
0
35'
m nuoc ngol, nliu l, ca
su Xim, Ngan canl lrng.
X
52. H Tri An ng Nai 32.300 11
0
18' 107
0
11' H clua nuoc.
53. Du Ting Ty Ninl 5.000 11
0
15' - 11
0
32'
106
0
10' - 106
0
30'
H clua nuoc.
54. Klu BTTN Sn
clim Bac Iiu
Minl Hai 130 9
0
15
105
0
44
l ngp mn lleo mua. Noi cu
lru cua nliu Ioai clim nuoc
nlu Co Gum, Dic.... va Ia noi
lru dng, dung cln cua nliu
Ioai clim, nlan bin...
53
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh
phu cng
nhn
55. Klu BTTN
m Doi
Minl Hai 129 8
0
56 105
0
13 l ngp lriu, gm nliu Ioai
clim nuoc nlu Co, B nng...va
ml s Ioai llu, bo sal co ln
lrong sacl o.
X
56. Klu BTTN
ng Trang
Minl Hai 1.540 8
0
43
104
0
50
Hai dao nlo va 2 bo cua sng
Ion. Gm Iuong cu, bo sal va
cac Ioai clim cu lru nlu: Co
lrng, Dic xam, Coong coc,
Nlan bung lrng...
X
57. Sn clim
Cai Nuoc
(Tra Ia)
Ca Mau 20 8
0
58
105
0
06
Rung ngp mn xen In voi dl
nng nglip. Noi cu lru, de
lrung cua nliu Ioai clim nuoc
nlu Co, Dic Iua, Re Giun, Co
nlan,... dc bil Ia ing ing,
Co Qum...
X
58. Vuon quc gia
Mui Ca Mau
Ca Mau 4.472 8
0
37 104
0
46 m Iy ngp mn, bai bi, cl
d ban nll lriu.. Ia noi cu lru
cua cac Ioai Co, Vac, Dic,
Giang sen, Vil lroi...., cac Ioai
llu du co nguy co bin ml
Iloi vung.
X
59. Klu BTTN
V Doi
Ca Mau 3.724 9
0
15
104
0
55
Rung Tram, lrang co dl ngp
nuoc lleo mua. Cac Ioai clim
nuoc: Co Iun, Clicl, Iluong
cleo do Ion,... dc bil co Diu
lu, Cleo beo xam, Clui liu
nguc dm... ngoai ra con co lrn
gm, nai...
X
60. Vuon quc gia
I Minl
Tluong
Kin
Giang
21.800 9
0
36
105
0
05
ng co, dm Iy ni dia ngp
nuoc lleo mua. Ia noi plong
plu v cac Ioai cao nll. Co
ml s Ioai dng lluc vl, clim
nuoc quan lrong quy lim.
X
61. Klu BTTN
NN
Tlacl Ilu
Bn Tre 4.510 9
0
5005-9
0
5740
106
0
3256-
106
0
3258
m rung ngp mn vung cua
sng, bai Iy vung cua sng,
vung ven bin can Cac Ioai ca,
giap xac...co gia lri v Iinl l
lluong mai ngoai ra co ml s
Ioai dng vl loang da quy
lim co nguy co bi de doa.
54
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
STT Tn Tnh
Din
tch
(ha)
Tna d dja Iy c dim co ban
Vung da
duoc
Chnh
phu cng
nhn
62. Klu BTTN
NN Iang Sen
Iong An 3.877 10
0
44 - 10
0
48
105
0
45 - 105
0
48
l ngp nuoc quanl nm,
rung lram, dng co ngp nuoc
lleo mua. Gm co 13 Ioai dng
vl loang da da duoc gli lrong
sacl o nlu Ca Cuc, Ac Ia,
Bac Ma, Rua vang....
63. Vuon Quc gia
Tram Clim
ng
Tlap
7.588 10
0
37 - 10
0
46
105
0
28 - 105
0
36
l ngp nuoc lleo mua. Rl
da dang, plong plu v cac Ioai
dng lluc vl. S Iuong cac Ioai
clim o dy clim 1/4 s Iuong
cac Ioai clim Vil Nam. Ml s
Ioai bi de doa: Su c lrui,
lac, Te vang, ing ding...
64. Vuc nuoc
An Duong
Tlanl
Min, Hai
Duong
10
65. H Yn My Tnl Gia,
Tlanl
Hoa
95
66. Vuon quc gia
Ilong Nla-Ke
Bang
Quang
Binl
85.754
X
67. Bu Sen Quang
Binl
200
68. H Cm Klanl Quang
Binl
8.590
Khai quat mt s vung dt ngp
nuoc
1. t ngp nuoc cua sng Hng
1.1. c dim chung
NN vung cua sng Hng gioi lan boi cua In o
plia Bc va cua Ilu Hai o plia Nam, qua cac xa
Giao Xun, Giao Tlin (Nam inl) va Nam Ilu
(Tlai Binl). Cua sng co cac bai lriu rng Ion co
rung ngp mn plal lrin va Ia noi cu lru cua cac
Ioai clim nuoc vao mua dng, Ia noi cung cp cac
ngun ging (lm, ca) va ngun Ioi lluy san Ion.
Tng din licl NN Ia 26.397 la (Nguyn uc Cu,
1993), bao gm: 22.625 la NN lu nlin va 3.772
la NN nln lao.
Trong giai doa n 1938 - 1992, ba i lri u cao duo c b i
lu ngang Ia 5.350 la (lrung binl 28 - 46 m/nm),
ba i lri u ll p Iloa ng 1.518 la (3-9 m/nm) o plia
Nam. Il n plia B c cu a sng H ng bi xo i m l 473
la, l c d xo i Io da l 1-6 m/nm. Do v y, vu ng cu a
sng H ng co xu luo ng dicl cluy n xu ng plia
Nam.
1.2. Chuc nng va gia trj
1.2.1. a dang sinh hoc
n nay, da llng I duoc 971 Ioai lluc cac
nlom dng, lluc vl clinl sng lrn can va duoi
nuoc, lrong do clim Ia nlom da dang nll (21,3
lng s), sau Ia cn lrung (18,0), cln Ilop lluc
ZoopIanIlon (13,8) va ca (13,4).
ng vt ay, Ila da dang gm lm cua (53 Ioai),
lln mm cln bung (30 Ioai), lai vo (25 Ioai). Ca
gm 130 Ioai, lrong do b ca Vuoc (Ierciformes)
clim uu ll v s lo (23 lo) va s Ioai (74 Ioai),
lip dn Ia Gobiidae (12 Ioai), LngrauIidae (9 Ioai),
Carangidae va Ieiognallidae (7 Ioai), CIupeidae
va Sciaenidae (6 Ioai), Opliclllydae, MugiIidae,
Tleraponidae, Sparidae, CynogIossidae, SoIeidae
(4 Ioai).
ng vt trn can, lai nlom uu ll Ia: clim voi
113 Ioai di cu (clim 54,1 ) va cn lrung gm:
Iepidoplera (13 lo va 41 Ioai), CoIeoplera (13 lo
va 40 Ioai), Diplera (5 lo va 21 Ioai), Hemiplera (10
lo va 18 Ioai), Hymenoplera (9 lo 15 Ioai), con o
cac nlom Ilac muc da dang rl llp.
Tlanl pln cac Ioai lluc vl gm: 12 Ioai cy ngp
mn va 31 Ioai di lleo (lluc 29 lo), da lao nn
llam lluc vl quan lrong, Ilng cli Ia cng cu
bao v bo bin ma con Ia noi qun lu cua clim lroi
ca nuoc. Cy ngp mn clinl Ia Mm (\ccnna
IanIana), Gia bi n (!xcoccaa agaIIocha), Su
(Aegiceras cornicuIala), Ve l du (uguca
gynnohza), Trang (KandcIa candcI), Bn clua
(5onncaIa ca-coIa-).
1.2.2. Chc nng, gia tr va y ngha
Duy lri va pla l lri n l sinl lla i llu c v l ng p
m n, la i nguyn va mi lruo ng, duy lri va pla l
lri n nui lr ng va da nl b l llu yla i sa n. Tlu c v l
ng p m n o dy pla l lri n lla nl ru ng, dem Ia i
nlu ng gia lri gia n li p v cu ng lo Io n v di u lo a
vi Ili l u, l p llu cl l nli m, lu Ia m sa cl mi
lruo ng va plu c l i ngu n gen sinl v l llu y sinl,
di u clinl li n lo a lr m licl, lla nl la o ba i lri u.
Ml s Ioai duoc coi Ia dc luu cua vung nlu co
Ngan (5c u- In-oncn--), cac Ioai clim nuoc:
Mo ng Ie l (na- cccca), Vil mo llia (na-
cIycaIa), Vil du vang (na- cncIoc), Vil mc
(na- acuIa), Mo ng Ie l ma y lr ng (na-
qucqucduIa), Co lrng (!gcIIa gazcIIa), Dic
xam (dca cncca), Clol mo llng dui den
(!no-a Ino-a), Clo l cln do (Tnga
cyIhou-), Clol nu (Tnga IoIau-).
Ia ngu lruong Ion clo ngl ca, lm ven bo, Ia bai
lln mm Hai vo co gia lri Ilai llac cao nlu Ngao
vn (AccIx nccIx), Ngao du (A. Iu-oa),
Hu sng (O-Ica \uIa-), So (ca nadana
gano-a, . . anIa), Ngo (CycIna -nc--), Mong
lay (SoIen sp), Gia bin (!nguIa anaIna), Trung
lru c (5no\acuIa con-IcIa), Don (CIaucona
chncn--),... Tng din licl bai ngao Iloang 15.000
la, pln b o cn Tlu va cn Vanl (Tlai Binl),
cn Ngan va cn Iu (Nam inl), clo san Iuong
Ilai llac Iloang 10.000-15.000 ln/nm.
Cua sng Hng Ia bai de, noi uong nui cac u ll
lm ca, lu so, ngao, vang, noi dung cln Iim n
cua nliu Ioai clim pluong Bc lrn con duong di
cu lru dng o pluong Nam (giang, su, vil lroi,
ngng, mong bin...). Hang nm, co il nll 8 li con
lm gi ng lu nlin llu c ca c Ioa i lrong lo
Ienaeidae (Vu Trung Tang, 1994). Klu vuc NN
cua sng Hng con Ia cua ngo con duong di cu bin
- sng cua ca Moi co loa (CIuanodon Ih--a) va
Ca clay (Aacua cc\c-) lu vinl Bc B vao nuoc
ngol d sinl san, dng lloi Ia noi xm nlp cua
ml s Ioai dng vl bin vao Iuc dia d llam gia
vao vic linl llanl Ilu l dng vl nuoc ngol.
55
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
1.3. Hin trang su dung
Cac loal dng clinl lrong Ilu vuc NN Ia: san
xul nng nglip (lp lrung o cac xa Nam Ilu,
Nam Hung, Nam Tlinl), nui lrng va danl bl
lluysan (clim 40 Iuc Iuong Iao dng va ly I
nay lip luc lng Ili luyn co clu lruong mo rng
nui lrng lluy san), san xul Im nglip (duoc
nla nuoc va Hi clu llp do an Macl lai lro, da
lrng duoc lon 3.000 la rung cac Ioai va dang lung
buoc giao dl, giao rung clo nln dn quan Iy, llu
lul duoc ml Iuc Iuong Ion Iao dng Ilac), ml s
dicl vu Ilac (cl bin lluy- lai san o Nam Tlinl,
cung cp lluc n nui lrng lluy san va cng cu
danl bl, dicl vu du Iicl sinl llai).
1.4. Cac mi dc dna
Hin nay, Ilu NN cua sng Hng dang plai di
din voi ml s de doa clinl nlu: ap Iuc dn s
(cao dn dn vic Ilai llac can Iil lai nguyn
NN), loal dng nng nglip (su dung rl nliu
pln bon loa loc, lluc bao v lluc vl, gy
nlim ngun nuoc va lrm licl, de doa dn mi
sinl cua nliu Ioai dng lluc vl), loal dng nui
lrng va danl bl lluy lai san (bng cac pluong
lin luy dil), su bl cp va yu Iem lrong l
llng, co cl, pluong lluc quan Iy, cac quy dinl,
clinl sacl va cac qua lrinl lu nlin bl Ioi (7-10
con bao/nm).
1.5. Cac giai phap quan Iy, ban tn dt ngp nuoc
1.5.1. C quan quan ly
Vung lrung lm cua Ilu Ramsar Xun Tluy lluc
quyn quan Iy cua Ban Quan Iy VQG Xun Tluy.
Cac xa o vung dm quan Iy cac bai bi voi ranl
gioi xac dinl, Ban Quan Iy Du an Cn Ngan quan
Iy cac loal dng lrn cac bai bi lluc Ilu vuc
vung dm va T cluc Clu llp do quan Iy cac Ilu
vuc rung ngp mn moi lrng.
Ilia bn plai cua Ba Ial lluc quyn quan Iy cua
ml s l cluc cua linl Nam inl va cac ban
nganl cua luyn Xun Tluy gm: plong Nng
nglip va Ilal lrin Nng lln, plong Tluy san,
plong Tai nguyn va Mi lruong va plong Giao
llng vn lai. Ilia bn lrai cua Ba Ial lluc quyn
quan Iy cua cac l cluc va ban nganl cua linl Tlai
Binl va luyn Tin Hai gm Ilong Nng nglip
va Ilal lrin Nng lln, plong Tluy san, plong
Tai nguyn va Mi lruong, plong Giao llng vn
lai va Cng ly Vil My (quan Iy lon 2.000 la NN
vao muc dicl nui lm, lrong do co ml s din
licl rung ngp mn). Mi Iin quan giua cac co
quan va l cluc quan Iy nay con clua cll cle, co
su clng cleo lrong loal dng quan Iy va xung
dl di v quyn Ioi va quyn lan giua clung.
1.5.2. Nghin cu khoa hoc
a co rl nliu cac cng lrinl nglin cuu Iloa loc
di voi vung NN nay. Cac cng lrinl nglin cuu
liu biu duoi su clu lri Cuc Bao v Mi lruong
(1992 - 2002), cac l cluc pli clinl plu nlu
CLRLD, MLRC, CRLS, IICN, WWI, BirdIife
InlernalionaI, WOTRO, ai loc Quc gia Ha Ni,
Ban Quan Iy Du an Ramsar (nay Ia Ban Quan Iy
VQG Xun Tluy) cung da lop lac voi nliu vin
nglin cuu d nglin cuu nliu Inl vuc Iin quan
lrong Ilu vuc. Cac nglin cuu nay da gop pln
xy dung clinl sacl clo dia pluong lrong vic
quan Iy cac lac dng qua Iai giua con nguoi va mi
lruong lrong Ilu vuc.
1.5.3. Cac bin phap bao tn
a. !huong ha lao In: dn nay, NN cua sng
Hng Ia Ilu vuc Ramsar duy nll cua Vil Nam
dng lloi Ia VQG, nn duoc su quan lm cua nliu
nla Iloa loc, l cluc quc l nlu IICN, BirdIife
InlernalionaI,...nlm quan Iy va bao ln cac ngun
Ioi lu nlin, bao v mi lruong va plal lrin Iinl
l - xa li, luong loi su plal lrin bn vung.
l. !cn Iang gao duc lao In: da co ml s cac li
ngli va Iloa dao lao duoc l cluc o ca cp dia
pluong va cp quc gia d lluc dy cng lac bao
ln lrong Ilu vuc. Clinl quyn dia pluong da l
cluc ml s Iloa loc va cluong lrinl pl bin
Iin lluc clo nguoi dn d danl gia dung muc lm
quan lrong cua Ilu vuc NN di voi su plal lrin
Iinl l cua dia pluong cung nlu bao ln lu nlin.
2. t ngp nuoc dm pha Tam Giang -
Cu Hai
2.1. c dim chung
H dm pla Tam Giang - Cu Hai clay dai doc
lleo bo bin linl Tlua Tlin Hu lu cua sng
Iu dn cln nui Vinl Ilong, co lai cua llng ra
bin Ia cua Tlun An va cua Tu Hin. H llng
dm pla nay co din licl Ia 216 Im
2
, Ion nll Vil
Nam (clim 40 lng din licl cac dm pla)
lluc 4 luyn: Quang in, Huong Tra, Ilu Vang
va Ilu Ic. Tai nguyn cua dm pla dang duoc
56
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
nln dn lrong vung Ilai llac d pluc vu doi
sng xa li va plal lrin Iinl l, quc dn.
2.2. Chuc nng va gia trj
2.2.1. a dang sinh hoc
Thuc vt phu du (IlylopIanIlon), da xac dinl 357
Ioai IlylopIanIlon lluc 6 nganl: Cyanoplyla 19
Ioai, HeleroIonloplyla 241 Ioai, clim 67,51 s
Ioa i, ClIoroplyla 3 Ioa i, Dinoplyla 72 Ioa i,
LugIenoplyla 2 Ioai, cli clim 0,63, ClIoroplyla
20 Ioai.
Thuc vt Ion (Macroplyle), co 16 Ioai lluc 11 cli,
6 lo lluc vl co loa (MagnoIioplyla), lrong do 3
Ioai lluc Iop Ngoc Ian (MagnoIiopsida, clim
18,75 lng s Ioai) va 13 Ioai lluc Iop Hoa Ioa
Ien (IiIiopsida), clim 81,25 lng s Ioai.
Thuc vt bc can thuy sinh, co s Iuong Ioai luong
di il nlung sinl Ili va lru Iuong Ion, ml s Ioai
uu ll nlu: VaIisneria spiraIis clo sinl Ili lrung
binl 3,5Ig luoi/m
2
, Aaja- ndca 2,8 Ig luoi/m
2
,
!aIohIa lccca 2,5 Ig/m
2
va Cynodocca
oIundaIa 1,8 Ig luoi/m
2
.
ng vt phu du (ZoopIanIlon), co ml d lrung
binl 3115 ca ll/ m
3
, gm 34 Ioai, lrong do
Copepoda clim uu ll voi 28 Ioai, lluc 12 lo:
Diaplomidae (1 Ioai), Iseudodiaplomidae (5 Ioai),
IaracaIanidae (1 Ioai), IInleIIidae (4 Ioai),... Sinl
Ili cua dng vl ni Copepoda clim dn 90,
s con Iai lluc v CIadocera.
ng vt day (Zoobenllos), gm 4 nlom: Iop
giun Nliu lo (IoIyclaela) lluc nganl giun l
(AneIida) co s Iuong Ioai cao nll voi 25 Ioai,
clim 38,5 lng s Ioai, lip sau Ia Tln mm
(MoIIusca) voi 24 Ioai, clim 36,9, nlom giap xac
(Cruslacea) 15 Ioai, clim 23,1 va Iop Cn lrung
sng day (Insecla) voi 1 Ioai, clim 1,5. Ml d
lrung binl Ia 1.384 ca ll/m
2
luong ung voi Ili
Iuong Ia 133g/m
2
. Trong do, nlom Giap xac co s
Iuong Ion nll: 660 ca ll/m
2
, clim 47,70, I
dn Ia nlom giun Nliu lo 561 ca ll/m
2
, clim
40,52 va nlom Tln mm co s Iuong llp nll
163 ca ll/m
2
, clim 11,78.
Co 171 Ioai ca, lrong do b ca Vuoc (Ierciformes)
uu ll nll voi 97 Ioai (clim 56,73 s Ioai), lip
dn Ia b ca i (MugiIiformes) co 14 Ioai, clim
8,19 va b ca Tricl (CIupeiformes) 10 Ioai clim
ly I 5,58.
Ca c Ina i chim (Aves), da ll ng I duo c duo c 73
Ioa i, 53 gi ng, 29 lo , 11 b , g m 39 Ioa i dinl cu
(cli m 53,43), 34 Ioa i di cu (cli m 46,57).
Trong do , co 30 Ioa i dang llu c ba o v nglim
ng l cu a c ng d ng clu Au, 1 Ioa i o lrong sa cl
do Vi l Nam.
2.2.2. Gia tr cua m pha
Cac san plm nlu ca, cua, lm, dng vl lai manl
vo, lluc vl bin Ia ngun lai nguyn quan lrong
Ilng cli di voi linl, dia pluong ma con Ia cac
san plm xul Ilu co gia lri Iinl l cao. San
Iuong ca cua dm dal lon 3.600 ln/nm. Rau cu
cung Ia ngun lluy san co gia lri.
2.3. Hin trang su dung
Xung quanl dm pla Ia Ilu san xul nng nglip
rng Ion voi 37.700 la din licl rung Iua, lon
54.000 la din licl dl canl lac, luy nlin san
Iuong Iuong lluc vn clua cao, cli dal Iloang 1,5
ln/la/nm (Trn uc Tlanl va nnI., 1999).
Hoal dng nui lrng va danl bl lluy san plal
lrin manl. Din licl nui lrng lluy san Iloang
3.000 la, clim 9,3 din licl nng nglip. Cac xa
ni ling v ngl lrng loa mau va nui lrng
lluy san Ia Vnl Hung, Vnl My, Vnl Giang,
Vnl Hai va Vnl Hin.
2.4. Cac mi dc dna
Dn s lng nlanl cung voi nlu cu plal lrin
Iinl l ngay cang lng da dn dn linl lrang Ilai
llac lluy qua muc (san Iuong ca giam di dang I,
lu 4.515 ln nm 1973 xung con 2.700 ln nm
1997). Cac loal dng danl bl lluy san bng Iuoi
din, cac pluong lin luy dil, nui lrng lluy san
mang linl lu plal lliu quy loacl, vic sn bl
clim nuoc din ra lang ngay de doa nglim lrong
dn mi lruong lrong dm pla. Cac cng lrinl
lluy nng nlu cac dp Tlao Iong, l llng d
ngn mn o Ilong in co anl luong dn vic Iuu
llng vn cluyn lrm licl, ngn can duong di cu
cua cac qun ll sinl vl va llu lep sinl canl.
Ngoai ra, cac nln l de doa gian lip In vung
NN Ia cac vn ban, quy plam plap Iul Iin quan
dn vic quan Iy, ap Iuc lu cac qua lrinl lu nlin.
2.5. Cac giai phap quan Iy va cac bin phap
ban tn
2.5.1. Co quan quan Iy
Vung NN nay cliu su quan Iy cua Hi dng Nln
dn cac luyn Quang in, Huong Tra, Ilu Vang,
Ilong in, Ilu Ic (linl Tlua Tlin Hu) va cac
57
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
xa ven bin cua cac luyn nay. So Nng nglip va
Ilal lrin Nng lln, So Tai nguyn va Mi lruong,
So Tluy san, So Giao llng vn lai cua linl quan Iy
cac loal dng co Iin quan lrong Ilu vuc.
2.5.2. Cac lcn ha lao In.
Hin nay, clua co ml I loacl bao ln DSH
nao cua clinl quyn duoc lluc lin lrong Ilu vuc
dm pla Tam Giang - Cu Hai. Tuy nlin, da co
rl nliu cac du an nglin cuu Iloa loc cp nla
nuoc, cp b va cua cac l cluc quc l (INDI,
IICN) cu ng nlu ca c du a n cu a nuo c ngoa i
(Canada, Ha Ian). Ml s du an quc gia va dia
pluong da buoc du danl gia lac lim nng Iinl
l va gia lri cua vung NN nay.
3. t ngp nuoc mui Ca Mau
3.1. c dim chung
Klu NN mui Ca Mau vung dl nm o cuc Nam
cua Vil Nam lluc luyn Ngoc Hin, cacl llanl
pl Ca Mau Iloang 100 Im lleo luong Nam. Cac
l sinl llai NN o dy liu biu clo vung sinl
llai ven bin, co bai bun lriu rng, Ia noi sinl
sng cua nliu Ioai sinl vl co doi sng gn Iin
voi rung ngp mn, co vai lro quan lrong lrong
bao v DSH, duy lri cn bng sinl llai. Tng
din licl Ia 41.862 la voi cac Iiu NN: vung bin
nng, co bai bun lriu va bai cal d su duoi 6m
Ili lriu Iil, bo bin cal va cac doi cal, mui nl
cal ra bin, bai bun, bai cal o vung gian lriu, dm
Iy rung ngp mn.
3.2. Chuc nng va gia trj dt ngp nuoc
3.2.1. a dang sinh hoc
H dng, lluc vl plong plu: co 13 Ioai llu lluc
9 lo, lrong do co 2 Ioai duoc gli lrong danl sacl
do cua IICN Ia Kli dui dai (Aacaca Ia-ccuIaI-),
Ca Ilu (TachyIhccu- c-IaIu-) va 4 Ioai co
lrong Sacl do Vil Nam, 74 Ioai clim lluc 23 lo
(co 5 Ioai lrong sacl do IICN, 7 Ioai lrong Sacl do
Vil Nam), 28 Ioai clim di cu voi cac Ioai quy lim
nlu: Co Trung Quc (!gcIIa cgIohoIc-), B nng
cln xam (!cIcanu- hIcn--), Giang sen (!l-
IcucocchaIu-),... Co 17 Ioai bo sal lluc 9 lo,
lrong do co 2 Ioai lrong danl sacl do IICN, 6 Ioai
lrong Sacl do Vil Nam. Iuong cu co 5 Ioai lluc
3 lo. Tl ca cac Ioai uu ll cua rung ngp mn du
co ml o dy, co 22 Ioai da duoc plal lin o cn
cua ng Trang. Qun xa lluc vl ngp mn clu
yu gm rung lai sinl lu nlin cua uoc, Vel va
Mn llun clung.
3.2.2. Gia tr vn hoa, xa hi
Mui Ca Mau co lm quan lrong lrong duy lri danl
bl ven bo, DSH, diu loa dng llai va linl llai
dia mao cung nlu bao v bo bin.
Tai nguyn NN da va dang cung cp rl nliu
san plm pluc vu clo doi sng lang ngan nguoi
dn dia pluong cac Ioai lluc plm lu lm ca, duoc
plm,... Ngoai ra, cac l sinl llai rung ngp mn
o dy Ia dim dn cua nliu du Ilacl dn llm
quan, giai lri va loc lp v llin nlin.
3.3. Hin trang su dung
VQG Mui Ca Mau duoc clia llanl cac pln Ilu
sau: Ilu bao v nglim ngl co din licl 12.203 la
(5.998 la dl co rung, 6.110 la dl bai bi nng, 95
la Ioai Ilac), Ilu pluc li sinl llai 2.859 la, Ilu
lanl clinl dicl vu gm 200 la, Ilu bao ln bin
26.000 la. Tleo Vu Trung Tang (2001), luyn Ngoc
Hin co Iloang 6.000 la rung ngp mn lu nlin va
44.291 la rung lrng moi. Din licl nay da duoc su
dung d mo rng nui lrng lluy san, Iam g cui va
danl ca. Vung din licl ni dia duoc nguoi dn dia
pluong su dung Iam dl nng nglip va lrng cy
cng nglip.
3.4. Cac mi dc dna
VQG Mui Ca Mau dang bi de doa boi cac nln l:
plal lrin nui lrng lluy san, danl bl ca lrn
din rng va Ilai llac qua muc cac ngun lai
nguyn llin nlin. Tlm vao do su gia lng dn
s, nlu cu plal lrin Iinl l cung voi dinl cu bl
lop plap da Iam llay di cac dc dim l sinl
llai lrong nlung nm gn dy.
Hin nay, Ilu vuc con bi nlim boi cac ngun
nuoc llai lu cac Ilu vuc dl nng nglip cua
luyn Ngoc Hin va ml s luyn In cn. Cung
voi su nglip cng nglip loa va lin dai loa cua
linl, ml llacl lluc Ilac di voi Ilu vuc do Ia
ngun nlim do cac cll llai cng nglip gy ra.
Klai lla c b l lo p pla p ca c ngu n la i nguyn
llin nlin nlu: du ng llu c n , da nl ca su du ng
Iuo i m l nlo gia lng lrong nlu ng nm g n dy.
Sn b l clim lra i ple p cu ng dang di n ra lrong
VQG. M c du da co nli u c g ng d ba o l n,
nlung do lli u nln su va ca c di u Ii n d ngn
58
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
59
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
cl n ca c loa l d ng na y, ca c loa l d ng ba o l n
v n co n la n cl .
3.5. Cac giai phap quan Iy va bin phap ban tn
3.5.1. C quan quan ly
Klu vuc NN nay cliu su quan Iy cua Hi dng
Nln dn cac luyn Ngoc Hin, l Mui va Ban
Quan Iy Cng vin Quc gia Mui Ca Mau cung nlu
Hi dng Nln dn cac xa l Mui, Vin An
(luyn Ngoc Hin), l Moi (luyn l Mui). Cac
So Nng nglip va Ilal lrin Nng lln, So Tai
nguyn va Mi lruong, So Tluy san, So Giao llng
Vn lai va cac ban nganl Ilac cua linl quan Iy cac
loal dng Iin quan dn nganl minl lrong Ilu vuc.
Cli cuc Kim Im linl Ca Mau cliu lracl nlim
quan Iy va bao v rung ngp mn lrong Ilu vuc.
3.5.2. Cac bin phap bao tn
a. Cac lcn ha da duoc a dung: cac loal dng
quan Iy mi lruong va lai nguyn llin nlin da
duoc dua ra ngay lrong bao cao du lu bao v,
xy dung, plal lrin VQG Mui Ca Mau va du an
"Bao v va plal lrin cac vung NN ven bin
plia ng BSCI". Bao gm quan Iy bao v
rung, xuc lin lai sinl rung lrn bai bi, luyn
lruyn giao duc v bao v l sinl llai rung va
NN, llil Ip l llng coc mc ranl gioi, Ip
cac bang ni quy/cli dn llap canl va vong
canl, xy dung cac lram quan Iy bao v rung va
lrang bi pluc vu, Iam rao b lng lai cac du
Inl clinl, clng xoi Io ven bo bin ng.
l. Cac lcn ha duoc dc xuJI chua duoc a dung:
nglin cuu giam sal v dng vl loang da, diu
lra, nglin cuu bao ln sinl vl bin, d xul cac
clinl sacl quan Iy, bao ln bin, lng cuong
nng Iuc quan Iy, lp lun nng cao Iin lluc,
Iy nng quan Iy...
!cn Iang nghcn cuu: da nglin cuu va llu
nglim plal lrin m linl nui lrng lluy san va
lrng rung clo Ilu NN nay. Cac san plm lluc
vl Ilac co lu ngun lai nguyn llin nlin cung
duoc su dung clo muc dicl nglin cuu va llu
nglim.
4. t ngp nuoc h Ba B
4.1. c dim chung
H Ba B Ia l lu nlin lrn nui lrong vung nui da
vi do loal dng Iin lao vung Karsl, lluc VQG
Ba B, luyn Ba B, linl Bc Kan, voi din licl
Iloang 500-506 la. Bao quanl l Ia cac day nui da
vi cao 570-893 m. H duoc llng voi sng Nng
bng ml con sui co lac dung diu loa muc nuoc
cua l. O dy co rl nliu lang dng va dng vl,
ni ling Ia dng Iung (noi con sng Nng clay
qua day nui da vi).
4.2. Gia trj va chuc nng
4.2.1. a dang sinh hoc
Klu l llu co y ngla dc bil quan lrong voi su co
ml cua Ioai Vooc den ma lrng (5cnnoIhccu-
Ianco-) va Cy vn bc (!cngaIu- ov-Ion), dc
bil Ia Vooc mui lcl (!Ihccu- a\uncuIu-), Ia Ioai
Vooc da lung bi coi Ia luyl clung clo dn Ili
clung duoc plal lin Iai o Ilu BTTN Na Hang vao
nm 1992. Ngoai ra, da plal lin lly Ioai Ca coc
Tam ao (!aanc-oIIon dcIou-IaI), Ia Ioai dc
luu cua Vil Nam va cung Ia bi de doa cp d loan
cu, duoc plal lin o Ilu vuc plia Nam cua Vuon.
Cac Ioai lluc vl dang clu y nll o Ilu vuc l Ba
B Ia: Clo dai (nnanocaya -ncn--), Nglin
(ucIodcndon IonIncn-c) va Ba cl xanl
(CaIoccdu- nacoIc-).
Trong VQG Ba B va vung plu cn da xac dinl
duoc: 70 Ioai bo sal va cl nlai, lrong do co 11 Ioai
quy lim o muc d loan cu nlu: Rua du lo
(!IaIy-Icnon ncgacchaIun), Rua dl (5cngIc
Ccocnyda -cngIc), Ru a sa nln (!yxdca
nouhoI), Ba ba lron (!cIod-cu- -ncn--), Ca coc
bung loa (!aanc-oIIon dcIou-IaI),..., 370 Ioai
clim, 94 Ioai llu (co 18 Ioai duoc Iil I lrong
Danl sacl cac Ioai dng vl co nguy co dil vong
nm 2004 cua IICN). H Ba B duoc coi Ia l lu
nlin co s Iuong Ioai ca plong plu nll o Vil
Nam voi 87 Ioai lluc 61 ging, 17 lo va 5 b
(Nguyn Trong Hip, Nguyn Huu Duc, 2003).
4.2.2. Gia tr vn hoa, xa hi
a. IJn - \a dJn Ic: cac dn lc sinl sng o dy
co nguoi Tay (cu lru o ven sng va l, clim
44), nguoi H'Mng (sng o vung nui cao,
clim 54), nguoi Dao, Nung va Kinl clim
2. Mi dn lc du co vn loa va lp quan
canl lac ring cua minl. Nguoi Tay lluong
sng o nlung nla san bng g, danl bl ca, dl
vai, nguoi H'Mng clu yu lrn cac nuong ry
du canl va sn bl clim llu rung.
l. 5an xuJI nng nghc: pluong lluc canl lac clu
yu Ia lrng Iua nuoc va Iam nuong ry, llu nlp
60
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
binl qun Ia 298 Ig/nm (quy lleo lloc/nguoi).
Din licl dl nng nglip clu yu Ia rung 1 vu,
dl lrng mau lluong o cac bai ven sng sui va
cua sng sui d vao bo l. Hu ll, din licl
nay cli canl lac duoc 1 vu do lluong xuyn bi
cal bi Ip nn nng sul rl llp.
c. 5an xuJI IJn nghc: lrong giai doan 1994-2001,
da co 3.000 la duoc giao Iloan clo 592 l
Iloanl nui, lrng b sung cy Im nglip lai
pln Ilu pluc li sinl llai, lng llm cng n
vic Iam, llu nlp cung nlu nng cao duoc
nln lluc v bao v lai nguyn llin nlin va
mi lruong, giam suc ep In vung Ioi VQG.
d. ChJn nu: clua plal lrin, cac Ioai vl nui
clinl Ia bo, lru, d, Ion va ga. Hinl lluc cln
lla vn lleo Iiu cu clo nng sul llp, cng
lac llu y clua duoc clu lrong. Do clua du lu
vao cln nui nn cac Ioai vl nui lng lruong
rl clm va clu yu d pluc vu clo nlu cu su
dung lai gia dinl.
c. IIch \u du IIch \a Ihuong na: cac m linl dicl
vu du Iicl sinl llai co su llam gia cua cng
dng plal lrin co liu qua (linl lluc dicl vu
Ilacl du Iicl ngli lai nla san dng bao Tay).
Ngoai vic nng cao doi sng clo dng bao
lrong vung, loal dng nay con co lac dung nng
cao nln lluc cua cng dng v cng lac bao v
mi lruong, sinl llai.
4.3. Hin trang su dung
Tng din licl lu nlin VQG Ia 10.048 la, lrong do
co 7.303 la dl co rung, clim 73 lng din licl
lu nlin (gm rung giau, clua bi lac dng: 4.058
la, rung da bi lac dng: 2.690 la va rung pluc li:
555 la), 448 la dl nng nglip, clim 4, 120 la
dl nuong ry va 506 la din licl ml nuoc.
Trong lon 10 nm, di n licl ru ng da duo c ba o v
va Ilng ngu ng lng In. c bi l, di n licl ru ng
gia u lng lu 1.073 la In 4.058 la, bao g m ru ng
clua bi la c d ng va ru ng lruo c dy da bi la c
d ng, nay da plu c l i va pla l lri n. Tuy nlin,
li n nay lrong VQG co n 1.719 la d l lr ng d i
nu i lro c, Ia d i luo ng lrong llo i gian lo i c n a p
du ng ca c gia i pla p Im sinl llicl lo p d plu c
l i Ia i ru ng.
4.4. Cac mi dc dna
Mi de doa nguy lim nll di voi Ilu vuc Ia
lin luong sn bl danl ca, cll g lrm, nlung
lanl dng xm plam (Ilai llac va sn bl dng
vl loang da, In dl Iam nuong ry), lin luong
xoi mon bi lu gia lng (do cll pla rung du
ngun), quy cl v Ilu bao v da duoc ban lanl
nlung liu qua vn con rl llp.
Trong cac nm qua, Iuc Iuong Iim Im VQG da
plal lin va xu Iy lon 5.000 vu Ilai llac g va sn
bl dng vl loang lrai plep, llu giu lang lrm
m
3
g pli plap, llu li lon 400 Ilu sung,... c
bil, llng I dn llang 5/2004, da co gn 100 vu
vi plam, clu yu Ia Ilai llac vn cluyn Im san
lrai plep (56 vu).
Hang llang, co lu 1 - 2 vu vi plam su dung cll
n, xung din danl bl ca o vung Iong l Ba B,
linl lrang cac l gia dinl xm In dl Iam nuong
ry Iin luc lng (nm 2001 co 32 vu, nm 2002 co
24 vu, nm 2003 co 31 vu).
Dicl vu du Iicl plal lrin con lu plal, lac dng
liu cuc dn mi lruong cua VQG (s Iuong xung
may lrong l gia lng, gy nlim Iong l va
nliu Ioan dng vl loang da).
4.5. Cac giai phap quan Iy va bin phap ban tn
4.5.1. C quan quan ly
H Ba B cliu su quan Iy cua IBND linl Bc Kan
llng qua so Nng nglip va Ilal lrin Nng
lln va So Tluy san.
4.5.2. Cac bin phap bao tn
a. Cng Iac quan Iy lao \c \a haI Icn ung
Cng Iac I chuc, quan Iy: da linl llanl l llng
l cluc Ban quan Iy VQG bao gm Ban giam dc,
cac plong ban cluc nng, Hal Iim Im va 10 lram
va pln lram bao v rung. Ml s Ilu vuc llil
yu da va dang duoc l cluc llm ml s lram
nlu Tram Cao Tluong, Tram Klui Iung va cac
pln lram (cloi bao v) lai Klau Qua, Buc Im,
Ban Tau, Ban Im va Na Han.
Cng Iac lao \c: da l cluc xac dinl, dong cl mc
ranl gioi VQG, quan Iy bao v ll 7.303 la rung
(Iloan bao v rung clo dng bao cac dn lc lrn
dia ban, lrung binl 3.000 la/nm), cng lac pluc
li rung, Iloanl nui, xuc lin lai sinl rung lu
nlin: 1.443 la, lrng rung Vuon lluc vl: 50 la,
giam din licl canl lac nuong ry lu 1.553 la (nm
1990) xung con 120 la (2003), lin lanl cac loal
dng l lro nln dn dia pluong xy dung cac
quy uoc bao v rung lai cac lln, ban.
61
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
l. XJy dung co -o \JI chJI
n nay, co so vl cll cua VQG Ba B da duoc
du lu xy dung va lrang bi, co ban dap ung duoc
nlim vu cua cng lac bao ln lrong lloi gian lin
lai nlu xy dung nla cua (Iam vic, nla o clo can
b nln vin, nla nglin cuu, nla Ilacl,...) Ia
1.175 m
2
, l llng duong ni b va duong dn
sinl lai cac xa vung dm gn 70 Im, cac lrang llil
bi Ilac (2 xe l, 3 xung may lun lra, 15 m l,
may linl va cac llil bi vn plong).
c. Cac chuong IInh n dInh dJn cu \a haI Icn
Inh Ic xa h
Nln lluc duoc lm quan lrong cua vic giam suc
ep do cac loal dng Iinl l In VQG. Trong nlung
nm qua, nliu cluong lrinl l lro n dinl va
plal lrin Iinl l xa li lrn dia ban da duoc lluc
lin: xy dung co so la lng, plal lrin du Iicl
sinl llai co su llam gia cua cng dng, llanl Ip
Quy l lro bao ln, di doi va n dinl doi sng clo
74 l ra Iloi vung Ioi VQG,...
d. Chuong IInh ho Iac quc Ic
Du an xy dung cac Ilu bao v bao ln lai nguyn
llin nlin llng qua bao ln sinl llai canl quan,
duoc Quy Mi lruong loan cu (GLI) va Quy Ilal
lrin Iin lop quc (INDI) lai lro, Ia du an v bao
ln Ion nll da duoc lluc lin o VQG Ba B. Cac
du an Ilac nlu "Su dung bn vung ngun Im san
pli g", lai lro cua clinl plu Ha Ian, nglin cuu
va pln licl cac ll cl dia pluong va quyn di
voi mi lruong, cac clinl sacl plal lrin va sinl
I nng lln o luyn Ba B, linl Bc Kan cua l
cluc HeIvelas (Tluy Sy),...
c. Cac lcn ha lao In chua duoc a dung
Ml s bin plap duoc d xul Ia: n dinl va loan
llin co so vl cll l llng cac lram bao v, lng
cuong su llam gia cua nln dn lrong cng lac
bao ln, Ip l so Iloa loc Di san llin nlin ll
gioi VQG Ba B lrinl INLSCO cng nln,...
I. Aghcn cuu Ihoa hoc
Nlung cng lrinl nglin cuu diu lra v dng vl
Ilu vuc l Ba B da duoc ao Vn Tin lluc lin
lu nm 1963. n nay, co rl nliu cac cng lrinl
nglin cuu v cac Inl vuc: dng vl va lluc vl
(ai loc Quc gia Ha Ni, Vin Sinl Tlai va Tai
nguyn Sinl vl, Vin iu lra Quy loacl Rung)
pluc vu clo vic xy dung Du an "u lu xy
dung Vuon quc gia Ba B",...
g. Cng Iac gao duc
ao lao 50 giao vin o cac lruong pl llng lluc
cac xa lrn dia ban v giao duc mi lruong d
giang day clo 3.141 loc sinl pl llng. Mo cac
Iloa loc lp lun Iop v nglip vu bao ln, giam
sal DSH do cac co so dao lao cua B Nng
nglip va Ilal lrin Nng lln.
T cluc nliu dol luyn lruyn Iuu dng v cng
lac bao v rung va mi lruong clo lon 500 l
nng dn o cac xa Klang Ninl, Mam Mu (luyn
Ba B - Bc Kan) va xa a Vi (luyn Na Hang -
Tuyn Quang). Xy dung lai Iiu va cluong lrinl
luyn lruyn, giao duc mi lruong clo cac du
Ilacl, loc sinl pl llng va nln dn lrn dia
ban. T cluc cac dol lli ve v bao v rung va mi
lruong voi lon 600 em loc sinl llam gia.
5. Vuon quc gia Cn an
5.1. c dim chung
VQG Cn ao lluc luyn Cn ao, linl Ba Ria-
Vung Tau, bao gm ml qun dao, co 14 lon dao
Ion nlo. Trong s 14 lon dao, cli co dao Cn Son
Ia co nguoi sinl sng, voi dn s Iloang 4.000
nguoi. Ngl nglip clinl cua lu ll nlung
nguoi dn lrn dao Ia danl bl lluy san ven bo,
nng nglip, bun ban nlo va cac nganl ngl dicl
vu.
Vung bin Cn ao Ia noi rl giau lim nng v lai
nguyn sinl vl bin va co gia lri cao v DSH, da
dang cac l sinl llai (l sinl llai vung lriu, l
sinl llai lluc vl ngp mn, l sinl llai co bin,
l sinl llai bai lriu ran da, l sinl llai bai lriu
cal, l sinl llai ran san l), co nliu Ioai Ia dc
luu cua bin Vil Nam
5.2. Gia trj va chuc nng
5.2.1. a dang sinh hoc
VQG Cn ao co 2 l llng sinl llai clinl (l
sinl llai rung lrn can va l sinl llai bin va ven
bin). Kl qua diu lra gn dy da gli nln o VQG
Cn ao co 882 Ioai lluc vl rung, 144 Ioai dng
vl rung va 1.300 Ioai sinl vl bin. Tleo s Iiu
cua Iln vin Hai duong loc Hai Ilong, vung
bin ven bo cua VQG co: 23 Ioai lluc vl ngp mn
(Mangrove), 127 Ioai rong bin (AIgae), 9 Ioai co
bi n (Seagrass), 157 Ioa i llu c v l plu du
(IlylopIanIlon), 115 Ioa i d ng v l plu du
62
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
(ZoopIanIlon); 258 Ioai san l (CoraIs); 130 Ioai
giun nli u lo (IoIyclaela), 116 Ioa i gia p xa c
(Cruslacea), 187 Ioai lln mm (MoIussca); 75 Ioai
da gai (Lclinodermarla), 160 Ioai ca ran san l
(CoraI reef fisles) va 5 Ioai llu va bo sal bin (Sea
MammaI and RepliIe).
H sinl llai ngp mn plal lrin ll o ven bo plia
Ty dao Cn Son, Hon Ba, Hon Bay Canl, Hon Tre
Ion, Hon Cau lao llanl canl rung ngp mn co
canl quan dep, Ia noi cu lru cua nliu Ioai sinl vl
nlu: Trang (KandcIa candcI), uoc (Khzohoa
acuIaIa), Jn (5onncaIa o\aIa),... Trong l sinl
llai rung ngp mn co nliu Ioai dng vl lln
mm, giap xac, nlu: Ocyoda ccaIohIhaIna;
Iogcla cacncauda; ThaIanIa ccnaIa;
ThaIanIa danac; !Ianax- -uIcaIu-; CcIhun
cchnaIun; C. noduIo-un; C. a-cun,...
H sinl llai co bin lao llanl llam lluc vl plu
pln day cua vinl Cn Son va llu lul cac Ioai sinl
vl Ilac dn sinl sng, din linl Ia Bo bin
(Iugong dugong) va nliu Ioai dng vl sng
lrong llam co bin nlu: c (CcIhdac cnguIaIa,
chIccIonca c-ccI\a, CcIhun
IcnuIIo-un; Aa--au- goudo-u-;...), cac Ioai lai
manl vo (!aha naIalaca, AacIa \oIacca,
-ah- \oIa-ccn-, CaIaun ccInaIun,...).
5.2.2. Gia tr vn hoa, xa hi
Qun dao Cn Son noi clung va VQG Cn ao
noi ring Ia ml vung rung va bin co gia lri rl
cao v Iicl su, vn loa, xa li.
Cac di licl Iicl su (l llng cac nla lu va clung
cop giam giu va lra ln cac Ianl lu va clin s cacl
mang, cac nla yu nuoc da du lranl d giai
plong dl nuoc), da duoc B Vn loa - Tlng lin
cng nln Ia di licl cua quc gia. Ngla lrang
Hang Duong, cung Ia ml di licl Iicl su cua quc
gia, Ia noi yn ngli cua lang ngan clin s cacl
mang va nlung nguoi yu nuoc.
5.3. Hin trang su dung
Tng din licl lu nlin cua VQG Cn ao Ia
19.998 la (gm 5.998 la pln dl Iin, 14.000 la
pln lrn bin), duoc pln Ilu lleo quy loacl
nlu sau:
a. !hJn Ihu lao \c nghcn ngJI Ia nguycn ung
Icn dJI Icn (5.446 ha), voi cluc nng: bao v
nglim ngl lai nguyn dng vl va lluc vl
rung, giu clo l sinl llai rung plal lrin lleo
quy Iul lu nlin Ilng co su lac dng cua con
nguoi.
l. !hJn Ihu huc h hc -nh Iha ung Icn dJI
Icn (500 ha), co cluc nng: Iluc li lai nguyn
dng vl, lluc vl rung va l sinl llai rung
llng qua lac dng cua cac bin plap Iy llul
Im sinl va Iy llul bao ln llin nlin.
c. !hJn Ihu lao In Ia nguycn -nh \JI lcn
(14.000 ha), co cluc nng: bao v cac l sinl llai
bin va ven bin, bao ln cac lai nguyn sinl vl
bin, nll Ia cac Ioai quy lim, co nguy co bi de
doa, bao ln vung NN xung quanl cac lon
dao.
d. !hJn Ihu hanh chInh dIch \u Icn dJI Icn (52
ha): Ia lrung lm diu lanl va quan Iy cua
VQG, Ia noi xy dung cac cng lrinl la lng co
so pluc vu clo cng lac quan Iy, diu lanl, du
Iicl, luyn lruyn giao duc cng dng cua VQG
Cn ao.
5.4. Cac mi dc dna
Cac nln l anl luong bl Ioi dn cac l sinl llai
NN gm: cac loal dng danl bl lluy san, du
Iicl, suc ep gia lng dn s, plal lrin co so la lng
va nguy co clay rung.
Hang nm, co s Iuong Ion cac lau lu cac noi Ilac
dn d danl bl lai san va neo lranl gio bao Ia
mi nguy co rl Ion di voi su an loan cua l sinl
llai bin o Cn ao. Su gia lng dn s va s
Iuong Ilacl du Iicl ngay cang lng se Ia nguy co
di voi vic bao v va su dung lai nguyn bin.
5.5. Cac giai phap quan Iy va bin phap ban tn
5.5.1. C quan quan ly
VQG Cn ao cliu su quan Iy cua Iy ban Nln
dn linl Ba Ria-Vung Tau. So Nng nglip va
Ilal lrin Nng lln, Cli cuc Kim Im, So Tai
nguyn va Mi lruong, So Kloa loc va Cng ngl,
So Tluy san, So I loacl va u lu, So Tai clinl
va cac co quan cluyn mn co Iin quan Ilac cua
linl Ba Ria-Vung Tau
5.5.2. Cac bin phap bao tn
a. Cac lcn ha lao In duoc a dung
Xy dung quy loacl pln vung quan Iy lai
nguyn sinl vl bin, lrong do quy dinl ro nlung
dia dim va plam vi duoc plep Ilai llac ngun
Ioi lluy san, muc d Ilai llac, pluong lluc Ilai
llac, nlung diu cm va cac quy dinl xu Iy nu co
63
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
vi plam xay ra. Cac lai Iiu va ban d v lai
nguyn, VQG da duoc pln plal clo cac ngu dn,
cac co quan clinl quyn o dia pluong cung voi
cac Iop lun Iuyn da duoc l cluc d giai llicl ro
cac quy dinl nay.
Tng cuong vic lun lra Iim soal, bao v cua Iuc
Iuong Iim Im va xu Iy lleo plap Iul cac vi
plam di voi lai nguyn rung va lai nguyn bin.
Xy dung plong din giai mi lruong, gioi lliu
cac Ioai lai nguyn rung, bin, cac Ioai dc luu,
quy lim, cac quy dinl v bao v va bao ln, xy
dung bang luyn lruyn o nlung lp lrung dng
nguoi d luyn lruyn y lluc bao v rung, bin
clo moi nguoi.
Xy dung du an quy loacl plal lrin du Iicl sinl
llai gn voi bao v rung va lai nguyn sinl vl
bin. Du an nay da duoc B Nng nglip va Ilal
lrin Nng lln llm dinl va duoc Clu licl Iy
ban Nln dn linl Ba Ria - Vung Tau pl duyl
d lluc lin.
l. Cac lcn ha lao In dc xuJI nhung chua duoc
a dung
Ml s bin plap bao ln lai nguyn sinl vl bin
va vung NN da duoc d xul nlung clua lluc
lin duoc Ia: llil Ip l llng cac mc pln dinl
ranl gioi pln Ilu bao ln lai nguyn sinl vl
bin lrn bin, lin lanl lleo doi, giam sal linl
linl lai nguyn sinl vl bin lang nm (dc bil
lrong vung NN ven bin va nlung Ioai dc luu,
quy lim), llanl Ip Hal Iim ngu lruc lluc
VQG Cn ao d lun lra bao v lai nguyn sinl
vl bin va co llm quyn xu Iy cac vi plam lleo
quy dinl cua plap Iul.
c. Aghcn cuu Ihoa hoc
Voi su lai lro Iinl pli cua Clinl plu va cua cac l
cluc quc l, VQG Cn ao da lin lanl cac d lai
nglin cuu Iloa loc: lai nglin cuu pluc li
lai nguyn rung, Ioai cy Ial loa (CluIrasia
labuIaris) va ml Ioai cy quy lim co ln lrong
Sacl do Tluc vl cua Vil Nam, bi llil lai boi con
bao Iinda (llang 11/1997), lai nglin cuu bao
ln Ioai rua bin, quy loacl cac giai plap bao ln
va quan Iy lai nguyn sinl vl bin do T cluc
WWI lai lro. Tlng qua cac d lai nay, ml s llil
bi In, dung cu diu lra duoi bin va xung may da
duoc cp clo VQG Cn ao.
d. Cng Iac gao duc lao In hcn Ia
Ml s loal dng giao duc bao ln da duoc VQG
Cn ao lluc lin nlu: xy dung plong din giai
mi lruong (gioi lliu cac Ioai lai nguyn rung,
bin, cac Ioai dc luu, quy lim, cac quy dinl v
bao v va bao ln d cng dng dn cu va cac du
Ilacl liu va lluc lin), in va plal cac Ioai lai Iiu
gioi lliu v VQG Cn ao clo nln dn, loc
sinl, clo cac co quan clinl quyn dia pluong va
clo du Ilacl d nng cao liu bil va y lluc bao
v nlung lai nguyn llin nlin quy gia cua quc
gia, xy dung cac bang luyn lruyn lai lrung lm
luyn, cang bin va sn bay,... d luyn lruyn y
lluc bao v rung va bao v bin clo moi nguoi.
64
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
1. Luong gia kinh t dt ngp nuoc cua sng Bach ng
Phu Iuc E:
Iuong gia Iinl l ml s vung
dl ngp nuoc Vil Nam
(Aguycn !uu Anh, Aa Tong AhuJn \a nnI, 2003)
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 65.840 4,30 74.500 4,87
2 Cui dun 28.000 1,83 32.500 2,12
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 5.625.000 367,65 6.432.000 420,39
2 Ngun Ioi bin 850.000 55,56 1.150.000 75,16
3 Cy Iam lluc n/a n/a n/a n/a
4 Du Iicl 12.400 0,81 15.600 1,02
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng
n/a N/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t /ha 6.581.240 430,15 7.704.600 503,57
65
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
2. Luong gia kinh t dt ngp nuoc cua sng Vn Uc
3. Luong gia kinh t dt ngp nuoc cua sng Ba Lat
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc
IInh ('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 85.250 5,57 92.450 6,04
2 Cui dun 46.500 3,04 52.400 3,42
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 8.530.000 557,52 9.520.000 622,22
2 Ngun Ioi bin 1.564.000 102,22 1.645.000 107,52
3 Cy Iam lluc 14.200 0,93 15.600 1,02
4 Du Iicl 9.800 0,64 11.200 0,73
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 10.249.750 669,92 11.336.650 740,96
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc
IInh ('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 103.620 6,77 108.200 7,07
2 Cui dun 82.500 5,39 86.400 5,65
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 13.500.000 882,35 15.000.000 980,39
2 Ngun Ioi bin 2.640.000 172,55 2.860.000 186,93
3 Ml ong 112.000 7,32 132.000 8,63
4 Cy Iam lluc 15.600 1,02 18.500 1,21
5 Du Iicl 12000 0,78 15.000 0,98
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng.
15.100.000 986,93 16.400.000 1.071,90
Tng gia trj kinh t/ha 31.565.720 2.063,12 34.620.100 2.262,75
66
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
4. Luong gia kinh t dt ngp nuoc cua sng ay (bai triu Kim Son)
5. Luong gia kinh t dt ngp nuoc dm pha Tam Giang Cu Hai
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 105.200 6,88 112.400 7,35
2 Cui dun 74.500 4,87 80.420 5,26
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 10.560.000 690,20 11.260.000 73.595
2 Ngun Ioi bin 1.256.000 82,09 1.450.000 94,77
3 Cy Iam lluc 12.500 0,82 13.500 0,88
4 Du Iicl 14.500 0,95 16.400 1,07
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 12.022.700 785,80 12.932.720 8
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G n/a n/a n/a n/a
2 Cui dun n/a n/a n/a n/a
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 16.850.000 1101,31 18.450.000 1205,88
2 anl bl ca 14.260.000 932,03 16.740.000 1094,12
3 Ngun Ioi bin n/a n/a n/a n/a
4 Du Iicl 15.200 0,99 18.500 1,21
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng.
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 31.125.200 2.034,33 35.208.500 2.301,21
67
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
6. Luong gia kinh t dt ngp nuoc dm Thj Nai
7. Luong gia kinh t dt ngp nuoc cua sng Tin
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc
IInh ('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G n/a n/a n/a n/a
2 Cui dun n/a n/a n/a n/a
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 8.452.000 552,42 10.520.000 687,58
2 anl bl ca co l cluc 5.200.000 339,87 6.345.000 414,71
3 Ngun Ioi bin n/a n/a n/a n/a
4 Du Iicl 16.450 1,08 17.500 1,14
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng.
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 13.668.450 893,36 16.882.500 1.103,43
Cac gia trj
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 145.600 9,52 158.200 10,34
2 Cui dun 86.500 5,65 92.000 6,01
3 Tlan n/a n/a n/a n/a
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 21.450.000 1.401,96 22.480.000 1.469,28
2 anl bl ca co l cluc 16.500.000 1.078,43 18.200.000 1.189,54
3 Ngun Ioi bin 4.850.000 316,99 6.270.000 409,80
4 Du Iicl 160.000 10,46 220.000 14,38
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng.
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 43.192.100 2.823,01 47.420.200 3.099,36
68
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
8. Luong gia kinh t dt ngp nuoc vung bai triu Ty Nam Ca Mau
Ch chu:
** Ianh lJI Ihuy -an \ I chuc do cac h ga dInh Ihuc hcn Ihco Iho \u.;
(+) T!' (Tng ga II Inh Ic) duoc IInh Icn co -o Ing dcn IIch cua nI Ihu \uc dJI ngJ nuoc cu Ihc;
n/a: Ihng co - Icu.
Gia trj truc tip
Gia trj thp Gia trj can
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Ca II uoc IInh
('AI)
I5I
Gia trj truc tip
1 G 123.500 8,07 138.800 9,07
2 Cui dun 124.300 8,12 145.000 9,48
3 Tlan 56.200 3,67 75.000 4,90
Gia trj gian tip
1 Nui lrng lluy san 19.394.000 1.267,58 22.459.000 1.467,91
2 anl bl ca co l cluc 28.485.000 1.861,76 32.031.000 2.093,53
3 Ngun Ioi bin 9.495.000 620,59 12.677.000 828,56
4 Du Iicl 2.456.000 160,52 2.761.000 180,46
Gia trj mi truong
1 n dinl vi Ili lu, cai llin cll Iuong
Ilng Ili, nuoc, lan cl nuoc dng.
n/a n/a n/a n/a
Tng gia trj kinh t/ha 60.134.000 3.930,33 70.286.800 4.593,91
69
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cac vn ban cn Iin quan dn su dung dt ngp nuoc
Vn ban quy pham Phap Iut Ni dung chnh Iin quan dn su dung NN
Quyl dinl cua Hi dng b lruong
s 97-HBT, 29/05/1982
Giao clo lp ll loc ca nln su dung vao muc dicl nui lrng, Ilai
llac lluy san va bao v ngun Ioi lluysan. on vi va ca nln su dung
ml nuoc plai dng Iy voi clinl quyn dia pluong. Kluyn Ilicl cac
l cluc, ca nln su dung co liu qua din licl dl co ml nuoc.
Ngli dinl cua HBT s 30-HBT
23/3/1989
iu 23: Quy dinl v cl d su dung dl lrng, di nui lroc.
Tlng lu Iin b s 5-TT/IB
18/12/1991
Huong dn vic quan Iy, su dung dl co ml nuoc d nui lrng lluy san.
Ngli dinl cua Clinl plu s 64-CI
27/9/1993
Quy dinl v vic giao nng nglip clo l gia dinl, ca nln su dung n
dinl, Iu dai vao muc dicl san xul nng nglip, Im nglip, nui lrng
lluy san.
Iul dl dai 15/10/1993 iu 47: Quy dinl vic su dung ml nuoc ni dia d nui lrng lluy
san, Ilai llac lluy san va vao cac muc dicl Ilac
iu 48: Quy dinl di voi dl co ml nuoc ven bin su dung d san xul
nng nglip, Im nglip, nui lrng lluy san.
Ngli dinl cua Clinl plu s 90-CI
17/8/1994
V vic dn bu llil lai Ili Nla nuoc llu li dl d su dung vao muc
dicl quc plong, an ninl, Ioi icl quc gia, Ioi icl cng cng.
Quyl dinl s 773-TTG 21/12/1994 V cluong lrinl Ilai llac, su dung dl loang loa, cac bai bi ven sng,
ven bin, ml nuoc o cac vung dng bng
Ngli dinl cua Clinl plu s N
01/CI 4/1995
Quy dinl v vic giao Iloan dl su dung vao muc dicl san xul nng
nglip, Im nglip, nui lrng lluy san lrong cac doanl nglip nla nuoc.
Ngli dinl cua Clinl plu s
22/1998/N-CI
iu 9: Quy dinl muc dn bu llil lai di voi dl nng nglip, dl Im
nglip, dl Iam mui, dl co ml nuoc nui lrng lluy san.
iu 14: Np ngn sacl Nla nuoc lin dn bu llil lai v dl.
iu 23: n bu llil lai v loa mau
Cng vn s 1558/C-B,
13/10/1999
Trong qua lrinl llng I dl nng nglip bao gm ca dl co ml nuoc
nui lrng lluy san. Tlng I ring din licl dl co ml nuoc nui lrng
lluy san va dl co ml nuoc su dung clo cac muc dicl Ilac
Phu Iuc F:
Danl muc ml s vn ban quy plam
plap Iul Iin quan dn dl ngp nuoc
70
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Cac vn ban cn Iin quan dn quan Iy, ban tn dt ngp nuoc
Vn ban quy pham Phap Iut Ni dung chnh Iin quan dn su dung NN
Quyl dinl cua Tlu luong Clinl plu
S 224/1999/Q-TTg, 08/12/1999
V clinl sacl su dung dl, ml nuoc nui lrng lluy san.Giao loc clo
llu dl, ml nuoc, eo, vinl, dm pla, l clua ml nuoc Ion da duoc
quy loacl clo cac llanl pln Iinl l su dung vao nui lrng lluy
san.uoc cluyn di rung nlim mn, rung lrung, dl Iam mui, dl
ngp ung san xul Iua bp bnl, Iem liu qua sang nui lrng lluy san.
Ngli quyl s 03/2000/NQ-CI
02/02/ 2000
Ml s clinl sacl Iu dai cua Nla nuoc di voi Iinl l lrang lrai Nla
nuoc dc bil Iluyn Ilicl vic du lu Ilai llac va su dung co liu qua
dl lrng, di nui lroc o lrung du, min nui, bin gioi, lai dao, ln dung
Ilai llac cac Ioai dl con loang loa, ao, l, dm, bai bi ven sng, ven
bin, ml nuoc eo vinl, dm pla d san xul nng, Im, ngu nglip lleo
luong cluyn canl voi ly sul lang loa cao.
Ilap Inl bao v va plal lrin ngun
Ioi lluysan
iu 4: T cluc Nla nuoc, xa li, lp ll, lu nln va ca nln co quyn
Ilai llac ngun Ioi lluy san llin nlin lleo quy dinl cua Ilap Inl
nay o cac vung nuoc do Nla nuoc quan Iy.
Iul bao v mi lruong iu 11: Nla nuoc Iluyn Ilicl va lao diu Iin clo l cluc, ca nln
lrong vic su dung va Ilai llac lop Iy llanl pln mi lruong.
iu 15: Ap dung cac bin plap lan cl, plong, clng xoi mon, sul Io,
lruol dl, Iam dl plen loa, mn loa, ngol loa luy lin, da ong loa,
sinl Iy loa, sa mac loa.
Quyl dinl cua Hi dng B
lruong s 97-HBT, 29/05/1982
Tl ca cac Ioai ml nuoc nlu ao, l, sng ngoi, Inl racl, bai lriu, dm, pla,
eo, vinl, v.v... du lluc so luu loan dn, do Nla nuoc llng nll quan Iy.
Giao duc, Iluyn Ilicl cac l cluc, ca nln bao v ngun Ioi lluy san va mi
lruong sng cua cac Ioai lluy san.
Cli lli cua clu licl HBT s
169-CT, ngay 18/5/1992
V vic lluc lin nlung bin plap cp bacl bao v su c lrui (su du do)
va l sinl llai NN o vung ng Tlap Muoi
Iul dl dai 15/10/1993 iu 50: Vic quan Iy va su dung dl moi bi ven bin do clinl plu quy dinl.
iu 71: Tleo muc dicl su dung xac dinl clo lung vung dl co ml nuoc, nla
nuoc giao dl nay clo lung l gia dinl, ca nln llicl lop su dung. Cl d
quan Iy va su dung dl co ml nuoc do clinl plu quy dinl.
Iul llu su dung dl
10/7/1993 Iem ngli dinl s 74-
CI 25/10/1993
iu 2: l co ml nuoc nui lrng lluy san Ia dl plai cliu llu nng
nglip.
iu 7: l lrng cy lang nm va dl co ml nuoc nui lrng lluy san duoc
clia Iam 6 lang
iu 9: inl sul llu ml nm linl bng Ig lloc/1la cua lung lang dl I
ca dl co ml nuoc nui lrng lluy san.
iu 19: Min llu clo dl Ilai loang di voi dl Ilai loang o min nui,
dm Iy va In bin (7 nm), ring dm Iy va In bin duoc cng llm 6 nm.
Ngli dinl cua Clinl plu s
80/CI 6/11/1993
Quy dinl Ilung gia cac Ioai dl d linl llu cluyn quyn su dung dl, llu
lin Ili giao dl, clo llu dl, linl gia lri lai san Ili giao dl, bi lluong llil
lai v dl Ili llu li lrong do co quy dinl di voi dl co ml nuoc nui lrng
lluy san
71
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
Ngli dinl cua Clinl plu s
175-CI, ngay 18/10/1994
iu 21: Vic su dung, Ilai llac cac VQG, Ilu BTTN, Ilu di licl Iicl su, vn loa,
canl quan llin nlin... plai duoc plep cua co quan quan Iy nganl luu quan.
iu 35: co ngun lai clinl l lro clo cac du an bao ln, Ili pluc cac l
sinl llai co lm quan lrong clo plal lrin Iu bn Iinl l - xa li va duy lri
linl DSH.
Quyl dinl cua Tlu luong
Clinl plu s 845/TTg,
22/12/1995
Bao v cac sinl llai dc llu cua Vil Nam, cac l sinl llai nlay cam dang bi
de doa llu lep lay luy loai do loal dng Iinl l cua con nguoi. Bao v cac
b pln cua DSH dang bi de doa do Ilai llac qua muc lay bi Iang qun.
Ilal luy va plal lin cac gia lri su dung cua cac b pln DSH lrn co so
plal lrin bn vung cac gia lri lai nguyn, pluc vu cac muc liu Iinl l cua
dl nuoc.
Cli lli cua Tlu luong Clinl
plu s 359/TTG, ngay
29/05/1996
V nlung bin plap cp bacl d bao v va plal lrin cac Ioai dng vl loang
da.
Ngli dinl cua Clinl plu s
46/CI 29/4/1997
iu 7: Ngla vu cua lop lac xa lluysan: quan Iy va su dung cac din licl dl
dai va dl co ml nuoc duoc Nla nuoc giao quyn su dung lleo quy dinl cua
plap Iul.
Ngli dinl cua Clinl plu s
14/1998/N-CI, 06/03/1998
Co pln quy dinl v quan Iy dl dai va lai nguyn llin nlin Ilac
Quyl dinl cua Tlu luong
Clinl plu s 253/1998/Q-
TTg, 29/12/1998
Cluyn lang Klu BTTN NN Tram Clim linl ng Tlap llanl VQG Tram
Clim va pl duyl Du an du lu xy dung VQG Tram Clim giai doan 1999-
2003
Quyl dinl cua Tlu luong
Clinl plu s 1026 /Q-TTg
ngay 13/11/1998
Il duyl Du an xy dung Klu BTTN NN Tlanl Ilu, luyn Tlanl Ilu,
linl Bn Tre, voi muc liu co ban Ia bao v DSH cua l sinl llai NN, bao
v sinl canl liu biu cua l sinl llai NN o vung ven bin cua sng, cung
cp dinl duong va Ilu cu lru clo cac Ioai lluy san. Tao vanl dai rung plong
l ven bin, plal luy vai lro plong l mi lruong, lan cl xoi Io, lluc dy
qua lrinl bi lu bo bin.
B Iul linl su s
5/1999/QH10 ngay 21/12/1999
iu 182-191: Quy dinl cac li va linl plal di voi cac vi plam v mi
lruong (luy loai ngun Ioi lluysan, pla loai rung, cac vi plam v bao v
dng vl loang da va quy lim, vi plam cl d bao v dc bil di voi Ilu
Ngli dinl cua Clinl plu s
38/2000/N-CI 23/8/2000
iu 6. Quy dinl muc llu lin su dung dl Ili duoc cluyn muc dicl su
dung. i voi cac l gia dinl, ca nln dang su dung dl nng nglip, dl Im
nglip, dl co ml nuoc nui lrng lluy san, dl Iam mui Ili duoc co quan
nla nuoc co llm quyn clo plep cluyn sang Iam dl o lleo dung quy
loacl duoc duyl lli plai np 40 lin su dung dl di voi din licl dl
lrong lan muc dl o,
Quyl dinl s189/2000/Q-
BTC 24/11/2000
V vic ban lanl Ban quy dinl v lin llu dl, ml nuoc, ml bin ap dung
di voi cac linl lluc du lu nuoc ngoai lai Vil Nam lrong do co quy dinl
don gia di voi dl co ml nuoc nui lrng lluy san
Quyl dinl s 24/2001/Q-
TTg, ngay 01/3/2001
Tlng I lng din licl cac Ioai dl lrong do co din licl NN (dl co ml
nuoc nui lrng lluy san loc su dung vao cac muc dicl Ilac, din licl lrng
Iua va loa mau,...
Quyl dinl cua Tlu luong s
08/2001/Q-TTg ngay
11/01/2001
V vic ban lanl Quy cl quan Iy rung dc dung, rung plong l, rung san
xul Ia rung lu nlin lrong do rung duoc quy dinl lrong Quy cl nay Ia rung
lu nlin lrn dl Im nglip, lrong do co lluc vl, dng vl rung va nlung
yu l lu nlin Iin quan dn rung (nui da, sng sui, l, dm, vung NN...)
Quyl dinl cua Tlu luong
Clinl plu s 11/2002/Q-TTg
ngay 14/01/2002
V vic cluyn lang Klu BTTN I Minl Tluong, linl Kin Giang llanl
VQG, muc liu quan lrong Ia bao ln mu clun quc gia v l sinl llai
rung Tram ung plen lrn dl llan bun. Bao ln su DSH cua l sinl llai
rung ngp nuoc, dc bil Ia 8 Ioai clim nuoc co lm quan lrong loan cu va
cac Ioai dng vl loang da dc luu, quy lim Ilac.
Quyl dinl cua Tlu luong
Clinl plu s 13/2002/Q-TTg
ngay 14/01/2002
Giao clo Iy ban nln dn linl Cn Tlo lruc lip quan Iy Klu BTTN Iung
Ngoc Hoang.
Su dung va Ilai llac lop Iy lai nguyn lu nlin va nlung lim nng cua l
sinl llai NN. Gop pln duy lri su cn bng sinl llai va gia lng d cle plu
rung, dam bao an ninl mi lruong va su plal lrin bn vung cua BSCI.
Ilap Inl bao v va plal lrin
ngun Ioi lluy san
iu 2: Nla nuoc llng nll quan Iy ngun Ioi lluy san va mi lruong sng
cua cac Ioai lluysan. Mi lruong sng cua cac Ioai lluy san bao gm vung
nuoc, ml NN va pln dl ma cac Ioai lluy san sinl sng.
iu 3: Vic bao v va plal lrin ngun Ioi lluy san plai gn Iin voi bao v
mi lruong sng.
iu 5: Nglim cm moi lanl vi gy lac lai dn ngun Ioi, mi lruong sng
cua cac Ioai lluysan, dn vic bao v va plal lrin ngun Ioi lluysan.
iu 8, 9: Nglim cm cac lanl vi Ilai llac luy dil, Ilai llac vao mua sinl
san va cac diu Iloan Ilac quy dinl cu ll vic su dung, Ilai llac...
Iul bao v mi lruong iu 12: T cluc, ca nln co lracl nlim bao v cac ging, Ioai lluc vl, dng
vl loang da, bao v linl DSH, bao v rung, bin va cac l sinl llai.
iu 13: Vic su dung, Ilai llac Ilu BTTN, canl quan llin nlin plai duoc
plep cua co quan quan Iy nganl luu quan, co quan quan Iy.
iu 14: Vic Ilai llac dl nng nglip, dl Im nglip, dl nui lrng lluy
san plai lun lleo quy loacl su dung dl, I loacl cai lao dl, bao dam cn
bng sinl llai.
Ngli dinl cua Clinl plu s
109/2003/N-CI, ngay
23/9/2003
Ia vn ban plap Iul du lin ring clo NN. Ngli dinl gm 6 cluong, 27
diu d cp dn: quy dinl, diu lra, Ip quy loacl bao ln va plal lrin bn
vung cac vung NN ll lin o:
iu 5: Quan Iy Nla nuoc v bao ln va plal lrin bn vung NN
iu 6, 7: Cac loal dng duoc Iluyn Ilicl, lanl vi bi cm
iu 8: Ni dung diu lra, nglin cuu cac vung NN
iu 9: Iln cng, pln cp v diu lra, nglin cuu cac vung NN
iu 10: Ni dung quy loacl cac vung NN.
Tng quan hin trang dt ngp nuoc Vit Nam sau 15 nm thuc hin cng uoc Ramsar
72
Tng quan hin trang t ngp nc Vit Nam sau 15 nm thc hin cng c Ramsar
Code:
79 - 43
26 - 4
Giy plep xul ban s 79-720XB-QIXB
cua Cuc Xul ban cp ngay 17 llang 5 nm 2005
In 500 quyn ling Vil va 100 quyn ling Anl, Il A4
In xong va np Iuu cliu llang 12 nm 2005
Tlil I va in n lai Cng ly TNHH IucI House Graplics.

You might also like