cCficCCCCC

555S-' ^
;>SP3c.ccc<kc« cc.c
'
cc-c< ,(i ( -' CCO CCCCCCCCc «vVV
rccc.cc^ccoccclcc
v

£
11 M C -
S^
CcO
'dCccccrccC
c c i
<g
C
c
1

I^E^ccccc^^^ <

c
m
C 1

«K
<CC
CC E.CS0 (
C :(
v
cc
1

C C cccc c CX CCCCccc ,c.«-occt crrr^

CCCCO
c Cl
cc.(C crccco .c|o SS'
,CS C ccc (

<cl
ci
|K?c<g^
Cf
<; <co(c CO" C <

;ccacccu «c< ftf

C ^cccccccc.ccc
>r "CCC.a
; ..

( C CCC C*r (( "

( C '

CCC< ,

o
i
c((x<( C ,

(J 1

CrCOccccc cxoc
(

<.CCi'c ro C
( (
!

C< c i

'[ CjO CCCC C C CCo C

'5 (C( *

c<Eccc<o c ccco cc f
xC<CcCcCCO'
(

jco ccr((c aC> ccc< !

cc ,,cr
cc.cccc cxrccc
c c

«
c<< cccf (c< cccc t<m CC ;
(CCM,r<x Cc-€r C<<^
(

j£ ' '
f
f
(lc ( ', (((; c. i
cc(
Cf <CC<c ^cCCcCC ,,<
'
CC (
cc •ccrcc ' ft cc m (c

C c
C ( i

CCC ^c CC "C<C? c.co oc

c %'S* l

^Cc VILLANOVA COLLEGE LIBRARY

^c< ccc C Cj
c-c C C CC c
Villanova, Pennsylvania
-"OC CC Cf
O
cicl
CC<S
cc c c C CCLC
'«
.

->C< C <C C C' C C<3

was donated = 'CC .

*c<C< . C o<(
c (
This book
i c< ccc c o c<
c.
"
(

c.<
3-4-49
•c oc <. CC (
C
c C
c. C.C
c c
by iC CC cCCCCCa< c
C c ( c
C <

R.e.v.....ii....Sulliv.an, ...ja r 3^A» C( c<

Cc CCC cccc
,

cc< ^CCCCC < cc c

B&SSiHV (wRtffiS ccc c <rc c (

ccccccc fC(<C(C'n.M Cc<Cl<CI< c<5*<

!

ccm C\C CCCC Cca .<& C5<C« c

C C ' '
•
. '
< (
( i
'

CcC O ( c i

CCC CC(C rccc crc< ccccctc< ccc<

CCC (
< ( <<

CC (

cCc^
C '

C C (C C< "vc ,

o (

'Cc CCCC<i cc ccc <

XC
CcC
'

i
'
CCC
iCC' CC
CCC CC c
CC c i

CffiCCCcC' cc C' cc cc CC <

C«c
C C«C
<<T<cCfC(CCCC Cc<C(CCC.' C
c-
(CCOCCCCCC^« Cccr^CC' 'C
cX< C"'< Cl
cccc
.

<"(
CC c <
O ccrcTccCC cc <r < «

G<CT CCCC cCCT" C CC CCCC

(
'
c
( (( "
ccc ccccccrccCC cCctc< CC C€C c< ( '

CCCCC CCCC CCC cc cc< cc< cc

'

'
'

cc c c ccc ccc c co cc cc<

( '
' (

' «
cc c CC C « CC Crc CC
C< ( < <

cc« c.c c «nr <

C <CC CCC '('(
' <
( <

c
1

c (
ctr' C<<G C CCCC CCC CC (CCO €<CC 0< '

G
'
i

(
ccr C CfCCCC CC( €C cCCO C (
c
:
( ^<
c
c
(

C
(<

d< (
c 'C'<< c<( c<c <ccc (
ccc cc<

C '
6 C(< C"C'"C (( ^ ^CC CC 'CCO C>( ^ C(
1

c C< >C' ( CC C CCC'=

(
C («" !
<

C i ^-C<"'<Ci" CC CCCC'CC<( CCCC^

cc i « c< ^Cccc c« ccl C<( '< c" (;
CC'S
 -SL< Cic H| ^V C CC C ( °
'<" ZjKiCL ((( "
''

O^
'
(1
,(,<
Co*C<OCC C«^Y
"

C<^(C
X C.CC
C<0
'
<

CO >^ "° CgC -C<

<

, r «:
*
€SgJc
-
c<c
C:<Sd c<£
V'c7<-
CC C
(
(
r(
> C<C« C < CCdCc
CCCJO c CCCC
C CCC < <<5
< ^
^cctc<-;
<

^ocfcccs C
!

ccc
cc&.'ccflC- ; c ccccX
«SCCc c <cj
c*
ccc CCCCCO cccc&"
''"'
:'"
C(
-C-c ,r,r ftfcccco C( rCTCr-
ccccc- CccaC >C_
c/""CX
Jl a,c^ 1(i(C(( <::<- l /jary^
C«C<2Ccc <i«mJC pr
,t<-/./?«

^M^
(

ctfcxc
^gtp c i c< '.cSSf S?! i f
«<fec<
« «O C
^C.C •( CCCr co
' (
^Crf^ S^ ®<
(
'C:OCCCcr<c
(r<C
" CC
(CC C CCCCC
occc
c
c cSi
r
Cc >&?:;: c (
CCc: COc
(
<ec«ss
cc<
i
( CcCCC C
cccccft
«Cc
c
c
:
cc c rj
Cp CCCC <g<(cCCc
<
< CCcc
CCCcc <
(
( c

CCC
cc '

r CCC C
c c c
c cCcccccc ^cccccc
'crrccc CCCCCCCC
ccc
C( «SCC co
ifc;
r
f

f <OC'"(C
ccc
CCC OCO
<<3CC<ccKC «<m
,((
(
c c ccc
( 1
'

OC-' ccc ccc «C((

.

: c
(
C Ccc 'CCC
(
C c ^c OCC
ccccccocco
OCOCc
ccccc: o u cc c
COCO
vy vvvj cccoc<
"A C C CC <C ^S ^ <4,< c C-C-V
cc <o <§ n3 cc; c ccc cc <c

^'^Cccf; C
C
C(.C
< ' c •
.c:<C
c CC
:
CC
C<
'CC4

CC
^ c cc '
'

< '

C«C<CCCCrcc, C" ccj ( crrc C<T (

c c Crcc CC
(ccr . .

CCCCeCC fCc< c Ccc CC

mi< CCCCC§'C<CC<
'«^ '
<C CC'CC Cccc
<C .. .CC cr,c rcc<
'<rc
gCC.« CC]^ C<-
G< ^ccc c^
rcc<
<CC<o
<
c
<Cc
cc "CC c
cc<C'CC'
C
'

C.
C
( c
j

f
cc .
CC '
(
c cc >

: '

((<rrcc
rc
cc Cc C CC C
; c<i(Ccc
C<c .-CCCcCr. „
crn
(r
(CC c c cc c
C;CCCCCC<.C' 'Cc Q c c c c cc ra &
u
cc<
CC
C' cc<i cc'.c cc< cc c \ C<:
cc, ccd;ccc-C(
rc ccccccc ccc< c
M cccccc rcdccc
Ccc c: <t cC
<£ c ?

CC
(
c
>( cc C^ c <
CcCTCCCcc' c C <T CC
cC
c cc c <r
CC
(Ccc 'Cc"
' r<
Cc
Cc
«i

« <cc c <
><iccc((icc'cc <^' C' g
ccccccccc
^CC ccccccc:
c: C *

(
C
C< ^cCCC< Cc
cCc
c
cCCCC Ccc
c «

-•^rc:
C c <;
Cc
c
^
(

cCC CCCCCc"f^ ' Cc -ccCcCC Cc ;c < c

ccccc C C C<
<cc
c CCC C
c;cc
cc
d
( «
c

.
CCCCC
CCCC
CC<T
'

C
CCr
c '

c c
X <t C
(
"

<
<CC
(
C'
CcCOC Cf.CCcl ccC (CC rcC <C l
>c« < < C
C( i ('< C CCC <CC c((
C.(C<C
((C< c<
-

«cC <C '

c< .
<
 ACTA

SANCTORUM
PARISIIS. — F.X TYPIS V. GODPY, VIA CAHANCIERF
PARISIIS & ROIVLE.APVD VlCTOREM PALME. M. DCCC.LXVI.
 ACTA
SANCTORUM quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS ET GR^CIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS MONUMENTIS

COLLECTA, DIGESTA, 1LLUSTRATA A

CONRADO IANNINGO
E SOUIETATB JESU PRBSBYTERO TIIEOLOGO

EDITIO NOVISSIMA, CURANTE JOANNE CARNANDET

JUNII TOMUS SEXTUS

COHPLBCTBNS
MARTYROLOGIUM USUARDI MONACIII
AB ADDITAMENTIS EXPURGATUM CASTIGATUM ET QUOTIDIAMS OBSERVATIONIBUS ILLUSTRATUM
OPERA BT STUDIO
ioannis baptistj: sollerii
EJVSDEU SOCIETATIS PRESBYTEIU THEOLOGI

SUBJUNGUNTUR MARTYROLOGIA HIERONYMIANA NECNON KALENDARIA ANTIQUA, PR/EMITTITUR HISTORIA

DE VITA, GESTIS, OPERIBUS AC VIRTUTIBUS

R. D. DANIELIS PAPEBROCHI

RQME
PARISIIS ET
apud VICTOREM PALME, bibliopolam
1866
 CAROLO YI
ROMANORUM IMPERATORI
AUGUSTISSIMO, POTENTISSIMO, INVICTISSIMO.

REGI
Germanise, Hispaniarum, Hungarise, Bohemiae,
Dalmatise, Croatise, Sclavonise, etc.

ARCHIDUCI AUSTRItE.
DUCI
Burgundije, Brabantiae, Styrise, Carinthi», Carniola?, etc, etc.

MARCHIONI MORAVIvE.

COIITI
Habsburgi, Tyrolis, Goritise, etc.

Tomus VI Jwiii. 1 DOMINO,

 DOMINO, DOMINO NOSTRO CLEMENTISSIMO

Tum Acla Sanctorum nostra,

Archiducali Augustissimoeque Tuae

tum Auctorcs, atque
Domui Austriacoe
ipsi

dudum
quodammodo
devota devotique
Cceliles,

sunt, AUGUSTISSIME, POTENTISSIME, ET CLEMENTISSIME IMPERATOR ATQUE

REX NOSTER, ex quo nempe placuit Augustissimo Leopoldo, Divo Parenti Tuo,

operis tam grandis, quam sancti, tutelam suscipere, ct progressum ejus ad majorem
Dei gloriam, sanctoe Romanse Ecclesiae splendorem, suteque ipsius Augustissimae

Familioe famam sempiternam, gratiosa munificentia sua promovere; rato, per illam

suam tutelam et munificentiam se sibi, filiis, nepotibusque, pace ac bello, potentis-

simos cceli hicolas, ipsumque cceli Dominum Omnipotentem, arctius devincturum.

Et vero audiisse vota ejus Coelum, ex parte docet epistola, Augustissimo ejus

Nomini ante primum Junii tomum inscripta, perpetuas, Deo propitio, Divi Leopoldi

victorias prosecuta. Ex ejusdem Augustissimi Patroni nostri voluntate, Tomus alter

Junii dulcissimae ejus Conjugi, Augustissimae Matri Tuoe, Eleonorae Imperatrici;

Tertius Augusto tunc Romanorum atque Germanioe Regi, Josepho, Fratri Tuo;

eidemque mox Imperatori Augustissimo Quartus; ac demum lectissimae ipsius

quoque Conjugi Augustissimaeque Ameliae Quintus, consecrati fuere Tomi de Actis

Sanctorum. Prodit nunc Sextus, qui sponte sua se conjicit in sinum Tuum,
AUGUSTISSIME CAROLE, Patris Fratrisque in Amplissimo Imperio Successor,

multorum praeterea acquisitorum regnorum ac provinciarum Domine, nostrique

(quod nobis praecipue gratulamur) Relgii Princeps Clementissime. Ad Te, inquam,

properat Tomus Sanctorum sextus Junii (quem mensem ab inilio AUSTRIACUM

nominavimus, quia illo natus Augustissimus Leopoldus) tum titulo, ut ita dicam,

hereditario; tum ut Tibi deferat patrocinium Sanctorum, totius mensis illius

Tomis sex proegrandibus illustratorum; tum ut quorum protectione felix semper

fuit Domus Austriaca, in eadem felicitate per Majestatem Tuam et seros posteros

continuetur. Id singulare habet Tomus hic sextus, quod in duas Partes seu

volumina propter amplitudinem materiae dispertitus, gestiat plus vice simplici

Augustissimum Tuum adire Thronum. Properabat quidem pars utraque : allera,

quae nunc venit, prsecucurrit; sequelur mox altera : prior felicem optatamque, Deo

et Matre Dei auspicibus, Conceptionem futuri Caesaris gratulari festinat ;

posterior,

anhelans expectat, ut ejusdem Nativitatem felicem mundo annuntiet. Prior tamen,

utut festinat, simul divulgabit absque adulatione, quae dudum certissimis aucto-

ribus ac rerum scientibus didicit. Probe enim meminimus, cum qui ad Te propius

olim accessissent, nobis avide verba excipientibus, narrarent, eas se in teneriori

Tua ffitate virtules Christiano Principe dignas : eam in Deum pietatem; eam in

Superos, pnesertim Sanctissimam Dei Genitricem, vcncrationem, cum artium

omnium, qua liberalium, qua militarium, sublimiorumque scicntiarum peritia

conjunclam;
 conjunctara ;
eas denique pracelsi animi dotes observasse, ut Te, tametsi nascendi

ordine postpositum, nihilominus Imperio natum asserere haud quaquam dubita-

rent. Est enim ingenita jam a seculis, ea hominum animis opinio, ut qui Austriacum

Cassarem nominant, Principem simul repraesentent, in quo non solum Imperii

moderandi artes, sublime ingenium, perspicax prudentia, rerum tractandarum

dexteritas, inviolatus justitise rigor, in compescendis discolis aucloritas, in debel-

landis hostibus fortitudo eluceant ; verum in quo primas sibi postulent Christiana

Pietas, Fides integra, ardenti in Deum charitate conspicua; Religionis propugnandae

propagandteque Zelus, templorum et divinorum mysteriorum cum majestate Fre-

quentatio ; in prosperis /Equanimitas, in dubiis Constantia, in adversis Fortitudo

Clementia et Misericordia in subditos ; splendida in Principibus Continentia,

ceteraeque virtutes, quae faciunt, ut Te pietate ac purpura augusta clarissimum, non

tantum Imperatorum, sed et Sanctorum vestigia prementem venerabundus orbis

et cernat et suspiciat : ut proinde in nullam toto forsan orbe familiam aplius

conveniant, tum quas illustramus Sanctorum Acta, tum qute in his adumbramus
Christianae perfectionis lineamenta. Haec cum in Te mirifice collecta adverterent

curiosi illi conversationis Tus aestimatores; non vanis genethliacis aut astrologicis

conjecturis, non ex adulantibus auguriis, sed ex indolis excelsae atque integer-

rimae probitatis disertissimis indiciis, haud vane Tibi Imperium vaticinati sunt;

nunc vero ea ipsa in Te gloriosius consolidata, non sine summa exultatione lau-

dant, extollunt, praedicant, seque beatos merito existimant, quod sub talis Caesaris

ductu et regimine aetatem feliciter agere Deus ter optimus maximus, Sanctique

coelites concesserint. Testes sunt quotquot Te hodie circumstant, tum primores

et optimates, tum omnis ordinis viri honoratiores, cives et populi, per quos
Augustissimi Nominis Tui fama quaquaversum diffusa est, in Belgicam usque
Provinciam nostram, quae clementiae Austriacae jam a seculis assueta, Te, tot

praeeuntibus encomiis, jam non amatum minus quam cognitum, Te sibi Princi-

pem animo designavit, dum luctuoso fato, Rege suo Carolo II orbata, non alium

sibi Regem, quam Carolum alterum, ex eodem Augustissimo sanguine genitum,

ardentissimo studio flagitavit. Quod autem haec vota sua dilata fuerint, molestis-

sime sensit, tulit coacta; optavit, speravit, Deumque precibus fatigavit, et exaudita

est. Sic tamen, ut sibi magis, quam Tibi se gratulari posse arbitretur, dum animo
repetit, quanti labores exantlandi, quanta pericula subeunda fuerint, priusquam
Majestas Tua avita hereditate, ipsa Te frueretur. Atque hic locus est, IMPERATOR
AUGUSTISSIME, quo nequidquam repugnante modestia Tua , ea nobis de
Christiana aeque ac Heroica Tua fortitudine saltem obiter delibanda sunt, quae

TeMajoribus Tuis Rudolphis, Maximilianis, Carolis, aliisque Cassaribus Austriacis

bellatoribus, non parem solum demonstrent, sed etiam superiorem. Longe hinc

abest omnis labes assentationis, neque enim id quisquam inficias ibit, qui gesta

Tua cum Ipsorum factis contulerit, et vires viribus, tempora temporibus commen-

surant.
surarit. Egregia sanc Maximiliani, primi Belgarum Austriaci Principis ; egregia

nepotis ejus magni Caroli V bellica facinora; immortalia in utroque Austriaci ro-

boris argumenta. At enim, habuit Maximilianus, quo facile vinceret, habuit Carolus,

quo hostes superaret; ambo regnorum multorum Domini pacificique possessores,

quae Tu, C.ESAR INVICTISSIME, sola ferme spe, solo jure armatus, aliis jam occu-

pantibus ereptum intrepide ivisti. Recordamur utique, et praesentissimae etiam-

num memorise obversatur, stupuisse orbem univcrsum ad primum illud fortitudi-

nis Tuae prodigium; dum Te, vix annos natum octodecim, ex Augustissimorum

Parentum complexibus quodammodo avulsum, nec opinato consilio, audaci de-

signatione, robore incredibili, per totam Germaniam, Batavos, Britannos alacriter

properantem vidimus; dum ingruente hieme, Angelorum, ut fas est credere, San-

clorumque tutelarium ac cum primis Mariae, maris stellae, ope fretus, ausus es, per

procellosa et irata maria, in Angliam atque inde in ultimas Lusitaniae oras vela

facere, tam horrenda tempestate jactatus, ut omnes illa pallere fecerit praeter

Te unum, qui sibi pnesagiente animo jam tum, ut Caesar, securus vehi videbaris.

Rudolphi gesta aliquando legimus, qua? ad Maximilianum et Carolum spectant,

nobis praesentiora sunt ; prodeant modo, qui eorum tam decantatas expedi-
tiones ad Tuas censeant comparandas ! Crescit oratio. Vix primis illis periculis

eluctatus eras, cum alia sese maria trananda obtulere , inque ipsorum hostium

conspectu circumnaviganda Hispania, ut in Catalauniae finibus crescentes lauros

decerperes. Victorem Te prius sensit, quam oppugnatorem, famosa Barcino; at

gloriosiorem defensorem subinde mirata est, dum hostili exercitu terra et mari

classe obsessus, ita utriusque conatus elusos fregisti, ut pulsa classe, diffugiente

terrestri exercitu, ex ipsis angustiis augustiorprodieris; quando et, quae id tem-

poris incidit eclipsis tantum terroris hostibus injecit, quantum Tibi adjecit gloriosae

lucis. Quid cetera bella enumerem, victricesque ad Caesaraugustam acies, per totam

prope Hispaniam in triumphum circumductas ? Debellatum tunc erat, C/ESAR

INVICTISSIME, nisi per alios stetisset, quod justae victoriae fructus, aut non colle-

ctus fuerit, aut postea amissus. Verumenimvero aliud tantae tuae virtuti fastigium

debebatur, ita Tuorum omnium votis vaticiniisque obsecundante Providentia, ut in

quo maxime, Principum omnium Christianorum lumen, Leopoldus resplendesce-

ret, is non paternarum solum virtutum, sed et Augustissimorum decorum heres,
orbem universum, cui se parem ostenderat, moderandum susciperet. Coactus de-

seris, IMPERATOR AUGUSTISSIME, quos Tua fortitudine, Tuos feceras, ita Germa-
norum omnium Principum conspirantibus desideriis, ut Leopoldum alterum, orbis

Dominum unanimi consensu declararent. Itaque post novos labores et nova itinera

terra marique peracta, Tuorum ferme humeris deportatum laetabunda Germania ex-

cipit, diademate ornat Francofurtum, exultans Austria complectitur, effusa obviam

Vienna, non jam bellatrices, sed pacificas Augustissimi sui Principis dotes experiri

festinat. Quid autem Belgae nostri, qui quam maxime, quod Tui sint, gratulantur

sibi,
sibi, optantque aliquando faciem Domini sui coram aspicere (ut aliis licuit) ac
venerari? Qua? et vota nostra sunt reverenter porrigentium MAJESTATI TU^E
Tomum hunc de Actis Sanctorum Junii, e civitate Tua Antverpia, Marchionatus
S. R. Imperii praecipua, anno mdccxv.

AUGUSTISSIME ET CLEMENTISSIME PRINCEPS

MAJESTATIS TU.E IMPERIALIS ET REGLE.

Devotissimi clientes
Coniudus JANNINGUS
Joannes Baptista SOLLERIUS, etc.

Societatis Jesu.

FACTLTAS
 FACULTAS R. P. lTlOVINCI ALIS

SOCIETATIS JESU FLAINDROBELGIC^E

ET SUMMA PRIVILEGII C/ESAREI

Cnm Edictis pliilippi II Hispaniarum Regis, deiiide Serenissimortim Archiducum Alberti cl IsabclLc,

Belgii Principum, rursumquc Philippi III, ae novUsime Caroli II, Regum, confirmatis die n De-
cembris mdoxcii, cl xix Junii mdcxciv; Provincialibus Societatis Jcsn, pcr Flanirobelgicam pro letti-

porc fuluris, potestas facta sit eligendi Typographos ct Bibliopolas, qui, ad quorumcumquc atiorum

exclusionem, soli imprimere ac reimprimere possint libroset opera quxlibet, rile approbata, curantibusque

cjusdcm socictotis Patribus edita aut porro edenda, sub consueto sux Majestatis Privilegio, non ttliter

impctrando, quam in scriptis obtenta et prxexhibita licentia prxiicti Provincialis ; ulquc sub gravibus
ptenis, in contraventores aut aliter impressa importantes siaiuiis, ut latius in ipsis patentibus Htteris

apparet; cum cliam Sacra Cxsarea Majestas idem valere voluerit iu ditionibus, S. R. Tmperio nubjectis :

Ego infrascriptus, SocietatU Jcsu pcr Flandrobelgicam Provincialis, potestate a<l hoc mihi facta ab
Adm. R. P. iV. Prxposito Generali Micliaele Angelo Tamburino, concedo Joaiini Paulo Robyns Itjpo-

grapho Antverpiensi facultatem impiimenii, ei pcr se aliosque vendenii infrascriptum opus, ex more
Societatis nostrx fquod hisce attestoi') recognitum cl approbaium; videlicet Tomum sextum de Actis
Sanctorum Junii, complectentem Supplementum ad quinque priores Tomos ejusdem mensis, Auctorc
Conraio Janningo Societatis nostrx Presbytero Tltcoloijo. Istam autem facultatem, una ciim Privilegio
Cxsareo, mcx iUpositioni commUso, tali coniitione iniulgeo, ut prxiictus typographus Joannes Paulus
Robyns teneatur ea se usum probare intra tfes proximos ab knrum data menses ; eaiemque iul unam solam
impressionem vi harum utatur, sic ut pro iteranda impressione, novo meo vel sttccessorum meorum con-
sensu opus sit. In quorum falem liascc, manii propria subscriptas, consuetoque noslri officii siijillo munitas,
dcdi Antverpix die xxiv OclobrU ainio mccxv.
Jaoobus MATIN.

SUMMA
PRIVILEGII REGII

T) egise Majestatis diplomate sancitum est, ne quis, prater voluntatem Danielis Papebrocliii e
-*-*- Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum et successorum, ullo modo
imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in totum, Toraos eorumdem, de argumento illo, vel jam
editos vel porro edendos ; aut alibi excusos excudendosve invehat, venalesve habeat : qui secus
faxit, confiscatione exemplarium, et aliis gravibus pcenis mulctabitur; ut latius patet ex litteris
Jiruxelte datis.

Signat. LOYENS.

Et ego Conradus Janningus SocietalU Jesu, successor P. DanielU Papebrochii supradicti, pcrmitio
Joanni Paulo Rolnjits Typographo Antverpiensi, ut Tomum sextum ie Aciis Sanctorum Junii, mco pcr-
missii ab ipsoimpressum, publicet. Datum Antverpis vi Kalendas Novembris mdccxv.

APPROBATIO
 APPROBATIO
ORDINARII.

jam quinque Tornis de Actis Sanctorum mensis Junii prodit modo Sextus complectens
T7"ditis , ,

-LJ Supplementum, ad quinque praedietos Tomos, a P. Conrado Janningo Societatis Jesu Presby-
tero Theologo illustratus ; estque vicesimua quartus totius Operis. Ego hunc ajque approbo, atque
approbati fuerunt reliqui omnes, tum per Approbationes et praconia Ordinariorum, tum per sesti-

mationem virorum ubique eruditorum quae ; talia sunt, ut huic quoque applicari possint. Quamobrem
nihil est, cur ego hic novas laudes accumulem , sed fldenter in lucem ire praesentem Toraum per-
mittam una cum Historia de vita, operihus, virtutibusque R. P. Danielis Papebrochii ejusdem
Societatis Hagiographi, anno superiore die xxvin Junii pie defuncti. Dabam Antverpi» 30 Octo-
bris mdccxv.
F. G, ULLENS,
Can. Schol. Off. fl Librnntm Ceiisor.

PROTESTATIO
AUCTORIS.

Quod identidem protestati sunt decessores nostri, in hoc de Actis Sanctorum opere, se servatas
velle Urbani Paps VIII Constitutiones ; neque suis, aliorumve huc relatis Commentariis aliud

pondus tribui, quam sit historise, ab hominibus errori obnoxiis scripta»; idem ante hunc sextum
Tomum Junii, etego protestor.
Conradus JANNINGUS.
 PDANIELPAPEBROCHIUS SI
OBHT AN MDCCXTV; MT LXXXVnXXVffl IUNH
4cta tomis ter sex medio Tapebroekuxs aivo
CdidiJc; actavirum nulla,veL ista probant.

iiimm" "»'"" Uiil

i i iii" ' "mmiiii Miiiiinii iiiiimnii imiiii iiiiiimiiiiiiiiniiiiii .11. nimiiiiiiiiiiiin
 AD TOMUM SEXTUM JUNII ACCTORE
C. J.

DE ACTIS SANCTORLM
CONRADI JANNINGI
AD

SUPERIORES SOCIETATIS JESU

PER PROVINCIAM FLANDRO-BELGICAM

R. P. DAMELIS PAPEBROCHII
EJUSDEM SOCIETATIS HAGIOGRAPHI.

Mortuus raiser esse non potest, qui bene reli- res, more Societatis, docuit, tum Mechliniae, tum
giose vixit, nec mortuis accenseri totus Brugis, publica approbatione ac fama eruditionis,
debet, qui post mortem fama sui scriptisque ope- cum pietate conjunctae. Supersunt quae tunc inge-
ribus superest imo, qui tota vita sua honoravit
; nii sui raonumenta composuit varia, quorum non-
Deum in Sanctis suis, interque Sanctos versatus nulla puhlice cum plausu auditorum in theatro
est; ubi mortuus, nisi inter Sanctos a Deo repo- repraesentata fuere. Ex magistro iterum factus
situs sit ? Haec consolatio nostra in obitu optimi discipulus, quadriennio operam dedit sacrae The-
senis magistrique nostri P.Danielis Papebrochii; ologiae Lovanii, pari cura laude ; atque ibi,

ha?c vestra quoque onmiumsit.Reverendi Patres anno mdclviii sacris Ordinibus initiatus, Domi-
in Christo, qui non potestis non singuli, uti tota nica de Passione, iu diem vii Aprilis tunc inci-
Provincia, partem habere aliquam in communi dente, primitias suas incruentam Hostiam Deo
jactura. Natale solum habuit Antverpiam, in lu- Patri ad aram immolavit. Decurso post menses
cem editus anno mdcxxviii, die xvi Kal. Aprilis, paucos Tlieologise stadio ad tertiam Probatio-
,

festa luce S. Patritii Hibernorum Apostoli. Pa- nem missus est, scientias divinas, quas didicerat
rentes fuere honestissimi juxta ac pientissimi ci- quadriennio per varias pietatis exercitationes
.

ves Laurentius Papebrochius et Maria Maris-

:
sael cujus felici partu prodiit Daniel noster pri-
.
mogenitus; fratres, qui ad maturam aetatem
pervixerunt, nactus tres, Antonium, Laurentium
et Joachimum, duasque sorores Mariam Corne-
liam et Franciscam Teresiam qui deinde adulti,
exemplo fratris natu maxirai nomen Societati
nostrce dedere omnes ; fratres
grediendo, sorores vero sub ejusdem moderamine
profitendo castimoniam assumpto habitu, vitffi
, fueratRomam, ut lustratis Vaticana aliisque per
sus instituto conveniente.
superest Maria Cornelia, virtutum fratris genrala,
quam Deus ut diu servet, velim,
anno uno ad salutem proximorum redacturus in
praxim. Et tunc demum professor creatus prae-
ceptiones Philosophicas praelegit Antverpiae, anno
non integro; cum e raedio cursu ad sanctiorem
, operam, Actis Sanctorum illustrandis navandam,
: evocatus est. P. Joannes Bollandus perilludtem-
pus a summo Pontifice Alexandro VII, magno
quidem ipsam in- studiorum operumque ejus aestimatore, ex quo
Colonise Nuntium agebat Apostolicum, invitatns
Omnium unica nunc Urbem et reliquam Italiam bibliothecis, copiosio-
rem Actis Sanctorum messem colligeret. Is autem
in solatium ege- senio jam gravis, eo pro se probante Pontifice.
.

norum. Henschenium et Papebrochium ablegavit. Illi

Daniel, ut erat facili ingenio, studiis litterariis i^itur anno mpci.x die xxii Julii Antverpia Colo-

admodum puer applicitus, illa inter selectos Se- niaui a Bollando deducti, porro per Germaniam

minarii nostri Antverpiensis, quod Convictum contenderunt in Italiam ac Romam . invecti

appellamus, nostrorum disciplinre commendatus, sunt xxiii Decembris ejusdem anni. Peractis se-

pene adbuc puer absolvit feliciter, anno a^tatis dulo Romse, Neapoli vicinisque in locis per spa-
sure xv, vix maturus, ut longea patria ct paren- tium novem mensiuiu, qusa agenda erant bona ;

tum conspectu ad altiores scientias addiscendas, summi Pontificis venia, aceeptisque ab ipso prav
tuto dimitteretur. Quamobrem alterum repetenda; terbenedictionem aliaque pietatis Christianffl mu-
Rhetorica) annum. ne otio vitium contraheret, nuscula, commendatitiis pro reliquo itinere litte-
impendere jussus; illo transacto , Duacum con- ris, discesserunt die \m Octobris anno moclxj

cessit, ac biennio Philosophus evasit sulitilis. Florentiam, ubi P. D&niel in festivitate Sancto-
Tum a R. P. Provinciali (quod antea ob immatu- rum omnium, quoruin omnium gloriae, intermor-
tales amplificandse reliquam vitam impensurus
ram setatem negatum fuerat) in Societatem ,

er.it; in illa, inquam, festivitate solennem quatuor

adleetus, properavit anno mpcxlvi die xxin Oc-
tobris ad tirocinium Tornaci inde vero postan- ;
yotorum emisit professionem. Florentia deinde
translatus Meehliniam, alterum siniiil ambo profecti, lustratis Mediolano, Senua,
num unum ibi

complevit , seque Deo per vota Religiosa ob- Taurico ;

per Gallias Antverpiam reverterunt
strinxit xxiv Octobris. Exin.de litteras humanio- feliciter ,anno mdclxh propemodum elapso

Tomus vi Junii. 2 die

 ELOGIUM P. DANIELIS PAPEBROCHII.
auctore die xxi Decembris divitem pro Actis Sanctorum
; Mira fiducia videri potest. Illo ipso die, quo haec,
C. .'. thesaurum, quem ubique per viain collegerant, me prrcsente, ingeminabat, in vigilia S. Joannis
comportantes. Hic cum P. Daniel animum, ma- Baptistae ante meridiem, quando bene mane adliuc
num, calamum seque totum operi jam serio appli- more consueto ad aram fecerat ; debuit correptus
caturus erat, contigit a Bollando ei primo loco febri, paulo post decumbere , eaque continuo in-
committi illustranda, qua? rnultifariam nullo or- valescente, et anirai deliquio superveniente , sub
dine chronologiae scripta habebantur, ActaS.Pa- vesperam ejusdem diei, in corona Patrum Fra-
tritii, cujus natali ipsum jam diximus, natum trtintque nostrorum sacrosancto Eucharistia:
,

fuisse ; sicque sub ejus auspiciis tirocinium ha- Viatico ad ultiraum agonem subeundum, deside-
giographiae suai posuit, ut opus sttis numerisper- ratamque dudum gloriam ccelestem securius ac
fectum ac veterauo scriptore digiium elaboraverit. citius consequendam pra?munitus fuit postero-
, ;

Qualia etiam sunt omnia, qua? totis liv annis in
lucein edidit plurima. Verum de his aliisque viri
gestis, scriptis, virtutibus, plura
non est hujus loci; erit alibi. Tantum hic indico,
quod postremis vitse annis, cum oculi caligantes
visionem, tardique pedes incessum reddebant dif-
que die similiter sacro iiiftrmoriuu Oleo inunctus.
Post haec, ociilis plerumque clausis ctibans, pau-
commemorare cissima loquens, et non nisi interrogatus respon-
dens, animo quieto, absque corporis dolore, nisi
qui ex angustia cordis et pectoris proveniebat,
usque huuc diem xxvm sui semper compos,
in ,

ficiliores, id unum dolebat potissimum , quod vitam protraxit. Quando sub ortum solis (aderam
more suo Acta Sanctorum illustrare scribendo enim, et majore noctis parte adfueram) apparue-
amplius non posset iu reliquis semper sequani-
: rtint signa "\
icinaj mortis, cum ininistro
oecepique
mus. Solabatur autem tffidium suum quod viris , valetudinarii genibus flexis opem divinam mori-
labori assuetis afterre otium solet, quotidiana Sa- bundo implorare, primum tacitis precibus, tum
crificii incruenti immolatione, oratione fere per- elata voce recitando quas tali temporis articulo
petua, piis ad Deum Sanctosque aspirationibus, mater Ecclesia praescribit : inter quas reger,
desiderio gloriae ccelestis, ac spe firma fiiturura, prtesentibus jam pluribus qui interea advocati
,

ut brevi soluta corpore , quod corrumpebattir, fuerant, sub primam ab ortu solis horam placide
anima ad contubernium Sanctorum sttortini exspiravit , deducentibus (uti par est credere)
avolaret ; his identidem verbis utens ; Cupio dis- Sanctis animam sui prreconis et encomiastae praeci-
solvi, et csseeum Ckristo, ac illis Quis me Uhera- : pui. ad couspectum Altissimi, qui glorificantes se
bit de corpore mortU hujtts. Sciebat enim, qtiodnec glorificat.
aetas longaeva, nec vita annos propemodum sep- Plura de viro dicenda erttnt suo tempore et ioco.
tuaginta in Religione religiose acta , nec scientia Hic tantummodo niihi liceat paucis per modtim
rerum sacrarum eximia, neccelebreinter mortales epitapliii indicare, quid in Actis Sauctorum, de
acquisitum uomen, uec labores amplificandae Coe- quibus supra quam dici possit beue meritus est,
litum gloriae constanter impensi, nec stttdium praestiterit, et t|iiousque opus perduxerit; post-
bene faciendi omnibus, nec qusesita perpettto in quam rogavero RR. YV. ut ei Sacrificia sua suo-
actibus suis major gloria Dei, ceteraeque vrrtutes, rumque suffragia ex institutione Societatis no-
,

aliud desiderare praemium debeant, quam Deum defuncto debita, conferre qiiantocius velint
strae
ipsum ipsiusque visionem claramet possessionera meque simul in sanctissimis Sacrificiis suishabere
securam in gloria sempiterna qme adiri uon ; , commendatum. Dabam Antverpite, die rv Kalend.
potest, nisi per dissolutionem animse a corpore. Quintiles mdccxiv.
Cupw igitur, cupio dissolvi. et esie eum Christo.

D.

MEMOR I iE iETERN,E

R. P. DAMELIS PAPEBROCHII
PRESBVTERI, THEOLOGI ET HAGIOQRAPHI S. J.

QUOD ROSWEIDUS PR.EP.\R\RAT,

QUOD BOLLANDUS 1NCIIOARAT ,

QUOD 11ENSCIIEMUS FORMARAT,

PERFECIT PAPEBROCHIUS

SEMESTRE PRIMUM DE ACTIS SANCTORUM

ANN') A NATIYITATE DOMINI MDCCIX;

MOUTUUS POST QUINQUENNIUM

VIRTUTIBUS MERITISQUE PLENUS,
ANNO EIUSDEM MDCCIV DIE IV KAL. QUINTIL.

iETATIS SU^: LXXXVII.

REQUIESCAT AB OPERIBUS SUIS
IN SANCTA PACE.

HISTORIA
 A.UCTORE
J. P.

HISTORIA
DE VITA , GESTIS, OPERIBUS , AC VIRTUTIRUS

R. P. DANIELIS PAPEBROCHII
HAGIOGRAPIII SOCIETATIS .IESU

TOY MAKAPITOV

AUCTORE JOANNE PIENIO EJUSDEM S. J.

PROLOGUS. Primam lucem hausit anno mdcxxvtii, xvi Kal.

Aprilis , S. Patritii Hibernorum Apostoli festa
Quamquam ea fuerit vitae institutio R. P. Da- die.Parentes nactus est spectata vitse integritate, liarentes
spectatx
nielis Papebrochii, ut spem nobis certam fa-
solidaque erga Deum et Superos religione insi- virtutis.

ciat, ipsum ex Actis Sanctorum, quae illustravit, gnes Laurentium Papebrochium et Mariam Ma-
:

in Sanctorum migrasse contubernium, et immor- rissael Avum paternum Hamburgensem, cujus

; avus pater-
71HS pr"t>e
in animo tam altas egerat radices Romano-Ca-
talitatis gloria donatum, de humanislaudibus mi- Cathoticui et
tholicse religionisamor, utdum Hamburgi mixtim pius,
nimelaborare; quamquam eam, dum viveret, vel
Papebvo- invitus apud omnes passim eruditos per universam
cum haereticis et Catholicis vivendum sibi esse
hius laudU aniraadverteret, convasatis rebus migrarit Ant-
pene Europam, consecutus sit nominis famam lu-
i

non indiaus,
verpiam, veritus ne hominum a Romanis sacris
cubrationibus suis magno numero rara erudi- ,

alienorum consuetudo, veneni quidquam, vel sibi

tione, studio indefesso elaboratis , ut videri jure
vel posteris suis afflaret. Nimirum animo reputa-
optimo possit (sit milii fas uti verbis Horatii)
bat non indecorus transfuga, ibi res, ibi spes, ibi
erexisse
fortunas, ibi patriam esse, ubi cum minimo acee-
— Monumcntum, aere perennius,
lesti tramite deviandi periculo, et vivendi sibi, et
Quod non imber eda.r, non Aquilo impotens
suos educandi facultas suppeteret.
Possit dinierc, aut innumerabilis
4. Et vero solida haec Majorum virtus transiit
Annprum series, non fiuja lemporum
ad posteros, tamquam hsereditaria, quse nec eripi
Nostrarum tamen partium esse duximus, viro de nec surripi potest umquam, nec rerum vicissitu-
Actis ac republica litteraria longe
Sanctorum, dine amittitur, nec temporum permutatione mu-
meritissimo, brevi aliquo elogio justa solvere; non tatur. Transiit imprimis ad P. Danieiem primo-
tam considerantes quid ipsi e laudibus nostris
, genitum transiit ad tres ejus fratres germanos
;

accedere possit ornamenti, quam quid nos deceat Antonium, Laurentium.etJoachimum.quifratris

officii. si velimus (et sane velle debemus) ab in- natu maximi exemplum secuti. Societati Jesu
grati animi vitio quam longissime abesse. nomen dedere omnes, omnes pie religioseque, uti
2. Ad hsec variis in Yirum jam pridem jactatis vixerant, supremum in ea diem confecere; trans-
calumniis adducor, ut cujusmodi fuerit, sinceris, iit ad sorores duas, qua; fluxarum caducarumque
dnx itan
,,u,u-i n
sorora
nobis iuii- genuinis, et ab omni fuco alienis coloribus, velut rerum perspecta vanitate, Deo se devoverunt sub
dandus
in tabella, lectoris sequi oculis subjiciam, non moderamine ejusdem Societatis Jesu, et assump- signes.
studio partium , non peculiaris affectus propen- serunt habitum, vita; suae instituto convenientem.
sione impulsus sed solius justse defensionis ac
, Fama est utrumque P. Danielis parentem Lau-
veritatis amore. Denique ut gestorum recorda- rentium et Mariam ante nuptias serio cogitasse
tione, et virtutura conspectu lector incendatur, de amplectendo religioso statu; sed Deo aliter
ad imitanda ea, quae potest , et suspicienda, qua> visum, cui quod ipsi perse non dederant. solve-
imitari non potest. Ese. me potissimum causre runt in prolesuacum fcenore. Quorsum ha>c tam
impulerunt, ut paucis delibarem illustriora qurc- multis Vt planum fiat quam erronee, ne dicara
>.

dam gestorum ejus exempla, et universa; ejus absurde, aliquibus inciderit, in materia religionis
vitae prsecipua quasi vestigia relegerem. Nec quidquam sinistri de pareutibus aut majoribus
porro, amice lector, in ipso te limine detinebo Danielis suspicari. Proin hac occasione poterunt
pluribus, sed rem ipsam aggredior. errorem suuni corrigere, et oinnem in hac parte
illi

eximere sibi suspicionem.

5. Ex bene auspicatis nuptiis primus in lucem
CAPUT I. editus Daniel, octavura vix attigerat annum, et
jam tura pra; se ferebat docile ac vividum inge-
P. Pcvpebrochii natales, educatio, studia nium , et celeres quosdam animi motus et con-

citatos. Nibil itaque potiusvisum est Parentibus,

lain in seculo, qiittm in Societate Jesit,
priusquam ad Aeta Sanctorum illu- quam ut eum disciplinse nostrorum traderent,
humanioribus litteris excolendum. Inerat in puero Sluilta Itu-
stranda aceederet. maniora.
tantillse a>tatis summa sciendi discendiqua cupi-

parens, ditas. legendi vero aviditas tam inexhausta, ut

Antverpia, magnorumvirorumfoecunda obviosnon tam pervolveret. quam.
nominis libros quosvis
Papi-h. et prsecipuas interBelgii civitates,
obtigit. ut ita loquar, devoraret. Eos vero fecit in studiis
patria celebritate memorabilis, P. Danieli patria
progressus.
 DE VITA, OPERIBUS, VIRTUTIBUS
ACCTOHE progressus, ut duce ingenii sagaeitate, sedulitate cum Bollando intercesserat, magnaque, quam de
J. p. comite, annitentibus Magistris, inter aequales suos lucubrationibus ejus conceperat, aestimatione,

admodum excelleret. Quaj prima ineuntis aetatis Romani ipsum invitavit; eo consilio, ut inspectis Bollandus
lineamenta debet Seminario nostro Antverpiensi excussisque Vaticana, et per Urbera, et reli- ab Alcran-
aliis
dro VII lio-
(Convictum id nominamus) quod primaria nec non quam Italiam, bibliothecis, locupletem operi in- mam in-
lectissima Belgii juventute erat florentissimum. choato adjungeret accessionem, ac necessariis vilatus,
Anno itaque aetatis xv litterarum huraaniorum pra>sidiis lucubrationes suas ubertim copioseque

curriculum emensus, et vix dum maturus ut a illustraret ac perpoliret.

patria longius e conspectu Parentum dimittere- 9. Impediebatur Bollandus devexa aetate, ut ne sed >nii<>
impedituSt
tur, alterum in repetenda Rhetorica annum po- hoc itineris ipsemet conficeret. Quare bona cum
Henschenium misit; mittit Hen-
philosophia, suit. Quo exacto, Duacum concessit , ut philosophiaa Pontificis gratia, loco suo
schenium;
daret operam, quara raagna ingeuii, pari subtili- eaque occasio injecit cogitationem de petendo
tatis non absimili diligeiitiae comraendatione
. socio aliquo tertio, qui vise sejungeret comitem,
prospere post bienuium feliciterque absolvit. et redux in provinciam, laborum in partem veni-
6. Jamque id a;tatis erat Daniel, ut de eligendo ret, cceptumque opus continuaret. In raultorum

vitae statu et deliberare serio posset , et mature itaque tot ingeniorum numero unus ex omnibus
statuere. Quando perfectiouis vitae accensus desi- Papebrochius deligitur, quem jam inde a puero additur cui
socius Pape-
derio,animumadjecitadSocietatemJesu, et quod Bollandus ob indolis praestautiam egregie carum
brochius :

prius ob immaturam aetatem non impetraverat, habuerat, et tum paternis monitis, tura suavibus
quantumlibet sedulo petiisset, tandem obtinuit ad virtutem pellexerat, et qua-
pietatis illecebris

et eidem Societati adscriptus est. Sed cum ita dam quasi praesagitione conjecerat, id quod post-
casus ferret ut nulli tunc tirones apud nos essent ea comprobavit eventus posse utique fieri ut,
,

Tirocinium Mechlinia;, missus est Tornacum anno mdcxlvi, puer ille (Danielem designabat) sibiinillustrandis
ui societate
die xiii Octobris, ut vitse Religiosoe periculum Sanctorum Actis suecederet. Plura de hac re dabit
Joit.
faceret. Inde post annum translatus Mechliniam, vita Bollandi, tomo i Martii cap. xiii, num. 79
decurso ibidem tirocinii stadio, vota religiosa ubivariaPapebroehiusipse, tecto nomine, scribit
nuncupavit xxiv Octobris mdcxlviii. Exin juven- de sua ad Societatem vocatione, quae idcirco tara
tutem litteris politioribus de more Societatis ad supra, quam hic consulto prartermisi.

Docet til- humanitatem informavit tum Mechliuiae tum , Henschenius ergo et Papebrochius anno uterque Co-
10.
tcrus lintiia- loniam usque
Brugis, non sine magna doctrina; et pietatis qua mdclx die xxn Julii Coloniam usque officiosis-
niores, a Botiando
nostrorum, qua externorum existimatione. Jam sime a Bollando deducti, per Germaniam con- deductus.
vero quam non invitis Gratiis ac Musis ei se , tenderunt in Italiam, Romamque invecti sunt
studio impenderet, conficitur ex variis ingenii xxiii Decembris ejusdem anni. Exin postquam
monumentis, quoe tum vincta numeris oratione, Romae, Neapoli, vicinisque in locis res suas con-
tum soluta composuit. fecissent, Pontifex bene ipsis precatus, non sine
docetur 7. Sacrae Theologiae studuit Lovanii, annis propensissirao voluntatis affectu, munusculis piis,
Theotogiam
quatuor multa cum laude. Sacerdos consecratus et paterna benedictione donatos a se dimisit, ad-
ia Sacerdos anno MDCLVin, primitias Deo Patri, incruentae ditis commendatitiis pro reliquo itinere litteris,

hostiae Sacrificium, immolavit, die Dominica, quibus ad bibliothecas omnes aditus pate-
facilis
quam Passionis vocant, in vn Aprilis tunc inci- ret. Igitur discesserunt Florentiam xm Octobris peragrala
Italia,
dente. Post haec petiit doraum tertiae Probationis, anno mdclxi ubi P. Daniel die sibi longe opta-
;

instauraturus, quid deferbuisset spiritus ex

si tissirao,Sanctnrum omniura venerationi sacro,
assiduo et diuturno labore, cui tum magister tum solennem quatuor votorum professionem emisit,
discipulus se dederat impensissime. Tandem de- totumque se Dei, totum Sanctorum gloriae conse-
el phito- latam ad se Juniores nostros praceptionibus phi- cravit. Porro Florentiaprofecti lustratis Medio- ,

sophia pro-
losophieis instituendi provinciam egxegie admini- lano, Genua, Taurino, et peragata Gallia, re- redeuntper
fcssor.
stravit anno non integro Antverpiae. Atque his versi sunt Antverpiam incolumes, vergente ad Galliam itt
Belgium.
initiis prolusisse visus est P. Daniel studiis san- finem anno mdclxii, die xxi Decembris, cumula-
ctioribus, de quibus suus nunc sequitur dicendi tissiinoGra?corumpariter ac Latinorum exempla-
locus. rium MSS. pro Actis Sanctorum instructi the-
sauro. Haec cursim ; plura inveniet curiosus le-
ctor in vita Bollandi citata cap. xv, et tribus
CAPUT II. subsequentibus.
11. Ab itinere Romano. ad primos P. Danie- Primi /'.
Bollando ct Henschenio socius adjungi- hs Sanctorum Actis impensos labores delabimur. Danielis
labores
tur Pa/pebrochius. Roinam proficiscilur Vix litterarii otii spatium nactus, totus esse suus
cum Henschenio. Priini cjus in Actis ceeperat quando studia sua omnia, omnem ope-
;

Sanctorum laborcs. ram, curam, industriam, cogitationem, mentem

denique omnem in eo figere et locare maximis
Jaraque menses Januarium ac Februarium, hunc animis instituit quo suam vasto operi non
,

tribus, illum duobus compreheusum tomis, parca manu symbolam conferret. Ac jam ibi
impiger Bollandi et Heuschenii in scribendo la- erat et evenit ut primo loco illustranda illi
;

bor, ad finem perduxerat quando pluteum pre-

; committeret Bollandus Aeta S. Patritii Episcopi, ActaS.
Patritii,
mere coeperunt Acta Sanctorum mensis Martii, Apostoli, et Primatis Hiberniae. Et sane quam
qu;B processura esse feliciter ac celeriter, sperare fuerit totus in referenda Sancto gratia, cujus, ut
jubebat et valetudo utcuinque firma ac vegeta capite prirao diximus, natus fuerat natali ;
quam
P. Bollandiet studiumindefessumP, Henschenii, sedulo materiam omnera varie a variis, sed fere
et concessa utrique Praosidura jussu ab aliis ple- non nisi tumultuario et perturbato chronologiaa digesta el

risque occupationibus vacatio ,

quibus distiueri ordine tractatam, digesserii ;
quam erudito com- Ulustrata;
non raro solebant. Alexandervn, summus Christi mentario prsBcipuas historiae implexse tricas eno-
in terris Vicarius, pro veteri necessitudine, quie darit quam docta denique appendice de primatu,
;

sibi jam tum, quando Nuntium agebat Coloniae, miraculis, vaticiniis), loco piaculari (Purgato-
 P. DANIELIS PAPEBROCHII.
rium Patritii vulgus appellat) rem totam conclu- 16 Argumentum idem abundantiore Diplo- AUCTORE
serit, nihil attinet hic commemorare. matum copia adjutus,
repetendum sibi ab ovo J. P.
12 Fuit profecto. P. Daniel in S. Patritii
fuit sumpsit vir clarissimus Joannes Mabilio ; anno- qu/im ttein
laudes tam disertus, tantaque rerum ac verbo- que post editos tres primos Maii nostri tomos, a Stabilio
per/ecit.
vtx terlia rum copia abundavit, ut vix tertiam partem eo- partu Virginis mdclxxxi, regiaa molis ac majesta-
suiparte
ectita.
rum, quae operosissime collegerat, publici juris tis volumen edidit, tabulisque grandibus et e!e-

fecerit, ne moles nimium excresceret. Atque adeo
tam feliciter priraa Hagiographice posuit rudi-
menta, ut opus numeris omnibus absolutissi-
mum, et veterano scriptore dignum, censeri cui-
libet non injuria possit, et vero debeat. Opus hoc
excipiebat aliud; inderursum aliud numquam
non novo labore occupabatur. Quo fiebat ut ma-
gna veterum monumentorum apparatu instructu-
que, ad tractanda sanctiora studia se effingeret
magis magisque in dies. Id quod ex proxime di-
gantibus lxx instruxit. Ita perfectum undequa-
que opus, cui primus omniura viam Papebrochius
aperuerat, publicam lucem aspexit. Exstat prae-
dicti Mabilionis epistola jam pridem in Re-
sponsionibus Papebrochii impressa, in quibus vi-
; dere est amicissimum doctorum simul ac mode-
storum virorum certaraen, non fictis laudibus
mutuo se prosequentium. Eam tamquam ad praa-
sens institutum accommodatissimam tacitus hic
praeterire non possum. Itasonat :

cendis constabit. 17 Nobis ex itinere Germanico reversis, reddita Huji/s acl

est epistola tita, in qua, qnid de opere nostro diplo- illum epi-
stota
matico sentias, sincere exponis. Ego vero salismi-
CAPUT III. rari iimi posmm laninin in insigni eruditione mode-
stiam, ciijus e.rempltcm n.r ulluin iilustrius repe-
Egregia P. Papebrochii opera in edcndo rire licet. Qimius enim quisque eruditorum est, qui
illustrandoque mense Martio. Iter Lu- in litterario conftictu victum se agnoscat, et ai/iiita

veritate priorcm sententiam incumtanter ieponat,

xemburgense.
atqtte id palitm omnibus testatum velit ? Tu vero fa-
Bollandus ob affectam valetudinem, et cis ultro, lam amice, ut, si aliumle te ncjii nos-
ei
Et urgentem
si
senectutem non multum operae sem, statim intimo amore complecterer. Sic iwn
tibi sufficit doctrinx el eruditionis primas teuere,
Martio posthac commodare potuerit indefessa ;

nisi eliam primas asseqmre moaeslUe. Vlramque

tamen P. Papebrochii sedulitate, cui comes acce-
titri palmam deferimus, adm. Rev. Pater. Neque
debat pertinax Henschenii labor, factum est. ut
sexto post iter Romanum anno tres tomi mensis kxcmei solius sententia est, sed etiam eorum om-
Post tres lo-
niiim, quibtts litteras luns luo jccssu ostendi. Alii laiidum
mosMartii Martii ad finem perducti, et in lucem dati sunt
editos. nimirum iuam eximiam humanitatem, ptena.
quos si cum prioribus quinque Januarii ac Fe- alii mo-
iestiam et humilitatem, omnes insignem luccm eru-
bruarii compares, vix credas annis quindecim
potuisse perfici. Tanto illic et apparatus est ditionem deprsdicabant.

instructior, et copiosior supellex, et tota rei se-

18 Sed vercor ne, ilum li.re fttsius prosequm,
milii de tttii confessione ingenuosissima abblandiri
ries prolixior.
14 Inter haec pra? immoderata studiorum Ia-
videar. Absit It.rc u mente mea togitatio, ut de lua

eum lau- borumque contentione ingravem morbum inci- modestia r>jo ipse superbiam. Imo vero icl ita animo
guente Hcu- reputo, si quid in opere nostro dignum
dit Henschenius qui eo virum languoris dedit, tua, publi-
schenio et ;

costum mu- cave Bestimatione inveniatur, non tam ex ingenii

nulli ut occupationi gravioris moliminis posset
tarejutso, nostri conalu, qttuin ex
attendere, nediun vacare. Medici aeris mutatio- monumentorum copia et fit-
nem, omnemque omnium prorsus studiorum in- cultate xstimandum cssc. Verum iiiiulqttiil illud est
mctlim esse modestissirme epistols auctor, quam cu-
termissionem priescribunt. Res illa ansam prae-
buit, ut simul ipse, simul Papebrochius novam ad
jttsrts tjieris vanus ostentator. Tu vero, Vir piissi-

Mosanos Mosellanosque tractus expeditionem tne, Deumprecare, utquituiin Actis Sanctorum

susciperent, [qua proferrentur in Iucem ea, quae
illustrandis imitatores sumus, etiam m conseclanda
Christiana humilitate socii esse mereamur. Inbanc
ibidem vel in reconditis arcbivorum angulis, vel
in abstrusis vetustarum bibliotheearum scriniis
sententiam V. Papebrochio rescripsit anno
,C.

huc usque latentia, ad rem nostram conducerent. mdclxxxiii, xn Novembris. Quis in re diploma-
tica tantopere vicerit, non est hujns loci disqui-
15 Duin peregrinationi insisterent, et paractis
Luxcmlnir- Epternaci rebus, Luxemburgum contenderent ;
rere. Norunt eruditi postremas in hoc litterarum
ifttm cvn-
grave infortunium tulit P. Henschenius (ut le- genere cum nostro doctissimo Germonio concer-
tenitit.
tationes.
gere est in ejus vita numero xvi) propter quod
mense integro una eum comite suo Luxemburgi quam Papebrochius ad Mabilio-
19 Epistola?,
subsistere coactus est. Quod morie spatium P. nem nullum apud nos exstat exemplar.
dedit,

Danielnon sine fructu traduxit. Nam persuasum Sed cujusmodi fuerit non obscure colligere licet reddita ad
habebat, dum studiis omnibus esset solutus curis- ex Responsionibus ad Artieulum xv, ubi ipse
-

que vacuus, nihil rei quidquam agere se posse Papebrochius haud absimilem putat fuisse Pro- tiem.

melius, quam si tetricse solitudinis tempora falle- testationi illi, quam exhibet Propylseum Maii in
ret pervolutandis annalibus San-Maximianis, et praefatione, et ita sehabet: /" hoc, fi scopum ncm
antiqiiitatiliusLuxemburgensibus.qiueR. P. Ale- attigero, alterque feliciori id faciens successu, meos
xander Wilthemius evulganda paraverat. Qua si qttos invenerit errores corrigat ; adeonon feram
id .r irc, fttm ttiiimi gratulatione sincera
occasione cupido Papebrochium incessit moliendi
tii
;

rcm ttiplo- quaedamde rediplomatica. Prsesertim quodscien- eipalmam sim; eademque promptitudine illx -

malicam proxima quadam cognatione recturus, qua eruditissimi patris JoannU Mabilionis
tia hocc et historia,
examinat de re diplomatica »,'"« excepi,et
et affinitate inter se devinctaB colligataeque te- postquam legeram
res atque horrentibus approbavi; licet in non paucis contrarium eis, qux
neantur. Ardua enimvero
undique spinis obsita, eo potissimnm, quod viam m argumento eatenus optima quidem vohn-
intacto,

ipsum essetingressus.
titic sed impari ad rem tantam instrumenti
illam nemo huc usqiie ante
sarii copia, obiter delibavi, occasione Ti.
Proin vel tentasse hic aliquid, gloriosum auctori
citjitstlum /iijnttuti. Quamvis enim isti
fuit.
 DE VITA, OPERIBUS, VIRTUTIBUS
AVCTOIU suin sit lucubratiuncula pr.rdieiu. tmentiente ipso- etimtamen a se in Hollandiam dimisit, in Autum-
J. P. met Mabillonio, ad lueem tamen Aignioris istius no mdclxxi, ad tempus aliquod, duni ipse interea
justique operis illa sic miki ipsi viluit, ut in ea ni- ad Maitini se accingeret.
hil fere amplius iureuium qitud jdueent, qitiim qitod 23 Rei progressum, quoad potuit, ibidem ma-
ex dubiis istic a me fortuito motis tnm insignis turavit P. Daniel ; institit, ursit opportune im-
Commentarius nasci potuerit ul> eo, qui rem ez pro- portune. Tres circiter menses actum est niliil.

fesso pertractavit. Illud commodi diuturna ha?c mora Papebrochio

20 Equidem sicexistimo, neminem turpitervin- attulit, ut EphemeridesMoseorumet Grtecorum,
ci. ubi gloriosum fuii certare, si inmen certasse thesaurum in hisce partibus hactenus abstrusum
diei possim cum alio, quom emn ipsius avgumenti detexerit summo eruditi orbis bono.de quopaulo
obscuritate originaliumque diplomatum defectu, ne- post recurret sermo. Jam sudabant pnela, sed tandem
ccepta,
nitne tum adhuc invento, qui speraret inveniri ali- res tota fuit disturbata per subitam fabricae no-
qunin metJiodum posse, ad veri falsique discrimen V83 deflagrationem, ut diffusius narratur in vita incendio
disturbatur.
faciendum inter diplomata vetera; et si constaret jam saipe citata, num. xx. Ceterum singulari Pa-
multa esse inier ea sublestx fidei, saltem quood hi- pebrochii curse acceptnm referimus, quod mitis-
storiam, pro qua sola satagebam. Libenter interim sime in autographa nostra ignis saevierit. Nam
restituo San-Dionysiano archivio, qunm laesisse iu- simul atque folium aliquod e prado prodierat, il-

consultius videor, revereniiam ; sitb ea, qunm Ma- lud mox ad se deferri curabat autographi loco
billonius offert cautela, vl queedam istic inveniri non penes se asservandum. Domum igitur reversus,
negentiir vrl iimninii fulsa rrl interpolata, vel dttbia, infectare, nihiloplus opportunitatis ibidemnactus
tum primx tum secundz slirpis, ete. In hac epi- est post reditum, quam ante discesstnn. Quamob-
stola luculentissime se prodit etnon fucata Pape- rem tam ipsi ,
quam P. Godefrido. concilii incer-
brochii docilitas, et genuinus animi candor in tri- tis, placuit alterius item anni spatium interjicere.
buendo suum cuique, et sincera veri inqtiisitio Donec tandem diuturnae cunctationi finem Deus
sine ulla scntentise obstinatione aut pertinacia. atttilit, patrocinante. ut pie credimus, S. Fran- Palrocinante
Habes, amice lector, quantum in mense Martio, cisco Paulano, cnjus Acta operose jam illustrata s. Francisco
Paulano,
diplomaticae in perscrutanda rei antiquitate ope- et pra^lo proxima, potiorem secundse diei partem
reestudiique posuerit P. Daniel. Nunc cognosce constituere debebant.
ea, quie Aprilem spectant. 24 At enim Papebrochius qua longioris moroe
impatiens, qua ta;dio victus, qua continuis ami-
corum undecumque urgentium querelis, pene di-
xerim convitiis, fatigatus, pra>fata Sancti opem
CAPUT IV. enixe imploravit, et orante illo atque exorante,
voti compos Quippe praeter exspecta-
factus est.
tionem suapte sponte se obtulit Michael Cnobba-
Quantum cmiiulcrit Pa/pebrochius art rus, idque, quod mireris, alienissimo tempore,
editimtem niensis Aprttis, primo ten- tum videlicet, cum duobus aliis voluminibus cu-
tatttm tum Antvrrpitu lum Amstelo- dendis distinebatur. Nihilominus eo remdeduxit,
rtami, rtein Antverpia? publieatam. ut infra biennium, hebdomadibus aliquot citius
quam promiserat, totum mensem Aprilem, tri- Apritiscxcu-
ititur tribus
bus priegrandibus tomis constantem, inlucem de-
segnius institit Papebrochius per an-
Nec vero derit ad tam inusitatam rei accelerationem om-
;
totnis.

nos duos solidos eoeptum opus urgere, atque

nibus urbis Antverpiensis typographis stupore
id agere unice, ut Aprilem mensem et praelo
defixis.Plura legere est in vita Henschenii, num.
maturaret, et avidissimis virorum litteratorum
xxrv. Sed quid Papebrochius contulerit ad edi-
studiis votisque porrigeret. Cum ecce tibi, medi-
tionem mensis Aprilis satis expositum videtur;
Operh i»>- tatum operis cursum nova difficultas retardavit.
pressio seqnitur ut ea persequar, quae ad primam partem
Expedierant Meursii typis suis Antverpiai men-
Maii spectant.
ses, Januarium ac Februarium et Martium.
Quando autem excudendus eis offertur tomus
primus Aprilis, illi detrectare. et rationes alle-
frustra ten- gare ob quas incepto desisterent, prout pluribus CAPUT V.
iiiin lni-
narratur in vita Henschenii, num. xxi. Oblata
item fuit Antverpiae aliis typographis illa sparta,
Quam impiyre msudarit ad crtenrtam
nemo tamen quisquam inventus ibidem fuit, qui id
primam partem Maii , tametsi cum
negotii vel admittere vellet, vel auderet. Causa-
morbis gravissimis, diu multumque
bantur impeditacommercia, et cetera id genus.
luctatus.
22 Prnin, quoniam supererant non pauca in
memorato mense, totusque pene tomus tertius
perficiendus restabat, suspensa tantisper fuit, Proximus, ab Aprili mense edito, Papebrochii

inipressio, donec tomi omnes omnibus suis parti- labor fuit apposite explanare Ephemerides P0.1t i'/.lii'ilii

Graecorum Moscorum. Has magnis sane im- rides Grstco-

bus constarent. Id quod guaviter est factum. et
ruiil et l/o-
Interea fama vulgaverat in Hollandia ultimam pensisin aes incidi curavit; illas ligato Gracis ^,ontnt
explanatas,
Aprili impositam essemanum. Necmora Joannes numeris sermone expressas, latinis versibus red-
Antiteto- Blavius Amstelodami elegantissimis typis, et didit; utrasque cum aliis exemplaribus collatas
ttumi
opere geographico, in volumina undecim sub no- emcndavit et castigavit. Et quia tabella? Ephe-
mine Atlantis distributo, perquam notissimus, meridum, in quas primo Amstelodami inciderat
ultro operam addixit, nihil aeque cupiens, ac no- erant coloratse, seu obscuratae potius, quam pictae

vam, quam raoliebatur ingentibus impensis, typo-
graphiam, prseclaro quodam opere nobilitare.
Placuit obsequium Henschenio et quamvis a-gre
jucundissima Papebrochii consuetudine, et utilis-
sima studiorum laborumque vicissitudine careret,
aut illuminat?e ; ut omnis erroris ansa tolleretur,
et singulae lineas, ductus, apices, puncta quam
; distinclissime possent discriminari et internosci
nova exemplaria pura nulloque colore tincta, ex
Moscovia et Russia lubens accepit; quorum ad-

minuculo
 P. DANIELIS PAPEBROCHII. 7
miniculo primam ideam, quam Amstelodami pri- ctus? Quis suavem quamdam Deo ac Superisilla-
dem •UCTORE
quasi palpando in multis, ac divinando desi- tam vim? Quoties pro tam caro capite, tam Ac- .1. P.
gnarat, secundis curis Antverpiae perpolivit, eo tis Sanctorum prosequendis necessario, suurn
successu, ut speciminis gratia unus alterve men- ipse devovit caput ! Quoties in lias aut sirniles eru-
sis orbis eruditi conspectui expositus, publicam pit voces : Quis milii det, o dilectepater Daniel,
tulerit approbationem. Haec ego more meo bre- o pars magna et melior mei, ut moriar pro te?
vissime. Alia, quae rem circumstant, inveniet lec- Scrvate, servate, o Sancti, patrem Danielem et , //,„«/„•„„
torante tomum primum Maii. sufficit mihi eripite ex periculo vestrum praeco-
;

ttgrotat et 26 Hoc munere perfunctum anno mdclxxv nem.Hoc sospite, sospites erunt Sanctorum An-
eonvatescit
nu. 1(173.
mense Junio gravissimus morbus corripuit vale- ;
nales, stabunt incolumes, ac florentes vigebunt.
tudinis recuperandaa fuit exspes, et a medicis
29 Sic ille affecta jam aetate, nee siccis, ut
depositus, et bis inextremum discrimen adduc- crediderim, ocuiis, coelum noctu diuque incensis
tus. Porro morbus ille pertinax per sex omnino
votis fatigabat. Annuit Numen bonisenis, annuit
menses tenuit, et institutum Maii cursum magno-
aliornmdesiderio.quiMechliniaeimprimissollicita «•/ aiwrum
pere retardavit. Tandem.redintegratavaletudine, prece magnum Indiarum Apostolum, innumera
Papebrochius sedulam manum operi interrupto prodigiorum multitudine illic celebratissimum,
rursum admovere ccepit tamque impigra navata
;
pro incolumitate P. Danielis invocabant. Com-
est opera partim a Papebrochio, partim ab Hen-
pressaquidem mali vis, et parcitum etiam hac
schenio, qui ab octogenaria retate prope aberat,
vice Papebrochio fuit; sic tamen ut propulsato
ut ante anni mdclxxvii initium, mensis Maius mortis periculo, hroreret in visceribus pertinax
prrelo committi potuerit.Jamque prospero cursu ac violenta febris. Quamobrem veritus, ne id
provehebantur tomusprimus et secundus, quan- quod res erat. ob longam illam moram ientius
Iterum an- do rerum humanarum moderatori Deo visum fuit
no 1678 proeederent Aeta Sanctorum, deliberatum habuit
felici eorum progressui novas difficultates, eas-
propriisprecibus convenire magnum Thaumatur- „,
que sane gravissimas objicere. Etenim anno mdo gum, quem tam benignum et propitium habere prw**""
lxxviii in autumnum vergente, fatalem prorsus cceperat alienis.
urbi Antverpiensi aer vitiatus et infectus intulit
30 Nec frustra ; nam pulsa intra qnatriduum
'(grassante intemperiem. Unde ignota morbi species nulla
per urbem fcbri, eas debilitato corpori vires restitui sensit, <auitati r->
fatali lue medicorum artecurabilis, per omne genushomi- qurfi sufficerent ut a tertia post ttititttts.
pradicti Tliau-
num longe lateque sine discrimine personarum, maturgi festum die et omnibus hanc consecu-
,

sexus, rjetatis misere grassari ccepit, et tam pau- tis, ab ortu solis ad meridiem, facere ad aram,
perum tabernas, quam magniflcas divitum domos canonicas preces persolvere, familiares conferre
sequo pede pulsavit, ac viduavit ; usque adeo ut sermones, res quasdam utiles conscribere, ac
permagnurn incolarum numcrum intra bimestre levioribus nonnullis curis vacare potuerit. Quas
absumpserit. inter ex arida licet et affeeta venacarmen eucha- pangit eu-
27 Qua tempestate egregie se probavit no- risticon fluxit non inelegans, pium sane, et erga
strse Professorum domus Antverpiensis Apostoli- Sanctos sospitatores omnes, ac magnum prrje-
ca caritas, et heroica prorsus animi magnitudo, sertim Franeiscum Xaverium grati ac memoris
quibus factum non diei noctisque hora
est, ut nulla aniini significatione plenuni. Illo pangendo noc-
iis, qui cum malo
fatali conflictabantur, aures tium fallebat insomnia, qure febricula tune ipsi
judices accomodarent, piisque hortationibus eos afferebat. Nihilhic moror insulsum sycophantam,
ad extremam luctam et felicem ceternitatemcom- qui pro sua carpendi libidine, edito clam famoso
pararent. Numerabat prrefata domus professorum libello, inter alia pium magis quam eruditum
intra dies octodecim funera duodecim Sacerdo- poemation petulanter ac proterve arrodere non
tum, et non tam referebant religiosam familiam dubitavit. Nunc ad propositum revertamur.
suorum, quam morbidorum nosocomium. Acciti 31 Papebrochius conflrmatis paulatim viribus
Lira ex tertia probatione, Mechlinia, Lovanio sibi restitutus, una cum Henschenio Antverpiam .luucrpiam
novi operarii, qui succinturiati, ut ita loquar, repetiitxi Februarii anni subsequentis.MDCLxxix.
eorum, qui non iudecoro pulvere sordidi ex acie Interea, dum rebus majoris moliminis attendere
decesserant, partes, animos, caritatem, virtutes vixdum pervireslicebat, Museum Hagiographo- Vu
implerent. Nec vcro in publica et communi hac rum in meliorem ordinem distribuit, assignata
calamitate quamquam incredibili promovendi
, cuilibet scriptori sua cella. Placuit autem Mode-
Sanctorum Acta cupiditate flagraret, Papebro- ratoribus e Mechliniensi nostro Gjmnasio, ubi
chius operam suam desiderari passus est ; sed in juventutcm aiucenis Musarum studiis imbuebat,
laborum Apostolicorum partem venit, segrorurn evocare P. Conradum Janningum, uti operam ,

spes, morientium solatium, huc illuc inter utros- accommodaret adjutricem in vulganda prim i

que apostolico fervore discurrens, ut pro fratri- Maii parte, septemjani mensibus retardata ac ;

bus suis animam poneret. dein succederet iu locum P. Henschenii, qui ob

28 Verum dum eadem laboris perfunctio, ingravescentem setatem, brevem vitse summam
idem eadem heroica caritas Danielem
spiritus, numerabat. Et vero tam impensis euris res pro-
urgebat, eadem quoque morbi vis illum invasit. mota fuit, ut eadem prima pars, quae tribus pri- ct primam
Maii parWm
Quid tumpostea? Auctore, comite, duceP. Hen- mis tomis absolvitur, lucem publicam aspexerit
schenio Lovaninm discedit, periculum facturus anno mdci.xxx sub auspiciis celsissimi principis
num mutatio aeris cum salubriore ac tempera- Ferdinandi Furstenbergii, episcopi Paderbornen-
tiore ccelo, opis quidquam ac solatii afflictse vale- sis,'ac Monasteriensis. artitim et scientiarum

tudini esset allatura. Seil exiguo fructu malum ; pene omnium muniflcentissime Mtecenatis. Sed
quippe adeo penitus se insinuaverat, ut pedeten- brevitatis studio lectorem remitto ad vitss Hen-

tim proserpens extrema omnia minitaretur, et scheniana) numerum xxvn.ubi plurima.quos huc
spem omnem viUe longioris prsecideret. Quis hic pertinent, tractata inveniet.
calamo exprimat, tenerrimos P. Heuschenii affe-

CAPUT IV.
 DE VITA, OPERIBUS, VIRTUTIBUS
AUCTORE aflerre opis poterat. Operosiores vitas Papebro-
J. P. chius sibi reservabat, digerehat, illustrabat, et opcrosiora
sibiscrvat
CAPUT VI. prcecipuam operum molem ferebat solus. Ad
quod accedebat illud incommodi, quod prsela
Iter Paderbornense. Secunda et tertia Cnobbariana duobus aliis voluminibus distine-
rentur, quibus totius Brabantiaj consuetudines,
pars Maii, non minore sedulitate de-
etjura municipalia erant evulganda. Id causee
properatw.
fuitquodopinionetardius progressa fuerint Acta;
et pro toto Maio, nonnisisecundamMaii partem,
Prima Maii parte typis vulgata, cupidissimae
in duos divisam tomos, edere potuerit mdclxxxv;
eruditorum exspectationi videri poterat fac-
et reliqua, quihus opus per moram accreverat,
Ferdinandi tum satis, cum celsissimus Ferdinandus jam lau-
Furstem- in commodiora tempora reservare. Interjecto
datus, Papebrocliium ad se, in Westphaliatu
bergii trium annorum spatio tertiaMaiipars.complexa Prodit tertia
amice atque honorifice evocavit. Nimirum id age- Maii pars
tomum sextum et septimum, publicam lucem
bat sedulo princeps litterarum amantissimus, ut
aspexit anno mdci.xxxviii.
omni sublato impedimento, pars Maii proxima
absolveretur quam diligentissime, eoque Pape-
brochium, suapte sponte satis stimulatum, pa-
terna benevolentia, et effuso liberalitatis ac CAPUT VII.
beneficentiae sinu fortiter et suaviter urgeret.
Enimvero ex optatissimo Papebrochii conspectu,
Varia? difficultatcs supcrato? ante editum
multum recreari visus fuit optimus Priuceps,
.Itinium.
quantumvis acerbisjuxta aediuturnis calculi do-
loribus miserrime conflictaretur. Et singulari
hospilatitas hospitalitatis demonstratione excepit ipsum una Currebat ab edita ultima parte Maii annus quin-
cumcomite suo P. Conrado Janningo mense Sep- morte P. Henschenii duodecimus
tus, et a
tembri, anni mdclxxx, et in palatio suo Nihusii jamque Junio mensi ad proelum venire gestienti,
per octiduum detinuit atque interea deduci rhe-
: moram objecit et novi typographi deligendi ne- Juuiinu re-
lardnnl typo-
da jussit ad celebre monasterium Bodecense, ut cessitas, sublato e vivis Michaele Cnobbaro, et araphi
examinaret coram, num quid ibi e re Sanctorum afflictis attritisque diuturno bello Belgii rebus, aelectut,

in codicibus antiquis superesset (multaenim inde interclusa undique cum exteris nationibus com-
transmissa ad nos jam pridem fuerant a P. Ga- mercia. Ad jam nota operis locupletandi docu- nova docu-
menla.
mantio Societatis nostrse). Invenit autem non- menta, accessit ex jEthiopia Hagiologium stylo
nulla, quse cum Socio suo descripsit, atque huc ligato expressum quod licet haud antiquiorem
;

attulit. seculo xiii setatem prseferret, ex vetustissimis

33 Gaudebat Princeps inventis, et tomos sibi tamen erat Coptarum et Habessinorum Synaxa-
ac Fratribus illustribus inscriptos re ac spe li- riis derivatum. Proinde non minus copiosa utri-

et munifi- beralissime remuneratus, equis sejugis honoris usque gentis Martyrum et Confessorum ex eo
centtn causa deferri jussit ambos Monasterium bidui sperabatur accessio, quam e similibus Grseea-
Hic invenerunt litteras, quibus nuntia-
itinere. nicae ecclesia? monumentis liactenus prodierat.
batur Henschenium paralvsi correptum esse. 37 Accedebat eo, quod aliquantulam temporis
Nec mora, postridie mane profecti, Cosveldiam intercapedinem merito sibi vindicaret S. Nor-
venerunt vespere hinc post biduum Embricam
; : bertus, in cujus pertexendis Actis, prsesertim Actorum
S. Norterti
quia autem postremum itineris tractum, trium in tanta copia instrumentorum, a celeberrima
milliarium longitudinem numerantis, pedites ab- abbatia Ordinis Praamonstratensis, S. Michaelis
solvere debebant, portas urbis vellent contin-
si dicta, large efluseque suppeditatorum , rainime
gere, oppido sane lassi fuerunt ambo; praesertim parcum se aut jejunum proestare volebat Pape-
Papebrochius, qui ingressus collegium, quod illic brochius, sed viro de patria sua Autverpiensi
hahet Societas, nec cibum nec potum prae defa- ha)reseos temporibiis lon-
difticillimis perniciosa:
tigatione admittebat. Posterodiealiquantum sibi ge mentisMinu, atque hanc nb causam Autver-
restitutus perrexit Ruremundam ; liinc Antver- piensium Apostolo nuncupato, in grati animi tes-
piam, ubi senem optimum, id quod cupidissimis seram, stndium quam poterat impensissimum.
votis optaverat, non tantum in vivis, sed me- navare. Itaque non modo datce a se vitse analecta
liuscule etiam habentem invenit. adjecit, historiam translationis addidit, corolla- copiosa /'<'

34 Dein ob tibiarum debilitatem nosocomium rium attexuit Norbertinum de institutione Ar- ctatio

tenenti P. Godefrido. una aderat frequens, et chiepiscopatus Magdeburgensis, et primis ejus-

Bensche- solitudinis ejus tsedia levabat, nunc simuldepro- dem proesulibus non interrupta serie usque aJ S.
nium
gressu operis consilium conferens, nuncrelegens Norbertum sed prater singula a praedicto fun-
;

eu. quae pr;elo paraverat, nunc queedam etiain
coram eo digerens, nunc alia ipso dictante ex
originalibus membranis transcribens. Jam vero
ciim ad elucubranda majoris moliminis Acta
dcbttem, Henschenio vires non suppeterent, auctor ei fuit,
datore suscepta erectavc loca, corollario curio-
sissimo intuendam posteritati exhihuit ecclesiam
etabbatiam S. Michaelis Antverpias, a S. Nor-
berto admissam, et ad hoc usque tempus con-
stanti tenore florentissimam nec non corollarium
;

ut quod liberumdeinceps duxit a morbo tempus,
ad extremum pene vita? diem, in rem communem
impenderet, vastissimamque et longo usu com-
paratam inmateria Martyrologica notitiam pro
Januarii ac Februarii supplemento, et ultimo se-
mestri exerceret, atque utilissimam posteris suc-
cessoribus in re adeo implexa et abstrusa facem
prseferret.
parce occu- 35 SicHenscheniuslevioribusoccupabaturcu-
pans Pape-
ris, et grandioris operae Actis vix quidquam
brochius,
tertium annexuit, de triljus aliis abbatiis, Aver-
bodiensi, Tongerloana, ac Middelburgensi, qua?
ex prafata S. Michaelis abbatia, tamquam ex
matre, originem ducunt.
38 Res tota elegantissimis tabellis seneis in-
structa prodiit, sumptus suppeditante Reveren-
dissimo atque Amplissimo Domino Joanne Cliry-
sostomo Teniers, ccenobii prcedicti abbate, cujus
munificentiam itcrata beneficii commemoratione
et agnoscimus et veneramur. Suam quoque par-

tem
 P. DANIELIS PAPEBROCHII.
etActorun tem temporis vindicabant opuscula apologetica censuraconfixit;
vindicia.
de qua Sanctissimns Dominus AUCTORE
P. Conradi Janningi pro Actis Sanctorum soripta, Innocentius xn
primo Janningi ad ipsum in-
in J. P.
quibus nervose et morleste adversariorum objeota
gressusexclamabat Italice Ftera censura ! Bolum
:

refutavit. Nec Ieves Actis Sanctorum moras in-

tam durnm tacitus huc usque decoxerat Pape-
terposuerunt Papebrochii Responsiones, quibus brochius; judicavit, taccrese (quandoquidemtur-
etse etopera sua strenue vindicavit. Hsee pau- pissima hiereseos nota scriptis suis erat inusta)
cis dabo capite proximo.
diutius nec debere nec posse sine crimine, et So-
cietatis Jesu infamia; potissimum cum de ea, ut
legitur in horis canonicis, corutans fuerit omnium
CAPUT VIII. sensus, etiam Pontificioconfirmatus oraculo, Deum
sicut alios aliis temporibus Sanctos viros, ita Lu-
Accusationes in Bclgio et in Hispania thero, ejusdemque temporu heereticis, Ignatium et
contra Papebroctmtm et Acta Sancto- institutam abeo Societatem ohjecisse.
rum, quibus interrupto opere respon- 42 Hffic potissimum ratio eumimpulit, ut re-
dere compulsus cst. sponsiones ederet, de quibus supra. Interim ut respomuma
libros quatuordecim tam gravi vulnere notatos
Hactenus secundo flumine, ac placidis zephy- ab omni infamia liberaret, nihil officii pnetermi-
provehebatur Opus nostrum; sed ecce
ria sit;verum tum Latine proprio marte, tum Hi-
tempestas, quam tot procelloe jam ab annisfacile spanicealieno, se suaque, proutparerat, strenue
quindecim praemratiarant, hoc denique anno defendit. At neutra lingua audientiam sibi fecit
Actu iurU mdclxxxxiii apertum enipit. Nam post vul-
in in sacra inquisitione,
probata,
causante decretum quod-
gatos sparsosque libellos non paucos, cordati dam vetus, anno Mncxxxiv latum, adversus li-
scriptoris, ne quid gravius dicam, calamo indi- bros et scripta, quibus Religiosi quidam mntuo
gnos, adversusPapebrochium et ActaSanctorum, se insectabantur. Quod decretum in eum finem
quorum fluctus tacendo is fregerat, virorum innovarunt. Ceterum censuras libris ac perso-
complurium doctorum suasu et hortatu visum ; nae su;e inustas purgare jussus secreta apologia, etapotogiat
tandem fuit amico, qui auctoritate apud suos va- idiomate Hispanico exarata, atque id facere exor- exuvrtit.
lebat plurimum, procudere librum, cui titulum sus anno mdclxxxxvii mense Martio. nihil anno
fecit : Exhibilio errorum,etc. Merita ejusdemlibri toto responsi tulit. Binos item diverso tempore
facile hiopatior siieri, tum quiaalias de eo satis; libellos supplices dedit ad sumraum quaasitorem
tum quia Papebrochius, et pro sua persona et Hispaniae, et quam potuit obnixissime institit,
pro Actis Sanctorum tam cumulate respondit, ut utne gravaretur assignare propositiones hsereti-
amico adversario nihil debuerit, quod cum fce- cas. quas censura asseverabat in libris suis con-
nore non persolvit. Et vero post tot et tam acer- tineri ;quo publice eas revocaret. publice damna-
i um
laude bas accusationes, sua Papebrochio, sua Actis ret, sinullam explicationem sanam et Catholi-
Papebrochii
fama apud litteratos omnes permansit. Quin irao cam paterentur. Ecquid peti, ecquid concedi ho-
rebus probata adversis, fulsit splendidius, micuit nestius et aaquius poterat? Nihil Papebrochius
pulchrius, gloriosius triumphavit. promovit, nihil responsi obtinuit. Nunc alias in
40 Etenim singulis accusationum capitibus, hac materia difficultates persequamur.
singulas Papebrochius opposuit responsiones, re
nulla omissa nulla dissimulata
. sed solide ,

et erudite objecta omnia refutavit, ea per univer-

sam Europam approbatione, ut in tantilla respon-
CAPUT IX.
sionum mole, vastissimse scientise medullamcon-
tineri, doctorum passim omnium non minus sit
consentiens et pervulgata, quam vera vox; ne-
Accusationcs Romw itevantur.
que ullam e tot viri Iucubrationibus esse laudem Quo successu.
ampliorem, prseter eam, quam Responsionibus
suis consecutus est; quaa ardentissima aviditate Inter ha?c censebant accusatores e re sua esse,
desideratae, et incredibili celeritate distraetse ut ex Hispania, ubi negotium successerat adeo
sunt, summoque omnium plausu ac gratulatione feliciter, criminationes suas Romam deferrent,
exceptie. Dein iteratis typis brevissirao tempore et ibidem redintegrarent cum pari successu. Quo- Romam de-
latat
recusae, lectoribus quibuslibet studio partium va- circa nihil intentatum reliquerunt. Comperta re
cuis mirifice placuerunt, Et sane (dabit, spero, (in Hispania quippe, ut diximus, clam peracta
veniam lector meaa prolixitati) in his vir septua- erant omnia)jussus Janningus nostereo pro-
fuit
genario major, annosa mnltarum rerum scientia, ficisci, uti propius inspiceret quid rursum illic
exactaquejudicii Iima instructus, nonpauca, quaj accusationis cuderetur; praasertim cum viri, pie-
latuerant hactenus, etenebris eruit, plurima illu- tate ac eruditione insignes, vix adduci posscnt
stravit nova luce, nonnulla correxit; ubique, ut crederent tentari isthuc posse.
quod mireris, in tanta, tamvaria, tamque atroci 44 Itaque SS. Simonis et Jml.e Apostolorum Mdem diluit
r. Jim-
criminationum farragine, semper usus placido festa luce Romam ingressus, habuit anti- ningus
nihil
calamo, oratione, ac stylo. quius, quam ut conveniret tum Eminentiss. Car-
41 Neque Belgii finibus contineri potuerunt dinales,tumdoctissimosdelatorum tomorum Re-
criminationes adversus Papebrochium, et liliros visores. Expiscatus proin ex aliis atque aliis,
Tempestas ojus; sacram inquisitionem Toletanam
sed ad quid potissimum displiceret (nemo enim quis-
Hispanica
delatai fuerunt unde emenso Oceano ultra anni
; quam mentionem faciebat propositionis ullius
solisquevias pervagatre, suum quaquaversum vi- hfflreticse) libellum supplicem confecit. quo pra3-
rus evomuerunt. Miris enimvero machinis inducta cipua, qua; minus placere nonnuUis iniellexerat,
fuit pnedieta inquisitio ad edendum decretum capita pxplanavit, et singula libelli exemplaria
Catliolicis auribus horribile, quo tomos omnino Cardinalibus singulis porrexit, eo operaa pretio feticiler.

quatuordecim de Actis Sanctorum, exsola accu- ut inproxima congregatione, die x Decembris

santium vel ignorantia vel invidia, acerbissima ejusdem anni, conditum sit decretum, quo tomis

Tomus vi Junii. 3 acc

 10 DE VITA, OPERIBUS, VIRTUTIBUS
.1 l :
IRI accusatis cnutuni abunde fuit a graviore censura. impendi Actis Sanctorum illustrandis; vocante me
.1 P. Jnnningo insuper asseverarunt rerum gnari ac nunc Domino ad societatem, ut confido, eorumdem
periti, secure et secluso de agitandis imposterum Sanctorumsuorum, illud unum in tcrris adhuc de-
metu, reverti ipsum posse in Belgium, ul)i lube- meo nomine supplicetur xquitati sanctissi-
sidero, ui
ret, et studia resumere. mi Domini nostri Clementis Papx xi ui quod
45 Decretum illud procul dubio delatoribus vivus ac valens pridem iterato petii ab Innocen-
quoque innotuerit; atque quod id causce fuerit, tio mi Decessore ejtis . ipse nunc tandem non dene-
desperata Romse librorum alienorum condemna- get mortuo.
tione, quam tanto urserant opere et eonatu, ge- 48 Petiiautem ub Innocentio xii, ut pro aucto-
nerosos animos suos convorterint, nt rebus pro- riiate sua super Ecclesiam universam, dignaretur
priis consulerent ; peterentque asummo Pontifice mihi indicare,aut per inquisitionem Hispaniee indi-
Decretum
*i!i-illn seculi proxime elapsi anno xcvm decretum silen- candas mandare Propositiones hxreticas, quas meis
tii, evulgatum Roma? xxv Novembris ejusdem in libris illadamnavit anno mdcxcv uti tales; ut
anni, sub boc titulo Prseceptnm dlentiiperpetui,
: commi-
ego, si quid hxreseos ignarus scribendo forte
nomine totius sttcri Ordinis iterato petitum a sissem, id sciens volens retractando emendare pos- Ejus rtoci-
RevereniUsimo P. Joanne Fnjxoo tle Villalobos, sem; aut siprxdicta inquisitio Hispana propositio- litas,
ejusdem Ordinis Priore Generali, ctc. Quod prje- nem fixreticam exhibere in libris meis nou posset
ceptum quanto urseraut ardentioribus studiis ullam, e decretosuo saltem eximeret terminum ha>
quibus dis- edendum, tanto minus suis placuit editum. Pa- reseos, suxque pariter t ac mex famae eximendo
pticuerit.
pebrochius vero illud sic accepit, ut gratulabun- consuleret.
dus sibi applauderet, quod tandem auctoritate 49 Id ipsum peto nunc, morti vicinus, et justo
summi Pontifieis. de antiquitate, delatoribus judicii Deo rationem actoruma meomnium reddiiu-
tam cara, sibi liceret tacere, id quod ab initio rus propediem, asanctissimo Domino noslro Cle-
controversiae per annos xxv et amplius ab ami- mente prxdicto, ut mortuo saltem prxstare dignetur
cis ipsis amicissime exorare hactenus non potue- quod vivo hactenus non licuit obtinere, Catholicus
rat. vi.n, Catholicus mori volo per gratiam Dei t
et jus
habeo, ut Catholicus quoque moriar in opinione ho- cura boni
miinnn. Ilnc autem obtineri non poterit, nominis.
quamdiu
CAPUT X. Decretum inquisitionis Hispanix videbitur justo ju-
dicio editum, ac publicatum esse, ct ego ibidem le-
gar in libris meis propositiones hxreticas docuisse,
Qravissimo Papebrochii morbo opusre- ac proptcrea danmatus esse.
tardatur. Quam. sincere catholicum 50 Ceterum uti onnribus, qui totis quadratjinta
ille se comprobarit. duobus, quos dixi, annis, opem miin ad illustranda
Sanciorum Acta, quoquo modo tulcrunt, gratias ago gratus
immortales interque illos, jam olim in Martino
Anno mdcci Papebrochius violenta febre cor- ,

reptus. et sensim in extremum vitse discri- nostro a mc laudato tum pene adbuc puero, sed
,

Papebro- Grorcc docto, Joainri Francisco Albano,

chius mori
men adduetus fuit. Proin saeris, quas ad expian- nunc san-
bundus dum roborandumque animum hoc temporis arti- ctissimo Domino Nostro ; ila illis, qui me, veritati
culo pertinent, magno cum pietatis sensu perce- in rcbus obscuris aliquid afferre lucis conatum, quo-
ptis, in singula momenta decretorium mortis ic- modocumque lxserunt t veniam lubenti animoconcedo, ct ujno^rrie,

tum exspectabat. Prius famen quam e vita mi- et ex charitate Christiana ignosco onnribus. Et ap- animus,
graret, instrumento autbentico et publico, Urbi positum est signum Patris Duuiclis Papebroclrii per
et Orbi facere palam voluit, et moribunda manu modum Crucis *
se probal
Cattwlicum .
consignare spiritum vere docilem, sincere obe- 51 Infrascripti testamur, nos eodem die duode-
dientem, a contumacia prorsus omni et pertina- cima Novembris hujus anni mdcci quo extremis coram ,
tes-
tibus
cia,atque adeo ab omni omnino baereseos suspi- sanctx Ecclesix Sacramentis, Eucharistiavidelicet,
cione alienum. atquc Unctione munitus fuit, ab octiduo tum xger e

47 Instrumentum hoc, quoniam ad proposi- febri, et lecto decumbens , Pater Dunicl Pupebro-
publico
insti umento tum non mediocriter conducit, et deliberatissi- ehius; ci adfuisse sub horam octavam vespertinam
mum ultinne voluntatis in materia adeo gravi vocatos ct rogatos, ac comperisse virum perbene com-
decretum complectitur, placuit hoc loco iutegrum potem nicntis, sensuumque onniium excepto visu, ,

subnectere, quod non invitus, ut spero, lector cujus usum jam fere a triennio cxcutiens, obducta
accepturus est. Ita son.it : oculis catarracta , sic perdiderat, ut scnbere per se
non posset.
52 Testamur insuper, nobis prxsentibus t audien-
tibus ct videntibus, eidem clare ac distincte pradec-
ULTIMA VOLUNTAS tam fuisse totam scripturam ab ipsometprxconceptam
et conscribi jussam qux hic prxmittitur, atque in-
,

cipil : UltimaVoluntasDanielis Papelirochii, etc,

P. DANIELIS PAPEBROCIIII ipsim vero auditis et recognitis omnibus, declarasse
expressis verbis, illam revera voluntatem suam esse,
e societate Jesu presbyteri ct insignum crucem £• ei subscripsisse manu
veritatis,

ad sanctissimum Dominum nostrum Clementem xi propriti, pcr tilicitain modice dirccla. Ita tcstamur,
Antverpix decima tertia Novembris mdcci,
Pontificem Romanum.
Isaacus de Bruyn, Prxpositus Domus Profcssx subsignatis,
Societatis Jesu Antverpix.
Daniel Papcbrochius, Jesu Pres- e societate Bruno Moustier, Minister Domus Professx
iitijtts

noris.
le-
Eqobyter indignus, postquam quadraginta duos cir- Carolus Claesman, Sacerdos Soeietutis Jesu
ibid.

ibid.
citer aunos, labore, jios.su») dicere, assiduo, ccstima- FranciscusBaertius, Sacerdos SocietatisJesu ibid.
tione vero, pro vario homiuum gcirio, diversa, ple- Conradus Janningus Societatis Jesu Sacerdos.
risque laudantibus, aliis, ut (it, criminantibus, Joanues Franciscus Bruyns.

35 Et
 P. DANIELIS PAPERROCHII. II

53 Et ego Nicolaus de Riemer, Presbyteret No- Museo cedere coactus , posterioribus vitse annis aittorb
it Nvtario tarius Apostolicus, ct per Concilia, privatum et su- opns limavit. a se pridem horis subcesivis collec- J. P.
iposloiico, premum suae Cathoticx Majestatis in Brabantia ad- tum, quod inscripsit : Annates Antverpienses , de Xuteocedit
missus, Antverpiz residens, dectaro et attestor, me quibus mox. Papebro-

omnibus et singulis ititerfuisse, dum hsec ita fierent

atque agerenturad lectum JReverendiPatrisDanielis
Papebrochii prxfati, mihiab annis noti; quiquidem CAPUT XII.
Papebrochius, me praesente et stipulante , qus
xiiNovembris mdcci acta sunt, approbavit, et si- Ultimum PapebrocMi opus, Pairue sute
gnaturam ratifkavit. Annales, Studiorum assiduitas.
54 Acta sunt haec Antverpue decima tertia No-
vembris mdcci, et eodem die subsignarunt supra-
Extremis vitee annis, ut jara dixiraus, ad An-
scripti ,
prxsentibus ibidem Reverendis
Dominis
nales Antverpienses aniraura adjecit Pape- (nnalium
Joanne van Can, et Melcbiore Ignatio Stuyck, fiitverpien-
brochius, et ^tlon&TptSa se probavit in paucis. Ea
Presbyteris incolis, ad hunc actum adhibitis et re- fium
autem lucubrationis istiusmodi occasio.quam fuit
quisitis. Et nunuta hujus estsubsignata per piwfatos
in praefatione ms. ipse recenset in ha?c verba : occatio,
Reverendos Patres, et Reverendos Dominos, testes
Tomo i de Actis Sanctorum Junii, finem impositu-
in Registro meo, tamquam Notarii, mecum. Tn qua-
rus cumS. Norberto, ArchiepiscopoMagdeburgensi,
rum omnium fidemet robur prxmissorum, etc.
ordinis Prxmonstratensis fundatore, atque Antver-
Periculum evasit etiam hac vice optimus senex
piensium post Normannicam vastationem resurgen-
prasteromnium exspectationem, et e mortis quo-
tium Apostolo dum rogor iltius actis brevem addere
, ;
dammodo faucibus ereptus est. Existimavi equidem
notitium abbatix, apudnosperipsum instituts, multa
haud abs re facturum me nec lectoris benevoli
,
reperi, qu# si in ordinem annalium digerentur, posset
patientia abusurum, si Iongiuscule praesenti in-
integrari putri.v nostrx historia, a Ckristophoro
stituto inhsererem, quo sua Papebrochio contra
Stella, Ludovico Guicciardino, aliisque mox nomi-
calunmias bene multas sartatectaque servetur in-
nandis, dumtaxat delibuta. Verum ksc cogitantem,
tegritas in materia tanti momenti nihilque hoc ,
subindeetiampollicentem, et multa rum frustra inda-
loco desiderari possit, cumulatissimefactum a rae
gantem, potior tune urgebat cura pertexendi, et ad
non fuerit satis.
prxlum adduceudi reliquos Junu tnensis tomos,
quantum liouitper tentatam aliquoties graviter vale-
tudinem, et hebescentem magis magisque oculorum
CAPUT XI.
aciem ; kacdeinde penitus sublata, cessandum mihi
per annos quinque fuit a scriptura omni, donec
Quo ordine editi sint tomi quinque Junii. anno mdccii placuit Deo, et, quem in simili calami-
tate multis auxiliatum novernm B. Aloysio Gon- .

Quam gravia impedimenta progressum Operis zagx, ut die xx Julii Carolus Caron , ophthalmicx
retardarint per septem circiter annos, ocu- chirurgUe non minus felix quam peritus jam per-
,

amice lector, usurpasti tuis. Interea

Hs, fectam sinistri oculi, quam vocant, catarractam , le-
Junio iu temporis prodiit Junii tomus i anno mdcxcv. Illi quidem
titcem dnto.
varet; nullo doloris sensu, sed eum assueta
proximus, mdcxcviii editus est. Tertius mdcci, post talem curatiunem organi visivi debilitate. Post-
cui prcefixit Papebrochius tractatum praslimina- quam autem intra menses decem tantus adfuit oculo
rem, continentem leges Palatinas Jacobi secundi, curato vigor, utper me legere quidlibet, scribereque
regis Majoricse, elegantibus commentationibus, inciperem; resumpsi etiam Annales, rudi eatenus
et tabellis araeis locupletatum. Huic successit to- schemate adnmbratos, et monumenta, qxue cxcutien-
mus quartus mdccvii. Magnam illiuspartem con- tibusetiamoculis numquam desieram serutari, recog-
stituunt Acta S Joannis Prodromi, et Baptistae noscereatque digerere. etc .

Domini nostri Jesu Christi, in quibus ea, qure ad 50 Habes occasionem operis. Nunc non erit
ipsiusconceptum, natales, pra?dicationem, capti- injucunda Iectori curioso, modica prsefatce lucu-
vitatem, causam mortis, tempus, locum, ac fe- bratiouis, hactenus non edita? notitia, et rudis rudisi
stum Decollationis.cultum tum apud Grascos tum quaedaraidea. Hunc praefert titulum : Anuales Ant-
apud Latinos, reliquias, earumque translationes ac verpienses ab V. C. ad A.C. mdcc, collecti ex ipsius
inventiones, miracula, et reliqua, quseeo faciunt, civitatis monumentis publicis, privatisque t latiiue ac
prolixa eruditione, et erudita prolixitate erude- patritY iiiujiix. iisque fere manu exaratis. In prae-
ravit, illustravit, centuraque et undeviginti pagi- fatione ad lectores fiAon&rpt&cg prseterea, qua^
nis absolvit. Duobus post annis, nimirum mdccix jam dedimus de occasione scriptionis , raultus est
publica? luci datus fuit toraus v prasdicti mensis. auctor in contexendo recensendoque clarissimo-
5GPra5mittiturhuicchronologiaPatriarcharum rurh virorum catalogobenelongo, qui amicissima
Alexandrinorum, et appendix de Coptis et Jaco- liberalitate oppido divitem veterum monuraento-
bitis ;rem enimvero utramque horrendis undique rum thesaurum suppeditarunt ,ex vetustis tabu-
aculeis implexam, aPapebrochio quidem inchoa- depromptum et longis pleruraque studio-
lariis ,

tam, sed praeterquara devexae setatis vires per- rum ac temporum impendiis collectum quibus ,

mitterent, intricatam , magna ingenii eruditio- certa statuitur per totum historiae decursum, /W**»

nisque commendatione elaboravit absolvitque instrumentorum fides et auctoritas.

P. Joannes Baptista Sollerius noster. Ad calcem 60 Praefatur item, variare se stylum pro varie- stytust

ejusdem tomi addita sunt Acta B. Raymundi tate materiae, et huic illum attemperare, Tandem
Lulli, ab eodem auctore, pari cura labore ac ut aliquid indulgeat purse latinitatis amantibus,
laude. intermiscet suas quolibet tempore triumphalea
57 Atque hic post editum tomumv Junii anno pompas, tura ad magnificentiam civitatis, tum ad
demumMDCCix metas pesuit Papebrochius, post- ingeniorum praestantiam, ubertatemque commen-
post tomos quam tomos xvm de Actis Sanctorum pro primo dandam accommodatas. Denique Antverpiensis
18 vntyatos
Actorum semestri magna ex parte a se illustratos urbis originem. progressum, incrementa, resme- i

conspexit tandemque ob ingravesccntem artatem

,
morabiles, familias patritias, tngenia omni artiiun
 12 DE VITA OPERIBUS, VIRTUTIBUS
avctore genere politissima, scriptores immortalitate di- ac solida, quam copiosaet ornata, ltibcnsvolens-
•I P. gnissimns, religiosam civium pietatem, munificen- que, ut opinor, lector audiet autlientica testimo-
tissimas in opera pia fundationes recenset. Ad ha?c nia. quibtisplanum faciam quam non qtta-sitis ,

singulari luxu exstructa aedificia, qua sacra qua sed sponte oblatis eruditorum virorum suffragiis
profana, et opum affluentiae conjunctam urbisve- comprobata de Papebrochio existimatio fuerit.
nustatem, etqua: non? Ab anno U. C. CCCLVIH ad Atl majorem liujus argumenti perspicuitatem, ju-
mdcc ordine chronologico enumerat, orbique evul- verit distinote ac distribute in medio ponere scrip-
gat, quae discant remotissimae gentes, mirentur tanmi ultro citroque diversis temporibus littera-
exterae nationes, omnisque retro secutura poste- rum fragmenta.
ritas intueatur. Opus profecto tanta urbe dignis-
ir*slanHn simimi, quam ot Belgii ocellum. et gratiarum do-
micilium nuncupare merito licet : quam item ce- I. Quam prceclare <lc Actis Sanctorum
lebratissimus Justus Lipsius urbem urbium nomi- ct Papebrochio scnscrint Itali.
nasse fertnr. Res tota innumeris tabellis aeneis
illustranda designatur. Operis editionem commo-
Atqtie ut ab Italis incipiam Antonius Maglia- Antonius
:

diori tempori et liberali Mtecenati reservamus. Maaluibe-

bechius V. C. magni Etruriae Ducis bi- CllitK,
,

61 His, qua? diximus liactenus, corollarii loco bliothecarius, quoties ad Papebrochium atit .T.-tn-
visum est subtexere obiter et paucis ea, qua? ad ningum scripsit (scripsit autem ssepissime) toties
viri ingenium, et studiorum, quam tenuit, ratio- tum Operis nostri, tum Papebrochii prseconem
Ingenium
Papetrochii nem spectant. Prseter tenacissimam memoriae agit. Ut brevis sim, paucula excerpo. Insulsse illx
vim, erat in eo ingenii perspicuitas excellens, et et inepUe contra opus immortale scribillationes pcri-
limpida. Accedebat judicium maturum et soli- bunl hiiuil diibic cum eorum auctoribus, opere ile
judicivn
dum, veri tenax, non tamen pertinax. Adi infra Actis Sanctorum, ad orbis usque interitum duraturo;
caput xvi. ubi pluribus hoc ipsum probatum re- ita in litteris vn Junii anno i.xxxii supra ntille-
peries. Eum porro tenebat studendi modum so- Alihi sic concludit: Crcdat
:
simumsexcentesimum.
lebat primo mane, peracta re divina, in Museum milii. intcr probos cl eruditos omnes ncmincm umim
sese abdere, ad meridianum usque tempus, nec e summo inpretio et ve-
reperiri apud quem Acta illa
statione discedere ob frigoris asperitatem, aut
neratione non Uabeantur.
alia cceli aerisve incommoda ; nullam item sinebat
66 Occasione tomi vi Maii Serenissimo Etntriae
elabi particulam pomeridianitemporis, quaparcis- AVc R. Y. ncc
Duci dedicati, Janningo scribit :

sime non uteretur. doctissimus Pater. Papebrochius hic ullius

optimus et
62 Numquam non erat occupatissimus num- ;
patrocinio opus habent; tanlam Serenissimus noster
studitim
conlinuum quam minus solus, quam qtiando solus etiam ;
de incomparabili operc concepit opinionem, ut tinn
tum negotiosus, quando otiosus esse videbatur. auctorum existimatio et veneratio nxajor
ejus, titm
Jam Latinus erat, jam Gracus, jam Italus jam ,
esse non Quoties vero sive hic, sive alibi
]>ossit.
Hispanus, jam Gallus, jam Belga; ad pauca ut Papebrochium nominat, tnties iisdem ornat titulis
redeam, libris prope omnibus omnia factus, quse- examen sub-
opiinu et doctissimi. Dum libri nostri
rebat, indagabat. irivestigabat, qno prastitutum Romse, P. Conrado Janningo, ut diximus,
irent
sibi scopum, qui erat major Dei et Sanctorum illic degente, has ad ipsum responsorias dedit :

gloria, contingeret. Nimirum non erat nescius magni istius

Tunta... animo meo semper insita fuit
/.'
illius, quodait Ma?nander apud Stobseum liyvt
viri (Papebrochii) ueneratio, m mihi quidem stimulo
A/orx yfverai iizty.£}.rJoi vsA irova ShcavTot.
opus non sit, quo ad xquissimam cjus cuusam tuen-
Nibil tam difticile esse, quin quaerendo investigari diim incumbam, etc.
sit. Aliquando illud quoque tempus, quod ad 67 Quanto in pretio habuerit Sanctorttm Acta,
laxandos aliquantulum animos, familiari sermone eorumque scriptores, praesertim Papebrochium,
transigitur, sua cura non vacabat. Tunc enim cum Franciscus Maria Florentinius, abunde testatum Florentiniua
P. Henschenio aliove socio corrigendis typis, esse voluit in egregio suo opere Ecclesiae occiden-
pater

proutres ferebat, operam dabat. talis, seu HieronymianoMartyrologio; quod cum

63 Narravit niilii P. Franciscus Baertius no- eruditorumpassim manibnsteratur, mitltisexinde
ct indefes-
ster, qui illud audierat ex ore pratdicti Hensche- laciniis consuendis supersedeo. Marius Florenti-
sum
nii, integras eum nonnumquamtraduxisse noctes
nius , laudati Francisci Marioe filius , litteris ac filim ,

in itinere Romano, quas dabat exscribendis vete- anno xcvn praeteriti seculi, vm Octobris Lucae
ribus codicibus Greecis, dnm prae dolore dentium
datis, ita Papebrochium interpellat Tuam doc- :

sommum capere non poterat. Qua occasione illud

trinam et eruditionem demississime veneror, sucras-
Jolii cap. vn effatum usurpare merito valebat :
qne miiniis exosculor. Vulc, splendidissimum Reip.
Noctes laboriosas enumeravit mihi. Itaque vir ad
lilterarUe lumer., nullis umquam maculis obumbran-
pluteum quasi a natura factus, nusquam
libros et dum.
Iaborem vel intermittebat vel remittebat. BiSXio- 68 BenedictusBacchinusOrdinisS. Benedicti.
rpux7»v aut j/aXxevrepov dixisses quo cogno- ,
vir oppido litteratus in epistola sua data Mu-
mento alios quoque olim fuisse nuncupatos, me- tinffi iv idus Julii anno mdcxcvi scribit in hanc
moriae proditum legimus. Nimirum quia libros ob sententiam : Potui viderc, qui- eruiitissime disscris
summam discendi aviditatem veluti vorarent, et contra incplissinium calumniatorem. At vix svm
ad quoscumque ac quantumcumque continuandos explicando, quantum angar pro communi dedecore,
labores, ameo quasi essent pectore praiditi.
quo afficimur, cum Romx opus etjregium, etmajoris
profecto utilitatis et nccessitatis, vel saltem squalis,

CAPUT XIII. cum fumoso opere Baroniano, acri adeo controversia

exagitatur.

Papebrochii fama eruditorum suffragiis 69 His sine dubio alii plures annumerandi

comprobata. essent perdocti exltaliaviri, Ciampini Murato- :

Ciampinus,
ituratorius,
rii, Lucentii, Fontanini, aliique; quorum verba Lucenlius,
'

Paiiebncliit C<ed ne meo dumtaxat sensu deprompta

hsec e referre non est integrum eo quod vir modestis-
,
clc,

pnconet.
J^ videatur oratio, vel saltem non tam esse vera simus eas adse datas litteras dumtaxat reliquerit,
quas
 P. DANIELIS PAPEBROCHII. 13

quas furtivae quodam modo Sociorum manus ei mento veneremur, quod nemo tam irapigre, nemo AUCT iri

eripuerunt. tam indefesse in nostrum subsidium insudarit, 3. B.

70 Recensendi porro essent Eminentissimi laudesque Papebrochii ore pleniore diffuderit.
Ponlifea
Rom. cl Car S. R. E. Cardinales plurimi, et hos interprimus, Supersunt apud nos litterse prope innumerse, in
ttinalcs
qui jam S. Petri sedem tam gloriose occupat, im- quibus dum Papebrochii mentio incidit, virum
mortalitate dignus, Clemens xi, tum temporis exccllentissimum, amabilnsimum, incomparabilem
Cardinalis Albanus. Tum vero Bullionius , Medi- identidem praedicat.
caeus, Casanata, Boncompagnus, Bonvisius, Du-
razzius, de Comitibus, Bicbius, Coloredus, Sfon-
dratus, Del Verme, Norisius Casonus , et qui
Quid de Papebrochio Hispani.
§ III.
, ,

alibi recurret, omnes quanto stu-

Aguirrius. Qui
dio Actorum patrocinium suscepere tam lucu- ,

Nec vero tam ubique adversam sibi Papebro-

lentis argumcntis Papebrocbii merita comproba-
chius nactus est Hispaniara, quin suos ibidem
runt. Sic autem purpuratos hosce Patres prse
amicos, patronos, ac vindices habuerit. Unus
ceteris nomino ut ex augustissimo sapientissi-
,
,v
instar omnium esse possit Nicolaus Antonius, ce-
moque Senatu nec unum excludere audeam, qui dntonius,
leberriraus bibliothecae scriptorum Hispanorum
de Papebroehio, et laboribus ejus pra^clare non
compilator. En paucula ex [itteris ad Papebro-
senserit, aut non sentiatetiamnum, aequus rerum
chium scriptis : Bollandi, Henschenii, Papebrochii
arbiter, et sincerus doctrinas Eestimator.
nomina, virtutes, eterga rem litterariam publicatn
merita infuerent attius cordi nostro, quam ut, etc.

Ac versus fmem : Prospiciet Deus, ne abrumpatur

§ II. Qttam egregie de Papebroehio aaiviim boc (Actorum) filum, etc. In eadem ipsa
e.ristimarint Galli. epistola V. C. acerrime invehitur in personatum
pseudo-dextrum, et asseclas, Maximum, Luit-
praudum, et Julianum; quae totidem sunt Pape-
Gallos potissimum notitia antiquitatis
Apud brochii elogia ab Endnentissimo Cardinale
,

ecclesiasticie, reique historicae investigatio

Aguirrio solide confirmata, prout videre est in Cai
floret. vigetque ; magno itaque in pretio apud Respousionibus ad exhibitionem erronum, arti- AguArrius,
illos fuisse Papebrochium, mirum nemini videri culo xv a numero 369 ubi uterque conjungitur
;

debet. Inter Benedictinos, multa scientiarum co- cum Mondexarii coraite, D. Gaspare de Mendoza, '{"'
eum campum pridem ingressus est
pia perpolitos, intrepido item fabularum patriarum extermina-
.-lclieruts. Lucas Acherius luijus vestigia pressit, laudatis-
;
tore.
simeque in eodem pulvere est versatus, Joannes 76 Quid; quod P. Antonius Xaramilius S. I. tnt
Mabilio. Supervacaneum foret hic repetere epi- v,r;
Olim (prajfixa apologia? verba hic reddo)S.
stolam ejus suavissimam, qua parem eruditionis, Tkcologiz Cathedraticus, tunc Procurator genera-
parem modestia? laudem in Papebrochio venera- lis provinciarum Imlicarum , et nunc S. Officii
bundus suspexit. Adi numerum xvn. In alia epi- Qualificator, publici juris fecerit apologiam pro
stola scripta Lutetiaj Parisiorum xji Kal. Fe- imposturas accusationes
veritate contra varias et
bruarii anno lxxxii seculi proxime elapsi idem ,
publicas adversus personam et libros P. Danielis
Mabilio sic loquitur Si me audis, eorum (accusa-
:
Papebrochii... imprimi pcrmissam a regio status
torum) querelas surda aure prsteribis... vigitix ac
seuatu, et ab ordinario Tnquisitore Madritensi; de-
lucubrationes vestrae ita (mitii) sunt cordi , ut uolim
dicatam supremo S. Inquisitionis generalis conciiio
eas defensione non necessaria interturbari. ctc. Tantam profecto vir insignis in Papebrocbii
72 Sic statuebat vir magnus; quem subinde vindicationibus collocavit operam , ut nihil in se
Toletanum decretum adeo perculit ut Papebro- ,
desiderari passus quin omnes omni ex parte
sit,
chii causam suam fecisse videatur. Etenim ubi absolutissimos doctrinae scientisque numeros
,

libros Romie examinari accepit, ultro apud claris- impleverit, pedemque pedi conferens, perspicue,
simum Baluzium aliosque amicos doctrina insi-
,
breviter, distincte ad accusatoris capita respon-
gnes institit, ut Papebrochii patrocinium arriter derit, non minore scientiie laude, quam Pape-
susciperent. Servamus repetitas ejus litteras ad brochii aestimatione.
Stephanofium congregationis suaD, Romae procu-
ratorem generalem, missas, quibus instantissime
ipsum urget, ut amicos Cardinales Casanatam, :

§ IV. Nationnm Septemtrionalium de

Coloredum, Aguirrium, Norisium conveniat, ac
Papebrochii merita de universa Ecclesia, scripto- Papebrochio judicia.
rumque ejus summam apud doctos per Galliam
viros approbationem exponat. Atque illud nulla
Inter nationum Septemtrionalium Litteratos
interposita niora pcr se cumulate prrjestitit dictus offerunt se nobis non pauci , qui plenis omni
Baluzius. Iandum genere suffragiis, quid de Papebrochii
73 Quod de horum litteratorum virorum stu- eruditione senserint testatum abunde orbi reli-
,

diosa in Papebrochium voluntate est dictum, idem querunt. Tametsi nonnulli inter illos sunt a reli-
Cangius, de Cangio, reconditie vetustatis scientissimo, gioue nostra Romano-Catholica alieni non ta- ;

dictum volumus, optimo jure. Scimus enimvero et men idcirco pauca e pluribus ad presens institu-

Herovallius, agnoscimus eum, datis ad V. C. Herovallium lit- tum accommodata testimonia adducere praeter-
teris, in defensionem Papebrochii gnaviter incu- mittam, in spem adductus, tam mihi benevolum
Pagius, Tit- buisse. Scimus apud Pagios, Tillemontios, et ac gratiosum fore lectorem, ut qualemqualem
lemontius, Gallos eruditos pene omues multo jucundissimam hac in parte scrupulum mihi eximat, et non in-
immortalem fore Papebrochii memoriam. vitn. nedum offenso oculo pervolvat, si quae istius-

74 Ignoscant si perillustrem Claudium Cas-

,
modi producam. Nihil equidem cupio iis inesse

Castellamis, tellanum, Parisiensem Canonicum Martyrolo- ,

momenti, nihil ponderis , nisi quantum a libera-

versatissimum, atque in opere nostro sex- libusartibus petitur. quarum constat ipsos, quos
gum
centislocis laudatum, illo memoris animi monu- hic cito, perstudiosos esse.

78 Antonius
 14 DE VITA, OPERIBUS VIRTUTIBUS
AITTORE 78 Antonius Matthseus, multis editis volumi- tum conciliorum tum Brabantioe Can-
Praesides,
J. P. nibus clarus, opora sua omnia, seu antiquorum eum
cellarios; quem adhuc supersti-
imprimis,
dntonius operam eolleotiones ad Papebrochium misit, tem Deus ter Optimus Maximus diu sospitem et
Uatthteus,
una cum officiosissimis litteris, et veneratione incolumemservet.BaronemdeGrysperre, Goyck
plenis. Pragmentum ox illis delibo Tu interim, : ct Libersaert, eximios omnes Papebrochii lauda-
nobilissime ci celeberrime vir, vive et vale diu, et tores? Annumero illis postremos per Provincias
remp, lilterariam, utegregie fecisti hactenus, sic et foederatas Vioarios Apostolicos, ea saltem parte
imposterum laboi'ibus tuis juva. Vicissim juvet te de bonis artibus bene meritos, quod et nostrum
Dcus, vitam tii<< proroget, et perpetim benedicat. Opus, et Papebrochium se permagni facere non ,

J nice id exoptat doctrina tu.t- admirator, et reve- unis humanissimis litteris testatum voluerint.
rendi nominis tui 'ult<<r religiosus, Antonius Mat- Postremuseorumetiamapud Sedem Apostolicam Castoriensis
th.rus. Ita scribebat Lugduni Batavorum vn No- accusatorum librorum causam defendit. Videca- Scbastenus,

vemliris anno seculi labentis primo. put x partis iii Responsionum.

79 Doctus Meibomius in uno e suis opusculis, 83 Domestiea nostrorum testimonia, ne forte
cui titulus Programma: in Pentecostes festo, sic suspecta videri possint, nihilattinet afferre. Cer-
scribit : Inter Actu Sanctorum, u viris industrue tum est omnes de Societate panlo celebriores vi-
stupends, ei varUe eruditionis nomine non salis lau- ros,vastam Papebrochii scientiara suspexisse,
dandis, Senschenio et Papebrochio... edita, etc. immensosqtte labores, fuisse admiratos. Equidem
Leibnitius, Guilielmus Leibnitius litteratorum Germanorum dum Chiffletios, Possinos. Menestrerios, Henaos, Chifftelius,
facile princeps, tomo
de Scriptoribus rerum i Thyrsos, Harduinos, Danicles, Gianettasios, pau- Possinus,
Wenestre*
Brunsvicensium, in introductione § xxix ita me- cos e multis enumero. universam Societatem au- '""• ''
morat : Cum crgo, inquit, beneficio Danielis Pa- deo compellare; num qtiis umquam impensius
pebrochii , celeberrimi iu Societate Jesu viri, plus laudatus, et contra tot calumnias acrius propu-
quam dici potest meriti, facta... miki esset copia gnatus fuerit ? Sed hsecjam pridemtoti Christiano
clc, ctc. orbi pervulgata sunt, illis saltem, qui controver-
80 Hinc in Sueciam transeo , quo ejus fama, sias in Responsionibus agitatas evolverunt.
aeque ac in ceteras orbispartes penetravit. Unus
Barc dc pro multis afferatur Illustrissimus Baro de Spar-
Sparwenfelt.
wenfelt, e S. Birgittae sanguine oriundus, doc-
§ VI. Benevolentia Austriaca crga Opus
trinarum amantissimus. Regis sui jussu ablega-
de Actis Sanctortim, ct Papebrochium.
gatus, Hispaniam, Galliam, Africam petiit. Bis
transivit Antverpia, bis sua nos praesentia bono-
ravit. Menologio Slavono-Russico, Museum no- Sed omnes omnium favores nimium quantum
strum donavit. Idem Kalendarium, a Papebro- superavit Augustissimus Imperator
Leopoldus Leopoldus 1,
gloriosae memorire, (Superi!
qualis vir!) Hic
Ae '" n,m
chio evulgatum, sua ipse manu, juxta genuinam
linguae Moscoviticae proprietatem, (iu
quamvis laboriosissimis gravissimisque totius
Moscovia
Reip. Christianae curis esset distentus
quippe et Russia diu multumque versatus, liujus occupa- ,

tionum suarum diverticula atque solatia ab

regionis idioma apprime didicerat ) multis locis Actis
emendavit, correxit, castigavit. Denique studio- Sanctorum quan-ebat; solitus in diesvesperi ante
cubitum, aperire tomiiin, nomini suo
sissimum se numquam non comprobavit Ope- inscriptum
(ille enim semper
ris de Actis Sanctorum a;slimatorem. Papebro- inetimbebat mensa?) ejusque
lectionem ad horas integras continuare.
chium dilexit, ac suspexit, quam qui maxime, uti Ita ac- '"'"'
cepimus a fide digno Ministro qui quotidianam
conficitur ex litteris non paucis. Alios Septem- ,

tah tempore Caesari operam navabat.

trionales praetereo, quorum nonnullos vel solo Pitis hic
lectionis usus sine dubio
Papebrochii videndi desiderio scimus Antver- Augustissimum Impera-
torem juvit, ut ad summum, quo inter coronata
piam excurrisse,
Ludolphus Catholicorum capita praacelluit, sanctitatis api-
81 Tali se flagrasse studio fassus est Ludol-
Custerus. cem perveniret; atque ea, quaj lectitabat, orbi
phus Custerus, bonarum artium cultor excellens,
universo morilms suis expressa exhiberet.
et nobis amicus, non
pridem Parisiis Acade-
ita
mici laurea donatus de quo breviter hoc pronun-
85 Ex illo fonte mirifica summi Principis mu-
;
nificentia, et benevolentia plus
tio, non fore ut de amica cum Papebrochio et quam paterna,
plus semel nostros labores promovit. Hinc et
Sollerio collocutione, umquam illum poeniteat, ad
(lici, et esse
perpetuus Musei nostri Majcenas vo- Mxcems,
Catholica castra felicissime adductum. Hsec satis.
luit. Nec alieitutn putavit
Dixi de Italis, Gallis, Hispanis, Septemtriona- a stta majestate agere
causam Papebrochii etlibrorum delatorum,
libus. Nunc remenso viae tramite, in Belgium datis defensor,
httensad Innocentiura xn Pontificem
redeamus. maximum
et Carolum n Regem Catholicum, gloriosas
u-
trumque memorias. Consule Responsiones
parte
m, cap. x.
§ V. Behjii Ctilholici ct Domcsticorum 86 Eosdem spiritus hauserat Josepbus i au- Josephusi.
de Papcbrochio testimonia. gustie memorice, dignus tanto parente
filius , et
mimperio suecessor. Eosdem Carolus vi, Rex Cuniusts.
et
popularium Belgii Catholici
Dechium Papebro-
non est quod multacongeram,
studiis,
in Dommus noster potentissimus ac clementissimus,
qui jam imperii seeptra moderatur.
Quae utinam
quia in clarissima luce versamur. Ecquis Belga- Deus cum Sanctis suis, longa annorum
serie con-
rum historico-criticam tractavit, qui cumulatos tinuet, prole multa amplificet,
victoriis illustret,
in eo litterarum genere honores
non detule- illi ad Domus Austriaca? splendorem,
subditorum
Lupus, rit? Testis est Lupus, Schelstratius Baro le , felicitatem, Catholioae religionis
Sciietstra-
Rov, excelsse mentis incolumitatem
viri; testes suntalii antiquo- et augmentum.
tius, Baro tr
ll.nl, rinu monumentorum scrutatores , a quibus sic- ,
87 Nonest quodaliquis ob
_ ea, qua? in pr.-esen-
enodanda occurreret, ora-
ubi difficilior questio tis capitis
decursu dicta sunt, vanaj gloriolsa
la-
culi instar consulUim novimus. Quid ego in me- bem nobis aspergat. Quid enim > Aiiena
de Pape-
dium proferam doctissimos viros, tum Antistites brocbiojudioiaproferimus alieno ore loquimur.
;

Quod
 P. DANIELIS PAPEBROCHII. 15
Quod si quid de nostro addimus, qttis ffiqntis re- qttam prseclaro aliarum virtutum praesidio et co-
AtJCTOBB
rum sestimator id in malam partem aecipiat ? riiilnttt fuerit septtts, facile assequi licet.
J. P.
Nostra defcndimus, Papelirocliium a calumniis et 91 Huic singulari modestise, qna se infra ora-
imposturis vindicamus utrumque justum est, et
; nes (leprimebat, conjuncta erat mascula prorsus
legibus omnibus' permissum. Ceterum si quid amplitudo mentis, nec non quasi qmedam exag- magniluto
inde laudis vel in nostras luoubrationes, vel in geratio, quam altissima animi qua adversos ""'<"' ,

nos ipsos derivetur, nostras essc partes novi- quosvis fortunsa reflantis casus, quantumvis ino-
mus, non in nobis quasi ex noliis, sed in Domino pinatos, incredibili et heroica constantia excipie-
et Sanctis ejtts gloriari, et usurpare illud unum bat, tolerabatque. Non utiqtie nesciebat appella-
Vatis regii effatttm Psalmo cxin Non nobis, Do- : tam. ut cum Tullio loquar, a viro esse virtutem ;

mine, non nobis; sed nomini tuo da gloriam. Sed nihil tam viro proprium esse, quam humanas
jam quse virum propitts et ornatius circumstant, ffirumnas virtuto inferiores putare, nullamque
Christianas ac religioso sacerdote dignas virtu- partemanimi habere tam mollem, quam medita-
tes, quanta possumus brevitate decurramus. tione ac ratione non corroboret. Et sane eo erat
pectoris robore P. Daniel , ut nullffi difficultates,

utut arduse, ac inexspectatse, de seren2e ac tran-

CAPUT XIV. quillre conseientiffi Eequabili statu ettm dimove-
rent. Adeo spem. raetum. perturbationem, cete-
Prwclarce ac viro relujioso rasque humanse mentis affectiones, appetitiones-
dignce virtutes. que, obedientes fecerat rationi.
92 Gravissimo decreti Toletani vitlnere per- constantia
Solent sancti Patres crebis usurpare sermoni- cussum quidem, sed neutiquam perculsum fuisse, '" '"'"'"'

bus, millam esse inter virtutes praestabilio-
rem, quam demissionem animi, sive humilitatem.
Et sane apud omnes constat, hanc virtutem
unam omnittm esse dominam, reginam, paren-
tem, custodem virtutum. Jure ergo hinc exordior,
unde virtutis omnis vis ducitur. Et sane prffidi-
Papebrochii tus erat P. Daniel incredibili sui despicientia,
Immititas,
perpetuo honoris contemptu, mira deraissionis
cupiditate. Etenim dum quaquaversum, nominis
ejus fama claresceret magis magisque in dies,
soius se ipse videbatur ignorare, atque id unice
operam dare, ut elationem mentis,
sapientia non raro inflari solet, humilitatis pon-
id argumento est, quod vespere ejusdera diei,
quo atroeissimte sententiae tenorem acceperat in
manus, non aliter qiiam si latis suffragiis secun-
dum se prontintiatum fuisset, primus ipsenift in
corona nostrorum, tempore colloquii vespertini,
horrendam censuram prrelegerit composita men-
te, pacato ore, et mira totius vultus serenitate ;
quem ne tantilla quidem doloris nttbecula in
tanto casu obscurare visa est; non sine summa
adstantium admiratione. Non itaque pendebat a
vicissitudine. et ludibrio rerum httmanarum, sed
qtia humana totus erat aptus ex sese, suaque omnia in con-
scientia recte factorum ponebat. Proin veree vir-

dere deprimeret; avidissimeque captaret, quidquid tutis stimmam non peregrinis quibusdam pietatis tolida
'"'"'
domi forisqtte infimum occurreret. exercitationibtts, et umbratili religionis specie

89 Semper de se, ac rebus suis perquam mo- metiebatur, sed constantia , magnitudine animi,
nliorttm deste, semper de aliis Jtonerifice loquebatur. Ri- rerumque fluxarum contemptu ac despicientia.
xstimatio,
gidus erat defectuum suorum, et frequens accu- Viam hanc ad consecutionem perfectionis quasi
sator, identidem se inspiciensacdespiciens. Fuit, proximam et compendiariam ducebat Eum con-
sut conUm-
ptus, qui sub extrema vitae tempora ipsi diceret, lucu- scientiffi colebat nitorem, ut a levissimis quibtts- nii
iCtentul *
bratiunculam aliquam satis culto stylo fuisse ab cumque labecttlis abborreret; eo potissimum prin-
eo conscriptam; ego vero, inquit, gaudeo aliquid cipio a teneris unguiculis imbutus, prceter cul-

saltem a me alicujus frugis, et non invita Miner- pam ac peccatum ltomini in hac vita accidere ni-

va, conscriptum esse; adeo de operibus suis vir hil posse, qttod sit horribile aut pertiraescendum.
modestissimus et sentiebat demisse, et loqueba- 93 Variis. ut vidimtis, ac gravissimis raorbis

tur.Nec porropudebat ipsum fateri, nescire se, tentare servum suum et tamquam atirum in for-
quod nesciebat. Sicubi erraverat, niliil humanuni nace probare, divinae bonitati placuit. Quo tem-
a se alienttm putans, sincere et candide retracta- pore non vulgaria edidit patientise argumenta. patientia
bat; id quod plus semel praestitit in publicis Nihil petiit, nihil qttestus est, nihil rectisavit; at

scriptis. Httc accedit qttod sffipenumero severum medieorum totum se arbitrio permittebat nul- :

in scripta a se edita censorem et animadversorem Iumejusverbum excipiebatur, de dolore corporis,

ageret. Nunc incusare praeproperam in scribendo aut de morbi jegritudine querentis; contra. dicta
celeritatem ; nunc aliqua non satis digesta velli- omnia gestusque erant istiusmodi, ut satis appa-
care. et carpere, lioc aut simili.sermone :
reret morbos veluti solida? virttitis seternaeque ,

90 Cur hoc omisi > Cur illud plenius non trac- materiam gloriffi, ab eo in divini beneficii loco
w<( accitsa-
tavi? In isto qttid necesse fuit tam multis immo- numerari. PrffiterhffiC nihil, meo qnidem judicio,
lio,
rari }
. quanta cum oscitantia dedttxi
Illttd et illud ffique solidam viri virtutem declaravit
atque mi- ,

Hanc et illam materiam viribits meis majorem,

,
rabilis patientia, indiuturna visus hebetudine, ac
quam indiligenter elucidavi, parttm pensi habens dein csecitate. Quae profectovisus privatio, quam rtca
quid reeusarent, quid ferre valerent huineri ! In tetrica, qiiarn molesta aceiderit homini, studiis

hoc proposito eloquentiorem solito dixisses. Ad et occupationibits usque assueto. atque unice de-

hffic multiiin, et fortasse nimittm, aliquando de- dito, nemo non videt. Nihilo tamen seeiits in
ferebat aliorum judicio, modicus sui ffistimator ;
gravissinta illa visus orbitate, qtiffi quinque om-
et eventtis docuit, interdum quasdam ab illofuisse nino aunis tenuit, fidei lumine, in justitiae Solem
elaborata miuore ctim sttccesstt eruditionis , quia intentus, Deum laudabat, atque in ejus providen-
alieno potius steterat ductu, quam suo. Huc fa- tiffi sinu conquiescebat placidus ac securus.
cit epistola clarissimi Mabilionis nuinero xvn, in 01 Rara erga Deum et Sanctos religione c\-
!

quagemtinis coloribus modestiam Papebroeliii, celluit de qua universe h

; lici potest, omnes ^

abunde sibi cognitam ac perspectam depingit. ejusvitse partes perpetua orationis ac studiorum
Jacto tam solido virtutum oninittm fumlamento, vicissitudhie fuisse descriptas. Arctissima item
 16 DE VITA, OPERIBDS, VIRTUTIBUS
AUCTORE cum Beo familiaritate erat conjunctus ; quo fie- intertextis rigentia, vel catenulas ferreas adhi- affliclatio
corporis.
J. P. bat, ut quantumlibet occupatissimus, officiis divi- bens, quo pise in se crudelitatis expleret sitim,
nis in templo nostro numquam non interesset. et virgineo pudori certitts consuleret. Nec in se
Illucadrepebat palpabundus, quando ob affectam macerando minus fuit frequens, quara fervidus,
setatem et cccitatem ire vix poterat. Hinc fuit sub ipsam quoque vel urgentem, vel certejam
quod fallente vestigio pronus humi ceciderit ssepe adventantem senectutera. Paupertatis apprime Stllfliltlll

jmupcrtalis.
cum periculo, interdum non sine vulnere. Dei- erattenax. Hanc cubicuhitn, hanc supellex, hanc
Virgimm parae Virgini tenerrime erat devotus, nihilque vestitus, hanc totus ipse pra> se ferebat.
Veiparam
prfelermittebat quo demereri eam posset
.
ip- ; 98 Quid dicam de commodissimis raoribus ? roinilas.

sam in ore, ipsam in oculis, animoque ferebat. Quid de amabili comitate, sincero aperti pectoris
Multus erat in recitando Ofltcio parvo, quod vo- candore, innata bonitate indolis, qua melior op-
cant; tanto se gratiorem Filio futuruinexistimans, tari vix poterat? De suavi ejus vivendi ratione
quanto studiosior esset Matris. In pertexenda co- hoc dicendum venit : defectus aliorum, sine qui-
ronu erat indefessus, in jejunio Sabbatino assi- bus h;ec vita non vivitur, ille perferre num- ;

duus. Quoad per valetudinem et setatem licuit, quam alium offendere officiis sibi conciliare
;
nffabilita*.

strato se proripiebat concubia nocte ; et in tene- omnes omnium obsequi studiis servire com-
; ;

bris offendere minime veritus, perreptabat ad modis, amabilem praebere sese omnibus , et sin-
templum.in cujus porticu tum temporis inventus gularera fraternse caritatis cultorem, quod esse
V. Sacra- fuit solo prostratus, corporatum Dei Filium sub viiiculiim perfectionis, divina testantur eloquia.
iiiciiliini.
specie panis latentem stibmisse adorans, eique pri- Id erat causse, quod domestici et externi eum in
mos cordis ardores offerens. His initiis diei totius deliciis haberent, nativo viri candore capti. His
cursui proludebat. Quod si ingressus in templum natura; dotibus vel in extrema retate non caruit. vet in ipsa
scnectute;
"non pateret, hserebat prae foribus, suspirabat, Enimvero Senex erat suavissimus, nulli difficilis,
gemebat, elata voce dilectum suum inclamabat. non querulus, non censor minorum morosus aut
95 Nam cum naturse esset exeitatioris, modico castigator. Hinc fuit, ut senectutem, quse multis
semper ac parco, subinde trium, subinde quatuor perquam molestaest, et ndins.n placiae ac tran- ,

Sninni l'<n'a- aut quinque horarum somno erat contentus ma- , quille decurreret, et familiares senibus querelas
tas.
tutinam passim meditationem absolvisse assue- religiosa patientia premeret , placidus, facetus,
tus, antequam alii ad eam inchoandam se accin- hilaris, jucundus, affabilis, Angelus sociabilis ,

gerent. Mirari licuit quautum operse studiique pacis,semper idem, semper vultu animoque ad
poneret in rebus, quse ad spiritum pertinent, ac- religiosam jueunditatem, ct juveniles sales com-
curate obeundis. Solenne habuit vel in ipsa se- posito, modo nescio quo, senili in corpore gra-
nectute , aram prima quoque luce, que-
facere ad tiores. Videor itaque non abs re pronuntiare
rulus de hoc uno, quod more suo, surgendi ho- idem hic de illo posse, quod olim de annoso Nes-
ram pravenire non posset. tore usurpavit Homerus lib. I Iliad. v. 2 19.
96 Quis verbis exprimat, quam suaviter et Ioj xod o.no '/hiiztjr^ y.Utro; v),uxtb)V 0££V tfalSfi.
in Chrutum tenere afficeretur erga effigiem Christi e cruce Cujus ab ore, melle dukior /lucbtit sermo, Et sane
Crnct af-
fixttni
pendentis ; eamdem illam, quam circuraferre at- trahebat ad se omnes festiva hilaritas. faciebatque
que adorare solebat Serenissimus Leopoldus Ar- audientiam ipsa sibi diserti senis compta, mitis,
chidux Austriae, ac Belgii pro rege Catholico et simplex oratio.
olim Moderator, subditorum delicise, et sanctae 99 De ardentissimo P. Danielis studio ad studium tti-

memorise Princeps. R. P. Joannes van Hollant promovendam Dei et Sanctorum gloriam, nihil vins gtoridt.

laudato Principi fuerat a conscientia, et suprema necesse habeohoc locodicere. Probant illud ea,
morienti officia prsestiterat. Et res tulit ut idem quas diximus hactenus per vitae ejus decursum,
Paterinter alia pia munuscula, illa etiam effigie clamant typis vulgata monumenta. In eum finem
donatus fuerit. Hanc sibi a dicto P. van Hollant corpus, sanguinem, sauitatem, vitam, se denique
dono datam P. Daniel e collo ante pectus sus- totum impendit annos lv. Oves duas lupi rapacis
pensam, multis annis diu noctuque ad extremum fraude deceptas, et ex monasterio suo in Hollan-
usque articulum vitaj religioso cultu gestavit. diam apostatico cursu profugas, ad meliorem fru-
Apposite cum S. Philippo Benitio, suum hanc gem redtixit. suisque et legibus, et votis, et
poterat vocare librum, et in eo legere amores et Supetioribus restituit. Alium a nativitate ceeum
dolores illius, qui dilexerat se, et tradiderat se- et principiis Lutheranis Heidelbergaa(nam ibi
metipsum pro se. Quanta cum significatione pie- erraticae eorum theologia; operam dederat) ap-
tatis preces canonicas persolveret, eruitur facile primo informatiim, dein Catholicis sacris reddi-
it ni persot- ex eo, quod psalterii Davidici, ad Romani Bre- tum, suavi consuetudinis illecebra captavit, con-
ventlis Hoiis
viarii formam digesti paraphrases ex ipsis sacris silio juvit, colloquiis piis
jnetas. in proposito confirma-
verbis, et aliis alio charactere interjectis, con- vit; postea moribuudo adfuit, et crln, uti confi-
cinnarit, etmanu sua nitidissime descriptas nobis dimus, inseruit. Mortem adeo non liorrebat, ut
reliquerit, qua; pietatem spirant. in dies pene singulos illam provocaret ac lacesse- moriendi
97 Ad
vota religiosa quod attinet, accura- ret, desiderium habens dissolvi,etesse cum Christo. ilcsiitciiitin.

tione qtianta poterat maxima minutissimos quos- 100 Affectu, supra quain dici possit, ad rai-
que illorum apices observabat. Obedientiam im- sericordiam propenso, erga homines pauperes et misericordia
Ilnjus primis non secus ac genuinam Societatis nostrse calamitosos afficiebatur. Sentiebat intime illorum in paupcrcs,
obcdientia,
tesseram colebat impensissime. Moderatores sa- miserias, tamquam suas ; aperta Christianise ca-
cro quodam veluti horrore defixus alloquebatur; ritatis viscera querelis eorum explicabat. Au-
totumque ad illorumnutum fingebat. Horrebat
se diebat illos lubens ; solabatur blandis verbis :

castimonia
vel levissimum in virtute angelica non dicam
nsevum, sed vel nsevi umbram. Hinc otii fuga,
custodia oculorum, victus frugalitas, vultus, a-
spectus, locutio eo tendebant ut ne caro adversus
spiritum insolesceret. Hinc sseviebat in corpus,
tamquam in apertum hostem
; vel flagella acubus
sublevahat non rara et parcastipe, probe gnarus
eara se Christo gratiam facere, quain uni e mini-
mis hisce ejus fratribus faceret. Satagebat ut
opifices ex diurni laboris, atque adeo stipendii
defectu, necessariisadvictum subsidiisdestitutos
labore occuparet, et corpori et anima? fructuoso.

Habes,
 P. DANIELIS PAPEBROCHII. n
Habes, amice lector, paucas e multis virtutes Petrum imprimis, cui deditDominus claves regni
AUCTORE
carptim delibatas quas incredibilis viri mode-
, ccelorum, ipsum intromisisse in plenitudinem J. P.
ut voluerit, occultare non potuit. Alias nu-
stia, Sanctorum, ut laudet Dominum in donis suis, in
mero multas, excellentia singulares, malo taci- Sanctis suis, et in omnibus operibus suis. Amen.
tus praetermittere, quam lectorem fatigare.
101 Sic vitam instituit Papebrochius, quam
similis excepit exitus. Nam cum in pervigilio S. EPILOGUS.
Joannis Baptistse incensissimis affectibus ad coe-
lum anhelasset,et bene mane ad aram fecisset, hsec prsecipua sunt, quae de vita, gestis,
Atque
consueto more, febre correptus paulo post, de- operibus, ac virtutibus R. P. Danielis Pape-
cumbere debuit; qua ingravescente, animique brochii, mihi venerunt in mentem, ut consignata
superveniente deliquio, sub vesperam ejusdem litteris, qua potui fide, ad posteros transmitte-
Ecctesix
diei, in corona Nostrorum S. Eucharistiae viatico rem. Superest ut tanti viri lineamentis in una,
SacramentU
HlHllitllS, ad teternitatis iter instructus fuit, et postridie sicut initio dicebam, quasi tabella, a me hue us-
sacro luctantium oleo inunctus. Exin oculis ple- que repraesentatis, epiphonematis loco inscribam
rumque clausis decubuit. Paucissimas edidit vo- illud, quod e pronun-
divinis litteris deprompsi,
ces, et nullas nisi interrogatus reddidit. Ita ani- tiatum, nec non expositae a me
brevissimum
vitse
mo semper compote, per dies
tranquillo, suique quoddam compendium complectitur Juslum de- ;

quinos vitam produxit. Donec in profesto die duxit (Dominus) per vias rectas, et ostendit ilh re-
SS. Apostolorum Petri et Pauli, sub primam ab cjnum Dei, et dcdit illi scientiam Sauctorum ; hone-
ortu solis horam, placidissime, uti vixerat, vivere stavit illum in laboribus , et complevil labores iiltus.
desiit, dierum ac meritorum plenus, anno fluentis In [raude circumvenientium illum, affuit illi, et ko-
seculi xiv, artatis lxxxvii, Hagiographiae lv. nestum fecit illum. Custodivit illum ab inimicis, et d
102 Unanosconsolatioerigit communi tamin seductoribus tutavtt illum, etcertumeu forte deditilh
nostra, quam aliorumjactura; nimirum obviam ut vinceret, ct sciret quoniam omnium potentior est
venisse, uti pie confidimus , suo preeconi prsedi- sapientia... et mendaces ostendit, qui maculaverunt
ctos Apostolos unacum Sanctis omnibus; et S. illiun, ci dedit ilh claritatem xternam. Sapientia? x.

Tomus lv Jumi. MARTYROLOi:iI M

MARTYROLOGIl I

USUARDI
 MARTYROLOGIUI

USUARDI MONACHI
HAC NOVA EDITIOINE
Ad excusa exemplaria quatuordecim, ad codices

Mss. integros decem et septem, atque ad alios ferme quinquaginla

collatum , ah additamentis expurgatum
eastigatum et quotidianis observationibus illustratum;

Cui accedunt Mnrlyrologia Hieronyminna contracta, etc.

OPERA ET STUDIO

JOANMS RAPTIST^E SOLLERII

Societatis Jesu Theologi

EniTIO NOVISSIMA

Cumntibus L. M. RIGOLLOT, Sacerdote

ET

Joanne CARNANDET

PARISIIS ET ROM.E
APUD VICTOREM PALMfi, BIBLIOPOLAM

MBCCCLXVI.
 ^-/.v/, COni

SERENISSIMO
POTENTISSIMO DOMINO

D. JOANNI WILHELMO
COIITI PALATINO RHENI
SACRI ROMANI IMPERII

ARCIIIDAPIFERO ET ELECTORI

Bavarise, Julise, Cliviae ac Montium Duci

Prineipi Moersise

Coiniti Veldentise, Sponhemii, Marchiae, Ravensburgi

Doinino in Raveinstein, etc.

 universo speetandam, tuamque
Tuara hic in fronte Bensbergam exliibeo, orbi
in illo magnificenliani contemplandam, Elector Serenissime; Bensbergam

non ita pridem aedificari coeptam, regio splendore exstructam, architectonicae

artis compendium, dignum tua animi celsitudine diversorium. Ila loquuntur sub-

jectus tibi Rhenus et Dussela, ita circumsonant ditiones Tuae, ita praedicat Agrippina

Colonia, in arcis Tuae conspectu posita, ita concordi voce testantur, quicumque vel

eminus Bensbergam oculis lustravere. Sed pace quod Tua dixerim, Piunceps Sere-

nissime, arcem ego illam quantumvis augustam, dum pridem conteniplarer altentius,
non tam magnificentiae Tuae, quam munifieentiae spectaculum esse existimavi. Areem

illam, bonarum Artium habitaculum, amcenissimo collium jugo imposilam, non ut

de bicipiti nionte fabulantur poetae, sed ut illustrem herois vere Christiani palae-

stram, in qua liberales Artes, scientiae ac disciplinae, imo in qua virtutes omnes
Christianae commorarentur, mihi repraesentavi. Htec mea tum cogitatio ; cum
summo favore ac digna Te Principe benevolentia susceptus, nec minori comitate

ad visendam Bensbergam invitatus, oculis ipse meis omnia propius circumspicere

potui, omnia rimari attentius, omnia otiosius contemplari. Htec, inquam, tunc
animum subiit cogitatio, splendidissimam illam arcem Athenaeum videri, in quo

aut vere reposita essent, aut arte caelata, aut saltem collocari possent, quae alibi

copiosissime occurrerant, excelsi animi Tui et ad omnes artes nati, egregia plane

specimina. Mentem exprimamus apertius. Quae in pros])cctu est, augusto fronti-

spicio, superba aedificii moles, amplissimis discreta conclavibus, illam ego artis

pictoriae delicii Tui, atrium fingebam, in quod collecta ex universa Europa Tuis

studiis, Tuis sumptibus artiliciosissimorum penicillorum elegantissima opera, de

artis praemio decertarent. Cernebam animo Michaeles Angelos, Raphaeles, Paulos,

Tintorettos, Rubenios, Dyckios (et quid ego omnes enumerem?) ordine dispositos,

in Apellis contubernium confluentes, eo ornatu et copia, ut, quod absque invidia

dictum sit, vix ullum toto orbem Principem esse existimem, qui tantos hujus artis

thesauros tanto sibi pretio compararit. Videbar sane in una tua aree picturas eas

omnes intueri, quas olim alibi per Germaniam, Italiam, Franciam, Belaium

dispersas repereram. Dexteram alam apud me ornabat aliud non curiosi solum

sed industrii, docti, litteratique Principis decus, librorum undique a Te emptorum,

a Te selectorum instructissima bibliotheca, ibique eruditissimorum virorum lucu-

brationes recensebam, de quavis facultate, scientia, et arte scribentium, disseren-

tium, disputantium; in quibus omnibus Te solertissimum esse, jam ab annis ferme

quadraginta, in Principe adolescente, suspicere debuerunt, Belgium, Gallia, Anglia,

Italia, Germania, quas omnes regiones biennali peregrinatione, non tam Serenissi-

morum Tuorum natalium, quam virtutum Tuarum insignisque doctrinse radiis,

transeuntis instar solis, illustrasti. Cepit te, opinor, eo tempore inter cruditos revi-

viscens vetustatis eruderandae studium per numismata et id genus alia priscorum

seculorum cimelia, quibus alterum palatii tui latus destinavi. Hic ego totam illam
tuam rarissimorum nummorum supellectilem in series suas distribui, ducto a

Consularibus
 Consularibus per Romanas familias principio; .inde ad Csesares
auro, argento,
varioque Eere cusos digestosque; liic veneranda docUe
Gra?.ciae, vel in ipso metallo
augustum aliquid spirantia lineamenta; illic Asiaticae opulentia; erepta barbaris

rudera; ibi Hebraica, Syriaca, Syro-Macedonica; hic omnium gentium historiac

certiora vestigia. Haee quidem illustria sunt exercitati ingcnii Tui, subactique judicii
documenta, sed quac sterilia, solorumque oculorum illicia aut spectacula esse
noluisti. Hinc illa Tua in doctis viris seligendis perspicacia, quos munifica
manu
ad hasce aliasque artes omnes excolendas excitasli; hinc in Tua Dusseldorpiensi me-
tropoli, praeter solilas Musas, Philosophicae nliaeque accersitae disciplinae; hinc re-
stauratum dicam, an de integro erectum, quod Martis furiis collapsum et prope
extinctum erat, celebre olim in Palatinatu Tuo Heydelbergense Lycteum; hinc fun-

datae ad artes omnes docendas ediscendasque tuo xre cathedrae; unde nimirum ad
tuum Bensbergense Athenaeum viri undequaque doctissimi cultissimique conflue-
rent. Taceo omnis generis peritissimos artifices, pictores, sculptores, ca;Iatores,

propositis praemiis, regiisque stipendiis dotatos, quos ad hanc Tuam totius erudi-

tionis artiumque omnium palaestram invitasti; verbo dicam, Musarum tum amce-
niorum, tum severiorum, in una Bensberga receptaculum a te magnificentissime et

munificentissime praeparatum. Sic ego, Princeps Seremssime, arcem illam Tuam

jam tum dispertitus sum, cum necdum ex omni parte perfecta esset; sic, inquam,
ut cum hsec omnia Tuo ingenio, Tua animi celsitudine, Tua eruditione dignissima
censerem; alia profecto animo obversarentur, qu;e magis raperent in admi-
rationem, quseque ceteris illis omne pretium, aestimationem omnem afferrent.

Egregias illas interioris animi Tui dotes intelligo, Christianarum virtutum splen-
dore collucentes; summam in Deum, fortemque illam, quas cetera Tua animat,
caritatem, pietatem, fidem, ejusque propagandae zelum, a Deo tot favoribus

cumulatum, ut rem Catholicam Tuo ductu mirifice amplificatam subditi tui

mirentur et gaudeant; frendeant porro acatholici, tum ditionum Tuarum incolse,

tum vicini, remotioresque, qui licet querelis injuriisque Te scepe lacessiverint, at

fervorem illum Tuum, Catholico Principe dignissimum, frustra conati sunt impe-

dire, frustra tentarunt intervertere. Narraverant mihi, quibus ad Te liberior patet

accessus, statam constantemque cum Deo agendi rationem, quotidian* vitas reli-

giosam consuetudinein, animi per preces, orationes, sacrasque lectiones refectio-

nem, perpetuoque succedentes, inter administrandarum ditionum curas, cum

supremo Numine occupationes, numquam intermisso sacrosanehe Misssj sacrificio,

coronatas. Laudaverant alii Tuam in rebus tractandis prudentiam, in exequendis

forlitudinem, inviolatum justitise rigorem cum innata clementia, pietatem cum

dignitate, cum religione Majestatem, amplitudinem summam cuin morum inno-

centia, cum animi moderationc conjunctam. Quoa omnia, non supremum dumtaxat
auhe Tuas Principem, sed exemplnr exhiberent ad omnem virtutem Christianseque

sanctitatis consummationem subditos alliciens, alliciendo monens, monendo per-

ducens. Noveram quanto ferreris studio in augendum Dei cultum, in ecclesiarum
Tomus vi Junii. 5 ornatum,
ornatum, quarum nonnullas aut splendide reparaveras, aul a fundamentis erexeras.

Videram non uno ditionum Tuarum loco egregia Tuse in Sanctos venerationis mo-

numenta, recurrebalque prsecipue, non ita pridem restitutus in S. Huberti lio-

norem, quem tribus abbinc ferme seculis Gerardus Juliacensis coeperat, equestris

ordo, ut vel innocuam, opinor, venandi voluptatem in Dei Sanctorumque gloriam

transferres. Sciebam quanta contulisses in sacrorum lipsanorum decorationem,

quantumque meditareris, ut beatam indigenam Christinam Stumbelenscm, seu

Juliacensem celebriori cultu Illustrissimam redderes. At prse his omnibus, volvebam

animo singularissimam illam Tuam erga eum Sanctum venerationem, quem primo

meo in Actis Sanctorum illustrandis conatu exornaveram. Raymundum Lullum

loquor, magnum divini ac humani amoris specimen; magnum, lum immensis

laboribus pro fide Catholica susceptis, ac profuso sanguine sigillatis; tum libris

scribendis, naturse simul ac gratiae prodigium. Recentissima erat eximia Tua, hujus

Sancti occasione in me benevolentia, cujus memoriam, quam gratam servem,

palam et ubique jucundissima animi recordatione profiteor. Sine me hic, Princeps

Seremssime, orbi universo propalare, quod universus obstupescat; susceptam a Te,

viri beati portentosique operum omnium, dignam Te solo Principe, post quatuor

ferme secula editionem. Quid ego hic praedicem sollicitudinem Tuam in operibus

undecumque conquirendis, accersendis, colligendis? Quid missos quaquaversum

eruditos viros qui ea e bibliotheearum scriniis semisepulta eruerent ? Quid

,

expensas in rem, nomini Tuo gloriosissimam, factas et porro faciendas, sub Dei ter

Optimi Maximi ipsiusque beati Martyris auspiciis? Audacter dicam, id in hac

re, Princeps Serenissime, a Te prsestitum fuisse, quod Princeps nullus, non

Rex, non Caesar, haclenus aggredi ausi fuerint; ut singulari providentia gloriae

Tuae, jam satis quaquaversum diffusae, cumulus hic amplissimus accederet.

Haec cum a Te omnia, Princeps Serenissime, Sanctorum glorice promovendae

impensa probe nossem, idque potissimum, ut ad eorum exempla vitam Tuum

religiosissime conformares; dubitandum mihi prorsus non fuit, quin gratissimuni

Serenitati Tute foret munus hoc nostrum utcumque exiguum, quo non unius, sed

multorum diebus singulis Sanctorum exempla suppeditantur, ut sic quotidie

quemadmodum loquilur Augustinus, memorias Martyrum religiosa solemitate

concelebrcs, ct ad excitandam imitationem, et ut meritis eorum consocieris,

atque orationibus adjuveris. Securus itaque ad Te accedit Usuardus meus, Elector

Serenissime; Usuardus Tuus, Tibi eodem ferme tempore destinatus, quo illustrari,

cceptus est. Qui heroas describent, avito Caesarum Regumque sanguine progenitos,

habebunt, quod de inclytissima stirpe Tua, tot Imperatoribus, Regibus, aliisque

tota Europa, Principibus nobililata, merito enarrent et celebrent, Tuos, non Te lau-

daturi; imo Te in illis omnibus, cum Tuam in illis redivivam effigiem sint expo-

situri. Sed toties decantata, tot panegyribus exornata pridem sunt avorum illa,

abavorum, atavorumque decora, symbolis et emblematis orbi proposita, ut si iis

denuo commemorandis insistam, aliorum dicta colligere, pronuntiatas pridemque

vulgatas
 vulgatas Integris voluminibus orationes videar retexere.
Qui e stemmate Tuo bella-
tores, animi fortitudine gestisque pro patria et libertate
famosos, stylo pposecuti
fuerint, poterunt ipsi et illas in Te dotes extollere, laudareque inviolatam fcederum
observantiam, qua superioribus bellis, ditiones Tuas, fortunasque hostium furori
exponere Teque ipsum periculis objectare
maluisti, quam vel ad latum unguem a
data Csesari confcederatisque iide
discedere. Vidit non eminus et obstupuit Bel-
gium nostrum, dum sub postremi belli principium, imminentem Tuse metropoli,
ferrumque et ignem minitantem hostem, infracto robore exciperes dicam, an ride-

res, subditosque aut formidolosos aut fugitantes, intrepida

animi constantia ani-
mares confirmaresque. Qui Principem clementia, justitia, pacatioribusque artibus
ornatum, laudandum susceperint, Tui speciem in alio Tibi adumbratam porrigent.
Laudabunt illi ordinatissimum provinciarum Tuarum, quantumvis inter se dissi-
tarum, regimen, laudabunt urbanas artes, commerciaque
restituta; laudabunt me-

tropolim Tuam Dusseldorpiensem, ita auctam, ita elegantioribus domibus ornatam,

ut qui eam olim viderint, jam Dusseldorpium Dusseldorpii non agnoscant. Lo-
quentur illi urbem illam novam, tot amplissima redificia, tum pauperum, tum
senum, tum prasidii militaris usibus adornata ; erecta templa, sacella, aliaque ani-

mis excolendis non minus, quam corporum sustentationi destinata.

Excurrent
denique in meritissimas illas laudes, quibus exultantes subditi, ameam equestrem
statuam tamquam Patri patria», in medio foro collocatam voluerunt Ego qui solas
in arce Tua Christiani Principis, easque non in Majoribus, sed in Te virtutes potis-

simum considero, qui interiorem magis animum quam potentise magnificentiaque

Tuae argumenta contemplor, Christiani roboris, constantia; in fide, profusi pro

Christo sanguinis exempla propono, quse tamquam Census, tamquam Fusti, ut Ter-

tulliani verbis utar, a perituris seculi gaudiis animum ad mansura transferant,

eumque rerum seternarum cupiditate incendant. Hic noster, nil nisi sanctitatem re-

dolens, ad arcem Tuam Bensbergicam conferendus ornatus; ha°c Christiani herois

insignia, principe loco appendenda nimirum

; in sacra illa asde, reliquo palatio mag-
nificentius exoedificata, in qua decoramentorum nihil eluceat, quod non Dei gloriam
spiret, Sanctorumque venerationem. Haec cum Tibi luculenter exhibeat, lueccumde
Te in illustrissimo illo Sanctorum agmine manifestissime explicet Usuardus meus;
Veniam dabis, Princeps Clementissime, si patenti proe palatii valvis area, inter artium

virtutumque descripta nuperrime conclavia, statuam Tibi erigam, omni aare, omni
metallo perenniorem, utpote ea conflatam materia, quse nulla aeris tempestate, nulla

vetustatis asrugine, nulla temporis diuturnitate corrumpi, corrodi, aut everti um-

quam possii. Nec scalpro, nec arte fusih' utar, nec malleo. Corpusipsum totius ma-

chinse, Te Piuncipem Sebenissimum reprsesentans, igne probe subactum, erit ipsa

ferventissima, qua in Christum exarserunt innumeri Martyres, Martyrologio nostro

comprehensi; ferventissima, inquam, caritas, qua modo cum summo bono ardentis-

sime copulati, eamdem Tibi olim felicitatem aeternum augurantur. Basim formabunt

innixa implexaque dira illu carnificinas instrumenta, quibus ipsi illi immaniter cru-

ciati
ciati siuii, egregia nimirum incitamenta, quae spectatorum segnitiem ad Christia-

nuni robur, Marlyrum illorum Tuoque exemplo, omni lingua eloquentibus, omni

sermone polentibus adhortentur. Stylobatarum viee machinam sustentabunt vir-

tutes quatuor Martyrum pnecipuse : viva lides, spes inconcussa, heroica fortitudo,

invicta tolerantia. Ornabunt innumera alia decora, a Sanctis accepta, iisque prae-

serlim, qui licet magnis imperiis gubernandis regendisque dislenti, vitatis perversi

seculi scopulis, immaculatum Creatori spiritum reddidere. Sceptrum manui inse-

ret Magnus ille, tuos inter proavos Carolus, cujus vestigia premendo, Te fidei Ca-

tholicse, Romanoeque Sedis protectorem agnoscit orbis Catholicus. Coronam vertici

imponet Henricus, qualem ipse S. Petri Cathedrse, Cbristiana pietate submisit. Bal-

teum accingere poterit Ferdinandus Catholicus, Mahumetanorum sanguine purpu-

ratum, quorum tot millia legiones Tuae, flosque patriae nobilitatis, sub Augustissi-

mo piissimoque Leopoldo, in Hungaria militantes, immortali glorioe Tuse incre-

mento profligaverunt. Concurrent ex Anglia Eduardi, ex Gallia Ludovici, ex Hun-

garia Stepbani, ex Dania Canuti, ex Suecia Erici, ex Bohemia Wenceslai, ex Polonia

Casimiri, ex omni regno ccelites Principes alii, Tuam iconem, vivam, inquam, in Te

eorum imaginem debitis tropajis certatim exornaturi : nec Reges solum et Prin-

cipes, sed tota illa in meo Usuardo expansa longe lateque Sanctorum acies, Tuo,

quod mihi benigne annuis, patrocinio gavisura, quos nempe in hoc Actorum no-

strorum veluti compendio, sub tua hodie (si ita mihi loqui fas sil) sub Tua clientela

constituo. Hoc ego delubrum, Pmnceps Clementissime, in area Bensbergica Tibi

dico, Tibi consecro, Tibi esse volo seternum mese sociorumque meorum in Te,

Serenissimamque familiam Tuam, constantissimse observantiae monumenlum, cui

non quidem inepte inscribatur Tua olim peregrinantis tessera : Domiuus virtutum
nobiseum; sed hasc dedicato Tibi operi erectsequc statuse accommodatior epigraplie,

LAUS EJUS IN ECCLESIA SANCTORUM.

SERENISSIME ET CLEMENTISSIME PRINCEPS

SEREMTATIS TILE ELECTORALIS

Devotissimus Cliens

JOANNES BAPTISTA SOLLERIUS

Soeielatis Je&u.
 FACULTAS R. P. PUOVINCIALIS

SOCIETATIS JESU FLANDROBELGIC^

ET SUMMA PRIVILEGII (LESAREI

Cum Edklis Philippi II Hispaniarum Regis, deinde Serenissimorum Archiducum Alberti et Isabellx,

Belgii principum , rursumque Philippi III , ac novissime Caroh II . Regum, confirmatii die n
Decembris mdcxcii , et xix Junii mdcxciv ; Provincialibus Societatis Jesu ,
per Flandrobelijicam pro
tempore futuris, potestas facta sit eligendi Tgpographos el Bibliopolas , qui, ad quorumcumque aliorum
exclusionem, soli imprimere ac reimprimere possint libros et opera quxlibet, rite. approbata, curantibusque

ejusdem Societatis Patribus edita autporro edenda, sub consueto sux Majestatis Privilegio, uon aliter
impetrando, quam in scriptis obtenta el prxexhibita licentia prxdicli Provincialis ; idque sub gravibus
pienis , in contraventores aut atiter impressa importantes statutis, ut latius in ipsis patentibus litteris

apparet. ;
quod ipsum cum ctiam sua Cxsarea Majestas valere volueril in ditionibus , S. R. Imperio
subjectis

Ego infrascriptus Societatis Jesu per Flamlrobelgicam Provincialis potestate ad hoc mihi facta nb
, ,

Adm. R. P. N. Prxposito Genernli Michaele Angelo Tambdrino, concedo Joanni Paulo Robvns,
Typogrupho Antrerpiensi, facultatem iiuprimendi, et per se aliosque vendendi, Martyrologium Usuardi
Monachi, recensitum, e.vpurgatum et illustratum per Joannem Baptistam Sollerium Sodetatis nostrx
Presbyterum Theologum. In quorum fulem hasce manu nostra subscriptas , consuetoque officii sigillo mu-
nitns iedi AntverpUe xxrv Augusti mdccxiv.

JOANNES BRAZE.

SLMMA
PRIVILEGII REGII

Regiae Majestatis diplomate sancitum est , ne quis ,

prater volimtatem Daxielis Papebrochii
e Societate Jesu, ejusve ad illustrancla Sanctorum Acta Adjutorum et Suecessorum, ullo modo

imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in totum, Tomos eorumdem, de argumento illo, vel jam
editos vel porro edendos ; aut alibi excusos excudendosve invehat , venalesve habeat : qui secus

faxit, confiscatione exemplarium et aliis gravibus poenis mulctabitur, ut latius patet ex litteris

Bruxellae datis.

Signat. LOYENS.

Et ego Conradus Janningus Societatis Jesu , Joanm Puulo Robgns, Tvpographo Antverpiensi,
permitto, ut Martvrologium Usuardi, partem Tonii VI de Actis Sanctorum Junii, etiam seorsim

impressum, publicet. Datum Antverpia; vm Kalend. Septembris mdccxiv.

C. JANNINGUS.

Tomus vi Jumi. APPROBATIO

 APPROBATIO
ORDINARII

Martvrologium Usuardi Monachi ex octoginta ferme exemplaribus, tum excusis, tum manuscriptis

a Joanne Baptista du Sollier Societtttis Jesn sacerdote Tlieokgo studiose recensUum , expurgatum
et illustratum, clignitm censeo, quotl etiam seorsim a Tonio vi de Actis Sanctorum Junii, iu publicam

lucem edatur. Datitm Antrerpiz 25 Augusti 1714.

F. G. ULLENS Can. Schol.
Off. et Librorum Censor.

PROTESTATIO
AUCTORIS
Quod ante Tomos singulos de Actis Sanctorum identidem protestati sunt Magistri et Collega;

mei, se in toto de Actis Sanctorum opere servatas velle Urbani Papse VIII Constitutiones,
neque suis, aliorumve eo referendis commentariis aliud pondus quam est Historiae, ab hominibus
,

errori obnoxiis scriptae ; idem ego ante hoc Usuardi Martyrologium a me recensitum et illustra-
tum etiam protestor.

AD NOVAM
 AD NOVAM

MARTYROLOGII USUARMM
EDITIONEM

PRtEFATIO
Brcvis totius operis conspectus.

Martyrologos antiquos nullus Usuardo eelebrior, nullus in Ecclesia usitatior, nullus toties
Inter
deseriptus, nullus pluribus editionibus, Germanicis, Gallicis, Italicis, Belgicis per totam Eu- iamr i U
ropam Catholicam dispersus, utpote qui centum eirciter annorum decursu, ferme vigesies excu- <*pe editut,
sus fuerit, ut tertio hujus praefationis capite fusius deducemus. Desiit subinde Martyrologii

istius excudendi ardor, postquam Ecclesia Romano-CatholicaUsuardum, non qualemcumque, sed usi-
bus suisaptatum, auctum, reformatum, in officio Canonico usurpandum prsescripsit, quodque proin-
de, mutato Usuardi nomine, vere Romapum Martvrologium ccepit appellari. Sic quidem in Choris,
Capitulis, aliisque Religiosis societatibus Usuardini Martyrologii praelegendi cessavit usus; at perse-
veravit interim, et perseverat hactenus inter Hagiophilos et Ecclesiastieorum monumentorum veterum
studiosos ingens desiderium videndi aliquando ipsum illud Martyrologium, nativae suae simpli-
citati, post tot alias necdum defaecatas editiones restitutum, oninibusque accessionibus plane repur-

"atum. Id a RR. PP. Benedictinis Parisiensibus, qui auctoris ipsius, symmystae olim sui, autogra-
pho gloriantur, diu postulatum, diu frustra exspectatum fuit an quod ipsi provinciam illam, quasi
:

a nobis pridem occupatam ultro cesserint, exploratum non habeo certe, quod orbis litterarius ssepe
;

mirari debuit, tot inter analecta a viris illis eruditissimis in publicum emissa, locus Usuardo isti,

seu vere, seu pratense autographo, hactenus concessus non est.

2 Quod hie occupatam a nobis evulgandi aliquando Usuardini Martyrologii provinciam insinuem,
id velim intelligi de pollicita olim a Bollando editione, ut mox ex Prjefatione ejus generali cap. 4 a >uMi
r " ll ">
§ manifeste ostendam. Nec id solum meditabatur vastissimi nostri de Actis Sanctorum operis con-
i'
7
ditor, verum et alia cujusvis generis Martyrologia publici juris facere, ne quid in Actis occurreret,
quod eruditos lectores remorari posset. Juverit Bollandum ipsum loquentem audire citati capitis§3,
ubi enumeratis suppetiis, fulcimentis, adminiculis, undecumque collectiset acceptis, ad alia monu-
menta progressus, recenset Kalendaria, et Fastos variarum ecclesiarum, Breviaria et id genus
instrumenta, exquibusindicatur prsebeturque occasio in Sanctorum Acta inquirendi. Pergit deinde
in hunc modum Sed prs his quoque magno mihi subsidio Marlyrologia fuere. Cogiio, guxhabeo non
:

pauca, saltem quse maxime probata erunt, illa olim edere, accuraterecensita, collataque cum iis, qux in-
tereasuggerentamici. Quia tamen hic nonnulla cito, quse adhucpublici juris non sunt, ne quiseamob
causam forte hxsitet, paucula hic de iis a me pertractari, censui oportere. Hsec antesignanus noster, non
Usuardi solum, sed et aliorum Martyrologiorum editionem animo designans, rectissime et sapientis-
sime ipso magni Operis principio censuit et ante ipsum, primus delineator ac monumentorum collec-
;

tor, Rosweydus censuerat; quippe qui antequam opus, jam mente conceptum, aggrederetur, praelo
paraverat Martyrologiorum antiquorum, eatenus notorum, nempe Bed;e a Plantino vulgati, Usuar-
di, Rabani, Adonis et Notkeri, cum Romano moderno, Graecorumque
Menologio collectionem, pro-
vide prudenterque advertens, ad tantioperis, quale est de Actis Sanctorum intelligentiam, praeviam
Martvrologiorum, ex quibus Sanctorum cultus eruitur, claramque notitiam pramitti omnino neces-
sarium esse.
3 Mansit quidem inedita, duobus magnis voluminibus descripta, jam dicta Rosweydi collectio,
quoniam Martyrologia illa tunc temporis satis vulgata existimarunt Majores nostri at aliorum sub-
j

inde erutorum manuscriptorum edendorum consilium numquam

dimiserunt quamquam promo-

vendo operi alacrius incumbentes, rem totam in plures annos distulerint. Prodiit nihilominus interea
genuinus Beda, ab additamcntis Flori, qua tunc licuit probabilitate distiuctus, eo casu inventus, ea ra-
tione editus, ut fuse et clare explicatur in Prologo ante
tomum n Martii, qiiae hic describere super-
fluum judico. Hieronymiana exemplaria collegit, notis et exercitationibus illustravit ac edidit V. C.
Franciscus Maria Fbrentinius, nobilis Lucensis, auuo moci.xviii, eodemillo, quo
luceni vidit genui-

nus Beda. Supererat Usuardus, cujus laudatus Bollandus jam dicti cap. 4 § 7 pridem monuerat ./,™^ :

exstatv sed quibus ei amplificata Sanctorum elogia, ttplurium

complura in Museo nostro exemplaria, in

nomiria
 " PR^EFATIO.
nomina adscripta, qualia ecclesiarum Pragensis et Bruxellensis, multorumque monasteriortim, qua non
altinet hicpercensere; faciam idalias, cum Vsuardum edam, sed nativa simplicitate, variorum Auclaria
seorsim. En quam supra dioebam meditatam a Bollando, idque ab annis
clarissimis verbis depictam
plusquamseptuaginta, Usuardini Martyrologii editionem, ad quam tamen neo
ipse, nec subsequen-
tium sociorum ullus animum postea umquam adjecit.
qito inodo,
4 Nequevero nudam, ut diximus, Usuardi impressionem procurare, id animo volvebat
Bollan-
dus, sed qui terendis excutiendisque istius Martyrologii, saspe
aucti, saepe luxati, saspe interpolati,
manuscriptis codicibus assueverat, qui praedictorum codicum, cuin aliorum
Martyrologiis oonfusio-
nem perspexerat.qui nomina Hieronyrai et Bedie secpe perperam Usuardinis
codicibus praefixa obser-
vaverat, id, nisi fallor, moliebatur, ut phrasim stylumque
Usuardi assecutus, a reliquis omiubus
eum diseerneret, nativam textus puritatem erueret, variorum auctariis in classes
suas redaetis, una
opera codicum manuscriptorum notitiam, qualem tunc poterat, Actorum
nostrorum lectoribus sug-
gereret. Fuisset sane editio hic delineata, Henscheiiii studio,
exercitatione, summaque in versandis
Martyrologiis peritia dignissimum opus, verum ipse privata sua scientia
in promovendo opere uti
quam posterorum commodo consulere. Nec Papebrochius ei negotio magnopere
maluit,
intendit;
cum enim tetricam excutiendorum Martyrologiorum spartam, adusque tinem Junii
perduxisset Hen-
schenius, recte prospexit ipse, metam laborum suorum illic procul dubio figendam. Socii alii. ur-
gentioribus et ipsi distenti, rem totam hactenus intactam reliquerant.
5 Interea Superiorum nutu, ccelo seu Sanctis coeli incolis portandis (ut facete olira lusit Bollan-
dus) humeros supponere jussus, inde rei exordium sumendum putavi, quo operis
totius eardinum,
elementorum, fulcrorumqne cognitionem acquirerem. Atque eccum tibi
diebus prope singulis longas
senes Martyrologiorum prasertim Usuardinorum, quorum
vel solorum nominum et characterum
magna diversitate, a prosequendo tam vasto opere absterreri quis posset,
dum secum attente per-
pendit. quam multa, quam variaprcerequisita proenoscendaque necessaria sint, priusquam ad
intima
penetrare que.it. Fateri non erubesco, per annos mihi laborandura fuisse, priusquam vel
solorum co-
dicura proprios characteres satis dignoscerem. Et fuit
profecto non modica ea difficultas; cum enim
codices lpsi varia praeferrent nomina. praesertim Hieronymi,
Beda: et Adonis,
nec curasset Hen-
schemus ad classes suas singulos distincte revocare, cui nempe sua
sufficiebat notitia; ad haec cum
nomina, codicibus tum aliis, tum Usuardinis tributa, a monasteriis,
ecclesiis, bibliotheeis, vel urbi-
bus desumpta, confusionem parerent, conferenda erant
singula prope manuscripta, antequam certo
statuere possem, utrum ad Hieronymianorum, Bedie,
Adonis, vel Usuardi proprias classes essent re-
ducenda. Dum
hisce evolvendis, excutiendis, perscrutandisque operosius
insudo, ad finem perducitur
quibusiiue de Jiinii nostri tomus r, cujus cum
grandior moles, totius istius mensis Supplemento subjungendo suffi-
cavtii .

ciens spatiura non relinqueret, opportune renovata est cogitatio, de edendo tandem
aliquando Usuar-
di Martyrologio, quod cumprafato Supplemento, sextum
Junii, et ultimum sacri Semestris tomum
conficeret, ut tantisper ad calcem prasdicti voluminis
quinti indicatum est.
6 Pandimt se sensim susceptae novse hujus Martyrologii Usuardini editionis institutum,
totaque
ejus ceconomia seu propria ratio, qua nimirum prajter
Usuardini textus nativam simplicitatem per
dies smgulos ex fontibus suis probatam,
stabilitam et explicatam id potissimum, qua possumus
;

diligentia, nobisexequendum prjefigimus, ut cum Martyrologii nostri textus integritate,

simul no-
scantur codicum Usuardinorum tam variorum, totque
nominibus insignitorum setas, character fides
auctontas, ceteraque omniaad perfectam monumentorum
nostrorum cognitionem pertinentia 'Acce-
det, qute ad Actorum vel saltem commentariorum
nostrorum filum percipiendum faciet vel maxime
Martyrologiorumaliorum, quocumque noraine vel titulo descriptorum,
aut typis excussorum cum
Usuardino perpetua comparatio, ac praterea manuscriptorum
prope omnium tam accommodata pic-
tura, ut lector qmhbet non imperitus, uno quasi intuitu
doceatur, ad quam Martyrologiorum seriem
citati illic quotidie magno numero codices,
reducendi sint unde mihi equidem persuadeo non solum
;

taedmmearationelectoribussublevatum, sedet clariori rerum, de cetero

obscurissimarum exhi-
bitione, non parvam voluptatem allatum iri.
dux sunl 7 Atque hinc etiam perspicis, duas potissimum easque urgentissimas causas,
prxcipim qua; me ad tetri-
Ud 710$ Ct cum hunc laborem suscipiendum impulere alteram quae nosipsos
:
posterosque nostros alteram quas
;
rtlios .v/irc-
Hagiophilos alios, Actorumnostrorum lectores, praecipue
lantcs. spectant. Nostra intererat praecavere in-
commoda, ne venturi imposterum operis adjutores, iisdem ipsis
difficillimarum inquisitionum laby-
rmthis irretiti. menses etiam plures imo et annos magno tsedio,
fructu exiguo consumerent ut vel
solorum Martyrologiorum nostrorum sufficientem ideam
adipiscerentur. Ad externos pertinebat hu-
jusmodi ne operis nostri momentis fulcimentisque non satis cognitis,
disquisitio, ut
ob cam causam
quemadmodum Bollandus solerter observaverat, perpetuo hzsitarent,
quod milii sexcenties evenisse
memineram. Quid enimlectori fastidiosius excogitari potest, quam
singulis prope commentariorum
nostrorum praeviorum paginis, longo Martyrologiorum
agmine obrui, de quibus ipse dubitare possit
an umquam exstitermt in rerum natura? Aut si bona
nostra fide, ea admittenda putet saltem de
codicum ipsorum genere, patria, astate, stylo, auctoritate
merito edoceri postulet, quo perpensis
pro sua eruditione rerumque istarum peritia, rationum
argumentorumque nostrorum moraentis per
se ipse de assertorum omnium veritate
statuere acdecernere prudenter valeat. Ha;c mihi ad devo-
randa ingentia tajdia incitamento fuere, summam
una spem ingerentia, fore ut Hagiophilis omnibus
non mgratus obtruderetur labor noster, partemque
in Actis ipsis Sanctorum habere paterentur Usu-
arduin, qui Sanctis, imo Actis ipsorum
plurimis, non exiguam intelligentiaj lucem prajferret
8 Habes luc paucis, erudite Iector, veram, candidam et sinceram totius editionis
nostrae Usuar-
dinae causam, habes consilium, propositum,
rationem. Repeto, testorque id me prscipue studuisse

ut codices
 PR./EFATIO. m
ut codices omnes, quorum in Museonostronumerosa, si usquam, supellex, ut codiccs, inquam, om-
nes, ex Usuardi progenie, ab aliis omnibus soponerem, seu eos integros habeamus, seu solum ex-
tractaaut variantes, ex collatione ab Henschenio et Papebrochio, cum ipsis codicibus et Usuardo
Greveni facta, superstites, ut postea ex profcsso ilemrmstrabitur, dum ad Usuardum ipsum ejusque
deventum fuerit. Jam dicta brevissime contraho. Usuardum
proles, pnefationis hujus capite tertio
damns. additamentis omnibus, quantum hiimanitus fleri potuit, expurgatum. Hoc primum. Deimle in Quit moiut
Observationibus quoque die subjunctis, exactam tradimua occurrenti; eum ad pri- ti )ttu ;enesim,
mas radices revocando, ostendendoque, utrum ex Hieronymianis, ex Beda. an ex Romano parvo
per Adonem, cnnirnemoratio de qua ngitur, desumpta sit; an Adonis solins propria; demum an ab
Usuardo aliunde quam ex Adone, aut antiquioribus mutuata. Rursus, an idem Sanctus aut Sancto-
runrtnrma Rabano, Hieronymi aut Bedae verbis consignata non sit. Nec locus Notkero deest,
a
paucis nonnumquam assignando, qusenam ex Hieronymianis, quaenam ex Rabano, quaenarn denique
ex Adone ab eo translata fuerint ut proinde diebus singulis scenarn aperiam, qua uno quasi intuitu
;

probe instituatur lector de tota Martyrologiorum omnium inter se relatione, seu, ut ita dicam, san-
guinis aut affinitatis propinquitate ne excluso quidem Wandelberto, cujus metrica elogia Observa-
;

tionibus nostris, si quidem de illius diei Sancto vel Sanctis meminerint, inseruntur vel subjun-
guntur.
9 Haic est totius operis latissime expansi in brevem tabellam contracta imago, ubi ad citatum caput
'"*!"-
tertium pertigerim, accuratius explicanda. Jam quid hac nostra praefatione prsestitum sit. paucis fj™
accipe. In tria capitatotam dispescimus. Primo Martyrologia omnia recensentur et Usuardo anti- iiwra
"''"'"•
quiora et synchrona, cum quibus ipsi nonnulla quidem affinitas, sed nontanta sanguinis, si ita loqui

licet,eonjunctio, ut parentem seu primigeniorum fontium titulo proprie gaudere queant qualia sunt ;

quse ad Hieronymiana, aut Bedam a Floro auctum referuntur, aut quce cum illis propinquitatem
habent, ut sunt Wandelberti, Rabani et Notkeri Martyrologia, vulgo nota, quibus omnibus proprias
characteristicas ita conabor appingere, ut a quolibet facile dignoscantur. Intereurret nova de genuino
Beda; et Flori Martyrologio disceptatio, eruditis Hagiophilis ad ulteriores disquisitiones materiam
prabitura. Porro Martyrologiorum serie, debito antiquitatis jure, agmen ducent apographa Hie-
in

ronymiana, tum majora, uti vocamus, a Florentinio edita ; tum minora, quce apud nos Mss., aut ab
aliis vulgata sunt. Dehis vero aliisquetalem Martyrologiophilis
delineationem ob oculos ponam, ut

citata magno numero in Actis nostris exemplariaper se ipsi ad classem propriam possint reducere,
deque eodieis cujusque probitate ac flde judicium ferre.
10 His subjungetur caput alterum, quo ad ipsum Usuardum accedemus propius,
primum familia;
ejus stipitem, seu in recta liuea protoparentem demonstrando, nimirum vetus illud Romanum ab He-

riberto Rosweydo primum editum atque Adoni praffixum. Hic vero exurgent litigia cum enim tot :

eo capite polemice
habuerit, totque etiamnum impugnatores habeat pradictum Martyrologium,
agendum contra quoscumque adversarios vera appellatio, sinceritas, vetustas, ejusdemque
erit, ut
esse, quo
facta Ravennse per Adonem descriptio vindicetur; unde fiat consequens, idem ipsum
singulis extraxit.
Viennensis Martyrologus adjutus est, imo ex quoplerosque Sanctos suos diebus
Cum autem deinceps probaturi simus, Usuardum toto suo opere Adonis compendiatorem contracto-

renique fuisse, perspicue concludi poterit, Romanum vetus seu parvum, Usuardi avum esse, Ado-
nem ejus patrem ; id quod capite tertio erit pertraetandum. Quo deinde, longo ordine sequetur tota
Usuardi progenies, seu codices illi Usuardini omnes, ex quibus genuinum ejus Martyrologii textum.
simulque Auetaria seorsim collecta desumpsimus. Htec prima fronte, ex ipsa rerum
plerisque igno-
clare, ut confido, atque dilu-
ratarum nimia varietate, nonnihil obscura, toto prsefationis decursu,
cide evolventur.

CAPUT PRIMUM.
Martyrologiorum antiquorum inter se ac cum Usuardo propinquitas
et connexio.

pridem a Molano, Baronio, Bollando, Henschenio, Papebrochio, Florentinio aliisquedoctis-

M ulta
imis viris prteclare disputata sunt de Martyrologiorum origine, primordiis,
deque eorum divi rsitate, prout a variis scriptoribus priinum conflata fuerant. Crevit
et incrementis,
earum rerum
antiquiora Marty-
penitius investigandarum studium, accrescente paulatim majori luce, postquam
typorum beneficio omnium manibus teri cceperunt. Nihil
rologia e bibliothecarum scriniis educta,
notissimisque scriptoribus, prssertim a no-
hic ad nos attinet ea repetere, qua; a clarissimis illis

stro Bollando clare, distincte et erudite explicata sunt. Unum est, in quo defecisse omnes, sit verho m
quod singulorum Martyrologiorum
venia, in quo, inquam, defecisse ipsos animadverto, nimirum,
auctoi-es, setatem et characteres aliquos solum describendo, eo penetrare neglexerint, unde eosdem
capita, qua- quahsve ce-
interse componendo, una-explorassent, quae primigenia Martyrobgiorum
Martyrologos omnes conjunctio,
terorum ex prioribus derivatio aut genesis, quajque proinde inter u

velconsanguinitas. Liceat mihi hisce uti vocabulis, ad rem hac-

connexio, propinquitas, affinitas,
tenusimplexametinvolutam, quanta potero perspicuitate illustrandam. Jam Martyrologia omnia
auctoritate gaudeut, suis nominibus appellavi Hiero-
classiea, seu qua: antiquorum prasrogativa et
:

Rabanum, Wandelbertum, Adonem. Usuar-

nymiana nempe, Bedam, Florum, Romanum parvum.
qui proavi, qui pa-
duni et Notkerum. Qutfiriturhic, quisnam inter illos ordo, dicam an subordinatio;
propinquitatis gradu contingant
tres.qui filii, qui cognati verbo dicam, quo se invicem
I
;

12 Ego
 iv PR.EFATIO.
12 Ego sic existirao: ad tria potissiraum capita, radices stipites, seu fontes reduci omnino posse
Martyrologos omnes, seu potius eorum Martyrologia, quorum surculi, rami vel rivuli dici debeant,
quotque luic usque, saltem alicujus norainis vulgata sunt, vel manuscripta exstant in variis biblio-
thecis, ex quibus apographa, ad Museum nostrum ab amicis transmissa. aut a Majoribus nostris
magno labore et sumptu procurata fuerunt. Capita hic nomino Martyrologia illa, qure prima seu
autograplia censeri debent, utpote quse ex nullo altero, saltem quod modo supersit, transcripta,

fontes ipsa fuerint,unde scriptores Martyrologi alii suas aquas derivarunt. Ex his primum prseci-
puum et vetustissimum agnoscimus, quod sub Eusebii vel potius Hieronymi, vel utriusque nomine
circumfertur, sive illud vere ab ipsis conditum fuerit, sive a posteris falso ipsis adscriptum de quo ;

paulo post copiosius tractandum erit. Locum ab lioc proximum tenet celebre aliud a Venerabili Beda
compositum, non jam supposititium illud a Plantino editum, sed genuinum ipsum, quod a Floro no-
minatissimo Lugdunensis ecclesise subdiacono auctum fuisse, clare et diserte ab Adone testatum,
postea ostendemus. Tertium porro dicimus, ipsum illud, quod prcefatus Ado Ravennoe repertura, et

a religioso fratre, sibi praestitum, ibidem transcriptum, in capite Martyrolugii sui ponendum putavit,

quod Rosweydi nostri cura primum cum Adone in lucem prodiit anno mdcxiii, quodque a multis sub-
inde laudatum, sed a pluribus acerrimeoppugnatum, toto sequenti capite vindicandum suscepimus.
(jint nd pri- 13 Hos ego primarios stipites seu stirpes voco, unde in tres potissimum classes, tribus seu fami-
moa itipites
lias primigenias tota Martyrologiorum prosapia distribuatur. Exhis vero primaria, ut iterum dicam
hic ordine
rcilticilitr. et magis late patens radix pradicanda est Hieronymianum, ut omnium antiquissimum, ita feracis-

siraus fundus, in quo natae arbores in omnem partem ramos extenderint; puta Martyrologos alios
prope omnes, ex ipso illo priraario, in opus suum aliquid transfudisse. Visum a Beda Hieronymi

Martyrologium, ex ipsiusmet verbis infra citandis deduci posse videtur, imo negare vix ausim, ali-
qua Sanctorum nomina verosimillime ex uno in alterum transiisse. An idem de Romano veteri seu
parvo seque affirmari possit, fateor milii necdum undequaque constare, tametsi longa et sedula dis-
quisitione id assequi studiosissime conatus fuerim. Nihilominus et Bedam Martyrologorum caput
statuimus, idque adeo maxime, quoniam singulari ordine et stylo Martyrologium proprium, utut in-
completum adornavit, quod primum a Floro, inde ab aliis auctum, pene dicerem deformatum, vesti-
gia tamen aliqua semper servat, ex quibus ab aliis distingui possit, ut ante me arcurate observarunt
Henschenius et Papebrocliius, dum illud aut purum, aut puro proximum edidere ante toraum n Mar-
tii de Actis Sanctorum, anno mdclxviii. Atque haeciterum obiter dicta sunt, propriis locis in hujus

capitis decursu uberius explananda.

14 Est igitur nostra fundamentalis assertio ab his tribus Martyrologorum quodammodo
,

patriarchis, reliquos omnes legitima successione descendere, quales suut Rabanus, Ado, Usuardus, :

Notkerus, et quicumque alii ab hisce, tamquam stipitibus subalternis, sua desumpsisse deprehen-
dimtur. Ex qua vero proprie radice profluxerit metricus ille Martyrologus Wandelbertus, certo
exploratum non habeo. Ex Beda acceptum nonnulli voluere ; ipse se subsidii plurimum a Floro

habuisse fatetur. Ego Sanctorum noinina, forte versibus

florilegum puto, qui hinc inde varia
aptiora decerpserit, de quo pluribus suo loco dicam. At certum est, Rabanum ex Beda descriptum,
ex Hieronymo auctum, et nonnullis additis aut fusius deductis, ab auctore completura esse. Ado
genitorem suum digito commonstravit, dum Romanum parvum operi praefixit, et diebus prope
singulis ex r
eo Sanctos suos evidentissime desumpsit. Nec minus certum est , totura Usuardi
Martyrologium ex Adone contractum esse, sanctis Martyribus Cordubensibus, nonnullis Hierony-
mianis, nonnullis popularibus, ac paucis aliunde mutuatis coagmentatum. Bedam etiam secutum
se fuisse testatur Usuardus, idque in Observationibus nostris, dum locus est, sedulo annotamus.
Verumtamen Adonem patrem seu verum fontem declaramus, ex quo totum ferme Martyro-
ejus,

logium ejus dimanasse indubitatum arbitramur. Notkerus denique praecipua quaeque ex Iaudato
Adone transtulit, non pauca ex Rabano sua fecit, multis ex Hieronymo ad complendos singulorum
dierum indiculos corrasis. Atque hse totidem propositiones sunt, nostra hac praefatione, quoad
res exigit, aut a decessoribus nostris jam praestitum non fuit, dictincte et ex ordine demonstrandae.

ARTICULUS I.

De Martyrologii Hieronymiani exemplaribus.

§ i-

Dc Majoribasab Achcrio ct Florentinio editis.

laudata nuperrime prafatione generali cap. 4, totura quartum paragraphum insumit Bollandus
Iii
elucidando, quod sub Eusebii et Hieronymi nomine venit Martyrologio ubi primum fatetur,, ;

rmm, Varty. non satis probari, quod tale Martyrologium ab Eusebio umquam scriptum fuerit, nec id ex epistola
r< l.iiiiinii

Gregorii ad Eulogium aperte deduci. Rursus nec certum esse Eusebianum seu Martyrologium,
,

seu de Martyribus coinmentarium ab Hieronymo, versum aut aliud a sancto Doctore scriptura
,

fuisse, quidquid id aliqui confici posse existiment, ex famosa Chromatii ac Heliodori episcoporum
ad Hieronymum epistola, et altera ad ipsos Hieronymi responsoria utpote cum utramque Baronius ;

solidis argumentis commentitiam deraonstraverit unde si vera umquam istiusmodi epistola a

:

Cassiodoro citata fuerit, eam intercidisse fatendum est. Et hsec quidem communiur hodie doctorura
virorum sententia, cui tamen coutradici posse, dictasque epistolas a suppositione utcumque salvari,
operosis
 PRyEFATIO. v

operosis annotationibus ostendore conatur Florentinius a pag. 57. Ceterum pendente adhucdum
ea lite ex Cassiodori testimonio id consequi omnino videtur, indiculum aliquem seu Fastos ab
,

Hieronyino concinnatns, sive sub opistolte, sive sub alio quovis titulo, descriptis fortasse
eorum Sanctorum nominibus, quorum in Eusebii collectione, cujus Eusebius ipse lib. 4,
cap. 14, et lib. 5, cap. 20, et ad Gregorium Eulogius meminere ;
quorum, inquam, ibi Acta exsta-
bant, aliis desuosuperadditis; ex quo pridem fi.-miter invaluerit, inveteraveritque opinio, Marty-
rologium aliquod ab sancto Hieronymo compositum fuisse.

16 Pro opinionis jam dictce vetustate abusque seculo sexto stat Cassiodori auctoritas, ex libro
de Inslitutione Divinarum lectiomm cap. 32 a Bollando recitata; pro seculo septimo stat notissi-
mum Bedtetestimonium, Retractatione in Actus Apostolorum cap. i Quibus adstipulatur, inquit, :

et liber Marlyrologii, qui beati Hieronymi nomine ac prsefatione attilulatur, quamuU iiem Ilirronijmus „..

'"
illius libri nou auctor, scd interpres, Eusebius autem auctor exstitisse narretur. Manavit deinde '^,""'
Walefrido Straboneet plerisque seculi noni Martyrologis, disertissimis
in posteros praefata opinio, a
verbis confirmata, duravitque hactenus, tametsi per multa secula nullus deinceps de Martyrologio
isto meminerit, nec Baronius, adhibita quantavis diligentia, integrum usquam reperire potuerit;

donec ipsum e Cartusia Trevirensi feliciter tandem eruit Rosweydus noster, vetustissimo charactere

exaratum, quale mediafere parte sena?is laminis expressum habemus, autographo ipso ad Epterna-
oenses, qui codicem suum repetierant, anno demum mdci.xviii remisso. Hisce addi
possunt, qua;

in prologo ad Bedam disseruit Papebrochius ; nos hic Bollandum sequiraur, cujus htec verba

describi merentur :

17 Folia aliquot excusa ad se a Morcto (cujus expensis codex ille inses incidi cceperat) missa
ut vidit

Barlholomxus Gavantus, Provincialis prxpositus Congregationis Clericorum regularium S.Pauli,

et

probavit, scripsitque de illo ad eumdem

sacrs Romanz Riluum Congregationis Consultor, mirifice
se, reliquis collegii illius sive Congreijationis sapientU-
Morclnm plures epistolas, quas legi; alias opinan
simis vins Martyrologium illud sentire peritiorls, utile fore Chri-
valde placitukdm; alias
laudarunt, «1 prxclarum sacrse antiquitalU anliquisH-
stian.e reipublic.e. Aln quoque vin eruditi vehementer id
ihi reliqua, quse in prtefati codicis commendationem
pluribus nitide Bollandus
monumentum. Tu vide
eruditi omnes saltem orthodoxi.
prosequitur. In Gavanti Bollandique sententiam ivere deinceps ,

genio ducti, licet rem ipsam improbare omnino non auderent,

si paucos excipias, qui contradicendi

titulum arrodere aggressi sunt; forte quia ibi agnoscit

Bollandus, nullum certum arguraentum

suppetere, quo Martyrologium a sancto Hieronymo

vere esse compositum satis suaderi queat, et

quia fatetur (ut verissimum est) multa recentius adjecta, quoe

Hieronymo adscribi prorsus nequeant,
vero quui demum
quemadmodum ex speciminibus ibi appositis olarissime elucescit. Verum enim
credidere viri ilh doctissimi.
rempublicam litterariam aut fidem Catholicam detrimenti accepturam
paterentur, cum impeditun numquam
ex eo quod Hieronymi nomen ei Martyrologio adscriptum
Usuardum, Notkerum et alios
sint quo minus post Cassiodorum, Bedam, Walefridum. Adonem,
cursim delibo; qui de his longiorem
Hieronvmianum perpetuo nuncupetur? Htec paucissimis et
prresertim 3, 5 et 6. quas hic
sermonem desiderat, adeat Florentinium in Admonitionibus prajviis,
nec omnino lubet de voce contentiosius
describere, aut in compendium contrahere nec vacat,
disceptare.
dedita opera, Martyrologium quo de agimus.
18 Unum novi scriptorem Catholicum, qui,
,

dissertatione suis in Eusebiura observatio- <£**

impetereaususfuerit. Henricum Valesium singulari ,

vocat, qui falso Hieronymo adscnbatur. Hoc autera

nibus adnexa pag. 315, ubi subdititium librum
sugiUandi occasionem intentus Matthias
duce fretus in omnem, ut fit, ovthodoxos scriptores
aliquis Fredericus Beckius, in suo ad, nescio
quod Kalendarium Germanicum (quod ei placet Marty-
congerit, quo Majores nostros temere carpendo.
rologium appellare) commentario a pag. 11 multa
laudatum Martyrologium nequaquam adscribendum ostendat; idque ex eavilhs
Hieronymo
sincere propositis, acrion ipse
nonnullis quos liinc inde ex Florentinii aliorumque dubitationibus
non ut argutatiunculas ejus omnes aut excubamus
et mordaciori sale inspergit. At tanti hic est,
consensu Hieronymi nomen prarferre
autconvellamus; satis nobis erit, si ex communi Catholicorum
tametsi monumenta desint, quious ipsum
possit atque adeo Hieronymianum tuto nuncupari,
Doctori certo vindicemus. Ita censuere
Majores nostri, ita hodie passim loquuntur
sanctissimo
Hieronymi. vel Hieronymianorum appeliat.one
eruditiuniversim omnes; et nos toto opere nostro
semper utendum existimavimus.
laudatus Iaudandusque nobis ssepius clanssimus
19 Rem totam ut dixi, profundius examinat
,

amicissimus Franciscus Maria Florentinius nobiUs Lucensis I

et decessoribus nostris, dum viveret,
,

libris seu libeUis Martyrum. non

solum Patestuue, sed „„,
oui vindicatis Eusebii collectionibus,
nunc dc Marlyrologii proprte dtch auctore
et 'aliorum- pag 13. sub tinera recte notat, mfflcere
Martyrologium, quod Eusebio adsmbttur, rW
vetustius ilhd esse in scriptorum memoria
'

affirmare
Eusebii. Sequenti deinde pag 1 1 erudite probat, H.eronym.
IL potius Hieronymo ex collectiombus
.

suo attr,but.s, ad amuss.m

.

Martyrologium a se datum, notis, a sancto Papa Gregorio codic.

appeUatum, coUectis plunbus ejus apograp lus.
convenire. Cum igitur Martyrologium toties
notis, observatiombus et exercitahonibus
annoMDOWvni publici juris fecerit, atque eruditissimis
notitiam, et de ejus codicibus, ot de alus
illustraverit idcm ipse Florentinius, ad pleniorem totius rei
sunt. Nec verbo indicare neglexerim, cur
adffieronymianumpertinentibus, nonnulla explicanda
adhibere Hieronymianorum quam Hieronymi ipsius
et hic et"in toto decursu operis maluerim
,

opus ignoretur, apographa autem et multo

vocabulum. Nempe cum sancti Hieronvmi qualecumque
communiori voce cavillation.bus ansara prrecisum
..-..

et diversissime aucta et eontracta sint. putavi

codicibus
 vi PRyEFATIO.
codicibus ipsis tribuendo, qua: a primo attctore certissirae rernovenda sunt. En modo Florentinian;e
lucubrationis aliqualem efligiem.
20 Inter varias adiuonitiones prasvias, sexta ordine tota fere insumitur depingendis duobus
/irgi-ifiui qui vel ex Gallia eo allati, vel ex aliquo
codicibus Hieronymianis , Lucae aut in vicinia repertis ,

ejus codices,
ccenobii apograpbo descripti fuerant
Fontanellensis certe ita erant similes, ut vel ex eodem ;

exemplari acceptos, vel alterum ex altero descriptum esse oporteret. Hos ipse nactus, ut erat vir
rerum ecclesiastiearum antiquarum studiosissimus, communicato cum V. C. Luca Holstenio aliisque
eruditis consilio, accepto subinde a Majoribus nostris, aliquando apud ipsum hospitatis vetustis- ,

simi illius Atitverpiensis seu Epternacensis , sub initium seculi octavi scripti ecgrapho, instructus
praeterea Corbeinsis codicis,ab Aclierio Spicilegii tomo 4 anno mdclxi vulgati , , manuscriptis
fragmentis, aiiimum adjecit ad procurandam tam pretiosorum cimeliorum editionem , eamque pro
sua eruditone, qua posset cura et studio illustrandam. Ciimque jam opus ferrae praelo paratum
haberet, contigit, ut illustrissimus Baro de Blum codicem alium 'Weistenburgensem cura Ilenschenio
et Papebrocbio communicaret, quod illi continuo Lucam destinari curarunt, satis terapestive, ut
cum aliis codicibus conferretur, ejusque variantes a reliquis lectiones , ad calcem Florentiniani
operis subjungerentur. Hcec ad brevem historife synopsim , quam si quis integram et fusius
descriptam requirat, adeat Florentinium ipsum, totius sui consilii et vulgandi operis propositi
rationem reddentem, adraonitione prima, cui Holstenii epistola attexitur, ex potiori parte
reproducta a Papebrochio in Responsionibus, appendice ad art. 18, a num. 49. De codice suo, sive
unico, sive bino, tractat ex professo citata admonitione 6, a pag. 30
ille de Antverpiensi et :

Corbeiensibus fragmentis admonitione 7qujc omnia ibi legi malo, quam hic tsediose referre, cum
;

ad institutum nostrum eatenus solum spectent quatenus rudem saltem ideam Martyrologiorum ,

plerorumque archetypi seu protoparentis adumbrare voluimus.

21 Hic verbulo inserenda est non otiosa observatio receptissimai a Majoribus nostris opinionis,
per Actorum nostrorura commentarios late vagantis, qua sibi persuasum liabuere. codicem Epter-
prteserlim nacensem, inter Hieronymianos pracipuum Anglicanum fuisse, atque ab ipso S. Willibrordo ex
,

Epterna- Anglia in Belgium seu Franciam allatum. Pronum certe erat talem conjecturam facere, at mihi
censis;
quidem non mecumque sentient Martyrologiophili omnes si advertant,
satis fundata videtur , ,

x Kalendas xxn Junii in laudato Epternacensi prajtermitti inclytissimum Anglire proto-

Julii, seu
martyrem Albanum cum sociis plusquam dccc, qui tamen in aliis codicibus a Florentinio editis
clarissime exprimitur, Quis credat talem Sanctum in codice Anglicano praetermissum iri? Addunt
laudati Majores, prafatum codicemauctum, hoc vere; sed idem de omnibus aliis plane
in Gallia
admittendum est, nisi velimus, a S. Hieronymo obitum S. Paulini xxn Junii cousignari potuisse.
Hsec obiter de codice Epternacensi. Plura ad hunc et alios in Observationibus dicuntur. Redeo unde
digressus sum.
22 Atque ut iterum repetam, ad disceptationera illam prorsus non regredior, qua de vero Hiero-
nymiani Martyrologii auctore inquiritur, sive is demura alius a S. Hieronymo, sive ipse Hiero-
nymus, primus indiculi architectus fuerit nam quisquis is est, aut seculo sexto antiquior, aut eo
;

saltem seculo vixisse dicendus est. Id nobis indubitatissimum videtur, tale Martyrologium a sancto
laudatur a Gregorio Magno designatum, dum ad Eulogium Alexandrinum lih. 7, ep. 29 ita rescripsit Nos :

S. Gregorio,
autcm pcne omnium Martyrum pcr singulos dies passionibus, collccta in uno codice nomina
, distinctis

habemus; atque quotidianis diebus in eorum veneratioae Missarum solennia agimus. Non lamen in eodem
vohtmine, quis qualiter sil passus indicatur, sed tantummodo nomca, locus ct dies passionis ponitur. Unde
fit, ut multi ex diversis tcrris atque provinciis per dies, ut prsedixi, singulos cognoscantur marlyrio
coronati. Sed Iwc habere vos beatissimos credimus. Non magno studio solertia aut labore opus est, ut ,

characteres hi omnes a S. Gregorio tam clare expressi, in codicibus Hieronymianis, a Florentinio

editis, aliisque ejus generis aperte deprehendantur, eoque pacto frequentes interpolationes a veteri

textu sejungantur. Neque enim nudos , simplices et integros Hieronymianos ant Gregorianos
codices nos habere profitemur, cum multi scepe Sancti recurrant, quos post S. Gregorii tempora
vixisse, saltem ejus tempore Sanctorum venerationem donatos non fuisse evidenter constet.
aut
De quibus iterum videri possunt Bollandus, et citata; Florentinii admonitiones. Ut semel dioam, id
quaerimus, id volumus, id asserimus, Martyrologium istud, quod Hieronymianum appellamus,
omnium primum, omnium vetustissimum esse. imo Gregorii Magni temporibus vetustius, quando-
quidem in citata epistola, non de novo quodam Martyrum indiculo aut catalogo, sed de antiquo
inentionem inferat, quem nempe toto orbe Catholico receptum et tritum existimaret, dum concludit
Sed hxc habere vos beatissimos credimus.

23 In tam vetustis codicibus, toties ab oscitantibus et indoctis librariis descriptis, frustra

;

distinctasSanctorum series, discretos studiose laterculos, expressa recte noinina servatas ,

ad artem bonae locutionis regulas, aut exactos rerum apices quis requirat omnino fatendum est :

inagnam locorum et nominnm per conjunctas aut male divulsas syllabas, easque saspius truncatas
et distortas , confusionem , liarbariem et frustraneas repetitiones diebus prope singulis recurrere,
quibus quoquo modo restituendis, explicandis, combinandis, distinguendis , mirum quantum passim
a nobis laboret Florentinius : quantum vero opera, studiique in hisce eruderandis Majores nostri posueriut,
tmcndatiir
ostendunt quotidiani commentarii, qui in eo
toti sunt, ut ex dubiis certa, ex confusis clara, ex male
compositis simplicia,ex luxatis integra, tura palsestrarum tum ipsorum Martyrura nomina ,

efformentur. Ceterum antiquorum omnium codicum praesertim usualium, ut sunt MartyroloWa,

communisest sors, ut describentium vel temeritate vel imperitia, ita sensim deturpentur , ut stepe
difficillimum sit primi autographi vestigia in transumptis deprehendere ; adeo ut cum Castellano

vehementer
 PR^EFATIO. v„
vehementer miratus sim, in Romano parvo seu vetere Rosweydi oninia tam concinna, tam
nitida,
tam ordinata per tot secula servari potuisse, in quo certe hoc Martyrologium tantum superat ,

Hieronymiana, quantum haec vestutate antecedunt, quod sequenti, ut jam non semel diximus,
capite
fusius erit demonstrandum.
24 Reliquum est, ut de codicibus nostris Hieronymianis, necdum editis et ferme abbreviatis, Longaejm
pauca in singulorum specimen subjiciam, si forte aliquando operae pretium sit ipsa etiam pr'"""" •

publici
juris facere, ad quod me frequenter impensissime atque urgentissime adhortatus
est sajpe mihi hic
nominandus, numquam pro merito laudandus, tum operis hujus, tum grandioris nostri indefessus
adjutor, V. C. Claudius Castellanus, Parisiensis ad B. Mariffi Canonicus, summo nostro dolore
et
ingenti Martyrologiorum jactura e vivis ereptus, sub initiiim anni mdccxi. Ea erat perillustris
viri
sententia, ut non solum Usuardinam recensionem orbi litterario gratissimam fore censeret,
sed
eruditos omnes id jure quodam a nobis postulare aiebat, ut reliqua nostra Hieronymiana apographa
seu integra, seu contracta et compendiata. in publicam lucem emitteremus. Spem feci viro amicis-
simo, id aliquando futurum, praesertim conatus nostros in expurgando illustrandoque Usuardo,
si

quod tunc meditabar, iidem ipsi Martyrologiophili suis suffragiis probassent, eo pacto animos
addituri, ut manuscriptorum nostrorum codicum omnium generalis ratio redderetur, quae in ordine
ad commentarios nostros, ut supra de Usuardinis dicebam, desideratissimam lectoribus Iucem
afferret. Nec sane a promissis resilio, atque adeo ut rerum hujusmodi amantium palatum nonnihil
titillem, brevem hic aliquam Hieronymianorum nostrorum codicum delineationem lubens adnecto,
plura, si licuerit, olim praestiturus, ubi varios Hagiophilorum gustus exploravero.

§2.

Dc Hieronymianis minoribus, tum manuscriptis, tum Ujpis excusis.

finem citati nuper § 4
Sub
Hieronymiano Hibernico
capitis 4 prsefationis generalis agit Bollandus de exemplari aliquo
, Varia
'
, cujus Iacinias aliquot seu extracta a celebri P. Colgano submissa, //"/r '',^l""'"
r

posterioribus Januarii Sanctorum diebus inseruerat, sub nomine Martyrologii ""<"•"

nostri de Actis
'

Hieronymiani Tamlaclensis. An autographum ipsum membraneum umquam videritBjllandus, dubium Tamtactei -

facit, quod Tamlactense istud simile Epternacensi existimet, cum vere solum Martyrologii alicujus "'

Hieronymiani fragmentum dici possit. Id mihi plane constitit, dum autographum ipsum R. P. Livini
de Meyer, viri de republica litteraria praeclarissime meriti, tunc Collegii nostri Lovaniensis Rectoris
benevolentia, a RR. PP. Franciscanis Hibernisimpetratum, otiosius et diligentiusvolvereetexcutere
licuit. Eo pras ceteris me impulerat Castellani curiositas, qui Tamlactense Martyrologium aliquoties
in Actis citatum, imo Iaudatum inveniens, thesaurum ingentem Lovanii lateresibi plane persuaserat.
Ego vero, post accuratum examen, facile animadverti, codicem illum longe supra meritum
a Majoribus nostris, quibus sola extracta, ut mihi saape testatus est Papebrochius, a PP. illis
Minoritis Hibernis, seu a Colgano missa fuerant, elatum et commendatum esse. Etenim prater
admixta Hibernicapropria, pluribus recentioribus additamentis non caret.qualia sunt festum sancti :

Joseph, Revelationis Michaelis Archangeli, Omnium Sanctorum, et plura hujusmodi. Aliunde vero
ex duodecim anni mensibus solum Aprilem habet integrum. En paucis totam ejus analysim.
26 Praefattts codex decem folia membranea continet grandioris formae, simili alio folio cooperta,
ubi in fronte recentiori manu apponitur Martyrologium Tamlactense, ctopuscula S. JEngussii Keledei,
:

In ora infima primae paginae legitur Ad usum conventus Dungallensis, et. rursus ad calcem paninas
:

tertiaj : Ex libris conventus Dungallensis. Martyrologium ipsum nec bene depictum, nec satis ordinate
digestura , decem dumtaxat paginas cum fere dimidia complectitur, multis ubique nominibus vix
iegibilibus impletum. Deficit a iv Kal. Februarii ad iv Idus Martii, adeoque nec Januarius nec
Martius integri sunt; deestque totus Februarius. Jam dixi, solum Aprilem plenum esse. Maius
usque ad xx diem, seu xm Kal. Junii decurrit. Absunt Junius et Julius. Augustusincipit aivNonas,
eiijus reliqui li is habentur. In Septembri desunt xu, xi et x Kal. Octobris. October decurrit usque
ad iii Kal. Novembris. Abest totus November. December vero inchoatur a xv Kalend. Januarii.
Patet igitur, manuscriptum plane imperfectum esse, neque adeo dignum, quodinter Hieronymianos
codices connumeretur. Post qualecumque Martvrologium , sequitur nescio quae tabula nominum,
ni fallor, Hibernicorum per tria folia, ac demum opuscula, siveopusculorumfragmenta, eo sermone,
quem me fateor prorsus non intelligere. Atque ha?c de Tamlactensi satis dicta sunto.
27 Sttbjicit Bollandus specimen contractioris Hieronymiaui, quod olim Rhinowiensis vel Ehino- n
viensis, juxta Basileam ccenobii, fuit repertum in Rosweydi ^..'lirdis. qui illtid anno mdcxxiii ;icoe-

perata nostro Stephano Vito, hic ab ipso ccenobii Rhenoviensis Abbate, ut testantur superstites
litterae, Martyrologium istud recte vocantes fragmentum, oum desiut folia ab mii Kal. Februarii,

ad xiv Kal. Aprilis, t'( a xxmi die Septembris, usque ad Decembris xxiv. Incipit a die Natali Jesu
Christi in terris. Folia sunt tredecim membranaa, in forma octava majore boni priscique charac- .

teris, ipsas diphtl gos clare exprimentis. Non male censuit Vitus, fragmentum hoc sunm exaratum
fuisse post dies sancti Gregorii Magni, ei post Caroli Magni : "">» '" illo, iuquit, suis recte locis lego

fesla Nativitatis beatse Virginis et Exaltationis sanctse Crucis. De cetero vere Hieronymianum esse.

scu cx Hieronymiano extractum, clare evincunt exhibita a BoIIando specimina, ac quotidiana alia
diebus sequentibus.Unum superaddam ex Julii exemplum, quod deinceps per omnia secutura
i

apographa nostra Hieronymiana Mss. vagabitur. Puta, me textusomnes, i Julii in codicibus istis
notatos, cum textu Hieronymiauo integro ejusdem diei collaturum.

Tnmus vi Juiui. 7 28 Prsemitto

 vni PR^FATIO.
28 Pramitto hic itaque ex prima Julii totum textum ex Hieronymianorura omniura vetustissimo,
Antverpiensi seu Epternacensi. Erit lectoris, citandos infra aliorum codicum indiculos breviores
cum lioc componere. Sicliabet : Kal. Julii. In Nicomedia, Zuili. Roms, depositio Gai episcopi. Natalii
Lucix virginis et Anceiee regis cum aliis vm. Item Uomse, Isici, Processi, Marime, Antonini, Sereni,
Victoris; Zelicum aliix octo. Orionis, ct aliorum cclxii. In Antiochia, Severiani, Zoeli, Pasi.
Dcposiiio Iilunci cum filus. Augustoiuno, depositio Leontii episcopi. Iu Persida, SS.
Apostolorum
Simonis Canamei et Juds,
Paululo auctiora sunt Lucensia et Corbeiensia
fratris Jacobi. priora enim ;

interserunt depositionem Aaron, adduntque, Egolisma, Eparci. Posteriora vero insuper adjiciunt
Sed nos, cum Bollando, codicem illum nostrum, eeteris vetustiorem prastan-
depositionctn Karilcfi.
tioremque, ut archetypum sequemur. Nunc Rliinoviensis fragmenti verba attonde Kal. Julii. ln :

Nicomcdia, Zoeli. Romx, tiatji Papx. Lucix virginis. Processi et Marini. Forte pro Marin.r. Cnllatis
utriusque tabuto verbis, vix syllaba reperietur, quee ex majori laterculo accepta et descripta non
sit. Jam ad aUos codices nostros, plerumque liberaliores, descendamus.
Iliclicnovicii- 29 Eos inter in Actis nostris nominatissimus est Richenoviensis sive Augieedivitis prope Constan-
se coUatum
fitm Gcllo- tiam in Genuania, cujus ecgraphum habemus nitide descriptum in forma quarta minore, illudque
UCIISi, invenio, nos primum accepisse anno mdcli. De codicis autograpbi forma aut setate niliil notatum :

videor recordari, Henschenium de iis alicubi fusius egisse; veruiu quaerere supersedeo, cum aliunde
satis pateat, optimse notae esse, et, nisi multum fallar, Gellonensi, ab Acherio Spicilegii tomo 13
edito, longe purius et praestantius, tametsi careat Breviario Apostolorum, quod in Gellonensi, Mar-
tyrologio pramittitur. Educamus hie utriusque textum i Julii eum majori Hieronymiano jam de-
scripto, conferendum. Sic habet Richenoviense : Kalcnd. In Nicomedia, Zoeli. Romx. Gatji Papx,
Lucix Marini. In Antioohia, Severiani. In monle Hor, depositio Aaron sacerdotis.
virginis, Processi,

Ad oculum rursus patet, Hieronymiana esse omnia, atque ex majori

Aiigustiduno. Leontii episcopi.
codice excerpta, cui Aaronis depositio, de qua supra diximus, immixtajam erat. Audi modo Gello-
nense ex editione Acberii Kalendis Julii. Roma Gaii, Lucis, Isici. Alibi Orionis, Crilisi confesso-
: ,

ris, Zoeli, Severiani. In monte Ur, depositio Aaron sacerdotis. In Persida, Simonis
et Juilx Apostoli.

Augustoduno, Leonti. Ingolisma, Eparci episcopi. Vides bic Caium Papam confuse positum, Carilefum
vero aliis, iisque martyribus, inepte immixtum additumque in fine Eparcbum, de quo et Carilefo
;

codex Richenoviensis non meminit, ut proinde hic, altero luce dignior sit, quod pluribus et conti-
nuatis exemplis forte alias demonstrabitur. Ceterum utrumque Martyrologium, tum Richenoviense,
tum Gellonense, annum ordiuntur a Natali Domini, contra quam faciant plerique alii infra citandi,
qui a Kalendis Januarii prineipiuni desumunt.

30 Bina alia Hieronymiana apographa habemus, quae cum magis conveniunt,

citato Gellonensi
ut facta diligentiori collatione didici : alterum Papebrochii manu forma ex potiori parte
in minori
Augustanum descriptum, vocatur Martyrologium Augustanum suncti Vdahici, postrema parte mutilum, nempe a
cl Labbear
tittin ctun
vi Novembris ad finem anni alterum integrum est, Labbei nostri donum, Belgico charactere in
;

eodem folioexaratum. Utrumque incipit a Kalendis Januarii. Ne tffldio sim, solum rursus diem i Julii in
Getlonensi
cvlUtta, exemplum adducam. Sic habet Augustanum Kal. Julii. Romx, Gaji, Lucix, Isici. Al. (Alibi)
:

Vriou, Arilefft conf. Zeli, Severiani, In monte Hor, depositio Aaron sacerdotis. In Perside, Simonis
Chattanei et Jtulx Zelotx. Aug. Leonti, Eparci cpiscopi. Fallor, si ulla major inter Gellonensem et
hunc Agustanum conformitas reperiri possit, qua; aliis diebus passim et ubique elucet, vocula hinc
inde intermixta, corrupta, transposita, aut abbreviata. Nec major est in codice Labbeano discre-
pantia. Sic item Kalendis Julii legit, turbato nonnihil scriptoris oscitantia nominum ordine : Romx,
Zeli, Sevcriani, In monte Or, depositio Aaron sacerdotis. In Perside, Simonis, Jtulx
Vsicii, Arilesx.

Ap. Aujustod. Leonti. In Eclisma, Eparcii episcopi. Gaix, Viton, Lucix. Corrige luxata nomina, et
tria ultima loco proprio, post Romx, repone, exurget idem textus, quem ex Gellonensi et Augustano
jam dedimus, neglectis minutiis, quas in antiquis manuscriptis non sajpissime recurrere, adynaton
esse norunt, qui iu iis perscrutandis vel tantillam operam posuere. Possent hujusmodi codices iis
annumerari, quos Acherius cum Gellonensi contulit, lectiones ex iis variantes subjiciens.
31 Jam dictos duos codices, in nostra Hieronymiorum collectione, praecedit apograpbum aliud
multo brevius, eleganti charactere Gallico, in folio descriptum, cui has notas appositas lego Marty- :

roloijium pcraiitijuum, abhinc saltem annis octimjenlis exuralum, descriplum cx vetuslissimo abbutix Cor-

Corlteiense beiensis, incnse Decembri mdclxi. In fine autem adjecit Papebrochius : Dono ailin. R. D. Lttcx
1'1'CCtUS,
Dacerii, ex Ms. Corbeiensi antiquissimo, quod in bibliolheca S. Germani de Pratis ijisi vidimus. Locura
tam antiquum monumentum, at forte credidit vir eruditissimus, a nobis ex
in Spicilegio merebatur
antigrapho cum
olim edendum, quod tam ardentibus votis Clar. Castellauum desiderasse,
aliis

supra monuimus. In eo hic codex a proxime prsegressis differt, quod Martyrologii ordinem inchoet
ab vm Kal. Januarii, seu a Doinini Sahatoris Nutivitatc. Textus habet semper brevissimos, et ple-
rumque unica annuntiatione, sajpe unico Sancto circumscriptos, sic tamen, ut appareat ex aliquo
Hieronymiano codice omnia fuisse desumpta. Demus iterum diem in exemplum selectum hic paulo ,

longiori textu praditum Kal. Jula. Romx, Gaii Papse, et natalis saitctorum Lttccix virginis et
:

Auceix regis. In Persida, passio sanctorum Apostolorum Simonis Caaanxi et Jtttix Zelonis, pro Zelotis.
In sequentibus eadem est codicis ratio. Ceterum magna ejus brevitas non impedit, quo minus
quandoque propria Corbeiensium interserantur, ut patet ex v Kal. Aug. seu xxvm Julii, ubi poni-
tur : Corbcia monaslerio, dedicatio basiiicx sancti Petri Apostoli.

32 Sequuntur Casinensia duo apographa, manu Italica descripta, de quibus in Prologo ad Bedam
Cusincnsc meminit Papebrochiusnum. 3. Utinam distinctiorem aliquam explicationem aut ipse, aut Hensche-
primuin,
nius, qui ea transcribi curarunt, adjecissent. Primum altero brevius est, nec purum Hieronymia-
 PRjEFATIO.
num cum Sanctos inserat aliunde acceptos. Brevitate cum aliis Hieronymianis
dici potest,
contractis
satis convenil; atque item quod sola Sanctorum et palasstrarum nomina
congignet. In exemplo rem
totam exhibeo. Sic habet Kalend. Julii. Octnva S. Joannit BaptUtx. Et natale
:
saneti Domitiani ab-
batis. Prima annuntiatio ex aliquo Hieronymiano interpolato
procedit, quale estillud San-Gallense
ab Acherio subjunctum Gellonensi altera manifeste Adoniana est, ut vide in nostra
:

ad Usuardum
illo die Observatione. Ad Hieronymiana proprius accedit
Casinense alterum paulo majus, de quo
Catineme n
recte Papebrochius citato proxime num. 3: Fuerunt etiam ecclesue,
inquit, quibus salis fuit nudus '

Hieronymiani Martyrotogii contextus, adpaucioret Sanctos contractus; et tale „'"''"'"'"'

Martyrologitm alterum
Casini reperimus, uti etiam pervetustum, el huic simillimum Rotme in ducis Allempsii celeberrima biblio-
theca. Factam utriusque collationem indicant notata; sedulo vel minimse variationes manu
ipsa Pa-
Quantum vero majus hoc Casinense alteri minori praferendum sit, ex solito exemplo
pebrochii.
licebit statuere. Kal. Julii. Romx, Cagi Papx. El sanctorum LuceUe virginis
et Acecls rcgis, cum
aliis octo. Et in monte Hor. deposilio Aaron, primi sacerdolis. Vides ubique
sphalmata scriptoria,
librarorium imperitia commissa; textus autem pro vario amanuensium arbitrio aut
magis autminus
extensos. Utrumque incipit a Kalendis Januarii.

33 Ex codice membranaceo Em. Cardinalis Barberini in forma 4, signato num. 1852, educta
sunt apographa bina alia, sed incompleta, quorum alterum descripsit Papebrochius, secundum
in-
choavit, sed complevit manus eadem, a qua sunt duo laudata Casinensia. Primum a Kalend. Janua-
Baberima-
rii sumpto initio, deficit in n Nonas seu vi Maii. Uniforme non est, nam elogia hinc
inde exhibet "umpar-
vunt,
clausulis sibi propriis, ut V. G. de Genovefa in Jan. Cujus reliquiis hnnorem debitum impendimus,
missnlrs et orationes persolvimus. Januarii x, de Paulo eremita Nam et npud nos ita habetur, et reli-
:

quiae venerantur. Jan. xvi, de Priscilla

Cujus gloriosum pro Christo agonem, cum patrociniis digne ve-
:

neramur, officiumque diurnum, ut SS. PP. sanxerunt. persolvimus. Rursus ibi de Furseo Cujus vita :

plenn virtutibus refulget, et corpus venerabilc monasterium pcr Romana retinet. Die sequenti xvn Ja-
nuarii , de Sulpicio Bituricensi episcopo : Cujus vilam tenemus, et palrociniis fulcimur. Tales e»o
elogiorum formulas in nullis hactenus Martyrologiis reperire memini, ut satis pateat. compilatorem
hunc proprio genio indulsisse. In reliquis tamen brevior est. magisque stylo Hieronymiano sese ac-
commodat.
34 Barberinianum secundum longe majus et diffusius est, primis tamen duobus mensibus cum Baroerima-
dimidio mutilum, cum primum diem integrum signet Idibus Martii. Illustre Martgrologium identi- num u.
dem appellavit Henschenius quamvis singularem illam prserogativam non magno titulo ei debitam
;

deprehendere potuerim, saltem quo praferatur duobus aliis mox secuturis. nempe codici Hierony-
miano Vaticano.et alteri codici S. Cyriaci, quo usus est Cardinalis Baronius; non, inquam, video
cur his pra?feiatur, nisi quia hinc liberius et prolixius, tum Sanctos tum elogia inserit, ut numero
sequenti exPrologo ad Bedam intelligemus. Certe hsec duo posteriora pracellunt, quod stylo Hie-
ronymiano proxiraiores sint; in hoc autem cum Barberiniano concordant, quod et ipsa ex eodem
Hieronymiano contracta fuerint, subinde vero aucta elogiis nonnullis ex Beda acceptis. Atque his
tribus applicanda est, non infnndata Papebrochii opinio, num. n sui ad Bedam Prologi expressa,
qua se persuasum fatetur, in plerisque Eomanis basilicis, abrogato Hierongmiani (nempe majoris)
Martyrologiiusu, et illo, quod Aquileiensi cpiscopo a Pontifice missum supra monuimus, fortassis non
nisi in Laterano, aliisque paucis ecclesiis recepto, ita probatum aliis Bedam fuisse, ut eo convenienter
nucto, ulendum plurcs sibi putavcrint, usque dum Vsuardus visus est ecctesiasticis usibus accommodatior.

Nempe hsec apographa ad Bedam retulere Henschenius et Papebrochius, quoniam elogia ejus Hiero-
nymianis annuntiationibus immixta repererunt. Nec pratermittenda sunt, qufe in rem no-
stram. nempe ad trium prafatorum codicum distinctionem sequenti proxime numero 12 suggerit
laudatus Papebrochitis. Ita pergit
35 Sunt aulem Iria hxc, Hieronymiana apographa Beda; elogiis farta : primum eccUsiit sancti
Pctri in Vnticano, quod hactenus in archivio ibidcm scrvatum, indidem transcribi fecimus. Alterum mo- Vaticanumi
nasterii S. Cyriaci in Thcrmis, quodunicc commendavit adhibuitque Baronius in recensendo digerendo- 5. Cyriaci,

que Romano Martyrologio, quodque ex VaUiceilana Patrum Oratorii bibliothcca acccptum, pridem ad
sludiorum nostrorum .rslimator fautorque sincerissimus S. R. E. Cardinalis Petrus Aloysius
7ios misit,

Caraffa. Tertium ex Eminentissimi Francisci Cardinalis Barberini instructissima a codicibus manu-

scriptis bibliotheca accepimus, acephatum illud quidem usque ad Tdus Martias, et quantum e.r translatione
sancti Benedicti, IV Idus Septembris inscripta, nliisque indiciis colligere ticuit, ex aliquo Bencdictino
in Gallin monasterio Romam advectum; sed optimx fidei, neque ita temere mendoseque aut parce, ut
priora duo. sed fidelius, prvlixiusque supptetum, parlim e.r Hieronymiano Martyrologio, partim ex propriis
disceseon Gallicanarum Fnslis. Ita Papebrochius in ordine ad Bedam. codicem hunc effert, in quo
tamen advertere potuit, recentiora alia adjectitia esse, ut est Assumptio B. M. V, ejusdera, vigilia,
oclava, atquebinc inde alia, qua> nec Hieronyrnum, nec Bedam sapiunt. Demus jam prarfatorum
trium codicum ex prasignato die speciraina.
30 Ut a postremo, Barberiniano illo, incipiam, sic legit : Kal. Julias. Ronur, nqtale sanctarum
I/ucUe virginis, et Ancens regins cum aliis xxi. Anisots monasterio, depositio sancti Carilephi presby-

teri. In nionle Or, dcpositio Aaron sacerdotis. In Mesopotamia, Zelicum aliis <cx. Orionis cumaliis tx.
et aliorum ducentorum teptuaginta quatuor. Augustoduuo, depositio Leontii episcopi, ei Miicti Quintiani.
Satis patet indiculi hujus corruptela, aliqtiortim nonnulla mutatio. noc non satis liberalis interpola-
tio, qitilius carct , purius Ilioronymianum referens codex Vaticanus, dtim sic laterculum sttum
format : Romx, Gagi Papie. Sanctorum Luci virginit et Accegx regis, cnm aliis oeto.Er in
Kal, Julii.
monlc Hor, depositio Auron saccrdotis primi. Ejusdem plane tenoris, imo uonnihil castigaiior ost ccdex

S. Cyriaci.
 x PR^EFATIO.
S. Cyriaci, sic legens : Kal. Julii. Romte, Gagi Papx, et sanctorum Lucciee virg. et Acceix regis, cum
aliis octo. Et in Non magna perspicacia opus, ut clare
monte Ilor, deposilio Aaron, sacerdoti primi.
deprehendatur major duorum postremorum codicum inter se et cum Hieronymiano, quam cum Bar-
beriniano uniformitas, quamvis ad Henschenii et Papehrochii intentum satis esset, quod postre-
mum, Bedas elogia fortasse purius referret.
37 Cum tribus superioribus Barberiniano, Vaticano i et S. Cyriaci, citato Prologi num. 12, lau-
Itcg. Succiz dat Papebrochius vetustissimum prteclarumguv regitue Suvci.v manuscriptum, quod quaitli fecerii vir
eruditissimus Lucas Holstcnius. declarant ipsius ad Romanum Martijrologium Animadversa, hinc fere
accepta, et post illius mortem typis vulgata. In hoc etiam Bedam agnovimiis, inqtiit Papebrochius,
sedelogiis sxpe contractioribus. Quidquid sit de Beda! elogiis, omnino fatendum est, Martyrologium
olim hoe, quod olim fuit S. Columbcc apud Senones; fatendum, inquam, inter illustriora Hieronymiani
s. GoLumbu
apud Seno-
Martyrologii contracta apographa merito recenseri posse. Habe hic ejus textum : Kal. Julii. In
m-s. Nicomvdia, natale sancti Zoili. Romtr, depositio Gagi Papae. In montv II>r, depositio Aaron sacvrdotis.
cum proecedentibus, et perte statues, nihil propius ad
Augustidiina, depositio Leontii episcopi. Confer
Hieronymiana accedere. Hoc dolemus, nonnisi mutilum repertum fuisse, utpote in quo desint om-
nia post vii Idus, seu vn diem Septembris. Nonnulla de hoc, et de S. Cyriaci Martyrologio, valde
confuse lectorem edocuit Castellanus, ad primum Bimestre, Januarium nempe et Februarium Mar-
tyrologii sui, cum eruditissimis notis editi, pag. 26, 27 et 28, de quibus a me amice monitus, cor-
rectionem sinceram pollicitus est, prolixissimis litteris gratiarumque plenissimis, datis ix Januarii
mdccix. Cum vero hrec omnia, proximo ejus Bimestri, forte brevi edendo, corrigenda sperem, iis si-
gillatim enumerandis hic supersedeo.

38 Atnon ita pratermittere licet nonnullas alias clarissimi viri hallucinationes, quibus codices
aliquos Hieronymianorum classi perperam inserit. Has eo animohic expono, quod ipse, humanissimas
et cordatissimas gratias referens, easdem sibi exhibitas accepit. Itaque citata? prsemonitionis ad
v.i (ilut a primum suum Bimestre pag. 17, Hieronymianis brevioribus annumerat 1" Marchianense in Flan- :

Caslcltano
mate Hicr. dria; 2 Lxtiense in Hannonia; 3' S. Lamberti et S. Laurentii L
J
liensia; 4° .S'. Martim Torna-
adscripta
cense; 5°S. Gudilx Bruxellense; quorum nullum ad Hieronymianorum ordinem pertinet. Ut a pos-
tremo incipiam, est illud ab Hieronymianis tam remotum, quam sint Ado ipse et Usuardus, ut
cap. 3 exUsuardiuorum serie manifeste constabit. Tornacense sancti Martini satis convenit cum
Lastiensi, ut olim observavit Bollandus Prrefationis generalispag. xlix, utrumque conferens cum
Mss. Antvierpiensi et Leodiensi S. Lamberti, ex quibus conjici potest, quantum ab Hieronvmianis
deflectant. Priora duo, nempe Leetiense et Toniacense, ad Bedam relata sunt Lambertinum Ado- :

nianis ferme adscriptum Antverpiense, quod nos infra majus vocabimus, ad Usuardina plane tra-
:

hendum est. Laurentianum Leodiense abest ab Hieronymianis longissime, est enim codex crassus
et amplus, Adonem ipsum ferme superans. Quiddemum velit per Hieronymianuin Marchianense,
plane me latet de fragmentis Usuardinis, ex eo ccenobio acceptis, agemus suo loco, ubi etiam Cen-
;

tulvnsem codicem, Beda? nomine falso praatitulatum, et a Bollando pag. xlviii inter Bed;e Martyro-
logia computatum, vera; sua; classi restituemus. Sed codices alios Hieronymiauos, aut eis saltem
alicunde aftines percurramus.
39 Apographum habemus valde contractum, cui pars Breviculi Apostolorum prsefigitur, inanu
Sitiiflt R. P. Alexandri Wiltheim, operis olim nostri studiosissimi, ex Ms. Trevirensi S. Maximini de-
Maximini
pari'1'ni.
scriptum, et ab eodem Patre Luxemburgo ad Bollandum transmissum, in quo pr;e reliquis diebus,
copiosius est I Julii, ubi sic legit Kal. Julii. Ia monte Or, dvpositio Aaron. Passio sanclorum Apo-
:

stolorum Simonis Cananei et Judas Zclotis. Rvmis civitate, deposilio sancti Teuderici presbyteri. IIoc
ultimum Remos plane redolet, et Remensem provinciam late olim diffusam et similia exempla, vel ;

levi oculo, ibidem, locisnon longe remotis, occurrere observo, ut Idibus Junii Remis civitate, :

super fluvio Vetula, dedicat. sce Genufefa virg. Et XI Kal. Septembris Remis civitate, nat. SS. :

Thimotei et Apolinaris. Jungo hic Martyrologium manu Italica transumptum ex tomo 21 bibliothecae
Vallicella- Vallicellanx PP. Oratorii Roma?, de cujus a^tate nil licet statuere. Auctor stylum Hieronymianum
niiiii.
brevitate sua sequitur; sed aliunde plures Sanctos contulit, ut sunt Prophetse veteris Testamenti,
quos ex Romano parvo, aut ex Adone, aut forte ex Usuardo desumpsit. Ex Gallia Romam adve-
ctum censuit Papebrochius, opinor quia in eo reperit v Idus seu xi Julii, translaticmem S. Benedicti;
:

et xi Kal. Angusii. seu xxn

Monasterio Fontinella deposito S. Gttandresili (pro Wandregisili)
Julii : ,

confessciris. Adjiciamus hic in solitum specimen, primum s:epe nominati mensis

diem Kul. Julii. In :

monte Har, deposilio Aaron, sacerdotis primi. In territorio Lugdunensi, depositio Domiiiani ablmiis.
Treverense 40 Post hoc sequitur Martyrologium, quod nostri vocant Treverense saneti Martini, scriptum
s. Uartlni,
manu Belgica, immixtis rubrieis, qurc modo oculorum aciem ferme effugiunt. De lioc recte observa-
vit Papebrochius, ex variis collectum esse, ejusque eompilatorem pree oculis Bedam habuisse nec ;

invenio cui melius quadrent verba in Prologo num. 14 relata Itti Bedx quoquv Martyrologio usus :

eslpro Treverensi ecclesia, quisquis illi Sanctorum Fastos, quurum habemus cxemplar Ms. composuit.
Facillime equidem credidero, plane ad usum eeclesije alicujus aut Trevirensis aut
etiam Belgicse
primitus concinnatum fuisse, cum in ipso principio iv Januarii occurrat Gandavi, Pltarahililis vir- :

ginis. Ut ex uno mense verosimillimam facias conjecturam, liabes x Julii Amelbergx virginis. xiv, :

Marchvlmi, consocii sancli Libuini. xvi, Minulphi et Gundulji. xxu, Iit Blandinio,
Wandregisili ab-
batis. Utalios taeeam, non multum remotos, est vn Julii, Willibaldi. vm, Kyliani. xm, Mildradx.
:

xiv Plechelmi. xxm Liborii ut Paderborn. xxv, Clodesindx, etc. De cetero brevitatem Hieronymia-
nam passim sectatur, eoque potissimura titulo, ad eorum classem reductum est. Si qua elogia ex
Beda aut aliunde intercurrant, ea paucis dmimscripta sunt. Cum Vallicellano conveuit in referen-

dis
 PR/EFATIO. XI
dis Prophetis veteris Testamenti. Ex I Julii, nullum satis certum indicium eruitur. Sic hahet •
Kal
Julii. Romx, GaiiPapx ei martyris, ct Lucix, Fidei, Karilatis virginis, et Sophix, malrts earum.
41 Nullum fere in tota nostra Hieronymianorum collectione characteristicis suis magis
distinctum
est. quam illud quod vocamus Coloniense S. Marix ad Gradus
a P. Joanne Gamansio ,
, in Actis Colimietue
nostris percelebri, ad Bollandum missum anno mdcxxxviii ex apographo P. Marci Cartusiani s """"
Colo- -

niensis, qui propria manu hanc notationem apposuit Martyroloijium perquam antiquum, quod :
ad
^ """""'
Gradus Marix ColonUe rcservatur, incerto auctore, in quo plurima habcntur,
qux in Usuardo 'desideran-
tur. Recte observat P. Marcus, sed addere potuit, plurima
in hoc Martyrologio desiderari, qu;e
apud Usuardum et alios leguntur. Annuntiationum norma plane est Hieronymiana, solis locoriim et
Sanctorum nominibus expressis, quod rarissime, aut de tormentis perpessis, aut de sepultura
nisi
cursim fiat mentio. Sic Ioquitur Kal. Julii. Romx, nat. S. Gaii Papx, et S. Caritefi
:
presbtjteri. el
S.Monegunilisvirijinis. Yiennx, sancti Martini episcopi. Domitiani abb. Liquet Sanctos
Hieronymianis
superadditos. Nonnullos vero populares aut vicinos adjectos, collige ex rv Julii, ubi ponit
Woltharici :

episcopi, a titulo sancti aut beati abstinens. vn habetur

In Bingia, nalale sancli Gnaris confesso-
Julii :

ris. viii, KUiani, elc. xvm, Translatio sancti Arnulfi Melensis. xxm, Liborii episcopi. Apographum
imperfcctum est, deficiens ix Octobris, quo die Dionysium cum sociis apud Parisios consignat. Mar-
tyrologii hnjus compilator Romanum
parvura nec consuluisse, nec descripsisse ullo pacto videtur.
42 Ultimum locum in nostro codice occupat apographum, manu Belgica scriptum, antiquissimi
Ecclesix Romano-Gallicx Matitjrologii, quod snpra laudatus Acherius cum Majoribus nostris com-
munieavit mdclxih. De hoc ex proxime superiori Martyrologio, sic in Prologo ad Bedam num. 3
Papebroehius scriptum reliquit Quod idem (loquitur de Romano parvo Rosweydi) modica auctum,
:

cum nobis ex antiquissimis memhranis transcriptum communicaret Lucas Dacherius, Romano-Gallicum Itomano-
intitularerat : olim aulem eliam Colonix in ecclesia sanctoe Marix ad Gradus legi wlitum, probari potest, Ga, " c " m -

per illtus ecgraphum, itale transmissum a Joanne Gatnansio nostro, ex alictijus Carthusiani schedis, nisi
potittsnova Itxc dici compilatio debeat, ex priori illo et alio posteriori. Ita Papebrochius nondum satis
examinata Martyrologiorum stirpe, progenie, natura et singulorum proprietatibus. Admitto cum
venerando Magistro meo, utrumque illud Martyrologium et S. Mariie ad Gradus, et Romano-
Gallicum meras compilationes esse; at falli mihi videtur, dum ipsa cum Romano parvo componit, aut
hrec ex illo conflata existimat. Habet profecto Romanum parvum characteres suos proprios, quibus
et a proxime citato, etab hoc Acheriano planissime discernatur.
43 Unum est, inquo tenuem aliquam similitudineminter Romano-Gallicum et Romanum parvum
advertas; quod in etiam inveniantur Propheta? veteris Testamenti, nempe ex Adone vel Usuar-
illo

do, cum reliquis plerumque accepti. At quam procul in ceteris distet, inde collige, quod Acheria-
num sit. Rursus, Romani parvi phrasis, quandoque uberior; Romano-
diebus ferme singulis auctius
Gallici semper ad Hieronymianorum normam contracta. En exemplum in i Julii. Romanum parvum
eo die, uuico articulo textum concludit In monte Hor, Aaron sacerdotis primi in Leqe. Confer modo
:

Romano-Gallicum Kal. Jttlii. Rorme, in monte Hor, depositio Aarou sacerdotis primi. Item sanclx
:

Monegundis virginis. Lugduni, Domitiani abbatis. Supplendum videtur post Rontx, Gaii Papx. Qua?
hic obsecro inter utrumque affinitas ? In hoc muitiplex, in altero est annuntiatio unica. Si, quid
sentiam, aperire liceat; non multum verebor asserere, tura hoc Roraano-Gallicum, tum superius
S. Mari;e ad Gradus, Adonis vel Usuardi ex magna parte compendia esse, pro vario compilatorum
bevitati studentium gustu concinnata. Proinde rogatos hic velira Romani parvi impugnatores, quos
sequenti capite conveniam. ut qui tara confidenter ex insigni illo et vetustissimo Martyrologio Ado-
nis Kalendarium faciunt; hisce aut similibus potius occupentur, ad qua? compendiorum aut extra-
ctorum Adonianorum characteristicas convenientius transferri posse existimamus.
44 His omnibus, saltem pro aliqua parte annuraerari etiam possent codices alii, quibus in
edendo Beda usi sunt Henschenius et Papebrochius ex quorurarecensione observo, ad Hieronymia- ;

norum stylum satis accedere Martyrologium Aquisijranense, ad usum illius ecclesiee collectum, quem- 4quisgra-
'"'"'"''
admodum supra de Trevirensi sancti Martini diximus. Profero rursus diem primum Julii Romx, :

depositio Gai episcopi, et sanctarum virginum Fidei, Spei i Ckaritatis. Nova hinc inde inseruntur, ut
IV Julii : Nativitas sancti Hodelrici episcopi ct confessoris. Idem forte est, quem Coloniense supra vo-
cavit Woltharici. vn Juliiest Willebahli. vm Kiliani el sociorum. xuillcunci intperaloris.XT Gondulfi
et Monutfi. xvi Dcdicatio S. Marix Aquisgrani. xxvm Translatio sancti Caroli. Et hujusmodi alia
quae praetereo. Demum annumerari etiam poterit alter codex basilicffl sancti Petri Roma;, inter eiS.Peiri,
Bedffiapographa itidem repositus. quaravis videatur arbitrarie collectus, et contractus, ut patebit ,

ex I quo textum sic format Iit tnonte Hor, dcpositio Aaron sacerdotis primi. In lerritorio
die Julii, :

Lugdunensi, dcpositio Domiciani abhutis. Et suucii Quinciani martyris. Idem forte dici poterit de reli-
quis codicibus inter Beda? auctaria citatis. Sed de oninibus his manuscriptis nostris ad Hierony-
miana seu integre, seu ex parte spectantibus satis dictum sit, eo solo intuitu, ut qui Sanctorum
Actis et commentariis nostris legendis delectantur, facilius perspiciaut, qu;« et qualia sint Martyro-
logia, ex quibus Sanctorum ipsorum nomina extracta fuerint.

ARTICULUS II.

De Bediv et Flori Martyrologiis novce conjecturce.

e his Martyrologis, seu eorum duobus, seu potius uno utriusque Martyrologio, eatenna hic aj
D ;

dum est, quatenus Beda cum Adone atque adeo cum Usuardo, non minima generis conjunctione
connecl
 xii PR^IFATIO.
connectitur ; ut pateat ordo, serics et quodammodo genealogia, quam supra dicebamus ex Hierony-
mianis, Beda et Romano parvo ad alios magis vel minus propinque descendere. Prsemittenda sunt
Bedse ipsius verba in fine Epitomes, quibus testatur, se scripsisse Martyrologium de mtaliciis Saneto-
rum diiiius. iu qun omnes. ijuos invenire potiiit, non solum, ijiiii die j verum etiam, quo genere certaminis,
velsub ijuo judice muiulum oicerint, diligenter adnotare studuit. Hoc Bedse Martyrologium Preefatio
Bollandi et Prologus Papebrochii depinxere, ita do Floro ab utroque disputatum, ita post ipsos alii
ita
varia ad ipsos spectantia expedivere, ut in eadem hac tela retexendaoperam perdere videri possem, nisi
assidua ethorum et aliorum Martyrologiorum collatione, nonnulla occurrissent, quie, ipso assentiente
et probante vivo adbuc Magistro meo Papebrochio, eruditorumjudicianon defugiant. Bedao tetas ho-
die receptissima est; lucem sortitus anno dci.xxih, ad usque annum dccxxxv vitam protraxit. Flori
item cbaracteres adeo verosimiliter stabilitos existimo, ut nihil magnopere dubii videam, quin flo-
ruerit Lugduni; et Martyrologium suum, magis nominatum, quam notum, scripserit circa an-
num dcccxxx.
46 Kon erit absre, lectorem eruditum. tametsi forte jam prohe instructum, hic denuo prsemo-
nere '
Mar( y rolo B» um praefixo Bedaa nomine a Christophoro Plantino vulgatum anno mdlxiv, nullo
.
'aiumBeda
non est, pacto a Beda, sed a nescio quo, ex Adone aliisque compilatum
quam quod fuisse, tam esse evidens.
ev identissimum, atque hoc tempore indubitatum, cum jam passim non
nomine veniat, quam alio
'ti'n"ns'e'dT~
rfi/. Bed.-e spurii aut supposititii. Ego, vitandse odiosse vocis gratia Plantinianum Bedam simpli- ,

cius appellare malui. Illustrior est et ab orbe universo, prcesertira a litteratis cum plansu accepta,
re<-t>ntior et lon e accuratior editio altera, anno mdci.xviii ante tomum n Martii ab Henschenio
ailiw Pane- S et
broeMi; Papebrochio procurata, qua genuinum Bedoe textum ab Flori auctariis diligentissime expurgatum
atque distinctum, se tradidisse non dnbitarunt. Fuitque idadeo ab annis jam ferme quinquaginta tam
incunctanter, tam universaliter ab omnibusadmissum, ut qui solide contradicere aut vellet, aut pos-
set, hactenus, quod sciam, nemo repertus sit. Solam Sanctorum omnium festivifatem, ut additi-

tiam, expungendam aliqui censuere.

47 Kon potui non Magistrorum meorum consummatre in his rebus experientiae et doctissimorum
aliorum virorum suffragiis meum adjicere, atque adeo in tota hac Usuardi recensione, ita Bedam
etFlorum appellare, quemadmodum ab ipsisediti, divisi etdiscreti sunt. Kihilominus jam in teren-
dis Martyrologiis satis diu versatus, symbolam et ego aliquam huc affero, quae licet Papebrochiani
operis fundamenta quadamtenus suffodiat, ut est veritatis amator candidissimus, voluit ipse argu-
menta proponerem, quse ad rem, necdum plane elucidatam, ulterius discutiendam explanandamque
conferrent. Ad Florum spectat tota disquisitio, cujus Marlyrologium qunntumcumque et qualecum-
que, vere negotium in tenebris mihi semper visum est, et quamquam Majorum placitis, auctoritate
ductus acquiescerem, ex quo ilhistrandorum Actorum suscepi provinciam, numquam induci potui,
ut verum ipsum et genuinum Flori opus ab Hensclienio repertum, a Papebrochio vulgatum certo
crederem.
48 Binae sunt circa Flori Martyrologium capitales difficultatos, quas nec Papebrochius, nec quis-
quam alius, aut satis hactenus vidit, aut sicut oportebat dissolvit, quasque nos liic ad duas qutestio-
nes reducimus. Prima Quaenam ea demum aut sint aut vere dici possint, quibus Martyrologium in
:

labore Domni Bed&, compositum, Flori studio, ut loquitur Ado, accreverit, quseque sanctus ille Vien-
nensis episcopus, in Martyrologio adornando, se habuisse profitetur. Quod est qussrere,
quid sint
latiora illa et totics decantata latiora Flori ad Bedam vestigia. Altera Quid sit ejusdem Flori liber — :

seeuudus, quo, prseter latiora vestigia, se usum esse tara diserte asserit Usuardus. Hanc
postremam
alicubi. si recte memini, attigit Castellanus, feliciter divinans, secundum Flori librum,
nihil aliud
esse posse, quamipsum purum putum Adonis Martyrologium, ut pra>fationis hujus tertio capite co-
piosius demonstrare conabimur unde corrigendum
inveteratum prsejudicium, toties a Majoribus
j erit
nostris, toties ab aliis post ipsos inculcatum, necdum scilicet reperta esse secunda
Flori auctaria,
vel alio nomine, seeundum Flori ad Bedam librum, seu additamentum. Huc igitur
proprie et unice
spectat sola prior difficultas, de primo eoque vero opere. quod Flori studio in Beda; labore
accrevisse
novimus.
49. Sed erit, qui eam a Papebrochio abunde dissolutam continuo existimet, distinctis illis Flori
elogiis, quee a Bedee textibus tara accurate remota et sejuncta sunt. Iterum sincererepeto,
meMajo-
rum opus vehementer suscipere, ac saepe admiratum esse tam fortunatum eorum inventum, dum,
ut supra diceham, ex tam variis codicibus, tum Bedam ipsum tamquam genuinum, tum Flori addi-
tiones tam solerter a Bedce verhis et stylo discreverint. Verum perstat molestia mihi
suborta ex
sed tledain perpetua collatione Bedae, ab Henschenio et Paprebrochio editi, cum Rabano, Adone
ciFlorum
ac Usuardo. In
non satis hoc situs est cardo rei, quod Ado in prsefatione sua affirraet. eo se Bedse Martyrologio
usum, quod
FhH vcncr " hll ' s s ""lio '» lah °™ Domni Beds
accreverat; unde certissime dicendum est, Adonem
wettru
disliuxtt; ipsius Flori quem de facie novisse potuit,
completum et integrum opus habuisse, quod ex Romano
parvo et aliunde supplere aggrf diebatur, adeo ut non solum primum illud
et valde imperfectum
BedieMartyrologiumhabuerit, sedsimulomnia, quaetum aFloro, tumaBedacomposita,
in untim quo-
dammodo corpus coaluerant, quorum proinde Sanctos, verba etelogia in novum
suum Martyrologium
mdistincte retulerit, aut saltem referre potuerit.

50 Clarissima in rem nostram sunt ipsiusmet Adonis verba, quibus in praofatione testatur se
imperio acjussione sanctorum virorum Martyrologium compilasse,
i,t supplerentur dies gui absque no-
mimbus Martyrum m
Martyrobgio (quoi venerabilis Flori studio in labore Domni Beds
accreverat) tan-
tum notan erant. Ca?cus sit oportet, qui hic non videat,
sic Bedce Martyrologium ab Adone depingi
ut in eo simul conjuncta, simul consertafuerint,
quajcumque Flori studiu in MartyrologioBedaa aucta

et amplificata
 PR.EFATIO.
xm
et amplificata fuerant. Jam
vero nihil est manifestius, quam quod Ado Bedaj
vestigia constantissime
premat, ejus Sanctos passim adsciscat, elogia ferme omnia, quoad
rei substantiam. nonnumquam
verbatim descnbat, idque tam clare, tam expresse, ut Bedam in Adone
perspicue agnoscaa Si ereo
Vtennensis episcopus illum Bed* laborem pra> oculis habuit, qui studio
Flori accreverat evidenter
consequitur, elogia etiam illa descripsisse, quae studio Flori,
labori Bedie adjecta fuerant' Atqui ta-
men toto illo Adonis, quantumvis difluso Martyrologio, nullum prorsus elogium
reperitur ex iis qus
m editione nostra Floro adscribuntur liinc igitur concludi potest, Florum a Majoribus
:
nostris' vul-
gatum, non esse genuinum Florum, non esse, inquam, opus illud, quodstudio
Flori in labore Beda;
accreverat, adeoque aut nihil scripisisse Florum, aut si quid scripsit,
alibi investigandum.
51 Argumentum non minus-urgens desumitur ex Martyrologio Usuardi, quod ex Adone
quidem
contractum scimus, sed ita ut variis locis nonnulla elogia ex Beda descripserit, unde pateat Bedje
Martyrologium habuisse, non ut primum a Beda compositum, sed ut a Floro auctum fuerat; cujus
rei luculentissimum testimonium prabet Usuardus ipse, sic in prafatione sua disserens
de vetustio-
ribus Martyrologiis, quaj ad suum concinnandum viam pramonstraverant
VeneraUlium Bieronymi
:

scilicet ac Bal.r presbyterorum piis, quamvU succinetis, super hoc provocabar descriptU. Quorum prior bre-
vitati studens, alter vero quamplures Katendarum dies intactos relinquens, mulia inveniuntur hujus operU
prateriisse necessarid; quos tamen secutus, censui et Flori memorabitis viri latiorajam
in eo ipso negotio

s equi vestifja, prxscrlun in secundo ejusdem libro. De hoc secundo libro dixi, in hac prsefatione agen-
dum capite tertio. Ad prasens argumentum satis est, ex hoc loco luce meridiana clarius patescere,
Flori memorabilU viri latiorajam in co ipso negotio vestigia, seu Domni Beds laborem, qui studio Flori
accrevcrat, verbo, ipsissimum Bedte Martyrologium, a Floro in latiorem formam deductum, certissime
secutum esse Usuardum.
52 Age vero, totum Usuardi Martylogium a capite ad calcem evolve et excute, viceris, si vel
unicum elogium repereris ex iis omnibus qu;e in editione Papebrochiana Floro tribuuntur, aut sal-
tem vere illi quomodocumque tribui possunt. Scio equidem, unum aut alterum non
absimile esse,
sed illud probavimus, a Flori istius artifice ex Usuardo descriptum, ac ipsius Usuardi stylo, verbis-
que conceptum esse. En nodum, cui solvendo viam hactenus rectam et securam nonreperi, nisi elo-
gia omnia, a Majoribus nostris Floro adscripta, ei omnino adjudicentur. Rursus, ut certum suppono,
Rabanum, perpetuum Bedoc descriptorem, tali Martyrologii Bedse exemplari usum, quod et ipsum
per Flori manus transierit atqui nec toto illo Rabaniani Martyrologii decursu, talis Florus usquam
;

occurrit, qualem Henschenius

et Papebrochius edidere est igitur aut nullus Florus, aut aliunde
;

eruenda sunt ea, quibus Bedte opus amplificavit. Hanc difficultatem a nullo hactenus observatam
memini, nequidem a Bollando aut Henschenio, sedulis Martyrologiorum evolutoribus, nec a Pape-
brochio, pnecipuo Bedante editionis concinnatore. Nodum scrutando et ruminando, pridem depre-
henderam, sed cuneus deerat, per avia et devia, diu multumque qutesitus an repertus sit, ex sequen-
:

tibus poterit conjectari.

53 Ex supra ipsius Bedse verbis, a Bollando, Papebrochio et aliis passim referri solitis,
citatis
indubitatum Martyrologium aliquod a venerabili et sancto scriptore compositum; nec minus cer-
est,

tum, valde incompletum fuisse; certum prseterea, a nullo hactenus primigenia phrasi, de qua om-
nino constet, editum fuisse. Nostra editio ad veritatem proxime quidem accedit, sed cum festum
Sanctorum omnium annuntiet, pro universali Ecclesia tempore Bedaa necdum institutum, ex unico
eo indicio, ut cetera taceam, colligimus, purum plane et integrum dici non posse. Jam vero, aliunde
ex Adone patentissime docemur, ipsissimum Bedae Martyrologium Flori studio accrevisse nusquam ;
,-„,„ „inus-
autem traditum est, peculiare opus (secundum librum alio remisimus) a Floro fuisse compositum, "'"'

quod Bedce superaddiderit, vel singulari modo, stylo et ordine ab eo sejunxerit aut discreverit. ',','i'u'r .vfr-
Subiit itaque cogitare, non infundatam conjecturam fore, sie quis opinaretur, totum Bedoe Mar- ''! n u 'J"""
'

tyrologium, vel potius Martyrologii ejus elementa ita in Flori opus transfusa, ita utritisque sludio
conamina, in unum idemqtie opus conflata, ut frustra laboraverint Henschenius et Papebrochius, 'I!.'',""'
1
',

quo Flori stylum a phrasi Bed», quo Flori, inquam auctaria a propriis Beda? textibus segregarent. vtetum.
54 Mihi certe longe probabilius, imo plusquam verisimile est, Florum ita locutionem suam Bedse
sermoni attemperasse, utnulla satis aut industria aut -olertia distingui possint. Quod qui acciderit,
hac una ratione tibi facillime persuaseris. Qui Bedte Martyrologium norttnt, utique ignorare prorsus
neqtiettnt, aut modo simplicissimo Sanctos illic commemorari, aut longiuscula quandoque eorumdem
Sanctorum elogia referri. Qttid Floro fuit facilius, quam hujusmodi rationem scribendi itnitari > Betla
inAnglia ex Actis vel passionis Martyrumpartem hinc inde aliquam decerpserat, qttam nos brevem
panegyrim, elogittm, laudationem aut encomium appellare consuevimus. Eamdem methodum secu-
tus in Gallia Florus, ut erat antiquis monumentis, teste 'Wandelberto, satis instructus. alias passio-
nes, alia Acta consuluit, alios proinde Sanctos reperit, quos et ipse paribus omnino elogiis exorna-
ret ;
earumque compendiis ad-
servatis itcm prsefatarum passionum veris vel dubiis narrationibus,
optatis. Ut paucis rem totam cotnplectar, sic Bedte laborem et Flori studium inter se coaluisse exi-
stimo, ut nec modo, nec ordine, nec stylo unius commemorationes ab alterius commemorationibus,
vel ab ipso Adone dignosci aut disjungi potuerint unicumque proinde nuncupaverit Bedte Marfrr-
;

rologium, quod Flori studio accreverat.

55 Hoc pede recte fixo, alia via sternenda fuit ad indagandttm, quantum operre Beda, quantum
Florus iu colligendo Martyrologio posuerint cumque aliunde notissimum scirem, Bedre nomine in-
;

scriptum essc Martyrologium aliquod metricum, seu carinine hexametro conscriptum, nou Wandel-
bertinum illud, ut aliqui falso sibi induxerunt in animum, quotl totius anni Kalendas deeurrit, sed
longe brevius, mttltos etiam Kalendarum dies intactos relinquens putavi ex ipsitts cum prosaico a
;

nobis
 xrv PR^EFATIO.
nobis edito, collatione, forte aliquid luminis accessurum.undenon inverosimiliter, Beda; Sanctorum
Quz Bcdx compilatio a Flori accretionibus commode dividi et separari posset. Atque eccum, mctricum illud op-
propria sunt
portune mihi suppeditavit Acherii Spicilegium tomo 10 a pag. 126, quo in prrefatione pag. 14, editor
indicat, exscriptum esse a Mabilione ex cccnobii sancti Remigii Remensis apograplio, exaralo manu Berti-
qarii monachi, Ebbone prsferreqw BecUe nonien ac titiiluin, uti nos, inquit, ui texlu exhibe-
archicpiscopo,

mus. Pergit pluribus ostendere, nihil esse, quo minus Bedas vere adscribatur metricum hoc Marty-
rologium, tametsi in citato supra testimonio, de solo prosaico sermonem instituere videatur, neque in
indice operum suorum, metricum istud Martyrologium recenseat. Id enim mirum videri non debet,
cum ex ipso opere constet, sub finem vitae compositum fuisse, utpote cum in eo, mense Aprili, etiam
Wilfridus junior commemoretur, cuianno Dccxxxnvita functo, tribus solum annis Beda supervixe-
rit. Haec ferme Acherii sententia : quae si vera est, ac vere Beda postremis vitse annis Martyrolo-
gium suum qualecumque ex soluta oratione ad ligatam transtulerit, ac forte Sanctis recentioribus
modice auxerit, inveni ubi pedem alterum figam, et nisi vehementer fallor, ea, qua in hisce fieri pot-
est verisimilitudine, laborem Flori a primis Bedffi lineamentis distinguere valeam. Jam nunc fortasse
mentem meam perceperis.
5G Ea est, ut composito inter se utroque Beda? Martyrologio, prosaico nempe, ut ab Hen-
schenio et Papebrochio editum est, illos omnes Sanctos et Sanctorum elogia
cum metrico Acheriano,
Bedae tribuam, quorum in omnia Floro relinquam. Ut exemplo res
metricoipse memineiit ; cetera
e.r cjvs pateat, primum mensem accipio, qui mihi Bedam nostrum aperienti occurrit neinpe Augustinum>
Martyrologio
meirtco et cum eodem confero versus ex metrico ejusdem mensis, qui ita apud Acherium reprasentantur

Machabei Augusti eoronantur meusis in ortu ;

Sanctnmgue et Xystum octavis tenet Idibus almitm.

Bis binis victor superat i.aurentius liostes.

Sancta Dei Genitrix scnas ter constat adire.

Angelicos vecta intcr ecettts Virgo Kalendas.

Inde Timotiieus undecimam tcnet ordine digno:
Atgue siinitl martyr sortitur Symphorianus.
Octonas sunctus sortitur Barthoi.om.eus.
Bis binis passus colitur Baptista Johannes.

Hic Sanctosoctonumeras, quos innostrahypothesi verea Bedasignatos dicendum erit. Suntautem in

Beda nostro notati eo mense Sancti, seu potius annuntiationes octo et viginti ; erit ergo necesse
hinc consequi, ut commemorationes circiter viginti, mense Augusto, Bedae a Floro superadditas fuisse
fateamur.
57 In versamur hypothesi, videlicet, vere ad Bedse Martyrologium, quod Flori studio ac-
alia hic

crevit, pertinere omnia, quae Henschenius et Papebrochius taiuquam ad genuinos Beda> textus spec-
tantia, retulerunt. Alia prorsus eaque serupulosior quaestio moveretur, utrum Bedae et Flori opus
subinde interpolatum aut decurtatum non fuerit? Verum hac ad argumentum, quod hic tractamus,
peregrina sunt. Autpurum, aut puro proximum esse nostrum Bedae Martyrologium, idemque pror-
sus quo se usum fatetur Ado, praeter Prologi Papebrochiani rationes, satis manifeste probat Ado
ipse, dum totum illud Martyrologium, in suum transtulit. Totum dicoa potissima et praecipua parte ;

nara si quis Bedam nostrum cum Rabano et Adone conferat, nonnulla hinc inde recurrent, quibus
ad exactiorem formam Beda noster redigi facile queat. At enim non video tam scrupulose excutien-
dum Bedam, licet fortasse minutiis nonnullis auctum, dum tam confidenter Hieronymiana dicimus,
qua? ad Hieronymum nullatenus spectare posse, apud omnes in confesso est.
quantumvi 58 Frustra etiam oppones, futurum eo pacto, ut potior pars celeberrimi Martyrologii a Majori-
brrvi,
busnostriscumtanta mensibus singulisBedaeabjudicetur. Etenim cumhactenus
laude Bedae vindicati.
videntur. non rninus fere dubium fuerit, quid ex Bedae Martyrologio Beda? proprium sit, quam ex Hieronymia-
nis Hieronymi, seu illius qui primo Hieronymianum Martyrologium designavit, non exiguum certe
operae pretium fecero, si purum ipsum Bedae opus, qnantulumcumque demum, auctori suo non in-
fundatis argumentis restituam, ceteris Floro aut aliis interpolatoribus derelictis. Equidem post lon-
gam et diligentissimam operam_quanta potui cura et studio adhibitam, nihil huc usquereperi, quod ad
omnimodam verisimilitudinem proprius accedat. Atque has nostras rationes, seu mavis conjecturas.
eruditorum censuris et judiciis tantisper proponere non formidamus, si forte clarioris lucis aliquid
aliunde affulgeat, quo tandem tutius, securius et certius, ipsius Bedffi purus et genuinus fons
'
ab influentibus et adscititiis rivulis expurgetur.

Quis
59 Interim vero monendus bic iterum lector, me tota forme Usuardini Martyrologii recensione sic
Ptortts
editusf semper Bedam et Florum citasse, prout ab Henschenio et Papebrochio distinctis typis vulgati sunt;
quemadmodum Hieronymiana apographa seu codices Hieronymianos appello, quos Florenlinius et
Acherius edidere, aut apud nos manuscripti exstant, tametsi alii aliis auetiores sint, vel magis aut
minus interpolati. Si quaeras, cui adscribenda sint elogia, in nostra editione Floro attributa ? Sin-
cere fatebor, id me prorsus ignorare. Ceterum, cum hic in conjecturali scientia versemur, quid vetat
probabilissime asserere, singulos codicum, ex quibus accepta sunt, compilatores, Bedam et Florum
imitatos, pro suo quemque ingenio addidisse, quai ex passionalibus aut aliunde decerpta, textibus
suis apte convenire censebant. Id certeadmittendum in codicibus Usuardinis, in quos tanta interpo-
latorum libertas grassata est, ut anctaria et adrlitamenta, si omnia conjungantur, singulis propo
diebus, textum ipsum Usuardinum duplo, triplo, s;epe quadruplo, imo quintnplo et amplius exsupe-
rent. Ha5c de Beda et Floro. Nunc ad tres alios antiquos seu classicos Martyrologos properemus.

ARTICULUS III
 PR.-EFATIO.
„
ARTICULUS III.

De tribus aliis Martyrologiis, Usuardi cognatis.

§ l

De Wamlelberti metrico.

Hieronymiana, Bedara et Florum, inter Gallos Martyrologos

aatate proxiraus sequitur Wandelber-
tus, monachus Prumiensisin Martyrologium suum, ut ostendit Bollandus
dioecesi Trevirensi, qui
pag. i.ii, scripsit anno dcccxlii, male ab operum Bedae editoribus tomo 1 insertum, sub titulo
Ephemeridum Bedx, cum metricum hujus Martyrologium, de quo articulo praecedenti egimus, bre-
vissimum sit, certe Bedas adscribi nefas sit nisi quamplures Kalendarum dies intactos relinquat, ubi
,

interim nostrum hoc Wandelbertinum, per totum anni circulum, unum saltem Sanctum refert die-
bus singulis. Sed de vero auctore, nemo jam est qui dubitet, tu vide apud Bollandum praefationem
ipsius Wandelberti, ex qua ad rem nostram faciunt sequentia verba In quo opere, quia solennium :

dierttm certissima comprehensio, non leviter necfacile pro librorum varietate obstabat.ope et subsidio preeci- \</aU del-
pue ustts sumsancti et nominatissimi Flori, Lugdunensis ecclesUe subdiaconi, qui ut nostro tempore, revera oertusa
'"'
singulari studio et assiduitate, in Divinec Scripturx scicntia pollere, ita librorum authenticorum, non me- tus'"
diocri copia et veritate cognoscitur abundare. Ab boc, ego sumptis veteribus emendatisque codicibus, Martg-
rologium tibrum a Kalendis Jttnitarii usque ad finem anni per dierum singulorum occurrentcs festivitntes
metroedidi. Oratorie Iiic Ioqui videtur Wandelbertus, nam si rem diligentius inspiciamus, quaecumque
ipse ex libris illis authenticis, veteribus ct cmendatis codicibus scitur desumpsisse, ad unam Kalen-
dariorum, Hieronymi, Bedae et Flori Martyrologiorum et forte passionalium aliquot supellectilem
facillirae contrahentur. Nec vero, etiam ope et subsidio Flori Lugdunensis, tam certa ipsi fuit solen-

nium dieritm comprehensio, ut non saepe, contra apertissimam antiquiorum Martyrologorum senten-
tiam, pro suo arbitrio, dies aliquot transposuerit.
61 Qu£e hic Bollandi prsefationi, aliorumque de Wandelberto narrationibus superaddimus, eo
spectant maxime, ut specimina exhibeamus, ex quibus appareat, multa pro suo hbitu Wandelbertum eertum au-
digessisse. Quaerant ahi, quinam ii fuerint libri aittltentici ac veteres emendati codices, unde Sanctos "'"' "°" ha ~
suos metris illigandos Wandelbertus acceperit ego certe dubito, an haec omnia non magis ornate
;

quam vere pradicentur. Bedam, ut a sancto et nominatissimo Ftoro auctus fuerat, prae oculis
habuisse ultro concedimus, tametsi in eo scrupulosior fuisse non appareat. Ex codicibus Hie-
ronymianis Sanctos aliquot decerpsisse, aeque certum est ; at praeterea alios, aliunde accersitos, ut ostendunt
*-~ e
En pauca de multis exempla. '»P la >'

pro suamet auctoritate eis adjecisse, luculenter denionstrari potest.

Sic habet ;

xviii Februarii. Bissenumqite diem Martialis stmctus honorat.

xxi Februarii. Victorinc, tuo nonus de nominc fttlget.

xxv Februarii. Qitinta dies Crescenti angetur laude beali.

II Martii. Senis mox Nonis Heraclus Paulusque coluntur.

xx Aprilis. Festaque Synesii celcbranlitr martijris almi,

Pontificis tumuto, doctrina et morte beati.
xiii Julii. Tertius sEggptum prxsentat Serapioni;
Attalus ct martgr ctvlesti flore nitescit.

XX Julii. Et tcriutm denam Philibcrtus sanctus adornat.

xxiv Julii. Mox nonam... Aqtdla et Niccta sacrarunt
xxvm Julii. Quatuor habet versus de consecratione altaris a S. Stephano Papa, aliisque eo spec-
tantibus, ile quibus alibi nihil.

vi Augusti. Idibus oclavis, mortem passura crucenipie

Christi sancta caro, eethcream dedit aui figuram.

xxni Augusti. Luciuset Ptolomxus denam virtute coronant.

xxvin Augusti. Hac qitoque Pelagiilm fitso pro sangitine clantm.

I Septembris. Hac et Verenx ruiihint solennia sauctx.

XI Septembris. Has simul ct Felix fclici morte dicttvit,

Martgrio Reguhr sttncto pariterque beatx.

XI Novembris votis festoque vocatur codcm,

Exilium, flagella, minas, tormenta, necemqite
Pro Christo perpessa simitl Domicilla triumpltat.

Plures hujusmodi Sancti in Wandelberto recurrunt, quos apud alios Martyrologos saltem sic ,

positos frustra quresieris. Quemadraodum autem libere Sanctos multos signavit, aliis incognitos,
sic non minori libertate aut Kalendarum dies transposuit, aut aliqua inseruit, qu» apud anti-
quiores Martyrologos non repererat. Lubet iterum exemplis pauculis rem elucidare. Sic habet

xxi Aprilis ;

Undecima Oaius pariter Simconque coluntur.

Non potest esse alius hic Caius quam Papa. qui ad diem sequentem pertinet. A proprio die remotior

est, quem ex Januario xvi Maii

sic canit ;

Septima Timotheus cutn dena nominc lucet,

Veridica Paulus docv.it quem voce bcatus.

s Sic
Tiimus vi i/imft.
 xvi PR.EFATIO.
Sic vi Junii illura posuit, qui ad vn spectat

Octavas Idus Ccratus episcopus ornat,

Urbem quifuUit Gratianoa principe dictam,

Rursus xx Junii Vitalem collocat, quasi hic post filios Gervasium et Protasium Jie sequenti passus
sit, de quo alii agunt xxvin Aprilis. En ejus versiculum :

Vitalisque paier natos sequitur duodeno.

Prima Julii loquitur de Eplirem, qui ab aliis refertur i Februarii ; sed in Iioc Bedam aut Florum
secutus est. At xiv Septembris solus ipse de Eparclio agit, alii i Julii :

Priesulis hic etiam meritum celebratur Eparci.

Alii Martyrologi Martinum Papam non agnoscunt xvi Septembris. Sic ipse :

Ilinc sexto dcno Martinus Papa beatur.

Ad xxiv Octobris anticipat festivitatem xlvi militum, ab aliis die sequenti diserte signatorum :

Nono quadrageni effulgent sexque triumpho

Romx militia et sancto ccrtamiuc clari.

Jam vero prseter Sanctorum nomina, alia etiam inserta esse, quorum ipse inter Martyrologos
primus sit auctor, liquet ex vm Junii, ubi Medardi et Gildardi famosum synehronismum adoptare
videtur :

Progenies meritumque pium, quos jungit et ara,

Gildardus scnas, paritcrquc Mcdardus honorant.

Vide etiam ix et xxi Octobris ac plurimis aliis diebus in nostris ad Usuardum Observationibus
proprio loco indicatis, ex quibus omnibus colligas, satis libero calamo "Wandelbertum versus suos
adornasse, nisi suspieemtir, interpolatores subinde accessisse, quos mirum esset, magis ab hoc
Martyrologio, quam ab omnibus aliis manum abstinuisse. Utcumque factum sit, haec eo notavimus,
ut pateat, metricum Martyrologum, Hieronymi quidem et Bedoe, a Floro aucti, progeniem esse.
non ita tamen, ut eorum placitis se adstringendum putaverit, auctor ipse per se et novi Martvrologii
conditor. Vulgo notum est, Adonem in ccenobio Prumiensi verosimiliter cum ipso Wandelberto
aliquamdiu commoratum; attamen certum putamus, metricum Martyrologium aut non novisse, aut
certe eo usum non fuisse. Dubitavi aliquando, nec in meis ad Usuardum Observationibus satis certo
determinare ausus sum, utrum in Usuardi cognitionem non venerit neque vero hactenus id mihi :

certo exploratum ausim asserere. Partem affirmativam suadebant Sancti iidem, pluribus diebus in
utroque recurrentes at mox reponi poterat, id mirum non esse, cum utrique iidem fontes, aut
;

saltem similes patuerint. Magis urgebar, dum Sanctos reperirem apud nullum Martyrologum
Usuardo antiquiorem, prsterquam apud solum Wandelbertuni signatos, quod plane accidit xiv
Martii, ubi hic versiculus :

Euphrosius pridie Pctro cum martyre fulget.

62 Hoc certe impellere videbatur, ut saltem notitiam aliquam inter eos Martyrologos fuisse
admitterem. Rursus, dum ex aliqua Hieronymianoruin classe unus aut alter Sanctus , iidemque
prorsus et ab Usuardo positi. et a Wandelberto versibus innexi inveniebantur . satis probabile videri
poterat, Usuardum, non Hieronymianorum fontem, sed Wandelberti rivulum consuluisse ; idque
patebat clarius, die secunda Decembris in Vero et Securo, a sociis aliis xvm aut xix avulsis :

Vero ct Sccuro quartis lital Africa Nonis.

neque ulliis

Verum his omnibus pra;ponderavit Usuardi silentium, enumerans Wandel-

qui duces suos aperte ,

viiictm: berti nomen reticuit. Ad hsec, in allato exemplo Veri ambos Usuardus fratres appellat,
et Securi,
quod utique apud Wandelbertum non reperit. Petrum et Eupbrosium aliunde Usuardo innotuisse,
necesse est. Ut vero certius intelligas, inter Usuardi protoparentes locum Wandelberto tribuen-
dum non esse, faciet dies iv Decembris, quo Usuardus nullos apud Adonem Sanctos illic signandos
reperiens, non ad Wandelbertum, qni de Victoria agit et Heracleo, sed ad Rufinum confugit, ex
quo binas suas annuntiationes conflavit. Idem convincitur ex xix Decembris, ubi Wandelbertus :

Quartum cum dcno Zosimus Dnriusquc coronant :

in Usuardo autem solum legitur Citritate Nicca, sancti Durii martyris nulla prorsus eo die Zosimi
: ;

facta mentione. Tota igitur Wandelbertnm inter et Usuardum cognatio in hoc consistit potissimum,
quod uterque de Hieronymianis, Beda et Floro participent.
63 Posset utrum Wandelbcrtus, inter progenitores suos numerare non
et hic a curiosis inquiri,
debeat auctorem Romani parvi est, quod Observationes nostrse nonnumquam
? Dubitandi ratio
doceant, eosdem Sanctos a Wandelberto celebrari, quos solum Romanum parvum inter antiquiores
notasse comperitur. Exemplo sintMaii xv, quo :

Pontifices septem Sesperiam simul Idibus ornant,

et vn Junii :

Paulus septenas, prsesul tuus uJta Bizanii

et similia plnra, ex quibus confici posse videatur, Wandclbertum non ignorasse Martyrologium
illud, quod Romanum parvum vocamus. Hic ego me h:erere , et in Observationibus non semel
hsesisse confiteor. Nihil quidem piaculi vidco, si ultro concedamus, Romanum parvnm Wandelberto
prxduxisse, quidquidAdo gloriari videatur, se onmiiim primum , absconditum prius in Italia the-
saurum effodisse, quem in Galliain deportaret. Ceterum cum , , teste Usuardo , diversa sanctorum
Patrum Martyrologia exstiterint, facile contingere potuit, ut ex antiquiori aliquo, auctor Romani

parvi
 PR/EFATIO.
X\II
parvi Roma:, Wandelbertus in Gallia, sua desumpserint.
Qui plura conferre aut disquirere
voluerit
m m
pnma Molam, et hac nostra Usuardi editione, metra diebus singulis cum textu
Usuardino ferme
conjuncta inveniet. Apud Acherium tomo 5 Spicilegii, totura
Wandelbertinum uno ductu editum est.

2.'
§

De Martyroloyio Rabani.

Ordine et sctate sequitur praeclarum Beds germen, Martyrologium a B. Rabano Mauro, ex

mon&cho Fuldonsi archiepiscopo Moguntino compositum, quod fortasse non immerito appella-
retur, Bed;e Martyrologium studio Flori et Rabani suppletum ; ita Rabanus fideliter et passim
omma elogia, in Papebrochii editione Beda; adscripta, suae compilationi
„
inseruit, ut vel ex solo hoc Morumet
Martyrologio recenseri illa et forte hinc inde emendari posset. Credidit ""'
Papebrochius *«'""
in Prologo
suo num. 11, eodem tempore Rabanum in Germania Bedam supplevisse, quo id in Francia prasta-
bat Florus, adeoque circa annum Dcccxxx at nobis longe verisimilior videtur Castellani eonjec-
;

tura, praefationis suaj ad 1 Bimestre pag. 20, ubi Rabanum existimat Martyrologium
scri;
circa annum dcccxlv, tum nempe, cum demissa anno dcccxlii abbati» Fuldensis prsefectura, pri-
vatus ibi degeret, anno dcccxlvii ad archiepiscopatum Moguntinum assumptus. Sic apte divisis
temporibus, commode intelligitur, Flori laborem in augendo Beda, pervenisse
manus Rabani in
quem ex codice aliquo Hieronymiano aliisque (ut erat vir doctissimus) aliunde acquisitis,
is
per
totum anni circulum impleverit, iis superadjectis, quae ad Fuldenses seorsim pertinerent, ut
esset,
Martyrologium ccenobii illius celeberrimi usibus accommodatura, quidquid Papebrochius num.
14,
autumet, non eo Martyrologio usos Fuldenses, sed alio in codicibus reginae Sueciae reperto,
quod
ex Adone coritractum fuerat. Sed forte monachis etiam illis placuerit magis Usuardina
methodus
longe aptior Oflicio ecciesiastico.
65 Praevenit itaque Rabanus noster Adonem, qui per id tempus Martyrologium aUud medita-
batur, de quo fusius sequentibus duobus capitibus agendum erit. TJterque eodem laborat vitio
nempe enormi illa qua diebus nonnullis unus aut alter Sanctus valde jejune annuntia- ,-„«„„/„
inaequalitate,
tur; aliivero longis elogiis ad nauseam ferme prolixi sunt. Praeiverat ambobus Beda, pra- utJdo;
referti,
iveratFIorus, ast Usuardus singulorum dierum laterculos corapendiosius comple.xus, priores omnes
Martyrologos ita antecelluit, ut ubique receptus, aliorum memoriam obliteraverit. Ut ad Rabanum
redearaus, nihil in eo peculiare occurrit, quod in Observationibus nostris satis accurate notatum
non sit. Hoc nempe singulari cura studuimus, ut per continuam illam Martyrologiorum omnium
inter se aut convenientiam, aut differentiam, aut oppositionem, sub unum aspectum positara,
singulorum simul proprietates Hagiophili dignoscerent. Inter cetera insinuandum fuit. Rabani
Martyrologium Germauiae limites non esse transgressum, utpote quod Ado et Usuardus plane non
noverint ; Notkerus autem, de quo mox loquemur, totum descripserit, auxerit aut contraxerit.

66 Ut autem assumptae superius generationis metaphorae inhaerentes, Martyrologiorum "eneaio-

giam pertexamus, eo consanguinitatis gradu Adonem tangit Rabanus, seu potius eorum Martyro-
logia, ut quodammodo germani fratres dici possint, ea videlicet causa, quod ambo ex Hieronvmianis,
Beda et Floro, pro majori vel minori parte progeniti sint, cum hac notabilissima diversitate, quod parte^roter.
Ado foecundissimus fuerit aliorum Martyrologiorum parens, Rabanus vero prope a-au obierit,
solum ferme Notkerum sequacem habens, ex quo fortasse magis quam ex ipso Rabani fonte, pau-
cula in codices Usuardinos auctiores derivata sunt, ut nonnumquam in Auctariis nostris indieandum
fuit. Qui plusculum temporis, Martvrologiis his omnibus accuratius inter se componendis, impendere

voluerit, facillime mecum advertet, quod si ea qure ex Hieronymianis, Beda et Floro Rabanus
desumpsit, a reliquis sejungantur, pauca superfutura sint, quae Rabani propria dici debeant. Sic
item, si Notkerum Hieronymianis, Rabanianis, et Adonianis exspolies, ad nihilum prope redibunt,

quaj ex ejus Martyrologio erunt reliqua, prseterquam quod locis nonnullis mutilum est, ut statim
paulo copiosius explicabimus.

§ 3.

De Martyrologio ATotkeri.

Martyrologium native delineavit Papebrochius in Prologo ad Bedam num. 14 his verbis

Hoc :

Prxdicti Adonis syncltronns fuit B. Notkerus, monasterii sancti Galli monachus nnno Christi
dccclxx, quamlo Ado eidem mondsterio communicavil reliquias sancti Desiderii episcopi et martyris
Viennensis, x Kal. Junii recolendi, quemadmodum ipse /nl dictum <li<-m testatur in suo Martyrologio,
quod videtur Adonis exemplo scripsisse, integra s.rpe elogia cx ep verhotenus accipiens; mortuus nnno
dccccxii, uti clare demonstrabimus mense Apriliadejus diem natalem. Prxter Adonis Martyrologium
(cujus exemplar credibile esl ipsummet Sangallensibus misse) habuit etiam Notkerus prx ocitlis Martyro^
logium Rabani, dequo supra egimtts, cl eo cliam plurimum usus est, adeo ut tiideri possit, unum e dv
conficere voluisse. Verissima haec esse, plane perspiciet, quisquis tres illos Martyrologos inspicere et ffoUtmu
attentius considerare dignabitur, quod in Observationibus nostris Usuardinis annotare non prseter- '^,,«',7,^

misimus, quotidianam ferme Martyrologiorum classicorum genealogiam reprsesentantes, quorum

postremus est hic, quo de loquimur, Notkerus Balbulus quem si pernoscere cupiat curiosus lector,
:

adeat Papebrochii commentarium vi Aprilis a pag. 576, ubi hunc a variis alns Notkeris accurate
Aistinguit. Castellanus compendio omnia collegit in laudata ssepius prjefatione pag. 25.

GS Porro
 xviii PR/EFATIO.
68 Porro jam dictum Notkeri Martyrologium primus ex Sangallensi bibliotheca eruit, et typis
ineomple- vulgavit inter antiquas lectiones Henricus Canisius. locis aliquilms mutilum, ut a Junii ad xix; xn
lus est
a II Julii, ad VII ; a xviii Augusti, ad xxvn ; imperfectum vcro a xxvi Octobris, usque ad anni flnem.
In Canisiana illa cditione hunc prrefert titulum ; In nomim Domini, incipit Martyrologium per anni
circulum S. P. N. Notkeri, cognomento Bulbuli, vwnaclii S. GuJli.
adeo receptum ejus Non fuisse
temporc annum Ecclesiasticum a Nativitatc Domini, aut ab ejus vigilia incipere, et hoc et Rabani
Martyrologium probant, cum ambo a Kalendis Januarii exordiantur. Nihil Florentinio in notatio-
nibus ad Hieronyniiana familiarius, quam Notkerum identidem appellare; non consulto fonte, unde
ipse suaomnia clarissime derivavit, quod satissero animadvertisse videtur, dum nempe xv Octobris
pag. 920 tandem fatetur Notkerum, pluriiiium c.v Adone accipere.
69 Sed de his, Observationum nostrarum pluribus locis locuti sumus. Ceterum ex dictis mani-
qiwe cjus festum est, quam arcto consanguinitatis Martyrologicffl vinculo, Notkerus cum Rabano et Adone
cognatio.
conjunctus sit. Atque hoec quidem hactenus de Martyrologis, quie in lineadirecta vel immediata
Usuardo tam propinqui non sunt, quamquam et ipse nonnumquam Hieronymiana et Bedam a Floro
suppletum consuluisse deprehendatur. Nunc ad pracipuum ejus familicc, seu genealogicm arboris
stipitem descendimus. Illum vero statuimus Romanum illud vetus, a Rosweydo nostro pridem cdi-
tum, ab Adoue Ravennre repertum, ibi ab ipso descripttim, in capite Martyrologii sui positum, et in
istud plane transfusum. Ex quo videas, Romanum istud vetus, quod nos Romannm parvum dicimus,
cum Beda a Floro aucto, Adonis patrem posse nuncupari, cujus avum Hieronymiana non inepte
appellaveris. Tum vero, ex Adoue imraediatissime procedere Usuardum, capite 3 demonstrabitur.
Hic pramittenda est, gravis de Romano isto parvo inter eruditos controversia : paticis id hactenus
ut genuinum et antiquum Romanum tuentibus ; pluribus aliis obnixe contra certantibus, nec vetus,
nec Romanum, nec vere Martyrologium esse, sed potius Kalendarium, aut contractum ex Adone
compendium ; aliis demum, tamquam seente spectatoribus, nullam in utramvis partem sententiam
ferentibns. Htec proximo capite ab ovo repetenda, et diligentius excutienda suscipimus.

CAPUT SECUNDUM.
De Martyrologio , quod vetus Romamtm appellavit, primusque edidit
Heribertus Rosweydus, nos tantispcr Romanu.m parvum
vocari posse censemus.

Eminentissimus Annalium ecclesiasticorum conditor Cardinalis Baronius, in Prolegomenis ad

suam Martyrologii Romani cum Notationibus editionem, praesertim capite octavo, totus est in
Quxsitum qurerendo antiquo Martyrologio Romano, cujus vestigia haud obscura repererat in celebri Gregori;
a Bfironio
Magni ad Eulogium Alexandrinum episcopum epistola, superius a nobis laudata. Cumque relatorum
a nobis prascedenti capite majorum Hieronymianorum apographa in ejus aut cujusquam alterius, ad
Romani Martyrologii reformationem deputati, notitiam non pervenissent, ncque adeo Martyrologium
ullum vidisset, cui descripta a Gregorio elementa omnimode convenire possent; lecta Adonis prse-
fatione, in qua Sanctus ille Viennensis episcopus, ad concinnandum Martyrologium suum, se adju-
tum fatetur venerabili et perantiquo Martyrologio, ab urbe Roma Aquileiam, cuidam sancto Episcopo a
Pontifice Romano directo; hinc idem Eminentissimus citato capite 8 inferre non dubitavit Hoc :

ipsum simplex absque alio additamento Romanum Martyrologium, idemque perbreve, m quo tantum no-
mina Martyrum, locus ac dies passionis positi haberentur, esse illud ipsum, ciijus mcminit Ado. Ita
Baronius.
71 Sed pace ipsius dixero, non satis conveniunt ea qu* Gregorius in epistola ad Eulogium de
suo Martyrum Iibello pr&dicat, cum characteristicis Martyrologii Ravenir* reperti ab Adone deli-
neatis, ut utriusqueverba confercnti ad ocnlum patebit : neque enim Ado usquam insinuavit, Marty-
rologium a Romano Pontiflce Aquileiam cuidam sancto Episcopo directum, aut perbreve esse, aut
suladumtaxat nomina Martyrum continere, aut solum locum ac diem passionis ponere ; qure omnia
Gregorius de suo tam clare et tam distinctis terminis asseruit. Ceterum quidquid ejus sit, priecon-
ceptse opinioni insistens Baronius, satis ibidem patefacit ingens ejusdem istius Martyrologii, quo
tenebatur desiderium, dum ita loquitur : Pmro m omnibus, qus viderim Martyrologiis Adonis impres-
sis (non scio ahas editiones tunc exstitisse prieter imperfectam Lipomani et aliam Mosandri) illud
ipsum Roma acceptum desideratur. Egregiam cerle, ac viris eruditis dignam optatamque navasset
operam Mosander, si hujusmodi iilustre vetmtatis monumentum, quod in suo inanuscripto Adone Jiaberi
testatur, una cum ipso Martijrologio Adonis, quod post Surium ad septimum tomum vitarum Sanctorum

adjecit, edidisset.

72 Tam praeclaro purpurati Patris desiderio facturus satis Heribertus noster Rosweydus, cum
novam Adoniani Martyrologii, exactioremque prioribus editionem meditaretur, curas mox omnes
iut iiilit, ut codicem ipsum manuscriptum S. Pantaleonis, ex quo suam Adouis editionem Mosander

expresserat, nancisci posset; eoque a Cartusia Coloniensi perbenigne submisso, idem illud fetus Roma-
num Martyrologium, ut ipsevocat, quod suo Ado prafixerat, magno virorum eruditorum applausu,
una curn Adone vulgavit anno mdcxiii, niliil dubitans, quin ipsum illud Martyrologium reperisset,
MarlyrO' quod olim Gregorius Magnus ad Eulogium scribens Iaudaverat. Juvat Rosweydum ipsum loquentem
<ji i
gorii auilire, in sua ad Paulum V Pontificem Maximum dedicatoria epistola. Fcro nunc, inquit, ud San-

clitatcm Ycstram, relus Iwc Romanum Martyrologium quod Greijorius Ponlifex Maximus ad Euloijium
Alcxandrinum
 PR^FATIO.
Mexandrinum cpiscopum scribens, pcr Orbem universum dispersum et optavit
m
et credidit. Fero quod
Ado annis dbhinc octingentu, tanti fecit, ut venerabile et perantiquum duxerit,
sibique, ve.lut prima operis
sui lincamcnta adumbrata proposucrit, quod suis rursus coloribus pingcrct, lucis tplendore
Uluttraret
Fero, quod ad hunc usque diem latuil. cujus desiderio tantopere flagrabat
Cardinalu Baronius, ul animi
sui tcsles tabulas exstarc voluerit, quibus cditorem cxcitarct, et gratiam antc beneftcium reponeret Hoc
igilur Martyrolngium tantn fidentius ad Sanctitatcm Vestram defero. quanto plurium gravissimorum
viro-
rum patrocinio comitatum venit.

73 Ita Rosweydns splendide ac eleganter munus, vel partum, ut ita dicam, suum
communi
fidelium Patri verbis ornare ac religiose, non Thrasonice,
ut garrit Beckius, modeste, inquam,
ostentare non dubitavit, neque tunc cum illo dubitabant eruditi,
gravissimique viri, quoruni
patrocinio comitatus veniebat, quin vere Martyrologium ab sancto
Gregoriocommendatum, Romano
Pontifici porrigeret. Verum h;ec pramature dicta, crediderim
agnovisse subinde Rosweydum ip- maU „„,„-
sum.Nimirum, dum ha:e scriberet nondum
Hieronymianum Epternacense, de quo
illustre istud "','''','/,"

priori capitecumBollandoegimus, e Cartusia Trevirensi feliciter

eruerat. Etenim, ex utriusque, sereperisse;
puta Hieronymiani et. Romani parvi comparatione, facile agnovisset vir perspicacissimus, non huic
tam proprie, quam alteri aptari posse Magni Gregorii descriptionem, qua utique indicatur Martyro-
logiunt Hieronyniianum, in quo tatttum nomina Murtyrum, locus et dies passionis positi
haberentur.
Quod perbreve velit esse Baronius, non est ex mente Gregorii, cum in ipsius libello, multi ex diversis
terris atque provinciis, per dies singulos cognoscantur martyrio coronali : qui character Hieronvmianis
proprius est, Romano parvo non item, ut brevi clarius elucescet. Hecc omnia si observare potuisset
Rosweydus, haud dubium quin vetus suum, cum Gregoriano minime confundendum putasset. Nec
vero inde splendor Martyrologio isti gratis quodammodo accersendus erat, cum aliunde veris suis
propriisque non careat laudibus, quas ipsi ut meritas, ut debitas toto hoc capite vindicabimus.
7-1 Ceterum quod modo aiebat Rosweydus, plurium gracissimorum virorum patrocinio comitatum
venirc Romam, suum illud vetus Martyrologium, verissimum existimo, tametsi modo promptum
mihi non virorum illorum suffragia colligere. Sit nobis hic unus omnium instar Andreas Saus-
sit

sayus, in hac saltem parte minime suspectus Rosweydi encomiastes. Laudaverat ipse non uno loco sedguod
apparatus sui ad Martyrologium Gallicanum, procuratam veteris illius Martyrologii editionem, sed tautatissi-
cap. 19dispersos radios colligens, haac inter alia de Rosweydo pradicat Martyrologium vetus Ro- ntuutest. :

manum, tot scculis abditum, tanto cestu a Baronio desideratum, mulloque sudore a se perquisitum, tan-
dcm divino ntuncic reperit, ac rcpcrtum. primum in lucem produxit, notatiiinculis sua eruditionc dignis
inslructum, quod Paulo V Pontifici Maximo, pcrcleganti epistola dcdicavit; ut ad solem, qucmadmodttm
ait, radius, ad fontcm rividus, ad stipitem rantus, ad ccclum sidus rcdirct, etc. Ita prrfatur ad Pontificem
summum, leetus de invento a sc thesauro, redditoquc cui coinpctebat, Domino, Hcribertus, certe eximius
ipse solis sapientiee radius, vivi fitlci fontis rivulus, vircntis justitis stipitis ramus, jamque ceeli pulclirum
ac xternum sidus.

75 Ecqtiid diceres Rosweydum hic a Saussayo ferme apotheosi donatum ? Sed faxo brevi versam
cytharam intelligas. Qui hic tam magnifice Rosweydum ejusque oblatum Pontifici munus ad sidera '

usque extollit, idem ipse alibi prsefatum Martyrologium, praconceptis suis de Areopagita ex Hil-
duino opinionibus adversari observans, quasi cestro percitus, diras quodammodo in ipsum editorem-
que evomit, turpiter recantans, quae inutriusque laudem tam gloriose cecinerat, ut pluribus memo-
rat Florentinius in admonitionibus suis prseviis pag. 17, nosque paulo infra uberius ostenderaus. Ne
veropluribus Rosweydi, ejusque procurata? veteris Romani Martyrologii editionis laudatoribus
aliis

eonquirendis tempus teram, aut lectori creem fastidium, iinum producam egregie doctum, magni-
que inter eruditos nominis virum Henricum Valesium, in dissertatione brevi discutienda, hoc desui
temporis scriptoribus testimonium ferentem : persuasisse, nimirum, doctis hominibus Roswcydum, ut
ab omnibus, tlivcrs.c etiam commuiiionis viris, lioc Martyrologiuin pro vetere Romano acciptatur, ejusque

aitctoritatc ac testimonio omnes passim in libris suis utantur.

76 Non est insolita Valesio grandior auxesis ; neque enim ita post Rosweydum abierunt docti
homincs, ut nullus anto Valesium Martyrologii illius oppugnator fuerit. Novisse poterat censorem. Ovpugiiami
plane Iiberalem, V. C. Joannem Frontonem, Kalendarii Romani editorem, quo nemo brevius, nemo
Sed hunc infra suoloco conveniam. Neque ignorabat, opinor, Vale-
forte acrius contra insurrexit.
sius Bollandi prudentissimum de eodem Martyrologio judicium, quod priusquam tdtra progredimur,
hic ex Praafatione generali cap. 4 § 5 compendiose subjiciemus. Plura cquidem ibi offendo, in hoc
nostro opereaut restituta, autclarius exposita; verum quod ad toties jam nominatum Martyrolo-
gium attinet, clare ibi Bollandus edisserit, non essc a Rosweydo cditum illitd, quod erat S. Gregorii
ectate Martyrologium. Rursusque post nonnnlla alia, oculatissimo cetera Bollando nou satis tunc
perspecta, ita pronuntiat .-
BUtd tamen liquido constare existimo, m<u esse, quod describit sanctus Gre-
gorius, illud iji""> esta Rosweydo mtlgatum. Ncquc taiucn, subdit, hoc cuicuimodi sit, respuimus. Utinam
plures siiriilia antiquitatis monumenta, quod possunt, eruerent I Mitto scrupulum, quo ibi Bollandus la-

borat, ne scilicet Martyrologium, a Rosweydo editum, Homanum niiiius nuncupet, quia eo titulo

(Romani veteris) editum a viro doctissimo, eaque apuderuditos invaluit nomenclatio. Nemo segre feret,
vocem vetus non ita convenientem, a me in parvum mutatam, ut contradistingOam ab Hieronymiano
majore, quod facturum fuisse Roswerdum ipsum, plane existimo, si tum codicem Hicronyiuianum
longe vetustiorem vidisset, cum minus illud suunt Komanum. non tam vetus, prselo commune red-
didit.

77 Est itaqtie vora Bollandi et nostra sententia, characteres a S. Gregorio in celebri ad Etilo- /;

gittm et saepejam lattdata epistola exhibitos, in Martyrologium a Rosweydo editum quadrare ne- ",','',','',),','/,.„,

quaquam
 xx PRiEFATIO.
quaquam posse ; cum ille itidictiluiu iiulicet, in quo peuc omninm Martynttn, distinctis per singulos
dies passionibus, collecta nomina habebantur, quod Rosweydino Martyrologio tara cst certum non
convenire, quam certuni sit, dies ibi aliquot vacuos rcperiri, plurimos autein, ubi unicus uno die
consignatur Sanctus. Accedit, quod ex eodem Gregorii testimonio constet. in eodem volumino non
indicari, quis qualitersit passtts, scd tantummodo uomcn, locumat Roraani parvi ct dicm passionis poni ;

auctor plura et distinctiora addidit, per qua3 Gregorianum longe superat, non quidem a;tate, sed
nitore, claritate et exacto rerura ordine. Demum Roraanum nostrum, pluribus locis talia signa, qu;e
Gregorio posteriora sunt, ut puta : xm
Marix nd Martyres; xiv Septembris, lignum
Maii festum S.
salutiferum Crncis a Sergio Papa inventum, etc; i Novembris festum omnium Sanctorum Roma; insti-
tutum, aliaqueab erudito lectore facile observanda, qua; codieem Roswoydinum ad seculum octa-
vum rejiciunt. Htec in Bollandi sententiffi omnimodam confirmationem sufficiant.
7S Unum est. quod non satis perspexit venerandus Magister noster, dum nempe in nmbiiiiiu
quamquam posuit, utrum ex his sanctus Ado
minut illud Rosweydinum, un hoc majus, scilicet Hierony-
haiuerit,
tn vaucis
hasitaverit. mianum milii enim certissimum videtur, Adonera sic loqui, ut tota ejus oratio Romanura parvum
;

aperte designet, nec ullum aliud Martyrologium designare possit. At, inquit Bollandus Plures niiilm :

Sanctos hnbcl Ado in suo Martyrologio, quam qui 111 miiwri Romaho
imo parum admodum continentur :

ex illo haurire subsidii potuisset, cum prsserlim Usuardi haberet Martyrologium, quod et natales indicabat
singulorum atqueetiamplurium... Recte fatetur Bollandus hic sibi aquam bxirrc opus enim fuisset ;

plurimorum annorumlabore, pluriiimMartyrologiorumdiligentissima intersecollatione, ail liujusmodi

nodum dissolvendum, cujus pars posterior vix deraum post quinquaginta et amplius ab opero de Ac-
tis Sanctorum in.ch.oato annos a Papebrocliio observata est tomo v Junii pag. 250 col. i in fine. Ni-

mirum pnepostere a Majoribus nostris semper citari solitos Usuardum et Adonem, semperque in
ea suppositione, quod ille lioc esset antiquior, atque adeo Adonem sua ex Usuardo accepisse, aut
saltem accipere potuisse;veI ut in Prologo ad Bedam num. n, vel tomo 4 Junii pag. 482
arguebat laudatus Papebrochius, nihil alterum scivisse de nltero. Quibus similia per viginti tres
tomos de Actis Sanctorum, innumeris locis recurrunt. Hajc autem omnia cuni veritate non co-
hserere, Observationes nostra; diebus singulis textui Usuardino adjecta; sole meridiano clarius ma-
nifestabunt.
70. Prior autem difficultatis pars, quod plures multo Sanctos habcat Ado in suo Mariyrologio, quam
qni in minori Romano continentur; quodque proinde paritm admodum ex illo subsidii haurire
potuisset, pace Bollandi dixero, facillime dissolvitur : nam Ado nusquam insinuat, se omnesSanctos
suos ex venerabili et perantiquo Martyrolog io desumpsisse, se&adjutum se eo fatetur, n( dies Marly-
rum, qui confusi in Kalendis satis inveniri solerent, verissime notarentur. Id nerape, nisi vehementer
fallor, sanctusMartyrorologus innuit, reperisse se in eo Martyrologio, distinctam dierum seu Ka-
lendarum seriem, quas in Hieronymiano, quo etiam certissime usus est, turbato, luxato et eonfuso
ordine, adbuc hodie, post multorum eruditorum diligentissimam operam, repnesentatur. Atque liuc
refero -l verissime notarentttr, hoc est distincte; nam Martyrologii istius auctor quisquis fuerit, nihil
minus curasse videtur, quam ut ad veros obitus aut martyrii dies Sancti reducerentur satis sefecisse ;

existimans, si quos hinc inde ex veteri Testamento, seque ac ex novo, sed maxime ex Rufino colli-
gebat Sanetos, certis diebus, pro suo fere arbitrio, innecteret. Atque hsec altera nostra Observatio
est, per singulos ferme dies discurrens, quffi Majores nostros hactenus latuerat, qujeque non nisi

indefessa et continuata Martyrologiorum nostrorum perscrutatione erui, digeri et confirmari po-

tuit. Ad duas propositiones rem totam contraho, quarum hiec prima Ado in adornando Martyro- :

logio suo, usus est Roraano parvo Rosvveydi, tamquam stamine, si ita loqui licet, totumque ferme
ad verbum descripsit. Htec altera : Usuardus Adonem, quem Flori librum secundum appellavit, ita
in omnibus secutus est, ut verum dici possit Adonis compendium. Sed de hac propositione, ut jam
supra monuimus, cap. 3 ftisius tractandum.
80. His ad sequentem dissertationem quodammodo prasrequisitis et prfflcognitis, Romani parvi,
Hosweydi ejusque editoris Rosweydi patrocinium hic ita suscipimus,
Bollando, in eo plane ut licet cum
vintticttt.
errasse censeamus, quod Martyrologium suum illud esse putaverit, de quo Gregorius ad Eulogium
Alexandrinum; meminit sic, inquam, ejus patrocinium suscipimus, ut contra multos obtrectatores
asseramus, verum, venerabile, et perantiquum Martyrologium esse, ab urbc Roma Aquileiam, cuidum
sancto Episcopo n Pontifice Romano direetum, et Adoni postmodum u quodam religioso fratre uliquot
diebus prsstitum, quod, Ado, diligenti cwa transcriptum, positus apud Ravennam,
in capite sui operis
ponendum putavit; quamquam non diffiteamur, interpolationes aliquas adjectas fuisse, quibus millum
hactenus Martyrologium vacitum reperire potuimus. Ha;c adversus Saussayum, Froiitonem, Floren-
tiitium, etquoscumque alios Ilomani parvi adversarios propugnanda sunt. Alterum nobis cum Hen-
rico Valesio negotium, qui titulum potitts, qtiam Martyrologii ipsius substantiam aggressurus, cita-
tam dissertationem deproperavit, Eusebiana; ad calcem pag. 315 subnexam, quam hic pri-
editioni
mum excutiendam arripimus, ut salvo capite, reliquum corpus facilius tutemur.

ARTICULUS I.

Parvum Rosweydi Martyrologiwm non ineongrue vocari jwsse Romamum,

contra Valesitm el Florentinium statuitur.

enricus Valesius sttpra laudatus, singulari

illa sua dissertatione, qua Rosweydi

H Martyrologium
atque una Hieronymiaiiura aggreditur, primum pugnat, ante Sixtum V.nulluni in EccIesia^Ro-
 PR^FATIO. XXI
mana fuisse peculiare Martyrologium. Ipsum audiamus Ego vero contra :
affirmo] inquit, nullum um-
quam fuisse proprium ac peculiare Martyrologium Eccletix Romanx, ante. illud, quod jussu Xytti V
Pontificis Maximi edilum est hoc titulo, ae Baronii notatumibus illustratum. Affert
deinrle causas, qua;
ipsum a.l ita sentiendum impulerint: sed qtiarum
pleraque ad meram de nomine quaestionem
'

reci-
dunt, ut bene osten.lit Florentinius, admonitione 5, totam illam Valesii machinam
feliciter evertens.
Ommum manibus terunturea opera, ut proinde hic telam retexere opus non sit. Probat,
et recte,
Florentinius, Hieronymianum a se vulgatum, quod vetustius Occidentalis Ecclesue Martyrologium in-
omninonuncupariposseBomonum, sea Romanee Ecclesix Marlyrologium, tametsi eo no-
titulavit,
mine, nec aS. Gregorio, nec a Beda, Adone aut Usuardo designatum fuerit.
Id certe mirum videtur
Valesium nempe agnoscere, characteres omnes, a S. Gregorio distincjos, Marfyrologio Hierony-
miano apprime convenire. imo, dicere Oregorium Magnum, habere se Martyrologium, in quo
mutto-
rum simul Martyrum nomina etc; constanter tamen abnuere, Romanum Marlyrologium a Gregorio
esse nominatum, aut Martyrologium illud proprium ac peculiare fuisse Ecclesue Romanx. Quasi aliud
hodie sitMartyrologium Romanum, quam quod commune est cum reliquis ecclesiis Occidentalibus.

82 Tale autem Martyrologium, annis abhinc mille exstare debuisse, ut etian terminis ipsis ce- FuUseottm
dat Valesius, luculentissimo testimonio evincitur ex concilio Cloveshoviensi, anno dccxlvii sub Martyrolo-
Cuthberto Doroberniensi archiepiscopo, capitulo xm, apud Spelmanum tomo i pag. 249, apud Lab- num
beum tomo 6 col. 1577, ubi haec formalissima verba diserte exprimuntur Itemque ul per gyrum to- :

tius aniii, naluliiia Sanctorum, uno eodemque die, juxta Martyrologium ejusdem Romajle Ecclesle
cum sibi convenienli psalmodia, sen cantilena venerentur. Nec aliud esse potuit Martvrologium, quod

Abbates Francice, in conventu Aquisgranensi anno dcccxvii, in choro recitandum prsescripserunt

capitulo lxix, apud Labbeumtomo 7col. 1511, his verbis Ut ad capitulum primitus Martyrolegium
:

legatur. Quse cum de imperfecto Bedae opere accipi prorsus nequeant, multo minus ad juniores
Martyrologos referri, haud dubium, quin de Romano, sive magno, aut Hieronvmiano, sive de vetere
Rosweydi et parvo intelligantur. Refer quo volueris, convincitur Valesius, ante Sixti V tempora yalaiui
Martyrologium Romanum exstitisse. Conveniat ipse modo cum Florentinio, de ea appellatione, comfatMvr.
Hioronymianis adscribenda, ego adparvum nostrum accedo, contendoque etipsi concedendam esse
Roinani Martyrologii, sed minoris seu parvi nomenclaturam,
83 Hic cum utroque viro clarissimo certandum est. Negant ambo, Rosweydi Martyrologium
Romanum dici posse, sed argumentis plane diversis. Florentinius enim, ut infraclarius patebit, pu-
tatMartyrologium a Rosweydo editum, non esse illud, quod Ado operi suo prsefixit. sed potiusron-
tractum ex AdonC compendium, seculoundecimonon vetustius; Romani appellationem haud qua-
quam negaturus, si vere illud esse crederet, quod a Romano Pontifice, cuidam sancto Episcopo Aqui-
leiam directum, atque ab Adone Ravennre repertum et descriptum Nimirum male supponit vir
est.

doctissimus, non aliud Martyrologium Ravennas reperisse et descripsisse Adonem, quam Hierony-
miammi ipsum, quale se Adoni conjunctum, in uno aut altero codice, deprehendisse testatur. FIo-
rentinio destinatur proxime sequens articulus, sic ut modo, cum solo Valesio supersit controversia
qui postquam Romani Martyrologii vocabulum, majori illiet vetustiori, a S. Gregorio memorato, eri-
pere frustra tentavit, sic demura ad Rosweydinum descendit El heec quidem ad toeum Gregorii Ma- :

ijin satis sint dicta. Quod spectat ad testimonium Adoins Viennensis, >i"ii difficilis est respansio. Nam
preeterquam quod reeenlior est Ado, nec ad tantj vetustatis nionunienhiiii confirmandum satis idoneus, ex
ejus verbis nihil eliei potest, quo probetur fuisse ulliim Martyrologium Romanum. AitenimAdo, vetustis-

simuin Martyrologium sibi traditum fuisse a quodam, quod olim aPontifice Romano missum esset Aqui-
leiam. Non dicit Ado, Mnrtijrologium fuisse Romanum, scd tantum missum o Pontifice Romano
Aqititeinm. Yeritin monachus ille, qui hoc Adoni affirmabat, ei imposuit procul dubio, ut majorem
codici suo auctoritnteni compararet, et munus suuni. ac describendi copiam, quam Adoni fecerat, vendita-
ret. Nonenim Romee, sed AquileUe compositum est illud Martyrologium, qiwd Ado Martyrologio suo prse-
fixit, acRosweydus, pro vetere Romanc, nobispostea edidit.

84 Multa rotunde et confidenter definit Valesius, quorum, ut a

hic paucis pro auctoritate, satis
fine incipiam, postrema duo illi aperte inficior, nempe nionachum Adoni imposuisse, quod valde te-
: y„„ „„,,„,
mere, et Martyrologium Aquileis compositum esse, quod nun minori levitate adstruitur; nec enim te

vestigium apparet uspiam, quo magis Aquileia;, qtiam Hierosolymis compositum dicatur Rosweydi ,,
" l's "'
Martyrologiuin, nec idjuris Valesio tributum credimus, ut sine causa, virum religiosum audacter
mendacii arguat. Vidithsec ante me, nisi fallor, eruditissimus Mabilio, in prsefatione ad sec. 4 Be-
nedictin. partem secundam pag. i.xxxvm et sequenti, illa ipsa Valesii verba referens ; sed nescio

quo religionis obstfictus vinculo, ita subjecit Hanc rin eruditissimi, ei mihi maxime suspiciendi seu-
:

tentiam penitus refutare nolim, sei tamen dissimulare non possum auctoritatem Concilii CloveshoviensU
etc, cujus et Aquisgranensis verba proxime retulimus. Equidem Valesium et doctos
quoslibet viros

demisse suspicio et veneror, sed usque ad aras, ndn ita inquam, ut prodita veritate quidquam ab eis
suscipiam, quod sine vade, sine teste comminiscuntur. Non tanta milii Valesii auctoritas, ut non

contra, et religiosi fratris, sive is monachus, sive alius fuerit. et Adonis testimonium sincerum etve-
rum existimem nec id mihi eripi patiar, nisi contrariis argumentis apertius evincatur.
;

85 Ex utriusque testimoniis habeo Martyrologium et quidem venerabile ac perantiquum habeo nb ;

urbe Roma Aquiiciam cuidam sancto Episcopo, a Pontifice Romano directum. Quid.
qiueso. sponte sua

inde proflual nisi Martyrologium illud Roma; conscriptum,

' Romsa usitatum fuisse, demum seque
Romanum nominari posse, ac aliud vetustius vnlgo Hieronymianum ;. S. Gregorio conunendatum,
quod passim eruditi alii cum Bollando et Florentinio vere et proprie Romanum dici posse assentiun-

tur, quidquid Valesius contra tricetur, in hac parte* Floroutinio abundantissime confutatus. Neque

opponas
 xxii PR^FATIO.
opponas, hinc fore tonsequens, quod duo fuerint Roraana Martyrologia, nara in eo nihil magis pia-
culi,quam quod plura sibi invicem Sacramentaria successerint.ut Gregorianum Gelasiano, illud hoc
ornatius et exactius enim rainus Roraanura, nitidius et clarius, alteri majori et confusiori facile
; sic

substitui potuit, licet septem aut octo dies nunc vacui appareant, qui forte amanuensium socordia
sic fuerint relicti. At Romas nullura hujusmodi exemplum repertura est. Quid tum postea? Quis Ro-

mae Hieronvmianum invenit? Quis nescit, Romana illa vetusta, seu magnum, seu parvum plane in-
tercidisse.postquam Usuardinum, coramodius et elegantius in omnesfere Occidentis ecclesias intro-
ductumest? Plusculum lucisex dicendis accedet.
86 Pergit Valesius : Totum fcre istud Martyrologium, quod a Rostceydo publicatum est, descriptum
est c.t EccUsiastica historia Rufini presbyteri Aquileiensis, cum ipsis etiam mcndis, qux in Rufvio ha-
bentur. Idque probat pro toto anni decursu, ex diebus quinque ex pridie Nonas Februarii Idibus : ;

Aprilis; item xix Octobris secundo Novembris, etiv ejusdem mensis, ubi non male animadvertit,
;

Theodotum Laodicenum perperam a Roraani parvi compilatore inter Sanctos relatum, utpluribus ad
diera n Novembris disseruimus. Quamquam non dissimulavero, magnahic denuo superjectione Va-
lesium uti, cum neque totum, neque media pars, imo nec quinta pars Romani parvi ex Rufino con-
r,\ !< tamen flata sit; fateor nihilominus hsec sola esse, quse tanto viro digna, in ea dissertatione dici possint,
observans,
,-.r Rufino quseque in Observationibus nostris ad plurimos Usuardinos textus, toto opere inculcavimus. At vero
desumpta tota concidit Valesii conclusio, videlicet, Martyrologixim illud, quod Ado Vienniensis suo preefixit Mar-
aliqua.
tyrologio, nullo modo dici posse Romanum. Quod autem nova auxesi intorquet, gravissimis crroribus sca-
terc, ad unum restringitur Theodotum Laodicenum.
87 Ast hic error Martyrologii istius auctori facile condonabitur, si raeminerimus, bona fide ex
Rufino acceptum, abhomine necsatis docto, necsatis critico, utaliunde deprehenderet, Theodotum
in Ariana hasresi perseverasse, quod tot aliosviros eruditos post ipsum latuit, quemadmodum novi-
raus Eusebium Ccesariensem per totseculain Usuardi Martyrologio locum inter Sanctos obtinuisse,
quo eum tandem debturbavere Martyrologii Romani reformatores. Si tam carus Valesio fuisset Theo-
dotus,forte pro ejus orthodoxia asserenda, seque ac pro Eusebianadecertasset. Sicpridem in litteris
ad me Castellanus ingenue fassusest, iniquam agnoscens Valesii agendi rationem : Videtur cnim, in-
quiebat, ad vindicandum Eusebium, vel eo potissimum inductus, quod e Romano Martyrologio erasum
eegrius ferret, Theodotum, eo acrius perstringere, quod in eo supcrstcs sit ; eequaratio postutabat, ut vel
ambos damnarct, vel tuerctur ambos. Utut est, affirmat quidem, pene dixeram, divinat Valesius, sed
nulloraodo probat, aut Adoncm fucum nobis fecisse, tamquam a Romano Pon-
qui hoc Martyrologium,
tifice transmissum ediderit, aut monachnni, quihoc Adoni affirmaverit, Nos ab utroque illi imposuisse.
vera relatacredimus, et MartyrologiumaRosweydo editum, Romani titulo neutiquam privandura.
88 Sanenonmultis argumentis opus est, ut refellatur, quod gratis adstruitur j nec vero Adonis
sanctitatem, nec religiosi fratris fidem, tota illa sua dissertatione, saltemapud cordatos Iabefactavit
Valesius. Est autem qui sententiam nostram egregie confirmet, laudatusmodo Claudius Castellanus,
mihi, ut supra dicebam, ad edendum Usuardum adhortator incitatorque proecipuus, in sua ad primi
Bimestris Martyrologii Romani, notis Iongioribus illustrati, pnsmonitione, prudens, doctum, verum,
ttelius de sensatum, exactumquejudiciumferens pag. 17, quodhic ex Gallico Latinum facio. Ita habet Par- :

Rosweydi
Romano vum Martyrologium, Roma Aquileiam directum, editumesta Rosweydo, sub nomine veteris Romani;
varvo sive titulum istum in Ms. S. Pantaleonis Coloniae apud Cartusianos servato repererit, sive ipse desuo ad-
scripscrit ;
quod certe non nisi meritissime fecissct, quandoquidem in eo Ms. inveniatur Martyrologium
longiori Adonis preefixum, pateatque, sanctum illum Viennensem archiepiscopum, in Martyrologii sui
prafatione asserere,sc in capite operis posuisse vcnerabile et perantiquum Martyrologium, Roma Aqui-
leia?n, cuidam sancto Episcopo a Romano Pontifice directum, quod religiosus frater, inquit, mihi aliquot
diebus prsstitit, quodque apud Ravennampositus transcripsi. Quis credibile faciat, Romanum Pontificem
aliud Martijroiogium Romanum Aquileiam diirxisse, quam quod Ronuv tunc temporis essct usitatum?
censuit 89 At vcro (Catellani semper verba sunt) quod probat manifcstius, Martyrologium in capite Adoniani
Ca-teltanus,
operis,apud S. Pantaleonis Colonue repertum, certissime esse antiquum Romanum, ad usum Ecclesix
Roman.r, verumque apographum illius, quod Romanus Pontifcx Aquilciim direxerat; non solum inde su-
probans csse mitur, quod Sancti ibi reperiantur Romanx urbiproprii ct Siero?iymianis plane incogniti, ut Martina,
Romanum
Dafrosa, Papias et Maitrus, solo mensc Januario, neque cx eo quod Cathedm S. Pctri proprio dic signe-
tur, ab Antiochena rectissime distincta ; verum etiam, quod inter varias ecclesiarum Romanarum dedica-
tiones, illa quoque occurrat, qu,v esi sacelti nlti, castri S. Angeli, expressa pcr terminos i.nter nubes,
quodquc festo S. Sebastiani, legutur cjus sepuitura in vestigiis Apostolorum, (tesignando per ha-c
verba Catacumbas, tn quibus SS. Petri et Pauii corpora aliquamdiu quieverunt. Et quomodo, inquit,
post fl&c moderni aliqiti scriptores, mutua terentcs vestigia, au.si sunt asserere, Martyrologium a Rosun/do
editum, non esse vetus Romanum, Ecquid inde liquet
scd potius Hieronymiani Martyrologii apographum ?

viros illos, siquidcm Martgrologinm iltud inspexerint, non nisi lcvi oculo leclitassc! Etenim prxter ca, qux

desanctis Romanis, et Romanarum ecclesiarum singularibus dedicationibus jam diximus, minima quxvis
totum Rosweydini Martyrologii contextum, ab omnibus Hierony-
attentio aut applicatiopatenter ostendit,

miani Martyrologii cognitis apographis diversissimum esse.

90 Haecomniaa Castellano rectissime observata sunt, plura haud dubie dicturo, si adhuc paulo
profundius Romani parvi arcana rimasset, quae toto hoc opere clarius ob oculos posita sunt. Audia-
mus tamen factam ab eo Parvi nostri cum Hieronymianis comparationem Tn Rosweydino dies vacui :

tnreniuntur ; in Sieronymianis quantumcumque abbreviatis, omnes dies pleni sunt. Rursus in illo compo-
sita omnin et ordinata ; inhisec confusio ingens ob varia ecgrapha sxpius tnnisumptu. In Rosweijdino plu-
•

res veteris Testamenti Prophete consignati sunt ; in Ilieroiiijmiuni vctustioribus apographU nullus. In illo

Martijrcs
 PR^EFATIO. XXIIt
Martyres et Scmcli tdii ex Rufino accepti, at non Luijdunenses ; in istis Lugdunenscs sunt et pauci alii
adeoutfatendwm rit, Rosweydinum vetus autographum
magnostudio eldbaratum, nullo aute.m moio
esse,
ex alio dcsumptum. Ilinc prmlenter conjieitur, Romanos Hieronymiani, in qno sola Marlyrum nomina
et palastrs notabantur, perUesos, aliud prxoptusse, in quo seleeti et noti Saneti, tum Martyres, tum alii,
minori numero oiiiiniiluirentur,, adscriptis Imperatoribus judicibusve, suli quibuspassi erant, aliisque cir-
cumslantiis ; omnia perapposite inreteri Rosweydino exprimuntur. Quid, quod eredibite sit, iiludip-
quee
sum esse Martijroloijium Iiomanx Ecclesix, tolo Oeciilenle cognitum ab anno dccxlvii, quo in Anglia
liabituin esl concilium Cloveshoviense, cujus canon xm lieec verba definitira subminutral... Habes supra
num. 81.
91 Pergit Castellanus ostendere, Adonem, dum circa annum dccclviii Martvrologium scriberet,
merilo ductorem suum Aquileiae repertum. perantiquum aeque ac venerabile appellare potuisse. Nec et vetus,

sibi objcctari patitur, paucula Romani parvi additamenta, ut Erminonem, seu Erminum Lobiensem In-paucis
'""'""""
xxv Aprilis; inventionem reliq uiarum in Stabeleto, ejusdem mensis xx aut dedicntionem Malmunda- ;

riensem xvn Novembris; cum satis pateat, similia a ccenobiis, quorum id aut simile manuscriptum
olim fuerit, facillime adjici potuisse, quemadmodum Quirinus wx Aprilis, addo vigiliam Apostolorum
eodem authujusmodi minutias alias, quas Romanis fatemur non convenire ex aliis enim pluri-
die, :

mis apertissimum est, singulas quasque Romao proprias solennitates ita ab Adone descriptas, ut

antesignanum suum semper quasi digito prfemonstref. De cetero, mirum videtur Castellano, et mi-
rum cuique videri debet, tam antiquum codicem, tam integrum ad nostra temporapervenisse. Porro
an festum omnium Sanctorum, inter accessiones censeri debeat, suo loco dicemus. Fatetur autem
per errorem, a Martyrologii illius auctore, Rufinum nimis «ece secuto, Theodotum Laodicenum
adjectum fuisse, de quo nos plura alibi. Alia Castellani. pro authentia, vetustate et auctoritate Ro-
mani parvi argumenta sparsim reperiuntur toto primo Bimestri, ab ipso cum egregiis notis vulgato;
cujus operis complementum utinam aliquando videre liceat Sed jamdicla.ultramensuram, nifallorI

aliorumque objecta penitus convellantur.

sufflciunt, ut Valesii

92 Hic verbo monendus lector, inter adversarios mihi nequaquam objiciendum venerandum Ma-
gistrum meum Danielem Papebrochium, dum haec scribo, ad laborum coronam, senio et meritis gra-
vem, a Domino, uti plane confidimus, evocatum. Non, inquam, ille inter adversarios hic mihi obji-

ciatur. tametsi variis locis, in magno nostro de Actis Sanctorum opere, sed prsecipue tomo v Junii
pag. 550 oppositam sententiam ex incidenti propugnet. Pridem et siepe fassus est , se in eo-

rum hic numero esse, quos proxime aiebat Castellanus, viros cetera eruditissimos, re non satis exa-

minata, alios transcripsisse, atque adeo de Romano nostro parvo non sensisse pro merito. Ibi certe
Papebrocbius Florentinii opinionem paucis verbis totam complexus est sed auditis subinde soli- ,

dioribus rationum nostrarum momentis, iniquiorem ill.im censuram, et eo loco et quocumque alio in
Actis adoptatam, induci prorsus et eradi voluit. Porro tum citati Florentinii, tum ceterorum Roma-
ni parvi impugnatorum argumenta, non minus quam Yalesiana, longe a scopo aberrare, nec ullo pac-
to venerdbilis el perantiqui Rosweydini Martyrologii auctoritatem infringere, jam etiam demonstra-
tum eo.

ARTICULUS II.

Frustra nituntur adversarii ostendere, Romanum parvutn illud ipsum non esse
Marttjrologium, quo se adjutum fatctur Ado, quodque Marttjrologio
suo se prtvfixisse asseverat.

Refelluntur Andreas Saussayus et Joannes Fronto.

audivimus, re minime perpensa, descriptores mutuos,

neotericos nonnullos,
Jam ex Castellano
nihilominus asserere, Romanum nostrum parvum, a Rosweydo vulgatum, ex majori et
ausos
vetustiori Romano, vulgo Hieronymiano, contractum esse compendium. Tales ego paucos reperire
memini verum quicumque ii sint, nae illos iu hujusmodi rebus imperitissimos esse oportet, qui ex
;

unius solius mensis, imo paucorum dierum, factainter codices collatione, apertissime convinci pos-
sunt, Martvrologii illiusauctorem, tam esseab Hieronymianisremotum.utplerisquediebusne unum
quidem nomen referat, quod in Hieronymianis inveniatur. Censeo itaque, tales adversarios, nec re-
futatione dignos esse. Majus facessunt negotium, qui exteriori quadam fallacique similitudinis ima-
aliudesse, quam pu-
gine delusi, sibi induxeruntin animuin, Martyrologium nostrum parvum, nou
minimum ipso Adone posteriorem. Inter hos pracipui
ram putam Adonis epitomen, duobus seculis

sunt laudati opere de scriptoribus mysticis a Florentinio citatus

jam supra Andreas Saussayus, in ;

Joannes Fronto, prajnotatorum ad Kalendarium, anno mdclii, editum§ 8, et Franciscus MariaFlo-

rentinius, ad Martyrologium Hieronymianum admonitione prsevia 4 et 5. A
Frontone incipiam, cu- j

per
jus paragraphus eo faeilius evertitur, quod rotunda ejus et nulla ratione subnixa affirmatio,
oppositam negationem teque rotunde, plane et prorsus elidatur. Paragrapbi ipsitis titulusest Quid ;

censendum de Martyrologio Romano vetere, quod edidit Rosweydusf Decretoria estresponsio, attende :

94 Marlyrologium illud non est nisi epitome Martyrologii Adonis, ui facile aynoscet, qui conferet ip- •-

sum habet eadem errata, habet eadem sspe irrl>a. nonnulla fuere addita ienique nullo modo
/.'
: ;

nuiu est, nec vetus. I.'i •/'""' """ sit vetus, demonstratur ex eo, quod solennitatem omnium Sanctorum

Toinus vt Junii. 9 inscribit.

 xxrv PR^FATIO.
inscribit, quam ccrtum est non antccedere tempora Grcgorii III, qui sedit anno dccxxxi, aut Caroli
Magni, qui decessit anno dcccxiii, ut demonstravi ad i diem Novembris. Romamnn iion cst, nam cum
de S. Fclicc loquitur xiv Januarii, scu xix Kal. Fcbruani, sk scribit : Noltr, Felicis presbyteri, in

Ptmis sepulti. Et quis ncscit Pincis cssc locum, qui Romxest, non vero Nolx, ut demonstravi ad illum

dicm? Hoc tiutcm crratum non Roinanum striptoirm, scd venil cx Adoue. Nemo divnt, me hic
cadit in

mca noii irfcrl. Marlijndogiuin illud esse vel non csse Ro-
conjecturis indulijcre, res certa cst. Aiioquin
maiiuin scd tencmur, qucc vera sunt proferre. Hujusmodi ratiocinio argutari quis facile posset, Meno-
;

logium Graeeuni a Cardinali Sirleto Latine redditum, non esse a Baronio in Martyrologium Roma-
num translatum, sed ipsum illud Menologium, ex Romano moderno extractum fuisse.
95. Certe paucis hic multa transigit vir doctissimus, rem una confecturus, si solidis momentis
facile censuram fulcivisset. Si ego flatu unico totam illam periocham, non solum incertam, sed levem,
refutalttr.
sed falsam pronuntiavero, nemo merito dixcrit. mc conjecturis indulgere, cum dicta sigillatim proba-
turus sim. Non niagis mca rcfcrt quam Frontonis, illud Marlyrologium esse, vel noncssc Romanum;
sed si tcncmur, quee vera sunt proferre, eadem plaue rcligione tenemur, quse falsa, aut sunt aut saltem
plane videntur, coarguere. Amabo,quid'ex his sequitur: habet eadem errala, habet eadem s.rjic vcrba?
An quod Romanum parvura ex Adone? An non evidentius, quod Ado ex Romano parvo acceperit,
ipso praesertim tam luculenter testante, sibi apud Ravennam posito, a quodam religioso fratre aliquot

diebus prxstitttm. a sc diligenli cura transcripium , ct in capitc opcris sui positum? Sint ibi errata
eadem, sint eadem verba omnia, sint iidem apices; quis, obsecro, aliud inde educ'at, quam illum
transcripsisse, qui se disertissime transcripsisse profitetur? At nec vetus est, nec Romanitm. Postre-
mum abunde demonstratura est, et porro demonstrabitur, nec miserum in Pincis eum nobis
titulum eripiet, de quo videnda Observatio ad citatum diem xiv Januarii. De vetustate ita brevi
statuemus, ut ex festivitate Sanctorum omnium, nihil Frontoni subsidii sit accessurum : Iiic modo
ad rem nostram satis est, tam vetus esse, ut Adoni in adornando Martyrologio suo vere praducere
potuerit.

96. Supersunt bini adversarii Saussayus et Florentinius, quorum non definitionibus, sed ratio-
Andreas nibus respondendum est. Retulimus non ita pridem magnifica Saussayi in Rosweydum, ob veteris
Satusayta
illius Roraani Martyrologii publicationem, profusa elogia. Verum congestas laudes, alibi in vituperia
vertit, qua5 cum apud Hunc igitur audiemus,
Florentiniura inveniam, in fonte quasrere supersedeo.
et pressopede sequemur ad singula. Errat prirao Saussayus, in eo quod Rosweydi codicem cum
Bedse Martyrologio componens, ridicule asserat, esse merum Martyrologii Bedx indicem ; forte qui
alium Bedam non noverat proeter Plantinianum, ex Adone male consutum, facile induci potuit, ut
alterum alterius epitoraen faceret, quemadmodum Florentinius Adonis epitomen censuit, dum ipsum
cum Adone conferret. At pupillam
Saussayo lseserat Rosweydus, Hibluini de Dionysio placita
oculi
ex suo codice impugnando. Hinc acriores ilhe in Rosweydum invectivae, hinc illa plurium argumen-
torum series, qua ipsura impetens, plerosque, graves et eruditos viros negare affirmat, Martyrolo-
gium illud Rosweydi, esse vetus Romanum, ab Adone laudatum et a S. Gregorio depictum, etc.
Verbo spurium decernit, diversum a vero ct repudiandiiin esse, imo corruptum, fucatum, el cx corrupiis-
simo codice depromptum. Sic in extrema opposita foede prolabuntur, qui de rebus non satis discussis
et perpensis, nunc araore, nunc odio distracti, Rosweydi Mar-
temere pronuntiant. Ultro admisi,
tyrologium non esse Gregorianum ; at non quod ab Adone laudatum est, id
esse ipsissimum illud, ,

vero pernego, nec id umquam extundent Saussayi aut Florentinii ratiocinia, quorum ut medullam
contraham, sic ordine prosequor.
iiiinutias 97. Arguebat, ut video, Saussayus a vocabulo natalis, sed quam imbelli telo, tam non digno quod
frustra
congerit, repellatur. Al urgent forlius, inquit Florentinius, qux dcinde censor oppouit: Martyrologium nempe
iilud ncqiiaquam csse posse, quod Ado laudarit, et a qtto se pturiinum adjuliim fatetur. Primttm, qttod cx
tribus antiqais codicibtts, quibus Roswcydus usus est, in uno taittum invcncrit Adoni prxftxum. cui potius
tamqttam Kalendarium prxfiiji potucrit, el cujus specimen revera non incongruum exhibet. Inde Roswcy-
dum exagilat, quod putaverit Adonem
Romani veteris insistere, cum ex locis adnotatis
ubique vestigiis
certttm ostendat, Romanum cum Adonc non convenire, in aliqttibus exubcrare.
illttd putatitiuin in mitltis
Si nihil ibi habeat Saussayus, quod fortius urgeat, vere ostendit se ea solum causa Rosweydum
aggredi, ut Hilduinum suum tueatur. Quid si decem, quid si viginti codices Adonianos reperisset
Rosweydus, Romano parvo vacuos, atque in solo aliquo, ordine quinto et vigesimo, feliciter prae-
fixum, an inde, obsecro, minoris faciendus esset tamdiu expetitus, tamdiu desideratus thesaurus ?

An minori eruditorum omnium applausu ubique acceptus Beda, a Majoribus nostris cditus,
est
tametsi contextus ille a centenis codicibus abfuorit, in uno solum aut altero, imo in duabus laciniis
Romana altera, altera Divionensi repertus ?

98. Edat nobis modo aliquis tot latentia antiquorum opera, vel si a millenis aliis codicibus abfue-
rint, faxo et gratanter et benevole ab eruditis omnibus admittantur, si nullo alio praeterquam
raritatis vitio laborent.
Scimus ab Aloysio, postlongara molestamque perquisitionem repertum esse
Adonis exemplar aliquod, in citjus comparatione, omne aurum nihil esse duxit. Cedo cui homini in
mentem venerit, editionem ejus redarguere, quod sola et prima esset? Alia exempla magis vel
minus integra vidit Mabilio, viderunt alii, a quibus etiam forte aberat Romanum parviim, imo ipsa
Adonis nec tamen inter eruditos ullus ex eo capite suspectum habuit, quod tam feliciter
priefatio ;

orbi litterario porrexeratRosweydus. Quid, quod testetur laudatus Mabilio seculo 4 Benedictino
parte 2 pag. 272, in pluribus, qutc vidil islius Marltjroloqii (Adonis) exemplaribus manu exuratis,
non comparere Adonis nomen ; an inde fortasse etiam arguet Saussayus, Martyrologium quod Adonis
nomine venit, perperam ei attribui, quia in multis exemplaribus Adonis nomen non comparet?

99 Aliud
 PRvEFATIO. xxv
99 Aliud o>que insipidum est. Rosweydi Martyrologium Adoni tamquam Kalendarium nr.rfiqi cimalus sua-
potius potuit. Jamne quod paulo ante Saussayus dixerat, merum Marlyrologii Bcdx indicem
excidit,
fatenda-
esse ? Profecto longe inter se differunt Beda, etiam supposititius, et Ado saltem tantum, ut utrique "<"" '"' ; •

idom indcx aut Kalendarium non conveniat. Sed ncquc illud satis capio, qua demum verisimilitudine
Romanum parvum, tamquam Adonis Kalcndarium venditetur, si ccrtum ostcnditur, in mullis cum
Adonc von convenire, in aliquibus exuierare? Si index aut Kalendarium cum opere non convenit,
operis illius indcx aut Kalendarium dici omnino nequit, non magis quam Kalendarium Missali
Romano pr.-efixum, aptari possit Liturgiae Grjreanica; aut Copticje. Nimiam hic video minutias
quasque excutiondi indequc argutandi pruriginem, ubi moderatiori et aceommodata rebus ipsis
censura est opus. Demus aliquid antiquis codicibus, fateamurque cum Florentinio, sacras ipsas
Tabulas, ut Sacramentaria, Diptycha, Martyrologia, non potuisse ad nos tam integra pervenire, ut
per summam notariorum aut amanuensium ecclesiasticorum incuriam, aut truncata, aut interpolata
non adeo ut ad rigidiorem criticen id genus codices revocare, idem sit ac eos prope convellere,
sint ;

quemadmodum in codicibus suis Hieronymianis satis expertus est Florentinius, et nimis quam
frequenter experiuntur, qui codices antiquos, prsesertim usuales, ut sunt Martyrologia, saepius
versant.

100 Multa Mosander in sua Adonis editione asterisco notaverat, tamquam auctori abjudicanda,
plura in appendicem rejecerat Rosweydus sed ecce Mahilio, citato jam loco, pleraque restituenda
;

putat, alia vero, qua-. alii genuina censuerant, ab interpolatore inserta. Qute eo solum huc adduci-
mus. ut pateat vix humanitus fieri posse, ut tales codices ad nos integri perveniant quod in hac ;

nostraUsuardi editione. diebus prope singulis usu venit. Nihil proinde miri erit, si in Romano parvo
addita aliqua, alia hinc inde detracta fuerint. quamvis id raro accidisse deprehenderimus. Quomodo
igitur adhuc maqis oppugnant Rosweydi Kalendarium dies frequentes a Martyribus vacui? Vere obtundit
Saussayus. Numeremus primum. quot dies in Romano parvo vacui sint, et subducta ratione, univer-
sim reperiemus septem, nimirum :
xxin Maii, vm Junii, xv Octobris,
xxvin Februarii, xxiv Aprilis,

xx Octobris, et xvl Novembris. Atque hi sunt frequentes illi dies a Martijribus vacui. Ecquid terminis
deficientibus solis septem, freqcentes
almti oportet, ut inter trecentos sexaginta quinque dies,
quo frequentiores fuerint in
dicantur deficere? At enim, si recte hoc argumentum expenditur,
Romano parvo dies vacui, eo minus speciem referet Adoniani Kalendarii, ut vocat Saussayus, aut
Adonianx epitomcs, qualem fingit Florentinius.

101 Instat Saussayus : Si Ado in preefigendis dieius festis ,

male alioquin per singulos dies ac
dispositis, hoc (Romano parvo) usus esset, cum et in eo aliqui dies deficerent, non utique Bedam
Kalendas
'°'
Florum supplere potuisset. Novus hic scrupulus est numquam scripsit Ado, se ex Romano
parvo
et ;
ffr ul/ „
supplevisse dies omnes, qui in Beda, a Floro aucto, desiderabantur, sed
adjutum se fatetur, ut dies lurpiut
"'
Kalendis inveniri solebant, non
Martyrum verissime. hoc est, distincte, notarentur, qui confusi in
utique in Beda et Floro confusi sed in antiquiori Hieronymiano, ex quo necdum confusionem omnem
;

sustulit Florentinius. Fuerint igitur dies septem vacui, an de

cetero non recte adjutum se profiteri

potest Ado, dum ccclviii dies plenos reperit? An ei defuerunt Sancti alii, quibus paueulos illos dies

suppleret? Dissolvamus omnia xxviii Februarii exvicinia

:
aceersivit Romanum abbatem Jurensem;
xxiv Aprilis. non vacabat Beda, tamen eo ipso die. sanctum Atexandrum Lugdunensem, Mellito,
et
Desiderius Lingonensis, imo
a Beda signato, adjecit xxiii Maii, non procul excurrendum fuit, ut
;

Observationem nostram Usuardinam vra Ju-

vel Viennensis synonymus commemoraretur, vide ibi ;

nii, habuit in Beda Mcdardum, quo tamen contentus non

fuit; xv Octobris. Lugdunum Antiochum,
longe quserendus erat deni-
Coionia Mauros, sugcessit xx Octobris, popularis S. Caprasius. haud
;
;

que xvi Novembrisf adfuit Lugdunensis Eucherius. Vides non

magna adjumenta Adoni aliunde
proinde verissimum maneat, maxime et pracipue ex venerabili illo et parantiquo Mar-
accessisse. ut
lyrologio adjutum fuisse.

102. Sequitur argumentum, quod nescio unde a Saussayo

desumi aut exsculpi, qua autem vel

veri umbra a Florentinio referri potuerit. Aures arrige Inmper negnri nequil (semper Florentinii
:

Martymlogium illitd (Romanum parvum) ablegent, qux subdit

verba recitn) quin ad recentiora tempora
Rcmis solermitas S. Re-
Saussayus annum scilicet mxi.ix. Etenim cun, iu eo ad diem xx Octobris,
ad
xra Januarii peragi consuevcrat. et h.rc ,n eamdem diem
migii adnotetur, aux anlea die migrationis
Remensi, Leone TX adstante Pontifice, nemo potest tmcedere, Marttjrolo-
accommodata fuerit in concilio
Viennensis, circa annum dccclxxv (me-
gium illnd essc. quod autoqrapho suo prxfijeerit Ado, episcopus
compositum vel scriptum undecimo seculo excvrrenU. Nec
lius scriberet circa annum dccclviii) sed
sibi demum velint Saussayus
CEdipus ipse hic nobis edisserat, quid tota hac speciosa rerum farragine
se vetus Rosweydi Martyrologium numquam inspexisse.
et Florentinius, nisi aperte fateantur,
saltem eo, qui citatur, die xx Octobris.
eruditorum mentem
103 Iterum repeto, prorsus non capere, quomodo h;ee in virorum cetera
me
exemplum adducitur dies xx Octobns, monstra sibi
incidere ullo pacto potuerint. Etenim si vere in
fin-unt quffl tuto profligent, eum is prfflcise
dies ex septem unus sit, quos eo codice vacare m ,

refertur, quam qure ipsis Kalend.s n"»»'.

solennitas
dixhnus Neque vero, toto eo mense, alia Reraigii
solen-
Et Remis civitate, sancti Remigii episcopi. Imo unica sola
hsec et
consi^nata est his verbis :

sit. Quod si haec pr.mum mshtuta

nitas%ux de Remigio, in hoo nostro Romano parvo posita
obseero, quanta absurda mde consequantur
fueritanno mxlix, Leone IX adstante Pontificc, vide,
Rabani, Adonis, Usuardi, Notken, imo
jam enim Martyrologia nostra omnia Bedffl, Wandelberti,
composita vel scripta fuerint, undecimo
sendo excurrente, cum ,n us ommbus,
et Hieronymiana ipsa,
satis non est,- ipsis omn.bus ant.qu.or t.re-
eade.n ipsa solennitas disertissi.no annuntietur. Si hoc
 xxvi PR^EFATIO.
gorius Turononsis soculis quinque junior fiet, cum in Hist. Francorum cap. 21 aaseruerit Factum
est autem, u( post dies paucos adesset fcstivitas sancti Remigii, qux initio mensis Octobris celebratur.
Diem selegit Leo IX, queni antea Remigii festivitati destinatum probe noverat.
104. Stupore potius quam admiratione percellor, dum hujusmodi cavillos, lranias, imo pura
puta figmenta protrudi video, et quasi per manus etiam doctorum virorum derivari, quse ab aca-

tholicis avide arrepta, in nostrum vituperium venditantur, ac similia comrainiscendi ansam ipsis
ijita USUS pra;bent viamque ostendunt. Certe citatus supra Beckius, istiusmodi flosculis ex Saussayo, Valesio
Iiccsius,
et Florentinio collectis, suum illud proetensuiu Germania; Martyrologium egregie exornavit, et ne
palmam eis cederet, ineptissimo commento locupletavit. Postquam enim Rosweydum Tlirasoni simi-
lem ex Valesio depinxit, qui nempe sesquipedalibus verbis Pontificem allocutus sit, puerilia alia
admiscens, tandem et ipse capto e pera Iapillo, GuliatUum se prostraturum destinato ictu existimat.
miilta mepta Audi porro quam belle argutetur pag. 22 Recentioris cliam eevi Martyrologium Rosweydianum
:

"""""
arguunt, qus iv Nonas Julii leguntur Eodem die August.£, sancti Udalrici ehscopi et con-
:

fessoris ; qui ivro seculo x vivit, el sine dubio non siatim esl canonizatus. Ado saue e.r hoc fonie aquas
suas derivare non potuit, quippe seculo ix vivens, nisi dicere velimus, a recentiori scriptore addita heec

fuisse; atque ita sluluunl Mosander et Rosvieydus in appendice, quibus suspecta hxc esse videntur, atque
aposteriori manu, (ortassis monachi Benedictini, in cujus solius codice sunt reperta, cl in tribus reliqnis

Mss. abcrant adjecta.

105 Ignosce, Lector, si bilem mihi moveat inepta, fatua, et mendacissimis gerris contexta ratio-
cinatio, ut ovum ovo, ita SaussayanaB persimilis, et pari prorsus fundamcnto subnixa; nam paten-
tissime falsum est, citata hic a Beckio de sancto Udalrico Augustano verba, in toto Romano veteri
Rosweydino usquam reperiri, nedum iv Nonas Julii, ut homo iste intrepide fingit, qui forte citata
verba in appendice Adoniana Rosweydi reperiens, multa commentitia superstruxit, quse manifeste
ostendunt, ruere hominem Andabatarum more, nec argumentum noscens, de quo traetandum erat,
nec libros, quos manu versabat. Mosandrum Rosweydo jungit, quasi et ille Romanum parvum edi-
derit, quae altera falsitas est. Tertio Mosandri appendicem appellat, qui de condenda appendice
:

ne somniavit quidem, in ipso Adonis textu, asterisco notare solitus, qua; ipsi suspecta videbantur.
Quarto Fingit, nescio quem codicem monacbi Benedictini, qui cum tribus aliis editioni Romani
:

parvi servierit, cum diserte fateatur Rosweydus, se tribus solum codicibus usum iu edendo Adone,
a quorum duobus aberat Romanum suum vetus Adoni pra;fixum. Ut verbo absolvam Tota ea :

Beckiana machina, ficta, futilis et inanis est, cui comininiscenda;, utinam viri alias eruditissimi,
mihique venerandi, falsis prsejudiciis abrepti, viam non pranionstrassent
Saussayana 106 Redeo ad Florentinium, ita telam Saussayanam pertexentem. Poslremo, inquit, Rosweydi,
sive Martyrologium sive Kalendarium, illud non essc a Baronio desideratum probat Saussayus. An satis

recte, non examino, cum magnum, sive parvum Romanum, magnus

nostra hic nihil intersit, sive
Annalium ecclesiasticorum scriptor expetiverit, modo verum perstet, illud edidisse Rosweydum,
quo se adjutum fatetur Martyrologus Viennensis. Ne. vcro Saussayus aliquid prietereat, quod omnem
adimat auctoritatem Rosweydi Kalendario, idemque nulke certitudinis, aut ponderis codicillum esse, futile
crassisque erratis repersum prorsus concludat, addit procoronide, ridicula etiam quxdum continere, idque
exadnotmis ad vi Idus Novembris probare nititur : Eo ipso (legendum, Et ipso) die, quatuor Coronato-
rum etc; sed Novembris, solvitque hic etiam
ridicula illa clare, ni fallor, solvimus, ad dictum vi Idus
Florentinius, recte aliquando observans, durum ninus exactorem esse Saussayum, ut Dionysium Pa~
risinum, eumdem esse ac Areopagitam mordicus defenderet, quod a Rosweydi tam Martyrologio, quam
adnotationibus, nonnihil infringi conjiciebat.

lecia xque 107 Hsec nempe tota mali labes ; hac ira incensus Saussayus, dum oculis emissitiis omnia rima-
suntatia. tur, ridicula, inepta, parachronismos, et nescio quse alia in Romano parvo se reperisse existimavit,
in quo prius selecta et aurea oinnia invenerat, imo talia, ut propter revelatum hujusmodi thesau-
rum, astris ipsis Rosweydum inseruerit : Heribertus certe, eximius ipse solis sapieniiee radius, vivi

jamque
fidei foutis rivulus, virentis justitis siipiiis niiiuis, quicceli pulcliritm cl xternum sidus. Amabo,
tam cito mutatus est color optimus? Sincere et ingenue edisseret Clar. Castellanus, a quo cum
notitiam libri illius Saussayani de Scriptoribus mijslicis a Florentinio citati postulassem reposuit :

ille. se quidem opus illud non nosse, at hoc probe scire, opera Saussayi omnia Parisiis in summo

esse vilipendio (profonde mesestime). Ait preterea, grande illud Martyrulogii Gallicani opus, duobus
voluminibus distinctum, contemptim appellari plauslrum mendaciorum. Demum, Hilduinistam fuisse
pertinacissimum, unde religioni sibi duxerit non acerrime iusurgere in opusculum, quo Dionysium
utrumque tam accurate, alterum ab altero discretum advertebat. Nimirum, nulla ipsius intererat,
quidquid veritas pateretur, dum prwjudiciis suis (« ses entestemens) contrariam offenderet. Atque
hisce Saussayum ex arena jubemus excedere.

§ 2.

Diluuntur ea, qu& speciosius objicit Florentinius.

Mtul probat Superest nobis cum ipso Florentinio controversia, in qua discutienda veniunt, qua3 Joannes Fronto,
Ftorenti-
nius
non pridem decretoria potius sententia determinaverat, quam solidis arfrumentis probarat
ita ;

Florentinius vero, adductis rationibus, speciosius, sed pro viri doctissimi more, summa cum mo-
destia, ex Romani parvi et Adonis ad invicem collatione, osteudere conatur. Juvat ex ordine singula
ejus argumenta expendere. Ita prosequitur : Verum sicuti Samsaijo facile concederem, Rosweydi nun-

cupatum
 PR/EFATIO. XXVM
cupatum Martyrokgium, non esse vetus Romanum
a D. Gregorio indicatum, el a Baronio
expetilum ita
ex Bedx Hagiologio contractum nequaquamconeentirem, cumpotius ex
Adone, conferenti cuique exeerptum
videri compendiosius Kalendarium omnino pottit. Contuli equidem cujuscumque
mensU plurimoi dies, ei
ex iisdcm ab Adone excerptis, ac in proprium usum, vel obscuriori, vel mutilo, vel recentiori stylo
deductis, facile agnovi, non Adonem ex hoc Kalendario, tamquam ex antiquo Aquileiensi codice, in tuum
Marlyrologium transtulitte , sed e contra recentiorem scripiorem inde rnurn
, indiculum compegUte.
Sedulo observes velim, Florentinium ex Saussayo hausisse, et passira supponere,
Roraanum parvum
scriptum esse, seculo xi excurrente, quo prajudicio munitus, facile alia colligit,
quaj ipsi recentioris
styli vestigia praferre videantur. Evagemus, inquit,
compendiote, ti libel, per unum aul allerum nwn-
lem imo vero, et libenter, per totos duodecim, el aliquot snjnatos dies, ego volo
;
omnes et sin._<ul.,<.
ctim Adone ct noslro sunul conferamut, ut attertionU non minut veritas, quam nostri vetustioris setat
appareat.

109 Vitandso confusionis gratia, haec ad rem nostram sejungi cupio, ultroque concessa quantavk
setate Hieronymianis apographis, pro quibus ipse unice pugnat, soli Adonis et Romani parvi colla-
tioni insisto, ut, uter ex altero ceperit, perspicue elucescat. Florentinius ab ipso limine
sic auspi-
catur : Rosweydi Martyrologium, recentiori ritu, quam nostrum, a KalendU JanuariVannum orditur.
annum orditur, sed inde nihil minus consequitur, quam quod recen- Rm
Sic plane, a Kalendit Januarii
Multum laborat, sed ferme in vanura, Florentinius, exercitatione sua secunda. ut '"",'j""',
tioris ritus sit.
rituum istorum annum inchoandi antiquitatem, seu, ut clarius loquar, prioritatera alicunde eruat, " *
nequedum fixos cardincs nobis producere potuit, ad quos figendos nec facilis sane nec expedita 1"""
sententia est. Utcumque fuerit, argumento ad hominem plane exarmatur, qui hic Rosweydum
adoritur, Florentinius nam quod inter Hieronymiana ejus apographa vetustissimum est, scriptum,
:

ut constat, sub initiura seculi octavi, anni sui sacri seriem etiam incipit a Kalcndis Januarii,
idemque facit Beda, Willibrordi plane synchronus. De artatis prarogativa cum Hieronymianis,
nullatenus discepto, sufficit mihi, si parem Epternacensi et Bedae, Romano parvo concesserit
Florentinius.
110 Nec pluribus opus esset, ut tota haec prima Florentinii argumentatio plane enervaretur.
Lubet tamen in curiosorum gratiam, ulterius inquirere, sitne usus in Ecclesia magis recentis,
annos a Kalendis Januarii, quam a natali, aut a vigilia nativitatls, aut aliunde exordiri ; quoe res
apud eruditos adhuc satis incerta et ambigua est. Percurramus antiquos Rituales libros Marty- et
rologia. Certum Frontonis Kalendaria pro antiquis haberi, similia esse, nec aetate
est, Allatii et

multum differre. Allatianum quadriehnio ante Frontonem, nempe anno mdcxlviii, operi de
,

Consensione Occidentalis et OrientalU EcclesUe, sub finem insertum est. Confer utrumque; statim
animadvertes, Allatianura incipere, a Dominica prima adventus, diesque notare, veterum Roma-
norum et Martyrologiorum nostrorum more, per Kalendas, Nonas et Idus. Contra vero Frontonis
editio initium facit a die natali Domini, sicque more hodierno, per ordinales numeros totius anni
dies decurrit. In Sacramentariis a Menardo et Thomasio editis initiura sumitur a Vigilia nativitatis
Domini ; ex tribus vero Gallicanis, ab eodem Thoaiasio, et post a Mabilione vulgatis, nullum
est, de quo judicare possis, consimile alteri iiabuisse principium. Nec dissimulat Mabilio de
Liturgia Gallicana pag. 08 num. 3, pag. 176 num. 5. et alibi, dubias et incertas esse de hisce
rebus conjecturas.
111 Parem puto fuisse, hoc est, nonstabilitam, sed arbitrariam Martyrologiorum inchoandorum
rationem, de qua nihil satis compertum sit. Jara de Hieronymiano Epternacensi et Beda locutus eum Bpt, -

sum ; addi his debet Blumianura. Lucense autem et Corbeiense non a vigilia° nativitatis. ut VI"
stc etiatn
Rosweydi, sed cum Frontoniano Kalendano, ab vm Kal. Januarii, seu ab ipso natali Domini, ordianlur.
anmim auspicantur. Porro Aloysius et Mosander Adonera ediderant, ut a Kalendis Januarii
sic

principium facerent; Rosweydus vero sic ultimo proefatiunculce surc paragrapho loquitur Quod ttic :

m Martyrologio Adonit initium sumatur, non n KalendU Januarii, ni kactenus editum, s,-il a vigilia
nativitatU Domini, scias hoc ex Romanse Ecclesix ritu factum, qux iiniii epoi nu olim kabuit Nativitatem
Christi, et u Vesperis vigilUe ipsius NativitatU annum auspicabatur. Constant r ,/.; exhibebant tria Mts.
exemplaria, quibus nsus sum. An forte tunc immemo -
erat vir accuratissimus, Romanum suum
vetus, Adone multo antiquius, a Kalendis Januarii exordiri? Si omnia Adonis manuscripta
exemplaria, interse conferrentur, plura credo repertumiri, qurc in hacparte Romauo parvo essent
conformia.
112 Fnit Wandelbertus Adonis sequalis, imo ipso senior et ante ipsum Martyrologus, utpote qui
;mno dcccxlii scripserit; ipse nihilominus sic pnefatur A KalendU JanuariU, usque ad finem anni,
:

per diemm singulorum occurentet festivitates, (Martyrologium) metro edidi . idem factitavit is.

ope et tubsidio Wandelbertus prxcipue usus est, sanctut et nominatUsimus Florus, Lugdun*
siee subdiacotms, auctioris Bedse Martyrologii compilator. Adde liis Rabanum, et ijisum Adone vem-
stiorem, adde Notkcrum ei ferme sequalem, patebitque evidenter, quod supra dicebam, modum is-
tumannos inchoandi, perid tempus valde arbitrarium in libris ecclesiasticis, sed prtecipue iu Mar-
tyrologiis fuisse. Quiu irao a raajori antiquiorique Martyrologorum nostrorum numero ita stabilitur

Romani parvi auctoritas, ut potius consequatur, seculo ipso octavo inchoandorum annorum ratio-

nem a Kalendis .Tanuarii ccapisse, quam ex Florentinii conjecturis ullo pacto verisimile sit. reoen-
tiorisusus esse sic annos exordiri. Ha'c concludo jiriefaliuiicula Bollandi, i die Januarii, ita opus
suum auspicantis Prxcipua temper religione celebratx a ChristianU Kalends Januarue sunt, jrn
:

Dominici natalis octavam, tacrotancUe circumcUionis ( 'hritti m, moriam, et augustUsimum nomen Jesu, iii

jiio nimirum oportet omnes hom net alvosfieri. Meritoigitur veteres Romanos, in aus)
 xxviii PRyEFATIO.
anno, sequi Ecclcsia maluit, quamceteras gentes, quse quodpiam slatucrent cxordinm,
aliiid ul ipsc dies

sacrum nostrx symbolum salutis prxfcrrrt. Sod de his plusquam satis.

113 Pergamus cum Flnrentiniocompcndiose evagari In ipsa autcm Kalcndarumdie, inquit, prx- :

ter octavam natalis ct circumcisionem, non alios quam tres Martyres exhibet, unicumque confessorem, re-
liciis apud Ailonem, triginta Martyrum Romanorum corona, Euplirosyna virgine ac Etigendo abbate. Hic

Taniumdem hsereamus tantisper. quseramusque ex Florentinio, rectene Martyrologii compilator priotensam

eVmutai- suam epitomen, vel indicem, vel Kalendarium contexat, dum tres omnino annuntiationes apud
•""'" Adonem intactas relinquit? Ego talem indicem, vel Kalendarium, vcl ex hoc solo capite, ut infidum
mam parvo et spurium rejicerem. Qureramus denuo, an ipse collationem suam satis opportuno inde incipiat,
ftuiatAdmis ubi tanta inter Adonem et Romanum parvum discrepantia est? Cur ad secundum Jannarii diem
dium ; progressus non est? Ibi certe longe majorem invenisset conformitatem. Verum ne nimis Ixdeat (Flo-
rentinii verba sunt) omnia sigUlatim hic perpenderc, verbo unico rem absolvam sive Romanum par- :

vum cum annuntiationibus Adonianis conveniat, sive in numero discrepet, sive deficiat, sive exu-
beret, nihil inde contra Romanum parvum conficitur, cum adductus a Florentinio Kalendarum tex-
tus, apud omnes cordatos probaredebeat, Adonem posteriorem, a priori accepisse quidquid in eo conti-
nebatur; addidisse, qua? alibi repererat, aut Lugduno, ubi Martyrologium scribebat, viciniora erant.

114 Meminisse poterat debebatque vir doctissimus, paulo ante a se dictum, non ita Adonem Ro-
mani vestigiis se accommodare voluisse, ut ne latum quidem unguem transgressus sit. Quin imo trans-
gredi omnino debuit, dum aliunde subsidia adfuere, quod Kalendis Januarii plane ostendit alibi, ;

dum Sanctos alios non reperit, ut secunda die Januarii et saepe alias nullos exornavit Sanctos, ,

pra=ter eos, quos ei Romanum parvum suggesserat. Quod si contra factum esset ,
puta, si Roma-
num parvum ex Adone accepisset, quamam, obsecro, cogitabilis causa dari posset , cur indieuli au-
ctor,ex octo Adonianis annuntiationibus, solas quinque selegisset iis Sanctis pr.netermissis, qui ,

erant notissimi ? Rursus. quaa causa, cur vel ipsam primam celebrioremque Adonis annuntiationem
immutasset, addendo et circumcisio, quae verba a Viennensi aberant? Dicetne Florentinius, ipsam
:

circumcisionis nomenclaturam usus etiam esse recentioris ? Sed vere inutiles sermones eaedimus, nimis
clare sese explicuit Ado ipse, nimis dictincte et aperte ductorem et antesignanum suum prasmon-
stravit, ut articulo sequenti liquido manifestabitur.

115 Ceterum argumenta Florentinii singula percurrenda, singulis sua reponenda solutio omnia ;

expendamus. Sic procedit Conferat in codem primo mcnse curiosus lector dicm xiii, quam Corona et
:

nominibus quadraginta militum mutilat; xix, ubi Pontianum ad bestias damnatum cx multis eolligit.Ki-
hil hic novi adducitur, quod in superiori ratiocinatione adductum et solutum non sit. Sequitur falsa
Florentinii, sed perpetua ejus suppositio ex Saussayo hausta. quod Romanum parvum seculo xi
non sit antiquius. Adverte hic, qua id ratione confirmare conetur. Sicinfit Sed prxcipuexx diem :

(Januarii) adrertat. et agnoscet Fabianum ab Adone Romx episcopum dici, a Breviatore rcro, reccn-
tiori mere Papam appellari, qucm titulum cum ubique et constantissimc Romano Pontifici tribuat, et raris-

sime apnd Adonem inreniatur, non obscure videtur arguere, Kalendarii auctorem post Gregorium VII
advixisse, quod anno Christi mlxxiii Pontifcx ille statuent, nomen Pap.e, aliis hactenus episcopis et cla-
rioribus presbyteris commune, proprium deinccps ct singulare Romani Pontificis cognomentumesse debere.

116H;ec est illa, quamnon semel digito monstravi, Florentinii hypothesis, qua Romanum no-
strum parvum ad seculum xi excurrens retrahitur, plausibiliori, ut verum fatear, quam superius,
ratione; sed tamen nulla, cum ex scholffi placitis argumentum nihil probet, dum probat nimium,
suoque adversarium jugulat. Si vere subsistit Florentinii ratiocinium, jam eodem argu-
sibi gladio

mento conficitur. Hieronymianum Lucense, imo et Corbeiense ad seculum xi esse revocanda, cum
ipsi illi codices i Julii Gagi Pap.e ; n Julii Melcialve PP, vel Miltiadis
Papj:, et x Septembris

Hvlari Pap.e, distinctissime annuntient, et forte alibi eadem appellatio recurrat, quod ulterius

scrutari opus non est. Quid plura? Beda ipse nomine Papx passim utitur, et omnes seculi noni

Martyrologi, quos ex causa inepte quis et ridicule ad undecimum seculum excurrens amandare
tali

prrcsumeret. Qunil vero ait Florentinius, rarissime apud Adonem inveniri nomen Papx mirum pro- ,

fecto, et plane falsum nam sola pag. 47 bis recurrit proximainde pag. 52, iterum item pag. 54,
: ; ;

et tot aliis, quas sigillatim enumerare supervacaneum est. Aliis armis opus, ut Romani parvi anti-
quitas concutiatur.

117 Jam vero, quod Martyrologii istius auctor constantissimc Romano Pontifici tribuat appellatio-
Paim noiucn nem Papx, hoc ipsum, inter alia, argumento nobis esse debet, prsedictum Martyrologium Romse,
coiuraipsum usquedum Usuardinum Romse, uti
scr ipt u m. Romffi usitatum fuisse, et verosimiliter perseverasse,
in omnibus aliis Occidentalibus ecclesiis, admissum est. Vis et robur asserto nostro adjungitur ex
vetusto Kalendario Romano, tum ut ab Allatio, tum ut a Frontone editum est:namibi nomen
Papx unde nihilominus quis pessime argueret, seculo octavo esso posterius, tur-
saepius recurrit,
pius vero ad undecimum ablegare contenderet. Quod autem Florentinius eordatum lectorem mittat
ad xx, xxi, xxix et xxx Januarii tum ad xi Martii ad Kal. Aprilis ad vn Septembris, ad Kal.
; , ,

Novembris, ad x, xxvi et xxvmi ejusdem mensis denique ad xvni et xix Decembris, ut ex illis ar-
;

guat, omnia purum putuin Adonem sapere ego lectorem eumdem libentissime arbitrum eligo, an ex
:

citatis istis, imo ex omnibus fere totius anni diebus, omnino contrarium non pateat nempe Ado- ,

nem, purum putum Romanum parvum sapere, ubicumque Sanctos alios, aliunde conquisitos ei non
superinducit, ut proinde nihil minus verisimile sit quam ex Florentinii dictis conslarc vetus Ro-
, ,

manum, sive cum Bollandn minus Romanum, ex Adone contractum potius esse..., quam uti peranti-
qniim Adoni faccm prxtulissc nam plane oppositum, refutatis jam adversariorum argumentis, ex
;

professo demonstrare aggredimur.

118 Verbum
 PR.EFATIO.
118 Verbumunum cum Florentinio superest, quo cursim ostendam virum clarissimum,
nimio Cetera
Iaudandi exornandique Hieronymiani sui Martyrologii aestu abreptum, illud ipsum in
Romani parvi 'Mtmdorti
locum intrudere voluisse, eique characteres aptare ab Adone signatos, nempe veneraHU et mom"" i -

: peranti-
quumab urbcRoma Aquileiam, cuidam sancto Episcopo, aPontifi.ce Romano directum. Ita suadent,
in-
quit, bini nostri codices, in quibus, D. Hieronymo adscriptum, et a nobis exhibilum
Martyrologium.Adoni
prorsussociatur; quod anliqui cliaractercs. qui Gregorianum omnino demoustrant,
vix dubitandi locum
relinquant, quin iltud ipsum sit apud Adonem,venerabile etperantiquum, etc.
Credimus an qui amant?
Profecto si codicum sociatio aliquid probat, tot sociatos reperere Majores nostri,
tot in Museo
nostro collecti et sociati sunt, ut ex iis probari possit quidlicet, puta et Usuardum ex Rabano,
:
et
Bedam ex solia Hieronymianis conflatum, quo nihil est ineptius. Si tantillum operre posuisset Flo-
rentinius in conferendis cum Adone Hieronymianis apographis, luce meridiana clarius deprehendis-
set, vix majorem Adoni cum Ilieronymianis, quam cum Kalendariis Bucherii, Carthaginensi. Alla-
tii et Frontonis affinitatem intercedere atque adeo gratis omnino et perperam dici, illa Adoni facem
;

prseferre potuisse.

119 Ifec ad speciosiora Florentinii ohjecta, satis dicta sint; cui ne nihil prorsus largiri videa-
mur, hoc ei non recusabimus, quo admonitionem suam 4 concludit, videlicet Martyrologium Hiero- :

nymianum, supra omnia qux hactenus edita sunl, ex sola ipsius nomenclaturz inspectione, additionum
slate, et loquendi stylo, vctnstius existimandum esse ; tanlum vero illud a Rosweydo editum antecedere,
quantum omnia in vetustatis ckaracteribus antecedit, rt quantum
simplicissima Martyrum messe largo
in
proventu suprn illud reduudat. FIoc, inquam, Florentinio, sive liberaliter; sive ut debitum, ultro tri-
buimus Hieronymianum aetate, vetustate, et Martyrum numero, Uomanum nostrum parvum pra?-
:

cellere ; at in mutuam vicem nobis concedi postulamus, Romanum parvum, nitore, ordine, exacta
Kalendarum distinctione, tota denique operis sui symmetria, Hieronymianis codicibus
omnibus tam
longe anteferendum, ut ipsa ad hoc ne ullo quidem pacto comparanda sint. Sed jam tempus est, ip-
summet controversiae caput, vetus Rosweydi Martyrologium, nobis Romanum parvum, penitius in-
trospiciendi.

ARTICULUS III.

Romanum parvum sic delincavit Ado, ut ex ejus pra?fatione ostendatur,

ipsissimum esse, quod suo Martyrologio pnefixit.

Jam variorum, variisque modis Romanum parvum impugnantium argumentis, exordine et sigil-
latim refutatis, superest, ut deipsius Martyrologii verogenere, auctoritate, stylo, aetate ceteris-
que propriis characteribus ea depromamus, quae longa exercitatione, ac multiplici, jam annis ali-
quot, Martyrologiorum omnium, praesertim Romani ipsius parvi et Adonis, facta ad invicem colla-
tione, nobis tandem persuaserunt, non aliud Martyrologium praefatione designari potuisse, quam
ipsissimum illud vetus seu parvum Romanum a Rosweydo editum, quod tamquam textori catena,
sic ut exeraplar, ut argumentum, ut substructio Adoni primum, ex hoc Usuardo et Notkero prae-
luxisse, aperte, nisi me comperisse existimo. Non dissimulaverim tamen,
vehementissime fallor,

labore magno, continua attentione, et perenni studio opus fuisse, ut praeconceptam opinionem, ex
Frontone, Valesio, Florentinio aliisque prius haustam, quu? tot speciosis illusionibus compta, facile a
pluribus eruditis virisquos hic appellare supersedeo, imbibita est; ut eam, inquam, opinionem,
,

pridem animo insidentem expellerem. Nimirum luctandum erat quotidie, cum diebus singulis in
meis ad Usuanlum Observationibus, idem fascinus, ut ita dicam, oculis obversaretur, videri nempe
Romani parvi terminos, Adonianis tam similes, ut non possem non Adonianum aliquid in Romano
parvo agnoscere.
121 Dicamus quod verum est, tenuit haec lucta diu multumque, nec acquiescere primum potui
urgentissimis Castellani momentis, quibus me non seniel pulsaverat ; verum diuturna tandem me-
ditatione, perpetuo examine, animique volutatione, utriusque Martyrologii annuntiationes approxi-
mans, severoque scrutinio conferens, quae vere Romauura parvura Adone vetustius ostenderent :

omnibus accurate mecum libratis, victas dedi manus, certumque agnovi Castellani effatum, supra a
num. 87 relatum, scilicet, viros illos omnes. quantumvis eruditos, re nequaquam satis attente per-
pensa, sola illa fallaci conformitate captos et delusos, se mutuo transcripsissse. Id quibus argumen-
tis confecerim, sic cum lectore communico, ut paratus sim ad priorem redire sententiam, siquis
majori rationum pondere mecum certet. Neque enim, ut Frontonis verba repetam, mea ullatenus

refert, Martvroloqium illud, essevel non esse Romunum, vetus vel novum. Adoni praduxisse vel non Nefallax
praelnxisse (cum hinc Usuardi puritas aut integritas nequaquam pendeat) sed tenemur, quje vera sunt ]•,

'"'"'"t,
profcrre, et quod possumus, praicavere, ne quae nobis diu illusit fucata imago, alios in errorem
inducat.
122 Ut de tota hac dispufatione recte, et secluso partium studio, judicium feratur, numquam
abesse, nec ab animo nec ab oculis possunt, ea quos sanctus Viennensis episcopus in sua praefatione
disertissime pronuntiat, quaeque ad sex capita revocari debere existimo. Primum est, Adonem opus ,'

suum execulum fuisse.... imperio et jussione sanctorum virorum. ut supplerentur dies, qui absque lumu-
nibus Martyrum in Mnrtyrologio, quod venerabilis Flnri studio. in labore Dvmui Bcds accreterat,
ttintum iiotaii erant. — Alterum, qiuesivisse Adonem, dics Martyrum vcrissimc notatos, qui eonfusi in
Kalendis suis inveniri solent; ubi facile observas, verum opponi confuso, ut proindc, pro verissime,
absque ullo sorupulo supponi possit distinetissime. — Tertium est, quod ad id praestandum adjut it

cciurabiti
 xxx PR^FATIO.
venerabili aliquo etpcrantiquo Marlyrologio. — Quartum, quod ipsum illud Martyrologium , ab urbe
Roma Aquileiam cuidam sancto Episcopo a Pontifice Roma.no direetum sit, — Quintum, quod idom Marty-
rologium, postmodum a quodam rcligioso fratre aliquot dicbits AAoni prxstitum, abipso, apiul Ravennam
posito. diligenticura transcriptum sit. — Demum, quod istud idem in capite sui operis ponendum ptttarcrit.
Ex liis liquot evidentissimo, illud vere et unice esse Martyrologium, ex quo Ado suum, post Bedam
et Florum supplevit et locupletavit, in quod sine controversia conveniant prredicata omnia et sin-
gu!a, sex illis nostris capitibus proxime enumeratis comprehensa.
123 Alterum decidendoe litis principium est, quod nullus adversariorum merito queat abnuere,
nempe : nulla haetenus Martyrologia Adone antiquiora, saltem quibus adjutus sit, assignari posse,
praeter illud quod sub Eusebii et Hieronymi nominibus circumfertur, item Homanum parvum,
et illud quod Flori studio in labore Beda? accrevit. quodque ab Adone ex altero illo vetustiori sup-
iitjus tex pletum est. Si iglturdemonstravero in Martyrologium Hieronymianum nullo pacto quadrare posse
capito recle exAdonis
sex jam statuta preefationo capita; si contra evicero, in Martyrologium Rosweydi aptis-
expensa,
nutti nHcn sime et apertissime cadore ; puto neminem fore imposterum, qui debitae Romano parvo antiquitati,
Wartyrologjo
prieterquam
et meritis Rosweydi laudibusausit detrahere. Age Et ad
vero, singulos Adonis apices expendamus.
Romano primum quidem caput quod attinet, non dilfiteor, ex Hieronymiano adjuvari aliquatenus potuisse
parvo.
eique soti Adonem, ut dies vacuos suppleret quin et adversariis dabo, quod forte ignorarunt nam ex Adone
; :

convenire ostenditur, ipsum Hieronymiano usum fuisse, utpote quod diserte citat xxrv Februarii his veris :

possunt.
Et in Murtijrolotjio, quod Eusebii ct Hieronijmi vocabulis insignitum est. Probant ha?c, uti potuisse,
ut supplerentur dies yacui;'ast usum" fuisse, hoc est quod nec suadere tentarunt adversarii, nec
persuadebunt umquam. Sola Observationum nostrarum ad Usuardum lectio, quemlibet non obstina-
tum de contraria veritate, diebus ferme singulis convincet.
quod millli- 124 Rem ipsam aggrediamur, atque ad primum Adoniana? praefationis caput, liquido demonstre-
pticiter el
sigiltatim mus, Adonem in supplendo Beda, Hieronymiano Martyrologio usum non fuisse. Huc faciet Floren-
probatnr. tinii methodus. qua speciminis gratia evagabimur per mensem unum aut alterura, utrumque Marty-

rologium et Hieronymi et Adonis conferendo neque enim pluribus opus erit, ut manifestissime per-
;

cipiamus, nihil minus cogitasse Adonem, quam ut ex Hieronymiano dies in Beda vacuos restitueret.
Vis paucis et palpabiliter veritatem tangere, percurre solos primos duos menses Januarium et Fe-
bruarium, atque in illis solis duobus dies ferme quadraginta invenies, in quibus nec una quidem
Adonis annuntiato cum ulla Hieronymianarum concordet. Si ex ceteris aliqua: hinc inde, saltem
nomine tenus, convenire in aliquo videantur, semper etiam diversitate aliqua, et satis notabili dis-
crepant. Sancte profiteor, in Usuardinis Observationibus (quibus potissimum studui ad antiquissi-
mam radicem Sanctorum memorias revocare) sspe mihi laboraudum fuisse, ut nunc ex illo, nunc ex
altero Hieronymiano apographo affinitatem aliquam, obtorto quasi collo, inter ipsa et Adonem ex-
tunderem.
125 Quod hic de duobus mensibus dico, id lector in omnibus sequentibus non minus clare et per-
spicue deprehendet, saepe demiraturus, tam multa, tam audacter, tam temere de hisce,Martyrologiis
et Romano parvo, ex perfunctoria unius fortasse aut alterius Ioci collatione, determinata et definifa
fuisse. Clamabant supra, inde Rosweydi Kalendarium magis oppugnari, quod dies frcquentcs haberet
Martgribus vacuos, cum frequentes illi dies vix totum septenarium constituerent; hicvero, si superis
placet, ex Hieronymiano dies in Beda vacuos suppleri potuisse contendent, ubi toto mense Februa-
rio vix quatuor aut quinque annuntiationes assignabiles sunt, quae ad Hieronymianas uteumque
reduci queant. Singulos dies percurrere nec vacat, nec opus est res ipsa loquitur, eademque toto ;

Usuardino opere ferme adnauseam inculcanda fuit et repetenda, uti e contra ibidem, ad diesprope
singulos, quam fieri potuit exactissima, ex Romano
parvo, Adonis, Usuardi et Notkeri, genesis,
tanta luce in oculos perpetuo incurret, ut quis sciens ac volens caecutire debeat, qui haee omnia evi-
denter demonstrata inficietur.
126 Non minus perspicuum est, secundum Adonis pronuntiatum, ab Hieronymianis longissime
dissitum. Non deerat Adoni Martyrologii Hieronymiani exemplar, sed cum in eo ingentem rerum
confusionem adverteret, tum in nudis Martyrum et sacpissime truncatis luxatisque nominibus, tum
in Kalendis seu laterculis ipsis, plane deordinatis id sibi subsidii quserendum vidit, ex quo dies Mar-
;

tijrum rerissime notaret, quos in Hieronymianis confusos inveniebat. Id vero quam opportune, tam
feliciter invenit in reperto Ravennte Martyrologio, cujus vestigia omnia clarissime et distinctissime
praefert vetus illud liosweydi, nobis Romanum parvum, quo de hic agimus, atque illud dicimus ve-
nerahile et prranliqitum forma quidem, ordine ettotasua eleganti ceconomia venerabile, xt&te peran-
:

tiquum, cum centum et amplius annis Adone vetustius esse, omnino censeamus. Poterunt quidem et
haec duo epitheta llieronymianis propter vetustatem tribui sed cum in aliis plano deficiant, satis
;

patet, alium Ravennae rep*ertum ab Adone thesaurum, quo in concinnando Martyrologio suo adjutits
fuerit, id quod Romano parvo planissime et plenissime competit, utpote quo diebus singulis ita se
adjutum ostendit Ado, ut raro praetermittat Sanctos, raro ipsa verbanegligat, quibus Sancti in Romano
parvo annuntiantur, eamque nuper diximus esse totam et continuam operis nostri demonstrationem.
127 Quarto loco testatur Ado, Martyrologium Ravennse sibi prrcstitum, \ab urbe Romx Aqui-
leiam, cuidam sanclo Episeopo a Pontifice Romano direetum. Sine te submonearn, ex dictis supra
num. 122, notum Adoni fuisse Martyrologium, quod Euscbii ct Ilieromjmi vocabulis insignitum est.

Quis igitur vel verisimile faciat, iis verbis, ea phrasi usurum Adonem, si libellus, Ravennse a reli-
gioso fratre communicatus, eadem Eusebii et Hieronymi vocabula pratulisset? Nemo (ut in prover-
bio est) e duobus tria videat, aut pulverem oculis offundat hic tam diversis characteribus utrumque
:

Martyrologium designatur, ut saltem Mieronymianum nullo prorsus pacto esse pussit, illud quo se

Ado
 PR.EFATIO. xxx ,

Ado adjutum fatetur. At nostro Romano parvo aptissime convenit, ut P.om;e seriptum
et compnsi-
tum, tamquam vere Homanum, tunc Romas usitatum, a Iiomano Ponliftcc cuidam
sanctc E
Aquileiam directum sit, nempe ut is Episeopus ritui Romano se conformaret;
idqne ab Aquileiensi
aliisque ecclesiis faotitatum existimamus, donec methodus Usuardina magis placuit. tantumque pau-
Iatim invaluit, ut Romse etiam adoptata, diu ante Belini Patavini tempora dici mcrucrit : Martyrolo-
ijium secundum morcm Iiomante curiae.
128 Sicui fortasse magisplaceat Henschcnii ct Papebrochii opinio, exprcssa
in Prologo ad Bedam
ante secundum tomum Martii, num. n, nihil magnopere obluctabor, cum nihil ibi asserant, quod
cum hacnostra sententia non apprime conveniat. Sic habent At primum invenimus, tria
not habere :

(manuseripta Bedae Martyrologia,) qtue sinqula integrum Bedam, sed modice auctum,
et quoad vacuos
diessupplelum, tam fideliter exhibuerunt, ut omninopersuaderemur, in plerisque Romanis batilicis, nbro-
qalo Bieronymiani Martyrologii usu, et illo, quod Aquileiensi Bpiscopo, a
Pontifice missum supra monui-
mus, (ortasse. non nisi in Laterano, aliisque paucis ecclesiis ivceplo, ila probatum aliis Beilam [uisse, uteo
convenicnlcr auclo, utendum plures sibi putavennt, usquedum Usuardus visus ecdesiastkis usibus accom-
quidem alibi paulo aliter explicat Papebrochius, ut inappendice ad articulum 18 Re-
modalior. Hffic
sponsionum sed dicta sua et scripta omnia, quse Martyrologiorum materiam spectant, ad lianc no-
;

stram sententiam revocari et reformari ante obitum suum postulavit. Verum sic ferme a proposito
argumento dilaberemur.
129 Jam ad quintum caput quod attinet. prafatum stope Martyrologium a rcliqioso fratre aliquot
diebus prjistitiim, diligenti cura per Adonem transcriptnm esse, aliud nobis etiam patentissime denotat,
quam Martyrologium Hieronymianum. Fuerat sanctus Ado monachus coenobii Ferrariensis in Va-
stinio,deinde ad Prumiense migraverat, aliaque haud dubie, ut erat diligens rerum scrutator, alia,
inquara, Ordinis sui ccenobia lustraverat, alia Martyrologia certo viderat, et certissime exemplar
vel forte exemplaria Ilieronymiana, quae Ravennae quaerenda non fuerunt, nec ibi transcribenda.

Aperte eloquamur : non ita scriberet Ado de praestito sibi codice, si Martyroloqium, quod Euscbii et
Hieronijmi vocabulis insiqnitum est, transcribendum accepisset. Enimvero, novi aliquid ibi detexit
Ado, sibi suisque prius incognitum, idque ob exactam Ivalendarum seriem, ob Martyrum nomina
tam clare distincta, tanti fecit, ut ferme Croesi opes, quod de Pauli tunica prcedicabat Hieronyraus,
se effodisse existimans, illud unum tamquam regulam sibi proposuerit, ut notatis accurate Kalendis,
ex undecumque passionum codkibus, Sanctorum encomia paulo latius et apertius describeret,
collectis

sicque infirmiores fratres... inmemoriis Martijrum haberent compendiosam lectionem, atque in parvo
codiccllo, quod niulto tabore alii per plures codices exquirunt.

130 Superest sextum idque ultimum Adonianae prrefationis caput, haud quaqnam contem-
nendum. In eo declarat Viennensis Martyrologus, quod illud ipsum Ravencse transcriptum Marty-
rologium, in capitc sui opcris ponendum
dixit operi suo sociandum
putaverit. Non
aut una cum ,

opere suo compingendnm, sed diserte, ponendum putaverit, sic ut cum opere suo,
in capite operis
unum quodammodo idemque opus constituat, et ita qnidem, ut ipsa sua pnefatio, utrique operi
praemittatur utrumque opus raanifeste afficiat, verbo utrumque opus tamquam unum idemque
, .

complectatur. Ubi Florentinius aut adversariorum qtiispiam alius exemplar aliquod Hierony- ,

mianura, in capite Adoniani Martyrologii ea ratione posittim alicunde eruerit, per me licet, tunc
disputando inquiratur, an postreraum hoc ex sex Adoniauis capitibus Martyrologio Hieronymiano ,

aliquatenus aptari possit. Nobis interim certum videtur. tam apte, tam clare, tam manifeste omnes
eos articulos cum Romano parvo congruere, quam liquidum, patens et evidens sit, pradicata illa

otnnia ab Hieronymiano esse alienissima; si forte excipias, quod venerabile et perantiquum

appellari posse non diffiteamur, si tota veneratio a sola antiquitate proficiscatur.
131 Ex iis coloribtis, ab ipsomet Adone nobis depictum
his rectissime concludi posse existimo,
esse vetus seti parvttm Romanum,
magis ad vivum vix a quoquam delineari potuerit. Viderat,
ut
et scrupulose observaverat lineamenta htec omnia oculatissimus Rosweydus, priusquam lectori
auderet asserere, Adonem veteris hujus Mattyroloqii vestigiis semper insistere; priusquam lectorera,
veritatis securus, ita confidenter alloqueretur Enimver vetus hoc Romannm Martyrologium, fontem
:
i

esse omniitm aliorum Marlyrologiorum (Hicronymianum ct gcnuintim Bedam necdum noverat) qui

vel leviter inspexerit, non dubitabit asserere, Ado certe ex hoc fonte suas aquas derivavit. Et ut fontis latex

ab origine sua recedens, sensim augescit, ct in rivum aquis undique confluentibus abit ; idem factum huic
Martyrologio, quod nunc a Bctla (Plantinianum indigitat ex Adone sumptum) nunc ab Osuardo (hunc
Adone seniorem putahat) nunc ab Adone, nunc al> aliis paulalim increvit. Licebii nunc ad fontcm
digitum semper, intendere;eo enim fine, caput fontis, quod hactenus latebat, in apertum produxi. II. ec

Rosweydus sagaci, maturo, veroque judicio ,

qtio usque ferebat adepta tunc temporis Martyrolo-
giorum notitia. Rivtili vero et rivulortim cum primo illo seriei uostrae fonte connoxio per totum ,

Usuardini Martyrnlogii curi-iciiliiin diebus singnlis, tam sensibili et ] modo ex Obscrvatio-

: 1 1 l ! > 1 i

nibus nostiis elucescit, ut pluribus lioc saxum liic volvere supervacaneum videatur. Veruni cum
et alia argumenta suppetant, qure Romani pai-vi autheirtiam mirifice illustrent, Itibet et illa

sequenti articulo ordinate deducere.

Tomus vi Junii. W ARTICULUS IV.

 PR^EFATIO.

ARTICULUS IV.

Romani parvi auctoritas, ex charactevibus propriis,

stylo, genere, cetate, demonstratur.

modo Romani parvi effigiem ex Adonis prafatione expressam dedimus, ut facillime a quovis
Jamagnosoi possit etdebeat, eaque agnita promptissimum omnes adversariorum eavillationes sit

infringere. Demus Frontoni, Florentinio. Cointio adannum dxviii pag. 31G, et quibuscumque aliis

ineadem navi haerentibus ; demus, inquam, omnia inter Romanum parvum et Adonis Martyrolo-
gium ita inter se congruere. idem ordo. eadem verba, iidem solcecismi,
ut utrobique idem sit stylus,

iidem errcres, prorsus ut in nullo discrepent, sintque similia omnia, nequedum consequens ullo
pacto inde fuerit, parvum illud Romanum ex.altero contraotum, nisi tota Adonis prasfatio evidentis

falsitatis et apertissimae suppositionis convincatur ; quod in ullius cerebrum hactenus vel per
somnium ineidisse, non novimus. Atqui sanctissimus Viennensis proesul candide et sincere profitetur,

se ad supplendos Bedae dies vacuos, aitjutum fuisse venerabili ct perantiquo Martijrologio ,

Ravennz
sil i prxstito, a se Iranscripto, a se in capite operis sui pnsito : invenitur istud ipsum Martyrologium
capite Adoniani positum, apparent ubique vestigia, tam clare ab Adone praesignata, eaque et
singula et omnia sic Romano parvo propria sunt, ut in nullum aliud Martyrologium convenire ullo
pacto possint. Et erunt post hsec, qui sanctum ipsum Adonem tantum non mendacii arguentes, ,

tamquam ex tripode nobis nostrum parvum, seu vetus a Rosweydo

definiant, Martyrologium
editum, non essc nisi epitomen Martyrologii Adonis, in quo omnia purum putnm Ailonem sapiant! Ego
me fateor capere non posse. qui id saltem Florentinio, penitius omnia scrutari solito, persuasum
fuerit. Sed fidem liberemus, ipsumque Romanum parvum vivis suis, propriis, nativisque coloribus

depingamus.
Romani 133 Prima Adoniana methodo diversa inde in Romano parvo
antiquitatis nota propria. et ab ,

parvi
antiqiritalit desumitur, quod ubi Ado semper Sancti aut Beati nomen
et ceteri noni seculi Martyrologi, religiose
nots
Martyribus et Confessoribus priefigunt, auctor istius Martyrologii, licet apponat aliquando attamen ,

saepius omittere soleat nam ex duabus et sexaginta annuntiationibus mensis Januarii quibus
: ,

Sancti, Beati, aut Sanctorum et Bealorum titulus praifigi potuit. in triginta tantum et una reperitur;
mense Februario. ex quadraginta quinque annuntiationibus septem et viginti apposito carent. ,

Rursus, mense Martio ex quadraginta quatuor, solae signatse sunt sedecim. Si menses alios
percurras, pauciores commemorationes oecurrent, in quibus de adscribenda Sancti aut Beati appel-
latione Martyrologii illius auctor sollicitus fuerit, adeo ut toto mense Novembri vix quater, Decembri
solum bis inveniatur. Hanc vero certam esse antiquitatis notam, ex eo confice, quod codices Hiero-
nymiani, tum majores a Florentinio editi, tum minores, quos priori capite percensuimus raro id ,

genns titulos pramittant, atque adeo tanto rarius, quanto antiquiores fuerint, quod mirifice elucet
in apographo Epternacensi, in quo vix nota est Sancti aut Beati nomenclatio, et ubicumque
apponitur, forte tamquam adjectitia expungi meretur.
131 Alter. isque indubitatus vetustatis cliaracter in Romano parvo censeri debet, quod toto
clarissime anni circulo, ut Martyrologi loquuntur, rarissime Yigilins Sanctorum signaverit; imo certissime non
eluccnl;
nisi unam, Romoe fortasse propriam, Sancti Laurentii, Natalis Domini alteram cum tamen Beda ;

prater illas duas, etiam sancti Joannis Baptistie , et sanctorum Petri et Pauli vigilias posuisse
reperiatur ; non improbabili conjectura colligere quis possit, Martyrologium illud nostrum
ut inde
ante Bedae tempora fnisse compositum, quamvis nos epocham ejus putemus paulo post Bedaj obitum
inchoandam. At vero vigiliarum omissionem inter vetustatis certa indicia plane computandam esse.
probant rursus Hieronymiana apographa, ad qua? sic notat Florentinius xxiv Decembris Cum ne- :

que in codicibus nostris, neque in Martyrologio vetustissimo (nempe Antverpiensi vel Epternacensi)
Vigilia Nativitatis Dbmini, in hodiernis fastis indicetur ansam prsebuit dubitandi, nonessehocin Ec-
,

clesia vetustissimi usus , vetustioribus Martyrolociiis vigilias non indi-

vel saltem certum esse , in
cari. Si paulo accuratius Romanum parvum evolvissetvir elarissimus advertissetque, nonnisi unam
Laurentii, alteramque Natalis Domini vigiliam in eo signari, tametsi plures alise in Adone repe-
riantur, non tam facile Adonem ex hoc Kalendario, tamquam ex
pronuntiasset, agnovitte se, non
antiquo Aquileiensi codice, suum Martyrologium transtulisse scd e contra recentiorem scriptorem,
in ;

inile suuin iniliculuni compegisse. Neque dicas signari vigiliam Apostolorum xxx Aprilis nam satis :

liquet, eam incpte ibi intrusam esse, uti eodem die Quirimis ponitur, in gratiam Novesianorum ibi
adscriptus, et male ex xxx Martii repetitus.
el squc 135 Ut cnmpeudio epitomatnres omnes exarmen, rogo ad sequentia qusesita solidas
hic si'iui'1
evidenter
mihi responsiones subjiciant. Quaero I. Si Martyrologii Romani veteris seu parvi compilator, Adonis
Martyrologium pn :ulis habuit, cedo, eur dies septem vacuos reliquit, cum septem illos, non

minus ac ceteros omnes ex Adone commodissime implere potuerit? — II. Quae ratio satis
gitari potest, cur vigilias, tam clare in Adone signatas, prretermiserit, ut de vigilia Assump-
tionis Deipara.1 seorsim disputavimus ad xiv Augusti? — III. Cur toties debitum Sancti titulum, in
Ailone distinctissime positum, suppressit? — IV. Cur plures passim Adone annuntiationes; curin
in
Romano parvo pauciores? Sic xiv Aprilis, in illo quatuor integra, in hoc sola una et unica;
sic iv Maii, ex comniemorationibus quinque, xxvi Maii, ex sex, xn Junii et alibi ssepius, ex
quatuor, non nisi rursus unica redditur. Plurima et ferme quotidiana sunt hujusmodi exempla, quae
in Observationibus nonnuinquam expenduntur. Fateor equidem, tantum apud me fuisse hujus

argumenti
 PR^EFATIO. xxxra
argumenti pondus, ut inde rimari incipiens, totam illam Rosweydi adversariorura machinam plane <tdMU
compemttum
ruinosam adverterim.
136 Quid enim (ita inquiebam) quid praetensnm illum epitomatorem absterrere potuit, quo minus
Sanctorum saltem nominaex Adone excerperet, cum ipsi insolitum non sit, quatuor aut quinque
Sanctos, imo totidem annuntiationes uno die repraesentare ? Inde ad alia scrutanda proTesso, Iux
semper nova semper major oborta est, qua Martyrologii istius pretium et aestimatio mirum in
,

modum apud me accrevit. Inde tamen, ut dicebam, disqnisitionis meae ferme principium. Ne longius
evagemur, conferat lector solum mensem Januarium. Quaero, cur primo die apponatur Circumsisio,
Adoni praeterita? Cur omittuntur militcs xxx, cur Ettphrosyna, cur Eugendus ? Cur Januarii solus m
Antlierus, a Romano parvo extractus est , omissis Genovefn et Florentio ? Cur xvn Januarii nihil
habet de Lingonensibus Tergeminis Vide ibi Observationem nostrara. Tu perge ad dies alios non
?

minus imequales, et causam, sodes, vel ineptam excogita, cur hi aut illi pra; aliis Sanctis ex Adone
seligi potuerint. Est ad manum catalogus bene longus, per omnes anni menses diesque decurrens,

quem taedii vitandi gratia non produco, cum ex allatis speciminibus in re clarissima nos versari ,

existimem.
137 Sed argumento ora obtrectantum occludamus. Contendunt, eadem in Romano parvo,
et alio ,,,„.non
eadem in Adone errata
reperiri, in quo etiam egregie falluntur, ut exempla multa in Observationibus P°sse -

nostris ostendunt. Demus hic non unum specimen. Die n Januarii de Argeo et fratribus recte
scripserat Romanum parvum, sed Adonis elogium exerrat. Maii vn, Romanum parvum Nicndemix, :

Amjusli cl Angustini Ado, de suo aliquid addens in errorem denuo labitur

; sic enim habet , ; :

Flavii, Augnsli et Augustini fratrum : videbis quae in eam rem eo die notavimus. Junii xix, in
Romano parvo legitur : Commcmoratio Nnzarii et Celsi, recte, opinor, ut Rosweydus in notationibus

censuit; interim Ado, illam comraemorationem eo die praeteriit. Junii xxix , simplicissima est
Romani parvi annuntiatio Adone corrigenda
; quce in sint, ex Observatione nostra eo die intelliges.
Augustivn, scribit Romanum parvum Fuusli; Ado : : Justiiti ; errat alteruter, sed non uterque.
Augusti xxxi, bene a Romano parvo refertur Aristides ex Rufini libro 4 cap. 3; dum ibi multa

ductori superaddii Viennensis, a recto tramite deviat. Obtundam. si hxc sigillatim hic prosequar,

cum hujusmodi diversitates, in Usuardo nostro frequentius recurrant; ubi aliud quoque ridiculum
Frontonis effatum facile convelles, dum asserit, iisdem verbis uti utrumque Martyrologum.
Paratum habeo discrepantiarum syballum; sed satis est paucas hic designasse. ex quibus
curiosns lector de aliis statuere valeat. Praeter citatos dies, videri possunt xi, XII et xxvm Ja-

nuarii, xx Martii, xi Julii, xxvn Augusti Pergimus adalias notas Romano parvo proprias.
138 Jam dicta ostendunt, vetus esse, saltem Adone et forte Beda antiquius, unde prima praero-
vindicatur. Romanum esse, faxo et ii agnoscant, nui alterum illum "
eativa
6 ei a Roswevdo

titulum frustra
J
data, plane
arrodunt.
r
Adonis testimomum
...... ..
ex vin rehgiosi ore acceptum nemo quod sciam,
Rvnianum
, ,
,

excepto solo Valesio detrectare hactenus ausus est ; nec adversarii alii id directe impetunt: nam
admissa veritate superius probata, quod nempevetus illud seu parvura Romanura Ravenna; ab Adone
repertum sit, eique certo praeluxerit, non negabit Florentinius, nec qui cum ipso sentiunt,
prwdictum Martyrologium vere et proprie Romanum esse, quandoquidem disertissime testetur
Martyrologus Viennensis, ab urbe Roma Aqtiilciant cuulam saucto Episcopo a Pontifice Romano
directum.Romanorum Pontificum agendi rationera nescire oportet, rerumque Romanarum prorsus
esse ignarum, qui inde consequi non perspiciat, indicatum verbis illis Martyrologium, Romae
contextum, Romae scriptum Romae per id tempus usitatum fuisse, nec alia causa Aquileiam
,

directum, quam ut ea ecclesia, Romanoe ceterarum matri, sese purius confonnaret. Et hoec quidem
ex viri religiosi et apud omnes sensatos cordatosque lectores in aperto esse, persuasis-
Adonis fide,

simum habeo. Jam ne quis porro dubitet, ex ipsomet Martyrologio Romana vestigia satis clare ,

expressa exhibeamus.
139 Repetenda hic sunt, que supra ex Clar. Castellano adduximus, ubi credibile non existimans,
aliud Martyrologium. prater vere et proprie Romanum. a Romano Pontificv alio directum, sic deinde

sermonem prosequitur : At vero, quodprobat manifestb Martyrologium iu capite Adoniani operis,

apud S. Pantaleonis Colonix repcrtuin, certissime esse oni iium Romanum, ad itsiiiu Ecclesis Romans,
verumqiie apographum illius, quod Romanus Poutifc.c Aquileiam dire.cerat, non solum inde sumitur, quod
reperiantur Somame urbi proprii, et Hieronymianis prorsus incogniti, nl Martina, Dafrosa, exempla
Sancti ibi
''

Papius ct Maurus, solo mense Januario ; neque ex eo, qnod Cathedra sancti Petri proprio die signetur,
ab Antiochena rectissnnc distincta ; verum etiam quod inter varias ecclesiarum Romanarum dedicationes,

illa qunqiic occurrat, qu.r rsl sncclli iilti. castri S. Angeli, expressa per terminos INTER NUBES, quodque

festo sancti Sebastiani, legatur ejus sepulchrum in vestigiis Apostolordm, designando per hsc verba

Catacumbas, in quibus Pauli corpora aliquamdiu requievenmt. Hsec tam solerter

sanctorum Petri et

quam vere a magno Martyrologiorum scrutatore observata sunt nec pluribus opus csse censuit, ut ;

quemlibet nonmordicus pervicacem, dotaliveritate convinceret, cujus radii, solis instar. ad singulas

paginas in oculos non lippos incurrunt. Supersunt nihilominus, qua; ad ejusdem rei elucida- adocuium
libelli

tionem et confirmationem liic subnectam.

140 Ex solo mense Januario, nelongius excurram, ex solo, inquam, isto mense addere
potuit

Castellauus Sanctos Romsa proprios atque Hieronymianis omnino praiteritos m. Antherum :

Papam; iv, Priscum et socios; v. Telesphorum Papam;xxu, AnastasiumadaquasSalvias;xxm, Eme-

rentianam; denique xxvm, Agnetem secundo, proprie el prsecise Romano modo expressam. Inter
a
dedicationes Romanas, prceterjam dictam, qnse habetur xxix Septembris, de ecclesia Archangeli,
inteb NUBi dicitur; notabilissima, et si ita loqui
bcato Bonifacio Papa constrnctu iu Circo, qui locus s

licet
 xxxiv PR.-EFATIO.
licet, Romanissiraa sunt, qun? refert idem Martyrologium pridie Non. Maii : Et sancti Joannis Apo-
stoii, quando anteportam Latinam in ferventis olcidolium missusest ; ct rursus mldus sou xm Maii:
.S. Marix
ail Martyres dedicationis dies agitur, u Bonifacio Papa stalutus, nempe a Bonificio IV,
qui
sedit abanno dcti ad nrxiv. Quid autem magis Romanum dici potest, quam quod ponitur vi Julii
Primus ingressm Apostoli Pauli in urbem Romam? Item quod signat idem Martyrologium xiv Sep-
tembris, hisverbis : Exaltatio sanclx Crucis, ab Heraclio imperatore « Persis Jerosolymam repertats,
quando et Roma lignum salutiferum Crucu a Sergio Papa inventum, ab omni populo veneratur. Nota
sunt Sergii tcmpora, ab anno dclxxxvii ad dcci.

ttemoii' 141 Nec verebor hic addere festivitatem.a Gregnrio III Roma: institutam inter annum dccxxxi
strmit :
et dccxli, in honorem Sanetorum omnium, tamquam ampliativam, ut ita
beatse Marise Virginis ei

loquar, prioris dcdicationis a Bonifacio IV celebratae. Hsec talibus terminis a Romano parvo consi-
gnataest, ut auotor tantum non indicet, oam se vivente et quodammodo vidente, primum fuisse
incboatam. Attende locutionem Festivitas Sanctorum, quse celebriset generalis agitur Romee; quasi
:

dicere velit, recentem eam festivitatem esse, et Romse dumtaxat celebrari, necdum ad alia regna
aut ecclesias propagatam. Hujus rei luculentior testis esse nequit, quam Ado ipse, ex cujus verbis,
temporum distinctio aperte commonstrari videtur, dum supperaddit : Srrf in Galliis, monente sanctx
recordationis Gregorio (IV) Pontifi.ce, piUsimus Ludovicus imvcrator, omnibus reijni et imperii sui epi-
scopis consentientibus, statuit, ut solenniter festivitas omnittm Sanctorum, in prsdicta die (i Novembris)
anniiatim perpetuo ageretur. Quid Romani parvi impugnatores ad rei evidentiam desiderare ultra
possint, equidem non intelligo.

142 De hac omuium Sanctorum festivitate, nonmale disserit Fronto ad supra citatum Romanum
Kalendarium a pag, 142adpag. 145, quo loco recte censet, ejus Roma; institutionem i die No-
vembris, ad Gregorii III tempora omnino revocandam. De festi ejusdem extensione videantur Ado
et Usuardus. Si vera est Menardi, pro sui Sacramentorum libri a;tate conjectura, festivitatem
eamdem ante Caroli Magni tempora in Galliis receptam oportet, cum in eo Iibro clare exprimatur.
Sed Iiecc ad nos nihil, cum de sola Romana festivitate agamus , cujus institutionem Gregorio III
cum Frontone adscribimus. Atque
liic, decurso jam toto Usuardo, figendam credimus Martyrologii

hujus nostri parvi Romani epocham ut nempe compositum statuatur circa annum dccxl. Ex quo
,

aliisque argumentis jam deductis, ejus vetustatem ex Sanctis vero et festivitatibus Romoe propriis
;

eroo vetus ac peculiaribus, ejus genus, patriam et natalem ; verbo. quod virauset Romanum sit, in confesso
Rotiuniliiu positum arbitramur quod etiam supra ex nomine Pavx,
; ibi identidem repetito, et quasi studiose
apposito, educi posse, contra Ftorentinium ostendimus.

143 Reliquum Romani parvi characteres ceteros, in ipso singulariter conspicuos paucis
est, ut

colligamus. An illius auctor Hieronymianum viderit, autsaltem in adornando suo consuluerit, toto
nostro opere apertius declarare ausi non fuimus, nec modo audemus; et licet quandoque iidem
Sancti in utrisque notati occurrant, ut vide xxvi Februarii, probabilius censemus, ex Romanis,
aliarumque ecclesiarum Kalendariis, Sanctos illos a Romani parvi auctore acceptos esse qni ferme .

ProprU alii vulgo magis innotuerant. Tria observo Romano parvo propria. Primum, ex historia Eusebii,
ejus cllara-
eteres. raagnam partem coaluisse, ut saepissime
interpretationis Rufini, in hoc opere intento quasi digito
commonstravimus. Atque hoc unum est quod Henricus Valesius . novissimus Eusebii interpres et
illustrator, commode advertere potuit , et diligenter praestitit , melius nomini suo consulturus, si
reliquis, ejus eruditione parum dignis
imo ad ejus forum minime pertinentibus supersedisset.
, ,

Solus mensis Februarius, ut alios fcecundiores non adducam, iv, vm, ix, xvm et xxvn, assertum
Valesii abunde comprobat. Plures Sanctos suggeret mensis December, ut xix ejusdem mensis te
nostra docebit Observatio.
144. Alterum Romani parvi germanum indicium dabit Observatio, x Januarii in Nicanore,
eademque alibi frequentius inculeabitur, nimirum singularem operam a Romani parvi auctore :

positam, utChristi Domini et Apostolorum Discuiulos, quos in sacris Litteris nominatos repererit,
certis diebus assignaret id quidem pro suo arbitrio, sed
; ne debito cultu tam inclyti fidei nostra?
,

propagatores privarentur. Exempla obvia sunt, en paucula xxi Januarii agitur de Publio xxm de :
;

Parmena; xxv de Anania II Februarii de Cornelio; ni de Agttbo; xvi de Onesimo, etc. Hi vero et
;

tot alii, cum in antiquioribus Martyrologiis noti non sint, quis audeat inficiari ab hujus Martyrologii
auctore primum collectos fuisse? —
Tortium jamnotavitsuperiusCastellanus, ostendens Prophetas
veteris Testamenti, ab Hieronymiano praeteritos, a Martyrologii nostri compilatore, pro suo rursus
libitu. signatos esse. Ut tafeam Abbacum et Micheam xv Januarii, Jeremiam Maii, Eliz,zum I

xiv Junii unus mensis Julius quinque Prophetarum commemorationes suppeditat, quarum sola
;

prima de Aaron in Hieronymianis innotescit, in Beda solus Isaiat, qui de cetero paucorum aliorum
meminit, ea ratione et modo quem explicat Papebrochius tomo i Aprilis pag. 857.
145 Hisce superaddi potcst quartum caput, idque in hac re postremum, sed soli etiam Romano
parvo, pra? Hieronymianis et Beda, omnino proprium. In illis vix ullam invenias Martyrum
Africanorum, in Wandalica persecutione passorum, memoriam in hoc satis frequens est, ;

ut palam facient Observationes Usuandinaa. Ne diu quserendum sit inspice xxix Martii xm Julii, , ,

vi Septembris, xiii et xxvm Novembris, vi et xv Decembris, quorum modo aliqua mihi inhaoret
recordatio. Colligat, obsecro sequus lector characteres omnes
. toto hoc articulo enumeratos, ,

Romano parvo tam peculiariter debitos, ut nulli alteri conveniant repetat animo delineationem, ab ;

cx guibus Adone tam native reprasentatam; conferat, quse toto capite disputata sunt, meritamque Rosweydo
conctuHo.
laudem, aliquando restituendam mecum decernat : reddatur, inqttam, Rosweydo honos , redinte-
greturfama nominis, perstetque eruditissimi viri gloria, qui tam vetus, tam illustre, tam autluut-

ticum
 PRjEFATIO. xxxv
ticum monumentumprimuseruerit, primus vulgaverit, primus fontem monstraverit, ex quo Ado-
nianum, atque ex lioc Usuardinum nostrum Martyrologium promanaverint. Superest horum
duorum genealogia sequenti capite pertexenda.

CAPUT TERTIUM.
De Adonis et Usuardi propagine.

Exliibitis, enumeratis, probatisque Adonis progenitoribus, huc Martyrologiorum prosapiam dedu-

ximus, ut jam de Adone ipso, ejusque legitima prole Usuardo, quem unice illustrandum susce-
pimus, agendum supersit. Et quidem toto prsecedenti capite satis demonstrata est prima illa, quara
num. 78 exprcsseram, propositio, nempe quod Ado in adornando Martyrologio suo usus sit Romano
parvo Rotweydi, tamqttam stamine, si ita loqui licet, tolumnue ferme ad verbum descripserit ; id quod
praeterea toto nostro opere, seu perpetuis ad singulos Usuardinos textus Observationibus, tam per-
spioue ostensum est, ut talpam esse oporteat, qui de tam evidenti veritate ausit dubitare. Sequitur
modo propositio altera aique evidenter in pradictis Observationibus comprobata, et citato num. 78
his verbis concepta : Usunrdus Adonem, quem Flori librum secundum appcllavit, ita in omnibus secu-
tus est, utverum dici possit Adtmis compendium. Meminerit lector, Majores nostros post Molanum,
aliosque eruditissimos viros in eo passim errore versatos, quod Usuardum
crediderint Adone anti-
quiorem, vel saltem synchronum, ut alter alterius Martyrologium non viderit, quod innumeris
ita
locis toto priori de Actis Sanetorum semestri decantatum est, donec Papebrochius tomo v Junii
pag'. 250 col. I in fine, oppositum ccepit observare. Hic jam tractanda sunt, quae ad vivam Adonis
et Usuardi delineationem, praeter jam a nobis et Majoribus nostris dicta, desiderari possent.

ARTICULUS I.

De Martyrologio sancti Adonis Yienncnsis episcopi.

satis pro merito de Adone locutus videtur Bollandus, dum § 8 pag.

Non Sanctus Ado eodem seculo (ix) Viennetisis in
in Praef. gen. cap. 4 lii

sic cursim de eo disseruit : Gallia episcopus, de quo

agemus xvi Decembris, luculentius xcripsit Martyrologium. Bdidit illud Jacobus Mosander; dein Ros-
weydus, cum tribus Mss. collatum, Everbodiensi, S. Pantaleonis, Petri Scriverii hunc prxcipue secu- ,

tus. Ilabemus cum tribusaliis collalum Mss. c.remplaribus, vidclicet monasterii S. Laurenlii Leodii, cui

tamett Usuardi ad Carolum reijcm pr.rft.ra est rpistola ; ccclesix Taroanensis, ccenobii Lobiensis. Ita Bol-

landus, nihilmemorans de prima et omnium antiquissima editione. ab Aloysio Lipomano procurata, Martynto-
gium .1
qufe exstat operum ejus tomo 4. a pag. 150. Nonnulla ibi pra?fatur Aloysius, ex communi tunc
opinione recepta, quae modo falsa agnoscimus; sed observatu dignissima sunt verba illa, quibus ob
repertum Adonis exemplar incredibile gaudium testatur : Quanta, inquit, tunc exultaverim Iztitia, tautUttum
Deusscit. omne aurum ttiltil esse duxi in comparatione illius ac : ingentes Deo nostro et Filio ejus
Domino , 7e.su Christo gratias egi, nec non amico ftdeli, qui tanto me tnunere decoraverant.

148 Id autem in hac Aloysii editione notandum est, distinxisse illustrissimum Veronensem anti-
stitem, inter vitas, ut ipse vocat, seu longiora illa Adonis elogia, ex passionalibus exornata; distin-

xisse, inquam, inter ea quaediffusiori stylo describuntur nam breviores inoflit plerxque sunt quxvulgo
: ,

in D. Hierontjmi Martijrologio habcntur. In cdcndo crgo Adone liunc modum tenui, ttt qux a D. Hiero- , ,,

ntjmo sunt positx, omnino prxtereantur, cum iu promptu sint omnibus, nisi cis additum quid repcriatur; ipsa d

qux autcm ab illo non sunt po*it,c, hic omnessunt insertz, Vult dicere. breviores oranes commemora-
tiones a se prateritas esse, sola longiora elogia impressa. Sed quis harum rerum peritus intelligat,
breviores vitas, in D. Hieivnijiui Marlyrologio haberif Profecto idea htijusmodi ab Hieronymianorum
stylo imniensum distat. in quibus scilicet tantum nomina Martyrum, locus et dies passionis positi ha-

tientur; qui plura in Martyrologio aliquo reperit, certo statuat, non esse sibi prae manibus purum
martyrologium Hieronymianum.
149 Huic explanandae opportune succurrit sagax in hae parte Molani observatio, prse-
difficultati

fationis sua3 cap. 2; eilari nempe a permultis Marttjrologium D. Hieroiujmi, quod vulgo habetur ve- ;

rumilli, inquit, non citant ipsum Martyrologium, Busebii et Hieronymi, sed Usuardi, qui e.r Busebio,
Hieronymo, Beda, Floro ct aliunde suiitn Martyrologium, cura etjussu Caroli Magni cotlegit. Plura
quidem hic peccat Molanus. sed illud vere asserit, citari a perinultis, ut a Petro Equilinio, et eo
tempore passim ab omnibus, Usuardinum, pro Hierunymiano, quale ipsi numquam viderant, saltem
quod eo nomine recte veniat, cujusque exempla a Florentinio edita sunt. Erat tunc ea Martyrolo-
giorum confusio ut in cujuscumqua fronte famosa epistola Chromatii et Heliodori legeretur (lege-
,

batur autem prope in omnibus Usuardinis exemplaribus) Martyrologium illud Hieronymianum

appellaretur atque inde per aliquot secula, Hieronymi nomen Usuardino Martyrologio adhsesit.
;

Ut res pateat, confer Usuardum cum Aloysii editione, et continuo perspicies, breviores annuntia-
tiones omnes prsetermissas esse, ubi vero longiora elogia ex Adone contraxit Usuardus, illa integre
et Adoniane ab Aloysio restituuntur. Atque hic rursus semina vides, ex quibus creseat posita super-
ius propositio; puta, Usuardum, totum ferme Martyrologium suum ex Adone aut descripsisse aut
eontraxisse.

150 Porro.
 xxxvi PR^EFATIO.
150Porro, sanctum Adonem Martyrologum, non Trevirensem, ut Aloysius, Mosander et alii
plurimi perperam censuere, sed Viennensem fuisse archiepiscopum satis evicit Rosweydus, atque ,

Damlts Itic hoc tempore apud eruditos onmes in confesso est. Vitam ejus, vel potius vitfe compendium ex Bre-
vilx Adonis
viariis Viennensi et Romanensi acceptum, aliis documentis erudite illustravit Mabilio, seculi 4
ttrcvc com-
pcrntiutti Benedictini parte 2. a pag. 262, ex quo ea quse sanctissimi et doctissimi viri aetatem ac Martyrolo-
gium spectant, paucis decurram. Nobili prosapia cxortus dicitur in pago Wastinensi aut Senonico,
circiter annum ortingentcsimum lucem editus; quippe annos natus seplitaginla sc.r, decessit iinno
in
Christi octingentesinto septuagesimo qiiinlo. Monachis Ferrariensibus in disciplinum traditus, istic a
Sigulfoabbateadhucinfantulus autpuer susceptus fuisse videtur, ubi bene cmversatus, teste Lupo, om-
nes sibi coxvos tn stmliis littcrarum prxirit. Inde ad Prumiense camobium, rogatu Marcwardi aljbatis
directus, ibi aliquamdiu commoratus est, donec quorumdam invidiosorum iitsiiiiis impetitus, Romam
se contulit, ut dotnnm B. Petri Prittcipis Apostolorum orationis gralin visitaret; unde post quinquen-
niura patriam repetens, Ravenna; Martyrologium illud reperit et descripsit, de quo toto capite pro-
xime proscedenti abunde litigatum est.

151 Ravennacum effosso thesauro, indc Lugdunnm pervenit, ubi tunc prxerat dign.v mcmorix Re-
migius, prxsul cximius, qui Dei famulum Adonem pie susccpit, ct quxqtic ncccssaria illi perbenigiie
exhibuit. Ab hoc igitur ob scientioe et probitatis laudem detentus Lugduni aliquamdiu commora- ,

tus est, vera narrat Breviarium Romanense, Remigius Adoni ceclcsiam beati Roinani. cnm sibi
et, si

adjacentibus rebus in obscquium dclegavit, ubi secretitis orationi vacaret imo et litterarum studiis, ac ;

potissimumadornandoMartyrologiosuo, haud dubie Remigii et aliorum praesulum hortatu, quos per

impcrium ac jussionem sanctorum v.rorttm, in pr.-efatione sua fortasse intelligi voluit. Hic nos cum
Mabilione, Castellano aliisque Martyrologii ejus epocham figendam censemus, nempe priusquam ad
eathedram Viennensem eveheretur, quam anno dccclx certo conscendit, ut proinde verosimillimum
sit, praefatum Martyrologium circa annum dccclviii, aut forte paulo citius, exaratum fuisse num :

ceteraslucubralioues, inquit Mabilio, condidil jam episcopus, hanc vero ante episeopatum aggressua
est; utique dum Ravenna redux, totus erat in colligendis Sanctis, eorumque passionibus latius de-
scribendis, servicns infirmioribus fralriius adlattdcm oinnipolenlis Dct. ctc. cui operi exornando non
aliudmagis opportunum tempus assignari potest, quam quo Lugduni apto ad id otio fruebatur.
Atque in hac Martyrologii Adoniani epocha facile cum Mabilione conveniunt hodie eruditi omnes.
<.( Uabitione 152 Non itamihi placent argumenta aliqua a laudato Mabilione in eum finem adducta, ex caro
qiti ei muiia sibi,nescio quo. Adoniano codice ante annos sexcentos, ut ait, manu descripto, ex quo satis intre-
perperam
adscribtl. pide pag. 273 circa medium, restituendam esse Adoni commemorationcm sancli Mauri abbalis, sanct.c
Scholasticx, et aliorum fere omnium sanctorum, quos Mosandcr et Rosweydus rlimiiuirrrnnt. Et sub
paginse initium dixerat Idein judicium esto dc omnibus fcrc nominibus quss Mbsander cl Rosweydus in
:

secessum re.jece.runl. Haec eruditissimo viro, nostrique operis, dum viveret, amantissimo, utut velim,
concedere omnino non possum, cum non semel observaverim pr;efatum codicem, quem solum in
Actis Benedictinis passim appellat, ab omnibus tum editis, tum Mss. nostris longissime discrepare.
Exemplum non unum recurrit in Observationibus Usuardinis vi Julii, xm Septembris, xn Novem- :

bris et alibi. Utautem evidentius pateat, codicemMabilonianum vere et pure Adonianum non esse,
eruditos lectores solumrogare velim, ut ipsi per se Adonem conferant cura Usuardo et Notkero :

cum enm hi duo priorem passim aut contrahant aut describant, certiori indicio explorari nequit,
quid proprie Adoni, quid multiplicibus ejus interpolatoribus sit adscribendum ; nec ad id pluribus
ferme opus est, quam ut prcedictas Observationes nostras consulant, in quibus cum fonte rivuli quo-
tidie comparantur.
153 Juverit haec patentissimo exemplo "ob oculos ponere. Mabilio pagina 272 paulo infra me-
dium, sic habet : Ad hxc in Ms. codicc nostro dedicatio ecclesix mouasterii Ccllcnsis anno dcccl facta,
accurate describitur xvn Kal. Novcmbris, rum ad modnm quo supcrius relata est ad annum dccclxxiii,
ubi de sancti Frodobcrti abbatis translatione cgimits. H.rc quo minus ah interpolatore addita putcm, ea me
cansamovet, quodsingulas, quas vocant circumslautis, non ilaaccuralc nossci homo posterioris lemporis.
Hinc nempe Adonis aetatem detegere voluit Mabilio, qua? aliunde melius et certius eruitur fallunt :

enim ea omnia, si ad propositam regulam exigantur. Usuardus et Notkerus de accurata illa descrip-
tione dedicatinnis ecclesiae Cellensis, nec verbum proferunt. Praeterea, nec in Adone Aloysii, qui
longiores historias nusquam negligit, nec in Mosandri aut Rosweydi editionibus, nec ilemum in
Mss. Leodiensi, regina? Suecise, Taroanensi, aut Lobiensi, nec demum in Adonianis codicibus a Pa-
pebrochio in Prologo ad Bedam enumeratis, aut aliis Mss. nostris, ulla praefatse dedicationis reperi-
tur memoria ; estque adeo apertissime consequens, a puritate Adoniana longissime recedere
Mabilionis codicem, ab eo tantopere laudatum. Non necesse est, tantum opera? in Martyrologiis ex-
aminandis, quantum hisce aliquot annis a me collocatum cst, quemquam posuisse, ut plane con-
vincatur, nullum Adonem manuscriptum quantumvis antiquum, ad Rosweydi editionem ullo pacto
comparandum.
154 Nemo mibisuccenseat.si meritampalmam Rosweydo vindicem, quamquam non adeo integram
omnibusque numeris absolutam arbitrer ejus editionem, ut non aliquando :il> ejus placitis libere rece-
Ex norma dam tum prsesortim, cum juxta propositam regulam, Csuardi et Notkeri consensum habeo videli-
; :

cet, dum annuntiatio, a Rosweydo in appendicem rejecta, in duobusejus liliis reperitur; liini ego ma-
>

gnopere ambigendumnon puto, quin eadem illa Adoni quoque adscribenda sit. I't imo speciinine rem
in aperto ponam, videat lector Observationem nostram ad Usuardum die xx Martii, ubi Archippum.
Pauli Apostoli commilitonem, Adoni restituendum putamus, quidquid a Mosandro asterisco nota-
tus, a Rosweydo in appendicem rejectus sit; ea ducti ratione, quod in utroque Adonis filio, Usuardo

et Notkero
 PR^FATIO. XXXVII
et Notkero diserte signetuf, praeterquam quod etiam ab Adonis genitore
Romano parvo re-
feratur. Si ad hanc normam codices Adoniani, tum Mss. tum
typis excusi, scrupulosius dis-
cutiantur, puto viam facillime sterni posse, ut simplex, integra, genuina
et germana Adonis editio
procuretur.
155 Quid quod et aliam explorandi semitam aliquando ingressus eim, quamvis ipsam tam
secu-
ram non existimem. Ea est, ut si quando in Usuardo et Notkero commemorationem reperiam eadem
sententia eademque phrasi conceptam, qua ex Beda accepta non sit, tum non difficulter inducar ut
credam, Adoni illam tribuendam esse. Si quis discernicula certiora proferre
in medium possit, ultro
feito
et gratanter acceptabimus interim nec Mabilionis, nec cujuscumque
; alterius auctoritate 'tgnosci movebimur
ut quae Adoniana non sunt, sub Adonis nomine venditari patiamur. Exeraplo iterum sint Floren- qlTmre
linius ct Ililarim, xxvn Septembris Martyrologo Viennensi obtrudere conatur laudatus Mabi- MmxK
quos
lio ex Petro de Natalibus lib. 8 cap. 124. Non est """'
me hercule satis idoneus auctor Equilinus episco-
pus, ut ferat testimonium pro Adonis germana simplicitate,
quam nos ex tam variis exemplaribus
stabiliendam suscipimus, a quibus omnibus absunt citati duo Martyres, quos aliunde acceptos in
suum Mnrtyrologium retulit Usuardus, ut est in nostra Observatione, jam dicta die
xxvn Septem-
bris. Jam me longa experientia docuit, non a solo Petro
aliisque pluribus, sed et ab Eminentissimo
Cardinali Baronio nonnumquam perperam citari Adonis Martyrologium.
15(5 De reliquis quae ad Adonem attinent, cum Mabilione non disputo
istis locus erit in Actis ;

xvi Decembris. Rejicienda omnino non sunt, quae de Adoniani Martyrologii

accessionibus conjicit
in haec verba Quod enim alia
: atque alia desint in diversis membranis codicibus, id provenit ex
duplici capite. Primum, quml aun islud Martyrologium in divinis officiis, per varias ecclesias legerelur,
alu ipsum contratiebant, alii quosdam Sanctos, provincix aut ecclesix suz ignolosresecabant.
Alterum, quod
auclor ipse multis ncilms MarlijrologiiimSimm aitxil, alias atque alios addendo Sanctos,
qui in eo primo
non exstabant. Unde conligil, ut qui primarium exemplar Iranscripsere, non tot habeant, quam
qui secun-
darus rxemplaribususisunt. Frudentem conjecturam hic non respuo, quippe qui eam
nonnumquam
admitteredebuerim.praecipuecircaEpiscopos Viennenses, quibus cum Usuardus saepe careat, verisi-
mileexistimo.Adonem ipsosMartyrolcgio suoLugduni perfecto, Viennae posteasuperadidisse. Atvero,
ubi primigenia simplicitas qureritur. non conjecturaliter, sed certo decernimus, eam non
ex unius
aut alterius codicis, sed ex plurium a;que probatorum collatione educendam quemadmodura
in ;

expurgando ab additionibus Usuardo toto hoc opere praestitimus quo solo argumento, vel si dees-
, :

sent cetera. Mabilionis exempla omnia, multis locis adducta, Adoni penitus abjudicanda sunt.
157 Pluribus hic supersedeo, cetera docebunt Observationes nostrae Usuardinse, quibus satis pro-
batum non solum Bedam a Floro auctum, et Romanum parvum, sed Hieronymianum etiam,
est,

Adoni aliqnando pneluxisse quod non video cur a Castellano negatum sit in praevia admonitione
;

ad primum Bimestre pag. 22 quamvis omnino fatear, rarissime in Adone occurrere vesti°ia Hiero-
;

nyminnortim stylo conformia. Si hactenus dicta cum iis junxeris, quae superioribus capitfbus, de sancto
Martj rologodisputanda fuere, ad Mnrtyrologii Adoniani ajtatem et genealogiam nihilultra desiderari
modo, qunm ipse de toto suo opere rationem reddit, in prtefatione sua sic lecto-
perspicies. Audi hic
rem alloquens : Ado peccalor lectori salulem. Ne me putes in hoc opere in vanum laborasse, et rem non
necessariam executum fuisse ; breviter libi causam facti aperiam. Primum fuit imperium ac jussio sancto-
rum virorum, ut supplereiitur dies, qui absque nominibus Martgrum in Martijrologio (quod venerabilis
Fhiri sludio in labore Domni Beds accreverat) tanlum notati erant. Deinde collecli undecumqve passio-
num codices, animum in tantum suscitaverunt, ut non solum prxteriias dierum festivitates, verum et alio-
rum. quiper totum aiimim ibi iwintiin positi erant, Intius el paulo apertius describerem, infirmioribus fra-
tribus etminus legere valentibus serviens, ad laudrm omnipolentis Dei, ut in memoriis Martyrum habe-
renl compendiosam lectionem, atque in parvo codicello, quod multo labore alii '.
per plures codiccs exquirunt.
15S Atque hinc longae in Adonis Martyrologio desumpta; ex Martyrum passionibus historiae
illae,

hinc magna dierum insequalitas, dum nempe Actorum defectu.Snnctorumnudafermenominare-

illa

ferimtur. quo haud dubie, qui in divinis officiis Adonis Martyrologio forte uti cceperant, impulsi
fuerint, ut nuper aiebat Mabilio, ad resecanda incognitorum Sanctorum nominn vel potius, ut efovero- ;

similius existimo, ad contrahendashistorias, ut ad uniformitatem aliquam diessingulireducerentur. In

eo felicissime versatus est Usuardus, Adonis Martyrologium abbrevians et expoliens. sed quod mirere
ignorato vero auctoris nomine. Cum enim Usuardus aliosMartyrologos, prater Hieronymum, Bedam i svarlt
et Florum non nosset ; stylum autem Adoniani operis, nb Hieronyminno longissime recedere con- ;
Ignotiu Aio
J
tra vero Bedrc a Floro aucto persimile, credidit Flori secundum librttm esse, quo vacui omnes Kalen- Vi"nht"''
darum dies supplebantur. Frustra argues, latissimum inter, utrumque Mnrtvrologium discrimen in <"'"t' !
'

Usuardi oculos incurrere verosimiliter debuisse id scio et fateor at niihi tain certum taraque evi-
: ;

dens est Adonis opus quod librum Flori secundum appellat Usuardus, utvel paradoxum admit-
fuisse,
tere oportent, nerape Martyrologium, quod Adonis nomine venit, non esse Adonis, sed Flori vel ;

fingere miraculum, quo videlicet fateamur, Florum et Adonem sic scripsisse, ut Mena?chmos diverso
pnrlti eduderint. Ast haec comminisci sttpervncaneum est. Usuardum ipsum dramatis nostri, ut ita
dicam, heroem, hic demum cominus intueamur.

ARTICULUS III.
 xxxvni PRyEFATIO.

ARTICULUS II.

De Martgrologio Usuardi monachi.

Tf uc reducenda nostra de Martyrologio et Martyrologiis disceptatio. ut prremissis Usuardi

fuit tota

1 proavis, parentela, cognatione et affinitate, ipse tandem, seu foetus ejus omnium oculis clarius
exponeretur. Non vacat, nec opus est, describere, qnse de eo multi eruditissimi viri, praeter Majores
nostros, pridem tradiderunt, Adrianus Valesius, Joannes Mabilio, Gerardus du Bois, et recentis-
simeClaudius Castellanus, omnes in eo jam conspirantes, contra Sigeberti, Trithemii aliorumque

antiquiorum opiniones : I, Usuardum nostrum fuisse monachum presbyterum Onlinis S. Benedicti

in ccenobio Pratensi, seu sancti Vincentii Lutetia: Parisiorum.
— II, Floruisse, non sub Carolo
Magno, sed sub cognomine nepote Calvo, atque huic, non illi opus suum dedicasse. — III, Martyro-
Usuartti vera Iogium suum composuisse circiter annum dccclxxv. Quaj omnia satis solide probata invenies apud
"""
Mabilionem in Prolegomenis, ad sec. 4 Benedictinum, parte 2 pag. lxxxvii; atque in Ilistoria ec-
clesia: Parisiensis laudati du Bois, parte 1 pag. 407, quibus in
stabilienda Usuardi aetate et profes-

sione omnino subscribimus; in hoc plane dissentimus, quod cum Bollando, Henschenio, Papebrochio

aliisque omnibus, solo excepto Castellano, Usuardum Adoni prieponant, aut quamvis suppares vi-

deant, sic tamen scripsisse Martyrologia sua existiment, ut neuicc alteri notus ftterit, et uterque eodem

fere tcmpore manum ail ojms suum admoverit, quas ecclesiastici jam citati verba sunt ; quilius adde
subtimidum Mabilionis assertum, num. 174 Ad Usuardi auctoritatem prope accedere Adonis Marty-
:

rotogium ; ubi dicendum erat, non plus Usuardo auctoritatis inesse, quam ex Adone transumpserit,
non plus rivulo quam funti, non plus nato quam genitori.
160 Jam sfepius monui, agnovisse demum Papebrochium tomo v Junii pag. 250 col. i in fine,

prseposterum illum ordinem, idque ex Castellani suggestione, a quo primum trauspositus est, et prio-
ritatis loco restitutus Viennensis Martyrologus, quem annis fere octodecim,
resliluUur; in scribendo Martyrolo-

gio Usuardum antecessisse, brevi hac supputatione ostenditur. Usuardi Martyrologium dedicatur

Carolo Calvo jam Imperatori, atqui Calvus imperator nou fuit ante annum dccclxxv, ergo vel illo
anno compositum, saltem conipletum est, vel anno sequenti; atqui Ado, ex num. 151, suum scrip-
sitcirciter annum dccclviii : stat igitur nostri calculi exacta ratio. Hoc solum argumentum hic ex
professo nobis versandum est, Usuardum pleraque sua omnia ex Adone accepisse, cujus continiiam

probationem exhibent quotidiana; ad Martyrologium Usuardi Observationes a prima die Januarii ad

ultimam Decembris, quibus utriusque pharasibus, verba ipsa verbis comparo factaque collatione, ;

Usuardi laterculos, ex Adonianis descriptos, abbreviatos, contractos, modice quandoque exBeda

immutatos, ea perspicuitate, ni fallor, ostendo, quo majorem in bisce rebus desiderare nemo queat.
At eo pacto, ut plagiarium, me dices Usuardum traducere. Apage plagii crimen, audi ipsum Usuar-
dum totius operis sui rationem reddentem, tumque intelliges, quid de suo ipse se prrestitisse, quid
ex Sanctorum Patrum Martyrologiis sese accepisse ultro fateatur id fere unum molitus, ut ad
aliis ;

commodam Eequalitatem Sanctorum commemorationes, singulis Kalendarum diebus, concinna me-

tbodo reduceret.
161 Expendamus ipsam Usuardi prafationem ex illustri codice nostro Heriniensi unde illam edidit ,

probalurque Bollanduscap. 4§7,quoeque inaliisetiamvetustis codicibusreperitur, etvelin ipso Adone, Leodiensi

'"*'
'fat&ne S. Laurentii, etc. Domino venerabililer recotendo, Karolo rcijumpiissimo (al. Augusto). Husuardus, quam-
:

quam indignus sacenbs et monachus, prxsentis xvi prosperitatem ct xierux beatitudinit gloriam. Vestram
minime latct eelsitudinem, o reverende Princeps, qualiler imitdndis antiquorum studiis monemur, quidquid

in libris, maxime ecclesiasticx doctrinx congruis, minus clebito perfectum Jiabetur, oel pro posse supplere

vel suppleri optare. Qttx res, pia quidem sollicitudinc, addito etiam Veslrx Dignitatis jussu, me compulit,
ut vidclket Sanclorum recurrenlcs festivitates, ex diversis Sanctorum PP. Martyrologiis iu quamdam ex-
ciperem unitatem. Recolcbam siquidem in sacris Sanctorum solenniis multimodos propriee negligentix ex-
cessus; quod me plurimum, ad Iwc eis in Dei amore persolvendum cogebat officium el si non satis idoneum . ;

utpole insctum, sed tamen divino, ut confidebam, «c indigno corum sublevandum auxilio. Ntun et ecnera-

bilium, Ilieronymi videlicct ac Bedx, presbyterorum in noc provocabar descriptis quorum tanis brevitati

admodum studcns ; aller vero quamplures Kalendarum dies intactos relinquens, tnulta probantur hujus
opttsculi prxlcrisse necessaria. Adhibui igitur Flori memorabilis viri, collecta e pli kibus ix eodem
NEGOTIO SECUNDI LIBRI COMMENTA, ijltcin illaxtlnc llnlUtltdunt , lit lus ijtcc ctsit sunt ccitijlua nc incilto-

ri&digna, censui, qttiu plura suiniiio sintlw. i/ttx breviter perstrinxi ct correxit et addidit.

162 Postrema haecAdonem vivacissimis coloribus adumbrant; et licet in vulgari Usuardi prafa-
tione a Greveno, Molano aliisque edita, paulo aliter exprimantur, recte perpensa, eodem prorsus
reeidunt. Sic ibi legitur Quoruiii prior brevitati studens, nlicc vero quamplures Kalendarwmdies inla-
:

ctos relinquens, mtdta invcniunlur liujus opcris prxtcriissc ticccssariu ;

quos lumcit sequutus, censui ei

Flori memorabilis viri laliora jam iu en ipso negotio sc<iiu vestigia, prxsertim in secundo cjttsdem

libro; ilii cnim multa, qux in priori omiserat et correxit et addidit. Attende, Bedam Im: describi ab
Adone, non cx aliqua parte, ut Fiorus fecerat, sed integre completum. Porro ex his plane conficitur
tria Usuardum proe oculis Martyrologia habuisse, ex quibus opusculum suum coagmentaret, in prze-

dicta vulgata przcfatione monens : At si quid, prxler quod ab illis accepi, iu lioc lcininire attclum

vel mutalum est, sagaci a me. indatjine id perquwlum aijuosci poteril. Atque eccum plane evanescit pla-

gii crimen, de quo nuperrime memini, durn ad unum illud Si uuid revocantur quascumque pure

Usuardina
 PR^FATIO. XXXIX
Usuardina nuncupari possunt, accepta ex tabulis Martyrum Cordubensiura, unde Usuardus sancto-
rura Georgii et Aurelii reliquias conquisierat ex vicinioribus Galliarura ecclesiis, aut ex passio-
;

nalibus, paucisque aliis documentis, quae suis locis indicare atque enumerare non praetermisiraus.

163 Verumtamen sincere agnoscit Usuardus, se ex tribus potissimum Martyrologiis sumpsisse prope
omnia ex Hieronymianis scilicet, ex Beda, prout a Floro auctus fuerat, quae sunt Flori memorabi-
:

lis viri laliora jam in eo ipso negotio vesligia, et ex ejusdem Flori libro secundo, ubi multa qux in priori secunaum
"" em " ca l
omiserat, et correxit et addidit, vel ut clarius habet praefatio Heriniensis Adhibui igitur Flori, memo- :
''

rabilis viri, collecta e pluribus in eodem negotio secundi libri commenta, quem maxime imitandum in

HIS, ClVJE VISA SUNT CONGRUA ET MEMORLE DIGNA, CENSUI, QUIA PLURA SUMMO STUDIO, QUvE
breviter perstrinxi, correxit et addidit. Quemnam, obsecro manifestius iraitari potuit Usuar-
dus quam Adonem, breviter pcrstrinqendo, qua3 hic longis suis elogiis summo studio addiderat, seligen-
doque, quie visa sunt congrua et memorix digna ? De cetero Hieronymianum, et Bedam Flori consu-
luisse Usuardum, Observationes nostrae saepissime ostendunt, nec minus clare evincunt, Florum il-
lum, ab Henschenio et Papebrochio editum, numquam vidisse. Torquet eruditorum ingenia, et Majo-
res nostros mirura in modura vexavit secundus ille Flori libcr, quem tot seculis, et praesertim proxime
praeterito, frustra quresitum noviraus, et porro frustra quaerendum, nisi, ut supra dicebam, vel pa-
radoxum nobis, vel miraculum sobrii et vigiles fingamus.

164 Negotium facessit solum Flori nomen, quod si non appellasset Usuardus, opus ipsum citatum Fiori
1"''""-
tam clare, tam aperte, tam perspicue Adonem referret, ut ex solis depictis characteristicis, legen- l '

tium et conferentium oculos veritatis luce perfunderet. Describuntur siquidem commenta collecta eplu-

ribus in negotio Martyrologii, quae in priori opere Bedte a Floro aucto omissa fuerant, in hoc autera
addita, ut qmmplures illi Kalendarum dies intacti ex omni parte implerentur, sicque adessent omnia
talis opusculi necessaria. At suppletio illa Adonis non semper congrua est, nec memorix in Martyro-

logiis referendae digna, cum historiae longiores sint, quas idcirco Usuardus breviter perstringere coac-

tus fuerit. Atqui haec ipsissiraa et genuina Adonis lucubratio est, sic in ejus praefatione, quam habes
num. 157 delineata : Ne putes me in hoc opere in vacuum laborasse — Primum fuit imperium ac jussio
sanctorum virorum , ut supplerentur dies, qui absque nominibus Martyrum, in Martyrologio (quod
venerabilis Flori studio in laboreDomni Bedx accreverat) tantum notali erant. Deinde collecti
undecumque passionum codices animum in tantum suscitaverunt, ut tion solum prxteritas dierum festivita-
tes.... latius paulo aperlius describerem, etc. Haec toto opere Adoniano ubique se produnt, et diebus
singulis cum Usuardina contractione a nobis comparata, sic parentem commonstrant, sic genus
indigitant. ut filius nullus genitorera melius referat , hocest, ut nulla epitome magis congrua,
memoriz digna, et in Martyrologico opusculo necessaria, eatenus inventa sit. Quis igitur ultra dubitet,
quin sub Flori nomine, vel pro Flori libro secundo, Adonis Martyrologium Usuardus descripserit.
165 Nova haec esse dicas, mira clamites; nihilominus certum erit et indubitatum quod scribi-
mus, idque manifestissime reteges, si prolem cum patre, si Usuardum cum Adone contuleris, vel ut
labori parcas, si quotidianas Observationes nostras expenderis. At quoeso, inquies, qui Usuardo in
mentem venire potuit, Florum nominare, cum forte adhuc superstes esset Ado ipse, verus Martyro-
logii auctor, nomen suum in fronte operis tam clare exprimens Ado peccator lectori salutem? Id qua :

ratione factum fuerit, equidem miror et ignoro, sed ita rem habere, hoc me apertissime, perpetua
hiscealiquot anuis collatione, comperisse existimo. Effugio utitur Castellanus, praefationis ad i

Bimestre pag. 23, dumdifficultatem declinans, ait, Usuardum non asserere, se Florum descripsisse.
At melius idem ipse in opere suo pag. 764 fatetur, Usuardum Adonis manuscriptum, Lugduno
ad se destinatum, pro Floro descripsisse et abbreviasse. Quid enim aliud sonant verba illa: adhibui nonaUum
Flori mcmorabilis viri collecta e pluribus in eodeni negotio secundi libri commenta ? Vel ista : Censui et f"^ se >

quamAdonis
Flori memorabilis laliora jam in vo ipsoeiegotio sequi vestigia, prxsertim iu secundo ejusdem libro ? Ego iu
Martyrolo-
toto isto libro secundo non alium quam Adonem video, Adonem sentio, Adonem Ioquentem audio. gium;

166 Jam si inmentem

propositas quaestioni insistens, rogitando obtundas et eneces, qui Usuardo
venire potuerit Florum nominare, cum adhuc probabiliter superstes esset Ado ipse, nomen suum in
fronte operis tam clare exprimens Ado pcccator lctori salutem ? Ad eam quaestionem non habeo
:

quodreponam, praterhane unara verisimillimam, me lidem arbitro.conjecturam videlicet, missura

>; :

Lugduno ad Usuardum Viennensis antistitis opus ac. phalum fuisse, puta, caruisse praefatione et „„, I(j

[actitin con-
Romano parvo, cui ipsa prafigitur. Ne vero gratis id me fingere existimes; quaero, an satis credi- jicitur.
bile videatur, nullum usquam de Romano illo parvo, ab Adone Ravennas reperto, verbum facturum

fuisse Usuardum, si illud in fronte operis ad se transmissi vidisset? Aberat igitur Romanum parvum;
aberat proiude et tota Adonis praefatio ; atqui nomen suum ibi expresserat Ado, quod in totius ope-
ris decursu, procul dubio, omiserat ; nihil itaque adeo mirandum, si Usuardus verum nomen aucto-
ris Martyrologii ad se missi ignoraverit. Hoc posito, videntur cetera sponte profluere, etiam ratio

ipsa, curUsuardus opus illud Floro tribuendum putaverit.

167 Hanc quidem sic cum anirao concipio ; cum jam pridem Lugduno
abesset Ado, ad Viennen-

ses infulas, ut minimum anno dccclx evectus, relictum Lugduni opus absque auctoris nomine, sym-

mysta aliquis Benedictinus monachus, ad Usuardum Lutetiam direxerit hic vero Bedae Martyro- ;

logium, a Floro recensitum, cum eo componens, ac miram utriusque similitudinem passim agnoscens
continue secum ipse statuerit, fcetum utrumque aut gemellum esse, aut saltem ab eodem parente
progenitum. Aliunde, non minus ipse, quam Wandelbertus, novisse poterat Florum nominatissimum
ecclesix Lugdunensis subdiaconum, plures habuisse veteres et emendatos codiccs; quid magis pro-
clive quam inde collegisse secundum aliquem et pleniorem Martyrologii iibrum a Floro esse
,
,

compositum, cum in primo tot Kalendarum dies intacti remansissent. Non eo id dico, quod cre-

Tomus vi Junii. 11 dara

 xi. PR^FATIO.
dam, veteres illos qualescumque Flori rmcndatos codices Martyrologia fuisse, multo minus Martyro-
logium integrum et completum a Floro conditum; sed quod nominis ejus celebritas, Usuardo
acepliali Martyroloaii auctorem quaerenti, facile suggerere potuerit, Florum illud adornasse, cujus
eo tempore insignis doctrinae fama adhuc supererat. Si hte conjecturae non placeant, quid plau-
sibilius in liac re opinari fas sit, a peritioribus lubens addiscam, dum interim indubitatissimura
perstet, purum putum Adonis opus fuisse, ipsum illud quoJ Usuardus secunium Flori librum, aut
proprio autalieno errore seductus, nuncupavit.
168 Fuit, mihi tuto crede, fuit sub male imposito Flori nomine , Ado ipse sanctus Viennensis
prajsul, seu potius ejus Martyrologium, perpetua et perennis Usuardi scaturigo, ex qua totum
nostrum Usuardinum, pro maxima sui parte coaluit. Adde huic Hieronymianum et Bodam, Flor
studio ampliatum, ex quibus, si textrina metaphora rursus uti licitum est, stamen seu catellami
conficies. cui subtemen innexuerit Usuardus, prasertim ex notioribus ipsi Sanctis Gallicis, et
?utd recens acquisita Martyrum Cordubensium notitia. In decursu operis sacpe a nobis dubitatum
snardlts
pnutiterit, invenies, utrum Sanctos alios et aliunde conquisitos enumeratis hic ductoribus suis adjunxisset
Usuardus. Et quidem raros hujusmodi Sanctos novimus, novimus tamen nam Asclasxnm Januarii, :

ab antiquioribus notatus non est uti nec Philemon et Apollonius vm Martii. Nonnullos alios alibi
;

indicavimus. Jam memoriss occurrit Gregorius Eliberitanus Basticus xxrv Aprilis, qui forte melius
pratermissus fuisset. Septembris xxi est Pamphilus martyr Romanus a me alibi frustra qua:situs. ,

Quid quod xxvm Septembris. xii Novembris et iv Decembris, textus totus proprie et privative, ut
vulgo loquimur, Usuardinus sit. Mense Octobri Sancti aliqui ab Usuardo aliunde adsciti commemo-
rantur, ut vide ibi, i, m, xi, xir. xx et xxv. Hffic in specimen sufficiant.

169 Superest qu?erere, unde Martyrologii sui initium fecerit Usuardus ? De ea controversia satis
copiose dictum est praefationis hujus cap. 2. a num. 109. Beda, Florus, "Wandelbertus . Rabanus,
Notkerus a Kalendis Januarii cum Romano parvo et Hieronymiano Epternacensi annum ecclesia-
sticum exorsi sunt; credimus tamen, Rosweydum recte sensisse, quod Ado a ix Kalendas Januarii,
unde ojiiis
seu a vigilia Nativitatis inchoaverit idque secutum fuisse Usuardum existimamus, ex prrestantis-
;

inrcperit.
simis vetustissimisque duobus codicibus nostris Pratensi et Heriniensi, a quibus pleriquealii dissen-
tiunt. Nos interim primos, et accuratiores Usuardi editores, Muneratum, Belinum Grevenum et ,

Molanum, atque adeo receptissimum jam morem imitati, ab octava Nativitatis et Circumcisione
Domini, seu a Kalendis Januarii exordium sumere maluimus. Atque liic totius nostrae Martyrolo-
gicae genealogiae terminum figimus, deducta arbore ad Usuardum, qui operis nostri materia finis et ,

scopus est. Cum vero Martyrologorum nullus tam nurnerosam prolem nullus tot filios post se
, ,

reliquerit hi vero a parentis nativa imagine paulatim deflexerint, in eo nobis maxime Iaborandum
;

ut collectis hinc inde lineamentis, veram perfectamque parentis efligiem adumbrare conemur.
Lustremus jam itaque totam Usuardi sobolem.

ARTICULUS III.

Anliquiores Usuardini Martyrologii editiones ordine recensentur.

praefationis hujus principio satis praeoccupata est, quae mihi hic fieri posset maxime obvia
Ipso
objectatio, cur scilicet post tam multas Usuardini Martyrologii editiones, quae in omnium mani-
bus sunt, haec nostra nova et tam operose elaborata prodeat. Brevi responso rem conficiam, si
dixero nullam hactenus editionem repertam, quaenon alterius desiderium post se reliquerit; quippe
cum nulla talis sit, quin rerum Martyrologicarum periti, grawes in ea defectus et plures excessus
deprehenderint, adeo ut multi eruditi viri, etiam recentissime, doctissimos Patres Benedictinos
ceenobii sancti Germani tantum non vellicando compellere conati sint, ut
a Pratis excitaverint, et
autographum suum, seu verum seu putatitium, publici aliquando juris facerent, quod ab ipsis hacte-
nus impetrari non potuit, ut supra satis insinuavimus. Causas ibi memoratas non repeto, omnium
instar sit, Bollandi nostri meditatum a tot annis consilium, de edendo olim Usuardo nativa simplici-
tate, ad quam eruendam, plura nobis adjumenta accessere, quam in operis de Actis Sanctorum

exordio, aut Rosweydus, aut Bollandus colligere potuerint. Ut autem de hac nostra editione rectum
/ilix di-
vcrsz isnnr- feratur judicium, praemittenda est aliarura oranium censura ; subjiciendi deinceps singulorum codi-
di editionet ;

cum Mss. characteres, ex quibus omnibus decerni queat, non superfluam, nec inutilem diligentiam
in hoc opere a uobis collocatam. En pollicitam recensionem.
171 Prima omnium eaque antiquissima, quam saltem noverimus, Usuardi editio, ea est, quam
prnna
Ltibecana
frequentissime citatam habes sub nomine Maxim.g Lubecan.e. Lubecanam esse, et anno mccclxxv
maxuna typis primum vulgatam, tradunt Majores nostri in Actis, atque in multis eorum schedis reperio. In
an. U7S.
ipso opere annus notatus non apparet, cum sit pars aliqua a grandiori voluraine avulsa, quo, ut in
epilogo dicitur, sacra fasciculariter totius
iiinnili historix ambitus continetur. Patet id ex paginarum

numero superne in medio primae faciei calamo adscripto, qui incipit a ccccix pergitque ad ccccxxxv,
unicam semper folii faciera notans. Forma in lato spissoque folio expansa est, unde a nobis merito
Maxima appellatur, distinguiturque ab alia etiam Lubecana anni mccccxc, de qua inferius agemus.
Nihil habet haac editio, quo rnagnopere commendetur nam typi ipsi Teutonici seu Gothici valde
:

imperfecti sunt, scatetque totum opus innumeris mendis ipsum vero Martyrologium longe recedit
;

ali Usuardina puritate, saepe auctius et interpolatum simileque codici manuscripto, quem cum
,

proprio nomine appellare nonpotuerim, Antverjriensem simpliciter nuncupo, ut a duobus aliis majori

et maximo
 PRjEFATIO. xli
et maximo discernam. Advertet lcctor cum Lubecana et Antverpiensi plerumque conjungi codicem
Ughcllianum, ut alibi dicam. Non est itaque, qua de agimus, editio primse et optimas notae, classem
ferme peculiarem cum duobus aliis constituens inter primos et medios. tametsi ssepius inter prima-
rios locum obtineat.
172 Volumen ipsum ingentis molis, a quo hoc Martyrologium distractum diximus, ad Museum
nostrum subinde accessit, sub titulo Rudimenti novitiorum. Annus editionis rectissime observatus
est, nam ita ad calcem copiosissimi indicis totiusque operis legitur Anno secundum carncm Filii :

Dei a Nativitate mcccclxxv, ipsci die sanctissimi reijis et martyris Oswatdi, qui est v Aucjusti, sanctis-
simo in Christo Patre ac Domino noslro Sixto Papa IV, illustrissimo praeclarissimee domus Austrix
Frcderico tertio, Romanorum imperatore invictissimo , semper Augusto, ac pro nunc Coloniee existente;
impcriali nobili in urbe. Lubccana, arte impressoria, speciali gratia divina, animarum ob salutem fidclium
inventa : epitlwma istud, partes in sex, juxta mundi sex eetate.s divisum, prius alibi ucin repertum, quod
placuit Rudimentum novitiorum intitulari, Dei adjutorio, qui supemas res ac subternas forlitcr, suauiter,
tranquilleque dispensat, per magistrumLucam Brandis de Schass, feliciter est excusum atque. finitum.
Nihil hic ad me rerum ferragine judicium ferre non aliunde pretium, quam ab
attinet de tota illa ;

impressionis a^tate habere videtur, quod et in Martyrologium derivari facile patimur, quamvis de
cetero, ut purissimum Usuardinum non admittamus.

173 ^Etatis ordine priorem excipit editio seu versio Usuardi Belgica, cujus sex soli priores
menses apud nos exstant, immixti Legendse aurese Jacobi de Voragine, itidem Belgicse, in parvo
folio Ultrajecti vulgatae anno mcccclxxx. Verum neque huic sestimationem vetustas addidit, cum iitrajectim
raro pura sit, extracta ex codice aliquo simili Leydensi aliisque, quos medias notse appellare con- Betg c
\ ^m
suevimus, et infralatius describemus. Huic jungi potest editio Florentias procurata per Franciscum
de Bonaccursiis anno mcccclxxxvi, quam Henschenius reperit in Bibliotheca Strozziana, eamque Ftcireniim
cum editione Greveni, aliisque duobus codicibus Usuardinis Mss. contulit, altero ejusdem biblio- "" '* 86 '

thecse Strozzianse, altero Medicese. Quid de ea censendum sit, nou est mihi integrum hic deproraere,
cum sola extracta Henschenius propria manu descripta reliquerit, quse passim inter Auctaria
citamus sub nomine codicum Florentinorum. Frequentissimi excessus ostendunt, quam parum
pura sit exemplar Neapoli ad SS. Apostolos asservari, emendatum a Georgio
prsefata editio, cujus
Antonio Vespuccio, Prseposito cathedralis ecclesise Florentinse, notavit alicubi Papebrochius. Atque
haec ex aliorum relatu.
174 Prater Lubecanara maximara citari soepius in Actis solet Lubccana alia anni mccccxc, cum Lubecana
omnino simili, ipsoque eodem anno vulgata. Habet posterior formam parvi cfitonienw
altera Coloniensi, priori
folii cum hac in flne epigraphe : Explicit Martyrologium Vsuardi monachi, sicut habetur augmentatum, «•• H90.
ut patet. impressum diligentcr per me Johannem Roelhoff de Lubeck, civem sanctx felicisque Coloniee
Agrijipinx, et consummatum feliciter anuo salutis ac gratix mccccxc, in vigilia sanctissimorum trium
Regum, prsefatx civitatis patronorum ac protectortim jugiler. Notavit Rosweydus, adjunctum olim fuisse
Legendx aureee, et vahle ab Usuardo variare quod postreraum verissimum esse, probant quotidiana
;

auctaria, ex hac et altera editione Lubecana Usuardino textui imraixta aut adjecta, quorum
plurima ad Colonienses proprie pertinent. Porro Lubecana illa alia, ex priori Coloniensi, aut
saltem ex consimillimo manuscripto certo certius desumpta, immixta est Doctrinali Clericorum,
forraa quarta minori in eo a priori discrepans, quod incipiat a vigilia Nativrtatis Domini. In
;

fine apponitur Solus istc libellus directive quemque clirigit ad ccelum. Explicit Doctrinale Clericorum,
:

una cum Martyrologio Sanctorum, diligenter in Lubeck impressum anne a Nativitate Domini mccccxc.
Possent ex isto Doctrinali nonnulla curiose observari, sed ea ad institutum prsesens nullatenus
pertinent.
175 De hujus Martyrologii bis uno anno excusi, auctore
, vel augmentatore, disputare multis earum
"'"' r
non vacat. Rogatus olim a Bollando P. Jacobus Kritsradt, Societatis nostrce, ut de Hermanni
Greven, Cartusiani Coloniensis setate et scriptis certa aliqua disquirere conaretur, respondit quxsitus.
v Martii MncL, se Cartusias illius P. Vicarium adiis? .. ex quo didicerit, prafatum Martyrologium
anni mccccxc, desumptum esse cx scripto quodam V 33 (qui est numerus bibliothecse Cartusianse)
per omnia. Porro ad marginem citati Martyrologii excusi, in colmuna dextra ultuiui vacua scriptum
manu P. Garneveii p. m. Carlusiani : Auctor P. Hermannus Grevcn (sive GrefgenJ sacerdos
esl V.
professus Cartiisiae Coloniensis, qui obiii anno mcccclxxx, v die Novembris, At non satis explorata
hsec esse, patet ex alia notatione, quam refert idera Kritsradt, nerape, in prima ejusdem codicis
pacjina scriptum esse antiquo charactere ante centum aunos; Alibi sie scribitur : Joannes Grefgen,
iwstiw domus Colonix, ciu.rit Martyrologium Usuardi. Et infra Joannes Grefgen obiit Kalendis Aprilis.
:

Infra denuo: Guifgin Carthusianus. Audi modo schedulam nianu ipsius Vicarii Cartusiffl Colonien-
sis, F. Joannis Lotley, exaratam, quse ita habet : De patria et familia P. Hermanni Qreffgen, nibil
mihi constat. Alter, cle quo mentionem feci, fuit Joannes Scherfgen, patritius Colon. ob affinitatem
nominis a nir relatus, qui iiunt aliquid scripserit, ignoro. In nulla editione cxstat nomen auctoris, quod
aliunde conjecturare oportebat,

176 Cetera in hanc rem perquisita, sed oaque incerta, prsetereo, cum satis pateat, frustra labora-
tum in eruendo nomine auctoris, qui editiouem illam Usuardinam Coloniensem anni uccccxc
auxerit aut excudi curaverit idcirco a Majoribus nostris simpliciter semper editio Coloniensis
:

istius anni, a me vero in Auctariis Usuardinis sic cuiu Lubecensi conjuncta, ut uno seniper nomine

utramque designem sub titulo Editionis LnBECO-CoLONiENSis, sive a Cartusianis, uno aut pluribus,
sive ab alio procurata fuerit. Alteram ab altera divellere nolui, quod eadem plane referat, videatur-
quo Lubecana ex Coloniensi eodera anno accepta ;
quod neiiio tantopere mirabitur, si attendat,

priorem
 xi.ii PR/EFATIO.
priorem consummalam fuisse in vigilia sanctissiniorum trium Regum. De auctore duarum aliarum
editionum Coloniensum anni mdxv et mdxxi, quas brevi recensebimus, aliter sentiendum est; eas
enim Bollandus, Henschenius et Papebrochius constantei' citant sub nomine Usuardi Cartusis
Coloniensis, vel sub Additionum Carlitsix Coloniensis ad Usttardum, vel sub sequivalenti descriptione,
qure idem designet; frequentissime autem sub appellatione Giieveni non Joannis, sed Hernianiii,
quamvis, si hic obierit mcccclxxx, earuin editionum auctor esse non potuerit. Sed quidquid de rei
veritate demum statuatur, utraque illa posterior editio Grcvcniana a nobis dicitur, toto opere sio
semper nuncupata.
177 Anno illo eodem mccccxc alia Usuardi editio prodiit Parisiis in folio, sub solo titulo Marty-
rologii, ut testatur Rosvveydus, qui editionem alteram anni mdxxxvi apud Ambrosium Gerault in
quarto majori, qure apud nos exstat, contulit cum priori, servata Lovanii in domo Standonica. Ejus
Muneralits auctor vel editor fuit Joannes lc Munerat, Cantor et Scltolasliats, Tltcologus Parisicnsis, ut alicubi
an. 1490 nomen
rl lo3ii
notavit Colvenerius ; Castellanus proprium admittit, sed titulum alium non tribuit quam
Bottrsicr du college de Xuvarre, I Bim. p. 668, ubi, nisi fallor, in duobus errat; 1, quod pro anno
mdxxxvi signet mdxxxv ;
— 2. quod ita loquatur, ac si eo primum anno cum
editio facta fuisset,
constet priorem alteram annis xlv vetustiorem esse, sitque verosimillimum, Muneratum ad secun-
dam usque editionem non supervixisse. Observatione dignus est titulus, qui in posteriori editione
adscribitur his verbis ; Martyrologium, lioc est Martijrum reccnsio. sivc catalogus, in qtto, quid pro
Cltrisii Ecclesta et fide, sancli Marlijrcs Dci passi, gesserint, succincte ct verc recensetur; ctiriimilcmque
festivitates, in qucmqiic mettsis dicm iiicurraiil. uitlicaiiliir ; ad Euscbii cl Hicrontjmi alioruinqtie sacroritm
authorum exemplum, cura et jussu Caroli Magni imperatoris digestunt, tnscrtis lcclionibtts mnralibus,
disciplinx ecclesiasticx reijutam coittiiicnlibits, de mnndiito Ludovici Cliristianissimi et gtoriossissimi,
seniperqtte Augusti, conscriptis, anno a Cltristo nato dcccxvi. Ha?c facile corrigi possunt; utinara tota
editio erroribus aliis et prtesertim typographicis, non redundaret ! Ceterum inter puriores Usuardos
hic connumerata est, tunc exclusa, cum alio deflectit.

178 Descriptas hactenus Usuardi editiones, celebritate sua antecellit ea, cui hic titulus prafigi-
tur : Martyrologium secundum morem Roinanx curix. In fine autem ita habetur Finit Marlijrologium :

Bclinus accuratissime emendatum pcr magistrum Bchtiim dc Padua, Ordiiiis fratritm Heremtlarum sancli Au-
an. UDH. gustim ; nec non additionibtis Patrttni aliarum rcligioniim copiosus (in alia editioue copiosum) effcctiiin.
1021. etc.
Imprcssitm Venctiis jussu ct impensis nobilis viri Lucx Antonii de Giuitta Florcutiiii, arte autem Joaunis
Emcrici dc Spira, anno mccccxcviii, Idibus OctobrU. Facile observas, male impressum auctoris
nomen Belnttm pro Belinum, quod in altera editione emendatum est, vel Bellinum. Postremo hoc
modo scripsere passim Majores nostri in Actis, nec male, eura ita expriraatur in prafatiuneula ante
Kalendas Januarii. Ego aliam formationera secutus sum, quod eam veriorem existimaverim, cum
in editione Parisiensi clare ad calcem poneretur, satisque appareret, iu prima Veneta litteram L
absorptam fuisse. Utramvis inflexiouem elegeris, perinde nobis erit. Monendus hic lector, non-
De prinm numquam in Actis , memori* lapsu ,
prasfatam editionem Venetam citatam esse sub anno
edilione,
mcccclxxxviii, pro vero anno mccccxcviii : sic habetur tomo n Maii pag. 657, etc.
179 Liceat mihi hie verbo qurcrere, fueritne typographus ille Joannes Emericus de Spira, filius

aut nepos Joannis Spirx vel de Spira, an idem ipse, qui typis longe elegantissimis, rotundis s.eu

Romanis anno mcccclxix Venetiis excuderat Caii Plinii historiam naturalem in amplissima forma
et quidem membranea quara dono, aeterna memoria digno, .Museo nostro hagiographico traditam
;

voluit vir illustrissimus nostrique Operis studiosissimus Guilielmus Albertus Baro de Grisperre,
Goyck et Libersaert, Brabantije Concellarius, de qua verbo memini in dedicatione Tractatus mei
de Patriarchis Alexandrinis, ante toraura v Junii, eidem patrono nostro et Msecenati inscripti. Du-
biura movet adjecta prwfato volumini metrica hujusmodi epigraphe :

Qitem modo lam rorttm cupiens vix icetor habcret

Quiqtie etiani fractus pene legendus eram,
Restituit Venetis mc nnper Spira Joannes
Exscripsilque iibros <ere notante mens, etc.

Cur autem filio potius, nepoti vel alteri consanguineo, Belini editionem tribuendam censeam, facit
immensa typorum diversitas, excudendique ratio tam parum accurata, ut Belini Usuardus ad Pli-
nium nec per umbram comparandus sit. Sed ad Belinum redeamus.
180 Praemittit ipse solitis prsefationibus aliam, fortasse suam particularem, a Molano etiam
editara.qua fatetur se solos duos Martyrologos. nempe Hieronymum et Bedam, Usuardo antiquiores
agnoscere. Tertius, inquit, futt Usuardus monachus, cujus opus nuigis habetur m usu apud multas eccle-
sias, qux etiam creduntur aliqna cjiis operi tn locis variis addidisse, prxciptte de Sanctis ct festis pcrit-
nentibus ad casdem. Et hujus esi Martyrologium scriptum, quod no$ pro majori parte duximus eligcndum
et prx aliis teiientliini. Candide et vere ait, pm majori parte, nara et ipse Sanctos et festa pro arbitrio
T
suo addidit, ut ex Auctariis T suardinis saepe patebit. Nihilominus a Seardeonio, de antiquitate urbis
Pataviuffi lib. 2, classe 7, pag. 154, Iaudatur Belinus non solum ut editor, sed ut corrector Mar-
tyrologii, quod olim cttm pro sua raritate in choris tantum et iu conventibus puhlice lcjciriur, nnnc Imjus
opera factttm, u( ab omnibus legniur, etc. Adde his Castellani verba, Bimestri i pag. 134, quibus
lianc laudem Belino tribuit, quod quemadmodum Notkerus inter antiquos classicos Martyrologos
postremus est, ita Belinus inter recentiores sit primus. Sciebat utique vir eruditissimus, alias
editiones Belinianam prsecessisse, sed huic primas deferre voluit, quod communior esset, magisque
pervulgata.

181 Prsster
 PR^FATIO.
181 Prater primam illam Venetam editionem anni mccccxcviii, est penes nos posterior
Pari-
m atiaet
siensis anni mdxxi; atque ha> sola; sunt, quas toto opere citavi, cum posteriores s' cmia -
seu Venetas, seu
aliasimpressiones in Museo nostro non repererim. De aliquibus loquitur Molanus in editione
nxmaiiU
anni mdlxxiii prafatione ad lectorem pag. 7 VenetiU ad signum Spei excusum (Belini Martyrolo-
: Mmam.
gium) aimo 49 et Pnrisiis anno 21 (et hac potissimum editione utitur Molanus). Videtur etiam id
nonnihil auxissc Snnctis Padux. et Vcnetx ecclesix, et diversarum religionum. Exstant et alia Romanx
ecclcsix Marttjrologia, qux non vidi. Ecdesia enim sancti Pelri, utitur Martijrologio Venetiis impresso
oiDio 60, quod Alrxander Peregrinus Brixiensis, Julii lertii sacellanus, opera stta emendatum edidit.
Ecclesia autem LateranensU ttiitur Marlyrologio apud Hieronymum Cavalealupum anno 1564 impresso.
Videor recordari, nominatas alicubi editiones annorum mdxlvih et mdlxvi, nisi fortasse in numeris
erratum sit, et annus lxvi, pro lxiv et xlviii, pro xlix, male redditus. Sed quidquid de
; his sit,
sola; du;e superius laudata; a nobis appellantur, quarum posterior a puritate Usuardina magis
deflectit. Excessus et defectus suis quique locis in Auctariis describuntur.

182 Belinianis longe castigatior et accuratior gemina Coloniensis editio anni mdxv, et mdxxi,
quam utramque Hermanno Greftjen seu Orefgin (molliori inflexione Grevcnj a Majoribus nostris Orevenus
adscriptam nuperrime
513 "
dixi, et porro adscribere perrexi, non alio quam Greveni nomine, ambas iJJji'

appellans. Scio, citari aliquando sub generaliori appellatione Cartusue, vel Cartusianorum Colonien-
sium; sed frustra pluribus tribuitur, quod ab uno solo procuratum est, ut ex ejus verbis paulo
inferius constabit. Non magna, in re inter utramque diversitas, paulo major in stylo sed ultima ;

correctior est, et cum priori ita collata, ut ex una. utriusque sententia perspiciatur. Utraque apud
nos utramque consului, siquando commemorationum varietas id mereri videbatur. Optime pro-
est,

fecto do Usuardo meritus est, aut Hermannus ipse Grevenus, aut quiscumque alius editiones illas
adornavit et correxit, dum textum ipsum Usuardinum, apposito signo, ab additionibus variarum
ecclesiarum sollicite discrevit, non sic tamen, ut textus ejus semper omnino expurgatus sit. Non
Iubet hic dies omnes percurrere, quibus ab omnimoda puritate recedit; faciet id lector, si subjunctos
Usuardinis textibus codices vel solum numerare voluerit. Notanda hic sunt, quse Grevenianas edi-
tioni propria animadvertimus.
183 Satis certum est, Grevenum (sic auctorem imposterum nominare liceat) priorem editionem
Coloniensem habuisse pra; oculis, at ut textum genuinum ab accessionibus secerneret, adjutus fuit
codice aliquo Usuardino ex Gallia accepto, quem Carnotensem fuisse, probant additamenta ei excodice
eeclesia; propria, a me hinc inde detecta, ut xiv Martii Eodcm die Carnoti, sancti Lconini episcopi Ca rnolensi,
:

et confessoris. Item xvi Maii In pago Carnotino, passio sancti Emani, Mauriiii atque Alinari. Solus
:

mensis October exempla quatuor suppeditat, ut : vn Oct. Civitate Carnotis, inventio corporis sancli
Calctrici, ipsius civitatis cpiscopi. Tum xvi : Carnotis, natalis sancti Prisci martyris, super Fluvium
Andure. Rursus xvn : Carnoti, sanctx Solinx virginis. Apud eamdem urbem, dcdicatio basilicx in
memoria beatUsimx Marix mntris Dci et Domini iwstri Jcsu Christi. Denique xxv Apud Carnotum, :

dcdicatio ecclesix sancti Johannis Baptistx. et sancti Vincenlii lcvit.r ct martyris. Qure, aliaque in
decursu operis nonnumquam observata, clare, ni fallor, ostendunt, non potuisse illa Usuardo tribui,

nisi quia in proprio Carnotensi codice reperta, quem solum habuerit, et tamquam purum Usuardum
Grevenus sibi sequendum prsefixerit.

184 Utitur alio signo Grevenus, sic ferme formato, l, de quo ita loquitur in prafatione sua
fol.5 Intcrdum autem, inquit, parvus L ponitur, ad insinuandum, Sanctum illuin, cui pfxponitur,
: texluab
superadditum essc Usuardo, quamvis ante (aliud signum) ponatiir. Quod tamcn in festis Conceptionis, 5i"/i'°c7"
Prxsentaiionis, ct Visitationis beatx Marix, sancti Thomx episcopi et martijris, et sanctx Catharinx
virginis ct marttjris minime obserratum est. At quocumque signo affecta vel non affecta fuerint ea quse

textui Usuardino adjiciuntur, ea nobis sufficiens ratio est. quemadmodum alibi non semel diximus,
ut Grevenus e purorum codicum numero excludatur. Sic habes citatis jam diebus, item i Aprilis,
v et xx Augusti, xin Septembris et alibi. In fine totius operis rationem reddit. cur Sanctos aliquos
Martyrologio non putaverit inserendos, ubi inter alia sic loquitur, ut vere colligi possit, non
plures, sed unicinn totius collectionis auctorem esse. En ejus verba : Finis Martijroloijii Vsuardi
monachi, cum additionibus ex diversis Martyrologiis multo sudorc collectis, separatimque jam secundo,
ttnno D. mdxxi aputl Coloniam Agrippinam atljcctis. In quibus additionibus QUI ifsas collegit, ,

juxta sentcntiam D. ffieronymi vel Bedx, simpliciter fulcnt sive historwe, quam legebat, sive diversorutn

in hac re studiosUsimorttm scriptis accommodavit ; deprecans charitatem Spiritus sancti, ut Intmr suus
fructum in devotorum profectu, ad Dei et Sanctorum cjtts gloriam, invenire valeat. Quse hic addi possent.
ex proxime sequentibus facile intelligentur.

185 Usuardi editionibus hactenus enumeratis, nitore, eleganfia et puritate palmam omnino
eripit, postrema ordine, quam peculiari studio adornavit Joannes Molanus, Lovaniensis Theologtis, notamu
ineBelgico Venneulen, quod Gallice vertit Castcllanus in praefatione ad Martyrologium
I:
ver gn 'J!'- 3 J*
universale, Jc Meule. Malim ego vertere du Moulin. Testatur Valerius Andreas in Bibliotheca
la

Belgica, Insulis Flandrorum natum esse mdxxxiii, 7110 patcr, inquit, discendi idiomatis Gallici gratia,
cum uxore frxgnante, concesserat. Mirum est, quod achlit. nonnisi materni ik vernactdi, hoc est Bra-
bantici sermonu, gnarum fuUse, malluisseque Lovaniensem audire, a matris patria; cum pater esset
Schoonhiivianiis. Ego ex Molani lectione mihi plane persuaseram, Gallici sermonis peritum, imo
in servanda Gallica scribendi ratione paulo scrupulosiorem, utpote qui ubique ah efformando "W
studiose abstineat, quod ipsum in auctariis ejus plerumque servavimus nimis religiose fortasse, sed ;

eadem scribendi ratione, qua' in aliis Usuardinis codicibus passim servata cst, ut vel hine haberent
curiosi, quo de singulorum pretio facerent conjecturam.

1SG Quid
 xliv PR.EFATIO.
186 Quid si autom in lingua Molani vernacula tantillum aberrarit Valerius, qui nec Martyrologii
ejus editiones satis accurate consuluit. Etenim Molani scripta enumerans, sit habet primo loco :

Etogium ex
Usuardi Martijrologium, annotationibus auctum, Lovanii mdlxxiii et mdlxxvii, typis Sieron. Wellsei,
Valerio
Dormitavit hic Valerius, nam prima
Wellseana annum prsefert mdlxviii, altera mdi.xxiii
editio ;

tertia est Antverpiensis apud Nutium anni mdlxxxiii, qua3 etiam Parisiis magno volumini Historia)
veterum Patrum per La Barre inserta est, eodem ipso anno mdlxxxiii, nec alias scio hactenus
prodiisse. Hue spectat hallucinatio altera, nisi fallor, V. C. Du Pin, qui in sua scriptorum Biblio-
theca editionis Amstelodamensis, sec. ix pag. 200, col. 2, impressionem, nescio quam, Antver-

piensem citat, pro anno mdxxxviii, priorem scilicet Lovaniensi anni mdlxviii. Verum conjicio,
male legisse eruditissimum virum, aut forte cifras transpositas reperisse, sic ut pro ultimso
editionis anno 1583, 1538 qui certe facilis lapsus est at tnrpius errat idem Bibliographus,
viderit :
,•

dum in citata ipsa columna, Bollandum in Mosandri locum substituit, Surianique supplementi
auctorem facit.

187 Quidquid interim sit de Molani natalibus , aut vernaculo sermone; constat, eruditione et
scriptis, quce ibi Valerius explicat, celebrem
prima Usuardi Martyrologii editione cele-
fuisse, sed
bratissimum. Hascunaest, quam supra dicebam, antiquioribus omnibus palmam prieripuisse , eo
potissimum, quod Usuardi textum, quanta fieri potuit diligentia, nativas puritati et simplicitati
restituerit. Hanc extollunt. hanc celebrant, hanc merito suspiciunt Hagiophili omnes, tantoque in
it Cardinaii pretio fuit Cardiuali Baronio, ut hoc lestimationis suaj perenne monumentura, praifat. ad Martyro-
aromo.
logium Romanum eap. 9 exstare voluerit : Tanti viri, dc Ecclcsix Dei et veritate Catholica optime
meriti, ncc brcvcin scedulam deperire xquanimiter patior, cui (dicam ingenue) istxc omnia, hac cx parte
accepta fero, quod in dcnsissimam silvam primus ipse ingressus, mihi aliisquc aditum patcfccit, quo etiam
nominc, cum cqo, tum eruditi omiics plurimum ei debcrc, lubenlcr agnoscimus ct amfitemur. Laudat illic

etiam Baronius editionem posteriorem, seu mavis posteriores, nam qui carum unam novit, omnes
novit ; mihi vero omnibusque, purse et nativa; Usuardinse simplicitatis adoratoribus, unice cara sum-
moque in pretio est prima illa, in qua sola Usuardus agnoscitur, altera vel alteris, nescio quorum
ductu et consilio, mutationibus, transpositionibus, atque interpolationibus ita deformatis, ut Usuar-
dus prope ex oculis fugisse videatur. Priori itaque ad eruendum Usuardi textum usi sumus aliae ,

augendis ferme Auctariis plerumque subserviunt. Audiamus modo Molanum ipsum de prima illa sna
editione, praefationis cap. 4 disserentem.

Ejus pratfatio 188. Mitto illa, in quibus cum Sigeberto aut cum aliis a vero aberravit ; sie ibi prosequitur : In
rxpcnditur primo autcm prologo, inter Usuardo communitcr prxmitti
eos, qui solcnt, notatur, Usnardi opus magis
quam Hieronijini aut Bedx in usu liabcri apud multas ecclesias; qux etiam ejus operi crcdnntiir aliqna in
locis variis addidisse, prscipue ie Sanctis et festis pertinentibus specialiter ad easdem. Propter istas au-
tein additiones ad Usuardum, non faciie cst, ipsum Usuardum solum ct absque aiditionibus ei indistincte
permixlis prxlo darc :quod tamcn nos fecisse spero, quamvis subdubilcm, num panca nosiros conatus sub-
terfugerint. Interposui quidem nounulla in ipso Usuardo ex Beda, Adonc, diversis ccclesiarum Martijro-
logiis et aliunde, sed alio charactcre etprsemissa littcra, pcr qux lector facillimc advertat, ca Usuardi
non esse. Contuli aulcm Usuardi Martijrologim Colonix in 8 excusuin anno MDXXI, cum Roinnnx Eccle-
six Murtijrologio ; eaenim Usuardo aucto utitur ; itein ciiin divcrsis Martyrologiis in Francia excusis,
quee omnia sunt Usuardi , sed aucta ; postremo
et cx horum collatione,
et cum Mss. aliquot ,

animadvcrti Usuardum Colonix vrxdicto anno impressum, paucas tantum habuisse additiones ab Usuardo
indistinctas plurimas cniin liubct, scd ab Usuardt vcrbisnotula aliqua distinctas. Indistiiictis itaque tllis
:

additamcntis ex Usuardo expunctis, est in hoc Martyrologio ipse Usuardus majvri charai tere solus, et
diversorum e.remplarium subsidio castigatus. In quibus omnibus Usuardus scriptum iiivcnio, semel atque.
iterum Husuardus; Trithcmius tamen ct plures Germani eum Isuardum nominant,
189 Ex expendenda sunt et illustranda. Verissimum censeo, quod ait Molanus,
his paucula nobis
propter addiliones ad Usuardum non facile essc Usuardum solum, et absque additionibus ei indistincte
permixtis prxlo dare; nam adhibita omni sua diligentia, locis plusquam triginta ab Usuardina puri-
tate recessisse, in Observationibus nostris lector inveniet. Nec quisquam existimet, me ita mihi
abblandiri, ut simplicitatem omnem assecutum putem, quod qui fieri satis commode possit non video,
cum inter tot editionesjam recensitas, et tot Mss. codices, quos porro recensebimus, nullus sit, qui
non pluribus excessibus aut defectibus laborare comperiatur. Id pra? Molano, subsidii habuimus,
quod plures omnis generis codices ad manum fuerint, quod ejus aliorumque solertia adjuti, apertis,
Usuardi fontibus, facilius longe nobis fuerit falsaaveris, genuina a spuriis,
consultis, collatisque
scoriam ab argento secernere. Si quid conatus nostros subterfugerit, et cognoscendi et ignoscendi
errati locum nobis datum iri, plane confidimus. Argumeuta ultro citroque ad eruendam probandam-
que Usuardi puritatem ventilata, hic repetere superfluum judico, cum ha?c sit totius nostri operis
per singulos dies deducta materies.
ct paucis 190 Pergit Molanus Contuli autcm Usuardi Martijrologium Colonia: in 8 (minori forma) excusum
:

itlustratur.
mdxxi (Grevenura indicat, de quo proxime egimus) cum Iiomaux ecclesise Martyrologio ; ea enim
Usuarilo auclo utitur. Ea est Belini editio, quam pro Romano Martyrologio accepit Molanus, ex hoc
capite a Baronio reprehensus , sed tolerabili, inquit vir eminentissimus, et venia digno errore, cum
ipse tam longe positus, ca nesciverit, qux illi, qui Itom.c agunt, vix magno labore, pervigili'diligentia,
et summa sunt industria cousecuti. Siquidem id consecuti sint, aut consequi potuerint, rebus iliis ad-

huc in obscuro latentibus. Quamquam enim Baronius praclare doceat, Romanum aliquod antiquum
fuisseMartyrologium a sancto Gregorio descriptum, fateri taraen cogitur, se istiusmodi Martyrolo-
gium numquam vidisse nos vero sub principium superioris capitis evicimus, Gregorii characteres
;

in Martyrologium,
 PILEFATIO. XLV
in Martyrologium, ab Adono Ravennae repertum, nullatenus convenire ; in quo Romanisnihil damni
datum est, cum pro uno bina llartyrologia vera, genuina, vetusta et pridem publici juris facta
ipsis vindicaverimus. Haec cum Molanus ignoraverit, Belinus autem editioni suae gloriosum titulum
Martgrologii srcundum morem Rnmanx curix praefixisset, venia certe dignissimus fuit error ille per-
exiguus, quo Belini Usuardum Ecclesiee Romanm Martyroiogium appellavit.
191 Ceterum utroque isto Greveni et Belini Martyrologio usum fuisse Molanum, ex sola colla- Quibus
tione certissimum est, adeo ut saepe etiam errores adoptaverit, aut saltem in Auctaria ejecerit, codicibus

prasertim ex altera illa Belini editione Parisiensi, cum prima ipsa et puriorVeneta anni mcCccxcviii

ei nota fuisse non videatur. Contulit item Molanus Usuardum cum diversis Marlyrologiis in Francia se usum
excusis, nu<e omnia sunt Usuardi, sed aucta. Quae fuerint diversa illa Martyrologia, explicat ipse prae- asseral.

fationis cap. 12, eaque potissimum revocantur ad binas editiones Munerati et Belinianam anni
MDXXI, de quiljns supra diximus. Vellem distinctius codices suos Mss. enumerasset Molanus, illum
prsesertim, quem citat sub littera Q, quemque eumdem plane existimo, cum praclarissimo nostro
Heriniensi, qui iu Molani manus facile venire potuit cum ipsum habuerit Augustinus Hunnaeus,
,

Tlieologus et Canonicus Lovaniensis, Molani sequalis. Paulo clarius laudatum codicem designat in
secundae editionis epistola ad lectorem pag. 6 versa, eum vocans Usuardum Ms. qui vix ullas habe-
bat additiones, preeterquam de sanctis Remensibus, quae est ipsa nativissimaHeriniensisnostri effigies.

Interim ex perpetua Molanianae editionis codicisque nostri collatione, non video adhibita esse om-
nia, quae adjumento esse poterant, ut clarius docebunt Observationes nostra Usuardinae.

192 Unum est, quod hactenus haud unde nimirum Castellano, Bimestri i
satis explorare potui,
pag. 196, innotuerit, usum fuisse Molanum in additionibus.Martyrologio Ms. ecclesiae Parisiensis,
descripto ex antiquiori anno mcccxvi, et rursus transumpto anno mdxxix. Certe inter om-
nia, quae in praefationibus tum prioris, tum posterioris editionis fuse commemorat Molanus, de tali

Pariensi Ms. nusquam, quod sciam, meminit. Videat lector cap 12 et 13 prafationis primae, et § 10
epistolai ad editionem secundam. Si dixisset Castellanus, praeluxisse editiones Munerati, et Belini,
id recte attigisset,quod ipsemet Molanus asserit, contulisse se Usuardum cum diversis Marhjrolo-
giis in Francia excusis. Videor etiam posse colligere, non vidisse Molanum, verum vel pratensum

autographum, quod in S. Germani a Pratis Tarisiis asservatur, neque ejusdem ecgraphum ad ipsum
fuissetransmissum, quod lectoribus significare nequaquam praetermisisset. De cetero, cum ex tot
codicibus, tum Mss. tum typis editis, ea Molani editio adornata sit, eos omnes meis annumerari
cupio, quo postremae huic nostrce editioni non exiguum auctoritatis momentum accedere oportet,
utpote cum ex tot exemplaribus eruta sit, recensita, castigata, emaculata.

193 Inveniet praterea lector citatum aliquoties mense Januario Usuardum aliquem satis purum, Edino libr^
de Agonibus
editum cum Agonibus Martgrum, sive cum libro, qui hunc titulum prafert, quem utinam integrum Martvrum
habuissemus verum cum solus ille mensis exstet, de eo pluribus dicere supersedeo. Est etiam
! juncta.

penes nos Martyrologium seu Viola Sanctorum editionis Argentinensis anni mdvhi. cujus non semel
in Actis meminerunt Majores nostri. Ast eo usi non sumus. quod frequentissimis magisque interpo- Quibus edi-
tumibus usi
Iationibus, nimium ab Usuardi stylo deflectat. Ferme in oppositum peccat Martyrohgium Ordinis noit sutnus.
sancti Benedicti, quod habemus et manuscriptum et editum, non magis ad Benedictinos, quam ad alios
quoslibet religiosos spectans, nulla loci aut anni nota apposita. Non deerat nobis codicum aliorum
opima abundantissima messis. Hagiologion Franco-Galliee, a nostro Labbeo editum, non mereba-
et
tur nomen Martyrologii authentici (tres-authentique) ut ipsum vocat Castellanus pag. 654; nam
plane incompletumest, et quidquid boni habet, prater Bituricensia propria, ex Usuardo fere decer-
ptum est. Sic nec Maurolycum aut recentiores ahos Usuardi non editores sed interpolatores, ad ge-
nuinum ejus textum inquirendumconsulendosputavi quemadmodum neglecta est editio Germanica
;

Walasseri citata quandoque sub nomine venerabilis nostri Petri Canisii, licet plerumque Usuardum
referat, sed locupletissimeauctum. Rursus, nulla est habita ratio additionum manuscriptarum Pa-
pebrochii ad editionem Coloniensem anni mccccxc, ex codice abbatia; S. Michaelis Antverpiae, quod
eae plerumque a nostro Usuardo longissime recederent. Ut paucis rem
concludam tot aliunde sup- :

petebant codices, ut plures quaerere esset superfluum ;

aliunde vero, ita Auctaria quandoque excres-

cere animadvertebam, ut de rescindendis potius nonnullis, quam de novis accersendis

non semel
cogitaverim. Haec de vulgatis Usuardi libris, nunc ad manuscriptos procedimus.

ARTICULUS IV.

De Codicibus Usuardinis minutscriptis.

§ I-

Dc Codicibus purioribus, ac primum,

De Usuardo Pratcnsi.

collatos cum
TntercodicesUsuardinosMss. quoshabemus decem et septem numero integros, et
aUos illos. in-
1 Greveno aut aliis, supra triginta prater Cbiffletianos
,
oetodeoim et plures inter
saltem vetustatis ti-
;

quam, omnes prinoipatum apud nos scmper tenuit. si non omnimodse puritatis,

tamquam auotoris ipsius manu sonptus sive

tulo, codex iUe, qui inccenobio S. Germani a Pratis,
impetrare potuerim, ad brevesal-
autographus, summo in pretio habetur; adeo utnullis conatibus
tem
 xlti PILEFATIO.
tem tempus, quo securius inhac editioneprocederem, mihi commodaretur. Deeo in prcefatione sua
meminit Bollandus pag. n, ita scribens Ettm codicem Usuardi atvo, aut non multo post scriptttm cen-
:

set Sirmondus nostcr, quipro sua humanilalc mcitm ithtd apographum cum atio quadringentorum facile

annorttm, aut etiani velustiore, qui ineodcm sancti Germani catnobio Parisiis asscrvatitr, aceurale contu-
lit. Ita fert notabile codici nostro prafixum, ubi indicatur per litteram A, prius illud designari; per

Apogra- B, posterius. Pergit ibidem Sirmondus Hoc nostrum antiqraphum ex priore descriptum est; in quo
:

phum con-
qux lineolis subnotata sunt, ea e.r autoqrapho A vel ad marqinem apposila, vel iu tc.itum ipsum, sub fi-
tulit Sir-
mondus, nem cujusque diei inserta fiierunt, alitt mann, fcrme tamen antiqtta. Ex quo apparet, ca non pcrtiuere
ad Usttnrdi Martyroloqium , sed adjecta post fuisse a monachis, pr.xsertim sancti Gcrmani, ad quos ma-
gna ex partcspectaut.
195 Quam accuratam moniti hujus rationem habuerimus, ex nostris Observationibus abunde li-
quet. In fine pagina? aliamanu legitur Hoc Usuardi Martijrologiunt cttm citntis hic cotticibus, una
:

cum R. P. Jacobo Sirmondo eontuli Parisiis anno mdcxxxi. Joanncs Baptista de Cortas, Societatis Jesu
sacerdos. Vulgo notaest celeberrimi Sirmondi in conferendis dignoscendisque antiquis codicibus pe-
ritia nihilominus cum liinc et inde ex Castellani citationibus nonnullam ab antigrapho nostro di-
;

versitatem observassem, ad eum ipsum confugi, ut de prsedicto codice distincte, minutim, et exacte
instruerer ; quod et prastitit, semel, iterum ac tertio ad fontem recurrendo, ea diligentia et scrupu-
losa ferme religione, ut nec apicem pratermisisse videri possit non minori benevo- ;
quamquam qui
lentia Castellanivices supplevit eruditissimus noster postrema collatione,Stephanus Chamillart,
Cttstettauus nonnullos narvos observaverit. Ceterum Castellanus novam ex integro cum prima editione Molani
magis
collationem exorsus, in epistola data xxxi Maii mdccix, per dies singulos variationes quantumvis
txplicuit.
exiles solertissime adnotavit. Atque eo subsidio vehementer impulsus sum, ut opus, fastidiosissimis
disquisitionibus plenum, audentius aggrederer. Fateborhic ingenue in viri Hagiophili laudem, non
minori constantia in porrigenda, quoad vixit, auxiliatrice manu perseverasse, quam principio se fac-
turum spoponderat, postquam per subsequentes litteras xxxi Julii ejusdem anni datas, non sine
mcerore significasset, superiores ccenobii sancti Germani, ad transmittendum huc codicem, per eru-
ditissimum Theodoricum Ruinartium induci oranino non potuisse.
196 Inter hrec amicam disceptationem agitabamus de antiquitate non solum, sed maxime de sin-
ceritate, puritate et simplicitatejam dicti sa?pe codicis, quem tot lituris, erasionibus, superindu-
ctionibus, adjectionibus, detractionibus, mutationibus respersum diffiteri non poterat: cui cum ego
opponerem codices nostros, prsesertim Heriniensem, ubiqtie integnira, nitidum, plenum, vetustate
et splendore venerandum; ivit ad illud denique, quo se tutatur Mabilio, nempe ex Necrologio, illi
codicem codici adjecto, constare, scriptum illum Usuardi tempore, ac proinde ab ipsoraet auctore : interpo-
Pralensem
lationes vero, lituras, erasiones, inductiones, suprascriptiones et hujusmodi alia signa sibi videri,
propugnans.
ex quibus vere autographum censeri debeat, auctum, imminutum, variatum, quemadmodum in au-
tographis, primamanu scriptis, passim usuvenire eruditi noverint. Hinc ad probandara vetustatem,
huc ad me transmisit Monitum, a Mabilione codici illi propria manu prasfixum, quod cum in citata
ssepius prasfatione ad sec. 4 Benedietinum, parte2pag. lxxxvii editum reperiam, malo ipsuminde
transsumere. Sic ibi scribitvir eruditissimus nobisque semper Eestimatissimus Mabilio :

197 Et sane antiquissimum ejus Martyroloqii exemplar habemus, co tcmpore (nempe seculo nono quo
Usuardusvivebat) cxaratum, cttm subjecto Necroloqio, in qito primaria manu mors Irinintrudis retjtncc,
argumento uxoris Caroli Calvi, sitjnaln est Nonis Octobris obilus vero Citroii II impcrnturis, prulie Nonas Octobris
;

Mabilionis,
manu reccntiori. Itaque hic codex scriptus est eo temporis intcrvallo, quod cffittxit inter annttm dccclxix,
Irmintrudis supremum ; ct annum dccclxxvii, quo Carolus Calvus defunctus cst. Itlem ctiain conftrma-
tur ex Ebroini episcopi et abbatis sancti Gerntani obitu, qiti anno DCCCLVIII contiqit, priintt mtitiu xiv
Kal. Maii consiqnato ; cum sttcccssoriim cjus Hilduini el Gozlini, xvi Kal. Maii ; atqtte Eboli, VI No-
nas Octobris obitus, sccunda manu conscripti sint. Nimis mihi probata est Slabilionis sincera fidcs, ni-
mis perspecta ejus in distinguendis vetustis characteribus solertia, ut adductas obituales notas, ea-
rumveexploratamdiversitatem indubium velirnrevocare.quamvissi codicera ipsum licuisset inspicere
ac severiori critice Necrologium istud excutere, orania inter se componendo conferendoque, forte
nonnulla occurrissent, quffi vim argumenti infringerent, aut saltem exceptionibus ansam praberent.

non plane 198 Neque vero ex signatisNecrologii annis ea convictio exoritur, quam mihi ingerebat Castella-
peremptorio nus. Quidsi enim totus ille codex, centum et, si vis, ducentis annis post Usuardi obitum scriptus sit,

ecquid eadem prima manus Necrologium aliquo usque prosequi potuit secundaria autem, nescio ;

quae, reliqua superaddere? Ut valde probabile admitti debet Mabilionis argumentum, utconvincens,
nequaquam : magis convinceret, nisi adessent, qufe in codicis commendationem non m.-ignopere fa-
ciunt. Certe ex aliis mox deducendis, alterutrum forte probabilius 'confici posse videbitur : vel di-
versa Usuardum scripsisse Martyrologia, seu ejusdem Martyrologii variata exempla, ex quorum uno
Heriniensis noster atque alii proce6serint, quemadmodum ex aliquo alio Pratensi simili, sumpti ap-
parent Antverpiensis major, Rosweydinus et Aquicinctinus ; vel ad Usuardi aitatem prcedictum Pra-
tense manuscriptum pertingere non posse, atque adeo recentius exaratum dici oportere, idemque a
posteris ejusdem instituti monachis, eo quo jam exstat modo interpolatum et reformatum, aut potius
deformatum fuisse, quod ex tota codicis structura, ex vario charactere, aut ex scriptura; ejusdem,
diversis temporibus et diverso atramento, appositione, naevisque aliis magno numero occurrentibus,
sibicontinuo objici posse, facile advertit Mabilio.
199 Audiamus vero, quo pacto ad haec sese prremuniat citato nuperrimc loco. Sic ibi pergit : In
illo Usuardi (sic enim appetlare licet) autoqrapho nonnutla passim adtlitamenla reperiuntttr, (juxdam eliam
litureect scripturx, eodem, ulvidetur, tempore superindnctee , fortassc ipsius uuctoris mam, qui optts suum
idemlidcm
 PR/EFATIO. XLVII

idemtidem recognovcrit. Hattd equidem diffiteor id ita fieri potuisse, ut mihi non semel a Castellano
dictum re"estumque est. Vellem ita verisimile reddi posset, atque codicis illius patronis effugium

placet aliunde enim infra arguemus,

:
si verus est Mabilionis Achilles, non tantum vitae Usuardo
superfuisse, ut tot variationes in autographum suum induceret. Ego mihi videor, rern omnem diu-

tius, maturius, aecuratius et ex professo expendisse, dum diebus singulis textus singulos, imo sin-
gulorum textuum commemorationes, cum aliis codieibus, itidem Usuardinis, purioribus et integrio-
ribuscontuli; ex qua collatione diffleultates offendi, qttze prsedictum, seu vere seu pratense auto-
graphum in pluribus, ut minimum suspectum reddant, quamquam de cetero primum ei inter alios
locum semper tribuerim. Liceat mihi hsesitationes meas atque occurentia saepenumero dubia propo-
nere, qtire ab eruditissimis viris, codicis jam toties laudati possessoribus, dissolvi velim.

200 Non rcpetam, qua; toto sparsim opereinObservationihus meis Pratensi illi autographo sin- Ptorimx

gillatim opponere coactus sum : sufficiet dies hicaliquot indicare, ubi ea reperiri possint. Videat 2"]^'"n "{s
lector mense Januario : diei, ix, XII, xm, xiv, xvi, xxn, xxvi, xxvm, xxix, xxx, xxxi. Mense dictnuaber-

Februario die ; m
vm, xvn. Mense Martio die x, xrn, xvm, xxvi, xxvn. xxix, xxx. Mense
, :

Aprili die II, XII, xrn, xix, xxn, xxm. xxvi. MenseMaio diex, xi.xxvii. Mense Junio die i, iv,
:
: :

v, ix. x, xv, xvii, xxi, xxv, xxvi, xxx. MenseJulio die I, vn, xi, xvm, xx, xxn. xxvm. Mense :

Augusto die xii, xxm, xxri, xxix, xxx. Mense Septembri die I, III, V, xxm, xxr. Mense Octobri
:
:
:

diexm, xvi, xvii, xix.xxiv, xxx. Mense Novembri : die i. n, xm, xix, xxi.xxiii. Mense Decembri
die IV, xxii, xxr, xxix. xxxi. En locis fermeoctoginta, atque aliis non tnm scriipiih.se hic annota-

tis, a simplicioribus codicibus tum excusis tum Mss. dissentit Usuardus Pratensis (quamquam
aliis,

non semper ea causa e purorumnumero exclusussit.) tot, inquam, locis aut mutatus, aut auctus,

autcontractus. aut interpolatus est, quid igituraliud inde consequens videri possit, quam aut auto-

graphum non esse codicem illum, aut saltemaliud fuisse autographum iinum vel plura, ex quo vel
ex quibus Heriniensis et alii, Pratensi puriores, de quibus infra agemus, descripti sint i

reponendum, non paucas ex recitatis variationibus

201 Scio cum Mabilione et Castellano mihi
ad finem additae, aut translatte transpi.sitie et intorta: sint,
tales esse, ut licet lituris inscriptte, aut ,

potuerinttamen ab ipsomet Usuardo, opus suum idemtidem recognoscente, adscribi rel superaddi. No-
malitiam, vel ut alii legunt injuriam. Nolo esse exactor
vi poetai verbum, jus summum, sxpe esse ,

primariumque Usuardi exemplar concutere.

nimis rigidus. nolo contendere, nolo vetustissimum,
ab omni prorsus suppositionis vel minima
nedum convellere imo id pervelim, ut venerandus codex
;

quiddam dissimulare; aperte

suspicione liberetur. At enim, ubi nuda reritas inquiritur, nefas
est
haudquaquam Demus, ad-
omnia eloquor. Id scrupuli remanet, quod mihi hactenus eximere
pottii.

transpositiones, ab ipso auctore fac-

ditiones plures, mutationes, interpolationes, superinductiones,
illse, prima ipsa manu in ipso textu
tas, necdum perspexi, qua satis ratione solvantur variationes Eimfe»-
nullis aut solum perpaucis codicibus, tum scnptis tum mipressis, tnr,
codicis Pratensis expressa?, quas in
innuebam argtimentum, aut Pratensem codicem
reperiuntur. Hinc enim fit verisimile. quod supra
nec proinde Usuardi ipsius manuscriptum aut Usuardum ipsum
plane autographum non esse, ;

quorum alia ab aliis descripta fuerint. Id jam paulo elarius et distin-

plura autographa scripsisse,
ctius exponendumsuperest.
xii Januarii, sic secundam
appellatus et imposterum appellandtts Pratensis codex. ad
202 Toties
7» Cxsarea Mauritanix, sancti Archadii, ete. , nulla usquam litura. nulla
annuntiationem exprimit :

locus in Cxsarea Mauritanix, in nullis

superinductione apparente. Atqui ea positio, seu martyrii
prteterquam in extracto Aquicinctino occurnt;
aliis nostris codicibus, tum excusis, tum
manuseriptis,
non sunt, ergo vel autographum non est, vel
crgo codice. alii ex autographo Pratensi descripti
aliosque codices ex uno. alios ex
necesse est admittere, plusquam unum autographum
exstitisse,

Castellanus reposuerit. eo die explicatum. et, nt fallor,

alio descriptos. Quid ad hoc argttmentum
semper visa est. talisque, ut nulla
abunde refutatum invenies. Mihi certe ea ratio urgentissima
variis modi tentavenm, aut vim ehdere,
exceptione nullo effugio enervari facile valeat, quidquid
infra latins explicabo. Ne re.o ex unica illa commemora-
attt saltem aliquo pacto emollire, ut paulo

tione id me credas conficere. vide qua! aliis locis eamdem rem dicta sunt, xri et xxxi Januarn, i

xn et xrn Aprilis xn et xxiu Au ;usti. Unum praterea aut alterum exemplum

xr et xrn Jttnii,
Cordubens.um legitur In Oriente,
xrn Aprilis sic penttltimo loco, ante annuntiationem
:

adducamus :

quibusque codieibus, in sol.s Rosvreydino,

beati Nicofori etc. Abest Nicephorus a probatissimis
autographo, ex qtto altt not» optt.na-
Aqtticinctino et Bruxellensi repertus, adeoque nec fuit in eo
desumpti fuere.
Usuardino Pratensi diem v Junii fuisse transcnptum fredt
203 Notarit Castellanus, in textu
Qua»ro, an pnmaria
in acljecto folioh, indpicmh a Bonifacio, pratermissis Marturibus ^gyptiis.
secundum, non mim.s premit. Nam h.c
manu an secundaria S, primum, militat argumentum si
' ;

socu Antverpiensis major Roswevd.nus et

etiam cum Pratensi conveniunt perpetui ferme ejus
:

omnes, excepto Pratens. et soc.ts

Aquicinctinus, aliis omnibus plane discrepantibus. Kttrsus, codices
medio textu Eodem die, sancti Vulman eonfessom, admxrandx, ete.
illis tribus, legunt xvii Junii in :

die et loeo agunt de Gundulfo

Bituncen». Recumt n
alii isti tres cum Pratensi, ipso illo

aUquis Vulmarum transtultt, expuncto tlhc Poulo

confusio ad diem xx Julii, ad quem interpolator
omnes constanter s,g„ant H»c et td genus
aha
„„„„„,. CordubenH, quem alii codices prope
satis fitcred.lu e. ut d.ebus ,11-. P^«s»stendo.
ipsomet Usuardo mutata fuisse, mihiquidem non
lices, ex qmbus Usuard. textus
desum de
Sequiturdenuo.primarios nostros et puriores
plures
d.es ceteros h.c asagnatos, abosque
aUm.de, quam ex Pratensi codice fuisse descriptos. Qui
consuluerit, eamdem ipsam conclusionera facile eliciet.
12 204 II sce
Tomus vi Juiiu.
 XLVIII PR.EFATIO.
excogitari posse
nisi nwdis 204 Hisce aut componendis, aut utcumque salvandis, modos potissimum duos
qui Me sug- Usuardum, opus suum semel atque iterum
geruntur. video. Primum, si concedatur, auctorem Martyrologii
et forte tertio transcripsisse, aut transcribi curasse, sic ut
ecgrapha illa successive desoripta, prout

forte Imperatori aut aliis offerri debebant , hinc inde

postea in nonnullis ab auctore ipso correcta,
mutata fuerint, accedentibus, ut fit, novis notitiis, seu veris seu falsis. Porro ex
diversis
limata aut
transumptis accepta fuerint apographa illa, qua: cum autographo in sancti
Germani reheto,
illis
servatum, subinde deletum, erasum, superindu-
non usquequaque concordant. Hoc vero ibi toties
de vera ejus authentia dubitaverit. Certe
ctum, interpolatum et deturpatum sit, ut Mabilio ipse

aliquid, mea quidem fatendum est, cum eruditi illi viri, tot antiquorum
sententia, defuisse

manuscriptorum editores, ab hoc promulgando, quantumvis sajpe provocati, tamdiu

abstinuerint
multitudine deterriti. Sed quidquid a
procul dubio , liturarum et mutationum inourrentium
elidendas et aliquousque
vuleando Gsuardo suo ipsos remorari potuerit, via hic assignata, ad
explanandas objectas difficultates , mihi semper verosimillima aliisque omnibus expeditior ,

visa est.

205 Aliam nihilominus, seu modum alium suggero, prafatis objectionibus sese extricandi,
quamquam non tanta probabilitate subsistat si nempe tantisper supponatur, primos ipsos Usuar-
:

aliqua. aut proprio arbitrio decerpsisse

dini autographi descriptores, aut per oscitantiam omississe
qua> arriderent, eademque auctoritate, qua; non placerent. prseteriisse. Id equidem satis plausibiliter

excogitari posse, noninficior; verum an harum rerum periti, id sibi persuaderi patientur? An

credent, id tam facile contingere aut potuisse, aut saltem licuisse, in eo

potissimum Martyrologio,

quod ciesarea, ut ita dicam, auctoritate, ad communem Gallicanarum ecclesiarum

usum destina-
festa adjieerent
batur? Quibus id quidem concessum, fateri possumus, ut propria ecclesice sua;
Sanctos autem extrudere, aut commemorationes mutare, id vero est, quod sub ipsis principiis

toleratum. liaudquaquam existimamus. Ha?c fere sunt, qua; pro suspectanda vel propugnanda
sarta tecta
tuendaque Pratensis codicis vetustate. candide censuimus, hoc unice quserentes, ut ei
omnes, interpolationes, etc, in quibus
maneat vel ipsaUsuardi artas, admittaturque, correctiones
eadem manus apparet. ab ipso Usuardo factas fuisse quamquam id creditu diflicillimum,
;
propter

aliud quoque argumentum, quod hic subjicio.

206 Qui Usuardum pridem ad Caroli Magni tempora rejecerunt, ea ducti sunt ratione, quod
ejus Martyrologium Carolo Augusto dedicatum esset ast alii nobiscum recte
reposuerunt, proba-
;

Imperator atque liuic ut Imperatori

tionem nullam esse. cum et Carolus Calvus Augustus, seu fuerit,

oblatum. Supra autem ex Mabilionis conjectura admisimus, scriptum fuisse Martyrologium

inter

annum dccclxix et dccclxxvii ; imo admittendum erit, scriptum, vel saltem completum fuisse
post annum dccclxxv, quo primum Calvus Imperator creatus est, adeoque probabilissime anno

proxime sequenti dccclxxvi. Insistendo Mabilionis conjecturae, consequens etiam erit, obiisse

Usuardum, ante Calvum, cum hic alla manu Necrologio inscriptus sit, proindeque, ut summum, ad
initium anni dccclxxvii supervixisse, uno circiter post absolutum et oblatum Carolo Imperafori
Martyrologium suum. Quis jam credat, unius aut paulo amplius anni intervallo, tam multa Usuardo
occurrisse, qua; in Martyrologio vixdum Imperatori, atque adeo ecclesiis Gallicanis communieato,
eradenda, mutanda, obliteranda, transponenda, interpolanda fuerint? Imo quis suspicari ausit, id
Usuardo aut fas aut integrum fuisse, postquam Martyrologium ab Imperatore et ecclesiis esset
admissum? Rursus, quis suadeat, toties recursuram eamdem manutn, addentem, detrahentem, etc,
ettamentam sa?pe apparere atramentum aliud, vel indicia alia, quse satis convincant, multos aunos
faciendis correctionibus certo intercurrisse.

Alia contra 207 Aliudest. quod codicis Pratensis authentiam seu autographiam incertam reddit, inde
eumdem deductum, quod priraa ipsa scriptoris manus constare omnino nequeat. Si enim sola ista, qua;
codicem.
ipsum textum exprimit, autographa et Usuardina manus est, qusecumque manu alia et recentiori
ad marginem sive ad calcem adjiciuntur, Usuardo abjudicanda sunt. Atqui non raro occurrit, ut
similia adjectamenta, in omnibus aliis codicibus proprio loco reperta, certo demonstrent, illa ipsa
verissime Usuardina esse ; hinc itaque consequitur, omnia, quas in eo codice continentur, prima ipsa
Usuardi manu scripta non esse, vel ipsum diverso charactere usum fuisse, quoruni alterutrum non
facile digerent autographi illius, seu veri, seu prsetensi propugnatores. Inter varia exempla, illud
in argumentum assumo, quod nobis offert mensis Novembris dies vn in elogio Herculani Perusini
episcopi ; Cujus corpuspost abscisionem caj)itis,etc., desumptum ex Magni Gregorii Dialogorum lib. 3 cap.
13. Hoc autem reperitur in exemplaribus omnibus, seu prima», seu secundae, seu cujuscumque notse,
sive manuscriptis, sive typis editis, si Tornacensem et Pulsanensem excipias, quibus familiarissimum
est, similia elogia aut decurtare aut prorsus rescindere. At vero hoc ipsum elogium codici Pratensi

ad marginem adjectum est, ac teste Castellano (a la marge ci en lettres moins anciennes que le textej

lioc est, recentiori manu : ergo in prsefato codice aliqua vere Usuardina sunt, qua; nihilominus
recentiori manu adscribuntur : ergo non constat, primam manum esse Usuardinam. Qusero, ntra

sit '.
Falli et doceri cupio, at tot defectus, augmenta, inductiones, mutilationes, etc. ,
plane natae sunt

argumenla: suspicionem injicere, codicem illum qualemcumque, non magis quam ceteros autographise praroga-
tiva donatum.
208 Ha;cet qurecumque aliain Observationibus Usuardinis de illustrissimo codice. ultro citroque
dicta, sic velim accipiant eruditissimi nobisque iestimatissimi RR. PP. Benedictini sancti Germani,
ut veritatis indaganda; gratia, unice discussa et disputata. Solam illam, solam Usuardinam simpli-

citatem, jam tot annis atque ex tam variis exeniplaribus qua;sivimus; qua; si ex solo Pratensi
manuscripto hauriri potuisset, non existimo, codicis illius possessores, tot seculis eruditos oiunts.

ejus
 PR^FATIO.
ejus avidissimos, tanto thesauro privaturos fuisse. Solet passim
longe pluris fieri Molani editio,
quam laudatus toties codex, sivo pratense autographus, nec me in ita
sentientium numero esse!
diffiteri ausim. Si fallor, errorem et mihi et ceteris eximat ex ea
celeberrima congregatione doctus
aliquis, haruraque rerum peritus dubia mea, imo errata, in quae, codice ipso privatus,
;
incidi,
explanet et diluat, primus ego promptissime retractabo, quidquid forte de autographo illo
iniquius
sensisse dici possum. Satis equidem de republica litteraria meritus videbor, si
id ab ipsis importu-
nius extorsero, quod nemo hactenus precibus et exhortationibus impetrare valuit puta, si id dubi- :

tationibus meis efficiam, ut Usuardum ipsisuum, nativa simplicitate, iisque, quibus voluerint, anno-
tationibus vindicatum, publici juris aliquaudo faciant, imo si eodem impetu Usuardum nostrum
succutere conentur ; sic cecidisse, triumphus erit eumdem : omnes scopum prafixum habemus, ut
dissipatis tenebris, errores depellantur, eruatur veritas, antiquitas
ecclesiastica vel semulis studiis
illustretur, ad majorem Dei Sanctorumque gloriam.

§2.

De noslro primario Heriniensi codice.

Bollandus dicto superius prtefationis loco pag. li, postquam Pratensem, et alium Miraei codicem
laudasset, sic pergit : Sed quod supra citaviexemplar nostrum, utrique illi longe prxfero, et purius
ac sincerius reor, nam antiquissimum illud Parisiense, Idibus Januarii heec halie.t In monte Verziaeo, :

S. Viventii confessoris, cum constet, post Usuardi setalem translatas esse Vergiacum S. Viventii reliquias;
nisi extremis fortassc Calvi temporibus scripsit, et diu postea illi superstes vixit, istaque tunc adscripsit.
Sed a nostro illa, qund ideo magis genuinnm censeo, absunt exemplari. Fuit hoc quondam monasterii
Carthusianornm, quod B. Marix Virginis Cupeltx dicitur, sive de Herines (hinc nos Heriniensis Heriniauia
cvl ex ,wster
appellationem derivavimus) juxta Edingam,aul ut nunc appellatur Enghianum. Belgii oppidum deinde ;

Augustini Hunnxi, viri celebris fuil ; postea donatum cotlegio nostro Lovaniensi. Quod hic Bollandus
praeclarissimum codicem nostrum Heriniensem Pratensi praeferat, minime miror; magis etiam
fortasse prretulisset, si labes novisset et maculas, quibus respersum esse a Castellano edocti sumus :

praferet quilibet, nisi vehementer fallor, qui utrumque inspexerit contuleritque. Verum illud, quo
Bollandus utitur, argumentum, idem Castellanus, sincere testando, annuntiationem istam : In
elidit

monte Verxiaco, ctc, secundaria aliqua manu codici Pratensi adjectam, ut xra Januarii agnoscimus
id quod a Sirmondo et Cortasio observatum non fuerat.
210 Si de utriusque manuscripti vetustate quaeritur, ultro et lubens fateor, Heriniensem nostrum qitamvu
membraneum Pratensi palmam omnino cedere, si vel sola characteris forma attendatur, qua», teste rior,

Castellano, in Pratensi modum scribendi antiquissimum refert, quem ipse vocat Carlovingiacum ;

Heriniensis vero, paulo elegantiorem ac nitidiorem, duobus minimum seculis posteriorem. At si pu-
ritatem spectemus, sinceritatem, integriatem, simplicitatem, non dubium est, quin codex noster al- simpticitate

teri longe antecellat. Scriptura vetustatem satis probat, tametsi a peritissimo librario depicta sit, ha- mperat;
betque pra; ceteris ferme codicibus, quod diplitliongum r clare semper efforniet per e, recepto
t

more seculo xi, ad quod codicem illum revocandum Majores- nostri merito censuerunt, cum illi San-
cti eo seculo recentiores adjiciantur. Sic xix Aprilis textui Usuardino attexitur : Depositio Domini
Leonis Papec, qui ecclesiam beali Remigii dedicavit ; sed, ut vides, absque sancti titulo ; obiit nimi-
rum MLIV. Item iJuniilegit : Treveris civitate, depositio beati Simeouis manachi, etc, quem mortuum
constat mxxxv. Titulo beati insignitur. communi nomine, etiam post canonizationem (mxlii factam)
a Martyrologis tribui solito. Cum autem IX Maii referatur translatio sancti Nicolai, sic haec vere con-
tigit an. mi.xxxvii, consequi debet, codicem nostrum sub seculi finem exaratum fuisse.

211 Scio, Majores nostros, pro occurrentium circumstantianim varietate, nonnumquam circa
liujus codicis a^tatem, opinionem tantillum mutasse, uti de Henschenio invenies tomo i Juniipag.
88 ast de sinceritate et puritate dubitari hau<'quaquam potuit. Non negaverim additiones
; ,

aliquas ab Usuardo diversas hinc inde occurrere, verum si Remenses, aut Provincite Remensis, quaa
ferme Treverim usque extendebatur, Sancti removeantur, luce meridiana clarius patescet, inter om-
nes Usuardinos codices, tura excusos, tum manuscriptos, principem locum meritissime tenere, adeo-
que ex aliquo Usuardino autographo, vel saltem purissimo apographo olim fuisse descriptum. Dif-
ficultas Henschenio visa est, quod xv Octobris, in textu, secundo loco inferatur Eodem iie, sancti :

Oswaldi episcopi et confessoris, ut habeturtomo iii Februarii pag. 750. Sed tunc in ea erat opinione
Henschenius, quod codex noster seculo x esset antiquior, cuin alialoca, quce juniorem ostendunt, spectataa
quam xxvm aut xxix Februarii Oswaldum retu- *" "'"'" xl
necdum expendisset. Si quasras, cur eo die potius
lerit codicis descriptor, fatebor me verara causam ignorare; si conjecturas quis cupiat, apud Hen-
schenium citato loco requirenda; sunt. Fatemur, annuntiationem Oswaldi, addimentum esse, ex
cultu, quem in Gallia, prsesertim in provincia Remensi, peculiari aliquo titulo obtinuerit.

212 Tales accessiones Reraenses hoc nostro codice freqnentius offeruntur, quae si abessent
in

paucissimse alise reperirentur, ut recte Molanus supra numero 191 ipsum vocaverit, Usuardum ma- s „„„ ,

nuscriptum, qui vixullas halvt additiones, prsterquam de sanctis Bemcnsibus. Hanc codicis patriam jjjjgjiwi
ess prorsus non dubito inde translatum oportet ad Cartusiam Heriniensem, olim S. Marix keremi /t. mensts,
-, ;

seu nwutis Dei, qiue e primis totius Belgii Cartusiis fnit. Conjecturam hanc meam, atque una codi-
cis ;etatem coufirraat addita recentiori manu ad marginem n Nonas, seu die vi Octobris, hae com-
nicmoratio : In Calabria, depositio beati Brunonis confessorh, primi mstitutoris Ordinis Cartusiensis,
quam
 i. PR^FATIO.
quara appositam rcor, ex sola singulari hujus Cartusire erga parentemvencratione, cum aliunde no-
tum sit, quam tarde Brunoni publicum cultum Ecclesia decreverit. Ex his ahunde declarantur
Usuardi lmjus Heriniensis aatas, patria, natales et emigrationes ; neqnid desit, et formam addo,
quie recepto usu, in quarto compactus cum tractatu manuscripto sancti
nuneupari solet, estque
Hieronymi in Epistolas Pauli et alias Canonicas cui in fine attexitur Kalendarium cum anniversariis ;

coenobii Heriniensis. Dixi supra num. 169, annum in hoc codice, uti et in Pratensi, inchoari a vi-
gilia Nativitatis Domini.
213 Jam vero, ut de cjusdem simplicitate et puritate statuas, percurne menses singulos, aug-
paueaatUe menta Remensia secerne, continuo perspicies pauca additamenta immisceri, raras interpollationes,
reperiren- lituras vix unam aut alteram. Ad iv Januarii refertur Rigobertus Remensis arehiepiscopus xv, de ;

tur o ptiri-
tatc Vsuar- Mauro adjectum, discipuli B. Benedicti abbatis. Demum xxiii, nescio unde aecersitus sit beatissimus
dinn rece-
Rildeplumsus, nisi hic aut in provincia Remensi, aut in coonobio, cujus olim codex fuit. pe-
deutia.
culiarem cultum hahuerit. Mense Fehruario, Blasius ad iii retractus est vm additur Pauliis Yiro- ;

dunensis, forte ibi etiam proprius. Mense Martio, sola prima die defectus aliquis reperitur. Mense
Aprili, prteter Remensia, xvm de Materno, xix, deLcone IX, xxiv, de Bova et Doda xxx. de Ma- ;

derniann sula occurrit Maria JEgvpliaca, qua? ad ix signata est. Mense Maio, quinque dies sunt ab
;

Usuardo diversi, ut i, de Marculfo vm, de Gibriano ix, de translatione Nieolai xx, Romani mo-
; ; ;

naclii ; xxix, de translatione Remigii : sed multum omnia Remensi provincise propria
fallor, nisi hfflc

sint. Mense Junio, vm, in Medardo. aliquid deest; xxi, omissus Leutfrediis xxm, deest Felix Su-;

trinus, quemadmodum et m Julii socii ejus Irenxus et Mustiola, de quibus vide nostras Oliserva-
tiones.

214 Praeterea, mense Julio una occurrit litura in principio, quam puto esse de translatione
S. Benedicti ; xvm, adjectus est Armdjns ; deinde xx et xxm translationes Remensibus celebres
de Thendosia et Nicasio. Mense Augusto, xix. superadditur textui Bertulfus abbas, ex propria, opi-
nor, ccenobii institutione. Tumxxv : In pagoViromandrnsi, S. Sunegundis.
Mense Septembri, i, agit
de jEgidio, Sinicio, et Nivardo, tamquam Remensibus ; ra, additur Rrmaclus; vn, xxv et xxvn,
item de Remensibus at x, nonnihil mutilus est xx, interpolatus, ut Observationes nostne fusius
: ;

explicant. Mense Octobri, i, purus non est

Yigilia Sanctorum Simonis ct Jud.T, de
; xxvn, ponitur
qua dubitari potest, an Usuardina non sit xi, xv, xvi, xx, xxi et xxv, non excedit nisi in solis
;

Remensibus. Mense Novembri, i, n, vi, ix, xv, xvm, xxm, xxvi demum mense Decembri, iv, xvi ;

et xxix, pleraque additamenta, pure Remensia sunt. Ineat raodo rationem curiosus nliquis, conferat
Heriniensem, cum famoso Pratensi autographo, utriusque excessus aut defectus ad aequam lancera.
ad justam trutinam excutiat, si nullo ducatur partium studio, spondere ausira, ratione rite subducta.
pedibus et manibus in nostram iturum sententiam.

§3
De Tornacensi, aliisque vetustioribus , maxime probatis.

Tornacensis Seeundum ab Heriniensi codicem censemus eura, qui apud nos Tornacensis vocatur, quem aliquando
secuti xiii
Cathedrali illi perantiquce in usu fuisse, si aliunde nobis non constaret, ex additionibus,
ei eccle-
sia? propriis, satis demonstraretur. Credimus autem ex Altovillariensi prope Remos ccnobio, Tor-
nacum delatum, aut forte ex monasterii illius codice aliquo olim transumptum, utdixi in Observatio-
nibus meis prtesertim iv Julii. At qusecumque demum codicis origo fuerit, speciem et antiquam et

elegantem majori forma in membranascriptus, atque elegantibus, quamvis nonnihil extritis,

refert,
cancellis distinetus, quibus quandoque textus magis aptari videtur, quam cancelli ipsi textui accom-
modentur. ^Etatem ejus ex subjuncto Necrologio, eadem, ut apparet, sed pressiori manu scripto, sic
probabiliter erues, si attendas, Anselraum et Geraudum vel Geraldum Tornacenses seculi xn episco-
pos, atque item Stephanum et Gosuinum,
alias Goscelinum, qui anno mcciii etMccxvm vita functi sunt,
prima manu signari Walterum, oriundum de Tomaco, hujus ecclesix episcopum, cui Sammar-
;
at vero
thani cognomentum Marris, apponunt, quique sedem tenuit ab anno mccxix ad mcclii, in
prrefato
Necrologio referri xiv Kal. Martii, manu secundaria, quemadmodum et successores. Walterum
de
Mandra, defunctum mcclxii, et Joannem de Buchel vel Buchiaul, mortuum mcclxvi unde verosi-
;

militer conficitur, scriptum fuisse Martyrologjum inter annos mccxix,

et mcclii. Haec pro codicis
tetate.

216 De sinceritate et simplicitate ex Observationibus nostris statuent sequi lectores. Certum

est,
aprioribus duobus multum recedere, non quidem saepius in Sanctorum numero; sed in nonnulla
annuntiationum correptione, quasi revera paratis cancellis, ut jam dicebam, Usuardini indiculi ap-
tari debuerint > el quod Iibrarius minori scrupulo, grassari nonnumquam, et longiores orationes
;

hinc iiidc
conti-ahrj. sibi licitum putaverit quod si cavisset scriptor ille, quicumque primus codicem teme-
contractus ;

ravit, de nativa simplicitate codex hic cum Heriniensi ferme certaret. Singulas contradictiones enu-
merare, nimis taediosum foret generatim loquendo, aut purus passim, aut puro
; proximus est ali- :

quantulum deviat xvi, xvn, xvm et xx Julii, atque item xix Octobris, ubi excusari
potest, quod
propria aliqua, aut AltoviUariensa, aut alia perperam Usuardo, vel saltem
Martyrologio suh Usuardi
nomine adscripserit. Dolendum profecto, amanuensium, vel incuria, vel audacia
tam insigni codici
debitum decorem spl™doremque ademptum fuisse. TituluS et prafationes
avulsa? sunt, habetque
lllaU "" l' "" labilem a ix Augusti ad xxvi Septembris, avulsis imperitorum
1
culpa, pretiosis fo-

liis.
 PILEFATIO. li

liis. De adjuncto Necrologio, satis difluso, dicere ctepimus ; ex eo Tornacensis ecclesise benefacto-
res plurimi facile dignosci enumerarique possent.

217 Tornacensi fetate suppar, qui multo antiquior Majoribus nostris visus est, codex Domus
pro-
fessae societatis JESU Antverpise, quem Henschenius, non uno loco, tomo n Aprilis pagina 415 Antverpien-
;

tomo ii Maii pagina 131 in proetermissis de S. Letardo ; rursus xvm Maii, in pratermis'- '"
ma' or -

sis de S. Mildreda virgine tomo iv pagina 136, et alibi, ante annos sexcentos scriptum puta-
;

vit. Specimina ex eo inter Bedae exemplaria protulit Bollandus pnef. gen. pag.
xlix, ubi
recte advertit, Bedx nomine, sed a recenliore manu prxtindalum esse. Nota item, et vere, Anglicanum
esse: nam pluribus diebus, ut alibi sajpe suis locis ostendimus, augmenta Anglicanaadjecta
exhibet.
Hoc vero codici huic peculiare, quod uniformis non sit aliquando enim, ut mense Januario, auctior
:

est ;
alibi passim purns Usuardus ; mense Octobri et Novembri manu paulo recentiori suppletus.
Quid de Heriniensi diximus, seclusis Remensibus, purissimum esse, id ferme de hoc codice dicipos-
set, siAnglicana, nonnullaque in principio liberiora augmenta abessent. De Auctariis
Anglicanis,
vide mensibus singulis dies plerumque aliquos notavi ex Julio, u, vi, vn, vm, xv, xvn.xxxi;
:

ex Augusto, xxiv; ex Septembri, iv, xvi, xxx; ex Octobri, vi, vm, xi, XII, xm et xv, etc.
218 Hasc codicis patriam abundantissime probant. Ad <etatem quod attinet, puto extritas rubri-
cas, exesas litteras, et Iacera hinc inde fefellisse, nam ex sexcentis annis,
folia Henschenii oculos
meo quidem judicio, bina secula subduci possunt, sic ut ad seculum xm pertineat. Forma litterarum
„„„ al „.
cum Tornacensi satis aperte convenit at decretorium argumentum praebet adnexa vn Julii, S. Tho- wlo xm
;

""'"'"""
mx marlyris iranslatio, ubi certissime Cantuariensem episcopum indicari existimo, cujus translatio
eo die, saltem eo mense facta cognoscitur anno vm Honorii III Pontificis, qui est .mccxxiii, unde
patet me recte principio dixisse, codicem hunc cum Tornacensi aetate supparem esse ; quod etiam
ostendit apposita utrique xxv Novembris sanctae Catharinse commerooratio, in antiquioribus, Pra-
tensi, Heiiiiiensi, sequenti Rosvv-eydino aliisque ignotse. Porro codex iste, ut inter Usuardinos pro-
prio aliquo nomine designaretur, breviori appellatione a nobis vocatus est Anlverpiensis major, ut
contradistinctus a minimo in forma octava, quem simpliciter Antverpiensem dicimus, et alium gran-
dem tomum qui Antverpiensis maximus noniinatur, cumhic noster sit in forma quarta membraneus,
compactus cum Beda ecclesice Atrebatensis, ex quo Florus ille a nostris editus potissimum eductus
est. Notavi superius, non pauca hinc inde reperiri, in quibus cum Pratensi concordat, tum maxime,

cum hic a ceterorum turba recedit.

219 Postremis duobus Usuardis hic descriptis, setate paulo superior est prseclarus omnino coilev.
manu elegantissima in membrana, majori forma seu folio exaratus, qui fuit ecclesise B. Mariae Ul-
trajecti, tanti olim a Rosweydo aestimatus, ut ex eo genuinum Usuardum reddere cogitaverit in
magna illa Martyrologiorum duobus voluminibus collectione manuscripta, qute apud nos exstat,
hujus prcefationis exordio atque alibi non semel citata. Hinc codici ipsi nomen inditum ne enim :

saapius recurreret longa illa paraphrasis ecclesixB. Marix Ultrajecti, breviori nomenclatura, Ros-
weyili vel Rostveijdinum semper appellavimus. Habet sanae nostrum hoc manuscriptum quo, nitore, Rosweydinui
ornatu et elegantia legentium oculos rapiat at enim licet his titulis imo et vetustate sua priores c °dex
;

duos Tornacensem et Antverpiensem majorem antecellat, Iocum dumtaxat quartum inter Usuardi-
nos Musei nostri obtinet, cum puritate et sinceritate tantum illis inferior sit, quantum superat anti-
quitate. Non multa contrahit hic scriptor, sed pro sua licentia amplificat frequentiora ex Hierony- ;

mianis codicibus additamenta, nonnumquara mihi suspicionem injecere, Grevenum in augendo

Usuardo, vel saltem ejus ecgraphum adhibuisse.
220 Ceterum de codicis hujus setate notavit Ilenschenius tomo n Aprilis pagina 7. hoc
Martyrologium citans, quod ante quimjentos annos ex Martijrologio aliquo Amjlicano videtur transcrip-
tum. llic et retas et patria vere ab Henschenio designantur. De annis quingentis iterum agit tomo IV
Junii pag. 374. col. 1. circa finem. v Junii pag. 456 in Bonifacio episcopo Moguntino,
At die
pradictam aetatem distinctius determinat, asserens, exaratum fuisse circa annum mcxxxviii. Recte, spectal aa
"'
opinor, et accurate, idque Henschenius colligere potuit ex brevissimo Chronico, Martyrologio isti

praefixo, quod ad annum mcxxxviii pertingit, in quo clarissime eadem apparet manus, qua totum
Martyrologium scriptum est. Non puto, verosimiliori argumento veteris cujusquam codicis astatem
definiri posse atque hoc est, quod dicebam, Tornacensi et Antverpiensi majore antiquiorem esse.
;

Accedit et alia valde probabilis ratio, quod careat annuntiatione sanctsa Catharinse virginis,
xxv Novembris. Imo clarissime, ni fallor confici potest, ex eo quod de sancto Thoma episcopo
,

Cantuariensi, celeberrimo seculi xji martyre altum sileat, cum is in utroque priore diserte expri-
matur, ut vide in Auctariis xxix Decembris.
221 Quod vero atque adeo auctoritatis ordine postponatur, facit jam insi- sedmiorUm
aliis istis simplicitatis

nuata descriptoris Martyrologium Usuardinum nimis frequenter ex codicibus Hierony- *£%$**

libertas, qui
mianis et ex Adone interpolavit, aut aliunde auxit, aut modice corripuit, ut Observationes quoti-
dianae Auctariaqu e nostra manifeste ostendunt. His adde accessiones Anglicanas (unde patriam su-
perius observabat Henschenius) quarum hic pauculas attigisse satis est, ceteras lector suis locis

facile animadvertet. Ad diem xn Martii adjicitur Slfragus Wintoniensis episcopus; ad vi Junii, depo-
silio Sexbimjce. Ne xm, xv et xxxi Augusti iv Septembris et alibi
singula prosequar, videantur ;

s.-epe.Prope exciderat annotare, quod in aliis codicibus rarum est, id in hoc reperiri, exquode ejus
vetustate liceat facere conjecturam, nempe, quod teque ac Heriniensis diphthongum r adscribat per
e subvirgulatum, quemadmodum supra deprimario illo codicenostro Heriniensi studiose monuimus.
Hoc denique repetendum, quod de Antverpiensi majore observatum est, Rosv/eydinuin, quo de lo-
quimur.
 ui PR/EFATIO.
quimur, manuscriptum, cum prafato codice et Aquicinctino Pratensis vestigiis plerumque insistere,
dum liic a reliquis omnibus dissentit.

222 Illustrem vocavit Henschenius tomo I Aprilis pagina 14, codicem alium a praeeipua ejus
De Pntsa- annuntiatione xx Junii posita, Pulsaneiisem dictum, quoniam ibi de B. Joanne abbate Pulsa-
nensi.
nensi ita agit, ut plane det intelligere, olim in coenobio illo, ex antiquiori Usuardino exemplari
descriptum fuisse, sed saepissime contractum et decurtatum. Ex anno obitus Joannis, incarnati Verbi

mcxxxix, ferme collegit rv Junii pag. 39 num. 8, tam vetustum esse hoc Marty-
Papebrochius tomo
rologium, ut sub immcdiato Sancti successorc Jordano scriptum vidcatur, qitippe aliorum Pulsanensium
Sanctorum nomina nulla liubcns. Facile assentioi-; cum ea signa praeferat, quoe vetustatem omnino
commendent. Indicium vero haud obscurum exhibet, dum de Thoma Cautuariensi ad marginem et
xxix Decembris. Quo pacto ad
recentiori charactere meminit, ut est in Auctariis, citata superius die
nos pervenerit explicat ibidem laudatusPapebrochius, ex notula a Bollando, codici praefixa. Scriptus
estin membrana, forma octava, principio diebus quatuor mutilus. Jam dixi, et ex toto opere no-
stro liquet, multoties Usuardum abbreviari, et nonnulla quandoque nimis libere omitti; addo,
mense Junio Usuardum nonnumquam deseri, et ex Hieronymianis suppleri, forte quod in apo-
grapho Usuardino, ex quo descriptus est codex, aliqua defuerint, quae oportuit aliuude accipere.
223 Vetus item, membraneus, in minori forma scriptus est codex ille, quem quia alio remittere
Codcx Jnt- non possumus, simpliciter vocamus Antvcrpienscm. NuIIa certa setatis signa prasfert, prreter cha-
Derpietuis. racterem, qui seculum xm sapere oranino videtur, mihique id adeo faeilius persuadeo, quod nullos
Sanctos signet eo seculo posteriores. Suut in prafixo Kaleudario S. Tliomas confessor, vn Martii :

xxix Aprilis Robertus abbas, is haud dubie, qui Ordinem Cisterciensem primus inchoavit. Tum xx
Augusti litteris miniatis, Bcmardus ubbas, unde non inepte conjicitur, codicem olim ad Cisterciense
aliquod monasterium spectasse. Ad xv Octobris, ponitur Franciscus, ad xix Novembris, Elisabeth.
Atvero notandum, Kalendarium a manu longe recentiori esse, quam sit Martyrologium cui prae-
mittitur, certe nulli in hoc Sancti reperiuntur Francisco auf Elisabeth recentiores. Purissimum
Usuardura non esse, docebunt Auctaria. De cetero notavi superius num. 171 ex hujusmodi manu-
scripto, factam esse primam illam et omnium vetustissimam editionem Lubecanam anni mcccci.xxv,
unde in opere nostro semper conjunguntur haec duo Martyrologia citando Antverp. et Max-Lubec.
quibus plerumque accedit codex alius, cujus solum extractura, seu collationem habemus, ex biblio-
theca celeberrimi abbatis "Ughelli, unde nomen inditum, Vijhellianus, dequocumaliis extractis, infra
agemus.
Dc Marcliia. 224 Usuardinis Mauuscriptis melioris notae, etiam annumerandus venit codex Marchianensis,
nensi,
quem putamus inipsa abbatia integrura non exstare, quandoquidem solum mensera Februarium inde
acceperimus, cum lacinia aliqua mensis Martii. Ex eo specimine cetera facile cognosces; utinam, si
adhuc supersint, adnos aliquando transmittantur Id per aliquos e nostris Patribus sajpejam fru-
!

.-1,/l/ICllt- stra impetrare tentavimus. Viciniae gratia, Marchiauensi subjungo Aquicinctintim exemplar quod
ctinoj
licet totum quoque et plenum non habeamus, defectum illum abunde supplet accuratissima ejusdem

collatio. cura secunda Molani editione anni.MDLxxm, ubiea.qua fieri potuit. diligentia, variantes lec-

tiones omnes apposita? sunt, ex quibusde totius codicis puritate etsimplicitatejudicium feratur. Ex pra»-
fatis extractis videor posse conjicere, codicem illum seculo tertio decimo haud posteriorem esse, eadem

pro Marchianensi sententia. Hoc autem Aquicinctino nostro cum Antverpiensi majore et Roswev-
dino commune quod ubi Pratensis a reliquis deviat, hic cum duobus solitis sociis classem illam
est,

peculiarem constituat, de qua jam sajpe superius, atque in Observationibus nostris Usuardinis fre-
quenter sermo recurrit.
225 His omnibus subjungi debet, si non puritatis aut simplicitatis, saltem antiquitatis jure, vetus
cl Cenlu- codex sancti Richarii, quem a priori ccenobii illius nomine Centulensem indigitamus, et merito, cum
lensi.
ex iv Junii, xxvi Augusti, n Decembris et aliis diebus clarum sit, ibi olim scriptum atque usurpatum
fuisse. Manu sua adscripsit Rosweydus, Martyrologium illud habuisse ex ubbatia S. Vedasti,
se
unde prius ecgraphum sibi describi curaverat quod inter collecta manuscripta ad Bedam perti-
, ,

nentia, repositum inveni. Fefellit titulus hoc modo expressus Incipit Martijroloijitim secundum
, :

Bedam, pcr anni circulum. Hinc factum, ut a Bollando pnef. gen. pag. xlviii, primo loco inter Bedae
exemplaria repositum sit, extractis sex primis anni diebus, licet a vigilia Nativitatis scriptor Mar-
tyrologium exordiatur. Evincunt soli isti dies, nihil in toto illo Martyrologio haberi, quod ad Bedam
modo pertineat. Mihi evidens est, scriptorem, quisquis fuerit Usuardum habuisse prse oculis,
ullo ,

quem pro suo libitu aut commodo, mutavit, corripuit, interpolavit, in id maxime intentus ut quo- ,

tidie pleraque abbreviaret. Jam dixi , Martyrologium incipere a vigilia Nativitatis ; addo hic,
principium tale esse , ut si librarius reliqua eo modo prosecutus fuisset , merito codex ille inter
Usuardinos primae et optimse notae computaretur.
226 Ad quod seculum reducendus sit, ex scriptura? modo non facile statues, hic enira vetustatem,
nisi vehementer fallor, justo antiquiorem praefert. Pressus character gran- , satis elegans et paulo
dior ,
in membrana forma quarta, in principio multum exesus
, seculum xn ferme sapere vide- ,

retur, nisi ibi legerem ad iv Kal. Maii seu xxvm Aprilis Eodem die Mediolani, sancti Petri
, :

martyris ab luereticis occisi. Item xxv Augusti : In Francia , sancti Ludovici reijis Francorum , tic

gloriosissimi confcssoris , xn lc. in cap. Hasc enim plane innuunt , scriptum dumtaxat fuisse sub ini-
tium seculi xiv. Atqui h;ec tamen qualiscumque aetas, praecipuus est titulus, quo sibi acstimationcm
aliquam codex ille conciliat, cum de cetero rarissime, prajterquam in principio, puritatem attingat,
semper ad Auctaria rejiciendus sic ut pluriraum ;singularem classem constituens, quemadmodum
,

facit codex alter, qui inter extracta collocatus est, olim ccenobii Cartusianorum Ultrajectensiura,

sub
 PR/EFATIO. un
sub nomine Matriculx, unde quotidie inter accessiones citatur sub titulo Matrkulz
Cartusiee Ultra-
jectemis, qua? estetiam purum putum Usuardi compendium, saepe vel in solo Sanctorum
numero
deficiens. Utrique id quodammodo privilegii concessum, ut amborum textus integri
diebus sin-mlis
describendi fuerint.

§ 4.

De codicilms ,
quos mediee nolee appellamus.

Sequentibus codicibus, plerisque Belgicis, mediae seu saltem inferioris notae appellationera indidi-
mus, quod tum aetatis, tum Usuardinae simplicitatis ratione, cum superioribus plane conferri non
possint. Videntur ex eodem, aut saltem non multum dissimili fonte promanare, longioribus
hinc in-
de elogiis respersi sed, quod mirare, non multis Sanctis Belgicis, aut aliis popularibus aucti. Inter
;

hos, a voluminis magnitudine nomen sortitus, pracipuuset speciosissimus est codex maximus, ele-
ganti charactere in membrana descriptus, corio suillo vestitus, cujus cum verum domicilium hacte-
nus non detexerim, Antverpiensem maximum, a diuturna commoratione nominandum censui. Bel»i- Maximut
cum esse constat, ex festis propriis in Kalendario signatis, ubi x Julii notanter ponitur, sin^ulari /t ","" r ~
rubrieffi prffirogativa, S. Amelberqa. quae cum in monte Blandinio festivius colatur, suspicionem in-
gerit, aut in ea abbatia, aut saltem Gandavi codicem olim usurpatum fuisse. ^Etatem scrutando re-
peri, nam parva opuscula Martyrologio subjuncta, ante, Provinciale omnitim parlium mundi, in
inter
explicatione versiculorum Paschalium, indicatur annus mccccxxv, eadem manu, qua cetera omnia
adscriptus. Codicis splendorem et magnificentiam ex eo intelligas, quod singulie facies, dierum sin-
gulorum Usuardinis textibus respondeant; sinceritatem, ex toto operis nostri decursu.
228 Antverpiensi isti maxirao, aut compar aut proximus est, Usuardus Ultmjectinus, formaquarta
et ipse membraneus ac nitide scriptus, ad cujus calcem, antevariarum benedictionum collectionem,
et patriam suam et domum designat, his verbis Pertinet ad domum Clericorum S. Jheronymi in Trn-
:

jecto. Haec cognomenti ratio fuit, atque ut a duobus aliis Usuardinis Ultrajectinis distingueretur, ma-

jorem illum insignem.qui fuitecclesiaeB. Mariae, quemquetanti fecit Rosveydus, ab ipsosupra voca-
vimus Rosweydinum alterum vero typis excusum, cujus solum semestre primum ad nos pervenit, de
;

quo meminimus num. 173, Editionem Ultrajectinam Behjkam: hunc simpliciter Ultrajectinum placuit Codex CHra-
nuncupare. Nusquam occurrunt certa aetatis indicia. at si recte conjicio, Antverpiensi maximo non J a
'"'""

multo autiquioresse potest. Quodnam proprie tempus designet festivitas Sacrorum Stiymatum xvi
Septembris, primo loco posita, non ausim temere determinare. Utut fuerit, nihil codiciillidetractum
volumus, tametsi in serie Usuardorum manuscriptorum mediae notae, Antverpiensi maximo postpo-
natur.
229 Sequuntur bini codices, simul compacti in forma quarta, quorum alter Belgiee in membrana.
alter Latine inchartacrassiori exaratus. Fuit ille, qui vernacula Iingua scriptus est, ad usum Soro-

runi irijiiliiiiiiiii Leydam, ut notavit Bollandus tomo r Januarii pag. 165; Leudensis
lacus sanctz Marieejuxta
alter in Actis vocatur Usuardus Lcydcnsis sanctee Ceciliee. Nos eam nomenclaturam in utroque ser- L'," "',' S '

B I

vavimus, ne alias longiori paragraphi Lundunenses Batarorum dicendi essent, aut si simplicius Lug-
dunenses vocarentur, facile imperitior aliquis Lugdunum Galliae, cum Lugduno Batavorum confun-
deret. Ambos codices Usuardinos esse, dubitari omnino nequit, sed auctos atque prioribus duobus
Antverpiensi maximo et Ultrajectino perquam similes. Fateor, Belgicum.quamquammale depictum,
nonnumquam purius aliqua referre, in quibus cum Antverpiensi maximoaliquandoconsentit, utsuis
locisindicatum est verum ea passira tam exigui momenti sunt, uthac causa Belgicus Latino prae-
;

terrinon magnopere debeat. Ubi autem concordes invenio. quemadmodum plerumque concordant,
sub uno eodem Lcydcnsis nomine utrumque complector. Neuter antiquitate seculum xv superare vi-
detur.
230 Duobus proxime adumbratis elegantior est, sed ejusdem, nisi, multum fallor, setatis, codex
aliusejusdem form», in membrana descriptus, quem a collegio nostro Lovaniensi, cujus olim fuit,
Lovaniensem indigitamus. Ipsum ex Antverpiensi maximo, vel Antverpiensem maximum ex ipso fowmensu.
transumptum crederes, nisi sa?pius Sanctorum elogiadecurtata.au t mutilata repraesentaret. Submo-
nuit Bollandus alicubi, Martyrologium hoc Lovaniense, ecclesiae alicujus Belgicae olim fuisse; cum
Sanctos signet dicecesis Cameracensis, ut Gudilam, Rumaldum, Gaugericum, Nicasium et alios. At
postremi duo Usuardini sunt. ut proinde a solisGudila et Rumoldo firmanda sit conjectura. Aliunde
satis colligitur, fuisse ccenobii alicujus Ordinis sancti Augustiniquandoquidem sanctissimo Doe- ,

torisemper adjectura exhibeat titulum Patris Nostn idque non solum in ipsius M ar O T0 l°g'i con "
'
;

textu, verum etiam in subjectis opusculis, quffl cum Martyrologio olim compacta ac Religiosis illis
Augustinianis in usu fuisse existimo. Canonicis autem regularibus, potius quani Eremitis senivisse,
inde conficio, quod de sancto Nicolao Tolentinate non meminerit.
231 Sextns media; notas codex nomen habet ab eo ccenobio, cujus notam proefert, his verbis ap-
positam Liber iiu<u,ii,t<rii beati Anthonii in Alberghen, Canonicorum reijularium, datus a renerabili Do- c ^ u
:
,
r , ,
.

mino Hcnrico Mathk, vicario in Wcrsloe. ExMira;o, in Originibus Canonicorum regularium didici,
pradietum coenobium situm fuisse in Tuenta. diaicesU olim Ultrajectensis, ex qua codex hic Sanctos
plerosque consignat. Forma et scriptura cum Leydensi Latino satis convenit, sed isto nonnumquam
auctior est. Scriptus videtur ad usum Patrum Ordinis S. Franscici, quod patet ex iv et xi Octobris,
ex xiii, ac xx Junii aliisque locis. Nec mirum videri id debet, cum monasterium istud Albergense
 uv PRiEFATIO.
exstrai primum anno mccccvi, uthabet antiquus aliquis codex noster Ms. sub nota .[. Ms.
cccperit
34, fundatiouem ipsius describens, narransque evocatos illuc fratres ex congregatione Zwollensi,
qua? per id tempus cum Daventriensi, regularis disciplinoe observantia et sanctitatis fama maxime
inclarescebat, teste prsefato nostrocodice manuscripto aliisquebistoriis Transisalanis seculi xv. At-
que hoec pro codicis notitia satis dieta sint.

Vanictts. 232 Ordine, uti siuceritate, posterior est, licet fortasse ajtate paulo prior, codex noster Danicus,
qui ab Henrico quodam equite, cognomine Ranzou, emptus Lubecse mdlxxxiv, ad Domiiin professam
Societatis nostra Pragensem devenerat, dono datus Baertio et Janningo, anno mdclxxxviii, ibi
existentibus. In prima pagina adscripta sunthaee verba Liber convcntus Nistadensis provincim Da-
:

ni.v. Ad Franciscanam familiam spectasse conventum itliim, probat in inferiore ora folii, xvn Sep-

tembris recentius adscripta : in monle Alverno, impressio sacrorum stigmatum beati Francisci, festum
majus duplex. Item xi\ Atigusti, charactere etiam novo : Civitate Massiliensi, beati Ludovici episcopi
etconfessoris, de Ordine fratrum Minorum, festum majus iuplex. Rursusxi Oetobris Translatio san- :

ctee Ctarx virginis, festum minus duptex. Et vm Novembris Iteiii translatio S. Ludovici confessoris.
:

Sic ad marginem appositi sunt Bernardinus, xx Maii; Bonaventura, xiv Julii, ete. Franciscus primum
locum in textu occupat, iv Octobris et xxv Maii Apud Assisium, translatio bealissi patris nostri
; :

Francisci. Cum autem translatio Antonii Patavini facta mcccxlix aut mcccl, et quaj primocitavimus
ab alia manu sint, videtur conjici posse, codicem illum seeulo xiv recentiorem non esse. Patriam
manifestaut x et xi Julii, Kanutus et Ketilhis, aliique locis aliis. Quantum porro ab Usuardina sim-
plicitate distet, ex quotidianis Auetariis intelligi dabitur.

233 Supersunt eodices duo integri, non ignobiles, forma quarta, membranei et satis antiqui,
Bruxellensis et Hagenoyensis, quibus inter manuscriptos medise nota; postremus locus dandus fuit,
quoniam prseter ceteros Iiberius ac liberalius aucti et interpolati sunt prasterquam quod stylo, or-
:

Bruxet- dine et ineptiori scribendi modo reliquis cedere debeant. Bruxellensis tomos duos complectitur,
tensts,
pra*fixo Kalendario et tractatu de deeem persecutionibits, per gentiles Romanorum Tmperatores J

illatis, etc. ,
quibus subnectitur Canonici Bruxellensis prafatio, ubi, laudatis antiqui irum Martyrologo-
rum, prsesertim Usuardi conatibus, sic inter alia diss>n-it Sed negligenttie vitio huc »«-/ii(' non caruit,
:

quod hujusmoii Sanctorum (quos ecclesia Bruxellensis recolebat) in lectione Martyrologii memoria non
fieret, pro iis diebus, quibus nos eorum festa celebramus. Qu.t respia quadam sollicitudine, venerabiles

Dominos, prxceptores meos, Dccanum et Capitulum hujus ecclesise collegiats et Plebame, sanctomm Mi-
chaelis urchangeli ct Guditie virginis, matricis aliarum ecclesiarum totius hujus insignis oppidi Bruxellen-
sis, Camcracensis dicscesis, adjubendum, meque ipsorum inutilem
Canonicum ad obediendum compulit,
quatenus ex praefatorum Patrum etc. Hinc licentius evagatus,
Martyrologiis, Sanctorumsolempnitates,
multa collegit, sed male, pro suo arbitrio disposuit, uti Auctaria Iegenti ultro occurret, ex qiiibus
etiam intelliget, quantum absit ab Hieronyrnianorum brevitate, dequa rediximusnum. 38. .Etatem
nemo facile eruet, nisi fallor, ad finem seculi xiv. vel ad initium seculi xv pertinet.
,i Hage- 234 Hagenoyensem vocamus ab incolatu, sive a possessore Mag. NicolaoScheickio, Hagenoio, nam
noyensis.
de cetero, non video, magis ad Hagenoyam, quam ad aliam quamlibet Alsatiie vel Palatinatus civi-
tatem revocari debere. Seriptor nomen iudicat versibus quatuor pinguioris Minervae ad calcem ad-
jectis, ex quibus habemus, scriptum fuisse Martyrologium anno milleno quater C et duodeno, Junn iie
iecima sexta. Penna Wyio Krentzelin has glutinatas. Poterat scriptionis tempus, non im-
facit litteras

probabiliter colligi ex xxvn Septembris, ubiElzearius Ariani comes per Urbanum V noviter canoni-
zaius dicitur : cumenim ea canonizatio facta fuerit mccclxix, non poterat codex a fine seculi xiv, vel
initio xv, longerecedere. Porro si Krentzelinus iste, alicubi a Castellano citatus, liujus Martyrolo-
non magnam retulit laudem, nescio quas historias passim commiscens, quas ab
gii collector fuerit,

Usuardi aliorumque codicum Usuardinorum stylo remotissimse sunt, quasque ssepe referre piguii,
Non poterat tamen codex ab Usuardina classe excludi, cum plerumque eosdem Sanctos, imo passim
Usuardi ipsius phrasi, quamquam corrupta, et luxata, consignet. Hactenus de codicibus plenis et
integris, quibus in hac editione et recensione usi sumus.

ARTICULUS V.

De Codicibus, quorum sola habemus extracta,

seu lectiones variantes.

os codices merito distinguimus ab

iis, quos plenos et integros, seu typis editos seu manuscriptos

H hactenus retulimus. Per extracta autem seu variantes lectiones, ea hic intelligo, in quibus ab
Usuardi textu aut excedunt aut deficiunt. Utrem clarius percipias, paucis explieo, quffl mihi saspius
narravit, bonae memorice, Magister meus Papebrochius, extractorum prsesertim posteriorum hane
rationem reddens. Dum cum
Henschenio annis mdclx, mdclxi et mdclxii per Germaniam, Italiam
et Galliam peregrinatus, ea de Sanctis monuinenta, tum Graeca, tum Latina collegit, quibus Museum

Sunt M nostrum egregie locupletatum est; ne in describendis Martyrologiis Usuardinis, quorum tanta apud
nos erat c0 P ia ni,n nm detinerentur, hac usi sunt methodo. Greveni editione, ut facile portatili,
'
'

cumaHltone
Vsuardim magisque commoda in exemplum assumpta, ubicumque manuscriptum aliquem Usuardum nacti
sunt totum cum Greveni editione aimi mdxxi contulere, variantibus seu auctariis in adversaria
S«'™ '

relatis, unde percommode accidit, ut facto temporis compendio, ea omnia compararint, quse alias

longiorem moram, sumptusque majores postulassent puta, si singuli isti codices per ipsos, aut per
;

amanueuses
 PR^EFATIO. LV
amanuenses ad verbum describendi fuissent. Ha?,c itaque omnia, qua? sic annotata et extracta sunt,

lectiones variantes, seu accessiones Usuardinas vocamus, quas inter nostra Auctaria collocanda
putavimus.
236 Praefata extracta seu variantium elenchi ferme triginta sunt numero, suntque adeo totidem
codices, quos si superius enumeratis editionibus, quibus usi sumus quatuordecim, codicibus Mss.
decem et septem, denique octodecim aliis a Chiffletio collectis, adjunxeris patebit, postremam hanc ,

nostram editionem ex codicibus prope octoginta adornatam, illustratam, repurgatam. Nolim tamen
dissimulare, esse aliquid, quod in collationibus et recensionibus ab Henschenio et Papebrochio
factis, milii displiceat, cum ex indiculorum nostrorum modo perspexerim, non omnes interpolationes
appositas esse, ut manifeste comperi in codice Ughelliano, passim simili editioni Lubecanae maximae
et Antverpiensi manuscripto enim additarnenta omnia exactissime notata sunt, non item ea,
; prioris

qua? haud dubie in medio textu inserta fuerant. Quod cum Papebrochio pridem objiceretn, candide
fassus est, ita ab ipsis institutas fuisse collationes manuscriptorum cum Greveno, ut nonnisi de
prima et ultima annuntiatione soliciti fuerint. Hsee praemonere oportuit, ut advertat lector, quam
sincere juxta ac rigide expensa et discussa sint documenta omnia, ex quibus hsee nostra Usuardina
editio concinnata est. Jam extracta, atque una codices, unde accepta sunt, sic breviter reprasentabo,
ut nihil prsetermissurus sim, quod ad sufficientem omnium notitiam desiderari queat.
237 In nostra collectione primum locum occupat codex Aquicinctimts, non ab Henschenio et .4quicin-
c!
Papebrochio, sed ab aliquo, fortasse coenobii illius monacho, accuratissime et distinctissime cotlatus,
ne neglectis quidem intercurrentibus minutiis. De hoc supra dicere coepimus num. 224, ubi ipsi et
Marchianensi fragmento, inter antiquiores purioresque manuscriptos codices datus cst Iocus, nota-
tumque, in multis convenire cum Pratensi, Antverpiensi majore et Rosweydino, tum vel maxime,
cum hi a ceterorum turma segregati sunt. Hic praterea cursim observabo, quae codicis Aquicinctini
Eetatem, non obscure definire queant. Qui manuscriptum cum secunda Molani editione anni mdlxxiii
contulit, ad xxv Augusti, descripta ultima commemoratione Ipso die Parisiis, elevalio beati Ludovici
:

confessoris, sedulo notavit, ha?c calamo longe recentiore adjecta esse. Sic xxl Octobris, ad
hanc ulti-
mam etiam annuntiationem Colonice, SS. undecim millium Virginum, additur Heec
:
sunt a manu :

recentiore. Hujusmodi indicia satis probare videntur, codicem ipsum autographum,

seculo xm, aut

forte citius exaratum fuisse. De hoc paulo fusius, reliquos omnes multo brevius enumerabimus, ea
sola describendo, quae a collatoribus observata fuerint.
Varciua-
238 Antiquitatis et simplicitatis ordine, sequi hic deberet manuscriptus Usuardus Marchianensis
citato num. 224 etiam laudatus, sed cum sola fragmenta duo, nempe
mensis Februarius et pars
Martii penes nos sint, plura dicere supersedeo.
239 Victorinus citari poterat sub duplici nomine, quippe cum altero collatus, sed satis est id nctoriruu,
verbo hic iudicasse. Variantes seu extracta, scripta sunt manu Henschenii, praemisso hoc titulo Mmus :
,

Usuardus Parisiensis Ms. sancti Victoris, et excusus Molani, collatus cum Ms. serenissimm rcjinx
Sttccix, quod perltnttil nnno mdxxi ad Bernardum Hannctnati, presbytcrum curatum B. Marix in

e, i lesia Silvanectensi. Vtdetur fuisse alicujus monasterii m diatcesi Nivernensi. Saepissime convenit,

adooque in Auctariis sa?pe citatur, cum alio codice Regina? Suecise signato num. 130, de quo
infra.

240 Sequuntur fragmenta aliqua codicis ecclesiae Pulsanensis ac Messanensis, tum Martyrologii Ueuonensu
Plcschionensis, quorum primum non magni momenti est; alterum paulo majus,
desumptum est nmriti
ex manuscripto Longobardico, quod verosimiliter aut plenum non fuit, aut saltem
integre legi

nequivit.
241 Proximo extraoto, etiam ab Henschenio descripto, ha?c in fronte pra?mittuntur
Vsttardus :

Vok Domini
mattuscriptus Reqinx Suecix, qui fuit illuslrissimi principis Domini, D. Petri Ursini,
\^^ TiJ

domus a Rosembcrq, Bohemix, celsissiwi et antiquissimi, an. mdcix,

ullimi et senioris, et e primatibus

coUatus cum Ms. Ullrujcclcnsi in quarto, et excuso Molani. Codicem

autiquum non esse, ostendit
commemoratio S. Bernardini posita xx Maii, cuin liic Sanctus obierit mccccxliv.
242 Ex chartis PP. Fulliensium Sanctorum elenchus, qui an plane
Parisiis liio interjioitur

Usuardinus sit, Sic incipit

non audeo statuere. __ ;
Ms. Priorattts de
antiqttissimo Martijrologio
Citatur in Auctariis sub nomine codicis
Duverone, Ordims sancti Bcttedtcii. iicecesis Caniolcusis.
Dnvcronensis. Admiscetur series antiqua Rajum Franax. Tum Index et catalogus Sanctorum, quoruin
: Davt>
"
passiones et vilx continentur in Legendario Ms. RR. PP.
Carnielitarunt Discalceatorutn suburbii

S. Germani Parisiis.
243 Ultima totius scripti pars, est Marlijrologiunt iiutnttscriplum ecclesi.v
Ambianensis. Cum ipsum •<'»»£-

in Auctariis citavi.
in serie Usuardiuorum repererim, ut tale
inter extracta reposito, sub hoc
244 Superius num. 116 locuti sumus de codice aliquo integro,
Ultrajectime, couscnpla m Uatrie^a
titulo Contpemliosum Marlijroloqium. excerptttm ex Matrtcula Carlusi,v
aut amplius anms. Poterat hujus codicis ( „ r y ,,,.
penjamcno saltem primo digesta, jam facile a duccnlis
,

Romano contulit, paulo certius tetatem determinare, si

descriptor' qui ipsum cum Martyrologio
Sanclimottialis. a qtta habcnt ortum tllius Ordinis obser-
advertisset xxx Julii sic legi Brigittie :

Trnjcclcnsi orirc caycrttut. Non ponitur Bruno VI Octo-

mlriccs qux modcrnU lemponbus in ducccsi
citato numero diximus, in Auctanis
bris. Est Usuardi compendium, semper integre, ut
merum
descriptiun.
cum pauca additamenta nivenen.it Henscne- BioolUin«s
245 Tres Usuardi Bigotiani satis puri esse debent,
De primo sic liabet Usuardus coUatus cun -•
nius et Papebrochius; liic, singulis notas apposuit. ;

_ 7 ..
13
io Marluroloqio
Tomus vi Junit.
 lvi PRjEFATIO.
Martiirologio Ms. Bibliotheae Bigotiame, sub nomine Eusebii, Hieromjmi et Bed.r, quod olim fuit
alicujus conventus Patrum Ccelestinorum, sign. P. 5. De secundo scribit Ex ejusdem bibliothecx codice :

antiquo siqnoto E 4. vel E 40, qni S. Stephani, nt putatur, Cadomensis, in quo fere sim-
fuit ccclesix

plex tf.rtiis Vsuardi et paucissima Bellini. Vix ulla in isto additamenta reperta sunt nec multa in ;

tertio : Usuardus collatus cum tertio vetustiori, sign. D. 9. Omnes incipiunt a vigilia Nativitatis Domini,

quo modo Usuardum ipsum Martyrologium suum inchoasse, diximus num. 169.
246 Sequitur foliolum, P. Chiffletii manu scriptum, sub hoctitulo: Excerpta ex Martijrologio
Divi07icnsis. S. Benigni Divionensis, quod ipsuni est Usuardi Martijroloijiinn paucis vel te.rtui insertis, vel ad mar- ,

ginem atlscriptis, qux liic plcraque collegimus. Pauca certe Usuardo adjecta invenio : quse ad margi-

nem apposita dicuntur, spectant ad dedicationes altarium vel capellarum. ut plures habentur in
famoso Pratensi codice, sed eas prope omnes prcetermisimus, nisi cum in aliis exprimuntur. Altera
collatio a manu Papebrochii sic Martgrologium Usuardi, collatum cum Ms. S. Benigni
depingitur :

Ctster- Divionensis, quod est apud Cislercium. Primum vocavimus Divionense, hoc Cisterciense Alia sunt .

cicnsis.
inter Chiffletianos extracta, de quibus suo loco.

Ctunia- 246 Est deinde Martijrologium Usuardi, collatum cum manuscripto Cluniacensi. Exiguus accessio-
censis.
num numerus satis ostendit, codicem istum purioribus annumerandum.
247 Martgrologium Usuardi, collatum cum Ms. monastcrii sancti Laurentii, Canonicorum Regula-
Angcnsis. rium cicitutis Augensis. Et in hoc pauca auctaria reperit Papebrochius, atque adeo si collatio recte
instituta est. hic etiam puris nostris Usuardis accedit.

248 Paulo auctior est is, quem Papebrochius ita designat Martyrologium Usuardi, collatum cum :

Camberi-
ensis.
Ms. Fratrtim Conventuatium, monastcrii sanctx Marix Chamberii, cui subjunctum Calendarium, conti-
nens obligationes et mortes memorabiles itlius conventus.

Renina 249 Sequens collatio facta est cum duobus Usuardis manuscriptis Reginae Sueciae, quorum alter
Succix
numero notam prsefert numeri 130, estque is idem, quem supra diximus ssepe convenire cum codice Victo-
130 cl 428. rino. Secundus distinguitur per numerum 428. Utrumque auctiorem, ac proinde a simplicitate
Usuardina multum recedere, docebunt Auctaria.
250 Ut tres proximi satis dignoscantur, describendus est totus Papebrochii titulus : Martijrologium
Cod. .4. D. Usuardi, collatum cum Ms. A, Domini Le Mare, quod fuit collegii Canonicorum S. Latari Augustoduni,
Le }Iore.
habetque in margine iwtatos obitus et obligationes istius collegii exvi legatorum, ctc, qux accuratissime
exprimuntur. Item cnm Ms. B, in quo scribitur S. P. N. Augustini. Et Ms. C, quod fuit alintjus
conventus Frauciscani, ut patet ex utrumque post seculum xiv scriptum perti-
fcslis ei Ordini propriis : .

B et C. D. nensque ad D. Du Cheval Divione ; cum primum nntr sexcentos annos scriptum csse, constet. Extracta
Du Chevnl.
omnia ita inter se commixta sunt, ut vix securus sim de recta singulorum citatione. Hic vere locum
habet Poetae dictum : dum brevis esse laboro, obscurus fio. Eadem. confusio proxime recurret in
codicibus Florentinis, ab Henschenio collatis.
Fatiaiuus 251 Copiose auctus, contra copiose contractus, codex Usuardinus Vaticanus, signatus num.
et
n. 5949.
5949, scriptus charactere Longobardico, quem vocat Papebrochius, novam collectionem ex Usuardo,
Adone et aliis factam pro ecclesia Beneventana. Pro ea ecclesia collectum aut compositum esse, satis
innuit titulus S. Sophix, toties in contextu relatus. Ex Adone vix quidquam habet, potius ex
aliquo Hieronymiano interpolatus est. ^Etatem quodammodo conjicere voluit Papebrochius, dum
ait, mcminisse S. Romualdi et Thomx Cantuariensis ; sed de ea pluribus disputare operce pretium
non est.
252 Hic sequitur codex ille, de quo supra non semel memini, nempe Usuardus abbatis Ughelli

rtilieilianus
sive quem in omnibus puto convenire
Ughellianus, cum nostro Antverpiensi et antiquissima

Lubecana maxima. Qui si accuratius collatus fuisset, haud dubie a duobus aliis
editione
numquam divelleretur. Nolim tamen id tam certo affirmare, cum facile etiam in aliquibus dissentire
potuerit.

Atlempsia- 253 Altempsianum recte advertit Papebrochius, in Anglia auctum esse, cum hujusmodi addi-
mts.
tamenta ssepe recurrant. Qua occasione Romam pervenerit, explicatum non est, nec de ejus
setate scrupulosius inquirenda multum fui solicitus; id vero observavi, codicem olim fuisse ecelesiae.

Wintoniensis, cum xxx Octobris ita legat : Ipso die ordinatio sanctissimi antistitis atque patroni
nostri Sivitluni, alii scribunt Swithuni. Collatio nostra incipit a mense Martio, rejectis in finem
Januario et Februario. Suspicor autographum ipsum ita olim scriptum, vel forte male compactum
fuisse.

Codd. Flo- 254 En modo confusionem Florentinorum codicum, de qua dicebam num. 250. Sic in fronte
rentinl.
scripsit Henschenius Martijrologium Usuardi coltatum 1° cum Ms. D. Caroli Strozzi, senatoris
: :

Florentini, in quarto. Collatum 2° cum Martyrologio Florenlino, edito Florentue anno ucccclxxxvi
(alibi notatur mcccclxxxiv, primum numerum servavimus) per Franciscum
sed </<• Bonaccursiis
presbyterum, el speetat ad eumdcm Strozzium, in quo dum dcsunt additur (*!< deest.) Collatum 3" cum
manuscripto Medicsx bibliolheae, in pergameno, in quarto. Quee si conveniant, inferius subtlitur, si

alia ibi sola sint, supernc linea trahitur. Quam ha3C errori obnoxia sint, nemo non videt. Conatus
sum, qua potui diligentia, ad proprios codices referre singula; sicubi deflexerim, prudens lector
facile ignoscet. Non videntur hi codices seculum xv superare, certe perpetuis ferme redundant
auctariis.

255 Sequuntur extracta seu collationes alise, Florentia; et alibi fact:e, cum aliis Martyrologiis,
ex Adone et ex aliis multum interpolatis, quse pro Usuardinis non agnovit Henschenius, neque nos

eorum accessionibus Auctaria nostra crescere voluimus, aliunde satis ampla et numerosa. At cum

Chiffletiana
 PR^FATIO. LV „
Chiffletiana pleraque ex codicibus Usuardinis accepta videantur, eorum potior habita est ratio. ChlflltlUma
unde hic S'ngulnruin opere recurrat, quod non undequaque ex- rr ""'"'
nominapereurremus, nequid in toto

plicatum sit. Hic titulus a Papebrochio omnibus praefigitur extracta ex variis martyroi.ogiis
:

A R. P. PETRO FRANCISCO CHIFFLETIO.

250 Ex veteri manuscripto Usuardi S. Riijaud hoc est S. Rigaldi in territorio Matisconensi. Si S. Rigauti.

ex additionibus de codicis puritate judicare liceat, probum esse oportet, cum illae paucas sint
numero.
257 Ex Martyrologio monasterii Jurensis S. Ragnoberti, ex Adone et Usuardo contexto, inquit •''"'•"">•

Papebrochius ; at si singula recte expenderis, a stylo Adonis permodice participat. Magis credide-
rim, Usuardum esse ad aliorum morem, sed non multum interpolatum.
258 Ex Martyrologio ecclesue Lugdunensis sancti Stephani : sub nomine Bedx, sic iterura loquitur tugdunensU
Papebrochius, sed Adoni similiori. Non satis capio unde haec rursus similitudo accepta sit, nam
auctaria pleraque, si non Usuardum, saltem ejus enuntiandi modum ferme sapiunt.
259 Ex Martyrologio Usuai-di ecclesire Burdigalensis. Nihil additura est, ex quo de ejus Eetate Burdiga-
statuatur. Quantum a primigenia simplicitate absit, intellige ex Auctariis.
260 Ex veleri Marlyrologio Castri Karoli. Seu, mavis, ex coenobio sanctfe Mariae de Castro £°ro"i
Karoli. Locum mihi hactenus ignotum fateor. Si codex Usuardinus est, non videtur contemnendus.
261 Ex Martyrologio Bizunticensi S. Pauli. Non multa habet ex quibus magis ad eam, quam ad *'

aliam quamlibet urbem pertinerc dicendus sit. Huic addi possunt extracta alia non magni raomenti
luxovlensis.
desumpta ex Martgrologio Luxoviensi. De hoc etiam peculiare quidquam notatum non invenio, nec
observare ipse potui.
262 Ex Martijrologio sancli Anatolii Salinensis. His extractis subjunguntur alia etiam perpauca, iaj* naua
ex Martyrologio Franciscanarum Salinensium. Sola nomina indico, cum dubiis conjecturis indulgere
nolim.
Collianus.
263 -£que obscura sunt ea, quaa Chiflletius sumpsit cx Murtyroloijio abbatiee Gollianx.

264 Item ex Martyrologio Montis sancti, nisi quod in eo magis exornentur Romaricus (a quo noraen *
sortitur locus, ut sit mons sancti Romarici) aliique Sancti cum eo conjuncti, aut ad idem coenobium
spectantes.
Ca
265 ExMartgrologio Usuardi, Caudiacensis Prioratas. Meraini me alicubi in Actis hunc codicem %j%'~

reperire sub nomine Candracensis, sed servanda est nomenclatio, qua etiam in Auctariis usus sum
potissimum. Tot solus hic codex additiones habet, quot in sequentibus quatuor reperiuntur.
aliunde »«'
260 Ex Martyrologio Balernensi. Dua5 solas annuntiationes extracta? sunt, quas in

Auctariis satis notaj, ex hoc codice citari non merebantur.

207 Ex Marturoloqio
J J sancli Vincentii Cabitlonensis. Patriam suam clarissime indicat, nam qua:- Cn
. nensts.
cumque habet, Ioci ipsius propria sunt.
Dim
268 Ex Martyrologio Usuardi, monasterii sancti Benigni Divionensis. Idem nomen ex ipsiusmet
Chiffletii manuscripto supra citavimus num. 245; verum extracta non plane convenitmt, nam in

priori non nisi sex, in hoc annuntiationes undecim reperiuntur. Sed tanti non est ea
discrepantia,

ut hic ei explanandse diutius immoremur.

269 Ex Martyrologio Divionensi ecclesix sancti Stephani. Et hic codex pauca suppeditat. Inter
»' ™
««J^
additiones undecim, duas dumtaxat Divionensibus proprire reperiuntur.
270 ExMartyrohgio pemetusto Remensis ecclesix sanctorum Timothci et Apolliniuis. Codex hic Remensis
valde copiosus est, pluribus abundans auctariis, quam ullus ex prascedentibus. Utrum vere Usuar- ;; Apollin.'
dinus sit, non explicavit Chiffletius.

271 ExMartyrologio sanctx Mari.v Belnensis. Et hocvere nomen suumprafert, cum non habeat 6

nisi Beluensia. Vide egregiura specimen xxvi Aprilis.

Ex Unicam habet commemorationem In '•rritorio Bisuntino. monaste- Jccinclinus.

272 Marlyrologio Accincti. :

rio Bellcvallis, translatio S. Petri episcopi et confessoris, de qua vide vm itaii.

AUmghof-
273 postremo hoc loco superadditur .tractura non maximi momenti ex Martyrologio
Chiffletianis i-

adjuuguntur
Usuardi Abdinghoffensis in Westphalia, quod vix pagellaru implet. Alia ex eodem codice
quas huc non pertiuent.

ARTICULUS VI.

Codices alii in hoc opcre non adhibiti.

satis fuse hucusque descriptam, alia penes

274 Prater longam codicum Usuardinorum seriem,
poterant, nisi tanta aliorum copia fuisset. Habemus
nos manuscripta sunt, qute numerum augere
codicem alterum Ultrajectinum ecclcsi.r sanctx Marix
Canonicorum manu Belgtca, folto. cui ,
m
puro intellexit, at ex Usuardo et alt.s
adscripsitolim Roswevdus, non esse Usuardam ; recte, si de
Molanus prafationis cap. 13,
compilatum fuisse statim perspiciet, qui Usuardum noverit. Citat
descnptos inde menses
Usmmhim Guilielmitanm Brugensium, quo in sua editione usus sit. Invenio
nostris Leydensibus, prssertim cum
duos ex quibus colligo, multum convenire cum Usuardis
corapacti sunt. Est item codex alius
Belgico, uude et cum ipsis codicibus, prajdicti duo menses
vocamus, semel aut tteruin, m fallor,
parvus, manu recentiori scriptus, quem simpliciter Brugcnsem
deflecteret. Adjungo his codicem
a nobis citatus, sed subinde rejectus, quod ab Usuardo nimis sa^pe
alium
 L vni PR^EFATIO.
alium minimum, corio nigro coopertum, qui fere Usuardinus dici posset, nisi nimium et quasi studio
contractus esset. Citantur in Actis non raro Adititiones mamtscriptx Cartusice Bruxellensis, sed hae nihil
ad Usuardum, cum mera augmenta sint, editioni Grevenianse superaddita. Contulit Papebroehius
editionem Lubeco-Coloniensem, cum codice aliquo abbatiae Prsmonstratensis S. Michaelis Antvcr-
pi.r verum et in eo additiones sunt additionibus superadjeetae. Demum in Actis frequenter recurrit
;

Florarium Sanctorum, in quo Usuardina multis aliis immixta sunt. Sufficicbant mihi codices jam
enumerati, quotidie evolvendi, ut facile reliquos omnes intactos relinquerem.

275 Erit fortasse, qui ex citatis praefationis hujus initio Bollandi verbis, quajrat, cur inter tot
Usuardos, hic jam ordine recensitos, locum non habeat Pragensis illo, quem cum Bruxellensi
ibidem nominat? Dicam candide, nullum me peculiarem codicem Pragensem nosse. Non diffitebor
tamen in nostra Martyrologiorum collectione, Martyrologium aliquod Pragense reperiri, quod
proprium Pragense vocavit Henschenius idque merito, cum solos eos dies signet, quibus Pragas
;

festivitas aliqua celebratur, propter Sanctorum reliquias a Carolo IV Csesare, magno numero pro-
curatas eoqne collatas. In manuscripto nostro, manu Papebrochii notatur, P. Gamansium, codicem
ipsum Prasensem ad Bollandum olim misisse, sed ad dictum Patrem remissum anno mdclxxxi.
Ceterum satis mihi certum est, de tali Martyrologio Bollandum in prsefatione generali locutum non
esse. Malim credere, Pragenses Patres nostros Usuardi Danici olim possessores, extracta aliqua
et specimina ad Bollandum misisse, ex quibus ipse facillime judicare potuerit, amplificata Sanctorum
elogia, et plurima nomina adscripta. Si praster hoc, aliud Pragense Martyrologium, aut vidit aut

sibi commodatum habuit, certum est in Museo nostro hodie non exstare. Quod si fortasse lector

codices alios sub Usuardi nomine in Actis citatos reperiat, meminerit incompletos esse, aut extracta
aliqua ad Majores nostros fuisse transmissa, sicuti de Hieronymiano Tamlactensi diximus praefa-
tionis hujus num. 25.

ARTICULUS VII.

Editionis hujus fides, ratio, ordo.

uod praefationis hujus principio testatus sum, id secure denuo sub finem audeo asserere, me in

„ .,-,
Q tota hac nova recensione, id
eiam Usuardum purissimum et sincerissimum proferrem
maxime habuisse prae oculis, ut preeter
;
Martyrologiorum Genealo-
in quo, confidenter dicam, nihil operae,

curaadliibita nihil laboris, nihil diligentiae a me praetermissum fuisse. Fontes assignavi lta repurgatos et mun-
datos, ut limpidam veritatem ex iis haustam existimem, atque adeo tuto et absque ullius invidia
Usuardo huic applicare possim, quod Pontifici Paulo V de suo Adone asseverabat Rosweydus, ca.

fide curaque rccensilum, ut affirmare non verear, parum a calamo menteque auctoris abesse. Intererat
profecto reipublicx Christianx. ne quid magni riri tilulo legerelur, quod ipsius non csset, ne quid cor-
ruptum ejus nomine adsutum manu; ne viri auctoritatem secuta posteritas, erroris
circumferretur, nliena
funiculos necteret; ne quoque Usuardo quidquam abjudicaretur, cui certissimum ab vuauimi codicum
suffragio testimonium esset. Ne vero plura in hanc rem argumenta coacervando, prsefationem jam
satis, forte nimis diflusam, ulterius protraham, asserti mei sinceritatem per singulos dies perspi- ,

ciet, qui Observationes uostras consulere dignabitur.

277 De operis item ratione et ordine paucissima dicenda supersunt. In fronte cujusquc diei
ponitur textus ipse Usuardinus, imo omnium codicum collatione eductus;
ex praecipuorum ,

in qua quorum, qui eo die nomina minori charactere Italico subjiciuntur, tanquam
puri reperti sunt,
citantur
praemissi textus Usuardini probatio. Si quando nullus codex integre purus et simplex fuerit,
codices
attexitur dissertatiuncula, qua de textus simplicitate lector abunde edoceatur. Eo autem ex proba-
tioribus codicibus expurgato, cetera omnia, quse Usuardo abjudicanda censemus, in eum elen-
chum rejecta sunt, quem AUCTARIA appellavimus. Porro, operis ordine, sequitur manipulus
LECTIONUM VARIANTIUM, incodicibusUsuardinis, pro eotextu citatis occurrentium, ubisi forte
minutise observentur momenti perexigui, meminerit lector, me hic omnium gustibus deservire
debuisse, adeoque et morosis antiquariis non nihil tribuere. Hos vero qui noverit, scit cum iis se
ingeniis conflictari ,
quibus religioni est , vel minimum apicem in hisce rebus negligere.
Qui similibusnon delectantur, auctoriis sum, utdeVariantibusnib.il solieiti, ad OBSERVATIONES
transeant, ibi reperturi, qusecumque ad auctoris nostri illustrationem conducere posse censuimus.
278 Prima cura fuit, textus Usuardini genesim eruere et explanare, ut lectorcs quotidio habeant,
quam supra dicebam Usuardi cum patre, avo, vel avis et abavis, cognatis et affinibus conjunc-
tionem, eo plane modo, quem supra sum. Prceter Mar-
prajfationis principio reproesentare conatus
el Kalen- tyrologos, ad demonstrandam cultus Sanctorum diuturnitatem, non semel adduxi antiqua Kalen-
daria,
iaria eaque pracipua? hoc tempore inter eruditos auctoritatis, ut est celeberrimum illud et vetustis-
.

simum, primum a Bucherio vulgatum, in commentario ad Victorii Aquitani Canonem Paschalem

a pag. 2G7, et denuo editum a Ruinartio inter sincera et selecta Martyrum Acta, in editione
Parisiensi (qua sola usus sum) a pag. 092, in recentiori Amstelodamensi a pag. 617, cui in
utraque hac editione subjungitur Kalendarium aliud Carthaginense etiam antiquissimum, quod ,

primus reperit publici juris fecit, notisque illustravit laudatus soepe a nobis Mabilio, Analect.
,

tomo 3 a pag. 398.

279 Alia duo sunt, vel forte Editorum duorum Kalendarium idem, quod primum Leo Allatius
operi de Ecclesix Occidentalis alque Orientalis peipetua consensione , edito mdcxlviii inseruit

a col.
 PR^FATIO.
LIX
a 1487
col. Fronto autem, de quo supra egimus, sub alio
:
ferme titulo vulgavit mdclh
ut vide
supra num. 1 10 ac saep.us in opens nostri
contextu. His adde Sacramentaria a
Menardo, Thomas o « Sacrama,
et Mabrtione edita recens.taque, quae orama stabiliendo
Sanctorura vetusto cultui suis locis adducta " rl" ;

sunt. Altera ferme quotidie mota est qua^stio de Martyrologiorum

nostrorum encomiis seu Actis
ipsis, unde illaa Bedaet Adone accepta etcontexta sunt,
in quibus gravior plerumque difficultas
sed h.c pro opens hujus instituto, sic paucis expedita, ut
semestri primo ex Actorum. commenta- «H
ttnm
norumque nostrorum fide, res decisa plerumque sit, semestri autem
excusis, seu apud nos raanuscriptis breviter discussis,
altero, monumentis seu
intricatiora controversiarum capita admaius
cal"
T
opus remisenmus. Hic nonnumquam auctores citavi, necdum
satis diligenter a me examinatos
atque mter eos pnecipuum Sebastianum Lenain de Tillemont, in
laboriosissimo opere GaUico sub'
titulo commentariorym ad liistoriam ecclesiasticam, in sexdecim
volumina distributo,
quem et alios
quoscumque in eamdem rem ita appellatos volo, ut eorum auctoritati nec hilum
tribuam, si cum
Romanse Ecclesiae consensu et approbatione non omni ex parte conveniant.
280 H;ec lectorem eruditum pramonuisse plusquam satis est, quod unice quairimus
,
nara :

harura rerum imperitis talis numquam monumentorum nostrorura explicatio

dabitur, qua> ad
omnium intelligentiam sufficiat. Idem ferme dictum sit de tota orthographias ratione, quie in
ipso Deorthc
Usuardi textu ex codicibus ferme servata est, eademque passim in Auctariis adhibita,
sic ut nemo 9™?*»'
offendi debeat aut possit, si plurima perperam scripta inveniat, tum in rebus ipsis
tum in nominibus
propriis. Sic passim scribitur in textu presbiteri, etc, Dionisii, Bieronimi,
Hierotolimis, etc, quo-
rura omnium ratio redditur, in eo quem distinguimus articulo , sub nomine Varix lectionis.
In
Auctariis multa recurrunt longe absurdiora, ubi tamen visum est restituere diphthongum
s, quae in
nullis codicibus, prseterquam in Pratensi Heriniensi Rosweydino, atque Molani editione reperta
, ,

est. Barbariei a nobis servata? vindicias dabit Augustinus, relatus a Molano in annotatione
rx Ja-
nuarii. Hic praefationis metas signo, nam id genus minutiarum exponendarum , si singulas vellem
percurrcre, numquam esset finis ; satis fortasse alibi taedii adferent, ut hic iis percensendis tempus
denuoterere, operse pretium non^it. Etmihi et omnibus faciam satis, si Usuardi Martyrologium,
purum, germanum, sincerum et simplex exhibuero, qui est praeipuus operis nostri finis, ad unara,
ut jam non semel diximus, eamque majorem Dei Sanctorumque gloriam.

NOTANDA PRO INDICIBUS.

Ad evitandam, quse in Molani indice est, Sanctorum Usuardinorum aliorumque, qui solum in
additionibus referuntur, confusionem, duplicem toti operi indicem subjunximus alterum. qui
,

Sanctos pure Usuardinos, aut festaalia ad Usuardum vere pertinentia complectitur; alterum, in
quo Auctariorum omnium Sancti continentur, sed ita dispositi, ut pleraque codicum ipsorum, ex ,

quibus desumpti sunt, errata. atque in transformandis. multiplicandis, commutandisque Sanctorum

nominibus. item in iisdem sa»pe repetendis perturbatio ablata non sit, in quo etiam fidelitatem
nostram lectori probatam voluimus. Neque vero hujus loci erat, Sanctos illos aut ad proprios dies
natales revocare. aut controversa alia dissolvere, cum hoec propria sit commentariorum nostrorum
ad ipsa Acta institutio. quo ha>c omnia reducenda et remittenda putavimus.

MARTYROLOGIUM
 Vitcrunr.Uek.u

/«, -t /•* r...*,

MARTYROLOGIUM

USUARDINUM
WCIPIT MARTYROLOGIUM

PER ANNI CIRCULUM

M EN S I S JAN UAR US I

Habet Dies xxxi.

Kalendis. Die i.

Romae, natalis sancti Almachii

Gircumcisio Domini nostri Jesu Christi. Jjgjg»*
martyris; qui jubente Urbis prsefecto, cum diceret : Hodie Octavae Dominici Aimaehu.

diei sunt, cessate a superstitionibus idolorum, a gladiatoribus occisus est.

Via Appia, coronse militum triginta, sub Diocletiano imperatore. Item Romae, sanctse muum. m
Martinae \irginis, quaa sub Alexandro imperatore diversis tormentorum generibus mrtim
cruciata, tandem gladio martyrii palmam adepta est. Apud Spoletum ,
sancti Con-

cordii presbiteri et martyris, temporibus Antonini imperatoris; qui primo fustibus

o

CD3SUS, dehinc equuleo suspensus, ac ferro post in carcere maceratus, ibique

ange-

lica visitatione consolatus , demum gladio vitam tinivit, In Csesarea Cappadociie,

depositio sancti Basilii, cujus celebritas Kalend. Julii potissimum recolitur. Basuu.
xvm
et nusaus.
In Africa, beati Fulgentii ecclesise Ruspensis cpiscopi, qui ob catholicam iidem
eximiam doctrinam exilio relegatus tandem ad propriam ecclesiam redire permis-
;

sus,
 2 MARTYROLOGIUM USUARDI.
sus, vita et verbo clarus sancto fine quievit. In territorio Lugdunensi, sancti
Eugmdi. Eugendi abbatis , cujus vita virtutibus et miraculis plena refulsit. Alexandriae,
Euphrosymc. sancta? Euphrosinae virginis.

Usuardum primeeva sua simplicitate hic repnesentari, probant plerique codices qnibus me potissimum
in
innki in prsefatione indicaviPratensis nempe codex, aut praetense nut vere autographus, cum qtio sciupcr
:

fere convenil exemplar B et alii ibidem fortasse similos. Item Herfntensls, Tomacensis, stntcerpiensis,
Eclitia maaima Lubecana, Mumratus, Grccenus Molanus ; in quibus nulla, saJtem niomcnti gravioris,
,

discrepantia reperitur , ut mox patebit.

VARIA LECTIO. De Prcsbiteri et hujusmodi multis aliis minutiis orthographieis superius in

prafatione actum est, et erit ssepius alibi Lego Circumcisio cum Herinien.
dieendi locus.
Antverpien. et mss. impressisque pluribus, quemadmodum proelucent Beda et Romanum parvum.
Ex prioris annuntiatione suara procul dubio formavit Usuardus. Praten. scribit Circuncisio. Greven.
et Molan. addunt. sccundum carncm, quibus vocibus utuntur apOgrapha Hieronymiana et Beda sed ;

eas ab Usuardo expunctas, ut plerumque multa decurtat, probant puriora exempla omnia tum edita
tum mss. Omisi etiam Alippio, licet in Adone habeatur, et rectius, opinor, apud Bedam Alypio, ipsa
eadem causa, quod in codicibus nostris id noraen non habeatur, forte consulto ab Usuardo praster-
missum, tametsi satis verosimile sit, Faltonittm Probum Alipium Honorii tempore , dum Almacliius
vel Telemachus trucidatus est, praefecturam Urbis administrasse. Legitur hic , et recte ni fallor,
Eugentli non Augendi, contra qtiam habeatur in Praten. Herinien. Tornacen. et Munerat. ubi
pro Eugendo positus est Augendus. Mihi Ettgendus praplacet, nostri in Actis hoc ut Majores
die legerunt, et legere debuit Usuardus Adonem describens. Atque ita etiam in antiquis lectum
fuisse ostendunt codices alii, pro textu citati. A qua parte stet derivatio gallica Oijend, judicent
alii. In Eufrosina servavi modum scribendi codicura mss. et impressorum, quidquid Ado rectius

posuerit Eitphrosyiuv, orthographia fortasse ab editore correcta. Notavit Clar. Castellanus in prae-
tenso Pratensi autographo lituram apparere post Augendi abb. cui deinde in eadem membrana in-
scriptum, atis. Alexandrijc, sancte Eufrosinx virginis, cujus vita virtutibus ct miraculis plcna refulsit.
Manifesta hsec, ut mitissime dicam, transpositio, auctoritatem illius codicis certo imminuit, nihilo-
minus primo hoc die inter puriores locum obtinet, saape alibi ob defectus graviores excludendus.
Demum observo, in ecgrapho Tornacen. voces pauculas immutatas, quae taraen totius rei
substantiam illassani et intactam relinquunt.

Circumci- OBSERVATIO. Non facile dixerim cur Ado Circumcisionem a Romano parvo expressam reti-
sionis.
cuerit, nec cur Usuardus octavam Domini, ab utroque illo et Beda diserte positam. Reliqua quae
ad hanc primam annuntiationem spectant , in Variantibus dicta sunt. Almachius a Beda primum
signatus est, nulla gentis aut instituti facta mentione ; ut dubitari possit an Theodoretuma Bollando
aliisque citatum pra; oculis habuerit. Verumtamen vel ea, vel simili alia causa Telcmuchum Theo-
doreti ab Almachio hoc nostro distinguere velle, scrupulos magis sapit quam solidam rationem.
Brevius de eo agit Romanum parvum, Ado non est ausus asserere,
sed decollatum pronuntiat, quod
secutus sirapliciter contextum Bedce. Utrura e duobus descripserint Usuardus et Notkerus, libera
datur sentiendi optio. Eritoqui opponat vetustissimum Hieronymianum ccgraphum Epternacense,
quod Florentinius Antverpiense appellat; in cujus specimine, in Prajfatione Bollandiana pag. xlvi
impresso, et rursus in Propykeo antiquario ante tomum 2. Aprilis ex ceneis laminis recuso, legitur :

Nalalis Coronx, qui jtibeiitc Asclepio, ctc. Unde nimirum sequeretur primam Almachiani elogii
originem ad Hieronymiana referendam. At enim facile occurritur : nam manifestissime patet codicis
illius inlaterculo hujus diei conftisio ex omnibus apographis Hieronymianis, tum a Florentinio
aliis

editis, tum apud nos mss. omnino corrigenda. Ut paucis dicam, huic Martyrologio prorsus insolitum

esthujusmodi encornia uspiam referre. Rursusnon Coronaa Sanctae, quaehic nulla est, nec Stephani,
quem supponere volueris, sed unius Almachii ea propria sunt. Statuendiim proinde Lauren-
forte
tium descriptorem codicis ex Anglia verosimiliter a S. Willibrordo allati, aut a Sancto ipso aut ex
Bed;e coaevi scriptis elogium accepisse, atque illuo non satis apte inseruisse ut plane intelligunt ;

harum rerum periti. et fusius demonstrari poterit, si quantlo usus fuerit

nostra Hieronvmiana alia
apographa genuinis proxima typis edere, in quorum nullo similem usquam phrasim deprehendimus.
Explodenda porro stultissiraa imperiti cujusdam Angli argutatitincula de Almachio ab Almanacho
progenito, quam hic vel notasse plusquam satis est, utpote nec appellari nedum confutari dignam,
quod tamen ultro praestitit laudatus nobis et sa?pe imposterum laudandus Clar. Castellanus.
s. Sequitur in textu nostro Coronse militum xxx, quas in Adone post Concordii annuntiationem
:

posita est, ex Hieronymianis immediate desumpta, in quibus Corona a militibus perperara distingui
videtur, quod Viennensi nequaquam placuit, nec item Nostro a Notkero tamen restitutum est. ;

Actum non ago; si plurarequiris, videbis Bollandum et Florentinium. Romx, Mnrliiur viryittis me-
minit Romanum parvum Ado longam ex Actislaudationem eoncinnavit, breviorem ex ipso Notke-
;

rus, solam medullara Usuardus contractam exhibet, ut conferenti luce clarius patebit. Rabanuslicet
ex eodem fonte hauriat, diversam plerumque semitam ingreditur. Rursus Et apud Spoletum, sancti :

Concoriiii. Concorilii martyris, Romani parvi verba sunt. Elogium ex Actis Adonianum est compendium ,

hic Usuardintim, apud Notkerum paulo auctius. Alia denuo habet Rabanus, Concordium Romx
tribuens. Basilius apud antiquiores Martyrologos notus non est. Notkerus autem pluscula de eo

memorat
 MENSIS JANUARIUS.
3
memorat Wandelbertus vero canit Basiliusque sacer meritorum splendet
;
honore isque :

praeter
ea nativrtatem Domini, Euphrosynam et Aimachium celebrat,
reliquos omnes omittens Equidem
existnno sanctissimum episcopum pure Usuardinum esse.
Quod vero subditur Celebritatem ejus :

polissimum recoh xviii Kal. Julii, id qua ratione a viris cetera

eruditis de ordinatione in episcopum
mtelligatur, mihi studiose qua;renti hactenus reperire
non contigit. Ultimo loco habet Romanum
parvum Et in Ruspensi ecclesia, sancli Fulgentii episcopi. Ilinc ab Adone acceptus
:

pluribna lauda- FuUmU ,

tur, quas a >iutkero descnpta sunt, a Nostro modice
decurtataetpolita. Penultimo loco in Adoneest
Euphrosyna cum vitas epitome, aNotkero paululum aucta,
atque in recentioribus codicibus Usuardinis F.uphro-
descnpta, ulmox videbitur. Usuardus solum ferrae nomen ab
Adone transumpsit et ultirao loco re- •*"*
tuht; Bollandus vero in gratiam PP. Carmelitanorum ad diem
xi Februarii remisit. De quo vide
Resp. Papebrochii, art. 10. num. 44. Eugendus Adoni debetur
hoc die non sequenti, ut Nntkerus Evaemti
posuit. Ex ilhus verbis composita sunt quae ab Usuardo
dicuntur. Ex his perspicere lector incipiat
quam vere nuper a nobis pronuntiatum sil Adonis Martyrologium fontem esse
exquo :
fermetotum
Usuardinum nostrum profluxit.

AUCTARIA.

Textus Antverpif.n-m.uor. Inserit, secundum carnem. xxx !

.) sub Diocletiano passorum. Ceesarea Capado-
attctior.
Post, gladiatoribus, cum Beda, addit, hac cUe, sancti Basilii archiepiscopi et confessnris. In
de causa. De Martina, dcest, sub Alexandro, etc. ; Africa, civitate Ruspensi,sancti Fulgentii episcopi,
soriliit : Ai>uA Spoletum civitate Tuscix. Post tri- vita et doctrina prxclari. Apud Spoletum, sancti
ginta /ifl.< pro confessione verx fidei snb, etc. De Concordii martyris. In tcrritorio
:

Jurensi, saiicti
Basilio : Episcopi, admirandx fidei atque doctrinx Eugendi abbatis. Alexandrix, Eufrosinx oirginis.
viri. Euphrosyna? vita sic ex Adone describitur : Bruxellen. Incipit : CircumisioDomini secun-
Qn.r orationibus patris sui rapuntii, de slcrili ma- dum carnem, et octava tlies Dominicx nalivitatis.
tre progenita, inpuerili xtate eonstituta, clam se In Almachio et Coneordio De Mar- satis purus est.
tonderi fccil et monasticam vitam e.rpetiit, Sma- tina habet Antverp-max. etc; sed no-
sicut
ragdi sibi nomcn imponcns. Postetiam in reclusione men corrumpit. scribens Marmenx. In militibus
viginti octo annos in omni sanctitate perdurans, satis purus, in Fulgentio ex Adonemodiee inter-
tacta xgrotationis incommodo et mortem sibi adessc polatus est. De Basilio inserit. ammirandx fidei
cognoscens, manifestante (manifestavit) se religioso vitx et doctrinxviri; cujus potissimum clevationis
et cum lacrymis multotiens quxrenti eam pairi. festum, etc. Euphrosynte elogium ex Adone non
Hactenus ex Adone. Additur porro : Cnm awe- nihil mutilat. Tum
Ravennx, sautii Severii
:
Severii.
visset, sepulta cst a fidelibus in ecclesia. In finead- confessoris. De eo etiam agunt Hieronvmiana,
jicit Ravenna, Severi episcopiet martyris.
: sed in Actis differturad I Februarii. Eadem die,
Rosweyd. Secundo loco habet Basilii epi- : sanctt Pagodx (vult dicere Paracodx, vel ut Mo- Paracodx.
Texlus
scopi, expunctoelogio. Tertio loco Romx,sanctx : sander Paragodx) septimi Viennensis episcopi.
contractior. Martime, uxoris Adriani. Et Coronx virginis. Sequitur : In territorio Lugdunensi, monasterio
Tum El .-
natalesanctiAlmackii,subOlympio,etc. Virensium, sancti Eugendi abbatis, etc. Denique .-

Legit etiam : Apud Spoletum civitatem Tuscix. Silviniaco, sancti Odilionis, quarti abbatis Clunia-
Oditionis.
In Fulgentio, abest totum elogium. Denique Eu- censis, quiper annos quinquaginta sex, miro religio-
phrosyna Eugendo prceponitur. nis fervore rexit tttquc provexit. Yide infra aucta-
Pulsanen. Acephalus est, caretque diebus fere rium Greveni.
quatuor primis. Hagenoyen. Circumcisio Domini nostri Jesn n, Ctrcum-
Antverp-maxim. Ultraject. Leyden. Al- Christi, qnando ipse pfxsentatus est sacerdoti ad eisume.
beroen. etDANic. Ordinem non nihil immutant, circumcidendum octavo die, ubi ille pro nobis pecca-
cetera Usuardina) puritati satis propinqui. Diem toribusprimum sanguinem fudit, ostendensse verum
Octavte itaque sic uniformiter ordiuntur : Octava nativi- corpus assumi tisse kumanum. InAlmachio deinde,
naiivitatis-
tatts Domini Jesu Christi,
rtostri Circumcisio et Martina et Concordio satis purus est. Tum : In
ejusdem. Sic deinde secundo loco pergunt Iu : Cxsaria Capadocix, depositio sancti Blasii (pro De Basitio.

Cxsarea Cappadocix, depositio sancti Basilii epi- Basilii) episcopi. Qui primus monachorum regulas
scopi, qui tempore Valentis, doctrina et sapientia tn- scripsit, et ab Iinpeiatore in exilium est missus, et
signis, omnibus virtutibus fundatus, mirabiliter ef- tandem ad suam ecclesiam est reversus. Et a beato
fulsit. Cur omiserint Usuardi verha de festi ejus Effrem heremita in columpna ignis visks est, ctjus
celebratione xvm kal. Julii, non habeo unde caputerat in catloetpedes interra. Qui spiritu pro-
statuam. Prsedicti codices '1'' sanctaMartina haec phetix claruit, ct iu tempore Valentis imperatoris,
textui subjungunt Factus est autem in passione : sapientia et doctrina insignis, omnibusque virtuti-
ejus, terr.v motus magnus, ct crediderunt ca die bus ornalus, mirabiliter e/fulsit. Cujus festivitas, etc.
millia et trecents animx. Terrae inotus ex Adone In Fulgentio et Eugen lo satispurus; inEuphro-
acceptusest, undevero et a quo rairabilis eacon- syna non plane convenit eum supradictis. Infine,
versio huc traducta sit, nescio. de coronaxxx militum, pure.
Lovanien. Eodem modo incipit. eumdemque Aquktnct. In fine : Ipso die, sancti Maxtiti i/,

servat ordinem, sedBasilii, Martinss, Almachii, martijris.Yide infra de Magno.

Concordii et Fulgontii elogia plane rescindit. Victorin. In fine /;>«> dic, : sancti Odilonis „„,
Texlus Centulen. Octatra nativitatis Jesu Christi Do- abbatis. Deindemanu recentiori : Ravennx, Severi SeveriM.
contraclior.
niini nostri, atque Circumcisio ejus. Romx, sancti episcopi et martyris,
Uaximts. Almucliii inartijris. Item Ronue, sancUe Maximx Matrio. Cartus. Ui.traj. Circumcisio Dommi
virginis, Qna; luec Muxima etiamnum qua;ro
sit ,• uosirtJisa Cbristi. Almacii martyris, Romx. Co-
forte jungenda erit Magnoet Maximo, de quihus rott.v militum xxx. FitUjenlti episcopi ct confesso-
infra ad Belinum. Sequitur in coiliee Ilem via : ris. Mttrtinx vinjtms et murti/ris. Eufrostjiix vtr-
Ajipin, sanctorum xx militum, (cur non corona; ijinis.

Tomus VI Junii. 14 Rec,IN£

 4 MARTYROLOOIUM USUARDI
OdilonU. Regin^ Suecle sub num. 130. Ipso die, quod in Ecclcsia utiliter institutum ccrnimus. Super
sancti Odilonis. aqitas etiam cum sociis fide plenis ambulavit. In
""!"" Strozzian. Eodem die, sancti Magni marlijris. Oriente, dormitio sancti Jaspar, qui fuit unus ex
Jaspar.
Vide, ut dixi, in Bclino. tribus Magis. Hic a bcato Tlioma Apostolo fidem
Severi V. ' Medic.kus. Rarcnnec, sancti Severi episcopi et cdoctus, et episcopus ordinatus, quievit in pnce. In
martyris. Editio Florentina anni mcccclxxxvi, Apulin, Potiti martgris. Aliis etiam diebus co- Polili.
cum hoc ex parte convenit. litur. Vide xmJan.in Actis. Stephaniet Marlini Stephant.
Sai.inens. PP. Franciscanorum. Adscriptura mnrtnruni. Srcundi martijris. Tropliimi marhjris. Marlint.
Secundl.
fenerii reaentiori manu : Sancti Vencrii martijris. An Severi cpiscopi ct confessoris. Ilic etiam memoria Trophimi.
non Severii ? recolitur beati Fulgentii cpiscopi Vtricolcnsis, dc.
St rt ri rttnl
Fulgentii
Editio Lubeco-Col. De Circumcisione, fere qno Gregorius 3 Dialogorum rcfcrt, quod a Gotbis I Irtt r/t
laspar ut Bruxeli.. Tum
In Oricnte sancti Jaspar re-
: intra circitli designationem inclnsus, in ma.vima
gis, qucin beatus Tliomns Apostolus plenc fitietn do- pluvta pluviam non scnscrit. Coronce Virginis.
cint, ei postmodum episcopum patriee ipsius, sicut ct Hanc probabilissime c\ Hieronymiano aliquo ac-
alios duos ordinavit. Qui liac dic obdormivit in Do- cepit Grevenus.sed ut dixi, nulla est Corona ista
mino, divino sacrificio m ecclesia prius celebrato et virgo, amanuensium vitio perperam avulsaaxxx
sumplo. De Basilio, ferme ut Antverp-max. etc militibus in textu relatis. Praeter Florentinium,
Deinde : Roin.r, sanctr Marcins virginis et mar- videri etiam potest Clar. Castellanus, in notis
tyris, quee cum esset sulilimis genere, patre consule pag. 8. et. 12.
nata, dives niinis rerum, quas indigentibus miseri- Molan. In ipso textu litteris Italicis minori-
corditer erogabat, tenta ab Alcxandro imperatore, bus inseruit de Fulgentio Hujus vitn virtutibus
:

jussa cst sacrificare Apollini ; quee cum nollet, di- plcna Itabetur. Et post Lugduncnsi, monasterio
versis tormentorum, etc., ut supra est. De Concor- Jurensium. De Magnn habet in fine eodem cha-
dio, inserit Qtti nntinne Romnntts ex patre Gor- ractere. quod ex Belino descripsit, sed de eo
:
jam
diano, tentus, ete. In Fulgentio pnra est. De Eu- ibi diximus. Sequitur typis Romanis minoribus,
gendo addit. monasterio Virensium. De Euphro- elogium Fulgentii Utricolensis ex Greveno de-
syna quod supradictis addit, describi non mere- sumptum. Sed in prsefatione cap. 13. recte mo-
Sevcri ep. tur. In fine. Ravenns, sanctiSeveri cpiscopi Vide , nuit idem Molanus, Fulgentium hunc, pro Car-
dicta. tusianorum Coloniensium arbitrio hac die collo-
Belin. Inserit, monasterio Jurensium. Scripsit catum. In Actis referturxxn Maii. Castellanus in
etiam Ohjmpio pro Ahjpio. Sed prajcipuum auc- Martyrologio universali eum recolit iii Decem-
Uagni tarium in fine est Euilcm dic, sancti Magni
:
bris. Sequitur eodem charactere Clari abbatis :

martijris. Descriptum forte ex codice Stroz- simili monasterii snncti Marcelli in Vienna el confessoris,
ziano. Ex Bei.ino accepit Molakus, nec ullus maguce sanctitatis viri. Castro Meledww, depositio
alius codex de eo meminit. Vide conjecturam sancti Aspasii confessnvis, cttjiis ibidem nomini Aspasti
Clar. Castellani in notis pag. 15 et in Marty- principalis ecclesia titulatur, licet vitapenilus igno-
rologio universali pag. 665. Utut est, nihil retur. In Corbeia, depositio beati Adelardi, abbatis tdetardi.
Baronius, nihil Bollandus, nihil alii de Magno, etconfessoris. IIujus vitamscripsit Ratbertus abbas.
Maxino, aut Maximo reperere, saltem quod huic Editiones posteriores, de Claro Viennensi ad-
martyri aptari queat. dunt, cujus vita habetur. Et
in Actis exstat. De
Greven\ Incipit ab Euphrosyna, fere ut su- Aspasio, ut in priori. Non est opus, seuhoc, seu
Odilonis. pra. Tum : Eodem die, beati Odilonis abbatis, cu- aliis sequentibus diebus, adjicere formulam (de
jus vitnm virlutibus et miraculis claram Pctrus cujus antiquitate hic non di^puto) Et A.LI0RUM
Damianus eleganti Hic primus in
stylo dcscribit. 1'i.uniMoRUM Sanctokum. maktyrum, confesso-
monasteriis suis generalem commemcrationem ani- rum atque virgikum. Respondetur : Deo gra-
marum. post festum omnium Sanctorum instiluit. TIAS.

IV Nonas. Die 2

Isidori. pud Antiochiam, passio beati Isidori episcopi. Et in Ponto civitate Thomis,
Argei et .scr trium fratrum Argei, Marcelli
et Marcellini pueri, qui sub Licinio principe
Al: comprehensus, cum nollet mililare, caesus ad mortem et diu
inter tyrones
Wacarii in carcere maceratus, martyrium consummavit. In Thebaide, sancti Macharii
abbatis.

[tu Prnten. tlerinien. Tornacen. Muneroti prima Creven.

etlitio, et Molan. (Jt proindo de lectionis simpli-
citate dubitari nequeat.

YARIA LECTIO. Scribunt aliqui cum Ilerinien. Ysidori : puto ego Usuardum posuisse ut cst in
textu. Thomis, Argei, tyroncs, Macharii legunt omnes.et ita Nostrum legisse procul dubio cen-
sendum est.

OBSERV ATIO. Prima nostra annuntiatio non ex

solito fonte, sed ex Hicronymianis ab Usuardo
accepta quam
integram servasset, forte tot diversa nomina, ut sunt Isidori, Isiridoni,
est, si
Si-
ridoni, Spiridonis, Stridonis et nescio qua? alia, ex uno solo procusa non
essent. Legunt apographa
illa pleraque apud Florentinium In Antiocltia, Sijritloni, episcnpi ejusdem loci. Atque inde
:
°veram
nominis faciem exsculpendam mox ostendetur. Ceterum mirabilis h;ec nominum variatio, quocum-
que
 MENSIS JANUARIUS.
5
que demum mod oenuntietur. virorum eruditorum Ingenia non parum
exercuit, ansamque Baronio
dedit, ut prater Isidorum Nitriensem, potius
Hermopolilanum, qui nescio qua ratione signatus sit
al-
terum nostrum Isidorum Antioclmum, etalterum Siridonem, item
episcopum, Martyrologio inscri-
beret. Fatetur quidem ingenue divinare se non posse,
cujus demum civitatis Siridon ille episcopus
fuerit BolTandus autem non parum laborat quo Isidorum Usuardi
:
etSyrodonum Ilieronymianorum
aut confundat aut distinguat, quod certe non satis obvium est.
Egohoc loco eruditorum duorum ju-
dicia proferam, dequibus statuet lector quod videbitur. Heribertus Rosweydus
in epistola data xn
Man mdcxxyiii, vita? suae penultimo, ad unum e nostris, si bene conjicio,
Romam destinata, qu<e-
que interejus charfas a Majoribus nostris primum reperta,
saltem accuratius inspecta fuit,' anno
mdclxviii, de hisce Isidoris vel Siridonis episcopis judicium vel dubitationem exponit
ita
: Baronius,
inquit, neutrum hic epUcopum ad sedem suam reducere potest.
Si mihi sensum meum aperire liceat, valde
vereor, ex uno nomine varie lecto, duos episcopos nobis productqs. Nam, si recte colligo, in nullo veteri
MartyroUgio inmnientnr duo hi episcopi n Januarii, Isidorus et Siridon quod vel
Siridom m vel Isi- ;

dorum reprmentabunt, pro ut quUque veteru codicis litteras leget. Idquod dico, videor e.t soh Hieronymi
Martyrologio colligere. Hnbes ihi (nempe in Epternacensi) n Januarii Isiridoot Episcofi Antiochi.e. :

Cum tresepUcopi Doni vel Domni AniiochUe (uerint (addere poterat, Isidorus aut Siridon nullus) vix
duhito aliqnem Iwrum designari. Ha;c Rosweydus, ad cujus fere mentem, aliam conjecturam Bollan-
dus produxit.Verum, nisi vehementer, fallor, rera paulo penitius introspexit Holstenius, et Rosweydi
sensum haud satis clare expressum evolvit et exelusit in Epistola ad Cl. V. Florentinium datarv
Kalend. Februarii MDCLvni, ubi sic loquitur : Qui die secunda Januarii tamquam diversi ponunlur
(a Barnnio) beatus Isidorus epUcopus, et paulo post Sanctus Siridon episcopus, pro uno vero, duo falsi
substituuntur, vilio ambo creali ex verx leclionh ignorantia, ul ex vetustUsimU Mss. deprehendi, in quibus
semel simpliciterque legitur: Antiochue, Syrodoni episcopi ejusdem loci; unde et veram lectionem et er-
rorU originem facile perspexi. Quis enim non videl legendum : Antiochle Strle, Domni episcopi
ejusdem loci atque ita, vero illius loci possessore m integrum restituto, duos hupoholimmos expungendost
;

Qure vera sunt, ut plane confirmari possunt ex Martyrologio reginae Sueciae, olim monasterii
si

sancta; Columbaj apud Senones, quod Cassiodorus, teste Castellano, tribuit Hieronymo, et Holste-
nius in Animadversis ferme totum edidit, nosque inter Hieronymiana .uss. habemus ordine xiii, ubi
legitur Doni ; si . inquam, haec vera sunt, falsa etiam erit Usuardi lectio, quam tamen servavimus, ut
auctoris puram et genuinam. Vide de his plura apud laudatos non semel, Florentinium
et Castellanum.
Annuntiatio altera de tribus Tomitanis fratribus, ex Romano parvo per Adonera solito ordine pro-
fluit, utrobique secundo loco posita. In illo, sic habetur El TomU, marlyrum Argei, NarcUsiet : trgei, l

Marcellini. Quae sic ab Adone melius relicta fuissent nam elogium quod soli Marcellino tribuit, ;

quodque Noster exeo descripsit, pridem observavit Notkerus alteri tribuendum esse, licet in no-
mine ipsemet erraverit, scribens Phili epUcopi et Rabanus die sequenti Titi epUcopi ubi verosimi- :

liter legendum, filii epUcopi, qui fuerit Theogenes, in cujus Actis apud Bollandum ea narrantur, quae

nec Marcellino soli in Adone ; nec ipsi et fratribus, in codicibus recentioribus Usuardinis recte ad-
scribuntur, ut videre est in Actis m Januarii, quo die tres illi fratres in Hieronymianis apographis,
aliis pluribus immixti referuntur, ad quem locum consuli potest Fiorentinii notatio. Primo loco in
Romano parvo signatur :
lieuti Macarii in Adone
; Natalis beati Macarii abbatU. Bactenus recte,
: i/

nec quidquam ultra indicant Ilieronymiana hoc die. At dum supra ductores sapit Usuardus przefi-
gens : In Thehaide . rem implicuit, quam nec Rabanus, nec ex eo Notkerus explicant, dum legunt :

Antiochue, Macarii abbatU. Neque prosunt hodierna nostra Auctaria dum hunc Macarium Alexandri-
num volunt, aliumvero qui xv Januarii colitur, jEgyptium. Intricata haec et confusa, a Bollando elu-
cidata invenies hoc die et citato xv hujus, nec minus erudite contrai ta a Castellano in notis a pag.
40. Ex quibus intelliges quantum valeant cognomenta illa Alexandrini et Mgyptii, cum uterque Li-
byae incola fuerit, hodiernus in CelliU, alter in Scithi. Vide Januarium pag. 1005. num. 5. et eos
qui post Bollandum Macariorum Acta accuratius distinguere conati sunt. Audiatur postremo Wan-
delbertus qui liunc solum ita n. lit :

'
Macharius quartum Nonarum dedicat astum. '
Poric

Qui tenuil docuitque eremi j us accola morem.

AUCTARIA.

Macharii. 1 ntverp-maj. Textum habet deformiorem : UmU, sanctorum Stephani ei ]'itnh>. Nomina m vi

i\f» Thebayda, depositio beati Machariiabbatis, Hieronymianis disparata, hic conjuncta sunt. liialis.

magnarum virtutum viri. t't in Ponto civitate To- Pulsanen. Adhuc vacuus est.
Jrgei.ete. m iSj trium fratnm Narcissi, Argei, et Marcellini Antverp. et Max-Lubec De cetero puri Ocli a
s
pueri. Qui sub Licinio inter tyrones comprehensi, addunt in fine : Ipsa die, octava sancti Stephani.
ciiin nollent militare, ciesi ad mortem, marlyrium Munerat. Communior editio altera textui as-
consummaverunt, el Jiu iu carcere macerali, in suit Eodem die Silviniaco monasterio, depositio
:

mare mersi sunt. Corpora eornm ad litus delata, et Domni OdelanU ahbatU. Hic iterum recurret,
(a) religiosis viris deposita, magnis ehoruscant vir- quamquam Castellanus xxxi Decembris collocan-
De Isidoro, tacet.
tutibus. dum existimet.
Rosweyd, Autiivhi.v. Ysidori epUcopi et beati Antverp-max.. Oltraject. Leyden. Lova-
Macharii abbatis. De tribus Tomitanis, textum nien. Albergkn. Danic Editio Ultraject.
et

ponit in plurali numero. In tine addit : Jheroso- Belqic. Primo loco : Octava sancti StephaniPro-

tomartyris.
 6 MARTYROLOGIUM USUARDI.
tomartyris. De Isidoro scribunt omnes Episcopi : manu sudditur : Frontasii martyris cum sociis Frontasii
cum soc.
et Martyris. De Tomitanisautem, quasi Usuardi suis. Vide Acta.
constructionem vellent elariorem reddere, post Cluniacen. Item sancti Barhatiani coufessoris. liarbaliani.

Textus illa verba, et Marcctlini pueri, sic repetunt Qui : Remittitur a Bollando ad xxxi Decembris.
auctior. Camberien.
Marccllinus, etc.ut prope dubitesutrum sic Ado Sanctse Maria:. Sancti Badulfi Batdutphi.
et Usuardus ipse non scripserint. Dehine Ma- confcssoris.

cario elogium texunt in hunc modum Hic Ale- : Altemps. Sancti Barbatiani confcssoris. Civitate

xandrinus, Macharius aulcm, dc quo habctur in- Petragorica, sancti Siiani martyris, socii, opinor, Sitant.

fra xviii. Kalcndj Fcbruarii, fuit JSyyplius ge- sancti Frontasii.

nere ; et ambo
florentes in Mgypto, ct ambo Florentin. Ipso dic , sancti Spiridionis epis- Spirirtionis.

Antoniidiscipuli. Vide quae inObservationenostra copi. Sancti Barbiani confosoris, llic gcstamnrty- Barbiani.
dicta sunt. rum a notariis diliycntcr exquisivit, ct in ecclesia

Textus con- Centulen. ln Thcbaida, dcpositio bcati Macha- recondidit. Sed luec transcribentium oscitantia
tractus. rii abbntis magnarum virtutum viri. In Ponto civi- illuc translata sunt ex elogio Adoniano de An-
tate Thomis, trium fratrum Narcissi, Argei et thero Papa, die sequenti.
Marccllini pucri. Antiochuv, passio sancti Isidori Editio Lubeco-Col. Convenit omnino cum
episcopi. Eodcm dic, octava sancti Stephani. Antverp-max. etc. prseterquam quod in fine sub-
,

Bruxeli.en. Incipit etiam ab octava sancti Ste- jiciat : Eodcm dic, sancti Baldnlphi confcssoris. Baldulphi,
phani Proto^nartyris. In Tomitanis, satis purus Ipso dic, sancti Odilonis abbatis Ctuniacensis. Odilonis.
est. Tum Ysidori cpiscop/ ct martyris. In The-
:
Bklin. Octava saucti Stepkani. In reliquis tex-

baidc, natalis sancti Machani Alcxnndriiii, abba- tussatis purus est cuisubjicitur : Apud Silvinia-
tis, discipuli bcati Antonii,magnarum virtutum chuni (transitus) sancti Odilonis abbati*. cujus festi-
viri. Et sancti Sindani cpiscopi. Ha?c est, ni fal- vitas cum in Kalcndis habcatur, hic taincn plenius
lor, alia nominis Syrodoni inflexio, uisi agatur de recolitur. Ipso dic, sancti Spiridionisepiscopi : edi-
tio posterior habet Syridonis. At de his satis dic- Syridonis.
Silano.
HAGENOYEN.Inoctava sancti Stephani, inYsi- tum est.
doro et Tomitanis, superioribus similis est; sed Greven. Octava Sancti Stcphani. Jcrosolymis,
de suo superaddit Item in cadcm civitate, Mar-
: Stephaniet Vitalis. Item, Tubiae, Rutilix, Vitdtis. Tubim, etc.

cellini pueri mare mersi. Notabis in priori an-

in Haec noraina ex Hieronymianis repetenda sunt.
nuntiatione Marcellinum puerum non dici, et elo- Sequitur : Stridonis episcopi ct confessoris. Fronta- StHdonis.
gium totum in numero multitudinis positum. Se- sii martyris ac sociorum ejus. Baldulphi confessoris.
quitur In Thcbayda, sancti Macharii abbalis. Hic
: Molan. Octava sancti Stcphani. Apud Silvinia-
Alexandrinus crat, Macharius autem, dc quo habe- chum, sancti Odilonis, etc. plane ut Belinus. ,

lur infra xviii Kal. Februarii, et fuit JEgyptius Tum : Ipso die , sancti Siridonis episcopi. Vide
gcnerc : Ambo florentcs ui .-Eyypto, ambo bcati An- supra. Editionesposteriores Htteris Italicistextui
thonii magni discipuli, ambo magnarum virtutum praefigunt : Octava sancti Stcphani. In fine Apud :

vni, est magnorum miraculorum perpctratorcs. Silviniacum, sancti Odilonis, etc. Apud Corbcinm,
Siridonis. AijnciNCT. In fine : Ipso die, sancti Siridonis deposilio sanctis Adalardi abbatis. Jpso die , sancti
Barbatiani. episcopi. Item, sancti Barbatiani confcssoris. Apud Siridonis episcopi.

Odilouit- Silviniacum, sancti ac beatissimi Odiionis abbatis. Mirum est in nullum codicem Usuardinum
Octavce sancti Stcphani Protomartyris. irrepsisse mcmoriam sancti Telesphori Papa;,
Matric. Cartus. Ultraj. Octava sancti Ste- qui hodie a Floro , Rabano , et ex hoc a
phuni Protomartijris. Isidori episcopi et martyris. Notkero, celebratur cum elogio. Nos de eo v
Aryei, Narcissi et Marcellini fratrum. Altera hujus.

III JSonas. Die 3.

Anlhcros, orrue via Appia, natalis beali Antheros Papse, qui eum duodecim annis

Cyrieieisoe.

ctnovefx.
R
jl

vitate Parisius
rexisset Ecclesiam,passus est sub Maximiano
^_ Eodem apud civitatem Aulanam crucis supplicio est
die, Sancli Petri, qui
intercmptus. In Hellesponto, sanctorum Martyrum Cyriei, Primi et Theogenis. Ci-
sanctse Genovefse virginis, quse a beato Germano Autisiodorensi
,
el in cimiterio Calixti sepultus.

episcopo, Christo dicata, admirandis virtutibus ct miraculis late claruit.

Sumitur cx Praten. Hertnien. Tornacen. Greven. et Molan. Ilic iu posterioribus editionibus mutavit, qua:
in prima hac secundum [Jsuardum rectu posuorat, ejusque proindc textum, ut in iis editiouibus sicpc solet,
depravavit.

YARIA LECTIO. Scripsi Antheros eum probatissimis codicibus. Eadem est terminatio in Beda,
Romano parvo et Adone, qui melius habent Anteros. Praten. omittit vocem Papee quam ,

codices alii cum citatis jam Martyrologis constanter retinent. Mirum autem, deesse in omnibus
titulum martyris, qui tamen in antiquioribus illis clare exprimitur, forte ab Usuardo studiose
expunctus. Posui cimilerio, licet diversimode in codicibus scribatur, plerumque eo modo. Item
Caiixti cum quatuor postremis ; Praiensi legente, eijmiterio Calisti, ut me monuit Castellanus, qui
fontem consuluit. Male in Heriniensi est EUesponto, pejus in Greven. Hellesponla ; melius ex aliis
in textu. In Cyrici et Tlieogcnis, servo lectionem quam ex nostris puriorem existimo. Lego Pnri^ius
 MENSIS .TANUARIUS. 7
more antiquitus receptissimo, non
Molan. passim correxit. Scrihendum esset Autissio-
Parieiis, ut
dorensi, non Altissiodorensi ut Molanus, sed codicum ordinaria lectio,
quaj sa;pius recurrit, est
Aulisiodorensi, aliqui male Anlisioiorensi.

OBSERVATIO. De solo Antero meminit Romanum parvum. Bedae de ipso elogium auxit Ado
Noster errore interpolavit, tyrannum designans Maximianum *"""
uLi cum Adone Maximinum ,

scribere debuisset. Certe Anterum ad Maximiani tempora nullatenus spectare, ex ejus astate
constat. Neque vero illum hic Maximinum intelligas, qui sub initium seculi iv Orientalem
Ecclesiam
frp.le cruentavit de illo agitur, qui anno ccxxxv Alexandro, prope Moguntiam trucidato, successit,
;

spemque fidelium de felici et diuturno Anteri pontificatu, brevi, intercepit. Atque hic alius est
Usuardi errnr, a Beda et Adone acceptus, de annis pontificatus xn qui a Labbeo, Papebrochio
;

aliisquc Chronolngis merito corrigitur. Quid de ejus martyrio sentiendum sit,

rede exponit Tille-
montius, Commentariorum suorum ecclesiasticorum tomo 3. pag. 278. Si quid aut inde aut aliunde
usui esse possit, in Supplemento adhibebimus. Florentinius ad xxiv Novembris pag. 997 de Ante-
rote, memorat aliqua, nescio an satis apte excogitata. Minus displicent, qua? de ordinatione ejus
eo
fortasse die facta, alii eliciunt. Ceterum ex Adoniano Anteri elogio aliqua dempsit Usuardus, quae
inter Auctaria ex aliis codicibus restituta ostendemus. Petri Balsami, gladio interfecti meminit
PHri
Rabanus, die sequenti, ex quo sua descripsit Notkerus. Apud Florum, civitate Auclara Petrus
hodie crucifixus est. Unum hunc esse cum Abselamo, qui in Romano rnoderno recolitur xi Januarii,
docet ibi Bollandus in Practermissis, et hodie, ejus Acta illustrans. Eum sequitur Castellanus in
notis pag. 50 et 170. Item Theodoricus Ruinart in sinceris et selectis a pag. 554 ; ubi Acta a Surio
et Bollando edita reproducit, alibi, si operae pretium fuerit, cum nostris conferenda. Ab his dissentit
Tillemontius tomo 5. pag. 417; Petros duos ex Eusebio de Martt. Palestina» cap. 10. et ex Actis
conatus eruere de cujus argumentis statuendum erit in Supplemento. Jam vero unde Usuardus
;

Petrum acceperit cnmpertum non est, neque inducor hactenus, ut credam Florum genuinum ei

umquam visum fuisse. Superest verosimiliter conjicere, aut Acta habuisse quse ab Anastasio Bi-
bliothecario synohrono, e Grseco versa sunt, aut saltem inde notitiam aliquam ad eum pervenisse.
Oyricus, alias Cyrinus, Primus et Theogcncs ex Hieronymiano Epternacensi aut ei simili a Nostro Cyricielsoc.
desumpti sunt, non magis apud consuetos duces bac die noti, quam Petrus de quo jam diximus. In
iis Martyrologiis Parcticc tribuuntur, de quo vide Florentinium et Castellanum pag. 51. De Theo-

gene. qui ab aliis Diogcnes dicitur, seorsim locuti sumus die prEecedenti. Gcnovcfam Hieronymianis
GemiirAi'
adjectam censet Florentinius at certo eam memorat Beda et ex eo Rabanus. Elogium Adonianum
;

est, a Notkero descriptum, a Nostro decurtatum, sed in Auctariis plene recitatum. Ad ea jam

procedimus. puritate Usuardina abunde demonstrata. Cur autem Florentius Viennensis ab Adone
positus, hic prceteritus sit, haud equidem assequor, id saepius factum in Viennensibus Sanctis,
mecum lector in dccursu observare poterit. Adjicio "Wandelberti in Genovefee honorem versiculum,
hodie unicum : Tcrtia Nonarumque dics celebrat Genovefam.

AUCTARIA.
Antvehp-MAJ. In prima annuntiatione post scribant Dyogenis, et in fine deGenovefa addant:
Textus iion Pap.r addit cum Adone, etc.,ef martyris, qui et usque ad octoginta annos in Christi, etc.
Jlltrus.
viccsiinus post 1'culum 1'ctrum . cum duudccim nnnis, Lovanien. Convenit cum prioribus nisi quod ,

mcnse uno , dicbus duodccim rexisset Ecclesiam, in fine totum Genovefa? elogium expunxerit.
passtts est sub Maximiano, ct (in) cimitcrio Calixti Albergen. et Danic In hoc differunt quod ,

scjiuittts via Apia. In civilulc Aulana, passio sancti de Antero ita legant post Pap.e Hic constituit :

Petri. etc. ; Deest annuntiatio tertia. Tum Apud : ut, (puto esse nc) episcopi de sede m sedem possint
Parisium, natalesanctx Genovephx, etc. sed, post transferri', et etiam gesta martyrum diligenter in
chtrntl, ex Adone restifnit et usquc ad annos oc- : notariis exquisivit et iu ecciesia recondidit , propter
toginta in Chrisli servitute consenuit. quod martyrio coronatus est. Qui dccimusoetavus...
Rosweyd. In Antero, superiori similis est. pussti* csi >itl> Maximino, etc.

Sequitur de Genovefa etiam ut ibi. Caret annun- Centui EN. Romx, sancti Antcros Papx et

tiatione secunda >< tertia. In fine autemex Adone martyris. Civitate Aulana, sancli Pctri martyris,
adjicit : Eodem dic sancti Florentii Viehnensis D<'e^( Ctjrici. etc. Parisius, sanctx Genovefs vir-~
episcopi ci martyris , octavi ejusdem urbis episoopi. titiiis. Tpso die, octava beatissimi Johannis Evange-
Pulsanen. Hac ctiam die vacat. listx.

Antverp. et max-Lubec. Decurtant Genovefse Bruxellen. Incipit ab octava S. Joannis Apo-

elogium, his verbis Qux u beato Germano Autis- :
stoii ct Evangelistx. Apud Parisium etc, de Ge- .

Octitvx siodorensi episcopo, Clnislo dicaia. At in fine ad- novefa , ut supra. Rcni.r. natate sancti Antlievos
S. Joannis. Papse ct nuiriijris. (Jui gesta martyrum a notariis
dunt Et
: octav.v snncti Joannis EvangelisUe.
Munerati editio major et prima ex Adone iiligenter exquisivit el in ecclesia recondidit. Prop-
etiam addit : El nsqtte ad octogesimnm nnnunt, etc. tcr qiwd sub Muximino imperatore marlyrio coro-
Quibus altera editio minor superadjecit ; Cujus nutits est. Nihil prseterea. In Petro Aulanensi et

corpus rcqtiicscit iu conventu Apostolorum Pclri et Hellespontanis satis purus, in fine subdit : Et Florentii.

Pauli, monte Parisius, stvictt Flort ititt episcopi.

Antverp-max. Ultbaject. Leyden. et Eni- Haqenoyen. Pra;fi\a octava, de Antero post DeJnten,
tio Ulteaj. Belq. Primo loco habent Octavx :
pup.r. hsec comminiscitur : Qut' constitutus fuit

saucii Johannis Evangelists. Pe Antero inserunt : summus pontifcx cimtra volitntutcni clcri u Ctjriuco
Qui dccimus octavuspost benlum Petrum, cttm duo- Papa, t/ui passus est iu Coloniacum xi milibus vir-

llk Anthcivs prxfuit Eccleste uiints tri-

dccim, etc, pure usquead finem, nisi quod aliqui ijiittbus.

bus.
 8 MARTYROLOGIUM USUARDI.
bus, mensibus duobus el dielms quindecini; martyrio rifice sepelitur. Vide qua? die prsecedenti dixi-

coronatus cst sub Maximino inipernlorc ct sepultus mus de Tlieogene. Sequitur de Genovcfa et Flo-
in cimiterio Calixti. Ilic constituit ttt episcopi de rentio Viennensi . ut supra.
scdc in sedem non possint transferri sinc consensu Belin. Prsefigitur textui : Octava sancti Jnan-
Itomani pontificis. Et gesla ipse martyrum dUigenter nis, etc. ; et attexitur : In Padua civilate, Sancti

a notariis qiuvsivii, cl excommunicationis sententiam Danielis mart.

fulminari jussit Grxats
in rebelles. Ilic naiione erat Greven. Oelara sancli Johannis. De Florentio,
et Petrvm Apostolum. Induabus
xviii post bealum ex Adone ut supra. In Africa, Marcialis. Cirici, Vareialis.
Cirici.
sequentibus annuntiationibus utcumque purua , Claudionis. Ha'c nomina bene vel male ex aliquo Ctaudionis,
F.t Genovefa est. Tum de Genovefa post Cbristo dicata sub- , Hieronymiano, ut hic passim usuvenit, discripta
lins.
ttti
texit c sacro
: velamine
t est conseerata. Rursus sunt. Pailu.r. beaii Danielis levitse et martyris. Qtti

post senuit : Dc bac virgine legilur, quotl toliens cxco a se illuminato. loctnn, in quo corpus suum a
flevit ex devotione, quotiens ccelum inspexit. Et paganis, ehtvis per caput et oninia membra Irans-
sicut Stephanus Protomartyr, sxpe Jcsttm in dcx- fitutti, jacebat, revetavit nniio dcclxvh. AngeUe /Ingeltx.

lcra Patris vidit. IIujus ctiam oralionibus Symeon virginis de Fulgineo. Melius die sequenti cum
qui stctil tn columpna, se commitlcrc solebat. Item Bollando, notante non virginem, sed viduam
Marini martyris. fuisse.
Victorin. et Reg. Suec. sub num. 130. Item Molan. In fine addit qu.-e habentur in utraque
Roniac, sancti Marini martyris. Anis est qui coli- Munerati editione. De octava, Daniele Patavino
et Florentio, ut supra. Tiim Item relatio capitis Relatio capi-
tur xxvi Decembris? :

lis
Matric. Cartus. Ultraj. Octava sancti Joan- sancli Jacobi Aposloli, additque typis minoribus, S. Jacvbi.

nis Apostoli. Genovefit virginU. Anlheros Papx cl Fralris sancti Joannis, Atrebatum ad monaslcrium
martijris. Petri martyris qui passus cst ciucifigi. saneli Vedasti. Angelxde Fulgineo. Inventio beati lnirnlio
Quintini.
Tlteogciris. Tlieogcnis martyris. Qiiniiini marlijris per beaiitm Eligium. ViJe au-
Etnnnsii. Altemps. Civitate Petragorica , sancli Etimasii ctarium :»1 Bedam et Acta. Editiones alise pras-

amfessoris. 'Castellanus, Eumachii, de qito hodie mittunt litteris Italicis : Octava stincli Joannis
nihil in Actis. Evangelists. Mutant Anteri textuni, expunctis
Flokentin. In Padua civitate , sancti Danielis annis substitutoque Maximino pro Maximiano,
martyris. Vide Acta. recte quidem, sed contra mentem auctoris, In
Editio Lubeco-Col. Octava sancti Johannis fine de Genovefa, ut in priori. Tum : Die tertia,

Evangelistx et Apostoli. De Antero omnia ferme sancti propIiettE Malackue et sancti martyris Gordii. Malachite.

colligit qure superius dieta sunt. In Petro pura De Florentio ut supra. In pago Viromandensi, in- C"fdii,

est. Tum : In Hellespontano, sanetorttm marlijritm vcntio corporis bcali Qtiinlini martyris ab Eligio
Ctjrici cl Primi. Item nt Cyzico Bellcsponti, passio episcopo, ei translatio ijisius. De relatione eapitis
Dioijenis martyris sub Licinio rege, quipost ntullas S. Jacobi, ferme ut supra. Et aliis litteris : Ipso ttnjelx.

passiones tandcm in inare projectus a fidclibus liono- die obitus AngeUe dc Ftthjiiieo.

APPENDIX

Ex citata die prcecedenti Roswydi cpistola.

Appendicem voco, quod ad Usuardum aut ejus niiiin etAthanasium m Ciliciaponant; — 3Quod bi
Auctaria non pertineat ; gratam tamen le- ponantur passi sub Diocletiano, cum Theo-
qttatitor

ctori futuram, puto, viri eruditissimi observatio- pemptus el Tlieonas lanlum sub eo t>nssi sinl ; Zosi-
nem ad Martyrologium Romanum, in quo hoc mits autein ei Athanasius sub Domitiano prxfecto,
ipso die celebrantur Zosimus, Atluxnasius, 77/.'«- ttt Itttbel Menologium
Men&a. 4 Quod in notis
< 1 —
pemptus et Theonas. Itaque citato textu et Bnro- dicatur, Zosimum Athanasium passos sub Dnmi-
et

nii notatione, sic infit : Yulentluni nnm quatuor tiniitt imperatore; imosub Domitiano prxfecto passi

hic errores commissi rint, Quod quatuor In Sancti

1 suiit , ubi Cardinalis Sirletus non rite vertit i-r.e-

ponaniur passi in Januarii, eum Zosimus et Atha- side cum iit tif.reo sit Zq%ovti. Vidc prrcterea
,

nasius passi sint iv Jan. Theopemptus attlem el Bollandum in Actis et Castellanum in notis pag.
Theonas v Jan. ui patet cx Menxis. Depravatum 51 et 73, ubi aliqua adducuntur in Supplemento
cst Menologium cum ponit, tertia vel quarta discutienda. Quibus adde qupe 111111111111" inappen-
die. —
2 Quod qttatitor hi inartijres dicantur passi dice ad tomum 1 Januarii pag. 1087.
in Cilicia, cum Menalogium ct Meu.en tantum Zasi-

II Nonas. Die 4.

Itiatlilll
ct soe.
N
Apud
~atrilis beati Titi, qui ordinatus
l»redicationis
ibique sepultus
Africam, praeclarissimorum martyrum, Aquilini,
Quinti, Thcodoli, Triphonis,
ab Apostolo Paulo Cretensium qjiscopus ac
officium fidclissimu complens, beatum finem adeptus est,
apud ecclcsiam, ubi

quorum
fuerat dignns minister constitutus.

gesta habentur. Romae, sanctorum Priscilliani

Gemini, Eugenti, Mailiani,

ac Benedictae religiosse; qui sub tempore Juliani imperatoris gladio marty-

clerici

Dafvusx. rium compleverunt. Ilem Romaj, sanctte Dafrosse, uxoris Fabiani martyris, quae post

interfectionem
 MENSIS JANUARIUS. e
interfectionem ipsius, primum*elegata exilio, dein a prafato principe,
capitejussa m
estpuniri. Civitate Bononia, Ilermetis, Aggei et Gai.

[ta fere codices omnes, sed pura simplicitaa eruitur rx Pmten. Tn rnacen. Munerrt. Creven. Volon
el

YARIA LECTIO. Grcven. et Molan. pro Eugenti ponnnt Eugenii pro Marliani, Marciani
item ; ;

post Theodoti addunt cum pluribus aliis Mss. particulam et. Aliie in codicibus nominum varia-
tiones occurrunt, ut Theodori pro Theodoti, etc. ; nos ex antiquissimis nostris praferimus lectionem
textus, nec minutias omnes scrnpulosius enumerandas censemus. Triphonis scribunt passim omnes.
Pro rcUgiosx, habent aliqui gloriosx codices vero multi subjungunt femirue, qute
;
vox necessario
addenda videtiir, ut posuit Ado, ne sensus imperfectus maneat, cum nec gloriosx, nec
religiom ibi
quidquam significent, si substantivo destituantur. Ceterum non recta syntaxis a nobis, sed Usuardina
pnritas quseritur, eaque, nisi vehementer fallor, ex probatissimis codicibus exhibita
est. Dissentiunt
Greven. et Molan. qui reclamantibus iterum codicibus Mss. legunt coniummaverunt pro complevettmt.
Deinde pro dein, vix animadversione indiget. Molan. bene scribit Aijgs-i, sed rectius cum aliis
ad
Usuardi mentem, Aggei item Gai licet impressa communius habeant Gaii, Gagii, vel Gagi. Mune-
:

rati editio nec hic, nec alibi satis correcta et accurata. En specimina : Affros.t, pro Dafrosx prxfecto,
;

pro pr.rfato, et pauca alia vix notatu digna.

OBSERVATIO. Prseluxit denuo Romanum parvum Adoni, hic Usuardo et Notkero, qui hodie ex
Adonis et Rabani textibus suum ferme totum conflavit. Quod de primo fonte nostro dixi, id in ..

commemorationibus hoc die evidentissime patet. Ut a Tito incipiam, sic prima ejus in Fastis
tribus
sacris memoria soli Romano parvo accepta refertur Apud Cretam, THi Apostolorum disripuli. : TUi.
Quibus fere verbis ab Adone in Martyrologio, et inde a Notkero celebratur. At elogium ex festivita-
tibus Apostolorum ab Usuardo acceptum et modice contractifm est. De Titi vita et gestis nonnulla
ex variis collegit Bollandus, sed non ita pridem accuratior sylloge ex Scriptura et Patribus con-
cinnata est a Tillemontio tomo 2 a pag. 139, fortasse in Supplemento usui futura. Classis martyrum
septem Africanorum Romano parvo nota non est, ex Hieronymianis ab Adone translata. addito Jquitini

epitheto prxclarissimorum martyrum. Item. guorum tjesta habentur; sed quse, nec ipse procul dubio
vidit, alias aliquod saltem eorum extractum daturus nec quisquam alius in lucem hactenus efferre
;

potuit. Tertia annuntiatio martyrum Romanorum, Prisci presbyteri et Priscilliani et Benedictx, Prisci

rursus ex Romano parvo primum profluit. Quoe ab Adone adjiciuntur et a Nostro contracta sunt,
et wc '

ea ex Actis S. Pigmenii (de quo cum Usuardo agemus xxiv Martii) educta censet Bollandus
Castellanus tantum non plane rejicit. ut proinde appositse temporis notas, novo et accuratiori
examine discutiendse sint. Consule interim praefatum Castellanum pag. 66 et 808. Et Dafrosx, Dafrosx.
simpliciter ponit jam tertio laudatum Romanum parvum. Breve ologium quod ab Adone mutuavit
Noster ex pracedenti finte rivulus est. non satis purus. Displicent iterum signata Juliani tempora,
pro quibus substituenda Diocletianaea, ex Tilleraontio contendit Castellanus. Dafrosa? maritus non
Fabianus, sed Flavianus appellabatur, de quo et filiabus vide Bollandum hoc die. Ultima classis Bermetis
Hieronymiana est, ex his a solo Usuardo huc traducta; non integre et fideliter, dum principium etscc -

omittitur, nempe In Oriente, quae particulae debite apposita; innumeris conjecturis aditum prxclu-
:

sissent. Baronius contra veteres omnes textus, tyrannum apposuit Maximianum, ut observavit
Rosweydus in laudata superius manuscripta epistola. Atque ibi etiam solerter notat, disccre nos ex
Martijnilogw Ilierongmi (Epternacensi videlicet quod solura vidit)tion intelligi hic Bononinm Italiee,

sed Bonnniam Orientis Duplex enim Bononia, inquit, uiui in Oriente; altera in Occidente;
sive Iltijrici.

patet id ex auctoribus. Ita Rosweydus, qui tamen in eo Martyrologio legere debuit clarissime
expressum Bonania. Putat Castellanus Bonuniam illam seu Bononiam reperisse se in Mcesia, Gallice
scribens, a Bodon vide ejus notas ad hunc diem pag. 66 et 67, et Baudrand in Diction. Geogra-
:

phico. Monuit autem Bollandus in nostro codiee Usuardino Leydensi vernaculo legi Baloniam
(Baloen) in Thracia, quod verissimum est, et ita etiam habetur in edito vernaculo Ultrajectino. Sed
codicem Leydensem Belgicum imposterum citare supervacaneum censeo, dum cum altero Leydensi
latino oranino convenit. Wandelberti versiculus hodie singularis est ; iia SMiiai Tum pridie Nonas
:

Augenti festa recurrunt. Recentiores passira sentiunt hic Eugendum abbatem recoli, de quo actum est
i Januarii. Bollandus ferme tribuit Eugento. in Africana turma tertio ; ego amplius deliberandum
censeo.

AUCTARIA.

Herinien. In toto textu purissime Usuardihus, Roswevd. In Creta, natale sancti Ttti. Apotto-
in fine liabet additamentum ,
provinciffl lorum discipuli. In secunda, tertia, et quarta Adc-
Rhemensi proprium, nempe : Ipso die, nataiis nem etiani potius qnam Usuardum descripsit.

Rigoberti. sancti Rigoberti, Rhemensis archiepiscopi. Ultima deest, cujus loco hsec substituuntur Eo- ; i

Pharaildis.
Antvhrp-Maj. Mutilus est. Incipit Natale ilem die, Celsi confessoris. Apud Gandatmm, Pha-
Textus .

mutilus. sancti Ttti Apostolorum discipuli. In secunda et raildis ttirginis. Nempe et viduffl.

tertia Acb.ni quain Usuardo siinilior. Tum : Item Pdlsanen. Desunt forte duss Uneas reliqua :

Romx, beats Dafrosx, uxoris Fahiani martijris. satis ostendunt, textum esse puro proximum.

Desunt reliqua. Caret aiiiiuntiatioue ullima.

Antverp.
 10 MARTYROLOGIUM USUARDI
Antverp. et Max-Lubec. Textui . satis puro, de quo vide Prwtermissos i Aprilis.
est Uzeticensis,
OctavK subdunt Octava sanctorum Innocentium.
SS. Imwc.
: Florentin. Apud Nieomediam sauctorum ,
Ttienpempi
Antyerp-max. Ultraject. Leyden. Alrerg. marhjrum Thcopcmpi episcopi rl sancti Sincsii. De
et Danic. Incipiunt Octava mnetorum Innocen-
: his plura dicenturdie seqncnti.
tium. In reliquo textu satis puri sunt. In fine Eiiitio Lubeco-Col. Post octavam sequitur
transponunt nomina llcrmetis, Gaii ct Aggei, textus solito purior. In fine post Aggei, nani hic
Lovanien. Prioribus planesimilis, resecat elo- ultimo loco ponitur, subjungit, marhjrttm, et pro
gium Dafrosse. Bononia, corrupte scribii Banomia. Deinde Tre- :

Centulen. Apud Cretam, sancli Titi Aposlolo- veris. sanrh Crlsi episeapi et confessoris Christi, gui Celsi.

rum discipuli. Civitate Bononia, sanctorum Ilerme- in cimiterio suueli Eucharii requiescit. Biturtras,
tis et Aggei. Apud Africam, sanctorttmAquilini... sanctee FausUe virginis. De quavidePrretermissos. Fnitsf*.

jmeclarissimorum martyrum, quorum, eic. Pomsc, Eodem die. sanet.e Pharattildis virginis.
Bei.in. Praemittit etiam octavam. In Tito, pro
passio sanctorum Prisci... religiosissimee feminee,
qui sub impio Juliano marhjrium passi sunt. Ilem dhjuus niiiiisirrcousiiiuius, habet divinitus minister,

Romcc, sanctx Dafrosx, uxoris Fabiani martyris, ctc. Sequitur : Liuaonis, sancti Gregorii episcopi ct Gregurii.

suh Juliano. Et octavtt sanctorum Innocentum. confessoris. In reliquo textu satis purus est ; in
fineautem Aggei ct Gaii ninrlijrum.
:
Bruxei.i.en. Post octavara SS. Innocentium,
Greven. Oetava sanctorum Innoecnlum. Treve-
secundo loco habet : Et sanctx Pharahiliis virgi-
ris, Celsi episcopi ei confessoris, Bituricas, sanct.r Celsi.
nis, sororis. hrat.e
Gudils, qrnc Gandavi quiescit.
Fausl.r virginis. In Flaiidria apud Ganduvitm, Pha- Faustte.
De hac aliqua observat Castellanus, qure ex ser-
rahildis virginis. Lingonis,Grcgoriiepiscopi ei con- Pliaraildis.
monis Belgici ignorantia non potuit distinguere.
fessoris, cujus vitam Yinccntius Beluacensis 111 Grcgorii.
Sequitur de Tito non plene. In Prisco et sociis,
Speculo historiali lib. 22 cap. 52, summatim per-
item in Dafrosa et Bononiensibus utcumque pu-
rus est. De martvribus Africanisaddit
stringit. Apud Nicltomediam suh Dijocle (Diocletia- Theopompi.
Quimul- :
Synetii.
no) Theopompi episcopi, etSynesiimartyrum, Itcm
tos agones, supplicia magna, ct passiones horridas Neopistic.
Nropltislec virginis et marlyris.
pro fidc Christi passi sunl, ul narrant ipsorumgesta
Molan. Post Gaii etiam in fine attexit martij-
qux Vide supra.
habentur.
rum. Deinde : Octava sanctorum Innocentium. Lin-
Ha.oenoyen. Habet etiam de octava. In Tito Gregorii.
gonis, sanctis. Gregorii episcopi ei confessoris, cujus
Grcgorii.
purus est. Tum Ipso die Lingonis, sancti Grego-
:
gestu habentur. Ipso Higobtrti.
die, natalis sancti Rigoberti
rii episcopi et confrssoris. Sequuntur Africani, Remensis archiepiscopi ei confessoris. Gandavi, na-
deinde Dafrosa, tum Priscus et Socii, de quibus
talesancUe Pharaildis virginis. Et saneli Ferrutii PharaitdU.
satis pure. In fine Civitate Bononia, sanctorum
:
martyris. Yidequa? diximusadcodicera Alterapsia- /'l/' (
utii.
marhjrum Hermetis, etc. , quod babet etiam prse-
num. In aliis editionibus ultima illic annuntiatio
cedens.
expuncta est. Incipiunt autem istre littcris Itali-
Matric Cartus. Ultraject. Oclava sanclo- cis : Octava sanctorum Innoccntium. In fine, de
runt Innocrnlum. Tili episcopi Cretensis, discipuli Gregorio, Rigoberto, et PharaiUle, ut supra. Sub-
Kigobcrti. beali Pauli Aposloli. Dafrosz marlyris. Rigoberli jungitur Die quarta, sancli Theoctisli, ducis in
:

archiepiscopi Rhemorum. Cucumo. Et congregatio sanctorum septuaginta Congreg.

Altbmps. In UzechUe civitatis, sancti
terrilorio Apostolorum. Denique uypis minoribus Tvderti
ipp
:
Ti:

Freteoli pro Frriruh episcopi, De Ferrutio martyre meminit Tuscix, saucli Rogerii confessoris, Ordinis Mtno- Rogerii
Fcrrcoti.
Molanus hic, et Bollandus in Pnetennissis, Fer- rum. Cujus memoria ihidem celebratur coiisensu
rutiura, Ferrutionem, etc. adducit. Hic Ferreolus , Gregorii IX.

Nonis. Die 5.

Tetetphori. omte, natalis beati Thelesphori Papae, qui septimus post Petrum Apostolum

Symeonis.
R [ta
pontifex ordinatus, illustre martyrium duxit. Apud Antioeliiain, sancti Si-
meonis monaclii, cujus vita ac conversatio satis extitit admirabilis.

codices multi , sed omnino puri sunt soli Praten. Herlnien. Tornacen. Antverp. Uax-Lubec.
Greven.
et Motan.

"*/"ARIA LECTIO. Nalale pro natulis vel vice versa, promiscue ferrae ab Adone, Usuardo et aliis,
T
ac proinde a codicibus nostris accipiuntur, ut id imposterum
observare, openc pretium non sit.
Scnbo Thelesphori cum plerisque editis et Mss. quod in Molan. correctum est. Sic etiara Simeonis,
in quo maxime codices variant hodie muUi prseferunt Symeonis.
; Exlitit, antiquus etiam scribendi
modus est, quoet hoc temporealiqui utuntur.

'tclespltori. i~vHSERYATIO. Ad n Januarii supra ad calcem indicavimus sanctum Telesphorum Papam a Flo-
\J ro, Rabano et Notkero eo die celebrari. Primus ad hunc diem eum retulit auctor Romani pan i

his verbis Romir, sancti Thelesphori Papx ct marhjris. Hinc in Adonem transiit, a
:
quo brevi elogio
exornatus fuit, cujus pars exigua ab Usuardo adoptata est, reliqua
in Auctariis supplebitur. Hic a
lectore observari velira, quod in prcefatione
dixiraus; Florum, Rabanum et Adunem, licet eadera
sanctorum Actaprae oculis habuisse videantur, ita tamen passimin modo seu
phrasi discrepare, ut
manifeste appareat alterum ab altero visum non esse. De Adone
relato ad Bedam, de Notkero ad

Rabanum
 MENSIS JANUARIUS. 11

Rabanum et Adonem, alia ibidem scntentia. Jam vero quid in Hieronymianis sit Cceliflorix, Cteles-
phori et Ccelisplwri, nescio an Bollandus et Florentinius satis recte divinaverint. Nec placet Castel-
lanus, nimis rotunde asserens, in plerisquo Hieronymianis Telesphorum Papam reperiri. Tametsi
enim concederemus ex citatis nominibus Telesphorum a Notkero extusum, necdum mihi exin-
de consequens, Telesphorum Papam illic memorari. Piura vide in Castellani notis pag. 79. Quid
de Telesphori vita a Zegero Pauli Bollando obtrusaet ab hoc Actis inserta, censendum sit, doce-
bit Papebrochius in Responsionibus ad articulum xi a num. 38. Breviorem sed et veriorem Teles-

phorianae vitae seriem dedit Tillemontius tomo 2 pag. 251 De celeberrimo olim toto orbe, etiam dum
viveret, Symeone monacho Stylita, meminerunt apographa Hieronymiana, nec video, cur inter ad-
jectitios a Florentiuio reputetur, praesertim cum praacipui codices in eo referendo conveniant. Si-
gnatur in iisdcm antiquior ille Symeon, qui responmm acccpcrat a Spirilu Sancto, clc. Cujus occa-
sione, exercitationem inseruit Florentinius a lectore consulendam. Utrumque Syrneonem hoc ipso
etiam die commemorat Florus; utrumque Rabanus et ex hoc Notkerus. De solo Stylita sic agit Ro-
manura parvum Apud Anliochiam, Sancti Simeonis monachi. Vitee compendium exhibet Ado, quod
:

ferme descripsit Notkerus, Usuardus vero in paucissima contraxit. Vitam non unam edidit et dili-
gentissime eruderavit Bollandus, servata de more primigenia auctorum phrasi. Ex his potissimum
Gallicam suam digessit atqueex Allatii Symeonibus aliisque exornavit Tillemontius per articulos no-
vemdeciin, tomo 14 a pag. 347 ad 392. Ambos, textus nostri Sanctos, geminis versiculis innexuit
Wandelbertus :

Hinc Nonas Simeon confessor possidet nlmits ;

Papa Telesphorus iisdem p iriterque oruscat. i

AUCTARIA.

ANTVerp-Maj. Hic prseter moremtotum Ado- phoro autem Constituit septem hebdomadibus ante
:

nianum elogium Usuardo attexuit. Teles- Paseha jejunium ab omnibus ctericis aqi tres Mis- :

phoro (scribit ipse Thelesforis) solum addidit sas in natali Domini eelebrari, lnjmnumquc amjeli-

sedit annos xi, tnenses ni, dies xxi. At de Svmeone, cum, id est Gloriaiu excelsis, decantariad Missam,
omnia hoc modo AputAntiochiam, dcpositio san-
:
instituit. Adextremum autem illustre martyrium

Symeonis cti SymeonismonachL Qtti tertio decimo xtatis sux sub Adriano, etc.
tlogium m nnno, kuicseculo abrcnuncians, monasterii claustra CENTULEN. Romx , sancti Theiesphori Papx et
Adont.
expetiit; ubi mira abstinenlia, vix septimodiecybum martyris, qui illustre martyrium duxit. Antibckix,

sibi indulgens,psalterium infra quatuor menses di- sancti Symeonis monachi, qui in columna stetit,cui

dicit. Dcindenimia domandicorporisintentiotte, fu- vita virtutibus et miraculis effulsit gloriosa.

nepalmitio renes sibi constnngens, duriter taniatus Bruxellen. Primo loco de Vigilia. Deinde Ro- :

est. Inde in quodam puteo se recludens, et ex eo a 7H.T, sancti Thelesfori Papx. Qui ymnum angelicum

fratiibus violenter ad monasterium reductus, clam Gloria Deo, hora sacrificii Missx, et in
in excelsis

fugicns heremum petiit, ubi multo commoratus tem- festo nativitatis Domini
tres Missascantari instituit.

pore, iii columpna editiori, sanctitate fervens, se Et tandem sub Adriano imperatore, pro Christo il-
concludit, unde non modo extraneae mulieri, sed nec luslremartyrium du.rit, el ui Vaticano apud san-
proprix matri se videre permisit. Et usque hodie ctum Petrum sepultus est. In Symeone magnam
basilicam columpnx illius nulta feminarum ingre- parlem elogii Adoniani describit et contrahit.
ditur nam quacdam mulier
: reste induta virili ingre- Hauenoyen. De vigilia ut supra. Item de .

<h voluit, sed mox ut limen attigit retrorsum, mor- Telesphoro, cum elogio ferme Adoniano. Tum
Postrema htec desumptasunt ab Ado-
tuacecidit. Apud Antiochiam natalesancti Symeonis, qui prt-
ne ex Greg. Turon. de Gloria confessorum. cap. mo erat pastor oeium patris sui, et mirabiliter con-
26. versus per hoc quod scire voluit, qux essetsubstantia

Rusweyp. Hic ex codem Adone totum feruie animx. Qui jussus est intrare monasterium , ei ibi

Telesphori elogium supplet, prseter dicta adji- expediri <(e !<<tc r<\ Quodet fecit, ct in tantum pro-

ciens Hic con&tituit ut septem (Ado se.r) ebdoma-

;
feeit, quod in tribi.s mensibus omne psalterium,

dibus n::t<' Pasca jejunium celebraretur, et in natale tantum (totam, monachorum

ni fallor) !e<je><dam et

Domini nostriJesu Christi nocte Missx celebraren- regulas disceret. Reliqua non magnopcre diffe-

tur, ttymnus angelicus, id est Gloria in excelsis runt ab eis qure ex Adone retulimus. Ultimo loco

Deo, hora sawifxcii Missx diceretur. Tum Item :

addit : Batanix, Severini confessoris. Severinos Severini

depositio Simeonis, qui Domimtm obtulit. Antio- duodecim invenio, utrum ex illis hic unus sit,

EvatlQ. iltt.r, sancti Simeonis monachi et confessoris, admi- necdum satis ccrto distinguere potui.

randx virtutis viri, qui in columna stetit. Denique: Acquicinct. De Telesphoro, post duxit. addi-
Felicis et Et san\ torum Felicis et Amandi. tur Hie eonstituit ut omnes clenei m sorte Dei
:

Amandi. Pulsanen. Incipit Relatio pueii Jesu a Egy-:

electi, septem hebdomadas plenas ante sanctum
Pascha carne jejunent et in nocte natalis Domini
pto. De ea vide infra vn Idus seu vn Januarii.
a ;

Tum Et Vigilia Epiphanix. De reliquo totus Missas celebrari, et Gloria in excelsis Deo ud Mis-
Vigilia :

EphiphanU sascantari,
textus purus est.
Mu.nerat. Solum inserit, post illustre marty- Victorin. Habet eademomnia, sedphrasi non
rium, hsec verba sub Adnano principe duxit.
:
nihil inomutata.
Matric-Cartus Ultraject. - Vigilia. Simeo-
AntyFRP-Max. LEYDENrBELG. LOVANIEN. et
nis monachi qui stetit super columnam. Telesphori
Editio Ultraj-Belg. Incipiunt Vigilia Ephi- :

pham.r Domini. De cetero puri sunt, nisi quod de Papx martyris. Hic instituit jejunium quadrage-
«;
Eduardi.
Telesphoro inserant, ut supra : sub Adriano, etc. simale. Eduardi regis Anglomm,

Ultrajectin. Leyden. Albergen. et Danic. VaticaN. signatus numero 5949. Nihil habet
Habent etiam primo loco de Vigilia. De Teles- de Symeone Stylita, at de antiquiori Evangelico
15 ita
Tomus vi Juiiti.
 12 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Symeonit ita adjicit : Hierosohjmis, sancti Simeonis propheUe. ginis,abbatissse, qua Vincentius speculo historiali
tte

Kvangelici
EniTio Lubeo-Col. Vigilia EpiphanUe Domihi. lib. 18 cap. 92. In Actis vocatur etiam Talida,
DeTelesphorocolligunturqusBsuperiusdictasunt. Dc Tillone agifur ibi vn Januarii.

Apud Antimiiiam, sancli Simeonis monaehi, qui Molan. In prima editione solum adjicit litte-

decimo tertio setatis suse anno, hiic seculo abrenun- ris Italicis .-
EphiphanUe Domini. Deinde
Vigilia

tians monasteriumpetiit, ubi mira ahstinentia, n.t typis minoribus ex Gkeven. describit omnia
septimo die cibum sibi indulgens, psalterium infea quaj de „Emiliana nuperrime rctulimus. Item de

quatuor menses didicit. Eodem die, sancti Edwardi Eduardo et Gerlaco, de reliquis niliil. At in edi-
Etiutirtti

regiset confessoris. Ipso die sancti Verlaci heremi- tionibus posterioribus Vigiliam Epiphannv Domi-
Gertaci.
fa." Vult dicere Gerlaci
et confessoris. sed quam ;
primo loco posuit. In fine de
ni, littcris Italicis

saepe usuveniat ut G mutetur in V ot viceversa, Eduardo rege Anglorum. Tum Die qnintu, san- :

alibi fortc acotiratius explicabo. ctorum Marlijruin Tlieopempti el Theonse. Atque Tltci>i>nnnli
et Theonx.
Belin. Editio prima solam textui prsefigit Vi- huc reduci possunt qua; hic in appendice iii Ja-
giliam. Ast altera de Telesphoro post martyrium
Rosweydi notata sunt, ubi si-
nuarii ex epistola

i/hxj, inserit : Hic Domini

constituit ut in natali mul de Zosimoet Athanasio, qtios istis Baronius
per noctem MUsse celcbrarenlur. In fine autem : eo die conjunxit. Fatetur Molanus, se sanctos
Gandavi, sniuitv Faraillidis virginis. Vide de suos Grsecos, quos in posterioribus cditionibus
Pharailde die prsecedenti in Auctariis. refert, accepisse ex Gnecorum Horologio, in quo

Greven. Vigilia EpiphanUe Domini. Eoiiem etTheopemptus et Thconas hoc die celebrantur.
TiUonis die. Edwardi rejis AnglUe et confessoris. Tillonis Hos autem Martj rologis Occidentalibus antiquio-
Felicisetsoc. confessoris. In Africa. Felicis, Secundi, Honoris, ribus antea ignotos fuisse, certissimum est, ex
Gerlaci. Luciani, Candidi, Januarii. Gerlnei heremiUe et Martyrologio Galesinii vel verosiinilius ex Meno-
confessoris. Senonis, Honoberti el Henulphi epi- logio Sirleti a Baronio translatos, Ucet non ab
Bonoberti et
Senulphi. scoporum et confessorum. Rom.v, heatec Emilianx omnibus eodcm die recolantur. Putat Castellanus
virginis, amiliv beati Gregorii Papse. Qui de ipsa et Theopemptum illum et Theonam, cuni Theopom-
sorore ejus Tarsilla ita dicit Homelia 38 . Vnoar- po etSynesio, de quibusheri ex Florentinis co-
dore convers.v, sub districtionc regulst viventes. in dicibus egimus, identificandos ; ut vide sis inejus
domo propria socialem vilam ducebant, quotidia- et nota ad iv Januarii pag. 73. Sequitur in nostris
nis incrementis cteperunt in amorem Condiloris suc- Auctariis minutiori charactere Apud Trajectum :
Gerlaci

rrescere; et cum liic essent solo corpore, quotidie ad Gerlaei eremilT. cx milite confessoris. Item. utno- tpoltinarii

seterna transire. In Thebaide,— heatx Amata: vir- tat Metaplirustes, beatse Apoltinaris Virijinis.

VIII Ithts. Die 6.

Epiplutnix [piphania Domini. In territorio Remensi, passio sanctas Macrae virginis; quoe
Hfitcnx.

J
EF jubente Rictiovaro praesifle
illssa, dein mammillis abscisis
etiam acutissimas volutata, orans migravit ad Dominum. Redonis, sancti Melanii
cum

episcopi et confessoris, qui post signa virtutum, jugiter intentus coelo, migravit a
in
et
ignem esset prsecipitata et permansisset
squalore carceris affiicta , super testas

seculo.

lta concorditer Prct. Heriniev. Tornacen. Antverp. Max-Lubec. lielin. Creven. et Molan. lu-ni codiccs
mcilia nolse, Antverp-Mase. Ettitio titrcj-Delg. Ultrcjectin. Letjden. Lovanien. Albertjen. c! Donic.

YARIA LECTIO. Ithemensi et Remensi scribnnt codices, servo plerumque modum postremum.
Max-Lubec. ut plane incorrecta editio est, ita saspe, utdixi, dissentitnon tam re quam modo
scribendi, ncc semper vacat singulas minutias discutere. Ita hiclegit Rictionario, Belin. Riciovaro
Antv-Max. Rictionaro. Legendum esset abscissis, sed codices passim halient abscisis, quibus subscri-
bendum; aliqui pejus abcisis; Greven. excisis. Lectio Usuardina est mitjranl od Dominum, Antverp.
etMax-Lubec, migravitad Christum. Sunt qui scribunt Melani cum Antverp-Max. melius in textu.
In ultima annuntiatione recurrunt varii naevi. In Praten et Tornacen. est, emigruvit a seculo. Ant-
verp. ponit, jugiter intentus in ctelo. Max-Lubec.jui/tter intentus migravit. Antverp-Max. etalii, jugi-
ter cailo intentus. Demum Relin. phrasim auget, jugiter cailo intentus, gloriosus migravit, etc. ; atque ea
lectio a Baronio servata est.

Eniphnnox. ^kBSERVATIO. Epiphnniu Epiphania Domini Epiphania Domini nostri Jesu Ckristi modi di-
; ; :

Vf versi sunt, quibus apographa Hieronymiana antiquissimam et celebratissimam tota catholica

Ecclesia fcstivitatem exprimunt. Beda; placuit modus secundus, quem Florus auctiorem reddidit
tertius Rabano. Notkerus longiori orati<5ne, varia complcxus est. Romanum parvum secundo loco,
sic posuit Epiphunia Domini, id est iitnnifesltitio vel ttpparitio Domini. An hic, obsecro, perspicere po-
:

tuit Valesius,Romanum parvum ex Adone contractum esse, ubi Ado solum scripsit Epiphania Do- :

minit Ututest, NosterAdonis vel Bedse, aut, si itavis, alicujus Hieronymiani verba transumpsit.
De pluribus mysteriis, Epiphaniae festorecoli solitis, agunt breviter Baronius et Florentinius in no-
tis, Bollandus veroin Actis, sed nemo accuratius rem totam ab ovo excussisse videtur quam Castel-

lanus,
 MENSIS JANUARIUS.
13
laiius, eujus eruditas disquisitiones euriosus lector
consulere poterit. Nec Wandelberti versiculo
ne-
gandus est loous : Octavo ante Idus agitur Tlieophania sanctum.
Macram in Hieronymianis, Beda Mncrz
Floro aut Rabano non reperies. Primus eam et quidem primo loco signavit auctor Romani parvi
\

Sanctx Macrz Virginis, sub Rkliovaro prxside. Qu;e Acta Adoni pneluxerint, equidem ignoro, certe
brevi suo elogio plura complecti videtur, quam Acta a Bollando edita et illustrata reprasentent.
Eorum orisim tradit Tillemontius tomo 4 pag. 497 et 734. Noster sua omniaexAdonemutuatusest
plirasi nonnihil perpolita.quam codices aliqui integram servaverunt. Castellanus Macram
remittit
ad ii Martii, quo die coronatarn prafata Acta diserte indicant; putatque hoc die corpus revelatum
aut elevatum fuisse. Wandelbertus ni Martii non soripsit Magra aut Marcia, sed nisi vehementer
fallor : Quinas Macra pio Nonas defendit amore. De Me-qua causa, ad xi Junii
Alii, neseio rejiciunt.
lanio Rhedonensi siehodie legit vetustissimum Epternacense Incivitate Redonis,
Me- : natale tancti
laiu episcopi alia apographa hoc ipso die conjungunt nativitatem, ordinatumem et transitum, quem-
;

admodum inde descripsit Notkerus. Ex pradictis Hieronymianis Sanctum a Nostro acceptum non
dubito. adjecta laudatiuncula, quaj Sanctisplerisqueaptari potest. Vitam habes a Bollando illustra-
tam, ex quo et Castellano disces, quid de varia festi celebratione statuendum sit.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Epiphania Domini nostri Jesu mumutprincipalius celebratur. Videatur ofiicium.

Christi. In civitate Antiochia, natale sancti ecclesiasticum, et ea quae observat Castellanus
Jtiltani,
Juliani martyris et B.isitissj:, et Celsi pueri, et pag. 95. Macrara vocatMacheam, in tota annun-
Basitissx
et soc Martianitl.e matris ejusdem, et Antonii presbiteri, tiatione Adonianus. Sequitur de Juliano et Basi-
et Anastasii, sub Marciano preeside, tempore Dio- lissa sociisque integra annuntiatioUsuardina, ut
cleliani et Maximiani. De his nostri codd. ad ix ponitur ix Januarii. In Melanio satis purus est.
Januarii, sed hic ad proprium diem retracti sunt, Hagenoven. Epiphania Domini. Et nota quod Dc Epipha-
ina.
quo in Hieronymianis memorantur, et a Floro, est triplex apparitio Domini, qua hodie apparuit.

elogio ex Actis desumpto, exornati sunt. Sed de Primo appanut Magis, tjtii illi prima munera ob-
his videndus omnino Castellanus hoc die pag. tulerunt, quee in carne ei erant oldata. Secnndo
105, plurima ibi curiose et erudite congerens ad apparnit Johanni BaptisUe in baptismate, quando
confundendos vel distinguendos Julianos, quibus audivit Patrem ia voce, Eilium baptizavit in flu-

Martyrologia nimium quantum abundant. Sequi- mine ei Spiritum Sanctum vidit iu columba. Tertio
tur in codice de Macra, quse ipsi Maria est, et apparuit convivis in nuptiis, quando de aqnu fecit

de qua solum ponit Qux jubente Rictiovaro in

:
iinttiii. Hactenus satis bene ut supra. Utrura ad-
prunas volutata, orans migravit ad Dominum. Eo- mitti possint quaj sequuntur, alii judicent; ita

7 ranslatio dem die, translatio corporis sancti Germani Anli- pergit : Per quod miraculum visum, Johannes
S Germani
siodorensis episcopi, admirandee ftdei, doctrinse et E 'ithitit.ttt, cujus erant hex nupti.v, ad vocemejus

virtuium Ponituretiam ab aliis, sed reinit-

viri. uxorem eruit el
rfi 'hristo fidus adhsesit. h\ Macra
>

tenda ad natalem xxxi Julii. et Melanio satis ptirus est. Adjieiturin fine: Item

Rosweyd. In prima purus, secundam non Trevis, saiitti Agricii episcopi et confessoris. Vult I ;
:

Usuardine sed Adoniane enuntiat. de qua varie- dicere Treveris. Vide Grevenum xm Januarii et
tate supra diximus. Tertiam plane omittit. Acta nostra eodem die.

Pulsanen. Sicincipit Apparitio incarnati Do- : Matric-Cartus-Ultraj. Epiphania Domini.

mini et Salvatoris nostri Jesu Christi. Mujussiqui- Macrae virginis et mortyris.' Melanii episcopi et
dnn veneratio, qitia primee virtutis et baptismi sni confessoris. Juliani, Celsi cum sociis MM. Recte
decoratur misterio', eodevotione fit fortior et in sa- notatur in apographi nostri margine, non habe-
lute numerosior. Macrse elogium expunctum. In ri Julianum hoc die in Martyrologio Romano;

Melanio purus est, sed pro Redonis, scribit Sed- qua?rendus erat ix Januarii.
Jutiani, itc. donis. In fine : In Antiochia, natale sancli Juliani Camberien. monast. S. Mariie Cmventual.
martyris, et Celsi pucri, et MarlianilUe, et Anto- Ipsodie, sancti Saltani sociorumque ejus Martyrum Sattani
tiii presbyteri, ei Anastasii, quorum mir.r passiones In prstermissis invenio Sulcanum; ibiquenotatur
leguntur. De supra monui, ix Januarii.
bis. ut Maurolycus, in quo memoria ngiuir Sultani mar-
Munerat. Epiphania Domini. id est, apparitio tytis. Iunuit Bollandus, forte intelligi Soloeha-

ejusdem, hodie multipliciter exhibita. De reliquo num, de quo xvn Maii in Actis. Si mihi devinare
satis purus est. etiam aliquando liceat, suspicabor, Saltanum vel
Centulen. EpiphaniaDomininostriJesuCkristi. Sittennum cum sociis martyribus, non alium esse
Antiochist, passio sanctorum Juliani et Basilissee, quara corrupto nomine Julianum, etc.

Celsi pueri, et Marcianillz matris ejusdem, tt An- Flosentin. In Antiotfiia, nataie sancti Juiiani

thonii presbiteri, et Anastasii, tempore Diocletiani. martyris, Celsi pueri, Martianillx, Antonii pres-

7n lerritorio Remensi, 'ssio sancta Macret virgi- byteri, et Anastasii, quorum mtr.e passiones letjtui-

nis. Idem hic codex n. '

Macram cum sociabus tur . Toties recurrit Julianus, ut inde confirme-

refert, sed qusenam nec hic, nec

eoe sociie sint, tur conjectura superior.
ibi dici potest. Antisiodoro, translatio sancti Ger- Jurensis S. Ragnoberti Pro Macrx, male
maui episcopi et confessoris. De Melanio, nihil. posuit Marthx.
Remens. SS. Tini. et Apoll. Trandatio eorports T
De^pipha- Beuxellen. Epiphania Domini nostri Jesu
rua. Christi, quem infantem Magi adoraverunt, et quem, S. Germaut Antisidorensis episcopi. De qua su-

utesset incipiens annorum triginta, Joannes in Jor- pra.

dane. baptizavit, et qui anno sequenti aquam conver- Editio I.ubeco-Col. In prima et secunda, pu-
«etehioris.
til iii vinum ;
quique annoexhinc proximo de paucis ra, inserit In Oriente, sancti Melchior regis et
:

panibus magnam turbam hominum saliavit. Et sic episcopi, qui liac die obdormivit in / <mino, iivim
quorum sacrifuio in ect si
'.
«' tmpto. Eo- •
-
in hac dic quatuor facta concurrunt, pri- I
j

dem
 1-i MAItTYROLOGIIIM USUARDI.
dem nempe mortis genere quo i Januarii Jaspa- doctriiur ct virtutum viri. Apud Famaqustam , civi-
rem obiisse supra narravit Pro Melanii scribit tatem Oypri, beati Pctri Thomasii Patriarchx p?iii
Melani, de reliquo pure. Tum Limjonis, pcrcclcbns, Ordinis Ill,
' """>'
: sancti Constantinopolitani, dnctoris
Gregorii Gregorii martyris, cujus gesta habentur. An non Carmeli professoris\ qui post plures dcSacrx Cvur
idem qui iv Januarii episcopus el confessor dicitur? ds inimicis victorias postquc plurcs conscriptos U-
Sulcani. Vide Praetermissos. Eodem dic, sancti Sulcani et bros, ac patrata miracula, die ac hora a se prxsi-
sociorum ejusmartyrum. Videsuprain Camberien. gnatis, fcUeitcr obdormivil . ( Hvitate Florentia, beati
Melchioria Greven. In Orirntc, sancH Melchior episcopi, Andrej? Carmelitae, praesulis Fesulani, odorc virtu- tndrett

qui fuit unusex tribus Magis et hac die quicvit in tifcro , longe Intequc fulgurante , sptcndcsccntis.
Gregorii. pacc, ctc. JJingonts, sancti Grcijorii martyns. . . Itcm, Deinde minoribus typis Barcinonx, beati Rai- :

Peiri ei
Pctri et Morci : ex Bieronymianis, ab aliis avulsi mundi confessoris, tertii magistri Ordinis Prxdicar ftaymundi.
Marci.
Sulcani. sunt. Sulcaniet sociorum ejus; vide dicta. Apud torum. Qui licet non sit catwnizatus, ejus tamen
Petn. Famaijustam civitatem Cnpri, beati Pctri Thoma- 1'auli III a Barcinoncnsibus
festivitas ex consensu
Tlwmasii.
sii Patriarchx Constantinopotitani, Ordinis <'ar- cclcbratur postridie Epiphanue Domini. Kditiones
melitarum. Qui vita, doctrina mxraculisque clarus, posteriores littoris Italicis incipiunt Epipbania :

temporc Caroli IV, hora praedicta quicvit, in pace. Domini, addentes qua manifestari ccepit Genlibus,
Civitate Fhrcntia, beati Anihr.r Carmclitx, epi- cum eum Magiadoraverunt, Melchior, Balta-ar et
scopi Fesuiani. Petrus remittitur ad xxix Janua- Jaspar. Sirnul hoc die Ecclcsia ijrutam mcmoriam
Gcrtrtidi\ rii, Andreasadxxx. Item,beatx memorix Gcrtru- cclcbrat baptismi cjus sacri, ct primi onuiium nuva-
dc Oosteil.
dis dc Oosten Beguttx (quid ni Beguin&t) Delphen- cnlorum Christi, acsubillo cctcrorum, quibus ccte-
sis, qucr stiijmata Cliristi impressa lutbuit in cor- britcr manifcstata fuit cjus divinitas. In fine, de
pore suo. Itcm sccundum Vincentium lil>. 13 caj>. Petro Thomasio et Andrea Fesulano, ut in edi-
188, hoc dic pas.sus est beatus Julianus et socii ejus tionr priori. Deinde minoribus tvpisde Raymun-
qui infra V Idus ponuntur. Itcm, sanctee mcmoriee do etiam ut supra. Denique eodem cbaractere
Joannis Johannis Birclli, Prioris majoris domus Cartusia*, hic ; Delphis in curia Bcghinarum, obitus vcnera-
Birctti.
vita ct miraculis conspicui. Vide Pra^termissos. bilis Gcrtrudis de Oosten. Antiquitus annuntiatio Gertrudis
Molan. Eodcm dic, translationis corporis sancti dici Paschatis pcr diaconum. De quo ritu vide '''Ooslen
Gcrmaiu Altissiodorensis episcopt, admirandx fidei Castellanum pag. 94.

VII Idus. Dic 7.

Helati" elatio pueri Jesu ex .Etrypto. Eodem die, beati Luciani Antiochenae ecclesire
pueri Jesu.
tuciani.

Cteri.
R
que Helenopoli
presbiteri et martyris, qui satis clarus doctrina et
N-icomedise ob confessionem Christi sub persecutione Maximini, sepultus-
Bithiniae. Apud Antiochiam, sancti Cleri diaconi, qui pro
eloquentia ,
passu.s esf

confes-
sionis gloria septies tortus et in carcere diu maceratus, ad ultimum decollatus
Feticis, martvrium consummavit. Civitate Heraclea, Felicis, Januarii.
Januarit.

Hagnus eodicum consensus: ita enim Praten. Hertnten. Tornacen. Antverp. Max-Lubec. Munerat.
[teruxn
Greven. tt Molan. Itcm Antverp-Max. Ullroiect. Leylen. Lovonicn. et Editio Ultrajectin. Bela.

YARIA LECTIO. De JSgypto, ut semel et iterum dicam, servo rectam orthograpliiam ex iis co-
dicibus, qui diphthongis utuntur, ut sunt Praten. Herinien, Rosweyd. etc. j licet plures scribant
Egypto vel Egipto. In codicum omnium scribendi forma. Maxi-
presblteri alia est ratio, quod ea sit

mini vere et recte scribunt post Adonem nostri omnes, excepta Max-Lubec. ubi per*errorem puto
irrepsisse Maximiani, sicut et in recentioribus Romani moderni editionibus, contra quam legerit
Baronius. Si ad Acta, a Bollando edita appelles, ultro fatebor non modica correctione indigere.
Scribendum esset Bilhijnix, uf est in ecgrapho nostro Pratensi et in Molano, at codices reliquos
sequor, in quibus simpliciter BithinUe, vcl pejus BitinUe. Sitne typographi, an
ipsius Munerati
editoris sphalma dum legit, qui professionit tiloria, non habeo unde dispiciam.
Lego Felicis, Januarii
absque particula copulativa, quam respuunt puriora apographa, Praten. Herinien. Tornacen. licet in
aliis pluribus exprimatur. Addunt codices mediae nota;,
martyrum, puto ex librarii arbitrio.

Relali,,
pueri
OBSERVATIO. De Relatione pueri Jcm in Hieronymianis codicibus nulla usquam fit mentio, nisi
Jcsit.
ad eos reducatur vetus Gellonense, ab Acherio Spicilegii tomo 13 editum, in quo, ultimo loco
si

sic legitur Eductio Jesu de JEgypto. Silent etiam Beda et Florus. At Rabanus xi Januarii
:
Edu- :

elio Domini de Mgypto. Quse verba ex ipso ea die xi describens

Notkerus, addit Qux secundum alios :

vn Idus Januarii, secundum quosdam Nonis Januarii, propter multorum dientm

profectionem celebratur.
Valeat si valerc possit ea ratio. vernsimiliorem dabit Castellanus.
Textus nostri radix et origo est
Romanum parvum, cujus ipsissima verba inde in Adonem, hinc in Nostrum liquido pfomanarunt.
Nihilo plus metro suo complexus est Wandelbertus Septima ab JSgypto
Christum celebratque
:
rela-
tum. De illustri martyre Luciano sichabent Hieronymiana : In Nicomedia, Jjuciani presbyteri, qui.
quatuor partibus fractus est, vel, qui inquatuorpartes demersue De qua dissectione et demersione,
est.
atque etiam redintegratione, videndum est Flori elogium. Romanum parvum sic eum oonsignat Et :

sancli
 MENSIS JANUARIUS. 15
tancti Luciani martyris Antiocheni.Encomium in laterculo relatum, Adonis est, sed a Nostro ali-
quantiilum immutatum
media ferme parte imminutum, a Notkero cum Flori verbis ferme
et
com-
mixtum. Plurima do inclytissimo rnartyre observari possent, sed malo ea lector requirat apud
Baro-
nium. Bollandum, Florentinium et Castellanum. Joannis Chrysostomi homiliam, a Bollando
Actis
qualibuscumque subnexam, recudi curavit Ruinartius inter sincera et selecta a pag. 550. Ibi prafixa.
admonitio, et vita Gallica a Tillemontio exvariis concinnata tom. 5 a pag. 474. in Supplemento
ex-
pendi poterunt, quando et Graca passio, ex Synaxario membranaceo Ms. P. Sirrnondi, sive
collegii
nostri Parisiensis, ad xv Octobris, aliaque hujusmodi, si opera pretium
fuerit, huc referentur et illu-
strabuntur.Hunc versiculum -de Luciano cecinit Wandelbertus Antiochena suum recolil quoque plebs :

Lucianum. Sic Clerum diaconum commemorat Florns, ut ex uno geminos sa.ltem conficere videatur,
,

non tamen multos, ut perpcram ejus verba vertit Castellanus, sic enim legit Item, Clenci et Dia- :

coni, qui septies lorli, etc. Quis enim Gallice reddat Ilem,
: les clercs el les tliacres, nisi latine habeatur :

Item clericorum et Noverat utique vir eruditissimus martyrum nominanonin recto, sed
diaeonorum ?

in oblirjuo annuntiari. Codex Hieronymianus Epternacensis hodie Lucerii diaconi meminit, qui rur-
sus in eodem recurrit XIV, ubi alii Cleri vel Cleti habent : porro iterum xv sub nomine Luceris dia-
coni, aliis, Liccri vel Leceri, qui verosimiliterubique idem est, a Roniano parvo simpliciternotatus
Et Cleri martyris. Undenam brevia sua elogia deduxerint aut Florus aut Ado, incertum est, cum
Acta, saltem nota nnn exstent : hoc certum, Nostrum et Notkerum ex Adone verbum de verbo pla-
ne reddidisse. Felix et Jannarius ex Hieronymianis ab ipso Usuardo accepti sunt, in iis codibus de-
nuopositi xiv Februarii, ut censet Bollandus, nee multum refragatur Florentinius, hic Magistro
nostro gratulatus, quod, Bivarii et consimilium fabulas nonattdierit. Hjec ad Usuardini textus gene-
sim satis dicta sunt.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Initio transpositus, legit : Re- uaclii. Ilem sancli Yalentini episcopi. Item sanclx ralentini.
lalio pucri ex Egypto Jesu. Eodem die, na- Luciame virginis. De Tillone et Valentino agit Bol- luchmx.
lale sancti Luciani, presbtjteri Antiochenx ecclesix landus ; quam vero Lucianain indicet, fateor me
et martyris, viri doctissimi atgue eloquentissimi; ignorare.
in quo rursus ad Adonem accedit. Ilem apud An- Hagenoyen. Relalio pueri Jesu Christi Domint De relatione
"
tiochiam, Btlicerii (pro Clerx) diaconi, qui ob con- nostri de Egypto, cum Josepli nulricius ejus ad mo- t""" Jl
fessionem Christi, etc, pure. Sed deest omnino nitionem Anyehacqutcvil, el Jesum cum matre sua
annuntiatio ultima. Yirijine Muria. ei alia fumiltu sua,rediitdeEgypto

Rosweyd. Rabanianus potius quam Usuardi- in terram Israel. Quae relatio facta est post moriern

nns, sic inprincipio: Eductio Dominide Mgypto. Herodis el aliorum amicorum suorum. H;ec Scrip-
In Nicomedia Lnciani presbyteri, qui iu persecu- tura s:icr;e magis conformia quam quassupra de-
iione Maximiani in quatuor partes fractus et in ma- dimus ex codice Bruxellensi. Reiiqua omnia sa-
re demersus, alia die integer inventus est. Item apud tis pura simt.
Antiochiam, beati Cleri diaconi et martyris. De- Matric-Cartus-Ultraject. Relaiio pueri Jesu
simt reliqua omnia, ex JEgypto. Luctant presbyteri et martyris Anim-
Pulsanen. Satis purus est, nisi quod in eo cheni.

hic omittatur Relatio pueri, etc quam adNonas Codex Bigotian. signatus D 9 : Item Fiscanno,
ex eo in Auctariis ibi retulimus, forte ex eorum translatio sanctorum corporum, qui iu cadent re-

more, qui v Januarii Evangelium de pueri Jesu quiescunt ecclesia. Indical procul dubio sanctnm
reditu recitare consueverint. Guillelmum ac forte alios in celebri illo mona-

Al.BERGEN. Textui puro subdit Tremo-

satis : sterio quiescentes.
iii.c, sancti Reynoldi martyris, viri eximix virtutis, Camberien. monasterii S. Maria; : Ipso die

cujus gesta habentur. Hinc patriam suamcodex ille sancti Isidori episcopi, magna sanctitatisviri. Nus- tsidori

satis indicare videtur. quam notus est hic Isidorus, ut ex Praetermisso-

Danic Iteen in Dacia, provincia Selandix, pas- rum elencho intelliges. Vide dicta de Isidoris n
sio sancti Kanuti ducis et martyris. In superiori- Januarii.
rilnis satis purUS est. In Vatican. Sub numero 5949. Deest ultima
Centclen. Perpetuus Usuardi abbreviator, in annuntiatio Felicis etJanuarii.
prima purus est. Tum Eodem die, sancti Lucia- :
EditioLubeco-Col. Sicorditur : Relatiopueri
nUAntiochenx ccclesix presbiteri et martyris, viri Jesu er I:'<nii>t<>. anno xtatis sux sexto, imperiiAu-
doclissiini atque eloquentissimi. Item AntiochUe, ,iush Cxsaris quadragesimo octavo,regni veroHero-
beali Licerii dyaconi ct martyris. In ultima de dis, tunc defimcti, trigesimo octavo. Sequitur de

Felici el Jamiario etiam purus est. Luciano, satis pure. Tura: Tremonue,sanctiRey- Reynoidi.
Itclatio Bruxei.i.en. Relatio pueri Jesu septennis cx noldi mariyris, viri cxinii.e virtuiis, cujusgesta lia-
fit. 1 1 Jestt
Eyypto iu Xir.unili ; uln monstratur petra, in qiut bentur; ColonUe Aggrippinx quidem passus, sed
auctior.
ipse viginti tribus annis, noctibus recubuisse, diebus Tremtmiensibus datus. In dualms aliis textus com-

oerosedisse memoratur. Cujus siquidem petrm fratj-

memorationjbus etiam satis puraest. Demum :

Solemniaco monasttrio, beati Sitlloni.s (alii legunt stiltonis.

menla, tamquam Sanctorum reliquias, Crucesignati
et peregrini digne venerantur. De Luciano, post
Millonisel Hellonii, utestapud Bollandum) mo-
Maximini, sic habet : in quatuor partes discerptus, nacln ci confessoris. Eodem die, saucti Kanuti ducis Ka n H ti.
mare mersus sed ct martyris, ab eo distinguendi, cujus Acta dabi-
ct quaiunr lapidilfus alligatus, iu ;

mus x Julii; tametsi officium de eo in Ecclesia

alia ETelyonopolim Bithinue corpusejus integrum
tlic

inventum cst, ibique sepultum. Vide Notkerum. In celebretur xix Januarii. Vide Bollandum hocdie

Clero purus est ; in Felice et Januario similis co- a pag 39U.

Tillonis dicibus medi;e notse. Tum : Alibi, THIonis mo- Belin. Primam sic legit ; Relatio pueri Jestt

Christi
 16 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Christi de Eqypto. Pro Maximini, habet Mciximia- in vita Antunii cap. 32 nun duitt, eum fuisse disci-

ni ; de reliquo purus esttextus, cui subnectitur pulitm S. Aiiloiat, scd Ainmonis Nitrlotie, ttli etiam
Juiiain. Ipso dir, simcli Juliani. Item Papix, Crispini epi- liiibeturin vita S. Pachomii cap. i,auctoritgte ducta
Crispini. seopi et eunfessoris. De Juliano. est quod moneara, r.r citdeni Antoiiii vita pcr Athanasium scripla.

hiceum simpliciter referri et sine addito, cui ta- Ideni lintiet Palladius cup. 8.
men Baronius, qui Belinum prse oculis habuit, Greven. Retutio pitrri Jesu fitclu cst aiinu .rtutis

nescio qua ratione ductus, titulum martyris appo- cjiis sexto, nuperii Augusti Ceesaris xi.vni, regni
suit. Bollandus, re nondum satis examinata, Ju- vero Ilcmdis defuncti xxxvm. Trcmoiii.c. in dite-

lianos multiplicavit, aliquem hodie Actis inscrens cesi Agrippinensi, translatio sancti Reynoldimona- i;

postea verosimiliter excludendum. Putat Castel- chi ct martyris. Qui clarissimis ortus natalibus et
lanus, eumclem hic repeti Julianum, de quo pri- in armis strenuus, ColonUe sancti Panthaleonis
die egimus et porro ix Januarii agemus. Verum, factus est monachus, vita et miraculis clnrus ; a cse-
ni fallor, hic alius Julianus est, nec martyr nec mentariis, quibnsa suo abbate preefectus ftterat, ac-
xenodochus, isque a Belino ex peculiari notitia cisus, in lacum projectus est, unde Domine reve-
hic Usuardo adjectus, ut ante me censuit Ros- lantc cxlrnctus, Tremoniensibus dutus fuit. llcin,

weydus inanimadversionibus Mss. supranon se- Kaniiti diicis Slnvix, martyris, filiiregis Daci.v. Kanttti.

Otei rvalio-
me ' citatis, in quibus ita observat Eqo, inquit, : Solemniaco monasterio, beati Stilonis monachiet Slilonis.

nes Rosuieydi vix dubito ipiin cxprimendum sit Eodem die, .- confessnrts. Euust.v vinjinis mart^^i' Vide Raba- Fausttt
in Sfarty-
rotogium sancti Juliani, oniisso Martvris. 1. Qitia ita reprx- num, Notkerum et indicem Proefermissorum.
Rommum. sentut vetus Martyrologium Romanum Bclini, nnte Colunturxx Septemb. Melani.e scnioris.senatricis
centum aniios Venetiis et Parisiis impressum. 2. — Romanx. Vide Prrctermissos. Item, sauct.r meino-
Quia exisiuno hic intelligi Julianum confessorem rue Wedekindi ducis Wcstphaliz, in Anga quies- ;,

Novariensem, qtti diacontts fuit sancti Julii presby- centis. LegeexActis Wittekindi, ducis Sa.couiiiii,
teri, cujus festinn vn Januarii occurril apud Eerra- et Antjaris:.

rium in Catalogo Sanctoruiu Italix. Hkc Roswey- Molan. Ipso die, saneti Juliani. Itcm Papi.c,
Crispini
dus. At de hujusmodi novis in Romano modemo Crispini episcopi et confessoris. Solenniaco monaste-

accessionibus plura suggerent Papebrochii Re- vw, beati StiUonis monachi. Deinde minoribus ty-
sponsiones parte 2. art. 18 in appendice ubi np- : pis : Tremonix in diceccsi Agrippinensi translatio
minatim de Niceta agitur ex Holstenii ad Flo- sancti Reinoldi, etc. , ut supranisi quod hic, post
;

rentinium epistola. Nec omittenda alia laudati datus fuit, addatur : Qui ab archiepiscopo Colo-
Rosweydi animadversio adhunc ipsumdiem circa nicnsi, sibi alicujus Sancti corpus dnri 'dcvotissime

Thcuduram muuachum, qui tempore Constantiiii. rtc .

2)ostutaliaut,quo terra eoruni reverentior el abhosti-

Prremisso itaque textu cum Baronii notatione : bus securiur esset. Item Caitiiti ducis Sluvur, mar- '

Quxro hic, inquit Rosweydus, 1 . Cttjus veteris libri tijris, filti rrqis DacLc. In editionibus aliis, de Ju-
aucloritate ponatur Theodonts hic hoc die, nam in liano et Crispino, ut prima. Deinde : Ipso dic,
antiquo Murtyrologio Romano non comperitur. — sancti Canttti, ducis Ducvr ct martyris, filii Erici
Qua-ro 2. quomodo tu notationibus Baronius dtcat, reijis. Solemniaco monasterio, beati Stilonis viona-
Thcodoriim huiic fttissc discipulum S.Antonii (qitod chi. Tum minoribus typis : Patavii, beatissimi
iterum repetit notatione ud xxvm Deccinbrts, ra- Valentini, episcopi Rhectiarunt.Denique de Rei- ; ,.

tione alterius Theoduri) idqite elicit ct prubat ex vitu noldo, mutatis pauculis, quaj ad rei substantiam
Antoaii per Atltaitasittm scrijdu, cuin Athanasius niliil conferunt.

VI Idus. Die 8.

"eapoli Campanise, natalis sancti Severini episcopi et confessoris, fratris bea-

Luciani M tissimi Victorini martyris multarum virtutum perpe-

: qui Severinus post
trationem, plenus sanctitate quievit. Beluacus, sanctoruni martyrum Luciani
presbiteri, Maxiani et Juliani quorum Maxianus et Julianus primo a persecutoribus
:

gladio puniti sunt; dein beatus Lucianus post nimiam csedem, cum Cbristi nomen
viva voce confiteri non meluisset, priorum sententiam et ipse excepit. Eodem die,
Eugt niani. sancti Eugeniani martyris.

Ila priixugenia puritate Praten. Uerinien. Tornaeen. Putsanen. Greven. el Motan. Ilic vero in posterioribus
editiombus textum aon rei tcmutavil

VARIA LECTIO.PuIsanen, taroNeapoli, male scribit Neapolis, uti pro Beluaci, habet Beluati.
Servavi ego Beluacus, more antiquo, cum antiquioribus codicibus Praten. et Herinien.
quod etiam posuit Florus. Tornacen. scribit Beluago, alii Ileluaci vel Belunco. In Pulsanensi,
est Luciani epitcupi, Maximiani preslntcri et Juliani dincniii. At postremis ii tituli non debentur;
Luciano, non alius quam qui in textu positus est. Porro e primus non Mu.ciminnus dicen-
sociis
dus est, ut male apud Florum legitur, nec Messianus, ut Ado
sed ex codicibus nostris ferme omni- ;

bus Muxiuiius, idque ex analogia gallica ostendit Castellanus pag. 135. Molan, scripsit Maximiniani
Greven. Maximiani, item Belin. quem procul dubio scutus est Baronius. Pulsanen. viva voce con-
fiteri, etc, vertit in una voce, etc.

OBSERVATIO. Tota annuntiatio prima, sive Scvenni encomium ex Adone manifestissime abbre-
viatum est, Romano parvo, primo illius anctore, alius dice-
servata Severinorum confusione ex
ret seductore, ab Adone accepta, quam correxerunt Bollandus et Castellanus hoc die; frustra enim

Neapoli
 MENSIS JANUARITTS. 17
Neapoli quaeritur Severinua episcopns VktoriniAmiternensuftaiAT, qui apud septempedanos
inve-
niendus est. Vide quae a nobis dicuntur v Septembris, fusius in Aetis suo tempore expendenda.
Ad-
vertit confusionem Molanus, sed eam in posterioribus suis editionibus perperam ex Usuardi texlu
expunxit, quem inviolatum servare debuerat, emendando in notis, ut facit, quse erant corrigenda;
certum enim est Usuardum legisse, Severini episcopi et Confessoris, frairis beatissimi Victorini marty-
ris, quemadmodum in Adone scriptum invenerat. Inter apographa Ilioronymiana, solum
Corbeiense
de Bellovacensiumapostolo et sociis ita liodie meminit : Jn Gallia civitate Belloacus, passio tanctorum
Lucitini, Mariani et Juliani martyrum ubi Mariani levi Iapsu pro
Maxiani legitur, qui aliis Massiani
;
w
uUm
vel Mcssiani. De his martyribus niliil habet Beda. Rabanus solum Lucianum presbyterum cum elogio el ""
posuit iv Januarii, cujus verba ibi descripsit Notkerus, hac iterum die legens MeUoacia (pro Bello- :

vaci) sanctiLuciani, socii beati Dionysii. Ilcm, Messiani;qu.a&ex Adoneacceptaviderentur, nisideDio-

nysio fieret mentio ; ipse enim simpliciter enuntiat Behtaci, sanetorum Luciani et Messiani. Hinc
:

tamen confice Actanulla Adoni innotuisse, quae certo Usuardus consuluit, illa prasertimqiiEeab ano-
nymo scripta, ex quibus elogium suum evidentissime extraxit. An etiam ex Floro? Ita sentit Cas-
.tellanus pag. 131, praejudicatae opinioni quod Usuardus Flori Lugdunensis ad Bedam
insistens,
auctaria inspexerit, quae ego numquam ei Florum noverit.quam
visa existimo, utpote qui non alium
Ixtiora vel latiora illa vestigia quaesuntipsissiraum Adonis Martyrologium, utin praefatione, Castel-
lano in hac parte non refragante, ostendimus. Ut hodiernus utriusque textus exemplo sit, oculos
ipsos tuos lector appello ; confer Flori elogium cum
nostro Usuardino, victas dabo manus si vel per
levem umbram hoc ex illo contractum appareat. De Actorum fide et sinceritate disputant eruditi cri-
tici. inter quos laudatus Castellanus multa curiose observavit, uti et Tillemontius tomo 4 a pag.

537, qua? in Supplemento accuratius forte examinari poterunt. Eugenianum tamquam ignotum mar- Eugi iiia

tyrem dedit Usuardus, nusquam sub tali inflexione repertum: si enim Hieronymiana quantumvis
aucta consuluit, non alium ibi rcperit quam Egemonium, Egonomium vel JEgemonum, idque cum epi-
scopi titulo, a Rabano etiam diserte signatum. Eugenianus, quiscumque ille essepossit, apud anliquio-
res ignotus est, nisi Wandelbertum audias, ita ipsum metro aptantem Ithmm posl sexto, Eugeniauo :

vota feruntur. Oculatior Bollandus Eugeniamm eumdem cum Egemonio esse probabilissime censuit
vel Ilcijemonio (quocumque modo inflexeris) Augustodunensi episcopo : imo certum id credidisset cum
Castellano, nisi Saussayo nimium tribuisset. In eodem errore versantur plura ex sequentibus Aucta-
riis, saepe de eadem re audiendis.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Neapolim Campnniee , sancti Methis civitate, saucti Patienlis episcopi ct confcs-
Sevi (pro Severini) confessoris, fratris hcntis- soris.

sinu Victoris, clarissimi riri in miraculis. Bclua- Lovanien. Similis est superioribus, praeter-
cus, sanclorum Maximiani et
Luciani presbyteri , quam quod Bellovacensium elogiura expunxei-it.
Juliani martijrum. Quorvm Maximianus ct Julia- Ultraject. Annuntiatione sancfas Gudilae
nus primo a persecutoribus gladio sunt puniti. minutus est, de cetero cum proxime relatis
Dchiuc beatus Lucianus, aun post nimiam, etc. consentit.
Deest plane annuntiatio ultima. Centulen. Neapolim Campanix, sancti Seve-
Roswevd. Apud Neapolim Campanix, sancti rini episcopi et confessoris fratris beali Victorini
Sererini confessoris, [ralris beatissimi Victorini, martyris Civitate Beluaco, sanctorum Luciani,
clarissimi viri in miraeulis. Qui et ipse fratris Ma.rinm et Juliani. In ulliraa purus est.
imitator existens, post multarum virtutum insignia, Bruxellen. Incipit : Depositio sanctx Gndilx Gudilx.
sanctitate plenus in pace quievit. Apud Augustodu- virginis patronx nostrat. Cujus sacri corporis rcli-

dunum, Eugenii episcopi ct martyris. In quo hic quix hic venerantur. In Grxcia, sancti Thimothei. Timothei.
codex tantum ad veritatem accedit, quantum Aputl Beluacum , sanctorum martyrnm Luciani
recedit ab Usuardo, Beluago, sanctorum marty- presbiteri, beati Petri discipuli; et Maximi presbi-
rum Massiani, Luciani atque Juiiani. Rtitisbonx icri, ct Julianidiaconi. Qui ob confessionem Chrtsti
Herha i
rfi
Herhardi episcopi. Itcm, Eucherii episcopi. post niultas exdes gladio puuiti sunt. Apttd Nea-
Eucin <
<
Munerat. Textui satis puro subdit : Remis, polim Campanix, sancti Severi episcopi et confes- Severi
H beati Rigoberti episcopi et confessoris. De quo vide soiHs, frntris bcati Victorini martyris, clarissimi in

Timothci iv Januarii. In Grxcia sancti Thimotei. Aptid miraculis. Qui et ipse imitator fratris plenus sancti-
i Bruxellam, natale sanctse Gudulx virginis. Me- tate tn pacc qnievit. In hoc variis codicibus prae-
Patii •.;,> this civitate, sancti Patientis episcopi et confessoris. stat quod illi ex vero Eugeniani nomiue duo falsa

De eo Timotheo hic agi non videtur qui ab procuderint, hic vero solum scribat : Apud Au-
Usuardo ponitur xxn Jamiarii, sed de alio :
gustudunum, sancti Eugenionis <i<i<c<j<i. Methis, ^
vide Acta. saucti Patientis episcopi et confessoris.

Antverp. Max-Lubec. et Ughellian. qui Hagenoyen. Phrasim etiam modice variat :

codices plerumque cousentiunt, post textum in in priraa utcumque purus secunda etiam in-
, in

flne addunt In Grxcia, Timothci. Angnstoduno,

: serit : discipuli sttncti Pctri. Tum Eoilcm die, :

Eugeniani. Eugeniani. Male habet Max-Lubec. Eugemani. snnctt Eugiminiani martyris. In Grxcin. snncti
Antverp-Max. Leyden. Ai.uerg. Danic. et Timothei. Augustodono, sancti Eugenionis episcopi.
Enn-io Ultr.u-Belg. De Luciano, inserunt; Metis ciritatc. depositio sancti Pacientis episcopiei

beati Petri discipuli. Text.ui auteiu superaddumV: confessoris. Apud Bruxelliam, sancUe Gudilx rir-
In Grxcia sancti Thimolhci. Augustuduni, sancti gtnis. Ratisptmx , Erthardi episcopi. Verome , Brthardi.
Eugenianis. Eugemonis, vel Eugenionis episcopi. Apud Bru- sancti Rustici confessoris. Colitur ibi ut martiir ,,.,

.rellam, natulc sanctx Giidulx vel Gudilse virginis, ix Augusti.

Aquk nct.
 18 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Aquicinct. Recte in textu scribit Ma.riani. pontiftcum Ratisponcnsium et confessorum. Prima
Posttextum purum, adjicitur : In Gtwcia, sancti editio agit de solo Erhardo'; vide Acta. Saneti
Timothci. Augustodv.no, Egemonii cpiscopi. Affliniepiscopiet confessoris. Trecis, sancti Frodo- .f/]hm.
Frodvberti.
Victorin. et Reg. Suec signatus num. 130, bcrti abbatis. Remis, beati Rigoberti episcopi et
Rigobertt.
scribunt etiam In Grxcia. sancti Timothci.
: confcssoris. Scvcrini abbatis, qui defuncto Attila
Augustoduno, Egemonii episcopi, Posterior codex Hunnorum retje, prophetico spiritu, vita et mira-
habet, Egemotii. cults clnruit. Eodcm die, suncti Maximi episcopi et Maxim
Matric-Cartus-Ultraject. Luciani presby- confessoris.
tcri, Maxuniaiii ct Juliani mart\irum. Sevcrau Molan. De Patien-te Metensi, de Maximo Pa-
episcopi, et confessoris. Patientis episcopi, discipuli piensi, etRigoberto Remensi, habet ut supra ;

sancti Joanni.s cvangelistj-. BruxelUe, CruduLv vir- in Gudila multo diffusior, de qua sichabet De- :

ginis. Quj: a bcata Gcrtrude est a sancto fonte positio sanctcc GudiLv virginis, patronx nostrx,
lcvata. cujus sacri corporis reliquue hic venerantur. Hac-
Codex Dom. du Cheval, signatus B, et Flo- tenus ex Bruxellen. Sequitur Ad cujus tumu- :

rentin. In Grxcia, sancti Timothci. lum apud Ham Brabantue, tempore hyberno popur
In Vatican, num. 5049. Deest Eugeniani. lus arbor, sine manibus putantium, mox excrevit et

Adjicitur denuo : In Giwcia, sancti Tltimothci. virens nemus fronduit. Quonun utritmquc mi-
ut
trtfrim. Altemps. Depositio sancti Ulfrini episcopi. rum : mirum enim fuit arborem subito pullulasse,
Judoci. Translatio sancti Judoci. Vide xm Decembris. et mirabilius fuit, eam hyemis tempore, quodnatura

Pcgs. Itcm, depositio sancUe Pegx virginis. non habuit, vernasse. Sed utrumquc fccit Dcus,
Editio Lubeco-Col. In prima et secunda officio quonovit et voluit, ct potestate qua valuit, in

modice interpolata, in tertia pura est. Sequuntur testimonium ejusdcm virginis, in domo Domini ut

Auctaria In Grxcia, sancti Timothei confessoris.

: palma florentis. Ipso die, sancti Afflini pondficis. De Jfllini.
Augustudini, sancti Egenionis episcopi et confesso- Frodoberto, ut supra. Deinde typis minoribus :

ris. Apud Bruxellam, natale sancUe Gudulx virgi- Eodcm die, beati Laurentii Justiniani. Et sancti Laurentii
nis, Metis civitate, sancti Patientis episcopiet con- Erurdi, pontificis Ratisponiensis ct confcssoris. £'',/,','/,''''''

Erhardi. fessoris. Eodem die, sancti Erkardi episcopi et confes- Apud Luudunum Gallix, beati Balduini archidia- Balduini.

Afflvu. soris Ratisjtonensis. Ipsodie, sancti Afflini episcopi coni et martyris. Cujus actus in vita Salabergx
et confessoris. Trecas, sancti Frodoberti abbatis. matris eju.s contincntur. In Norico, dcpositio sancti
Belin. Scribit : Victoris ; Belvati, Luciani Severini abbatis, qui spiritu propketix et miraculis
episcopi, Majrimiaui presbyteri, etc. Ante Euge- lutc claruit, et juxta Neapolim translatus est in

niani, interserit : Eodem die, sancti Maximi, castnun Lucullanam. De mutatione facta in pos-
Papiensis episcopi et confessoris. In fine : Methis terioribus editionibus supra abunde egimus.
civitate, sancti Paticntis episcopi et confessoris. Auctaria quoque contracta sunt. Itaque in fine :

Editio altera superaddit : In Greeoia Thimotei. Augustoduni, depositio sancti Egemonii episcopi et
Augustiduno, Egemoni episcopi. confessaris. De Gudila post fronduit, h;ec simul
Agmonii. Greven. Agmonii, alias Egenionis Augustudu- connectit, quorum utrumque fccit Dcus, etc. Se-
nensis episcopi et confcssoris, aitas martyris. In quitur de Frodoberto ut supra. Tum Rutis- :

Timolhci. Cfrxcia, sancti Timotltei confessoris, qui translatus pothv, bcuti Erardi ponttficis et confessoris. Drinde
est Constantinopolim ix Maii. Apud Bruxellam, de Patiente et Maximo, iterum ut supra. Deni- D<
sanctx GuduLr oirginis. Metis, beati Patientis que Die octava, sanct v matris Domnhw ; et
: L Georgii.
eptscopi et confessoris, discipuli beati Joannis apo- sanctorum patrum Geortjii Chozebisti, ct JEmiliani Kmitiani
Erhardi ct
stoli. Eodem die, sanctorum Erhardi et Herbaldi confessoris.
Ucrbaldi.

V. Idus. Die 9.

Jutiani,
Basitissx,
ctc.

Antomni,etc
A
igne cremata
pud Antioehiam sub Diocletiano et Maximiano, natalis sanctorum Juliani et
Basilisste virginis, quorum mirae passiones leguntur. Ex quorum etiam col-
legio venerabilis multiludo
est,

quos Antoninus presbiter, Anastasius

sacerdotum
quae ad eos confugerat propter immanitatem persecutionis. Post
et Celsus puer una
et ministrorum

cum matre
ecclesise Christi

atque alii

M.ntwn-!. plures passi sunt. In Mauritania Csesariensi, sunctce Martiame virginis. Apud Smir-
ntaiuctsoc nam, sanctorum Vitalis, Revocati et Fortunati.

Iia lcgunl Usuardini codices Mss, propeuiodum omnes, quos vel ego consulcrc potui, vei jorcs nostri
cnni Grevcno e( Uolano olini contulcrunt. Ita etiam Max-Lubec. Munerat. Betin. et quotquot alii Usuardura
quantumvis auctum hactenus edidere. st.lns codex Prutenst* a rcliquis dissentit, ui mox in Variantibus lectio-
iiilms ex] im. Qui binos codiccs Pratenses citant, numermn augent, non auclorilatem, cum Blter ex altero
descriptus sit, augmentis dunitaxat vel marginalibus, in tcxtum relatis, ut in prarf&tione declaratum est.

VARIA I.ECTIO. Antliiochiam, Dioclitiario, Byocletiano, Bdsilicx et tales alias minutins hic praa-
tereo. Scripsi Basilissae virginis sine addito cum Praten. Herinien. Pulsanen. Munerat. Greven.;
codicibus aliis tum Mss. tum editis ferme variantibus. Antverp. Max-Lubec. et Lubeco-Col. legunt,
Basilissa? conjugis ejus cum codicibus mediae nota; plerisque. Alii baljent uxoris ejus. Belin. vero et
Molau. Basilitss virgiuis, uxoris rjus, quibus antiquioria Mss. prseferenda judicavi, licet Romanum
parvum
 MENSI3 JANUARIUS. 10
parvum etex eo Ado uxorisvel conjugis diserte exprimant. Prastuli etiam eosdem
codices, hicAdoni
conformes in nomine Antoninus, contraalios impressos et Mss. qui Antminus
in Ant u transfor-
marunt, quosque Baronius, Bollandus et alii passim hodie imitantur. Superest
nodus paulo dif-
ficilior, in quo Pratensem a reliquis omnibus diversum supra monui.
Is nimirum, oraissa Martiana
etmartyribus Smirnensibus, ita diem concludit In Africa sanctorum martyrum :
Revoluti et Firmini
cum aliis tribus. Observat Castellanus, codicis ipsius inspector, in primo Bimestri pag.809. ex pras-
tenso autograplio avulsum olim folium, subinde vetusto etiam charactere
illo
restitutum, in quo ea
mutatio facta sit, fortasse, ut conjectat, vivente adhuc Usuardo. Sed cui id persuaderi
possitomnino
non capio in communi codicum Usuardinorum et quidem probatissimorum apertissima
contradi-
ctione. Quisquis interpolator is fuerit, Revoluti perperam posuitpro
Revocati. Nos interim germanam
Usuardi lectionem vindicandam censuimus. Sunt qui Marcianx scribant; nos
Marlianx cum purio-
ribus, Romano parvo et Adone. Codices mediaa notas post Fortunati, adjiciunt
diaconi, Belin. autem
apposuit martyrum. Scribo Smirnam cum codicibus passim.

OBSERVATIO. De Juliano tota Ecclesia celebratissimo martyre ejusque sociis, jam supra, proprio Juiiani
ut quidam volunt die vi Januarii, agendum fuit, quo ab Hieronymianis hoc modo collocatur tUms :
-

Antiockia, passio sancti Juliani et Basilissx. Tn India, CeUi, Juliani. Eodem die, cum longiori ex
confusis Actis historia, omnes a Floro memorantur ; Rabanus ad xiii Januarii rejicit ; Wandelbertus
ad xm Februarii. Mira est hujus festi transpositio, quam Epiphanise causaortam existimat Castel-
lanus, atque una Juliani nominis multiplicatio, adeo ut numerus apud ipsum pag. 106 adductus
fidem ferme snperet. Usuardus solitos suos antesignanos secutus est, Romano parvo ita praeunte :

Et sancti Juliani et Basilissx uxoris ejus et Celsi et MartionilUe ac xx militum. Ad haje Ado, Aeto-
torum, jam suo tempore receptorum, Iongam seriem attexuit, ex illorum fide sestimandam. Noster
nibil dubitans, encomium suum inde contraxit, Notkero plura describente. In pradictis horum
Sanctorum Actis illustrandis egregiam operara posuerat Bollandus; ast eadem postliminio accura-
tius expendit Papebrochius tomo 3 Maii pag. 295, et fusius iu Responsionibus tomo 2 ad art. 15
§ 28 a numero 316, quem lector consulat; videatque etiam curiosas Castellani, ad varia Juliani
symbola, aliaque ad diffusissimumejus cultum spectantia, notationes jam semel et iterum supra cita-
tas, quse et ipsas in Supplemento non erunt inutiles. TiUemontius pauca suggerit tomo 5 pag. 799
et 800, occasione Juliani Cilicis. Qui an cum hodierno confundendus an potius hic noster Antio- ;

chenus vel Antinopolitanus, Syrus vel ^Egyptius dicendus adhuc sub judice lis est. At enim qui
sit,

Julianos ea causa confundi postulant, quod uterque. sub Martiano praeside passus dicatur, viderint
illi, an non accedere debeat Julianus alter, a Floro productus XI Jauuarii, qui etiam sub Marliuno

prxside, sed in Achaia, et in carcere peremptus est. De Martiana jam dici coeptum est in Variantibus. uartiaii*.
Constat eam hodie apud Hieronymianos notam non esse neque enira Martialem ibi positum pro :

Martiana accipi posse existimamus nec satis verisimile est, eam sub Mariani nomine ibi reperiri
;

xi Julii. Quod autem v Idus Julii ab aliquibus reponatur, ex codicura abbreviationibus oriri facile
potuit. Non magis nota est Mnrtiana apud Bedam, Florum. aut Rabanum. Restat itaque ut a Ro-
mano parvo primum signata sit, nomine nonnihil deformato Jit Mauritania Casariensi, Macrx vir- :

ginis et martyris. Ado nomeu puritati sua? restituit, sed Actibus caruisse
ex eo conjicitur quod elegio
quantumvis brevi careat. Noster plura non profert quam in Viennensi repererit, in quo etiam
convenit Notkerus. Porro eamdem Martianam esse quas hic et mense Julio colitur, rectissime cen-
suit Baronius neque licebit Hispanis ex una geminam facere, nisi certiora producant monu-
,

menta quam qua; ex Bivario aut ei similibus desumuntur. Cetera huc spectantia vide apud
Bollandum, Castellanum et Tillemontium tomo5, a pag. 263. De ultimis martyribus vix est quod Vitatisetsoc.
dictis superaddam. Ex Hieronymianis accepti sunt; sed male ab Usuardo compositi, jiec raeliusab
Veram Usuardi lectionema nobis reprasentatam non dubito, qua-
interpolatore Pratensi restituti.
lem et Wandelberti versiculus exhibet Quinto Vitdli, Fortunato et Revocato. De distinctione Smyr-
:

nensium ab Africanis, qui in Hieronymianis reperiuntur, agunt Bollandus et Florentinius hoc die
sed et novissime Castellanus in notis a pag. 146.

AUCTARIA.
Antvekp-Maj. Annnntiationem primam retu- que post multa exercitia quievit. Julianus vero a
lit vi hujtis duabus purus est,
; hic in aliis Martiano prxside torlus, jubente eo, u militibus
sed alteram alteri prasponit. Cum hoc codice gladio cxsus est, cum Celso puero, supradicti prx-
convenit Usuardus, insertus Agonibus martyrum Eodem Ue,Antonii,Anaslasiimartyrum,
sidisfilio

(cujus operis solus Januarius invenitur) in quo oim Marcionilla marlyre, ii.rnr,- pr.tsidis. Eodem
etiam Julianus, etc, vi hodie vero et Martiana
; dic sanclx Marcianx virginis el martyris,
et Smyrnenses diserte ponuntur. Centulen. Julianum et sociosetiam signavit
De Juliano Rosweyd. Apud Antiochiam, Juliani martyris vi Januarii. Hodie sic habet In Asia apud :

««ii«.
rl £j lls ji lss;r conjugis ejus. IIi itaque sanctissimo Zmirnam, sanctorum \'it<ilis, Revocati et Fortu-
voto casti conjuges aliquot annos vixerunt pariter, nati. Cxsarea MauHtanix, sanctx Marcianx vir-

carnem suam virginem servantes; monasteria au- ginis elmartyris.

tem de rebus suis, quia erant parentibus et genere Bruxellen. Post, impei'atoribus , sic prose-
clarissimi, instituewnt, ui ad decem militt mona- quitur : Marciano prxside, post passionem
ei suft

cliorum pater Julianus fieret, Basilissa vero multa- sanctorum martyrum Juliani et Basilissx conjugis
iitin virginum mater. Quarum multitudinem ciim ejus, quorum passionis dies vm Idus Januarii re-
jtim victricem prxmisisset ad Dominum, ipsa quo- colitur, Anthonius presbiter, Anastasius et Celsus

Tonats vi Junii. 10 puer,

 20 MARTYROLOGIUM USUARDI.
puer, una eum Matrionilla mahr ejus, uxore tur, inserit : El licet vero matrimonio fuerint co-
Marciani prasidis, atque alii plures passi sunt. pulati, tamen clam in vinjinitate vitam fintcnuu
Satis apta est ea martyriorum partitio, sed in Ex quorum etiam collegio, etc , satis pure. De Mar-
qno fundata ? Sequitur de Smymensibus et Mar- tiana, additur : Qu.r in Czsarea , Dianee simula-
tiana, pure. cnun confregit, et bestiis tradita, pro Christo tan-
Hagenoyen. Post, uscoris ejus, pergit : Qui drm a leopardo exanimatur. Smyrnensibus addit
Julianus decem milium monackorum pater extitit, Diaconi, innrtijrum. Eoilcm ilie, beati Aijetii con-
iigetii
qui omnes igne combusti sunt; ad quorum exequfas fessoris. Vide Prsetermissos. Treveris , inventio Inventio
angeli in cotlo auditi sunt in eodem loco. Basilisca sancti Symeonis confessoris. Simeonis.

vero mater fuit mille virginum, quse etiam pro Greven. Tn Africa, Jocundi, Quinti, Saturi Jocundi
et soc.
Christo combustse sunt ; et ipsa Basilisca ante martymm. Ex Hieronymianis vel Rabano, hinc
obierat inpace. Julianus vero a Marciano prseside inde Sanctos aliquos decerpit, quos plerumque
fustibus cxditur, deinde incarceratur, digiti ejtis incuriose divellit vel transportat. Sic pergit :

manuum et pedum ligmis (Rosweydus in Adone Eodem die, beati Marcellini (sic legendum, non
restituit liciniis) oleo infusis ligantur et accendun- Marcelli, ut supra) Anconitani episcopi, He quo
tur, postea decollatur. Post quos Anthonius presbi- beatus Gregorius narrat i Dialogorum, quod ipso

ter, Anastasiuset Celsuspuer, qui Spirae requiescit contra ujnein vekementissimum a ministris fquia
w Kathedrali ecclesia, una cum matre sua, atque ambulare non vaiebat.) opposito, ignis oinuinn refri-

alii plures diversis pcenis interempti sunt. Cetera guerit. Xtem, sancti Agecii confessoris. An non
pura sunt, nisi quod in fine habeat: cum Fortu- Agritii, de quo vi etiterum xiii Jan.? Trctms,
nato diacono. inventio sancti Simeonis confessoris. Bartwaldi,
Acquicinct. Nec diaconi in fine habet, nec archiepiscopi Cantuariensis confessoris. In Cantia, tdriani
martyrum, sed adjicit, cum aliis tribus. Suspicor, Adriani nbimtis confessoris. Ipso die, Fclani abba- Fetani.

nomina non recte collata , adeoque codicem tis et confessoris.

hunc, ut srepe solet, ita etiam hic convenire cum Molan, Aliis litteris textui inserit Adonis
Pratensi. verba de casto conjugio, de institutis mona-
Victorin. Pro Martianee, legit Mariiue. steriis, de monachis et virginibus eorum disci-

Matric-Cartus-Ultraject. Incipit Marti- : plinse subjectis, quae supra retulimus in codice

nianse virg. et martyris. Wilhehni Bituricensis Rosweydino. Deinde in fine minntioribus typis :

episcopi , nobilis genere, qui a pueritia Deo servi- Divioni, sanctx Paschasix virginis, cujus meminit
vit. Juliani martyris et Basilissse virginis , cum Gregorius Turonensis. Sequitur Marcellinus cum
Greveno supra. (driani
ceteris multis martyribus, Notabis Wilhelmum elegio ex ,7?i Cajttia, Adriani
Bituricensem ab ahis passim recoli die sequenti. abbatis et confessoris. Bertunaldi archiepiscopi Can- Bcrttuialdi.

Vide ibi Acta. tuariensis et confessoris,quorum meminit Beda in

Divionen. Ceenobio sancti Benigni, juxta Di- historia gentis sux. Meminit sane sed monet Cas- ;

vionense castrum, natalis sanctx Paschasiae virgi- tellanus, non Bertunaldum, nec Bcriwaldum, ut
nis et martyris. Citatur hic, extractum ex codice Grevenus, sed Berechtwaldum cum praefato Beda,
istius ccenobii, ex quo plura habemus. aut Brithwaldum cum Gocelino appellandum esse.
Marcelli. Florentin. Anconis, sancti Marcelli. Apud Illum consule in notis hoc die pag. 153. Edi-
Guilielmi. civitatem Bituricensem, sancti Guilielmi epUcopi tiones posteriores idem habent de Adriano ab-
et confessoris. Additur ibi in fragmento membra- bate, quod in priori, idem est in textu sed ce- ,

neo ms : Consecratio ecciesia: sancti Laurentti de tera omnia exclusa sunt. Quorum loco ponitur :

Florentia, qux consecrata anno Domini mlx a In Nortmannia, depositio beati Vuaningi confesso- ffaningi.
Domino Nicolao Papa II. Oiim episcopus Fioren- ris. Hic monasterium Fiscanense fundavit,
nobile
tinus fuit. et Leodegarium exulem fovit.
Editio Lubeco-Colon. Post , pussiones legun-

IV Idus. Die 10.

Yicanorii
Apud Cyprum, Nichanoris
admirandus,
virtute
beati diaeoni de septem primis, qui gratia fidei et
gloriosissime coronatus est. In Thebaide, natalis beati
Pauli. Pauli primi heremitae, cujus animam inter Apostolorum et Prophetarum
choros ad coelum ferri ab angelis sanctus Antonius vidit.

SumitUT <-'X Praten. llerinien. Tornocen. Pulsanen. Belini 1 editione Greven. et Motan

YARIA LECTIO. Cogor scribere Nichanoris cvim codicibus melioris notae, Greveno et aliis; quem
scribendi modum Usuardum secutum existimo, tametsi nominis etymon ferat, ut sequamur
Romanura parvum et Adonem, qui forte a Rosweydo correcti sunt, sicuti Usuardus a Molano. Post,
de septem primis, visum est Belino apponere, quod forte in Adone invenerat, nempe Diaconibus;
patet ex aliis codicibus, Usuardi simpbcitas. Molanus legit gloriose coronatus, sed alii passim cura
manuscriptis, gloriosissime corotiatus, qua? in Adone conjuncta sunt cum Apud Ctjprum lioc modo,
apud Cijprum rjloriosissimc coronatus cst, unde datur intelligi cruenta morte martyrii lauream conse-
cutum. Usuardi transpositio inceitum Castellano reliquit, utrum ea coronatio ad martyrium, an ad
ccelestem gloriam referenda sit. Pro Thebaidc, natulis, heremitx, adctelum alii scribunt Thebaida,

natale,
 MENSIS JANUARIUS. 21
nalale, eremitz, ad cielos, verum hujusmodi minutias in decursunegligendas, satis supra indieavi, et
ita quidem, ut nec nobis stabilis scribendi modus esse possit, variantium saepe codicum vel ipsos
errores sequentibus.

OBSERVATIO. Qui in Adone inter Apostolorura festivitates unaserie, diversis licet diebus refe- Meanoris.
runtur, hi apud Graecos simul collecti sunt xxvm Julii, nempe Prochorus, Nicanor, Timon et
Parmenas. Haec sub unum aspeetum hic ponere volui, ut una indicem quatuor hos diaconos, Hiero-
nymianis, Beda? et ceteris antiquis ignotos, primum ab auctore Romani parvi, pro mero, opinor,
arbitrio, in certos dies fuisse distributos. Unde ab Adone, Usuardo et Notkero accepti hodie colun-
tur: Prochorus ix Aprilis, Timon xixAprilis, Parmenas xxmjanuarii, utsuislocis erit repetendum.
Itaque Nicanorii primapositio uni Romanoparvo debetur Et in Cypro, Nicanorit de vn diaconibus.:

Quae in Adonis Martyrologio vix immutata sunt et tertio dumtaxatloco signata, cum apud utrumque
primo loco agatur de Paulo. Undenam Ado breve suum elogium inter Festivitates extraxerit, nec-
dum comperi, neque enim Acta ulla prodita sunt, nec quidquam etiam recentissime invenit Tille-
montius tomo 2 pag. 70, nisi quod cum Bollando respueret. Si tamen Adonis verba expendantur :

Apud Cyprum gloriosissime corouati, haud dubium quin de martyrii laiirea, quantumvis aliunde incerta,
intelligenda sint, id quod nonnulli codices nostri auctiores, rotundius expressere. Usuardus forte

timide, saltem subobscure loqui visus est, dum utrumque Adonis textum commiscens, ejusdem
phrasim non satis clare transposuit, Notkero ductoris mentem pressius insequente. De Paulo sic Pauli.

meminit primo loco Romanum parvum In Thebaida, sancti Puuli eremitx. At Pauli celebritas anti-
:

quior est, a Beda nimirum prius in sacris tabulis consignata, ubi brevi ornatur elogio, a Rabano
paululum aucto, ab Adone et exhoc a Notkero transcripto, sic tamen ut hic pro cxm, male lege-
rit xcni, facili lapsu ex litterarum numeralium transpositione. Noster autem Adonis elogium ita
contraxit, ut solam aetatem et in eremo commorationem excluserit. Hactenus pro textu nostro,
quem genuine Usuardinum esse constat et ex Adone ferme ad verbum acceptum. De Actis non
et
loquor, vitae geminae, a Bollando editae, illustratae et vindicatae, nihil magnopere est quod a recen-
tioribus aut opponi aut superaddi possit. Sed quid causaj esse dicemus cur Melchiadem Papam orai-
seritAdo, a Beda quem describebat, imo et ab Hieronymianis aliisque antiquis disertissime notatum ?
Rursus unde Hyginius substituitur, vetustioribusomnibus incognitus'Malo fateri ignorantiam quam
conjectando hariolari. Est praeterea in eodem Adone quarto loco, adventio sancti Hermetts martyris.
Sed annuntiationes illae ambae ab Usuardo plane reticentur. De adventione Hermetis legi possunt
Rosweydi annotationes ad Adonis Martyrologium pag. 225, et indiculus noster Praetermissorum hoc
die. Cur in Romano moderno Paulus ad xv Januarii translatus sit, cum priores omnes dies
alio

officio ecclesiastico impediti sint, clarius est quam ut explicatione indigeat. Wandelbertus sic hodie

Melchiadem et Paulum conjungit :

Quarto Melchiades, Paulusque eremita, beato

Sublati fiue, xtherea Uetan-tur iu arce.

AUCTARIA.

ANTVEKP-MA.i.Servato Usuardiordine, Adonis Edit. Ultraj-Belg. In Paulo etiam Adoniani

Textus
textum ei ferme supponit : Natale beati Ni- sunt ut supra, sed habent, sexto decimo. Tum
chanoris, qtti ttnus fuit deseptcmdiacontbiis iirunis. inserunt secundo loco Ronue, sancti Agatonis Agathonis.
:

Hic gratiufidciet rirtute adnuraiide (admiraudus), Papae. Tertio loco Nicanore, pure. Infine: Apud
apud Cyprum gloriosissime coronatus est, ubique Bituricas, natale beali Wilhelmi, episcopi et con- Wilhetmi.

venerabiliter sepultus. In Thcbaida, natale beuti fessoris, vita et miraculis gloriosi.

Pauli primi heremiUe, qui a sexto (omissa est vox Ultraject. et Levd-Lat. Proxime superiores
decimo) xtatis su.t anno, usque ad centesimum ter- excedunt in eo quod de Paulo adjieiant Pallium oe 1'auiu :

tiunt decimum, s,dus in eremo permansit. Cujus ani- autent ejus de foliis palmarum contextum, idem An- uberius.

mam etc. tonius suisusibus, inomnibus solemuilatibus vendi-

Roswevd. Apud Tltebaidem, natale. . Qui u xv

. cavit. Hujus sunctt viri vitam cum Hieronymus

llygini. xtatis suee anno usque ad cm soltts,etc. YginiPapx descripsisset, uii Obsecro ut quicumque hxc legc-
:

el confessoris. De quo vide Auctaria die sequenti. rit, Hieronymi peccatoris meminerit, cui si Domi-
Item Rom.e, Melcliiudis Papx et confessoris. Con- nusoptionem daret, multo eligeret tunicam Pattli
sule Prsetermissos. Apud Cyprum, beati Nicano- cum meritis ejus, quam purpuras regum cum regnis
SlllS.
ris, qiti fittt uniis de srplem diaconilnts.
Antverp. Max-Lubec Ughellian. Passim
et Albercen et Danic. Eadem omnia habent,
sed praterea de Agathone superaddunt Qut
conformes, puro Usuardo supperaddunt Rom.v, : :

Bituricas, sancti Guilielmi epi- octogesimus primus pcst beatum Pciritm setltl
Mclclitadts Paptr. ,

scopietconfossoris. Quemultimumreoentiorimanu amws quinque, menses se-.c, dies quindecim. Vide

adiectnm invenio codici Pulsan. hoc modo :
Acta.

Eiidem dic apud Biiuris, natalis sancti Ullmi, ar-

Centclen. I,t Cypro, beal, Nichanoris, qui

«»"» ('"' ie seP"™ dy™onU>us primi, et ,na,„jr,o

chiepiscopi et confmoris.
vitam complevit. In Paulo Adomanus est, sed
Minerat Cetera etiam purus ita iinit Bittt- :

ponit, a quinto decimo xtatis anno, etc.

ricas, natalis sancti GvAUermi ejusdem urbts arclti-
Bruxei.i.en. Iii Nicanore saUs ptirus, sic per-
epUcopi, nta ci imrucnlis gloriosi. Huic plane simi-
lis est Usuardus ille, qiiem Agonibus
martyrum git : Ronue, natale sancti Ljutu Papx ct confesso- ,;„„,«
immixtum diximus. ns - Qui clerum componens, tjlicia per gradus dis-
Antverp-Max. Lovanien. Levden-Belg. et tribuit, ct itt bapiiutndum seaconfirmaudumpatrinus
leeel,
 22 MARTYROLOGIUM USUARDI.
leveti constituit. Et Romae^sanctiMelchiadisPapse. Remens. ecclesia? SS. Timothei et Apollinaris:
Qui prohibuit ne die Dominica jejunium ageretur. Amhianis, translatio corporis sancti Firmini episco- Transtatto
Dc Paulo nihil novi affert. Tum Item Ponicc, : pi ct confcssoris. Qui utpote junior, confcssoris .s. Firmini
'/'. et conj
beati Agathonis Papx. Qui dum quemdam lepro- cognomenfum habet ; sed mirnm, de eo nihil
sum oscularetur, ille statim mundatus est. De Wil- haberi in nostro Ambianensi.
helmo, ut supra. Editio Lubeco-Col. Primo loco de Paulo ea-
Hagenoyen. In Nicanore etiam satis purus dem habet qua? Ultr.uect. et Leyden. De Aga-
DcAgathone est. Tum Rnmx, Agathonis Papx, qui in sede
: thone etiam ut ibi, etc. In Nicanore satis pura est.
Apostolira (sedit) annos quinque et menses sex. Hic De Wilhelmo rursus ut citati codices.

constituit ut distinctus sit habitus virorum et mulie- Belini editio altera in hoc deficit, quod de
rum in vestibusetin crinibus. IstePapa condempna- Paulo, rfon Usuardina, sed Adoniana sit.

vit illos qui negant in Cfiristo duas esse voluntates Gjieven. Eodem die, sancti Guillelmi, quem nos
et tluas oprrationcs, in ConciUo Constantinopolitano. Gcrmani Wilhelmum dicimus, Bituricensis nrchi-
ct de Pauto In Thcbaydc. Pauli prhtii heremitx et confessoris. cpiscopi, Ordinis Cisterciensis, vita et miraculis
auctius.
Qui accusatus a sororio suo, qui hereditatem illius clari.Erat iste Sanctus fere semper hilaris rtjorun-
habrrr voluit quod Christianus esset, fugit in here- dus, quod quibusdam displicebat austeris. Item, beati
mum ; primo quidem necessitate, ut mortem camis Agathonis Papx et confessoris. Quioctavus decimus
evaderet, sed tandem necessitate utitur in volunta- post Petrum (palpabilom anachorismum nemonon
tem, xrvn annis ni spelunca quadatn iatuit, ubi
rt videt) sedit annis quinquc, mensibus sex. Ttem, beati

ille soliDro vacavit, et ubi a Dco pnne ccelestipas- Gregorii Pap.r X et confessoris, Decujus Canoni- Gregorii X
tus cst. Cujus animain... Pro cujus gloria Antfio- zatioue pridem Romse actum est. et rursus agi-
uhts iectabatur, et pro morte illius plurimum rrcrra- tur. Denique : Polieucti martyris. Polycuctl
hatur. Gujus corpus mortuum Anthotiius flexis Molan. Bituricas, natalr sanrti Guillrlmi, cjus-
fjenihns, manibus in coslum protensis, invcnit, et dem, etc. Ambianis, translationis sancti Eirmini Firmini
De Melchia- translatio.
au.ritio leonis illud sepelivit. episcopi et confessoris. Vide dicta.

Aquicinct. RomSy Hygini Papz. Hic consti- de, simpliciter. Eodem dir. elevatio corporis san-
tuit clerum, et distribuit gradus. Ha?c sunt Adonis. cti Vuasnulfi confessoris. Deindetypis minoribus: ff'ii\>nil/t

clevatio.
Victorin. et Reg. Suec signatus num. 130. Castro Divisionensi, sanctx Ftorids virginis, cujus Ftorida
Ronue, sanrti Melchiadis Papoc. meminit Gregorius Turonicus. In secunda etter-
Matric-Cartus-Ultraj. Pauliprimi eremits. tia editione. non capio, ob quam causam, Usuar-
Nicanoris diaconi et martyris, unius de septem pri- dum turpiter mutilet, expuncto Pauli elogio. Post
Potyeucti. mis. Polieucti martyris. Remittitur ad xiii Fe- rrrmitj-. de suo adjicit litteris Italicis : sed tratis-

Nearci, bruarii. EtNearci. Hunc non novi. Tum de T7- frrtur post Epiphanue a<t diem decimum
octavas
tali, etc, ex diepraecedenti. quintum mensis ejusdem. De Melchiade et Florida
Reg. Suec. subnum. 428. Itcm Bituricis, na~ in hisce non loquitur sed ex Grseco suo Horolo-
;

talis beati Guillrimi confessoris et arckiepiscopi, qui gio substituit Die decima, sancti Domitiani epi-
: Domitiani.
multis rlaruit miraculis. scopi Mrtttimc. Et Marciani presbyteri et
sancti Uarciani.
In Vatjcan. sub num. 5949. Deest ATicanoris. ceconomi magnx ecclesix. Quod aut quale extra-
Adjicitur : Rotmc, sancti Melchiadis Papae. Et ctum ex dicto Horologio habuerit Molanus, aut

Mtmoria vatalis sancti Gregorii Nazianzeni, in sanrta So- quis ei versionem suggesserit, nescio ; certe fon-
Navianzeni. phia. Quod est raonasterium Beneventi. tem non consuluisse, ex multis patet, ut alibi dixi-
Florentin. Apud civitatem Bituricensem, sancti mus exemplo hic sit omissus is, qui prirao loco
:

Guiliclmi episcopi et confessoris. ponitur, Gregorius episa>j>us Nyssenus.

III Iilus. Die 11.

n Africa, natalis beati Salvii. In hujus natali sanctus Augustinus verbum fecit

ad populum Cartagini. Apud Alexandriam sanctorum confessorum

I Severi, Leucii, quorum gesta habentur.
Petri,

Ita Proten. Hertnfen. Tornocen. -tnicerp-Moj. Pulsanen. Centu/en. Jntverp. Max-Lubee. et Vghellian.
Mancrat. Greven. et Molan.

VARIA LECTIO.In Antverp-Maj . adSalvii, additur martyris. Lego, In hujus; utNostrumex Ado-
ne sumpsisse, puto, tametsi sensus nitidior videretur si cum Beda scriberem in cujus, ut habent
Rabanus, Notkerus et Usuardini codices plures, tum Mss. tum excusi, ut Centulen. Brux. Hagen.
Munerat. Belin. etc. Carthaginis scribunt Belin. Grev. Mol. et alii, rectius codices multi cum Beda
Carlhaijine, at puriores codices nostri exigunt Cartaijini, ut habetur in textu, quamvis exactior
orthographia stet pro Carlhagini, ut scripsit Ado. Post Alexandriam inserit Antverp-Maj. natale, etc.
Dubium non est quin sit scribendum Severi, quamvis Torn.
Max-Lubec. et alii ponant Antv.
Severini; ut Muncratus legit Salini Belin. Silvii, pro Salvii. Sed nulla major variatio quara
,

in nomine Leucii, quod Usuardus hic recte posuit, forte ex codicibus Hieronymianis Adonem corri-
gens. qui praeuntem sed errantem Romani parvi auctorem secutus fuerat. Ex codicibus nostris alii
scribunt Leuei, Lencii, Lenticii, alii Gcnucii, Leontii, Loucii, Euthitii, etc, aperto, ni fallor, ama-
nuensium errore. Mirus est Pulsan. codex in distinguendistribusultimlsSanctis, itascribens : Apud
Aleximdriam,
 MENSIS JANUARIUS. 23
Alexandriam, sancti Leucii epitcopi et confessoris. Item apud Alexandriam, sanctorum confeisonmPetri
et Severini, quortm ijesta habentur. Quo tamen moclo difficultas non tollitur mox discutienda.

OBSERVATIO. Salvii memoriam in sacris Fastis antiquissimam probat imprimis Kalendarium s "' n!
Carthaginense a Mabilione vulgatum, a Ruinartio recusum, in quo hoc die clarissime Iegitur :

Sancti martyris Salvi. Apographa Hieronymiana aliis cum martyribus immiscent, utique hon Hispa-
nis sed Africanis, si qnidem in iis codieibus eontineatur. Utut fuerit, reliqui Martyrologi de eoseor-
sim et solo meminere, ut Beda, ex quo Ado, ex hoc Usuardus immutata phrasi transcripserunt :

ubi observari velim, annuntiationem apud eos ita positam, ut de mortis genere nihil elici queat.
Atque hic aperte Romanum parvum Bedae posthabuit Viennensis noster, cum in priori diserte lega-
tur In Africa, Salvii martyris. Et vero Salvium martyrem dici oportere, non Kalendarium solum et
:

Hieronymiana apographa jam citata evinctint, sed id ex Posidio demonstrat Bollandus, Sanctum
nostrum ab alio cognomine, sed eo haeretico Donatista, accurate distinguens. Mirandum prorsus quod
Rabanus Bedam describens, Salvio tribuat titulum confessoris, contra vero Notkerus, qui hunc et
Adonem pra; oculis habuit, martyrem asserat. Wandelbertus nihil in utramvis partem definit, dum
canit : Salvius hinc ternas Carthagine consecrat Idus. Nodus intricatior objicitur circa tres alios San-
ctos Beda;, Floro, et Rabano ignotos, quos itaprimoloco memorat Romanum parvum Alexandrue, :

confessorum Petri, Severi, jbttcii, insolito plane enuntiandi modo. Sequitur Ado, ea plane phrasi, Petrietsoe.
quam Noster descripsit, omissa voce natalis, mutatoque Lucii in Leucii, ut supra diximus. Idem
habet Notkerus legens cum Hieronymianis Levucii, atque ultima verba expungens quorum gesta haben-
tur. Ut clarius patescat tota difficultas, cum his compara verba Hieronymianorum primo Ioco In :

Alexandria, Petri, Severi, S. Leuci confessoris

Absolami, vcl Alolami, vel Assolami; solus codex Absotami
ct

Lucensis post Absolami adjicit quorutn gesta habentur. Quid hic jam statuas? An Romanum parvum
sua ex Hieronymianis male deseripsisse ? Idmihi non fitverosimile. An utrumque auctorem errasse?
Solita modestia hasc enodare conatur Florentinius, nec invenio hactenus quod in ejus conjec-
turis reprehendi merito possit. Castellanus Romanum parvum non unius erroris arguit nec Adoui
parcit, quod clausulam ex Hieronymianis acceptam apposuerit, quorum gesta habenlur. Et hoc
forte

quidem recte, nam si ea vidisset, non tam jejune de iis fuisset locutus. Turbat omnia titulus confes-
sorum, a Romano parvo tribus applicatus, ab Hieronymianis, soli Leucio ; isque adeo magis mirus
Romano parvo rarius recurrat aut Sancti aut Confessoris appel-
mihi accidit, quod in his codicibus et
Iatio, numquam forte sub ea notione, quam ei nos vulgo tribuimus. In ea perplexitate, malo alio-

rum conjecturis acquiescere, quam novis dubiis dubia cumulare. Sit confessor solus Leucius, forte
Brundusinus episcopus, de quo Epternacense ecgraphum meminit vin Januarii Petrus et Severus :

Alexandria? tribuantur, donenturque laurea martyrum Petrus male AlexandriaB collocatus, idem :

sit cum Balsamo et Absolamo, et Aulanensi, de quo ad Januarii sic de Leucio et Absolamo verum m ;

erit dicere, quortim gesta habentur, licet Leuciana, utminimum. correctione magnaopus habeant. Si
tanti tua interest, vide Bollandum et duos proxime citatos. Nobis si quid alicunde novae lucis afful-
serit, ea in Supplemento communicabitur.

AVCTARIA.

Quse plane novaest

Gregorii
R osweyd.
Deinde
natali, etc. Item,
:
Incipit ab Alexandrinis satis pure.
In Africa, Salvii
beati Gregorii
episcopi.
Nazianzeni
In cujus
epi-
soris et martyris. In cujus, etc.
annuntiandi formula.
Hagenoyen. In textu satis purus, plura babet
scnpi. In Pratermissis bene remittitur ad ix Maii. de Hygino, sed qua; prater jam dicta aut infe-
Paulini Tum : In Aquilegia, Paulini Patriarcha. Vide rius dicendacommemorat, referri non merentur.
tqutieien.
Acta. Matricula-Cartus-Ultraj. Salvium episco-
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. et Lova- pum facit.

nien. De cetero puri, sub finem annuntiant : Codex Vatic. 5940. Pneter Hyginum, adjicit

llyginii Rorme, natalc saneti Igini, Iginiiet Bigini, Papat Nicanorem ex die pracedenti. Deinde Natalis :

ct martyris. Quibus ex Adone addit Belin. Bic sancti Lencii episcopi et confessoris. Quiproculdu-

composuit clerum, et iistribuit gradus. bio Brundusinus erit.

Alrerg. etDANic.PIusculumadjiciunt Quioc- : Altemps. in Anglia auctus In Brttannia, : Btheuiotoi.

tavus post beatiim Petrum, annis quatuor et mensi- apud Leoministiam, passio Ethewoldi regis.
bustrilius salubriter gubernans Ecclesiam, composuit Strozz. Eodem die, gloriosissimi sancti Gregorii Gregorii
," ; "" 1

distribuit gradus, cousummatoque mar-

-

clcrum; et episcopi Xir.ian-.eni et confessoris, magistri sancti

tijrie, tandem sepultus cst juxta corpus beati Petri. Bieronymi, magrne sanctitatis oiri, viUe et virtutis
Aqones muitykum. In fine: Romse,passio sancti Forte in S. Sophia, ut heri dictum est ex codice
Bygitii papz, qin Telesphoro martyri in pontifica- Vaticano; vide supra.
tusuccessit. Edit. Leheco-Col. Sic incipit : In Oriente,

Leyden-Belg. Editio Ultra.t-Belg. In

et suiuti Balthasar regis et antistitis, qui hac die ob- Batthasar.
principio' Hyginum ponunt, quem primus codex dormivit m Domino, divino sacrifida in ecclesia

octavum post beatum Petrum, alter decimum pro- prius celebrato ac sumpto. Prseter ea quae de Hy-
nuutiat. Uterque vero in fine Hyginum denuo gino jam diximus, sic habet : Bic constituit ut ri , ;/

repetit, eodem plane modo quo liabent codices unus patrinus, cel unapatrina suscipiat puerum
media? notai. lavatum a foute baptismatisi similiterque tn confir-
Beuxellen. Primo loco refert Alexandrinos matione. Cunsummatoquc marttjrio, tandem sepul-

satis pure. Tum : In Africa, sancti Salrii confes- tus cst juxta corpm beati Petri in Yaticano. Tum
ita
 24 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Bugencii ti ita concludit : Eodem die, sanctontm Eugencii et unum conflatos. Porro de Engolismensi seu potius
Feticilafn.
Felicitntis natrtijriim. incerta; sedis episcopo, quem iu portu Yalcntia-
Greven. Balthasarem terlium fuisse inter
ait nas xxvi Junii refert Usuardus et alii passim ;

tres magos, de reliquoconvenitcum dictis, addens vide Acta Junii ad praefatam diem , et de Am-
desuo Hocetiam die, velsecundumaliquossequenti.
: bianensi hodierno plura alia a Bollando curiose
Triant
Magorum.
festiva memoria agitur trium iusimiil Magorum. in commentario prievio notata. — Pergit Gkeven
De Hygino asserit, in persectitione Severi, mar- Item Paulini Palriarchx Aquilegiensis. In Sleijn- Pautini.
tyrio coronatum melius HAGEN. Antonium scri-
; vclt,HonoraUe virginis. De hac et illo consulatur llonoralt.
psit, volens dicere Antoninum, ut Bollnndus post Bollandus. Itcm ibidem, translatio Sanetoriim Po-
Romanum statuit. De Eugentio ct Felicitate su- tentini diaconi, Felicii presbyteri et Simplicii mi- Transt. Pn-
'"""" '""
pra. Item secundum cataloqum Sanctorum martyrum. Vide Acta xvm Junii.
'

natalis litis,

Sllll-ll .-/!»- beati Snlvii episcopi Ambianensis, alias Enqolismx M*LAN. in prima editione, Belini verba de Hy-
bianensis,
civitatis, etdiscipuli ejus,martyrum, qiti secundum gino descripsit, et alio minori charactere adjicit:
alios passi sunt VI kal. Julii. En confusionem ma- Anastasii monachi et confessoris, de quo Gregorius,
nifestam, qua; forte Baronio occasionem prabuit Dialoijorum libro Ast in posterioribus,
1 cap. 8. tnastasii.

hoc die collocandi Salvium Ambianensem cum auctior prodiit, ubi expuncto Anastasio, suppo-
titulo martyris, qui tautum confessor fuit, ut suit Vigornix, sancti Eguini episcopi ct confesso-
:
(id quem
animadver- recte pnsuit Bollandus, hunc tamen diem perpe-. ris. Die uiitlecima sauctiIPatris Tkeodosiiccenobiar- Eguini.

ram servans, cum ad xxyiii Octobris pertineat, chs. Dehinc minori charactere ColonUe, obitits :
Theodosii.
ut bene observavit Rosweydus in epistola saepe Jasparis terlii Regisfestum Duplex. Cssarese I'u-
laudata, his verbisQitxvitttv 1, untle Baronius
: lestime, sancti Petri ascette, id est veligiosi, sive Jasparis
Salvium Ambianensem episcopum hoc dic Mavtij- monachi, quissepe rogatus, ut adolescentiae sueepar- Petri
"'
roloqio inscriicrii ? llabeo vetus Martijroloqiuin MS. ceret eorum cxliot ttitwitil>us neglectis per iqiiciu,
,
i

quod euni xxvm Octobris ponit. — 2 Qiwmodo eiim vciitt auritin purissimum, fidem in Christitin excelso

vocct martijrein, eum tantiim fueritconfessor, Marty- aiiiuw probavit. Recte, ni fallor, opinatnr Bollan-
roloqiojam citato attestante. — 3 Cnm ui Notis dicat dus inter hujus Pratermissos non alium
diei ,

de eo aqere Sigebertum anno Domini dccci ct idein hunc esse quam Absalmum seu Abselamum, aliis

repetalxxvi Jiinii, cum aqit de Salrw Engolis- Balsamum, etc, de quoaddiem luijus mensis m
mensi, qui martyr fuit, satis indicat Sahium Am- et hic supra abunde dictum.
bianensem episcopum, et Enqolismensem a se in

Pridie Idtts. Die 12.

Achaiam, natalis beati Satyri martyris qui transiens ante quoddam

Apud
idolum cum , exsufflasset illud, signans sibi frontem
,

, statim corruit, ob
quam causam decollatus est. Eodem die, sancti Archadii martyris, genere
et miraculis clari.

It;t legunt Herinten. Tornacen. Antoerp-bAaj. Kotweyd. Pulsanen. Antcervicn. Max-Lubee. el Ughellian,
Jlbergen. Brugcnsis, Munerat. Belin. Greven. Malan. et Agones iitartijruin. I^iiilnis uilile codices omnes in
praefationc citatos, quatenus lextuni referuntj exceptis Pratensi ei Aquicinctino, ni statiin dicam.

YARIA LECTIO. Rosweyd. nonnihil a puritate deficit dum sic incipit : Sancti Salyri martyris,
civis Arabiec, qtti, etc. Usuardus certo legit : Apud Aehaiitin,
Adone reperit qui Bedam sc- ut in ;

cutus est, tametsi in Romano parvo inveniret, Antiochis. Quid in Beda et Adone significet civis
Avabiee hactenus quasritur, ego cum purissimis nostris codicibus tum manuscriptis, tum excusis eas
voces omisL, nec dubito quin id ab Usuardo factum fuerit, idque merito : neque enim, ut bene ad-
vertit Castellanus, recte quis regionis alicujus, sed urbis civis dicitur. Sunt qui cum Rosweyd. et
Belino scribunt, exsufflasset in illui; sed particulam in, quaj addi posset, nulli puriores codices ha-
bent, uti nec supradicti antiquiores Martyrologi. Antverp-Maj. ante sancti Avcaiii, inseruit, natale.
Porro Archadii a me in textu scriptum nemo miretur, cum lectionem codicum sequi profitear.
Controversia est super loco passionis sancti Arcadii, quem apud antiquiores Martyrologos, ex
quibus sua Noster accepit, nusquam reperies. Acta Acltaiam diserte exprimunt, in qua regione
verosimillime passum martyrem cxistimo, ut dicetur in Observatione. Hic solum agitur de positione
bt coiict in Pratensi et, quieumsequitur, Aquicinctino adjecta, nempe In Cxsarea Mauriianiee
: sed qua; in ;

Pratensi
nullis aliis codicibus, quorum longam seriem in pragfatione exhibuimus, in nullo, inquani, Usuardino
codice apparet. Est nihilominus, qui, codicis illius prsetense-autograplii auctoritate, pro dicta posi-
tione certat, ut iis compertum qui Castellani notam legerunt pag. 178. Amica ea super
re, priusquam
hoc opus serio aggrederer, disceptatio epistolaris inter nos fuit; atque hoc loco se prodidit viri
eruditissimi pro tuendo araato sibi codice studium. Cum enim inter alia, observationibus ejus
objecta, hunc ei locum produxissem, nec eftiigio pateret locus, huc demum redijt ejus oratio, quam
ex epistola Gallica ad me data xxix Novembris mdccix, latine redilo Fieri potuit, inquit, ul qui hic :

primus codicem Pratensem cum alias non nosset

Cxsareas prxter Cappadociensem et Pahesti-
descripsit,
nam, putarit Vsuardum memoria lapsum, dubioque perplexus, utram Cxsareani prxeligeret, utrumque
exduserit, ttutle substituens ; Eodem dic. Quam haec responsio rem non conficiat, nemo, opinor, non
perspicit.
 MENSIS JANTJARIUS. 25
perapicit. Viderat et legerat, quisquis scriptor ille fuerit, Cxsarenm Mauritanix alibi, et novissime
ah Usuardo expressam ix Jamiarii ; et tertio post die, si superis placet, eamdem ipsam Cxsaream,
tamquam ignotam expunxerit Malim ego ! dicere quod res est, codicem
nempe Pratensem et hic et
pluribus aliis locis in prsefatione supra enumeratis, pure et genuine Usuardinum non esse, ac
proinde merito hodie e germanorum codicum numero a nobis exclusum. Qua de re pluribus alibi
actum est.

OBSERVATIO. Hoc iterum die Bedam Romano parvo praetulisse dicendus est Ado, si vera ejus Sotyrt.
sit lectio :
In Achaia, et non potius Antiochiee, ut habent bina exempla a Bollando citata. Certum
puto Romanum parvum simpliciter scripsisse Auliochix, Satijri marttjris; quod Hieronymianorum
phrasim non redolet. Vetustissimum et, ni fallor, etiam purissimum hic est Epternacense, in quo
solum legitur In Achaia, Cyriaci, MoscentifSaturi, absque elogio, quod subinde ex Beda acceptum,
:

sed plane deformatum, in alios Hieronymianos codices importune et contra eorum stylum, intrusum
est, attamen ab Acherio ex Corbeiensi a se cdito non fideliter expunctum merito querente Floren- j

apographum in Spicilegio non integre fiiisse redditum. Vera textus nostri propago ex
tinio, istud

puro Hieronymiano in Bedam, exhocinaliosdefluere videtur. InBeda autem.satis probabiliter cen-

suere Henschenius et Papebrochius, plene et integre scriptum fuisse : In Achaia, Cyriaci, Mosanti,
Saturi civis Arabix, etc. , quemadmodum ex eo transumpsitRabanus. At Viennensis, forte ecgraphum
nactus, in quo solum legeret : Apud Achaiam, B. Saturi, etc, eumdemque reperiens in Romano
parvo, exclusis duobus prioribus, unum nobis reliquit ;
quem inde desumens Usuardus, in poste-
riores omnes transfudit sic tamen, ut quod ei redundare videbatur, civis Arabix, omnino expunxe-
;

rit.Quod vero notat Castellanus, Flori inadvertentiam, Adonem et Usuardum in errorem induxisse,
ex proeconcepta opinione supra refutata oritur non enim Florus, ut cuivis clare patet, sed Beda
:

ipse Adoni et forte Usuardo praluxit. Ad verum martyrii locum quod attinet, tamdiu de eo disce-
ptabitur,quamdiu deerunt Acta, ex quibus is solide determinari queat nec liquet hactenus unde ;

elogii suimateriam Beda acceperit. Interim nobis sufftciat et genuinam Usuardi sententiam et
ejusdem derivationera ostendisse. Wandelbertus (vere an falso, non disputo) solum hodie Cyriacum
Achaise tribuit, cujus versiculum ita contra Molanum restituit Bollandus Plebs et Achxa suum :

pridie recolit Ctjriacum. Utrum ex hoc divisionem suam hauserit Notkerus, nostra nihil interest.
Arcadii martijris primus meminit auctor Romani parvi. de quo Ado non habuit quod adderet praeter Arcaa
vulgare encomium, ijenerc et miraculis clari .-
quae verba in Usuardum et Notkerum transierunt;
nusquam expressa positione seu loco martyrii, ut proinde frustra se torqueat Castellanus ad Cxsa-
ream Maurilanix, de qua in Variantibus egimus, Usuardo vendicandam. Ex praefato codice Pratensi
atque ex paucis Actorum ecgraphis Mss., contra omnia alia, existimat haud obscure Ruinartius,
inter sincera et selecta pag. 590, Cxsaream illam Mauritanise, Achaix in Actis expressae, prsefe-
rendam ; ast ego ingenue fateor, necdum me perspicere, cur Actis ipsis, de cetero candidis et
sinceris minus fidendum sit, quam nescio quibus laciniis subinde assutis, nisi quis eodem ferme jure
Bivario gratulari velit, quod in famoso Dextri Chronico feliciter invenerit, Ursaonam Bastica:, lanti

Martyris sanguine consecratam.

AUCTARIA.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- nis quatuor Zotico, Modesto, Rogato, Castulo(si
nien. Danic
Editio Ultraj-Belg.
et tamen Africani sunt) male conjungunttir, cum ex
Post, Sdtyri martyris addunt, civis Arabix; et purioribus Hieronymianis apographis, manifeste
annuntiationibus duabus, quas ex Usuardo puras pertineant ad sequentem diem , ut cum Usuardo
habent, interponunt : In Egypto, sanctorum Pe- ibi referemus.
Petri, Ave tri, Aventini et Castoli. Accepti sunt, procul du- Centulen. Solitus abbreviator, ita habet :

tini, etc.
bio, ex aliquo Hieronymiano apographo, praster- Apud Achaiam, sancti Satiri martyris. Eodem die,

missis sociis Philoromo et Zotico. sancli Archadii martijris.

Bruxei.lex. In prima habet ut proxime citati. Acqcicinct. De positione sancti Arcadii in
Secundo loco etiam de Petro, Aventino, etc. Tum Cxsarea Mmiritanix, jam abunde supra diximus.
Pastoris •
/// Nichomedia, passio sanctorwn Pastoris
civitate Sequitur Ciritale Nicomedix, passio sanctorum
: pas torU,etc.
Victoris.
et Victoris. Remittuntur ad xxix Martii. Sequi- Pastoris c Victoris.

tur de Arcadio, pure. In fine Ilem sancti Firiaci : Matric-Cartus-Ultraj. Martianx virginis ct Marciang
episcopi. De quo vide PrEetermissos. martyris. Notatur in margine, Talianx, cum
Hagenoyen. In toto textu habet ut superiores, Romano.
immixtaannuntiatione Petri, Aventini, etc. Tum: Augensis. Civitate Nicontcdix, passio sancti

Potyeucti Item (eodem) die, 1'olinecti (Polyeucti) Caudidi et Pastoris ei Victoris.

etsoc. Florini martyrum, igne combttstortim. Item Romx Altemps. Civitate Nicomedix, sanctorum Pasto-
oia Laiicana, coronx mililum qtiadnujtiila, quos ris et Victoris. Tum addit Apud monasterium beati
:

(quas) siib Galieno imperatore, pro confcssione verx Petri Apostoli, quod vocatur Pirc ntutlic, depositio

fulci, percipere meruerunt. Sed hi marfyres ex Beda sacerdos

beati Benedicti abbatis. Cujtts vitam Beneticti.

sequenti clie Iiuc perperam retracti sunt. Ita forte Locus ab aliis vocatur Wirimttndx
conscripsit. ;

amanuensis in aliquo vetustiori codice invenerit, vide Bollandum et etiam Castellanum in notis
vel prnpria o-citautia transposuerit. Id vero ma- pag. 1S3.
gis mirandum in Baronio, qui utroque die eas •
Editio Lubeco-Col. Solito purior est, neque
coronas collocavit. Deceptum, opiuor a manu- enim Sanctum ullum adjicit; sed sub finem elogii
scripto codice sancti Cyriaci, quo plurimum se sancti Satyri, post dccollatas est, subdit, a culto-

usum fatetur, ubi milites ii quadraginta, Africa- ribus cjitsdcm.

Greven.
 26 MARTYROLOGIUM USUARDI
Joatink PP. Greven. Joannis cpiscopi, alias Papx et mar- profcssoris. Quccrit Bollandus in Prxtermissis,

Bugenii PP. tyris. I» Egypto, Aventini et Castoli. Eugenii quis hic sit Joannes episcopus Hierosolymitanus,
Papoc primi, confcssoris, qui omnibus amabilis ct eo incllnans ut ex Palfflonydoro credat intelligi
benignits t prssedit circa annum Domini dcli. Me- Joannem II, vulgo ordine xliv, sub cujus nomine
lius scripsisset dcliv vel dclv vide n Junii in : venit famosus liber dc institutione monachorum, de
Actis. Itcm, beatx ClaudUe matronse Romanse. De quo liic pluribus agere supersedeo, cum abunde
hac et Joanne Papa vido Bollandum in Preeter- dicta sint a Magistro nostro Papebrochio in tra-
missis. ctatu Chronologico de Patriarchis Hierosolymi-
Molan. Typis minorihus : Sanctorum marpy- tanis et in Responsionibus ad exhibitionem erro-
Butropii, rum Eutropii lectoris, Tijarri presbyteri ct Ohjm- rum variis locis, de quibus consule indicem ope-
Tigrii et
OlymplK. pi.r, sanctaz matrome, dc quibus in historia Tripar- ris.Ultimo loco in his editionibus a Molano
tita libro 10. De duobus primis agit hodie Bollan- ponitur Dic duodecima, sdnctx martyris Tattia-
:

dus, Olympiam remittit ad xvn Decembris. Vide nx\ qux hic de more accepta est ex Horologio
Castellani notas a pag. 179. Sequitur : Benedicti Grsecorum. De Actorum ejus cum aliis confusione
ConfessoHs, primi abbatis Vuirimundensis in An- vide Bollandum lioc die, et Castellanum pagina
glia. Cujus Beda sc cofiscripsisse fatetur historiam. 176. Demum praeter raorem in fine reperitur
Vide homiliam a Bollando editam. Posteriores Wandelberti versus :

editiones sic legunt Vuirimudx in Anglia, sancti

: Plebs Itachia suum pridie recolit Cyriacum. Cyriaci.
JoannU Benedicti primi abbatis. ltem, sancti Joannis cjti- Sed hunc versum a Bullando melius redditum
episcopi
llierosol.
scopi Hicmsoiymitan.v ecclesue, Ordinis Carmeli superius exhibuimus.

Idibus. Die 13.

omse via Lavicana, corona; militum quadraginta, quas sub Galieno impera-

Remigii,
R tore, pro confessione verse fidei percipere meruerunt. Pictavis civitate,
natalis sancti Hilarii episcopi et conlessoris

quadriennio apud Phrygiam relegatus, inter alias virtutes

suscitaverit. Remis metropoli; depositio sancti Remigii episcopi,
,
qui ob catholicam fidem
, fertur quod mortuum
viri eximice virtu-
tis. Cujus sanctitatis praeconium, merito credulitatis suae, gens Francorum debitas
venerationis cultu celebriter recolit.

Ita Praten. in prima puritate, llerinien. Toniacen, Munerat. Greven. Molan. cl Agones martyrum.

YARIA LECTIO. Inter codicera Heriniensem et reliquos ea hoc die dissonantia est, quod iste
cetera quidem iutegerrime Usuardi textum referat, sed cum provincias Remensis fuerit, ut
alibiostendimus, id singulare habet, quod Remigii sui annuntiationem ceteris primo loco prajfigat,
et pro episcopi, inserat Fruncorum Aposloli. Scribo Galieni ut p?ssim codices habent, licet in nonnul-
lis secunda manu id correctum inveniam. Tornacen. pro, vrtw fidei, posuit Christianx fidei. Idera :

communior uti et purior textus nostri

Pictavis civitale, bcati llilarii, omisso, natalis, sed prajferenda
lectio. Typographorum vitio fortasse tribuendum, quod apud Muneratum non legatur metropoli.

Greven. et Molan. de Remigio, post episcopi, addunt et confessoris. In Molano autem post confessoris,
non habetur viri, et apud Grevenum post merito credulitatis, deest sux. Seripsit olim Bollandus, in
Pratensi codice hoc die legi : In menie Verziaco, sancti Viventii confessoris. Quo ex capite vetusta-
tem illius impugnat. Sed id refellit Castellanus, tum in notis pag. 200, tum per litteras ad me
datas, diserte asserens, verba codici Pratensi, recentiori raanu esse adjecta, quod in antigrapho
illa

nostro explicatum non erat, atque adeo Bollando, qui aliud numquam viderat, condonandum. Hac
causa superius notavi, me Pratensem codicem inter genuinos computare, sed cum hoc addito, in
prima pnritutc.

m Vilitum, OBSERVATIO. Coronee militum XL, meminerunt Hieronymiana omnia a Florentinio vulgata, in
quibus etiam exprimitur via Lavicana, prseterquam in Lucensi, ubi via Latina. De illis nihil i»
Bcda aut ejus sequacibus Floro et Rabano. Porro coronum non magis hic quam prima Januarii
martyrem esse, clarius ostendit Roinanum parvum, dum ita loquitur Romat via Lavicana, militum :

xl sub Gallieno imperatore; quaj ex hoc ab Adone descripta sunt, prafixo militibus nomine cororne,
quod a Nostro servatum est, sed mutato, ut patet, casu et nurnero, nam qui in Adone videtur esse
genitivus singularis, is in Usuardo rectus
numero, contra communiorem sanctos
est in plurali
annuntiandi modum cetera etiam paraphrastica elegantia modice ampliata sunt. Nimium,
;
nisi
fallor, sapere voluit Notkerus, et hic et i Januarii coronam a militibus segrcgans,
etquidem hodie
Secundum Hieronymianorum in Secundinam commutans, hoc plane modo Romx, etc. Secundime :

Coronx et militum quadraijintu, tub Gallieno imprratore. Quae de inclitissimo Pictaviensi

antistite
llitani. Bilario dicuntur, ea a Beda primum scripta sunt, ab Adone nonnihil aucta et ex hoc
a Nostro
accepta, ubi rursus ex collatione perspicis Flori phrasim ab Adoniana et Usuardina
plurinium

discrepare.
 MENSIS JANUARIUS. 27
discrepare. Notkerus Adonem hic etiam. non Rabanum secutus est. Romanum parvum brevissime
posuerat : Piclavis, sancti Hilarii. Hieronymiana autem Pktavis. : depositio S. Hilarii episcopi et
confessoris ; uhi observa confcssaris appellationem peculiari sensu ab Hieronymo aliisque PP. Hilario
tributam, ut notavit etiam Florentinius. Ceterum gloriosissimi catholicae fidei contra Arianos
assertoris Acta diligentissime illustravit Bollandus; Castellanus paucula curiose adnotavit; at rem
omnem fuse complexi sunt eruditissimi PP. Benedictini
nova vita a se concinnata et postreraae in
Hilarii operum editioni. a se itidem curatae praefixa nec minus accurate Tillemontius tomo 7 a ;

pag. 432. Praetereundum non est metricum Wandelberti encomium :

Idibus Hilario Pictav.r militat urbis

Plebs devota, suo pastor quam fuhit honore.
De Rcmirjio, celeberrimo altero Galliarum priesule, nihil hodie antiquiores memorant, si Florum Hemigli.

in Bedre auctario excipias, qui Srtnctum brevi elogio, sed ab Usuardino diversissimo, prosequitur.
Apographa Hieronymiana, nescio ob qnam causam. Remigii ve! Remedi depositionem transferunt ad
xv Januarii, iterumque cum reliquis omnibus Martyrologis annuntiant I Octobris, Germano, Vedasto
et Piatoni conjunctum, nulla facta mentione translationis, ut ibi dicetur. Certum est Kalendis
Octobris Remigii festivitatcmrecoli, nt habet Martyrologium Romanum, sic taraen ut notet Mothe-

rius noster in nuperrima versione Gallica, id intelligendum de locis, ubi ritus Romanus receptus
est, cum Remis, totaque Remensi dicecesi et religioso et solenni cultu, seu, ut loquimur, de prae-

cepto, hac die Remigius celebrari consueverit, quamvis et ibi et tota Gallia officio duplici ipsis illis
Kalendis Octobris honoretur. Plurima alia Remigium ejusque res gestas spectantia vide apud Clar.
Castellanum primo suo Bimestri a pag. 223. Ultima Adonis commemoratio est de Vero, Viennensi
in Vtri.

episcopg, sed lirec ab Usuardo omissa, ut non semel in decursu factitatum invenies, praesertim dum
de Viennensibus cpiscopis agitur. Rationem divinet qui voluerit. Verum qua? ab ipso Usuardo relicta
sunt, in Auctariis ut plurimum restituta a posteris invenimus, ut de Vero, cujus nomen hinc inde
immutatum est, mox videbimus.

AUCTARIA.

Pratf.n. Jam diximus in eo codice recentius Soli Rabano inter antiquos notus est Agritius,
adjectum : In monte Verziaco, sancti Viventii quera mavult Bollandus Atjreecium dici. In vero
confessoris. Adone eum Baronius non reperit, censetque
Antverp. Maj. In prima Adonianus est, sim- etiam Mosander adjectitium esse qui citatur ;

pliciter scribens, sub Galieno imperatore. In se- Beda, genuinus non est. De patriarchatu Antio-
cunda purus est. Tertiam sic corripit : Remis, cheno videatur Bollandus. Pauca alia notavit

natale sancti Remigii episcopi ct confessoris. Vide Castellanus pag. 198. Versiato, natale .S. Vin-
Adonem Mosandri. centii confessoris Christi. Ipsodie, sancti Longisi
Rosweyd, In xi. militibus etiam pure Adonia- Non Longini, ut Albergensis.
confessoris.

nus est. Tum lilteris rubris majusculis inserit : Lovanien. Differt a prioribus, quod oraittat
Oct. Epiph. De Hilario. recte. Tum : ApudVien- longiorem de Agritio historiam.
nam, snncli Severi episcopi, qni preesedit ecclesix Centulen. In prima Adonem sequitur. Tum :

posl sanctian Eventium. Haec ex Adone accepta Pictavis, sancli Ililarn episcopi et confessoris, />'/<

sunt, sed corrupto nomine. Tum Rsmis, irausla- : et virtute magnifici. Rcmis Francorum metfopoli,

tio sancti Remigii archicpiscopi et confessaris.

depositio sancti Remiijii iircliicpiscopi rt confessoris.

Pulsanen. I ii textu nnn omnino castigatus, Ambianis, inrentio sancti Firmini cpiscopi. Inuentia
Firmim
secundo loco inserit Eodem die, octava sacratis- : Bruxellen. Incipit : (tctava Epijpliauix Do-
Octavz
Epipli. simx Domini ac Salvatoris nostri apparitionis. In niini. Secundo loco de Agritio fuse ut supra.
fine autem adjieit Hujus tamen sancti viri festum
:
Tum Remis, depositio sancti Remigii archiepisco-
:

celebratur Kalendis Octobris. Vide Observationem. pi, vni eximUe virtutis, qui hac diefeliciter migra-
Antverp. Max-Lubec. et Ugheli.ian. Toto nt ad Dominum. Sequitur de Hilario, fere pure.
textu satis puri, iu fine adjiciunt : Verziaco, natale De xi. martyribus agit ultirao loco. Demum adji-
fivcntd. sancti Viventii confessmis Chrisli. Ipsodie, saucii cit Apud Viennam, sancti Severi episcopi, qui
:
Sevcri

Longisi. Longisi vel Longisii confessoris. Bollandus Leogi- post beatum Evt ncium, ecclesix ilh digne prssedit.

sokm vocat, queriturque uihil se de eo aliud nac- Vide haec supra, et purius in ipso Adone. Ver
tum prseter nudum nomen in Martyrologiis. Vide tiaco, sancti Vincentii confessoris Christi. Tpso die,
sancti Longisi Item sancti Firmiui
Castellanum pag. 200 et 201 ubi Launogisilus, etc confessoris.

Antverp-Max. Leyden. Albergen. Danic et CpKC,'/!!.

Editio Ultraj-Belg. Incipiunt Octava Epi- :

Hagenoyen. Oclava Epiphanix. hto die, ut

est memoria trium Triuill

Chrysostohius dicit, specialis
phani.r. In xi. militibus et Hilnrio puri sunt. Se-
Regum. Quorum primus obiit orando in Circumci-
quitur : Remis metropoli, depositio sancti Remigii

episcopi. viri eximix virtulis. Hujus translatio agi- sione, alius m Epiphania, tertius veno hodie, Et
quia tunc illorum memoria agi »>>" poti st,ideo »»»<
turKatendas, vel Kalendis Octobris. Tum :
Treve-
admiranax Constantinopolitana ecclesia ilterum agit memoriam
Agritii. ris, sancti Agrilii episcopi et confessoris,
et doctrinee viri. Qui cum esset Anlio- ct feslum. Quomodo liarc concordent cuni diciis
sanctitatis
petitionent sancUe Hele- superius de tribus Magis, equidem non video
chen.r civitalis prxsul, ad
n Silvestro Papa ad Treveros con- sed satis usitatum est codicis hujns auctori inii-a
n.-r, missus est

post tempora sanctqrum Eucharii, adferre, quaa nusquam alibi reperias; nedum
vertendos, qui
Valeriiet Mntcnu ad pristinum paganismi vomitum quaerere velis, cum saepe nec verisimilia sunt.
De Agritio, superius dicta nonnihil interpolavit.
ej- magna parte redierant : ubi vir sanctus, ui alter
Eucharius, poputum ab antiquo errore ydolatrim Sequitur de Hilario et Remigio etiam paulo
(idololatria?) eripuii, ibique in pace vitam finivit. auctius. DeViventio et Longiso, utsupra.

Tomus VI Jumi. 17 ACQI 1CINCT.

 28 MARTYROLOGIUM USUARDI.
AcQUICINCT Ambianis, invenlio corporis beati Cliristi, qui ad prxdicationem beali Grcgorii cre-
marlyris. didit. Qttem cenlcsiino vigesimo statis sttx anno
Firmini episcopi el

Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130. defunclttm.apud Gravionem castrum bealus Maxen-
tius ablms scpclivit.-De Longisio, ut supra.
Eodem ilie, sancti Politi.
Belin. Initio habet de Octava; et in fine
Matric-Cartus-Ultraj. Oclava Epiphanix.
subdit Ipso die Versiacho monastcrio, sancli
Htlarii episcopi el confessoris. Remigii episcopi et :

Apostoli Frtincoritm, eximix sanclilalts. Viventii Vincentii confessoris.Pro Viventii.

Greven. Post Octavam, de Agritio fere agit
confessoris.
Bigotian. qui fuit Patrum Coelestinorum, si- ut supra. Tum Vernaco, natale sancti Juventii
:
Jtwentii.

gnatus P. 5 Eodem die, Longisii confessoris.

:
prcsbtjtcri el confessoris. Qui Samaritanus genere
miraculis clarus', auno
Codex D. du Cheval. signatus B ; Veniaco, in pueritia conversus, vita et

natalesancti Yiveniii. etc. ; et de Longiso, ut su- viix sux cxx apud Grnrimtcni castrum, ttbi sauctus

pra. Bilarius Pictavertsis, locum ei manendi dederat, a

In Vatican. num. 5049, deest Remigii, adji- lnnlo Maxentio abbate sepultus esi. Videatur Bol-

citur : Nalale sancli Foliti marhjris. landus hoc die et Castellanus in notis a pag. 108.

Altemps. In Scolia, eivittite Glnsguensi, sancti De Vero, ut Ado. In Scotin, saiicii Kenlhegerni Kenthegerni.

Kintengcrtti Mumjunti episcopi ct confessoris. episcopi Glascoensis et confessoris. Longitii con-

Kinlengcriti stve
seu Mtin- beatx memorix Goiefritti.
Vide Grevenum. fessoris. In Eistadensi aenobio,
(lltllll.

Florentin. Prseter memoriam Viventii et Godrfridi comttis Capenburgensis.

Loncisi, pro quo Longii scribitur, sanctam refe- Molan. In prima et puriori editione adjicit

runt aliis ignotam : Romx, sanctx Demitrix mnr- Octava Epiphanim. Ipso die Versiacho, snncti Viven-
tifrts, qux sul) Juliano apostata passn est, el a sanclo tii confessoris. Treberis, beati Agritii episcopi et

Joanne presbytcro est sepulta juxta palatium Juliani. confessoris. Hic diim essct patriarcha Antiochenus,

Excusus habet Lucinni. per bcnlnm Helcnam, ob raboratioitcm ftdei cutlia-

Codex Castri Karoli. Dedicatio basUicx sancli licx atl eamdem iirlieni transmissvs est. Tum mino-
Petri Balmensis ccenobii. ribus typis : I" territorio Leodiensi, oiriit Jutta
(Ivettaj rcclusu, vidua rnhlc sancta. Editiones pos- Iveltx.
Editio Lubeco-Col. Incipit Octava Epipha- :

nix Domini. In xl militibus et Hilario satis pura teriores denuo corruptae sunt. Praefigitur aliis

est. Tum : Remis metropoli, dcpositio sancti Re- litteris Ociava Epiphanis. In lextu expunctum
DeRtmigio. migii episcopi, viri c.iimix virtutis et sanctitatis. hic est Hilarii elogium, additumque Differtur in :

Hic Francorum ijentem idolorum cultui dctlilum, diem sequenlem. In fine, de Viventio et Agritio,

una citm rege eorum convertit ad Christum, et utin priori. De Vero, ex Adone. Tum ex Horo-
septuaginta annos et eo amplitts iu episcopaiu exple- logio : Die dccimn tertia, sanctorum marlijrum
vit. Ihc inter cctcru miracttla pttcltam a morte su- Hermyli et Stratonici. Demum typis minoribus, de Hermyti.
sl
scitavit. De Agritio habet quae superius descripta Kcnlcrgcrtio ex Greven. Quam in priori Jttttam
sunt. Deindede Viventio sic loquitur : Verziaco, vocavit, hic scribit Juetam.
natale. sancti Viventii presbijleri et confessoris

XIX Kal. Die 14.

pud Nolam Campaniae, natalis sancti Felicis presbiteri et confessoris, de quo

Eufrasii.
A
atque eductus
beatus scribit Paulinus, quia
et cocleis et testulis
sit. Eodem
superpositus jaceret
cum

die, sancti Eufrasii episcopi.

a persecutoribus in carcerem mitteretur
,
per noctem ab angelo solutus

Ita scripsisse Usuardum probant Hertnten. Tornacen. Putsanen. Betin. Gicven. et Mnlan. qui purum refe-
runt, ei alii permulti qni in paucis duTerunt, ut tnfra patebit.

YARIA LECTIO. Legojjresiitert, non episcopi, ut Pratensis qui titulum hunc apposuit contra codices
prope omnes tuin manuscriptos tum excusos. Necauctoritatem facit quod in codice Aequicinctino,
recentiori manii adscriptum sit, posse episcopum dici, cum certum sit. eam dignitatem, licet oblatam,
numquam a Sancto acceptatam fuisse. Sunt qui martyrem dicant, inter quos Bclin. nonniliil ab aliis dis-
crepans. dum scribit, suncti Felicis tn Pincis, presbyteri ci martyris. De eo titulo videndus Bollandus et
scriptores alii infra citandi. At quod additur, in Pincis, eruditos non modice vexat. Letrendum puto
tn Piucis, ut censet diligens harum rerum scrutator Castellanus. Verum utrovis modo legas, ad No-
lanum ea positio miniine pertinet, ut accurate discutit Bollandus commentarii praevii § 6. Iteni Rui-
nartius inter sincera et selecta a pag. 255, in admonitione praevia. Diversitas est in descriptione
testimonii Pauliniani. Greven. et Molan. habent : De quo scribii beatus Puultuus episcopus. Pulsanen.
De qtto sic scribit, etc., Praten. legit ttntistes Paulinus. Sequor Herinien. et Tonacen. et Pratensem
ipsum, quod positionem verbi attinet, et sic puto legisse Usuardum, non solitum verliis eorum se
adstringere quos describebat. Coclcis scribunt omnes, quid purior orthographia exigat dicere super-
sedeo. Eductussit legit Beda, legunt puriores omnes codices, quidquid Pulsanen. et alii habeant,
eductus est. In eodem codice est Efrasii. scribo cum aliis omnibiis Eufrasii, exceptis Greven. et
Molan. qui male Eufrosii. Alii inallent Euphrasii. Si radicem graocam appelles, quasi a tpaAZn ety-
mon ducat, non magnopere obluctabor, quamvis probe sciam, plurima hodie nomina perenuntiari,
lutine Plt, quae sane littera in Francicis, Hispanicis, Germanicis aliisque nominibus plane redundat.

Quidni
 MKNSIS JANUARIUS. 29
Quidni enim rectius Alfonsus, Arnulfus, Adolfus, Rudolfus et id genus
alia. sio scribantnr, quam per m
graccum cnm quo nullam prorsus nffinitatcm contraxerunt.
;
An contraxerit Eufrasius ex Observa-
tione statucre poteris.
Superest Variatio prajcipua, qua rursus Pratensis codex a reliquis
deflectit, secundam annuntia-
conim
tionem sic formans Item, eodem die, tancti Felicis presbiteri et confessoris.Vides Sanctum
:
ambiguum Pratensm.
et mdeterminatum, quem Usuardus, mca quidem sententia,
hoc die non posuit. Ego proinde reli-
quos codices omnino prahabendos censeo, quibi.s conformis est textus
noster, quomodo Usuardum
scnpsisse milii semper persuasum habui. Nihilhominus ne
opinioni propri.-e nimium fidere viderer, vo-
luiprcetensum autographum per Castellanum consulere. Is vero xxxi Julii mik-cix
respondit, de'pre-
hendisse se inductam in prafato codice seu erasam priorem
annuntiationem, sive ea Eufrasii fuerit
sive cujuscumque alterius, et positam desuper alteram
Feticis presbiteri rt confessoris, merito a nobis
rejectam. Putat etiam deletum in prima nomen presbiteri et inscriptum episcopi,
unde rursus patet
genuinum esse nostrum Usuardi textum et qua parte Eufrasium memorat, ex Hieronymianis;
ac-
ceptum, ut videbis infra.

OBSERVATIO. Tam illustrem encomiasten nactus est Felix Nolanus, ut vel ex eo capite semper Feticu.
tota Ecolesia catliolica fuerit nominatissimus.
Kalendarium Carthaginense. in editione Mabilio-
nis eum recte collocaf
xix Kal. male Ruinartianaxvm, expressishisterminis. sancti Felicis Nolensis.
Est et verosimiliter idem apud Frontonem et Allatium. Sacramentaria invenies apud Florentinium,
quibus accedere potest, quod ab annis paulo plusquam xxx cdidit Joseph Maria Tliomasius nuper a
S. D. N. Papa Clemente XI in Purpuratorum numerum adlectus. Accinunt Martyrolngia omnia,
imprimis Hieronymiana Nolie Campanix, S. Felicis, relpassio S. Felicis, ubi tangi vides difficulta-
:

tem pridem examinatam, sitne martyris, an solum confessoris titulo insigniendus, de qua re vide Bol-
Iandum et post eum Florentinium aliosque jam citatos aut brcvi citandos. Ut paucis dicam, compe-
tituterque titulus, ad utramque Sancti gloriam comparatus, qttod sic fusins explicare opus nonest.
De episcopatu in Variantibus diximus. Romanumparvum sic habet Nolv, Felkis presbyteri, m Pin- :

cis sepulti. Unde fortasse Adoni data occasio, Iongiori sua liistoria Felices confundendi, quod eum fe-
cisse Bollandus ostendit, feceruntque et codices nostri aliqui. niniinm in bac parte Adoniani. Notke-
rus eamdem fere est, Adonem hic denuo potius quam Rabanum imitatus. Elogium
viam ingressus
breve, elegans verum Felici concinnavit Beda, qui Sancti vitam, a Paulino versibus illigatam, so-
et

lutaoratione reddidit. Atquehoc ipstim estelogium, qttod ex ipso Noster, relicto Adone, descripsit.
Rabanus Bedam etiam de more sequitur, sed dum prarter Nolamim nostrum, Felicem alterum illius
germanum accersit, evitata Adonis Charybdi, in Scyllam incidit, ut ex Bollando facile intelliges. An
scopum melius attigerit Florentinius, Felices suo modo distingttens, in Supplemento examinan-
erit
diim ; ubi usui essepoterit Ruinartii admonitio superius laudata, et vita Gallice a TiOemontio erude-
rata tomo 4 a pag. 226. Hsec de Felice Nolano, seu mavis Pauliniano satis dicta sint, saltem pro
hoc nostro institttto. Wandelberti versiculos accipe :

nonam et decimam constat Februi antc Kdtendas

Q/iuni

Esse diem, Felix sacer et confessor adornat. '

.
sacerttos
In Hieronymianis ultimo loco constanter ponitur. Eufrasi, vel Euphrasi Episcopi depositio, queni Eufrasii.
mirum est in notis Euphratem vocari a Florentinio, quide cetero non mtiltum producit, quod ad
Sanctum cognoscendum referat, prater id quodei Bollandus suggessit. Baronins Galesinio nimium
confisus, Eufrasium in Africa collocat, et cum Euchratio, forte melius Enchratio, confundit, ad
quem exstat Cypriani epistola G2, quique Concilio. Carthaginensi sub eodem Cypriano interfuisse
reperitnr. Interim circa prsefatara Romani Martyrologii positionem, tria indicat Rosweydus in ssepe
laudata manuscripta epistola, quce bic prastereunda non snnt. Notat itaqtte : 1 omnes libros habere
Euphrasium Episcopum, nou Euchratium, ui nulla suspi io i sse i de Eucrathio, qui inter-
fitit Concilio Carthaginiensi. 2 Baronium — hic in textu addidisse de suo, in Africa fpoterat dicere oxGa-
lesiitin acrepis^f) quml nbrsi nb oninibm veteiibus libris, iinn eiiam ab ipso Martyrologio Romano Belini,
quod Baronius recensendum suscepit. Sed quia ijisi
1

putavit, hic Eucratkium quem uliiiiuh- con-

inserere,
slnt in Africa vixisse, ideo, in Africa, textui qutiqur inseruit. — 3 Existimo Rosweydus, de
hic ngi, inquit
saiuio Euphrasio \m episcopo Claromontano, qui obiil anno dxlviii, de quo Greg. Turonensis lib. 2 hi-
ston r Francorum cap. 36, et lib. 3 cap. 2. Hsec a Rosweydo recte observata esso, conficiesex Castel-
lano pag. 245. Potuit hic npud Bollandum Rosweydi opinionera invenisse, quae ilii non omnino ad-

mittitur.At veram eamesse et unice veram.vixeqiiidem dubito. Fatetur ibi Qastellanus, Eufrasium
ab Usuardo referri at forte tunc non adverterat abesse illum a prsetenso autographo, nisi forte certo
;

supposuerit ab Usuardo ipso prima manu positum, a recentiori erasum, quodmilii exploratum non
est. Seqtiitur in Adone : Apud Viennam, sancti Caseldi episcopi, apud Mosandrum Caldeoldi, apud CiurMi.
alios Eoldi ; sed de eo tacet Usuardus, utjam non semel diximus, Viennenses Sanctos ab eo ssepe
prateriri.

AUCTARIA.
Praten. De ejus auctario jam abunde diximus. remittimus. De Eufrasio non loquitur, sed se-
Notari ltio meretur, quam diversis modis cundo loco sic habet : Eodem die, natale sancti
Felix ille alter, quiscumque sit, annuntietur. Clcri diaconi de anliquis, quipost multa tormenta Cteri.

Ahtverp-Maj. De Felice Nolano multa ex inmare pwcipitatus est. Vide vn Januarii. Tum :

Adone describit, quod et alii codices faciunt, sed Aput Spoletum, passio sancti Pontiani martyris, l^ontiani.
ne frustra liie cbarta impleatur, atl ipsum fontem I tonim imperatoris, sub judice Fabiano,

A multis
 30 MARTYROLOGIUM USUARDI.
A multis huc retractus est Clerus,
codicibus lata sunt Mediolnnum, et de Mediolano Trajec-
forte quod Rnbanum secuti fuerint. Vide Usuar- tum infcriiis.
dum xix Januarii. Aquicinct. Cum Pratensi convenit in expun-
Rosweyd. Idem habet de Pontiano. Deinde gendo Eufrasio. Hoc tamen discriminis est in
etiam de Felice Nolano plura ex Adone. Felice, quod in illo prima manu sohim scribatur,
Agones martteum. Usuardus, qni bic inser- sancti Felicis presbiteri et, quibus recentior cala-

tus est, primam annuntiationem puram refert mus addidit, martijris, Romj°, sub Dioclctiano :

sed omisso etiam Eufrasio, alteram sic fingit : verosimiliter ut de Portuensi hsec dicta acci-
Feticis in Itrm Romr, passio alterius Fclicis presbyteri, qui pias. Hic ferme solus eum Pratensi tribuit Feli-
Pmcis. Nolano titulum episcopi,
dicilur Felix in Pincis. ci

Munerat. Agit de soloFelice Nolano pure, VlCTORIN. et Reg. Suec. subnum. 130 Spo- :

nihil prseterea, forte qnod dubitaverit utrum leti, sancti Pontiani martyris. Male scribunt Po- Pontiu
Eufrasium, an alium Felicem prseferret. iiani et Pociaiti. .

Antvf.kp. et Max-Luhec. Puri in textu, post Matric-Cartus-TIltraject. Fclieis iu Pincis

Clcri. Eufrasii cpiscopi, adjiciunt Cleri diaconi, sine co- confessoris. Pontiani martyris festum celebre in
pula. civitatc (nempe Ultrajectina) propter prxsentiam
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. et Lova- corporis cjus, quod est in ecclesia sancti Martini.
nien. Incipiunt a Pontiano cum eo ipso elogio, Qu;e ad marginem adjiciuntuv.
quod ab Usuardo refertur xix Jannarii, ut hic In Vatican. num. 5049, Deest Eufrasa. Ad-
describere opus non sit. Secundo loco, Rom.r via jicitur : Natale sancti Felicis nt Pincis. Beneventi,
Portuensi, ioco gui Pincis dicitur, natale sancti stincti Memoris episcopi. Hic aliis ignotus est, et Mcmor
Felicis presbiteri et martyris. Qui Diocletiani et a Bollando inter Pnetermissos computatur.
Mn.rnuitini imperatorum tempore, capitis amputa- Florentin. Rom.r. siiuit: Fchiis iu I'nicismar-
tione, gloriosa morte coronatus est. CEdipo opusest tyris. Tum Strozzian. In Sardinia, beati Eplnjli Epliyti

ad discernendos Felices, quorum duos hoc die (velEphysi) marltjris. Alii Epltijsium vocant,
apud Bollandum invenies; septem alios inter aguntque de eo postridie.
Praetermissos. Ceterum Portuensis ille, tamquam Eihtio Lubeco-Col. Incipit a Felice Portuen-
Adaucti socius, ad xxx Augusti reniittitur. Non si, inserens praeter dicta, quod Draccojndiceprt-
recte, opinor, nec video quo id fundamento Bol- sidenle, captlis, etc. De Nolano, post eductus est,
landus dixerit. addit : Tundem pace reddita, ud ecclesiam suum
Albergen. De Pontiano nihil habet, incipit a rediit, ct ibi nt pacc quievit. Nunc Dominica die,
Felice Portuensi, de quo ut pracedentes. In etc. In quitus Ado Felices confudit. Tum Eodcm :

Nolano purus. Tum : Enfrasn episcopi ct Cleri die, sancti Eufrasii episcopi d Clcn Diaconi. Item,
diaconi. inventio sancti Firmini episcopi et martyris. Ad- Firmini
inventio.
Danic. Incipit eodem modo, et in reliquis con- dere poterat cum Greveno, Ambiauis. Bollandus
venit prieterquam in fine, ubi cum aliis quatuor die prsecedenti (nam et ibi Firminus recurrit)
sic habet : Enfrasii episcopi et Cleri diaconi ct inter Prjetermissos Firmmum Ambianensem cum
martyris, unius de antiquis, qui post multa tormenta Usuardo ad xxv Septembris remittit. Hoc die agit
in mare martyrium consummavit.
prsecipitatus de alio sancto Firmino Gabalitanorum episcopo,
Leyden-Belg. et Editio Ultr.uect-Belg. de quo Castellanus pag. 247.
Pontianum habent prinio loco, sed expuncto plane Bei.in, editio altera, in fine habet Eodem :

elogio. In ceteris ut superior et quatuor alii. dic, sancti Eufrasii cpisct-ijti ci Clari diaconi.
Centulen. Apud Nolam Campani.r, suncti Fe- Greven. Cleri diaconi. Rntn.r viu Portuensi,
Apud Spoletum, sancti Pontiani
licis, confessoris. loco fjtti Pincis dicitur. natalis sancti Felicis jircs-

martyris, temporibus Antonini imperatoris. Eodcm ttitcrt ct martyris, gcrmani beati Felicis, de quo
die, sancti Clcri diaconi et martijris de antiquis. si<i>ra. Htc sub Diocletiano ct Maximi. Draccoju-
Ipso die, snucti Eufrasii episcopi. Ut de Clero se- dicc prxsidente, post equulei tormenta, capitis, etc,
mel dicam, is hodie a Floro etiam ponitur, di- Apud Spoletum, sancti Pontiani martyris, quem
verso iterum elogio ab Usuardino, quod retuli- Usuardus 111(111 xiv Kalend. Febrmrii ponit, die
mus vn Januarii, ubi vide sis observationem no- quo fut aliquibns placetj sepultus, ltt>< vero /<nssits
strain. fuit. Adonem indicat, apud qnetn ita legitur
Bruxellen. Recte et pure incipit, sed post xix Januarii : Consummavit autem martyrium
eductus sit, addit : Qutque post gravia qus pro xix Kalend. Februarii, el sublatum corpus ejus a
Christo patienter tormenta tulerat, felicia regna Christianis, scj<<tli<<tii est \\ Kal. Ce.lebris vero dies
ipse vere felix conscendit, lepult ,
i I ixtaur- ipsius agitur^xiv Kal. (ita legil Rosweydus, non
bem iu !•••<>. quidicitur Pincis, ubivirlutibus fulget. xvi, ut citat CastcHanus) Februarii, quando ite-
Apud eumdem locum, Felicis presbileri, fratris ruKt mcrum ejuscorpusmutatum est. E1 tuncforte
prxcedentis. Qui pro confessione Christi forliter translatum. Sequitur in Greveno : Viennx, sancti
certavit \sedEcclesia ipsum confessorem potiusquam Eoldi episcopi <i confessoris. Vel Cadeoldi, ut dixi-
martyrem tenet. De liis satis dictum est. Sequitur mus supra. Ambianis, inventio sancti Firmini, etc.
Iiomx via Partuensi, l<»« qui Pincis dicitur, sancti Moi \x. Litteris Italicis Passio S. Pontiani :

Felicis.ete., ut supra.
ItemdeCIero, quemCtatwn Marturis pretiosi, tcmporibus Antonini imperatoris,
voeat, de quo etiam sntis. Denique in Eufrasio subJudiceFabianot cujus reliquix Imbentur in Tra-
purus est. jecto inferiori. Dein, Caldeoldum nominat; tum
Haoemoyen. Onnies excedit, nain ile Nolano charactere minori
Mediohni, sancti Datii epi-
;

post educlus est, hsee superadjicit : Deinde indo- .•:ci>l>t niiiijit.r sanctitatis, de quo in Dialogo B. Gre-

mtlis multis alligatus, tamdiu per omnes ptateas gorii. Additurin 2 et3 editione: //"' ponilurcum
civitatis trahilur, donec corpus ejus exungulatur a plttribiis cjus liict episcopis in Litaniis ecclesue Mc-
scapulis iistjue cingulum, etc. Hoc specimen
ttd
diolanensis. Inagro Turonico, ianctarum virginum
sulliciat. De Felice Portuensi, Eufrasip, ef Clero, Maurx ci Brittx, <lc <i<iibtt.< meminit Gregorius Tu- Hfaurs <i
ut supra. Demum de Pontiano, post marttjrium rniieiisis. De his virginibus agit Bollandus cum Britlx.
consummavit, subdit ; Cttjus ossa de Spoleto trans- Maityrologio Gallicano die sequeuti. Posteriores

editiones
 MENSIS JANUARIUS 31
editiones adjiciunt : Die decim i quarta, sancto- Mcnoiogium Sirieti, atquc korum Niius obiter tan-
I>P. in Sitia rum Patrum in Sina et Rkaithi interfectorumi tum meminit, his verbis Interempti sunt quoque ;
rtWtnithi.
Recte numero indefinito nam dum Baronius eum :
alii multis ante temporibus (nempe Dioclctiani im-
determinavit, ansam dedit huic Rosweydi obser- peratoris ct Pctri Alexandrini, ut habet Menola-
vationi, in citato Ms. repertae. Totam, ut jacet, gium) quorum quoque commemorationem propter
lectoris curiositate dignam judioavi. vicc longitudinem ct corum qui congrcgantur,
,

Textus Baronii : In nwntc Sina, sauctorum tri- multitudinem, eodem die peragunt. — 2. Ex ver-
ginta octo monacherttm, a Saracenis ob Christi fidem proxime xxxvm
bis citatis coliigitur, ilhs mona-
interfectorum. In Notationibus autem Triginta : ckos, non passos xiv Jan. sed alia die; quia tamen
octo mimncborumGrxci etiam dc iisdcm agunt in
; xiv Januarii Patres in Sina conveniebant, ut ccic-
Menologio. S. ATilusabbasqui dictorum martyrum, brarent festummonaciwrum tempore Nili intcrfe-
suo tcmpnrc coronatorum, res gestas conscripsit, cum ctorum, quorum certus numerus non exprimitur, ne
dc his agit Mortuisunt, inquit, post septimum diem
\
cogerentur secundo convenire ulio die, guo xxxvni
Epiphanue Domini, qui est decimus quartus mensis illi veteres monacki erant interfecti,eum et iterlon-
Januarii. At pauloinferius Interempti quoque sunt : gum esset, et multis mnlestia subcunda csset, cele-
aiii, multis ante temporibtts,quorumquoquecomme~ brarunt simul ct eamdem memoriam, quo annue re-
morationem propter vue longitudinem, et eorum, qui currebat festum monaekorum tempore Nili utterfc-
congregantur, multitudinem, eodem die peragunt. ctorum, qui dies erat xiv Januarii.
Ad ha*c ita Rusweydus : Duo hoc dic notanda : Hiec hactenus a Uosweydo satis accurate ob-
1. in tcxtu hic poni triginta octo monachos, qui in servata sunt. Vide plura de utraque Martyrum
Notationibus dicuntur interfecti tempore Nili, cum classe a Baronio conjuncta,
apud Bollandurn in
Baronius existimarit Nilum de his xxxvm monachis Actis et Castellanum
ad hanc diem in notis
agere cum ait Mortui sunt : post septimum dicm pag. 244. Qua? post Bullandum de utraque su-
Epiphanix DominL X>'c enim hoc de xxxvm mona- pradicta martyrum classe, vel a Corabefisio, vel
chis, iii Sntii jiini olim interfectis, intelligendum, a Possino, vel ab aliis subinde edita sunt, sive
scd numero monachorum tempore Nili
dc incerto grsece , sive Supplementum augebunt.
latine,
interfectorum. Nam xxxvm illos monaclws ionge Vide interira appendicem ad tomum 1 Januarii
antc tempora Nili, seu Anastasu impcratoris, ponit a pag. 1113.

XVIII Kal. Die 18.

Abacuc et bbncuc et Michese prophetarum, quorum corpora, sub Archadio imperalore,

Miclteex.
divina revelatione reperta sunt. Apud .Egyptum, beati Macharii, abbatis,
Macarti.
Isidori.

Boniti.
A' discipuli beati Antonii, vita et miraculis celeberrimi.
in sanctitate vitae, flde ac miraculis prseclari. Civitate Arvernis
Item,
,
sancti Isidori,
sancti Boniti epi-
scopi et confessoris, cujus vita virtutibus refulsit. In territorio Andegavensi, sancti
Mauri abbatis.

Sic pure habent Praten. Tornacen. Antverp. et Max-Lubec. Greven. el Molan.

YARIA LECTIO. Scripsi Abbacuc, Michese, Archadio, Macharii cuni manuscriptis passim. De
Mqypto dixi rn Januarii, merectam orthographiam servaturum, tametsi pauci codices diph-

thongo .T utantur, eumque modum teneho imposterum. In Ysidori variant, praetuli quod habetur
in textu, et melius est : In sanctitate vitx, fide at m raculis. Sic puto legisse Usuardum, licet Ado ex-

cusus omiserit particulam in. Cur autem Greven. Molan. scripserint fideque, non est opera pre-
i '

tium examinare. I>ixi Boniti, non Sonitti, ut legitur iu Praten. forte transcribentis vitio; certe
Bonitum vocant alii omnes. Ex citatis codicibus pati ., Maurum simpliciter, ut .-st in textu nostro,
positum ab ipso Usuardo, qui verosimiliter de discipulatu sancti Benedicti numquam cogitavit. Adde
liis plurimos alios, cum Greveno .( Molano collatos, in quibus ejus rei uec vestigium usquam appa-

ret. Enimvero si quid obtinet codicis Pratensis authentia, seu vera seu falsa, hic ; t 1 hominem ut lo-

quimur, evidenter dem seculoxijam adulto Maurum Andegavensem inter Benedicti disci-
instrat,

pulos a Benedictinis ipsis consruevisse ; quis enim sobrie credat, id taciturum

connumerari non
Usuardum. qui paulo ante in eodem textu Macarium Antonii discipulum prsedicavit? Sane vehe-
menter miratus sum. in codice Heriniensi haecapposita legi Discipuli btati Benedicti abbalis. El in :

Munerato, cetera puro Discipuli beati Benedicti, cujus corpus juxta Parisium urbem maqnifice
:

collocatum honoratur et colitur. Alii codices infra recurrent. Ceterum et hsec et alia recentius adjecta

fuisse nec Usuardo umquam cognita, puto esse indubitatum.

OBSERVATIO S Jius Abacuc vel Abbacuc propln tse moria reperitur in Hieronymianis vulgatis i .>, ..

omnibus pr: iterijuam in Epternacensi. In Beda et Floro i iste, nec Michxas notus est R iba

nus primi d, vositi mem signat, ac deinde utriusque reliquiarum inn tifiow m suh Arcadio el i! no io;
quem modum i
x co servavit Notkerus. Amborum prophetarum natalem primus conjunxit auctor
Romani parvi : Abacuc et Michxx prophetarum. Cetera ab Adone addita sunt, a Nostro verbatim
inde accepta et in recentiores omnes transfusa. Recte tamen advertit Baronius (quod el in Rom
expressit)
 32 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ecclesiastiea deducit Bol-
expressit) corpora inventa esse sub Tl.eodosio seniore, ut ex historia
illa
ad eos spectantibus doctissime
landus de utroqne propheta, uno an gemino synonvmo, aliisque
disputans ut fatetur Florentinius, cujus notatio
etinm legi meretur. Wandelbertus ex Romani

parvi sententia, ab Adone, opinor, hausta.

versiculum suum adornavit Bisque novenam Abacuc :

simul et Michxas honorant. Sequiturin Romano parvo

Et Macarii ahbatis, Antmw dtscipult. Sub- :

celeberrimi; prsefixit
miraculis Noster, apud jEgyptum; Notkerus utroque addi-
junxit Ado vita et
ohservandum superest. videqua) diximus n Januani et sonptores
tamento caret. De Macariis nihil
Romano parvo statui videtur sequens presbyter et
ibi eitatos eonsule. Macarii socius aut collega in
monachus his verbis elogium:
satis
Et vulgare apposuit Ado, ex quo Usuardus et
Isidori; cui
possint a recentioribus, quam
Notkerus desumpserunt. De ejus vita et gestis nescio an plura dici
nostrum Adonianum esse om-
qu* in Actis nostris diligentissime collecta sunt. Hactenus textum
nino liquet. Bomttts Claromontanus episcopus xxx ab Usuardo primum consignatus ac vul- ,

gari etiam elogio oraatus est. Adde Bollandi commentario quBB notavit Castellanus pag. 282 et

283. Maurus seque ac Bonitus ad solum quoque Usuardum pertinet. de cujus positione in Varian-
inquirere fueritne Maurus. is de quo agimus,
tibus satis diximus. Nec vero hujus loci est pluribus
Castellanus totam controversiam in notis,
sancti Benedicti discipulus. Videri a curiosis potest Clar.
semel in Actis dissolvere conatus
a pag. 252 ad 281, fuse et late discutiens. Eumdem nodum non
est Papebrochius, et recentius in Responsionibus suis adexl.ibitionem
errorum. Ruinartius. et ipsis

Mauri missione apologiam apposuit. Denique et a tot aliis ea tela texta et retexta
est,
et aliis pro
Nota, hoc etiam die referri ab Adone transla-
ut superfluum videatur vel eorum nomina appellare.

Sulpitii. tionem Sulpitii Bituricensis. Sed de eo Sancto agit Usuardus et qui

eum sequuntur Martyrologi alii,
cum Romanomoderno, xvn Januarii, ubi Sulpitios varios accurate distinguit Bollandus.

AUCTARIA.

Vide supra in Variantilms quid in qua? de altero Macario dixit n Januarii. Sequitur
PRATEN. ,

hoc codice Usuardo superadditum sit. de Isidoro, pure. Tum : Apud Bituricas civita-
AriTVEnr-MAj. De Macario scribit simpliciter tem, translatio sancli Sulpicii episcopi et confesso- Sulpici

Macarii, discipuli Anlonii. In aliis etiam satis ris. Iu Bonito satis recte. Maurum differt in

integer non est. De Bonito, post, confessoris, diem sequentem, forte quod hic dies impediatur
habet : Cujus vita et virtutum meritis uc miracu- Octava-sancta; Gudilje.
lorum gloria insignis fuit. Tum : In territorio Hagenoyen. Abacuch prophetx, i;«i ad prx-
Andegavensi, deposUio beali Mauri monachi, ub- bcndam cilium Danicli. ab angelo in Babilonem
batis et confessoris, discipuli sancti Benedicti. ductus est per capillos. Itcm. Nychex prophetx.

RoswEYD. De inventione prophetarnm phra- ,

Quorum corpora, etc. De Macario liabet longius

sim sicvariat, divina revelante gratia reperta. In elogium supra relatum. In Isidoro et Bonito pu-
Isidoro, purus omnino non est. Deest Boniti, et rus est. Tum de Mauro abbate etiamut supra.
Sutjiiru. substituitur : Bituricis, translatio sancti Sulpieii Aquicinct. De Mauro : post abbatis, sic pro-

episcopi et confessoris. Eodem die, transitus saucti sequitur : et confessnris atque levitx, discipuli san- Dc Mauro.
Mauri abbatis. ctissimi Benedicti : cujus disciplinis ab infantia eru-

Pulsanen. Secundo loeo Maurum inserit hoc diltts, iptniitum in iisdcm profecerii, inter nonnulla

modo Eodem die, beatissimi Manri confessoris nt-

:
qux apud eum positus gessit, res nova et post Pc-
qne obbatis, discipuli confcssoris Clirisli Benedicti. tcum inusitata, etiam super aquas pedibus incedens
Munerat. et Aoones martyrum. Conveniunt patefecit. Dehinc in Gallias ab ipso directus, mira-

in iis qiiEC supra in Variantibus retulimus. culurum gloria clarus in pace qtticvit.
Antveep-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Victorin. Cum praecedenti non omninoverbis,
nien. Editio Ultraject-Belg. In fine solum sed sensu concordat.
addunt; discipuli beati Benedicii. Matric-Cartus-Ultraject. Macharii abbatis,
Albergen. et Danic Sic ordiuntur : In Galliis Mauri abbatis, di-
discipuli l>eaii Antonii abbatis.

Urritorio Andegavensi, sancti Mauri abbatis, disci- scipuli bcati Benedicii abbatis. Isidori confessoris.
pulisancti Benedicti. Cujus disciplinis abinfantia Sabini, Marcellini et Exuperantii martyrum. De SoWiii,

regulariter educatus, qttantum iu eisdcm profecerit, his vnle annuntiationem primam Usuardi, xxx EaitfcraiUii
inter noniiulla nit.v Ti/'»r/ culn positus gessit, ctiuin Deeembris. Sequitur : Habacuc ei Michxx jiro-
super aquas pedester incedens, ostendit. Tum de plietarum. Demum.-7/i Arvevnis, sancti Boniti.
Abacuc et Michsea pnre. Deit.de : Aput egipium, Cluniacen. In territotio Andegavensi, sancti
hcati Machariiabbatis, discipuli beati Antonii, vita Maurilii abbatis. An non episcopil Vide infra. Maurilii.
ct, Qui contra aerebs spiritus, et in curationi-
etc Reg. Suec sign. niim. 130, et Viotorin.
lnis hominum, ct in denuntiationibus quoque futu- supra. In Africa, ^inct.c Restitutx virginis. Si Restitutu.

rorum, diviiium graliam consecutus, sexaginta nn- Sorana est, vide Acta xxvn Maii.
nos iii dcscriis implcvit. ad iju.c triccnarius ingres- Codex D. Le Mare. signatus A, qui ftiit

sus Jhc interrogatus u quodam,

est. quomodo sic Canonicorum sancti Lazari Augustodun. Civitate
corput suum siccum esset, respondit Timur Dci jEdttu translatio snncti Symphoriani martyris. Symphoriani
,

ciiuiii ossa consumit. In reliquis textus satis purus Vide xxii Augusti. translatio.

est. Iu Vatican. num. 5949. Deest Boniti. Adjici-

Centei.en. Puro proximus est. In Bonito tur : Bituricas civitate, translatio sancti Sulpitii Sutpiti

elogium expui.xit, et de Mauro addidit discipuli : episcopi ei confessoris. Primo loco ponitur Maurus
sancti Benedicti, litteris rubris.
Oclavx Bruxellen. Incipit : Octava beatx Gudilx vir- Florentin. In territorio Andegavensi, sancti
Gudiia.
tiiiiis, patronee nosirx, In prophetis purus est. Maurilii abbatis. Sequitur : Apud Bituricas ,

De Macario solam aetatem adjicit, ea repetens sancti Sulpitii, etc.

Lugdunen.
 MENSIS JANUARIUS 33
Lugdunen. Natale sancti Boniti Arvernensis Ms. sancti Michaelis Antverpiae, sub nomine
episcopi ct confessoris. Usuardi, sed enormiter interpolati, ubi ita le-
Burdegalen. tn territorw Andegavensi, trans- gitur : Qux festivitas accepit exordium in Ant- restivitati*
latiosancti Maurilii episcopi et confessoris. Etde- AWu
verpia anno Domini mcccclviii providentia et
dicatio ecclesix sancti Maurilii. De hoc agit devotione ac procuratione unius konesti civis Ilip-
Usuardus xiii Septembris sub nomine Maurilw- polyti. In hoc vero nostro monasterio incepimus
nis, etepiscopum vocat. Hinc patet ratio dubi- eamilem festivitatem celebrare solemniter, anno
tandi, superius posita. Domini mccccxcii. Pergit Molanus typis minu-
Euitio Lubeco-Col. In civitate Andegavensi, tioribus : In Burgundia, sancti Joannis Caliniti JoannU
apud Parisius in Galliis, sancti Mauri abbatis di- confessoris, cujus sanctum corpus in civitate Con-
'-' '^'' af , -

scipuli sancti Benedicti. Cujus disciplinis.,.. super stantinopolitana feliciter quiescit, multis fulgens
aquas pedester incedens, jussu sancti Benedicti miraculis prettoso vero capitis ejus tkesauro urbs
;

puerum a submersione liberavit, In prophetis Chrsyopolitana (Vesontio) incomparabiliter ditatur.

pura, de Macario habet, ut supra. In Isidoro et Aliae editioneshabent : Diedecima quinta, sancti
Bonito etiam pura est. In fine adjicit : Itcm com- patris Joannis CahjbUx. Cujus pretioso, etc
Joseplii, mcmoratio sancti Joseph,nutricii Domini. Quod Haec ibi ; quae aliter Martyrologio Romano in-
etiam legitur apud Grevenum, verosimiliter ob serta, occasionem dedere Rosweydo ita observan-
festum peculiare apud Colonienses celebrari
, di : Duo kic queeri possunt. 1 Ex quo veteri manu-
,

solitum. scripto Baronius textum Martyrologii de Joanne

Belin. In prima editione omisit elogium Calybita interseruerit? Quonwdo ponat eum — 2,
sancti Boniti. Cetera satis pura sunt, nisi quod Rotnse, cum Mensa diserte eum Constantinopoli
de Mauro omnia habeat, quae supra retulimus ex statuant? Nempe Roma nova, non yetus intelli-
Aquicinct. genda est apud Metaphrasten. Et sane textus vite
Feticis. Greven. ITelicis episcopi Tubizacensis et mar- omnia heec Constantinopoli
satis indicare videtur,
Cointx. tyris. Alexandrise, Tonitz, alias Cointee, virginis transacta.VideBolIandi commentarium praevium
Remedii. ct martyris. Remedii episcopi et confessoris. Ex § 2, ubi plura alia rationum momenta accurate
Hieronymianis, ut pridie diximus. Commemora- expendnntur et Castellanum in notis brevius
;

tio sancti Joseph nutricii Domini. Vide de his eadem pertractantem a pag. 283. Editiones
omnibus indicem Praetermissorum. Molani posteriores de Mauro et de nomine Jesu
,

Molan. De Mauro, ex Munerato praeter dicta, liabent fere ut prima, Tum -.Eodem die Malbodii,
adjicit : Cujus corpus juxta Parisium nrbem ma- depositio beati Ablebcrti seu Emcberti, Camera- AbiebeHx.
gnificc collocatum, honoratur ct colitur. Item cele- censU episcopi, qui sanctum Autbertum in Came-
De ttomitu bratio dulcissimi nominis Jesu. Cujus festivitatis racensi episcopatu prxcessit.
Jcsu
principium indicatum reperio in Martyrologio

XYU. Kal. Die 16.

Romse sancti Marcelli Papte, qui ob

via Salaria, natalis
sionem, jubente Maximino tyranno, primo fustibus
catholicse lidei defen-
ca;sus, deinde ad servi-
varcetu.

tium animalium cum custodia publica deputatus ,

post multos annos
ibidem serviendo , amictu indutus cilicino defunctus est. Apud Arelatem, beati Bonoraii.

Honorati episcopi, cujus vita, doctrina et miraculis illustris fuit. Parrona monaste- *'<"•«'•

rio, sancti Fursei eonfessoris.

Sic [cgunt, et pure, ut ego quidem existimo, soli Hertnien, et Tontacen.

VARIA LECTIO. Seripsi Maximino, ut diserte habent codie.es duo citati cum Praten. Munerat.
etc, necaliter in Beda et Adone Usuardus rep irerat. Greven. Molan. et codices alii exhibent
Maximiano. Utri melius? Forte nulli bene : uam Maximino et Maximiano, facile supponeretur
Maxentius, ad cujus tyrannidem nonnullis revocanda videntur, et Marcelli obitus, et si quiepassus
est. Utut statuendum decreveris, verosimillimum est, Mareellum non utique martyrem, sed pro-

prie confessarem, obiisse anno persecutionis DiocletianffiSB vn, Christi cccx, ut recte opinatur TiUe-
montius tuino .">
pau:. !»5 et et li'JO ; et ante ipsum docuit Papebrochius ; ex quibus Pearsoni alio-
rumquc argutatiuncuhe facile refutari possunt. Codex Pratensis inter Honoratum el Furseum ita

legit : Ttem civitate Odobergia, sancli TUiani episcopi et confessoris. Diu hic anceps hassi, quid de illa

annuntiatione statuerem incertus. Neque enim satis promptum erat colligere, unde Sanctum illum,
Martyrologis, quos sequebatur, ignotum, accersivisset Usuardus, nou solitus trans Alpes exeurrere
aut in alias regiones, pneterquam in Hispaniam, ut Sanctos Adoni aut Hieronymianis superaddat.
Interim Pratensem sequebantur Muneratus, Grevenus, Molanus et codiceo plures; aliis cum Heri-

niensi et Tornacensi de Titiano tacentibus. quorura auctoritati, prsesertim duorum postremorum, ut-
ut fldam plurimum, tamen torrenti fere cedeudura putavcram. Rogatus itaque Clar. C.^t.llanus,
codicem Pratensem denuo consuluit, etlabe detecta. prsefatorum duorum codicum nativam simpli-
citatem egregie confirroavii Quidquid in T'nticnsi anlicc (Castellani verba suiit) primUiva manu
scriptum erat inter Arelatemet sancli Fursci (utrimque exclusive) erasum subinde fuit, et charactere alio
multuni abbreviato inscripta inveni ea <yua- in prima Molani editione leguntur, eo solum discrimine quod
TlTIYNI
 34 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Titiani et Parrona habeatnr. pro Ticiani et Pekona Molani. Hree amici observatio mc plane mo-
.

ut Titianum expungerem. Si aliter aliis visum fuerit,

melioribus argumentis libenter cedam.
vif.
pro Arelalem in codice Heriniensi scriptoris vitium est. Parona olim pro Perona
scri-
AreUiten,
ptum, codices prope omnes evincunt, quorum aliqui Parona scripsere.

cmmeterio Priseillx, depositio Marcelli episcopi et eanfessoris.

OBSERVATIO. Romx ria Salaria in

Vcrba sunt plerorumque Hieronymianorum codicum, ad quae videri potest accurata Florentinii
notatio.Ronianum parvum haud multum abludit Ponur via Salaria in ccemeterio PriscUlse, sancti
;

Marcelli Papee. H*c quidem breviter at Beda qui Marcelli Acta non satis
;
sincera, vel res gestas

Pontificum vidit, longiori elogio Sanctum exornat, quod a Rabano et Adone transcriptum, a Not-
kero nonnihil interpolatum, a Nostro, seu illud ex Beda, seu ex Adone acceperit, plusquam media
parte decurtatum est, neque sic tamen ad omnimodam veritatem satis exactnm. Hic ego ubique
MarcelU lo<*o; Marcellini nusquam, prarterquam in Bucherii Kalendario, quod facillime ox similitu-
dine nominum corrumpi potuit, ut rcvora factum est in die, signato xvm Kal. pro xvnKal. Probat
id Frontonis Kalendarium, ubihoc proprio die non Marcellini sed Marcelli diserte legitur,
quemad-
modiini et in Thomasii Sacramentario supcrius collaudato, Nec me movet Gracorum auctoritas,

abunde, ni fallor, ab Henschenio convulsa, ubi de Marcellino agit xxvi Aprilis. Pugnat acriter pro
utriusque identitate Castellanus in Mdiernis notis, eidemque opinioni in Martyrologio suo univer-
sali denuo insistit. At enim cum amicum non semel ca super re familiariter pressissem,
demum in
ultiniis litteris quas aliena manu, postquam fatali apoplexia correptus fuerat. ad me dedit xxxi Ja-
nuarii MDOOXi, oandide fassus est, se retractasse queede Marcclti et Marcellini identitate scripserat.

Mortis tempus in Variantibus definivimus. De rcliquiis. vere vel prastense inic illuc translatis, vide
Bollandum, apudquem exstat quoque percclebre epitaphium. quod si vere Damasi fuisse neges,
certe antiquitate sua venerandum non inficiaberis. Sic dc Marcello cecinit Wandelbertus :

Septima post decimam Marcelli martyris, atque

Pontificis sunnni meritis el nomine fulget,

Bouomlt Honorahis Arelatensis, apographis Hieronymianis censetur adjectitius. Ab Adone primum positus

ex eo a Nostro iisdem fere verbis translatus. Rabanus alia ipsum phrasi retulit, miraculum
est, et
addens de fugato ex insula Hilarina dracone, cujus textum descripsit Notkerus. Vita a Bollando il-
lustrata pcr Hilarium itidem Arelatensem episcopum scripta supponitur ; verum id in dubium revo-
cat Henschenius i Junii, agens desancto Caprasio. Alia vide apud Castellanum pag. 292. An Titia-
nvs Opitergiensis, Usuardo adscrihendus sit, supra explicui. De Furseo dubium nullum esse potest,
quin vere Usiiardinus sit. Eum prins signaverat Florns, sed quam ignotus is Nostro fuerit, hic ite-
rum locus palam faciet. Qua» circa hunc Sanctum a nonnulis errata sunt, corrigit Castellamis pag.
295. Utruni autem vita, quam Bollandus edidit ct illustravit, a scriptore nimis credulo composita
.-.it, alibi examinabitur.

AUCTARIA.

PRATEN. MUNKRAT. GREVEN. et MoLAN. In nien. Albergen, et Editio Ultraj-Belg. Pe-

textu insertum habent Titianum Opitergien- nultimo loco inserunt : Ipso dic, Romjc, satictce

sem, de quo supra. Priscillx. De Furseo legunt : Abbatis etconfcssoris

Antyerp-Maj. De Marcello Bedam fermeinte- fratris sancti Foillani martyris In ceteris similes
grum refert. In Honorato fere purus est. Tum : sunt Titianum referunt,
iis qui etc. De Priscilla,
Pawrona monasteno, sancti Pursei confessoris. Hic vide Castellanum pag. 285.
salis clarus et verbo extitit -ct exemplo, multisque Danic. Prioribus simihs, recentiori manu
salutem ostendens, confectus senectute bona, felici- nomina quinque martyrum Maro-
adjecta liabet SJfBf. ifaro-
tcr mtgravit m! Christum; sepultus j>rimo in Lati- chensium, de quibus infra, satis multa ex Gre- clicnsium.

niaco monasterio, deinde translatus J'arro)iam, ubi veno erunt describenda.

multis miraculis (clarus) quiescit. DeTKiano.nihil. Centulen. Ronur, natalis sancti Marcelli Pa-
ROSWEYD. L'»m r via Salaria, in cimitcrio Pri- /i.r ct martijris. Civitate Odobergia, sancti Titiani
scillx, natalc saucti Marcelli Papx martyris. Qui episcopi et confcssoris. Parrona monastaio, sancti
jubente Maximiano fustibus cssus est, ct ad anima- Fursci. confcssoris, qui satis clarus et vcrbo cxtitit
lium servitia deputatus, ibi obiit. Apud Arelatem, ct exemplo. Relato, sancti Honorati episcopilet con~
sancti Honorati cj>isc(>iii, cujus vita, doctrinaet mi- fessoris. Scriptoris hic vitiura puto, qui Arelate
raculis refulsit : ut habet Ado. Eodem die, natale vel Arelato non satis distinxerit, quod subinde
sancti Fursci amfcssoris. De Titiauo etiani silet. manus recentior efformare conataest.
Agonesmartyrum. In fine ; Perorne monaste- Bruxellen. Huc distnlit Maurum, de quo nos Uauri,
rio, sancti Fursei cpiscopi et confessoris. Cetera ut die pra^cedenti. Tum : Romx via Salaria in cimi-
Pkaten. terio Priscillx, natale saucti Marcelli Papee et dc Marcelto
Pulsanen. In prima Bedam nonnihil abbre- martyris. Qui cum diis nollet sacrificare, jubente
viat. Insecunda, Honorii scribit pro Honorati. Mn.i imiano imperatore, fustibus cxsus, adservitium
Habet de Titia^io et Furseo. In fine de suo ap- animalium sub custodia publica deputatur. Tpsa die
ponit : Rotomagum, sancti Melantii episcopi et Romee, sanctse Priscillee. In Honorato, omnino pu-
confcssoris. Vide Praetermissos. rus non est. Pcrona monasterio, sancti Fursci ab-
ANTVFitr, Max-Lubec. et Ughellian. De Ti- batis etconfessoris, etfratris sancti Foillani marty-
tiano Opitergiensi habet ut codices multi. In fine ris. Qui vcrbo ct exemplo clarus, tandem confectus
Priscittx. autem adjiniint Romse, sancte Priscills.
:
Sed senectute bona, feliciter migravit a>! Dominum.
virginem non faciunt, utalii. Apud Rothomagum, sancti MclantU episcopiet con- Melantii.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- fcssoris. Item civitate Odobergia, etc.

Hagengyen.
 MENSIS JANUARIUS. 35
Hasenoyen. De Marcello aliqua corrasit quae no tlc mmiiiic interrogalus, solum hoc respondit:
referri non merentur. De Honorato et Titiano, Christianus sum. Deintle vincius et in navicula sub
ut supra. Tum : Ipso tlie- Romee, deposilio sauctee eqnorum pedibus jacens, inedia maccratits, tandem
Priscillie. De Furseo addit : abbatis, et fratris san- apud Nolam CampanUe.capite truncatus martyrium
cti Foillani martijris. complevit. De Foillano et Felice videndus Bollan-
Aquicinct. Novum profert de Furseo addita- dus in Praetermissis. Pergit Greven. Aputl Mar- ->/!/. 1/uro-
mentum, nem<pc:Cii.jtiscapittinDoroberii!aliabctiir. rochium circa anniim Domini MCCCX, (mccxx) pns- i limiiin iiiii.
Dc Marcclto. Victorin. De S. Marcello, post dcfunctits rst, sio bealorum martijritm, Berardi tle Carpio, Peln
addit Hic fecit cccmeterium via Salaria, et "xxw
:
tlc Geminittno, Accursii, Adjitloris rcl Adjuti et
titulas ctnisiiluit in Urbe propter baplismum et pce- Oitonis, Onliiiis Minorum, qui zelo divino suecensi
nitentiam iiiiiliuriim, qui convertuntur ex paganis, elamorc iiiititijiii ihnjctiiiics, ciiiii ud partes infide-
etpropter sepulturam Marlijritm. Hsec ex Actis liitm, Clirisii Evangelium prsdicaturi Iransfre-
apposita sunt. In fine mendose cum aliis scribit tassent, a rege Marrochi marlyrixati, iunlns cla-
Romse, sanctse Priscillx virginis. Etsic etiam scri- rueruiil prttditjinnm indiciis. Borum corporaOi
bit Codex Reg. Suec. num. 130. Petrus Infans germama regis Portugallia, de Mar-
Codex. Reg. Suec. qui fuit Principis Ursini rochio tulit,
ct itt monasterio sancuv Crttcis de Co-
Rosenbergii, ita liabet In civilutc BrixUe, S Li- : limbria, vencralnlitcr collocavil. Ronorati episcopi
Honorati
Libers. beree uxcm (an non potius «irginu sororis sancUe :') Ambianensis, miraculis clari. Hic quodam tempore lllltniltl. cp.

Faustinz, quce in quodam monasterio arctam vitam Missam celebrans, vidit muiium Christi, hostiam
ducens, vitam finivit. Dv.pl. iniii. 2. Cl. Videatur tenentem ct sibi communicaturo porrigentem. Hono- lliiHlllllfl

Bollandus hoc die inter Pr.-etermissos, et xviii memoria hic

rati ciiiiin abbatis agitur, qui m refert
abbatis.

liujus, ubi de ea agit. Gregorius primo Diahtjorum, in Samnue partibus

Vatican. num. 5040. Omisso Titiano Opiter- inannis puerilibus ad amorem ctelestis patriteper
adjicit Benevenli, sancti Petri martyris in
: abstinentiam exarsit. Ab olioso quoque sermone se
S. Sophia. restringens, constructo monasterio, ducentorum fer-
Stkozz. Eodem dic apud Marochium, passio nic monachorum pater c.rstttit, et circumquaque

tfarochiano beatorum martyrum, Berardi, Peiri, Accursii, Atl- exempla eximite conversationUdans, quievit inpace
rum J/.l/.
juti ct Ottonis, dc Ordine Miiinritm; dequibus la- Iicm Melantii (Molanus scribit Mels) episcopi et
tius infra. confessoris, ad cujus ecclesiam, ut in Bistoria tri-
Jurensis, S. Ragnoberti. Apud Gratianopolim, pttrtitit dicilur, cum venissent qui jussn Httncrici
sancti Fcrrculi episcopi et martyris. regis, episcopos, Arianis resistentes, m exilium de-
Prima Belini editio tolerabilis est, solum ad- portabant, invenerunt eum, tamquam essei ultimus
miscens Priscillam a martyres Morochianos, eo ecclesiee minister, camlelas prseparantem lampades-
modo quo ex Strozziano codice eos jam retuli- i/n.' refoventem ;
quapropter noti cognoverunt quod
mus. Sed altera Parisiensis, turpiter fedata est episcopus esset, donec se ipse sponte patefecit, pro
et contorta. Ibi Odobergia biscitatur, eique primo Christo in c.iiliiiiu jiniiiunliim. Qusehic falsa veris
Cyrianus, deinde Titianus, episcopi affinguntur. immiscentur, apud Bollandum distincta invenies.
Elogiummartyrum Marochiensium,ab ipsis Mar- forte etiam magis subinde illustranda. Ainul Rc-
tyribus avulsum, nullum sensum reddit, unde tjium Gallix, Fausli episcopi, qui ex Larinensi ab-
ipsum ex Greveno infra adducere censui prresta- bateelectus, sanctitate plenus et divinis ScripturU
bilius. jugiter intentus a Gennadio prxdicatur. De Re-
Editio Lubeco-Col. Varia de Marcello apud mundo et Priscilla dictum est satis.
alios reperta non satis apte construxit de Fur- ; Molan. Grevenum fere descripsit in martyri-
seo item inventa collegit; Priscillam virginem bus Mauritanis et qua> sequuntur, exceptis Fausto
facit, atque in fine adjungit Eodcm tlie, S. Re- :
et Remundo, quos, omisit. Priscillse tiltdum vir-
mundi confessoris, enjusetiam meminiturevenus ;
ginis recte ademit. Furseo addidit : Cujus .1.^1.1

edquishic Remundus sit, non facile divinaveris ,

littbcntiir. Tum : Eodem die, inventio
putat Bollandus indicari Pennafortium. Foillani episcopi ci martyris, m Ampolim. Ampo-
Solito longins est Greveni auctarium, sic in- liit vel Ampolines locus est, ubi martyrio illCClltW.
aflfec-
.

choatum : Poleueti, CandidianietFiloromimarty- tum Foillanum narrat Philippus abbas Bona;

S.
.iiin Polyeucti, ni fallor, voluit dicere, ut superius spei, ut dicetur in Actis xxxi Octobris. Altera
xlmjus iterum correximus. BoDandus deillisagit Molani editio Priscillam camdem censet, quae iu
xihujus. Sequitur Foillani episcopi, martyris et
: Actibus Apostolorum celebratur ac demum ad- ,

Felicu lociorum ejns. Iicm FelicU, epUcopi Tubabocensis, iiit : Dic decima sexta , adoratio pretiosx catenx Catenx
qui sub Diocletiano Maximiano, S Pelri lu
et a judice Anoli- i ttctisSimi et benedictissimi Apostoli Petri.

XVI Kttl. Die 17.

Apud Thebaidem, bcali Antonii monachi, cujus corpus sub Justiniano iinpe-
ratorc divina revelatione rcpertum, Alexandrise delatum est, et in ecclesia
intonu.

_ sancti Joannis Baptistse humatum. Lingonis, natalis sanctorum gemmorum

Speusippi, Elasippi et Melasippi. Qui cum csscnt viginti quinque anaorum, cum -

avia sua Leonilla, et Jonilla, et Neone martyrio coronati sunt, tempore Aureliani
.

f/.Sj w
imperatoris. liituricas civitate, depositio sancti Sulpitii episcopi, cujus vita et mors .

pretiosa gloriosis miraeulis commendatur.

i
Pruten. Mcrtnten, Pulsanen, .tntctrp. Max-Lubec. Munerat. Creven, Molan. et jigones martij-
Belimu fcrme convcnit; sed neutra editic correcla est.

Tomu.t vi Junii. 1S VARIA

 36
MARTYROLOGItJM USUARDI.

amanuensis libertate posi-

\T\RI\ I ECTIO.In Pulsanensi de sancto Antonio, pro cujus corpus,
scribunt passim omnes, rectius posuerat Ado
V tum invenio, hujus venerabile corpus. Alexandriee
Agonibus martyrum, sed ejus Iectionem ex aliis codicibus de-
Alextmdriam ut scripsit Usuardus in
omittunt BaptisUe, quin mter Auctana
terminamus. Pulsanen. Munerat. et Agones martyrum
alii

Geminorum no-
substituunt Evangelistz recte in textu exAdone. Quam
varia sit in efformandis
;

ex nostris codicibus Usuardum scripsisse.

minibus orthographia, apud Bollandum invenies. Censeo
idque prsesertim ex Praten. Herintensi, Pulsanen. et Munerat. quo modo etiam
ut in textu legitur,
sequantur Mar-
enuntiant Hieronymiana, Beda. Rabanus et Notkerus licet hodie Adonem certatim ;

tyrologi et codices nostri aliqui Usuardini satis communiter.

Bollandus in Eleusippi dissentit, ser-
Agones martyrum, babent Melanippi. Libera sit unicuique optio. Male in
vat tamen Melasippi :

est quindecim annorum. Item Ctmilla, pro Jonilla, ut habet etiam Munerat.
Agonibus martyrum
hujus nominis variam nomenclaturam exhibeat Bollandus. Tempare
Aureliani disertis-
quamquam et

sime notavit Usuardus ex Beda et Adone, sed palpabili anachronismo, ex Warnaharii

Actis accepto,
de meo
qui an satis apte emendari possit, malo ex Bollando aliisque colligas, quam ut novi aliquid
hicsit Usuardi
proferam. Videatur Tillemoutius tomo 3apag. 603 et Castellanus a pag. 313. Satis
martyrum maleponitur Bituris: Pulsanen. pro Bituricas civi-
Iectionem exhibuisse. In Agonibus
Apud Bituricam ciritatem. Utvalde mendosa est prima illa
tate, videtur nitidius seribere voluisse m \

Suplicii, cum qua fere semper, saltem hic con-

et maxima Lubeeana editio, ita liic pro Sulpitii. legit
cordat eodexAntverpiensis.

BSERVATIO. Coenobitarum Protopatriarchas celebratissima est apud omnes Martyrologos me-

moria. Codices Hieronymianos hic descripsit Beda In jEgyplo, depositio Anlonii monachi; de- :

differt Romanum parvum

scripsit Rabanus, elogium adjiciens ab Adoniano diversum. Non multum
:

Apud Thebaidem, Anlonit monachi. Ado laudatiunculam apposuit, descriptam a Notkero, a Nostro
ita contractam, ut initium fini copulatum sit. omissis intermediis, quae ex nonnullis auctioribus co-

dicibus pro majori parte infra dabimus. Cetera quas vitam spectant, tam erudite a Bollando illu-
strata sunt ut nihil desiderari posse videatur, nisi quis Chronotaxim Ilaynaudianam consulere volue-
rit : vita porro ipsa tam authentica, seu graece ab Athanasio, seu latine ab Evagrio accipiatur, ut

vel ipsi hypercritici niliil inveniant, quod merito queant arrodere. Non tam plana $unt qua? de Ter-

Speusippi, geminis Lingonensibus Acta nostra memorant, multa quippe de iis apud laudatos Bollandum et Ca-
Btasippi
stcllanum disceptatio, atque item apud Florentininm, Tillemontium et alios. Quaeritur, cujates sint,
< i

tVelasippi.
Cappadoces an Galli ? Ubi, quomodo, quo tempore passi? Ut mitissime dicam, translata, commixta,
confusa nonnulla, quibus ne hic diutius immoremur, citatos scriptores consulat erudituslector. Id ad
rem nostram prae ceteris observatu dignum occurrit, quod in Homanoparvo nulla prorsus eorum
fiatmentio, unde obiter notabis frivolam eorum cavillationem, qui cum Valesio Homanum parvum
ex Adone contractum comminiscuntur ; firmatur autem Clar. Castellani conjectura, omnem nempe
Tergeminorum illorum notitiam ex non sinceris Warnaharii ad Ceraunum Parisiensem episcopum
Actisad Transalpinos profluxisse, indeque et in Hieronymiana fortasse inserta sint nomina, certe a
Beda, Adone, aliisque addita elogia, non parum trituranda. Ea quidem contraxit Usuardus, sed ne-
quesic satis subacta esse constabit vel mediocriter earum rerum perito. Illud vehementer mirandum,

inapograpbo Usuardino Tornacensi, quod bic inter purissima computo, totam illam sanctorum Lin-
gonensium seriem pra?termissam. An quod codicis scriptor suspectam habuerit totam narrationem,
non ausim devinando asserere mihi satis certum est, Usuardum ita scripsisse, ut in laterculo no-
;

stro legitur. Wandelbertus Antonium et Lingonenses metrice canit in hunc modum :

Sextaque cum decima Antonii virtute dicatur;

Hecc etiam socio geminorum pollet honore,

Lingana quos uno celebrat plebs marmare tectos.

Sutpitii Sulpitium ab Adone signatum diximus xv Januarii, ubi etiam monuimus, Sulpitios varios hoc die
a Bollando accurate distingui. Qui Hieronymianis adjectus est, senior a Florentiniocensetur. Quem
velit Florus, nescio ; verum quicumque ab eo notetur, sic notatus est, ut ejus phrasis ab Usuardina
longe discrepet, quemadmodum et in breviori ejus sancti Antonii elogio evidentissime patet, ut
proinde minime dubitem, quin Sulpitius noster, cognomento Pius, plane Usuardinus hoc die dicen-
dus sit. Prseter vitas duas a Bollando editas et illustratas, tertiam alicubi citari invenio, quae si ad
manus nostras deveniat, suo loco vulgari poterit.

AUCTARIA.
Tornacen. Jam diximus in eo codice deesse sanctx conversationis luce canspicuus, eliam laicus
amiuntiationem secundam a Geminis Lingo- virtutibus claruit. Post etiam coma deposita, monu-
nensibus. chorum pater cxtitit, atqne iude ad cpiscopalem pro
Antverp-Maj. Jii Egiptaapnt Thebaida, natale vectus cathedram, vita clariis in pace quievit,
De sinlomo. beati Antonii monachi, qui mttltorum monacharum ROSWEYD. In Egypto apudTliebaidem, depositio
pater, vita et mirticnlis pncclarissimus vixit. Cujus beati Antonii monachi, qui multorum monachorum
corpus... el in ecclesia beati Joanuis Evangelistx pater, vita venerabili pncclarissimus vixit, consam-
humalum. In secunda satis purus est. Tum Bi- : matoque cursu, feliciter in pace quievit. Ctijiis cor-
De Sitlpitio. tiiricas, depositio sancli Snlpicii episcopi et confes- pus, etc. Apud Liugones, Speosippi, Eleosippi et
soris, qui a pueritia sacris litteris erudilus, et Meliosippi, etc. Demum : In Africa, Sulpiciiepi- Sutpicii iii

Africa.
scopi
 MENSIS JANUAKIUS. 37
scopi. Sulpitios adhuc binos in Prretermissishabet Hagenoyen. Incipit a Lingonensibus, in qui-
Bollandus, sed de Africano nihil hactenus reperi. bus satis purus. De Antonio prseter dicta, haec
De translatione Sulpitii Bituricensis egit hic co- de suo adjicit In quo discretio spirituum mtmbili-
:

dex xv Januarii. ter effulsit, ac cantra eosdem a Deo mirabilem acce-

Antverp-Max.Ultraject. Leyden. et Editio pit potestatem, quem etiam Uli supra humanum
Ultraj-Belg. Ita ordiuntur In JEgypto apud :
modum temptabant. Item Clarusque spiritu pTO- :

Thebaidem, beati Antonii monachi, cujus vitam pheti.r, desiderin martyni judicibus ad paniendum
Athanasius, Alexandrinx ecclcsix episcopus, insi- se obtulit, sed illieum Lxdere non valentes neque
gni volumine prosecutus est. Cetera ut in textu, votentes propter divinam gratiam quam in ilio lu-
nisi quod de Sulpitio addant, et confcssoris. cerc videbant, in heremum successit (secessit) ubi
ALBER<;EN.etDANic.Praetereainterserunt:Qiu consummato cursu vitae su.v in pace obiit anno cv
regnantc Constantino magno floruit, et mnltorum jrtaits, etc. In Sulpitio etiam purus est.
monachorum patcr, vita venerabilis prccclurissimus Victorin. et Codex, Reg. Suec. num. 130,
vi.rit, consummatoque cursu, &tatis suee anno cente- ita habent Apud A?itiquos, dedicatio Domini et
:
Dedtcationis
simo quinto feliciter in pace quievit. Cujus cor- Salvatoris qundsitum est in Lateranum. Sulvatoris.

pus, etc. Codex alius Reg. Suec. signatus num 420 :

Genulfi.
Lovanien. Convenit cum Antver-Max. etc. Item sancti Gcnulfi confessoris.
Sed Geminorum elogium plane resecuit. Vatican. nura. 5949 : In Placentia, sancti Sabini.
Centulen. In Egyptoapud Thebaidam , deposi- Sabini cpiscopi.
tio beati Antonii abbatis, qni multa milia monacho- EditioLubeco-Col. InAntonio, cum Alberg.
rum Christi servitio mancipavit, atque vita et mi- et Danic. concordat, in reliquis pura est; addit
raculis ctarissimus vixit. Apud Lingones, sanctoritm porro : Eodem die sancti Genulphi episcopi et con-
geminorum Speusippi, Eleusippi, ct Meleusippi. fessoris. Invilla Valendar sub Confluentiaterritorio ^farcellini
Qui cum essent... sub Aurcliano passisunt. Btturi- et Petri
Treverensi, translatw sanctorum Marcellini et Pe- translatio.
cas, sancti Sulpicii episcopi et confessoris. tri martyrum.
Bruxellen. De Antonio , hactenus dicta fere Hsec eadem et iisdem fere verbis habet Gre-
colligit, adjiciens de corpore : Quod nunc apud ven. et prseterea Vienme, beati Marcelli epi-
;

Viennam Gallise, ut fertur, translatum est. Apud scopi. Vide Acta hoc die inter Pra^termissos et
lie Geminis. Lingonas, passio sanctorum geminorum Speusippi, ix Aprilis, ubi de ipso agitur.
Elasippi et Metasippi. Quos Benignus presbiter, a Molan. De sancto Antonio, charactere cur-
bcato Policarpo, sancti Joannis Apostoli discipulo, sivo inseruit quce ex Augustino acceperat Ado,
cum Andyochio et Tyrso missus in Gulliam, fidem nimirum : Qui sine ulla scientia Uttcrarum, Scri-
Christi docuit. Qui cum essent annorum xxv, in pturas divinas etmemoriter audiendo intellexisse, et
quadam arbore ligatis manibus et pedibus suspensi prudenter cogitando tenuisse prxdicatur. Item eo-
atque extensi sunt, ita ut membrorum compages dis- dein charactere etiara ex Adone, postAureliani
solvi putarentur. Post hxc in ignem prxcipitati, Itnperatoris : Turbon autem scribens vtctorias con-
ncc tamcn Lrsi, inter verba orationum, tempore Au- fitentium Dominum, non multum temporis, post
reliani imperatoris martyrio coronati, simul miijra- martyrium perpessus est. Deinde Utteris minutio-
Leonitt%,etc. verunt ad Christum. Qnod avia sua Leonilla et ribus superaddidit Eodie, Mediolani obiit Tkeo-:

Lovilla atque Neon gestorum exceptor videntes pa~ dosius imperator. In cujus mortem vrationem habuit
lam se Christianos esse confitentur ;
propter quod sanctissimus antistes, Aurelius Ambrosius, in cele-
muttis afflkti suppliciis, cum Christum negare no- britate quadragesimi diei obitus ipsius, Honorio
luissent, gladio simul perempti, martnrii coronam principe, Jilioejus assistente. De Genulpho agit in Genutphi-
Turbunis. perceperunt. Et Turbon victorias Christum confi- posterioribus editionibus, litteris cursivis hoc
tentium scribens, non post muttum temporis etiam modo Eodem
: die, sancti Genutphi piimi episcopi
martyrium perpessus est. Vide Bedam et Adonem. Carthurcensis et confessoris.

In Sulpitio purus est.

XV Kal. Die 18.

[athedrse sancti Petri Apostoli,qua Romse primum sedit. Et passio sanctse catiudn
'
Priscae virginis. Apud Pontum, natalis sanctorum martyrum Mosei et Am- itomx.

monii, qui cum essent milites, primo ad metalla deputati, novissime igne uo/cTit
""""
traditi sunt.

Sic leglUlt Prolen. F/ertnien. Tornacen. .lntcerpien. Max Lu'iec. Crecen. Motan. et stgones marfi/ntii

VAItlA LECTIO. Purioribus codicibus hic ut alibi annuniero Heriniensem, taraetsi a nativa
Usuardi simplicitate aliquantulum recedat. dum pro Cathedra, legit iedicatio, de qua re in Ob-
servatione plura disseremus. Ilabet item cum Molano, qui Romx primum, etc, melius alii post Ro-
nianum parvum et Adonem, qua. Antverp, et Max-Lubec. pro Et passio, ponunt Jpso tlie, passio. :

Qui autem Agonibus martyrum insertus est, legit Romx, Priscx virginis ci martyris. Purior est
:

nostra lectio. Quem autein titulum. quam lauream proinereatur Prisca, statim disquiremus.

OBSERVATIO.
 38 MARTYROLOGIUM USUARDI.

OBSERVATIO. Hodiornum Cathedrx sancti Petri Apostoliskstum, antiquum inEcclesiafuisse, plane

CaUittlrx
Hoinan*. evinount Martyrologii Ilieronymiani apographa, inquibus ferme prafigitur Depositio sanctissimx Dei ;

genitricissemperque Virginis Maris, dequalegi potest Florentinii Exereitatio v. Ad remnostram quod

attinet, ita paucis vetustissimum Epternacense Depositio snnctx Maris ct Catlicdrx Pctri in Pninn.
:

Lucense habet : Et detlicalin sancti Petri A/mstoli qua primo ,

Romx Petrus Apostolus sedit. Corbeiense
vero Dedicatio Cathedrs sancti Petri Apostoli, qun jirimo Rom.r scdit. Ha^c satis accurate discussit Floren-
:

tinius, festi illius antiquitatem post Baronium et Bollandum demonstrans. Mirum itaque a Clar.
Castellano ita disseri, ac si indicare vellet, festum Catheilra Homanae ante tempora Caroli magni
Gallis fuisse peculiare, Romse vero et tota Italia prorsus ignotum. Mihi probabilius est, non
minus Romce, quam in Francia fuisse cognitum, tametsi singulari fortasse cultu seu pecu-
liari Missa celebratum non fuerit, quoniam festivitas alia xxn Februarii feque de Romana atque
Antiocliena Cathedra soleret intelligi, ut advertit Belethns, ab ipso Castellano ibi citatus, et alii

plnres, dicto jam die xxnFebruarii. Lubens

tum hoc, tum fateor, hic nonnulla intervenire quse lon-
materiam pnebere possint tum qua; primam festi originem et institutionem, tum
giori dissertationi ;

quae ejusdem ex Romana ad alias ecclesias propagationem circumstant sed ad hujus controversiae ;

punctum dirimendum auffloiat Romani parvi auctoritas. Hoc enim, cum ex antiquiori Romano co-
dice descriptum, et Roma Aquileiam, fatente Castellano, destinatum sit, diffiteri ipse omnino non
potest, Carolo magno longe autem expressissime legit
esse antiquius. In eo Cathedra sancti Petri, :

qim primurn Romx scdit. Niliil liis eoUsuardus prater solum

addidit Ado, nihilex nomen Apostoli. Debuit

itaque consequenter admittere etiam ante Caroli magni tempora, non in solis ecclesiis ritus Gallicani,

sed etiam Romae et in ecclesiis ritus Romani Cathedra sancti Petri liodiernam festivitatem.
,

saltem in Martyrologiis, de quibus solis hic quasrimus, recoli consuevisse. Nec quidquam obest
Beda;. Flori et Wandelberti silentium, nisi quis pari ratione arguere velit adexpungendasSanctorum
commemorationes prope innumeras. Itabanus pluribus verbis rem explicuit, cujus textum integrum
pauculis mutatis Notkerus transumpsit, in eo potissimum discrepans quod ubi in Rabano reperisset
dedicntio S. Pctri Apostoli, verterit ipse, liaud dubie ex alio Hieronymiano Cathedra S. Petri, etc. .-

Porro an utrumque festum, nempe et dedicatio templi S. Petri et mcnwria fundatsa ejus Catliedrae,
recto hoc ipso die pradieetur , examinat Florentinius , et nos forte pluribus eamdem rem iliscu-

tiemus in Supplementis Januarii et Februarii. Alias enuntiandi formulas suggerent Auctaria.

Priscam solam, omissa Cathedra Petri, exibet Frontonis Kalendarium. Sacramentarium Gregorii
et Virginem ot Martyrem appellat. Non uno modo loquuntur Hieronymiana apographa : aliud enim
Emnx, sanctx Prisaevirginis, aliud tantiim, ut martyris, meminit. Beda legit : Natalis saiict.r Priscx
virginis ei martyris. Romanum parvum : Et sanctx Priscsr. martyris; nec plus dicit Rabanus, Beilam
tamen sequi solitus. In Adone fit mutatio, nam ibi rursus, virginis et martyris, idque servat Notke-

rus. Studione, an forte oscitantia aut oblivione, Noster solum virtjinis titulum adscripserit, incertum
est. Bollandus Priscam utraque laurea verosimillime donandamexistimat, eamque mea quidem sen-
tentiavendicare videtur Sacramentari Gregoriani auctoritas. Quod siveraesset Castellani conjectura
e^pressa innotisapag. 328,nimiruraPriscamhanc nostram A(/»i7suxoremesse,forteneutramprome-
reretur. Quid sentiat "Wandelbertus collige ex ejus versiculo Quinta et denn siinul Priscti pro :

martyre Actorum fidem tueri non ausim utrum vero primitiva sint, ex quibus alii superius
tjandet. ;

citata Martime et Tatianie Acta formaverint, alibi examinari poterit. Mosci et Ammonii ex Hiero-
Vosi <
I

Ammonii. nymianis meminit eoruraque elogium nescio unde acceptum, suppeditavit Ado, Mossei pro Mosei
substituens. Hoc solo excepto, ex Adone totum desumpsit Usuardus, totum Notkerus, qui Moysei
Locum martyrii distinctius exprimere visa sunt apographa Hieronymiana apud Florenti-
scripsit.
nium, sed quem non facile reperias utinec illud satis compertum relinquunt, utrum aliorum, his
;

fere eonjunctorum, martyrum series, ad Pontuin, ad Nicseam, an alio spectet, quod amanuensium igno-
rantiae procul dubio imputandum. De Usuardi lectione satis certum est; de rei veritate non est unde
tuto statuere queas.

AVCTARIA.

ANTVEitr-M.u. In textu satis purus addit : Prisca his verbis : Passio sniift.t Priscse virginis,
Alc.rtimlri.r, smitti Mn.riini episcopi, qui sa- qux cum essrt annorum decem, mira /"" t'liristi>

ti* tlnrus tt insiijnis titnlu confessionis effectus est, tormenta fortiter sustinens, demum ictu gladii, sui
De eo etiam agunt codices alii, sed ad xxvn De- sancti agonem martyrii
feliciter consummavit. In
cembris remittitur. Eodem die, passio sanctorum codice Lovaniensi est, annorum tertio decimo.
Tliyrsietsoc. martyram Tirsi, Leuciiet Qallenici. Qui ex ilie- Alii :etatem omittunt. et tutius, cum de ea nihil
ronymianis accepti sunt. Vide infra. certi habeatur; vide Bollandum.
IinswEVD. Plane purus esset, si non omitteret Centulen. Cathedra sancti Petri Apostoli, pri-
elogium Mosei et Ammonii. niitiu Romae sedit (deest qnn). Et possio sancUe
Pulsaj<en. Sicinoipit Rmii.t, : institutio Cathe- Priscce virg. Et in Ponto, sanctorum martyrum
ilr.r litoti Petri Apostoli, post primam suam scilicet Mosei ct Ammonii. Ale.rniidn.r, siintti Maximi
sniifi t AnttocAeiMB ecclesix Cathedram. In reliquis episcopi et martyris. Civitate Appolonia, sanctorum
satispurus est. mnrtiiriini Tirsi, Lcuci, et Gallenici. Qui remit-
Minf.rat. Nescio cur hic praterita sit prima tuntur adxxvm Januarii.
annuntiatio de Cathedra, etc. Bruxellen. Romce.passio sanctec Priscicvirijiins
Antveup-Max. Ultraject. Levden. Lova- et martijris. Qiuemirapro Christo tormentn fortiif'
nien. Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. sustinuit, et demttin ittu gladii agonem sni martyrii
Puri sunt, nisi quod diem inchoent a sancta feliciter consummavit. In duabus aliis annuntiatio-

nibus
 MENSIS JANUARIUS 39
nibus satis purus est. Tum : Alexandrise, sancti sancti Leobakli confcssoris. Sic etiam in prima
Leopardi. Maximi episcopi et confessoris. Turonis 7 sancti Leo- editione scripserat Grevenus, in altera. ut mox
pardi confessoris. patebit, posuit cum aliis, Turonis, Leopardi, neu-
Haoenoyen. Cathedra sancti Petri Apostoli, tro loco bene, nam Leobardi legendum est.
qua primo Romcc sedit, quam gloriose rexit annis Belin. In utraque editione habet : Ipso die,
viginti quinque, annis (vult dicere mensibus) sex,
passio sanctae Priscae virginis et martyris. Itemin
dies novem, sub Claudio et Nerone imperatori- utraque, Mosey et Amonis. Demum in fine : Ipso
bus. Tpso die Romae, passio sanctae Priscae virginis die, sanctae Hanc ex Belino de-
Liberatae virginis. Liberata.
et martyris, sub Claudio imperatore. Quee cum es- scripsit Molanus, nec quidquam addidit unde
set annorum decem, ct mira pro Christo pateretur,
dignosci pussit. Certum videtur, nnn agideNovo-
tandcm crinibus decalvatis afjlicta ad ydolum duci-
comensi Faustina: socia. Restat igitur famosis-
turutadoret, sedillanon consenciit. Dcmum ictu
sima illa, qu?e a Greveno indicari videtur, His-
fjladii martyrium consnmmnvit. Apud Potttum
in- panaan Lusitana, quae in Belgio et alibi Wilge- WUgefortu
sulam, natatc sanetorum martyrum Moysei, etc,
fortis dicitur, de qua plura dicenda erunt xx dictit.

Clirislicoii satis pure. In fine Itcm, Chrislkoli confessoris.

:
Julii, ad quem diem eam Bollandus in Praeter-
Vult dicere Deicoli. missis rejicit.
Leobardi. Aquicinct. Turonis, sanctiLcobardi confessoris. Greven. Sancta Prisca cum esset tredecim an-
Victorin. Habet Amosci pro Mosei, ut aliqui norum, mirapro Christo tormenta sustinuit, ac de-
ponunt Ammonis pro Ammonti. Et in fine cum mum sub Claudio, ictu gladii agonem martyrii con-
codice Reg. Suec. signato num. 130, adjicit ut summavit. Alexandrix, Maximi episcopi. Fortu- tfaximj
proxime : Turonis, sancti Leobardi confessoris. nati, Leonis, Luci. Item Tirsi martyris. Civitate Fortunali
D* Lcobardo Daveronen. De Leobardo, sic fusius : Majori Abitinensi,Satumini et sociorum ejus martyrwn. et soc.
fttsius. jnonnsterio, beati Leobardi confcssoris, qui secutum Thyrsi.
In Anglia, Wirmini militis et martyris. Eodem Saturnint.
salubriter respucns, crucemque Christi in capite die, beati Deicolae abbatis, discipuli sancti Colum- ffirmini.
Detcot*.
suo portans, apud idem monasterium se arctissimo bani ; de quo inter alia fidei et operum insignia
specu retrusit. quod aliquando fatigatus ex
legitur, itinere, Hrrum
Matric-Cartus-Ultraject. Priscx virginis suum m radiis solaribus, quasi in pertica suspende-
et martyris. Coronatio sancti Petri. Mosei et ril. Turonis, Leopardi confessoris. Conchas mona- Leopardi.
Ammonii militum etmartyrum, Deicoli abbatis et stcrio, Marchv et Liberatae virginum. Venettis, Marcut
confessoris. translatio sanctae Zniciae virginis et martyris. In Liberatte.

In Vatican. num. 5949. Adjiei dicitur : Ro- Anglia, Osie martyris.

mee, natale sanctae Priscae martyris. Molan. typis minoribus, de Deicola Greve-
Divionen. ecclesi<e sancti Stephani. Legit ut numsecutus est, sed pro Leopardi, melius scri-
supra Alexandriee, sancti Maximi episcopi. Qui
:
psit, Leobardi, ha?c subjungens : Dt cujits vitu
satis clarus et insignis titulo confessionis effectus est. lihrum conscripsit Gregorius Turonis episcopus.
Editio Lubeco-Col. In Cathedra, pura, ad- Ibidem. natalis sancti Volusiani, achiepiscopi Turo-
jungit : Hic propter Simonem magum , licet Dei nensis et martyris. In posterioribus editionibus
occulto nutu, Romam pervemens, ibique praedicans aliter Auctariura disposuit : Turonis, natalis S.
Evangelium, viginti guinque annis ejusdem urbis Volusiani septimi archiepiscopi. Ibidem, deposifio
tenuit pontificatum. Romae vio Hostiensi, possio sancti Leobardi confessoris. Civitate Arvernis,
sanctae Priscae agonem martyrii sub Claudio sancti Venerandi episcopi et confessoris. Eodem die,
imperatore feliciter, etc. Apud Pontum, natale sanctiDeicolx abbatis Sutrensis, discipuli bcati Co-
sanctorum Moysei, etc. In fine : Mcmasterio majori, lumbani.

XIV Kal. Die 19.

Smirna, natalis beati Germanici martyris, qui sub Marco Antonino et Lucio Germanid.

In Aurelio, per gratiam virtutis Dei, metum corporeaj fragilitatis excludens,

sponte prseparatam bestiam provocavit : cujus dentibus comminutus , vero
pani, id est Domino Jesu
pro ipso moriens, meruit incorporari. Apud
Cbristo,
Spoletum, sancti Pontiani martyris, temporibus Antonini imperatoris, quem judex /'

pro Christo vehementissime virgis cassum, jussit super carbones nudis pedibus
ambulare a quibus nil kesus, equuleo et uncinis ferreis jussus est suspendi, et sic
;

in carcerem trudi , ubi angelica visitatione meruit confortari; post qute plumbo
fervente perfusus, tandem gladio percussus est. In pago Dorcasino, sancti Launo- Umomari.
mari presbiteri.

Praten. Herinien. Tornocen. Antverpfen. Pulsanen. Hax-Lubec. Munerotus el Crevenus. Quid tn Noltuio
fiesit,brevi observabimus.

VARIA LECTIO. Greven. pro beati scribit sancti Qermanici, ut est in Adone. Munerat. cum
nonnullis codicibus, male legit Marco Antonio; textus noster purior est. Antv. Max-Lubecanse
ubique confonnis, ante bestiam interjicit sibi, ut apud laudatum Adonem etiam legitur, quam vocem
Pulsan. adjectivo praefigit, legens sibi, prxparatam bestiam. Puto germanam Usuardi lectionem bic
:

reprsesentari. Rursus Antv. liabet tempore Antonini, pro temporibus. Ubi codioss reliqui legunt, a

quitnis
 40 MARTYROLOGIUM USUARDI.
quibus nil Ixsus, in Tulsan. ponitur : E quibus illxsus r.ricns. Item ; Post qitx mnniti, plumbo, etc. Re-
dundat vox omnia. Verum noto in plerisque codicibus, etiam purissimis scribi Postquc. fere per ab-
breviationem, veluti si dicature/ post, tametsi sensus postulare videatur, ut qux sit casus praeuntis
particulee. Sed boc in antiquis, saltem medii a?vi Scriptoribus, mirandum non est, utpote qui vix
diphthongorum habeant rationem; unde amanuensium ignorantia factum crediderim, ut que con-
junctio vel encliticum, pro qux relativo irrepserit. Launomarum et presbyterum et abbatem fuisse
constat; at codices nostri, si Antv. et Max-Lubec. excipias, Abbatem non nominant. Pagum Dorca-
sinum seu Dorcassinum scribunt passim, Grevenus Carnotinum vocat, utrumvis non male, ut apud
Bollandum invenies; nos primam lectionem, tamquam vere Usuardinam prsehabendam censuimus.

auctorem Romani parvi, ita hoc die scribentem •

Iu Smyrna, sancti Germanici martyris ad bestias
damnati, Rationem qtnerere cur hunc pra aliis diem elegerit, mere divinare est. Satis jam alibi os-
tendimus, Martyrologii hujus compilatorem Sanctis plurimis, ex Rufino et aliunde desumptis, et an-
tiquioribus Martyrologis ignotis, pro solo suo arbitrio certos dies assignasse. Nec verosimile puto,
visam umquam auctori illi celebrem Smyrnensium epistolam, in qua distinctiores nliquas,
etsi non
omnino certas, pro martyrii die notas reperisset. Interim Romanum parvum secutus est Ado, elo-
gium ex eodem liufino vel Eusebio adjiciens, cujus locum integrum retulit Bollandus. Noster ex
Adone omnia, sed non verbatim accepit; Notkerus, rariori exemplo, sola Romani parvi verba
transcripsit. Idem Adonis elogium etiam inter festivitates Apostolorum recurrit. ubi de Polycarpo
agitur xxvi Jannarii. Hactenus pro textus nostri derivatione et praclara Germanici Iaurea, clara et
plana sunt omnia. De proprio martyrii die anceps qusestio, deeoenimeadem ratione disputariposse
videtur, qua Bollandus in doctissimo suo commentario § i Polycarpi certamen ad certum diem,
nempe vn Kal. Aprilis seti xxvi Martii revocare conatus est. Et haec quidem valde probabiliter ab
eostabilita esse nemo negaverit, at nec ipse tam explorata habuit, ut propterea mutandum putave-
rit determinatum a tot seculis per Martyrologos diem quod ; fecit Castellanus, utrumque Sanctum ad
Martium transferens, Polycarpum ad xxvi, hunc nostrum Germanicum ad xix. Incertitudinem il-
lam recte observavit Ruinartius inter selecta pag. 26, ubi Valesium et plures alios in eamdem sen-
tentiam adducit. Tillemontius autem tomo 2 in Polycarpo, Gracorum Fastos praferre videtur; alii
in diversa abeunt. Equidem fateor ex laudata Smyrnensium epistola plane constare, Germanicum

nostrum aliquot ante Polycarpum diebusagonem complevisse, an toto praciseoctiduo nusquam pa-
tescit. Nihilominus Castellanus, remisso, ut jam diximus, ad xxvi Martii Polycarpo, sequete opi-

nor gratia, quia hic xix Januarii colitur Germanicus, eumdem ad xix Martii remittendum putavit.
Recte an secus alii viderint, nos Martyrologiis nostris Usuardi antesignanis inhjerere debuimus.
De Ponliauu, Spoletino martyre, non semel loeuti sumus xiv Januarii, quo die a Rabano, No-
tkero et pluribus, prasertim Belgicis Martyrologiis, ob corpus Ultrajectum translatum, certatim
recolitur. Hic vero etiam in Romano parvo, hoc proprie die et cum hisce characteristicis signatur :

EtSjioleti, sancti Pontiani martyris, xix Kal. passi, xv sepulli, xiv in sepukhro miituti, quando cele-
cjxis agitur. Eadem habet Ado, cum longiori ex Actis extracto, cujus elegans
brior dies compendium
brevitatisua aptavit Noster, ut in textu reprasentatur. Vide Bollandum xiv Januarii, vel notam
launomart. Castellani pag. 248 et 249. Lawwmarum
ab Usuardo ipso prioribus duobus superadditum evidenter
ostendunt citati supra et
Usuardini codices prope omnes. Cur a Molano expunctus sit, nescio
alii
;

certe hinc ccepi doceri, falsam esse eorum opinionem, qui Molanum excodice Pratensi Usuardum
suum edidisse existimant, cum ab eo pluribus aliis locis aperte dissentiat. Wandelberti versiculus sic
forte legendus :

Bis septena Niceto Launomaroque coruscat.

AUCTARIA.
Pratbh. In apographo nostro ad marginem ximo mense Julio in Actis operosius erunt dis-
adjici dicitur : Parisius, monasterio sancti Ger- cutienda. VideSacramentarium Thomasii pag.
Detticatio mani, dedicatio altaris in honore victoriosissimx 144, ubi Maria Marta, Audifax et Abacuc xx
attaris cru-
cis.
crucis, et beatx et tjloriosx semperijue virginis Dei Jan. Sebastiano conjunguntur, forte amanuensis
genitricis MuiLr, etsanctorum martyrum Mauritii vitio. Sequitur in primo codiee Et in Smirna, :

sociorumque ejus. Hasc tamen Castellanus in litte- ntiiale sancti Germanici mariiris. Iu paijo Dorcas-
risad me datis xxxi Maii mdccix, ad diem prace- sino Corbionis monasterio, natale sancii Launomari
dentem pertinere retulit. Ceterum hoec monasterii Quod etiam
abbatis, cujus gesta prxclara hubentur.
istius propriasunt, uti et alia subinde indicanda. habent codex Ambian. et Moi.an.
Antverp-Max. Centulen. Victorin. Reg. Rosweyd. Adoniane In Smirna natule
: ,

Suec num. 130, et Burdegalen. Jlwrosolima, sancti Germanici martijris. Qui cum primeevx
Martlixel Marthxet Marite, sororum Lazari. Hsec ex Hie-
itarut.
eetalis venustate /lorcret, per ijriitmni nrltitis Dci,
ronymiano accepta sunt ut habent Rabanus metum corporeee fragilitatis excludens
,
sponte prx- ,

quoque, Notkerus et alii. Et quidem in Victorino paratam bestiam, dampnatus ajudice, jum provoca-
codice omnis pracluditur Iocus effugio, quo ali- vit, cujus ientibus, etc, pure. Marii et Marthx ct
J/nra ct
qui comminiscuntur Maiiam et Martliam, Mario filiorum ejus Audifn.r et Abacuc nubiliitm de Mtirtlix.
Per-
et Martlix suppositas,- nam ibi omnes exprimun- side. Hi ad sequentem diem pertinent.
tur, hiRomre, illse autem Hierosolymis. Anti- Agones martyrum. Textui satis puro subjici-
quissimum Kalendarinm Cluniacense utramque tur tota annuntiatio : Via Vornelia, etc. ut die
hoc eodem die virginem vocat ; quae omnia pro- sequenti.

Albergen.
 MENSIS JANUARIUS. 41
Alrergen et Danic. Priefatam anuuntiatio- dum Bedam (quodnam Beda> apographum viderit
nem hahent in principio, et in fine scribunt lncertum est nullura hactenus nec impressum,
:

In pago Dorcasino Corbionis monasterio, depositio nec Ms. nobis innotuit, ubi eo ordine babeatur
S. Launomari abbatis ct confessoris. martyrum series hic apposita, videlicet) sancto-
Antverp-Max. Ultraject. Lbyden. et Edi- ruiii Pauli, Qiiinti, Qeronti, Januarii, Saturnini, Pauli et
tio Ultraj-Belg. Praefigunt etiam Via Cornelia, Successi, Pix, Germani, Gagi. In Suecia,
Jutii, atiurum.
etc. sed cum de Pontiano egerint xiv Januarii,
; beati Henrici arcbicpiscopi Upsatensis et inartyris.
Henrici
eam annuntiationem hic praetermittunt. Habent Qui Anglus natione, pr.vfa.tam rc<jcns eci lcsiam
etiam in fine, abbatis, etc, in quo convenitCENTU- tempore sancti Erici regis Suecia:, cum eodem ad
len. qui de Germanico scribit ut Rosweyd. supra. convertendam plebemFinlandieeprofectus, ob zelum
Lovanien. Cum prioribus consonat, nisi quod justitix, a scelerato quodum trucidatus est. Cum au-
elogium Marii, etc. , media fere parte mutilaverit. tcm iitcin ejus jicrcussor, birrctum S. martyris, ca-
Bruxellen. Incipit : Romse, via Cornelia, etc. piti suo impositum amovcre tentaret, cutcm sibicum
Tum : Jerosolima, Marthx et Marise sororum carnibus abstraxit. In Anglia, sancti Wolstani trvtstam
Lazari. De Grrmanico et Puntiano, satis pure. episcopi Wiijoriucnsis et confessoris. IIic cum ab
Thyrsietsoc. Deinde : Et passio sancti Tyrsi gloriosi martyris xmiilis suis Sijnndo pr.rsidcntibus, ttimquam impe-
cum sociis suis, ex die praecedenti. In line : ab- ritus bacutum jubcretur pastoralem resignare; U-
batis ct confessoris. bcutcr, inquit, resigno, sed non cobis. Ethcecdi-
Hacenoyen. In prima de Germanico, satis ccns, bacuiuni ipsum lapidi durissimo quo tegebatur ,

purus Secundo loco In pago Dorcasino,

est. : scpulcrum sancti Edwardi regis, sic infixit, quod a
sancti Lauromari abbatis. Tertia est Romx, via : nemine moveri potuit. Quo illi confusi miraculo, ut
Cornelia, etc. De Pontiano egit cum aliis xiv bacuium reassumeret praceperunt. Apud Coloniam
Januarii. Aggrvppinam, translatio sauct.r Antoninx virginis
MvTiar-CARTrs-Ui.TRAJECT. Germanici mar- et aliarum sex de socictate, ut supra ex
martyris et
tyris incliti, gui traditus est ad bestias. Launamari editione Lubeco-Col. Bassiant Laudensis epi- Bassiani
presbyteri et confessoris. scopi ct confessoris, vita et miraculis clari. Hic bca-
In Vatran. sub num. 5949. Deest Launo- lum Ambrosium Mediolanensem visitans , Clcro
mari annuntiatio. ipsuis obitum ejus prxdixit, defunctumquc tumula-
Transtatio Altempsian. in Anglia auctus Translatio : vit. Eodem dic, Hutjonis archiepiscopi, Itcm Con- Hugimis
Bttrgwatadri
sancti BurgHwaladri episcopi et confessoris. tcxti episcopi ct coufessoris.

Belinus. In utraque editione, post Germani- Molanus. Post illa Usuardi verba, gladio
cum et Pontianum, de Mario ct Marlha, etc.,ea- percussus est, addit fere ex Adone Consumma-
:

dem refert quae jam diximus ab Usuardo melius vit autcm martyrium suumwm Kal. Eebruarii,
poni die sequenti. Utrobique etiam habet In : et subltitum corpus ejus a ChristianU, sepultum est
Laude civitate, sancti Bassani (alii scribunt Bas- xv Kal. celeuris vero dies ipsius agitur xiv Kal.
siani) episcopi ct confcssoris. In priraa editione Februarii, quando itcrum sacrum ejus corpus mu-
deest Launoraarus. Niljuvat errores typogra- ttitum cs-t. Sequitur : Via Cornelia, etc, ut die
phicos recensere. sequenti. In Laudc civitate, sancti Bussiani, etc.
Editio Lubeco-Col. Sic incipit : Colonia Lugduno, Nicetii episcopi. Monasterio Corbionis, Nicelit.
Translalio Aggripina, translatio sanctee Antonime et aliawm in pago Dnrcassino, etc. Eodem die, beati Contcxti Contexti.
vitUrsutana-
ruin. sc.r virginum et martyrum de illa nobili societate episcopi et confcssoris. Qu* habet minori charac-
undecim miltium vivginum, ad ecclcsiam parockia- tere, de sanctis Africanis secundum Bedam, de
lem sancti Joannis Baptistx. beato Henrico Upsalensi, et sancto "Wolstano,
Greven. Post integrum Usuardi textum , sic ex Greveno ad verbura desumpta sunt. Poste-
Dc Lauiw- prosequitur : Iste Launomarus puerulus parentum riores editiones ab Usuardo longius reeedunt.
maro fusius
suorum gregem pascens, victum suum egcnis et Initiuraest: Via CorneUa, etc. Post quse sequitur Maril ct
Marthx.
peregrinis distribuebati ipse usque ad solis occa- nota observatu digna : Horum ceicbritas, inquit,
sum, jejunium frequenter protrahens. Liberalibus uno dic prxvenitur, quia dies passioniseorum, mar-
deinde traititus litterarum studiis, sacerdosquc ef- tyrio sanctorum Fabiani et Scbastiani solummodo
fectus , cremum adiit ; ubi intcr alia virtutum deputatur.Festa transferri, id notissiraura est,
prodigia claudum curavit, impetum signo
ignis pneveniri multo rarius, quamvis non diffitear
crucis opposito extinxit, et annosam guercum, ejus- exenipla suppetere, quibus id factum esse, con-
dem crucis virtute, in loca quo voluit transposuit. In tra Castellanum demonstretur. Hoc novi in his
Joannis Anglia, Joannis Brangualatoris eremitx Eodem editionibus accedit, quod beato Contexto Iocus
Branguata-
torts. die, secundum aliquos, Marii et Marthse cum aliis, assignetur, nempe : Eodem die, Baiocas, etc.
quos Usuardus ponit die sequenti. In Africa secun- Henrico Upsalensi, martyrii annus, scilicet, mcli.

XIII Kal Die 20.

natalis beati Fabiani Papae, qui cum tredecim annis Ecclesiae prae-
Romse,
esset, martyrium est passus tempore Decii, et in cimiterio Calisti sepultus.
miani.

Eodem die Catacumbas, sancti Sebastiani martyris, qui cum haberet prin- scbasdan
cipatum primse cohortis, jussus est sub titulo christianitatis a Diocletiano impera-
tore ligari in medio campo et sagittari a militibus, atque ad ultimum fustigari
donec deficeret. Via Cornelia, sanctorum martyrum Marii et Marthae cum filiis suis Marii et

Audifax et Abacuc, nobilium de Persida, qui ad orationem venerant Romam tem-

pore
42 MARTYROLOGIUM USUARDI.
E quibus post toleratos fustes, equuleum ignes, ungues,
pore Claudii principis. ,

manuum prsecisionem, Martha in nympha necata, ceteri sunt decollati et corpora

eorum incensa.

Ita Praten. Herinien. .intceipirn. Max-Lubeo. Mo/an. el Agones martyrum. Adde Antverp-Max. Lova-
nien. Letjclen-tlelg. et Edilio Vltraj-Belg

VARIA LECTIO. Pulsanen. contra alios omnes codiees, pontificatura Fabiani ad duodeeim an-
nos restringit; alii Martyrolegi nimium extendunt, utin Observatione dicetur. Prseesset, minus
quidem ad exactam syntaxim, sed tamen ita Beda, ex quo alii omnes, et codices nostri excepto
Molano, qui legit przfuisset, hic et alibi satis libere antiquam simplicitatem corrigcns. Cimiterio
habent passira codices quos sequimur. In Callisti, Calisti, Calixti s;epenumero variant, ut mirum

videri non debeat, si nec nos stabilem orthographiam servemus. Molanus iterum elegantius voluit
scribere, apud Catacumbas ; Pulsanen. et Munerat. ad Catacumbas ; ceteri, neglectaprapositione,

ponunt Eodem ; magis barbare, legendum putavimus. Ligari in meilio

die Catacumbas, et ita, licet

campo, liaud dubie Usuardi lectio est, secunduin Bedam et Adonem; Tornacen. et Munerat, scri-
bunt religari. InPulsanen. fusticari pro fustigari, librarii mendum est. Hoc notabilius, quod ubi
ceteri oranes recte scribunt, nobilium de Pcrsida, solus ille habeat, hi nobiles fuerunt vtrt de Siria.

Venerunt Romc, Grevenus Rlioine, melius ex Romam. Rursus Greven. et Molan. temporibus
aliis

Claittlii, pro, tempore, etc. Pulsanen. habet manuum preecisiones servanda Bedae et Adonislectio in
;

singulari. Itera apud eosdem Greven. et Molan. in h/mplia, legendura iu iti/mplio, utbene probat Bol-
landus et fusius explicat Castellanus pag. 340, ubi et alia de his Sanctis satis curiose observantur.

OBSERVATIO. Inter antiquos Martyrologos singularem plane adverto in referendis iisdem

Habent omnes hos sanctos Hieronymiana apographa, prater morem satis
Sanctis concordiam.
hic conformia; habent Beda, Rabanus et Notkerus; atque in serie nostra Romanum parvum, Ado,
Usuardus. Quterit Florentinius, quid innuat ea plerorumque Hieronymianorum indeterminata for-
mula : Bonue in ccemeterio, Fabiani episcopi et Sebastiani ; et satis apposite, ni fallor, ex Cypriano
accipi putat antonomastice, pro ctemeterio Callisti, idque ex Ralendario Bucherii confirmat, non
integre locum referens, qui ita legendus est : xm Kal. Fcb. Fabiani in Callisti, cl Sebastiani in
Catacumbas. Alia Kalendaria aut Sacramentaria referre supervacaneum reor, cum ab omni sevo
satis consecrata fuerit inclytissimorum Sanctorum memoria. Notabilis hujusmodi est Bed;c textus :

Roin.v, Fabiani episcopi, quicum vigintiquvtqueannisEcclesieeprxcsset, passus est martyrium lempore

Decii et in ccemeterio Callixti sepullus. Hsec ex eo descripsit Rabauus, aliqua ex Pontificalibus adji-
ciens, quse omnia in Notkerum transierunt, alia adhuc parte, ex prafato fonte, paulo auctiorem. In
Romano parvo Romx, Fabiani Papx ct inurtijris. Ado Bedam sequitur, sub ea
simpliciter ponitur :

tamen cautione, ut cetera ex eo desumens, pro xxv annis substituat Qui cum xiv annos, menses xi :

ac xii tlics. Textuin suum ex alterutro mutuavit Noster at rejecto utriusque calculo, eum signavit
;

qui proxime ad
veram chronologiam accedit. Cetera vide apnd Bollandum et recentius apud Tille-
montium tomo 3 a pag. 362. In textu Hieronymiano diei prrecedentis ex codice Lucensi ultimo ,

loco ponitur : Romee, passio sancti Sebastiani martyris. Duplicati festi rationem vel saltem conjectu-
ram ibidem invenies. Romanum parvum tertio loco legit Et Sebastiani tu vestigiis Apostolorttm :

septdti. Ado prolixius Beda3 elogium totum transumpsit, exclusa solum Sebastiani patria, de Mctlio-

lano. Rabanus Bedara incorruptiirareliquit, Notkero Adonem sequente. Noster brevius suura encomium

ex diffusioribusillis seu Bedre, seu Adonis contraxit, Catacumbas recte exprimens, de quibus vide

Acta xxiv Junii a pag. 439, et Castellanum a pag. 353 multa erudite de Sebastiano ejusque trans-
latione congerentem. An Actavere abAmbrosio ex autographis etauthenticis composita sint, merito
dubitatur ; at egregia esse, gravia et fide digna, omnes cum Hesselio apud Molanum, Bollando,
Ruinartio pag. 295. aliisque fatentur; nec id Tillemontius negaverit. cujus compendium legi dignum
est tomo 4 a pag. 515. Wandelbertus sic hodie canit :

Tertia posi decimam Fabiano prssule floret :

Ctti parili Sebastianus virtute cohxret,

Roma quem vectttm nunc Suessio Ueta frequentat.
Tertia annuntiatio in Hieronymianis eodem defectu laborat : In coemeterio, Mnrii, Martltx,
Audifax et beneficio non utitur, sed inuominatum
Abliacuc. Hic vero Florentinius antonomasiae
ccemeterium Arenaritiin censet esse Via Cornelia, quse in Epternacensi et in Usuardo signatur. Sola
nomina exprimit Romanum parvum, quorum priraum et ultimum varie a nonnullis contorta repe-
ries ut Marts vel Marini, pro Marii Ambacum, Ambacuc, Abachum, etc. Ceterum ex Beda rursus
; ;

derivantur qurecumque Rabanus, Ado, Usuardus, Notkerus in suos textus transtulere. Hos inter
miniraum a fonte recedere videtur Usuardus, si positionem excipias, nempe via Coruelia, quam ille
Hieronymiano apographo repertam. De Actorum sin-
solus prsefixit, in Actis fortasse aut in aliquo
ceritate minus videtur dubitasse Bollandus quam Baronius a selectorum collectione a Ruinartio ;

exclusa sunt. Equidpm totius historise subjectum, ut ita loquar, satis vcrum existimo, ast omnia
coraplanare, quse Tillemontius objicit tomo 4 a pag. 073, difficillimum arbitror. Si quid tamen
Bollandianis disquisitionibus superaddi aut magis illustrari queat, id in loco prtestabimus, atque eo
veritatis studio, quo in similibus versari solemus.

AUCTARIA.
 MENSIS JANUARIUS. 43

AUCTARIA.

Antverp-Maj. In Fabiano Adonianus est. De volenti interesse Pnsrlur sottempniis, donec peccata
De Sebastia- Sebastiano etiam aliqua atlmiscet hoc mo- sua confUetetur
no
et pamitentiam ageret. Vide Bol-
do Qtti in tantum carus erat Diocleliano ct Maxi- landum. Hic septem subdiacnnos coustituit,
:
qui
miano imperatoribus, ut principatum ei primae co~ gesta ?r.nrturum colligeret (colligerent). Tandcm
hortis traderent. Quem Diocletiunus, ubi Christia- fSub persecutione Decii, capitis amputatione marty-
num cognovit, nec a fide posse revocari, jussit liijari rium complevit. De Sebastiano, sic habet Apud :

in medio campi, quasi signum ad sagittandum, et Cathecumbas, beati Sebastiani militis et marti/ris,
siffjitturi a militibus; qtti cvm sagittis plenus quasi qui multos in fidc et paesione confortavtt, et multos
heriaus esset, putantes cum nmrtuum, abierunt. ad fidcm convertit. Hic cum haberet... non satis
Desunt reli+iua, qme cnm prioribus, melius in pure. Sed postea pr.Tsentans se imperatoribus, con-
Beda vel Adone legentur. Sic et in tertia incom- veniens illos de injusta persecutione Sanctorum, et
pletus est : Eodcm die Romss, natale sanctorum ideo jussus ad mortem fttstigart et corpus ejus in
martyrum Marii:.. et Abacuc nobiiium, qui ad cloacam De Persis, die praecedenti.
projici.
orationem venerant Pomx, tcmpore Claudu prin- Victorin. Ex Rabano post sepultus, de Fabia-
cipis. no habet sequentia : Hic regiones divisit diaconi-
Rosyveyd. In Fabiano etiam Adonianus est. bus et fccit septcm diacones, qui septem notariis
Item fle Se- De Sebastiano ex eodem fonte alia ferme decer- immincrent et qesta marhjrum in integrum collige-
bastxano.
pit Qui jubcntc... quasisignum ad sagittam posi-
: rent. Deinde ha:c assuit : Hujtts temporibus super-
tus, itasagittis repletus est,ut quasi hiricius videre- venit Novatianus (vnlt dicere Novatus) ex Africa,
tur. Dehinc intra paucos dies, sanitate recuperata, et separavit de ecclesta Novatianum, postquam
cum ipsos imperatores de persecutione injusta Chri- Motjses confessor in carcere defunctus est, qui fuit
stianorum, libera voce corriperet, denuo captus, mensibus xi.
felici consummatione martyrium excepit, sepultusque M.ytric-Cartus-Ultraj. Fabiani et Scbastiani,
cst in Catacumbas juxta vestigia Apostolorum. De martgrum, Marii et Marthse cum filiis nobiiibus.
Mario, etc, die praecedenti. MarcelUani et Marci, ac Tranquitlini patris eorum, tfarci ttiani,
Marci,
Agones martyrum. Fabiano adscribuntur anni martyrum. Spectant hi ad xvm Junii, hic autem etc.

xiv. De Sebastiano pure. De reliquis pridie.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova-
nien. et Editio Ultraj-Belg. Uti pridie retu-
lerunt martyres Persas, ita eosdem hodie prse-
termittunt. In Sebastiano puri sunt. De Fabiano,
post Papx, ha?c solum interserunt Qui dccimus
nonus post beatitm Pctrum.
Albergen. et Danic.
Sebastiano forte juncti sunt, quod eorum gesta
in illius Actis comprehendantur.
Remens. ecclesice SS. Tiraothei et Apollinaris
Lttgduno Gattia-, sancti Clementis presbyteri. De
eo meminerunt apographa Hieronyniiana ; uti
: etiam Acta nostra perpaucis.
Editio Lubeco-Col. De Fabianosolum inserit
Cum prioribus conve- ut supra Qiti xix post beatum Petrum. Eodem
:

niunt, sed post sepultus, adjiciunt insuper Hic : dic Rimur ad Catacumbas, natale sancti Sebastiani
Chrisma constituit annis singulis tn Coma Domini martyrts. Qui cttm haberet, ut supra, etc. De Persis
cclebrari. etiam die praeeedenti.
Centulen. Itonur, passio beati Fabiani Papae el Belin. Utraque editio in textu non omnino
martyris. Eodcm die, sancti Sebastiani martyris, pura est omittit Persas, de quibus egit die pr?e-
:

cujus fidc atque doctHna multi martyrio coronati cedenti ; et in utraque subjieitur : Civitale Tau-
sunt. Itcm ettiiem dic Romx, sanctornm Murii ct
l
rina, sanctorum murtijrum Solutoi is. Adventoriset Solutoris,
Marthee, cum fiUi& suis Audifax et Abacuc, nobi- Octavti. Sunt hi ex cetebri legione Thebsea et in Jdventoris
cl Octavii.
lium de Pcrsalit.qui itd orationem vensrant tempore Prretermissis remittuntur ad xx Novembris, quo
(
'taudii imperatoris, die eorum meminit Martyrologiuiu Romanum.
Bruxellen. Sic incipit : Rom,v, natalc sancti Greven. Pra;ter inorem, hoc unicura habet
Sebnstiani de Mediolano, ac comitum ejus. Qui additamentum Eodcm dic, beati Policronii mur-
: Pctycfironii.
cum... non omnino pure. Dein post dcficeret .-
tyris. Duo in Pnetermissis Polychronii memo-

Quem mortuum in cloacam misemtnt. Cujus corptts rantur, uter eorum sit, hactenus nescimus.
a quodam Licineo inventum et tn cripta juxta vesti- Molan. In prima editione Civitate Taurinn, ;

(jia Apostolorum sepultum est. Tum de Fabiano, sanctorum martyrum Solutoris, Adventoris et Octa-
l>i Fabiano post, Papx et martyris, sic prosequitur Qui sede : vii; ex Belino. Lugduno Gallice, sancti Clementis
vacante, dum de futuri poiitificis elcctione tractare- presbyteri; de quo supra. In posterioribus adjun-
tur, cum itlits affuit, et subito columba candida de gitur Die vige.sima, sancti ct theophori patris
:

cailo super caput ejus descendcns, dixit .- Tu Romx Euthijmii magni. De ipso in Actis fuse, et forte Euthimi
episcopus ordinaberis. Qui sic divinitus electus, post alia in Supplemento addi poteruut. Tum typis
laudabtlcm vitttni, a Decio pro fide Ciirtstt dccolla- minoribus : Muun c/>/\copi Ce- Vauri.
Eodem die sancti
tur. Ilic statuit vt omni anno in cmna Domini senme eximis sanctitatis viri.
civitatis et confessoris,

crismu consecretur ; et exactam curam habuit ut Obiit Dagobertus rex Francorum. Constitutum est Dagoberti.
tjesta martyrum in integrum colligerentur. De autem a Domino Joanne abbate, ct universo capitulo
Persis, die praocedenti. Marcianensi, ut dies anniversarius cjus sotemnitcr

Hagenoyen. De Fabiano, paulo primo

aliter celebretur, pro eo quod idem gloriosus rex ct Ma-
loco annuntiat : Qui fuit xix post beatum Petrum, thildis rajina ejus, cum bcutam uirginem Eusebiam
et per indicium columbse, super eum divinitus de- de fonte salutari suscepisscnt, Yillam Verniacum,
scendentis, in Pnpam est electus sub Gordiano im- ct vinum, quod ad ttsits noslros de Fruneia adduce-
peratore, et Ecclesia* prxfuit xm annis. Iste Fa- retur, regali muntfwcntui contulerunt. Vide Prse-
bianus restituit (restitit) Philippo imperatori termissos.

Tomus vi Junii. iy XII KaL

 44 MARTYROLOGIUM USUARDI.

XII Kal. Die 21.

"atalis beati Publii episcopi, qui secundus post Dionysium Areopagitam

Ignetts.
N Atlieniensium ecclesiam nobiliter rexit, et prfeclarus virtutibus, ao doctrina
proefulgens, ob Christi martyrium gloriose coronatur. Romre, passio sanctae
Agnetis virginis, quae sub praefecto Urbis Symphronio ignibus injecta, sed liis per
orationem ejus extinctis, gladio percussa est. In Hispaniis civitate Tarracona, san-
Fructuosi ctorum martyrum Fructuosi episcopi, Augurii et Eulogii diaconorum, qui tempore
ft soc.
Galieni, primo in carcere trusi, deinde flammis injecti, exustis vinculis, manibus tn
modum crucis expansis, orantes ut urerentur obtinuerunt. Trecas, sancti Patrocli
martyris.

Ex Pralen. Herinien. Tornacen. Puhanen. Muneral. Greven. Molan. et Jgonibus Martijrum.

passim recentiores codices cum Antv. Max-

YARIA LECTIO. Pulsan. scribit sancti Publii et ita

Lubecana, Idem legit Ariopatjitam uti et Herin. et Tornac. quod vix observatu dignum in
etc.

pra?fatione monuimus. Greven. et Molan. transposuerunt nobiliter rexit, legentes rexit nobiliter.
Plus aliquid ausus Puisan. elegantius legere credidit: Atheniensiwn nobiliter rexit ecclesiam. Mune-
ratus secundce editionis, nescio quomodo, et prxclarus virtutibus, vertit et prxdicans virtutibus et sic ;

in Agonibus martyrum. Rursus Pulsan. pro tjhriosc coronutur, posuit gloriosc occnbuit. Greven. et
Molan. titulo virginis apponunt et martgris. Munerat. contra, sensum hiulcum facit, omittendo qux
sub prxfecto. Stjmphronio legunt codices probati omnes post Adonem Pulsan. cum aliis. forte Bedam ;

imitatis Simpronio vel Scmpronio. Item Tarracona illi, hi cum Munerato et Agonibus MM. Terra-
cona utri rectius, non disputo. Tugurii pro Augurii in Pulsan, scriptoris vitium reputo, uti Galeni
;

pro Galieni in Agonibus MM. Melius scriberetur Guilieni, sed codices sequimur. Lego, in carcere

trusi, quod ita Usuardum scripsisse sentiam ; melius dixerat Ado in carcerem. Ceterum recedunt
Pulsan. Greven. et Molan. qui id corrigendum putarunt. Agones MM. pro cxpansis habent cxpassis.
Greven. omisit vocem orantes, ante, ut urcrentur ; forte quod sensum obscuriorem esse adverterit
sed maxime improbanda Pulsan. Codicis licentia, ita corrigentis ; In carcerem sunt retrusi; dcinde
flammis injecti ut urcrcntur. Scd exustis vinculis, manibusque in modum crucis expansis, orando obtinue-

runt martgrii palmam. Trccas scribunt omnes, medii revi stylum secuti, liberior Grevenus liabet,

Trecis, cum Agonibus martyrum. Praeferenda est qualiscumque Usuardi lectio.

OBSERVATIO. Codices nostri Usuardini optimse notse concorditer primo Ioco Publium annun-
tiant; plures alii cum Belino Agnetem prreposuere. Et ita habent apographa Hieronymiana,
Romanum parvum, Rabanus et Ado. Cur id mutandum censuerint Usuardus et Notkerus, non facile
divinaveris. Neque enim Eetatis ordo preetexi potest, narn ea ratione in ultimum locum rejicienda
fuisset celeberrima Agnes, tametsi cum Bollando statuas sub Valeriano et Gallieno, non sub Diocle-
tiano, ut probabilior fert sententia, martyrii coronam adeptam. Hic itaque ceteris omnibus ante-
ponitur Publuts, quem ex iis unum censemus, cujus prima in Fastis sacris memoria auctori Romani
parvi accepta debetur nam qui in Hieronymianis apographis Puplius, Publiis, vel Publius inter
;

alios martyres connumeratur, nullam cum hoc nostro connexionem habet, et falli plane opinor
Castellanum, qui ex illis nomen desumpturn existimat. En modo Romani parvi verba Athenis, S. :

Publii episcopi, qui Militcnus a Paulo cpiscopus ordinatus. Aliter Ado Itcm apud Athenas, B. Publii :

episcopi, ob Chrisli martgrium coronati. Et quidem sic excluduntur difficultates clironologicse, quibus
se implicat in festivitatibus Apostolorum, dum Publium Militenum, Dionysii Areopagitse immedia-
tum successorem quod a Bollando citati, viderunt Baronius et Halloixius et recentius
constituit,
tomo 2 variis locis impugnat Tillemontius. An Noster Adonem contrahens observatam difficultatcm
evitare voluerit, non est promptum asserere, certe ita annuntiationem formavit, ut verum vel
saltem vero proximum attigerit.
Jgnelts. Verissime ab Hieronymo pronuntiatum est ep. 8 ad Demetriadem (quoe in nova editione 97) sub
finem, omnium gentium litteris atque linguis laudtttum esse Agncs vitam, ut egregie probant Arnbrosii,
Augustini, Gregorii et tot aliorum encomia. Prxcipue in ecclesiis, inquit idera Hieronymus; imo in
antiquissimis quibusque Kalendariis, Martyrologiis, Sacramcntariis. Bucherianum imprimis diserte
legit : Agnelis in Nomentana. Carthaginonse Sanctx martyris Atjncs. Frontonis, quasi ad geminati
:

festi distinctionem : Nntale sanctx Agne de passtonc, ubi rnelius legeretur Agncs a recto Atjuc. Hie-
ronymiana, prinro loco habent : Iiomx, passio Agnetis vinjinis. Brcvius. Romanum parvum : sanct.v
Agnetis virginis. Beda? elogium totidem fere verbis a Rahano et Adone in Martyrologio transumptum
est ; Noster, qur ex postremo cetera, et hoc verosimiliter mutuatus
cst. Ast irr eodem Adone inter
Apostolorum diffusior toxitur historia, quam dicere possis Actorum illorum compendium,
festivitates
quse sub Ambrosii nonrine circumferri solent, ex quo pluscula a Notkero decerpta sunt. Arr vere
Ambrosiana Acta crediderit Bollandus, est cur dubkern utcumque tamen fuerit, ab eruditis hodie
;

sancto 111 1 Doctori passirn abjudicantur. Nec sane rnagna ea jactura reputanda est, cum ab ipso
Ambrosio lib. i de Virg. cap. 2, a Prudentio, Maxinro Taurineusi et tot aliis Patribus cumulatis-
 MENSIS .TANUARIUS. 45
siinecompensetur. Vide Ruinartium inter selecta a pag. 503, ubi Prudentii hymnum 14 et citatum
Ambrosii locum illustrat. Tillemontius tomo 5 a pag. 344, et Castellanus in hodiernis notis,
nonnulla observant, qunc in Supplemento examinari potcrunt. De sola Agnete cecinit Wandel-
bertus :

Bis sexta />st, Aqnes quam virqo et martqr honorat.

Martyres Tarraconenses commemorant Hieronymiana, ad quos paucula notavit Florentinius, Fruetuoii
alibi fortasse discutienda. Fallitur iterum Castellanus, dum in omnibus Martyrologiis prosaicis

eorum nomina reperiri affirmat, quandoquidem nec Beda, nec Romanum parvum, de iis memine-
rint. Signat ipsos Florus cum proprio sibi elogio. Ado elegantius ex Actis composuit quod Noster

in pauciora redegit. Rabanus solum Fructuosum seligit, eique perperam attribuit requlas monacho-
rtom, multis post seculis a Fructuoso Braccarensi episcopo adornatas Notkerus Adonem sequi ;

maluit. Acta a Bollando illustrata authentica esse, fatetur Ruinartius, quem vide a pag. 219, et
Tillemontium tomo 4 a pag. 198. Ex laudatis Hieronymianis etiam sumptus est Patroclus Trecen- Patrncti

sis : Trecas, passio sancti Patrocti martijris, qui male ab Achcrio inter adjectitios computatus est.
Ex isto fonte eum acceperunt Rabanus et Ado, cum ea diversitate, quod ille locum notare neglexe-
rit : bic vero distinctius Apud Trecas. Cur Noster minus eleganter scripserit, cur Notkerus
:

omiserit, non est operre pretium inquirere. Satis patet Usuardum sua omnia ex Adone desumpsisse.
Quod autem hic et alibi a Baronio vel Bollando Bedam citari advertas, de pridem vulgato intellige,

quod supra monuimus, quodque in cautelam passim indicare Bollandus consuevit. De Patrocli
Actis et translatione, diligenter agit Bollandus, quibus adde qure recentius observavit Tillemontius
tomo 4 a pag. 203.

AUCTARIA.
k NT\'ERr-M.u. Incipit ab Agnete, in qua satis Adone adjicit idem quod supra. In fine : Eodcm
/V purus est Tum Apud Athenas nalale sancli
: : . dic Trecas, tcmpore Aureliani imperatoris, passio

Publii episcopi et marlijris. Tarraconenses carent sattctt Patrocli marltjris glorinsi, qui Susati re-

elogio. Demum : Trecas, passio sancli Patroclii quiescit. Vide Bollandum.

martyris, tempore Aureliani imperatoris. Qui post Hagenoyen. In Publio satis purus, secundo

diversos, quos pro Christo sustiiiuit, aqones, capitis loco habet de Tarraconensibus ut Antverp. etc,

oblrtiiiculinne marttjrium consttmmavil, et sepultus superius. De Agnete sic habet Romx, passio :

noii longe est. sanctee Aqnetis rinjinis et martyris. Qux in juvcn-

Rosyveyh. De Agnete, bene. De Pu.blio, ut tltte sua sponstim eleqit sibi Deum, et ideo filium

Item apud Athenas, beati prxsidis Symphronii recusans et ob hoc lurpiter est
Ado in Martvrologio :
;

Pttblii episcopi, prn Christo marttjrio coronali. In denudata ei crinibus suis tecta a Deo, et ab anqelo

Tarraconensibus elogium constringit : In Hispa- in lupanari custndita. Heec postquam filitim prxsi-
nia civilate Tiiraqinta. mttale saitctorum Frtietuosi dis, qui illam contaminare rnltiit. a morte susciln-

Euloqii diaconorum. qui tem- ril. iqncm projictttir et occiditur. sed non Ixditur
episcopi, Aiiqurii et itt

pr.eside martirio coro- landem qladio percutitur et subiit mortem.

pnre Giilieni. sub Emiliano iqne ;

ntttt sunt. In ultima purus est. Endem die, Trreas, etc.

MAx-LunEC.Toto textu satis puri Matric-Cartus-Ultraj. Sic legit Agnetis

Antverp. et
:

virqinis et marlijris solcmnitas. Et in margine

sunt, sed in elogio Tarraconensium ex Adone
:

supplent, quod Usuardus praetermiserat Et mox : Ex sprciali licenlia Capituli, propter prxsentiam

quidiim ex fratribus el filia prxsidis, qux adstabal, corporis ipsius, quod esl in ecclesia sattcti Marlini

riderunt Sanctorum anitnas ccelum conscendere co- Trtijcclensi, valde solenniler in locitlo itrqeuleo de-

ronatas. Eadem liabent codices mediae notae Ant- aurato localum. Molan. in posterioribus editioni-
Usuardi textui, litteris cursivis, de
verp-Max. Ultraject. Leyden. Alberu. Danio, bus, ipsi

eadem sancta hsec interserit Cujus reliquix ha-

et Editio Ultraj-Belo. non minus slnceri, si
;

Agnetem Publio non prseponerent. bentur in Trajecto iuferiori. Videantur Bollandus

Lovanien. Etiam praefigit Agnetem; sed prce- et Castellanus.
terea mutilus est, carens toto Publii elogio. Belini 1 editio mutila est. altera ferme inte-

Centulen. Apnd Aihcnas, sancti Publii episcopi gra; sed utraque ab Usuardo discrepat, quod
et martyris, qitciit tlocuit et ortlinttvit sanctUS Paliltts primus locus Agneti tribuatur.
Apostolus. lioni.r, passio sanctse Aqnetis virginis, Eiutio Lubeco-Col. Ab Agnete etiam inci-
sub judicc Simphonio. In Tarraconensibus. post piens, Usuardino elogio. post Virqinis. baec verba
dtjaconorum, addit, et marttjrttin, carens eiogio. interponit: Qtixdrcimo tertiostatis suet itnitn, tem-
In ultima purus est, sed adjioit : tempore Aure- poribus Diocletiani ei Maximiani imperatorum, sub
linni impcrataris. prxfecto urbis, etc. In Publio, purusest. In MM.
Bruxellen. De Agnete, subdit Cujtts cotidie : Tarraconensibus Adonem potius quamUsuardum
De Patroclo sic habet EoJem Jie
Canmie Missx memoramiis. De Publio, Adonis describit. :
in
Trecas, sancli Patrocli martyru, qui icmpore Au-
elogium inter festivitates Apostolorum cum
Usuardino sic fere commiscet Apud Athenas, :
reliani imperatoris decotlatus cst.
Greten. Iste Patroclus civis cral Trtcassittx
beatiPublii episcopi el mnrhjris. Qui priJcin prin-

ceps iusul.c qttx dicitur Militena, cum beatum Pau- urbis, scd Christi amorc, contempta divitiis, ad

lunt iiiici, iiiiitcni Romam, pcr Iruliium hospitio ras- palmttnt martyrii posl compeJcs, itjnttas eatcnas, et
l-tlalc..
fustes superatos, capitis abscissione pcrvenil.
Vilalis,
ceptum humane iractasset, el Paulus patrem ipsius

febribus et dissenteria laborantem per impositionem marlyris Agaunensis. Meynradi eremitx et marty- ffeynradi.

iitiinits Paulo adhxrere. Qtti

sanasset, ccepit sancto ns. TranslatioS.Vincentii LeviUt. Arvernis, Aviti /17/1.
Ilermis.
ipsum postea episcopum ordinans, ad prxdicandum episcopi. Ilcniiis cptscopt. Iicin. sancti Celestini. Caitettini.

direxit. Ilic fuit sectindus post Dtjoiiisittin, etc, In Molan. edit. prima minuto charactere : An-
Tarraconensibus non omnino purus est, et ex cijra Galatix, S. Busijris eqrcqii marlijris. Tripar- Busyris.

titae
 46 MARTYROLOGIUM USUARDI.
titeelib.6 cap. 13. Meinradi eremitx ct martyris nim martijrum Eugcnii Canidii Valeriani et **atgH
,
, ,

Augieneis. Editiones altera sic habent In insula :

Acylx. De Maximo vide Pratermissos utrura :

Augiensis monastera, MeinroM ercmitx et marty- Neophytus ille Anastasius sit, me latet. Vide

Haximi ct ris anno dccclx. Die xxi, saneti patris Maximi Acta pridie, et hodie Praterniissos.
tfeophyH- confessorts, ct sancti Neophyti. Eodcm die, sancto-

XI Kal. Die 22.

atalis sancti Timothei, discipuli beati Pauli. Hic ab eodem Apostolo episco-

pus Epheso ordinatus, post multos pro Christo agones, marlyrio coronatus

fincenlii.
IV est. Eodem die apud civitatem Valentiam, sub Daciano Hispaniarum

side, sancti Vincentii levitae et martyris. Cujus passionis nobilem

prse-
triumphum con-
spicuus versificatorPrudentiusluculenterversibus exequitur; sanctus quoque Au-
gustinus ejusdem martyris prasconium ,
quanto sit laudis honore excipiendum,
quodam sermone commendat. Romse ad aquas Salvias, sancti Anastasii monachi et

martyris. Qui post plurima tormenta carceris verberum et vinculorum, quae in ,

Cassarea Palestinse perpessus fuerat a Persis, postremo multa poena aftectus atque
Vincenlii ad ultiraum decollatus est cum aliis septuaginta. Ipso die civitate Ebreduno, san-
et soc.
ctorum martyrum Vincentii, Orontii et Victoris.

Tcxtus desumitur cx fierinien, Tornacen. Munerat. Greven. Molan. et Jcjonibus martijrum.

YARIA LECTIO. Vix notatu dignre sunt levicula; discrepantia?. Greven. et Molan. pro beati

Pavli, scribunt sancti. Idera Molan. et alii, episcnpus ordinalus, itera Ephesi, eeteri melius cum
textu, episcopus Epheso ordinatus. In Tornacen. ubi de Vincentio annuntiatur, codcm die apud civita-
tem, etc, omissa est vox dic, amanuensis vitio, quo etiam in Munerato scriptum Gispaniarum, Heri-
nien. posuit, post mnltos agones pro Christo; certa apparet et aliquantulo elegantior Usuardi transpo-
sitio. Rursus idem codex legit, cujus passionem nobitis triumphi. Melior est textus lectio, eaque in

tota Vincentii annuntiatione vere et germane Usuardina, non ea quam ipsi tribuit Bollandus, a co-
dice Pratensi deceptus, ex quo citat sequentia : Apud Valentiam civitatem Hispaniss, sancti Viuceu-
tiilevitse et martyris, cujus certaminis triumphum, temporibus Diocletiani et Mazimiani, post nimiam
ceedcm ac gravia tormefita textus ipsius passionis sub Datiano prxside completum esse declarat. Ast genui-
na hsec Usuardi esse, codicibus omnibus aliis, excepto Aquicinctino, repugnantibus, haud umquam
ut crederem induci potui. Quara vero id recte pridem sensissem, docuit subinde Castellanus, num-
quara satis laudandus mihi adjutorin consulendo prajfato Pratensi codice. Scripsit enim, totura tex-
tus nostri elogium, ut primum ibi exaratum erat, ab imperito fortasse quopiam erasum fuisse, et
supcrscripta qure modo citavimus, unde patet eum quoque codicem reliquis nostris olim conformem
fuisse, atque adeo ipsissimam Usuardi lectionem a nobis in textu exhibitam. In Agonibus martyrum
habetur, ad aquas Salinias, in Molan. apud aqiuis Salvias. Demum Molan. idem et Greven. ponunt :

In Galliis civitate Ebreduno. Nemo non videt, textus nostri lectionem exaliis esse praeferendam. In
Greven. aliquid redundat.

Quam
0-BSERVATIO.
authentica sunt Timotliei gesta. utpote quorum prsecipue testem habemus
Doctorem Gentium, tam
psuin est dubius dies quo martyrii lauream promeritus sit. Baronius
adxxiv Januarii notam suam orditur Agunt de eodem (Timotheo) Imc dic (nempe xxiv Januarii)
sic :

ceteri Latinorum; Grseci autem xxn kujus. De Gracis vera praedicat, de Latinis non item nam :

Hieronymiana, ct, si interea numeraripossit, ipsuraS. Cyriaci MS. quoBaronius usus est, ac prae-
terea Florus eum signant xxvn Scptembris; Wandelbertus xvi M.tii Usuardus autem ejusque praj- ;

cipui codices et quidem Belinus et recentiores alii, eum expressissime annuntiant hoc die xxn Janua-
rii. Itaque ceteri illi reducuntur ad Bedam, Romanum parvum, Adonem, Rabauum et Notkerum.

Porro Bedai, Romani parvi et Rabani phrasis brevissima est, paulo longior Notkeri ex Adone inter
festivitates Apostolorum, unde etiam nostra desumuntur, omissa dumtaxat translatione reliquiarum,
de qua Usuardus ix Maii, Adoniana aliqua liodierna in eura locum transferens. Qua autem causa
motus sit ad deserenda soritorumductorumvestigia, nusquam reperio, nisi prseter morem Gr&cos
hic imitari voluerit. Acta a Polycrate scripta, aliaque a Metaphraste diffusius deducta , optime illu-

stravit Bollandus. Vide etiain Castellani notam a pag. 393, et accuratam vitae synopsim apud Tille-
montium tomo 2 a pag. 1-12. — Quousque vel Romanum imperium, vel Christianum nomen extenditur,
Augustini verba sunt, omnts regio, omnis provincia, natalem gaudet celebrare Vincentii, Hinc in vetus-
tis monumentis notissima ejus memoria. Non solus in Hieronymianis colitur, sed episcopo
Ecclesise
l alerio et octodecim, iino
et. pluribus sociis conjunctus, dc qua turma diligenter agit Bollandus et
post illum Florentinius in notis tu plerorumque sodalium nomiria ex insigni Prudentii hymno ac-
;

cipe, ac quo dic siuguli collocandi sint, ex citatis scriptoribtts disce. Romanum parvura indetermina-

tum
 MENSIS JANUARIUS. 47
tnmrelinquit martyrii locum Sancti Vincentii diaconi
martyrisin Spaniis; nec clarius scripserat
: et
Beda. Elogium ex probatissimis Actis, tametsi non prasidialibus, concinnavit Ado; Noster
vero,
pro singulari in S. Vincentium pietate, encomium adornavit quod ab aliis rejectura, ab aliis non sin-
cere redditum est. Aliam historiam texit Florus, aliam Rabanus, sed Notkerus Adonem descripsit.
Habes in Actis nostris quffi de translationibus et miraculis operose collecta sunt. Vide prseterea
Ruinartium a pag. 387 ; notam Castellani pag. 375, et vitam gallice deductam a Tillemontio tomo 5
a pag. 215.
Anastasii monachi ad aquas Silvias pro Salvias meminit Romanum parvum. Bedapaulo fusius
; at- AnastasH.
que ampliori non nihil elogio Viennensis. Primum secutusest Rabanus; Notkerus, alterum, quem
et Usuardus, expuncta translatione, sic expolivit ut in textu retulimus. Acta ejus tam praelare a
Bollando illustrata sunt, ut nihil desiderari posse videatur. Vincentium et Anastasium ita conjunxit
Wandelbertus :

Undecimam levita sacer Vincentms ornat,

Huic et Anastasium virtus conjungit opimum.

Ultima annuntiatio pure Usuardina est, non Adoniana, ut recte, mea quidera sententia, sancWit
Rosweydus. Nequeo conjicere unde Viiimirium illum et socios acceperit Usuardus at nisi vehe- lincenth ,

menter fallor, idem hic Vincentius Caucoliberitanus, qui ab Hieronymianis, Adone et aliis, imo et ab " **;
Usuardo ipso, recolitur xix Aprilis, ut bene ibi observavit Papebrochius pag. 622, quem secutus
est Castellanus in notis pag. 37, nec non Tillemontius tomo 5 pag. 62. Quod autem hodiernus Vin-
centius comites habeat, alter solus sit, facile alibi componi poterit. Interim puram et simplicem
Usuardi lectionem sartam tectam servare voluimus.

AVCTARIA.

Praten. De mutatione in eo codice facta, fustibus cssi, eculeo suspensi, ardenti lamina pec-
abunde in Variantibus dictum est. tori ejus impressi, vulnera ejut sale aspersi, tcne-
Antverp-Maj. Timotheum rejicit ad xxiv Ja- broso carceri impositi, et super testas acutas voluta-
nuarii. Incipit itaque : 7n Hispaniis civitate ti; et cum Ii3'c omnia vicisset, in lecto moili moritur.
Valentia, passio sancti Vincentii leviu el martyris. Cujuspassionis nobilem, etc. In Anastasio et Ebre-
In Anastasio ferme ; in Vincentio, Orontio, etc, dunensibus satis purus est. In fine Item, tran- :

omnino purus est. Urbani episcopi et confessoris. Vvbani

slatio corporis sancti

Rosweyd. Timotheum etiam distulit. In Hi- Haec, proculdubio de Lingonensi intelligi voluit, transtalio-
iiw-
spaniis sancti Vincentii diaconiet martyris, quisub de quo vide Acta die sequenti.
impiissimo Dacianoprxside, multa passus tormenta, Aquicinct. De Vincentio idem habet elogium
martyrio meruit coronari. Ipsa die in Galliis civi- quod supra ex Pratensi retuliraus. In reliquis
tale Ebrcduno, sanctorum martyrum Vincentii, etc. purus est.
In Anastasio. quera ultimo loco refert, plane Victorin. et Reg. Suec. sub num 130. Et Dominki
abtmtis.
Adonianus est. natale sancti Dominici abbatis.

Pulsanen. In Timotheo et Vincentio purus, Camberien. Conventualium S. Mariae. Item

ita diem claudit Romee ad aquas Salvias, sancti
: sancti Ulfi martyris. Refertur a Bollando in Prse- li/i.

Anastasii monachiei marlyris; reliquis, oranibus, termissis, defectu sufficientium documentorum

nescio cujusvitio, prateritis. de cultu, etc.

Antverp. et Max-Luiiec. Rejecto etiam in signatus D 9. De sancti Urbani

Bigotian. Vroani.

xxiv Timotheo, sic incipiunt : In Hispaniis civi- translatione habet ut supra. Sed Bizunticen.
tate Valentia Daciano impiissimo prseside,
, sub paulo clarius Apud Divionem, translatio corporis
:

sancti Vincentii lcvitie etc. pure toto reliquo

, , sancti Urbani, episcopi et confessoris.

textu. Vatican. signatusnum. 5949. De Timotheo,

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Alberg. nihil. Adjieit Transitus Domini Dominici sacer- Dominici
:

Danic. et Edit. Ultraj-Belg. Superioribus si- dotis ct monachi.

miles suntin transferendo Timothco ad xxiv, et Altemps. Civitate Sardicia, sancti Potiti mar- Potiti.

ferme etiara in ceteris. tqi , sub Antonino imperatore. Est hic, opinor,

Lovanten. In hoc prreterea deficit quod Ana- de quo ex aliis inter Auctaria egimus xm Ja-

stasii elogium mutilaverit. nuarii.

Centulen, ln Hispaniis civitate Valentia, pas- Florentin. Item, deposilio sancti Gaudentii, Gaudentii

sio beati Vincentii archidiaami et martyris, sub episcopi uibis Novariensis, confessoris, ntugna: san-

prxside Daciano. Rom.r ad aquas Salvias, sancti ctitatis viri.

Anastasiimonachi ei martyris. Eodem die in Gal- Editio Lubeco-Col. Transfertur Timotheus.

liiscivitateEbredv.no, sanctomm Vincentii, Oron- De Vinceutio tormenta aliqua ex Adone enume-

tii et Victoris martyrum. De Timotheo xxiv. rantur. In Anastasio etiam Adoniana est. Tum:
Bruxellen. ln Hispaniis civitate Cssaraugvsta In Blanduno, sancti Berdulphi confessoris. Vide Berlutphi.

seu Valencia, sub Duciano, etc., satis pure. Tum infra. In fine, de Ebredunensibus satis pure.

de tribus Ebredunensibus ut supra. In Anastasio Bei.in. In textu non omnino purus est : an-
autem recentiori maim nuntiationcs sic transponit, ut Vincentius pri-
Adonianus est. In fine

Joannis superadditur : Itcni, sancti Joannis Eleemosyna- mura locum occupet, Timotheus tertium. In
Bleemosy- iii. qui fuit vatriarcha Alexandrinus. Vide Auc- fine autcra subdit : Eodem die apiul Novariam,
narii.
taria diei sequentis. depositio sancti Gaudentii, episcopiet confessoris.

De Vincenlio Hagenoyen. Apud Valentiam civitatem, passio Greven. Eodemdie, Epiphanii episcopi Ticinen- Epiplianii.

auctius. sancti Vincentii levitee et martyris sub Dyocletiano sis, id est Papiensis et confessoris. Anastasii abba- Anastasii.
imperatore, agenle Daciuno Hyspaniarum prsside, iis, qui ut refert Gregorius, i Dialog., Romanx
primttm
 48 MARTYROLOGIUM USUARDI.
primum Ecclcsi$ nntanus fuit, sed soli Dco vacare Greveno transtulit quse proxime dedimus. Dein-
dcsidcrans, monastcrium juxta Nc.ptanam urbcm de : Eodem d\c, Epiphanii episcopi Ticincnsis, ia- Bpipfutnii.
situm ingressus, per mutios aimos in sanctis actibus est Papiensis ct confcssoris, qm in Hitdcscm est

vitam dit.rit, eique 7nonasterio, snllerti post custo- franslntiis. Denique : Iiomx, sancLv Blesillx ma- Blesiltm

dia, pr.rfuit. In Blanduno, sancti Berdutphi con- tronsc, dcqua B. Hicromjmns ad MarceUam. Edi-
BerttUphi fessoris. Bollandus rectius Bertulphum vocat, in tiones alice hic iterum ab Usuardi puritate rece-
Blandinio ; sed Acta remittit ad v Februarii. dunt, dum ex hoc loco Timotheum transferunt
Molan. Aliis litteris de Vincentio totum Ado- ad ix Kalend. In fine adduntur, qu# supra :

nis elogium inserit, quod liic describere super- Eodem die apud Nuvnria?n, dcpositio sancti Gau- Gaudenlii.

vacaneum judico, cum in ipso foiite purius legi dcntii, eposcopi et confessoris. Papis, sancti Epi-
possit. In fine minoribus typis de Anastasio, ex phanii, episcopi et canfessoris.

X. Kal Die 23.

lnlippis beati Parmense, qui fuit unus de septera diaconibus. Hic traditus

P
,

gratiae Dei a fratribus, injunelum oflicium prsedicationis plena fide consum-

Emereutia-
nx.
mans, martyrii gloriam adeptus est. Romse, natalis sanctse Emerentianoe vir-

ginis et marlyris, quae dum oraret ad sepulcbrum sanctse Agnetis, ac simul orantes
a gentilium Iaesione defenderet, lapidata est ab eis. In Mauritania civitate Cneocae-

Severiani sarea,sanctorum Severiani et Aquilse uxoris ejus, ignibus combustorum. Apud ur-
et Aquittt.

Asct?t
bem Antinoum, sancti Asclse martyris qui primo atrocissime suspendio torlus,
,

deinde flammis lateribus admotis exustus, ad ultimum pretiosam Deo animam, in

fliimen praecipitatus, reddidit.

Sic lcgunt, Praten. Pidsanen. Antverp. Max-Lubcc. Greven. Molan. et Ayones martijrum. Accedere pos-
Minl, Antverp-Max. Vltrajeet. Leyden. Albergcn. Danic. ol Ed/tio Ultraicct-Belg. ab aliis modice discre-
pantes.

VARIA LF.CTIO. In Agonibus niartyrum est, de septem diaconis. Pulsanen. vocem superfluam
textui addidit, legens : de septem primis diaconibus. satis enim intelligitur e numero primorum
fuisse, etiara ea voce prsetermissa. Adde quod sequentia transponat, tradilus u fratribus grtiiiic Dei,
injumtumque, etc. Prceterea, ubi textus legit, ac simul orantes u gentilium. etc, idem codex resecat,
uc sitnul orantes, ponitque, ut u gentilium. etc. Librarii error est apud Grevenum Mauricania pro
Mauritania. Scripsi Cneocssarea, quod ita cogant prsecipui riostricodices. Molanus more suo cor-
rexit Neocxsarea, uthabetetiam Bollandus, quamvis fateatur passim legi Gneocxsarea ut varii ,

codices nostri, vel Geneocxsarea, ut Belinus, etc. Nolo de voce ligitare, modo contra Galesinium
concedatur, urbem hanc non in Macedonia, sed in Mauritania collocandam. Neque opus est operam
perdere enumerando variantes lectiones Max-Lubecanae sufficiat scmel ac iterum indicasse,
;

primam illam Usuardi editionera scatere erroribus typographicis, a quibus nec immunes sunt alise,

prasertim Munerati et Belini.

Ih- codit t
Hactenus purum agnovimus codicem Heriniensem, in quo vix ulla reperta additio praterquam
Heriniensi.
propria Remensis iv hujus, et verbulum de sancto Mauro, xv. Hodie vero post integerrimum
Usuardi textum ita subdit Tuleto. beatissimi Sildefonsi, archiepiscopi el confessnris. Suspicor eccle-
:

sise vel monasterio, ex quo liic codex prodierit, peculiarem eum cultum fuisse, atque inde in codi-

ces alios transivisse. Mirum etiam est prsetermissam in Tornacensi totam Asclx annuntiationem.
An quod apud antiquos non reperiretur? Certe ejus loco hsec substituta sunt Resbaco mona- :

sterio, translatio sancti Auili ubhatis. Eodem die, sancti Macurii martyris. Quid Agili translatio ad

Tornacenses spectet. omnino non capio, cum de ejus natali nulla proprio die fiat mentio. Ceterum
et in aliis codicibus de ea translatione agitur. Macurii autem, vel solius, vel cum Eugenio, vel cum
Emnentiunu conjuncti, festum in variis Gallia; et Belgii ecclesiis fuisse olim percelebre, probant ea-
rum Kalendaria, Rabanus, codicesMss. et Munerati editio. Nec sane meraoria antiquior quaerenda
videtur quam quse in Hieronymianis diserteexprimitur. Acta ejus dabuntur xx Decembris. Codices
mediae notae in eo solura ab omnimoda puritate deficiunt, quod cum Romano parvo et Adone Eme-
rentianam Parmenae anteponant, et de Ascla inserant, qui sub Amatio prteside, primo, ctc. Vide Ob-
servationem in fine.

OBSERVATIO. Jam superius x Januarii verbo indicavimus quatuor diaconos de septem primis,
nempe Prockorum, Nicanorem, Timonem et, qui liodie colitur, Parmenam, in sacris Fastis ab
auctore Romani parvi primum consignatos. Hic Martyrologii illius verba subjicio : Philippis, Par-
men.r diaconi dc septem. Et ha>c ferme eademreferuntur ab Adone in Martyrologio ; at in festivitati-
bus Apostolorum breve texuitelogium, quod Notkerus integre descripsit, Noster permodice muta-
vit et contraxit. Pauca de Parmena in Actis nostris, pauca apud Tillemontium tomo 2 pag. 69 et
70. Non ab omnibus Hieronymianis apographis abest Emerentiana, sed in nullo legitime positam
existimo. Castellanus pag. 385 satis aperte indicat, eam a Romano parvo primum quoque fuisse

notatam.
 MENSIS JANUARIUS. 49
notatam, quod negari non potest, auctorem Beda antiquiorem censeamus. Etenim Emeren-
si illius

tiana apud proefatum Bedam celebraturcum eo encomio, quod ferme verbatim ex ipso sumpsere Ra-
banus, Ado et Notkerus. Utrum Noster ex fonte, an ex rivo hauserit, tantumdem est; paucula
certe exeorum verbis resecuit. Romanum parvum scripserat Romx, sanctx Emerentianes virgi- :

nis ea infiexione, qua Agnetem legi nuper ostendimus. Non alio ibi quam virginis titulo ornatur,
;

verum Beda distinctissime virginem Christi et martijrem praedicat, paucisque complectitur quidquid
ferme de hac nostra sancta in Actis beatse Agnetis memoriae proditum est. Sola a Wandelberto lau-
datur hoc versiculo :

Post Emerentianx decimo laus emicat nmpla.

Apographa Hieronymiana primo loco annuntiant : In Mnuritania, civitate Neocxsarea, passio Severianiet
'"' *'
sancti Severiuiet Aquilxuxoris ejus. An qui hisce plerumque subjunguntur, socii eorum sint, du- '

bium Epternacense, de qua re videri potest Florentinius. Non multum a prioribus differt Ro-
facit

manum parvum, nisi quod Severiani scribat, ac praeterea Aquilx non apponat qualitatem uxoris.
Ado Rosweydi ad Hieronymianorum sensum omnia restituit, adjuncto mortis genere. Attamen, si
quid conjicereliceat, puto Adonem non Severini scripsisse, sed Severiani. Docent id Usuardus et
Notkerus, quos credibile non est in martyris nomine mutare quidquara voluisse, dum cetera omnia
ex Adone describerent. Conjecturam confirmat Mosandri editio, in qua etiam diserte legitur Seve-
ea quse hic in textu dicuntur, nihil de hisce martyribus Bollandus, nihil alii, quod
riani. Praeter
sciam, hactenus repererunt. Aliam hic conjecturam subjicio satis, ni fallor, probabilem, nimirum
.(Egyptiorum aliquot martyrum Acta vidisse Usuardurn, quae antiquioribus imo et requalibus Mar-
tyrologis ignota fuerint. Ex iis autem hodie eruit Asclam, illustrem Antinoi martyrem Philemonem ; Usctx.

vero et Apollonium vm Martii. Sunt qui Asclam xxi passum velint, atque hoc die sepultum fuisse.
De cultu apud Graecos, nec hic nec alibi disputo. Acta satis sincera a BoIIando edita sunt, quae si
cum elogio nostroconferas, clare patebit hoc ex illis olim extractum fuisse. Tillemontius Arriano
crudeli prinium persecutori, deinde et martyri, plures -Egyptios sub illo passos adnectit tomo 5 a

pag. 353, interquos Asclas pag. 358. Ex dictis de Usuardinae lectionis origine et sinceritate abunde
constare existimo.

AUCTARIA.
Utriusque aucta-
Tornacen. tyris. In Galliis apud Viennam, depositia sancli
Herinien, et

riura vel auctaria supra dedimus in Varian- Bernardi confessoris ct archiepiscopi Yicnnensis. Bernardi.

tibus. Et eodemdie, translatio snncli Agili, abbalis ctcon- '.">''

Antverp-Maj. Bedara potius vel Adonem fessoris.

quam Usuardum refert. Ita habet primo loco : Haoenoyen. In prima satis purus. de Eme-
Romx, sanclx Emerenlianx virginis Christi ct rentiana scribit : virginis, qux erat collectanea

marttjris, qux erat collaclancti sanctx Agnctis.

Et beatx Agnetis virgims el catechumena ; et dum ora-

dum oraret ad sepulchrum ejus, ac simul orantes, rct, etc. In reliquis solito purior est.

etc. IuSeveriano et Aquila, satis purus est. In Aquicinct. Post, lupidata est ab eis, textui in-
serit Ipso die, snncti Macarii.
Parmena, magis Adonianus. Deest Ascla) elo- :

gium. In fine Toleto civitate, uatale sancti lld-

:
Victorin. Deficit in sanctis Severiano et

Mtdefonsi. defonsi cpiscopi cl confessoris, fulc ct doctrina cla- Aquila. Addit antem in fine cum codice Reg.

rissimi. Suec. subnum. 130: Toletocivivate, natalesancti

Roswevd. In Emerentiana, fere convenit cum Hildefonsi episcopi et confcssoris, fide et doclrim Bitdelmui.

superiori. Tum : Et in Mnuritnnia, civilate Neo- clarissimi.

cxsarea, natale sancti Severiani et Aqttile uxoris Daveroni:n. Monasterio Resbaci, translatio bea-

ejin. qui ignis supplicio martyrium susceperunt. ti Agili . confessoris ci abbatis ejusdem monasterii.

Philippis, Parmenx diaconi, qui unus fuit de sep- Matric-Cartus-Ulteaj. Emerentianx virgi-

De Ascla, nihil. Ejusloco Item, nis ct martyris. Hildefonsi episcopi et confessoris.

lem diaconibus. :

Macharii martyris. Ascl.e marlijris ac so iorum cjus. Per quos haud

Muckarii.
Munkrat. Textui subdit : Eodem die, sancti dubie ratelligit alios, sub Arriano passos. Par-

Macarii martyris. mcnx diaconi, qui fnii unus dt septem primis. Se-

Lovanien. Deficit in solo elogio Ascte, quod vei Aquilx uxoris ejus, ignibus combustorum.
itii ci

expunxit. Divionen. S. Benigni Vivionc monasterio, :

Centulen. Natalis sancti Parmenx, qtti fuit translatio saticti Urbani confessoris Lingonicx cwi- ittltllli
trattslatui-
iiiius dc septem dyaconibus primis, quique martyrii tatis episcopi, quara ad hune diera pertinere, heri it t\

gloriam adcplus. Philippis quievit. Romx, sanctx ex Bollando diximus. Male itaque in alio S. Be-
Emerenlianx virginis. Civitate Antinoum, sancti nigni codico apud Cistercium servato, hsec omuia

AscLc martiris. Tolcto civilalc. snnclt Hildefonsi, referuntur vm Kal. Fobr. seu xxv Jamiarii.

fide et doctrina clarissimi; Augi:.\nis. Resbaco monasterio, Iranslntio snnctt

episcopi ct coufessoris,
qui miro devotionu studio laudem et honorem beatx Agtlt abbatis. Eodem die, sancti Macarii martyris. tgiti.

Dci qenitricis ct semper vinjinis excoluit. Desunt Reg. Suec. Siib nuin. 4'J8. Eodem die, sancti

Mauritani. Macarii martyris,

Bruxellen. In Emerentiana fere purus, in In V.vtican. Signato mun. 5040. Deest com-

Parmena et Mauritanis purior, de Ascla, sic memoratio Asclx,

isrtepii. habet Apud urbcm Anthinouin snncii Asclepii
: ,
Altemps. Eodem die, in monastcrio Respaci,
translalio corporis beatissimi confessoris Christi
martyris. Qui sub Arriano judice, atrocissime tor-
tus, dcindc flammis adustus, a ad ultimum, etc. Agili, primi abbatis ejusdem monasterii. Iictn

sabiiue Tum : Ipso die, sanclx Sabinx virginis. Au quffi a sancti Fclicittia episcopi et confessoris. In Actis, Feticit

Beda memoratur die sequenti? 2?! Afacharii mur- XXIV.

Fl.ORE.NTm.
 50 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Florentin. Item translatio mncti Agili, abba- dictus est. Apud Toletum, beati Hildcphonsi arclii-

tiset confessoris. Apud Toletum, sancti Hdefonsi episcopi et confessoris.

episcopi et confessoris. Molan. Tofeta eivitate, Ildepkonsi episcopi et

Editio Lubeco-Col. Incipit : Colonia Agrippi- confessoris. Apnd Aiexandriam, natale stincti Joan-

na, in ecclesia sancti Ciiniberti archiepiscopi, com~ nis patriarelur, vin Dei in passmue et lanjitatc
IH Ursii- memoratio undecim milium virginum et martyrum. eleemosynarum piissimi. Eodem die, sancti Ma-
ianix.
In Emerentiana Adonem sequitur, et post lapi- charii, abbatis marlyris. Editiones posteriores de
dataest ab eis, subjicit Et tali martyrio beatum
: Ildefonso, idem habent; de Eleemosynario, cla-
emisit spiritum, Cujus corpus parentes beatas Agne- rius : Apud Alexandriam, natale sancti Joannis
fis nnn socerdotibus juxta ejusdem sepulcrum, nocte PntriarcltjL, viri Dei, in compassione ct largitate

honorifice sepelierunt. Sequitur de Parmena et re- eleemosynarumpiissimi. Viennse Gallise t sancti Ber-
Jiquis, satis pure. nardi episcopi ejusdem civitatis et confessoris, icm-
Belini utraqne editio non nihil truncataest in porc Ludovici Pii. In Burgundia, sancti Maibodi
elogio Asclse utraque incipit ab Emerentiana.
: martyris. In Actis scribitur Maimbodi. Et alio

Secunda autem in fine addit : Eodcm die, sancti loco, passio sanctorum Eugenii et Macarii. Die
Macarii. An- Ctementis <t
Mackarii martyris. vigesima tertia, sancti kierbmartyris Clementis
Agathangeii.
Eugenii Greven. Macharii martyris. Itcm Eugenii, Ipso cyrz, et sancti martyris Agathangeli. Vide ipsos in
Joannis Actis et eorum socios enumeratos.
die, Joannis patriarctis Alexandrini, qui ob excel-
Elecmosi-
narii lentem in pauperes misericordiam, Eleemosinarius

IX KaJ. Die 24.

Rabijis pud Antiochinm, nntalis snncti Bnbilos episcopi, qui persccutione Decii,
postquam frequenter passionibus suis ac cruciatibus glorificaverat Domi-
etTnmti
Puerorum
A"
cum
num, gloriosre vitse flnem est sortitus in vinculis. Referuntur etinm passi
eo tres parvuli, id est Urbanus, Prilidanus et Epolonus. Cneocaesarea civitate,

Mardonii sanctorum Mardonii, Musonis, Eugenii, Metelli, qui omnes igni traditi sunt, et reli-
et soc.
quise corum in Axum tluvium dispersse.

Conveniunt Praten. Ilerinien. Tornacen Pulsanen. Munerat. Beliniprima editio, Grevett. Molan. Aililcnili
esscnl -inti e/ p-)fn/. ol Max-Lubec., altera Uelini editio el codices mcdijt' nota oinnes, nisi hodie Timolheum 1

primo loco 1'eferrQnt, nl in Auctariis infra diccmus. *

YARIA LECTIO. male efformavit Babitte pro Babilx an forte quod Beda aliquatenus
Belin. ;

imitari voluerit. Hieronymiana apographa ferme habent BasilUe; alii Babellse, etc. Scribendum
esset ex Romano parvo et Adone Balnjlx. ut legunt Molan. et Agones martyrum; sed nos codiees
nostros manuscriptos secuti sumus. Herinien. habet martyris et epi&copi. Munerat. Belin. Greven.
etMolan. glarifictaierat Deum, nos cum Mss. Domitmm etsic Nostrum legisse existimamus. sicut
apud Adonem inveuerat. In parvulorum nominibus multa hic varietas, major in Actis observari
potest. Textui conformes sunt puriores quique codices, licet Tornacen. ponat Epholonus, Greven.
Pepolemts, Molan. Eupolenus. Aliter Bollandns forte ex Beda, aliter alii enuntiant; at, ni fallor,
scriptionis ratio ex plurium codicum suffragiis elicienda est, quod et in sequenti classe obtinebit.
Munerat. Jn Cssarea, Molan. iterum Neoceesarea, Praten. Cneoesesarea, si non rectius. saltem ad

anteriora conformius, Herinien. et alii Ghneocxsarea,; sed lirec, ut nuper, ad unam nomenclaturam
reduximus. Munerati prima editio scribit, Mulonis, altera cum textu, sed male Merilli pro Metelli.
Belin. Musionis, alii Misonii, alii Musonii, ut apud Bollandum observare est; nos cum Usuardo
legimus. Superflua est in Pulsanensi et Molano particula, et Metelli. Ausum fluvium dixit Pul-
sanen. sed Munerat. Belin. et Molan. Axum flumen ; optimi codices ex Adone, Axum fluvium.
Belin. perperam in fine subjunxit, traduntur fuisse. Nihil hic opus erat nimium sapere.

OBSERVATIO. Ex fonte non uno derivari videretur textus nostri prima pars, si antiqui omnes
Babyltt et pariformiter procederent. In eocerteconcordes invenio, quod inclytum Babylam Antiochenum
triitm iitte-
rornm. episcopum hac die celebrent, non iv Septembris, ut Graci faciunt, contra quos male arguunt Tille-
montius, et post ipsum Castellanus, ex ordine homiliarum sancti Joannis Chrysostomi. Interim
Hieronymiana sic principio legunt Ia Antiochia, passio sancti Bnsilli episcopi, ctim tribus parvulis,
:

Bedse textus habet Bttbylltr, addunturque puerorum nomina, Urbani, Prilidiani, et Epoltmii ad ;

quae paucula adjunxit Rabanus. Romani parvi auctor alium fontem, Rufinum opinor, habuit, ex
quo sic tantum signavit ; Atque hunc secutusest Ado, alia ex Eu-
Anliochise, sancli Babtjlx episcopi.
sebio desumens, sed qua; ad solum Horum partem primam verbatim
Babylam etiam pertincant.
dcscripsit Noster, clausulam adjiciens de tribus parvulis, a Notkero prajteritis, quos non aliunde
quam ex Beda accipere potuit. Fateor et a Floro pradicta parvulorum nomina exprimi ast ex eo ;

fonte nihil hausisse Usuardum probat tantaelogii ejus ab Adoniano diversitas, ut in tyranni nomine,
in mortis genere et in ceteris omnibus longissime discrepent utpote cum Ado suaex Eusebio, alter ;

ex Actis desumpserit. Atque hasc illa est diversorum monumentorum varietas, quae insuperabilibus

difflcultatibus
 MENSIS JANUARIUS. 51
difficultatibus Babtjlx vitam itaimpeditam reddunt, ut nemo haetenus eas omnino explanare potue-
rit. In distinguendis Babijlis, atque in Antiocheno hoc nostro exornando egregiam operam posuit Bol-
landus, nec video a recentioribus distinctiora produci. Ex Chrysostomo nonnulla decerpsit Tillemon-
tius tomo 3 a pag. 400, quae utrum cum Actis satis conciliari possint, alterius loci erit discutere.
Cetera ex historia ecclesiastica sic etiam a Bollando illustrata sunt, ut in re nota immorandum non
sit. Unicus est Wandelberti versiculus :

Nono martyrium BahjLv virtusque cervscat.

Proxima Hieronymianorum annuntiatio sic habet Et in civitale Neocxsarie, Marduni, Mawmi, : Mardoni
Ewjeni, Metelli. De liis nihil in Romano parvo, nihil in Beda, Floro aut Rabano. In Adone laevi- et soc.

gata sunt nomina, additumque breve elogium a Nostro et Notkero secundum omnes apices de-
,

scriptum. Si qua?ras, undenam Ado illa desumere potuerit, respondebo, me nec divinando id con-
jicere, nisi Acta aliqua viderit, quae modo interciderunt. Ex eo autem elogio nascitur controversia
de passionis loco, quem haud facile profecto determinaveris, nisi prius Axus fluvius inveniatur, cui
Cneocxsarea, vel Neocxsarea adjaceat. De martyrii tempore aliisque circumstantiis, aeque incerta
sunt omnia ; at certus omnino Usuardi textus, cujus originem et simplicitatem reprsesentavimus.

AUCTARIA.

supra notavimus Bedam, Romanum par- In Vatican. signato nura.

Jam 5949, agitur hoc
vum, Adonem, Rabanum et Notkerum hoc die de Timotheo et Ascla.
die Timotheum collocare, quod in Romano mo- Ughellian. Similisest codicibusmedise not»,
derno servatum est. Cum autem Martyrologos superius in principio citatis.
nonnullorum codicum Usuardi-
illos imitati sint, Altemps. Eodem die, sancti Cadoci confessoris.
norum scriptores, easolacausae purorum Usuar- Inter Aemeros, vel die carentes, ponitur a Cvi-
dorum numero exclusi sunt Antverp-Maj. Ant- stellano pag. 910 si forte de Sophia vel Sophio
;

verp. et Max-Lubec. Antverp-Max. Ultraj. Beneventano agitur; vide Acta tomo 2 patr. 602
Leyden. Lovanien. Albergen. Danic et Editio et 603.
Ui.traj-Belg. atque item Belini editio altera. Florentin. In provincia Francorum, apud ci-

Notandum vero, codiccs jam citatos, Timothei vitatem Treccnsem, sancti Savini martyris, qui
annuntiationem puram et integram ex xxn et , sub Aureliano imperatore passus est... Puto Sa-

primo loco referre, ubi secunda illa Belini editio binianum indicari de quo vide xxix Januarii.
in fine solum adjicit Ipso die, beati Thimothei : Addit Strozzian. Item sancti Feliciani episcopi
Apostoli. etmartyris.
ROSWEYD. Incipit : Apud Epliesum, Timothei Editio Lubeco-Col. Incipit a Timotheo satis

discipuli heatiPauli Apostoli. In Babyla purus est pure. Textus quoque puro proximus est. In fine
sed deficit in ultima clausula de tnbuspueris. In Trecas, beati Saviniani martyris; qui post lectum
ultima etiam recte. ferreum, post ignem et alia tormenta diversi gene-
Centtjlen. Apud Bphesum, sancti Tymothei ris, decollatus est. Per quem etiam gentilium plus~
episcopi ct martyris, discipuli sancti Pauli Aposto- quam novem milia Christum eonfiteiitia, martyrm
li. Antwchix, sancti Babillx episcopi et martyris passi sunt similia. De sociorum numero vide to-
cum tribus pueris Gneocxsarea
martirizati. In mum2 Januarii pag. 938. Sequitur : Eodem die,

civitate, sanctorum Mardonii, Mosonii, Eugenii, Erui regis et martyris.

translatio sancti
Metelli, qui omnes Igni traditi sunt. Greven. Timothei, discipuli beati Paidi, hic
Bruxellen. Incipit etiam a Timotheo, satis secundum Adonem et quosdam alios, etc. De quibus
pure. Tum : In Antiochia, natale sancti Babillx supraegimus. In territorio Trecassino, Saviniani,

episcopi et martyris. Qui sub persecutione Decii, tilias Savini martyris; quemjussit Aurelianus im-
in vinculis vitze sux finem gloriose sortitus est. Cum perator ligdtum. ad vectes ferreos cxdi et in capite

quo, etc. Inalia annuntiatione satispurus est. In ejus cassidem igneam immitti ; in ignem deinde po-
fine adjicit : Item, Basilii episcopi. De hoc Basilio, situm, sed ui nullo Lcsum, jussit decollari. Hunc

nihil alibi. An fortasse Basilium alicnbi Iegerit, tamen Vsuardus primum ponit iv Kal. sub nomine
pro Babyla, unde Basilium deduxerit Sabiani : quem sequitur Vincentius lib. 12. cap.
Hagenoyen. Timotheum refert non omnino 105. Usuardus citato die Sabinianum recolit,
pure in textu purior est.
; adeoque si Sabianum scripsit Vincentius, male
Autberti Aquicinct. Cameraco, elevatio sancti Autberti Usuardum secutus est. De Sabiniano et sorore
etevationis
episcopi et confessoris. Colitur xm Decembris. Sabina, agit Bollandus eo die xxix Januarii. Se-
Victorin. Agit ex prKcedenti de sanctis Se- quitur Translatio sancti Eriei regis Sueei.v et
: Brici tranS'
lationis.
veriano et Aquila, et additur : Ipso die, sancti martyris. Vide in Actis xvni Maii. In Servordta,
Feticiani. Feliciani episcopi, qui passus est sub Decio. In translatio beats Pusinnx virginis. Vita ejus datur Pvsinntt.
Saviniant, fine : Trecas, sancti Saviniani martyris. Dequo xxill Aprilis. Commcmoratio bcati Augustini epi- AugusHni.
sub eodem nomine agit hodie Florus, ei Sabinam scopi. Hujus festi causam ignoravit Bollandus, nec
sororem conjungens, de qua sola locutus fuerat ego divinare queo. Demum : LeonilLv , iridux et

Beda. Vide alios codices nostros infra. martyris. Non videtur hsec alia a matre vel avia
Matric-Cartus-Ultraj. Babylx episcopi et tergeminorum , de quibus supra ad xvn Ja-
martyris, cum tribus pueris, qui cum e« passi sunt, nuarii.
Itcin sanctorum martyrum Mardonii, Ausonii, Eu- Moi.an. Iu prima editione, post in vinculis,
genii etMetelli, qui ignitraditisunt. totum textum Adonianura aliis litteris inserit.
Camberien. Apud Gabalensem urbem, beati Videatur in fonte. Ad calcem adjicit Ipso die, :

Severiani pnesulis. beati Timothei Apostoli. Cameruci elevatio corporis

Reg. Suec sub num. 130. Ipso die, sancti Fe- sancti Autberti episcopi el confessoris. Editiones
liciani episcopi. Trecas, sancti Saciniuni martyris. alia) purse non sunt, cum de Timotheo agant pri-

Tomus yi Junii. 20 mo loco.

 52 MARTYROLOGIUM USUARDI.
mo loco. De Babyla eadem inserunt ex Adone. sanctx matris Xen.r. In Actis vocaturetiam Eusc
In fine : Arvcrnis, sancti Arlcmii cpiscopi et con- bia. De elevatione Autberti Cameracensis, ut in
fessoris, miree sanctitatis, Die vigesinm quarta, prima editione.

XIII Kal. Die 25.

Conversionis onversio sancti Pauli, quse evenit secundo Ascensionis Domini anno. Eodem
s. Pauli.

sm*r$£i.
c die, sancti Ananiae apud Damascum, qui eumdem Apostolum
\_>q Civitate Arvernis, sancti Praejecti, et Amarini, viri Dei, qui passi sunt a pro-
ceribus proefutae urbis. Item civitate Gavalis, sancti Severiani episcopi
sanctitatis et doctrinae viri.
mirandse ,
baptizavit.

Ita Praten. Iterenien. Tornacen, Pulsanen. Antverp. Max-LvMc. Munerat. Belin. Greeen. Molan. et

Agones Martyrum. Addi possunt Antverp-Max. Lovanfen. Leyden-Belgic. et Editio Vltraf-Belg.

VARIA LECTIO. Praten. et pauci alii scribunt beati Pauli secutus sum torrentem aliorum tum ;

Mss. tum editorum. qui concorditer ponunt, sancti Pauli. Iu Belino male legitur, quee fuit, pro,
quee evcnit, uti in Herinien. sccundo anno Asccnsionis. Pulsanen. et codices medise nota3 secundam

annuntiationem nonnihil transponunt. hocmodo Aputl Damascum, sancti Ananice, etc. Anianc apud
:

Munerat. oscitantis calami error est. Notavit Castellanus in epistola ad me data, codicem Praten-
sem legere Prijecti pro Prsejecti. Magna in Arvcrnis variatio, pro quo Tornacen. Alvcrnis ; Belini
editio altera,Greven. Molan. et alii Avern is Munerat. Arvenis; prima Belini editio, Arvcnis, etc.
;

Scribendum esse Amariiii probant puriores codices et Acta ipsa: nihilominus Antverp. Greven. Mo-
lan. et codices medije not?e plerumque habent Marini. At Pulsanen. AinUini; Belinus autem, et
viri Dci Martini. Pulsanen. pro Gavalis, posuit Gahalis, dubitari potest utrum prajferendum sit :

sequimur noraenclaturam meliorumcodicum, qua certe excluditur Ganulis. Omnes recte legunt Se-
veriani nescio quid Belinum aut potius ejus editorem moverit, ut in editione altera poneret Severini
;

De ammiranda nihil notandum, medii a?vi formula est. Ultima Munerati linea plane incorrecta, sic
habet : Et saiictttatc doctrinee viri, sensus exigit : Sanctitatis et. doctrinx viri, ut bene in textu.

Conversionis /"iBSERVATIO. Vulgata apographa Hieronymiana, mira consensione hoc die. secundo loco an-
S. Pauli.
\J nuntjant : Romse, trafislalio Pauli Apostoli ; neque alia Pauli festivitas in illis codicibus
memoratur, quidquid pro conversiouc, Dungalense Martyrologium et binos alios Lucenses codices
alleget Florentinius. Plura liic observari possent, sed ne repetam quse alibi a Majoribus expensa
sunt, videat lector, quae de Pauli translatione atque una de ejus convcrsionc ejusque liturgia dispu-
tat Papebrocliius in Actis tomo 5 Junii a pag. 467. Satis erit Martyrologia recensuisse. De neutra
festivitate agunt Beda aut Florus Rabanus utramque conjunxit Ramcc translatio Pauli Apostoli
; :

et conversio in Damasco qu;e omnia inde a Notkero descripta sunt. Cum autem in Rabano verba
;

illa cum reliquo Bedse textu connexa sint, mihi quidem mirum non videretur, si quis ea etiam Bedie

tribuenda censeret. Ceterum ut ad Nostrum proprius accedamus, is consuetos ductores secutus est,
quorum primus auctor Romani parvi ita legit Convcrsio S. Pauli Apostoli. Ado breviuscule Con-
: :

vcrsia sancti Pauli. Qua3 ad dicta? conversionis tempus attinent, ab Usuardo superaddita sunt, iis-

que intcr Auctaria. plura adjieiuntur. Tu de ea controversia vide sis notationem Baronii, et Tille-
montium tomo i pag. 544. Wandelberti versiculum infra dabimus. Romanum parvum natalem
Ananis. Ananiee conversioni Pauli subnexuit : Apud Damascum, S. Anania, qui ipsum Paulum baptizavit ;

verosimiliter quod certum obitus vel martyrii diem ignoraret. Castellanum fefellit memoria, dum id
ab Adone primum factitatum notavit pag. 402 idque ingenue fassus est in ultimis litteris
; ad me da-
tisxxxi Januarii Mitccxi. Interim Romani parvi verba tantulumtransmutata in prsefato Adone re-
periuntur, fere ut in textu exliibita sunt, a Notkero etiam desumpta.
Prnjecti. Hodiemus Bedse textus est hujusmodi S. Gregorii Theologi, cl natalc S. Projccti. Eadem apud
:

Rabanum et Notkerum leguntur ; at Grcgorium ad ix Maii pertinere notissimum est. De Projccto,

quem alii melius Pr.rjcctum nuncupant, adjecit Florus : Qui mtirc prophetico clcclus ali tttcro, purpu-
rantcni sttilam servavit in triumpho. Quas ab elogio nostro vides esse quam diversissima. Ado solum
posuit ultimo loco : Ilcm, natalesanch Prxjecti Arvernensis episcopi. Uberiorem fnntem, nempeActa
Amanui. ipsa consuluit Usuardus, ex quibus mortis auctores, et Amarinum martyrii socium desumpsit, quod
perperam Adoni quoque adscribit Mabilio, dum pra^fata Acta ex Bollando recitat et novis observa-
tionibus illustrat sec. 2 Benedictino a pag, G40. Wandelbertus Prcejectum nostrum cumPauli con-
versione ita copulat :

Octava cx seclo convcrsum tjloria Paulum,

Pr.TJcctumquc suum cclebrans Arvcrnus adornat.
Tertiolocoin Adone signatur Severianus episcopus Gabalitanus, ex quo a Nostro et Notkero iis-
demprope verbis acceptusest. Mirari liic liceat, cur ab hodierno Romano Sanctus ille expunctus
fuerit, quod ante me miratusest Rosweydus, in laudata non semel epistola ita observans Qua-ripot- :

est, cur beec (nempe qua; de Severiano in textu Usuardino ponuntur) Bitronius omiserit exprimere in
suo Marlyroloqio ? An omisil quia existimavit dc Sevcriana episcopi Gavalensi atji cujus Ilicroiujmiis ,

iiitiiiinit
 MENSIS JANUARIUS. 53
mrminit libro deScript. Eccl. cap, 21, qttem ex historix tripartitx lib. 10171. 10 amstat fuisse inimicum
sancti Clmjsoslomi ? Atqui est etiam Gavalis in Gallin. ubi xxv Januarii colitur sanetus Semianus,
primus Gavatensis seu Mimatensis episcopus. Quare considerandum fortasse erit, num hic pa.Ta$ta.ptou
novo Martyrologio Romano reslituendus sit, cnm sit in veteri Romano impresso (nempe Belini) Beda (vul-
gato) Usuardo et Adone. Haetenus Rosweydus. Non satis apparet utrum Bollandus lianc Rosweydi
observationem viderit, nisi id quis conjicere velitex sententiarum consonantia, qua uterque judicat
synonymiam illam, errandi occasionem dedisse. Pnmus, inquit Bollandus,
ansamprxbuit Petrus de
Natalibus iib. 3 cap. 23. Secittus Molanus, qui in Martyrologio Usuardi, ad Severiani nomen margini
adscripstt de quo Geiuiadius cap. 21. Atqui Gennadius eo loco de Syro Severiano
: agit. Inposteriori edi-
tione Socratem quoque ct Sozomenum citat Molanus. Vide ibi alios ejusdem confusionis patronos, de
qua hic pluribus agere supersedeo.

AUCTARIA.
De conver- Antverp-Maj. Conversio sancti Pauli Apostoli quando per vocem Dei de cceto factam, de persecutore
siftiie S.
apud Damascum quando circumfutsit eum lux
, faclus est pnvdieator. Qu.v conversio est facta se-
Pauli.
de cozlo et nudivit vocem de ccelo dicentem sibi Saule, : cundo Ajscensionis Domini (anno.) Nec hic 7ios
Saulc cur me persegueris? Cujus et sacri corporis moveat, etc. De Anania, addit magnx sanctitatis
translatio eodem die Romx celebratur. Eodem die, viri. In duabus postremis annuntiationibus satis
Gregorii natale beati Gregorii, episcopi Nazianzeni, qui purus est.
Nazianzeni. Theologus appellatur. In Prsejecto et Severiano Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130.
satis purus est. In fine : Pictavis, sancti Saviniani Eodem die, natale sancti Gtegotii, episcopi Na-
martyris. Vide Praetermissos. De Anania, nihil tianzeni, qui Theologus appellatur. Ipso die, san-
habet. ctx Ea hactenus ignota Arthematis.
Arthematis martyris.
Rosweyd. Conversio sancti Pauli Apostoli, In mihi est, sub nomine feminse lateat
nisi forte
Anania, recte. Sequitur : Apud Gabalensem civi- 5. Artemas puer, dn quo hoc die Bollandus, vel
tatem, sancti Severini episcopi, admirandx, etc. ,-

Arthcmas alius, de quo Hieronymiana apographa.

lege, Scvenani. Item, natate sancti Praejecti, Ar- et ex iis Grevenus, die sequenti. Scimus virorum
vennensis (pro Arvernensis) episcopi et martyris. nomina nonnumquam in mulierum appellationes
Ultraject. Leyden. Albergen. et Danic. transformata. et vice versa. Vide Castellanum
Epocham conversionis sancti Pauli controversam pag. 430.
fuisse satisostendunt, dum pro ea vindicias scri- Daveronen. In pago Turonico, sancli Liventii Uventil
Ejiocha bunt hoc modo : Nee nos moveat . si aliquando in- confessoris. Multi cum Bollando legunt Linentii;
conversionis venitur primo anuo facta; nam illud de primo emer- Castellanus Maurolycuni laudat quod recte ,

S. Pattti.
gente, qui secundum Ilebr.vos a Martio; illud autem scripserit Liventii derivatum vel forte primi-
;

de usuali, qui a Kalendis Januarii secundum Lati- tivum Gallicum. Louent, pro ea parte stare vide-
nos incipit, accipiendum est. Yide qua1 breviter in tur.Male alii infra scribunt Lineti.
Observatione supra attigimus. De cetero, codices Matric-Cartus-Ultraject. Conversio sancti Festivitatts
''""" T> ""
purissimi sunt. Pauli Apostoli. Additur in margine festum ce- :

Centflen. Conversio sancti Pauli Apostoli lcbrc iu civitate Trajectensi. Fuit et alibi et prse-
apud Damascum, qux evenit secundo anno Ascen- sertim Antverpia? celebre, solenni. ut notat Bol-
sionis Domini; cujus et sacri corporis translatio landus, a forensibus negotiis aliisque servilibus la-
eodem die Roma celebratur. Ipso die , sancti Ana- boribus feriatione. Sed abrogata subinde est cum
nix, qui eumdem Apostotum baptizavit. Itcm, pluribus aliis ea festivitas, ut proinde ex Castel-
sancti Gregorii, Nazanzeni episcopi, qui Theologus Iano pag. 402 deleri debeat. Pergit codex :

appeltntur. Arvernis, sancti Praejecti episcopiet Ananix discipuli, qui Paulum baptizavit. Projecti
Harini. Marini maftyris. Apud Gabalensem civitatem ,
episcopi et martyris, et Marini abbatis. Severiani

sancti Severiani episcopi et confessoris, magnse san- episcopiet confessoris, mirandx, etc.
ctitatis et doctrithr viri. Altemps. Lucas castro, sancti Liventii confesso- Liventii.

Brux.eli.en. Conversio sancti Pauli Apostoli, ris. Quis hic locus sit nescio.nec vacat quaerere.
(litteris rubrijs) quse apud Damascum facta legitur, Editio Lubeco-Col. De conversione Pauli habet
quandoque atino ab Ascensione Christi primo, et ut Ultraject. etc, nisi quod praterea adjiciat
quandoquc secundo. 1'rimo quidem emergente, finit cum aliis : IIujiis etiam sanctissimi Apostoli corporis
ubi supra)
incipit (vide secundo autem usuali,
; translatio Romxeodem iie celebratur. Apud Liatna-

qui juxta Latinos. semper in Kalendis Januarii re- scum, sancti AnanUe presbyteri et confessoris, qui
novatur. In Anania.satispurus est.Tum Civitate : eumdem, etc. In Prajecto et Severiano, satis pura
De Prxjccto. Avernis, sancti Prxjecti episcopi et martyns. Qui est. Eodcm die apud opidum Nazanti sancti ,

a proceribus et pnmoribus su& urbts, in ultionem episcopi Qregorii, quipost multa documenta in loco
Sectoris Massilientium patricii, quem vb injustitias suo, ut Hieronymus ab eodem in divinis libris in-

Avernensi ecclesix illatasSildericus Francorum rex strucius perkibet, episcopttm ordinans, ruri vitam
peremerat, marttjrio coronatus est. Et Mourini viri monachi exercuit, In pa<jo Titronico, sancti Lineti lineti.

Dei, qui cum prxfato Pr&jecto episcopo a proeerilnts confessoris.

dictx urbis Avernensis pro justicia trucidatus est, Greven. Nota, quando dicilur conversio brati

Et saneti Gregorii, episcopi Nasanzeni, qui Theo- Pauli facta primo anno Asccnsionis. intelligi debet

logus appellatur ; fuit enim tam doctrina insignis, de primo anno cmenjciitc, qui seciuidum Hebrsos
quam operc inirubilis. Et tandem, utbeatus Jeroni- incipii n Martio; hoc vero quod hic tliciiuc, intel-

mtis scritjtt.alium in loco suo ordinuiis episcopum, ligendum de secundo usuali, qui secundum Latinos
ipse run rituni ntoiinciit twcrcutt. Apud Galnincn- incipit ii Kalendis Januarii. Eodem die Ronue,
sem civitatem, sancti Severini episcopi, viri ammi- translatio benti Pauli Aposloli. Ilem , depositio
randce doctrinx, vitx et sanctitatis. Vide supra. beati Grefjorii Nauinzeni, qui in vn Idits Maii
Haqenoyen. Conversio sancti Pauli Apostoli, ponilur, die scilicet quo ordinatus fuit. Item, san-

ctorutn
 54 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ctorum Viti, Caslulx, Agilei. De primo et ultimo rum martyrum Juvcnlini ct Maximi. Apud Mcta-
yiU, Caslulx
vide Praitermissos. Poponis nbbtitis. Lineti con- phrastem, sancUe Eusebix, qux cognominata est F.ttsebin
el Agilei.
Poponis. fessoris. Item beatx Seminx virginis, a Bollando hospita vel externa nempe Xene, de qua die
;

prajteritse, utpote ignotas. Ipso ilie. Lucinx ma- pracedenti. Stabuleli obitl Dominus Poppo cibbas. />„,,,,„,„
Scminx.
troiue. Vide de ea in Actis xxx Junii. Vide Bollandum et Castellanum. Eodem die.
Litcinx.
Moi.an. In prinia editione, typis minoribus obiitHenricus Suso, qui fuit exiiuix sanctitatis. Henrici
Susonis.
adjicit Eodemdie, beatorum martyrum Juveiilini
:
Occasio errandi circa Severianum Gabalitanum,
Juventini et Maximi in quorum nalali sermonem
;
habuit de qua supra in fine Observationis egimus, sumi
el Maximi.
Joannes Clmjsostomus. Posteriores typis consi- , potuit ex marginali notula primse editionis, ubi

milibus habent Postridie Babylx, natalis beato-

:
citatur Gennadius.

VII Kal. Die 26.

pud Smirnam, natalis sancti Policarpi episcopi, qui beati Joannis Aposloli
Polycarpi,
diseipulus, et ab eo episcopus ordinatus, totius Asise princeps fuit. Postea

A' Lucio Aurelio, personante universo populo ejusdem

_ sub Marco Antonino et

Urbis in amphitheatro adversum eum, igni traditus est. Cum quo etiam alii duo-
decim ex Philadelphia venientes in proefata urbe martyrio consummati sunt.
,

Theogenis Eodem die, sanctorum martyrum Theogenis cum aliis triginta sex qui contem- ,

Ct XXXVI.
nentes temporalem mortem, coronam vitae aeternae adepti sunt. In territorio Pari-

siacensi, Baltildis reginse.

Usuardi Iectionem servant Herimen. Prima Belini eelitio feneta, Greven. et Mnlan.
Poram hanc

sequimur; alii melius Smyrnam.

et alii codices, quos iterum
YARIA LECTIO. Smirnam Greven.
Molan. recte legit Polycarpi; omnes tum Mss. tum excusi habent Policarpi.
ast codices prope

Rursus Greven. et Molan. pro adversum ponunt adversus cum sancto Hieronymo parum quulem
, ;

interest, servanda tamen antiqua Usuardi simplicitas, tametsi foret vitiosior. Pejus scripsit Belinus
omittendo culversum eum; et pro, martyrio conswgimati suut, tantum substituendo, coronati sunl.

Kalttildts apud eumdem, typotheta* sphalma est, in altera editione correctum, ubi Bathildis scri-

bitur, quod secutus est Molan. sed Greven. Batildis. Ego Heriniensis lectionem praetuli, quoniam
et ita habet codex Pratensis xxx hujus et Muneratus, quamvis plane existimem meliorem esse
Belini et Molani orthographiam et magis receptam, quidquid Castellanus scribat Baldechildis. Pari-
siensi et Purinaccnsi eodem recidunt; Beliuus primo modo scripsit, reliqui secundo, quem nos ser-
vandum censuimus.
Binas nobis variationes suggerit codex Pratensis, ex quibus totidem controversise suboriuntur.
Ite eodit e
Pralensi. Prima circa tempus quo Theogenem martyrium subiisse asserit, nempe, sub Licinio imperatore;
altera de Balhilde, quam ad xxx Januarii transtulit. Ad primam quod attinet, paucissimos habet
sectatores pnefatus codex Pratensis, excepto Aquicinctino et corrupta Belini editione Parisieusi, ut
plane suspicatus fuerim recentioris alicujus additamentum esse, sumptum verosimiliter a nominum
synonymia ex m
Januarii. Idque egregie confirmavit Castellanus, codicis ipsius, ut alias dixi, ocu-
latissimus inspector accurate notans, obliteratam illic vel semierasam Bathildis reginae memoriam,
inscriptasque voees hasce, sub Licinio imperatore, quas merito censueramus Usuardo abjudicandas.
De Batltildis commemoratione majorposset esse contentio, utpote cum ab aliis codicibus, nimi-
rum Tornacensi, Munerato, Agonibus martyrum, etc, absit, multaque Martyrologia a Bollando in
Actis citata, alterutra die eam collocent; imo "Wandelbertus die sequenti. Ast ego, ut rem paucis
conficiam, praemonitum te velim, non hic institui disputationem de vero obitus vel cultus die, quan-
doquidem ex Castellani notis, pluribusque aliis per ejus litteras probationibus, tantisper non diffi-
teamur et xxx Januarii Bathildem reginam extremum diem obiisse, et ipso die a Parisiensibus,
Cellensibus et Corbeiensibus celebrari. Unum hoc quajritur, quid in Martyrologio suo Usuardus
vere scripserit? Qua in re id omnino sentimus, quod citati superius pro textu codices abunde de-
monstrant, scilicet hoc xxvi Junuarii Bathildem ab eo fuisse consignatam, idque vel ipse Pratensis
codex etiam evincit, ex quo eam inductam fuisse per Castellanum aperte deprehendimus. Patet
igitur genuinum et simplicem Usuardi textum, licet in liae parte erroneum, a nobis exhiberi.

Potycarpi. OBSERVATIO. De Polyccirpo non pauca diximus xix Januarii, occasione Germanici, diebus ali-

quot in subeundo martyrio gloriosissimum Episcopum pra:gressi ubi de martyrii die aliisque ;

eo spectantibus ex celebratissima Smyrnensium epistola requires, quae hic brevitatis ergo desiderari
patimur. Jam vero in plerisque Hieronymianis signatur In Nicea Sniyrnx, passio sancti Polycarpi
:

episcopi vetustissimum Epternacense, omissis reliquis, solum Polycarpi nomen ad calcem laterculi
:

attexuit. De Nicea illa sive Bithynise sive Macedonia?, sive regionis alterius, non habeo quod supra
Bollandum aut Florentinium conjiciam, videat ibi lector quid probabilius definiri possit. Beda sim-
pliciterposuit Natale S. Polycarpi episcopi Smyrnx, qui sub Marco Antonino, etc. Quae fusius prose-
:

quitur
 MENBIS JANUARIUS.
5r>
quitur Florus sed alio plane stylo Viennensis, quera Noster secutus
;
est. Etoc sunt Romani parvi
verba S. Polijcarpi, iiscipuli amcti Joannis Apostoli, apud Smyrnam passi.
:
Gerainum eWium con-
cinnavit prafatus Ado, longius alterum, in Martyrologio,
quo Smyrnensium epistola contahitur
alterum brevius, inter festivitates Apostolorum, quod ab
Usuardo, pro majori parte ad verbum
descnptura est. Rabanus Bedam sectatur, Notkerus Adonanium
Martyrologii elo^ium decurtat
Hsc ad textus nostri or.ginem sufficiant; vide cetera apud Bollandum eosque, qui
Observatione citati sunt, sed consulenda pras ceteris Florentinii
Januarii in m
Februarii Exercitatio vi xxm
pag. 340 subjuncta, ubipro ea die martyrio S. Polycarpi
consecranda longam dissertationem insti-
tuit, suo tempore examinandam, Polycarpi martyrium satis nitide explieat Wandelbertus :

Septima moxque dies Polycarpi sanguine fulgel,

Smyrnx quem vero celebrant pro Rege crematum.
Theugenis vel Theogenis et xxxvi anonymorum sociorum martyrum memoriara eadem Hierony-
n ,
v
mianaapographarecolunt.qua^dePolycarpo^JV^aSmi/n^meminere.MulturaincnnatFlorentinius
ut Leudmi vel Laodicit nomen, quod Theogeni immediate
praefixum est, pro Laodicea urbe accipiat
atque adeocum Petro de Natalibus aliisque Martyrologis, eam censeat totius liujus turm<e
paleestram •

a qua opmione Bollandus non abhorruit, nec ego video cur

omnino rejicierida sit. Fateor equideni
a Martyrologis nostris iocum non exprimi, ut patet ex Romano
parvo, simpliciter scribente El :

Theogems cum uliis xxxvi, qua? ferrae eodem modo a Notkero tradita sunt.
Adonis textum Noster
verbatim desumpsit. Fateor, inquam, patestram hic deesse, quod, procul
dubio, eam ignoraverit
auctor Romani parvi, neque Ado in ullis Actis reperire potuerit.
Atque hanc, sine h;esitatione
Usuardi sententiam esse existirao, ut in Variantibus ostensum est. Bathildem
hoc die solus Usuar- BatHUtis
dus Fastis inscripsit. Vide dicta in Variantibus, BoIIandum in actis
et Mabilionem in Benedictinis
sec. 2 a pag. 775 et sec. iv de ejus translatione a pag.
448, ubi etiam consuli possunt eruditissimi
auctoris observationes.
Reliquum est ut hodierni Romani de Theogene annuntiationem cum Usuardina vel
potius Ado-
niana conferamus, ex qua collatione pateat, plura Baronio martyri illi adscripta
fuisse, quse nec a
Bollando, nec a Florentinio, nec ab aliis in hoc genere versatissimis viris,
probantur. Sufficiat Ros-
weydi judicium, in epistola supra citata nobis relictum. Incipit a textu Romani Hippone- ,,, Theo . :

regio in Africa, sanctorum Theogenis episcopi et aliorum triginta

sex, qui in persecutione Va- tiene.uiin
leriani, cmtemnentes temporalem mortcm, coronam vitx xtcrnet ?,"'„'','""
adepli sunt. Sequitur Baronii Nota :

Theogenis episcopi ;
De ipso ac sociis item Beda
Usuardus ac ceteri hac die. Hic ille
(supposititius.)
Theogenes Hipponensis episcopus esse cognoscilur, qui una cum sancto Cypriano interfuit Concilio Cariha-
ginensi, ul cx cjusAciis apparet, qu.r habentur apud Cuprianum et Augustinum in
lib. 6 de Baptismo
contra Donatistas. Erat Hippone basilica nomine S. Theogenis, cujus meminit sanctus
Augustinus ser-
mone 101 de diversis, ubi ait : Quando audisiis apud mcmoriam S. Theogenis, offcio tibi Petrc, offero
tibi Paule? Numquam audistis, ctc.
Tum Rosweydus Postquam Baronius egit dc martyrio Lucii, Montani, Flnciani. Juliani, ct Vic-
:

torici ministrorum, qui Carthagine passi sunt xxiv Febr. post Cyprianum, qui prxcedenti anno passus
erat ; subdit: (Tomo 2 Annal. anno Christi cCLxn) Passusquoque est eodcm tempore, Theogenes Hip-
ponensis episcopus, qui numeratus reperitur inter episcopos, qm interfuerunt concilio Carthaginensi
in causa Baptismatis celebrato. Cum igitur catholica Bcclesia ipsum ct ulios ejus Synodi episcopos, marty-
riovita functos, alleget inter martyres, celebretque natalitia
eorumdem, satis exploratum habuisse constal
eosdem, sicut Cyprianum, in pace communicatione ejusdem EccUsUe catholiex recessisse. Et reliqua,
et
qua; pratereo, ut ad rem veniam. Pergititaque Quis hxc apud Baronium tum in Annalibus lum in
:

Martyrologio Romano legens, iwn existimabil certissima cl testatissima essef Annaies suos
firmat ex Ec-
clesix catholics auctoritate, idest, ex Martyrologio Romano. Atqui Martyrologium Romanum non ita
olun habuit, scd tantum tempore Baronii, non Ecclesix sed Baronii auctoritas allcimola potius oideatur.
ui

Tria igitur hic noca videntur inserta a Baronio in textum Martyrologii Romani, si conferatur cum anti- '

quis Mss. vcl ctiaui impressis.

I. Quod Theogenem iicat passum Hippone-regio in Africa, vel certe si nolitibi passum, sed coli
;

quis asseverabit Theogenem illum, cujus meminit Martyrologium Romanum, esse illum
Afripanum, qui
ctdttur Hippon&regio, maxime cum omnia vetera Martyrologia Theogenem absolute ponant, nulto loci iu-
iicio aidito Aide quml Petrus iu Catalogo lib. 3 cap. 25, postquam priori capitc egerat dc Polycarpo,
:'

et iuodecim ejus discipulis, Laoiicea venientibus, post eum passis, sequenti capite subiat : Theogencs
martyr cum aliiis xxxvi Christianis marlyrium passi suui in eaiem civitate Laoiicese,
prsmissa persecu-
ttouc (Marci Antonini
Lucii Aurchi Commoii, qua Polycarpus erat affectus martyrio) urgente, qui
ct

contemnentes temporalem mortem, coronam vits seternse adepti sunt vn A"«/. Februarii, ui iicit Hiero-
nynius. Ex hoc Petri loco sua desumpscrc Maurolycus et Galesinius, qui Theogenem etiam Laodicex po-
nunt. Alia oera vetera Martyrologia, ul Romanum vetus quod Adoni olim preemisi, iicm Beda, (supposi-
titius,) Usuardus, Ado, mtllum inartyrii locum cxpriniunt.
2. Qaad Theogenem hnnc vocet episcopum, nullius veteris libri auctoritate.Inw vero Augustinus, qui
S. Theogenis meminit, iwn iicit quod fuerit episcopus. Quod vcro qiudam Theogenes episcopus Hipponc-
regiensis inveniatur interfuisse concitio Carthaginensi m, nihilai rem facere potest, cum ct ConcUium
illud congregatum fuerit contra sensum Romanx Ecclesix, ncc aliunde constet, Thcotjenem illum lltp-
ponc-rcji, nsctn episcopum martyrio cssc affectum.

Quod dicateum passum in persecutione Vai.eriani. Nec hoc in ullo Martyrologio seu Ms. seu
3.

impresso (quod ego quiiem viderim) occurrit

vidi autem quam plurima. Inw vero Martyrologium Roma-
;

num Belini xxvi Januarii censet, cum passum sub Liciuiu, ita scribens: Eodem die sanctorum marty-
 56 MAKTYROLOGIUM USUARDI.
rum Theogenis cum aliis trcginta se.v, qui contemnentestemporalem mortem, sub Licinio Imperatore coro-
nam viUe eeternx adepH sunt. Qunmquam videtur Belinus, Theogencm, cujus in Martyrologio Homano
II Januarii fitmenlio, confudisse cum hoc. Ille enim prior vassus est sub Licinio. Hactenus Rosweydi

judiciosa notatio.
Utrum a Belino ipso, an a solo Parisiensi editore tygographo, in alteram ejus editionem, verba
illa, sub Licinio Imperatore infarta sint, non ausim temere pronuntiare. Illud certe verissimum ma-
net, clausulam illam, omnibus antiquis Martyrologis fuisse ignotam, etiam Usuardo, ut supra evici-
mus. Theogenem vero Hellespontanum sub rege Licinio passum fuisse, habes in Auctariis ad praefa-
tum diem iii hujus mensis.

AUCTARIA.

^ePRATEN. T0RNACEN. AQUICINCT. ANTVERP. chii, virginis Christi, qure sunt Adonis verba die
D
pra
Max-Lubec. Munerat. Belini edit. 2, su-
in Variantibus satis dietura est.
sequenti.
Hagen. De Polycarpo hocsingulare habet : Qui
Acones martyrum. Hic codex Praten. ferme multos annos ad partes Gallnr et Hispanix et Itnti.r

similis est, omissa etiam annuntiatione tertia. misit discipulos ad preedicandum verlntm Dei. Tum :

Antverp-Ma.t. De Polycarpo prolixius elogium Apud Bituricam civitatem, depositio sancti Supplicii *uti>itn-

ex Adonianis centonibus fere corisutum refert, Sulpitii, de quo supra xvu) episcopi ct confessoris.

quod in fonte purius habes. Pro Tiieogenis, scri- Hic a pueritia sua, sacris titteris erat rruditus, et

liit de cetero in ea annuntiatione

Theologenis, sanchv conversatipnis luce conspicuus, ita ut laicus

satis purus. Tuln In Bethlrrm dormitio sanctk

: virtutibusclareret. Post,coma dcposita, Monachorum
Pautit Paulcp. Hujus vitam virtutibus admirandam san- patrr r.ristit plurimorum, atque inde ad cathedram
ctus Grronimus scribens, testatur eam longo corona- provrctus rpiscopalem, et per omnr.s dies vit.r su,r,
tam esse martyrio. Vide die sequenti. In territo- miraculis et doctrinis exstitit gloriosus, et tandem
rio Parisiensi monasterio Scale, depositio dompnx quievit in pace.
Batildis irgiu.r. Vatican. num 5949. et Jurensis S. Ragno-
Pulsanen. In Polycarpo purus, de Theogene berti. Hoc die referunt Sulpitium Bituricensem,
silet, ejusque loco agit de Paula, verbis jam re- cum eo elogio quod superius xvn ex Usuardo et
latis. xv inter Auctaria adduximus; nempe ApudBi- :

Rosweyd. Post princeps fuit, ita phrasini va- turicas civitatem, sancti Sulpitii episcopi rt confes-
riat : Postea vero ob Christi amorem multa per- mors pretiosa glonosis miraculis
soris, cujus vitu ct

pessus ab inimicis catholicee fidei, sub Aurelio pro- commendatur. Sequitur in Jurensi B. Mauri : uarii.
consule , igni traddtus est cum aliis xn. Eodem abbatis monasterii Bodacensis, cujus vitam virtuti-

die y natale sanctorum martyrum Theogenis cum aliis bus picnam, vir iliustris et patricius Dynamius
Sutpitii xxxvi. Item Bituris, beati Sulpicii episcopi ct con- scripsit ; Marii Bobaecnsis, rectius
vult dicere,
fessoris. Bodonensis, dc quo die sequenti. Adjecerat porro
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Alber- prsefatus codex elogio S. Polycarpi Reliquiee :

DePoly- GEN LJajnic et Editio-Ultraject-Belg. Poly-

- ejus Lugduno in crypta habentur.
carpo. carpi elogium paucioribus augent in hunc mo- Strozz. et Medic. Primo loco Apud Florrn- :

dum Hic igni adjudicatus, eum esset in mrdio

.-
tiam TuscidC urbem (alter habet civitatr Florrnticc)
flanim.r, flamma in modum camers curvata, super translatio sancti Zenobii ejusdem civitatis episcopi Zenobii
corpus mariyris Quod corpus in medio posi-
stetit. et confessoris, auee translatio facta est anno Domini t.ransla-
tiotus.
tum, non erat ut caro ardens, sed tamquam si au- ccccxxvm (coccxxix) prr beatum Andream episco-
rum et argentum in fomace candescerct. Videntes pum cjus successorem cujus post multa miracula,
;

autem scelerum ministri eum igni non posse con- sicca ulmus, juxta Baptistm templum, ab cjus fere-
sumi, corpus, cui ignis cesserat, mucrone transfode- trocum tacta esset, repente folia ac flores rmisit,
runt. ubi adhuc exstat coiumna marmorea.
Lovanien. Superioribus in Polycarpo similis, Edit. Lubeco-Col. Post ea, quse de Poly-
deficit in breviori Theogenis elogio. carpo, ex codicibus mediae notae et aliis retulimus,
Centulen. Apud Zmirnam, sancti Policarpi adhuc adjicit : Et de ejus sanguine copiose fluente,
episcopi ct martyris, qui beati Johannis Apostoli totus focus extinctus rst. Ejus rtiam anima a eir-
discipulus et ab eo episcopus ordinatus, totius Asix cumstantibus in specie coiumbs', in cielum frrn
princeps fuit ; cum quo duodecim passisunt. Eodem visa est. Passi sunt cum eo, etc. Subjungitur :

die, saneti Theogenis martyris, eum aliis xxxvi. Trrvrris, sancti Mari rpiscojii et confcssons, gui Mari.
In Bethleem, dormitio sanctx Paulx, ywbilissimx in ecclesia sancti Pauli requiescit. Inde postTheo-
matronx. Cujjis vitam sanctus Jeronimus ad imi- genem : In territorio Parisie?tsi, monasterio Cabe,
tandum describcns, etc. In territorio Parisiorum depositio sanctx Paulx virginis. Ita etiam Gre- Paulx.
monasterio Kele, sanctse Baldetildis reginx. venus ; sed Bollandus de ea nihil reperit. Eodem
Bruxeli.en. Prseter ea quae de Polycarpo su- die Cenomanis, beati Silvini episcopi et confessoris. Sitvini.

pra auctiora dedimus, de suo adjicit fere ex Bituricas civitate, sancti Juliani episcopi et confes- Jutiani.
Hieronymo de Scriptoribus Eccl. Cui Marcion soris. Hsec eadem Grevenus ; Bollandus utrura-
heereticus occurrrns, agnosce nos, inquit : Tum ille, que posuit inter PrEetermissos.
agnosco, ait, primogenitum Satlianx. Ast cum Po- Greven. Pneterea Rom# Fabiani, alias : , Fabiaui.
lycarpus illi ac uteris hxreticis viriliter restitisset, Sabiani marttjris, secundum Bcdam. Quem Be-
sub Mareo Autonino, etc. Theogeniselogiunimuti- dam velit, nescio, melius Hieronymum indicas-
lavit, sed de suo attexuit Cujus memoriam facit : set vide Bollandi conjecturam. Puteolis, Artr-
; Artemalis.
beatus Augustinus in homcitisdr Pentccoste. Atque matis. Triphonis mariyris. Trrveris, Mari epi- Triphonis.
haec verba Molanus litteris Italicis textui immi- scopi e.t confessoris. Translatio bcati Zeiwbii rpi-
scuit. De Paula solum addidit: Matris Eusto- scopi Florentini etconfessoris. Item, beatxmemoriee

Hasekx
 MENSIS JANUARIUS. 57
Hasckee virginis, reclusse, qux juxta ecclesiam de tere Italico In cv.fi» medio rogo, mitcrone per-
:

Schermbeke in multa simplicitate et sapicnlia Do- fossus, tam largum profudit sanguinem, ul ignem
mim, serviens, quodam tempore butgrnm vetustate extingueret. In posterioribus additur Marus Tre-
corruptum, oratione reddid.it recentissimum. virensis. Et deinde : Die viqesima sexta, sancti XenophmlU
Molani pnma editiocaret additamento, sed patris Xenophonlis et comitalus ipsius.
in Polycarpo, has voces textui inseruit charac-

VI Kal.
m 27

"mTatalis beati Joannis episcopi Constantinopolitani,

cognomento Chrisostomi, joannu
% qui verbo atque exemplo plurimum Christianae profuit religioni. Item san- a,r " MSlcmt
_L 1 cti Marii abbatis monasterii Bobacensis cujus vitam virtutibus plenam vir tram.
;

illustris ac patricius Dynamius scribit. In Bethleem Judae, dormitio sanctae PaulaB. p„„,*,
IIujus vitam virtutibus admirandam sanctus Hieronymus scribens, testatur eam
longo coronatam esse martyrio. In Africa, sancti Aviti martyris. ,,.,„.

II:» Prolen. Hertnien. sintverpien.Max-Lubec. Mohn.clAyonet, martyrwn. Adde AntcerpMax.

Locanien.
Leyden-Belg. et Edit. Uliraj-Belg.

VARIA LECTIO. Non multa occurrunt notatu digna : nam Johannis, Crisostomi, Chrisoslimi,
Chrisostomi, Bethlehem, martiris, Jeronimus, Jhieronimus , Affrica Aphrica, modi sunt scri-
,

bendi ; quorum aliqui etiam hodie non omni ex parte rejiciuntur , nos in textu codices de more secuti
sumus. Antverp-Max. post episcopi Constaiitinopolitani, addidit, etconfessoris. Antverpien. verba tan-
tillum transposuit, legens plurimum profml Christiamr, etc. , pro plurimum Christianee Magis profuit.
errat, dum cum Antverp-Max. Lovanien. et aliis, ex Marii fingit Mauri. Dynamius etiam a multis
'corrumpitur; sed de his in Observatione sermo recurret. In Molano particula una redundat; m
Bethlehem Judx in dormitio, sed hic error est tvpothetae. Huc spectare deberet Julianus Cenoman- DeJuliano
nensium apostolus a codice Tornacensi, Antverpien-Majore, Rosweyd. Munerat. Greven. aliisque i itoma-
nensi.
hoc die positus, a Pratensi nostro apographo die sequenti. Eum nos utroque die ab Usuardi textu
exclusimus, quoniam in aliis nostris codicibus non reperitur. Monuit nos etiam Castellanus, codicis

Pratensis inspector, Julianum atramento recentiori illic adjunctum unde ei, in notis ad hunc :

diem, mirari subit, cur apud antiquos Martyrologos nulla tanti virihabeatur memoria.

OBSERVATIO. Romani parvi et Adonis est, quidquid ex antiquioribus Usuardus accepit ; nisi
forte Avitus Africanus (quem sic etiam Wandelbertus efformat)
Hieronymianorum cum Vito
aftinitatem habeat, de quo infra suo loco. De Chrysostomo itaque nec Hieronymiana, nec Beda aut joannU
ejus sequaces, nec Wandelbertus quidquam memorant auctor vero Romani parvi strictim Con- Chrysosttmi.
; :

stantinopoli, Joannis Chnjsostomi. Nihil amplius dicit Adoquod priora verba praraphrastice expli-
nisi

cet : Natalis sancti Joannis, episcopi Constantinopolitani, qui Chrysostomus appcllatur. Textus noster
Usuardinus est, alium Notkerus, non multo dirtusiorem composuit. De variis inclytissimi Doctoris,
apud Gra?cos potissimum, festivitatibus agit Bollandus in elencho Pratermissorum, rationem red-
dens cur Sancti vita in alium diem rejicienda fuerit. Nos eam ex Palladio aliisque antiquis dabimus
proprio obitus die xiv Septembris ;
quando uberiori commentario illusfrari poterit ex eruditorum
virorura lucubrationibus post Bollandi mortem editis, inter quos proecipui videntur Hermantius in
notissimo opere et Tiilemontius tomo xi, a principio usque ad pag. 405 totis 154 articulis. Hoc
plane novum in tam illustri Sancto accidit, quod inter Martyrologos nostros antiquos, imo inter tot
codices Usuardinos vix ullus reperiatur, qui xiv Septeinbris, proprio tamen natali die, de eo vel
verbo meminerit.
Tota Marti annuntiatio ex Adone desumitur, a Notkero non nihil curtata. Plurima de hoc Sancto /

confusa prius et obscura, accuratissime distinxit Bollandus, nec minus curiosa superaddidit Castel-
lanus iu notis a pag. 424, quibus varii errores corriguntur eorum, qui in scriptione et nominis ipsius
cum Adone, Marii, ubi alii Mauri,
Sancti, et loci et auctoris vitae hallucinati sunt. Recte legit Noster
Macerii, etc. unde ab imperitis
; novi Sancti procusi sunt. Ast in eo labitur, quod nomen loci inunu-

tando, non modicaj confusioni ansam dederit. Legerat verosimiliter in Adone, Bodanensis, vel ut

in vulgato, Badomnsis neutrum secutus, scripsit

; de suo Bobacensis (Notkerus Bodaceusis) quod
varie ab intlexum, in varia et plane disaita loca Sanctum nostrum transtulit. Legendum Bo-
aliis

doiicnsis vel Bodanensis, Oallice Val-benois, Vallis Bodonensis, ut recte probant laudati auctores, apud

quos ultima monasterii illius vestigia reperies. Rursus beneposuit Dyuamiiis, ut vere appellatur qui
vitam scripsit; ISelinus perperam Damianus, alii Dinandus, Didamius, Dinavius, etc. Curiosum lec-

torem operw non pcenitebit, si citatos scriptores consuluerit. Liberalius de I'uula, quam de Cliry- ('„»/*.

sostomo loquitnr Ado, atque ex eo Notkerus. Noster, omissis injterinediis, prima et nltima verba de-
cerpsit, eadem illa, qua3 die prsecedenti inter Auctaria adduximus. De Avito, pluribos disputant Jviti.

Bollandus, Florentinius et Castellanus, nec habeo quod eorum conjecturis superaddam. In !

ferme
58 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ferrae cardo vertitur, utrum ex Vito Ilieronymianorum, Avitus accreverit, quem suspicatur Castel-

Ianus raetri gratia productura a Wandelberto, ex quo Usuardus eum sumpserit.

Ego necdum ex-
plorare certo potui, anUsuardus metricum illud Martyrologium umquam noverit. Quidquid statuas,

certum est Avitum illum reliquis Martyrologis incognitum, ab Usuardo primum signatum fuisse, ex
Batliildem et
quo in alios et in Romanura transiit. Prafatus Wandelbertus dicto Avito Sulpitium,
Aldegundem adjunxit, de quibus nos suis locis. En utrumque ejus versiculum :

Puniea terra snum sexto veneratur Avitttm.

Sulpitius, Bathildis ct Aldcgund. quoque vernant.

AUCTARIA.
Victorin. Cenomannis, beati Juliani episeopi et
T<nis civitate, nalalis snncti Juliani cpiscopi et Clcmente Papn missus Cena-
confessoris, qni a benlo

confessoru. miinnos.ctortlinatus, etc, cum longo elogio e vita.

Matric-Cartus-Ultraject. Ioannis Chrgso-

Antverp-Maj. Non satis correcte : Constanti-

vopolim, natalc stincli Joannis cpiscopi, qui Criso- stomi episcopi et confessoris. Paitl.r vidus, cvjus vi-

stomus nppellatur ; ex Adone. Tum : Eodcm ilic, tam bcutus Hieronymns describit. Marii abbatis.

natale snncli Mnrii abbatis monasterii Bobacensi : Deest annuntiatio ultima.

Cujus vitam virtutibus plcnam, de quo patricius In Vatican. sub num. 5949. Deest etiam com-
Dinaris scribit. De Paula egit die pracedenti. In memoratio Aviti.
fine Cenomnnnis, depositio sancti Juliani episcopi
:
Altemps. Itcm santi Satnrnini et aliorum trium. Saturnini
et soc.
et confcssoris. De Avito, nihil. In Britttnnia minori, saneti Gildnsii abbatis. Hic
Gitdasii.
Roswevd. De Chrysostomo etiam ex Adone. colitur xxix ; alios non satis distinguo, nisi co-

In Mario satis purus est. Dein : Item in Gallin lantur xxxi Januarii.
Conomanni, Juliani episcopiet confessoris. Item m Strozz. et Medic. Eodem dic Romce, sancti
Bethleem, dormitio snnctie PanLr, vitlux. Deest Vitaliani Papxet confessoris.

etiam Avitns. Editio Lubeco-Col. Incipit a Viccllitino, cui

Pdi sanen. Valde mutilus est. De Paula egit menses vi, adscribit dies xxi.
praeter annos ix,

die pracedenti ; hodie caret Chrysostomo, ita De Chrysostomo, post rcligiani, addit, sicut ip-
incipiens : In monasterio Bobacensi, *ancti Marii sius Actti luculenter testantur. Pro Marii, scribit,

abbalis. Ciijusvitam, etc. In Avito, purus est. Mari, pro Dynamius, Dinantlus. Post sanctce
Munerat. Pro Marii, scribit Manri pro ;
Pnuhr, addit, vidnce matris snntt.e Eustochii vir-
Dynamius, Dinavius. De Paula, post martijrio, ginis Christi. Sequitur In Africa, snnrti Amiri Amici-
:

adjicit Cujus festivitas Parisii quarto Kalcndas

:
martyris^ voluit dicere Ariti, quem Belinus in I
Fchriuirii celebratur. In fine Cenomanis civitate, : editione vocavit Atljutt. Eodcm die, sancti Ju- Jttliani JI/.

natalis sancti Juliani cpiscopi et confessoris. lianl martyris. Hic ille procul dubio Julianus,
Greven. Textui apponit : Cenomannis civitate, quem Sora sua? vendicat Baronius, alii Atince
sancli Juliani cpiscopi ct confcssoris. non procul Sora dissitse, quo fundamento, docet
Ultra.iect. Levden. Albergen. et Danic. Castellanus in notis, et nos in Supplemento exa-
Puri Usuardi essent nisi textui prafigerent, : minabimus. Demum : Ccnomanni, sancti Jiilttiiti

Romx, natale sancti Vitelliuni (Vitaliani) Papx, episcopi ct confessoris.

qui post beatum Petrum septuagesimus octavus, se- Belinus in utraque editione legit : Depositio
dit annos novemmenses scx. Hit eantum Roma-
rt sancti Jiilittni, printi cjusdem urbis ejnscojn, vitoe

norum composuil, el dulcisona organo concordavit. miraculis gloriosi. In prima scribit

sanctitate et

Quis ha:c primus adscripserit, nescio vide qua? ; Cinomannis, in altera Cenomannis.
de eo diligenter collegit Bollandus. Greven. Eodem die, Emiliani, Publii, Artc-
Centulen. Conslantinopoli ,
sancti Iohannis mii, Anntitx, Jvliani, Celiani, Saturi. Vitaliani
/ italiani,
cpiscopi, qui Crisostomus appetlatur. Eodcm tlie, Pajtse, past Petrum septuagesimi octavi. Pauli Pauli PP.
sancti Marii abbatis, cujus vita virtutibus plena Ptipcc el confessoris. Hic cum paucis familiaribus,

refulsit. De Paula etiara egit die pracedenti, et noctu ccllas injirmorttm visitans, necessaria ntiiii-

Avitum omnino pratermisit. strabat, incarceratos cripiebat ; aliis etiam sttnctis

Bruxellen. In Chrysostomo non plane pu- pollcns actibus. in pacc qtiicvit. Colitur xxvmJu-
rus, in fine addit Hic tertio exilio rclegatus
: nii. Aurelianis, beati Adjuti, abbatis Carnotensit Adjuti
moritur. Eodem die, sancti Vitaliani Papx. Qui et confcssoris. Ad cujus anniversariam festivitatem,
cantum Romnnorttm composuit, et dulcissimo, etc. cvm jiojmlus conflueret, qnitlam coutemucns ct vi-

scribit Mauri et Badonensis. neam suam pastinans, tcrribili plaga percnxsus,

Hagenoyen. In variis plerumque singularis testimonium prsebnit rjus sanctitati. Remittitur ad
est. Hic de Chrysostomo, textui puro addit : xix Decembris. Item Joannis presbyteri Antioche-
Cui quodnm tempore scribere volenli de Deo, dya- ni, qui teste Hieronymo lib. de viris illustiibus,

holus incanstiim effudit .-

qui statim pennnm in os sanctitatc ct sapientia, sub Thcotlosio seniorc irni-
proprium linxit, et inde litteras aureas seripsit, Jome PropheU. Vide Pratermissos.
gniter fulsit.
unde et os aureum dictus. Hic Chrysostomus pro Molan. In prima editione de Juliano Ceno-
veritnte doctrinx ct pro severitate diseiplime, ter in mannensi scribit ut Belinus. Tum : Depositio
cxilitim mitstis ett, et ibi tandem ohiit. De Paula sancti palris nostri Sttlpitii episcopi et confessaris.
quoque textui subdit : Et spccialiter laudat illam Cellensi monasterio, inquit editio altera, omittens
a contemplatione, ab abstincntia, a decotione men- nostri. Ubi interseritur : Cabilonis, sancti Lvpi, Lupi.
tis ct regimine sororum. De Mario nihil de Vita- ; ipsius civitatis ejtiscopi. Tum : Die vigesima sep-
liano ferme ut supra, nisi quod nomina aliqua timtt, rcportatio reliquiarum sancti palris Joannis
contorta sint. Chrysostomi. De Vitaliano fere ut supra.

V Kttl.
 MENSIS JANUARIUS. 59

V Kal -
Die 28.

natalis sanctae
Romae,
Leucii, Thyrsi
Agnetis secundo. Et in civitate Apollonia, sanctorura
Agnetut.
et Calinici martyrum, qui tempore Decii, diversis tormen- umx
torum generibus excruciali, primus et ultimus abscisione capitis, medius " soc '

ccelesti voce evocatus spiritum reddens, martyrium consummaverunt. Alexandriae, cvrun.

beati Cyrilli episcopi, qui catholicse fidei prseclarissimus extitit propugnator. In joannu
monasterio Reomensi, depositio Joannis presbiteri, viri Dei.

Ex Protcn. Uerinien. Tornacen. Putsanen. Betini editione ollern, Grevcn. et Molan.

VARIA LECTIO. Male in Belin. et Greven. Apolonia. Recte in textu Tligrsi post Adonem, ubi
Tornacen. Greven. Molan et alii Tini Herinien. Thirsi, alii Tijrsi ServaviUsuardi lectionem in
; ;

Calinici. Herinien. et Greven. habent Calenici. Molan. Galenici, forteex Adone. Leuticiiet Caleniiu
in Pulsanen. et Galanici, in Belino, aperta sunt sphalmata. Varias alias nominum istorum expres-
siones vide sis apud Bollandum hic, et apud Castellanum in notis a pag. 435. Pro excruciati, legit
Herinien. crttciati. Posui abscisione, ut scripsere Praten. Derinien. Tornacen. Belin. et Ado ipse;
pro quo in Pulsanen. Greven et Molan. est, abcisione. In Tornacen. Belin. et Greven. ha-
betur celesli pro ccelesti, de qua et aliis diphthongis alibi diximus. Cirilli pro ( 'yrilli ;
prxdictuor pro
propugnator in Belino adeo miranda non sunt. Vrxclarus autem pro prxclarimmus, alter in Pulsa-
nensi error dicendus. Reomanensi scripsit Ado, atque item Molan. Noster Rcomensi, omnes male;
pejus Tornacen. Pulsanen. et Belin. Remcnsi : scribendum et dicendum Reomaensi a Gall. Retnnag,
hodie Monticr-saint-J ean in Burgundia, in quo etiam corrigendura est Baronii Martyrologium seu
Romanum hodiernum, ubi Rhcmcnsi.

OBSERVATIO. Altera ha3c Agnetis commemoratio in omnibus antiqnis Martyrologis reperitur.

Hieronymiana apographa pleraque legunt Romcc, nativitas sanctx Agnetis virginis, de qua na-
: ^gnetis -2

livitate multa satis diligenter expendit Florentinius an autem probanda, intelliges si contuleris
;

cum iis, qua» Bollandus in Actis, et Castellanus in notis pag. 363, examinant xxr hujus. Coinci-
dunt ea qure habet Beda, cum Frontonis Kalendario : Natale sanctx Agnctis virginis it nalivilate.

Rabanus tamquam particuke cst tlc, etc, ex

ultima? interpres, post virginis, interponit, genitinum. boc
quo idem ferme habet Notkerus. An autem hsec rem de se obscuram, non raagis involvant, judicent
alii. Crediderim ego, Rabanum ex aliquo Hieronymiano illud genuinum accepisse, pro quo in Epter-

nacensi invenit Florentinius mQENniNDM, quod quid sit, ignorare se fatetur. Ut verbosensum ape-
riam malo genuinum aecipias de vero natali seu die martyrii, quam ut Agnetis nativitas secundum
;

carnem solenni cultu celebrari dicatur. Quamvis tota illa festi geminatio verosimiliter ortum ha-
buerit ex eo, quod xxi Januarii ad virginis sepulcrum via Nomentana fldeles confluerent, octavo
autem die locus ipse martyrii in foro Agonali, nova celebritate honoraretur. Est apud nos perve-
tustum Kalendarium ecclesise Paderbornensis, a P. Joanne Grothusio ex membrana descriptum
et ab eodem notis illustratum in cujus textu habetur Octava sanctje Atj-ctis. Ubi notat Grothusius,
;
:

recte retineri antiquum titulum octavx.Non (est) cnim, inquit, sensus Kalendarii veteris Romani, undc
istc tiliilus cst acceptus, quodsit octava dies celebritatis, scd octava dics passionis. H.-ec quidem doctissimi

viri opinatio. Ceterum hodiernus annuntiandi modus ex Romano parvo acceptus est. Ita simpliciter
legit : Sanctx Agnetis secundo et sic ferme Ado, sic Noster, ex quo reliqui. TVandelbertus canit
,

Quintuni progenies Roinaua Aguce dicat ahnjc.

Martyres Apollonienses, ut varie expressos paulo ante exhibuimus, ita variis locis et diebus cul-
tos, fuse etdocte ostendunt laudandi s,-epe Bollandus et Castellanus.
IiiHieronvmianis xvmJanua-

rii invenies Etpassio S. Tyrst cuni sociis

:
suis I.cuci ct Gallinici, nulla stadii faeta mentione, unde /

dubitat Florentinius sintne, iidem qui xx ponuntur Nivcduno, Tirsi, Quiriai: (Epternaoen. Leuci) 1

el Gallinici. Dubium item, utrum eadem nomina, aliis diebus seorsim ibi posita, ad eosdem hosce

martyres pertineant, quod eo facilius admiseris, si diversis diebus ei locis passos in eorum Actis

observes. Solum ThyrsumMtefo adscribit Florus cum elogio xxv. Ceterum hoc die a nostris con-

stanter referri, certum est. solum meminit Leucii et Thyrsi. Ado, inhssrensAc-
Romanum parvum,
torum ordini, ternos hac die conjunxit, cum eo encomio, quod totum descripsit Notkerus, Noster
emollivit, iis rejectis qua; minus verisimilia videbantur. Baroniusvero nominnm
seriem invertendo,

adscribit Lcucio, qu.-e ex antiquorummente Thyrsccertissime tribuenda sunt, ut primo intuitu fit
manifestum. Cgnllum primus, quod sciam, inter Latinos Martyrologos hoc die collocavit Ado, cu- Cyrttti

jus verba transcripsere Usuardus, Notkerus et recentiores passim. Graci eum colunt ix Junii, quo

ipsum obiisse existimat Baronius. Mihi in tractatu Chronologico de Patriarcbis Alexandrinis, pro-
babilius visum est, xxvn istius mensis vivere desiisse, nisi calculus Copticus omnino rejiciatur,
quod ut fiat per me plane licet. De Cyrilli rebus gestis non pauca collegit Bollandus, sed totamvitaa
seriem, quam nemo hactenus integre prosecutus erat, diligenter percurrit Tillemontius tomo 14 a
pag. 267 ad G76. Joanuis (non Htcanis, ut perperam legit Notkerus) Reomaensis memoria tota loamlt.

etiam ex Adone transumpta est. Vitam illustravit Bollandus, cum qua conferri poterunt, qu.-e dedit

Tomus vi Junii. 21 Mabilio

 60 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Mabilio in appendice seouli i Benedictini a pag. 632. De Reomao
jam satis diximus, clariorem loci
expressionera vide inter Auctaria in codice Antverp-Majore.

AVCTARIA.

jEdificavit quoque propriis sumptibus, ad laudetn

Praten. et Agones martyrum. Textui sub-
ct lionorcm sancLr et individu.v Trinitatis, vujinti
Junt : Cenomannis, sancti Jnliani, episcopi ci-

vitatis ipsiusprimi. Sed cumhsec, ut die prsece- septem ecclestas, quarum excellentix typhum obtinet
denti ostendimus , codici Pratensi adjecta sint, Aquensis, prxsentibus suffragiis gloriosa. Hic (ide
nihil obest, quominus inter Usuardinos puriores studiosissime ampliata, statu ecclesix religiose ordi-

hodie locum habeat. Idem augmentum est in nato, regno etiam suo dilatato ac pacato, anno Do-
sux septuagesimo, imperii
Antverp. et Max-Lubec. Et eodemferme modo mini dcccxiv, xtatis

in priori Belini editione seu Veneta. vero xiv, quievit in pace. Et pro magnitudine fuiei

Antverp-Maj. In primasatis purus, de Apol- acoperum, cognominatus est Magnus. Subdit mi-
lonieusibus non meminit. In Cyrillo etiam pu- nori charactere Atque Sanctorum catalogo annu-
:

De ioanne rus est. Demum de Joanne Reoraaensi, ita dis-. meratus, per Paschalem Rapam anno mcxcvi.
Reomaensi. tinctius loquitnr : ln territorio Lingonicx civitatis, Bruxellen. Ita orditur Romx, S. Agnetis :

castro Tarnodoro, monastario Roboniensi, natale de nativitate secundo. In civitate Apulia sanctorum
siinctiJoannis presbiteri et abbatis, qui primus ha- Leoncii Tyrsi et Gallieniti, etc.SequiturdeJuliano
bitator ipsius loci, ae diversorum pater monackorum Cenomannensi. Deinde : Apud Atexandriam Grx-
cxt/tit, ac longo confectus senio, clarus trirtutibus cix, depositio beati Cirilli, etc. Tum Joannis Reo-
maensis. Hinc Malbodii, beatce Aldetrudis vmji-
requievit. Sepultus est non longe a monasterio.
Octavx Rosweyd. Incipit Octaua sanctx Agnetis. :
Et nis, sanctorum Yineentii et 'SValdctrudis filix, ac
Agnetis. qux sanctx Aldegundi, sux
vi civitate Apollwiia, Leucii, Tyrsi, Galenici mar- uei>tis beatx Gudiljc,
tyrum. Qui tempore Decii imperatoris sub prxsidi- materterx in abbaiia Malbodiensisuccessit.YiHexxv

bus Cambritio, Silvano et Baudo, diversis tormen- Febr. De S. Karolo dicta sufliciant. Item trans- Transtalio-
Thomx sancti dc nis S.Tiwmz
torum generibus excruciati, martyrium consumma- latio beati de A<i>ti.no, Doctoris
Aqu.
vefunt. Eodem die apud Alexan4riam,beatiCyrilli Ordiiu Prxdicatorum.
episcopi et confessoiis. Deest annuntiatio ultiraa. Hagenoyen. De Karolo Magno id peculiare

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- habet, quod obierit in pace, dnms^is ejus peccatis

nien. Alberg. et Danic. Secundo loco referunt per intercessionem sancti JEgidii abbatis.
annuntiationem Juliani ut supra. FrEeterea, ne- Centulen. Cyrillum martyrem facit. Silet de
scio quo argumento, Alexandriam in Grxciam martyribus Apolloniensibus. De Joanne sic scri-
retrahunt. Quod de Carolo Magno habent, sta- bit In territorioLinguonensi,monasterio Reomensi
:

tira dicetur, ubi collecta invenies quae de eo in sanctiloannisabbatis, magnifici viri, qui basiliscum
variis codicibus leguntur. oratione extinxit.
Leyden-Belg. et Editio Ultraj-Belg. Initio Editio Lubeco-Col. Diem auspicatur hoc mo-
scribunt : Octava satictx Agnetis virginis. De ce- do Apud Coloniam Agrippinam, translatio sanctx
: TransUitio-
nisS.Ur$ul8.
tero aliis, ut solent, similes sunt. Ursuix regiiu? et sodatium ejus undecim millium
Mlnerat. In fine Item sancti Karoli impera- : virginum et martyrum, qux facta est per sanctum
tons, Antverp-Max. et Lovanien. Apud Aquis- Cunibertum, < 'oloniensis civitatis archiepiscoputn.
grani, depo&itio sancti Karoli regis ffiancorum Romx, octava S. Agnetis virginis et martyris. De
ct Romanorum. Matric-Cautus-Ul-
imperatoris martyribus Apolloniensibus, Cyrillo, Joanne et
traj. Karoli Magni, regis, et imperatoris Roma- Carolo fere utcitaticodices. In fine Apud Tulo- :

norum, Christianx fidei propugnatoris constantis- sum, translatio sancti Thomx de Aquino.
simi. Paulo uberius, Ultraj. Leyden. Alber- Greven. In Africa secundum*Bedam, (non ge-
gen. et Danic. verbis prius citatis, addunt Qui : nuinum) sanctorum Censoriani, Victoris, Festi, Censoriani
imperio suo pacato et dilatato, statu quo- Marince. Circa Caroli M. elogium,in quo ab aliis et soc
regno ci

que sanctx Ecclesix religiose ordiaato, ct fid<- stu- dissentiat, supra notavimus. Pergit, Translatio
diosissime ampliata, anno Domini octinijentesuuo beati Thomx de Aquino, u monasterio Possxnovx

quartodecimo, xtatis vero sux septuagesimo j>rim<>, Tlndosam. Apud Cohniam Agrippinam, translatio
Yegni antem quadragesimo septimo , et imperii sanctx XJrsulx virginis sodaliumque ejus, factaper,
quartodecimo, transivit ad Dominum. Ilic pro ma- etc. Margaretx virginis de Hungaria, beatx me- Bfargaretx.
gnitudine opt rum cognominatus est Magnus. Editio morix.
Lubeco-Col. vix tribus vocibus a dictis differt, Molan. De Censoriano et sociis loquitur ut
Greveno consentiens in decurtanda aetate anno Grevenus. Tum : Jnliani eremitx cog?wmento Jutiam
uno, et omittendis annis regni. Omnium amplis- Sabee. Cujus gesta in Dco dicaia, hoc est Philotheo eremitx

sirae rem deducit Molanus his verbis : Eodem historia, se memorasse scribit Theodoretus lib. 2
cUe Aquisgrani basilica, nut<il<- sancti Karoli con- hi^t. eccl, In editionibus posterioribus
cap. 24.
fessoris, primi <!< stirpe Francorum, ordihatione di- post commemorationera Caroli, scribit, sed minori
vina Romanorum Augusti qui ab ineunte jrtate ; charactere Apud Porphyrionem secundum Simeo-
:

suo, scculi pompam despiciens, imperialis potentix nem, sanctiJacobi eremitx. Et Nicomedix, sancto-
gladio etsanctx prxdicationis verbo, vitxque saluta- rum marlyrum Inde et Domnes et viginti millium, Indc,
ri.s exemplo convertit Guasconiam, Germaniam atque qui passi sunt sub Maximiano. Eodem die obitus Domnes,
et 20000.
Galliam. Convertit quoque ad Dominum Frisiam, illustrissimx Margaretx virginis, jih.r regis Ilun-
Alemanniam , atque triplici trophxo Saxoniam. garorum, Ordinis Prxdicatorum.

IV KaL
 MENSIS JANUARIUS. 61

IV Kal. Die 29.

Via Numentana Pw*n

Romse
ora
sanctorum Papiae
Laudicius Urbis prsefectus ad
, natalis Mauri militum, quorum
et
jussit primam confessionem Christi la-
pidibus contundi, et sic eos in carcerem retrudi, ac postea fustibus caedi,
atque in ultimo plumbatis, donec expirarent. Eodem die Treveris, depositio beati raieru.
Valerii episcopi discipuli sancti Petri Apostoli. In territorio Trecassino, sancti Sa-
SlMniani
biniani, qui jubenle Aureliano imperatore, pro fide Christi decollatus est.

Summa hlc codicum plurimorusQ consonantia: Prttten. l/erinien. Tornacen. Puhan. Max-Lubee. Munerat.
tle'in Greven. Molan. et Arjon. Murtijrum. Item codd. medis nuUe, Anlverp-Max. Uttraject. Leijden, Lo-
vanten. Albcrrjen. Danic. et Edit. Ultraject-Iiclgic.

VARIA LECTIO Maure pro Mauri in Munerato error est. In Alberg. martijrum militum prima
vox redundat. Magna codicum discrepantia in scriptione nominis Laudicius, pro quo, male,
Antverpien. Laucius. Herinien. Tornacen. Molan. et alii cum Adone Laodicius. Sequor in textu Ie-
ctionem Bedse, Pulsan. Munerati, Belini et Greveni; non repugnaturus si aliam praferas, aut cum
Pratensi legendum putes Laudilius, imo forte Laodicius, ut in eo codice legisse videtur Castellanus.
Muneratus denuo male posuit profectus pro prxfectus. Quos codices Mss. secuti fuerint Greven. et
Molan. non capio uterque hasc omittit Et sic eas in carcerem retrudi, quee in omnibus nostris, nullo
; :

excepto, clarissime exprimuntur; cum hac sola ditferentia, quod Antverp. Max-Lubec. Ultraject.
etc. pro relrudi, posuerint trudi. Et ea quidem clausula ad mentem Bedze et, qui eum descripsit,
,

Adonis, exprimenda est. Sitne legendum ail ultimum, an tn ultimo dubium est, variant optima; notse
codices , Herinien. et Tornacen. scribentibus primo modo ; nos Usuardum secundo modo scripsisse

existimamus. Solus Muneratus habet ultimo. Molanus dum clarior videri corrupit, voluit, textum
addens ex Adone vocem percuti atque adeo Iegens atijue ad ultimum percuti plumbatis. Pulsanen.
:

vero omittit. atque in ultimo plumbatis. Treneris in Munerato, Valeris inprimalielini editione, typo-
grapho imputanda. Trecasino, Sabiani vel Saviani scribunt aliqui, prasertim codices genuini, non
nemo Fabiani, Munerat. Saviniani; textus ex purioribus desumptus est. Pulsan. Antverp. et Belinus
habent Aurelio pro Aureliano. Porro Ultraject. Leyden. Lovanien. Albergen. et Danic. Valerium
ultimo loco annuntiant, Sabiiiianum ei praponentes. Inter puriores codices hic denuonumeraturapo-
graphum nostrum Pratense licet hodie additamentum habeat de Octava sancti Yiiiceuiii, quod pra-
tenso autographo adjectum scribit ad me Castellanus, notans erasas quinque ultimas textus litteras
us est unde additio illa initium sumit.

BSERVATIO. De Papia et Mauro nihil Hieronymiana apographa. Primus eos retulit Beda cum Papi* a
quod a Rabano modice immutatum est. Romanum parvum scripserat Rotme,
insigni elogio, :

Papue et Mauri mililum, sub Dioclcliano imperatore. Ado paratum in Beda encomium non nihil ex-
polivisse videtur. Utrum secutus fuerit Notkerus, parum interest Noster certe, quod in alterutro ;

invenerat comptius et brevius reddidit. Dixi in Beda esse Laudicius, quod Ado vertit Laodicius, ut
habent Rabanus quoque et Notkerus. An Usuardo servaU:s, indicio esse possit eum
Laudicius, ab

Bedam potius quam Adonem sibi imitandum proposuisse, non est operae pretium indagare. Reliqua
quffiad hos Sanctos spectant ex sancti Marcelli Papa; Actis xvi Januarii repetenda sunt. Valeiius
Trevirensis in omnibus Hieronymianis ita ponitur, ut nequaquam adjectitius videatur. Pro confes-
sore recoli ostendit prafixa formula, deposltio ; ita enim habetur Treveris, depositio Valerii, vel : yater j

B. Valerii, vel heatissimi Valerii episcopi . quin imo Corbeiense notanter adjicit, confessoris, quem
titulum in hisce codicibus rarius recurrere, alibidiximus. Hinc Rabanus sua desumpsit; sed Adoflis
proprium est quod de beali Pelri disdpuialu in textu nostro adjungitur eumdemque fontem Notke- ;

rus consuluit. Id quo sensu intelligendum.non inepte explicat Castellanus pag. 451. Etenim in pro-
prio sensu aut significatione accipi non posse, vel ex Hieronymianis colliges, in quibus primi ille

duorum primorum Ecclesire seculorum episcopi passim gaudent apposito de anliquis, quod in hoc ip-
so laterculo, Hippolyto tribnitur. Verum ha^c operosius discutientur aut in Supplemento Januarii
autxiv Septembris ad vitam sancti Materni, quem si tempore Constantini magni floruisse memine-
ris, Valerii hujus retatem nullo negotio deprehendes. Binasnostras annuntiatioues sicmetrice com-

plectitur Wandelbertus :

Quarto martijrium Papist Maurvjue refulget;

Tunc et Valerio Treviri pro prxsule gaudcnt.
Sabiniani martyris Tricassini, quem aSenonensi distinguendum hactenus credimus, solus Usuar- SaMnii

dus lioc die inter antiquos meminit, non recte, ut ante Castellanum observarunt Majores nostri, cum
xxiv Januarii ejus festivitas per totam ditecesim Tricassinam celebretur, idque in usu fuisse ante
Usuardi tempora testetur laudatus Castellanus. Nec mirum cum illo ipso die, martyrio coronatum
Sabinianum referant ejus Acta. Id compertum habuisse videtur Florus dum Sabinam sororem pra-
unde hic rursus colligas, quam ignota fuerint Usuardo Flori ad Bedam supple-
fato die ei conjungit,
menta. Aliam Usuardi hallucinationem infra notabimus, nempe quod Sabinam hanc Trecensem ad
 «2 MARTYROLOGIUM USUARDI.
xxix Augusti cum Sabinn Eomana eam connecteret. Melius in Actis nostris hoc die re-
distulerit, ut

colitur, et ex Martyrologiorum auctoritate cum fratre conjungitur, atque cum multis aliis martyribus,
quorum gesta ibi collecta expenduntur et illustrantur. Vide in Actis dies alios, quibus aut conjun-

ctim aut seorsim eorum noraina repetuntur. Ha;c pro instituto"nostro satis dicta existimo : nam, quid-
quid de rei veritate statuendum sit, certum manet, ipsissimam et genuinam Usuardi lectionem in

textu a nobis fideliter et simpliciter repraesentari.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Bomee, passio sanctorum Papiee tem Gallhv ad fidem Dco converlit, et post Euchn-
Mauri militum, tempore Diocletiani. In
et rutm ibidem factus episcopus, quievit in pace.
Valerio satis purus est. Ultimam vero sic vertit: Vatican. sub num. 5949. In Penvia (an non
Ipso die, natale sanctx Savuur virginis. Clarius Perusia?) sancti Constantii. Benevenii , natalc Constantii

codex Victorin. Reg. Suec. signatus num.

et sanctorum Felicissimi et Cassiani in S. Sophia. Fctieissimi
et Cassiani.
Savtira.
130. Trecas, sanctm Savinx virginis. Et eain Strozz. et Medic. Apud civitatem Cebensem
quidem Sabiniano conjunxere citati inter Aucta- (forte CeUensem) juxta eastrum Corneti , sancti

ria codices, xxiv hujus. Utrum illi an huic diei Fluviani martyris , qui sub Claudio imperatore
magis quadret, definire certo non ausim, malim passus cum omni domo sua, inter viros et mu-
est

tamen alterutri, et huic prrcsertim, quam diei lieres promiscui sexus, numero i.xxv, ct baptizati

xxrx Augusti, cui eam innectit Usuardus cum fuerunt a B. Theodoro presbytero, et per martyrium
Sabina Romana copulatara. Rursus Savina, an consummati sunt, vt legitur iu ijcstis sancti Maxunt
Sabina appelletur rectius, eadem quaestio est, martyris. Multo lumine indigent, quae hic obscure
quas de Saviniatii et Sahiniant nomine moveri confusa sunt, denuo excutienda cum Actis sanctae
posset, quem codex Altempsian. et aliqui alii Severse, etc. Vide
tomo 2 Januarii pag. 946.
Sabinum vocaverunt. Edit. Lubeco-Col. De Papia et Mauro, post
Rosyteyd. In prima et secunda non omnino militum ex Adone interserit: tempore Diocletiani
purus, tertiam plane oraittit. imperatoris, qui videutcs constantiam sanctorum
Centulen. Romx, sanctorum militum Papix et Saturnini et Sisinnii diaconi , conversi sunt ad
Mauri, sub Dijocletiano. In lerritorio Trecassino, fidem. Quorum ora, etc.De Valerio adjicit : Quem
sancli Sabiani martyris. Treveris, depositio beati idem Apostolus Treviri, una cum
discipulis suis
Valerii cpiscopi, discipuli Petri Apostoli. Et octava Euckario et Materno, ad prmdicandum gentibus
Qctavz
s. Vincentii sancti Yincentii martyris. Vide Variantes in fine. illis destinavit. In fine : Biturtcas, S. Scveri cpi-
Bruxellen. Prcepostero ordine Papiam et scopt ct confcssoris, discipuli sancti Martim episco-
Maurum ultimo loco annuntiat, elogio ex Adone pi. Vide infra in augmento Molani.
non nihil interpolato. Sic vero incipit Trevcris, : Greven. Item sanctorum Pauli, Victoris, Hip- Pauii et
sociorum.
DeValtrio. depositio beati Valerii episcopi, discipuli sancti pohjti, Honorati, Petrosie. Severi episcopi Bituri-

Petri Apostoli. Qui cum beatis Euchario et Ma- censis ct confessoris, discipuli sancti Martini. In
terno Treverim veniens, post obitum Eucharii, Bntaiinia, Gildx abbatis. Vitalis, abbaiis. Con- Gitds.

ibidem per annos quindecim episcopatus fungebatur stantini (Constantii, ni fallor, Perusini) episcopi Constantini.

honorc. Cujus pr.rdicationis tauta fiut instanUa, ut et martyris.

eo adhuc vivcnte, per Galliam et Germaniam Chri- Mdi.an. minori charactere : Eodem die, saucti
stiani paganos numero simul et rcUtjione superarent. Sulpitii Severi, episcopi Bituricensis et confessoris,
In Sabiniano purus est. discipuli sancti Martiui, de quo Gennadius, etc.
Aliter incipit HAGEN. nimirum : In territorio Ubique Sulpitiorum confusio hic enim Bituri- ;

DeSabiniano Trccassino, passio snncti Sabiniani martyris. Qui censis episcopus ad sancti Martini terapora
,

fuit filius itnicus Sabini ducis : gui per annelum spectare nequaquarn potest, ut evincit Bollandus
Domini miraculose conversus est, et sacrum bapti- hoc die. Postremce editiones In Britannia, Gil- ;

sma susccjnt et patrem cum

, patria rehuquens, ad das abbatis et confessoris. Tum de Sulpitio. De-
docendum alios perrexit : qui ab Aureliano impera- mum : Perusiee, sancti Constantii episcopi et con-
tore infinitas pcenas sustinuit, et tandcm decollatus, fessoris.Notabis in omnibus editionibus, post
martyrium complevit. De Papia et Mauro nihil elogium Papiaj et Mauri, litteris Italicis insertum
immutavit. De Valerio, textui hasc solum addit: ex Beda et Adone : Scriptum est in gestis beati
Qui cum beato Euchavio et Materno magnam par- Marcelli.

III Kal. Die 30

Bippotyti.
pud Antiochiam, passio beati Ypoliti martyris qui Novati schismate ali- ,

quantulum deceptus operante gratia Christi correctus ad charitatem

VittUuir.
A"
sanctissimi Mattliise episcopi, de quo mira et plena fide narrant
,

Ecclesiie rediit, pro qua illustre martyrium consummavit. Hierosolimis,

quia multa pro ,
,

Ftaviaiii. Christo pcrpessus, ultimo in pace vitam iinivit. Ipso die, passio sancti Flaviani
Atdegundif. martyris. Malbodio monastcrio, sanctse Aldegundis virginis.

Sic pure /lerinien Tornccen. Puhanen. Belin. Greven. Molan. et EdHio Ultnijeet-Selfjic.

VARIA
 MENSIS JANUARIUS. 63

YARIA LECTIO. Solus Munerat. posuit tancH, pro beali. Scripsi Ypotiti, modo satis barbaro,
sed pro quo stat plurima codicum qualiscumque auctoritas, ut hic Herinien. Tornacen. Pulsan.
Antverp. Munerat. et aliorum plurium ut videbis etiam xm et xxm Augusti. Molan. recte posuit
Hippolyti ; proxime Praten. Hippoliti Belin. et Greven. Hgpoliti. Tibi licet praferre quod optimum
;

est, liceat nobis codicum nostrorum etiam luxatam scribendi rationem sequi. In Hieronym. est
Epo-
liti, etc. Prima Belini editio pro Novati, posuit Novaliani uterque ad schisma concurrit. Habet
:

etiamcum aliis codicibus scismate . Tornacen. et Munerat. pro corrcctus, legunt correptus. Qua liber-
tate reliqui Ypoliti, eadem scribo Hierosolimis, etc. de quibus alibi. Pro sanclissimi in Tornacen.
,

est sancli, in Belin. /jioriosissimi. Mathsi et Mathei scribunt codices aliqui, Molan. Malthxi, Belini I
editio Nathei, melius Praten. Mathue, potior est nostra lectio. In plerisque nostris et optimis habetur
narrant, quo modo Usuardumlegisse existimo; Pulsan. Belin. Greven. et Molan. forte melius cum
Adone, narranlur. Rursus Greven. et Molan. habent fmirrit. Tornacen. pro ipso die, ponit, eoiem
dic. Pulsan. Greven. et Molan. omittunt, passio. Flavii in Pulsan. pro Fta.via.ni,
error est, uti et
in eodem Malbotjdo, in Greven. Moalbodio, in Belin. Aldeijunde. Notavi superius xxvi Januarii, —
erasam in Pratensi codice Bathildis commemorationem, ut Castellanus monuerat. Idem ipse in De "'•'<«
""
notis hoc die observat Aldegundem in prafato codice itidem inductam, ad xiii Novembris transla-
tam, ejusque Ioco substitutam hic Balhildem. Atque hffic causa est cur hoc etiam die a purorum
numero codex ille exclusus sit. Quomodo alii utramque coujunxerint, alii vero aliter scripserint ex
Auctariis intelliges. Genuina Usuardi lectio ex citatis pro textu codicibus abur.de comprobata est.

OBSERVATIO. Die pracedenti non oscitanter advertimus notari in Hieronymianis Hippolytum Bippotyti.
episcopum, de antiquis; ut ut ibi nomen deformatum
quemadmodum et hoc die dum pra fata
sit, j

apographa primo loco Iegunt In Antiocliia, passio sancli Epoliti. Ex diversis enuntiandi modis,
:

diversos hos esse plerique volunt, quamvis in his codicibus novum omnino non sit, eumdem
Sanctum semel atque iterum repeti. Ego ingenue fateor in Hippolytis me haesitare, dum oppositas
eruditorum opiniones penitius introspicio. Videtur prior, cpiscopus de antiquis, sumendus pro cele-
berrimo illo me quidem judice, hoc die censet Florentinius.
de priscis Ecclesise doctoribus, ut recte,
Verum an ille qui ab aliquibus Portuensis episcopus dicitur? An is qui colitur xxn vel xxm Au-
gtfsti? An qui a Prudentio celebratur? Variant sententiae. Jam vero quis hic noster Antiochise
passus? Satis propendeo ut dicam hunc ipsum, illum esse magnum dc antiquis scriptorem, incerti
loci episcopum, cum Portuensi martyre nequaquam confundendum sed obstat quod in Hierony- ;

mianis alter ab altero distinguatur. Lapis offensionis est AntiocMa : nodum solveris aut scideris, si

liceat Hippolytum magnum Antiochiss adscribere, utpole alicujus ecclesia? Orientalis episcopum, qui
a nostris Martyrologis xxn vel xxm Augusti recolatur hunc vero presbglerum Ronmnum dicas, qui
;

forte cum Pontiano Papa, ut est in Henschenianis catalogis, ante tomum I Aprilis, exilium passus,
post Cornelii electionem, Novatiano schismati implicitus, sed gloriose resipiscens, illustre marty-
rium, jam ajtate confectus, non Antiochiae, sed probabilissime ad Tyberina ostia subierit, quique a
Prudentio egregie laudatus est, non confusus ut vult Baronius, et a pnkherrima Roma, colitur,
Idibus Augusti mensis, ut ibi dicenius. Ha?c praemittenda fuere, ut detegatur confusio in omnia
Martyrologia per Adonem inducta. Romanum parvum breviter legerat ; Antiochue, passio saucli
Hippotgti. Sed rem, ni fallor, implicnit solus Ado, elogium illud adjungens, quod ex ipso Usuardus,
Notkerus et recentiores passim accepere, quodque ego Hippolyti Prudentiani unice propriura
existimo, non utique Antiocheni, nisi quis in Adonis gratiam alterum quempiam Hippolytum Novati
schismatc ieceptum, Antiochiae passum fingat, quod mihi certe non fit verosimile. Martyrologos
aostros maximi sane facimus, non tanti tamen, ut ubique Prudentio tot seculis anteriori praferendos
putemus. Hieronymianorum sensui insistere videtur Waiidelberttis.,unico suo versiculo :

Terliaque Hippoigtum Antiochcnx pcrsonat urbi.

Castellanus pag. 461 semel atque iterum Matthiam Hierosolyraitamim nb Csuardo primum posi- Matlhi*.

tum insinuat, tametsi evidentissimum sit, verba ejus orania permodice immutata ex Adone hic
etiani transumpta. Ado illum ex Romano parvo acceperat, ubi sic memoratur Jerosolgmis, Mat- :

thix episcopi, qui octavus fuit post Jacobum. Notkerus Adonis phrasim non niliil transposuit ; apud
Martyrologos alios notus non est. An hic felicius rem attigerit Ado, quam in priori annuntiatione;
quai et qualia sint, mira illa et plena fide
gcsta, vide sis in Actis et in Chronologia Patriarcharum
Hierosolymitanorum ante tonium 3 Maii pag. 6.
Sequitur apud Adonem Alexander martyr, ex hoc a Notkero quoque relatus qui cur ab Csuardo De ;

prsateritus fuerit, tumdemum perspexi, cuin Adonis elogiura sa-pe expendens et versans, illud rur-
sus male translatum et applicatum didici. Nimirum accepta sunt verba omnia ex Riifino lib. hi-

storiae cap. 29, quibus aperte describuntur certamina Alexandri Jerosolymitani, qui idem ipse a Ro-
mano parvo et Adone disertissime ponitur XVIII Martii ut proinde Alexander ille Adonianus, hic
:

abundet, nisi alium quempiam indicaverit auctor Romani parvi, qui etiam Deciana persecutione pns-

sus quique hactenus nos lateat. Cetera ad xvin Martii remittimus. H;ec procul dubio etiam
sit,
observavit Castellanus, sed alio defectu laborare videtur, duni praedictum Alexandrum in notis
pag. 101, differt ad xn Decembris, quasi idem foret, qui tribus diversis diebus a Romano parvo
etAdoneaimuiitiatur.Menteraejusnonsatisil.tr.' assequor, nisi Grascos sequi velit , qui eo die
Alexandrum Jerosolymitanum recolunt nam qui ibi Atexander cum socio Epimaeho a Nostriscele-
:

bratur, tantum ab Hisrosolymitano distat, quantum Alexandria ab Hierosolymis dissita est, ut satis
distincte explicat Rufinus citato libro cap. 31 et 35 item Eusebius Valesii lib. 6 cap. 41 et 46.
;

Substitutus hic ab Usuanlo Flavianus ex millis cliaracteristicis innotescit, utpote sine loci aut f«.

temporis
 64 MARTYROLOGIUM USUAUDI.
temporis nota positus ; neque unde illura acceperit, divinare queo. Fateor equidem a Castellano
Flavianum hunc a Baronio autem Romse adscribi, xxvm Januarii. At tam
Centumcellis collocari,
varia congesta reperio, ut ea discriminare non vacet. Nec plus lucis reperio
quam Acta exhibeant
Rabani ex hoc Notkeri peculiare de
Aldcgundi* pag. 833 et 946. De Aliteyunde nihil dicendum superest. et

ipsa elogium, a Molano relatum, inter Auctaria recensebimus.

AUCTARIA.

Agones martyrum. Expuncta Al- Bruxellen. Sic orditur : Malboitio monaste-

Praten. et
degunde, ut in Variantibns dixi, substituunt rio, depositio sanct.r Aldegundis virginis ct ttbba-

In territorio Parisiacensi, Ballilttis regime. lissie, sororis beatx Walttelrailis et neptis satirt.e

Antverp-Max. Satis purus est toto textu us- GvdiUe. In Hippolyto et Matthia ferepurus est.
que ad vilam finivit ; sed tunc ex Adone subdit : De Alexandro niliil novi profert. Sequitur Fla-

Hic octavus post Jacobum Apostolum, Jerosolimo- vianus. Denique : In territorio Parisiensi dormitio ,

rum rc.rit ccclcsiam. Eoilem die, passio beati Alexan- sancLv Balhiltlis, Fritncorum reginx, qux Corbetjam Batltitdis

dri marlijris. De Aldegunde, recte. moiiasterium conslriixit.

Rosweyd. In Hippolvto deest elogium. In Hagenoyen. Luxatus et mancus est Hippoly- ;

Mattliia, satis purus est. Tum Item beati Ale- : tum vocat Novaypolitum Flavianum, Flaviarium
:
;

xantlri marlyris, qui passits est tempore Decii. ln Aldegundem territorio Parisiensi, BathildemMal-
Africa, cxxiv marltjrum. Vide Hieronymiana. bodio attribuit, etc.
Liri vel Item Lici mnrttjris et sociorum ejtts. Nescio quem Matric-Cartus-Ultraj. Aldegundis virginis,
Leitcti.
alium indicare pcssit praiter Lettcium, de quo sororis snnctx Watttetriidis vitltt.T. Flaviani marttj-
xxvin hnjus, Item eadem die, dormitio sanctee ris.Item sniicti Hippolyti marttjrts. cujus-passionem
Bahbildts. In Aldegunde, purus est. Prudentius describit.
Antverp. Max-Lubec. Munerat. Antverp- Altemps. in Anglia auctus. Item sancli Bct- Deltiani.

Max. Lovanien. et Levden-Relgic. In textu Puto nomen esse corruptum, forte

liani niartijris.

omnes puri sunt, sed in eo excedunt, quod Ba- ex Pellicani vel hujusmodi alio, quod ex apogra-
thildem reginam superadjiciant. pliis Hieronymianis acceptum fuerit.

Ui.traj-Leyden. Albergen. et Danic. PIus Editio Lubeco-Col. Cum codicibus superius

aliquid de Alexandro scribunt, quam posuerit citatis convenit, hoc peculiare subnectens : Mtkl-
Ado. Ita enim habent Ilem Hicrosoltjmts, natata : bodio monasterio, snncti (sancta?) Aldegundis viryi- De Aldc-
'

De Alexan- bcati Alr.ru nilrt episcopi. Qui sttb Dcciana persecu- nis nobilissinhT, </u,r ex regio generr orta, Cliri- S"'"' 1
dro.
ttinie jttfUci pro confessione sistitur, vinculisque tra- stuiu sibi in perpetuum sponsum elegit ;
qui etiam

ditus . tlitin Lmgxva .riulis vcncranila fulgeret ca- eam intantum quodsxpc ci visibilem ange-
dilexit,

nitie, postquam frequenter Dominum stiis ijlorifica- litm pro solatio miserat. Sed ha.'C elegantius expri-

veral passionibus, nunc tlc tribitltitionibiis (ita legunt mitMolanus ex Rabano etNotkero: Qux tempore
Ultraj. etLEYDEN, meliusaliide tribunalibtts) ad Daijoberli retjis Francorum cx nobili generc proge-
viiicitla, nitnc tle vincuUs titl tribitnalta pertractus, iiiia, virginitatis propositum elegit, in quo et per-
intcr ipsa vicissim sibi succetlentia tormenta, beato mnnsit, ssepiusque itli angclica visio revclata fuit
fine qitievit. exhortans eiun, ut iu proposito permnncret . Novis-
Ita fere etiam , Vatican. sub num. 5949, et simr vrro cuni mtiijna clarilttlc coslestis luminis, ntl

St'1/.z. etc. Rectius et simplicius Greven. et vitam migravit xternam.

Molan. Item beali Alexontlri. Hic Deciana perse- Greven. 7» Africa, PelUcani. Clcriliciani, pcinrani
cutioue . pro confessione fidei judiciis sistitur, et vin- Philippiani ct aliortim cxxiv, ex Hieronymian. etsoc.

cutis carccrts irniliiiir. Qut anii longxvz a.'tatis vene- Vide Bollandum. Lncit martyris ci sociorum ejus. Lucii et soc.

rantta canilicAddit Greven. Videtur iste

, etc. Battldis reijiihe Franri.r, quic post nwrtcm Clotlo-
ilte esse, qitcnt Usuardus ponit xv Kat. Aprilis. veei viri sui monasterium ingrcssa, in magtia sc
Hoc est, quod et nos putamus non omnino esse humititatc dejiciens, Christo conformari satagebat.
compertum. Videatur Bollandus hac die. Etiam ponitur \uKtil. Fcbruarii, sed melius hic.
Centul. Usuardi contractor, incipita Mattbia, Molan. Praeter dicta, minori charactere scri-
legens fere ut Rom. parvum : Hierosolymis, beati bit: Eodem die beatx memoricc, Antonii Perc- / nt0 , m .

Maitbi.r episcopi n martyris,qui octavuspost Jaco- tjriiii Patavini, ex Manziorttm fumilia iioti, qiti

bttnt , Hicrosolijmorum rr.rit ecclesiam. Sequitur ommaloca sancta visitavitet defunctusest mcclxvii.
Hippolytus. Tum eodem die sancti Alexandri mar-
: Inpostremisedit. Alexandrumomisit, haud dubie
ttjris. In flne perperam adjicit Alexandrix sancti : quod cum Grev. dubitarecoeperit, utrumhicidem
Metrani martyris, qui ad diem sequentemspectat. non esset cum eo', qui xvm Martii ponitur.

Pridie Kal. Die 31.

Uetram pud Alexandriara, natalis beati Metrani martyris, quo nolente impia'verba

A
F
proferre ad jussionem paganorum, omne corpus ejus fustibus colliserunt;
vultumque et oculos acutis calamis terebrantes, extra urbem cum crucia-
tibus expulerunt, ibique spiritum, qui in eo supererat, lapidibus ejecerunt. Item
saiurnim Alexandria, sanctorum martyrum Saturnini, Thyrsi et Victoris. Apud Trientinam
vigitii. urbem, sancli Vigilii episcopi et martyris.

Codiccs puriores consentur soli Herinien. Tornacen. ^ntverp-Major.

VARIA
 MENSIS JANUARIUS. fi5

YARIA LECTIO. Vix quidquam

occurrit notatu dignum prster differentiam inter Antverp-Ma-
jorem
duos alios codices pro textu citatos. Siquidem ille puram Adonis lectionem Usuardina;
et
tantillum immutatie prEetulisse videtur. Itaque pro lieali, legit sancti. Deinde post, martijris, sic
per-
git : Quemcorreplum paijani jubent impia verba profem, quodillo recusante, omne corpus... ibique quod
in eo superaret spiritus, etc. Annuntiationem secundam sic format idem codex : Tirsi, Saturnini et
Victoris, quorum gesta habentur. Alii scribunt Tijrsi : nobis praeplacet Adonis orthographia, qua iti-
dem supra ad xxvni usi fuimus. Rursus, Antverp-Maj. incipit : Eodem die, etc. Herinien. autem
pro Vigilii, male scribit Vigili.
Superest nova ex codice Pratensi aliisque controversia, an nimirum Vigilius Triilenlmus ab
Usuardo ipso hoc die, an xxvi Junii relatussit? Citato Pratensi subscribunt Pulsanen. Antverp.
Max-Lubec. Munerat. Greven. etMolan., major nempe numerus codicum, quorum auctoritate de-
flnienda, ut plurimum, Usuardi simplicitas. Et licet codices multi alii, prsesertim Herirtien. et Tor-
nacen. oppositum traderent, illis cedendum putaveram, quo usque de vera Pratensis lectione a
De codice
Castellano factus sum certior. Respondit hic ultimis suis litteris, xxxi Januarii mdccxi aliena manu Pratensi.
ad me datis, in heecverba: Item est ad S. Germani a Pratis apparet litura (xxxi Januarii de quo ;

qusesieram) verosimiliter sancti Vigilii.qui xxriJunii denuo recnrrit, sed eadem prima manu, qiia reli-

qua scripta sunt. Quid ex his, cum annuntiatione xxvi Junii collatis, deducendum sit, in praefatione
explicavimus ; liic mihi satis sit unum evicisse, nempe in vetustissimis Csuardi apographis, quale
certe Pratense censeri debet, positum olim hoc die Vigilium, ac proinde in primo ipso Usuardi au-
tographo, atque adeo veram et puram esse nostram lectionem.

OBSERVATIO. Singulare auctoris Romani parvi, in colligendis ex Rufino Sanctis, studium, ut

toto opere saepe proditur, ita hic manifeste patet in glorioso sene Alexandrino
nomine Metia, Uelrani.
de quo in tractatu Chronologico Patriarcharum obiter locuti sumus num. 164, sed quem hic ex re-
cepto scribendi modo cum Martyrologis nostris Metranum dicimus. Hic itaque a Romano parvo sic
primum consignatus est: Alexandrix, sancti Metrani martyris. Sumptus est ex celebri Dionysii
Alexandrini ad Fabium Antiochenum epistola, quam ex Eusebio et Rufino recusam habes apud
Ruinartium inter sincera et selecta a pag. 103. Inde totura suum elogium accepit Ado, quod Notke-
rus intactum reliquit, Noster vero modice abbrevians obscurius reddidit, ut ex codice Antverp-Ma-
jore in Variantibus facile patescit. Annuntiatio altera solius Adonis est ab ipso indeterminate ex-
pressa: Item,sanctorum Saturnini, Thyrsi el Victoris. Notkerus Hieronymiana prretulit, in quo saltem salurnini
aliqua inter hos aliosque martyres reperitur distinctio. Rem confudit Usuardus palaestram etsociorum.
assi-
gnando Alcxandrix, cui in proefatis Hieronymianis alii prorsus martyres tribuuntur. Recte et so-
lide hic observavit Bollandus pag. 1080. difficile esse, cum Acla desunt, sanctorum martijrum fide certa
natales stabilire ; Uico. in quo palmam adepli. seepenumero n Hbrariis vel omisso vel meudose expresso,
autpluribus ad uniim temere revocatis ; sociis nunc omissis, nunc neglecta interpunctione, aliunde adscitis

aut e.r nominum similitudine iisdem perperam repetitis. Qtix omnin cum hic animU nostris obversaren-

tiu-, ne quidem quod conjectaremus satis erat expeditum. Nec nobis promptuin est confusa ha?c secer-

nere. Ceterum Usuardi error in recentiores transiit, satis feliciter pro aliqua parte ex Ms. S. Cy-
riaci a Baronio correctus. Dubitari potest, an Wandelberti versus occasionera aliis non dederint tres
illos ex majori numero seligendi. Sic ille cecinerat
Saturnine tuum egregium Thyrsique trophxum,
Victorisque simul Jani determinat orbem.
Vigilium Tridentinum ab Usuardo hoc ipso die.post Romanum parvum Adonem, consignatum pMm.
et

omnino credimus, ut supra in Variantibus dictum est. Ita illum primus annuntiat Romani parvi
auctor : Trienlime, sancti Vigilii episcopi Hinc ab Adonepositus iisdem ipsis verbis,
et martyris.
quffi ex eo Usuardus et Notkerus descripsere. Vide Acta ejus illustrata xxvi Junii, quo die a Ro-
mano raoderno refertur.

AUCTARIA.
quem supra notavi in codici-
ncipio a defectu, Antverp-Max. Ultraject. Levden. Danic.
Ibus PiuTiCN. Pulsanen. Antverp. Max-Lu- et Editio Ultraj-Belg. Ad complendum elo-
BEC Munerat. Gbeven. Moi.an. ct Agon. mar- gium ha?c supradictis adjiciunt Qiii temporibus :

tyrum, qui omnes Vigilium hodie omiserunt. Diocletiani ct Maximiani primum tenti et in car-
Roswevd. In prima nec plane Adonianus nec cerem missi, deinde vinjis c.vsi et facibus ignitis

Usuardinus est, quamvis in re conveniat. In se- adusti, aceto saleque mperfusi ac cilicio confricaii,

cunda itera omnino purus non est. Vigilio etiara piceque fervente perfusi, ad ultimum decollati,

SS. VSSacer- caret, cujus loco adjicit Et natale sanctorum xv

: martyrium .compleverunt. De Saturnino et sociis
''""""
sacerdotum. Quoe quidem ex llieronyraianis ac- adjungunt omnes, quorum gesta habentur, qua;
cepta sunt. Sed quidhoc quod additur Ei beati ; utinam vera essent Si.lus Lovamek. in eo pu-
!

Jum /„/,, de preshytero agit^ qui cum

confessoris? An rus est. quod ultimo loco habeat de Vigilio, ut
Juliano diacono fratre in Actis Novarise in Italia supra in textu.

ponitur? Centulen. De Metrano egit die prsecedenti,

Cyriet Ai.reroen. Ita incipit : Natale beatorum mar- ut vide ibi in Auctariis. Hic veiv : Alei
JoannU. sanctorum martyrum Tirsi, Saturnini
tynm ClJn rt j mmui Additur in Lovanien. ei Vktoris,

Quorumprimus ex Alexandria, metropoh Egypti, quorum gesta habentur. In Vigilio purus est.
secundus de civitate Edissena exstitil oriundus. Bruxellkn. De Cyro et Joanne legit eum co-

dicibus
 66 MARTYROLOGIUM USUARDt.
dicibusmedise notse supra. De Metrano habet et facibus ig?iitis adusti, ad ultimum dccollati, etc.

elogium Adonis purum. De Saturnino, etc, ut Apud Tridcntinam urbem, teste Adonc, saucti Vi-
supra. Tum de suo disparata conjungit, hoc gilii cpiscopi et martyris, qui in yi Kal. Juiiiponi-

De Vigilio modo : Et apud Trirntinam urbrm, Vigitii Papz tur. Passio sanctorum Pontici et Blandime, de Pontici, etr.
matc. ct Aminoni.
etmartyris; qui ob id quod Antennium (Anthi- quibus in ii. Junii. Tarski, Zotici Tarsici, etc.

mum) Comtantinopolitanum episcopum de hxresi Item Pubtii, Gelasii, Hippohjti et Julii Confesso-
condemnatum, ad sedem suam noluit revocare, rum. Aureliani martyris. Torcaci (Torquati, ni Jureliani.

jussu imperatoris iynominiose tractatus, mittitur in fallor.) episcopi ct confessoris. Geminiani, Muti- Torcaci.

exilium; ubi dcco, quod in Silverio Papa suoprx- nensis episcopi et confessoris, cujus exequiis sanctus
decessore, inique commisit, digne pamitendo, venue Severus Ravennensis, in Missarum solennia raptus

hcAim invenit, et vitam feliciter terminavit. Hic in spirita, sc interfuisse dicebat. Juiii et Juliani Jutii et
Juliani.
constituit, ut in ecclesiis Missa* versns Orientcm fratrum. Sancti Gandi Eboracensis (Gaudi Ebroi-
Gaudi,
celebrentur. Item Gelasii episcopi. censis) episcopi et confcssoris. In territorio Trccas-
Hagenoyen. Post purum et integrum Usuardi sino, sancti Potanii confessoris. In Anylia, Kenes- Potanii.
Keneswitn
Ettstadii textum, addit : Eodcm die, translatio sancti Eus- uitx, abbatisss. Ambianis Vulfs virginis. Transla-
yulfit.
trantiatio et confessoris. Sequitur sanctiMarci de Alcxandria Vrnrtias, anno Do-
cacii (Eustadii) episcppi tio

de Cyro et Joanne, ut supra. Tum Item Mutinee, : niini cccclxv (aliquot certe seculis serius.) Edani Edani.
sancti Geminiani episcopi ct confessoris. episcopi ct confessoris.

Aquicinct. pro Thyrsi, legit Tyrsimi. Moi.an. Ipso dic, sancti Vcronis (Veroni) con- Veroni.
Victorin. in fine : Et sanctorum Abba-Cyri ct fessoris. Eodrm dir, sanclorum martyruin Cyri et
Joannis. apud Tridcntinam urbrm, B.
Eodem die Joanuis. Item Mutinx, sancti Genimiani (male Gnnininni
Vigilii episcopi ct martyris. Codex Reg. Suec. Belinum transcripsit, in quo supra habetur Ge-
signatus num. 130. et Vatican. num. 5949, ha- 7niniani) epi&copi ct confrssoris. Eodem die, sancti
bent utsuperius, Tricntinam. Abdingheff. Apud Julii confessoris. Eodem die, translatio sancti Mar-
Trientum. Strozz. et Medic. Apud Trientinam ci Evangelista-, ab Alc.randria Mgypti ad Vene- Transtatio-
Apud Tricntinam urbem, niiS. Uarci.
civitatcm, natalis sancti Vigilii cpiscopi et confes- tias. sancti Vigilu epi-
sons. Matric-Cartus-Ultraj. absque positione. scopi ct martyris, In Galliis Ambianis, transitus
Vigilii episcopi ct martyris. sanct.v Vnifix. Civitate Eboracensi, beati Gaudi, tiitfis.

Ambian. In Galliis Ambiani, transitus sancte cjusdcm urbis episcopi. Tum

minoribus typis: Gaudi.
aliis

futpfiiat Vulphue. MarcelUe viduee, ad quam scribit beatus Hierony- Marcettz-

Divion. S. Benigni. Divioni (aliud exemplar mus. Posteriores editiones alium ordinem exhi-
Divwnc) translatio corporis sancti Eustadii presby- bent, in quibus primo loco refertur Vigilius Tri-
teri et confessoris. dentinus. Deinde .-
In Galliis Ambianis, transitus
Reg. Suec. num. 130. Et sanctorum Abbacyri sanctx De Gaudo episcopo melius liie
Vulfi.r.
et Joannis, Alius codex num. 428. Civitate Gra- scribitur Civitate Ebroicensi, Eodem die, san-
:

tianapoli, natalis sancti Patrocli martyris, ejusdem Ctnrum innrtijruiii Cyn tX Joannis, mirtficorum et Dc sanctis
civitatis episcopi. abstinentium argento. Sumuntur iitituli ex gra?co Cyro et
Juanne.
AuGUSTODUN. D. Le Mare. Apud Divionem, elogio, oi ayCoi v.a\ QavfiaTOVpyol avapyvpoi, quod
S. Benigiii remolio sancti Bcnigni martyris. sic melius interpretatum in Actisreddilur ; sancti
remotionis.
Vatican. num. 5949. Natalis sanctorum Cyri et mirabilium effectores, gratis infirmos curantes.
Cyriaci, et Joannis. Et sancti Cyriaci cpiscopi'et martyris. Sequitur Item Mutime, sancti Geminioni, efc.
:

Paschasii, Eodem die natalis sancti Paschasii abbatis. Penul- De Julio, ut supra. Hic iterum rectius .-
In Gas-
timo loco habet de Vigilio. triloco, translatio sancti Veroni confessoris. Eodem Transtatio-
Strozz. etMedic. Item translatio sancti Gemi- nisS.feroni.
Geminiani dir, iranslatio sancti Marci Evangrlist.r, etc, ut
transtalio- niani episcopi et confessoris, apud Mutinensem ci- inpriori. 1'rudenter hic omittitur translationis Dc transla-
nis.
vitatem Italise,magnse sanctitatisviri. Aguntetiam corporis sanctissimi Evangelistaj annus, quem (ionis
S. Marci
de Vigilio. supra raale notatum diximusad annum cccclxv. cpocha.
Belin. Post textum, ubi Trisipro Tkyrsi Certum quidem est, praedictara festivitatem so-
scribit, hsec addit : Eodcm die, sanctorum marty- lenniter hoc die recoli Venetiis in magnifica illa
rum Cyri ct Joannis. Itcm Mutinx, saiich Grmi- ducali basilica, serenissiraae Reipublicce patrono
niuni episcopi et confessoris. Eodem die, sancti Ju- et protectori dicata, tametsi de vero translatio-
Transtatw- lii confessoris. Eodem die, translatio sanctit Marci nis die aut raense aut anno, post multas erudito-
nisS. Marci
Evangelistx, ab Alexandria ASgypti ad civitatem rum virorum disquisitiones, nihil hactenus satis
Venetiarum In altera editione adjicitur Apud Tri-
. : compertum proferatur ; ego certe candide fateor,
entinam urbem, sancti Vigilii episcopi et martyris. mihi, cum dePatriarchis Alexandrinis scribe-
Editio Lubeco-Col. Incipit ab elogio Cyri et rem, id studiosissime quaerenti, nusquam licuisse
Joannis, quale supra retulimus ex codicibus me- praedicta?translationis satis expressa vestigia
diae no!ae. Sequitur, priraa Usuardi annuntiatio deprehendere. Quomodocumque res facta fuerit,
satis pure. Item altera de Saturnino et sociis probabilior fert opinio, non ante initium seculi
cum addito, quorum gesta kabentur. Tum :Eo- ix vonerabile corpus Alexandria Venetias depor-
dcm die, tnnislatio sancti Marci Evaiigehstjc. In tatum et, si translationis historije credimus,
;

Poiitanii t, i ritorio Trecassino, sancti Pontanii confessorts. notanda erunt Leonis Armeni tempora inter an-
Edani. Ipso die, sancti Edani, episcopi ct confessoris. Vi- num dcccxiii et dcccxx, ut proinde superius
gilius prsetermissus cst. recte indicaverim, aliquot seculis post atinum
Greyen. Cyri ct Joannis marlyrum, qui jussu cccclxv a Greveno siguatum, accidisse. Vido in
Diocirtiani et Maximiani imperatorum, primo Actis xxv Aprilis a pag. 353, et Tillemontium
tenti, deinde in carcerem missi, postca virgis czsi tomo 2 a pag. 98.

MENSIS
 ! *•--/. y.^y.e.

MENSIS FEBRUARIUS
Habet Dies xxvm.

Knlendis. Die 1.

Natalis beati Ignatii episcopi et martyris, qui tertius post Petrum Apostolum ;„„„„,
Antiochenam rexit ecclesiam : ac persecutione Trajani Romam vinctus mit-
titur, ubi prtesente eodem, circumsedente senatu, immanissimis poenarum
suppliciis priino affectus, dehinc leonibus objicitur, eoruraque dentibus prcefbcatus,
hostia Christi efflcitur. Apud Smirnam, sancti Pionii martyris, qui post squalorem Pionii ,-i

carceris, ubi multos fratrum ad martyrii tolerantiam suis exhortationibus roboravit,

cruciatibus multis vexatus, clavis confixus et ardenti rogo superpositus, beatum
pro Christo vitae finem sortitus est. Passi sunt cum eo et alii quindecim. Eodem
die, beati Ephrem Edessenae ecclesise diaconi. In oppido Tricastrino, sancti Pauli Bprinm.
episcopi, cujus et vita virtutibus claruit et mors pretiosa miraculis commendatur. Pa«u.
In Scotia, sancta; Brigidse virginis, cujus vita miraculis claruit. Brigia*.

EX Praten. llerinien. Munerato, Greveno et Molano.

VARIA LECTIO. Greven. et Molan. Natale pro natalis, quod hic in aliis edd. correxit. Item,
post beatum Pelrum , vocem beatum omittunt Ado. Herinien. voces transposuit,
alii . ut fecit
pro rezit ecclesiam, legens, ecclesiam rexit. Trahitur pro mittitur habent Greven. et Molan. sed hic
in aliis emendavit. Prxsenle Trajano legit Herinien. Eo prxsente Munerat. melius in textu. Mu-
,

nerat. particulam interjicit ac circumsedetite. In Praten. apographo nostro pro affectus scriptoris ,

fortasse vitio, legitur affectu. Pro dehinc, Greven. et Molan. ponunt deinde. Nomen Pionii mate
efformant Herinien. et Munerat. hic Pronii, ille Pinonii. Scalorem pro squalorem in Munerato, er-
ror est. Greven. et Molan. mutant viUe finem in finem r'f*. Herinien. cum Greven. legit Ejfrem.
Munerat. Effren. altera Molani editiones Ephrxm
; servanda, ex codicibus aliis, textus lectio.
.-

Sic Munerat. et Greven. scribunt Edissenx. Nimium hic sapit Greven. dum ita pronunciat In :

oppido Tricastrino, alias Tricassino. Nihilo melius Molan. Trecassino ex Adone. Scothia vel Scotia
pro Hibernia hic sumitur , ubi Brinidam lego, non Brigitam ut Pratensis.

OBSERVATIO. Sanctissimi Theophori nulla in Fastis nostris Latinis antiquior exstat memoria,
quam ea qua; a Romano parvo primum posita est hoc die : Anliochix , Ignatii episcopi et mar-
Auctorem Acta illa vidisse existimo, quoe post alios a Majoribus nostris vulgata atque olim
lyrix.

ab Adone contracta, disertissime exprimunt, hoc ipso die Kal. Februarii martyrium complevisse.

Tomus vi Junii. 22 «irn»

 08 MARTYROLOGIUM USUARDI.
on/io Traiam xi, Attico et Marcello Coss. Atque ex eo Adonis compendio, inter festivitates Apostolo-
rum lvlato, pauca illa sua Usuardus decerpsit. nec sic tamen ad veritatem satis exacta. Genuina
lucem protulit Usserius anno mdcxlvii quse mirum est
ipsa et sincera Ignatii Acta primus in ,

prosecuto.
Henschenio non innotuisse , de cetero inclytissimi martyris res gestas diligentissime
Eadem illa Usseriana recudi curavit Ruinartius inter selecta a pag. 9 , ac prseterea fontem ipsum

Greecum in bibliotheca Colbertina feliciter repertum cum nova interpretatione ad calcem adjecit ,

a pag. 6115, in quibus certamen clare signatur xm Kal. Januarii, seu xx Decembris, ad quem
diem
Castellanus eum remisit, justo. ni fallor, scrupulosior. Recentiores alii in Iaudando Ignatio stylum
exercuere; sufliciat Tillemontium indicasse tomo 2 a pag. 190 ad 212 prseter notas. Nos de his
plura in Februarii Supplemento.
Pionii u De Pionio sic agunt Hieronymiana, ut interprete et commentatore opus sit, qualem sese prabuit
"'""'"'"•
Florentinius. Clare Romanum parvum : Smyrnx, Pionii martyris et aliorum xv. Hic Acta sinceriora

prae oculis habuisse videtur Ado, ex quibus primo loco textum suum composuit, a Nostro pro majori
parte transumptum, rescissa periodo controversa Qui persecutitme Antonini Vcri, etc. Videantur :

Acta ipsa a Bollando diligenter expensa, ubi in prolegomenis diflicultates explicantur, quai etiam
hoc tempore viris eruditis dissertationum materiam prrebent, ut est apud Ruinartium a pag. 120, et
apud Tillemontium tomo 3 a pag. 307. Fateor in Actis alium diem notari nempe iv Idus seu xn ,

Martii (cum circa medium istius mensis passio certo contigisse videatur), sed cur ad V Aprilis Pio-
nium transferat Castellanus, nondum satis intelligo.
jj ec ma gi s ]jquet unde asserere potuerit idem Castellanus clarissimum Ephncm decessisse ix Julii.
Klihntm.

Hunc primus lioc die, nescio ob quam causam retulit Ado ex quo ipsum Noster et ex hoc reliqui ,

passim accepere. Niliil praatermisit Bollandus, quo omnia de-eo scripta colligeret quid addiderint ;

recentiores examinare non vacat continuam vitffi seriem texuit Tillemontius tomo 8 a pag. 259 ad
;

/'ouii. 319. —Paulus Tricastrinus etiam Adonianus est.male illic, forte librarii vitio Trecassinx urbi ad- ,

scriptus, quod a Notkero servatum est, a Nostro prudenter (ut credimus) correctum, licet in multis
Brigidx. ejus apographisremanserit.VideActapag. 93 et Castellanum p. 487. — Solius Brigidxhoc diememi-
nitBeda; Florus modo suo brevem adjecit laudationem Ado singulare miraculum, intei Auctaria ;

referendum Noster id solum ex Adone mutuavit, quod textus exhibet. Antiquissinuim illius vir-
;

ginis cultum probant pleraque apograplia Hieronymiana. Rabanus Scotiamjnedn sevi, non male
mutavit in lliberniam, uti etiam Notkerus, qui tamen Brigittam scripsit. Credo equidem Castellanum
inter Sanctas, cetera synonymas , solerter distinxisse , ita ut alia Brigida , qupe hoc die colitur ,

alia Gallica Britta ; alia demum Sueca, quse modo notissima est, Birtjitta dici debeat. In iis quae.

Hibernia? patronam spectant, nihil desiderari passus est Bollandus, vitas quinquediversas illustrans,
quas haud immerito, saltem ex parte, suspectas habent eruditi neoterici. Ceterum ex dictis patet
textum nostrum integrum, ordine dumtaxat non nibil immutato, ex Adone profluere, cui Notkerus
ea adjunxit, quae praeter Britjidum in Rabano repererat. Wandelbertus eam solam hodie celebrat :

Brigida virtjo potens Eebrui sibi prima Kalendas

Scotorum sancit miro celebrata favore.

AUCTARIA.
ornacen. Plerumque purus et integer, hodie animadversionem historicam in Actis pag.
T deficit in elogiis Pionii Smyrnensis et Pauli
Tricastrini tamen ut post Pionii martijris,
; sic
De iisdem SS. saepius infra.
Antverp-Max. Leyden-Belg. et Editio Ul-
933.

non omittat, cum eo et alii xv.

passi sunt traj-Belg. A pr&cedentibus solo ordine difle-
Marciiianen. Textum purum habet excepto runt, Polycarpum et Severianum Brigidae prae-
Paulo, qui plane omissus est. . ponentes item quod Piono x tantummodo vel
;

Antverp-Maj. Expunctum hic etiam Pionii xn socios adscribant.

elogium. In Ephram satis purus est. Tum de , Lovanien. Similis omnino esset , nisi careret
Brigida ex Adone textui superaddit
, Qna? cum : toto Pionii elogio ; atque etiam sociis xv.
lignum altaris, in testimmium su.v virginitatis tc- Ultraj. Leyden. Albero. ctDANic. De Igna- De i,jimtia.

tigisset (statim) riride faetum est. In Paulo purus, tio post verba textus, adjiciunt Ilic quodam :

Audoeni jiostea inserit : Eodem die , translatio sancti An- tempore per visionem in caslum raptus, vidit et au-
l,m '"' archiepisnpi. In fine de Ignatio, ex Adonis divitquomodo umjeli per antiphonarum rcciproca-
u','",f"~
Martyrologio solum habet : Ijiso die, sancti Igna- titmem, sancUt Trinitati hymnos canebant. Qua
lii episcopiet mnrtyris. visione edoctus, constituit in Antiochena ecclesia,
Rosweyd. Ignatii elogium etiam omitlit. In juxta modum visionis, antiphonas decantari. Deinde
Pionio interpolatuset mutilatus est. Tum : Ra- per beatum Ambrosium ritns cautus de Cfrxcis trans-
Severi, venme, Severi emscopi et confessoris. In Ephraem, ivil ad Latinos. Pionio addunt solum socios XII.
purus. In Scolitt , Brigidx virginis , ut Beda. Penultimo loco de Polycarpo et Severiano. De-
Eodemdie, S. Pauli civitatis Castrinx episcopi ct mum de Brigida, ut supra.
confessoris. Centulen. Romx, passio sancti Ignatii Aniio-
Pulsanen. De 1'ionio et Ephrsem tacet addit ; chensis episcopi. Beali Joannis Apostoli discipulus,
autem in fine In monte Gargano, deposilio beuti
: tercius post beatum Pctrum Antiochenam rexit ec-
Paschasii. PttschasU abbatis. De hoc Paschasio nihil quid- clcsiam. Apud Zmirnam, Pionii martyris ci ulio-
quam hactenus invenire licuit. riim xv. Eodem die, stmcti Effrcm, Adessenx ec-
Antverp. Max-Lpbc. Toto et Ugiieli.ian. clesix dyaconi. In Scocia, sanctx Brigidx virginis.
reliquo textu satis puri, adilunt de Bi-igiila ex Trecas, sttncti Pauli cpiscopi et confessoris. An hic
Adone 1 uod su P ra dedimus Et '" fine /pso rfie, - : alius sit a Tricastrino, vide Preetermissos et
l'ts','enlnt
xanctorum episcopontm Polyrarpi ct Sccriani.WAe Acta pag. 93.
Brhxellen.
 MENSIS FEBRUARIUS
69
Bruxei.len. Ita incipit /n Seochia,
S. Bre- :
super caput suum lcctLi oralionilms, capite
gidx rirginis. Qux cum lignum. ctc; submisto
quibus addit lignum aUaris leiigisset in testimonium virginitaHs
Ac pluribus aliis miraculis vita rjus pscla.ru.it.
Ignatio proprium elogium
SU3C, slatim viviilc faclnm esl, el m perpetman vi-
texit, quod non cen- ridc cl impulribilc permansit.
sui describendum. Sequitur
In Pionio Adonem
: Item Gallenitimar- describit. Post Ephrami et Paulum, ponit
lyris. qui cum prxfato bcnto Ignatio passus Poly-
est. carptim et Severianum. Ultimo loco Pictavis,
Pionii encomium luxatum refert. De Ephramo :
Leonls.
sancli Leonis confcssovis.
fere ut textus.
Item suncti Pavli, civitalis Tre-
Belin. - In Ignatio satis purus est. Secundo
cassinx, Castrive Tppidoti episcopi,
cujus vita, etc. loco habet In oppido Tvceassina, etc Sequitur :
Eodem die, beatorum Polycarpi Seveviant epi-
:

el Apud Scotiam, etc, ut codices supra. Itaveniue,

scoporum ct
Prxcordii presbyleri. Bt tramlalio
sancti Sevevi episcopi et confessoris. de Pio- Tum
snncli Andocni (Audoeni)
Rothomagensis arcliiepi- nio, cujus elogium mutilat. Ultimo loco
scapi. Ejus vita dabitur xxiv Augusti. de heafo
Ephraem.
Hagenoyen. 1'roprio etiam marte Ignatio elo-
Greven. Ravenme, deposilio sancli Scvevi epi- /),
gium aptavit. In Pionio. Eplirasmo, Paulo, satis Srneris.
scopi et confessoris. Qui e.r lanificio victum quxri-
purus est, praterquam quod primo solum
tri- tnns. per cnlumliam ctelitus missam, designalus eit
buat xn socios. TumIn Scotia, sanctxBrigidx
:
in episcopum assumendus. Alii volunt quod Uc sit
rirginis, qiur per mullos crat prophetata lam
pnga- memoria ejus,Vincentis uxoris, fili.rque Inno-
ct
nos quam Christianos. Quec cum quodnu
tempore, cenliec; undecimo vevo Kal. Novembris, depositio.
ric Ipso dic, sanclorum cpiscoporum
Polgcarpi et Ipso die sanctorum cpiscnporum, etc Item, beati
,

Severiani. Vide qure superius dicta sunt.

Severii, episcopi et cnnfessoris, cujus corpus in
Ba-
Aquicinct. Pro Trecassino, vel potius Tricas- silica metropolitana beat.e Mariee Rothomagcnsi.
linn, aut Tricastrino. legit Tegastri.
populis hac tlie reverenter astenditur. Pietavis,
Vatican. num. 5949. Ravennx, sancti Severi
sancti Leonis conf. Eitbevlt episcopiet
confeseoris. Leonts.
episcopi. Addunt Victori.w et Reg.
Suec. Viri Metis, Sigebcvli confessoris. Scveri presbyteri ct RuterU.
gloviosi. ""'"''''''''
confessoris.de quo i Dialogorum Gregorius nnrrat.
Daveron. Perperam lioc die habet : Item Se- quod ad infirmum vocnhls, cum propter opus pitta-
veri rpiscopi. cognomcnla Sulpitii, beali Martini linnis rineic su.c pnululnm tardassel irc, illeque
dc-
Turonensis discipuli, Bituricensis civitalis Ponti- functus fuisset, amarissime flens, ad vitam eum re-
ficis, gcnere ac sapientiu clavissimi. Varii hoc die
vocaverit. Alii tamen bunc habcnt xv A"o/. Marlit.
Severi recurrunt. de quibus videndus index Pra-
Ilem; sanctorum Dionysii et Publii. Ex codicibus /j,,,,,,,,,,
tcrmissorum et Castellanus pag. 486 et 487.
Hierommianis.
Bigotian. Qui fuit olim PP. Coelestinorum
Molan. De Brigida: H.rc
:
ctim lignttm, etc De
Ipso die, SS. episcoporum Polycarpi ei Severiani. Severo et Severio, ut Greven. In Vasliaco, imta-
Ai.temps. in Anglia auctus Petragoricas, :
lis snncti Prxcoriii confessoris. Deinde
charactere Pntcordii
sancti Suri confessoris. In Actis vocatur Sorus. minuto Mehs. Sigeberti ctmf. el regis, qui inler conf.
:

tgrippiani Connx S. Ricaldi : Agrippiani Aniciensis alias virtutes vigiuli monasteria comtruxit. Passio
episcopi et covfessoris. In Actis, Agrippani.
sanctorum Viniemialis, Eugenii el Longini : de t inttemiali
Stozz. et Medic. Apud Scotiam, S. Brigidx quibus Grcg. Tttron. in Chronicis '"'' '
lib. 2. Insulit,
virg.... llujns vitam virtutibus uc mivaculis admi- Euberli conf. qui, licet viia Deo sit nota et
sttiiiii Euberli.
vandum S. Donatus Scotus, rpiscopus Fesulanus hominibus ignota, creditur tamen esse meritiprx-
scribens commendat. Item translatio corporis clari. Cujus corpus requiescit
.
in S. Petro. In edi-
i
sancti Aldonei archiepiscopi, quando a Gallia pcr tionibus
lnui.\l(t- aliis accedit de Severo Ravennate :

visimiem Rgberli inclyti Normandorum vcgis. Rn- Qucni Deus dc ad episcopatum sustidit.
lanificii arte
tomagum translatum est , anno Dominicx Incarna- Die prima, pveefeslum Ypapantes Domiiii et Dci.
tionis dccccxviii. Iiem sanctorum episcoporum
,
Salvatoris nostri Jesu Christi, Et sancti martyris
Polycarpi ei Severiani. Apiid civitatem Raven- Tryphonis. Civitate Augitsta, sancti Ursi episcopi TryphonU.
iiuiii. iiatale S. Scrcri archiepiscopi. Itcm, sancti ejusdem civitatis. Pictavis, sancli Leonii, compres- Vr
Pr* rrfti
Prxcordii martyris. An non
Prxcordii Corbeiensis '! byteri sancti Hilarii, ab ineunte xtate sanctissimi.
l
Edit. Lubeco-Col. Antiochix, natalc B. Igna- Denique, minori charactere In Islandia, sancti :

tii, etc, ut supra ex Ultraj. etaliis. Sequitur

: Goedermundi, episcopi el tnartyris. Necdum inter
i, ,
ler-
//i Scotia, sanctx Brigidx virginis. Qua- cum de Sanctos notus est, nisi sumatur pro Jona Og- niiinrti.
manu episcopi relamen move monialium accepisset, mundo. Vide Praetermissos.

IV ;Vo». Dte i.

Domini. Apud Ctesaream, beatissimi Cornelii Centurionis, quem

Ypapanti ;/

beatus Petrus baptizavit. Hic apud praefatam urbem episcopali iionore su- ,

blimatus quievit, Romte via Salaria, passio sancti Aproniani, qui audiens <,„„„„„„
una cum Sisinnio diacono, adlmc gfentilis vocem de ccelo factam, venite, inquiens
benedicti Patrismei, et reliqua; credens, baptizatus est, etsic postea in confessione
Oomini finem vita? capitali sententia accepit. Item Roma;, sanclorum Fortunati, '

Keliciani, Firmi, Candidi. Aurelianis, sancti Fuscoli episcopi.

i

1'uri fcrnio suni codiccs noMri omnes ; ;cd nrimigcniam et simpliccm Usuardi puritatem cxliibcnl soi, codd ,
/ ,-„'
llerinien. Tornacen. cl HarcMan

VAIilA
 70 MARTYR0L0GIUM USUARDI.

YARIA LECTIO. quam terminationem omnes habent atque aspiratione carent

Seripsi Ypapanli,
citati eodices quidem Pratensis legit Yppapanti ; ceteri tum excusi tum Mss. uon parum va-
: et
riant. Major discrepantia est in nomine Fu.ieoli Aurelianensis, cujus inflexiones diversas ferme
duodecim referre possem, videndas apud Bollandum et Castellanum hoc die. Servavi lectionem Pra-
ten. Herinien. et Marchianen. quamvis Tornacensem prseferendam alii censeant, ubi pro Fuscoli scri-
bitur Flosculi, gallice S. Flou et sic eliam interpretatur Motherius noster in notula ad hunc diem.
;

Ilypapanti y.
kBSERVATIO.
E Eypapante Domini legitur apud Bedam, quem Iiic deserit Rabanus, Hieronymiana
quorum tamen verba nonnihil ampliavit. Cum Beda convenit Romanum parvum, est-
secutus,
que phrasis plano eadem in Adone, unde Nostro non defuere quos imitaretur. Cur vero codices no-
stri aliam passim terminationem adhibeant, non est operte pretium discutcre. Graecum T non recte

Latine redditum, totam haud dubie variationem induxit. Notkerus nec Rabanum nec Adonem dese-
rerevoluit.utrumque anmmtiandi modum conjungens, quamvis prioris verbis non omnino inhsereat.
Hieronymiana apographa apud Florentinium sic loquuntur Purificatio sanctit Marix matris Domini :

nostri Jesu Chrisii. De hoc festo fuse et erudite tractat Henschenius et post eum Castellamis a pag.
498. Ceterum ex citatis Beda, Romano parvo, Adone et Nostro manifeste evincitur, vetustissimo
usu receptam in Ecclesia Latina, Graecam hujus festivitatis appellationem, cui alia etiam nomina
adaptata sunt. Quid proprie velint Wandelberti versus. aliis considerandum relinquo ; ita sonant :

Quartiim Nonarum templo illatits ilicat Agmts ;

Quo liistrante Deo in itniim plebs credula tenipliim,

Mente pia locat acceptum stcrnitque tribunat.
Centurio Cornethts, in Romano parvo ab Adone repertus, elogio auctus est, quod exinde Noster
desumpsit, servata circumstantia baptismi, a Petro Apostolo collati, quae in rigore verborum,
textui sacronon videtur conformis. Sunt etiam qui dubitent, utrum revera Caesariensis episcopus a
Petro sit Bollandum in Actis, ubi de Caesareas prierogativis,
ordinatus. Sed de his plura vide apud
apertoque gentibusper Cornelium ad fidem ostio quse brevius perstringit Tillemontius tomo 1 a :

pag. 154. Notkeri elogium satis nitide totam Cornelii historiam ex Apostolorum Actis contraxit.
Aproniani. — Aproniani solo nomine meminit Beda; Romanum parvum, martyrem Ronue appellat ; Ado plura
adjicit, quaj vix credas a Nostro in compendium reducta. Certe verba Christi : Venite, benedicii, etc,
Adonon expressit, alii non uniformiter : atque eam fortasse causam fuisse dicere possumus, cur in
multis codicibus fuerint interpolata, sic ut soli quatuor inventi sint, quos genuinum et simplicem
Usuardi sensum retulisse, supra censuimus. Rabanus eumdem fontem, nempe sancti Marcelli Acta,
de quibus xvi Januarii egimus, prae oculis habuit, atque inde breve suum elogio extraxit, descri-
Forliinali
el soc.
ptum a Notkero, quod non verbis, certe seutentia, cum longiori Adoniano convenit.
si Foriunatus —
cum tribus aliis martyribus inter plures ex Hieronymianis a Nostro selectus est, uti et verosimiliter
Fuscolus Aurelianensis, sed praetermissa Sicuria, quam Bedae etUsuardo perperam tribuit Florenti-
nius. Rabanus solam postremam habet, Notkerus utrumque.

AUCTARIA.
Purificatio- k ntperp-Maj. Incipit : Purifxcatio sanct.x Ma- cis ctYinjiins Marix. Sequitur textus cum addi-
5. If.
llil / .

il rise virtjinis. In
Cornelio satis purus est. tamento.ut jamdiximus. In fineautem itasensum
Eodem die Roirnc, sancti Aproniani martyris sub , format, utperiodo continua, post Candidi, legat,
Maximiano imperatore. Aureliani et Fuscoli episcopi, quasi si lii fuissent
Rosweyd. Litteris rubris P.urificatio sanctse : martyres duo, aliorum socii. Idem liabet Mune-
Marix. In secnnda non omnino purus est, : ratus, etiam in principio ab Usuardina simplici-
Eodcm die Rom& t
suncti Aproniani martyris, qui tate recedens, dum ita scribit : Ipapanti Domini,
sub persecutione Maximiani imperatoris multapas- quodest Latine obviatio, quando scilicet Domino in
sus, via Salaria, mitiano secundo, ad ultimum ca- templo sanctus Simeon obviavit.
pite truncatus est, ItuAfrica, Victoris cl nHorum Belin. Cum de prima editione jam egerimus,
et&d.
Fortunatl
i.xxx. Itcm Rom.r, Fortunati et aliorum xxxir. etiam notandum, in quo altera a puritate discre-
t!Z2. Vkle Acta et Florentinium, ubi martyrum
lite pet. Itadiem concludit : AurelianiSj sancti Flostu-
classes accuratius distingutmtur. //',
et Sicliari& Deo sacraia-.
episcopiet confessoris,
Pulsan. Antverp. Max-Lubec. Greven. et Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien.
Molan. atque alii passim codices longiorem fa- Albergen. Uanic. et Editio Ultraj-Belg. Diem
ciunt audita; ab Aproniano vocis sententiam, sic omnes ordiuntur Puri/icatio beatx Virginia
: Punfica-
nempe : Venite, benedicti patrismei, percipite reg- ct Yjiopanti Domini; verosimiliter quod neutrum tionis <'f
YiHipantes.
num, quod vobis paratum est. Belin. adjicit, a festum, seu saltem annuntiandi modum excludere
cuttstitutivnc mundi, omissn, credens.MoLAN. pi"e- voluerint. In voce audita, venite, benedicti, etc,
/tproniani terea Usuardiiio textui, aliis litt'*risverbaAdonis cum supra citatis conveniunt, In fine post epi-
'• Mttone,
interserit. Itaquepost, udhuc gentilis, sequitur : scopi, addunt plerique etconfessoris ; nomen vero
Sub persecutione Maximiani imperatoiHs, cumprae- Fusculi, vel Fuscnli varie efibrmant.
sentasset aspectibus Laodiciipreefecti beatum Sisin- Centui.en. Ypopanti Domini, quodest amplexio
nium diaconum, eductum dc carcere (erat enim sive susceptio Domini Salvatoris, Apud Cesaream,
commentariensis.) Etpost bapthatus est a Sisinnio beatissimi Cornelii Centurionis, quem beatus Pe-
diacono, ad consiiinaudum
et sacro Ghrismate, trus Apostolus baptizavit, quiquc in eaiem urbe
Marcello Pap.v oblatus, episcopus sublimatus, quievit. Honi e, Approniani
Pui.san. Litteris majusculis miniatis, sic in- martyris. ItemRomx, sanctorunt Forlunati, Feli-
cipit Purificaiio sanctx et perpetua Dei jcuttri-
: cioni, Firmi, Candidi. Aurelianis, sancti Fuscoli.

Recentiori
 MENSIS FEBRUARIUS. 71
Recentiori manu in spatio eraso hajc verba in- "Vatican. num. 5949. Non habet Fortunati et
scripta sunt : In Sebasten, decollatio, praefixa sociorum, nec Fuscoli.
llisce, qu:c antiquiori et prima manu scripta ALTEMP9. Ipso die inCantia, Dorobernix, sancti Litnrjacti.
sunt ; sancti Btasii episcopi et martyris, ut merito Lamjacii archiepiscopi.
dubites utrum ad hunc, an ad sequentem diem Strozz. Apud castrum Florentino, S. Ver- Verdianm.
referantur. dianx virginis, cujus vita virtutibus admiranda.
De Purifica- Bruxellen. Purifuutio beatae Marix Virginis Dubium tamen relinquit, utrum ad hunc, anad
ttone.
et Ypapanti Domini. Quod fcs/um tempore Justi- praecedentem diem ea Sancta referendasit. Item,
niani imperatoris apud Byzaniium seu Constanti- passio S. Sotheris martyris. Itcm, sanctorum mar-
Soiheris.
nopolim sumpsit initium. Etsancli Symeonis, qui tyrum Zotici, Herensei et Hiacinthi de quibus ;
Zoiici et soc.
Christumintemplo praesentatum, in ulnis gestans, etiam agunt codex Medic. et Editio Florentina
cecinit canticum : Nunc dimittis, Domine, servum anni mcccclxxxvi.
tuum in pace. De cetero purus est, etiam in voce Edit. Lureco-Col. Incipit sicut codices me-
ccelesti ab Aproniano percepta. Habet taraen in diae notae supra. In Cornelio pura est, in Apro-
fine, confessoris. niano, ex Adone interpolata. Post Flosculi epi-
Hagenoyen. Purificatio beat.e Mariae Dei ge- scopi et confessoris adnectit : Eadem die, beati So-
nitricis quando illa obtulit filium suum in tem-
, ris confessoris. De quo etiam meminit Grevenus.
Soris.
plum sacerdoti, et redemit illum oblutionibus, se- In Actisponitur pridie.
cundum legem Moysi. Ubi ipse cognitus erat a Greven. In Africa , sanctorum martyrum Vi- VtCtoria
sancto Symione et a sancta Anna vidua. IIoc fes- etSO.
ctoris et aliorum lxxx. Item, sanctorum Marini,
Sfarini
tum celebre institutum fuit a Justiniano imperatore Perpetus, Julue, Privatulcc. Vide Acta. Sequi- et soc.

propter mortalitatem, qumtunc viguit in Constanti- tur Soris; tum : Laurcntii archiepiscopi Cantua- Laurentii.
napoli, quod et Pelagius Papa confirmavit. De riensis, qui beato Augustino, primo ejusdem urbis
Aproniano, post baptizatus est, addit : Et ex de- episcopo succcssit. Item secundum aliquos, septem
votione seipsum pra>sentavit, conquerens quod dies mutierum, qme guttas samjuinis S. Blasii college- Mutierum i.
suos, perdiderit. Etait judexeii Vere hodie per- runt, et pro Christo gloriose occubuerunt. Aurelia- Sujarix.
des dies tuos, et statim prxcepit eum decollari. Pro nis, Sigarix virginis Deo sacrate. Hadelogx vir- II(u(et"tjx.
Firmi , legit Sirini. ginis, cognatx sancli Bonifacii episcopi.
Matricul-Cartus-Ultraject. Omissis Apro- Molani additionesde
sola Sicharia etLauren-
niano et Fuscolo, ponit in fine : Telerini confes- tio meminerunt. Quse textui im-
Cantuariensi
soris etaliorum martyrum. Vultdicere Celeriniet mixta sunt, superius dedimus.
sociorum : sed spectant ad diem sequentem.

III Non. Die 3.

Ceterini "n Africa, Natalis beati Celerini diaeoni et confessoris, et sanctorum martyrum
et atwrum.
Laurentini, Ignatii, et Celerinae, de quorum omnium gloriosis laudibus extat

Trigidls,
I beati Cypriani epistola.
Tigridis et Remedii.
Apud oppidum Vapingum, depositio episcoporum

Remedii.

Greum. ct ilalan. oinni addilamenlo, aut immulationc carcie vidcntur. Ratio

Nova purorum codicum penuria. Soli

mu\ ihibitur.

Africa de more, licet amuo scripserint Aphrica. Greven. habet Laurentii

YARIA LECTIO. Posui
parvum et Adonem Laurenlini, ut in
citm nuiltis aliis codicibus, melius Molan. post Romanum
Scribo extat, ttt alibi extitit, eto. Vapincum habet Greven. Vapingum Molan. recte uterque.
textu.
Alia nomina et loci et ipsorum Sanctorum vide in Actis.
numero ex-
En niodo variationes alias momenti gravioris, propter quas tot codices e genuinorum
quod Castellanus me pridem monuerit,
Ih Pratensi clusisunt. Pnrumnon esse codicem Praten. ex eo liquet,
iinem usque, pressiori charactere in-
erasa in eo fuisse omnia, incipiendo a voce sanetorum, ad
. t atiU cod. et
tioc itic
puris.
non
scripta, qu» hic exhibeo martyrum Laurentii,
:
Ljnatii. etc, ut supra. Tum Apud Sebastem beati Blasii :

Civitate Nicea, vassio sancti Trifonis, tempore Decii imperatons. Ajmi

oppidum
episcopiet martyris.
Deodati episcopi et confessons. Quis non
Vapingum, ete. Denique adjectuin Latiniaco, natalis sancti :

videt Blasium Sebastenum perperam legi, cum

de eo. post Romanum parvum et Adonem fuse agat ,

distinguere; quod nerao

Usuardusxv Februarii, sub nomine B(B»ji7Nisi quis hunc a
Blasio velit
primum in Occidente Blasii nomen inclaniisse. cum
hodie admiserit Satis diu opinatus sum, tum
illustris inartyris reliquiis ecclesias nostras locupletarunt,
ex bello Sacro reduces Crucigeri .

celebrius recoli. At cum in Rabano, hoc ipso dte tam d.serte

atque adeo tunc etiara coepisse hoc die
Fieri tamen ea cattsa pottt.t, ut mt.lt. cod.ces
ponatur ut vanam repuli hujusmodi conjecturam.
suppresso palsstae nom.ne, collocar.t.t, quod forte a
Usuardini Blasium hoc die, vel apposito vel
alii vero totam annunt.at.onem. qutexv ab
Blauio ut eranttunc tempora, diversumexistimaverint;
quod fecere Heriniensis et alu. Utut statuas, cer-
Usuaraopositafuerat, ad hunc diem retraxerint,
diem minime pertmere. Non majori fundamento
tum puto Blasium ex Usuardi mente, ad hunc
plane ab illo. de quo egimus .v Jan.iar... quemque
rntrusu» est Tryphon Nicamus martvr. diversus
Iiujus nominis patronus Ascnvu (yulgo ( attharo)
BolhnJus reiecit ad x Novembris, quo die colitur
Alterius aut ejusdem
Dalmatia. Tryphonis noraen mter Auctana retul,-
oppido ditionis Venetffi in
 72 MARTYROLOGII'M rSUAHDI.
mus i hujns, Bollandus inter Praetermissos. Quatuor istiusmet nominis Sanctosin Martyrologio
suo universali distinxit Castellanus. Sod haec alibi ex professo discutienda sunt. Vide infra Addi-
tionem Greveni ex Vincentio. Hic nobis sat est Tryphonem illum qtialemcumque Usuardo fuisse
ignotum, ntpote qui raro, ut alibi diximus, Sanctos Orientales, Adoni superaddere soleat nisi quos ,

in Hicronymianis repererit. —
Demum. qui ultimoloco in Pratensi ponitur Deodalus apud solum ,

Grevenum in Auctariis locum invenit, idem, liaud dubie, cujus Acta illustrata sunt xix Junii.
Ad Pratensem accedunt codices Marchianensis et Aquicinctinus, qui Trijphoncm etiam ipsi nomi-
nant, sed Blasium simpliciter dicunt marltjrem, absqueloci expressione, sic ut aeque de Oretano vel
Cxsariensi, ac de Sebasteiw intelligi queat. Certe Blasium eos a Blavio discernere, ex eo manifeste
patet, quod postremum cum lT suardo referant xv hujus, ut est etiam in Pratensi. Puritati autem
Usuardinao proximi sunt Herinien. et Tornacen. hic simplicior, qui Blasium tantum appellat marty-
rem, ut Marchianen. et Aquicinct., ac xv Blarium quoque collocat; ille clarior, qui pracisa ambi-
guitate, totum Blavii elogium Blasio (qui geminandus non est) hodie adscribit. De Trijplmne, nulla
mentio. Pulsanen. exclusis Tigride et Remedio, totum et ipse Blasii elogium hodie producit quod
;

Munerat. mutilum refert. Verum de his distinctius in Auctariis.

OBSERVATIO. Inter Hieronymiana apographa, clarius Celerinam exprimit Corbeiense, cum

synonymos plures Africanos sacpius, non semper recte,
Fetice et Felicitate compositam, quibus
signari observat Florentinius. In Beda, Floro, aut Rabano nullus hodiernorum Sanctorum notus est.
Annuntiatio nostra, itaprimitus iirRomano parvo reperitur; Beali Celerini diaconi, el Celeriiue avite
Ceterini ejus, et Laurentini Hajc Ado paulo fusius explicat, relatis Cypriani verbis, ex epistola
et lgnalii.
et jcr.
34, quam cum ad glnriosam eorum originem spectantibus, egregia dissertatione illustravit Bol-
aliis,

landus, nt inde omnis insignium Sanctorum memoria repeti possit. Cui junge. Tillemontium tomo
3 a pag. 395, aliosque qui de Cypriani operibus et vita commentarios edidere, nec non Castellani
notam pag. 508. Textus noster ex Adone desumptus est, praeterita patrui et avmiculi circumsjantia,
servata a Notkero cuin titulo diaconi, quem Celerino non deberi, citati auctores merito contendunt.
An Romanum parvum viderit Wandelbertus, incertumest exeodem fonte, ex quo Romani parvi ;

auctor, ipsum sua accepisse, produnt bini hi versiculi :

Hisque cruore pio Celerinus ciiin Celerinu

Eititct, Ignalius Laurentinusque beali,

Jnm supra in Variantibus satis fuse ostendimus.lBtotum, Trijphonem et Deodalnm ad hodiernum

textum nequaquam pertinere. Cur de Lupicino Usuardus non egcrit, nescio certe is Wandelberto ;

et Rabano notus est. Exhoceum Notkerus cum Blasio descripsit. Ceterum ex codicibus Hierony- —
Tigridu ct mianis Tigridem ct Retnedium Noster eduxit, quorum primus Tigris, Tintjiiies, Teridus,
Terridus ,
li< medii
alter etiam non uno modo Fuerintne hi sancti episcopi, marlijres an confessores, ut depo-
inflectitur.
siimuis nomen indicat, an uterque hoc die mortuus, quando et quamdiu
ecclesiam illam rexerint,
satis explorata non videntur. Tu consule Bollaudum, Florentinium et Castellanum,
qui verosimi-
liora proferre conantur. Nos ex hactenus dictis confici omnino putamus, simplicem et primigenium
Usuardi textum a nohis in superiori laterculo repraesentatum esse.

AUCTARIA.

PRATEN. In Variantibus notata sunt, quue in tilum Blavii elogiuni ex xv, hoc modo
Apud :

hoc codice textum purum excedunt. Sebastiane civilnlem, passin beati Blavii episcopi.
Herinien. De Blasio totum textum refert, Qui multorum patrator miraculorum, sub preeside
quem xv hujus.
vide sis Agricolano, post diutinam ceesionem atque s«.s;ir«-
Tornacen. Marchianen. et Aquicinct. Textui siouein in ligiw, ulii peelinilms ferreis carnes ejns
Blasii. subjiciunt ; Eoiein die, sancti Blasii martyris. diruptz siuit, jiost teterrimum carcerem, ne dimer-
Liiptfiu Ultimus addit praeterea Luijdunis, Lttpieini epi-
:
swnein laci, iinde salvus exivit, julieiite
et sst. priefato
scopi, Felicis el Cclerinx. Quam inepte luec omnia judice, capitis obtruncatione eum diwbus pueris niiir-
simul conjungantur, vide in Actis. tyrium amsummavit. Vide haec purius et comple-
Pui.sanen. Tigridem et Remedium omisit, sed tius citata die xv.
et ipse totum textum, qui xv Februarii de Blavio Antverp. Max-Lubec. et Ughellun. Refe-
ponitur, huc reduxit. runt purum Usuardi textum, cui in fine subjun-
Antverp-Maj. In Afrieu, beati Celcrrimi (ita gunt Lugduni, Lupicini episcopi, Felicis et <~'ele-
:
Luuicini.
scribitur, pro Celerini, diaconi et confessoris, et rnii. De hac disparatorum conjunctione, supra
sanetaritm martijritin Celerrimx ttvi.e ejus. et Lau-
diximus. Eadem infra non semel recurret.
rentini et Tgnatii ,-
quorum prior patruus, sequens Antveiip-Max. Ultraject. Leyden. Lova-
Blutii. avunculus ipsiusfuit. Nalale sancti Blasii episcopi nien. Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg.
et martyris. Ut codices, de quibus supra. Omnes in principio Blasium Sebastenum referunt
Rosweyii. 7« Africa, beati Celerini diaconi et cuiii Usuardi elogio ex xv. In fineautem addunt,
confessoris, et sanctorum martyrum Celerinx avue ut jam supra: Lugduno, Lupicini episcopi, Felieis
ejus, el Laurentini et Tgnatii. Vienn.e, ntttale el Celerini. Demuin Apud Brcmam, Anscharii
:

Bventii. Evenlii episcopi ghriosi. Eodem dle, passiu sancti ejusdem loci primi episctipt. Adjungit Danio, el
Blusii episeopi et marlyris. Lugduni, Lupitini, Aposioli Daciie.Vide plura in Auctario Greveni.
it iiiiietiintis. episcopi et confessoris. Et sauctx Wuttrudis virgi- Centulen. Tantum non purus videtur. Sic
nis. Vide infra nomen melius expressum. habet ln A/frica, beati Cclerini dgaconi, el Cele-
:

Mu.NERAT. Pdst textuni purum, subjungit mu- rinx avue ejus, et Litureiilini et igntiscii
marty-
 MENSIS FEBRUARIUS 73
rum. Apud nppidum Vapingum, sanctorum
Tigridis Belin. Post Blasium et textum, addit Lug-
et Remedii episcoporum.
duni, Lupieini et Felicis itidem.
Bruxellen. Sanctx Waldetrudis <!<-
Incipit :
Greven. Eodem die, sancti Blasii rpiscopi et
ii.v, neptis beaUe Gfudila, Qiuv ab
amore conjugali martyris, quem Usuardus vost Adonem ponit^xv
ad Dei tracta amorem, et relicta terrenamm sub- Kal. Martii sub nomine'Blavii. Lugduni, Lupicini
stantia rerum,Christum devote secuta, monasterium
episcopi, Velii \is ?t Celerini martyrum. Autisiodoro,
in Montibus Hannonix fundavit, et ibi corpus ejus
beati Jutiani martyris. In Africa, Felicis et Feli-
quiescit, A
Bollando remittitur ad ix Apriiis. citatis. Triphonis martyris. Qui ab anuo xtutis sus- Vi i

Sola ejus translatio hoe die Montibus celebratur, septimo miraculis clarens, sub Decio in civitate
in nonnullis Kalendariis ad iv translata, propter Nicea pro ChristO ungulis laeeratus, nudus ad pedes
concursum Blasii. Sequitur de Blasio et Celerino, equorum per nivem trahitur, clavis etiam pedibus
ut supra in codicibusmedije notae.Dein Civitate ejus infixis, circumducttur et
:
tandem gladiopercussus
Tripfwnis. Nicena, natalesancti Triphonis, qui tempore Decii triumpkat. Vincent. 47 dicit, eum
lib. 12. cap.
imperatoris passus est, Apud Viennam, sancti passum Non, Mati, alu Non. Deeembris. An-
iii
Kventii. Eventii episcopi gloriosi. Lugdutto, sanctorum sebarii episcopi primi Bremensis et confessoris,
Lupicini, etc. Apud Vapingum, pure. Apud Bw- quem Dudovicus (ilius Caroli magni, una cum na-
mam, sancti Anscharii ejusdem loci primi episcopi. vella in Cbristo plebe Saxonum, dignum pastorem
Hacenoyen. Primo loco etiam ponitur Blasius et episcopum instituit. Hadelini confessoris de Aqui-
cumintegro elogio. Sequitur textus satis purus. tania. Viennx, sancti Eventii episcopi et confesso- Evenlii
Tum de Lupicino cum sociis, uf supra. Deinde : ris gloriosi. Item sccundum Catalogum Sanctorum, Joannii Etee-
Romx, Trifonis martyris. Apud Bremam, sancti depositio beati Joannis Eleemosynarii. Gaudentii
mi synai -'.'.

Gaudentii.
Ansckarii, etc. Item, Waldedrudis vidux et Wet- episcopi Novariensis, discipuli sancti Martini, qui
/f ereburgse. purgx virginis. Voluit dicere Wereburgx, de qua pro Christo exitium, cum saneto Eusebio Vercel-
Grevenus infra, et in Actis hoc die. Vernacule a lensi sustinuit. Radegundis virginis, Item Were- Hadegundis.
nobis vocatur Geeburg. burgse virginis. Eodem die, Waldetrudis vidux Wncburfjit.
Victorin. et Reg. Suec. sub num. 130. Ap- comitisss Hanonix ,
quae quatuor habuit proles
Trivhonii. ponunt in fine Item, sancti Triphonii martyris.
: sanctitate conspicuas.
Daveron. Lugdunidp, Lupieini, etc.;sedclarius Molan. In prima editione addit : Lugduni.Lu-
COD. D. du Cheval, Lugduno, S$. Lupicini, etc. picini et Felicis itidem, ex Belino. Sequitur Bla-
Matric-Cartus-Ultraj. Blasii episcopi et mar- sius cum elogio, in aliis editionibus male in textu
Uulicrum tyris, apud Sebasten Capndocise, (et) septem mu- positus. Deinde : Et sancti Hadelini confessoris,
VII. lierum, qux coltegerunt guttas sanguinis beati Bla- apud oppidum Visetum, In Monte Castriloco,
Berlendis. sii. Waldetrudis vidux. Berlendis virginis. sanctaz Waldetrudis viduse. Apud Bremam, etc.
Editio Lubeco-Col. Incipit a Blasio, ut codi- Denique minori charactere In viila Brabantiie :

ces supra. Secundo loco, de beato Celerino et Merbecajuxta Ninoven, sanctx Berlindis virginis,
Triphonis. sociis. Eodem die, sancti Triphonis martyris, qui Editiones posteriores /;; Monte Castriloco, etc.
:

ab infantia mullts miracutis claruit, et sub Decio Apud oppidum Visetum, sancti Hadeiini confesso-
tandem in civitate Nicea gladio coronatus est. Se- ris. Lugduni, Lupicini, etc. Apud Merbeccam, de-

quitur de Tigride et Remedio. Tum Lngduno, : positio sancts Berlindis virginis. Apud Bremam,
sanctorwm Lupicini, episcopi, Felicis et Celerini sunett Anscharii, primi episcopi cjusdem loci el
Jnsc/iarii. martyrum. Apud Bremam, sancti Anscharii, etc. Hamburgi nmtorum. Civitute Bisoittina , sancti

Uadetini. Ipso die, sanctt HadeUni confessoris de Aquitania. Anntholii, ejusdem metropolis sanctissimi episcopi
Juliani. Antisiodoro, beati Juliani martyris. Viennse, sancti et eonfessoris. In monte Calvo, sanctarum sororum Oliveriset
LiberaU.
Evencii episcopi et confessoris gloriosi. Item sanctx Oliverix et Liberatx virginum. Viennx, saucti
Evencii. Waldetrudis vidux. Eventii gloriosi episcopi.

II Noil. Die i.

VliiUx,
Thmuis, passio beati Fileae episcopi et Filo-
civitate JEgypti, quae appellatur
Phitoroini
In romi tribuni, cum quibus etiam innumera fidelium multitudo ex eadem urbe, ct soc.

pastoris sui sequens exemplum, martyrio coronata est, sicut octavus liber
ecclesiasticse Historiae loquitur. Romae Foro-Simpronii sanctorum martyrum ,
iquilini et
SOC
Aquilini, Geminii, Gelasii, Magni, Donati. Trecas , sancti Aventini episcopi et con- Aventini.

fessoris.

Concordan! Praten. Herinien. Tomaeen. Marchian PuUanen. Antverp. Uax-Lubec. Uunerat. Greven. el il<>i

scripsit Praten. JEgypti, ut liabet etiam Mdan. in ceteris codicibus fere

VARIA LECTIO. Bene
Passim
est Eijypti vel Egipti, ut Jixi supra. etiara offendunt in voce Ttimuis, quara Herinien.

effert Chinuis, Tornacen. Thinius, Marcliian. Thapnit, Antvcrpien. Tiiiiiius, Munerat. Tinjmus. alii
aliter. Greven., ut ut secure procedere voluerit, rem tamen non attigit. Scribit Taplinis, alias,
inquit, Tliynius, Thymus vel Thymnis; aberrant omnia. Reliqui in textu, Files et Fdoromi. quara-
vis non dubitem praeferendam oinnino Molani et recentiorum codicum lectionem Philex et Philo-
romi; ast codices antiquissimos secutus sum, Pratensem, Heriniensem, Tornacensem et alios. ex
quibus
 74 MARTYROLOGIUM USUARDI.
quibus ernenda est genuina Usuardi Munerat. posuit Filoronii, Greven. Philmmi. Pulsan.
lectio.

videtur. duos in unum eonflasse, quem Florianum vocavit,

ac consequenter pro, cum quibus, habet
Forum-SempronU. In textu sonptum
cum quo. Quartus lapis ad quem passim omnes offendunt, est,
Herinien. Tornacen. et Molano. In
Foro-Simpronii, ad servandam Usuardi lectionem, ex Praten.
vel Simphronii. Apnd Greven. Stym-
Marchian. Antv. Max-Lubec. et Munerato est Foro-Symphronii
partieula et ante
pronii : turpissime in Pulsan. inplwo Simpronii. Redundat in Molano
omnium
Donaii. Trecas usitatissima est medii ffivi ortliographia,
non male a Greveno et Molano correcta.
Trecio Munerati, typographo liaud dubie imputandum.
Sic scriptoris etiamvitio in Pulsanensem

irrepsit Aventinionis, et Galliasii, pro Gelasii.

De magni nominis martyribus Philea et Philoromo agit hodie Romanum parvum

Phitctt,
philoromi
OBSEUVATIO.
In civitate jEgypti Thmuis, beati Philae, ejusdem urbis episcopi, el Philoromi
tribuni,
et m his verbis :

dubiumvidetur, quin istius Martyrologii auctor eos ex solito fonte,

et innumerabilium martyrum. Nec
ex Actis etiam
ncmpe ex Rutini Eusebio acceperit. Ado non solum ex Historia illa ecclesiastica, sed
descripsit, quae ab Henschenio primum completius edita et illustrata sunt,
sub no-
magnam partem
Rufinuslib. 8
mine illius a quo conscriptam egregie passitmem se recognovisse asseverat
Gregorii,
posse diffitentur. Acta paulo puriora, licet ace-
cap. 10. Sed multi hodie Henschenio se assentiri
Ruinartius, inter sincera et selecta a pag. 547. Vide eum-
plmla videantur. se proferre existimat
dema pag. 323, ubiEusebii librum octavum Actis suis inserit etTillemontium
tomo 5 apag. 484. ;

servato tribuni nomine et

Diffusius Adonis elogium Noster in paucissima contraxit, an satis recte
martyrii loco, alibi discutietur pluscula ex eodem Adone Notkerus desumpsit.
Hieronymiana apo-
;

grapha adeo corrupte horum martyrum nomina exprimunt, ut Henschenium et Florentinium non
parum exercuerint ; et exercebunt quemlibet, qui ex his verbis, Themoi, Filiee episcopi. cum filia

sua, ad commodum sensum reducere voluerit, nisi ex longiori Florentinii notatione, eo etiam
demum
propendeat, ut Filiam episcopum cum filia sua, a Philea et Philoromo diversos fateatur. Nobis de

solo Usuardi textu qua;stio est, quem purissimum dedimus. Porro utrum tanti sint Acta alia a
Combefisio, post editum Februarium nostrum, inter Lectos triumphos, forte ex graeco Metaphrastis,
latine vulgata, ut hi Sancti, ex eorum fide, rejiciantur in xvm Maii, quod facit Castellanus contra
Martyrologiorum nostrorum auctoritatem, alibi examinabitur.
Aquilini In sequenti martyrum classe, non unus est error. Falsa loci positio, dum Roma cum Foro Sem-
iOC.
pranii conjungitur ; scriptio, ut ex Variantibus patet, non satis recta; nec magis exacta nominum
ratio ex Hieronymianis apographis habita : ex quibus bene conjicit Castellanus, exemplum, quo
Usuardus usus est, mire luxatum et depravatum fuisse. Plura apud Rabanum et Notkerum confusa,

quae in Actis explicatiora invenies, et merito explosa, per librariorum socordiam, efficta Sanctorum
nomina, exThmui, Themoius vel Themiits, ex Foro-Sempronii, Symphorianus, etc. Id interim extra
controversiam esto, sic scripsisse Nostrum, uti in textu legitur. "Wandelbertus solum Aquilinum ce-
lebrat, cui priores duos conjungit :

Tum
Nonas Aquilinus vendicat almus,
pridie
cum Philoromo.
Antistesqne nitet Phileas
Aventinus, antiquioribus Martyrologis ignotus, primum in Usuardo locuin habuit, et quidem Tre-
cis. licetibi depositus non fuerit crediderim notiorem urbem ab ipso praehabitam. Episcopum fa-
;

ciunt codices passim omnes, sic ut dubitari non possit, quin reprsesentetur vera Usuardi lectio. Er-
ravit auctor, ut ostendit Bollandus, at textus ejus in alteris Molani editionibus perperam mutilatus
est. De Aventino Castrodunensi, cujus episcopalis dignitas ad priorem transferri potuit, agit ctiam

hoc ipso die laudatus Bollandus, quem tamen inter aemeros, hoc est incerti diei et fortasse cultus,
in Martyrologio suo universali collocat Castellanus.

AVCTARIA.

Tezius k ntverp-Maj. In civitate Egipti, qux appella- Idem liabent quod superiores, et praeterea in
mutttus. Ipso die, nntale sancti Liefardi,
^^_ ,„,. Thinuis, pussio beati Philace, ejusdem ci- fine adjiciunt : Liefardi.
vitatis episcopi, et Pliyloromi, trihiini Romanorum Anglomm episcopi et martyris.
militum ; cum quibus innumera multitudo fidelis ex Centllen. In civitate Thymius, passio beati
eadem urbe, pastoris svi vestujia sequens, persecu- Filatc, ejusdemurbis episcopi, et Philoromi tribuni
tione Dioclctiani martyrio coronata est. Trecas,na- Rtmiaitorummilitum. In duabus aliis, sati* purus
tale sancti Aventini cpiseopi et confcssoris, cujus est.
tjesla habentur. In his, ut patet, puritati accedit, Bruxellen. In prima annuntiatione non oin-
sed deest secunda annuntiatio. nino purus, inserit, sub persecutione Dyoclesiana.
Rosweyd. Incipit Romse, siinctorunt : nntriij- Secundam sic format Romae, sanctoritm martij-
:

rum Aquilini, etc, pure. Sequitur : In Eqypto, rum Aquilini, etc. Et tum Item, Symphoriani Symplioriam
:

passio saiicti Pltylcx episcopi et Pliyloromi, etc, ut mnrtyris. Ipso die, sancti Liphttrdi, Anqloritm epi- /' '''' : t -

praecedens. Desunt reliqua omnia. scopi et martyris. UltimK adjungit : cujus tjesta hn-
Antvekp-Max. Leyden-Belg. Lovanien. et bentttr.
Editio Ui.tkaj-Belg. Textui prafigunt Natale Hagenoyen. Relato textu integro, subdit :

Gitberli. beati Gilbcrti confessoris. In textu non omnino Ipso die, natalis santi Gylberti confessoris. Ileni,
correcti sunt, et post tribuni, male inserunt, sub sancti Lulhardi et Elyphardi, Anyloium ejriscopi
Deciana persecutione quod in Adonianis apogra-
, et martyrum. Satis patet ex uno vero nomine duo
phis se etiam reperisse, indicavit Rosweydus. falsa esse conficta. Sequitur in fine Item Vero- Feroniat,
:

Ultraject. Leyden. Albergen. et Daimc. niae vidux, de qua vide in Actis.

Matric-
 MENSIS FEBRUARIUS. 75
Matric-Cartus-Ultraj. Male scribit Silex et sueeanno cvi, Saiictorumnnmeroadscriptus estanno
Fioriuni, pro Phile&et Philoromi.- mccii a Papa Innocentio III. Guibertus autem fuit
Codex A. D. le Mare, qui fuit. Canonico- fundator monasterii Gemblacensis, fuitque Belga,
rum S. Lazari Augustoduni Celticx Rom<e, de- : in dioecesi tunc Leodiensi, nunc autcm Namurccnsi,
dicatio basilica S. Symphoriani in suburbio ejus- qui floruil annn DCCCCXL et obiit anno DCCCCLXII.
dcm urbis consHtuts. Hoc quid sit, nescio. Natalis ejus incidit in xxiii Maii, quo Surius vi-
Altemps. in Anglia auctus Ipso die, : sancti tamejus habet, Elevatio autem ejus celebratur xxni
AUlari, Claudio-CestrensU episcopi et confesso- Septembris. Alius est Guibertus, abbas xiii Gembla-
censis, qui scHpsit apologiam pro Severo Sulpitio,
Strozz. et Medic. Item, natalc sancti Giliberti quem Baronius in Xotationibus ad diemxxixJanua-
confessoris. rii confundit cum Guiberto fundatore Gemblacensi.
Editio Lubeco-Col. Parum admodum differt Huc usque Rosweydi Observatio.
acodd. supra citatis Ultraj. etc. solum addit ; Greven. Donatz, Themi primum nomen est
: Donatit, ttc.
de Aventino. cujus gesta habentur, et pro Liefardi, Donati, alterum ex Thumi maletortum. Lcopardi,
scribit Liophardi. Anglorum cpiscopi et martyris. Item, Richardi Richardi.
Belin. Inverso Usuardi ordine, primum an- Anglorum regis et martyris. Remberti archiepi- fiempcrlt.
nuntiat martyres Foro-Sempronienses, quibus scopi Br-emcnsix ct confessoris, qui a sancto Anscha-
immediate subjicit : Trecas, Aventini episcopi et rio ejusdem urbis episcopo educatus, eidemque in
GHilierti. confessnris. Eodem die, sancti Giliherti episcopi et regimine succcdens, non solum suos laudabiliter
eonfcssoris. Male hic ponitur titulus episcopi qui rexit, verum etiam infidelibus frequenter Christum
Sempringliamensi, de quo solo hodie agitur, nul- annnntiavit. In Anglia, Gilberti abbatis et confes- Gilbcrti.
latenus convenit. In alium errorem lapsus est soris, qui multos regulariter vivere docuit. Sana- Sanasclx.
Rosweydi Baronius in Notationibus, ut observavit Roswey- sclcc, seu mavis, Snnasolee presbyteri, hactenus
Observalio
in Martyro- dus. Sic habet textus Romani hodierni : Eodem ignoti. Hugonis presbyteri, itidem incogniti. In flugonis.
fagium li"»i dic sancti Gilberti confessoris. Notatio hsec est : Scotia, Modani abbatis. Moftani.
Gilberti alias Gitiberti sive Guiberti, fuit is funda- Molan. Post Avcntini, subdit, cujus gesta ha-
tor nobilis monasterii Gemblacensis. Wibertum bentur. Binchii, Ulgisi episcopi et abbatis in Lau- Vtgisi.
hunc vocat Sigebertus, quem e vita migrasse ait, baco, admirandx sanctitatis viri. Suessionis, sancti
anno Domini dcccclxii. De eodem, Petrus in Ca- Vodali confessoris. Ipso dic, sancti Lietphardi, foduti.
talogo lib. 3 cap. 83. et Molanus in Indiculo et in Anijh-rum archiepiscopi et martyris. De Richardo
Xattil. Sanctorum Belgii. Ejus vitam, a Sigebcrto et Remberto, ut Grevenus. Posteriores editio-
ejusdem ceenobii monacho scriptam, retulit Surius nes : Eodem die, sancti Gilberti confessoris, qui
in torno 3 die xxiii Maii. Ad ha?c ita Rosweydus Sempingamix quicscit, in monastcrio quodipse con-
Tuta notatio Baronii ad hunc locum Martyrolo- diderat. InBunecourtipsodie, sancti Lietphardi ,etc Lietpltardi.

gii Romani, nihil ad rem facit. Nam Gilberlus ille, Cosnobio Laubicnsi, depositio sancti Vulgisi epi- l utgisi.

qui iv die Februarii colitur, nikil commune habet scopi et confcssoris. Die quarta, sancti Patris Isi- Isutori Pe-
lusiotx.
cum Guiberto Gemblacensi. Fuit enim Giibertus dori Peluswtx. Aliis litteris : Itcm, Remberti ar-
ille Anglus, Canonicus Regularis, abbas Sempin- chiepiscopi, cujus celcbrior festivitas est dicxiJunii. Remberti.

ghamensis, cujus vitam exhibet Legenda Aiujlix, Eodem die ponit Metaphrastes peenitentiam Theo- Theopili
panitentitt.
pcr Capgravium Carmelitam olim collccta. floruit- phili, per intercessioncm gloriosissimx Dei paren-
que circa annum MCXL et obiit anno UCLXXX, vitee tis, auctorc Eutychiano hujus Theophili ministro.

yonis. Die o.

Siciliam civitate Cathanensium, natalis sancta? Agathte virginis et mar- Jgath*.

Apud quse post alapas et carcerem, post equuleum et tortiones
tyris, post ma- ,

millarum abscisionem, post volutationem in testulis et carbonibus, tandem

sub judice Quintiano in carcere consummata est. Viennas, beati Aviti episcopi et Jviti.

confessoris, cujus fide et industria atque admirabili doctrina, ab iniestatione Aria-

na haereseos
1
Gallise defensae sunt.

Concois texlus Praten. Herinien. Tornacen. Marchian. Antv. Putsanen. Max-Lubd Uunerat, Greven. ct Mdlan,
iiuo ferecctcrorum omnium.

YARIALECTIO. Solus Herinien. scribit Syciliam, sed in Cathiensium, socium habet rratrnsem.
Marehian. ponit Catinensium, rufsan. Catheniensium Munerat. Catenetisium. In textu secutus
,

sum Tornacen. Antvcrpien. Max-Lubec. Munerat. Greven. et Molan. quamvis aspiratio plane re-
dundare videatur. Rursus, fere conveniunt Pratcn. et Hcrinien. ille scribens Agathcs, hic Agates ;

melior est, ni fallor, textus inflexio. Lego equuleum cum probatioribus Mss. et excusis; Tornacen.
Marchian. Antverpien. Pulsan. Max-Lubec. habent cculcum, quod alibi non semel recurrit. Marti-
res, torciones, Quiiiciano, abcisionem, ammirubili, crcsis, herescos et hujusmodi alia ad medii
awi cor-
ruptam orthograplnam spectaut, de quibus in proefatione abuude dictum est. Max-Lubec. ut solet
esse incorrectissima, ita hic nonnulla habet typographi errore contorta, quae excodice Antverpien.,
cui ubique similis est facile correximus. Codex uterque pro admirabili, legit mtrabili, omittitque
(

Tomus vi Junii. 23 vocom

 76 MART.YROLOGIUM USUARDI.
vocem Arinnx. ut fecitetiam Pratens. Ceteri omnes eam clare exprimunt, ut ex Adone exprimen-
dam putamus. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Munerat. Greven. Molan. et alii scribunt Arrinnx ;

utriim praiferas, mihi sus deque est.

OBSERVATIO. Qui Siculorum et maxime Catanensium, seu mavis Panormitanorum gloriam

Agalliie. Agatlinm dixerit, satis dixit. Cetera Ioquuntur Kalendaria, ut vetustissimum Carthaginense ac
Frontonianum, atque Martyrologia omnia. Quae insuper decora, illustrissinne virgini debita sunt, a
Castellano enumerantur pag. 537. Conspirant apographa Hieronymiana, in quibus, iisdem ferme
verbis, prirao looo ponitur In Sicilia Cataniee, vel Cntniia civitate, passio sanctx Agatltx virginis.
:

Nec plura habet Romanum parvum Sanctx Agatlix virginis, apud civitatem Catanensium.
:
Iieclae

elo<*ium a Rabano descriptum est. etiam ab Adone in Martyrologio, cum hac vera et notabili varia-

tione, quod pro imperatore Diocletiano. substituerit Decio, idque recte Notkerus secutus est, ut a
Bollando demonstratum invenies. Habet prolixiorem vitae seriem prsefatus Ado inter festivitates
Apostolorura at Noster compendio studens, ex breviori Martyrologii encomio sua decerpsit. Cum
;

autem ex ea Bcdie et Adonis discordia dubius hasreret, cujus maxime tyranni tempora appellanda
essent, neutrum nominavit, solo proconsulis Qiiiiictiniii, ut judicis, nomine contentus. Qua: in

Agathre meritissimas laudes et commendationem facere possunt, operose cumulavit Bollandus, iis
monumentis Acta illustrans atque confirmans, ut licet ad sincerissima accedere nequeant, certe
rigidorum criticorura censuras facile effugiant. Eorum epitomen tradet Tillemontius tomo 3 a pag.
409 nec negligenda sunt,
; quae satis curiose colligit Castellanus loco superius indicato. Sic de
Agatha Wandelbertus :

Sicanix populos JVonis sibi subdit Agntk&

Virginis c.rimio virtus celebrata decore.
Avitum Viennensem, sub Alcimi praenomine, inter Ecclesiasticos poetas notissimum aliisque
scriptis celebrem, in plerisque Hieronymianis apographis notatum reperimus; sitne vere de
adjectitiis, ut existimat Florentinius, non est operae pretium multis discutere. De eo etiam meminit

Rabanus, licet in Beda aut Floro notus non sit. Certum est, Usuardum liic denuo sua omnia ex
Adone mntuatum, omissis solis hisce verbis, tcmporc Gundobaldi regis, quae in Notkero et multis
codicibus auctioribus restituta sunt, ut statira patebit. Vide quee de Avito in Actis accurate dispu-
tata sunt, ac brevius in Castellani nota, pag. 541 et 542.
Apud Rabanum Notkerum ordinatio episcopatus Andrex
et Apostoli ex Hieronymianis signata est,
sed ea nihil ad Adonem, nec proinde ad Nostrum quidquam attinet.

AUCTARIA.
Antverp-Maj. In prima Bedam, in secunda 130 et Vatican. Longobardicus num. 5949 in
Adonem deseribit; en ejus textum Aput : fine : Eotlem die, snncti Tlicodori mnvtijris, aliis Theodori, au
Siciliam civitatcm Catnnenfium, passio sanctx Aga- ignoti, nisi quis sub Theodori nomine Isidorum '"°<<0" '

thx virginis, sub Dioclctiano impcrntore , procoii- agnoscat, de quo vide Praetermissos, etc.
sule Quinliano. Qux post alapns et carcerem, post Matric-Cartus-Ultraject. Post Agatham juudis.
eculeos et tortionem, post mamillarum dbscisionem, ponit : Alcydis virginis et abbntissx.
sed n Domino sanationcm, post volutationem in Editio Lubeco-Col. In Avito medise notae
testulis ct carbonibus, tandem in carcere consummata codicibus conformis. de Agatha post carbonibus,
tcrttis Aiio- est. Vicnni civitate, benti Aviti episcopi, cujus fide hoc solum admiscet : Tnndcm lempore Decii im-
nis - industria
et atque admirdbili doctrina, tempore pemtoris, sub judice Quinciaiio, etc.
Gundcbatdis regis, ab infestatione, etc. Belin. Textui Usuardi in fine adnectit : In
Rosweyd. In priraa Adonianus, de secunda civitatc Brixinu, sanctorum confessovum Gemini et Ingenuini
hoc solum habet : Viennx, episcopi et confessoris. Albitii cpiscoporum ,
quorum viia miraculis cxslat ctAtbutni.
Deest nomen ipsius sancti. gloriosa. Vide inferius vera horum Sanctorum
Antverp-Max. Ultraject. Levden. Lovan. nomina.
Alberg. Danic. et Edit. Ultraj-Belg. Satis Greven. Eodcm die, Saturi, Aviti (an non Saturi, etc.
puri omnes sunt, si solum dempseris citata su- Revocati?) Eelicis ex Hieronym. Lunduno (puto
perius tria illa verba de Avito, tempore Gundo- voluisse scribere Blandinio) Bertulplii confessoris.
baldi regis. Scribunt ipsi Gundebaldi. Pictavis, Babilonii diaconi et confessoris. Nihil de Babttonii.
Centulen. Apud Siciliam civitate Cutinensi, eo reperit Bollandus. Ingelx virginis; itidera Itigetx.
passio sanctx Agntlix virginis, sub Decio impera- ignota?. Allicijdis (Adelheydis) et Bcrlradx virgi Bertrada el
tore, proconsule Quintinno. Viennx, snncti Aniti num et Gerbertx (Gerbergas) malris eurum. Po^ Gcrbergx.
(pro Aviti) episcopi et confessoris. In territorio Mo- steriorum duarum cultum probatum hactenus
Bertulfi.
rinorum, transitus sancti Bertulfi confessoris et non invenio.
mounclii, cujus ossa Gandx rcquiescunt. Molan. De Gemino et Albino, Belinum tran-
Bruxellen. De Agatha adjicit Cujus nomen : scribit. In. ViXika, depositio Aleidis virginis et nb- Ateidis.
in Canone Missx recolimus. Ultimo autem loco : batissx, mirx In Blandinio monasterio,
sanctilatis.
In Bhindinio, sancti Berlulfl confessoris. Cetera sancti Bertulfi confessoris. Posteriores Molani
satis purus. editiones a Bertulfo incipiunt. Tum Suessionis, fodati. .-

Hagenuyen. In Agatha interpolatus, post ma- snncti Voduli confessoris. Sequitur de Gemino et
millnrum prxcuioncm, sic loquitur : Iterum est Albino. Vera nomina sunt Ingeiiuinus et Albni-
incarccrata. el a beato Apostolo PetrO visitata et nus, quorum primura ad v Septembris rejicit
sanala. Dcintle in carbonibus et teslidis vitri est Castellanus. In Vilika, depositio, etc. Tum mi-
votulata ; tandem sub Quinciano, etc. nutiori charactere Alcxandrix .martgrium sancti hidori.
:

Codices Victorin. Reg. Suec, signatus num. el gloriosi mnrttjris Isidori.

VIII Jdus.
 MENSIS FEBRUARIUS. 77

VIII Idus.
Die 6

Csesaream Cappadociae, natale sanctse Dorotheae virginis, quae

Apud
equuleo vexata, dein palmis diucsesa,
ad ultimum capite punita est. In
primum Dorothe*

cujus confessione quidam Theophilus scolasticus conversus, et mox equu-

_
TheophiH.
leo idem acerrime tortus, novissime gladio caesus est. Arvernis, beati Antholiani inthotiam.
martyris. Eodem die, sanctorum episcoporum Vedasti et Amandi, quorum et vita r,-,i„

et mors plurimis extitit miraculis gloriosa. E quibus prior Adartensium, sequens

'""""''

vero Trejectensium rexit ecelesiam.

Esl Piaten. Iletinien. Tomocen. Marchian. Grevcn. ct Slolan.

YARIA LECTIO. Tornacen. et Greven. ponunt Capadociee, praeplacet aliorum orthographia. De

eculeo alibi satis dictum est. Reliqui in textu scolasticus, quod omnes codices Mss. eam lectio-
nem servent. Solus Molanus scripsit, ct mox cquuleo eodetn,
melius idcm. Herinien. habet alii

Antolani; Greven Antoliani; Molan. Anatholiani. Puto textum esse purissimum, quidquid alii id in
dubium revocent. Apographum nostrum Pratense pro exstitit, posuit existit, forte quod in prjetenso
autographo contorta; sint litterae, omnes legunt ut in textu. Adartensiiim et Trejectcnsium
certe
Usuardi formula est ex codd. Mss. sed a Munerato et Molano correcta videatur Hensclienius hic.
;

Greven. servavit Trejectensium, sed male scripsit Alrabatensium. Rabanus et Notkerus ab omnibus
recedunt, ponentes Aderato, unde verosimiliter Arras. Aliter scripserat Florus ; Atrebata.

OBSERVATIO. In C&sarea Cappr.docir, pamonem sanctee Doratheee distincte consignant Hierony- Dorothex,
'fn c°phUi.
miani codices Lucensis et Corbeiensis ; sed quod prior Ethiopoli et Scolastici sic legat, ut diversi
martyres videantur, clarius alii exprimunt : Passio sanctorum Dorothese et Theophili scolastici.
Quod atitem synonymi martyres, pluribus Alexandrinis admixti reperiantttr xu Februarii, nonvideo
quid tantopere difficultatis ltabeat, cum httjusmodi exempla synnnymorum martyrum, in hoc prae-
sertitn Martyrologio, quotidiana sint. lT trum alterutro die indicetur virgo illa Alexandrina, quam
Dorothcom Rufinus vocavit, Baronius celeberrimam Catharinam credidit, aliorum examini relinqui-
mus. Annuntiatio nostra fontem ordinarium, procul dubio, respicit, nempe Romanum parvum, qttod
ita habet Apud Cxsaream Cappadocix, sanctee Dorothex virginis, ct Theophili scholastici. Ex antiquis
:

Actis encomium concinnavit Ado, cujus medjllam Noster in laterculum suum retulit. Aliud est
Rabani elogium, in quo Christe et Calliste apponuntur, de quibus prafata Acta meminere;
Notkerus ex Rabano et Adone historiam suam conflavit. Satis exactam pradictorum Actorum
synopsira tradit Tillemontius tomo 5 a pag. 497. Wandelbertus soltim hunc hodie versiculum profert
Idtbus octavis martyr Dorothca coruscat.
Dubitat Florentinitts an Antolianus, qtti in Hieronymianis pouitur, idem sit cum hodierno nostro tntho.iani.

Arvcriiensi. Scrupulus videtur ; nam Antlwlianus sine dubio inde ab Adone acceptus est, ex hoc ab
Usuardo. Antlwlianus, inquam, non Analolianus, codicibus nostris vetustissimis cum ipso Adone
conspirantibus. Vide de eo Bollandi commentarium historicum.
Defectum accurationis in Usuardo arguit Castellanus, quod Amandum cum Yedasto composuerit, Vedastiel
'"'"'
utpote qtti nihil magnopere commune habeant, toto fere sesquiseculo ajtate disjuncti. Attamen, si
quid peccatfim est, non id Usuardo, sed antiquioribus imputandum, apud quos pra?dictam conjun-
ctionem pridem in usu fuisse, bstendunt Florus, Wandelbertus, Rabanus et Ado, qui, si non eodem
die, certe eodem nexu copulatos referunt Florus et Rabantts hoc die, alti duo xxvi Octobris, ut ibi
:

dicetur. Rectissime autem ambos Sanctos hoc die signari, apertius evinci non potest, quam ex eo
qttod utriusque obitus in hunc ipsum diem eoncurrat, tit habes in Actis, locis infra citandis. Jam
vero Usitardum hic rursus ex Adone sua fere omnia desumpsisse, manifeste intelliges, si utriusque
verba prsefatis diebus inter se contuleris. A Rosweydo hodie in appendicem rejiciuntur, in qua
Vedastus denuo recurrit 1 Octobris. Diversum plane est Flori elogium, praeposterus ordo, dum
Amandus junior seniori Vedasto pr^ponitur. Alia in Rabano et Notkero non satis exacta. Sed
nobis sufficit genuinum Usuardi textum exhibuisse. Quos ad alias Vedasti celebritates pertinent,
vide in Actis. Comment. prav. § 4 et 5 a pag. 785; de Amando autem pag. 840 atque ibi :

utriusque Belgarum Doctoris gesta mirifice deducta et diligentissime ab Henschenio illustrata

invenies.

AUCTARIA.

Put.sanen. In Dorothea tantillttm interpolatus, ream Capadociee, natale sanctx Doroths virginis.

Vedasti et Amandi elngia mutilavit. Qux sub Apricio provincix ip^ius prxside , primum
Antverpien. MAx-LuiiEC.et Ughelliax. Tex- eculei extensione vexata, deinie palmis diutissime
Saturnini, tui puro superaddunt Ipso die, sanctonmSalurni-
:
cxsa, ad ultimum capitali sententiapunita est. Ar-
ni. TheophilietRevocatz. Poterat omitti Theophi- vcrnis, natalc Autholiani, qta aput uibrm Anvr-
lus.idemverosimilitercumSchoIastico.VideActa. nam martyrio coronatus est. In ultima nihil deest;

Antverp-Maj. Deitcit sic habet Aput Cx,a-

; :
scribit Atrebatcitsium pro Adartensium.

ROSWETD.
 78 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Rosweyd. De Dorothea, utprior, sed addit : Codex Castri-Caroli : In tcrritorio Luadu-
Passm est etiam cum ea Theopkihts scolasticus. nen, Natalis sancti Amandi episcopi d confessoris. tmandi
De Antholiano, etiam ut praecedens. Tum In : An non Amantii Tricastini ? Certe haec nec ad ina rli.

Gallia Vedasti et Amandi episcoporum ct confesso- Amandum Trajectensem, necad Argentoratensem,

rum. Iicm, Helense reginse. Natalis ejus agitur nec ad Wbrmatiensem, nec demum ad Amandum,
xviii Augusti. aut Marcum Amandum, de quibus inter Praeter-
Antperp-Max. Ultraject. Leyden. Alber- missos agit Bollaudus, referri ullo modo possuut.
gen. Danic. et Editio Ultraject-Belg. Se- Editio Lubeco-Col. A proprio festo Colo-
cundo loco habent de Vedasto et Amando , ad- niensi diem orditur Apud Cohniam Agrippinam,
:

duntque de ultimo, tribus annis rexit ecclesiam. transiatio dnerum sancti Pantalconis martyris, quse Translatio-
Dein Sed mfructuosum inibi cernens laborcm
: facta est una cum quibusdam reliquiis sancti Quirini ii is Pantu-
teonts,
suum, vitam heremiUcam eligens, in auadam cella martijris. Quae in Dorotheae elogio immiscentur,
juxta civitatcm Tiironicam quindecint annis cilicio in Adone sinceriora sunt. De Vedasto et Amando,
supcrteeius, ct aqua ct pane hordeaceo sustentatus Antholiano, Saturnino, etc, nihil differtab aliis

permansit. Ha^o non recte temporibus divisa sunt. supra citatis.

Satis bcne adjicit Danic Amandum superiomm Belini i Editio. In eo deficit qund post Alre-
Trajectensium episcopum fuisse. Videatur de batensium, non dicat, sequens vero Trajcetcnsium.
duobus hisce Apostolis nostris accuratissimus Addit in fine : Ipso die , sanetorum Saturnini,
Henschenii commentarius. Sequitur de Anatho- Thcophiii et Revocat.v ; quibus editio altera super-
liano, ubi addunt, ut supra, qui apud eamdem adjicit Et eadem die, sanctse Soteris virginis.
:

urbcm martyrio coronatus est. In fine Ipso dic, san- : GREVEN. Ipso dic, sanctorum Saturnini, Tbco- Satm nmi
et soc.
ctorum Saturnini, Theophili et RevocaUe. Quee po- phili, Rcvocati, acSotkeris virginis. Lubentii pres-
Lubentii.
strema etiam habet Loyanien. cum superiori clau- bytcri et eonfessoris, qui a beato Martino Turonensi,
sula, tribusannis, sed reliqua ab ipso omissa sunt. nutriendus traditus sancto Ma.rtmino Trevcrensi,
Textvs Ce.ntulen. Apud Ccesarcam Cappadocise, sanctx post data eximfe conversationis exempla, quievit in
contractus.
Dorothex virginis, sub SapHtio judice et Thcophili ; paee. Cujus corpus navi impositum contra impetum
scolastici. Avernis, sancti Antholiani episcopi et Rheni fluminis, pcr terram etiam invisibili actum
martyris. Atrebas , sancti Vedasti episcopi et con- virtute ascendit. Colitur xm Octobris. Cristes et Christes et
Caltistet.
fessoris. Csenobio Hctnone, sancti Amandi episcopi Calistes sororum. Quse cum a fule apostatassent, per
et confessoris, sanctam Dorotbeam conversse, ad martyrii palmam
Bruxellen. Auctius item exhibet Dorotheae parvemre mcrucrunt. Monastcrio Eijhc, Harlindis Ilarlindis
ct Relindis.
elogium. De Vedasto et Amando post gloriosa, ct Relindis virginum. Vide Acta. In Silvolde,
sic legit : E quibus prior Cameracensem et Atreba- Gcneis virginis, dequa nondnip quidquam com-
tensem , sequens vero Trajectensem supra Mosam pertum est. Apitd Cotoniam Agrippinam, translatio
rexerunt ecclesias. De Antholiano, Saturnino, etc, cinerum beati Panliialeoms marlyris. Spectat ad
ut codices mediaB notae. diem natalem xxyii Julii.
Hagenoyen. Reliquis omnibus liberalior est Mulani elogium de S. Dorothea Adoniano
in amplificando Dorotheae elogio, verum tanti auctius, uti et Amandinum et Vedastinum, melius
ea non sunt ut locum hic habere mereantur.
, apud ipsum legentur. Sequitur Ipso die, Satur- :

Antholianum praetermittit. Vedasti et Amandi nini, Theophili et Rcvocati. Romse, via Appia in ,

elogium fere simile est superius jam relato sed ; cosmiterio ejusdem, passio sanctse Sotkeris virginis. Sotttcns.
haec subduntur : Postea Romseperegrinatus est, ubi Civitate Prsenestensi, sancti Garini episcopi et con- Gttarini.
sibi beatus Petrus in visione apparuit, illum in Gal- fessoris, Monasterio Eihc, Harlindis ct Rehndis
Uis prsedicare prxcepitquod et fecit, et obiit in pace.
; virginum. Tum litteris minutioriWus : Trajecti ad
Bigotian. qui fuit PP. Ctclestinorum, Strozz. Mosam, festivitas omnium pontificum Trajectensium
et Mkdic. Ipso die sanctorum Saturnini, Tkeo-
, Servulii, Monulpbi, Gondulpbi, Martini, Vaicn- Servalit d
phili et Revocatae, ut supra. epp. Traj.
tini, Candidi,
ct reliquorum. Editiones alterae
Regin. Sdecle signatus nura. 130 Ipso : elogia contrahunt, post quse In territorio Los- :

dic, Sotkeris virginis. Vatican. autem, signatus sensi, ju.rta villam Maes-Eike , monastcrio Eike,
num. 5949, positionem exprimit Roma>, possio : Harlindis et Relindis virginum. De Guarino ut Hartindis, n
,

sanctse Sotlieris virginis. Sed in hoc ultimo deest supra. Die sexta, sancti patris Buculi, liclindis.
episcopi
commemorati" SS. Vedasti et Amandi. De So- Smijrnse. Pro Rcvocati, melius hic ponit Revocats.
there agitur x hujus.

VII ldtts.
Dic 7.

Augult,
Britanniis civitate Augusta, natalis beati Auguli episcopi, qui cursuni tem-
Inporis per martyrium explens, aeterna meruit suscipere prsemia. Item, sancti
Uoyielis.
primum in heremo vitam solitariam ducens, signis ac
Moysetis episcopi. Hic
virtutibus magnifice innoluerat, post vero gentem Sarracenorum, cui episcopus
fuerat factus, grandi ex parte ad fidem Christi convertit, sicque gloriosus
meritis
quievit in pace.

Convcnium Pralcn. Ilcrinim. Tornacen. Antvcrp. Max-Lutiec. Uuncrat. l Belini cditio, Greven. ct lln/an. Ilcn
Aniverp-IIax. cum suis.

VARIA
 MENSIS FEBRUARIUS. 7!)

VARIV LECTIO. Praten. scribit Britaniis, Mttnerat. Britannia; ceteri ut in textu. Solus
Belin.
habct. ciritate Aitgttslnna. Ultrajcct. posuit Augalii ; ceteri habent Augulii; I Belini editio Au-
lei ; sunt qui malint Augurii vel Atigulii ; verum nomen est in laterculo. De modo scrihendi marhj-
rium satis dictum est. Complens pro explens posttere Antverpien. Max-Lubec. cum plerisque mediin
notae codicibus. Mniselis pro Moysetis legitur in
solo Tornacensi. Primus pro primum error est in
Danico. Heremo legunt omnes, rectius Molan. eremo, codicum scriptionem sequi maluimus. Solus
Pratensis omisit vocem mugnificc. Codices minus passim correcti ut Antverp-Max. etc., male habent
innotuit pro innoluerat. Scripsi Sarrucenorum cum omnibus codicibus, excepto Pratensi et Molano.
Antvcrp. et Max-Lubec. tres voces reticent, nempe, grandi ex parte. ; in Munerato soloacismus est,
grandi cum exparte.

OBSERVATIO. Vix usquam clarius Sanctum aliquem determinate circumscribunt Ilieronvniiana 4nauti.
apographa, quamlioc die Augulum exprimant Brittania, Brilannis vel Brittanniis civitate Au- :

yusta, natalis Auguli cpiscopi. Quod Auguria legatur in Epternacensi, facili lapsu ex Avgusta cor-
rumpi potuit. His concinit Beda : Britannis in Augusta, natale Augusti episcopi et martyris ; ubi alte-
rum librarii errorem vides in Augusti pro Auguli ; de quo dubitari omnino non potest cum Rabanus,
qui quaj Beda: sunt diligentissime refert, distincte legat Auguli. Bedam fere ad verbum secutus est
Ado ; Noster, prater morem, non de suo adjecit, sed quod non magis Augulo quam cuilibet al-
nibil
teri conveniat, dum solum martyris titulum paraplirastice exposuit. QuaD sit illa Britanniae Augusta,
quae martyris aetas, erudite disquirit Henschenius, cui cur litem intentet Castellanus pag. 558
prorsus non video : nam sive Londino appellationem Augustx tribuat, sive Eboraco, nihil magno-
pere Acta adversabuntur. Sic Sanctum ipsum unico versiculo alloquitur Wandelbertus :

Augule septenis munduni vincendo triumphas.

Moyses ex Romano parvo acceptus .est, in quo his verbis celebratur Sancti Moysetis, qui pctenle :

Manvia Sarracenorum reyina, cpiscopus gcnti illius factus est. Ado ex monumentis ecclesiasticis elo-
gium contexuit, quod Noster solitae suas brevitati eleganter aptavit. Quam celebre pacificum magni
viri nomen sub Valente imperatore fuerit. ex Socrate, Sozomeno aliisque Scriptoribus Gragcis ab

Henschenio citatis, faoile est colligere, atque ex iisdem eorum hallucinationem retegere, qui ex re-
centioribus Martyrblogis Moysetem hunc nostrum cum altero cognomine, sed jEthiope confuderunt,
ut in Actis accurate explicatum est. Vide prEeterea TiUemontium tomo 7 a pag. 593, ex quo atten-
tius velim consideres quam apte inter Carmeli incolas abAlegraeo ejusquesymmystisconnumeretur.
Ceterum toto etiam Occidente celeberrimam fuisse Moysetis memoriam ex Martyrologiis nostris
apertissime conficitur. At turpiter errat Notkerus, qui Adonis elogium describens, Moysetem in

Britannias retrahit, nisi librarii socordia factum dicamus ut, omisso vel deleto Auguli nomine, alte-
rius patriaad alterum transierit.

AUCTARI.i.

Elevationis Marchtan. Incipit a proprio loci : Elevatio verbis Adonis, ferme ut duo codices proxime ci :

S. Hictriutis. corporis sanclx Rictrudis. In reliquis puris- tati. Deinde : Apud Asiam miitorem, sancli Apolli- ipottinaris.

sime Usuardinus est. Vide xn Maii. 'naris cpiscopi , viri erudttissimi. Moysetis elo-
Pii.sANEN.Post Auguli, sic prosequitur: Item, gium mutilat, hoc modo : Eotlem die saitcti Moy-
sancti Mnysctis episcopi. Eodem dic, deposiiio bea- sctis vcncrabilis cpiscopi, qui gentem Sarasinam

Laureiuii. tissimi Laurentii, Sipontini cpiscopi. Haec quidem magna e.r parte convertit.

recte, ut in Actis videre est ; non item quse se- Bruxellen. Pro Augttli, scribit Angtili; de
quuntur : Inpago Malensi, sauctx Austrcbertx vir- reliquo annuntiatio ejusnon Usuardina, sed Ado-
ginis, in loco qtti dicitur Pauliacus. Prima pe- niana quoque est. Moysetis elogium ex Adone,
riodi pars corrnpta est. ubi pro Malensi, lege hinc inde interpolavit. Deinde cum aliis addit
Rothomagensi. Alia id genus alibi recurrunt, Apud Asiam, sancti ApoUinaris, viri eruditissimi

dum primis vocis elementis erasis, ultima etiam Jerapolitanx urbis antistitis et confessoris. De-
quandoque depravantur sic in prasenti, pro : mum in fine : Item, Helcnx rcginx. Diximus iiritns.

Malensi, existimo lectum fuisse Magensi. Vide x pridie in Auctariis natalem ejus esse xvm Au-
Februarii. gusti.
Antverp-Maj. In Britanniis civitate Augusta, Hagenoyen. Usuardinus quidem est, sed phra-
ntitnle sancli Auguli cpiscopi et martyris. Eodcm sim non nihil turbatiorem refert. In fine autem
ilir, sancti Moysctis vcnerabilis cpiscopi el confesso- perperam subnectit Item, sanctorum martyrum :

ris. Apul Asiam provinciam, sancti Apollinaris Theophili, Saturnini et Revocatx, Vide quae die Theopliili
el soc.
Jcrapolilams antistitis , vni eruditissinu , Vide prsBcedenti in Auctariis dicta sunt.
Acta. Victorin. In fine : Apttd Asiam, sancti Apolli-
naris Hieropolitame (nrbis) antistitis, vtri erudi-
Rosweyd. In Brilannia, etc, ut praecedens.
IteXoysetc Item.sancti Moysclis, qut primo quiilcm vitam soli- tissimi. Eodem die, snnctx Austrebertae viryinis
ex Adont.
tariam in eremo ducens, meritis et virtutibus ac si- el sancli Tbcodon martyris, haud dubie Heraclecn- Theodori.

ijnis, fuaebal per illum Deus, magnifice inno-

t/t/.T sis, unius et quatuor Megalo-martyribus. de quo
tncrat. Qui poslmmlum, petente Auvia Snrruccno- in Actis.

rum rcgiiia cpiscopus genti illius faetus, fidei ca- Matric-Cartus-Ultraj. Inter Moysetem et
tholicx custodivii intcmerata consortia, et geutem, Augulum, Moysen alium abbntem interserit, eura, Uoysetit
""eriw.
ctti dutus ftterat episcopus, cx tjrandi parte ad fxdcnt opinor, qui in vEgypto cum sex sociis marty rium
Christi couvcrttt, sic<itte in pacc qttivil. Ex Adone. consummavit. Hunc recentiores Martyrologi Scy-
Centvlen. Primo loco Augulum annuntiat thopoli in .Egypto perperam adscripserunt, cum

ex Yitis
 so MARTYROLOGIUM USUARDI.
ex Vitis Patrum, variis locis ab Henschenio hic Lucii, ex Hieronym. In Anglia, Odonis cpiscopi Odonis,

a pag. 46 recitatis, non Seythopoli, qua? Palre- el confcssoris. Ibidcm, Guillcrmi episcopi et confes- Guillcrmi.
stina? secunda? raetropolis est, sed in Schiti soli- soris.Vide de utroque indicem Prrctermissorum.
tudinr a grassatoribus barbaris, cum sex fratri- De Apollinare et Richardo, fere ut Editio Lu-
bus interemptus sit. Yide plura ex Cassiano, beco-col. Additur Amancii episcopi confessoris.
: .tmancii.
Sozomeno et aliis apud Henschenium collecta. Frindrudis virginis. Apolonii scnatoris martgris, Frindrudis.
Camberikn. monasterii S. Maria? Convent.ua- patris sanctce Apolonix, De his tribns vide etiam Apotlonii.
lium. Monasterio Altimlarenci (vult dicere AUovil- citatum indicem, et de ultimo speciatim in eodem
lariensi) advcntus $011^ lleienx imperatricis. De indice ix hujus.
eo agetur xvm Augusti. Molan. Binchii, Amoluuini cpiscopi et abbatis
Regin-Suec. subnum. 130: Fodcm dic samtee
, Lobicnsis. De Helena Belinum descripsit. In fine,
AustreberU Austrcbertx virginis, et sancli Tftcodori martyris. minori charactere: Eodem die, Rickardi regis,
et Tficodori
Vide supra. patris sanctac Walburgis, qui proptcr Christum lon-
Vatican. num. 5949. In Gallia, sanctcc Aus- gissimam pcregrinationcm subiit. In aliis editioni-

trebert<r virginis. Jam dixi spectare ad x. bus, sic incipit : Cominii, natalc saitcti Chrgsolii, Chnjsol».
Epitio Lubeco-Col. In prima annuntiatione qui huc vcnit a Marcello Papa ad prjcdicandum
fere pura, ad secundam, post maijnifice innotuit, missus. Ubi notandum quod recte hoc die colloce-
hsec subjungit Postquam vcro gentcm Sarraceno-
: tur, qui in prima editione postridie ponitur, cum
rum, cui cpiscopus fucrat factus, ad fidem Christi hac clausula, qui Dionysio notus huc vcnit. Sequi-
convertisset, ad eremum rediit, ct ibi cum sex ere- tur Binchii ex Laubiis, bcati Amoluini, cpiscopi
:

mitis barbaris occisus est. Quae hic confusasunt, et canfessoris. In Angliu, sancti Odonis, cpiscopi Odonis.
in Actis explican-tur. Sequitur : Apud Asix pro- et confessoris. Die septima, sancti Parthcmi, cpi- Parthenii et
Lucit.
vinciam, snncti Apolliiiaris, Jcrapolitanse urbis cpi- scopi Lampsaccni ct sancti Luct, in Storio Grx-
;

scopi et confcssoris, viri eruditissimi, Eodem die, cite. Marcianis, elevatio corporis sancUc Rictrudis. E/evationis
Rictrudis,
sancti Iiechardi rcgis, patris sancta Walburgx De Helena dictum est. Postea minutioribus litte-

virginis, qui omnia qux habuit proptcr Ckristum ris Apud Phrygiam, naialis
: beati numerosique
dimistt ft longissimam peregrinationem sumpsit, mtirtijra, pariterab univcrsa urbc quadam Christia- UnivertS
tandcm feliciter obiit. norum civium suscepti. Hujus auctoret duxexstitit urbis MV
Altera Belini editio. In fine : Eodcm die sanctze vir pictate ct religione clarus, Adauctus nomine :

Adventus
Ilclcnx corpuris advcntus, ad monastcrium AUovil- cujus in confessione Christi constantiam, omnis po-
Helena
larc, qus tnater Constantini impcratoris cxistcns, pulus sequens, cum mutieribus viri, cum pueris se-
ad hoc religiose vivcndo, pervenire meruit, ut sacra- ncs, cuni civihus civitus, injecto igne concremanlur,
tisstnur Crucis Donuni Nostri Jesu Christi ficret ita ut nullus penitus ex illa urbe, ctiam cum optio
invcntrix. Vide dicta superius. daretur, abscedcrct. Eodem die, civitatc Lucensi,
Anatholi
et soc. Greven. Item AnathoU, Ammonis, Statiani, Pichardi, regis, etc, utsupra.

VI Idus. Die 8.

Dtonysii et

M pud Armeniam minorem,

Eodem
idola perducentes, adorare cogebant,
vincula pedibus ejus innectentes
natnlis
die Alexandrias, sanctae Cointse martyris;

et

rendo supplicio discerpserunt. Civitate Corduba, sancti Salomonis martyris.

sanctorum

per plateas totius civitatis

Dionisii, Emiliani et Sebastiani.

quod cum
hanc pagani correptam ad
illa execrans recusaret,
eam trahentes, hor-

Ex Tornacen. Pulsanen.Albcrgcn. Danic. Muncrot. Grevcn. OXMolan.

YARIA LECTIO. Reliqui in textu Dionisii et Emiliani juxta Tornacen. Pulsanen. Munerat. etc.
Albergen. Danic. et Greven. pejus scribunt Dyonisii ; recte Molan. Dionysii ct Mmiliani. In
Pulsanen. spbalma est Juliani. Nomen martyris Alexandrina^ octodecim ferme niodis in Actis defor-
matum est. Greven. legit Coyntx; Molan. Cointlue; Tornacen. Conitx; Pulsanen. Chontee ; Mu-
nerat. Corinthx ;
praetuli lectionem Cointee cum Albergen. et Danic. quod Rom. parvi lectio sit, et
proximius ad Quintx latine accedat ; quod magis placet. De
quidquid aliter scripserit Ado : selige
voce ydola, alibi dictum satis. Munerat. male ponit coivectam, pro correptam. Pulsanen.sensum muti-
lat scribens execrasset, pro execrans recusaret, et vincula pedibus ejus innectentes omittens. Error Da-

nici in discerseruut, supposito p correctus est.

Dc pQSitiOlie
Saloinonu. Difficultas est circa positionem Salommtis, in qua pauci codices ab omnibus aliis differunt. Et in-
ter puriores quidem Marchianen. legit : In provincia Lusitana, eivitate Corduba ; brevius Rosweyd.
In provincia Lusitana, sancti, etc. His fere subscribitcodex Praten. dum ponit : Inprovincia Lusitaniee,
civitate Corduba. Atque hoc modo scripsisse Usuardum existimavit Castellanus. Cum vero objicerem
inepte tribui Cordubam, rejum Saracenorum sedem, regioni ab ea tam dissitse, respondit disparato-
rum connexionem non aliud probare, quam quod 1'suardus imperitus Geographus fuerit. Mihi vero
non suadetur auctorem ita impegisse circa provincias, quas oculis ferme suis lustraverat censeoque ;

proinde priora ea verba ad Usuardum non pertinere, atque adeo codices illos, a ceteris in eo discre-
pantes, inter puros connumerari non posse. Est prseterea in Pratensi augmentum aliud, de quo in
Auctariis agemus.

OBSERVATIO.
 MENSIS FEBRUARIUS. 81

rkBSERVATIO. Triura horum Armenorum martyrum pracipuaet

distinctiornotitiasumitur exso-
y apograplns Hieronymmnis, quie saltem patriam
lis
exprimunt, a Romano parvo pratcritam
Illalegunt: In Armema nunore, natalis Dionisii, Emiliani,
SaiaMani; istud, sola nomina refert Dionysii el
Sanctorum Diomjsu, .Emiliani.Sebastiam. Adopriorem fontem soc.
consuluit.eamque annuntiatinnem for-
mavit, quae ab Usuardo et Notkero fere ad apicem descripta
est. An prater nomina et provinciam
eorum certamine (nam martyres censentur) nobilitatam, de iis
quidquamcompertum sit. exBollando'
m Actis intelhges. Inspice etiam notationem Florentinii.
qua Bollandi opinionem magis confirraat
inter cetera solerter advertens, Acta sancti ^miliani
Mss. quae penes se habuit, corrupla in aliqui-
bus ila esse, ut vix sensus percipiatur imo, quod oculatissimum; Boilandum aufuqit, eadem, mutatis dum-
taxat nominibus, continere, qux apud Petrum de Natalibus
in vita sancli Pantaleonis marhjris proslant et
quod majus est, lisdem pene verbis ac illum conslrui. Ktoc ille,
quae an sufficiant, ut Jacobilli Acta'ex
opere nostro auferantur, in supplemento videbitur. In Wandelberti
versiculo defuit locus Seba-
stiano sic canit
; :

Senas Dionysius ornat et JSmilianus.

Cointam vel Quintam, fidelem mulierem, ex Rufino acceptam ego quidem non dubito. Sic de
ea pri- Coinu.
mus Ioquitur auetor Romani parvi Alexandrix, sanctx Cointx martyrU. Adonis encomiura ex laudati
:

Rufini verbis ferme contextum Notkerus integrum descripsit, Noster vix quidquam immutatum
reddi-
dit. Jam supra ad xxxi Januarii, dum de sene Metra ageremus, celebrem Dionysii
Alexandrini epi-
stolam citavimus, ex qua eadem Cointa lioc die, sequenti Apollonia desumptre sunt. Vide indicatum
ibi Ruinartii locum, vel potius fontem ipsum apud Rufinum lib. 6 cap. 31. Alia est aliorum Euse-
bii interpretatio. unde et varie apud Bollandum Coiirtae martyrium explicatur. An autem mrginis
tituluseiadscribipossit, incertumrelinquitur. — Salomon martyrCordubensisasoIo Usuardo refertur. Salomonis
nimirum quod recentiorem Arabica; illius persecutionis haberet memoriam; neque enim Salomonem
alium Cordubaj pro fide passum novimus. Ab aliis et a Romano hodierno ponitur xiii Jlartii cum Rude-
rico presbytero, ut in Actis videre est. Cetera, quae huc spectare possunt, in Variantibus dicta sunt.

AUCTARIA.
Praten. Prceter inserta verba, de quibus in Aquicinct. Romx, Pauli episcopi, Lucii et Cij-
Variantibus egimus, addit in fine : Vinduno, riaci. Eadem ubique phrasis ab altero in alterum
Pauti I iro- sanctiPauli episcopi et coufessoris.De eodemagunt transmissa.
dunentis.
plures alii codices Usuardini, sed modo tara di- Matric-Cartus-Ultraj. Incipit : Pauli epi-
verso, ut additamentum esse apertissime pateat. scopi et marlyris. Mengoldi, mililis ninrlijris. San- i;

Herinien. Post textum purum et integrum, ctm Helenx reijinx.martijris Constantiiii imp. Tum /;,

agit de eodem Paulo. sed hac phrasi : Yirduni, Diomjsii, etc. De Cointa et Salomone, nihil.

beati Pauli episcopi et monaehi, ipsius ecclesix re- Codex 3 Bigotian. sig. D. 9 : Eodem die, sancti Cuthmanni.
stauratoris ei rectoris. Cuthmanni. Nomen ab aliis aliter scribitur.

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovan. et Codex D. Le Mare, nota C. qui fuit Francis-
Edit. Ultraj-Belg. Sola voce a priori distin- can. Romx, Puuli episeopi, Lucii, Cijriaci.
guuntur, nempe quod post rectoris, adjiciant epi- Vatican. 5949 Solum adjicit Romx, sancti : Pauli.
theton, prxcipui. Pauli episcopi, ut habent apographa Hieronym.
MARCiiiAN.[et Rosweyd. Sic habent, ut in Va- Altemps. /n lcrritono Dolensi. sancti Jacuti Jacuii.

riantibus diximus, omni alio additamento caren- confcssoris. De quo vide Praetermissos hoc die.
tes, ita ut puris proximi sint. Monasterio Fiscanni, sancti Geuthmanni, Lemovi- Geuthmanni.
Antverp-Maj. In martyribus Armenis et in censis episcopi et confessoris. In Missali Gemeti-
Cointa (quam Conidam vocat) fere genuinus est censi pervetusto, dicitur Cutmanni confessoris.
de Salomone tacet. Et sic fere supra legit codex Bigotianus.
Centulen. In prima annuntiatione Usuardi- Strozz. et Medic : Item Romx, sanctorum Paulini
martyriim Paulini episcopi, Lucii Cijriaci. Item. et '"''
nus, sic prosequitur Sanctx Chointx virginis et
:
ct

martyris. Virdunis, sancti Pauli episcopiet confes- sancli Eventii vel Iventii episcopi ,i confessoris. Et Eoentii.

soris. Civitate Concordia (pro Corduba), sancti Sa- sanctx Helenx virginis. Paulinum hune, aliorum lielen* V.

lomonis martyris. Pauluin esse.satis constat. Quae sit llelena virgo.

Antverp. Max-Lubec. et Ugiiellian. Relato nescio.

Pautict soe. textu puro, subdunt: Romx, Pauli episcopi, Luci Editio Lubeco-Col. Nusquara Usuardo simi-
et Cijriaei. De qua trium Sanctorum conjunctione solum addit martyres de quibus su-
lior, in fine

vide Bollandum et Castellanum bic nimis quam : pra; nempe : liomee, sanctorumPauliepiscopi, Lu-
s;epe infra repetitur. cii el Ciriaci martyrum.

Bruxell. Solito purior. post disccrpserunt, in- Greven. Eosdem annuntiat et eodem modo.
terjicit: In Ilispania.civitate, etc. In fine Romx, :
Tum Ilem, Julii Papx, quem Ado et Usuardus
:
Jutii.

sancti Pauli episcopi el confessoris. Et sanctorum ponuni pridie I<lu> Aprilis, Eudoaldi, episcopi Luq- Eudoaldi.

duiiensis et confessoris .~est verosimiliter Chaguoal-

Lucii ct Ciriaci.

Hagenoyen. Ex Cointa Torrilam facit, cetera dus Laudunensis de quo vi Septembris. Pauli
Virdunensis episcopi ct restauratoris prxcipui.
puritati proximus. In fine autem Brixix (an non :

hcntii. Papix!) Ivencii episcopi et confessoris. Rnmx, san- Thyadghermi, episcopi seamdi Halverstadensis et Thyadgermi.
cti Panli episcopi, Luciiel Cyriacimartyrum. Vide confessoris, in Werdena qutescentis. Vide Bollan-
dum in indice Pratermissorum. Ivenlii, episcopi leenlu.
Scriptores de quibus supra diximus.
Bei.ini 1 editio. Coylx scribit, altera, Coriu- Papiensis et confessoris. Chunibaldi confessoris. Chunibatdi.

tluv. In reliquis eadcm aildit, quie Antverp. et Mengoldi militis. Gislarii presbyteri. De hoc et Wengotdi.
Gislarii.
Max-Lubecann. Chunibaldo, vide citatum iudicem. Ihienx Chri-
stianissimx
 82 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Helenir stianissimx reginx translatio. Ethujus et vitae hi- cata. In his porro ita habet : Eodem die, natale
translatio- sancli Nicetii episcopi Bisuntinict confessoris, prx-
storia dabitur xvm Augusti.
Molan. Rom.r, Pauli episcopi, Lnciiet Ciriaci. elur.r sanctilatis viri. Ipso die, depositio sancti

Ipso die, depositio sancti Pauli episcopi Virdunen- Pauli. etc. Die octava , saneli Meijnlo-martyris

sis, etr. Itcm Hoii, nalalis beati Mengoldi, gtoriosi Theodori ducis e.vereilus, de quo nos peridie.

Chrysotii. martijris. Natale, sancti Chrysolii, qui Dionysio no- Rom.r, Pauli, eto. Demum charactere minori : ln
tus Imc venit, o Marcello Papa ad prxdicandum Bithynia, beati Euijcnii, el Mari.r fili.v, de quibus Evgenti
el Karite.
missus. Sed hfec postrema in aliis editionibus Metaphrastes. Rejicitintur a Bollando ad xvn Ju-
correcta et ad priecedentem diem melius revo- lii, quia eo die Venetias translati.

V Idtts. Die 9.

k
ApoUoniH,
pud Alexandriam, passio sanctoe Apolloni» virginis, cui persecutores, omnes
primum dentes excusserunt, Deinde cum minarentur, vivam se eam incen-
suros, nisi cum eis impia verba proferret, illa paululum quid intra semet-

ipsam deliberans, repente manibus impiorum prorupit, et in ignem, quem

se e
Animonis cf
Alexandri. paraverant, prosilivit. Suevo apud Cyprum, sanctorum Ammonis et Alexandri.

TeUtim purum rcfcrunl soli codices Pvaten. Uerinien. Tornaccn. Munerat. Greven. el Motan. Plerique alii COdiCes
in eo potissimum excedunt, quod, sivecx Pratensi sivealiunde, textui adjiclant sanctum Ansbertum Uotliomagensem
eviscopum, ui brevi ex Auctariis cognosces.

YARIA LECTIO. Verum virginis nomen Apollouia est. non Appolonia, ut Muneratus, nec Apo-
lonia, ut Grevenus. Pro vivam sc eam, posuit Herinien. vivam eam se Greven. et Molan. eam se

vivum ; ubique recte et cum Adone, quem postremi ambo pressus etiam secuti hic sunt in interpo-

sitione vocis ageret, legentes : paululum quidageret, intra seinetipsam, etc. Ultro fateor id ad claritatem
conferre, verura codiees omnes tum Mss. tum excusi, ei lectioni plane repugnant. Pejus habet Mu-
nerat. paululum quidem, et e.rilivil pro prosilivit. Suevo diserte exprimunt codices passim, non Siieno,
ut vult Castellanus. Sievo in Tornacen; Sieno in Munerat. Sucvi in Greveno. rejicienda sunt. uti et
Avinionis pro Amnwnis apud prrcfatum Munerat. Alias Siicuo vel Sucno inftexiones vide in Actis,
ubi locum ignotum esse comperies.
Pi: Pratensi In ergrapho nostro Pratensi ad calcem apponitur : Fontenella, sancli Ansbcrli episcopi et confcsso-
cod.
ris.Sed cum ea verba a Sirmondo lineola subducta sint, noteturque illa ipsa in codice B, esse in
textu et ab eadem manu, signumest prsetenso autograplio adjecta fuisse atque adeo codicem illum ;

inter puros servandum putavi.[Potuitpriefata anriuntiatio px aliquo Hieronjmiano accipi priesertim

ex Lucensi, qui fuit olim sancti Wandregisili, ubi ejus positio recte signatur ; 7n Allo-monle super
Sambre. At quisquis codicem illum auxit, aliter annuntiationem formavit, et inde in alios codices
transiit, non ubique uniformiter expressa, ut ex Auctariis patebit,

Ajwltonix OBSERYATIO. Haec est admiranda illa Apollonia, provectx xlalis virgo et martyr inclyta, quam
die proximeprajcedenti, ex citato ibi Ruflni loco cura Metra seu Meirano et Cointa seu Quinta
iicceptam diximus, inde primnm extracta ab Auctore Romani parvi Alexandrix, Apollonix virginis :
;

selecto, opinior, pro ejus arbitrio, lioc die ad quem Ado rursus elogiura ex laudati Rufini versione
;

contexuit, a Notkero integre descriptum, a Nostro modicissirae imminutum. Et in hac quidem

Martyrologorum serie celebratur Apollonia, quae apud Hieronymianos codices, Bedam, Florum, Ra-

lianum, et Wandelbertum ignota est. Cur Sanctae hujus martyrium sub Decio collocet Baronius,
reque ac praecedentia Mctrx et Cointse, haud satis queo conjicere, cum furentis populi in Cliristianos
rabie, superstite adhuc Philippo, hsec contigisse planissime constet, ex laudata jam sa;pius Dionysii
Alexandrini ad Fabium Antiochenum epistola. Nos passionis causam et tempus assignavimus in
Tractatu nostro de Patriarcliis Alexandrinis num. 164, quse fusius explicantur a Tillemontio tomo
3 a pag. 293. Utrum prarter haec admitti possint Acta alia subinde conficta porro an secunda aliqua ;

Apollonia recte ad Juliani tempora revocetur, vide apud Bollandum, et hic infra in Auctariis Greveni.
Ammonis
Alexandri.
el — In apographo Hieronymiano Lucensi perperam divisa sunt Ammonis et Alexandri nomina.perin-
terpositionem citataj sttperius annuntiationis, sancli Asberti, pro Ansberti, episcopi. Reliqua utrum-
que conjunctum servant, Sueno, vel Suevo apud Cijpvum. Locum certaminis negligit Epternacense,
socios anonymos xx adjiciens. Ttt hos aliosque a recentioribus confusos, ad classes suas in Actis
reductos invenies, et nonnulla etiam in Florentinii notatione satis accuratc observata. Nobis certuni
est Usuardum ex Hieronymiano codice annuntiationem suam desumpsisse, in qua verosi-
aliquo
iniliter sic reperit, quemadmodum
in textu legimus nisi quod forte de suo alterum alteri antepo-
;

stterit. Rabanuij ex eodem fonte sua descripsit ; ex hoc Notkerus, et lti ambo diserte cum Usuardo

iegunt Suevo, editore ad raarginem per asteriscum indicante Soli, ut forte alibi repererat, unde
et verosimiliter in Romanum iiodiernum ea positio derivata est. De solo Ammone agit Wandel-
bertus, at cum tres synonymi hoe ipso die apud Hieronymianos recolantur, quem proprie velit, aliis
determinandura relinquo. Sic habet
Quinis Ammonem recolunt piavota beatnm.

AUCTARIA.
 MENSIS FEBRUARIUS. 85

AUCTAIUA.
Marciiian. Purus in textu, subdit : Ipso die, Matric-Cartus-Ultraj. Apollonis virginis et
sancti Ansberti Magnensis episcopi. Exesis, martyris, cum multis aliis : Dio:nysn episcnpi Dionysii
opinor. primis litteris, imperitus librarius ex Alexandrini, exhortatoris prxdictorum marttjrum. /tlexandrini.
magensis qu;e est postrema pars Rothomagensis Vide Observationcm.
efformaverit Magnensis, Non video id aliter
, Vatican. sub num. 5949 charact. Longobard.
posse intelligi. quod fuit olira Beneventanum,saepejamsuperius
Antverp. et Max-Lubec. Adjiciunt: Fonti- citatum. Primo loco habet : Natalis sancti Sa-
nelLr monasterio , sancti Ansberti archiepiscopi bini, Canosini episcopi et confessoris.
Rothomagensis et confessoris. Ughellian. Fontenellce monasterio, sancti Ans-
Pulsanen. Incipit : Apud Canusium civitatem berti, episcopi Rothomagensis et confessoris.
Apuli.v, depositio beatiSabiniepiscopi etconfessoris. Strozz. et Medic. In Oriente, (quidni in Me-
Apolloniam refert absque elogio. Tum Apud : rtdic?) sancti Savini episcopi. In Fontanella mona-
Cyprum, sanctorutn Ammonis et Alezandri. Eodem stcrio, sancti Ansbcrti, episcopi Rothomagensis et
die, beati Ansberti Rotomagensis ecclesix archiepi- confcssoris.
scopi. Edit. Lubeco-Col. De Ansherto, Paulo Vir-
Antverp-Maj. Ale.randrix. sanctx Apollonix dunensi, et Athenodoro, scribit ut supra. Infine:
virginis et martyris. Desunt textus reliqua, qui- Ipso die, beati Altonis confessnris.
bus substituuntur : ApudPontum provinciam, san- Belin. In utraque editionepro Ansberti, scri-
cti Athenodori episcopi, (ratris beati Gregorii, qui Amsubcrti. Prior habet
bit Suevo apud JEggp- :

Theologns cognominatus est. Fontanellee monaste- tum ; de quo vide Acta.

rio, transitus beati Ansberti episcopi. Omittit Greven. Octava Purificationis beatse Mariee.
OctavTt
quse alii clarius explicant, Rothomagensis eccle- Ammonis, Thomx et alioram xxxyii. Item, Emi- Punfic.
si.v, etc. liani. Confusa hic noraina ex Hieronym. Monas- AmmonU
et soc.
Rosweyd. In prima satis purus, addit : In terio Fontanellx, sancti Ausberti, episcopi Rotho- Emitiani.
Blandinio, sancti Ansberti episcopi et confessoris. magensts, cui cum puella nobilis nomine Angadri- Ansbertx.
(mmonii Apud Cgprum, Alexandri martyris, et Ammonis sina desponsata fuisset, et utrique cxhbatus magis
confessoris
confessoris. Titulus marti/rwaeque quadrat utrique. placeret, illa oratione impetravit, ut turpissima et

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovan. et leprosa efficeretur. Sed post a beato Audoeno Ro-
Edit. Ultra.i-Belg. Textui puro adjungunt thomagensi archiepiscopo, Christo consecrata, pri-
Eodem die apud monasterium Fontineltx, natale stinae pulchritudini est reddita ; Aushertitsvero, sub
sancti Ansberti Rothomagensis episcopi et confessoris. sancto Wandregisilo, abbate Fontanellce, monaclius
Albergen. et Danic. agunt de Paulo Virdu- prtmum, deinde ahbas factus, postremo, beato Au-
nensi, etc. doeno in episcopatu <lt<j>ie succedens, in pacequievit.
Centulen. Deest Apollonire elogium. Tura : In Britannia, TcgUiani confessoris. In Sibernia, Teijlliani.

In Ponto civitate Gncocvsarea, sancti Athenodori Trouani episcopi et confessoris. Apud Pontum Trvuani
episcopi, fratris beati Gregorii. Civitate Rothoma- provinciam, beati Atheuodori, episcopi ct confesso-
go, sancti Ansberti archiepiscopi et confessoris. ris, fratris beatiGregoriiNiceni. Altonis, confesso-
Bbuxell. Commemoratio beate et sem-
Incipit : ris. In Hibernia, Tarabatx
virginis. Hactenus

per Virginis Marix. (Octavam Purificationis, ni ambse editiones, mdxv mdxxi sed postreraa,
et ;

fallor, indicat.) In Apollonia modice interpolatus adjicit sequentia, plane apocrypha Eodcm die, :

Apud Cyprum, etc, utPuLSANEN. Sequitur:

est. sanctx Apolonix alterius, virginis et martgris, Apoitonix
Transtalio- Eodcm die, translatio sancti Ansberti, Rothoma- quam Julianus C&sar pro fide Christi, primum atteriui.
nis S ins- fecit virgis <\r<li, deinde equuleo suspensam, vi-
gensis archiepiscopi et confessoris, qui in monaste- in
berti
rio Altimontensi fuerat exilio relegatus, et apud vam jussit excoriari, ac <le carnibus ejus particu-

Fontanellam sepultus, et indeposteain Blandinium las scindi : ad ultimum post dentium atrocem evul-
Apud Virdunum, etc. Vide supra.
hac die translatus. sionem. gladio transverberatam, Christi martyrcm

HAGENOYEN. Elogio Apolloniae addit Et ip- : fecit. Vide Bollandum et Castellanum hic
sam solent invocare, dotorem dentium sustinentes. Molan. In I edit. FontanelLrmonastcrio, sancti

In fine : Item Fontinellse monasterio, sancti Ans- Ansberti archiepiscopi sanctx Gatliarum scdis Ro-
bertt archiepiscopi Rothomagensis depositio. Apud tkomagensis, In aliis sic habet : Gandavi in Bian-
Virdunum, etc. In Bavaria, Altonis confessoris, qui dinio, cx Fontanellae monasterio, saucti Ansberti,

abbas in Altenmnnster.
fuit sancLr Galliarum sedis archicpiscopi. In Hoyo,
Aquicinct. Ipso die, sancti Ansberti Rothoma- sancti Maingoldi, ducis et martyris, regis Hu- Maingoldt.

gensis archiepiscopi. tjotus Anglorum filii; quem in priraa editione

Victorin. et Reg. Suec. sub numero 130 : melius pridie posuit. Die nona, sancli martyris

Apud Pontum provinciam, sancti Athenodori epi- Nicephori. Est is qui Sapricio palmam pneri- Mcephori,

scopi. Canusia civitate, sancti Saviniepiscopi. puit.

IV Idus. Die 10.

natalis sanctorum martyrum Zotici, Hirenei, Jacincti, et Amantii. In Zo , w « MC

RomEe,
Oriente sanctte Sotheris virginis, ,
quae graviter et diutissime alapis cssa, &>«»*«».
.

cum cetera quoque poenarum genera vicisset, gladio martyrium consum-

mavit. Item Romse via Lavicana, militum decem. Apud Castrum Cassinum, sanctoe rnutum *

Tomus vi Junii. 24 Scolasticae

 86 MARTYROLOGIUM USUARDI.
scMastkx. Scolastica; virginis, sororis sancti Benedicti abbatis. In pago Rothomagensi, sanct;e
iimnbcrtx. Austrebertae virginis.

Texlus esl Prnlcn. Nnrrlrinn. Rosweyd. .-tntcerpirn. Max-LubeC Mitncrnl. Greven. . et Molan.

VARIA LECTIO. Scribendum erat Ireneei et Ryacinthi, ut correxit Molan. Sed cum nulli codi-

ces ita legerent, putavi servandam scrupulosius medii sevi lectionem. Munerat. pro Zotici, male
posuit Zonei; item Hyrenei, quod etiam habent Antverp. et Max-Lubec. In Praten. pro Jaeincti est
Jacinti. Amnncii pro Amantii communis multorum codicum error est. Soteris serihit Marchian.
omnes repugnarent. Sohis Pratensis habet Casinum, recte
cujus lectio prseferenda esset, nisi codices
opinor, sed reliqui omnes, ut in textu qui etiam concordant in Scolasticae, licet Molanus correxerit
;

Scholasticx. Rothomagensi est fere omnium, excepto Pratensi, qui etiam legit Austroberts cumMar-
chianensi et Greveno reliqui ut in textu solus Molanus scribit Austreberthee,
; ;

OBSERVATIO. Ex quatuor primis Martyribus aliqui cum Sotere aut Soteride in apographis
Hieronym. conjuncti, a Beda discernuntur uhi clarius et exactius expressa quatuor nomina.
;

Rom. parvum forte in orthographia a Rosweydo correctum (ut in Beda verosimiliter fecere Hens-
chenius et Papebrochius) etiam accurate scribit, quemadmodum et Ado, cui procul dubio ad elogium
materia defuit. Meminit idem Rom. parvum Soteris, positione non expressa, nisi quis copulativamV/,
adpriores Romanos Martyres putet adstringendam. Aliter sane Romani parvi textum accepit Ado, qui
graeca fortasse nominis origine deceptus, Soteridem primus in Orientem transtulit, atque in eo Nostrum
sequacem habuit. Xon item Notberum, inquit Castellanus, qui Rabanwn imitari maluit et antiquiores;
forte adverlens, verosimilius in Italia mnrtuam, qu.v sancti Ambrosii consanguinea fucrit. Non potuit
Anliquiores alios intelligere, prater Hieronymi apographa; at enim diligentiam hic suam desiderari
passus est, vir de cetero accuratus, cumNotkerus (sive unam sive geminam Soterem fecerit) ipsis-

sima Adonis verba hoc die ad apicem referat. Hoc Castellanum fallere potuit, quod annuntiationem
Notkeri legerit viii Idus seu vi hujus, hic verbis conceptam Iiomx via Appia, in ejusdem cicmite- :

rio, passio sanctec Sotheris virginis ct martyris. Qua; omnia, excepta ultima voce, ex Rabano accepta
ultro fatemur, ut nos ipso die ex Greveno diximus. Rursus Sotheris sacratissima virgo apud Adoneni
et Notkerum refertur xn Maii, ut ibi indicabimus. Dubitat hoc loco Florentinius, virone an mulieri
aptandum sit Soteris nomen item utrum bis eadem Virgo annuntietur, ut de Agnete factum vidi-
:

mus sed hsec alterius et disquisitionis et loci sunt. Laudatiunculam, quam ei Ado concinnavit,
;

Noster descripsit. Ne hic diutius immorer, videatur Bollandi commentarius, in quo ex Ambrosio
adducuntur, qua? ad veram Virginis laudem spectare possunt, aliaque ad ejus cultum pertinentia.
Ruinartius in selectis pag. 405 S. Ambrosii loca etiam producit. Castellamis in notisbrevitercolle-
git, quas curiosiora sunt pag. 600 et 601 Tillemontius autem cum Pancratio conjunxit tomo 5 a
;

pag. 259.
tlditum x. Sequitur, Militum deeem, qui in Romano parvo, Adone, Nostro, et Notkero, nudis solum nomini-
Scltotasticx. bus referuntur. — aNostroadjecta
Sc/fo/usdra est, quam ampliori encomio Rabanus et ex eo Notke-
Austrebcrts. rus exornant. — Sed quid de Austreberta soli Nostro nominata ? Dicam ingenue, non immerito me

dubitare, utrum ab Usuardo ipso fuerit posita, idque adeo, quod ejus non meminerint codices duo,
mihi certe aistimatissimi Heiiniensis et Tornacensis, non soliti hactenus praetermittere, quod Usuar-
di genuinum est, pnesertirn in Sanctis Francicis, sic ut conjectari nullo modo possim, quid scripto-
res movisset ad reticendam Sanctam alias notissimam, si in Usuardi autographo fuisset expressa.
Servanda nihilorainus fuit in textu, ne ex«rbitrio meo potius quam exaliorumcodicum auctoritate,
Usuardi simplicitatem videar definire. Quid versibus suis indicet Wandelbertus, dicat alius in-
terpres :

Sother, Irenxus et Scholastica vivgo quaternis

Eijregiapariter meritorum laude nitescunt.

AUCTARIA.

Jam dixi Hf.riniex. et ToKNAC. Austrebertae Etiam primum locum Scholasticse tribuunt, sed De Sehota-
non meminisse. Consentit et his Pulsan. in Usuardino textui lisec superaddunt Hujus ani- stica :
'

eo singularis, quod ordinem martyrum Romano- inaiu de corpore cgvessam, vidil suuctus Benedictus
rum interturbet, et pro Amantii scrihat Amai uu. in columbx spccie, cirli sceretu peuetrare. Qui
Tum sic : Item Romse, sanctx Sotheris virgi- tantce ejus gloriee eongaudens, Deo gratias veddidit,
nis. ejusque obitum fratribus denuntiuvit. Quos etiam
Antverpien-Max. Lovanien. Levden-Belg. protinus misit, ut ejus corpus ad monasterium de-
et Editio Ultbaj-Belo. In eo solum a puritate ferrent et in sepulcro, quod sibi prccpuraverat, col-
deficiunt, quod priino loco Scholasticam annun- locarent ; ut quorum mens una semper in Dco fue-
tient, atque in fine pro Auslrebertx, ponant Aus- rat, eorum quoque corpora nec sepultura sepavaret.
treberijx, quod et in nonnulis aliis codicibus legi- An ea conjunctio duret, alibi controvertitur.
tur. In Belgica editione deest nomen unius ex Centulen. Textui nonnihil abbreviato, sub-
quatuor primis martyribus. jungit in fine : Sauctonas, sancti Troiani episcopi Trojanl.
Ultraject. Leyden. Albergen. et Danic. et confessoris. Qua3 verba Antverp-Maj. etiam

posuit.
 MENSIS FEBRUARIUS
87
posuit, sed inter Seholasticam et Austrebertam. sancti Guilhelmi confessoris. Hic prius Dux
fuit De Guiltel-
Ceterum spectat Troianus iste ad xxx Novem- Aqttitaniorum et ultra modum flagiliosus, sed
post-
bris. ea dirino nntu compunctus, abbrenuntiavit
seculo
Bruxell. Elogium Scholasticae ex Ultraj. monachalem habilum assumens, faclus est servus
etc, hic relatum, ex parte mutilat, post secreta servorum Dei. Ilic cenlies per noctem et diem
penetrare, sic legens Qko viso, ipse rorpus sororis
:
genua ftectebal, transiens de activa ad contemplati-
ilefiinclx fecil ud suum monasterium deferri, el in vam vitam. Etiatn ad tatitnm perfectionem perve-
sepulcro quod sibi ipsi prxparaverat sepeliri. El
, nit, ut spiritu prophetm fulijeret. Qui postmodum
illud postea Cynomaimis translatum est. Sequitur corpnre
firntattis et sanquine Christi participatus
de Soteride, omissis martyribus Romanis. Tum migravit adDominum. Deihde in textu admixtum
de x militibus. Post Rothomitqensi, hsec inserit quod Soteris sub Diocleliano Augusto sit passa.
In loeo qui vocatur Pauliacus. Eodem die apud Sanctonas, S. Traiani episcopi et confessoris.
Eieuationis Nivellam, rlevalio sanctx Gerlrudis virrjinis. De- Belin. In secunda editione paulo correctior est
S Gertrudis
mum manu belgica recentiori : llem, in valle, in utraque primo loco annuntiat Natalr, satieti :

qux dicitur ad slalmlas Rodis, beati Guillermi con- Guillelmi confessoris, Ordinis eremitarum sancli Guitielmi.
fessoris.\Qui ex comile Pictavix ac duce Aquitanix Auiiustini. Videantur Acta.
feronssimo, factusest strenuissimx vitx eremita soli- Greven. Apud Sanctonas, Troani, episcopi et Troani.
dtssimns, oc miraculorttm patralor validissimus confessoris. Elevatio sanctx Gertrudis virginit.
Vide ha?c in Actis diligentissime et exactissime Guilelmi comitis Pictaviensis et confessoris, Qui
discussa. cum se ftaqitiis primo totum dedisset, et schismati
Hagenoyen. Plura de Scholastica admiscet Petri Leonis favrret, a beato Bemardo lerrifice
Alia, ile non adeo prohata. Sic loquitur post 'sancti Bene- correptus,tandcm ad cor rediit ferreamqtte lori-
Scholastica. ;

dirti abbatis : Hxc rectrix erat multarum sanctarum cam ad carnem indttens, austeram vitam duxit
virginum sanctimoniatiitm. Qttee quodam die, cum ac sui nominis ordinem initians, quievit in pace,
sanctus Benedictus ad eam visitandi gratia (venis- Ubique confusio ab Henschenio erudite sublata.
set) et mox recedere vcllet, pluviama Deo cum to- Molan. In Guillelmo Bei.in. descripsit. Dein-
nitritis obtinuit, et sic illitm (ille) cum ea invitus In Campania, natale sanrti Stjlviani episcopi et con- Sylviani
pernoctavit. Htijus animam in brevipostea de cor- fessoris. Ita scribit Rabanus ; Hieronym. et Not-
pore eqressam, vitlit Benedictus frater ejtts in co- kerus Silvanum nominant. Sequitur : Et Balde- Batdeguntlit
lumbx, elc. qundis abbatissx, quam aliqui invirum transfor-
Victorin. Pro Amantii, scribit Amarti. In fine marunt. Editiones alia; incipiunt In stabttlo Ro-
:

ut Centul. de sancto Trojano. dis, natale sancti Guilielmi, etc, ut prior. Deinde
Altesips. in Anglia auctus : Ipso die, sanctx Arrmtis, depositio sancti Siqonis, ejusdem civitatis Sigonis.
Vivinihv abbatissx. prxctarce sanctitatis episcopi et confessoris, tempore
Strozz. et Medic. Primo loco : In partibus Clotarii rrqis. Die decima, sancti martyris Chara- Chttratamjn
Tuscix, loco qui dicititr Pauliacus, transitits sancti lampi. De Silviano et Baldegunde ut supra. Deni-
Gnitietmi.
Guilielmi, eremitx et confessoris, maqnx sanctitalis que litteris minutioribus : Dordraci, sanctx Surx Surie vcl

ct qloriosis miraculis viri. virqinis et martyris commemoratio, nomine S»- Soteris

sttb
Dordracewt-
Codex Montis Sancti. Sanctonis civitate, de- teris, qttod latine interpretatur salvatrix. Videatur
Trojani et positio sancti Troiani episcopi et Baldeijundis abba- Bollandus hac die. Certe non satis evincit Castel-
Buldcguudts.
tissx. lanus, Suram hanc seu Zitwardam Dordracenam
Editio. Ldbeco-Col. Scholasticam primo loco cum Soteride Romana vel Orientali confunden-
refert ut Ultraj., etc. Sequitur : Eodem die, dam.

III Idus. Die 11.

Eodem
Apud Lugdunum,
Nantonense,
castro
natalis sancti Desiderii episcopi et confessoris.
sancti Severini abbatis monasterii Agaunensis, cujus
die ntsUem.
seuerini.

precibus cultor Dei rex Clodoveus a diutina infirmitate sua liberatus est.

Alexandrioe, depositio sanctae Eufrasioe virginis, quaj in monasterio virtute abstinen- Bufra^
tiffi et miraculis etiam claruit.

Ua Praten. Herinien. Tornacen. Manhian Antverp-Maj. Pulsanen. Mtunerat. Greven. ct Dlolan.

VARIA Tornacen. scribitur Laudonensi, pro Nantonensi, pejus in Munerato.

LECTIO. Male in
Nannetensi nec bene Greven. Nautoniensi, Molan. Nantmiiensi. Praten. Marchian. et Munerat. Ie-
:

gunt Acaunensis, Antverp-Maj. Agaiiensis, Pulsanen. Athaunensis, Greven. Awjaunensis, meliusin tex-
tu. Prsetensum autographum scribit Flodovehus vel Flodovechus, aliuscod. Pratensiset Antverp-Maj.
Flodoveus, item Herinien. Pulsanen. et Greven. At Munerat. opinor errore typothetae, Clodoneus ; vera
est aliorum et textus lectio. Pulsanen. et Antverp-Maj. omittunt Rex Marchian. pro dintina habet diu-
;

turna ; Antverp-Maj. simpliciter ponit, ab infirmitate sua liberatusest. Reliqui in textu, Eufrasix, ex
omnium codicum consensu, licet Tornacensis rectius legat Eufrosinx, ut in Observatione latius expli-

cabitur.

OBSERVATIO.
 88 MARTYROLOGIUM USUARDI.

OBSERVATIO. Usuardus lioc die Sanctos praterit, qui apud Bedam et Adonem diserte exprimuntur.
Ille CaUoceri et Partlienii meminit, atque ex ipso Rabanus ; liic Simplidis Viennensie, quorum
nemo a Nostro commemoratur. Id autem cum Castellano potissimum demiror, cur Ado, in produ-
cendis ecclesise susc Sanctis prasulibus alias, et hoc ipso die, tam liberalis, cur, inquam, illustrem
illum Dcsiderium ejusdem ecclesise decessorem suum non annuntiet, a Beda diserte positum : Eodem
die Lugduno, Dcsiderii episcopi ? Nec obest Rabani silentium, cum Bedse textus ex Wandelberto con-
firmetur. Displicet quidem positio neque omittendus erattitulus martijris, merito ei ab aliis adscriptus
utpotequi famosa; Brunechildis jussu, primum exilio multatus, deinde Prisciniaci, non I.ugduni, lapi-
dibus cbrutus, fuste percussus et necatus est, ut fusius ex ipsiusmet Adonis relatione narrat Notke-
rus xxiii Maii, hodie translationem commemorans. Hic a nobis quajritur, an neutro die ab Adone
consignatus sit : cum utroque a Rosweydo in appendicem rejiciatur ? In varias partes se versat Cas-
tellanus, sed tandem in Corollario ad finem voluminis, ex Notkeri verbis xxm Maii, se elicere pu-
tat, quod Ado in Martyrologio de eo plane non merainerit. Verba Notkeri sunt : De quo quia vcnera-
bilis Pater Ado, ejusdem ccclesuv nostra cetatc pontifex, ulpote in prssentia posito, et ob id suis in cunctis
notissimo, oliquid speciale dicere superfluum existimavit. Quanti momenti sit ista ratio, judicent alii :

ego certe Notkeri hodiernum textum vere Adonianum nihilominus crederem, nisi me Usuardi silen-
tium prohiberet, qui soliti ductoris sententiam non neglexisset, si eam in ejus Martyrologio reperis-
set ; confessoris praiterea titulum Bedre verbis certo non additurus, ubi tam aperte martyrio corona-
tus declaratur ; quemadmodum et Florus xxm Maii pronuntiat, ut ibi proprio loco dicetur. Ne hic
longiorsim, videantur Acta, prsefata illadie xxm Maii.inquibus res tota operosius deduoitur et il-

lustratur. Wandelberti versus ex Bedse textu hoc die clarissime profluunt

Ternis liinc Desulerius Lugduna coronat
Mwnia : Partemio et Calocero Roma refulget.

Severini abbatis Agaunensis, miraculis clarissimimemoria in nullis antiquis Martyrologiis repe-

ritur eum primus Noster suo inseruit. Cur autem Clodovei nomen passim in Flodovei vel Flodovcltt
;

transformatum sit, non est operse pretium indagare. Vitam ejus ab anonymo scriptam et in Actis
editam, interpoiatam esse fatentur eruditian primigenia a Mabilione i sec. Bened. in appendice
;

Eufrasix. pag. 5GS vulgata, omni nasvo immunis Supplemento examinabitur. Euphrosynam cum Usuardo
sit, in —
retulimus supra Kalendis Januarii, desumptam ex Adone cujus elogium inter Auctaria invcnies.
Bollandus, ut ibi diximus, inter Praetermissos in hunc diem rejecit, Castellanus ad xxv Septembris.
Hic autem Romanum parvum, ex ipso Ado, non Euphrosynam, sed Fuphra- et ex utroque Noster,
siam memorant. Ex elogio colligi videtur, et
ex aliis probatur, eamdem sub utroque nomine latere
Sanctam. Unde Rom. hodiernum i Januarii recte Euphrosijnee aptavit, quod de Fufrasia Ado et
Usuardus hodie posuere. Vide qua? ibi in Observatione dicta sunt. Nec sane diversa est, qua? xxv
Septembris apud Gracos colitur, quo die verosimilius obiisse censenda est, magnis illis laudibus
ornata, quae in Actis fuse enarrantur. An satis sincere et vere, dubitant eruditi non pauci, inter
quos Tillemontius tomo 10, pag. 50, quorum argumenta in Supplemento Februarii accuratius excu-
tientur.

AUCTARIA.
Antverp. et Max-Lubec hoc die Sanctos sed erasa est pars superior f, unde quod supe-
referunt, qui a Nostro sequenti ponuntur. rest, format c), a sua infirmitate liberatus est. Alc-
Saturnuti Ita habent In Africa. sanctorum mdrtyrum Sa-
: xandriA', sanctx Eufrasis virginis.
et soc.
lurnini presbyteri, Dauili (Dativi) Felicis, Apulei Bruxellen. Incipit : Apttd Viennam, sancti
ct sociorum corumdcm, qui jmssi siint pro Cliristo Simplicidis episcopi ct confessoris. Tum de Severino Simplicittis.
sub Anolino proconsule. Apud Lugdunum, Deside- pure. De Eufrasia vero ut Antverp. supra.
De Eltjrasia. rii episcopi. In Alexandria, depositio Fuphrasix Hagenoyen. De Saturnino, Davito, etc, cum
virginis, quee in monasterio, ut illius vita docet, Antverp. Adjicit tamen in fine, ei Juliano impe-
mira abstinentia , (abstinentise virtute) virtute et ratore. Reliqua fere coha?rent cum textu. In fine :

miraculis claruisse cognoscitur DeSeverino tacent. . Item, Yntiui.T oirginis. An SolinUe°

Rusweyd. Penultimo, loco textui inserit Ro- : Victorin. et Codex Reg. Slec. signatusnura.
Caloceri ci mae, Calocera ct Partenii ntartijrum. Pro Eufrasix, 130. In fine : Ilem, sancti Amasii episcopi ct eon-
Partenii.
scribit EufraxLv ; cetera satis purus est. fessoris. Nec in Actis, nec in Prastermissis est.
AnTVERP-M.\X. Ul.THAJECT. LliYDEN. LOVA- Vatican. num. 50-19. Cainpanuv, sttncti Ca-
nien. Alberg. Danic. et Editio Ultraj*Belg. strensis, episcopi ct confessoris. Romx, Caloceri ct Catoceri t i

Fere similes sunt duobus primis, sic habent Iu Parlhenii.

: Partenii. Coluntur duo postremi xix Maii.
Africa, sanctorum martgrtim, Suturnini, Daniti, Ughellian. Initio habet : In Africa, sancto-
Fettcis presbtjtcri, Apulei et socioritm corumdcm. rttm inarlijrum Saturniui, etc, ut in Antverp.
Qui passi sitnt pro Cltrislo, sub Jutiuno imperatore, Altemps. Monasterio Glascoviensi, sanctiBele-
Anolino proconsule. Sequitur de Desiderio, pure. sii martyris. Quis hic sit, nondum Iicuit invenire.
Tum : Alr.raudri.c, depositio stinct<c Fiifrtisiuw vir- Strozz. etMEDic. Item,sancti Caloceri ttrcltic- Catoceri
ginis, quee in ntonastcrio, ul illitis vita docet, mira Vide Henschenii comment.
piscopi Ravcnitensis. liavenn.

abstinentis virtute ct miraculU clarttisse cognosci- Editici Lubeco-Col. Incipit a Severino. Dein
tur. In omnibus etiam prajtermittur Severinus. de Saturnino cum sociis, et de Eufrasia, ut su-
Centulen. Aputl Lugdunum, snncti Desiderii pra. Diem claudit : Apiul Vicnnttm, sancti Sin-
episcttiji ct confessoris. In pago Vastinensi, castro niplidis episcopi et confessoris. Lege Simplidis.
Mtindonis, satieti Severini ttbliatis Agau-
monasterii Belin. Incipit a Saturnino ut Antverp. De
nensis, cujus precibus cultor Dei rcx Francorum Dcsiderio, pure. Pro Enfrasiie seribit Euphro-
Clodoveus (videtur antea positum fuisse Flodoveus, sinx. In fine : Castro Nanthoniense, etc.

Greven.
 MENSIS FEBRUARIDS.
Gkeven. Ex corrupto Hieronymi textu, haac Molan. In Africa, sanctorum martyrum Satur- Satumini
ItimUam, manca et confusa miscet In Camimnia, Basiliani,
: niiu presbyteri, Dalivi, Felicis, Apuleii et sociorum
Jmantii.
Amanlii. In Africa, Vicloris, Fclicis, Januarii, corum : qui passi sunt pro Cliristo sub Anolino pro-
lictoris, etc. In Apamia, Basitiani. Penis, Vide
Zotici, Herenei. consule. Haec in editionibus aliis prastermissa
Eciani.
Bollandum, et Florentinium. In Hiliernia Eciani , sunt, solumque additur Arvernis, sancti Deside-
: Daiderali.
episcopi et confessoris. Ibulcm, Solinix virginis. rati, cpiscopi et confcssoris. Vide Acta.

Prid. Idus. Die 12.

Hispaniis, natalis sanctae Eulaliae virginis, quam constat tempore Diocletiani Eutatut.

Inimperatoris, gloriosam martyrii accepisse coronam, civitate Barcinona. In

sanctorum martyrum Saturnini presbiteri, Dativi, Felicis, Apelii et
Africa, s u(u ,„i,i,

sociorum ejus, qui passi sunt pro Christo sub Anolino proconsule. Apud Alexan-
driam, Modesti et Ammonii infantum. 5S!S«i«I

Sic legunl Pratcn. Herinicn. Toruacen. Marchian. Muncral. Qreven. et Molan.

male scribitur uti et Daviti inHeriniensi. Po-

VARIA LECTIO. Hyspaniti in Marchian. et aliis ;

sui in textu Apelii ex Praten. Marchian. et Greveno. Herinien. et Tornacen. habent Apeli,
Munerat. Molan. Apulcii, verum nomen infra adjiciam, quod Molanus recte posuit in alteris
Pellii.

editionibus. Sociorumque in Munerato, pro et sociorum, levis mutatio est. Herinien. legit sub Juliano

proconsule. In Auctariis pridie vidimus, Julianum imperatorem, perperam cum Anoliiw conjunctum,
fortequod codices quidam antiqui pro Anolino scripserint, Juliano. ut hic Heriniensis posuit. Mar-
chian. Munerat. et Molan. habent infantium, quod postremus in aliis editionibus correxit.

Beda inter antiquos Martyrographos, Eulaliam Barcinonensem aut ignora- Eulatit.

OBSERVATIO. Solus
vit, aut saltem in sacros Fastos non retulit. Ceteri eam annuntiant; nullus tamen satisdiserte

martvrii rationem exprimit, eo modo, quo in Romano hodie exponitur. Qualiter ab

Emeritensi, quae

X Decembris colitur, Eulalia hsec distinguenda sit, quseque ad utriusque Acta seorsim pertineant,

vide sis apud Bollandum in Actis. Ado illam a Romano parvo mutuatus est, de aliis etiam loquens,

quos TJsnardus suis potius diebns solum censuit nominandos utpote qui Iicet eadem
Daciana carni- :

Plura de virginibus synonymis dicenda

ficina, non eodem tamen die martyrium consummarunt.
illis

nisi locus proprius superesset X Decembris, ubi de celebriori illa Emeriteusi. a Prudentio
erant!
remitto, solos
apud Ruinartium pag. 496 et seqq. egregie laudata, sermo recurret, quo cetera
hic

Wandelberti in Barcinonensis honorem versus subjiciens :

Eululi.r festitm pridie sanguisque coruscat

Urbs Bareinon e.cimia qua martijrc ijaudet.
Hic denuo notandum, ab Adone rcferri Damianum, quem Noster pratermisit, raro, ut nuper dixi,
exemplo. —
Sutiirninus et socii nec ab Hieronym. nec a Beda, nec ab antiquorum
ullo ante Usuar- *»'™;»
|;

quatuor ha;c nomina consignavit, non expressis aliis quinque et

dum memorantm-. Primus ipse
quaaraginta, de quibus iu Collatione Carthaginensi, ab
Augustiuo recitata, unde eos Nostrum ac-
pratulerint recentiores Mss. codices et Romanum
cepisse opinamur. Cur diem prscedentem, huic
pridie Idus Februarii quasstionem, diserte affirmat Augustinus,
hodiernum, nescio : certe institutam
certum est nullum ex his
atque Actorum proconsularium titulo dies idem clare exprimitur, unde
in
coronam adi sint, nusquam traditur.
martyribus ante eum diem passum fuisse quo autem vere
pti
;

admonitione pag. 408, ahbi exa-

\n ex his aliquos recte ad certos dies referat Ruinartius in prasvia
priefatione et conclusione a Donatistis
minari poterit Acta ibi reproducit laudatus auctor, dempta
invenies apud Baluzium tomo 2 Miscell. a pag. 56, primam
apud Hensche-
assuta quam utramque
etiam Tillemontms tomo 5 a
nium in Actis, ubi ejus commentarium et notas consule. Videatur
supersint, nihil Actorum purttati officiunt. Porro
pag. 231 Si qui forte nccvuli a Donatistis immixti
.

quUn Mss. Apelus, Apelius, .'t Apuleius vocatur. potius Ampelus vel Ampelius dieendus videtur. Ce-
tera vide superius, et in notis Castellani, atque in Auctariis diei prseteritas. Inter Modestos non- Mi'Ui\<n a
jimmonti.
—
de quibus alibi. Modeslus et Ammonius ab Adone accepti
milla in Rom. moderno notanda sunt,
sunt qui ambos infantes appellavit, quales
non dicuntur in Romano parvo. Hieronym. apographa
addens, Damiano in Africaeos conjnngit. Usuar-
non satis distinguunt. Rablnus Zoticum infantibus
De classe martyrum, a qua Modestus et Ammonius
dus Adonem, absque ulteriori examine, sequitur.
avulsi sunt, videndi Bollandus et Castellanus.

AUCTARIA.
prima annuntiatione de Auctariis xxvm Februarii. Et tn Alexandria,
Pulsan. Dcficit in
purus. Ammonii. ete. Niliil de Eulalia. De Saturnino.
sancta Eulalia , in ceteris
Antverp. et Max-Lubec. Incipiunt : Natale etc. egerunt pridie.
irii et
Antverp-Maj. In prima Adonianus, sic ha-
S. Macharii, ct S. Ruffini et S. Justi. Vide in

bet :
 00 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Eulalut ex bet : hi Hyspaniis, sanctee Eulalix virginis , et ex genuinis eorum editionihiis non habuit. Ex
idone
martyris , qnx passa esl tempore Diocletiani im- Beda? oetate perspiciet, quod Gregorii II memi-
peratoHs, sub prxfecto Hispaniarum Daciano; nisse non potuerit. In Adone Mosandri ponitur;
quandc- sub eodem apud Barcinonem, sancium Cu- rectins, opinor, a Rosweydo in appendicem re-
cuphatum, et apud Gemndam, sanclum Felicem, jectus. Sequitur in codd. Modesti, etc. In fine :
Maeant
gloriosas constat martyrii accepisse coronas : scrip- Eodem die, uattttc sanctorum Macarii, Rufini et et sve

tum in passione sanclx Lcuehadix. De Modesto et Justi.Deest in omnibus Eulalia Barcinonensis.

Ammonio, scribit, inartijrum infantuin. In fine : De Saturnino et sociis egerunt pridie.
hi Afriea, passio saneti Damiani militis. Brixeli.en. In Eulalia interpolatus, secundo
RosrwEYD. Hodie obscurior et confusior est. locohabetde Damiano, ut Antverp-Ma.i. Satur-
En ejus textum Jn Hispaniarum, sanctx Eula-
: ninum et socios, passos ait sub Juliano imperalo-
lix virginis; quam constat tempore Diocletiani un- re. Sequuntur infantes Martyres. In fine de Ma-
peratoris gloriosam martyrii accepisse coronam civi- eario, Rufiiio, et Justo, ut supra.
tale. vult dicere Barcinonensi. Tum : In Afriea, Hagenoven. Primo loco annuntiat Eulaliam.
Damiani militis.et sanctorum mariyrum Saturnini, 2. Gregorium, ferme ut codices medise notae.
Jllillllll
etc. In Alexandria, Juliani martyris et aliorum 3. Macarium et socios; reliqua ut in laterculo.
et soc ik
xvni sociorum, vel Sanctorum. Ibidem, sanctorum Victorln. et Reg. Suec. num. 130, et Vati-
Quiriaci Modesti et Ammonii infantium, et sanctorum Qui- can. num. 5949. In fine In Africa, pas.sio san-
:
et timpticii
riaci et Simplicii marlijruni. Vide hsec in Actis cti Damiani martgris.
distinctius explicata. Uoheli.ian. Incipit : Natale sancti Macarii, el
Centulen. Solitus abbreviator, sic paucis sancti Rufini, et sancti Justi.
complectitur omnia, et aliquid superaddit : In Altemps. Item apud Oxoniam,translatio sanctcc Transtatio-
Hispaniis, sancUe EnlaUx rirginis sub pr.esule Fredeswidx virginis. Remittenda ad xix Octob. nis Fredes-
wxdx.
Daciano. In Africa, sanctorum martijrum Salur- Strozz. et Medic. Item. sancli Gregorii Papx
uini presbiteri, Datiri, Fclicis, Apeli et sociorum IV. Hic constituit festum omnium Sanctorum anno Gregorii II .

eorumdem. Ale.ranilri.r, Modesti et Ammonii, mar- dcccviii. Pe hujus Pontificis cultu, nihil legi
lyrum infantum. In Affrica, sancti Damiani mililis. hactenus. Manifestus in annis errorest. Sed haac
Antverp-Max. Lovanien. LeyDen-Belg. et alia ad eam rem proprie spectantia, suo loco
et Enirio Ultr.u-Belg. Ita ordiuntur : Rontx, discutientur.
Gregoru PP. sancli Gregorii secundi, qui nonagesimus Editio Lubeco-Col. Idemhabetdiei exordium
secun-
ilus postbeatum Petrum, natione Syrus (male liic cum Ultraj., etc. Tum sequitur Apud Alexan- :

confunditur Gregorius II cum successore syno- driam, natalc sanctorum martyrum ModestietAm-
nymo) sedit aniiiis decem, menscs oclo, diet qua- mouii infantum. Item in Alexandria, natale sancto-
tuordecim, Lconis et Constanlini imperatorum rum mnrlijrum Macbarii, Rufiui et Justi. In Africa,
tempore. Idem ferme hahent initium Ultraj. passio saucli Dainiaiii mililis el marlijris. Ipso die,
Leyden. Alberg. et Danic. qui addunt insuper natale sancti Livini episcopi et confessoris. Item
ex aliquo fortasse Adoniano codice Ilic vir ca- : commemoratio sanctx Eulalix virginis et marlyris.
stus, ei divinis Scripturis erudilus, in Germania
iii
Belin. De Saturnino et sociis, egit pridie. In
verbum per sanctum Bonifacium episcopum
salutis Eulalia purus est. In Alexandria, Modcsti, etc.
prxdicavit. Qui etiam quadragesimali tempore, fe- Item, Macharii Ruffiiu et Jusli.
ria V jejunium celebrari constituit; et ipsius diei
Greven. Translatio tertia beatx Barbarx, vir- Translatio-
ad Missarum solemnia officium, cumanlea non fie- ginis et martyris nis 3. S. Bar-
; scilicet a Roma. ad Placentiam,
ret. pro majori parte sumptum de Dominicis, ordi- barit.
In Africa, Damiani militis et martyris. ltem ibi-
Dtuniiini.
navit. Postrema hoec ex Anastasio Bibliothecario bidem Juliani, Donati, Eraclii, Zotici. Ludani Juliani el
sumpta, non pravam consuetudinem priorum confessoris. In Ale.randria, Quiriaci et Symplicii soc.
temporum non jejunandi feria V Quadragesimse, Luaani
martijrum. Macharii, Rufini, Justi martyrum. Quirinei el
ut putavit Bollandus, sed statutum tunc Eccle- Ipso die, sancli Livini episcopi et confessoris soc.
an Livini ;

siae ritum ostendunt, ut habes apud Walafridum

non Licinii ? Vide Bollandum inter Praetermis-
Strab. de rebus ecclasiasticis. cap. 20. et apud sos. Hic refertur die sequenti. De Livino
agetur
alios ob justas causas, quibus cessantibus, fe-
; xn Novembris et eodem die de Lebuino.
;

riam illam Gregorius II in aliarum ordinem re- Molan. Item Macarii, Rufini et Jusli. In
degit, ut dicemus in Supplemento ad Notam cap. Africa, passio sancti Damiani rmlitis. Tum minu-
2. num. 10. pag. 703. Vide interim quae copio- tiori charactere : Susannx matronx sanctissimx,
sius disputavit Papebrochius noster ad hunc
qux in Daniele legitur. In postremis editionibus,
Pontificem, qui ab aliis refertur die sequenti.
omissis Macario, etc, incipit a Damiano. Tum :
At ex calculo Papebrochii ohiit xvn Januarii. Die duodecima, sancti Patris Meletii arcliiepiscopi
Ucletii.
I
Contra sentit P. Simon Motherius in adjecta Antiocliix magnx. Demum minoribus litteris
Item :
xjii Febr. nupera suse versioni gallicae Martyro-
Constantinopoli, sancli Antonii, magni inler Dei Antonii.
logii Romani notula, ubi vult obiisse xi Januarii.
Ponlifices, et admirabilis inter Patriarchas. Est is
Quod vero Bedam et Adonem ibi citet Motherius qui in Actis cognominatur Cauleas.

Idibus.
Die 13.

Natalis sancti Agabi prophetse apud Antiochiam, de quo beatus Lucas in Apo- Agabi.
stohcis Actibus scribit. In Militana civitate Armeniae,
sancti Poliocti mar- Potyeacti.
tyns, qui latine interpretatur multum
orans. Civitate Andegavis, sancti Lizinii.
Lizinii episcopi, venerabilis sanctitatis viri.

Ex Praten. Btrinien. Tornacen. Harchum. Putsanen. Nuncrat.

Greven. et Uolan.

VARIA
 MENSIS FEBRUARIUS.
g,
VjTA IA LECTIO. Pulsanen. inoipit Apud Antiochiam. Monerat. : ira aclite Aposlolorum ; vera
T Usuardi lectio est ,in textu. Militma et Po/toc/i scribunt oranes, exceptis Tornacensi,
Po- qiii
lieucti, Munerat. Policeti, et Molan. Polyocti. Notum estverum noraen Polyeucti.
Sphalmatypogra-
phicum est in Munerato, militum oratu pro multum orans. Herinien. Munerat.
et Molan. habent Lu-
cinii, Pulsanen. Licinii, utrumque sub disjunctione
admittunt Acta, ubi modi alii adferuntur pra- ;

ferenda aliorum lectio, utmihi quidem videtur.

OBSERVATIO. De Agabo nihil tradunt Hieronymiana apographa, nihil etiam Beda aut ejus
se- {gabi
quaces. Primus ejus meminit auctor Romani parvi, his verbis Agabi
prophetx in novo Testa- :

mento, apud Antiochium. Hsec paululum explicans Viennensis, loca gemina

ex Actis Apostolorum ad-
ducit, quibus Agabum vaticinatum constat recte ab Henschenio
explicata. Noster, prateritis texti-
bus sacris, cetera ex Adone descripsit Notkerus paucis addidit, famem et Pauli captivitatem
;
ab eo
pradictas. —
Ex eodem ipso Romani parvi fonte hoc die procedit Polyeuctu», sic ibi signatus In Mili- :

tanaArmenUe, stinctiPolyeuctimartyris. Ado solam interpretationem nominis adjunxit, ex quo Usuar-

dus et Notkerus sua desumpserunt, sed immutata nonnihil orthographia, de qua in Variantibus dictum
est. Quot raodis depravatum sit Polyeucli nomen, jam in superioribus abunde patuit, dum toties
et
pluribus diebus recurrit, incerto etiamnum quo vere colendus
Contendit quidem Castel-
die, sit.

lanus, ex Hieronymianis apographis eum, martyrii corona donatum vn Januarii at quid si ex eisdem ;

codicibus arguatur pro xiv Februarii, quo diserte exprimitur seque ac vn illa Januarii ? Consula-
tur Florentinius utroque loco, et Hensclienii commentarius lioc die. Videantur etiam Acta ipsa, a
laudato Henschenio edita et illustrata, ex quibus sua deprompsit Tillemontius tomo 3 a pag. 424.
An illis puriorasint, quae in Lectis tnumphis pag. 185 pridem pollicitus est Combefisius, tamquam a
Nearclio S. Martyris amico composita, necdum licuit definire ; licebit, si aliquando in Iucem produ-
cantur. — Solus Usuardus, inter antiquos Murtyrologos, Lr.inium Andegavensem in sacras tabulas re-
tulit, cujus vitas binas raultum probatas edidit Bollandus, ab aliis subinde gallice versas. Scripsit
ipse Licinii vel Lucinii ; ego Li»inii vel Le-Jnii malim, uti ex codicibus in laterculo exbibui ; ex qua
infiexione rectius videtur deduci gallicum nomen Lezin , vel forte vice versa. Natalem ejus
statuit Castellanus iNovembris. Wandelberti versus ad textum hodiernum non pertinent, cum
agant de Juliano et Basilissa. Vide ix Januarii.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Natale beati Agabi prophctx in et Confessoris, qui eremum primo petiit, et m eo
novo Testamento , apitd Anliochiam. In Mi- multis annis perduravil, et senex ibi factus, inpuce
litana civitate Armenix, natale sancti Poliocti, quievit. Imo et multis miraculis claruit.
etc, pure. Andegavis, sancti Licioni episcopi etcon- Aquicinct. Post textum subdit : Lugdunis,
fessork, cujus corpussacrum crebris honoratur mira- sancti Stepliani episcopi et Juliaui. Pom.r, Grego- Ctrgorn IV.
culis. rit IV Papx, qui rexit Ecclesiam aiinis sedecim,
Stephani. Roswetd. Incipit : Lugduni, Stepliani episcopi etc, ut pridie deGregorio II dictum.
et confessoris. Sequitur textus purus, cui in fine, Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130.
Ermonhildx. adjicitur: In Britnnnia, sanctx ErmonhUdsevirgi- In eo a priori differunt, quod Gregorium recte
nis. Ermenildee reginie Merciorum ?
An non nominent secundum, et in fine habeant : Lugduno, Stephani.

Antverp. et Max-Lobec. Textui puro subdunt S. Stephani, etc.

stt pnani Lugduno, natale saneti Stephaiti episcopi et sancti Matric-Cartus-Ui.traj. Post Agabi annun-
Julttmt. unde recen- tiationem, interponit Stepltaiii confessoris, qut
Juliani, absque ulla interpunctione ;
:

tiores aliqui Martyrologi, et Rom. hodierni refor- fuit pater muttorum monachonim.
matores, ansam cepere, Julianum etiam Lugduni Codex I Bigotianus, qui fuit PP. Ccelestino-
collocandi. Plura vide in Actis. rum, signatus P. 5 Lutjduno, S. Stephani epi-
:

Antverp-Max. Ultraj. Levden. Lovan. Al- scopi et Juliani. Vide Acta pag. 056, et 672.

berg. Danic et Edit. Ui.traj-Belg. Pro apud Reg. Suec. num. 428 Oivitate Meldis, nata- : Gisteberti.

Antiochiam, legunt, Antiochia quiescentis. Ai.-

in Its ^ancti Gisleberti, ejusdem civitatis episcopi.

berg. et Danic male scribunt, Lupicini ; alii ha- Codex D. DU Cheval sign. B. Nicomedir, Xicomed.
Jittitini.
bent Licinu. Tum addunt omnes In territorio : natalis sancti Juliani marhjris.

Castoris. Treverensi, sancti Castoris confessoris, cujus ijesta Vatican. num. 5949. Omittit Litinii, adjicit
habentur. Colitur Confluentiw, ut dicitur infra. autem Roirne, B. Gregorii PP. II,quirexitEc- Grcgoriill
:

Jutiani Lugdunis, natale S. Stephani episcopi. NicomedUe, clesiam annis quindecim, tempore Leonis et Con-
tVicomed. stantini impcratorum. Lutjduiti, stincti Stepltuni
ntittile sttncti Juliani marhjris.
abvreviatur textus. episcopi et Jultnni martyris,
In Centdlensi
Bruxell. In Agabo fere purus, secundo loco Altemps. Ipso die in Britannia, sanctx Ethor- Ethormeis-
hixtxct
meihisdx virginis, et sancti Hunee sacerdotis et ana-
habet Gregorium, de quo heri iu Auctariis. Se- Uun».
Nec inter Praetermissos noti sunt.
quitur de Polyeucto. Tum NicomedUe, natale :
choritx.

sancti Juliani martyris. Lugdurio, sancti Stephani Strozz. et Medic. Lugduni, sancti Stepham

episcopi et confessoris. De Lizinio adjicit: Cujus episcopi ct mnrtyris. Itctn, stincti Jitliani marhjris.

corpus crebris veneratur miraculis. Treveris, san- In pago Treverorum apud Cardonam, sancti Ca- Castorts.
Trarulatio- cti Castoris, etc, ut supra. Item translatio sancti storis confessoris. Item, sancti Antonini confessoris dnlonini.
ms S. Edu- opinor, abbatis Casinensis, qui die sequenti eo-
tnctt Eduwardi regis et martyris.
Hagenoyen. Post textum fere purum, annun- litur.

tiat Stephanum, et in fine In territorio Treve- : Cod. S. Ricaldi. Sancti Fulchranni Lodeven-
"<' Cuslu,
rensi, nomine Confluentia, sancti Castons presbyteri sis episcopi ; de quo Acta hoc die.

Epitio
 92 MARTYROLOGIUM USUARDI
Editio Lubeco-Col. Incipit In territorio Tre memorix Jordani, Magistri generalis OrdinisPrs- Jordani.
verensi, sancti Castoris presbyteri et confessoris, dkntorum. Ttem, beatx memoriee Beatricis virginis, Beatricis.

cujus gesta habentur. Qui tempore juventutis stue, a Ordinis Cartusiensis. Ilxc tam ardenti amore ad
parentibus suis nobilibus, beato Maximino Trevero- Christi vulnera (erebatur, ut non iiisi vulnera cogi-
rum episcopo conjunctus est. Qui cum ordinem sacer- tare, vulnera posset appetere. De hac
nihil nisi
dotii ab eodem accepisset, cremum intravit, in quo Beatrice et Amulrico Monasteriensi, vide Bol-
Deo fideliter serviuU, et tandem bono fxne quievit. landum inter Praeterraissos.
De Agabo ut supra. In Polyeucto, pura est. De Molan. Belinum descripsit, de suo addens ex
Lizinio, Stephano et Juliano scribit ut Bruxel- aliis : In territorio Treverensi, Confluenlue Castello,
len. In fine : Eodemdie, beatce Ermenildx vir- sancti Castoris confessoris, cujus gesta habentur. Caslaris.

ginis. Voluit dicere viduae, etc; vide Acta. Civitate Meldensi,S. Gisleberti episcopi et confesso- Gisteberti,

Belin. i. Epitio. Pro Militana scribit Mauri- ris. Dein alio charactere Beatx memoruv, Jordani,
:
Jordani,

tana ; pro Poliocti, PoUocrati, qu?e in posteriori etc, exGreveno. Amutriciepiscopi Monasteriensis Amutrici.
correcta sunt. Post, multum orans, sequitur : Westphaluv, nondum canonizati. Stcpltani diaconi, Stephani.
Tratiquilim Romae, sancti Tranquilini presbyteri, qui ad pree- etc, etiara ex Greveno. Item, beatae memoriae Eu- Eustochis.
dicationem sancti Sebastiani martyris conversus ad stochiee monachxD. Prosdocimi, juxta muros urbis
Christum, a sancto Polycarpo presbytero baptizatus, Paduae; qux sacrilego partu ex monacha genita,
et a sancto Gaio Papa presbyter ordinatus est. Hic ut rosa pukherrima ex asperis et pungentibus spinis
cum ad confessionem sancti Pauli, orationis gratia effloruit. Nam vix quartum xtatis auuum agens,

accessisset,tentus a paganis lapidatus est. Vide vi arrepta a pessimo dxmonio, usque ad extremum
Julii. Hic interponitur Lizinius, quem Lucinium vitee ihcm immaniter vexata, omnia ejus tormenta,
vocat. Tum Romse, sancti Gregorii Papee se-
:
invicta animi patientia superabat ; etiam tetrum
cuudi, qui rexit ecclesiam annis xvi, tempore Lco- carcerem, cui mandato episcopi mancipata fuit, sug-
nis et Constantini imperatorum. Apud Torcellum, gerente diabolo eam veneficam esse, et quod novam
sanctx Fusi e virginis et martyris. Editio altera abbatissayi, suis vcneficiis, e medio tollere volucrit.

adjicit : Tn Lugduno, Stephani episcopl. Tandem ad ccelos evolavit, anno aeiatis siuv xxv, na-
Ciriaci, Greven. Nichomedis,Juliani martyris, Ciriaci. tivitatis Domini mcccclxix. Eam Bollandus prae-
TulHani.etc, Tn Alexandria, Tulliani, Anchiriani, Ammonis, termisit, sed egregia de ejus sanctitate documenta
Fuscte martyris. Gregorii secundi, etc, ut pridie, subinde nacti suraus, suo tempore vulganda. Ci-
excepta periodo ultima de feria v Quadragesimse. vitate Reatina, sancti Stephani abbatis et confes- Stephani
Reatini.
In territorio Treverensi, sancti Castoris, etc, fere soris, de quo B. Gregorius in Dialogo. Posterac
sicut Editio Lubeco-Col. In Britannia ctenobio editiones non parvum variant. De Gregorio ad-
Elyensi, Ermenildis reqinee Stephani episcopi . dunt, quod in Germania per Bonifacium episcopum
Stepluini Lugdunensis et confessoris. Stepliani diaconi et con- verbum salutis prxdicavit. De Fusca, ut Belin.
Grandimon-
tensis fessoris, qui Ordinem Grandimontensem inchoavit hi Britannia, Ermenildx virffinis. De Stephano, EnneiiihlJ.

primo, circa annum mlxxyi, sibique Hgidus, subdi- Castore, Gisleberto, ut supra. Die decima tertia,

tis vero pius, eumdem rexit, plemtsque operibus bo- sancti patris Martiniani. Minori charactere de Sfartinia?»

nis quievit inpace. Ttem, sanctx memoriee Amulnci Stephano et Eustochia, dicta abbreviant. De Jor-
Monasteriensis ecclesix episcopi et confessoris. Beatce dano et Amulrico ferme eadem repetunt.

XVI Kal. Die 14.

Valentini omne, natalis beati Valentini presbiteri, qui post multa sanitatum et doctrinae
R.<>i>i.nu

Valentini
interam-
nensis.
R insignia, fustibus caesus et
Romae, sanctorum martyrum
amnis, beati Valentini episcopi, qui post diuturnam ctedem, custodiae mancipatus,
cum
sic decollatus est,
Vitalis,

superari non posset, mediae noctis silentio ejectus de carcere, decollatus

sub Claudio Ctesare. Item
Feliculse et Zenonis. Civitate Inter-

est.

Apud Alexandriam, sanctorum martyrum Bassi, Antonii, Protolici mare

,
qui in
Cyrionts mersi sunt. Item, Cyrionis presbiteri, Moyseos, Bassiani,
et soc.
Agathonis, qui omnes igni
Dionysii et combusti sunt. Item, Dionisii et Ammonii decollatorum.
Ammonii.
Ex Pratcn. Berinien, Itoswcyd. Atitvcrpien. Max-Lubec. Muncrat. Betin. Grcvcn. ct Motan.

VARIA LECTIO. Sanctitatum pro sanitatum error est Munerati, qui pratermisit etiam, ct sic.
Belin. pro Feliculee, legit Feliculi ; Greven. Felicolx. Iterannis in Munerat. Iteranis in Belin.

typographi vitia sunt, quibus editiones illae scatent. seque ac Max-Lubec. Rosweyd. scribit Itcramnis.
Sic rursus Belin. pro diuturnam, ponit diutiuam ; Protholici pro Protolici ; Tyroni pro Cyrioiiis ;

Mouselis pro Moyseos, etc. Rosweyd. pro medi& noclis silenfio, substituit niedio, etc. Cirionis scribunt
Herinien. Antverpien. et alii Rosveyd. Chirionis ; secutus sum aliorum codd. lectionem, quae est
;

etiam Adonis. Solus Praten. Iiabet Bassiniani. Greven. et Molan. videntur textum voluisse corrigere
scribemlo iijne pro igni ; deest autem ea vox in Munerato et Belino. De Dionysii, presbiteri et ejus-
modi aliis, satis alibi dictum est.

OBSERVATIO. Concurrunt in hunc diem T'(i/fH//?(?plures, quibus distinguendis egregiam operam

posuit Henschenius ; a cujus sententia nihil omnino recedit Florentinius in hodiernis ad Hiero-
nymiana notationibus. Alii sunt, qui aliter sentiant. Prsecipuus rei cardo vertitur, utrumne bini in

laterculo
 MENSIS FEBRUARIUS. 93
laterculo discreti, Romanus et Interamnensis, in unum coalescere debeant
, ut manifestum putat Ca- rateniini
stellanus ex Hieronymiams apographis, hoc die nec satis conformibus
nec satis correctis ; an potius ",77" ,
standum pro distinctiooa, cum Beda, Rahano, Romano parvo, Adone et Notkero, quibus consonat intnaZZ-
Noster, primi elogium ex Beda et Adone transcribens. alterius
etiam ex utroque vel alterutro con-
*
trahens. Controversia hsec ad hujus mensis Supplementum
proprie pertinet, verum cum Castellani
sententia textus nostri fundamenta suffodiat, prima saltem rei
semina hic subjicienda sunt, ex ipsis
lllis codicibus unde arguendi materiam sumit laudatus auctor. Inter Hieronvmiana
,
apographa,
solum Epternacense sic habet primo loco Interamne via
Flaminia, natalis Valentini. Corbeiense dUtinctio
.-

etiam quod ab Aclierio editum est, paulo aliter loquitur secundo

loco Inttramne via Flammia, £$£"" :

ttd urbe Roma milliario I.xix, nalnlis sancti

Vincentii. En modo Lucensis verba In Thuscia Spoleli Caitellanum, :

civitntc, natnlr sanctorum Vitalis, Cyriani et

Marsiani. Vai.entini. Interamne «ia Flaminia, nb urbe
Romn miliarin lxiii, natalis sancti Vincenti. Superest
Blumianum sed in hoc vel Valenlini nomen ,

desideratur. Habes
hic antiquissimorum Hieronymiani Martyrologii apographorum omnium
liac-
tenus editorum lpsissima verba fidelissime extracta, ex quibus velim jam, lector, attente
consideres,
an inde recte profluat Castellani effatum, quod tamquam certum proponit pag. 644, nempe, antiquiora
exemplaria Hieronymiani Martyrologii sic bodie Valentinum signare Interamne via Flaminia, mil- :

i.iarioab urbe Homa lxiv, sancti Valentini, quando ex quinque saltem quse consulere potuit,
nec unicum est, quod textum ab eo formatum expresserit. Atqui tamen hisce unice innititur eruditis-
simus auctor, ut clare se evicisse existimet ac rotunde pronuntiet, Valentinos binos, in textu nostro
relatos, in unum unicum Interamnensem omnino conflandos. Ne quid dissimulemus, hoc ex solo Epter-
nacensi elicere potuit Castellanus . Interamne Valentinum aliquem
recoli, quod ultro admittimus ;

tametsi codices alii Vincentium substituant. Sed ca causa, Valentinum Romamim excludere velle,
quse ratio dictet, prorsus non intelligo. Quod si superviveret vir nobis semper amicissimus, vix
dubito, quin, pro ea qua praeditus erat docilitate , non minus facile assertam hic Valentinorum
identitatem retractaret, quam illam Marcclli et Marcellini rejecerit , de qua actum est xvi Januarii.
Interim pari ex Hieronymianis argumento^ utitur Tillemontius tomo 4 a pag. 678, ut solita sua ci Titlemon-
modestia, eamdem opinionem insinuet, adductis etiam in eum finem monumentis aliis. Fateor equi-
dem in Kaleudariis Frontonis et Allatii, item in Sacramentariis nonnullis, agi dumtaxat de Valentim
aliquo, vel simpliciter, vel cum addito, martyre; nulla dignitateaut presbyteri autepiscopiapposita.
Sed quid inde ? Hoc ut summum consequens erit, innumeros dari sanctos martyres tum episcopos
tum presbyteros, qui in illis Kalendariis et Sacramentariis, aut non reperiantur, aut non satis na-
tive depingantur : quod utique est indubitatum ; at certe nihilominus manebit inconcussa hactenus
Bedte, Romani parvi, Ratiani, Adonis, Usuardi et Notkeri tam diserta duorum saltem Valentinorum
distinctio, donec armis validioribus et sincerioribus convellatur ; quod si fiat, in Supplemento cor-
rigetur, quidquid de ipsis minus vere aut verosimiliter ab Henschenio disputatum est. Id autem no-
tari velim, Kalendaria illa et Sacramentaria, utpote Romana, de non alio ValenHno quam ieRomano
intelligi posse quem etiam aperte indicat antiquissimum Martyrologium Gellonense ab Acherio
;

vulgatum, sic primo loco scribens Roime, Valentini. Si itaque ex his monumentis arguere volunt
:

laudati scriptores, suis sese telis conficiunt, nam ex his ipsis, alium Valentimim Romauum, alium
item Valentinvm Interamnensem fateantur, necesse est. Ceterum de solis hisce duobus Valentinis

agunt Beda ejusque descriptor Rabanus, et Romanum parvum. Wandelbertus unum Valentinum
dumtaxat memorat ; de quo loquatur, incertum est. Hic ejus versiculos subjungam
Tum decimo scxtoque dic preeeunte Calendas
Marhjr Vitalis nitet cl Fclicula virgo ;

Atquc Valcntinuni memorant sua gesta beatum.

De reliquis martyrum classibus, in laterculo adductis, id solum queo dicere, eas ex citatis Hierony-
mianis apograpbis bene vel male intellectis (nam hoc die rairum in modum et ampla et confusa sunt)
ab Adone sic divisas et distinctas ; ex quo easdem Noster, nihilmagnopere aut dubitans atit exa-
minans, omnes descripsit. Primi tres Vitalis, Fclicuia et Zeno, non videntur recte conjungi, quamvis ' ilatisetsoc.

in Gellonensi sic quoque uniti sint certe Fclicula, eadera, an alia nescio, ab omnibus antiquis poni-
;

tur Idibus Junii. —

De Alexandrmis, nonminor disceptatio, tum circa ipsam nominum efformationem Alcxantn-
1 * nortun 1/1/
, . . . .
,
tum circa positionem aut martyrn pala-stram, tttm denique circa lpsum genus certamims, ut ex Actis
nostris et Castellano facile perspicies. Illa hoc loco iudicasse sufficiat, pluribus alibi, si operce pre-
tium fuerit, discutienda. De textus Usuardini sinceritate nihil omnino dubitandum.

AUCTARIA.

deest. Tertiam sic format Eodemdie, na-

OctameS.
M
bis
[AKCHIAN.

:
A
bii
Toto textu purtis, proprium cceno-
sui festum primo loco statuit, his ver-
Octavs, sancte Rictrudis.
cunda
tale sancti Valentini, Interamnensis episcopi et con-
fessoris. Reliqua satis pura sunt.
:

Ktctrndis.
Toenacen. Hodie mutilus est ,- deflcit in elo- Antverp-Max. Ulthaject. Leydeh. Lova
gio Valentini Interamnensis, totamque anntm- nien. Albekoen. Danic et EniTio Ui.traj-
tiationem Cyrionis, Moysis, etc, omittit. Belo. Post ha;c verba, Claudio Ceesare, non recte
Pulsanen. Nihil habet de tribus Alexandrino- addunt : et a sanctis Mario et Martha et filiis
rum martyrum classibus. eorum, venerabiliter traditus septiltune. Melius ex
Antvebp-Maj. Ad aliquot dies recentiori mami Beda vel Adone, post hsee verba, supcrari non pos-
suppletur ; de cutero, in prima, purus est. Se- set, adjiciunt : jussu furiosi Placidi Urbis preefecti.

Tomus vi Junii. 25 Centii.en.

 04 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Eleuchadii, archiepiscopiRaveiinensis.Xtem.pas Eleuchadii.
CENTDLEN. Ronnr mcti VaUntini preslnjieri
Procuti
el marltjris. Itileramnis, sancti Valentini rpiscopi sw sanclorum martijrum Proculi, Ephebi et Apol- ,1 WC
et martyris. Bassiano tribuit titulum lectoris, et lonii in civitate Intcrainnis.

Agathoni, exorcisUe de cetero in Alexandrinis

;
Editio Lubec-Col. Diem inchoat hoc modo :

purus est. In fine absque positione seu nomine loci Apud Coloniam Atjrippittam, sancti Valertt regis I aterli
ex tisut.
adjicit : Eodem die, sanclorum matiyrum Vilalis, et martyris, de societale sanct.r UrsuUe virginis.

Eelicitltf et Zcitoitis. Ilem Cohmia Atjrtppina, iiircntio sattehe CorduUe Ineetititiiits

Cortliilx.
lh I titnttt- Bruxellen. Valentini Interamnensis elogium rirtiniis el martyris, de socictate uitdeeim ntillium
: t"<i xllllll
virginum stinctarnm, qux anno a iintiviliilc Dtnnim
ex Beda vel Adone, ad ha;c verba non posset,
mcclxviii facta Vide Bollandum in Prater-
auxit in hunc modum Jussu fttriosi Placidi Ur-
:
est.

bis pr.rfecti, mcdix noclis silenlio decollidus est. missis. tota ea sacra legione agetur xxi Oc-
De
Tunc Proculus, Eplteebus el Appoltonius discipuli tobris. In reliquis similis est ista editio codicibus

ejus, corpus apud eaiesiattt suam nocle scpelicriiut. media? notse supra.
Greven. Eodem die, Waltfridi abbalis el con- Ifattfridi.
Proi nh ii XJU a piujtiiiis lenti, cum n fide Chrisli revocari non
i i

possent, capite c.rsi suut, et non lonye a sancto Va- fesseris. Vita datur in Actis die sequenti. Eleu- Eteuehadii.

lenlino sepulti. De Bassiano et Agathone. eadem tiittila preslnjleri, potius episcopi Raeeiinalis. Mur- Minriiiiii

habet quse Cf.ntulensis. ciani. Geminus hodie in Actis datur. Apud Colo-

Hagenoyen. De Valentino Romano scribit ut niam Agrippinam, translatio samii Vulcrit retjis. Valerii.

codices media? notse. De Interamnensi, post, de societate sanctx Vrsulse. Ilem ilmlem, Irunslatio
et marlyris , ha!c addit : Qui fHium Traconis sancUe Corduke marlyris, dc eutlctn so-
virtjinis el

habeiitrm caput inter genua, cielate, factse per beaUc memoria Diimiiiiitti Alber-
(Cratonis) oratoris,
saitavit. proptcr quod multi confluxcrunl ad Chri- tum maqnum, qttondam Ratisponeiisein episcopum.

stttm. Unde Valentinus dire cxditur, et arctx

beatits Item, Sisinnii episcopi Thausinx civitatis, qux est

CUSlodis maitcipalur, et dnm sttperari non potttit, apud Ephesum, viltt et siynis iiicliti. An hic idem,

jttsstt fttriosi Placidi, ctc. qui Tei vocatur cpiscopus inter Prcetermissos ?

Vatican. num. 5949. In civitatc Nicomedue, Certe non alius hoc die Sisinnius.
Panlaleonis satteti Pantaleonis martyris, et natalis sancti Mo- Molan. Parvo charactere : ltem, sattcti Me-
el Modestini
destini episcopi ei marlyris, De lioc, vide Acta ; de letii archiepiscopi, ettjus encomium scribit sattcttis

alio, xxvn Julii. Joannes Cltrisoslomus arebiepiscapus Coustaultiui-

Strozz. et Medic. Eodem die tipud Ptulutim, politauus. E.rstai et Gregorii Nisseni oratio inejus
Transtatio- translatio sattcti Antoniide Ordine Mttwrtim. Hanc funcre habtta. De eo in Actis xn liujus. In aliis
is /tntonii Dic decima-
i

ad natalem xiii Junii rejicit Bollandus. Porroco- Molani editionibus solum additur :

Pat.
dex Mediceus solus pra^terea habet : Item, sattcti qttarta, sancti patris Aurentii.

XV Kal. Die 15.

Sebasten civitatem, passio sanoti Blavii episcopi, qui multorum patrator

Apud
miraculorum, sub prseside Agricolano, post diutinam eaesionem atque sus-
pensionem in ligno, ubi pectinibus ferreis carnes ejus disruptse sunt, post
teterrimum carcerem ac demersionem laci, unde salvus exivit; jubente prsefato ,ju-

3 ptt, tui tittt, dice, capite cum duobus pueris truncatur. Novissime vero septem mulieres, qux
tl ~ titatie-
rtttii. guttas sanguinis ejus defluentes colligebant, deprehensae quod essent Christianoe,

Cratonis postdira tormenta, gladio percussre sunt. Romse, sancti Cratonis martyris, qui a
sot
t

cum uxore et
,

beato Valentino fldei documentis institutus, non rnultis post diebus,

universa domo martyrio est consummatus. Civitate Brixa, sanctorum martyrum

Fauslini Faustini et .lovitae virginis. In civitate Vasioncnsi, sancti Quinidi episcopi cujus
, i Jovitse.

Quiniuii. mortem in conspectu Domini pretiosam miracula crebra testantur. Civitate Inter-
tgapes amnis, sanctae Agapis virginis.

soli coiticrs PratensiB, .tnteerp-Maj. Hosvjeyd. ct Uarchianensis, liodie puri sunl.

YARIA LECTIO.
Scripsi Blavii ut liabent antiqui codices omnes tum manuscripti tum excusi,
pro Blusii, habet Antverp-Maj. De quo egimus iii hujus. Agricolano legunt omnes passim,
uti

excepto Rosweyd. ttti et Brixa, atque ita putamus legisse Usuardum. Antverp-Maj. inter alios nse-
vos, habet Agricolano pro diutinam, diurnam iuici, pro laci; documcnto pro ilocumcntis pro Vasio-
; ; ;

itettsi, Hic Agapis cum ipso in textu, ut alibi, cum plerisque scribimus. Rursus habent
Nacitittensi.
codices Quinidi pro Quiiiitlii at hic non minor, in civitatis, quam nominis entmtiatione, diversitas
:

est, ut videbis in Actis. Marchianensis omnium corruptissime scribit Quiri.

Jobitx habent plures
alii,Antverp-Maj. Sobitx Rosweyd. Jovitiee nos cum Usuardo legimus. Solus Rosweydi codex
; ;

hodie pneter niorem exactus etaccuratus, omisso post Juvttjc, titulo vtrgiitis, apposuit per abbrevia-
tionem, martyrum.
Paucitas purorum codicum inde maxime oritur, quod multi iii hujus, ex recepto tunc Ecclesiae
solenniori usu, Blavittm, quem hodie Blasium dicimus, annuntient. Patuit id in Heriniensi, cetera
hodie purissimo. De Tornacensi ibidem etiam dictum est. Hoc tamen novi inter utrumque discrimi-
nis.
 MENSIS FEBUOARIUS. 95
nis, quod Blasii elogium ab ultimo contractum sit, Cratonis omnino rescissum. Pulsanen. Antver-

pien. et Max-Lubec. Muneratus Heriniensi similis est, qui Bla.sium etiam habet
in aliis deficiunt.
die iii, purus in reliquis. Id veru universim observandum, nec hos nec ferme ullos alios codices no-
stros, usquam meminisse Josephi diaconi Antiocheni, quem interim Grevenus et Molanus Usuarditex-
tui adnectunt, Baronio et aliis eorum opinionem sequentibus. Ego codicum nostrorum auctoritatem
duobus praeponderare, indubitanter censeo, non inverisimiliter suspicans, eam annuntiationem
illis

ex Rabano vel Notkero, in Usuardinos paucos codices irrepsisse. Porro Joseph iste suh nomine
Jusippi, Joseppi et Josippi. in Hieronymianis apographis notus cst, ubique cum titulo diaconi et
tamquam majoris cohortis antesignanus. Molani eilitio in eo prajterea ab aliis dissentit, quod tex-
tum ipsum transposuerit, Faustinum et Jovitam ante Cratoncm annuntians.

OISSERVATIO. De Blasio vel Blavio jam egimus in Variantibus iii hujus mensis et rursus supra Blasil

hoc die. Castellanus pag. 507 indubitanter asserit, Sanctum hunc in Hieronymianis recoli xvi
Februarii sub nomine Plesi, ut habet Epternacen. vel Blesi, ut est in Corbeiensi tum Acherii, tum
Florentinii. Non agnoverunt ibi Blasium vel Blavium Sebastemim episcopv/m Majores nostri, quibus
oculatiorem me non esse, libenter fateor. Diserte hoc die ponitur a Romano parvo Apud Sebasten, :

passio sattcti Blavii episcopi. Ado Acta aliqua vidit, ex quibus adornavit elogium, a Nostro contra-
ctum, a Notkero integre descriptum. Legondus Bollandi commentarius iii Fehruarii. Utrum vero
Acta ipsa omnino rejicienda sint, ut inter recentiores innuit Tillemontius tomo 5 pag. 170 et 649,
in Supplemento examinabitur. —
Cratonis memoria sic in Romano parvo etiam exstat Romx, sancti :
Cratonis

Oratonis martijris. Qua? in laterculo adjiciuntur, ex Adnne accepta sunt, qui plura ex Actis sancti

Valentini Interamnensis, de quo pridie egimus, suggessit ; at unde martyrio cum u.wre et universa

tlnmo consummatus asseratur, hactenus incertum est.

Faustinus et Jovita, luxatis nonnihil nominihus, ab apographis Hieronymianis, die sequenti in FamUni
Britanniis collocantur, unde certe evidenter patet antiquissimum fuisse in Ecclesia eorum cultum.
At quid hic sihivult, in BritanniisX Si conjectura aliquid datur, crediderim abbreviatum olim, aut
non satis recte expressum Brixtx nomen, ansam dedisse imperitioribus amanuensibus Gallis, notio-
rem sibi Britamiiam efformandi. Et sic etiam cum Henschenio benigne explicandum est, quod alibi
nempe sit, Brtxia civitnte, colonia Romanorum quse sane tolerabiliora
legitur: civilate Colonia, ut :

sunt, quam recursus CasteUani ad Ovidii Fastos, ut inde educatur similitudo Jovis et Fauni. Aloy-
sius et Mosander ambos Sanctos Adoni constanter adscribunt cum prolixo elogio; sed ida Rosweydo
recte in appendicem rejici, vel inde probabilissime suspicor, quod ex tota ea historia,
nec verbum

in Notkero, qui tamen Faustini meminit, reperiatur nec quidquam etiam ab;
Usuardo extractum
Vm,;-
sit. adeo ut non satis constet, unde eos acceperit, prasertim cum Jovitn a nemine ante ipsum
nis titulo insignitus sit. Vix dubito quin feminam existimaverit, nusquam solitus eam lauream viris

tribuere. Vide reliqua apud laudatum Henschenium, et magis jejune apud Tillemontium tomo 2pag.
228. — Tota Quinidii annuntiatio ex Adone ad verbum desumpta est; videatur Bollandi
commenta- Quinidu.
rius et vita ab eo illustrata. —
Agape clare signatur in Hieronymianis Interamne, natalis sanctx Agapx Agapes.
:

virginis, sed socii aliqui adjungi videntur, qui a Nostro pra?teriti sunt. An de ejus mart.yrio vere du-
bitari possit, vide in Actis et apud Castellanum pag. 653. De ea sic
Wandelbertus qui ipsara Fau-
stino et Jovita? anteponit :

Hinc decimo et quinto meritum clarescit Agapes;

Hocquc die pcenis cxsos veneraturacerbis
Brixia Faustinum celebrem sanctumque Iovitam.

AUCTARIA.
Jovitam, so- Centvlen. Omnibus contractis, addit In
PULSAN. Prater Faustinum et :

Morinorum, depositio sanctiSilrim, Tho- "' "«

Cratonem refert; hunc vero mirum est
liun territorio

ab Antveepien. et Max-Lubec prsetermissum. losmu episcopi et confessoris, de quo plura ad xvn

Antvebp-Max. Ultbaject. Levden. Lova- hujus.
nien. et EniTio Ui.te.u-Bei.o. Satis puri sunt. Bbixei.len. In Cratone interpolatus, in Bla-
habet tertio loco Antiochix, Josippi Josipni
excepta sola annuntiatione Blasii, quam iii hu- sio mutilus, :

jusab ipsis positam diximus. diaconi. Atque hic solus inter omnes codices

Ai.berqen. De Faustino et Jovita, ita scrihit nostros Mss. de Josepho meminit. Sequitur :

Dcrauslmo In Ilalia, civitate Brictia, natale sanctonim Fau- Apud Erixiam, etc, contracto nonnihil supen.Ti
w Jm t,a
'
-
,,,,„ ,./ Juviue diaconi, qui Adriano imperante, elogio. Tum Apud Paduam, trmislatio samli
:

ferocissimis flammisque expositi, eornm bra-

liesltis Antlioiiini confessoris. Vu't dicere Anlouii Pala-
,-liiu constringi. et in altum suspendi jubentur, ibique vmi, de quo plures codices. De Agape et Quini-
dio, fere ut in textu. In fine Ipso die, sancli
vehementer torqucri, deinde lampadibus accensis, :

glo- Silvini Teruancnsis episcopi et confessoris.

,id eoriim latcra positis, decollalione capitis,
riosum marturium consummaverunl. CredUerunt Hagenoven. In Cratone satis purus, de Fau-
.iiitem eorum passione roborali, plutquam tria mil- stino et Jovita fere eadem habet, quse Alberqen-
Ilem, translatio sis supra. Post Agapen, adjicit Item, beati An- ttislregi,
Traiistui,,,- lia liominum. In fine adjicitur :
:

;;"•* '"'"- sancti Antonii confessoris. Ha;c ultima accessio, stregisili, episcopi et amfetsoris. Bollandus Austre-

in codice Danic recentiori manu apposita est gisilum rejicit ad xx Maii, licet hodie a Floro
in reliquis cum Albergen. convenit, nisi quod etiam notetur.
Victorin. In fine Ipso die, sancti Silvini Ta- Silvini
pro Brictia, scribat Bixia, pro constrimji, con- :

ruanensis episcopi. In Valeria provincia, saucti Stveri

fringi, pro consummaverunt, complevcrunt.
Severi
 96 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Severi presbyteri, dv quo beatus Gregorius scribit. Belini hoc est principium : Apud Bri.viam,
Eumdem illum Severum Mosander textui Adonis natale sanctorum mnrtijrum Faustini ct loviUr, De Faustino
ct Jovita c.v
inseruit. qui sttb Adriano imperatore examinati, dixerunt ipsis Actis.
Agapct et Matric-Cartus-Ultraj. Agapes virginis et ei : Attdi, Adriane, tortuose coluber, imo ct seevis-
Tluvins.
martijris, et Thioniae sororis ejus. Quae soror unde sime angutSf per ambages et amfractus cursitas, ut
processerit. nescio. Si sint Agape et Chionia, nos n vecto possis deviare tramite : hoc tibi sit agni-
coluntur iii Aprilis. tum, quod tatrahti tuo non obediemus; nec diis tltu-

TranslaliO' Codex Bigotian. signatus P 5, qui fuit PP ra ponemus, sed Domino creatori nostro thura simul
nis S. Petri
Coelestinorum : Givitate Aquike, translatio beati et libamina jugitcr immolamus. Quod audientcs po-
Ccetestini,
Petri confessoris, de Marrone, quondam Ccelestini puli ex Mediolanensi uvbe, Sanctorum constantiam,
Papec. conglobantes se mutuo, venerunt ad bcatos Dei mar-
Reo. Suec. sub num. 130. et 428. Ipso die, tyres, et baptizari se fecerunt. Tunc Adrianus hxc
sancti Silvini Teroanensis episcopi. Solus codex audiens, furore accensus, mox eos gladio plecti fecit

prior : Inprovincia Valeria, etc, ut Victorinus. et capite truncari. Sequitur de Agape. Tum Eo- :

Vatican. nura. 594'.). Alteria provincia, sancti dem die apud Padiiam, translatio sancti Antonti,
Severi presbyteri. Voluit dicere, in Valeria, etc. Qrdinis Mtnorum. In fine : Antiochix, suncti Iose-
Altempsian. In territorio Bedrici castri, ad- phi diaconi.
Jdvcntus ventus clarissimi confessoris Christi Botulphi, su- Greven. Faustinus et lobita, ut Vincentius li-
Botutphi.
per cttjus feretrum, videntibus cunctis, columna lucis bro ncap. 83 refert, ab Adriano imperatore, fero-
ccelitus emissa refulsit. Vide Acta ad xvn Junii. cissimis bestiis flammisque expositi,sed nillssi;
Codex Medic. Item Aqnileiensi (Aquilensi) brachiis constrictis in altum suspensi et tovti, lam-
Tramlalio- Petri confessoris, padibus accensis eorum lateribus admotis, adtisti
civitate, translatio corporis sancti :

nii S. Petri
Cateslini. qui dicitur de Mnrona, in monasterio Collemaii. ad ultimum obtmncatione martyrium comple-
capitis

Transtatio- Codex MoNTIS-SANCTl Translatio episcoporum, : verunt. Crediderunt, etc. loannis, Adventi, Satur- Joannii
et soc.
nis Anxati,
beatomm confessorum, Amati, Romarici, Adelphii, nini, Castulee. Ex Hieronym. non satis recte con-
ctc.
aua simul relocati sunt. juncti sunt; vide Prcetermissos. In monasterio
Transtatio- PrIORATUS CAUDIACENSIS. Arvcrnis, trunslatw Meyfelt, etc.,quisupra etiam ponitur Kalendis Fe-
nis Georgise.
sanct.r Georgix virginis. Coliturhoc die. bruarii. Hic Severos confundit. Sequitur transla-
Editio Lubeco-Col. Sic incipit : In monaste- tio Severi Ravennatis et Antonii Patavini. Eb-
riu Meyfelt circa Confluentiam, sancti Sevcri pres- bonis Travanensis episcopiet confessoris; forte vult
byteri et confessoris, de quo beatus Papa Gregorius, dicere Teroanensis ; sed nec sic cognitus est.
Cratonis an non Silvini Mar- SUvii.
in Dialogo scribit. 7?oma\ sancti Oratkonis marty- Silvii episcopi et confessovis, ?
ex Adone.
kdberet (ilium Cerimon nomine scho- In Htbernia, Beracii episcopi Warcelli.
ris, qui cum celli episcopi. et con-
lasticum ; hic inciderat in infirmitatem gravissimam. fessoris. Fausti monachi et confessoris, discipuli Beraeii.

Ettmdem cum beato Valentino episcopo ad sauan- beati Benedicti, qui vitum ipsius scvipsit. Vide Fausti.

dum obtulisset, sub tali conditione, ut si puer sana- Castellanum pag. 652. circamedium.
retur, ipse cnm omni domo sua, fieret Christianus ;
Molan. Litteris Italicis textui inserit, quae ex
sanato puero per orationcm sancti cpiscopi, ex tunc Belino, de Faustino et Jovita retulimus. Itera de
Crathon, qttod prvmiserat, adtmplevit, atque cum Quinidio, cujus gcsta habentur. Deinde subjungit
uxore et universa domo baptiz-utus cst, nonpost mul- Eodem die apud Padunm, etc. Ipso die, beati Se-
tos dies martyrio consummatus. De Faustino et veri, etc. Denique minutiori charactere IIujus :

Jovita scribit ferme ut Albergen. De Quinidio (Severi) corpus attulit cx Italia Ropertus episcopus
Transiatio- etAgape, pure. Itcm, tmnslatio sancti Antonii Treverensis. Vide Acta et Castellanum. In aliis
nis AntonU
de Padua confessoris, Ordinis sanctiFrancisci. Eo~ editionibus mutilus est Usuardi textus. Omitti-
dew die, beati Ebbonis episcopi et confessoris. Vide tur etiam translatio S. Antonii Patavini. Sed
BollanduminPrEetermissis. Ananise, (Antiochiae) additur Vexionein Dacia, sancti Sigfridi episco-
: Stgfridi.
JcscpM. sancti losephi diaconi et confessoris. Ipso die, sancti pi, prscclarx sanctitatis vivi, qui Sueciam ad Do-
Sigfridi. Sigfridi episcopi et confessoris. Item Ravennze, trans- minum convertit. Rursus minoribus litteris: Con- Dedieationit
ii c. S, So-
Transtatio- latio sancti Severi episcopi et confessoris. De eo stantinopoli, dedicatio ccclesiae sanctse Sophue. De pliise.
nis Severi
Hav. actum prima hujus ; quo die vita ejus illustrata hac nihil alibi reperio. Vide ejus templi encamia
est. apudCangium C Polis ChristianaB lib. 3.

XIV Kul. Die 16.

N atalis beati

lide Cliristi lapidatus, inde

Honcsimi, de quo sanctus Paulus scribit Philemoni;
Apostolus episcopum ordinans, prsedicationisque verbum
apud Ephesiorum civitatem

Civilate Cumis, sanctrc Julianoe virginis, quae post varia

rcliquit. Hic Romam
ad loca, ubi fucrat ordinatus, corpus ejus delatum
perductus, atque

tormenta
ei
quem idem
committens,

et carceris custo-
ibi pro
est.

diam, palam cum diabolo contlixit. Dein tlammas ignium et ollam superans fer-
ventcm, capitis decollatione martyrium consummavit. Apud .45gyptum, sancti
Jutiani. Juliani martyris cum aliis numero quinque millibus.
et soe.

Iia Pvaiai. Ihiinwn. Uarchianen. Anlvtrp-Maj. Pulsanen. Bciin. Greven. ei Molan.

YARIA
 MENSIS FEBRUARIUS. 97

VARIA LECTIO. Honesimi legunt vetustiores codices, quorura proinde scribendi rationem, licet
non rectam, servandam eensuimus. Pulsan. posuit Sancti pro Beati. Antverp-Max. inter alios
nasvos Plnjlomeni proPAttemont; Belin. ordinavit, pro ordinans. In Heriniensi redundat particula
eum ante reliquit.Pejus habet Pulsan. requievil, pro reliquil. Herenien. et Belin. In civitale Cumis.
Quid Pulsan. velitper Ticilii, nescio. JulianesfTO Julianx apud eumdera, peregrinum est. Deinde
apudGreven. et Molan. pro Dein observatu dignum non est, utapud plures
Egyptum. Greven. post
Juliuni omfttit martijris. Unicus inter omnes codex Pulsan. substituit, cum aliis quinque mililWus
in locum asserti communissimi, cum aliis numero quinque millibus.

OBSERVATIO. Onesimus Hieronymianis ignotus, signatur a Beda, ex hoc a Rabano, et eadem Onesimi
plane formula aRomano
parvo .S. Oncsimi Apostoli; ut ferme Aposloli appellatio, tum a Grae-
:

cis, tum etiam a Latinis tribui solet, non solis duodecim,

sed et aliis discipulis eorumque coopera-
toribus. Ado in ipso Martyrologii sui textu solum prafixit, nalalc. Mosander, illius verba
confun-
dens, ea hue transtulit, quaedicta erant inter festivitates Apostolorum. Ibi vero insigni elogio or-
natur ex epistola Pauli ad Philemonem, et ex altera Ignatii ad Ephesios. Cum autem ex pos-
trema constet Onesimum fuisse Ephesinum episcopum, eura titulum ipsi omnino tribuendum putavit
Ado, ceteraque ad ejus martyrium prosecutus est, quae Notkerus describit, Noster paucioribus
complectitur. Hiec omnia egregio commentario illustravit Henschenius, nihil dubitans quin
idem Onesiraus Philemonis servus, Apostoli discipulus, et deinde, post Timotheum, Ephesio-
rum episcopus fuerit. Contra sentiunt recentiores aliqui, quos inter Tillemontius in vita S. Pauli unius, nan
'"""'"•
tomo 1 a pag. 289, et in notis pag. 576, id raaxime urget, non videri eumdem, qui a Paulo circa an-

num lxi baptizatus sit, supervixisse ad annum cvn quo Ignatii epistola scripta supponitur. Ego in
hac re, aut in aliis a Tillemontio adductis, nihil hactenus video, quod me ab Henschenii sententia
recedere cogat. Utverbo dicam: admitte tantisper Onesimum cpiscopum prius Apostolkum, seu in-
certi loci fuisse, quod et in Apostolis et in aliis discipulis passim conceditur ; fac deinde Timotheo
successisse anno xcvn ; statue a Paulo baptizatum anno aetatis xx, vel, si ita vis, xxx, quid, quseso,
implicantia?, si septuagenario major anno cvn superstes, Ignatinm Ephesi exceperit? Minus ter-
rent, quoe Castellanus adfert pag 666 ex Rabani et Wandslberti silentio; nam ea ultro concidunt,
si Ignatii epistola de Onesimo nostro intelligi possit. Hinc lectorem monitum velim, clausulam Pa-
pebrochii in Ephemeridibus Graeco-moschis pag. xvn, perperara a nonnullis accipi, ac si ipse ibi
retractaret, qu?e alj Henschenio recte quod per me, vivus adhuc ipse dum haec scri-
stabilita sunt ;

bo et vegetus, hic indicari omnino volui. De cetero, si quae imposterum urgentiora argumenta con-
tra Henschenii sententiam proferantur, ea in Supplemento diligenter examinabimus.
Julianx Nicomediensis Acta pridem improbaverat Hesselius apud Molanum, aliquot rationum Jutiant.
momentis, ad quse Bollandus facile respondit in hodierno commentario, omnimodara tamen prsefa-
torum Actorum sinceritatem haud quaquara adstruens. licet in iis adraittendis paulo indulgentiorem
fatearaur, ut ostendit Papebrochius in Responsionibus ad art. 11 num. 111 et alibi. Nostrum erit suo
terapore quaerere et expendere quod ibi promissum est. Jam ad illustris Sanctse menioriam quod at-
tinet, ea in antiquissimis Fastis sacris signatur, quidquid forte amanuensium Iicentia. irrepsisse cen-
seat Florentinius iu Corbeiensi apographo titulum marluns, dum sic annuntiatur : Nicomediae, passio
sahcUe Julianx virginis ct martijris, quae insolita in his codicibus videtur forraula ; atque itera dum
in Epternacensi legitur : In Campaniu Cumbas, (pro Cumas) natalis Julianx ; ad quae videuda laudati
editoris notatio. Nobis suificiant Martyrologi nostri Beda, Rabanus.Romanumparvura, Ado, Usuar-
dus, Notkerus, et ipse Wandelbertus ipsam cura Onesimo ita canens :

Quartus cum decimo Juliana martyre lucet,

Onesiinumque colil Puulo doctore beatum.
In Romano simpliciter signalur :El in Cutnts, sanclx Inlmn.v virginis. Elogium ex Actis a Beda
compositum est, a Rabano, et Adone inde acceptum, ex hoc a Notkero ; sed a Nostro valde con-
tractum. Ha^c pro cultus vetustate apud Latinos satis dicta sint, quibus adde Thomasii Sacramenta-
rium. Plura apud Gracos diversis diebus invenies. Sitne hic vere martyrii an translationis celebri-
tas, in medio relinquo. Vide Castellanum citata pag. 006, et Tillemontium tomo 5 pag. 155.
uiiiiicro Vmil. vel Ymilia, vel Vmillium diserte legitur in Hieronymianis. Secu-
JulianicumJEijtjpliis Juliani a
SOC-
tus est Ado, qui de suo positionem addidit, apud JEgxjplum. Hinc Usuardus et Notkerus apud quos ;

characteres nullos reperire est, quorum subsidio ex dubiorum Julianorum numero eximatur. Magis
etiam rem confundit adjectus ab aliis Joannes diaconus. Ne longior sim, omnibus rite perpensis, is
mihi Julianus hic noster probabilissime dicendus videtur, qui in Actis cum Theoduto ponitur die se-
quenti, quique in manipulo Eusebiano cum inclyto illo Pamphilo et sociis aliis, inllieronvmianis ad-
jungitur, postremus ipse martyrio coronatus; ex quorum etiam nuinero fuere /Egyptii quinque hic
anonymi, qui sibi prophetarum Elix, Jcrcmix, Isaix, Samuelis, et Danielis nomina imposuerant,
ut coliigitur ex Eusebio editionis Valesiamc, de Mart. Palestinse cap. 11, cujus verba hoc die in
Actis, ubi de Elin, etc, et xvn Februarii, ubi de Juliano et Tlteodulo, et
1 Junii referuntur, ubi de

Pamphilo seorsim ex Martyrologiis nostris agitur, ut ibi dicemus ad quem diem vide sis Papebro- ;

chii commentarium, ex quo ea sumpsit Castellanus qua> habet pag. 667 et 668. Videnda quoque

rag. 673 et accurata Florentinii notatio. Ex omnibus intelliges disjunctos et in varios dies disper-
sos, qui duodenario numero ex Eusebio et Hieronymianis hoc ipso die colligendi erant, atque una
perspicies, satis apposite, etsi non ex mente Usuardi, legisse codicera Pulsanensem supra. dum
pro quinque millibus, substituit quinque militibus; ^gyptiis illis nempe, quorum propria nomina in
Hieronymianis non exprimuntur. Legi potest Pamphili et sociorum martyrium, ex Eusebio gallice
rcdditum, apud Tillemontium tomo 5 a pag. 418.
AUCTARIA.
 MARTYROLOGIUM USUARDI.

AUCTARIA.

Puris annumerari potuit, cum in adorare Deos voiuit per capilhs sex horis suspen-
Rosweyd. :

srd virgo non

eosolum deficiat, quod de Juliana, post/er- ditur, plumho huliicnti prrfunditur,

capitis decollationc I.rditur ferro vincitur et incurceratur, uhi iila

ventem, cum aliis non seribat, :

martyrium consu.nmavit , sed sponso sno Evilasio eum diahoio conflixit et vicit .-
inter gladios rotarum

caput ejus auferente, martijriitm, etc. et in igncm projicitur ; in oilam plcnam plumbo
Tornackn. Mutiiusest, nam postremam par- projicitnr liquefacto, et nltimnm capitts dccoiiatwne

tem elogii sancti Onesimi, quae martyrium com- martijrium consummavit. De Juliano ut in textu.
plectitur et totum Juliana*
,
elogium omisit : In fine : Civitate (non exnrimitur, Metis) saurt'
forte quod utrumque, non immerito suspectum Symeonis episcopi et confessoris.
habuerit. Ambianen. Ipso <lic, natalis sancti ffonesti pres-
Antverp. et Max-Lvrec Julianse elogiura bijteri et marti/ris.

etiam rescindunt. Reg. Suec. signatus num. 428. Ipso die ,

Ui.tra.iect. De Juliana, tria vorba textui in- snncti Honcstt marhjris.

seruit , tempore Maximiani imperatoris, cetera Vatican. num. 5949, primo loco Sanctarum Fuscse ei :

satis purus. ruginum, Fuscee et Maurx. Vide Acta xm hujus. Vaum

Antveri'-Max. Levden. LovAM. Ai.rerg. Da- Editio Lubeco-Col. In Onesimo et Juliana
NIC. et Euit. Ultbaj-Belg. Praeter tria illa non nihil a superioribus variat, quod rei substan-
verba, in fine subdunt : Methis civitate, nafale tiam spectare potest, ex Molano subjiciemus.
Synteonu. sanctr Symeonis episcopi et cnnfessoris. Vide Acta. Tertio loco habet Symeonem Metensem et ul- ,

Monesti. Minerat. Ipso dic, sancti Honesti martyris, timo Julianum cum quinque millibus, ut supra.
Vide Bollandi commentarium, et cum eo confer Greven. Faustinitini, Plesi, Fahiani, Seba- Famstiniani
et soc.
qure habet CasteUanus hoc die pag. 668. stiani martijris. Et in prima editione anni mdxv :

Sebastifim.
Centii.en. Romx passio sancti Honesimi
,
Sancti Honesti nwrtgns. In Africa Ptutli Eremitx.
Honesti.
Ephctiorum episcopi qui lapidatusest a Romanis.
, Metis, Symeonis episcopi et confessoris. In Surcta, Pauti.
In Clnuiiis, sanctx lulians virginis, In idtima Sigfridi episcopi et confessoris. De Sebastiano, Sijmeonis.
Sigfridi.
satis purus est. Paulo et Sigfrido vide hodie Prsetermissos.
BruxELLEN. Primo loco : Cumis civitate, }>assto Molan. De Onesimo, post reliquit, haec ex !)r Onesimo
rx idone.
De Juiiana. kanctss luiiaihr virginis. Qme tempore Moximioni Adone aliis litteris textui admiscuit : De qxto et

impcratoris, nuda virgis cxsa, et capillis suspensa, beatus Ignatius, Ephesiis scribens epistoiam, ita

et plumbo soluto a capite perfusa, et in carcere re- dicit : Quoniam ego sitscepi multitudinem vestram
cepta, palam cumdiabolo conflixit. Post etiam
ubi itt noinine Domini, in Onesimo diiecto pr.rceptore
rotarum tormcuta, flammas ignium, olltan fcrvcn- nostro, vestro autem episcopo. Obsecro eu?n secun-
tem superavit, et capitis decoliatwne mtirtijrium dum Christum Jesum diiigere vos, et vos omnes m
consummavit. Onesimi elogium, non nihil auctius concordia ejus in ipso esse. Bcnedictus enim Deus
exhibet, quod melius infra referemus. Sequitur qui vobis talihus, tutem episcopum donavit habcre
de Juliano ad marginem, sed eadem manu. Tum in Christo.De Juliana antem, post consummavit, De Jutiana
ex eodeni
de Symeone ut supra. ex eodem Adone subditur Qua? passa est quidcm Adone. :

Hagenoyen. In Onesimo fere purus, de Ju- in Nicomedia, sed post paucum tempus, Deo dis-
liana alia comminiscitur : In civitate Cumis, ponente in Campaniam est transiata. In fine, de
,

passio sancta? Julinnx virginis nooilissimss et mar- Symeone ut supra. In aliis editionibus adhuc
tijns, qmp nudata, iliutissime a sponso suo fiagella- adjungitur : Ipso tlie Amhianis, sancti, Honcsti
tur, qux ei ad matrunonium consentire noluit, nec martyris.

XIII Kal. Die 17.

Potychronii "n Perside civitate Babilonia, natalis beati Polochronii episcopi et martyris, qui
prresente Decio persecutore, os lapidibus ctesus, manibus extensis, oculos ad
Dvmtti
el soc.
Fmtam.
I ccelum elevans, emisit spiritum. Apud urbem Concordiam
Donati, Secundiani, Romuli, cum aliis octoginta sex. In Scotia, sancti Fintani pres-
,
passio sanctorum

biteri et confessoris, magnae virtutis viri. Ipso die, sancti Silvini Taruanensis epi-
scopi.

Sumilur cx Praten. Heritlien. Tornaccn. Antverp-Naj. Marcllian. Pulsancn. Munerat. Grcvcn el Mvlan. Acccdere
possunl codiccs mediae noue, ut dicam in Aucturiis.

YARIA LECTIO, Legendum esset Polyclironii, ut habent auctor Romani parvi et Ado, ab editore ni
fallor correcti. Ego. forte nimis scrupulose, codices Usuardinos sequor, Praten. Tornacen. Ant-
verp-Maj. Marchian. Munerat. et alios. licet Herinien. etGreven. habeant Polkronii, Pulsanen. Poli-
chronii, Molan. Polycronii; elige lectionem quse magis placuerit. InPulsanen. est Babilonix pro Babi-
lonia. In Greveno et Molano, preesitlente pro prsstnte. Pejus in Pulsanen. Diocletiano, loco Decio forte ;

melius omitteretur utriusque prSesentia. Pulsanen. ocnlos atl cn-lnm elevtins mutat in oculisqtte ad ccvhim
elevatis; Munerat. adealum erigene. Sic Marchian. ex Concordiam, facit Cordubam; ex octoiiintu sex.

octingenUs
 MENSIS FEBRUARIUS. 09
octingenttisexi ut Pulsanen. Formuli, ex Somuli. Scothia ponunt aliqui,
melius in textu. Marchian. legit
Finani, Pulsanen. Ftmtanii; verum nomen expressimus. Silvini scribunt oranes. nescio currecen-
tiores Sylvini malint. Pratensis noster posuit Taruenemi,
Herinien. Tarwanensti, omnium pessime
Greven. Targuanensti ceteri Taruanensis, quam vocem omisit Pulsanensis. Vide infra in fine
;

Observationis.

OBSERVATIO. Polychronii nomen in solo apographo Hieronymiano Epternacensi legitur, hoc Polyelmnii.
modo : In Babilonia ; Policroni, et rursus in eodem solo codice xxx Aprilis in fine : Deporitio
Policroni epticopi, an ejusdem, an alterius, quis edisseret? Ceterura Beda de hodierno
addit, cjusdem
loci cpiscopi, sed non magis recte scribit Polooronii, uti
et ejus transumptor Rabanus, quam inflexio-
nem aut ei proximam, in codicibus Usuardinis communem diximus. Romanum parvum episcopatus
locum non designat, sic legens In Perride, beaii Polychronii epticopi el martyrti. Ado binas sedes
:

conjungit Babylonem et Ctesiphontetn, simul adducens Bedae elogium, quod totum Rabanus et Notke-
rus adoptarunt, Noster modicissime imminuit, sed iis servatis, quae correctione indigent , ut in
Actis, et apud Castellanum pag. 676, apud Tillemontium tomo 5 pag. 561 invenies. Haec summa
et
difficultatis quod, ut Beda et alii ex ipso testantur, elogium desumptum sit ex Actis sancti Lau-
;

rentii, qua? Baronio et Henschenio, ut minimum valde suspecta, hodie ab eruditis omnibus talia
censentur, ut nec propugnari omnino nec expurgari facile possint. Ex eodemfonte manant Qlympias
etMuxiinits, xv Aprilis; Parmenius et alii, xxn ejusdem mensis, alii diebus aliis; quorum memoria
ut in Fastis nostris certissima est, vitae tamen aut iu:irtyrii series ex iis Actis accepta, repudiatur,
utdicetur x Augusti. Non satis clari sunt Wandelberti versiculi, dum Donatus ex sequenti turraa,
Polychronio ita conjungitur ;

Tertius ac decimus Polycroni festa revoltiit ,

Donatique : fides , sanguis quos jungit et ara.

De martyribus Concordiensibus ab Nostro confusis, ex perturbatis apographorum Hieronymiano- Donati
rum classibus, non est quod multis hic disputem; textum Usuardi genuinum referri certum est.
Notkerus alias classes posuit, de quibus aut ordinandis au restituendis agetur proprio loco. Vide
interim Acta, Florentinium et Castellanumhic. —
Fintanus solius Usuardi est Scutia autem ex ejus ; Fintani
temporis more pro Hibernia accipitur. —
Silvini obitus ad xv Februarii pertinere videtur, ut vult Silvini.

Castellanus et Auctaria nostra aliqua eodera die Usuardum tamen sequuntur passim recentiores
;

Martyrologi, cum moderno Romano et Actis. Vitara praeclaro commentario illustravit Bollandus,
eamque reproduxit Mabilio sec. 3 Benedict. parte I a pag. 294 ubi in observationibus pneviis doc- ;

tissimum virum dorraitasse oportet, dum ita scripsit Acta illa vidcrat Ado Yicnncnsis epticopus : ;

cujus in sincero Martyrologio hxc verba sunl xv Kal. Marlii S. Silviui Teruancnsis epticopi ct confes- :

soris, cujus gesla habentitr. Dormitare, inquam, debuit, nam verba illa nec in editis nec in M^s.
nostris vere Adonianis Martyrologiis ullis reperire hactenus licuit. Mihi potius certum videtur totam
Silvini annuntiationem plane Usuardinam esse, qui qualia Acta habuerit conjicit Castellanus a pag.
659, ubi etiam ex Bollando de episcopatu ejus disputat. Certe a vero alienura est quod in nostro
Pratensi apographo legitur, Tolosaiue civitatis episcopi, idque fatetur Castellanus proetenso autogra-
pho adjectum. super annuntiatione priori, qualem exhibemus, ibi scalpello erasa. Non ausiin veram
dicere annuntiationem nostram, sed vere Usuardinam. in qua conveniunt codices nostri oranes,
excepto Marchianensi, qui cum procfato Pratensi legit In paijo Taruenensi, sancti Silvini Tolosaiue :

acitulis cpiscopi, et Antverp-Majore, qui in hoc solo discrepat, quod pro pago Tarucncnsi, male scri-

bat, in pago Caritatcusi.

AUCTARIA.

Antverp-Max. Ultraject, Leyden. Lova- Gemelli, quicum esscnt carcerati cum ulits Sau- etCemetti.

nien. et Editio Ultraj-

Albergen. Danic. ctis, riderunt in virione sancia inlrare juvcncm in
Belg. Vix a puritate deficiunt. Omittur nomen carccrcm, qni [erebat duas phialas lacte plaws, de
Romuli in classe martyrum Concordiensium, et quibus dcdit omnibus incarceratti bibcre, et ait .-

Fintanus Silvino postponitur. Mira non est va- adlme tcrtia pliiala vobti scrcahtr. ct abiit. Fallor,

riatio in efforraatione Polychronii et Teruanensis. si hio non agitur de Martyribus, xxiv bujus inter
Antverp. etMAX-LuBEC.Fintanumpraetermit- accessiones Usuardinas referendis. De cetero ad
tunt, oraittentes etiamnomen Romuli. puritatem codicis Hagenovensis, \ix quidquam
Roswevii. Tertio loco interponit In Aquile- : desideratur.
Chrysanlia- giu, (iisanliiiiii martyris ct altorum xc ; de qui- Aquicinct. Pro Concordiam, legit Cordulam
' IJ0 Translatio-
' ' "' bus, in Actis. Pro Finlani, scribit Finiani. Et pro Fintani, Finani. In fine Ctaromonte, iraus- :

in fine de Silvino, cum Pratensi. lalio Lupiaiu confessoris do qua etiam agunt
;

Centulen. Silvinum liic praetermittit. de quo codicesBuBDEGALENSis, Clunucensis, Altbjh>s.

egit xv, ut ibi inter Auctaria invenies. Ast ejus Davebonensis, C.udi.uenms Prioratus, D. Le
Pulchronii loeo in fine addit : Yirduuis, sancli Pulchronii Mare signatus C, cjui fuit PP. Franciscanorum,
episcopi el coufessoris. cum hac sola differentia, quod aliqui addant no-
Bruxellen. De Silvino etiam egit xv ; hic in men Sancti. Vide Pnetermissos.
ceteris purus est, nisi quod textui inserat Baby- Victobjn. In fine, loco Silvini sic liabet : Eo- Voyseli

lonix ct Thesiphontti epticopi. dcm die saucli Moysctt.

Hagenoyen. Pennltimo loco eos Sanctos inter- Reg. Suec. num. 130. Ita legit : Eodem die,

jicit, qui omnibus aliis hodie ignoti sunt. Ita ha- sancti Moireti. Verosimillime pro Moiseti.
Nonlani, bet : 7/>™ die, sanclorum marlyrttm, Montani et Vatican. num. 5949. Do Fintano ct Siivino

tacet.
 100 MARTYROLOGIUM USUARDI.
/ oienli- tacet, et in fine adjungit : sancti Vatentiniani. farnensis \ Sabini cpiscopi Camisinx civitatis, de Sabini.
niani
Stuozz. et Medic. Apud civitatem Fesulanam, quo intcr alia rcfcrt Gregorius, 3 Dialog. quod cunt

Translalio- in partibns Titsri.r, translatio corporum sanctorum procurante ejus Archidiacono qui episcopatum am-
nit SS. Festt-
lanorum.
Romuli episcopi primi ejusdem urbis, Alexandri biehat , vcnenum sihi fuissct propinatum, spiritu

episcopi, Donati et Romani episcoporum prxdictx prophetico hoc cognoscens, sinc Lrsimic biberit

urbis, atque sanctorum martyrum Carissimi. Cre- mandans archidiacono Ego venenum
:
bibo, sed tu

scentii et Dulcissimi et aliorum Sanetorum et San- episcopus non eris. Endcm igitur horo archidiaco-
ctarum, reltquiarum, nus defunctnx est. Hic haud dubie est Sabinus Ca-
Editio LunECO-CoL. Inter Finlani et Silvini nusinus, de quo ix hujus.
ponit : Jpso dic, Trcvrris, sancti, Bonosii episcopi Molan. De Polychronio, litteris Italicis textui

ct confessoris. Atque in fine : In monte Sibergensi addit verba Adonis : Scriptum est in passione
Transtatio- translatio sancti Benigni presbyteri et martyris; sancii Laurentii , quam multi apocrypham cen-
ms Benigni.
qujc anno Dominicse Incarnutioitis mlxxiii. per sent. In fine post episcopi, assuit verba superius
sanctum Annonem Coloniensium archiepiscopum fa- rejecta : Tolosanx civitatis in pago Taruanensi,cu-
ctn est. jus gesta habentur. De Lupiano et Bonosio, quse
Belin. In textu fere purus, in fine addit : supra. Tum litterisSabini episcopi Ca-
minutis :

Claromonte, translatio sancti Lupiani confessoris. nusinx civitatis, de quo refert Gregor. 3 Dialoyo-
Greven. Treveris , sancti Bonosii episcopi et ruiii. In aliis editionibus, de Silvino apposuit :

confessoris. In Africa, Crisanti, Concprdix, Justjc. Monasterio Sithiu quare non Alciaci, vulgo Au-
:

Non recta positio. In monte Sibergensi, dixcesis chy ? Denique in fine Die decima septima, sancti Theodoi
:

Aggripinensis , translatio sancti Senigni, etc. In martyris Theodori tironis.

Funnain Scotia, Fymiaiii episcopi : an non Finani Lindis-

XII Kal. Die 18.

N
est.
"atalis beati

dem carnem
Simeonis episcopi

Hierosolimorum episcopus post Jacobum fratrem Domini ordinatus,

Ilic

persecutione Trajani multo tempore suppliciis affectus, martyrio consummatus

Oinnibus qui aderant et ipso
et

extitisse dinoscitur, ac filius Cleophae,

martyris, qui propinquus Salvatoris secun-

judice mirantibus, ut centum viginti

qui fuit frater Joseph.

annorum
Maximi, senex crucis supplicium pertulisset. Civitate Ostia, sanctorum martyrum Maximi,
Ciaudii,
Prxpedignx Claudii et uxoris ejus Prepedignae cum duobus filius, qui cum essent prseclarissimi
rt filiorinn.
generis, jubente Diocletiano sunt tenti atque in exilium deportati; deinde in-
cendio concremati, odoriferum sacrificium martyrii Deo reddiderunt.

Ex Prnlru lhrimcn. Tnrnacen. Muncrat. Grcven. elMolan.

YARIA LECTIO.
Simconis legunt Herinien. Tornacen. et Molan. quos liic ut alibi sequimur :

Praten. et Antverp-Maj Simonis Munerat. et Greven. Symeonis. Scripsi dinoscitvr, ut est

. ;

fere in omnibus, quidquid scrupulosior in hujusmodi minutiis dici possim. Sic non correxi, Hierosoii-
morum, quod ita passim corrupte legitur, ut alibi diximus. Tornac. neglexit, articulum hic scripsitque
Jherosolimitanornm. Munerat. pro consnmmatus ponit c onsummatur. In Antverp-Maj. post miranti- cst,

bus, ante cxx annorum, deest

Herinien. Tornacen. et Antverp.-Maj. liabent Hostia, reliqui ut in
ut.

textu. Prepedigne Praten. et alii, putavi servandam diphtliongum saltem ultimam. Tornacen. omi-
sit, cum Munerat. Deo. Hic obiter advertendum, codices binos passim
essent prxclarissimi generis ;

satis genuinos, Marchianensem xxmlmjus, per sex integros dies, valde

et Aquicinctinum ad usque
perturbatos esse, transpositis Sanctis, qui in Usuardo leguntur, additisque aliis ipsi ignotis, sic ut a
non nemine studiose et pro arbitrio corrupti fuisse videantur.

OBSERVATIO. Simeon vel Simon, qui de fratribus Christi Salvatoris fuisse dicitur, primum in
Martyrologiis innotescit ex Romano parvo Jerosolymis, Simconis : His incpiscojd et martyris.
Martyrologio editionis Rosweydi adjecit Ado Qui traditur propinquus : Salvatoris secundum carnem
fuisse,nec de prsefata cognatione quidquam amplius in festivitatibus Apostolorum n Maii, quo die
ibi Simeon refertur, et unde sua omnia accepit Usuardus, praster insertam clausulum de fraternitate

Joseph et Cleophs, quam a Mosandro Adoni tributam Rosweydus in ejus Martyrologio expunxit et
in appendicem rejecit ; non recte, opinor, cum
Notkero tota habeatur, qualem lectori exhi- et in
beo : Constat tamen quia de Clcopltn cujus Vulgo notum est quot concerta-
, ftlius fuit, frater erat Josepli.

tionibus et dissertationibus obnoxia sint ea, quaj Christi Domini carnalem propinquitatem spectant
cum quatuor illis fratribus Jucobo el Joseyli et Sinwne et Jtula, Matth. 13 et Marc. 6 tam clare ex-
pressis. Utrum videlicet Josephi ex alio matrimonio fllii, ut tradit Nicephorus Callistus ex divino
Hippolylo apud Schelstratium tomo i Antiquitatis illustratse pag. 507 an consobrini ex Maria ;

Cleophae, quam multi sororem statuunt B.V. Marise; an patrueles ex patre Cleopha Josephi fratre,
ut in textu nostro dicitur an vero aliter eadem cognatio explicanda sit, de quibus judicium ferre nec
;

hujus loci nec temporisest. Poterunt ea secundis curis examinari in Supplemento Februarii, vel forte

alibi,
 MENSIS FEBRUARIUS. 101
alibi dum in Actis occasio dabitur. Qui moram non patitur consulat interpretes vel prater
,
; hodiernum in
Actis commentarium, videatFlorentinii Exercitationemiv pag.
101, dissertationemHenschenii de Ja-
cobis i Man, item Chronologiam episcoporum Hierosolymitanorum
ante tomum 3 Maii etalibi tum •

Tillemontium de hoc Simeone tomo 2 a pag .180, de Jacobo minore

tomo i a pag. 305, etc. denique ;

Castellani notam png. 082 et 083. Quaj ad Simeonis martjTium

attinent, ex Rufini Eusebio hb. 3.
cap. 31 accepta sunt, in quibus Castellanus hallucinatus videtur,
dum putavit Usuardum aliquid Adoni
ex Rufino superaddidisse, nam is revera sua omnia ex Adone ipso desumpsit, ut facile vir
eruditissimus
invenire poterat, si prafatum Martyrologium in fcstivitatibus
Apostolorum n Maii consuluisset. —
Vaxinii, Maximus, Claudius, Prxpedigna, cum filiis Alexandra
Romano parvo, non ad oslia Tu- et Cutia a
£!anitri, clc.
berina, scd Romee annuntiantur, hoc ordine El Romx. martyrum Claudii, Preepedignx, Alexandri
:

et Cutix et Maximi. Ado eumdem servat ordinem sed de loco forte subdubitans, positionem non
,

expressit. Noster Maximum prasposuit, omissis filiorum nominibus

sed quid ei ansam dederit Os- ;

Ham nominandi, non video, nisi quod Claudii, uxoris et filiorum concremata corpora ibi in Rheuma
(aquam praeterfluentem) projecta dicantur, a Christianis juxta eamdem civitatem sepulta. De ce-
et
tero elogium totum ex Adonis narratione contractum est narratio autem Adonis ex Actis sancta? ;

Susann33, de qua ad xi Augusti. Quam fidera ea Acta mereantur, hic non determino,
sunt qui
omnino rejicienda existiment. Ceterum Usuardini textus nostri originem et sinceritatem ostendimus.

AUCTARIA.
MARCHIANEN. Hodiernum tc-xtum cum sequenti pi. In Africa, sanctorurr. Rutuli, Silvani, etMaxi-
commiscet ; certe Gabini annuntiationem mi marltjrttm.
integram habet. Tum : In Africa, sanctorum Pu- Codex D. du Cmv&Lsigaa.tasTi.Eodemdie in
PnHit et lu (Publii)c( Juliani. Vide iudicem Prsetermisso- Africa, sanctorum Rtttuli, Silvani ct Maximi.
Jliliiini.
rum. Ughellian et Caudiacensis In Africn, : Ilu-
Rosweyd. In prima purus, alteram jungit ttdi, etc. jam satis soepe repetita nomina.
;

diei sequeiiti ; hic vero solum addit in fine : Altempsian. Eodem tlie, saurt,? Constantime Constantinx.
Pimenii marlyris. Vide Acta. virginis ct martyris. Apttd Alcxandriam, beatiDio-
Pulsanf.n. In Simeone iuutilus, in aliis tan- nysii episcopi, qui in multis ssepe confessionibus Dionysii.
tillum interpolatus est. satis clarits. pn- passionum tormentorumqu» diver-
Ahtvebp. et Max-Lubec. In Simeone puri sitatc, maqnifictts effccttis cst, pace quievitautem in
sunt; inter Ostienses omittunt Maximum; et in tempore Ualieni imperatoris,
fine adjungunt In Africa, Riituli, Silraui ct
: Strozz. et Medic. Ipso dic, sanct.v Constantim
Maximi. Vide socios alios in Actis. virginis, filias Censtantini, quam eamdem crede-
Antvf.rp-Max.Leyden. Albergen. Danic. et rem cum Constantina cxlicis Altempsiani, nisi
Editio Ultraj-Belg. Ferme conveniunt in mo- illucadderetur titulus martyris. Vide Acta.
dica textus interpolatione addunt nempe post ; Editio Lubeco-Col. Incipit Colonia Agrip- :

Joseph, nutrilii Salvatoris, et Maximum vocant pina. commcmoratio ossittm saiicti Panthaleonis Translatio-
iti.; capitii
fratrcm Claudii. In fine concorditer adjiciunt : medici et Quando caput ejasdcm sanctis-
martyris.
S. PantaleO'
Eoclem die in Africa, sanctorum Rutuli, etc. Eam- sinti martyris per Eenricum militem, domimm de nis Col.

dem accessionem liabet Lovanien. Sed de mar- Ulinene, tlc Constantinopoli ad civilatem Colonien-
tyribus Ostiensibus omnia omittit post, cum duo- sem est translatttnt, niiuo incariialioiiis Domuticx
bus /ilns. mccviii. Mirum est, Rabanum hoc die cum longo
Centulen. In Simoone abbreviator. de aliis ex elogio natalem sancti Pnntaleonis referre. In re-
Adone subjungit Romir, sanctovum martijrum
: liquis editio illa fere similis codicibus supra cita-
Claudii, clc. Claudii etuxoris ejus Prsdignse, et filiorum Alcxun- tis niedia: nota?.

tlri et Ciiii.c, et fratris Claudii, nomine Maximi, Belin. Tcxtum purum habet in secunda cdi-
qui cniii essent prseclarissimi gcneris, agente fralre tione in prima pro centitm viginti, scripsit cen-
;

eorum Gabino presbytero, baptixati sunl a Gnio Pa- tttm ct novem. In utraque est additamentum In :

pa, et postmoditin a Diocletiano dirersis mortibus Afrtca, Lucii, Silvani et Maxiini.

Dionysii. perempti sunt. Alexandriae, beati Dvrnysii episcopi Greven. Rom.v. Pimenii presbyteri ct Eaiisti Pimettii et
aliorum e.r
et martyris. Ccenobio Ccntula, depositio sancti An- mnrlijruin. Ilem Rtitiili, Classici, Dtanasi, Tulli, Bieronymia-
Angilbcrti. ailberti abbalis, qui septimus post beatum Richa- Lampasii, Majoli, Silritm et Maximi. Elasici, tus.
rium, Centulense monasterium feliciter rexit, cujus Secundini, Frttctuli, 1'attli. Ex aliquo apographo
corpnscum viginti octo aunis esset scpulttim, incor- Hieronym. accepti sunt. In Hibernia, Culani epi- Cutani.
*
ruptum inventum esl. scopi et confessoris, Itetn Berethoi, Marcclli. Pote- Marcelti.

Bruxei.len. Textui non parum interpolato, ranthi superioribus annumerariet ad sequentem

subdit In Africa, sanctorum Rutuli, Siivaniet
: diem referri. Ilem, Cnlamanni episcopi et confesso-
Dionysii. Maximi. Apiul Alexandriam, bcali Dionysii epi- ris. Apud Coloniam Aqijripinam commcmoralio os- ,

scopi, qiti multis confessionibus clarus effeclus est. sinm, etc, ut supra.
Legontii. Metis, snncti Legontii, ejusdcm urbis episcopi et Molan. Textui subnectit : Ac sic posttnodttm

confcssoris. Colitur Dionysius xvn Novembris; apud Hostiam, in rhcuma jactati : quorttm reliquias

an martijris titulo decorandus, alibi dicetur. Christiani perquisitas, jttxta civitatem sepelierunt.
Hagf.noten. Tantum non purus; adjungit : Quae Adonis verba sunt. In Africa, Lucii, Silva-
In Africa, mnctorttm martijrum Riitili, etc. ni et Maximi. Colonix, commenioralio ossittm san-

Aquiclnct. Conjungit textum hujus et sequen- ctissimi Panthaleonis ntarttjris, quando caput, etc.

tis diei, superaddens Ilem SS. Rutttli, etc. De

: in aliis editionibus additur, minoribus litteris :

codicis illius confusione, supra dictum est. Pataris, sanctorttin martijriim Lconis etParegorii; Leoitii et
Paragcrii.
Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130. de quibus Acta, qus inter sincera et selecta edi-
In fine Aptttl Alexandriam, bcati Diomjsii cpisco-
: dit Ruinartius a pag. 610.

Tomtts vi Jttnii. 26 XI Kal

 102 MAHTYROLOGIUM USUARDI.

XI Kal. Die 19.

omoe, natalis sancfi Gabinii presbiteri et martyris qui a Diocletiano diu in

R
,

custodia vineulis afflictus, pretiosa morte coeli gaudia comparavit. In

I>u«ii c( Africa, sanctorum Publii et Juliani.
Juliani.

Ex Pratensi, Heriniensi, Ttirnacensi ct Antvcrp-Majore.

VARIA LECTIO. Plures codices tum Mss. tum excusi legunt Gabini, non recte, cum Usuardus
verosimillime Adonem secutus sit, liic Romanum parvum in utroque autem habetur Gabinii, ;

uti etiam in Notkero. Ex codicibus eam lectionem servant Herinien, Antverp-Maj. et alii. Ejusdem
nominis transformationes exstant apud Bollandum. De presbyUri, Diocleliano, Africa, et hujusmodi
minutiis, dictum est plus satis. Preliosi niorte, pro pretiosa morte in Antverp-Maj. scriba? oscitantiaj
tribuendum est, uti et nonnulli alii na3vi in uno alterove folio detrito aut avulso ct subinde descripto.
Sic ibi etiam legitur Plubii. pro Publii. Paucitatem purorum codicura facit appositio in fine tertii
nominis, nempe Marcelli, qui in codicibus optimae notoe Munerat. Belin. Greven. et Molan. adjici-
tur ; sed nos aliorum lectionem praeferendam censuimus.

OBSERVATIO. Ex citatis die praecedenti sancta? Susannx Actis extractus quoque est hodiernus
Gabinius, sic rursus a Romano parvo primum signatus Romx, Gabinii pfesbyteri el martyrls.
:

Breve elogiura texuit Ado, in quo, praeter ea, quas a Nostro ad verbum descripta sunt, hoc solum
inseritur, palris beatissimoz Susanuae; addere poterat, quod in multis apographis Usuardinis subinde
adjunctum, frotrem fuisse Coii Pap.e : cujus historiara gallice prosequens Tillemontius tomo 4, ibi
pag. 572 de Susannu, Claudio, Prxpedicjna et aliis diei praecedentis, at.que de hoc nostro Gabinio,
more suo satis modeste, sed non satis in Actorum favorem decernit. Bollandus brevi coramentario
Gabiniana complectitur, ad soepe citata Susannae Acta Iectorem remittens.
Publii cl Henschenius de Publio, Juliano et sociis Africanis martyribus hoc die pluribus agens : IUustris est,
Jutiani. inquit, corona duodecim pugilum Christi, qui palmam martyrii in Africa promeriti sunl quo adducit ;

Martyrologium Mss. ecclesiae B. Marioe Ultrajecti, quodanobis Usuardinum Rosuieyii vocatur, cujus
verba in Auctariis primo loco dabimus. Repetenda sunt omnium noraina ex Hieronymianis valde
dissimilibus, tum in martyrum numero, tum in eorura nomenclatura, ut ostendit Florentinius hic,
atque ex Rabano et Notkero eorum descriptoribus aperte constat. Castellanus in his disquirendis et
disponendis apprime diligens, duodenarium numerum non complet. At quidquid de aliis decem sociis
statuatur, certe codices nostri puriores, solos illos duos Pubiium etJuliunum commemorant, quibus
auctiores aliqui Marceltum, alii alium vel alios pro arbitrio adjiciunt, ut in Variantibus diximus et

infra magis patebit. Annuntiatio nostra pure Usuardina est, cui accinit Wandelbertus hoc ver-
siculo .

Publius undecimiim simul et Julianus adornant.

AUCTARIA.
Roswevd. Diximus die proecedenti ab ipso huc Centulen. Inserit, patris beatissimx Susannar,
referri annuntiationem In ciritatc Ostia,
: ut plures alii ex Adone.
Maximi sanctorum martijrum Maximi, Claudii, etc. In Ga- Bruxellen. Omnia habet quoe codices mediffi
Claudii, ctc.
binio purus est. Tum adjicit In Africa, sancto- notoe, et praeterea in fine subjicit
:
: Alibi, sancti
Pntilii.Ju- rum Puldii el Juliani marlijrum et atiartim x de Pantaleonis marttjris. Vide Prffitermissos.
tiani et alto-
; De eo
quo numero ex hoc ipso Rosweydino codice, agetur xxvii Julii.
rum x.
ab Henschenio accepto diximus in Observa-
,
Hagenoyen. Ceterisamplior, post GniiPapce,
tione. adjungit atque eonsannuinei Diocleliani impcra-
:

Aildititr
Munerat. ln Africa, sanctorum martyrum Pu- raloris. Hic qnia filiam ejus (suam) Susaiinam no-
Marcctti.
bliiet Juliani et Marcelli. Treveris, saucti Leejun- luit dare in conjugem liomini pagiino, filio Diocle-
Legiintii. lii episcopi et confessoris.
tiani, Maximio, a Diocletiano diu in vinculis, etc.
Marchian. Hocdie. posuit quae nos cum Usu- In Africa, sanclorum etc, ut supra.
Pitblii, In
MM. Tijrio- ardo referemus xx Apud Tyrum, etc.
rum.
:
civitatc Treveri, sancti Lctjuntii cpiscopi el confes- Leiiuntii.
Pulsan. Textui puro post Gabinium interji- soris. Hic translatus cst in Scasusan. Quem locum
cit Eoiem die apud Beneventum cwitatem
: , natalis hic indigitet nescio, nisi forte ex atfinitate no-
Barlmti. beati Barbati tpiecopi et confessoris.
minis, conjiciatur Scaphusia Helvetiorum ; sed
Antverp. et Max-Lubec. In Africa, sanctorum de hac translatione nihil apud alios invenio. De
Varcelli. Publii, Julieni et Marcelli.
duobus an uno solum Leguntio aliisque huc
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- spectantibus, videantur Acta, hoc et priori die.
nien. Albergen. Danic et Editio Ultraj- Aquicinct. Etiam habet hac die, ut Marciiia-
Belg. Post marttjris, inserunt Palris bcatx Su- : nensis, qua> ponenda sunt die sequenti.
sannse, et fratris beali Gaii Papx, In Africa,
etc. Vatican. quod olimfuit Beneventanum, num.
sanctorum Publii, Jutiani el Marcclli. Treveris, 5949. Primo loco Beneventi, sancti Barbali rpt-
:

sancti Leyuntii episcopi et confessoris. scopi el confessoris. Ita Italici codices.

Strozz.
 MENSIS FEBRUARIUS 103
Strozz. et Medic. Ilem sanctx Susannx virgi- ex Hieronymianis sumpti videntur; hic et alibi
nis. Itnn sancti Barbali archiepiscopi et confcsso-
passim incuriose congesti.
Bustachii ris.Eodem die, sancti Eustachii patriarchx ecclesix
t'.Polilani Molan. Diximus supra de Marcello textui su-
Constanlinopolitanx peraddito. Eodem die, sancli Eustachii, etc, ut
Codex Abdingiieffensis : Treveris, sancti Belinus. Trcveris, sancti Lcgunlii, etc. Tum mi-
Licontii episcopi et confessoris. Idem est qui Lc- nori charactere : Obiil Bonifacius Lausancnsis Bonifacii
guntius supra. Mancum estcodicisistiusfragmen- episcopus in Burgundia. Ilic Bruxella nalus, et in Lausanensii.
Camera monasterio Cistercieusis ordinis, juxta idem
Bei.in. In Gabinio purus, suljdit cum pleris- oppidum, quicvil iinno ricclx, in vila et post mor-
que : In Africa, Publii, Juliani ct Marcclli. Eo- tciit micacutis elarus. In posterioribus editionibus
dem die. saiicti Eustachii paliianiuv ecclesin Con- pro Eastacliii, scrihit Eustatliii, eique et Legun-
stantinopolitanse. Vide PrEetermissos. tio superaddit Cicitalc Bcncccnlo, sancti Bar-
:

Gueven. Etiam addit Marcelhm cum Molan. buti epifcopi <i qgnfessoris. Exiude minu-
litteris
ut dixi. Auctarium vero ita incipit Prxfatus Ga- tioribus llcm
:
: saiicli ct gloriosi admirabiUum
binus fuil palcr sanctee Susannx virginis el innrttj- operum Amdbii, archiepiscopi So-
sffectoris, patris Auxibii.
ris, de qua infra iii Idus Atttjusli; frater vcro licnsis, qui fuit discipulus sanctibencdictiquc Apo-
sancti Gtiti 1'ap.c. Vide Observationem. Eodem stuli ct EvaugelisUe Marci. Evdcm tlic obiiU Boni-
Leguntii. dic. Trcvcris. sancti Leguncii episcopi ct confesso- facius Lausanciisis, etc, ut supra, pneter ultima
Juliani. ris. Itcm Juliani martyris. Item Mnrubn. Dccen- verba, anno mcclx in vita cl post mortem mira-
,
Marubii
Decentii.
lii De hocvide Praetermissos, duo alii
confcssotis. culis clarus.

X Kal. Die 20

beatorum martyrum, quorum numerum solius Dei

Apud Tyrura civitatem,
scientia colligit. Qui jubente Diocletiano, multis tormentorum suppliciis
Hartyrum
''"
! '" 0,^ "" ,

sibi invicem succedentibus occisi sunt. Primo quidem ilagris per omne

corpus dilaniati, dehinc diversis bestiarum generibus traditi, sed ab his divina vir-
tute custoditi, post addita feritate ignis et ferri,
martyrium consummarunt. Horum
gloriosam multitudinem incitabant ad victoriam Tyrannio et Silvanus, sed et Pe-
leus atque Linus episcopi, Zenobius quoque presbiter, qui felici agone una cum eis
martyrii palmam adeptus est. In Cypro insula, sanctorum Potamii et Nemesii. Potamii

Alemannia, sancti Galli presbiteri et confessoris. Catu?""

Sic pure habcnt Praten. Herinien. Antverp-Maj. Belini editio altcra, Greven. ct Molan.

VARIA LECTIO. Incitabat pro incitabant male scribit Molan. Non unus hujusmodi error in
Belino : nempe Tijrannius pro Tyrannio; Pelagins pro Pcleus; cpiscopus pro episcopi. Legendum
esset ATi/i« ut habetur in Adone atque in Eusebio, imo et in ipso Usuardo xix Septembris, sed hic
errantes codices seqni cogimur. Cipro habent Praten. et Greven.; melius alii ut in textu. Rursus

Greven. et Molan. Pothamii ; pnefero ceteros. Belin. omisit in fine titulum presbyteri. Turpioribus
sphalmatis fredatur codex Antverp-Maj. in quo desunt verba, quorvm nunicrum male legitur, tor-
;

wciitis torniculoriiin suppliciis ; item, post additi fcritatcm igia^ ferro. Post Alcmannia, habetur,
Secuiidi saucti Galli, forte quod paginas vacuas supplentis imperitia Secundinum diei sequentis huc
intruserit. Pratensem codicem hic inter puros connumero, quod in nostro apographo textus integer
ct ipsa etiam annuntiatio sancti Galli aperte exprimatur, quidquid mibi significarit Castellanus, eam
nec xx Februarii, nec xvi Octobris, in ipso prsetenso autographo reperiri.

OBSERVATIO. De prima martyrum ttirma vel manipulo, ex srcpe citato et solito suo auctore ua rlvrum
Rufini Eusebio, ita intcr Martyrologos primus scripsit Romani parvi compilator Apud : Tiiruin Tytiorutn.
niaiiijrum, qnorum iiumcnim Dci scientia sola colligit, quos Veturius magistcr jnilitix, jubcntc Dtndc-
tiano, divcrsis lormcnlis occitlit. Veturitts ille, aut ex Eusebii Chronico, aut ex nescio quibus Actis,
quje intercidisse opinatur Bollandus, liic adjectus est. Breviorem periodum multis ampliavit Ado,
ex laudati Scriptoris lib. S cap. 7 magnam elogii sui partem describons, veram quidem et sinceram
quousque Rufinum hic sequitur, sed in aliis cum ejusdem cap. 14 confttsam, dum addtttitur incita-
tores episcopi, quorum plerosque constat ad alia ferme loca, certe ad alia tempora pertinere, quin
et alio mortis genere agonem complevisse, ut patebit ex xix Scptembris et xxix Octobris, ubi de
aliquibus seorsitn agemus. Interim ex Adone derivata sunt, quce Usuardus et Notkerus, atque ex
his recentiores Martyrologi acceperunt, servata confusione, quam in Actis antiquitus interpolatis
repertam Bollandus existimat. Praeterea martyrum Tyriorum numerum ignoravit Ado, utpote
qttem nec Rufintts ipse expressit, in Eusebio Valesii parentiiesi inclusum, et ad solos quinque con-
tractum, qui ex phrasi Romani parvi ad plurimos, quos nempe sola Dei scicntia colliijit, extendi
videtur. Vide Boliandi, commentarium historicum, fn quo episcopis illis et aliis proprii dies assi-
gnantur, ut stipra indicare coepimus. Bollandum secuti sunt Tillemontius tomo 5 pag. 440 et Cas-
tellanus pag. 696 et 697. De Tyriis hisce martyribus, in Hieronymianis apographis, Beda, Floro,

Rabano,
 104 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Rabano , et Wandelberto niliil legitur. Scio, Molanum metrico isti Martyrologo hsec adscribere
voluisse :

Mox decimus laudem recolit famamquc coronat,

Multorum Tijri fuso qui sanguine clarent ;

at hujus supplementuiu merito respuendum censuit Bollandus, unicum Wandelberti vcrsiculum sic

terminans :

Mox decimus laudcm recolit famamquc Coronx ;

de qua Martyre cum Victore conjuncta. vide hoc die Hieronymiana, Rabanum, Notkerum et Ilensche-

Polamii et nium in commentario plura dubia explicantem. — Potamius

Ncmcsius ex puriori aliquo Hieronym. et
Piemesii. quem Rabanus et Notkerus aliis recte sociaverunt.
apographo aceepti sunt, sed sejuncti a Dijdimo,
Potamix, Polominx, Misis, Ncmisis et A'cmcrsi et similia, scribarum oscitantia? tribuenda videntur.
Certe Potamiam vcl Pantamiam inde effictam putamus, qua: in Auctariis srcpius recurret, Caio et
Victori perperam subjuncta. Sintne porro alii Potamii et Nemesii socii, ut ex Corbeiensi codice erui
videtur, incertum est. —
Sanctum Gallum abbatem nominavit Ado, mirse sanctitatis virttm, discipulum
sancti Columbani abbatis ; Noster presbytcrum et confcssorcm ; uterque hoc ipso die, tamctsi natalem
ejus refcrat Notkerus xvi Octobris, quo cum Bollandus remisit ; die vero sequenti ejusdem transla-
tionem. Cur hac die ab Adone celebretur, non equidem perspicio, nisi forte de alia translatione aut
elevatione agatur. Minus etiam video, qua ratione Baronius pricfatos Martyrologos citaro potuerit
pro xvi Octobris, ubi Gallus a Mosandro asterisco notatur, a Rosweydo in appendicem rejicitur.
Forte a Mss. aliquo Adone deceptus fuerit, certc Usuardus, saltem purus, eo die de nullo sancto
Gallo meminit, nisi hic Belini tcxtum Baronius pro Usuardino acceperit.

AUCTARIA.

MAKCHIAN. Hodie ponit, qute ad diem sequen- honorifwc quiescit. Deest in omnibus ultima an-
tem pertinent, omissosoluinnomineScrai/i. nuntiatio.
Tornacex. Incipit a proprio loci In Torna- : Centulen. Diversum habet a reliquis exor-
EUullicrii co civiiate, restitutio saucti Elcutlieni episcopi ct dium Alevandvur, sttnctoritm marUjrum Juliniii,
:
Jutianiet
Tomoc. </'
Vide Acta. Dchino laterculum exhi-
confessoris. Eiini, Mttcharii, Epimachi, Alexandri, Metrani, ",',","'""',

bet incompletum, integro folio ex codice avulso, Apollonise, Ammonarix, Chorintx, et cum aliis n)l
sic ut tantum integer sit iv Kal. Martii seu iecem. Itafereetiam Editio Lubeco-Col. infra.
xxvi hujus. De majori lacuna agemus ix Au- Ceterum proprii horum martyrum natales dies
gusti. videudi in catalogoPrieterniissorum liac die. Ty-
Roswetd. Prima annuntiatio est : Rom.c, de- riorum elogiummutilat, Potamium et Nemesium
posilio Gai episcopi. Sumitur ex Hieronymianis; omittens. In Alcmannia, sancli Qalli abbatis.
a Nostro ponitur xxn Aprilis. Scquitur In Ci- : Bruxeli.en. In martyribus Tyriis non nihil
pro insula, etc. Deinde de Tyriis, satis pure. De luxuriat, sed qure textum excedunt, describi non
Gallo, nihil. merentur. Secundo loco ita habet : Uomx, nata-
Pulsanen. Ferme purus esset, nisi deficeret le sancti Eleutherii Papx ct martyris, a quo Ltt- Eletitherii
in ultiina annuntiatione de S. Gallo. ciiisrexBvitaunix per cpistolam sefieri Christianum pP- cl " tart -
Aquicinct. -Turbato ordine, hic habet quse ad postulavit. Et misit Popa duos viros veligiosos, qui
sequentem diem referenda sunt; et post viginti, regemeumpopulo baptizarunt, Et tandem ipse Papa
in fine addit In Hasbania apud S. Trudonem,
: martyrio In Pratermissis remittitur
coronalur.
depositio sancti Euclierii confcssoris, Aurcliunensis ad xxvi Maii. Eodem die. Iiomce, snnctorum Gaii, Gtiiietsoc.
episcopi, qui a Carolo Marlcllo iu exilium tnissus, Vietoris et Pantliami.v. In Cijpro insula, etc.Iltin,
ibidem m Christo quievit. sancti Euehcrii Aureliancnsis episcopi ct confesso- Euclierii.
Victorin. Ultimam sic format : In Alemtinnia, ris : quiprofide Cliristi exilio relegatus, in llisbtt-

sancti Galli epUcopi el confessoris, nia, cttin sancto Trudoiic lionorifiee quieseit.
Antverp. Max-Lubec et Ughellian. Omit- Hagenoven. In martyribus Tyriis fere purus,
tunt S. Gidli memoriam, ejus loco substituen- secundo loco habet Eodem die, Eucherii Aure-
:

tes : Romx, saiictorum Gaii, Victoris et Panta- liuneusis, etc, utcodices media^ notce, supra. Se-

tnite. Secuudns codex scribit, Pantanise ; atquo- quitur de Potainio, etc. Deinde de Caio, etc. In
modocumque intlectatur, non alia statui potest a fine : Aputl Tornatum, bcati Elculhcrii episcopi el Elculherii
sancto Potamio, ut supra diximus. Cum citatis coufessoris.
Torn. ep.

codicibus conveniunt Bigotian. signatus P. 5, et Munerat. Textui puro subnectit sequentia :

D. DU Cheval, signatus B. Nusquam recta illo-
rum trium connexio. Jam diximus primum spec-
tare ad xxn xYprilis, ultiinum nomen probabi-
lissirae fictitium est ex apographis Hierony-
; Matric-Cartus-Ultraj. Apud Tijrnm, pluri-
mianis Victor cum Corona copulandus est, qui
hoc die in Actis referuntur.
Antverp-Max. Uxtraject. Levden. Lova-
nien. Alberoen. Danic. et Editio Ultraj-
Belg. Secundo loco ponunt liomx, sanclorum
Gaii, Vicloris ct Pantami.v. Tum de Potamio et
Nemesio, pure.-Denique Eodem die, sancli Eu- :
Aurelianis, saueti Elutherii (vult dicere Eucherii) Euclierit.
episcopi et confessoris, qiti pro (ide Christi exilio
relegatus, cum sancto Tvudonc liouoviftec quiescit.
niovum martyrum, qui ad exhortalionem Silvani
cum suis passi sitnt. Eleuierii episeopi et martyris,
Eucherii episcopi Attveliancnsis.
Belin. In prima sua editione omisit annuntia-
: tionem sancti Galli.
Editio Lubeco-Col. In martyribus Tyriis
nonnihil interpolata, secundo loco habet Itiimj-, :

chcrii Aureliituensis episcapi ct confessoris, qui pro sanctorum Caii, Vicloris el Paittamix martyrum. Caiietsoc
ftde Cltristi exilio rcleqatus, cum sancto Trtidone Sequitur de Potamio et Nemesio. Eodem die,

sancti
 MENSIS FEBRUARIUS 105
stmcti Eucherii Aurelianensis episcopi, etc. Alcxan-
Adone notavimus : abbatis, mirx sanctitatis viri,
Atexandri- drix, passio sanclorum marlyrum Jitliani, Eunii,
discipulisanctiColiimbaniabbatis.InSarchinio, mo-
norum mar Mticharit ct Epimachi, Alexandri ct Mctranii, naslcrio sancti Trudonis, deposilio bcati Ettcherii, DcEticlicrio.
tyrum.
Apollottix et Ammonarix ac Corinthx cum aliis gttiAureliaucnsium cpiscopus, a Carolo exilio est
deccm, sub Decio imperalore. De his superius egi- relegatttsguod tamen cumpro jitstitia fuisse pcr-
:

mus ex Centulensi. pessum crcbra miracula, quxper rjits sacra nterita.

Cflii Ct SOC. Greven. Eomx, Gaii, Victoris et Pantamix divinaficri amcedil clementia, sunt In
intlicio.
martijrum. Aurclittnis, sancli Elcitthcrii (lega aliis editionibus omittitur Gallus. Auctariura
Eucherii. Eiicherii) episcopi et coitfessoris, qid pro
ftde Cliri- incipit : Tornaco cicitatc, depositio stmcH Elett- Bteutherii
sti exilio rclegatits, cum suncto Trudone honorificc therii, cpiscopi et confessora ecclesix ejusdem. Tor ""-'P-
Itt
Jiilitiui quiescit. Juliani ct Etmi, ministri sui, martyrum, Sarchitiio, etc Dic. vigcsima, sancti patris Leonis
tl Eitni. Leouis.
quos Ado ct Vsuttrtliis m Kul. Mttrtii ponunt. episcopi Catanes in Sicilitt. Subditur charactere
Coronx. Coronx martyris et aliorum. Ista Victori et sociis minori Aputl Persidem, sancli Sadoth episcopi, Sadethet
:

xx, in Actis jungitur, melius quam Victor Caio et ccnlum viginti octo, qui cum co subiere natrtij- IA «"i""-
Eustocltii. et Pantamia:. Eustochii virginis. Bumberga
co- rittm, in secundoanno pcrsecutionis Saporis. Egre-
Ittttnbergte. mitissx.Vide Praetermissos. Didimi martyris Po- gii hujus antistitis et sociorum Acta, et gravia
Didimi. tamio et Nemesio conjungendi. et sincera sunt, a Ruinartio ex opere nostro re-
Dc Catlo. Molan. De Gallo subdit, quce superius ex producta a pag. 642.

IX Kal Die 21.

Siciliam, sanctorum martyrum septuaginta novem, qui sub Diocletiano

Apud
per diversa tormenta confessionis suae coronam a Christo sibi paratam
sicutorum
'"'

percipere meruerunt. In Africa civitate Adrumeto, sanctorum Veroli, Secun- venti etsoe.
dini, Servuli et aliorum viginti.

Sumilurcx Pratctt. Hcrinicn. Anlveiy-Maj. Putsanen. Anlverp. et Max-Lubcc. Miincrat. Bclin. Grevcn. et Motan.
Adde Antverp-Max. Lovan. Leyden-Betg. ct Edit. Vttraject-Belg,

VARIA LECTIO. Lovanien. in eo a ceteris differt, quod legat, pcr divcrsa tormentorum gcnera.
A Christo sibi prx-
Sic Belin. pro, confessionis sux coronam, posuit, in confessione sua coronam.
paratam scribunt Herinien. Pulsanen. Munerat. Belin. Antverp-Max. et Lovanien. textus Adraii :

conformis est. Antverp-Maj. et paratam et prxparatam omisit. Belin. in prima editione legit Secttndi
pro Sccundiiii, sed hoc in altera correctum est. Keroli in Max-Lubec. ex iis erroribus cst, quibus
ea editio passim redundat sic in Antverp-Maj. Yetoli. Certe Veroli scribunt codices nostri omnes,
;

non Vcruli ut recentiores cum hodierno Romano.

OBSERVATIO. En denuo coronam anonymorum Martyrum, de qua silent Ilieronymiana apo- Uarl. ucsa.
grapha, Beda et reliqui Martyrologi, die pracedenti citati ; eam vero memorant Martyrologi
illi, qui in serie nostra sunt, praeunte Romano parvo his verbis : In Sicilia, Martijrum i.xxix, sttb
Diocletiano diversis lormcntis passorum. Proximus huic Ado idem eo dicit nonnibil paraphrastice,

nimirura modo, qui ex ipso acceptus, in textu nostro exprimitur. Eumdera descripsit Notkerus.
Quod in editione Canisii pro septuagin^a novem, legatur septuaginta gnatuor, inde factum arbitror,
quod librarius litteras numerales non recte distinxerit, facili mutatione lxxiv pro i.xxix. Ilabes hic
ipsissimum fontem, ex quo bausere ceteri Martyrologi magno numcro ab Hcnschenio et operose
enumerati; non ita Galesinius et Ferrarius, qui pluseulum genio indulsisse videntur, hic dura
Cxsaraugustx eos martyres tribuit, ille dum crucis suppliciiim passos, gratis commemorat. Ne plu-
ribus morer, probabilius est Sgracttsis adscribendos de certamine autem frustra alibi plus quajsi-
;

veris, quam quod a Romano parvo expressum est. Nec recte a Galesinio citatur Wandelbertus,
apud quem nullum eorum invenies, qui in hodierno textu celebrantur.
Circa Adrumetinos, tria expendit laudatus Henschenius in Sylloge historica Qtt.r scilicet fuerit : Verolielsoc.
constituta hisce atltlctis palxstra victorix ? Quot ii fucrint, qtt.cgue eoruni uomina ? Qito potissimitm
flortierint tcmpore, seu qitanam persccutione cxsi ? Atque hasc etiam ex Martyrologiis plurimis solita

diligentia eruderare conatur. Rem ad principia revocare necesse est, recurrendo ad Hieronymiana,
ex quibus tota illa cohors, pro majori parte anonyma, desumpta primum fuit, tum a Rabano, tum
a Nostro, tum a Notkero; asingulis diversimode, unde et in lvcentioribus orta varietas. Ut de solo
Usuardo agamus, recte ex Hieronymianis Adrumeti collocantur in numero et nominibus, nec pra- ;

fata apographa, nec Rabanus et Notkerus inter se, nec cum Nostro conveniunt. Putat Castellanus,
numerum satis exacte ab Usuardo ex primis fontibus determinatum; mihi non lubet quidquam
superaddere Henschenii et Florentinii notationibus. De persecutionis aut caedis tempore, nihil ab
antiquioribus traditum. Suspicor, Galesinium, Martyrologii Romani reformatores iuduxisse, ad
designandatn persecittioncm iVttntlttiicam, contra codicum Usuardinorum et ipsius Belini silentium.
Quodnam vetus Ms. in notis appellet Baronius. nescio si S. Cyriaci Martyrologium iudigitet,
:
 106 MARTYROLOGIUM USUARDI.
virum eminentissimum memoria lapsum, fateri oportet. Quae Petrus in Catalogo refert lib. 11 sub
finem num. 75, ex Usuardo aecepta videntur.

AUCTARIA.
Pratensi ad marginem Apnd Aquicinct. Convenit cum Marciiianensi in
In miniustcriiimnostro
legritur :

Cimsccratio- snncli (icrntnni, consccratio alta- transpositione diernm.

nis aUarittm
in S. Ger- ris in honorr bctitorum marttjrum Joannis ct Pauli, Victorin. Legit Secundiani pro Secnndini.
mani motta- ct snncti Blttsii, nec non sanctorum confessi.rum Matric-Cartus-Ultra.tect. Habet in fine,
strrio.
Bencdicti, Lupi ct Eijidii. Item, cnnsecratio alta- Bcriulphi confessaris, De eo in Actis v hujus. Dertutphi.
ris ut lionorc sanctorum Innoccntinm ct sanctarttm Altemps. In pago Mcldicensi, Dcrean-
sanct,r

virginum Columlur, Margarit.r, Catliarinx. gotx, vcl Dcscangntx virginis. Ea Bollnndo ignota Dcrcangutte.
Marciiian. adhuc in perturbatione,
Ha?ret fuit. An et qua? fuerit in Supplemento examina-
hic poxiens, qure Usunrdus habet xxm, pauculis bitur, nisi forte eadem sit, quae xxiii Februarii
etiam mutntis, quee ibi restituentur. iu Actisvocatur Earcongota.
Ultraj. Leyden. Alberoen. et Danic. Tex- Strozz. et Medic. Apud civitatcm Ravetinz,
tui puro supernddunt Methis : civ/tnte, natale sancti Maximiani archiepiscopi ct confessoris. Dif-
sancti Fclicis episcopi et canfessoris, qut sedit an- fertur in Actis ad diem sequentem.
nos quadratjinta duos et mcnscs scx. Editio Lubeco-Col. Per omnia similis est
Rosweyd. In textu satis purus, post, viginti, codicibus medire notao.
desuoadjicit : Qui jubcnte Diocletiano, per diversa Greven. Hilarii Papx et martyris. Non fuit Utlarii />/».

tormenta occisi suttt. Hilarns Papa, martyr, nec ad hunc diera, sed
Centulen. Pro septuaginta novem, scribit, ad x Septembris spectat. Item, Sijrici, Saturnini, Syrici et soc.
septitaijiiita octo. Fortunati , Jocundi episcopi, Victorini, Petri.
Bruxellen. Textum fere purum refert ad- ; Sunt hi omnes ex numero martyrum Adrumeti-
dit autem Mcttis, sancti Felicis episcopi et con-
: norum, si duos postremos excipias. Ubi autem
fessoris, qui $edit etc. Tum t
Apud Landencn, : invenerit. Grevenus Jocundum fuisse episcopum,
Pifipini, Brnbunti.c ctritatcntgrandem, dcpositio Pippini nescio. Metis, sancti Felicis episcopiet confessoris,
ducis, />iilris sanctarum Bcgijbx et Gertrudis. Qui qui sedit annis quadraginta duobuset mensibussex.

Major regix domus et regni gubernator existens, Bertulphi confessoris. Sererne martyris. Eleutherii Bertulphi,
Papx De Serejne.
prxstabat tam in bellis fortitudine, quam justilia episcopi. Ronur, Stjmmachi et confessoris.
Eleutherii,
in pace. Erut cnim crga Rcijcm fnlei scrvnntissi- quatuor ultimis, vide indicem Pa?termissorum. Symmacht.
vtus, et erga populum tenacissimus eequitatis, et in MoLAN. Mcthis civitate etc. Et depositio
,

disceptanda utrorupique cuusu, firmissimo animiju- Elcutherti cpiscopi. Tum litteris minutioribus :

dicio persistens. Nec munera populi ad subverten- 7'ornaccusis, m catbcdrnli ecdcsia quiesccntis. In
duin jits vcijium, ncc gratunn rcijts, ad obrucndam Galliis, Vitalinae virginis sanctissimx. Deinde :

populi justitiam attendcbat. Hic apud Nivellam Liber annivcrsariorum apud Canonieas Nivellx : Vi- tlgitiz
riiipersx
cum fiUn sua (lertrude quiescit. gilur dispersx sancti Pipini. Quid sint Vigilix di-
H. Pippini.
Hagenoyen. Secundo locointerjicit : Denallis sperscc, neque in hac neque in aliis editionibus ex-
(vox mutila est, vult dicere in Grandivallc) plicntum invenio. Porro inhis prreterea additur:
Germani. sancti Germnni nbbatis et marttjris. Romx, Syricii Die vigesimaprima, sancti patris Timothei, qui fuit Timotliet.
Syricii PP. Papae. In Africa, civitate Adrumeto, sanctorum ia Symbolis. 'Mediolani, festum sancti Ambrosii, De.tmbrosiu.
Aitrumctino- mnrttjrum Fcrrculi, Secundiec, Servuli et sociorum pro victoria, ipso invocato, adcpta ad Parabiaijum,
rum tffOl.
suorum viijinti. In Quidclenburg , territorio Hil- auno Domini millesimo trecentesimo trigesimo oc-
Corotlg. vcrstadcnsk dncccsis, sancta? Coronx intcr arbores tavo. Vide dehoc qualicumque festo, inter Pra3-
scissse. Ipso die in civitate Metis, depositio sancti termissos. Sequitur denuo minori charactere :

Felicis episcopi ct confessoHs, qui felictter ibi Eodem dic, obitus sancti Pipini, et vitjili.v dispersj?
scdtt annis xi.II et mensibus VI, rctjens popuhtm saneti Pipini, cujus corpus Nivellx quiescit in
sibi commissum verbo et cxcmplo. Syncius et Co- tumba portntili, ct circumfertur m Litaniis, sicut et
rona hac dio ne inter Prrctermissos quidem in Iduber(j,T , et nutricis sanctx Gertrudis. Vide Bol-
Actis memorantur. lnndum hoc die pag. 259.

VIII KaJ. Die 22.

Cnlhfdrrt
pud Antiochiam, Cathedrae Eodem

A
Antioehentt.
sancti Petri. die, beati Papise Hierapoli-
Papix. autem con-
tanae civitatis episcopi, qui Joannis Apostoli auditor, Policarpi
iiristionit discipulus et sodalis
Item, sancti Aristionis, qui unus
fuit. do septua- fuit
Abtiii.
ginta duobus Christi discipulis. Alexandrise, sancti Abilii episcopi, qui post beatum
Marcum secundus episcopus, tredecim annos sacerdotium virtute conspicuus mi-
nistravit.

E\ Praten. Uerinien. Antverp-Maj. Rosweyd. PuUan. Aniverp. Max-Lubec. Betin. Greven. ct Molan.

YA.RIA LECTIO. Tulsanen. et Belinus scribunt, Petri Apostoti; textus ex Beda, Rom. parvo et
Adone purus est. Non solus Belinus, sed codices omnes scribunt beati Papix, ut proinde mirer,
id iu Belino scrupuli Castellanum observasse pag. 709 in fine. Recte hic etiam legitur, Ilierapoli-
 MENSIS FEBRUARIUS. 107
tanx, male Herinien. Jerapolinx; Pulsanen. Antverp. Max-Lubec.
Greven. et Rosweyd. Jerapoli-
tanx; Belin. Eierapolitanx ; Antverp-Maj. Terapolitanx. Hic idera codex pro amdisciptthu, scripsit,
discipulits ; Rosweyd. pro sodalis fuit, repetiit audilor fuit. Praten. et plerique alii codices habent
Policarpi, de quo alias satis dictum est. Pulsanen. qui Petro Apostoli titulum adjecerat, Joanni
subtraxit, et post Polycarpi omisit autem. Sic Belin. in altera editione, pro auditor scripsit adjutor.
Rosweyd. pro lxxii, habet lxx. Rursus Belin. in prima editione posuit Abili, pejus Pulsan. Bab-
bilu. Rosweyd. pro xiii legit xn. Annos vel annis perinde est. Molan. in prima editione omisit
Sacerdotium, restituit in posterioribus. Antverp. Max-Lubec. et Belin. pro virtute conspicuus, legunt,
vita conspicuas Pulsanen. autem vocem interserit, sic habens fulelitcr amminislravil. In Rosweyd.
; :

deest virtute.

OBSERVATIO. Vetustissimum Kalendarium, quod ab editore passim Bucherianum vocamus, ita Cnthcdra
hoc die enuntiat Natale Petri dc Cathedra ; qnod est celebritas. festivilas, seu solcr.nitas Cathe- tnttochcn*
:

drre, ut explicat Florentinius hic et pluribus Cnstellanus, ubi de voce Natalis ad vi Januarii pag.
100. Consonat Gregorii Sacramentarium simpliciter legens : Cathcdra sancti Pctri. Hactenus inde-
finito, ut utrum de Antiochena Cathedra, an de Romana sermo sit, discernere omnino non liceat,
quemadmodum dicere ccrpimus xvm Januarii, et satis apposite ex Menardo et Pamelio opinatur
Joannes Fronto ad Kalendarium pag. 28. Vide Menardum ipsum in notis ad Sacramentarium
Gregorii pag. 46 et 47. Aliter loquuntur Hieronymiana apographa, inter qua! Epternacense bre-
vissime : Calhedra Pclri in Antiachia; Lucense : Nalalis sancti Pelri Aposloli Cathedra, quam resedit

apud Anliochiam; panlo aliter Corbeiense : Natalis Cathedrx sancli Pelri Apostoli, qua sedil apud
Anliochiam vulgatum ab Acherio, simplicius Cathedra sancli Petri, qua, etc.
; : Omnia corte eo

conspirant, ut diversum lioc festum a Romana Cathedra statuant. In eam sententiam eunt sequentes
Martyrologi omnes Romanum parvum, Beda, Rabanus, Ado, Usuardus, Notkerus, quorum eadem
verba sunt, qnae in textu nostro recitantur nam Rahani et Notkeri hrevissima additamenta, nihil
;

prorsus de totius rei integritate imminuunt. Cetera, quae pluribus dissertationibus pridem obnoxia
diximus, inquirat curiosus lector in hodierno Bollandi commentario et in Florentinii notatione, ubi
Belethi verba de festo B. Petri Epularum a Bollando relata, aliaque eo spectantia accuratius
expenduntur. Plura discussa sunt xxix Junii commentario pnevio. § 5 a pag. 407, et inter Ana-
lecta 13 a pag. 456, quibus junge Castellani notam a pag. 70G. Laudatis Martyrographis
§ 12 et
plane concinit vincta numeris Wandelberti expositio :

Octavoque Petri Cathedra et doctrina coruscat,

Vrbs txta Antiochi quo primum pr.vsulc vernat.

Papix nomen in nullis Martyrologiis Viennensi antiquioribus consignatum est ; sed ab eo positum Papix.

propter atfmitatem cum nomine Pupx, ut non satis apte conjectat Castellanus, vix cuiquam pro-
batum iri existimo. Ceterum Ado Papiam, sancti Apostoli audilorem disertissime appellat atque ex ;

eo ferme verbatim Notkerus ; Noster, limata nonnihil Adoniana phrasi, singularem

praterea cum
Polycarpo necessitudinem commemoravit. Scrupulo Iaborasse videtur Barouius, dum Joannem
senio-

rem seu up;acu7£p o-j Evangelistae substituit, ut docte ostendit Henschenius et ex eo Castellanus a

pag. 70S, nec non Tillemontius torao 2 a pag. 296, apud quos et eruditos alios recentiores non
rnulta invenies, quie in Supplemento locum habere debeant. — Prima Aristionis memoriaa Romano ArUtionit

parvo consecrata est, non lioc die sed xvn Octobris : Et Aristionis, qui fuit unus dc lxx Christi

discipulis. Haec eadem verba Ado, forte immemor se hoc die, opinor occasioue sancti
ibi refert

Papia?, de Aristione egisse. Ea sola inter utrumque textum disparitas est, quod hic scripserit Ado
qui fuit unus de lxxii, quam plane phrasim ex ipso servant Usuardus et Notkerus, hoc solo die
Sanctum celebrantes. Pauca, quaj de Aristione memorari possunt, ex Eusebio aut aliis brevi
commentario complexus est Bollandus, nec plura reperit Tillemontius, eum cum Papia conjungens.
— Abtlius, alias Aviiius, Melius, Milius vel Mclianus Alexandrinus Patriarcha, verosimilius xxix .Mlii.

contra Tillemontium statuimus num. 71

Augusti vita functus est. ut in Tractatu nostro Chronologico
Neque a defiuito ibi calculo, ex Martyrologiorum auctoritate recedendum putamus, cum Abilius a
ejus auctor solet, arbitrio.
Romano parvo hoc die primum in ipsa relatus sit. pro mero, ut siepius

Alcxamirix, Abilii episcopi. Ordinem et tempus regiminis adjecit Ado, Usuardus huic
Sic Iegit :

voces duas, virlute conspicuus; Notkerus pure Adonianus est.

In Adone ultimo loco ponitur Paschasius Viennensis admirandx sanctitatis; sed hic
cum pluribus DePueluuu>
ab Usuardo pratermittitur in nonnullis codicibus auctioribus
aliis ipsius Adonis decessoribus
,
, ,

adscriptus, ut mox videbitur.

AVCTARIA.

alteram altaris Antverp-Max. Ultraject. Le\ten. Lova-

Praten Adiicit hic aliquis
consecrationem
consecittLiuiirni monasterii
iwuil^ic.w ,w.»^
illius sancti nien. Albero. Danic et Editio Ultraj-Belc.
Consecratio-
t.L>n.:ct ratio- JL ;

Post Pclri prosequuntur Qutmwdo ab

apesttdi, ita
nUaltarisin Germani propriam his verbis Eodemdie, con- :
:

secralioaltarisin hmwre healorum martyrum Eu- Antiochensibus, pulso Sijmone mago, qui sedu-
s°"c«™"ni
stachiisociorumqueejiis,ctsauclict,n(essorisChristi leral ut sibt credcrent et Petrum lapidurent, ipse

Medardi. Petrus susceptus ett et iu Cathedra pontificaU.i&l- J^JJjJ^

Marciiian. Fere purus est, sed excluditur, talus. Codioes iidem omnes, excepto Alber*, ex

quia sequenti die adhuc exerrat. Adono in fine subdunt : Viennx, saneti Pascham 1'mehasii.

et confessoris, admirandx sanclitatis vm.

Tornacen. Vacat, ut supra dictumest. episcopi

Centulen.
 108 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Centulen. Apud Antiochiam, Cathedra sancti Vienns, sancti Paschasii episcopi ct confessoris, Pnsclinsii.

Pctn apostoli. Alcxandri.v, sancti Abilii episcopi, admirancUs sanclitatis viri.

qui posi beatum Marcum secundus, Alexandrinam Aquicinct. Et hic convenit cum Marchianen.
ccclcsiam rexit. Apud Ierapolim, beatiPapix epi- Codex. D. du Cheval signatus C, qui fuit PP.
scopi, discipuli Johannis Evangelistx, Ita hoc die, Franciscanorum in fine habet
, Natalc sanctce :

sed xvn Maii eumdera Papiam repetitcum ipsis- TecUe virginis. De hac vide indicem Prtttermisso-
simo textusnostri hodierni elogio. Si hunc codi- rum; atque in fonte Rabanum et Notkerum.
cera vidisset Castellanus, eum pag. 709 Adoni Altemps. Eodem dic, natale sanctce Teclx vir-
non opposuisset. Ipso dic, beati Aristionis, antiqui ginis. Item lYcnloe monastcrio, beatissimx Mild- Slildbttrgst,
Christi discipuli. burg.ce .virginis. Apud sanctum Edmundum, beati
Bruxellen. De Cathcdra Petri ait : Qui post Firmini. confcssoris, (icrmani sancta? Ethedrcc vir- Firmini.
Ascensionem Christi, Cathedram Sacerdotalem in ginis. De Milburga agitur xxm Februarii. De
partibus Orientis tenuit annis quatuor, deinde vcnit Firmino alia opus est disquisitione.
Antiochiam, et Symone Mago, Cathedram
pulso Strozz. et Medic. Iteni Ronue, sanctx Romance Ilomiiux.
pontificalem suscepit, quam ibi tenuit per annos sc- virginis. Vide Actadie sequenti, ubi de Romana
1'tcm. Quibus cxplctis, Petrus ut Symonem Maaum Tudertina.
t

expugnaret, petiit Romam, et ibi annis viginti Munerat. Textui puro subnectit : Vienna^
quinque, mensibus septem, diebus octo, ecclesix sancti Pascasii cpiscopi ct coufcssoris, admirandx
Romanae digne prxsedit ; nullumque postea habuit sanctitatis viri.
successorem, qui tantum temporis >n regimine Editio Lubeco-Col. De Cathedra, eademha-
sinnnu Apostolatus cxplcrct. In Aristione, Papia bet qua? codices medise notre supra, in fme solum
et Abilio parura a puritate aberrat dein subdit ; adjiciens In qua scptcm annos explevit. In fine
:

Pascliasii. I ii iiu.r (iiilh.r, sancti Pacasii (Paschasii) episcopi etiam Yicnme, sancti Paschasii, etc.
:

Teclz. ct confessoris, viri admiraneUesanctitatis. Et Tcchv Greven. In Africa, Yictorini, Palatini, Do- Victorini.
virginis. nati, Forlunx ct aliorum xxix. Sunipti sunt ex ct aliorum.
Hagenoyen. De Cathedra Tnaliter loquitur : aliquo apographo Hieronym. Pomcc, Sirici Papce Sirici. PP.
qua sedit, laudaUliter regens ct docens populum t et martyris. Vide in Prretermissis. Dionysix vir- Vivnysix.
doctrinam suam miraculis confirmando. Et hxc ginU ct martijris. Vide Prsetermissos. Viennx t

Cathedra primo sibi in ecclesia Antiochena erccta Paschasii cpiscopi, etc. Tccls^alitis Tedee virginis.
cst, quando fxlium Theophili principis civitatis U- Vide supra.
Uus per quatuordecim annos defunctum, a mortuis Molan. De Paschasio ut supra. Translatio
suscitavit. In qua sede sanctus Petrus sedit septem corporis sancti Guduuali archiepiscopi. Expressius Gndtmli
tranxlatio-
annis. In
Papia et Aristione fere purus est. in editionibus aliis : Gandavi, translatio corporis
Alexandrix, sancti Abalii episcopi, quipostbeatum sancti Gudwali archiepiscopi. Annua translationis
Marcum secundus crat episcopus, tredecim annos. istius memoria agitur iii Decembris ; natalis est
Secundus erat sacerdos, omni virtutc conspicuus. vi Junii.

VII Kal. Die 23.

Syrmium, beati Sincri monachi et martyris', qui jubente Maximiano

Apud
imperatore tentus, cum se Christianum esse confiteretur, capite caesus est.
Itcm, natalis saxaginta duorum, qui martyrii certamen in praefata urbe con-
Potycarpi. sunnnantes, regna mansura pcrccperunt. Ipso die, sancli Policarpi presbiteri et
confessoris.
confessoris, qui cum beato Sebasliano plurimos ad Christi iidem convcrtit, atque
ad martyrii gloriam exhortando perduxit.

Sumitur ex Praten. Berinien. Rostveyd. Pulsancn. Antvcrp. Ma.i-Luecc. Muncral. Grevcn. cl Mvtan.

YARIA LECTIO. Sirmium in Firmum transformant Antverp. etMax-Lubec. Munerat. in Smyr-

nam, ut male scripsit Notkerus, alios in errorem inducens nos Syrmium reliquimus, quod ita ;

codices passim scribant Rosweyd. male Sirninm. Variant iidem in Stneri nomine, pro quo Ant-
;

verp. Sircneri ; Max-Lubec. Siveri ; Munerat. Sineti enuntiant ; Rosweyd. Sereni ; Greven. et Mo-
lan.bx Adone Syreni. Dc eo plurain Observatione. I)uum ]>ro dttorum scribit solum apograpbum
uostrum Pratonse, alii codices omnes ut in tcxtu addidit Pulsanen. mililum, sed et in eo singularis
;

est. Antverp. Max-Lubec. et Molanus in ponunt septuaginta dtwrum, ast bic in posteriori-
i editione,
bus, Usuardi puritatem restituit. De Policarpi, presbiteri et bujusmodi aliis medii sevi ortbograpbi-
cis erroribus, satis alibi dictum est. Consumentes pro consummantes in Max-Lubec. meusura pro ;

mansura inMunerato, spbalmata sunt vix notatu digna. Maleiu Pulsanen. legitur, bealo Stephano
pro beato Sebastiano; palmam pro yloriam; cxortando pro exhortando. Greven. in editione anni mdxxi,
videtur Vigiliam MatthUe textui adnectere, verumcum in priori id plane distinxerit, eum interpuros
codices numerandum censui.

OBSERVATIO. Sincrum legimus cum probatissimis codicibus Usuardinis, quidquid sit de varia
apud de qua Bollandus hoc dio et Castellanus pridie pluribus
alios hujus nominis enuntiatione,
disputant. In Roinano parvo scribitur Apud Sirmium, Sirenii monaclti; quam orthograpliiam cum
:

alia Sircni prasferunt Acta. Hieronymianum Lucense die praecedenti (quo verosimilius, ex ultima

Actorum
 MENSIS FEBRUARIUS.
109
Actorum aRuinartiopag. 546 editorum clausula, passus est)
nude exprimit : Syrmium, natalh S
Sereni et ahorum lx.i. Sociorum numerum minuit
Epternacense, legens. et aliorum xvi; auget Corl
beiense utrumque, et aliarum lxxii. Forte melius juxta
ac simplicius, scd absque positione, scripsit
Gellonense Seneri, subjungens El alibi LXI. Certe in
utrisque Actis veris et sinceris, a Bollando pri-
:

mum, demde inter selectavulgatis, nulla prorsus sociorum fit mentio.

Hajc in Hieronymianis viii
Kal. seu xx.i; l.oc.he vero InPannonU vel Sirmi, primo loco in Florintinianis ponitur,
:
Seneroti
velSencroUs, qui tribus aliis apud Rabanum, Notkerum et Bollandum
expressis, conjunctus cst so-
lus m Gelloneiisi nominatus Seneroti; quo demum reducenda videtur longa
apud Castellanum illa
pag. 710, vocabulorum, pene dixeram confusionum, farrago.
Neque enim assequor quo fundamento
V. C. vanos Sanctosin unum conflet. prassertim Senerum vel Serenum
et Senerotum, apud Hiero-
nymiana et in Actisrecte discretos, quosliceteodem loco passos
fateamur, at sane eodem tempore
martyr.um subusse nequaquan. constat. Nec magis comperi, in quibus
apographis Hieronymianis.
lpsum i\lnm Senerum Castellanus alio habitu indutum invenerit xxi Februarii,
sic ut tribus conse-
quenter diebus unus et idem martyr recurrat. At qnidquid de Hieronymianorum
inflexionibus dici
possit, certum est, Adonem scripsisse Sijreni, Notkerum Synerii,
alios aliter, qui ex varia nomen-
clatione Sanctos multiplicarunt, ut apud laudatos scriptores et Florentinium videre est. Sola nobis
hic disceptatio de Usuardi lectiune, quam ex melioris notce codd. Mss. definivimus. Cum quo scri-
bendi modo majorem cognationem liabeat analogia gallica Serneu, Cerneux, Cemruf, viderint illi
qui etymologias scrutantur. Porro Sancti elogium ex Actis desumpsit Ado, ex Adone
descripsit Not-
kerus, Noster nitidius contraxit. —
Qui et in Sexaginta duobus, itidem Sirmii, ut I.ic dicitur, passis, >/»' i.xn.
atque ex eodem Romani parvi fonte acceptis, plirasim paulo cultiorem et elegantiorein
reddidit.
Romanum parvum, ut a Rosweydo editum est, pro Sexaginta duorum, legit xlii, opinor errore li-
brarii, quem Ado correxerit. Recentiores Martyrologi cum Romano hodierno, passim scribunt i.xxii,
quod ex Hieronymianorum differentia, vel ex Notkero priniitus ortum existi.no, atque ex codicibus
Usuardinis, in eo non satis puris, transumptum. Quam male Martyrologi aliqui Itali sanctum Sine-
rum Firmum in l'icenum transferant, quam inepte Hispani in Bxticam, Sexli Fumum, docet
Bollandus in commentario. Acta non semel laudata, gallice reddidit Tillemontius tomo 5 a pag. 254.
— Tertia Romani parvi annuntiatio est : Romee, Polycarpi presbyteri. Hunc Ado recte credidit S. Polyearpi
Sebastiani socium ; idem credidere majores nostri, atque ut talem in Acta retulerunt, cum sylloge '""'"'<<'''
• t confes-
historica ex illustrissimi martyris vita concinnata. Usuardus ad verlmm deseripsit, qua; in Adone s ois.

repererat, nec nisi vocem unicam ouiisit Notkerus. Apograpl.a Hieronymiana alium hic Polycarpum
notant, nempe celeberrinu.m illum Smyrnensium episcopum, de quo jam supra ad x.x et xxvi Ja-
nuarii non obiter locuti fuimus. Hic vero recurrit citata Florentinii Exercitatio vi, qua verum mar-
tyrii diem cum xxm Februarii, ex Gracorum calculo, coalescere contendit. Casiellanus pag. 724
nimis decisive hsec omnia erroris arguit. Wandelbertus cum nostris sentit, de hodierno Poiycarpo
hos pangens versiculos :

Septimus eximio Polycarpi splendet honore;

Presbylcr orc, fide, Christi quijussa secutus,
Marlyrio turbam potuit servare fidclcm.

AUCTARIA.
ntverp-Maj.
N Anglicanae olim ecclesia; alicu- Antverp-Max. Levden. Lovanien. Ai.ber-
4Ljus fuisse, prodit srepissime, ut in praafatione gen. Danic. et Eiiitio-Ultraj-Bei.g. Incipiunt :
Fim'Ii«S
ostendimus; hic textuipuro adjungit : In Britan- Vigilia sancti Mailn.e Apostoli. Pro lxii. scribunt *<"*<*
Wilburgte. nia, bcaLv Milburgx virginis, citjtis (quse) virtuti- lxxii ; decetero puri sunt.
bus et miraculis claruit. Vide Acta. Bruxellen. Ea ferme ex Adone inserit. qua?
Centulen. Apud Sirmiiim, sancti Sereni mo- Usuardus prajtermiserat. Ita habet : Apud Smyr-
nachi, qui sub Maximiano capite crsus est. Et nam,sanctiSyverimonachi.QuitemporcMaximiani DeSinera
aliorum sexaginta duorum, gui ibidem passi sunt. impcrutoris, citm iniiits ex domesticis ejus u.rctcm,
Adonis verba sunt. Tum Rom.v, sancti Policar- : hora incongrua, in Itorto, quem ipse sibi excolebat,
pi presbiteri et confessoris, qni adjutor et cooperator deambulantem, acrius increpando repulisset t jubcntc
ftoruit.Addi, ni fallor, deberet, sancti Sebastiani. Maximiano tentus, et Chrisiianum se esse confes-
At hic Polycarpus in eodem codiee rursus se- sus, capite cxsus est. Item apud Smyrnain, natale
quenti die ponitur studio, an scriptoris incuria,
; sanctorum lxxii, etc. Reliqua pura suut.
quis divinabit? Hagenoven. Vigilia sancti Mathix Aposloli. VigilixS
Marchian. Ex dierum transpositione hodie Apud Smyrnam, """"*
beati Syrenei, etc, textu nonni-
vacuus, supplementum accersivit ex aliquo Hie- hil interpolato. In fine : Iicm, WiideburgU virai- ildtttlmrgis.

ronymiano apographo, in multis corrupto; operse nis in Anglia.Lege Milburgis.

pretium est totum ejus laterculum exhibere. En AquTCiNCT. Similis Makch.an. nm in pertur-
Pluresor- ej us V erba Natale sanctorum martyrum Inpan-
: batione, etiam ex Hieronym. suppletus est, sed

batoexllie- nonii, Scneroti, Antiijoni, Rululi, Libii, Roga- paulo accuratius. Scribit enim Nalalis sancto- Senenli
:

™,"' "t""J m ~ tiani. Vide Acta. In Asia, Policarpi episcopi cum rum martijrum iu Pannoniis, Seneroti, " Mc ete. 0:nit-
-

pito
aliis duodecim martijribus. Smijrnx, natalis sanclo- tit : In Asia, Pclicarpi, etc. Post Geronti, interse-
rum Heroles, Carpori, Gcronti. In Afnca, Cliriso- rit : Nalivitas sancti Jounnis Evaniclitt.r. In nu- Ifativitatis

goni, Zenonis, Minundri, Cariniani, Ariones, mero rcliquorum martyrum eonveniunt, licet £,,{'„","""
Hippoliti, Diodori, Menclanti, Atlwr.c, Petri, Lam- diversimode nomina efferant. Additur in fine, re-
bcsis, Lucianx, Felicis, cl aliorum tringinta sex. centiore manu Item. Viijilia B. MathixApostoK.
:

In Asiu. Lasconi, Synorii, Heruti, Zenonis, Me- Vat.can. signatus num. 5949 Smyrnx, na- : llerotis.

nalippi, Sinestis, Syricis, cnm soeiis eoriim. lale S. Herotis. Vide March.an.

Tomus vi Junii. 27 Altem.s.

 110 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
Altemps. Fere omnia reprresentat, quse in episcnpus factus, tandem ab infidelibus captus et

Marchunensi Aquicinctino haberi diximus,

et cum aliis plurihus occisus est. Vide indicem Prae-
truncatis etiam et luxatis nominibus ex aliquo termissorum. Milburgis virginis, filix rcgis Mer- Mitburgis.

apographo Ilieronymiano. ciorum. Trcveris, inventio^ sancti Cclsi episcopi et Cetsi.

Epitio Lubeco-Ool. Incipit Vigilia sancti : confcssoris. In Hibernin, Tijmini episcopi et confes- Ttjmini.
Mathia? apostoli. De Sinero eadem habet, qua? in soris. Sitnehic Tianus, vel Tiamanus, dequo inter
Bruxellen. ex Adonerestitutadiximus.ProLxn, Praetermissos, nescio. Itcm, sancti Sereni abbatis, Sereni
abbatis.
fnvenlionis ponit etiam i.xxii. Tum : Treveris, inventio snncti de quo in Vitis Patrum lcgititr, quod iltvino niunere
Cetsi (/"'
Celsi episcopi. Sequitur de Polycarpo. Denique : ad summam puritatem mentis el corporis pervenerit.

Eodem die, sanctx Milburgse virginis. Est etiam inter Prsetermissos.

Belin. Prima editio, Polycarpum facit episco- Molan. Alio charactere verba Adonis de Si-
pum et confessorem. Utraque habet lxxii; et in nero textui interposuit, In fine Eodem die, in- Invenlionh
:

fine : Eodem die, vigilia beati Mathiee Apostoli. vcntio sancti Celsi confessoris Ckristi. Eodem die, Celsi.

Greven. Nativitatis sancti Joannis Evangelis- Vigilia bcati Mathix Apostoli. Et deinde minori n<j. Mathix.

I
tx. De ea agitur xxvn Decembris. Tn Asin, Po- charactere : Qitoc plerisquc locisjejunii observatio-
el $oc lycarpi t Herotis, Felicis et aliorum duodecim. Item ne celebratur. Milburgis virginis, filix regis Mcr- MUburgis.
Serenoti, Antigoni, Rotuli, Labi. De his supra ciorum, cujus vitam Atto Cardinalis scripsit. h\
dictum est abunde. In Eungaria, passio vel (se- aliis editionibus melius dicitur Celsi episcopi. Et
cundum alios) translatiosancti Gerardi episcopi Mo- in fine : In territorio Arvernensi, sancti Syrenei siji-enei.
risenensis et martyris. Qui Venetus natione, et marttjris cgregii. Idem ipse est, qui in textu Sine-
sancti Marci canonicus, desxderio perfectionis, hn- rus dicitur, ab Arvernis cultus ob reliquias illuc
litii religionis susccpto, vitam eremiticam duxit. ex Oriente vel ex Pannonia, translatas. Plura
Postea, agente sancto Stephano Hungarorum rege. vide apud Bollandum et Castellanum.

VI Jutl. Die 24.

N
atalis beati Matthiae Apostoli, qui post ascensionern Domini ab Apostolis

Invettlionis
sorte electus, Evangelium prsedicavit. Item, inventio
apud Judseam Christi
aptU
capitis Prsecursoris Domini, tempore Martiani principis, quando idem Prse-
, S.
Joanttis
Baptistx
cursor duobus monachis primum, ubi idem ejus caput celatum jaceret, revelavit.
Di Caesarea Cappadocioe, sancti Sergii martyris, cujus gesta prceelarissima habentur.
-

Puri sunt, Pratcn. Berinien. jintvern-Maj. Marchian. Pttlsancn. Munerat. Greven. et Mulan. lteni Delinus, in eo
solmn uiscrcpans, quod Scrgium prmposucrit inveniioni capilis Pnecursoris.

YARIA LECTIO. Pauca observatu digna oocurrunt. Mathix et Matthix promiscue scribitur,
nobis liic praplacet Martyrologorum lectio. In Heriniensi supra lineam adscriptas invenio vo-
culas : inter forte et elccius, ponitur est, et post electus particula ct Martiani passim legitur, si pras-
feras Marciani cum Antverp-Maj. per me
Muneratus scribnnt, quando isdem, nimia,
licet. Praten. et

opinor, eacophonise evitandre religione. Camul in Pulsanen pro caput , librarii sphalma est . :

Capadocise pro CappadocUe, alibi ssepe reourrit. In Antverp-Maj. omissumest substantivum gesta.

P.SERVATIO. Non usque adeo certum est. ut quidem vult Castellanus pag. 732. Matthiam
ipostolum ab Hieronymianis recoli xxi Maii; nam codex Lucensis sub flnem legat Et
licet ibi

alibi natalis sancti MatthUe Apostoli, apographa alia, ut vetustissimum Epternacense et utrumque
Corbeiense, imo et Gellonense, quidem Hieronymianis accenseri possit, ibidem clare exprimunt
si

S. Matthxi. Nihilominus Matthiam eo die suscipit Florentinius pag. 5-13, pntatque recentioris insti-
/«/. i-ssc, quod in utroque Corbciensi, pjns festivitas lioc xxiv Febmarii consignetur. Ego liic tnm

recentis instituti festum non video, quod nimirum in Sacramentario Gregoriano a Menardo edito,
hodi celebratur suh hoc titulo Natalis sancti Matthiee Apostoli. Nec tam recentiasunt Corbeiensia,
:

in quibus ipsissima illa verba (excepto saucti) primo loco reponuntur. His adde Martyrologia aliaab
Henschenio citata, uti et nostra, qttaj solito ordine perlustrabimus. Beda imprimis sic habet hoc
die : Inventio capitis Joannis pr.tcursoris. Tum : El nalale sancti Matthue Apostoli. Romanum parvum
primo loco simpliciter : Sancti Matthise Apostoli. Ado in Martyrologio : Natalis sancti Matthiee Apo-
stoli, qua? inter festivitates Apostolorumexplicatiora sunt, unde accepit Usuardus omnia, quai in
textu adjecta conspiciuntur. ttabanum a Ueda deflexisse, Notkerum ab Adone, dum
Mirum est
ambo itascribunt ht Paleestina, tialivitas sancti Matthiz Apostoli, qui de septuaginla discipulis, pro
:

.liiiln traditore in apostolatum electus, in Judsa Evangelium prsedicavit. Fateor equidem in verbis
po-
tius quam in rc discrimen esse, quale ct in Floro invenies; nusquam vero aut tempus, aut locum,
ul genus martyrii designatum. Ceterum, quse Matthise gesta, cultum, corporis vel.aliquarumpartium
translationes, miracula attinent, copiose in Actis illustravit Henschenius; cui compendia placent,
I legat is qiia; hahet Tillemontius tomo
i a pagina 400, ct una notas quae eo reducuntur. De Inven- —
tione capitis Joannis Pracursoris jam ex Beda diximus. De Hieronymianis erit alibi disserendi
Juiiiiiii\ ISn-
ptista. locus. Eamdem et eodem modo refert Romanum parvum, ex quo Ado, ex hoc Noster, sed omisso

ubique proprio nomine, per appellativum satis distincto. Iu textu nostro innuitur, eam fuisse inven-

tionem
 MENSIS FEBRUARIUS. 111
tionem primam, Romano hodierno asseritur, ex sola, opinor, Usuardi
uti et in
auctoritate, qui -i
primam Adoni superaddit. Verum nihil ad hunc locum ea disquisitio,
de qua consule sancti Pro-
dromi Acta, ad xxiv Jumi a Papebrocliio egregie illustrata, ubi varias venerandi capitis inventiones
fuse prosequitur toto cap. de quibus brevius Tillemontius tomo i a pag. 103 et in notis
3 ;
a pag.
494. Porro quae de hac nostra inventione sub Martiano principe facta, ab Adone Hieronymiana
citante, pluribus deducta sunt, et a Notkero multum amplificata, Noster
more suo summatim deli-
bavit, sed cum intrusione particulse, quam supra notavimus. Wandelbertus utramque etiam fcstivi-
tatem conjunxit :

Sextus Apostolica railiat virtute Matlti.v ,

Occultumque iiu caput, hoc Baptista retexit.

Sergius martyr Csesareensis Cappadociae, idem verosimillime est qui cum Berulo et
Lucio lioc Sergii.
die memoratur in apographis Hieronymianis, unde eos Notkerus eduxit. Ado illa non
vidctur con-
suluisse, secutus Romanum parrum, ubiSergius solus pouitur Apwl Cxsaream Cappadocir Strgii :
,

martyris. Noster sua omnia ex Adone desumpsit, servatis etiam verbis ultimis, cujus gesta
prxclam-
sima liabentur. Utinam ea, siumquam exstiterint, alicunde eruantur! Namqua? in Collectione no-
stra ex Tamayo Salazar, producta sunt. ea ut
et accuratoexamine prorsus indigent, minimum novo
quod loco et tempore, favente Deo, dabimus. prima sua Usuardi editione Gregorium Molanus in
Turonensem citaverat sed in posterioribus subdubitare videtur, an Sanctus ille, dum libro de gloria
;

marlijrum cap. 97, alicujus sancti Sergii miracula enumerat, de hoc nostro Sergio non meminerit
;

at ante ejus tempora vix cuiquam dubium fuit, quin ibiGregorius de Sergio Bacclii socio loqueretur,
de quo Usuardus et alii ad vn Octobris. Vide Henschenii commentarium num. 7, ubi etiam osten-
dit laudatum Gregorium Turonensem lib. 7 Hist. Franc. cap. 31, non aliuin Sergium appellare,

quam illum, qui, etiam Baronio teste, colitur citato die vn Octobris.

AUCTARIA.
Rosweyd. Sic annuntiatlonem primam eflbr- crescente sensim nimia libertate, intrusa sint.
mat : In Judea, Mathuv Apostoli, qui unus Sic habet codex noster : Natale beati Mathix Slatthix
ex lxxii, iii loco Judae, post ascensionem Domini Apostoli, qui statim post ascensionem Domint, loco
(ab) Apostolis sortc clectus, subrogatus est. Cetera JwLc traditoris, ab Aposlalis sartc institutus cst
purus. Apostolus. Qni prius crat Demicius (aliter legere
Antverp. Max-Lurec. et Ughellian. Nihil non possum ) septuaginta duorum discipulorum
habent de inventione capitis Praecursoris et ; Ghristi unus. Hic artkulum Symbolo Apostolico
cum liis convenit codex Alberg. atque omni- ,
adjccit, ct JiuLram, uf in ca prxrficttret, iu sortem
mode etiam conveniret Danic. nisi in fine adjice- accepit : sed Judms trarfitits lapidandus sub Nerone
ret : Treveris, sancti Modesti episcopi et confessoris. Cxsare , et Aniano minorc sacerdote JtuLrorum
Antyerp-Max. Ultra.iect. Lovanien. et agente il/<> Quipostea more Ro-
vices prafecturx.

Editio Ultraj-Belg. Prinise annuntiationi in- mano, sccunbus quasi bovem fecit percuti <-t tunc :

serunt ha?c verba A tque in locttm proditoins

:
Mathias Apostolus, manus et oculos in catlum tcn-
Juda: subrotjatus. In aliis puri, subdunt in fine dcns, emisit spiritum. In secumla annuntiatione,
augmentum etc, quod etiara in aliis
: Treveris, de inventione capitis Prsecursoris, satis pnnis
codicibus infra non semel recurrit. est. Tum : In Cxsarea Cappadociae, beati Sergii

Centulen. NaXale sancti Mathite Apostoli. Ipso martyris, cujus gesta praeclara leguntur fuisse. De-
dtc, inventio capitis Pr&cursoris Domini, tcmpore mum in fine adjicit : Treveris, depositio sancti

Martiani principis. Deest aimuntiatio tertia, cui Modcsti episcopi et confessoris.

substituitur repetitio Polycarpi, de qua heri di- Regin.e Suec. signatus num. 4"2S. Parisius Dedicalionis
Polycarpi ecc. $. Dio-
ximus : Ronhc, sancti Policarpi prcsbiteri ct con- civitate, v fere milliari ab urbe, dedicatio ecclesia
nysii.
fessoris, de quo in gestis beati Sebastiani legitur. BB. martyrum Dionysii, Rustici et Eleutherii.
I)c Mutthui. Uruxellen. Sic habet : Natale sancti Mathiee Vatican. num. 594!). Ronue natalis sancts ,

Apostoli, qui post ascentionem Domini ab Apostolis Primitiox. Vide Acta, in quibus melius vocatur Primitivs
sorte electus, atque in loco Judee pwditoris subroga- Primitivus, ex codicibus Hieroivvmianis cum so-
tus, apud Evangelium prxdicavit.
Jutl.rain Christi cio aliquo Paulo, in portu Romano, conjunctus.
Cujus beati Apostoti corpus, per Helenam reginam, Strozzian. etMEDic. SanctiMatthix.... cujtis d< Vatthia

a Jud*ea Romam translatum sanctus Silvester

, Papa corpus dc Niaea (Judsea) Eomam, w postca Treve-

cum plvribus aliis reliquiis per beatum Agritium ris est translatum; tamen caput ejtis ostenditur a

episcopum, Treveris, ut fertur, transmisit. Eodem Canonicis ecclesiee sanctie Marue Majoris almat
De Inven- tiic, Itwentio capitis beati Joannis Baptists, prx- Urbis, eum reverentia maxima. Inventio capitis
tione cap. S. st n
cursorisDomini, qui immincntc festivitate Paschali, piwcursons Domini.... quod modo Rom.r requi
J. H.
ut in Evangelio patet, fuit decollatus : quique tem- ia ecclesia sancti Silvestri, <-t ibi cum maxima de-
jitjrc Martiam tmpcrtitoris, duobus Monachis caput votione omnibus Christi fidelibus ostenditur. Vide
suum, ubi cclatum jaccrd, revelavit. Quod ct illi xxiv Junii in Actis.
Editio \a beco-Col. beati Matthue De
Natule Vatthia
perquirentes, hacdie invenire meruerunt. De Ser-
Stodcsti. gio satis bene. Tum Trevens, sancti Modesti :
Apostoli. Qut post ascensionem Domini al> Apostolis

cpiscopi et confessoris, quipost Miletum, cum mul- sorte ctcctus, atque i» locoJudx proditoris subroga-
to fructu ibi Dei ecclesiam rexit. tus, apud JutLcam Christi Evangelium prxdicavit.

Hagenoyen. Multa alia de Matthia comminis- Qui prius unus de septuaginta duobus disciputis
citur, qua? licet nec satis clara, nec satis probata Primo a Judxis capitur et velut blas-
Christi fuit.
agnoscam, libet tamen hic etiam adducere, ut phemus, lapidibus obruitar. Post hocquasibos se-
pateat, quam varia et saepe satis absona, ab im- curi percutitur, et capite truncatur. Tali martyrio,
peritis hominibus in libros etiam ecclesiasticos, prius oatlos in ceelum figens, emisit spiritum. Quem
vem <'<
 112 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
vcncrabilis Hclcna Augustx Treveris indiijeua,post cooperatorem se exhibens, pUnus operibus bonis
viultos annos dc JikLvii ad urbcm Romanam trans- quievit in pace. Ipsodie, beati Meforii confessoris. Meforii.
vcxit, ct in ecclesia sanct.r Mariae rotuiuhv honori- Olympiadis sancte matrome. Itcm, ffiscsetffinnx Oiympiadh
Itmcx et
fice reeondidit. Et nune Trevcris pcr translationem sanctarum. Vide Prsetermissos. llinn.-e.

quicscit. Sequitur : Invcutio capitis, etc. Tum : Molan. Treberis, bcati Mode&ti episcopi. Dein Modesli
Trcvrris in ccclcsin sanrti Evcharii , dcpnsilio minoribus typis : Ethclberti regis.... scriptum est Ethclbei
Modesti sancti Modesti, ejusdem loci episcopi et confessoris. a Bcdti lih. i. et 2. historise gentis sux. Rothomagi,

Mcforii. De Sergio rectc In fine : Ipso die, beati Meforii passio sancti Pr.rtc.rtati episcopi ejusdem civitatis,de Pratext
Athetberti. confcssoris. Ilcin.sancti Atlndhcrti rerjis. quo Greijorius Turonensis, in Chronieo lih. 5. cap.
Greven. Idem ferme Matthiae elogium ha- 18. lib, 1 cap. 16, ct tib. 8 cap. 31. In editionibus
bet, quod ex editione Lubeco-Col. retulimus. aliis : Trcveris, beati, etc. In Anglia, Ethclberti
Primltivi Tum : Romee, sanctorum martyrum Primitivi et regis Cantiorum, etc. Rursus minutiori charac-
rl soc.
Pauli, Rutuli, Serapionis, Herodii, Lucii. Item, tere : Eodem, die annotatur vita ct martyrium san-
Lucii ct Iakii ci Flaviani, Montani ct Gemelli mavtyrum. cti Montaniet sociorum ejus Lucii, Juliani, Victo- Montani
attorum. et soc.
Confusa hsec.inActis paulo distinctiora invenies. rici, Flaviani et cetcrorum, scriptumelegantistylo,
De Modesto, ut supra. Athclberti regis Cancix partim ab eorum familiari, qui pr&sens adcrat. Vide
scu Anglise. Qui ad prxdicationem beati Augustini, Acto sane egregia et notre optimae, ab Hensche-
quem sanctus Papa Gregorius miserat, conversus, nio illustrata et denuo recensita a Ruinartio a
fidci ampliandx et ecclesiis exstruendis studiosum pag. 232.

V Kal. Die 23.

Victorini
fl soc.
pud jEgyptum, natalis sanetorum Victorini Victoris, Nicofori, Claudiani,
,

Dioscori, Serapionis et Papia? sub Numeriano imperatore quorum primus,

A"
:

secundus ct tertius pro confessione deitatis constanter exquisita supplicio-

rum genera tolerantes, reliqui quatuor Claudianus et Dioscorus flammis incensi,
Serapion et Papias gladio cresi sunt. Omnes itaque celebre martyrium dedicaverunt.

ExPraten. Herinien. Anlverp-Maj. Marchian. Putsanen. Antverp. et Max-Lubec. Siunerat. Belin. Grcven. el Motan.
Adde Albergensem.

YARIA LECTIO. Lego JEgyptum, ut legi debet cum melioribus codicibus. Egypium et Egiptum
pro temporum ratione srepe scribi, notius est. quam ut hic iterum notari mereatur. Nicophori
scribunt Rom. parvum et Ado Rosweydi, non Nirephori, ut recentiores; solus Molanus primos
secutus est ; optinue nota» codices textum flrmant. Exerrant Pulsanen. et Munerat. ; ille Nicyfori,
hic Nichofori scribentes. Antverp-Maj. pejus legit, Nicofiri, scriptorio sphalmate, qualia etiam sunt
Diascori et Seraphionis. Errat item Pulsan. legendo Ctaudii pro Claudiani, in quo turpius cespitat
Molani editor, qtii primoloco ponens Claudiani, posteaeumdem in Claudium transformat. Est etiam
spbalma typographi in Munerato, ubi pro constanter, male legittir constanti. Phrasim mutavit Pulsan.

dum pro suppliciorum genera, vertit tormentorum supplicia. Sic Marchian. pro reliqui quatuor, substi-
tuit, reliqui, nimirum. Prima atttem Gelini eilitio, pro reliqui, male reliqude. Pttlsan. habet injecti,

loco incensi. Alberg. Autv. et Max-Lubec. legunt continue, gladio c.xsi, omnes celebre, etc, Munerat.
omnesque, pro omnes Uaque.

vil Marty- OBSERVATIO. Sola classis JEgyptiorum martyrum hodie apud Usuardum recurrit, accepta ab
ruin tgyp-
tioruni. \.done, contracto ejus elogio. Hic, ut solet, Romanum parvttm secutus est, ubi septem illi hoc
die distinctissime exprimuntur Apml sEgyptum, Victorini, Victoris, Nicophori, Claudiani, Dioscori,
:

Serapionis et Papiee. Horum pars maxima in apographis Hieronymianis pridie nota est, sub hac
enumeratione : In Mgypto, passio sanctorum Victorini, I ictoris, Nevictse (Nivittee, NivitiUe, NinentixJ
Nicofori, Serapionis, Dioscori. Repetuntur septem, vel iidem vel synonymi, xxvm Februarii, sed
pluribus aliis immixti. sine ulla loci designatione, quorum seriem sic possis instruerc : Serapionis,
Claudiani, Victorini, Victoris, Nicopori, Diudori, Papiee, qtii, ut iterum dicam, si iidem ipsi sint,

superius septenaxium constituent. Conscripta fuisse olim, inquit Hensehenius, horum martyrum Acta
ex elogiis eorum, aua- in variis Mqrtyrologiis iisque perantiquis repcriuntur, videmur possc colligere.
At quae hic mttlta appellat Martyrologia, ad ttnttm Adonis, mea quidem scntontia, reducenda sttnt.
Viderit ipse Acta aliqna, cx quibus id potissimum eruit, qttod tormentorum ab iis martyribus pas-
sorum diversa genera explicat, quseqtte Noster compendiosius retulit. Itaque variae ilte Martyrolo-
giorum aliorum anmtntiationes in Actis a laudato Henschenio dedneta;, niliil magnopere ad rem
nostram faciunt. Id autem observatu dignum, quotl in Adone, tttm Mosandri, tum Rosvveydi nomi-
netur, imperator Numerianus, agente Sabino duce, ubi procul dubio melius omissum fuisset Numeriani
nomen, forte ab interpolatorc aliquo insertitm Actis, non ipsi Adoni, ctim Notkerus euindem ejus
textnm integrum describat. Exstat vero aptttl nos ecgraphum Adonianum reginoe Succiae, quod olim
videtur fuisse abbatia) Fuldensis, in quo correctiiis solnm legitur Snd Sabino duce, qttem scimus :

Christianos in ^EgyptO crudeliter divexasse, non sub Numeriano, qui iis infensus fuisse nusquam
traditur, sed sub Decio, ut fusins enarrat Dionysius Patriarclia, in sua adversus Germanum epistola,
ab Eusebio relata libro cap. 40. Usuardus autem cum ea ex Adone seligeret, qua; in rem suam
facere
 MENSIS FEBRUARIUS. 113
facere poterant, id de martyrii tempore selegit potissimum, quod securius omisisset,
expuncto
nimirum Sabino ihtce, ut ex lateroulo nostro manifestum est.
De martyrii
loco minus quidquam compertum est, nisi id a
Grrecis, qui diebus aliis eos martyres De martyrli
recolunt,mutuare velimus, ut fecisse videtur Joannes Cabilunensis episcopus, si ipsius est Topogra-
££"* c
phia mnctorum Christi Martynm, a Maurolyco vulgata et
recognita, qui verbo Dhpoli.i, septenos Munaui?
hosce nostros ibi sub Numeriano collocat. Dum hanc c
quajstionem more suo diligenter et docte p^l"""
expendit Henscb.en.ius, nescio quo casu, a vero Topographia
Sanctorum auctoris pramomine aberrans,
eam tribuit Petro Cabihnensi. Errorem solerter advertit Clar. Castellanus in notis suis pag. 703 ,

typograplii oscitantiam benigne interpretatus, recte quidem,

et pro suo in opus nostrum studio;
verum dum ipse Hensclienium corrigit, in alium errorem perquam siinilem, sive suum sive typogra-
phicum labitur. Quid virum fefellerit facile intelligo, nempe rem totam non ultra examinans, Mau-
rolycum secutus, Primi appellationem substituit, indefessam alias diligentiam suam hic desiderari
passus, qui catalogum episcoporuin Cabillonensium non consuluerit, in quo Primus nullus,
sed pro
anno, quo laudata Topographia a Maurolyco scripta traditur, Joannes Germain, ejus nominis apud
alios x, apud Sammarthanos xi reperitur, vir doctissimus et scriptis aliis notus, cujus precnominis
apposita forte initialis littera J. Maurolyco ansam dederit Primum efformandi, ut ante me ex

Raynaudo observavit Papebrochius, tomo 5 Junii pag. 491 num. 27. Videsis apud laudatos
Sammarthanos, an Topographia Maurolyci, accipi non deheat pro Mappa mnndi spirituali, cum libro
super ea elucultrato, quse ibi inter alia Joannis Cabilunensis opera recensetur, quamque Raynaudus,
tomo ir pag. 287, vocat Mappam sacram. Ad nostra regredimur.

AUCTARIA.
Kosweyd. In prima purus, hsec adjungit : In Hagenoyen. Alium textum composuit Apud :

If atbttnjit. Bauuaria, sanctee Walburga virginis. In Egyptum, nntalc sanctorum marttjrum Victorini
Donati Africa, Donatiet Justi martyrum et aliorum li; ex ct Victoris, Nijcopori, DioscoH, Claudiant, Scra-
ct soc.
Hieron. accepti sunt; vide in Actis eorura socios. pinnis ct Pnpicc, sub Numeriann itnpcnttore Po-
Anamx Lovanien. Textu, etiam puro, subnectit In : nntiin. Qitorum primus et Secundus et tertius, pro
et Pelri,
Fcnicc (Phoenice) sanctorwn Ananix presbiteri et confessione dcitatis, constatitcr exquisita supplicio-
Petri carcerarii cjus. rum genera tollerantes, reliqui vero flammis sunt m-
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Danic. censi, ultimi duo gladio sunt cxsi. Omnes itaque SoL
et Editio Ultraject-Belg. Idem habent ini- lempne martyrium dedicaverunt. Sequitur Ananias
tium, et sic deinJe proscquntur Quorum primus : annuntiatio, in qua sic positionem seu Iocum
Ananix et
sub prxside Maximiano, flagris caesus, sale aceto- martyrii exprirait : In Veneti, sanctorum marty-
Petri.
quc vulnera aspersus, ct cilicio aspeirimo confrica- ritm Ananix presbiteri et ejus carcerarii Petri.
tus, deinde cum Petro prxfato, ejus constantia con- Qiwritm primus, etc, utcodicesmedhenotsesupra. Walpurg*
verso, post varias parnas, simul in succensam forna- In fine : Walpurgaevirginis.
citm \ II )in- cem missus, cum aliis septem militibus in mare Aquicinct. Inventiocapitii sancti Pauli apostoli. fnventionis
titibus. cap.S.Pattti.
prxcipitati, gloriam martyrii adepti snnt. ViJe Codex.D. duCheval. signatusB. InPhanice,
Acta ;i Bollando illustrata. sanctorum Ananixpresbyteri etPetri carcerariiejus.
Centulen. Caret toto textu, sed legit : In Altemps. Pfiii.r , inventio capitis sancti Pauli.

Affrica, natale sanctorum Donati, Justi, Ingeniae STROZZ.et Medic. Item,sanctorum martijrumju-
ct aKorum quinquaginta, Itcm, natale sanctse Alde- sti et Ilereihri d sancti Victoris episcopi ct martyris.

trudis virginis. Editio Lubeco-Col. Textui, fere puro, solum

Bruxellen. Totum fere Adonis contextum, superaddit - In pago Trecassino , beati Victoris

De MM tametsi non omnino purum, sic exhibet Apud : confessoris. Spectat ad diem sequentem.
&gyptiis ex Etjiptum, natale sanctorum septem fratrum Vieto- Greven. Iu Africa, Donati, Justi martyrum Donatietsoc
iaone.
riiti, Victoris, Nycoforii, Claudiani,Dyoscori,Sera- et aliorum unius et quinquaginta. Itcm Herenei, Herenei
et soc.
phionis et Papix, sub Numeriano imperatore, Pysionis, NestoJ'is, Castx, Sumpti sunt de more
agente Sabino duce. Quorum primus in pilam ez ex aliquo apographo Hieronymiano. Ananix mar-
robore cavam et undique circumforatam missus, ac tyris. Romae, Aglaes martyris. Videindicem Prav igtati

pcr singula, foramina diutissime transpunctus est ;

termissorum. /// pa<;o Trccassino, beati Victorit rictoris.

et cum nimius sanguis efflueret, eductus dc pila, ca- confessoris. Aldetrudis virginis, fUix sancti Bavo- Aidetrudis.
pite c£esus est. Secundus, manibus etpedibus ampur tiis, lege Vincentii comitis, qui et ipse sanctus
tatis, in eamdem pilam missus,prioris tormenta sus- colitur, xrv Julii. TYanslatio sanctee Walburga tiir- Walburgx.
tinuit, d novissime gladio cssus est. Tertius, cum ginis. Probabilius est, eam hoc die obiisse, ut in
ultra in pilam fuisset ingressus, indignatus judex Actis videreest.
jussit ciiiii indeproduci, et super craticulam, prunis Molan. //(;//, suiitt.r Ahlctnttlis virginis, filix Atdetrudis.

substratis, aliquantisper assari et inverti -, cumque sanctx Waldetrudis. Dein minori fypo : Eodem
in confessione persisteret, sublatus inde, minutaiim die, sancti patris nostri Tarasii archiepiscopi Con- Tarasii

gladio concisus spiritum veddidit. Retiqui quatuor stantinopolitani. Editiones aliaa auctarium ponunt
Claudianus et Dyoscorus flammis incensi Serapion ;
hoc modo : Item, sanctae Aldetrudis virginis, filue
etPapiasgladioperempti; omnes celebre martyrium sonctx Waldetrudis, qu& Malbodio monasterio se-
consummavemnt. DeAnania Petroeademhabet,
et cunda prsefuit. Iu Sicilia, sancti QerUtndi ex Bur-

qme codices mediaa notse. In fineautem snbjieit : gundia episcopi Agrigentini, tempore Ro/jcrii eo-
Item, Aldetrudis virginis filias sancti Bovonis. Vult mitis.Die vigesima quinta, sancti patris Tarasii
dicerc Vincentii comitis. VideActa nos£ra, ubi ab Constantinopolitani. Vide insignem
arckiepiscopi
Henschcniu nonnullae difficultates exphnantur de eo Henschenii commentarium, et vitam a
circa tempus vitse Aldetrudis, circa Jiem obitus Oentiano Herveto e Grseco Latine reJJitain ,

et alia eatenus non satis pcrspecta. egregie Ulustratam.

IV Kal.
 114 MARTYROLOGIUM USUARDI.

IV Kal. Die 26.

"n civitate Pergen Pamphilise, natalis beati Nestoris episcopi qui persecutione
Decii, cum die nocluque orationi insisteret, postulans, ut grex Christi custo-

I comprehensus, nomen Domini mira libertate et alacritate confessus,

diretur,
equuleo erudelissimc tortus est. Exin crucis suspendio victor migravit. Apud Alex-
andriam, sancti Alexandri episcopi, gloriosi senis. Hic post beatum Petrum, Arrium
presbiterum suum haeretica impictate depravatum, et divina verilatc convictum, de
ecclesia ejecit, ac postca inter trecentos deccm et octo Patrcs, eumdem in Nicteno
concilio damnavit.

Ex Praten. Uerinitn. Tornacen. Antv-Maj. Marchian. Putsan. Munerat. Grcven. ei Molan.

YARIA LECTIO. Perge m pro Pergen scrtbunt Pulsanen. et Munerat. Lego Pamphilix cum
codicibus prope omnibus, licet ultro fatear meliorem esse Molani lectionem, Pamphyliee. Textus
recte liabet orationi insisterel, discrepat solus Pulsanen. qui scribit, incumbcret. Sic Molanus contra
omnes, posuit miraiili pro mira libertate. EcvXeo liabent aliqui, secutus sum modum scribendi

communiorem accurationem. Pro E.rin, in Greveu. et Molan. legitur e.rinde ; nec a vero sensu
et

omnino aberrare videntur Pulsanen. et Munerat. dum ponunt et in. Scriptor codicis Antverp-Maj.
posuitra tamcn quod prorsiis nihil significat. Marchian. post Alexandri, omittit titulum episcopi.
Arrium scribunt passim; male Antverp-Maj. Arritum. In Nicxno variant. Dampnavit sevi sui
orthographiam redolet. Greven. in fine damnavit eumdem, Molan. eumdem damnavit, utrobique
:

recta constructio.

\, ./,,,.. ^-vIISERYATIO. Diximus alibi, inter varias de Romani parvi auctore opiniones, unam esse mul-
\Jf torum animis insitam, quasi liic ox Hieronymiano breviculum suum compilasset. Ego vero ex
perpetua collatione, in qua tamdiu versatus sum. censeo oppositum longe esse verosimilius et, ut :

non dilliteor, eosdem quandoque Sanctos in eumdem diem utrobique concurrere. persuasissimum
tamen habeo, auctorem illum raro ex Hieronymianis apographis quidquam accepisse. Ut ad textum
hodiernum accedam, certe dum sic annuntiat : Ajmd Pergen Pamphiliee, beati Nestoris episcopi,
alium plane ducem liabuisse oportet. Hoc ut perspicias, en Hieronymianum hujus diei laterculum :

Natalis tanctorum Alexaniri, Nestoris, Theonis, Epion, et aliorum plurium. Quaenam liic, obsecro,
convenientia? At sumere potuit ex die prsecedenti : neque hoc opinor. Verba conferamus. Lucense
sic ibi habet : PamfUia, natalis sanctorum Nestoris, et Castx. Corbeiensia : In Pamphilia, natalis
sanclorum Nestoris et Gasts, Claudiani. Demum Epternacense : Pampiliie, natalis sancti Nestoris.
Nusquam determinatus locus, nec appositus titulus; ubique ferme additi socii, quos a Nestore
nostro removere nemo non cogitur. Au hoec satis coriVeniant, ut prinnts ex posterioribtis hausisse
dicatur, fallor si quis harum rerumperitus existimet. Crediderim ego Nestorcm Magydenum ex Actis
auctori Romani parvi innotuisse, in quibus cuin diem satis determinatum non reperiret, iiunc pro
suo arbitrio, ut nonnumquam solet, prae ceteris elegerit. Ex similibus Actis egregium elogium
concinnavit Ado, a Notkero descriptum, a Nostro solitoe brevitati eleganter aptatum. Yide Acta
ipsa, qua: Baronio et Hensclienio probata, dubiis tamen mtiltis obnoxia ccnset Tillemontius tomo 3
a pag. 351. Quis Nestor a Wandelberto celebrctur, patet ex ejus versiculo :

Nestore tjituriKs ovat, socio pariterque Tlteone.

Alexandri. Quod de Nestore sentimtts. iilem .et potiori jure militat in Alexandro patriarcha Alexandrino,
eum scilicet nequaquam indigitari in ea multorum martvrum classe, quae hoc die in Hieronymianis,

et quidem absqite positione seu loci designatione refertur. Undecumque vero eum desumpserit (ego
ex Rtifino acceptum non dubito) et quacumque ratione ductus, xxvi Februari ipsum affixerit auc-
tor Romani parvi; certum est ita in eo, hoc die legi Alexandrim, Alexandri gloriosi senis episcopi
:
;

certum est Adonein ex laudati Rufitti Eusebio elogitim Alexandro construxisse, quod ab Usuardo
et Notkero fere ad litteram descriptum, in cetera deinde Martyrologia tlimanavit. Martjrologii illius
auctoritatem elttdere conantur eruditi aliqui recentiores, ut Alexandri obitum ex xxvi Febr. ad
xvn Aprilis transferant, contra quam mihi visum fuerit in Tractatu Chronologico de Patriarcbis
Alexandrinis a num. 193. Ibi dicta non repeto, solum observari velim ruere conjecturas omnes,
quas lnultis agglomeratmire contorquet eruditissimus Montfauconus, in prsevio suo ad vitam
et
S. Athanasii Monilo, pag. xi.vi, dum Romani parvi auctorem, textus Hieronymianos male inter-
punxisse et turbasse contendit, ut Alexandrum Alexandrinum hoc die collocaret, et, si superis
placet, etiam martyrem faceret, ut die sequenti clarius refellain. Melius et brevius Viro Cl. consi-
lium suggeram dicat rotunde, Romani parvt attctorem Sanctos nonnumquam, pro suo fei'e arbitrio,
;

certis dicbus illigasse, de quorum vcro quod verum

obitus die indubitatam notitiam non liabuerit :

esse, ultro fatebimur ; scd :tn hic obtineat, nec ipsi nec mihi exploratum est.
Porro inter recentiores
illos adversarios Castellanum quoqtie annumero, iiimia libertate uti solitum, in mutandis diebus,

quos a tot seculis Martyrologorum nostrorum uuanimis consensus Sanctorum cultui consecraverat.
Keliqua non moror, dtim textus nostri origo et genuina simplicitas abunde demonstrata est.

AUCTARIA.
 MENSIS FEBRUARIUS. 113

AUCTARIA.
Rosweyd. Textum purum refert, sed ei in fine bus Tuscia, natale saucti Andrex episcopi et confes- Andre-z
adnectit : Fortunati episcopi. Alii codices soris ejusdcm urbis, successoris sancti Zenobii qlo- emsc.
socioa adjungunt, in quorura numero non ccnve- riosi episcopi et confessoris, magnifiex sanctitatis,
niunt ; tu vide Henschenium et Florentinium, vitx laudabilis el clarissimi viri, cujus corpus re-
qui classes illas satis accurate dispescunt. quiescit inecclesia Cathedrali prxdictx urbis t juxta
ANTVERP.MAX-LUBEC.UGHEIiIAN.BELIN.ANT- altare prsdicti sancti Zenobii.
verp-Max. Vatican. num. 5940. Ultbaj. Ley- Editio Luheco-Col. De Nestore etiam aliqua
den. Lovanien. Danic. et Editio Ultraj-Belg. ex Adone interserit, post custodiretur, his verbis
Omnes etiam in textu satis puri, sic in fine ha- comprehensus a quodam Hyrenercho (Irenarcho)
Forlunatt cl
bcnt: Item, Fortunati, Felicis, eumaliis xxvn. pnncipe curUe civitatis, oblatus est prsesidi Pol-
Albergen. Nescio unde ab solitis sociis rece- lioni, a quo, dum cnnfiteretur nomen Domini mira
dat, hffic de Nestore ex Adone textui admiscens Ubertate et alacritate, multis tormcntorumqencribus
Illr l$tus*psallcbat t dicens: Benedicam Dominum affectus, et equuleo crudelissime tortus est. F.ciihIc,
in omni lempore, semper laus ejus in ore mco. Prse- etc. Sequitur de Alexandro. Tum : Item sancto-
sr.s vero stupens super tanta tolerantia, volens eum rum Fortunati ct Felicis cum aliis vinginti et sep-
blandis verbis a fulc revocare, dixit ei : Visesseiw- tem, martyrum, Arvenis, beati Aqricolx episcopi Jijricotz.
biscum, aut cum Christo tuo? Cui sanctus Nestor cum et confessoris. In territorio Archiacensi, sancti Yic- fictoris.
magno gaudio respondit Cum Christo meo eram
:
t
tons confessoris.
sum et cro. Fxindecrucis, etc. Greven. Itcm sanctorum martijruni Theonis,
Centulen. Puto scriptoris oscitantia confusas Epion, Justi, Donativi, Ampliati, Ingenii. Itrm,
esse binas annuntiationes hoc modo : In civitate Fortunati episcopi, Fcticts et aliorum viginti sep-
Pergen Pamphffiae, sancti Fortunati episcopi et tem martyrum. De Agricola et Victore eadera ha-
martyris, et aliorum triginta duorum. Vide Acta. bet Lubf.co-Col. In Hibernia, Oqhani Qghani.
quffl editio
Bruxellen. Textum fere purura, prseter mo- Est hiter Prcctermissos. Itcm sauctxme-
episcopi.
Felicis rem servat, in fine adjungens Item, Felicis mar- : morix Jacclmi, Prioris majoris Cartusix post Bru- Jacetini.
tt XXVII.
tyris cum sociis viginti septem. nonemdecimi, viri rnagnee sanctitatiset meriti. Hic
Hagenoyen. Textum etiam refert tantum non defunctum quemdam monachum Cartu&ix, ul a mi-
purura. In auctario convenit cum superioribus : raculorum ostensione cessaret, praecepto obedientis
Fortunati Item Fortunati et Felicis cum aliis viginti septem compescuit. Notatur solum inter Praetermissos
soc.
martyribus. hoc die et prcecedenti.
Aquicinct. Pro Nestoris, legit NestoiHi, sub- Molan. In prima editione Ilrm, Fortunati rt :

ditque in fine cum aliis Item Fortunati Felicis,

:
t
Feliciscum aliis xxvil, In territorio Arcluacensi,
cum aliis viginti septem. sancti Vicloris confessoris. Accedit in posteriori-
Victorin. et Codex. Reg. Suecle signatus bus : Dir vigesima sexta, sancti patris Porphyrii t Porphyrii

num. 130. In fine habent Nivernis, sancti Agri- : archiepiscopi Gazm. Vide insignem ejus vitam, a
tigricoli
coli episcopi et confessoris. Alii vocant Agricolam, Marco discipulo descriptam, a Gentiano Herveto
ut vide in Actis. Latine redditam, et in Actis nostris ab Hensche-
Strozz. et Mepic Primo loco ponunt sanctum nio illustratam. Mirum est Martyrologos nostros
indigenam : Apud civitatem Florentiam in parti- de tanto viro non memiuisse.

III Kal. Dic 21

Alexandrise, passio sancli Juliani raartyris. Is cum ila podagra constrictus ;

esset. ut neque incedere neque stare posset, una cum Euno ministro suo,
in sella judici offertur; qui camelis impositi jubenturpcr totam circumduci
urbem, et tlagris lrinc inde inspectante populo laniari, usquequo finem ipsis ver-
beribus sortirenlur. In Hispaniis civitatc Hispali, sancti Leandri cpiscopi et con-
., t. -l j . ,-, ,
Leandri.
fessoris, cujus pracdicatione et mdustna, tota Gotliorum gens per Recnareuum
regem ab Arriana impietate conversa est. Lugduni, sancti Baldomeris viri Dei,cujus
B
sepulchrum crebris miraculis illustratur.

Sic tiabtmt Praten. Herinien. SLarchian. Pulsan. Munerat. Belin. Greven. ci SLolan.

particula ad rectam syntaxim requi-

YARIA LECTIO. Munerat. post Is cum. omittit ita, quffi

ritur. In Pulsanensi pro posset, male Iegitur polnisset, et in Munerato pro Euno, habetur Uno,
uti et in Belinus ponit Enuo. Hio rursuspro inspectante, legit spectante, cui accinit
Marchianensi ;

Munerat. qui pro Hispali scribit Byspalis. Hyspaniis vero et Hyspali, quas apud aliquos inveniuntur,
seculi vitio' tribuenda sunt. Recharendum liabet prima Belini editio, altera cum omnibus codicibus
Recharedum, quorum auctoritate ducti, ita in textu reliquimus. Munerat. trin hsec verba, per Recha-
redumregem, omisit. Seripsi Arriana, ut pridie factum est. Marchianen., Pulsanen., prima Beliui
eJitio et Greven. legunt Baldomeri, recte, opinor, quamvis aliorum codicum torrenti cesserim, qui
cumAdone etNotkero constanter serilmnt Baldomeiis vel Baldemeris. Molan. item iu editione altera
ponit Baldomeri, corrigitque etiam, quod male in prima legerat, ipsius verberibus, pro ipsis.

OBSERVATIO.
 110 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Juliani ORSERVATIO. Juliani et Romnni parvi, qui Sanctos
Euni sacra commemoratio debetur auctori
(t Euni.
Ulos non aliunde, quam ex Eusebio Rufini accepit, suntque de eorum numero, quorum certa-
mina prccdicavit Dionysius Alexandrinus, in snspe laudata ad Fabium Antiocbenum epistola, apud
Eusebium libro G cap. 41, ex quo alii omnes. Sic babet prsedictum Martyrologium Alexandrix, :

Juliani martyris ct Euni, qui cuin tpso sene in confessione perduravit. Ubi advertes, proprium Euni
nomcn Cronion, esse praetermissum. Ado ex Eusebii verbis elogium adornavit, quod Noster brevius
exbibet. Satis mira est Montfauconi animadversio in Monito ad vitam Athanasii, de quo pridie etiam
meminimus. enjm auctorem Rom. parvi arguit perturbationis et confusionis, quasi qui diversa
Illic

in unum conflaverit, et ita quidem, ut per ha?c verba Qui cum ipso senc in confessione perduravit,
:

indicet, Eunum eum Alexandro Patriarcha subiissc martyrium, utpote cum Alexander, ut vidimus
die prascedenti, gloriosus senex dicatur. Sed hiec et reliqua qtue ibi Montfauconus adducit, quam levi
conjectune innitantur, ex sola illius Martyrologii, Adonis et Notkeri, lectione ad oculum common-

stratur. Poterat autem oculos ipse suos convincere, si vel obiter Eusebium inspexisset loco citato,
cujus verba hic referam Quorum Julianus, vir podagrx doloribus constrictus, qui nec stare potcrat ncc
:

incedere; una cum ditobus aliis, quiipsum portabant, adductus est. Horum alter statim negavit; alter,
nomine Cronion, qai Eunus cognominabatur, nec non et Senex ipse Julianus, cum Christum confessi
essent, etc. Habet hic Montfauconus senem cum quo Eunus in confessione perduravit; habet, non quo
Romanum parvum, sed sc perturbationis accuset, quod nempe duorum dierum diversissimos textus
in unum confuderit.
Lcandri. De Leandro celebri illo Hispalensi episcopo nulli Martyrologi Adone antiquiores meminere. Eum
ipse primo loco annuntiat, his verbis Apud Hispaniam, civitate Hispali, sancti Leandri episcopi et
:

confessoris ad quem beatus Gregorius libros Mbralium seribit : cujus prmdicatione et industria, tota
:

Gothorumgens,per Reccaredum regem, ab Ariana impietate conversa est. Qui etiam fratrem cjus Ermi-
nigildum regem, vivente adhuc patre hxretico, ab cadcm Ariana lurresi, ad catholicam fidcm correxit,
atque usque ad gloriosam martyrii passionem, suis exkortationibus perduxit. Ha?c omnia Notkerus,
primo etiam loco descrip^it ; Usuardus, mutato ordine, sensum Adonis secutus est. Rejicitur in
Actis ad xni Martii propter rationes ibi assignatas, quarum praecipua, quod per totam fere Hispa-
niam non alio, quam eo die colatur. Putat Castellanus Martyrologos noni seculi ansam cepisse,
Lcandrum Hispuicnsem lioc die memorandi, quod in apographis Hieronym. inter Smyrnenses mar-
tyres Leander aliquis commemoretur. Non assentior, id enim in Adone iisque, qui ipsum secuti sunt,
hactenus exemplo caret, saltem quod a me observari potuerit. Hunc de Leandro versiculum nobis
reliquit Martyrologus metricus :

Tertiits Hcsperur Leandro antistite floret.

Baldomerus etiam ab Adone primum in Fastos relatus est, cujus verba Usuardus ac Notkerus
descripserunt. Nomen gallicura Galmicr vel Geaumier, per rectam analogiam, difllculter a primitivo
descendit. Pauca, quse de eo Chiflletius eruit, vide in Actis ab Henschenio illustrata. De textu nostro
dubii nibil superest.

AUCTARIA.
Tornacen. Textui puro et simplici superaddit cum lectionem, cum aliqui solum numerent corai-
Eodem die, sancts Honorinsvirginis etmar- tes xxiii.
tyris. Ex translatione maxime innotuisse vide- Bruxellen. Leandro Apud Hispa-
Incipit a :

tur, ut do"cet Henschenius in Actis. niarn, civitatemHispalim ut codices mediae

Antverp-M.u. Hic mutulus est, sic habet: In notae. Sequitur de Juliano et Euno. Tum Eo- Abunduntu :

Hispania civitate Ilispali, naiaie sancti Leandri dem die Atexandri.v, Abundantii ct Furmionis. etc -

episcopi, ad quem betttus Gvcijorius libvos Movalium Melius habent codices supra. Apud Lugdunum, Balduntti.
scribit. Itein codetn die in Alexandria, natale san- sancti Balduueti Denique : Item Fortunati Fortuuait,
cti Juliani martyris. martyris.
Rosweyd. In prima purus, alteras duas in diem Aquicinct. In fine : Item Alexandrix, Abun- Abundantit
sequentem vero iissubstituit: In Afri-
rejicit; hic dantti et Fortunionis. Errorem jam notavimus.
Dionysii ca, Dionis martyris el aliorum xxin. Voluit dicere Et sanctx Honorinse virginis.
1 1 soc.
Dionysii. Alii numerant xxiv socios anonymos. Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 30
Antverp. et Max-Luuec Iu Cme adjieiunt : et Ughellian : Item, S. Alexandri, Abundantii,
Alexandri Eodem dte, Alexandri, Abundantii et Fovtunionis. Fortunionis. Est augmentum quodscepe recurrit.
et snc.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Matric-Cartus-Ultraj. Post textum plane
nien. Albergen. Danic. Hagenoy'en. etEDITIO mutilum, addit: Inventio sancti Ioanttis Baptistx Invtntionu
S. Joannis
Ultraj-Belg. In prima et ultima satis puri, in ast in margine forte Ioannis {ilti Eutropii. Irao Bophstz.
:

De htandro. secunda de sanctu Leandro post confessovis, inter- verosirailiter neutrius. Vide Pnetermissos.
serunt Ad quem beatus Gvegovius tibros Moralium
; Bigotian. Codex signatus P. 5, qui fuit PP.
scripsit. In line habent ut supra et ut plures co- Ccelestinorum Itetn, Alexandri, Habundantii, et
:

dices inferius : Eodem dic, Alexandri, Abundantii Fortuuionis,

etFortuniunis. Ex Hieronymianis a classe Thessa- Reg. Suec. signatus 428: Ipsodie, sancUe IIo- Bonorintt.
lonicensium martyrum avulsi sunt : videreliquos novtn.c virginis et mavtijvis.
socios in Actis recte ordinatos, ubi quid in Roina- Codex. D. Du Cheval signatus B. Eodemdie,
no hodiemo erratum deprehendes.
sit, faeile Alexandri, Abundantii et Fortunionis.
Centui.en. Ex toto textu Usuardino nec ver- Vatican. num. 5949, Alexandri, Abundantiiet
bum exhibet. hoc solum ex Hieronymianis refe- Fovtunionis et aliurum xxiv.
Dionysii rens Iu Aifrica, sancti Dyonisii et aliorum xxiv Strozz. etMEDic.
et wuv.
:
Ilctn. S. Januarii. An ex so- JamtarU.
martyrum. Jara dixi, non unam esse eurum codi- ciis SS. Alexandri, Abundantii, etc. ?

Editio
 MENSIS FERRUARIUS 117
Editio Luheco-Col. Post Leandrum hsec verbum aliquod salutare ets relinquerei respon?- ,
yocationis apponit Vocatio ad apostolatum, sanctorum Petri
:
dit ex quo factus sum monachus, numquam pro-
Petri et ,tn- :

dreee. et Andreae Apostolorum. Sequittir de Baldomero.

priam feci voluntatem , nec aliquid docui, quod non
Dein: Eodem die, sanctorum Alcxandri Abundan- , prius ipse fecissem. Itcm alterius Joannis in eremo joannis
tii ct Fortunionis martyrum. Ipso
die,be'atae Onosi- superioris Tliebaidis, vita, moribus, ct abstinentia tttlerius.
ma virginis; lege Onesim.r, de quahodie in Actis. prxclari, Joannis etiam alterius, qui in diserto Su- Joannis item
tlexandi i
Greven. Thessalonicse, Alexandri, Abundantii, nl,e ''"' s -

triic tanta consolationis gratia refulsit, ut quanta-

ct soc.
Antrogoni, ct Fortunionis martyrum. Jn Africa, cumque mcsstitia quis premeretur, paucis sermont-
Dionysii ct Diunisii, Taciani, Dionis martyrum, aliorumque
plurium soa.
Ints cjus, ct Isetitia et alacritate repleretur. De liis
xxm. Ita jam passim Grevenum accessiones suas tribus et Synonymis aliis, vide indicem Praeter-
ex apographis Hieronym. inchoare advertimus. missorum.
Kacharii. Oncsimxvirginis. Ztem Mackarii. Castro Conflando, Molan. Eodem die, bcut.r Wonorinx virginis ct ffonorina.
Uonorinm. Bonorinx virginis. Item beati Joannis monachi, martyris. Ita in prima editione. Aliae sic habent:
Joannis filu Butropii magistri militum urbis Romx. Qui Fodem dic in Nortmannia, beat.r Honorin^ virgi-
monachi.
cum in omni sanctitate annis septem in monasterio niset martyris. Die vigesima septima, sancti Patri*
sietisset, Romam rediit in domo parentum incogni-
; Procopii Decapolits, confessoris. Demum minori Procopii.
tus permansit et in extremo nt.c parentibus se reve- charactere Item apud Metaphrastem sanctorum Andronici et
: ,

Joannis lans, intereorum brachia expiravit. Item beati Jo- Andronici et Athanasise. In syllabo Praetermisso- AtimnasUe.
abbatis.
annis abbatis in Scithi, qui rogatus a fratribu&, ut rum remittuntur ad ix Octobris.

Pridic KaJ. Die 28.

n territorio Luedunensi locis Jurensibus, depositio beati

....
primus lllicvitam heremiticam
r , . . ,.,..., miracuhs clarus,
duxtt, et multis virtutibus ac
Romani
.
abbatis, qui
,. ,
«oiimiii
abbatts.

I plurimorum postea pater

charii et Rufini.
extitit monachorum. Eodem die sanctorum Ma- , Wacarii
Ru/ini.
el

Sumitur lextus ex Praten. flertnten. Tornacen. Mnrcluan. ct Pnlsancn. Concordat Wuneratus, sed translationem
adjicits. Augustini. Grevenus contra clMolanus in ultitna annunliatione Hacafii et Rulini dcnciunt. Antverp. Maa-
tubec. et pussim codices rcliqui rcdundanl in Juslo ct Theophilo. Plura vide in Onservatione, cclcra in Auclariis.

APJA LECTIO Omnes Macharii, quarn lectionem et supra et hic ser-

Y vandam censuimus.
nulla. legunt heremiticam et

OBSERVATIO. Quidquid de Rommw abbate Jurensi in hodierno nostro texfu ponitur, ex Vien-
nensi sumpsit Usuardus, et totidem verbis Notkerus (silentibus de eo Sancto antiquis reliquis
Martyrologiis) rescissa utrobique ultima Adonis periodo hac: Venerabile ejus corpus situm «t inftr
vibns Vesontimtnm; quam in nonnullis codicibus auctioribus restitutara infra exhibcbimus. Quae vero
hic paucis Ado memorat, fuse et diligenter eruderavit Henschenius, qui ejusdem Romaui vitam a
cosevo scriptrtm. a Petro Francisco Cliiffletio erutam, non minori studio illustravit. Sintne vero in
prsefata vita interpolationes, quas recentior criticus se deprebendisse auttimat, in Supplemento
examinabitur. Jani dixi abesse hoc die ab antiquis reliquis Martyrologis Romani nomen addo, hic ;

vacare penitns Romanum parvum, ut nonnumquam in memoriam revocem, qtiam partim verosimi-
liter opinentur-aliqui, brevioris liujtis Martyrologii auctorem, Adonis contractorem esse.utpote qui
hic vel unicum Sanctuni notare neglexerit, quem in Adone exstitisse manifestissimum est. De.l/n- — Wacatii
ct Ilitfint.
cnrio et Rufnw, itemJusto et Theopkilo agit hoc die laudatus Henschenius, eosqtie prudenter collocat
inter duas numerosiores Hieronymianornm apographorumturmas, ad quarum alterutram referendi
videntur: ultimi fortasse ad priorem Alexandrinorum, primi ad alteram. Obscuros esse Hierony-
mianos textus, legcnti palam nec Iiabuit Florentinius quo classes accuratius distingueret, aut
est,

ad proprias positiones rcduceret. Nobis de sola Usuardi lectione, seu de sulis Macario et Rufuio
quaestio est. Mirari autem sul.it, Castellanum pag. S03.tam rotunde asserere. apud Usuardum seque
ac Adonera non alium Sanctum hoc die signatum reperiri prater solum Romanum, quod, nisi vebe-
menter fallor, ex Molani editione supponere debuit certe percarum sibi codicem Pratensem tuno
;

non inspexerat; nec codicum aliorum Mss. ab Hcnscbenio citatorum rationem habere voluit;
de rei veritate non dubitaturus si longam bic talium seriem consulere potuisset. Variant Hie-
,

ronymiana in martyrum nostrorum sexu, iisque pressius insistendo, vidcrentur bi ambo Macarius
et Rufinus in feminas transformandi. At cum etiam Wandelbertus tam elare enunfiet :

Machario pridie Rufinus jungitur aimus;

ita ab illis alicubi inventum fateri necesse est, neque nobis ab auctoris nostri sententia defleotera

licet. Qua porro de causa ab his Martyrologis Iii duo prsecipue ex tot :iliis selecti sint quis divinct .
'.

Credo ego id arbitrarium fnisse qucmadmodum apud Rabanum et Notkerum

.
quatuor aliorum ,

factus est delectus In Alexandria, sanctmim Celeris, Pupilli, Legici (Notkerus Gaii) Serapionit,
:

nulla sociorum servata meinoria ut innumcris locis a]md ducs il!"s Martyrub.g.^ usuvenit
;
et in ,

Nostro etiam saspius recurrit. Quam recte Martyres illos digesserit Galesinius et ex eo alii, vide
in Actis pag. 723. De textus nostri germanitate ambigi nequit, quidquid Grevenus et Molanus a
ceterorum codicum cousensu detiectant.
TomusyiJmii. 28 A UCTAIUA.
 118 MARTYROLOGIUM USUARDI.

AUCTARIA.
nc Homano ANTVERP-Maj. Adonis clausulam restituit, sic lnto tribuno, Carthagine passus est. Donati festuni
ex Adone,
annuntiationemformans: Iu territorio Lu<j- prayveuitur, vide die sequenti.
dunensi locis Jurensibus, beatx Romani abbatis, qui Aquicinct. Post monachorum, subdit : Ilic

•primus illic heremeticam vitam ducens, et multis etiam beato Benedicto in initio conversionis susead-
virtutibus ac miraculis clarus, plurimorum postea jutor et cooperator exstitit. Eodem die, sanctorum
pater extitit monachorum. Venerabile corpus ejus Macarii, Rufini et Justi et Theophili. In Ah-.van-
situm rst in finibus Vesontionum. Soli duo codices driu, sanctorum Dionysii, Claudiani et Tlieophili. Dionysii
cl soc.
Mss. Usuardini reperiuntur, hic nerape et Cen- Unde bic Dionysius acceptus sit, non facile di-
tulensis, qui eareant Macario et Hufino. xeris.
Rosweyd. Primo et secundo loco refert an- Victorin. In fine : Aputl Pdpiam civitatem,
nuntiationes duas de Leandro et Baldomero, reconditio sancti Patris nostri Augustini episeopi.
quas in eo codice huc male translatas, die pra?- Eodem die, sanctorum Macarii et Rufini, Justi et
cedenti notavimus. Sequitur textus hodiernus Theophili martyrum.
plenus et purus. Matric-Cartus-Ultraj. Romani abbatis. Ma>
Antverp. Max-Lubec. Secundara annunti-
et carti et Rufuii murtijruiu. Oswaldi archiepiscopi
ationemreferuntsicuti eam Henschenius in Actis Eboracensis (in margine, alias Wigomiensis) ma-
Slacarii posuit : Eodem die, sanetorum Macharii, Rufini, gnse sanctitatis viri.
ritmaliissoc. Justt et Tlieophili. Atque hi in pluribus codicibus Vatic. signatus num. 5949. et Ugiiellian.
sic conjuncti inveniuntLir, procul dubio ex Hie- Sanctorum Macharii, Rufini, Justiet Theophili.
ronvraianis apographis primura accepti, quamvis Munerat. Ipso die, translatio beati Augustini
trcs primi, aut saltera his synonymi, inter Au- episcopi et confessoris.
ctariacompareant xn Februarii. Vide indicera Beltn. Sic orditur : Papiae, translatio sancti
Prpetermissorum hoc die. patris Augusiini episcopi et confessoris. In fine au-
Albergen. et Danic. Cum codicibus ejusdem tem : Eotlrm die, sanctoritin Macharii et Rttfini,
not;e mox citandis, textui raodicissime mutato Justi et Theophili.
nonnulla de Romano intcrserunt, quse ex sola no- Editio Lubeco-Col. Romanum etiam confun-
minis cura altero Romano cognatione perperam dit cum sancti Benedicti ministro, addens cura
commixta sunt, ut invenies in nostro Prstermis- Bruxellensi ex Adone : Venerabile corpus cjus
sorum indice, ad nomen S. Romani abbatis de Fon- siium esse in finibus Vesonlionum. Scquitur : Voca- Vocationis
tisrogo, et clarius ad xxii Maii. Verba illorum tio saiieti rhilijijii ad apostolatum. Eodem die, S. Phitippi.

omnium codicum sunt Sic beato Benedicto cre- : Macarii, etc. Ipso die, sanctx Rttfuuv virginis. Ad- littfum.
ditur habitum monachicum tradidisse, eique ad so- dere potuisset Macaruc ; vide supra in Observa-
num tintinnabuli victus necessaria ministrasse. Tum tione, et in Actis pag. 748. Translatio beati Au- Transtatio-
ammntiationera subdunt, de qua supra gustini episcopi de Ipona in Sardiniam, facta anno nisS .Attgtt-
in fine :

stini.
Eodem die, sanctorum Macharii, Rufini, Justi et Domini quadringentesimo nonagesimo octavo, tempo-
Tlteophili. rihus Symmachi Papae Anostasii imperatoris, ab
et

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- ohitu ejusdent sancti viri anno sexagesimo secundo.

nien. et Editio Ultraj-Belg. Addunt pra?terea: Et Iijcc ipsiustrauslatio dicitur (prima). Spectat ad

Translnlio- Iteni, tiranslatio sancti Augustini episcopi et confes- xxvin Augusti.

nit S.Attgus- soris,til> Yppone ad Sardiniam. Ubi notabis Ley- Greven. Macharii, Rufini, Jusii, Theophili
tini.
df.nsem utrumque, et Lovaniensem has voces martyrum. Item, sanctorum Celeris, Pupilli, Cla/tt- Cclii i.si tioc

interjicere, Patris nostri ut inde facile colligas, ; dionis, Macliarii, Guu, Serapionis. In Britannia,
codices illos ad asum coenobiorum vel partheno- sancti Oswaldi episcopi Wigorniensis et confes- Oswatdi.
num Ordinis sancti Augustini fuisse conscriptos. soris. Symphronix matronse et martyris. Vide Symphronite
Sfacarii alio- Centulen. Incipit Natale sanctorum Publii, :
Pi'a.'tiTnn^os. 1'ynnosx vtnjinis ,-t martyris. Ru- Pxjnnostt.
rum sqcIq- (an non Pupilli ?)Justi, Tlieophili et Felicis mar- futcc virginis. Translatio prima
sancti Augustini Rufinx.
ruin.
tyrum. En delectum alterumexHieronym. plane episcopi de Ijionc
Sardiniam, facta anno Domini
pro arbitrio factum. De Homano ha?c dumtaxat : ccccxcvm ab obitu ejus sexagesimo secundo.
,

In tfvritorio Lugdunensi, sancti Romani abbatis. Luttbcnjx uidus.c, beatse memorix. Vocatio sancti Luitbergte.
Bkuxellen. De Roraano addit, quod habent Philippi Apostoli anno xxx, feria quinta, de qua
alii Bupra, adjicitque x Adone Cujus corpus ve-
>.
l

: Joanms i.
nerabilc situm est in finibus Vesontionum. Eodem Molan. Papis, translatio S. Patns Augustini
dte, sanctorum Macharii, Ruphini, Justi et Theo- episcopi ei confessoris. Eodem die, sancti Macharii
n phili. Ft Papi», reconditio corporis beati Augustini ei Rttfuu, Justi et Theophili. In editionibus aliis
ijm S, iugu-
ecclesix Yponensis episcopi. soluraadjungitur : Dievigesima octava, sancti pa-
stini,
Hagenoyen. Adhucaliquid superaddit iis quse UHs et confessoris Dasitu, mjnascetx sancti Proco- Dasitii
soc.Procopii.
de Romano superius dicta sunt; videlicet : Ilic pii, nempe Decapolitx ; de utroque in Actis
bcato Benedicto patri nigrorum monachorum et xx\ ii Februarii. Sequitur hic Molanus Cmecorum

gryseorum creditur, etc. Timi, post ministrasse : Horologium, de quo superius locuti sumus. Fasti
Suiu ii Eodem die, Julii et Jultani confessorum. Qui, Graeci non omnimode conveniunt. Maluit Hen-
Jitliaui cvnf.
guales, aut unde accepti sint, non invenio. schenius utrumque, die pra^cedenti conjung<?ro
Utrura populares Alsatici, postea inquiretur. ex Menologiis, tum illo, quod a Canisio ex Sir-
Jtrin eodem die, sanctorum martyrum Macharii, leti versione editum est, tuin altero, quod Basi-
Ruphini, Justi «< Theophili. Eodem die, sancti lii imperatoris appellatur. Plura vide in laudati
Vonati martyris, qui sub duce Ursacio, rt Marcel- Henschenii commentario.

MENSIS.
 MENSIS MARTIUS
Habot Dies xxxi.

Kalendis. Die 1.

omse, sanctorum martyrum ducentorum sexaginta quos jussit primo Clau- : sian, cm.
dius pro Christi nomine damnatos arenam fodere. Deinde prsecepit, ut
foras muros portte Salaria3 mitterentur, ct in amphitheatro ejusdem civi-
tatis militum sagittis interficerentur. Eodem die, sancti Donati martyris, qui sub Domu.
duce Ursacio etMarcellino tribuno Cartagini passus est. Andegavis, sancti Albani dttani.

episcopi et confessoris, viri praeclarissimoe virtutis et sanctitatis. Civitate Massilia, Hermeti» a

Mriani.
sanctorum Hermetis et Adriani.

L.\ Pralcn. Tornacen. Pulsanen. Mnncrat. Greven. et Molan.

YAIil.Y LECTIO. Clodius pro Claudius, est error Munerati, Dampnatos, harenam et id genus
alia, vix notari merentur. Amphiteatro scribunt fere omnes, exceptis Greveno et Molano ; nos
posti-emos secuti sumus, ut antea factum est. Nescio cur Grevenus pro Donati legat Clonx. Frag-
mentum Marchianensis pro mense Martio, habet Donx, sed a oitandis fragmentis in ordine ad tex-
tum, abstineo. Vrsacio vel Ursatio habent codices promiscue, prsetuli quod iu laterculo est. Cartar
gini legunt Praten. Tornaeen. Pulsanen. et Munerat. servanda fuit ea scribendi ratio. Reliqui sunt
errores duo codicis Pulsanen. seilieet Marsilia pro Massilia, Abiani ftoAdriani.

OBSERVATIO. De prima textus nostri anonyma cohorte, itahocdie in Actis prommtiavit Hen- Man.ca.\.
schenius: Hhtstris horum sanctorttm Martyrum memoria est conservata in variis et peranliquis Mar-
tyrologiis, ac potissimum in Actis SS. Murii et Marilue conjugum, etc. Ex bis nimirum primus ipsos in
sacros retulit auctor Romani parvi, ita legens : Sanclorum Martyrum cclx temporibus Claudii,qui
viaSalaria arenam fodientes, damnati fuerunt. Auctiorem paulo et clariorem textum ex iisdem Actis
reddidit Ado, aNotkcro descriptum, a Nostro expolitum, nec pluradeiis Martyribus oommemorari
posse, ex prarfato Henscbenio ostenditur. Una porro et sola ea est Romani parviet Adonis annuntia-
tio, ceterse ab Usuardo primum positse sunt. ex aliquo codice Hieronymiano verosimillime acceptce.
— De Donalo aliquo certuin est, hoc die meminisse apographa Hieronymiana, quoruni hoc princi- D ma n.
piuni Nalalis sanctorum Leonis, Donati, etc. fn vetustissimo Epternacensi, palxstra prafigitur : In
:

Afnca. Quasritur an Donatus bic noster, quem 'Carlhagine passum ait Usuardus quseritur, inquam. ;
 120 MARTYROLOGIUM USUARDI.
an is ipse sit, qui apud Hieronymiana aliis immistus est. Post longam discussionem, inquit Hensche-
nius, arbitramur secernendum : opinor quia diversis notis distinguitur. Lubens cedo Majorum aucto-
ritati quamvis ex longa jam et studiosa Martyrologiorum
;
inter se collatione, existiraem Usuardum
non alium fontem prseter Hieronymiana habuisse, unde Donatum educeret; ex quibus et Wandelber-
tum hausisse suadetur, dum sequentem proxime Albinum sic cum eo conjunxit :

Martis Donatus tenet Albinusque Kalendas,

Unde porro agonis Iocum determinaverit unde ducis et tribuni nomina Usuardus accersiverit,,

quis conjiciat? Fateamur, notitiam alicunde habuisse, quae ad nostra tempora non pervenerit.
— Albinus distinctissimis characteristicis in Hieronymianis dignoscitur. Adjectitium censuit Ache-
rius, quales, si solam setatem spectes, plurimi in iis codicibus passim occurrunt, qui nempe Eusebio
et Hieronymo longe posteriores sunt. Ipse scribendi modusin utraque Corbeiensis codicis editione,
novitatem sapit : Andegavis civitate, depositio sancti Albini episcopiet confessoris. Propius ad veterem
stvlum accedit Epternacense : Andicavis, depositio Albini episcopi, absque titulo confessoris, qui per
depositionem, in iis codicibus satis indicatur; ncc in Luccnsi positus est. Et sic ferme habent Raba-
nus ct Notkerus. Usuardi exornatiuncula, si trito sermone uti licet.nihil memoratpraetercommune

tiei tiu
tdriani.
,'
I Sanctorum. Pluraet operose exquisita dabit Henschenii commentarius. Circa Hermetm et Adri- —
anum major difficultas unde scilicet et qua ratione hi duo ab Usuardo Massilue componantur, qui
;

apud Hieronymiana magnis terrarum spatiis divisi sunt Massiliensis alter, alter Africanus; sic ;

enim uno ore codices iili Tn Africa, Adriani, Victuri, etc. Tn Massilia, Hermetis, Gitthei, etc.
:

Hsec pridem ab Henschenio expensa sunt, qui gravibus de causis Adrianos distinguendos animad-
vertens, suum Africffi, Iiomae suum, suum item Massilise vendicavit. Ego hic nihil magnopere in-
venio, quod me a solerti mayistri discretione revocet, eamque adeo amplector libentius, quod tu-
tandie salvandaeque Usuardi auctoritati magis conducat.

AVCTARIA.
Herinien. Hic e purorum codicum numero ex- Anthinoum, passio Leonidis martyris, patris Ori- /., onidis

genis; quicapitepro Christo plexus Cum quo patris Ori-

cluditur, quia post mitterentur, omisit haec est.
genfs.
verha : Et m amphitheatro ejusdem civitatis, milir ct filius Ortgenes etiam occubuisset, si non vestibus
tiun sagittis interficerentur. spoliatus, De
matcrnis artibus fuisset prxventus.
Antverp-Maj. In prima annuntiatione Ado- Leouidum confusione, vidc indicem Prsetejmis-
nem potius quam Usuardum sequitur. Deinde de sorum. Sequitur de Hermete et Adriano. Deinde :

Albino, tum de Donato, satispure. Desunt mar- Andegavis, sancti Albini episcopi et confessoris,

tyres Massilienses adjicitur autem Apudurbem ; :

cujus vita virtutibus et miraculis plena refulsit.

Antinoum, passio beati Leonidis, qui ab eodem ju- Apud i 'astmm imperialequod ir<T</fl,etc.,utsupra
dice, quo sanctus Asclas, variis suppliciis interem- incodd. media) notce. Tpso die, sancti Sintherii
ptus est. An hic Leonides, dequo in Actis xxvin episcopiet confessoris. Sive Sinthecius, sive Sui-
Januarii? Vide PrEetermissos. thecius scribas, ut ignotus, in Actis praetermitti-
Roswetd. In prima satis purus; in secunda, tur. Et sancti Senardi abbatis. Vult dicere Si-
post passus est, adjicit : Et aliorum xrv, unde uiardi Anisolensis, de quo hodie in Actis.
patet Donatum nostrum pro Hieronymiano olim Hagenoyen. In prima annuntiatione satis pu-
acceptum. In tertia et quarta purus est in fine ; rus, secundo loco ponit : Jn urbe Tuan, in Au-
autem subdit : Eodem die, sancti Suitberti epi- glia, sancti David ejusdem civitatis episeopi, ad- I

vcopi et conf mirandx. sanctitatis viri. Agit, ni fallor, de Da-

Antveri'. et Max-Lubec. In fine post textum vide Menevensi, qui etiam infra memoratur.
purum : Passio sancti Leonis martyris. De hoc Sequitur de Albino, pure. Tum : Passio sancti
agunt codices plures infra citandi. Non video Leonis martyris. Civitate Marsilia , sanctorum Hermetis
alium esse posse, quam qui inprima classe Hie- Hermetis ct Juliani. Apud oppidum imperiale, etc, et Juliani

ronymianorum primo loco ponitur si enim de : ut supra.

Leone Rothomagensi ageretur addendus erat , Aquicdnt. Penultimo loco interjicit : Turonis,
episcopi titulus. sancti Simplicii confessoris. Quae eademhabet co- Simplicii
Marchian. Pro Donato, legit Donae, ut supra dex Daveronensis. Addere utcrque poterat <'/"-
diximus. scopi, agitur euim de anhiepiscopo Bituricensi.
Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Albergen, Victorin. et Reg. Suec. num. 130 : Apud Leonidis
Danic. etEMTio Ultraj-Belg. Post textum^m- urbcin Antinoum, passiobeati Leonidis.
rum, subnectunt : Apud oppidum imperiate quod Matkic-Cartus-Ultiuj. Incipit : David eph- David.
.
Werda dicitur, natalesancti Switberti Verdensis scopx rt confessoris, cujus miri actus describuntur,
episcopi et confessoris, qui temporibus Pipini, una rc discipulorum. Cetera ex textu , sed rautila
cum sancto Willebrordo verbum salutis gentibus sunt omnia.
Hic inter cetera infirtnitatum genera,
przdicavit, Codex Bigotianus signatus P 5 ; Clunia-
morbum quem physici Squinanciam nominant, soli- censis item et Ugiielli.vn. Passio sancti Leonis Lconis.
tus esi curare. Convenit Lovanien. sed praedica- martyris.
tionis tempua el socium intermisit, Altempsian. Post Adviani, adjicit Juliani. : Jutiani,
Centulen, Rursumab Usuardo recedit Ro- : Dein Passio sancti Leonis.
:

m.r, sanctorum marlyrum xi,, quid ad hari Strozz. et- Medic. Ttem passio sancli Leonis
diendam damnati fuerant vro Christi nomine. An- martyris. In civitate Perusii, translatio corporis Transiatio-
degavis, depositio sancti Albini episcopi et confes- sancti If< rculani, ejusdem civitatis episcopi et mar- nis Uercu-
tani.
saris. tyris.
Bruxellen. martyribus cclx, et Donafo
In Buhdegalen. Civitate Massilia, sanctorum Her-
fere purus, tertio loco sic habet Apud urbm : mctis ct Adriani, ct passio Leonis martyris.

Editio
 MENSIS MARTIUS. 121
Editio Lubeco-Col. Primo loco In territorio Suicbcrti, episcopi Verdensis
:
et confessoris. Qm, De sutbcvto.
Montensi, oppido imperiali..., ut supra. Sequitur ut Beda in gestU Anglorum refert, tempore sancti
fextug purus. Iu fine: Apud urbem Antinoum, II illebrordi episcopus ordinatus, verbum salutis
Simpticii beati Leonidis martyris. Ipso die, sanctorum Shn- gentibus pnsdicavit f Pipino rege obtinuit locum
et a
et Senardi.
pliciiet Senardi confessorum. Bodem <iie, sancti mansionis in msula Rheni. Ubi monasterio constru-
Ctornc. Clonx martyris. Jam diximus Donatum esse. cto,quod hactenusejus heredes possident, aliquamdiu
David. Item, sancti David episcopi et confessoris. Ipso ilie, continentissimam vitam duxit, ei quievit in pace.
Monani. sancti Monani confessoris. Iltr inter cetera, etc. Ipsodie, Seuardii abbatis. Sevardii.
Belin. Eodem die. apud Perusiam, sancti Hercu- SimpUcii confessoris. In Scotia, Monani Levitx et Simplicii.
lani episcopi ct confessoris. Secunda ejus editio confessoris. Itcm apud Perusiam, secundum aK- Monani.
male lcgit Ilerculiani. quos, passio sancti Herculani episcopi et martyris, Berculani.
Greven. ln Afnca, Donati et aliorum xiv mar- *jtii vn Idus Nbvembris ponitur.
iu
tyrum. Apud urbem Antinoum, sancti Leonidis, Molaw. De Albino litteris Italicis interese-
Abundii martyris. Item sanctorum Abundii, Leonis, Arca- rit Cujus vitam Fortunatus presbyter conscripsit,
:
ei soc.
sti, Polocronii. Bodem die, beati David Meneven- Tum in fine Fcstwitas sanctorum Angetorum cu- SS. Angeto-
:

sis archiepiscopi et confessoris. Ilunc nasciturum stodum singulorum hominum. Bodem die apud Pent' rum custv-
ilum.
sanctus Patricius Hibernue patronus, per triginta siam, ete.Apud urbem Antinoum etc. Apud oppidum ,

annos, Domino revetante, prxvidit. Natus vero cum imperiale, etc. Et charactere minori Bodem die, :

baptizari deberet, fons aqux suhito erupit. Cum ali- beati David, etc.usque ad prxvidit. Ineditionibus
quaudo Evangelium sancti Joannis scriberet,ct pul- aliis adhuc additur Eodem dU Massilix, sancti
:

sata campana, ad opus Dei, opcre suo incompleto, Adalonai episcopi. In Actis pr»termittitur. Die /idatongi,
festinus e.risset , regrcssus, iuvenit aurcis litteris, prima, sacrosanctx martyris Eudocix. In territorio Eudocix.
angelico ministeno consummatum. Obiit tandemple- Cenomanensi, natale sancti Sivia~rdi dbbatis. In Siviardl.
nus dierum anno vitxsux cxlvi. Vide haec in Ac- Britannia, beati David Menevensis archiepiscopi et

tis accuratius discussa. In tcrritorio Montensi, op- confessoris. Apud Antinoeum urbem, passio beati Leonidis.
pido imperiali quod Werda dicitur, natale sancti Leonidis.

VI Non. Dif -2.

omoe via Latina,

R
navtt.
Galieno et Valeriano imperatoribus. Itcm Romae
quos diu eruciatos, imperator Alexander capitali
,
plurimorum martyrum, v„,<
sententia in extremo dam-
"
,,,„.

ll.i Prntcn. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Uunerat. Greven. el Molnn.

"AKIA LECTIO. Tota sumitur ex Pulsanen. qui proJotunt scribit Joniani ct pro in extremo, po-
suit in exilio.

OBSERVATIO. Quodjam non semel notavimus et saipius notandum reourret, in memoriam iden-
tidem revocamus : nimirum, auctorem Martyrologii, quod semper Romanum parvum indigitamus,
Sanctos suos ex Hieronymianis nequaquani mutuare solitum ; Adonem porro ejus vestigia passim

premere, Nostrum et Notkerum utriusque, sic tamen ut alios saepissime aiiunde accersant. Prsedi-

ctam Adonis, Usuardi et Notkeri exaltero sequelam, manifestissime probat hodiernus textus, qui a
Romano parvo ita primum signatus est Romx, Jovini et Basilei. Ei plurimorum martyrum sub Ale-
:
'

xandro damnatorum. Primam annuntiationem sic ampliavit Ado, quemadmodum a

capitnli sententia

Nostroet Notkero ad verbum descripta est. Utriusque Sanctinotitiani, exActis sancti Stephani Papa- rum.
extractam osteinlit Hensclienius, cetera explanans, qua; de ipsis memoriffl proditasunt. — De marty-
quidquam reperias, przeter ea qua: ex laudato Roniaim parvo recitavi-
ribus sub Alexand.ro passis, vix
mus, ab Adone duriori phrasi expressa, a quo textum snimi nonnihil hevigatum Noster desumpsit,
Notkerus ex illo totum descripsit. Satis nota est imperatoris Alexandri, quamquam ab Adone impius
appelletur, in Christum et Christianos propensio; quai nihilomiuus prohiberenon potuit. quo minus
famosi Ulpiani, aliorumque ejus ministrorum rabies, vel ipso invito, iu nostros debaccharetur, ut
docent Acta nostra hic et i Januarii, ubi de sancta Martina. Hiec pro textu satis dicta sint alia plane ;

canit Wandelbertus, quseque ad eum nullo modo pertinent.

MCTMUA.
Cappadocix, Lucii episcopi. Vide in codici- luciiep.
Antverp-Maj. Ilic rursus patriam suam indi- sarea
cat, dum textui Usuardino Sauctum Angli- bus proxime sequentibus, In Gandavo, Winuua- u.

ca n superaddil : Ipso die, sancti < 'eddee episcopi. loci confessoris. Vide ejus vitam iu Actis die se-

Alii scribunt Ceaddx, sed hic forte pronuntiatio- quenti.

nem Anglicam secutus est. AsivEir, et Mix-I.i iur. Textui puro in tine

Rosweyd. Et hic textum purum habet, sed superaddunt : Item Lucii episcopi, Absalonii, '

'
imuticil. alia adjicit Eodem die, Simplicii Papx. In C.c-
: (Max-Lubeo. AbsoliniJ <i Lorgii. Hi passim in

codicibus
 122 MARTYROLOGIUM USUARDI.
codicibus sub diversa inflexione recurrunt, ne- Ugiiellian. Item, Lucii episcopi, Absalonii ct

scio an satis reete inter se conjuncti et ab aliis Lornii.

avulsi. Orte inter Hieronym. apographa, unde Strozz. et Medic Florentiae, translatio, brachii Transtatio-

certo accepti sunt Absolomus et Lorgius seu sancti Philippi Apostoli in basilica sancti Joannis
:
g**j^J£**{
Georgius cum socio Herolio, in vetustissimo Ep- Baptistae anno Mccrv Pontifice Innocentio m. Vide
ternacensi carent positione ; Lucius diserte Csesa- historiam hujus translationis in Actis i Maii
reae Cappadocise tribuitur cum Primitivo; Secun- pagina 15.
dola et Januaria portui Romano. Sod hsec alte- Codex. Remen. sanctorum Timotliei
ecclesise

rius loci sunt, ubi Florentinii animadversa, cum et Appollinaris In pago Remensi, passio sanctee
:

Actis nostris conferri poterunt. Macrse virginis. De ea egimus cum Usuardo vi siacra.

Antverp-Max. Lovanien. Leyd-Belo. et Januarii.

Editio Ultraj.-Belg. In fine : Apud Werdant, Editio Lubeco-Col. De Simplicio fere ut su-
natale sancti rVilleici confessoris presbiteri sancti pra. In fine :Eodem die, sancti Ceddae episcopi et
Switberti episcopi. confessoris. Apud Werdam, natale sancti WUlerici
Ultraject. Leyden. Aldergen. et Danic. confessoris, presbyteri sancti Suicberti.

Simplicii Primo loco : Romae, sancti Simplicii Papee. Hic Belin. Item Lucii episcopi, Absolonii (altera
post beatumPetrum quadragesimus nonus, Aca- editio Absoloni) cl Lorgii.

civm Constantinopolitanum et Petrum Alexandri- Greven. Romae, sanctorum Georgii , EracJi, Georgii
ct soc.
num episcopos, ob Eutychianam hseresim damnavit. Absolonii, Pauli, Januarii, Primitivi. Secundolae.
Qui etiam statuit, ut nultus Pontifex succcssorem Patet confusio. Karoli comitis Flandnx martyris. Caroticom.
sihi constituat. Sequitur textus ; in fine autem ea- Tnvrnnni martyris; de quo supra. Item, marty- Taurani.
runi vlurimoxum e numero quadringentorum captir Mart.
iiiui-
dem habent quas Lovaniensis de Willeico. tvritiu.
Centdxen. Nihil iterum habet ex Usuardo, vontm, '/«' quibus refert Gregorius, 3. Dial, cap.
sed Hieronymi sensum melius videtur assecutus, 28, quod cnm a Longobardis urgerentur adorare
non tamen plane. Ita habet: Cxsarea Cappado- caput caprae, diabolo consecratum, maxima eorum
cuc, sanctorum Lucii episcopi, Primitivi et Secon- multitudo renuens, interfecta est al> ipsis. De cultu

dolae martgrum. Preeterita est Januaria, cur non mihi hactenus non Romae, Simplicii
constat. simplicii.

et Secondola ? Papae ct confessoris, quipost beatum Petrum qna-

Bruxellen. Textum purum refert, sed prae- dragesimus nonus, sedit annis xv. Hic Agaiium
postero ordine. Addit vero in fine : Adhuc Romx, (Acacium), etc. InAnglia, Ceaddae episcopi gentis Ccarfrfar.

Simplicii Papae, qui sedit annos quindecim. Item Merciorum et Lindisfarnorum, cujus virtutes Beda
Sedda. Seddae episcopi. Et Lucii episcopi, Absolonii et lib. 3 et 4 historiae ecclesiasticae genlis Anglorum

Transtatio- Lnrijii. Item, translatio Benedictae et Felicitatis, commemorans, inter alia virtutum merita, timoris
nit Bene-
/•'('/( sanctarum martyrum. An e Sodalitio sanctaa Ur- Diniiiiii plenum et novissimorum suorum assidue
dicltt ci
citatis. sulse, quarum corpora in abbatiis Viconiensi et memorem praedicat. Lucii episcopi Caesareensis et Lucii c/>.

Marchianensi quiescunt ? Vide Prsetermissos ,

confessoris. Quidni et martyris ? Leporii episcopi et Lcpm ti
'/'

Agetur ex professo xxi Octobris. confcssoris. Forte Horolius est, Lucii socius. Item

Hagenoyen. Post textum satis purum , de Caesarea Cappadociae, natalis sancti Lucee episcopi, Luc;e ep.

Simplicio habet fere utcodicesmediEe notsesupra. Nomina perperam multiplicata. Apud Werdam,
Cediix. Tum : In Anglia, Ceddae episcopi et confessoris. WUlenci presbyteri ct confessons, discipuli beati Witlerici.

Lucii ct soc, Ttem, Lucii episcopi, Absolomi et Lorgii. Apud Suicberti episcopi. In Hibernia, Tedgnae et Monen- Tedgnaet
fl illcijrici. Werdam oppidum, sancti Willeyrici presbyteri et dabbis abbatum, Hiberms ipsis lgnotorum. In /„ 4 .

confessoru, capellani sancti Swicberti. Gandavo, Winnualoci presbyteri, discipuli beati winwaloci.
AQUICINCT. Item , sanctorum Lucii episcopi , Samsonis Dolensis archiepi&copi, de quo vide in xiv
Absolonii, Georgii. In Britannia, depositio sancti Kalend. Novembris. Vide Acta iii Martii. Apud
'

Ceadda episcopi. Romac,Simplicii Papae. HicAca- Perusiam, sanctae memoriae JEgidii discipuli sancti
cinni Constantinopolitanum episcopum, et Petrum Francisci. Item Guillelmi presbyieri et confessoris. Guillelmi.

Alexandrinum episcopum Eutychianos damnavit. De utroque consule indicem Prcetermissorum.

Marchianen. fragmentum: In Bntannia, de- Molan. Item Lucii episcopi, Absoloni et Lorgii. Lucii el soc

positio sancti Ceaddx episcopi. Et SimpUcii Papae, qui sedit annos .rv. Hic Aca- Simplicii.

Matricula-Cartus-Ultraj. Simplicii Papae. cium, etc. In portuRomano, Secundolae,Januariae, Sectmdolx

e s
Taurani Tortrani vet Taurani martyris et plurimorum. Si ct sanctomm Pauliet Heracli. Apud Vuerdam, na-
cl SOC.
Ceraunum martyremCarnotensem indicarevoluit, tale sancti Willeici. Post, minori charactere : Item fFitteici.

colitur isxxvin Maii, ut in Actis videre est. martyrum plurimorum numero cccc, etc, ut Gre-
<•

Caroli <<<- Karoli comitis Flandriae et martyris, qui Brugis ven. In Anglia, beati Ceddae, etc. Caroli comitis Cedda
VI Uis.
requiescit. Flandriae, martyris beatx memorim, Bnujis in Cn- Carolicom.
CLUNIACEN. Lucii episcopi, Absolonii et Georgii. thedrali ecclesia adsanetum Donatinnum quiescentis.
At in Kalendario ejnsdem monasterii, sic Iegitur In editionibus aliis ita variat : Item, Lucii epi- Luciiep.
Liuii episcopi, Januarii, Primitivi. scopi in Caesarea Cappadociae. Et sanctorum mar-
Codex D. du Cheval signatus C. Luciiepi- tyrum, Absoloni et Lorgii et Heracli. Et Simplicii Absoloni
S
scppi, Absoloniiet Georgii. Papce, ut supra. In portu Romano, Pauli, Secun- pa u ti'ei $oc,

Vatican. signatusnum. 59-49. Primolocolegit: dulee, Januariae. Iterum minoribus typis : Bru-
Simplicii Papae, qui sedit in episcopatu annisxv. gis, obitus Caroli mariyris, comitis Flandriae.

V iVoH. Die 3.

Marini pud Cwsaream sanetorum martyrum Marini

A
Palestinffi, militis et Asterii
et Asterii.
senatoris, sul) persecutione Yaleriani; quorum prior cum accusatus fuisset
a commilitonibus, quod esset Christianus,et ille Christianum se esse claris-

sima
 MENSIS MARTIUS. 123
sima voco tcstaretur, marlyrii
capitis abscisionc suscepit. Cumque coronam
sequens, capite truncatum martyris corpus
subjectis humeris et substrata veste,
qua mduebalur exciperet bonorem, quem martyri detulit, continuo ipse
martyr
accepit. Eodem die, natalis sanctorum Emetherii cl Ccledonii, qui primum apud ,;,„,„,„„
Legionensem Gallicine civitatem milites, exsurgente persecutionis procella ' c '"'"""'
,
pro
confessione nominis Christi, plurimis afflicti tormenlis, Calagurrim usque per-
ducti, atque ibi martyrio coronati sunt.

Ex Praten. Herinien. Bosweyd. Anlverp. Kax-lubec.

Uuneral. Beltn. Greven. ol Xotan. Icceduni codd. Antven-
Max. Vttraj. I.ctjtt. Ilttcrtj. Danic. et Bdilio Vllraj-Bclg.

YARIA LECTIO. Solus Pratensis non male legit Aslyrii, nos cum Heriniensi, Belino et Molano ex
Romano parvo et Adone, Asterii, non Astirii, ut passim codices alii. Munerat. post aecusatus,
omisit fuissel. De abscisiom, nt scribunt passim codices, et abeisione, dictum est alibi. Reliqui in
textu subjectis humeris , ut babent probatiores codices cum Adone,
qnamvis cum Antverp.
Max-Lubec. et codicibus aliis,
legendum subjeetum humeris. Herinien. Rosweyd. Munerat. etGreven.
ponunt suHraeta vcstc, sensus aperte indicat scribendum subslrata, ut est in textu. Qui martyri, pro
quem marhjri, Munerati vel ejus typographi sphalma est. Rom. parvum legit Hemitherii; Ado Fuu-
teni ; Prateu. Emilherii ; Herinien. Emytherii ; Munerat. Enulherii ; Belin. Emitterii ;

Greven. Emicherii ; Molan. Hiterii ; eam iuflexionem se-

alii aliter. In ea codicum discrepantia,
cutus sum, quam Majores nostri in Actis praeligendam putaverunt. Rursus Rom. parvum et Ado
ponunt Cheledanii, quos solus Molanus imitatur. Ceteri codices et quidem probatiores, legunt cum
Actis Celeitmii. Gallixin Munerato, Salatix in Roaweyd. Belin. et Molano, ex circumstantiis facile
corriguntur. Antverp. Max-Lubec. et Belin. omittunt mililes. Coronali sunt marlijrie, in Greven.
et Molan. nihil in re a textu differt.

OBSERVATIO. Martyres in textu commemoratos, ex Romano parvo in Adonem, inde in Usuardi siarini
laterculum hic etiam promanasse, indubitatum videtur. En prioris verba, secundo locorelata: nAs!cr <<
Cxsarete, Marini mililis et Asterii senatoris. Nec eos moror, qui ex apographis Hieronvniianis acce-
ptos contenderent, ea ratione ducti, quod synonymi aliqui ibi hoc die reperiantur. Non eos moror.
inquam ; nam licet ibi Miirinus aliquis, imo Marini gemini et Asterius inveniantur, ii tam diversi et
disjuncti sunt, ut cum Ciesariensibus ex Rufino evidenter sumptis, nullam prorsus habeant affini-
tatem, ut fatetur ipse Florentiuius et Aeta nostra supposuisse videntur. Itaque ex Rufini lib. 7 cap.
13 et 14 acceptos esse gloriosissimos martyres palam cst teque certum inde eiogium suum sum- ;

psisse Adonem ; atque item ex hoc descripsisse Notkerum, contraxisse Nostrum ; paria in versibus
infra citandis sentit Wandelbertus verbo, una ; est ex Rufino et Romano parvo Martyrologorum sen-
ac Marinum, martyrii gloriam csse consccutum.
tentia, Asteriitm vel Astirium, vel Astijrium seque
Id vero, quia in Eusebio non exprimitur, suspectum habet Tillemontius tomo 4 a pag. 21, et Rui-
nartius Eusebium seeutus, de solo Marino meminit iuter selecta pag. i!74. Maneat tantisper sua
Asterio palma, vel sola Rufini fide ei vendicata. — Quod de Caesariensibus martyribus principio
dioebam, nempe, non ex Hieronymianis, sed aliunde acceptos, idde Calagurritanis efiam intellexi: Emetherii
nam lieet Emctcrii, Emeriti,Meteri, et 'eledonii, Cellendonii, Cellidoni, Eceledoni apud Hieronviniana '' Geledanii.
'

nominentur, eos a nostris, nisi miiltum fallar, plane diversos agnoscet, qui textus inter se conferre
dignabitur. Fatcor equidem Hensclienium et Florentinium pluribus laborare ut Galagori nnmen, ,

quod in Hieronymianis ponitur, in civitatis appellationem mutent et eorrupla codicum istorum ,

nomina cum Martyrologiorum nostrorum Emethcrio et Celedonio concilient verum in ea codicum ;

Hieronymianorum perplexitate, vix reperies ubi tuto liceat pedem flgere. Ceterum de hisoe ii^stris

ita primo loeo meminit auctor Romani parvi : Sanctorum Hemitherii ei Cheledonii, iij>u<l Calogurrim
martyrio coronatorum. Ita etiam aputl Adonem positi sunt cum longiori elogio, cujus parspriora
Nostro ad verbum descripta est, praeterita altera, quam in Auctariis plene invenies. Actn martyrii,
inquit Hensclienius, nb au, toribus coa vis consignata scripto fuerunt : tju.e rabie </<- et tyrannorum periisse
<!cplttr<<t Aurelius Prudentius Clemens, cujus diliyentiai debemus omnem horum martyrum noiitiam.
Vide ibi ejus hymnum, et reliqua ad eos martyres spectantia, accurate digesta. Textum nostrum
complectuntur duo postremi Wandelberti versiculi ;
quid prior velit non examino :

Qitinas ' Nonas defendit amore

Marcia pi" .
Bo n tfagra
Hiset Emitherius, Chelidonius atque Marinus, Quidni
,
ilacra 1
Asteriustjite iiiicuul, effaso stttitjuiitc clart.

AUCTARIA.

TORNACEN. Deficii in eaparte clogii.qux Aste- Antvekp-Maj. Magis niutilus e-t, ita legit Textus tttu-
rium tangit. omittens hsec verba, eumque Natale sanctorum martyrtim Enutherii ei Tlieledo- tilus

sequens, usque id martyr accepit. An quod codicis nii m Hispania, qui primum ( ,/-«i/ Legioninsem
descriptor forte martyrem non crediderit ? (iulli.e civitatem milites, exurgente procella persi-
 124 MARTYROLOGIUM USUARDI.
cutionis, pro confessione nominis Ghristi plurimis Editio Lubeco-Col. Ita ineipit : Ordinatin Ordinationis
Annonts
afflicti tormcntis, Calagurrim perducti atque ibi mar- pontiftcutus sancti Annonis, archiepiscopi Colonien- Col.
AputCsesaream Palestins, san-
tyrio coronati sunt. sis Agrippinee et cntifessoris, Apnd Crsarcam Pa-
ctorum martyrum Maurini militis et Asterii senato- Ixstinae, sanctorum martyrum Marini militis, civis

ris, sub persecutione Valeriani. Tlicrosolijinorum cl Aslirii scnaloris Romattx urbis.

Pulsanen. et Lovanien. De martyribus Hi- Quorum Eodcm dic in Ilisjianiis, naialc sancta-

spanis hsec solum ponunt : Eu<l<-»> die sanctorum runi Emichcrii cl Ccledonii martijrum Eodem
Emcthcrii cl Celedonii. Puri sunt in aliis. die, sanct<v KunegunMs imperatricis, qux fuit fiUa Kuncijiindis.

Caiotictsoc. Centulen. I" Africa, sanctorum Gaioli, Ecli- Palaiini comitis Rheni, et copulata sancto Uenrico
cis, Nicefori et Claudiani. I» Britannia minori, imperatori, qui ambo virgines fuerunt, ct virginita-
fFigvaloci. depositio sancti Wigualoci abbatis. Agit de Win- tcm usque ad fiiwm vit.r scrvavcriint, ct in civitatc

waloco aut Winwaloeo. Babemburgensi pariter sepulti requiescunt.

Bruxellen. In Marinoet Astorio tantum mo- Greven. Eclicis et Justi, Fortunati, Floriani, Felicis et
dice interpolatus, de Calagurritanis martyribus Donati, Paula', Gaioli, Julii, Casti, Soli, MarcLv, soc. cx Ilier.

ea ex Adone restituit, quze ab Usuardo prjeter- Hierotis, Antigoni t

Januarii, Tutiikr, Cfabiani,
ita diximus; sic enim post coronati sunt, subjun- Quirioli. Item Winwaloci ahbatis et confessnris, se- Tfituvaloci.

Dc Calagur- git : Quorttm capita cum lictor. ineidcrct, mirucu- cundum alios die praecedenti. Cunegundis virginis Ciinegundis.
n '"/"//( W ' ' wm populis magnum apparuit. A am J
unius annulvs imperatricis, filix Palatini comitis Rheni. Hxc
orariumgue alterius, nube susceptum ct in cados cum viro suo sancto Hcnrico, liujiis nominis impera-
evectum est. Viderunt hxc omnes qui^aderant, et torc primn, in virginitate Chrhto scrvictis, plena
usqueguo acies oculorum intendere potuit, fulgorem operibu* bonis quievil in pace. Item, Eufenissx re- Eufetiissts.

aun oahdoremgue lintei attonito sequebantur intuitu. ginx. Inter Pra?termissos ut ignota ponitur. Apud
Per orarium intelligc sudarium. Sequitur : I» cos Coluniam Agrippinam, ordinalio cpiscopatus sancti
Winnochi. Winnochi abbalis. Idem
nobio Monasteriolo, sancti Annonis archicpiscopi et confcssoris.
est qui supra Winwaloeus. Denique Item Mau- : Molan. Post elogium Marini et Asterii Htteris
Maurini ep. rini <i>isc<>pi et martyris ; alibi ignoti. italicis ex Adone subdit Scriptitm est in Sistoria
:

Haoenoyen. Tantum non purus, duabus an- ecclcsiastica. Et post elogium secundum : Scribit
nunliationibus hauc solam mediam interjicit : hxc Aurelianus (Ado Aurelius) Clrmcns in libro

Kunegundis. Endem die, Kunegundis imperatricis. coronatorum (Ado Coronarum). In Blandinio mona-
Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130 : sterio, Winwaloci abbatis. Dein typis minutiori- ffinwaloci.
Simplicii Tlem Simplicii Papae, qui sedit Romx annos xv. bus : Caluppani presbyteri et eremitee. Itcm Bam- Catuppani.
Hic civitatis Constantinopolitanee episcopum, et 7V- bergse, Cunegundis virginisimperatricis... ut Gre- Cunegundis
trum Alexandrinum episcnpum Eutijchianos dain- ven. supra. In aliis editionibus, pro Anrctianus,
nnvit. Plura vide die praecedenti. melius scribit Aurelius. In Blandinio, etc. Baben-
Vatican. num. 5949. Beneventi, sanctae Ar- bergs, sanctx Cunajuudis virginis. Die tertia, Eutropii
Arthetlays. thellays virginis Codex Pleschionensis scribit,
: sanctorum martyrum Eutropii et comitatus ipsius et soc.

Atkelais. Cleonici et Basilisci.

IV Non. Die 4.

omse via Appia, natalis beati Lucii Papoe et martyris ,

qui persecutione Vale-
Galieni, postmodum divino nutu ad
ob fidem exilio relegatus et

Marlin iidi
IV riani
ecclesiam
et
suam
martyrium capitis obtruncatione com-
redire permissus,
plevil. Itein Romae via Appia, sanctorum martyrum nongentorum qui sunt positi ,
DCCCI
in cimiterio ad sanctam Caeciliam. Eodem die, sancti Caii palatini in mare mersi.

h;i Pralen.llerinien.Tortiacen. Rosweyd. Pulsan. Grevcn. ei Molan. Codices alii quatuor Antverp. Max-Lvbec.
Minmat. el Btlinus in co solum discrcpanl, quoil Caio palattno adjunganl socios xxvn, ui dicemus in Auclariis.

VARIA LECTIO. Vix quidquam praebet observatione dignum : nam cemelerio, cimilcno, aemite-
no ; Ceciliam, Gaii, Gagi ; Apia, vel seculi, quod codices redolent, vel librarii vitia sunt, quorum
aliqna ex codicum puriorum auctoritate et hic et alibi sequimur. Rosweyd. pro dcccc, male scri-
psit octoainta.

BSERVATIO. Textus totus, ut jacet. ex Adone sumptus est, cum hac sola differentia, quod Lu-
cii elogium in latercnlo nostro, media ex parte imminutum sit. Quas autem Usuardus pra.'termi-
Martyrum
acccc
sit. infra in Auctariis supplebuntur. — Ceterum Lucius et nongenti illi Romani martyres.in Romano
parvo prius positi sunt : Z/ucii Papx ct martyris. Et martyrum dcccc, qui sunt j>nsiii in aemelrrio ad
sanctam Cxciliam. Adonis elogium exnotis Pontificum Romanorum tabuliscoaluit, in quo plura sunt
ab cruditis non continuo admittenda. Controversa omma complanare non potuit Henscheuius alia ;

ex S. Cypriani litteris inquirunt et dissolvere conantur doctissimi recentiores, inter quos Pagius, satis
fuse de Lucio disserit ad annum Christi cclii, a num. 14, et brevius Tillemontius tomo 4 pag. 18.
Ad textum nostrum redimus. —
Caius et quidom Palatinus ex aliquo Hieronymiano apographo deri-
vatus est, quamvis dubium relinquatur, utrum Palatinus, proprium martyris nomen dici non debeat.

Ve 27 atiis Quis viginti septem alios, nonnullis codicibus Usuardinis adjecerit, nemo facile divinaverit.
MM.adjectis, Aliamrerum faciem aut potius nominum seriem exhibent Acta, ubi ex verosimiliori codioum Lucen-
 MENSIS MARTIUS. 125
sis, et Blumiani lectione, Caius ille Palatinus, sive unus sit sive geminus, Iongte martyrum cohortis
antesignanus statuitur ; socii autem illi xxvn, non cum illo. sed cum Jalio episcopo, Rolo et aliis
junguntur. Alia non minor difficultas Florentinium exercet, nempe an Jalius in Hieronymianis co-
dicibus pro Lucio non sit positus, aut in
Romano parvo et nostris Lacius pro Julin. Verum ea in Ac-
tishodie satis quoque explanata sunt. et Julius ille episcopus, a Lucio et Julio liniiitiius Pontificibus
segregatus, servata Juiio Pnpx, nonmartyri sed confessori propria die xn Aprilis. ut proprio loco
patebit. Sensit fortasse diffieultatem, sed non rccte solvit Rabanus, dum hoc die signat Julium cpiscn-
pum ; sequenti, Lucium papam ct Et vero Lucium et Julium
martijrem. Notkerus Adonem praehabuit.
Pontifices clare olim distinxerat antiquissimum Kalendarium Bucherianum, dum illum non iv, sed
iii Nonas Murln, ui Callisli hunc, pridie Idus Aprilis, in via Aarelia collocaverat. Superest Wan,-
;

delbertus, qui cum nostris de vero Lucii raartyrio non dubitat, sed pro nongentis solum octingentos
substituit. Hensclienius autem, tametsi variant Hieronymiana, numerandos censet nongentos et de-
cem non habeo ego unde quid probabilius definiam. Interim, utut dubia sit rei veritas, de
:

Usuardini textus simplicitate abunde constat. Habe modo prsefati Waudelberti metricum en-
comium :

Lucius hinc Pnpa pretiosa mnrtc qttaternis, '

Molan. iu
Martijrum '
octingentorum turba optima fubjct. margine :

ilartijrio tt
nongento-
rum.

AVCTARIA.

Antverp. Max-Lup.ec. Munerat. et Belin. tem scribat cum codice Victorino, trcs Diacani,
Id solum textui puro subnectunt, qnod su- vel Diacanes, pro duo, puto librarii vitio factum ;

Karlijrtim pra insinuavimus, nimirum Et aliorum viginti quod solus ponat ducentorum pro nongento-
: uti et
27.
Habes alios similes infra.
septem. rum, et Agii pro Caii.
Antverp-Maj. De Lucio, post complcvit, ex Codex D. le Mare signatus C, qui fuit PP.
Adone inserit Positus est autem
: via Appia ad Franciscanorum : Item Agape virginis, Gorgo- Agapes
el "'""'"'"
S. Sixtum. Scdit antem in cpiscopatu annos tres, nii, Firmi. Unde hi tres hic hodie intrusi sint,
menscs tres, dies tres. Reliqua textus pura sunt. nescio ;
x Martii.
patebit postea, spectare ad
Adriani ct Sequitur Nichomctiiti, pnssio suncli Adriani cum
: Ughellian. Altemps. Addunt ut supra de
et
soc.
aliisxxui. Cujus corpus Romnm est translatum at- Caio, et aliorum xxvn.
qw sepultum vi Ilits Septembris, ubi et ejus passio Editio Lubeco-Col. De Lucio prieter jam dicta
notata est. Vide eo die. CeteruminHieronymianis adhuc inserit: quiposi bratumPetrumxxmpersrcu-
hoc etiam die ponitur. titme. etc. De Caio ut jam s&pe. Nicomedix, natale

Antvi:p.p-Max. Lovanien. Leyden-Belg. et Qai omnes Dc Adriano.

sancti Adriani cttm alns triginta trihus.

Editio Ultraj-Belg. Idem in fine habent de post multa supplicia martyrium situm cousummave-
xxvn. Et praterea de Lucio textui inserunt : runt sub Diocleliano Augusto. Decurrentibus autem
Qui post beatum Pctrum XXIII. aliquot annis, corpus beati Adriani Romeeest trans-
Ultbaj. Leyden-Lat. Albergen. et Danic. lalum ct sepultum vi Idus Septembris, qux tltes

Idem de Lucio, et post complcctt, ex

et bi Iiabeut in ecclesia celebrior habetur. Treveris, sanctiBasini Dasini.
De Ln
Adone restituunt. qure ab Usuardo proeterita su- episcopi ct confessoris. Apud Pragam civitatem Bo- Transtalto-
marttjr. Itcm,
nis Wences-
perius diximus. Sic Iegunt Hic constituit, tiuntl : Iteniir. sttneti Wenzeslai ducis ct
/ui.

duo presbytcri ct duo diaconi in omni loco episcopum translatiosanctorum martyrum Fclicis ct Adaucti; Fetteis
ct Adaucli.
non desererent, propter ecclesiasticum testimonium. scilicei capitn eoruin nunc Colonix liabculur in ec-

Item, post in mare mersi Et aliorum xxvn. : clesia sanctorum Apostolorum.

NicomedUe, natale sancti Atlrinni cum aliis viginti Greven. Cum hoc Gai» feruntur passi et alii

tribus. Cujus corpus Romie cst translatum et sepuU xxvn. Nicomcdix, passio, vel ut alns plaeet, eleva-

tum vl Idus Septembris (Alberg. male legit, De- tio Aclrittii: nurrtijrit, Grnjorii, Jitlii ritm nliis Adriam
'''"'""'""'
cembris.) xxxiii, quorum solennior celebritas kabetur vi Idus
Centulen. Hodie soluni habet : Roms, sancti Septembris, quando Rom.r beatus Adrianus est se-
Jull: </'
Jitlii episcopi ct confessoris. pultus. Basini archiepiscopi Treverensis et confes- Basin:

Bruxei.len. Tertio Ioco : Apud Nicomediam, soris. ApudPragam.... Apud Coloniam Agrippi-
ddriani. natale beati Adriani cum aliis xxm, qui omnes sub iiiim , translatio capitum ,
sanctorum Fclteis ct

Diocletiano, posi multa supplicia crucifragio (vult Adaucti. In Hibernia, sancti Moggrudonis epistopi Voagrudo-
""'
dicere crurifragio) martyrium consummarunt. Ipso et confessoris, hactenus ignoti. Iiem sanctx mhmo-

Wart xxvn. tirr, passio sancti Gagii Paiatini, in maremersi et ri v ri>>M>tns presbyteri et confessoris, Prioris majoris Bosonis.

nliurum xxvn. Cartusiee, post Brunonem \vi, magnx sanctitatis

Hai.enoyf.n. Inverso ferme ordine, incipit a viri. tioi ex casu sedificii collisum hominem et de-

nongentis martyribus. Secundo loco de Caio oum functum, oratione resuscitavit. Herbeeetiam, supra
sociis. Tertio de Lucio, cui auctarium idem adji- tumiiliim ejus excrescentes, multis preestiterunt ct

oit, quod supra retulimus. Tum : Apud Nicome- praestant, Domino Sanctum suum, op-
gloiificante
De Adriano, tliam. passio sancti Adriani, martyriset militis '»/» iatx sanilatis medelam. In indice Prsetermissorum
aliis xxxiii. Qui Atlriunusa matre propria ct uxore dicitur, nullum ei cultum aut venerationem in
nil nitniijrium instigatus cst. Qui omiics post multa ipsa Cartusia adhiberi.
supplicia carceris et famis, martyrium crurifragio, Moi.an. Et nlioritm XXVII. Nicomcdix, sancti

subDiocletiano Au<iu<tt> con&ummaverunt.Decurren- Adriani cnm aliis:\xiii. Cujtis cor/ms Roin.v trans- Adriani.

iibusaliquibusannis,vi IdusSeptembris,corpus bea- latuni est atque sepultum vi Ilus Seplembris ; ubi
Tranilatlo- ti Adriani Romx translattim est.Eadem dic. trans- ct cjus passio notata est. Trcbcris. suneti Basini cpi- Basini.
nis, Winces-
itu
laiio sancti Wentzeselay ducis Boemorum martyris. scopi. In editionibus aliis, additur : Die qitarta,

Aquicinct. Addit de Lucio ut supra. Quod au- sancli ptttris Gcrasini, qui fuit in Jordane. Melius Gcrasini.

Tomus VI Jitnii. 29 scriberet

 12G MARTYROLOGIUM USUARDI.
scriberet Gerasimi, qui non ad hunc, sed ad se- vissime anno mcx ad Gerardi Montem, Flandrioe
Elevationis qucntem diera pertinet. In fine : Ipso die, elevatio oppidum collocat», ut fusius suo loco erit exa-
Idriani.
corporis beali Adriani martyris. Nempe dura reli- minandum.
qui;e ejus dicuntur in Belgium translatte, et no-

III Non. Die S.

Antiochiam, natalis beati Focae martyris, qui post multas, quas pro no-
Apud
mine Redemptoris est passus, injurias, qualiter de antiquo illo serpente
triumphaverit, hodieque populis declaratur. Ipso die, passio sancti Eusebii
palalini et aliorum novem martyrum.

Hura codicum propc onmium conconlia : Pratcn. Ilcrinicn. Tornaccn. Putsan. Antverp. Max-Lubee. Muncrat. Be-
lin. Greven. et Stotan. Addc : Anlverp-Max. 1'ltrajcct. Lovaniai. Lcyden. Atbcrg. Danic. el Editiu Vttraject-Betg.

VAUI \ LECTIO. Foca legunt codices omnes, et sic intactum reliqui. Passns est, pro est passus,

nihil in textu immutat. Ihniicque populis, vera Usuardi lectio est ; multi codices habent simpli-
citer liodic populis ; Belino phrasim variare libuit; prima ejus edi-
Greven. et Molan. hodie quoque ;

tio ponit Hodic

: Hodic populi concursu dcclurant. Editionem ma-
populis concursu dcclaratur; altera :

ximam Lubecanam scatere erroribus typographicis, dictum est alibi non semel eos inter connu- ;

merandum puto, quod hodie pro Focx legat Sacjc. Plerumque mihi satis est hujusmodi lapsus gene-
ratim indicare.

OBSERVATIO. Agit hac die Usuardus fere ut pracedenti ; Phocee elogium ex Adone dimidiatum
De Euscbio, quod breviorsit
cxhibet. sententia, suam facit, neglecta voee itcm, addita, passio.
De utroque meminitRom. parvum, ex quo semper hauritViennensis Martyrologus, qui Phocae
fonte
elogium ex Gregorio Turonensi decerpsit, ut in Actis manifestum est. Phocas etiam aliquis et quidem
Anlioclieniis memoratur in apographis Hieronymianis, ubi et pro Virgine sumptus et sanctce, Focse et
Focatis inflectitur. Inde, an aliunde acceperit auctor Romani parvi, non ausim pro certo affirmare,
quamvis in partem negativam magis incliner, ob rationes alibi productas. Qui plura desiderat, adeat
Florentinium. Non omiserim tamen, quod inter Auctaria erit repetendum, codicem vetustissimum
Centulensem, Phocas adscribere titulum episcopi, hoc modo In Auliochia. nntalis sancti Phocce cpi- :

sco/ii ct martyris, sub judice Afjicano (Africano.) Sed Phocam Synopensem episcopum hic cura Antio-

cheno hodierno confundi, verosimile est vide liic Henschenium et quaedicturi sumus xiv Julii.
;
—
Enscbio Palatino octo dumtaxat socios tribuitRom. parvum, forte errore librarii correctius apogra- ;

phum Adonem habuisse necesse est. Sunt ethodie Busebii apud Hieronymum, sunt et Palatini, pro
Sanctis positi in altera classe Martyrum Africanorum. Magisne Eusebio hac die, quam Caio, hes-
terna, conveniat ea Palatini appelatio, aliorum esto judicium. Certe Notkerus non male sensum
Rom. dum Pulatinum ab Eusebio distinguit, legitque Eusebii et Pulatiuiet
parvi assecutus videtur, :

aliorumvm. Interim in Actis, Palalinus alter, Petrus, Rusticus, Herebus, Mare et alii novem ano-
nymi, tamquam cohortis ejusdem pugiles numerantur. Plura in eain rera disquirere, aut aflerre in
medium supersedeo, cum ab Henschenio et Florentinio ea diligentia discussa sint, quas in hujus-
modi obscuris et implexis nominum combinationibus adhiberi possit. Nobis, sufficiat Usiianli sim-
plicitatem exhibuisse, quem ita scripsisse, ut in Adone repereat, in confesso esse existimo. Liceat
hic attexere "Wandelberti versus de Phoca, quibus alludit ad curationes morsuum venena-
S.
torum, de quibus Gregorius Turonensis de gloria Martyrum lib. 1 cap. 99, et ex eo Adonis elogium
meminit :

Tcniiis murtijr luibct meritorum nomine Phocas;

Sanguinc qui mortcm vicit, virtutc draconem.

AUCTARIA.
ANTVErtp-M.u. TVxtum in prirna annuntiatione Focec, socii beati Eusebii martyris, magnorum mi-
sic contratrit : Aputl Antiochiam, passio s>ut- raculorum factoris. Qui post multas, quas pro no-
cH Focx martyris, Item ipso <Ue, sancti Eusebii pa- minc Ckristi passus est, injurias, qualiter de anti-
latini, etc. guoserpente triumphaverit, hodie det laratur popu-
Riwweyd. In priraa satis purus, aUerara ara- lis. Denique si in guempiain coluber stringens, mor-

Eusebii Pa- pli&vit hoc modo : Ipso dic, passio sancti Eusebii sum veneni diffuderit, statim qui percussus est, ut
tattni ct al. ct Palatini et aliorum xi martyrum. Melius lege- januam basilicx Fot\c martyris, credens attigerit t
ret cum Notkero, et aliorum octo martyrum, Su- evacuata virtute vcticiii satvatur. Ipso dic, sancti
spicor Htteras numerales fuisse transpositas. Eusebti palatini, ct aliorum novem martyrum pro
Cbntulen, Jam diximus, ita hodie scribere : Christo decollatorum. Siicssionis,
suncli Drausti Drausii.
Phoae ep. In Antiochia, sancti Focx cpiscopi et martijris, stib episcopi el confessoris. Videri potest dissertatio
jndice Aflicano. gallica, inserta Ephemeridibus Trivortianisraen-
Brlxellen. Textum interpolatum ex Adone, se Junio anni mdccxi, quae ad sancti Drausii vel
Dc Plwca. magis extendit Apud Antiochiam, passio sancti
: Drausini cultum spectat.

Hagenoven.
 MENSIS MARTIUS. 127
Hagenoyen. Novum Phocse elogium proprio Victaris, Pampili,Siri, Saturnmi, Pelri. Sejuncti
Alin dc fere marte concinnavit, hic verbis Apud Antio- :
sunt a sociis et ferme pro arbitrio efformati In
Plwca. cliiam, uatalc lictiti Foue martijris, qui
.

siispenstis Ilibernia. Kcruui epistopi ct confessoris. Heldx llcidm vcl

est ungulisque laceratus. Post lioc in ignem est abbatis potius Hildse abbatissse, qusa ad llildx.
; xxv Au-
missits per tres horas, nh Deutn laudavit, et illx- gusti remittitur. Terentianz nc quinque fUiorum Terentiana.
sus ab igne exivit. Deinde
in furno calefactopertri-
convcrsio. De ea nihil alibi legitur. Theophili epi- Theophlli.
duum est positus, uiiorans exspiravit,et carpus ejus scapi C.rsnre.v, qu.r prins Turris Slratonis diceba-
iniistum ct integrum, ct odore optimo plenum, post lur ; qui, nl snnrtus Ilirronijmns libro de viris illu-
Ires dies invcntum est. Sic qualiter de hoste anti- stribus testalur, suii Severo principe,sapieniia et san-
quo triumphavil hodie populis ad laudem Dei de-
,
ctitate conspicuusemicuit. Translatio sancUeLand.ro- TranstatiO'
claratur. De Eusebio pure. dx vircjinis. Hoc an alio die eatranslatio aeciderit. nis Landrn-
Aquicinct. In fine subdit dx.
: Suessionis, drposi- dicetur ad diemvm Julii, quo Acta remittunt.
Drausii. tio sancli Drausii episcopi ei confessoris. Mm.AN. Ipso die, iepositio sancti Drausii cpi- Druusii
Marchtanensis fragmentum, pro aliorum no- scopi et confessnris. Additur minore charactere :

vcm, legit undecim, ut supra.

Suessionensis. Tum : Theophili episcopi Cxsarex, Theophili
M.VTKir-furnjs-ULTRAj. Phocx martyris in- etc, ex Greveno. In aliis editionibus, sic legit :

clijti suh Traiano. Suessionis, sancti Drausii, episcopi ct confessoris.

Kerani. Altemps. Saneti Kyriani, pro Kerani ; vocatur Rursus typis minoribus : Cxsare.v Palestinx, san-
in Aetis Kieranus. cliAdriani martyris. Quidie festo, quo natalia for-
Editio Lubeco-Col. Textui superaddit : In tunx Cxsareensinin (sic cnim putuliatitr) cclcbrari
Adriani Hibernia, sancti Kerani episcopi
et soc.
et confessoris. solcnt, leoni primum ad discerpendum projectus
Greven. In Africa, Adriani, Euvoli. Item, fuit, deiiidc gladio est jugulatus.

Pridie Non. Die G.

Nicomedise, natalis sanctorum Victbris et Victorini, qui per triennum cum r,ctoru,
Claudiano et Bassa uxore ejus, tormentis multis affiicti et retrusi in carce- J/;';"""'
rem, ibidem vitse suse cursum impleverunt. Civitate Toleto, depositio Ju- jutiam
liani episcopi, qui apud ejusdem loci incolas famosissimus habetur.

Consenliunt dcnuo Pratcn. Ilcrinicn. Tornacen. Itosweyd. Putsanen. Antverpicn. Max-Lubec. Muneral. Beiin. Gre-
ven. Motan. ct mediat noue codices Antverp-Mn.r. Vltraject, Leijd. Lovan. Atberg. Danic. ei Editio VUraj-Belg.

VARIA LECTIO. Munerati hallucinatio est, Victoris, 1'itulis, Victorini. Et sic in Pulsanen. tricn-
nio pro per triennium, Ctattdio pro Claudiano, Balsa pro Bassa. Turpius in Danico, Claro Dia-
cono. Scribit solusBelinus Uxoresita. Legunt suv implcveruitt ciirsttm.
aliqui citrsttm 17V.r5Hcr.alii vitee
Danic. omittit sux. Citatc in Greveno, error typographi est idem fortasse dicendum de Tolleto
;

apud Belinum ; quidni et liabebatur pro habetur apud eumdem Grevenum, qui forte ita scriptum in-
venit in codice Rosweydino vel potius ei simili.

OBSERVATIO. Nicomedix Victorem et Victorinnm omnia edita Marttjrolntjia hac die tribumt, inquit '

Rabanum '," '"' ""'

Florentinius. Poterat saltem excipere. Adonem, ut soepe monui, passim et hic descri-
bunt Usuardus et Notkerus, sic tamen ut ei sa?pe Sanctos aliquos supperaddant Ado Rom. par- ;

vum presse sequitur, ubi sic reperit : Nicomedi.e, Vietoris et Victorini, qui m cnrccre cursuin vitx
imptevcritnt unde nibil mirum, si in his omnibus Victor et Victorinus, uti in pluribus recentioribus,
;

inveniantur. At unde Claudianus et Bassa his adjuncti sunt ? Suspicatus est Henschenius, dum Be-
dam genuinum tnmo 2 Martii pracfigeret, in aliquo Bedse ipsius manuscripto reperiri potuisse elo-
gium, quod in Adone legitur. Cogor dissentire, nam cum Rabanus, Bedam diligenter expilare soli-
tus, horum nullum hodie posuerit, consequens esse videtur, ut Adoni soli tribuendum sit, quodcum-
quc de quatuor martyribus Nicomediensibus in textu nost.ro consignatum est. Certe eos in Romano
parvo non invenit, nec eos omissurus erat lmjus auctor. si alterum prre oculis liabuisset. Wandel-
bertus solos duos priores laudat, dum scribit :

Victorinus ovnt pridie Victorque, retrusi

Carcere, qui celso vcnetravunt astra volalu.
Utrum vero nuda duorum posteriorum martyrum Hieronvmiano aliquo codice acceperit
noinina, ex
Viennensis, non satis perspicio, nisi apographum habuerit quod unicum de simile Antverpiensi,
Claudiano et Bassa post Victorem et Victorinum meminit. Solus Usuardus Julianum adjecit, anti- — JuL

quioribus incognitum. Proprius dies videturesse, non hic, sed vm Martii, ut ibi in Commentario
pncvio fusius explicat Papebrochius, innuens, noiatum olim obitus diem postridie Nonas, mutatum
fortasse in pridie Nonas. Satis verosimile est, Sancti bujus notitiam ab Usuardo ex Hispania cum
multis aliis in Galliam allatam, certe ab ipso hoc die signatum, eodicum consensus dubitare non
sinit.

AUCTAMA.
 128 MARTYROLOGIUM USUARDI.

Antverp-Maj. Textum
. tasse videtur
AUCTARIA.
Belgica, de quo vide Pra-termissos et ix Februarii
pro suo arbitrio rau-
; ita scribit Nichomcdia, na-
: in Actis. In Scotia', Baldrediepiscopi etconfessoris,

tafo sanctorum martyrum Victoris et Victorini, An dicatur episcopus, iu Actis discussum inve-

tempore Claudii imperatoris. Civitate Toleto, depo- nies. Mctis, samti Qrodegandi episcopiet confes&o* Grodegandl.
sifin snncti Juliani antistitis, qni apud ejusdem loci ris. In monte Carmelo, beati Cirilli presbyteri et Cyritli.

incotas, pro excellenti sanctitatis merito, famosissi-

confrssoris, cui Deus, tamguam fideli amico </<' fu-
mus habetur. turo statu nntndi, multa iu aurem rcvelavtt. Treve-
ris, santi Quiriaci presbyteri ct confessons. Ipso Quiriaci.
Centulbn. Nichomedue, sanctorum Yictoris et

Victorinimartyrum. Nihil prreterea. die, Frindolini dbbatis et confessoris. Keneburgx Frindotini.

Victoria matronx. De hac nihil reperio. h> m i>iicg;c.

Brltxellen. In prima annuntiatione non nihil virginis.
•yictoritt.
interpolatus, ita habet secundo loco Civitate :
Itt Gandavo , sanctsz memorue Coletae monialis, Coteta.

Tholeto, depositio sancti Juliani episcopi, qui apud Clarissarum reformatricis primae.
ejusdem loci incolas r pro excellentis sanctitatis me- MOLA.N. Sua ex Greveno accipit ; agit de Cy-
rito veneratur. rillo, Quiriaco, Grodegando, Fridolino et Coleta.
Ha(ienoyen. In niartyribus Nicomediensibus, Ona haec diversitas in Cyrillo, quod ita scribit : Dc Cyritlo.

Bruxellen. minus purus est.De Juliano,textum In monte Carmelo, beati Cyrilli presbyteri, Car-
Juliatiorum sequitur, sed subjicit Jlimc Julianum quidam in-
:
meli eremicolse perdevoti. Cui Dcus, ete.In aliis
confusio.
vocare solent, pro bono Jwspitio de nocte habendo. editionibus de Cyrillo et Quiriaco eadem repetit.

Mirum, siauctor hujusMartyroIogii Julianosnon Tum : Seckingi, depositio Fridolini abbaiis et con-
confuderit; certe melius et rcctiusqiiadrare vide- fessoris. Die se.vta, sanctorum quadraginta duarum
retur ea invocatio pro bono kospitiode nocte haben- martijrunt, recenter inventorum iu Ammorio. Deiu Martyrum
alii.
do,Xenodocho illi Juliauo, qui ix Januarii com- charactere minori Gandavi, olutus sanctee menio-
:

Frydelini, memoratur. Sequitur In Seevnia, sancti Tryde- :

rUe Cflet.r de Corheia, anno MCCCCXLVII, qux in- Cotetx.
linivel Frydelini confessoris. Fridolinum indicare stituit ClarissasColetanas. Mctis, sancti Grodegan- Grodegandi.

voluit,nisi vehementer fallor,abbatem illum Sec- di arckiepiscopi et confessoris.

kinganum in Germania, de quo in Actishac die. Non abs re erit subnectnre, quod inter observa- Observatio
Rosweydi
Aquicinct. Tro Claudiano, scribit, Claudio tiones Mss. superius citatas. scriptum tu Martyro- i*eliquit

iproJnliani, Vigiliani. Rosweydus, ad hanc diem vi Martii. Prcemittitur logium

Humanum.
Altemps. In Britannia, depositio sancti Bal- textus Romani hodierni : In Cypro, S. Cononis

ten (Acta legunt Balihcri) presbyteri et confesso- martijris, qui sub Decio imperatore, pedibus clavis
Kyneburgs ris. Burgo monasterio, sanctarum Kijueburgx, Kij- confixis, ante currum jussus currere, in ijenuapro-
et sociarum. ncsivitftx et Tibkc. Acta habent, Tibbxvel Tilbcc, cumbens, in oratione reddidit spiritum. Sequitur
Remens. ecclesice sanctorum Tiraothei et Baronii Notatio : Cononis, de eo ctiam Gr.vci in

Apollinaris : Toleto civitate, depositio beatissuni Menelogio Itac die aijitnt, quem Nuuirethoi indum, .'

Juliani, episcopi et cvnfessoris. prxclaris certaminibus pro Christo susceptis, nobiii-

Abdinqhof. Treberis, sancti Quiriaci presbyteri. tatum feruttt, ihau brevi compendio martijrium ejus
Qttiriaci.

Editio Lubeco-Col. Post textum subdit .-

describunt.

Trcreris, sancti Quiriaci presbyteii, et confessoris. Tria hic animadvertenda sunt, inquit Uoswey-
Cyritli. Eodem, die suncti Cgrilli presbyteri 'et confessoris, dus: —
1. Quomodo Baronius Cononem hunc ponat

Fridolini. Ordinis Carmelitarum. Ipso die, bcati Fridolini vi Martii, dicatque ctium hac die in Menelogio de
abbatis et confessoris. Ilem, suncti Batdredi con- eo agi, cum Menoiogium eum habeat vm Martii.

fessoris. Idera est, cum Balthcro, de quo supra. — 2. In Mcnoiouio vtdentur dies perturbati, nam
Pa/rixct scc. Gkeven. In Nicopoli, sanctorum Papix, Ale- Memea Cononem habenty Martii (et itaetiamActa
xandri ct Jocundi. Niclwmcdise, sunctorum Satur- posuerunt.) —
3. Quvmodo Baronius eum in Cij-

Saturnini et nini, Cassi, Yictaris,cum aliis duobus Papia et pro ponit, cumMeii.ru habeant, cuui passum Mandx,
SOC.
Nicephoro. Solita apud Grevenum confusio, dura urbe Pampltilia.'? Sed Buronio impvsuit vitiosa Me-
martyres accipit ex apographis Hieronymianis. nologii lectio vii Martii, qus. ita habet : S. Convnis
Apud Terdvnum, passiosancti Marciani episcopi et zoii xuTrptw ex Naz-areth Gallilaeee. Ilic sub Decia
martgris,subAdnaiio imperatore, qui eductus decar- imperatore propter Christianx jidet confessionem,

cere, cum post candentes laminas ferreas capiti im- ferreis clans coafixis pedibus, anle currum jussus

positas, permansissel UUesus, capitis obtruncatione currere, iu genua procumbens et orans,spiritum Chri-
Diodvri ct martyrium implevit. Itcm, sanctorum Diodori, Clau- sto Domino reddidit. Lcgcndum enimibi : zov y.VKpoO
soc.
diani, Carisii, Mergoli. Aliud hoc est Hieronyra. id est HORTULANi. Quare ita videtur Marlijroivgii

f.agmcntum non satis recte dispositum. Victoris Rvmani textus reformandus Mand.e, urhe Pam- .-

martyris Mosovensis ; voluitdicere Mosamensis, in PHILLE, SANCTI CoNONIS HuRTULANI MARTYRIS.

JSonis. Die 7.

Perpettat, n Mauritania civitato Tuburbitanorum, natalis sanctarura martyrum Perpetuae

Feltcitatis
et Felicilatis, et cum eis Revocati, Saturnini et Secundoli, quorum ultimus in
et soc.

I carcere quievit, reliqui omnes ad bestias sunt traditi, sub Severo principe.

Tcxtus stmplicitaa sumitur cx Praten. Berinien. Tornacen. Antverp-Maj. Rosv/eyd. Pulsanen. Antverp. Max-Lubec.
Grevcn. ct Mulan.
VARIA
 MENSIS MARTIUS. i
29

VARIA LECTIO. In tribns primis codicibus nulla est. Antverp-Maj. pro natali», scribit, passio.
Pulsanen. male legit Turbilanorum , ut habent apographa Hieronym. Grevenus et Molanus in
I editione legunt Tiburbilnnorum, quodhic in posterioribusnon melius correxit per Thuburbtianomm
Sic utraque Greveni editio perperara posuit Mauricannia pro Maurilania. Itom, Sanctorum
pro san-
ctarum, uti etiam legitur in Pulsanen. Antverp. Max-Lubec, et Molano. Pulsanen. socios transpo-
suit, hoc modo et aim eis Satumini cl Revocati et Secundoli ; sic traditi sunt
:
pro mnt traditi. In Ant-
verp. vero et Max-Lubec. reliqni autem pro reliqui omnes.

OBSERVATIO. Una Martyrologorura antiquorum omniura concors sententia est, Perpetux et Fe- Perpetua,
licitatis agonem gloriosissimum et tota Ecclesia celebratissimum, hoc die completum esse, quid- fw ""«»-<
quid etiam pridie in Hieronymianis apographis recenseantur ; cujus repetitae positionis causam,
non satis explicat Florentinius. Harum
vere Christianarum heroirlum quara lato fama, ab omni aevo
dispersa fuerit, ostendit Kalendarium Bucherianum, omnium antiquissimum, in quo ex Africanis
martyribus solae illse et Cyprianus memorantur
hic proprio suo natali die xvm Kal. Octobris, ista?
;

hoc die : Nonis Martii, Perpetux Africx. Pratereo Sacramentaria et hujusmodi alia ;
cl Felicitalis,

cum Acta ipsa plane incomparabilia, pretiosissiiuum sint ecclesiasticae antiquitatis monumentum, vel
ipsis acatholicis id fateri coactislegat qui avitae fortitudinis et catholicse pietatis spectaculis dele-
;

ctatur. Thesaurum absconditum diu desideraturo, diu frustra conquisitum primus feliciter e biblio-
theca Casinensi eruit V. Cl. Lucas Holstenius, a Possino, inde a Majoribus nostris hoc die vulga-
tum, et ab aliis eruditissimis viris certatim novis curis, etiam Oxonire, editum et observationibus
illustratum, quorum curiosiores notas collegit suasque addidit Ruinartius inter sincera et germana
Acta a pag. 81 Tillemontius vero deductam vitas seriem contexuit tomo 3 a pag. 136. Consulat
;

lector, quu) apud citatos scriptores diligentissime discussa sunt, dum nos Martyrologorum nostrorum
sensa seu vera, seu falsa exponimus. In assignandis sociis non una dictorum Martyrologorum est
ratio hi in Hieronymianis apographis varie positi et confusi. a Beda ac proinde a Rabano prater-
:

missi sunt. Nihilo plus dicit Romanura parvum, sola Perpetuaa et Felicitatis nomina exprimens, non
Carthaainc, ut rectius a Beda legitur sed In Maurilannia civitate Tuburbitanorum Romani parvi
; : .

vestigiis insistit Ado, tres tamen socios ex Actis, quoe etiain Beda viderat, adjungens, quos Usuar-
dus et Notkerus non negligunt, omisso ubique Saturo, cui secundum prsefata Acta primus, inter vi-
ros, locus tribuendus videretur unde manifes*te patet solum Adonem Usuardo praluxisse, cujus
;

elogii partem primam, fere ad verbum transcripsit'; Notkerus, ut solet, totum reddidit. Quoestionem
de loco martyrii Carthagine an Tuburbii discussam habes in commentario nostro pravio, apud Flo-
rentinium. et recentius in pravia Ruinartii admonitione, ac notis Tillemontii. Sitne autem typogra-
phi, an Florentinii ipsius inadvertentia dum pro Turbitanorum Hieronymi, restituendum ait ex Au-
gustino Tuburbitaiwrum, dubitare facit, quod continuo subdit, insignes martyres Perpetuam et Feli-
cilatein Tuburbitanas ilici ; liquet igitur melius, vel saltem minus male m textu scriptum Tuburbitano-
rum, licet verosimilius sit Tuburbitanas martijres non has ab Augustino aliisque intelligi, sed Maxi-
mam et socias, dequibus agitur xxx Julii. Wandelbertus cum Romano parvo et Beda, solis duabus
feminis epinicion canit
Nonis Felicitas micat el I'crpelua, castam

Qux Christi vitam felici morte dicarunl.

AVCTARIA.
Apud Valeriam de Ordine Prxdicatorum. Sic Perpetuam et Fe-
Danic Textui subnectit : pro-
vineiam, natale sancti Equitii abbatis, cujus licitatem virgines vocat, etc.
meminit beulits Gregorius Diaiogorum libro primo. Matric-Cartus-Ultraj. Primo Ioco Thomx :

Item habent Antverp-Max. Ultr.uect. Let- de Aquino confessoris. Dein Perpetua; et Felicitati
den. Lovan. et Editio Ui.TRAJ-BELG.quiprxter- elogium texit, hic non describendum.
Thonut. ea adjungunt Eodem die depositio sancti Thamx
: , Strozz. et Medic Etiam primo loco Natalc :

confessorisetI)octoris;dequoAi,BBRa.hocmoAo: sancti Tlwmx «V Aquino, confessoris, Ordinis DtS.Thoma.

Eodem die, sancti Thomx <'.•
Aquino, Ordinis Prxdicatorum apud monasterium Fosat
depositio,

Prxilientoniiii, eximii Doctoris, qui suis saiptis novx, Ordinis Cistercientis, in Campania ejusdem
plurimum profuit religioni Ckristianx.
et doctrinis depositio. Obiit autem anno Domini moolxxiv,

Centulen. Apud Africam, civilale Tyburtina vitx sux quinquagesimo inchoante. Umle redun-

passio SS. Perpetuxet Felicitatis martijrum, et dantia illa depositionis in textu oriatur, non ha-
cum cis Revocati, Sulijri et Secundoli. beo ex quo oolligam, nisi forte ex textibus
Bruxellen. Post principe, subdit, in die nata- variis unus conflatus sit certe de ejus trans-
;

lis ejits, qua? ex Adone sumpta sunt. Tum: Apud latione hic non agi manifestum est. Plura mox

Valenciam (pro Valeriam)provinciam,Equitii, etc. sequentur.

Item, depositio beati Thomx «V Aquino, Doctoris Munerat. Textui puro adjicit Eodem die, :

sancti de Ordine Prxdicatorum. Thomx confessoris, Ordinis Prxii-

depositio beati

Haqenoyen. Multa hodie comminiscitur de catorum, eximii Doctoris.

martyribus Tuburbitanis et beato Equitio, quse Editio Lubeoo-Col. Addit ut Bruxellen. die
refcrri non merentur. Acourationis specimen natalis sui. Apud Valeriam provinciam, natala
" S, Thoma habe, in annuntiatione ultima Eodem die, sancti :
sancli Equicii abbatis, eujus meminit beatus Grt- Bt/uicii.
c ""'" s ' 0,
Thomx, Doctoris egregii et episco/ii Cantmriensis, ijorius Dialogorum libro prinw. Eodtm dit m Cam.
pania,
 130 MARTYROLOGIUM USUARDI.
pania, monasterio Eossx novse, natalc sancti Thomx Molan. Ex Adone haec textui subjicit : die
de Aquino, Ordinis Piwdicatornm, egregii Docto- natalis ejus, Quseque dum adhuc servarentur in Dc Pcrvetua
ct Felicitate.
ris EcclesLe, qui suis doctrinis et scriptis plurimum omnium sanctorum
carcere et Felicitas parturiret,
profuit religioni Christian.r. Fertur ctiam de eodem commilitonum precibus inipetratum est, ut octavo
Doctore, quod innacentiam baptismalem numquam mensc pareret. Apud Valeriam, ut supra in Da-
uiolaverat et virginitatem mentis et corporis usque NICO, etc. Eodem die, sancti Thonue Aquinatis DeS. Thn-
Doctoris et confcssoris, ma.
infinem vit.r su.v servaverat, nec umqunmipsoscien- in Tcrracinn CumpaiiicV
te, mortaliter peccaverat. ln territorio Montensi,op- civitate, monnstcrio Fossx novse, Qui de nobili ge-
r
Willeyei. ptdo imperiali quod II erda dicitur, supra UttusRhe- nere comitum Aquinorum claram originem ducens,
ni, natale saucti Willeyci conf. presbyteri sancti patre invito, Ordincm inarrssus est Pnnlicatorum,
Swicberti episcopi, Actum de eo supra ir Martii. et litterarum studiis diligenter intendens, sacrx
Belini i editio Eodem die, sancti Thom.r de
: Theologix cathedra sublimatus, totum mundum ela-
Aqitino confessoris ; editio altera : Doctoris et con- ritate sux scicntix Ulustravit; et anno mcclxxiv,
fessoris, Ordinis Prsedicatomm. vit.r verosux quinquagesimo inckoante, diem clausit

Sitvani el
Greven, Ttem sanctorum Silvani, Rogati, Eroi, extremum. Deleri possunt verba illa, in Terracina
soc. Antiochise, Eoci (vel leoci) Saturi,'Saturni et alio- Campanix civitate. Minutioribus typis In Se- :

rum. S.Thomae elogium idem fere est quod retu- genbcroe, sancti Volkeri martyris. Ttem Redemptx rolkert.
limus, cum additione anni obitus, ut supra etiam virginis, de qua in Iwmilia B. Gregorius. Kxc in Redemptx.
positum est. De Willeyco aut Willerico satis di- aliis editionibus merito omittitur. Vide indicera
EquitH ctum est.In provincia Valeria, sancti Equitii ab- Prcctermissorum, In his autera additur : Die
batis, qui ut beatus Grcgorius primo Dialogorum septima, sacrosanctorum martyrum episcoporum in
refert, pro vitse suse merito apud omnes illic admi- Chersone, Basilei, Ephraim, Charitonis, Emjenii Basitei et

rabilis habebatur. Vilis erat valde in vestibus, sed etreliquorum. Dein charactere minori Cxsarex svc. :

tantus eum fervor ad coUigendas Deo animas ac- Palestin,v, natalis sancti Eubuli, quigloriosam pro
cetiderat, ut sic monasteriis pr&esset, quatenus per pietate mortcm,caduca: vitse pnvponens, post bestia-
ecclesias, pcr castra,per vicos, per singulorum quo- rum laniatus, gladio trucidatus fuit ; omniaque
que fulelium domos circumquaquc discurreret,et cor- marturum ccrtamina, suo sanguine postremus obsi-
da audientium ad amorcm patrix ccelestis excitaret. rjnavtt. In Segcnberge, sancti Volkeri martyris.

VIII Idus. Die 8.

Phitcmo-
nit et 4pol-
"n civitate Antinoum, natalis sanetorum Pliilemonis et ApoIIonii diaconi, qui
lonii.
tentii et a judice auditi, cum constanter idolis sacrifieare noluissent, perfo-
I ratis

tyrium compleverunt.
calcaneis per civitatem horribiliter tracti, novissime
Eodem
apud prsefatam urbem, passio Arriani, Theotici,
die
gladio csesi, mar-
Arriani et
sociorum.
et aliorum trium; quos judex submersos in mare necavit, sed obsequio delphini,
corpora eorum littori sunt restituta. Cartagini, sancti Pontii diaconi beati Cypriani
episcopi, qui usque ad diem passionis illius cum eo exilium sustinens, egregium
volumen vita; et passionis ipsius reliquit ac clarus passionibus, coronam vitae ,

promeruit.

Gonsonant Praten. Herinien. Tornacen. Anlverp. Max-Lubec. Nunerat. Belin. Greven. ei Uoian. Quiuus accedunl
et ferme Bagenoyen.
Antverp-SIax. iiiraj. Leijd. Atberg. Danic. Bditio Ultraj-Belg.

YA.RIA LECTIO. lu civitate Aiiiinoo ponit solus Tornacen. Greven. Anhjnoum. Idem Tornacen.
A}«'i!inii. pro Apollonii. Relinus legit Diaconorum, ubi probabilius neuter Diaconus fuit. Trans-
positio Greveni et Molani, in pro idolis sacrificare notatu digna non est. Quodaliqui
sacrificare idolis,

Ydolis soribant, alibi dictum

Antverp. Max-Lubec. Belin. Greven. Molan. et codices alii pro
est.

Arriani scribunt Adriani, cur Acta Ariani praferant, nescio. Sic in Herinien. et Munerat. Thetici,
in Greven. Teotici; melius in textu. Munerat. omisit trittm. Codices mediae notse ad delphini, addunt
piscis.Antverp. scribit Kartagini; Munerat. Cartagine; Belin. Greven. et Molanus "Varthagini ; cum
antiquioribus antiquam praefero scribendi normam. Sensum invertunt Munerat. et Belinus, legentes
Diaconi et beati Cypviani. Minus errat ille in passionis illius. hic in passionis ejus. Herinien. quod
mirere. scribit clari et promeruemnt, quasi de duobus ageretur.

PhUemonis OBSERVATIO. Philemonis, Apollonii et aliorum martyrum Antinoitarum, primo et secundo loco
dpottonii
consignatorum memoria, antiquioribus Martyroiogis omnibus aut incognita aut praterita,
bic
et soc.
debetur soli Usuardo, qui Pbilemonem Apollonio male prasposuit, atque ex eorumpassione, martyrii
Locum, diem et alias circumstantias non satis recte deterrainavit, ut boc die accuratius exponit Pa-
pebrochius, Acta ex variis Mss. Latinis cum textu Graco collatis illustrans, quse eruditi recentiores
hodie passim incessunt et repudiant, tamquam a Metaphraste farta et interpolata. Sintne Meta-
phrastis opus, alia qusestio est. Ceterum ita sentiunt viri illi scrupulosiores ipso Papebrochio, at
non tam facile hodie probaturo, qua? sub primis studiorum initiis, necdum rerum istarum adeo
peritus
 MENSIS MARTIUS. 131
peritus, admisit. Quidquid genuina omnino non esse, satis perspiciet, quicumque ea
sit,
conferre
voluent cum narratione Ruflni ex Vitis Patrum cap. non 29, sed
10, pag. 47G a Ruinartio excerpta
539; quam nescio cur Majores nostri proferre neglexerint. Interim negari
et inter selecta edita pag.
non potest, passionem a Papebrochio illustratam Metaphraste antiquiorem esse, utpote quam
Usuardus, qui inde elogium suum excerpsit, videre certo debuit, isque inter omnes antiquos
Martyrologos solus, ut dicere coepimus in Observatione de sancto Ascla xxin Januarii, quo item
die Tillemontium in Arriano citavimus, cujus articuli duo 4 et 5 legi possunt tomo
5 a pag. 3GO,
ubi de hodiernis martyribus agitur ex Rufino etiam et Palladio, rejectis Actis Usuardinis, quie hunc
vin Martii diem Sanctorum certamini non satis recte consecravisse, imo simul omnes male conjun-
xisse,anteipsum observaverat laudatusPapebrochius, apud quem vide cetera. De textns nostri vere
Usuardini simplicitate, dubii nihil suboriri potest in tam singulari codicum prope omnium concordia.
— De Pontio sic legit Romanum parvum Apud Cartliaginem, sancti Pontiuni, diacani beati Qypriani,
:
Pontii.
qui Dominum semper in passionibus suis rjlorifkans, coronam vitx promeruit. Hsec Ado tantillum auxit,
qua? a Notkero descripta suut ; Noster, casu an studiose nescio, verba illa exclusit Dominum semger :

iu passionibus suis glorificans, quse nihil oberant, quo minus intacta relinquerentur, nisi forte de vero
martyrio intelligenda putaverit quod subiisse Pontium omnino non constat. Hic Cyprianum
,

laudando, sui memoriam posteris reliquit, nam ex ejus libello de gloriosissimi martyris Cypriani
vita,commentarium suum deduxit Henschenius, Pontium egregie vindicans a nimium fastuosis
probandum erit ad xiv Se.ptembris.
Rigaltii suggillationibus, ut ibi lector videre poterit, et fusius
Nobis sufficiat, Usuardi textum hic etiam genuinum esse. Nihil ad textum Usuardinum pertinent
hodierni Wandelberti versiculi.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. In prima deest totum elogium; conditus jacet. Vide haec accuratius discussa iu
in secunda tantum non purus est in tertia ; comraentario prEevio ad ejus Acta. />t Hiberuia,
Ilr Poiitin ferme Adonianus ; Ajnid Cartaginem, sancti Pon- sancti confessoris et abbatis (imo episcopi) Seinavi.
ex Adonc. Scnanum vocant Acta.
tiani diaconi, discipuli beati Cipriani episcopi, qui
usque ad diem passionis ejus, cum ipso exilium Editio Lubeco-Col. Textui fere puro, subdit:
sustinens, egregium volumen vitx et passionis ijisius Eodem die, sancti Duchati (Duthaci) cpiscopi et Dlicliuti.

reliquit, atque Dominum semper in passionibus suis confessoris. Item saucti Hunfridi episcopi et con- Buniridi.
glorifieans, coronam vitx promeruit. fessoris.

Rosveyd. In toto textu purus, in fine hree Greven. Nicomcdiee , beati Quiutilli episcopi Quintitli.

Quintilli. subjungit : In Nicomedia, Quintilli episcopi, mar- et martyris. Item, Birome, Merenis, Felicitatis Dironz, elc.
Cyrilti. iyris. Itfm in Africa, Cyrilli episcopi et martyris. et Urbam. Iu Africa, Cirilli episcapi et martyris. Cirilli.

Accepta est utraque annuntiatio ex Hieronymia- Itemque Silvani, Quirilli, Capitulini martyris. ^ilrniu et
soc.
nis. vel ex Rabano aut Notkero. Vides hic Hieronvmianos martyres divisos et
Pulsanen. Deficit in Arriano et sociis. confusos. Felicis episcopi Orientaliuiii Anglorum
Lovanien. Inter codices medire nota: purior et confessoris.Qui de Burgundia egressus, Chri-
censeri posset, nisi srepius Usuardiua elogia de- stiini nationi Amjlorum Orientalium annuntiavit.

curtaret. Hic omisit omnia, qu:e in Philenumis Sedem vcro episcopalem iu civitate Dommunc acci-

et Apollonii laudem ab Usuardo relata sunt. piens, niinis xvn in multa sanctitate prxsedit, et

Centulen. Ab Usuardo jam ssepe recessit deinde m pace quievit. In Scotia, sancti Duchati Duchall.

hodie soluiu habet Nicomedix, sanctorum mar-

:
episcopi et confessoris. Iu Hibernia, Cenani, Co- Cenani et
nliorilin epp.
Quinluti et tyrum Quinluli episcopi et Capitulini. Ex aliquo iiulli, Crouani, episcoporum et confessorum. De
Capitutini. Conallo et Cronano, non Crouano, vide indicem
Hieronymiano apographo, in quibus pro Quiutu-
li.passim legitur Quintili, QuintilliyelQuinlilis. Prsetermissorum. Eodem die, Hunfridi episcopi Itiinlruli.

Bruxeli.en. Textui non parum interpolato, et confessoris. Cleopat7'onix ,

fiti.e Daciani. De Cteopatro-
niit.

subjungit Item Riujati cl Catilti episcoporum. Cleopatronise nomenclatura vide Castellamim iu

Hogali et
:

catitli. Vide Acta de Cyrillo episcopo, Rogato, etc.
Aquicinct. Etsanctorum
Victokin. Legit guatuor pro trium.
notis, mense Januario pag. 200.
Quintoli ct Capitulini. Moi.AN.Parvo charactere.de Felice Greven.
transcripsit. Tum Item Humfridi episcopi et
:
Bumfridt.

Marchian. fragmentum habet Adriani pro ,

confessoris, cujus corpus, post Morinorum r Ca- /»i

Arriani, ut plures codices supra. rolum quintiim deletionem, translatum est Ipras.
Cyprianiet Matric-Cartus-Ultraj. Ita incipit : Cypriani In editionibus aliis ita liabet In pago Terua- :

Pontii. nensi,sancli Hunfridi,'episcopi ejusdem civitatis, et

episcopi et Diaconi martyrum. Asclx mar-
Pontii
Apollonii, Philemonis, Arriani, ct sociorum abbatis Silhiensis, cujus corpus, deletis Morinis,
tsi ta et soc. tyris,
De Asola actum est xxiii Januarii. Ipras est translatum. In Anglia, sancti Felicis epi-
ejus.
die, sancti Felicis, Orientalium copi et confessoris, qui de Burgundia veniens, na-
Feticis. Altemps. Ipso
prxdicator, episcopns Norwici, lioni Anglorum Orientalium,Chrislnm annunliavit.
Anglorum qui juit ct

ijiii inde translatus, nunc cum magna gloria hono- Die octava, sancti patris ei eonfessons Theophy- Tlieopliiilii-
cli.
Fameseye (Ramesiae) ubi et lacti, episcopi Nicomedix.
ratur in monasterio

VII Lltts.
 132 MARTYROLOGIUM USUARDI.

VII Idus. Die 9.

Grcgorti
pud Xisenam civilatem depositio sancti Gregorii episcopi fratris beali Ba-

A
,
P/isseni.

silii Csesariensis, tam vita quam eloquentia clarissimi. Civitate Barcinona,

sancti Patiani episcopi, qui tempore Theodosii principis, optima senectute
finem vitae sortitus est.

Soli hac die jniri sunt Praten. BerinUn. TOrnacen. Roswey. Greven. et Molan.

YARIA LECTIO. Fere nulla. Scripsi Nisenam ex Hierinien. Tornacen. Greven. et aliis codicibus
passim, tantum ut servetur antiqua Usuardi lectio, quse etiam talis videtur esse in apographo
nostro Pratensi. Molan. male in prima editione posuit Nicenam, quod in posterioribus bene cor-
rexit legendo Nyssenam, ut vere legendum est. Sic etiam reliqui in textu Caesariensis cum Praten.
etMolano; ut etiam apud eruditos hodie passim invaluit. Tres alii neglectis, ut plerum que solent,
diphthongis, habent Cesariensis. Scribcndum esset Paciani, sed in codicibuspro textu citatis, aliisque
passim ponitur, ut est in textu Rosweyd. tamen male legit Potiani.
;

OBSERYATIO. Textum Usuardi puruln et genuinum hic reproesentari minime dubito, ductus non
solum auctoritate probatissimorum codicum supra rclatorum, sed ferme quotidiana ratione,
quod Romani parvi textum evidenter secutus fuerit Ado, paucula adjiciens, quae Noster fere ad
Grcgorii. apicem transcripsit, ut passim assolet. H&c sunt Romani parvi verba de Gregorio In Nyssena ;

civitate, sancti Gregorii episcopi, fratris Basilii. Multa accurate de eo collegit Papebrochius in com-
mentario historico, sed multo plura post alios Tillemontius tomo 9 a pag. 501 ad G16 per 20 arti-
culos. —
De Pnciano solum posuerat Romanum parvum ; Barcinonee, Paciani episcopi, cetera
Ado-
niana sunt, etiam a Notkero fere transumpta. Brevi^er ea Henschenius apud Hierony-
retulit, qtue

mum et alios ecclesiasticos scriptores repererat ; nonnulla explicatiora reddidit Tillemontius tomo
8 a pag. 537.
Hieronymiana apographa, Beda ejusque descriptor Rabanus, et Wandelbertus de xl marty-
De 4u i/v.
Sebastenis a ribus Sebastenis hoc die agunt, et egit Martyrologium Romanum ante tempora Innocentii PP. X,
pturimU liac
die positU. sub quo in diem sequentem translati sunt, cedentes officio duplici sanctx Franciscae Romanse, sic
tamen nt eorum annuntiatio et elogium hoc die ponatur, ut fit de sancto Hilario xm et xiv Januarii
de sancto Henrico xiv et xv Julii, et de sancto Didaco xn et xm Novembris; non alia, opinor,
ratione, quam qiue modo assignata est, festi nimirum praecellentis. Porro quid Rabanum moverit,
ut eosdem ipsos xl martyres, et quidem ampliori elogio ornatos, rursum ad xi poneret, ac denuo
IX Septcmbris, haud equidcm perspicio, nisi de vero obitus die dubitaverit, aut per incuriam classes
martvrum diversas esse putaverit. Molanus in editionibus posterioribus perperam eos textui
hodierno inseruit, cum ex Romano parvo et Adone, quos Usuardus sequitur, rcferendi sint xi Martii,
ut fecerat in editione prima, ceteris longe pramabenda, saltem quantum attinet ad eruendam textus
Usuardini simplicitatem, quam solam investigamus. Nara si de vero martyrii die instituatur qusestio,
prseferenda forte videbitur Hieronymi et Bedce positio, ex ipsis Actis confirmata. Unde non impro-
babiliter suspicari licet, in recentiores Usuardi codices subinde insertos. Nobis sufftciat antiquam et
genuinam Martyrologi nostri lectionem exhibuisse.

AVCTARIA.

Pui.sax. Textus transposuit, nonara in un- Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Alii
decimam commutans. Etenim qua? nos ho- primo, alii ultimo loco de martyribus Sebastenis Dc Sebasle-
die, ut vere Usuardina retulimus, eadem ipse, hac die meminerunt, quos nos cum Usuardo da- " IS Mart '
a
quam ob causam nescio, xi hujus posuit, mar- bimusxi hujus. In ultimo codice deest Gregorius
tyres autem Sebastenos, eosque solos hac die ;
Nyssenus.
sed pure et Usuardi verbis. Centulen. Passio xl militum tempore Licinii
Antverp-Maj. In textu non omnino purus In Africa, sanctorum FeticUei
regis, sub prscsidt Agricolao.
:

est, cui superaddit In Sebasten Armenia minoris,

; Felkis et Rogati. De toto textu, nec verbum. Kogati-

10 militum natale sanctorum quadraginta militum, tempore Bruxellen. Interpolato non nihil martyrum
Scbastetio.
rum. Licinii regis sub prxside Agricola. Nomina vcro Sebastenorum elogio, textum hodiernum fcre pu-
hoium martyrum I)omicutnus,Eunoicns,
haec sunt: rum subjungit.
Sisinnius, JErodius, Alexander, Joannes, Claudius Hagenoven. Ex martyribus xl, classes dupli-
cuiii tociis suis. Qui omnes crurifragio martyrium cando octoginta confecisse videtur
, turmam ;

consitiiiiiiaveiuiii. Combusta sitnt igitur Sanctorum aliam hodie Cappadocise, aliam xi apud Sebastem
corpora et in flwiium projecta, scd tlivina dispensa- Armenix annuntians, quibus diversa aptavit elo-
tione reliquixeorum sunt integrs repertse el honore gia. Unde vero hodiernum eruerit, nescio, certe
digno condiUe. Hcec Usuardum non sapiunt. Se- referri non meretur. In reliquo textu parum a
,

quentes codices integrum textum referunt. puritate aberrat.

Antverp. Max-Lubec Muxerat. Belin. Aquicinct. Pro Paliani, scribit Datiani. Tum
Antvekp-Max. Ultraject. Leyden. Lovanien. in fiue addit : InArmenia minore, xhmililitm san-
 MENSIS MARTIUS. 133
Felicis el clorum. Item, sanctorum Felicis, Philippi, Ragali.
Dompnus, Theophilus, Etttligciiis Xanctius, Ag-
Reg. Suec. signatus nura. 130 : In Sebastem gius, Leoncius', Isicius, (lagius, Gorgonius, Can
Armnii,r minorem. nalalis sanctorum xl mititum, tlidtts. Erant aulent nobiliores inter ros Quiritm el
qui passi sunt sttb Aijricolao prxside, tempore Lici-
Candidus. Vide li« omnia accuratius ab Adono
nii rcgis.
enumerata diexi Martii. ut supra diximus. Se-
Etiam agit de xi. militibus.
Ur;iiELi.iAN.
tjuitur textus eui
. in fine subjungit : ParUius,
/>c martyri- Editio LrnEroCoL. Apud Sebaslem Arme.nis deposilio sancti Draconii abbatis. In Pratermissis,
tws Sebaste-
minoris, natale sanclorum quadraginta militum, qui
dicituridem esse cnm sancto Droctoveo abbate,
tempore IAcinii regis mb prxside Agricolao post , de quo Usuardus die sequenti.
vincula ct carceres creberrimos post cxsas lapidi-
, Oreve.n, Ipso tlie . sanrlorttm Sici , Philippi, Sici fl alio-
bus facies, missi sunl in stagnum, ubi geltt conslricta riim Marty-
Mariani, Concessi, Sebastiani, Juliani, Silvani.
corpora ejus (eorum) nocte dirumpebantur.
rum.
Mane Nomina sunt ex Hieronymianis apograpbis osci-
autnn facto, impiissimi tyranni satellites invene-
tanter confusa. Parisius, Draconii abbatis. Item
runt clavicularium connumeratum martyribus, unde secundvm aliquos xl ntarlijrum, qui in quinlo Idus
unus pusillanimis ceciderat. El cosdem omnes tra- ponuntur.
ctos ad litus , baculis crura corum confregerunt, et Molan. Apud Schastem Armenue niinoris , na- Texttit
sicdemum crurifragio marlijrium consummaverunt. talis saiictorum quadraginta niilitum, qui temporc Usuardi dc
xi. Iltf.
Quorum nomina sunt: Domicianus, Eunoijcus, Si- Liiittit rcgis, post vincula ct careercs crebcrrimos,
sinnius, Eraclins, Alexander, Joannes, Claudius, et post cxsas lapidibus facies, mis.st sunt in slagnum,
Athanasius, Valens, Helianus , Melliton Heccli- , ubi gelu constricla eorum corpora nocte disrumpe-
cius, Achacius, Jubanus, Helijus, Theodolus, Cy- bantur et sic demum mane crurifragio martyrium
,

rillus, Valerius, Flavius, Severianus, Quirion, consummaverunt. Erant autem inter eos nobiliores
Thudeon,Sacerdon, Priscus, Euticius, Smaragdus, Quirion rt Candidus. Est Usuardi textus.exceptis
Philoctimon , Actius , Michallius , Lysimachus, iis, qua? de gelu ex Adone inseruntur.

VI Idus. Die 10.

pud Apamiam, sanctorum Alexandri martyrum

A
natalis et Gaii qui, ut Apolli- ytlexauttri
et Caii.
naris Scribit Hierapolitanus episcopus, in libro adversum Catafrigas, per-
secutione Antonini Veri, glorioso martyrio coronati sunt. In Perside,
sanctorum mortyrum numero quadraginta duorum. Parisius , depositio sancti im
Droctovei abbatis, discipuli beati Germani episcopi.

Solos hodie puros invcnio Ilerinicnsein ct Tornatcint'ii.

VARIA LECTIO. Apamiam, ut Herinien., magis accedit, quam Appamiam, ut

vera lectioni
alter. Uterque scribit Gaii. Male Tornacen. Appollinaris. Primus legit Jerapolitauus, secundus
Jltrropolitanus, correctius in textu. Calafrigas et hi codices et alii passim putavi servari posse vel ;

vitiosum scribendi modum. Herinien. posuit Drocthovei, Tornacen. Drochtovei. Quidni cum commu-
niori, ut in textu ? Prrcferat quisque quod lubet, per me licet.

Sed quid de Attalo vel Attala abbate, discipulo sancti Columbani? Refertur liic sub istis fere termi-
nis a codice Pratensi, an prima, an alia manu subinde adjectus, non satis certum. Equidem non ii <

existimo codicem illum, utut antiquum, primigeniam Usuardi puritatem referre. Certe Heri- SJ?'.* liic
s

nien. Tornacen. Antverp-Maj. Antverp. et Max-Lubec. ac Muneratus de eo silent. Abest item hoc
die a codicibus, quos passim media? notre appeliamus, a Bruxellensi et multis aliis. Non est aiitem
verisiinile, Attalam ab illis cxclusum unde
iri, si in codicibus ipsi descripti primum sunt, aliqua
fuisset raemoria. Textui adjunctum, inde etiam evinci videtur, quod Grevenus et Molanus aliter
proponant, nempe : Luxovio monasterio, smtcti Athali (Attala:) abbatis. Si enim ex Pratensi codice,
quem autographum multi putant, accepta esset Attal.v annuntiatio, iisdem, procul dubio, terminis
fuisset expressa. Suspicari itaque ausim, recentiora esse Pratensis verba, ab ipso primo scriptore
vel ab aliquo aiio, Usuardi textui adjecta, qui Bobiensi Italire monasterio, ut recte
Notkerus fecerat,
Attalam adscribendum intelligens, positionem seu dopositionis locuin prudenter omiserit. Litigare
non lubet, si urgentiora momenta produxeris, ut Attalam textui vindices, ultro consentiam, utpote
qui veritatera unice inquiro. Inter codices Hieronymianos solus vetustissimus Antverpiensis seu
Epternacensis de Attala meminisse reperitur, si inde erutum, in codices aliquot Usuardinos tiuxisse
volueris, non magnopere refragabor.

OBSERVATIO. Alexanderet Caius, vel potius Cuius et Alexander, nam hic denuo nomina trans-
ct Caii
posita sunt, a Romano parvo primum consignantur, bis verbis : Apamiee, Alexandriet Caii >/<•

Eumenia inde ab Adone, ex hoc a Nostro

; et Notkero, ferme cum eodem elogio accepti sunt etiam ;

in additionibus ad Bedam positi, ubique ciim addito tle Eununia, ex Apollinaris vorbis, Eiimcnia

prognati, vel Eumenia

oriundi, ut vertit Valesius. Porro sanctos Alexandrttm et Caium ex eorum
numero quos ex Rufini Eusebio desumpsit auctor Roniani parvi, ad oeultnn patebit, si ejus
esse,
textum conferas cum iis, qurc in Historia eccl. refert laudatus scriptor lib. 5 cap. 10 sub finem. Ex
Tomus vi Junii. 30 Apollinare
 134 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Apollinaro Hieropolitano desumptam esse narrationem, ex eodem et proxime praecedenti capite, ob-
servayit Viennensis. Plura et explicatiora vide sis in brevi Henschenii commentario.— Magnum La-
tinorum Martyrologorum consensum in sanctorum xlii martyrum natali ad liunc diem assignando
agnoscit Henschenius, sic tamen ut uiilla tcmporis, aut urbis seu provincixpeculiaris, persecutionis, aut
ullius nominis notitia suggeratur. Eos notat Romanum parvum: In Perside, martyrum numero xlii.

Et ita ab Adone, ita ex hoc ab Usuardo et Notkero translati sunt. Variant in numero apographa
Hieronymiana, aliis xxu, aliisxLvn r scribentibus, quamvis eosdem plane indicare videantur. Dro- —
ctoveus abbas a soloUsuardo superadditus est, utpote i|ui Pratensis ipsius ccenobii institutor primus
et moderator fuit. Vitam habes ex Mss. ab Henschenio vulgatam et illustratam, quam novis curis

edidit Mabilio seculo i Benedictino a pag. 252. Priores duas hodiemi nostri laterculi classes sic
raemorat Wandelbertus :

Senis Caius, Alexanderque coluntur, Eisdem

Quadragena et bina cohxret turba critore,
Quospariter sxva celebramus Perside cxsos.

AUCTARIA.
Praten. Auctarium ejus in Variantibus jam Pleschionensis. In Antiochia, sanctee Agapx.
ferme indicavi. Sic scribit : Jpso dic, sancti In Nicxa, sanctorum Gorgonii et Firmini.
Attnli abbatts, discipuli sancti Cohimbani. Bigotjan. signatus P 5. Ipso dic, sanctonnn
Pulsanen. Pro xlii, ponit q uinquaginta duum. Gorgonii etFirmi.
Attali.
In fine autem Luxovio monasterio, sancti Attati
: Cluniacen. Itcm Agapx virginis, Gorgonii,

Vgonis, abbatis, Item, sancti Ugonis episcopi et confessoris. Sirini. Omnes conjungit sineloci distinctione.
Rothomagensem, opinor, indicat, qui colitur ix Vatican. num. 5949. Omittit Droctoveum et
Aprilis. Attalam. In fine adjicit : In Antiochia, sanctx fgapz.
. Antverp-Ma j. Apud Apamiam, natale sancto- Agitpx virginis. In Nicca, sanctorum Gorgonii et

rum Alexandri et Oai de Umenia, qui apud Apa- Formini.

minin, persecutione Antonini, gloriososunt martyrio Ughellian. Deficit itera in Drootoveo et At-
purus est. De Droctoveo, nihil.
coronati. In altera, tala. In fine habet : Sajictorum Gorgonii etFirmi
Rosweyd. In prima et secunda satis purus in ; ut codices alii supra.
tertiapro Droctovei, scribit Clodovei. Tuin Ipso : Altemps. Apud Alexandriam, nataie sanctorum Phitonii et

atm soc.
die,sancti Attali abbatis,discipuUsancti Columbani. Philonii episcopi, Candidi, Valerii aliis xx.
Antverp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ul- Cartkagine, sancti Eraclii et aliorum. Suspicor Eractii, etc

traj. Leyden. Lovan. Alberg. Danic. et Epi- dierum subesse confusionem.

iio Ultraj-Belg. Deficiunt in Droctoveo, cujus Strozz. et Medic. Item, sancti Ugonis episcopi Vyouis.
loco substituunt : Ipso, dic, sanctorum Gorgoniiet ct cpnfessoris. Itcm, sanctorum martyrum Felicis Feticis et
Gorgonii et
Phitippi.
Firnu. Firmi. Idem additamentum habet Munerat. sed ct PhUippi.
post textum integrura, nisi quod pro Apamiam, Editio Lubeco-Col. Omissis Droctoveo et At-
scribat Campaniam. tala, ponit Ipso die, sanctorum Gorgonii ct
:

Bruxellen. De Alexandro et Caio textui in- Firnti martyrum. Eodem die in Scotia, sancti
serit, qnod apud Viciuiam passi sunt. Tertio loco Kessogi episcopi et confessons. Item, translatio san- Kessogi.

Gorgonii < ponit : Ipso die sanctorum Gorgonii et Firmi. Se- ctt Agitur de translatione celebris Translaih-
Vtti martyris.
Firmi. quitur de Droctoveo. Abest Attalus. Tum in martyris S. Viti ad Corbeiam Saxonicam, de nis Viti.
Htlationis fine : Fontanellxmonasterio, relatio corporis sancti qua vide Praetermissos hac die, et ad xv Junii.
Ambt rti.
Ausberti (Ansberti) Rothomagensis ecclesiz ar- Belin. Male scribit Dorothci et Dorothonci
chiepiscopi, qui m monasterio Altimontensi exilio pro Droctovei. DeAttala sic habet Bobio mona- :

fuerat relegatus. Etcum finem vitee instare senti- sterio, sancti Attalx abbatis.

rct, suum apud Fontanellam, ubi religionem

corpus Greven. De Attala jam diximus. Sequitur :

sepeliri. Vide de Ansberto

fuerat professus, petiit Gorgonii, Firmi, Candidimartyn^m ac sociorum. Gorgonii et
soc.
Auctaria ad ix Februarii et Acta eodera die. Ereticix, Criduanx virginum et martyrum. Vide
Ereticiie,ctc
Hagenoyen. Martyres xlii adscribit tempori- Praetermissos. Palastini martyris. Forte Palatini. Patastini.
bus Saporis regis Persarum. Sequitur de Dro- In Scotia, Kessogi episcopi et confessoris. Agapitx Kessogi.
Gorgon ctoveo. De Attala nihil. In fine : Ipso dic, sancto- virginis. Nomen denuo corruptum pro Agapx. Agapilx.
etc. rum Gorgonii ct Firmi. Marinx virginis. Translatio sancti Viti martyris. Maritue.

.Centulen. Solum habet : In Itali.t, monaste- Molan. Typis minoribus In Hibernia, Con- :
Congetti.

rio Bobio, sancti Attalx abbatis. gelli abbatis. In Vissenaken juxta Tkenis montem,

Aquicinct. De Attala scribit, ut Pratensis sancti Himelini confessoris; qui natione Scotus, et Himetini.
Ago.) '. Infinevero subdit In Antiochia, sancts Agapae
: beato Rumoldo carne propinquus,prxfato loco, febrc
Gorgonii,
ttc. virginis, ct sanctorum Gorgoniiet Firmi. pestilentiali tactus, diem obiit, mirificante Domino
Ueraclii. Victorin. et Reg. Si ec. signatus num. 130. obitum cjus multis sighis et miraculis. De Congello
In fine habent Item sanctx Agapx virginis,
: , et vide Praetermissos, ad x Maii;
ubi remittitur
sanctorum Gorgonii et Firmini. eum expunxit Mola-
in posterioribus editionibus
Messanensis. Ipso die, sancti Heraclii. An is nus. Ibi vero addit Dic decima, sanctorummar-
:

est qui ex Hieronymianis a Rabano et Notkero tyrum Codrati et sociorum ejus. De Himelino re-
Alexandriai tribuitur? petit, quce in prioribus dixerat.

V Idus.
 MENSIS MARTIUS. 135

V lilus.
Die 11.

Sebasten Armeniae minoris, natalis sanctorum quadraginta militum,

Apud qui tempore Licinii rcgis, post vincula et carceres creberrimos, post caesas
sebastau-
".'" ""

lapidibus facies, missi sunt in stagnum, et sic demum crurifragio marty-

rium consummaverunt. Erant autem nobiliores inter eos, Quirion et Candidus.

Puros exisiimo Praien. Uerinien. Tornacen. Grerm. et Uolatt kddi potesl Koiweyd.

VAKIA LECTIO. In eo solum consistit, quod Grevenus et Molauus legant, post facics cxsas lapi-
dibus; Pratensis aiitem omiserit vocem nobiliores. Puris addidi coilicem, quem Rosweydi voco ;

liic tamen post, in stagnum, interserit, ubi corpora corum nclu dirumpebantw, qme ab aliis codicibus
absunt.

OBSERVATIO. Nobilissima acies commilitonum Sebastenorumjam supra ad ix Martii occurrit. Vartvrum

quod eo die a Grfficis seqtie ac Latinis Martyrologis passim celebrentur, iis exceptis, qui seriem Sebast. <c.
'

nostram constituunt, videlicet auctore Romani parvi, Adone, Usuardo et Notkero. De Rabaui tri-
plici annuntiatione, superius etiam diximus ; itaque primus eos hoc die memorat reliquorum primi-
pilus ; Apud Sebasten Armcnix minoris, xl mitititm, tempore Licinii regis. Longiorest Adonis historia
ex antiquis Actis desumpta, expressis singulorum nominibus, quae legi possunt citato die ix Martii
in auctario Greveni. Ex Adonis textu hinc inde decerpsit Usuardus, quibus elogium suum con-
strueret ; nisi mavelis Bedam descrjpsisse, quod ex ultimis verbis, crtint nutcm nobiliores intereos
Quirion ct Candidus, plane fit verisimile ; licet de cetero, qure Bedse sunt, etiam in Adone reperian-
tur. Notkerus diem sequitur, at phrasis ejus a Beda et Adone discrepat, nempe ex hodierno Rabani
textu accepta et nonnihil interpolata. Illustrissimorum Martyrum gesta, prius satis confusa, egre-
giis dissertationibus evolvit et digessit Henschenius, Acta ipsa, ut recte censuit, antiquissima, eadem
sedulitate illustrans quse nihilominus sinceris et genuinis accensenda non credidit Ruinartius, so-
;

lam homiliam producens a pag. 583, ubi consuli potest prremissa admonitio. Si quid igitur
Basilii
rigidiores critici in pra?fatis Actis carpendum reperiant, abunde supplebuut illa Basilii aliorumque
sanctorum Patrum prreconia, ex quibus potissimum sua desumpsisse videri voluit Tillemontiustomo
5 a pag. 518. Huc refero Wandelberti versus, quos superius ad ix Martii retulerat :

Septenis quadrageno sub milite fcstum

Armenise recolunt imum sacra templa minoris.

AUCTARIA.

Pulsanen. Jam diximus, in hoc codice trans- Antverp-Max. Ui.traject. Leyden. Lovan.
positos esse textus, ita ut ix posuerit, quie Alberg. Danic. et Editio Ultr.u-Belg. In Car-
ad liunc diem pertinent, et hoc die habeat, quaj thaginc, Sanctorum Heraclii, Zosimi, Alexandri,
nos cum Usuardo ix die retulimus. Candidi, Piperionis ct aliorum viginti. Item Car-
Antverp-Maj. Et liie et plerique infra codi- thagine, sancti Constantini confessoris, clarissimi

ces, qui Sebastenos citato die ix signaverunt, ex viri. Apud Alexandriam, natale sanctorum Phi-
Hieronymianis nomina mutuati sunt, quibus va- limii (Philomii, Philonis, vel Philonii) cpiscopi et Phitomi
cuum spatium implerent. In hoc codice ita legi- Valerii cum aliis viginti et uno. Luxovio monaste-
Phitoitt inr : Apiul Apanam, (vide infra) natale sanctorum rio, mncii Attali abbatis, discipuli sancti Colum-
«ii
et
Philoni episcopi, Candidi, Valerii,cum ttliis viginli. bani abbalis. Ita prorsus et iisdem (eve inilexio-
llrroctn Cartagine, tancti Heraclii. Vide socios in Aucta- nibus Muneratus, qui etiam cum his codicibus
Candido et Valerio quadrat hodiernus
riis ;iliis. ail ix, martyres Sebastenos retulit.

Wandelberti versiculus .-
Pirixeli.en. /// Cartliagine, natale sanctorum

Candidus hinc quinassibi Valeriusque retentant. martyrum Eraclii, Zozimii, Alexandri, Caniidi, Beraclii, ete.

Antverp. et Max-Lubec. Soltnn poiiunt lu : Piperionis et aiiorum viginti. Apwl Alexandriam,

/
Hcracln rt Carthagine,Heradi(yelS.erac\n).Zosemi,Alexan- natale sanctorwn Philomii episcopi, et Valeriicum ". etc

soc.
dri, Candedi, Piperionis et alionim viginti ; quo- aliis viginti et uno. Apud Sebastem Armenix mi-
modo etiam plane legit codex Ughellian. ; et ita noris natale sanctorum quadraginia militum, inter
fere legendum censuit Henschenius. Alii Alexan- quos nobiliores erant Quirion et Candidus. Et in .Irw.r rt
Hliirimr
dri nomen transformarunt in Alexandris, posi- Anliochia, Agapx virginiset Marinx. Carthagine,
tionem duplicantes, qua de re nonnulla est con- sttnctiConstantim confessoris, clarissimi viri. Lu.ro- Constantini.
Athali.
troversia. Ilorum aliquos integros vel luxatos vio nwnusurio. sancti Athali abbatis, beati Colum-

pridie annuntiavit Rabanus Notkerus Nicome- ;

btuii abbatis iiscipuli.

dienses aliquos hodie refert. Alii alia, ut in se- Hagenoyen. Primum agit de martyribus Se-
quentibus Auctariis qure. nisi fallor, ex diversi-
;
bastenis, tum de Caithaginensibus et Alexan-
tateapographorum Hieronvmianorum nata sunt. drinis. Sequitur ln monte Panois, bcati Hen-
:
llruriri
imperatoris.
Videantur Acta et Florentinius. Hic desunt rici imperatoris. Quid mons Panois et cur hac
etiam martyres xl. relati supra ix Martii. die referatur Henricus, nescio. Si de Canoniza-

tioue
 136 MAItTYROLOGIUM USUARDI.
tione agitur, ea ab aliis memoratur die seqm nti; littcvx cxauditionis publice sunt allatte. Txmc omnis
vide ibi Practermissos. In fine, Luxovio in mona- Clerus hunc tamquam episcopum volensaltius houo-
sterio, etc. rare, et ossa ipsius in loco honorabiliori colU/care,

/ indU iani. Aquicinct. Textui purohaec subnectit : In pago inventus cst omnibut pontificaUbus adornatus, qui
Xgapit t Atrebatense, depositio sancti Vindiciani episcopi. tamquam milcsct laicus fuitsepultus. De hoc San-
ci Warvm.
Ttem sanctqrum Agapitx et Mariiue virginum. cto agendum erit eo, quo ab ecelesia Herbipo-
Victorin. Apud Alexandriam, natale sanctorum lensi colitur, die xv Julii. Sequitur de Sanctis
martyrum Pkilonis episcopi, Candidi, Valerii cum Carthaginensibus, ut supra. Apud Alexandriam,
aliis viginti. natale sanctorum Philoniiepiscopi, Cnudidi, Valetii
Caii ct soc. Pleschionen. Alexandrix, sanctorum Caii, Can- cum aliisviginti martyribus. Luxovio, ete. Iu Sco-
didi, Alexandriet Xcon.r diaconi, et aliorum quin- tia, sancti Constantini regis ct martyris. Eodem
Firmiani. decim. Eodemdie, natalis sancti Firmiani abbatis. die, apud Armeniam minorem, sanctorum Domi- Domiciani
ci soc.
Marchian. Addit : In pago Atrebatensi, dcpo- martyrum. Sunt e numero
ciaui ct sociorum ejus
Vindiciani. sitio sancti Vindiciani episcopi. xl Sebastenorum. Vide indicem Praetermisso-
Quirionis Matric-Cartus-Ultraj. Sanctorum Quirionis rum
et soc.
et Candidi cum aliis xl militibus Martyribus. Belin. Prirao loco de martyribus Carthagi-
Codex D. Du Cheval. signatus B, qni fuit nensibus, ubi pro Heraclii ct Zosimi, legitur He- Gorgonii tl
Firmini.
olim PP. Augustinianorum Apud Alexandriam, : vadii et Osimi. Tura : Ipso die, Gorgonii ctFirnti.
Philoromi natalis sancti Philoromi episcopi et Valerii cum Melius pridie.
ct soc.
aliis xxi. Greven. Nomina prsefatorum martyrum sunt,
Vatic.vn. num. 5949. Carthaginc, sanctorum etc, ut enumeraviraus ix hujus. De martyribus
Heraclii, Zosimi. Alexandrix , sanctorum Oaii, Carthaginensibus et Alexandrinis, ut supra ex
Candidi, Alexandri et Neonx diaconi et aliovum xv. Antverp-Max. etc. In Scotia, sancti Constantini Constautim
Eodem dic, natalis sancti Fivmiani abhatis. regis et martyris Gumperti episcopi Herbipolensis. Scutix regis
.

Altkmps. Apud Alexandrium, natale sancto- Hic cnm esset miles etc. In pago Attrabatenci, san- Gumperti.
ritm Philonii episcopi, Candidi, Valerii, cutn aliis cti Vindiciani episcopi Cameracensis et confessoris. fiiuticiani.

xv. Cavthagine, sancti Evaclii et aliovum, In Carthagine, sancti Constantini et confcssoris, cla- Cvnstantini
Miorum Strozz. et Medic. Item, passio aliorum xl mar- Item juxta quosdam, Athali abbatis, Carthag,
rissimi vivi.
40 MX. Conf.
tyvum (scilicet ob xl Sebastenos, qui inde taraen quem Usuavdus ponit die pr&cedenti. Vide quaeibi Altati.
ad ix diera relegati). Item, sancti Firmini abbatis, dixiraus.
magnx Llem est qui superius Fir-
sanctitatis viri. Molan. Horum unus Meliton nomine, cum esset
miunus, quem ctiaiu Firmanum vocaut. minov, et reliqua, quas in Adone sequuntur
aetate

Editio Lubeco-Col. Sic incipit Iu territorio : usque ad finem. De Constantino confessore Car-
Rerbipolensi, natate sancti Gumberti confessoris. tli;iginensi, et martyribus ejusdem urbis, eadem,
Pvimum milcs Christianissimus fuit et fidelis, cui qure jam srepe repetita sunt. Ipso dic, Govgonii et Gortjonu et
Fuitii.
admiuistvatto totius episcopatus Hcvbipolensis com- Firmi. In pago Atrebatcnsi, etc. Tura minoribus
missa est, quam cuvam utiliter gessit, Alovtuaautcm typis : Gutnpevti cpiscopi Ilcvbipolcnsis. Arvernit, Gumperti.
Georgiee.
episcopo, unanimiter ab omnibus in episcopum est Georgix sanctissimx virginis ; dc qua Gregorius
electus. Ipse autem indignum sc reputans tanto ho- Tuvonensis. In editionibus aliis vacat textus, Ht-
noir, a Domino contrarium postulavit et ohtinuit. teris autem italicis ponuntur jam dicta omnia ;

Quia pendente relatione ad Papam, ipse felicitev additurque in fine : Die undecima, sancti patris Sophronii.
in Domino obdovmivit. Dumque jam seputtus essct, Sophronii, Patriarchs Ilicrosolijmovum.

IV Idus. Die 12.

beatorum pontificum Gregorii Doctoris ac Apostoli Anglorum, et

orase,
Gregot H
tmwcentii
l>
Peti
V
i
et

R Innocentii. Apud Nicomediam, passio sancti Petri martyris. Hic cum esset
cubicularius Diocletiani principis, et liberius causaretur de immensis
martyrum suppliciis, jubente eodem in medium educitur, ac primo suspensus,
diutissime flagris torquelur, deinde aceto et sale perfusus, ad ultimum in craticula
,

assatur, sicque veri Pelri extitit et fidei heres et nominis. Item Nicomedia?, sancto-
Egduni rum Egduni presbiteri et aliorum septem ,
qui diebus singulis suflbcati sunt, ut
301
ceteris metus incuteretur.

Ex Pralen. Herinien. Tontaccit. Miincrai. Greven. ct Molan.

YARIA LECTIO. Gregoris et Innocentis in Munerato, typothetse errorem puto; attamen in Pra-
tensi et Tornacensi etiam Innocenlis invenitur. Nichomcdiam legunt plures, rectius in textu.
Vere pro cnt habet Molanus. Idem liic cum Greveno Egdunii, Muneratus Egdimi. Aliis etiam
modis scribitur, ut in Actis videre est. Post aliormn septcm, addidit Muneratus, martijrum. Alia?
minutiai alibi satis indicatse sunt.

<
OBSERVATIO. Saiictorum Pontificum Gregorii el Innocentii sub una annuntiatione combinatio.
lumcentii.
Bedie iucognita fuit, qui de solo Gregorio, Hieronymianis fere verbis, meminit Depositio :

sanctt Gregorii rttpx, beatx incognita etiam fuit prafatis Hieronymianis, inter quaj

Lucense
 MENSIS MARTIUS. I37
Lucense prsefigit Romx. et pro Papx, legit episcopi; Corbeiense habet,
:
Papx; Epternacense vero
phrasi non ordinaria S. Grigori Papx Romensis
: in omnibus ultimo loco additus est. Imuieaabu
.

vero in medio ferme textu sic annuntiatur Romx, sancti Tnnocentii

episcopi Rasi episcopi. De quibus
:

vide Henschenium hic. Rursus prafata conjunctio incognita Rabano et Wandelberto ut proinde
est ;

Romano parvo primum tribucndaex quo eos solito more desumpsit Ado ; Noster itidem utrum-
sit,

que secutus est, contracto brevi Adonis elogio, quod servavit Notkerus, plusculum ei de
suo adne-
ctens, nisi quis Adoniana esse contendat, qux dc Cregorio et Innoccntio Rosweydus in appendicem
rejecit. Atque hasc clara est receptaj seriei nostra sententia. quam plane deseruere codices Dsuar-
dini recentiores, magno numero citandi in Auctariis xxvm Julii, quo die cnm hodierno Romano
Innocentium I Papam referunt, et quidem nonnulli cum adjnncto SrJ li.w ad mpnsom
titulo martyris.
Julii in Actistractanda reservamus, ubi una post Florentinium inquiremus, an idem. an
ab lioc
diversus sit Innocenlius
ille episcopus, qui in apographis Hieronymianis ponitur xxi
Decembris, co-
nabimurque in lucem proferre ostensum ab Henschenio thesaurum, qui pag. 100 hodiernum Innocen-
tium a Papa distinguit, etc. Proderit Tillemontii lucubratio tomo 10 a pag. 627 ad 666. De Grego-
rio magno accuratissime disputavit Henschenius. Pro vitae auctore certat Mabilio Analectorum
tomo 1 a pag. 319. Vitffi aliae sanctissimi Pontificis recentius editae sunt, qua? consuli poterunt,
quando et mensem Martium supplere opera pretium videbitur. Audi nunc Wandelbertum, sic de
solo Gregorio hodie canentem :

Quartum mox Iduum finis tuus, atme Gregori,

Consecrat, xterna coilum quo laude petisli.
Petrus iXicomediensis a prrefato Romano parvo etiam recensetur : Nicomedix, Petri martyris, p e in
Dorothei el Gorgonii martyrum sodalis. Societatcm illam cum Dorotheo et Gorgonio indicare non
neglexitAdo; Noster ex longiori elogio ea tantummodo delibavit, qua? instituto suo aptiora videban-
tur. Ex Rufino sumpta sunt. Iegunturque in commentario Henschenii, socios martyres plurimos
ex Hieronymianis recensentis. Nos de his plura ad ix Septembris, ne hic extra solitos limites eva-
gemur. —
Egdunus (qui varie effertur) ab Adone annumeratus est, cujus verba TJsuardus ad apicem Bqttunl.
descripsit. Unus is an geminus, Migdmus, Migdonius an Egdonus, qua:runt Hensclienius et Floren-
tinius. Dubium mihi non videtur, quin ad immauem illam Diocletiani Nicomediensem carnificinam
omnino spectet.
Maximilianum aliquem diserte signat Ado, tum Mosandri, tum Rosweydi; Mamilianum vocant De Adonis
alii, corruptum fortasse vel diminutivum a Maximo vel Maxuniano. Hic ab Usuardo prceteritus est,
,""'"'
f
ab Hensclienio post Baronium Romaj adscriptus; non recte, cum ad Africam spectare videatur,
si quidem ejus Acta sint, qure post alios edidit Ruinartius inter selecta pag. 309. Ea autem cum a

Decessoribus nostris visa non fuerint, supplementura Martii augere poterunt.

AUCTARIA.

Pulsanen. deest ultima annuntiatio de Eg- et modice interpolatus est. Sic habet Roma\
Induno :
<pextus
et sociis. natale sahctorum Pontificum Gregorii Anglorum contractioi
bc Gregorio Antverp-Maj. In prima auctior est : Romx, Apostoti, vita et doctrina ceteberrimi ; atquc Inno-
et lnnocen-
tio,
natale sanctorum confessorum et Pontificum Gre- cenfii, fde et opere piwclari. Nicomedix, sancti
gorii, Anglorum Apostoli, vita et doctrina celeber- Ebduui (pro Egduni) presbyteri et aliorum septem,
rimi ; atque Innocentis, fide etopere prxclari. Quo- qui diebus singulis suffocaii sunt, ut ceteris timor
rum primus sedit annos trcsdccim, menses sex, dies incuteretur,
tlecem ; sequens vero annos quindecim,menses duos, Bruxellen. Sic incipit : Roiuj-, sancti confes-
dieiu unum. Aput Nichomediam,passio beati Petri, soris et Pontificis Gregorii magni, Papx et Anglo- l>> '•

gloriosissimi martyris. Qui fuit unus ex Dorothei rum Apostoli, viri tam vita quam doctrinis salitr
et Gortjonii martyrum sodalibus, qui cubiculartt re- bcrntiti. atque Ecclesix sanctx Doctoris prxcipui.
tjiseraitt. In tertia purus est. Htc Canone Missx addidit
in diesque nostros in .-

Rosweyd. Textum satis purum habet, sed in tiKi pace disponas; Letaniam majorem in$tituit,et

fine Anglicam accessionem subdit : Tpso die, de- primus omnium Romanorum Pontificum, servum
Elfragi, positio sancti Elfragi Uuintoniensis ecclesix epi- servorum Dex se scripsit. Item Romx, sancti Irt- delnnocen-
lUK
scopi et confessoris, gui sanclis virtutibus ornatus, nocentii Papx, fide >< opere prxclari; quiconstir
beato fine quievit, et ibulem condigno honore sepul- tuit ad Missam, pacis osculum dari, et rexii Ec-
tus est. In Actis vocatur Elphegus. clesiam annos quindecim. Sequitur de Petro et )tllvhlu .
Antverp. Max-Luhec. et Ugiiellian. In eo Egduno, ut in textu. In fine Maximilliani mar-
: tiani.

solum a puritate deficiunt, quod Innocentium Gre- tyris.

gorio non conjungant, addentes in fine post tex- Hagenoyen. Primo loco de Petro, tum de
tnnoccntii.
tum Romx, depositio sancti Innocentii episcopi.
: Egduno satis pure. Demum ita prosequitur :

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien. Romx eodem dir. depositio mncti Gregorii Papx, d c q
Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Oniis^o et prtfni Doctoris. Hic vocatur Angelorum (Anglo-
Innocentio, ita primam annuntiationem effor- rnin) Apostolus. Iste in Stcttta sex monasteria
/\ Gregorio mant : Romx, natale beati Grcgorii magni, prxci- construxit a<lituc laicus existens, et intra urbem
pui Doctoris Ecclesix. Hic primus Gregorius et in Romx, septimum, quibuslarga deditprxdia, ct \n

ordine Paparum sexagesimus sextus, anno Domini septimose fecit monachum. xn aureos Anglo dedit
dlxxxv salubriter prxfuit Ecclesix sanctx Dci. ui tempore naufragii, et scutellam argenteam. Hic
De cetero puri sunt. De initio et fine pontifica- sanctus Papa omnibus pauperibustarge ministrarit.
tus, vide Acta. Thcxauros nultos post se reliquit. Letanias consti-
Centulen. Hic denuo Usuanhis contractus tuit. Ecrfesiastica officia ordinarit. Libros multos

edidit
 138 MARTYROLOGIUM USUARDI.
edidit. Calumnias multorum sustinuit patientcr et nocentii Papae et qui rcxit Ecclesiam
confessoris,
in pace obiit. annos quindccim, menses duos, dies viginti vnum.
Aquicinct. Post ro Anglorum, subdit Et In- : Eodrm martyrU.
die, $. Ma.rimiliani
nocentii,quorum primus in Canone anccit Dies- .-
Belini i a solo Gregorio. Omit-
editio, incipit
que nostros in tua p.ice disponas, atque nb seter- tit Egdunum. Addit autem Romse, dcpositio san-:

na damnatione nos eripi, etin electorum tuorum cti Innocentii epUcopi et confessorU. Romee, sancti
jubeas grege numerari sequens, Pelagium et Cce-
; Mamiliani martyris. Altera incipit, ut habetur in
lestinum (Coelestium) fixreticos damnavit. textu. Adduntur, quae jam notavimus, et in fine :

Matricula-Cartus-Ultraj. Post Gregorium Item in Nicomedia, sanctorum Egdnni, etc.

Pauti. et Innocentium ponit Sancti Pauli episcopi Lco-
:
Greven. Bcatissimus GregoHus, httjus nominis De Gregorio.
wen«'s,coM/c«orw.PetrietEgdunielogiarescindit. Papa primus, post Petrum sexagesimus secundus,
Camberibn. S. Mariae Conventual. Apud Ni- secundum vero computationem Martini, lxvi, ob ma-
Vincentii. vemensem civitatem, sancti Vincentii presbyteri. ximam sanctitatem et scientiam, terrestris angclus
Codex Reg. Suec. signatus num. 130, eum re- dicebatur. Addidit in Canone, etc. Ipse etiam pn-
fert die sequenti. Acta, de ejus cultu certiora musservum, etc. Stationes in urbeRomana singulU
postulant. diebus Quadragesimse fwri instituit. Prsefuii Ec-
Elphegi Altemps. Ipso dir, depositio sancli Flphegi clesix annU xm, mensibusvi, diebus x. Obdormi-
Wentan (Wintoniensis) episcopi ct confessoris, qui vit autem in Domina, anno ejusdem dcvi. Voluit
sanciis virtutibus ornatus, bono fine quievit, et ibi- dicere dciv. Innocentius ctiam, hic positus, hujus Innocentii.
dcm cnm digno Itonore sepultusest.
nominU primusfuit. Eodcm Maximiliani Maximi-
dir, beati
STRozz.etMEDic. Romx,sanctilnnocentiiepisco- tnnu.
martyHs. Pionii de quo i Februarii. Pionii.
7iiartyris ;

Wamiliant. Romx, sancti Mamiliani martyris.

pi et confessoris. Forte hoc die ex Floro acceptus est. Itrm Zem- Zemmeonis.
Burdegal. Apud Plebem lapidi, sancti Pauli mcouis, milri hactenus ignoti. In BHtannia vii-
Pauti. confessoris. Idem est, qni ab aliis ep. Leonensis. nori, sancti Pauii episcnpi Lconensis rt confessoris,
Remen. Sanctorum Timothei et Apollinaris : cujus ianta fuics exstit, ut lapillos in littore maris
Romse, Innocentii Pdpse. ponens, interdixerit mari, ne nltra illos terram um-
Editio Lubeco-Col. Romx, natale beati Grego- quam occuparct. Quam ejus prohibitionem, mare
riiPapxmagni, confessoris acprxcipui DoctorUEc- usquehodie eernitur observare. Item secundum ali- Kcssotji.
clesUt Dei, et Anglorum Apostoli. Hic pnmus Grff- quoshic, Kessogi, gui supra vi Idus ponitur. Item Transtalio-
DeGregorio. gorius, et in ordine Paparum sexagesimus sextus. juxta Methis, translatio sancti Gorijonii martyris. nis Gorgonii.

anna Damini dlxxxv (vide Acta) sahibritcr pr.r- Molan. Romee, Maximiliani martyris.
sancti
fuit Ecclesiae Dci annos tredecim, menses
sanctse Tum minori charactere Eodem
die, obiit Rure-
:

sexetdies decem. Hic vita et scientia in tantum mondx Dioinjsius Richel, cujus vitam et operum ca- Dionysii
fuit prxditus, i/uod terrestris angelus dicebatur. talogum conscnpsit Tlicodoricus a Stratis Cartu- Cartusiani.
Hic etiam addidit in Missa .-
Diesque nostros in siensU Coloniee. In editionibus aliis Rom.r, Ma-
: Mamitiani.
tua pace disponas; et multos libros composuit. Hic miliani martyris. Dic duodecima, sancti patris et
primw Pontifex scripsit se servum servorum Dci. confessoris TheophanU. Infra typis minutioribus Theophanis.
Ilir etiam singulis ecclesiis Romans urbis in remis- additur : Qui et Isaacius dictus est, magnaque
sionem peccatorum hvmani generis, singulis diebus
animi constantia restitit Iconomacho Leoni. InBri-
Quadragesimse statuit fieri stationes fidelium, de- tannia minoH, Pauli Leonensis epUcopi, tempore
vntc celebrandas. hx Petro et Egduno fere pura Idem jam supra memoratus est.
Justini junioris.
est. Sequitur : In Britannia minori, beati Pauli Vide Papebrochii commentarium, et vitam ab
Pauti epUcopi ct confessoris. Roms, depositio sancti In- eo illustratam.

III Idus.
Dic 13.

Macedonii
et toc.
Theusetu

Eufrasite
et

A pud Nicomediam, sanctorum martyrum Macedonii presbiteri Patri-

Theodorse, Nimpodoroe, Marci, Arabiae

Tbebaide, depositio sanctaj Eufrasiaj virginis.
natalis
cise ct Modestae. Nicea civitate, sanctorum
martyrum Theusetaj, Horris,
qui omnes igni traditi sunt. In ,
,

COOTenlunl Pralcn. Berlnien. Tornacen. Pulsanen. Antverp.

Uax-Lubte. Hancral. Grcven. et , hilan. Quibus
accodunl Antverp-Max. Vllraj. Leyd. Lovanien. .tiberij. Danic.
et Vltrajecl-Dclg

Ty.VHIA LECTIO. Nichomed.ia.rn, et Nycomediam medii asvi errores sunt, quos ultra observare
T operas pretium non est. Modestue pro ModesU male
legit Greven. Scripsi Nicea cum codicibus
prope omnibus, quamquam lectio Molani Niexa prjeferenda videatur.
Tornacen. habet Nicena. Sin-
gularis est Pulsanen. in Machedonii. Variant in Theusetx
pro tpia Tornacen. Teusete; Antverp
et Max-Lubecan. Theoselc. Greven. Thmsece, Molan. Thcosetx. Theadcre
in Herinien. etNempodere
m Pulsanen. hbrarii, nifallor, sphalmata sunt. uti etNimpedoi
in Munerato. Ita et Maniipro Marci
in Pulsanen. ac Marci
Arabix in Munerato. Eufrasue scribunt omnes. Minutias
et
alias in quin.me
postremiscodicibusnotandasnonputavi.

OBSERVATIO.
 MENSIS MARTIUS. 130

OBSERVATIO. Mirus et prope insolitus antiquorum Martyrologorum in referenda prima marty- Vacedonii
rumclasse consensus. Hieronymiana apographaeos diserte exprimunt, cum hac tamen a reliquis ''' *'"'

discrepantia, quod corruptior passim sit scribendi modus, ut hic in Mitricix pro Patricix, otc. Doda;,
Rabani, Romani parvi, Adonis. Notkeri eadem fermc verba sunt I» Nicomedia, vel ApudNico- : :

mediam, nativitas Macedonii presbyteri, Patricix uxoris ejus, et fllix Modestx. Noster, servatis nomi-
nibus, cognationem suppressit. Id ex probatissimis codicibus a me citatis, colligi manifestum est,
quidquid Acta nostra, nescio quem, alium codicem indiccnt, Vsuardi genuinum, in quo prafata cog-
natio exprimatur. Genuinus is codex, quisquis esse potuit, aut commodatus solum fuit, aut certe
Neque cnim fas est existimare, codicem magnum Ultrajectensem S. Marite. quem nos jam
disperiit.
totiesRosweydinum diximus, ut antiquus videatur, pro genuino Usuardinoab Henschenioacceptum,
quidquid Rosweydus inmagna sua Martyrologiorum collectione, Romani nempe, Gneci, Bedaevul-
gati, Usuardi, Adonis,
Rabani et Notkeri, eum ipsum Ulirajectinum codicem, tamquam Usuardi
germanum, cum cetei is, ni fallor, vulgandum, ut in primo suo Actorum cdendo-
describi curaverit,
rum schemate anno hdgvii polliceri visus est. Quantum autem codex ille ab Usuardi germanitate
aberret, jam saepe patuit et patebit imposterum. Eadem annuntiationis forma etiam est in codice
illo,quem Antverpiensem majorem semper indigitavi; estet in Centulensi, atquam procul uterque
absit ab Usuardi puritate, ex perpetua collatione, probe mihi compertum est. Porro codex alius
nullus in nostro Museo superest, et si superesset, aliorum auctoritatem non facile elideret. Citatis
jam supra Martyrologis accedat etiam Wandelbertus, reliquis accinens :

Presbyter et ternus Macedonius impiet, honesta

Conjuge Patriiia, et nata comitante Modesta.

Nicxni martyres, luxatis non nihil nominibus, etiam in Hieronymianis apographis consignati in- Theusets e

veniuntur, unde eos verosimillime eduxit Ado solito ductore destitutus, cum in Romano parvo nulla H0C -

eorum fiatmentio. Adonem hic denuo secutus est Noster, secutusest itemNotkerus; Rabanus Hie-
ronymianis verbis pressius inhaesit. —
De Eufrasia, qucc commoratione yEf/yy>fmdicipotest, primus Eufrasut
Usuardus locutus est. De ^Egyptia, inquam, neque enim credibile est, eam cum Nicomediensi alia,
de quaHieronymiani textus, ab Usuardo fuisse confusam, aut pro synonyma aut fere synonyma alia
acceptam. Euphrasiam, seu potius Bupraxiam appellandam censent Acta, ubi multa in eam rem
congeruntur et erudite discutiuntur, quas curiosus lector in loco consulere poterit ; actum non agi-

mus. Vita, illic ex antiquis Mss. cum graco textu collatis a Papebrochio illustrata, licet scriptoris
plane synchroni esse non videatur, talis nihilominus est, ut ad critices severioris lapidem lydium
tuto explorari possit.

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Hic denuo plane Adonianus tt-n et confessoris. De ejus cultu doceri cupiunt
Texlus
Adonianus. est ; sic habet primam : Nichomediae, natale Acta. Vide Praetermissos.
sanctornm Macedonii presbyteri etPratricix uxoris Pleschionen. Natale sancti Eldradi abbatis. Bldradi
ejits et filix Modestx. Ni<:ea civitate, natalesancto- Marchian. Pro Modestx scribit Modestix, ut
rum martyrum Tlieusetx et Horris filn ejus, Tlteo- Greven. supra.
dtir.r, Nimpodorie, Marci, etc. Deest annuntiatio Matric-Cartus-Ui.traj. Eufrasix virginis.

tertia, quam a solo Usuardo superadditam dixi- Petri martyris socii sanct&rum Dorothei et Gor-
mus. Vide superius in Observatione. tjonii ; ex die xn. Tfieusetis eiiin sociis, martyris.

RoswEYD. Sic primam format : Apud Nicome- Cluniaoen. Ipsodie Clttnineti monasterio, trans- Translatio-
xxn nis Consor-
iliniii, iiuttile sanctorum martyrum Macedonii pres- \atio sanclx Consortix. Natalis est Junii.

btjtevi, Ptiiiin.i uxorisejuset Modestx fdi.e ejus, Vatican. num. 5949 in fine : Sancti Eldradi giaradi.
ftlilititliir
socii xxxii. et aliorum xxxn. Reliqua pura sunt. abbatis. Eotlem die, sancti Ansimi (Ansoviui) jnsorini.
Bruxellen. Antiquiori textui proximus est episcopi et confessoris.
Tcxtus Macedoniiet die, monasterio Cluniaco, sanctx Consortia.
iton purus.
/;/ Nicomedia, sanctorum martyrum Ai.temps. Ipso
pniriei.r uxoris ejus, et filix Modestx. ipsorum Consortix.
Nieeu civitate, sanctorum martyrum Theusets , t Strozz. et Medic. Item, sancti Leonis Papx. leonisPP.
Orris filix ejus, Theodoree, Mimphodorx, Marchi Ipso tlie, monasterio Cluuitieo, transtatio sanctx
et Arnhi.r. Qui omnes igni traditi sunt. In The- Consortix.
Hfacedonii el baida, depositio sanctx Eufrasix uirginis. Item Codex S. Ricaldi. Depositio sancti Eldrati ab- gldrui.
Innocentit Macedonii el Innocentis episcoporum. An non In- btxtis et confessoris.
epp.
nocenti? Item Leonis Papx. Vide Pratermissos. Caudiacen. Prioratus. Cluniaco manasterio; Transiatio-
Leonis VI*.
translatio sanctx Consortix virginis. nis Consor-
Hagenoyen. Rtnii.e, ntl ursum pileatum, natale li.t

Innocentii. saneti Innocentii Papx et martyris (poterat hic ti- Eiutio Lubeco-Col. Apud Nicomediam, natale
tulus omitti.) Ilie multos Catafrigas abipso inven- sanctorum martyrum Macedonii presbyteri, Mo-
tos, in exilio monasterii religavit. Hic constituit, destix fli.e ejtts et Pairicix uxoris ejus. Cetera

ut qui natus de Christiana esset muliere, demio sta- fere pura sunt.
tim nasci debeai per baptismnm, quod negavitPela- Bei.in. Apud Nicomediam, natale sanctorum t

martyrum Macedonii presbyteri, Patritix uxoris *<<

gius hxreticus. Hujus festivitas potissimum recoli-
tur v Kalendas Augusti. Apud Nycomediam, na- rjus, ei jilir ejtis Modestx. In Nicea civitate, san-

tale sanctorum martyrum Macedonii presbyteri, etornni martyrum Theosedx et Horris ftitt ejtts, etc.

Palricixet Modestix virginum. In reliquis apuri- In fine additur Ipso die, monasterio
: Cluniaco,
tate haud multum recedit. translatio sanctx Consortix.
Victoiun. et Rsa. Suec. num. 130, in fine Greven. Donaii, Advocati martyrum. Vide Donatt
—
:
et

In territorw Nivernensi, sancti Vincentii presby- Praetermi Desiderii episcopi et marlyris.

DaMeni'
Vide
 MO MARTYROLOGIUM USUARDI
Constantini, Vide ibidem Constantini regis Protomartyris Sco tum hic breve elogium : verum est, quod cele-
Mochomogi. tiae. De eo agitur xi. I» Hibemia, MocJiomogi bretur, non dies natalis, quemadmodum prima
Geratdi. conjessoris.Gcraldi abbatis. Item Epipodice. An editio innuere videbatur, sed reportatio reliquia-
Epipodise. corruptum fortnsse nomen ex Epepodo Nicome- rum, quidem ea etiam re mcmorabilis hic dies
et
Kcvor.s. diensi martyre, de quo in Actis. Kevoar, potius est, quod xin Martii ab impio Leone Armeiio
Kcnnoch.r vtrginis. mulctatus sitexilio. Hermopoli, sancti Sabinimar-
Molan. Tpso die, monasterio Chtniaco, transla- tyris. Est ex eorum numeio qui sub Arriano
tio sanctx Consortix. Dein typis minoribus : Et Thebaidis praeside, (insigni illo postea martyre,
Nicephorl. sancti Nicepkori Patriarchae Constantinopolis. Edi- ut alibi diximus) passi sunt; unde verosirailiter
tiones posteriores, de Consortia, ut supra. Dein accidit, ut Acta ejus a Lipomano et Surio edita,
Die decima tertia, reportatio reliquiarum muctiJVi- cum Actissancti Ascla?, qui xxm Januarii coli-
cephori Patriarchr Gonstantinopolis, Minori cha- tur, confusa sint, et propterea a Papebrochio
ractere Qui utilem sacrarum imaginum usum
: omissa, servatis solis elogiis, quaa ex Grsecorum
adversus impietatem defendit. Verum est apposi- Fastis accepta sunt.

Pridie Idus. Die 14.

Slartyrum omoe, passio sanclorum quadraginta et septem. Hi baptizati sunt a beato

XI.Yll
Petro Apostolo, cum teneretur in custodia Mamertini, cum coapostolo suo
Paulo, ubi novcm menses detenti sunt; qui omnes sub devotissima fidei

Petri. confessione, Neroniano gladio consumpti sunt. In Africa, sancti Petri martyris.
Euvhrosi Item, sancti Eufrosii.

Soli codiccs Praten. Herinien. Tornacen. Miuierar. et Itlolan. puri suni.

YA.RIA LECTIO. Hii in Tornacensi antiquus sed pravus seribendi modus est, ut Affrica et
Aphrica. Herin. Tornac. et Munerat. post Adonem legunt Mamurtini, melius Pratens. Molan.
et communissimus scribendi modus Mamertini. Feilci pro fidei in Pratensi, librarii vitium est. Eu-
frosii legunt omnes, rectius scriberetur Euplirosii cum Molano.

Marturtnn
ODSERVATIO. Pr»ter germanos codices supra citatos, non desuntpluresalii.ut Antverp. Max-
XI.VII Lubec. et codices Mss. octo media; notoe, quos puris annumerare fas sit, utpote qui hoc solo
discrimine ab Usuardi simplicate recedunt, quod pro quadraginta septem, legant quadraginta novem.
Grevenus excludendus plane fuit, cum Leobinum Carnotrnsrm, quem Leoninum ipse vocat, omnibus
Usuardinis codicibus nostris incognitum, solus inseruerit, ut dicemus in ejus auctario. De cetero
lectionem positam omnino servandam, ex ipso fonte manifeste patet. Fontem appelloRom. parvum,
ex quo eos de more accepit Ado, aucta non nihil prioris phrasi. Noster porro Adonis elogium inte-
grnm immntatum refert Notkerus, quod mirere, ultima parte truncavit, ut in Actis etiam nota-
et ;

tuin invenies. Vix dubium est, quin Romani parvi compilator, martyres illos ex Actis sanctorum
Processi et Martiniani desumpserit, qui nec in Hieronymianis apographis, nec in genuino Eeda me-
moranlur. Florusne, an alius quispiam Bedfe subinde annexuerit, nihil attinel hic disquirere; uti
nec vacat examinare, unde orta primum fuerit nuper indicata mutatio quadraginta septem, in qua-
Petri draginta ttovem, quse verosimillime amanuensium oscitantia in recentiores codices irrepserit. — Pe-
i trus Africanus atque item Euplirosius vel forte Enplirasius (uterque enim hac die coiitur) a classibus
suis, in Actis ex Hieronymianis aceurate distinctis, avulsi sunt, a nemine, Usuardo antiquiore,
eomodo consignati, nisi Wandelbertum excipias.a quo si non accepit, saltem accipere potuit, cum
liic ita liabeat :

Enplirosius pridie, Pctro cum niartyre fulget.

AUCTARIA.
Antverp-Maj. Kom<r, natale sanctorum marly- rum quadraginta duorum, qui a beato Pctro Apo-
ttrni XLVII, qui bapliiali simt a bealo Petro stoloin carccre baptizali, sub Nerone passi suut. De
Sagaris Apostolo. Apud Laodicittm, sancti Sagaris episcopi t aliis duobus non meminit.
qui tempore Antonini Ycri, sub Servio proconsule Bruxellen. Pro quadraginta septem, ponit
Paulo Asior, illiistri martyrio coronatus. Relinquo quadraginta octo. Dcin secundo loco : Apud Lao-
transpositionem utut ineptam. Ceterum Sagaris il- diceam, sancli Sagaris episcopi, qui tempore Anio- Sagaris
le, de quo et alii, rejicitur in Actis ad vi Octobris. nini I eri, sub Serijio Paulo proconsule martijrio
Feticitsimi Roswevd. In Kicomedia, Eelicissimi, Dativi coronatus est. In Petro et Euphrosio purus est.
<{ Dativi
martyrum. Haoenoyen. Numerat xlix. Tum textui fere
Pulsanen. In prima annuntiatione purus, po- purn adjungit Apud Thessalonicam civilatem,
;

stremas duas pr&termisit. sanctm Matrome ancilUe cujusdam vidus divitis, et

Uutatio
Centulen. Novam comminiscitur numeri mu- martyris. Qux a Domina sua sujier scamnum
ligata
numeri tationem, ita scribens ; Romx, bealorum marty- cst ct percussa, et ab angelo soluta cst, et orans ite-
 MENSIS MARTIUS. 141
rum ligata et percussa et ab angelo sohtta. Novis- Zacharioc Pontificis, qui sedit Roma> annos x.Item, Zncimrix.
sime robustis fustihus usque ad mortem est ca>sa, et Lugduni Gailiai, translatio snncti Bonaventurx Car~ Trnnstatio-
in confessinnc Cltristi incorruptum reddidit spiritum. dinalis, episcopi Albanensis, Ordinis Minorum. nis ttonaven-
turx.
Viclediem sequentem. Greven. Cum editione Lubeco-Coloniexsi,
Fetictssim} Aquicinct. Incipit : Natalis sanctorum Feli- textui immiscet : Eodcm die Carnoti, etc. Textui
(=/ Dativi.
cissimi et Dativi. Kt post quadraginta septpm, autem superaddit Nicomedur, sanctorum Felicis-
:

interserit, militum. simi, Dativi, Frontinee. Item in Africa, Alexandri Feticissimiet

s"c
Victorin. et Reg. Suecle. signatus num. martnris. Item Ptonis. Innocentii Papa:. Apud -

_, .

t i ,r. t
Jlexandri.
Sagari 130. In fine : Ttem Laodicex, sancti Sagari epi- Lugdunum, ,
translatio sancU
.
Bonaveniwx, episcopi ,

Pionis.
scopi et martyris, Albanensis, Ordinis Minorum, Ronwns ecclesis t n "" L'entii.

Leolnnt. Dayeronen. Depositio benti Lcobini episcopi presbyteri Cardinalis. Item sanctx memorix Petri Pctriab-
u(,l,s
Carnotensis, magnificx sanctitatis et clarissimi iu abbatis Claravallensis, genere et conversatione ciari. -

miraculis viri. Nomen varie eflbrmatur, ut ex Mathildis sancte memorix, matris Ottonis impera- Maihitdis.
dictis et dicendis patebit. toris primi, maxima? hnmilitatis et patientice ma-

Altemps. Apud Laodiceam, sa7icti Sagaris tronpe. Quee virtuti qunque continuee orationis tam
episcopi, qui tempore Antonini Vcri, $ub Sergio studiosa fuit, ut Psaltcrium totum ante matutinas
Paulo Asiaz procnnsule , illustri martyrio cvrouatus solita fuerit dccantare. Tandcm spiritu pmpbctico Transtotio-
est. Exigua est a superioribus diiferentia. obititm suum pra-diccns, migrnvit nd Christum. Me- nis Giwlesin-

Zachariz Strozz. et Medic. Romae, sancti Zacharix, tis, translotin sanctx Glodesindis virginis.
PP. die sequenti. Item sancti Alexandri Molan. Eodem Zacharia? Pontiftcis, qui Zacharin.
Papx. Vide die,
Alexandri. Romee annos deccm. Itcm Lugduni Gallix,
martyris. Item Lugduni Gallix, translatio sancti sedit
Trnnslatio-
Bonaventurx Cardinalis, episcopi Albancnsis, Ordi- transiatio sancti Bonaventurx Cardinalis episcopi
?ii5 Bonaven
turx. nis Minorum. Colitur xiv Julii. Albanensis. Eodcm die Carnoti, sancti Lconini leonini.

Lecbii. Codex S. Ricaldi. Carnotis, saitcti Leohii epi- episcopi. Tum minoribus typis : MathUdis sanctx j^ a thitdU.

scopi et confessoris. memorix, ma.rima: humilitatiset patienti.v matronee.

Codex Montis Sancti. Metis civitate in mona- In editionibus aliis de Zacharia, post annos de-
Transluti»- sterio subteriore, translatio corporis sanctx Glode- cem, ailditur Hic quatunr Ubros Dialogarum bcati
:

nis Glodesin-
sindis virginis. Coliturxxv Julii. Gregorii transtulit in Grxcum, et per Bonifacium
dis.
Editio Lubeco-Col. Cum codicibus supra ci- Moguntinum episcopum, Pipinum palrem Caivli,
tatis scribit xlix. Et secundo loco habet Eodem : in solium regni sublimavit, in Suessionvm civitate.

die Camotij sancti Leonini episcopi et confessoris. Eodem die Curuoti, sancti Leonini episcopi. Et
Ultimo autem Ipso die, sanctorum Innocentii epi- sancti martyris Alexandri in Pydne. Charactere Alexandri,
tnnocentu :

et Kolvi'-.u. scopt et Eufrosii confessoris. De Innocentio vide minori : In Quindelingeborg monasterio, duecesis
Prpetermissos. Halberstadiensis, dormitio Machtitdis reginx, mar- ilachiildis.

Belini utraque editio. Etiam notat xux. Et tris Ottonis primi imperatoris, cujus vita virtutis

post textum fere purum subnectit : Eodcm die, specular fuit.

Idibus. Die io.

Ctesarea Cappadocise, passio sancti Longini, qui latus Domini lancea perfo-
longin

In ravit, ut in gestis ejusdem invenitur. Apud Thessalonicam civitatem,

natalis
novissime Matron
sanctfe Matronae martyris, quse deprehensa et multipliciter afflicta,
robustis fustibus usque ad mortem caesa, in confessione Christi incorruptum
Deo
spiritum reddidit.

Greven. et Motan.
Ex Praten. Berinien. Tornacen. Putsanen. Antverp. Max-Lubec. Munerat. Belin,

Error in principio. Greven. frt/vWon>,turpiusTornacen. omit-

incipit Cxsarea
YARIA LECTIO. Munerato, Belino
tens In Cxsarea, orditur, Cappadocix. Capadotiein Max-Lubec. Cttpadocie in
civitate. Sic Belinus
et Greveno, ac hujusmodi ininutire aliaj notari non merentur. Pulsanen.
addft,
quod etiam
scripsit ejus pro ejusdem, et in altera editione apposuit militis, uti de Matrona,
virginis,

transposuit hac ratione Deo red-

legit Muneratus, omittens particulam usque. Belin. voces ultimas
:

didii spiritum.

i~wBSERV\TIO. De Longino Cappadocia- martyre omnia fere tumedita, tum Mss. f Martyrologia hac longini
U dieagunt inquit Florentinius inter q.ue Marljrologium
Septembris.
;

post
Adonis perperam connumerat, nempe
Romanum parvum d.serte memimt. Nec
qui huius Lomnni, non hodie sed prima
r
andelbertus. Vere de ipso agunt Rabanus et Notkerus
M
eum nnvit Beda ^nuinus, nec Florus. nec
:

concinasse; hic non multum dissmnlia.sed compen-

ille longiori rwnat elogio, quod ex Actis se ait
irrepsit.Abco-
diosiom exhibet non verbotenus eadem scribens,ui per inadvertentiam in Acta nostra
Adonis elogium sequitur. Satis certum est
dem Notkero repetitur Longinus citata i Septembris, ubi
Hieronymi apographis ntrum porro is dici
Longinmn aliquem et quidem in Cappadocia memorari in ;

possit aut debeat. qui latus Christi Iancea transfixisse suppnnitur, etymologia non
omnino pere-
Centurionis personas confu-
grina item an centurio nominetur an miles an latina Aeta, Militis
;
et ;

31 derint;
Tomus vi Junii.
 1-12 MARTYROLOGIUM USUARDI.
derint ;
qui sint eorum scriptores. et plurima alia ad utrinsque patriam, gesta. cultum, socios, reli-
quias, translationcs, historias confictas, etc, pertinentia, satis 1'use explicuit PapebrochiuB toto suo
commentario prsevio a pag. 376. Quam fidem Actamereantur misquani aperte edisserit recentiores ;

neutra admittunt. Vide sis Tillemontii censuram tomo 1 pag. 453. At qualiscumque auctoritatis Acta
ipsa censueris, patet textus nostri, ex Adone I Septembris verosimiliter accepti Usuardiua simpli- ,

citas, de qua unice qmerimus. —

Matronam marti/rcm, tacito Virginis titulo, primus produxit au-
ctor Romani parvi. Ado de more elogium composuit, quod intogrum a Notkero redditur ; Noster, ut
solet,summa dumtaxat capita contraxit. De Matronis duabus atiis, Barciuoncnsi et Lusitana, videantur
Acta hac die. En versiculum, quem de Matrona hac nostra reliquit Wandelbertus :

Matrona marlyre scrrat.

Tlicssala plcbs Idus
/)[' Zacharia
Occurrit denuo casus singularis, semel atque iterum supra notatus nimirum reperiri hodie in ;
.Idunis.
Adone Rosweydi Zachariam Papam, quem Usuardus plane prsetermisit. Causam explorare nequeo.
Ceterum in Mosandri editione, cum elogio ponitur pridie Idus, unde mirum non est id ita a Baronio
in notis observatum, qui accurratiorem Rosweydi editionem non vidit, nec videre potuit sexennio
prius mortuus, quam ea prodiret inlucem.

AVCTARIA.
Antverp-Maj. Prseterito Longino, agitdesola max. Sequitur : Romx, Zachavi<e Papx, qui in Zacliariit.
Matrona, et Adonis elogium contrahit, hoc TJ atriavehio caput sancti Georjii martijris reperit.
modo : AjntU Thessalonicam civitatcm, nataie san- Matrona vocatur virgo, quo etiam titulo eam su-
Mutroim ctx Matronx. Qux cum esset utilx (superposuit pra ornavit Belinus.
tx Adone.
aliquis vetuLr, sed supplendum eratPtautitlx)cu- Victorin. In fine de Zacharia scribit, ut pro-
jmdam ancilla, ct occutte Chrislum colens, cotidie xime facit Aquicinct. addens post reperit : in
furtivis orationibus ecclesiam frequentaret, depre- Capsa reconditum , in qna et epitaphium pariter
hensa a Donuna sua, in scamno extensa ct ligata, reperit, giwcis litteris exaratum ; sepultusque est
etpene usquead mortem flagellata, atque itavincta B. Petri. Sunipta sunt ex Adone Mo-
in ecclesia

in scamno, obsignalis diligentissime januis pernoc- sandri pridie ; quse habentur in Ros-sveydi ap-
temrelicta, ubi die altero divinitus soluta, etcum pendice.
ingenti orisgratia orans inventa est. Matric-Cartus-Ultraj. De Longino, Zacha-
Rosyveyd. Textui puro superaddit In Nico- : ria, et Matrona etiam agit, sed rescissis ferme
media, Lucu episcopi rt martyris. Qu^e verba ex elogiis.

Notkero huc traducta videntur, nisi ex Hierony- Reg. Suec. num. 139. Item, Zacharix Papx,
mianis potius immediate aceepta sint. etc. Reliqua non adduntur, sed puto eadem esse
Antverp-Max. Lovan. Leyden-Belg. et Edi- quas Victorinus supra suggessit, cum quo hic
fh Lcngino tio Ultraj-Belg. De Longino, post aperuit, hrec codex passira concordat.
ex Jdone.
adjiciunt Hic baptizatus ab Apostolis, cum apud
: Codex D. du Ciieval. signatus C. Item , Jacobi
dpostoti,
Cappadoeiam sanctitate prxcipuus degeret,sub Oeta- Jacobi Apostoli et Lucii episcopi. Ex Hierony-
vio prxside comprehensus, post confessioncm fUln, mianis.
lingua abscissa, dentibus excussis, capite tnuicatus Vatican. signatus num. 5949. Omisit Longi-
est.Quis primus hoc elogium in codices Usuardi- num, et prirao loco scripsit Ronur, Zacharuv :

nos recentiores transtulerit, hactenus ignoro ; hoc Pontifitis, qui sedit ui episcopatu annis decem.
scio acceptum esse ex Adone, non hocdie, utsu- Stozz. et Medic Postquam
de Longinoeare- De Lenmno.
pra momii, sed i Septembris, quod iterum dicen- Antverp-Max. etc, supra de-
tulerunt, quse ex
dum recurret. scripsimus, addunt prreterea etiam ex Adone
Ultraj. Leyden. Alreru. et Danic. Sic in- I Septembris Et simul cum eo eovouatits est B.
:

cipiunt Rom.c, itutalc S. Zacharix Papx. Hic

:
Aphrodisius commentariensis, cui vt prxses linguam Apiirodisii.

qitatiwr libros Dialogorum beati Gregorii transtulit abscidi jusserat ;

qm post abscissam jussu prx-
ui greecum, ct per beatum Bonifacium Moguntinum sidis linguam, Christum lamen ejusque fi*!cm <w-
episcopum, Pipinum patrem Caroli in solium re- pedita et clara voce pronuntiabat. Ado legit ioque-
yni sublimavit m Suessionum civitate. De Longmo batur.
eademhabent, quee proxirae recitavimus. Birdegalen. Beatissimi Jacobi Apostoli et Lu-
Centulen. Cxsarea Cappadocix, sancti Lon- ciimartyris. Ex Hieronymianis.
(jini militis, qui lancea latus Domini aperuit ,
Editio Lubeco-Col. Rom.e, natate sancti Za- ocZacharm.
et postea baptizatas cst et aprxside Octavio decolla- charix Papx et confessoris. Qui sedit annos decem,
tus est. Hic quatuovlibros Dialogomm beati Gregorii tvans-
Bruxellen. De Longino eadem habet, quae tulit in grxcum, et per beatum Bonifacium Mogun-
supra. Tura Apud Thessalonicam civitatem, na-
:
tiiiiim episcopum, Pippinum patrem Karoli in so-
tale sanctj; Matronx martyris. Qux cum esset lium regni sublimavit in Suessionum civitate. Hic
Plautillx cujusdam vidux ancilla, occulte Christum etiiini Karolomannum regem Frtnuorinii fratrem
cotcns.... ut supraautem ex eodem
; additur 1'tpini, fecit fieri clericum et misit eum in Cassi-
fonte Novissimc uutem fustibus usque ad mortcm
: ncnse monasterium, nt monackus fieret, cui etiam
c&sa, in bona confessione Dco spiritum reddidit. 7nonastevio dona pluvima eum privilegiis Apostolicis
Rom,v, depositio bcati Zacltarij' Papx, qui libros contulit. Qua? de Longino et Matrona fusius de-
grxcum.
Dialotjorttni beati Grcgovii transulit in ducit, exAdone vel Notkero desumpta sunt.
Hagenoyen. De Longino multa comminisci- Greven. Romae, Zacharix Papx et confessoris.
tur, quae referre non lubet. De Matrona, ut vidi- Hic quatuov libvos Diulotjovum beati Gvetjovii Pap B
mus, egit pridie. In Zacharia non multura differt in grxcum transtulit et per sanctum Bonifucium
ab Ui.TRAJ.,etc. Maguntinensem archiepiscopum, Pipinum patrem
Aquicinct. Consonat in Longino cum Antv- Karoii magni iu solium vegni subiimavit. Affrodisii Aphrodisii-

commentaricusis
 MENSIS MARTIUS. 143
L«c« commentarien m cum mncto Ungino jmsi. Lucii meminit beatus Oregorim. Castro DivionenH, sancti
ftatt. cpts,
m
Itrn beaUe Fanstz Solam hano exeorpit
.

ex martvnbus Nicomediens.bus. Videantur

.
Tranquilli conf, i ie quo beatus OregorL Tu- T ,„„„„„
,
" /;

qut socn in Actis.

reli- ronensis. Sancti Speciosi monachi.de qulin Dfato- w„
ffis Gr aon t!!% ,,,, 4 Mp 8 Somee.sanctmtm mo-
,.
,

Molan. Itahcis h teris textu. interserit ™m

: nachorum Meruli et Antonii, de quilm eodm I,- Meruli ,,
emt Plautillx cnjusdam oidux ancilla, et occnlte -"""»"
bro scribit Gregorius. Hos omnes in posterioribus
(lirtstum colens, ct quotidie furtivii orationibus
ec- editionibus prsstermittit Molanus, in quilms hoc
clestam frequentaret.
De Zacharia collegit, qua> ex tantum legitur Die decima quinta, sancti martu-
:

cod.cibus Mss. supenus posita sunt, ea sola voce

risAgapii et sociorum ejus. Eunc acta rejiciunt in igapii cic
excepta. quod pro ephitapkum scripserit pitacium,
xxiv Martii ast Meruli et Antonii nec interPra?-
;

dequovideejus notas.Tum typis minoribus Apud : termissos meminerunt.

ProH. Reatem xancti Probi episcopi cujus iu Dialogis :

XVII Kal. Die 16

Aquileiatn, natalis beati Hilarii episcopi et Tatiani diaconi

Apud
Beronio praeside, post equuleum atque alia tormenta, una cum
,
qui sub mtmiet
Felice,
'"

Largo, et Dionysio martyrium terminarunt. Romrc, passio sancti Cyriaci Cyriacl et

""*
diaconi, qui post longam carceris macerationem, reliquata pice perfusus et in ca-
tasta extensus, ac tractus, etiam nervis et fustibus csesus, ad ultimum cum Largo
et Smaragdo et aliis viginti, jubente Maximino, capite truncatus est. Horum tamen
Idus Augusti recolitur, quo diea beato Marcello Papa eorum cor-
festivitas sexto
pora sunt levata et venerabiliter tumulata. Arvernis, depositio sancti Patricii epi- Poincii

scopi et confessoris.

rluri vidcniur Praten. Hosweyd. Antverp. Nax-Lubec. Munerat. Betini editio iritcca, ct Molanits.

YARIA LECTIO. Hilari leguut aliquicum Pratensi, alii Hylarii, Ylarii, etc; purius, ni fallor, in
textu ; sic etiam melius Jalmntquam Taciani. Munerat. et Belin. male Heronio pro Beronio.
Dionisio. natale, eculeum, Ciriaci, notari non merentur. Munerat. post Diaconi, addidit martyris.
Lego terminamnt, alii habent terminaverunt, Belin. ctmsummaverunt. Reliquata passim scribunt codi-
ces. Pratensis non bene legit, extensus adtractus etjam nervis... Rectius, opinor, cum Molano, exten-
sus ac tractus, eliam nervis, ctc; quidquid alii legant attractus diam nervis. In Munerato deest cxsus,
in Antverp. et Max-Lubec. est. Solus Pratens. posuit Idus Augustas Belin et Molan. Avemis pro .

Anvrnis. Potuisset omitti utrumque et Patricius ipse. In Antverp. et Max-Lubec. deest «incli.

OBSERVATIO. Discrimen inter vetustos codices Usuardinos eosque probatiores, hodie non exi- mfarii tt
">"° rum
recurrit. De Hilario Aquileiensiet sociis, nec Herinien. necTornacen. nec purior Belini
-

guum
editio quidquam memorant. Hinc dubitare quis merito poterit, fuerint ne illi ab 1'suardo primigenia
manu an forte subinde ab alio, vel ab ipsomet auctore, ex aliquo Hieronymiano codice ap-
adscripti,
Certe Beda, qui liodie de Cyriaco et sociis agit, de Hilario nec verbum profert. Bedam descri-
positi.

psit Rabanus silet etiam Ado

;
Notkerus solum Hilarii nomen et Aquilegue indicat, ut perspicue
;

intelligas ex Hieronymiano apographo accepta. Utcumque res habeat, servata est Pratensis et alio-

rum codicum lectio. Notari jam potuit et toto operis decursu observabitur, plane rara esse elogia
mere Usuardina. seu quaj ex Beda aut Adone descripta aut contracta non sint. Hoc Usuardus ex ip-
sorum Martyrum passione suo marte composuit, quemadmodum fecisse ostendimus in Asela, xxin
Januarii, et in duabus primis annuntiationibus vm Martii. Vide qme de hac re in prafatioue dicta
sunt. — I)e Ci/viaco inter cimncs convenit. Roniano parvo, cum Lanjo, Sma-
Desumi hic potuit ex Cyriaci tl
SfCtOTJi III
ragdo et Crescentiano, quos omnes Ado etiam recitat et elogio exornat. Crediderim tamen Adonem
sua omnia mutuasse ex Beda, quem fere verbotenus videtur describere, Notkero in hac parte, prae-
ter solitum, miitilo. Crescentianus ab Usuardo non exprimitur, uti nec Sisinnius, a Bcda ex Adone
in principio nouiinatus. Variant codices circa tyranni nomen sub quo passi fuerint, aliis Ma.runia-
iiuni, aliis Maximinum Ad xvi Januarii, ubi de Marcello actum est. in cujus Actis
appellantibus.
qualibuscumque Cyriaci et sociorum gesta immisccntur, unde colligitureodem fere tempore ef ipsos
et Marcellum passos osse; ibi, inquam, cum probatissimis codicibus (quorum germanam lectionem,
tametsi vitiosam referre tenemur) Maximinum scribendum censuimus, quem etiam plerique hodie
exprinitint cum Pratensi; quamvis non satis consequenter nam vih Augusti, , ubi Cyriacus cum so-

ciis iterum recurrit, Diocletiani tempora (forte continuata ejus persecutio) designantur. Satis hicsit
germanam Usuardi lectionem vendicasse, Quid vere legendum sil ;
quis pugilum numerus; quis mar-
tyrii locus, etc, ad eamvm Augusti in Actis nostrisex professo examinabitur. Pari ratione etiam —
intextu relinquitur ultima annuntiatio de Patricio Arvern, seu Avernensi qui, licet ignotus anti-
•
, ;,„,,,,,

quioribus, ab Usuardo expressissime ponitur, ex quoin Romanum hodiernum irrepsit, tametsisa-

tis constet, nullum umqtiam fuisse Patricium illiim Arvernensem. si a Patricio Hiberno distiuguatur.
Consule
 14-1 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Consule indicem Pnetermissorum , ubivitiatcB, lectionis fontem assignatum invenies. Liceat hic
subjungere Wandelberti versus , quibus Cyriacum et socios celebrat :

Septima post dccimam Aprilis de more Kalendas

Pr.rccdcns, Ctjriaci ct Larni splcndct honore
Uicitti Smaragdique simul pretioso sanguine vcrnat.
Aaonis.
Isicius, Isichius, vel Esichius Viennensis ab Adone vulgato positus, cur ab Usuardo prietermissus
sit, non liabeo unde colligam, nisi forte a codice Adoniano, quo Usuardus usus est, plane
abfuerit, ab aliquo populari postea adjcctus.

AUCTARIA.
Defectum IIerinien. et Tornacen. jam indica- Aquicinct. Incipit Apnd Ilamaliciim (vult :

vimus. diccrc Hamagium, Prioratum contiguum ahbati.c

Antverp-Maj. Ilic abUsuardo plane deflectit; Marchianensi) depositio sanctx Eusebiee. Correctio
s"lam enim et unicam annuntiationem habet de nescio a quo apposita, superflua dici posset;
illa,

Cyriaco et sociis, ex Adone verbatim descriptam. Hamaticum, non minus quam Ilamagia, promi-
Tu eam require in ipso fonte. scue ilici videntur.
Pui.sanen. Purissimus dicendus esset, utpote Marchian. Primo loco ; Depositio sanct.v Eusc-
qui de Patritio Arvernensi omnino sileat. Omitti bbe virginis.
tamen debuit, quod ab errante liic Usuardo re- Matric-Cartus-Ultraj. Breviter de Hilario,
cedat. Exclusus etiam a purorum codicum classe Tatiano, et Heriberto. Dein Niretini confessoris :

Greven. propter annuntiationem ejus ultimam, cum sociis, quorum miri actus lcguntar. Fallor,
Usuardo adjectitiam nempc Iicm depositio
, : ,
nisi bic Banifacius est,de quo in Actis.
(quidni natalis) sancti Heriberti episcopi Colonien- Camrerien. Conventualium Colonix, : sancto- Hcriberti,
ntin Heriberli aui/stiiis, Inctt preesulis, ct Ettge- Lucii el
sis et confessoris. Mirum sane Grevenum non ad-
Ettijcnitt.
vertissc Heribertum duobus seculis Usuardo
, S. ni. c oirginis. Unde inter hos sanctos talis socie-

esse posteriorem, praesertim si hic Martvrolo- tas, non intelligo.

gium suum Carolo magno obtulisse credatur, Strozz. et Medic. Apud Ravennam, natalis

quod Gravenus plane credidit. sancii Agapili archiepiscopi ct confessoris, qui no- .tgaptli.

Antverp-Max. Ultraj. Levden. Lovan. Al- aits rexit ct floruit post Apollinarem. Item sanctae
berg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. In flne :
Gertrudis. Hrec etiam die sequenti notatur et Gertrudis.

Apud Coloniam Aggripinam, natalc sancti Hcri- multo rectius.

berti, ejttsdem lociepiscopi ct confessorU. Interhos Abdinghoffen. Apud Aquilegiam civitatem,
codices id solum discriminis est, quod Lova- passio saacti Felicis martijris. Hactenus ignotus

niensis in textu non nihil a puritate deflectat : est.

quod tamen serupulosius notare operas pretium Enmo Lubeco-Col. Incipit Apud Colonidm :

non existimo. Agrippinam, natale sancti Heribcrti, ejusdem loci

Romx, confessoris, qui sedit anuis viginti
Centulen. Ha?c solnm habet : passio achiepiscopi el

martyris, qui multa sani- tribus, mcnsibus duobus, ct dicbus viginti duobus,
sancti Cyriaci diaconi et

talitin gratia exuberans, Arthcmiam ftlittm Diocle- et sejmltus requirscit Irans Rhenttm in monaslcrio
Jobiam jiliam regis Persarum Taicicnsi, quotl ijisc pr.rsul ia vila stta a fttntla-
tiani imperatoris, et

a dxmonio liberavit. mentis cjns ccdtficavcrat, ct in honorc bcala- Mari.r

Bruxei.i.en. Incipit a Cyriaco, cujus elogium virtjiitis consecraverat. In Hilario pura est, in Cy-
ex Adone interpolavit. Tum de suo pergit Eo- :
riacq multum ex Adone interpolata. Sequitur de

tlem die, ArthemUe martyris, filix Diocletiani, Patricio. Denique : In Scotia, saitcti Bunifacii Bonifacii.

quam Maximinus frater ejus, quoniam cttltrix Chri- episcopi ct confessoris.

Vide indicem Pratermissorum.

sti fuit. iutcrfccii.
Grevln. Isicii episcopi Viennensis ct confesso- Isicii.

Bitgenii ci Ajntd Nicomediam, sanctorum martyrum Eugenii, ris. Romx, Alcrandri episcopi, Vide Praetermis- Alexandri.
%ot iorum Bonifacii.
Pamphilittiii, Scrcui. Castaris et Dionysii. Confu- sos. Iu Scotia, Bvnifacii episcopi. Albani episcopi
Jltiant.
sio nominum in Actis distinguitur. De Hilarioet ct confessoris. Sitne hic Abbanus, an Abbenus,
Sancti Coloquitti.
Tatiano, atque item de Patricio, satis pure. Se- nescio. Ilem Colloquilli rcgis. Kinitimi.
Kinitimi.
quitur : Aputl Viennam, sancti Esichii episcopi el Nempe Bonifacii, ni fallor. Abrahx presbylcri et Abrahaet
Mari.c fralris ejus ptcnitciilis. Martx.
confcssoris. Aputl Coloniam Agrippinam . deposilio antichoril.T cl fili.e ,

sancliHeriberiiejusdem civitatisarchiepiscopietcon- In Hibcrnia, Finiani ahbatis ct confessoris. Etnlcm Finiani.

Ettijenite.
fcssaris. qui prope dicm qucm prxdixerat, moriens, die, Euqcui.r virijiuis. An non Euscbitc?
magnis caipil clarere miraculis, Item sanctx Ett- MoLAN. Etnlcm die, uatale sttncti Ilcribcrtt ar-
Eugcnite. genix virginis. Ad classem Nicomediensem perti- chiepiscopi Coloniensis. Hujus venerabile corpus
Eusebiam Hamaticensem voluerit dicere.
net, nisi ia monasterio Tuiciensi trans Rhenum hmtoriftce

Hagenoyen. In Cyriaco modice interpolatus, requiescit ;

quod idem vir sanctus tn honore sanctx

secundo loco de Patricio agit, tertio de Hilario. Dei genitrUis a fundamentis erexit. Tum chara-
Tum Apittl Coloniam Agrippinam, natale sancti
:
ctere niinori : Abrahx presbyteri, ete. ut Grf.ve-
'" Ileriberti episcopi et confessoris ejusdem loci. < 'orpus nus. In editionibus aliis, de Heriberto : Eodcm
veroejus requiescit apud Tuiciumultra Rhenum, in dic, ete. Rccs.c tii territorio Clivensi, festum sancti

monaslcrio, qucd ipse fundavit, in claustro niijrornnt Dentlini, pueri septem annorum. Marcianis, depo- Dentlim.

nwiiucliui am. Itcm Iiubilonicc . sancli Agricoli cjii- sitiosanctx Eusebix virginis. Die decima sexta, Eiisctnte
Agricoti. scopi ct confessoris. Quid sibi velit Babilonue, pa- sanctorum marlijrum Sahiui cl Papx. De Sabino Sabini ct
PtlfltC.
tebit die sequenti , ubi de Agricola Cabillonensi. vide Praetermissos. Patricius ad calcem rejicitur.

XVI Kal.
 MENSIS MARTIUS.
M5

XVI Kai
Die 17.

nScotia, natalis sancti Patricii episcopi et confessoris qui primus ibidem

, »«.
Christum evangelizavit. Eodem
I virginis.
die monasterio Nivigella, sanctse Gertrudis GertrudU.

Sumitur e\ Berinhn. Tornacen. Putsantn. Antverp. Max-Lubec. Muncrat. Grcven.

a Molan.

YARIA LECTIO. Pulsanensis, librarii vitio, pro Scotia legit Cxsarea; est qui Scythia scribat.
Huc revoca Scocia in Antverp. et Max-Lubec. Scochia apud Muneratum, apud alios Sclwcia.
Deest in Greveno titulus episcopi, in Antverp. et Max-Lubecana, confessoris. In Pulsan. legitur
vigella craso nt ; Munerat. Migtila ; Greven. Novigella. Rursus Pulsanen. habet Gerclnutis, quod et

alii recentiores codices imitantur.

OBSERVATIO. De Palricio agunt Beda et Roman. parvum, phrasi non multum dispari. Ado mo-
dicum de suo adjecit, Noster Adonem
verbotenus transcripsit. Rabanus hic modo loquendi,
nonnihii a Beda deflectit, Notkerus ab Adone quod obiter notasse operae pretium duximus. Famo-
;

sissimi Hibernise Apostoli gestorum seriem, ex inordinata rerum congerie, solerter eruit et chrono-
tactice digessit Papebrocliius, primo suo, in opere de Actis Sanctorum conatu, ubi vi.x quidquam
desiderari passus est. Queruntur tamen aliqui, ex tot Patricii Vitis, eam prahabitam, quae a Joce-
lino composita, a Sancti temporibus maxime remota est. Videant illi facti istius rationem in ipso
commentario praevio § 3 et 4 ; ex quibus id demum
quod adkuc superstes emeritus senex conflcient,

profitetur, eam videlicet selectam esse vitam, qure fabulosis portentis minus referta videretur. —
Apograpliorum Hieronymianorum nulla hodie habita ratio, nec ab antiquis aiiis, nec a codicibus
Usuardinis, si solura Pratensem excipias, qui, corruptus dicam, an mutatus, pro Gertrude, ita ha-
bet : Civitate Nicomedia, eanctorum marlyrum Eugeitii, Pamphiliani, Castoris et Sereni, qui et male
connexi, et adhunc diem ab imperito aliquo perperam traducti sunt, et quidem super erasa Gerlru-
dis annuntiatione inscripti, ut rae monuit Clar. Castellanus, praetensi autographi oculatus inspector,
litteris ad me datis xxxi Maii mdccix. Factum id ipse existimat, ex male descriptis vel intellectis

Virginis Actis, ubi natalis differri videretur in xv Kalendas Aprilis, unde etinepteejus dieilaterculo
inserta est; binis textibus uno errore depravatis, quemadmodum die sequenti iterum apparebit. De
Gertrude, videndae Henschenii dissertationes, vitie prsefixse et subjunctae. Textui nostro consonat
nietricum Wandelberti elogium :

Bis octava tuo. Patrici, nomine pollct,

Scotica gentilem miserate per oppida cultum.

Hac qttoque Gertrudx reddenlur vota beatx.

AUCTARIA.
llc Palricio. k ntveRP-Maj. In Scotia. natale sancti Palricii et eadem mortis Itora, beatits Litatitts frater sattcti

_/\. episcopi et confessoris, qui fuit ex discipulis Foillani, vidit sanctum Patricium ductorem aiaiii.e

beati Geriiiaiu Antisiodorensis episcopi ; pi-imusque benf.e virginis Gertrudis affuisse. I" Scotia seu Hi-

genti illius Christi evangelium prsedicavit. Ale.can- bernia, sancti Patricii episcopi et confessoris. Qui Dc Patncio.
Amtrosii. nntale saneli Ambrosii, ejusdem ecclesUe dia- fuit filius Conches, sororis sancti Martini Turonen-
foi^
coni, qui confessionis Dvittini gloria insiijnis fuit. sis. etunusex discipulis teati Germani Antisiodo-
Nivitjtila monasterio, depositio sanetx Gertrudis rensis. Quem Papa illuc misit, quique
Ctxleslinus

virginis, cujus pr.rclara rjesta hubentur. illi tjenti primus Christi Evangelium prsdicavit.

Rosweyd. Secundo loco : Civitate Nicontcdix, Sed etttii modicum fructum faceret, rogavit Deuiii
Hugenii ct sanctorum martyrum Eugenii, Pamphiliani Casto- pro signo, quo saltem territi potniterenl. Et baculo
sociorum. ris et Sereni. Ipso die, depositio sanctx Wiiburgx suo circulum magnum designavit, intra quem terra

Witburga. vinjinis. NivitiLr, Gcrtrudis virginis. seaperiens, statim puteus maximus et profundim-
Antverp-Max.Ui.tra.t. Leyi>. Lovan.Alberg. :
mus apparuit, revelatumque esl sibi, quod ibi essel
Danic. et Editio Ultraj-Belg. De sancta Ger- quidam locus Purgatorii, in quem si quis descenie-
trude post virginis, interserunt : ftlix Pipiui du- ret, alia sibi pro peccatis pcenilentia non reslaret.

Cubilone, natale I:i sic ipse tatam genlem illius provincia ad fidem
cis, cttjits ijesla habentitr. In fine :

1'jrteotx. Christiconvertit, etprx/uit illis, annis sexaginta,

saucti Agricvlx episcopiet confessoris.
anno sust eetatis centesimo vi-
imbrosii. Centulen. Alexandrise, sancti Ambrosiidiaconi qttibus expletis obiit,

cesimo secundo. Alexandrwe, sancti Ambrosii

ejus- Jmirosii
i>c Patricio. et martyris. In Scotia, sancti Patricii episcopi et

dem ecclesix, etc., nt Antverp-Maj. supra. De

confessoris, a beato Geriuuiio Antissiodorensi ept-
scopo, ordinutt et directi. Nivigella mottasterio, Agricola item, ut dictum est.
sanctx Gertrudis virginis. Haoenoyen. In exornaudis Patricio et Ger-
Bruxellen. Aptid Nivellam, depositio sanctat trude, xellensi liberalior est. Hanc Caroli
Bm
ut
l 'c liertrntle.
Gertrtldis, Deo cnrx virginis, jtlt.e Pipini dticis, niagni sororem facit, de illo talia memorat,
qus bcututii Gudtlttm, sutttn iteptcnt, uustrum patro- prffitermitti mereantur.
Cabilonis,
nam de sacro fonle levavit. Hxc in ipsa exitus
,
Aquicinct. et Victorin. Iu flne : Agrieolti.

hora , Treveris sancUe Modestse moniali upparuit. suncti Atjrievl.c episcopi et confessoris.

Pleschionen.
 146 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
Gertrudis ei Plesohionen. Eoim di», sanctie Oertrudis vir- etiam ut supra. Iu Alexandria, sanctorum Collegii Collcoii el
Fictorinw. sociorum
ginis, et sanctie Victorinae. Nulla nobis hodienota diaconi, Rogati et Satyri martyrum. De his et se-
Victorina, prseter eam, qiue intermartyres Nico- quentibus.videPratermissos. In Campania, natale
rnedienses in Actisconnumeratur. sanctorum Quinti, Lueuiui, Victoris et Maurimarty- Quinti, elc.
Marciii.vnen. Plane legit ut Pratensis unde riuu. In Xicomcdia dpuritis,ctc
: sanctorum Apurilis ei Servili
.

non male supra conjectavimus, codicem illum ex marlyrum. Eodem dic, translatioS. Antoniinbbatis. Transtatio-
HIS Jlllillll
pra?tenso antographo isto esse desumptum, quod Bei.in. De Patricio post evangelhavit subdit :

magis subinde pateret, si ecgraplmm integrum et nia.iimis miraculis et virtutibus claruit.

Majores nostri procurare potuissent. Greven. De Ambrosio ut Antverp-Maj. Item
Ai.temps. Alexandriae, sancti Ambrosii ejusdem Theodoli, Quiriaci, Dionysii. Melius distinguuntur Theodoli el
ecclesiae diaconi, qui Dominicae confessionis gloria in Actis. Mariee martyris ; vide Preetermissos. sociorum
iiisitjnis 'fv.it.
Maria .1/.
Nicomediae, Eugenii etc. In Alexandria, Colleijii..
,

Fi.orentin. De Gertrude agunt Ioco hic suo. In Campuiiui, Qitiuii... In Nieomedia, Aprilis...
hicivitate Cordubn (codex alteruter videtur legere Cabilone, etc, ut supra. In Anglia, Witburgis Witburgis.
Olympiadis Cordula) passio sanctorum martyrum Olimpiadis et
et Maxi-
virginis. Translaho sancti Antonii ablmtis.
Maximiani, sub Decio Imperatore, ut habetur in Moi.an. Post virginis filiee Pipini ditciscujus
:

geslis sanctorum Abdon ei Sennen. Vitellius autem praeclara gesta habentur. Sequitur de Ambrosio.
vicarius Decii jussit, ut cum securibus capita eorum Et iiatale Mariae virginis. Htcc citm esset ancilla
tunderentur, et sie emiserunt spiritum. In elen- eujusdam Tertulli prxclari viri, et nollet in natali
cho Prsetermissorum rejiciuntur ad xv Aprilis. filiiejtts, prandiis domini sui interesse, sed magis

Rhemens. eeclesia? SS. Timothei et Appolli- Christianorum morejcjuniis operam dare, flagellis
naris. Alexandriee, natalis sancti Ambrosii ejusdem atrocibus ob codem domino suo lacerata est; sed
ecclesise diaconi. eum non posset per hoc ab instantia scvvtlti Cliristi
Editio Lubeco-Col. In Scotia, natale sancli ad idolorum culturam revocari, judicipublicoadpu-
De Pairieii Patricii episcopi et amfessoris. Quifuituaus c.e di- niendum tradita est. Hoc fere compendium eonim
scipulis beati Germani Antisiodorensis episcopi, et quaa Rabanus Notkerus fusius deducunt inter-
et ;

dicitur fuisse filius sororis sancti Martini : qm pri- im rejicitur Sancta ad I Novembris. Lyrae, trans- Translatio-
mus ni Scotia Christum evangelizavit et quasi totam latio sancti Guinmaii pr.eelavt confessoris. Colitur ius tiuni-
mari.
Hiberniam doctrinis, exemptis et miraculisad Chri- pracipue xi Octobris. De Agricola, typis mino-
stum convertit. Monasteria,Nivigella, sanctie Ger- ribus. In editionibus aliis, post Nivigella, interso-
trudis virginis, fili.e Pippini Hucis, cui sanctus ritur litteris italicis : tvntisitits; cetera, ut supra.
Amaiidus episcopus, cum inatre sua, sacrum
iina Item de Ambrosio , de Agricola et translatioue
velamen imposuit, acmultarum virginummonialium sancti Gummari. Demum : Apud Dononium, ele- Elevationis
(congregationi) prxfecit, patre suo Pippino jam vatio corporis satictx Reginse. Hegimt.
Spectat ad I Julii,
defunclo, quas eum laudabilitir rexisset, xlatis suae quo festum ejus agi in Pratermissis dicitur, ubi
tricesimo tertio anno, migravii adDominum. Alex- et alterius Reginae elevatio apud Flaviacum, ex
aiidii.e, etc, ut Antveep-Maj. Cabilone. etc. Saussavo notatur.

XV Kal. Die 18.

Alexandri
Hierosot.

N Alexandri episcopi, qui de Cappadocia

atalis beati ex propria civitate,
sancto desiderio Hierosolimam veniens, divina revelatione, ejus dein loci
gubernaculum suscepit, et post venerandam senectutem ductus Ccesaream,
persecutione Decii ob confessionem Christi martyrium coniplevit.
,

consonam codices multi Berinien. Tornacen, Antverp. et Max-Lubecana, Munerat.

:
Belin. Greven. el Mulan.
Adde Antverp-Max. Vttroject. ct reliquos codiees niediie noia\

YARIA LECTIO. Fere in mendis librariis consistit. Codices aliqui pro expropria, legunt et pro-
De Hierosolimam, Jherosolymam, Jerusolimam, Capadocia, Cesarea, martirium, etc, alibi
pria.
di-
ctum. Talia ferme etiam sunt in Antverp. et Max-Lubec relatione pro revelatione. In
Munerato, di-
vino revelatione et comptevi pro complevit.
l)e C.rr- In codice Pratensi adjecta est hesterna annuntiatio sanctse Gertrudis Monasterio Nivigella, :

[rmtc in 1'ni-
tensi eodice.
sanctit Gertrudis virginis; sic ut facile appareat additionem esse, tum ex aliquali atramenti diversi-
tate, tumex pressioribus eharaeteribus, ad exprimendam totam annuntiationem eo in spatio, quod
post complcvti vacuum remanserat. Nihilominus litterarum ipsarum efformationem, priori scriptioni
esse persimilem testatur, qui cetera rctulit Clar. Castellanus, quod equidem facile credidero.
,

Interim e purorum Usuardorum numero etinm bodie codex ille excludendus fuit.

Alcxandii. »BSERVATIO. Ad xxx Januarii non obiter ostendimus, Alexandrum, eo die ab auctore Romani
parvi consignatum, tali a Viennensi proesule exornatum elogio, ut hodiernum Hierosolymorum
episcopum ex Rufini lib. Gcnp.29 clarissime depinxerit. Est liic igitur ccleberrimus Sanctus,
a ci-
tato Romani parvi auctore hoc die positus, et ex eo, ut passim flerisolet, acceptus, de
quo, nec Hie-
ronymiana, nec Beda aut ejus sequaces meminere. Agit de Alexandro Eusebius lib.
6, variis capi-
tibus a Rosweydo, Henschenio et Papebrochio citatis, atque ex Eusebio Hieronymus
de scriptoribus

ecclesiasticis,
 MENSIS MARTIUS. 147
Ifee autem hoc die Romani parvi verba sunt
ecclesiastkis cap. 62. Sancli Alexandri epacopi, qui :

cvm Narciuo Jerosolymitamx ecclesis gubernaculum suscepit. Nonpotuit, opinor, distinctius Hierosoly-
mitanus Alexnnder vol digito commonstrari nec minus clarum est Adonis elogium ex laudati Rufi-
;

nilib. 6 cap. 9; vel ex Eusebio cap. n, quod a Notkero descriptum est, a Nostro sic contractum, ut
in textu exhibetur. In re tam plana diutius non immoramur, vide Henschenii commentarium histo-
ricum, Catalogum episcoporum Hierosolymifanorum pag. 13, item Ruinartium in sinceris et sele-
ctis a pag. 114, quibus affinia tradit Tillemontius tomo 3 a pag. 415. Wandelbertus Alexandrum
cum Pigmenio conjungit, de quoplurain Auctariis subjicientnr :

Prassul Alexander ter quinam posmlct, altam

Presbyter et Romam Pigmenus sangume lustrat,

AUCTARIA.
Pulsanen. Textui puro subnectit : Eodem die Reg. Suec. qui fuit principis Ursini a Rosem-
Pigmenii. sancti Pigmenii episcopi. Agit, ni fallor, de Pi- berg. In civitate Mantua, depositio sancti Ansrtmi,
ginenio presbytero et martyre, vide xxiv hujus. Lucensis epitcopi et confrssoris.

De /tr.ran- Antverp-Maj. Natale beati Alexandri epi- Matric-Cartus-Ultraj. Alexandri eplscopi et

dro.
scopi et martyris, qui persecutione Decii cum jam martyris. Ancctini (vult dicere Anselmi) Lucensis
longxvce eetatis vcncranda canitic perfulgeret du- episcopi.
ctus Cccsaream et clausus carccre ob confessionem Altemps. Natalc sancti Eduardi regis et marty- Bduardi.
Christi martgrio coronatus cst.Additur in margine ris, cujusmortem in conspectu Domini pretiosam cre-
eadem raanu : Ip^o die, sancti Eduanli regis ct bra miracuta tcstantur. Ipso dic, sancti Frigidiani FrttjuUaiti.

marttjris. episcopi et con/eworis. Pnecipua ejus festivitas est

Pigmenii. Rosweyd. posttextum : Romx, Pigmenii pre- translatio xvni Novembris.
Florentin. Natale sancti Anselnu episcopi Anselmi,
M)I. 23000. sbyteri. In Nicomedia, viyinti tria millia marty- ct

rum. Vide Acta, ubi de decera millibus. Nescio confessoris. Ipso die, fcstum gloriosissimi archangeli Gabrietis.

unde in Uoc codice numerus accreverit. Gabrielis. In Actis differtur ad xxvi hujus.
/*- .tlr.ain- Centulen. Natale beati Alexandri episcopi et Editio Lubeco-Col. Incipit In Hispaniis, :

dro.
martyris, qui cum Cappadoccnam gubernaret eccle- memoria sancti Gabrielis arcbangeli. Sequitur tex-
siam, (et) in zelo religionis sacra loca Jcrosolymo- tus. Tum : Ipso die in Britanniu, sancti Edivardi
rum iiiviscret, vocc de ccclo lapsa, jussus est Jcroso- regis et martyris.

lymitanam regere ccclrsiam. Greven. memoria arcbanaeii Ga-

Vcuerabilis
Lazan Apud Bcthaniam, Lazari brielis, nostrx redemptionisparanymphi. Pigmenii Pigmenii
Bruxellen. Incipit : t

resuscitat wciorttm. 1 1

quatriduani rcsuscitatio. Colitur xvn Decembris. Quartini, Samfori. Confusa et luxata nomina. In
Sequitur elogium Alexandri modice interpolatura. Autjlia sancti Edwardi regis et martyris. In Au- Ediutrilt.
,

Pigmenii. Dein : Et Romae, Pigmenii presbyteri et

sancii gusta, beati Narcissi episcopi ct martyris. Item t Narcissi.

marlijris, positi ad sanctos Abdon et Sennen mar- passio sanrtorum Lu.vtirii. Cisrlli rt Camerini mar- /.;..! rii, tU

Rogatietsoc. tyres. Ipso die, sanctorum Rogati, Victoris et Lu- tgrum. In Sardiuia passi sunt xxr Augusti. In
Suretiti et
Eduardi, ciani. Item, Fduwardi regis Amjli.r. Qui proChri- Mauricania beatorum Surenti ct Timothei. Ipso Timothei.
Sto limina bcatorum Petri ct Pauli Romae, temporc dir, reconditto sancti Apiani episcopi et confessoris.
dpiani.
Sergii Papae peregrinus adiit, atque in eadem vxbe De hoc Apiano vide Praetermissos. Item sanctx Speciostt

ptenus opcribus bonis ct eleemosynis, usque ad diem Speciosse virginis. Colitur xvni Junii.

mortis consenuit. Quam hsec inepte connexa sint, Molan. De archangeloGabriele, Apiano, Spe-
in Actis intelliges. Denique : Metis, Sancti Lan- ciosa,Eduardo, fere ut Grevenus. Tum rainu-
drici Metcnsis episcopi ct confessoris, qut fuit fLlius tiori charactere : In Autjusta, bcati Narcissi epi-

sanctorum Vincentii et Waldelrudis, ac beatae Gu- scopi et martyris, qm cum apud RheHam, novam fa-

diUv patroncc nostrx consanguineus. Inter Prrcter- miliam Deo lucratus mensesnovem ad
fuisset, post

missos rejicitur ad xvn Aprilis. Hispanias est profectus, ad civitatem Gerundam cum
interpola- Frtice diucono suo in qua inultuiu popuhim Dro
Hagenoyen. In Alexandro pluribus ;

tus, secundo loco In Bethlekem Juda\

sic habet :
lucratus rst, per tres annos, et palmam martyrii

Josephi depositio sancti Joseph, sponsi bcatx Mari.r virgi- cum Frlicr iiacono suo complevit. In editionibus
r. M V. aliis Xarcissum Augustanum omittit. Textui ve-
sponsi. nis (matris) Domini Nostri Jesu Cbristi sccundum
camem, et nutritoris Domini.qui multum al> Evan- ro Usuardino, post veniens, interserit: cum -V"'--

gelistis Evangelio commendatur. Ilic virsanctus

iii cissus ejusdem urbis episcopus jam senex regeret

Christum et ejus ma- ecclesiam; et post gubcrnarulum ponit cum ro

magnam sollicitv,dinem erga ,
:

tirm habuit. Iste vir sanctus quali morte, et quo suscepit. Demura praeter quatuor supra nomina-
tempore (obierit) ac in quo laco sepultus sit, ple- tos, accedit : Die decima octava, sancti patris Cy-
n
Yide in accessionibus rilli archiepiscopi Sierosolymarum. Et minoribus
risque penitus ignoratur. tnilani

diei sequentis. litteris Qui promptissimus defensor Apostolicorum

:

Currcntii et Aquicinct. Itcm, sanctorum Currentii et Ti- dogmatum, maximas ab Arianis passus est ;

Timothei.
tiones. Plura de Cyrillo, egregio fidei
propugna-
motlici. Ex classe martvrum Mauritanorura.
tore addi poterant, qu;e vide sis omnia fu<ius et
Plesciiionen. et Vatican. num. 5049 Ale.van- :

Cotlegii tlri.r, sanctorum Collegii diaconi, Rogati, ct Satgri accuratius in Actis explicata.
' t sociorum.
vel Saturi.

XIV Kal.
 148 MARTYROLOGIUM USUARDI.

A7V Ka\. Die 19.

N
Joamiis "atalis beati Joannis, magnffi sanctitatis viri, qui de Syria oriundus pervenit
Peuarensts.
ad Italiam; ibique apud Penarensem urbem constructo monasterio, multo-
rum servorum Dei per quadraginta annos pater existens, multis clarus vir-
Qmnti et
tutibus quievit in pace. Eodem die npud Surrentum, sanctorum Quinti, Quintilli,
soe.
Caloceri.
Quartillae, Marci, cum aliis novem. Civitate Brixa, sancti Caloceri martyris.

Ila Praten. Herinien, Tornaccn. Pulumcn. Miincrat. Grevcn. el Stotan.

VARIA LECTIO. Pulsanen. phrasim non nihil variat, ita scribens : Qui de Siria oriundus, ve-
niens Italiam, ibi npud Pennnrensem urbem eonstruxil nwnasterium, niultorumquc servomm Dei,
etc. Greven. et Molan. etiam scribunt Pennarensem Acta nostra Paranenscm. Erravit Muner.it. qui
;

sic habet : ibique penes Arimiuensem urbem si Spoletinara vocasset, condonari poterat. Praten. pro
;

Quinlilli legit Quintili, forte ex aliquo apographo Hieronymiano certe ; sic in Adone non reperit. Mune-
rat.aliam inflexionem sequitur, dum Qui nt i I Ix lemmx nomen virosuppnsuit; quod plures alii faciunt.

Brixa scribunt codices Mss. excepto Pulsan. qui habet, civitate Brixiana. Greven. et Molan Brixia.

OBSERVATIO. Joannes Penarensis, vel Panarcnsis, seu, ut in Actis. nostris scribitur, Parancnsis,
aliis Pinncnsis, nec Hieronyraianis nec Bedse cognitus est, nisi quis suspicari velit Rabani
verba Bedre abseribi posse. Hic certe de Joanne agit, sed alio a nostris modo, et non satis accurate.
In nostra itaque serie, apud Romanura parvum primum recurrit In Penarense civitate, beati Joan- ;

nis, magnx sanclilatis viri. compendium, quod superest, vidit Ado, et ex eo

Vitam, seu potius vitfe

sua eduxit, quse a Notkero nonnihil abbreviata sunt, a Nostro ad solitam phrasim contracta. Atque
hoc ordine rem processisse, mihi certum videtur, non eo, quem recenset Henschenius, quasi nimirum
diversa singuli elogia ex eodera fonte accepissent. Sic eumdem Joannera celebrat "NVandelbertus ;

Bis septena Joanne eremi cultore eoruscat.

Quinli cl memorant Hieronymiana apograpba, verum
Surrentinos martyres, aut sane affinia ipsis nomina,
soeiorunt.
ut in textu nostro exprimuntur, ex Romano parvo
cum hac diversitate, quod ibi
videntur accepti,
Martix scribatur, pro Marci et VIII pro ix; de Quintillo, supra diximus. De hisce martyribus aliqua
notat Florentinius, sed multo accuratius et scrupulosius rem discussit Henschenius, sic tamen ut
Iustratis multis codicibus omnibusque perpensis, cedere cogatnr Martyrologorum nostrorum, intel-

ligeRomani parvi, Adonis, etc, auctoritati, relicta confusione, quse ex Hieronymianis seriem turba-
ret, nomina mutaret, augeret, transponeret. —
Superest Caloccrus, ab Usuardo, nescio unde, edu-
ctus, forte ex praelongo elogio Faustini et Jovitse xv Februarii, a Rosweydo ex editione Adoniana
revulso. Certe Calocerus non huc proprie, sed ad xvm Aprilis pertinere videtur, quo die in hodier-
no Romano et in Actis refertur. Studiose observavit Castellanus, nomen Caloceri in praitenso auto-
grapho Pratensi, super inductione seu rasura ante facta inscriptum. Ceterum cum optimae fidei co-
dices nostri omnes, atque etiam recentiores eum concorditer hac die posuerint, non est quod de
textus Usuardini veritate, tum hic, tum in aliis annuntiationibns, ullatenus debitetur. De Calocero
aliqua Papebrochio, dicenda fuere in Uesponsionibus ad art. xi a num. 56.

AUCTARIA.

Antverp. et Max-Lubec In textu puri sunt Danic. et Editio Ultraj-Belg. qui in hisce
Avollonii ct ast ei suhjungnnt : Ttem sancti Tlwodori Auctariis cum Lovaniensi plane convenhint in ;

Lconcii. episcopi. Tpso die, Apollonii, Lconcii episcopi. eo puriores, quod textum integrum pramiittant.
Codex Pratensis, alius a pratenso autngra- Centixen. H?ec habet Tn Ttalia, apud Pena- Textus
:

pho, habet in margine : Apud Vizeliacum, trans- renscm urbem, sancti Joannisnldmtis magnm sancti- mutilvs.
Traiutatio- tatio sanctx Marue Matjdalena: . Qu:c transla- tutisviri. Eodem die apud Sttrrcntttm, sanctorum
nis M. Mag-
dateuj. tio etiam notatur in pervetusto Kalendario Bi- Marci eum aliis ix.
Quinti, QuintiUi, QuartillXf
zuntino S. Magdalenae, et in Auctariis infra Antverp-Maj. A praecedenti codice non mul-
doscribendis. tum differt.
Lovamen. In Joanne mutilus est. In Surrenti- Rosweyd. Textui adnectit :Tn C<vsarea, Theo- Theodori
nis purus. Tum : Civitate Brixia, sancti Calocerii dori presbyteri martyris. Ttem in Africa, Apollonii Apollonii
f! SOC. XIV
martyris, qui ingressus ante Adrianum. vidensque martijris ct alivrum quatuvrdecim. Landoaldi cnn- landoaldi.
equulcos vacuos, et ministros torqueri, cinn diceret Tn Bethleem, Josepk Domini.
nutritoris Joseplii.
fessoris.
magnus est Deus ChrisUanorum^abipso consumma- Bruxellen. Primo loco : In Bethleem sancti
tus est. Bodem inBethleemJudae, sancti Joseph
die Joseph itutritoris Domini nostriJesu Christi. Qucm DcJoseph
tritoris l)o-
mini.
nutritoris Domini, i, Cxsarea Cappadoeix, na-
t idem sttus aluntnus his ut terris, dttodcetm preeci-

Ttteodori, tale sanctiTheodmri episcopi. Tpso die Polloiiii et puis honoribus dceoravit, quos domimts Petrus de
Leoneii episcoyi. Vult dicere Apollonii ut legunt: Ailliacv episcopus Cameracensis, postea Cardinalis,
Antverp-Max. Ultraject. Levden. Aluergen. descripsit. Ai>ud Pcnarcnscm urbem, bcati Joannis Dc Joann\

crcmitx,
 MENSIS MARTIUS. 149
eremitx, admirandae smctitatis viri, qui propkeHco Marite Magdalenz. Ipso die, sanctorum Apollonii
spiritu plenus, Theodosio imperatori Christianissi-
et Leontii episcoporum.
mo, victorias de tyrannis prcedixit. Hoc annotasse Editio Lubeco-Col. Incipit Desponsatio qlo- Desponsatie- :

sufficiat.ceteraconveniunt. De Surrentinis et Ca- rioss semper virninis Marice matris Dci sancto UL r '

locero ut Lovanien. Sequitur In Ccrsarea Cap-

#f'
: Joseph. In Bethleem Judz,
natale sancti Joseph
Tlieodori. padociee, sancti Theodori episcopi et martyris. Ipso nutritoris Jesu Christi. De Joanne,
Domini nostri
JpollonU die, Apollonii, Leontii, et Joannis episcoporum. Et.
etaliorum. de Surrentinis et Calocero, ut supra. Sequitur :

Landoaldi. in Gandavo, sancti Landoaldi archipresbyteri et Monasterio Vercelliaco, translatio corporis beatx
confessoris. Qui post beatum Amandum, episcopa- Marice Magdalence ab Aquitania. In Ccrsarea, na-
titm Trajectensem supra Mosam, novem annis ad- tale saneti Theodori episcopi et martyris. Ipso die,
ministravit. Quo tempore ipse sanctum Lamber- sanctorum Apollonii et Leoncii episcoporum et con- Lactini.
tum imbuens, viam Dei indusit, ejusque corpus
in fessoris. Itcm sancti Lactini confessoris.
tempore Stephani Papx septimi Gandavum transla- Belin. Primo loco : Natale beati Joseph, sponsi
tum est. Secundo loco
beatissimce virginis Marice. de Ca- ,

Hagenoyen. In textu purus, de Calocero ha- locero, quem episcopum facit. Tum de Joanne et
bet auctarium jara descriptum. Deinde Item : Surrentinis. Demum Ipso die sanctorum Apo- : ,

Cmarea Cappadocix, sancti Tkeodori episcopi et lonis , Leontii episcopornm. In altera editione,
confessoris. Ipso die, Apollonii ct Leoncii episcopo- Apolonii , etc., ubi adjungitur : Item, translatio
jtjricolB. rum. Item Cabilone, sancti Agricolx episcopi et con- sancUe Maricr Maijdalence.
fessoris. Loco non suo. Greven. Desponsatio qloriosce semper virginis
Aquicinct. Post textum purum : Item snyicto- Mari.e sancto Joseph. Transitus ejusdem beati Jo- DeS.Joseph.
rum Theodori episcopi, Apollonii etLcontii episcopi. seph sponsi genitricis Dei ,
qui et pater nutritius
Et sancti Landoaldi confessoris. Salvatoris nostri digne meruit appellari. Ipso die, Apottonii
Plesciiionen. In cC sociorum -
Liteitli Africa, sanctorum Lucilli, sanctorum Appolonii, Bassi, Sorenti, et Leoncii
et sociorum. Bassi, etsancti Leontii episcopi. episcopi. Item , Theodori episcopi Ca-sarecr Cappa- Theodori.
Translatio- Matricula -Cartus - Ultraj. Hsec habet dociee et confessoris. In Hibernia sancti Lactini Lactini. ,

nis M. !ilag~
daleme. Translatio heatx Marix Magdalense. Joannis con- episcopi et confessoris. Landoaldi presbyteri et con- Landoattti.
Quinti, etc. fessoris. Quinti et sociomm ejus martyrum. S. Jo- fessoris. Translatio beatce Mari.r Magdatcnce ab TrarutatiO'
Josephi. seph nutritii Domini. Aquitania ad VcrceUiacense monasterinm. datenm.
Biciotian. signatus P. 5. Item, sancti Theodori Molan. Natale beati loseph , sponsi beatissimce s. Joseph,
episcopi. virginis Marice. Ipsodie, sanetorum Apollonii et ^PoUonii,

Cluniacen, Itnn Theodori episcopi, Apolionii, Leontii episcoporum. Xtem, translatio sanctx Mariee TransLattQ-
Leoncii episcopi. Servo interpunctionem. Magdalense. In Ccesarea Cappadocix ,
Thcodnri jjjj** Ma 9-
Yatican. num. 5049. In Cxsarea Cappadociae, presbyteri et aliorum septem. Depositio sancti Lan-
sancti Tlieodori prcsbyteri. In Africa sanctorum , doala]i episcopi et confessoris. Hic beatum Lamber- fte Lnnd^
Luciili, etc. Lucilti, Bassi et sancti Leontii episcopi. tum episeopum in pueritia uittririt et sucris titteris ''L^Uus.
Ughellian. Item sancti Theodori episcopi. Ipso erudivit. Item. natale sanctorum sociorwn ejus , qui
die, Apoilonii, Leontii episcopi. Ut supra. finn eo honorifice quiescunt apud Gandavum , in

Altemps. Ipso die, Apollonii et Leontii episco- monasterio sancti Bavonis. In editionibus aliis tex-

porum. Item, sancti Theodori episcopi. Apud We:- tui pra?fixit S. Ioseph sed Litteris Italieis. In,

De transla- seliacum , translatio sanctx Marix Maijdalence, ab fine de Theodoro, ut supra. Tum In portu Gan- :

UoneSL Hag-
Aquensi territorio, ab loco qui Inpeltiacus dicitur. da depositio sancti Landoaldi confessoris •> orchi-
dalenx. ,

Ubi usque hodie a fidclibus populis condigno honore Hic beatum Lambertum..: Item, natale
presbijteri.

frequentutur. sanctorum sociorum ejits Amantii diaconi, Adnani

Joscphi. Strozz. Medic. Nataie sancti Josephi...
et internuntii et retiquorum ,
qui cum eo honoripcc

Apud Surrentum sanctorum martyrum Quinti,

, quiescunt apud Gandavum, in ecclesia sanctiBavo-
Quintilli, Quartithe et Marci cum aliis octo. Apud nis. Ipsodie, sanctorum Apolionii ct Leontii epi-
Brixiam, sancti Calocerii martyris. Item, sancti scoporum. Vercelliaco monasterio, transiatio sanctce
Theodori. Apud Verzelliacum , translatio sanctx Marix Magdalenx.

XIII Kal. Dic 20

Asia, natalis sancti Archippi commilitonis beati Pauli, cujus meminit idem jnMppi
InApostolus sua scribens Colossensibus. Apud Britanniam, depositio
in epistola
Cu "'
sancti Cbutberli, qui ex anachoreta, ecclesiae Lindisiarnensis antistes totam ,

sancto- ?«>"< •' *><•

ab infantia ad senium vitam miraculorum signis inclytam duxit. In Syria,

rum Pauli, Cyrilli, Eugenii cum aliis quatuor. Ipso die, sancti Vulfranni confessoris. iFulfl-mni.

Ex Praten. Tornacen. Puteanen. Xunerat. Greven. e( Sfolan.

Scripsi Colossmsibus,
VARIA In mendis ferme librariis ant typographicis consistit.
LECTIO.
pejus Munerat. Cotiocensitms. Sic item posui cum Pra-
licet codices passim legant Cobsensibus,
Tornacen. anacorita. Rui-sus Cliutberti cum pteris-
tensi anachoreta, cum codices habeantroiac/iorito,
Chmlberti. Tornacen. CutberH.
que, melius tamen legendum puto Cuthberti, Beda Gutberti. Rabanus
Munerato, notanda non sunt uti nec apud eumdem Xul-
De cetei-o, Siria Cerilli, tota pro totam in
.
,

(ranni, pro Vulfranni, ut habent codices omnes, quidquid Pratensis posuerit Yulframni quo forte ,

nobis magis placeat Wulfrunni non ita Wlfranni, ut alii legunt.

modo scribendum est, licet ;

Tomus vi Junii. 32 OBSERVATIO.

 150 MARTYROLOGIUM USUARDI.

Archippl. OBSERVATIO. Arcfiippi raemoria reperitur in Romano parvo, consueto Adonis ductore, unde et
mihi consequens videtur, ut in Adone ipso exstare itidem debeat, utpote, qui rarissime soleat
pra^termittere, quos in codice Ravennae descripto invenerit. Visum tamen ost Mosandro asteriscum
appingere, signum videlicet exclusionis a germano Adonis textu Rosweydus eum secutus in ap-
; ,

pendicem rejecit. Recte an secus id fecerint, exarainare hujus loci non est. Firmatur interim con-
jectura mea ex eo quod Notkerus, Adonis vestigiis presse inha>rere solitus, de Archippo etiam me-
minerit , idque ipsis illis ferme verbis, guse Mosander et Rosweydus Martyrologo Viennensi
abjudicanmt. Hocc sunt Roniani parvi verba commilitonis Pauli Apostoli. Notkerus,
: Arcftippi
antiquorum testimonia quserit Henscheniua,
adjecit titulum episcopi, de quo, uti et de martyrii laurea
nec reperit Tillemontius tomo i pag. 289. Commilitonem suum vocat Paulus ipse ad Philemonem
scribens, et de ejus ministerio loquitur ad Colossenses, unde apposita est textus nostri formula. —
Culhbertt. Chulberiiis vel CutJibertus Lindisfarnensis, a Beda solo noraine ponitur, vocatus Gutbertus, ut supra
diximus. Insigne elogium adjecit Ado, desumptura, ut profitetur, ex ispamet Vita a Beda descripta,
quara in Actis nostris invemes. Adonis elogium Usuardus fere totum , Notkerus plane integrum
transumpsit. Aliud Ilabanus proprio marte conflavit. Solum Cuthbertura canit Wandelbertus :

Tertia cum decima Cuthberti laude nitentes

Aiujlorum ducit per mystica gaudia plebes.
Patili et soc. Martijrcs Sijri ex aliquo codice Hieronyraiano probabilissirae ab Usuardo educti sunt, etiam a
Notkero coramemorati, sed alia plirasi, post Eugenii addendo, Serapionis, Victorici et nliorum,
numero indeterminato. Henschenius in Actis, pra^ter Serapionent et Victoricum, adjunxit socios
alios quinque, suis expressos nominibus ; sed de eorum gestis nihil reperit. Wuifrannus Bedse, —
Romano parvo, Rabano et Notkero incognitus, Hieronymiano Lucensi adscribitur apud Florenti-
nium. Verosimilliraum est, solum diera ab Usuardo mutatum ut qui in Adone ad xxiii Aprilis ;

Vulfrannum repererat, huc ad proprium obitus diem melius transtulerit. Unde motus fuerit, ut
,

hunc potissimura diem seligeret, nolim conjectando statuere sed prodit se citatus codex Lucensis, ;

olim Fontanellensis seu S. Wandregisili qui solus de Wulfranno agit

, uti se Anglicum ostendit ;

antiquior codex Epternacensis, dum ad calcem adjicit: Sancti Cutberti. Si ex priori codice acceptum
cultus diem volueris non repugnabo; quamvis certum sit Wulfrannum ad
,
genuina Hieronyraiana
rainime pertinere, ut fatetur Florentinius. Interim laterculum, ut a nobis positus est, plane esse
Usuardinura, sic certum opinor, ut in controversiam venire non possit. Vide Henschenii commen-
tarium et Acta ab eo illustrata, cura quibus confer Observationes Mabilionis seculo 3 Benedictino,
parte i a pag. 355, et, si potes, utriusque sententias compone, easque concilia cum altera Cointii,
ad annum dcciv.

AUCTARIA.

Pulsanen. In textu non nihil mutilus, subdit qua tegebatur, invenlum cst. Tum in fine : Mona-
VigiliaS. in fine : Eodem <Uc, vigilia sancti Bene- sterio Fontinelloe, sancti Vulfranni (variant in
Benedicti.
dicti abbatis. Propriura id fuisse nonnullis italicis modo scribendi) episcopi et confessoris.
monasteriis ex Pleschk>nensi infra patebit. Bruxellen. Nova producit, ita incipiens Dc temporis :

Antverp-M.u. Incipit a Cuthbertoex Adone : Prhna dies scculi, ct principium temporis, in guo principio,
DeCuthbcrto In Brittanis, natale sancti Cutberti, gui ex anacho- Dcus ccelum ct terram creavit. Et ea die Josue, Jordanis
cx /idone. transitu,
rita, ecclesix Lindisfarnensis antistes, totam ab in- sicco vestiijto,citm ffebrxis Jordanemtransivit. llac

fantia a<l senium vitam, miraculorum signis incli- dic futt Dominica m ramis palmarum, qua Christus Dominica
palmarum,
tam duxit. Cujus dum undecim aunis maneret cor- vendentes eliminavit de templo. Sequiturde Archip- ,-t ejectione
pus humalum, incorruptum, quasi cadcm hora de- po etmartyribus Syris, ut in textu. DeCuthberto VCIittlllttlUll
de templo.
functi, simul cum veste gua tegebatur, inventum est. fere ut codices media^ notse, pra.'terquam quod
Scribit sanctus Beda presbyter in libello de vita ip- paulo pressius verbis Adonis inha?reat. In fine :

sius. Eodcm die, sancti ArcJiippi, commililonis Fontancllce monastcrio, sancti Wulfranni archicpi- DeWul-
Pauli Aposloli. Tn Fontclla (Fontenella) monaste- scopi et confessoris. Cujus corpus poatca in Blandinio franno.

Item cic rio, Wlfrani episcopi, praeclari iu miraculis

sancti translatum est.
If ulfranno. et viri. Hcec de Wulfranno habet Ado
doctrina Haoenoyen. Parum admodum differt a codi-
xxui Aprilis, causam nescio, certe altum ejus de cibus media? notae. Omittit Bedce titulum, presby-
hoc sancto silentium, non recte incusat Mabilio tcr ; et pro Wulfranni inflectit Wolfframi.
in Actis Benedictinis, loco quem in Observatione Centulen. Ha?c In Britanniis, de-
stylo suo :

citavimus. positio beati Cuthberti episcopi ct confessorts, admi-

Antverp. et Max-Lubec. Puri sunt, excepta randse sanctitatis viri. Coznobio Fontenella, deposi-
ultinut annuntiationis formula, quam sic legunt; tio sancii Vnlfranm Senonensis quondam archiepi-
Monasterio FontinelUe,sancti Wlfranni cpiscopi et scopi ct confessoris.

confessoris. Aquicinct. Post Archippi, addit martyris.

RnswEYD. In hac sola etiatn annuntiatione a Plesciiionen. In irne addit Vigilia sancti Be- :
Vigilife

puritate deficit; ^ic cniin habet : In pago Roloma- nedicti. Benedicti.

ijcusi, sancti Vulframni, Senonics civitatis episcopi. Matric-Cartus Ultraj. Deficit in martyribus
Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien. Syris ; de reliquis brevissime.
Anberc.en. Danic et Editio Ultraj-belg. EIo- Florentin. Primo loco ; Natalc beatiJoachimi,
gio Cutliberti luuc ex Adone post duxit, interse- patris glorioss virginis Marix et avi Domini nostri
Dc Cuilxbcr-
runt Cujus corpus, sicut scribit Beda presbyter,
:
Jcsu Christi.
to.
undecim annis humaluin, incormptum cum veste, Codex MoNTis sancti. Natale vel passio Gere-

trudis,
 MENSIS MARTIUS. 151
Gerelrudis. Irudis virginis. Quid codex hic velit non satis per- et Ebbonis, episcopornm et confessorum. ViAeVrx- Guerici tt
spicio. termissos. Ileriberli presbtjleri et confessoris. Cui Ebbonis.
Enmo Lubeco-Col. Convenit fere cura textu euin sanctus Cuthbertus episcopus diceret, se mi-
codicum mediii notse. sed in flne adjicit Eodcm : grntttrtim e seeulo ille pedibus ejus advolutus ro-
;

Sabiam et die, sanctoinm Sabrani et Pollionis, sociorumqite gavit, ut sibi a Domiun impetraret, nuatenus se-
sociorum. eorum martyrum. De his videndus index Praeter- cum ad gaudia eeternn transire posset ; factumque
missorum. esi ut petierat. Item secundum aliquos hic, tmnslatio TrantUttio-
Bei.in. Pro Archippi, legit Arcippi. Secundo est beatcc Marix Mngdalenx. De qua in Auctariis nis n. jffag-
ditlcnx.
loco agit de martyribus Syris. Deinde : Monasle- xix hujus.
rio Fontenclhr, sancti Vulfranii confessoris. In MoLAN. De Wulfranno : Senonnm nrchiepiscopi
Britnnnia, sancti Gittuberti episeopi. in Btandini» monasterio. Sancti Jonchim confesso-
De Wul- Greven. Wulfranno subjungit.: Iste Vutfran- ris, patris benlee Mariee virginis. In posterioribus
(ranno.
nus, cum esset Senoncnsis episcopus, ad Frisiam editionibus,mutatur Wulfranni annuntiatio. De
transiens, Chrisli Evangelium prxdicavil. Inde Joachim, ut jam dictum. Die vigesima, sanctorum Martyrum in
reversus, in monastcrio Fonlanellae monasticum ha- qui nominanlur patres in mounsterio sancli monasterio
Snbx in-
S. Sttbx.
bitum stimens, in multa sanctitate eursum suum teremptorum. Demum typis minorihus Colonix :

complens, quievit in pacc nnno Domini nccxx. Eo- ad gradus, obitus liixx, reginx Htinqarix, ncptis
Jtiscplti dem tlie, sanctorum Joseph et Claudii. Quam apte saneti Annonis episcopi. Cujus, non canonizatje,
et Ctaudii.
hi duo conjunganttir, vide in Actis. Methis, san- corpus patct in mngnis fcstis. De ea agitur inter
cti Urbicii episcopi et confessoris. Senones, Guerici PrKtermissos hoc die et xix hujus.

XII Kal. Die 21.

Cassinum castrum, natalis sancti Benedicti abbatis, liujus vitam virtuti- Benedicti.

Apud
bus et miraculis gloriosam , beatus Papa scribit Gregorius. Alexandria?,
beati Serapionis anachoretre, magnarum virtutum viri. In territorio Lugdu- Serapitmis.

nensi, sancti Lupicini abbatis, cujus vita sanctitatis et miraculorum gloria illustris /.«;«(»»

fuit.

Conveniunt Praten. Hcrinien. Tornacen. Roswcyd. AntverpUn. Max-Labcc. Muttcrnt. Grcven. et Molan. Vixquid-
quam differunt cbdices me(1i:enoue.

In una alterave transpositione consistit. Textus habet Beatus Papa

YARIA LECTIO. : scribit

Gregorius. Munerat. Gregorius scribit. Sic pro illustris fuit, ponit Tornacen. fnit illustris. In
Antverp. et Max-Lubec. deest, sancti, ante Lupicini. De anathoritae et anacoretoc dictum abunde est.

OBSERVATIO. Celeberrimum magni nigrorum monachorum patris Benedicti nomen ab antiquia Beneticti.

Martyrologis omnibus hoc die celebratur. Ejus meminerunt Hieronymiana apographa, utEpter-
nacense ad finem laterculi suhtexens Et sancti Bencdicti abbatis Corbeiense ad calcem etiam: Et
: ;

depositio B. Benedicti ablmlis qnse in Lucensi

;
primo loco posita sunt. Bedanon minus simpliciter :

videripotest breve Flori elogium a Nostro diversum. Romanum par-

Sancti Bcncdtcti ubbnlis, ad quce
vum In Cnssino cttstro, Bencdicti abbalis. Ado
:
non longa oratione Sanctum ornavit, cujus potiorem

partem, mutuavit Noster, Notkerus totam sumpsit et aliquid addidit, non

satis apte, Casinum Cas-

trum cum Beneventana civitate connectens. Rabano satis fcit dicere, quod regulam monachorum scri-
translationibus etmiraculis fu-
psent cuin magnn diseretione. De Sanctissimi Patriarchffl rebus gestis,
sissime tractavit Henschenius, quaa si non sufficiunt.vide sis Acta
Benedictinorum variis locis aMa-

bilione designatis. Superest Wandelberti encomiastica versificatio :

Tum duotlena fide Benedicti et nomine fulget,

Ctenobiitle tlecus, duce quo Ixtattir in orbe.

Qui hic secundo loco notatur Serapion, mihi non adeo obvius est, quam pluribtis visus ftierit; nec Seravionis

plane liquet, utrum ex Hieronymianis primum profliLxerit. Ex variis Martyrologiorum

efferendi

modis faxo id colligas. In prsefatis Hieronymianis, decem circiter sociis praefigitur, lioc modo ln :

Alc.Tittidria, Serapionis monttclii. Josippi, etc. Hic martyrem recoli, dubitari haud quaqttam potest.

Jam Romani Et Serapionis anachoirt.r. In eamdem sententiam loquitur Ado

parvi textum accipe: :

nomine cognitum,
Eotlem dte. beati Serapionis anachoretx. Ego hic confessorem intelligo, Adoni solo
quem inter plures Serapiones indicent ati-
sine ulla patriie, setatis aut liabitationis distinctione, ut,
Rabanus et Notkerus; hic Alexandriam signans,
ctores illi, prorsus ignores. Nec tenebras dissipant
Rabano legisset depositio Serapionis.
sic loquitur, ut Hieronvmiana secutus videatur, tametsi in
:

Quid Noster ? Alcxaiulriam quoque legit, fateor.at ex toto sensu patet Serapionem aliquem confes- ;

soirm indigitari. Quem obsecro ? An Arsinoitem ? An Sidoniumt An episcopum Thmueos, de quibus

hoc die Henschenius ? An qui ex Baronii mente, ab Arianis exilium passus est ? An
Sidoneum vel
Sindonitern, qui a Bollando xxm Januarii pag. 508 col. 2 indicatus, nescio quo casu, in Actis no-

stris hactenus prartcritus est ? Multa hic quajro, qusi ad xxi

Octobris, operosioris disqttisitionis ma-
teriam pra;bere poterunt. Vide Henschenium liic, ac paucis Tillemontium tomo 8 pag. GIS, et

alibi. —
Lupicinttm primus consignavit Ado hrevi contentus elogio, quod ;
Usuardus altera parte lupicini

truncavil.
 152 MARTYROLOGIUM USUARDI.
truncavit. Notkerus multa de suo atldidit ex ipsa, ni fallor, vita, qua? a cooovo scripta in Actis re-
producitur. Pro textus Usuardini germana simplicitate abunde sufficiant citati codices tum Mss. tum
impressi.

AUCTARIA.

Pulsanen. Pro singulari opinor, in Patriar- prophetiee claruit, et monachorum regulas scripsit.
cliam reverentia, ita de Benedicto enuntiat: Discretioncm immundorum nimiam accepit a Do-
Apud castrum Casinum, sanctissimi Bcnedicti con- mino. Abbas factus, durus sccinidum regulam fra-
fessoris atqne abbatis. tribus dissolutis crat , unde vitreum vas cum ve-
Belinus item in hoc solum a puritate defieit, neno sibi ab eis oblatum , signo crucis confrcgit ; et

quod scribat bealis&imi. ad locum soliludinis siuv perrexit , ubi postmodum

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien. multis claruit virtutibus, ob quas multiadeum quo-
Alrergen. Danic. et Editio Ultrj-Belg. Puri tidie veniebant, et ideo ibidem duodecim monasteria
etiam sunt, paucissirais exceptis, iis nempe ver- construebat. Hic etiam prxterea in contemplationis
bis quse adjiciunt : in Dialogorum libro sccundo gratia singularis erat , et etiam visiones spirituales
beatus scribit, etc. videbat, hoc est animam sororis su.r Scholasticx et

Centulen. De Benedicto jam dicta verba etiam Germaiii episcopi Capuani ab angelis in ccelum fevri
interjicit. In Serapione purus est. Breve Lupi- vidit. Diem etiam sui exitus antc aimum sibi Do-
cini elogium rescindit. Tum in finepropriumloci: minus revelavit quem ,
et fratribus non abscondit.
Jigoris Camvbio Centula, translatw sancti Vigoris episcopi Ante scxtum vero diem sui obitus febribus langucre
tmnstatio-
nis. (Baiocensis) et confessoris. Vide Praetermissos, ea'pit, et sexto dic in oratorium se portari fecit, et se-

ubi rejicitur ad i Novembris. pulchrum sibi aperiri, et tunc Communionem accepit,

Antverp-Maj. de Benedicto addit in Dia- : et inter discipulorum manus, erectis in ccelum mani-
lonorum libris, ut scripsit Ado. De Serapione cuna bus, ultimum spiritum inter vcrba orationis efpavit.
DeLupicino. textu. Et in territorio Lugdunensi, sancti Lupicini Ambian. Ipso die , translatio sancti Firmini Transtatio-
abbatis Vireusium (Jurensium), cujus vita sanctita- episcopi et confessoris. Colitur xxv Septembris, nis Firmini.

tis et miraculorum gloria illustris fuit. Corpus ejus Matric-Cartus-Ultraj. Benedicti abbatis.
in fintbus Vesontionum, apud Latonense monaste- Serapionis anochoretae. Lupicini abbatis, fratris
rium celebratur. Hasc est altera encomii Adoniani sancti Romani abbatis,
pars ab Usuardo rescissa, in qna tamen legitur Editio Lureco-Col. Vix quidquam diflert a
Laocensc ; alii scribunt Lauconense ; Mosander codicibus medice notre.
Lacionense. Videantur Acta. Greven. Tosephi. Ammonis. Ex Hieronvm. In fosephi.

Bruxellen. In Benedicto convenit cum codi-

__., .--,.,,-
Htbernia, Endei abbatis. Amos eremitx confes- et
, Ammonu
Endet.
cibus raediae nota). In .Serapione purus, sic de soris. Inter Pra?termissos rejicitur ad iv Octo- Amos.
Lupicino : Jn territorio Lugdunensi, sancti Lupi- bris. Romae, Felicitatis vidux. Ad xxm Novem-
'cini abbatis Virensium magniftei. Cujus vita... bris. Hic fecit Deus luminaria rcrum. Itcm, beati
Et corpus cju.s flnibus Vcsonlionum in Laoconensi Benedicti monachi, de quo Gregorius rcfert 3 Dia- Benedicti
alterius.
monasterio celebratur. log. quod aetate juvenis , sed mortbus grandaevus, u
Hagenoyen. Hoc peculiare habet, quod totam Gotbis in clibanum succensum projectus et inclusus,

De sancto fere sancti Benedictini vitam non longa lauda- altera die ittxsus penitus inventus sit. Hic remit-
Benedicto. tione complectatur, hisce verbis Hic cum foret : tendus est ad diem xxin Martii.
jiwcnis scholas seculares veliquit et scholis divinisse Molan. Agit de solo hoc Benedicto expres- ,

tradniit. Et cum tentationcs svntiret intrr utricas sius designans Gregorii locum, nempe 3 Dialog.
et vepres se projecit, et curatus est. Hunc soltts cap. 18. In aliis editionibus Die vigcsima prima,:

Romanus in specu latitantem pcr tres annos solus sancti patris et confessoris Iacobi episcopi. De ipso Jacobi.
scivit, cui et ille victum ministravit. Hic spiritu videnda sunt Acta nostra.

XI Kal. Die 22.

pud Septiraaniam civitate Biterris, depositio sancti Afrodisii episcopi et con-

A
ifrodisii.

fessoris. Hic a beato Paulo Narbonensi episcopo eidem urbi ordinatus an-
tistes, fidei documentiis praeclarus virtutumque meritis ornatus, quievit in
pace.

Sumitur ex Pralen. llcrlnun. Tvrnaccn. Muncral. Grecen. el Moian.

YARIA LECTIO. Ad paucissima redit. Pro civitate legunt Herinien. et Muneratus civitatem.
Praten. Bijicrris, pejus Tornacen. Biternix. Superest varia Afrodisii efformatio, pro qua Praten.
Afrosidii : Herinien. Afradisii ; Affrodisii. quod legit etiam Greven. Optime, ni
Munerat. fallor,
Molan. Aplirodisii ; servata nihilominus manuscripturum codicum fere omnium scribendi ratio,
quam et iu Actis priehabitam video.

OBSERVATIO.
 MENSIS MARTIUS. 153

OBSERVATIO. Aphrodisius, seu Afrodisius, utcuraque demum scripseris, nomen non explico. Afroiim.
^Egyptius is, Gracus an Romanus fuerit, nusquam traditur. Hoc compertum, a solo Usuardo
primum inventum atque in sacris Fastis
consignatum esse, opinor ex Actis sancti Pauli Narbonen-
sis,ubi cursim dicitur, in hujus locum Biterris ordinatus, ut ab Henscheuio hic ostenditur ubi
;

monet, hxc fere omnia esse, qiue de sancto Afrodisio dki secure queunt, cum aJix narrationes non ca-
reant mendis :
quales non unas ex Maurolyco, Galesinio et aliis merito rejiciendas existimat. Porro
antiquiores omnes Martyrologi: Hieronymus, Rom.parvum.Floruset Ado.Rabanus item, Wandel-
bertus. Notkerus et post eos recentiores alii, de Pauh ipso, non de Afrodisio hac die memiuerunt.
In Actis nostris longa fit enumeratio Martyrologiorum, in quibus, hac die, et aliorum in quibus
Paulus xn Decembris refertur at nisi vehementer fallor tota differentiae causa, soli et uni Usuardo
;

imputanda est, a quo ferme ceteri acceperunt, qui xn Decembris Paulum consignant. Pauli elogium
Ado inter Festivitates Apostolorum retulit, Notkerus totum transumpsit, pauculis de suo adjectis.
Ceterum Usuardi auctoritas a Baronio sociisque Romani moderni emendatoribus aut contempta aut
neglectaest, expuncto plane ex toto Martyrologio Afroilisii Biterrensis nomine, restitutoque Paulo

Narbonensi ex Hieronymianorum apographorum, Romani parvi, Adonis, reliquorumque consensu.

Nolim cum Matricula Cartusiae Ultrajectensis suspicari, dubitatum a Baronio, Afrodisiusne pro
Epaphrodito fuerit ad Usuardo suppositus ; nam distinctis utriusque characteribus, discriraen appa-
ret manifestissimura. Interim excluso Afrodisio Biterrensi, locum occupavit fcpnphroditus Terraci-
nensis. Nobis de vera Usuardi lectione nulla prorsus videtur subesse posse controversia, codicibus
omnibus cum laterculo convenientibus. Et quamvis ad hodiernum Usuardi textum rainime spe-
ctet laudatus Paulus Narbonensis, hic tamen visum est,"Waudelberti de eo distichon subjicere :

Undccima antistes tribuit piu lumina Paulus,

Quo jure exultat proprio Narbona magislro.

AUCTARIA.
Pulsanen. Textui puro subdit : Item sancti IIagenoyen. De Paulo, ut Antverp. supra.
'
I
Pauli confessoris : praeterito episcopi titulo, Sequitur Afrodisius, ut in textu. Tertio loco de
ut faciunt codices alii prxsertim Hieronymiani. Saturnino etsociis. Demum Item Fidelis murttj- :

Antverp-Maj. In Narbonuc,
Galliis civitate ris. Colitur hic die sequenti.
natale sancti Pauli episcopi et confessoris, quem Pleschionen. In Africa, sanctorum Fidelis, Fidetis ei
sociorum-
bcati Apostoli, ordinatum urbi Narbonix episcopum Saturnini ct aliorum novem.
Dionysii. miscrunt. Apud Chorintam, bcali Dionisii episcopi, Matric-Cartus-Ultraj. Afradisii eptscopi et
cujus eruditione et gratia, quam habuit in verbo Notat deinde ad marginem, in Ro-
confessoris.

Dei, multi fruuntur usque hodie. Dionysius liic mano Martyrologio Epaphroditum pro Afrodisio
Corinthiacus, de quo etiara alii codices agunt, positum.
spectat ad viii Aprilis. Sequiturin codice Civi- : Vatican. signatus num. 5049, omisso textu
tatc Bitcrris, depositio sancti Afrodisii episcopi et sic legit : Natalis sancti Pauli episcopi, quiabeato
coitfcssoris. Paulo Apostolo, cum adffispanias prxdicandi gra-
Antverp. Max-Lubec. etUghellian. Areli- tia pcrgcrct,apudurbem Narbonam rclictus, prxdl-
quis codicibus Usuardinis dissident ita enim ; cationis officio non segniter impleto, clarus miraculis

lcgunt In Galliis civitate

: Narbonx, natale sancti coronatus qnicvit. Vide quse dicentur xii Decem-
Pauli episcopi, discipuli Apostolorum, qui a bcato bris. SequiturIn Africa, sanctorum Fidelis,
:

Paulo baptizatus, in Gallias directus, apwl Ndrbo- Saturnini et aliorum uovem.

nam episcopali dignitate donatus est. In Africa, Florentin. In fine Apud prxdictam Narbo-
:

Saturnini Saturnini ct alivrum novcm. Abest totus Usuardi nam, Pauli episcopi et confessoris. In Africa,
sancti
el sociorum. marttjrum Saturnini et aliorum novem.
textus. sanetorum
Rosweyd. Post textum : In Africa, Satumini Editio Lubeco-Col. Incipit: In Galliis, etc,

martyris ct aliorum novcm. Alexiani diaconi. ut Antverp. supra. Sequitur In Africa, beati :

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Loyanien. Saturnini et aliornm novem marlyrum, qui pro no- Saturnini tt
soc. IX.
Albergen Danic et Editio Ultraj- Belg
. . . mine Chnsti occisi sunt. Tertio loco textus purus
Primo loco cum tribus supra citatis ponunt In : subjungitur.
Galliis civitate Narhona, natale sancti Pauli epi- Belin. Prima editio eadem plane habet, qure
scopi, discipuli Apostolorum, quia beato Paulo bap- ex Antverp. superius descripsimus; at in altera,
tizatus, etc. Seeundo, de beato Saturnino martyre textus superadditus est hoc modo Apud Septi- :

et sociis novera. Tertio ac ultimo, textura Usuar- viaviam (Septimaniam) civitate Bituris, etc.
dinum purum subjiciunt. Greven. In Afnca, Saturnini, Dieroni et alio-
Centulen. Haic habet In : Galliis civitate Nar- naii octo martyrum. Item Arionis. De liis consule Arhmts.
bona, sancti Pauli episcopi et confessoris, quem Florentinium Acta hoc die. Thomx Comitis Ttioma.
et

beatus Paulus Apostolus ordinavit ct ibidem direxit. Lancastrixet marlyris. Vida quse decodicuntur
in indice Praetermissorum. Alexiani
diaconi. Ro- i

Apud Chorintum, beati Dionysii episcopi, cujus

mx, Theodolx marttjns. Quae ut ignota pru?ter- Theoaot*.
eruditione et gratia, quam habuit in verbo Dei, multi
mittitur. Iicm secundum nli>itm.< hic, natale sancti
fruuntur usque hudic. Civitate Biterris, sancti Afro-
disii episcopi et confessoris. Pauli Narbonensis episcopi, qui in pridie Tdus De-
Bruxellen. Incipit etiara a Paulo, cujus elo- cembris ponitur. Catherinx vidwe et virginis. Miror
gium ex Adone nonnihil interpolavit. Afrodisium inter Pr;ctcrmissos ii"ii esse notatam, quando-
habet secundo loco, et in eo purus est. Tertio qnidcm in Roraano hac die expresse ponatur.

refert Dionysium, ut supra, Denique : In Afri- Vide Acta xxiv Martii.

ca. bcuti Satttmini et uliorum novem. Molan. Idera habet de Paulo Narbonensi au-
ctarium
 154 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ctarium, quodex Antverp. dedimus, cui prceter- de quibus Grcgorius Titroncnsis lib. 2. Ilist. Franc.
ea subjungit : Eodem dic, monasterio quod Eike cap. 3 in fine. De Cameliano et Hilario vide Prue-
BerlindU dicitur, sanctarum virginum Herlindis et Helindis termissos. In Posterioribus omittitur Paulus.
ct lictindis.
germanarum et religiosarum , gloriosarum in mira- De Saturnino ut reliqui. De Cameliano ut in pri-
Cametiani. culis, Tircas, depositio sancti Gameliani antistitis. ma. Sequitur: Die vigesima sccunda, sancti hicro-
Lcx vidus.
Dein typis minutioribus Lc.v vidux, de qua bea-
: martyris Basilei, presbyteri Ancyranx ecclesiae. In Basitei.
tus Sieronymus scribit, quod viro defuncto conversa monasterio quod Eike dicitur, translatio sanctarum Transtatio-
est, ct monasterii princeps el virginum mater effecta. virginum Serlindis et Relindis qermanarum. Dein "™ ?*£?!'.'"

Gatharinse. Catharin.r vuhcr, jili.r bcat.c Brigittz, quam cuna- alns littens : Parthenopoh civitate, (Magdeburgi dis.

UiUxrii, nixavit Urbanus VI. Divioni sancti confessoris , Saxonum) bcatx Margaretx, qnx contracta dicitur, siargareta.
Octaviani ei Hilarii. Item Carthaginc, Octaviuni archidiaconi, viiginis multae patientue, dc cujus vita liber cxstat.
SQC.
martyriscum multis millibus virorum et mulierum, In Actis praetermittitur.

X K«l. Die 23.

fictoriani "n Africa, sanctorum martyrum Victoriani, Frumentii et alterius Frumentii et

et soe.
duorum germanorum, qui persecutione Wandalica, ut scribit Victor Africanus

Thcodori.
I episcopus, sub Hunerico rege, pro constantia catholicae confessionis , imnia-
nissimis suppliciis cxcruciati, egregio martyrio coronati sunt. In Anliochia, sancti
Jutiani. Theodori presbiteri. Civitate Ca^sarea, sancti Juliani.

lta Pralen. Herinien. Tomacen. Puisanen. Rosweyd. Munerat. Belin. Greven. ct Molan.

YARIA LECTIO. Rosweydi legitur Frumentii et Frumentii, expuneta voce alterius.

In codice
Lego Wandalica, ut onmino scribendum et legendura est, efformatione et pronuntiatione, nobis
Gerraanis. aliisque affinibus propria, de qua nil opus est plura notare. Praten. Pulsanen. Muneratus
et alii scribunt Vuandalica : Tornacen. Vuandalica : Belinus Yandalica. Munerat. pro episcopus,
posuit apostolus. Codex Rosweydi male ponit Honcrijico non multo melius Pulsanen. Honorio.
, Belin.

Honorko. Evidens est agi hic de Ilmierko vel Ilunnerko, ut promiscue scribitur. Munerati transpo-
sitio coromti sunt martyrio nihil in sensu imrautat. Solus
Belinus pro Theodori habet Theodoli, at-

que ltinc Baronii Theodulum prodiisse verosimile est. Grevenus et Molanus In civitate; redundat :

prapositio. Ajfrica, Aphrka, warliriim, supplitiis, Cesarea, menda sunt passim obvia. Codex Ros-
weydi deficit in voce penultima, sancti.

OBSERVATIO. Africanorum martyrum classis plane abest abHieronymianis apographis,

Illustris

Beda genuino, Wandelberto et Rabano. Primus eam consignasse reperitur auctor Romani parvi
Vicloriani distincte et clare In Africa, martyrum Yktoriani, Frumentii, item Frumentii, ct duorum germano-
:

rnm Wandalka perseculione, sub Hunuerieo mjc ]«issorum. Hinc eadem classis ab Adone eruta, brevi
et soc.

elo"io exornata est. Adonis sequaces et descriptores esse Usttardum et Notkerum.jam stepe dictum
et demonstratum Hic prrefatum elogium fere immutatum transumpsit Noster paucula inseruit
est. ;

nempe u( scrilnt Victor Afrkanus episcopus. Cetera ab Adone accepta esse, nimis quam manifestum
:

existimo. Plura in Actis circa hosce martyres annotata et illustrata invenies, atque inter alia, cor-
rectas variorum hallucinationes circa horum sanctorum martyrum variam patriam, paUestram,
aetatem qttse omnia ex ipsis gloriosorum martyriorum Actis, ex Victore Vitensi illic productis,

egregie conflrmantur. — Ex Hieronymianis

;

apographis ab Usuardo educti sunt Theodorus presby-

ille satis distincte positus, atque iisdem plane verbis a
Tneodori. ter Antiochenus et Julianus Csesariensis :

Juliani.
Notkero expressus ; hic autem ex aliqua cohorte abstractus, quse Florentinium et Henschenium non

panun exercuit, tum ut vera nomina, tum ut martyrii locum (siquidem omnes martyres vere fuerint,

utin hisoe codioibus supponitur) accurate designarent. Ea discutere cum hujus loci non sit, cita-
tos auctoresconsulat, cujus plura scire interfuerit. Interim Noster prudenter laureara reticuit. Unde
vero confessorem dumtaxat fttisse Julianum certo discere Baronius potuerit, quidem explorare ne-
queo. Satis nobis et abunde sit, textus Usuardini fontem et germanitatem comprobasse. Satis miia
est Wandelbertinacombinatio, dum Felkcm Afrieanum cum Theodoro Antioeheno et Juliano Cx-
sariensi disticho suo ita videtur innectere, ac si eodem tempore, eodem loco, et eodem martyrio co-

ronati fuissent ; quamvis et alibihoc recurrat. Sic canit :

Felix hinc decimum el Theodorus cum Juliano

Ornant, eximia virtutum laude fercndi.

AUCTAIUA.

Antverp. Max-Lubec. Ughellian. et codi- Antverp-M.u. Cum prioribus fere convenit

ces octo quos medire notas appellare so-
alii, sed legit cum Centulen. Yktorini, et addit in
lemus, in prima annuntiatione purissimi omnes, fine : Apitd Africam, beati Imdelis, voluit dicere Fiielil.

in duabus ultimis, Theodori et Juliani deficiunt. Fidelis, socii Felicis.

Centulen.
 MENSIS M A.KTIUS. 155
Centulen. Sic habet : In Africa. sanctorum 5949 : In Antiochia,
sancli Theodori presbyleri, Pattlt cl
martyrum Victorini, Frumentii, ct alterius Fru- Pauli, Juliani, Sabini. Vide Acta, ubi hos male sociorum.
mentii, ct duorum germanorum, qui in magissimis conjunctos observabis.
(lege immanissimis) suppliciis cruciati, gloriose Altemps. In monaslerio Berkittgensi, sanctx
coronati sunt. In Africa beati Fidelis martyris. Hildx abbalissx Et die scquenti. Imo vere die
:
Uiltlte veli
Bruxellen. In Victoriano et sociis fere pu- sequenti colitur. vocaturque ab aliis HUdelitha. UUdelithie.

rus est. Sequitur Adhuc in Africa, natale sancti

:
Burdegalen. Inventio sancti Lttpi Andegaven-
Ittventioitis.
Fclicis martyris. Item in Antiochia, sancti Theo- sis episcopi. Inter Prsetermissos remittitur ad S. Lupi.
dori presbyteri et martyris. Civilate Cisarea, san- diem natalem, xvn Octobris.
cli Juliani. Et sanctee Fidis marltjris. Videtur Editio Lubeco-Col. Antepenultimo loco in-
ha?c Fidcs esse, qua? vi Octobris colitur, ut ha- terserit Apud Africam, natale sanclis
: Fidelis Fidelis.
bes in catalogo Praetermissorum. marlyris. Cetera satis pura est.
Hagenoyen. Purusitem inVictorianoetsociis, Greven. In Africa, beali Fidelis martyris. Item Piomoti.
secundo loco sic scribit : In Antiochia, sancti Piomoli (aliis Thiomoh ex Hieronym. ) Fclieis. Fettcis.
De Thco- Theodorici (Theodori) presbyleri el martyris, qui Theodorici ntarlyris. Inter Pratermissos rejicitur Thcodorici.
flaro.
alapis multis est cxesus. Super scamjmum ligalus in adxxmOctobris, ubi male citatur editio Lubeco-
tantum citcnditur, ut octo pcdum longus videretur. Col. qua; de eo non meminit. Ililurix vidux. An
Post haec dux lainpades ardcntes, ejus lateri sunt hffic mater S. Afra, an alia fuerit, divinari nec-
appositx, tandem occisus cst gladio. Videndum, an dum potest. Vide etiain Pratermissos.
hic non indicetur Theodoricus vel Theodoritus Molan. Iti Africa, natalc Felicis et aliorum vi- Felicis et
Antiochiae sub Juliano apostata passus, de quo atiar. 20.
ginti. Ita prima editio. In aliis vero editionibus
cum Usuardo agimus xxiii Octobris. Sequitur in sic habet : Die vigesima tcrtia, sacrosancii marttj- NiconU
et soc.
codice ultima annuntiatio pura : Civitate Cxsarea ris Niconis et ministrorum discipulorum ejus, cum
Elecationis
sancti Juliani. ipso martyrizatorum. Bcrgis, elcvutio saitcti Wino- Winoci.
Pleschionen. et Vatican. signatus numero ci abbatis.

IX Kal. Die 24.

oms, passio beati Pigmenii presbiteri. Hic Julianum apostatam a puero nu- Pigmmu.

R trivit et sacris litteris

Christi necatus est. In Mauritania, natalis

fratrum, qui pro Christo passi sunt.
sancti Agapiti.
erudivit , a

Apud Syriam,
quo ipse postea Tyberim pro flde
in
sanctorum Romuli et Secundoli *™""„"
sancti Seleuci. Item in Phrygia, jJZm

Ex Praten. Herinien. Toritaceii.Pitisanen. Rosweyd. Antverp. Sfax-Lubec. Mumrat. Greven. et Motan. Ad<li possent
omnes cotlices mcdis nol:e, ut infia palebit.

YARIA LECTIO. Antverp. et Max-Lubec, pro Pigmenii presbyteri, male ponunt episcopi. Pulsa-
nen. nullam dignitatem adjunxit. Rursus Antverp. et Max-Lubec. pro nuirivti habent enutrivit.
Lilteris sacris inGreven et Molan. perinde est. Fratrum omnes codices legunt, exceptis Antverp.
et Max-Lubec. Hi etiam scribunt Siriant cum Tornacensi. Restitui Phrtjgia cum Molano, tametsi
codices plerique, ut Herinien. Tornacen. Pulsanen. Antverp. Max-Lubec, Munerat. et Greven. le-
gant Frigia ; Praten. Phrigia, Ros\ve}'d. Frygia. Fere exciderat monere, solum Muneratum pro
Sccundoli, legere Secttndi, ut est in Rouiano moderno. Grevenus et Molanus ab aliis in eo discre-
pant, quod Agapitum Seleuco anteponant.

OBSERVATIO. Pigmenitim hic Jenuo ignorant citati pridie Martyrologi, apographa Hierony- Plgmenii.
miana, Betla, Flortts, Rabantts, Wandelbertus ; memorant quorum semper antesignanus
alii,

auctor Romani parvi, a quo primum nominatus et relatus est his verbis Romx, Pitjmettii ;

presbyteri et martyris, sepulti in ccemeterio Pontiani. His non contentus Ado, longum elogium con-
textuit, probabiliter in hac parte ut minimum valde depravatis. Viderat ea
ex Actis sanctsBibianse,
olim Bollandus, notaveratque iv Jauuarii in Dafrosa liujus, Flaviani, Pigmenii, Bibiaiue, et alio-
;

rum Aclu pcrmista esse, et ejusmodi, ut haud levi emendatione egerent. Henschenius vero hoc die dis-
cussis cum Baronio prtefatorum Actorttm nctionibus. iisqu-' prsesertim, quas in Adonis elogio conti-
nentur, indigna plane censuit, qnae operi nostro insererentur. Quidsi igitur placeat Tillemontii conje-
ctura tomo5 a pag. 119 et pag. 633, de Epigmenio et Pigmenio qui ambo hoc die, in Romano mo-
derno referuntur, in untim conflandis ? Certe sic manebit vera rei substantia, rescissis falsis cir-
cumstantiis. II;ec examinanda remittimus ad Acta, xiv Septembris, ubi agetur de Crescentio pneto
a prajdicto Epigmenio baptizato. Interim totam Adonis historiam transumpsit Notkerus, Noster ita
contraxit, ut cum brevitate sua, non item cum veritate conveniat. Atque ha.'c hactenus pro textu
satis clara et plana sunt. — At nou
pervium est, Romuhm cum Secundoto connectere et qtti- ^omuti
teqtte el

dem fraternitatis vinculo, ut facit Usuardus, verosimillime aberrans, primtis ipse talis confusionis
artifex quemadmodum ex Aetis nostris manifeste colligitur, Neque enim ulli Hieronymiani codices
ex quibus solis eos Noster decerpere potuit, ita Romultan et Secundotum cunjiingunt, ut vel popula-
res
 150 MARTYROLOGIUM USUARDI.
res esse videantur, quamvis utrumque nomen exprimant. Romulus avulsus est ab insigni manipulo
martyrum, qui cum Timolao in Casarea Palestinx coronatus est, ut ex Eusebio in Actis refertur.

Secundolus vero ad aliam plane classem pertinet, quse in Mauritania triumphavit. Potuit fortasse
Wandelbertum vidisse Usuardus, ubi hunc versiculum legerit :

JRomuhis et nonam paritcrque Secundohts inrplet.

Interim qualiscumque lectio, Usuardini genuina est, atque in omnibuscodicibus tum manuscriptis
tum excusis plane conformis, etiam in Oentulensi, qui, ut in Auctariis patebit, sola phrasi a textu
discrepat, fratris titulo abstinens. Quid Baronium moverit, ut pro Seeundolo, Secundum supponeret,
Seleuci. nec hic divino. —
Seleucus item et Agapitus ex Hieronymianis apographis profluunt,unde a Nostro et
Agapiti. inActis positi absqueullo tittilo, quidquid Seleucum eonfessorcm, faciat Raronius, Agapiturae/j/sco/mm.
Nain si de eo Agapito agitur, qui in Hieronymianis etiam sub Agapi nomine occurrit, is vcre Timo-
lai socius fuit, adeoque martyr Caesariensis. An forte aliunde sumptus, et Sgnadoe cpiscopus fuerit,
non satis perspicio ; tacet Florentinius ; Castellanus in Martyrologio universali ab Henschenio dis-
sentit. De cetero certa nobis et indubitata videtnr Usuardi lectio in laterculo proposita, quamvis for-
tasse sola penultima annuntiatio vera dici possit, utpote in omnibus Hieronymianis primo loco di-
sertissime posita ; ubi si quis titulus, non confessoris, certe, sed martyris apponendus videtur.

AUCTARIA.
Tijhcrim necatus est legunt codices omnes Matric-Cartus-Ultraject. Solita brevitate :

Inpro textus puritate citati. Melius Ado, de ponte Pigmenii presbgteri et martyris, Romuli ct Secun-
est, idque imitati sunt codices Ant-
prscipitatus doli fratrum martgrum.

verp-Max. Ultra.t. Leyden. Lovamen. Alber- Vatican. num. 5949 In Sgria, sancti Seleu-
:

gen. Danic. et Editio Ultraj-Belg. In quo cii. In Africa, sancti Agapiti, Romuli et Rogati. Agapiti et
sociorum
solum ab Usuardina simplieitate deficiunt. Codex Strozz. Apud Prxsidem (Persidem),
Tertiis Antverp-Maj. Hic mutilus est, sic legens : sancti Simeonis archicpisccpi. De quo plura in Pra>
mutitus.
Romx, natale snncti Pigmenii presbyteri. Ilic Ju- termissis.
lianum apostatam atqueimpium apuero nutrivit, et Editio Lubeco-Col. De Pigmenio pure usque de Pigmonio
litteris etiam sacris erudivit. InSiria, natale san- ad erudivit. Subdit deinde A quo ipse postca in ex Adone.
:

cti Eleuci. Ipso die, sanctorum Romuliet Sccun- Tgberim pro fide Christi de vonte prxcipitatus est.
apud Mauritaniampro Christo passi sunt.
duli, qui Cujus corpus inventum et collectum, sepultum cst

Centulen. Modo suo Romae, sancti Pigmenii : tn cimitcrio Ponciani, non longe a sanctis Abdon ct
Texlut Sennen. In Mauritania, sanctorum Romuli Se-
presbyteri et In
martyris. In Sgria, sancti Seleuci, et
contractus.
Frnjift, sancti Agapiti, Ipso die, sanctorum Romuti cundoii fratrum, qui pro Christo et fide catholica

et Sccuinhli, qui apud Mauritaniam pro Christo passi sunt. Apud Sgriam, sancti Sclcuci confcsso-

passi sunt. ris. In Phrygia,sancti Agapiti martgris. Opido Tri- Simonis

dcntino, passio sancti Simonis pueri et martgris. putri.
Bruxellen. Pigmenii elogium ex Adone non
parum interpolatum repraesentat. Dein cum textu Belin. In textu non omnino purus, addit in
In MauritanB, sanctorum Romuli et Secundoli fra- fine Apud Persidcm, sancti Symeonis archiepi-
:

trum ct martyrum, quipro Christo vassi sunt. Apud scopi. Est is qui colitur xxi Aprilis.

Sgrinm, sancti Sclcucti (vult dicere Selevci.) In Greven. Saturnini, Cirini martyrum. Apud Sntitrniiu
ct Cirini.
FHgia, sancti Agapiti. Item saucti Lini martyris. Tridcntum. hcati Symeonis pucri, novi martgris, Symonis
De quo vide Prrctermissos. anno Domini mcccclxxv in hebdomada sancta a pueri.
HAGENOYEN. Alia de Pigmenio commentus est, Jndeis crudcliter occisi. Cnjus sanctitati Deus pcr
ut facile fabulosis fabulosa exornantur; sed iis crebra miracula tcstimonium prxbtut. Kanini con- Knuini-
repetendusnon immoramur. In Romulo et Secun- fessoris. Jobice virginis, filix regis Pe7'sarum. Vide Jobte.
dolo purus est, nisi quod pro Romuli, scribat catalogura Vrartermissorum.
Reinuli. Sequitur : Apud Sgriam, sancti Sclcucii Molan. Apud Persidem,sancti Si^neonis archie- Simeonis,
martgris. Item in Frigia, sancti Agapiti 7nartgris, piscopi. Sequitur typis minoribus : Apud Triden-
In Aquicinctini collatione cum Usuardo Mo- tum, passio beati Simeonis pueri, novi martyris, Stmonis
lani secundai editionis facta, sic habetur Post : anno Domini mcccclxxv in hebdomada sancta a
/igapiti > t S. Agapiti, addit Item sanctorum Agapiti, Romuli
: Judxis crudeliter occisi. Daventriec, obiit Floren- FtLirentii.
sociorum. (vel forte Romici, nec enim potest commode legi) et tius presbgter, qui fratrcs de eom^mtni vita instituit.

Rogati. Cujus vitam Thomas a Kcmpis scripsit. Hsec prima

Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130, editio. Alise : Tridenti, passio beati Simonis pueri
i
adjiciunt Eodem die, sanctorum Victoris ct Co-
: In monnstcrin Vuastcno, sanct.r Catharimc ahha-
Cofotus.
ronx. Proprium diem invenies in rrrctermissis, tissx, filicc bratx Birgittx. Dic vigesima quarta,
nempe xiv Maii. prxfestum Evangelismi. Dein aliis litteris: Crsa-
rea\ sanctorum octo martyrum, Timolai, Dionysii, Timolai
>'<
Pleschionen. Convenit cum Aquicinctino ,

sociorum.
clarius exprimens In Africa sancti Agapiti,
: , Romuli, Pausx, Alexandri, Alexandri, Agapii et
Romuli, Rogati. Quam apta sit ea conjunctio, Dionysii. Daventrix-, etc. De martyribus Caesa-
vide in Actis, ubi melius suis locis tribuuntur. riensibus videantur Acta.

VIII Kal.
 MENSIS MARTIUS. 157

Kal. VIII. Die 2S

Apud Nnzarcth beati Hirenei episcopi,

civitatem Galilreoe, Annunciatio Dominica.
tcmpore Maximiani imperatoris, qui primo tormentis
In Sirmio ,
passio Jnnmtia-
'»"«" """"
'""
acerrimis vexatus, dein diebus plurimis in carcere cruciatus, novissime
abscisso capite consummatus est. RomEe, sancti Cyrini marlyris, qui a rege Clau- Cyrtni.
dio, post facultatum amissionem, posi carceris squalorem, post multorum verbe-
rum afflictionem gladio interfectus est. Nicomediae, natalis Dulas cujusdam railitis Duttt.

ancilhe, quae pro castitate occisa est. In Antro insula, sancti Ilermclandi abbatis, nemetandi.
cujus gloriosa conversatio miraculorum collaudaturpraconio.

ivota. Codicem Uuardi es omni parte gcnuinum ctpurum, nutlum

taodic rcperio. F.x omni, inquam, partc;
nam paucissimis deflciunt, caquc i.
niulii in nc viam satis commodam textui erucndo apcriunt. SicBclinus
sola transpositionc abcrrat, Cyrinum anteponens Innm; qua in re cum solus ct unicus sit, ab omnimoda
purilalc ccrto cxcludilur. Pratensis n:evo infcctus csl, cum pro Dulx scribat Theoltt, in ipio licet tres alios
codiccs
Aquiciiiclinuiii, Marrliianonsem et Hoswcydinum conscntientcs liabeat, nibilo magis simplicitatcm
[Isuardioam reprse-
scntat. Etquidem Rosweydi codex purus essct, nisi terlio loco incptc immiscerct 7<«>i natale tanctorum nongento-
:

rum. Ileiiniciisis ilem a piiritale delicit, primam annuntiationcm sic cxprimens Apud Nazarelh civitalem Gatilta, ut
:

fiies Catholica credit, oiorata prxiicat; Virginem «ariam Dominum parituram, Gabriel angelus venerando satutttt.
Quie veriia cx aliquo IteJa Mss. Toinacensi, inter Bcdte auctaria, etiam connumcrata invcnies. In Tornacensi Usuardo,
deesl solum Irentti elogium. In Puls:
nsi, oxpunctus ttermettmdus. Atque item in Antverp, el Uax-Lubec, ubi ct
Cijnni elogiura termissum est. Muncratus pluribus mendis, opinor typographicis, dcrormis cst, sed prxcipuus
j

crror, quod post .luuuniiatio Dominica, adjungat, <iu:t alio nomine iicilur Incarnatio Domini nostri Jesu Citnsti.
Sic Grevcnusct Molanus cxcludendi, i|uia soli iiieipiiint lioc modo : Jesus Chris tus Dominus m sti r passus est. Codictun
aliorum accessioncs suo loco cxliibebiinus. Inlcrini cx jam citatis citandisquc, gcrmana Usuardi simplicitas ea ratione
elicita, quod in lalerculi seutentiam plcriquc omnes conspircnt, ut collatis dcfcctibus cxccssibusque, Uilliine datur
iutelligi.

OBSERVATIO. His positis, superest fontes indicare, ex quibus Usuardum sua hausisse credimus,
Ac primo quidem, haec est Hieronym. omuium concors hodierna commemoratio Ilierosohjmis :

Dominus Jesus ChrisLus crucifi.eiis est. At non ita conveniuut in ejus Annunliationc aut Conccptione,
quse in Epternacensi plane desideratur. Ha?c in Beda brevissime pouitur Aniiuiitialio Dominica; .innicnliaiio :

Rabanus scripsit Annuntistio Dominicx incarnationis; Romanum parvum

: Annnntiutio Dominica "" D <""'- :

et Crucifixio Ado autem, rescissa Crucifixione, nec Hieronymiana nec Romanum parvum ex toto se-
;

cutus, Bedam non niliil auxit, proefixa nempe civitate Nazarelh, in qua mysterium peractum est ea ;

plane phrasi qnam ex ipso Noster in laterculum suum transtulit. Adonem hic Rosweydi intelligo,
,

non qualis a Mosandro editus est.in quo et Crucifixio, et Jacobi Apostoli martyrium, cum immola-
tione Isaac aliisqtte Christi typis hoc die conjunguntur. Notkerus Bedaa, Rabani et Adonis verba
in unum commiscuit. De hac solennitate nihil est quod Henschenii commentario magnopefe superaddi
possit aut debeat. Audi modo Wandelbertum :

Antjclus octava venturum nuntiat agnum.

Agnus et iptte irncc mundi pro morte levaiur.
Qui hic secundo loco est. sic quarto et ultimo raemoratur in Romano parvo : Apud Sirmium, Ire- Ircnzi.
nsiepiscopi quo etiam ordine refertur ab Adone ctim elogio, quod toium in Notkerum
et tnartyris,

transiit, aNostro modice attemperatum, sic tameit, ut nihil non ex eodem acceperit. IreneeiSir-

miensis A.ta procul dubio olim vidit Ado, quae mttltis secttlis neglecta, a Joanne Gamansio nostro
primum eruta sunt, aPapebrochio editaetillustrata, graece etiamfloridiorioratione, ad voluminis cal-
cem adjecta. Latina ipsa, inter sincera et selecta merito a Ruinartio coraputata sunt a pag, l-*>2, de
quilms videri etiam potest Tillemontius tomo 5 pag. 250. Qttod vero Irxneus in Actis editis passus
dicatur vm Llus seu vi Aprilis, potuit olim lectum esse vm Kul. Aprilis. Variant Martyrologia. Ego
Sirmiensem Irenaeum inHieronymianis vi Aprilis nttUum deprehendo fateor in Floro et : Rabano si-
gnari, imo a Notkero utroque die servandam tamen, nee quidquam immutandam antiquam Marty-
;

rologorum nostrorum lectionem, plane censeo. Ctjriniis, aliis Quiriiiits, —

in Romano parvo et Cijrini.

Adone tertium locttm obtinet. Hic ex Beda, atque iisdem verbis sumpsere Rabanus et Notkerus,
qute ex Actis sancti Valentini, seu Marii, Marthas et Abachum, de eo paucis recitant. Adonem nihilo-
minus deserit Usuardus, aliam phrasim ex eodem font.e substituens. De pratfatis Actis satis alibi
dictum est; vide Henschenii commentarium et alia, quae recentitts de Cyrino ibi tradita sunt, quo-
rum compendium habet Tillemontius tomo 4 pag. G77. —
Dula ex Hieronymianis repetitur In :
Dul».

Nicomedia, natale Dulee; Romanttm parvum Nkomediee, Dttlx martyris; Beda etex eo Rabanus :
:

Natale Ditl.r, ancillee militis, qux pro ca^ilttli' occisa est. Ado utrumque textum conjunxit, quem ex
ipso sibi vendicarttnt Usuardus et Notkerus. Nec eorttm quisquam est, qui Tltcadolnm Hieronymiano-
rum cum Diiltt, qiiae forte aconditione nomen traxit, eamdem esse putaverit, quod tamen visum est
Castellano in brevi notula ad Martyrologium universale, inde, meo quidem judicio, expungenda,
reposito in textu non TltenLr, scd Dtilx nomine, quod in ipso Romano legitur. — Hermclaniliis anti- Bermekmat.
quioribus omnibus ignotus, ab Usttardo primttm prodttctus est, et recte in Antro Ligeris insula,
modo fluminis aquis absorpta, non in Antlro, tot terrarum spatiis divisa, quemadmodum male legit
codex maximus Ultrajectinus, quem ad aliorum distinctionem Uoswctjtli seu Itosimluinum uuncupare
solemus.

Tomus vi Junii. 33 AUCTABIA.

 158 MARTYROLOGIUM USUARDI.

AUCTARIA.
Antverp-Maj. In Nazareth civitate Galilex, Petrus de carcere Ilerodis, per angelum liberatus.
Annunttatio Dominica, quando missus est Ga~ Roms, sancti Cyrini martyris, quipost multdrum Cyrini
f.r liciia
Dc Annun-
briel angelus a Deo in civitatem Galilex ad beatam verberum afflictionem interfectus a Claudio , et in
tiatione cx Mariam virginem, et durit ei : Ave, Maria, gralia Tybrim jactatus, in insula Licaonia: invcntus, in ci-
Evangelio.
plena,Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus. mitcrio Pontiani sepultus est, ut scribitur in passione
Ipsa, ut vidii eum, mota est in introitu ejus , et sancti Valentini. Apud Smyrnum (Sirmium) san-
cotjitalmt qualis esset ista salutatio. Et ait ei ange- cti llijrcnei episcopi et martijris, qui tempore Maxi-
lus Ne tiineos. Muria inimisti cnim gratiam
: , miani imperatoris suh pr.rside Probo , post acerri-
apud Dcum; ecce concipies in utcro ct paries fi- ma tormenta eapitis abscisione martyrium consum-
lium. ct vocabis nomen ejusJesum. Qmr tanto nun- mavit. In Nicomedia, sanctx Duliae aneilLv, etc.
tio cltiri/icntti , Spiritu sancto fcecundata, ab illo, Et depositio sancti Ermclcndi abbatis et confessoris,
qui </< illa carnem sumere dignatus est ,
prse omni- cujus ghriosa conversatio , prxconio laudatur mira-
bus sublimata, m dctemum venerabiliter est benedi- ciilonim.
cta. Apud Sirmium, natale sancti Hirenei cpiscopi Victorin. Addit Eadcmdie, sanctorum Ta- Taraci et
:

et martyris ,
.>«/' Maximiano impcratore. Romx, rtici, Prohi ct Andronici. Spectant ad V Octobris. sociorum.
sancti Cirnu martyris. In duabus ultirais purus Matric-Cartus-Ultraject. Aniunitiatio Do-
est.Pro Antro insula, vidctur legere Antico; sed minicseIncamationis. Romec Cirini murtijris. ,

pejus in margine rorrigitur in Andro insula. : Hermelandi nbbatis.

Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien. Recj. Suecle, signatus num. 130. Eodem
D.vmc. et Editio Ultraj-Belg. Post Dominica, die, sanctorum Taraci, Probi et Andronici. Apud
subdunt Eodcm die Dominus noster, Jestts
: , Smimam , beati Trasex episcopi et martyris. Re-
Christi cru- Christus Hierosotymis crucifixus est, ct Isaac im- mittitur ad xv Octobris.
cihxionis.
molatus. Item post Romsc , legunt, in cazmeterio Florentin. Ipso die , consecratio Cathedra- Consceratio-
tiis ecclesix
Po^(/</»!.I)eficiuntomnesinannuntiationeultima. lisecctesiee Florentins, sauct.v Mariae Eloris , per Cathedratis
DeAnnun- Centulen. ln Nazareth civitate Galyleae, An- summum Pontificem Eugenium IV. anno Domini Florentinte.
tiatwne.
nuntiatio Dominica, quando angelo annuntiante ct mccccxxxvi. Quse sequuntur obscura sunt Anno :

virtute Altissiwi superveniente, Virgo intemerata vero mcccclxxxi Si.rtus IV, Pontifcx jubileum, hoc
filiiun Dei vivi paritura concepit. 'Eodcm die Je- a (puto dicere velle, hoe cst) plenariam indulgen-
rosolymis , idem Deus Dei ftluis crucifUcus cst a tiam concessit, et Innocentius VIII successor , pri-
Jud&is. In Sirmio, sancli fferenei episcopi ct mar- mo annn pontificatus coufivmavit.

Ujris. Romse, sancti Cirini marlyris, Nicomediae, Divionen. S. Uenigni. Baiocas , sancti Ragno- Itagnobcrti

sanctae Dulhr martijris. In Antro insula, sancti Er- berti episcopi et confessoris. Ad xvi Maii.
culandi abbatis. Habes supra verum nomen. Editio Lubeco-Col. In Nazaretk avitate Ga-
Hagenotten. Apud Nazareth Galilex, Annun- lilcce, incarnatio filii Dei. Et Annuntialio beatm Dc Annun-
tiatione.
tiatw Dominica. Nota quod in hac die muXta mira- virginis Mariae, quando missus est Gabriel Angelus

bilia factasunt, qux notantur in his versibus : ad eam, et dixit ei : Ave gratia plena , Dominus
Salve fcsta dics, qux vulnera
nostra cocrccs tecum, bencdicta tu in mulieribus. Quce tantonuntio
AngeLus est nvissus. Est Cfiristns in cruce passus. clariftcata, Spiritu sancto ficcundatu; (jtu «V diti
'
alias tem- Est 4dam !«> tut et eodem corpore lapsus. '

pore.
Op meritum decinut cadit Abel fratris ub ense. carncm sumere dijnatus est , ah iito p)\e omuihus
Offcrt Melchisedech, Isaac supponitur aris. suhlimata, in eeternum venerabiliter benedicta. Se-
'
alias Chri- Est decollaius ' Baptista Chrisli Joannes. quitur de crucifixione , de Isaac , de Hyreneo
sti Baptista Est Pctrit* ereptus. Jacobus sub llerode pcremptus.
beatus.
Corpnra Sanctorum cum Christo multa resurgunt. de Cyrino, de Dula, fere ut in Bruxellen. su-
'
aliaa per J.atro tiiilcc tamen cum Christo suscipit amen.
'
pra. In Antvo insula, sancti llermelandi, etc.ut
Cliristum.
Qui latro cum Christo erucifigitur t ubi Christum in textu.
lioni latro- vt riun Deuin coufitctur, ct vciiuuu postulat et im- Greven. Pussio sancti Jacohi mtijoris Apostoli. Jacobi.
petrat,ct qonfractis cruribus in cruce, spiritum red- Item, Josiee scribse et martgris cum beata Jacobo Jvsite.

didit creatori. In Syrimo (Sirmio) passio beati Ily- decollati. Vide Prcetennissos. In Nicea , Victo- l ictorini
et soc.
renei episcopi et martyris etc, cum textu. Pro
, rini, Alexandvi, Eufrat.v, Castulee, Nicostrati,
Antro insula, legit Nutro. Luciilee et aliorum guadringentorum martyrum.
IlnrxKLLEN. Solito auctior, multa hic conge- Immolatio Isaac filii Abrahee Patriarchs, Item Isaac.
rit Apud Nazareth civitatem Galileae, Annun-
: Ahcl jusii, veteris testamenti protomartyris. Trans- Abel,elc
tiatio hcnt.r Mon.r scmpcr virjmis. Eadem dic, itiis fiiiovuin Israel per mare vubrum. Victoria Michaelis
Di victoriB.
tppis plasmatio Adse et ejectio ejns de paradyso. Apud beati Mirhaclis coutru draconem. Item, Symeonis
Chrtsti.
aijrum Damascenum, Abel primus martyrpro ju- abbatis. Vide Praetennis^os. In Altona castro co- Symeonis.
stitui occisusest. Quem Christus in Evaiujrlio lau- mitatus de Marl.a, sancti Egnardi eremitx et con- Eijnardi-

dat, ci tjitcm ims iu Canone Missae quotidie nomi- fessoris. Veronicx sanctae matronae cui Dominus
munus. Eadcm die, Melchisedechprimus sacerdos, imaginem faciei m<.<: sudario impressam reliquit.
Abrah.v panem et vinum in figura Sacramenti Eu- De bac Vera icone omsnle Praetennissos Re- ,

charisii:r immolavit. Et hic Melckisedech etiam sponsiones Papebrochii variis locis, et alios ab
Canoni Miss.r inscrtptus cst. Ipsodie, Abraham /<- ipso citatos.
liuni suum Isaac super altare obtulit Dco in (igura Molan. Litteris italicis, post ijhulio interfec-
Domiiiicv passionis. Adhuc iji.so tlir , transitus fi- tus est . inserit ex Beda : Scnptum est m passiono
liorum Israel per mare rubrum. Eadem die, decol- sancli Valentini. Aliee edUiones adjungimt : Itcm
latus esi beatus Johannes Baptista. Apud lerosoli- ipso die , depositio sanctissimi Humberti , episcopi
mttm, Dominus noster Iesus Chinstus pr<> redemp- et confessoris Christi , virtutibus et miraculis <il"- Mitiuti
tione mv.iitii ci^ucifixus est. Et mictus JacobusApo- riosi. Eodem die , ijencsis mundi. Tum de Isaac, getiesis.

stohts fratcr Domini ca dic occisus est. Et sanctus de transitu maris rubri, et victoria Michaelis.

VII Kal.
 MENSIS MARTIDS. 159

Vn Kal -
Die 26.

Apud Pentapolim coni, Serapionis et

Libiae, natalis sanctorum Theodori episcopi Hirenei dia-
Ammonii lectorum. Uomae via Lavicana sancti Castoli ,
, Theodort

CasTuii.
martyris, qui, ut in gestis beati Sebastiani legitur, a persecutoribus tertio
appensus, tertio auditus, in confessione Domini perseverans, missus est in foveam,
et dimissa super eum massa arenaria, martyrio migravit ad Christum. In Sirmio,
Utmtani et

sanctorum Montani presbiteri et Maximte in mare mersorum. Jtoim».

Convcnkiiu liwlie Praten. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Antverpien. Max-Lubec. Munerat. Greven. ci Molan.

YARIA LECTIO. PcnthapoUm habent Munerat. et Greven. Scio legendiim Libyx astin consensu ;

codicum omnino omnium, solo Molano excepto, putavi eorum lectionem in textu servandam.
Sic iidcm omnes modum priorem, quod ita legant Praten. Tor-
liabent Eirenei vel Hyrenei. Prsetuli
nacon. et Grevenus, quidquid legam Irrn.ri. Greven. et Molan. pro Ammonii male pmiunt Am-
alibi

monis. Prsecipua difficultas in nomine Castoli vel Castuli. Certum est. antiquos omnes legere Castuli.
Verum a?que certumvidetur Usuardum legisse Castoli, si vestutiorum nostrorum codicum auctoritate
niti possumus. Atqui ita expriraunt Praten. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Munorat. et Grevenus,

quos hic sequimur, etiam errantes. Pulsanen.fortead majorememphasimadditifsrlw in confessione ;

atque item: martyriocoronatus migravit. Turpiter labiturin fine. scribens In Sirmia, sancti Vlnce \tii :

Maximini. Reliqua? variantes Iectiones, merasuntlibrariorumspbalmata sic Muneratus,

presbiteri et :

Maximse in ninximc in marc, etc, frustra repetito nomine Maxim.c; sic tercio, harrttaria, Syrmia.
Smyrnio, etc.

OBSERVATIO. Prima martyrttm Pentapolitanorum classis non obscure signatur in apographis Theodori
Hieronymianis, sed luxatis hinc inde nominibus et tacita positione seu loco certaminis, qui in clsoc -

solo Epternacensi clarissime exprimitur In Pcntapoli Libix, Theodori episcopi, Eerenei, etc. Roma-
:

num parvum non novit, aut certe studiose exclusit, ita legens Apud Pentapolim Libyae, Theo-
socios :

dori episcopi. In Adone tota nostra annuntiatio ad verbum posita est, quam ex ipso Notkerus quoque
deiluxit. Nec quidquam praterea de his Sanctis memoratu diguum reperitur, nisi cui adlubeat ex
Dextrinis aut id genus commentis, speciosas fabellas degustare. — Costulus in laudatis codicibus. Costuti.

Hieronymianis primo loco ponitur, cum diversitate seu iiuininis seu loci sepultura. quie ab Hen-
schenio et Florentinio abunde explicatur. Primo itein Ioco est in Roraano parvo I\vm:v. snncti Ca- :

stuli Zxtarii palatii. Hisce superadditum ab Adone elogium, ex Actis sancti Sebastiani, apud nos

cap. 22 num. 83 verbatim desumptum. Quod hic lectorem monitum volui, ne forte Flori elogium
legens, existimet, alterum alteri uraquam fuisse cognitum ca nempe causa, quod in plerisque liic
;

ambo conveniant. Dicam quod res est, uterque ex eodem fonte eadem hausit, atque eatenus belle
concordant ; at ex solis reliquis constare potest, proprio singulos marte sua disposuisse. Notkerus
de more Adonem secutus est compendii ratione utitur Rabanus ex aliquo codice Hiero-
; Noster solita ;

njmiano paucula sua descripsit. —

In Montano et Maxinta consignandis, prseunt denuo Hierony- Montani rt
miana, concordes sunt reliqui Martyrologi omnes, solo Romano parvo excepto. De ipsis et quadra- "tafi"»
ginta eorum sociis aguntHenschenius et Florentinius. Beda sic eos notat In Sirmio, Motttani pre- :

XL.Rabanus ultimam clausulam expunxit, quas a Nostro quoque

byteri Maxiiive uxoris ejus et aliorum
omissa est, servata a ceteris. Imo conjuges fuisse, tradunt praster Bedam, Hieronyraiana, Ado, Ra-
nus, Notkerus, M r andelbertus et recentiores plurimi. Cur id Usuardus reticuerit, fateor rae haud
satis conjicere. Minus etiam intelligo, quid eum movere potuerit, ut neglectis Adonis verbis, qui
eos in fluvium prxcipitatos disertissime asserit, maluerit ipse scribere, in marr mersorvm. An Sir-
mium eivitatem esse plane mediterraneam, eum ignorasse dicemus ? Id fatendum arbitror, cuin et
alibi Geographia? non satis peritum fuisse Usuardum, satis ostenderimus. Nulla etiam de his
Sanctis Acta supersunt ; neque enim Firmium vel Firmum Italise, aut Sexti-Firmium Hi-
spania;, salvaveritate, eos transferri posse existimamus. Sit etiam locus sacris Wandelberti Musis :

Septimo. Montanum memorat cutn conjttye sancta

Afqtte sittiul quadrageno cum martyre passum.

AUCTARIA.

ntverp-Max.
N Ultra.i. Leyden. Lovanien. tians, multis claruit virtutibus et miraailis. Nam cumelogio.
A' Danic et Editio Ultraj-Belg. Post tex- itt ejus felici transitu rirra medium noctis, lux de
tum purum subdunt : Eiulcin die, ttatalc sancti coslo veniens, totam itlustrartt pivrinciam. Flaruit
Ludgeri. Ludgeri {Luitgeri, Lutgeri, Luidegeri)' Monaste- temporibus Caroli magni, qui et ipsutn primum
riensis episcopi et confessoris, Addit praeterea Ai.- Monasteriensi prxfedt ecclesise. Sepultus quiescil
bergen. Qtd vcrbnm vitx lomje lateque dissemi- in Werdena.

ROSWEYD.
 160 MARTyROLOGIUM USUARDI.
Roswevd. Tertio loco : Eodcm ilie. sancti dem loci episcopi et confessoris. In monasterio Ver- Ludgeri.
Luitgeri, episcopi. ct confeisoris. In Stjrmio, san- dcnsi. dcpositio sancti Lutlnjcri primi Monasterien-
Montani et clorum Monlani presbyteri ct Muximcc uxoris cjus, sis cpiscopi ct confessoris. Eodem dic, sancli Mo-
Stiartyrum Uohallok.
(qui) comprehensi missi sunt in fluvium. Etaliorum hallok cpiscopi et confessoris.
quadraginta marlyrum. Belin. editio proxime adpuritatem accedit;
1
Antverp-Maj. et Centulen. Incipiunt Romx, : in 2, haec immiscentur In Sebastia civitate, Pc-
:
Petri.
passio saiu-ti Castuli martyris. Eodem clic, apud tri episcopi. In Araclco sancti Martialis episcopx, Nartialis.
Pentapolim... pure. Apud Cyrinium (Sirmiura) In Celer, sancti Cassiani episcopi. Iit Antiocbia, Cassiani.
sancti Montani presbyteri ct Maxiinee uxoris ejus, Timotliei, Diogenis, Macharii, ct Maximiet Theo- Timotlici,
in marc mersorum. clc.
dori episcopi. In Africa, Victoris, Saturnini, Solu-
Dcscptima Bruxellen. Septima Ilctoris, elc.
dies scculi, in qua perfecti toris el aliorum duodccim. Dixi jain
diesecuii. supra, de
sunt ccelum omnis omatus eorum; ct in
ct tcrra, et
hisce consulenda Acta et Praetermissos.
quu Dcus cessavit ab omni opcrr, quod patrarat. Greven. Serotini martyris. Itcm Petri, Mur- Serotini,
Undc et ea die Christus quicvil in sepukro. Romx tiani, Capani, Kijliani. Yide indicem Praeter- Pctri, etc.
De Castnlo. via Lavicana, in ccmitcrio cjusdcm, sancti Castuli missorum. Romee, sancti Quirini marlijris, tempore Qltirini.
martyris. Qui cvm esset Zechariuspalacii et Iwspes Cluudii pro Christo ijladio iiitcrfecti. An Cyrini,
Sanclorum, ut in gcstis sancti Sebastiani lcijitur, a de quo xxv? Felicis secundi, archiepiscopi Treve- Feitcis.
persecutoribus tentus et cruciatus, dum in confes- rensis el confessoris. In mmiastcrio Verdensi, dcpo-
sione Domini Jcsu persisteret, missus cst in foveam sitio sancti Luthgeri, primi episcopi ecclesik Mona- De Ludgero
et supcr cum massa arenaritt dimissa. cum Et sic steriensis et confcssoris. Qui erudiius ab Alcuino
pahna martyrii migravit ad Domiiium. ApudSyri- abbate, viro doctissimo, Eboraci diaconus, Coloniz
nium, natale sanclorum Montani prcsbijterii et vero presbijler ordinntus, cjenti Saxoiunii et Friso-
Maximx uxoris ejus, in marc mersorum. Et depo- num Christi Evangelium annuntiuvit, vitaque ct
Ludijeri.
sitio sancti LuUjheri episcopi et confessoris. miracviis clarus quievit in pace. Item.sancti Mo- Moliallok.
Hagenoven. In prima secunda annuntia- et hallock cpiscopi et confessoris. In Ilihcrnia, Mot-
tione satis purus, de Castulo post migravit ad telogi abbatis et confessoris. Mochellocum sive Kel- Mottelogi.
Dominum, addit, quod satis legere nequeo, nec lenum unum
admittunt Acta, sive is episcopus,
usquam alibi reperio Hic vero a manu est trans-
:
sive abbas fuerit.Apud Coloniam Agrippinam, in
latus in Mcssbg. De Montano et Maxima, cum ccctesm hcremitnrum sancti Augustini, commemo-
textu. Sequitur : Eodem die in Monaslerio West- raiio Constaniini martijris ; dc societate sanctorum Constantini.
Dc Ludgcro. phaliee civitate, dcpositio sancti Lugderi ejusdem Maurorum. Vocatur hic supra, Constantius, in
civitatis episcopi, qui legitvr fuisse Capellanus Ka- Actis prsetermissus.
roli magniet sociussancti Mullibrordi (Willebrordi) Molan. De Castulo in textu litteris Italicis
Hic aucas (anseres) silvcstres iii domum suam.pro ex Adone ponit Cum esset Zetarius palatii et
:

damno sibi ab cis illato, agitavit. Ex quibus unam hospcs Sanctorum. Tum in fine Itcm in Vuerdena, :

morluam rcstituit, et omnibus iiiterdixit, ut num- depositio sancti Lttdgeri cpiscopi ct confcssoris, qui Ludgert
quiuii in hereditate cjus damnum facerent, quod fuit episcopus primus Monasteriensis, tempore Ca- tiistoria.
adliuc durat. De miraculi veritate et duratione roli magni imperatoris. Eo tempore Carohts prsedi-
alibi inquirendum. ctus morabalur iu Aquis palatio, dum sancius Lud-
Aquicinct. Post Castuli martyris, habetur : gerus migravit ab hoc seculo. Qui eadcm hora pro-
Zetarii palatii. grcdiens foras cum ab aliquo, nomine Aquo, aslro-
Pleschionen. et Vatican. num. 5949. Adji- logii, ut cognitioncm pcrciperel stellarum, iuspe-
Longini. ciunt Sancti Longini nturtgris. Vide supra, die
:
clione intenlus manerct, vidit splcndorem ignis
xv liujus.
magnum de caslo venientem, et totam provinciam
Matric-C.artus-Ulteaj. Ceteris omissis, ita illustravit; ct elmm iu oi ulis totius terrx Franci*,
habet Ludgeri episcopi et confessoris, patroni lumen apparuit
:
visu mirabili.
aliquanto tcm- Verum
ecclcsix- in Loenen, qui fuit de sociis beati Grego- pore clupso, contigit Grifridum nepotem sancti Lud-
rii Trajcctcnsis episcopi. geri, qui in exequiis sancti nri interfuit, ad pala-
yicloris et
Altemps. In Africa, Victoris, Salurnini, Solu- tium rcgis venire. Qiiem cuni rex de sancti riri
sociorum.
Petri. toris et aliorum duodecim. In Sebaslia, sancti Pe- transitu interrogasset, et diem el honnn requisisset,
Mtirlwtis. tri episcopi. In Eracleo, Martialis episcopi. In et ille cuncla pcr ordinem retulisset, agnovit rcx,
Timothei et Antiocbia. Timothci, Theogenis el Macharii. Simi- cndcm momento suum amatorcm ad Dominum mi-
sot iorum.
lia habet Belinus infra. Consule Acta et Praeter- grasse, ct quod
ipsum lumeii ci fuisset u Domino
missos. cailitus ostensum. Proinde intelligi datur, quam
Editio Lubeco-Col. Incipit Colonia Agrip- clara ejus anima
:
in conspcctu Domini veneril. Ea-
pina, in ecclesia sancti Augustini, mcmoria sancti dem die, beati Felicis episcopi Treberensis. In Lau-
Constantti martyris, qui fuil de societate sanclorum baco ccenobio, elevatio corporis sancti Ursmari epi-
Maiirorum nnus. An ex Thebceis? vide Praeter- scopi et confessoris. In editionibus aliis de Lud-
missos. De Theodoro et sociis pure. In Castulo, gero, paucis Ad Felicis Treverensis, additur
quem Palatii oratorem facit, non multum differt secundi. Demum Lobiis, elevatio suucti
: Ursmari Elevationis
a Bruxei.lensi. Item in Sirmiensibus, nisi quod I rsmari. •

episcopi, Dominica ante natalem sancti

ijii.c agititr
addat Corpora eorum non lomje ab urbe invcnta
:
Joannis Baplislx. Melius ha;c ad diem natulem,
sunt. Trcvcris, bcati Felicis vicesimi primi ejus- qui celebratur xvm Aprilis.

VI Kal.
 MENSIS MARTIUS. 161

VI Kal. Die 27.

n /Egypto, depositio beati Joannis heremitse, qui inter cetera virtutum insignia, loannu.
etiam prophetico spiritu plenus, Theodosio imperatori Christianissimo victo-
I rias de tyranno pradixit. In Pannonia, sancti Alexandri martyris. AWauut*

Magna coilicum consensio, Ilerinien. Tornacen. Piilsanen. Anlverpien. Ma.r-I.ubec. Huneral. Ilclin. Creven. el
Slalan. Quiuus acccduul: Antvcrp-Max. VUraject. Lcytten. Lovanien. Alberg. Danic. et EJit. Itlraj-Belg.

VARIA LECTIO. Parum suggerit notatu dignum. Joannis vrimi legit Max-Lubecana, errore,
opinor, typographi. SeremiXx soribunt passim codices omnes, quorum etiam sphalmata, nimis
fortasse scrupulose, sectamur. Belinus transposita nonnihil phrasi, posuit prophetico plenus spiritu.
In Antverpiensi ante Alexamlri, deest, Sitncti. Fere exciderat monere, codicesaliquos, pro victorias,
scribere victoriam. De Eijinto, Enypto, liranni, marliris et bujusmodi minutiis dictum est alibi plus-
quam satis.

Est in Pratensi augmentum, et inale expressum et perperam hoc die positum, his verbis : Dc Pralensi
Ipso die, sancti Eticherii Turoneiisis
Fatetur ipse Castellanus additamentum esse, non
episcopi. codice.

solum in litteris ad me datis, sed expressis terminis, in primo suo Bimestri ad xx Februarii. Fatctur
item annuntiationem non recte efformatam, cum Eucherius non Turonensis sed Aurelianensis epi-
scopus fuerit, ut recte habent Auctaria nostra, ad citatam diem xx Februarii. Quod si supradicta
verba ad verumsensum reducere volueris, pro Turonensis, scribe Trudonensis; undeintelligi dabitur,
Eucherium Aitrclianensein cpiscopum, a loco exilii aliquando Trudoiienscm fuisse nuncupatum, addita
post Trudoitensis, virgula, hoc pacto : Ipso die, sancti Eitcherii Trudoneiisis, episcopi, etc.

OBSERVATIO. Jonnnes, patria et anachoresi Ltjcopolita, cognomento propheta, alibi abbas, hic Joannis.
eremita dictus, absolutissimum obedientiaj, ut a S. P. N. Ignatio ad vivum depingitur, cetera-
rumque proinde virtutum exemplar et speculum, ut toto Christiano orbe notissimusfuit, ita sanctos
Patres prope omnes laudatores habuit. Nihilominus primus eum ex Rufino suo, libro ultimo cap. 19
et 32, hoc die, nescio an satis proprie, in sacros Fastos retulit auctor Romaui parvi Apnd JEqtj- :

ptum, Joannis eremitx, prophctici spiritu viri. Ado paulo clarius ex laudata Historia locutus est, cu-
jus non quidemverba, sed sensum reddiderunt Usuardus et Notkerus. Vita ejus vulgatissima est,
nec, ut puto, Origenismi suspecta, quam illustravit Papebroehius gallice contexta a Tillemontio ;

tomo 10 a pag. 9. Ceterum, ut jam innuebam, de tam illustri Sancto, nihil habent apographa Hie-
ronymiana, Beda, Florus, Rabanus aut Wandelbertus. —
Nec item quidquam de Alexandro isto Atexantlrt.
Pauitonio, Adoni neque et Notkero atque ipsorum duci iguoto, ut nec divinando satis explorare
queam, unde demum Usuarduseum accersere potuerit. Huc facit apposita Hensehenii observatio,
qure pluribus aliis synonymis Sanctis aptari potest. Multi, inquit, iiotnine ALEWVnmiiisigttiti coronam
marttjrii obtinuerunt, et aliquam sacris tabulis confusionem pepererunt. Subinde itnus idemque est,

quamvis diversis diebus, quasi a se ipso distinctiis forct. repcriaiur Fastis inscriptus. Nonnumquam unus
idetitquc staltiitur. cum rcipsa plttres cxstiterint, ad diversos dics referendi, quod tiltimiim hutc Alcxttndro
evenisse plane ttrbitrainur.Pergit id ostendere in comparatione Alexandri hujus cum altero, qui coli-
tur xiii Maii. Quserimus nos ex quibus monumentis Pannonittm produxerit Usuardus, sed frustra.
Certissimum tamen manet, nihil nisi Usuardinum a nobis in laterculo positum, ut evidenter osten-
dunt tam excusi quam Mss. codices nostri, de quocumque demum Alexandro verba ejus accipienda
censueris.

AUCTARIA.

De Joannc Antverp-Max. Adonianus est : Aput Fgiphtm, fessoris. Hic in variis codieibus recurrit sub
e r Adone. natale beati Joannis heremitx, admirandx eadem formula Turonensis episcopi, de qua
illa

sanctitatis viri, qui ctiam prophetieo spiritu ple- superius inVariantibusabundedixiraus. DeAIex-
vus, Theodosio imperatori Christianissimo victorias andro, recte. Tum Martiani episcopi ; snectat
: Blarliani
de tyrannis prxdixit. Deest Alexander. Sequitur: ad vi HL&vt\\. Rnotberti episcopi et confessoris in- ;

Aput Smirnam, natalebeati Trasse (Thras<\T?) -71/- telligit Rudbertum siveRupertum Salisburgensem. Ruperti.

scopi etmartyris, meminit quintus liber

cujus Vide Papebrochii coramentarium et vitam ab eo
eccle.siasticus. In tabula Proetermissorum remitti- illustratam.
tur ad v Octobris, quia eo die recolitur in Mar- Centulen. Jerosolymis, rcsurrectio Domini
tyrologio Romano, quod sequimur. noslri Jcsu Christi secundum carnem. In JEggpto,
Hesurre- Rosweyd. Incipit Resurreclio Domini nostri
:
sancti Joannis monachi, magnx sanctitatis et prc~
ctioiiis Chri- Apud Zmirmam,beati Trasex
Jesu Chriati. De qua sola merainit Wandelber- phetici spiritus viri.
tus lioc unico suo versiculo episcopi et martyris, cujus meminit quintus liber
Agni surgcntis resplendet sc.rta triumpho. ecclesiasticus, Remissus est superius ad diem na-
De Joanne ut textus. Sequitur In pago Hasba- : talem V Octobris.
Eucfierv 711*, sancti Euchcrii Tttronensis episcopi et con- Bruxellen. Jerosolymis, resurrectio Dvmini
 162 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
Hesureetio- rwstri Jesu ChrisH. De Joanne.ut textus. Sequi- esse Eu&tasius lu.rovicnsis, de quo in Actis xxix
uis Domi-
niae. tur de Thrasea, ut supra. Tum, de Theodoro et hujus. Videat lector quse ibi de prsefato Eusta-
Theodori sociis Pentapolitanis, heri ab ipso omissis. De sioin Observatione nostra dicturi sumus. Inpmjo
et SOC
Alexandro bene. Item alibi, sanctorum Pastoris et Hasbanio, sancti Eucheni Turonensis episcopi. In Euchcrii.
Pastoris et Romuli. Bicest martyrum Afrorum antesignanus. Africa, Romuli, AcuJi, Moroli t Succressee, Matu- Romuli, etc.
liomuli.
Dc Pastore vide Paartermissos. tina\ Donati* Saturnini. Haec in Actis paulo
Hagenoyen. De Joanne brevem, sed praater distinctius. Rotnx, sancti Calixti Papae. Colitur Cati.cti,P.P.

raoreni, satisexactam vitse synopsim, hoc modo xrv Octobris. ApudSmyrnom t

beuti Trase. Thrasae.
Joannu recensuit: Apud JSEgyptum, beati Joannis eremi- ct martyris.
elogium
fa», qui, ui iii Vitis Pairum legitur, Theodosio im- Florentin. Jtcm sancti Martini episcopi et

peratori de tyranno vietoriam pr&dixit, et eumdem martyris. An non Martianum indicat, de quo in
iioji longe post propria morte esse moriendum. Cu- Actis vi Martii?
jus monasteHum a quadraginta setatis suee anno Editio Lubeco-Col. Post textum subdit
usque ad nonagesimum nullus intravit. Advenien- Apud Smyrnam, beati Tfirasese episcopi et marty-
tibus iiutcm viris, raro et certis temporibus per fe- ris, cujus niciniiut quintusliber ecctesiaslicus . Castro
nestram se vidcndum xdificationis vel consolationis Conpando, sanctae Honorin.c virginis. In Actis est nonorinte.
gratia prsbebat. Mulier vero nulla ad ejus conspe- xxviii Februarii. Eodem die, sancti Ruperti epi- Jtit/icrti.
ctuni accessit. Cellam hospitalem pro adventantibus scopi in W'vrmacia ct confessoris. Idem est, qui
elonginquo habuit; sed ipseintrinsecus soli Deova- Salisburgensis supra dicitur, de quo vide erudi-
cabat. Quanto namque se magis ab humanis curis tum Papebrochiicommentariumin Actishoc die.
Greven. Resurrectio Domini. Apud Smyrnam Resurre-
et colloquiis sequestrabat, tanto vicinior illi Deus ctionis Da-
erat. Sic propter jugem consuetudinem jam cibum Traseae episcopiet martyris, cujus meminit quintus mini.
recipere nisi in vesperenonpoterat, ethunccxiguum. liber ecclesiastics Historiee. Itctn, Aijutt, Mtssi.r, Tlirascs.

Capilli ejus et barba rari erant et tenues, utpote Romuli. Noinina suut a Greveno, uti p;issim so- slguti, etc.

quem nullus cibus sufficiens nutriret. Observabat let, niale transposita et efibrmata. Ananiee pre- Ananite,
etiam idem, cum nonagenariam ipse ageret vitam, sbyteri, et Pctri, ac aliorum septem militvm sub Petriet
atiorum.
ut nullum paratum sumerct cibum. Obitus autem Diocletiano submersorum. Acta passionis ipsorura
ejus talis crot, ut pcr triduum, nullum ud se introirc datasunt xxv Februarii. In Africa, sanctorum
permitteret, ct positus in oratione spiritwn reddidit. Romuli, Maroli ct Succcssi. Multa confusa, de
In timitio (conmetorio) Pontiani Ronur, sancti Ctj- quibus vide in Actis. Derthonae, sancti Martiani Wartiani.

Cyrini. rini. de quo ad xxv luijus. In Pannonia, sancti episcopi ct martyris. Eucherii episcopi et confesso- Enclicru.
Alc.ruiidn martyris. In cpiscopatu Zaltzburgensi, ris. In priori editione mdxv addebatur, Turonen-
Ruperii. sancti Ruperli episcopi et confessoris. Vide quie de sis. Rupcrti c}>i*copi civitati* Vangionum, quz nunc Ruperti.
hoc praesule inter hodierna Auctaria jara
illustri Wormacia dicitur, et confessoris. Eustachii abbatis Eustachii

Castro Conflando, sanctee Honorinae lionorinx.

non semel diximus; ubi alii Salisburgensi, alii ct confessoris.

Wormatiensi ecclesice adscribunt. virginis. De his vide dicta superius. Item Nemi- Neminia
et Cyriaei.
Viotobin. In fine : Apud Smirnam, bcati niee virginxs ct Cyriaci diaconi; inter Prartermis-
Trasiw, etc, ut supra, in Antyekp-Maj. ubi no- sos, Itcm loannis monachi mirs obedientix viri.
tavimus hunc Sanctum pertinere ad v Octobris. Quijussu abbatis sui lignum aridum anno integro
Romuli et Pleschionen. In Africa, sanctorum Romuli, sinc intermissione irrigavit, non dijudicans senioris
soeiorum. piwccptum. De quo in textu.
Donati, Saturnini. Jam dixi Romulum turmse
Domini nostri Itcsurre-
Africanae antesignanum, Donatus ordine septi- MOLAN. Ilicrosohjm.r, rcsurrcctio
etionis Jcsu
mus est, Saturninus ultimus ; vide novem alios in Iesu Christi. De Marciano, ut Grevenus. De Chnsti.
Actis nostris, suis nominibus expressos. Thrasea, ut editio Lubeco-Col. De Ruperto ut
Marchianen. Addit In pago Sispanis (Has-
: Grevenus, sed litteris minoribus. In editionibus
banin) sancti Eucherii Turonensis episcopi. aliis, de resurrectione et Marciano nihil immuta-

Matric-Cartus-Ultraject. Joannis eremitie, tum. Vuormacise sancti Ruperti, episcopi et confcs-

qui ut refert Augustinus, claruit spirituprophetiee, soris. Qui tcmporibus Childeberti, in Bavaria, Au- Rupcrli.
Ad marginem Resurrectio Domini.
:
stria,Styria,cttotoNarico, doctrinam Christipropa-
VATICAN. nura 5949. Adjicit In Africa, san- : gavit. Tum typisminutis : Constantinopoli, S. Isa- Isaaeii.

ctorumRomuli, Donati, Saturnini. acii, viri Dei videPrsetermissos. Perside, novem

;
Pn-snruni
Martyrutn.
Altemps. Sancti Bustachii abbatis. Videtur martijrum. Eorum norainain Actisexprimuntur.

V Kul Die 28

Caesarea Palestinse, sanetorum martirum Prisci, Malchi, Alexandri,qui perse- Priscietsoc.

Incutione ultro judicem adeuntes

Valeriani, divino fidei calore succensi de , ,

soevitia in piorum sanguinem objurgant quos ille continuo pro Christi no- ,

mine bestiis tradidit devorandos. Apud urbem Cabilonensium depositio sancti ,

Guntramni regis, qui ^"""'™"'"

ita se spiritahbus actionibus mancipavit, ut rehctis seculi
pompis, thesauros suos ecclesiis et pauperibus erogaret. Thafso Ciliciae, Castoris et £tS',.''
Dorothei.

Tcxtus sumiiur rae Pmtai. llcrinien. Toniacen. Antverp. Max-Lutec. Munerat. Creven. cl Molan. Adde Antvern-
Max. Leijiim-Bcifj. Lovanien. ct Editiv Ultraj-Betg.

VARIA
 MENSIS MARTIUS. 163

VARIA LECTIO. Greven. et Molan. ommittunt copulam inter Malchi et Alexandri. Pracipua
utrum Usuardus, Adonis lectionem secutus sit, in hisce verbis, cur tantum, m
hic difficultas
sanguinem piorumdesxviret, ut habent Antverp. Lovan. Max-Lubec. Greven, et Molan. Pnetuli ego
antiquiorum codicum auctoritatem, nempe Praten. Herinien. Tornacen. et Munerati, ex quibus
textum composui, licet Herinien. aliquantulum differat, legens, piorum sanguinem fundcntium, et
Tornaccn. scriptorio sphalmate, impiorum sanguine. Sic, inquam, Usuardum posuisse plane existi-
mo. Antverp. et Max-Lubec. cum multis recentioribus, habent Cabiloncnsem, praevalent alii, hic
Adoni conformes, in Cabilonensiuin. In Lovan. est Cabuhncnsem, in Herinien. Caloncm. Reliqui in
textu Guutramui, tametsi antiquus scribendi mudus postulet Gunlliramni. Interim Herinien. Tor-
nacen. Antverp. Greven. et Molan. legunt Guntrnnni, Max-Lubec. pejus Guntramii. Rursus, in
textu est spiritalibus cum Pratensi, Max-Lubec. Munerat. et Greven. quamvis non parurn dubitem,
an prffihabenda non sit aliorum cum Adone lectio. Utrum praetuleris sus deque habebo. Tornacen.
pro actionibus, habet, actibus. Herinien. repetit particulam ct, hoc modo : el ecclesiis et pauperihiu.

Tlinno scribunt omnes, exceptis Herinien. Antverp-Max. etc. et Munerato, ubi Tarso et meliuslegi-
tur, turbam sequi cogimur ; Max-Lubec. pessime Tlierso. Inter recentiores sunt qui scribant Sici-
lis. Cetera, ut Cesarea, sxvicia, martirum, Dorotei et similia negligenda sunt. Non omiserim
tamen dicere, in textu relictnm Palestinm, quia universira codices oranes ita efforraant, excepto
solo Molano.

OBSERVATIO. Hac etiamdie Romanoparvo ex Rufini lib. 7eap. n, debentur, quiprimam in la-

terculo classem constituunt martyres Patestini, persecutione Valeriani bestiis traditi. Qnam"rem Priscietsoc.

paulo diffusius Rufini ferme verbis exposuit Ado, et qui hunc secutus est, Notkerus Noster stvlo ;

breviori, sed qui eamdem sententiam, et eadem ferme verba, nonnullis praiteritis, referat. De his
jam supra egimus in Variantium lectionum examine. Nec plura in Actis reperit Henschonius. Inter
sincera autem etselecta pag. 252, sola Eusebii verba descripsit Ruinartius, qine Gallice reddita
sunt a Tillemontio torao i pag. 17. Wandelbertus disticho suo primas nostras duas annuutiationes
sic metrice exprimit :

Quinta Priscus, Alexander, Malchusque coluntur.

Hanc quoque Guntramnus migrans rcx optimus ornat.
Porro rex sanctus Gunthramnus ab Adone primum consignatus est, iis verbis, quae niinus scru- Gunthramni.

pulose a Nostro quam a Notkero transcribuntur, discrimine tamen perexiguo. Scio equidem in ali-
quo Hieronymiano apographo, inventum : Canillonno, depositio Guntheranni regis, at vero id plane

adjectitium esse, recte censuit Florentinius. De optimo rege nihil dicendum reliquit Henschenii
comraentarius praevius, et vita per Gregorium Turonensem scripta, ab eo illustrata, cum appendice
Frede^arii. —
Rectene Castor et Dorothevs Tarsi conjungantur, statuere non usque adeo promptum, Castoriset

uti nec ex quo apographo Hieronymiano, et quidem seorsim, accepti sint. Id si discutere tuainter-

est, consule Actorum commentarium.

At cur Sixtns, vel Xgstus, sive Xistus, istius nominis Papa III, ab Usuardo pratermissus, quera Dc Sixto

tamelare in Adone expressum reperit? /Edipo opus est. Ceterum Usuardini textus veram simplici-
tatem constare existimo.

AUCTARIA.
Inrepurusest, sed exclusus ob transpo- rttm sxviret, objurgariint Qnos ille continuo ;>ra
Belin. .

quia pro Dorothei legit Theodori. Christi nomine, bestiis tradidil devorandos el ric
sitionem, et .

Pulsanen. Cetera ferme purus, plane deficit ipsi martyrium compleverunt. Romx, beati Sixti
tertii, Papx et martyris. Qui constituit, ut nullus
in aimuntiatione ultima.
Ultra.if.ct. Leyd. Albergen. et Danic. Inci- episcopus in parochia alterius ordinare prxsumat.

SixtiSPP. pimit : Romx, natale beati Sixti III. Papx, qui Tarso, etc, ut in textu. Apud urbem Cabilonen-
sedit annis octo. Bic incriminalus a qiwdum. no- sium, depositio sancti Guntranni regis Francorum o,- Cuu-
""""""'
iniue Basso, expurgavit se cum guinguaginta sex nlnii.isi. Qui itn se spiritualibus aclionihus manci-

episcopis; criminalorem vero suum, postea morluum pavit, ul relictis seculi pompis, thesauros suos eccle-

propriismanibus cum linteaminibus et aromatibus siis et pauperibus erogaret. Quique dum aliguando

sepelmt.Hicconslituit,utnullusepiscopusinparo- venando fessus.juxta rivum aqux dormiret, vidit

chiaalteriusordinareprzsumat.Reiiquavma.stmt. armiger ejus parvum animal de ore ejtts exireel
Centui.en. Apud Cxsaream Palestinee, sancto- properare ad rivum. Cui ille ad itum et reditum

nnn marlyrum Prisci, Malchiet Alexandri. Tarso gladium imposuit. Expergefactus autem rex dixit,
~<"ii^'iei< et Dorothei. Cabillone, sancti se per somnum pontem ferrewm transisse et tn monte
Cilicix,
Gtmlhramni regis, qui relicta funditus mundi pom- invenisse thesauros. Quos ipse armigeri sui ductu re-

pa,Dominiservitoseexintegromancipavit. periens, ecclesiis dedit.

_ _

ANTVERP-MAj.inlcIasse, u( Centulen. Apud Haqenoven. Iii pnma annuntiatione satis pu-

urbem Canillonensem, Dompni Gutrandi, etc, re- rus; secundoloco de Sixto, fere ut Ultraj. etc
cte;omissoinflneCastoreetDorotheo. De Gunthramno, recte. Pro Dorotheo, scnbit
Thorotheo. In fine h, Colonia Agrippina, sanctt Bvergist,
Bruxellen. Apud Cxsaream Palestinx, natale :

Eugisti episcopi et confessoris. ide infra.

DePHseo sanctorum marlyrum Prisci, Malchi et Alexandri. \

Marchian. In fine CivitateiNicomedue, passto

«socUs. Qui sub persecutione Valeriani, cum Sanctos Hei ; {.';;;; ;',;;'

martyrizari conspicerent, divino ful.i calore suecensi sanctorum rustvris et I ictorini. \ ide xm\ hujus.

tantum m sanguinepio- Matkic-Cartus-Ultraj. Sola nomma textus

ultro judicem adeuntes, ciir
refert :
 164 MARTYROLOGIUM USUARDI.
refert : Gunthramnum primo loco, Caesarienses Greven. Item , sanctorum Adaucti, Castoris. Adaucti,
Romx, Castoris.
autem ultimo. Ea connexio in Actis explicata est beati

Vatican. signatus nnm. 5949. Adjicit Rornx, :

S/rti.... ut Ultraject., sed post prxsnmat sic
suh sancfiXisti Papx, qui sedit in episcopatu annis habetur : Nec clericus in parochia aliena, ordina-
ncto, De Castore ei Dorotheo, nihil. Hones aecipere. Melius editio prima: alterius ordi-
In Altemps. Ad Castoriset Dorothei, subnec- nationes accipiat. Felicis, episcopi Treverensis et Fclicis.

Adauctie. titur Adauct.v. Vide in Actis commentarium. confessoris. De eo actum \xvi hujus. Rogatse vir- Eogatte.

FLORENTIN. Romx, sancti Sixti pap.v. gtnis. An Rogati f Vide Prsetermissos. De beato
Editio Lubeco-Col. Incipit Apud Coloniam : Evergisto, fere ut proxime dictum.
Di Byerpisti Aggrippinam, translatio sancti Evergisti, archie- Molan. Romx, Sixti Papx, qui sedit Romx
piscopi ct martyris, de civitate Tongerensi, per annis octo. Et in Monte, depositio sanctx
castro
Dominum Brunonem Coloniensis civitatis archiepi- Vualdetrudis. Remittenda ad rx Aprilis. Et qui- fpatdetru.-
dis.
scopwn, adecclestam sanctse Cecilix virginis. Romx, dem in editionibus aliis omittitur, nbi ita habe-
natale sancti Sixti, etc, ut Ultraject. nisi tur : Apud Naxum, sive Nesum , Cilicix (Sicilise)
quod in fine addatur post prxsumat: et ut nullus oppidum, sancti Cononis, Basiliani monachi, absti-

Clericus, (iii) parochia alterius episcopi, ordinatio- nentia et sanctitate clari, tempestate Rogerii secundi,
nes accipiat. Rursus de Cassariensibus in fine ad- anno mitlesimo ducentesimo trigesimo sexto. Die
ditur, post devorandos: quorum animx ab angelis vigesima octava, sancti Stephani thaumaturgi, et Stephani et
Hitarionis.
sunt receptx, ut in ecclesiastica scribitur Historia. sancti Ililarionis juniojis. De hoc in Actis hac die,
Ajntd urbem Cahilonensem, depositio sancti Gun- de illo xxv hujus. Romee, Sixti Papx, qui sedit Transporta-
tionis Ever-
traninimi, (Gunthramni) regis Francorum, viri aunos octo. Colonix, ex Tantjris transportatio cor-
gisti.
religiosi qui, etc. Reliqua pure. poris sancti Evergisti episcopi.

IV Kal. Die 29.

Armogaslis pud Afrieam , natalis sanctorum confessorum Armogasti , Archinimi et

et sociorttm.
qui tempore Wandalicse persecutionis, sub Geiserico rege, pro

Eustasii.
A'
cursum
Satyri,
confessione veritatis multa et gravia perpessi supplicia atque obprobria,
gloriosi certaminis impleverunt. Ipso die, depositio Eustasii abbatis mo-
nasterii Luxoviensis ,
qui pater ferme sexcentorum extitit monachorum et vitae

sanctitate conspicuus, etiam miraculis claruit.

Ex Berinien. Tornacen. Pulsanen. Antverpien. Bfax-Lubec. Mnnerat. Greven. ei Motan.

YARIA LECTIO. Armogatis pro Armonasiis Iegunt codices Usuardini omnes. In Archiuimi non
ita conveniunt: nam Pulsanen. Munerat. et Molan. habent Archimini, Greven. Archimimi. In
Greven. et Molan. est Saluri, fortasse bene ; in Tornacen. et Munerato Satiri ; sequor alios, Ro-
mano parvo et Adoni conformes. De Wandaliae et Guandalicr, vide quae fusius explicabimus ad
xxm Maii. In concordes sunt codices passim omnes. Sunt qui malint Genserico vel Gense-
t;, iserico

richo, ut Molanus non Gerserico ut Munerat. multo minus Honerico ut errat Pulsanen. Obprobria
; ;

mcdii £Gvi orthographiam redolet, quam exhibent Heriniensis, Tornacen. Antverpien. Max-Lube-
cana et Greven. licet alibi varient. Putavi eam in textu non incongrue servari posse. Compleverunt
pro impleverunt, habet solus Pulsanensis qui et Hcuslasii pro Euslasii. Quaeritur an Usuardus
;

nomen Sancti praposuerit ? Id non habet Ado non liabent Herinien. et Muneratus. Neque ego ad-
;

jungendum credidi. Male omisit Muneratus particulam ferme pejus Antverp. et Max-Lubecana, ;

pro sexcentorum, legunt ducentorum imo postremus codex, vitio, opinor typographi, caret vo-
;

cibus exstitit monachorum. Isque, mendo consimili, pro Confcssorum in principio habet convcrso-
rum. Phrasim sibi aliam efformavit Pulsanensis sic legens Qui patcr fcrmc sexcentorum mona- :

choram existens, vita ei sanctitate conspicuus, eliam miraculis claruit. Variatiunculas alias in scribendi
modo, consulto negligimus.
De Pratensi Pratcnsem codicem prsetense autographum, ratione non una hac depravatum manifestissirae die
eodir.e.
ostendunt additi martjres Nicomedienses Pastor ct Victorinus, a majori cohorte perperam avulsi, _
nec in ullis aliis codicibus positi, praterquam in Belin. Rosweyd. Aquicinct. et Florentin. qui certe
mediocris nota: seriem non transcendunt. Expuncta prieterea est et plane erasa tota Eustasii Lu-
xtmiensis aimuntiatio, ut in apographo nostro observavit Sirmondus, et recentius per litteras, supe-
rius non semel citatas, mihi indicavit Clar. Castellanus. Nos textum vere Usuardinum, sed prarter
eum niliil genuinum hodie agnoscimus. De Eustasio, ad n Aprilis in prafato Pratensi codice trans-

lato, dicetur ibi.

Armogaslis BSERYATIO. Nobilissima trium Africanorura Confrssorum (ita singulari titulo decorantur)
etsocivrum

Breve sed niagnificum elogium iis tribuit Ado. sequente Notkero ejus medullam Noster resecuit, ;

cetera ad verbum scrvavit. Jam supra diximus quem nomina efformandi modura, ex codicibus
Usuardinis pneferamus quis porro reipsa praeferendus sit, in Henschenii commentario latius ex-
;

ponitur,
 MENSIS MARTIUS. 165
ponitur, ubi circa secundum nomen nonnullre difficultates explanantur.
totam martyrii Hahes illic
historiam ex Victore Vitensi ejusque accuratiori Petri Francisci Chiffletii editione desumptam.
De Enstasio abbate Luxoviensi nemo ante Adonem locutus est. Ipsissimis ejus verbis, non taraen Eutiasii.
praecise omnibus, utitur Usuardus, et fere etiam Notkerus. Primas solum voces Noster transposuit,
alter et caput et caudam mutavit. Vide et hic Henschenii commentarium cum duplici vita ab eo di-
ligentissime illustrata. Eustasii laudes nitide exequitur Wandelbertus :

Eustathiiu qtiarta virtutis laude comscat,

Abba Columbano nituit qui rite magislro.

AUCTARIA.
Pratensi et Rosweyd. jara satis dictura Editio Lubeco-Col. Apud Africam, sanctorum
Dg est de Belino et aliis infra.
;
Armogasti, Archinimi, Satyri confessorum. Qui cum
Antverp-Max. Ultraject. Letden. Lova- essent lucidissima me.mbra Ecclcsix Christi, etc.
nien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Adonis luec postrema verba sunt, cetera pure.
Parum admodum a puritate recedunt, addentes De Eustasio, scribit, ducentorum. Tura Nicomc- :

Eustasio titulum ab Adone expressura, discipuli dta»,snnctorum Victorini, Pastoris, Saturnini, Ju- Victorini et
sociorum.
sancti Columbani; et pro sexcentorum, scribentes liani et aliorum quatuor. Eodem die. beati Or, ere- Or eremilx.
ducrntorum. mitx nonaginta annorum, qui ita abslinentia dedi-
Centulen. Apud Afvicam, sanctorum Armo- tus, quod iiullian terrenum, sicui de eo legitur,
gasti, Archimini et Satiri. Ipso die, depositio beati trienno integro sumpsit cibum. Qui plantaria arbo-
Eustasii abbatis, discipuli sancti Columbani. rum conserens, ne otio torperet, silvam fratribus
Antverp-Maj. De Eustasio textum re- fere nutriebat. Vide indicera Praetermissorum, ubi ejus
fert. Martyres Africanos solo nomine appellat. Acta, ad alios dies excutienda remittuntur, Item
Bruxellen. Nicomedia, sanctorum mnrtijrum sanctee Sophiee virginis et irtyris. Etiam, sancti
i Sophi*.
Victoris ct Vktoris, Victortni, Pastoris, Saturnini, Juliani Macovallae abbatis. De utroque'agitur inter Prse- Macovaltx.
sociorum.
etaliorum quatuor. Apud Africam, sanctorum mar- termissos.
De Africanb tijrum Armogasti, Archimini et Satiri. Qui tcm- Belin. Pro Luxoviensis scribit Lugdunensis ;

51 3f pore Wandnlic.e persecutionis, sub Geyserico rege, pro sexcentorum, dueentorum. Additque in fine :

pro confcssionc veritatis multa et gravia perpessi Civitate Nicomedue, passio sanctorum Pastoris et
supplicia, cursum gloriosi certaminis compleverunt. Victorini. Ita prima editio. In altera accedunt :

Ipso die, depositio sancti Eufragii (Eustasii) ab~ Sntiiriiiiii, Julianx, etaliorum quatuor. Videantur
batis monasterii Luxoviensis , discipuli sancti Co- Acta, ubi dubius numerus determinatur.
lumbani, viri Dei. Qui pater ferme sexcentorum Greven. NicnmeduT, sanctorum Victorini, Pas- Victorini et
Mociorum.
extitit monachorum, et viUe sanctitate conspicuus, toris, Sutiinii, Juliani et aliorum quatuor. Natale
Ordinationis etiam miraculis claruit. Romse, ordinatio heati Gre- beati cujus passio habetur. De
Aclutcii martyris, Achacii.
Gregorii.
gorii Papx. De quacumque S. Gregorii raeraoria eo supra. Stephani Papx IX. Vide Pratermis- Stephani 9.
/*
sos. Item Gregorii episcopi An Nazianzeni
/>.
bic agatur, redi ad xn Martii. Md-
: ?
Gregorii
Hagenoyen. A textus puritate non multum covallee abbatis. Eodem die, beati Or, eremiUe, qui SlacovaitM.
differt, narvos ejus praetermittimus. ttint.r abstinentiae fuit. ut intra integrvm triennium Or eremittt.

Pash i rt Aquicinct. Post impleverunt, textui inserit: ci- nullum terrcnum sumpsisse cibum legatur. Ne au-
Vietoi ini.
vitateNicomedix passio SS. Pastoriset Victorini.
,
tem arborum conserens, sil-
otio torperet, ptantaria
Pvtoi is et
Victor*. Matric-Cartus-Ultraject. Pastoris et Victo- vam fratribus nutriebat. Romx,
sanctx Sophiz vir- Sophix.
Eustachii abbatis. Achacii episcopii ginis et martyris. De his dictum est. Item Dola
1
ris. et confesso- ,

ris. Ad marginem corrigitur : Victorini, Eustasii; Julianx virginis. An forte Nicomediensis? Sed Ioca
addunturque ha?c verba : Usuardus
Acha- scribit satis disparata sunt.
cium martyvem. Non hac an sequenti?
saltera die, Molan. Nicomedix.... ut altera Belini editio.
Ibi videbitur ; colitur proprie xxxi Martii, ut Et passio sancti Achartii. Tum alio charactere,
videre est in Pra?termissis. cujus passio habetur. Eodem die, sanctorum Jome Jontt et
Barachisii.
Pleschionen . et Vatican . signatus nura et martyrum, sub Saporio Persarum
Barachisii
Pastoris et 5949. Nicomediee, sanctorum Pastoris, Victorini, rege. Quorum historiam conscripsit Esaias Adami
sociurum
Juliani. Nuruerus pro arbitrio rautari videtur. filius, eques regis Saporii et auditor atque specta-
Ugiiellian. Pro sexcentorum, habet ducento- tor eorum quee fiebant. Eodem die, sancti Bertholdi

rum. In quo convenit cura duobus solitis sociis confessoris, Ordinis Carmeli. In editionibus aliis,
Antverp. et Max-Lubec. de Nicomediensibus et Bertholdo ut supra. Se-
Theodori Altemps. In Antiochia, Theodori presbyteri, quitur : Die vigesima nona, sancti patris Marci
tt socwrum. Jutiaiue et Acacise. episcopi Aretkusii. Et Cyrilli diaconi et aliorum CyriUiet
Florentin. Nkomedia, passio sanctorum Pas- qui sub Juiiano tyranno certaverunt. De Joua et aliorum.

toris et Victorini. Barachisio, paulo brevius, et aliis Jitteris.

III Kal. Die 30.

qui sub Aureliano et raartyris,

Romas Appia, passio beati Quirini Iribuni
via
imperatore, post linguas abscisionem equulei suspensionem manuum- et ,
,

que ac pedum detruncationem , agonem martyrii gladio consummavit.

Domnini ct
Tbessalonica', natalis sanctorum Domnini, et Victoris. Apud castrum Silvaneeten f tcti rts.

Reguli.
sium, depositio sancti Reguli episcopi ct confessoris.

Pun suni Herinien. Tornacen. Pulsanen. Muncrat. Greven. ct Hvtan.

Tomus vi Junii 31 VARIA

 166 MARTYROLOGIUM USUARDI.

VARIA LECTIO. Martyris et Tribuni legunt Greven. et Molan. ; pejus Muneratus pro et marty-
ris, posuit martyriwi. Abscisioncm habent passim omues. Quod alibi, hic pariformiter servandum
fuit. De eculco alibi etiam diximus, In Pulsanensi deest gladio, et pro Domnini legitur Domnii, quod
Munerat. sic efforroat, Doni : mini.

Quirini. l"|BSERVATIO. Romani parvi auctor beatum

martyrem Quirinum hodie priedicat his verbis :

\J Romee, Qnirini, tribuni ct Ado prolixius elogium ex Actis

martyris, patrU sanctx Balbinx,
S. Alexaudri Papa? coneinnavit, quod apud Notkerum est hac die, et in vulgato Beda ad xxx Apri-
lis refertur. Lego in Actis pag. 811 num. 4. haec verba At xxx Aprilis in Bcda exeuso, dcsumpto
:

elogio ex Adone, quod scculo xi autxu factum est, ]>ost<]uam corpus sancti Quirini, Novesium, ut infra
dicctur, fuissct transhtum. Haec ita velim intelligas, ut non elogium Adonianum tunc factum suspi-
cemur, quod esset absonum sed eo circiter tempore accidisse, ut festum translatum sit in eum
;

diem, quem Beda vulgatus notavit. Quod ad rem nostram proprius spcctat, Usuardus summatim ex
Adone decerpsit, quae ad martyris laudem putavit suflicere, servata temporis designatione, quse ab
Hensclienio hic corrigitur ; de qua ad iii Maii denuo recurret sermo, ubi loco proprio dici poterit,
quid de sancti Alexandri Actis sentiendum existimemus. Ceterum in prima hac laterculi nostri parte,
summa est codicum omnino omnium consensio. — Non ita in sequenti elasse martyrum Thessalo-
nicensium, ubi Prate*nsis denuo corruptus est, vel si mavis, ab aliquo, qui nimium sapere voluit, ita
correctus, ut Usuardinus sensus plane disparuerit. Fateor equidem me prorsus non capere, qua ra-
Domnini et tione Usuardus Dnmninum ex Thessalonicensium numero unum,
cura Victorc, qui in Hieronym.
Victoris.
apographis diserte quod tamen ab eo factitatura, codices nostri raanifeste
alibi ponitur, conjunxerit,
evincunt. Atque hoc est quod dicebam ab aliquo sciolo observatum, in Pratensi codice, subinde per-
peram restitutum esse eraso nempe Victoris nomine, adscriptisque Filopoli et Achaici, qui vere
;

Domnini vel Dominici socii fuere. At vero conjunctionem illam Domnini et Victoris Usuardinam esse,
eamque antiquissimam, probat etiam versiculus "Wandelberti pro hac die :

Tcrlia Domnino, c<>lult<• ct Victore refulget.

Heguti. Mutationem jam dictam agnovii Castellanus in litteris s&pe alibi recitatis. Jam expunctio alia —
novura in Pratensi codice vitium ostendit. Quippe erasa est tota Renuli annuntiatio, qua? in codi-
cibus etiara omnibus, saltem alicujus notse, Rosweydino dumtaxafet Marchianensi exceptis, cla-
nssime exprimitur; sic ut de vera Usuardi lectione controverti minime possit. Notavit in apogra-
pho nostro Pratensi Sirmondus, expunctam rursus esse lineam, sed distinctius asserit Castellanus
erasa esse orania, quse ad Regulum Silvanectensera spectabant. Est ergo Regulus ab Usuardo pri-
mum adjunctus, utpote qui in antiquioribus aut ei synchronis non inveniatur. Haec ad proban-
dam germanara laterculi nostri simplicitatera dicta sint satis. De Regulo iterum recurret sermo
xxiii Aprilis, ad quam diem in Pratensi translatus legitur, sed, Castellano teste, manu non valde
antiqua adscriptus unde etiam evincitur additionem Filopoli et Achaici, diu post Usuardi tempora
;

factam fuisse. Multa de Regulo valde dubia et implexa dissolvere conatur Henschenius, genuinas
vitas proferens, quae a Tillemontio et recentioribus aliis plane rejiciuntur. Distinguit hic Arelaten-
sem Regulum a Silvanectensi, aliaque satis critice exagitat tomo 4 variis locis * Reijulus et Riarfe,
de quibus alibi.

AUCTARIA.
Praten. Excessum ejus et defectum jara satis Bruxellen. Quirini elogium, Usuardino lon-
indicavimus. Cum eo iterum oranimode con- gius, ferrae ex Adone accepit. De Thessaloni-
venit codex Rosweyd. ut ssepius in decursu os- censibus satis pure. Sequitur : Aurelianis civi-
tenderaus. tate, sa7icti Pastoris archiprzsulis palatini. Apud Pastoris.
Antverp. et Max-Lubec. Textui superad- castrum SUuauectensium, dcpositio sancti Reguli
dunt : Aurclianis, Pastorts episcopi palatini. epucopi et confessoris. Jtcm, sancti Quintini. Item, Qui7itini.

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- sanctx Fulaliae virginis. Crediderim nomina ha?e Eulalitt.
NIEN. Al,BER<iEN. DaNIC. et EDITIO ULTRAJ-BELG. ex Muityribus Hieronym. lsevigata. Quiutinus co-
De Regulo seribunt, ejusdem loci episcopi. Quam liturxxxi Octobris. De Eulalia egiraus xnFebru-
boc sit versimile, vide in Actis. Deinde adjun- arii alia Emeritensis colitur x Decembris.
;

gunt Aurelianis, sancti Pastoris epjscojii palatini,

: IIai.enoyen. In elogioQuirini niliil raagnopere
vel palentini. Utrum seligas perinde est, etiam habet. quod non melius in Adone legatur. De Thes-
Vaicntini, sj it;i volueris. Error est recentioribus salonicensibus purus est. Sequitur autem In :

Usuard icodicibus communis, quiqueetiaminHie- civitate Astensi, passio sancti Secundi, qui fuit mi- Secundi cum
ronym. apOgraphis aliisque reperitur. Error, in- lcs strcnuus, athleta Dei egregius, et martTjr glo- elogio.

quara nam Aurelianis nec Pastor quisquam, nec

;
riostts. Ilic a beato Caiocero fidcin Christi edoctus

Palatinus nec Palentinus episcopus. Videdehac est, ct testimonio angelico multipliciter est cojnme?i-
re accuratura in Actis coramentarium, pag. 829. datus, ct angelico ministerio per Faustinum el Jo-
Antyerp-Maj. In priiua mutilus, sic scribit : vttuin dc nube prsebenie aquam bapthatus est ; qui
Roma-. sancti Quirini tribuni,martyrum (pro mar- cuni sepelisset beatum Marcianum, tentus est « Sa~
tyris) sub Trajano. Secunda deest. De Regulo, in pricio prxside, et vestibus nudatus ct equuleo tortus,
fine addit, ]>rimi civitatis ipsius. et a Doininu sanatus, et dcmum incarceratus, et ab
Tc.it u s CENTri.EN. Romae, sancti Quirini martyris, sub angelu solutus ; apparente sibi Domino confurtatus,
contractus. Trajano imperatore. Thessalonicae, sanctorum Dni. et ad Calocerum est ab angelo deductus. Dcmum
ct Victoris. In Francia, civitate Sitvanectis, sancti prxses picem et resinam super capita eorum et cor
Reguli episcopi et confcssoris. pora fundijussit bullientem et (ex) eodem fecit eos

bibcre
 MENSIS MARTIUS.
167
bibere. Ei tunc Secundus est decollatus, etab nnqe- Bei.in. Penultimo loco : Apud civitatem Asten-
hs venerabiliter sepultus. Calocerus
vero apud Aby- srm, sancti Secundoli martyris
; in utraque edi-
ganum mittitur et ibi punitur.
Vide Acta. tione pro Secundi. In fine autem 1 editio
Secundoti.
habet
Aquicinct. Siniilis est Pratensi in Doranino, Aiireliani. Pastcm episcopi; editio altera : Au-
Philopolo et Achaico. In fine autem addit Au- : relianis civitate, depositio beati Pasloris episcopi,
relianis, saneti Pasloris episcopi palatini.
Greven. Ciritale Astensi, beati Secundi militis
Pleschionen. et Vatican. mim 5719 : Thes- etmartyris, tempore Adrianx imperatoris. Quipost
Domnini ct salonicx, sanctorum Domnini et Victoris
sociorum. Marcel- picem cum resina liquatam super caput atque os
ejus
lini et sancti Reguli. Inepta est horum
omnium fnsaiii. eapilis iiblriiiiculioiie marlijriiim
complens ab
conjunctio, ut in Actis videre est.
angelisest sepultus. Pastoris, Victorini el aliorum
Makchianen. In fine Sanctorum Domnini, PastorU,etc.
:
quatuor depositio. In Alexandria, Pastoris episcopi
PMlopoli et Aebniei. Pastoris at-
ct aliorum viginti quatuor ignibus
combustorum. De terius cum
DAVERONEN. UghEI.LIAN. Ct BURnEOALEN soc. 24,
: his duabus classibus vide Praetermissos. Item
Aurelianis, Pastaris episcopi palatini.
Filipoli, Eulalix virginis et aliorum sexcentorum F.ulalix
MATiiic-CARTi-s-Ui.TRA.JECT. Romrc, Qnirini ci unius. Vide Acta in cohorte Martyrum, cnjus ct 001.
Secundi. tribuni et martyris. Secundi militis marlyris. w dux cst Victor. Aurelianis, Pastoris episcopi Pa-
Veroni. I eroni confessoris. Reguli episcopi et confessorU. latini et confessaris. Acharii episcopi et confessorU. Acharii.
Altemps. Post Damniiii, addit Phitopii et Mamertini abbatis monasterii tancti
:

Germani An- Vamt rtini.

Achaici et Yictoris. Auretiattis, Pastoris episcopi
tisiodorensis, confessorU. Ad xx Aprilis. Veronis Veroni
Acescamttel palatini. Eodem die, passio sanctorum Acescanue et
Eiitahz. confessoris ;
potius Veroni.
Eulalix. Nomina sunt male, ni fallor, eflbrmata. Molan. Aurelianis, Pastoris episcopi. Eodem
Transtalio Apud Orientales Anglos, translatio sancti Edmundi
Edmundi. ilic. passio beali Simonispueri de Tridente de guo ;
regis el martyris, in basilica sanctx
Marix trirgi- superius xxiv. ApnJ civitatem Astensem, sancti
nis. Remittitur ad diem natalem xx Novembris. Secundi martyris. Et depositio tancti Veroni con~ Sccvndi.
Strozz. Aurelianis, sancti Pastoris palatini. Tmn
fessoris : Iitteris minoribus : Eodem die, uu- Veroni.
Medic.eus interjicit, episcopi. talis sanctx Maxentix vid \x, matris sancti I igilii Haxentiu.
Editio Lubeco-Col. De Quirino pleraque lia- episcopi Triileiiliui. S[ tat ad xxx Aprilis. Ita
bet ex Adone; qtia? vero de lingua accipitri ex- editio priina. In aliis, post
Aurcliano, litteris
hibita, de sexparibus boum, etc., superaddit, in Italicis inti itnr
i
:
i. : Comite uinusque mJiii.i ci
Actis discnssa invenics. Thessalonicx, natalesan- Traiano. In fine In junjo
: Brachbantensi, villa
Donmini i
ctorum Domnini et Victoris martyris. Apud (V
<

1 ictoris. Lembecx, tratlsilus sancti Veroni. Apud civita-

slrum Silvanectensium,depositio sancti Reguli ejus- icm Astensem... ut supra. Eodem die, natalis
dem laci episcopi et confessoris. Aurelianis, sancti sanctx Maxeniix vidux, matris sancti Vigilii. An-
Pastoris. Pastoris episcopi et confessoris palatini. Eodem die, relianis, Pastoris episcopi. Die trigesima, sancii
Joannis
Acharii. beatt Acharii episcopi et confessoris. patrisJoannis, quiscripsit sealam hoc est Climaci. Ctimaci. ;

Pfidie Kal. Die 31.

Amos propheta?, quem Ozias rex Israel vecte pcr tempora transfixum jiecavit,
ac postea semivivus patriam devectus ibique sepultus
Romae, sanctae Bal- mbim. est.
,„,„,

binte virginis, fllite Quirini martyris, quae post devictum seculi hujus cur-
sum, sepelilur via Appia juxta patrem suum. ln Africa, sanctorum Diodoli et Anesi. " Anesi.

Ita Praten. Uerinien. Tornacen. Rosweyd. Munerat. Greven. ci Motan.

YARIA LECTIO. Vix quidquam pra.bet notatu dignum. Timpora in Herinien. et Greven. puto
mendiim Librarii. Patriam devectus, omissa prsepositione ad. legunt omnes, exceptis rre-
esse I

veno et Molano qui etiam pro transfixum, legunt confixvm. Codex Rosweydi, fro Anesi, scribit
;

Aiicsu. Muneratus nomen truncavit, habet enim Ansi.

OBSERVATIO. Brevi commentario in Actis nostris expediuntur, quae de Amos propheta, quem /

primo loco Usuardus nominat, ilici potuere ubi necis auctorem clarius distinctum invenies.
iiic ;

Certum cst, nullum antiquorum Martyrologorum, ut sunt Hieronjmus, Beda, Florus, Auctor Ro-
mani parvi, Ado, Rabanus, Notkerus. Wandelbertus, de eo meminisse. Verosimile est Usuardum
ex Isidoro, in Actis citato, ea sumpsisse, qu;c hac die de propheta memorat. Kuin subinde sccuti
sunt reccntiores cuni hodierno Romano. —
Balbinam accepit A.do ex Romano parvo, historiam am- Baltrinx
plificans quam Notkerus nonnibil contraxit, Noster brevissime complexus est. De sanctas Balbinss
rebus ucstis, idem quod ilc S. Alexamlri Actis judicium ferendum est. Cetera quae ad ipsam atti-

ncnt, dabit Henschenii commentarius. — De Diodolo (quem Baronius Theodulum dicere maluit) et /);

Aneso disputat Florentinius, disputat in Actis Iaudatus Henschenius non usquequaque conyeniunt. :
Ajtesi.

Variant Martyrologi alii. Nec hujus loci est de numero aut serie Africanorum istorum niartvritra
disquirere. Mihi dubium non cst, quin Usuardus ex aliquo Hieronymiano apograph »s primuiu

acceperit vel solos, vcl aliis conjunctos, non solitus examinare, rectene an secus seligeret. Certe
lectionem ejus qualemcumqne exunanimi codicum conscnsu talem existimo, ut clarior haberi non
possit. Wandelbertus hic denuo suffragatur, ita scribens :

Diodoii pridie emicat Anesusque beati.

1'orro ex recentioribus Usuardi codicibns, Diodoli et Anesi socios, non eodem ubique onlinc cnu-
meratos, statim dabiraus.

AUCTABIA.
 168 MARTYROLOGIUM USUARDI.

AUCTARIA.

Pulsanen. Cetera purus, deficit iterum in Baibinx virginis, qux fuit fiiia Quirini martijris,

ultima annuntiatione Diodoli et Ancsi. Tribuni suprascripti, sepulta apud cumiiem.

Antverp. et Max-Lubec. Incipiunt Amos : Codex D. Du Cheval. signatus B : Apud Co-
prophetx, resecto toto elogio. Finiunt: In Africn, loniam Agrippinam, natatis sancti Agitolfi, ejusdem
Diodoii et sanctorum Diodoii.Anesi, Felicis, Cornclix ct Va- civitatis episcopi ct martyris.
soc.
lerix, Porti et Abtix. Atque hi socii sunt, quos Vatican. Africa, sanctorum Anesi, Felicis et dnesiet
socwr m '
nuperrime dicebam in apographis Hieronymianis Diodoli. Vide quaj supra de sociis Diodoli et
reperiri, mutato hinc inde nominum ordine. Su- Anesi diximus, ad Auctarium secundiim.
spicari liceat, socios illos ab aliquo sciolo fuisse Ughellian. Post Anesi, addit Fclicis, Cor- :

restitutos, sic tanien ut Usuardu perperam attri- nelix, et Vatcrix, Porti ct Abdx. Ut supra.
Babiltz pro buantur. In Antverp. pro Balbinx, est Bubiltx. Altemps. Apud camobium Fontinctlenshan S.S.Jbbatum
Batvins. Fontcnetten-
Et sic etiam in sequenti codice. transiatio sanctorum Wandregisili, Wulframni siitmtransla-
Antverp-Maj. Romx, natalc sanctx Babillx Ansberti, a beato Babino episcopo, in ecclcsia sancti tionis.
virginis, fiiix Quirini martyris. Eodem die, na- Petri Apostoli. Ad diem natalem proprium sin-
tale Amos prophetx, quem Ozias vex Israel vecte guli remittuntur, in indice Pra?termissorum.
pcr tempora nccavit, ac postea semevivus
transfi.ro Florentin. Natale sancti Iulii Papx et confes- Julii. PP.
patriam devectus, ibique sepultus cst. Hse duse soris. Tamen festivitas cjus habetur pridie Idus
annuntiationes, si nomen Babitlx excipias, satis Aprilis.Vide ibi Usuardi textum, etc.
purae sunt omnino tertia de Diodolo, etc.
; deest Edttio Lubeco-Col. Incipit a Balbina, elo-
Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovanien. gium texens Hagenoyen. non multum absimile.
Albergen. et Danic. InAmos etBalbina puri, sic Sequitur de Amos, pure. In Africa, sanctorum
pergunt Jn Africa, sanctorum Diodoli, Anesi, Fcli-
: Diodoli, Ancsi, Fclicis, Comelix, Vnicriv, Porti Diodotiet
soctorunt -

cis, Comelix, Vakrix, Porti, et Abdx. Apud Colo- et Abdxmartyrum. Apud Nicxam Bithynix, san-
.igitolphi. niam Agrippinam, natale saucti Atjilolphi, ejusdem cti Arsatii confcssoris, ex milite heremitx, qui dx- Arsatii.
dvitatis episcopi et martyris. Recurrit etiam infra, moniacum curavit ct draconcm interfecit. Est hic,

sed ut semel dicam remittendus est ad ix Julii. opinor, qui jam non semel Acharius, Achatius,
Centulen. Natalis Amos prophetx, quem Ozias etc dictus est, forte Acacius Melitcncnsis, de quo
,

rex Juda, vecte per tempora transfixo, nccavit. Ro~ videndus Henschenii commentarius.
mx, sanctx Balbinx virginis, filix Quirini martij- Belin. In textu non plane correctus, tertio
ris. In Africa, sanctorum Diodoli ct Anesi. loco inserit Eodemdie, Felicis Papxct martijris.
:
Fclicis PP.
Brixellen. Purus in Amos, sic pergit Ro- : Et pro Diodoli, scribit Theodoli. De Felice Papa
mx, sanctx Baibinx virginis, fitix sancti Quirini agitur xxx Maii.
martyris. Qux postquam a bcato Alexandro Ptipa Greven. In Africa, Fciicis, Cornelix et Vale- Fctici.s ct
sociorum
sanata, baptizata et instructa est, plena operibus rix, Portiet Abdx. Nataie beati Agilolphi, Agrip-
bonis in virginitate permansit; et kujus seculicursu pinensis Colonix archiepiscopi et martyris. In Spi- Jijitolphi.
(jitidonis
peraeto, sepelitur juxta patrem suum
Appia, in via ra, Guidimis abbatis. Parisius, Catullx matronx.
CatutHe.
Diodoti cl cosmeterio PrxtextaU. I» Africa, sanctorum Dio- Vide Pnetermissos. Apud Nicxam Btthinix, Ar-
svciorum.
doli, Anesi, Felicis, Comeiix, Valerix, Porti et sacii miiitis, heremitx el confcssoris. Item, Amos Arsacii.

Abdx. Apud Coloniam Agnppinam, natale sancti abbatis in deserto Scytki, palris quingentorutn djnos abba-

Agitoifi. Agilolfi, ejusdem civitatis archiepiscopi. QuemKa- ferme monachorum. Ammonii abbatis, qui ad se
rolus Martellus, avus Karoli magni misit causa pa- pro conversione venientibus, cellulas non modo di Ammomi,
cis tractandx, ubi crudeliter peremptus et martyrio ligenti cura xdificare, verum etiam propriam cel-
coronatus, multis claruit miracults. Et Romani lulam, cum omnibus, quxin ipsa erant, relinquere
De hoc vide Praetermissos. frcqucnter soichat. Item, bcatx mcmorix Lauduini, Lauduini.
monachi.
Hagenoyen. Novi aliquid profert Apud Sa- : Prioris majoris Cartusix. Qui unusexsociis sancti
mariam, Amos prophetx, quem Ihcrobaam rcx Brunonis fuit, atque post eum prxfatam domumre-
Israel, quoniam male ei propketavit, propter ydola- gens, a schismaticis carceri 7nancipatus quievit. De
triam,quam exercuit,vecte ferreoper tymporatrans- tribus hisce ultimis etiam agitur in indice Prae-
fixit, ac poslea semivivus ad patriam suam deve- termissos.
ctus, ibtque a suis honorifkc sepultus est. Romx, Molan. De Agilolfo habet, ut Hagenoyen. De
'• sanctx Balbinx virginis, fiitv Qutrini miiitis et Felice, ut Belin. Tum : Flevatio et translatio Transtalio-
nis Jfandre-
martyris, quam Alcxander Papa a morbo slruimx sanctorum Wandregisili abbatis, et Ansberti atque gisili, ctc.

curaverat. Qux virginitatem Deo vovit. Qnx post Wulfrunni archiprvsutum. Vide supra. Postea
divictum, ctc. In Africa, sanctorum martyrum minori eharaetere Iu Spira, Quidonis dbbatis
:
Guidonis.
Divdali ct
Anesii, Felicis Cornelix, Ulerix, primi Pomposx mouastcrii. Cujuscorpus, non inte-
Diodoli et et
sociurum.
. Porti et Abdx. Apud Coloniam Agrippinc, natale grum annum defuncti, plurimis glorificatum mira-
Aijitotfi.
beatiAgittolft, ejusdem civitatis episcopi et martyris. culis, de Parntensi civitate magno honore Spiram
Aquicinct. In fine addit : In Britannia, sancti transtitlit Hcitricits imperator. Alifie editiones sic
Atdelmi. Althlmi episcopi et confessoris. Ad xxv Maii. legunt Dic trigesima prima, sancti et miruculis
:

clari Hgpatii, episcopi Ancyrx. In indice Prieter- Hypatii.

Felicis et Pleschionen. In Africa, sanctomm Fciicis,
Anesii et Diodoli, missorum vocatur Gangrcnsis episcopus, rcjicitur-
Marchianen. In fine : In Britannia, dormitio que ad xiv Novembris. Est et alter Hypatius, de
sancti Atdclmi episcopi ct confessoris. quo vide ibi. Eodem dic, Feiicis Papx et marty- Felias PP.

Matric-Cartus-Ui.traject. Amos prophetx. ris. In Blandinio, elevatio et translatio, etc.

MENSIS
 MENSIS APRILIS
Ilabet Dies xxx.

Kalendis. Die i.

passio beatissimoe Theodors, sororis illustrissimi martyris Hermetis.

Romse, sub Aureliano prineipe martyrizata, sepulta est juxta fratrem via Sa-
mottorx.

Hsec
laria, non longe ab urbe Roma. Eodem die, sancti Venantii episcopi et Vcmntn.
martyris. In /Egypto, sanctorum Victoris et Stephani. stepiumi.

Pro lexlu sunl : Pratcn. Herinien. Tornacen. Munerat. Belini prima edilio cl Stotan.

VARIA LECTIO. Muneratus et Belinus pro beatimms, legunt simpliciter, sanctx. Idem Belinus
habet : sepultaque, et post fratrem, addit suum, quod etiam facit Molanus. Ab urbe Romx pro Roma
posuit Tornacensis. De cetero, Eijipto, Egijplo, Rlioma, Venaneii, Mnrtiris, minutia: sunt. Verbum
superest de Greveno, quem hoc die ex purorum numero exclusimus, quia textui adnectit Grutia- :

nopoli, beati Hiujonis episeopi et confessoris, prafigendo signum ll, quod et alibi recurrit, ut v et xx
Augusti, etc. Debuit ea annuntiatio inter Auctaria relegari, ubi plura de eodem Sancto invenies.

OBSERVATIO. Romanum parvum liunc mensem sic auspicatur : Rom.v, Theodone, sororis marlyris neodor*.
llermetis,qux sub Aureliano martyrizavit, sepulta via Salaria. Ado Sanctam brevi sed insigni
ornavit encomio, ex quo, quas in textu dicuntur, ab Usuardo desumpta sunt Notkerus iinmutatum ;

transcripsit. Vides bic tribus successive diebus Acta sancti Alexandri auctori Roniani parvi, et iis
qui eum sequuntur, praluxisse : nam et Tlieodora ha;c inde aceepta cst, totaque Adoniani elogii

materia. In hoc vero id pnecipue mirandum occurrit, quod ubi locis aliis, eadem Alexandri Papae
Acta rcferens, semper notat Trajani tempora, hic expresso asserat, sub Aurelmno imperatore martij-
raavim. Vide qua; dicimus ui Maii. DeTheodora tacent Hieronyraiana, Beda, et qui in ejus serie
sunt, etiam Wandelbertus, qui agunt de Atjape et Cliioniu, seorsim ab altera sorore,
omnes hoc die

qua) cum duabus illis, in Actis conjungitur Aprilis, quando de iisdem meminere Martyrologi
iii

nostri, ut ibidicemus nisi fortasse diversa; sint hodiernaa Clionia, Agape, etc., et in numero Hera-
—
;

cleensium nominandse, quod in ambiguo relinquimus. Venautius pure Adonianus est, episcopi el yenantii.

martijris titulis honoratus, cum interim nusquam explicelur, inquit Uenschenius, cujus sctlis fuerit

cpiscopas, quo perfunctiis murlijrio, niim ei immorluus, an superstes, ul propterea eliam confessor tlica-
tur, ut patebit in Auctariis. Notkerus, nihil ultra indagantes, satis habuerunt Adonis
Usuardus et
verba transcribere. Utrum ex Istria vel Dalmatia Venantii hujus corpus translatum fuerit Romam,
examinat Henschenius, sed episcopatum Toletanum inter fictorum Chronicorum fabellas merito
computat.
 170 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ftcloris ct compntat. — Stephama ex Hieronymianis ab Usuardo soloacceptisunt, diversi.utrrcte cen-
Victor cl
Steplitini.
suit Baronius, a Victore el Cororia, de quibus agitur xiv Maii, sed quorum nuda ferme supersunt
nomina.
Dc 11'alciico Wnlericum lioc die posuit Ado, tum Mosandri, tum Rosweydi; posuit ex eo Notkerus, Noster
Adonis.
rejecit ad xn Decembris, in quo probatiores codices pro textu citati, aliique conveniunt. Dissentiunt
alii, quos inter Pulsanensis, quem, ut illustrn Martyrologium membranaceum e.r Italia allatum, hic
prsedicat Henschenius, titer duorum verus obitus dies fuerit, satis accurate examinans. Sunt inter
codices, ut Centulensis et Ambianensis qui liodie translationem adstruant. Plura si cupis, Hensche-
nium consule; nobis sat est evicisse, primwvam hancUsuardi fuisse lectionem.

AUCTARIA.
Heriniensi codice, recentiori manu ad mar- Rosweyd. In Theodora purus, in ceteris ab
Inginem adscriptum : Civitate Gratianopolitana, Usuardo Secundo loco habet ex Beda
recedit. :

Eugonis. depositio beati Hugonis episcopi et confessoris. Satis In Thessalonia, A<jupis et Chioniae, qux sub Diocte- Agapis tt

monacho Cltionx.
certura est haec ab aliquo Cartusiano tiano, post carcerem, in ignem missae sunt, sed non
addita fuisse. laesae, post orationem spiritum reddiderunt. Sequi-
Pulsanen. Secundo Ioco .-
In pago Vinimau tur de Venantio. Tum : Nutale sancti Qttintiniani Quinttniani
super maris transitum, beati Gualerici (Walerici) rt Anastasii. Item, Walerici abbatis. In sEijijpto, et Anastasii.
Gualerici.
abbalis ct confessoris. Ilir in puerili aetate reliquit etc. In Thessalonia, suncti Agapiti, Quirini mar- .igapiti et
patrem suutn terrenum, et adhssit militaturus regi tijrum. Ex Hieronvmianis. Quirinii.

ccelesti. Cumque esset senex et plenus dierum, here- Aquicinct. In fine addit Sancti Walerki :

meticam vitam diligens, finivit in Domino. In reli- confessoris. Vidc qunc hic non semel dicuntur.
quis plane est purus. Victorin. Initium praedicationis Christi. Prtedicatio-
nisChristi
Antyerp. et Max-Lurec Textui suhjungunt : Ambianen. In pago Vimacensi, translatio sancti iiutii.
Eodem <Ut\ sancti Walerici ublnttis. Male scribit Walarici. Plures natalem ponunt.
Max-Ltjbec. Valeriti. Mateic-Cartus-Ultraject. Incipit : Hugonis iliignitis.

Albergen. Post textum etiam purum: ln episcopi ct confessoris. Theodorae virginiset marty-
pago Vinnacensi ^itjtrr mare, beati Walerici abba- ris, sororis Hermetis martyris. Venantii
sancti
tis ct confessoris. In Loyanien. accedit: Hi-cpue- episcopi ct Walerici abbatis.
martyrts.
rili aetate reliquit patrem terrenum et adhaesit mili- Camberien. S. Mariae InSardinia, beati Mi- :

taturus At Antyerp-Max. Ultra-

reiji coelesti. litonis praesulis et Valerici abbatis. Recta diei qui-

ject. Leyden. Danic. et Edit. Ultraj-Belg. dem, sed non item loci conjunctio.
supradictis addunt cum Pulsanen Cumque , . In Vatican. sign. num. 5949. Desunt Victor
esset senex et plenus dierum, heremiticam vitam et Stephanus. Adjicitur: In Thessalonica, natalis

diligeitSf Domino. Posteriores codices

finitur in sanctae Ethion.r, sub Dioclctiano imperatore, qwe Ethiontt |no
scribunt Vimmacensi, etc. primo in carccre macerata, postea in ignem missa, Chionix.

Centueen. Romse, saiictissim.r Tltcodorjp virgi- iln oratione fusa perrexit ad Dominum. Puto hic
nis et martyris, sororis sancti Hcrmctis, Urbis indicari Chioniam.
Tramlatio- praefecti. In pago Vimacensi, translatio sancti Wa~ Ughelltan. In fine: Eodem die t suncti Vuate-
nisJFatertci.
lcnci abbatis mirae sanctitatis viri. Thrssalonicce, Vides omnium ferme codicmn e^se.
rici abbiiti.\.

Agapii i ( sancttiritm virginum ct martyrum (Agapis, quae Altemps. In Arm. (Armenia) Parlini, Quin- Parttni et
Cliionz. mnnu apposita est) Choniae soro- tiani, Victoris,Secundi. Thessal. Ingeniani,Satur- sociorum.
inferius alia ct

rum. In JEgypto, sanctorum Victoris et Stephani, nini, Pattinii, Dionysii, Partenii, Alexandri. Ingeniani et

soi
In Sardinia, beati Meritonis episcopi, cujus actus Vide noraina raelius in Actis effbrmata. Civi'ate
intcr homines caleberrimi extiterunt. Hodem die, Gratianopolituna, sancti Ilugonis episcopi confcs- Hiigonis.

sancti Venantii episcopi et confessoris. Duo hodie soris.

in Actis Venantii, sed uterque martyr. Vide Florentin. Transitus sancti Walarici abbatis
Obsrrvationcm. et confessoris. Alia ha>c est annuntiandi formula.
Antvfrp-Ma.t. In nonnullis Centulen. simi- Editio Lubeco-Col. In Theodora modicum
lis ,in eo differt, quod de Walerico, Venantio, interpolata, in Venantio pura, de Stephano et
Victoreet Strphano sileat. Victore silet. Sequitur In pago Vimmacensi su-
:

I)r Tlteo- Bruxellen. De Theodora, textui interserit: prr mare, beati Wallerici abbatis et confessoris, cu-
"•
dora.
Qitam Alexander Papa instruxit, baptizavit, atque jus sepultrum crebris miraculis illustratur. Ipso dte,
Ihlrin Christi docuit. In Sardinia, beati Meritonis sancti Hugonis episcopi ct confessoris, Ordinis Car- Uugonis.
epi copi, cujusactusinterhomines celeberrimi cxtite- tusiensium. I» Sardinia, beati Militonis episcopi et MUUonis.
runt. Cujas fuerit Mcriton, vel potitis Meliton, confessoris, cujus actus intra homines celeberrimi
r
vide in Actis. Sequitur: In JEgypto... Tum Ve- extiterunt. In territoiw !'ircassino, sanrii Lru-
nantii, etc. lu pago Vinimacensi super mare, etc, thonii episcopi et confessorts. In Actis vocatur
id pro finiv t, vel finitur, ponit obdor- Leuconius.
mivit. Itriii, beati Hugonis de Ordine Cartusien- Belini editio altera. Textui puro subjicit : In Partini et
Uug sociorum.
,
iscopi rt confessoris. Vide Acta. Armenia,natale beati Partini, Quinciani, Victoris,

. In textu nonnihil interpolatus, Secundi. ln ISraclea civitate, Victoris, Chioniz, ! ',,

(o) n Ct

infine: Item conversio beataz Mariae Agapae Hyrenae. ln Thessalonica, Ingemanm, aiioruin.
Conversioni
I

Magda- et

Maria Mag- l Xn pago Vimmacensi, etc, ut Antverf-Max. Saturnini, Paterni, Dionysii, Panterii, Alexan-
(tattiat. et aliorum.
.
sed pro militaturus absone scribit, militeri- dri. Ex Hieronymianis accepti sunt, in Aciis om-
Apud Castrum Silvanectensium,depositiosancti nes melius et distinctius expressi.
UegulU Reguli episcopi et confessoris. Aurelianis, J<'p<>Mtiu Gkeven. Postsignum ll, et supra citataver-
/'. .oris episcopi ./ confessoris civitatis ejusdem. ba, Gratianopoli, beati Hugonis episcopi et confes- De Uugone.
Perperam hsec posita sunt. Vide dicta superius. soris, adjungit : Ilugo iste vir sanctissimus, vidit

in solitutline
 MENSIS APRILIS. m
ih eolitudine Cartusix Deum dignationi sux habi- labat, roscocoloreminioqucfutgoremicabat. Gilberli
tacula construentem, seplemquc slellas
cuberf
ducatum sibi episcopi Calhaneiisis et confessons. Item beatx me-
ilmeris prxstantes ;
post quam visionem statim affuit morix EugonU archiepiscopi Vienme, qui ex mo- HugonU
Bruno cum sex socas, locum quxrens heremiticx nacho Cartusue, sancto ITugoni in episcopatu Gra- "'"»™"
vttx congruum. Quos Hugo susceptos in locum sibi tianopoUtano primo, ipso vivente successit ac poatea
'"'

iliviintusoslensumduxit-.consiliisetauxiliisfovit, ob vitx sux meritum. Viennensis archiepiscopus

acmtereosvelutunusexeUconversabatur. Tandem factus quievit in pace. Est inter Pratermissos.
QumOani. plenus dierum etsanctitatU quievit inpace. Quin- /,,.„ «fo, hwx mnmriir Eugmit Malis Bmx , BuaonUab-
«ititonis.
''"'",
"""'Vr
Sardtma, Zr,™*™-
beat, MiUtoms episcopi et ctmfessoris. I„
^' *** T " ValUs 0rdittU CUterciensU. Item, beat* GertrudU.
An Genelrudis Vide Prastermissos
:
%?lrluUs
Dfllalerice. pago Vimmacensx super mare, sancti Walenci ab-
Molanus. Gratianapoli, beati Hugonis episcopi
BusmU
balis, discpuh beat, Columbani. IIujus vitam san-
cl confessoris.qui anachoreticam vitam cxeqit multis
cttssimam \ mcentius lib. 24 cap. 21 perstringens, annis et miraculorum gloria clarus migramt ad
dtcitinteraliaquodejusbenignitasethumilitasmo- Christum. Ips0 die, sancti Yuakria confemris
dum excedebat. In tantum iivina compunctione et In editionibus aliis, de Hugone eadem ; de Wa-
gralia plenus erat, ut quotiens iiscipulU prxdicaret,
lerico autem : Ip s o die, tramlatio sancti Vualeriei TrarulaOo-
vcl Deo psallens ccelum aspiceret, loliens laclmjmas
confessoris. cujus sepulcrum crcbris miraculis illu- "UITaterici.
effunderet. Facies quoque cjus pallida et macie con- straiur. Jam notavi ab aliis natalem scribi, uti
fecta, cum per eum Dambius languentibus curam hodie in Actis rcfertur. Vide sis Henschenii
conferebut, vel futura prxdicebat, aul occulta reve- commentarium.

IV Non. Die 2,

Apud Csesaream
tempore tiani
Cappadocias, passio sanctae Theodosiae virginis
ultro se confessoribus in custodia socians,
,
quae Diocle-
tenta et nichilo-
neoaosut.

minus in equuleo cruciata, Dei virtute post de vinculis, aquis, bestiis eruta,
novissime martyrium capitis abscisione complevit. Eodem die, natalis beati Nicetii meetn.
Lugdunensis episcopi, cujus vita miraculis claruit, et pretiosa mors nichilominus
miraculis commendatur. Apud Palestinam, sanctre Mariae .-Egyptiacse, quae pecca-
%^uaem.
trix appellatur.

Ita Tornacen. Pulsanen. Anlverpien. Max-Lubec. Munerat. Creven. ei llotan. Acccdunl Ultraject. leijdcn. Lova-
nicn. Aibcrgen. Danie. et Vltraject-Belg.

YARIA LECTIO. Nichilominus in hoc textu bis repetitur, immixtautrobiquelitteraquam expri-

munt Tornacen. Pulsanen. Antverpien. Max-Lubec. Munerat. et alii. Quam scribendi rationem,
ut ut vitiosam, minutiarum hujusmodi antiquarum curiosis servandam putavimus. Greven. et Mo-
lan. legunt vinculis et bestiis, omissa voce aquis. Reliquimus etiam abscisionc ut habent codices fere
omnes, non abcisione ut Greven. et Molan. In Munerato pro Nicetii, est Neceeii, et archiepiscopi.
pro episcopi. Item Munerat. et Molan. repetunt particulam et majoris quasi emphasis gratia, cujus
ei vita ; ut in Adone legitur. Tornacen. omittit miraculU ante commendattir, in qtto tamen visaliqua

esse videtur. In Palestina scribttnt aliqtti, plerique tamen Apud Palestinam. Munerat. omisit Sancts,
Greven. et Molan. legunt beatx. De mendis scriptoriis alibi dictum est. Pulestinam scripsi ut habent
codices omnes. His praemissis, superest Variatio pracipua.
Etenim de celebri peccatrice JEgyptiaca dubitari posset, utrumne ipsa ab Usuardo ipsohoc diesacris De Pratensi,

Fastis primum adscripta fuerit, nisi codices saltem plerique, tum cx antiquis tum ex recentioribus Jjjf^JJ,
in iil magno consensu conspirarcnt. Interim in apographo nostro Pratensi mira hodie Iectio; nempe
tcrtio loco ^Egijptiaca Maria, et quarto Eustasius LuxoviensU. Sirmttndi aciem, dum praafatttm ecgra*
plitiiu recenseret, aliquid effugisse necesseest; nam, qui in mei gratiam prsetensum autographum
non semel studiose Iustravit Clar. Castellanus, inductam Mariam, novissime testatttr his verbis, ex
Gallico Latine redditis Secunda Aprilis, suuctu Maria JSguptiaca expuncta,et sanctus Bustasius, ejus
:

loco positits. In Herinien. Rosweyd. et Antverp-Max. nulla hodie /Egyptiacx memoria, iu ix Aprilis
, ,

translata, ut ibi dicemus. Atque ex his aliisque codicibtts profluere potest dubitatio, non tamen ita
fundata, ut laterculi germanitatem evertat, quam veram censemus esse et simplicem.

OBSERVATIO. Egregium prrcconem habuit Theodosia, Eusebium ipsum Ciesariensem, lib. de Theoaotut.

MM. Paltestinae cap. 7, cujus breve encomiura Actis Latinis omnibus praetulit Henschenius,
apud quem plura exstant ex Menaeis aliisque Graecis monumentis, quamvis non eodem die, de-
sumpta. Ex his autem miniute dubiuni relinquitttr, quin Tlieodosia acerbU atque lunrendu tormentU
excruciata fuerit Cxsarex, non CappadocUe, sed Palxslime, u( sequenti die clarissime celebrant Hie-
ronymiana omnia a Florentinio edita Cxsarex Palestinx, natalU sanctx Theodosix virginis; ubi vi-
:

deri potest laudati Florentinii notatio, ex qua fortc solvi poterit difficttltas ab Henschenio proposita
deiJomtnicn ResurrectionU; inqua, secundum Eusebium, Theodosia nostra inarhriiim subiisse ilici-
tur, sed quos cum expresso persecutionis Diocletianaese anno quinto, nec n nec iii Aprilis coalescere

potuit,
 172 MARTYROLOGIUM USUARDI.
potuit, ut etiam expendit Tillemontius tomo 5 pag. 85. Interim textus noster aliunde profluxisse vi-

detur ; nam auctor Romani parvi ita primus locutus est Apud Cxsaream Cappadociae, sanctx Theo-
:

dosiae virginis et martyris, capitis cxsa*. Varia tormentorum genera ab Adone enumerantur, et ex hoc
a Notkero Nosternon omnia complexus est, illudque imprimis recte cavit, ne Ceesaream Cappadocix,
;

urbem maritimam faceret; studio id an casu, non divino, certe in totanostraMartyrologorum serie
signatur ea positio, quae nec in ipsis Actis Latinis reperitur, in quibus «que ac in Eusebio, palae-
stra vere dicitur Cxsarea Paicestinx. Rabanus, dum die sequenti cum longiori historia Theodosiam
recolit, simpliciter legit Cxsaream, ac si dubitaret, ad quam Csesaream Virgo revocanda sit. Wan-
dclbertus etiam die sequenti. Evagrio et Benigno Theodosiam subjunxit :

Atquc pari fulgct Theodosia virtjo nitore.

Nicetius Lugduncnsis, Bedse et Rabano prseteritus, abest etiam a Romano parvo. Certum tamen
est, reperiri in omnibus Hieronymianis apographis apud Florentinium, ultimo vel penultimo loco si-
gnatum. In Adnne primo loco ponitur, sub vnlgari laudationis formula, ab Usuardo et Notkero ad
verbum translata. Alia phrasi a Floro ornatus est, nempe Qui vir totius sanctitatis, convcrsationis :

castissimT, caritatis eximis, vita pcrfunctus est; ut hic denuo perspicias, quantum et re etstylo Florus
ilie ab Usuardo nnstro remotus sit. Cetera vide apud Henschenium, cum vita ex Gregorio Turonensi

ab eo recensita. "Wandelbertus, haud dubie metri gratia, ex Nicctio format Nicctum, solum ipsum
ita hoc die celebrans :

Lugduni quartis Nonis snccr urbe Nicelus.

ifarix Maria JSgyptiaca, a nemine,
Latinis Martyrologis ignota fuisse videtur, de cetero notissima,
/Eyyptiacz.
Usuardo antiquiore aut «quali, in sacros Fastos relata. Quod enim nomen ejus in Adone Mosandri
legatur ix Aprilis, recte, mea quidem sententia, a Rosweydo rejectum est idque vel ea ratione mihi ;

probatur, quod a Notkero, fideli passim Adonis assecla, omnino inscriptum non fuerit. Itaque
Usuardo soli tribuenda est praefuta Maria, cum pcccatricis titulo, nescio inde deducta, nescio qua
causa hujus diei laterculo inserta, cum a Groacis, Zosimtc presbitero monacho conjuncta, diversimode
colatur ; imo nec ipsi quidem codices Usuardini sibi satis constent, quemadmodum in Variantibus di-

ctura est, patebitque deinceps ex Auctariis ix Aprilis et alibi. De hac Sancta egregie meritus est Pa-
pebrochius, variis dissertationibus a^tatem ejus, eatenus male subductam, aliaque ad ipsam spectantia
feliciter erueng, curiose digerens etcopiose illustrans. Hsec pro nostro instituto abunde sufficiunt.

AUCTARIA.
Pratensi Hereniensi
Dedum. et nihil ultra dicen- nensis episcopi, cujus vita miraculis claruit et virtu-
tibus hisignis (fuit.)
Rosweyd. Immiscet secundo loco ; In Africa Aquicinct. Ex eorura numero est, qui Ma-
Amphiani Amphiani ct Victoris martyrum, et aliorum mar- riam ^Egyptiacam difFerunt ad ix Aprilis.
et sociorum.
tyrum dcccm. Quidni quatuordecim, ut diserte le- Victorin. et Reg. SuEciiE signatus num.
gunt Hieronymiana, ex quibus priores duo ac- 130. Nescio quos hic Sanctos in unum congre-
cepti sunt. Sequitur Nicetii pure. Et in fine : gent, quibus in indice Prastermissorum proprius
Item sandt Euslachii abbalis mondsterti Luxuvien- singulis dies assignatur. Ita habent in fine : Eo-
sis. Intelligit Eustasium, de quo jam sa?pe; sed dem die , sanctornm Herenei episcopi, Andochii Berenei ei
aliorum.
oraittit annuntiationem tertiam de Maria^gyp- presbyteri , Benigni prcsbijlcri, Tijrsi Diacord et
tiaca, quae etiam deest in codice Antverp-Max. I\li< is negotiatoris.
cetera puro. Translatio-
Daveronen. Turonis translatio beati Antonii ,
nis Antonii.
Centulen. Nutale sancti Nicetii Lugdunensis confessoris. Vide Prsetermissos. Colitur i Maii.
episcopi.In Achaia civitate Thomis, sanctorum Matric-Cartus-Ultraj. Nicctii Lugdunensis
Svagrii el
Denujin
Evagriiet Benigni. Acbaiam pro Scythia posuit, episcopi. Nihil pr&terea.
et hocdie perperam retulit, quod ad sequentem Altemps. Turonis, beati Antonii confessoris. Antonii.

spectat, uti Tiieodosiam in crastinum diilert, Item, sancti Eustasii abbatis Luxoviensis. Eustasti.
quac hodie consignanda est. Florentin. Itcm, sancti Niceti Lugdunensis
Antverp-Maj. Natale sancti Nicetii, Lugdu- episcopi, cujus vita virtutibus et miraculis claruit.
nensisepiscopiel confessoris. Apud Paiestinam, de- Itcm apud Comum, sancti Abundii cpiscopi et con-
positio beatx Marue jEijyptinc^e, qiu' peccatrix ap- fessoris. Hic in impresso deest.
pellatar; cujus actus valde mirabiles et omni taude Editio Lubeco-Col. Adonis elogium de
digni invcniuntur. De Theodosia etiani die se- Theodosia, sed valde interpolatum exhibet. In
quenti Nicetio pura est. Apud urbem Patestmam, depo-
Bruxellen. In Theodosia et Nicetio satis sitio sanct.v MarUr, etc.
purus, in fine addit : Et sancti Eustachii abbatis. Belin. In utraque editione de Maria yEgy-
Item Urbaniepiscopi. Lingonensis, opinor, de quo ptiaca agit secundo loco. Tum Eodcm die, na- :

vide Auctaria xxm Januarii. Adjectum porro tale Nicecii (in 2, Nicenify Lugdunensis episcopi.
manu et ad primum locum asterisco
recentiori In priori : Itcm, sancti Abundii episcopi et con~
remissum, ut sequitur Apud Palestinam, depo-: fessdris. In posteriori : Item apud Comu m, etc.
sitio beaUt Marix JEgyptiaca, cvjus, primo pccca- Greven. Amphiani, Victoris, Urbani, Nicrti Amphiani
ct sociorum.
tricis, conversio mirabilis futt, panitentiastrenua et martijrum. Disparatorum conjunctio. Barhwm
Deo valde accepta. heremitee ct confcssoris. Ignotus est, nisi is sit,
HA.GENOYBN. In Theodosia utcumquo purus, qui cum Josaphat colitur xxva Novembris.
de Maria iEgyptiaca bmgiorera historiara. ut aliis Molan. De Maria Egyptiaca immediate sub-
locis cx singulari pietate solet, seu vit»compen- dit Cujus actus valde
: mirabiles ct omni laude
dium attexit, sed quod hic non videtur descri* dignissimi invenimtur. Item apud Comum, san-
bendum. Tum Eodem : die, sancti Ni.rcciiLugdu- cti Abundii episcopi et confessoris. Commemoratio
venerabilium
 MENSIS APRILIS. 17 3
Vrsinariet vcnerabiliwm Christi confessortm Ursmari et Er- Francisci tlc Paula , Calabriie oppidct, Ordinis Mi- Francisci ic
mini. qiinndo ab Ilungris libcrati sunt Laiibicnsrs. mmorum Fundatoris. commemoratio me- Vau{ a-
Lobiis,
Sequitur minoribtts litteris : Eotlem die, sancti rilorum vencrabilium Cbrisli confessorum Ursmari Irsmariet
Francisci dc confessoris Francisci de Paula, Ordinis Fratrutn rt Ermini, qvando nb Hungris libcrati sunt Lau- Br """ L
Pav a.
Minimorum initintoris; qui inter celeros Cltristi birnses, pcr merita eorum. Rursus typis minori-
nthlelns, suis meritis et exemplis divina cooperante bus : Lingonis, sancti Urbani episcopi ct confesso- Urtani.
qratia, sanctam Ecclestam multipltcilcr decoriivit, tis, magnarum virtutum viri, qut vincns prccWus
prxsentisque temporis caliginem sux lampadis ful- suis sxpius conservavit. Apud Ciesaream Pnleslinx,
gore mirabiUler illustravti quique innumeris in ,
paesio alterius Tyrix; quam
Theodosix, virginis
vita pariter et post tiwrlcm miraeulis claruit. Hunc smlnl Eusebius xsariensis. Hoc die,
libro octavo '

"'"* Leo X Sanctorum catalogo adscripsil. Sanctx Musx transilus viri Dei Nodgert episcopi Leotlicnsis, Xoitgni
virginis. de qua in Dialogis Sanctus Gregorius. cujus prxchra gesla habentur. Non alia est ista ''"^'nsis.
Nodgeti. ffoc Nodgerus Leodiemis cpiscopus, cujus
tlie nbiit Tlieodosia, ab ea quso in textu refertur. Fefellit
gesta prxclara habentur. Vide indicem Pratermis- Molanum diversa positio seu locus martyrii. De
sorum. Posteriores editionesdeMaria et Abundio, variis personis sub Notgeri nomine confusis, vide
ut supra. Dein : In Gallia agro Turonensi, sancti Prajtermissos x Aprilis.

Iil Non. Die 3.

n Scithia civitatc Thorais, natalis sanctorum Evagrii et Benigni. Thessalonicoe, Bvagriiet

passio sanctarum virginum Agapis

et Chionite sub Diocletiano quce primo in

I carcere macerata3, post in ignem missse, sed intactae a flammis, post ora- CMmit.
tionem ad Dominum fusam, animas reddiderunt. Apud Tauromenium Sicilite, beati pancmtu.
;

Pancratii.

Ex Praten. Herinien. Pnlsancn. Anlverpien. Max-Lnbec. Mancrat. Belini prima cditione, Greven. et Motan. Acce-

dunt : Antverp-Max. Ultrajcct. Leydcn. Lovanien. Danicus et Edttio UUraj-Belg. Deficit Atbergen, iu solo Paiicralio.

YARIA LECTIO. Scithia scribunt probatissimi codices Pratens. Herinien. Pulsanen. Munerat.
Aliornm modi sunt
Grevenus et alii. Molan. habet Schytia, Belin. Schilia, Antverp. Scicia.

varii, nullus recte legit Scythia. Priores codiees in textu secuti sumus. Item in Thomis, qualiter
scribunt otnnes. Munerat. pro Evagrii, posuit Evagii, Chiomx pro Chimix, Pulsan. Cyonix, Gre-
ven. Scionix. Major defeetus in Antverp. et Max-Lubec. ubi sic legitur : Sub Diocletiano in ignem,

etc, mediis vocibus omnino Contra Pulsanen. excedit, dum post a flnmmis, interjicit
prseteritis.

permanentes, Fusas pro fusam in Munerato, typographl, ni fallor, vitium est, sicut in Max-Lubec.
Thaiiromciiiuin. pro Tauromenium, ut habent codices Hieronymiani. Iidem ipsi pro Pancratii,
Altera Belini editioaddit Pancralii marttjris.
liabent Pancracii, Pulsanen. Panchratii. :

OBSERVATIO. Benigni distinctior notitia ex Martyrologiis nostris proraanat. Sic Eeagriici

Tota Eragrii et
B ""S m -

•hodie secundo loco legit Romanum parvum Tomis, Evagriiet Bcnigni. Textus Usuardinus, .-

Notkero quoque descriptus.

non multo amplior, ex Adone desumptus est, et iisdem ferme verbis a
Nil.il de ipsis Beda, Florus aut Rabanus. In Hieronymianis vero magna perplexitas, qua non facile

sese expedit Florentinius. Epternacense ponit In Sicilia, nataleEuagri, Benigni...

En textus varios. :

sex aliinominatim exponuntur; Corbeiense In Sicilia, natale sanctortim Thomx, Euagri, Benignx,
:

etrursus aliorum sex Lueense Iu Nicea,

;
natalis sanctorum Thomx, Euagri, Benigni; adde com-
:

militones quinque. Ha;c, si possis, apte concilia. Et quidem hactenus primo loco. At quid sibi modo
codicibus, quod in fine legitur Tlieuints, vel Eumis, vel Heumisiter Euagri et Beni- :
vult in iisdem :

an a primo loco appellatis diyersi? Postremttm censet Florenttnius pnmum

gnif An iidem illi, ;

Henschenius : tu ctii volueris accede; nobis certum est, nostros legisse, ut in textu retulimus ;

quibus aecinit Wandelbertus :

Euagrius ternis splendet martyrque Benignus.

Hieronymiana t Aprilis et ejus- Aaapes a
llercnei, legunt
In Eraclea civitate, Victoris, Chionix, Agape et ;

sanctarum virginum Chionix, Herene et Agape; utro die """*

dem mensis v In Thessalonica, natalis
:

Observatione Aprilis, dubitari posse, an utro-

melius Florentinii arbitrio relinquo. Dictum
est in I

agatur, quod liic examinare non lubet, dum alia expendenda supersunt. A Romano
biqtte de iisdem
Thessalonicx, virgimm Agapes et Chionix. Beda
ad i Aprihs
parvo sic hodie primo loco scribitur :

quo eum presse secutus est Rabanus. Bedteverba de-

rectius fortasse titulum vtrginis omiserat, in
cum pracursore, virginis, vel pot.us virgmum ap-
scripsere Ado ex hoc Usuardus et Notkerus, qui
quam rurstis eum longion elog.o repet.t v Apr. is
pellationem retinent, imo ttltimus Ircnem adjunxit,
attendendum est, Bedte hodternum, ettllud
„t ibi ex nostris sermo iterum recurret. Id jam priecipue
esse, quie ol.m proconsulartbus
Notkeri elogium, quod v Aprilis ponitur, ex iis Actis desumpta
ltisce prietulent, eontra Strleti, Ltpomam,
ipsis supposita, usque adeo Henschenio placuere, ut illa
codice Cryptse-ferrate Latine reddtta, smce-
Surii et Baronii judicitim, qui omnes Graca ipsa ex
riora, imo unice authentica existimaverant. Habuit liarttm
rerum longe peritisstmus arbiter, Magis-
35 ter
Tomus vi Junii.
 174 MARTYROLOGIUM USUARDI.
ternoster rationes suas, cur ita statueret; lego et expendo, nec tamen tales invenio, ut non potius
fateri cogar, hac saltem
Sirletiana prahabenda censeam, adeoque cum doctissimis recentioribus
vice, virum alias perspicacissimum nonnihil dormitasse. Prajudiciis non agimur, veritatem unice
sectamur, eique repertae ultro cedimus, ultroque hic cum Baronio ad annum ccciv a num. 40 aliis-
que citatis, prafatorum Actorum proconsularium germanitatem agnoscimus de qua vide erudite ;

tractantem Ruinartium inter sincera et selecta a pag. 419, et Tillemontium tomo 5 a pag. 240.
Porro insignium harum martyrum certaminis diem, ex laudatis Actis sic definiendum putamus, ut
Irene i Aprilis coronata fuerit, aliae diebus aliquot citius, proindeque exeunte Martio. Expressus
autem dies Kalendarum Aprilium, antiquiores Martyrologos induxerit, ut omnes eodem die consi-
gnarent, quos secutus est Wandeibertus, de solis duabus prioribus expressius loquens, et forte
tertiam per verbum socia indicans :

Virgineo insignes Apage et Chionia scrto

Aprilis socia sacrant sibi jure Calendas.

Tertia item nostra, Hieronymianorum annuntiatio est Apud Thauromcnium in Sicilia, natalis
:

sancti Pancrati; ethoc ferme modo, absque ulteriori elogio; imo brevius ponitur a Romano parvo
Adone, Usuardo et Notkero, reliquis .Martyrologis aut ignotus, aut prateritus. Primum fuisse
Siculorum Apostolum, recepta opinio est. Vide, quoe de eo diligenter collegit et ab apocryphis dis-
crevit tlenschenius. Satis nobis sit, ipsum, aeque ac reliquos in texturelatos, vere Usuardinumesse.

AUCTARIA.

Habet hicTornacensis codex peculiare aucta- pura tum sic pergit Thessalonick, passio
est, :

rium ceteris omnibus, praterquam Molano sanctarum virginum Agupis et Chioniee, sub Dioc.le- De Atjapt
ci Qtwnia.
incognitum. Sic scribit : In monaslerio Altovil- tiano imperatore, Comitc Sisinnio ; ouw erant soro-

lari. Iranslatio corporis sancti Madelupi sacerdotis. res sanctx Hirenis virginis, ct primo in carcere
Trattstatio-
nis.
Vide quse iu indice Pratermissorum observata pcr varia tnrmcnta maceratee, deinde in ignem
Miuictupi. flnmmis, post
sunt. Cetera dicentur xx Decembris. missx, sed intactx permanentcs a

Roswevu. In Evagrio et Beuigno, atque item orationem ad Dominuni fusam, animus cceto reddi-

Paneratio purus est. De Agape et Chionia egit dcrunt. Apud Thauromeiiium civitatem Siciliee,

i hujus, ut ibi diximus. sancli Pancratii episcopi ct confcssaris. Melius

Centulen. Cxsarea Cappadocix, sanctz Thco- dixisset martyris. Eodcm dic, sancti Richardi epi-
Tlieottosia. dosi.r virginis. Apud Tauromenium Sicilix, beali scopi et confcssoris.

Intonii. Pancratii marlgris. Turonis, sancti Antonii con- Greven. Ifichomediee, snncti Donati. Item san- Dotiati.

fessoris.Vide Auctaria die precedenti. ctorum Sixti, Bcmgni, Rufi, Patricii. In Anglia, SUcti ct
sociorum.
Antveri>-Maj. Agit de sola Theodosia cum sancti Richardi cpiscopi Cicestrensis ci confessoris.
elogio furme ex Adone desumpto. Burgundoforz abbatissx virginis. De hac et Sexto Bitrqutido-
forte.
Bruxellen. Puritati hodie proximus est. In- cum sociis, vide Pratermissos.
cipit ab Agape et Chionia. Tum de Evagrio et Molan. Litteris parvis In Anglia sancli Ri-
:

Benigno. Apud Tuitromeitium civitatem Sicilix, chardiepiscopi Cicestriensis ct confessoris. Burgun-

sancli Pancratii martyris. doforx, abbatissx et virginis. Sancti patris ac con-
Hagenoven. In prima et secunda annuntia- fessoris Nicetx, in quem orationem funebrem scri-
tione purus, tertio loco habet de Nicetio, ut nos psit Theostcrictus, itlius beatissimi viri discipulus.

pridie. Sequitur de Pancratio, pure. Tum Item : In editionibus aliis post Pancratii, litteris Italicis
Richardi. in Anglia, Richardi episcopi. Iu AUatia, sancti immediate subdit : cpiscopi, ab Archagano pagano
Florentii. Florentii episcopi et confessoris. Inter Pratermis- interfecti, cujus vitam scripsit Euagrius ejus itisci-
vn Novembris.
sos remittitur ad pulus. Sed quEe passim ut fabulosa repudiatur.
Victorin. et Reg. Slec signatusnum. 130. Vide Henschenium hic et Tillemontium tomo
In fine addunt In Cxsarea Pulxstinx, sauctx
: I pag. 190. InAnglia, Richardi, etc, utsupra. In

Theodosix. monasterio Altoviltari , translatio corporis beati

Matric-Cartus-Ultr.uect. Theodosix virgi- Madelupi sacerdotis. Die tertia, sancti patris Ni- Hlctlctttpi.
ms ct martyris gloriosx cujus varia tormentu
, et cetx, ducis monasterii Medini. Rursus charaetere Mcetx.
vicion.r lcijuntur. Aijapcs et Chioniee virginum ct alio : Item, depositio beatx Burguniloforx virginis Dtirgunilit-
sororuin marturum. ct abbalissx Evoriacensis, de tjua in vitu bcati Co- fora.

Vatican. signatus num. 5949. In fine Nico- : lumbani abbntis. .Tam diximus consulendum cata-
tnediee, sancti Donati. Vide Acta. logum Pratermissorum, in quo remittitur ad
Editio-Lubeco-Col. Iu prima annuntiatione vii Decembris.

II Non. Die 4.

M "ediolani, depositio beati Ambrosii episcopi et confessoris, cujus studio

inter cetera doctrinse et miraculorum insignia, tempore Arrianae perfidiie,
tota Italia ad catholicam fidem conversa est. Apud Hispalim, depositio
sancti Isiduri antistis.

Ex Praicn. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Aniccrptcn. Max-Lubcc. Munerat. Belin. Grcven. cl Motan. Addc
Aulccrp-Maj. cl codiccs oniucs nicdiiu uolic, dc quiijus infra.

VARIA
 MENSIS APRILIS. 175

VARIA LECTIO. Antverp. et Max-Lubec. scribunt Meiiola.no, ut a Beda et aliis factum subinde
patebit. Arrianx, legunt omnes, malim Arianx, sed codices secutus sum. Greven. voces trans-
posuit, ad fitlem Catholicam. Pejus Molanus Catltolicam omisit. In Pulsanensi est Hgspalim, pro
pro Isidori. Tornacen.Antverpien. Max-Lubec. et Muneratus habent Ysidori.
Ritpali, et Htjsidori
Greven. etMolan. prosrcnctiponunt beati; pro antistis, episcopi, quod postremum etiam habet Belinus.

OBSERVATIO. Quo vere anno, quo

die consignandus sit magni Patris Ambrosii obitus, inter
oe nataii
eruditos controvertitur
quamvis hoc die in Actis, Ambrosiana omnia remissa sint ad s Ambrosii.
; et -

vii Decembris, quo per totam Ecclesiam festivius recolitur inclytissimi Doctoris memoria voluit j

tamen Henschenius exercitatione singulari, ante tomum 1 Aprilis pag. xxxvm, disputationi quodam-
modo proludere, opinionem suam (ut alii, inquit, potius suam ferant sententiatn) pravie exponens,
qua ex Marcellini Comitis Chronico, cum expressa Consulum nota pluribusque aliis monumentis,
proe&ert.im Mediolanensibus, evincere conatur, Ambrosii obitum, non ad iv Aprilis anni cccxcvn, ut
contra antiquissimam Mediolanensium traditionem statuerat Baronius, sed ad xvn Aprilis anni
cccxcvin referendum. Contra Henschenium stat major recentiorum numerus, quos inter tono de-
cretorio Pagius, ad annum cccxcvn, a num. 19, et modestior Tillemontius, tomo 10, nota 56 a
pagina701, proBaronii sententia, ex ipsa Martyrologorum nostrorumauctoritate, acrius decertant.
Video militare utrimque gravia rationum momenta, graviora fortasse, qua; favent Martyroiogiis ;

sed de ultimo librationis scrupuio judicium ferent, qui mensem Decembrem de Actis elaborabunt
successores nostri nos hic in Martyrologiorum cancellis hierebimus. Inter apographa Hierony-
;

miana, solus codex Corbeiensis, in fine laterculi attexuit, quod litteris aliis, tamquam purum addita-
mentum, distinxit Acherius : Mediolano, depositio sancti Ambrosii episcopiet confessoris. Hoc certius
est, notari Ambrosium
in Ilieronymiauis omnibus xxx Novembris, sub hac fere formula In Medio- :

lano, sanctiAmbrosii episcopi, de perceplione baptismi. Et in solo Lucensi apographo, Decembris : m

Natalis sancti Ambrosii. At vero die vn ejusdem mensis Decembris, nullus eorum codicum Am-
brosium nominat. Ad diem obitus accedamus. Ven. Beda primus hoc die iv Aprilis Ambrosii solenni-
tatera celebrat : Mediolano, depositio sancti Ambrosii confessoris : ubi ne mireris, titulum episcopi reti-
ceri, nam id Bedre satis familmre esse, ex non uno deinceps loco cognosces. Florus de suo addidit
Qui intjentibiis doclrinis coruscavit et virtutibus. Rabanus legit : Mediolano, depositio beali Ambrosii
episcopi et confessoris, cttjus vila et doctrina insigiiis prxdicatur in Ecclesia. Sed et hic Ambrosium ex.

Hieronymianis repetit xxx Novembris ; nulla baptismi facta mentione. Sic autem in serie nostra ha-
bet Roinanum parvum : Mediolani, beati Atnbrosii episcopi et confessoris. Breve, sed elegans Adonis
elogium, ex Hieronymo acceptum, a Baronio iv Aprilis et rursus vn Decembris, in notationibus ad
Martyrologium, explicatum in textu nostro ad verbum describitur ; Notkero, praeter morem, Vien-
nensis, phrasim multum amplificante. Atque hi omnes Ambrosii natalem hoc die unauimiter collo-
cant, suffragante etiam Wandelberti versiculo :

Ambrosius pridie (Nonas) xtliciruni peitetravit honore.

De Ordinatione vero, vn Decembris, nullusest, qui vel verbo meminerit. Quaero primam solennio-
ris illius festi in universa Ecclesia institutionem, verum nec apud Baronium, nec alibi satis certa

prima ejus originis vestigia hactenus deprehendo, prater ea, quse sub obscure ab Henschenio in
laudata exercitatione cursim indicantur. Plura scrutari, hujus loci non est, remitti coramode pos-
sunt ad pradictam diem vn Decembris, ubi in Actis, post eruditas Baronii, Hermantii, Tillemontii,
FP. Benedictinorum Mauri aliorumque de incomparabili fidei Zelatore lucubrationes, totius vitse
S.
series operosius et accuratius digeretur. —
Nullus antiquorum Martyrologorum Isidori Hispalensis isiaeri.

meminit, unde verosimillimum est, eum ab Usuardo ex Hispauia, quo ad procurandas sancti Vincen-
tii reliquias profectum novimus, in Galiias primum allatum, cum aliis tum confessoribus tum marty-

ribus,prasertim Cordubensibus, ut suis locis observare non negligimus. Reliqua ex Actis require, ubi
Henschenius diligentissime contulit, quidquid de nobilissimi antistitis sanctitate, cultu et doctrina
Nicolaus Antonius aut scriptores alii Hispani melioris nota; suggerere potuerunt, quibus jungenda
appendix in eodem tomo pag. 900.

AUCTARIA.
ntverp-Maj. Antverp-Max. Ultr.uect. Bruxellen. Mediolani, depositio sancti Ambro- DeAmbro-
A* Levden. Lovanien. Alhergen. Danic. et sii archiepiscopi et confessoris. Qui prxses existens,
""
Eiiitio Ultraj-Belg. Puris oranes codicibus an- nondum baplisatus, consensu totins popttli in an hie-

numerari possent etenim de Isidoro Hispalensi

; piscopum electus, amuenle etjubente Valentiniano
haec solum textui puro supperaddunt fide ct :
imperatore, tjraiiain Baptismatis simul et episcopa-
doctrina prxcipui. tus dignitatem percepit. Cujus stttdio, tempore Ar-
Rosweyd. Ita legit : Mediolanis, depositio beuti rianx perfidix, tota Ytalia. ad Catholicam fidem
De Ambn- Ambrosii episcopi conversa Hujus vitam beatus Paulinus Nolanus
et confessoris, qui de laico, Arta- est.

nis sitnttl et Cltristianis couclttnututibus, electus est episcopus ad beatum scripsit Attgustimm (recenti
episcopus, cujus stittlio.... cetera pura sunt usque manu, episcopum.) Apud Hispalim, depositio san-
ad 'finem laterculi. cli Ysidori Hispalensis, nt*i<jitts <j>i^t>i>i, fide et pc j< h t<>>

Centulen. Mediolano, depositio beati Ambrosii doctrina prxcipui, Qui inter cetera »<t>t opuscula,
ejusdem civitatis archiepiscopi , cujus studio , etc., librtitn naturalis ltistorix, qucm Etliimologiariim.
pure. In Hispaniis civitate Ilispali, sancli Ysidori nominat, ordinans, sxculi xtates tlilujenter dis-
episcopi et confessoris, vita ct doctrina tlluslns viri. tinxit. Quamam Chronici Isidoriani et libri Ety-

mologiaruni
 176 MARTYROLOGIUM USUARDI.
mologiarum affinitas sit, vide in Dissertationibus bcatus Gregorius Papa sacram expositwnem super
Historicis Labbei tomo i pag. 645. librum Job scripsit.
Hagenoyen. Longum nimis pro instituto no- Greven. In Thessalonica , sanctorum Agathonis Agathonis
ct sociorum.
stro de sancto Ambrosio sermonem texit, ubi in- diaconi, Theodoli, Pauli,Matutini et Orbani. Itein,
ter alia non probata immiscet, quod Valen-
satis beati Successi.Lacinia? ex Hieronymianis bene Successi.
tiniano impcratori restiterit et ingressum ecclesuv vel male consutas. In Sibernia, Begliani abbatis. Beghani.
ilh prohibuerit, qua? ad Theodosium referenda, Item Ambrosii diaconi, qiti itt Hicronymus de viris Ambrosii
diaconi.
vulgo notum est. H;ec, et similia, praeterrait- iUustribus refert, primitm Marcionites fuit, srtl ab
tenda censuimus. Tum In Hispania, apud civi- : Origenc correctus confessionis Domini gloria insi-

tatcm Hisp&lem, depositio sancti Ysidori t episcopi gnis fuit. In Scotia, Tigernagi episcopi ct confes- Tigernagi.
et confcssoris, fide et doctrina prjccipui. soris, secundum alios die sequenti. De Iiis agitur
Matric-Cartus-Ultraject. Isidori ffispalen- in indice Praetermissorum.
StS episcopi ct Dacloris eximii, qui multos cdidit li- Molan. Eodem dic translatio sanctorvm confes- Trnmtatie-
bros,quorum quidam sunt satis noti, sorum Ulgisi, Amulguini, Theodulphi, Abel, atque nis.
1'tyisi, ctc.
In Vatican. signato num. 59-19, deest Isido- Hildulphi. VidePreetermissos. Sequiturminoribus
Taraci et rus. Adjectum In Syria, sanctorum Taraci, An-
: typis In Pcrside, sancti Benjumin gloriosi martij- Bcnjamin.
:

iodorUm. dronici ct Probi. De his etiam alibi ; remittuntur ris Tripartita? iib. 1 cap. 33. Item Ambrosii dia-
:

ad xi Octobris. coni, etc, ut Greven. In editionibus aliis, solum

Altemps. Addit : Ipso die, depositio sancti Se- additur Die quarta, sanctorum patrum Joseph Joseph
:
et
Georgii.
7ierthi episcopi. In actis praetermittitur, curioso hijmnographi, et Georgii, qui fuit in Maleeo. De
indagatori propositus. hoc Georgio non multa in hodiernis Actis collegit
Editio Luheco-Col. In elogio Ambrosii post Henschenius. Joseph vero die prascedenti relatus
confessoris inseritur : ac Doctoris Ecclesiee ceitho- est, ubi longior vita traditur, et reliqua ad eum
licse piwcipui, cujus studio, etc. Apud Hispalim, spectantia diligenti opera a Papebrochio expla-
depositio sancti Isidori antistis, viri fide et doctrina nantur. Satis est haec indicasse, videat ibi lector

prxdpui, fratrisbeati Leandri, ad quem (Leandrum) cetera.

Nonis. Die 5.

Martianjt pud jEgyptum, natalis sanctorum martyrum Martianae, Nicanoris, et Apollo-

ct soc.
nii. Thessalonicae, sanctoe Hirenis virginis, qure post tolerantiam carceris,
Irencs.

'"''''"""'
A'
et
sagitta
Chionia martyrizaverunt.
percussa est a Sisinnio comite, sub quo et sorores ejus siinul Agapes
Apud Coesaream Licise, sancti Amphiani.

KxPraten. Herinien. Tornacen. Antverp. Max-Lubec. Munerat. Belini editione prima, Greven.et Itolan. Quiltus
accedit : Antverp-Max. Leyden-Betg. Lvvanien. et EdUio VUraj-Betg.

YARIA LECTIO. Priraa diflieultas in propriorum nominum scribendi ratione occurrit. Codex
Pratensis legit Martiani, Nicamlri, ubi reliqui omnes, solis Molano et Lovan. exceptis, diserte
ponunt Martiatue, Nicanoris vel Nickanoris. Atque ita scripsisse Usuardum, certo mihi persuadeo,
nisi propria auetoritate ductores suos Romanum parvum et Adonemdeseruerit. Appollonii, Appolo-
nii, Apuhmii, male scribunt codices aliqui, melius in textu cum Pratensi, Heriniensi, etc. Non minor
in Virginis nomine variatio. In Hieronym. est, Ilcrene ; in Romanoparvo et Adone Irene, quo modo
scribendum existimo. De Usuardina lectione qureritur. Praten. habet Hirenix, reliqui omnes Hire-
nis vel lhjrcnis. Solus Munerat. scribit Herenis. Pro prima ratione stant Herinion. Tornacen. Ant-

verp. et Max-Lubec. quam nos, ut vera? proximiorem pratulimus. Munerat. post virginis, addit ct
martyris, contra ceterorum torrentem. Jam supra ex codicum inflexione in textu posuimus Agapis, a
recto Aijapcs, utbic ab Hircnes formatur Hirenis, licet nos aliter scribere soleamus. Solus Belinus
posuit Sissinio, atque item, passx sunt plerique omnes martyrizatx sunt, Herinien. martyrixarunt,
;

Pratensis martyrizaverunt, quod Adoni satis frequens est, quem cum tam presse hodie secutus sit
Usuardus. nihil mirum videatur. si et hoc transumpsisse supponamus. In Molano recte legitur Lycix,
ceteri liabent Licis, ut in textu reliquimus. Licinix, error est in Heriniensi; Cilitue, in Belino.

ORSERVATIO. Satis mirum et insolitum est, quod nullus ex praemisso laterculo Sanctus, hoc
ktartianz et
soc.
die in Actis referatur. Non martyrcs JEgyptii, quia ab aliis, et prasertim Romano hodierno
consignuntur v Junii, ad quem dieni ab Henschenio remissi sunt, tamquam iidein, qui utrisqueNo-
nis, tum Aprilis, tum nominibus recoiantur, ut ibi ipsecontra Florentinium
Junii, sub iisdem ferrae
Qenset. Et vero Hieronymianis iidem utroque die signari videntur. Sic habent hoc die
in nonnullis
secundo loco codices Lucensis, et Corbeiensis Acherii In /Eijtjpto, natalis mnctorum Marcianx, Ni-
:

chanoris, Apollonii. In Epternacensi solum legitur In JEyypto, Marciani. De ipsis nihil in serie
:

Be<Ue at in Romano parvo, Adone et Usuardo, iidera tres et eodem modo annuntiantur, Notkero
;

Marliani, pro Martiwue, substituente, ut est etiam in nonnullis nostris codicibus, cetera Usuardinis.
Reliqua ad supradictum diem v Junii dabuntur, ubi de ternorum istorum duplici classe identificanda,
an distinguenda disputabitur. —
Neque de Irene seorsim in opere nostro agitur, quod cum sorori-
bus Aijape et Chivnia, memorata sit iii Aprilis, utpote quarum Acta communia sunt, uti ibidem

abunde
 APRILIS. MENSIS 177
abunde diximus. In Hieronymianis sorores tres hoc quoque tlie repetuntur.
Romanum parvumlegit
Thmalamcx, sanclx Irenes mrgaui. Adonis et proinde Nostri elogium ex Beda
descriptumest, mo-
dice a Rabano auctum, fuse a Notkero quorum omnium sententia ex Actis proconsularibus paulo
;

severius exigenda est, expuncto penwdoM saijittx, quod miror

Baronium, reliqua bene corrigen-
tem, intextu suo reliquisse. "VVandelbertus Bedam, ni fallor, secutus est
Nonis virgo pia de morle refulget Hijrenis.
Demum nec Ampliianus in hodiernis Actis locum occupat, expresse tamen in
Hieronymianis no- Amphiani.
tatus In Cesarea vel Cesarm, Lta.cvel Lucix.AmpUiani. Alius ibidem
:
Amphianusin Africa legitur, n-
aUusi»jTiMmedJa,niApriIis. Non dubitant Baronius, HenscheniusetFIorentinius,
quinhicindioetur
ovicula innocens, divinus marlyr, portentosz fortitudinis, intrepdus,
admirandus, sanctissimns et beatis-
simus juvenis Appliianus, cujus gloriosam de tyranno victoriam
accurate descripsit Eusebius, duris-
simi certaminis oculatus testis, ex quo relati tituli accepti sunt, libro
de Martyribus Pahestinas
cap. !, quod totum in Actis, totum a Ruinartio reproducitur a pag. 334.
Gallica series exstat apud
Tjllemontium tomo 5 pag. 386, qui in nota pag. 737 Eusebii chronotaxim componere
conatur, ut
ad ulteriorem disquisitionem eruditis proposuerat Henschenius pag. 59 litt. F. Quod Noster hic Ceesa-
ream in Lycia perperam collocet, non tam
ipsi quam Adoni vitio vertendum est, imo imperitis
li-
brariis, qui Hieronymianum transcribentes, aliquid detraxerint, addiderint aut mutaverint. Ulrum
vero Hieronymianum textum bene restituat Florentinius, per In Cxsarea el Lycia, respiciendo ad :

Martyris patriam et cultum, aliis expendendum relinquo.

De jEdesio Apphiani fratre, cum non agant hic Martyrologi, ad Nostrum etiam nihil attinet
satis est genuinum ex omni parte ejus textum exhibuisse. Vide de JEicsio Romanum hodiernum,
vm
Aprilis, et ibi Acta nostra, quae ex Eusebio martyrium ejus referunt.

AUCTARIA.
Pi/i.sanen. Deest ultima annuntiatio, in reli- DcEgyptiisaddit, quorum gesta habentur. Cetera,
quis purus est. ut in textu. In fine : In Scocia, sancti Tigernagii
Rosweyd. Post Amphiani, adjicit, et aliorum. episcopi et confessoris.
Tum : Claudiani martyrit. Ex Hieronymianis. Belini editio altera, in fine subdit : Item apud
Ultraject. Leyden-Lat. Albergen. et Da- civitatem Venetemem BritanUe, beati Vincentii Vincentii.
nic. Textui cetera puro, subjiciuut In Scotia, : confessoris, Ordinis Prcedicatorum, sanctitate, do-
Tujcmagi. sancti Tygernagi episcopi **f confessoris. ctrina, miraculisque clarissimi.
Centulen. Apud Thessalonicam, sancUe Ilcrc- Greven. Nicomedix, natalis sancti Claudiani Claudiani.
nee virginis ct martyris. In JEgypto, sanctorum confessoris. Curnon
martyris? Ttem, Didnni con- mdimi.
Nichanoris et ApoUonii marttjrum Cxsarea Licix, fessoris. Martiani, Quinti. Indicat, ni fallor, Alex- Sfarliani,
sancti Amphiani. andrinos martyres. In Britannia minori civitate
Q"'"' 1 -

Antverp-Maj. Thessalonini, natale sancte Hir Venetensi, natale beali Vincentii presbyteri n con- DeFtncen-
renex virginiset martyris. Apud yEgyptum, natale fessoris, Ordinis Prxdicalorum. Qui Valentinus tio -

sanctorum Marcianm, Nichanoris, ct Apollonii, origine, angelica vita, et salutari doctrina prseful-
quorum gesta habentur. gens, diu singulos Hispanur et Galti.r populos di-
Bruxellen. De martyribus ^Egyptiis et Am- vini verbi alimento rrfrcit, et supra viginti millia
phiano, nihil. In Irene purus est. Sequi-
satis JiuLcorum et Maurorum ad Christum convertit
Tujcntagi tur Apud Scotium, sancti Tygernagi episcopi et
: Omnittm drnique signorumgenere elarus. in ttumero
Marinac. confessoris. Item Marinee virginis. Et sancti Vin- Sanctorum referri et amplissimo canonizationis ho-
Vincentii, centii de Valeutia, Doctoris de Ordine Prxdicato- imrr decorari promeruit.
rum, qui tiim ut vita, guam post mortem miraculis Molan. 7/(7« apud Venetiam Britannix, beati
Marina hic indicetur, ignoro.
claruit. Quffi Vincentii Valentini, cognomento Ferrarii, (Ferre- ymcentii
Hagenoyen. Textui hodie puro, solum addit rii) confessoris, Ordinis Prxdicatorum, sanctitate, Ferrerii.

Ipso die, in Scotia, depositio sancti 7)jgerilagi (Ti- doctrina, Hic super vi-
miraculisque clarissimi.
gernagi) episcopi et confessoris. ginti miilia Judxorum ar Maurorum ad Christum
Victorin. et Reg. Suecle num. 130, in fine: convertit. Lauduno Clavato, prima translatio snn- Translaiio-

Pontiani. Itrm Carthagine, sancti Pontiani diaconi. Nullus ctx Cehiu.r, matris sancti Remigii episcopi. Vide ceUnia
hodie apud alios Pontianus, ne inter Prrctermis- Praetermissos. InScotia, sancti Tigemasi episcopi Tigemagi
sos quidem notus. Multumfallor,sinon indicetur et confrssons. Dein minoribus typis Apud Leo- :

Pontius saucti Cypriani diaconus, de quo supe- dium, iii monte Cornelion, obiitJuliana virgo et jutianz.
rius actum est vnr Martii. Priorissa ejusdem loci, rt translata quiescit i>t mo-
Matric-Cartus-Ultraject. Hyrenis virginis nasterio Vilariensi, ubi n vita ejus kabetur. In
etmartyris sororis Agapes et Chionix. DidimiAlex- editionibus de Vincentio, ut supra. In Sco-
aliis,

andrtni coufr.<soris , rujus mriniiiit nicronijmns. tia, sancti Tigernaci, etc. Die quinta, sanctorum Theoduli ei

Estne forte martyr, de quo in Actis ? martyi-um Tlieoduli et Agathapodis. DeeisinActis A9«tiwp°Ms.
1
incentii. Strozz. Natale saucti Vincentii, Ordinis Prx- iv Aprilis. Lauduno Clavato, etc. Tum minoribus
dicatorum, patria Valentini el pr&dicatoris claris- litteris : Eodem die, tanctorum murtyrum, sunetx
simi, (qui) iu Britanniis urbe Venetensi vecubuit, Tlirrmrs ruiii sorore et ancilla. Inter Praetermis- Thcrmi$,eic.
cujus sanctitatem crebra miracula protestantur. sos remittitur ad xxn Aprilis. Apud Leodium in

Remens. sanctorum Timothei et Apollinaris. monte Cornelion, obiit Juliana virgo, et prxfecta Jutian*.
irtufi. Catalaunis, depositio Arulfi episcopi. In indice ejusdem hci, qux tertio obitus sui die ad cosnobinm
Pr;etenuissonim omittitur tamquam ignotus. Villariense translata, illic inter corpt ra sacra est

Editio Lubeco-Col. Primo loco agit de san- sepuita. Ubt et rjus vita habetur. Data in Actis et
ctoVincentio, sed elogium habet alicuM muti- ab Henscheuio egregie illustrata est.
lum, quod infra ex Grbveno correetiusdabimus.
VIII Idus.
 178 MARTYROLOGIUM USUARDI.

VIII Idns. Die 6.

oma;, natalis beati Sixti Papse et martyris, qui temporibus Adriani, ut sibi

TimnthCi
ri Dioqenis. R Ila
Christum
nia,
lucrifaceret, libenter
sanctorum Timothei
mortem
et Dioqenis.
sustinuit temporalem. In

Praten. Ilennien. Tornacen. Antvcrji-Maj. Anlverpien. Max-Lubcc. Munerat. Greven. eiMolan. Quibus proximi
Macedo-

sunt : Antvcrp-Mu.r. Leyden-Belg. Lovanicn. cftEditio Vltraj-Belg.

YARIA LECTIO. De postremo satis certum est,

In solis Sixti et Timothei nominibus consistit.
Lubecanam-Maximam, Thimothei. Pro Xysto vel Xisto stare
male legere Heriniensem et Edit.
videtur scribendi modus antiquior apud Hieronymiana etRomanum parvum. Et quidem Pratensis
Xysti posuit. At cura ceteri codices omnino omnes legant, Si.rti, cum Adone, eam scribendi ratio-
nem hic censuimus prasferendam ; si alibi altera prsevaleat, ea ibi uti licebit.

OBSERVATIO. Binos hoc die Sixtos vel Xistos nominant aliqua Hieronymiana apographa; de
Papa tamen, nominis primo, non agere, probant Martyruni classes, quibus immixti sunt,
istius
loco et verosimiliter tempore, a Sixto hoc nostro multum disjunctas. Itaque, quiin laterculo annun-
tiatur, is a Romano parvo acceptus est, cujus hasc sunt verba : Xysti Pupx et martyris, temporibus
Adriani passi. Breve est Adonis Rosvveydini elogium, quod multo auctius reddidit Notkerus; nisi
prahabonda sit Mosandri editio, in qua pene ad verbum reperiuntur, quae Notkeri propria esse, fa-
cile quissibi persuaserit. Noster Adonis phrasim, ut in Rosweydo est, contraxit et nonnihil emol-
livit. Ex libro Pontificali primam Sixti notitiam a Romano parvo desumptam credimus, qui ut mnr-

tyr colitur. quidquid nonnulli de eo titulo dubitent. Expressiora habet Florus ad m Aprilis, quae in
nostra Bedce editione, et hoc die in Actis proferuntur, ubi de ejus cultu, a^tate, Actis, sepultura,
translatione et inventione collegit Henschenius, distinxitque omnia, qure de Sixto I dici possunt,
aliis res ejus gestas vix obiter tangentibus, ut in Alexandro Tillemontius tomo 2 pag. 238 et 240.

Hoc eum disticho celebravit Wandelbertus

Idibus Octavis Xixtus martyrque sacerque
Prseminet, Adriano mortem sub Cxsarc passus.
Timothei el Conveniunt hoc die Hieronymiana in annuntiatione nostra ultiraa de Timothco ct Diogene, quam
Diogenis
ex aliquo hujusmodi codice certo extraxisse censendus est Usuardus, quando quidem Martyrologis
aliis, tum antiquioribus, tum synchronis plane
ignoti sint, si Notkerum excipias, qui eosdem codices
male Nicomcdiam Iegens, Thcogenem pro Diogene, in quo ab Henschenio
descripsit, pro Maccdonia,
et Florentinio recte corrigitur. Synonymi duo martyres Timothcus et Diogcnes, si non iidem sint,
in Hieronymianis illis Fastis die sequenti leguntur, cum hac differentia, quod hic dicantur passi in
Macedonia, neque ulli jungantur socii at sequenti die cum sociis duohus aut tribus dicuntur in An-
;

tioehia SyrUe martyrium subiisse. Unde Maurolyco occurrerit certa nostrorum martyrum patestra
Philippi, nescio; nec satis patet, an utraque ea classis confundi debeat. Latent Acta,
e cimhus, in-
quit llenschenius, ccrtiora possemus proferre, eosquc (nempe hodiernos) a martyribus Anliochcnis
soli-
diori argumento secernere. Nihilo plus claritatis suggerent notas Florentinii, utroque die. Queo Usuar-
dina sunt, integre dedimus.

AVCTARIA.

Pulsanen. In Sixtopurus, Timotheum et Dio- Fiinii. episcopi martyris, et aliorum viginti octo.
Firmi ct -21.
genem praeterit, quorum loco sic habet :Eo- An recte Firmo tribuatur episcopi dignitas,
Calatini I. ilcm ihc, sancti Calestini Papx. Indicat Ccelesti- quotve ejus fuerint
socii, accurate in Actis exami-
I> P nura de quo ssepius infra, et in Actis hoc die.
I, navit Uenschenius. In Afriea Epiphanii episcopi Epivhanii
Amvi:rp-Max. Levden-Bei.gic. Lovanien. et aliorum qualuordecim. De hac classe cum et soc. 14.
etEmTlo Ultbaject-Hei.g. Textum sicaugent: Usuardo agemus die sequenti. Itcm. Ccelestime Ca-iestinx
Romx, iiittalc sancti Sixti primi, Papx ct martij- virginis cum aliis octingentis. Hujus fere codicis "{.'1'
"''"
ris, qui posl heatum Pctrum sextus, temporibus auctoritate pra;clara ha;c turma in Actis poni-
Atlriaui, etc. tur. In Nicomedia, sanctorum Timothei et Dioge-
Ultraof.ct. Levden. Albergen. et Danic nis. Nicomedia pro Macedonia.
Idem habent, sed prseterea, post temporalem, Bruxellen. Huc rejicit magnam hesterni tex-
adjiciunt: llic constituit utsacrata misteria non tus partem. Primo loco agit de Martiano, Nica-
tractentur nisi asacrisministris. nore, et Apollonio. Tum de Amphiano. Sequitur
Ckntulen. Textum contrahit hoc modo: de Sixto, ubi post textum purum subjicit: Ilic
Roin.c. passio baiii Sirii Papee martyris, tem- constituit, ut Sanctus, Sanctus, Sanctits,
et
Dominiis De Sixto ex
pore Adriani imperatoris. In Macedonia, sancto- Deus Sabaoth, in Missa diccretur. In Mamlonia, Floro.
rum, etc, pure, ut in textu. etc, pure. Item, bcati Florcntii marttjris.
Estne Florcntii.
RnswKvn. Ceteris omnibus auctior, in Sixto hic Fhrentiiius ex numero martyrum
Sirmien-
purus est. Tum secundo loco : In Nicomedia, sium ? Hactenus non satis liquet.

Hagenoyen.
 MENSIS APRILIS. 179
Dt Sixto. Hagenoyen. Romx, natalc beati Sixti primi, kbiii» ; Christum lucrifaceret, libenler sus-
et ut sibi
Papx ct martyris, qui post bcatum Petrum sextus tinuit mortem temporalem. Hic constituit,ut sutrata
erat, et trmporibus Adriani impcratoris, postquam
mysteria non trnclarcntitr, nisi a sacris ministris,
sedem Apostolicam rexerat annis novcm et mensibus et ut corporale altarisnon fierel de scrico, scd de pu-
qiiinquc, ut sibi Chrislum lucrificarel, tibenter sus-
rissimo lino contc.rto, ntm tincto. Hic etiam consli-
tiuuit morlein tcmporalem. Hic constituit, ut sacra tuit, utterdiccrcturSanctus, Sanctus, Sanctus Do-
mistcria non tractarentur nisi a sacris ministris. minus Dcus Sabaoth
,
in Missa. Ilic apud portam
Ill/rrnci. Item ipso die, natale sancti Hijrenei Sijrmicnsium Appiam dccollatus, ubi Domtniis apparuit bcato
episcopi ct martyris. Hic multis dicbus in carccre Petro quando diccbat Domine quo
: vadts? In Ma-
maceratur, tandem gladio occiditur, et corpus ejus cedonia, etc. pure. Trccus, saucii Prudentii epi-
,
Prtittcnlii.
in flitmcn projicitur. Inter Sirmienses martyres scopi et ctnfcssoris. De quo vide plura in Prteter-
nullus hodie Irenxus nedum episcopus. Nicome- missis. Eodcm die, benti Vermebandi abbatis. Lege 11'ittebauai.
diensium antesignanus est Firmus, quem turpi Wiiiclittiidt; aliis Winobaudi.
lapsu in Sirmium transformavit Rabanus, pri- Belini utraque editio, in fine subjicit : ltem
munique Firmi socium Irxneeum, alias episcopum, sancli Ctelestuu Pttpar. De quo jam toties supra. Calestmi.
ejusdcm loci antistitem fecit, ut ante me observa- Greven. Firmini episcopi rt marlyris (rte hoc Ftrmini et
vit Florentinius, id Notkero tribuens, qui Raba- et sequentibus consule Acta et Prsetermissos ut sociuruin 23.
nojunior, exhoc verosimiliter episcopatum illum errores et confusionem destinguas ; ) et sociorum
acceperit. Potuit Hagenoyensis scriptor hunc ex ejus xxv. Apud Syrmium, sanctarum Rufinx, Mo-
Qu/ln* el
alterutro errorem hausisse, nisi forte Florum vi- deratee, Muximx, ct Mticluiri.r. Itrm. sanctorum soetarum
Birennei ei
dit, que de Irenaeo illo hodie meminit, aliud elo- Hereiinci. Romani, Donali, Clusii, Quiriaei. Iltt- atiorttm.
gium ei tribuens. Tu de Irenaeo Sirmiensi vide renei episcopi Smijrncnsis. Ccelestince virginis ct Uyrenei.
Caleslinte.
xxv Martii. Sequitur: In Macedonia, saiutorum aliorum i.xxx martyrum. Lun.r vid/i.r et martijris. l.tt, i.t rttltttt

TSnjmotci ct Dtjoijenis. Anctjnt Galttti.i, bctiti Theodori episcopi, sapienlia Tllcodori.

Victorin Reg. Suec. signatus num. 130,
et ct sanctitate insignu. In Dacia, Wilhelmi aHniiis
mthelmi.
Htnobauii. infine subjiciunt: Trccas, snncti Winobaudi pres- ct confessoris, Trecas, Prudentis episcopi et antfcs- Pruttrntii.
bytcri. Alii aliter efferunt, ut mox patebit. soris. Vcrmcbandi abbatis.
Hyrenei. Matric-Cartus-Ultraject. Hyrenei rpiscopi Molan. Itcm, sancti Crlestini abliatis. An non Celestim
ct martyris. Tunothei et Dionenis. Sixti Papx ct Papx? Et bcati Vucrmcbandi abbatis. Dein typis aobatis.

martijris. minoribus: In Hybernia, sancti Celsi Ardinarchen-

Vatican. signatus num. 5949, de Timotheo sts archiepiscopi ct confcssoris. De qun B. Bcrnar-
Calestini. et Diogene silet. In fine subdit: Sancli Ccelestini dus ui vtta Mttttithi.c. Constanlinopoli, natalis ma-
Papx, qui scdit Romx aniiis octo. gni et bc.ilt patris nostri Etitychii, Patriarchs Eutychii,
Strozz. Itcm, snncti Ccclcstini Papx. Constantinopolitani, cv.jus.vita et miracula conscri-
Re5iens. sanctorum Timothei et Apollinaris. pta sunt ub Etislachio humili presbytero. Hactenus
IHnobaudi. Trccas sancti
, Wiiwbaudi prcsbyleri ct confcs- prima editio. In aliis brevius : Item. sancti Ceeles-
soris. ttm Vtipce. Et beati Vucnnebandi abhntis. Iu Dtuta,
Iir Si.vto. Editio Lubeco-Col. Romte, natalc sancti Sixti Vttilitclmi abbatis Roschildensis ct confessoris. Dic
priini,Papx et martyris, qui post bcatum Petrum sexta, sancti patris Eutyckii archiepiscopi Constan-
apostolum scxtus, temporibus Adriani imperatoris, tiiiopolitani. Omittitur elogium, quod in prima
- rcxit Ecctcsittm aiinos dccem, menses dttos, tlicm editione appositum erat. Vide cetera in Actis.

VII Idtts. Die 7.

Africam, natalis sanctorura Epiphanii episcopi, Donati et aliorum trede- Epiphani

Apud cim. Eodem die, Egesippi viri sanctissimi, qui vicinus Apostolorum tem- negesippi.
et

porum omnes ,
a passione Domini usque ad suam astatem ecclesiasticorum
actuum texuit historias, ut quorum vitam sectabatur, dicendi quoque exprimeret
Peiusu.
caracterem. In Alexandria, sancti Pelusii presbiteri.

Puri suni Pratcn. Herinien. Tornacen. Antuerpien, Uax-L ubec. Uunerat. Greven. ct Xotan. AuMe Antverp-BTax.
Vttraj. Leyden. ulrumque, Lovattirn. cl Editin. 1'ltraj-Brttj. Aciclil ilcm Bclinus in co soluiu discrepans, u,uod ,

Pclusium Begesippo anteposuerit.

codices non pauciponunt quatuordecim,

VARIA LECTIO. Pro tredccim sociis Epiphanii et Donati,
ut Antverp. Max-Lubec, codicesmediae notaa, etc. Standumnepro numerotextus, vide in Actis ;

certum putamus ita scripsisse Usuardum, ut patet ex codicibus probatioribus. Hegesippi lcgendum
plane assentior, uti posuit solus codex Tornacensis. Male Praten. Hejesippii. non melius Herinien.
Eiesippi. Reliqui interim in textu cum codicibus omnibus aliis, post
Adonem in utraque editione,
Tornacen. et Max-Lubec. et codices
Egesippi. Eiisijtpi in Munerato typographi vitio tribuendum.
mediaj notaj, pro Aposlolorum lcmporum, nitidius legunt Apostolorum tcmporibus. Ceteri omnes ut in

textu in quo Usuardus ductorem non recte secutus est, qui ex

;
Hieronymo bene descripserat, vici-

nus Apostolicorum temporum. Sequitur in codicibus omnibus voxorones, a Greveno et Molano prieter-
missa, qui ambo cum aliis mediffl nota3 codicibus adjiciunt, sermone simplici, ex Adone potius qtiam

ex Usuardo sumptura. Caractere scripsit Munerat. quem casum servat Romanum modernum. At
quotquot vidi codiccs omnes utuntur accusativo, et iidem omnes legunt, ut in textu servatum est, si

nimis
 180 MARTYROLOGIUM USUARDI.
nimis scrupulose, per me licet, corrigatur. Ubinam Greven. Pclensippi invenerit, nescio ; Molan.
prwfert Peleusii cum Antverp. et Max-Lubec. Nobis praplacet communior scribendi ratio in textu
expressa. Menda scriptoria satis est indieasse, ut Affricam, Aphricam, hystorias, etc.

Bpiphanli ^RSERVATIO. De Epiphanio et sociis brevem sed accuratum commentarium elafooravit Hen-
risociorum
lenius, in quo variorum Martyrologiorum sententias, circa certaminis diem et sociorum nu-
merum relatas invenies. Ea hic repetere supervacaneum esset. Hoc notandum, primum videri
Usuardum, qui die collocavit, cum Hieronymiana passim vlii Idus an-
eam classem raartyrum hac
Beda vero, Romanum parvum, Ado et Rabanus neutro die de
nuntient, uti Notkerus etiam posuit.

Bcgcsippi. ea meminerunt. —
Hegesippus a Romano parvo primum memoratus, tamquam vicinus Apostolicorum
Umporum, abAdone insigni encomio exornatur, qnod ferme exsancti Hieronymi Iibro de Scriptoribus
Ecclesiasticis acceptum, Noster in pauciora contraxit, iis prudenter omissis, quce propius ad sanctum
Justinum pertinere, recte in Actis observavit Henschenius. Notkerus in elogio Hegesippi, solito
etiam brevior est, rescissa controversa periodo, qua Ado verba illa, quse plene habes in auctario
Greveni Nam et ego ipse, sectis Platonicis institutus, audietis infamari Christianos et videns eos impa-
:

viths, etc, Hegesippo perperam tribuit, cum Justino adscribenda esse, hic paucis insinuet Hensche-
nius, fusius id probans ad xm Aprilis : qui hoc die plura ad Hegesippum spectantia ex variis Eu-
sebii locis componit, quao historice deducta sunt a Tillemontio tomo 3 pag. 47. — Pelusius vel Peleu-
sius Romano parvo et Adoni ignotus, ex Hieronymiano aliquo, ubi Pilusus vocatur, haud dubie pro-
fluxit, inde ab Usuardo excerptus. Pilosum nominat Rabanus, alii aliter efferunt. Wandelberti ver-

siculus ex Hieronymianorum sensu procedere videtur, ubi Diogenes et Thnotheus etiam hodie po-
nuntur. Ita sonat :

Diogenes septenis Peleusiusque feruntur.

Censuit tantisper Henschenius, non idem par martyrum esse, quod in hesterno laterculo Maccdonijp,
hodie nfo Hieronymianis Antiochi.r Sijri.r tribuitur. Sed de his satis die prfecedenti. Pro textus ve-
ritate dicta sufficiunt. Scrnpulus, qui Henschenium vexat, num Peleusius, Peieusus, Pclcnsius,
Pelusus, etc, inter tot nomina etiam Clusius dicatur in antiquis Martyrologii Hieronymiani apo-
graphis ad diem praecedentem ; item, an unus idemque sit Eleusius et Peleusius, summa ea diffi.

cultate involvitur, qua tot alii martyres ex iis codicibus accepti ; quorum cum nulla ulterior no-
titia alicunde acquiri possit, vix tantum nobis relinquunt, ut vel probabili ahqua conjectura unura
ab altero satis secure distinguamus. Id mihi videtur tutissimum, tamdiu Martyrologorum nostro-
rum vestigia premere, donec certius aliquid elucescat.

AUCTARIA.

Pulsanen. Sic hodie loquitur : Apud Africnm, Papse. Qui rexit Ecelesiam annos octo. Hic consti- DeCctles-
sanctorum Epiphanii diaeoni, Donati et alio- tuit vt Psahnns Judica ante introitum Missx dica- tnw -

rum tredecim. In Alexandria, sancti Pelusii pres- tur. Et e.r ejus instituto Introitus, Gradnalia, ct
Injteri. Tpso die, sancti Yictoris. Quis hic sit, ne- Offertoria, qua> in Missa ante sacrificium dicuntur,
scio, nisi inter Libycos martyres connumeretur. de Psahnis extracta sunt. Snb ipso ctiam tcrtia Sy-
Albergen. et Danic. Ita incipiunt .-
Romee, nodus Ephesina Nestorium hxreticum condempno>
Catlestini natale sancti Celestini Papiv, qui constituit ut Psal- vit. Ilic etiam Papa Celestinus sanctum Ptttrtcium
P.P.
mi Vavid cl antc sacrificium antiphonatim cane- filium Conchcs, sororis beati Martini Turonensts,
rentur, nam anlea Bpistola tantum et Evangelium misit in Yberniam, quiomnes ibidem adfidem Ckri-
recitabantur. Similia habet Ado Mosandri, unde sti convcrtit. In Epiphanio et Pelusio purus est.
plane fit verosimile, ex aliquo Adonis apogra- Additur in fine : Jtem sancti Macharii monuchi. Macarii.
pho huc transiisse. De cetero puri sunt citati Praatermittitur.
codices. Hagenoyen. In textu, prseter morem, tantum
Cbntulen. Egesippi viri sanctissimi, tempori- non purus est de Ccelestino eadem habet quae
;

bus Apostoloriun vicini. Tn Alexandria, sancti Pe- superius ex Alberg. et Danic. recitavi.
lusii presbyteri. In Africa, sanctorum Epyphanii Reg, Suec. qui fuit Principis Ursini in Bohe-
episcopi, Donati et aliorum. mia. Romx, sancti Ccrfestini Papx. Qui post bea- Costestini.
Ros"wetd, Ajniii Africam, sanctorum Epiphanii tum Petrum constitnit, ut Psalmi David cl ante
e.t Donati martijrum. Sequitur de Hegesippo satis sacrifxcium antipkonatim caHerentur, nam antea
Timothci n pure. Tum : ln Aniiochia Sijrix, THmothei mar- Epistola tantum et sanctum Evangelium recitahan-
atiorum o tyris cuni aliis sex. hi Alexandria Pelusii episcopi. tur. Eadem, quae Albercen. suprn.
In textu melius est presbijteri. Matric-Cartus-Ultraject. Egesippi confes-
Antverp-Maj. Hegesippum primo loco refert soris, viri sanctissimi, qui scribit historias a pas-
cum longiori elogio, ferme ex Adone descripto. stone Domini usque ad suam xtatcm. Peleusii
De Epiphanio pure; de Pelusio nihil. presbyteri et confessoris. Cur non martyrisf
Bruxellen. Multa habet quee curioso lectore Vatican. signatus num. 5949. Praeterit Pelu- Timothei
digna existimavi. Incipit Egesippi confessoris,
: sium addit autem In Antiochia Syriee, sancto-
; :
etDiogenis.
De Hegesipo
tx tdotu viri sanctissimi. Qui vicinus Apostolorum tempori- rum Thnothei et Diogenis.
bus, omnes a jiassianc Domini usquc ad suam xta- Editio Lubeco-Col. Rom,-e, sancti Celestini
tem ecclesiustievrum actuum tc.rcns kistorias, yuul- Papx et confessoris, qui rexit Ecclesiam annos octo.
taque a<t utilitatem legentium pertinentia, kinc inde Sequuntur, quoe ex Albergen. supra dedimus.
conarcgans, quinque libros composuit sermone sim- Tum Ilic etiam constituit ut Psalmns, Judica mc
:

plici, ut quorum vitam sectabatur, dicendi quoque Dcusct disceme causam mcam, antc Tntroitum Alissx
exprimerct caracterem. Hactenus ex Adone, quae diccrctur. In Africanis satis pura est. De Hen-e-
sequuntur, de suo addidit Romx, bcati Celcslini : sippo eadem fere habet, quae Bruxellensis. In

fine :
 MENSIS APRILIS. 181
fine : In Alexandria, sancti Peleusii presbyteri et ris. Translatio sancli Timothei Apostoli et martyris. Transta-
confessoris.
De his vide Prietermissos. Item in Eystia, mona- tionis
Dc Hegc- Greven. Prxdictus Eqesippus in libris suis Timolhei.
sippo. hxc sterio Sleynfelt,sanclx memorix Hermanni. qui ct
refert : Nam et etro in sectis Platonicis inslitutus,
Josepli proptcr simplicitatem dictus est.
Ilermanni.
andiens infamari Chrislianos et videns eos impavi- Moi.an. Typis parvis de Hermanno habet jam
dos ad suscipiemlam mortem atque omne suppliaum dicta. Eodem die, sancti Aiberti monnchi et pres- Aiberti.
tolerandum, considerabam quod impossibile essel in byteri Crispiniensis monasterii, cujus vitam scripsil
malitia eos ei libidine conversari. Hjec
ex Adone quidam archidiaconus Auslromandi.r. Alise editio-
desurapta suut. sed qua; Hogesippo abjudicanda
nes adjungunt Die septima, sancti patris Georqii
: Georgii.
Satvaloris. diximus. In Amjlia, Salvatoris marlyris,
Anglis episcopi Melitines. Melius Mitylem. Minori denuo
Eleusi et soc ipsis ignotns est. Item Eleusi.
Macharis, Phili- charactere : Crispinii, obiit Dominus Aibertus in-
berti. Quidde hac conjunctione dicendum, vide in clusus, cujus memoriam facil Crispinium in Lilaniis
Cxtestini. indice Prastermissorum. Celestini Papx
et confes- monasti rii : fcstum vero in sacello vicino. inquo qui-
soris, qni rexil Ecclesiam annis octo.
Hi», etc. ut escit, postridie dedicationis ejus
oratorii, quml est II
Alberqen. Alii ponunt eum, inquit, die sequenti.
Maii. Pompeipoli, S. Callwpii marlyris. In Eislia, Calliopii.
Brariftani. Imo diebus variis. Brandani episcopi et confesso- monaslerioSlcinfelt,sanctxmemoriz,etc.,\itsu[>rn. Hermanni.

VI Idus.
Die 8.

Apud Corinthum, beati Dionisii episcopi,

cujus eruditione et gratia, quam
habuit in verbo Dei, multi fruuntur usque hodie. Claruit autem idem Christi
Dionysu.

electus temporibus Marci Antonini et Lucii Aurelii. Turonis, sancti

Perpetui Perpetui.
episcopi admirandaj sanctitatis viri.

Ex Pralen. tterinien. Tornaccn. Muncrat. Greven. et Molan. Adde Anlecrp-Max. Vltraject. Leyden. Lonanien.
Alberycn. Daaie. el Edil. Vllhj-Betg.

YAKIA LECTIO. In paucissimis differunt codices, iisque vix observatu dignis. Corinlum scribit
solus Herinien. Alii paulo aliter, plerique ut in textu et bene. Omnes legunt Dionisii, et nos ita
legendum putavimus, quamvis Dionysii scribi debeat. Thuronis male habent Grevenus et Molanus.
Sic ammirancLv in solo Greveno.

OBSERVATIO. De Dionysio Corinthiorum episcopo, de scriptis ab eo epistolis, deque ejus sacri Dionysii.
corporis ad Sandionysianum ccenobium facta sub Innocentio Papa III translatione, agunt hodis
Acta nostra, ubi Martyrologia nonnulla citantur, in quibus hac die festivitas Dionysii recolitur. Ast
ea inter nullum Usuardo antiquius, nullum ei synchronum reperire est. Wandelberti versus a textu
recedit longissime :

Maximus ct senas Ilus tenet atque Solutor.

Qui duo Sancti ex solis Hieronymianis procedere possunt. Est ergo Usuardi tam propria haec
annuntiat.io, quam certum est, eam a nullo superiore Martyrologo acceptara. Nihil in elogio pecu-
Usuardus, quod non de antiquis omnibus Ecclesise Scriptoribus dici queat, ut ex dictis
liare tradit
perspectum est, et magis ex dicendis patebit. Poterat certe ex Eusebio proferrc aliqua, huic soli
Dionysio magis accommodata, ut in Actis ordine exhibentur, ab iis expurgata, quae III non debite
i

adscribi solebant. Henschenium prae oculis habuit Tillemontiu* tomo 2 a pag. 448. Porro quae de
prsefato corpore, in Sandionysiano ccenobio quiescente, sitne Areopagitce Atheniensium, an hujus
Corinthiorura episcopi, controverti solent, ad praesentem inslitutionera non pertiuent. — De Per- Perpetui.
petuo meminit Romanum parvum et post eum Ado, ex quo tantum desumpsit Usuardus, quod
id
pluribus aliis Sanctis commune supra vidimus, iis rescissis quce in solum Perpetuum privatim qua-
drabant. Fidelius sua praestitit Notkerus, et quidem Adonis dicta, angelica demonstratione amplia-
vit.Adonis textum tantum non integrum dabunt Auctaria codicum Bruxellensis et Hagenoyensis,
infra.Hactenus pro nostro Usuardo, qui hic, ut passim solet, Adoni adhsesit. Aliter scribunt Hie-
ronymiana aliqua apud Florentinium, in quibus ad xxx Decembris ultimo loco legitur Turonis, :

Perpetui episcopi et confessoris. AddiJit Rabanus eodem die : Qiit sancii Martini ecclesiam xdiflcavit.
Nusculum dixerat Florus, quem videsis aut in fonte aut in Actis. Quod antem de Perpetuo in Adonis
codicibus repertum est, recte, me quidem judice, Mosander et Rosweydusproadditamentohabuere.
Uter dies prreferendus sit, non facile statues, cum Gregorius Turonensis, ex quo Perpetui vita
sumitur, eum, qui ipsi ultimus in terrafuit et natalis in coelo, indicare neglexerit. Cetera vide apud
Henscheuium.

AUCTARIA.
Piisanen. Antverp. Max-Lubec et Be- RosvvEvn. Etiam purus esset, nisi inter Dio-
lin. Puris oodicibus annumerari possunt, a nysiuin et Perpetuum insereret sequentia In :

quibus in eo
solum deficiunt, quod brevissiraum Africa, Macharii martyris el aliorum novem. Unde tffacarii ct
soaorumt.
Perpetui Turonensis elogium omittant, ita scri- sociorum praeise novem manipulum codicis hu-
bentes : Turonis, sancti Perpelui episcopi. jusscriptor eruerepotuerit, doceri cupio.
Tomus vi Junii. 3(3 Centulen.
 182 MARTYROLOGIUM USUARDI.
E.ttiperii. Cjintulen. Apud Tolosam, bcati Exuperii cpi- est : In Africa, sanetorum Macarii, Connexi,Con- Wacarii et
sociorum.
scopi etconfessoris. Quibeatus vir, fuit valdeparcus Maximx. Ex Hicrum niianis accepti sunt.
cessi et

(opinor subintelligi sibi), ct indigentibus extitit Altemps. Item Concessi, Ammonii et Successi. Concessi et
sociorum.
(largus) Hsec melius ex Usuardo tradit
rt pius. Ex eodem fonte. Vide in Actis recte conjuucta.
Antverp-Maj. statim referendus, sed quas spe- Fi.okentin. Romae in ccemeterio sanctx Priscillse
ctant ad xxvm Septembris. Sequitur in Centu- via Sahiria, natale sancti Ccelestini primi, Papx
Tcvltts len. Aputl Corinthum, beati Dionysii episcopi. et martyris.
cvntractus.
Turonis, sancti Perpetui episcopi et confessoris. Eumo Lubeco-Col. In Dionysio pura est. De
Antverp-Maj . Omissis Dionysio et Perpe- Perpetuo sichabet : Turonis, sancti Perpetui DePerpetuo.
tuo, Exuperii elogium supplet hoc modo : Apud episcopi , admirandx sanctitatis viri. Cujus ope
Exttperii, Tolosam, sancti Exuperii episcopi ct confessoris. templum super reverenda ossa beati Martini epi-
Qui beatus vir quantum sibi extitit parcus, quan- scopi perfectum est, et plurimarum aliarum extitit

tumque aliis largus, sanctus ffieronymus memorabili fundator ecclesiarum.

prosecutus est relatu. Greven. Apud Affricam, natalis sanctorum Ti- Timori ct
aliorum.
Bruxellen. De Dionysio ea fere refert, quas mori, Macharii, Conexi et Maximx ct aliorum.
nos in textu, sed inverso paululum ordine. Se- Item Concessi, Salutaris (quidni Sohttoritf ) Snc- Concessi et
atiorum.
quitur de Exuperio, ut codex proxime superior. cessi. Januarii, Pinnarii martyrum. Ex diversis

Catixli. Tum : Itcm Roma\ Cali.vli pap.c ct martyris, cu- Hieronymi apographis. Celestini Papse, secundum Ca lcstini.
jus principatius festum cadit n hlus Octohris. Unde alios die preecedenti. Exuperii episcopi Tholosensis Exuperii.
ergo festum hoc minus principale, aliis incogni- et confessoris, quiponitur infra xxvm Septembris.
tum? An ex aliqua translatione? Vide Praeter- Gemmari abbalis et confessoris. An Genemari ?

missos, ubi rejicitur ad dictam diera xiv Octo- Putat Henschenius esse Gcremarum abbatem
VePerpetuo. bris. Turonis, saticti Perpetui episcopi, admiranoUe Flaviacensem, qui colitur, vel saltem ab aliis re-
sanctitatis viri, cujus ope templum, super ossa bcati fertur xxivSeptembris. Sexburgis regins et abba- Sexburgis.
Sfartini episcopi perfectum est , et co ipsius corpus tissse, cujus Beda meminit lib. 4 ffistorix gcntis

translatum est. Btaec ex: Adone, sed non ad ver- Angiorum. Dies natalis est vi Julii.
bum desumpta sunt. Molan. Typis minoribus de Sexburge vel ,

Hagenoyen. In Dionysio etiam ferme purus Sexburga Grevenum transcripsit. Sequitur

, :

est. De Perpetuo, post viri, subdit Qui eccle- : Depositio beati Redempti, Ferentinx civitatis epi- liedempti.

siam in Jiouorc beati Martini episcopi eedificavit, et scopi et confessoris, de quo in Diaiogis Gregorius.
ossa beati Martini transferri fecit, et in eadem ec- Hactenus editio prima. In aliis : Item, beati At-
clesia, illa honorifke, ut decuit, collocavit. Tandcm berti, patris Ordinis Carmeli, episcopi et confesso- Alberti.
muitis perpetratis virtutibus, ipse obiitinpace tran- ris Hierosolymitanx ecciesix. Marchianis , etevatio Jonati
elevationis.
quilla. sancti Jonati , confessoris Cltristi. Rejicitur ad I

Aquicinct. In fine, post viri, addit : Romar, Julii. Dic octava, sanctorum Apostolorum, Ilcro- Ilcrodionis,
.fgabi, Rufi,
DeCceicstino sancti Coslestini Papx. Hic constituit, ut Psaimi dionis, Agabi, Rufi ct sociorum. Ita a Gnecis et
David antc sacrificium antiphonatim canerentur, simul, et hac die coluntur, conjuncti etiam in
uiim antca Epistola tantiim rccitabatur el sanctum Kalendario Moscovitico a Latinis seorsiin, ut ;

Evangelium. Vides verum esse, quod diximus,

, vidcre est iu indice Pra?termissorum. Sequitur
nempe variis diebus hunc Sanctum referri. aliis litteris : Item, sancti Bademi ArcliimandriLv
Matric-Cartus-Ultraject. Dionysii episcopi ct murtijris, cujus martyrium iiabet Metaphrastes
Corinthiorum. Perpetui episcopi Turonensis. Simeon. Inter Prsetermissos remittitur ad diem
In Vatican. signato num. 5949 , adjectum sequentem, ubi et Badimus vocatur.

V ldus. Die 9.

beali Procori, fuit unus e septem primis Diaconibus, hic flde et

Natalis qui
miraculis praeclarus apud Antiochiam martyrio consummatus est. In
vii Wrgi- Sirmio, passio sanctarum septem virginum, quae dato simul pretio sangui-
num Sir-
miensium. nis, vitam mercata? sunt oeternam.

Ex Pralen. Tomaccn. Pulsanen. Antverp. Max-Lubec. Muneral. Greven. et Molan. Addc Antccrp-Max. Vltrajecl.
Leyticn. Albergen. Danic. et Edilio. Vttraj-Delg.

YARIA LECTIO. Plerique codices Iegunt Procori, quos secutus sum veram lectionem habent ;

Pulsanen. et Molan. Munerat. omisitvocem septcm, ante primis Diaconibus. Greven. et Molan.
malunt scribere, Diaconilius primis. Pulsanen. pro prsclarus, solum posuit clarus. In Pratensi est
Sijrmio, melius cum reliquis in texttt. In Pulsanen. deest scptem, ante virginum caute sane, si id ;

consulto factum est, ut ex dicendis patebit. Solus Muneratus post virginum, addidit et martgrum.
Dgaconibus, nwiiirio, mercala, ctcrnam, ajtatem redolent, qua scripta sunt.

OBSERVATIO. Ad x Januarii Diai onos illos quatuor dc primis nominatim retulimus, quos ab aliis
omnibus Martyrologis prateritos, a solo Romani parvi auctore certis diebus affixos fuisse exi-
stimamus. Inter hos, ordine tertius, Prochorus hunc sibi sacrum diem obtinet, ita ibi signatus
,
:

Antiochix,
 MENSIS APRILIS. 183
Antiochix Pro
'rochori diaconi, qui unus cst de septem. Ado
,
in Martvrolngio non discrepat, nisi quod se-
eundo loco posuerit. Breve encomium inter festivitates Apostolorum ita re/ertur : Bcnti Pro-
chori diaconi, pnsclarissimi fOe et miraculis viri, apud Antiochiam martyrio consummati, iMque quie-
scentts. Hac eadem phrasi usus est Notkerus, quam nescio cur Noster immutaverit. Ipsam codices
aliqm in Auctariis citandi, integram retinent. Unde sua Ado eruerit, minime constat nec quidquam ;

satis certi de Prnclinro traditur,

prater ejus ad diaconatum electionem ex Actorum cap. 6. Nec
auctor dici potest libelli apoeryphi, fabulis mendaciisque
referti, <le vita, miracuUs ct assumptione
S. Joannis Euangelists. Ceterum de Prochoro inter Martyrologos
nostros eorumque sequaces satis
-
Deseptem Virginitus major est controversia. In apographis
Hieronymianis distinctis- ui Vtrai-
sime expnmunturclasses virginum bin». Et prima quidem, "•"" •"''""
quse Sirmii vel f» Syrmia collocatur, non
septem, sed solas quinque complectitur, quarum nomina Dominus """""'
novit, vel Deus scit; cohnrte altera
septenarum alibi notata. etiam cum singulari in nonnullis codicibus
characteristica, cum titulo
nempe Canonicarum, intellige sacrarum Virginum, utrecte, nisi fallor, conjectat Florentinius, cujus
notationem cnnsulat curiosus lector. Interim tamen et Beda, Roraanum parvum,
et et AdoRosweydi,
quos Usuardus secutus est, diserte Virgines numero septem Sirmio adscribunt,
ut faciunt etiara
Rabanus Notkerus. In quo Martyrologi passim omnes, etiam Revisores Romani hodierni, Usuardi
et
vestigia unanimiter premunt; male, opinor, nisi quis vetustissimos Ilieronymianos codices,
inter so
plane consentientes, recentioribus aliis posthabendos contenderit, quod nemini harum rerum perito,
probatum iri existimo. Mosandri Adoniana editio a citata plurimum differt, utpote qute utrumque
virginum numernm, servato positionis errore exprimat, variaque confundat, ab Adone Resweydi
suis lecis discreta. Plura de his in Actis et apud laudatum Florentinium nobis sat esf, fontem
vel ;

fontes indicasse, unde sua Noster acceperit, ne is primus errasse censeatur. De cetero
genuinum
ejus textum in laterculo referri plane persuasum habeo. Superest ex Wandelberto
adjicere disti-
chon, quo in eamdem sententiam ab eo honorantur :

Lampodc septena quinis micat Tdibus ottn

Virijineus radians shnul sethere (losque decorque.

AUCTARIA.

Jara supra indicavimus,- codicera Herinien. Hagenoyen. Natale sancti Prochori martyris.
cetera quantumvis probatissimum, a reliquis Qui fuit de septem primis Dyaconibus unus, qui
dissidere, quod in hunc diem rejiciat : Apud Pa- statutus erat ab Apostolis cum sancto Stepliana ad
Maris Ixstinam, sanctx Marix JEgyptiacx, Vide Obser- ministerium viduarum. Ilk ftdc et miraculis prx-
/Egyptiacs.
vationera nostram ad n Aprilis. Cum IJerinien. clamserat, etapud Antiochiam martyrio coronatus
consonant codices alii mox citandi. est. In virginibus Sirmiensibus purusest. Romx,
Lovanien. Piirus est, nisi quod post consnm- passio plurimorum martyrum, quos sanctus Alexan- IKuttorum
matus est, addat, ibique quiescens. der Papa, tlum in vinculis teneretur, baptizavit in martyrum.
Rosweyd. Incipit Apud Palxstinam, transi-
: carcere. Hos omnes Aurelianus princeps, navi ve-
tus sanctx Marix JSgyptiacx, qux peccatrix ap~ iustx impositos, in altum mare deduci et illic, liga-

pellatur. Sequitur : In Sirmio, septem virjjinum fis ad colla lapidibus, mrrai in profnndum maiis
vii Cononi- Cdnonicarum, etc, bene. Eodemdie, natale beati fecit.Ha?c ad diem sequentcm pertinent.
carum, /"./'
Procori, guifuit unus de septem Diaconibus. Cetera Aquicinot. Etiam yEgyptiacam Mariara huc Mari»
ut in textu. refert, his verbis Apud Palxstinam, sanctxMa- .Egiiptiacs.
:

Centulen. Natafis beati Prochori diaconi, fide rix Mgytiacx, qux peccatrix appellatur.
et miraculis prxclarissimi viri, apud Antiochiam Victorin. et Keg. Suecle signatus num.
consummati, ibique quiescentis. Apud Sinnium, 130, in fine Ponuv, sancti Caslestini Papx, qui
:

septem viginum, qux in unum meruei^unt coronari. rexit ecclesiam amiis vn. Hic constituit, etc.ut
Hic phrasis Adunis Usuardina? prrcposita est.
, heri et nudius tertius inter Auctaria.
De Maria Eodemdie, transitus beatissimx MarixJEgyptiacXi Matric-Cartus-Ui.traject. Septem virginum
dlgyptiaca.
quxjuvante. glorwsa Domina nostra semper virgine martijrum. Marix sEgijptiacz. Prochori diaconi.
Dei genitrice, reliquit omnes illecebras carnis et Vide qusa de iisjani non semel dicta sunt.
facta est vas electionis. Altemtn. Itrm Fortunati et Donati. Adjecta Fortttuati ct
Donatt.
Antvekp-Maj. Agit cura textu de Prochoro et sunt ha?c noraina ex aliquo Hieronymiano apo-
septem virginibus Sirmiensibus, in quibus cum grapho, ut alia pridie.
Centulensi ferme convenit nempe qui jam sse- ;
Strozz. <-t Medic Translalio sanctx Monicx, Translatio-
msMonicx.
pius Adonem, non Usuardum transcribere so- ex Ostia Tyberina Romam.
leat. Ad
puritatem deinceps magis accedet. Editio Lubeco-Col. In Prochoro solum ad-
Bruxellen. Apud Antiochiam natale beati .
jicit :Ibique qutescens. I" Sirmio, etc, pura est.
DcProchorc Procori diaconi, viri Jide et miraculis clarissimi Sequitur : Eodem die, beati Dioscori abbatis, qui

qui fittt unus de septem primis Dyaconibus martyrio fere centum extitil pater monachorum. Hic commu-
coronatus. Apud Sirmium, natale sanctarum se- nicantes ffatn s ssepe monebat, ut ad Communionem
)"/ irgini- ptem Virginum, qux simul coronari meruerunt, et Bttcliari.-ti.r non atiter accedt rent, quam ditigentis-
bus,
duto pretio sanguinis, vitam xtemam mercatx sunt. sime ad mortem prxparati. In Actis prffltermittitur
et Maria
Apud Palxstinam, transitus beatx Marix Mgy- defectu sufficientis probationis antiqui cultus.
tyyptiaca.
Ipsodie, translatio sanctx Monicxvidux, matris ex- TramtatiO'
tiacx , qux peccatrix pcvnitem appellatur; cujus
ms HunicT.
actus valde mirabiles, etomni laudedigni inveniun- tiii u Doctoris Ecclesix sancti Augustini episcopi,de

tur. Apud Mcmtes Hannonix, depositioseu transi- Ostia Tyberina ad Poinnnam urbem.
Watdetn tus De BeLINI utraque editio. Ita incipit Translatio
beatse Waldetrudis, neptis beatx Qudilx. :

qua vide in Actis. corporis saitctjc Monicx, mattissancti Augustiniex

Ostia
 184 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Ostia Tyberina Romam pontiftcatu Martini bent editio Lubeco-Coi et Greye.n. Quse tamen
quinti Papx, anno tertio decimo sui pontificatus, in aliis editionibus a Molano prudcnter praster-

reconditumque apud sanctum Avgustinum. Reliqua raissa sunt. Sequitur ; Civitate Dicnsi, sancti

Marcelli ejusdem civitatisepiscopi confessoris, de Marcctii.

satispura sunt. et

Jacobi majo- Greven. Item secundum aliquos hic, martyrium quo Grcgorius Turoncnsis. Acacii, Amidse civitatis Acacii.
ris Apostoti,
Jacobi majoris Apostoii. Demetrii, Diaconi, Ilila- episcopi ct confcssoris : In Tripartita. lib. n cap.
Demetrii et
sociorum. rii, Concessi, Marii, Fortunati. Ex Hieronym. In 16. Hactenus editio prinia. In posterioribus, in-
Hiigonis. Rothomagensi, beati Hugonis ejus-
Galliis, civitate cipit: Tn Galiis civitate Rotliomagensi, etc, utsu-
Dioscori.
dem urbis archiepiscopi et confessorts. Dioscori ab- pra. In castro Monte, transitus bcatz Waldetru- JPdldetrudts
Uaria, ctiui elogio.
Egypliacx. batis, ijni fere, etc., ut supra. Depositio beatee Ma- dis. Qiut ex Vincentio viro nobili genuit sanctas
Transiatio- ri,r JEgyptiacx, quam Usuardus iv Nonas Aprilis virgines, Aldedrudem et Madelbertam : deinde ab
nisMontc».
ponit. Jpso die, translatio sanctas Monicee, matns illo, servata ckaritate separata, m Castriloco ad
II dtdetrudis. beati Augustini ex ostiis Tyberinis ad urbem Ro- cxercitium spirituale multam sanctarum virginum
manam,tempore Martini Papx quinti. Waldetrudis militiam adunavit. Die nona, sancti martyris Eu-
vidu.v ct abbatissae. tgchii. Voluit dicere Eupsychii. Eodem die trans- Dc trarsta-
Augu- tione Wonicx.
Molan. Translatio corporis sanctse Monicae, etc, latio corporis sanctse Monicee, inatris sancti
ut Editio Lubeco-Col. Apnd Palxstinam, sanctx stini, ex Ostia Tiberina Romam, pontificalu Mar-
Marice sEgyptiacx. In Galliis, civitate Rothoma- tini Papjc, anno tcrtio decimo sui pon-
quinti
J)c Hugane. gensi, beati Hugonis prsefatx urbis archiepiscopi et Tura typis minoribus Apud PaUestinam
tificatus. :

confessoris. Prosequitur alio charactere ; Ejuscor- secundum historiam, depositio sanctx Marix .Ejg- Waria
pus magna reverentia asservatur ct fulget in Pr<cpo- ptiacx, qux a nonnullis hoc die recolitur, ab atiis /Bgyptiacs.
<

situra sancti Vcdusti, Ilaspris dicta, in dicecesi Cu- quarto Nonarum ApriUs, ubi ab Usuardo est anno-
Dioscori. meruccnsi. Dioscori abbaiis, qui fere, etc, ut ha- tata. Utroque die satis dictura est.

IV Idus. Die 10.

qui a judice populi Israel apud Babiloniam interfectus,

E
[ztrhielis prophetae,

in sepulchro Sem atque Arfaxad est sepultus. Romse, beatoruin martyrum

Martyrum cum
ptunmorum plurimorum, quos sanctus Alexander Papa baptizavit teneretur in car-
ex Actis
(lexandri
cere. Ilos omnes Aurelianus princeps navi vetustas impositos , in altum mare de-
jmpx. duci et illic, ligatis ad colla lapidibus, mergi in profundum maris fecit. Alexandriae,
Apollonii,
tlc.
sancti Apollonii presbiteri el aliorum quinque.

Ii;i Praten. Berinien- Tornacen. Pulsancn. Munerat. Belin. Greven. et Motan. Itom Anlverp-Max. VUraject.
Leyden. Lovanien. Mberg. Danic. et Editio. Vitraj-Betg.

YARIA LECTIO. Solus Pulsanen. seribit Hezechielis. Praten. et Belin. Babyloniam, Greven. et
Molan. Babylonem utrovis modo, non male posui tamen cum ceteris, nt in tcxtu. Pro Scm,
; ;

habet Pulsanen. Emath. Tornacen. et Pulsanen.legunt Arfaxat, Munerat. Arfaxath, Belin. et Gre-
ven, Arphaxat, Molan. Arpaxat. Elige quod vis, ego lectionem Praten. et Herinien. praituli, non
quod meliorem existimem, nam legendum est Arphaxnd. In Pulsanen. omissa est vox Papae. Tur-
pius erravit Belinus dum scripsit *Hos autem omnes Valerianus. Cur Praten. Herinien. Munerat.
Beliu. Greven, et Molan. lcgant navi vetusta, haud satis intelligo rectius, opinor, Tornacen. et
;

Pulsanen. post Adonem navi vetustee et ita in laterculo. Pulsanen. in hujus periodi fine omisit maris,
sic legens Mergi fecit in profundum. De Apollonii noraine alibi egimus, male habent Tornacen. Apo-
:

lonii, Muuerat. Appolonii, et Belinus Apolonii. Minutias alias prcetereo.

013SERVATIO. De propheta Ezechiele ejusque apud Bedam annuntiatione, plura hodie in Actis
observat Papebrochins inter quse haec plane exploraturn puto. videlicet Iaudatum Martyrologura
prophetas, si quos appellet, solo fere nomine indicare ; ast hoc non magis ipsi peculiare, quam Ro-
raano parvo, Adoni et Rabano. Aliam Usnardi esse rationem ex decursu manifestum est. Quae au-
tcm hodierni apud preefatum Papebrochium invenies. Ea porro
ejus elogii veritas censeri debeat,
qiue in Auctariis suggerit codex Ilagenoyensis, non minori admiratione digna sunt, ut per te statim
perspicies, Ut paucis dicam ; praeter sacerdotis titulum, qui ex ipsa ejus prophetia eruitur, cetera,
quse ad ejus gesta, yitsa tempus, raortis genus spectant, in obscuro delitescunt, nisi quod Athana-
sius pro populo passum, meraoret, quia populo ventura prxdicabat Non hinc, sed ex quibusdam apo- .

oryphis, de Ezechiele circumferri solitis, sua mutuasse Usuardum satis verosimile est unde solum ;

sepulturaa locum ex vero prodi existimat Papebrocbius, utpote cujus diu permanserit inter Jud&os et
Christianos memoria venerabilis. Quod autemeodem in loco sepulti olim fuerint Sem et Arphaxud, id
gratis traditum a Rabbinis, aut potius confictum arbitratur. Mitius dicamus, valde incertum esse, et
sola forme Usuardi auctoritate subnixum. Wandolbertus Bed:e brevitatem imitatur
Ezechiel vates sancto dicat ore quaternas.
Martijrcs Romani a beato Alexandro Papa baptizati et ex ejus Actis cum Quirino et Balbina de-
.v. .1/. pluri
inontm ex sunipti, in Romano parvo, atque ex eo in Adone memorantur. Noster ductorem suum de more secu-
ActitAlex-
tus est, elogii totius substantiam, non verba ipsa scrupulose sectatus, quod Notkoro familiarius esse,
andri P.P.
 MENSIS APRIUS.
185
sa-pe dmmus. Advertat cunosus lector, horum captivorum martyrum numerum ex citatis sancti
Alexandn Actis, qune constanter sincerissima pradicat
Henchenius haud difficulter ad viginti circi-
ter defin.n posse. Item Aurelianum, qui
hic princeps dicitur, supra ad xxx Martii, ubidesanoto
Qu.nno agitur, imperatorem ab Usuardo compellari, qui tamcn
«foiwjue mi(i(», ai imperatore TVaumo, ie Seleucia
unus idemque pnftt tus sit, seu Om«
evocalus ut in laudatis Actis diserte exprimitur.
Isaurix ai „„, rfecti omnium Clmslianorum m
Interim nec hi martyres quamtumvis celehres, nec
propheta Ezechiel, in apographis ullis Hieronymianis noti
sunt. Ex hiscc tamen Apollonius certo - Aoolion
proflux.sse yidetur, a Nostro pnmum consignatus,
adjuncto sociorum quinque consortio, quos ex se-
n.s ibi nommatis, seligere non satis
potuit Florentinius. Forte Acta nostra felicius
distinxerint-
nos eontroversiam in medio relinquimus. Erraverit
necne Usnardus, aliorum csto judicium, textum
ejus purum et simplicem nos reddidisse,
codicum ferme omnium consensus abunde evincit

AUCTARIA.
k ntverp. et Max-Lubec. Hodie Bedam, Rom. legit simpliciter absque elogio : Ipso die, depositio
l\. parvum et Adonem potius quam Usuardum iomini Hugmis archiepiscopi Rolomagrusis.
secuti sunt, ita primo loco annuntiantes Ezc- : Vatican. signatus num. 5940. Adjicit in fine
chiclis Prophetee, simpliciter.
ex aliquo apographo Hieronymiano Iu Anlw- :
Theotlori.
Ittarlyrum Rosweyd. Textui puro attexit ex Hieronym. chia, sancti Thcmlori presbyteri.
17 AJricano- Apud Africam, Mnrtt.n.
rum. In Africa, septemdecim martijvum. sanctorum martyrum decem ct septem.
Centdxen. Ezechielis jwophetx, apud Babijlo- Luxovien. Lugduni Gallix, depositio sancti
SiegrH.
Textus con- niam lapiclati et in sepulchro Sem atque Arphaxat Siagrii. De eo etiam Greven. infra, sed ab aliis
tractus.
sepulti.Romx, martyrum complurimorum, quos bea- ponitur die sequenti.
tus Alexander Papa baptizavit, quos'princeps Aure- Editio Lubeco-Col. Intextu modice interpo-
lianus iu mare prxcipitavit. Alexandrix, sancli lata, in fine suhnectit Hic Apollonius Philemo- De Apollo-
:

Apollonii preslnjteri et aliorum quinque. nem convertit, et judicem Alexandrix qui omnes "'"• ;

Antverp-Maj. Ferme purus est, sed deficit in pro Chvisli glovia submevsi Melius ha?c pra-
sitnt.
Apollonio. termissa fuissent, utpote, qua3 hodierno Apollo-
Bruxeli.en. Etiam in textu satis purus, in nio minus quadrent, ut apud Florcntinium et iu
Macarii fine addit Item sancti Macharii archiepiscopi An-
: Actis ostenditur.
Autioclteni
tiochcni. Qui laboriosa pro Christo peregrinatione Greven. In Afvica, martijrum septemdecim. In Martt. n.
suscepta, Gandavum venit, et ibi in nionastcvio Thracia, natalis sancti Gaiani. Antonii marlijris. Gaiani, elc.
beati Bavonis moriens, sancto fine quictit. Itcm Satumiui, Grani. Ex Hieronymianis de Salnrninl,
Hagenoven. Ita incipit Apud BabijUmitun, more accepti sunt, praeter Antonium, '"'
: in Actis
DeEzechicle. Ezechielis prophetee. Qui de Jerosohjma datus est merito praitermissum. Macharii patviarchx An- Macarii.
regi obses Nabuchodonosor a Joacltim regcjuda, cum tiocheni et confessoris, ju.rta Gandavum in mona-
Danicle ct Iribits pueris ac Mardochxo. Qui pro- sterio sancti Bavonis quiescentis. Ajntd Lugdunum,
pheta magnus erat in ciintemplationc atl Deum. Qui Siagrii confessoris. De quo supra. Theodori pres- neodori.
et mirabilcs visiones vitlit, et solus ips'e inter omnes byteri. An et martyris Antiocheni ? Vide Prater-
prophetas filius hominis a Deo vacatusQui sa- est. missos, ubi et de eo qui sequitur : Mutii licre- Mulii.
cerdos erat et populum transmigrantem more ponti- mitx. JoannU Bajitistx Dccollatio. Remittitur ad Decoltationis
ficis itrguebtit. nittla cis prxdicendo. Et quia qui- xxix Augusti. Tvanslutio sanctx Gevtvudis virgi- J B '

busdam prxdixi! ,
quoil redituri nmi cssent in tcmtm nis. Vita ejus et translationes illustratic sunt nlsGertra-
Juda, ipsum per cardos et tribulos Irabcndo interfe- xvii Martii. (tis.

ccrunt quem omnis populus sepelivit, pro gloria Molan. Typis minoribus Malachi episcopi
; : Malachi.
projihctix, qu.r in ipso crut, in sepulchrc Sem ct Lcsmorinensis et confcssoris, de quo in vita sancti
Arphaxat filii cjas. Alc.randrix, jiassio sancti Apol- Malatiii.c. Haec quidem in prima editione memo-
lonii martyris ct aliorum quinque murtijrum. Mar- rat Molanus, sed in sequentibus, uti et in Actis
tyres Romani hic prsetermittuntur, quos heri nostris, prfflterita sunt. Porro editiones posterio-
perperam collocatos diximus. res habent : In Ganduvo, depositio beali Macarii Uacarii.
Matric-Cartus-Ultraject. EzechieUs pro- episcopi ct confessoris. Dtc decima, sanctorum mar-
pbct.v. Ronuv, jilnriinovum mavtijvum. tyrum Terentii, Pompeii el sociorum. Martyres Terentliit
Codex Bigotian. signatus D. 9. Hoc die san- Afros intelligit, secunda classe in Actis si-natos. aeiorum.
tlug mis.
ctum Hugonem Rotomagensem consignat, quem Tu ibi vide nomina distinctius expressa.
aliicodices melius diepracedenti retulerunt. Sic

III Idits. Die II.

omae, natalis beali Leonis Papoe temporibus extitit sancta synodus

R
, ctijiis /

Caleklonensis. Apud Cretarn urbe Gortina , sancti Philippi episcopi, qui

magnis virtutibus Qptimis studiis praeditus fuit. Floruit autcm tempo-
et Phutppi
ribus Antonini Veri et Lucii Aurelii imperatorum. In Dalmatia civitate Salona, sancti „,„„„,,„„
Domionis episcopi cum militibus octo, Nicomedias , sancti Eustorgii presbiteri. Emtorgii.

Puri sunt Praten. Berinien. Munerat. Grcven. ct Motan.

VARIA
 186 MARTYROLOGIUM USUARDI.

scribunt Munerat. Molan. et plerique eodices alii secutus sum

YARIA LECTIO. Calcedmmsis
scribendi rationem. Neutra va-
;

Praten. Herinien. et Greven. quod putem eam fuisse medii a>vi

invaluit, legendi Calchcdon, quam et ego
let, uti noc virorum cetora eruditorum illa. quae pridem

alibi secutus fueram, ox Stephano

aliisquesubinde convictus legendum esse Clinlccdon. ffac obiter
Domnii vel Dom-
hac occasione dicta sunto. Doniitmis habent codices passim omnes Acta ponunt ;

male Eustergi pro Eustorgii. Nichoniedi.v. sinodus, predilus, etc, indicasse satest.
nionis. Munerat.

leonis. /"VBSERYATIO. Rom.r. heonis Papee ct confessoris, verba sunt genuini Bedse. Nihil de eo in apo-
\J i,'rapliis Hieronymianis hoc die, nihil in Romano parvo, nec proinde in Adone, ut etiam Mosan-

der fatetur. Rabanus Beda; verbis aliquid detrahens, elogium concinnavit non omni ex
parte sin-
ad verbum transumptum Noster paucula de suo deprompsit, quae
cerum, quod a Notkero fere est.

notissimum Pontificis vere maximi decus unice prxedicant. Etquidem fatendum est, pnecipuamjam
olim apud Latinos fuisse hodiernani magni Leonis solennitatem, tametsi constet
hunc diem, necna-
aut depositionis, dici
talem ordinationis, aut consecrationis pontificalis, nec magis natalem in ccelo
existiment Henschenius
posse ut proinde translationis alicujus aut elevationis celebritatem recoli
;

et Papebrochius. Porro diem ipsum depositionis, post ultimum operum S.

Leonis editorem, xxx Oc-
tobris afligendum putant laudatus Papebrochius et Castellanus ; quod mihi nullo modo placet.
Quidni enim praevaleat x Novembris antiquitate cultus, in Hieronyniianis-eodieconcorditerasserti:
Rottue, iepositio sancti teonis episcopi. Certe ipso illo diexNovembris, non a Notkero,
seda Rabano
repetitur, atque is optinie cuin Hilari successoris ordinatione, ab Henschenio et Florentinio
com-
hactenus cur antiquissimorum Martyrologorum, a tot aliis confirmata sen-
ponitur neque ;
video,
multo minus, cur hic sibi tantopere quasi de effosso thesauro, plaudat
tentia, deseivnda sit,
ejus. (V,eoms)quod huc
Pagius, ad annum cccclxi contra reliquos, more suo rotunde definiens mors :

usque otnnes latuit, contigit pridie Nonas mensis Novembris, seu die quarlo cjiisdem mensis. Quem calcu-

luiu ineat, ibi palam est, nos bona ejus venia aliter sentiendum putamus. Qua? hic praeterea expendi

possent, ad xxvm ample Leonis res gestas tractasse videtur Hen-

Junii remittenda sunt. Non satis

schenius, vitam a Canisioprimum adornatam et editam secutus; at conatum ejus eruditi alii magis
explicuerunt et extenderunt, quos inter Tillemontius totius vit.-e seriem latius, sed non sine partium
studio, prosequitur tomo 15 a pag. 414 ad 832, totis 175 articulis, quos nec evolvere otium, nec
in omnibus probare animus est. Accipe modo breve sed satis elegans metricum Wandelberti enco-
mium :

Pontificc ct mnimo tern.r irradiantc Leone

Splendet, ore, manu, Christi quipavitovile.

PMtwpi Philippus Gortynensis in Romano parvo hodie unicus : Gortime, Philippi episcopi, qui claruit Anlo-
nini Ycri cl Lucn temporibus. Nibilo plus dicit Adonis eloginm a Notkero descriptum. a Nostro pa-

raphrasi raulo nitidiori translatum. Gortiiuv satis recte scripsit Romani parvi compilator, melius
alii Gortynx, cur autem in Cortynam id mutaverint Ado et post eum Notkerus, nec divinare lubet
nec examinare. Nec illud inquirimus, cur idem Philippus in Romano parvo, Adone et Notkero re-
petatur ad vm Octobris, ibi ab Usuardo melius prseteritus, cum utrobique de eodem agi, manifes-
tum sit. Qua: in Pliilippi virtutum et doctrinee commendationem ab Irenseo, Eusebio, Hieronymo
Domnionis. aliisqne tradita sunt, sub unum aspectum ab Henschenio exhibentur. De Salonitani episcopi no- —
menclatione controvertitur at certum videtur Usuardum sic scripsisse, uti in aliquo Hicronymiano,
;

exquo euin verosimillime accepit, repererat, et nos in textu servandum omninoputavimus. Si Domnio-
nis mavis cuin Notkero, quod certe prffiferendum esse fatemur, cavesis, ne etiam millium octn scri-
bas, ]im militum oclo. Sitne vero hic ipse octonus numerus, plane ad veritatem exactus, docebit te
Flnrentinius plures in Actis nostris numerantur.
;
—
Ceterum ha?c Usuardini textus puritati nihil
Ensl qnidquam olficiunt, quemadmodum nec omissi, Eustornii Nicomediensis socii, in Hieronymianis dis-

tincte nominati, ab Usuardononsatis scrupulose, ut passim solet, pratermissi.

AUCTARIA.
Defectibus hac die laborant codices, cetera Centulen. Hoc solo defectu a puritate rece-
plcrumque puri. Tornacen. Domnionem dit,quod in elogio Philippi ea praetermittat quse
omisit, Pdxsanen. Eustorgium partemque elngii incipiunt : Flornit aiilcm, etc.
sancti Philippi. Antverp. etMAX-LuBEC Leonis Antvkrp-Maj. Deficit in Eustorgio. cujus
Papie elogium rescindunt. annuntiationem totam expunxit. et Adonianum
Antverp-Max. Ui.tra.iect. Leyden. Lova- Philippi elogium pro Usuardino supposuit.
nien. et Editio Ultraject-Belg. Puris codici- Bruxellen. In Leone et Pbilippo modice in-
bus accedere possent ; exclusi tamen sunt, quia terpolatus, de Domnione liabet : Apud Dolma-
de Leone scribunt : Rom#, natale beali Leonis cbinm civitate Sabaria, etc. In Eustorgio purus
Papxprimi et confessoris ; cujus temporibus extitit est. Tum subdit : In Britannia, sancti Gutlachi Gutlachi.

quarta synodus, scilicet Calcedonensis. confessoris et anachorilx.

Dtleone. Albergen. h Danic. His superaddunt :In qva Hagenoyen. Incipita Philippo. Sequitur Dom-
regati sunt quingenti et triginta epUcopi, expo- nio. Dein de Leone ferme ut Aluergen. et
ncniesfidciii Calholictnn ctconfiicnlcscoiitrti h.crcsiin Danic. De Eustorgio pnre.
Jiiiiijchiunnni, duplicem in Christo naturam, Divi- Rosweyd. Secundo lnco post Leonem Ln :

nam scilicet et humanam. Cetera etiam puri sunt. Britannia, depositio sancti Gutltlaci confcssoris DeGutlitaco.

Christi
 MENSIS APHILIS. 187
Christi et anachoretx, qui pro Christo multa et in- debertee virginis. Item, sancti Didimi eremitx GodcberUt.
audita tormcuta a malignis spiritibus perpessus, ad quo crat multa gratia contra venenata. Dtdtmi.
vltimum eorum machinamenta superans, in optima Belin. i editio. Post imperatorum, interserit:
conversatione migravit ad Dominum. Sequuntur Tn Antiochia, sancti Theodoripresbyteri,quemcum
Donati, etc. Philippus et Domnio. Tum In Africa, Donati : Julianus, avunculusJulianiapostatx, compreltensum
martyris cum aliis ducentis quadraginta. Lugduni, crudeliter mactasset, novissime gladio prxcepit
Siagri. Siagri confessoris. Demum de Eustorgio. occidi.De hoc Theodoro, ut semel dicam, viden-
Aquicinct. In Dritannia, saneti Gutlilaci con- dns index Pr.Ttermissorum. In 2 editione idem
fessoris et anachorits, qui multis virtutibus fulgens reeurrit; et pni't<'iva pnst. Cnhrdnneiisis, addi-
requievit inpace. tur Sexcentorum triginta episcoporum, In fine
: Siagrti.
M.\tric-Cartus-Ultraject. Guthlaci confes- item accedunt : Lugduno, Siagrii episcopi. Tnro- Agrici.
Lconis III. Leonis Papx tertiiet confessoris.
soris eteremitee. nis, Atjirici abbatis.
Zenonis. Zenonis Veronensis episcopiet confessoris. An non Greven. In Africa, sanctorum Fortunati, Do- Ferttinuti,
etc.
martyris? Vide in Actis xn Aprilis. Lco III qui nati, et aliorum ccxl. Stanislai episcopi Oracovien- Stanistai.
etiam in editione Lubeco-Col. hodie perperam sis et martyris passio. Colitur vn Maii. Sequitur
notatur, spectat ad xu Junii. de Theodoro. ut Bei.in. sed pro mactasset, melius
In Vatican. num. 5949. Omittitur Domnio. legitur sauciasset. In Britannia. Guthlaci presby- Guthtaci.
Dommni. Adjicitur autem: In Mauritania, sancti Domnini teri, anachoritm et confessoris. Isaac monachi et Isaac.
cpiscopi et militnm «oivm.Confusio facile retegi et confessoris, qui, ut refert S. Gregorius 3. Dialog.
corrigi potest. cap. 14, de Syriu veniens, apud Spoletanam urbem
Agrici. Altemps. Turonis, sancti Agrici abbatis. Lug- humiti constructo habitaculo, virtute abstinentix et
Fvrtunatl duno, Siagrii ephcopi, Item, Fortunatiet aliorum contemptu rerum transeuntium, prophetix spiritu,
et 240.
ducentorum quadraginta. orationis intentione , incomparabiliter prxditus.
Siagrii.
Codex Castri Caroli. Lugduno, depositio Sia- Unum erat quod in eo reprehensibile esse videbatur
Patridi.
grii, Patricii. Hsec in Actisduo suntnomina, ubi quodnonnumquam tanta ei Uetitia inerat, ut illis tot

de Siagrii episcopatu nulla fit mentio. virtutibus, nisisciretur esseplenus, nullo modo cre-
Agrestxi. Codex Montis sancti. Sancti Agrestii martyris, deretur. Didimi heremitx ct confessoris, in quo nnd-
quifuit sociussancti Romarici, cujus corpusrequiescit ta gratia erat contra venenata. Certiora quieruntur
deRombech, qui antiquitus vo-
in isto sancto monte venerationis argumenta, adeoque in Actis prae-
cabatur Habendi-castrum. De hoc Sancto nihil termittitur. Item, beatx memorix Reyneri solitarii,
Reyneri.
alibi reperio ; forte aliquid recurret in vita S. qui apud ecclesiam Osnaburgensem recliisus, vitaet
Romarici vm Decembris. miraculis admodum effulsit. Ipso die, beatx Gode- Gudebertst.
Editio Lubeco-Col. Sic incipit : Romx, na- berta? virginis.
tale beati Leonis tcrtii, Papce et confessoris, qui se- Molan. De Theodoro, Siagrio et Agirico plane
dit in episcopatu menses quinque,
annos viginti, ut Belinus. Tum
minoribus typis Ipso die No- :

dies decem et se.v, tempore beati Karoli Magni, et viomi, beatx Godebertx virginis. Sequitur de Sta-
eidem Augusto diadema imperii contulit. Hic legitnr nislao, Guthlaco, Isaac et Reynero, ut Greven.
visitasse beatum Severinum in Colonia Agrippina, Demum : Eodem die secundum Metraphrasten,
in ecclesia ipsius et prolixiorem orationem ibidem Pergami Asi<e episcopi ct martyris,
sancti Alliipx, .InltpZ.

fecisse : similiter suis comitibus haec verba dixisse : de quo Dominusait: Antipas testis meus fidelis, qui
Dominus Severinus domi est et ideo non ausus occisus est apud vos, ubi satanas habitat. Hsec in

sum iUuiii pneterire insalutatum. Hic Romae se- prima ; in aliis editionibus : In Biitannia, sancti
pultus esi apud sanctum Petrum. De Leone ma- Guthlaci confessoris et anachoritx, qui multis vir- Guthtaci.

gno, nihil. De Philippo, pure. De Doninione, po- tutibus fulgens, requievitin pace.Noviomi, sanctx GodeberUt.
nit, cum militibus octo, martyribus, qui Christum Godebertee virginis. Dugduno, Sicarii episcopi. Tu- Sicarii.
negare nolentes, pro ejus nomine occisi sunt, gloria ronis, Agrici abbatis. Die undecima, sancti kiero-
et honore. De Eustorgio addit : martyris. In Bri- martyris Antypss, episcopi Pergami Asix. In Bro- .Intypx. _

Guthlaci tannia, sancti Gutltiuci presbyteri et confessoris. nio monasterio, adventus sancti Leodegarii episcopi .Ittrattas
Fortunali lcodegarii.
ct sociorum. Eodem die, sanctorum Fortunati et aliorum ducen- et martijris. Item, beatae memoriae Reineiisolitarii,
torum quadraginta martyrum. Ipso dw, beatx Go- etc. Vide supra Greven.

II Idus. Die 12.

Papse, qui sub Constantio imperatore Jutupp.

Romae viaAurelia, natalisbeati
decem mensibus tribulationes
Julii

et exilia perpessus, post mortem ejus, cuui

magna gloria ad suam sedem reversus, quievit in pace. Vapingo, depositio constantini.

Constantini episcopi.

Tornacensem cum prima Betini editione.

Puros undequaquc codiccs solum rcpcrio Heriniensem ct

prcetersolitum diphthongorum in Tornacensi defe-

VARIA LECTIO. Inter codices Mss. nulla est, Constantio ; et pro Vapingo,
ctum, de quo alibi diximus. Belinus pro Constantino, male legit
Apud Vapingum, jttgo. Quid per jugo velit, nescio : nam Vapincum non montis jugo impositum, sed,

si recte memiui, ad radices situm est.

OBSERVATia
 188 MARTYROLOGIUM USUARDI.

Jitlii P. P kBSERVATIO. Non uno modo apographis Hieronymianis annuntiatur Julii Papee memoria.
in

Epternacense vetustissimum simpliciter habet:i?om.r, iepositio Julii episcopi. Corheienseutrum-

que Via Anrelia, terlio milliario, deposilio Julii episcopi, ubi Calcpotlii cmnetcrium quod in Lucensi,
:
,

Julio, hic Lupkino alicui tribuitur, atque adeo optime convenit annuntiatio cum verbis Kalendarii
Bucheriani, sic legentis : Pridie IJus Aprilis, Julii in via Aurelia, milliario iii in Callisti. Atque haec
clare et plane de Julio pra;dicantur, non item ea, quce elegantius quam verius suo elogio
inseruit

Beda, ex quo transcripsit Rabanus, transcripsit etiam Ado, ex Adone Noster, servata tamen Beda
positione, seu loco sepulturae. Notkerus Adoniana referens, nonnulla superadiiidit, quse ex
Aquicinetino oodice in Auctariis dabimus, nisi forte et illa Adoni tribuenda sint, ut a Mo-
sandro factum. ex editione ab eo procurata intelligimus. Rectius Adoni pra^luxerat Romanum par-
vum Via Aurelia, Julii Papx ct confessoris, snb Constantio Arriano ; nam qua; de ejus exilio et tri-
:

hulationibus in textu commemorantur, a Baronio et eruditis omnibus merito reprobata sunt. Vide
Henschenii commentarium et scriptores alios a Tillemontio citatostomo 7, a pag. 269. Wandelberti
elogium sincerum est :

Julius antistcs pritlic Romana rcvisit

Micnia, catltolico clarus pro dogmate pastor.

Conslantinus, aliis Constanlius, Vapincensis episcopus, haud dubie ex apographis Hieronymianis
ahUsuardo acceptus est, reliquisjam citatis plane ignotus. Sic in illis ferme omnibus a Florentinio
editis legimus : In Vapingo civitate, depositio Constantini episcopi. An recte ab Acherio et Florentinio
inter adjectitioscomputetur, de voce quaestio est. jEtatem ejus contra Baroniumet Saussayumbene,
quantum fieri potest, determiuat Henschenius, sed in fine exerrasse videtur calamus, dura Petrum
de Natalibus arguit, quasi non recte dixisset Constantinum clarere pridie Itlus Aprilis. Certe nullo
modo duhium, quin Usuardinus sit, codicibus plane omnibus in id conspirantibus, cum Sanctos
praesertim Gallicos, attt ah Hieronymianis mutuatos, aliis Adonianis subnectere passim consue-
verit.
De Zenone De Zcnone Veronensi non ita censuerunt Majores nostri et notanter Henschenius, qui hac die
Pratentit
codicis Zenonem in textum Usuordinum intrusum diserte pronunciat, tametsi in pratenso Pratensi auto-
grapho aliisque multis expressus sit, iis verhis quse infra referemus. Cur ab Henschenio disceden-
dum non putem, facit iraprimis Heriniensis et Tornacensis codicum auctoritas, satis alibi stabilita.
Facit indicata jam ratio, quod rarissime Usuardus Sanctos transalpinos accersat, nisi eos apud anti-
quiores repererit, quod alias a me non infeliciter observatum meraini, praesertim xvi Januarii in
Titiano Opitergiensi, uhi Clar. Castellani testimonium subinde attexui, duorum codicum nostrorum
genuinam siraplicitatem egregie contirmans. Facit denique, ut cetera taceam, totiuselogiiplusquam
dttbia narratio, ab Henschenio satis discussa, quaeque Molanum olim impulisse videtur, ut nonnulla
ex prima editione in sequentibus rescinderet. Suspicari ausim, non neminera Usuardi symmistam
exstitisse, qui in Rabano ejusque hic transcriptore Notkero, Zenonis mentionem forte inveniens, sty-
lura suum LT suardino atteinperandum eensuerit. Si quis meliusme edoceat, solidis rationibus acquie-
scere haudquaquam refragabor ast solius codicis Pratensis, quemceteri secutisunt, auctoritatenon
;

magnopere moveor, utpote quam supra toties convulsam ostendiinus, et porro convellendam dcraon-
strabimus. Manebit semper vis argumenti, in prcefatione nostra propositi, nerape eo magis, cete-
ris paribus, codicem aliquem ad primigeniara simplicitatem cujuscumirae Martyrologi accedere,
quo textus ejus paucioribus Sanctis circumscribitur.

AVCTARIA.

PIUTEN.. PlI.SANEN., RilSWEVD., ANTVERP., Bruxellen. Ita incipit : Romx, natale. beati

Max-Lubec, Munerat., Bei.ini editio al- Jiiltt Piipx el confessoris. Qui sub Constanlio Ar- De Jvlio.
tera, Greven., Miu.an., et codices ceteri ferme riano imperatore, filio Constantini, iniiltns tribu-
oranes secundo loco annuntiant : Emlcm dic, san- lationes ct longum exilium perpessus, post cjus
Zenonit ctt Zenotm episcopi, qui inter procellas persecutio- mortcm ad sedem suam cuin tjloria reversus, quicvit
uis, Veronensem urbem mirabiliterrexit, ettemporc inpacc.ct sepultus est viu Aurelia iu cimiterio
Gnllicni martyrio coronatus est. Calepodii, ab ttrbc milliario tertio. IInjus tcm-
Eadcm habeut Antvei;p-Max. Ultraject. pore cclcbrala est synodus Nycena, quse hxresim
Leviien. Lovanien. Ewtih Ultraj-Belg. qui Arrii condemnavit. In cetcris ferine purus est.
praeterea ex Adone aliqua restituunt. Ita in- At ubi invenerit synodum Nicamam ad Julii
cipiunt : Itcm.c via Aurclia, in cimiterio Cale- pontificatum differendam nec scio, nec exaraino.
ik- jn/n' podii, natale beaii Julii Puji.t, qui sub Constantio Hagenoyen. Primo loco de Zenone, cui non-
Arriano imperntorc, filio Constanlini maijni, dcccm nulla adscribit, non tantse fidei, ut hic repeti
mcnsibus. etc. mereantur. De .Tulio prater jam dicta, adji-
Alhergen. et Danic. Post quievit in pace ad- cit Item constituit ctmjugium a sacerdote in ccele-
:

huc adjiciunt ex Notkero Ilic constitnit, til nullus : 51« benedici. Rcliqua intellige ex Auctariis praj-
clericus causam publice ageret nisi in ecclesia. missis.
Centui.en. lioin.r, sitncti Julii Paptr cl confes- Aquicinct. Post ro in pace, addit quredam,
soris. Itt Iinlia. saneti Zenonis episcopi etmartyris, quse ex parte lacerasunt ; hjec autem supersunt:
qui sub Qallieno ;>o.<sus est. ltem, depositio sancti Hic conslitiiit, ut... caitsit qualibet in publico tuje-
Constanlini episcopi. rct, nisi in ecclesia... per Notarios coltigerctur, ct
An verp-Maj.
l Agit hodie desolo Julio Papa, sivc cautioncs vel stri... donatitmes vcl committa-
non inultum a textu discrepans. tiones aut traditiones veltestamenta, aut allegatio-
 MENSIS APRILIS 189
Jies vel manumissiones a Clericis in ecclesia ccle- Agapi, Pauli. Laciniae Hieronymianaj. Erkenbodis Carpi, etc.
brarentnr. Htcc ex Notkero sumpta, ita sup
tit e.piscopi et confessoris. Zozimx abbatis, de quo in Erkenbodis.
plenda sunt. Primo loco, ut nullus clericus cau- Zozims.
gestis beatoe Marix uEgyptiac.v leyitur. Joannis Joannis.
sam qttamlibet, etc. — 2, ut notitia fidei per Nota- heremitx et confessoris. Mirumnec inter Proeter-
rios, etc. — 3, vel instrumenta aut donationes, etc. missos etim nominari. Zenonis monachi, discipuli Zenonis
Matric-Cartus-Ultraject, Heri egit de Ze- monachi.
abbatis Silvani, qui in ^gyptia regione in arden-
none, utconfessore. HodieJulii Papx. Zoximx .-
tissimi solis caumate qninque diebus se desiccans
abbatis. De eo agitur in indice Pra>termissorum. stetit, probare volens, utrum tormenta futuree vitx
Hermene- Ermigildi regis et martyris ; spectat ad diem se- tolerare posset. Rejiciturad xixJuIii. Item, sanctat
gildi.
quentem vocaturque Hermenigildus.
,
memorLr Engeburg^e virginis, fffix regis Annlix.
Engebtirga.
In Vatican. sub nura.5949, deest Constantini. Vide indicem Praetermissorum.
Laxari. Florentin. Item, sancti Lazari martyris, qui Moi.an. Post, coronatus est, litteris Italicis in-
passus tempore Antonini imperatoris apnd Tertja- terserit : De quo Grcij»rius
in lih. Diaiogorum re-
stinam civitatcm sub prsesule (prseside) Pompeio, fert. Monastcrio Sithiu, depositio sancti Erkenbo- Erkcnbo-
Qni cum esset diaconus et fidelis Christi, et indomo donis, Morinorum episcopi. Tum minoribus typis ttonis.
:

sua continue convenientes libenter reciperet, accusa- Ipso die, rupti sunt fontcs nlnjssi factum
et est di-
lus quod esset Christianus, cumfidcmChristi coram luvium. Eodie, sancti Sabce Gottlur martyris. Ilic
preeside, constanter prdcdicaret, jussus est ore con- cum Gotthiae magistratus Christianos cogerct edere
tundi, deintle virgis csedi, ad ultimum capite trun- idolis immolata, et gentiles quidam propinquis suis
catus ad aeternaregna feliciterpervenit. pro immolatis quce immolata non cssent propo-
,

Transta- Codex Remens. SS. Timothei et Apollinaris : ncrent, re cognita, beatus Sabas protestatus est om-
tionu Timo-
Remis, SS. Timothei ct Apollinaris.
translatio nibus St quis ex carnibus illis comederit, Christiar
:
fhei et Apoi-
tinaris. Editio Lubeco-Col. De Julio fere habet ut nus esse non potest. Scribit (tom. 7 Aloysii) eccle-
Aliiergen. et Danic. Sic autem in fine legit sia Dei, qux csl in
' Gotthia, ecclesix in Cappadocia,
Sic con&tituit, quod nullus clericus causam publice et oinnibus Ecclesix Catholicse Christianis, Rclatio Retationis
ageret, nec ad eam publice ducatur, nisi inecclesia. sancti Renati Andegavensis episcopi, de Italia ad Itcnati An-
degavensis.
De Zenone etiam aliquid interjicit post impera- suam civitatem. Hactenus prima cditio. In aliis
toris, pro Christi ovibus sibi creditis martyrio coro- servat, qure de Gregorio dicta sunt. Dein : Mona-
natusest. De Constantino addit, confessoris. Tum sterio Sititiu, depositio sancti Erkenhodonis Mori-
in fine : Eodem die, sancti Zozinur abbatis, de quo norum episcopi et abbatis Sithiensis. Die duodecima,
legitur in gestis sanctx Marix JEqyptiaae. Vide sancli patris et confessons Bnsilii episcopi Parii.
2 Aprilis, quo die utriusque Acta illustrantur. Rursus minori charactere Eo die, sancti Sabx :

Cypriani Greven. In Capua, nalalis sanctorum Cypriani, Golthi martyris, etc.usque ad Christianus esse ,

et wciorum.
Novelhv ct Silvani. Item, sanctorum Carpi, Julii, non potest, omissis reliquis supra relatis.

Idibus. Die 13.

Apud Perganmm Asise urbem, natalis sanctorum Carpi episcopi, Papirii

coni et Agathonieae, optimo? feminae, aiiarumque multarum, quae pro
dia- carpi
Iieatis
etsoc.

confessionibus martyrio eoronata? sunt, sub Antonino Veroet Aurelio Com-

modo. Cum quibus et vir mirabilis Justinus Philosophus, pro religione Ohristi justini,

plurinmm laborans scriptu, remunerationem linguse fidelis martyrii munus acce-

pit. In Hispania, sancti Erminigildi, qui ob fidei Gatholicae confessionem, securi in Hermeni-
Qildl.
eapite percussus, regnum cceleste pro terreno, rex et martyr intravit.

Ita Praten. Berinien. Tornacen. Rosieeyd. Mtmcrat. Greven. ct Molan. cum Antverp-Ma.v, 1'ltrajcct. Leijden. Lovg
uien. Allu-rgen. Danic, ct Editione 1'ttraj-Iielg.

VARIA LECTIO. Papirii cum textu legunt Praten. Herinien. Tornacen. et Munerat. Fortasse
melius Rosweyd. Greven. et Molan. Papyrii, ut diserte habent Rom. parvumet Ado. Sunt qui

Papiri scribant, ut mediie notac codices ultimo loco citati ; at inter Usuardinos omnrs, nullum pror-

sus invenio, qui Papyli efferat, ut faciunt Romanum hodiernum et Acta nostra. Nobis ea lex est.

ut codices nostros antiquiores, etiam errantes sequamur. Hoc ipsum, locum liabet in scriptu, ut est

in Pratensi, Tornacen. Greven. etaliis; Herinien. et Molan. pouunt scripto; Rosweyd. scriptura;

Muneratus, ut passim erroribus typographicis mune-

fcedatus est, ita hic turpiter labitur in scripture
ratio7iem, quod ex aliquo codice Pratensi, a nobis signatoB, cum altero collato, profluxisse videtur.

Rursus reliqui in textu Erminigildi cum Praten. Herenien. et Tornacensi, cui aspirationem praefi-
gunt Munerat. Antverp-Max. etc. Rectius Greven. et Molan. Hermenigildi. Sed male interjicit
Munerat. regis. De cetero dyaconi, Antonio, Juslinius, ejtis ferme solius errores sunt.

OBSERVATIO. De hodiernis Pergamensibus martyribus, niliil in LT-ntiino Beda aut Rabano legitur; Carpi et soc.

nihil item clnre memorant, saltem hoc die. Hieronymiana apographa, nisi quis per analogiam
non satis, meo quidem judicio, verisimilem, ex Poiycarpo Hicronymi, Carpum nostrum. ct ex ejus-
dem Paulo, Papirium efformatum contendat nam quidquid Papyli vel Papuli, quod magis ad Pauli
;

Tomus vi Junii. 37 accederet.

 190 MARTYROLOGIUM USUARDI.
disertisBime legit, qui primus annun-
aecederet moderni, ex Eusebio praferant; Carpi et Papyrii
diem pro suo beneplacito sehgens, accepit auctor
tiationem' non ex Hieronvmianis sed ex Rufino,
episcopi Papyrii, Agathonicx et aliarum muliarum;
Romani parvi Apud Pcrgamum Asix, Carpi
• et

martijrio coronatos, tradit Ado,

quitlni ci quos omnes ex eodem fonte, probatis eonfessionibus
aliorum
teinpore, sed quod per bonam eonsequentiam ex Justmi
nullo quidem bic expresse si-nato martvrii
Adonis aberratio est, cui et aliam Notkeri adjunge, qui pro
elogio eduxit Usuardus. Non sola haw
Aurelii Com-
scribitpra beniis confessoribus. Ceterum notata Anloiiini Veri et
probalis confessionibus,
quod cum et horum Pergamensium et sequentis
moii nomina, inde in Martyrologia irrepserunt,
sint. ubi sancti Polycarpi passioni fere subnectuntur
Justini martyria ex laudato Rufino desumpta
martyres omnes lib. 4 cap. 15 et 16 memoratos, ad eadem tempnra per-
Ado absque ullo discrimine
tinere censuerit,adeoque continiiata quasi periodo, cum quibus el mr mirabilis, Justinum cum Perga-
Et hcec tota et unica confu-
mensibus copulaverit, ut de Pionio cursim insinuavimus 1 Feliruarii.

sionis ratio est, soli Adoni, vel si

quodammodo viam commonstranti, non
ita vis, Rufino, errandi
Martyrologis imputanda. Ut jam ordine prosequa-
Usuardo, ut facit Papebrochius 1 Junii. aut aliis
mur; forte Carpus, qui in Hieronymianis die pracedenti cum aliis
diversimode Pergami refertur,

idem ipse est, quem ex Rufino a nostris acceptum diximus, ex cujus Actis, a Metaphraste ut mini-
mum exornatis, constat ipsum et socios gloriose certasse mb Decio, ut pluribus ostendit Hensche-
Tillemontius tomo 3 a pag. 340 et pag. 711.
nius hic et alibi, consentiuntque Florentinius in notis et
— Alia de viro
est, mirabili Justino, vnlgo antonomastice martyre, controversia a Papebrochio ex
monumentis primum mota, quod ei hoc die suborta sit dubitatio, idemne Justinus hic ab
Grsecis
Adone, Usuardo et Notkero proponatur, qui ab aliis 1 Junii colitur, (an etiam ab aliquo xn Junii,

nescio.) Eo autem inclinat, ut variis argumentis

ut notavit Castellanus in Martyrologio universali ;

geminationem illam impugnavit Ruinartius, inter sincera et selecta a

binos Justinos statuat. At
Papebrochius ipse ad 1 Junii, priusquam Ruinartii opus vidisset, haud obscure ad com-
pa<*. 38; et
munem sententiam accesserat. Componantur, quae utroque die diligentissime exquisita sunt in i pri-
altero Acta ipsa
mo invenietur vita ab Halloixio operose composita, a Papebrochio illustrata in ;

sociorum certamen breviter, gra-

Latino-Graca, vel Grosco-Latina authentica, quibus et Justini et
aliisque documentis multo longiorem vitam utcumque
•viter et sincere exponitur. Ex utroque loco

Hermeni- encomiastiram deduxit Tillemontius tomo 2 a pag. 344.

—
Hermenigildi ante Adonem nullus Mar-
gitdi.
meminit laudationem ex sancto Gregorio ab eo concinnatam, si non totam, certe pro
tyrologus ;

maiori°et elegantiori parte, in laterculum suum transtulit Usuardus, Notkero et hsc et superiora

omnia ferme ad verbum transcribente. De inclytissima Ariani furoris victima, nihil dici posse videtur,

quod ab Henschenio diligenter collectum et erudite illustratum non sit.

Cultus ejus in Galliis ix seculo

celebritatem probant etiam Wandelberti versus ;

Idibus, HermingUds, palrrm rex alme furentem

Perscnlis; verum referens de morte triumplium.
Eupliemiam, celebrem illam
De Euphe- Recolunt hoc quoque die ex Hieronymianis Rabanus et Notkerus
mia ludnuii distinctam, hoc est ut dubiam
ct Notkeri, Chalcedonensem martyrem, quam Mosander Adoni, sed asterisco
solo nomine appellari. quaj xvi Septembris insigni
adjecit, recte conjiciens perperam hoc die
plures Euphemis fuerint, hoc an aliis diebus cele-
oratione ab eodem laudatur. Una vero, an
branda vel celebrandffi, in actis breviter discutitur. At nec ego contentiosum funem trahere cupio,
cum ad Usuardum hoc die nihil spectet, licet in Auctariis toties recurrat. His ita positis, quid de

eonsecrar-
textusveritate dubitari possit, prorsus non video. —
Qua? autemde consecrationibus altarium, etc, in
reperimus, monasterii illius tam propria sunt,
. |

Pratensi codice ad marginem, hic et alibi adscripta

tionibusatta-
rium inPra- nihil cominune habeant, ac proinde merito deinceps a nobis praeter-
tensl ivttnc.
ut cum Usuardi Martyrologio
mittantur, nisi quid ex iis observatione dignum occurrat.

AVCTARIA.
conjicere licet, aut purus bus, Centulensi similis est; praetermisso utro-
Pulsanen. Quantum
est, aut ad puritatem accedit proxime ve- ; bique Justino. In Hermenigildo, quem Hermibal-
rum cum exesus textus legi nequeat, malui co- dem vocat, ad Adonem magis accedit.

dicem e puris excludere, quam dubia pro certis Bruxei.len. Itaincipit ; In Calcedonia, natalc

^enditare. sanctx Eufcmice virginU et martyris. Qu.r tormenta />,* F.uphe-

Antverp. et Max-Lubec. Puri sunt in textu ;

et carceres, vcrbcra ct argumenta rotarum, ignes et mia .

ast in fine addunt Ilem sanctx EufemUe virgi-

:
pondera, bestias et plagas viranrum, secures cl sar-
'
t.

uis ct martyris. Quomodo etiam legunt codices tatjines iijncas pro ChrUto superavit. In reliijiin

Florentini. textu, si spalmata scriptoria excipias, Adonem

secutus est.
Centui.en. In Calcalonin, sanctx Eufcmix vir-
ijinis ei marlyrU. Apud Pergamum AsUt
urbem, Hagenoyen. In prima purus est. In Hermeni-
sancturum Carpi epUcopi, Papirii diaconi, et Aga- gildo,verba non rem multiplicavit. In fine Ipso .-

I), Carpo
qux die, sanctx Eiifcmice virginU ct martyrU.
• i rci ils. thunic.i optima feminx, aliarumque multarum,

pro beatU confessionibus, martyrio coronatx sunt. Aquicinct. et Clijniacen. Item, Euphemix
Apud HUpanias, natule sancti Herminegildi, f<ln virginU et martyris. Exigua variatio est.
Ue Bcrme-
lll<;ll<l».
reqis LeoiiKjiMi, <i>icm puicr mus Iiex Qothorum Matric-Cartus-Ui.tra.iect. Carpi episcopi
Arrianus, ob insuperabilem Catholicx fulci confes- Papiri diaconi et aliorumplurimorum, Justini Phi-

sionem inlerimcrc fecit. losophi el martijris, Gotlebcrtx virginU. Ydx co- Godeberue.

Pergamensi- mitissx Boloniz, vidux.

Ux '

Antverp-M.U. In Euphemia et

Codex
 MENSIS APRILIS. 191
CodexD. DnCHEVALsignatuaCiquifuitPP. Greven. Prxdictus Hermenigildvs Lungildi De „„,„,„
Francis. Ilem, Euphemit virginis et martyris. regis Vusigothorum filius, ul refert Oregorius
3 I». giuto
Vatican. num. 5949 Sanctx Euphemix vir-
: Dialog. prxdicante beato Leandro Hispalensis epi-
gims el martyns. Ita plerique omnes. scop 0i tb
Arriana hxresi ad fidem conversus, apatre
Ugheli.ian. Item, sanctx Euphcmix virninis. Arriano, nocte sancta Paschx martijriocoronatus est
Victorin. etREG. Suec. num. 130. Omittunt Item, sanctorum Eucapi,Secutoris,Pauli. Corrup-
Ettaal
etiam martyris, sed pra>figunt In Cakedonia. ta ferme ex
:
Hieronym. nomina. In Cakedonia, etsociorum.
Editio Lubf.co-Col. In principio satis pura, natalis (vcl secundum alios translatio) sanctx Eu-
nigildo!"'
de Hermeni g' ldo sic habet
:
: A
Uispania, sancli femix virginis. Donati abbatis. Godebertx virginis. Dommi
Herminigildi regis et martyris, qvem paler ejus Itcm sanctxmemoriz Nicolaiconfessoris,inNussia Codtbertx.
Leonigildus Arrianus, rex Arragonum et Golho- De postremo inter Pratermissos agi-
quiescentis. Nicolai
rum, ob fidei ealholicx confessionrin mexpugnabi- tur. Gobeberta ad xi hujus pertinet. De Donano
lem, nocle sancta Dominicx resurrectionis securi nihilusquaminvenio, nequidem in indice Prceter-
mterficijussit, et tali martxjrio regnum caleste rex missorum. An is sit, de quo in Actis agitur xvn
atque mnrlyr intravil. Cakedocee (Chalcedonia;,) Aprilis, ut qui cum disf ipulis lii martyr fuerit,
Transtatlo- translalio sanctx Evfemix virginis et marlyris. an potius Donanus alter, qui simpliciter ibidem
Utrum vere translatio aliqua Euphemia; Chal- abbas in Scotia dicitur, alibi examinabitur
mue.
cedonensis facta fuerit, compertura non habeo. Molan. Eodem die, sanctx Evphemix virgi- Buphemig.
De Enphemiarum unitate vel multiplicitate, vide nis et marlyris. Tum minoribus litteris : In terri-
qua; in Actis hac die disputantur. lorio Arvernensi, sancti Marlii abbatis et confesso- tdarlii.
Belin. Eodtmdie S. Euphemixvirginisetmart. ris, de quo Gregorivs Turoncnsis. Vide in Actis.

XVIII Kal. Die 14.

via Appia, beatissimorum marlyrum Tiburtii, Valeriani et nturtu

Romse
Maximi,
natalis
sub Almaehio pra?fecto, quorum primi fustibus ca?si et gladio
"

percussi, ultimus tam diu ad plumbatas est verberatus, donec exalaret

spiritum. Apud Alexandriam , sancti Frontonis abbatis , cujus vita sanctitate et Frontonis.

miraculis extitit gloriosa. Interamnis, beati Proculi martyris. Item, sanctae Dom- oomninsei
soc.
nina? virginis cum sociis virginibus coronatse.

Puri sunt Praten. lltrenien. Tornaeen. Hosweyd. Aniverpien. Max-Lubec. Muneral. Belin. Greven. et M"ian. Acoc-
derent Antverp-Uax. Vllraject. Leyden. Lovanien. Atbergen. Danic. et Edit Ultraj-Bctg. nisi cx Adone intcrjccissent,

in ccBmeterio Prtttextati.

Ttjburciiiin Heriniensi, Tibvrcii in Tornacensi, vix notanda sunt. Major est

YARIA LECTIO.
servandumne ad plvmbatas, ut ex Pratensi, Heriniensi et Tomacensi in textu po-
difficultas,

suimus, an plvmbatis, ut ceteri ferme legunt, non a plvmbatis, ut Munerat. Certum est, phrasim
illam, licet duriorem, exstare in Rosweydina Adpnis cditione, atque in Mss. nostris, excepto solo Lo-
biensi. Nobis hic sufficiat trium codicum probatissimorum auctoritas. Sic iidem cum Antverp. Max-
Lubec. et Munerat. scribunt cxalaret, quod in textu reliquimus. Codex Antverp. superflue claritatis
gratia, in ipsa periodo posuit, duo primi. Pro, miraculis extitit gloriosa, male in Belino legitur mira-
culis clarv.it. Item male Ilerunis, pro quo Munerat. Iterannis, Tornacen. Interampnis. At quid de no-

mine Virginisultimo locopositffl? Pro Doniniii.c stat Praten. (de quo tame^ dubito) Antvcrp. Itos-
wevd. Greven. Molan. etc. Rursus stat usus communis, quem sequi coacti fuiinus, ex recentiori-
bus omnibus, Romano moderno et Actis nostris. Ego tamen vere existimo usum illum male inva-
luisse, legendumqtte non Domninx, sed Domnx, ut disertissime faciunt apographa Hieronymiana,
utraque Adonis editio et codices ejus Mss. omnes. Pro Domnx autem non absurbescribunt Herinien.
et Tornacen. et Munerat. Dominx. Ast in Max-Lubecana, Domininx, in I Beliui Doninx, in altera
Doiiiiiiix, aperta sunt sphalmata. Sic idem Belinus plusjusto sapere voluit, dumpro sociis Virginibus

scribere maluit, sociabus.

BSERVATIO. Quam illttstreest totoorbe Christiano Cxcilix nomen, in antiquis Kalendariis et TitnirUi ,i

Sacramentariis, imo in ipso Missae Canone, perpetua celebritate consecratum tam sunt vene- toaorum.
;

rabiles martyrii ejus socii Tilntrtius, Valerianus et Maximus, in omnibus Hieronymianis hocdie primo
V"le-
loco sic ferme consignati Romx via Appia, ccemeterio Prxtextati, natalis sanctorum Tiburtii,
:

videri possunt solito prolixior Florentinii

riani, Maximi; sed ctim pluribus passim sociis, de qtiibus

notatio, oum alia ad xxi Aprilis, dum iidem Sancti in illis apographis repetuntur, et Henschenii
comiiientarius cum Analectis, apud quos translationes et id genus alia excutiuntur, quffi huc non
pertinent. Eadem Sanctorum nomina, et quidem sola, hoc die refert auctor Romani parvi. Bedra
est, quidquid praiter ea in textu additur, ex ipso Rabanum, Adonem, Usuardum et Notkerum
in

translatum, quod ex celeberrimis Cajciliaj Actis prafatus Beda desumpsit. Laudat ipsa Henschcnius
his verbis : H.ce pervetusta horum Sanctorum solennis veneratio, plurimum erevite.c certissima virluium
ac martyrii notitia, quam dabant anliqua S. Cxcilix Acta, qux tunc temporis (quinto circiter seculo,)
 192 MARTYROLOGIUM USUARDI.
omuium manibus tcrebantur, el hactenus in prxcipuis ct pcranliquis mcmbranis conservantur. Et haec
quidem favorabilis Hensclienii sententia, a quamulti, praesertim recentiores cura Tilleraontio tomo
3 a pag. 259 et in nota, pag. 689, certatim recedunt, Actorum antiquitatem haudquaquam infi-
;

ciantes, sed ea, utveraaut sincera renuentes admittere, usque adeo ut Ruinartius, vel a Cxcilia.
nominanda, toto suo opere studiose abstinere visus sit. Nec Iocus hic, nec otium est, controversiam
illam expendere, de qua in Actis nostris disputari poterit xxn Novembris. Interim certum videtur,
cum reliquis Martyrologis sensisse Wandelbertum, dum ita cecinit
Octava et decima Maias superanle Kalcndas,

Valerianus ovat, fraterque Tiburlius, ipsos

Maximus effuso comitatur sanguine miles.
Qua; de Frontone, Fronlono aut Fronlonio, abbate .Egyptio, in laterculo dicuntur, plane Arloniana
sunt ; multo longiorem bistoriam ex vitis Patrum texuit Rabanus, quara paulo contractiorem fecit

Notkerus. Ex Hieronymianis procul dubio acceptus est, in quibus sic ferme ad laterculi finem legitur :

In Alcxanitriu, Frontoni mouaclu. Vitam ex Rosweydi editione produxit Henschenius ; occasione ul-
tima: clausulsB, multis difficultatibus irretitus, quibus ipsum, non reluctantem, feliciter expedivit
Papebrocbius xiv Maii, in vita sancti Pachomii, ut pluribus deductura invenies in Responsionibus
ad articulum 15 § 13, a num. 190, qine hic satis est indicasse. — Ejusdem Adonis est annuntiatio
1'roculi. tertia, de sancto Proculo marlyre Inlcramncnsi, ab ipso ex numerosiori Hieronymianorum turma
ttoinninx
ct soc.
avulso, — quemadmodum et Domnina vel Domuia vinjo, quce ultimoloco ponitur, cum sociabus coro-
vatii, de quibus nihil habeo, quod addara brevi, sed accurato, Henscbenii coramentario ; nec quid-
quam Usuardus Adoni adjunxit, solum ejus textum ferme recensens, rautato durataxat nonnihil
Sanctorum ordine.

AUCTARIA.
Pulsanen. Solus deficit in Proculo etDomnina, sicut virgines ornatas de thalamo in ccelum, Undc
in altera parte omnino purus ; ubi noto, cum illc Itoc miraculum publice confiteretur, ab Al-
etiam scribi ad plumbatas,xit nos in textu legimus. machio plumbatis jussus est cxdi, donec deficeret.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Apud Alexandriam, nutnlc beati Frontonii abbatis, DcFmntvne.
nien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj-Belg. cujus vita sanctitate et miraculis extitit gloviosa;
Paucis tantummodo excedunt, ut diximus nem- : ctijiis pvecibus octuaginta fvatves (Rabanus et Not-
pe; in ccemeterio Preetextati. kerus, qui hanc historiam fusius describunt, le-
Centulen. Pamx, sanctorum martyrum Ti- gunt lxx) in desevto deyentes et panem ac cibum
Textus con- burtii ct Valeriani fratvum, et Maximi, quiper terrenum comedentes, a peccato murmuris custoditi
tractivr.
beatam Cseciliam ad fidem conversi, sub Almachio sunt, per camelos oneriferos, divisis cibariis a Deo
prxfecto, gladio cxdente coronati sunt. Interamnis, sibi missis. Interampnis, beati Procuti mavtyvis.
sanctiProcitli martijvis. Itcm, sanctx Domnx vivgi- Itvm, sanctae Domninx virginis, cum soctubus suis

nis, cum sociis virginibuscoronatx. Alexandrix, beati virginibus aliis mavtyvio coronatarum (melius le-
Frontonis abbatis, virtutibus et miraculis gloriosi. geret coronatx.)
Antverp-Maj. In prima classe elogium re- Matric-Cartus-Ultraj. Tiburtii, Valeriani,
secat. Sequitur : Interamne, etc.pure. Tum : ct Maximi martyrum. Frontonis Domnin,e abbatis.
Dvmpnx, pure. Frontonis, pure. Eodem die, dedi- virginis cum ceterts.
Dedicationis catio basitiae sancti Georgii mavtijvis, Squantii. Editio Luheco-Col. Prreter dicta de Tiburtio
S, Georgii.
Quis hic locus indicetur, villa, castrum, vicus, et sociis, addit Quorum cvvpovu, beata Cecilin
:

ccenobium, nescio. venerabilitersepelivit. DeFrontone, pure. Interam-

Bruxellen. Roms- via Appia, in cimitcvio Prx- nis, bcati Proculi et Mephibii, ac Apollonii mav- Procutiet
De Tiburtio saactorum martyrum Tijbuvcii, Vuleviuni et tijvum, discipulovum sociorum.
textati, sttncti Valentini episcopi et
..
• i iis,
,

Mnrimi. sub Almachio prxfecto. Quorum primi martyris, sub consulari Sennutio decapitatorum.
Tyburcius et Valerianus fratres, ab Uvbano Papa Vide de his Acta nostra. In Domnina, recte.
baptizati, jubeute Almachio prxfecto, fustibus cxsi, Greven. Itcm, cum sancto Proculo prxfato di-
gladio transverberantur ; Maximus vero tamdiu scipulo sancti Vaicntini episcopi et muvtijvis, passi
plumbutis csesus cst, donec spiritum exataret. Se- suitt Mepkibius et Apollonius condiscipuli ejus sub Ncphibiiel
Apvttonii.
quitur : Interamne, etc., pure. Tum Domnins ; consulari Hennucio. Lamberti episcopi Lugdunensis
dein Frontonis. Denique in fine : Et transitus et confessoris. Item in Ilollundiu, oppido Schiedam lambertt
Latnbcrti sunfti Lamberti episcopi Dugdutiensis , discipuli sancts memorise Lydtvydt virginis, qux inauditas tidwinz.
ep Lugdur sanctt Wandregisili, et secundi post ipsum rectoris tribulationes, amore conformitatis passionis Domi-
nensis.
camobii Fontanctlensis. nicc, gaudenter perferens, nullo multis annis cor-
LTAgenoyen. Romte, via Appia, natale beato- povali cibo utens, innumeris vevelalionibus d Domino
ih Tiburlio rum martyv.tm Tyburcii et Valeriani fratrum, qui crebro visitata, plena operibus bonu quievit inpace
et sociis.
conversi sunt per beatam Cxciliam, et per Ueatum anno Domini mccccxxxiii.
Urbanum Papam in fide instructi. Qui postquam Molan. Typis minoribus, de Lnmberto et Ly-
angelos viderunt, et omnia sua pauperibus erogare duuyt, ut supra addens de liac ;
Cujus vitam : De Lidwina-
cmperunt, ct multos Christi martyressepelierunt, ab venerabilis Thomas Kempis scripsit, Depositio san-
Almachio prxfecto tentisunt, et interrogati sunt de cti Abundii, dc quo Gregorius Dial. lib. 3. cap, 25. Abundii.
/i(V. Qui primo jussit eos fustibus cxdi et incarce- In Actis citatur Dialogorum Hb. 3., sedcaput22.
vavi, et demum decollari. Item Romae, beati Ma- In posterioribus editionibus, iisdem typis repe-
ximi covnicularii, qui per Tyburtium et Valeria- titur de Lamberto, ut habet Greven. Sequitur :

num conversus est, cutn ad permissionem illorum In Holtandia, oppido Schiedamis, obitus Lydwydt
temporum, unimns dc corporibus videret egredi, vivginis, patientix singularis.

XVII Kal.
 MENSIS APRILIS. 193

XVII Kal. Die 15 .

Persidem civitate Cordula, natalis sanctorura Olympiadis

Apud
nobilium, qui jubente Decio, fustibus caesi, et deinde plumbatis, ad
et Maximi
ulti-
oiumpiam.
"*"*"'
mum eorum securibus sunt tunsa, donec emitterent spiritum. In
capita
Italia, beatorum martyrum Maronis, Euticetis etYictorini qui primo ad insulam ,
fflnroni»,

Ponliam, in Christi confessione longurn ducentes exilium postmodum sub prin- £"Kr",
,

cipe Nerva, cum converlissent plurimos ad fldem, jussi sunt variis interfici pcenis.

Ex Pralen. Herimen. Tornacen. Putsanen. Rosweyd. Munerat. Greren. ci Holm. Puri ciiam hoc die sunt Ant-
terp-Max. VUraject. Leytien.Lova.nicn. Albergen. Danic. ct Editio Vtlraj-Belg. Imo ci nagenoyen. solis fcrmo scripto-
riis sphalmalis inspcrsus.

VARIA LECTIO. Pro Cordula, Hernien. Rosveyd. et Molanus legunt Corduba, sed male, cum
plerisque codicibus sequioris notse neque enim dubitari potest, quin Usuardus Bedam, Roma-
:

num parvum et Adonem secutus sit, apud quos diserte ponitur Cordula. Ctir Rabanus Bedaj lectio-
nera vitiaverit, nibil ad nos attinet. Herinien. et Tornacen. forte seculi vitio pro tunsa, scribunt
tonsa. At multo corruptius Pulsanen. securibus sunt cesa. Rursus idem codex, pro Euticelis, ponit

Vecticeris Rosweyd. vero Eutychetis, quo modo Iegendum omnino censeo, cum Romanoparvn.utra-
;

que Adoniseditione et Notkero. In textu nihilominus servanda fuit lectio, quam ex ccteris Usuar-

dinis codicibus, auctoris nostri propriara existimaraus. Codex Rosweydi omittit Pontiam, pro qua cor-
rupte posuit Munerat. Ponlitiam. Pulsanensis nimium scrupulosus videtur, dum post fulcm, adjungit
Cluisti, quod ex sensu nimis quam perspicuum est. Muneratus contra, demit quod necessarium est,

oraittens vocem variis, quse periodum complet.

OBSERVATIO. Geminara hujus diei annuntiationem in Romano parvo invenit Ado, ubi paucis :
oiymmadit
Cordulx, Ohjmpiadis et Maximi ; tum : In Italia, Maronis, Entijclietis et Victorini. Et primam Naximi.
'''

quidem ei etiam suggessit Beda, cujus elogiura invariatura, in suum Martyrologium transtulit ; No-
ster ex verbum descripsit addens de suo initium Apud Per-
atterutro, nisi raavis ex utroque, ad , :

sidem. Ex actis sancti Laurentii, de quibus xvu Februarii in Pohjcltronio egiraus accepti sunt etiam
lii duo martyres cttm aliis, xxn hujus referendis, qtti omnes jussu Decii in Persia pro fide necati di-

cuntur, quantum declarat prrefatorum Actorum valde incerta auctoritas, de qua utcutnque statuas
certe ex Martyrologiis, de eorutn antiquissimo cultu constare rnanifestum est. Porro utrum in urbe
Conlula, Corduba, au Corduena, ut mavult Baronius, agonem compleverint, non facile quis hodie
cum loca hujusmodi aut his afiinia, Geographis ignota videantur. Ex Henschenii
dixerit, prajsertim
commentario disces, quamapposite hi martyres trahantur in Hispaniam et Cordubensibus annume-
rentur. Ceterum receptissimum eorum cultum probat etiam Wandelbertus, dum hosce solos hac
die prsedicat :

Scptima Olijmpiaikm decimse conjuncta beatum

Monstrat, eamque simul defendit Mnxinitts aller.

De tribus aliis martyribus, apud Florentinium et Henschenium qureritur, utrum ad primam Hie- .i»,,,.,.,,,,.

EulychelU
ronvmianorum classem rcduci possiut, et utrura alii, qui ibi Maronis comites sunt, tribtts hiscn etrictonnx
fi tt j vi i
• - j -

connecti debeant ? Quod valde incertum esse, examtnantt ad oculum patebit. Hoc lnduoitatum, quoii
jam ostendi, nempe tres nostros diserte exprimi in Romano parvo, atque item Adonem eos inde ac-
ceptos, longa oratione ex Actis martyrii sanctorum Nerei, Achillei et Domitills, in quibus nomina-
tim exprimuntur, ornandos suscipere, cujus encomii medullam, more suo, Noster in laterculo re-
prassentat Notkerus historiam integram, sed quam non plane intactam relinquit. Fons ipse, ex
;

quo omnia primum proflttxere, pandetttr ad VII et xu Maii. De tempore, quo seorsim passi de va- ;

riis locis, ubi sepulti fuerint do diversis item, quibus coltintur, diebus ea tradit Henschenius quae
; ;

ad verosimilitudinem proxime accedunt. Victorinus ex Martyrologis nostris iterum recurret v Sep-

tembris.
Laudatus Notkerus hoc die describit, qtiae de martyribus Csesaraugustanis memorat Ado in tttraque l)r ,;„,.,„.
i Non ausim asscrere, cum
editione et in codicibus Mss. An ex apographis Hieronvmianis nec marty- ribus Qtsa-
1 o i j raugustanis, .

rum numerus, nec eorum nomina omnino conveniant. Putat Henschenius, eos octodectm uumero coin- noc ,,„. „ (,

gendos, qui xxu Januarii. cum sancto Vincentio innominati conjunguntur. Mihi non satis prom- J^JJJ^jg;
ptum est divinare, unde tanta in nominibus variatio. Patet quidem Atlonem, cohortem suam deli-
basse ex hymno Prudentii, quatuor Satuminis instructam at cur hunc diem selegerit, cur Usuardus;

sequentera, non satis explicatum invenio. In eo forte Noster praBcellit, quod nominum seriem ex
Actis desumpserit, ut die proxime seqtienti evidentius elucescet. Interim t6tius textus nostri ger-
mana simplicitas, extra controversiam esto.

AUCTAMA.
 104 MARTYROLOGIUM USUARDI.

AUCTARIA.

Antverp. et Max-Lubec. In priraa annun- Prsetermissorum. Ejus vita data est xxviii Fe-
tiatione puri, secundam mutilant hoc modo : bruarii. et nos ibi de oo egimus.
In Italia, pnssio bcatorum martyrum, Euticctis et Codex Remens. SS. Timothei et Apollinaris :

Victorini. Nihil hahet etiam Co-

amplius; et sic In Rcomago canobio, sancti Silvestri, discipuli san-
dexUoheu.ian. cum his passim conveniens. cti Joannis confcssoris.

Textus vn- Centulen. In civitate Cordula, sanctorum Olijm- Editio Lubeco-Col. Post textum satis purura,
riatits.
ptadis ei Maximi nobilium, qui sub Vecio consulibus subdit In Helmerbretzhusen, translatio sancti Mo-
:
Tratulatio
(an non securibus ?) cssi, spiritum emiserunt. In dowaldi episcopi Treverensis ct confessoris, qui per nis Modo-
watdi.
Italia, sanctorum Euticctis et Victorini, qui cum dominum Brunoncm, illius rcclesur episcopus facta,
beatissima Domitilla longum cxilium passa (potius (factus) cst. In Praetermissis assignatur dies na-
passi) tandem agente Aurcliano, divcrsis necibus talis xn Maii.
puniti sunt. Cosnobio Rehomensi, sancti Silvestri, Belin. In fine : Ipso die, beati Quirici episcopi, Quirici
disdpuli sancti Johannis. qui invenit Dominicam crucem. Greven. Quiri-
Antverp-Maj, In Olympiade et Maximo pu- num vocat ; alii censent eumdem esse cum sancto
rus, secundam annuntiationem plane truncat, ac Quiriaco. Vide Praetermissos.
dein tertiam addit de sanctoSilvestro, qualem ex Greven. Quirini episcopi, qui invcnit cruccm Qtiirini.
Bruxellensi mox referemus. Domini. Item sanctorum Carcellai, Diogenis, Geor-
Carcetlai
Bruxellen. Puro principio subjungit martj- (jii, Messoris. Franconis episcopi ct confessoris. ct soc.
De SfartyH- res Csesaraugustanos, alio quam Usuardus or- An Frontonis ? Plura de eo dicuntnr inter Praeter- Franconis.
busCzsarau- dine Et in HispanHs civitatc Cccsaraugusta, san- missos. Maximi episcopi
:
Constantinopolitani, qui
gustanis.
ctorum decem etocto martyrum : Optati, Luperci, ut sanctus Ilicromjmus rcfcrt, tempore Gratiuni,
Successi, Martiani, Urbani, Julii, Qutntitiani, doctrina etsanctitate claruit. Vide indicem Prce-
Publii, Frontonis, Felicis, Ceciliani, Evoti, Pri- termissorum. In Hibcrnia, Candani episcopi. Idem
mitivi, Apodcmi, Cassiani, Fausti, Januarii, ct est qui in Actis vocatur Rodanus vel Ruadanus,
Saturnini. li omnes sub Daciano Hispaniarum prx- In Reomatjo comobio, bcati Silvcstri confcssoris.
sidc diversis posnis ufpicti atque interempti sunt. Translatio sancti Modowaldi episcopi Treverensis ct
Dc Varone Apud Italiam, natale sanctorum martyrum Maro- Eugarix virginis etmartyris. Transitus
confessoris. Ettgarix.
ct SOC.
nis, Euticis (Euticetis) ct Victorini. Qui cum sanctx Helenz imperatricis. Vide qua? de utraque Hclcns.
bcata Flavida et Domitilla, apud insulam Pontiam dicuntur inter Prsetermissos.
lontjum duccntcs c.vilium, camque in confessione Molan. Ipso die, bcati Cijrici cpiscopi, qui ln- Cyrici.
Christi pio foventes solatio, invidia et insectatione vcnit Dominicam crucem. In Reomago cccnobio, dc-
Aurcliani sponsi et pcrsccutoris ejus, qucm illa ob positio sancti Silvcstri, discipuli sancti Joannis con-
Sitveslri.
Cbristum contempserat, postmodum a Principe Ner- fcssoris. Tum typis minoribus .-
Ma.rimi episcopi Maximi.
n/, eidem Aureliano in servitutem traditi sunt. Constantinopolitani, qui, ut sanctus Hieronymus
Cumque plurimos convertissent ad fidcm, jussi sunt refert, tempore Gratiani, doctrvna ct sanctitate cla-
variis pcenis intcrfni, sicque ipsorum mirabilispas- ruit. Francoius episcopi Vuormatiensis. Dehoc pos-
sio habctur. In Reomago cxnobio, dcpositio sancti terioribus editionibus silet. Verum textui aliqua
Silvestri, discipuli beati Joannis confessoris. inserit litterisItalicispostpmcfpeJVi?rM; nempe
Victorin. etREG. Suec. sign. num. 130. In Traditi sunt in servituiem Aureliano sponso, quem Dc Mtironc
Translatio-
ms Hntadii. fine : Eodcm die, translatiosanctiEptadii presbyteri Fluvia Domitiila ob Christum contempserat. Quos
ct SOC.

confessoris ; colitur xxiv Augusti. Ut martyrem re- jussit terram fodcre per totum dicm, ad vesperam
fert Castellanus xxn Augusti , nisi forte synonvmus vcro cantubrnm manducare deinde, ctc. In Rco-;

sit, a priori diversus et Martyrologis incognitus. mago ccenobio, etc, ut supra. Ipso die, Helnone De suscep-
Matuic-Cartus-Ultraject. Ohjmpiadisct Mar monasterio , susceptio Crucis geminae, qu& duo- twnc S.
ximi martyrum, Maronis, Euticetis Critcis.
ct Victorini bus in iocis de ligno Dominicae Crucis habens, a
martijrum. Vualterio Vuariniaco, nobili milite de Hierusalem
Vatican. num. 5949. In Hispaniis civitate Cx~ allata, et ibidem ecclesiee oblata, ab abbate et con-
saraugustana, sanctorum decem ct octo martyrum. cum solcnni processwnc cst rccepta,
ventu, cum gaxi-
Archelai Jn Mesopotamia, sanctorum Archelai, Cijpriani et
et toc.
dio et exultatione. Ista liic adjecta sunt, licet ad
Diogenis. Vide socios in Actis. Martyrologium, praesertim Usuardinumnon spe-
Transtat o- Altemps. Translatio sancti Oswaldi episcopi ctent; uti nec quod sequitur de incboationc Niaeni
nis Oswatdi
Merciorum. Vide qua3 de eo dicuntur in indice i concilii.

XVI Kal. Die 16.

Callisti ct
pud Corinthum, natalis sanctorum Callisti et Carisii cum aliis septem, ,

Carisit omnium in mare mersorum. Csesaraugustaj sanctorum decem et octo

Martyrum
C%«irti>t<tu-
A' martyrum Quinliliani, Cassiani, Matutini, Publii, Urbani, Marlialis, Fausti,
Successi, Felicis, Januarii, Primitivi, Evoti, Ceciliani,
,

Optati, Frontonis, Luperci,

stanorum.
Apodemi, et Julii. Hi omnes simul sub Datiano Hispaniarum prscside pcenis aftecti
alque interempti sunt.

lla Pralcn. llennien. Tornacen. Putsanm. Roswcyi. Munerat. Crevtn. el Molan.

VARIA
 MENSIS APRILIS.
195

"l^ARIA LECTIO. Chorintum in Pratensi, Corintum in Heriniensi, male scripta sunt. Ita hic
T Ccelesti pro quem posteriorem modum servant Praten. et Rosweyd. et
Calisti,
ita exigere
videntur Hieronym. quidquid Rom. parvum et Ado legant CallisU;
reliqui codices nostri passim
Cahxli, ut magis jam receptum est. Ubi liberum est. liceat nubis
puriores fontes imitari. Praten
habet Charisii et ita Acta malo cum Rora. parvo, Adone et ceteris
;
codicibus nostris Carisii non
CarUi ut Muneratus. Mari et Ceserec in Pulsanen. sphalmata sunt, nec in usu
est Cxsarea Augusti
uthabet Rosweyd. ubi etiam octodecim pro ilccem et octo. In martyrum nominibus nonnullavariatio-
Quintilham et Marcialis seribunt Pulsanen. et Greven. Ille rursus
Evochi, Apodemii Juliani hic
Luperti; Munerat. Fusti; Molan. Eventi. Evoti legunt Mss. antiqua
omnia. Eii, Bispaniorum 'primo
affecti, vropxnisaflccti, proprii Pulsanensis errores sunt,
ut Hyspaniarum in Heriniensi.

OBSERVATIO. De martyribus Corinthiis agit hodie Romanum parvum

solis
Apud Corinthum, caUUH a i

Cullisti cl Carisn cum mare mcrsorum. Ado eadem phrasi utitur, nisi quod de suo
aliis in
inserat '-'"'""•
vocem omniuin. Putat Florentinius, ex his verbis omnium in mare mersorum, plane
confirmari,
Adonem ex aliquo apographo Hieronymiano Martyrologium suum ailoru„<sc, truncatit septem
nominibus, quae in vetustiori illo exprimehantur. Quando et quousque ea Florentinii opinio
locum habeat, ex continuatis per singulos dies Observationibus nostris curiosus lector intelliget.
Mihi verosimilius est, utrumque illud Martyrologium, videlicet et Hieronymianum, quod Romanum
magnum appellare licet, et illud quod Parvum dicimus, hoc et aliis quandoque diebus Adonem usur-
passe. Utcumque sit, Adonis textum Noster ad verbum descripsit. In liabano expressa
sunt sex
martyrum Corinthiorum nomina, qua; ferme eadem ex ipso Notkerus transumpsit addens quod ,

omnes in mari mersi sunt, ubi Rabanus soripserat, ei aliorum plurimorum Sanctorum. Sexalios su-
pranumerarios comites vide apud Henschenium. Consonat nostris "Wandelberti distichon :
Scxta et dcna Chariso Calistoque refulget ,

Quos mare septcna mcrsos cum plcbe bcavit.

De secunda annuntiatione martijrum Cxsaraugustanorum, jam fere satis dictum est die praecedenti,
Vartyrum
quo ab Adone et pluribus codicibus Usuardinis auctioribus memorantur; nec video. de textus nostri Csmraugu-
'""""''""
Quserendum superesset, quis martyrum illorum ordo praferendus, Adonia-
veritate dubitari posse.
nus nimirum, an Usuardinus? Ulum jam dixi ex Prudentii hymno acceptum, qui verosimiliter metri
rationi potius, quam antiquae nominum
seriei servandie consuluit. Vetustiorem ipsam, ni fallor,
exhibent Acta a Papebrochio recensita, ex quibus earn pridem Usuardus acceperat, non multum
dissimilem ab ea, qua? in Hieronymianis exstat xxii Januarii, multis aliis nominibus auctiore. Sed
de his, cum in Actis nostris abunde explicata sint, operse pretium non est pluribus disserere ; id
solum constat, Daciani carnifices, vetut atjnorum multitudines prostravisse, non resistentes sibi , el mor-
tuorum innocentum sanguine insanientes cruentatos.

AUCTARIA.

Tornacen. Toto textu purus, ultimam clausu- ris, qui sedit annis undecim, et temporibus Severi
lam de Daciano prxside reticet, forte quod martyrio coronalus est, et m cimiterio Calixti se-
scriptor cancellorum suorum limitibus nimium pultus. Hic constituit, comam non nu-
ut clericus

fuerit coarctatus. triat scu barbam, sed kabeat coronam in modum

Antverp. Max-Lubec. Belin. Antverp- sperule (sphEBralaa.) Item, Paterni episcopi, Haud
Max. Ultraject. Leyden. Lovanien. Alber- dubie Abrincensis.
gen. Danic. et Editio Ultraj-Belg. In eo Hagenoyen. In textu purus esset, nisi mar-
omnes conveniunt, quod in enumeratione mar- tyrum nomina deformaret, atque ha?c post Hi-
tyrum Csesaraugustanorum, non Usuardi, sed spaniarum prxstde , insereret: tempore Diocletiani
Adonis hesternum textum sequantur, hoc modo : et Maximiani imperatorum, diversis» sunt a/flicti

MM. CiEsar Cxsaraugustx (aliqui Cxsaraugusta I natale san~ pamis, atqueabeodem morte crudelissima interfecti.
nugusta-
""rni.i
ctorum decem ct octo martyrum, Optati, Luperci, Aquicinct. In fine : Romx , Aniceti Papse et
ex
idone. Successi, Martialis, Urbani, Julii (aliqui Julix) martyris. Sic constituit, ut clericus comamnonnu-
Quintiliani, Publii, Frontonis, Felicis, Ceciliani, triat, secundum prxceptum Apostoli. Hic ssepe ho-
Evoti, Primitivi, Apodemi et aliorum quatw r (alii dierecurrit, sed colitur xvn hujus.
melius reliquorum quatuor), qui omues Satumirri Victorin. Romx, sancti EnicetiPapx, quisedit
vocati esse referuntur. Ili omnes, etc. in episcopatu annis undecim. Hic constituit, utele-

Centulen. In Ilispaniis civitate Cxsarea Au- ricus comam non nutriat, secundum Apostolicum

gusta, sanctorum decem el octo martyrum, qui Da- prxceptum,

ciana persequutione diversis tormentis consumpti Ambian. Item dedicatio (ecclesise) sancti Mau Dedii
sunt. Apud Chorintum, etc, ut in textu. ritii sociorumque ejus, Ambianis. Mauritii.

Antverp-Maj. Incipit a niartvribus Cicsar- Matric-Cartus-Ultraj. Cxsaraugustx san- ,

augustanis, quorum nomiua nec omnia nec inte- ctorum xviii martyrum, quorum passionem Pru-
gra refert. Tum Eodem die, natale sancti Ti-
: dentius versibus exequitur. Celesti et Carisii. Bassi /,,,,,,.

Tiourtii. burtii Cenomanensis urbis episcopi et confessoris. martyris. Forte Vasii martyris Sanctonensis.
Esthic Tliuribius, ut in Actis ostenditur. Ulti- Camberien. Eodem die,sancti Isidori marty- isidoi

mo loco de Corinthiacis, satis pure. ris. Inter Pra^termissos remittitur ad xv Mau.

Bruxellen. Iii prima annuntiatione purus, Vatican. num. 5940. Romx, natale sancti
tiniceti. subdit : Et Romx t sancti Aniceti Papx et marly- Aniceti, qui, etc.

n Iu Ugel.
 196 MARTVROLOGIUM USUARDI.
In Ugiieli.ian. alius est martyrum Csesar- tuit, ut clerus comam non nutriret, secundum Apo-
augustanorum ordo, etpro Julii scribitur, lulix, stoli prxceptum. Colonix, translatio sancti Albini Dc transta-
tione
ut ex aliis etiam supra indicavimus. martyris. Hujus Deo digni martyris reliquix de Albini.
Editio Lpbeco-Col. In prima annuntiatione Britannia per beatumGermanum episcopum Ariti-
pura, sic prnsequitur Cotonia AgHppina, trans-
: siodorensem primoRomam, deinde per Augustam
Transta- latio sancti Albini maTtyris. Quem beatus Germa- TJieophanium Ottonis secundi uxorem, Cohniam
HonU
Atbiui. nus Anthisiodorensium episcopus, de Britania ad translatx, positx sunt in monasterio sanctissimi
Romanam urbem transtulit, sed postmodum pia Panthaleonis martyfis, ubi cunctis pie quaerentibus
Romanorum imperatrix Tlteophanium, uxor Otto- opcm conferunt salutorem. Tum typis minoribus :

nis primi (secundi) imperatoris, eumdemper Pa- In Clivia Xanthis, natalis martyris, quem vocant Anonymi
Martijris.
pam sibi donatum , ad Coloniam dnxit tempore Do- martyrem sine nomine, cujus corpus inventum est
mim Brwwnis Coloniensis archiepiscopi, anno Do- xvi Kal. Maii, purpura vestitum cum calceis, ca-
mini octingentesimo octogesimo quinto, et in eccle- pite pr.reiso,quod transtulit Philippus archiepisco-
siam sancti Panthaleonis medici honorifice locavit. pus Colonierisis. Eodemdie PalentUein Sispaniis,
In anno erratur toto seculo, vide in Actis, die natalis sancti Turibii episcopi Astoricensis,adquem
quo Albinus colitur xxn Junii. Sequitur : Tn scripsitLeo Pontifex epistolam contra Priscillia-
De Ciesar-
Ilispaniis, Cxsaraugusta, sanctorum decem ct octo nistas. innumeris claruit miraculis, et Chri-
IIic
augustanis.
marhjrum, quorum nomina haec sunt: Lupertus, stianam religionem ac fidem maxitne juvit. Villa
Successus, Marcialis, Urbanus, lulius, Quintil- Seburck prope Valencenas, sancti Drogonis confes- Drogonis.
lianus, Publius, Fronto, Felix, Cecilianus, Evo- soris,qui miro modo calculosis et mptis invocatus
tus, Primitivus, Apodemus,et reliquorumquatuor, subvenit. Ejus actus habentur. IIuc usque editio
En/jr/tliz
Cassianus, Matutinus, Faustus et Tanuarius, IH prima. Alias liabent : Ibidem, Engratiae sive En- ct sociorutn.
omnes sub Daeianp ffispaniarum pr&side pamis af- cratis, virginis ac martyris, et Caii atgue Cremen-
jlicti variis atque interempti dinoscuntur. Gcnoma- tii, qui secundo confessi, gustarunt saporem marty-
Tiburcii nis, beati Tiburcii es-piscopi et confessoris, ltem rii. Vide Acta nostra. Sequitur de Turibio, ut
Amonis. sancti Amonis, de quo legitur, quod duos dracones supra. Deinde adjungit Ju.rta Valencenas, in
;

ante ostium cellulx collocaverit, ne latrones panem pago Sebourch, quiescit sanctus Drogo confessor Drogonis.
ei auferrenl, quo solo vescebatur, In Prsetermissis inclytus, qui miro modo cdlculosis et ruptis invoca-

rejicitur ad iv Octobris. tussubvenit. Depositio ejus xvi Aprilisanno Domi-

Bassii. Greven. Bassii martyris. De quo jam supra ni mci.xxx.vx. In Sicilia, juxta Castellum bonum,
Wagnt. diximus. In Dacia, Magni, comitis et martyris. snb Marone monte ae gemellis collibus, in cienobio
hupei n. Qure Dacia hic assignetur, vide in Actis. Luperti sancts Marix a partu, depositio beati Guilelmi Guilielmi.

Paterni. episcopi. Vide Praetermissos. Patertii episcopi confessoris. In Dacia, sancti Magni, comitis Ar- Magni.
Pictaviensis. Est Abrincensis, apud Pictones na- cadiae et martyris anno mciv. De eo superius di-
Tiburcii. ctum De Albini translatione, eadem, quae
tus. CenomanniSj Tiburcii episcopi et confessoris. est.
Ammonis.
Item, sancti Ammonis anachoritse et confessoris, de supra. Tu Vide Acta nostra tomo 4 Junii a pag.
Tramla- quo legitur, etc. Apud Coloniam Agrippinam, traiis- 172. Zanthi, festum martyris, quem transtulit ar- M.Anonymi
tionis Anglir,
latio sancti Albini prothomartyris quem chiepiscopus Philippus, inventum in purpura et
Alluni,
sanctus Germanus Autisiodorensis episcopus de calceis, amputata summitate capitis. Nos qui floc-
Britannia Ehomam, et postmodum Theoplianium celtos sanguinis coh.vrentes pilis in monumento ejus
imperatrix, uxor OttonisprimiaPapasibi donatum, vidimus, scripsimus heec, ut vos credatis, et per an-
Coloniam transtulit, aniw Domini dcccclxxxy, et norum revotutionem hoc dieet assiduc eum in vene-
in monasterio sancti Panthaleonis martyris hono- ratione Itabeatis. Nec conturbet, quod nomen ejus
rificc collocavit. In Mauricania, sanctse Basilue. »ou habetur, cum Legenda Thebaeorum vix duode-
De qua in Actis. cim martijrum nomina contineat. Demum minori
Moi.an. Incipit ex Notkero ; Romx, sancti charactere In pago Constantiensi, sancti Paterni
:

Ani. eti Aniceti Papx, qui sedit in episcopatu annos unde- episcopi Aprincensis et confessoris, ex abbate Sci-
M Yotke cim, et temporibus Severi Marci martyrio coro-
et sciacensi, Vide de eo Grevenum supra, et Acta
natus, sepultus est camiterio Calisti. Hic consti- hoc die.

XV Kal. Dic 17.

pud Africam, natalis sancti Mappalici martyris qui ut beatus scribit Cy-

A
,
Maiiua fci

prianus in epistola ad martyres et confessores, cum aliis pluribus coro-

,_ natus cst. Antiochiae, sanctorum martyrum Pelri diaconi et Hermogenis.
""'"'"'"'""
Itein Corduba, sanclorum martyrum Helia presbiteri, Pauli 5
et Isidori monacborum.
Elix « ioc.

TYxtus sumitur cx Berenien. Tomaeen. Putsan. Anlvern. ttax-Lubec. Kunerat. Greven. ct Motan.

YARIA LECTIO. Vix quidquam exbibet notatu dignum. Pro Mappalici, scriljit Pulsanen. Am-
pilici; sedturpius pro Pelri, Peto. Sic Munerat, Hermogeni. Cordubx leguntGreven-. etMolan.
reliqui ut in textu. Helire scribendum docent probatiores codices, non Eelei, ut Antverp. et Molan.
nec Hiiijx, ut Munerat. Sic Herinien. male liabet, Isydari Tornacen. Antverp. Max-Lubec. et ;

Muneiat. Ysidori ; Pulsanen. Hysidori. De presbiteri, Aphricam, Cipriani et hujusmodi aliis, satis
dictum est. In editione Max-Lubecana per tvpograplii oscitantiam, italegitur : Anliochix, sanctorum
martyrum Helei presbyteri, PnuU et Ysidori monachorum, Petri diaconi, etc. In fineautemaniiiintiatio

martyrum
 MENSIS APRILIS. 197
martyrum Cordubensium ordine suo recurrit. Delenda itaque verba omnia inter Anliochix et Petri
iin vanationem paulo difficiliorem.
In apographo nostro Pratensi, loco penultimo, hoc
est inter Antiochenos et Cordubenses marty- Dt coiice
res, ita legitur Jn Oriente, beatiNicephori sub
: Valeriano ei Gallieno ob Chrkti martyrium coronati Pn " n,i "'' '

Atque bffic ipsa Ieguntur in codicibus Mss. Aquicinetino, Bruxellensi

et Rosweydi seu potius vetu-
stissimo ecclosiae sanctte Mariae Ultrajecti, in quo
aque ac in Pratensi habetur Nicofori, in Bruxel-
lensi Nycofori. Ego ex aliorum codicum auctoritate
eam annuntiationem Usuardo plane abjudican-
dam, pr.dem censui; nec Castellanus, pratensi alioquin istius
autographi summus patronus, oblu-
ctari ausus, aperte fassus est, ea qu* de Nicephoro
dicuntur, omnino esse intrusa, et quidemmanu,
mquit, non valde antiqua ajouti de main -peu ancicnne. Hoc
:
nempe excusandi codicis gratia At
fatendum praHerea, aliqua alia priori, si qua fuit, manu eo
loci scripta fuisse, qme subinde erasa
sint, ut ha;c de novo supponerentur, cujus
tamen rei nullum prorsus vestigium in aliis nostris codi-
cibus apparet. Neque de expunctrone, ut verbum meminit laudatus Castellanus. Quis
alias solet, vel
autem satis mtelligat, in medio textu manum
recentiorem vetustiori innecti potuisse, nisi vel spa-
tiumrelictum (quod absonum videtur), vel certe aliqua erasa fuerint ? Quidquid
demum in codicis
patrocinium afferri possit an id genus additiones, ut Castellanus mitissime vocat,
;
ejus authentiam
magnopere commendent, hujusmodi rerum peritorum judicio reUnquimus. Interim laterculi nostri
primaiva simplicitas, ex aliis codicibus ad oculum demonstratur.

OBSERVATIO. Hac iterum die Sanctos aliquos consignat Ado, qui in Hieronymianis apographis
etiam inveniuntur, de quibus tamen omnino dubites, utrum ex illis accepti sint. Mappalicus Uappalict.
im-
primis inter Africanos martyres in prafatis apographis connumeratur, sed alia prorsus
ratione,
nimirum, nec sohis, nec ut sociorum antesignanus. At vero in Romano parvosolusest Aputl Africam, :

Mappalici, unde probabilissime eum sumpsit Ado, cetera, qute inelogioattexnntur, ex Cyprianienco-
miastica epistola adjiciens. Noster solum Adonis elogium, exclusa epistola, in suum textum trans-
tulit; Notkerus epistola? partem truncavit. Apud Bedam, Florum aut Rabanum, nec Mappalicus,

nec sociorum ejus quisquam notus est. At longe antiquior illustris martyris memoria exstat in vetu-
stissimo Kalendario Carthaginensi, xm Kal. Maias (pro xv) martyris Mappalici ubi cum solus ;

etiam notetur, probabilem facit conjecturam, ex aliquo hujusmodi Kalendario, vel ex ipsa Cypriani
epistola, a Romano parvo, hinc ab Adone accipi potuisse, verosimilius quam ex Hieronymianis, quas
saltem sociorum memoriam aliquam injecissent. Habes in Actis laudatam Cypriani epistolam et ;

plura de sociis, in subjuneto capite, ab Henschenio eruderata. Vide sispratereainsignemRuraartii

Admonitionem advitam et passionem gloriosissimi episcopi praviam, pag. 198. At nemo accura-
tius Mappalici atque aliorum martyrum et confessorum Carthaginensium sub Decio passorum histo-
riara deduxit, quam fecisse videatur Tillemontius tomo 3 a pag. 378. De Mappalico sic loquitur
Wandelbertus, ut eum ferme cum Petro et Hermogene, Antiochiie adscribat :

Mappalicus quinta decima, Hcrmogenesque Petrusque

CoUucent, merito, virtute et sanguine clari.

Vix dubium est, quin ex eodera Romani parvi fonte derivati sint Petrus et Iiermogenes, qui toti- Pclri et
dem verbis et ibi et in Adone et in Nostro annuntiantur; quamvis non diffitear, ipsos illos Antio- ttermogenU.
chenos raartyres, sed aliis rursus conjunctos, in prajfatis Hieronymi apographis recenseri. Additur
a Notkero, Petri, Fortunutiet Martiani, ubi tamen inRabano, post Hermogenis, legeratcfl in Africa,
Forlunnti et Martiani. Praeferenda ex Hieronymianis Notkeri lectio, sed nostra inde processisse
non videtur, quidquid fateri cogar, me nescire ex quo demum fonte eorum notitia, quffi modo nulla
praiterquam in Martyrologiis superest, olim hausta sit. — Sequitur in Adone Pantagathus, ex ejus
decessoribus Viennensis episcopus, qui cur ab Usuardo prseteritus sit, neque hic divinaraus. Cete-
rum in ejus locum suffecti Usuardi ipsius aevo a Saracenis obtruncati, trarlwum
sunt martyres Corduhenses,
quorum et aliorum multorum notitiam, ut alibidiximus, in ipsa Hispania, quo ad impetrandas illu- Corduben-
strissirai martyris Vincentii reliquias ablegatus fuerat, facile acquisiverit. Paucade ipsis ex Eulogio
retulit Henschenius pag. 494.

AUCTARIA
Praten. Rosweyd. jam superius satis Centulen. Apud Africitm,
De diximus. et
qui cum aliis pluribus martyrio
sancti
coronatus
Mappalici,
est. An-
Textuscon-
tr " c '"' r -

Ultraject. Leyden. Lovanikn. et Editio sanctorum Petri et Sermogenis. tWtiuba,

tiochi.v,

Ultraj-Belg. Sie incipiunt Romx, sancti Ani- : sanctonmi Hehj<r presbyteri, Pauli et Isidori mona-
rcti Papx. Qui decimus post beatum Petrum, cum ckorttm. Solitahujus codicis contradio.
Romanam rc.risset Ecclesiam undecim annis, tem- Antyerp-Maj. Superiori frre similis, ultimam
poribus Severiet Marci martyriocoronatus, sepultus annuntiation^m omittit.
e$t in cimitcrio Cali.rti. Non omnino convenit Bruxet.i.en. Incipit : Ingressus Noe in archam.
Antverp-Max. In Mappalicn et Antiochensibus purus, inter-
Albeimkx ot IUnmc. Jam dictis superaddunt: jicit .-
ln Oriente, natale beati Nycofori, sub Y«- yicephoti.

Dc Aniccto. Hic constituit, ut clerus comam non mttriat secun- i

,7 Galieno ob /idem Ckristi martyrio coro-
dinn prseceptum Apostoli, sed sit >jus tonsmra spe- naii. Sequitur : In Corduba etc, t pure. Tum .-

rica et rotunda. Hinc est decretum Martini Papx Apud Viennam, sancti Patagoti (Pantagathi) epi- Pantagalhi.
ut clenct tonsis capitibus ct puteutibus auribusince- scopi gloriosi.
iliinl. Alii aliter idem eommemorant. Hagenoyen. In Mappalico nonnihil inter-

Tomus vi Junii. 38 polatus,

 198 MARTYROLOGIUM USUARDI.
polatus, secundo loco omnia ferme congerit, Jobitz martyris et aliorum trittm decollatorum. Joblts, cte.

quse heri et hodie ex variis codicibus de Ani- Vide Prcetermissos. Magni martyris. Hesterni, Magni.

ceto retulimus. In Antiochenis et Cordubensibus opinor, frustanea repetitio. Viennse, nancti Pan- Panlagathi.

purus est. tagati episcopi et confessoris. Derthonee, sancti In-

De Aquicinctin. supra cum Pratensi ,etc, nocentii episcopi et confessoris. In Mgypto t Atn- Innocentii,

diximus. Vide in Actis ix Februarii. tnonis alterius, incredibilis abstinentiee viri, ac in- Ammonis,
Matric-Cartus-Ultraject. Mappalici cum numerabilium, monachorum patris, De quo supra.
pluribus martyribus. Aniceti Papae, martyris, Heleni abbatis, cujus tanta fides crat, ut irratio-

In Vatican. num. 5949. Deest commemora- nalia auimantia ad ttututn sibi obedierint, et cum
tio martyrum Cordubensium. hxretico disputans, ignem ingressus, illeesus per-
Florentin. Jtem, sancti Maioli abbatis, patris manserit. InLibia, Pauliabbatis, quiquingentorum
multorum cosnobionan, resquiescentis in loco Silvi- monachorum pater extitit, quos et tnonitis salutari-

niaco. Inter Prsetermissos rejicitur ad diem na- bus et exemplari vita in viam salutis direxit. Non
talem xi Maii. manibus operabatur, nec eibum sumebat, donec
Editio Lubeco-Col. De Aniceto ea conjungit, trecentas orationes, genibus flexis, Deo solveret,

quae ex Ultraject. et Albergen. etc, supra quas numero lapidum colligebat, ad singulas ora-
posuimus. Sequitur totus textus purus. Tum : tioncs lapidem in sinum remittens. De duobus his

fl icephori. In Oriente, beati Nychopkori sub VaUriano et Ga- ultimis vide indicem Prsetermissorum. Noe in-
lieno, ob Christutn martyrio corouati. In Vienna, gressus, etc
Pantagatlu. sancti Pantagati episcopi et confessoris. Itt yJ&gy- Molan. Itetn Itotnz, Anaclcti Papx et nuniy-
Amonis-. pto, sancti alterius Annonis, viri incrediUlis absti- ris. Crediderim id ex Belino accepisse, quod se-
ttentix ac innumerabilium monachorum patris. Vide cundis curis restituit, pToAnacleti, scribensAnt-
indicem Prsetermissorura. ceti. Derthon.v, sancti Innocentii, ut supra. Sone- Innocentii.

Belini utraque editio et vitiosa et perturbata gias, natalis sancti Landrici episcopi et confessoris. Landrici.

est. De Mappalico post martyris, inserit, qui ver- In editionibus aliis, sic habet: Item Romx, Ani-
beratus. Antiochix legit, loco Corduba ; et Cor- ceti Papee et ntartyris. Hic constituit, ut Clericus
dubu, loco Antiochise. In fine prima editio: Item cviuant iivii itutrtret, secundum Apostoli prxceptum.
Jioiu.r, AnacetiPapx et martyrts. 2 editio, Ana- In Oriente, beati Niceplwri, sub Valeriano et Gai- Pficephori.

clcti. Voluit dicere Aniceti.. lienv ob Christum martyrio coronati. Dcrtome,

tniceH.
Greven. Rom<e, Aniceti Paps-, etc, ut est in sancti Innocentii episcopi et confessoris. Sunegias,
Dcmnini. Ultraject. etc In Itulia, sancti Domnini mar- natalis sancti Landtici episcopi et confessoris. Dte Landrici.
tyris, qui fuit unusde lxxii Christidiscipulis. Vide decima septima, sancti Acucii episcopi Melttiiies. .1.0, II.

Tiicephorl. in Prretermissis. In Oriente beati Nicophori, sab Vide que de eo dicuntur in Catalogo Prsetermis-
Galieno et Valeriano ob Ckristi confessionem mar- sorum. Ceterum vita ejus in Actis nostris data
JUarciani
et Doni. tyrio coronati . Jtem Marciani, Doni. Ex Hieronym. est adxxxi Martii.

XIV Kal. Die 18.

Eleittherii et pnd
i
"' Messanam
1 Apulia: civitatem , natalis sanctorum martyrum Eleutlierii
tnlltix. i.
cum esset et sanctimonia vitae, et mi-
episcopi et Anthiae matris ejus, qui
aculorum sub Adriano principe leetum ierreum ignitum,
virtute illustris,
craticulam et sartaginem, oleo, pice, ac resina ferventem superans leonibus quo- ,

que projectus, sed ab liis illa-sus novissime una cum matre jugulatur. Roma?,
,

ipollonii. beati Apollonii senatoris, qui sub Commodo principe a servo proditus, quod Cliri.
stianus esset, insigne volumen composuit, quod in senatu legit, ae deinde scntentia
Perfecti. senatus ,
pro Christo capite truncatus est. Corduboe , sancti Perfecti presbiteri et
marlyris.

Sumilur cx Patcn. Tornacen. liosiveyd. Antverp. Max-Lubec. Munerat. Crcven. ct Molan. Ilem cx Antverp-Max.
Ittrajcct. Lcuden. Lovanien. Albergen. Danic. Edit. lltraj-Betg. cl fcre Ilagenuyen.

YARIA LECTIO. Messanam cum codicibus ferme omnibus, quamvis Mossanam nullam in
Soripsi
Apulia usquam repererim. Pro Anthix, Max-Lubec. legit Anttjx Rosweyd. et Antverp. ;

Anciee, Iu Munerato, per turpem typotheta? errorem, babetur matrium pro malris. Idem cum Ant-
verp. Max-Lubec Greven. Molano et aliis scribit oleum, picem ac resitutm sed praeferenda est later- ;

culi nostri lectio. Hiis error est Max-Lubecanae valde familiaris. Apiioloni est in Munerato. In Ros-
weyd. pro senlentia Senatus, legitur secundum sententiam Senatas. Rursus Muneratus pro Perfecti,
legit Prefecti, Antverp. etMax-Lubec. Corduba pro Cordubx.

ElcHtnerii
OBSERVATIO. Apographa Hieronymiana diserte hodie exprimunt : Romx, natalis sanctorum
et dntltix.
Eleuthcrii episcopi et Auchix vel Anthiee, vel Antiee matris ejus, Partheni, Caloccri, etc, quioeto
aut novem numero suis nominibus appellantur. Romanum parvum socios non novit, solum scri-
bens Apud Messanam Apuiix, JSleutherii epiecopi et Anlhi.e matris ejus. Paulo aliter Ado
: Apud ;

Mcssanam Apulicc, etc, cum elogio, cujus substantiam Noster descripsit. DeMcsana, Mcssana, Misena
aliisque locis, multa in notationibus Baronii, multa apud Florentinium, multa in Actis nostris dis-

quisit.o.
 MENSIS APRILIS. ig 9
quisitio, conjecturiB raulte. Alias item ex Floro, Rabano et Notkero difficultates : primus enim,
Rom.r passionem tribuit, eum elogio ab aliis diverso. Rabanus positionem omittens,
Eleuthe- dicit,
num Aquileia episcopum ordinatum, ex Actis, ni fallor, Reatinis cetera delibans, quse Adonianis
in

praetnlit Notkerus, notata tamen Misena Apulur. Hasc omnia

tricis varie implexa, nec de in-
tegro examinare, nec refellere promptum est. Antiquissimum martyrum cultum indubitatum
statuimus ;
Acta alia praluxisse Hieronymianis, alia auctori Romani parvi, cujus Martyrologium,
forte ex aliis etiam Actis, auxerit Ado demum ex Floro aut Rabano, videmus
; nihil lucis obvenire
Sanctis, aliunde tenebris nimium offusis. De Usuardi textu nihil laborandum est. Recte is an secus
scripserit. niliil interest; certum putamus, eum scripsisse, ut in perpetuo antesignano
ita suo repe-
rerat. tam multa, ut
Radicis, ex qua minimum valde suspecta, pullularunt, judiciosam
censurara
tulitPapebrochius, oppugnatam a Josepho Perezio Benedictino monaclio S. Facundi, ut habes in
Responsionibus ad articulum xi num. 232 sed probatam a Tillemontio tomo 2 pag. 227 et 587.
;

Ego in Perezii dissertationibus nihil reperio, quod Magistri nostri argumenta eoncutiat, nedum con-
vellat. Maneat nihilominus vera et certa illustris martyrum memoria, a Wandelberto quoque olim
decantata
Bis sepiena Elentherins, maler quoque sancta
Anthin jir.rccUcut, vilam moriendo sequuli.
Certum videtur, Apollonium senatorem Bomanum, de quo in laterculo, non eum esse, qui inter Xvollonii
Eleutherii socios in Ilieronymianis connumeratur, sed ab eo diversissimum, atque ab auctore Ro-
mani parvi ex Ruflni Eusebio lib. 5 cap. 21, primum in sacros Fastos relatum ; cui Ado brevem
laudationem aptaverit, aut ex praefato Rufino aut cx Hieronymo de script. Eccl. cap. 42, quidni ex
utroque concinnatam. Certe, qua parte Senatoris Romani dignitatem Hieronymum
attingit, pra? ocu-
iis habuisse manifestum est ; nec minus evidens, Nostrum sua omnia ex Adone mutuatum, quaa fere
integra transumpsit Notkerus. Cetera de inclytissimo senatorii ordinis fidei defensore et martyre
exquirit hic Henschenius, et satis exacte digerit Tillemontius tomo 3 a pag. 55 nihil magnopere ,

curans JosephiScaligericavillationem, de qua merainit Ruinartius, interselecta pag. 73. Sequitur —

in Martyrologo Viennensi Transilus sancti Ursmari, quem tamen Usuardus in diem sequentem
:

transferre maluit, haud dubie, quod istum verum obitus diem existimaverit, sicuti et multi alii een-
suere. Locum ejus hoc die occupavit Perfectus martyr Cordubensis, aliis omnibus antiquioribus et perfecti.
tequalibus ignotus, sed Usuardi tempore, recenti gloriosi certarainis meraoria, tabulis ecclesiasticis
dignissimus, cujus vitamex Eulogio illustratam Acta nostra exhibent.

AUCTARIA.

Herinien. In textu purissimus, in flne adjicit: In Vatican. signato num. 5949. deest Per-
Treeeris, saaeti Malerni episcopi et confesso- fecli prcshijtcri et mnrtijris Cordubensis. Translalio-
nis n Uagda.
ris. Unde colligitur, hujus Sancti memoriam pe- Codex Montis SANCTI. Trillnlatln snnct.r .1/(1-
tcnx.
culiari cultu pridem recoli solitara in ea ecclesia riee Magdalenx. Quo et quando, nescio.

vel ccenobio, cujus hic codex olim fuit. Agunt Editio LunEco-Coi.. In textu satis pura, sub-
de eo etiam alii hac die, sed plerique melius xiv dit in fine : Eodem die, sancli Laccriaui episapi
Septembris. ct confcssoris. Vide de Lafreano sive Mo-
in Actis

Pulsanen. Eleutherii elogium expunxit, cetera lassio. Dicitur fuisse Legatus Apostolicus.

purus est. Belin. Textum purum refert, sed inter Apol-

Texlus Centulen. Apud Messanam Iiali.r civitatem, lonium etPerfectum immiscet Eodem die, sancti :

breVI .

sanctorum martyrum Eleutherii episcopi ei Anii.v Caloceri martyris. Agit, opinor, de Brixiensi, cu-

matris ejns. Rom.r, Apollonii Senatoris. Cordnbx, jus Acta bodie illustrantur ; nisi quis velit ex

sancti Perfecti preshylcri et marlijns. Jn pago Hieronym. aeceptum, atque Eleutherii et Anthiae
Samhrieo, ccenobio Lanbias, sancti Ursmari epi- socium esse, cum Parthenio aliisque.
scopi et eonfessoris. Vide die sequenti. Greven. Anastasii Pap.v ct martyris. An de AnastaHi.

Antverp-Maj. In Eleutherio et Apollonio mu- eleriitione agitur? In Prrctermissis remittitur ad PP.

tilus, de Perfeelo tacet. In fine autem addit xxvii Aprilis. Iicm snnctorum Septimi, Victorici, Septimi ci
Dedicalii
allaris S Antisiodoro, dedicatio altaris ecclesise senioris sancti Donuti. Disparatorum ex Hieronymianis con- soe.
Stephani
Stephani protomartyris. nexio. Caloceri martyris. Ursmari episcopi el con- Caloceri.

Bruxellen. /// Lnudiaeo, sancli Ursmari epi- fessoris : sccundum Usuardum vero die sequcnti. Vrsmari.
fi<- Ursm
scopi ct confessoris. Qui prxparatis ad usum mona- Laceriani episcopi ct confessoris. Pelri diaconi et Lnct riani.
stcrii necessariiSfCamobium Lobiense, quod Landeh- confessoris. Videconjecturam, quaa in Pratermis- Pelri.

nus /uudavil, a Pippino rcgendum suscepit. In re- sis ponitur. In Hibernia, Lafriani abbatis et con- Lafriani.

liquo textu satis purus est. fessoris. Multum fallor, si is idem nou est cum
Perfcctiep. Cordubx, sancti Perfecti episcopi Laceria.no vel Lafreano sive Molassio, de quo su-
c!
Victorin. et
confesso-
ris. confessoris.Lege ut supra. Eodem die, sancti pra, qui et abbas fuit et episcopus. In finibus
t.eonis papx. Leonis Pap.v. Postrema ista verba etiam habet Hermopolis, sancti Apollonii abhatis et confes- Apolionii at'-

Codex Reg. Suec. signatusnum. 130. Sic ut mi- soris, magnx sanctitalis viri. Vide quae, de boc et batis.

rum sit, de eo iuter Praeterraissos nullam fieri de altero Apollonio in indice Prsetermissorum

mentionem. Sermo est de Leone IX, ut die se- notantur.

quenti patebit. Moi.AN. In camobio quod Lanhias dicitur, deposi-
Matric-Cartus-LTltraject. Apollonii Senato- tio beati Ursmariepiscopiet confessoris,
cujusgesta Vrsmari.

Walern*. ris. Matcrni episcopi et confessoris. Eleutherii hahcnlur. Eodem die, sancti Caloceri martyris. Catoceri.

episcopi et martyris et Anchix mntris ejus. Tum tvpis minoribus : Cxsaraugustee, sanctx En-

cratix,
 200 MARTYROLOGIUM USUARDI.
cratix, sive Encratis mariyris,dequascribilAure~ jus corpus requieseit Lugduni supra Rhodanum. Hic
lius Clcmrns in libro Coronatonim, quod in horren- in Actis. ut ignotus, prtetermittitur. Antisiodori, dc icdica-

dum modum laniata, eervata sii in oinculis donec dedicatio nttaris senioris ecclesix sancti Slcphuni,
j^JJ^jJJJf/
vulnera ct corpus tiutrrscerrnl. De ea in Actis xvl protomartyris Christi. Nam antiqua detticalio, qttx

Aprilis. Alicc editionea textui Usuardino adjun- a bcato Amatorc celel/rata est, quinto Nouas Oclobris

gunt Comobio Laubiis, depositio sauctissimi Ur-

:
in antiquis Martyrologiis reperitur. Tum typis

sman episcopi et confessoris. Hiec tamquam pars minoribus : In Montibus, Ay.v comitissz Ilaiino- .tijx.

textus, nisi quod vox una et media litteris Itali- nix, tamsanguine qitam vita prxclarx, rtijus mcmo-
cis expressa sit. Sequitur Auctarium Cujus
:
riam [ucit ecelesia Montensis in Litaniis. Ha2c pri-
gesla prxclara habentur. Mediolani, depositio sancti ma, qua? in Martyrologiis reperiatur sanctae
Galdini, qu.r semper celebratur in Dominica se- hujus Comitissre, Hidulphi itidem Sancti uxoris,
cunda post Pascha. Die decima octava, sancti pa- memoria. De cultu ejus, vita, rcliquiis, patro-
ji annls. tris Joannis. discipuli sancti Gregorii Decapolitx. cinio in litibus, omnia ab Henschenio accurato
Jtibtui. Eodcm die, sancti Jnbini episcopi ct confessoris, cu- commentario elucidata sunt.

XIII Kal. Die 19.

^eati Tliimonis diaconi primum apud Beroeam doctor

de septem primis, qui

Hcnnogenis
ct soc.
B resedit, ac dcinde verbum Domini disseminans, venit CorinUmm, ibique a
primo flammis injectus sed nibil lssus est,
Juda?is et Gra?cis, ut traditur,
deinde cruci. affixus martyrium suum implevit. In Armenia civitate Militana, natalis
,

sanctorum martyrum Hermogenis, Gaii, Expediti, Aristonici, Rufl, Galatae, una die
I incentii. coronatorum. Civitate Caucoliberi, passio sancti Vincentii martyris. Ccenobio Lau-
t
:
rsmari. biis, sancti Usmari episcopi et confessoris.

Sumitur cx Tomaccn. Muncrat. Bclini jirima editionc, Grcven. et }tolan.

YARIA LECTIO. Thimonis Iegunt Tornacen. quossequimur; me-

Beliu. et autiqui codices alii,

Molan. Timonis; male Munerat. Tliinoiiis Greven. Thymonis. Sic Belinus male incipit
lius ; :

Natalc sancti Tttimonis, Munerat. Apud Corinthum. In Greveno et Molano desideratur, verbum Do-
mini. Muneratus sensum nonnihil invertit, pro ibiquc ajudxis, etc, scribens ibi, ut traditnr, a Ju- :

Greveno et Molano oraittitur est. Scripsi MUitana cum codicibus omnibus, quo
dkis, etc. Post Lrsus, in
modo etiam habent apographa Hieronym. Rom. parvum, Ado, etc. Mclitinam intelligi nullus dubito.
In martyrum nominibus, non una scribendi ratio pro Caii, plerique legunt Gaii, ut Tornacen.
:

Munerat. Belin. Molan. etc. Greven. cum aliis Gaqii. Turbam sequi placuit codicum vetustiorum.
;

Tornacen. Greven.etMolan. legunt Galatbx, praetuli modum reliquorum, Gulatx. Ritffi, habet solus
Belinus. Rursus idem, In Hyspania civitate, etc. Calcoliberi et Vicentii errores sunt Munerati. Posui
Ursmari, ne a communiori appellatione deflecterem, licet Tornacen. Munerat. et Greven. legant
Orsmari Belin. Urbsmari. Nicbil, dijaconi et id genus alia prseteriri possunt.
;

BSERVATIO. Qui plerosque ex primis Diaconis, ut x et xx Januarii ac ix Aprilis ostendimus,

idem Timoitem primus omnium Fastis ecclesiasticis inseruit auctor Romani parvi Apttd Corin- :

tlium, Timonis diaeoni ttc seplem, ex quo eum Ado translatum, inter festivitates Apostolorum eo or-

navit elogio, quod Noster fere ad verbum descripsit. Ast in suo Martyrologio simpliciter annuntiat,
utfacit Notkerus, hic primo loco, ille ultimo. Henschenium et hic et nonnumquam alibi leviculse
cujusdam negligentije alius incusaret, quod festivitates Apostolorum non consulens, Usuardo adscri-
pserit, qua? certo Adoniana sunt, ut vere et totum hodiernum Timonis elogium, in Rosweydi edi-
tione pag. 36. Pauca, quas de Timone, uno an gemino, dici possunt, etiam minusprobata, congessit

Uermogenis ipse Henschenius, nec ab aliis quidquam additum reperire est. — Martyres Armeni in Hierony-
et soc. mianis inveniuntur a<que ac in Romano parvo, sed cum hac diversitate, quod praedicta apographa
aliosdenuo, et quidem repetita eadem positione, adjunctos habeant, do quibus Romanum parvuin
non meminit; nec proinde Ado, ex quo eos eduxit Notkerus, iisdem ubique terminis notatos, cum
nulla de ipsis araplior usquam exstet notitia. Wandelbertus eosdem omnes duobus versibus ita
conclusit :

Gaio, Aristonico, Iiufo, Sermogene atque Galata,

Tcrtia cttm decinia, Expcdito et martijre futijet.

Vincentius in Hieronymianis etiam notus est, non item in Romano parvo. Ex prioribus eum sum-
psit Ado, nihil adjungens, uti nec Usuardus, verosimiliter quod Acta nulla viderint, quaa nec modo
exstant, nisi recentius fabricata. De Vincentiorum multiplicitate et identitate in Actis disseritur.
Vide quas diximus xxu Januarii, et Vincentii, Orontii atque Victoris Acta ibi a Bollando illustrata.
Caucoliberim, non solum Martyrologis, sedet Geographis notam, mirum cst Florentinium ignorasse.
Vide de eetero Papebrochii Animadversiones hoc die pag. 622; et adde notulam Tillemnntii tomo 5
pag. 612. —
De Ursmaro aj praecedentem diem dicere ccepimus, quia ab Adone tunc refertur, non

sub
 MENSIS APRILIS. •

2 01
sub Ormari, utalicubi legimus, sedsub
Prammnomine.SHneautemab Usuardo consignatus dubi-
tare me cogunt codices Usuardini plurimi. vix
umquam soliti ab auctore suo quidquam detrahere
in qmbus tamen plane desideratur.
Dubitationera auget varius annuntiandi modus,
Pratensi et
Kosweyd.no scribent.bus: Pago Hainoensi (intelfige Hainaa,
Hamonia, fliinromsnri.quodsatisTage
d.ctum eat;) ceter.s pro textu citatis, pressius et distinctius
Camobio Laulms quam ob causamsx :

purorum cod.cum numero exclusus est Pratensis, addens prajterea

iedicationem ecclesim, m honore
sanctiSimphonam, etc, quamquam banc recentiori manu adjectam
testetur Castellanus, idemque
indicet S.rmondus, l.neas subducendo. Utcumque
tamen se habeat, ea Ursmari annuntiatio .., la-
terculu servata est, Usuardo, post Adonem, probabilius
adscribenda, saltem pro ut a nobis expri-
m.tur, l.cet Ado paulo aliter legerit, nempe Laubaco
monasterio, Iransitus sancli Ursmari episcopi
:

et confcssoris.

AUCTARIA.
Pratensi codice, abunde dictum
De in Observationibus.
est, supra, tem
px, qui
adjicit : Romx depositio sancti
sedit in pontificatu annis quinque.
LeonislX Pa~ i conis

Herenien. Hodie a reliquis discrepat, In Uohellian. Deest Ursmarus.

Ursmarum excludens, ejusque loco substituens : Florentin. Florentix in partibus Tuscix, san-
Eodem die, apud ecclesiam beati Petri Romx, de- cti Crescentii, subdiaconi sancti Zenobii, ejusdm Crescentii.
LconU IX. positio Domni Leonis Papx noui, qui ecclesiam urbis episcopi, cujus vita virtute et miraculu cla-
beati Remigii dedicavit. ruit anno Domini, ccccxxiv ; a Zenobio tunc ibi
Pulsanen. In Timone purus est, immediate Prxsule, honoripZce in ecclesia Cathedrali seputttts,
subjungens : Civitate Caucoliberi, etc. De MeUti- ac Htteris sancti Ambrosii Mediolanensis prxsulis,
nensibus tacet, atque etiara de Ursmaro. nuntiato ejue obitu, laudatus. Patet encomiastae
Antverp. et Max-Lubec. Deficiunt etiam in imperitia.
Ursmaro. Burdegalen. Ccenobio Laubiis, sancti Ursmari
Rosvv'eyd. Pro Timonis scribit Timothei. In episcopi.
ceteris textum sequitur, nisi quod legat : Iit Bizunticen. Romx, depositio Leonis Papx et /jConis .

pago Hainoensi, sancti Ursmari, etc, et in fine ; confessoris, cujus vitam esse sanctissimam crebra
Elphegi. subjiciat In Cantia, passio santi Elphegi archie-
: testantur miracula.
piscopi et martyris, qui a paganis captus et necatus, Editio Lubeco-Col. In textu fere pura est,
inLundonia sepultus est. scribit tamen In pago Ilamensi.ca-nobio Lambiis,
:

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- beati Ursmari, etc. Tum : Solemniaco, sancti Til- Tiilonis.
nien. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Ursmari lonio (Tillonis) episcopi ct confessoris. Quis hic sit,

non meminerunt in reliquo autem textu ferme

; vide in Prsetermissis. Eodemdie, sancti Alphegi Alphegi.
puri sunt. Albergen. in eo defectu convenit, episcopi Cantuariensis et martyris.
sed praeterea Vincentium Caucoliberitanum Belini editio altera. Textui superaddit : Leonis.
excludit. Romx, sancti Leonis Papx et confessoris.

Bruxellen. Et liic Ursmarus deficit ; de ce- Greven. Donali, Vitalis. Iile ex Hieronjmia- Donati,
tero proxime ad textuspuritatem accedit. In fine nisacceptus est, cujussitalter, nescio. In Caucia, / Ualis.
DeLconelX. autem subdit Eodemdie, sancti Lconis Papxnoni
: sancti Alphegi. Qui, ut refert Vincentius libro 2G, DeAlphego.
et confessoris. Qui primwm episcopus Tullensis, ab claris natatibus ortus et litteris traditus, cum legis-

imperatore Senrico ad Papatum promotus, et ex set, qux ad salutem sufjiccrc videbantur, totum
hoc conscientiam habens, resignavit. Et denuo rite Philosophix studium convertit ad diligendum Deum;
clectus post laudabilem vitam, in ecclcsia sancti primumque Vintonix episcopus, deinde anno Do-
Petri tunndatur, clarens miraculis. mini mvi Cantuuriensis archiepiscopus factus, ob

Hagenoyen. Neque hic a textu multum vitx sanctimoniam, ad palmam martyrii mentit
Wfegi. deviat. De Ursmaro etiam tacet. In fine subjun- pervenire. Dulcissimi et Charissimi martyrum. De Dutcissimi
etCarissimi.
git: Cantuarix, sancti Eifegi episcopi ct martyris. his vide Prretermissos. ApudArabiam,sancti Ty-

Centulen. Incipit a Melitinensibus, in qui- monis episcopi et martyris. Nec inter Praetermis- Tymonis
atterius.
bus purus est. Sequitur : Apud Septimaniam, sos notus est. VidedealteroTimone. Solemniaco,
civitate Caucoliberi, sancti Vincentii confessoris, Tyllionis episcopi et confessoris. Romx, depositio
r , !/lints ,

cujus gesta habentur. Eodemdw, sancti Thimonis sanctts Leonis Papx IX et confessoris. Qui Alle- Leonis.

diaconide septem primis, qui crucifucus Chorinto manus natione, primo episcopus TullensU fuit,

quiescit.Quae Vincentii Acta supersint, ducet Bruno dictus. Cum

enim Romani ab imperatore po-
Papebrochius hic. sttdassent Pontificem sibi dari, et ille nullum epi-

Antverp-Maj. In Armenis et Vincentio, scoporum Teuthonix ad hoc onus assumendum

priori non multum absimilis ita prosequitur In : inclinare posset, tandem iste consensit, et landabili-

ccenobioquod dicitur ad Laudibas, depositio beati ter regens Ecclesiam, miraculis clarus quievit anno
Domini mi.iv. Apud Wesaliam superiorem, indios-
Ursmari episcopi et confessoris, eujus gesta haben-
memorix Wernheri
passio beata rfernfieti.
tur. In Timone textum abbreviat, servata tamen cesi Treverensi,
pueri annorum XIV, qui anno Domini MCCLXXXVII
rei substantia.
Elphcgi.
Matric-Cartus- Ultraject. Elphegi Can- a Judeis in die Prasceves suspensus, flagellatus,

tuariensis episcopi et martyris cum multis aliis. iitmembris omnibus incisus,crudeliquemorte inter-
Thimonis diaconis et martyris. Et in margine : emptus, ntultisstatim ctaruit miraculis. InDacia, Transtatio-
Kanuti regis nisKamtti.
&e civitate Othoniensi, translatio sancti
sacra Festivitas sacrx lancex celebratur feria sexta post
Lancea. et protomartyjis Dacix. Colitur x Julii.
octavam Paschx.
Vatican. signatum num.5940. Inter Armcnos Molan. De Leone adducit ipsissima verba ex

omittit Ruf\. De Ursmaro etiam niliil. Infine au- Heriniensi supra relata. In Blandinio monaste-
 202 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
Etcvalioilis rw>, elevatio corporis sanctiJ?loroerti,primiejusdem Editiones postreruae Ursm.irum omittunt, pri-
Flurlicrti
arnolni iililmtis. Colitur x Novembris. Ipso die, die memoratum. De Elpbego, ut supra. Item de
Alphegi 'sancti Alpheni episcopi et mniiijris. Tum litteris Leone. Sequitur Dic tlecima itona. sancti palris Joannis de
:

minoribus Qui primiim Wintmis.... ut supra. Joannis de vetnsla I.nura. In Florberto et Wern-
un La "- ™
—
;

Apitd Wesaliam suprriorem etiam ex Greven. hero, nihil immutatum invenio.

XII Kal. Die 20.

om T natalis sancti Victoris Papae, qui post beatum Pctruni quintus deci-

R
(
;

mus, deeem, et sub Severo principe martyrio coro-

rexit Ecclesiam annis

Sutpllii ,i natur. Item Romse, sanctorum martyrum Sulpitii et Serviliani, qui praedica-
Servitinni.
tione et miraculis Domitillae virginis, ad fidem Christi conversi, cum nollent idolis
immolare, a praefecto urbis Aniano capite caesi sunt. In Galliis civitate Ebredunensi,
Miirrclti sancti Marcelli, ejusdem urbis episcopi et confessoris, qui divino jussu, cum sanctis
;iii.i Mar-
celtini ct soc.
sociis Vincentio et Domnino ex Africa veniens , maximam partcm Alpium mariti-
marum verbo et signis admirandis, quibus usque hodie refulget, ad lidem Cliristi

convertit.

Puri sunt Praten. Eerinien. Tornacen. Itoswcyd. Muncrat. Grcvcn. cl Molan.

YARIA LECTIO. Codex Rosweyd. pro coronatur, solus legit, coronatiis est. Sic Tornacen. et
Munerat. pro Sulpitii, Supplicii, ut aliqui scribunt Sulpkii. Rosewyd. male praefigit Pnhlii.
Item Munerat. Greven. et Molan. Domicillx. Salviano pro Aniano in Munerato orror est. Molan.
Legil Marcellinus, et recte, opinor; ceteri Marcelli. In Heriniensi superius adscriptum ni. Greven.

habet Marcelli primi. Munerat. Dominio pro Domnino. De cetero Rhomee, natale, Ydolis, Ehredn-
nense, Afjrica, Apkrica et hujusmodi minutias facile condonandse.

OBSERVATIO. Victorem episcopum cum tribus socns, in Hieronyraianis referri perspicuum est :

Romx, depositio S. Victoris episcopi, Feiicis, Alexandri, Papix. An hic ut nwr/j/rsignetur Victor,
nonsatis certum est, nisi sociorum causa id erui posse videatur. Apud Romanum parvum, Victo-

rem episcopum et martyrem invenio, sed incomitatura Romse, Victoris episcopi et martyris. Isne
:

Romanse an alterius civitatis episcopus fuerit. disputat Henschenius, alia episcoporum extraneo-
rum Roma? passorum exempla coramonstrans atque una probare nititur Victorem in Hieronymia-
;

nis apographis hoc die raemoratum, quiscumque sit, Romanum Pontiiicera istius norainis non esse,
utpote qui xxviii Julii defunctus creditur, quo die a Rabano, Notkero, aliisque Martyrolo-
gis, et praesertim Romano moderno, colitur. Id a Molano pridem observatum, fecit utin posterio-

ribus Usuardi editionibus textum mutilaverit, translato in mensem Julium eo Victore, qui certis-
sime hoc die ab Adone pro Victore Papa sumitur sive ipse a sciolo forte aliquo, ut suspicatur Hen-
;

schenius, in errorem inductus, seu primus omnium lapsus fuerit. Adonis elogiura Noster, et alii
oum transcribendum existimarunt. Longiusculum est, quod in Mosan-
secuti. pauculis mutatis, tuto
dri editione adhuc paulo
legitur, et auctius a Notkero exhibitur, ubi auctor illa ipsa adjungit,
quse xxviii Julii apud eumdera ex Rabano iterum descripta sunt. De Henschenii mente dubium non
est; Papebrochiusdiem xx Aprilis praeferendum putavit, atque adeo cura Florentinio censuit, ipsum
Victorem Papam esse, quihoc die in Hieronyra. celcbratur; quibus subscribit Tillemontius, Victoris
vitam per octo articulos deducens tomo 3 a pag. 100. Pagius ad annura cci nura. 5, vix audet diem
obitus definire, licet aperte supponat, in Hieronymianis Victorem Papam xx Aprilis annuntiari.
Variorum opiniones hic cursim attingiraus, ad xxvin Julii in Actis examinandas. Nos interim, ut
saepe monuimus, Usuardum sive errantem, sive vera prasdicantem, nativis coloribus repra^sentare
conamur. Beda totis septem diebus vacat, hodiernum Flori supplementum, non Victorem, sed Ani-
Sulpitii et
Serviliani.
cetum Papara commemorat. —
Sulpitius et Servitianus solo nomine a Romano parvo appellantur,
Hieronymianis incogniti. Ado ex Actis sanctorum Nerei, Achillei et Domitillse de quibus alibi non ,

semel agendum est, insigni eos exornat encomio, cujus potiorem partem suam facere satis habuit
Usuardus. De eorum martyrum translationibus, de variis Serviliatiis, aliisque eo spectantibus plura
tUarcettini annotavit Henschenius. — Marcellinus et socii, solius Adonis sunt, ex cujus elogio suum formavit
et sociontm messem colligit. Acta a nobis edita Adonem vidisse oportuit, quorura, si
Noster, Notkerus totam
non auctorera, saltem scribam detexitMabilio in Diplomatica pag. 172 lit. E, ex codice ah octingen-
tis aunis descriptn, a Deodato prcshijtcro. Vitam paucis decurrit TUlemontius tomo 7 a pag. 5G1. Cur

autem Marcellinum Adonis, plerique nostri, iique probatissimi codices in Marcrllum transrautave-
rint, non habeo unde conjiciam scripsi Mnrcclli, quoniam ita scriptum invenio. In codice Heri-
;

nicnsi, ut jam indicavi, desuper adjectam videre est syllabam ni, sed recentiori et atramento et
calamo. H;ec pro laterculi prima?va simplicitate dicta sint satis ; sequantur Wandelberti priores
bini versiculi, qui Marcellinum et socios celebrant, posteriores duo in Auctariis subjicientur :

Marcellinus, Domninus, Vincentius, atque

Nomine his senam radiant festoque (ideque.

AUCTARIA.
 MENSIS APRILIS.
203

AUCTARIA.
in Praten. ad marginem, ni fallor, ad-
Est Victoris Pan^e, qui post bcatum Pctrum tcrtius de-
Georgii et jecta revclatio corporis S. Georgii Bethleemici,
Venantii cimus, rexit ecclesiam annis decem, et sub Severo
etevationts. monaehiet martyris, et sancti Venantii abbatis, sed
principemartyriocoronatur. Iftc constituit, utsan-
hujusmodiadditiones plerumque negligimus. ctum Pascka semper die Dominico celebraretur* et
Pulsanen. etLovANiEN. Ultimas textuslineas a quinta decima Luna primi mensis, usque advige-
detruncant, sistendo in, episcopi ct confessoris,
simam primam observaretur. Constituit etiam, ut
suppressis reliquis.
necessitate faciente, sive in flumine, sive in mari,
Antverp. et Max-Lubec. Puri sunt sed in
;
seuin fontibus, sub Christiana confessione, quicum-
fine adjiciunt .-
Antisiodori, sancti Mariani. Hoc que hominum, ex Qentilibus venientes, baptizaren-
nomen varie tortum et deformatum est, non so- tur. Hsec ex aliquo Adonis auctiori apographo,
lum in codicibus nostris, sed etiam in Hierony-
vel ex Notkero desumpta sunt.
mianis, de quo vide Florentinium. Castellanus Davbronbn. Antisiodoro, sancti Martini; pro
censet legendum, ut hic habetur. Mnmcrtini ut jam dietum est. Et sic habct etiara
Antverp-Max. Ultra.tect. Levden. Editio Aquicinct. supra.
Ultraj-Belg. Textui puro etiam subjungunt : Matric-Cartus-Ultraject. Victorls Papx et
Apud Antisiodorum, depusitio sancti Marciani (ita martyris. Mamertini abbatis. Maciam (Mariani)
enim multi pro Mariani scribunt, ) presbtjtcri et presbyteri.
confessoris. Vatican. num. 5949. Itcm, Rom.v, via Numen- Arataci st
Albergen. et Danic. In Auctario cum duobus tana, sanctornmAraiaciet Donatx. Vide totara co- Donatsi,
prcecedentibus conveniunt sed sancti Victoris
, hortem et primi noraen recte scriptum, in Actis.
annuntiationem differunt in xxviii Julii. Ugiiellian. Antissiodoro, sancti Martiani.
Centulen. In Victore purus, ita prosequitur : Florentin. Antisiodori, sancti Martiani.
I), SutpUio Itcm Ponuv, sanctorum Sulpitii et ServiUani, qui Divionen. ecclesise sancti Stephani. Antis- Uamerlini
ttServtlia.no cl .Ifanani.
hortatu bcatx Flavix DomitiUx ad fxdcm convcrsi siodon, sanctorum confessorum Mamcrtini et Ma-
et pro Christi amore sub Aurcliano (Aniano) passi riani prcsbyteri. Et translatio sanctx Exuperix Exupcrantiz

MtiitiCttint sunt. Antisindori, sanctorum confessorum Mamer- virginis. Lege Exupcrantix, ut Remens. infra. transtatio-
et Mariani. tini et Mariani presbijterorum. Colitur xxvi Aprilis.
Antverp-Maj. a CENTULENSi.phrasi paululum Remens. ecclesise, SS. Tiraothei et Apolli- Transtalio-
difFert. Pro Mamertini, scribit Martini. naris. Translatio corpvris sanctx Exupcrantue nii ffa ttpc-
ratttiz.
Bruxellen. De Victore addit Hic terminum : virginis.
Pasckalem, et quod Pascha semper in die Domi- Editio Lubeco-Col. Victorem remittit ad
nica cclcbretur instituit. In secunda annuntiatione xxviii Julii. Altera textus pars satis pura est.
De Marccllo purus est. In tertia ex Adone subjungit Ita ut
:
In fine Anthisiodoro, depositio sanctorum confes- Mamertini
:

tx Adone.
baptistcrium, quod ipse apud prxfatam urbem con- sorurn, Mamertiniet Mariani presbyterorum. ct Hariani.

didit, in sacrosanctts Paschalis festi vigiliis, di- Belin. In ultima annuntiatione, Marcellim
vina virtute singulis annis, aquis subitis inundetur socios expunxit, ceterapurus est. In fine addit 1
ct pcr septem ejusdem solcmpnitatis dics gratia ex- editio : Anthisyodori, sancti Mttrftttnt.Mtera sub-
Mamertini, uberante permaneat. Apud Antisiodorum, sanctorum dit, confessoris.
etc.
confessorum Mamertini ct Marciaui prcsbytcrorum. Greven. Item, sanctorum Johannis, Victoris, J^,uint.\ et
Hagenoyen. Incipit .-
In Missia, sancta: Hdtc- Donati. Ex Hieronyra. Adelarii episcopi ct mar- sociorum,
HUdcgundis. gundis virginis. Sequitur totus textus satis pu- tyris. Vide in Praetermissis. Antisiodoro, sancto- .tdclarii.
rus. Tum : Anthisiodoro, sancti Martiani presby- rum Marciaui Mamcrtiiii presbyterorum. Item,
ct

tcri. (.Tam dixiraus melius vocari Mariani.) In sanctx memorue Hildcgundis virginis, sanctimonia- Hitdeguntils,
Sevetii el
Ycomedia, sauctorum Sevelii et Thcophanti ; ii sunt lis Cistcrcicncis Ordinis, quce ct Josepba dictn cst.
Theophanti.
translati Cellam Ratolfi. Sint ne hi fortasse
in Molan. Antisiudori , saiicti Martiani. Typis Machnnt.
Synesius et Thcopompus, vide in indice Pra^ter- minnribus de Hildegunde ut Grevbnos, Im aliia
missorum et xxi Maii. Sinesium aliquem hodie editionibus ut jam supra dixi, expimettis est
,

canit Wandelbertus, sic eum post Marcellinum Victor Papa. In fine de Martiano eadem. Dein:
ejusque socios celebrans Die vigesima, sancti patrts Thcodori, qui fuit in Theodori.

Fataquc St/nesii cetebranlvr martyris atmi, Trichine. Rursus minoribus litteris Scottauyix, :

Puntificis titulo, doctrina et morte beati. obitus Hildctjundis virginis, Ordinis Cisterciensis, Uildegundis.
Ita quidem poeta Martyrologus , sed necdum qitx ct Joscpha dicta est. Quidni Josephum potius
Synesii. satis explicatum invenire licuit, quis ille Syne- appellat, utpote quae sub virili habitu inter mo-
sius sit, episcopi et martyris titulo insigiritus. Non nachos admissa est, ibidemque sanctissime vixit,
lubet hariolari, doceat nos,qui talem Synesium post multa et gravia pericula, quibus ante reli-
uspiam repererit. Forte corruptum fuerit no- gionis ingressum exposita fuerat. Videatur mi-
men, sed et hoc reque incertum est; ut proinde rabilis vita, a connovitio, rerum omnium in
satius sit, aliquid luminis alicunde exspectare. monastica professione inter viros gestarum teste
th Victore. Aquicinct. Sic incipit ; Rotme , natalis sancti oculato scripta, et a Papebrochio illustrata.

XI Kat. Die 21.

pud qui jubente Sfmuau

A
Persidcra, natalis beati Syraeonis episeopi et martyris,
Sapore Persarum rege comprehensus ferroque onustus, eum dc Domino
voce libera et constantissima testaretur, primum carccrali ergastulo cum
aliis
 204 MARTYROLOGIUM USUARDT.
centum, e quibus alii episcopi, alii presbiteri, alii diversorum ordinum clerici,
aliis

maceratus, novissime cum omnibus jussus est pariter deeollari. Passi sunt cum eo
etiam clarissimi quidam viri Ustazadis, Abdella, Ananias et Pusitius, cum filia,
quae erat sacra virgo. Alexandriae, sanctorum Aratoris presbiteri, Fortuni, Felicis,
.

Silvii, Yitalis, qui in carcere quieverunt.

lu Praten. Berinien, Tornacen. Antverpien. el Max-Lubec. Rosweyd. Munerat. Bclini prima edilio, Greven. ct
Alvtan.

YARIA LECTIO. Simeonis scribunt Praten. et Molan. quos cum pluribus codicibus alibi secuti
sumus codicum alioruin auctoritas hic alio nos divertit. Si hinc inde fluctuemus, ipsorum,
;

nonnostra culpa est, sed facile condonanda. Apprehensus pro comprekensus solus Belinus legit, apud
quem et Persidam pro Persidem. Constantissime adverbialiter posuit Molanus. In nonnullis codicibus
ad, alii episcopi, alii presbyteri, aW, etc, inseritur verbum erant; ast in textu, cum codicihusproba-
tioribus, satis intelligi supponitur. Ustazadis legunt codices omnino omnes, excepto solo Belino, in
y

quo Ustozadis Acta prteferunt Usthazanes ex Sozomeno, attamen Romanum parvum et Ado legunt
;

cum textu. Epusitius in Belino, ponitur pro, et Pusitius, In solo Heriniensi invenio, cum filia sua.
Consentiunt Praten. Herenien. Tornacpn. Rosweyd. Greven. et alii in Fortuui, quod adeo in textu
servandum putavimus, licet meliii^, ni fallor, alii legant Fortunati, Munerat. Fortunii. Sunt qui po-
nant et Yitalis, sed probatissimi hoc praetermittunt, ut TJsuardo familiare est. Homistus, Fxlicis,
etc, notatione non indigent.

Symeotm OBSERVATIO. Romanum parvum unicam hoc die annuntiationem ponit : Tn Perside, sancti Si-
meonis episcopi etmartyris cum alus centum, et Ustazadis, et Abdellx t
et Ananix, etPusicii. Atque
ibi nobilissima martyrum acies in sacris Fastis primum innotescit, procul dubio ex Sozomeno aut
ex Tripartita accepta, cui ex eisdem monumentis elogium suum concinnavit Ado, cujusque medul-
lam Usuardus satis eleganter decerpsit; Notkerus ferme integrum de more transtulit. Plura, tum
quEe ad rectam nominum expressionem, tum quae ad diversum UstJiazanis et aliorum obitus diem
spectant, vide sis in Actis nostris explicata et illustrata ; ubi id prsecipue studuisse videtnr Hensche-
nius, ut acerrimse persecutionis, quam adversus florescentem Persidis Christianitatem movit hostis
ejus infensissimus Sapor, initium probabilius ex Hieronymo ad Constantii tempora reduceret, quod
ad Constantini aetatem male a Sozomeno relatum, probant cum ipso eruditi recentiores Ruinartius
inter sincera et selecta a pag. 632, et Tillemontius tomo 7 a pag. 76, ubi tota historia late et ex
ordine digeritur. Attamen Henschenio minime consentiunt laudati Ruinartins, Tillemontius et alii

in eo, quod Symeonis et sociorum martyrium difFerat ad annum cccxlix. Fecit hoc Magister noster
plausibili ratione ductus : cum enim
Sozomeno Persarum istorum martyrium accidisse dicatur die,
in

quo memoria salutaris Ckristi passionis quotannis recoli solet, recte censuit, queerendum esse annum
quo xxi Aprilis cum die Parasceves concursum habeat is vero cum ante annum cccxux non recur-
;

rat, ibi Symeonis et aliorum certamen (Usthazanes pridie coronatns erat) collocandumomnino puta-
vit. Recte, inquam, censuit, si recte supposuisset, in Martyrologiis nostris verum semper et pro-

prium passionis diem, martyrum festivitati assignari, atrme hic die xxi Aprilis certo passos esse
Symeonem et socios. Id utique supposuit Henschenius, sedreete supposuisse, ei concedere non pos-
sumus, nimis gnari anctorem Romani parvi et Adonem, ut alias palam fecimus, srepissime dies sele-
gisse, aut ex mero arbitrio, aut ex conjectura aliqua; qualem suggerere hic potuit ipsa illa Sozo-
meni periocha de dip, quo mcmovia salutaris Ckristi passionis quotannis recoli solet, quemque ipsi cum
xxi, Martyrologi alii, tum Latini tum Graec) (Chronologi non boni) cum alio Aprilis die composue-
rint, ut clare iterum patebit die sequenti, et alibi fusius poterit demonstrari. Ne pluribus ab insti-
tuto deflectam, candide fateor, me subducto ab Henschenio calculo fidere omnino non audere, ur-
gentibus prsesertim aliis rationibus, quse Symeonem et socios, sub principio grassantis Saporianse
persecutionis, anno circiter cccxliv martyrium subiisse, verosimilius ostendant ; in quo fallit Pagii
in Baronium eritica ad aunum cccxliii, dum Henschenii sententiam describit et sequitur. Nolim
tamen cum Castellano hac ratione induci, ut solennitatem a Martyrologis nostris, tot jam scculis
stabilitam, loco suo dimoveam, quam eidem etiam affixit Wandelbertus, Caium diei sequentis huc
retrahens :

Undecima Gaius, pariter Simeonque coluntur.

4ratoris Altera classis martyrum Alexandrinorum ex apographis Hieronymianis proficiscitur, in quibus

el tOC. non omnimoda invenitur conformitas, ut recte observavit Florentinius. Manifeste patet, quinque
dumtaxat ab Adone selectos, a quo eos Usuardus accepit, ordine paululum immutato, variatoque
unius nomine, quem notae optimae codices nostrinon Fortunatum, ut Ado legit, sed Fortunum con-
stanter appellant. Nomen depravatum, inquies, esto; acodicibus nostris nequaquam recedere cer-
tum est, utin Ustazade, qui Usthazades vel Chustazates, vulgo Usthazanes vocandus est; et Abddla,
qui Abedechalas, nimium forte religiose preestitimus. Atque hinc abunde patet textus Usuardini inte-
gritas.

AUCTARIA.
 MENSIS APRILIS. 205

AUCTAIUA.
Pulsanen. Mutilus est, omittens ea, quee de berg: Lcodii in ccclcsia bcati Laurcntii, depositio
U&thazane et sociis in laterculo dicuntur inter bcati Valbonis, ejusdem ecclesix cpiscopi.
decollari et Alexandrix. Matric-Cartus-Ultraject. Simeonis episcopi
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Alher- et martyriscum aliis pluribus sub Sapore Persa-
qen. Danic. et Editio Ultraj-Bklg. In textu ritm rege, sub (quo) XVI nullia divcrsis in iocis ct
puri, subdunt in fine : Leodii in ecclcsia beati Lau- temporibut martyrio coronati sunt.
n aihodonls, rcniii, depositiobeati Walbodonis (Walbonis scribit Vatican. num.IjO-lO. In fine: Romx, nntalis
Danic.) cjusdem urbis episcopi. Idem Auctarium sancti Soteris Papx, qui sedit in episcopattt an- Soteris.
habet Lovanien. sed deficit in iisdem, in quibus nis novcm.
deficit Pulsanen. supra. Editio Lureco-Col. In Simeone ferme ut
Centulen. Apud Pcrsidcm, sancti Symeonis Bruxellen. interpolata, in Alexandrinis pura
Selencix (Seleucire,) et Thesefontis fCtesiphontis) est. Sequitur : Leodii in ecclesia beatx Laurentii,
regalium civitatum episcopi, qui persequente rege depositio siincti Waldobtmis, ejusdem urbis episcopi ffaibodonis,
Persarum, post alia tormcnla capite plexus est. Cum ct confcssoris. In Anglia, civitate Cantuaria, sancti Anselmi.
quo passi sunt Usiazades eunuchus, Abdelta, Ana- Ancetmi episcopi et confessoris.
nias senes, Pusicius cum filia virgine. Alexandrix, Belini 2 editio Eodem die, translatio sancti
: Transtati-
sanctorum Fortunati, Aratoris preslnjtcri, Felicis, onisOswatdi.
Osualdi episcopi Eboracensium. Coliturxxvni Fe-
Silvii, Vitalis, qui in carcere quieverunt. In Gal- bruarii.
ttarceltini lii.s, cirttatc Ebrcduno, sancti Marcclltni. primi Greven. Romx, beati Sotlieris Papce et marttj-
et sociorun
ejusdcm civilatis cpiscopi ct confessoris, Vincentii ris: secuitdumAdouem vero, diesequenti. Imo hac
(adde Domnini) sociorum ejus. Dequibusnospridie. die ponitur a Mosandro in editione Rosweydi ;

Antverp-Maj. In Simeone, textum ex Adone notus non est, nisi male in appendicem rejectus
interpolavit. In Alexandrinis, cum Centulensi sit. In Anglia, bcati Anschni archicpiscopi et Doc-
convenit. Sequitur ultimo loco, de Marcellino, toris prxcipui. Hic ex confmio Lombardix et Bur-
sed pure, ut heri in textu legimus. gundice ortus, venit Beccum, allectus fama magi-

SothcrisPP. Bruxellen. Incipit Romae, sancti Sotheris: stri Lanfranci, factnsquc est ibiprimo monachus et

Papa Quisedit annis novem et tnnc martijrio coro-

1
. deinde Prior, postremo Cantuariensis archiprxsul
?iatus est. Hic constituit, Ut nutla monacha pallas cffcctus, vita et doctrina excetlenter claruit circa
sacratas tangcret, sed ut velum portet. Multi alii antiiim Domini >ic. Luciani Vicnnensis episcopi. Luciani
Sotherem hac die referunt, qui ad sequentem Potius Juliani, de quo vere potuit dicere. poni
pertinet. Sequitur de Simeone, ubi exAdone in- ab Adone die sequenti, quo colitur. Apud Leo-
seruntur ha^c verba : Seleucixet Thescphonits re- dium, Walbudonis episcopi ci confessoris. Itetn,

galittm civitatum cpiscopi, etc. In Alexandrinis pu- beatx memorix Victoris Papx tertii et confessoris.

fPalbodonis. rus est. In fine : Leodii, depositio beuti Walbodo- De quo iutcr alia legilur, quod in magna cor-

nis, ejusdem civitatis episcopi. poris «rt continentia vixerit, cilicio asperrime ad
Hagenoyen. In Simeone satis purus. sequen- carticm sctnpcr indutus. In tnensa convivariim
tes tluas r:nnuntiationes turpiter confundit, hoc frequenter fallebat oculos, cibos tangens, non gus-
modo : Alexandrix, sanctorum martyrum Aratoris tans. Noctu, 'modico somno accepto, latentcr de

presbyteri et Fortunati. Item, Leodii in ecctesia lecto surgebat. orationibus, veniis ct lacrymis va-
beati Laurcntii, sancti Walbodonis episcopi ejusdem cans. ClaruU etiam miracnlis. Remittitur ad xvi
urbis,SUvii. Fcliciset Vitalis, qui in carccre quie- Septembris.
verunt. Annuntiationum confusio. Romae, sancti Molan. De Oswaldo, ut Belin. Eodem die,
'
PP* Agapiti Papsc, qui multum in gcstis pontificalibus sancti Anselmi episcopi et confessoris. Romx, sancti
laudatur. Hic ingressusest Consttintinopoliin,ct Ju- Soteris Papx : qui sedit in episcopatu annos novcm,
stinianum imperatorem ab errore revocavit Arthe- sepultus in coemeterio Calisti. Hic constituit, etc
mii, (Anthimi) ipsum Arthcmium destituendo, et In Africa, natale Maximini martyris Qui tcm- :

Menam Catholicum virum constituendo. Hic Arthe- porc Decii, post alia tormenta, lapidibus oppressus
miits in Christo duas ncgabat naturas. Et obiit est. Ita eum vocat Rabanus, cujus elngium de-

Papa Constantinopoli ct transfertur in Romam, ct scribit Notkerus. In Actis.sub nomine Ma.rimiani

cuni ghria scpelitur Apo-
in ecclesia sancti Pctri remittitur ad xxx Aprilis. Pergit Molan. sed
ntoli. Hic ctiam constitutiones fccit. Hic importune litteris minoribus : Liber anniversariorum ad S.
intrusus est Agnpitus. qui xx Septembris colitur ;
Ininriitiiiin. Dominus Wotbodo LeodUnstS pHs-
quidqnid a niultis aliis, cum Notkero, die se- simus episcopus a seculo migravit, qui kuic loco res
quenti referatur. sacrasdedit et in eo kumari elegit. Hactenus i edi-
Sotheris. Aquicinct. Incipit : Romee, sancti Sotheris tio. In aliis, de Anselmo, ut supra. Tum : Die
monacha pallam kieromartyris Januarii Januarii
Papx. Ilic constttuit, ut nulla sa- vigcsima prima, sancti et
etsoeiorum.
cratam contimjcrct in ccclesia, nec incensum pojie- comitatus ipsius, et sacrosancti martyris Tlteodori, Tlieodori.

rct. Sequitur textus. qui fuitin Pcrgc. De Jii^ duobus agitur

in elen-

Victorin. Vost virgo subdit: Item sancti Sothc- cho Prsetermissorum qureriturque, an vera sint,
;

et non potius inversa nomina. Rursus

ris Papx. Ilic constitntt, ut nutta monacha pallam typis rai-

consecratam contingeret, neque ineenswn offerret. noribus Apud Leodium, m ecclesia

:
sancti Lau- JfalbotlQins.

Recj. Suec. qui fuitPrincipis Ursini a Rosem- rentii, Dominus Vuolbodo, etc., ut supra.

Tomus vi Junii. 39 X Kal.

 206 MARTYROLOGIUM USUARDI.

X KaJ. Die 22.

qui cum Ecclesiam undecim annis,

Caff PP.
Romse Appia, bcati
\ia natalis
mensibus quatuor, diebus duodecimrexisset, martyrio coronatus sub
Gaii Papffi,
est

Uartyrum Diocletiano principe. Apud Persidem , sanctorum martyrum, qui pro

Persarum
Melisii,
Christi nomine gladio jugulati sunt sub rege Sapore. In quo fidei certamine passus
Acepsim» Acepsimas quoque episcopus, cum presbitcro Jacobo.
et soc.
est Melisius episcopus,
Mareas et Bicor nibilominus episcopi , cum clericis fere ducentis quinquaginta ;

monacbis etiam et sacralis virginibus plurimis. Inter quas et Symeonis episcopi

soror nomine Tarbua cum pedissequa sua, serra scissa, est. Civitate Cordula,
Parmenii natalis Parmenii, llelimeme et Chrisoteli presbiterorum, Lucse et Mucii diacono-
cl siic.
rum, quorum triumphus martyrii in passione beati Laurentii habetur. Lugduni,
Epipodli. sancti Epipodii, qui perseeutione Antonini Veri ,
post illata sibi gravia tormenta,
martyrium capitis abscisione complevit.

t^OTA. Ex codieibus nostris omnibus nullum invenio, qucm undequaque purum ausim assercre. Singulomm collatio
I-* tcxtum dabit, quam fieri poterit, simplicissimum. Grevenus ct Molanus puritati accedunt proxime, utpote qui dc
Melisio luec solum liilerserant Sanctitate et miracutorum gloria itisignis. Atque htec in Adone lcgi cquidcm fatcor,
:

ast Usuardina non esse, probat silcntium aliorum codicum omnino oinnium, tum Mss. tum typis editorum, Afflnc ali-
quid prima fronlc rcpfrilur in Toruacensi, ubi, Wetisius Deo acceptissimus ; tn Rosweyd. et Belin. Melisius aceeptissi-
mus. Sed amanucnsis oscitantia palpabilis est, dum Acceptissimus ponitur pro Acepsimas. Jam cur reliqui codices
excludantur attende. Pratensis, solilo deformior, subdil piieterea in fine Scnones, sancli Leonis episcopi. Usuardine,
:

inquics, non ita exisliino obstanl enim codices alias inlegerriini Heriuiensis, Tornaceusis, Muneratus, Grevenus, et
:

Molanus, quorum auctorilas combinata. ceteris omnibus, mc quidem judice, antcponenda esl Adde Rosweyd. et alios
non ignubiles, quibus tamen nun innitiniur. Si cui aliteV videbitur, firmioribus argumentis ultro cedam. Hoc eliani ab
rerum liujusmudi pcritis ubscrvan velini, ad cxclusionem Leonis non parum conducere, quod Grevenus ct Molanus in
prima sua ct puriori editione, nec in Auctariis suis dc co meminerint. Sequitur in prafato codicc Pratensi Eodeni die, :

inveutio sanctorum Rustici el Eletithcrii. Sed luec ad margincm, ni fallor, addita, licet antiqua
martyrum Dionysii,
nianu, ut testatur Castclianus, tcxlus purilali nibil officercnt, si cctera essent intcgra. Herinicnsis purissimusesset, nisi
secuiiilo loco insererel Parisius, translatio beatorum martyrum Dumysii.nic. Tornacensis naevisahis non carct; capi-
:

t.ili- vitium est, quod in tine adjieiat : Inso die, inventio sanctorttm martyrum Dionysii, elc. Atque ita iilanc Muncratus,
llis verbis noir satis castigatis : Ipso die, invenlio bealorum corporum Dionysii, Ruslici el Eleuthertt, de quorum cor-
pora (uiclius dicerel qure) requiescunl m ccenobio divi Dionysii in Francia. Eodem die.sanetx Oportiune virginis. Codex
Roswcydi, cetcra etiam purus, lcgit in finc: Inventio sanctorum niartijrum, etc.

OBSERYATTO. Ex liis evinci puto, textum hic genuinum et simplicem a nobis repraesentari, ta-
metsi ex nullo seorsim codice eum depromere hac die licuerit. Satis nimirum et abunde est,
qtiod in eo conveniant apographa pleraque, eaque notse optima;, licet aliunde nonnulla fuligine in-
spersa. Si quis immerito exclusos putet Grevenum et Molanum, haud gravate patiar eorum brevissi-
mum encomium Usuardo adscribi. Porro reliquos onines plane excludendos, nemo opinor, diffitebi-
tur. Superest, utmore nostro Usuardum cum antiqttioribus conferamus. Cttium commemorant exem-
pla Ilieronymiana, ad quse videndus Florentinii commentarius. Est et in Rom. parvo. Beda ipsum
condecorat elogio brevi, ab Adone non nihil aucto. Ceterum ipsissima, qua? hic itt textu retulerunt,
verba in prafatis Beda et Adone, atque item in Rabano, ad apicem leguntttr. Sic tamen ut multo
plura babeat Ado, qua; hic et in toto textu Notkerus adoptavit. Vidimus die praecedenti, ipsum ibi
a "\Yandelberto cuin Symeone Persa decantari. Vita ejus ex Actis sancti Sebastiani et sanctse Su-
sannae ab Henschenio desumpta est, iisque notis illustrata, ut nihil magnopere desideretur. Quid de
ea censeant recentiores critici, opportunius expendi poterit in majori opere ad xi Augusti. Hes- —
Uurtijriim ternte Persarum turmas subjungitur altera martyrum plurimorum, ttt Romanum parvum breviter
Persarttm, indicat. Ab Adone, si non verius, saltem distinctius, quorumdam nomina enumerantur, ex quo
sub Sapore.
Noster, contracta paululum phrasi, sua omnia desumpsit. Elogii Adoniani funs idem, qni die prte-
cedenti, nempe Sozomoni, vel potius Tripartita historia. Notatur illic diserte aiitius sei/uens post occi-
sos Sytneonem et alios, atque is ipse dies, quo memoria passionis Christi recoli solet, quo non quidem
passi martyres, sed qtto exiil edictum Saporis crudelissimum in universam Persidem. De martyrum
illorum ingenti numero
cruciamentorum genere, vide in Actis, Sozomeni iium. 7. Annus ex di-
et
ctis die pracedenti deterntiuandusest.verosimilius cccxlv. Singulorum certaminis dies procul dubio

diversissimus nihilominus a Martyrologis nostris consignati omnes hoc xxn Aprilis, cum interim
;

certissimum sit, feriam sextam Passionis Dominicae, ne toto quidem seculo quarto, cum eo die con-
currere potuisse; ttt rursus manifeste pateat, diem xxttAprilis, pro mero Romani parvi.et aliorum
arbitrio, delectum esse quod hic Henschenius fateri cogitur, apud quem veriorest nominumortho-
;

graphia, seorsimque relata et illustrata Acta nonnullorum particularia, quorum aliqua.inter selecta
fliorum
Vartyrum
numeravit Rtiinartius a pag. 039. —
Quaj sequitur alia Persarum cohors, Cordulx a Beda tribuitur
Persarum. a Rabano aliisque perperam Cordubx; quod et superius ad xv hujus, ab eodem Rabano factum ob-
servavimus, ubi ile ipsa illa positione agendum fuit. Tota ad Babiloniam spectare videtur, cum Po-
lychronio ad xvn Februarii. Plura vide in notationibus Baronii, Florentinii, Henschenii et in Ob-
servationibus nostris xvtt Februarii, xv Aprilis, x Augusti, et locis aliis. ubi de Lattrentii Actis
sermo recttrrit. Ceterum classis illius encomium habent Beda, Rabanus, Ado, ex quo ultitno pauca

Usuardus
 MENSIS APRILIS. 207
Usuardus delibavit. Satisne clare Cordulenses martyres Hieronymianis denotentur, dubttari
in
potest ;
sed diserte eosmemorat Romanum parvum.quorumpriores tres primis suis duobus versibus
canit Wandelbertus :

Terni presbyteri decimam, ternaque coronant

Palma, Parmeniusque, Blimenes, Chrysotelusque.
t
Tribusaliis versibus ludit in ternario numero, occasione
inventionis sanctorum Dionvsii. Eleuthe-
rii et Rustici, quam ad textum nostrum non
spectare supra ostendimus. Epipodius in Herony- — Bpipoau.
mianis certo consignatus additusque ab Adone Alexander socius, cum utriusque laudationo.
est,
Noster autem ea tantummodo decerpsit, qua: Epipodii erant propria, neglecto
comite Alexandro,
qui tamquam tertio post die passus, ab Adone ponitur xxiv Aprilis vide ibi. ;

De Juliano, qui in Adone etiam

ponitur, nec Usuardus. ncc Notkerus meminerunt, forte quod in Dr
JultatlO
antiquioribus apograpnis expressus non fuerit, adjectus snbinde, cum aliis
nominibus sanctorum IJonh.
episcoporum, ad Urbem Viennensem propius spectantium.

AUCTAIUA.

DeNIEN.
praecipuis nostris codicibus Praten. Heri-
TORNACEN. ROSWEYD. Mu.NERAT.
Hagenoyen. Incipit a Sothere, dequo jamsa-
GflE- tis dictum est. Deinde de Cordulensibus. Tumde
ven. et Molan. in superiori notatione abunde Caio, ubi post Diocletiano, additur : imperatore DeCaio.
dictum est ut plane superfluum sit, singulorura
; cognato suo. Hic constituit ordines clericorum, sci-
Auctaria aut potius varjationes hic seorsim de- licet : hostiariatum, lectoriatum, exorcistatum t acoty-
scribere. tatum, subdiaconatum, diaconatum et presbyterar
Pulsanen. Hac die prseter modum defectuo- tum. In martvribus Persis interpolatus est. Post
sus est agit enim tantummodo de Caio et Cor-
; illos sequitur : Item Camarie (voluit dicere Cau-
dulensibus. tuarix) beati Anshetmi episcopi et confessoris, vita Anselmt
Antverp. et Max-Lubec. In Caio textum mu- et doctrina clari, In Epipodio, purus est. In fine :

tilant. Pro, in passione B. Laurenlii, habet Ab- Item Senonis, sancti Leonis episcopi et confessoris, Leonis.
don et Sennis. Denique in fine : Senonis, sancti Aquicinct. Post Diocletiano principe t subdit ex
Leonis episcopi. Adone : Hie constituit, ut per omnes oradus pri- De Caio el
Ultraject. Levden. Alberg. et Danic. sic mum ascenderet, si quis episcopus fieri mereretur, Agapito.

ineipiunt : Romx via Appia, natale sancti Sothe- Ostiarius, Lcctor, Exofcista, Acolythus, Subdia-
ris Papx, qni post beatum Petrum undecimus, cum conus, Diaconus, Presbyter. Eodem die, sanctiAga-
Romunam Ecclesiam rexisset octo annis martyrio pttiPapx. Hic ingressus Constantinopolim, Anthe-
coroiiatus, sepultus est in cimiterio Calixti. Romx miumejusdem urbis episcopum, qui duas in Christo
De Caio.
via Appia, natale beati Gaii Papx qui vicesimus naturas negabat deposuit, et Menam catholicum
nonus post beatum Petrum, cum Ecclesiam unde- ejus loco consecravit.
Agapiti PP. cim annis, etc. Eodem die, sancti Agapiti Pavx. Matric-Cartus-Ultraject. Gaii Papx et
Leonis. Apud Persidcm, etc. In fine Senofiis, sancti Leo- : martyris. Plurimorum martyrum apud Persidem,
nis episcopi. Translatw beati Dionysii et sociorum ejus.
Antverp-Max. Leyden-Belg. Lovan. etEm- Bigotian. signatus P 5. Enonis (Senonis)
tio Ultraject-Belg. De Sothere nihil. De Caio, sancti Leonis episcopi. De quo etiam codices Clu- Leonis.
ut supra. In Martyribus Persis puri non sunt. In niacensis et Ughellian.
fine : Senonis sancti Leonis episcopi. Reg. SuEc.signatusnumero428. Parisius, in- invenlionis
Centulen. Ronnv viaAppia, in dmiterio Cali- ventio corporum beatorum Christi martyrum Diony- LHonysii t eU,

sti, sancti Gaii Papxetmartyris. In Persida, san- sii, Rustici et Eleutherii. Eodem die, sanctx Op- Opportume.
ctomm martyrum quam pturimorum sub regePer- portunx virginis.
sarum, inter guos Melesius episcopus, Accepsimas Codex D. du Cheval, signatus B. Leodii in
episcopus, Jacobus presbyter, Mareas et Bicor epi- ecclesia beati Laurentii, depositio sancti Walbodo- Walbodonis.
scopi, Clericieorum ducenti quinquaginta, monachi nis, Dequo
ejusdem urbis episcopi. heri.
ct virgines perplures, Zarbua quoque virgo, soror Vatican. num. 5949. Romx, sancti Agapiti
sancti Simeonis episcopi et martyris. Parisius, in- Papx, qui sedit Romx mensibus xi. Eodem die,
Inventionis ventio sanctorum Dionysii, Rustici et EleutheHi sancti Joannis martyris Tetensis vel Teatentis. Ha- Joann»
Dionysii, etc.
martyrum. In Corduba civitate, sanctorum Parme- ctenus ignotus est.
nii et Helimenx, et Crisostoti presbiterorum, Lucx Altemps. Senonis, <ouni Leonis episcopi. Sil-
et Mucii diaconorum, sub Decio passorum. Lug- vanectis, sanctiReguli confessoris Christi. Item san- n,>guti.
duiii. sancti Epipodii martyris, Senonis, sancti Leo- ctx Oportunx virginis. Romx, sancti Soteris Papx Sot/icris.

nis episcopi. et martyris.

Antverp-Maj. Textum refert nonnihil corrup- Strozzian. Senonis, sanctiLeonis episcopi. Item
tum et contractum. In fiue Senones, depositio $an- : in monasterio sancti Georgii majoris Venetiarum, 7Yanstatio-
De teone. nisEusta-
eti Leonis episcopi, cujus vita miraculis claruit, et translatio Eustachii Patriarchx Constantino- chii.
s<tn<!i

mors pretiosa nichilominus miraculis commendatur. politani, anno I>. N. J. C. uccxlvi. Acta ejus
Bruxellen. De Caio addit Hir constituit, ut : dantur VI Aprilis.
nemo ctericos apud judices seculares accusare prx- Editio Lubeco-Col. De Sothere repetit su-
De Agapito. sumat. Eodem die, sancti Agapiti Papx, qui sedit perius dicta, heri et hodie, addens quod marty-
mensibus undecim. Hic diebus Dominicis processio- rio coronatus sit, sub Commodo Aurelio. De Caio DeCaio.
nes fieri constituit. Apud Persidem... textum pro- praeter dlcta, sic ;iit Hic constituit, paganos et
:

sequitur satispure. In fine : Senonis, sancti Leo- Christianos non posse accusare, nec no-
.,

Leonit confessoris. Item inventio corporum

nis episcopi et uuu infamationis inferre. Itemstatuit, ut nemo epi-

sanctorum martyrum Dionysii, Rustici et Eleuthe- scopum aut reliquos ctericos apud judices seculares
rii. Vide dicta in notatione. accusare prxsumat. De Agapito, quod processiones

fieri
 208 MARTYROLOGIUM USUAUDI.
furi constitwrit. Sequitur : Treveris, sancti scribitur Opportunx, cujus vita hodie illustratur.
Ahruncuti. Abruneuii c]>i*n>i>i et confessoris ;
gui nunc in mo- Moi.an. Aijapiti Pontificis ; 171/1 sedit Romx men- igapiti

quod vocatur Sprenchgyersback, requiesdt.

nasterio, ses undecim. Hic ingressus Constantinopolim ad
In Cordulensibus et Epipodio fere purusest. Sc- Justinianum, etc. Item, in monasterio sancti Geor-
Leonis, nonis, natale saneti Leonis episcopi et confessoris. ijii majoris Venetiarum, etc., ut Strozz. et Belin.
JuUani, Vieniue, sancti Jvliani martyris. Apud Persidem, Sequitur inventio SS. Diomjsii, etc. Item Oportu- Opportmm.
sanctorum t etc. , sub Rege Persarum Sapore, anno n.r. Ex Mvnerato descripta sunt. Sequiturmi-
dtc, quo passtonis Dominicx memoria celebratur. noribuslitteris : Lconidismartijris, patris Origrnis. Leonidis.

Cetera pure. Ahniiiruli archiepiscopi Treverensis et confessoris, Abritjiculi.

Belin. In Caio, Persis, et Cordulensibus fere ui monasterio Sprengersbach quiescentis. Ipso die,
Leoitis. purus, subjungit : Senonis, sancti Leonis episcopi. natalis sancti Vuolphelmi, abbatis Bruwillerensis, tVolfetmi.

Sothcris.
Ip.so die, sancti Sothcris Papx, tiationc Campani. Sancti Theodori Siceorum archimandritx, cujus Theodori.
Tum de Epipodio, bene. Ttcm, in monasterio vitam scribit Georgius presbyter ejus discipulus. In
sancti Georgii, etc, ut supra ex Strozz. Porro editionibus aliisincipit : Eoilem die, snnctx Opor-
in secunda editione prseterea additur Parisius, : tunx virginis. Senonas, sancti Leonis < piscopi ct
Dionusii. sanctorum martyrum Dionysii, ete. Apud civita- coufessoris. Et alibi, depositio Abruncnti episcopi.
Heguli. tem Silvanectensem, sancti Reguli episcopi et con- Eodem die, Agapeti Pontificis qui sedit, etc. Dic
fessoris. vigesima secunda, sanctipatris Tkeodori Sicei. Vo-
Itjapiti. Greven. Agapiti primi Papae ct confessoris, qui catur superius Siceorum archimandrita ; sed me-
utAdo (qualis a Mosandro est editus) dicit, sedit lius in Actis nostris exprimitur nomen et digni-
Romse mensibus undecim. Hic injressus, ctc. Phi-, tas, dum appellatur Theodorus Siceota, cpiscoptts

Vhitippi et lippi episcopi et martyrum. Vide

sociorum ejus Anastasiopolitanus, archimandrita ctenohiorum in
socturum. Prsetermissos, ubi rejicitur ad xxn Octobris. Galatia. Vide ibi vitam satis copiose deductam.
Ia onidU.
Lconidis martyiis, pafris Origenis. Pitnoli marty- Item in monasterio sancti Geonjii majoris... Ipso

Pimoli ris. Primolus Primulus ex Cordulensibus.

est, vel die inventio beatorum corporum Dionysii... utMu-
Theodorici. Theodorici presbyteri ct martyris. Vide Preeter- NERAT. Tum minoribus typis : In Hannonia, Do-
Juliani. niissos. Yiennx, saticti Juliani episcopi et confes- nonio monasterio, ohitus sancti Aldehcrti (Adel-
soris. Abrunculi arckiepiscopi Trcverensis confes- berti) comitis Austrouandix et coufcssoris, non ta-

soris t in monasterio, quod Sprcngenhach vocant, mcn canonizati. Cujus corpus quiescit in summo
requiescentis. Ipso die, inventio corporum, sancto- tumha argentea. Datur ei in Actis titulus
altari in
rum Dionysii, etr. Alcrandria? (Alexandrae) regi- unaque notatur, uxorem habuisse beatam
beati,

nx Persarum et martyris, qux in confessione bcati Reginam, et filiam sanctam Ragemfredem, de

Georgii crcdidisse lctjitur. Vide iterum Prseter- quibus alibi. Eodem die obiit bcatus Vuolphelmus,
Opi orlunu missos. Item, sanctx Oportunx virtjuus. Melius ahhas Bruivillercnsis.

IX Kal. Die 23.

(icorgil "n Persiile civitate Diospoli, passio sancti Georgii martyris, cujus gestapas-
numerantur scripturas, tamen illustrissimum ejus
sionis etsi inter apocriphas
I martyrium inter eoronas martyrum Ecclesia Dei venerabiliter honorat. In
Galliis civitate Valentia, natalis sanetorum Felicis presbiteri, Fortunati et Achillei
diaconorum, qui cum maximam partem supradictae urhis ad fidem Christi conver-
tissent, a duce Cornelio in carcerem trusi sunt , dein diutissime verherati, cruri-
husque confractis circa rotarum vertiginem astricti, fumum quoque in equulei

suspensione perpessi, ad extremum gladio consummati sunt.

Puri suni Berinien. Tornacen. AnLverp. Max-Ltivec. Greven. et Jlolau.

YARIA LECTIO. Vix attentionem meretur. Persitla in Antverp. et Max-Lubec. pro Perside, satis
alibi obvium est. Cttjus gestapassionis, legunt codices passim; citati autem Antverp. et Max-Lu-
bec. ponunt. citjus passio, etc. Apoerifas in Herinien. et Tornacen. seculum suum sapit. Ceteri ad
veram orthographiam propius accedunt, dum scribunt apocripltas, uti in textu scriptum reliquimus,
licet Mnlanus melius habeat apocrtjphas. Ecclesia Dei, legendum est; in Antverp. et Max-Lubec. de-

est vox ultima. Eqttuleis, pro equulei, iuHeriniensi, in aliis eculei, Yulcucia, F.elieis et similia, nihil
nos morari debent.

(Seoraii. i~VBSERVATIO. Utrum apographis Hieronymianis primitus expressus fuerit megalo-

et quo die in
Vf martyr et tropseophorus Oeorgius, satis operose disquirit Florentinius hocet sequentibus diebus.
Hujus Sancti cultus et singularis inuniversa Ecclesia festivitatis antiquitatem aperte demonstrant
Kalendarium a Erontone editum pag. 33 et 71, nec non Gregorii Sacramentarium, et plurima alia
argumenta a Tapebrocbio in Actis producta, ubi curiosus lector copiosissime et accuratissime eru-
derata inveniet, tnm ineommentario prsevio, tum inanalectis, omnia, qua? celeberrimi Sancti diflu-
sissimamtoto orbe Christiano venerationemconcernunt a pag. 100 ad 103, quajque a Tillemontio
contracta sunt tomo 5 a pag. 185. Nec pluribus hic opus est; ad Martyrologia nostra redeamus. De
Beda, res ipsa loquitur, hic enim disertis verbis in sacras tabulas Georgium refert Natale sancti :

Georaii
 MENSIS APRILIS. 209
Georgii martyris, merito pratermissis, quse ex apocryphis Actis tenebras potius quam lucem
iis
affun-
debant. Plusculum praestitit Romanum parvum, addita loci valde controversi positione,
nempe 7« :

Perside, civitate Diospoli, Geonjii mnrlijris. Hujtis vestigiis insistit Ado, a quo profectum qualecumque
elogium, quod Noster verbotenus transumpsit, Notkero veris falsa commiscente, dum solitum
ducto-
rem non satis prudenter deserit, ut Rabani fabulosa superinducat. Notandus autem dicti Notkeri lo-
cus xxv Aprilis, ubi ex Calendario saqacissimi Hienmymi, Oeorgium eo die celebrandum contendit.
De vero martyrii locoaliisque circumstantiis, videndus quoqnc Papebrochii supra laudati commen-
tarius. Binae nostrse annuntiationes sic a Wandelberto metris constrictae sunt, ut altera alteri .pra-
ponatur ; ita habet
Felicemque sacrum gemino dignumque minislro
Nona docel, Fortunatumque et Acliillea junctos.
Ilae eliam invicto mundum qui sanguine temnis
Infuiitn rrfers. Georgi, sancta trophapa.
Porro marlyres Vatcntiniin prascipuis quibusque Ilieronymi ecgraphis recensentur, unde in Ado-
nem minime dubium est. Hic ex Actis, martyrii seriem nitide exposuit, ipsumque totidem
transiisse
verbis Notkerus sequitur; Usuardus paulo compendiosius. Ceterum laterculum totum et Adonianum
et Usuardinum esse, nemo, qui utrumque legerit, diffitebitur. Haec praeeipua inter Henschenium et
recentiores (ut Tillemontium tomo 3 pag. 97 aliosque) discrepantia, quod ille Acta a coajvo scripta
censuerit, isti plane negent ; in eo conveniunt, quod non Valentiie in Hispania, sed Valentiae in Del-
phinatu martyrio eoronatos, constanter et vere asserant.
Est Adoneannuntiatio tertia de sancto Wulfranno, quem nos cum Usuardo ad xx Martii retuli- Iic S. 11'ui-
in
franuo Ado-
mus. Rursus xxx Martii ex codieum nostrorum consensu Regnlum Silvanectensem consignavimus, nis.etRegiil"
eumque ex Pratensi cura aliis expunctum, et huc perperam remissum, ibidem observavimus. Patet Pratensu
vdtds.
igitur ratio cur ex purorum codicum numero prsefatus codex Pratensis etiam hodie fuerit excludendus.

AUCTARIA.

Praten. ut jara diximus, in fine addit : Castro Hagenoyen. Georgii elogium innumeris tor-
SUvanectis, sancti Reguli episcopi et confessoris. mentorum generibus farcit, quorum hic partem
Pulsanen. In Georgio purus. elogium marty- speciminis gratia describo : Qui a Daciano Per- De Georgio.

rura Valentinorum plane rescindit. sarum imperatore, in eculeo suspenditur, et mem-

Munerat. In textu purus est, sed inter utram- bratim postea corpus ejus laceratur ; latcribus ejus

que annuntiationem haecperperam inserit; Apud lantpades applicautur, ita ut interiora ejus videren-

De Hcgulo. Silvanectis urbem, depositio almi Rcguli confessoris tur; post heec ad vcrbera extenditur, et diversis

Christi atque prxsulis. Qni Micenis Grzciz ortus, plagis cruentatur, et sal in cjus vutncra comprimi-

a beato Johanne Evangelista est doctus. Postea si- tur, et cilieio asperrimo confricatttr, et inhiis otnni-
mul cttm sancto Diomjsio, primo Romam, dcin ad bus martijr Dci non dolct. Dctnde vencno potatur,

Arelatttm veniens, ibi ordtnatus est episcopus. Post quod sibi uoit tiocuit, et vencnator ad fidetn conver-

cujus martyrium jam dictam Silvanectensem urbem titur, etcapite truncatur, qui vocabatur Athattasius.

adiens, plurimis in eodem loco virtutum signis, Post Itsec in rotaponilur ex rasonis ct gladits facta

usque hodie vencrandus, refulget. Vide quse dixi- sed ivse orat et rota comminuta est, ct populus mul-

mus xxx Martii. paganorum. Post hxc in sartagi-

tus pcriit sub rota

Rosweyd. Post textum purura : Castm Stlva- nem plenam plumbo liquefacto missus est. etc. In
nectis, S. Reguli episcopi. Item sancti Adalberli altera annuntiatione textum purum exhibet.

episcopi martyris. Aquicinctin. Pro, In Persids, habet in Palx-

Antverp-Maj. Ultraject. Leyden. Alber- stina. In fine de Regulo ut Praten. Notabis hic,

gen. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Textui codicem hunc, uti et sa?pe Antverp-Majorem
satis puro subdunt Ipso die in pago (Danic. in
:
et Rosweydinum cura Pratensi convenire, ut
Ii, Adat- Praga) Boemix, natale sancti Adalberti episcopi. alibi etiam observo.
t>?rtt>.
Hic cum genti Sclavorum, verbum vitxprxdicaret, Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130,
a paganis scpties perfossus et capite truncatus, tri- in fine : Romx, Papx. De eo supe-
sancti Agapiti

bus diebus ab aquila custoditus est. rius satis dictum.

Lovanien. In textu nonnihil mutilus, in fine Alter Codex Reg. Suec signatus num. 428 ;
Transtatio-
Apud castrum Silvancct. translatio sancti Regttli, nis H-gitit.
solum habet : Ipso dic, in pago Boemix, natale
idalberti.
Adalbcrti episcopi. episcopi et confessoris.

Textus con- Centulen. Natale beati Gcorgii famosi et glo- Matric-Cartus-Ultraject. Adalbcrti episcopi _{,,„,.,;,

tractus. civitate Valencia, san- et martijris. Feticts. Fortunati et Acht/lei marty-

riosi marttjris. In Galliis,
ctorum martyrum Felicis presbyteri, Fortttnati et rum. Forte primo loco, Gorgonii, pro Gcorgii,
Ita ponitur, ut de loco dubium sit.
Ackillei diaconorum, qui a beato Hercneo ad prce- 7ttartijris.

dicar.dum missi, a duce Cornelio gludiocoiisummati Camberien. Conventus S. Maria?. Apud Sil-
t

sunt. vaneetensem nrbcm, sanoti abni Rcguli, etc, sicut

Antverp Maj. Solito purior, in fine addit :
Muneratus, sed tantum usque ad, post cujus
ttegnti. Castro Silvcnectis, saticti Rcijuli episcopi et confes- exclusive.
soris.Vide supra Munerat. Vatican. sub num. 5949, in fine ; Sancti

Bruxellen. Textui modice interpolato subte- Adalberti cpiscopi et martyris.

fdalberti. xit In Praga Bohemiie, natale beati Adalberti.

: Stroz. Eodem die Praga, natalis sancti Adal-

Arnulphl. etc, ut supra. Ipso die, dcpositio Amulphi Jc- berti episcopi et conjessoris; potius martyris.

rosolymorum Patriarchx. De hoc vide Pneter- Codex Lugdun. Ubi <Ie Valeniinis, pro.a duce

missos. Cornelio, scribit, a judice Cornetio.

Luxoviex.
 210 MARTYROLOGIUM USUARM.
Gerardi. Luxovien. Tirfli, depositio sancti Oerardi cpi- Tulli. sancti Gerkardi episcopi et confessoris. Qni e,r

scopi. Vide inferius in Greven. Coionia Agrippina ortus, antio Dotnini dcccclxiii
Remens. sanctorum Timothei et Appolina- prxfatx civitati ordinatus antistes, iti sanctis actibus
ffulfranni. rj s . Fontanella monasterio, sancti Wulfratini cpi- cursum suuin complens, a Lcone Papa IX. qtti et
copi cl cotifcssoris. Vide dicta superius in Obser- ipse Tullensis episcopus fucrat, sanctorum catnhgo
vatione. est adscriptus. Lugeri, decitni episcopi Trajectensis Lugcn.
Editio Lubeco-Col. In fine post textum pu- et confessoris. Hic prsetermittitur. Item secundum
rum : Ipsodie in Praga Bohemise, natale beati aliquos, hic depositio sancti Reguli Silvanectemis Heguli.
AHalberti. Adelberti episcopi, etc, ut codices medice notse. Qui Nicenis Grxciae, etc,
cpiscopi ct confessoris.
Pusynnx. jp SQ (ij Ci sa\ncte Pusynnx virginis. (ferrae ut Muneratus.) Usuordus eum habet iii
Belini utraque editio, in fine Eodem die Bru- : Kal. Apritis. In Bervordia Pusinns virginis. Pusinntt.
,

cia' (opinor pro Pragx vel Prussix) natalis sancti Item Nigundis virginis. An Nigundx? Utrovis Nigundis.
Adaibcrti. Adalberti episcopiet martyns. Editio altera per- modo scribas, hactenus incognita est.
Leonis. peram hodie repetit ; Senonis, sancti Leqnis epi- Molan. Eodem die Brutiee (an in Borussia?)
scopi ct confessorts. natalis sancti Adelberti episcopi et martijris. Seno- Adetberti.
Adcibertt. Greven. In Praga Bohemix, natalis beati Adel- nis, sancti Lconis episcopi ct confessoris. Ipso die, Leonis.
Catulini et bcrti episcopi. Q)ii cum,
Item sanctorum Catu- etc. beatx Pusinnx virginis, Deinde, rainoribus litte- Pusinnte.
socwruni. .. . rr .
TT . ,-, . „. . .

hni, \ ictoris et ursi. Ex numero Africanorum. ris: Tulli,sancti Gcrardi, etc.planeex Greveno.
Gennani. Gcrmani abbatis ct martyris. Vide inter Pneter- Alia? editiones, post Gcorgii martyris, interjiciunt
missos. In Fontanella monastcrio (ut dicit AdoJ litteris Italicis : Gloriosi antesignani, clarique mi-
iruljranm. beati Vulfrantii episcopi, prjrclnri in miraculis et raculis. In fine : Eodem die Prussiae^ natalis san-
doctrina viri ,
qucm Usuardus habet xuiKal. Aprir cti Adalberti episcopi et martijris. Tuili, sancti Ge- Gcrardi.
Renobertt. Renobwti episcopi Baiocensis, qui vitaet mira-
; ls rardi episcopi et confessoris. Ipso die, beatas Pu-
culis clarus, xl annis in cpiscopatu cxpletis, quie- sinns virginis, qux tempore Caroli magni Hervor- Pusintm,
vit in Domino. In Actis remittitur ad xvi Maii. diam est transtata.

VIII Kal. Die 24.

Lugduno Galliae, ^'ii

natalis sancti Alexandri martvris, riui persecutione Antonini <**»**»«
sociortttn
primo ita laniatus est crudelitate verberan-
Veri, post carceris custodiam, xxslv '

tium, ut crate soluta costarum patefactis visceribus interiora corporis ,

,

panderentur. Dein crucis affixus patibulo, beatum spiritum exanimatus emisit.

Passi sunt cum eo et alii numero triginta quatuor. Eodem die , depositio sancti .veiim.

Melliti episcopi, in Britannia. Item, civitate Heliberri, sancti Gregorii episcopi et Gregom.
confessoris.

Sumitur ex Praten. Tortiacen. Ptitsanctt. Mniterat. Grcvcn. ct Holatt.

YARIA LECTIO. Cnstodia pro custodiam, in Pulsanen. error est. Sic Molan.
sensum facit imper-
fectum :addenda cum codicibus omnibus particula, ita. Crate noltita Iegunt
priino laniatus cst,
omnes; nimium sapere voluit Molanus, dum substituit carne. Usuardus Adonis lectionem secutusest.
Male scribunt Tornacen. et Pulsanen. examinatus, pro exanimalus, male item Tomacen. eam vocem
transposuit, cxaminatits beatum spiritum emisit. Quare Molan. pro emisit, posuerit, reddidit, scire
nihil magnopere interest'. Librarii inscitia factum est, ut in Pulsanensi, post Mclliti episcopi, finia-
tur sensus, novusque a majuscula rubra inchoetur hoc modo : In Britaititiu civitate. Elibcri, ctc. Lego
Hcliberri, cum plerisque, non Helibenti, ut Tornacen. nec Hcliberti, ut Muneratus. Britania, forte
ex seculi gustu scribitur.

Atexandri OBSERVATIO. Qui de Epipodio meminere xxu Aprilis, hodie Ale.caiidnitn referuntHieronymiani
et soeiorum
\\\1V codices, plerique cum sociis xxxiv ac dedicatioac criptae, ubi corutti eorpora requiescunt de qui- ;

bus nonnulla conjectat Florentinius observatione digna. Hoc interim certum est, Acta ipsa, quas ab
omnibus etiam maxime criticis, tamquam gravia et sincera admittuntur, ut videre est apud Ruinar-
tium a pag. 63, etapud Tillemontium tonlo 3 a pag. 30, certum est, inquam, nullos Acta socios
commemorare. Vacat prorsus Komanuni parvum, de quo hic repeti possent, quaj diximus in Obser-
vatione xxvm Februarii. Beda et Rabanus solius Melliti memoriam agunt. Florus autem, contra
Actorum seriem, Alexandrum cum Epipodio, hoc eodem die conjunxit, elogium suo modo componens,
quod ex iisdem Actis dcsuinptum esse apparet, licet in ipso principio, priefatos socios anonymos
xxxiv inserat, quos credibile est ex aliqua traditione cum Epipodio et Alexandro Lugduni recoli so-
litus, aut ex Hieronymianis adscriptos. Adstipulatur Ado, praefata Acta, et xxu Aprilis, et liic, se-
cutus, sic taiucn ut wxiv comites illos quoque adjungat, praeter gloriosos quadraginta octo mavtyrum
agom .. quem ibi de solo Epipo-
quos Bpipodii passioni pricniiserat, dicta die xn Aprilis. Usuardus,
di.i verbum Adoniana omniadescribit. Notkerus supra ductorem sapiens,
egisse vidimus, hic fere ad
aliqua addidit vel potius confudit, melius rescindenda. Aeta nostra utrumque martyrem referunt
xmi Aprilis, quialaudatajam Actu ambobus communia sunt, licet Alexander, tertio primum post
Epipodium
 MENSIS APRILIS. o u
Epipodium die, seu
hoc xxiv gloriosi certaminis finem consecutus
sit. Audiatur Wandelbertus so-
lum Alexandrum canens, et a reliquis una lineola
dissentiens in numero sociorum :

Martgr Atexander triceno martyre Ixtus

Ac terno, octava Lugduni mirnia saneit.
Beda primum producitur, cujus etiam est vita ab Henschenio notis illustrata,
Mellitus a
adjectis Hellitt
ex Capgravio nonnulhs miraculis. Ado brevissimum
aptavit elosrium, at Nostro satis fuit. ipsissima
Beche verba transcribere. Forte in codice Rosweydino
legerit Henschenius titulum archiepiscopi.
— Seqmtur m textu Gregorius Eliberitanus, de quo legi debet
Papebrochii dissertatio. Tillemontiua Greqori
vams locis tom. 6 et 7 ; sed prasertim in hoc 7, pag. 707, ubi cum Pagio ad annum cc< LXXXvm "*" cL
sentit.ut.minimum dubiam esse biijus Gregorii, vulgo Beetici sanctitatem, utpote quem non omnino
constet a schismate Luciferiano ante obitum resipuisse.
Ignotus is est Martyrologis omnibus Usuardo
antiqmonbus aut ei o?qualibus, ut proinde ab illo primum in sacris
tabulis consignatus omnino cen-
seatur, quod evincunt vetustissimi nostri
codices, quidquid absit a multis sccundas notffl manuscri-
ptis, verosimiliter a ociolo
amauuensi, in aliquo codice prieteritus, ex quo hic subinde descripti fue-
nnt. Tales sunt Antverpiensis, Maxima et prima editio Lubecana, aliique
recentiores codices inter
Auctaria recensendi. Nobis nullo modo dubia est germana Usuardini laterculi simplicitas.

AUCTARIA.

HERINIen. Textui purissimo, subdit festum nomiuibus dicti sunt Sydrac, Misaac ct Abdcnago.
proprium Remense ut supra etiam ali-
, Hii cum statuam, quam Nabugodonosor erexerat,
Bovs et quando factum observavimus. Sic liabet Remis : nollent adorare, apud Babiloniam infornacem ignis
civitate, sanctarum virginum Bovx atque Dodx. ardentis missi sunt. In qua illssiunoore psallebant
Antverp. et Max-Lubec. Gregorium, utdixi, ymnum, quo nos in feslis ad Laudes Matutinorum
praetereunt, ejus loco substituentes : Eodem die, bencdicimus Domino. De Alexandro sub finem ex j)e Alexan
Sidrac, ete. Sidrac, Misac Abdenago. Remittuntur in Actis
et Adone adjicit Et ipsi ambo Epipodius et Alexan- dro etc
: <
-

ad xvi Decembris. der scpulti sunt ex utroque altaris latere, in crgpta,

Rosweyd. In fine sic habet In Babylone, Si- : qux in colle supposita civitate (superposito civitati)
drac,Misac et Abdenago. Sumpti sunt ex Hiero- pulcro et antiquo opere exstructa est. In Mellito et
nymianis in quibus additur iteratd nnrnine, qui : Gregorio purus est.

etAnaniaSj Azaria$,Misahel, in Babiloniacivitate Hagenoyen. In prima annuntiatione purus,

magna,de camino ignis ardentis sunt liberati. Vide subdit Eodem die, sancti Agapiti martyris. Item
: Agapiti.
ibi Florentinii observationem. in Britannia, depositio sttncti Melliti episcopi et
Greven. Textui cetera puro intexit et adjicit confessoris. Apud Pragam Bohemix, natale sancti
Deodati. In territorio Blesensi, natalis Deodati nbbatis et Adelberti. Spectat ad diem prascedentem. Sequi- Aticlberti.
levitx. Auctarium ejus infra suo loco dabimus ; tur de Gregorio, pure. Tandem in fme Apud :

hic ponitur, quod ad textum spectat. Lyngones eodem die, Sydrat, Mysrath ct Abdenago. Sydracfi et

*Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Aquicinct. In fine Item natulis sauctx Co-
:

nien. Danic. etEDiTioULTRAJ-BELG. Incipiunt: ronse virginis. Iilius, opinor, qu;e Alexandrinorum Corvnx.
Apud Lingones, Sydradh, Misach et Abdenago. In antesignana est, ut in Actis invenies.

fine omissus est Gregorius. Victorin. et Reg. Suec. num. 130. Ipso die,
Albergen. Idem augmentum, habet cum eo- sanctorum Sidrac, Misac et Abdcnago. In Syracu- l-i adi, et
Caltxtir
dem defectu. At praeterea hoc initium prsefigit : sana, sanctorum Fvadi et Calixli. ViJe Praeter-
Ve Ludgero. Apud Wcrdcnam, depositio sancti Ludgcri, Mona- missos, et diem sequentem. Eodem die, Coronx Corona.
primi episcopi et confessoris, cujus sacra-
steriensis virginis. De ea jam diximus.
tissimum corpus in Monasterio, in ecflesia beatx Matric-Cartus-Ultraject. Melliti cpiscopi

Dci genitricis Marise , post ejus felicem transitum, in Anglia. Alexandii martyris cum sociis uumero
conservatum, nullum sensit corruptionis vestigium, xxxiv. Vide quao superius dicta sunt.
doncc de mandato Karoti magni apud prxdictum Codex. D. du Cheval. signatus B, primo Ioco :

locum, trigesimo die venerabiliter fuit tumulatum. Apud Lingonas, Sidrach, Misach et Abdenago.
Ad cujus sacrum tumulum, divina creberrime facta Idem Jiic sa?pe repetitur.
sunt miracula. Numerantur diesaxxvi Martii,quo In Vatic. num. 5949. Omittitur Gregorius.
de Ludgero superius actum. Ughellian. Gregorium etiam prasterit. Adjicit
Centulen. Luyduno Galliee, sancti Alexandri, autem Eodem die, Sidrac, Misacei Abdenago.
: Sidrac,etc.
Textus mu qui multa passus, ad ultimum crucifixus, spiritum Altemps. Inventio corporis sancti Yvonis ur- inventionis
tattts.
Domino commendavit. Eodem die, depositio beati chiepiscopi et confessoris. Remittitur ad x Junii.
/,v ' m '

Melliti episcopi et confessoris, quem cum sancto Item, translatio sancti Wilfridi archiepiscopi et Translatio-
nis tFUfridt,
Augustino venerandus Papa Gregorius dc Ruma in confess&ris, Item, sanctx Coronx virginis. Blesis,
Deodati.
BHtanniam misit. Tncivitate Heliberi, sanctiGre- sancti Deodati,

gorii episcopi et confessoris. Florentin. Itcm, sancti Vldifrii eptscopi et

Antverp-Maj. In prima annuntiatione purus, confessoris. Lege WUfridi.

prosequitur : In Britannia civitate Dorobemia, Burdegalen. Post Mellitum et Gregorium :

depositio sancti Melliti archiepiscopi et confessoris, Item, sanchr Coronx virginis.

qui beatum Augustinum, genti Anylo-
tertius post DrviON. S. Benigni. Iu territorio Arvernensi,
ruin, verbum Dei viriliter pr&dicavit. Item civitate depositio sancti Roberti, primi ai'hati>s Cass> Dei.
II itfridi.
Eeliberi, etc. Eodem die,sancti WilfrUi archiepi- Eiutio Lubeco-Col. In Al^xandro, ut textus.
scopi et confessoris. Subjicit Apud Lingonas, translatio trium puero- Transtatio-
:

nis AnaniM,
Oe pueris Bruxellen. Sicincipit : Apud IAngones,trium rum Ananix, Aiarir, et Misaelis. Agud Werde-
naiii, depositio sepulturx sancti Lutgeri, Monaste- Ludgeri
Ba&itonicii
puerorum Ananix, Mysael et Azarue; qui mutatis
 212 MARTYROLOGIUM USUAUDI.
riensis primi episcopi et confessoris. Cujus sacratis- nachi presbytcri et confessoris, de quo Beda iibro 3
simum corpus in Monasterio oppido, in ecclesia testatur, quod vitam du.rerit in matjna humilitate,
beatx Dei genitricis Mariz, post ejus felicem trans- mansuctudinis, continentix, simplicitatis et justitix

itum usque ad triccsimum diem inhumatum reser- perfectione. Remis, Bonx et Dod,r virginum. Lege
vatum, nullum sensit corruptionis vestigium donec ; Bovor. Apud Werdam, deposilio sepulturx sancti
de mandato Karoli mngni, a devotissimo fratre suo Luthgeri primi Monasteriensis episcopi. Cujus cor-
Hildegrino, sicut ante obitum suum optaverat, et pus eum usque ad xxx diem iiilnnntttuni reservatum
aliis quogue pluribus clcricts et religiosis ac nobili- fuisset, donec de mandato Karoli magni, apudprsfa-
bus, apud prcrdictum locum, tricesimo die venerabi- tum locum, ut ipse optaverat, sepeliretur, nullum
liter fuit tumulatum. In qua tumulatione sicut , sensit corruptionis vestigium.
tancttu prsesul prxdixerat, a naribus ejus recens Molan. Eodemdie, Sidnic, Misac et Abdenago. Sidrach, etc
santjuis rffluxerat. Ad cujus ctiamsacnnn tinnulum, Eodem die, natate sanctx Coronse virginis, Blesis, Coronx.
divina creberrime facta sunt miraeuta. Jn Britannta, sancti Deodati abbatis et levitx. Remis civitate, beodati.
depositio sancti Melliti, etc. De Gregorio pure. In sanctarum virginum Bovee et Bovtcct
Dodx. Minoribus
bodx.
territorto Blesensi, natale sanctt Deodati abbatis et typis: In Hybernia, beati Egberti nwnachi presby- Egberti.
Dovfc et Levitee.Remis,sanctarum Bonseet Dodae virginum, tcrt et confessoris, de quo Beda, etc. Rectehicvo-

Belini i editio, penultimo loco interjicit Eo- : catur Egbertus, qni aGreveno Egberechtus, yero-
dem die, Sydrack, etc. Secunda vern editio, huic similiter non confundendus, cum ffegberacto, vel
annuntiationi antepnnit : Eodem die , natale Heeheracto, de quo hodie in Actis multa diligen-
sanctx Ccron;c virginis. In fine autem : Blesis, ter inquirit Henschenius. Aliae editiones : Eodem
sancti Deodati abbatis. die, natale sanctx Corome virginis. De Deodato,
Greven. Apud Lingonas, translatio, etc. Ln Bova et Doda, ut supra. Die vigesima quarta,
Fauslini,etc
Afriea, natalis sanetorum Faustini, Vieturini et sancti martyris' Sabbee, ducis exercitus, et sanctx Sabbx.
Roberti. Valerii. Ex Hieronym. Robcrti pueri martyris. Eiisabeth thaumaturtj.v. In Hibernia, beati Egber- Etisabeth,
San. In Siria , Sarse virginis et martyris. Benedicti ti monachi, presbyteri rt confessoris. In teiritorio
Benedicti primi Papje et confessoris. Vide de his tribus Arvernensi, depositio beati Roberti abbatis Casae Hoberti
PV.
Egberechti Pra?termissos. In Hibernia, beati Egbereckti mo- Dei et confessoris.

VII Kal. Die 25.

omoe, Letania major ad sanctum Petrum. Apud Alexandriam natalis beati

R
,

Marci Evangelistse. Ilic discipulus et interpres Apostoli Petri , rogatus

lAtanitt ma~
joris. Romse a fratribus scripsit Evangelium, quo assumpto perrexit yEgyptum,
Marci Evau-
ijetit.nr.
primusque Alexandrise Christum annuntians constituit Ecclesiam ac postea pro ,

fide Cliristi tentus et gTaviter afflictus ,

primo angelica visitatione confortatus,
deinde ipso Domino sibi apparente, ad cceleslia regna vocatus est. Mortuus est

Evodii et autem octavo Neronis anno.Civitate Siracusa, sanctorum Evodii et Hermogenis.

Hermogenis,

lla habonl Praten. Herinien. Antvern-Maj. Antverpien. Max-Lubec. Munerat. Grcvcn. et Molan.

YARIA LECTIO. Modica hodie codicum discrepantia. Greven. et Molan. male legunt, Ilic fuit
discipulus, sensumque aliter interpungunt. Sic Munerat. pro scripsit habet scribit. In textu est
SiTacusa cum vetustioribus ; aliqui melius Syracusa. Enodii legere videtur Praten. nos cum ceteris
et recte Evodii.His duobus adjungenda erat Callista soror, sed ea ab Usuardo, nescio ob quam cau-
sam, omissa est, ut mox dicemus.

De Litania BSERVATIO. Litnnia mnjor ad sanctum Petrum, nulli Martyrologo ante auctorem Romani parvi
tnajore.

stitutionis causa facta mentione. Eam a Gregorio magno repetunt codices Usuardini recentiores in
Auctariis verum Gregorio magno antiquiorem, ex ipsiusmet Registro probat Fronto, in
citandi ;

nota ad Kalendarium pag. 71. Qua; de Rogationum [Litanias minores aliqui vocant, licet Majoribus
debeant esse antiquiores) quas, inquam. de Rogationum primordiis fuse hac die memorat Notkerus,
quid cum Litania majore commune habeant, non video. Palam est prafatam Litaniam festo sancti
Marci seu xxv Aprilis stabiliter, Rogationes autem multarum olim discordiarum causam, more
festorum mobilium, triduo ante Ascensionem Domini, non pari ubique ritu celebrari solitas. De his
consulat curiosus lector Henschenium ad xi Maii de S. Mamerto Rogationum institutore, et Pape-
brochium xxvn Junii de S. Arialdo cap. 5, etc. —
Mirura est in apographis Hieronymianis Evan-
gelistam Marcum, non hac die sed xxm Septembris consignari, et quidem ab aliis aliter, ut apud

Florentinium et in Actis invenies. Sed maxime notanda est Notkeri assertio, qui die priori Marci

fesUviiatem n S. Hieronymo, auctoritate Eusebiifdesignatam contendii. Romanum parvum Marcum,

hac die collocat . QuemBeda, cujus elogium auctius reddidisse videtur Ado, non in Mar-
praecessit
tyrologio, sed in festivitatibus Apostolorum. Hunc autem secutus Noster, sua omnia ex ipso deliba-
vit. Constanter ubique notatum adverto martyrii tempus anno Neronis oclavo. Plura si cupis, vide-

sis qua: de Marci apostolatu et obitu disseruimus in Tractatu-chronologico de Patriarchis Alexan-

drinis
 MENSIS APRILIS.
205
drinis ante tomum v Non
omnibus nobiscum convenit Tillemontius ceterumMarci
Junii. in
vita ab ;

eo Gallice concinnata, exstat tomo 2 a pag. 89. Observat autem

laudatus Fronto pag. 72, ncque in
Gregorio M. nec in velustissimis libris quidquam esse S. Marci
Evangelistx; itaque antiquissima ejus
memoria a Martyrologis nostris repetenda est, quibus accinit Wandelbertus
:

Mox Evangelico Marcustonal ore licalux,

Septima quo capit r.rimium redimita nitorem.
Prater Litaniam et Marcum, Romano parvo Erminonis confcssoris, omnibus aliis plane in-
est in
De BrmiilO'
cogniti. Suspicor, Erminumabbatem Lobiensem et episcopum, textui primigenio ab aliquo ne Romani
indicari
intrusum, nisi quis corruptum putet ex Evodio et Hermagcnc, parvi.
quod probabile non est, cum in Adono
mhd deeo repenamus. —
Evodius itaque et Ilermogencs ex Hieronymianis a Callista sorore avulsi
Evodii et
eta Nostro adjecti sunt, quidquid in nonnullis Usuardinis Hermogei&s.
codicibus"pra)tcritosobservemus. Veram
hic dari Usuardi lectionem, nemo, opinor, in
dubium revocabit.
De Clarenlio
Cur autem Clarenlium Viennensem episcopum, ab Adone positum, pratermiserit,
non alia occurrit Adonis.
conjectura, quam quod ab eo codice fortasse abfuerit, quo Usuardus usus
est, ut supra de similibus
Viennensibus episcopis, tamquam verosimile, non semel innuimus; nisi magis placeat alia cogi-
tatio, quod Usuardus Viennensium episcoporum rationem non habuerit.

AVCTARIA.

Praten. Inter puros codices locum servat, li- me viguit. Apud Alexandriam, natale sancti Marci
cet in margine, antiqua raanu adscripta ha- Evanijelistx. Hk discipulus et inierpres Petricrat
Traitslalio- beat verba sequentia ; Ipso die, Parisius, transla- Apostoli, et in haptismute filtus ; Romx rogatus a
uis Drocto-
tio corporis bcati Droctovri abbatis, discipuli beatis- fratribus scripsit Evangelimn. Hic priussocius rat <

simi Germcnti confessoris, episcopi atque pontificis. Pnuli el Barnabx, a quibus prupter persccutiones
Alteruter titulus sufficere poterat. fugit. Postmodmn apud Aquilegiam, Evangelium,
Roswevd. et Belin. A puritate tara parum quod Romx edidcrat, prxdicavit. Deinde sibi sub-

absunt, ut vix excludi debuerint. Primus deficit, stituit alitim episcopum Hermagoram nomine. Et
ex eo quod in principio haec solum verba ponat assumpto Evangelio, perrexit jEgtjpUim primusque
Letailia major. Belin. vero textui conformior, Alexandri.v Christum annuntians, sibi constituit

totam quidem annuntiationem exhibet. sed pro ecclesiam. Post pagani videntes eum in verboDomini
Liianta major, legit: Letanix majores. Pra?terea eonvalere et miraeula multa fucrre, in die Paschs

de Marco, post haec verba, Apostoli Petri, inso- inter Missarum solemnia tenuerunt eum et funem
rit, et m baptismate filius, quod in posterioribus miserunt in collum ejus et traxerunt eum per saxa,
editionibus etiam habet Molanus diverso tamen itdque cames ejus fluebant in terram. Et tunc ve-

a tcxtu charactere. spere missus est in carcerem % ubiab angelo est con-

Tornacen. Pulsanfn. Puri sunt, sed ultima

et fortatus. Postea Christus ipse sibi apparuit ct eitm

annuntiatione omnino carent. a<! ccdestia regna invitavit. Mane verocum iterum
Antverp-Max. Ultraject Leyden Lo- . .
traheretur, Deo gratias egit et commendans ei suum
vanien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj- spiritum, feliciter obiit, octavo Neronis anno. In
Belg. Primo loco de Marco, sicut Belin. Sequi- Sicitia civitute Syracusa, etc, pure, ut habetur in
De Litania Eodem Romx, Letania major ad sanctum textu.
tur : die
majore.
Petrum, quam beatus Gregorius Papa, pro cessa- Aquicinct. Laubiis, transitus sancti Ermini
tione pestis inguinarise, qux Romoc desxviit, insti- episcopi et confessoris. Saepius hic recurrit.

tuit. In Evodio et Hermogene puri sunt. Matric-Cartus-Ultraject. Marci Evangeli-

Dc Marco. Centulen. AlexandrLv, passio sancti Marci stce. Eluribertt Leodtcnsis episcopi. Ermini eptscopt

Evungelistze, quem baptiiavit et docuit healus /V- et confessurts.

trus Apostolus, eui etiam, pontifici ordinato, com- InVATicAN. num. 5949. Deest Evodii et ILr-
misit totam Mgrjptum et finitimas regiones, ut eas mogenis. Adjectum Cleti Papx, etc, ex sequenti.

Christi gluria sublimaret. Romz, Letania major ad Florentin. 5. Marci deinde anno Domini

sanetum Petrum. quadringentesimo sexagesimo sexto (vel septimo)

Bruxellen. Incipit Apud Alexandriam, na~

:
Veneti corpus sancti Marci prxdicti, armata manu
Ilem, dti tale beati Marci Evangelistae, de Tnbu Lcvi. Qxa de Aiexandria Venetias transtulerunt, ubi ecclesia De transta-
tione
Marco. fuit discipuluset interpres beati Petri Apostoli et in honore sancti Marci Evangeliste, mire pulchri-
s. Marci.
ejus in haptismate filius. Hic ne in sacerdotem pro- tudinis fabricata cst. Spectat eatranslatio proba-
moveretur, pollicem sibi abscidit et rogatus a fratri- bilius ad initium Seculi IX, ut ex ejus historia
bus, etc., ferepure usque ad, anno, ubisubtexit: in Actis ostenditur.

ipso dw Paschx Alexandrix ad loca bubali traetus Luxovien. Translatio sancti Mansueti epi- Translatio-
nis Matutieti.
est diseerptus et sic ad arlestia regna vocatus est. scopi et confessoris. Dies natalis est iii Septera-
Cujus eorpus ab Alexandria negotiatores postmodum bris.
Yenetwm transtulerunt. De Litania, Ultra-ut Remens. sanctorum Timothei et Apollina-
Lugduni Rustici episcopi et confes-
ject. etc. Civitate Syracusa... pure. Apud Vene- ris. depositio
Clarentii. ttam, sancti Clarenti episropi et confessoris. Lu- soris.
Itustici. gduno, suncti Rustici episcopi. Ipso die in pago EditioLubeco--Col. De Marco satis didum
Richarii. Pontivo, sancti RichaHi presbyteri et confessoris. est ; item de Litania. Gvitate Syracusa... pure.
Ermini. Vide Ehnherti ejusdcin
Et transitus sancti Erimini con-
die sequenti. Apud Leodium, nataie sancti lot i

fessoris. Melius Ermim. episcopi et confessoi-is.

Hagenoyen. Romce, Letania major ad sanctum Evoti, Fortunati. /ttexandri et
Oelitania. Greven. Alexandrimnrtyris,
socivrum.
Pcinun, quam instituit beatus Gregorius Papa, Solita confusio. Lugduni, sancti Rtistict episcopi. Rustici.
propter pestem inyuinariam, qux tunc Romx rnaxi- Viennx, saneti Clarenti episcopi et eonfessoris. CUiraitti.

40 Floriberti
Tomus vi Juin.
 206 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Ftoriberli. Floriberti episcopi Leodiensis et confessoris. Ennini gestorum ejus. Transfertur Binchn in sequentcm
Brmini.
Franett. episcopi et confessoris. Item beatx Francr virginis, diempropter festum Marci. Ttem, beaioe Francae Fmncz.
Uedit cl Dco- Ordinis Cisterciensis. Bedee et Deodati confesso- virginis, Ordinis Cisterciensis, civitate Placentia.
itati.
rttm. Addit prima editio etiam Marci.Vhle Prse- Nataiis sancti Maris, Doliclue episcopi. TriparHtx Hfaris.

termissos. iib. 9 cap. 3. Hic in aliis oditionibus pr^etermis-

Molan. Binchii, Errnini episcopi et abbatis Lo- sus est, uti et in Actis. In aliis imraiscetur, ut
biensis, successoris sancti Ursmari,in ccenoUo Lo- dixi : c/ tfl baptismate filius; atque in fine, ct Calisti
biensi. Tum litteris minoribus De quotestatus est
: martyrum, pro Calista. Auctarii loco est : Lau-
discipulis ejns Flacbertus nomine, etplenius liber biis, transitus sancti Ermini episcopiet confessoris.

VI AVi/. Die 26.

R
omce, natalis beati Anacleti Papce, qui secundus post Apostolum Petrum,
cum rexisset ecclesiam annis duodecim persecutione Domitiani mar- ,

Marceltlni tyrio coronatus est. Item Romae, sancti Marcellini pontificis, qui cum
et soc.
ecclesiam novem annis et mensibus quatuor rexisset, a Diocletiano pro fide Christi
cum Claudio, Cirino et Antonino capite truncatus est. Quo tempore fuit magna
persecutio, ita ut intra unum mensem , decem et septem millia coronarentur.
Monasterio Centula, sancti Richarii presbiteri et confessoris.

Solus et unicus cx omni pnrte purus cst codex Hcrinicnsis.

YARIA LEC
ptissima et forte vera lectio exigit, sed Anacleli posuimus ; eamque lectionem omnino Usuardi-
nam arbitramur, ex Praten., Herinien., Tornacen., Pulsan., Munerat., et Antverp-Majore, quibus
accedunt plures alii inter Auctaria recensendi, qui eonstantissime ita scribunt, licet codex primus
corruptius, vel forte antiquiori modo babeat Anenclcti, ultimus, litteras Ana fere erasas exhibeat.
Falsam, ais, eam Iectionem ex ipsomet verborum contextu, ubi aperte elucet contradictio, in, qui

secundus post Apostohan, etc, vel ut Florus, tertius (utrumque vario respectu intelligi potest) quaead
Cletum dumtaxat. non item ad Anacletum referenda esse, series ipsa chronologica Romanorum
Pontiflcum manifeste edocet. Recte, opinor, ex communiori sententia arguis, eamque existimo ra-
tionem fuisse, cur in posterioribus codicibus.-expuncto Anacleti, inveniatur Cleti, ut Bedam scri-
psisse mox dicemus. At nos non ferit ea qualiscumque oppositio et contradictio, neque enim de rei
'veritate, sed de Usuardi lectione qurerimus, quam
seu veram seu falsam, ex Adone, hic ex Ro-
ille,

mano parvo evidenter accepit, quffique proinde servanda a nobis fuit, tamquam germana et primi-
genia, exclusis codicibus, qui pro Anacleti, ((uacumque demum ratione aut auctoritate, restituendum
/)< Uichario censuerunt Cleti, quos in Auctariis recitabimus. — Articulus alter in ultima annuntiatione versatur,
i't Pratensi. quamitaformat Pratensis: Jn pago PonHvo, sancti fficharii, etc, contra quam scribunt reliqui ferme
omnes, et nos legimus: Mona&terio Centula, etc, Consultus hac de re Castellanus, repostiit, niliil in
eodiee illo erasum esse; ast, inquit in litteris datis vi Junii mdccix, clare apparet spatiUm unius lineai
relictum vacuum inter xxvi et xxvn Aprilis, impletum subinde alio tempore, ab eadem raanu, sed
atramento magis fiavescente : In paijo Pontivo, etc. Hoc nobis suffieit, ut a genuinis etiam excluda-
tur prsefatus Pratensis cum Rosvveydino et Antverp-Majore, quos solos inter tot codices, ei confor-
mes reperio ;
quod deinceps s»pe reccurret.

OBSERYATIO. De Anacleto, aut Cleto et MarcelUiio nihil hoc die memorant codices Hierony-
miaui ; nec uspiam alibi, quod sciara, aut Cletus aut Anaelelus, cum episcopi aut Papx titulo,

toto eo Martyrologio reperiuntur. Beda, ut jam indicavimus, Cletum annuutiat, cui Marcellum pro
Marcellino conjungit; perperam sane, utpote, qui de Marcello distinctissime egit xvi Januarii. Ro-
nianum parvum, hodierni laterculi scaturigo, Anadeti diserte meminit Romx, Aimcleii Papx et :

viartijris, quod secutus Ado, elogium adjecit a Nostro ad verbum transumptum. Fateor equidem in

Mosandri editione aliter legi, at ea tot erroribus inquinata est, ut pro genuina Adoniana censeri
non possit. Notkerus, licet non ita presse Adonis verbis inhtescrit, Anacletum tamen etiam, non
Cletum hoc die nominavit ; sed ipse de Cleto agit xiii Julii. Ralianus Bedam hic deserit, imo ab
omnibus Martyrologis dissentiens, Clelum celebrat xxix Aprilis, Anacletum vero xi Junii. De no-
minum Cleti et Anacleti Romanorum Pontiflcum facta a Gracis confusione, eruditead hunc diem
disputavit Hensehenius, antiquissimam tot seculorum in Ecclesia opinionem propugnans, secutus
prudentissimam Baronii regulara, qua judiciose statuit In liis, qux sitnt Romanx Ecclesix majorem
: ,

cs.sr adhibendam fidem ejus alnmnis, qiiam ceteris; ex qua regula Anaclelus a Cleto plane distinguendus
est. Contra vero critici recentiores multi, quos sequitur Tillemontius tomo 2 pag. 555 et alibi, Cle-
tuiii ex Pontificum catalogis expungendum, vel, quod eodem recidit, utrumque in unum conflan-
dum, acriter pertendunt, quorum sententiam atia via explicare conatus est Papebrochius, ut bre-
viter expositum liabes in Responsionibus ad art. 17, a num. 20. Legi et expendi argumenta

pleraque
 MENSIS APRILIS. 207
pleraque omnia, etiam ea, qua; maxime"urget Pearsonius, nee tamen moveor hactenus, ut ab Hen-
schenii placitis recedam, aut cum Pagio acl annum ci num. 4, noncenseam tutius esse, in re incrrtaa

communi quamvis si ad Martyrologos, Bedam prrcsertim, Romanum parvum,

opinione non discedere ;

Adonem Usuardum attendamus, unus dumtaxat in sacris tabulis colendus proponatur, ut est
et

etiam Wandelberti sententia inferius recitailda. Ego liic neutram opinionem amplector, rem totam,
Deo bene fayente, ad xm Julii, quo die Anacletus rccolitur, accuratissime discussurus. Marcelli- — tlarciltini.

num itidem annuntiat laudatum Romanum parvum Et Marcellini Papx ct mnrttjris annunliat : ;

etiam Beda cum elogio ex Beda, Rabanus, qui non MarceUi, ut in nostra Bedae editione male
;

legitur, sed Marcellini scripsit, servato reliquo elogio, quod in Adonem, Usuardum et Notkerum
transiit, sic tamen, ut soli posteriores, cum Adone, eam pericopen adjiciant de Sejilemdecim martyrum
millibus, uno mense coronatis. Recurrit iterum tacta superius difficultas, de confusis Romanorum
Pontificum nominibus in Marcello quoque et Marcellino, pro quorum identitate aliqui ex iis certant,
qui Cleli et Anacleti distinctionem totis viribus evertere conantur. In eorum numero fuit Clar. Ca-
stellanus, ut patet ex ejus notatiuncula hoc die Martyrologio univcrsali apposita. Ast hic in ultimis

suis litteris, aliena manu ad me datis xxxi Januarii mdccxi, plane retractavit, qua> de Marcelti et
Marcellini praetensa identitate scripserat et hoc die et xvi Januarii ut pluribus ibi ostendi. Atque ;

ut iterum dieam, quidquid P«gnet Pearsonius, Marcellns a Marcellino omnino separandus est, quod,
si opus demonstrari poterit. Hic ego me satis fecisse existimo, quod purum et sim-
fuerit, operosius

plicem Usuardi textum reprtesentaverim. Qua: de Marcellino calumniati sunt Donatistae, itaaberu-
ditis hodie ventilata sunt, ut liic frustra idem saxum volveretur. An ejus martyriura satis certum sit,
nonpauci dubitant vide Acta Responsiones Papebrochii ad art. xi, num. 48; Pagium ad annum
: ;

ccciv, num. xi et Tillemontium tomo 5 a pag. 612, a quibus alia, Marcellino perperam tributa,
;

excutiuntur. —
De Richario Centulensi dicere supra coepimus notandum superest, eum ab Usuar- ; Mcharii.

do recte signari cum male a Notkero ut episcppus, sine peculiaris loci designa-
solo titulo presbyteri,
tione. Non ausim dicere eum ex apographis Hieronymianis acceptum, tametsi in nonnullis adjectus
videatur. Vita ejus ab Henschenio illustrata est, etiam relata a Mabilione sec. 2 Benedictino a

pag. 187. Audiamus Wandelbertum, ipsum cum Cleto celebrantem :

Sextaque Pontificis recolil cerlamina Cleti,

Rtcltarioque nitct vitjecullore beatx.

AUCTAMA.
notavimus, pro, Monasterio Cen- Item Romee, sancti Marcellini Papx, sub Dioclr-
Praten. Jam tam
tula. \n eo legi : In pago, etc, quod secuti tiano ciini tribus clericis decollati. Qtto tempore
ssva persecutio incanduit, ut intra itnum men-
sunt Codex Rosweyd. et Antverp-Maj.
Tornacen. Post textum purissimum, adjicit sem, ilrcrm rt septem millia martyrum passi gestis

Ip.o die, sancti Autharii confessoris. Vide quse de soriberentur.

Bruxellen. Romce. sancti Cleti Pap.r rt ittar-
eo dicuntur inter Prartermissos.
Pulsanen. Ultima annuntiatione omnino ca- ti/n. <Jui secundusposi beatum Petrum rr.ril Eccle-

De cetero in reliquis satis purus est. siam, et sub prrsrcutione Domitiani martyrio roro-
ret.
fine subdit: natus est. ct sepultus juxta corptts bcati Petri in
Munerat. Etiam cetera purus, in
Vaticano. Et fuit primus qui invcnitur in suis liitr-
Dcdicalionis Parisim, dedicatio sacrx capellx regix, sacris no-
Ludo- ris posuisse, Salutem et Apostolicambenedictionem,
str.v redemplionis insigniis, mirifiee a beato
cappelltt
renix.
vieo reije ditatx.
commendavitqite peregrinationes ad Sanctos et ma-
.rimr ad limina sancti Pelri; et qui illas impediunt
Antverp., Rosweyd., Max-Lubec, Belin.,
Greven., et Moi.an. cum recentioribus passim, vrl dksuadent, execjatur. De his et sequentibus
facile est hodiejudicium ferre. Ita pergit Romee. :

pro Anacleti, legunt Cleti.

sancli Marcellini Papx. (Jui cnm
Ecelesiam novem lir Sfarcet-
Lovanien. Citatis similis, sic de Cleto scribit linii.
menses quatuorrexmet, « Diocletiano com-
h, Cleto. Qui eiim annisseptem rexisset Ecclesiam, martyrio annos et

Petri in pulsus. incensum posnit idolis. Poslea Synodo facta,

coronatus, sepultns est juxta corpus bcati
seipmm condemnavit, rt pergens ad Dioclelianum,
Vaticano. In reliquis purus est.
Antverp - Max. Ultraject-Leyden. Al- se Christianum confitens, pro fdr Clinsti cum
est.
bero. Danic et Editio Ultraj-Belo. Jam di- Claudio, Cyrino et Antonino capite truncatus
niaijna futt persecutio ita ttt. etc.
Dr Cleto ct ctis addunt Hunc Cletum et Anacletum Eusebius
:
Quo trmptvr
Iirm Trecas, sanctx Exuperantue virginU. Apud
Anacieto. Exupemn-
Cxsariensis el plures alii. pro eodem accipiunt. Sed
Romanorum, quam Rasbacuin. mnctorum Aucharii et Atgx conjugum, ",l, ham tl
'
Damasus in Cronica Pmilifxcum
Radonis et Audoenii archiepi- Alg*.
scnbit Hieronymo, ponit eos pro duobus, dicens parentum Adonis,
srapi Rothamagensis. Vide
Pratermissos. Item
Cletum fuisse Roniniiiini, Anucletuin autem natione
quod primus ad finem in margiue additur Et translatio san- : Transtalio-
Grxeum. De reliquo puri sunt, nisi ""*'«"<<«-
Natalis est
Richario tribuat titiiluin episcopi. cliModoaldd archiepiscopt TreverensU.
Centulen. Proprium patroni festum ita pri- xn Maii..
Hagenoyen. Romx, natalebeati Cleti Pap.v. Qut ctett.
mo loco eelebrat : In pmjo Pontivo, ccenobia Ceil-
sa- euui septem annis rexisset
Ecclesiam, passusest sub
De liicliario. tiilu. natalis sanctissimi patris nostri Richarii
hallucinatio. Hic constituU
cerdotiset fundatoris loci nostri, qui mirse abstinen- Nerone cxsare. Patet
tia- rt incessabilUprxdicationis sectator, longe late-
niaintiquinquepresbyteros in urbe Hotu.v et pere-
Se-
que miraculis claruit, <« tandem Domino sibi grinationem ad sanctum Petrum commendavit.
quitur discordise coneiliatio Item Romx, sancti :

revelante, vitam relinquens, ccelestia regna con-

Anacleti Papxet martyris, qui cum rexisset Eccle- Anacleti.
scendil. 1'oin.r. sani n Cleti Papx et martyris, qui
novrm, memHms duobus, passus est sub
prrsreuiiotir Domitiani, martyrio coronatus est. isam annii
Traiano
 208 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Traiano imperntore. Hic Missa dici :
comtitv.it in scripta testatur, a fidelibus Christianee religvmis
Pax vobis, episcopis; Dominus vobiscum, sim-
et, cultoribus, in villa Durrunnensi, qux est in pago
plicibus saccrdotibus. Et responderi utrique Et cum \ Constautino, digna veneratione sepultus, et a Deo
spiritu tuo, et Amen. Ipso die Romx, sancti Mar- magnis est virtutibus clarificatus ; sed cum invale-
cellini Papoc et Martijris. Quiprimopropterperse- scente gentilium furore, eo in loco debiti honoris re-
cutionem timidus effectus est, idolis thura obtulit, et ligione, sanctissima membra carerent, a quibusdam
postea coram cxi. episcopis pasnituit, ei seipsum prxdicti castri militibus, pariter cum beatoHernxo,
Diocletiano ad perimendum obtulit, qui cum Clau- Cenomanensi abbate reverentissimo, in villam Ru-
dio, Cyrino et Autonio fecit eum capitalem subire pauam trausportati, siijnis et virtutibus elaruerunt.
sententiam. Quo temporc fuit, etc. De Richario Inde, divina disponente mtsericordia, Othonis co-
Tytie. pure. Jn Italia, sanctx Tgtx virginis. Puto, Zi- mitis tempore, iu Belnenium translati sunt, ibique
tam Lueensem indieari, de qua in Actis die uSque nunc, fideliter poscentibus, pro quibusque ne-
Trutperti. sequenti. In nigra sitva, sancti Trutpertimartyris. cessitatibus, clementi pietate securrunt. Vide qua3
AguicmcT. Pro Cleti, ut alii hahent, legit de his dicuntur in indice Prsetermissorum.
nobiscum Anacleti. Et pro, mensibus quatuor, Editio Lubeco-Col. De Cleto habet, sicut
legit, tribus. codices mediie notre supra. Sequitur : Item Romee
Victorin. Pro martyrum millibus scptcmdecim, via Salaria, sancti Marcellini, etc. , fere ut in textu.
habet septem et vitjinti. Deinde Trecas, sanctie Exuperantiae virginis. In Exuperan-
:

tix.
Amtjian. Cosnobio Centulee, natalis sanctiRicha- pagoPonthino, monasterio Centula, sancti Ricka- Richarii.
rii confessoris. rn, presbyteri et confessoris.
Matric-Cartus-Ultraject. Anaeleti Papte et Gkeven. In Africa,sanctorum Honorati, Pauli, Honorati et
martijris, secundi post beatttm Petrum. Marcellini Maxina et Apollonii. Itein, sanctorum Aurelii, sociorum.

Papx et martyris cum ceteris. Lcouidis, Viri, Cirici, Guidci. Nominaiis aptanda Auretii
Augensis. monasterii sancti Laurentii : Ipso sunt martyribus, qui in Hieronym. enumeran- etsoc.
die, sancti Avtharii confessoris. tur. Item, bcalx memorix Frederici episcopi Lco-
In Vatican. num 5949. De Ricliario, ni- diensis et martyris. Remittitur ad xxvn Maii.
VictorU ct hil. Adjicitur : In Africa, sanctorum Vut«ris, Trecas, S. Exupcranti.v virginis.
sociorum.
Siricii, Honoratii Videntur ex Hieronymiano ali- Molan. Eodemdie, apud Legiam, sancti Flo-

quo accepti. ribcrti episcopi ejusdem loci et confcssoris. Obiit Floriberti.

Ughellian. Legit etiam Anacleti, non Clcti. xxv Aprilis. Parisiis, dedicatio sacrx capellee, etc, /'. dicationU

cappcllx
Aucharii et Strozz. Apud Rnbascum, sanrti Auchurii et san- exMuNERATO. Vienme, sancti Clarentii episcopi regiu.
Agut. et confessoris. De eo heri. Sequitur minoribus ty-
ctm Agix ejus conjugis, et fjXiorum ejus Adonis et Clarentii.

Rodonis, inter quos fuit natus Angdonvs (Audoe- pis : Sancti Basilei episcopi Amasese, cujus marty- Basitei.

nus) Rotomagensis episcopus, ab eodempatre etma- rium scribit Joannes presbyter Nicomediee. In edi-

trc Corrupta et intorta aliqua, de quibus vide tionibus aliis : Eodem die, apud Legiam, etc. De
indicem Pratermissorum. Clarentio, idem. Trecas, sanctx Exuperantix vir- Exuperan-
lis.
Copex Belnen. S. Mariaj : Beino castro, ex- qinis. Dic vigesima sexta, sancti martyris Basilei,

Flocelti et ceptio sanctorum Flocelli et Hern&i; e quibus glo- episcopi Amaseae. Parisiis dedicatio, etc.,ut jam
Uerimi, riosus Christi athleta Flocellus, sicut passio ipsius dixiraus ex Munerato acceptum esse.

V Kal. Die 27.

ornse, depositio beati Anastasii Papae, de quo sanctus Hieronimus venerabili

R quod
testatur eloquio, ejus vita diuturna
Nicomediam, natalis sancti Anthimi episcopi et martyris, qui persecu-
tionc Diocletiani ob confessionem Christi, ut in historia ecclesiastica descriptum
est, martyrii gloriam capitis obtruncatione accepit. Secuta est quoque illum uni-
mundus immeritus sit frui. Apud

versa pene gregis sui multitudo, per eamdem martyrii viam, quorum alios judex
gladio obtruncari, alios ignibus conflagrare, alios naviculis impositos pelago im-
mergi fecit. Tarso Ciliciae, sancti Castoris.

Puri sunt Praten. Uerinien. Anlverp-Staj. Rosweyd. Muncrat. Greven. et Molan.

YARIA LECTIO. In Molano ante, Hieronymus, deest appellatio, Sanctus. Reliqui in textu, Hie-
ronimus, ut scribunt Pratens. Munerat. Greven. etc. De, Iheronimus vel leronymus et id genus
aliis, non est operae pretium pluribus agere ; nec de, Nichomediam, hystoria, Antimi, Anthymi,
uti

etc. Notabilior est Munerati error, dum scribit itl in historia legitur, pro eo quod in laterculo recte

posuimus, ut in h, lorio. codex Rosweydi sensum vitiat, pro, quorum

ecclesiastica descriptum est. Sic

alios, legens, quos alios. Conflagrare habent Pratens. et Munerat. et ita opinor legisse Usuardum,
potius quam con/lagrari ut Hcrinien. et Antverp-Maj. forte ex Adone. Dtrumlibet selige, per me
licet. At nimium sapuisse existimo Rosweyd. Greven. et Molan. qui substituerunt concremari. Con-
structioncm denuo mntat Muneratus, a reliquis omnibus deflectens, scribensque, in pelago mergi (e-
cit, pro. pi lago immergi fecit. Sunt qui Tliarso scribant cum Muneralo ct Molano, nielius in textu ex

aliis. Mira in Iteriniensi commixtio duarum vocum, Tarso Cilicue, in, Thessalonicie, amanuensis, ni

fallor, oscitantia, qui vocibus media fere parte confusis aut corruptis, ansam alteri reliquerit, male

supplendi cetera atramento reccntiori.

OBSERVATIO.
 MENSIS APRILIS. 209

OBSERVATIO. Anastasium Pontifioem primus in sacros Fastos retulit auctor Romani parvi : <

Sancti Anastasi Papa>. Secutus est Ado, sed, quod mirere, nullo eum ornavit encomio. solum
addens, quod scderit annos tres, dics dccem. Diligentior fuit Rabanus, quem hic Notkerus, ut alias
ssepe, ad verbum descripsit, insertis etiam citatis Adonis vcrbis. Qme igitur in Anastasii laudem
breviter sed nervose textus exprirait, Usuardi nostri propria censeri debent. Plura in Actis ex Hie-
ronymo et aliis ab Henschenio diligenter exquisita, suggeruntur. — Anthimus Nicomediensis in apo-

graphis Hieronymianis memoratur, sed aliter Roraanum parvum anrmntiat, innumernmqne jungit
martyrum multitudinem. Porro Anthimo et sociis elogium concinnavit Ado, ex quo pra?cipuos tan-
tum flosculos decerpsit Noster, ut ex utriusque textus collatione, clare perspicies. Verosimillimum
est ex Rufini Eusebio lib. 8 cap. 6, desumptum ab auctore Romani parvi Anthimum. eique hunc diem
pro arbitrio assignatum, ut de aliis, eodem primo Diocletiani furore crudelissime necatis, alibi non
semel dicitur. Eusebii verba in Actis referuntur, quze vere insignis martyris et innumerabilium so-
ciorum triumplium denarrant, quibus addi possunt, qux a Lactantio prteclare scripta sunt, ex quo
et aliis historise seriem exponit Tillemontius tomo 5 a pag. 23, nulla habita ratione Actorum parti-
cularium, Latine et Graece a nobis editorum, quie ab eruditis recentioribus non magni Eestimantur,
nec a Ruinartio admissasunt, qui solum Eusebium sequiturpag. 320. Metricum Wandelbertielogium
Anthimum cum Anastasio memorat
Qitinta Anaslasium Papam celebramus ; eidem
Anthimus antistes digna rirtute colueret.
Castaris.
Castor Tarsensis Hieronymi apographis, unde eum, procul dubio
primum locum occupat in citatis

TJsuardus aceepit et solum quidem, ut probatissiini codices nostri cum Notkero ad oculum demon-
;

strant. Alii secunda? notffi codices, ut Antverp. et Max-Lubec. Belinus et multi in Auctariis citandi,
Stephanum Castori connectunt, et loco ettempore. nisi vehementer falliraur, plane distinctum hoc :

nimirum Tarsi, Stephano Nicomedite coronato, quemadmodum diserte ferunt laudata Hieronymiana
apud Florentinium. Non ignoro, Henschenium aliter in Actis posuisse, ut se conformaret Baronio,
Belinum forte et Maurolycum secuto. At non dissiraulat ibidcm Henschenius, quid sibi magia vero-
simile videatur. Ego certe antiquissimorum Martyrologorum et eodicum
auctoritatem Belino et ,

Maurolyco longe prceferendam censeo. Hrec obiter, occasione connexionis illius, textui nostro con-
trarias, dicta sunto. De vera et simplici Usuardi lectione, non
video quidquam dubitari posse.

AVCTARIA.
expuncta parte tnr. sacerdbtes non sedeant, sed curvi stent. Et cjyn-
Tornacen. Textum mutilat,
a, quorumalios. stituit, transmarinum hominem in clericatum non
elogii B. Anthimi, incipieiido
suscipi, niii quinque episcoporum designaretur clii-
etc; cetera purissiraus est.

Antverp. et Max-Lubec. Antverp-Max. Ley- rographis. His ultramarinorum in legitimos dam-

den-Belg. et Edit. Ultraj-Belg. Post Castoris, navit ordines. Puto legendum esse inlegitimos, seu
Slepluini.
Stephani. addunt, et sancli Stephani martyris. illegitimos. In fine, pro Castoris, habet Pastoris ;

Pulsanen. Et in parte elogii B. Anthimi, et additque, et Stephani martijrum.

in ultiraa annuntiatione deficit. Victorin. et Reg. Suec. num. 130. In fine :

Lovan. Etiam mutilus est in elogio Anthimi. In JEijypto, sanclorum Victoris, Maximi et Mar- Vicl Iset '

sociarum.
lini. Potius Marciani. Quibus in Hieronymianis
Porro Stephanum Casturi conjungit.
Ultraject. Levden. Alberg. et DANic.Post, adduntur Paulus, Germams et alii sex.
immeritus sit frui, iuterserunt Hic constituit, nc :
M.vtric-C artus-Ultraject. De Auastasio
quis sine sui licentia Episcopi ad clericatum ascen- fere habet, ut est in textu. Tum :
AnthimiepU
dat, et nc quis sedeat, cum sacra Evangetia in ec- scopicum sociis, dc gregesuo martyribus.
clesia recilaiilur. In fine : Tharso CiUcix, sancti Vatican. num. 5949. In fine adjicit Ursicini. :

Slephani. Casloris et sancti Stephani martyris. cum longa narratione de sancto Vitale. De Ursi-
Centuxen Romz, sancti Anastasii Pap.v et cino vide in Actis. Rursus de eodcm et Vitale die

confessoris. NicomedUe, wicii Antimi episcopi et sequenti. Hic quoque Caslori adjungitur Stepha-
Textus con- martyris, cum quo de clero et popul» multi coranali nus. ViJe observationem supra.
traclus. marlij- Stephant.
sunt. Tarso Cilicis, sancti Castoris. In liac annun- Ugiiellian. In fine Et sancti Stephani
:

ris, ut supra Antverp. Max-Lubec

etc
tiatione purior est quam codices proxime citati.
san-
Bruxellen. De Anastasio, aliis verbis sic in- Altemps. AJ Castoris, etiam adjectum, et
Stephani.
D< Anasta- serit : Hir constituit, ne quis sedeat, sed stet, dum di Stephani.
sio
Anthimo, Strozz. Castoris ei Stephani. Apud civitatem
sacra Eoangelia in ecclesia rrcitantur. In
Eraclii, Justi, ! i< hi I
sanctorum martyrum
i .

nonnihil ex Adone interpolatus est. In fine :

item sticiorum.
Stephani. martij-
Tarso Cilicix, sancti Casloris ct sancti Stephani Ma met Vitalis, qui sub Daciano prxside
indice Prastermissorum Vita-
miirlijrum. rium passi sunt. In
tres alii Fulginates ad iv
de Anthimo, satis I,. „1 diem sequentem,
Hagenoyen. Primo loco
pure. Sequitur : Tarso CtciU.c. passio sanctorum M.ni remittuntur,
Slcphani. De Anastasio, post, frui,
martyrum Castoris et Stephani. Romx, depositio Editio Luiieco-Col.
subjungit Hic constituit, nc quis sine licentia
Anastasii Papx, qui quadragesimus post
;

sancti
ascendat. Et qu\ carerel
beatum Petrum erat, de quo sanctus Hieronymus, suiepiscopi addericatum
aliquo membro, non posset fieri
clericus. Et ne quis
etc, fereutsupra. In Territorio Lomovicensi (Le-
Evangelia in ecclesia recitantur.
ttpiniani. mctiAlpinianiconfessoris. VideActa,
.
sedcat, cmii isi ra
pure. In fine Tharso Cilicia,
Aquicinct. Post frui, sic subdit Hic consli- H,. Aiitliim» satis
:

murlijrum.
tuit, ut quotiescumque Evangdia sancta recitaren- sanctorum Castoris et Stephani
Creven.
 210 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Getiesii ei Greven. In Lidia, sanctorum Gmesii, Sodalis, Molan. In prima editione, post Castoris, litte-
atiorum.
et Marini. Item. sanctorum Sermetis, Yictoris, immediate subdit Et
ris Italicis : sancti Stephaiii stephani
Uermetis
etatiorum. Germani Apud CiviUtanam urbrm, sancti Pulio- martyrum, Dein typis minoribus : Civitate Atti-
nis lectoris et martyris. De his distinctiora in Ac- nensi, sancti Liberalis confessoris. Posteriores edi- Liberatis.
tis invenies. Tarso Cilicix, sancti Stcphani mar- tiones, de Stephano idem. Rursus minori charac-
Bveltii. tyris. Romae, Bvellii mortyris. Remittitur ad xi tere : Civitate Altinensi, scincti Liberalis confesso-

Liberatis. Maii. Civitate Altinensi, sancti Liberalis confesso- ris, ab Hcliodoro episcopo nutriti, qui rivitate Al-
ris. Vide in Actis geminas ejus vitce synopses. tino destructa, Tarvisium est translatus.

IV Kal. Die 28.

Tlxcodorte ct
Duiymi.
A pud Ravennam, natalis sancti Vitalis martyris, qui
sublatum, honestate debita sepelisset
equulei tormenta, jussus est deponi in foveam profundam, et (erra ac la-
pidibus opprimi, talique martyrio migravit ad Christum. Alexandriae, sanctse Theo-
dora? virginis, qui sacrificare contemnens, cum
,
cum corpus
tentus a Paulino consulari

esset in lupanar tradita, repente

beati Ursicini

,
post

quidam ex fratribus nomine Didimus, miro Dei favore, illam eripuit, ac postea cum
/fpiimtitiiei eadem percussus, et simul coronatus est. Eodem die, Afrodisii, Carilippi, Agapii
sociorum. ^,. , ,..
™ ,. n , r • . .

jvm«h.«. et Eusebn martyrum. In Pannoma, sancti Pollioms marlyns.

Sumitur ox Pralcn. Herinicn. Anlccrpicn. Max-Lubec. Muncral. Grcvcn. elBTotan.

YARIA LECTIO. Ursicii, pro Ursicini in error est Munerato ; atque itera cum honestate. In Pra-
tensi et Belino redundat particula, et post equulei. Greven. autera et Molan. constructionem
sic efformant : Tentus est a Paulino cmsulari ct post, etc. Sed ea scribendi ratio codicibus omnibns
Usuardinis et ipsi Adoni repugnc.t, quamvis recte sit ordinata. Librarii Heriniensis oscitantia vocem
]yrofundam omisit; Belin. pro deponi, scripsit, poni ; Munerat. demitti. Greven et Molan. legunt. ad
Chrislum migravit. Tost Thcodorx virginis, inseruit Molanus, sed litteris Italicis : De qua beatus Am-
brosius. Idem solus et forte melius scripsit Didymus, ut habet etiara Ado. Nos codicum nostrorum
omnium lectionem retinendam censuinms. Antverp. et Max-Lubec. duas voces omittunt, nempe,
nomine Didimus. In apograplio nostro Pratensi legitur Aphrodisii; ceteri codices, Afrodisii; Belin.
etGreven. Affrodisii. Cetera colligo, potius corrigenda quam notanda:«/ui</em, eculei, contempnens,
Kartlippi, Caralippi, Agapiti, Agapeti, Apollonii, Appolionis, sanctx Apolionis, etc.

OBSERVATIO. Vitalis martyr Ravennas, de quo in laterculo, Hieronymianis aut ignotus, aut
proeteritus est, aut studiose Gervasio et Protasio xix Junii conjunctus ; nam de alio, fortasse

Pannonio, ibi indicato, nulla nobis quaestio. Beda positionem seu martyrii locum reticet. Romanum
parvum rotunde enuntiat : Raecnihr, snncti Vitalis martyris, patris sanctorum Gcrvasii el Protasii.
His longiorem narrationem Florus adjunxit, aliam Rabanus, aliam Ado Notkerus Rabanum et ;

Adonem descripsit, Noster pauca decerpsit, stylo suo convenientia. Id vero notandum, Martyro-
logos illos, tametsi in elogiis suis non omnino conveniant, ex eodem tamen fonte hausisse omnes,
nimirum ex passione, quae seculo ix antiquior esse debuit, non tamen ea aetate composita, ut ma-
gnam fldem raereatur certe Beda; ignota fuisse videtur. Nec eam tuetur celebris epistola, quam
;

Ambrosio suppositam plerique hodie fatentur. Pauca de Vitale Tillemontius tomo 2 pag. 75, plura
in notis pag. 496. Nihil tamen obest criticorum de Actis censura. quo minus vetustissimum cultum
probent certissima monumenta, inter qua; Frontonis Kalendarium, aliaque a Papebrochio in Actis
producta ;
quibus consonat metricura VVandelberti encomium :

Quarta Vitalcin Clirisli pro nomine cxstim

Comnieinorat, vitam mernit qui morle pcrennem.
Cur hac die apud laudatum Bedam et Rabanum Iegatur Christophorus. et apud Florum et alios
Ensicius, haud equidem conjicio in indice Prartermissorum ad proprios dies remittuntur.
:
Theo- —
rn
Tlieodt ct dora et Didymus a Romano parvo primum producti. ab Adone insigni elogio ex Actis contracto
Didymi.
exornati sunt, quod rursus integrum transumpsit Notkerus, Usuardus vero breviori methodo rem
complexus est; sic tamen. ut sua omnia et in hoc et in praxedenti encomio, ex Adone prorsus acce-
pisse manifestum sit. Ceterum ita clogium ab Adone primum contextum est, ut ipsa antiqua Acta
genuina et proconsularia videre debuerit, et una commiscere, qua3 Sanctus Ambrosius de pari
certamine Virginis Antiochenaa retulit libro 2. de Virginibus capite 4. An satis recte, necdum inter
eruditos definitum invenio. Cum Baronio in Annalibus censuit Papebrochius, diversas esse Virgi-
nes, quemadmodum diversa statuuntur loca et tempora, quibus certasse referuntur nec satis per-
;

spexit, an Theodora h.rc nostra, coronae martyrii particeps fuerit, cum id Acta non exprimant. A Pa-
pebrochii sententia non abhorret Tillemontius, dum passionis historiam Gallice explicat tomo 5 a
pagina 244. Nihilominus Ruinartius inter sincera et selecta, admonitionem prsemittit pagina 425,
qua tueri conatur eorum opinionem, qui Ambrosianam oirginem anoinjmam, cum hac nostra Theodora
Alexandrina confundendam existimant, qttidquid suam Ambrosius Antiochenam appellaverit. Ego
certe
 MENSIS APRILIS. 211
certe apud Ruinartium non reperio solutiones nrgumentis pares, nec video, cur idem divini amoris
astus plurium virginura tutnndae pudicitise servire non potuerit, ut de aliis recte ostendunt citati
Papebrochius et Tillemontius. — De duabus postremis annuntiationibus, id solum dicere possumus Jphrodisiitt
ipsas Romano parvo ignotas, ad verbum ex prsefato Adone descriptas esse, primitus ex Hieronv- J
. Poiiiouis
mianis eductas, quamvis varie immutata et male connexa videantur nomina, ut ex Actis intelliges.
Nobis certum est, genuinam Usuardi lectionem in textu nostro reprresentatam.

AUCTARIA.

Rursus defectu laborant Tornacen. et Pul- Reg. Suec. signatus num. 148. Monasterio,
sanen. In illo, abest elogiura Theodora?. sancti Winwaloci. Puto agi de Blandinio.
In hoc vero, et Theodorse elogium, et quze se- In Vatican. num 5949. Corrupte adjicitur :
quuntur. Eodem die, Epii, Afrodisii, etc.
Pamphiti. Roswevd. Textui puro subnectit : Ilem Pam- Ughellian. Pro Pollionis, scribit Apolionis.
phili confessoris et episcopi Sulmonensis, etc. Altemps. In monasterio S. Eburnensis ecclc- Translalio-
Antverp-Max. Ultraject. Levden. Lovan. six, translatio sancli Wlsini episcopi et confessoris. IIIS II Isuii.

Alrerg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Puri An non indicatur Wilfridus Eboracensis junwr
ferrae sunt sed interjiciunt verba Romani
; de quo in Actis xxix Aprilis ?
parvi, nerape : Patris sanctorum Gervasii et Pro- Bizunticen. Bellevalli, sancti Bernardi confes-
tasii. gt post migravit ad Christum, internonitur soris. Hactemis nobis ignotusest, saltem ut San-

Ipsodie, sanctse ValerUt conjugis sancti VttalU. ctus. Forte aliquis plura docebit.
Centulen. Afiud Ravennam, sanclorum Vitalis Editio Lubeco-Col. De Vitale post textum
et Valerix martyrum, quorum filii beatus Gerva- interpolatum, adhuc addit Corpns vero ejtis post
:

sius et Protasius prsclari martyres exstiterunt. transluthnem requiescil Colonix Agrippinx in ,

Alexandrix, sanctx Theodorx virginis, cum r/ua ecclesia sanctx Dei gemtrtcis Marue in Cuptttdto.

quidam frater nomine Didimtts passus csl. Ipso die, Ipso die, sanctx Valerix conjugis sancti Vitalis

Tramlatio- translatio S. Wiijualoci abbatis. Item sanctorum prxdkti, qux sacrificare noluit (nolens) usque ad
Wingua- iiivrtcm eiinm maetata fuit. Reliqua textus satis
nis
Afrodisii, Carilippi, Agapiti et Euscbn marttjrum.
loci.
In Pannonia, sancti Pollionismarlijris. Eudcin die pura sunt. Sequitur: Apttd Leodium, transldtio
Translatio-
sancti Lamberti, ejusdem loci episcopl et martijris. nis Lamberti.
Pctri mixr- Mediolani, sancti Petri martyris ub hxrettcis eo- Iteni,Liborii.
passim recolitur xxix Aprilis. Cenomanis, translatio sancti Liboriiepiscopi et eon-
tttris.
ronati. Ab aliis
est in textu, sed in fine fessaris in Pitderberttam. Dies natalis est XXIII
Antverp-Maj. Purus
addit : Eodem die, sancti Winwaloci abbatis. De Julii, quo hodie de prsecepto celebratur.
Victorini martyris, VictorU, Luciani, Victorini ct
Greven.
eo egimus iii Martii.
sociorum.
purus, secundo etuliorum. Vide Acta. Pamphili episcopi Corsinii.
Bruxellen. In Vitale fere Pamphiti.
Ursicini. locohabet ; Etsancti Vrsicini medici, suh prsdicto Idem est qui supra Sulmcnensis. Ilem, beatx Va-
suncUe alerix. conjugis lcn.i uxoris sancti Vitalis supradicli. Quat sacripV
Valerim. jialice passi. Ipso die, T

Tum alia manu et recentiori atra- enre coiilcmneni. usque nd inerlem niiicliiln. COTO-
beati Vitalis.
Et deposilio sanct.v Monaclm naiii martyrii adepta est. Apud Leodium, translatio Translatio-
mento intruditur :
nisLamberti.
Lamberti episcopi ejusdem loci ei martyris.
(Monicae) matris sancti Augustini. Remittitur ad
sitneii
Liborii epir Translatio-
Apud Paderbornam, translalio sancti
IV Maii. In Theodora et ceteris satis purus est. m> Liborii.

Item, translatio sancti Lamberti scopi Cenomanensis et confessoris.

Translatlo- In fine adjicit :

Molan. Ilcm egressio Noe de arca. In Leodio, Egressionis.

nis Lantbcrti episcopi. Vide diem natalem xvn Septembris. Vv itc arca.
translatio sancti Lamberti martyris. Tpsc die, sam Ix
Hagenoyen. In Vitale modice interpolatus
Vnlcri.e amjugU Valerue conjuqU sancli Vitulis. Eodem dic .
tleva- Etevationis
est. Tum : Eodem die, sancte
Vita dabi- lllUltl.
marlyris. Qux quia jejunare cum tio sancti Amuti episcopi ei confessoris.
sancti Vitalis
Christianam, finem tur xiii Septerabris. Lauduno clavato, translatio Transtalio-
idololatris noluit, dicensse esle
nis I'n
sancte Probx virginis. Vide Acta. Editiones ali;e, bte.
verberibus sortita est. In Theodora, nonnulla
eit.-e

Ipso die, sancti Affro- sichabent: Ipsodie, sanctx Vateriz, etc. In Hi-
adjicit satis nota. Denique :

spaniU, sancti Prudentii epUcopi Tirasonensis el Vriiilcnlii.

dosii, Carilippi, Agapi et Eusebii martyrum. De-
Metis civitale,
confessoris. sancti Adelphi episcopi et Adelphi.
est ultima annuntiatio de Pollione.
confessoris.Dievig:esimaoctava,sanctorummartyrum
Aquicinct. In fme Et sancti Winwaloci con- :

Dude. Maximi et Quintiliani. De his et Adelplio Dactz, elc.

Jam diximus, de eo actum iii Martii.
fessoris.
Leodio,
vide in indice Praeteraissorum. In et
Victorin. et Reu. Suec signatus num. 130.
clavato, ut supra. Eodem du Duaci, ele- De
Item AlexandrUe, sancte Eu- Lauduno etevatio-
Euphrcsyntt. In fine adjiciunt :

vatio sancti Amati, epUcopi et confessorU. Ad hanc iic /tmali.

phrosynse uirginis. Vide xi Febniarii.
Domi-
Daveron. Beati Suingraloci abbatis. Satis pa- elevationem sacri corporis, quod perdiderant,
videlicet tegrotU lu-
nus reddit multis tsanitatem, .

tet Winwalocum indicari, de quo supra. prius

mcn d auditum cstcU et surdU inde oero viri :

Matiuc-Cartus-Ultraj. Vitalis martyris et

vestigia
nimirum exultantes,
paier sanctorum Gereasii et Pro- confracti redierunt,
mililis, qui fuit
pedum admirantes. Item, Noe de arca.
egressio
thasii. Theodorx virginis et Didymi,
qui illam e
Tum litteris minoribus : Eodem die, marlynum
perit ulo liberavit, et postea eum ea occubuit. Affrc-
Paphnutii abbatis tt quingentorum quadra- v<ti>hniiiti et
Translatio- disii niarlyris ct aliorum. Translatio sanctt I.am- tancti
5(6 l/l»
martijrium passt sunt,
ginta sex, qui una cum
ipso
nisLamberti berli episcopi ct confessoris.
Codex Bigotian. signatus P. 5. In Pannonia, Vide Pra;termissos.
sancti Apollionis martyris. Lege Pollionis.

III Kal.
 212 MARTYROLOGIUM USUARDI.

III Kal. Die 29.

TycMci. A pud Paphum, sancti Tychici diaconi, discipuli beati Pauli. Hujus meminit

Agariu.st-
cundiel alio-
A idem Apostolus, pronuncians eum fratrem carissimum ac
in suis epistolis
conservum suum fore in Domino. In Numidia apud Cirtensem coloniam,
natalis sanctorum martyrum Aeapii et Secundlni episcoporum, qui persecutione
... „ .•
Valeriani, post longum exihum, apud praefatam urbem, m quatum maxime genti-
. •
, , , , .

riun.

lium rabies ad tentandam justorum fidem inhiabat, ex illustri sacerdotio effecti

sunt martyres gloriosi. Passi sunt in eorum collegio Emilianus miles, Tertulla et
Antonia, sacra; virgines, et quajdam inulier cum suis geminis.

Puri sunt soli Praten. fferinicn. Antvern-Maj. Crcven cl Motan.

VARIA LECTIO. Scripsi Tychici cum Praten, et Molano. Et ita vere scribendum esse nemo
diffiteri potest ;
quasi dicas Fortiinatus, sed hic Grammaticas quastiones enodandas non susci-
pimus, citatos codices, ut probatiores secuti sumus. Fateor tamen in Pratensi sic scriptum esse, ut
dubium maneat, sitne prima litteraT. an C. Herinien. cum aliis legit Tichici, pejus Greven. Titici,

pessime Antverp-Maj . Titi. Idem codex omisit particulam in, ante Domino; Molanus fore. Cirtlten-

sem habent Greven. et Antverp-Maj. Molan. Circensem. Secutus sura Praten. Herinien. etc. Se-
aindii, pro Secundini, error est in Antverp-Maj. Ubi iterum collegio, pro sacerdotio. Temptandam
habet etiam Herinien. Gloriosi martyres legunt Greven. et Molan. Et priraus etiam supra, sancti
Pauli discipitli.' Entilianus legunt omnes, excepto solo Molano, qui jEmilianus ; ut plerumque solet
nonnulla pro suo arbitrio corrigere, prasertim in diphthongis, etc.

TycMci. /"iRSERVATIO. Apud Paphum, Tychici Apostolorum discipuli. Verba sunt Romani parvi, ex quo

\J utraque hodierna annuntiatio profluxit, inde nimirum per Adonem, a Nostro accepta. Cur hoc
potius die quam altero hic sanctus recolatur, puto ab auctore Roraani parvi pro mero libitu deter-
miuatum. Quse vero ex ipsojamcitavimus, nullo ferme apice immutato, transumpsit Ado et ex hoc
Notkerus. Ast Usuardus brcve ex Pauli epistolis prasertimadColossensescapite ultimo, compilavit
elogium, quale in laterculo exliibemus. Brevis de Tychico Henschenii commentarius, ex aliis epi-
stolarura Pauli locis, ea colligit, quse Tillemontius tomo 1 in vita Apostoli, propriis locis inseruit.

Plura de ipso memorant Graci, quibus quadrat Henschenii nostri observatio, nempe : testimonia e

sacrislittcris assumpta.ttim altum de Tychicoingenuwe scnstan, ut etim variis urbibus videatur prxstilme

betiefieium fidei propagandee, plures eutn intcr primos suos episcopos crediderint fuisse. Sed nobis sufficit

Afiairii.Sc- Latinorum nostrorum Martyrologorum difficultates explanare. — Agapius et Secundinus etiam a

ctmdini ct
Homano Elogiumnovis circumstantiis distinctum, ex kctisMariani
v narvo,
r ut diximus.sumpti
' > r sunt. o
ioetorutn.
et Jacobi, de quibus die postera, adjunxitAdo, ex lioc Notkerus, satis ornate et eleganter. Usuar-
dus autem, quidquid habet, inde ad verbum accepit.itautmirum sit.voces pauculasab eofuisse pra-
termissas. Ceterura tota ea martyrum classis ideo in Actis hodie prsetermittitur, quod eorum gesta
cum Mariani et Jacobi triumpho connexa sint, ut ibi die xxx hujus legi potest. Satis nobis est purus
et siraplex Usuardi textus. Qui totam cohortem contemplari cupit, Henschenium adeat pra;fato die,

quo prfficlarissima omnium Acta illustrantur a Ruinartio etiam edita et novis observationibus ex-
;

plicata a pag. 224 Gallice autem a Tillemontio tomo 4 a pag. 215, ubi recte advertit.eorum festi-
;

vitatem probabilius recolendam VI Maii, quo in Kalendario Carthaginensi referuntur Jacohus et Ma-
rinus. alias Mariamts, ut dicemus die sequenti. Ex colligas, auctorem Romani parvi,
quo iterum
hisce etiam martyribus, a reliqua turma avulsis, arbitrarium diem consecrasse. Interim hodiernos
episcopos sic inetrice canit Wandelbertus :

Tertia Potitificcs ara merilisque dieatos

Agapum, pariterque Sccundinuin veneraiur.

AUCTARIA.

Tornacen. Hic denuo contractior, post. cpi- EttpltTosijmc virginis. Sequitur : In Ntnnidia, etc. , Euphrosym
seoporiim, immediate subdit : Qui ex illustri usque ad, episcoporum, inclusive.
sacertlotio, omissis intermediis, qtti persecttlione Antverp. Post textum Ilem : translatio saneli Translalio-

Valeriani, post longuin exilium, apud prafatnm Robcrti, primi Cistercienm abbatis.
urbeni, etc. Max-Lubec. Iii tcrritorio Lingonensi, apttd Mo-
Pulsanen. Inprinia annuntiatione satis purus lisimiim (Molismum) beati Roherti primi abbatis Robcrti.

secundo loco habet : Aputl Alcxatnlrium, sanctte Cistcrsii.

Munerat.
 MENSIS APRILIS. 213
Munerat. Etiam in fine : Apud Mediolanum, ratcc. Rom.v occubuit, ibique sepulta cst in crrlesia
sancti Petri martyris, Ordinis Fratrum Prxdicato- sancto Mavur ad Mtncvvam. Pius vcro Papa II
rum. In multis aliis recentioribus codicibus cele- eam catalogo Sanctovum adscripsit. Ipso die, apud
bratur, sed nusquam copiosius quam in Leyden. Mediolaniiin, passio sancti Pctri martyris, patria Prtri Marty-
ris.
et Florentinis. Yeroncnsis, Ordinis Prxdicatorum, cujus vita, con-
Rosweyd. Itidem post textum : In Tuscia stanti contra heereticos prxdicatione, nc miraculis
Tornetis. Torpetis martijris, ministri Neronis. Celebrius claruit. In Tusaa civitate Pisa, sancti Torpetis De Tor/icic.
colitur xvn Maii. martgris. Quem Cxsar Xcvo verbcribus a/flictum,
Lovanien. Purusest usque ad, martijres glo- cxtva prxdictam urbem duci et decollari fecit et ita
riosi.Cetera omittit, substituitque In territorio : migravit a<t Christum, In territorio Lingonensi, in
ftobcrii, Lingoncnsi, apud Molismum, beati Roberti confes- monastcvi» Molismensi, sancti Roberti abbatis Ck- I(«l<crti.

soris, primi abbatis Cistercicitsis. Ipso die, hi ter- tcrcicnsis. Apud Ravcnnam, sancti Ltbcvii avcbic- Liberii.
Petri. ritorio Mectiolauensi, passiosancti Petri, Ordine
cle piscopi. Cosnobio Cluniaco, S. Hugonis abbatis. Hugonis.
Prsdicatorum. Nonnulla quandoque in hisce codicibus, inter se
Antverp-Max. Leyden-Relg. et Editio Ul- et cum Greveno collatis discrepantia occurrit,
traj-Belg. Post textum satis purum, eadem quse cum non satis distincte ab Henschenio de-
prorsus cum Lovanien Auctaria subnectunt. scriptore notata sit, fieri facillime potest, ut non-
Leyden. Textui puro adjicit : In tcrritorio numquam alterius verba, alteri perperam, sed
Hoberli. Lmgoncnsi, apud Molisonum, beati Roberti confes- innoxie, a nobis tribuantur, quod etiam in prae-
soris, primi abbalis Cisterciensis. Ipso dic in tcrri- fatione praemonuimus.
Petri. torto Mcdiolanensi, passio sancti Petri, dc Ordine Remens. SS. Timothei et Apollinaris : Apud
Pradicatorum, qui cum pcr partcs ItaliiV, contra Avenniacum , sancli Gumbcrti rajis. Melius in
viros (virus) h.xvcticx pravitatis ve.rbum Dci longe Actis Gondebertus appellatur, nonVe.r, sed martyr.
lategue prxdicasset, tandcm giadio hxrcticovnnt tn- Editio Lubeco-Col. Incipit : Colonia Agrip-
teremptus est. pina, translatio sancti Annonis archiepiscopi et con- TranslatiO'
nis Annonis.
Ultraject. Alberg. et Danic. Incipiunt : In fessoris. Qux statim post decessum cjus facta est,

territorio Mcdiolancnsi, etc.ut jam cxLeydensi de civitate Coioniensi in montem Sibevgensem. Sed
retuliraus. Sequitur textus satis purus. In fine post obitum ejusdem sanctissimi viri anno tricesimo
autem : In tcrritorio Lingoncnsi, etc. octavo, et anno Domini millesima octngesimn tcrlio,

Torpetis. Centulen. In Thuscia, sancti Torpctis Martij- pcr venerabilem Joannem presbyterum 3 sanctce Ro-
ris. In Papho, Tythici Apostolorum discipuli. In mattx ecclesix Cardinalem, ct Pctrutn, Luncnsis
Numidia apitd Ctvcenscm Colontam, sanctorum Aga- eccksiz episcopum, solemnitcr ac rcverentcv est in

piti ct Secttndini episcoporum. capsam ad sanctuarium localus. De Petro, fere ut

Bruxellen. Post textum fere purum, subdit : Leydensis supra. Sequitur : Romje, sattctx Ka- De Calha-
riiiaSenensi.
In tcvritorio Lingonensi, etc. Tum In territorio : tharime virginis. Hsec de civitate Senensi oriunda,
Mediolanensi, etc, etiamutsupra. Denique: Alibi in adolescctttia stta habitum de pcenitentia S. Dotni-
Germuni episcopi. An non mavtijris Alcxandrini nici ctssumens, et crebris miraculis et doctrinis cla-

vel Nicomediensis ? reits, anno Rojme quievit

setatis suae tricesimo tertio

Hagenoyen. In textu satis purus, adjicit : In sepulta in ccctcsia snuct.r Mavi.r supraMtnervam.
territovio Linijoncnsi in monastcrio MoIIismcnsi, Dominus autcm PiusII Papa, qui eam Sanctorum
Robarti. sancti Rubcrti Sequitur Ionga de Petro
abbatis. catalogo adscripsit, mandavit festutn tj^sius prima
martyre historia, melius in Actis legenda. In Dominica Maii perpetuis temporibns solemniter ce-
Ifugonis. fine : Item in monasterio Cluriiacensi, sancti Hugo- lebrari. Vide Acta. Sequitur textus satis purus.
nis abbatis. Tum deRoberto. etc. Eodemdic, beatorum Xlrsio- Unionis ct
Et Maurilii,
Aquicinct. Post, gcminis, addit : sancti nis et Mauvilit confessorum. In Prretermissis ad

Germani. Gcvmaui episcopi. Deinderecentiori manu: Eodem proprios dies rejiciuntur. In Britannia, castvo TranstatUh
Roberti. Burgundia, sancti Roberii abbatis.
die, in Beatricis, translatio sancti Edmundi regis et mar- nisEdmundU
Victorin. et Reg. Suec. num. 130 Apud : tyris. In Tuscia sancti Torpetis martyris. De his Torpetis.
Hugonis. Cluntacnm, transittts sancti Ilutjottis abbatis. superius abunde «licfnra est.
Matric-Cartus-Ultraject. Petri martgris. Belin. In fine Eodem "V. apud Mediolanum,
:

Ilugonis abbatis Cluniacensis. Pobcrti primi Cistcr- sancti Pctri martijvis, dc Ovdinc fratrum Pi edka-
ciensisabbatis, Titici diaconi, discipuli Apostobrum. torum. Ceenobio Cluniacho.beatissimi Hugoni(2edi-
Agapii Secundini martyrum cum sociis.
et tio Hugonis) abbatis.
CluniaceN. Eodcm die, apud Cluniacum, nata- Greven. In Tuscia, sancti Torpctis mavttjris, T >/(!>>

t)e llugone lis beatissimi Hugonis, piissimi patris monachorum, qui jttbcnte Silvio foras civitatem Pisanam ductus,
cujus vita multis virtutibus est declarata. dccoliatione eapitis marttjviitm complevit. IIujus
Vatican. num. 5949. Primo loco : Transitus tamen solemnitasxviKal. Junii festivius recolitur.

Euphrosyme. sanctx Euplivosijii.v virginis. ht Afvtca, Grati cum aliis sex. Jn territorio Me- Grati et

Ughellian. Eodcm ali< rum U-

die , depositio beatissimi diolancnsi, sancti Petri presbyteri et martyris, Or-
Roberti Roberti, primi Cisterciensis abbatis. Medtolani, dtnis Prxdicatorum. Qui in virginitate Christo Petri .l/,ir/y-

Petri. Hoc ultimum partes ttalix, etc. In Alexandria,

passio beati 1'ctvt martyris. fuit ru- serviens cum per Germani,
brica ab ipso srriptoro cancelhtum, et scriptum Gcrtnani presbyteri. Nicomedies, Prodoci diaconi. P
ad diera sequentem, ut notavit Papebrochius, ip- In Perusio Valenti, Grati et Prodenti. Vide Acta. / atenti, a<-

sius codicis oculatus inspector et collator. Lconis episcopi et confessoris, qui m Sawo insula Lconis.
Transiatio- Altemi's. Iii Britannia, translatio sancti Ead- primum quievit, ac deinde Veneti illuc applicantes,
nisEdmuncli.
mundi regis et martyris. Remittitur in Actis ad miraculo admoniti, sancti corpus secum asportave-
diem natalem x\ Novembris. Petragoricas, sancti runt. Maxentii confessoris. Viti confessoris, Ursio- '•;./
ventii.
I iti,
Frontas. Frontasii martyris. In -Actis retrahitur ad n Ja- nis et Maurilii confessorum. Vide Pr$et< ri
i

nuarii. Et Torpetis martyris. De quo supra. Item Urbani. Eodem die, beati Uugonh t rbani.
Catharinst Florenti.n. Primo loco : Rorrne, sanctat Catha- Cluniacensis, magnx sanctitatis viri, qui <> beato U
Senensis. vui. > Senenw virginis, Ordinis Preedicatorum, Odilone edtu '
•

' m in regimv i d\

annulo Jcsu Christi et magnis revelationibus deco- ;.,;( meruit. Ttem, sancti Roberti al

Totnus YI Junii. 41 conf

 211 MARTYROLOGIUM USUARDI.
confessoris. Ilic eum esset abbas in monasterio Clu- inter Nicomcdienses martyres primum lorum ob-
niacensi, divino spiritu excitatus, regulam distri- tinct, ex qua eadem turma male colitur Prodocus,
ctius servare cupiens, cum aliquot ejttsdem zeli fra- recte Urbanus apud Grevenum vide Acta. In
;

Ordinem
tribus egressus, monasterium et Cistercienr editionibus aliis, de Petro, ut jam non semel di-
sem inckoavit anno Dotnini mxcviii clarusque vita ctum est. De Catharina itidem usque ad, super
et miraculis quievit in pace. Autissidori, sancti Minervam. Tumaddit Differtur autem ejus festi-
:

Mariani monachi et confessoris. Estne hic Maria- vitas in Dominicam diem posi inventionem sanctae

nus Scotus Quis alius hac die sit, nescio. Romx,

? Crucis. Notissimum est stabilijara cultu festiyi-
dcpositio sanctx Katharime de Senis virginis. Quee tatem ejus recoli die xxx Aprilis, Petmm vero
in adolescentiasuahabitum etc, utsupra. In Bri-
t
Martyrem hocdie. De Roberto et Hugone ut su-
tannia, castro Beatricis, etc. Item, beatas memoiiee pra. Dic vigesima nona, sanctorum novem marty- ftlartyrumv,
in Cyzico.
Petri Petri Faverii, Ordinis Cartnsiensis, Priorisdomus ritm in Cyxico, Vide propria singulorum nomina
Faverii.
sanctse CrucisinUrbe. Hic cum in extrcmis iabora- in Actis nostris, accepta ex Menologiis Grceco-
ret, et ab antiquo adversario pene in desperationem rum, quorum verba recitat Henschenius inbrevi
praedpitaretur, per gloriosam Dei genitricem sibi suo commentario. Ei sancti Memnonis thauma-
apparentem liberatus, tunc spirttum Deo reddi&it, turgi. Et liic etinm ex m* »riuuj' rit is ("Inecis de-
i

eum in ZAtania diceret : Omnes sancli qui kic ades- sumptus est, sed hoc die perperam consignatus,
tis, orate pro nobis. Ipsos enim Sanctos, quos >j>sc cum ad xxvm Aprilis pertineat, ut in Actis in-
praesentes aspiciebat, cum magna exultatione, digito venies. Eodcm die, festivitas sanctez Avx virginis.

elevato, demonstrabat. De hoc niliil in prima edi- Et minoribus typis Quae in Domino quiesdt, non
:

tione. Videsis Prsetermissos. canonhata. Vide quee de ea supersunt, ab Hen-

ih Pelto Molan, Eodem die apud M> <l/»!anum, etc. fere schenio collecta. ubi Molani observationem ex-
Martyre. preces pro ipsa Do-
ut Leyden. Catnobio Ctuniaco, beatissimi Huijonis plicat, circa anniversarias

Hiigonis. abbatis. Tn territorio Lingonensi.... ut ibi. Et de- nonii persolvi solitas, quse nec Avse nec aliorum
Itoberti. positio sancti Prudentii. Ponitur hic absque titulo Sanctorum, quibus siinili officio parentatum no-
Prndentii. aut martyris au1 conf ssoris, sed nisi fallor, non vimus, cultui quidquam prasjudicant. Vide tomo
alius indicari potest, quam Pmdentius ille, qui 1 Juuiipag. 810. num. 4. *

Pridie KaJ. Die 30.

Mariani pud Lambesitanam urbem, natalis sanctorum marlyrum Mariani lectoris et

Jacobi et soc.
Jacobi diaconi quorumprior, cum jam pridem infestationem Decianae
A'
tenlus est. Deinde post dira
,

persecutionis in confessione Cliristi evicisset, iterum

et exquisita supplicia, divinis revelationibus mirabililer
cum carissimo collega

secundo confortati atque allevati, novissime cum multis aliis consummati

gladio
Eutropii, sunt. Civitate Sanctonas, beati Euprobi martyris, quem sanctus Clemens pontifi-
calis ordinis gratia consecratum, direxit in Gallias ,
peractaque praedicatione, ob
Cbristi testimonium, illiso capite, victor occubuit.

1'ni i sunl Praten. Antvi rp Vax-Lubec. Munerat. Betin. Greven. ct Uolan. Accedunt . Antverp-Max. t Itraject. Ley-
drn Lovanien. Albergen.Danic. et Editio Vttraj-Belg.

YA.RIA LECTIO. In Munerato sensura obscurum facit omissio vocis, prior. Belini vel ejus tvpo-
graphi error est, infestinationes, item Datianx, quoil etiam liabet Munerat. Codices nonnulli
scribunt clarissimo, at ipsa, ni fallor, coristructio exigit carissimo, utlegunt Praten. Herinien. Tor-
naccn. etc, cum Adone. El sic etiam allaati, non alleviati, ut multi codiees habent. Novissime tamen,
in solo Munerato esl vocem tamen redundare. Santone, pro Sanctonas scripsit Belinus.
, satis patet
Et ha;c quidem satis clara sunt. Major questio est,
legendumne Euprobi, ut nos in textu reliquimus,
an potius Eutropis ut habet Ado, vel Eulropii, ut Acta et codices passim. Pro lectione nostra staut
codii IV Herinien. et Tornacen. quorum auctoritate, etiam cum errant, potis-
ii.

simum nitimur. Male legit Molanus, quem cum sanctus, alii pejus direxisset, pro direxit, quse
sensum perturbant. In Belino est Oalliam, omiss.a particula in, ubi male adjicitur demum. Greven.
et Molanus ponunt peracta diu Praten. peractamque prxdicationem. Belinus, ceso capite. Recte in
;

textu omnia.

Uariani, OBSERVATIO. Marianum et Jacobum, cum aliis multis decollatos, distincte hodie producit. Rom.
Jacobi ct soc. parvum. Utruin tain elare exprimantur in apographis Hieronymianis, mihi certe nou ita liquet,
eos tamen curo spciis ibi imlieari, ex Florentinio et Actis colligere est. Vetustiorem utriusque me-
moriam ex Kalendario Carthaginensi pridie Nonas Maii signari, die pracedenti abundeindicavimus.
Porro horuiu martyrum cuin hesternis Cirthensibus societatem, pridie etiam exposuimus. Sociorum
plerorumque loci et tcmporis martyrii singulorum, uberiorem notitiam tradit Henschenius. Enco-
 MENSIS APRILIS. 215
miura in laterculo positum ex Adone aeceptum est, hic ex sincerissimis Aotis, ut die pracedenti
diximus, sua delibavit. Superest addendum hic Wandelberti cliwium :

Martyrii Jacotus similem et Marianm honorem

Sortiti pridie finem melantur Aprilis.
ExGregorio Turonensi sumptus est, et ab Adone consignatus is, qui sequitur Euprotnu, Eutro- Eutropi,.
vcs potius, vel Enlropius, cujus elogium etiam cx Adone transcripsit Noster,
re, ut solet, minime
discussa, inhserensque receptse tunc traditioni de missis a S. Clemente primis in Galliam episcopis,
quod tamen Gregorius Turonensis non nisiper verbum FERTCit, narraverat, ut solerter animadver-
tit Henschcniiis, ex quo facile intelliges, veram esse plurimorum modernorum opinionem, qui de
Eutropio nihil undequaque
certi adinittunt, pneter cultum et reliquias, do quibus paulo asseveran-
tius loquitur laudatus
Gregorius. Vide qiue in Actis de ejus miraculis fusc traditasunt. Atque liic
hactcnus germanus Usuardi textus est.
Sequitur in Adone Apud Asiam, passio sancti Maximi martyris, cvjus gesta habenlur. Et quidem Deilaximo
:

in Actis nostris synonymus alius Grscus adjungitur. An vero Maximus ille Asiaticus, vere Adonis Moms -

sit. dubium ingerit Mosandri «litio, in qua ct Qnirinus et Sophia adjecti sunt, qui procul dubio in
additamentis censentur; quidni et prafatus Maximus a Notkero, scdulo alias Adonis dcscriptore,
etiam prrcteritus? De Maximo et Quirino meminit Florus et de postrcmo. Romanura parvum, in ;

quo prseterea Vigilia Apostolorum signatur, verosimillime a recentiori aliquo superaddita, seque ac
Quirinus, qui in codicem illum olim Colonise asservatum irrepserit, occasionc translationis Nove-
siana?. Vide sis Acta nostraad diem xxx Martii, ubi discussa invenies, quae ad verum Quirini titu-

lum pertinent. Interim Maximi Asiatici Acta Ruinartius ex Actis nostris, ut sincera extraxit, et
eruditara admonitiouera pra?fixit a pag. 143.

AVCTARIA.

Herinien. Proprium i>rovincise Reraensis, de omnibus virtutibus ornatus, sancto fme quievisse
more interserit. sectmdo loco sic scribens : dicitur in pace.* Vide die sequenti. In Brixia,
Eodcm die, natalis sancti Maderniani, Remensis beatx Maxentix viduee. Infra in Florentin. et tfaxentfa.

archiepiscopi, qui sextus eamdem rexit ecclesiam. Greven. dicitur mater Vigilii.

In Actis ost Matemianus. Aliter tamen codices Aquicinct. In fine : Et sancli Eremberti epi- Eremberti.

enuntiant. scopi. Colitur iv Maii. In Britannia, civitate

Tornacen. Textus materiam cancellis suis, Londonia, sancli Erconpaldi, etc, ut habet Mo- Brc

potius quam cancellos materiae aptare videtur. lanus in posterioribus editionibus. Sed pro,
Purissimus esset, nisi omitteret ea, quae se- veritatis in codice male Iegitur, vcre viriditatis.

quuntur post, supplicia, usque ad, cum multis. Matric-Cartus-Ultraj. Quirini martyris.
Pulsanen. Magis mutilusest.rescissototoMa- Eutropii episcopi et martyris. Tacobi ntartyris et

riani et Jacobi elogio. In fine autem post victor, Mariani lectoris, cum aliis multis martyrizatis.
sicscribit Et martyr migravit ad Dominum.
:
Maderniani Remensis archiepiscopi, sextiordine. Xfadet niant.

• Rosweyd. In fine : Item in Alexandria, Pasto- Vatican. num 5949, Alexandrix, sanctorum
Dorotheipresbyteri, Pomodiani et Rodociani diaco- Dorothei et
Pustoris ct ris episcopi,cum aliis xxrv, igni combustis tt in
sociorum 2( sociorum.
mare missis. Vide in Actis totam seriem. norum, tpii igne exusti et in mare missi sunt, cum
Antverp-M.u. Etiam in fine Apud Londo- : aliis xxiv. Apud Asiam, sancti Maximi martyris. ffaximt.

Erchenwnf- niam, depositio sancti Erchenwaldi episcopi et con- Vide qune dicta sunt in Observatione.
iti.
fessoris. Nomen formatum invenies.
varie Altemps. In Saxonia, Oswaldi episcopi etcon- Oswaidi

Centulen. Natale sanctorum Mariani et Jaco- fessoris, citjus meminit Beda in geslis Anglorum.
bi, qui sub Daciano cum aliis muUisconsumptisunU
De eo actum est xxvni Februarii. Item . sancti

Sanctonas, sancti Eutropii episcopi ct martyris. Cyrini martyris. Aliis Quirini. ApudA iam,sancti C i

Apud Asiam, sancti Maximimartyris, cujns tjesta Maximi martyris, cujusgesta habentur.

habentur. Florentin. Primo loco : Apud Nusiam, in

iortim.
Bruxellen. Primo iocode Eutropio, secundo provincia Coloniensi, sanctorum martyrum I

de martyribus Lambesitanis, satis pure. Sequitur cum xii sins sociis. hem, sanctx Maxentix vidux, Waxenti*.

de Maximo, ut supra. Tum Jerosolymis, Qui- : matris sancti Vigilii.

De Quiriaco riuci, qui et Judas cognominatur, quique crucem
Salinkn. S. Anatolii. In territorio Bhuntino,
, r • nis Eustasii
,
hr? ustasii Ln
, ii
.

quem baptizatum, Helena regina translatio corports sancti covtensts abba-

Christi invenit, et
Jerosolymorum episcopum ordinari; quique tis. Vide xxix Martii.
fecit
postea sul> Juliano apostata imperatore, j>ro fule Cadillonen. S. Vincentii. Sancti Flavii. Et F,

natalis Desiderati
Christi celebre martyrium duxit. Remittitur ad Cabillonis civitate, beatissimi De>>iderati.

presbyteri confessotis, quifuit eximix conversio-

diem sequentem et ad ivMaii. 72otoa via Appia, et
,
i

Etcvationis elevatio sancti Quirini martyris, cujuspassio tertio nist&n non conversationis?) et miraculorum, in mo-
Quirini.
Kalend. Aprilis celebratur. Et depositio sancti nasterio Gurtonensi, ubietobiit : quem D. Agri-
Eremberti, Eremberti pontificis. cola, ejusdem antistes, tumulavit in basilicq B.
Hagenoyen, Post textum purum subdit Martini, qux est in suburbio prxfatx urbis, ubicu-

DeQuiiino. Eodem die, sancti Quirini militis et tribuni traris- jusapudDeum sit meriti, multi, adeptis sani

laiio, quo die sacrx ejus retiquix de Roma per <pi- experiuntur infirmi. Etiam Flavius, in Actis, Ca-
scojium Cotoriicnscm, tid ciritatcm Nusstam depor- biloncnsis episcopus dicitur.
tai:c sunt, unde adhuc e.jus capsa eodem die deponi- Editio Ludeco-Col. Incipit Nussix, super
tur et in castrino ciroumfertur . Apudcivitatem Au- litusRheni, territorio Colonxensi, translatio sancti Transfatio-
nis Q'liritti<
scium, sancti Orientis episcopi et confessoris, qui Quirini tribuni et martyris. Cnjus venerabile cor-

pus,
 216 MARTYROLOGIUM USUARDI.
pus, nobilis ac reliyiosa Domina Gepa abbatissa a Ordinis Carfhusiensis. ILvc cum aiiquando Missx
summo Pontifice postulalum, de Roma ad civitatem officio interesset, et saa %
'is mysteriis participari ar-
suam Nussiatn transtulit, ct in suum monasterium dentissimo affectu desideraret, subito piissimus spon-
honorifice collocavit. Sequitur textus satis purus. sus Do7iiinus noster Jrsus Christus, qui cam fre-
Tuni : In Anglia civitate Londonia, natale sancti quentcr visitar<*et connolari consurvrrnt, partemho-
/:, /, ,
.'...
aldi Erkenwaldi, ejusdem loci episcopi et confessoris. stiee vivifici corporis sui e manibus sacerdotis in os
)t,i.i iiiii. Apud Asiam t
passio sancti Maximi martyris, cujus tam dilectx sponsx sua' trajecit. Ipsa tniidrm plena
gesta habentur. operibus !>«uis quievit in pace. In Aptis inter Prffl-
Grjeven. Apud Asiam, teste Adone, passio san- termissos recensetur.
Hlaximi. cti Maximi marlyris, cujus gesta habentur. In Alex- Molan. Romx, sancti Quirini tribuni, etc, ad
Jtfartyrum andria , Effrodisii presbyteri et martyris aliorum- verlmm, ut habet Ado xxx Martii. Tiun subdit :

rfiexandi i-
norUm. que xxx. Item sanctorum Dorothei, Crispini, Po- Hujus Deo diterti et pretiosi martyris passio, licet
Buticitt. modiani. Euticix martyris sub Licinio. Romee, iii Kalend. Aprilis facta sit, hic tamen festive re- Dc Quirini
"'""*
Qutrini eptsocp Ercanwaldi eptscou Lcnicniz ni colitur, quando sacrx reliquiee corporis ejus ab urbe "
scopi.
confi s -ons. De quo Beda lib. 1 ita dicit Ejus vero
: Roma ad civitatem Nussiensem supra Rhehum
Ercanwatdi.
virx in episcopatu et ante episcopatum, vita ei con- translats sunt. die, natalis sancti Mader-
Eodem
versatio fertur fuisse sanctissima, sicut etiam nunc niani, etc, plane utHerinien. De Maximo, Lau- Madt niani i

ccclestium signa virtutum indicio sunt. Maderniani rentio et Ercanwaldo, ut Greven. supra. In
archiepiscopi Remensis et confessoris. Eodem dic, editionibus aliis Romse, saneti Quirini tribuni et
:

laurentii. sancti Laurentii presbyteri Novariensis.ApudSan- martyris. Hujus Deo dilecti, etc In Bntannia,
EttsteUa. ctonas, Eustellx virginis, filue regis ab Eutropio civitatr Londonia, sancti ErconvaUU episcopi et r.rromvnhti
ciim etogio.
eonverss. Videin indice Pnetermissorum. InAn- confessoris. Qui in activa jam degens vita, totis

Tybtoe. glia,Tybbx virginis. De ea In Actis vi Martii. viribus theoricam diligens, subditis sibi plebi-

v,.\., ntia. Iirm Maxentise nobilissimx feminae, matris sancti bus, caUem veritatis verbis atque exemplis mon-
Vtgilii episcopi Tridentini. In diocesi Coloniensi, stravit , multisque ornatus virtutibus, nwjravit ad
ttargarettt oppido Nussia, translntio, etc, fere ut supra. Item Christum. De Maderniano, Maxhno et Laurentio,
cuin clogio*
iii diocesi Lugdunensi, sanctcc MargareUe virginis, ut supra.

MENSIS
 f fcu/» nr

MENSIS MAIUS
Habet Dies xxxi.

Kalendis. Die 1.

Hieremise Prophetae, qui a populo lapidibus obrutus, apud Taph- meremm.

In^Egypto,
nas occubuit. Item, natalis beatorum Apostolorum Philippi et Jacobi, ex PMiippiei
quibus Philippus, postquam pcne Schytiam ad fldem Christi eonvertisset, apud ''""""'
Hierapolim Asite civitatem glorioso fine quievit. Jacobus vero, qui et frater Domini
legitur, juxta templum Hierosolimorum, ubi el praecipitatus fuerat, sepultus cst.
In Gallis territorio Vivariensi, beati Andeoli subdiaconi ,
quem niisit ab Oriente '"'"''

sanctus Policarpus una cum aliis, ad prsedicandum verbum Dci in Galliam, cujus
praedicatione imperator Severus comperta, spinosis fiistibus crudelissime flagella-
tum, in carcerem frudi praecepit, et sic demum ab ense ligneo, in crucis modum
caput ejus scindi. Civitate Sedunensi, natalis Sigismundi regis. Apud civitatem sigUmumti.
Auscium, sancti Orientis episcopi qui virtutibus ornatus, sancto fine quievisse
, orientu.
scribitur. Item Autisiodoro, sancti Amatoris episcopi et confessoris. Amatons.

Ex onmi parte piiri sunt lantu ludu Prattnsis codex, Greven. et Molan.

YARIA LECTIO. Ad msnda libraria fere reducitur, ut Egypto, Schytiam, Hierosolimorum, Poli-
carpus, Autisiodoro, etc. Quse quia retatem suani redolent, intncta pleraque iu textu relicta
stuit. Lego Taphnns, cum Pratensi, non Taphnes ut apud Grevenum ct Molanum. Orientis scribunt
et eodices pro textu citati, et alii passim, male fortasse, nam hodie legunt omnes, nou Orientis, sed
Orientii,

OBSERVATIO. Hieremiam vel Jeremiam prophetam, sed solo dumtaxat nomine, uno quasi ore Bieremut.
appeltant Beda, Rabanus, Romanum parvum et Ado, a quibus tantillum differt Notkerus, quod
scribat : Pausatio Jeremis Prophetx, Qure igitur do lapidatione iu laterculo nostro dicuntur, ea ab
Usttardo adjuncta sunt, quemadmodum de aliis voteris Testamenti prophetis ab eo factum ostendi-
mus. — Pkilippi ct meminere iidem omnes in suis Martyrologis, uti ct Bicronyraiani codi- ;
Jacohi
ces, quorum aliqui utrumque Sierapoli perperam tribmmt plures Jacobos, vel saltem pluribus di- *""•
;

ebus commemorantes. Et quidem notanter Jacobus frater Domini ponitur xv Martii, et Jacobus M-

phei.
 218 MARTYROLOGIUM USUARDI.
phci, Apostolus, xxii Junii. Quod autem magis mirere, hoc ipso die, postquam in principio Philippi

et Jacobi memoria relata est, in medio textu sic legitur Natalis Mathei et Jacobi Apostolorum. :

Primo loco annuntiatur initium pr&dicationis Domiuicr, de quo vide Exercitationem Florentinii, pag.
478. Ceterum de Apostolis sic memorat Frontonis Kalendarium Natalti Apostolorum Philippi et :

Jacobi. Beda fflerapuli, Philippi Apostoli, ct Jacohi Apostoli fratris Domini. Simplicius Romanura
:

parvum Et Apostolorum Philippi et Jacohi fratris Domini. Cognationem illam pain.-is explicat Ado
:

in Martyrologio, sed in festivitatihus Apostolorum, elegantius utrique elogium concinnavit, ex qui-

bus medullam, ut ita dicara, decerpere Noster satis habuit, Notkero plura conjungente. Aliud elo-
gium contextuit Florus, hrevius Rahanus, qura omnia non est hujus loci discutere, uti nec aha plu-
rima, quse de Jacobis inter eruditos disceptantur jam alibi, cum de Simeone xvm Februarii agen-
;

dum fuit. cursim indicata, ut et hic facere cogimur, remisso lectore ad dissertationes hodiernasHen-
schenii, ad Exercitationem Florentinii pag. 955, ad Tillemontium tomo i variislocis, et ad alios alibi
Aintcoti. citatos. Hactenus Romani parvi ductum secutus est Ado. — Qui tertius ordine est Andeolus, ab an-
tiquioribus Martyrologis prseteritur. Elogium ipsi contextuit Ado ex vulgatis Actis tunc receptis,
in quibus examinandis neutiquam scrupulosus, ea in Fastos sacros retulit, quse ndmitti omnino non
possunt. Acta ipsa, nec vetustissima csse, nec plane sincera, satis agnovit Henschenius, at recentio-
res cum Tillemontio tomo 2 pag. G3fi, duriorem eis censurara inurunt. Noster Adoni seraperfidens,
Sigkmuridi. verbum descripsit.
sua orania, paucis praeteritis, ex ipsius elogio fere ad At Sigismundi regis en- —
comium, quod plane mirum est, ne attigit quidem, solum nomen et locum posuisse contentus ;

opinor, quia laterculus jam ultra solitos terminos excreverat. Exstat Sigismundi commemoratio
Hieronymianis omnibus adjecta, ex quibus a Rabano accepta est, Notkerus Adoniano elogio aliquid
ex Gregorio Turonensi superaddente. Vide Sigismundi gesta, et circa corporis translationem contro-
versa, accurate ab Henschenio explicata. Hic ex Wandelberto tres ultimos versiculos de Apostolis,
Jeremia et Sigismundo componimus :

Frater ex' his Domini, Jaeobus micat, alque Philippus,

Hieremiasquc sunul vatum cehbratur opimus,
Bexque Sigismundus fusopro sanguine regnat.

Oricntii. Bina? annuntiationes ultimse, de Orientio et Amatore, Usuardi propria? sunt, tametsi earum ve-
Amatori* stigia in apographorum Hieronymianorum accessionibus innotescere videantur. Nam quce apud Mos-
andrum asteriscis notata sunt, ea ab ipso editore ailjectitia, seu, ut vocat Florentinius, spuria cen-
sentur. Atque ex his constat laterculi vera simplicitas. Vide de cetero ipsius Amatons Acta, et
quid de ipsis sentiat Tillemontius toqio 15 a pag. 835.

AVCTARIA.
HEKiNiEX.Ceterapurissimus,31oco inserit : In iv Maii. Antisiodoro, sttncti Amatoris cpiscopi, ct

Marcutfi. pago Laudnnensi , S. Marculfi confessoris. In confessoris. Civitate Seduno , sancti Sigismundi
JJaltmrgis. finead marginem recenter adjecta est Walburgis. regis et martyris. In Galliis territorio Vivariensi,
Tornacen. In Jeremia et Apostolis purus, re- sancti Andeoli martyris. Eodem die, sancti Marculfi Marcutfi.
Hquos etiara habet, sed Andeoli et Orientii elogia abbatis. Item eodem die, in Flandria, translatio Translatio-
sancti Amulphi, Suessionicx ecclesix episcopi et eon- nis Arnitl-
rescindit.
plit,
Pi i .sanen. Incipit ab Apostolis. Tum de Jere- fessoris. Remittitur ad diem natalem xv Augusti.

mia, satis pure. Sequitur de Andeolo, absque Colitur Aldenburgi in Flandria.

elogio. Reliqna absunt. Amator recentiori alia Bruxellen. In Apostolis non nihil interpola-
manu in margine adjectus est. tus, seeundo Ioco ponit Et in Germania, pago
:

Munerat. Deficit in Orientio et Amatore. Sualavelda, sanctx Walburgis virginis, qux cum UeJfaibur-
Roswetd. De Jeremia nihil. De cetero in reli- duobus fratribus suis Willeboldo et Winibaldo S. oe.

Transtatio- quis textus purus est. In fine autem additur : Bonifacium de Anglia in Germaniam secuta est,ubi
nis Watbur Translatio sanctx Walburgis virginis. ipsa facta est abbatissa, etpost castissimimam vitam,
Antverp-Max. TJltraject. Leyden. Lova- hac die migrasse creditur ad Dominum. In Jeremia
nien. et Editio Ultraj-Belg. Toto fere textu deest locus martyrii. In Andeolo iterum interpo-
puri, post regis addunt, Burgundiorum. Tum De Sigismundo ut supra. In Orientio et
latus est.
Fatburgis. Eodem die, sanctx Walburgis virginis. Sequiturde Amatore ferme purus est. In fine subjungitur : Theodutphi.
Amatore. Noto in Amtverp-Max. atramento flavo Remis, sancti Tfieodulpki abbatis.
insertam vocem
elevatio Walburgis. Aliis est Hagenoyen. De Jeremia, Philippo et Jacobo
Vide Proetermissos.
translatio. longas historias texit, quse hic locum non invc-
Antverp. et Max-Lubec. In eo solum defi- niunt. In Andeolo, purus est. Cetera omittit,
ciunt, quod Jeremiae elogio careant. diem claudens hoc modo Eodem die, sanctx
:

Alberg. et Danic. Similes sunt Antverp- Walpurgis virginis, quxerat de Anglia nobilipro- j)c jf/atbur-
Max. ete. sed Apostolos Jeremise prsefigunt.
;
genie. Qux cum duobus fratribus episcopis-, scilicet <je.

Antverp-Maj. Totus purus esset, nisi ultimam Mallebaldo (Wilibaldo) et Winibaldo venitadAIe-
annuntiationera de Amatore praetermitteret. Dc- maniam, adiens civitatem Eystedensem, ei mona-
fuit diligentia in hujus codicis scriptore. stenum Heydenheim construxit, quod et rexii per
Centulen. Ita habet .
Natale beatorum Apo- vitx cjus spatium laudabiliter et in eo plena bonis
stohrum Philippi et Jacobi, Tn Egypto, Jeremue operibus migravit ad Dominum.
Prophela', qui a poputo hipidibus obriitUS, ajnid Aquicinct. In fine : Eodem die Wapingo, na-
Tbapnas occttbuit. Jerosolymis, sancti Jnda? episcopi, talis saneti Arigii episcopi et confessoris. Ipso die, Arigii.

per quem saera crux Domini reperta est. Vide die sanctx Walburyis virginis.

Ambian.
 MENSIS MAIUS. 219
Ambunnen. De Sigismundo adjicit totum colitur r Novembris, alii xxiv SeptembrU. AV<r,
Dt Su/ts-
Adonis elogium. Sigismundm, de quo supra, rexfuit Burgundionum munifo.
M WRIC-C VKTUS-Ul/TRAJECT. Philippi et Jacobi jejuniis et orationibus die noctuque intentus, Tpse
Apostolorum, Jeremiae, Prophetx, qui a Judxis ex divina revelatione monasterium >n loco, m quo
Em-mari. fnit lapidatus. Ejtermari martyris. Amatoris cpi- sanctus Mauritius cum suis quiescit, construxit, ct
Amatoris. scopi. Walburgis virginis. Dies ejus natalis cense- tainlcm a Fntncis captus . cum u.rorc ct filiis in
tur esse xxv Februarii, ut ibi dixiraus. puteum demersus est. Sed abbati Agaunensi reve-
Cluniacen. Eodem die Wapingo, natalis san- latus ct iih co extractus, miraculis claruit. Eodem
Arigii. cti Ariijii episcopi ct confessoris. die, vel ut aliis placet, infra iv Xouns, natalis san-
Reo. Si ec. signatus num. 428. Eodem die, cti Judx fqut et Quiriacus) episcopi Jerosolimorum, JudttQuiria-
ffalburgis. sanctx Walburgis virginis. sub Juliano imperatore passi. Vide Acta iv Maii.
Codex D. du Cheval. signatus C et Altemps. Item secundum Adonem (sed non genuinum) hic
Arigii. Eodem die Vapingo natalis sancti Arigii episcopi
t tanctorum Calepodii presbyteri, Palmachiiet Calepodii,
ct confessoris. '''
aliorum, qui infra ponuntur vi Idus Mait, die si i-
In Vatican. num. 5949. Absunt, Jeremiae, Ori- licet sepulturx ipsorum. Ttem sanctorum Ammonis immonU
<'' t'<0< llli.
entii, Amatoris. Adjicitur Jerosolymis, sancti :
martyns ,
et
, j, I-
Procuh, Hic apud
TT- 1 TT"
Ineronymum est
i
:

Quiriaci. Quiriaci episcopi, quiprimoJudasdictusest. In ci- quis alter sit, nescio. In Britannia minori, Coreh- Corentini.
Bippolysti.
vitate Avellina sancti Ypolisti. martyris. VideActa. tiin episcopi ct confessoris. De Blandino etMarcul-
Capelodii. Florentin. Romx,sancti tnns mar-
Calepodii presbyten, pho, ut supra. Annx martyris, matris sancti Qui-
tyris.
qui sub Alexandro passus est ; cujus corpus jactari riaci. Nullibi notacst. In Germania, camobio Ey-
in Tiberim prxcepit, ut in gestis sancti Callisti stadensi ,depositio sanctaz Watburgae virginis sancti-
Simplicii et Papa legitur. Itcm.sS. martyrum Simplicii cum monialis, sororh sancti Wilibaldi eptscopi Eysta-
sucwrum UH.
omni domo sua, promiscui sexus numero sexaginta dcnsis, vita et miraculis clarx. Mantnaz, transld- J>><iunis
Boni tratvs-
octo. Apud civitatem Catanensem provincix Sicilix tio sancti Joannis Boni confessoris, Ordinis he- tationis.
passio sancti Comitii (Cominii) martyris sub Clau- remitarum sancti Augustini. Remittitur ad xxm
dio imperatore. Vide Acta, et Praetermissorum vel xxiv OctobrU.
elenchum. Sequitur Walburgis. Molan. Iu Blandiniomonasterio,translatio >«r- Transtatio-
nit Ametr
Bur.de.gal, Burdegalacivitate,natalissancti Ma- poris sunctisstnttc Antclbcrtj.v virginis. Tn Blandi- bcrtjm.Ucon-
carii Imgdunensis episcopi. Remittitur adiv hujus. nio, consccratio basilicae primx, a beato Amando ,m'irationis
basilicm
Transtatio-
Luxovien. Translatio corporis sancti Clementis Vide Prsetermissos. De Grata, "Wal-
pontiftce. Biandinii
nis Ctcmcn- Mediomatricx urbis episcopi, anno mcx. Hic ad burge, Marculpho et Theodulpho, ut supra. In monaslerii
tis.
xxiii Novemhris. Britannia, sancti Chorentim episcopi civitatis Aijui- Chorentini
Remens. SS. Timothei et Apollinaris. In tcr- Acii cl Aci-
te. Ambianis, bcatorum marttjrum Acii et A< ioli,
«ti.
ritorio Remensi, loco qui vocatur Avenniacus, passio qui reliijiosis fulgent miraculis. Ipso die, sancti
sanctae Berthx, uxoris sancti Gumberti regis. Civi- Ultani, fratris sanctorum Fursei et Foillani : qui Vttani cinn
clotjto.
De Sigis- taie Sedunensi, loco Aganico, passio sanctorum mar- post excessum fratris sui Fhirsei, cum FoUlano,
mttndo. tyrum Sigismundi uxoris ejus et duorum Gertrudis contubernia,
regis et sancta adeptus est sanctae
Tlwodulp.
filiorum. Remis, depositio sancti Tkeodulfi abbatis. cujus multa in ecclesia sanctitatis clarent monu-
Acii et Ambianis, sanctorum martyrum Acti et A< ioli. iiicnta. Quorum sancta virgo agnita sanctitate, per
Acheoli.
Acta Iegunt Acii et Ackeoli. manus eorum obtulU Deo partem kereditatis suae,

Editio Lubeco-Col. Apostolos prosponit Jere- qux vutgo Eossis dicitur,

scilicet villam, </

D, Sigis- miae, cetera pure usque ad Siiitsmuinli regis, ubi tradidit in servorum !><•/ alimoniam, ut in •» loco
mundo.
adjicit : Burgundiorum, qui in konore sanctorum construerent monasterium, adperpetuale peregrino-
Thih.ivritm ,collcgium Agannensium xdificavit rum hospitium. Ipsodie, territorio Tungrensi, villa
Qui captus iii civitate Sedune?isi a Francis, cum qux Ruttis dicitur, sancti Evermari martxjris t qui

uxore ct filiis, m puteum demersus occubuit. Scd ab injustis innocenter interemptm est. Bujus mors
pcr ammonitionem angeli, de puteo elevali, in dicto prctiusn crebrts miracults iltustratur. Tum typis

monasterio venerabiliter sepulti sunt. Iu Germania, minoribus : Eodcm die, sanctorum eremitarum
ccenobio Eystadensi . depositio religiosx monialis Zoerardi et Benedicti martyrjs, quorum vitam <>c- Zoerardi
Dc Walbur- ct Benciticti.
sanctx Walburgx virginis, sororis sancti ]\~iiic- scripsit Maurus episcopus Quinque-ecclesiastensis.
<je-
baldi episcopi Egstadensis, cujus tumba gloriosis Fitmis, translatio corporum sanctorum Walburgis, Transtatio-
nis Watbttr-
miraculis decoratur. Sequitur Amator. Dein : In Wilibaldi, et Winiboldi, anno Mi rx. Hactenus gis, <!<.
Corentini. Britannia minori, sancti Corentini episcopi ct con- priraa editio. In aliis de Marculpho, Th lulfo,

Blandini. fcssoris. Iu pago Meldensi, sancti Blandini confes- Chorentino etc. uf esi in prima. Ttem in Blandi-
soris.Corentini dies natalis est xii Decembris. nio monasterio, etc.
Belin. Fere purus est usque ad, in Galliam, Maias prima sacrat Christi doctrina Calendas.
prceterquam quod Andeolum vocei Ar< Dein miuoribus Iitteris /" Rungaria, mncto- :

Sequitur immediate Item Antkisiodoro, etc. Tum:

: rum eremitarum Zoerardi,etc. Furnis.etc. TnSco-
Grate. Item Bergomi Gallix Cisalpinx, sanctx Gratx vir- ; |
aphi episcopi, de cujus nomine nunc
i
t

/.'
Orientii. ginis. Apud civitatem Auscium, sancti Oriensii epi- episcopatus sancti Asaph. In minori
scopi. Tpsodie.sanctx Watburgae virginis. Notabis sanctissimi Brioci episcopi <t confessoh Quae in
Waiburgte.
Gratam viduam <'.~se et coli xxv Augusti. Molani textu litteris Italicis inserta sunt, facile

Benigni, etc. Greven. Benigni et Aniochii presbyterorum, et a genuinis distinguuntur.

Tijrsi diaconi, sociorum sancti Andeoli. Benignus

VI Non.
 220 MAUTYROLOGIUM USUARDI.

VI Non. Die 2.

"atalis sancli Patris nostri Athanasii, Alexandrinae urbis episcopi el con-

In hujus persecutionem universus pene conjuravit orhis
jy fessoris.
commoti sunt principes teme.gentes^regna,
eum, multaque Arrianorum perpessus insidiis, toto orbe profugus agitur, nec ei
,

et exercitus coierunt adversus

, et

ullus tutus ad latendum supererat loeus, dum ad investigandum eum omnes moven-
tur. Moritur autem quadragesimo et sexto anno sacerdotii sui, post multos agones,
Saturnini et multasque patientise coronas, tempore Valentiniani et Valentis. Eodem die, san-
Ncopolis.
ctorum Saturnini el Neopolis, qui in carcere requieverunt.

ln tcxtu convcniunt codiccs termc omncs. Puriorcs sttnl, Pratcn. llerinien. Tornacen. Anlver/i-Maj. Bosweyd.
Anlvcriiicn. Max-Lubec. Grcven. el Molan. Quibus uddi iiossunt, Antverp-Max. Uttraject. Leijden. Lovanien. Albenjcn.
Danic. et Ettitio Vltraj-Betg.

VARIA LECTIO. Patris nostri post Bedam et Adonem constanter legunt probatissimi codices,
Praten. Heriuien. Tornacen. Antverp-Min. et Maj. Max-Lubec. et Greven. In Rosweyd. et
Molan. deest nostri. In aliis etiam omittitur Patris. Alexandrix, pro Alexandrinx, ponunt Greven.
Molan. cum nonnullis aliis secundaa notse codicibus. Herinien. Greven. et Molan. atque item citati

jam male scribunt persecutione, multo pejus Rosweyd. prxdicalione, In Antverp. et Max-
codices,
Lubec. est contra, pro adversus. Greven. sensum integrum non reddit, dum scribit, principes tcrrx,
7-egna, exercttus eoierunt. De Arrianorum alibi dictum est. Pro multaque insidiis, Antverp. Max-

Lubec. Antverp-Maj. Antverp-Max. etc. habent multasque insidias. InHerinien. inter, necetullus

deest, ei, Rursus Antverp. et Max-Lubec. pro supererat ponunt, ille superest, hajc subest. Sensus

videtur exigere, ut cum Greven. Molan. et paucis aliis legatur, movercntiir nihilominus secuti su- ;

mus Praten. Heriuien. Tornacen. et plerosque alios, pro moventttr, ut est in texttt. Quadragesimo et

sexto legendum est, male omisit Herinien. particulam vacuum in Ant-

et, turpiterque erravit, qui
verp-Maj. spatium, recentius supplevit per, sexagesimo quod etiam in margine expressit. sexto,

Antverp. et Max-Lubec. et qui sequioris notse sunt, pro Neopolis, habent Neopoli. Recte fortasse,
sed praeferendi nobis sunt probatiores codices. Atque iidem omnes cum Herinien, Rosweyd. Gre-
ven. et Molau. legtint quieverunt, nobis prseplacent Praten. etTornacen. qui postRomanum parvum
et Adonem, scribunt requieverunt.

OBSERVATIO. Illustris et veneranda semper orbe toto magni Athanasii memoria, in sacros
Fastos a Beda primum relata est, his verbis : Sancti Patris nostri Athanasii episcopi Alexan-
drini, ut est etiam in Rabano. Romanum parvum scribit : Athanasii Alexandriticc urbis episcopi.
Utriusque scribendi modum connectit Ado, ex receptissima ab omni a?vo sententia diserte asserens,
Athanasium obiisse quadragesimo et sexto anno sacerdotii sui. Quomodo autem id cadere possit in annum
Christi ccci.xxm, viderint ii, qui ut ei anno Athanasii mortem innectant, acribus studiis conten-
dere non disistunt. Porro ha?c et alia ex Rufino latius deducit Ado in insigni laudatione, cujus amce-
niores flosculos aptissime Noster contexuit; Notkerus, quod mirere, interpolavit et contraxit. Vitam
Athanasii, quantum licuit, breviter ex Hermantio et Papebrochio chronologice ordinavimus in citato
alias, de Patriarchis Alexandrinis tractatu, tomo v Junii prafixo. Vitam aliam stuiliose adornavit
eruditissimus Montfauconus, cum novissima magni Patris operum editione. Hisce junge recentio-
rem Gallicam Tillemontii, qu;e tomi ejus octavi potissimam partem occupat. Pluribtts non immoror,
locum postulat Wandelberti distichum :

Sextis hinc Nonis, Atlianasi magne, refulges,

Arria quo primum periit victore colubra.

Salurnini et Satnrniiius et Neopolis in aliquibus apographis Hieronymianis satis clare exprimuntur, addita po-
tfeopolis.
sitione seu loco martyrii, Alexaiidrix. Phrasi non niliil immutata eosdem consignat Romanum par-
vum, cujtts verba fere ad apicem descripsit Ado, addens solum, eodem die. atque ex eo ipsissimis
terminis, ut supra nos opinari diximus, Noster desumpsit. Plana est itaque et expedita totitts later-
culi primEBva simplicitas. Sed recte observatus est ab Henschenio Galesinii lapsus, qui lios martyres,

duobus sociis auctos, Roniie collocavit, in quo eum Baronius, re non satis examinata, in hodierno
Romano secutus est.

AUCTARIA.
Plls.vnicn. Athanasii elogiitm mutatuni et niii- Centulen. Alexandrix, sanctipatris et pastoris
tilum exhibet, et pro Neopolis, scribit Nea- egregii Athanasii cpiscopi, fortissimi confessoris.
polis. Eodem die, sanctorum Saturnini et Neapolis, qui
Munekat. Iti textu ptiftts sttbdit in fine : lpso iu enrcere quieveruiit. In lerrilorio Remensi, san-
dic, passio saucti Sicliarii martyris. tee Marcx virginis, cttm aliis virginibus sacris.

Rectc,
 MENSIS MAIUS. 221
Recte, ni fallor, censuerunt Majores nostri, non Pio II Pnntifice, qui tunc crat Florentiee, concessa
aliam liic indicari, quam celebrem Mncram ; sed manum ejus osculantibus septennii indulgentia,
ma-
utrum ha?c socias habuerit virgines aliquas, vide x:mo cum pnpuli concursu sepultus estin ecctesia
indicem Prastermissorum, et superius die vi Ja- sancti Marci apud Fratres Przdicatores.
nuarii. Codex D. Le Mare. signattis A. Item. sancti
Bruxellen. Scribit hoc modo : Sancti patris Sicharii martyris. Jam tertionorainatum vidimus. Stchar
Athanasii, Alr.randrinx nrbis episcopi. In cujus Puer fuit, fortea Judceis occisus,- anautemdenu-
persecutionem Constantius imperator, filius Con- mero Innncenfium jnssii Herodis interemptorum
stantini magni, hxrcsi Ariana seductus, cum omni- dici possit,examinat in Actis Papebrochius.
bussuis fautoribus conjuravit. Cumque
Atha- ipse Editio Luheco-Col. Incipit : In Bunna super
nasius toto orbe profugus ageretur, nec ullus ei ad littus Rheni, territorio Colonirnsi, translatio san- TrtnisUitw-
latendum locus tutus superesset, B. Maximinus ctornm martyrum Cnssii Fbrentii , Malusii et »" Caitsii,
apud Trevenm ipsum suscepit, ubi in quadam cister- sociorum. Quorum cnrpora cum jum septingenti.s
na solem non videns, Symbolum Quicunxme vult et septuaginta tribus annis sui terra recondita quie-
salvus esse, composuit, quo nos Catholicam fidem
vissent, Dominus Reynoldus Cnlommsis archie-
cotidie ad Primam confitemur. Et cum ipse ibi sex
piscopus ea invrmt, transtulit et nd capsns honori-
annislatuisset, taftdemtempore Valentiniseu Valen-
fice recollegit. Remittuntur ad diem natalem
tiniani imperatoris, sedi sux restitutus quadrage-
x Octobris.Sequitur Athanasii elogium pluri-
simb sexto sui sacerdotii anno, post multos agoncs, bus interpolatum. In Saturnino, etc, pura est.
multasqvs patientiae coronas, quievit in pace. Itrm, Tum : Treveris, nata(e sancti Thendolphi mona- Tlicedolphi.
natate sanctorum Saturnini, etc. chi et confessoris, nepotis Carolimagni imperato-
Hagenoyen. Ex Adone multum interpolatus ris. De eo actum i hujus In Mnrburch Ilassix, Transtatx
est in baptismo puerili, etc. Sed
hoc locus illis translatio sancUv Elisaheth viduee. Natalis est xix E,,Ml
J["
non est. In Saturnino autem et Neopoli purus, Novembris. Ipso dir, sancti Florentii confessoris.
hodie Amatorem collocat, de quo sic scribit Al- : Belini primaeditio. In fine Civitate Srdun.r, :

tissiodoro, sancti Amatoris episcopiet confessoris. passio sancti Sigismundi martyris, regis Burgun- Sigismundi.
Qui a pueritia sua litteris crat instructus, et a pa- diojium. Altera addit prxterea : In territorio An
rentibus nubere coactus, sponsam suam monebat, degavensi, sancli Florrntii prcsbijleri et confessoris.
virginitatem servare, quod ct fecit. Ipse vero tanto De Sigismundo, pridie.
virtutum preeconio eminuit, quod post Ctadum (vo- Greven. Gcrmani, Hypoliti, Selpidii et Ilcr- Germani et
luit dicere Eladium) Altissiodorensis factus est epi- mogenis. Nomina in Actis melius distinguuntur. sociontm.
scnpus, Ilic cxcos illuminavit, parnfiticos ctiravit, Autisiodoro, nntalis sanctorum Optnti episcopi, Me- Optati et
mortuos suscitavit, infideles plurimos convertit. mori et Sanctiani presbyterorum. Vide Pnetermis socioruin.

Sanctum Germanum clericum, licet invitum,conse- sos. Evermari martyiis, ducis ex legione Tkebxo- Evermart.
cravit. Spiritu prophetiae claruit. Denique finem rum. Videibidem. Item Waldeberti abbatis, disci- Waideberti.
suumprxvidens, clerum populum convocans. eisin
et pulisancti Columhani. Treveris, sancti Theodolphi,
fide confortatis, inter manus ci obscquentium emisit etc, ut supra. Florentii confessoris. In monastefio Florentii.
spiritum. Cujus anima ad ccelum deferri ab angelis S. Galli, sanctae Wilberads virginis. In dicecesi IHtberadte.
in specie columbce visa est. De eo actum est die Coloniensi, oppido Bonnensi, translntio, etc, fere Translalio-
praaeedenti. ins Clemen-
ut supra. Metis, translatio sancti Clementis episcopi
Aquicinct. In fine addit :Item, sancti Waiberti et confessoris. Pra?cipue colitur xxni Novembris.
comitis, Luxoviensis camobii abbatis, Melius Wal- In Marburch HassUe, etc, utsupra.
deberti. In Actisab aliis distinguitur. Molan. Civitate Sedurise, passio sancti Sigis- Sigismundi.
Daveronen. Apud Salmurum castrum, susceptio mundi, etc. I» territoi'io Andegavensi, sancti Fln- Ftorcntii.
Susceptionis corporis beati Ftorentii presbyteri et confessoris. rcntii presbyteri et confrssoris. Apud Florentiam,
Florentii.
De co agemus cum Usuardo ad diem natalem nntalis beati Antonini confessoris, dr Ordine FF. Antonini.
xxiii Septembris. Pra-dicatorum, archiepiscopi ejusdem civitatis. De
Ambianen. Eodem die, passio sancti Germani, Sichario ut supra. Luxovio monasterio, Vualperti Walberti.
gloriosi martyris. Est festum loci proprium. Vide Columbani abbatis. In Ale-
abbatis, discipuli sancli
Acta. mannia apud monasterium sancti Galli, natale san-
Matric-Cartus-Ultraject. Athanasii epi- ct:r Wuilberadx virginis. In editionibus posterio- wilberadm.

scopi. Germani episcopi et martyris. Saturnini ct ribus de Florentio, Antonino, Vuilberada, Si-
Neapoli martymm. chario et Vualberto, ut supprius. Sequitur Tre- :

Augens. S. Laurentii. Item. sancti Germani veris, sancti Thcodolphi, presbyteri et monachi. Theod Iphi.
rpiscfipi et martijris, Vide codicem Ambianen. De quo diximus. In Eischel, Cunegun&is virgi- Cuncgundis.
Camberien. sanctae Marias. Item Stfhariimar- nis. Die secunda, reportatio reliquiarum sancti
tyris.Vide quse de ipso iufra dicentur. pntris Atkanasii. Monasteno Sitkiu, gloriosa cle- Etcvatianis
/(rT/ ""-
Reg. Suec signatusnum. 428. Ipsodtr, j>as- vatio corporis pretiosimmi, confessoris Cfiristi
sio sancti Sicharii martyris. Bertini abbatis, qux facta est anno Dominicx in-
Florentin. Natale sancti Antonini confessoris, cai*nationis millesimo quinquagesimo secundo. Mer-
Ordinis Prxdicatorum, archiepiscopi Morentini, beccse, elevatio sanctx Berlendis virginis, et Celsx Etevationis
leHdix'
vitm sanctitate atque omni doctnnx genere insignis, atque Nonx virginum, iis omnibus vide i-
ft%
ut ex juultis ejus voluminibus apparet. In patria dicem Prsetermissorum.
Florentina obitt anno Domini mcccclix ibique a

Tomus vi Junii. 42 V /Vbtt.

 222 MARTYROLOGIUM USUARDI.

T
V A on. Die 3.

I :> .
ntionis ierosolimis, inventio sancta? Crucis ab Helena regina, sub Constantino prin-
v Crttcls.
cipe. Romae via Numentana, passio beati Alexandri Papae, Eventii et
(.,.,,
/'/'. ,7 50C.
tl I

II Theodoli presbiterorum, sub Adriano principe quorum primus post vin-

cula, carceres, equuleum, ungulas et ignes, punctis creberrimis per tota membra
:'

peremptus est; sequentes quoque, post longam carceris sustinentiam, ignibus

examinati, et ad ultimum decollati sunt. Ipso die, sancti Juvenalis episcopi et con-
fcssoris.

Summa codicum conscnsio. ConvcniuiU enim: Praten. Herinien. Tornacen. Antverp-sJaj. Pulsanen. Rosweyd.
Antverpien. Max-Lubec. Munerat. Dctin. Greven. et Uolan. His accedunt: Antverp-Mux. Vttraject. Leyden. Lovanien.
Albergen, Danic. ct Editio lltraj-Betg.

YARIA LECTIO. Decst in Rosweyd. primum laterculi verbum Sierosolymis, quod reliquimus
scriptum ut alibi, more nostrorura codicum. Solus Rosweyd. legit Nomentana. Omnes scribunt
Theodoli, excepta Max-Lubec. ubi male Theodori. Crediderini Romanum parvuni et Adonem a
Rosweydo editore emendatos, ubi Theoiuli. In Tornacen. perperam scribitur Arriano pro Adriano,
sed neuter adraittendus est, cura legendum sit Trajano, utinfra ex Adone et Actis dieemus. Ad ve-
ritatem propius accedunt Pulsan. et Belin. qui ponunt Aureliano, si raodopra?fectum hunc, non im-
peratorem intelligamus. Molani sensus confusus est, dum pro carceres, scribit carceris, sine iuter-
punctione. Nimium sapit Pulsanensis, dum sensum videtur velle perficere post, per tota membra,
inserens confossus. Tornac. post, peremptus, omisit, est. Sequentes quoque, legendum est, sunt tamen
non pauci codices, qui cuin Autverp. Max-Lubec. et Molan. legunt, sequentes vero. Primarii duo co-
dices Praten. et Herinien. diserte ponunt ignibus exanimati. Repugnant ceteri onines et merito, ni
fallor, nara Bedalegit ignibus examinati, et ita Adonis sensus ad Scripturam alludens videtur exi-

gere. In Heriniensi pro, decollati sunt, habetur sunt decollati. Tornacen. vero cancellorum suorum,
opinor, angustiis pressus, ultimas Iaterculi voces suppressit, nempe, episcopi et confessoris.

Inventionis OBSERVATIO. Quod in uno alterove Hieronymiano apographo legitur : In Jerosolyma, inventio
S. Crucis.
sanctce Crucis Doniini nostri Jesu Christi ab Helena, post passionem Domini, anno ccxxxnr, re-
gnante Constantino imperatore, id ad hoc qualecumque Hieronymi Martyrologium pertinere, frustra
contendere videtur Florentinius. Melius abjudicat Papebrochiusex fide vetustissimicodicis Epterna-
censis, aliisque argumentis, praetensam festi illius antiquitatem a Florentinio assertara evertentibus.
Mihi sufficeret sola annuntiationis ratio, in Hieronymianis plane insolita. Verosimillimum est, ci-

tata verba ex Floro accepta fuisse, et servato anachronismo, ab ahquo recentiori, textui Hierony-
mianoprrefixa. Ad nostrum institutum quod attinet, certum est, inventioneraillam referri agenuino
Reda ; sed loco dumtaxat secundo, post Alexandrum et socios, insigni elogio exornatos. Certum
praeterea, earadein festivitatera hac ipsa die meraorari a Romano parvo, et ex ipso ab Adone, de ea
inventione longam historiam texente, de cujus veritate consulenda sunt Acta nostra hac die et ad x
Martii, ubi de sancto Macario.Usuardus interim solitam brevitatem sectatus, prceterita historia,
tlexandrl rem ipsam, semotisdubiis circumstantiis, enuntiavit. —
Dubium non est, quin Alexander, Eventius
i! toc.
et Theodulus ab Hieronyniianis consignati sint, ordine licet nonnihil inverso, et sic, ut nusquain
appareat, Alexandrum Papum illic certo indicari, ut ante me observavit Florentinius. Magis mirum
est, id ipsum non distinctius exprimi in Kalendario Frontonis, sic tegente Natalis sanctorum Alex- ;

undri et Eventi ei Theodoli; quae ferme Sacramentarii Gregoriani lectio est, in quo Inventioni sanctae
Crucis praemittuntur, ut a Beda factura diximus, qui clarius et recte Alexandrum Pupam nominat,
ipsumqueet socios insigni elogio exornat, sequente Rabano. Exstant etiam in Romanoparvo, atque
item in Adone, ubi ex Actis Alexandri longius encomium profertur, aNotkero hinc inde contractum
et interpolatum. Maluit Noster Bedam imitari, ejusque verba transcribere, mutato tamen tvranni
nomine, contra expressam Adonis sententiam, diserte affirmantis, necdum fuiss.e imperatorem Adria-
uum, dura prsefati martyres passi sunt, uti etiara ex ipsorummet Actis manifestissiraum est. Itaque
ad Trajuiu tempora revocare necesse est, qua?cumque in laterculo dicuntur saltem, si quis pro Acto- ;

rum veritate acrius certare cum Hensclienio in animum inducat. Moderatum de illis judicium pri-
dem tulerat Baronius in Annalibus ad annum cxxxu nura. i, his verbis Exstant Acta Alexandri :

Papx et seciorum, sed (quod inmultis aliis accidit) nimia antiquitate (addere poterat, vel alio vitio)
mcndosa. Eara censuram non est passus Henscheiiius, qui quoties de prsefatis Actis sermoneni variis
suam antiquitatem veneranda compellat, de cetero in hujusmodi
locis Lnstituit, toties sincerissima et ob
Impulitme tara singularis Magistri corainendatio, ut praeter insti-
elogiis profundendis satis parcus.
tutum meum, laudata Acta diligentius expenderem, si forl.e eatueri possem contra Tillemontium
torao 2 pag, 238 et 590, aliosque recentiores, Henschenio certatim adversantes. Verum aliter
longe evenit,nam quo attentius examinavi, eo magis visa sunt a gravitate et sinceritate primige-
niorum Actoruin recedere, ut ad xxvin Augusti, quo ex praedictis Actis ffermes recolitur, opportu-
nius demonstrari poterit. Hic solum breviter indico, bina Henschenii argumenta, si quid probent,
nimium omnino evincere. Etenim Actorum sinceritatem educere velleex vetustiorum Passionalium

splendore
 MENSIS MAIUS. 223
splendore et elegantia, aut ex Bedas, Rabani, Adonis
et Notkeri elogiis, inde desumptis, tantum-
detn mihi videtur, ac passiones omnes in iis contentas
admittere, atque una elogia omnia prafato-
rum Martyrologorum tamquam certa et indubita supponere, quod quam
ab ipsius Henschenii mente
alionum sit, cxemplis plurimis palam facere, ex opere
nostropromptum et obvium est. Hsc cursim,
fusius alibi explicanda.En modo quibus versibus martyres nostros honoret Wandelbertus, quibus
de Crucis Inventione tertius additur :

Prxstil Alerander quinas et Evenlivs omant,

Theodolusque Dei pariter pro nomiue carsi.

Ilisquoque celsa Crucis radiant vexilla reperte.
DeJuvenale silent Martyrologi A.Ione antiquiores ipse nulla positione, nullo elegio addito,
ita Jmenalii. ;

simplinter consignavit, ut ab Usuardo ex ipso descriptum

est, cujus proinde textus purus et genui-
nus hie exhibetur. In Notkero subticetur titulus confessoris,
forte quod dubitaverit an martyr ap-
pellandus non sit. Vide de his Papebrochii commentarium.

AVCTARIA.

Tcxtm con
Centulen. Jerosotymis, inventio sanctx Crucis, codomi, non episcnpi, ut hic perperam vocatur,
tractus. quam sotemnilcr celebrari sancta Romana Ec- sed diaconi, de quo agitur die sequenti.
clesia decreto sanciyit. Romx , beati Alcxandri Editio Luheco-Col. Post Constantino principe,
Pap.e et martyris et sanctorum Eventii et Theodoli addit, junioris, eujus ipsa mater exstitit. Et quia
presbytcrorum. Ipso die, sancti Juvenalis episcopi invcntio liujus sancUv Crucis facta fuerat temporc De Inven-
et confessoris. Eusebii Papse ct confessoris, ideo instituit festum
timteS.Cru-
Bkuxellen. Jerosolymis, inventio sanctce Crucis hujus inventionis ab univcrsis Calholicis Ecctesiis
ab Ilclena rcgina, sub Eusebio Papa et Constantino per universum orbem solenniter celebrari. Rom.v
magno impcratore , cujus et ipsa exstitit mater. via Xumentnna milliario scptimo ,
passio sancti
!< /tlexan- Romsc, natale sancti Alexandri Papse et martyris. Ate.randri, etc, pureusquead.oYco/Vati sunt. Tum
dro, Qui aquam aspersionis cum "SaXe benedicto conse- addit : Ilic sanctissimus Papa, Romanx Ecctesicc VeAtexan-
crari, oleumque quotannis ab cpiscopo benedici, <lro
beatum Petrum, annis de-
'
et episcopatum, quintus post
sicut de latere Christi sanguis ct aqua profluxit, ita cem tcuuit, mensesduos, dies decem. Et statuit,ut
nd designandam unionem Christi et Ecclesue, in vino aqua in Missa miscentur, ad designandum
consecratione sacramenti altaris, aquam vino mis- unionem Ecclesis et Christi. Et ut obtatio fierel ex
ceri constituit, et ob memoriam passionis Christi, in asymo et in modica quantitate. Ilicctiam ob mcmo-
Canone Mi^s.r addidit Qui pridie qnampatcretur,
: moriam passionis Ckristi, addidit in Canone Qni :

etr. llic Alexander Papa sub Adriano imperatore, pridie quam paterctur usque ihi: Hoc est enim. Hic
post vincnla, carceres, cquulcum, ungulas et ignes, etiam constituit, ut aqua aspersionis cum sale benedi-
punctis creberrimis per tota membra percmptits, et ceretur, etin habitacuiis hominum aspergeretur. Ipso
via Numentana sepultus, sed postea in ca-meterio die, sancti Juvenalis, etc.

saneLr Sabinae transtuttts est. Eodem die, sanctorum Greven. Eodem die, Juvenalts martyris. Colitur Juvenatis
Eventii cl Qui cum prxr
Theodoli presbyterorum. vn Maii. Aufridi episcopi Trajecti inferioris et con- Martyris.

fato Papa Alexandro tenti. post longam carccris fessoris. Florentii et Vindemialis episcoporum et juf>-i<ti.

sustinentiam ignibus examinati, ad ultimam decol- confessorum. Vide in Actis n Maii. 7« Gatliis, Ftorentii,
etFindemia-
lati sunt. Et sancti Iuvcnalis episcopi. Juxta loco qni dicitur Cetla, Plutippi presbijteri et confes-
Pontliizeram provincLv Rothomagensis, bcali Wal- soris. Vide Acta. Severinx mutroihv, uxoris Au- pnilipvi.
teri abbatis. Hujus Walteri Vita data est vnr rcliani c<rsaris, Brugis, festiva memoria cruoris Severina.
Aprilis. Ckristi. De his vide Prretermissos. Nota, beatus s.s. ChrUti
Haoenoven. Incipit : Rom.v, via Numentana, Alexander Papa, de qu« supra, quintus post san- cruoris.

etc, textu nonnihil interpolato. Sequitur de Ju- ctum Petrum, sedit annis decem, mensibus duobus,
venale. pure.De Cruce Constantino ostensa de- dicbus decem. Ipse statuit, ut aqua vino miseeatur
que ejus inventione varia narrat, qu38 exactius in incalice, ad designandam unionem Christi et Ec-
Actis tradita sunt. In fine habet de SigismunJo cicsi.v, ct ut oblatio ftcrct, etc, ut supra habet
plura, quam superius retulerimus. Edit. Lubeco-Col.
Aquicinct. Post decollati sunt, interjicit : Hic Molan. Anttsiodori, depositio sanctorum Optati Optatl el «h
'"' n ""-
De ilexan- Papa Alexander constituit aquam sparsionis cum Mcmori c! Santiuni presbijterorum. I)omi-
<j'i^ct>iii,
,

(Iro.
sale benedici in habilaculis hominum, et passioncm nica dic posi inventionem sancte Crucis , Romse,
Domini miscuit in precatione sacerdotum, quando sancUe Catltarinx virgtnis. Ilrc <!< civitate Senensi Catharitm
Missa celebratur. oriunda, in adolescentia sua habitum <l<- poenitentia Se}tettsi*>

Matric-Cartus-Ultraject. Inventio sanctx sancti Dominici assumetis, ac crebris miraculis cla-

Crucis. Alcxundri, Evcntii et Thcodoli martyrum. rens, anno suo xx\in Romx quievit, sepulta in ec-

Siti tint et Iuvcnalis cpiscopi ct confessoris. Silvani episcopi et Marix super Minervam. Dominusau-
clesia sanctx
SQt .

martyris, cumpluribus clericorum suonm. A>i<lc<>U tcm Pius Pupa II eam <<tt<i(<>ijti Sanctorum asscri-
subdiaconi ct martyris. Recte autem in margine psit. Vide in Prsetermissis. In editionibus aliis,
eadem transcriptoris manu notatur, de Silvano hffic solum habentur Apttd Pontiseram, sancti :

agi die sequenti, dc Andeolo i Maii. ]\'(i!ini abbatis, de quo dictum est. Die tertia, /;,
('
Castri-ICa^oli, Sancti Screni confes-
-\ i marlyrum Timothei et Mauree. Tum Timotliei ct
soris. Nec inter Prffiterrai isos nominatur. Suspi- charactere mi -i i /" I'<<lui civitate Salsena, "flura -
eor eum esse, de quo in Auctariis agemus ad sancti Ursiiconfe o is, filii regis Dalmatice, qni
diem undecimum Octobris. peregtinus veniensad hanc civitatem, ibidem
Divionun. Autissiodori , depositio et translatio vtrtutitiu quievit in <!tnsi<>. Ttem, snh Festo prx-
t
.

t
,

corpoi is satu ti i ct & nfi ssoi is. side, martyriutn Anto et Atexandri
<
Voluit dicere Corcodetni, vel Curcodemi, vel Cur- militis. VMl' Papebrochii commentarium.

JV Non.
 224 MARTYROLOGIUM USUARDI.

IV Non. Die 4.

"h Palaestina c ivitate Gaza ,

ejusdem urbis episcopi
natalis beati Silvani qui :

persccutione Diocletiani, cum plurimis clericorum suorum, martyrio coro-

Quirittci.

Martyrum
I
tore.
natus est. Hierosolymis, passio sancti Quiriaci episcopi, sub Juliano impera-
Itcm iu metalla Fanensi, sanctorum martyrum quadraginta, qui simul capite
XI.
Anloniw. ca;si sunt. Nicomediae, natalis Anlonia? martyris, quee nimium torta etvariis afflicta
cruciatibus ab uno brachio tribus diebus suspensa et in carcerem biennio detrusa,
ad ultimum in confessione Domini flammis exusta est. In Norico Ripensi, sancti
Floriani. Floriani, qui pra-sidis jussu, ligato ad collum saxo, in flunien Anisii pra?cipatusest.
Curcodemi. Autisiodoro, sancti Curcodemi diaconi.

Suniiiur ex "Praten. Berinien. Rosweyd. Autvcrp-Majore, Greven. ct Molan.

VARIA LECTIO. De Palcstina, Hicrosohjmis, Jherosolimis, Jerosolimis, Autisiodoro et liujusmodi

cribendi raodis, alibi satis dictum est ; sequimur codices, ex illius retatis ingenio scribentes.
Sijlvani, legit Rosweyd. contra autographum Ultraject. Herinien. videtur habere Suvani, utrumque
in textu corrigitur. Iu metatla Fanensi (non Falensi ut habet Antverp-Maj.) legunt constanter codi-
ces vetustiores et ceteri passim ; melius fortasse Greven. et Molan. post Adonem, metallo. At nobis,
codicibus adbajrendum est ; verum loci nomen habes in Actis. Solus Grevenus pro Antonix , scribit
Anloninx. Rursus Greven. ctMolan. ponuut sunt cxsi, pro cxsi sunt ;sic Antverp-Maj. adusta est. pro
exusta est. Item prsecipitatur, pro prxcipiiatus est. Herinien. habet Curcodimi, Rosweyd. Corcodimi,
Antverp-Maj. Cocordani, Greven. et Molan. Curcodomi, alii aliter. Putamus legendum, ut est in
textu.

OBSERVATIO. Silvani episcopi, in civitate Gtr.a cum plurimis clcricontm suorum coronati, his ver-
meminit auctor Romani parvi, secutus de more Rufini Eusebiurn lib. 8 cap. 14 nec quii-
bis ;

quam superaddidit Ado, prreter notissimam Diocletiani persecutionem. Usuardus et Notkerus Ado-
nem transcripsere. Vide qure obiter dicta sunt inObservatione, xx Februarii, quo die Silvanumcum
Martyrum Tyrannione aliisque, perperam conjungi ostendimus. —
Atque hic ex Adone, secundo ponendi erant
XL.
socii illi xl, seu potius triginta novem, qui simul ad metalla damnati, eademcum Silvanomartyrii co-
rona donati sunt, male ab Usuardo, a duce, ut ita dicam, in nostro laterculo segregati, de quibus
vide Eusebium, in Actis relatum.et apud Ruinartiumpag. 328 et 351. Totam historiam Gallice com-
plectitur Tillemontius tomo 5 a pag. 432. De Solo Silvano loquitur prrefatum Romanum parvum,
Hieronymiana autem ita deturpata sunt, ut in iis restituendis multum laboret Florentinius. In
Silvano et xl martyribus mcndosa pleraque. Pro Antouix passim habetur Antonii. A positione cor-
rupta Florianus sejunctus est. Curcodemum, qui ibi prima syllaba imminutus, Codomi vocatur ab an-
tiquario Gallico adjectum putavit Florentinius, sed vere ad textum pertinere ex Mss. Epternacensi
Corbeiensi, etc, melius censuit Henschenius. Crediderim Adonem.ex emendatiorialiquo apographo
sua decerpsisse. Eum secutus est Noster, transumpsitqueomniaprieter annnntiationemultimama se
Quiriacl. adjectam. —
Jmlx Quiriaci festivitas in Hieronymianis agitur i Maii, utiet apudRabanum, se,d apud
Florum longiori elogio, cui cedere non debet hodiernum Notkeri. Breviores sunt Ado et Usuardus,
nihilominus antiqua redolent, quibus tot Martyrologorum auctoritas non fidei addidit, quam primus
eorum eompilator mereatur, ut de Actis sancti Alexandri pridie dictum est. Vide Papebrochii com-
mentarium, notas et censuras. ac rursus in Responsionibus, variis locis, prasertim ad art. 10
num. 129. Sed luec omnia antiquissimo Sancti in Ecclesia cultui nihil prorsus detrimenti afferre memi-
neris. —
Antonix elogium Adonianum est, quamvis et illud, quod Florus habet, a Nostro non ma-
gnopere discrepet, haud dubie haustum ex eodem latice, de cujus puritate non omnino constat, cum
pluribus Antoniis vel Antoninis feminis, simile elogium a Grsecis et Latinis, si non eisdem terminis,
salteni eodem sensu aptetur, ut colligerc est in Actis I Martii, et hic, et in Prretermissis xu Junii.
— De Ftoriano etiam Rabanus, cujus breve elogium a?que ac nostrum et diffusius Notkeri, de-
agit
sumptum est ex iisdeni Actis, qucc certe, pro utprimo loco ab Hensehenio edita et illustrata sunt,
niliil prseferre videntur, quo tantopere de suppositione ea arguat Tillemontius tomo 5 pag. 67. —
Curcodemus denique ab Usuardo aliis superadditus est, genuino Adoni prseteritus. Videat leetor,
qua3 de eo Henschenius brevi t imentario tradidit, decem ferme variis modis nomen ejus expri-
niens. Qactenus genuina Usuardi lcctio ; cui Wandclberti distichon dc Silvano, Antonia, et Floriano
subjidamus ;

Silvanus quartas, Antonia cum Floriono,

Perpetua cingunt mentis virtute <lcc<>n.

AUCTARIA.
 MENSIS MAIUS. 225

AUCTARIA.
Tornacen. Defieit in parte elogii Autoni,r, siodori, dcpositio et translatio COtporis sancti Covco-
omissis nempe iis, quae inter nimium torta, demi diaconi et confessoris.
et ad ultimum, in laterculo ponuntur. Abest Editio Lubeco-Col. Incipit : Colonia Agrip-
etiam annuntiatio ultima. pina, in ecclesia sanctx Cxcilise virginis, natale
In Pulsan. Desunt Quiriacus, xl Martvres, beali Paulini diaconi et martyris, cujus caput per Pauiini.
Florianus et Curcoderaus. ferreum malleum, pro Christo contrilum dinosci-
Antverp. Max-Lubec. et Ughellian. Defi- tur, ct cerebrum suum, una cum pio sanguine pa-
eiunt etiam in annuntiatione ultima. tienter effudisse.Hierosolymis, passio sancti Qui-
Muner.yt. Post textum integrum, adjicit : una cum matre sua, sub Juliano im-
riaci episcopi,
Ve Quiriaco. Hierosolymis, beati Quiriaci episcopi ct martyris, pcratove. Xpso dic, commemoratio Corome spinex
Coronxspt-
qui et Judas prius dictus est, Dominicx Crucis in- Domini Nostri. Apud Hostia tyberina, depositio nexD. v.
ventoris. Consule Acta. sancts Monicx, etc, cumlongo elogio. Sequitur jg nieg.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Alber- textus fere purus, usque ad prxcipitalus est. Tum
gen. Danic. et Editio Ultuaj-Belg. Textum In civitate Spirensi, natalesancti Wydonis abbatis, Wydonis.
referunt non plane purum, et in fine omittunt Hic inferius Cfuido dicitur, de quo inter Prseter-
annuntiationem Curcodemi. missos Henschenius non meminit. Is est, opi-
Lovannien. Cum prioribus convenit, sed in nor, de quo cum Molano egimus xxxi Martii.
Moniae. fine subtlit : Eodem die, Monicx viduee, matris quo die in Actis refertur, titulo abbatis Pompo-
beatissimi Patris nostri Augustini. siani,eta. Thuronis, beati Antonii confessoris. An- jntonii.
Centulen. In Palestina, civitate Gaza, sancti tisiodoro, depositio sancti Corcodonii diaconi et con-
Silvani episcopi et martyris, qui cum multitudine fessoris.In civitate Hildesheymensi, translatio san-
cleri fidelisque populi gloviose passi sunt. In metaUo cti Godhurdi episcopi et confessoris. Viennse, me- Godardi.
Phanensi, sanctorum xl, qui simul truncati sunt. moria sancH Justi episcopi et martyris. Justi.
Antisiodoro, sancti Corcodemi diaconi, confessoris. Belin. Incipit Apud Hostiam Tyberinam, na- :

Nichomedix, sanctx Antonise, crudeliter ac diutis- tale sanctse Monicse, cujus vita admiranda, e.v nono ntonica.
sime maceratx. Loco Lauriaco, sancti Florianimar Confessionis libro sancti Augustini episcopi colligi-
txjris. Iti suburbio Virdunensi, sanctorum episcopo- tur.Sequitur textus, tantumnon purus. In altera
Putcronii ct rum Pulcroni, Possessoris et Firmini confessorum. autem editione additur In territorio Petrago- :

In tabula Pr£etermissorum sancti illi antistites riensi, sancti sacerdotis Lemovicensis epi&copi. Co- Sacerdotts.
fcmrumf'
ad proprios dies remittuntur, hodie enim de ip- litur proprio natali die, v Maii.
sorum translatione proprie agitur. Greven. Tpso die, commemoratio sanctx spinex CoronxspU
Bruxellen. In Silvano purus, Quiriacum ex- Covonx Domini nostri Jesu Christi. Apud Coloniam, '""* fl jV - '

punxit. Sequitur de xl, recte. De Antonia, ad- etc, de sancto Paulino fere ut supra. Item san-
dit A Priscilliano pvxside, ut habet Ado. Et in
: etovum Celestini, Majoli et Quinciani. Melius po- Cetestiniet
"''"
Floriano etiam ex Adone, post prxcipitatus est, nuntur in Actis. Item, passto sancti Gordia?n,
adjicit, quse Usuardus praeterierat ; Et mox, vi- cujus festum in diesepulturteejus, agitur, Differtur Gordiani.
dentibus om?tibus, oculi pmcipitatoris crepuerunt. ad x Maii. Eodem die, commemoratio sancti Justi
Justi. Tpso die, beatissimi Justi, Viennensis episcopi. Re- episcopi Viennensis ct martyris. Thuronis, beati Justi.

jicitur ad vi Maii. In Curcodemo purus est. Anionii confessoris. ln Spira, commemoratio sancti
Hagenoyen. In Silvano fere purus, secundo Guidonis abbatis. In civitaie Hildeshevmensi, ivan- _
, . . „ , , ,. . . Translatio-
loco Florianum memorat, cum elogio sibi pro- slatw sanch Godehavdi episcopt ct confessorts, Apud nu Godehar-
prio. Sequuntur xl martyres, pure. Tum de Ostia
.
Ttiberina,
J depositio
' .
sanctee
. ....
Monicee viduse, „ '!'
DeMonica.
.

, .

Quiriaco, cuni narratione apocrypha. De Anto- matns sanctx Augusttni episcopi. Hujus quanta m
purus est.
nia, nihil. In Curcoderao, Dcttm fides pietasque fuerit, ex tibro 9. Confes.
Aquicinct. Quiriacum non vocat episcopum. aliisque ejusdem sancti Doctoris libris liquidoappa-
Pro Anisii, habet Nisi, ret.Ipsa namque precibus uberrimisque lacrimis et

4n i „ii
Daveron. Et Turonis, natalisbeati Antoniicon- maritum Christo tucrata est, et filium de Manicfueo-
fessovis. Idema pluribus infra, scilicet : ab Edit. vum errore, ad fidei unitatem reduxit. Helenx viv- Uetcnu.
Lubeco-Col. Greven. et Molan. refertur. ginis. ln Thoren prope Ruremundam, beatx Hcr- Herswindx.
Matric-Cartus-Ultraject. Quiriaci episcopi swindx abbatissx. De ea agiturinter Praetermissos.
et martyris, gui ante dictius fuit Judas, inventor Molan. Apud Ostiam Tyberinam, natale sanctx
sanctai Crucis. Ftoriani martyris. Sanctorum xl Monica ,etc, utBELiN. Interiitorio Petragoricensi, Sfoniae.
Triphonis. martyrum. Triphonis martyris, pueri fortasse, sancti Sacerdotis Lemovicensis episcopi. L'i sancti Saa l
.

quicolitur x Novembris. Antonia* martyris. Gothedardi episcopx et confessoris. Sequitur raino- '"'"
Camberien. S. Marias. Castro Camberiad, de- ribus typis, de sancto Paulino, ut supra. Tum .-

v sindonis positio S. Sindonis, seu S. Sudarii Salvatoris No- Item beatse memorixJoannis Houthon, etc, ut ha- JoannisIIou-
u.N.J.c. bes in Praetermissis. Editiones lfwn
s t,.j jem Christi. Vide in Praetermissis de Lan- aliee incipiunt cha- -

cea, Corona, Clavis, etc. ractere Italico : Apud Ostiam, etc DeSacerdote
In Vatioan. nuin. 5949. Deest. Quiriaci et ut supra. In Hildesheim, sancti Gothehardi epis-
Curcodemi. Solet liic codex saepius deficere. copi et confessoris. De Antonio, ut supra Cotonia*

Florentin. In territorio Florentino . passio Agrippinx, Paulini martyris, cujus caput malleo />,,,.

^-<'7vm <7 sanctorum martyrum Cerboni et sociorum ejusapud ferreo pro Christo contritum dinoscitur. Die qttarta,
Vallem Cavx vel Cavis, juxta sepulcrum sancti sanctae hosiomartyris Pelagiat. Virduni, translatio PetagUt.
< 'resci martyris et sociorum ejus, sub Decio tyranno. ejus loci episcoporum et confessorum Pulchronii. Transtatv
nis Pulchro-
Primam Cerboni hujus notitiam dedere Acta S. Possessoris ei Firmini. Sequitur : Londini, beatat
Crescii a Laderchio edita mdccvii. memorise Joannis Houthon, etc. Jam dixi vil;e

Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Autts- compendium haberi in Praetermissis.

ill Non.
 226 MARTYROLOGIUM USUARDI.

III Non. Die 5.

EuUiymii. pud Alexandriam, sancti Eulhimii diaconi in carcere quiescentis. Thessalo-

Uirenei nicae, natalis sanctorum llircnei, Peregrini et Hirenis, ignibus combusto-
A"
et
SOC-

Hitarii.
rum. In Oalliis civitate Arelatensi, beati Hiiarii episcopi et contessoris
Niceti,
praeclarissimi viri ei nobilissimi. Item Viennse, sancti Niceti episcopi, venerabilis
Joviniani. sanctitatis viri. Autisiodoro, passio sancti Joviniani lectoriset martyris.

Praten. Herinien. Tomaccn. Rosweyd. Antverp-Maj. Greven, et Mvian.

YARIA LECTIO. Euthymi, male scribunt Tornacen. et Antverp-Maj. Sic Rosweyd. pro quiescen-
tis, ponit requiescentis. Thesalonicxm Antverp-Maj, librarii sphalma est. Nomina ibicombusto-
rum, sicut in laterculo posita, in codicibus ferme omnibus efferuntur. Irenci et Trenis habet Ros-
\veyd. Apud Molan. paulo nitidius Irenxi et Hyrenis. Sylarii scribit Greven. et pauci alii. Herinien.
Rosweyd. et Antverp-Maj. legunt nobilissimi viri. Niceti habent codices passim, excepto Tornacen.
ubi Nicecii ; Greven. autem et Molan. Adoni conformiores legunt, Nicetii. In Herinien. elapsum
est a, sic ut pro Joviniani, sit Jovinini. Pejus in Rosweyd. Joviani.

OBSERVATIO. UnicanotatioObservationis vices supplere poterit.si texturntotum ex Adoneferme

ad apicem desumptum flixero. Paucula tamen indicare juverit elucidationis gratia. Euthumium,
variis modis scriptum signant apographa Hieronymiana. Romanum parvum ea phrasi, nescio unde
accepta, utitur, quam ex Adone transtulerunt Usuardus et Notkerus. Rursus citata apographa —
Uerenex et pugiles Tiiessalonicenses diserte exprimunt. Ea pra3 oculis non habuisse Romanum parvum, inde con-
soc.
jici potest, quod tertiara prsetermiserit, solum scribens Tliessalonicse, Ircmci et Peregrini. Interim
:

Ado ipsam restituit, explicato forte ex Actis, qure interierunt, mortis genere plane ut Usuardus, ;

nulla dempta syllaba, servandum Utrum postrema? annun-

putavit, ac ferme etiam habet Notkorus.
tiationes ex Hieronymianis profluxerint, dubitat Florentinius codicem suum EpternacensietCorbei-
ensi hic denuo praeferens. —
Ceterum elogium satis insigne Ililarw tribuit Ado, quod mirum est a FIo-
rentinio adscribi Notkero, qui non aliam ssepius operam contulisse videtur, quam ut Adonis et Rabani
verba simul componeret. Noster primis encomii illius elementis contentus, cetera praetermisit. Vide-
ri reliqua possunt in fonte, quem cumRabani elogio miscuit Notkerus. Iste vero, quae de Hilario fue-

rit suo seculo eruditorum opinio praclare ostendit his verbis : In Arelato, depositio sancti Hilariiepi-
scopi, qui Pelagianam haeresim in collatoribus deprehendit, et corrigere studuit. Hasc verbo indicasse sat
est, cetera invenies, diligenter erudite in Actis deducta ab Henschenio et Papebrochio, hoc die et

in appendice tomo 7 Maii a pag. 594. Cum quibus confer Tillemontiana tomo 15 a pag. 36 ad 97,
ubi paulo moderatius censet, quam ii, qui Semipelagianismi notam, tam illustri sancto calumniose
inurere non formidarunt, quidquid ipse de cetero cum novis Augustini discipulis, singulari necessi-
fcudine fuerit conjunctus. In Hieronymianis Niceto vel Nicetio, Nectarius juugitur, atque item in Not-
kero. Solum primum appellavit Ado ac proinde Noster, eum presse secutus, nisi quod pro Nicetii,
scripserit Niceti. — Juvenianus apud Hieronymiana, Juvianus apud Rabanum, Jovianus apud Not-
kerum, ab Adone sic annuntiatur, ut in laterculo nostro legit Usuardus, hic , ut alibi, simpliciter
iscensi wit et integre redditus.
Dtitntni.clc.
Xotki i
Qua) a Notkero de Ascensione Domini satis fuse memorantur, de ecclesia in monte Oliveti regio
posittt. cultn instructa, de Dei et hominis ultimis vestigiis areme impressis], ea antiquioribus incognita sunt
forte dici possct, quod hic Wandelbertum secutus sit, quiita cecinit
Stellifcrum ternis Christus transcendit olympum.
Silarioque Arelas pollet ; Vienna Niceto.

AUCTARIA.
Pulsanen. Omittit martyres Thessalonicen- beati Hilarii episcopi et confessoris, praeclarissimi j

ses. Item Jovinianum, cujus loco haec sub- viri et nobilis. Qui paupertatis amator et pius ino- -

st-ituit: Ipso die, Ascensio Domini nostri Jesu pum miserator, pro reficiendis pauperibus, etiam
Dumini Christi ad ccelosexmonte OUveti. rusticationem contra vires suas, homo genere ctarus
Antverp. et Max-Ltjbec. Brevia Hilarii et et longe aliter educatus, exercuit, sednec seinspiri-
Nicetii elogia rescindunt, Joviniano perperam tualibusneglexit. Haac ?x Adone accepta, paulo
tribuentes titulum episcopi. fusius,ejusdem prope Adonis verbis, ab Alder-
Munerat. In flne adjicit: Apud Cellas, sancti oensi deducuntur, quee purius ex ipso fontehau-
Fortunati episcopi el confessoris. Colitur xvm riri possunt. Cetera codices illi puri sunt, nisi
Junii. Vide
Munerati elogium et Acta.
ibi qnod aliquis pro, Niceti, scribat Vincenti, aliique
Antverp-Max. Ultraject. Lkvden. Lova- (ut passim recentiores Lsticodices solent) menda
NIEN. Danic et EDITIO Ultraj-Belg. De Hila- aliqua habeant minoris momenti.
ario italiabent: In Qalliis, civitate Arelatensi, Ughellian. Pro Joviniani, scribit Viviani.

Centulen.
 MENSIS MAIUS. 227
Centulen. In civitate Arelas, sancti Silarii nuni Xostri Jesu Nonnulla in textu, ut
Cliristi.
episcopi etconfessoris, magni, docti et pra>clarissimi
plerumque male impressus est, corrigenda sunt.
viri. Autisiodori, sancti Joviniani lcctorisct marhj- Greven. Ascensio Domini. Apud Lcocatam
ris. Castro Duaco, sancti Mauronti abbatis, viri oppidum Siciiuv, Angeli.
beati Angeli de Jerusolimis, Car-
aencrc et sanctitatc spectabilis, qui legitur in bap- meiitx. Qui cum prxdicando circumquaquc discur-
tismatc, sanctissimi Richarii ftlius. Viennae, sancti irns, innumeras Christo lucrifecisset animas, pro
Nicetii episcopi et confessoris. Sequuntur Euthy- fidei veritate et pudicitix tuitione martyrizatus est.
mius et Thessalonicenses, in quibus purus est. Ipso dic, in plerisque ecclesiis officium servatur de De i>ono i.a-
Bruxellen Incipit: Apud Ierosotymam, in bono latciinf, quicum Christo crucifixus, cum ipso
"'""''

moute Oliveti, Ascensio Domini, h\ Euthymio et paradisum intravit. Yide Pnctermissos. Itcm san- Cre<jorii
Thessalonicensibus, recte. De Hilario, post con- ctorum Gregorii, Petivii. '"''"'"-
MeKus in Actis. Tnplio-
fessoris subm-ctit; Nobilis ci pr&clarissimi viri. nispuen rt martyris, secundum Vincentium iibro Triphonis.
Qui paupertatis amator, se in spiritualibus non nc- xu cap. 47. Vide Praitermissos. Britonis, epi- Ilnt<mis.
glexit. Et Vienna, sancti Nycesii cptscopi gloriosi. scopi Treverensis et confessoris. Nectarii tctarxx.
episcopi
De Joviniano, pure. Scquitnr ; Et natale sancti I icnncnsis ct confrssoris. Mauronti
Con- Mauronti.
cpiscopi.
Javenalismartyris. An is est, qui colitur vn ccrsio bcatt Augustini episcopi, quando ad prsdica- De Atigu-
Maii Mirum non notari in tabula Praetermisso-
?
ttones beati Ambrosii a Manictueorum errore, post stino.
Translatio- rum. Eodem die, translatio corporis sanctt Audoeni multas fluctuationes tandem correctus, anno Domini
nis Audoeni
Rothomugcnsis urciiiepiscopi et confessoris. Colitur ccclxxvii (adde ut minimum annos x) <vtatis sux
xxiv Augusti. supra tricesimum, in amorent Christi totus exarsit.
Ha.genoyen. Incipitab Antonia iis verbis, qiue Eodem die, d,p<'stii<< sancti Godehardi episcopi ct Godeliardi.
die praecedenti retulimus. Sequuntur Euthymius confessoris.Qui Cum cssct abbusmuitorum mouaclio-
et Thessalonicenses, pure. In Hilario fere simi- rum, a sancto Senrico imperatore ad episcopatum
lis est cotlicibus medice notte. Tum : Eodem die, Hildesheymensem vocatus, divhiitus admonitus
sancti Godkardi episcopi ct confessoris, ffildeshen- acquievit, impositumgue pontificatis dignitaiis ofjy-
sis. De eo etiam actum est die prsecedenti. Reli- cium strenue gubernans, cum in nocte Ascensionis
quse dti33 annuntiationes purae sunt. cantaretur : Ascendo ad patrem meum, sancta Ulius
Aquicinct. In fine: Apud Duacum, natatis anima angelis assaciata, codos ascendit. Iltrcnix Uucnnt.
Manronti. sancti Maurouti abbatis et levitx. virginis, /U/.r Licinii imperatoris. Potius diceretur
Audoeni. Matric-Cartus-Ultraject. Audoeni episcopi filia reguli alicujus, qui forte Licinius vucatus
r
Waldradst. JRotliomaaensis. \] aldra(Lv virainis. Ntceti episcopi sit. Ut primo Ioco
ut est, in Actis ponitur. Itcm
et confcssoris. Hilarii episcopi Arelatensis. sanctx Waldradx virginis. Civitate Rothomagensi, lyai&radn
Camberien. sanctse Mariee Convent. Ipso die, translatio sancti Audoeni, ejusdem urbis episcopi et
Ttanslatio-
Fortunati. beati Fortunati episcopi et confcssoris. De quo su- confessoris. Itcm, sancti Avertini diaconi ctconfcs- ' m Audoeni,
Homtiiti.
pra. Antisiodoro, sancti Romani martyris. Nulla soris. Beatx memoria?, Brunonis pucri, cui sauctus Avertini.
apud alios hac die de eo notitia, ne quidem in- Godehardns, qui eum susceptum cducabat, sxpius [tnt>h<ius.
Prajtermissis nostris. Colitur ibi Romuuus abbas prxdixit, <ita>d secum esset adpatriam iturus. Ciun-
xxii Maii,- qui et martyr ab
Romanus episcopus, que iii obitu Sancti campatm pulsarentur, puer cfa-
aliquo dicitur, Doceat nos aliquis
vi Octobris. macit : vcre Dominus meus cotlum scandit, immemoi'
quemnam duorum hic consignatum velit. promissionis sux, simulque orans, ne se diutius in
Reg. Suec. signatus num. 42S: Apud Celtas, carne relinqueret, exaudiri meruit. Colitur, vel
Fortunati. sancti Fortunati episcopi et confessoris. saltem ejus Aeta illustrata sunt cum Actis sancti
Buddoci. Altemps. In Britannia minori, sancti Buddoci Godehardi rv Maii.
episcopi et confessoris. Hactenus mihi ignotus est; Molan. De Joviniano, sic subdit : Qui cum joviniani.
nisi hic indicetur is, qui a Castellano vocatur Bu- beato Peregrino episcopo et martijre, imperio Si.rti
docus VenetensU , ab ipso notatus ix Decembris. Dap.v, Autisiodomm veniens, atm esset viv per
Florentin. et Medic. Apud Mediolamtm, con- onuiia eloquens, a iu divinis Scripturis egregie cru-
De sancto versio (Medic. male, et transtatio) sancti Augustini ditus; dum superstitionibus paganorum fortiter re-
Awjitiliiw.
episcopi cl confessoris, sub Amhrosio sancto et epi- sisteret, tentus est, atque in Christi passione per-
scopo cjitsdcm civitatis , etab eodem baptizati, ni- tlnrans, ab eis intcrcmptus est. Scriptum est nt pas-
grum monachalemque habitum induti, u' idem Am- sione sancti Peregrini, Eodem die sancti Avertini (vertini.
brosius <ut nt sermone de baptismo B. Augustini. confcssoris et diaconi. Iu monte Oliveti, Ascensio i
nsionis.
Haec remittenda suntad diem xxviii Augusti. Domini nostri Jesu Christi ad ccetos. Mediolani,
-Epitio Luheco-Col. Incipit ab Hilario, totum etc, ut Fi.ore.ntin. usque ad baptizati. De For-
Adonis eloginm producens. Sequitur Eodem die, : tunato, etiam ut supra. In SiciUa, natale sancti
DcGodhardo. sancti Godhardi episcopi et confessoris. Ilic prius Angeli presbyteri et martyris, qui d,- monte Car- De Angeto.
fuit abbas multorum monachorum, sedposteaasancto meli prxdicationis cansa, divinojussu veniens, cum
Ilcnric" imperatore <t<l episcopatum Hildesheymen- multos ad potnitentiam convertisset, a quibusdam
scm vocatus. Qui postquam plures annos hoc devote iiiijnis hxreticis trucidatus <.>?. Ipso die, depositio
reccisset, in festo Ascensionis Domini, dum in Ma- sancti Mauronti abbatis, cujus suffragiis, si zdse-
ttitiuts cantaretur : Ascendo ad patrem meum et pulcrum ejusfuerint delati variis languoribusxgroti,
-

patrem vestrum, anima ejus angelis associatis ca:los vere recipiunt prxmia sospitalis. Cui sacer prxsul
ascendit, cujus mors extitit prodigiis et signis nura- Amatus, co tempore quo Theodoricus rex tyranni-
kntonis. cutosa. Treveris, natale sancti Britonis episcopi et dcm exercebat iniquam, post excessum beati Uttani

confessoris. Subditur reliquus textus. Deinde : abbatis, gratia sanctx conversationis traditus fuit in
tngeti. Eodem die, sancti Angeti Carmelitae et martyris. custodiam. Scriptum esl in vita ipsius. Tnni litte-
U' AUQU- Ipso dic, conversio beati Augustini episcopiet con- ris minoribus : Brugis servatur officium de bono la- De i'"'tc< La-
trone.
eum circum-
I

fessoris, variis conversionis illius m Christo cruciftxo, Editiones alise conve-

stantiis, melius suo loco referendis, niunt cuni priraa in -Toviniano. Tum : In Sicilia,
Relin. Mcdiolani (sic incipit) conversio sancti apud oppidum Leochatam, sive Achatam, natate
Augustini, etc.nt supraex Florentin. Altera sancti An<:<-li, etc. Item in Fortunato. In M;iu- i

Ascensionis. editio praefigit: In nionte OUveti, Ascensio Do- ronte paulo contractior cst, utrobique subobscu-
 22S MARTYROLOGIUM USUARDI.
rus ; rem ex Actis olarius percipies. De Aver- sia celebratam fuisse, aut in F.istos relatam.
tino, ut supra. Treveris, Britonis episcopi ei con- Nam qui primo citantur codiees Florentim. an-
fcssoris. In monte Olivcti, etc. Mediolani, conversio tiquiores non sunt, et quidem pars potissima
Dc tugu- sancti Augustini, etc, ut in prima editione. Pro- abest ab editione Usuardi Florentina anni
siini conver-
sbme.
num est observare, prsefatam sancti Augustini mcccclxxxvi, sic ut ferme Belino ea qualiscum-
conversionem, non ante finemseeulixvin Eccle- que commemoratio adscribenda sit.

Pridie Non. Die 0.

JoaunLs atalis beati Joannis Apostoli, quando

Epheso jussu Domitiani Honiam

N
S. al> ,

ante portam
Lalvwm. perductus, et pra?sente senatu ante portam Latinam in olei ferventis do-
lium missus est, sed minime lajsus. Ul)i festum eadem die concursura
Evodu. iideles populi usque hodie faeiunt. Antiochiae, saneti Evodii, qui ut bentus Igna-
tius scribit, primus ibidem episcopus ab Apostolis ordinatus est. Ilie mar- glorioso
Lucii Cyre- tyrio ai>ud eamdem urbem vitam finivit. Item sancti Lucii Cyrenensis, qui apud
nensis.
Cyrenem primus episcopus asanctis Apostolis institutus est, quem in Aclibus Apo-
Hetiodori ct stolorum bealus Lucas commemorat In Africa, sanctorum martyruin Ileliodori,
sociorum.
Ventisti, cum aliis septuaginta quinqne.

Ex lolo puri sunt : Praten. Berenien. Antverp-Maj. Munerat. Greven. et Molan. Proxime accedunt .-
Antverp. el Max-
Lubec. /intverp-Max. I Uraject. Leyden. tovanien. Albergen. Danic, ct Sditio Vltraj-Belg.

YARIA LECTIO. In purioribus codicihus ad pauca reducitur. Herinien. et Munerat. more suo
scribunt Johannis. Rursus Herinien. legit Cirinensis et Cirenen. Munerat. fcstive pro festum ;

Greven. et Molan. Venustii. De Aphrica dictum alibi. Reliqui eodices, excepto Antverp-Majore,
omittunt primam vocem, Natalis. Corlex qui excipitur, ponit natale. Idein pro, Hic glorioso martyrio,
brevius posuit, hic gloriosc. Ceteri Adonem potius quam Usuardum sequi videntur, dum legunt me-
lius et clarius, ubi festivum eaAem die concnrsum, etc, sed Antverp. et Max-Lubec. naevos alios ha-
bent, uti est missus, cursim, pro concursum, et in Actibus Helyodori, etc.

S. Joanuis
antt portam
OBSERVATIO. Laterculum totum, si ultimam annuntiationem excipias, ex Romano parvo pro-
Latinam. naminprsecipuisapographisHieronymianis de Joanne ante portam Latinam, de Evodio
ficiscitur.

et Lnrio nec verbum reperias. Ea tamen inter textum nostrum et Romanum parvum diversitus est,
quod Joannes, liic primo, ihi ultimo loco reponatnr. Nusquam vero distinctius locutum esseRomani
parvi compilatorem, textum ejus legenti manifestum erit. Ado prolixius elogium etiam primo loco

Joanni aptavit. quod solito nitore contraxit Noster, quem mirum est obscurius legisse festum concur-
sum, uhi Ado clarius posuerat festivum. Notkerus hic supra ductorem sapuit, aucto phiribus et in-
terpolato ejtts elogio. Qua? ex Tertulliano et Hieronymo circa celebrem illam sancti Joannis Apo-
stoli passionem, eujus Roma> servatam memoriam vidimus, illustranda essent, bene ah Henschenio
remittimtur ad diem ejus natalem xxvn Deeembris. Audiatur hicAVandelbertus, Joannistriumphum
sic celehrans :

Praecelsum pridie celebrant Romana Joanncm

Tcinpln Jjti, qui plcno liansit de pectore verbum.

De Evodio nihilo plus dixit Ado in Martyrologio, qttam in Romano parvo repererat, sed in festi-
vitatihus Apostolorum, verba S. Ignatii recitat, qua; Noster non descripsit, ex toto Adonis contextu
breve suum elogium conficiens : Hic ijlorioso martyrio, etc. Quaj apud Mosandrum leguntur, ipsissi-
mum sunt Adonis inter festivitates encomium. Notkerus eas non consuluit, qui prseter Martyrologii
verba, Pauli epistolam ad Philippenses non satis apte buc reduxit De quo ipse Paulus Philippensi- :

busscribens, inquit : Evodium rogo et Syntychen, etc, non enim de Evoilio illicmeminitApostolus, sed
de Evodia. ut notissimum est. Paucis colligit Henschenius, qure de Evodio in tahulis ecclesiasticis
Lucii Cyre- reperit, nec plura alii tradidernnt. — Imcinm refert Romanum parvum his verhis : Et 8. Lncii Cy-
nensis.
renensis, qui Cijirn.r nh Apostolis episcopus ordinatus est. Ceteraab Adone adjuncta, Noster ad verbum
transtulit. Recte observat Eensclienius plura hic a Martyrologis Lucio adscribi, quam sacer texttts
expresserit, rectius facturis, si idem ei elogium tribuissent, quod hahet Manahen xxiv Maii, nempe :

PropheUe qc doctoris, sub novo Testamento, — Nequeo conjicere ex quo qualive Hieronymi apographo
Uelio&ori el Heliodorum et Venustum cum Lxxvsociis Usuardus acceperit, quorum loco apudRabanum et Notke-
sociorum.
rum Mnrinnus et Jacolnts cum sociis iterum annuntiantur. Si recte Henschenius numerosam apud
Hieronym. Martyrum titrmam dispescuit, Heliodorus, Marianus et Jacobus, ad eamdem Africanam
cohortem pertinent at Venustus ad legionem, si ita loqui licet, Mediolanensem reducendus est. Quod
,

vero in Prsetermissis notat Henschenius, a Rabano indicari Marianum lectorem et Jacobum diaconum,
de quihus xxx Aprilis, additse a Rahano circumstantia> plane verosimile faciunt. Et hunc verum
martyrii diem esse, ibi indicavimus. Utcumque res habeat, certa videtur et indttbitata ex codicibus
nostris Usuardi lectio.

AUCTAMA.
 MENSIS MAIUS. 229

ACCTAMA.
Tornacen, Jam aliquoties elogia non nihil arbitror Seeundianos indicari, quales hodie inter
contrnxit, quod hic denuo fecit omittendo martyres connumerantur. Ceterum primo locoea
verba Hic glorioso martyrio apud eamdem urbem
:
adjecta sunt. Sequitur in fine : Apud Salermtm, Translafia-
vitam ftnivit. I>r> cetero purissimus est. uis Mattlrai.
translatio sancti Matth&i Apostoli et Fvamjclist^.
Pulsanen. Ma^is mutilus est, omitfit, ubi fe- Consonaut sequentes codices.
stunt, etc. Et de Evodio nec verbum babet.
Fi.orentin. Apurf Saternum, translatio eorporis
Rosweyd. Incipit Pom.r, Joannis ante portam ;
sancti Matthxi Apostoli et Evangeiists. Romse,
Latinam, deinde reliquam textus nostri periudum translatio corporis sancti Stephani Protomartyris. Transtatto-
huic initio adaptans Quando idem, etc. P nisStcpliani.
:
t- mpcr. lagii Papx prtmi st Theodosii pnncipic.
Belin. Multis ncevis, ut solet, respersus est, et sepultus est in ecclesia sancti Laurentii extra
quorum hic pra?cipuus, quod contra textum de muroset in ejus sepulcro. Referuntur ha?c intabu-
Lucio Cyrenensi, egerit loco ultimo. la Praatermissorum ; sed translatio illa differtur
Textus mu- Ckntulen. Natalis sancti Joannis Apostoli ante ad iii Augusti, vel xxvi Decembris.
titUS.
portam Latiuam, Romx. Antiachi.r, sancti Evodii Luxovien. Atitjitstoduno, bcati Placidi presbij-
martyris, quiprimus post beatum Petrum, Antio- Symphoriani. Remittitur in
tcri et abbatis sancti
chenam rc.rit ecclesiam. Fodem rfie, sanctorum indice Prcetermissornm ad vn Maii.
martyrum Heliodori, Venusti, Postunii, Maximi, Salinen. B. Anatolii. Ajtgustoduno, rfepositio
Nicetii, cum aliis i.xxii. Jam diximus in Obser- Forte idem est, qui pro-
beati Philiberti episcojd.
vatione, Heliodorum perperam jungi Venusto ximesnperius Ptacidus dicitur. Vide Praterrais-
aut aliis Mediolanensibus. Vide pra?terea, quce sos hac die, et Acta vn Maii.
notavit Henschenius hic. Sequitur Antisiodoro, : Remens. SS. Tim. et Apoll. Autissiodori, da-
Valeriani. sancti Valeriani cpiscapi, post sanctum Peregrinnm positio saneti Valertani episcopi et confessoris.
tertii. Euitio Lureco-Col. In textu satis pura est,
Dc Joanne. Bruxellen. Sancti Jahannis Apostoli et Evan- in fme adjungit : Eodcm dic, sancti Melotis pueri, Mcloti.s.

gelistx. Qui jussu Domitiani fratris Titi, secunrfa pro Christo rfecollati. Vide Prrcterraissos, ubi no-
persecutione, qnam ipse post Neronem exercuit, ab men varie scribitur. Antisiodoro, sancti Yaleriaui Valeriani.
Fpheso arf urbem Romam prrductus, vraescnte Se- episcopi ct confessoris.
natu, ante portam Latinam,in ferventis oleidolium Greven. Item, sanctorum Mafhei etPrimi. Vi- Vathei et
aliorum.
missus, sed minime leesits est. Unrfe tam liber a ctoris, Feticis. Duo primi Tarentini sunt, postre-
pama exivit, quam a corruptione carnis fuit immu- nai ex numero Mediolanensium. Eorfem rfic. sancti
nis. Qusetextui superadduntur ex Adone accepta Melotis ptteri, pro Christo decollati. De quojam Melotis.

sunt. Inrehquis satis purus est. diximus. Autisiorforo, sancti Valerii episcopi et \ alerii.

Hagenoyen. In Joanne modice interpolatus, confessoris. Valeriano in Act.isjungitnr. Secundia- Secundiani.

Tramlalio- secundo loco habet Item in Salerno, translatio
: ui episcopi. IIoc titulonon magis notus est quam
nis Sfatthxi.
sanctiMattkzi Apostoli. Natalem MatthaM hodie Secundini. Benedicti et Placidi eptscoporum. Vide Benedicti et
Placidi cpi>.
referunt aliqua Hieronymiana apograpba. De Pra:termissos de utroque seorsim. In Anglia,
omnibus agetur die, quo colitur, xxiSeptembris. sancti Eadbrechti (quem Edbertum nominant) epi-
In Lauffen Herbipolensis diocesis, translatio sanctse scopi Lindisfarnensis et confessoris, viri, ut Berfa
Reifuisidis. Refjuixirfts virginiset martyris. In Actisremittitur testafur Ubro 4, scientia Scripturarum rfivinarum
ad xv Sequentur qua? ad textumpertinent,
Julii. simiit et prxceptorum ceeiestiumobservantia, ac ma-
nonnihil etiam interpolata. xime eleemosynarum operatione insignis. Constan-
Aquicinct. In annunliatione s.tncti Lueii tinopoli, depositio sanctse memorix JohannU Dama- Juannis Da-
masceni.
omittit, qua? de sancto Luca in textu recitan- sccui, Doctoris egregti, ><cc 7niuus vita et miraculis
tur, et aliter periodum terminat. clari.

Matric - Cartus - Ultraject. Ioannis ante Molan. Typis minoribns In Angtia, sancti :

Textus eon-
tractus.
portam Latinam. Lucii Cyrenensis. Ileliorfori, Ve- Farfbreehti, etc, ut Grevenus. Tum Constanti- :

nusti, cum atiis lxxy, martyris. Evorfii episcopi ct nopoli, rfepositio, etc. , addens in f\ne:Cnjus vttam j i
/ -

martyris, conscripsit Jaannes Patriarcha Hierosolymitanus. masceni.

Vatican. num. 5949. Deest Heliodori et so- Editiones aliae etiam minori charactere hoc so-
Secnndini swe
ciorum. Adjectum primo loco Natalis sancti Se- : lum habent : In Angtia, sancti Eadbrechti,
confessoris.
cunrfirii episcopi et confessoris in sancta Sophia. Edberti episcopi ZdndisfarnensU etconfessoris, viri
Secundini
niartyris.
Eodem dic, sancti Secundini martijris. Quinam iii divinarum Scinpturarum scientia simuletprx-
sint illi Secundini, hactenus mihi non liquet, nec ceptorum ccelestium observantia, ac maxime eleemo-
in Praetermissis, de iis quidquam invenio. Non synarum operatione insignis. Vide Greven. supra.

Nonis. Die 7.

Terracinam CampanicP urbem, natalis beata? Domitillae virginis et Domititlmet

Apud martyris, que cum esset Flavii Clementis Consulis ex sorore neptis, et a
svaarttm.

sancto Clemente velamine sacro consecrata, persecutione Domitiani, cum

aliis plurimis, in insulam Pontiam cxilio deportata, martyrium duxit. longum inibi
Novissimc doctrina ac miraculis cum convcrtisset plurimos ad fidem Domini, in-
censo cubiculo a quodam judice, in quosimul cum suis convirginibus Eufrosina
Tomus vi Junii. 43 vidclicet
 230 MARTYROLOGIUM USUARDI.
videlicet et Theodora clausa morabatur, cursum consummavit. gloriosi martyrii sui
Jnrenalis.
1'hn'ii et so-
Eodem die, sancti Juvenalis martyris. Nicomediee, passio sanctorum Flavii, Au-
wruin.
i
gusti ct Augustini fratrum.

Suiniiur lcxtus cx Pratcn. Herinicn. Tormiccn. Iiosweyd. Mnnerat. Belin. Grcrcn. cl Molan.

YARIA LECTIO. Tarracinam, et Tcracenam librarii imperitia} adscribo. BeaLx Domitills Iegunt
codices omnes, exceptis Greveno et Molano. An beatx pro Flavid- irrepserit, nescio certe Fla- ;

vix nomen nullus apposuitprater duos jam citatos. Muncrat. Belin. etprsefati duo, malo scribunt,
DomicilLi . Domiciani in Praten. et Munerat. notandum non est. Rosweyd. tantillum transposuit
in, neptis ex sorore et deportata exilio. Belin. post Domiliani, inserit, ob testimonium Christi. Item pro
Fontiani scribit Pontianum; pro inibi, ibi ;
pro fidem Domini, fidcm Christi. Sic Tornacen. pro mar~
it. Herinien. vix inter puros codices hodic meretur annumerari
tyrium duxit, maluit scribere, produa
dum ita Quodam judice, in quo et Thcodora clausa morabatur, cursum gloriosi marty-
sensum torquet :

riisui consummavit, simul cum Eufrosina convirgine sua. Probatiores codices habent, convinjinihits,
soli Rosweyd. Munerat. et Belin. simpliciter virgimbus. Eufrosina scribunt codices omnes. Non-
nulli, sed male, Nichomedia. Sic Munerat. pro sanctorum Flavii, etc, ponit Clavii.

Fluvise Do- OBSERVATIO. Etsi bince hoc die Flavue inter multos alios martyres in Hieronymianis recen-
mitillm et so- seantur, nimis quam certum est, Flaviam Domitillam nec hoc, nec aliis diebus, in iis codicibus
Cinrnm.
consignari. Primus omhium illustrissimae Sanctse, in sacris Fastis locum dedit auctor Romani
parvi, ita hoc die, secundo loco breviter aiuiuntians :Et Flavix DomitULv, nec vereor asserere, eam
verosimillime ex Rufini Eusebio 3 cap. 17 acceptam, ubi si non de martyrio, saltem de exilio
lib.

expresse agitur. Uberior historia ex notissimis Actis sanctorum Nerei et Achillei ab Adone contexta
est, quam paulo ampliorem fecit Notkerus Noster eleganti synopsi complexus est. An et cur Flavix
;

nomen expunxerit Usuardus, frustra divinaveris -, evidens est, unam ab omnibus eamdemque ipsam
memorari ; nec magis dubia est antiquissima et receptissima celeberrimae Virginis et sociorum so-
sociarumque ejus in Ecclesia veneratio, licet diversis diebus recolantur, fere pro Iibitu Mar-
tyrologorum eos referentium. Sufficere possent in Flavix DomitilUe honorem, unum et alterum
sancti Hieronymi testimonium ab Henchenio in Actis, xu Maii productum, quo die in Romano ho-
dierno, cum Nereo et Achilleo conjungitur. Hactenus satis recte fluunt omnia. Nodus recurrit
circa Acta ipsa, ab Henschenio laudata tamquam optimse fidci, tametsi pridem agnovisset Baronius
tomo i ad annum lxviii num. 23, ea Acta in aliquibus fidc haud integra haberi. Rigidius ipsa tractant
eruditi recentiores, nec Tillemontius, alias tam moderatus, temperare hic potuit, quin acrem in ea
censuram stringeret tomn2. ]>a^". 1^7, vocans opus pessimum, dignumque quod inter Manichxoum, sa-
cra matrimonii vincula incessentium, figmenta conmtmeretur. Nec nec omnia recte pronuntiat
nihil,
—
;

prreplacet eminentissimi Annalista) judicium, a quo et hic et alibi, non nisi inviti divellimur.
Jtivenatu, Juvenalis martyris primo loco meminit Romanum parvura, nec quidquam ab Adone, aut a Nostro,
aut a Nptkero suggeritur, quo de loco et tempore quibus ftoruerit, possit aliquid certi proferri, inquit
Henschenius, cetera prosequens, qua? de eo sancto, probabili aliqua conjectura, dici queant. Pro
antiquo cultu stat enim "Wandelbertus
Morte pia Nunas Juvenalis sanctus honorat.
FlavU ct so Ultimam quoqne annuntiationem ex Adone hausit Usuardus, ille ex Romano parvo cujus tex- ;
ciorum
tui NicomedUe, Augusti et Augustini, nomen Flavii interseruit, primusque tres illos, fratres appel-
:

lavit, sic Legens : Eodem dic apud Aicomediam, passio sanctorum martyrum Fluvii, Augusti et Auyu-
stini fmiriim. Patet hic, quid ex Hieronymianis Ado ductori suo superaddiderit patet et textus no- ;

stri traductio. At scire velim, quo demum

tam rotunde Flavium, Augustum et AugustinumM
auctore,
Viennensis nominet fratres ? Ex Hieronymianis, inquies. Minime vero nam licet fatear, Augustini ;

nomen non semel ibi appellari. atque item aliquos fratres dici necdum tamen Henschenii aut FIo- ;

rentinii perspicacia, satis ausa est determinare, utrum hi tres recte fratres compellari possint. An
verofelicius rem attigerit Notkerus, dum fratrum titulum hisce eripien^, tribus aliis, nempe Mar-
ccllino, Macrohio et Eutychio, alias Futltco, eumdem tribuit, curiosi lectoris judicio relinquo. Diversa
ab his omnibus est Rabani oratio. Usuardus in hujusraodi rebus minus scrupulosus, Adonem, ut
diximus, simpliciter dnscripsit. Atque luec, pro textus veritate, satis dicta sunt.

AUCTAMA.
Pulsanen. Omittit annuntiationem Juvenalis, episcnpi et confessoris, qui cum ftlia regis Fran-
cetera purissimus est. corum Bertha, in has partes directus est, ut sancti-
Antverp. Max-Luhec. Ughei.lian. Antverp- tatis exemplo, Ghristian& religionis cultum, pagano
Max. Ultraject. Leyden. Lovanien. Alber- adhuc regi conjuncta, non mntaret. Observanda
gen. Danic. et Editio Ultraj-Belq. Omnes de- sunt, quse de Leothardo vel Letardo in Prater-
ficiunt in ultima anmmtiatione. missis «otantur. Sequitur Et natale sancti Joan- Joannis Ebo*
:

Antverp-Maj. Sic incipit : Tn Cantia mona- nis Eboracensis archiepiscopi. In textu purus est. raccusis.
tcotltardi. stcrio Petri et Pauli, dcpositio sancti Leothardi Centulen. Apud Tracinam urbcm Campanix,

natalis
 MENSIS MAIUS. 231
nataUs beaix Domitiltx virginis et m&rtyris. Eodem ipsa propter Cbristum connnbium spernens, a sancto
(Ue. Nichomedix, sanctorum martyrum Flavii, Au- Clemente episcopo, sacro vetamine comecrata, etc,
gusti et Augiistini fratrum. fere pure. Nicomedienses Juvenali pneponit.
Bruxellen. In Flavia Domitilla modice inter- Dein : In tcrritarin Mediolanensi, translatio beati Tramiatio-
polatus, in Juvenale purus est. Tum Ad radicem
: Petri preslnjteri et martyris, Ordinis Prxdicato- nts f'eiri
Martyris
montis septimi, passio sancti Gaudentii martyris. ruin. Ipso dir, beatt Dnmiciani episcnpi ct confesso- Domutani.
Quis hic Gaudentius sit, fateor me ignorare. In ris. Brverlaci, nutale sancti Jobannis episcopi et JoannU F.bo-
Ntjeomedia, sanctorum martyrum Flavii. Augusti confessoris Eboracensis. raceiuis.

ftenedicfi. et Augustini fratrum et martyrum. Ei Benedicti Greven. Festum quinque gaudiorum beatx Ma- Festum .">

P.P.
episcopi. Indicat, opinor, Benedictum Papam II, rur Dei genitricis.Dp eo in Prsetermissis. Itcm, qatidiorttin
fl 31 V.
de quo Acta hodie. Item Donaciani episcopi. Dies sanctorum Frodisii, Macrobii, Achaici, Marcellini. Frodisti, etc.

Translatio- natatalis est xiv Octobris. Itcm, translatio sancti ExHieronym. Celerini episcopi et cqnfessoris. Duo Ceterini.
nis Pelii Pctri de Mediolano (quid ni de Verona martyru ?) Celerini sunt inter martyres, sed quis hic episco-
de Ordine Praedicatorum. Vide quse ad natalem pus et confessor, nescio. In Anglia, sancti Johan- Joannis Bbo-
racensis.
dicta sunt xxix Aprilis. nis EboracensU spiscopi et confessoris, vita et mira-
Hagenoyen. In Flavia Domitilla, non nihil culis (Brda iib. -1 teste) clari, Augustoduni, depo- Ptacidi.

etiam interpolatus, in reliquo textu purus est. sitio sancti Placiti (Placidi) episcopi. Domiciani Vomiliani,
Tum subdit Ipso die JRomx, depositio sancti Bc-
: episcopi Tungrensis et confessoris. Hilarii confes- Hitarii.
nedicti Papx II, qui in abeuntc (ab ineunte) xtate soris. Vidc Pr;ctnrniissus. Ccveri nvifc.ssnris. An Ceveri.
sua militavit in Ecclesia, ct semper paupertatis Cerenicus vel Serenicus diaconus Sagiensis ? In
amator extitit. Constitutiones edidit et in pace obiit Anglia, Ezeleidis virginis, Vide Pneterraissos Bxetetdis.

sub Constantino quarto. Hnjus Pontificis rctatem et Appendicem Tomo vir Maii. Transtatio beati Trat
nis Stcp/iant,
in Actis discussam invenies hoc die. Stephani Protomartyris, quando corpus ejusa Con-
ct Petrt
Matric-Cartus-Ultraject. Domitillx virginis stantinopoli Romam ductum, corpori sancti Lau- martyrum.
et martyris, cum Eufrosia et Theodora. Domitiani rentii conjunctum fuit, tempore Theodosii Junioris.
episcopi et confessoi'is. Juvenalis martyris. Item Mediolani, translatio benti Petri morfijns, Ordinis
sanctorum Flavii, Augusti et Augustini fratrum Prxdicatorum. Mastidix virginis: Trncensis. Nastldix.

martyrum. Textum semper mutilat. Molan. Domitiani episcopi et confessoris Tun- Domiliani.

In Vatican. signato num. 5949. Deest Juve- grensis, Trajectensis, Leodiensis ; apud Hogum in

Trantitui S. nalis, adjicitur : Transitus sancti Stcphani Proto- ccclesia beatx Marix quiescentis. Augustoduni, de-
Stephani. martyris in Romam. De quo etiam heri. Vide die positio sancti Placiti episcopi. Homx, Benedicti Ptacidi.

natali, vel Augusti. Fallit Castellani notula.

iii Pontifuis, qui sedit in episcopatu unum mensem, Benedicti.

Altempsian. In Cantia monasterio Petri et imperante Constantino. Dein minoribus litteris ;

ln

Pauli, depositio sancti Leothardi episcopi t etc, ut Anglia, sancti Joannis, etc, ut Greven. FesUm
supra in Antverp-Maj. quinque gaudiorum Marix. Editiones aliffl, sicha-

Benedicti. Florentin. Iiomx, sancti Benedicti Papx ct bent : Beverlad, depositio sancti Joannis episcopi Joannis Ebo-
racensis.
Joannis Ebo- confessoris. Apud Beve.rlacum, sancti Joannis epi- Eboracensis et confessoris, vita et miraculis clari.
racensis. In ecclesia be.atx Marix in Royo, natalis sancti
scopi et confessoris. Abdicato episcopatu, eo loco
mori voluit, a quo Beverlacensis dictus est. Domitiani episcopi et confessoris. Qui sub Ililde-

Remens. SS. Timothei et Apoll. Laudnno Cla- berti gloriosissimi regis tempore, Aurelianenst legi-

vato. depositiosancti Basonisconfessoris. Pra?terrais- tursynodo interfuisse. De Placito, ut supra. Tre- Transtatio-
nu ifasti-
sus est, a Castellano tamen inter Sanctos ponitur. cas, translatio corporis sanctx Mastidix virginis,
dis.
Romx, sancti Die septima, commemoratio signi Crucis appa-
Editio Lubeco-Col. Incipit :

Benedicti Papx, qui sedit ibidem menses decem, reutis in ccelo Sierosolymis, circa boram dici ter- . tpparitionts
Crut is.

imperante Constantino Augusto. Vide dicta supe- tiam, sub Constantino rcge. Quod quidcm fitjuraba-

rius, ad Hagenoyen. Apud Terracinam Campa- batur pcr astra, a sancto Calvarix loco usque ad

De Ftavia ni,r urbem, natale beatx DomicilLr virginiset mar- montem Olivarum. Ei memoria sancti martyris
Domitula- tyris. Qux cum esset neptis Domitiani imperatoris Acacii. De utraque jam signata annuntiatione

et Aureliano filio Fluvit Clementis Consutis nupta. vide Praetermissos.

Die 8.
VIII Idus.

'"<"<»
Mediolani, natalis sancti Victoris martyris, qui a primaeva aetate Christianus,
eurn esset in castris imperialibus miles compellente Maximiano ut , ,

sacrificaret, in confessione Domini fortissime perseverans, primo

graviter
liquenti plumbo perfusus,
fustibus ceesus, sed Deo protegente, doloris expers, dein
lfesus , novissime gloriosi martyrii cursum capitis
abscisione •;<;/;;»•«;
sed nihil penitus
complevit. Apud .-Egyptum, sanctorum Stephani et Yictoris.

ct Molan.
Ila 1'ratcn. Tornaccn. Antcerp-Maj. Muneral. Grevcn.

LECTIO in minutiis vertitur. Scribit Antverp-Maj. Mediolane. Tornacen. legit. m

V\RIA Fere
pro quo Munerat. posuit amsttmtis-
ctmfessione Domini perseverans, omisso adverbio forlimme,
codicibus omnibus, tametai ..1 fortasse alibi correxe-
sime. Reliqui in textu abscisione, ila volentibus
aput, ctc, ussvi sunt tetatem suam redo-
rim. De cetero, primeva, etate, cesus; nichil, Usus.pmitus,
lentes ; penultimus Molani est.

OBSERVATIO.
 232 MARTYROLOGIUM USUARDI.

OBSERVATIO. Celeberrimam Victoris a patria et genere, cognomento Mauri, martyris Meilio-

lanensis memoriam apud Latinos fuisse olim oportuit, utpote quem prsedicent Martyrologi an-
tiqui omnes, solis Beda et Floro exceptis. Apograplia Hieronvmiana praecipua, ab eo Sancto diem
auspicantur : Mediolano, Yictoris. Romanum parvum, Ado et Rabanus unicum illum liodie annun-
tiant. In priori solum legitur : Mediolani, sancti Victoris marUjris. Diversa sunt, licet ex iisilem Actis
sumnntur, Adonis et Rabani elogia. Notkerus primum secutus est, uti et Noster, qui Adonis ver-
bis quidem utitur. sed more suo aliqua relinquit intacta, a Notkero integre transumpta. Utrum de
elogii veritate dubitandum sit, baud equidem plane perspicio fontem, ex quo acceptum est, omnino ;

purum non esse fatetur Henscbenius, alii ferme ex toto repudiandutn existimant. Vide qtuc in com-
mentario prajvio expenduntur a num. 8, et apud Tillemontium tomo 5 a pag. 207. Exstatetiam in
Actis, Gregorii Turonensis in Victoris gloriam narratio. Nec reticenda est nitida Wandelberti poe-
tica exornatio .-

Idibus octavis Mediolani nrbc coruscat

*
Martyr prxcipuo venerandus Victor amore. • Qiiidlli lio-
nore.
Stephani ct Hactenus concors veterum sententia. Qui sequuntur, Stcphanus et Victor ab Usuardo ex pra>
fktorls.
fatis Hieronymianis consignati sunt; ubi dubites an pro, Stephani et Victoris, non sit scribendum,

Victoris cl Sicjilian.c, ut feeit Notkerus posf Hieronymiana, aliis Janunrium adjungentibus. Nescio
an avero multum aberraverit, qui legendum putet, Victoris ct Coroiuv. At cum Viclnr ct Stephanus
I Aprilis. Victor et Corona xiv Maii recurrant, malim bac die Usuardi textui insistere, quem ad ejus

mentem hic plane expressum esse, equidem nullus dubito. De bis brevissime in Actis nostris lioc die
disputat Henschenius.

AUCTARIA.

Herinien. In reliquo tcxtu purissimus, pa- tem. Autisiodoro, sancti Elladii episcopi et confcs-
trium Sanctum hic denuo inserit, ita scri- soris. Item, apparitio S. Michaelis archangeli. Qui Apparitionis
bens secundo loco : Eodem die, depositio sanctL sanctum Autbertum Abrincaten&is ecclesiz episco- Mic/iaelis
Jbrincaten-
Gibriani confessoris,, in eccltsia sancit P.-migu pum scmel, iterum et tertio admonuit, ut in mun,
quiescentis. loco qui propter emincntiam, Tumba dicitur, caie-

Pulsanen. Ita orditur : In monte Gargano, siam suo nomini dicatam fundaret; pro signtrlocum
/tppaiilionis apparitio beatissimi Michaelis arcliangeli. Ubi ip- ostendens, ubi taurum retigatum inveniret, ct sicut
Michadis. sitis sacrata nomini habetur ccclesia, vili facta sce- eum pedibus terram proruissc ceriicrct, sic ecclesiee

mate, scd coilesti Vide tabulam

prxdita virtute. ambitum duceret. Et ex eo tempore inibi, sicut in
Praetermissorum. In Victore Mediolanensi purus montc Garyano, memoria S. Michaelis archangeii
est. Deest ultima annuntiatio. cfepitfrequentari. Heec cum aliis discutienda
Antverp. et Max-Luhec. Textui puro subji- erunt ad xxix Septembris.
ciunt: Item. Elladii episeopi. Adnectuntprseterea : Hagenoyen. In prima annuntiatione purus,
Translatuh ln ti rnlorio Bisuntuw, monastcrio BelLrvallis, secundo loco, ita habet In Apulia? finilms, in
:

nl& Pctri Petri episcopi etcon- monte Gargano, inventio oratorii beati MicJiaelis Apparilionu
translatio, (alii, natale) sancti
Bcllavallis.
fessoris. archangeli, qme (quod) per taurum Gargani amis- S, michaelis
Garaanicz.
Rosweyd. In fine : Trajecti, Wironis eonfesso- suiu inventa est (lege inventum est.) Item Viennx,

ris. Videde eo egregium Bollandi commeutarium, De quo su-

Dionijsii viri prxclarissimi in doctrina. fliunysii.

hoc die. pra. Itcm, Gijbriani prxclarissimi confessoris. In Gybriani.

Antyerp-Max. Lovanien. Editio Ultraj- et Gargonia, Scanysolay cpiscopi et martyns. Stanis- Stanistai.
Belg. In Victore puri sunt. De Stephano, etc, laum hic intelligit Henschenius. Apud JEgyp- Stephani ct

nihil, sed immediate subjungunt Autisiodoro, tum, sanctorum martyrum Stephani f ictoris,
: ct Victoris. In
natale, sancti Elladii episcopi et confessoris. In territorio Bysontiiw, sancti Petri cpiscopi ct con- Prtri.
territvrio Yisuntino, monastcrio Bella:vallis, natale fessoris. Authysiodoro, sancti Elladii episcopi et EUadii.
PctrL sancti Petri episcopi et confessoris. Eodcm die, confessoris, pra-decessoris sancti Amatoris.

Ittrvnis. sancti Wironis episcopi et confessoris. In Leyden- Aq.uicinct. Sic incipit : Romae, sancti Bcne- Benedictii
Belg. Dcest annuntiatio Petri. dicti Papx. Hie ab ineunte setate in Ecclesia miii- PP.
Ultraject. Leyden. Albergen. et Danic. tavit, paupertatis semper umator. Colitur vii Maii.

Inventionis Incipiunt: In Apuliae finibus monte Gargano, iu- Vide qure ibi in Auctariis diximus.
Michaetis.
ventio B. Arcliaugeli Miehaeiis. Sequitur Medio- Victorin. et Reg. Suec num. 130. Ita in
lani, etc.pure. Abest Stcpliaui, etc De Elladioet fine habent Tnventio
: Michaeiis urchangcii.
Petro, utproxime diximus. Romac, sancti Benedicti Papx.
Clntulen. Mediolani, sancti Victoris marlyris. Ambianen. In Sanctanico, Vetaviense monaste-
In jEijgpto sanctorum Stepliani et Victoris. Auti- Martini presbyteri et confcssoris, ma-
rio, depositio

tielladii. siodvro, saiicti Heliadii episcopi et confes&oris. In ijnarum virtutum viri, cujus vtta sanctitate et mira-
Martini. Sanctonico Vetavense ccenobio, sancti Martini abba- culis rcfuhjct gloriosa. Eodem dte, translatio cor- Transtatio-
tiis Gentiani.
tis. Remittitur ad xxiv Octobris. Eodem die poris saueti Genliani inartyris. Viile supra.

TranslaHo- translatio s&ncti Gentiani martyris. Colitur is die Matkic-Cartus-Ultrajltt. Wironis e^iscopi
nis Gcutiani xi Decembris. et confessoris, cujus corpus est in ecclesia sancti
Bruxellen. In textu solito purior, Iikc adji- Mariiiu Trajcetcnsis. Victoris martijns <t militis,
Martini. cit : Ipso dic, sancti Martini confessoris. Iu terri- Reg. Suec. num 42S. In jiaijo Biturico, depo-
Petri. torio Bisontino monasterio Bell&vallis, sancti Petri sitio sancti Desiderati episcopi et confessoris..

Divntjsii. episcopi et confessoris. Et sancti Diunysii, sexti Vatican. num 5949. Primoloco: Apparitio Benedicti
Vicnnensis episcopi. Differtur in diem sequen- suneti Michaelis. Romx, Benedicti Papx, quiprx- PP.
fuit
 MENSIS MAIUS. 233
fuit Ecclesia mensibus decem, impertmte ComUm- vide pauca,
qme de eo supersunt, ex tora. i Bibl.
tino. Deest Stephani et Victoris. Labbeana? accepta et ab Ilenschenio illustrata.
Etladii. 0OHBLLIAN. Adjicit: Item, Elladii episcopi, Greven. De Michaele, ut Belin. Secundum
Petri, Item, sancti Petri episcopiet confessoris.
qnosdam hic, passio beati Slanislai episcopi et
mar-
fndracli Altemps. Monasterio Glascoiiiensi, sancti In- Fuit heri. Eodem
rt sociur.
tyris. secundum alios
die, vel
dracti martyris sociorumque ejus.
Vide in Actis v prxcedenti, sancti Benedicti Pnp<r II, tcmpore
Februnrii, ubi sociis Dominica *nror adjungitur.
Constantini quarti Augusti. De Dionysio et Petro
Florentin. In Africa, sanctorum martyrum Tarentasiensi, In
ut supra. Trajecto infcriori,
AJaburis et Felicis, qui dccoliati sunt cum Joanne beati Wironis episcopi Deirorum et confessoris. I» // ironis
Eltadii. et Marino. V'u\e x Julii. Item, sancti Eladii epi- Ilibcrnia, bcati Cathaldi episcopi et confessoris, vita Calhatdi.
Pctri. scopi. Iu territorio Tarentasiensi,monasterio Bonx- et signis celeberrimi. Colitur x Maii. I» Cenonico
Benedicti vallis, sancti Petri episcopi et co?ifessoris.
fl»
Romx, monasterio Vercanensi, (quatn varic haec expri-
sancti Benedicti II Papae et confessoris,
mantur, <-\ dictis patet) beati Martini presbyteri et Martini.
Remens. SS. Timothei et Apollinaris. In pago Metroms confessoris Verona
confcssoris, quiescentis, Ketronis.
Catalaunico, depositio sancti Gibriani presbyteri et
Maximi presbyteri. Notus non est, nisi sit ex mar- Maximi,
confessoris.
tyribus. Sibriani confessoris. Voluit dicere Gi-
Edjtio Lubeco-Col. Iucipit: In Apulix finibus bnani. Macharii eremitm ct confessoris, in fine orbU
monte Oartjano, inventio sancti Michaelis archan- ju.rta paradisum. Vide inter Prictfnnissos.
Quod festum sic sumpsit exordium. Tempore
geli. In (inibus Aputix, montc Gargann,
Moi.an.
namque quo sanetus Papa Gregorius, propter pes- apud Sipontum civitatem, apparitio beati Michaelis Michaclis.
tcm ingninariam Letanias, etc. Quae quomodo in- arclumgeli. Item, Etadii episcopi et confessoris,Au- EUadii.
ter se connectantur, eruditus lector judicet. In tisiodori. Eodem die, Vuironis episcopi et confesso- fftrorus.
Victore satis pura est. Sequitur: In territorio ris, in ccclcsia Trujectensi. Eodem die, depositiio
Bisvntino, monasterio Belevallis, natale sancti sa?icti Gibriani confessoris, in ecctesia sancti Re- Gibriani.
Petri, episcopi Tharentasiensis ecclesix et confesso- migii quiescentis. In territorio Bisuntino, mona-
ris, Ordinis Cistercicnsis, qui multis miraculis et sterio Belleevallis, sancti Petri episcopi et confes- Petri.
virtutibus clarus, quievit in pace. Jn Polonia, soris. In editionibus aliis, de Michaele et El.ulio,
civitate Cracovia, passio beati Stanislai episcopi et ut supra. Cracoviee, sancti Stanislai episcopi et Sianistai.

martyris. De EUadio, Stephano et Victore, Mar- martgris. Remis, dcpusitiu sancti Gibriani, etc. De
tino, Dionysio, "Wirone, ut supra. Petro, ut in editione prima. Item de Wirone.
Belin. Initio preefigit: In finibus Apulue, Vicniue, sancti Dionysii, scxti urbis episcopi. De- Dionysii.
It Michaelis
apparitionis.
monte Gargano, apud Sipontum civitatem, appa- mum minutioribus litteris: NivelUe, eodem die,
ritio B. Michaelis archangeli. Tum post textum commemoratio Ydubergs. Vocatur etiam/tfa, aliis Yduberqz.

in fine Item Eladii cpiscopi. Alii passim scribunt

: Ittabenja, quse sanctimonialis facta, sanctaj Ger-
Elladii, Acta nostra malunt Helladii, -iii quibus trudi, filiai subesse voluit.

VII Idus. Die 9.

Festivitas beati Andreee Apostoli, quando sacratissimum ejus corpus una eum De transla-
tioneS. An-
ossibus sanctorum Lucte Euangelistae , et Timothei discipuli sancti Pauli, drex, elc.

sub Constantio imperatore, Constantinopolim translatum est. Romee, natalis

sancti Hermen, cujus Apostolus Paulus, acl Romanos scribens, meminit. Hic diyne
semetipsum Deo Deo bostia factus, virtutihus clarissime
saerificans, acceptabilisque
fundatus, cceli regna petivit. Apud Nazanzi oppidum, beati Gregorii episcopi, co- Gregorii
cYauanzeni.
gnomento Tlieologi, qui post niulta documenta, in loco suo, ut Hieronimus, ab
eodem in divinis libris instructus, perhibet, episcopum ordinans, ruri vitam mona- Hitrliirutn
310.
chi exercuit. In Perside, sanctorum martyrum trecentorum decem. Castro Vindi-
cino, depositio Beati confessoris.

Puros ccuseo Praten. Antvcrp-ilaj. Greven. cl Mctan.

YARIA LECTIO. Antverp-Maj. ante THmothei, non apposuit conjunctionem ct. IJem cum Gre-
veno et Molano legit Constantino; ego cum Pratcn. Herinen. Tornacen. ete. servandum puto
Constantio, saltem ad mentem Usuardi, quamvis utrumque longe prudentius omiserit Baronius in
Romano hodierno. Hermcn scribunt codices ferme omnes, et ita habet etiam, ni fallor, codex Pra-
tensis, in nostro antigrapho a Sirmondo correctus. Fateor, in Adone diserte legi, sicut oportet,
ILrni.r. sed nos hic Usuardum versamus a quo, etiam errante, non discedimus. Adde, quod Ado-
;

nis editores satis libere manum correctricem adhibuerint. Nescio quam elegantiam sectentur Gre-
ven. et Molan. dum ita textum variant: Cujus Apostolus mcminil Pauhts ad Romanos scribens.
Antverp-Maj. iterum negligit particulam post acceptabilis. Rursus prafati Greven. et Molan. pro,
virtutibus clarissime fundatus, male ponunt oirtutibus clarificans. In Antverp-Majore legitur Nazanci
pro Nammi, melius Ado Naiiami. Item ThcMi pro Tlteologi, peribet pro pcrhibet. Scripsi Vimti-
cino, cum plerisque codicibus.
OBSERVATIO.
 234 MARTVROLOGIUM USUARDI.

De transla- OBSERVATIO. Prima textus nostri annuntiatio ita videtur Usuardi propria, ut unde eam acce-
liom * /" perit, liactenus neqtiiverim deprehendere. Constantitiopoli, natalis sancti Timothci, inquiunt Hie-
drex. etc.
ronymiana apographa ; lucem afi*ert Viennensis, dum addit : Quando ab Ephcso cjus sacra ossa dclata
sunt. Ilinc brevius translationem Timothei substituit, qui Adonem pressius semper sequitur, Notke-
rus. I)e pari Andrex et Lucee festivitate, nullus ante Usuardum, quod sciam, hoc die meminit. Uti-

nain felicius id praestitisset ! Constat enim triura illorum Apostolorura trnnslationem non bene
connecti, pejus ad idem tempus, pessime ad eumdem diem, et prajsertim hunc ix Maii revocari.
Quo autem anno, quove die Andrar et Lucz corpora Constantinopolim, inde alio delata sint, pro-
priis loeis discutiendum erit. Videat interim lector, quae dicta sunt xxiv Januarii in commentario
praevio § 3; et Castellanum ibi pag. 394 ; item Baronium et Florentinium hic. Quibus accedere
possunt, qua) diligcnter observat Tillemontius tomo i pag. 320. — De Hcrma nihil hodie Martyro-
logiAdonem pnegressi, imo nec Ado ipse in suo Martyrologio, unde nec in Notkero quidquam.
Mirum hoc in Adone et insolitum postquam inter ; festivitates Apostolorum, elogio Sanctum orna-
vit, quod Mosander sua, uti opinor, auctoritate, in Martyrologii textum inscruit. Hoc certum, inde
accepta esse omnia, quse hic ab Usuardo referuntur. Philippensis episcopus ab aliquibus dicitur Hcr-
mn.s, sed hunc ei Ado non tribuit, nec aliunde quidquam satis certo traditur, quo ei talis
titulum
dignitas asseratur. Citatur ab Adone locus Apostoli ad Rom. 16, ubi et Hcrmam et Ilermcn salutari
prscipit. Porro nonnulla commemorat de libro Pastoris ab Hcrma composito, quem apud Hensche-
nium laudant Hieronymuset Origenes at multo plura de eo et enucleatras exposuit Tillemontius
,-

tomo 2 a pag. 111, apud quem Patres alios citatos consulat curiosus lector. Satis de Herma. —
r
Gregorii A aZ'ianzciium Gregorium variis diebus a Graccis aliisque relatum, primus hoc die signavit auctor
\azian leni
Romani parvi, sumptum.nisi fallor, ex Rufini lib. 2 cap. 9. Ado ex UIo nomen accepit, ex hoc egre-
gium suum elogium concinnavit, a Notkero nonnihil contractum, ex quo paucula ab Nostro decerpta
sunt, qua3 in laterculo ponuntur. De inclytissimi Patris vita et rebus gestis, fuse post Baronium et
Hermantium a Papebrochio actum est nec minus ampla sunt, quze Gallice digessit Tillemontius
;

tomo 9 a pag. 305 nec insalutatam volo Castellani notulam Martyrologio universali adjectam.
;
—
IHartyrum Martyres cccx primo loco ab Adone relati, ex Hiemnymianis et Romano parvo derivantur Usuar- ;

310.
dus et Notkerus Adonis verba transeripsere. De his ha>c obsorvavit Hensclienius Quo vero tempore :

et mortis genere compleverint agonem, nullus prodit ct cum plurimx apud Persas in Christianos motse;

Saporem regem Persarum,

fuerint persecutiones, difficile est discernere. Florentinius conjicit oculos in
quod plitrimi sub co ot> fidcm Christi fucrinl marttjrio coronati. quidem cum appo- — Beatus aliquis et
sito confessoris, in vulgatis Hieronymianis exprimitur, sed absque positione. A Beda, Floro, Romano
parvo et Adone praBteritus est. Rabanus, nescio quo fundaraento, eum Romae adscribit Notkerus ;

potius omisit; sed rectius Noster loco suo proprin, castro Vindocino restituit, adde in dioecesi Car-
notensi, ceteraque ad eum spectantia accurata explicata require apud Henschenium. De cetero,
quamvis pauci codices conveniant, genuinum Usuardi textum hic me reddidisse, plane existimo.
Binis annuntiationibus nostris ultimis quadrant bini Wandelberti versiculi :

Tcr centum radiant septenis Idibus una

Martyrio, dcnique; simul decorantc Beato.

AUCTARIA.

sed ad marginenv ni fallor,

InadjicituTPratensi,
cndice tyris. Ita in ecclesia Ultrajectensi. Sed colitur xi
Transtatio- Civitatc
: Barri, translatio sanctissimi hujus.
nis Nicolni.
Nicolai cpiscopi ct confessoris. Qua? verba, aut his Munerat. In fine post textum : Eodem die,
similia, apud alios codices in textum transierunt. translatio bcati Nicolai episcopi et confessoris.
Antverp-Maj. Etiam ad marginem manu re- Antverp. Max-Lubec. Albergen. Inci-
et
centiori appositum habet : Ipso die, translatio piunt a cccx, ubi puri sunt. De Herma, postsm-
snurti Nicolai confessoris. Addere poterat cpiscopi. bens meminit, cetera expungunt. De Gregorio,
Herinien. Toto textu purissimus, secundo post oppidum, sic ponunt : Beati Greijorii, qui
loco, ampliori phrasi interjicit : Eodem dic, trans- Theoloijus dictus est, nobilis, eruditus colleija beati
latio corporis bcntissitni Nicolni Mirrorum Lichi.v Basilii Czsareensis episcopi, Reliqua oninia desunt.
archicpiscnpi. Qtti divina dispensatione a Mirrca nempe annuntiatio prima et ultima.
metropoli. cis mare translatus ct apud Barrenscm Danic. In eo a prioribus differt, quod Herma?
Apuiia- reijtonis civitntem in sui honoris basilica elogium integrum referat.
gloriose ac decenter est collatus (collocatus ;) ubi us- Antverp-Max. Lovanien. et Leypen. Supra
que hodic, ac si vivens tn cnrpore, diversis coruscat Damcum in fine adjiciunt : Eodem dic, translatio
miraculis mngnificc. H?ec eadem in Molani Au- corpvrts beatissirni NicoluiMirrcorum Licix archie-
ctario. sed correetiora leguntnr. piscopi. Convenit Editio Ultraj-Belg. Sed de
Tornacen. Textum trunratum elo-
refert, sed Gregorio agit ultimo loco.
gii-- Hermm et Gregorii Nazianzeni. Ubi et pro Ultraj. His adjicit Itcm transtntio
:
tjloriosi Translatw-
martyribus cccx, ponit ipse solum cccv. Hieronimi, Doctoris eximii. Vide Prcetermissos. nis Uiero-
nyml.
Pui.sanen. In prima annuntiatione purus, se- Centui.kn. Ronuc, suncti Hermen, cujus Apo-
cundo loco refert Gregorium, etiam pure. Sed stolus Pnulusad Romnnos scribens meminit. In Per- Textus
cetera <minia desunt. sidc, sanctorum cccx marturum. Eodem die, fcsti-
mutattts.
Gengiilfi. Rosweyd. Pro Beato substituit, Gengulfi mar- vitas sancti Andrece Apostoli, quando sanctissimum

corptts
 MENSIS MAIUS. 235
corpus ejus, una cum ossibus Lucee EvangelisUr et pra. Pro Beati scribit In Castro, brati Heraclit Heraelii.
Tijmothei discipuli Apostoli Pauli, Constantinopo-
confcssoris.
Um iranshitiim fuit. In Apulia apud Barrim civila- Aliud Reg. SuEC.num 428. Ipso die, translatio
De Nicotao. tem, adventus et exceptio corporis beati Nicolai B. Aicolai cpiscopi a Mirea in Barrensem urbem.
De Mcviao
Mirrensis episcopi et confessoris. Ccenobio sancti In Vatican. num. 5949. Deest Andreie, Her-
De Macario Bavonis, translatio S. Micharii Antiocensis episco-
Antiocheno. mae et Beati. Adjicitur: Translalio sancii Nicolui Idem.
pi, confessoris. Castro Vindicino, sancli Bcati con-
episcopi et confessoris in Barium.
fessoris.
In Uqhell. Absunt etiam Andreas et Beatus.
Bruxellen. Incipit ab Herma, satis pure. Puto convenire cum Antverp. et Max-Lub.
Secundo loco de cccx, etiam pure. Tum Nataie, :
Editio Lubeco-Col. Incipit ab Herma. Tum
Quirilli sanctorum Quirilli, Beati, et Primuli confessorum. de cccx. Sequitur, de Gregorio, ut Antverp. et
et sociorum Prava ex Hieronyra. connexio. Sequitur de Gre- Max-Lubec. Tura de Andrea, etc, ubi dicitur :

gorio, ubi textus interpolatus est. Item translatio Sub juniori Constantiiw imperatore, anno ipsius Dc Andren,
Translatio- corporis beati Andre.v ApOstoli, cum ossibus sancto- vigesimo, ab Achaia Constantinopolim translatum
nis Andrctt,
rum Lucx Evangelistx et Timolhei discipuli beati est. Belhie.em Judx, transhitio beoli Hicronijmi Ilieronymo
Pauli, facta in Constantinopolim, sub Constantino presbyteri el Doctorisecclcsix^adRomanam urbem.
magno Et translatio sancli Ngcolai
imperatore. De Nicolao additur, facta transtatio, ab obitu ejus et Mcolao.
episcopi. El Gandavo, elevatio sancti Macarii
in anno septuagesimo (an non, septingentesimo?) qua-
arckiepiscopi. Vbi dum increduli miracuUim exige- dragesimo quinto. Ex sensu patet nostra correctio.
rent, yris in modum coronx, lotum ecclesix atrium De Macario et Beato, ut supra.
circumdat, et in medio crux aurca resplendet, tanta Belin. Textum plane transposuit, incipiens a
miraculorum evidrntia subseqaente, quantam vix crcx. Dein de Gregorio, scribit ut Antverp. et
aliquis narrare sufficeret. Vide in Actis ad diem Max-Lubec Post : Romse saneti Hermetis, cujus
ejus natalem, x Aprilis. Apostolus PauUts ad Romanos scribens, mcminit.
Hagenoyen. Incipit etiam ab Herma, pure, Item festivitas, etc, pure, uti et in Beato.
uti et in cccx. In Gregorio modice interpolatus, Greven. Item, sanctorumQuirilU, Guidei, Zt Qiuntii
eum perperam vocat martijrem. Sequitur Festi-. : nonis, Affrodisii, Primoli. Inepta denuo ex Hie- et soc.

vitas, etc, sensu non nihil truncato. Tum Ipso -.

ronymianis connexio. Eodem die, translatio beati De Hieromj-
die, translatio sancti Nycolai episcopi de Mirrea Ilieronijmi presbyteri de Bethtehcm ad urbem Rlto- m\ et Xicolai
traitttntione.
in Barram Apullix. Castro Vindocino, depositio inanam. Item, translatio sanc.ti Nicolai episcopi et
Beati confessoris, pure. confessoris, de Mirrea, Barrim. Gundavi, clevalio Macarti.
Aquicinct. l ost ro deeem, subdit Eodem die,
J
: corporis sancti Macharii episcopi et confessoris. Co- Corintinit.
translatio B. Nicolai episcopi et confessoris, a Mir- rinthijc virginis. Rhomx, Marnt.v matronx, Utra- Marintt.
rea civitate in Barim. Gandavo, elevatio sancti que hactenus ignota est, nisi Marina intelligatur
Macharii archiepiscopi. Castro Windocino, etc. nxor Gordiani, de qua Beda et alii die sequenti
Translatio- Victorin. In fine : Festivitas beati Hyppoliti meminerunt. Sed de ejus cultu nihil adhuc inno-
nis Jlippo-
tyti.
martyris. quando sacratissinium ejus corpus trans- tuit, ut vide in Prietermissis.
latum est in monasterium sancti Salvatoris. Colitur Molan. DeBeato subjicit : Cujus gesta habentur,
xiii Augusti. Nihil in Proetermissis adjungitur. De Nicolao, ut supra dixi, verba Heriniensis Transtatio^
Matric-Cartus-Ultraj. Greijorit Nazianzeni refert, nonnihil perpolita. Dein Gandavi, elcva- ni sNicotai,
:

Translatio- episcopi. Transhitio sancti Andreae Apostoli. Trans- lio sancti Macharii Antiockenx sedis archiepiscopi. BlevationU
nis Mcotai,
latioB. Hieronymi. Translatiobeati Nicolaiepiscopi. In posterioribus editionibus de Macario eadem Macarii.

Reg. Suec signatus num. 130. In fine : habet, sed in elogio Nicolai, Heriniensis verba
Festivitas beati Hippoliti, etc, ut Victorin. su- ii"ii nihil contraxit.

VI hhts. Die 10.

ob prophetffi. Roma; sanctorum martyrum Gordiani et EpL *».

via Latina, natalis

J machi, quorum prior pro confessione nominis Christi, tempore Juliani, diu 1"%°"^
plumbatis cffiditur, e( in ultimo, capite truncatur. Itcm Romae,beati Calepodii caupodu
presbileri, sub Alexandro imperatore, qui fecit eum occidi gladio et corpus trahi atiormn."
pcr civitatem atque in Tyberim jactari. Decollatus est ctiam Palmatius consul, cum
uxorc et tiliis et aliis promiscui sexus quadraginta duobus; cum quibus et Simpli-
Quorum capita jussa sunt suspendi per diversas portas urbis Romae,
cius senator.
ad excmplum Cbristianorum. Item Roma via Latina ad centum aulas, natalis san- 1
n uartlet
-""""•
ctorum Quarti et Quinti.

Puri sunt Praten. Uerinien. Rosweyd. Antverp-Maj. Antverpien. Sfax-Lutrec. Greven. nlMolan. Acceriuni : Aniverp-
Max. Vttraject. Leyden. Lovanien. eiMditlo Vttraj-Beig.

YARIA LECTIO. Magni momenti non est, nam Coriiani, Epymachi, Tijbrim, Palmatitts et id
genus minutia; ferme negligi possunt. Deest inRosweyd. capite ante truncatur. Ultraject. male
scribit prxsul pro consitl. Lovanien. autem pnst ud gxemplum, subdit, el terrorem. Molan. pro san-
ctorum Quarti tt Qttiiiti legit, sattcti Qtlarti et Quiitti.

OBSEin'ATIO.
 230 MAKTYKOLOGIUM USUARDI.

OBSERVATIO. Ab illustri patientiffl miraculo diem hodie auspicantur Romanum parvum, Ado et

Noster, ipsissimis illis verbis, Job propketx. Alia est Hieronymianorum, si tamen vere ad ea
pertinet. alia Notkeri expressio ; omnes cum Wandelberto, in hoc conveniunt quod vetustissimum
speculum inter athletas Christianos Job reponant, quemadmodum et in Actisnostrislocum
tolerantiffl

Gordianl et habet, commentario ornatus. —

Oordiani et Epimachi meminere etiam praefata Hieronymiana apogra-
Epimachi. annuntiationibus et distincto sepultura? loco, de qua re videnda Florentinii notatio; me-
pha, diversis
minit Beda. mpminit Romanura parvum, qui sola ferme nomina pra;dicant. Ado editus, de more,

Actorum compendium profert. Rabanus ex eodem fonte, sed alia phrasi, rem explicat. habetque
fere sequacem Notkerum, solitum ductorem hic deserentem Noster a tritis vestigiis non discedens, ,

Adonis elogium paucis circumscripsit, ea, aut casu aut studio reticens, quae de Epimacho copiosius
dixerat Viennensis, quaeque, ex unius codicis nostri Mss. auctoritate, tantum non Adoni abjudicat
Henschenius, multa de Epiniacho disputans, qua> in ejus commentario legi possunt. Patet in Actis
ab ipso productis, solius Gordiani martyrium describi. An satis sincere, non audetibi asserere prae-
fatus Honschenius, non unum, cum Baronio, falsitatis characterem agnosccns, qui tamen non con-
tinuo reliquorum substantiam corrumpant neoessc est, nisi Acta omnia, Julianum tyrannura appel-
lantia, eodem casu simul corruant. Non ignoro esse, qui cum Tillemontio tomo 7 pag. 722, ea pe-
nitus abrogent ; sed malira existimare, a recentiori manu, diu post Juliani tempora, fuisse interpo-
lata. Certe prrcclari martyris, illustris memoria, etiam ex Kalendariis Allatii ac Frontonis et Gre-
gorii Sacramentario, aut seorsim sola, aut cum socia Epimachi celebritate, perpetuo cultu abunde
consecrata est. Sic utrumque cum Jobo honorat AVandclbertus, ut Martyrologiis nostris plane sub-
scribat.
Senis Gordianus et Epimachus ob unam
Crdtintur Chnsti pariter laudemque fldemque.
Has quoque Job palicndi exempio sanctus honorat,
Calcpodii et Calcpodii senis presbyteri, ut scribit Romanura parvura, nulla in Hieronymianis codicibus mentio,
aliorum.
Beda encomium brevius, sed elegans ei concinnavit, quod prope ad verbum transcripsere Ilabanus
et ex hoc Notkerus, in sociorum tamen nuraero discrepantes. Stylum magis exercuit Martyrologus
Viennensis, et illi, et hic Acta sancti Callisti Papre prse oculis habentes. Ceterum potius Bedse,

quam Adonis verbis inha?rere videtur Usuardus, nitide contrahens, qure ad Calepbdii aliorumque
laudera conducere possunt. Et hcec quidem pnestanter, si ex satis limpido fonte essent deprompta.
Nescio quid Henschenium pellicere potiterit, ut crederet, prrefata Acta per A otarios
T
Iiomanos con-
scrtjita, dum tam aperte persecutionem fingunt, quara certum est in Ecclesia numquam fuisse. Ut
compendio utar, sufficit mihi Baronii judicium, ita ad annum ccxxvi num. 2 scribentis Exstant :

cjus (Callisti Papa1 ) passionis Acta, haud tamen in omnibus sincera non enim probantur, quae in eis :

httbcntur promulgala ab Alexandro, adversus (

'hristianos edicta, indictamque ab ipso adversus cos perse-
cutioncm fuisse. Repugnant enim kis, non solum q\t<r e.r Lampridio superius rccitavimus, sed et qme
scripta sunt ab antiquis Ckristianarum rerum scriptoribus, qui omnes sqne affirmant, nullam sub Alexan-
Qnarti
Qllllltl.
et dro excitntam in Eeelesia persecutionem. Vide etiam Tillemontium tomo 3 a pag. 250. — Qtiarti et
Quinti meraoriam in Hieronymianis exstare certissimum est, quidquid nonnulli codices mutili sint,
ut fatetur Florentinius. Distinetissime eos exprimit vetustior Epternacensis his verbis : Via Latina
ad centum aulas, Quarti Atque h&c ipsa phrasis est, quce in Adonem, ex hoc in Nostrum
ct Quinti.
transiit nam in Romanoparvo, Beda, Floro aut Rabano nulla de ipsis fitmentio. De eorumco^me-
;

terio quserit Henschenius; at litem aliam raovent Capuani, cui componenda? ibidem insudat. Placet
Ughelli sententia, qui post Baroniura et Bellarminum, Roraano Martyrologio acquiescendum censet,
quo id Capuanis tribuitur, ut Quarti et Quinti corpora Capuam transtata censeantur. Pluravide apud
laudatuin Henscheniura.

AUCTARIA.

In adjicitarPraten. manu, ut puto,

rodiee recentiori nnarium. interpolato deinceps elogio. In terra jamarii.
Dedicationis Apud : monasterium snneti Germani Bus, Job prophetx. Sequitur de
depositio bcati
Ji>tl'lltt\ llu-
dedicatio in honore sancti JoannisBaptistse, savcti Calepodio fere pure. Tum Ipsodie, jussn Alex- De Calepo-
:
ptistit, ttc.
Laurentii archidiaconi, alque saucti Sulpicii cpi- andri imperatoris decollalus esl Pahnacius consul '"" etc '

scopi. cum uxore et filiis et aliis promiseui scvus xlii.

Tounacen. Gordiani et Epiraachi elogium pla- Et Simplicius senator cum uxorc
ct filiis et fami-
ne rescindit. Item Calepodii, usque ad, decollalus liapromiscui sexus lxviii. Et Feli.e similiter
est. Cetera omnia ab iis verbis, recte cum textu cum uxore Brianda (lege Blanda.) Quoritm capita
sequuntur et pura sunt. jussa sunt suspendi pcr diversas portas urbis Romx,
Munerat. In fine : Ipso die, sancti Maturini ad exemplum et terrorem Christianorum. In Quarto
festivitat. Rcmittitur ad I Novembris. et Quinto purus est. In Gandavo, sancti Bavonis. Bavonis.
Iu Axberq. et Danic. Deest Job prophetx. Vide i Octobris.
Centulen. ObilusJobpropheUe. Rmnx via La- Haqenoyen. Textum invertit. Primo loco :

Tixtiu tiiin, sanctorum Gordiani ,i Epimachi martyrum. Rttin.r. passio sancti Calepodii presbyteri et
inutllus.
marty-
Romx ad centum aulas, tanclorum Qnarti ct Quinli. ris. Hie Romx fecii cimiterium, ubi plures marlyres
Itcm Rfiti.r. sancti Catrpodii presbyteri et martyris. ille sepelivit, etc, fermepure. Tum de Palmatio
Hiccodex textum suo modo disponit. et Simplioio seorsim, textu interpolato. Deinde de
Bruxkllen. Gordiano et Epimachojungit Ja- Gordiano et Epimacbo, de Quarto, et Quinto,

satis
 MENSIS MAIUS. 237
Sopliix patu Argentinensi. Sophix viiux. Vide
qus de Christo in exilium missi. Vide Pratermissos.
ipsa dicuntur in Pratermissis.
Belin. In fine subdit :Item sanctx Christtm
Matric-Cartus-Ultraject. Gordiani et Epi-
virginis et martyris. Item, translalio sanctorum De Cumia
machimarlyrum. Jobprophetx. Calepodii prcsbyteri el

el aliornm plurimoritm utriusque sexus et xtalis,

marlijrum Cosmx tt Damiani m Venelias. ad mona- Damiano.
sterium sancti Georgii majoris, anno Domini mci.iv
mter qnos Palmacius consul, cttm uxore et ceteris
Iniiclione secunda. Vide Pra-termissos.
de fnmilia sua passus est ; nec non
Simpticius sena- Greven. Noe propbctx. Pomx.sancliJannarii,
tor cum suis. Perpetua in hoc eontractio. Noc.
etc. De utroque in Praetermissis. In lerritorio
Augens. S. Laurentii Eodem die. apud Au-
:
Bituricensi, sancti Palladii episcopi et confessoris. Patladii.
Transtatio- gium, translnlio beati Laurenlii episcopi Dublinen-
nis laursn- De quo supra. In pago Veraslinensi, beati Marli-
sis, alias martyris. Vide Pratermissos,
lii cpiscopi. ubi re- rini (pro Maturini) cotifrssoris. Vide etiam supra.
mittitur ad xiv Novembris.
Apud Ponlixaram, sancti Guillelmi presbyteri et Guitlelmi.
Rko. Suec. signatus num. 428. Ipso die san-
confessoris, magnx charitalis riri. In Hibernia, Congatli.
Matlirini. ctt Maturini Vide Munerat.
eonfessoris.
Comjalli abbatis. Probate et Midaris confcssorum. Probatg, etc.
In Vatican. num. 5949. Deest Job, Quarti et Quaenam isthtec sint nomina, nescio. 7Vans(alio Translatio-
Calaldi. Quinti. Adjectum : Sancti Catalii episcopt el con- sancti Bavanis confessoris.
nis Bavonto.

fessoris. Clarius loquitur Strozz. infra.

Molan. De Christina, et translatione Cosmse
Altemps. Jpso die, sancli Cataldi confessoris. et Damiani, ut supra. Notatur hic annus mci.iii.
Strozz. Itcm sancti Cataldi archiepiscopi Tar- Eodem die, depositio veiterabilis Beix presbyteri. Betl3
rentinx ciritatis et confessoris, Apulix prooincix. Vide Prtetermissos. Tuin typis minoribus : Iiem
Translalio- Item translatio corporum sanclorum martyrum Cos- Gcmmulx
nis Crsmw l

l
monaslcrio, beatx memorix Bealricis Beafrich
Dallliam.
t

mx et Damiani ad civitatem Venetitiriim, atque in Alhestinx, qttx annos nata xx. obiit anno Domini
monasterio S. Georgii mnjoris, anno Dom. mci.iv mccxxix. Cujus vitam eo tempore conscripsit Alber-
Indictione secunda collocatoritm. Ita fere Belin. tus Prior Montis vincarum. In editionibus aliis
Transtatio- Luxovien. Mcdio crenobio, Iranslatio sanctorttm
nis Jonnnis,
textui inseruntur litteris Italicis, de Job : In
elc confrssorum Joannis presbijteri ct Benirjni diaconi, tcrra Hus, icposilio. De Gordiano et Simplicio
discipitloriim beali Jlidulfi archiepiscopit Dies na- nonnulla ex Adonis elogiis admixta sunt. In fine :

talis est xxxi Julii. Item sanctx Christinx virginis et martyris, cujus I)e Clirl-
Editio Lubeco-Col. In terra IIus, depositio corpus Panormi in Skilia, magna vcneratiane at-
stina.

sancti Job prophelx. In Gordiano et Epimacho, qite concursu in majori templo coniilum visitatur.
item in Calepodio et sociis, ex Adone interpolata In Sicitia, apud Leonlinos, sanclorum Alphii, Phi- /tlfihii, etc.

est, ubi tamen pro lxviii, legit xlviii. In Quarto laielpliii, et Cyrini fralrum martyriim, sub Licinio
et Quinto pura est. Subdit : In territorio Bituri- imperaton ac Terlnllo prxsiie. De Palladio, ut
censi, sancli Paladii episcopi et confessoris. Primus supra. Meiiolani, translatio corporis beati Nazarii Trauslalia-
ansecundus, vide In pago Vernsiinen- nn \ii:<irii
sit, in Actis. atl basilicam Apostolorum. De Cosma et Damiano
Marlini, pro
Vaturini.
si, non no-
bcali Martiniconfcssoris. Fallor si hic hic recte. Tura charactere minori : Eodcm die,
tatur Matiirinus,pago Vastiniensi, de quo I et
in dcposilio venerabilis Bcdx presbyteri. Gcmmulx,
ix Novembris. Item Romx, sancti Janttarii, pro obiit Bealrix Athcstina.

V Idus. Die II.

Rnmac via Salaria, natalis bcati Antliimi prcsbitcri, qui post virtutum ct prse-
dicationis insignia, in Tyberim pra?cipitatus et ab angelo exindc ereptus^
-inthimi.

oratorio restitutus est proprio , debinc capite punitus , victor migra-

vit ad ccelos. Vienna;, sancti Mamerti episcopi et confessoris, qui ob imminen- Mamcni.

tem cladem, solemnes ante Ascensionem Domini Letanias instituit.

Tcxtus sumitur cx Berenien. Tornacen. Pulsan. Rosweyd. Antverp-maj. Greven. ct Molan.

VARIA LECTIO. Pulsanen. pro sua auctoritate interponit, via Salaria vctcri. In Rosvvpyd. libra-
rii, opinor, oscitantia, post immincntem. utnisit suhstnntivum cladctn. Ceteraferme scriptoria
sphalmata sunt. Rliomc, Antimi, Tibcrtm. cctus, ac pro itd, Viliennx, assentionem, snlteinpnes, etc.
Scripsi Letanias, quia sic legunt optimi codices, ut stipra xxv Aprilis.

OBSERVATIO. Anlbimntn Romano parvo, in Adone, in Notkero invenies.

in llieronymianis, in

In prioribus apographis, non eodem ubique modo annuntiatur nam in Epternacensi agmen :

ducens, socios conjunctos habet, qui in Actis notati sunt. In aliis sub finem et solus ponitur Via :

Salaria, milliario vigrsimo secumlo. qute verba ab Adone et Notkero

servata sunt. Romanum par-

vum distantiam illam reticuit, nec expressit Usuardus. qui tamen proprio marte Acta scrutatus,
in laterculo proposuimus. De prafatis Actis recte in commentario suo
elogium texuit, quale censuit

Henschenius, nec ab ejns sentcntia multum rccedit Tillemontius, dum de Lucinrc rebus agit torao 4
a pag. 551. Difficultates, quse hinc inde occurrunt, tales non videntur, ut facile dissolvi nequeant.
— Utrum Mamertus ad codices Hieronymianos pertineat, dubitasse Florentinium, ostendit chara-
cter Italicus, quo cum Martino aliquo, de quo in Auctariis sermo recurret, exprimitur. Henschenius
plane asscrit, ejus memoriam antiqttissimis illis Fastis inscriptam, relatoque subinde Flori elogio,

Tomus vi Junii. 44 r" tat

 238 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
putat Usuardum, laudatum Florum secutos, ut ssepe alibi supponit. Non assentior
Adonem et alios
neque enim adverti hactenus, Adonem Flori verba usquam prse oculis habuisse, licet nonnumquam
ex Sanctorum Actis non dissimilia in texendis elogiis usurpent. Probabilissimum est, Adonis ipsius
genuinam phrasira esse, quam iu textu repraesentavimus; quamque ex ipso Noster ad apicem de-
scripsit. Plura alia, quze ab Adone in Chronico, de Mamerto tradita sunt, expendit Henschenius ce-
tera, quae ejus aetatem, gesta et scripta spectant, accurate in commentario discutiens. Cursim aliqua
de Mamerto attingit Tillemontius tomo 15, vitam integram dare poterunt, qui pradicti Tilleraontii
operum editionera prosequuntur. Flori sensum versibus suis reddidisse videtur Waudelbertus :

Quinas eximio antistes splendore Mamertus

Insignit, solenne Deo qui ferre litamen
Jejunii instituit, ternis sub luce diei.

De Vaioto In codice Pratensi perperam in fine subnectitur : Eodem die, depositio domni Maioli abbatis. Hanc
codicis Pra-
vero annuntiationem Usuardinara non esse, sed a recentiori aliquo subnexam, ut ut ex codicibus
tcnsis.
omnibus pro textu citatis abunde liqueat, tam est aliunde certura, quam perspicuum est, Maiolum
toto seculo Usuardo posteriorem esse atque adeo manifestum, siraplicem et purara Usuardi senten-
;

tiam a nobis iu laterculo exhibitam.

AUCTARIA.
Maiolum jam
De Praten.
dictum
satis est.
abbatem inserente, phus miracula
Unde cum
faccret, sicut anus ejus loqueretur.
sexta feria, cutn ore aliquid loquebatur,
Antverp. Max-Lubec. et Ughellian. Textui anus cjus turpes sonos cunctis audientibus emittebat.
puro subjungunt : Eudem die, S. Maioli abbatis. Eodetn die, Sitviaco monasterio, sancti Mayoli ab- Maioli.
Munerat. In fine : Item apud Silmancium batis. Item Remis, sancfi Montani mnnachi prius Montani.

cujits etogi- (Silviniacum) depositio beati Maioli abbatis, ma- caeci, per lac Eijlini^e, matris sancti Benigni resti-
ii m. Vide Pra3termissos.
gnificce sanctitatis viri, cujus vita religionis studioet tuti.

miraculis gloriosa mundo refulsit. Qui a cunabilis, Aquicinct. In fine : Item sancti Montatti, Eo- Montani.
cultibus litteralis peritiae traditus, etiam fastibus dem die, transitus beati Maioli abbatis.
archidiaeoni ecclesix sublimatus, tractu divino re- Victorin. et codices Reg. Suecle. signati
pcnte mutatus, monachicam expetens vitam, mona- num. 130 et 428. In territorio Arvernis, camobio
chorum pater, et multorum fundator camobiorum Silviniaco, depositio sancti Maioli Cluniacensis ab- Maioti.
existens, tandem xtatis senio fessus, divinis operi- batis.

bus flagitatum Dco reddens spiritum, in p-ace quie- Matric-Cartus-Ultraject. Anthymi presby-
vit. Alii de ipso brevius agunt. cum sociis marttjribus. Gen-
teri et Sisinnii diaconi, Gengutn-

Antverp-Max. Ultraject. Lkyden. Lota- gulfi martyris in Burgundia. Mawii abbatis Clu-
nien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj- tiiaccnsis. Mamertini (Mamerti) episcopiet confes-
Oengulh. Belg. Apud Lingones, sancti Gengulphi martyris, soris, qui instituit Litanias ante Ascensionem Do-
longe lateque gloriosi miracuiis. Eodemdie, sancti mini. Alia vide in elogio Munerati.
Maioti. Maioii abbatis. Cetera satis puri sunt. Cistercien. qui fuit S. BenigniDivion. Varen-
Centulen. Rotn.r via Salaria, sancti Antimi nas, sancti Gengulfi martyris.
presbyteri et martyris. Viennx, sancti Mamerti Vatjcan. num. 5949. Adjicit Eodemdie, san- Pamphilt.
:

episcopi et confessoris. Ccsnobio Silviniaco sancti cti Pamphili episcopi. Vide Praetermissos.
Maioti. Maioli Clumaccnsis abbatis. Altemps. Eodem die, sancti Palladii confesso- Patlndn.

Bruxellen. Sic incipit : Pcr anticipationem, ris. De quo pridie. Item, sancti Langulphi con- langutphi.
Pancratii. Rotnee via Aurelia, milliario secundo, Pancratii fessoris. An non Gengulphi martyris? Item san-
mavtyvis, qui cum esset unnorum quatuordccim, sub cti Montani. In Britannia majorc, sancti Fres- Montani.
Diocletiano martyrium capttisdctruncationc comple- muiiili regis et martyris. In Actis vocatur Fre- Frcsmnndi.
rit. Jtem Romee na Snlaria, miltiario vigesimo se- mundus.
cundo, natalc bcuti Anthimi, etc, satis pure. Se- Florentin. Item, transitus sancti Maioti ahba-

quitur : Et Nartencias, seuapud Lingones, sancti tis, cujus vitaprxclara sanctis extitit meritis. Item
Cengutfi. GengulpH, egregii martyris, longe lateque gloriosi. Varennas, sancti Janigulphi martyris.
In Mamerto fere purus est. Tum Et sancti Ma-
: Lugdunen. Natale sancti Villebadis aut Wil- yutebadis

Hlamertini mertini, Opinor Martinum indicari, qui ab ali- lebudis martyris. De quo cetera latent.
quibus Mamerto conjungitur. Vide in Praeter- Burdigalen. Eodcm die, sancti Genutfi marty-
ilatoli. missis. Tandera Silviniaco, depositio sancti Ma-
: ris. Melius Gengulfi, velutalii, Gengulphi.
ioli, Cluniaccnsis abbatis, quem beatus Adomarus Bizunticen. Linganis, sancti Gengulphi cgrcgii
loco sui abbatem constituerat. martyvis. Sic recte, utsupra.
Hagenoyen. Textui satis puro, hiec stiper- Editio Lubeco-Col. Male legit Beati Ancimi :

addit : Ravennx, sancti Gangolfi martyris. Ex cpiscopi presbyteri. Post cladem, addit tuporum,
uno, ni fallor. gcminos facit, mutatis duabus lit- In fine Eoilcm dic, sancti Maioli nbbatis. Ipso
:

teris, errans yoce Varennas, quam alicubi in-

in die, bcati Montani confcssoris.
venerit. Sic prosequitur Itcm apud IAngones, ; Belin. Eadem prorsus habet, qure ex Flo-
De Gcngutfo passio sancti Oengulphi marlyris, longe latequemi- rentinis retulimus, et eodem modo scribit.
raculis gloriosi. ffii propter adulterium, uxorem Grf.ven. Jn Asia, sanctorum Demetriatici. Sc- Demetrii,
etc
ptimi. Vide in Actis, Demelrii, Attici, etc. Fre-
'

dimisit, quam judicia Dei adulteram invenit, et Deo

arctius servivit. Unde adulter clericus timens, ne- mcdi vcijis Anglix et martyris. Civttate Tergestina, Fremedl
quando a Gengulpho occideretur, ut illius u.ioris li- sanctorum Primi presbyteri, Marci diaconi. Jasonis Pnnu, f<

bcrius uteretur, Gengulphum occidit, et martyrem et Celiani martyrum, tempore Adriani imperatoris.
fecit. Uxur vcro miraculis ejus detraxit, ct sibima- E quibus Pvimum et Marcumjussit Artasius prx-
ledictionem imprecata est, tuli modo, quod Gengul- fectus fuslibus cxdt ct subtus ventrcs eorum ignem
accendt,
 MENSIS MAIUS. 239
accendi, sulphurque solulum in eorum ora fundi. credidil Chrislo qui antea consiliarius Neronis
,

Cumque ill.rsi penitus mansissenl, et ob hoc plurimi imperatoris fuit. qualiler Chrisliani marlijrizaren-
credidisscnl, foras civilatem duclos dccollari man- lur.Haee a Rabano contorta sunt, melius a Not-
davit. Jasonem vero et Celianum fuslibus cmli do- kero reddita. In Blandinio, dedicatio paradisi in
nec defxcerenl. Acta hos referunt x Maii. Metis.
honorem beati Andrex Apostoli. Vide xxx Novem-
liuli, ctc. nalale sanctorum Rufi et Agalijmbri, episcoporum bris.Inposterioribus editionibus, Munerati elo-
et De hoc
confessornm. hodie, de illo agitur vn gium coutractum est. De Gengulfo et Evellio, ut
Novembris. Eodem die, sancti Maioli abbatis Clu- supra. Item in Blandinio, etc. Martianis, vigilia riatiix s.
niacensis, vila et miraculis precclari. Monlani con- sancUe Riclrudis. Tum tvpis minoribus : Eodem t" '™'*"-
-

fessoris.
die, sancti Frcmundi, qui quinto Kal. Aprilis ele- Fremnnrtl.
Molan. De Maiolo Muneratum fere transcri- vatus est per Birinum, redeuntem a Ponti/ice cum
psit, de Gengulfo, Cistercien. Sequitur ex
Ra- lilteris Apostolicis. Die undecima, Genethlia Con-
bano Et passio sancli Evellii, qui videns passio-
:
slantinopolis. Vide in Pratermissis.
nem sancti Torpetis marlgriset mirabiliaquce fecit,

IV IdltS.
Die 12.

Romae Ardeatina,
qui primo apud insulam
via natalis sanctorum martyrum Nerei et Aehillei fratrum, Xciei
Achillei.
et

Pontiam longum duxerunt pxilium, et postmodum

a quodam judiee verberibus gravissimis sunt attrectati, deinde cum equu-
leo et flammis compellerentur ad immolandum, et dicerent se a beato Petro Apo-
slolo baptizatos, nulla ratione posse idolis immolare, capite caesi sunt. Item via
Aurelia, sancti Pancratii martyris, qui cum esset annorum quatuordecim sub Dio- Paneratii.
cletiano martyrium capitis detruncatione complevit. Eodem die sancti Dyonisii, , Dionysii.

patrui ejusdem beati Pancratii, qui cum prsmiis coelestibus, carus et dignus Deo,
in pace diem vitae hujus clansit. Apud Cyprum, sancti patris nostri Epiphanii Sala- Epiplianii.

minfe episcopi.

Soli puri sunt Praten. Berinien. Antverp-Maj. Munerat, Greven. et Motan.

YARIA LECTIO. Heriniensis seculum suum redolet, dum scribit Ardiotina, Ponciam, Ydolis,
Marliris, Dioclitiani. Karus. Munerat. scribit. insulam Pontum. Item verberibus sunt gravissi-
mis. Tum etiam Ydnlis, Paucratii. quattuordecim, Epijphanii. In Greveni posteriore editione, quam
sequimur, deest idolis. Idem Greven. et Molanus omittunt vocem beaii poat ejusdem, qua? in aliis

codicibus diserte ponitur, et pro, capitis detruncalione . legunt. ohtruncntione. Antverp-Maj. pejus le-
git, qui cum annorum tresdccim, sub Dioclelinno capitis detruncationem complevit. Praten. habet
esset

Dionisii; Grevenus, Dyonisii, illum cum aliis sequimur intextu. Ejusencomium obscuriusculumest,
nisi bene interpungatur. Obscurius reddidit, dum forte corrigere voluit Muneratus, sic legens
Qui cum premiis celestibus, carus et dignus esset Deo, etc. Servanda omnino est phrasis Adoniana,
quemadmodum in textu ex probatioribus codicibus retulimus.

OBSERVATIO. Celebratissima hodie apud Latinos, tum in vetustis Kalendariis et Sacramentariis, Verei ct
'""
tum apud omnes antiquos Martyrologos sanctorttm Nerei et Acbillei, seorsim fere a DomitiUa,
festivitas, de qua et Hieronymiana apographa, Beda et Rabanus diserte meminere, tacito utrobique

sepulturoe loco. Romanum parvum expressius eum lpcum determinat In ccemeterio Prcvtextati ubi : .

Noster et alii viam Ardeatinam appellant. Porro eam locorum discrepantiam, Notkero mediatore,
compositam ait Florentinius, qui et hic et alibi melius ipsum Adonem nominaret, ex quo sua Notke-
rus et hoc die transcripsit et passim transcribere solitus est. Ceterum de ea sepulcri qttalicumque
controversta, consuli etiam potest commentarius ad Acta prsevius : verbo dicam, utroque loco, varia

de causa, sanctornm illorum festivitas celebrata est. Nihil interim manifestitts, qitam elogium in

textu positum ex Adone esse decerptum. De Actis ipsis, unde et Adoniana Usuardina accepta
et

sunt, nihil est quod superaddam iis, qua? superius ad vn Maii dicta sttnt. "Wandelbertus sic Pancra-
tium aliis immiscet ac si ad eadem tempora pertineret, cum tamen tluobus omnino seculis postcrior

sit. Sic canit .-

Yirgo tuos colimus comites, Domicilla, quatemis

Nerea, Pancratium, cum quis et Achillea sanctum,
Primns Aposlolico docnit tinxitque lavacro
Quos Petrus, egrcgia Romcc cuni virgine junclos.
Pancratii nomen Hieronymianis et Romano parvo inscriptuin, eo encomio a Beda et Rabano or- Pancratii <:

''
natur, quo hic in nostro laterculo; atque ipsissima verba itidem in Adone et Notkero leguntur, scd *
aliis immixta. Diomjsiiis Hicronymo et Bedse ignotus, a Romano parvo, inde ab Adone ponitur,
quem de more seqnitur Noster, servata phrasi, in qua nonnullam claritatem desideres. Pancratii et
Dionijsii Acta sincera censuit Baronius. censuit et Henschenius, faon dissimulans difficultates sub-

esse,
 240 MARTYROLOGIUM USUARDI.
esse. quibus extricandis diligenter insudat. Easdem rursus ingerit Tilleraontius tomo 5 a pag. 259
et 689, sed non video, paucosnsevos tanti esse, ut Actade cetero simplicia et gravia, repudiari me-
Epiphanii. rito possint. —Beda, et qui eum passim descripsit, Rabanus, legunt: Sancti patris nostri Epiphanii
episcopi Cypri; Ado distinctius, iis nimirum plane verbis, quae ad apicem Noster in suum laterculum
transtulit, sic, ut nec in hac, nec in aliis annuntiationibus de textus Usuardini omnimoda simplici-
tate dubitari possit. Vitam Epiphanii, sub discipulorum nomine obtrusara, respuit Papebro-
chius, aliamque ex Historicis ecclesiasticis contextam substituit, quam conferre licet cum Gallica
Tilleraontii tomo 10 a pag. 484.
i>< Soteride Sequitur in Adone ex praedictis Pancratii et Dionysii Actis : Sed et tunc temporis passa et virgo sa-
idonis.
cratissima Soteris, nomine et genere nobilis, quam Notkerus posuit, Usuardus prastcriit, utrum, quod
eamcura cognomine confuderit, an aliam obcausam, incertum est. Nec enim satis compertura,
alia
Hieronymianis ponitur sociis comitata, quorura noraina in Actis enume-
sitne ea Sotltcris, quae in
rantur; an illa de qua diximus x Februarii, ut censent Ruinartius pag, 406, et Tillemontius tomo
5 a pag. 359.

AUCTARIA.

Tornacen. Longius sanctorum NereJ et Achil- tum : Pancratii martyris ossa requiescunt in cccle- De Pancra-
lii Obsibus.
lei elogium contrahit, ea omittens, quae sia sancti Salvatoris Trajectensis.

sequuntur post attrectari cetera purissimus est.

;
Daveronen. Turonis, exceptio reliquiarum
Pulsanen. Principio purus et integer, post, sancti Mauricii martyris. Itcm, deposttio sancti Exceptionis.
Mauricii.
sancti Pancratii martyris, omittit reliqua omnia. Martini in proprio sepulcro, cum aliis episcopis,

Antverp. Max-Lubec. et Belin. Expungunt Brictio, Eusiachio atque Gregorio, Marthtopolim.

elogium Dionysii. Quod etiara faciunt Antverp- De singulis ad proprios dies erit agendura. De
Max. Ultraject. Leyden. Albergen. Danic. Mauricio vide PrEetermissos, item de Martino. De Martino,
tlc.
et Editio Ultraj-Belg. In quibus desunt prae- Reg. Suec. signatus num. 428. Ipso die, eom-
terea de Epiphanio, h3e voces, sancti patris no- mcmoratio beati Hippolyti mariyris, quando ejus Ilippoliti.
stri. Ex quibus colhgas, hos codices variarura piissinw corpore (ranslato, cessavit vastee mortali-
Religionum fuisse, ubi appellatio illa, tamquam tatis tempcstas. Vide Preetermissos et diem xin
atiena, admissanon est. Convenit etiam cum pos- Augusti.
tcrioribus Lovaniensis alio tamen insuper vitio In Vatican. signato num. 5949. DeestDiony-
laborans, quod mutilura reddat sanctorum Nerei sius. Saepius defectu, quam excessu laborat.
et Achillei elugium. Strozz. Item sanctee Sotheris virginis, qux sub
Rosweyd. Niniium sapere voluisse videtur, Diocietiano imperatore passa est. Ex Adone.
dum phrasim Adonianam et Usuardinam de Dio- Abdinghoffen. Item Rotme viaAurelm, sancti
nysio ita corrigit: Qui cum prxmiis ccelestibus di- Pancratii martyris, anno s-tatis sux quarto decimo,
gnus, et carus Domino fuisset. In fine nihil habet sub Diocletiano detruncittione capitis consitmmati.

de sancto Epiphanio. Eodem dic, sancti Dionysii, patrui ejusdem sancti

Centulen. RontE in cymiterio Prxtextati, Panrratii, digne Deo in pace qiticscentis. Patet,
TfXtltS COtl- sanctorum Nerei et Acheillei fratrum martyrum, Usuardi vel Adonis phrasini hic ah aliquo laavi-
tractus,
qui fuerunt Eunuchi beatx Elavix Domitillse. Mar- gatam sed hic codex rarius recurrit.
;

Uitirutiis.
tiams, dtp'j;<ito beaissannv Riairudis comitissz. Editio Lubeco-Col. Multa narrat de ordina- Or<ii>iati>'iiis
Severini.
Itnn Ronice via Aurclitt, bcati Pancratii martyris. tione sancti Severini Coloniensis archiepiscopi,
Itcm, hcati Dionysii patrui ipsius beati Pancratti. de qua in Actis agendum erit ad xxm Oetubris.
Apud Cijprum. sancti patris nostri Epiphanii, Sa- Vide Grevenum infra. Sequitur longa alia histo-
lamitur episcopi, ftde et doctrina clarissimi. riade sanctis Nereo, Achilleo, etc. Pancratii elo-
Bruxellen. Longam texit historiam de san- gium etiam interpolatum est Dionysii, praeter- ;

ctis Nereo, Achilleo, Domitilla et sociis Eutiche, missum. In fine: Treveris, sancti Modowatdi epi-
Victorino et Macrone. Purius ea in fonte lector scopi et coufessoris. Apud Cyprum, sancti Epipha-
inveniet. De Pancratio, per anticipationem, egit nii, Salaminx episcopi et confessoris,
pridie. In Dionysio et Epiphanio ferme purus Greven. Eodemdie, sanctoriim martijrum Joan- Joaniiis ct

soc.
est. Additur in margine manu recentiori: Depo- nis, Achillis, Affroditi cum aliis dv. Ttem, sancto-
sitio sancti Modoaldi archiepiscopi Trevcrensis, qui rum Quiriaci et Maximi. Solita confusio vel dis- Quiriaci •'
Maxitni.
fuit avunctdus beatx Gertrudis. Vide progeniem tinctio. Vide totam classem in Act.is. Trcveris,
ejus in Actis a pag. 52. depositio sancti Modowaldi episcopi ct confessoris, Modoatdi.

Hagenoyen. In prima annuntiatione modice Apud Coloniam Agrippinam, ordinatio beati Scve- Dc ordina-
tione
interpolatus, plura de Pancratio comminiscitur, rini, ejusdem urbis episcopi Hic cum
et confessoris,
Severini.
melius i»n Actis ipsis legenda. In Dionysio et esset Senonum episcopus et Sijnndo sanctorum Pa-
Epiphanio fere purus est. Apud Salaminam civi- trum, propter blasphemum Eufrattnn episcopum,
tatem Cypri, depositio sancti patris nostri Epipha- apud Coloniam congregatorum intcresset illo depo- ;

niiAlexandrini episcopi, etc. Ubi et alia seque ex- sito omnium unanimi consensu ad rctjimen prxfatae

acta inter cetera, de mutuo Epiphanii et Chry-

; ecclesix assumitur, pnesentibtts sanctis Patribus
sostomi vaticinio. Maximino Treverorum et Servatio Tungrorum epi-
Aquicinct. Post clausit, addit: Marcianis, de- scopis. In Anderlech Brabaniisc sancti Guidonis con- Guidouis.
positio sanctx Rictrudis. fcssoris. Colitur is xn Septembris. Marcionis mo-
Matric-Cartcs-Ultraject. Nerei, Achillei nasterio, sancte Rictrudis virginis. Potius vidux. Rictrudis.

et Pancratii martijrum. Item, Dionysii, patrui ejus. Sermo est de monasterio Marchianensi.
Epiphanii episcopi Satamincc, cujus meminit beatus Molan. De Pancratio, sed litteris Italicis, tex-
Hieronymus. In margine, eadem manu apposi- tui ex Adone adjicit; Cujus reverendum corpus

Octavilta,
 MENSIS MAIUS. 241
Oclavilla, etc. In fine Ipso die Treberis, sancti
:
spaniis, S. DominiciCakiatensis, confessoris, mirx Dominici
Modonldi. Modouualdi episcopi et confessoris. Tpso die, sanclje sanctilalis. Eodem die, Argyree in Sicilia, sancti
ttictrudis. Rictrudis, in Martianis. Dein typis minoribus : Philippi presbyteri, cujus in dxmoniis effugandis
Itt- Philippo Eodem die Agyrx, diri Philippi, qui a divo Petro virtus, crcbris a/iparet signis. Ipso die, Treveris,
tijyrensl.
Apostolorum principe, acl Christi Evangehum Sicu- sancti Modoaldi episcopi et confessoris. Marcianis,
lisconcionandummissus, magnaSicilia' parte Christi depositio sancta* Rictrudis. Demum minori cbara-
sacris initiata, apud Agyreneeos tandem obiit; ubi
ctere : Suessiouis, translatio beati Hippolyti marty- Translatio-
templum habet miraculorum frequentia celeberri- ris,quando. ejus piissimo corpore deporlalo, cessavit nis Hippo-
lyti.
mum, confluxu hominum adeo notum, nt vel
et vaslx tempestas mortalitatis. Jam supra in codice
cx eo divi Philippi nomen vulgo inoleverit.
ipsi urbi Reo. Scec. signato num. 428. diximus de eo
In posterioribus editionibus sic habet In Ili- : Hippolyto agi, qui colitur xiii Augusti.

III Idus. Die 13.

Natalis sancta? quando beatus Bonifacius Papa ecclesiam j „„,.,„ e

Mariae ad martyres,
,

in honore sempervirginis Mariae et omnium martyrum dedicavit. Item, """"< m -

beati Mucii presbiteri et martyris, qui primo in Amfibuli urbe multis mui ,

pcenis atque cruciatibus in confessione Christi affectus, postea Byzantium usque

perductus, capitali sententia occubuit. Ipso die,J saneti Servatii Tuncrensis ecclesiee
. .
* ° ,
Servatti
episcopi et confessons, ob cujus meritum hominibus demonstrandum, cum tempore
hiemis omniain circuitu nix repleret, numquam sepulchrum ejus operuit, dcmec
industria civium, basilica super ipsum aedificata est.

Puri codiccs sunt Praten. Tornacen. Antverp-Muj. Anlvcrpicn. Max-Lubcc. Muncrat. Grecen. el Molan. Ilcm
Antveip-Max. Vlrajcct. Leijdcn. Lovanien. Albergen. Danic. cl Editio Vtlraj-Belg.

VARIA LECTIO. Antverpien. et codices mediae notaeomnes legunt, in honore sanctee scmper Vir-
ginis. Molan. correxit in honorem. Reliqui in textu Amfxbuli, ut scribit Praten. pro quo Heri-
nien. et Grevenus ponunt Amphibuli. quod eodem recidit et medium a?vum sapit. Melius alii Am-
phipoli ; sed pessime Muneratus Manifibuli, omittens, in, et pro Mucii scribens Munitii. Sic pro Tun-
grensis, habet Trugicnsis, quse si vitio typographi tribuas, per me lieet. Sunt qui scribant Thungren-
sis, Servacii, Scrvasii, byemis, etc. Qusritur an Usuardus legerit, omnibus demonstrandum.anbomini-
bus ? Posteriori modo scribit solus Heriniensis, cum Tornacensi, qui purus non est ; et sic ego
tenendum puto ex Adone, Notkero et ipsa, ni fallor, rei natura. Ad demonstrandum in Max-Lubec.
redundat, uti magnifice icditicata, in Munerato.

OBSERVATIO. Panthei Agripp.v in basilicara Christianam conversi vestigia in Hieronymianis se

suamplane repudiat. Primus ita-
reperisse ferme putaverat Florentinius, sed conjecturam ipse
que, Dedicationcm sanclx Maricc ad martijres, Beda Rom. parvura
iis verbis consignasse reperitur ; s. Variit ud
'""'"'"'
paulo clarius Sanctx Mariee ad martyres
: dedicationis dies agitur, a Bonifacio Papa statutus. Alias

circumstantias enumerat Ado euraque secutus Notkerus. paululum de suo superadjiciens. Noster
solens suo more fecit, dum rei substantiara satis eleganter contraxit. Servatii episcopi memoriam — Strvatii.

recolunt citati Beda et auctor Romani parvi, atque item Rabanus. Inter Hieronymiana apographa,
Corbeiense eum Sanctum clare notat, Trajeclo, porto in Gallia. Wandelbertus deeosolum hunc habet
versiculum :

Servatium ternis venerantur in Idibus almum.

Historiam fusius prosecutus est Ado et qui eum rursus transcripsit, Notkerus. Textus noster ex
Adone ad verbum acceptus est, praterita dumtaxat causa, qu;e Sorvatium impulit Tungris Trajec-
tum commigrare. Non facile probaverira, qua3 in elogio Flori asseruntur, nec item, qu:e Rabanus
commemorat, a Notkero praterita. Sancti hujus progeniem et resgestas pluribus fabulis involutas
esse.nemo, qui vitam sedad eas hic non attendimus. Egregie de Servatio meritus
legerit, ignorat ;

est Henschenius, cujus commentarium et Tractatum de episcopis Tungrensibus, et Trajectensibus

consulat curiosus lector. Pauciora habet Tillemontius tomo 8 a pag. 382. Atque in prioribus hisce
duobus annuntiationibus conveniunt anriqui omnes. —
Mutii vero ante Usuardum nullus in serio no- ,1/0(11.

stra meminit, nec satis obvium est conjicere, unde eum pro hac die sumpserit, utpote qui a Graecis v
Idus, seu xi Maii referatur, non vi Idus, ut male posuit Baronius. In ea incertudine, nihil occurrit
verosimilius, quam quod in commentario suo xi Maii, num. 5 litt. F censuit Henschenius, nempe. in
codice vetusto reginas Suecia?. signato nura. 569, qui fuit ccenobii sancti Dionysii, probabiliter olim re-
perisse Usuardum Acta, ex quibus Mutium, alias Mocium, hac die consignavit. Atque hoc magis placet,
quam si dicatur Usuardus sua ex Floro accepisse, cujus ecgraphum unicum, nescio an satis probum,
Mulium memorat, sed phrasi a nostra diversissiraa, ut vel ex sola utriusque textus collatione probe-
tur,quod alias dixi, inter Florum et Usuardum nullam prorsus affinitatem intercedere. Undecum-
que autem habuerit, certum est, Mutium Usuardinum esse, ut sunt reliqua omnia in laterculo ex-
pressa.
 242 MARTYROLOGIUM USUARDI.
pressa. Hic, prcetor morem, Grecis se accommodavit Hensohenius, Mutii Acta, ut jara dicebam, il-
lustrans xi Maii, tametsi hunc xm diem servet Martyrologium Romanum. Nonnulla reperit Tille-
montius, quffi in Mutii Actis, tametsi gravi et simplici stylo scriptis, carperet tomo 5, pagina640;
verum leviores istiusmodi maculae, veritatis solem, qui in ipsis relucet, utcumque, obfuscent, certe
obscurare omnino non possunt.

AUCTARIA.

TORNACEN. In eodem luto hffisitat hodie to- ; res... qnce nnnc dicitur sancta Maria rotunda. Coil-
tum Mutii elogium expunxit. secrata fuit anno nxcv, {melius annum tacnisset.)
Pulsanen. In prima annuntiatione mutilus, Volaterris, sancti Victoris militis et martyris. Vide
in Mutio satispurus est ; Servatiumplaneomisit. quffi dicuntur in Prffitermissis. Sequitur, etiam
Rosweyd. Sic incipit : Natale sanctseMarUe ad in aliis Florentinis Apud Tusciam, civitate
:

martyres, quando beatus Bonifacius Papa, de fano, Romania' sancti Hilarii monachi ct confessoris, pa-
quod Pantheon ante vocabatur, ecclesiam in honore tiis, eremitm. Est haud dubie Ilihrus Galeutensis,

sancts virginU Marix ct omnium martijrum Chri- de quo in Prsetermissis.

sti dedicavit, Caudiacen. Translatio beati Grati confessoris Tramtatio-
nis S. Gratt.
Bei.in. Paulo aliter : Dedicatio ecclesix beatx Acqute, a civitate Cabillonis.
Marix ac otnnium Sanctorum martyrum Ckristi, Editio Lubeco-Col. In prima annuntiatione
quam beatus Bonifacius Papa dedicavit in honore satis pura est. Sequitur In Trnjecto superwri, :

ejusdem virginis gloriom matrissive supradictorum Leodiensis dioeesis, sancti Servatii Tongirnsis epi-
martyrum. Plura dicentur nd i Novembris. scopi et confessoris. Hic propinquus Salvatoris esse
Centulen. Natale sanctx Mariae ad marfyres. fertur secundum carnem, ex patrc suo Emino. Hic
Civitate Trajecto, sancti Servatti Tungrensis epi- tantae nbstinentitf erut ndhuc infans, ut in die, vix

scopi et confessoris. Autisiodoro, sancti Marcelliani altera vice mamillas matris sugeret. Adultus vero
episcopi fide clarissimi, Vide Henschenii de illo Hierosolymis sacerdos est ordinatus, etper ammoni-
commentarium. tionem angeli ad Tongrensem crclrsiam regendam
Bruxellen. A Servatio incipiens, sic narrat :
missns, ubi honorifi.ee ab universo clero et popuio
Sancti Servatii Ecclcsiie Tungrensis gloriosi epi- susceptus. Hic solitus erat quotidie Missam celebrare,

scopi et confessoris. Hic Armenis alumpnus, Chri- etsacra refectione. contentus, nulium fere altcnus cibi
sto secundum carnem jure sanguinis attniens, mira- requirebat gustum, etc. In Mutiopura est. Trevc-
culose fit episcopus, porrecto sibi ab altari per an- ris, translatio beati Paulini ejusdem urbis cpiscopi Translatio-
gelum baculo pastorali, quem ante annos septem Va- et martgris. Colitur xxxi Augusti. Autisiodoro, ?iis Paulim.

lentinius ejusdem loci episcopus, moriens cuiquam sanctt Marceliiani episcopi et confessoris. Apnd Lin- Marccltiani.

dari pmhibuit, donec angelus de c&Iis dator acce- gonas, sancti Gengulphi martyris, hnge lateque mi- Gengutfi.
deret. Dutnque Servatius episcopus una et eadem raculis ijhriosi. De eo satis sffipe dictum est supra,
lingua naturali uniformiter Chrislum precdicarct, die xi hujus.
cunctis audientihus, genitivae lingux intellectus pro- Greven. In Burgundia, sancti Gangulphi mar- De Gengutf».
fluxit, cum tnmcn inverecundc uteretur interprete tyris. Qui claris ortus natatibiis, pictatis actibus to-
in ncgotio seculari. Hic excidium Gallis per Ilun- tus intentus, inagna fide fontem, quem in aliena
nos imminere longe ante in spiritu praevidit. Unde tcrra emerat, in suo prxdio scaturire fecit. Tandem
Romam profectus accepta a beato Petro argentea a clerico, qui cum uxore ejus fornicari consueverat,
clave, cum Galliee et specialiter Tunnns subversio- letaliter percussus occubuit, miraculis coruscans, an-
nrin inevitabilem forc prophetice didicisset, inrcd- no Domini dclxvii. Item, sanctoruni Gagi, Lure, Gagi, ctc.

eundo ab hostibus, miraculo aqttilx se obumbrantis Agrippe et Sabinr. Ex Hieronymianis. In Hiber-

liberatus, relicta Tun<jri,adTrajcctum sedrm trans- nia, Karlhagii episcopi. Remittitur ad xiv hujus. Kartliagii.

tulit episcopalem, ibique defunctus , et seriro per an- De Marcelliano et Paulino, ut supra. Monasterio
gelum allato coopertus, in medio publici aggeris est Sijbertjensi, transtatio sancti Innocnttii et capitis Translati»'
sepidtus. Ob cujus meritum, etc. In dedicatione sancti Vitalis martyrum, ex legione Thrbxorum. nis Innocen-
tii. etc.
sanctffi Marise, fere ex Adone interpolatus est. Vide 1'raetermissos. Ihtari abbatis et confessoris. De Jlitnrr

In Mutio satis purus. Hic cum esset annoriim xill, legeretque epistolas B.
Hagenoyen. Incipit : Roma 1
{novx opinor.) Pauli, divino fidet calore succensus, angelo ductore,
beati Mucii, etc. Sequitur Servatius, de quo jam ab urbe Roiiut exiens, m locum solitarium pervenit.
satis diximus. In dedicatione, fere purus est. Ubi in magna sanciitate vitrns, discipulosque multos
Tum subdit ; Item Veronae, sancti Metronis in- coadunnns, miraculis inclytus, quievit in pace tem-
elusi. Est Meiro, de quo in Actis vin Maii. pore Theodoriciregis Longobardorum. Item, Rolendx
Victorin. Ponit 3/hc<i episcopi,loco presbijteri, vtrijinis, quee invocari solet contra iliacam passio-

De Servatii Matric-Cartus-Ultraject. Sereatii episcopi ncm et calculum. De Hilaro vel Hilario diximus m
corpore. confessoris. Hujus corpus fertur csse apud fra-
et Florentinis.
tres nostros in Confluentia : contrarium tamen dicunt Molan. In textu litteris italicis restituit ex
Leodirnsrs rt Tnijrctcnsrs, circa cumdem tocum. Adone, quce Usuardus prajtermiserat. Post sedh- .

Cluniacen. et Codex D. du Cheval. Signatus ftcatn est, subdit : A successore suo sancto Munul-
C. Eodrm dir\ IransUitio sancti Grati episcopi ct plw episcopo. Depnsitio sancti Onesimi episcopi et Dc Onesinbi.

confessoris, a civitate Cabilonis. Vita dabitur, die confessoris, qui in suis membris longum pertulit
quo colitur, viii Octobris. martyrium sine ferro, ut quod non contulerat snn-
Reg, Scec. num. 428. Eodem die, sancti One- guinis effasio, conferret, etiam in attritione ftagelli,
simi confessoris. Furte ex Rabano acceptus est. proiixa membrorum vexatio. Satis namque martyrii
In Vatican. sign. num. 5949. Deest Mutii. tormentum sustinu.it, qui paUidam faciem trahens
Strozzian. Dedicatio sanctx Marise ad marty- prx nimits jejuniis, fluxum luxurix in corporc suo

prx
 MENSIS MAIUS. 243
edmare potuit, nec mens suo devota auctori vacavit amplificant.
Hactenus prima editio. In posterio-
ab asstdmtate orationU, Sic itaque evoluto
tempore ribus eadem habet de Servatio. Sequitur Gerpi- :

cursmsut, correptusdoloremortU, Cliristo spiritum mx, sanctx Rolendx virginis, qux invocari soiel ftobiufe.
rechluht, ejflagitatnm opcrihus divinitatis. Ad ejns contra, etc. Duaci, ex Suessione, depositio sancti
vero tnmuhnn venientes xgri, optata conferunt reme- Onesimi episcopi el confessoris, qui in membris De Ontsimo.
suis
dia sux sanitatis. Tpse igitur illa divimc majestatis longum pertulit marhjrium sine ferro. Ad ejus vero
fruitur pnesentia in caUsti curia, in qua, ulraque tumulum venietttes xgri, optata conferunl remedia
Cherubin scilicet el Seraphin incessanter Sanctus, sux sanitatis. Ipse igiturilla, etc. Die decimatertia Glyceri*.
SiiHctus,Sanctvs et quodsequitur proclamant. Scrip- sancUe martyris Glycerix. Tumminoricharactere: laodicil,
tum in gestis ejvs. Tum typis minoribus : Rolendx Laodicii, apud Trajanopolim. Item sancli Alexan- Atemnirl.
rirgmis, qux invocari solet contra iliacam passionem dri martgris, sub Maximiano imperatore. Et Joan- J«"nnu e\k-
et calculum. Cujus corpus requiescit Gerpinix, '"'"'
dice- nis cpiscopi, postea silentiarii in Laura. Quibusdam
cesiNamurcensi. Vide hic Henschenium scite ex- hodie Gengulphi martyns, qui posilus est die unde- Gengulli
ponentem, qua? Gerpinienses nimia admirabilitate cima hujus.

Pridie Idus. Die 14.

Gallia civitate Cimela, natalis Pontii martyris, cujus pradicatione et indu- Pontu.

In postquam conversi suntduo Philippi imperatores ad fidem Christi, ipse

stria,

quoque sub Valeriano et Galieno principibus, martyrii palmam adeptus est.

In Syria, sanctorum martyrum Victoris et Coronae, sub Antonino imperatore, quae netortset
Corome.
Corona cum esset uxor cujusdam et ccepisset beatificare sanctum Victorem, ob
,

martyrii constantiam, vidit duas coronas de coelo lapsas, unam Victori, et alteram
sibi missam. Cumque et hoc cunctis audientibus protestaretur, ipsa quidem inter
arbores scissa, Victor vero decollatus est. Eodem die, sancti patris nostri Pacbo-
mii, qui cum esset factis Apostolicae gratiae insignis, fundatorque .Egypti ccenobio-
rum, scripsit monachorum regulas, quos angelo dictante didicerat.

Ex Praten. Herinien. Ar.tcerp-Maj. Antuerpien. cXMax-Lubcc. Grecen. el Motan. Quibus adde : Antverp-Max.
Utraject. Leycten. Lovanien. et Edilionem 1'ltraj-Bclg.

VARIA LECTIO. Lego Cimela vel, si mavis, Cymeht, ut habent Praten. Herinien. Antverp-Maj.
et Greven. forte melius alii Cimella. Rursus cum iisdem codicibus, post cujusdam, omisi vo-
cem militis, e.x Beda et Adone videatur restituenda. Jam dixi, nos malle cum antiquio-
tametsi ea
ribus codicibus errare, quam quidquam corrigere. Antverp-Maj. male posuit protestatur pro prote-
staretur; sic etiam errant Amverp. et Max-Lubec. dum ponunt quoque, pro vero. Rursus Max-Lubec.
sensum variat, scribens Qui cum cssct gralia Apostolica insignis, quod quidem clarius est, quam po-
:

naut Antverp-Max. Ultraject. etc. Qui cum csset factus Apostolicx gratix insignis, etc. Iidem legunt,
:

sancliPachomiiabbatU. At Antverp-Maj. in fine posuit Scripsit monachorum regulam, quam angelo

:

dictante didicerat. Greven. et Molan. habent ab angelo. Reliqua, minutiEe sunt.

OBSERVATIO. Qui primo loco in textu ponitur Poniius, Romanus genere, martyr Cimeliensis vel Ponlii.

Cimelliensis (Castellanus legeret Cemenelensis. a Gallico Cimiex,.) Is, inquam, Ponluis ignotus
est Martyrologis omnibus Nostro vestustioribus vel coretaneis, ut verosimillime hic iterum statuen-
dum sit, illum ex Actis quibusdam ab Usuardo inventis, qualia subinde editasunt, desumptum fuisse.

Videat curiosus lector Henschenii de hoc Sancto commentarium et vitam ipsamibi suo loco illustra-
tam, quai prolecto magnisdillicultatibus implexa est, ut agnovere Baronius ad annum ccxlvi nura.
9, et Petavius de Doctr. temp. lib. II cap. 25, et plures agglomerat Tillemontius tomo 5 a pag. 588,
adeo ut fere fatendum sit, tam enormiter farta et interpolata fuisse Aeta illa, ut vix substare possint
nisi pro magna sui parte castigentur, quidquid scriptor Valerius testetur, seoculis vidUse et auribus
hausisse qusecumque narrat; quod ipsumanonnullisimpostoribussubindefactumnovimus. Mitiusest
Hensclienii judicium, qui nonnulla hic per auxesim dicta concedens, cetera non incongrue salvari
posse existimat. —
Victor et Cnrona in Hieronymianis et Romano parvo breviter celebrantur, sed fietoris et

insigni encomio a Beda exornati sunt. Hic vero ciiim Adone, toto textu ita convenit. nempe et in his
duobus martyribus et in Pachomio, ut non videatur dubium esse, quin iste ab illo sua omnia acce-
perit. Neque dixeris Adonis textum, Beda; fortasse suppositum etenim Rabanus perpetuus Beda?
:

descriptor, cui cum Adone nihil commune est, ipsissima verba retulit; Notkerus haud dubie ex
Vienneusi transcripsit, in quo mirum, toties hallucinari Florentinium. Porro illustrissimorum pu-
gilum elogium, a nobis in laterculo recensitum, si non iisdem ipsis Beda; aut Adonis verbis expres-
sum, saltem ex eorum sententia eleganter contractum est. In Actis Victoris et Cornu.r non desunt,
quce criticos exerceant nec illud satis certum, quot pariafuerint synonymorum Sanctorum, de
;

quibus jam supra non semel actum est. Nonuulla explauat Henschenius, etiam quoad locum martyrii.
Nobis
 244 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Nobis plura aut clariora non suppetunt. Vide quae observat Tillemontius tomo 2 pag. 624. Wan-
delbertus Bedam haud dubie sequitur :

Pachomius pridie, Victorque simuique Corona

Splendent : kiceremita potens, illique coronis
Martyriique Deum socia virtute secuii.
Qua? autem de Pachomio m textu diountur, omnia ex laudatis Beda aut Adone mutuata sunt,
omissis dumtaxat, post. angelo dictante didiccrat, postremis hisce verbis, simulet de tempore Paschali.
Utrura postrema haec non intellexerit Usuardus, an suspecta habuerit, incertum est. De cetero tot
codicum consonantia, indubitatam reddit genuinam Usuardi lectionem. Pachomii vitara Grsece et
Latine edidit ac diligentissime recensuit Papebrochius, ab eruditis recentioribus merito Iaudatus.
Quantum ejus studio et labore usus sit Tillemontius, patet ex tomo 7 a pag. 167.

AUCTARIA.

Tornacen- In solo Pachomio purus est. Pon- Matrtc-Cartus-Ultraject. Pontii martyris

tius caret elogio. In Victore et Corona, inclyti. Coronx martyrum. Pachomii
Victoris ct

etiam valde mutilus, nam desunt omnia post im- abbatis. Textus, de more, plane contractus.
peratore. Reg. Suec. signatnsnum. 428. Ipso die, ordi- Ordinalionu
Elitjit.
Pulsan. Incipita Bonifacio, ut plerique codices natio sancti Eligii cpiscopi et confessoris. Et codi-
infra. Tum de Pachomio, pure. Desunt reliqua. ce signato 130. Apud Tarsum civitatem, passio
Rosweyd. Post sanctum Vbtorem interpola- sancti Bonifacii martyris, etc. InBenevento, sancti
Dc Vittore tus est hoc modo Visa ejus, cum vivus excoriare-
: Constantii episcopi.
e\ Corona,
tur, ac deinde capite truncaretur, constantia. Dein Vatican. signatusnum.5949.DePontio,nihil.
post, protestaretur : Ipsa quoque apprekensa, et Adjicitur primo loco Beyiev. natale. sancti Bonifa- Pe
:
Bonifttcii)

fteocis arboribus pedcs alligata, etc. ciimartyris in S. Sophia, qui apud Tharsum qui-
Ordinationis MuNERAT. In fine : Ipso die, ordinntio sancti dem passus est. sed Romx via Latina srpuitus. In
Eligii.
Eligii episcopi. Vide Pra?termissos. Colitur i De- fine : Medioiani, sanctorum ccciv martyrum. De
cembris ad quem diemomnia referentur. quibussupra, alio numero. Bcneventi, sanctiCon-
Albergen et Danic. Textui puro praefigunt stantii episcopi.
Uonifacii. Ronuv, passio sancti Bonifacii tnartyris, sub Dio- Altemps. Fontanella' monnstrrio, sancti Frem-
cletiano et Mu.rimiano, apitd Ttirsum civitatem pas- berti (Eremberti) Toiosanxcivitatis e/iiscopiet con-
si, sed Roime in via qux est Latina sepulti. Hic fessoris. Brevis ejus vita illustrata est.
cum diu in stupro misceretur, tandem divino nutu Florentin. Ordinatio episcoporum Augdeoni
compunctus, non solum, cui subjacebat, vitium tlese- (Audoeni) et Eligii. Pa- Tlicftf-in
Depositio sancti Theodori
P.P.
ruit, vcrumquoque per diversa tormenta ad palmam pae. Videin indice Prietermissorum. Strozzian.
martijrii ardenter cucurrit. Agunt de Bonitacio solus ; Apud Aquilegiam, sanctorum martyrum, Felicis et
Ado et Usuardus Nonis Junii. Feiicis Forlunati fratrum. In Pr&termissis re-
et Fortitnati

Centulen. Jn civitate Cymela, sancti Pontii mittuntur ad xi Junii.

Textus con- marlyris, cujus pra-dicatione et iudustna duo Roma- Eiutio Lubeco-Col. Incipit a Bonifacio, de
tractus.
ni imperatorcs, fidem Domini Salvatoris acceperunt ; quo multa producit, in Aduiie Nonis Junii, et ho-
id est Phiiippus pater et Philippus filius. In Siria, die in Actiscertius legenda. De Pontioet Pacho-
passio sanctoruifi Victoris et Corome, sub Antonino mio satis pure. In Victore et Corona, modice in-
impcratore. Eodem die, natdle sancti patris nostri terpolata est. In fine Eodem die, beati Halnardi
:

Pachomii ' abbatis, qui cum, etc, purc, nisi quod marlgris. Vide Harwaldi.
addat simulqne de temporc Pasciinli Apud Thar-
: . Belin. De rachomiosolumhabet: Eodnndie,
Bonifacii. sum, passio sancti Bonifacii martyris, cujus celc- sancti Pachomii abbatis. De Bonifacio, eadem qua;
brior dies agiturNonis Junii, quando corpus ejus... Albergen. et Danic. Apud Aquilegiam, etc. De
sepuitum est. Manu et atramento recentiore sup- Felice et Fortunato, ut Strozz. supra.
pleta vacuitas, Romtp. Greven. Tarso Ciliciee, passio sancti Bonifacii
Bruxellen. Incipit a Victore et Corona. Se- mar/yris. Qui cum esset procurator nobilissimce ma-
qnitur de Pontio, in quibusad puritatem proxime trome Romame nomine Aglahes fquee przrfecturam De Boniiticm
accedit. Tum
Romee, sancti Bonifacii martyris,
: urbis agens, sub se iiabebat Lxxuiprocuratores, quo- et Agttte.

sub Diocletiano et Maximiano, apud Tarsum eivifa- rum omnium Bonifacius principalior erat) diuque
tem passi, sed Rom-r in via Jjitina sepulti. Et stm- cuni ea ui ftetnre luxitri.r volutaretur, tandein diri-
Mart.iOA. ctorum cccciv martyrum. Vide de his Prseter- 110 nutueis compunctis, dum communi cousilio Bo-
De Pacho- missos. Eodemdie,sancti patris Pachomii ubbatis, nifaciusad requirenda martyrum corporu mittitur,
HIIO.
etc. Ubi sub finem verba Beda* vel Adonis supra ipse quoque ad martyrii gluriam pervenit. Quod
citata restituit, additque prseterea : Et post hsec Agiahes, angelo indicante cotjnoscens abrenunciavit ,

cum ipse vitx sux centum et tlecem annos complesset, seculo, atque tantam a Deo gratiam percepit, ut iu
in pace qnievit. ejus nomine virtutum signis claresceret. Horum ta-
Haoenoyen. In Pontio satis purus, in Victore men festivitas Nuius Junii cclebrior habetur, quatl-

et Corona, non nihil interpolatus est. In Paeho- doRmn.r snnctus Bonifacius est sepultus. Similia
mio, recte. ferme sunt illis, quse habet Editio Lubeco-Col.
Aquicinct. Sic in fine adjicit : Terminos etiam Sed liEec in fontemeliuslegentur. Item sanctorum
Paschales, ut traditur, angeio dncente conscripsit. Victoris, Secundini, Quarti, Ciriaci, Jsidori. No- Victorii ct

Dein c;t!:mio recentiori : Apud Tarsum Cilicix mina ex Hieronym. confusa; vide Praetermissos. soc.

Bonifacii. urbem, passio sancti Bonifacii martyris. Haiphardimartyris. Civitate Muthonis, sancti Bar- Hnlphardi.
Coitstantii VlCTORlN. In fine Jn Benevento, sancti Con-: bari martyris. Quem Julianus imperator suspendi
Bartan.
stantii episcopi. fecit, ventremque ejus gladio radi, donec intcriora

difflnerent.
 MENSIS MAIUS'. 245
diffinerent. Cuntlum deinde ab augelo, jutssit rotk confcssoris. Ilem Theodori abbUis, qui sancto Pa- Theodori
alligatum circumiuci, ignt supposito olcoquc super- chomio in rcgimine successit, vita et miraculis cla-
fuso. Sed cum ncc sic l.nleretur, e.rtensis nervis rus. In Hibcrnia, Maldod confessoris. Orosiensis Maldod.
taurinis c.cdiliir : dcinde eamino ignis et tove a-neo monaclii, collcgo- bcatorum Pachomu et Theodori OrostmsU.
supcratis, cnpilis obtrinicatimic marlijrimn comple- abbatum : mrimorumperfectionecoiispiciii. Stepha- Steplmnx.
feticis « vit. Item seeundum ealulogum Sanctorum, hic pus- De his postremis, Theo-
nte eirginis et marlijris.
Fortiinaii.
sio (
,
!( F,.i„. is ,., FortunaM, qui infra Idus Junii m doro excepto, vide elenchum Pratermissorum.
Bonifacii ponuntiir. Bonifaeii episcopi Fcrenlin.r dvitatis. Molah. De Bonifacio eadem habet, quae Al-
elcufto.
'
'" 0'"'. "' nftrt Gmjorius, i Dial., a puero vita et bero. et Danic De Felice et Fortunato, ut
iiiirnculis insigiiiter fulsit. Bgressusnamque hospi- Strozzun. et Bei.inus. In Bonifacio Ferentino,
lium, nonnumquam nudus revertebatur, quia mo.r Grevenum descripsit. typis tamon minorib-us.
ut nudnin aliquem invenisset, se expolians, illnm ve- Sic prima editio. Posteriores vero editiones tex-
sticlial. Cuin irilicum omne, qiwd huhcbnt matcr tum mutarunt prseflgendo passio sancli Bonifacii,
paupercula, egenis erogasset, et oh hoe mutrem vidis- etc, ex Usuardo Nonis Junii. In fine solum est
scl affUctam, oratione fusa impetravit, ut amplius Mediolani, translatio sancti Victoris. Dubitari pot- Translatio
esset quam ante fuerat. Factus tandem episcopus, est an ex classe Greveniana, Victoris, Secun- '' c
sit
' or ' 5

Orientis. plenus operibus bonis quievit in pace. Oricutis cpi- dini, Quarti, et aliorum, de quibus paulo supe-
Pactionni SCOD confcssoris. Pachomii alterius, monachi ct rius e^imus.
allcrius.
r i ct

Idibus. Die IS.

atnlis sanctorum confessorum Torquati, Tesifontis, Secundi, Indalecii, Ce- spiscopomm

N
catas,
dines Christi
cilii, Esicii, Eufrasii, qui Romoe a sanctis Apostolis episcopi ordinati, et ad

praedicandum verbum Dei, ad Hispanias, tunc adlmc gentili errorc impli-

directi sunt. Cumque diversis urnibus evangelizassent et innumeras multitu-
fidei subjugassent, Torquatus Acci, Tesifon Vergii, Secundus Abulae,
Indalecius Urci, Cecilius Heliberri, Esicius Carcesi, Eufrasius Eliturgi quieverunt.
Apud insulam Cbium, beati Isidori martyris, in cujus basilica extat puteus, in quo hi,ion

et fertur injectus , de cujus aqua infirmi seepius potati salvantur. Lamosacum, peirieisoe.

passio sanctorum Petri ct Andreae, Pauli et Dionisiae.

Puri sunt Praten. llcrimcn. Anlvcrpien. Max-Lutec. cl Muncrat. Acccdunt : Antverp-Hax. Utlrajct, Lcijden. Alber-

aen. Danic. et Edilio Vtlraj-Belg.

LECTIO. Nomina Apostolorum Hispaniae pleraque'corrupta esse, satis patet nihil ta-

VARIA
;

rcformandum putavimus, ne a codicum orthographia nimium deflectamus, in quo-

men in iis

rum nonnullis etiam turpius depicta sunt. Idem intellige de urbibus, quarum nomina exactius tra-
dita apud Adonem et in Actis invenies. Ad Hispanos lunc adhuc gcutili errorc implicatos diserte legit

Ado. quem secutus Parisiensis Usuardi editor Muneratus. Notkerus posuit, ad Ilispanias. implici- .
.

codices Usuardini optima; notaj omnes legunt, ut est in textu, ad Hispanias, tunc adhuc
tas. Nostri

gentili errore implicatas. Pratens. habet Chgum, melius alii

Chium. Scripserat Ado, dr cujus aqua
cncrgumeiu frcbrtatantesque vel reliqui infirmi sxpius polati sanantur. Ast hsec Usuardus, de consensu
codicum ferme omnium, contraxisse dicendus est ; atque adeo Grevenum et Molanum e purorum
numero exclusimus, quod Adonem potius, quam Usuardum secuti fuerint. Qui etiam legit salvantur,
\e\Lainosaco. vel Lamo-
non saniintiir. ut Antverp. Max-Lubec. et Munerat. posuerunt. Lamosacum,
omnes, Lampsaci. Textus Adoni et Usuardo conformis est. Reliqui Dioni-
saci legunt codices ntillus

si.v, quod sic passim codices habcant.

OBSERVATIO. De septem celebribus Hispaniarum Apostolis nec Hieronymiana, nec Beda, nec Hispaniit
'"' '"'

Florus, nec Rabanus mcminere. Primus eos iu saoros Fastos retulisse censendus est auctor Ro- 'J^
mani parvi, unica, quam hodie habet, annuntiatione Torquati, Ctesiphontis, Secundi, ludulecii,
:

Ceccilii, Estcti, Inde eos accepit Ado, elogium adji-

Eufrasii.qui Ronur ab Aposlolis baptizati sitnl.

ciens, cujtts paitem non exiguam, suam fecit Usuardus, Notkerus verbum
ferme de verbo extulit.

Singulorum nomina et sepultura; loca, non parum in textu nostro deformata, Rosweydus
Romani m
accurate expressit et exph-
parvi et Adonis editione polivisse videtur; Hensohenius in Actis, satis
auctori primum innotuerint,
cuit. Sed quis edisseret, unde horum Sanctorum nomina Ron.ani par\
i

Ado? forte Acta aliqua viderint simUia ns, quaa

unde porro totam suam narrationem aoceperit Nisi
ab Henschenio edita sunt. Videsis apud eumdem, hvmnuin Breviarii Mozarabici, smgulorum pro-
seu ut aln volunt,
prios festos dies, aliaque ad eos Sanctos, seu confessores, ut hic appellantur,
tomo pag. 191. Wandelbertus unico versu rem
martgres, spectantia, de quibus etiam Tillemontius 1

expediit :

Pontiflces septem Besperiam simul Idibus ornant.

Isidorus Clucnsis a nemine, qnod sciam. ante consignatus est, ex quo, servata phrasi et
Adonem />.„,„,

verbis iisdem, ad Notkerum transiit; Noster elogium modice contraxit; Grevenns autem et Mola.

Toinits VI Jituii. 4o
 246 MARTYROLOGIUM USUARDI.
nus, dum Adonis potius, quam Usuardi verbis insistunt, a simplicitate Usuardini textus deflexe-
runt. Celeberrimam semper fuisse, prasertim apud Gracos, Isidori hujus nostri memoriam, omnes
ultro concedunt,verum Acta a variis nonsatisuniformiter edita/dubianonnulla Tillemontiosugges-
Pelri ctsoc. serunt tomo 3 pag. 714, qua> non est hujus loci discutere. Postremi quatuor martyres ex Hie- —
ronymianis procul dubio sumpti sunt, non ex Floro, quem si legisset Ado, distinctiora tradidisset.
Ceterum Adonem nude secuti sunt Usuardus et Notkerus, solis nominibus, et loco palsestras cor-
rupto contenti. Interim, tametsi codices in aliis nonnihil varient, in hac ultima annuntiatione oranes
plane concordes habemus. Hoc vero mirandum, apud solum Florum martyrii genus explicatum esse,
quod, procul dubio, ex Actis ipsis, Adoni, Usuardo et Notkero ignotis, accipere debuit. Sunt ea,
primigenia phrasi ab Henschenio edita, praclara, sincera et a criticis omnibus approbata, ut vide
apud Ruinartium a pag. 146 et apud Tillemontium tomo 3 a pag. 392. Cultus apud Gracos diver-
sitas et reliqua ab Henschenio illustrata sunt. f

AUCTARIA.
Praten. Testatur Castellanus in ora prasfati Matric-Cartus-Ultraject. Passio sanctorum
Adventus codicis adscriptum esse : Advcntus Spiritus Pctri, Andriw, Dionysii ct aliorum. Roberti con- flvbcrli.
S. Spiritus.
sancti super discipulos. fcssoris. Is est, opinor, qui infra Comes vel Dux
Tornacen. Pergit in truncandis elogiis, insti- Palatiuus dicitur apud Bingam, etc Sequitur: Torquati et

In priraa annuntia- Torquati, Ticefontis ac aliorum confessorum, de soc.

tuto suo forte longioribus.
tione desunt oninia, post directi sunt. In Isidoro eorum socictatc episcoporum.
purus est. Pro Lamosacum, scribit Mosacum. In Vatican. num. 5949. Post, DionysLv, imme-
eo nomine plures alii variant. diate subjungit, et Libcratoris martyris. Vide
Pulsanen. In prima classe cum Tornacen. Acta. Et sanctorum martyrum Primiani et Fir- Primiani et
convenit. De Isidoro liabet usque ad martyris, miani. Hi duo, alia sed Longobardica etiam Firmiani.
cetera desunt. manu, scripti suut. Vide Prceterrnissos.
Roswetd. In textu purus, sic ultimam annun- Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Autissio-
tiationem efformat ; In Gatlia apud Lamosacum, dori vico Baugiaco, natalis sancti Pcrcgrini marty- Peregrini.
Petri, etc, et in fine : quorum gesta kabentur. ris.In Prsetermissis positus non est ; remittendus
Antverp-Maj. De reliquo etiam purus, omisit ad diem sequentem xvi Maii.
in fine duo ultima noraina, Pauli ct Dionysix. Editio Luheco-Col. In prima annuntiatione
De Greveno et Molano diximus in lectionibus satispura secundo loco Adoniana est. Apud La-
;

variantibus. De Auctariis infra seorsim. mosacum, etc In fine subdit In territorio Scno- :

Lovanien. In priraa annuntiatione consonat nico, sancti Sidromi (Sidronii) martyris. Colitur Sidronii.
cum Tornacen. et Pulsanen. In reliquo textu xi Julii. In Brabanlia, sanctx Dympme virginis ct Dympme.
purus est. In fine adjicitur Eodcm die, sanctae : martyris. Eodem die, beati Gereberni presbyteriet Gereberni.
Dympihv virginis, quse incestum patris recusans, ab martyris, de quo legitur in gestis sanctx Dympnse

eoden: gtadio percnssa, martyrium consummavit. virginis et martyris prxdictx.

Centulen. De Hispanios Apostoljs mutilus, Belin. Prima editio incipit ab Isidoro. Tum
ut supra. Ramosaco, passio sanctorum Petri, etc. de Petro et sociis. Sequitur de Apostolis Hispa-

Quorum mir.r passiones leguntur. nise, mutilo fine. Editio altera priraaj pra?fi^it : Adventus
Bruxellen. Advcntus Spiritussancti visibiliter Hierosolymis, adventus Spiritus sancti paracleti. S. Spirilus.
tdventus
S. Spiritus supcr Apostutvs et disciputos Chrisli. In Hispaniis, Greven. Adventus Spiritus sancti super disci-
natale sanctorutn confessorum, etc, pure usque ad, pulos. In territorio Scnouico, Sidronii marlyris.
Dc Hlspan X subjugasscnt.
i
Tum subdit : Post omnia, in pace Itcm sanctorum Timotltci, Felicis. Solita ex Hie- Tiinotheiet
ipostom. quievernnt. Et dum singuti in suis, sanctus Tor- ron} m. confusio. Item, sancti Auctoris. Forsan
r Felicis.

quatus apud Accitanam urbem mirificatur. Nam in Victoris; vide Prastermissos. Hatphardi martyris, Auctoris,
sua sotcmpnitate quotannis ad sepulcrum ejus ar- sccundum aliosdie precedenli. Simplicii pvesbyteri. Halplmrdi,
bor olivor, divinitus ftorens, maturis fructibus onu- Roperti ducis Palatiui Rheni ct confessoris. Dym- Siinpticii,

Quse postrema ex Adone desumpta sunt.

statur. pnx virgims et martyris, filiee regis Hibernix. Robertt.
Apud insulam Cliirnm, etc, etiamex Adone, ut Quam cum pater idolatra conjugis loco habere vel- De Dtpnpna.
Greven. et Molan. Et Lamosacam, passio, etc. let, illa fidem Christi edocta, scelus exhorruit,
Prteslabiti Alibi sanctorum Prestabilis ti Felicis. Avulsi sunt clamque a patria discedens Brabantiam devenit,
tt Felicis.
a sociis, quorum turmam vide in Actis. Eodem ubi a patre, cam insequente, decollata est, una cum
Sophix. dic, sanctx Sophix. Cui Justiniamis impcratorapud sancto Gerebernopresbijtero, qui ipsam baptizaverat.
Constantinopolim ecclesiam opere miro et incompa- Prior editio ordine ab hac difFert. Rosulx, cum Rosutietsoc.
rabili eedificavit. Hiec Sancta Sanctorum est, ab aliis quatuor, virginum. Item sanclx Sopbur. Vide Soplitz.
aeterno et in ceternum colenda. Apud Gheele vil- Acta et Pra*termissos.
lam Brabantiae, naiale beatorum martyrum Gere- Molan. Ilierosolymis, adventus Spiritus sancti
Gereberni bcnu presbyteri et Dympnse virginis, fHise regis paracleti. Eodem Bcrnardi Canonici rc- Rernardi.
die, sancti
Dymjmte.
Mibemix. Qui a vege, patre virginis, persecuti, si- gularis. In Prcetermissis reraittitur ad xv Junii.
mul pro Cliristo cxsis capitibus occubucrunt . Quo- //( Brabantia, vilta quae Ghele nuncupatur, sanctx

rum Gerebcrnus ad Noyam Rencnsem, qu.v Xanc- Dympnjc virginis et martyris. H3ecpr0pte.rfi.dem et De Dijiiipna.

tis dicttur, transtatus est, corpus vcro saucta? Dym- amorem castitatis dccollata est a proprto genitore,
pme virgims apud prsfatam villam Gkeele, inultis rege Hibernix pagano. Sequitur minoribus typis:
miraculis coruscando quiescit. Circa annum Dornini septingcntesimum, qui eam
Hagenoyen. Deficit in Isidoro Chiensi, de re- inscquebatur pcr castrum quod Antverpia dicitur,
liquo ad puritatem proxime accedit. Cameracensis diocesis, in prsdictam villam ruren-
Victorin. et Reg. Suec signatus num. 130. sem : ubi obsessia deemonibus, de die in diem per
Eodem die, sancti Ilitarii monaclu et eremitx. eam liberantur. Avernis, sanctorum marlyrum

Cassii
 MENSIS MAIUS. 247
Cassii tt soc. Catsii presbyteri et Victoritmi cnm sociis quorum : non serael recitavimus, usque ad, reqe HibernU
Cassius diseipulus fuit B. Austrcmonii.primi Aver- pagano. Seguitur : Apud Binqam, sancti Roperli Ruptr! i

nensis episcopi, ct perseveravit usque ad tempora Rheni et amfessoris. Et hic est, de

iucis Palatiiii
Valeriani et Galieni. Horum actus scripsit sanctus quo supra diximus ad Matric-Cartus-Ultraj.
Epiplumii. Prxjectus episcopus. Eodem dic, sancti Eplphanii Apud Arremum, sanctorum martijrum. Cassii,
episcopi Constanlix, cujus vitam cxccrpsit Simeon Victorini, Maximi cl sociorum. Quorum Acta
Metaphrastcs. ex voce Joannis, nuius ex ejus iisci- scripsit sanctus Prajectus episcnpus. Ilierosolymis, jtUventm
pulis. Vita illustrata est xn Maii. In adcentus Spiritus sancti Paracleti. S.SptrUus.
editionihus
aliis eadem de sancta Dympna, qua; superius

XVII Kal. -
Die 16

Isauria provincia, natalis Sanctorum Aquilinii et Victoriani, quorum gesta

Inhabentur. Apud Autisiodorum, beati Peregrini episcopi, primi civitatis ipsius,
fiquilini rt
Vtctoriani.
Peregrint.
qui capitali sententia multatus, coronam meruit sempiternam. In pago Foro-
juliensi, sanctae Maximae virginis, quae multis clara virtutibus, in pace quievit.

Sumiliir tcxtus ex Pratcn. Herinien. Tornacen. Putsanen. Antverp-Xaj. Rosiveyd. ct Molan.

YARIA LECTIO. Male scribunt Herinien. et Antverp. Hisauria, alii recte, ut in textu. Pulsa-
nen. sic habet Apud : Autisiodorum, bcati Peregrini martyris et episcopi primi, etc. Reclamant
codices alii puriores, quos sequimur. Nescio cur Heriniensis titulum episcopi omiserit. Molan. etiam
legit : martyris et episcopi primi. In Rosweyd. deest beaii. Antverp-Maj. pro, in pace quicvit, maluit
scribere, quievit in pace.

OBSERVATIO. Textus Adonianus est, a Nostro permodice mutatus et tantillum in Peregrino

auctus. Annuntiatio prima ex apographis Hieronymianis profluxit, in quibus corrupta nonnihil Aquilini et
'

In Tsauria, sic ut non minus, quam codices Hie- f, u t n ian >-

'

positio facile restituitur. Romanum parvum legit

'

'

ronymiani, dubiura relinquat, an urbs ipsa Isauria, vel Isaura, an provincia Isauria intelligenda sit.

Eodem vitio dicam, an nsevo, laborat Ado, dum indeterrainate ponit : Apudlsauriam ; Notkerus, In
Isauria ; Noster expressius loquitur : In Isauria provincia. Verba reliqua ex Adone plane descripta
sunt. Sed qui tam diserte hic apposuit verbis Romani parvi, quorum gesta habentur, clare ostendit,
numquam se ea vidisse, alias breve saltem aliquod elogium ex iis daturus. Hinc a Notkero ultiraae
ill?e particulffi prudenter expuncta? sunt. — Intercodices Hieronymianos, Epternacensis et Corbeien- Peregrini,
sis Petrgrinum diserte consignant. Itera Rabanus. Wandelbertus eum, et quidem solum, hoc versi-
culo celebrat :

Sextaqne cum dena Percgrino martijre vernat,

male nimirum in sequentem diera eum transferens, et hac die Timotheum memorans :

Veridica Paulus docuit quem voce beatus ;

de quo nulli alii Martyrologi antiqui hac die meminere. Ado legit : Apud Autisiodorum, passio sancti

Pcrcgrini episcopi pritni civitatis ipsius .Et sic ferme Notkerus. Reliqua ab Usuardo adjecta sunt, ex
quibus id solum habemus, quod capite plexus sit, omissis tormentis aliis, quibus Acta prius afflictura
testantur. Hasc ex variis codicibus ab Henschenio edita et illustrata sunt, prius ab aliis vulgata, in-
ter quos ea in Bibliothecam Mss. librorura inseruit Labbeus tomo 1 a pag. 526, gravi et simplici
stylo scripta, non sic tamen, ut scrupulis omnibus eximi potuerint, quos apud recentiores Iector in-
veniet. Videatur Tillemontius tomo 4 a pag. 480. Qua) de missionis ejus tempore, de translationi-
btts, aliisque disceptantur, ab Henschenio abunde explanata existimo. Vitandarum discordiariira

eausa, plures synonymos Peregrinos exhibet et distinguit Autissiodorense Mss. a Clar. Castellano,
anno mdccix nobiscum communicatum, de quibus alibi agendi furtasse locus dabitur. Maxima Maximx —
virgo Forojuliensis antiquioribus incognita, ab Adone primum memoratur, cujus verba ad apicera
transtulit Notkerus; Usuardus etiam sua omnia ex Adone desumpsit, sed omisit, quod hatid dubie
ab Adone studiose expressum fuerat, vico, quivocatur Calidianus, ut manifeste evincunt codices no-
stri, ex quibus genuinam et veram Usuardi sententiam nos retulisse perspicuum est. De Maximx

cultu et patria videndse sunt Papebrochii etCl. Anselraii dissertationes, in Actis nostris hoc die praft-

positEe.Hic solum noto, aberrasse aliquos, qui Maximam apud Forojuliuni Italiie qua?sien'nt, quam
certum est ad Forojulium Provineise pertinere.

AUCTARIA.

Antverp. etMAX-LuBEC. Post textum purum, Mu.nerat. In fine : Ambianis, Eonorati episcopi llonorall

adjiciunt : Trecas, sancti Fidoli ubbatis. Vo- et confessoris.

eem tamen ultiinmn mutavit Max-Luhec. scri- Greven. Jn patjo Carnotino, passio sancli Ema- Emaniel
psitqua episcopi. Quod et alii male imitati sunt. ni, Maurilii, atque Almari.

Antverp.
 248 MARTYROLOGIUM USUARDI
Antverp-Max. Ultraject Leyden. Lova- Florentin. Apud civitatem Vulturanam, natale
nien. ot Editio Ultraj-Belg. In prirna annun- sanctorum Justi episcopi ct confessoris, et sancti Cle- Justi ct Clc-
mentis confessoris, qui ambo fratres vitam sanctam mentis.
tiatione puri, ita prosequuntur : ApudAutisiodo-
Dt Pcre- rum, beuti primi civitatis
Peregrini martyris, perfeclo lermino concluseruut. Remittuntur ad v
tjririo.
ipsius episcopi, Qui a beato Sixto Rom.v episcopus Junii. Apud civitatem Eutjubienscm, sancti Vbaldi
ordinatus, ad pr&dicandunt gentibus in Galliam ejusdem urbis episcopi ct confessoris, cujus vita vir-
misstts est. Veniens autem Autisiodorum, cum mut- tutibus et miracults claruit. Trecas, saucti Sydoli
tos ad fidcm Christi convertisset, Dcumque voce pu- episcopi et confessoris. Patet error in scriptione
blica prasdicarecospiiset, a ministris templorum ten- Sydoli, pro vero nomine Fidoli, etc
tus ct diversis suppliciis afflictus, obscurissimo car- Codex S. Ricaldi. In pago Carnotico, passio Eniani et

ceri mancipatur. Ad ultimum capitalisententia mul- sancti Emani, Maurilii, atque Almarii.
tatus, coronam meruit sempiternam. In Maxima, Burdegalen. BurdegaLv, Fortis episcopi et mar- Fortis.
Fittoti. puri sunt. In fino additur : Trecas sancti Fidoli tyris. Vide Papebrochii commentarium.

episcopi et confessoris. Codex Montis sancti. Metis civitate, transla-

Albergen. ot DANic.Prioribus"similes, adhuc tio corpons beatissimi viri Terentii episcopi, per Transtatio-
nis Terentit.
aubjungunt : Ambianis, sancti Honorati episcopiet quem Dominus multa miracula ostendit. In Pra?-
confessoris. terraissis remittitur ad dieni suumnatalem, qui

Centulen. Autisiodoro, vico Biaugiaeo, passio est xxviii Septembris.

sancti Peregrini episcopi et martyris primi a Ro- Editio Lubeco-Col. Ineipit a Peregrino cu-
ma directi, xmperio Sixti Papm. Ambionis, natalis jus elogium nonnihil amplificat. In Aquilino, Vi-
Honorati. sancti Honorati episcopiet confessoris. In pago Tre- Maxima, fere pura est. Sequitur de
ctoriano et
Fidoti. cassino, sancti Fidoli presbyteri confessoris. Apud Fidolo et Honorato, ut supra. Dein Autissio- :

Hi-sauriam, sanctorum Aquilini et Victoriani, quo- doro, beati Tricii episcopi et confcssoris. Vide in Tricii.
rum gesta fiabentur. In pago Forojuliensi, sanctx Praetermissis. In terrttorio Bituricensi, mona-
Maximae virginis. sterio Madiaco, beali Victorini martijris. In yictorinx.
Bruxellen. Incipit : Timothei Apostoli, cujus Anglia, beati Brandani abbatis et confessoris. Eo- Brandani.
natnle nono Kalendas Februarii celebratur. Hoc fa- dcm die, sancti Simonis(Stoc:k)coufessoris Ordinis Simonis.
cileex Wandelberti versiculo in Observatione Carmelitarum.
Apud lsauriam provinciam,
citato acceptumfuerit. Belin. Satis in textu purus, in fine habet : Fithti.

etc.pure. Apud Authisiodorum, natale sancti Pc- Trcas, sancti Sydoli episcopi et confessoris.
rcgrini, pruui, etc, ut supra in Antverp-Max. Greven. In Auctario Item sanctorum Dioclc-: Diocletlani
et soc.
Et in pttfjo Forojuliensi, vico qui vocatur Caiidia- tinni, Florenti, Eraclii, Paultiti, Vinccntii. Com-
nus, sanet.c Mu.rim.c, otc, recte. Trecas, sancti mixtio disparatornm. In territorio Bituricensi,
Fidod. Fidoli episcopi et confessoris. Et AmUanis, sancli monasterio Madiaco, sancti Victorini martyris. ficfortni.
Uonorati, Sonorati episcopi et confessoris. In Ybernia insula, Ambianis, sancti Honorati episcopi llonorati.
ct eonfessoris.
Brondam sancti Brandani abbatis et confessoris. Qui Fortu- Trecas, Fidoti cpiscopi. Civitate Sagiensi, sancli Fidoli.
nalas insulas septehnali navigatione perquirens, Alnoberti episcopi et confessoris. Ipso die, beati Alnoberti.
multa miraculis digna et talium inexpertis vix cre- Renobcrti episcopi ct conjessoris, magnm sanctitatis Hcnoberti.
dibilia vidit, et scriptis commendata reliquit. Po- viri. Tricii episcopi Autisiodorensis et confessoris. Tricii.

tuisset codicis hujus compilator certius aliquidet Tlicobaldi episcopiet confessoris. Vide de utroque Theobatdi.
memoria dignius ex veris ojus Actis referre. Praetermissos. Ubaldi Eugubiensis episcopi et con- Dc Vbaldo.
Hagenoyen. Orditur a Peregrino, paulo latius fcssoris, multcc patientix viri, vita et miraculis con-

quam alii codices supra. Tum : In pago Foro-ju- spicui. Ucat.c nteinori.v Aquilini episcopi, Agrippi- Aquilini
Fidolis. liacensi, sanctx Maximx, etc» Trechas, sancti Fg- nx ColonLr, qui beatam Ursulam sepelivit. Remit- episcopi
dolis episcopi et confessoris. In Galliis civitateAm- titur ad Ursulanas xxi Octobris. Metis, transla-
Honorati. bianis, sancti Honorati episcopi et confessoris. In tto sancti Therentii episcopi et confessoris. De quo Terentii.
Ysauria civttate, Aquilini, etc, supra. InHibernia, sancti Brandani abbatis, qui De Branda-
Aquicinct. Trecas, sancti Fidoli abbatis. abstinentiz virtute magnus, trium fere millium mo- no.

Amkianen. Ambianis, sancti Honorati episcopi nachorum extitit pater. Civitate Burdegata, beati
et confessoris. Qui intercetera bonitatis $ux insignia, Simeonis confessoris, Ordinis Carmelitarum, san- De Simone.
dum corpus Domini sacraret in terrismanum illius ctae Dei genitrici singulariter devoti miraculisque
meruit videre in cadis. eluri. In montc Jovis, depositio sancti Bernardi Bemardi.
Matric-Cartus-Ui.traject. Peregrini episcopi eremitx, eximiae sanctitatis viri. Qui inter alia in-
Autisiodorensis martyris. Honorati episcopi ct con- firmittituiu genera, paralysim curandi accepit, In
fessoris. Aquiliniet Victorianimartyrum, Maxinue Praetermissis dicitur obiisse xv Junii.
virginis. MoLAN. Et sanctorum Diocletiani et Morentn. Diocletiani
Codex Bigotian. et Florentii.
signatus E 40. In territorio Vide Prretermissos. Trecis, saneti Fidoli episcopi
Carnotensi, natale sancti Emani martyris. et confessoris. Civitate Burdetjala, beati Snnconis Fidoll
Cassii < t Camberien. Arvemis, sanctorum Cassii et Vi- Stock CarnleUta•, Deiferae virgini Marise singulari- Sinwni.''
1 1, torhii. ctorini. De iis actum die prascedenti. ter devoti, ac miraculorum coruscatione prxgloriosi,
Reg. Suec. signatus num. 42S. Sancti Hono- Civitate Sagiensi, beati Alnoberti ejusdem urbis epi- Alnoberli-
rttti episcopi et confessoris. scopi et confcssoris. Ipso die, beati Henoberti epi- Renoberli.
Vatican. num. 5919. Primo locoadjicit : Be- scopi ct confessoris, matjnx sanctitatis viri. Item,
ROSii. neventi, natale sancti Rosii episcopi, in S. Sophia. sancti Ubaldi episcopi <-t confessoris. Tum minori-
Vide Acta. bus characteribits Eugubinensis, multse patientix
:

Fidoll. Ughellian. In fine Trecas, sancti Fidoli epi-

: viri, vita et miraculis <i<>i*i<it m, Jn Hibernia, san-
scopi, Videsupra Auctarium primum. ctiBrandani, etc, ut O.rlyen. Eodemdie, S. Dom- Brandini.
Karnoci. Altemps. In Cornubia, sancti Karnoci episcopi moii (Domnoli) episcopi Cenomanensis de quo Domnoli. ,

et confessoris, An non Carentocus vel Cernathus, Greg. Tur. lib. 6. Hist. Francorum, Editiones
de quo in Actis \ Eodem <l,,\ repraesentatio corporis aliie habent : In Scotia, sancti Brandani tibbatis,
DcEdmun B. Edmundi regis martyns. xx Novem-
<to.
Colitur eujus miri actus leguntur. Ceuomaitis, sancti Dom-
bris, ubi de illa reprcesentatione agetur. noli episcopi. De Simeone Stock et Alnoberto, ut

supra.
 MENSIS MAIUS. 249
supra. Tpso die, heali Renoberli episcopi Baiocen- clorum Dioclcliani el FlorentU. De Fidolo, ut su-
IM et confessorts, maynx sanctitatis viri. De Ber- pra D ie
. decima scxla, sancli palris Thcodori um-
nardo et Ubaldo et Honorato, ut supra. In payo
clificali, discipuli sancli Pachomii. De eo cum raa-
Carnolcno, passio sancti Enuini marlijris. El san- gistro actum est xiv Maii.

XVI Knl. Die 17.

Tuscia, sancti Torpetis martyris. Uic magnus in officio Neronis csesaris prinm Torpetis.
In fuit, sed postea pro lide Christi, jubente eodem , alapis cseditur, verberibus
diutissime afficitur, ac besliis devorandus traditur, sed minime lasditur, tan-
dem vero decollatione martyrium suum 111 Kal. Maias comptevit. Sed tamen ejus
festivitas celebrius hic recolilur. Civitate Niveduno, sanctorum Eraclii, Pauli, Aqui- Bractiiet

lini, cum aliis duobus.

Codiccs puri suut : Pratcn. Berinien, Tornaccn. Pulsancn. Antverp. cl Max-Lubcc. Antvcftp-Maj. Roswajd. Mu-
neral. Greven. et Mvlan. Addi possunt: Antverp-Uax. Vltrajcct. Lcydcn. Lovanicn. Albcrycn. Danic. cl Editio Lltraj-

Bcly., Iioc solo a purilalc dclicicnlcs, quod posl martyrium suum, intcrserant, jubcntc Silvio.

VARIA LECTIO. Rosweijd. sic modice phrasim immutat : Hic magnus in officio Ncronis fuit cie-

saris prinntm. Herinien. habet, primus fuit; Antverp-Maj. fuit primo; Greven et Molan. primum
fuit. Rursus iidera Greven. et Molan. pro, verheribus diulissime afjicitur, legunt durissime. Munerat.
omisit particulam ac, ante bestiis. Antverp. et Max-Lubec. nimiam claritatem sectantttr, dum scri-

bunt decollatione capitis. iii Kal. Maias legunt passim omnes, nescio cur Greven. et Molan. posue-
rint Maii. Rosweyd. transposuit, complevit iii Knl. In Max-Lubec. crebrius, pro celcbrius, vitium est
qualibus passim ea editio redundat. Rosweyd. pro recolitur, habet verbum simplex, colitur, ubi

Pulsanen. pro hic, scripsit hinc. In Herinien. et Pulsanen. est Nividitno, pejus in Max-Lubec. Inne-
dinio. Ceteri omnes, ut in textu Niveduno. Sic Eraclii in omnibus ; Paulini pro Paitli in solo Molano.

OBSERVATIO. Quara illustris est martyris Torpelis memoria, qttam ejus culttis in Italia aliisque Torpct,

partibus celebris; tam incerta sunt Acta, quae de ipso cireumferuntur, a Papebrochio hac die
discussa. In Auctariis de eo ex pluribus codicibus egimus xxix Aprilis. Rabanus magnum ei elogium
concinnavit xxix Martii, in quo, proprio, ni fatlor, spiritu ductus, nescio quse Acta prce oculis ha-
buerit. In apographis Hieronymianis, nec xxix Martii, nec xxix Aprilis, nec hac, nec alia, quod
sciam, die notus est. Neque Beda genuinus de Torpete usquam meminit, nec Florus. nec Wandel-
bertus sic ut primus videatur ipsum in Fastis sacris
;
collocasse auctor Romani parvi, quem stu-
diose semper sequitur Ado. Hic porro elogium proprio marte composuit a Rabaniano plane diver-
sura, atque adeo ex aliis Actis, non minus fortasse suspectis, excerptum. Adonis phrasim tran-
sumpsit Notkerus, pauculis de suo additis. Noster antiquum obtinens, solitae SU32 brevitati fusiorem
Adonis narrationem eleganter aptavit; tam multa dicens, ut necesse non fuerit ea subinde inserere,
quat hodie in Romano moderno recitantur. De reliquo liceat lectorem ad Acta remittere. Qui bre-
viori in tabula totius rei compendium quaerit, adeat Tillemontium tomo 2 pag. 495. Ad Acta —
itidem recnrrendum est, ut de loco statuatur, si quidem satis tuto id fleri possit, cui attribuendi sint

Erucliiis, Pauhis et Aquilinus, cum sociis dttobus vel pluribus nominatis vel anonymis. Incertissima Braclii
""'
esse qure de tota hac re, tum ab antiquis, tum a recentioribus traduntur, clare ostendit Florentinii
et Henschenii, in illiusmodi rebus sane perspicacissimortim, anceps plane conjectatio, quam ego
dissolvere nullatenus prresumam. Classis illa ex Hieronymianis ab Usuardo verosimillime accepta
est, alitera Notkero expressa, a neutro integre distincta. Crediderim ambos simpliciter exscripsisse,
quoe in apographis suis qualibuscumque repererant, nihil sollicitos, quid de loco sive Niveduno sive
Siveduno, quidve praterea de martyrum illorum numero posteri determinarent. Satis nobis esse
debet, ex nostrorum codicttm uuanimi consensu, meutem Usuardi seu claram seu cunfusam, seu
veram seu falsam, tideliter recensuisse.

AUCTARIA.
Papit. 4^entulen. Apud Icrapolim, beati Papi,r rpi- c.cMtris Neronis, el a bcalo Anlhonio presbytero
\j scopi, qui Jnannis Apostoli Auditor, Policarpi baptizatus. Quem Nero imperator, cum scircl eum
aiiicm coudiscijiiilus ct cotisodalis fv.it. De eo egi- esse Christianum, verberibus affectum, bestiis devo-
tiiiis cum Usuardo x\ti Februarii In Tkuscia, de- randum tradi mandavit : et cunt ab illis non Uede-
positio corporis sancti Torpetis marlyris. Civitate retur, jussit eum decollari. Cum quoeliam qttidam
Entiiii, elc. Niveduno, sanclorum Enulii, Pauli, Aquilini, cnm consiliarius Neronis, Etielliusnomine, eoquodper
aliis duobus. ipsum Chrislo crediderit, decollatus est. Interpola-
Bkuxellen. De Torpete sic habet : /" Tuscia, tiones ex Adone acceptre sunt.
De Torpete. sancti Torpetis martyris. Iltc (uii magnus m offtcio Hagenoyen. Iti Torpete ferrae purus, addit
secundo
 250 MARTYROLOGIUM USUARDI.
secundo loco : Apud insulam Chyum, sancti Ysi- Pauli, Aquilini, cum aliis duobus, martyrum. Mu-
dori martyris, in cujus basilica extat puteus, in quo tatio est, sed non magna.
ut fertur, est conjectus, a quo infirtni sxpius potati Belin. In fine : Eodem die, sancti Syri episcopi Synepiscopi.
sanantur. Hsec ex prascedenti die perperara huc et confessoris. Melius, opinor, superius relata est
translata sunt. Sequitur : Civitate Nyveduno, pas- ejus corporis translatio. Diem natalem diximus
sio sanctorum, etc. ix Decembris recoli. Sequitur Eodemdie, trans-
:

Matric-Cartus-Ultraject. Torpetis martyris latio sancti Bernardini Ordinis Minorum. Vide

in Tuscia. Heradii, Pattli et Aquilini. supra, in Strozzian.
Frainicfiil' Altemps. Eodem die , sanctx Erainichildis ,
Greven. Tn Alexatidria, Victoris et Basilii, fictoris cl
soc.
dis.
matris sanctx Austrebertee virginis. Videatur vita Primi, Pliberi. Uomanorum cum Alexandrinis
Austrebertae filise, x Februarii cap. 1. conjunctio. Tum Romce, natalis sanctorum Par-
:

Tran.stntw- Florentin. Eodem die, translatio sancii Siri tini, Gallkeri, Eponomi. Vide in Actis vera no-
nts Siri.
De ea agetur ad diera ejus mina. Itcm sanctorum Pauli, Pcregrini, Martini, Pauti, etc.
Ticinettsis episcopi.
natalem ix Decembris. Andrionis, Basilljr. Altera confusio. Romce, Libe- Liberii.

Transtatio- Tum Codex Strozzian. solus. Translatio san- rii episcopi et confessoris. Idem est qui primo loco
RU HnJun- cti Bernardi (voluit dicere Bernardini) Ordinis hic vocatur Pliberi, et cum Primo conjungendus
dini.
Minorum. In Praetermissis remittitur ad diera est, martyr non confessor. Sequitur : Benedicti
natalem xx MaiL confessoris, pastoris in Avinione. Isest, opinor.qui
Luxovien. Civitatc Niveduno, sanctorum Era- celeberrimum pontemerexit, cujus Acta illustra-
dii, Pauli, Aquilini, cum aliis duobus. Ipso die, ta sunt xiv Aprilis. Tratislatio sancti Ciri episcopi Translatio-
nis Siri, et
liberii. depositio sancti XAberii episcopi. Vide infra. Papiensis et confessoris. Civitate Aquila, translatio Dernarduu
Transtatio- Montis sancti. Eodem die corpora sanctorum , sancti Bernardini confessoris, Ordinis Minorum.
nis .liiuiti,
etc.
Amati, Romarici, Adelfli, de montc hoc feruntur Molan. Eodem die, saiicti Syri episcopi et con-
ad avlarn. Vide elenchum Praetermissoimm. fessoris. Eodetn die, translatio sancti Bernardini,
Editio Lubeco-Col. T'ost primo fuit, cum Bru- Ordinis Minorum. Lauduuo Clavato, translatio Transtatio-
nis ftlonlani.
Dc Torjtetc xellensi interserit Et a beato Antonio presby-
: corporis sancti Montani monachi. Haec annuntia-
tero baptizatus, sed postea pro fide Christi, etc. Tan- tio tota etiam ponitur in posterioribus editioni-
dem vero decollatione capifis martyrium sunm ju- , bus, ubi praeterea additur : Ipso die, Elnotie, illa- rirginnm 7>

Colonten-
bentc Silvio, tertioKal. Maii, extra civitatem Pi- tio trium virginum Coloniensium. Remittitur in
sanum complevit, Sed tamen ejus festivitas celebrius indice Praetermissorum ad festum Ursulanis ora-
hic rccolitur. Civitate Nividuno, sanctorum Eraclii, nibus virmnibus comraune xxi Octobris.

XV Kal. Die 18.

"n /Egypto , sancti Dioscori lectoris , in quem praeses multa et varia tormenta
exercuit, ita ut ungues ejus effoderet et lampadibus ejus latera inflammaret,
I sed coelestis luminis fulgore territi
dentibus adustus martyrium consummavit. Ipso die, sancti Felicis episcopi, qui apud
ceciderunt ministri, novissime laminis ar-

Spellatensem urbem, sub Maximiano imperatore, palmam martyrii adeptus est.

Ex Praten. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Anlvcrvien- et Max-Lubec. Munerat. Btlin. Grevcrt. ct Molan. Item cx

Anlverp-Max. Vltrajcct. Leyden, Lovanien. Danic. ct Bditione Vtlraj-Belg.

YARIALECTIO. Vix ulla re, praterquam erratis scriptoriis notabilis est : Eijipto, set, Diosclmi,

Diostori, Frclicis, martirii, et hujusraodi aliis. Munerat. de Dioscoro scripsit lectoris et martyris.

Spelalensem legit Pulsanen. Belin Spoletanam ;

pejus Max-Lubec. SpcUadcnsem. Alise variationes
patebunt in Auctariis.

OBSERVATIO. Dioscorum martyrem .<Egyptium diserte annuntiant apographa Hieronymiana,

in quibus, Epternacense excipias, prseter solitum additur, quod multa passus sil. Romanum
si

parvura. pro sua brevitate. solum nomen et martyrii locum indicat. Porro multa illa et atrocissima
tormenta, quibus dire cruciatus est, paucis sed eleganter enumeravit Martyrologus Viennensis, ex
aliquo antiquiori sua accipiens; sed quis illeantiquior sit, anforte olim Acta exstiterint, nequeHen-
schenius, neque alius quispiam liaetenus invenit. Petrus Equirinus elogia Adoniana passim describit,
cujus hic textum intregrum et imrautatura, in laterculura suum etiam transtulere Usuardus seque
ac Notkerus. Wandelbertus solum ipsum hac die celebrat liis verbis :

Quintam cum decima martyr Dioscorus implct.

Sed quid de Felicc episcopo SpellatensiH Hoc certum observo, Martyrographis omnibus, Usuardo
antiquioribus et ipsi corevis, esse prorsus incognitum. Nam quod in codice Adoniana Leodiensi Mss.
sancti Laurentii. Fehcis memoria inserta sit, patet manifestum esse additamentum ex Usuardoa re-
centiori aliquo descriptore adjectum. Sola igitur Usuardi auctoritate
niti videtur quidquid de hoc

sancto episcopo et martyre, a Petro de Natalibus aliisque traditum est. Ast unde ea Noster acce-
perit. fateor me nullatenus posse conjicere neque enim de Actorum sinceritate aut antiquitate, nec
;

de episcopali sede, una est scriptorum sententia. Et quidem Baronius, forte Belino nimium confi-
sus, Spellatsc putavit substituendum esse Spoletum. Alii in Dalmatiam, alii in Hispaniam rotrahere

conantur
 MENSIS MAIUS. 251
conantur. Mirura adeo litigari de uno Felice, cum Acta nostra prirais quinque mensibus fere cen-
tura synonymos referant. Ne multis raorer, curiosum lectorera reraitto ad Henschenii commenta-
nuni, quam
proxirae ad veritatem, vel saltem verisimilitudinera accedentem, nisi
quid probet Tille-
montii objectio tomo 5 pag. 133. Adnos quod proprieattiuet, Usuardi
textura indubitatum faciunt,
non solum codices quatuordecim ab Henschenio appellati, sed quotquot in hujus operis decursu in-
tegros citavimus, cum typis editos, tum manu exaratos.

AUCTARIA.
Rosweyd. Textui puro superaddit : Eodem Aquicinct. Pro SpcUatcnsem, habet, Spolita-
Etgivx. die, translatio Flgivee reginx. Hac die in nensem. Et in fine addit Atrebate, depositw Ila-
:
Uadtdfi.
Actis recolitur ejus memoria. dulplii episcopi.

Antverp-Maj. Etiara in fine : Fodcm die, Matric-Cartus-Ultraject. Dioscori martyris

Transtatio- translatio MUdred<e, dilectx Deo virginis.
sanctce et lectoris. Felicis episcopi et martyris. Bernardini Bernardini
nisS.Mildr, In raargine autem cura asterisco,
In Praetermissis remittitur ad diem natalem xjii confessoris. atias Ber-
dx. nardi.
Julii. Facta translatio indicatur anno mxxx. alias Bernardi eremitx.
Centulen. Dioscori elogium praetermisit. In In Vatican signato num. 5949. Deest Fclicis,
Felice, plane Usuardinus est. quod mirum est. Adjicitur autem In Alexan- :

Bruxellen. In Dioscoro satis purus, sic per- dria, sancti Pontamionis presbtjteri.

git : In Alexandria, sanctorum presbyterorum Strozzian. Primo Ioco : Apttd Camerinum, Venantii
sancti Venantii martyris, cum et SIDLXV soc.
Potatnonis Parthonii et Serapionis. Melius scripsisset Pota- mille quingentis
ct $oc. sexaginta quinque sociis martyribus.
monis, cum variis sociis, de quibus Acta ex Hie-
ronymianis. Sequitur : Apud Spoletensem urbem, Caudiacensis Prioratus Arrernis monaste- :

Maximiano impera-
sancti Felicis episcopi, qui sub rioMagni-loci, sanctorum Cassii ct Victortni mar- Cassii et
Medardi. tore martyrii palmam adeptus est. Item Mcdardi tyrum. Referuntur inter Prcetermissos die se- t ict«nm.
Eugenia. episcopi. Item Eugenix virginis. Citat hunc codi- quenti. Vide etiam xv Maii.
cem Henschenius, et Eugeniam istam praetermit- Editio Lubeco-Col. Romae saricti Joannis Joannls.
,

tit. De Medardo non loquitur hodie, sed die se- episcopi et martyris. Remittitur ad xxvii Maii.
quenti, ut vide in Praetermissis. Nota est Me- Eodem die, sancti Erici rcgis Suenorum (quidni Erici.

dardi festivitas viii Junii. Suecorum) et martyris.

Hagenoyen. Incipit : Job prophetx, qui regna- Greven. Sophonix prophcte. Reraittitur ad iii Sophonix.
vit in civitate Bosra, et in pritno valde erat locuplex, Decembris. Pomx. sancti Johannis cpiscopi et
,
Joannis,
etornatus filiis filiabusque, fratribus et amicis. Qui marttjris. De quo jam diximus. Constantinopoli,
in prosperitate valde timuit Dominum et pro deli- Dativi, Luciosi, Martiani. In Alexandria, Par- r>atni ,t

fiUarum suarum semper Dominum tomii prcsbyterorum. atiorum.

ciis filiorum et , et Serapionis Videantur
deprecabatur, ut iltos a peccato custodiret. Quem Acta. Erici regis Suectx et martyris. Vcnantii Erici.
Satan a Domino petiit ad temptandum, putans se martyris, qui pro fide Christi sub Decio fustibus Dt fcuantio
servttm Da Job beatum, paupertate et tribulatione cxsus in carcere reclusus, ab angelo confortatus
carnis posse dejicere. Sed Dominus cum eo aliud deinde leonibus exposiius, sed mlul (xsus, swspen-
facere intendebat, et ideo illum temptationi Satana* ditur,deorsum habens caput, vertici igne supposito.
subjiciebat.Dominus enim eum aliis voluit ponere Novissime vero capitis obtruncationc triumphat.
in exemplum. Et in divitiis sctnper ille Deum ti- Marci episcopi et martyris. Au Evangelistae, an
muit, et nunc in paupertate illum probare voluit, alterius ? Vide in Traetermissis. Item, sanctorum
si fikelis permaneret. Ei quia (idelis persiitit in Honestasii, Maximii, Hermon. Corrupta fere et Honcstasii,
et soc.
tribulationc et paupertate, ideo posnituit Dominum mutata nomina, de quibus in Actis. In Hibernia,
mali, quotl sibi fecerat, et reddidit omnia ei dttpli- Saran confessoris. Vide elenchura Prcetermisso- Saran.
cia. Et postea Dtjttam, filiam Jacob Patriarcfue, rum.
accepit et genuit ex ea fiUos et filias, et vidit filios Molan. Litteris parvis Erici regis Sucti.v et
: Erici.

suos et fiUos ftliorum suorum usque in tertiam ct ?ttar(ijris. Juxta monasterium quod Maricolus
,

quartttm gencrationem. IIujus festttm scxto Idits dicitur, sancti Quinberti confessoris, qui innumeris Quiniberti.

Maii recolitur. Quam fidem proedieta mereantur, miraculis, diebu.s nostris claruit. Sic prima editio,

lectoris judicium esto. Sequitur : Eodem die, sed posteriores paulo distinetius : In Suctia, civi-

sancti Fdicis episcopi et martyris, qui apud Spel- tatc Uspalensi, sancti Erici regis et martyris. In
latensem urbem sub Maximiano imperatore est ude- civitute Camerina, sancti Venantii marttjris sub De-
Ivonis. ptus palmam martyrii.In Britannia, sancti Yvonis cio. Quiftagris,carcere, facibusque supcratis, ac leo-
Carcntii. confessoris ct etiam magni Juristse. Item, Carencii nibus mansuefactis, obtruncatus Dco spiritum reddi-
episcopi et confcssoris. Hunc in Praetermissis no- dit. Apud Quercetum, eodem die, suncti Quiniberti

minat Henschenius, de priori iterum tacet. Fo- confcssoris. Dic dcchna octava, sancti Itieromarttjris
Adulfi. dem dic, depositio sancti Adulfi Cameracensis cpi- Thcodoti Anctjruni, ct cum eo virginttm scptem. Thcodoti et
1 virginum.
scopi et confessoris. Nec de hoc in Praetermissis Vide in Actissingularuravirginumnomiua, atque
fit mentio. Colitur die sequenti. omniura vitam Gr&ce et Latine ibi editam.

XIV Kat.
 252 MARTYROLOGIUM USUARDI.

XIV Kal. Die 19.

Caloccri et oma? viaAppia, natalis sanclorum Caloceri Parthenii eunuchorum

R
cl
,
quo-
Parthenii.
rum prior cum esset praepositus cubiculi imperatoris Decii, alter primi-
cerins, nolentes sacrificare idolis, ab eodem occisi sunt. Item Romae,
sanctae Potentianae virginis, quae post innumeros agones, post multorum martyrum
venerabiliter exhibitas sepulturas, post omnes facultates suas pauperibus pro Chri-
sto erogatas, tandem de terris ad ccelos migravit. Eodem ipso die, beati Pudentis
patris supradicta? virginis, qni ab Apostolis Christo in baptismo vestitus, innocen-
tem tunicam usque ad coronam vitse immaculatae, custodivit et servavit.

Sic liabcnt Prntcn. Ilerinicn. Tornacen. Antverp. et Max-Lubcc. Greven. ct Molan.

YARIA LECTIO. Scripsi Caloceri cum Praten. Tornacen. et Greven. In Herinien. est Calocerii
et in Antverp. Max-Lubec. et Molan. Cahccrii ct Partcmii. Greven. et Molan. in nonnullis a
puritate deficiunt. Primum, pro occisi sunt, legunt interfecti sunt. Deinde ut omnia conjungam, ubi
alii habent Christo in baptismo vestitus, ipsi ponunt. Christo investitusbaptismo. Demum ab utroquein
fine omittitur, et servavit, qnod etiam deest in Antverp. Max-Lubec. et aliis codicibus. Codex Pra-
ten, solus legit, de terra ad cmlos, ceteri de terris, ut Ado prseiverat, et nos mutandum censuimus.
Krrata scriptoria negligo.

Caloceri el OBSERVATIO. Qui Adonem prce oculis habuerit, hic iterum facillirae intelligct unde totum hujus
Parthenii.
textum hauserit Usuardus, nam alterum cum altero conferenti perspicuum fiet, solam Ado-
diei

nianam phrasim paulo contractiorem a Nostro repraesentari. Prima annuntiatio ex Hieronvmianis

primitus profluit, et quidem, quod rarissimum est, ac proinde valde suspectum, totum Adonis elo-
gium in Lucensicodice legitur, ultimis dumtaxat verbis, et requiescunt in cimiterio juxta viam Ap-
piam, brevius ab Adone ad principium transpositis. Brevior est et melior Epternacensis lectio. Me-
nnnit eorumdem martyrum, solita sua methodo, Romanum parvum Et Caloceri et Parthenii eunu- :

chorum. Rabani phrasis ab Adoniana non multum differt, utrum secutus fuerit Notkerus, non satis
liquet. Florus paulo compendiosior est. Ad xi Februarii observavimus Caloccvum et Paithciuum eo

die a Beda, Rabano et Wandelberto consignari, quibus addi potest Notkerus, illos*denuo repetens
xvm Aprilis, ex Hieronymianis procul dubio ibi acceptos. Eosdem ipsos esse, qui variis illis diebus
recoluntur, ut ssepe alibi in eo Martyrologio factum ostendimus, censet Papebrochius, Actorum
veritatem salvare conatus, dempto principio et fine; aliis nec ipsum reliquum corpus admittenlibus,
ut vide apnd Tillemontium tomo 5 pag. 617. Unum est in quo Magistri mei diligentiam desidero,
nempe quod vetustissimi Kalendarii Bucheriani locum neglexerit, in quo disertissime legitur xiv ;

Ka\. Jun. Parthimi et Caloceri, in Callisti, Diocletiano ix et Maximiano vni Coss., hoc est anno
ccciv, annis plusquam quinquaginta post Decii mortem. Vidit subinde decretoriam illam auctorita-
tera Papebrochius, unde in agglutinata chartula manu sua adscripsit, verba illa intelligenda esse de
translatione, eo anno ccciv in locum tutiorem facta. Aliam viam ingreditur Florentinius, existi-
mans, binos synonymos alios statuendos, qui sub Diocletiano et Maximiano martyrium fecerint,
ab illis, quos Acta hodierna, et Martyrologia nostra, uxoris Decii eunuchos etsub Decio passos, cla-
rissime testantur. Hic egojudicium tantisper suspendo eligat lector, quod magis probahile videbi-
;

tur.^ — Potentianam virgraemmemoratBeda, memorat item Romanum parvum, et sic amboenuntiant. potentiam
Rabanus Notkerus praeferunt, Pu&entianx Ado sub disjunctione utrumque nomen expressit,
et ;

quemadmodum et in Actis Majores nostri ast Usuardini codices Potentianam constanter appellant.
;

Rabani elogium ab Adoniano diversum est, tametsi utrumque ex iisdem acceptum esse, manifestura
sit; Noster selecta Adonis verba mutuatus est; Notkerus omnia transcripsit, in cujus textu ne- —
scio cur desit annuntiatio altera de Pudente, Virginis patre. Ea in Romano parvo ac proinde in Pudentis,
Adone. secundo loco refertur, sed Usuardo libuit Calocerum et Parlkenium inlaterculi fronte collo-
care. De cetero etiam Pudentis encomium, ut supra insinuavi ex Adonis verbis contextura est. ,

Hahcs Usuardum. Qurerere poterit lector an et veritatem habeat ? De Potentianse vel Pudentianx
celeberrimo cultu, dubitandum omnino non est, cum ex antiquissimis monumentis ecclesiasticis, etiam
Frontonis Kalendario, planissime constet. Sunt qui Pudentem non tam facile recipiant, quos inter
Castellanus in Martyrologio universali. In Actis eruderandis explicandisque egregie laboravitPape-
brochius, sibi persuadens, demptis nonnullis, aliis mutatis, sejunctisque a farina furfuribus, histo-
riam Pastori, tamquara testi oculato, tribui posse. At tam multa in iis reprehendit Tillemontius
tomo 2 a pag. G15, ut prudens dubium ingerat, verene auctoris illius sint, cui passim adscribuntur.
Solam Pudentianam cecinit Wandelbertus :

Bis septena, Pudentiana virgine claret.

AUCTARIA.
 MENSIS MAIUS. 253

AUCTARIA.

Pulsanen. In sola secunda annuntiatione pu- culis et virtittibits clarttit. Nirtus verofuit anno Do-
rus, in prima omittit omnia post eunuclio- lilliti
'

mccxvi. ti.nl secnlarilcr annis Wll; fnil in

rum, in tertia, post virginis. jiirniteatin annis xxxiv, assitinptits fuil ad papatum
Rosweyd. In fine adjicit : Itetn in Britannia anno Domini mccxcvi, * requievit anno Domini
civitate Canthia, Dunstani archiepiscopi sancti. Mccxcvl, vixit aiiiios lxxxi, cantiuizatus fnil per
Antverp-Maj. Etiam in fine : Eodrm clie,
Papam Clrmrntrm aniio Domini MCCCVI. * Ipso die '
imo L~13.
transilus beati Dunstani archiepiscopi etconfessoris. FlorcntLr, trnusitiis B. .'Einilian.v de Circulis, .Kmitiann.

Cirlrstiui Munerat. Eodem die, festum snncti Petri qux sepulta est in loco fratrum Minorum de Fhrcn-
PP. Coelestini Papxetconfessoris. In Britannta miiwri, tta anno Dtnniiii MCCXLVI, virtutihtis cl miraculis

Trccorensi Dioccsi, sancti Yvonis presbyteris claruit coruscando. Luc.v, depositio S. Tltetuhri epi-
et
scopi, qui scjiultus est in basilica sancli Donati, in
confessoris.
Antverp-Max. Ultraject. Letden. Lova- quti dittliiin ille prxsul extiterat niinficr regendo.

nien. Albergen. Danic. et Editio Ultra.iect- Editio Lubeco-Col. In Putentiana et Pudente

interpolata, subdit Tceceris, sanrli Cyrilli episco-
Belg. Incipiunt a Potentiana, ubi puri sunt. :

Ctjrilli.

Sequitur de Pudente, ubi ex Adone inseritur, piet confessoris. Tum de Calocero, etc, ut codi-

discipuli Panli. In alia annuntiatinne ex eodem ces supra. Sequitur: Ipso thr, depositiosancti Dun- Dniistiiiii.

additur, eunuchorum uxoris Decii. In fine autem stani Anglorum episcopi et confessoris. Item memo-
ria depositionis sancti Ivonis presbyteri et confesso-
Jtlalphi. subdunt : Eodem die, natale sancti Adulplti con- Iconis.

fessoris. episcopi Cameracensis. ris; et canonizatio qux auno Doinini

ejusdem,

Centulen. Ronicr, natalis sanctx Potentianx mcccxi.vii a D. Papa Clemente VI factaesl. F.t
prx- sniicti Peiri Calestini confessoris, a quo Ordo Coe- Ct I, tlini.
virginis. Ipso die, beatissimi Pudentis, patins
nomitiat.r viraiuis. Item Romee, sanctornm Cnloce- lestinorum dicitur.

rii et Partenii, ciiiiucliorum uxoris Decii imperato-

Belin. In Pudente mutilus, itt fine adjicit :

ris. Ccenohio Blaiiditnio, fcslivitas saucti Bcrtulfi

Eodem Marono, qui
die, sancli Pelri Cirleslini ile
Ileilulh.
confessoris ei monachi, Videv Februarii. quoniam renunciavit summo ponlificatui, canonim-
tus cctilit ah ecclesiu, ttintiim pro simplici confes-
Bruxellen. InPotenliana Pudente inter-
et
sore. In Parisieusi editione adjicitur : Turribus Crescen-
polatus. in Calocero et Partbeniopurior subdit:
lianl.
Sardinix, natalesancti Crestiani martyris.
Dunstani. Et depositio sancti DunstaniAnglorum archiepisco-
Eme- Greven. Apud Ale.randriain, sancti Joannis
Ilillteberli. pi. Eodem die, depositio beali JliUlcberli scu
patronx martyris, qui tempore Maximiani, ducis functus of-
berti Cameracensis episcopi, hent.r GfudiUe
ficio, ctiiit Chrislianos pcrsequeretur, aelitus instar
nostrx fratris germani. Qui Vindiciano, niediante
Pauli admonilus, conversus est. Postea pro fide
sancto Authcrto, in Cameracensi episcopatu succes-
plitnilialis
C/tnsli eqitnleo Iticernlus, facie cnneitlilitr
KeferturinterPrsetermissosdieseqtienti, jam-
,

sit.
ccilititr, camino ignis ad ullimum vero
includilur,
que de eo actum xv Januarii. Item sancti Yvonis rrlnti
capiteplexus, victor migravit. Vide Acta. I rt-tllti PP
confessoris. Qui primuminparlamento regni Fran-
Papx elconfessoris. Vide Praetermissos. I)'' Cy-
ci.v aivocatus pauperum, et postea episcopus Carno-
rillo, ut supra. Prtn confessoris, qui Calestinus Ceelestint.
tensisfuit. Hic colitur die sequenti. Rom.r, saneti
Papa quintus. lhinc oh vitx stincliinieni Cardina-
II,- PelrO Pctri confessoris. Qui ciim esset Papn Ctclesttiius V,
Valestino. les, cilin juill sedcs ApOSlolica liiennio vacassct, cle-
siimini pontificaliis honori et oneri libere cessit.
gerunt. Sed ipse soli Deo vacarecupiens,post quin-
Et de alta Petri sede dcsccndcns Ccelestinus, utca-
que menses sarcinam deposuit, ei seipso semper mc-
lcstem sedem consceiulcrrt, atl pedes Cnrdiiialiiiiii,
Uor ftictus, qnievit m pace, Dunstani archiepiscopi
quibus prxfuerat, humiliter Petrus proslernitur.
Cantuariensis etconfessoris, </«' m adolescentia ha-
gloriosum virum qtti nullius per exemplum, Papn-
'.

Christoser- hiittinmonachi suscipiens, vitael signis admirahilis

lum, quo nichil mirubiliiis in terris, ut
mtno
habitus est, totiusque Anglix Primas effectus,
viref quietius, sponte reliquit.
in fine sub- Domini dcccclxxxviii, beato finequievit. Adulphi Adtilphi.
Cyrilli Hagenoyen. Intextuinterpolatus, In Britannia
episcopi Cameracensis et confessoris.
Trevcrensi Trevrris, Cyrilli episcopi rt confessoris.
dit :
Yvonis
minori, diocesi Trecorensi, depositio sancti letittr.
Aquicinct. Be Dunstano fere eadem habet, juris Doctom n
presbyteri et r»»/r'i«Ti«. utriusque
quie posteriores Molani cditiones; vide infra. cuiittiir.tiliti facta
titlctitiilipiiiiptiiint ; ejiistlenique
Matric-Cartus-Ultraject. Caloceriel Par-
amio Doinini mcccxlviii. Itnn hrtitt Alchini, puto Ih-iiim.
Ivouis. thrnii martyrum. Potentianx virginis.
fruirum
Alcuini. Forte ex Rabano.
Dunstani. Ivonis confessoris. Dunstani archiepiscopi. de
Molan. Eodem die, sancti Petri Ccelestini Dt- Pelro
Bigotian. signatusP. 5, qui fuit 1'atrum Coe- -.11111111" pontifica- CoJlestino.
Morono, quiquoniam renunciavit
lestinorum. Item natalis beati Petri P. N. de
tui canonizalus extilit ab ecclesia tantum pro tim-
Ca-lestini. Murrone, confessoris, quondam Pap.e Cadestini. Cyrilli r V icopi
pltet confessore. Eodem die, sancti i
Cttrilli.
In Vatican. num. 5949. Deest Pudenlis. Trecorensi dio-
Treberensis. I" Britannia minori
Crcscciitia ALTEMPS. Tiirrilnis Stinliiii.e, stvitii Crcscentiiini
el confessoris, qui pro
,,.,,, sancti Ivonit presbyteri Ivonts.
martyris. Remittitur ad xxxi liujus. pau-
Christi amitre causas pupiUorum.viduarum uc
Strozzian. Primo loco, alii ultimo: 7» provin- desistebat. Eodem die, depo-
Campanix late perum defenderenon
cia TuscixiiiceTetLatii, velsaltem
sitio saiicti
Diinsiaiii Anglorum archiepiscopi. .V..- DunsUmi.
sumptae) tipud civitatem Ferrentinam, depositio
depositio sancti Hadulphi epi- Uadulphi.
biliaco monasterio,
De Peln sancti Petri Papx ei confessoris, olim Ccelestini,
ccclesta m
scopi confessoris, apud Atrebatum
n
Cojlestino.
qui dicilur ilr Murona (potius legendum Cxiestini
Dc-
Typis minonbus
mncti Vedastiquiescentis.
:

Papre... olim Petril fundatoris Ordinis Ccelestino-

Petro
iunume- positioDominiAkhuini. Editiones aliae de
rum. qui miilloruni ctcnohiorum fundator, eadem quse in
Coelestino, Hadulpho et Ivone,
ralnliiiin pater extilit monaehorum, multisque mira-
40 P riori -

Tomiis vi Junii.
 254 MARTYROLOGIUM USUARDI.
priori. Sequitur : Dorobema, sancti Dun-
Civitate De Cvrillo, ut supra. Dic dcchna notut, sanctilttc-

stani archiepiscopi, qui famosum monasterium (ila- romarttjris Palritii Prusce et sociorum ejus. Vide Patritii e(
soc '
sconicnse fabricavit, multorum aliorum existens in Praitermissis, ubi dicitur de iis actura xxviii
fundator comobiorum. Ad cujus Sarcuphatjumcrebro Aprilis. De Alcuino, ut supra.
manifestatur, qualis nunc meriti mancat in c&lis.

XIII Kal. Dic 20.

onifc via Salaria, natalis sancta? Basillse virginis et martyris, qua? cura esset

R ex regio genere et haberet

quod

dio transverberata
esset Christiana

est.
, decretum
sponsum illustrissimnm

reciperet, aut gladio interiret. Conventa de hoe, et renuens assensum praebere, gla-
In Galliis civitate
est a Galieno

Nemauso,
Augnsto

sancti
, accusata ab
, ut aut

Baudelii martyris, qui

eodem
sponsum

comprehensus, cum sacrificare nollet , et in fide Christi immobilis inter verbera

et tormenta persisteret, martyrii palmam pretiosa morte percepit. Bituricas, beati
,4ustrrgisili. Austregisili episcopi et confessoris.

Sumiliir ex Pralcn. Herinien. Tacnaccn. Rotweyd. Aulverp-Ma). Munerat. Grcven. cl Motan.

YARIA LECTIO. Praeter sphalniata librariorura nihil magnopere notandum praebet, ut Fe-
manso, Bandcln, AustregisiUi, martirii, etc. Galieni hic scribunt codices oinnes, exceptuPratensi,
cum quo legere malim Gallicni, sed torrentem sequor. Grevenus syntaxim vitiat, cum scribit accu-

sala est. Antverp-Maj . pro, sponsum reciperet, ponit, perciperet. Greven. et Molan. pro, morlc perce-
pit, substituunt, suscepit. Rosvveyd. pro Bituricas, Bituricis.

BSERVATIO. Basillam virginem et martyrem clare hodie consignat Romanum parvum ; nec
dubium est, quin eadem ipsa in apographis Hieronymianis exstet, quidquid corrupto nomine
deforraata videatur et sociabus immixta. Ado soli ipsi prceclarum aptavit elogium, a Notkero tran-
sumptum, a nostro eleganter contractum. Utinam satis cum veritate conveniens Sumpta ! sunt,
quae hic narrantur, ex famosis Actis, vel potius ex pio dramate, nescio a quo pridem exornato, in
honorem sanctse Eugenire, unde et Sanctis aliis elogia aptata sunt. Videat lector Papebrochii dis-
sertationem hoc die, et qua; ei rursus disputanda fuere in Responsionibus ad art. 10. a num. 91.
Atquidquid sit de speciosis illis fictionibus, maneat indubitatus sanctae Basillx, vel Basilissx cultus
ex Hieronymianis apographis et Martyrologis nostris abunde comprobatus. His adde vetutissimam
ejus memoriam iu Indiculo Bucheriano, ubi non semel ccemeterii Basillzc fit mentio et verosi-
militer Basillie hujus, ut condistinctse ab alia, qua^ in prrefato Indiculo ponitur: x Kal. Octob.
Basill.e, Salaria vetcrc, Dioclcliano ix et Maximiano VIII Coss. quanK|ue Florentinius et Papebro-
chius eam esse putant, qua; in Hieronymianis refertur xi Junii, ut apud utrumque eo die videre est.
— Baudctius Romano parvo Adone ex Hieronymianis acceptus est, in quibus Saudeli,
ignotus, ab
Hautleli, aliisque depravationibus refertur. Totum rursus elogium Adonianum est, in Not-
mancus
keri Martyrologium translatum et pauculis auctum, ab Usuardo compeudiosius redditum. Acceptum
est cx vetustioribus Actis ab Henscbenio editis et illustratis, quae ipsa non maximi meriti esse agno-

scit, licet Aurelianensibus apocryphis ea longe praeferat. Certiorem sancti martyris notitiam prae-
bent, qu:e ex Gregorio Turonensi in appendice Actorum referuntur, et cum Martyrologiis nostri
antiquissimum Baudelii cultum plane evincunt. Quanti preedicta Acta faciat Tillemontius, invenies
tomo 4 a pag. 724, ubi post Henschenium non nulla curiose explicat, de uno an gcmino Baudelio,
de martyrii tempore, translationibus, aliisque ad institutum hoc nostrum non spectantibus. Iuterim
binas jam dictas annuntiationes sic Wandelbertus nitide expressit
Cum dena teraam rcliucl [ulcitque Basilla ;

Baudeliusque simul, trabcatus sanguine vcruat.

fustveyisiti De Austregisilu non meminit Ado, nec eo antiquiores. Notkerus suis Fastis eum inseruit. De Usu-
ardo dubitari nequit, in codicura fere omnium unanimi consensione. Recte censuit Florentinius,
Austregisilum ad Hieronyuiiana non pertinere, tametsi in Lucensi suo apograpbo exprimeretur.
Cum enim codex ille ex Gallia, et ut observat Clar. Castellanus, ex ccenobio sancti Wandregisili,
Lucam olim deportatum fuerit, nihil inirum,si ab aliquo fortasse monacho, Austregisili nomen ad-

jectum subinde quod in apographis aliis desideratur. Vide qua; de eo diligenter collegit, et
fuerit,
digessit Henscltenius. Item Acta Benedict. Seculo 2 a pag. 95.

AUCTARIA.
Pui.sanen. Sic incipit : Kom,»' lemporibus (Placidi) W uxoris ejus Tlteopbijslis, cum filiis Atja-
Adriani imperatoris , passio beatorum marly- pito et Tbeopgsto, quoriun iniri uctus lcguulur. Re-
rum Jlcustasii (Eustachii) cognomento Placide mittitur ad solenne festum xx Septembris. Se-
quitur
 MENSIS MAIUS.
255
quitur de Rnsilla et Baudelio, sed truncatis plane
(Cononis)cnm filio suo, qui sub Maximiano (Medic.
elogiis. I)e Austregisilo nihil in eocodicelegitur. Cmionis.
Domitiano) Comite, pro Christo passi sunt,
Sancti EustacliH,
Antverp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ultra- Eustachii mai'tyru cum sociis ejus. Vide supra.
JEct. Leyden. Lovan. Alrero. Danic. et Edi-
Burdegai.en. Andajavis , trattslatio corporis
tio Ultraj-Belc Ferme puri sunt, in eo solum Translatio-
sancti Litcinii cpiscopi et confcssoris. Colitur xm nis Lttctnii.
auctiores,quod ex Adone textui inserant Con- : Februarii.
venta de hoc, respondit regem regum se spotisum
Abdinghoffen. Et sanctx Saturninx virginis
liabere, et gladio, etc. Max-Lubec. aliis defectuo- et martyris.
sior. in fine Austregisilum omisit. Editio Lubeco-Col. In Basilla et Baudelio
Centulen. Ronur, sanctx Basillx virginis, qux interpolata, in Austregisilo pura, sic addit Ci- :

ex regio genere per beatam Eugeniam conversa, vitate Aquila, natale beati Bernardini confessoris,
"Bernardini.
sponsum ditissimum atque potentissimum respuit, et Ordinis Minorum. ln Anglia, sancti Athelbertire-
Athelbertt.
cervicem gladio prb ClirUti amore subjecit. Civitate gis ci martyris. Ip.so die, sancte Saturnins virgi-
SaturninB.
Nemauso, sattcti Baudelii martyris. Bituricas, etc. nis et martyris.
recte. Bei.in. In Basilla convenitcumANTVERp. etc,
Bruxellen. Sic orditur In Africa. natale
: supra citatis. Tum : /'<;/>;,., sancti Theodori epi- Tlieodori.
/ icterix et
sanctarum virginum
MarcettosX,
Victorix ei Mareelhsce. Se- scopi rt confcssons. Eodcm dtc, sancti Eustacha Eustachii,
quitur de Basilla et Baudelio satis pure. Tum : martyris cum soctis ejus. In Galliis civitate Ne-
Et sancti Mucti, qui passus est a Judecis, qucm ob mau.so, snncti Baudeli marlyris, Bituricas, beati
filii Dei confessionem, funium vinculis extenswn, Aistrigilli episcopi et martyris. Eodem die, sancti
tantis cnrpu.s vulneribus affecerant, ut membra ver- Bemardinide Senis confessoris, Ordinis Minorum,
mibus pascerentur, sed in iis omnibus ipsc invictus in ciritntc Aquilana quiescentis, qui totam Italiam
Deo spiritum reddidit, In Actis ponitur die se- sno Ulustravit verbo et exemplo.
quenti.-7/cw Edclberli martyrU. (Voluit dicere Greven. Anglix et martyrU.
Atltelberti regis
Ethclbcrti. Ethelberti) rcgis Anglorum Orientalium, Eodem Itrin sanctorum Marcelti, Yictowe. Lege Marce- Marcclli ct
die, apud Bituricas, sancti Au.stregi.si!i episcopi et liosx. Sccundum quo.sdain luc Coiwnis martyris rt fictorts.
Bernardini. confessoris. Et
Bernordini confcssoris, de
sancti filii ejus, qui ittfra iii Kal. Junii ponunlur. Item CononU,
Ordine fratrum Minorum. Qnetn NicolausV Papa juxta Catahgum Sanctorum, hic passio sancti Eu- Eustaclui,
canonizavit. stachii ct sociorum ejus, qui infra iv Nonas No-
Hagenoyen. In textu mrdice interpolatus. VembrU ponuntur. Depositio sanctorum Vellesi et Vettesl, dc.
Ccclestini penultimo loco Item Celestini confes-
interjicit : Eau.stini epUcoporum. Pnpi.r, .sancti Tbcodori epi- Theodori.
PP.
soiis. Non alius hic esse potest a Petro Coeles- scopt ct confes.soris. In Aqnila civitatr Aprucii, depo-
tino V Papa, de quo heri. sitio sancti Bcrnardiiu de SenU presbijteri et con-
lie lieniiir-
Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130. fessoris Ordinis Minorum. Cujus a puero sinceris- diito.

Eodem die, sancti Eustasii, (Eustachii) cum uxore sima convcr.satio, non paruam tiituentibus attulit
et filiis. Jam diximus, coli xx Septembris. admirutwnem. Ingressus enim preefatum Ordinem,
Regin.e Sueci.e, qui fuit Principis Ursini pt\rdtcationibus et scriptis fcrvetitissimis, intiume-
Rosemberg. In eivitatc Aqutlx, sancti Bernardini, ras Christo lucratus animas, quievit in pace circa
de Ordine Minotum. annum Domini mcccxliii, iino mcccxliv. Satur-
Matric-Cartus-Ultraject. Basillx virginU nui.c virginis el martyris.

Saturninst. et martyris. Saturntnce virginis. In Actis habet Molan. In Blandinio, translatio corporum san-
Transtatto-
Cononh socias. Cononis martyris cum filio. De quo nmlta ctorum Gudualdi, Berthulpki, cum reliquiis sancta? uisGnctitaUtL

Rabanus hac die, sed remittitur ad xxrx hujus. vifijitns Antclbcrj.r. Vide in Pivxtermissis dies
Baudeiii martyris. Austregisili episcopi. singulis proprios, ad quos remittuntur. Papice,

Transtatio- Reg. Suec. signatus num. 428. Flariacettsi sancti Theodori epUcopi et confessorU. Eodem die, Theodon,
tih Gere- monasterio, translatio sancti Gercmari confes.soris. saticti Eustachii martyrU cum sodU suU. De Ber-
mari. Eustachii.
Remittitur ad diem nntalem xxiv Septembris. nardino refert verba Belini. Treveris in mona-
In Vatican. num. 5949. Deest Austregisili. sterio, quod vulgariter Sorreum nrtncupatur, Basil-
Basitissu
Adjicitur autem primo loco : Romx, natalis sancti lissae Vide elenchum Praetermissorum.
virginis. Treverensis.

Ettstachii, Eustttsii ,
qui tempore Trajani imperatoris, cum In editionibus aliis de Theodoro et Bernardino,
uxore et filiis martyrio coronalus est. nt in prima. Sequitur : Trevens, sancti Maximini
Florentin. et Mf.dic. Primo vel ultimo loco : martyrU, primi hujus nominis Trevirensu episcopi.
Oe !',•>
nar- Natale sancti Bemardini Senensis confessoris, Ordi- Consule 1'raetermissos. Tum Et in monastcno, :

rtino.
nis Minorum, vita, doctrina et verbi Det pcrdicati- quod vulgariter Horreum nuncupatur, BasilUsx
onepr.rcJan. Obiit Aqn/Lc, ubi et requiescit in ecclc- virginis. Serefordix, sancti Athelberti rcgis An- AthetberR.
sia suo sibi nomine dedicata. Qui totam Italiam suo glis Orientalis et martyris. Die vigesima, sancti
illustravit verbo et exemplo, Dein Item, apudSco- : martyris Thnhilci. Vide socios in Actis. In Blan- Thatalzi.
niain (Iconium) provinciam Hysarix, sancti Nonis dinio, translatio, etc, ut supra.

XII Kai. Die n.

Mauritania Caesariensi, natalis sanctorum Timothei, Polii el Eutichii diaconi, Ttmotheiet

In qui apud praefatam regionem verbum Doniini dissemmantes, panter coronan

. . . soc,
Poiyeuctiet
i0
meruerunt. Item apud Caesaream Cappadociee, natalis sanctorum Polyeucti,
Victorii et Donati. Cordubae, Secundini martyris. Secundini.

Textus est in Praten. Tornacen. Putsatwn. Mntvcrpicn. ct Max-Lubcc. Antverp-Maj. Munerat. Greven. et Motan.
licm in Antverp-Hax. Utlraject. Leyden. Lovanicn. Albergen. Danic. et Eititionc VltroJ-Belg.

VARIA.
 256 MARTYROLOGIUM USUARDI.

YARIA LECTIO. Hic rursua amanuensium oseitantias tribuenda sunt plurima. Hrec pauca de-
libo. Mauricania, Thimothei, Tinjmathei, Butici, Euticii, Capadocix, Capadotia, Poliveti, Po-
lieveli, Polionati, Pohneti, Polioti, Poliocti, etc. Notahilius est, quod codex Pulsanen. profert,
secutus Adonem, qui pro diaconi, legit diaconorum . Ilabet prasterea contra textum, coronati sunt.
Demum nberrnt maxirne in hac inepta eonstructione seu combinatione : Item apud prxfatam retjio-

ncm Cxsaream Cappadodx, etc. Antverp-Maj. pro verbum Domini, mnluit ponere, Domini verbum.

OBSERVATIO. De toto hodierno textu, hoc unum dici potest, nulla de Sanctis in eo enumeratis
monumenta reperiri, prceter ea quse in Martyrologiis exstant, ndeo ut solo ferme nomine inno-
tescant. Sic primam nnnimtintionem efformant plerique codices Hieronymiani : In Mauntania, Ti-
Timothei et mothei, Poli, Etitici dinconi, incertum reliquentes, utri Mauritaniac, utrum Tingilanx an Cxsariensi
soc.
pnefati martyres tribuendi sint. Duhitationem tollit Romanum parvum exrresse indigitans : In
Mauritania Cxsariensi, Timothei, Polii, ubi vides tertium socium desiderari. Reposuit illum Ado,
texuitque satis vulgare elogium, quale in laterculo exhibetur, cum hoc solo ab Adone discrimine,
quod ipse legat in numero multitudinis, diacottorum Nostervero cum apographis Hieronymianis, ;

qualemcumque dignitatem ad solum Eutychium restringere videatur. Utrum id studio, an casu fecerit
Usuardus non examino, certe apud Notkerum Adoniana periodus intacta remansit, solum interjecta,
sed perperam, voce, civitate, ut recte olim observavit Henschenius. Tres nostros martyres uno
versiculo celebrat Wandelbertus ; alii duo ad hunc textum non pertinent
Bis sena Poiius, Euttjchius atque Thimotheus.
Martyrum Martyrum Cappadocum antesignani noraen varie efferunt codices fere omnes, tum vulgati, tum
Cappadocum
manuscripti, tum antiqui tum recentiores, ut supra innuimus et in Actis etiam abunde exponitur.
Hieronvmiann apographa Policuti ferme nominnnt, Usuardina sibi non constant. Ado, quique eum
sequitur Notkerus, melius Polyeucti; quam enuntiandi rationem in ea codicum dissonnntia putavi
praiferendam. De cetero tcxtus noster Adonianus est. — Martyr ultimus Secundinus ex eorum, opi-
nor, est numero, quos ex Hispania in GalUam attulit Usuardns, confusa notitia illic Nec
accepta.
sane quidquam Hispani suggerunt, unde de tempore martyrii distinctius statuntur. Nec ad Mauro-
rumfamosnm illam persecutionera, sed nd longe nntiquiorem Diocletianaeam pertinere, verosimillime
conjicit Henschenius, Actis, nliisve monumentis certioribus destitutus. Sola proinde Usuardi aucto-
ritate niti videtur Secundini commemoratio. Hic vero undecumque eum eruerit, primus est qui in
sncris Fastis consignavit, tnmque certo in hac parte de ejus lectione constat, quam certum est. re-
liqua omnia ex Adone desumpta.

AUCTARIA.

ardo retulimus xvm Maii. Sequitur de Cappado-

Hi cti Iiomatti monachi. Ejus, opinor, qui die cibus et Secundino, satis recte.
sequenti in Actis ponitur. et in codice Pratensi Victorin. In fine : Qui, ut scribit beatus Cy-
eodem die Senonibus tribuitur, Hinc conjectura prianus in libro de lapsis, jier ignem passionis mar-
est, peculiariter cultum Romanum in ea ecclesia tijrium consummaverunt. Apud Corsicam, sanctx
vel ccenobio, CUJUS olim fuit Heriniensis codex. Julix, qux crucis supplicio coronata est. Antissio- j„ine.
Valentis, Rosweyd. In fine : In Augia, Valentis epi- dori, Helenx virginis. Sed haec omnia pertinent Betetm.
Januarii. scopi et martyris. Januarii martyris. Vide elen- ad textum diei sequentis.

chum Praetermissorum et diem sequentem. Vide Matric-Cartls-Ultraject. Timoihei, Polii,

etiam qu» de Valente hoc die notavit Castellanus et Eutychii martyrum. Poliucti, Victorii et Donati.
in Martyrologio unjversali. Corrupta de more omnia.
Centulen. Jn Mauritania Cxsariensi, San- Regin.e Suec. signatus num. 428. Ipso die,
ctorum Timotei, Polii et Euticii diaconi. Cssarea sancti Romani monaehi, qui beato Benedicto tno-
nomanl
Cappadocix, sanctorum Poliocti, Victoriset Donati. nuchtlem hahititm (rtididit. Patct indicari JRoma-
Vaiis. Antisiodori, sancti Vatt* presbyteri et confessoris. nnm Sublacensem, qui ad xxvm Februarii in Au-
Cordubx, sancti Secundini martyris. De Vale seu ctnriiscum Romano Jttrensi confusus est. quod
Valente, proxime diximus. perpernm factum abunde in Actis ea die demon-
BRUXELLEN. In prima annuntiatione satis pu- strntur. Censet porro Ferrarius, preefatum Su-
Valentts. rus, sic pergit Et sancti Valentis episcopi et
: blacensem, eumdem esse cum hodierno Romano
martyris. Apud Cxsaream Cappadocix, natale san- Autissiodorensi vel Senonensi, aut potius Fontis-
ctorum Poiicucti, Victoris et Donati. Eodem tlie. rogi. At qua id verosimilitudine circumferatur,
Constantini. depositio Constantini magni imperatoris, qui viam vide sis in Annotatis Henschenianis ad insulsam
fidei et devotionis principibus reliquit. Et quetn rationern capitei Actorum hujus Romani, xxu
Gregorius Ambrosius super psalmum
tn Refjistro ei Maii; ut verbo diximusad xxvrn Februarii.
decimum quartum, ac Isidorus in Chronicis, magni In Vatican. num. 5949. Deest Secundini.
meriti apud deum fuisse, ac vitam feliciter termi- Altemps. Eodem dte, Antissiodori, depositio yuatis.
nasse commciiwrat 'ivitate Corduba, sancti Secun-
. < sancti Vitalis. Vialis, vel Valentis, ut supra.

Vitalis, alias dtnt martyrU. Anthisiodori, depositio sancti Vitalis Strozz. Translatio beati Pauli Martyris de Translatio-
'"("' ,iul
presbyten, Qui supra Valis dicitur. Constantinopoli in civitate Venettarum ad monaste- nU Patiti
martyrls.
HAGENOYEN. secundo loco habet
Initio purus, rium sancti Geortjii mojoris aniio Domini mccxxii
Dioscori. de Dioscoro martvre iEgyptio, quem cum Usu- lndictione 2, Remittitur nd vm Julii. Eodem die

sanctorum
 MENSIS MAIUS.
257
Gcnesii, ete. ttmctorum Gettesti, Tltroponli et Helenx.
sanct.T nem accinctus, virtute abslinentiee insignis, simul
Priores duo veris suis nominibus referuntur
m eliam propheliec spiritu claruil.
Januarii Helena proprio die colitur xvm Au-
;
Molan. Natalis sancter Idabcrgse virginis. In
gusti, de qua vide ibi Observationem. Idaberyx.
Actis vocatur Ititberga. Item translatio beali
Pattli De Paulo.
Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Antissio- marltjris e Coiistantiiwpoli in civitatem Venetias,
tlori, depositio sancli Valis presbtjteri et cmtfessoris. etc, ut Belints. Eodem die, sanctorum Synetii,
Editio Lubeco-Col. In textu Synesti, ele.
satis pura, sub- Tlieoponlii, etiam ut El
ibi. S. Valemis marlyris
Dc Vatente dit Ipso die, beati Valentis episcopi ct triiira ptte-
Valentts.
:
rt Sequitur minoribus typis Hospitii
ponlificis.
el 3 pueris :

rorttm cum co marttjrttm Uetpiui

,11111 e<> iiinr- : qui primo pro Christo confessoris, ete., ex Greveno. Editiones alise
sic
tyribus. pcdibus sunl vincli, deinde in equuleo levatt. ac llabent : Apttd Ariam , natalis sanctie Idabergtr
tspius (torti,) ftnalilcr gladio pcrcutsi, coronam virginis, In civitatt Auttsimlorensi, beati Vualis
Mauriln. marttjrii adepti suitt. Trccas, sancli Maurilii con- presbtjicri et confessoris. In Lusilania, Villa Mi-
Vatits. fcssoris, Antisiodori, beali Vallis presbyteri ct con- liana, passio sancti Maueii, a Jud.ris petcmpti.
Frequens nominis variatio.
fessoris. MaucU.
Sequitur translatio Pauli, ut supra. Eodem dte,
Belin. In textu, pro Pohi, legit Bippolyti. sanctorim Stjnesii ct Tlteopontii. Et sancti Valen-
Tum subdit Itcm Iranslatio bcati Pauli marltjris
:
tis martgris et Pontificis :
Valentis.

de Conslantinopoli in Venelias ad monastcrittm satt- Augia, qncm la-lis dttcit per gatidia votis.
cti Georgii majoris, anno Domini mccxxii Indi- Die. vigesima prima, sanctornm magnonim re-
Genesu, etc. ctione decima. Eodent die, sanctorum Gencsi, Tlio- ijttm el Aposlolis .vqnaliitm, Conslantini el Helc- De Conslan-
ponti ct tanctis Hclense. Vide supra. nes. Tum litteris minoribus : Qui Constanti- tino.
De fnlcnte. Grevf.n. Valentis cpiscopi et cttm eo trittm ptte- nus ecclesiam Dei maxiinis privilegiis Iwnoravit,
rorum qui primo pro Cltristo
; vincti, et in equuleo lidem dilatavit, templa consiruxil, el plenus ope-
levitli ac ssepius torti, landem gladio percussi ad ribus bonis in pace quievit. Libellos accusalionum
martyrii palmam pervenerunt. In Africa, natalis contra epitcopot sibi oblatos. convocatis episcopit
sanctorum Victi. Mattrcll.r. Quinti, Primuli, Sa- incendit, Vos Dii
dicetts : cstis, a vcro Dcn eon-
lustti, Fortunati. Vide socios alios duos in Actis. ttituti, ite et inter vos causas vestras discutite.
Constantini. Secundum quosdam Itic, depositio Cottstanlini im- Apud Niaram Gallia;, sancti Hospilii confessoris Hospitii.
Vallis. pcrutoris. Autisiodoro, beati Vallis presbtjteri ct et viri Dei, qui virlulc abstinentix insignis, etiam
Mauritii. confessoris. Trecas, sancti Mtturilii confessoris. prophetiee spiritu claruit. In Anglia, depositio beali
timlriri.
Valeriani. Valeriaut presbtjteri. Vide quae de eo dicufltur in Godrici crcmitdc el confessoris, cujtis actus elari
Hospicit. Praetermissis. Hospicii coiijcssoris et viri Dei; qtti extant.Vide de eo Henschenii commentarium et
aptul Nuceriam (Nicaeam) incliisus, ferro ad car- vitam a Galfrido coasvo scriptam.

XI Kat. Dic 22.

Africa, natalis sanctorum Casti et Emilii, qui, ut scribit beatus Cyprianns in Castl rt

In libro de lapsis, per ignem passionis martyrium consummavertint. Apud Cor- •ISmilii.
Jtiltx.

sicam, sancta? Juliaj, quas crucis supplicio coronata est. Autisiodoro, Helena?
virginis.

It;i Pratcn. llerinien. Tornacen. Putsanen. Rosweyd. Anloerp-Saj. Munerat. Greven. elMotan.

VARIA LECTIO. Molanus ceteris codicibus correctior, scribit JSmilii, sed nos Usuardinum scri-
bendi modum ex Mss. et impressis aliis petivimus. an Dubium est legeritne Usuardus, scribti,
scripsit . habent Praten. Tornacen. Rosweyd. et Munerat in prasenti, Herinien.
in praterito ;

Pulsan. Antverp-Maj. Greven. et Molan. Utrum prseferas sus deque est mihi praeplacet Adonis ;

lectio. Errat Munerat. dum pro consummaverunt, ponit consummavit ; nec magis placet Greveni et

Molani mutatio, qui substituunt complevemnt, Rursus male in Munerato est Corticam, in Greveno
pro Jitli.r, Julianx. Demum, Rosweyd. Greven. et Molan. Helenee prsefigunt titulum sanctee.

OBSERVATIO. Florentinius totus est in numerandis, distinguendis, distribuendisque hujus diei

martyribus, ex codicum Hieronymianorum ancipiti sententia. Non lubet mihi supra virum dili-

gentissimum sapere. At quod nostri est instituti, noto, Faustinum, Timolheum et Venustum male ab
quem purum ante non viderat ; pcjus Usuardo, qui a Molani Auctariis distat ion-
ipso Bedaj tribui,
gissime.Hoc verum est, Bedam Casli et Emili meminisse, phrasi non multum ab Adoniana discre- Casti n
pante, quam Rabanus mutuatus est. Brevius eos indicat Romanum parvum, Ado Bedam, ut dixi, Emitit.

ferme sequitur, Adonem Notkerus. Usuardus vero parenthesi inscruit, qua; alii in finem conjece-
rant, de B. Cypriani testimonio. Lapsum amborum martyrum, sed et gloriosam subinde resipiscen-
tiam paucis sed eleganter a laudato Patre descriptam, Acta reprasentant. Liceat hic nobis referre
haic paucula : Sic Casto ct yEmilio aliquando Dominut iguovtt. sic tu prima congretsione dcvictos, vi-
ctor.s ui secundo preelio reddidit, ul fortiores ignibus fterciit, qni ignibut antt cessissent, ut unde supcrali
Vide de iisdem insignem Augustini locumapud Tillemontium tomo 3 pag. 126.
csseni, indc tuperarent.

Antiquissima item horum martyrum memoria exstat in Kalendario Carthaginensi a Mabilionc edito.
Wandelbertus sic eos paucis exornat :

Uinlcctmam Casttts saeer, JEmiliusquc dtcarunt.

Juliam
 258 MAltTYUOLOGIUM USUARDI.
Juliam Corsicanam longa narratione historica prosecutus est Mosander, eam Adoni supponens.
At enim Adonis non esse elogium, verosimile facit accuratior Rosweydi editio, et ultro fate-
istud
tur Florentinius, addens consimilem narrationcm exhiberi a Petro de Natalibus lib. 5. cap. 29. Ex
collatione patet esse etiam dissimiles, sic tamen ut ex iisdem Actis profluxisse certo appareat. Vera
Adonis verba martyrii seriem brevissime complectuntur, eaque Kotkerus et Noster nude transcri-
psere. Porro quid de Mosandri et Petri historiis, variis Actis et translatione censendum sit, colligat
lector ex Papebrochii commentario. Satis ihi innuit Magister noster in eam se partem inclinare, ut
passam Virginem statuat seculo sexto vel septimo, contra quam senserit Baronius in hodierna no-
tatione etTheodoricus Ruinartius in commentario de persecutioneWandalica pag. 451, ubi ejus Acta
reproducit, cum alio Mss. codice Remensi collata. Utra opinio pratferenda sit, aliorum judicio re-
linquimus. — De Helcna mirari liceat ita scribere Florentinium Meminerunt (Helena?) Bcda,
:

Usuardus, Ado, Nolkcrus ; cum id de solis antepenultimo et ultimo asseri vere possit. De Eeda, quem
non nisi suppositium habuit, non loquor ; sed manifeste perspioere eruditus auctor potuit in Adoniana
Rosweydi editione Helenam nullam esse, utpote in appendicem rejectam, et ab ipso quidem Mosan-
dro asterisco notatam, quod ipse de Faustino et Timotheo recte antea observaverat. Quod autem
et depositio ejus et transhtio in Hieronymianis memoretur, bene censuit Henschenius ea a posteris
aucta, ut etiam sentire debuit Florentinius, qnando Helense commemorationem litteris Italicis a
genuino textu discriminavit. Utcumque tamen res habeat, sive ex apographis Hieronymianis, sive
ex Actis sancti Amatoris, Helena Usuardo innotuerit, certissimum est, illam ab ipso sacris tabulis
inscriptam. Unde priores accepti et inserti sint, jam in aperto positura est. Vide sancti Amatoris
Acta i Maii illustrata num. 31, et quse paucis etiam de ea habet Tillemontius in vita sancti Ger-
mani tomo 15 pag. 11.

AVCTARIA.

Praten. In ecgrapho nostro sub finem adjici- Hic quoque eqregie pro imperio pugnavit, ut pacem
tur; Senonis, sancti Ttomani confessoris. Sed ommlnTs gcntibus conservaret. In Chronicis invenir
additamentum esse haud obscure colligo, puto- tur. Hic etiam privilegia, printus imprrator, Ro-
que ad marginem additum. Quid de Romano illo manis Pontificibus et ccclesiis dedit. Decimas rega-
censendum sit, videat lector in Actis hac die et Irs ecclesiis, et ministris Christi delegavit. Ilic

xxvni Februarii. Item in Auctariis diei praece- Constantinus primum, non per se sed per suos,
dentis, ex Herinien. et Regi.e Suecin.e signato ecclesix erat persecutor, et ideo leprosus est effectus
num. 428. et a lepra per beatuin Silvestrum erat mundatus in
Antverp. Max-Lubec. Aquicinct. Victorin. baptismo, ubi Cliristus ei apparuit, et ideo postea

Pauttini a et Ugheli.ian. In fine solummodo addunt : fuctus est ccclcshv propagator. Item in Roma xdifi-
Ttmothei. Romee, sanctorum Faustini ct Timothei. cavit ecclesiam Satvatoris, idestsancta sanctorum.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Et ecclesiam B. Petri Apostoli, qnain fecit caput
nien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj- et matrem omnium ecclesiarum. Et S. Pauii. Et
Belg. De Helena, haec textui subjiciunt Qux : S. Joannis Baptistx in Laterano. Igitur republica
sicut in gestis sancti Amaioris legitur, et multi- bene ordinata et ecclcsia Dei miromodoexaltata, cum
moda meritorum virtute claruit et miraculis effulsit. magna reliijione obiit, in Constantinopoti, et sepul-
faustini -/
Tum: Roime, sanctorum Faustiniet Timothei. In tus in ecctesia Apostotorum, quam ipse xdificavit.
Timothei
Greveno, alius socius adjungitur. Hujus fcstum Grjeci celebrant. Qua: hic vera falsis
Centulen. In Africa, sanctorum Emi- Casti et immiscentur, per se facile distinguet eruditus
lii, qui ]><) ignemmartyrium consummaverunt. An- lector. Colitur Constantinus die praecedenti, ut
tisiodoro, sanctz Heleme virginis, quee multimoda ibi in Actis refertur.
virtute claruit. Apud Corsicam, sanctse Juliee, qwe Matric-Cartus-Ultraject. Julix virginis et
crucis supplicio coronata est. Vide infra. martyris. Hctenx virginis. CastietJEmitii, de qui-
-Bruxellen. Niliil sensu differt ab Antverp- bus scribit beatus Cyprianus.
Max. etc. ; sed Faustini et Timothei annuntia- Altemps. Roimc, sanctorum Faustini et Timo- Faustini et
martyrum. In Gallns monasterio quod vocatur Ttmothci.
tionem penultimo loco collocavit. thei

Hagenoyen. Helenam pneterivit. In prima Bonccvallis (Vallilias) sancii Romani confrsso7'is,

annunliatione purus, sic pcrgit : Eodem die, alumni sancti Benedicli. De eo satis dictum est.
sanctx Julia: virginis et martyris, qu.r capta erat in Florentin. Apud Ravcnnam civitatem, sancti
Carthagine, et Eusebio est prssentata, ut ancilla, Martiani archiepiscopi ct confessoris. Tum Stroz- Martiani.
cui fidelissime illa servivit, nan tamen cultum divi- zian. SanctiSotheris Papx festivitas agitur x Kal. Sotluris PP-
Httttl pr.rtermittens. Uiule Eusebius snmme eam di- Maii. Item Romx, depositio sancti Urbani Papse VrbaniPP.
titjebat, et pro ea quatuor atias a Felier prxside et martgris, cvjus festum agitur vm Kal. Junii.
Corsicz provmcis aecipere uoluit, Tnsuper illam Cur ha?c ibi hocdie notentur, ignoro.
nimis collaudabat, Eusebius inebriatur, et Julia vi Burdegalen. Cuitbericr virginis ct ntartyvis. Qintcrix.
ile navi tollitur, et cum consentire nollet idolis sa- Quiterix scribunt Acta nostra.
crificare, alapis cxditur, crinibus torquetuv et sus- Luxovien. In pago Senonico, Vattidiaceusi mo-
penditur, et in suspensione flagellatur ; demum nasterio, transtatio corpovis beatissuni Romani Transtatio-
crucis afjixioue martijrium complevit. In cruce vero confessoris.Videquai diximus ad Praten. supra. nis Romani.

illa orat et obit, ac tn specie columbse ejus anima Editio Lubeco-Col. In prima annnntiatione
cmlos cunctis videntibus ascendit. Ha?c ferme ex pura, in secunda nonnihil interpolata, de reli-
citata superius historica narratione desumpta quo similis est codicibus supra citatis Antverp-
/v Constan sunt. Sequitur: Apud Constantinopolim, depositio Max. etc. Sed subnectit: Eodem die, sanctorum Smictiiit •!
ttno.
sancti Constantiniimperatoris,quidictusestmagnus. confessorum Sanctinict Antonii, disciputorumsancti Antonii

Dionysii
 MKNSIS MAIUS. 253
Diomjsii, qui sttccessive ecclesiam Meldensem in nus operibus bonis in pace qnievil. Antisiodoro, beali komani.
ponti/icnlibus rexerunt et in Domino qitievcrunt. Romaiii abbatis. Eodem die, sancti Boni. An non Soni.
Lupi Lcmo- Vide in Praetermissis. Lemovicas, sancti Lupini
vicensis.
Bovi vel Bobouis? In Vascnnia, Quiterue virginis Quitcrix,
(Lupi) episcopi et confessoris. Anlisiothro, beati et "*•
martyrit et aliorum.
Romani abbatis. Idem est, ni fallor, qui supra Molan. Sensum prosequitur: Qux sicut in ges-
aliis locis assignatur. lis sancti Amatoris, etc. In civitate Antisiodoro, beati
Belin. Prima editione, in fine Romx, san- :
Vualis presbijteri et confessoris. De quo die prae- Vuatii.
Vuustini.elc. ctorum Faustini et Timotliei. In altera additur cedenti. Romse, sanctorttm Faustini et Timotliei. Faiuiini.etc.
Itomani. In Galliis, monaslcrio quodvocatur Vallilias, sancti In Galtiis nionastcrio, quad voeatur Vallilas, etc. Romani.
Romani abbatis, alumpni patris Benedicti. Eodcm die, sancti Boni. Tum charactere minori : Boni.
Faustini,etc. Greven. Romx, natnlis sanctorum Faustini, Gosttini martijris. De Constantino abtmde dictum Gotwini.
Ma.icnlli, Timothet et Yenusti. Item Maxcnlii
clc.
et Felicis, est. In editionibus aliis, de Helena, Romano et
sociorum. Goswint martijris. Eoilem die, sanctorum Bor.o, ut in praecedenti. Sequitur: In
Goswini. Oasconia,
confessorum Sanctini et Antonii discipulorum, etc. sanctx Quiteriee virginis, qux- cum aliis inultis Qtiiterut.
Sanctini, etc.

Lnpi.
ut supra. Lemovictts, sancti Lupi episcopi et con- egregium mnilijrium sitstulit. Romx, sanclorum gjtutiniel
fessoris. Ipso tlie, ut dicitur lib. 3. hislorix Trtpar- Foiisttiii et Timotliei. Die vigesima secunda, sancti
tAHtstanlini. tilee, dcposilio beali Coitstantini maijni imperatoris marltjris Basilisci. Colitur m Martii. Demum lit- BasilUei.
confessoris. Qui ecclesiam Dei maximis privilegiis teris parvis: Romx, sancli Gosuini pueri et mar-
honoravit, fidem dilatavit, tcmpla construxit, etple- tyris. De Uoc videantur Acla.

X Ka\. Dic -23.

Lingones, passio sancti Desiderii episcopi. Hic cum plebeni suam ab ?f "^L
Apud
fl

exercitu Vuandalorum vexari cerneret, pro ea supplicaturus exiens, statim

jugulari est jussus, quique pro oviluis sibi creditis cervicem libenter teten-
dit, et percussus gladio migravit ad Christum. Passi sunt autem cum eo et alii plures " •""'•

de numero gregis sui, et apud eamdem urbem conditi.

Puri suntcodices Praten. Herinien. Tornacen. Pulsanen. Hoswcyd. Antverp-Maj. Muneial. Greven. ct Molan.

YARIA LECTIO. Prima occurrit variatio in nomine Wanialorum, ut nos et scribimus et pro-
nuntiamus. Secutus sum tamen codices Praten. Herinien. Roswe}'d. et alios, quibus ea littera
in usu non est. Recte scripsit Greven. mnle Munerat. Uuaiidalorum. Tornacen. et Pulsanen. Guan-
dalorum formant, solita satis transmutatione V in G, et forte ex hac radice Ganda a IVanda, quem-
admodum variis in nominibus usuvenit, ut Guillelnius et Wtllelmus, Guido et Wido, Gualterus et
Walterus, Gasconia et Vaseonia, aliisque notatis ab Honurato Bouche in Corographia Provinciffl tom. I,
lib. 4 cap. 2 §. 5 occasione urbis Vapingensis, vulgo Gap. Haec semel indicasse juverit, aliis etiam

servitura. Et notantur hac ipsa die in Auctariis de Guibertoet Wibcrto Gemblacensi. Sic I Aprilis
Gualericiet Walerici. Alibi Guandelbertus pro Wandclbertus, etc. etc. Siquis pluribus hujusmodi dele-
ctetur, habeo qu;e dissertationi non incuriosa? materiam prrebeant. Altera variatio est in, quiqtte
pro ovibus,ut, habent Praten. Herinien. Tornacen. Rosweyd. Munerat. Greven. et alii, sensu non

recto, quem correxere Pulsanen. et Molan. conjunctione inducta, legentes, qui pro ovibus, vel ut
Munerat. qui mo.v pro. Alterutra lectio purior est, sed nos antiquiores codices prSBtulimus. In Pul-
sanensi deest. libeuter. In Munerato, per typothetre errorem habetur, alios plures, pro alii plttres,

uti in principio Lingonem pro Lingones.

OBSERVATIO. Vacat hac die Beda, vacat Romanum parvum, vacant etiam, si ita Ioqui licet,
Hieronymiana apographa, saltem quoad spectat limites laterculi nostri intellige in iis codici- ;

bus, Desiderium non reperiri, nisi tantummodo ut a recentioribus adjectus est, fatente Florentinio
et sic quidem adjectus, ut perpensa annuntiandi ratione, dubium relinquatur, utrum passio Desiderii
episeopi el marlyris Lingonensi an Vicnnensi (qui anibo hac ipsa die recoluntur) tribuenda sit. Verba
Hieronymianurum a Rabano ex iisdem codicibus, ni fallor, descripta. duhiiim neqiiaquam tollunt.
Ast Florus, de Viennensi se agere discrte profitetur. Quid igitur Ado? Narrat hic illius martyrium
in Chronico ad annmn Christi di.xxxiii. Rursus plura dc eo scripsit a Notkero fuse commemorata,
alia in Aclis nostris relata; de quibus non oscitanter egimus ad xi Februarii. At in Martyrologio
suo de Deniderio Viennensi Ado non meminit, quidquid sub ejus nomine Mosander elogium adstruat,
ex Chronici verbis conflatum. Atque haec ita esse. contra Baronii Notationes evincit Florentiniu»,
ut ante ipsum Rosweydus censuerat, qui, quce deViennensi Desiderio in Mosandri Adone leguntur,
scripta invenerat, non in Adoniano textu, sed in ora codicis Coloniensis, atque adeo inter addita
spuriaque rejecerat. Qure itaque pro veris Adonianis haberi debent, sola exhibet laudata Rosweydi
editio, eademque a Notkero descripta sunt, interjecta periodo, qua eos redarguit, qui dicebant civi-
tot, ni civium esse viventium, non cadaverum defunctorum. Quse autem ab Usuardo praeterita, ea po-
tissimum ad sancti martyris sepulturam spectant, de qua uti et de translationibus, de marlyrii tem-
pore, Wandalisque seu Alemannis seculi tertii, qui hic appellantur, consulet lector eruditam Hen-

schellii
 200 MARTYROLOOIUM USUARDI.
schenii commentationem. Sed habet heec adversarios suos, atque imprimis Tillemontium tomo n a
pag. 648, ubi de Desiderii hujus nostri Actis disserens, Henschenii sententiam ex professo impugnat,
contenditquc non ad seculum tertium, sed ad initium quinti, Desiderii martyrium revocandum esse.
Ego momenta aliorum examini subjicio. Ipsorum Actorum seriem Gallicam tra-
utriusque opinionis
dit laudatus Tillemontius tomo eodem a pag. 539. quorum Adonis textus, breve compendium est,
noster vero ex Adone fcre ad verbum contractus. Atque haec simplex et vera Usuardi lectio. "Wan-
delbortus hoc disticho Desiderium laudavit:
Lingonicamdecima Desiderius sacrat urbem,
Antistes martyrque Dei galeatus lionore.

AUCTARIA.
Pratenki nostro apographo sub finem legi- ctorum Faustiniet Hmothci. In Africa, sanctorum Faustini,etc
Intur Loco Sigestro, dediattio ecclesix sanctx Ma- Cnsii et JEmilii. Vide quae de utraque annuntia- Casti, etc.
Dedicationis :

ecctesim s. riset siuicti Sequani. Vix dubito, quin ea recen- tione dicta sunt ad diem prxcedentem.
Marix, etc.
tius ad marginera apposita sint, atque adeo pu- Vatican. num. 5949. Romx, sanctorum Fau-
ritati codicis nihil officiant, ut alibi notavimus. stini ct Timothei.
Antverp. Max-Luhec Antvep-Max. Ultra- Caudiacen. Prioratus. Magno-loco, adventus Adventus
ject. Leyden. Lovanien. Albergen. Danic. et reliqniarum S. Austrcmonii episcopi rctiquiarum
et martyris,
Austremo-
EJditio LJltraj-Belg. Textui puro subdunt : In Colitur 1 INovembris.
Epitici et Hispuniis, natale sanctorum Epitici et Basilei epi- Remens. SS. Tiraothei et Apollinaris. Autis-
llnsilci-
scopi. Alii scribunt Bpicteti vel Eyxctiti; Epita- siodori, depositio et translatio corporis S. Helense.

cii vel Epitasii. Vide Acta. Die praecedenti, in textu Usuardino posita est.
De Desidci \o Centulen. Afiud Lingones, passio sancti Desi- Editio Lubeco-Col. Intextu satispuraaddit:
Lingonensi. Cum plebem suam ab exercitu Wan- ln Hispaniis, natale sanctorum Epictici Basilei
derii martyris. et Epictxct, ctr.
dalorum vastari cerneret, <ul regem eorum supph- episcopi, martyrum. Apud Viennam,sanctiDeside- Desiderii
catum exiit, a quo statim sententiam decollationisac- rn episcopi ct martyris, qui passus est in tcrritorio Viennensis.

cepit. Passi sunt cnm eo (Sequentia, ab alia ma- Lugdunensi in villa Priscilliaco. Qui martyr nwdo
nu) quampluresde numero gregis. sepultus in Viennensi ecctesia, ubi honorifice serva-
Bruxellen. Sic incipit Apud Hispaniam, na-
: tur. Vide supra Observationem.
Epitici, etc. talc sanctorum Epitectiet Basilei. Apud Lingones, Belin. In Hispaniis, Epitacii episcopi ct Busi-
De Desideri passio sancti Desiderii episcopi. Qui cum plebem lei. Ipso dic, sancti Mcratrialis episcopi et confes- Mercurialis.
Lingoncnxi
suam nh exercitu Wandalorum vastari videret, nd soris. Vide PrEetermissos, et xxx Aprilis.
regem ipsorumpro suis sttppticaturus exivit. A quo Greven. In Africa, sanctorum Lucii ct Quinti, Litcii, etc.

jussus csi statim jugulari . el ipse pro ovibus sibi cre- Montani ct aliorum. In Hispaniis, natalis sancto-
diiis cervicem libenter extendens, gladio percussus rum Epictici et Basilei episcopi, martyruin. Apud Epictici, etc.
migravit ad Christum. Sed percussor ejus mox Viennam, sancti Dcsiderii episcopi et martyris. Dcsiderii
amentia correptus interiit. Passi sunt etiam cum eo Qui passus quidem in lerrilorh Lugdunensi, villa Viennensis.

el ulii pltircs dc numero sni ijrcais, qui seatm apud Prisciliaco (Prisciniaco) scdmodo Vienme quiescit.
eamdem urbem conditi sunt. Et Apud Viennam, Nicomedi.r, Theopompi episcopi et martyris. Qui Theopompi.

Desiderii natale sancti Desiderii episcopi. Qui in tenitorio pro fulc Christi missus in clibanum acccnsum, die
i iennensi.
Lugdunensi m villa Priscilliaco, concitio Brune- integro et nocte illxsus perduravit. Deinde carceri,
childis, n Theodorico rege lapidibus obrutus, marty- Domino confortatus, tandem
negato cibo inclusus, a
rii gloriam invcnit. Et moilo martijr sepultus in vero cum Senesio a sc convcrso martyrii gloriam
Viennensi ecclcsia, honorifice servatur. Apud adeptus est. De iis jam srepius. Vide in indice
Gemblacum, sancti Witberti. Qui inter nobiles J'rsetermissorum. Guillelmi martyris Roffensis. Guilletmi
Lotharingix milites }>nmns, militise deposito et re- Cujus corpus cum jaceret occultum, divinitus per
ligionis accingens se cingulo, Gemblacense cceno- miracula revelatum fuit. Mercurialis episcopi et Itfercuriaiis.

Irium fundavit. confessoris. De quoinBELiNO. In Frislaria Hassue,

Hacenoyen. Incipit a Desiderio Viennensi fe- sancti Wiberti monachi ct conjcssoris. Differtur ad mberti.
re ut in Adone Mosandri. In Desiderio Lingo- xiii Augusti. Calixtx nobilis Romanee. Vide Praj- Calixtx.
nensi satis pnrus est. Tum perperam adjicit He- termiasos.
lciiam, Faustinum et Timotheum, de quibus die Molan. De Epitacio et Basileo, atque item de
/'.'/'" teti et praecedenti. Tum : la Hispania, sancti Epicteti Mercuriale, Belini textum descripsit. Tum : In
Basitei.
martyris et Basilei episcopi et confessoris. Gcmbbtco monastcrio, natalc sancti Guibsrti pMris Dr Guibcrto.
Aquicinct. et Ughellian. Eadem liabent nostri ac fitndaloris, confessoris prseclari in miracu-
in fine, qute octo codices supra. Nempc : In Hi- lis. Ilcm Vienii.r, natalc snncli Dcsiderii cpisCopi, Desiderii
fiennensis.
spaniis, sanctorum Epictiti vel Epitici et Basitei Lugdunensi. Do Guil-
qui passus est in territorio
episcopi. lehno Roflensi, ut supra, sed charactere minori.
Matric-Cartus-Ultra.tect. Desiderii episcopi Editiones aliae, primo agunt de Guiberto, postde
Lucti <•< soc, et cum pluribus de grege suo. Lucii, Mon-
martyris, Desidcrio, ut supra. Tum Die vigcsjma tcrtia,
:

tani, Flaviani cum nociis eorum. Vide et hos et sancti patris et confessoris Michaelis episcopi Sina- Uichaetis.
Groyberti. socios melius in Actis expressos. Groijbcrti con- d,v.De Epitacio, etc, et Mercuriale, utjam di-
fessoris. Guibertuin Gemblacensera, ni fallor, in- ctum est. In fine, charactere minori In Anglia, :
Gitiltelmi-
dicat, vel AVibertum Frislariensem. civitate Roffensi, passio suncli Gnilclmi.
Hegin£ Suec signatusnum. 130. Romx, san-

IX Kal.
 MENSIS MAIUS- 261

IX Kal. Die 24.

NAtalis Manahen, Herodis Tetrarchae collactanei, Doctoris et Prophetae suh UanoJien.

gratia novi Testamenti, apud Antiochiam in Christo quiescentis. Item bea-
tissimrc Joannae, uxoris Chuzse, procuratoris Herodis,
quam commemorant Joannte.

Romano, natalis sancti Vincentii martyris. In Galliis civitate

Evangelistss. In portu
vincentu.
Namnetis, beatorum martyrum Donatiani et Rogatiani fratrum, qui pro constantia Donatiam
et " '""""
('
fidei in carcerem missi, et in equulei catasta suspensi ac laniati, deinde lancea mili- ;
f

tari perfossi, novissime capita eorum praecisa sunt. Apud Histriam, sanctorum zoeitietsoc.
martyrum Zoelli, Servilii, Felicis, Silvani et Dioclis.

Ex Praten. Herenien. Antverpien. ct Nax-Lubec. Rosweyd. Anlverp~Maj. Munerat. Grcvcn. ci BJolan, Adde Antverp-
Slax. Vttraject. Leyden. Albtrgen. Danic. et Ediltonetn Vttraj-Betg.

YARIA LECTIO. In solo Pratensi habetur conlactanei, melius reliqui cum textu. Greven. legit,
apud Antiochiam guiescentis, omittens, in Christo. Herinien. Antverp. Max-Lubecana et Gre-
ven. ponunt Cuzx, Rosweyd. Chusx, nos cum plerisque Chuzx. Antverp-Major, opinor amanuensis
vitio, pro Ckuzx, scribit cujusdam indeterminate. Bene in Pratensi legitur iVa?me/ts, maleinAntverp.
et Max-Lubec. Nampnetis civitate, pessimein Munerato Nanunetis. Sequimur codicum torrentem,
qui uniformiter habent Namnetis. In Antverp-Majore pro Jlistriam, in quo codices conveniunt, est,
Sistoriam. Cetera, ut Mananen, Zoeli, Servili, Fxticis, Dyoclis, etc, inter scriptoria sphalmata
reputanda sunt. Johannx, an Joannx praeferas, nihil interest; valeat paroemia : Loqui cum multis,
sapere cum paucis.

OBSERVATIO. Manahen et Joanna, Chuzse uxor, nee Hieronymianis, nec Bedas aut sequacibus, Stanaiten.

nec Romano parvo noti, ab Adone primum consignati sunt, cujus yerba simpliciter descripsere
Usuardus et Notkerus.De utriusque Sanctielogio dubitandumomninononest; qure de Manahen di-
cuntur, accepta sunt ex Actibus Apostolorum cap. 13. —
De Joanna meminit Lucas cap. 8 v. 3 et Joanns.
cap. 24 v. 10. Quomodoapud Graecos cum aliis unguentiferis mulieribus colatur, explicatPapebrochii
sylioge historica. — Vincentn commemoratio ex codicibus Hieronymianis profluit, iisdem ferme ter- Vincenlii
minis quibus in textu nostro exprimitur. Romanum parvum positionem neglexerat, sed ea ab Adone
Atque hsc solumdeeo tradita supersunt.
restituta, inde ad nos transiit. Exstant etiam apud Hie- —
ronyiniana Donatianus et Rogatianus fratres germani martyres, quales itidema Rabano vocantur, ex nonatiani et
RoffMtoni.
eodem fonte ab Adone hausti, sed satis simpHciter, utpote nullo praeterea ornati elogio. Usuardina
sunt, quce in laterculo recitamus, ex Actis accepta. Hasc vero tanta gravitate et simplicitate scripta
sunt, licet diu post inartyriutn, ut ab omnibus intersincera numerentur; qualia censuit Ruinartius
a pag. 204. Eadem Gallice refert Tillemontius tomo 4 a pag 491, ncc ejus notatio pag. 732 quid-
quam quod ipsorum Actorum auctoritati magnopere deroget. Ex illis ipsis martyrii seriem
affert,

pluribus prosecutus est Notkerus, sed hsec prseter nostrum propositum. Hos duos solos celebrat
hodie Wandelbertus :

Donatianus Namnetis cum Rogatiano

Fratrc, pie exornat fidci certamine Nonam.
Atque hactenus recte proceduiit omnia. Annuntiatio ultima non nihil facessit negotii, in eo nimi- zoelti et <

ruin, quod perperam Istnx adscribantur, qui Syri potius dicendi sunt, Confusionis auctor videtur esse
auctor tlomani parvi, ex quo Ado, quem de more, nullo praevio examine, secuti sunt Usuardus et
Notkerus. Scripserat Romanura parvum : In Istria, Zoelli et Silvani, male Istriam Synx substi-
tuens. Servata positione, socios ex eadem classe adjunxit Martj rologus Viennensis, atque itain No-
strum, aliosque, et quidem in Romanum hodiernum
promanavit error, correctus a Florentinio et
Hensclienio, npud qiu.is ivm aecuratius discussam invenies. Excusandusne sit Usuardus, non exa-
mino. Etiam fallentibus ductoris sui vestigiis, ut jam toties ostensum est, insistere assuevit, et nos
qualenicuinque ejus sententiam, ut fert instituti nostri ratio, reddere profitemur.

AUCTARIA.

Tornacen. Rescisso Donatiani et Rogatiani Loyanien. Refert etiam Adonem purura, e>:-

elogio, purum exhibet Adonis textum. In ptmcto martyrum Namnetensium elogio.

Posinnx. fineautera adjicit : Ipso die, beatse Posinnx virgi- Centulen. Apud Antiochiam, natale sancti i

traclus.
nis. Qme iiili-a ilrmin i urrrt. S*-d in Actis sub Manahem, Herodis T< trarclue collactanei, Doctoris.
Pusinnx nomine relata est xxm Aprilis, et nos Prophetx mb graiia novi Testamenti. In Joanna
eo die in Auctariis de ea meminimus. purits cst. Ia Galliis civitate Namnetis, beatorum
Pulsanen. Ptirus usque ad Yiiicenlii martyris, Rogatiani et Donatianimartyrum. Apud Histriam,
cetera omuia praetermisit. SS. Zoelli, Servilii, Felicis, Silvani et Dioclis.

Tomus vi Junii. 47 Bruxellen.

 C2 MARTYROLOGIUM USUARDI.
De transla- Bruxellen. Tn textu solito purior, in fine ad- Jesum ChrUtum. In Lomhardia, eivitate Bononia,
tione Dmiii- Item translatio sancti Dominici patris et translatio sancfi Dominicfconfessoris primi Ordinis
jicit : Translatio-
Pnedicatorum. Cotonia Agrippiiia, in ccclesia ad iiis Dominict
fundatoris Ordinix Praedicatorum. Hiee remitten-
da est ad dieni quo colitur iv Augusti. sanetj' Marix tjradus, adventus quarumdam refi- De retiquiis
S. Annonis.
Ha<;f;noyen. Ita incipit :Apud Antioehiam, na- quiiirum saneti Annonis ejusdem civilatis arehiepi-
tale beati Manahen, etc. In quo a gcrmano textu scopi et confessoris. Videdie natali iv Decembris.
deficit; de cetero in reliquis satis purus. Belini prima editioordinem invertit et nomina
Matric - Cartus - Ui.traject. Primo loco : pleraque turpiter corrumpit. In altera sub finem
DcRogaliano Donatiatii et Rogatiani fratrum. De quibus ad adjungitur ; Item Bononix , translatio beati Domi- De Transla-
Donatiano. tione Domi-
raarginem : In honorem tstorum mnrtijrum est nici confrssoris , in qua e.r corpore ejus virgineo
nici, ui su-
constitua quxdum domus Ordinis nostri propc Na- tanta emanavit odoris fragrantia, ut omnium aro- pra.

netas, uhi requiescunt aut passi sunt. Sequitur in mntum suuvitatem superaret. Qtt.v anno xin ah ejus
textu : Zorlli martyris cum sociis. Manahen He- felici obttu, de mandato Domini Papx Gregorii IX
rodis collactanei, Doctoris et Prophetse sub gratia celebrala fuit ah archiepiscopo Ravennate et multis

novi Testamenti. Joannee uxoris Chusx, quam aliis episcopis.

commrmoraitt Euangelistx. Greven. Civitale Tergest-ina , sancti ServuU

Augens. Canonicorum Regularium. Ipso die, martyris, tempore fyumeriani imperatoris, qui cum
beatx Posinnx virginis. sacrificare contemneret, nervis c,rsus, in equuieo
In Vatican. num. 5949. Deest Manahen. Ha- suspensns torquetur , latrraque illius ungulis lace-
bet : Et in Istria, Silvani et Felicis. rantur. Dcindc depositus, ofen frrventi perfusus,
ih Transia- Strozzian. Bononi.c , translatio B. Dominici cum redderetur constantior, gladio animadvrrti ju-
tione Donii- confessoris, in qua e.r corpore ejus virgineo tanta betur. Est Zebeiii et Selundini socius, qui vere
nici.
manavit odoris flngrantia, ut omnium aromatum Istrias tribuendi sunt. Anolini martyris, qui cum
odorem superaret ;
qiue, anno decimo tertio ab ejus esset cnstos carceris, a sancto Urbano cum tribunis
obitu, dr mandalo Domini Papa.' Gregorii IX ccle- conversus , pro Christo cum eisdem occisus, trium-

brata fuit ab archiepiscopo Ravennate et multis aliis phavit. Rejicitur in diein sequentem. Civitntr Bo-
Nota est dies quo colitur iv Augusti.
episcopis. nonia translatio saneti Dominici confessoris, de
, Transtatio-
Remens. sanctorum Timothei et Apollinaris. cujus corpore, cum levaretur, mira odoris suavitas nisDominici.

In vko Bausiouo, sttper fluvium Matrotuim, 'depo- emanavit. Colonia Agrippina, in ecclesia ad gradus Dc religulis
Annonis.
sitio sanctjr Posin.r virgints. Mari.v, translatio quarumdam reliquiarum sancti
Editio Llheco-Col. Orditur a Rogatiano et Annonis episcopi et wnfessoris.
Donatiano, ut in textu. Tum : Apud Histriam, Molan. Item BononU \ translatio beuti Dominici,

etc. Dein : In portu Rumano, etc. Sequitur : Ipso etc, ex Belino. Tum Transiatio sancti Lam-
.- Translatio-
nis Lam-
die, nataiis sancti Mauahrn, etc. Demum : Item bcrti. Dies natalis est xvn Septembris. Sequi- bcrti.
beatissimze Johannoe uxoris Chuzoe , procuratoiis tur typis minoribus : Eodrm die, monasterio Liri-
Herodis quam commrmorant Euangelista'.
prsrdicti, nensi, Vincentii presbgteri, qui librum vere aureum riucentii
Qu,r mortuo marito, Dominum Jesum Christum conscripsit, pro Cathoiicx fidei antiquitate rt veri- Lirinensis.

sequebatur ubique prxdicantem, et lanjitcr ei et tate, adversus profanas omnium heereseon novitates.
suts disctpulis de suis fucuilatibus ministravit ; ha- In posterioribus editionibus nescio cur omittatur
bens sociam sibi simifem et affectu pariter et in ef- hrec annuntiatio, solumque agatur de translatio-
fectu, scilicet sanctam Susannam, de quibus Lucas nibus sancti Lambertt et S. Domiuici.
ponit: et alix mulLv mulieres sequebanturDominum

VIII A'«/. Die 28.

omse via Numentana, natalis beati Urbani Papoe martyris, cujus doetrina,

R
et

sub persecutione Alexandri, multi martyrio coronati sunl. Mediolani, san-

eti Dionisii episcopi et confessoris, qui apud Cappadociam pro flde Catlio-

lica damnatus exilio, ibidein primo quievit, postea vero reliquias corporis ejus,
per sanctum Basilium preefatae urbis episcopum receptas, beatus Ambrosius condi-
Pasieratis gno bonore eondidil. Apud Mesiam sanctorum martyrum Passe-
civitate Dorostoro,
ct sve.
cralis, Valentionis, et aliorum duorum simul coronatorum. In territorio Treeas-
sino, sancti Leonis confessoris.

Codiccs quatuor puri sunt : Praten. Herinicn. Greven. et Molan,

YARTA LECTIO. Numentana scribunt omnes. et nos scripsimus, lieet non ignoremus legendum,
Nomentana. Rursus conveniunt omnes in. cujiu doctrina, solus Greven. vocem de suo inseruit,
cujus prxiicalione et doctrina. Reliqui itein Dwnisii, cum codicibus, tametsi alibi, itt fallor, correxe-
ritii. Condigno lionore bene et recte scripserunt ferc omnes Herinien. tamen et Greven. Itttbent cum
;

digno honore. Moesiam optimeposuit codex Pratensis; ignoscat lector, sicodicesomnesaliossequor,

in quilnis male, sed tamen expressissime habetur Mesiam.Sic Pasicratis, ttt fert Graeca significatio,
preeferendum putamus, sed eadem ducti auetoritate legimus Passecratis. Duum, produorum, posuit
Pratensis; prosstathic .erte aliorum orthographia. Capadociam, Valencionis, et si quae sunt hujus-
modi, vix indicare opene pretium est.

OB5ERVATIO.
 MENSIS MAIUS. 263

/\BSERVATIO. memoriam sic ferme recolunt Hieronymiani omnes Via

Orbani
Nomentana mi- Vrbani
y
:

Uano vm, Vrbani epUcopi; et in iisdem immediate sequitnr

natalis
In cimiterio Prsetextati :

Doroston ; qua> cum ita ordmata nihil significent, videtur

co-meterium istud, cum Urbani annuntia-
tione conjungi debere, qme esset disparatissimorum
combinatio: nempe, mx Appue, ad quam certum
est spectare Prntextati ctemeterium, cum via Nomentana, longe inde dissita. In his explicandis criti-
cen suam exercet Florentinius. Beda et ex eo Rabanus, simplicius legunt Roma, natale Drbani.

Papee ct confessoris, cujus doctrina multi martyrio coronati sunt. Obi certo alluditur adCaiciliam so-
ciosque martyrcs ab Urbano Papa institutos. Aliter loquitur Romanum parvum
In cameterio Prx- :

textatt, sanctt J rbani episcopi et martyris. Ha-c a Beda non solum stylo, sed ipsa re summopere dif-
ferunt. Audi modo liberaliorem Adonis phrasim Romx
: via Numentana, m catmeterio Prxtextati
natalts sancti Vrbani episcopi et martyris. Cujus ioclrina,
sun persecutione Alexandri, multi mar-
Ujrto coronati sunt. Vides hic, opinor, male collecta
esse,
et persecutione Atewndri aucta, qua ferme
in Hieronymiams, Beda et Rcmano parvo repererat, servato
martijris titulo, quem Noster, expun-
cto tamen recte ccemeterio, ex prafato Adone, cum reliquo suo
textu mutuatus cst. H=ec sunt
Martyrologorum nostrorum placita, cum quibus eonferenda et componenda Allatiani et Frontoniani
Kalendarii verba Die xxv (Maii) (Allat. vm Kal. Jumi) natal. S. Orbani
:
confessoris atque Pmiti-
ficis, via Appia. Scio equidem confessorisetmartyris appellationes ad sanum sensum cum Henschenio
optime reduci posse, et quidem in Sacramentario Gregorii Urbanura Papam in oratione martyrem
compellari. Scio et Wandelbertum ita canere :

Octava Urbanus mcritorum stcmmatc fulact,

Infula qucm doctrina simul sanguisque beavit.
Scio denique Acta ipsa, qua; a Romanis Notariis conscripta esse censuit Henschenius, Urbani
Papae martyrium fuse describere. At non seque clare perspicio, qua rationo vetusta illa Allatii ct
Frontonis Kalendaria, Beda et Rabanus, martyres a confessoribus diserte ubique et expresse dis-
tinguere soliti cum ceteris Martyrologis et citatis Actis conciliari vere et solide possint. Viam
,

aperuit Tillemontius tomo 3 pag. 686, ubi Vrbanum episcopum ct martyrem, ab Urbano Ponlifice et
confessore diversum dici posse existimat atque una lites componi, circa corpus Romte et alibi asser-
;

vatum; quo apposite reducenda erunt, quae recte disseruit Henschenius pag. 10 num. 18. Quodque
in hoc systemate ad explicanda Martyrologia conduceret maxime : posset Urbanus episcopus et martijr
sepultns fuisse via Nomenlana, mUliario VIII ab Urbe, isque subinde in Galliam translatus esse alter ;

vero Papa, in ciemeterio Prxlextati cia Appia, cujus corpus ibi remanserit, primum a Paschale I in
Urbem translatum, inventumque subinde anno mdxcix. Conjectura est, quse de cetero nihil orticiet
titulo marlyris Urbano Papce passim assserto, utpote qui illum variis confessinnibus promeritus sit,

seque ac plurimi alii, ut notissimum est. Majoris momenti quaestio agitatur circa Actorum ipsorum
sinceritatem ab Henschenio defensam. a prsefato Tillemontio acriter oppugnatam, iis inter cetera
argumentis, quibus sub imperatore Alexandro, apertam persecutionera et publica martyria nequa-
quam admittenda contendit. Et ha?c ferrae eadem adversus Cajcilise et sociorum passionem recur-
runt, ut verbo indicavimus xiv Aprilis. Ne quid hic temere definiamus, aut extra propositum evage-
mur, omnia tutius ad xxn Novembris de integro examinanda explicandaque remittimus. Mediolano, Dtonysii.
depositio Dionysii episcopi, diserte notatur in Hieronymianis apographis. Silent Beda cum suis et
Romanumparvum. Elogium a Nostro hic in textu recitatum Adonis est, idque Notkerus describere
non praetermisit, adjectis aliis, quse nec referre nec examinare nostri fori existimo. Dionysii labores
pro Catholica fide cgregie exantlatos, ex variis Patribus collegit et accurate digessit Papebrochius.
— Dorostorenses martyresin Hieronymianistranspositos, ex ipsis tamen erutos, aNostro etNotkero, Pasicratiset
"''
vere ex Adone transumptos esseoportet, utpote qui in nullis Martyrologis antiquis aliis reperiantur.
Bini an terni socii. an forte quaterni fuerint, non habeo unde definiam. Nec definivit Henschenius,
qui consarcinaforis pseudo-Chroniei Dextrini commentis procul amandatis, Sanctorum nostrorum
encomia ex Gracorum monumentis verisimiliora substituit. Certissima eoruin laus est in Actis
sancti Jtilii, de quibus agemus xxvn Maii, ubi ntriusque nomen Pasicratis et Vatentionis expriraitur
cum Esichyo etiam procul dubio martyre, ut refertur xv Junii, sed nulla aliorum facta mentione,
ipse et. Esichius dun illi aliorum socii censeantur.
nisi forte Julius De Leone Trecassino prieter — Leot
Usuardum, ex veteribus nullus loquitur, et is quidem in pluribus codicibus Usuardinis, non optiraa!
notas, praeteritus est. Nobis sufficere debet, praestantiorum auctoritas. Pauea de eo supersunt, quiB
sylloge sua liistorica Henschenius complexus est.
Superest Eleutherius Papa ab Adone cnm elogio, a Notkero aucto. hac die collocatus, cujus certum l>c SUnthe-
ii,' /tdonis.
est Usuardum nec hic, nec alibi meminisse.Conjectando aut divinando rem non conficiam cujusmodi
esset, si Adonis textum eatenus revocarem in dubium, aliove modo suspectam redderem aniiuntia-
tionera, in Adone tam clare exprossain. Qui plura cupit, adeat Acta, xxvi Maii. Nobis dubium nul-
lum est, quin genuinum Usuardura hac etiam die repriesentaverimus.

AUCTARIA.

"I:\acen. Mutilat elogium Dionysii a, primo Pblsanen. In Urbano purus, totum Dionysii
T
'

usque ad niunntiationis finem. Ce-

qnievit. elogium truncat. Deest annuntiatio tertia. In
tera purissimus est. fine purus est.

Antverp.
 264 JIARTYROLOGIUM USUARDI.
Antverp. et Max-Lurec Antverp-Max. qui dum vtvcret, ndco vita et miraculis claruit, ut
Leyden-Belg. Lovamen. Editio Ultraj-Belg. in virtute sanctx Trinitatis mereretur fteri trium
Omittunt annuntiationem ultimam de Leone. mortuorum suscitator. Vixit annos xc, et requievit

Francisci Leyden-Belg. male notat S. Francisci stigmata, in Domino nnno ab incttrnatione civcxxiv. Ad cu-
stygmatum. voluit indicare translationem. jus sanctitatU commendationem, dum corpus ejus
Rosweyd. In Urbano purus, secundo loco in- transfertur ab ecclesia sancti Laurentii, die xwi
Elcutliciii serit: Item Eleutherii Pap&, qui sedit annis xv Januariij ad ecclesiam majorem prxdictx urbU,
et sepultus estjuxta Peirum Apostolum. Sequitur fcretrum uimum skcam casu tetigit, qnx mox co-
reliquus textus, Tum in fine : Item in Britannia rum omnibus floruit. Apud Assisium, translatio Transtatio-
uis Franci-
Atdetmi. insultt, civitate Magidulfi, deposilio sancli Aldelmi sancti Francisci confessoris, anno Domini mccxxx.
SulpitU, ctc. episcopi et confessoris. Item Sutpitii et Serviliani. Eodem die, sancti Bonifacii Papae. Item translatio fionifacii,
Data sunt postremorum Aeta xx Aprilis, sanctUsimi Stephseni martyrUde Constantinopoli in I>t>.

Antverp-Maj. Leonvn\ episcopum facit, addit- Venetias, ad monasterium sancti Georgii majoris, Tramlatio-
uissicyhani.
queinfine: Item in Britannia insula, civitate anno mcx. Vide quaj de hac translatione Proto-
Enagidulfi (vel Magidulfi) depositio sancti Aldel- martyris, anfortasse alterius Stephani Junioris,
mi episcopiet confessoris. etc, in Prcetermissis dicuntur.
Maritt Ja- Munerat. In fine: Tpso die, sanctarum Marix Editio Lubeco-Col. De Urbano, praeter vasa
eobi, et
Hnlvme. Jacohi et Salome, sociarum matris Domini. Alii aharis, etc, addit: Sujus tempore ccepit ecclesia
celebrant earumdem transtationem. Vide qua; de primntn prxdia possidere. In Dionysio etDorosto-
ipsis dicuntur in Prsotermlssis. rensibus satispurus, Leonemomittit. Tum: Apud Translalio-
Ultraject. Leyden. Albergen. nisFranci-
et Danic. Assisium, etc, ut Ultraject, etc, supra. Eodem
sci.
Translatio- Incipiunt; Apud Assisium, Fran-
translatio sancti die, sancti Adelini (Aldelmi) episcopi et confessoris. .tldetmi.
nts Frandsei
cisci {beatissimi pairis nostri, inquiunt, Albergen. Ipso die, sanctarum Mariae Jacobi et
translatio Traaslatio-
et Danic.) qus anno incarnationis DominiMccxxx., Mariae Salome, sororum sanctx Dei genitrUU Ma- nis MariseJa-
cobi, etc.
sub Domiao Papa Gregorio IX facta est, Addunt rise. Item translatio sancti GoarU presbyteri et con- ittin, Goaris.
iidem codices, (Leydensem excipe) de Urbano fessoris. Dies natalis est vi Julii.
post, coronati suut Ilic post bcatum Petrum sex-
:
Belin. Ante Leonis, interjicit: Apud Floren-
tus decimus, constituit ut omnia vasa altaris essent tinni civitatem Tusciae, natale sanctissimi Cenobii
aurea vei argentea, vel saltem stannea. Porro (Zenobii) ejusdem civitatis episcopi. Post Leouis,
omnes omittunt, sancti Leonis. addit: Eodem die, sancti Bonifacii Papae. Apud Bonifacii.
Textus fere Centulen. Roin.r, sancti Urbani Papse mar- et Assisium, translatio sancti pairU FrancUci. Et Transtatio-
pitrus.
tyrU, cujus doctrina sub persecutione Alexandri nis Fraaci-
alihi: Item translatio sanctissimiStephani, etc, ut sei, ct Stc-
(multi) martyrio coronati sunt. Mediolani, heati Florentin. In posteriori editione paria omnia, phani.
Dionysii epUcopiet confessoris. Apud Mesiam,etc, sed de Francisco, hoc modo Apud Assisium, trans- De transla-
:

ut in textu. In territorio Trccassino, sancli Leonis latio sanctipatrU FrancUci, institutorU fratrum Mi-
twne Fran-
eisci.
confessoris et monachi. norum, cujus venerabite corpus, crucifi.vi stigmatibus
Bruxellen. Longius Urbano elogium texit velutpreliosissimUmargaritUornatum,annoDomini
sed prsBstat ea ex Actis cognosci. In reliquo mccxxx, fratribus ad generale Capitulum Assisii
textu satis purus est. In fine addit Apud Assi- : congregatU ab ecclesia sancti Georgii, in qua pri-
Transtatio- sium, translatio sancti FrancUci, fundatoris Ordi- mum lucum quietis acceperat, ad basilioam in ipsius
nisFranci' nts fratrum Minorum. Notissimus est dies nata- honorem constructam, octavo Kalendas Junii trans-
lia quo omnia remittenda sunt.
iv Octobris, latum, cundigno ibidem honore situatur, Jam dixi-
Hagenoyen. Alia de Urbano comminiscitur, mus remitti ad iv Octobris.
hic prsetereunda. In reliquis purus est. Greven. Eodem die, vel secundum alios, se-
Aquicinct. Post Papat et martyris, interserit: quenti, Romx, sancti Eleutherii Papae. Hic litte- Etciithcrii
Ilic fecit ministeria
omnia sacrata argentea, et pa~ ras accepit a Lucio Britanico rege, petente, ut per l'P.
tenas argenteas quindecim posuit. In fine est; In ejus mandatum Christianus ficret. Cumque rexisset
Aldelmi. Britannia, Maldubiensi monasterio, sancti Adelmi Ecclesiam annis xxi, mensibus vi, martyrii pal-
Eteutherii. episcopi et confessoiis. Rom&, sancti Eleutherii mam adeptus est ; sepultus in Vaticano. Item san-
Papse ei martyris. ctorum Maximi Venerandi martyrum. Barct-
et rtarctwardt
Dt Bteuthe- Victorin. Item Eleutherii Papx. Hic consti- wurdi et Dictwardi martyrum. Vide Prajtermis- etDictvjardi.
rtv.
tuit ut nulla esca repudiaretur a Christianis, qux sos, in Morado. Canionis episcopi et martyris. Ni- Canionis.
rutionalis ct humana esset. Et in territorio Rea- ceti martyris, qui Gothas gente, cum ftdem Chrtsti .Xtciti.
tino, sancti Maronis martyris. Videatur elenchus abnegare nollet, a Gothis in ignem mUsus, coronam
Prfleterraissorum. marlyrii adeptus est. Vidc Praeterraissos. Floren-
Matric-Cartus-Ultraject. (Jrbani Papge et tim, beati Zciiobu epUcopi et confessoris, Qui, ut
Marix Jacobt martyris. MarUe Jacobi et Salome. Canionismarty- testatur Antonius parte 2 Chronicae suae,
ct Satome. sanctitate
ris ctun fili», (Cononis, nifallor, qui colitur xxix vilae etmiraculorum gloria saluberrimaquc doctrina,
Maii.) Passecratis martyris cum sociis. Dionysii multum Ecclesiae Dei profuit, prxcipue in Tusciae
episcopi Mediolanensis, cujus reliquias beatus Am- partibus, tempore Damasi Papae. Adelini (Aldelmi)
brosiits c.raltavit.
episcopi Schirburnensis in Anglia, confessoris. Mtt-
Reg. Suec. signatus num. 130. Et in territo- tii ubbatis, quiprimoprinceps latronum fuit: dcinde Miitit
Varonis. no Reatino, sancti Maronis martyris. conversus, ii> sanctitate maxima, solitariam vitam Abbalis.
In Vatican. nam. 5949. Deest Leonis. Adje- Panem
duxit. coditus mUsum, Dominico die t/it-
Secundl, ctum Beneventi, sancti Sectmdi episcopi etconfes- stnns, cibum alium non requirebat. Item
:

Mutii alte- Vutiialte-

soris, ut sancta Sophia. Hunc Secundnm fateorme rius, qui eiiin filio annorum octo, monasterium i;i-
rius.
EUutherii. ignorare. Romae, sancti Et utheriiPapae,quiprx-
gressus, adabbatU imperium eumdemfiUum in flu-
Canionis. fuitecciesU annis xv. Etsancti 'anionis martyris. men projecit, revelatumque
I
fuit abbati, mcritum
Eumdem forte intelligit, qui Actis ponitur, epi- Abralue Patnarchx, Mutium in hoc facto sibi ac-
scopus Afer, etc. Vide ibi. quisisse. Vidc de utroque Mutio Praetermissos. Transtatio-
Florentin. Florentix in partibus Tuscix,na- Apud Assisium, translatio sancti Francisci confes- nis Fran-
Oe Ztnobio, tale sanctUsimi Zenobii, ejusdem civitatU epUcopi, ciscictGoa-
soris. Trunslatio sancti Goaris presbyteri et confes-
 MENSIS MAirS. 2fi5
licni, ntarut soris. Translatio sanctarum Marix Jacobi et Sa-
Jacobi, elc. scopi et confessoris.
Sequitur de Zenobio, Bonifacio,
lome, sororum sanctee Dei gcnitricis. Stepliano et Francisco, ut supra. Dein Die vige- Imientioni»
:

Moi.an. Apud Florrttiiam Tuseia; natalis san- sima guinta, inventio tertia pretiosi capitis prxcur- ™'"" Prm- v

Zenobii. elissimi Zcitohii, cjtisdem civitatis episeopi.

Eodem soris. Vide elenchum Prretermissorum. Demum
Bonifacii. ilie. sauctt Bonifacii Papx. Apud Assisiuin, trans- alio charactere: Eodem die, sancti Aurelii, Redi- Auretii.
Transtatio- latio sancti pnlris Fnincisci,
ni.i Francisi
institnioiis, etc, ex eian.e cirtlalis episcopi, qtti eiiin Dionijsio Mcdiola-

c! Steiiltani.
altera Bklini editione. Item translatio sanctissimi neitsi episcopo sepultus est, ac tandem in Ifiisnu-
Strpliiini, etc., ut Florentin. Minoribus autem giense cosnobium trnnslatits, a Nottingo epucopo ejtt*
litteris : Aielmi epUcopi Schirbumensis m Anglia, fiindalore. In nullo alio codice memoratum repe-
confessoris. Editiones alire. sic habent: In Britan- rimus. Remittitur in Pratermissis ad diem ix
nia, monasterio Maldttbiensi, sancti Adelmi epi- Novembris.

VII Kal. Die 2(i.

Athenas, natalis beati Quadrati episcopi, Apostoloruni discipuli, qui Quadnu

Apud persecutione Adriani, Ecclesiam grandi terrore dispersam, fide et induslria 'JiuumUnsis.
sua congregans, etiam librum pro Christianae religionis defensione edidit
plenuui fidei, et Apostolica doctrina dignum. Roma?, sanctorum martyrum Siuimi-
smnmetrit a
aiiorum -2i
trii duorum.Ipso item die, sancti Quadrati martyris,
presbiteri et aliorum viginti :'is, pS-ort
Quadrati
ilurt
in cujus solemnitate sancti Augustini sermones habiti inveniuntur. Tuder Tusciae, "

natalis sanctorum Felicissimi, Eraclii, Paulini. In territorio Autisiodorensi, passio FeticUsimi

sancti Prisci martyris, cumingenti multitudine. In Britanniis, sancti Augustini epi- Priscl et soc.
scopi et confessoris, qui missus a beato Papa Gregorio, primus genli Anglorum AuguMni.
Christi Evangelium praedicavit.

Sumilur lcxlus ex Praten. Herinien. Huncrat. Greven. ct Mulatt. qui soli hoc dic purorum codicum numero accen-
scri mcrcntur.

YARIA LECTIO. Pauca suggerit, quce ferme in ratione scribendi consistunt. Lego Simmitrii
cum Pratensi etMunerato, non Sinmitrii, ut Herinien. nec Simitrii. ut Grevcn. et Molan. vcl
ut varii codices Usuardini auctiores, aut alii hujusmodi, varie efferunt. Acta melius habent Snmmc-
trii. Sic rursus Praten. Herinien. et Munerat. scribunt, plenum fulci, non pienum fide, ut Greven.
et Molan. Rcliqua tacitus prietereo.

OBSERVATIO. Quod saepius jam supra a nobis observatum est, nempe Usuardum et Notkerum
pleraque sua ex Adone accepisse, hoc hodie pcr totum textum adeo perspicuum est, ut satis
mirari ncqueam, id accuratissimam et oculatissimam Hensehenii acicm fugcrc potuisse, cum de
omnibus et singulis hujus laterculi Sanctis res ipsa ultro in oculos incurrat. Et primo quidem in
Quadrato Atltetiiensi, notat Henschenius elogium a Notkero ex Hieronymo desumptum, ubi mani- Qiuittioti
epitcopi
festum est. pr.-efatum Notkerum verba Adonis de Apostolorum ad apicem transcri-
festivitatibus
/ttheniensis.
psisse. Quod de aliis seque erit evidens, singula inter seconferenti. Itaque jamdictus Qttudratus Hie-

ronymianis et Bedrc prseteritus, a Romano parvo primum consignatus est, liis verbis: Apud Atlte-

nas, Quadrati discipnli Apostolortim qu;e ferme in Adonis

;
Martyrologio leguntur. Elogiumab eodem,
citato loco texitur, cujus contractam elegantiam nitide Noster cxhibuit. Nulla hic inter Martyrolo-

gosnostros discrepantia idem censetur Atheniensis episcopus, idem Apostolorum discipulus, idem apo-
:

logista idem propheta. Atque luec antiqua et receptissima scntentia est, a qua tamei) recedunt eru-
,

diti aliqui recentiores ; an satis fundate, judicabit lector dum Henscheuii syllogen historicam contu-
lerit cum Tillemontii nota tomo ? pag. 5S9. Iu hujusmodi controversis nihil hic milii lubet decer-
ne re. — Symmelrius et socii, Adonis itidem sunt, paulobrevius abUsuardo expressi, omissatemporis Stiiiuucirti et
Stlliln
U
atrn iuin 22.
nota, sepulturaj loco, ejusque curatrice Praxede, ex quibus colligi debet, omnem Sancti hujus et so-

oiorum notitiam acceptam esse ex vita sanctarum Pudentianse el Pr ixi dis, de qua egimusxrx Maii.
Acta ejus singularia rejiciuntur. Vide qu;c de translationc aliisque ab Uenschenio et Papebrochio
eruderata sunt. —
Quadratus allcr. sccundo loco in Adone et Notkero positus, iii apographis Hiero- Quadrati
martyris.
nvmianis, immixtus refertur, quibus praetermissis, solus ab Adone celebratur, ipsissimis illis
sociis
ut aliquando edantur habiti in
vcrbis, qu:e Noster et Notkerus transcripsere. Optat Henschenhre
Atigustini sermones, uti prodiit ille, quem de sanctis Perpetua el Felicitate
ejus solennitate sancti
mense Augusto, post Massam candkkm, Quadratas ahquis in Ka-
exhibent Acta vn Martii. Notatur
lendario Carthaginensi, qui procul dubio hic ipse erit, ab aliis forte
pro arbitrio hoc die relatus. —
Tuderlina turma. varie in nominibus deformata, a qua FeticUsimi
IllusfHs item est in vetustis Hieronymianis MV.
( I

tres Felicissimus, Heraclim,

denuo avulsi sunt, quihic memorantur, liaud dubie primi et praseipui
et ab utroque alio, iisdem ferme terminis transumpti.
Pittiliiius, a Martvrologo Viennensi signati,
— Eadem de Prisco Cociacensi ei imjenti multUudine est ratio. Censet Henschenius Hieronyraianis.
aliter sentirc vidcatur Florentinius. Hoc
quas martyrii locum determinant, adscribendos, quidquid
certum
 260 MARTVROLOGIUM USUARDI.
certum eadem phrasi ab Adone, Usuardo et Notkero recenseri. In Actis Cottus socius adjungi-
est,

tur. utriusque historiam, quam reeentiorem existimat Tillemontiustomo 4 pag. 349.

Vide ibi Ulti- —
Aiiamlini. mum locum occupat Augustinus Anglorum Apostolus, de quo primus meminit Beda. Porro elogium
concinnavit, non Usuardus, ut credidit Papebrocliius, ex antiqua et communissima decessorum no-
strorum et aliorum opinione ; sed Ado, ex quoNoster et Notkerus sua transtulerunt : hic integre et
ad verbum ; illeiis rescissis, quwab Adoneet
Notkero, Usuardo addita putavit Papebrochius, apud
quem vide cetera. Atque haec plana et certa Usuardi nostri lectio, quam cum Adoniana et Notke-
riana omnino congruere. et praterea ex ipso Adone evidenter desumptam, principio diximus.
Solum Augustinum sic honoravit "Wandelbertus
Auaustine, tiunn rommrndat septima nomen
Lactea quo renitent Anglorum millia ; verbi
Principe. i/uo Christuni dviniti, sensere Britauni,

AUCTAUIA.
Tornacen. Cetera toto textu purissimus, in a Benedicto abbate in monasterio susceptus ; post-
secundo Quadrato elogium prceterit, in cujus ea anno xtatis sux tricesimo presbyter est ordina-
solemnitatc, etc. tuset nonagenarins in extremis laborans, cum hanc
Pui.sanen. Priori magis mutilus, non habet orationem, 0! rcv glori.v Dominc virtutum etc. fu- , ,

nisi de Quadrato Atheniensi et Augustino, desunt disset ad Dominutn, die qua ipse pctiit, hoc cst in
reliqua omnia. Ascensione Dominica spiritum efflavit, et in mona-
RosWEYD. In fine adjicit Item in cadem Bri- : sterio, iu quo ipse ab infantia scientis ct virtutibus
taititia insula, bcati Beds presbyteri, Diem antici- studuit. est scpultns. Jamdixi Venerabilem Bedam
pat, nam colitur die sequenti. coli die sequenti.

Antverp. Max-Luhec Antverp-Max.Ultra.- Hagenoyen. In Quadrato Atheniensi satis pu-

,tect. Leyden. Lovanien. et Editio Ui.traj- rus, subjnngit de Eleutherio, fere ut supra. Se-
Belg. Deficiunt in elogio Quadrati Atheniensis, quitur Prisci, tum Symmetrii, satis pure. Dein
in quo similes sunt Adonis Martyrologio. Vide inscritur : Item sancti Hildertrici episcopi et confes- mtdertrici.
supra Observationem. soris. Hiltlevertum intelligit, dequohodie inPne-
Antverp-Ma.t. Sic incipit In Britannia civita-: termissis et diesequenti in Actis. Sequitur de
Dr (ugitsti-
te Dorobernia, natalc sancti Augustini Anglorum Quadrato, textus nostri altero, Tudertinis et Au-
Apastoli, qui olim ab Apostolica sede directus cum gustino, satis pure.
aliis plurimis verbi vit.c ministris, jussu beati Gre- Aquicinct. In fine de Augustino adjicit : Cre-
primus genti Antjlorum Ckristi Evangelium
t/orii, brisque adhuc refulget miraculis. Depositio vcnerubi-
prxdicavit. Item in eadem Britannix insula, depo- Us Bedse presbyteri, apud Romam. Quid hic apud
sitio beati Bedae presbyteri, Doctoris Anglorum sa- Romam, quid alia in manuscriptorecentius addi-
gacissimi, cujus quanta existunt merita et doctrinx ta significent, examinare non vacat.
fluenta, mellita bonorum operutn testantur exempla. Matric-Cartus-Ultra.iect. Efcutherii Papx Etcutiierii.

Sequitur reliquus textus pure. ct martyris. Prisci et Fclicis et sOcwrum cjus. Au-
A.LBERGEN. et Danic. Incipiunt : Bomx sancti gustini primi A nghrum episcopi. Quadrati episcopi,
Eteutherii Eleuthcrii Papx Martyris. Hicpostbeatum Pe- discipuli Apostolorum. Itcm Quadrati martyris,
,-t in
trum duodecimus, acccpit cpistolas n Lucio Britan- cujvs solemnitate Auguslinus fecit scrmoncm. Bedx Deds.
ni.T rege, ut per ejusmandatum Christiattus fieret. venerabilis presbyteri confessoris. Julii militis et Julii.

l)r reliquo nmiles sunt Antverpiensi, Max-Lu- martyris. Qui ad diem sequentem spectat.
bec. ct aliis codicibus supra citatis. In Vatican. num. 5949. Deficit secundus
Tcxttts uui- Centui.fn. Apud Atbenas, natalis bcati Qua- Quadratus. Adjectum autem Sancti Theodori : Theodori.
tntus.
drati episcopi ct martyris, discipuli Apostolorum. martyris. Vide in Praetermissis Theodoros binos.
ltem alterius Quadrati martyris, in cujus solemni- De quo hic agitur, nonliquet.
tatc sancti Augustini sermones habiti inveniuntur. Altemps. Petragoricas, sancti Memorii confes- Uemorii.
Antisiodoro loco Cociaco, passio sancti Prisci cum soris. Ipso die, sancti Odonis Dorobernensis archi- Odonis.
sncits suis, innumera martyrum mvltitudine, tem- episcopi ct confessoris. Remittitur Odo in indice
pore Aureliani imperatoris. Poma\ beatorum mar- Prsetermissorum ad diem iv Julii.
tijrum Simmitrii presbyteriet aliorum vigintiduo- Remens. SS. Thimothei et Apollinaris. Auti-
rum tempore Antonint. Tudertc Tuscis, sanctorum siodoriin loco Quotiaco, passio sancliPrisci marty-
Felicissimi, Eraclii, Paulini. In Brilannia, sancti ris sociorumque cjus, cum innumera martyrum mul-
Augustini episcopi et confessoris qui missus a bcato titudine. Fere ut Hieronymiana.
Gregorio Papa, primus genti Anglorum Christi Editio Lubeco-Col. Sic orditur : Rom.r, san-
Evangelium prxdicavit. Civitate Eboraca, sancti cti Elcutbcrii Papee et martyris. Ilic post beatnm ^ Elcuthe-
Bcdm. Petrum XII,
Bcd.v presbyteri et confessoris. sedit annos xxi, menses vi, dies v. '

DeQuadratt BRUXELLEN. De Quadrato episcopo, addit : llit accepit epistolas a Lucio Britannix rege, nt

Quod una <nm septem Philippi filiabUB in prophe- pcr ejus mandatum Christianus fieret. Hic iterum
tica gratia celeberrimus fuerit. Sequitur : Romx, affirmavit, ut nuila esca usualisa Christianis rcpu-
natule sancti Eleutherii Papae et marttjris. Qni sr- diaretur ma.rimc fidelibus, quam Dcus crcavcrat,
dit annis quindecim. A quo Lhcius rex Britannis qucc tamen rationalis et humana est. Tum de Qua-
pci- epistolam, Christianum se fieri postulavit et ba- drato Atheniensi, de Tudertinis, de Augustino.
ptizatus cst. De Symmetrio et sociis adjicit : Quos Ubi interseritur : Item in Britanniis, sancti Za-
Anlomnus intperator pro fide Chtisti gladio cxdi charut cjustlcni gentis episcopi et confessoris, de quo Zacharite.
mandarit. Reliquasatis pnrasunt, sed in fme sic videndi Pratermissi. In territorio Autisiodorensi,
habet : Et depositio Venerabilis Bedee presbyteri et passio sanctorum Prisci martyris et Felicis presby-
Do\ \ovU gentis Anglorum, qui cum essct septennk, teri, cum ingenti multitudine fidelium sub Aurelia-
 MENSIS MAIUS. 267
vo mperatore.
Sequitur de Quadrato secundo, cipui. Qni ut ipse dt seipso referl, cum esset anno-
Symmetrio. etc, ut supra satis diximus. rum septem, in monasterio traditus, intcr observan-
Belin. Imtio caret Quadrati elogio. Tum tiam disciplin* regularis et quotidiancm cantandiin
.,..,. :

summcini'
Romx -
sr" ul ° r ""'
martyrum Ministri presbyteri et eccUsia curam, semper aut discere, aul docere, aut
aliorum viginti duorum. Sequitur textus reliquus. scribere, dulce habuit. Tandem plenus dUrumet
SleutherU. In fine autpm Eoacm dic, sancli Eleutherii Papx
:
sanctitalis, nonagenarius obiit, dic qua petierat, hoc
et martyris. Deinde Ilem sauctorum martyrum est die Ascensionis Domini. Illo enim
;
die illibato
Simetri presbyteri aliorum oiginli duorum. Non
et sensuet liilari mdtu, cum cantasset antiphonam, 01
advertit, Mimstri, fictum esse nomen, ubi resti- Domine virtutum, ctc.emisitspiritum.
iv.r ijlori.r,

tuendum Symmetrii, ete. In altera editione adhuc Molan. Eodemdie, sancti Eleutherii Panx et /v,.,,,,,,,,,
Ueiix- additur Itcm depositio Bedx presbiteri.
: martyris. Item depositio Bedee preshyteri. Vienme, /(,',,,.""

Victorit Greven. Ilem sanctorum Yictoris, Rufun. Hi passio sancti Zacharix secundi ejusdem urbis episco- Zacharut.
ei Rufini.
ma ] e ex Hieronymianis conjunctisunt. HUdcmici pi. De quo in Praetermissis. Inposterioribus edi-
Ilildemici. episcopi Meldensis el confcssoris. Vide supra in tionibus, de Eleutherio et Zacharia, ut supra.
y.acharix. Hagenoyensi. Zacharix cpiscopi Cantuariensis Sed charactere minori, vulgare Venerabilis Be-
et confessoris. Vide Pra?termissos. Eodem die (vel dse elogium hoc modo subjungunt Item deposi-:

fcnerabitis secundum alios. sequeuti) in Anglia, depositio irne- tio Bedx presbyteri, Docloris yentis Anglorum.
nalx.
rabilis Bed.v presbijteri et coufessoris, Doctoris pree-

VI Kal. Die 27.

Mesiam civitate Dorostorensi, natalis Julii, qui tempore persecutionis,

Apud
cum esset veteranus et emeritse militiae, compreliensus ab officialibus, ju-
juUi.

dici est oblatus, quo prasente, cum idola execraretur, ct nomen Christi
constantissime confiteretur, capitali sententia punitus est. In Galliis civitate Arausi-
ca, sancti Eutropi episcopi, cujus vitam illustrem virtutibus ac miraculis, Verus epi- Eutropti.

scopus luculento sermone describit Adartensi. In territorio sancti Ragaulfi martyris. Raymtfi.

Consonant nostri plerumque pnecipui, pro lextu cilari soliti, Praten. Serinien, Tornaeen. Antverp-Maj. Hosiveijtl.

Muncral. Greven. el Molan.

YARIA LECTIO. Moesiam denuo recte legit Pratensis, recte item Muneratus, sed nos ex alio-
rum omnium codicum consensu scribimus Mcsiam, ut xxv hujus et alibi. Execraret, pro exe-
craretur, ponit Greven. atque item cum Molano, confiteretur constanlissime, contra quam codices
ceteri, ut in textu. Eutropi, pro Eulropii, est in Pratensi, Herinien. etTornacen. quosut vetustio-
res et probatissimos secuti sumus, quamvisposterior scribendi modus omnino praferendus sit. Ty-
pothetarum inadvertentise tribuendttm est, quod in Munerato legatur Ausarica et in Greveno Atiro
sica, pro Arausica, ut bene in textu. Sic rursus perperam in citato Munerato Clarus, pro Yerus et ;

Agatltensi, pro Adartetisi; praterea Rudulfi, pro Raguulfi, ubi Rasaulfi habet Tornacen., Greven.
Ramulfi, Molan. Ranulfi.

OBSERVATIO. Julium martyrem celebrat Romanum parvum, ex quo acceptus ab Adone, atque lutU.

insigni elo»io exornatus est, cujus potissimam partem, eam videlicet, qute prtecipue et seorsim
pricteritis, quae de
Julium spectat, Usuardus in laterculum nostrum tradttxit ; iis Esychio (colitur
is xvJunii) ejusque cum martyre colloquio, de Pasicrate item et Valentione Dorostorensibus, xxv
Maii relatis, ibi ab Adone memorata sunt. Notkerus antiquum obtinet, describens omnia. Florus
etiam, verum perpaueis de Julio meminit. Sed ct qua? ipse et alii habent, accepta sunt ex praclaris.
iisque sinceris Actis, quorum solum compendium hahuit Henschenius, integra edidit
Ritinartitis a

pag. 614, recte observans, iis notis carere, ex quibus de passionis tempore certi aliquid statuatnr.

Atque hinc colligas, perperam a Galesinio inserta esse tempora Alexandri imperatoris. Julium ali-

quem Fxsulanum, seu Ftesulis citltum, a Dorostorensi nostro diversttm esse, laudati Henschenius

et Rtiinartiits , ex variis characteribus recte existimant. Sic solinn Juliiim hodie recolit Wan-
delbertus :

Julius hinc sextum miles martyrque venustat.

Eutropius Arausicanus priraam suam in s;tcris Fastis memoriam Adoni debet. Ex eo sumpsere Eulropii.

Usttardus et Notkertis, ambo ductorem pressissimesecuti.

Luculentum illum, deEutropii vita, Veri
sermonem, Adoni visum non esse. ex solita conjectura arbitramur, quod nempe nullo San-
episcopi
a Papebrochio primum
ctnm elogio exornaverit. Prior sermonis pars, cx codice Mss. Fucquetiano,
edita est, eujus de cetero commentariu nsulat curiosus lector. Ragnulfus Telodiensis prope Ragnulfi. —
antiquiore aut coa>vo, consignatus est. Pauoa
Atrebates martyr, a nullo Martyrographo, Nostro
quasdeeo supersunt monumenta qua3renda simt syUoge bistorica Henscheniana. Territorium
in
nominare. Usuardo familiare diximus ad VI
Adartense pro Atrebatensi vel, si ita vis. Artesiensi
,

Adarlcnsium episcopum nuncupavit. Videant cu-

Februarii, ubi Vedastum, nou Alrebaiensium, sed
qute in eam rem prffifata die ab II. nsdicnio notata sunt. Dubitis certe nequa-
riosiores etymologi,
quam
 2GS MARTYROLOGIUM USUARDI.
quam esse potest Usuardi textus, ail rjuem nullo modo spectat additio recentiori manu facta in codice
Pratensi, nempe : Tpso rf/e, travstatio corporis saitrti Marlini (Maximini) abbatis et confessoris, non
Trevirmsis episcopi, sed abbatis Miciarensis, qui coliturxvDecembris.Hsecpertransennam dicta 9unt.

AVCTARIA.
Resecat clogium In Eutropio prcsbytcrici Doctoris gcntis Anglorum. Ut supra
POLSANEN. Julii.

purus, omittii Ragnulfi, et in fine adjicit : habent Antverpien. et Max-Lubec.

Tramtatio In territorio Aitrelianensi, translatio corporis sun- Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130.
nit ttaxt' quo In fine Civitatc Sarona (Sorana), passio sanctce
cti Maximini abbatis et confessoris. Is est de :
mini.
jam ex Praten. in fine observationis diximus ;
Reslitutx virginis et martyris. nestitutx.
referendus ad xv Decembris. Vatican. num. 5949. De Ragnulfo nihil. In-
Antverp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ul- cipit : Bcnevenli, sancti Fclicis martyris, in san- Feiicis.

traject. Leyden. Lovanien. et Editio Ultraj- cta Sophia. Vide Praetermissos. In fine subdit :

Belg. In fine attexunt Item, depositio Domini : Apud Soram Campaniae civitatem, sanctae Restitutx liestiluis.
Bcdcc presbyteri et Doctoris gentis Anglorum. No- virginis ct martyris.
tabis, posteriores omnes mediae notre codicespro FlORENTIN. et Medic. Dcpositio vcnerabilis
territorio Adarlcnsi, scribere Atrcbateusi, quod (Medic. Domni) Bedx presbyteri et Doctoris gentis Bedx.
faciunt etiam alii; item, Ragnulfo tribuere titu- Anglicanx. In territoHo Aurcliaiiensium, transla- Tran^latio-
Ium episcopi, quam dignilatem n sancto Iludulfo tio sancti Maximiani (Maximini) abbatis et con-
:tts Wuxi-
uiini.
perperam ad illum fuisse translatam opinatur Hen- fessoHs. De eo jam dictum superius.
schenius. Editio Lubeco-Col. Incipit a Joanne Papa,
Albergen. et Danic. Idem ipsis quod priori- cujus elogio adnectit IIujus tempore Francia
:

bus augmentum et vitium sed pra?terea exce- ; convertitur ad Chrislum. Ohiit autcm Ravennx in
dunt in principio, ubi ita habent : Romee, natale rnreere sub Throdorico rcgc, faittore hccreticorum,
beuti Joannis Papae, qucm rcfcrt sanctus Grego- cujus eorpus Rom# translatum cst, ct sepultum in

Hus, ob orthodo.ram fidcm, primo in custodia ten- ecclesia sancti Petri in Vaticano. Sequitur textus
tum, ac deindc ad mortein usque perductum cum purus, nisi quod Ragnulfum episcopum faciat.

aliis .rtjite Catholicis viHs. Qusb etiam in Belino Tum : Item depositio sancti et venernbilis Bedx
ex quo Romanum ; et in posterioribus Molani presbyteri et Doctoris gentis Angtorum. Apud Alex-
editionibushac die ponuntur, ubi ex Beda.Roma- audriam, pussio sniictorum Aquilim presbyteri et Aquilini ci
no parvo, Adone, Usuardo, Rabano, et Notkero, aliorum quatuordecim. Adde, Fvangelii, utestinfra soc. 1 1.

ad sequentem spectare videntur. in Auctariis Greveni.

Ckntulen. Apud Mesinm avitnte Dorostcnsi, Belin. Textui nonsatis castigato, superaddit
natalis sancti Julii martyris. In Galliis civitate Eodem dic, sancti Joannis Pap& et martijris, qucm

Aurasica, suncti Futropii episcopi. Thcodoricus rcx Arrianorum in c.eilio Favennam di-
Bkux.ki.len. In Julio non plane purus, se- rc.rit, ibiquc maeeratus tliu in careere vitam finivit.
rundo loco subdit : Et sancti Ysichii mnrtyris, Jtem octava sancti Bernardini de Senis, Ordinis De octava
Bernardini.
accepti, opinor, exAdone, sed qui, ut in Obser- Minorum. Adjicit editio posterior : Miciaco mona- Translalio-
vatione diximus, colitur ad xv Junii. De Eutro- sterio, translatio sancti Maximini abbatis. Vide su- nit Naxi-
m i tti.
Martiatis tt pio, recte. Tum Et sanctorum
: Martialis, Luciani pra, in Reg. Suec. 428.
soc.
ct Castuli, An non Servuli, ut Tomitani omnes Greven. Apud Alexandriam, sanctorum*Aqui~ Aquitini
sint. In tcrritorio Atrebatensi, sancti Ragnulfi epi- Itni preslnjtcri, Euangelii et aliorum quatuordecim. Eraiu/rlii,
rir.
scopi et martyris. Sufficit litulus posterior, ut di- Item sanctorum Salustiani, Helix, Saccii, Rcsti- Salustiani
ximus in Auctario secundo, judieium Hensche- tittt. Vide Acta. Rnvennx, beati Symmachi Patri- ct soe.

nii hic referentes. cii et martyHs, a Thcodorko rcgc Arriano cum ge- Sinnniaclii
ct Boetii.
Hagenoyen. In textu satis pnrus, sic prose- ncro suo Boctio interempti. Boetius hac die coli-
qnitur Ipso die. depositio Domini Bedee, Doctoris
: tur, sed Symmaehus xxm Octobris. Tpso dic (se-
Anglorum, ri venerabilis cardinalis presbytcri. Hic cundum alios vi Idus Junii) Maximini episcopi ttaximinl
episcopi
nationc emi Anglicus, ei eum septem esset annorum Aqucnsis, de quo in gestis beatee Marix Magdalense Aquensis.
datur Benedicto abbati nutriendus, a quo monacho- legitur. Vide Octava Junii. Maxentii abbatis Pic- Maxentii
rum habitum suscepit et semper postea didicit aut tavensis, magncc snnetiintis viri. Qui pane conten-
jloeitii, librosque inimitabiles composuit, cum ome- tns ct aqua, frcqtientcr tnmen dirittis per angclos
liis et sermonibus, quibus utitur Ecclesia in divino dapibus pasccbatur, atque inter alia niira opera
Officio. Romx promeruit quod Venerabilis est voca- inortitum suscitavit, fratribusque sitientibus fontem
tus, nam scripturam exposutt, quam nemo ante rum eduxit. Remittiturad xxvi Junii.
c.vponere potuit, Ipsr scriptoribus cathedrarum legi- Molan. In Joamie Papa Belinum transcri-
tur maledixisse ; qui tandem obiit in senectute bona, psit. Tum cliaractere minori Advcnttis corporis : fdvcntus
S. Adrtani.
oculis exc&catis pHusquam tnoreretur. sancti Adriani martyris ad Gerardi montem. Edi-
Aquicinct. Omittit in fine memoriam sancti tiones alise habent de Joanne, primo loco et ;

Ragnulfi, qinstamen ad ipsum propius spectat. penultimo litteris Italicis inseritur Dic vigesima :

Transtatk Reg. Suec. signatus num. 42S. In territorio septima, sancti hieromartyris Thempontis. Vide Tlicrnpoittis.
nis Uaxi-
mini, etc.
Aurcliaiiciisi, translalio corpoHs beati Maximini quse de ejus miraculis et translatione supersunt
abbatis, ct dedieatio eccUsix in honorc ipsius alquc Grsece et Latine in Actis nostris. Eodcm die, ad~
beati Protomartyris Stephani. ventus sancti Adrinni martyris npud Gcraldi mon-
Biootian. signatus P 5, qui fuit PP. Ccelesti- tem, nnno mcx. Colitur hic martyr, die viii Sep-
norum.et Uohellian. Item depositio domniBedx tembris, ubi de eo tractandum.

V Kal.
 MENSIS MAIUS. 269

v KaL Die 28.

natalis beatis Joannis Papa?, quem refert sanctus Gregorius, ob ortodo-

Roma?,
xam fidem.primo in custodia tentum ac
jm
deinde ad mortem usque perductum
cum aliis seque Catholicis viris. Parisius civitate, transitus sancti Cermani Gertnani.

confessoris. Qui bcatus ejusdcm urbis episcopus, quantae sanctilatis, quantique

meriti fuerit, quibus ctiam claruerit miraculis, Fortunalus episcopus veraci stilo
digessit. In Sardinia, sanctorum Emilii, Felicis, Priami, Luciani, Eodem die, san- Bmiiiuti

cti Charauni, qui apud Carnotum civitatem, capite amputato, martyrium sumpsit. Charauni.

Ita Praten. Berinien. Tornacen. Anlverpien. ol Max-Lubcc. Antvcrp-Mnj, Grcmi. el Jfotou. Quibus addc Antvcrp-
JUax. i Itraject. Ley&en. Lovanien. et Edit. Vltraj-Belg.

YARIA LECTIO. Ortodoxam scribunt codices omnes, exceptis Antverp-Maj, Greveno et Molano,
nihil proinde corrigendum putavimus. Parisius antiquo scribendi modo servandum est, Molan.
emendavit Parisiis, Antverp. Max-Lubec. etmedia; notre omnes. Parisiorum. Praten. legit Germani
episcopi ct confessoris, cum Antverp. et eitatis codicibus medise nolje. Nobis prseplacet lectio

Herinien. Tornacen. Antverp-Majoris, Greven. et Molan. qui evitata repetitione episcopi, Usuardi
elogium Bedae annuntiationi subjunxere, constructione nitidiori. qualem Usuardus sectari solet.

Solus Herinien. habet, sanctus Fortunatus ; ut solusAntverp-Maj. Fortunatuspresbyter. Molan.posuit

quantique fucvit meriti, eVclaruit. Stilo est in omnibus, pra^terquam in Molano ; Emilii, in omnibus ;

Fclicii in solo Pratensi. Charauni antiquitus dictum, probant vetustiores codices Prateiisis, Ileri-
niensis et Antverp-Major, quos secuti sumus, licet hodie magis probetur Cnrauni, Gallice Cheron.

OBSERVATIO. Notavimus die prascedenti in Auetario tertio, Jomnem Papam et martyrem, non loannisPP
xxvn Maii, ut facit Romanum modernum, post Belinum, scd hac die ab omnibus antiquis Mar-
meminerunt, solo Rabano excepto, collocari, quidquid in Actis translatio dicatur
tyrologis, qui de eo
xxvn Maii. Elogium, seu captivitatis et necis historiam hreviter, sed nitide
facta et Roniae recoli
compilavit Bcda, ex quo a Rabano et Adone transcripta ex hoc a Notkero, qui de Svmmacho et ;

Boetio nonnulla attexuit Noster, more suo. eleganti compendio rei medullam complexus est. PIu-
;

res de glorioso hoc Papa scripsere ; selectiora ejus vita3 capita collegerunt et digesserunt Hensche-
nius et Papebrochius, quorum prior commentarium incepit, quo sensu ei alicubi tribuitur alter recen-
suit et perfecit. —
De Gnmano meminit item Beda, qui solo confessoris titulo eum decoravit. Nescio Gmnoiii
cur Rabanus die prsecedenti cum Iongiori elogio retulerit. Ado. quod mirere, nullo Germanum di-

gnatur encomio, forte quod satis illustrem tota Gallia coleberrimi Sancti memoriam et notis-

sima gesta existimaverit. Exstat in Beda; Auctariis duplex elogium a Majoribus nostris Floro ad-
scriptum, quorum alterum sic conceptum est, ut quis mihi continuo objicere possit, male a me in
prafatione et in hujus operis decursu universaliter negatum, Florum ab Usuardo umquam visum
fuisse.At niliil hisce assertum meum concuti, nullo negotio ostenditur. Equidem ultro fateor, in
nostra Bedse editione, bina Flori Auctaria adjecta esse at qui vel modice versandis Martyrologiis
;

assuetus sit, facile agnoscet, primum Germani elogium Florisatis proprium esse, non item alterum,
quod sub disjunctione, imo sub dubio apponitur. Nec certe aliter apponi potuit, cum ex ipso citato
ibi Atrebatensi codice. quem pra oculis habeo, satis pateat, et hanc et multasalias annuntiationes,
non Beda' aut Flori genuinas esse, sed ex pradictum Atrebatensem codicem translalas
Usuardo in

ut pluribus exemplis, si opus fuerit, demonstrabo. Adde quod priefatum elogium Usuardina phrasi
oninino expressum quo frustra aliorum, quam peritorum judicium appellavero. Fusiorcsnar-
sit ; in
rationes habent Rabanus die pracedenti, et Notkerus hoc die, quorum ut siinilis est sententia, ita
varia est locutio fallor tamen nisi hic illnm pr.elucentem habuerit. Porro Germanuni Hieronjmia-
;

nis abjudicat Florentinius, tametsi vetustissima apographa eum reprasentent, qme fatemur a mona-
chis, quorum erant propria, et aucta et interpolata fnisse. Metrica Wandelberti oratio Germanum
Joanni praponit
Quinto Parisii Germanum lurba frcqucntat,
Tunc quoque Pontiftcem crlrbrat sua Roma Joannem.
Ex Sardis martyribus solos duos priores consignavit Romanum parvum, sed Ado binossocios ex !:,„„, ,.,:,

Hieronymianisrestituit, quem secuti sunt Hsuardus et Notkerus. Alii in Actis adduntur, de quibus
vide Papebrochii commentarium criticum. Charaunus, ut scribunt — antiquiores codices, seu (
'arati (

nus, ut hodie magis placet, Carnotensis martjr, aliis Martyrologis antiquis ignotus,
plane Usuardi-

nus est. Talem item esse textum reliquum, undecumque acceptum, puto a nemine in dubium revo-
cari posse. Cttrunni Acta publicavit Henschenius, judicium de iis proferens, quo ad Usuardi vel po-
tius Hilduini seculum ea pertinere existimat Sancti ietatem et cetera ad eum spectantia, in com-
;

mentario prajvio verisillime definiens. ex quibus colligcs, an recte ad Domitiani tempora a Baronio
retractus sit.

Tomus vi Jumi. 48 AUCTARIA.

 270 MARTYR0L0GIUM USUARDI

AUCTARIA.

Pulsan. Elogiura Germani mutilat, et oraittit centies per noctem genua ftectere (consueverat) in
annuntiationem ultimam. memoriam Dominicse passionis. Corporis prxlia, spi-
Rosweyd. In prima annuntiatione sensura rituaiibus prxliis permutavit, dum tempore kiemis
i), Joanne. amplificat, post tentum inserens, ac deinde, ju- in frigidam aquam misit se. Corpore et sanguine
bente Theodorico rege Arriano* cum Symmacko pa- Christi communitus in Domino-feliciter requievit ;

triiio, aliisque catholicis viris nd mortem itsque et peradjacentesprovincias, divina virtute, fit cam-
pcrduclum. panarum sonitus. Hsc sunt, si pauca, dempseris,
DcGcrmaiio. Munerat. De Sancto Germano, post miracu- Actonnn ab Henschenio relatorum compendium.
lis, snlus ipse textui in reliquis puro interjicit, Aquicinct. DeJoanne addit, perductum a Theo-
cujus corpus requiescit in camobio beati Vincentii, dorico rege Ariano.
m suburbiia divi Germani de Pratis. • Matric-Cartus-Ultraject. Germani episcopi
Albergen. el Danic. Deficiunt in prima an- Parisiensis. Joannis Papeeet martyrls, cujus memi-
nuntiatione de Joanne Papa, qui ab ipsis pridie nit bcatus Gregorius in libro Dialogorum. WUhelmi
perperam consignatus est in qno cura eis con- ; confessoris, primo comitis et ducis tempore Caroli,
venit Belinus, utibi abunde dictum memini. postea monachi Ordinis sancti Benedicti. Habes su-
Centulen. Natale sancti Johannis Papae, qui pra satis longam historiam.
a Theodorico impio rege peremptus, in ecclesia Vatican. num. 5949. Non habet Carauni. Ad-
beati Petri Apostoti Jionorifi.ee e*t sepultus. Pari- dit autem Ronuv via Nomentana, sanctorum Epa-
:
Epagati ct
Germani episcopi et confessoris.
sius, sancti In Sar- gati, Eustasii, Custuli. Vide totam horum mar-

dis et Carauno purus est. tvrum classem distinetius enumeratam in Actis.

Bruxellen. Sic incipit Natale sancti Johan- ;
Florentin. Ilurentir, depositio sancti Podii
Dc Joanne. nisPapx. Qui a Theodorico rege Arriano Constan- ejusdem civitatis episcopi, qui vita et miraculis glo-

tinopolim missus, ante portam civitatis cxcum illu- riosus quievit. Sepultus est in cathedrali ecclesia
minavit. Et a Justino imperatore catholico gloriose prxfatae urbis, juxtaB. Zenobii in arca
corpus
susceptus, et compos petitionts, ad Theodoricum re- mannorea. Vide Hcnschenii commentariura.
versus et ab eo apud Ravennam cum nliis seque ca- Editio Ludeco-Col. De Joanne, die praece-
thqlicis viris incarceratus, fame defecit. Cujus me- denti. Sequitur textus reliquus. Tum Civitate :

miuit beatus Gregorius in libro Dialogorum. De Meldis, bcali Rogomon episcopi et confessoris. In Hogomeri.
Sardis et Carauno ferme purus est. Tum in fin e: Paderboma, adventus sancti Liborii episcopi Ceno- Transtatio-
DeGermano. Apud Parisium, depositio sancti Germani episcopi manicae urbis et confessoris. Colitur xxm Julii. nis Liborii,

et cpnfessoris. Qui cum cegrotaret, jussit cx opposi- Ipso die, translatio sanctxBrigittx vidu,v,dr Rnma ct Driyitta.
tio sui, sculpi in muro, v Kal. Junii. Et quia die in Sweciam. Natalis est viii Octobris.
postera obiit, constat id sibi divinitus fuisse rcveta- Greven. Fortini episcopi et martyris. In Prse-
Forlini.
tum. IJic quanUe sanctitatis, etc. termissis creditur is esse, qui coliturn Junii. Ci-
HagBnoyen. In textu modice interpolatus, vitate Meldensi, beati Rogomori episcopi et confes- Itogomeri.
subdit quae bic curioso lectori proponere volui : soris. Item Williclmi ducis Aquitanir et confesso- liit/iclmi.
mthetmi Ipsodie, ttepositio sancti Wilhelmi ducis Aquitanis ris. Qui tempore Karoli magni, }>ost. multasde infi,-
< inu elogio
provincix, vocatur Wilhelmus de
qui vulgariter delibus victorias, monachus factus, cum tcmpore
aranca. Hic suh Karolo magno strenuissime milita- quodam panes cocturo scopa ad furnum purgandum
vit, Aurositanam civitatem magnam, quam Tlteo- deesset, timeretque tnoram fratribus facere, ingres-
baldus rex Saracenorum occupaverat, recuperavit, sus furnum succensum, scapulari purgavit ac sine
nijus ctuxorem duxit in uxorem sibi, nomine Ky- Uesione exivit. Crispolse virginis, mihi hactenus Crispotx.
burgam. Ilic multa pericula in bcllu contra paganos ignotae, nisi forte martyr aliquis Crispotus indice-
sustinuit : Agarenos multipliciter contrivit : pax ec- tur, qualis sequenti die colitur. Apud Pader-
clesi.r sub illo reddita, et omnibus bonis ipse
in borniim, translatio sancti Liborii eptscopi Ceno- Tnin.ilutio-
exercetur. Communem utilitatem libenti animo manensiset confessoris. Translatio sanctae. Birgittae mnii de <iut-
Oiii sit/tra.
pertractat, sanctos leges ratificat, lites in ecclesia vidus, de. Roma in Sueciam. De utraque diximus
dirimit, dominos temperat, ecclesiis et Dei famulis immediate superius.
protectoirm se facit, munificum largitorem. Sem-
et Molan. Translatio sanetarum retiquiarum heattc
per sncerdotibus assurgebat, et eorum orationibus se I-Jtrijitt.c de Roma ud monasterium Vuastzenense
devote commendabat, ff&c faciebat laicus: monachus regni Stvetis. In editionibus aliis ; Die vigesima
autem factus, cocus efficitur, et offteium pistrini et octnva, sancti patris Nicetr, et sancti kieromarty-
NlCCtH.
moli mlini sibi concedi vostulat. Mores omnium sem- ris Heltadii. Primus hac die colitur, alter prrece-
11,11,1,111.
per sequanimiter tolerabat. In monasterioet miracvr denti. Paderbornse, translatio sancti Liborii epir
Transtatio-
lis, et prophetm spiritu claruit, qui Karolo mortem scopi Cenomanensis et confessoris. Item traustatio nium ui
prsdixit, et aliis pluribus et etiam suam. Denique sanctarum reliquiarum beats. Birgittse, etc. Eaedem supra,

in vita activa multum laborans, fratrum coactione in sunt translationes, de quibus jam pluries supra
contemplativam se transtulit. Centies per diem et meminiinus.

IV Kal.
 MENSIS MAIUS. 271

IV Kal Dic 29.

Iconium civitatem sub Aureliano imperatore, passio sancti Co- cmumuti

Apiul
nonis martyris et filii
Isauriae,
ejus, qui prinium ignito ferro superpositi, deinde
'''"'

craticulam prunis suppositis, ct oleo super infuso constanter superave-

runt. Posiea vero tain frixorii quani suspensionis in equuleo ac ignis
penuriam
passi, mallco ad extremum ligneo manibus eorum contritis, in laudem omnipoten-
tis Dei spiritum cmiserunt. Eodem
sanctorum Sisinnii, Martyrii, atque Alexan- sirtn»««
die,
dri, qui in Anauni.T partibus, ut scribit sanctus Paulinus, pgrsequentibus gentili- '

busviris, martyrii coronam adepti sunt. Treveris, beati Maximini episcopi et con- iiteMni.
fessoris, a quo Athanasius antistes, persecutionem Constantii fugiens,
honorifice
susceptus est. Romae via Aurelia, natalis sancti Restituti. Via Tiburtina, septem gcr- naiiiuii.
'
Frutrum.
manorum.

Sumiiurcx Pralen. Rostveyd. AnlMrp-Saj. Munerat. Greven. ci Motan. Iicm taalntverp-Max. Utlraject. leuden.
Damc. Editione Vttraject-Belg. et ferme Bruxellen.

YARIA LECTIO. Ichoniamin Antverp-Maj. Ycoiiium in Munerat. Ichonium in Greven. facile cor-
rigiintur. Rursus Aurelio in Rosweyd. Conoris in Antverp-Maj. et Cancmis in Munerat. qui et
pro filii, legit filiorum. Alter error in Antverp-Majore pro craticnlam, et injnrium pro pe-
craticula,
nuriam. Neutrum valet, inquies, saltem prius posteriori melius. Imo optime Molan., qui pcenam scri-
psit, et Greven. penurias, alias pamam. Pcenam etiam hahent coilices medife notai. Ceterum
Pratens. Heriniens. Rosweyd. et Munerat. constanter legunt penuriam, ut nos in textu servandum
putavimus. Molanus post passi, inseruit sttnt, unde vitiatur constructio. In Greveno deest nomen
Martijrii, pro quo posuit Munerat. Martirini. Rosweyd. habet Avanim ; Antverp-Maj. Inanix, po-
stremi codices Amiiua?, recte in textu. In Rosweyd. post gentilibus, omittitur viris. Antverp-Max. per-
peram scrihit Trereris, translatio. Antverp-Maj. pro Ma.rimini
Codices postrcmi , Maximiani.
quatuor post Antistes, addunt Alcxantlrinits. In Munerato deest Constantii, idemque et Antverp-Maj.
pluribus scriptoriis vitiis scatent, quae tamquam minoris momenti minutias, ct liic et alibi consulto
negligimus.

OBSERVATIO. Romanum parvum de Restituto, septem Geimanis, et Maximino Trevirensi, ex

ordine agit, eiimque gervavit Ado, iis adjunctis, qttte mox commemorabimus. Textus noster,
si non eadem prtecise serie, aut iisdem plane verhis, certe totus ex Adone buc translatus est. Qui
hic primo loco ponitur Cmtoit cum filio, de quo post Rabanum, qui longius eloginm concinnavit, co- CononU cl

dicesaliqui, xx hujus meminerunt, ut ibi in Auctariis diximus hic, inquam, Conon, nec Hierony- ^ ;

mianis, nec Bedce, nec Romano parvo notus, ab Adone primum consignatus et elogio, a Notkero
ferme descripto, ornatus est, cujus potissimam partem suam fecisse Usuardum, nescio quomodo in
Papebrochii oculos non incurrerit. Sed alia in commentario suo advertit, qua? Actisantiquis Graco-
Latinis, ab ipso editis, lucem adferunt. Acta illa simplicitate et gravitate sua veneranda esse faten-
tur doctissimi recentiores, inter quos Tillemontius tomo 4 a pag. 455. passionis narrationem ex
Actis proconsularibus acceptam, cum Papebrochio
lubens admittit. Nec obsunt ea, qua? in nota
observat a pag. C83, non omnino primigenia et authentica esse ostendant, unde
licet talia sint, ut

neca Ruinartio inter sincera et selecta connumerata sttnt. —

Martyres Anaumenses seu Anagnienses Sisinntl et
S,IC -
agri Tridentini, in apographis Hieronymianis, corruptis non nihil noniiiiiluis. memorantur; unde in
Adonem transiisse credimus, qui in eorum laudem excurrit fusius, Nostro rei totius summam in
pauciora ex ipso contrahente. Quec in Rabano et Notkero conveniunt, ex utriusquecollationelector
percipiet. Talem hi sancti Martyres nacti sunt encomiasten, nempe VigiliumTridentinum, uteorum
Actis nihil opponi possit. Locum Vigilii litteris in sua collectione dedit Ruinartius a pag. 682 Til- ;

lemontius vitam Gallice contrahit tomo 10 a pag. 543; omnia uberius exquirit, et qu.x obscurasunt,
aliis explicatin Actis nostris Papebrochius. —
De Maximino Treverensi jam dixiinus Romanum par- Vaximini.
vum meminisse meminere apographa Hieronymiana, meminit Beda et ex eo Rabanus. Florus
;

breve elogium composuit. Ado Romanum parvum secutus, ea solummodo addidit, qua? Noster ad
verbum transumpsit. Utrum Notkerus satis apte, alia attexuerit, cum longa Augustinianae epistola;
Iacinia, nihil ad me attinet judicare. Quanti momenti sint Maximini Vitffi seculis vmet ixcomposi-
tte, docet Henschenius in dissertatione prsevia. Veriora ex historia ecclesiastica repetenda suntapud
Baronium aliosque, de quibus vide Tillemontium tomo 8 variis locis. Audi Wandeibertum, qui de
solo Maximino hunc unicum hodie versicuhim panxit :

Maxunnic. tibi quarto Trcvir alta coruscat.

Restiluti, ac dein septcm germanortim memoria iisdem fernie verbis in Hieronymianis, in Romano nattiuli rt
/'""'"">•
parvo, in Adone et Nostro atque etiam in Notkero exprimitur. Sed postremi cum matre Sympho-
rosa coluntur xvm Julii, nt ibi ex ipso Usuardo ostenditur nisi filii sint sanctse Felicitatis, x Julii,
:

vel fratres germani alii. Videsis Tomo vn Maii pag. 237. Aeta Restituti tjraviter plane scrtptu cl

fidc.
 272 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
fide dignmima credidit Ilenschenius, favorabili sane judicio ; sed cui aegre acquiescent, qui notatio-
nem expenderint tomo 5 pag. 634. Utriusque partis argumenta curioso lectori exami-
Tillemontii
nanda relinquitnus. Interim verum manet, quod principio dicebam, textum nostrum Adonianura
esse sed et vere esse Usuardi, minime dubitandum.
;

AVCTARIA.

Herinien. hanc annuntia-

Textui purissimo Matric-Cartus-Ultraject. Maximiniepiscopi
Translctii tionem propriam priefigit
sibi Translatio : Treverensis. Sisinuii, Marttjrii et Alexandri mar-
nit Jlemigti.
corporis beati Remigii Francorum Apostoli, ab eo tijrum.Romx septem germanorum martyrum.
loco in quo antea jucucral iu eadem ccclesia. De ea Editio Lubeco-Col. In Conone mudice inter-
nihil apud alios. polata, sic prosequitur Apud Triiientumnrbem,
:

Tornacen. Uesccat elogium Cononis, atque sauctorum Stsinniidiaconi, Martyrii,qui, ut scribit De Sisinnio
7 ''''"-
item martyrum Anauniensiura. Ceterapurus. beatus Paulinus, dc Cappadocia venerunt Mediola- '

PuLSiNEN. Elogiura Cononis etiam rescindit. itum, ubi aun sancto Ambrosio per atiqua tcmpora
In Sisinnio et sociis satis purus est. Tum Treve- :
morati sunt. Abiinlc rciicriiut Tralattcm, ubi a $an-
ris bcati Maximini episcopi et confessoris. Atque cto Vigilio episcopo gratnntcr recepti suut, qui eos

ibi sistit, omissis reliquis. posl aliquot tlies tlirigit in viaini, qui dicitur Medo,
ANTVERP. Max-LU3EC. LOVANIEN. etALBER- ut et ibi annuntient gentibus fidem Trinitatis, et

gen. Deficiunt dumtaxat in clogio Cononis. Quo cum jam 7nultos ibidem convertissent, ab infidelibus

etiam vitio laborat Belin. viriscomprehenduntur arduntur, suspcnduntur, vul-

Textus Centi.len. Roms via Aurelia, natale sancti nerantar, et diversis pomis cruciahtur ; ad ultimum
contractus. Restituti. Via Tiburtina, septem fratrum. Treveris, igui traditi, sunt martijrii eoronam adepti. Erat

beati Maximini episcopi et amfessoris, a quo Atha- autem Dominicx passionis dies, ct ideo Domini mi-
nasius Alexandrinus antistes, Arrianos fugiens, ho- racula non defuerunt. Reiiquix vcro sanetorum, per
nonficc est susceptus. Itempassio Cononis martyris suiictttm autistitem Vigiliuni, ad Tritlenttim urbem
et filii ejns. Eodem <lie, sanctorum Sisinnii, Mar- deportnUe sunt. Treecris, translatio corporis bcati Tranftalio-
//.-. Naxi-
tyrii et Alexandri martyrum. Maximini episcopi et confessoris, de Aquitania in
mini.
Bb.uxei.LEN. Non aliter ferme a textns puri- Trcvcrim. Sequitur Restituti, sed deest annuntia-
tate diflert, quod in eo codice rarum fatemur, tio nltima.

quam annuntiationum transpositione. Greven. Nota, lioc dic translatus est bcatus De Mh.li-
ih Conoiu Hagenoten. Cononis elogium ex Rabano, ni Maximinus de Aquitania Treverim, pridie vero mino.
fallor, ampbficat hoc raodo Apiul Iconium tivi-: Itlus Septembris dies est dcpositionis ejus. Vide in

tatem Isauris, passio sancti Cononis et filii cjus. Actis coramentarium praevium num. 5. Item san-
Hic, dimissa uxore, factus est heremita cum filio ctorum Pollionis, Crispoli, Cirilli. Sic Numidia,
sito. IJic Cuno fluvium, ubi homines transire non Ca?sarea Cappadociee et Antiochiaconjunguntur.
potcrant, alibi {lucre praxcpit, et sic factutn est. In Africa, natalis sanctorum Primi, AeeidLr, Pas-
Isti postca tenti, j>rimo sustinuerunt olenm bulliens, simonii etaliorum cxliii. In Actishrec distinctius.
carbones ignitos, cratiadam, sartaginem, sttspensio- In Bechlem, Suicberti episcopi et murtijris. Vide
ncm cum suppositione ignis, manuitm per mallcum Prastermissos.
liqneum contritionem ; sedin iis omnibus martyres Molan. In editionibus ultimis, de Anaunien-
Dei sunt ill&si, et aspicientes in coslum, orantesque sibus martyribus, in ipso textu interjicit cursivo,
migraverunt ad Dominum. Omittit Anaunienses post Eodem die, hanc vocem ; Mediolani, etc. In
martvres, de cetero ferme purus. fine typis minusculis : Quorum martyrium expri-
Aquicinct. Pro Anannur, habet Aunix. mitur xxvn Junii. Cur non xvni Julii ?

III Kal. Die 30.

Papa\ qui cum annis quinque rexisset

Romae Aurelia, viabeati natalis
Ecclesiam, suh Claudio principe marlyrio coronatus Turribus Sardinia?,
Felieis
est.

Gabini et saneloruni martyrum Gabini et Crispoli. Ipso die, sancti Hucberli episcopi
Crtspoli.
i" bertl. et confessoris.

Sic halicnt Pratcn. Serinien. Tomacen. Pulsanen. Rosuieyd. Antverp-Xaj. Uunerat. Greven. et Mvlan.

YARIA LECTIO. Pro Clauiio principe, substituit Rosweyd. Diocletiano. Antverp-Maj. in alio

errat, quod omittat principe. Lego Gabini, cum

Antverp-Majore, Gre-
Heriniensi, Tornacen.
ven. et Molan. Si magis placet Gabinii, nihil obloquor. Lego item Crispoli ex codicum omnium au-
ctoritate, licet Romanum parvumet Ado aliter scripserint. Solus Pulsanen. male posuit Scripuli.
N jst operse pretium aliorum codicum variationes hic attexere. In Pratensi ct Herinien. est/frt-
cberti, et ito verosimiiius legendum est. Alii habent Huberti male Tornacen. Bucberli, nec magis ;

recto Pulsanen. Bucherti.

OBSERVATIO.
 MENSIS MAIUS.
273

/-JBSERVATIO. De Felice Papa

martyre primus agit auctor Romani parvi, cujus nomen
et
fortas- Felicu
\J se reperent in Rufini lib.
7 27. Exinde Ado ipsissimia illis verbis signavit,
c.
quao in textura
suum Usuardus transtuht. Notkero visum est attexere paucula de Missis,
super memoriat Martyrato
celebrandis. quaj Auctariis nonnullis materiam prabuere. Tempora saneti hujus Pontificis expen-
dunt et definire conantur Henschenius et Papebrochius, vix quidquam reperientes,
quod de Felicis
laudibus certo pradicent, prceter epistote fragmentum a Cvrillo
Alexandrino et Concilio Ephesino
recitatum. Vide qua? hisce superaddidit Tillemontius tomo 4 a pag. 362. De
martyrii aut obitusdie
post Papebrochium, ex professo disputattomo eodem pag. 687, ubi ex variis
Ilieronymianorum lo-
cis, ex Frontoms Kalendario xxix Julii, ex Sacramentariis aliisque
monumentis, probabilius censet,
hunc xxx Man, translationis alicujus causa, celebriorem redditum. Quibus cum
certiora modo non
suppetant, nolumus conjecturas cumulare. De Felicium confusione et
distinctione superest quasstio,
ad xxix examinanda. Patebit infra,hune diem ctiam a Wandelberto selectum
Julii in Actis
esse —
Ex eodem fonte et rivulo procedunt martyres Sardi Gabinus etCrupolm; quorum tamen memoria
cMniet
in apographis Hieronymianis etiam celebratur, quie fortasse scaturigo
prima dici debent. Primum Crtsvolt.
nos Gabini enuntiavimus, quamquam Romanum parvum et Ado aliter efferant. Sic itcm pro Crispuli,
legimus Crispoli ,.ex codicum nostrorum antiquissiraorum consensu. Sed htec non maxirai momenti
difficultas est, majorem tangit Henschenius, quaerens utrnmhic Gabinus diversus
sit ab alio Gabino
vel Garino, qui cum aliis sociis, in ipsis Hieronymianis recolitur xxv Octobris. Obscura
hic denuo
multa adverto, quibus forte lucis aliquid accedet, dum citato die xxv Octobris, ha;c in Actis
erunt
discutienda. Vide interim qusB habet Tillemontius tomo 2 pag. 230 et 587, deinde tomo 5 a pa<*.
143. — Hubertus, seu potius Hncbcrtus, soli Usuardo proprius, Episcopi titulo insignitus, imple- llucberli.
xum negotium. Etenim recentiores codices Usuardini, ut in Auctariis patebit, episcopum
facessit
illum Letidicnsem faciunt, alii Tungrenscm, cum verius forte Trajectensis dicendus sit. si tamen de
episcopo illo hodie agatur et non longe verosimilius de Huberto monacho Britinniacensi, ut in Actis
censet Papebrochius, cujus commentarium pravium num. 1 et 2, curiosiis lector consulat. Notatu
digna est hodierna Castellani annuntiatio textui Romani moderni inMartyrologio universali subjun-
cta, quam ex Gallica Latinam facio Fttris (vulgo Ter vueren) Bruxellas intcr et Lovanium, trunsitus
:

sancti Hubcrti episcopi, qui Catbedram episcopalem Trajecto Lcodium trnnslitlil. Corpus rjus continuo
Leodium trnnslatum, atqtte ibi in oratorio sancti Petri sepullum cst. Sedecim post uunis e lumulo lcvtitum
est, tertio die Novembrk; ct regnante Ludovico pio translalum ab nbbaliam Andainensem in Ardrnms,
qux posirn iiomcii mutavit in sancli Huberli. Sanctus aliquis monachus synonymus boc die honoratur
iutlr

Britinniaci in diacesi Sucssionensi, quia vertts cjus dirs obilus ignorabatur. Hsec pro majori parte ex ci-
tato Papebrochii commentario accepta sunt. Vide infra xxx Septembris Auctarium Molani, ex po-
sterioribus ejus editionibus. Reliqua qua; Hubertum episcopum attinent, iii Novembris, quo etiam
Antverpia? solenni officio recentissime coli cceptus est, accuratius in Actis discutientur et illu-
strabuntur. Nos hic genuinum Usuardi textum reprassentavimus. Sic Wandelbertus de Hucberto et
Felice :

Tcrlia Hugberto, Papa et Fclice dicnlur.

AUCTAIUA.

Antverp. Max-Lubec. et Ughellian. Omit- gesili confessorttm, quorum duo primi bcato Riclin-
tunt annuntiationem tertiam de sancto Hu- rio ad inilium sancUe coiwersatwnis [nerunt. De
berto, ejusque loeo substituunt : In Anliochia, duobus his primis, quorum alter etiam Adrianus
SiaclPala- natale sanctorum Sict et Pulutini, qui multa lor- vocatur, conjunctim agit Henschenius in com-
mcnta passi sttnl. Ex Hieronymianis vel Rabano mentario suo historico; de Madelgisilo (sic enira
tota illa annuntiatio huc translata est. ab omnibus passim vocatur) plura reperit, et
Antverp-Max. Levden. Lovanien. et Eiiitio accurato commentario illustravit.
Ultra.i-Belo. Citatas annuntiationi inserunt, Bruxellen. Cum superioribus convenit, ex-
pro Cbristo passi sunt. In fine autem servant Hu- quam
cepta ultima annuntiatione, sic exprimit
berti memoriam, hocmodo: Ipso die, natale sancli Ipso die , depositio sancti Huberti Leoiienm epi- DclluberU
Hubertt Leodiensis episcopi et confessoris. Jamdixi '"" l "'">-
scopi ct confessoris. Qui bealo Lambrrto miraculose
in Observatione, codices hosce Belgicos, Hu- in episcopatu subrogatus, sedem epist opalem dc Tra-
berti nomen apertius ad Leodiensem episcopum jecto Leodium transtutit, et tandem ipse lntc dic,
contrahere, quam fecerit Usuardus ipse in ge- apud Furam Brabantue, ab lioc seculo nequam cre-
nuino textu. ntus. scandit ad coelos, et corpus ejus transfertur Lco-
Ultraject. et Danic. Cum tribus postremis iliitm.ubiin ecclesia S. Petri digne sepetitur. VUle
conveniunt, sed in eo excedunt, quod de Felice supra Observationem.
De Fetiee, Papa textui adnectant: IIic post beatum Petrum Hagenoyen. Prietcr dicta de Felice, adjicit:
vicesimus septimus, instituit super memorias Mar- L't sub eo luresis oniur Manichsorum. Secundo
tijrttm Missas celebrari. In Observatione notavi- loco de Huberto Leodiensi, etc. Tum : Item Thu-
mus, hrec a Notkero superaddita fuisse. deberti confessoris. In Prsetermissis plane ignotus Thudebcrii.
Centulen. Romse via Aurelia, sancii Fclicis est, nec confundi potest cum Trudperto in Bris-
I'itp<v ct martyris sub Claudio cxsare. In Sardis goya martyre, de quo actum xxvi Aprilis'. Nam
''
' et purus est. Sequitur : Antiochiee, sanctorum Isicii cur idem compilator eumdem Sanctum bis repe-
"'""•
et Ptilitiini. titii innlia torinciita passi sttnt. Ipso teret, semel martyrem, semel confessorem f Quid
Cltaidocl ct tlir, Huberti episcopi ct confessoris. Ceenobio
snticti si suspicemur, Ilttcbcrtum monachum Britinnia-
uiwrtim.
Cenlula, sanctontm Chaidoci, Fricorii et Magde- censem , hic, scriptoris vitio, in Tltudebertum

transformatum
 274 MARTYROLOGIUM USPARDI.
transforinatum csse? Sequuntur in codice marty- tcrtio Nonas Novembris translatio. Vide quae in
res Anauniensrs, hoc die pcrperam inserti. In eam rem superius non uno loco observata sunt.
Sardis purus est. Denique de Antiochenis Sico In Antiochia, natalis sauctorum Sici et Paiatini, Sici ct Pnhi-
tini.
vel Isicio et Palatino, ut supra. qni multa pro Christo tormcnta passi sunt. In Apu-
Aquicinct.De Felice: Hic constituit supra lia, bcati Nicolai cojnomcnto Pernjrini, confcsso-
mcmoritis Marlyrum Missas cciebrare. Hic columbina simplicitate ductus, pnrccptum
ris.

I), reliquii \
Daveronen. Turonis, exceptio jirima reliquia- Domini <! cruce tollenda implere cupiens^ Ugneam
s. Jutlani.
rum beatissimi Juliani martyris. Vide Pra?termis- crucem manu gestans, Kyrieeleison itisonans, inno-
sos, ulii sic notat Henschenius : Vidctur is esse centes jnwros, qui turc secum clamitarent, post se
sanctus Julinnus martijr Arvcrncnsis, in cujnsfcsto duceus, nppidi loca circuibat Tandcm in pacc quie-
.

Acta marlyrii, in novem lectiones distributa, lcijun- vit miracuUs clarus. Jamdiximus remittiad diem,
tur in ecctesia et dicecesi* Turonensi xxvn Aug. quo Trani colitur, n Junii. Vide ibi sancti ipsius
Dijnipns Matkic Uautt s-Ui.traject. Dympnae virginis effigiem, Vitam, miracula, translationem et reli-
rt martyriSy quxpro fide et castitate a patre decol- qua ad eum pertinentia, accurate a Papebrocliio
Jatur. Nusquam illa apud alios hac die legitur, digesta. Sequitur: Ipso dir, secundum Calaioijum
vide xv Maii. Felicis Papst et martyris. Gabiniet Suncti>rion, Venetiis, translatio sancti Nicolai epi- De atiis

Orispuli martynm. scopi ct confessoris\ unn cum ossibus pr.rdecessorum Nicolais.

In Vaticano signato num. 5049. Deestannun- cjus Theodori cpiscopi Mirreorum et martijris, ncc
tiatio ultima de sancto Huberto. non altcrius Nicolni, ejusdem loci episcopi ct con-
Exuperatitii, Florentin. Apud Parcnnani sancti E.vupcrantii , de Mirrea Ycne-
fessnris, avunculi sancti Nicolai,
ct confessoris. Vide Papebrocliii com-
archiepiscopi tiax, tcmpore
Urbani Papae sccundi. Vide quse de
mentarium historicum, ubi de aliis Exuperantiis his dicunturinter Praetermissos.
nonnulla curiose obscrvat. Molan. Post sancti Hubcrti episcopi
addit. Dc Uut>crto ,

DedlcaUonu Divionen. Ecclesire sancti Stephani. Dcdicatw Qui primo quidem apud san- Tungrensi.
Tuii(;rensis ecclcsi<r.
Nedardi.
sancti Medardi in urbe Divionensi. De hac nihil in ctum Lamberlum martyrem sepullus emenjenti- ,

Practermissis. Vide quae in Actis dicuntur viii bus annis in quodam monasterio est transtatus et
Junii,commontario pra?vio § iv pag. 77. venerabiliter scpultus. In Ravenna, sancti Ursini
Editio Lureco-Col. De Felice sic habet Qui :
martyris,i]iii sub judiccPaulino passus estet scput-
cum annis quinque, mensihus dcccm rexisset Ecclc- tus in eadcm urbe a beato Vitale, patre sanctorum
siam,sub Claudio etAureliano principibusmartyrio Gcrva&ii etProthasii. Remittitur ad xix Junii. In
coronatus cst. Hic post beatwn Petrum xxvn, etc. Antiochia, sanctorum Syri (Ita hic, sed infra rec- Syri et Paia-
Uni.
Sequitur de Sardis et Antiochenis. Deinde: In tius scribit Sijci) et Palatini, qui mulla tormenta
Nicolai Apulia, sancti Nicolai Peregrini et confessoris, passi sunt. Ccntula, depositio sancli Madelgisili Madelgisiti.
Peregrint.
miraculis clari. Remittitur ad diem, quo Trani confessoris. Hactenus primaeditio. In aliis inter-
Huberti colitur, n Junii. Jpso dic, nalale sancti Huberti jicitur litteris Italicis, post Claudio principe : et
Leodiensis.
Lcodirnsis episcopi ct confessoris. Aureliano. Item iisdem litteris post Crispoli .-

Belin. Pcnultimn loco etkim interserit mar- Centula, depositio sancti Madelijisili confcssoris. In
tyres Antiochenos. Pro Huberti scribit Hmjberti: Antiochia, sanctorum Syci, etc. Dic triijcsima,

et i'n altera editione adjicitur: Centula, depositio sancti patris Isaacii, mansionis Dalmatiee. Sequi-
Madelgisili. sancti Madelgisili confessnris. tur demum sancti Hubcrti, ubi, quemadmodum
Greven. Nota, liic est depositio sancti Huberti, in priori editione, inseritur Tungrensis ccclcsiee.

Pridtc Kal. Die 31.

omae , sanctfe Petronillae virginis ,

quaj post multa miraeula sanitatum,
eum eam quidam Comes suo
conjugio sociare, tridui indueias postu-
vellet

Cantii,
II lans, jejuniis atque orationibus vacans, tertio die, mox ut Cliristi Sacra-
lnentum aeeepil, emisit spiritum. Apud Urbem Aquileiam, natalis sanctorum mar-
Cantlani,
Cantianillie, tyrum Cantii, Canliani et Cantianilla? fratrum, qui eum ducerent prosapiam de ge-
nere Anieiorum, ob Christianoe fidei constantiam, una cum pedagogo suo Proto ca-
Creseen- pite plexi sunt. Turribus Sardiniae, Crescentiani martyris.
i iii iii

Sumitur cx Pralen. Herinien. Antverp.hlaj. Greven. ct Motan.

YAHIA LECTIO. Muneratus, in quo sociari pro sociare et

Solitis fcedatffi editionis vitiis laborat ;

tridui induas, pro tridui inditrius. legendum, non triduum, ut Pratens., nec tridno,
Porro tridui

ut Antverp-Major, docent codices reliqui. Heriniensis male expunxit particulam mox. Pro Cantii
Antverp-Maj. scripsit Ciiutini. Greven Caiuii. Canciani, etc. Munerat. habet, cumducerentprosapiam
Amcwnnn. Pejus Herinien. phrasim mutavit hoc raodo: Qui cum esscnt (/<• genere Aniciorum proge-
niti. Reliqui in textu pedagogo, quod nullus diplithongo utatur, excepto solo Molano. In Antverp-
Maj. est petagogo. Oreven. et Molan. scribuut Protlto, ceteri omues, ut in textu. Creciani pro Cre-
scentiani, vitium est codicis Antverpiensis-Majoris.

OUSERVATIO. Recte observavit Florentinius Petronillam virginem Romanam, librariorum osci-

tantia, in nonnullis apographis Hieronymianis Aquileiaa adscriptam, cum ea palsestra ad tres
fratres spectet, qui in textu sequuutur. Ejusdem PetronilUe virginis, et sub iis dumtaxat terminis,
 MENSIS MAIUS. 275
meminere Beda et Romannm parvum. Primum
secutus est Rabanus, adjecta tota ea parte Marcel-
hanae epistolas, quam in Actis recitatam invenies. An sincera
sint, qiu-e ibi Marcellus denarrat, vel
ex eo colligas, quod Petronilla Domini Pclri Aposioli
filia dicatur, aliaque admisceantur, quas non
tam facile fldem inveniant, eruditis reeentioribus plane suspecta, ut vide apud
Tillemontium tomo i
pag. 180. Ado compendiosius remcomplexus est. Iluncet
Rabanum legisse videtur Notkerus, No-
ster vero ex Adonis elogio certiora decerpsit, iis studio prasteritis, quai dubitationi obnoxia
animad-
vertit. Porro ex genuinis Usuardi codicibus manifeste
constat, eum non recte citari, tamquam si
Petronillam S. Pclri fUiam cum aliis nominasset, utpote qui ab ea appellatione
omnino abstinuit,
reliqua etiam tam prudenter attemperans, ut data opera, sic elogium suum concinnasse videatur.
Non ita Wandelbertus, cujus de Petronilla lii exstant versiculi
Tum pridie Petronella Petri de germiae sancto, •
Fulgida virgomicat Chrisli trabeata deeore.
tergemini, apud Hieronym. et Romanum parvum notati, nullo
Aquileienses
ab Adone elogio or- Canlii.etc.
nantur, nec quidquam magnopera adjiciunt Rabanus et Notkerus. Usuardi
est quidquid encomii in
laterculo exhibuimus de Anicia prosapia, etc. Crediderim Usuardo factam
copiam eorum Actorum,
quae ex Mombritio et codicibus Mss. hac die referuntur.quseque verosimiliter in Adonis notitiam non
venerant. Illustrium horum martyrum Acta ex vetustissimis Mss. inter se ot cum Mombritii edi-
tione collatis, diligenter illustravil Henschenius, Analecta subjiciens, quae multa de eorum reliquiis,
miraculis et translationibus hinc inde collecta accurate elucidant. Eadem Acta prius edita fuerant a
Mabilione tomo de Liturgia Gallicana pag. 467anno mdclxxxt, sed quaa Henschenid videre non li-
cuit, quadriennio antc vita functo. Omnia li.-ec oxpendit Tillemontius tomo 5 ig 636, ubi pretio-
p
sum avili discriminans, ea probat, qua> sunt Maximi Taurinensis, sub Ambrosii noinine circumferri
solita; in aliisnon nulla carpens, ut minimum tamquam non satis exacta. Nos ha?c prudentium
lectorum judicio relinquirnus. Ethic locum habere debent Wandelberti de Cantianis versiculi
Cantius et Cantianus cum Cantianella
Collucent mcnsem.
: Maium /iax claudunt solennia
Prolum paedadogum Hieronvmiana aliqua signant, quidem cum Chrysogono, de quo nos alibi.
et —
Qui ultimo loco ponitur Crcsccniiaaus, ex laudatis Hieronymianis per Adonem buc et in Notkerum Crescen-
'"""'
transiit, iisdem ubique verbis prater titulum Martyris, a Nostro adjectum. Atque liis germanam

Usuardi phrasiin rcddidimus. Solet Crescentianus Gabino et Crispolo, de quibus in textu diei prse-
cedentis, tamquam popularis, forte etiam ut niartyrii socius, conjungi, ut vide sis in luv\ i Henscha-
nii commentario.

AVCTARIA.
Tornacen. Hic iterum aliquid a textu resecat, Christo capite plexi sunt. Turribus Sardinix ,

nempe elogium tergeminorum Cantianorum, sni/cii Crescentiani.

cetera purissimus. Bruxellen. Rom.r, sttnrt.c Petronillee virginis,

DePetro-
Pulsanen. Praeterea mutilus est annuntia- fil/.c bcttti Petri Apostoli. Qux post multa miracula '"
''

'''""'"
tione ultima. sanitatum, cum eam Fiacais Comes suo vcllel con-
Rosweyd. Initio sic habet : Rom.r. sanctx jugio, <itt<«l ipsa sprevit, sociare, triduanx delibera-
De Petro- Pclronill.r filix sancti Pclri. qux
iiilla.
posl multa, etc; tionis inducius petens et cum sancta virgine Felicula
sed rursus in fine admiscet: mox ut a
icrtio die, collactanea sua jejuniis vacans (atque) orationibus,
Nicomede prcsbtjtcro, Cliristi, etc.Reliqua omnia terlia die, mo.r ui Christi Sacramentum accepit,
pura sunt. reclinans se in tectulo emisil spiritum. Hic frrme
Antverp. Max-Lubec. et Belinus, Post Pe- totus Adonis textus est, ex ejus Martyrologio
Ironill.r rirtjiiiis , inserunt : Filix beati Pctri acceptus. Sequitur notissima additio . Ilujus
Apostoli, tjti.c Flncci Comitis conjugium spernens, 1 irginis sepulchrum Pauius Papa, /tt corpus ejus
acceptis triduans deliberationis induciis, jejuniis, irniifcrrci. aperiens, ttt sarcophago ejus marmoreo,
etc. In reliquis puri sunt. mtiini beati Petri Apostolisculptum invenil : Aurcv
Antveup-Max. Levden-Belo. et Editi" Ul- PctronilLc dulcissimx fili.r , Jioc Petrus i<t<tutis ob-
tiuj-Belg. Idem habent additamenttim sed , sequio. Vide quid de hac inscriptione scntiat
post Sacramentum accepit, adhuc admiscent, rc- Henschenius, in commentario suo historico num.
clinans se m lecto emisit spiritum. Atque in eo 4. Cetera codex purus est.
convenit codex Lovanien, sed deflcit in elogio Hagenoyen. Quae de Petronilla habet, praeter
fratrum Aquileiensium. jam dicta, purius legentur in Actis. Addo lamen
ULTRAJECT. Lf.VDEN. AlBERGEN Ct DaNIC. quae sequuntur de Cantianis Apud Rudelfusem :

Similes Antverp-Maximo, post emisit spiritum, ttrlcm Aquiiegiam natale sanctorum martyrum i 'nn- <*

De Petro- adhuc adjiciunt Hujus sepulchrum Paulus Papa

: cti, Canciani, et Canlionilix fratrum, qui degenere DeCantianls,
nilta.
aperiens, adcorpus Virginis transferendum, inven- crani Aniciorum et Carini imperatoris, a pedagogo
tum cst in sarcophago ejus marmoreo
sculptum , stto Prothofidem Christi edocli sunt. Persecutionem
manu Petri Apostoli: Aurex Pelronillx dulcissimx Diocletiani metuentes, liereditates suas Romx ven-
filix. Quam conveniat haec inscriptio PetriApo- tliint ct Aquilegiam pergunt, pulantes se il<t Chry-
stoli stylo, vide in Actis. soijonum ct Anastasiam tn carcere invenire; >c<! per

Centulen. Roime, sanctte Petronillge virginis, l<tiliiiiim martyrii sublracti erant. Accusati igitur
''' '
'" non quxbeati Petri Apostoli filia fuisse traditur. Apud stint Augvsto per Dladium (Dulcidium) et Sysin-
pnrus.
Aqiiileiam sanctorum Canlii, Cantiani, <i '„„(,„-
. iiittm, quod Christiani essent (et) <ip«<l Aqttas Gra-
itilt.c fratrum, qui cum essent de genere Aniciorum, daias, jicrin flttvium Ysocium (Hysontionem,)
et nollent idola adorare, cum pedagogo suo pro ilccollttutiir, ct it sancto Scelio (Zoilo Zeno) '.

ncp< liiaitur.
 27G MARTYKOLOGIUM USUARDI.
sepeliuntur.Vide Acta ipsa ex quibus hsec acce- Martyrologos legitur , ut proinde censendum sit,

pta sunt. In Crescentiano, purus est. ex hisce additionibus in Romanum modernuin

Matric-Cartus-Ultraject. PclroniUac filix transiisse. Henschenius in commentario histo-
sancti Petri Apostoli. Cantii, Cantianiet Cantianil- rico totam Paschasii, in Purgatorio existentis et
l<c fratrum marturum, cum p.vdaaogo eorum Proto. tamen miraculis clari, historiam ex Gregorii dia-
Crescentiani martyris. logis adducit, similiqueexemploconfirmat. Hunc
Primiani et Vatican. num. 5949. Adjieit S. Primiani et
: porro Paschasium Romanum diaconum recte, ni
Firmiani.
Firmiani. Sed liuc omnino non pertinent, nec sa- fallor, distinguitab alio Paschasio diacono sancti
tis perspicio quos velit indicare. Martini episcopi Dumiensis, cujus Acta illustrata
Editio Ldbeco-Col. Sic orditur : Apud Colo- sunt xx Martii. Sequitur : Arvernis, sanctorum
Translatio- niam Agrippinam, trdnslatio sanctorum Machdbx- confessorum Alexandri et Galla?, dc quibus Grego- Atexandri
nlt Waclta-
orum martyrum, qux artho Tncamationis Domini Hus Turonensis in libro de Confe&soribus, Et hi ct Catlx.
bttorum.
millesimo centesimo sexagesimo qttarto a Domino Sancti a Molano primum in sacris Tabulis con-
ReynoJdo Coloniensium archiepiscopo facta Co-
e$t. signati sunt, sed a Baronio prsetermissi. Apud
luntur i Augusti , quo die fcota illa de sanctorum Turonensem cnp. 36, de utriusque sepulchro et
Machaba?orum Coloniam translatione liistoria meritis ngitur; qui vero ipsi aut cujates sint,
diligentissime illustrabitur. De Petronilla eadem hactenus repertum non est. Putat Henschenius
habet. qua: Ultruect. et alii codices supra ci- diversam esse Gallam, de qua hic loquimur, a
tati. In reliquis pura. Gaila sancti Euchcrii uxore, ut in Actis contra
Greven. Civitate Gerunda, natalis sanctorum Baronium conaturevincere. Editiones alterse hoc
Oermani, Victuri et Silvani. More suo facit hic solum habent : Die trigesima prima, sancti Apo-
scriptor, dum ex Hieronymianis apographis no- stoli Ilcrmii et sacrosancti martyris Hernnri. ffermii ci
ffermxi.
mina aliqua delibat in hoc hodie felix, quod tria
, Atque idem ad verbum legit editio tertia anni
signata recte effbrmavcrit; sed nescio cur cete- mdlxxxiii, unde miror in Actis aliter referri.
rorum antesignanum Gaulienum omiserit. Vide Interim tu vide illic, unus ne hic Hermias, vel

Chrysogoni. socios in Actis enumeratos. Item Crisogoni, Coli- Hermieus, an geminus dicendus sit. Putat Pape-
litur xxiv Novembris. Commemoratio sanctorum brochius, hujus diei martyrem Hermiam appel-
Mircclli, CU Marcelli et Exuperantii martyrum, qui infra in landum esse et Comanis sepultum, diversum
Kn\. Janunrri ponuntur, et recte cum Sabino. vero ab Hermia esse Hermaeum Sirmiensem; sed
Apu/l Coloniam Agrippinam, trunslatio sanctorum laborat, ut distingui ab hoc Hermreo credat S.
Kachabtco- Mackabxorum martyrum facta anno, etc. llermem Dalmatia? Apostolum, qui in Actis re-
rum.
Pa Molan. Typis minutis Pomx, sanctiPasckasii
: fertur viii Aprilis. Vide plura in laudati Pape-
archidiaconi ct confessoris, dequo Gregorius in Dia- brocliii commentario.
logis. De eo Paschasio nihil apud antiquiores

MENSIS
 MENSIS JUNIUS
Habet Dies xxx.

Kalendis. Die I.

Romse, dedicatio sancfi Nicomedis presbiteri et martyris. Apud Caesaream Pa- sicomettit

lestinae sub persecutione Maximini, beati Pamphili presbiteri et martyris, /„„,,,/„(,.

cujus vitam Eusebius Cassariensis episcopus tribus libris comprehendit.

Sed et sanctus Hieronymus seribit, quaedam volumina manu ejus exarata se repe-
risse quce tanto, inquit, amplector et servo gaudio, ut Cresi opes habere me cre-
dam. Augustoduni, sanctorum Reveriani episcopi et Pauli presbiteri, cum aliis de- ft vcriani ct

cem, qui sub Aurcliano principe martyrio coronati sunt. Ipso die, sancti Caprasii Cajn

abbatis monasterii Lirinensis.

Ita codices Anlverp-Maj. Munerat . Greven. el&tolanvs; qui soli puri sunt.

VARIA LECTIO. In ipso principio offendiculum est. Scribit Pratensis : Ronue, dedkatio natalis
sancti Nicomedis, Antverp-Maj. ct Tornac. natale vcl natalis Nicomedis, Greven. et Molan. dedi-
catio basiticse S. Nicomedis. Alii, dedicatio et natalis. Nos credimus Usuardum servasse lectionem
Adonis. qualis est in Munerato, Heriniensi, aliisque, ac proinde in textu nostro. Et hoc Molanus
agnovisse videtur, dum in posterioribus suis editionibus basilicae scripsit cursivis siveltalicis litteris

a textu distinctis. Sic etiam et recte Maximini legimus cum Praten. Antverp-Maj. et Munerato,
non Maximiani, ut Greven. Molan. In codicibus
et est, et esse debet Pamphiti presbyteri. Erravit
Praten. scribendo Episcopi. Rursus habent omnes se reperisse, vel ut Greven. repperisse . nescio
quid Munerat. solito tamen castigatior, velit per recepisse. Plura occurrunt scriptoria sphalmata,
ut Niconedis, presbiteri, Palestinse, Csesariensis, Jeronimus, Hieronimus, inquid, Cresi et lArinensis .

quorum ea servanda putavimus, in quibus prsecipui codices et alii hodie conveniunt. Erravit dcnuo
Pratensis subtrahendo titulum episcopi Reveriano, quem malc supra Pamphilo tribuerat. Non minus
turpitcr labitur Antverp-Major, qui pro Reveriani episcopi... cum aliis... martyrio coronati, posuit
Scveriani episcopi et confessoris.

OBSERVATIO. Jam abunde notavimus ambiguum esse, quid de Nicomede presbytero et martyre, i

primigenia phrasi scripserit hac die Usuardus, cujus natalem seu certaminis diem, ipse post
alios, xvn Kal. Octobris seu xv Septembris innexuit. Agi de aliqua ecclesiSB, in Martvris honorem,

dedicatione, manifcstum est. idque primus signasse vidctur auctor Romani parvi, his verbis Dedi- :

Tomus M Junii. -19 ™"»

 278 MARTYROLOGIUM USUARDI.
catio S. Nicomedis martyris ; addidit Ado, presbyteri apud urbem Romam, simul indicans diem natalem,
qui supra. Beda, forte utroque antiquior, diserte posuit : Natalis Nicomedis martyris, et post eum
subjunxit Rabanus, ecclesue Dedicatio. Utrum ex. his, non satis claris expressionibus, obscuriorem
aliam conflaverit Usuardus per, dedicatio natalis, harum rerura periti lectoris judicio reliuquimus ;

maluimus nos Romani parvi et Adonis syntaxim, solitam Usuardi regulam prEeferre. Pluribus hic
non immoror, cum res tota operiosiori disquisitione opus habeat, danda in Actis die ipso Nicomedis
PampMli. natali (ut Martyrologia statuunt) xv Septembris. — Celeberrimi martyris Pamphili agonem hac die
perperam referri, et non magis recte binos socios Valentem et Paulum in hodierno Elomanoadjungi,
bene in commentario suo ccnsuit Pappbrochius, utpote qui sociis omnibus ad xvi Februarii melius
conjungcretur atque ibidem satis feliciter conjectat, Martyrologum aliqnera Adone et Usuardo
;

antiquiorem, pro mero forte arhitrio, Paraphilum hac die consignasse. Sic omnino res habet sed et ;

Martyrologum ilhira nnn difficulter reperire potuit, nempe auctorem Romani parvi, px solito suo duce
Rufino ita hodie secundo loco logentcm Et snncti Pamphili martyris, nulla teinporis aut loci ndscripta
:

characteristica. Non dubitavit Ado, quin de illustri illo, ab Eusebio celehrato, scrmu cssot. ipsique
adeo ex hoc et Hieronymo do scriptoribus ecclesiasticis cap. 75 elogium concinnavit, cujus partera
potissimam Noster ad verhuin transtulit, Notkcro orania describente. Atqne hanc solam crcdiraus
verara catisani csse, cur Pamphilus, seorsim ab aliis, hoc die Martyrologiis nostris inscriptus sit. De
sociisdiximus in Ohscrvatione nostra § ultimo citata die xvi Februarii, uhi continuatam duodecim
martyriorum seriem ex Eusebio ahisque, Gallice expositam dixiraus a Tillemontio tomo 5 a pag.
418 : qune ferme eadem Grsece et Latine hoc die in Actis nostris edita est a Papebrochio, duabus
partibus ea complectentibus, qua^ supersunt ex tribus libris de vita Pamphili ab Eusebio scriptis,
quaque sub Metaphrastis noraine prius vulgata, auctoritatis aliquid araisisse videbatur. Wandelber-
bcrtusPamphilum et Nicomedem honorat.
Junii origo tuum sustollit ad astra uitorem
Pamphile, martyrio doctor venerandc beato ;

Martyris huncque diem festum Nicomedis adornat.

Revcrtani ct Reverianus Augustodunensis et Paulus cum sociis ab Usuardo in sacros Fastos relati primura
sunt ; a nullo antiquiore aut coEevo memorati. Nec enim audiendus Petrus de Natalibus, eum per-
peram Adoni adscribens, quem alii secuti sunt. VideHenschenii commentarium et Acta a P. F.
Chifletiocommunicata; quibus accedere potest notula Motherii, hoc die Martyrologio Gallico adjecta.
Caprasii. — Ast ex laudato Adone et ejusdemmet verbis plane acceptusest Caprasius. Cur pra?teritus sit Clnu-
dins Viennensis undecimus episcopus ibidem notatus, haud satis perspicio. Ceterum qnoe dedimus,
Usuardina esse rainime dubitamus. Quse de Caprasio supersunt, ab Henschenio collecta et recensita
invenies.

AUCTARIA.
l
])cdlcatlo IJraten. Iraprimis multa hodie habet de Dedi- addunt in fine, alter Juvencii, altera Vincencii.
cryiitarum J^ cattone crijptarum etc. in mdice Prajtermis-, Apud alios invenies Yivcntii, Yiriani, etc. Videan-
sornm integre recitata, ubi eam lector reperire tur Praterrnissi et Acta pag. 43.
poterit. Nohis fuit dubium, an longior ista ora- Roswevd. Et hic in textu satis purus est, sed
tio, ipsi Usuardo esset tribuenda qua super re ; in fine adjicit:Itcm Faustini episcopi ct martijris, Faustini.
et soc
et sociorum ejus. Est intcr Perusinos martyres
'
consultus Castellanus, rcspondit, in codice Pra-
tensi, prinia et eadem manu omnia esse scripta. Faustinus aliquis, an liunc indicet, nescio.
AnUsuardina? Non existmio, in codicum aliorum Antyerp-Max. Ui.traject. Leyden. et Editio
ferme omnium apertissima repugnantia et qui- Ultraj-Belg. Textum referunt, sed addunt :

dem alterius Pratensis codicis B. in quo hsec Romx, sancti Yincentii. De quo jam diximus. t incentii.

erasa testatur, qui apographum nostrum cum Tum : Treveris civitate) beati Simeonis monachi. Simecnis.
praetenso autographo contulit celeberrimus Sir- Quae eadera habet Lovanien, deficiens in altera
mondus. parte elogii sancti Pamphili. Alberg. autem et
Herinien. Toto textu omnium purissimus, in Danic. priinis similes, initio acephali sunt, ca-
fine haec sibi propria adjicit: Trcveris dvitate, rentes dedicatione, etc
Simconis. depositio beati Simeonis monachi. Qui profcctus Centulen. Roma;, sancti NicKomedis martyris. Textus eon-
tractus.
ex monuslerio in monte Sinai constituto, rcctoris Ca?sarea Cappadocix (Palaestina?) sancti Panfili
sui obsecundnns imperiis, inqtte memoratam mctro- presbijteri et martgris, a quo Euscbius Ccsariensis
polim dcveniens, non pattcis annis remotiorem vitam Pamfili cognomen accepit. Angustoduni, sanctorum
strenue exercuit, ibidemque, vocante Domino, ad Rcveriani episcopi et Pauli presbijtcri cum aliis

aclestia migravit, quo se feliciter vivere miraculo- decem, qui sub Aureliano passi sunt. In Caprasio
rum crcbeirima testatur e.rliibitione. purus est.

Tornacen. Rescindit partom alteram elogii Bruxellen. In textu, solito purior, subdit
beati Pamphili, cetera purus est. Apud Viennam, sancti Elaudissimi (voluit dieerc
Pim.sanen. Roiiij:, dcdicatio et natalis, etc Se- Claudii) episcopi. Et Treveris, depositio sancti Sy- ctaiutii

Brasmi. quitur : In Campania, natalis sancti Herasmi cpi- meonis monachi et heremitae. Qui Syracusis civita- Simeont
scopi ct confes&oris. Hn sub Diocletiano et Maxi- tr Sicilue oriundus, Treveris pro Christo in turri virensi.

miano Augustis, diversis suppliciis cruciatus, tandem diu conclusus, migravit ad Christum.
vocantc ctun Domino, sancto finc quievit, Yide die Hagenoyen. In tribus primis annuntiationi-
tertia hujus. Porro in codice truncatur totum bus modice interpolatus, antc Caprasii, interse-
elogium Pamphili. De ceteris nihil. rit Depositio sancti Simeonis monacki et confesso-
;

Antverp. et Max-Llbec Intextu satis puri, vis. Qtu natits crat dc Sicilia a noUlissimis paren-

tibus ;
 MENSIS JUNIUS 279
tilms; qni et vitam lieremiticam primum monte
in supra nominum confusionom. Pictav sancti Jo-
Synai duxit. Sed Puppo Treverensis archiepiscopus vini abbatis.
transfretavit et Symeonem Treverim duxit, ipsum- GREVEN. Item, sanctorum Octavi, Zozimi, Lu- Ociavi ei
oue supra nigramportam rccludi fecit, et necessa- n>, Casti, Pullii, I.upi, Crispi. Elucidatio ex soc.

rinei ministravit; et animam Deo dedit, ibique Actis petenda. Justi et Yiriani martyrum. Romdp, Justi, etc.
sepultus est et multis claret miraculis. Sequitur, Viventii martyris. De bis vidc dicta et Prseter- Vivt utii
Cnprasii ; et in fine : Rotnse, sancti Yincentii. De missos. Cunonis, qui Conradus dicitur, Prs-po- Cunonis.
et
quo supra. siii majoris ecclesi.v Agrippinx Colonix et martyris,
Aqutcinct. Incipit Romx, : dedicatio et nata- Qui anno Domini MLXVI ab impiis de alivssimo
lis etc. In fine
t Item Jovini :
abbatis. In Picta- monti, tertto prxcipitatus, cum mansisset illssus,
viensi GalliEe dicecesi, ut in Actis notatur. gladiis eorum intcrfectus, iniraculis claruit. Yien-
Victorin. Pro Augustoduni, aliam positionem njr, sancti Claudii episcopi et confessoris, Treveris,
substituit In territorio Nivernensi.
: in porla, qunm MaUtam seu Nit,ram vocaut, drpo-
Matric-Cartus-Ultraject. Nicomedis mar- sitio sancti Symcoiiis monachi et confessoris. Teclx Symeonis.
tyris. Pamphili presbyten et marlyris. Reveriani viryinis et mttrtijrts -.
Antiochence opinor, cum Zo- Tectx.
martyrts cum sociis. simo, ut almnde dictum est.
alibi
In Vatican. num. 5949, deest Nicomedis et Molan. De Nicomede, post martyris, cursivo
Reveriani et Caprasii : adjicitur : Thessalonicx inserit Adonis verba, cujus martyrium celebratur,
Lucitt. sanctx Lucic virginis. Vide indicem Sanetorum etc. In fine Item sancti Viriani martyris. Picta-
:

hujus diei et Acta, in quibus varios habet socios. vis, sancti Lovini abbatis. Trcveriscivitate, in porta, Lovini pio
fincentii. Ughellian'. In fine Jovini.
Romce, sancti : Viventii. qute vocaturMartia seu Nigra, depositio beati Si-
Vide supra Antverp. et Max-Lubec meonis, etc, ferme, ut Heriniensis. Ipso die, Simeonis.
Jovini. Altemps. Pictavis, sancti Jovini ahbatis. trattslatio corporis sancti patris nostri Gisleni et Translalio-
Vincentii. Florentin. Romae, sancti Vincentii, Apud Bo- saneii Sulpitii episcopi et confessoris et beatx Leo- nit Gisteni,
etc.
Proruli. noniam, passio sancti Proculi martyris et episcopi chadite virgims. Vido Praetermissos. Tum mi-
Interamnensis, in ducatu Spotetano; quivitaet mi- noribus typis de Cunone spu Conrado, ex Grf.-
raculis multos convertit adDominum. VidePrseter- veno. Sequitur Rothornaci, translatio corpuris Transiatio-
:

missos et Acta. Ipso sancti Viviani confesso- iu.sCyvriam.

thie, divi Cypriani. Colitur xiv Septembris. Posterio-
ris. An non Viventius
est, Virianus, Juventius res editiones cursivo etiam scribunt, basilicx,
vel Vincentius? Item sancti Simeonis, qui dudum In fine autem : Pictavis, sancti Jovini abbatis.
commoratus est inBethleem in terra sancta, et post- Treveris civitate, etc, plane ut ex Hf.riniensi
modum venit Treverim et ibi vitam finivit, ubi ejus supra retulimus, Ipso die, Fitini et Gratiniani Filini et
Basilica in grossissima slructura cernitur usqueho- martyrum sub Decio ca-sare. Videin Actis, Fetini Graliani.

Viriani •! die. Itemsancti Viriani militis et Secundarii cum et Gratiani. Arvernis, sancti Medulphi confessoris, MedulpM.
Secundm ii.
sociissuis, qui passi sunt pro Christo sub Deeio im- magnx sanctitatis viri. Viennx, S. Claudii xi epi- Ctatiilii.
peratore. Ande Tifernatibus agitur \ Videantur scopi. Itein sancti Viriani Martyris. Romx, sancti J ii tani.
Acta nostra. \ iventii marfyris. De his duobus plus satis di-
Editio Lubeco-Col. Incipit a Pamphilo, sa- ctum est. Die prima, sancti martyris Justini
tis pure, et sic de Reveriano et Caprasio. Tum : Philosophi, et alterius Justini et sociorum. Vi-
fieentii. Romce, saucti Viventii martyris. Treveris civitate, deantur Acta. De Gisleno, etc, ut in prima edi-
Marcia seu Nigra, depasitio
in porta, qit.r voctitur tione. Rothornaci, translatio religuiamm divi Cy- Transtatio-
Simeonii bentiSimeonis monachi etconfessoris, Rotu.r, com- priani, Suessionis, elevatio sanctorum episcoporum
uis CyprianU

memoratio beati Nicomedis presbyteri et martyris. Principii et Lupi confessoritm, Gandint martyris et
Elevationis
Claudii. Viennse, sancti Claudissimi, episcopi et confessoris. Agricotx presbyteri confessoris. Monasterio Fonta- SS. Sues-
.•1'iliiS.
Legendum, ut dixi supra, Claudii. nelia translatio sanrtorum Maximi et Venerandi
Belin. De Nicomede ex Adone martyrum, Uulfranni et Eremberli episcoporum Tianslatio-
adjicit, cujus et
nU Maximi,
martyrium celebratur XVII Kal. Octobris. PamphiH Condedi presbyteri et confessoris. In Prsetermissis
elogium ex media parte decurtat. In Reverentiani, ad proprios singuli dies remittuntur. Item Do-
pro Reveriani, et Caprasii, purus est. In fine :
leix, Cunonis sive Conrndi Prxpositi ecclesUe CunonU.
Viriuni. Item sancti Yiriani martyris. In altera editione Agrippinx Colonix, qui anno mlxvi. ter de atttssi-
suppletum PamphiH elMgmm. Et post Viriani mo monte prxcipitatus, mansit illiesus, ac paitlo
Juvenlii. adjectum Romx, sancti Juventii martyris. Vide
: post gladtiii interfeetits, miraculis claruit.

IV Non. Die -1

beatorum martyrum ^lareellini presbiteri et Petri exorcistee, Uaruuw a

natalis
Romse, ''"
qni multos in earcere ad fidem erudientes, post dura vincula et plurima
tormenta decollati sunt sub judice Sereno. Lugduni, sanctorum Fotini, P.itliiiii et
.*.'. 7 'i iiiu
ejusdem urbis episcopi, Zachariae presbiteri, Sancti diaconi, Epagati, Maluri, Attali, Ltigdunen-
Albinse, Grata?, cum aliis quadraginta. Hi omnes famuli Christi, sicut in bistoria iittiii.

Ecclesiastica scribitur, pariter coronati sunt. Passa est quoque ct sancta Blandina riint lltttn-
ttitta.
ex corum collegio, quoe primo, secundo et tertio die pulsata cruciatibus, cum non
superaretur, quarto verberibus acta, cratulis exusta, etmulta alia perpessa, ad ulti-

mum gladio jugulatur.

Ita Praten. Herinirn. Anteerp. Max-Lubec, Rosteeitd. Munerat. Greven. el Motan. el quod inirum, llagenoijen.
Acceiiunt : Anlverp-Max. Vlrajecl. Lovanien. et Editto Ultraj-Belg. in quibus cxcedunl vocula; dua3 mox notanda^.

VARIA
 280 MARTYROLOGIUM USUARDI.

VARIA LECTIO. Greven. Molan. et mediffi notae codices pro bealorum martyruni, habent sancto-
rum. Pro Sereno, male in Max-Lubec. Semio. Rosweyd. Lugduno. In Greveno, pro sanctorum
Fotini, est sancti Fotini. Lego Fotini cum codicibus omnibus, Munerato solum et Molano exceptis,
qui melius scribunt Plwlini, quamvis plurimi, post Hieronymum, malint scribere Pothini, potius
&nb rou ttoO&u qnara a7ii roi ipuTo;, ut sit potius dcsiderabHis, quam lucidus. Foulini in Max-Lubec
sphalma est, uti et Matudi pro Maluri et in Molano Paqati, pro Epagati, quod in Heriniensi
;

male dividitur Etfagati. Antverp-Max. Ultraject. Leyden. et Lovanien. post hisloria Ecclcsiastica,
ex Adone fortasse inserunt, libro quinto. Codex Rosweydi omisit pariter. Legendum passa est quoque.
ct. In Rosweyd. deest esi, in Greveno et Molano et. Antverp. et Max-Lubec. pro ex eorum collegio,

posuerunt in. Solus Pratensis legit juijulata est ; reliqui ut in textu.

^BSERVATIO.
E Nimiam Adonis amplitudinem, proindeque contractioris Martyrologii, ad eccle-
siasticum usum, necessitatem, vel abunde probat, ubi Legendario quam Marty-
solus hic dies
logo longe est similior : Martyrum Lugdunensium histqriam ex ipso-
Marcellini et Petri, atque iterum
MarcetHnl ct rum Actis fuse describcns. Ceterum de Marcellino et Petro agunt antiquissimi Martyrographi omnes,
Hieronymus, Beda et Romanum parvum. Bedam descripsit Rabanus, et hunc vel ilium secutus est
Notkerus, aliquabreviter ex Adone adjiciens. Noster item sua omnia ex Beda ad verbum transfert,
pr&teriuissa dumtaxat visione angelica, eamque subsecuta conversione Dorothei, quem mirum est a
Martyrologis aliis ita prateriri, ut cultus ejus sacri nulla appareant vestigia. Porro MarceUini et
Petri socii, qui hic desiderantur, bene in Actis expressi sunt. Certissima est et celebratissima ho-
rum nostrorum Martyrum, etiam in Allatii et Frontonis Kalendariis, in Sacramentario Gregorii, in
Missali Thomasii aliisque indubitatis monumentis consecrata memoria. Utinam idem liceret asserere
de Actis ipsis, qure quidem antiquitus scripta recte censuit Baronius ad annum cccn num. 106, Hen-
schenius tutari conatus est ast aliam plane censuram inurunt recentiores, et quidem Tillemontius
;

digna non credidit, ex quibus vitam suam Gallicam contexeret tomo 5 a pag. 199, in Notam reji-
ciens eorum examen pag. 663. Curiosa plurima de Marcellini et Petri cultu ac potissimum de reli-
quiis, in varias orbis Catholici partes translatis, collegerunt Henschenius et Papebrochius, quibus
adde quce recentius eruderavit Janningus in Supplemento Junii, ubi de eorum non una, ut putavit
Tillemontius, sed gemina Romce ecclesia, longe operosius, diligentius et accuratius post Lader-
Martyrum chium disputat. —
Lugdunensium martyrum non eadem quse Romanorum est ratio. Illi in Hiero-
hugduntn'
nymianis modo confusiore notati, in Beda dicuntur esse numero xlvii vel xlyiii (Rabanus male po-
suit lxviii) quorum sola, ut antesignana, nominatur illustris virgo Blandina, expresso prseterea
unico Pontici nomine. Apud Adonem fusissima texiturpersecutionis Lugdunensis et Viennensis nar-
ratio, ex qua singulorum, si Sanclum diaconurn excipias, nomina facile eruuntur, ut distincte fecit
Henschenius. Narrationis prsefatae magnam partem transumpsit Notkerus ast Usuardus solitis li- ;

mitibus coarctatus, ex Adone selegit nomina a se ordinata, ut in laterculo exprimuntur, ex Beda

vero, phrasi contractiori, Blandinse certamen panxit. Atque hisce constat, quidquid hac die ab
Usuardo annuntiatur. Superest verbo indicare, quanto apud eruditos in pretio sint incomparabilia
Iiorum Lugdunensiura vel Athenacensium martyrum Acta, quibus forte nullum certius, nullum lucu-
lentius, nullum augustius primfflvi Christiani roboris et Evangelici decoris monumentum ad poste-
ros integrum promanavit imo tale, quod vel hypercritici ipsi summa cum veneratione recipiant et
;

suspiciant. Pretiosissimum hunc thesaurum ad nos transmisit Eusebius lib. 5 histor. Eccl. ex epistola
Lugdunensium, verosimiliter Irensei manu, ad ecclesias Asiee et Phrygise scripta. Quse in iis ex varia,
seu versione, seu lectione controversa sunt, explicat Henschenius, singula Martyrum xlviii nomina
solerter exquirens, utfacit etiam Florentinius. Gallice omnia deducta sunt a Tillemontio tomo 3 a
pag. 1.Vide etiam Ruinartii adraonitionem, ejusque in prxdicta Acta notationes a pag. 45. Non
erit injucundum lectori audire Josephi Scaligeri de ipsis illis Actis judicium, quod certe nemini su-
spectum esse poterit. Ad haoc Eusebiani Chronici verba Plurimiin Gallia gloriose obnomen (Christi)
:

interfecti, quorum usque i» "pr&sentem diem condita libris certamina perseverant sic ille in animadver- j

sis pag. 202 num. 2183 religiose observat : Ea et Polyearpi martyrium hodie e.rstant apud Eusebium
iu Bistoria Ecclesiastica qux sunt vetustissima Eccle&i& martyria, quorum Xectionepiorum animus ita afft-
titur, ut numquam satur inde recedat .-
guod quidem ita esse unusquisque pro captu suo etconscientix modo
senthr potest. Certe ego nikil umquam in Historia Ecctcsiastica vhli, a cujus lectione commotior rece-
dam, ut non amplius meus esse videar. Tdem sentimus de Actis martyrum Jjugdunensium et Viennensium
t

apud eumdem Eu&ebium, quibus quid augustins, quid venerabilius in antiquitatis Ckristiana monumeniis
legi potest? Ita ille. Promptum cuique et integrum est eosdem animi motus experiri. Wandelbertus
omnes textus nostri Martyres, non inconcinne versibus suis decoravit :

Marcelline sacer, Petre exorcista quatemis

Nonis communem dignamque litatis ud aram :

Lugduniquc pio Blandina vocatur honore,

Quadragcna qux simul octavaque coruscum
Cum plebe nexit flammis undisque monile.

AUCTARIA.
 MENSIS JUNIUS. 281

AUCTARIA.
Tornacen. In mutilando textu nimis frequens, Item sancti Dorothei, qui vidit auimas sanctorum
hic Marcellini et Petri elogium resecat; de Marcellini et Petri splendtde ornatas abangelisferri
reliquo puritati Usuardinae satis prope accedit. ad ccelos, postquam eos decoltaverat, unde pamiten-
Pulsanen. In I annuntiatione purus, in 2 tiam agens, sub Julio Papa baptixatus, quievit in
l>c Lugdu- contractior est, scribens : Lujduni , sanctorum pace. Vide quDe superius diximus in Observatione.
nensibus
martyribus. martyrum Zacharix presbyteri et Donati cum aliis Belin. De Lugdunonsibus, sic habet Eodem :

quadraginta sex. Hi omnes famuli Christi, sicui in die, Lugduni sanctx Blandime cum xlvii martyri-

historia, etc. Sed de Blandina nihil habet. bus, temporibtis Marci Aurelii et Antonini Veri
Antverp-Maj. In prima annuntiatione trun- atque IaicH fHiorum ejus. Jn prima annuntiatione
catus est, omissis nempe his verbis Qui multos : purus est. Sequitur In Campania, natale san-
:

in carcere ad fulcm erudientes. cti Ernsmi, etc., ut supra in Ai.berg. et Danic

Alberg. Hodie secundo loco inse-
et Danic. Nos cum Usuardo et aliis Martyrologia de eo
runt, quse ad diem sequentem spectant, nempe :
agemus die sequenti.
ln Campania, sancti Serasmi episcopi ct martyris. Greven. Nominn Sanctorum qui cum supra Nomlna
Hic sub Diocletiano Augusto primum plumbatis, memoratis apud Lugdunum passi leguntur, hxc I/lf. Luaitu-
nenstum.
deinde fustibus graviter mactatus; post resina, sul- sunt : Macharius, Primus, Alcibiades, Silvius,
phure, fiicc, plumbo, cera oleoque perfusus, iltxsus Ulpius Cominus, Octuber, Filominus,
, Vitalis,

apparuit. Deinde sub Maximiano diversis atque im- Geminus, Julia, Rogata, Emilia, Potamia, Pom-
manissimis suppliciis excruciatus, tandem, vocante peia, Rodona, Biblis, Quartia, Materna, Helpes
Domino, sancto fine quievit. Reliqua, quae ad tex- qu.c cf Amnes, Alexander, Ponticus. fii omnes in
tum pertinent, purasunt. carcere quieverunt. Aristeus, Cornelius, Zoximus,
Centulen. Romx, passio beatorum martyrum Titus, Julius, Toticus, Appollonius, Geminiunus,
MarcelUni presbyteri etPetri cxorcistx. sub Sereno Julia , Ausonia , Emilia , Jamnica , Pompeia,
judice. Ipso die Lugduni, sanctx Blandinx marty- Domna, Justa, Trosima, Antonia. Algisi confessO- Atgist.
ris, cum aliisXLvm maHyribus, temporibus Marci ris. Dnrotlwi confessoris, qui cum beatos martyres Dorothei.
Aurelii Veri et Antonini atque Lucit (iliorum ejus. Marccllinum et Pctrunt decollasset, vidcns animas
fpalerici Eodrm dic, relatio Walerici abbatis, de Flandria rorum splcndidc ornatas ad cadum fcrri, pasniten-
relationis.
ad proprium locum. Vide Acta i Aprilis, pag. 23, tittm etjit, baptisma suscepil et in pace quievit. Ar- .trthemii
ubi de hac relatione agitur. cliemii (Arthemii) cum suis. Vide vi Junii. Zacha- cum sttis.
Bruxellen. De Marcellino et Petro infine at- riee monachi, discipuli abbatis Silvani, qui ut IIc-
ZacharUt
texit Quorum in Canone Missx memoramur. In
: raclides irfcrt aretissimam in eremo duxii vitam, monachi.
,

Lugdunensibus ferme purus est. Tum additur :

paUiumque sunm pedibus conculcans dicebat, tiant-
Atgisi. Et sancti Algisi confessoris. Est Adalgisus pre- nem posse ficri monachum, nisi qui sic animo omnia
sbyter in Theorascia Picardiaa regiuncula. conculcasset. Vide qua? de hoc Zacharia dicuntur
Victorin. et Reg. Suec. signatus nura. 130. inter Pne-termissos.
WarceUini et Addunt in fine : Ipso die Romx, sanctorum Mar- Molan. In prima et puriori editione habet
Saturnini.
cellini , Saturnini. Acceptos opinor ex ingenti augmentum de Erasmo, ut supra; et typis mi-
Romanorum martvrum agraine, in quo Saturninx noribus : Martyrii monachi, de quo in Dialog, B. Vartyrit.
sex, Saturnini duo, Marcelliiia una, sed Marcelli- (iregorius. Notus mihi non est. Editioncs aliffi
nus nullus, prseter eura solum, qui supra intextu yostjugutatur, in textu litteris Italicis immiscent
Usuardino positus est. verba Bedce et ex eo Rabaui Tunc et Ponticus :

Textus con- Matric-Cartus-Ultraject. Marceliini et Pe- purr annorum xv pcr omnia tormentorum genera
tractus. tri martyrum. Fotini episcopi et martyris cum so- ciim ipsu circumactus ct matcrna cjtts cohortatione
ciis quadraginta de clero et populo, cum quibus roboratus, antc martyrium consummavit. Ac-
illtiui

passa est sancta Blandina. cedit deinde tamquam textus pars In Campaitia, :

In Vatican. signato num. 5949. Deest tota natalis saticti Erasmi, etc. In fine Die secunda, Erasmi :

annuntiatio de raartyribus Lugdunensibus. sancti pntrts Nicephori Patriarchae Constantinopolis \icephoii.

Eugenii PP. Florentin. Romae, depositio seu transitus sancti confessoris, Vide xm Martii. Tum typis minori-
Eugenii Papx et confessoris.... bus : In territorio Lugdunctisi , depositio beati
Dc ifarccl- Euitio Lubec-Col. De Marcellino ct Petro Algisi presbyteri et confessoris. Sendomiris, anni- Alglsi.
tino etPetro
post, tormenta, adjicit, ducti in Silvam nigram et versaria celebritas stragis martyrum Christi per De hfnrtit-
ibi pariter decotlati sunt, sub Diocletiano Impcra- ntut.s Send«-
excursionem Tartarorum ,
qu.v magno poputi con-
miriensibus.
Dt Lugdu- tore, judice Sereno. Item de Lugdunensibus inse- ctirsu recotitur, multum Ale.randrt IV 1'oiUiftcis
ncnsibus.
ritur : sicut in Ecclesiasticx historise libro quinto indulgentia cumulata et dedicata. Monasterio Lati-
scribitur, pariter tempore Marci Aurelii Veri et niaco, translatio sanctorum Deodati episcopi, Mal- Tianstatiu-
Antunuii atque Lucii filiorum ejus coronati sunt. degarii, Fulberti Amsilionis, Lambertiac unis In- nts Deodatt,

Passa est quoque S. Blandina, etc. Sequitur : noceutium. Vide de singulis, in Pnetermissis.

III Ntm. Die 3.

Campania, natalis sancti Hcrasmi cpiscopi et martyris hic sub Diocletiano Au- Enmi. ;

In gusto, primo plurnbatis, deinde fustibus gravitcr maccratus, post resina, sul-
pbure sub plumbo, pice, cera, oleoque perfusus, illa?sus apparuit. Deinde, Maxi-
miano, diversis atque immanissimis suppliciis cruciatus, tandem, vocante Domino,
sancto
 282 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Pergentini sancto finc quicvit. Apud Arctium civilatem Tuseiae, sanctorum martyrum Pergcntini
et Lauren-
tini. et Laurcntini fratrum, qui pcrsecutionc Decii cum essent pueri, post dura suppli-
cia tolcrata magna miracula ostensa gladio ca?si sunt. Civitate Corduba, beati
et
haac. Isaac monachi, qui cum csset annorum viginti scptem pro fide Cliristi gladio necatus
Lifardi. est. In territorio Aurelianensium, sancti Lifardi presbyteri.

Puri sunt Praten. Anlverpien. Max-Luhcc. Muncrat. Grrven. cl Molan.

YARIA LECTIO. Erasmi recte scribnnt Pratens. et Molan. Max-Lubec. Frasimi. Ceteri cum
Herinien. Tornacen. Rosweyd. et aliis passim Herasmi; quodin textu servavimus. Vro primo
phnnbatis, etc, Max-Lubec. et Munerat. ponunt primum. Sic Antverp. et Molan. pro cruciatus, ha-
bent excruciatus. Greven. quod inprima editionerecte scripserat Aretium, m&\e in ea quam sequimur m

rautavit in Arctum. Antverp. et Max-Lubec. legunt Arccium; et Valentini pro Laurentini. Ysaac
coramune plurimorum vitium cst. Ullimum nomen varie exprimitur Munerat. Greven. et Molan. :

putarunt se bene correxisse Liphardi, ubi in antiquioribus Lifardi legerant, qui multorum solet esse
pruritus. Ego Lifardi praeferendum censeo, utpote, inquit ante meHenschenius, aptius ad propricta-
tem Francici tiominis ex Teutonica lingua accepti, atque amabili \i\Ao\e prxditum siynificantis. Quidni
et eadem ratio valeat pro Italicis, Hispanicis, Anglicis et id genus aliis nulla Graecis affinitate con-
junctis, ut alibi ostendimus. Fpiscopi titulus perperam a Max-Lubec. Lifardo tribuitur.

OBSERVATIO. Illustre in paucis Erasmi certamen in hodierno Ramano et Actis, die praecedenti
referri notissimum est, nec minus certum inHieronymianis et Rabano ea ipsa die celebrari, et
ab hoc quidem cum elogio. At enim hac die memoratur a Romano parvo, Adone, Usuardo et Not-
kero. Uter dies praehabendus sit, non disputo. Adonis elogium ferme transumpsit Notkerus, addito
Martyri titulo non soluin cpiscopi, sed determinate Antiocheni; non nullisque, nisi vehementer fallor,
ex Kabani encomio admixtis. Nnster, more solito, ex Adonianis flosculis corollam snam eleganter
contexuit. Rabano et Adoni prDeluxerunt haud dubie Acta illa, qu?e vulgo in Legendis circumferri so-
lent, non sine justa suspicione gratuitx fictionis, inquit Henschenius, in commentario prarvio pag. 211,
quod in appendice Actis subjuncta, paulo clarius expiicat Papebrochius. Alii rotundius, ut plane sup-
posita rejiciunt, imo Tilleraontiustomo 5 pag. 636 phrasi sua Gallica, exccllenter mala pronuntiat.
Sed quisquis ea Erasmi antiquissimo. tot monumentis, qure ab Henschenio memo-
finxerit, cultui

rantur firmato, nihil detrimenti afferre potest, sive unus tantum Frasmus Formicnsis, sive et alter,
Slartyrum
ArctiMiuui
et forte plures synonymi admittantur. —
Martyres Aretini subobscure in Hieronymianis notati sunt,
indicato nomine Laurentii pro Laurentini, adjectis sociis qiiadringentis anonymis. Clarius germanos
pugiles distinxit Romanum parvum apud Aretium, etc, quem secutus Ado, maluit Arctiam scribere,
:

brevi concinnato elogio, a Nostro contracto, Notkero paulo liberalius hauriente. Omnia desumpta
sunt ex vetustis Actis, qualia edidit Henschenius, iis ut minimum naevis respersa, quae originalia
non esse facile ostendant. Prodigia nimis frequentia, suspecta habet Tillemontius tomo 3 pag. 332.
— Isaacus monachus, Cordubensis martyr, a sancto Eulogio celebratus, ex eorum censendus est nu-
mero, quos ex Hispania attulit Usuardus, qui primus Martyrologio eum inseruit, ceteris omnibus
lifardt. antiquis ignotum. Isaaci hujus martyrium ex Eulogio in Actis nostris illustratum est. Lifardi, —
Licfardi, Leifardi vel IAphardi memoriam inter quorum uno perperam episcopus
HU-ronymiana (in

dicitur) augmenta rejecit Florentinius, ea causa, quam alibi attigimus. Beda, Romanum parvum et
Ado de eo plane silent. Leofardum appellat Rabanus, Notkerus Liefardum, non Lacfardum. Quid
praeferendum sit, satis diximus. Puto, primam ejus in Fastis sacns memoriam, a Rabano et Usuardo
ex Ilieronymianis acceptam. Flori particulare elogium habes in Beda genuino et Actis particuiam :

dabunt Auctaria. Vide quoe de hoc Sancto ex variis scriptoribus diligenter colhgit Henschenius. Nos
qua) Usuardi sunt recitavimus. "Wandelberti metricum elogium de solis Aretinis et Lifardo meminit
his tribus versiculis
Pernentinus item, Laurentinusque cruoris,
Et generis ternas gemino fulgore vemistant
Aureliana suum plebes recolitque Liphardum.

AUCTARIA.
Rosweyd. Subdit in fine Roma: Marcelli mar-
Tran.slalio-
nis Sindulfi.
H rr.RiMEN.
fineadjicit:
Iterum
Eodem
purissimus, proprium
die, translatio beati
agro Remensi coli-
dulfi confcssoris. Is est qui in
in
Sin- tyriscum aliis cccc. Multi ex eo sociorum nu-
mero in Actis enumerantur.
:
j^arr
et soc

ter xx Octobris, et in Praatermissis malenotatur Antvehp-Maj. Sensus coufundit, omisso alte-

eptscopus. rius fine et alterius initio, hoc modo Aretina et
Tornacen. Deficit in elogio martyrum Areti- Cordubensia connectens; et magna miracula os-
norum; cetera plane purus. tensa qui cum essent viginti et septem, etc.
:

Pui.san. De Erasmo egit prima hujus, ut ibi Antverf-Max. Ui.traject. Levden. Lova-
notaviraus. In Aretinis et Isaaco satis purus est, nien. et Editio Ui.traj-Belg. Toto textu puri,
sed Lifardum praitermittit. sic in fine raemorant: In territorio Aureliunen-
 MENSIS JUNroS. 283
De Lifardo. siiim, depositio sancti
Lifardi presbyteri et confe. Epmo Lubeco-Col. In Erasmo satispura, in
soris. Qui multis virtutibus clarus, monastico habitu Aretinis modice interpolata est De Isaaco pure.
venerandus, sancto ftne quievit. De Lifardo ut Antveiip-Max. etc. Tum in fine:
Alrerg. et Danic Idem habent augnientum, Bodem die, sanctorum Servilii w Erasmi marly-
Senilii tl
seu elogium de sanclo Lifardo sed carent Lic
; rtnn. Ad quani classem hi duo hicredueemli sint,
Erasmi.
prima annuntiatione, pridie relata. fateor me ignorare.
Centuleh. Apud Ainrtiiim civitatem, sancto- Belin. Die prmcedenti Erasmum signavit. In
niiii Pergentini cl Latireittini fratrum. In Cnm- reliquo textu non omnino purus, enun-sic in fine
Krasmi. fiania, beati Berasmi episcopi et marttjris. Cordubse, tiat :
In territorio Aurelianensi, sancti Liufardi
beuii I.siiiic moiuniti ei maiiijris. Aurelitmis, vico
episcopi et confessoris.
Dt Lifardo. Maiduno, sancti Ltfardi ahbatis, qui futi ffater Greven. Eodem die, sancti Silvani cum aliis Sitvani ,-i
beati Leonardi amfessoris. Camobio Centula, glo- lxxxii. Abdiani, Neporii. Item quadringentorum atiorum h2.
lationis
lit riosa relatio sancti palris noslri Ricltarii,
Richarii. sacer- matiijntm. Vide Acta. Ipso die, sanctorum Servilii Servilii eic.
dotis egregii atque pretiosi confessoris. Alibi
recur- et Erastiit. Morandi umfessoris. In Hibernia, Kel- Morandi.
rit translatio ; vide omnia die quo colitur, viui abbatis.
scilicet Vide Prsetermissos. Coemgini confessp- Ketvini.
xxvi Aprilis. ris. Juliame
Coemgeui.
oirginis, illius, ni fallor, quee inter Jttltnitit.
Bruxellen. In textu satis purus, de Lifardo Africanos martyres numeratur.
sic liabet: Aurelianis, depositio sancti Lifardi pre- Mhlan. Treberis, depositio sancti Numeriani yumeriani.
sbyteri et confessoris, qui multis virtutibus clarus archiepiscopi. Colitur v Julii. Sequitur minori
saiiclo fine qtiievit. flcni sanctx Osichs virginis. charactere i Eodem die, sancfse Crotildis reginx. Crotildit.
Est Ositlia, qua> colitur vn Octobris. Qii.t apittl itrhem Turonicam migravit ad Dominum,
Hagenoyen. In Erasmo non nihil interpola- plena dierum, seputta Parisiis in sacrario basilicx
tus, omittit Aretinos. In Isaaco ferme purus est. sancti Petri, adlattts Clodovei regis, virisui. Post-
Tum de Lifardo: In territorio Aurelianensi, ilcjio- en vero Sanctarum asscripta numero, pmpier varia
li. Lifardo sitio sancti Lifardi prcshijteri et confessoris. qiti qn.r illic edebat miracula, proxime capsam sanctx
niuliis clarus virtutibus, et monastico habitu crat ve- Genovefs, pretioso in feretro condita elevata est.
nerandus snncto fine quievit in pace. Hic a qitibus- Meminit ejus honorifice Gregorius
:
Turonicus Itlmi
dam dicitur de regibus Francix et Flandrensibus 2, 3, el 4 histori.r Franeoritm. Eoilem die, anno
mnlia prophetasse. In territorio Basileensi, sancti mi.xx Basnonii in Ostravandia, veteristempli,quod
Morandi .viri religiosi ct multis miraculis venerandi. Balduiuiis Comes ctmvertit tu Benedictinum mona-
Daveronen. In territorio Aurclianensi, stmcti sterium, dedieatio, ab episcopis Lietberto Camera- Dedicatio.
Liphardi presbyteri et confessoris. censi, Rtitbodone Noviomensi, nis cetebris
Raynerio Aureiia-
Amisianen. Basnonii.
In territorio AureUancnsi, vico ueusi. Qtia in dedicatione interfuisse reperiocorpora
Dc Lifardo. Waiduno, depositio sancli Liphardi presbyteri et sanctorum Marcelli, Piatonis, Salvii, Amati, Do-
confessoris, qui multis virtutibus clarus, monastico natiani, Vedasti, Amandi, Audomari, Gisleni,
habilii et religione veiterandtts, sancto finc quievit.
Vincentii, Bertini, Vuinnoci, Vttandregisili, Ba-
Textus con- Matric-Cartus-Ultraject. Pergentini et Lau- vonis, Everardi, Euberti, Landelini,
Bugonis,
Iraclut. rentini fratrum muitijrttm puerorum. Herusmi epi- Aicadri, Eusebise, Rictrudis, Aldegundis, Ragertr
scopi et martyris. Isaac monachi et inninjris. Li- frcdis, Reginx et Waldetrudis. HascadActaniMI;
fartli presbyteri ei confessoris. et ab ipso Molano in posterioribus editionibus
In Vatican. signato num. 5949. Deest Eras- pratermissa sunt, ubi solum legitur: Ipso die,
mi, Isaac, Lifardi. Adjieitur autem In Africa, : sanctiMorandi confessoris, discipuli beati Bugonis. It.i.-on/ll.
Quirini. saitcti Vide in Actis ejus socios, nisi is
Qiiiiini. Et Die tertia, stiiicti mar-
sanctj> Crotildis reginse. Crotildit.
sit, de quo Usuardus die sequcnti. tyris Litciltiani. Vide puerus socios quatuor, et Lucittiani.
Ksilltx.
Altemps. Eodem die, sanctse Esithse virginis. virginem Putilam seu Paulinam pag. 274 in
Eadem est, opinor, qu<e Ositha superius. Item Actis, ibique Janningi commentarium pravium
Thomat
ordinatio sancti Thomte inartyris et archipres... cum encomio Graco-Latino. Vide etiam qua? de
ordinationis
an non archiepiscopi? Si intelligatur Cantuarien- Moraudo habentur in Supplemento Junii.
sis, colitur is xxix Decembris.

Pridie Non. Die 4.

Illiricum civitate Siscia, natalis Beati

Apnd Christi (ut Prudentius scribit) ligato
ad manum molari saxo, in flumen
Quirini episcopi, qtii pro fide Quirini.

praeeipitatus, cum
circumsfantibus diu collocutus, ne ejus terrerentur
et
exemplo, vix precibus ut mergeretur obtinuit.

Sumitur icxius cx Berinien. Tornacen. Pulsanen. Munerat. Greven. ct Moian.

YAIilA LECTIO. Illijricum bene legit Molanus, sed nos cum reliquis codicibus omnibus, ut in
textu Iliiricum. Siseia omnino legendum est, cum Herinien. Molano, Pratensi, etc., non Silia,
ut Tornacen; iStria, ut Pulsanen; Stiscia, ut Muneratus; vel Sicia, ut Greven. Titulus inaiitjrts, a
Munerato appositus, in nullis codicibus Usuardinis, nee in ipso Adone legitur. Ftttviam pro fltimen
habet solus Pulsanensis. Optinuit in Heriniensi et Toroacensi aetatem suam redolet.

OBSER\'ATIO
 284 MARTYROLOGIUM USITARDI.

Qlm nu
0"pha Hieronymiana, ad quae videri merentur Florentinii Notationcs, ex quibus, sed maxime ex
Actis, intelligetur quo pacto ab Sabariam et ad alias civitates Quirinus idem pertineat. Romanum
parvum ita loquitur: Apud Ilhjricum civitcUe Siscia, sancti Quirini episcopi et martyris. Rectius scri-
psisset, in Pannonia, vel apud Pannoniam Adoniana sunt quse . in textu adjiciuntur, accepta primitus
ex Hieronymiano Eusebii Chronico ad annum cccx. Noster, inquara, ex Adone sua omnia sumpsit,
praeterito solum tyranni, sub quo Quirinus passus
nomine, et reliquiarum ad Catacumbas trans- est,

latione. Sed haec Xotkerus cum reliqnis transcripsit, male pro Siscia legens Fiscia. Qui hic citatur
Prudentii hymnus, in Actis exstat, ubi notabis in commentario prarvio, Usuardo tamquam fonti
ex Adone planissime hausit, ut conferenti perspicuum est. Itaque etmolare saxum
tribui, qua? ipse
ad manum litjatum, primum ab ipso Adone ex citato Chronico, vel ex Actis male acceptum est. Ibi
habetur, manuali mola ad collum Ugata ; in hisce clare ponitur, molam ad callum tigatum. Porro Acta
iUa et vetustissima et omnibus probatissima sunt, etiam a Ruinartio recensita a pag. 551, atque
Gallice reddita a Tillemontio tomo 5 a pag. 428 ; a quibus et a Papebrochio in Actis nostris, non-
locum ac terapus martyrii, circa prasidem ac tyrannum, demum circa cor-
nullae difhYultates circa
poris aut ejus partium translationes explanantur. Sic a "Wandelberto metrice laudatus est
Martyr et antistes Pridie sacra vota Quirinus
Accumulans, proprio Chrishtm de sanguine placat.
Dr Uartyrir Usuardinum hactenus laterculum esse, oranino constat. Codex Pratensis augmentnm affert hujus-
bus Wivedu-
nensibus modi: Civitate Niveduno, sanctorum Zotici, Attali et Eutici. Repugnant codices reliqui, si pauculos
Pratensis excipias. exerranti Pratensi alibi non semel conformes, nempe Rosweyd. Antverp-Maj. et Aqui-
codicis.
cinct. ut in Auctariis clarius patebit. Ex Hieronyraianis apographis selecti et a sociis avulsi sunt
martyres illi Nireduuenses, non Ninivctaui, ut codex aliquis posuit, quemque Rabanus pree ceteris
imitatus est. Cujus regionis sintpra?fati martyres, vel potius cui regioni adscribendum sit Nivedu-

num, Gallia? an Pannoni», erudite examinat Henschenius et post eum Janningus in Supplemento
Junii pag. 17. Ceterum nihil dubitare videtur Henschenius, quin Sancti ipsi Usuardo sint adscri-
bendi. Nos idjam quaerimus, an vere eos Usuardus in Fastis consignaverit. Consultus itaque Castel-
lanus, utrum ea annuntiatio textui Pratensis codicis inserta, an ad marginem esset posita; inspecto
diligenter codice, fassus est laterculi partem facere, utpote priori immediate adjunctam, atquantum
conjiceret, recentiori adjectam manu, ac proinde judicio suo minime esse Usuardinam. Utut est,
prsedictum codicemPratensempraitense autographum, ex purorum numero hodieexclusimus.resecto
eo articulo, quem codices reliqui, saltem puriores omnes, ad Usuardum nihil spectare manifeste
demonstrant.

AUCTARIA.
Praten. Addit : Givitate Niveduno, sanctorum Pergentino et Laurentino, quos pridie omiserat.
Zotici, Attali et Eutici. Demura Ipso die Roma?, sanctorum Arecii et Da-
: Arecii, ctc

Antverp. Max-Lubec. et Ughelian. In fine ciani martyrnm.

Arecii et Jtcm Romae, Arecii et Daciani. Pricfige Picti, ut Aquicinct. Civitate Niveduno, sanctorum Zoti- Zotici, etc.
Daciani. ci, Attali et Eutici.
est in Actis.
Cyrini <t RoswEYD. incipit : Tn AquUcia, Cyrini episcopi Matric-Cartus-Ultraject. Qttirini episcopi
aliorum 200 martyris apud Illyriatm, de quo Pruden-
etmartyris et aliorum cc martymm. Nescitur un- et scribit

de mnrtvres illos eruerit ; vide quEe dicuntur in tins, quod ligato ad manum sa.ro submersus sit.

Prsetermissis. Sequitur textus, ubi pro Siscia est Camberien. sanctae Mariae. Romse, sanctorum
Scythia. In fine adjicit cura Pratensi : Civitate Picti, Airtii et Daciani.
lotici, ttc, Nivcduno, sanctorum Zolici, Attali et Eulicii. Vi- Vatican. signatus num. 5949. Romx, saucto-
de Observationem. rum Picti, Aregii ct Daciani.
Antvekp-Ma.i. Etiam habet : Civitatc Nivedu- Florentin. Romx, sanctorum martyrum Arctii Aretii,! tc.

iio. sanctorum Zotici, Attaliet Eutici. ct Datiani, Ttem sancti Udalrici episcopi et confesso- Vdalrici.

Amvi:hp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- ris. Est is celeberrimus episcopus Augustanus,

nien. Alderg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. quicolituriv Julii.

Textui puro subdunt Hujus reliquix translatee: Luxovifn. Civitate Nivcduuo, sanctomm Zotici, Zotici,etc.

sunt Romam in Catacumbas. Eodem die, sanctorum Attali ct De qnibus jam toties.
Eutici.
drecii, etc Arecii <t Damiani. Ita scribunt plerique ; at Al- Editio Lubeco-Col. Memoria quinque vulne- Dr'S Vtilne-

rum Domini nostri Jesu Christi. Haac est prima ribus

berg. et Danio. melius Daciani.
1) V.J.C
Centulen. Apud Illiricum civitate Scissia, san- annuntiatio, quam et habet Grevenus, sed de
De Quirtno. cfi Quirini episcopi ct martyris, qui sub Maximiano ea nihil alibi. SequiturdeQuirino, cumaugraento
passus, translatus cst Romam et jurta Catacumbas de translatione reliquiarum ex Adone, ut supra.
sepultus. In fine Romae, sanctorum Arecii et Deciani mar-
:

Bruxellen. Etiam habel. : Ilitjus reliquix tyrum.In Sicilia, sanctorumExpergenti, Philippi, Expi rgenti
Rnmam, ctc. Tum Eodem : dic Roiiia-, sanctorum Eutidi, Saturinee, et Juli.c martyrum. In civitate et sociorum.
Atecii, rit
Arecii el Daciani, Civitate Numedia (Niveduno) Sabaria, bcati Rufitli, (Rutili, vel Rustuli) mar- Rufuti et
aliorum.
Zotici, etc. sanctorum ZoticA, Attaliet Eutkici, Itcm transla- tyris, cum multis aliis. Civitate Niveduno, san-
Poctoci tio sancti Poctoci confessoris. Forte Petroci abhatis ctorum Zotici, Attali et Euticii. Ili martvres
transtatiO' omnes eorum enume-
in Comubia, de quoin Actis hac die. et socii in Actis distinctius

Hagenoyen. De Quirino addit.; Hujus reliquix, rantur.

etc, ut supra. Sequitur de martyribus Aretinis Belin. Post textum. : Item Romee, Aretii et Aretii,etc

Datiani.
 MENSIS JUNIUS. 2f?r>

Dntiani. Item sancti Udalrici episcopi et confesso- pleraque hsec nomina. Osiihx virginis et marty-
rit, Vide supra in Fi.orentinis. Notabis hic a fWx
rts, 1
regis Oricntalium Saxonum. De hac
nnnntillisUdalricum perperam geminari, eo quod etiam alibi egimus. diximusque, in Pratcrmissis
Mediolani colatur. Sed viri eruditi non alium remitti ad vn Octobris, quamvis et aliis tliehus
ibi Udalricum agnoscunt, prater
Augustanum. passim notetur.
flltiicriiui
Gheven. Quinque \~nlnerum Chrisli solemnitas, MoLAN. Itnn Rom.r. Atrlii cl Daciani. Itcm
Christi. llClli. Clc
Opinor ex devotione Coloniensium. In Cilicia sancti Udalrici episcopi ci confessoris, apud jtnwin- Vdalrict.
Expergcnti (Sicilia,) sanctorum Expergenti, Philippi, Euitici,
et soc.
ciam Rhetis civitate Augustana. Sabaria civitate,
.Tult.tr, ct Salumini. Sabaria civilatc, sancii Ru- ..ttncii Rititti cain aliisduobus. In ctlitionihus aliis ftutili
Rtisluli, clc. sluti, cum aliis duobus. Civilale el -2
soe.
Niveduno, sancto- de Aretio el Daciano, ttt Die
superius. Tttm :

/ lici,t lc rttm Zotici, Atlali cl Eutici. Item Camasii, Iialtt, quarta. sancti patris Metrophanis Patriarchee Con- ifctrophanu .

Camasii, etc Cirmee. Vide nomina in Actis melius expressn et stantinopolis. Vide dc hoc eruditum J:iiiiiiiiL r
i

(recii, etc. ad propriam classem redueta. Iium.r, Arecii et commentarium, qtto quac ad ipstim et decesso-
Udalrict. Daciani. Olderici (Udalrici) episcopi ct confesso- res, si quoshabuit, atque ad successorem Alex-
Petrocii. ris. Petrocii abbalis Heleni monachi
et confessoris.
Heleni
andrum spectant, diligentissime excutiuntur.
Triplionix, ei confessoris. AntonUe virginum d
Triphonix et Nec minus elahorata sunt, qua; de eodem argu-
etc marttjrum. De his tribus vide Pratcrmissos. Au- mento chronologiceordinata et stahilita invenies
iu: '»>'*.
tt
fomi.v, Esmili.r, Jamnicx, Rufin.r. Corrupta puto in Supplemento Junii.

Nonis. Die 5.

,'Egyptum, natalis sanctorum martyrum Marciani, Nicandri ct Apollonii,

Apud
quorum gesta habentur. Eodem die, passio sancti Bonifacii martvris, suh
vanianiet

_ Diocletiano et Maximiano apud Romoe in via, Tarsum civitatem passi, sed noniftdi
""
quae Latina nuncupatur, sepulti. Hic cum diu in stupro misceretur, tandem divino
nutu compunctus, non solum, cui subjacebat, vitium deseruit, verum quoque per
diversa tormenta ad palmain martvrii
'
ardenter cucurrit. Item sancti Bonifacii epi- «»','."
. . .
einscopi ct
scopi, qui de Britanniis veniens, et fidem Christi gentibus cvangelizans, cum maxi- »»« martu-

mam multitudinem in Frisia Christianoe religioni subjugasset, novissime gladio

peremplus, martyrium consummavit cum Eobano episcopo et aliis servis Dei.

U;| tterinicn. .Inlverpien. •-Liitjec. Muncrat. Grevcn. ct Molan.

YARIA LECTIO. In Munerato est Maciuni et Appolloni ; in Molano Martiani sequimur orto- ;

graphiam reliquorum in sFgypto autem modum superius co^ptum. Sic varii scrihunt Bone-
;

fani. plures cum textu Bonifacii. De Tnrtto dixi etiam alibi. Sub Diocletiano (Herinien. Dioditiano)
et Mn.rimiano scribunt omnes Muneratus posteriorem omittit, ut etiam civitatem. Ejusdem Mune-
;

rati vitium est Fri.ria, pro Frisia. Constat Adonem legere Eoban, quod servat Grevenus et Ant-

verp-Major. Unde Pratensis, Rosweyd. et Molanus rectissime formant Eobano, cum pluribus aliis,
quo modo et Usuardum ipsum posuisse existimo; non Eubanco, ut Herinien. etTornacen. nec Eu-
minus Eobantho, ut Max-I.ubec. In duobus co-
baneo, ut Mtmerat. nec Eobanco, ut Antverp. multo
dicihus proxime citatis deest, episcopo. Sed an non legendum coepiscopo cum Adone? Variant co-
dices. Sectttus sum Praten. Herinien. Tornacen. et Muneratum. Si alitid magis placet, per mc licet

pneferatur.

OBSERVATIO. Non leviter controverti posset, sintne tres martyres .^gyptii hac die notati, pla-
ne iidem cum tribns ferme synonymis Marliana, Nicanore ci Apoltonio, quos v Aprilis retuli-
mus, ihi in Observationibtis indicantes, eos in Actis eo die proeteritos, remitti ad v Junii. Est igitttr
Henschenii sententia, ipsos illos utroque die commemorari, quantumvis in Hieronymianis, Adone,
Usuardo et Notkero expressissime distinguantur et sexu et noniinibtts, excepto Apollonio, quem hic
Apollincm vel Apollinum vocari, facile patitur Florentinius, qut diversos putare utrobique tergemi-
nos, tametsi populares, non censet incongruum ; alius ex mente Martyrologorum, crederet esse ne-
cessarium. Certe necdum plene persuasit Henschenius, tres suos hodiernos, septem sociis comitatos
illis aliis Nonarum Aprilium eosdem esse. Quid quod dubitari qttoqtie possit, an terni
cuin tribus
hoc die ab Hieronymianis aliisque Martyrologis tam expresso sine aliis signati vere
illi

cum Henschenianis conftindendi sint. Si id miraris, adverte quot Synonymi in iis codicibus
celehrentur. Crcscit difficultas ex Nicandro et Marciano, qui in Romano moderno Yenafrt recolun-
tur xvit Jiinii, quo <lie scimus martyritim subiisse, ex authenticis Actis a Mabilione primum, deinde
a Ruinartio inter selecta vulgatis a pag. 617, Nicandrum et Marciauum milites, verosimiliter in par-

tibiis MoesiEe, sub eoilem jtidice Maximo, snli quo Julivs, et ipse miles, agonem complevit xxvn
Maii. De liis agit Tillemontius tomo 5 a pagina H, et accurate Acta expendit in notatione a pag.
590. Sed heec longioris disctissionis sunt, quam ut prupriam relinquimtts Janningo in supplemento
Junii ad citatum diem xvn Junii ex integro retexendam. Ad textum quod attinet nobis certius et ,

Tomns m Junii. 50 evidentius

 286 MARTYROLOGIUM USUARDI.
evidentius est, Usuardum more sibi receptissimo, Adonem ductorem secutum, cujus verba ad api-
cem transcripsit. Idque clarissimeconficitur ex consensu codicum omnium, exceptisdenuo Pratensi,
Antvcrpiensi-Majore et Roswevdino ,
qui plerumque, ut nuper notavimus. in aberrationibus vesti-
gia premunt consimilia. Castellanus in citata saepe epistola monuit, hujus diei laterculum forte alias
avulsum, secundis scriptum curis (Gallice reddcrit) codicique adjunctum vel assutum (ajoaW) ; suspi-
cor ab aliquo sciolo, qui adverterit eosdem v«l similes Nonis Aprilis consignatos. Certe tam mani-
festa a reliquis deviatio, codicem illum, hac die aeque ac prsecedenti, purum non esse, satis evincit.
Bonifacli,
Tars{ nsii
— De Bonifacio Taneaii martyre siclegit Romanum parvum Bonifacii martyris apud Tkarsumxvr
:

martyris. die mensu Maii pa&si, jRomjc Nonis Junii sepulti. Quod recte notatum indicat Ado, et ex eo Notke-
rus, ejus longiorera narrationem describens, quam brevius contraxit Noster solita elegantia. Ab
aliis et hodierno Romano colitur ipso passionis die, xiv Maii, quo Acta ejus ab Henschenio postalios
edita et illustrata sunt; si non primigenia, talia saltem, ut severiores etiam censores, ea omnino
Bonifacii
Moamitini
repudiare non audeant. Inter rigidiores est Tillemontius tomo 5 pag. 650 et 651. — Bonifacius

Germana- Moguntinus in aliquibus Hieronymianis apographis, quasi in Austria (intellige, veteri Austrasia)
ruiit apastoll
passus adjicitur. Quid de Bedaa Martyrologio censendum, et n tomum Martii. liic in Actis et ante
explieat Henschenius. Hoc certissimum est, elogium in nostro laterculo positum plane ex Adone ac-
ceptum esse, quod fecit etiam Notkerus, sociorum Bonifacii, nomina ex Rabano adjiciens. ll<cc
Usuardini textus sinceram germanitatem abunde demonstrant. In exornando Germaniaa Apostolo,
niliil ab Henschenio et Papebrochio prastermissum est. Hue spectat elegans Wandelberti metrica
laudatio :

Non\& antistes fulget Bonifacius, Anglis

Etlitus, ad Christum Oceani qui traxit alumnos,
Fresonum puro submittens colla lavacro.

AUCTARIA.
Zacharia ad pr.rdicandum Fressiam
PRATEN. Jam dixi, omissam ab eo annnntia- ct in niissits,

tionera primam. Secundam sit incipit Natalis .* genles multas ad ftdcm convertit ct a reliquis genti-

beati Bonifacii, etc. lium cuin Eobano episcopo et allis servis Dei ijladio

TniNvcEN. de Bonifacio Tarsensi liaje solum peremptus est.

habet Eodem die, sancti

: Bo.tifacii martyri-. Brtxellen. Sic ineipit Commemoratio hcatx Gniiincino- :

Cetera purissimus est. Marix mpcr Virginis instituta ob gloriosam rationis

,
c.
B. 3ti.

Pulsanen. De Bonifacio Tarsensi egit supra. victoriam, quam hac die apud Woerung habuit ob victoriatn
In reliquo textu satis pttrus est. Joanncs, It.tjus nominis primus, Lothariiujix, Bra- Woring.
Antverp-Maj. In defectu primse annuntia- bauti.r, el Limburgix Dilx: Haec nihil ad Acta

tionis convenit cum Pratensi. In reliquis satis nostra. Sequitur Apud Fuldis, suucti Bonifacii Dc Bonifacio
:

purus est. archiepiscopi et martyris. Quem ab Anglia venien- episcuvo et

marlyre.
Rosweyd. Convenit item in praefato defectu, tcm Gregorias Papa archiepiscopnm Maguntinum
sed textum hac ratione disponit Trajecti, B.
:
consccraus, ut verbum l>a prxdicaret in Germa-
Dc B< nifacto
Bonifacii archiepiscopi et martyris, gui de Brita >' ntttiii dlrexit. Qui cecnobium Fuldense tn payo Ma-
cpiscopo f
i

veniens Trajectum tempore sancli Willebrordi ar- guntinensi fundavit, cum sociis adprxdi-
et postea
i
irlyre
chiepiscopi, primi Trajectensium Doctoris , cum eo candum in Fresiam venievs cum maximam tnulti- ,

moratus est. l'c t transitum vero sanctissimi Prx- tudinem ibi Christianx religioni subjugasset, am-
sulis Willebrordi, jam dictus Bonifacius Dei gratia bustis mulierum furcis quassatus, gladio pcrimilur.
Cttiii cu Eubanus coepiscopus et alii servi Dei oc-
ejusdem arckiepiscopatus honore sublimaius est. Qui
citin ftdttu Christi constanter in Fre\ia euangeliza- citbueruitt ct ipse
, Bonifacuis ad Fuhlam rctutui
ret ti maximam multitadinem Gkristiaax religioni tuiiiitlutur. In Bonifacio Tarsensi et ^Egyptiissatis
mbjugasset, novissime a Fresis gtadio peremptus purus est. Iu fine autem addit : Et sancte Aglaiur Jtjtacs.

martyrium consamtnavit, cum cooperatoribiis Eo- feminx, muttisque virtutibus clarx. Vide
gloriosse

bano >t Adalario presbyteris et aliis qulnquaginta xiv Maii, ubi deBonifacio.
tribus.Haec Ultrajectensis codex ex suorum Hagenoyen. Iu prima ;tnnuntiatione ultimis

sensu, de quibus vide Acta. Tura 2tem ia :

Yerbis mutilatus, de Boniiaciu Tarsensi plurima
Tharso, li. Bonifacii martyris, etc, salis pure. commisce^ purius in Actis legenda. /" Frtsia,
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Eiutio depositio sancti Bonifacii Manuntinensis episcopi et De Bonifacio
Ultraj-Belg. Proximead purltatem accedunt, martyris, qui </< Britania veniens et fidem Chrtsti
i'i eu diveiM, quud priitiu lncn nirniuiviit : Xatulc gentibus euaugelizans. Hic Bonifacius tunc tempo-

S. Bonifacii Mwjunttiicnsis cpi.^ojti, cie. St*qunn- ris crtit legatus Gregorii Papse, et propter eum
tur ^Egyptii. Tunc de Bonifacio Tarsensi pure, spoliavit Wormatiensem ecclesiam usupallii et tra-
ut jara diximus. tl.dtt ecelesix Maguntinx, nam antea Maguntia

Lovanien. Prioribus similis, resecat in fine crat sub Wormatia. Ei cutu maximam multitudi-
itnn populi in Frisia, fide,i subjugasset, novissime
elogium Bonifacii Tarsensis, post Latina sepulti.
Alderg. autem et Danic. ceteris etiam confor- gladio peremptus est ij> c cum < 'oliano coepiscopo . I ,! ejus soctts.

archidiacono, servis Dei.

mes, bic Bonifacium Tarsensera omittunt, quem Aduiarit) stto t aliis i.ii

> iv Maii supra posuere. C<uj',<* Bonifacii Fuldx translatuip est, sedaliiom-

Textus Centulen. Apud Egyptum, sanctorum marty- ;/,.s sepulli sunt in Trajecto, in ecclesia Snlvatoris.
mutalus.
tyrum Marciani, Nichandn ct Apollonii, quorum Victorin. Reg. Suec num. 130. Eodem
et

gesta kabentur. Romx, festivitas beati Bo.xifacii tlir, sanctx cum gertna ts Kalendino et
Severee
martyris, qm apud Tarsum pa^us, sed Rom& fuit Marco, Vide xxix Januarii.
hut: dic sepultw-. Folda moaasterio, natale aancti Matric-Cartl-s-Ultkaject. Bonifacii episcopi
Romx ordi:uxtusepiscopus a Pontifice et sociorum ejus tnartyntm. In margine i nde
Bonifacii, qui :

multas
 MENSIS JUNIUS. 287
multat habemus reliquias, a coltcgio sancti Salvato- Eremitarum. Item sanctx Aglahx gloriosissimx ,
Aglaea.
ris Trajectensis nobis donatas, ubi phtres eorum re- multis virtutibus clarx. Romec, sepultura sancti Bo-
quiescunt. nifacii martyris.
Ambiaken. Corbeix monasterio, exceptio corpo- Belin. In prima annuntiatione purus, omittit
ri& sancti Praecordii confessoris, Vide in Actis i Bonifncium, de quo egit xiv Maii, cetera purus. In
Februarii, quo die Praeeordius colitnr. editione altera additur : Eodem die, beati Ctaudii
Eteutheril et Vatican. num. 5049. Incipit Natalis sancti
Anthm. : cpiscopi et confessoris. Remittitur ad diem se-
Eleutherii episcopi et snnctae Anthix matrisejus, in quentem.
S. SiopAfa.Nihilde iis hac die; vide xvmAprilis. Greven. Adelarii cpiscopi Erffordensis et alio- Adetarii.
Desunt martyres yEgyptii et tota annuntiatio rum liii martyrum, de societate sancti Bonifacii. ct soc.

Bonifacii Tarsensis. Item sanctnrum Marciani, Felicitatis, Grctjorii,

Jtwini. Altemps. Pictavis, S. Jovini abbatis. In pago Ficulee. Vide Romanos martyres in Actis. In
Bononiensi, EvaM et
Procuti. sancti Proculi martyris. De utroque Africa, Evasi et Probati. Lege, Privati. Pergen- Probati.
agitur i Junii. Vide Auctaria et Acta. time, sororis sanctorum Laurentini ct Pcrgentini. Pcrgcntint.
Florentin. Apud civitatem Cebliensem vel Cel- Vide Prpetermissos. Canoniiatio beati Nicolai de
liensem, in loco qui dicitur Pitjrus, passio sanctor Tollentino presbyteri et confessoris, Ordinis eremi-
rum martyrum Severs cum fratribus suis Katen- tarum sancti Augustini. Colitur x Septembris.
dino et Marco ct matre eorum, qu.r fuit n.ror sancti Aglahcs sanctst matronz Romame de qua supra ,
AgUtes.
Maximi martytus, (qua?) cum orasset, emisit spiri- pridie Idus Maii.
tum. Passi sunt tempore Claudii imperaforis. Dixi Molan. Solum addit typis minoribus Bru- :

supra videnda Acta xxix Januarii, ubi mille cir- xell.r, eommcmoratio beatx Maris semper virginis Commemo*
citer milites socii adjunguntur. instituta ob, etc, ut ex ipsomet fonte Bruxel- rationit
n. m. r.
Editio Lubeco-Coi,. In Bonifacio Moguntino len. supra diximus. In editionibus aliis : Die
interpolata, secundo loco habet martyres ^Egy- guinta, sancti kieromartyris Dorothei episcopi Tgri.
Canonizatio- ptios. Tum : Eadem die , canonixatio sancti Nico- Tum commemoratio quse supra. Vide de Doro-
nia Niculai
Toientini. lai de Tollentino presbyteri et confessoris, Ordinis theo Henschenii comment:irium historicum.

VIII Idus. Die 6.

"atalis beati Philippi, qui fuit unus e septem Diaconibus. Hic signis et prodi- phutppt.

quem
1Y
__ ^
giis inclitus, apuji

sius prophetissae tumulatae jacent.

CtPsaream requievit, juxta

temporibus Diocleliani et Maximiani, qui per diversa supplicia glorificaverunt Do-

tres Virgines
filiae ip-

Apud Tarsum Cilicis, Martyrum viginti, vanijrumv)

minnm in corporihus suis. Roma?, sanctornm Artemii cum uxore sua Candida et iriiiemu
''
filia Paulina. Qui Artemius gladio percussus ; uxor vero ejus et filia lapidibus sunt
obrutae. Civitate Niveduno, sanctorum Amantii et Alexandri. iiexaiiM

Puri siiut Pralcn. Herinien. Antverp-Uaj. Greven. el Slolati.

YARIA LECTIO. Vnus fuit pro fttil mius in Aiitverp-Majore niliil offendit. Inclitus habent vetu-
stiores codices; Greven. et Molan. inclylus. De Tarso diximus non semel, variare non lubet.
Glorificavcruitt Dtimiiiiiiii, legunt Pratensis et Heriniensis, ut habct Ado, et sic puto scripsisse
Usuardum, quidquid Notkerus legat Deum ut faciunt ctiam codices Antverp-Major
, Greven. et ,

Molan. Arthcmii posuit Pratensis primo loco, Artemius, altero. Arthrmii habet etiam Antverp-Maj.
Melius ex Usuardi mente Artcmii cum ceteris, ut in textu. Solus Pratensis legit Amtinli, reliqui
Antttntii.

OBSEItVATIO. Textus hodierni fontem, quatenus ea spectat quse plana sunt, non aliunde quam Pliilimn
ex Romano parvoqtiierere oportet, ubi iidem omnes Sancti, diversa licet serie nominentur, qui

et hic nominatim expressi sunt; prreter solos Nivedunenses, de quibus infra erit dicendum. Ex ca
scaturigine hausit Martyrologus Viennensis, ex hoc Usuardus et Notkerus. uterque pro more, ille
contractus, iste fusius. Philippi diaconi et filiaruin prophetissarum elogium ex festivitatibus Aposto-
rum repetitum. Noster compendio delibavit, ad eum plane moihmi
quo in laterculo exbibitum est. ,

Sa;pe miratus sum et hic niiror, codices plerumque rescindere

mediic notse in Auctariis citandos, ea

ex Usuardino textu, quse in ipso Adonis Martyrologio non reperiuntur. Suspicor id factum scinli cu-
jusdam vitio, qui priorem illam Adoniani Martyrologii partem ignoraverit, unde tamen Usuardus
elogia plura mutuatus est. Idem hoc die factum patet, cum ex mente Adonis tres dumtaxat filias
cum patre sepultas memoret; nempe quod ille, ex aliquorum traditione, quatuor filiarum unam,
Spiritu sancto plenam, Ephesi tumulatam existimaverit. De Philippi xebus gestis, eunucho per eum
baptizato, de episcopatu et cultu, commentariuni historicum texuit Papebrocbius cui jungenda quae ;

habet Tillemontius tomo 2a

pag. 65 et in notis a pag. 490. Videat lector Actus Apostolorum
magna parte capitis N, et cap. 21, V. 9. —
In marttjribtis Tarsensitma verba Adonis omnia transum- Wartnjum
ptasunt, excepto solum Simplicii jttiicis nomine. Addidit Notkerus et recte.de iis martyribus dictum
esse i» passione sancti Bonifacii; quaa brevius Iiac die, quautum ad hos martyres attinet, in Actis
 288 MAUTYROLOGIUM USUARDI.
nostris reprjesentantur. — Do Arthemio. uxore Junii, ubi de Marcellino
et filia pluribus agit Ado n
et Pctro. Hic ea repetit, quae ad laudem horura trium seorsim faciunt, qureque Noster ad solitos
suos numeros nitide revocavit. Hactenus ex prxdicto fonte. Hieronymianis et Beda nihil stibmini-
dmantii
Atexandri.
et
strantibus. —
Supersunt marlyret Nivedtmetaet vel Nividvnemes, de quibus multa suggerit Floren-
tinius.multa examinat Henschenius, tum ut germana nomina. tum ut sociorum numerus, tum ut
agonis palffistra discerni possint, vetustis Martyrologiis mire hic variantibus. Telas retexere no-
strum non est, citatos Scriptores consulat, cui singula expendere otium fuerit; sed prae ceteris
videat nuperara Janningi dissertationem in Supplemento Junii pag. 17. Nobis verosimile est Usuar-
dum, ut sa*pe alias ustivenit, ex Hieronymianis binos hosce decerpsisse quos in Adone non ,

reperorat : utrum felicius quam Rabanus et Notkerus, in medio relinquimus. Codicum nostrnrum
unanimis consensus suflicit ad stabilicndara propositi textus illibatam Usuardinam integritatem, cui
investigandu: potissimuin incumbimus.

AUCTARIA.

Tornacen. Excessu rarissime, saepius defectu ct Alcxandri. Addidit : Apud Tusciam, sanctorttm Finceulii
ctBeuujni.
lftborare diximus, quasi textum cancellis, martyrum Vincentii episcopi et Benigni diaconi.
non cancellos textui aptaverit. Sic denuo hodie Locus exprimitur stipra ad Bruxellen.
Tarsensium martyrum elogium decurtat; cetera Florentin. Apud civitatem Fcsxtlanam, natale
purissimus. sancti Alc.ramlri episcopi ct martyris cjusdem civita- Alexandn.
Pulsanen. Non solum elogium, sed martyres tis. Apud Mantuam dvitatem, inveutio sanpti C<vle- Ccetvitini M.
ipsos Tarsenses omittit, rescendit pra?terea elo- stini martyris. De hoc in Pra?termissis

gium Philippi; de reliquo satis purus est. Codex Jurensis S. Ragnoberti. Pro Niveduno,
Rosweyd. Penultimo loco ante martyres Ni- scribit : Lugduno, Amanti, Luci. Yide quaesupra
Gudwall vedunenses interserit In Blandinio, Guthuuali
: diximus in Observatiune.
(GmKvali) episcopiet confessoris. Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Civitate

Mcnfrat. Adjicitin fine. Ipso die, Claudii Niveduno, passio $anctoj*um Amantii et Alexandri.
confessoris archiepiscopi Bisunlinensis. ln pnecedenti substituitur Lucius.
Antverp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ul- Editio Luijeco-Col. Tpto textu modice inter-
traject. Leyden. Lovanien. Ai.berg. Danic. et polata est notanter in Arthemio, de quo post De Arthe-
Eiut'o Ultraj-Belg. Hi nempe, quos dixi mediae Candida, sic pergit: et filia parvula Virgine, reet inio, etc.

nota? codices, plerique Belgici, carent elogio itominc Paulitto, morttjrum ; qttos sanctus Pctrus
sancti Philippi. Exorcista, cumapud cos servaretur in carcere,con-
T
Centulen. A o(ah- sancti Phitippi, qui fuit de vcrtit ad Dontiuitm. Qtri Arthemius, etc. In fine
septem dyaconibus primis. Tharso Citicix, morttj- additur : Bituricas, sanctx Scariolee virginis, Itt Scariotz.
rum viginti. Rom:r, sanctorum Arthemii, cum uxo- Polottin, natale beati Vincentii episcopi et martyris. finccntii.
}-.- sna Candida et filia Paulina, subjudice Sereno Hic est Lcvita Aginnensis; illa Studiola seu Eu-
4sclepiadU. passorum. Antiochiae, sancti Asclepiadis episcopi stadiola viilua, sanctimonialis. De hac vill Junii
qui unus fuit exprxclaro confessomm numero. Re- agitur, de illo ix.

mittitur ad xvm Octobris. Civitate Niveduno, Belin. In prima editione pro Niveduno legit,
sanctorum Amantii r/ Alexandri. Ccenobio Blandu- Lugduno, quod in Parisiensi corrigitur. In utra- Tnventtonis
nio, saneti Gutkuuali episcopi, virtjttibus et miracu- que addit Apud Matititnm, invcntio beati Ccelc- Ca-tcitini
:
.1/.

lis adornati. stini martyris. De quo jam dictum est.

Bruxellen. Incipit ab Arthemio. Turn de Greven. Itetn Lucii, Andre^e, Donati et Pcre- Lucii et soc.
Phllippo et Tarsensibus satis pure. Sequitur : tjrini. Ituli, Claudti. Vide in Actis de Nivedunen- llatt et Ctati-

Benigni. Et Benigni martyris; verosirailiter socii sancti sibus. In Polonia, natalis beati Vincentii episcopi dii.
Vineentii,
Vincentii episcopi, Mevaniaa in Umbria. Item ct martyris, fratrisque ejus Benigni diaconi. Quo- et Benigni.
totoni. ritin prior cum equuleum et flammarum
Meloni episcopi. Qpinor, Mellonis Rothomagensis, adustio-
cujtis nalalis est xxii Octobris. In Blandinio mo- itcm bestiasque superasset, coram plebe Missam ce-
De Gudwato, nasterio, depositio sancti Gudunali (Gudwali) epi- lebrans spirifum tradtdit ; sequens vero cum altis

scopi etconfessoris. Cujus scrinittm, cum postpro- multis gladio occisus est. Quo ha?c spectent, non
cessionem Gandavum referretur,
in ymago crucis video, fallor nisi Vincentii et Benigni confun-
inclinato mtltu eum venerata, immobilis mansit, nc- dantur. Guduuali archiepiscopi Blandunensis et Cudwati.
Ctatfdli. quc sr reflexit. Et Claudii confessoris. V&tet omis- confessoris. Neque hoc magis clarum est. Claudii Claudii.
sos esse martyres Nivedunenses. episcopi Bisitntini confessoris. Kiliani confessoris. KUiatii.
ITAnFNOYEN. A puritate parum recedens, solo Vide Pnetermissos. Commemoratio Norberti sanctee Norberti.
ferme principio differt, ubi sic scribit Apnd Cx-
: memorix archiepiscopi Magdeburgensis et confesso-
saream, natale beati Philippi, qui fuit unus de se- ris, fundatoris Ordinis Pnemonstratensis. Bituri-
ptem diaconibus primis, cum sancto Stephano ele- cas,Scarolix virginis, Vide supra, quse dicta sunt
cti. Hic signis, etc, omnia bene. ad Editiunem Luheco-Col.
Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130. Molan. De Gudvalo, Cuelestino etCIaudio, ut
Bcnili. In iine snbdunt : Eodem die t sancti Boniti episcopi supra. Tum Passio sancti : Cerati eptscopi sub Cerati.
Gratiani. et confcssoris. Et sancti Gratiani episcopi et marty- Gratiano principe. Treveris, sancti Auspicii epi- Auspieit-
Vide quaa de utroque dicuntur
ris. in indice Pnc- scvpi. Remittituradvni Julii. Prxmonstrati, com-
termissorum. memoratio Noi^berti, sanctx. memoriee, etc, chara- Norberti.
Matric-Cartus-Ultraject. Philippi diaconi, ctere minori. In editionibus aliis, de tribus pri-
fuit umts de primis, Apud Tarsum, viginti marty- mis, ut editio prima. Tum : Dic sexta, sancti pa-
Cudwati. rttm. Gunduali episcopi ct confessoris. tris Bessartonis, miracitlis clurt. Malbodii, ostensio Bessarionis.
Vatican. Bignatusnum. 5"J19. Omisit Amantii '.ut.v Aldegundis virginis. Vide xxx J;t- Atdegundis.
 MENSIS JUNIUS. 280
nnarii. Sequuntur isti versus ex Wandelberto : dedimus. Vide de Cerato vel Ceratio episcopo
Octavat Uus Ccratui epiicopm omat, Henschenii commentariuni historicum pag. 708
...
„..,,. trvctn iiiu Jutsil Graltaiin a nriucipe dictatn.

De Notberto repetit, qua? ex

r*mum.
Gueveno supra
!.!<,„, ;„„„ r>
id em ,p Se Ceratus
ad diem vn Junii.
, tt-
b
/
Hieronvmiams msertus videtur
.,

VII Idtts. -
Dk
Constantinopoli, natalis beati Pauli
ejusdcm civitatis episcopi, qui a Conslantio Pa, M .

imperatore apud eivitatulam quamdam Cappadocia?, Cucusam nomine,

ob
Catholicam fidem pulsus exilio, Arrianorum insidiis crudeliter
strangulatus,
ad coelestia regna migravit. Item Corduba, sanctorum Petri presbiteri,
Aventii, Petrtet,
Hieremia? et aliorum trium.

Convcniunt codices multi :

Prattn. Htrinitn. Tornaccn. Putsamn. Antverp. cl Max-Lubec. Itosweyd. Anlrerp-
Staj. Munerat. Bclini jiriiuti cditio, Muntral. Grcvcn. cl Sfotan. Quibus accctlil codex Atbergen.

T TARIA LECTIO.

ponunt Antverp-Major, Belin.

Constantinopolim scribunt Pulsanen. Max-Lubec. Rosweyd. Antverp-Major
Belin. Prajstat nostra ex aliis lectio.
et
et
Paiiltni, pro Patili. in Rosweydo error est.
Comtantim
Molan. Infra probatur legondum Comtantii. Ridiculum in Mune-
rato est, a Constantinopoli imperatore. Bene m Capadocia, ut Antverp.
in textu Cappadocix, nnn.
Max-Lubec et Belinus. Omnes Cucusam habent pro Cucusum, excvptis Herinien. et Molano, nui Cu-
nissam, et Greveno, qui pejtis posuit Concussam Errat denuo Muneratus in civitaeulam, turpiusBe-
.

lintts in civitatiiatcitlam. Expukus

Iegitur in Pulsanensi pro jntlsus. in Belino, compukus. In Arriano-
rum omnes passim conveniunt. Exilio, loco insiiliis, scriptorium sphalma est in Antvcrpiensi. Cor-
duba legunt optimi codices Max-Lubec. Cordubam Munerat. Greven. et Molan. Cordubx. In Relino
; ,

Everici, error est, uti Eivncii in Max-Lubcc. et Eventii in Antverp. et alio Antverp-Majore. Scri-
bimus cum ceteris Aventii, quod correctius diceretur Habentii. De Jeremix vel Jkeremie et id "enus
iiiflexionibus supra dicUjm est.

OBSERVATIO. De illnstri Ariani furoris victima Martyrologorum primus loquitur auctor Roma-
''""'''
ni parvi, hisce verbis : Apud Comtantinopolim, Pauli episcopi. Hunc secutus Ado, breve confe-
cit elogium, quale totum etiam in Notkero legere est; Noster nonnihil contractum exhibet servata
auctoris phrasi. Ambo autem a duotore in eo recesserunt. quod maluerint Constiinlio scribere, quam
Conslantino ; merito utirjue et ex rei veritate : nam licet idem Paulus abipso Constantino, ut diserte
testatur Atbanasius, primum in Pontum exulare jussus sit,id ante episcopatum accidisse necesse
est, ex Chronologia a Baertio nostro verosimillime ordinata. circa annum cccxxxvi, unde postlimi-
nio revocatus, non ante annum cccxl episcopus ordinatus sit, ut pluribus ostendit Janningi ea de
re dissertatio in Supplemento Junii hoc die. Ex quo tempore plura eiim exilia pertulisse. ex Baertii
commentario oap. 2 abunde constat. Cum igitur hic ultinium designari et determinari videatur, cer-
tum non ad Constantinum, sed ad Constantium referri oportere, utpote quod ad annum circiter
est
xm annis post Constantini ex liac vita decessum. Quod facilius intelliges, si
ccci. spectet, integris
Ti Novembris. diem martyrii, biinc translationis memineris, celebriorem subinde redditum, ut de
Chrysostomo aliisque factum, snis locis dixinms. Htcc cursim pro instituto attingimus, a Baertio ct
Janningooperosiusdiscussa. Vitam Pauli Gallice adornavit Tillemontius tomo 7 apag. 251, nonnulla
ad eam spectantia in notis a pag. 607 examinans, ubi ipsum in pluribus a collegis nostris dissentire
curiosus lector perspicere et. si vacat. utriusque partis momonta expendere poterit. Videatur etiam
brevis notula Motherii. Sie solum Paulum bac die celebrat Wnndelbertus :

septenas Prxsul tuus alta Bizanti,

Pttitliis

Qui ultimum locum Usuardo occupant. martijres sunt Cordubenses, ex Hispania cum plu- Harlyrum
in
ribus aliis accersiti, sed a sociis Usuardino more avulsi quorum nomina in Aclis expressa invenies '""'"'""'
;

et quss ad eorum certamina spectant, ex S. Eulogii Memoriali libro 2 cap. 4 a Papebrochio dili-
genter collecta.
Auctor autem Romani parvi hac die sic commemorat :
lu t 'appadocia Luciani martyris. Addit Vien- n, lut ituio
nensis distinctiorem loci notitiam, Rabanus et Notkerus. De eo nibil in codici- """"""
nempe in Cxsarea, uti
bus nostris probatioribus. Adscriptus est Antverp-Maximo aliisque inter Auctaria recitandis idque, '" ;

ni fallor, ex Adone, utsa>pe alibi factum, non semel observavimus. Laterculi nostri interim sim-
plicitas in tam unanimi codicum de eo sileiitium consensu apertissima est.

AVCTARIA.
Antverp-Max. Ui.traject. Leyden. Lova.- ejusdem civitatis, qui persequentibus Arrianis ad
nien. et Edit. Ui.tkaj-Belg. Textui puro, catholicam fidem exilio pulsus, deinde creduU-
('il>i

ex Adone ut diximus, subjiciunt: ln Cxsarea ter slrangulatus, ad ccelestia regna migravit. Cor-
Cappadociie, natalr saneti Tjiicittni marlyris. dubie, sanctorum marlyrum Pelri presbuteri,
Centulen. Constantinopoli, beati Pauli episcopi Aventii, Jeremix rt aliorum trium, quorum oesta
 290 MAKTYROLOGIUM USUARDI.
Vlfagii. habentuT. In pago Pontivo, sancti Vulfagii presby- Trajecto supcriori, translatio beati Servatii epi&copi Transtalio*
Hii Servatii.
teri ct confessoris. Non uno modo nomen hocscri- ct confessoris. Vide supra ad Bruxellen.
bitur. Vide quo modo efferatur in Actis. Belini 2 editio. Eodem die, sancti Godoaldi
Brixei.len. In Paulo fere purus, subdit: In episcopi et confessoris. Est in Actis.
Ji '..
pro Cxsarea Capadocix, natale sancti Juliani ^pro Lu- Greven. Transtatio secunda sanctte Barbatw Translntiu-
Lueiant. nis 2 llnr-
ciani) martyris. In Corduba, etc, pure. Niveduno, Nicomedia Romam. bam.
virginis et martyris: scilicet a
sanctorum Amantii et Ale.randrt; ex die praece- De ea agetur iv Decembris. In Czsarea Capado-
Translatio- denti. Ipso die, translatio sancti Servatii episcopi cix, situcti Luciani martyris. Itetn sanctorum For- litcinni.
nU Servatii. et confessoris. Repctenda est ex ipso Sancti die tunati, Masi, Macharii, Magri, Primosi, Yictoris, Fortunati n
soc.
natali, ad xm Maii. Luniciss, PrivaLr. Prisci martyris. Unde haec Prisci.
Hagenoyen. In Paulo perturbatiorsensus est. Africanorum martyrum nomina formaverit, ne-
In fine adjecit: In Cxsarea Capadocix, sancti Lu- scio. Vide propria in Actis. In Hibernia, Col- Cotmanni.
ciani marti/ris, utalii supra citati. manni episcopi et confessoris. Acta illustrata sunt
Codex Principis Ursini a Rosemberg. In civi- xviii Februarii. Dietgri abbatis. De eo nihil in- Dietgri,

ffll t'ltt:<nil.S
tate Mantua, inventio corporis sancti Coslestini ventum hactenus. Godoaldi confessoris, Trajecto Gottoaldi,
Ccelestini. 1'iiji.r et confessovis. Adscribitur Duplex majus, suprriori, translatio sancti Servacii episcopi et con-
PP.
Acta data sunt vi Aprilis. fessoris.
Matric-Cartus-Ultraject. Maximini episcopi Molan. Post, aliorum trium, imraediate sub-
et confessoris ecclesix Aquensis, qui fuit Doctor dit: Quorum gesta babentur. Eodem die, sancti
Marix Magdalenae, Differtur in diem sequentem. Godoaldi et episcopi et confessoris. Item in Tra- Godoaldi-
Pauli episcopi Constantinopolitani et murtyris jecto, transltttio sancti Servatii. Sequitur minori- Tramlatio-
nis Servatii.
Pctri, Avenli, Jeremiee et aliorum trium. bus typis : In Hibernia, Colmanni episcopi et con-
Codex D. Du cheval. signatus B, qui fuitPP. fessoris, de quo Beda tn bisloria gentxssux. In edi-
Augustinianorum. In C.rsarea Cappadocis, nata- tionibus autem aliis, hoc modo : Eodemdie, sancti
lis sancli Juliani martyris. Vide supra. Godoaldi episcopi et confessoris. Arvernis, sancti
In Vatican. signato nura. 5049. Deest Petri Illiiiii ejusdem civitatis episcopi, Dantur Acta
et sociorum. Adjicitur : In Cxsarea Cappadocix, v Junii. Die septitna, sancti hieromartyris Theo-
etc, ut proxime et jam saepius. dosii episcopi Ancyrss. Theodorus vocatur in Pr^e-
Altemps. Translatio sancti Vulstani Wigorn, termissis, alibi Theodotus, ubique idem, de quo
Translalii-
uts H'i;i- episcopi. De ea actum in Vita data xix Januarii. egimus xvm Maii. Item in Trajecto, transiatlo
stani. Translatio-
Item sancti Venantii episcopi et confessoris. Vide sancti Servatii. Monasterio Sithiu, translatio beati
Venantii. nis Fotquini.
in catalogo Prajtermissorum. Folquini Morinorum episcopi. Dies ejus natalis

FelicuUt
Florentin. Roiiut, passio sanctee Fcliatlx, so- in Prsetermissis signatur xiv Decembris. De-
ct Vicodemii ci.r sanctx PetronilLr, et sancti Nicomedis marty- mum charactere minori : Item depositio Roberti
ris, ut legitur in historia Petronills. Felicula abbatis, Ordinis Cisterciensis in Anglia. Vide de
soorsim colitur xiii Junii. commentarium, et brevem vitam
ipso Henschenii
Editio-Lubeco-Col. Textui puro subjicit ab eodem ex Capgravio in Actis editam et illu-
Juliani Apud Cirxttreaiu Ctipadocij-, beati Juliani tnurtijris. stratam.

VI Idus. Die 8.

"n Galliis Snessionis civitate, natalis Medardi episcopi Noviomcnsis, qui quanti Medardi.

i frierit

divina
meriti ostensum est,cum in ejus obitu cceli aperti sunt, atque ante eum
micuerunt lnminaria. Eodem die, sancti Gildardi Rothomagensis epi-
scopi. Item Senonis, sancti Eraclii episcopi et confessoris. In Sardinia, sancti Salus- satustumi
r.udardi.

tiani. Cordubffi, sancti Abundii presbiteri et marlyris.

[la Praten. Antverp-Maj. Hosweyd. Greven. et Molan.

YARIA LECTIO. In Rosweyd. est Gnllia, pro Galliis. In Antverp-Maj. meriti fuerit. et episcopi Medardi
tiildardt.
ci

Bothomagensis. Porro Rothomagensis legunt omnes, excepto Pratensi. Senones scribunt aiiqui,
ut Antverp-Maj. et Greven. ceteri ut in textu. Rursus Antverp-Maj. et Molan. recte Ilertielii,
sequinuir reliquos omnes. Praten. et Munerat. ponunt Abuntli, Greven. et Molan. Ilitbuinlii, Ros-
Weyd. Iltilniiitiini. PrEeliabendus Antverp-Maj. ubi Alninilii, cui consonant Herinien. Tornacen. et
plerique alii. Alibi passim legitur Corduba, hic omnes scripsere Cordubx.

OBSERVATIO. Nusquam de suo ditior Usuardus, nusquam Ado pauperior Romanum parvum ;

plane vacat. In Hieronvmianis adjectitium est quidquid dc Medardi depositione memoratur. Ita-
que e\ Beda procedit Medardus, nudo eonfessoris titulo ibi exornatus. Viennensis addit, episcopi.
Sed ibi calamum stitit. Licinius quem secundo loco habet Ado, ad xm Februarii spectat; Carilefus,
vel ut Notkerus, Carlettiits ad i Julii. Purc igitur, Usuardina sunt qua? in textu sequuntur omnia.
Medardinum Flori elogium, de columba ex ore morientis provolante adoptavit nemo. Rabanus aliud
cecinit, a Notkero paulo auctius redditum. Noster suum proprio marte elaboravit, quale referunt
citati pro textu codices et multi alii; repugnantibus tamen Heriniensi, Tornacensi et Belino, con-
tentis hoc, quo communiori, eo certiori; Cujus nta et .mors gloriosis miraculis commendatvr. Wan-
delbertus
 MENSIS JUNIUS. 291
delbertus ad famosum Synchronismum, in Auctariis proxime dand um, alludere videtur, pis duouus
versiculis

Progmies meritnmque pium, quos jungil et ara

Gildcrdus se?ias pariterque Medardus ho,iorant.
Unde colligas, mirabilem illam Gildardi cum Medardo fraternitatem, fi.rte ab hoc primum Mar-
tjrologo, aut originem traxisse, aut saltem nono,
quo vixit, seculo in Fastos srcros transiisse, de
qua nec antiquiores, nec cosevi vel per umbram meminerunt.
Ambos Noster l.ac die conjunxit, id
fateor, sed a ceteris prudenter abstinuit. Plura vide
in Actis de sancto Gildardo; ubi insigni com-
mentario. ea qtite flde digna sunt, ab injeniose cogitatis
secernit Henschenius tomo 2 Jtinii. a pag.
67. De Medardo mrjorem partem elaboravit Papebrochius, productis, pos(
Acherium, vitis a For-
tunato, tum stricta, tumsoluta oratione compositis.
Commentarius prsevius et subnexa vitis docu-
menta de sancti Medardi corporis in Burgundiam translatione,
a Petro Francisco Chiffletio collecta,
lectu dignissima sunt: fallor si quid ad completam
omnium elucidationem desiderari possit.- Ecra-
elius Senoneasis recie hac die collocatur, tame.si vetustis aliis
Martyroiogis non innotuerit. Pi.to
ab Henschenio colleeia esso omnia, qua; de Heraclio ex probatiorum
scriptorum ade adduci pos-
sunt. —
Salustianus ex Hieronymianis acceptus est, non Confe*sor, sed Martjr, ut bene notavil
Flo-
rentinius. Quid praeter nomen de hoc Sancto constet, docebit
Henschenii sylloge adversiis recentio-
rumcommenta. — Ahundius Corduhnsis ab Hispanis scriptoribus et Romano hodierno differtur ad
xi. Julii. tamen posuisse Usuardum, etinreliquis omnibus textum ejus genuinum referri. omnino
Sic
censemus; nisi quis Medardinum elogium suspectum habeat. Abundii martyrium compendiose
de-
scribit Eulogitts lib. 3 Memorialis cap. 12, notaturquc niartvrii dies v Idus
julii.

AUCTARIA.
Herinien et ToRN.\cEN.Nescio quo ducti scru- Hagenoten. Aliaprofert: hi Galliis Swcssionis
pulo, elogium nuperrime citatum alteri sub- civltate, <lc}hi.<tti<> sancti Medardl ejvscopi Mninrdo.
et confes- l)<-

stituerint certe in ceteris omnibus annuntiationi-

; snris. Qui cum es*et paeruLts, t»<us fuit misericqr-
bus purissimi sunt. Imoferedubium ingeruntcir- dix operibus deditu u.ide et vertem »ibi superflnqm
,

ca veram ipsam et genuinam Usuardi lectionem. a matrc sua (iiccept;ini)(/c<//7 r.rco pauperi, et qudn-
Pulsanen. In Medardo satis purus, sic prose- doque cibum suum necessarium pauperibus ero-
n, Gitdartto quitur: Eodem die, sancti Qildardi Rotomagensis gavit, Ific factui Noviomensis episcopus, omnia
ei Mcdardo: episcopi, fratris sancti
Medardi, qui fuemnt unadie qux habuit rabere
et /><>tuit pauperi erogavit. Qui
nati, und eademque dte episcopi ordinati, similiter quaati fuerit meriti, etc In Gildardo habet Syn-
quoque ur.a die ab hac luce subtracti. Hicest Syn- chronismum, de quo jam satis dictum. Sequitur
chronismus, de quo dixi. Reliquaomnia desunt. reliqua textus pars, et in fine : Medis (Metis) <:i<<tuiii.

Antverp. et Max-Lubec. In Medardo puri, civltate, aancti < 'lodulfi episcopi.

post Gildardi. omisso Heraclio, jungunt Salusti- Aquicinct. Post Rothomagensis episcopi, inter-
ani, et omittunt etiam Abundium Cordubensem. serit : Qui, ut fertur, uiw die, etc. Ebidem post
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lova- Satustiani, inseritur .-
In JEgypto saacti Marciani. Uarciani.
nien. Albergen. Danic. et Editio Ultraj- Translatio Audorrari episcopi. Colitur ix
sancti Translatio-
Belg. In Medardopuri.de Gildardo post episcopi, Septembris, quo etiam de translatione agetur, ido-

addunt; fratris zancti Medardi, quos feruntuna Ma ikic-Cartus-Ui.tkajkct. Medardi episcopi

die natos, una eademque die ordinatos episcopos, ct confessoris Noviomensis. Gildardi episcopi Rotho-
similiterad hacluce una die subtractos, Cetera, ut magensis confessoris. Eractii episcopi et confesso-
Antverp. et Max-Lubec. ris, Desunl soli duo ultimi.
Centulen. In Francia, Suessioni* civitate, na- Cluniacen. Eodem diei.i .h'<i>i/-t<>, Marciani, Marciani.
talis et depositio sancti Medardi Verma.idensis In Actis socium habet Jocundum.
atque Tornace isis episcopi, cujus vita et mors glo- Codex I). Du Cheval, qui fuit PP. Francisca-
riosa miracuds fulsit. Civitate Rotlomago, d pooitio norum : In JEgypto, Marciani. Eodemdie,Syri& Syria.
sancti Gildardi archiepiscopi, fratris sancti \fedar- virginis, Recentiori manu adjecta es^ ; alii legpnt
di, quot fiicrunt (ferunt) una die natos, wid die Syrte Vide in Actis.
episcopos crdinatos, similiter quoque una die ab In Vatican. inini. 5949. Deest memoria Gil-
lntc luce subtractos. In Sardinia, saacti Salustiani. dardi, Ueraclii Salustiani, Abundii. Adjici-
.

Cordubx, sancti Abundii pretbyteri et martyris. tur ; Andegavis. sancti Lucini episcopi et confesso- lucini
Senones, S. Heractii episcopi et confessoris. tis. Et saacti Carilefi confessoris. Ex Adone ac- Carileft.
Bruxei lensis, narratiunculam amplificans, cepti sunt, ut diximus
Observatione, ubi dies in
ii.-i pronuntiat: In Galliis civitate Suessionis, sa.i- natales singulis assignantur.
ctorum Pontificam et coafessorum Medardi et Gil- In Uohelliano deest Heraclii, etAbundii, ut
dardi fratrum Qui fuerunt una die
gerhinorum. in Antverp. e'i Ma\-Lubec.
iutti, una die Pontifices corsecrati: Medardus ad Altemps, Ih fine fn JEgypto, Marciani, :
'.

titulum Noviomensem, et Gildardus ad Rothoma- Bizunticen. Senonis, sancU Eradii episcopi et

gensem, et similiter postea uuu die ab hac luce mb- confcs "''v V"!'ur dicere Heraciii.
tracti sunt. Qui qua,iti meriti fuerint apud Deum, Edj ii" Li bi i
o-Col. Post Noviome isis, intep-
oste?isum est, cum in eorum obitu cceli apeni sunt, ponit :
-//" iii juventute tim»bat Deum, et pau-
atque ante ipsos divina lu.ninaria micuerunt, In pcribus icholaribus i><t,icm suum in scholis dedit. :< !
Sardinia, sancti Salustiani. In Corduba, sancti Socero suo prxdixit, quod in teftio a.vio futurus .

Habundi presbyteri et martyris. Apud Sennonas, sel cp\ copus. -/;'/ qua.iti fuerii meriti, etc. De Gil-
sancti Eracliti episcopi et confessoris. Item Sancti bel jam 58 pius repetita. /// Sardinia,
Caritefi.
Carilefi. Diximus alibi, Carilefum coli i Julii. sancti Salustiani confessoris. Andegavis, sancti

Luauni
 292 MARTYROLOG IUM USUARDI.
Lttciam, yix Litrnun cpiscopi et confessoris. Melius alii scribunt Julii. Publix vidux et abbatissx. Vide Praetermis VubliH
Lucinii.
T/ucinii, vel ut \do, Licinii. Ipso die sancti Cari- sos. Syrix matronx. De qua superius alii codices. Syritt.
Cariicfi U-fft cunfcssoris. De utroque, videsupra. Territorio Molan. In Ipso textu. sed aliis Htteris, post
Sj/i Itt Tneussinensi, Syiix npltm,r matroiur. Cordulur S. luminaria, inserit : Ejus vita virtutibus plena con-

Habundii prcsbitcrt ct marltjris. Dee?t Iloraclius. scripta est, In fine ; Metis civitate, mncti Glodulphi Gtodutphi.
De Medardo legit siout Herinien. et
Bei.in. episcopi et confessoris. In tcrritorio Trecassincnsi,
Tornacen. Sequitur Eradii, pro Heraclii. Tum beatx Syrix matronx. Tum minoribus typis : Tn Syria.
Salnstiani, dcin Abundii, post Gildardi. In flno: Anglia, Wilhelmi archiepiscopi Eboracensis et con- 11'illuiini

Ctoduifi. Metts civitate, sancti Codulfi episcopi el confessaris. fessoris, Maximiani episcopi Syracusani et confes- Maximiani,
Vide supra rectius Clodulfi. fessoris, cujus meminit Gregorius in 3. Dialog.

Nestoris. Greven. JVicomcdi.r, sancti Nestoris .Videin \c- Publix vidux et abbatissx, de quo sexto libro Eccle- Vubliu

Marciani. tissocios. Itcm Marciant. Romx f

Naboris, Nazarii. siasticx historix Tripartitx cap. 36. De his jam
Wabo) u rt Reraittuntur ad xii Julii. Andegavis, Licini episcopi dictuin satis. In aliis editionibus de Syria et Glo-
Vatarii,
Licinii. et confessoris. Theodulphi episcopi et confessoris. dulpho, ut supra. Tum : Monasterio Sitbiu, rela-
Videtur isesse, qui colitur xxiv Junii. In Anglia, traushttio Audomari quando l)c rclatione
Tlieodutfi. tto sive S. episcopi,
Jttdomari.
WiUielmi. Wilhelmi archiepiscopi Eboracensis ei confessoris. Folquinus corpus ejus, fugato Ilvtjone abbate, a Lis-
Maxtmini. Maximini epi&copi Massiliensis et confessoris, sc- bourch retulit anno dcccxliii, et Sithiujuxta cor-
Maximiani. cundum alios, vi Kal. Junti. Maximiani episcopi pus beati Bertini sub terra recondidit. Ubi per mid-
Syracusani et cvttfcssoris, cujus meminit Gregoritts tos annos kotnines quidem latttit, at revelatus est,

in 3 Dialog. Miror non haberi in Pra?termissis. uhi Dominus voluit. Sequitur aliis litteris de Wil-
Glodulfi, Colitur die sequenti. Metis sancti Glodnlphi epi- helmo Eboracensi. Denique In Galliis civttate :

CariUfi. scopi et confesforis. Marcellx

Carileffi confessoris. Aqucnsi, depositio beati Maximini, pruni civitatis
Marccllx. virginis. Ancillam indicat S. Marthae. Vide xxix episcopi et confessoris. De quo etiam superius.

V Idus. Die 9.

omae in monte Ccelio, natalis sanctorum Primi ct Feltciani sub Diocletiano

R
Prirni et
Fettcuuii.
et Maximiano imperatoribus. Ili gloriosissimi marlyres longaevam in Do-

mino vitam ducentes, et nunc simul paria, nunc sigillatim diversa et exqui-
sila ferentes tormenta, tandem felicis pugnae cursum gladio animadversi consum-
yittcentii. mavcrunt. In Agenno, passio beati Vincentii levitae et martyris. Item
Galliis civitate

Cotumbx. in Scotia, sancti Columbae presbyteri et confessoris, magna? et mirandse"virtutis

Diomcdis. viri. Nicea, saneti Diomedis.

Non alii puri sunt codiccs, quam llcnnien. Hoswcyd. et Molan.

YARIA LECTIO. Servo diphtliongum in Coslio et longxvam eum Molano. Herinien. in Ccelio
dipllthdngum habet, non in longxvam, quam et Rosweyd. in Romx bene posuit, in aliis ta-
raen omisit. Atqne hi soli sunt codices cum Pratensi, in quibus habeatur diphthongorura ratio. Fx-
liciani posuit solus Molanus. Rosweyd. Molan. et alii passim scribunt sigillatim Herinien. sutgula- ;

tim. Pro ferentes, habet solus Rosweyd. perferentes. Lego Agenno, quoniam ita legunt et tres citati
codices et alii ferme omnes. Scotia recte Rosweyd. Molanus, etc; male Herinien. Schotia et Scotkcia,
alibi Scothia. Est in Molano et Rosweyd. admirandx virtutis viri, idque imitatus est Grevenus ; He-
rinien. cnm Pratensi, Tornacen. et ceteris simpHeiter mirandx. Molanus non male scribit Nicex, nec
Rosweyd. In Nicea; sequor tamen Heriniensem et alios, ubi Nicea. Idem Rosweyd. adjecit martyris.
:

De codicibtts Superest notabilior variatio, a qua oritur paucitas codicum, pro textu allegatorum, quse ex tri-
ik»I puris.
bus potissimum capitibus procedit. Primum est, quia nonmilli, Pratensi similes, in fine babent :

Apud monasterium sancti Gcrmani, dedicatio in honore beati Petri Apostoli. Quod augmentum refert
Sirmondus, in altero Pratensi codice erasum Castellanus vero fatetur videri sibi in ipso praetenso
-,

autographo, manu recentiori adjunctum. Codices Pratensi conformes sunt Antverp-Major, Munera-
tus et Grevenus. Alterum caput, quod Tornacensis, Pulsanensis et Belinus, non eo excessu, sed
aliis laborcnt defectibus. Tertium porro in media) notse Usuardis, idem illud est, quod alias indica-
vimus, nempe codices quorum extracta dumtaxat apud nos exstant nempe, inquam,
illos et alios, ;

codices istos scrupulosius quandoque Adonissensum secutos, non alios Sanctos proferre, quam qui
in praefato Adone oxprimuntur qua causa, ut equidem arbitror, hac die Columba et Dtomedes
;

ab ipsis praetermittuntur. Veram nihilominus putamus laterculi nostri germanitatem, cum prseter

solos quatuor, reliqui omnes concordent in excludenda annuntiatione ultima, Pratensi monasterio
propria. Undenam vero Antverp-Maj. Muneratus et Grevenus illam acceperint, quis satis certo sta-
tuat ? An ex prsetenso nutographo, ubi tam mult.je alise dedicationes appositce sunt ? Non est verosi-
mile, unicam hanc prse aliis sclectam. Certe non credit Castellanus, ullos alios codices propria Pra-
tensia umquam transcripsisse, quod rotunde asserit in litteris, non semel alias recitatis, idque pa-
tuit nuper i Junii et alibi sa?pius. Sed de his plusquam satis.

OBSERVATIO.
 MENRIS JUNIfS.
293

|-ioSLKVATIO Nunc ad textus fontes qnod attinet, de Primo et Feliciano

meminerunt Allatii »,,„,,,,
\J et Frontonis Kalendana, Sacramentarium Gregorii, Beda et Romunum "«*«"<
parvum; Ado laudatio-
nem ex Act.s deduxit plane insignem, quam ferme totam roproducit Notkerus. Rahanus brevius
encomium profert, de patestra altum silens, sed quam alii monle, quo trausiata sunt cor-
in Ccelio
pora, collocant. Noster Adonianum elogium pauculis
lineis elegantissime circumseripsit. Accepta
sunt elogia ista omnia ox vulgatis Actis,
q„ ie a Surio limata, primitivai phrasi ex variorum codicra
collatione ab Henschenio restituta sunf. de quibus quid sentiat, ita exponit
;
Neque nos crtffmiu ea :

es.se primx notm atque ex Proconsularibus

Actis desumpta; sed diu post exormta rhetorico stylo et cir-
cumstantas sermonum ultro citroque habitorum, fortassis etiam
variarum pamarum ; scripta tamen putamut
ihn anie arrporum translationem; quod esset ante annum Dcxi.v.n. H.iic Hensclienii judicio
facile ac-
quieseunt recentiores, ut vide apud Tillemontium lomo 4
pag. 571, qui putat martyrii tempus re-
vocari posse ad annum cclxxxvii. Cetora de sacris
pignoribus in commentario prosequitur laudatus
Henschemus. Et sic Wandelbertus :

Quinas Primus habel, juncto sibi Feliciano.

Aginnensi mariyri Vincentio elogium ex Gregorio Turonensi texuit Florus
de stolx candore. etc ,;„„„„, .

quod ad alios non transiit. Ado et ex eo Notkerus pro loco martyrii, eum denuo
indicant, qno subinde
corpus translatum est, videlicet, heo Pompeiaco. At Noster fortasse cautior.ea
verba tacitusprseter-
iens, cetera ex Adone verbotenus transti.lit. Hieronymianorum
lacunam, ubi ipsum martyris no-
men omittitur, recte supplendam censuit Florentinius. Vide quae de antiquis Actis et cultu,
variisque
circa personam et reliquias controversiis accurate disquirit Henschenius.
Vincentius a Tillemontio
cum Fide et Caprasio conjungitur tomo 3 a pag. 543. Sed de liis agendum erit vi etxx Octobris.
Vide qu;e de Viucentio paucis notavit Motherius. —
Celeberrimus Golumba pri.num signatur ab
Columbtt
Usuardo et Notkero ab illo quidem sicut in textu retulimus; ab hoc vero longum
:
profertur vita>
compendium, in quo nonnulla corrigenda, ut de Primalia omnium Hibemensium episcoporum, aliisque
post Colganum docet Baertius, apud quem plurima curiosissime collecta, digesta et explicata inve-
nies. — Diomedes ex Hieronymianis decerptus et a sociis avulsus est, a nullo antiquiorum relatus.
Nihil de eo aut sociis memoria prnditum est, prceter sola nomina, varie in Martyrologiis connexa,
llt, etiam ex Auctariis nostris patebit. Atque his laterculi simplicitas satis in tuto collocata est.

AUCTARIA.

Praten. Antverp-Major, Munerat. et Gre- angelus affuit eis, consolans eos et a vinculis absoU
ven. Habent augmentum quod in Observa- vens. Post virgis forlitcr sunt mactati. Deinde se-
tione notavimus. parantur ab invicem et Felicianus plumbalis cxdi-
Tornacen. In elogio Primi et Feliciani. ut tur, post ad stipitem ligatur, acuteique manibus et
saepe alibi solet,mutilus est ; sistit ad imperato- pedibus illius infiguntur, et sic tigatus tribus diebus
ribus. Cetera omnino purus. mansit in ligno sine ciboetpotu. Socius
et noctibus
Pulsanen. Eumdem
habet de primo et Feli- autem ejus Primus, fustibus validissimis cxditur,
ciano defectum. Secundo loco In Alexandria, :
post in eculeo suspenditur et latera eju.% tampadibus
sancti Mu.rnni presbyteri. De quo in Actis. Per- aduruntur, etpostea plumbum bulliens ori ejus in-
git In Gatiiis, Ponpeix, passio sancti Vincentii.
:
fnnditur, quod ipse bibit quasi aquam frigidam,
In Scotia, sancti Columbani (Voluit scribere, Co- Deinde leones mnt, qui ambos devorarent, qui
missi
lumba) confessoris. De Diomede, nihil. volvebantur ad pedes eorum. Quod videntes infide-
Bei.inus. Solito purior, omittit solum elogium les. mille et quingenti conversi sunt, qui diversis
Columbae. mortibus jugutantur, et Sancti statim decollnntur.
Antverp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ul- In reliquis satis purus est.
traject. Leydicn. Lovanien. Albergen. Danic. Victorin. et Reg. Sueo. signatus num. 130.
et Editio Ultraj-Belg. Carent annuntiationi- In fine :Apud Savinam, sancti Getulii martyris.
bus duabus ultimis, quibus et caret Ado, ut in In IYaetcrmissis jungitur aliis. Is haud dubie est,
Observatione etiam diximus. Eodem defectu la- qui die sequenti ab Usuardo memoratur.
borarrt Vatican. signatus num. 5949. et Uuhel- Daveron. Eodem die, dedicatio ecctesix sanctx Dedicationla
lianus. Marix Josaphat. Propria forte est ipsi loco. S. VarUe
Josaphat.
Centulen. Bvnhr, in monte Celio, sanctorum Matric-Cartus-Ultraject. Primi et Feliciani
martyrum Primi et Feliciani, sub Dyocleciano et martyrum. Vincentii martyris in Agenito civitate.
Maximiano imperatoribus. I» Galliis civitate Agen- Columbx presbyteri et confessoris in Scotia.
ho, passio sancti Vincentii Levitx et martyris. In Reo. Suec. sign. num. 428. Eodem die in GaU
Scotia sancti Columbx presbyteri, admirandx san- tiis territorio Parisiensi, detectum est corpus />'. inventicnis
ctitatis viri. Dionysii Areopagitx at multorum obtutibus publica corporUDie
Bruxellen. In prima et secunda commemo- manifestatione ostensum. Quodnimtrum idcircofa- jmgittt
ratione purus, sic quartam tertiaj anteponit :
quorumdam calliditas invi-
ctunt fuisse constat, ne
Dt Dh mede Nycea civitate, sanctorum Dyomedis, Amamanti,
''
dorum, ejusdem gloriosissimi martyris membra sese
soclh.
(Amantii) Mociani et Januarii. Sequitur de sancto habere mentientium, falsx opinionis errorem niiuti-
Columba, satis pure. bus hominum infunderet, suxque fallncix figmenta
Hagenoyen. Romx in monte Celion, natale san- simplicibus quibusquepersuaderet. Nihil hujusmodi
i>t Primo ctorum marlyrum Primi et Feliciani fratrum, sub
et Feticiano. apud alios. De veritate lue non disputo.
Dyocletiano et Maximiano imperatoribus. Qm primo Flohentin. In Nicza civttate, sanctorum Dio- Diomediset
ferro sunt vincti et in carcerem sunt reciusi, ubi medis, Amantii et Motiani et Januarii. In Alexan- suc -

Tomus vi Junii. 51 dria,

 294 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
Maximi. diia, sancti Maximi presbyteri. Romae, passiosan- tuntur ad diem sequentem. Ipso dic, translatio Transtatio-
nis Ed-
Fntisli. cti Fausti martyris, qui sub Juliano imperatore sancti Edmundi episcopi et confessoris. De ea trans-
mundi.
passus est. latione aliisque eo spectantibus agetur ad diem
LUGDUNEN. Civitatc Aginno, Pompeyaco, passio natalem xvi Novembris.
sanrti Vincentii, etc. Greven. Romee, bcatorum martyrum numeroxx. Martyrttm
15.
Dc Primo et Editio Lubeco-Col. De Prirao et Feliciano, Gentilis ct Basilidis martyrum. Vide dicta. Maxi- Gentilis, etc.
Feliciano.
post ducentcs, inserit A pontificibus templurum
: mi vresbyteri Alexandri. Translatio sancti Eshilli Maximi.
apud impcratores, quod csscnt Ghristiani, incusatt episcopi ct martyris. Natalis est xn Junii. Trans- Transtalio-
nis Eskitti;
sunt. Sed quiu in fide Gkristi stabiles inventi fuc- tatiosanctt Edmundi episcopi et confessoris. et Edmundi.
rant, nunc singulatim.... usque ad finem.
idco Molan. Parvis typis. Eodem dic, sanctee Pela-
Tura sepulti sunt ad arcus Numentanos intra arc-
: gix virginis martyrU Antiochenee, qux se ex Pctamx.
ct

narium ab urbc Roma miliaria quarto dccimo. De tecto prxcipitavit, nc in illusorum manus incideret.
Vincentio habet ut Ado. In Columba pura est. In editionibus posterioribus : Item, Maximiani
Gentilit et Nicca, sancti Diomedis confessoris. Eodcm dic, Syracusaui episcopi, qui t-emporc Grcgorii Papx
liasitutis.
sanctorum Gentilis ct Basilidis martyrum. Reniit- claruit. De Pelagia idem et eodcm modo ut supra.

IV ldus. Die 10.

Basilidis ct ornas via Aurelia, natalis sanctorum Basilidis, Tripodis, et Madalis sul> Aure-
soc.

R martyrum. Eodem
liano imperatore, praeside Platone, et aliorum viginti
sociorumque
die via Salaria, passio beati Getuli clarissimi et doctissimi viri
ejus, Cerealis, Amantii et Primitivi, qui jussu Adriani imperatoris primo ca?si,
zachuri*. deinde in carcerem reclusi, postremo incendio sunt traditi. Apud Nicomediam,
Censurii. sancli Zachariae. Autisiodoro, sancti Ccnsurii episcopi et confessoris.

Puri sunt Hcrinicu. Tornaccn. Antverp-Maj. Antverp. ct Mux-Lubccana, Rosweyd. Deiut. Grevcn. ct Motan.

YARIA LECTIO. Scripsi Madalis, juxta Herinien. Tornacen. Rosweyd. Belin. et Greven. imo
et Praten. quo modo Usuardum legisse existimo, licet Romanum parvum et Ado habeant Man-
dalis, quos sequuntur Antverp-Major, Molan. et aln. Magdalis est in Belino, quod proxime accedit
ad Magdalotis vel MucidaUtis, unde aliqui effictum putant. Antverp. et Max-Lubec. in ipso principio

omittunt, via Aurclia. Belin. pro procside, posuit praesidente. Tornacen. legit Gentuiii, Molan. Ge-
thuhi, pejus Antverp-Major, Gelucii. Solus Rosweyd. pro Cerealis, substituit Cerearis. Antverp-
Major et Rosweyd. legunt in carcere. reliqui ut in textu. Sic Belinus pro reclusi posuit rctrusi. Li-
brarii error in Herinien. est, Zacari.r, sed longe turpior in Rosweyd. dum addidit Zachariee Pro-
phetse. Autisiodoro communis est et sa;pe recurrens lectio, alii Antisiodoro, Antisiodori et Anthisio-
dori. Nichomcdiam, Amancii, Censuri et alia praetereo.

Di dlidis et OBSERVATIO. Romanum parvum ita expressissime hac die pronuntiat : Eomse, via Aurelia,
soc,
Basilidis, TripolU et Mandalis et aliorum xx. Soquitur Ado, qui vice elogii solum superaddidit
distantiam ab urbe, imperatorem et praesidem, quorum primum Noster omisit, cetera descripsit.
Adonis verba omnia transumpsit Notkerus, de suo adjiciens in quibusdam codicibus pro Tripodc et :

Mandale, in Tripoli, Maydalctcs scriptum rcpcriri. Quo argumento usus est ITenschenius, ut postre-
mos duos ex Fastis resecaret. Quos vero codices pro hoc die Notkerus innuat, nescio certe non ;

ad hunc, sed ad xn Junii, ex codicibus Hierouymianis spectare potius deberet hujusmodi nominum
transformatio nec sane Romani parvi et Adonis, ac codicum omnium Usuardinorum auctoritas,
;

tam contemnenda videtur. Nihilominus perplexitatem magnam ex variis aliis Martyrologiis

facile

offendit laudatus Henschenius, ob Basilidem hic, et duplicem Basilidem die xn Junii, nunc his, nunc
aliis sociisjunctuin. At nec Tripodem nec Mandalem patitur; nam alios hodie Basilidi comites addit

nominatos septem, anonymos xx, duobus nostris penitus exclusis, quibus nec die xn locura concedit,
sic ut ex ejus sententia, ficta vel corrupta nomina esse oporteat, ut ex Notkero proxime notaba-
rans. Melius fortasse rem componit Papebrochius xii Junii, in subjuncta annotatione pag. 510.
Ultro fateor non usque adeo obvium esse, intricatissimum negotium enodare, sed nec viam oeclu-
sam video, qua citatorum Martyrologiorum auctoritas sarta tecta salvetur. nihil supra Magistros
meos praesumciido. Plura lector apud ipsos et Florentinium in hanc rem disputata inveniet, ego
(qui prtesentis disquisitionis scopus est) nimis quam securus sum, annuntiationem seu ea demum
vera sit, seu librariorum quorumdam vitio fictitia, annuntiationem, inquam, nostram, ut in la-

terculo expressa est, secundum omnes terminos, vere Usuardinam, ex Romano parvo per
essc
Adonem huc traductam. Aliam, quasi sibi propriam stravisse videtur Wandelbertus, dum ita
cecinit :

QuartF Basilide, et bis deno Martyrc vernant.

Ex iisdem Romani parvi et Adonis fontibus procedit insignis martyr Gctulius cum sociis, nec in
Hieronymianis nec in Reda consignatus. Socioruni unicum, nempe Cerealem assignat Romanum
parvum, bini alii Amantius ac Primitivus ab Adone ex Actis adjuncti sunt. Longiorem Adonis ex

Actis
 MENSIS JUNIUS.
295
Actis historiam, no
non plane transumpsit Notkerus Noster perpaucis ea decerpsit,
quas mortiseeni
;

abunde indicant et illustrant. De Actorum antiquitate sic statuit

Papebrochius, ut non audeat asse-
rere, ipsa ex Actis Proconsularibus esse accepta, quamvis
de cetero satis probata existimet Ad-
mittuntur etiam a recentioribus, saltem qua parte Actis celeberrima;
ejus conjugis Symphorots et
filiorum non repugnant. Ha>c autem ut sincera, in selectorum numerum
cooptavit Ruinartius a
pag. 17. Tillemontius viri, uxoris, filiorum et sociorum historiam
Gallice texuit tomo 2 a pag. 241
De Symphorosa seorsim ex Usuardi mente nonnulla disputabimus xxvn Junii;
et filiis
sed Actonim
ipsorum recensio ad xvm Julii a Majoribus nostris remissa est, ex
prafixo nobis ordine sequendi
Martyrologium Romanum. —
Zachdriam Nicomediensem et Ccnwrium Autissiodorensem diserte
no- ZacharU,
tant Hieronymiana apographa, ox quibus Rabanus, Usuardus et
Notkerus eos immediate, ni fallor " c ""-" r "-
accepernnt, Bedas, Romano parvo et Adoni prateritos. De
Zacharia superest sola certi cultus me-
moria. De Censurio, brevi sylloge historica, omnia complexus est
Henschenius, qua; in ejus noti- i i

tiam alicunde pervenerunt.

Sequitur in eodice
Pratensi ex Castellani epistola Parisivs, sancli Landcrui
amfmoris, vel, ut De Landc-
:

in ecgrapho epacopi et confessoris, de quo ex Usuardinis sola in textu meminit Munerati %"
nosti-o, '"' 1

'" fj"
editio, cum prajfato codice a puris idcirco exclusa. Qua: vero in
eodem codice ad marginem et manu
recentiori adjecta sunt, de dedicatione cryptarum, etc, et hic et in Auctariis
prstermittimus. Cetera
in textu posita, non possunt non esse Usuardina.

AUCTARIA.
Praten. De ejus Auctario jam satis dictum est. et Censurio purus, subdit in fine de Maurino :

De dedicatione cryptarum, non loquimur. Apud Coloniam, etc., ut supra.

Munerat. Sic habet Parisius, depositio sancti : Victorin. et Heoin£ Suec. sub num. 130.
De Lnndc- Landerici episcopi Qui ejusdem urbis
et confessoris. In fine : In Perside, sancti Platonis. Est Plato
rico.
antistes, licet mtnus pienc miraculorum signis ful- Bfegumenus iv Aprilis ; est
Quis Martyr xxn Julii.
tjeut ai terris, tamen cum Domino creditur regnare hic sit,nescionec in EYaetermissis notus. An forte
in ccelis. dici non potest ZvonfofVide Altemps. Infra.
Pulsanen. Alium nobis textumsuggerit: Romx Matric-Cartus-Ultraject. Getulii et socic- Texttts
brevis.
Basiiidis et via Auretia, miliario quinto decimo, sanclorum Ba- rum ejus martyrum. Basilidis, Tripodis etManda-
soc. silidis, Aurisi, Rogati, Januarii, cum sociis eo- liscumsociis xx, Ttem sancti Zacharix. Censurii
rum xir. Vide Acta hac die et xn Junii. Eodem episcopi et confessoris.
Dedicationis
basiliae die , dedicatio basilicx sanctiLuciani martyris Regin.e Suec. sub nota num. -128. Tn civitate
S. Luciani. De ea alibi nihil repe-
in Suescionis civitate. Parisius, beati Landri episcopi et confessoris. Eo- Landerici,
rio. hi Nycomedia civitate, sanctorum Restituti, dem die, deposiiio sancti Evremundi abbatis. In Evremttndi.
Restiluti et Rogati et Zacharix. De his et Basilide, etc, agunt Actis est Landericiet Ebremundi.
soc. eodem modo Florentini infra, de quibus nihil ln Vatican. num. 5949. Deest Zachariao et
in Praetermissis dictum. Puto postremorum no- Censurii. Ita notat extractum.
mina male conjuncta, Altemps. /// Anglia, apud Ramascyam, trans- Translatlo-
Amverp-Max. Ultraject. Leyden. Lovan. laiio sancti Ivonis archipr. (vult dicere episcopi nis Ivonis.

Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Post Persx) cum tribus sociis, super cujus sacras reli-
textum purum in fine adjiciunt. Apud Coloniam quias candidissima pervolabat cplumba per septem
Agrippinam, sancti Maurini martyris. milliaria, quoadusque in terra sancta veherentur.
Textus con- Centulen. Romx via Aurelia, sancti Basilidis Britannia civitate Roffensi, depositio sancti Ytha-
tractus martyris, Tripodis et Mandalis et aliorum xx sub mari episcopi et confessoris.
Prxside Platone, Eodem die, beati Oetulii marty- Florentin. Item sanctorum martyrwn Cassiani, Casdani <i
atiorum.
ris, temporibus Adriani imperatoris, cumsociis qui- Victoris, Martini, Aurisii, Rogati et Januariicum
busdam passi. In Zacharia et Censurio purus est. aliis xii. Apud Nicomediam, sanctorum Restituti, Restititli
et soc.
Sequitur : Parishts, sancti Landerici episcopi et Rogati et Zacharix. Vide dicta superius ad codi-
Tramlatin- confessoris. Jjysois civitate , translatio beatorum cem Pulsani V
nis r iiii
t
Ursini episcopi et confessoris, atque Bertunii mar- Editio Luheco-Col. Sic orditur : Apud Colo-
et Bertunii.
tyris. Vide quce de his dicuntur in catalogo Prte- niam Agrippinam, passio sancti Maurini abbatis,

termissorum. qui ui atrio ecclesix sancti Panthaleonis pertulit

Judoci Bruxellen. Incipit : Sancti Judoci abbatis et martyrium, rt ibidem corpus ejus habetur decenter
confessoris, filii regis Britonum, qui peregrinus et et ornate reconditum. Sequitur textus modice
eremita pago Pontino (Pontivo) quievit. Colitur
in interpolatus. Tum : Treveris, sancti Fortunati Fortunati.
xiii Decembris. Tum sic Romx via Aurelia, na- : episcopi et confessoris. Vide Prsetermissos, Ttem
Basitidis, tale sanctorum Basilidis, T^ripodis, Modalis, Au- Treveris sanctx Basilissx virginis in monasterio,
cum aliis
sociis. risi, Rogati, Januarii, Cassiani, Victoris, Martini quod vulgariter fforrentum dicitur. Nihil de ea in
etaliorum xx\, sub Aureliano imperatore martyrio Prastermissis ; neque enim Martyr Romana Ba-
coronatorum. In Getulio satis purus, Zacharise ad- silla vel Basilissa diei sequentis hic indicari pot-

dit, viri Dei. Dein : Apud Coloniam Agrippinam, est; sed agitur de abbatissa Horreensis mona-
Hfautini. sancti Maurini abbatis, in atrio ecclesixpro Chri- sterii, quam apud Castellanum signatam reperio
Rardonis. sto martyrizati, Mo^incix, Bardi (Bardonis)
sancti V Septembris.
archiepiscopi et confessoris. In fine de Censurio Greven. Rogati, Marciani ct aliorum \\ mar- Rogati Ct
ati. \rum -i
pure, ut in textu. tyrum. Mammarii presbyteri, sancti senis nona-
Hagenoyen. De Getulio, primo Ioco, satis ginta duorum annorum, ei sociorum ejus Felicis et Mammarii
senit et <t(i<>-
pure. De Basilide et sociis, post martyrum, addit Victoriani diaconorum, Libosi prxtoris civitatis,
rum soc.
Qui diversis mortibus interempti sunt. ln Zacharia Donati, Albini, Laurenti, Faustiniani, Ziddini,

Crispini,
 290 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Crispini, Leucii, Fausthict, et Faustini sponsi ejus, etiara diximus. In Scotia, translatio sancti Patrt- TraustatU)
xvn ttis Patricii,
Ilorum omnium capitibns tempore Yuleriani ct cii episcopi et confessoris. Colitur Martii. In
clCattiarins.
Galieni (vust equutcum, lampades latcribus appli- monte Sinui, tmnsiutio sanct.v Katkerinx vinjims
citns, ungulasj cute capitis excoriata, cassides igniUe ct tnartyris. Natalis-est xxv Novembris.
impositx sunt. Dciudc in carcerc ab antjelo cotiso- Moi.an. Parisiis, depositio sancti Landcrici, etc. Landerici.
lati, rursumque educti et in ignem missi, sed minime ut Munerat. supra. In Colonia Agrippina, passio
Ixsi, in craticula assantur, nervis crudis ttsque ad sanctissimi Maurini abbatis ei martyris. Ilttjus for- Maitrini.

cffusionem viscerum cxduntur, tandemque ictu gladii tissimi crucis sux sitjnifcri, Christus cltarn sibi nte-

martyrii pahnam adipi&cuntur. Apvd Coloniam rila pcr crebra virtutum opcra mttnda dcclavuvit,
Maurini. Agrippinmn, sanctt Mnurini abbntis et mnrhjris, quando ejtts sacrum corpus rcvclare dignatus cst.

qui passus in atrio ecdesi<v sancti Pnnthaleonis, Posteriores editiones, de Landerico et Maurino
Landaici. ibidem deccnter reconditus jacct. Landcrici episcopi eadem referunt. Tum : Die decima, sacrosancti Thnothei.

fiarctonii Parisiensis et confessoris. Bardonis episcopi ct con- marttjris Timotbci, episcopi Prusx. Fodem die, Transta-
tiottis
Fertttnati. fessoris. Fortunnti episcopi Treverensis et confes- translatio sancti Ivonis episcopi de Perside. Drmum IvonisPcrss.
soris. De quo supra. Treveris in monasterio, quod typis minoribus : In Scotia, sanctx MargarcLe Manjaretx.
Horrentum dicuut, sanctx Basilissxvirqinis. De ea regime. Videatur vita in Actis.

III Idus. Die II.

Natalis sancti Barnabse Apostoli, qui cum esset Cyprius, cum Paulo gentium
Apostolus ordinatus est. Hujus corpus tempore Zenonis imperatoris, ipso
Fellcis ,!
revelante, reperlum est. In Aquileia, passio sanctorum Felicis et Fortunati
Forlunati.
sub persecutione Diocletiani et Maximiani, qui duo germani fratres equu- cum essent
leo sunt suspensi, atquc ardentes lampades circa latera eorum appositae, quibus
mox Dei virtute extinctis, per ventrem ferventi oleo sunt perfusi, atque ad ulti-
mum in confessione Cbristi capite truncati.

Ex PraUn. Uerinien. Tornacen. Antverp-Maj. Bosweijd. Hitnerat. Grevcn. ct Mvlan. Adjungi possunt : Belin.

Antverp-ifax. Vttraject. Lcydcn. Lovanien. Albcrgen. Danic. ct Editio Vltraj-Belg.

YARIA LECTIO. Secunda citatorum codicum

classis in eo ab aliis differt, quod pro, qui aim
esset Cyprius, quidem Belinus post', gentium, addat, doctorc. Porro
legant, qui a discipulis; et
licet multi cum Herinien. Tornacen. et Greven. habeant Ciprius, secutus sttm Praten. Rosweyd.

Mtinerat. et Molanum. Error est in Antverp-Majore, dum pro Apostolus, legitur, cpiscopus. Ros-
weyd. scripsit Aquilegiam, in quo conveniunt codices omnes secundo loco relati. De eculeo alibi
ssepe diximus, probatiores codices semper scribunt Antverp-Majore ante,
equulci, ut in texttt. In
ardcntcs, deest particula conjunctiva, atquc. Pratense apographum nostrum, contra quam faciant
codices reliqui omnes, pro [umpttdes, ponit lampadx, quod amanuensis vitio accidisse existimo. Una-
nimis itidem omnium lectio est, per ventrem ferventi olco suut perfusi. Grevenus tamen et Molanus
ibi omittunt verbum substantivum stntt, quod in finem rejiciunt, legentes, fcrvcntc olco pcrfttsi
quo sensus non mutatur, sed a simplicitate Usuardina receditur. Inter codi-
capile truncati simt; in
ces secundi ordinis Antverp. et Max-Lubec. hoc peculiare habent, quod pro, in confcssione Cltristi,
soli substituant, in confessione Domini.

OBSERVATIO. Barnabas Apostolus in Hieronymianis apograpliis notus non est, utpote cujus
mcmoriam, scro admodum tamin Oriente quam in Occidente sacris Fastis adscriptam, obser-
vat Papebrochius ipso commenlarii sui principio fere subdubitans, an qure ante tomum II Martii
;

in genuina Martyrologii Bed;e editione, tamqttam ipsius Bedae, verba nempe, Barnaboc Apostoli,
tradita sunt, vere Martyrologi istius, et non potius Flori censenda sint. Ego vere Bedas esse exi-
stimo, hac inter alias ratione potisshnum ductus, qttod Rabanus, perpetuus Bed:c descriptor, ipsis-
sima verba hac die ponat, ne syllaba quidem aut ex Floro aut ex aliis adjuncta, ut perspicue
illa

intelligas,nullam ipsum Flori notitiam habuisse. Itaque Barnabas primum a Beda in Fastis Chri-
stianis locum obtinuit, nisi autiqtiius sit Romanum parvum a quo etiam diserte memoratnr. Ado
inter Fc%ti\ itates Apostolorum elogium recitat fere contextitm ex verbis Hieronymi de Script. Eccl.
cap. G. unde et sua hausit Florus. Notkerus plusculum de suo admiscere voluit. Noster ex Adone
selegit apices singulos, quos in laterculo exbibuimus. Nihil est, quod hisce superaddam, nisi repe-
tere velim qutc summo labore ct diligentia collegit et accnrate discrevit Papebrochius, ubi sub Ana-
lectorum flnem, dum de Banmbie Epistola disputat, Tillemonlii Commentarjos editionis Bruxcl-
lensis %> '^i>%,- ostendit. Tu Papebrochii luGubrationes constile, et totius yittc seriem ordinatam
li

apud Tillemontium tomo 1 a pag. 408, notasque cjus a pag. 055. De solo Barnaba ineminit Wan-
delberttts :

Barnabus ternas cxornat Apostolus Idtts

Est in prtefato Romano parvo et Adone, secundo loco Sosthenes Pauli Apostoli discipulus a Not-
kero etiam signatus ; sed bic ab Usuardo ad xxvm Novembris translatus cst, scqucntibus passim

recentioribus
 MENSIS JUNIUS. 297
recentioribus omnibus cum hodierno Romano. — Par fralrum Aquileicnsium non satis clare in Hiero- Feti i, ,

nymiams, imo non notatur, licet ibi Aquileiensium classis alia consignetur. Distinctissima
forte f '""""""
est
m Romano parvo eorum commemoratio, quos inde exlractos Ado egrcgia prosequitar oratione,
quam totam Notkerus desumpsit, Usuardus vero ita contraxit, ut nihil quod ail illustre
pugilum
certamen pertinet, desiderari sit passus; neque nos quidquam deesse
hic credimus ad omnimodam
textns Usuardini simplicitatem. Adonianum elogium totam Actorum mcdulam complectitur, quibus
piam Vicetinorum et Aquileiensium contentionem : ita nutu divino finitam, memorat. ut Felicem Vi-
eetini, Forlunatum haberent Aquileienses ita tamen, ; ut caput beati FelieU Aquileia, eaput vera Fortu-
nali 1 ieelia sortiretur. De qua re aliisque sacrorum pignorum
aut translationibus aut elevationibus
videndus Henschenii commentarius. Si vera est diei nota, in prafatis Aetis signata, ad xiv Maii
Sancti referendi sunt, ut a nonnuilis codicibus nostris factum, eo die inter Auctaria ostendimus
;

unde rursus patebit, quod totius luijus operis decursu frequentissime occurrit, videlicet hunc diem
• pro mero fortasse libitu ab auctore Uomani parvi selectum esse.

AUCTARIA.

Pulsanen. Textum denuo fere novum habet Vatican. sub nota num. 5949. Apiul Corin-
Natalis beati Barnabx Apostoli. Eodcm die, thum, sancti Sosthenes, discipuli sancti Pauli Apo-
Sosthenis.
Cnsputi et sanctorum Crispuli, Restituti, Et translatio corpo- stoli. Apud uEyyptum, sancti Qnupkrii eremitx. Onuphrii,
Restituti.
ris sancti Fortunati episcopi et martijris. Apud De utroque dictmn est supra.
Emeriti et Aquileiam ret/ionem, sanctorum Ementi, Victo- Florentin. Romx, via Salaria in cosmeterio
soi iorum.
riani, Victoris, Felicis et Creti. Htec ferrne ex ejusdem, sanctx Basillx virginis. Item Romx, san- Basittie.
Hieronymianis accepta sunt, <le quibus vide in ctorum Crispoli et Restituti. Itcm translatio corpo- Crispoli. cte.
Actis, suis locis. ris sancti Fortunatx episcopi et confessoris, Eodem Fortunatt.
Centulen. Natalc sancti Barnabx Apostoli, qui dic. sancti Emeriti, Victoriani, Felicis, Creti et Emerili, ete.

cum esset genere Cyprius, atm beato Paulo genlium Naboris cum saciis eorum. Hajc fere etiam Hiero-
est ordinatus Apustolus et a suis contributibus ignis nvmiana sunt, ut de Pulsanensi supra diximus.
passione cst martyrium passits. Apud Chortntum, Vide in Actis, suis locis.
sancti Sostenes discipuli Apostolorum. Apud Aqui- Luxovien. Transtatio sancti Spinuli confcssoris Tramtatio-
leiam, sanctorum Felicis et Fortunati martijrum, cximii meritis viri, bcnti Hidulpki archiepiscopi nii Spinati
Vft S/iijiitli.
sub prxside Euphcmio. disciputi. Vocatur in Praterraissis Spinalus, et
Bruxellen. Sic incipit: Natale sancd Barnabx remittiturad xi Julii.

Apostoli. Qui a disciputis Christi cum Paulo gen- Editio Lubeco-Col. In Barnaba multum in-
tium Apostotus ordiuatus est. Hic apud Sataminam terpolata, in Aquileiensibus fere pura est. In
Cypri a Baricsu nititjo et Judxis igne crematus est. fine adtUt: Eadcm ilic. invcntio corporis beati An- I

Vide xvn Januarii. Antonii.

Cujus corpus, quod a Johanne Mareo consobrino ct tonii abbatis et confessoris.
discipulo suo in cripta occultatum adkuc latebat, Greven. Apud Corinthum. sanctt Sosthencs, Sosthenia
tempore Zenonis imperatoris, ipso revelante reper- discipuli sancti Pauli, Item Ementi, Victoriani, Emerili, etc
tum est una cum Buangelio beatiMatkxi, cjus ma- Vide nomina vera et omnia in Actis.
Victoris.

nibus hebruice conscripto ;

quod ipse Barnabas Rumberti episcopi ct confessoris. Vita ejus data Rumberti.
vivens semper sccum circumfcrebat, et ponens illud est iv Februarii. Onuphrii anackoretx et confes- Oniiphrii.

semper hifirmos, qitoscumque siiitalmt. Et sancti soris, viri Dei, Qui in vastissima Egypti keremo
S\ .!.,, >!<:- Sostenes, discipuli brati Pauli Apostoli. Apud per annos i,x hominibus incognitus, Deo ct sibivixit.

Aquilegiam, etc, satis pure. Spinuli confessoris, viri summx humilitatis et obe- /)f SpillitlQ.

Hagenoyen. Mitto quae narrat de Barnaba. dientix, discipuli beati Hidulphi archiepiscopi Tre-

In Aquileensibus satis purus est, tum subdit: verensis. Ante cujus sacrum corpus, cum jussu an-
!> retiquiis Tpso die, rediit beatus Judocus de Roma portans geliad monasterium revekeretur, ardentes cerei de-
S.
ii JutlOCO
sccum reliquias Sanctorum, ubi acceptus est gau- ferebantur, cum tamen tanta esset ventorum vis ut
attatis.
dens n multo populo, tam propter se, quam propter annosas etiam quercus et abietes eradicaret. De
reliquias, quas collocavit in ecclesia sancti Marci his duobus dictum est supra. Item, sanctorum

episcopi, ubi inter ipsa Missarum solemnia ab ipso anachoritarum Timotkei, Johannis, Andrex, Tha- Timothei
,:i alio) uiit .

celebrata, quia saeerdos erat, super ipsum apparuit dci, Philippi, qui iu Qestis beati Onuphrii legun-

munus divina ipsum consecrans et consignans, au- tur. An, et quo die colantur, in Pnetermis-
diente universo pomito, promissionem sibi faciens, sis non invcnio. Eodem die, inventio corporis tnventionii
Antonii.
quod quicumque itluni ecclesiam propter Judocum beati Anthonh abbatis. Commemoratio, sancti Ju-

visitaret, quidquid devote peteret, tam de spirituar doci presbyteri et confessoris, super quem hoc die

libus, quam de temporalibus et sanitate corporis, inter Missarum solemnia apparuit manus Domini,

illud obtineret secundum congruentiam suam. Quo Plura superius in Hagenoyen., qusB remissa
haec vergant, quidve singula significent, explicu- sunt ad diem Judoci natalem xni Dccembris.
bitur xin Decembris. Molan. Typis minoribus: Spinuii confessoris, Spinuti,

Victorin et Regin.e Suec. sub nota num. viri mmm >• humilitatin <' obedientix,discipuli heati

130. In fine: Eodem die, sancti Onufrti, alter Hildulphi arckiepiscopi Treverensis. Onuphriiana- Onuphrli,
Onuphni. Onuphrii eremitx. Vide Pra^termissos. chorilx et confessoris, viri Dei, Videjam dicta. In

Matric-Cartus-Ultraject. Barnabx Apostoli. cditionilms aliis: Bremx, sancti Remberti archie- Remberti.

Felicis et Fortunati fratrum martyrum, qui variis piscopi et tonfessoris. De quo supra. Eodcmdie, Relationis S.
r
Transtatio- tormentis affiicti capite truncantur, Translatio sancti irlutie corporU sanctx Ragenfredis virginis. Vide
(nl nii Praitermissos. Colitur vili Octobris.
Antonii. Vide die natali xvn Januarii.

Pridie
 208 MARTYROLOGIUM USUARDI.

Pridie Idus. Dic 12.

HcaaHi "M /"ediolani, natalis bcati Nazarii martyris, quem Anolinus sub rabie perse-
%/ ciitiiuiis. qii;r per Nei diu maceratum el
'iii excitata est, afflictum in

_|_ JL carcere, cum quo sanctissimum puerum Celsum, quem idem ipse nutrie-

rat, gladio feriri jussit. llorum corpora, ut scribit sanctus Paulinus, cum usque ad
tempora Ilonorii et Arcbadii imperatorum latuissent, beatus Ambrosius, Domino re-
Basiiuint vclanlc, reperit. Item apud praefatam urbem, sanctorum martyrum Basilidis, Cirini,
%oc
ct Naboris.

Puri suni Praltn. Herinien. Anlverp-Maj. Munerat. Greven. el Molan.

YARIA LECTIO. Mediolano, in Antverp-Maj. scriptoris vitiura est. Cum quo smetissimum legnnt
oranes, exceptis Greveno et Molano, qui ponunt, el eum eo sanctissimum. Sequitur in textu,
quem iilcm ipse nutrierat. In Heriniensi erasura est, ipse. In Munerato deest, idem; Antverp-Maj.
habet nutriverat; Greven. et Molan. nutriebat. Herinien. et Munerat. scribunt ferire, pro feriri. Et
hic qtiidem rcdundat, legens, ferire Anoliniis jnssit. Rursus Greven. et Molan. pro. sancttis Paulinus,
prseferunt beatus; Munerat. utrumque omisit. In Archadii et Cirini omnes passim conveniunt: reppe-
rit , est in solis Herinien. Antverp-Maj. et Greveno.

kBSERVATIO. Ad x Junii mota est controversia de pluribus, deque ejus sociis Basilide uno an
0' diversimode combinatis.
' Atia non minor succedit ex vitiosa lectione
liic Usuardi, martyres Ro-
manos Mediolanum transferentis. magnopere lucis affunditur, ut fatetur Ibi
Ex Hieronymianis niliil

Florentinius, ea ferme allegans, qua; Fronto in notis suis a pag. 92 accumulavit, occasione solius
Basilidis, qui in ejus Kalendario hoc die signatus est. Neque antiqua Sacramentaria, ab Henschenio
citata, rem omnino expediunt; quam ut paucis exequar, priemitto textum integrum Roinani parvi,
ubi sic hodie legitur ; Medwlani. Nazarii et Celsi, quorum iuccutio n Idus Junii, martyrium v Kal.
Augusti. Hinc incipit difficultas, ab Henschenio felicius explanata, quam ea, qua de egiraus dicta die
xhujus. Itaque Ado ductorem*secutus, liic duorum martyrum Mediolanensium elogium seu histo-

riam ex Actis contractam Notkero descriptam retulit, quse ab aliis proprio certaminis die
et a
xxviii Julii collocatur, et quidem a Notkero ibi et naiivitas et commemoratio repetitur. Quod igitur
Usuardus Nazarii et Cclsi encomitira hac die notet, in eo ab Adone, cujus elegans compendium pro-
fert, haud quaquam recessit. Nec in eo prrecipuus eontroversiffi cardo vertitur. Post binos hosce —
Nazariiel Mediolanenses sequitur in Adone simpliciter Item beati Basilidis, Cyrini, Naboris.
: Sed et Nazarii
BaSiidisci
>'' Celri, quos duos passos fuisse apud Ebredunensem urbem, antiquitas memorando celebrai. Quid de
*"'
Eliredunensibus censendum sit, stto loco videbitur et in Prsetermissis tantisper indicatur. Aqua
hseret in tribus aliis, quos Ado absque positione sett paleestra; loco recenstiit ; quod si Usuardus fe-
cisset, plantora erant omnia. Ast is, inadvertenter, an consulto, quis dicat, de suo rotunde aildi-
dit: Apud preefatam urbem. Atque ltoc est quod concervatis Marlyrologiis aliis operose refellit lau-
datus Henschenius, et merito ; nam nec veri speciern habet, nec in antiquioribus ab Usuardo reper-
tum est. habet Beda: Natale sanctorum Basilidis, Cirini, A~al>vris et
Porro de iisdem martyribus sic

Nazarii unde suos Adonem accepisse milti firmissime persuadeo, omisso caute Nazario, quem forte
;

cum Mediolanensi confundendttm putavit. Bedam certo sequitur Rabanus, clarius reradeterminans :

Rom.r via Auretia. miUiario v, passio martyris Basilidis, etc, multa adjiciens de translatione corpo-
rum in Auctariis exhibenda, quse a Rabano Notkerus magna ex parte accepit, licet ipse, pro suo,
opinor, arbitrio, martyres dissociet. Recte igitur arguit Henschenins pro veritate annuntiationis
Romani modemi, neque nos minus recte genuinum Usuardi textum, licet erroneum, hac die retu-
limus. Quid de Basitidis solius, quid porro de Barilidis et triuin hic nominatorum sociorum Actis
sentiendum sit, a Papebrocltio abunde explicatum est ; at pro certissimo et antiquissiino cultu
stant indubitata monumenta. Nazarii et Celsi passio, inveutio et cetera ad eos Sanetos spectan-
tia in Actis xxvm Julii examinabuntur. En moilo Wandelberti distichon ad litinc diem proprie per-
tinens :

Cyrinii.s pridie effulyet Nazarque Naborque,

Sis ct Barilidem festo sociamus eodem.

AUCTARIA.
^ornaccn. Ex Meilinlanensium elogio postre-
To ris et Nazarii mailijruiii. Romx nntalis saiictortiin
mam
n partem resccat incipicndo ad hisverbis:
. martijrum Felicis et Magilalei. Felix huc aliunde Felieisel
'""!"'"''''
Horum coipara, etc. est intrusus : alter, forte Macidaletes, Tripoli
DeBasilUt Pulsanen. AbUsuardoiterttmdeviat. En ejus adscribendus videtur. Ilcm sanctiBelidiiepiscopi. llelitiii-

verba iNatalis sanctorum Basilidis, Cirini, Nabo- Nec scimus unde hic locum hac die invenerit.

ROSWEYD.
 MENSIS JUNIUS. 299
RoffWEYD. Textui puro in fine adnectit: Na- Florentin. Hic rursus multorum confusio, in
Odul/i. tale sancti Odulfi prcsbytcri et confcssoris.
aliquibus Pulsanensi non dissimilis; sic refert
Antverp. et Max-Lubec. Sic hodie raemo- Strozzian. ni fallor : Ipso die, Ronice via Aurcliu .

Dr Nazario rant; Mediolano, festivitas sanctorum iXazarii et

et Celso.
miliaro vm, monasterio Nirino, passio sanctoram
Celsi marltjrum, quando iidcm beati martyres a martyrum Basilidis, Tribuli, Malchi, Daletis, Ci- Ita.sihdis et
beato Ambrosio inventi suni et translati, tanta qra- hini, Tropuli, Aurili, Donatetliet Secundx.Vi&e vaHorum.
lia decorati, ut sanguis corum, quasi recentissime
in Actis nomina veriora. Item, natale sanctorum Basittdi$,etc.
videretur effusus, ct capita quasi eo die abscissa fuis- martijrum Basilidis et Cirini. Itcm Romse, natale FelU is, ete.
sent , tantumque omnes senserunt odorcm, ut om-
sanctorum Felicis et Magdalenx. Ttem sancti Elidii Ettdii.
nium aromalum vinccrct suavitatem. Festivitas vero episcopt.
eorum agiturvKal. Augusti. Eodem die, sanctorum Editio Lubeco-Col. Litterasingulari notatur:
7nartyrum Basilidis, Cirini, Naboris et Nazarii. In opido Itcnis, passio sancte Cuncr.r virginis et
Albkrg. et Danic. Sic ordiuntur : Apud Aure- martyris, de societate sanctarum undecim milium
Basilidts liam civitatcm, natale Basilidis, qui Domino appa-
Aurclia- virginum. Apud Aureliam civitatem, natale beaii
neusis, etc. rente et jubentc, ut omnia sua venderet et paupe- Rursus
Basilidis, etc. Mcdiolani, invcntio sau- : Invenlionis
ribus erogaret, parentes suos visitatifrus Aureliam Pfaxarii
ctorum martyrnm Nazarii et Celsi pueri qiti :
ct Cetsi.
venit, ilnqnc snb Aurcliano, cum sanctis Cijriuo, iidem, etc, ut abunde supra. In Trajccto infc-
Nabore et Nazario, palmam martyrii promcruit. riori, natale beati Odulphipresbyteri et confessoris. Odutphi.
Ha?c fabulose adornata esse, nimis quam com- Vide supra elogium Hagenoyen. ettotam vit;e
pertum est. Sequitur: Mediolani, natale saneto- historiara in Actis nostris.
rum martijrum Nazarii et Celsi pueri, quando Bei.in. Post reperit, adjungit Sed festivitas :

iidem beati Martyres a beato Ambrosio, etc. Ea- corum, etc Et alteraeditio in finc pra?teiv;i sub-
dem omnia referuntur, qua? ex Antverp. et dit : Aurelianis, beati Evurtu episcopi et confesso-
Max-Lubec. supra dedimus. ris. Cujus natalem diximus supra, ad Altemps.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden. et Edit. recoli vn Septembris.
Ultraj-Belg. Eisdem plane yitiis laborant, et Greven. In Scotia, Termani archiepiscopi ei Termani.
Odulpld. in fine praeterera addunt : Ipso die, sancti Odul- confessoris. In Actis vocatur Ternanus. In Tra-
phi presbyleri et confessoris. Lovanien. reliquis jecto mfcrion, sancti Odulpla presbyteri ct confcs- Dc Odutpho.
etiam similis, deficit in elogio Nazarii et Celsi, soris, ejusdem Trajectensis ecelesis canonici. Ad
ubi post suavitatem, omittit, festivitas vcro, etc. cujus mcritum omnibtts nstcndcndum, cum omite ejus
Centulen. Mediolani, inventio et translatio edificium flamma vorax absumpsissct baculus , tameti ,

sanctorum Nuzarii ct Celsi martyrum. Jtem, beati quo seniles artus sustentare consueverat, in quoct
Basilidis, Cyrini, Naboris ; sed et Nazarii et Cclsi, tabellam ceratam ad nomina ftdelium annotanda
quos duos passos antiquitas commemorat. Nerape habebat, ita repertus est illxsus, ut ne unus quidem
Ebreduni, ut ex Adone in Observatione diximus. apex in cera deperierit. Tn oppido Renen, sancte
Bruxellen. Apud Aureliam civitatem, etc, ut Cunerae virginis et martyris. Qux cum cssct deso-
supra Albergen. Danic. et alii. Tum Et natale : cictate sanctaritm xi ntilium virginum, ipsis tamen
Pfazarii et sanctorum martyrum Nazarii et Celsipueri. Quos aliguamdiu superstes, piciniis sludiis valde intenta,
Celsi.
duos passos fuisse apud Evreduncnscm urbem, anti- ad martyrii palmam meruit pervenire. Jam dixi,
quitas memorando celebrat. Nam AnoUum prrscs vitam in Actis illustratam.
suh rabie persecutiotiis, etc. Vera falsis admiscet, Molan. Ultimum textus sensum prosequens,
conneetens et interpolans bina diversa elogia su- addit. *•/ Nazarii, quorum Naborem et Nazarium, De V' .itrii.
c/c.. transta-
Oduifi. perius data. In fine : Et ipso dic, sanett Odulphi simul cum Gorgonia martyre transtulit a Roma in tione.
confcssoris. Qalliam Grodeyandus Metensis episcopus, pevmitr
Transtatio- Hagenoyen. In Mediolano, translntio sancto- tente Paulo Papa Romano anno Dvmutic.e inear- ,

tm Waz&rii
• i Celsi. nun Nazarii et Celsi martyrum. Ilorum corpora, nationisdcclxv el : collocavit prxdictus episcapus

ut scribit, etc. Vide dicta. Sequitur Apud Au- : sanctum Gorgonium in monasterio, quod dicitur

reliam civitatem, etc, ut supra. Demum Eodem : Gorzia ; sanctum vero Ndborem m monasterio.
die , apud Trajectum inferius , depasitio sancti qiwd dicitur Novacella; sanctum quoque Nazarium
Dc Odolft:.
Odolfi, Canonici monasterii saucti Satvatoris. Qui in monasterio, quod dicitur Loreshain, ui>< signa a
Erysiam cum sancto Priderico episcopo suo iterato miracula in sanitate inftrmorum et debilium sstpius

convertit. Et quia ipsum benigne non audierunt, futnt. Hsec ex Rabano vel ex Notkero desumpta
pr&dixit, Danos super eos esse venturos, et multos sunt. Ipso die, sancti Odulphi presbyteri et confes- Oduiphi.

martyres in Frisia esse futuros; etsicfactum est. soris, cujus reliquix habentur apud sancium Salvar
Denique circa finem vit.e sux, monasterium in Fre- torem 7'nijccti. Dein typis minoribus /" oppido :

sia rtli/ieavit , et marc illic venturum pr&dixit. Renensi, elevatio per sanctum Willihrordum saiy-
Deinde Trajectum rediit et in pace obiit. Hecc ex cl.r Ctninw eir^ints et murtyris, Qtuv cum, etc,
vita accepta sunt, quam vide in Actis. ut Grevfn. Iu Mesopotamia, sancti Maruthie epi-
Martric-Cartus-Ultr.uect. Basilidis, Cyrini scopi ct confessoris, dc quo Tripartiu- lib. ir, cap. S.
flasilidis,
etc.
et Naboris martyrum. Odulphi cottfessoris, Cano- Remittitur ad iv Decembris. Editiones ali», cor-
Odutphi. nici sancti Salvatoris Trajectensis. Quner& virginis rupto textu. idem habentdetransIationeNazarii.
Cuncrte. et martyris, quz fuit una sodalium beatas Ursulse. etc. Item de Odulphb. Tum pergunt In oppido :
Elevationis
S. Cunerte.
Vide Papebrochii commentariura. Rhenensi, elevatio sanctx Cunerse virginis et mar-
tyris, ibi sistendo. Die Duodecima, sancti patris
Onuphrii.
Translatio- Altemps. Aurelianis, translatio Ewici, episcopi
nis Eiuici.
et eonfessoris. Forte Evurtii vel Evortii, de quo Onuphrii, Et sancti patris Petri Antkoniti. In Petri Atho-
ntti.
agendum erit infra ad Yll Septembris. monte. Atlto. Vide Janningum in Actis.

Idibus.
 300 MAUTYROL0GIUM USUARDI.

Idibus. Die 13.

om.Tvia Ardeatina, natalis sanctoe Feliculae virginis et martyris, quae nolens

nubere, nec idolis immolare, tradita est cuidam vicario, qui fecit eam per-
severantem in confessione Christi, post tenebrosam custodiam et famis
inopiam, levari in equuleo et sic demum deponi et praecipitari in cloacam. Eodem
die, sancti Fandilse presbiteri, qui apud Cordubam civilatem, capite amputato,
martyrium sumpsit.

Sinniiur cx Praten. Uerinien. Tornaeen. Rosweyd. Antverp-Majore, SLunerato, Greveno ci Holano.

VARIA LECTIO. Tornacen. ante Feliculx, omisit titulum sanctx. Molan. autem scripsit F&li-
cuUe. Idem Tornacen. pro immolare substituit, sacrificare. De ydolis diximus alibi, uti et de
eculeo. In Molano pro nec idolis, est neque. In Heriniensi vero ex prava litterarum transpositione,
pro cloacam, legitur, coaclam. Nescio quid Greveno in mentera venerit, dura loco Cordubam, legit
apud Columbam civitatem.

OBSERVATIO. Citatura pridie et srepe alibi vetustura Frontonis Kalendarium ad diera xiv Junii

legit : Natale sanctx FelicuUe, ubi recte laudatus Fronto observat scribendum forte die xm, ut
nempe habent Martyrologi Atque imprimis Hieronymiana apographa apud Florentinium ul-
nostri.
timo loco hoc die signant, Feliculi; sed de Fclicula sermonem esse editor non dubitat, ex antiquis-
simo Epternacensi sufficienter edoctus, Romx, sanctx FelicuUe, diserte meraorat Beda, etpost eura
Rabanus, cura elogio. Clarius Romanum parvum Romx sanctx Feliculx virginis martyris. Claris-
: ,

sirae et expressissime Martyrologus Viennensis, ex citata non semel mense Mnio Marcelli ad Ne-
reum et Achilleum relatione, totam suam panegyrim contexens, cujus epitomen nitidissime ab
Usuardo contractam, laterculura nostrum reprsesentat. Wandelbertus paucis multa non inconcinne
complectitur :

Idus illustrat Felicula virgo cruore

Lac, Petronitla, tibi verbum quam junxit et aetas.

TJbi alluditur ad vocera Collactancam, de qua etiam meminimus. An non perperam Acta ali-
alibi

qua Mss. Collectaneam appellent, vide in Henschenii commentario. De Feiicuitc gestis eadem est
ratio, quffi de tota Nerei et AchiUei Actorum serie. Anti.^uum ejus cultum probatissimura novimus.
De pluribus plurium corporibus, sub ejusdem nominis veneratione, vide Henschenii et Papebrochii
coramentarium historicum. Notantur pra?terea hac die in Beda Africani martyres, Lucianus, For-
tunatus et Crescentianus. Quorum postremum omisit Rabanus, contra quam faciant codices Usuar-
secundo passim deficiunt. In Hieronymianis additur Tecla, quam in Aucta-
dini medise notae, qui in
riisnotatam invenies. De Notkero nihil dici potest, cum in eo lacuna sit usque ad xni Kalendas.
Noster Africanos illos omnino prrcteriit, Cordubensibus suis magis intentus, quorum plures hoc
mense commemorat, utin Isaacum, vn Pctrum, Habentium ct Jeremiam, etc, viii Abundium; quibus-
gkndilte. que alios aliis diebus ex Eulogio Acta nostra adjungunt. Hac igitur Fandilam prcsbtjterum ab —
Usuardo celebrari, et superiora omnia genuina ejus esse, putamus quam certissimum. Vide sis
Fandilaj Acta ex sancti Eulogu Memoriali lib. 3 cap. i, in majori opere producta, cum synopsi
proevia de cultu et tempore.

AVCTARIA.

Pn.sANEN. Sic legit : In Africa , natalis san- dc Ordine fratrum Minorum ,

qui celcbcrrimus
Lucianiet ctorum Luciani , Fortunati , Crescentiani et extitit vita, miraculis et doctrina. Sequiturtextus
soc. Eomx. mihario Fc-
Tcclse. septimo, natalis sancti purus. In fine additur In Africa
: sanctorum , Litcianict
Cresceutiani.
liculi cum sociis suis. Puto Yoluisse scribere Feli- iAtcianiet Crescentiani.
cissimi cum sociis suis, de quo etiam hac die Alberg. et Pares hactenus, addunt
Danic.
Bruxellen. Cohtur vero vi Augusti. prseterea de sancto Antonio
Patavino post De intonw ,

" t,n u '

Rosweyd. De Felicula textui cetera puro in- doctrina Hic memoria procodicibus utrbatur, uta i1
-

terserit , quee erat Collactanea Petronillx virginis. summo Pontifice Gregorio itono Archa Tcstameuti,
Antverp. et Max-Lubec. In prima annuntia- •peculiari nomine vocaretur. Inter cetera autem vir-
tione omittunt locum nempe, via Ardeatina. In
,
tiiiiim suarum miracula, quibus in vita claruit t rt in

Lucinni <i fine autem adjungunt In Africa, sauctorum Lu-

: morte; duos legitur mortuos suscitasse.
Crescentlani,
cutiu ct Ubi vides deesse interrae-
Crcscentiaui. Centulen. Poimr sanctx Feliculx vinjiitis, Textut
,

qux fnit convirginalis beatx Petronillx, qux sub "" Mf

"
dium Fortunatum, utsupra monui, et magis pate- 1 '

bit in sequentilius. Flacco comilc passa c.rtitit. Fodcm dic ,

saucti
Antverp-Max.Ui.tra.iect. Leyden. Lova- Fandilx presbyteri, qui apud Cordubam civitatem,
I : nien. ct Emtio Ultraj-Belo. Sic incipiunt : capitc ampittttto, martyrium sumpsit.
1'alavini,
Civitate Padua, natate beati Antkonii confcssoris, Bruxellen. De Felicula, post martyris, in-

serit :
 MENSIS JUNIUS. 301
lh FilHlliil-
serit : Qnam cum Flaccus comes , post excessum bmtt Regnaberti martyris. Vido Pnetermissos,
ubi Regnabcrti.
bcat.v Petronill.v,
vetlet ducere uxorem, et ipsa remittitur ad xv Julii.
nubere etc, usque ad finem, ubi additur
nollet, : Editio Lubeco-Col. In Felicula modice intcr-
£t sic ipsa cum corona martyrii perrexit ad Chri- polata, in Fandila ferme puraest. In Africa san-
Felicustmi stum. Rom.v, ttntnle sancti Felicissimi, cum sociis ctorum Luriani et Crcsrrntiaui martyrum. Patlua
l.uriam, etc.
ft soc. suis.Videtur indicari is qui colitur vi Augusti. , civitate, natale beati Antoriii confessoris, etc, De Antonio.
In Fandila purus, pergit In Africa, sanctorum :
sicut Antverp-max. Alberg. etc., supra.
luciani, clc. Luciatii, Fortunati , et Crescentiani marlyrum. Bei.in. Primo h>co /;/ civitate Padua,
i nutnle
franstatio- Item, translatio sancti Bartholomsi Apostoli. De beati Antonii, itlustris confessoris de Ordim fra-
nis Barlho-
qua agetur xxiv Augusti. Tn civitate Padua, trum Minorum, qui celeberrimtu extitit vita, mira-
lomm.
Anlonu. beati Antonii confessoris, Ordinis Jratrum Mino- culis et doctrina, In Felicula purus est. Sed pen-
rum. Qui vitn , miraculis et doctrina celeberrimus ultimo loco : In Africa, natale sanctorum marty-
Prisci. fuit. Ttem, sancti Prisci episcopi et confessoris. Et rum, Fortunati, Luciani el Crescentiani. Eodem Luciani,etc.
Translatio- in Gandavo, translatio sancti Landoaldi confessoris. die , sancti FandiUe presbyteri , apud Cordubnm
nis Lan-
Do hac et Prisco vitle Prsetermissos. martyrizati.
doaldi.
Hagenoyen. Romae via Ardeatina, natalebeaUe Oreven. In Africa, sanctorum Luciani, Fortu-
De Felicuia. Feliculae virginis et martyris, qu.v erat collateralis natiet Crescentiani. Item, sancti Landwoldi. Puto Landwoldt,
et collactanea beatae PetronilUe virginis, filix beati Landoaldum, de quo supra. Civitate Aternensi,
Pctri Apostoli. Quam Flaccus comes post mortem beati Cethei episcopi cognomento peregrini, Qui Cethei.
Petronillx virginis in itxorem haberevoluit, sed illa tempore beati Gregorii Papx illi ecclesix (Amiter-
consentire noluit. Sed quia ydolis tunc immolare nensi), prxfuit atque ab Umblone tyranno Longo-
noluit, tradita est cuidam vicario, gui fecit eam se- bardo mortiadjudkatus, '-11111 <lrc<>!l<tri non posset, (i-

ptem jejunare diebus, et tunc ducta est adpuellas, gatoadcollum saxo ingenti, in flumen prsecipitatus,
dex Veste consecratas, ut /l>i cum eis de sacrijicio feliciter occubuit, statimque corpus sacrum cum !a-
comederet, quod et renuit, et aliis septem diebusje- pide iuperenatavit. Padtue, depositio beati Antonii
junavit. Tunc est incarcerata et demum in eculeo confessoris, Ordinis Minorum, vitaet miraculis ce-
levata, et tunc d t
-
eculeo deposita, et in cloacam leberrimi. Sic memoria pro codicibus utebatur, unde
Translatio- prxcipitata. Eodem die, translatio sancti Bnrtholo- cum Gregorius IXArc/wm Testamenti appellabat,
nisliartho-
lomsei. maei Apostoli, ad Beneventum. De Fandila satis Translatio sancti Andrex (an non Bartliolomei?)
pure. Sequitur : In Africa, sanctorum martyrum Apostoli, ad Beneventum. Vide Pnetermissos.
Luciani, etc. Crescentiani et Luciani. Apud Paduam natale Molan. Incivitate Padua, l«-<iti Antonii, Lusi-
Antonii, bcati Antonii confcssoris, qui duos mortuos letjitur taiti Ulysbonensis, illustris confessoris, Minoritee,
suscitasse. qui celebeirimus extitit vita, miracutis et doctrina,
Luciani, etc. Aquiclnct, In fine : Tn Africa sanctorum Lu- In Africa, sanctorum martyrum Fortunati, Luciani Luciani, etc.
ciani et Crescentiani. ct Crescentiani. Gandavi, elevatio sancti I.nndoaidi Etevationis
Landoaldi,el
In Victorin. Pro Fundilx est Ficandi. sociorumque ejus; quos minori charactere subjun-
501 .
. iman-
Antonit. M.\TRIC-CAKTUS-ULTRA.JF.rT. A iitoiitt COIlfcs.W- git: Amantii, Adriani, Vincianx et Landradx, De tu, etc.

ris, Ordints Minorum. Feliculse virginis et marty- quibus vide Praetermissos. In t'l<ir<,vnlh' obiil Ge-
Pharaildis. ris. Pharildis virginis. Dataest Pharaildis Vita rardus monachus, de >i>to Bernardus in scrmone
iv Jamiarii. Nescio cur hoc die repetatur. super Cantica 26. Est S. Bernardi frater, de quo
Luciani, etc. Ughellian. In Africn, sanctorum Luciani et in Actis. In aliia editionibus, de Autonio et Afri-
Crescentiani. Vide Antverp. et Max-Lubec. canis, utsupra. Tum : Die decima tertia, sanctae

Florentin. Tn Italia, civitate Paduana, sancti martyris Acylines (Aquilinse) et sancti Triphillii tcytines <(
De Antonio. Gandavi, elevatio, etc Triphittii.
Anlonini Ulissiponensis, illustris confessoris de cpiscojii Lciicnsi.c iu ''.'//"".

Ordine fratrum Minorum, qui celeberrimus extitit Minoribus typis : In Claravalle, obitus Gerardi
vttn, miraculis et doctrina. In Africa, sanctorum monachi, etc. Itcm siintti Peregrinisive Cetm Ater- Peregrini
Cethei
iiit.is
Luciaui, etc'.
martyrum Luciani, Fortunati, Orescentiani et Tc- nensis episcopi rt martyris, in Kadriensi civitatc

ctd virginis. iit fluvium Piscarix mersi, tempore Gregorii Papx

Codex. S. Ricaldi. Apud territorium Forense, Vide Acta.

XVIII Kal. Die 27.

prophctse, qui apud Samarinm Palestina? (ut beatus scribit Hicro- Bium.
Hclizei
nimus) situs est, ubi et. Abdias propheta quiescit. Apud Caesaream Cai^ia-
docia?, natalis sancti Basilii episcopi, qui tempore Valcntis doctrina ct sa- ,h , ,,,,

pientia insignis, omnibusque virtulibus fundatus, mirabiliter effulsit. In territorio

Suessionis civitatis, sanctorum martyrum Rufini et Valerii (|ni a praeside Rictiovaro i

lormenta jussi sunt decollari. Ipso die, sancti Quintiani presbiteri <> '.','/ .', ,
post illata sibi

et confessoris.

Ila Pmlen. Uerinien. Tornacen. .Inleerji-Maj. Rasweyd. Bclir.i prima edilio rt Valan.

Herinien. Tornacen.
YARIA LECTIO. Reliqui in textn, Hch-.ci, ut hahat Pratensiaet alii, lieet

etAntverp-Maj. aspiratione eareant; nullus codex legit Elixxi. Paleslime, ut in omnibus, sed
de ea, et Ilkronimo saope alibi et satis dictum est. Probatissimi codices conformiter scribuutsifKs est,

Tomus vi Jvnii. 52 Molanus,

 302 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
Molanus, positus est; qul mediae notae sunt, conditus est. In Antverp-Maj. post Abdias, deest Pro-
pheta; et pro quiescit, in Molano, requiescit. De Cxsarea et Cappadocix, nihil repeto. Belini prima
editio ultimam annuntiationem penultimae anteponit, altera auctior est, ut patebit in Auctariis.
Antverp-Maj. pro Rttfini, posuil Rufi, Tornacen. post Vaierii, omisit qui, unde sensus manet imperfe-
ctus. Quintiani\eg\mt codices omnes, solus Rosweyd. QuinHniani hic autem et Antverp-Maj. addunt
titulum martyris, ceteri omnes solius confessoris.

OBSERVATIO. Qui primus Latinis Fastis Elisxum inseruit Beda, solo nomine contentus fuit,

idque Rabanus etiam legit auctor Romani parvi, forte citatis antiquior, ex
secutus est; et ita
quo certissime sumpsit Ado, pluribus prosecutus ex sancto Hieronymo, qua? Noster brevissime com-
plexus est, solas ferme referens Elisaei et Abdise sepulturas. In textu nostro secundus, est magnus —
Basilius, cujus natalem diserte exprimit is, qui primus elogio ipsum ornavit Viennensis Ado, acce-
ptum videlicet ex Romano parvo, a quo primitusmemoriam in Martyrologio consignatam non adver-
(it, qui Basilii Acta operosissime et accuratissime illustravit collega noster Baertius. Haec Romani
parvi verba sunt : In Cappadocia, sancti Basilii fratris Gregorii et Pctri. Adonianum elogiumelegan-
ter de more contraxit Noster, servata quam in plerisque probatioribus codicibus
natalis formula,

concorditer relatam invenio; de Ordinatvme, nusquam vel verbum. Fateor equidem ab eruditis obi-
tus diem figi Kal. Januarii, quo ejus memoriam cum Usuardo etiam recoluimus, verum cur ad ele-
vationem vel translationem corporis, ut aliqui codices innuunt, vel ad aliam quamvis causam pr&seus
festivitas aeque ac ad ordinationem referri commode nequeat, lubens docebor, quando ordinationis

commemoratio in Martyrologiis antiquioribus incognita, etiam in recentioribus tara rara est; et

aliunde constat vocem illam Ordinationis, in Romanum hodiernum, vergente ad finem seculo xvi pri-
mum irrepsisse. Sed alibi forte locus dabitur rem illam accuratius discutiendi, satis sit modo primara
liupni et festivitatts hodierna? originem et sequelas ostendisse. In Adone secundo loco ponuntur Rufinus —
ftttait.
et Valerius, nullo ornati elogio, quemadmodum et Rabanus eos annuntiat. At Florus martyrii se-
riem uberius explicat Noster Acta se vidisse ostendens, ex iis paucissima delibavit. Crediderim
:

autem Adonem et Rabanum ex Hieronymianis apographis, ubi in nonnullis adjecti suut, eos marty-
res primum eruisse. Censuit olim Sirmondus, ipsorum historiam probam esse ac minime dubiam. Ma-
gno etiam in pretio apud Hensehenium fuisse, patet ex hodierno ejus commentario. Certe antiqui-
tate sua venerandam esse, fateri omnes coguntur. Ex ea gestorura compendium tradidit Tillemon-
tius tomo 4 pag. 459 at pag. 718 aperte edisserit, Actis illis fidendura nou esse. Utri melius
;

judicaverint, statuat eruditus lector. Elisaeum cum Rufino et Valerio sic canit Wandelbertus ;

Octavo Juli ct deno ante exordia mensis

Vates Helizxus, simul Abdias (que) refulgent,
Jlir quoque Valerio et Iiufino martijre gaudet.

Qttintiani. Qui locum postremum occupat Quintianus, non ex Hieronymianis profluit, ubi martyr signatur cum
sociis, sed ab Usuardo, nescio unde, primnm productus est, et substitutus Etherio Viennensi epi-
scopo, quem notarat Ado, Viennensem prffltereunte. Porro Quintianus ille,
illo, ut saepe solitus est,
ut presbyter eonfessor commeraoratur non ut episcopus, qualem esistimasse videtur is, qui editionem
Romani hodierni, anni MDCVin auctiorem reddidit, a Baronio in Notationibus propugnatus. At
Henschenius episcopum Rhutenensem huic synonymum rejicit ad xiii Novembris, quo die in Roma-
no recolitur, ut episcopus Arvernensis, idera ipse qui antea Ruthenensis fuerat, de quo meminit
Gregonus Turonensis in vitis Patrum cap. 4, ut suo loco dicemus.
Tranttalio- Beda noster genuinus agit de translatione S. Aniani, etc, in raultis Auctariis, imo in apographis
nisS. 4niani Hierpnymianis posita, quse utrum vere Bedae sit, dubitare cogit Rabani silentium. Ast Usuardina
in Betta.
integra lectio ex codicibus tam diversis constantissimaest.

AUCTARIA.
Pulsankn. Helisei prophetse. Et sanctce. Felicu- traj-Bei.g. Textum satis purum liabent usque
Vide die preecedenti. Aurelianis civitate,
l.r. ad Quintiani, quo carent, ut praecedens.
Transtatio- translatio corporis beati Aniani episcopi et confesso- Albergen. et Damc. Agunt de Elisao et
nit tniani.
ac (ab) Hunnis. Na-
n.s rt liberatio civitatis ipsius Suessionensibus; cetera desunt. De Basilio ege-
talis estxvn Novembris. Item in Suescionis civi- runt I Januarii.
tate, passio sanctorum martyrum Rufini et Valerii. Centulen. Helysxi prophetse, qui apud Sama-
Antverp. et Max-Lubec. Omisso Quintiano, riam Palestinx conditus est, ubi et Abdias prophe-
Transtatio-
hsec substituunt : Aurelianis, translatio sancti ta quiescit. Ceesarea Capadocite, sancti Basilit archi-
nit (niant.
Aniani episcopi et confessoris. Quibus consonat episcopi et confessoris. Tn territorio Suessionico,
codex Uohellian. ut passim alibi solet. passio sanctorum Rufini et Valerii martyrum sub
Munerat. 2. loco : Aurelianis, sancti Anxani Rictiovaro. Aurelianis, translatio S. Aniani epi- Translatio-
confi ssoris atque Ponlificis, Cetera purus est. scopi 1
1 confessoris.
Greven. :>. loco : Aurelianis, sancti Aniani Bruxellen. Apud Caesaream Capadociz, eleva-
episcopi et confessoris. De reliquo purissimus. tiobeati magni Basilii
et episcopi et confessoris, DeBa itio.

Antverp-Max. De Basilio.adfinemelogiisub- fratrisS. Gregorii Nazianzeni (Nysseni) etPetri.

jungit : Ipse Wem wnctusctiam ipsa Circumcisio- Cui Christus cum suis Apostolis apparens, ministe-
nis die festivatur, ut in Observatione satis dictum rium Missx docuit, et cujus precibus Effrem Syrus
est. Deficit in annuntiatione ultima. Grxce locutus est. Quiquemortem Juliani apostatx
Ul praject. Leyden. Lovan. et Editio Ul- per revelationem cognovit; qui vadens ad bellum

Persicum
 MENSIS JUNIUS. 303
Persicum sibi in rcditu destrttctionem Ceesarex fue- dicetur de ea ad diem ejus natalem xvn Decem-
rat comminatus. Hic magnus Basilius, sapientia bris, quo similia semper remittiraus.
et doctrina iitsiijnis omnibusque virtntibus fundattts, Matric-Cartos-TJltraj. Rufini et Valeriimar- Tcxtus con-
cum in Ecclesia Dei mirabiliter effulserit, quievit tyrum. Basilti episcopi Cxsariensis. Hetisri pro- tiactus.
in Christo Kalciiilis Januarii. Cujus festum in hac pbrt.v apud Samariam. Quintiani presbyteri.
die suse elevationis ceJebratur. Eodem die, Ilrlizri IhVatican. num. 5949. Deest JFfitcj, Basi-
prophets. Quiapud Samariam Palcstincr, qn.r pnst- lii, Quintiani. Adjectum : In Beitevrnto S. Mar-
ea Sebasta ccepit vocari, sepultusest, ubi et Abdias ciani episcopiet confessoris.
propheta quiescit, et sanctus Jokannes Baptista. Ai.temps. Ipsodie, Quintuini presbyteri etmar-
l\\ Rnfino et Valerio purus est. Sequitur : Apud tyris. Melius in textu confessoHs.
Mesanam civitatem Dorostoro, sancti Julii marty- Florentin. Tpso die, sanctorum martyrum
ris. Quisub Maximo prxside martyrii palmam ac- Affrii, Prothi et Qttintiani. Vide martyres Afri- Affrii, etc.
cepit. Colitur xxvn Maii, ubi haac nitidius expri- canos. De Aniano, ut Pulsanen. Item, sancti
Giiltiitnicl muntur. In Africa, sanctorum Qalliani et Bituni lanatii episcopi et martijris C. P. do quo supra.
Biluui. Ignatii.
presbytorumet nutrttjrum. Primus Ephesinus est; In Pagia civitatc, sanctj' Antltroniset sancUe Ludi-
Antltennis
de alio vide Pr?etermissos. In Aquilegia, natale due. Videin Actis Antheonem. In Epheso sancto- ct tv&idtB.
ProUli. sancti Protlti martyris. Indicattir Protltus Cantia- rum Maggini, Qastini et Viviani, Jn Africa san- Mt ggini, ctc.
norum Psedagogus, de quo xxxi Maii, Tpso die, ctorum Afrse, Quintiani, Theodoli, Theds, Festi- Afrs, etc.
Affri, ctc. natale sanctorttm martijrum Affri et Quintiani nx n Quintianillde. Videhorum martvrum nomi-
prcsbiitrroruin. Afram forte dicere voluit. Vienna, na correctiora in Actis.
Ethcrii. sancti Eucherii episcopi et confessoris. Nbmina mu- Montis Sion. Aurelianis civitate, translatio cor-

tgnatii. tat, voluit dicere Etherii. Item sancti Tgnati epi- poris beuti Aniani confessoris atque pontificis.
scopi. An Constantinopolitani, qui colitur xxin Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Remis, Trnnstatio-
Octobris ? De Aniano, ut supra. In fine : Item translatio rorporis sanctt Rigoberti episcopi ct con- nis Rigo*
bt rti
Teclte. Trrl.r virginis. Forte martyrem indicat, nempe fessoris. Colitur iv Januarii.
Quintiani sociam. Editio Luheco-Col. In Elismo interpolatur.
Dc Etisao, Hagenoyen. Drpositio ffelizeiprophetee, in cu- Sequitur de Valerio, etc, pure. Tum Apud Cx- :

mugitum dedit, qui

jus nativitate vitula una aurea saream Capadocix, translatio sancti Basilii episcopi Transla,Uo-
nis Dusitit.
audiebaturin ffierusalem. Quiper Ileliam prophe- et confessoris. Suessionensi civitate, sancti Aristio-
tam unctus est propheta, cui semper postea adhsesit. nis confessoris. Vide Praetermissos. Viennz,sancti Arislionis.
Qui et Ilrliitm in cmlum ferri vtdit, etpallio Ileluv. Eucherii (Etherii) episcopi et confessoris, Eodrm Etherii.

Jordanem divisit; miracula plura fecitet duosmor- die, sancti Quincianipresbyteri et Sicii confessomm. Quinciani,
tuos suscitavit. Reges Israel et Syrix inunxit, rt Aurcliaiiis, translatio sancti Aniani, etc. De qua ct Sicii.
Dc Aniano,
facta illorum bona ct mala prophetizavit. Deinde etiam altera Belini editio.
apud Samariam, etc. Basilii elogium resecat in ; Greven. Nota, hoc die translatus est sanctus
Rufino et Valerio purus. Eodem die, natale beati Basilius, Kalendis vero Januarii obiit. Item,
Brandani abbatis mirabilissimi, peregrinisuper ma~ sanctorum Antkeonis, Galani, et Jovini, TJieodoli, tntheonia
Viennse, Etherii etc.
re. Hic natione Scotus erat. Colitur xvi Maii. Afri rt Prothi, Vide Acta. epi-
EUierii.
Transiatio- Ipso die, translatio sancti Quinciani presbyteri et scopi et confessoris, Gregorii episcopi et confessoris. Gregorii.
nis Quin- Forte
tiaui.
confessoris. Eodem die, depositio sanctiAniani Au- Quis sit. no.seitur. Brrtlwhii cotifrssoris. is
Berihotdi.
Aniani, relianensis episcopi et confessoris. Hic deberet esse est, qui colitur xviJunii. Suessionis, sancti Arir Arislionis.

translatio, in Quintiano, depositio. Sequitur : Uionis confessoris. De quo in indicc Prsetermisso-

Ovdinationis Ipso die, ordinatio sancti Nycolai episcopi Mirrensis. rum. Tulli, translutio sancti Mansueti episcopi et Trniistiitio-
Fficotai.
In Editione Lubeco-Col. et Greven. signatur confessons. Colitur iii Septembris. Beatx memu- III!. Wtlll-
sueti.
hsec ordinatio xvi Junii. Utri codices rectius rix Basilii, PHoHs majoris Cartusix, qui octavo ttnulii

sed ad diem Brunonem annis xxin praedictam Cartusiani

statuant, non hic examinandum est, post sanctum loco,

yi Decembris. rr.nt domum, rt miraculis coruscaus obdormint in

Aquicinct, De Quintiano habet, presbyteri et Domino. Vide Prsetermissos.

martyris. Sed Quintiani plures hoc die in Actis Molan. In posterioribus editionibus : Viennm,
Translatio- recensentur. Dein subdit Aurelianis, translatio : sancti Etherii episcopi. Stjrncusis, sancti Martiani EUierli,
nis Aniani confessoris. Quomodo episcopi; qui ab Apostolo missus, Seleucum ibi et
sancti Aniani episcopi ct Kartinni.

etiam hahet codex Bigotian. suh notaP. 5. Gordium ct maijitam multitudinem convertit. Die

Victorin. et Reg. Suec. subnum. 130. Infi- decima quarta, sanctipatris Methodii Patriarchx
ne Aurriianis civitate, translatio sancti Aniani
:
Constantinopolis. Dein charactere minutiori ; Au-
episcoptet confessoris, et Uberatio ipsius civitatis. relianis, translatio sanctorum Aniani, Monttorts ct Transtatio-
nis Aniani,
Vide Pulsanen. supra. Apud Aquileiam, sancto- Flosruli, civitatis ejus episcoporum ; Euspicii abba-
Canlii, etc. rummartyrum Cancii, Canciani, et Cancianilte. tis Miciacensis primi, Baudelii et Scubilii marty-

De quibus xxxi Maii. rum et A<ji.:r matrissancti Lupi episcopi ; et libera-

Dfi Annuu Daveron. Aurelianis, translatio sancti Aniani tio civitatis Hunnis per sanctum Anianum epi-
ab
tram 'attone. episcopi et confessoris, et dedicatio sancti Salvatoris scopum. In Pra?termissis singuli ad proprinm
Carroffensis, Si dedicatio ad Anianum spectet, suurn diem natalem reducuntur.

XVII Kal.
 304 MARTYROLOGIUM USUARDI.

XVII Kal. Die 15.

"n sanctorum Viti, Modesti, et Crescentiae, qui sub Diocletiano

Sicilia, natalis

imperatore, post ollam plumbi ferventis, post beslias et catastas divina vir-
I tute superatas,
Dorostoro, sancti Esicbii militaris,
cursum gloriosi certaminis peregerunt,
([ui cum
Apud Mesiam
beato Julio comprebensus, sub proeside
civitate

Maximo postea martyrio coronatus est.

Puri suni Berinien. Tornaeen, Antverp. et Max-Lubec. Muncral. Bclin. Grcven. ct Molan.

VARIA LECTIO. Sensus exigit sanctorum Viti, etc, singulares sunt Greven. et Molan. in stincli
Vili, etc. Sic superflua est particula et inter Vili et Modesti, quam taiuen adjiciunt Tomacen.
Antverp. Max-Lubec. Munerat. et Belin. qui postreraus legit Viti et Modesti atque Crescentise. De
Mesia srepe et satis dietum. CurHeriniensis scripserit : Apud Mesiam civitatem Dorostoro, nondivino.
Messiam, Messinam et Dorostro, Belini vitiasunt. Item Exiiii, pro Esichii. Videtur nimiuin sapere
voluisse Muneratus, dum militaris, quo modo Romanum parvum, Ado et Usuardus constauter le-
gunt, mutavit ifi militis et martyris. Idem Muneratus cum Belino posuit Maximiano, pro Maximo.
An Usuardum ex Adone corrigere voluerint, nescio , certe ita legit utraque Adonis editio ; codices
nostri reliqui omnes, ut in textu.

OBSERVATIO. Nobilissiremm martyrum Siculorum ternarium passim celebrant Latini omnes

Martyrologi. Hieronymus imprimis, in cujus apograpbis easola occurrit diversitas, quod ulti-
mum nomen in uno aut altero, genere masculino male efferatur, Crescentius vel Crescentianus. Beda,
quod mirere, solius Vili meminit ; at Florus socios restituens, non contemnendo elogio omnes exor-
nat, Rabanus de solo Vito agere etiam videtur, quamvis in lougioris orationis suae contextu socios
non prseteniiittat. Jam ad accedamus propius. Romanum parvum sic enuntiat In
fontes nostros :

itti, ct soc. Sicilia, Modesti, Viti et Crescenliie martyrwm. Ado priori Hieronymianorum ordine vindicato, egre-
giam tradit Actorum qualiumcumque epitomen, aFlorentinio laudatam, recitatam a Papebrochio, ex
qua Noster compendiosius suum encomium nitidissime texuit. De pahestra, in qua martyres certa-
verint, non unam recentiorum Scriptorura opinionem recenset Florentinius, Lucanos ex Actis, cum
Siculis conciliare conatus, de quibus etiam nonnulla elucidantur Papebrocbii commentario, quo cu-
riosiores liujusmodi rerum indagatores libenter remittimus. Ad prresens quod attinet, compertum ha-
bcmus, antiquiores et probatiores Martyrologos, nulla de Lucania facta mentione, pugiles hosce
unanimi consensu Sieilioe adscribere. Porro ad Viti et sociorum Acta quod attinet, ea a recentioribus
vix tolerantur, ut vidcre cst apnd Tillemontium tomo 5 pag. 129. Nobis placct Papebrochii de ipsis
sententia, qua nimirum probat, late diffusum horum marlyrum neutiquam dubitabilem cultum, utcumque
ilubi.r marhpii circumstantix sint. Et sane cultus ille etiam ex Sacramentariis a Tillemontio citatis

constantissimus est. De eorumdem sepultura, variisque translationibus, fuse et diligenter monu-

menta a et expensa sunt, Restat metricus Wandelberti
Papebrochio collecta cantus, in quo
quid Margarita faciat, fatcor rae ignorare nisi ex xx Julii huc importune retracta sit. Audi poetam ;

Septeno deno Vitus cum virgine clara,

Margarita, martyrii splendore nitescit

Hocque Modestus et alma nitet Crescentia virgo.

Esiehii. Jam vero quem nos cum Usuardo Esichium appellamus, is in apographis Hieronymianis Isicus,
Isicius, Ysicius, etc, aRomanbparvo Esychius dicitur, ut in Rosweydi Adone, qui pro Maximo,

ut diximus, Maximianum posuit, qua voce excepta, Noster verba ejus singula in laterculum suum
apertissime transtulit. Est hic Esichius vel Esychius, de quo jam supra locuti sumus xxv
et xxvn Maii, ex Actis sancti Julii, ubi in Adouiauo elogio omnia habes. quae de eo referri
possunt.
In Pratensi lice, post Siculos, intrusus est martyr Beneventanus. his verbis : Civitate Sene-
"',"' '''''"'" habetque denuo consentientes saepius codices binos
vento, sancti Mercurii marlyris; alios, Antverp-
leiuis. Maj. ct Rosweyd. cum collatione Aquicinctina. Sed manifestam additionem, erasis aliis vocibus su-
perscriptam deprehendil Castellanus, satisque evincunt ceteri nostri codices universi. Notat Castel-
lanus erasionem in membrana factam incipere ab imperatore, unde suspicari licet interpolatorem
pressiori usiim charactere, quo ad tnserendum Mercurium, spatium ei sulliceret. Insuper apogra-
pbuin nostrum iu fine, puto ego in margine prsetensi autographi, adjicit : Romae, suncti Alc.cii ho-
minia Dei. Hanc auteni annuntiationem ceteris melioris ad Usuardum
noto3 codicibus incognitam,
minime pertmere tam putamus indubitatum, quam certum est textum a nobis relatum vere et inte-
gre Usuardinum esse.

AVCTARIA.
 MENSIS JUNIUS. 305

AUCTARIA.
Praten. De binis hujus codieis Auctariis pro- Codex Bigotian. signatus D. 9. In Fiscanno.
xime in Observatione egimus. Mercurius dedicatio ecclesix sunctx Trinitntis.
colitur xxv Octobris. Camberien. Aurelianis, sancti Aniani confesso-

Antverp-Maj. Idem habet de Mercurio et eo- ris.Vide die prjecedenti.

dem loco. Sed in fine addit praterea Ipso die, : Reg. Suec. sub nota num. 130. Eodem dic,
sanctx Edburgx vinjinis. De qua vide in Actis. natale sancli Viti marlyris. Quasi esset a primo

Aliis vocatur Eadburga. Huic plane consonat diversus. Ut Victorin. supra.

Rosweyd. ut jam diximus, hoc solo discrimine, Florentin. Multa bic iterum congeruntur :

quod scribat Ipsa die, sanctx Eadburgx virginU.

: Ciritate Benerenlo sancli Mrmtril ntttrlijris.
, Mcrcurii.

Pulsanen. In Lucnnia provincia passio sanc- Apud Aquilegiam, sanctoram martijrum Cantiani Cnntiani,
elc.
torum martgrum Viti, Modesti et Crescentix. Proti, ClementU et alteriits Canliaui. Ctmstantino-

Ilcm in Dorostoro, natalis sancti Ysichii martyris. poli civitate, sanctorum martyrum Milii, Migetti, Htlit, ctc.

Apud Aquileiam, samlnrnm ntartyrum Cautiani rf Mittijini. Civitate Barbaria, sanctorum martyrum

Protici, Clemcntis et Cuntiani. Vide totam clas- Gaiani, Joviani, et Pttilippi. In Imcania, snnclo- Ciutint. etc.

sem melius in Actis distinctum. rum marttjrtim Nivitii, Candidi, Cantiani et Can- Nivilii. cic.

Antverp-Max. Ultraject. Leyden. Lovan. tianillx, Prothieri,Singmi, Arllteon, Quintianiet

Alberg. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Textui Theodoli. In Schythia, sanctorum martyrum Mar-

puro subdunt : Eodcm die, in terrilorio Valenee- chiet Vitiet Modesti el Crescentix. Hsec Hiero-

nensi, ccenobio Crispini, depositio sancti Lande- nymiana sapiunt, sed corrupta et mirum in mo-
liiu abbatU et confessoris, qui a bmto Autberto Ca- dum quasi studio confusa, qiuo in Actis distin-

meracensi episcopo de sacro fonte levatus est. ctius expressa invenies.

Textus con- Centulen. Apud Siciliam, sanetorum Viti, Editio Lubeco-Col. Sic mutat initium : In
tractus. Eodem die Skilia, natale sanctorum Viii mteri, Modesti ci
Modesti et Crescentix, sub Dioclcliaao.
apwl Mesiam civitate Dorostoro, samti Esichii mi- Crescentix nutritorum ejus. Qui sub Diocletiano,

martijrio etc. Reliquus textus satis purus cst. In fine Eo-

litaris, qui cum beato Julio comprehensus,
:

coronatus est. Parum hic abest a puritate. dem die, beatx Eadburgx virginU. Non Edburgx F.ittltiiirijs

Bruxellen. Textui satis puro subnectit , : ut Antverp-Maj. et Bruxeli.en.

Candidt, cic.
Wercurii, Civitale Benevento, sancti Mercuriimartyris. Itcm Greven. In Lucania, sanctorum Candidi, Pro-
Crisogoni. Vide Acta. Apud Beneventum,
Etlburgx. sanctx Edliunjx virginU. In territorio Valence- thi,

Landelini. nensi, Cctnobio Crispini, depositio sancti Lande-

Mercurii ntttrtiiiis. Dixi supra, eum coli xxv Oc- tVercurii.

lini abbatis et confessoris, qui a bealo Autberto Ca- tobris. Landelini abbatis et confessoris. In Anglia, Landetini.

meracehsis episcopo, ex vrxdone ad Christum con- Eadburgx virginU.

versus, tria ccenobia fundavit.
Molan. Eodem die, in territorio Valencenensi,
caenobio Crispini, depositio sancli Landelini confes- Landelini.
IIacenoyen. Sic habet : In Sicilia, natale san-
Modesti pxdagogi soris Chrisli et abbatis, qui a sancto Autberto t'n-
ctorum mnrtijriim Viti vueri, et
meracensi epUcopo desacrofonte levatus esl, Eodem
sui, et Crescentix. Qiu sub Diocletia.no imperatore,
Wentanam civitatem. Eadburgx.
sanctx Eadburgx apud
cujus filiam sanaverat, post ollam plumbi
ferventU, ilie.

superatas, Wintoniam opinnr. Deiu minorihus litteri Ar-

post bestias et catastas divina virtute
Domi- vernU, Abrahx confessoris, cujus vitam scribit Gre- ,11'Utlt.t
postquam ab angelo sunt erepti, rogaverunt
ci mox gorius Turonensis. Editiones aliffisic habent Ar-
animx illorum lollerenlur in pace,
:

nuin. ut
coiumbie) cx- vernis, sancti Abrahx confessorU. De Eadburga,
illorum animx quasi candidx (forte
conscendere. In Esichio ferme pu- ut supra. In tcrritorio Valencenensi, in villa qux
luiii vUx suni
repetit ea quse ex Ant- dicitur Crtspinium super fluvium H">t. transitus
rus est. De Landelino
sanctissimi ac beatissimi patrU Landelini. Ilic a De Lantte-
verp-Max., etc. superius descripsimus. Sed de lino.
sancti ab bralo Autberto eruditus, sed post malorum suasione
his videndte sunt vitie geminaj ipsius
deceptus, viam veritatU deseruit, sed precibus ej'us-
Henschenio in Actis illustratffl ; ubi in commen-
cirea cor- dem et angelica visitatione territus postea revoca-
tario praevio multa accurate explicat
,

nis. ei beato MartinoPapa officium prxdicationU

poris ant partium ejus in varialoca translationes, ,i

suscipUns .'/ efficaciter complens, plurimorumque

alibi tan-
de quibus supersunt controversia; etiam
fundator camobiorum exUtens, quiet il '« pace. Item
gendse.
ipsodie, translatio corporU ejusdem sancti Lande- ejusQUt
Aquicinct. Secundo Ioco, utdiximus, insent: transtatione.
liui „ Godefrido Cameracensi epUcopo. Tn Eoyo,
Civitale Benevento, sancli
Mercurii martyris.
_

translatio sancti Domitiani episcopi et confessoris. Translatio-

Victorin. Post textum purum, ubi de Vito, num 11,'tut-
Eodem die, transtatio beati Mengoldi ducis <' mar-
Modesto, etc; in fine subjungit Eodem
die, nn- :
itiini <i

verosimiliter cre- tyris. Vide de utroquein indi iP missorum. Mengoldi.

talr sancti Viti martyris. llunc
In linr minutioribus litteris : In Cilicia, sancti
didit ab alio diversum esse.
Dulx martyrU. Est Talianus Dulas, cujus Acta
Matric-Cartus-Ultraject. Viti et Modesti et

Landetini. Eesychu Graco-Latina a nobis edita sunt. Sincerissima ea

Crescentix martyrum. Landelini abbatis.
censuit Henschenius, nec curamke
difiicultates
militu et Jidn marlyrum. De Julioactum est die
Tillemontii tom. 5 pag. 622.
xxvii Maii.

XVI Kal.
 306 MARTYROLOGIUM USUARDI.

XVI Kal. Die 16.

Ferreoli ei
Ferruttonls.
n Galliis apud urbem Vesuntionem, sanctorum martyrum Ferreoli presbiteri
et Ferrutionis diaconi, qui a beato Hireneo episcopo ad praedicandum verbum

Cyrici i /
I
cliiac,
Dei missi, postea sub Claudio judice excruciati pcenis, gladio feriuntur. Antio-
natalis sanelorum martyrum Cyrici et Julittae matris ejus, qui post dira ver-
JuiUlit.
bera et gravia tormenta, martyrii sui cursum obtruncatione capitis impleverunt.
Aureliani, Lugduni, depositio beati Aureliani episcopi Arelatensis. Civitate Namnetis, sancti
Similiani. Similiani episcopi et confessoris.

Pro textu si;tnt Praten. fferinien. Tornacen. Anlvefp-Maj. Beiin. Greven. et Wolan.

VARIA LECTIO. Vesuntioncm recte scribunt Herinien. Tornacen. Antverp-Major, et Molan.

pro quo in Pratensi est Vezunlionem ; in Greven. Vesjincionem, pejus in Belino Vescentionen-
scm. Solus Tornacen. habet Fereoli, plures errant in secundo nomine, ut Antverp-Maj. Ferruntio-
nis; Belin. Feruiionis ; Greven. Ferrucionis. Molanus orthographiam pleruraquecorrigens, rectepo-
snit Trenseo; ceteri ut in textu, ii etiam qui diphthongis utuntur, ut Praten. raaxime et Herinien.
cum quibus scripsi ptenis. Belin. legit postea vero, et cruciati, pro excruciati. Cyrici est in otnnibus

prEcterquara in Antverp-Majore, qui cum aliis etiara scribit Julitae : melius in textu cum Martyrolo-
gis autiquis. Cetera Antverp-Majoris errata colligo, ut graviora pro gravia, Lugdunis, Nammelis,
Smiriani. Adolegit Nannetis, sedcodices nostri optimi ATamuetis, Tornacen. Nampnetis, non Nanetis,
ut Belinus.

Ferreoli et OBSERVATIO. Ex Adone acceptum credimus quidquid hac die in textu nostro ponitur, ordine
Ferrulionis.
tamen non undequaque servato nam in illo Antiocheni Bisuntinis anteponuntur, Simiiianus
;

Aureliano, cujus mutationis causam puto esse omnino arbitrariam. Bisuntinorum martvrum primus
hoc die memoriam fecit Beda, ex quo potissimam encomii sui partem Ado accepit, iis dumtaxat
pnefixis, qiue de Irensei missione, et loco certaminis. in Beda desiderabantur. Rabanus palaestram
Adonem prae oculis habens, ea descripsit quoe solitam brevitatem
adjicere velle visus est. Noster
nun excederent. Atque hcec ex ipsorum martyrum Actis, Gregorio Turonensi antiquioribus, ac-
cepta sunt. Porro de eorum fide et veracitate eadem controvertuntur, qua? de Actis aliorum trium
Iivn.i discipulorum paucis diximus ad xxnt Aprilis. Gravia esse et simplicia, non omnino diffiten-
tur receutiores; verumtamen non tam sincera, ut inter selectiora a Ruinartio adlegerentur.
De
Eerreolo et Ferrtttione, exstat veneranda memoria in Missali Gothico, seu veteri Gallico a Thoma-
sio edito pag. 359. In Hieronymianis nomina addita censet Florentinius v Septembris, quo die
celebris est eorum inventio potius qttam translatio. Qui socios eis tribuunt, non alios ferme
censent a tribtts Valentinis, Feiice, Fortunato et Achilleo. Wandelbertus hodiernos etiam refert
citato die v Septembris :

Nonis Ferreohts cum Ferrutione refulget.

Ceterttm hactenus antiquiorttm Martyrologorum et Nostri salva manet auctoritas. Non ita in Cg-
Ojrici et ]u- n ". vel Quirico et Julitta, quos cum sociis quatuor et quadringentis Antiochis disertissime tribuunt
titut.
Hieronymiana apographa et Romanum parvum. Quibus quoad positionem plane consentit Ado et ex

hoc Usuardus. In eadem sententiam loquitur Florus, cujus elogium Adoniano hinc inde consonat,
quamvis illnm niillatenus credam Adoni fttisse cognitum. Utrique certo praluxerint Acta, quaj tam-
qu.iin apocrypha pridetn reprobata fuerunt. Ut ut est, Noster Adonis elogium contractius reddidit,

omissis sociis a Floro ad ccccxliv mttltiplicatis. Et ha:c quidem ex prafatorum Martyrologorum

venerando sensu plana et certa videri possent nisi momenta gravissima palsestram mutandam
,

suaderent, scribendumque. Tarsi, pro Antiochix, ut Romani modemi Reformatores recte fecisse
censet Papebrochius, diflicultatem fusius explicans et explanans hac die, dum martyres probabiliter
synonymos geminat, et Antiochia; Cyrictim cum alterum Cyricum Julittaraque alterant
Julitta, et

Tarso adscribi posse non incongrue opinatur, nisi magis alia placeant, qute ibidem satis verosimili-
ter suggeruntur. Si ctti ha?c non sufflciant, Florentinium adeat, similia rationum momenta satis ac-
cttrate expendeutem. Missis tricis, videat Lector in Actis nostris insignem relationem Graco-Lati-
nam Tbeodori Iconiensis de illustrissimorum horttm martyrum certamine, qua e fidelium manibus
excidere debuisset faraosa illa datnnata narratio apocrypha, qua? tamen per tot secula in Legenda-
riis nonuullis perseveravit, legique etiam potest in citatis Actis. Est apud Ruinartium ipsa illa

Theodori epistola, apag. 527. Gallice brevitor omnia deduxit Tillemontius tomo 5 a pag. 349. Adde
In^ W&ndelberti distichon :

Sedecimo Ciricus Julitta cum genitrice

Clarescit vera Christi pietate fideque.
Int.rca quod nostri fori et mttneris est, jam exactum dedimus, et damus porro in duabus postre-
jni- annuntiationibus, quas ferme ad apicem ex Adone Noster descripsit, antiquioribus Martyrolo-
S ^i^ prorsus intactas, nisi quod Similianus, sub Similini nomine, aliquibus Hieronyraianis, forte ex

Gregorio Turonensi, ;ipi«>-itns sit. Verissimum interim est, quod principio dicebamus, Usuardum
siia iitunia cx Adone mutuatum. De duobus hisce nostris ultimis Sanctis ^ idenda sunt, qua> in Svl-

logis suishistoricis tradunt Henschenius et Papebrochius, Plura alibi non facile reperies.

AUCTARIA.
 MENSIS JUNIUS. 307

AVCTARIA.

PULSANEN. Apud civitatem Guisiocensem, beato- coni martyrum. Aureliani episcopi et confe^oris.
Pe Ferreoto ntm martyrum Ferreoli presbyteri et Ferrucio- Et sancti Similiani.
,1 Fcrrtt- nis tliaconi. Qui sub Claudio judice ad trocleas ex- Camuerien. Eodcm die, sancti Verolis confes- Irrvti.
tione.
tenti et flagellati, deindein carteremreclusi, ampu- soris. De eo die sequenti. Et sanctx Justin.r vir- Jttitinx.
tatis linguis prxdicabant verbum Domini. Post hoc ginis. An Moguntinae, analterius?
utrisque sunt infkcm subulee in manibus et in pedi- Codex D. Le Mare, sub nota A. Ipso dic, sancii
bus atque in pectore: ad ultimum gladio percussi Quintiani presbyteri martyris. Forte
et is est, de Qttinlitiiit.
sunt. Haec ex Beda vel Adone. Cetera omnia de- quo xiv hujus. Deinde Depositio sancti Flaviani. : Flaviani.
sunt. Si de Augustodunensi, colitur xxm Augusti.
Rosweyd. Post textum purum adjicit : Mo- In Vatican. num 59-19. Decst Aureliani.
Aurei ct gontia', sanctorum 7nurtyrit7n Aurei et Justime. In Ughellian. Deest Simiiiani.
Justinse.
Acta ipsorum satis copiose illustrata sunt. Florentin. Apnd Antiochiam, sanctorum mar-
Antverp. Max-Lubec. et Munerat. Carent tyrum Domesti, Crescentii et Julii cum cccc militi- Domesti,etc,
ultimaannuntiatione de sancto Similiano. bus. Vide rra^tcrmissos. Eodem die, sanctorum Diogt nis,
Antverp-Max. Ultraj. Leyden. Lovan. et Diogenis et Saturnini, De quibus supra.
Edit. Ultraj-Belg. De Bisnntinis fere ut Pul- Bizunticen. S. Panli, et Salinensis Francis-
Dc Ferrcolo, sanen. nempe post Claudio judice, interserunt
; canorum: In territorio tingonensi, sancti Veroti
etc.
Ad trocleas extenti et fJagcUati, deinde in carcerem presbyteri et confessoris. Recte hic seribitur Ve-
trusi, amputatis linguis, prxdicabant verbum Dei. roli, sedjam diximus colidie sequenti.
Post hscsubulis triginta manibus et pedibus etpec- In codice Abbatle Gollian.e : Lugduni, depo-
tori eorum inftxis, ad ultimum gladio feriuntur. In sitio bcati Aitrclii eptscojn Arclutcnsis. Lpge Aure-
Antiochenis et Aureliano puri sunt.Sed omisso liani, ut habetur supra in textu.
Similiano, substituunt Apud Moguntiam, sancto-
:
Editio Lubeco-Col. De Bisuntinis nil novi
turei ci rum martyrum Aurei ejusdem loci episcopi et Ju- addit. Secundo loco de Aurcliano pure. InAntio-
Jttstinx.
stinj- soruris ejus. chenis multum interpolata est. Sequitur de Au-
Alberg. et Danic. Idem habent de Bisuntinis, reo et Justina, de Similiano, de Wilholmo, de
sed Antiochenos ad xv Julii rejiciunt. In ceteris Domnolo Viennensi, ut supra. Eodem die, trans- Transtalio-
conveniunt cum proxime prasgressis. At Danic. latio sancti Rtchardi episcopi ct confessoris. De eo nURichardi.

proprium habet et peculiare augmentiim popu- actum iii Aprilis. Ipso die, Qrdinatio Nicalai epi- Ordinationis
Ntcolai.
laris Sancti: Ipso tlie in Dacia, iu provincia Se- scopi ct confessoris. Vide VI Decembris, quo tota
landix, sancti Wilhelmi abhatis, vita et miraadis vita illustrabitur.
clari. Colitur vi Aprilis. Greven. Rolandi comitis Cenomatiensis, socio- Rntaudt
Centulen. Apud Antiochiam, sanctorum mar- rumque ejus Oliverii cum aliis, tempore Karoli et soc.

tijrum Cyrici et Jutittx matris ejtts et aliorum si- magni ab infidelibus occisorum. Vide supra. Mar-
mul passorum quadringentorum quatuor. Apud ur- tyrum cccciv, Adone teste, cum sanctis Cyrico ei C\ rici iocio-
riini 40t.
bem Vesontionem, sanctorum Ferreoli presbyteri et Julita passorum. Apud Maguntiam, sanctorummar-
Ferrucionis diaconi martyrum. Civitate Nannetis, tyrum Aurei, etc. De Domnolo, ut supra. Popponis iiact. etc.

sancti Similiani episcopi et conft:ssoris. archiepiscopi Treverensis et confessoris. PraBter- Popponis.

Bruxellun. Incipit a Cyrico et Julitta, his mittitur. Metis, Leguntii et Strominiiepiscoporvm Lcguntii,etc,

verbis ferme ex Adone desumptis Apud Antio-

: et confessorum. Vide Pr#termissos. Transtatto Transialio-
iiuiii Richa-

I Cyrtco chiam, sanctorum martijrum Cyrici et Julitae ma- sancti Richarii episcopi. In Dacia, translatio sancti in ei tt it-
ct JitliUa.
trisejus. Quorum prior cakem cum aceto ct synapi Wilhelmi abbatis. De quo supra. Meandri confes- hetmi.

in os accepit; deinde pariter clavis affixi, evulsisque soris. An Nicandri? Sed hic martyr est die se- \Ieandri.

oculis decalvati et c.rcoriati, et super carboncs in quenti. Lutgardh virginis. Ordinatio sancti Nicolai LutgardU
lecto ereo assati; deinde serris attriti, et amputatis episcopi et confessoris.

linguis gravia tormcuta passi, martyrii sui cursum Molan. Et in civitate Magunttaco, passio san-
obtruncatione capttis impleverunt, cum aliis qua- tontm Aurdci et Justin.t sororis ejus, qui ab Ilun- Jitrei et
dringentis quatuor. De Bisuntinis ferme ut supra. Germaniam, in ecctesia occisi sunt.
nis vastantibus Justintt.

Diogenit et Sequitur: Eodem die, natale sanctorum Dyogenis Hrec ex Rabano sumpta. Tuni typis minoribus,
Saturnini.
ct Saturnini. Puto conjungi Africanum cum Si- de Iiolando et Oliverio, ut Guevenus. Item de
culo. Apud Magunciam, sanctorum martyrum Au- Wilhelmo. Dcmum InAquiria^ nwuastcrio Bra-
:

rei, ejusdem loci episcopi, et Justinx somris ejus. iuintt.c, obiit sancta Lutgardis, magwe devotionis Lutgardis.
Ut habcnt supra codices medise notcc. Tum de virgo, cujtts vitam scripsit Tliomas Cantipratensis.

Similiano. Post, de Anreliano pure. In fine Apud : Editiones posteriores litteris Italicis in textu de
-''
wiiio/t, Viennam, sancti Domnoli cpiscopi et confcssnrt*. Antiochenis inserunt: Passi sunt cum eis et alii

Est in Actis. ccccrv. In flne de Aureo et Justina \it supra.

Hagenoyen. De Bisuntinis eadem habet quae Die decima sexta, sancti clarique miracuUs Tycho- Tychonis-

Antykrp-Max. etc, supra. Secundo loco: Apud nis Amathonteei. In Eischel Constantiensis dioscesis, De Cunegun-
di\. etc,
Mogunciam,ete:, ut supra. Iu martyribus Antio- etevatio sanctarum virginum * 'unegundis, Mech-
clcvatione.
clienis permodice interpolatus, in Aureliano et titndts ct Vuibrandis. Bergis, transtatio sanctx Lc- Transtatio-
nUJ.i winnn
Similiano satis purus est. Tum: Item in Anglia, tciiiii.c virginis et martyris. Natalis esl \mi Julii.
irutielmi, (lege ln Dania) sancti Wilhelmi abbatis. De quo Monasterio Sithiu, invt \t\ •issimi corporis

supra in Danico. In Francia, Rotulandi ducis et saitctt Bertini, quod npertmn est mb capitaneo alta- Bcrtini in-
' vt ntionii
I Httl. martyris. Indicat Rolandum, de quo vide sis in ris sancli Martini, ubi olim a beato Fotquino trans-
Praetermissis. latum ct reconditum fiu rai anno i" 1
1 kli t, Jacuit

Matric-Cartus-Ultraject. Cyrici et Julitx tuitcm ducentis et sex ferme anm .

i
m ; rimitus in

martyrum. Ferreoli presbyteri </ Ferrotionis dia- sepulcro s pi\ Vi et i

.; i
. annis. SequiEur rai-

nori
 308 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Rolandi ct nori charactcre : Tn Gnlliis, Rolandi comitu Ce- Aquiria monasterio Brabantix, obiil Lutgardis LvtgardU
soc. Quae ad ejus cul-
nomanensis, Oliverii et sociorum, quijuxta Pnm- abbatissamagnx devationis virqo.

lielonem sub Pyreneis montibus pro Christb jm- tum, vitam, astatem, etc, pertinent, diligenter
gnantes, Carolo magno imperante, occubuefunt. In in Actis eruderata sunt.

XV Kal. Die 17.

Varly- omee, sanctorum martyrum ducentorum scxaginta duorum, qui positi sunt
ritin 2(12.

Vulmari

R via Salaria veteri ad clivum Cucumeris. Eodem die, sancti Vulmari confes-
soris,

biteri et confessoris.
admirandse sanclitatis et rcligionis viri. Aurelianis, sancti Aviti pres-

liuin' cssc verum el gcnuinum tcxium probani codices Berinien. Tornacen. Anlverp.nt Sfax-Lubec. Muncrat. Belini
prima ettiti», Greven. el Motani cditlones posteriores.

VARIA LECTIO. Ferme

reducitur ad librariorum vel typographorum sphalmata. Sic vetere, pro
habent Antverp. et Max-Lubec. In Munerat. politi, $ro positi; divum, pro liivum, ubi
veteri,

Belin. habet clivium. Rursus Belin. Yulmarii. Munerat. autem ammirandx et pro presbyteri et con-
fcssliris. legit nlilmtis et confessoris.

Uartu- OBSERVATIO. Ha?c hoffie Romani parvi sola

et unica annuntiatio Romse, mnrtijmm cclxii. Re- :

rum 203. liqua textus nostri verbaAdoniana sunt. Quid de iis prseterea diei possit, nusquam reperio, nisi
censeantur iidem esse, qui cclx numero nrenam fodientes damnati fuerunt et in amphitheatro civitatis
sagittis interfecti, SS. Mario et Martha (de quibus xx Januarii) sepulli in crypta via Salaria, juxta
:i

cliviint Cnenniens. It:t credidere Henschenius et Papehrochius, in Sylloge sua historica alios eis mar-

tyres, itt Hieronymianis lioc die expressos conjungentes, de quibus merito dubites, an cum ltisco

cci.xn ullam aut loci aut temporis habeant affinitatem. Verum in tanta rerum obscuritate, non vi-

deo :i Majorum placitis recedentlum, donec aliunde plus Iuminis accesserit. An id a VVandelberto
affundatur, ex ejus versiculis statuere poteris
Quindecimus septem quinguagenisque ducentis
Martyribus jucundam mittit ad astra coronam.
Jam ad firmantlam de cetero textus nostri genuinam Usuardinam et primigeniam simplicitatem,
conctiiTunt non solum citati jam codices undequaque puri, sed reliqui ferme omnes utcumque aucti,

I)e Gundulfo iis ilumtaxat exceptis, qui cum Pratensi extra ceterorum ordinem convenire solent ; soliti nempe
Pratcnsis
socii Aittverp-Maj. Rosweyd. et Aquicinctimis, de qiiibusjam toties sermo recurrit. Legunt illi se-
codtcts
cundo: ln territorio Bituricensi, saueti eamque leetionem Hensche-
Gundulphi episcopi et confessoris;
tiiu^ nostrse prseferendam putat, ex favente diei concursu et adstipulatione duorum Pratensium co-

dicutn. Verum ut ei ultro concedamus, nattilem Viilmari diem cadere in xx Jttlii, Gundiilfi vero hac
die recolendum, qua de re nulla nobis hic disceptatio numquam faciet, ut lectio nostra veris- ;

sime non sit Usuardina, quicumque titulo posita fuerit, stante pro ea codicum integerrimorum con-
sensu, qui plane evincit Qundulfum in codicem Pratensem, ut alias factum, toties ostendimus, sub-
inde Iitisse intnisum, erasa forte priori annuntiatione. Magisque id adeo liquet recurrendo ad
ipsatn Usiiarili perpetuam scaturiginem Adonem, inquam, cui Ghmdulfus
; ille Bituricensis plane fuit
incognitus.
Ituqtie, ut ad Vulmarum regrediamur, de eo primus meminit prffidictus Ado, iisdemque prorsus
verbis laudavit, quffl in laterculum suttm Usuardus manifestissime transtulit, ut proinde dubitare
nequeam, quin ita primitus in vero autographo scriptum reliquerit, unde probatiores nostri codices
acceperunt. Atque haec pro re nostra hic satis ; si quid desiderari patimttr, ad xx Juliiabunde in
Actis compcnsaljimus. — De Avilo Aurelinnensi nulla occurrit difficultas, utpote qui ex Beda accep-
tus, in omnibus codicibus Usuardinis consignatus est, cum eo exiguo discrimine, quod Pratensis et
ei similcs sistant in presbyteri, resecto fine, ct confessoris. An ad apographa Hieronymiana proprie
spectet, docebit Florentinius. Eum ex Beda, de more, transumpsit Rabanus, diffusiorique ornavit
elogio ; Florus multo breviori. Sec haec nihil ad Usuardum, pro cujus simplicitate vindicanda nihil
hic ultra disputandum arbitramur. Porro quse de Avito vel Avitis dubia et controversa sunt, in com-
mentario pag. 350 explicat Heiiscbenitis, tibi etiam recte observat, Avitum probabilissime hiinc
eumdem, ab Adone consignatum csse xrx Decembris. Ceterum ex vitao serie in Actis nostris
tradita, satis refelli videtttr ertuliti cujusdam recentioris opinatio, qui Duneiisem Aviliem ab Aurclin-
nensi scu Miciacensi distinuuendum existimat.

AVCTARIA.
Jratf.n. Auctarium ejus et defectum abunde dulphi annuntiatione, in fine adjicit : Tpso die Botul/ili',
jam indicavimus. depositio sancti Botulphi confessoris ct ahbatis. Ubi
Antverp-Maj. Pratensi conformis in Gun- rtiisus advertis Auctarium Anglicum.

Rosvveyd.
 MENSIS JUNIUS 309
Rorweyd. Utrique priori consonans in textu quando commoratus, etiam miraculis claruii, et post-
sic Auctarium efformat Bu- : Ipso dis, sancti ea gloriosa fine inpace quievit.
thehni confessoris. Sequitur deinde compendium Matric-Cartus-Ultraject. Aviti presbuteri
satis prolixum totius histori» Alexian», de qua Romae, sanctorum martyrum ducento-
et confessoris.
plures codices in Auctariis xvn Julii. rum sexaginta duorum. Wlmari confessoris.
Quirlaci. Pulsanen. Romae, natalis sancti Quiriari. Ad- Camherien. Ipsa die, Domini Luculfi abbatis. Lucitlfi.
dere poterat socios non paucos. In Aurelianis Erit, ni fallor, Botulfus.
civitate, depositio sancti Aviti presbyteri et confes- Reg. Suec. sub nota nura. 428. In territorio
Lini. sorift. Nammetu ctvitate , beatissimi Lini confesso- Bidderici castri, adventus darissimi confessoris Adventus
ris.Fallor, ni Similinum truncatum innuat, nobis Christi Bolulfi. super CUJUS feretrum, videntibus DotUifi.

Similianum, qui etiam ab aliis hoc die refertur, cunctis, columna lucis arlitus emissa refulsit.
sed a nobis cum Usuardo die praecedenti. Eodem Vatican. num. 5949. Oraittit Vulmari el
Translatio- die apud civitatem Rothomagum, translatio corporis Aviti. Adjirit autem Benevcnti, sanctorum Nt-
: Nicandri
nis Homani. ft Mntrituii
heati Romattt archiepiscopi et confessoris. Remit- candri et ^larciani. Eodem die, translatio sancti
Transtalio-
titur ad xxm Octobris. Barihalomxi Apostoli de India in Liparim. Agen- nis Bartho-
lumxi.
Belini editio altera textui superaddit : In dum de hoc Apostolo xxiv Augusti.
Guutiulfi. pago BituricOfSancti Gundulfi. Eodem die,S. Pos- Altemps. Eodem die, saucli Posenni sacerdotis, Posenni.
Possetuii. semti ( Possenni ) sacerdotis, miree simplicitatis miree simplicitatis viri. Ipso die apud sanctum Ed-
viri. Pluries infra recurret. mundum, sancti Bolulplii episcopi et confessoris. Botulphi,

Molan. In prirna editione omisit haac sola An non Adulphi, fratris vel socii Bohdphi? In
verba Qui positi sunt via Salaria veteri ad clivum
: terrttorio Oxoniensi, Hertilando monasterio, sancti
Cucumeris. Alise editiones ut diximus, purae et , Nechtavii martyris. Nihil de eo hac die in Actis
integrse sunt. nostris, nihil in Praetermissis.
Antverp-Max. Ultraject. Leyden.^Lovan. Florentin. Apud Beneventum, translatio S. Tnn^latro-
Alberg. Danic. et Edit. Ultraj-Belg. Viden- Bartholom.ri Apostoli. Civitate Ravenna, sanctorum nit Itartho-
loiiiai.
tur Htem velle componere, dum textui puro sub- Froni, Candri, Blaslri, Nicandri, Aheitcr, Doro- Froni, ete.
Gitiidutphi. jungunt : /// territorto Bituricensi, sancti Gundul- stori, Iphici, Cantini, Cantianm, Cantianilla. Ro-

phi episcopi et confessoris. mae, natalis sancti Quiriaci. Item Rom<e via Sala- Qitiriaci.

Centulen. Roirne, sanctorum mariyrum ducen- ria ad vn columnas; natale sancti Diogenis, viri Diiujcnis.

torum sexaginta duorum, qui positi sunt via Salaria virtute et sanctitate clarissimi. Alexandriee, SS. Dtopenis
ttMnrtni.
veteri ad clivum Cucumeris. Aurelianis, sancti martyrum Diogenis et Martni. In Aqutlegia, san-
Aviti presbiteri et cottfessoris. Deest Vulmarus, de ctorum Muscae, Cirinae, Valerianaeet Marinx. De
quo vide supra Observationem. his omnibus vide Acta. Civitate Rothomago ,

Bruxellen. In prima purus ; secundo loco in- translatio sancti Romani archiepiscopi et confessoris. Translatio-
nii Homani.
Diogenis rt serit Et Romae, passio
: sanctorum Diogenis et Item sanclt Badulphi abbatis. Jam diximus, hoc
Qttiriaci.
Quiriaci. Eorum socii in Actis enumerantur. In nomen varie efferri.
Vulmaro Avito purus, subjungit In territorio
et : Codex S. Ricaldi. Lugduni, depositio bcatl
Boiulphi. Bituricensi, sancti Botulphi episcopi et confessoris. Aureltaui episcopi Arelatensis. Ex die pnecedpnti.
Voluit dicere Gundulphi. Ipso die apud Rothoma- Remens. SS. Timothei
et Apollinaris. In mona-
Translalio- gum, translatio corporis sancti Romani episcopi et sterio, quod HarsaHareea nuncuputitr, saneti
vel
nis Romani.
confessoris. Dies natalis est xxiii Octobris. Et Wulmari confessoris. Vide Jiie infra, Juliani.
Aycadri. sancti Aycadri (aliis Aichradi) abbatis Gunegiensis Editio Lubeco-C<>l. In prima, pura est. Se-
(Gemeticensis). Qui cum nongentos haberet rnona- quitur.- In monte Jovis, depositio beati Bernardi
chos, media eorttm pars. per angelum sibi noctu heremitae, eximis Hic inter cetera
sanctitatis viri.

prxsignata, una die migravit a<l Dominum, Quos infirmitatum genera, morbum, quem physici paraly-
ipse non multo post secutus, quievit in Christo. Re- sim nominant, solitus est curarc. Colitur xv Junii.
mittitur ad xv Septembris. De Vulmaro addit, discipnti sancti Iudoci confcsso-
Hagenoyen. De cclxii addit, quod decollati ris. In Gundulfo pura est. In monastcrio quod
sint sub Claudio imperatore. Sequitur : In Egypto, Arena nuncupatur, sancti Juliani confessons. Iu Jutiani.
De ()„,t- depositio sancti Onufrii heremitse. Qui prius erat Avito etiara pura est. Alexaitdn,r, sanctorum Dio- Diostori, etc.
phrio.
monachus inter perfectissimos monachos et ipse per- stori et Marini marti/rum. Vide Acta. De Botulfo,

fectus. Qui tandem ab illis vitam fieremiticam He- ut supra. Deinde In monte Syberyenst, translalio
: Translatio-
i. is inito-
lyae in veteri Testamettto et Iohannis Baptistx in sancti Innocentu martyris de societatc sanctorum
< entii.
nnvo Testamettto (ducere volens et) arguens fra- Thcbcorum.
tres, quod illi non fierent, quod laudarent, etc. Quse Greven. Itcm sanctorum Dugene, Blasti, Can- Dugcne, etc.
Dwgenis et
purius ex Actis suraentur, datis xn Junii. Sequi- ciani. Romae, Diogenis et aliorum cclxiv. Dios-
aliorum 2t'i.

Botulfi tur : In Anglia, sancti Rotulfi abbatis. Alii scri- chori ctMariut martijrum. Vide Acta. Helprardi Diost twri
(7 Vartni.
bunt Loculfi, sed de eodem agitur, qui supra martyris. Praetermittitur. Nichrandi et Marciant
Uelprardi,
Botidphus. In Vulmaro et Avito purus est. In murtijrum. De Gundulfo recte. In Tuscia civitate Nicandri.
fine Item Bisiniciae (Vcsontione) snitcti Anthidii
:
Enulia. Htmerit episcopi et confessoris. Veredemii Himcrii.
episcopi et martyris. De quo vide Auctaria nostra episcopi Avinionensis et confessuris. In pago Rotho- 1'ercdeinii.

et Acta xxv Junii. magensi, sancti Romani ejusdcm civitatis episcopi. Romani.
Aquicinct. Jam diximus superius in Obser- et confessoris. De quo supra. Vultrammi episcopi Vttltrammi.

vatione, codicem hunc concordare cum Praten. Vide Pra:termissos. In Anglia, Botulphi abbatis Ih Botulfo.

Victorin. Assumptio Heliae prophetx, Vide 'ra> I et confessoris. Hic de profectu animarum semper ha-

Kicandri et termissos. Et sancti Nicandri et Marciani. bebat colloquium ; semper de gaudio felicitatis
Martiani,
Codex Principis Ursini a Rosemberg. Voli- aetcrnx in ipsius ore personabat eulogium. Eadrii Eadrii

naris.atiis Vulmari, Ita legit extractura. abbatis. InHibemta, Enotich confessoris. Vide Enolich.
Dc Avito, Ambianen. Aurelianis, depositio sancti Aviti de utroque Prxtermissos. Juliani confessoris. Juliani.

presbyteri et confessoris. Quicum sanctae religionis Alteramni confessoris. Quis est hic? Secun- Atteramni,

fervore, sub patre Maximiano (in) monasterio flore- dum aliguos hic Bernardi eremitx et confesso- Bernardi,

ret, tandem (a) Deo tactus eremum petiit, ubiali- ns, de quo supra xvn Kai. Junii. Hic raptus est

Tomus vi Junii. 53 Helias

 810 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Helins curru igneo, ante Christum artum annonon- Juliano et Botulpho, repctunt ea quae jam satis Botulfi.
gentesimo tertio. Vocatur supra Elice assumptio. dicta sunt. Sequitur Cremonss, sancti Himcrii Himerii.
:

Vide xx Julli. episcopi sEmilia? et confessoris. Die decima septima,

Mni.AN. De Avito habet : cujus vita miraculis sanctorum martyrum Manuelis, Sabelis ei JsmaelU. Manttclis,
In Constantiensi dioscesi, etevatio Christianse virgi- etc.
coruscabat. Hic inter alia facta quemdam monackum Blevationii
defunctum in ecclesia, ceteris fratribus somno grava- nis. Vide PraHermissos. Tum minori charactere :
Cliriatiawt.

tis, orationr fusa ad Dominum, a morte suscitavit. Item Pisis, sancti Ranerii nobilis, ac postmodum Banerii.

Domnoti. Apud Viennam, Domnoli episcopi. Ex die

sancli peregrini, qui cum HierosOlyma visitasset,abstinen-

Possenni. priori. I)e Gundulfo et Possemio (pm Possenno), tia ei pietate clarus, obiit ttnno salutis mclxi. De
De AUxL ut supra. Item Romx, Alexis confessoris, quipaur Elia, ut supra in editione prima. Item Pulconis Dc Ftticone.

pertatem voluntariam elegii^ et post multas anxietar martyris, Remensis episcopi, qui pro libertatis cc-
tes et injurias, a famulit domus patris sui factas, Diximusprae-
clesiasticx defensione est interemptus.

nesciente patre et matre, in jejunio et orationibus termitti.Post annotationes, litteris Italicis prae-
in Domino quievit. Colitur xvn Julii. Jn Arabia ter morem assuitur Die Dominica ante nata-
:

Raptus Etist, raptus in ccelum sancti ffelix propfietx Domini, et lem Baptistx, in Foresto, sanctx Helenx (vel Ha-
Carmelitanx regionis Patriarclue qui tantam inve- lense) virginis rt martyris. Quss Levoldi regis gen-
nitcoram Domhw grattam, ul clauderet et aperiret tilts filiu unica, jussu patris martyrium tulit, post

Juliani. ccclum. De Botulpho et Juliano, ut supra. Mino- mortcm tot clarens miraculis, ut illis excitatus Le-
Translatio- ribus typis : Translatio Innocentii martyris ex /<•- vpldus pater ejus, fidem Ckristi, baptismi gratiam,
nis Inno-
centii. gione Thebara in monte Sibergensi. Colitur tota simul et peccatorum veniam acceperit. Hujus sacrsz
Ftdconis. legio xxn Septembris, Wulconis archiepiscopi Rlie- vitginis corpus, in monasterio Forestensi, Ordinis
mensis ct martyris. Praetermittitur. Editiones sancti Benedicti prope Bruxellam quiescit. Vide
alisa, de Avito, Domnolo, Gundulpho, Possemio, hsec in Actis deducta ; etAuctaria xix hujus.

XIV Kal. Die 18.

omoe sanctorum martyrum Marei et Marcelliani fra-

via Ardeatina, natalis

R
Marcl et
WarceUiani.
tniin, qui a duce Fabiano
tenti et ad stipitem ligati, in pedibus acutos

(clavos) aceeperunt. Cumque demum non cessarent laudare Cbristum, lan-

cea per latera translixi, cum gloria martyrii ad siderea regna migraverunt. In Hispa-
Siriaciet niis civitate Malaca, sanctorum martyrum Siriaci et Paulee virginis, qui post mul-
Pauta.
ta tormenta sibi illata, lapidibus obruti, inter saxa animas ccelo reddiderunt. Alex-
andriee, passio sancta? Marinae virginis.

Sic plane referunl : PraUn. Hcrinien. Tornaccn. Anlvcrp-Maj. et Hosivcyd.

YARIA LECTIO. Ardentina, scriptoris vitium est iu Rosweyd. Deest in Antverp-Majore, mar-
tyrum. Praeterea ambo codices scribunt tenti ad stipitem, omissa particula et. Sequitur vitiosa
constructio, in pedilms acutos acceperunt, qu;e et in citatis pro textu codicibus et in
omnibus ferme
aliis reperitur, exceptis Molano. Rosweyd. item phrasim mtitans sic posuit in pcdibus
Greveno et :

aculeos susceperunt, forte ex Floro, ubi, aculeos acccjnruni. Noster Adonem secutus est. suppresso
substantivo clavos, quod parenthesi inclusimus. In Antverp-Maj. est, cessassent laudare Dominum in ;

Rosweyd. cessassent UtuJare Dcam ; melius in textu. Sijdcrea legitPratensis. Antverp-Maj. Malacha.
Post Paulq vuginis, posuit Tornacensis qux. Omnes concordant in nomine Marinx, quo pra solus
Pratensis habet Marix.

Varci ci OBSERVATIO. Diiortim martyrum fratrnm Marri

et MarcelUani eelebrem reddidere festivitatem
MttrccUittiii. Martyrologi Latini antiqui omnes imprimis Hieronymiana apographa non omnimode confor-
:

mia ; tum IScda ,

post quem Rabanus elogium texuit, ab eo plane diversum, quod Flori esse censuit
Henschenius. Adde Rnmanum parvtun, ex quo Viennensis, qui auetius encomium etelegantius con-
cinnavit, non minus eleganter a Nostro contractum, ut in laterculo repraesentatum est. Omnia ex
Actis S. Sebastiani desumpta sunt, ut vide in nostra editione, capite prsesertim 22 pag. 277, quae
niagis hoc die elucidantur. Celeberrima est Sanctorum nostrorum memoria in Sacramentariis a Me-
nartio et Thomasio editis, atque item in vetustis Allatii et Frontonis Kalendariis quidquid in priori
legntur Marcellini. Nec Wandelbertus metrica oratione eos laudare preetermisit, &i]unct& Balbina,
cui Mttrinam, de qua infra, substituendam arbitramur. Sic liabet
Quarlum citm deno pretioso sanguine fratres

Marcellianus pariter Marcusque sacrarunt :

Hanc quoque Balbinx, lustrat mcritumque decusque. '

Slrlaci ci Cyriaci, nos legimtis potius Siiiaci (quo modo antiqui codices omnes scribttnt) et Pantce, nullus
Pttttln.
Usuardo prior aut aequalis, meminit. Martyrium ipse, ut in texttt patet, nitida oratiuncula comple-
ctilur. Astunde aco perit, nos planelatet. Si conjecturis indulgere fas est, opinari licebit, Usuar-

dum, dunt in Hispanio cssa, aut Acta vidisse aliqua, aut ex hominum traditione, et Sanctos ipsos,

et quod
 MENSIS JUNIUS. 311
et quod de narrari audiverat, in Franciam transtulisse, unde in ejus Martyrologio
illis
memoria eo-
rum primum innotuit. Certe Acta nulla, saltem qua? fidem mereantur, hactenus prodita sunt;
nec
multum suggerit Sylloge Henschenii, prater venerationem, qua; ipsis, tamquam urbis
patronis,
Malacae solenniter exhibetur. — OeMarina,
sed solo nomine, ut apud Alexandriam passa, agunt Vartiw.
inter Hieronymiana Epternacense et Corbeiense, pro qua Lucense,
quem codicem sequitur Flnren-
tinius, substituit Mnrii. Blumianum Marue, alii ferme dicerent Margarits. At enim ex prioribus
Marinam accepisse credimus Rabanum, qui eam elogio, verosimiliter alieno, exornat, quod a Not-
kero ferme transumptum est; licet is hac die adhuc imperfcctus sit. Cur vero iii duo eam Antiochia>

tribuant, invenies in indice Praetermissorum, in quo non una Marina distinguitur, contra Molani
in prima editione confusionem. Noster Hieronymianis simpliciter inha.'sit, nisi quod virginis laureo-
lam de suo adjecerit. Ha>c pro instituto nostro sufliciant, res tota abovo ad xx Juhi in Actis discu-
tietur; quando consuli poterit Tillemontius tomo 16, pag. 167. Atque hunc putamus germanum
Usuardi textum, non qualem referunt Grevenus et Molanus, apud quos in prima annuntiatione,
post transfixi, interseruntur haec verba Cam Christum cliam in pccnis amfUereniur, tamdiu cruciati
:

suiitquoaiusque per coroimm, etc. Unde inepte geminatur phrasis ex pracedentibus, cumoue demum
non cessarent laudare Christum, satis clara et plena quod profecto ab Usuardina methodo brevi et
;

succincta abhorrere videtur ; cujus proinde genuina simplicitas longe melius a nobis ex codicibus
aliis omnibus liic relata et expressa est.

AUCTARIA.

Belin. Puritati proximus, ordinem invertit, spini. Vide nomina rectius in Aetisexpressa. Se-
agens de Marina secundo loco. Et in Ma- quitur de Marina, pure. In fine : Eodcm die, de-
lacensibus omittens hsec verba lapidibus obruti. positio sancli Autberti, Abricaccnsis cpiscopi. Voluit
Gheven. et Molan. Jam diximus eos annun- dicere, Abrincatensis.
tiationem primam amplificare. Hagenoyen. Post fratrum, interserit: Qui an-
Pulsanen. Romx, natalis sanctorum martyrum tequnm paterentnr, cordc mollcsccrc ccsperunt ad
Milia et Marci et Marcelliani. In Africa Marckie, natalis verba parentum ct uxorum ; sedsanctus Sebastianus
Feticis.
sanrtx Miliae et Felicis. Vide Acta. Thomis. san- suis sermonibus eos fecit esse fortesad patiendum.
Pavli fi ctorutn Pauli ct Cinaci. Ravenna, natalis sancto- Qui a judice Fabiano. etc. Secundo loco : In ter-
Ciriavi.
rum martyrum Martari, Felicis,Enuliet Crispini. ritorio Bituricensi, depositio sancti Gundplfi episcopi Gundotfl
Wartari, elc
Vide etiam Acta. Sancti Autberti Abricatensis et confessoris. De quo die praicedenti. In reliquo
Autberli. (AbrincatenMS vel Abrincensis) episcopi. textu satis purus est.
Munf.rat. In fine : In territorio Senonensi, apud Aqtjicinct. Alia manu : Alexandrix, depositio

Fortunati Cellas, depositio beati Fortunati episcopi et confes- sanctx MaHnse virginis. Adhuc patent vestigia
cttm etogio.
soris. Qui Vercellis civitate oriunduseta primx- scriptionis purioris.

vx xtatis flore peritiee litterarum traditus, micanti Amhianen. Fodem die, dedicatio ecclesix sancti

studio Longobardorum Pkilosopkus deinde vero a : Fiiinnu martyris, intra mxnia sitx. Colitur difl

beato Germano Parisiorum episcopo cognitus,vitam xxv Septcmbris, ubi de utroque Firmino plura
sancti Marcelli,prxdictx urbis antistitis, totiusmun- notabo.
di giramini indubitanter patefecit. Post paulum Matric-Cartus-Ultraj. Ita habet : Marci et Textus con-
tractus.
vcro temporis, sancto Germano, xgrotante, inedia Marcelliani martyrum. Marinse virginis et marty-
fervente, angelica visitalione submonitus, cupiens ris. Cyriaci et Paulx virginis lapidibus obrutorum.
quoquc fervore speculationis aggredi Parisius, ac Augensis Canonicorum Regul- Itcm Romx,
sic circa vicesimum ab urbe miharium, I)ei numine ia cemiterio Damasi, sanctorum Marcelli et Marci

tactus, in pace quievit. fratrwm. Tomis, sanctorum Pauliet Ciriaci. Non Pauti et

Antyerp. Max-Lubec. Antverp-Max. Ul- magna a Malacensibus nostris distantia ; sed de Cyriaci
tra.t. Leyd. Lovan. et Editio Ultraj-Belg. In his vidfl Usuardum xx Junii. Alexandiix, sancts

prima annuntiatione post acceperunt, haec Adonis Marnicv virginis. Ravenna, natalis sanctorum
martyrum Martarii, Felicis, Emilii et Crispini. Martarii,elc.
verba adjiciunt et in hymnis c( laudibus perseve-
:

ranti's. Sed priores duo omittunt Marinm. Vide Aeta. Ipso die, sancti Auberti Cameracensis Autberti.

Alberg. et Danic. Similes sunt superioribus episcopi. Lege Abrincensis.

codicibus, sed inprincipio, aliud c\ Adone aug- Reg. Suec. num, 428. In teiritorio Senouum,
mentum habent, nempe, prxclarissimi Tranquil- apudCellas, depositio beati Fortunati episcopi et

liui cl Marcix fiUorim. confessoris.Vide superius Mimkatim.

Transtatio- Centulen. Natale sanctiBartholomxi Apostoli, In Vatican. num. 5949. et in Uohellian.
nU Bartho- Beneventnm translatus deest Marinx, ut in Antverp. et Max-Lubec
iomiei
quando de insula Lippari
Romx via Ardea- Altemps. Ipso die, sancti Adulpki, fratris Adutphi
est. Natalis est xxiv Augusti.
tina, sanctorum geminorum Marci et Marcelliani, Bodulplii abbatis. Vide die pnecedenti in Actis

qui lanceisper latera iransfixi ad siderea regna mi- nostris.

gravertmt. In Hispaniis civitate Malacka, sancto- Flokentin. Romcc, sanctorum Feliciset Mmi- FetU «. etc

rum Ciriaci et Paulse virginis. Alexandrix, sanctjr lii. Ravennx, sanctorum marlyrum Martali, Feli- Uartati, etc
Emilii, >! Crispini. Item in Alexandria, san-
ManiLf virginis. Ia territorio Senonico, sancti cis,
Fortunati ctx Marinx virginis, qux in puerili xtate, clam se Waritvx
Fortunati episcopi ei confessoris.
Marinus alterius.
Bruxellen. In prima annuntiatione omnia tondere fecit et monasticam vitam expetiit,

habet quas Albergen et Danic. Iu Siriaco et sibi nomen imponens; post retrusionem multis annis
Bermctti ttc Paula purus est. Tum In Africa, natale sancto-
:
in omni sanctitate quievit in Domino. Vide Prffl-
Mercurii rum Hermelii -t Felicis. Ravennee sanctorum termissos. Fodcm die, sancti Auterti Bricatensis
et

martyrum Mercurii, Felicis, Emilii, et Cri- episcopi. BstAutberti Abrincensis.

Editio
 312 MATYROLOGIUM USUARDI.
Editio Lubeco-Col. Incipit : Civiiate Burde- nominc Christi : vincula, careeres, equuieum. Quam
galee, natale. beati Amamii ejusdem urbis episcopi et etdiabolus in draconis specie, similitcr etimEthio-

confessoris. Hic bcatum Severinum Coloniensii ci- pis tentavit, sed pcr siguum sanctx crucis superatus
vitaiis archiepiscopum, cumsummi honoris reveren- est. Novissime vero per prxdictum preefectum de-
tia, angelica ammonitione suscepit. et quem num- collata, sacro martijrio vitam (inivit. Vide Prac-

quamprius viderat, propria nomine salutavit, ac termissos. Soquitur deFortunato, utMuNEKATUs

eidem calhedrs cessit solio. De Marco et Marcel- Bupra, Tum : Cremonse, sancti Himeri, etc, ut Bimert.
liano, ut Alberg. et Danic. addit : Prxclaris- Grevenus. Dein ex eodera, sed minoribus litte-
simi Tranquillini et Marcix filiorum. De Mala- ris, de Ainando Burdigalensi et Elisabeth Scho-

censibus, pure. Sequitur longior historia mona- naugiensi. Sequitur : In portu Tripolis, sancti

I , lii is, <•!< chatus Marime, de quo vide sis Praeterraissos. Leontii martyris, cujus martyrii commentaria Cy- Leontii,
Potentini, Greven. Havenme, sanctorum Fclicis, Emiln rusquidam scriba in tabulis plumbeis conscripsit, ct
et Orispini. Natalis sanctorum martijrum Potentini apud sancti martyris monunwntum ea deposuit, ut
diaconi, Felicii preslnjteri. et Simplicii militis, in Hs qui postea futuri sunt optimum exempium rc- ,

Steynvelt quiescentium. De Amandopaulobrevius linqueret, in Christo Jesu Domino nostro. Hactenus

Fovtunali. quam supra. In territorio Senonico, sancti Fortu- editio prima uberior. In aliis vero est elogium
Iltjmrri. vati episcopt, Cremo-
vita, et eruditione prxclari. Fortunati, ex Munerato, usque ad patefecit
Colmanni. «a», sancti Hymeri Vide die
episcopi ct confessoris, desunt reliqua. Tum In Lipara, Calogeri mona-
: Catogeri.
Etisabah. prfflcedenti. In Hibernia, Colmanni, abbatis. Vide clii sanctissimi, de quo videtur Gregorius in 4 lib.

Praetermissos. Bcatx memorix Eli&abeth virginis Dialogorum mentionem facere. Die decima octava,

sanctimonialis in Sconaugia, cui multa secreta a sancti martgris Leontii. Sequitur typis inino-
Domino revelata sunt,circa annum mclvi. In prio- ribus : Civitate Burdegala, sancti Amandi episcopi Amandi,
ri editione anni mdxv addebatur Cunera, do qua et confessoris. Sconaugia, obiit Elisabeth , virgo Elisabctli.

meminimus xn Junii. sanctimonialis, cui multa sccreta a Domino sunt

Molan. Marinse adscribit elogium, quod An- revelata. Marina in his editionibus prretermissa,

Dc Marina tiochense tribuit Rabanus, his verbis : Qux per rejecta est ad Auctaria xx Julii, sub nomine
Antiochcna. Olibrium prxfecium multa tormenta passa est pro Margaritcc.

XIII Kal. Die 19.

Gervasii el
Protasii.

M
corpora, ac si
sanctorum martyrura Gervasii et Protasii fratrum, ex qui-
ediolani, natalis
jussit Astasius eomes plumbatis ceedi, quousque exa-
bus priorem tamdiu
laret spiritum sequentem vero fustibus caesum, capite truncari. Horum

eodem
;

sepulchra sanctus Ambrosius Domino revelante reperit, et ita incorrupta eorum

die fuissent interempti. Apud Ravennam,sancti Ursicini mar-
tyris, qui sub judice Paulino, post nimia tormenta, in confessiorie Domini immobi-
lis permanens, capitis abscisione martyrium complevit.

Sumilur cx Praten. Herinitn. .4ntverp-ilaj. Ilosweyd. Anlverjt. ct Max-Lubec. Greven et Hlotan. Itcm cx Ant-
verp. Max. UUraject. Lcyden. Lovanien. Atbergen. Danic. ct Ediltone Vtlraj-Belg.

VARIA LECTIO. MedMano est in Antverp-Maj. et Antverp. et Max-Lubee. pejtis in Rostveyd. ;

Mediolnnis. Lego Protasii, cum Pratensi, Herinien. et Rosweyd. licet plerique alii habeant
Protliasii.Priores duo scribunt Astaius, posterior, Aslacius, Munerat. Artatius, Antverp-Maj. Ana-
stasius. Sequor Greven. Molan. et codices alios cum Adone, ubi vere Astasius, non Astacliius, ut Ra-
banus. Recte posuit Molan. exalharet sed ceteri codices cogttnt me scribere cxalaret. Multi habent
;

repperit, de quo alibi. Texttts loqititur cum purioribus. Intererhpta, error est Antverp. et Max-Lu-
bec. Sic male in Molano inconiipta. De abscisume diximtts ssepius; in ea scribendi ratione codicum
torrente abripimur. Ceterttm, capitis abscisione martyrium complevit, ipsa est Usuardi phrasis,
tametsi Ado legat constimmnvit, quod
eodem recidit. At Rosweydi codex substituit, capite truncatus
est, qua ferme de causa ex purorum numero exclttdendus fuerat.

OBSERVATIO. Celeberrimorum toto orbe Christiano martyrum, a sancto Ambrosio inchoata et

instituta solennitas, in omnia Martyrologia nostra transiit, hac ipsa die, qua? tnventionis seu
tvanslationis aut elenitimiis potius dicenda esset, quam natalis. Utut est, apograplta llieronymiana
medios eos inter Nazarium et Celsum, ex alia die huc repetitos collocant. An quia simul elevati aut
translati sint? Ita ex Puricelli dissertatione Nazariana, statuit Florentinius. Est et apud Romanum
parvum Commemoratio Nazarii et Celsi, ab Adone omnino prseterita, quse proinde instituto nostro
(„ ,
oasii 1
extranea est. Beda de Gervnsio et Protasio non sine lattdatione loquitur, cujus verba postremam elo-
Protasii.
gii nostri partem constitiiunt, inde ab Adone translata, et ex hoc a Nostro cum aliis,
non tam cer-
tis, aooepta. Rabanus Bedam transcribens, non nulla ex Hieronymianis admiscuitde
Vitaliet Vale-
ria, MaTtyrum nostrorum progenitoribus, qure non nisi sanguinis titulo ad
hunc diem pertinent,
nam xxvm Aprilis Vitalem retulimns, cui tixor in Actis conjuncta est. Notkerus de more satis libe-
raliter Adonem, suum fecit, licet et aliqua immutaverit. De liorum martyrum gestis aut passione
 MENSIS JUNIUS. 313
frustra indubitatum aliquid qurcsieris
sed non idcirco minorem consecuti sunt gloriam, utpote
;

quorum merita luculenter demonstrant miracula prope innumera, irrefragabilibus testibus

illustria

Ambrosio, Augustino, Taulino, memorirc prodita. Ab Augustino haud dubie translata in Africam
eorum veneratio, in Kalendario Oarthaginensi locum obtinuit. Laudata sajpe Sacramentaria et
Ka-
lendarium Frontonis non minori cultu eosdem prosequuntnr. Longum de ipsis commentarium dili-
gentissime elaboravit Papebrochius, a Janningo in Supplemento Junii ad hunc diem recensendum.
Brevius pleraque digessit Tillemontius tomo 2 a pag. 78, quibus junge notas ejus a pag. 498. So-
lum hunc versiculum hodie canit Wandelbertus :

Qervasius ter deimm Protkasiusque coronaut.

Par est aliorum Martyrographorum consensio in altera annuntiatione de Ursicino, si solum Be- i

dam excipias. In Hieronymianis ab Hippolyto, Vitale et Valeria non satis disjungi videtur, unde
forte ansa Rabano data eum Iiom.r adscribendi ;
qua de re videri potest Florentinius. Romannm par-
vum melius Ravennx tribuit, ex quo Ado palsestram accipiens, breve Ursicino aptavit elogium, a
Notkero integre descriptum, a Nostro ultima dumtaxat sui partc mutilatum, omissis hisce verbis:
sepultusque eadem urbe a beato Vitale, patre stmctorum Oervasiiet Protasii qnx* addi poterant ad
est in ;

ostendendam nonnullam utriusque annuntiationis aflinitatem, quidquid ad eumdem diem non perti-
neant. Neque enim novum est Sanctos referre alio quam natali die consignatos, ut de prioribus su-
pra innuimus. Causam non inverisimilem pro Ursicino assignat Papebrochius in sylloge historica, a
curioso lectore consulenda. Quidquid tamen ejus sit, ex Adoue procedit textus noster vere et pure
Usuardinus de cujus veritate disputat Iaudatus Papebrochius, et nos paucis diximus xxvm Aprilis.
;

In sensu suo abundavit Wandelbertus, dum contra reliquos Martyrologos xx Junii Vitalem retulit
hoc versiculo
Vitalisque patev natos sequitur duodeno.

AUCTARIA.
Tornacen. Desunthsec verba: Horum scpul- Daveronen. Cenomanis, saucti Innocentii epi-
Incbra sanctus Ambrosius Domino revclante, etc. scopi et confessoris. Vide in Actis.

Cetera purissima sunt. Matric-Cartus-Ultraject. Gervasii et Pra-

Pulsanen. Mediolani, natalis sanctorum marty- tasii martyrum. Rolandi comitis et martyris, cum Hulamti
et soc.
De Gervasio rum Gervtuii et Protasii. Quorum corpora Ambro- multis ahis, ex historia CVyu/i imperatoris. Vide
et Prvtasio. in Auctariis diximus xvi Junii.
sius, Deo revelante, repperit, et ita incorrupla, quae Ursicini

acsi eodem die fuissent interempta. Qui cuin in tnediei ct martyris.

urbe ducerentur, quidam cxcus fcretri tactu lumen Camberien. S. Maria3. Romce.Sylverii Pap<e et Sitverii PP.
Hippolyti el recepit. Item Romx, sanctorum martyrum Ypolyti. martyris. Apud Notkerum Silvestri, Vide xx hujus.
Honorii, cum aliis sex. De his vide Acta et Prae- In Vatican. num. 5949. Deest Ursicini. Ad- Homuatdi.

termissos.
'
jicitur: Sancti Romualdi abbatis et anachoretx.

Centulen. sanclorum martyrum

Medtolani, Florentin. Rom,v, sanctorum martyrum Ilypo- Bippotyti.
Texlus con-
traetus et Gervasii ct quorum pater martyr Vita-
Prothasii, liti, Honorii, Evott, Petn, Valerix, Marcelti, etc.

iutitatus.
lis et malcr Valcria, boua radix, pia germina pro- Vitalis et Ursicini. De quibus, iiic vaide confu-
tulerunt. Ravennx, sancti Ursicini martyris. sis, alibi clarius. De.n : Ipso die, dcpositio sancti

Bruxellen. Post fratrum, inserit Quos Va- : Romualdi.

leria sancto Vitali suo marito, unico partu edidit. Editio Lubeco-Col. Sic orditur : In Ilcrvor-
Visionis
Horum primum, Gervasium, Astasius co- dia,festu?n visionis gloriosx Virginis Marix matris
scilicet U. M V.
Cetst. mes, etc.satis pure. Sequitur EtCelsipueripro :
Dci. Tum de Gervasio et Protasio satis pure,
Christo martyrizati. Hujus et Nazarii natalis est nisi quod in fine ad intcrcmpti, addatur, et se-

xxvm In Ursicino purus est. Tum Romx,

Julii. :
anms. De Ursi-
pulti, licct jacttcranl fcre trecentis

Ilippotyti et sanctorum martyrum Ypoliti, Honorii, Evoti, Pe- cino additur sepultura per Vitalem, ut supra.

tri, Valerix, MarcelU et Vitalis. De quibus vide Sequitur: Cenomanis, sancti Tnnocentii episcopi et Innocentii.

Atenk cun ltcm, sanctx Alcn# virginis et martyris, confessoris. In Scotia, sancts Margaretee reginse, Margaretst.
Acta.
elogio.
qiur Levoldi regis gentilis fitia unica, jussu patris Vita data est x Junii.
martyrium tuiit, postmortem tot clarens miraculis, Belin. Textui puro in fine subjicit : Ttemsancti

ut illis excitatus Levoldus paterejus fulcm Christi, Romoaldi confessoiis. De quo supra.

baptismi gratiam, simul etpeccatorum veniam acce- Greven. In Ilcrvordia, festum visionis glorios.e Visionis
Marnr. Bonifacii II V. I
pit (acceperit.) Hujus samt.r virginis corpus, in sepiper virginis Dei genitricis

comitatu Bruxellensi, apud Foreslum monasterium martyris, discipuli sancti Romuatdi. Quiobicnta li- Bonifacii.

in capella parochialis ecclesix sibi dicata quiescit. ccntia, Russiam sive Sclavoniam, miro fervore et

Sup; rius recurrit xvn Junii. martyrii desiderio, Christi Euangelium annuntiatu-

Hagenoyen. Post fratrum, sichabet Qui fuc- :

rus ttditt. Cumque plurimos convertisset, capite trtin-
catus, martyrii gloriam adeptus est. Ttem sancto-
runt filii sancti Vitalis martyris etsancts Vateriae
conjugis illius. Ex quibus priorcm, id est Gerva- rum Joanuta et Bcncdicti, qui ct ipsi a Sclavis, Joannis <i

euangelizantes, martyrw coronari meruerunt. Re- Benedicti.

sium, tamdiit jussit Astasius, etc, pure. Sequitur:
1 < Vrsicino. Apud Lygurium, natate sancti Urskini, qui sub mittnntur ad xii Novembris. Tpso die, sancti Tnno- Innocentii
usquead complevit. Ubisub- centii episcopi Cenomanensis ct confessoris. Deodati Deodati.
judice Paulino, etc,
ponatur, tamen pas- episcopi Niverniensis et confessoris. Hildegermi BUdegermi.
jungitur: Et quamvishic iste

Vitalem, cujus festum est iv Kalen- episcopi primi Halverstadensis ct confessoris, fra-
sus legitur ante
tris sancti Lutgcri Monastertcnsis episcopi. Ro-
das Maii. Vide de his in Actis fusius.
mualdi abbatis et confessoris, Ordinis Camaldulen-
Victorin. et Reg. Suec. sub nota num. 130.
ftvmaatdi. Tpso die, monastcrto Castrcnsi, sancti Romualdi sis inclioatoris Hujus vitam
priini. virtutibus ct

abbatis. Ejus Acta illustrata sunt vii Februarii. miractilis inclytam Petrus Damiani eptscopus et

Cardinults
 314 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Cardinalis eleganti stylo describit. Obiit autem anno ttir tumttltus populi lamentantis etdicentis; nihil

suz cxx, tempore Henrici imporatoris primi.

vitse sibi restare praeter mortem, cutn vitam suam in
Transtntio- Jam diximus coli vn Februaril. Transhitio .sanct.r brncbio patroni sui Stephani perdidissent. Quetn tu-
nu Marga- muitnm piscatores audientes, monstrabant populo lo-
Tct;t regins Mnrgaretip, reginse Scotnr, sororis xancti Edwardi
ScotUe. reais Anglue. Diximus etiam coli x Junii, ubi ve- cum in fluvio, ubi nttdum bracluuni sanctum, cttm

ram Sanctze penealogiam invenies. luminc intcr aquas in sicco posittim, omnes simul
Moi.an. Item sancti Romualdi confessoris. Ttm videntes, induUtatam fidem ejus miraculi posteris
sanctse Alense, etc, ut supra in Bruxellfnsi. reliquerunt. De his et aliis ad S. Stephanum
Sed hic additur, minoribus typis Cujtts elevatio :
spectantibus, agetur xxvi Decembris. Hcec in

facta est anno mcxciii, Dominica ante nativitatem prima editione. Alise de Romualdo, ut
in pri-

Joannis BaptisUeper Godscalcum abbatcm Afflige- ma. Tum Bisontii,

: commemoratiosancti Stcphani
niensem. DeBonifacio et Hildegermo, ut Greven. Cetera, minoribus typis, ut jam descripsimus. In
Tum Eodem die, apud urbcin Vesunticnsem, com-
: fine I)i nrbe Cononensium, sancti Sozimi marty-
:

De brachio memoratio sancti Stephani Protomartyris. Cutn ris. Ex solito fonte Graeco acceptus est. Vide
S. Stephani,
enim sancti Stepkani brachium,auro et gemmis prse- Acta ejus, ab Henschenio accurate illustrata.
Vesuntione
paratum, a ftiribus esset sublatum, maximus orieba-

XII Kal Die 20.

omae, deposilio sancti Novati fratris Timothei presbiteri, qui ab Apostolis

Pauti
riat i.
et Cy-
R Tcxtus est
in fide eruditi sunt.

sacrae Virgines Christi. Civitate

in
Horuni sorores fuerunt beata Potentiana

Praten. Herinten. Tomacen. Antverp-Majore, Munerat.

Thomis, sanctorum Pauli

Grevcno ct
et Ciriaci.

Molano.
et Praxedes

YARIA LECTIO. In paueissimis differunt codices nostri. Potentia in Antverp-Maj. mendum est,

uti et Prndenciana in Munerato. Ceterum Potcntianee nomen servavimus, ut est etiam xix
Maii, quo die natalem ejus cum Usuardo recoluimus. In Heriniensi male legitur Dionis, pro Thomis,
ut scribunt reliqui, qui etiam omnes consentiunt in Ciriaci, exceptis Pratensi et Munerato, in quibus
melius Cijriaei ; sed nos codicum torrentem sequimur.

BSERVATIO. De Novato silent Martyrologia Hieronymi et Bedse cura suis. Auctor Romani
parvi ejus memoriam primus vindicat, lioc raotlo scribens : Ronuv, Novati fratris Timothei pre-
sbyteri, qui ab Apostolis eruditi sunt. Ipsissimis illis verbis
quod ea suum Ado exorditur elogiura.
fenue omnia complectitur, quae ex Pastoris ad Timotlieuin epistola in Actis recitantur. At in his
Martyrologiis nusquam innuitur, Potentianam, vel ut alii scribunt, Pudentianara et Praxedera duo-
rura illorum fratrum Novati et Timothei sorores fuisse quod Noster priraura asseruit, non alia ra-
;

tione salvandum, quara qua Pastor de Novato ait, qui rst frater noster in Domino ; quemadmodum
alilii iliximus, Petronillam Apostoli Petri filiam nuncupari, nempe priraa illa Christianorum, non
carnis aut sanguinis, sod nobiliori fidei affinitate. Sic igitur intelligenda sunt, qua? Usuardus supra
ductores suos in laterculo hoc die expressit. Qui vero, et utrum sano sensu, dici possit, Novatum
et Timotheum discipulos Apostolorum fuisse, docebit in Actis Papebrochius, in benigniorera partera
non nimis rigide aceipiatur. Et hrec quidem sic
facile inflectendus, si Apostoli et discipuli appellatio

componi poterunt, supposita omnimoda citatoe jam seepius alibi epistolse veritate, quam a Til-
facile
lemontioimpugnari, diximus xix Maii. Ne quid autem hic temere asseratur, rem totam novis curis
examinandam remittimus ad xxi Julii, quo die in Actis de Praxede disputandum erit. — Tomitani
Pauli et Cy- duo Paului et Cyriacus, in nonnullis Usuardi codicibus, prsegressis diebus indicati, ex ejus mente
rtaci.
hac die collocandi sunt, ab ipso ex Hieronymianis accepti, praeteritis sociis, quales Notkerus
enumerat, fonte suo paulum uberior. Porro qua) ad hodiernam classem spectant, vide in Actis expo-
sita, eaque eonfer cum alia non multum absiraili turma, xvm Junii recensita, atque in Auctariis

nostris fernie relata, prasertim in codicibus Pulsanensi et Florentinis, qui hoc mense ad Hierony-
mum propius, quam ad Usuardum accedunt. Haw
obiter dicta sintin gratiameorum, qui ista peni-
omni exparte Usuardini textus, si non veritate, saltem
tius introspicere voluerint, salva interim
simplicitate integerrima, quam unice nobis quaereudam proposuimus.

AUCTARIA.
Rosweyd. Hoc solo a puritate diviat. quod post fitovit pro Christo. Sujus venerabUis obitus extitit
sanctorum Pauli et Cyrmci, in fine addit : xn Kal. Julii, anno incarnaii Verbi mcxxxix, In-
martijrum, et aliorum vm. dictione secunda. In Tkomis civitate, nutalis son-
l'i s\m:n. Festum proprium peculiari nota
i
ctorum, Pauli, Ciriaci, Apriliae, FeiicioMe, Tho-
I
distinctum, ita hac die celebrat : Natalis beatis- mm, Felicis, Emili,
Martyrue, Vitalis et Crispiui
(lOhili* Vitt-
mi eremitdi Johannis, sancUe Pulsanensis ecclesiee martyris. De his videnda sunt Acta.
ffl

abbatis. (Jui vivus in seculo, se. tott^ viribtts morti- Antyerp. Max-Lubec. A.mvekp-Max.Ultra-
 MENSIS JUNIUS. 315
ject. Leyden. Lovanien. Editio Ultraj-Belg. xei.i.i.n.
supra et Altemps. infra seqnuntur
Bigotian signatus P. 5. et Codex D. Le Mare, AVamlelbertum. Sic enim canit ut jam heri in ,

sub nota B. Hi omnes post. Pnuliet Cyriaci adji- Observatione retulimus :

Ftlicti et ciunt FelicU et Felicianx. Ughellian. autem,

:
fitntiMiur pater natos sequitur duodeno.
Feticianx. genus mutans pro Feticiamr, legit Feliciani. Vatican. num. 5949. Omisit Pauh ct Cyriaci.
i>,lavm Albergen. et Danic. Primo loco : Octava san- Adjicitvero : Romx, natalU sancti Silverii Papx,
Antonii.
cti Anlonii. Tum Apud : Poncianas, natale suncti qui sedii in pnntificatu anno uno. Qui a Belisario
Sitveni Silverii Papx et martyris, qui cum Arthemium patricio in exilium mUsus, ibidem defunctus est,
f'P.
patriarcham ob hxresim depositum, nollet ad instan- Vide ''logiutn supra in IIagenoyensi.
tiam Antoninx Augustx re&tituere , ipsa agente, Altemps. Ipso die, sanctx Florentix virginU. Florentite.
in exilium mittitur, ct pane tribulationis et aqua Et sancti Genulpki episcopi ct confessorU. Vide in- Genulfi.
angustix sustentatus, moritur confcssor ibidcm. Post dicem Prffitermissorum. Et natalu sancti VitalU i itatis.

hffic sequitur textus satis purus, cui etiam in fine martyrU. De quo supra. Eodem die, sancti Jovini Jnruti.
subjungitur : Felicis et Felicianx, presbyteri et confessoiHs. Vide Junii. Apud
i Septo- Trnnslittio-
Centulen. Romx', sancti Novati, fratris Tuno- niam, translatio sancti Eduwardi, regU confessoru, ins Edwardi,

thei presbyteri, qui a sanctis Apostolis eruditus fuit, Vide xviii Martii.
et in sanctimonia perseverans migravit adChristum. Florentin. Civitate TomU, sanctorum Paulhii
Deest, Pauli et Cyraci. (Pauli) et Cypriani (Cyriaci). FelicU el Felicinx, Pauti et soc.
Bruxellen. In prima annuntiatione purus, sic cum aliis pluribus. Depositio sancti JoannU abbatU Joannis ab-
prosequitur Apud Ravennam, sancti Vitalis mar-
: ct eremitx Pulsanensis ecclesix, Sipontinx dimce- balis.

tyris, patrts sanctorum Gervasii </ Prothasii. Qui s/s iii Apulix partibus ,
primi abbatis OrdinUPul-
pro eo, quod corpus sancti Ursicini martyris subla- sanensU et fundatoris fqui vivus in seculo, se totis
tum sepelivit , lapidalus est a Paulino Consulari viribus mortificavit pro Christo. ffujus venerabilU
sub quo et conjux ejus Valeria, nunia cxde mactata obitusexstitit anno incarnatii Ve rbi mccxxix) magnie
migravit ad Dominum. Vide xxviii Aprilis. Et sanctitatis viri. Quae uncinis inclusa sunt, desunt
natale sancti Silverii Papx et martyris. Qui sedit in impresso. Eodem die, sanctx Florentix virgi-
Romx anno utw ; et cum Antbemium Patviarcliam nis. Alii Vide Grevenum.
scribunt Florentianx.
ac Constantinopolitanx urbis epUcopum, Eutyckiana Editio Lubeco-Col. Apud insulas Poncianas,
lixresi infectum, depositum et excomunicatum, ad natalc sancti Silvcrii Papx, qui sedit Rom.v annis
instantiam Theodorx imperatricis restituere noluit, novem, diesundecim. Qui cum Anthemium, etc. In
ipsa atjente, a Bellisario Justiniani imperatoris pa- Novato, pura est. In fine Fehas ,-t Feli iana :
/', !i, is rt

tricio depositus et monachus factus, in Ponciam martyrum. Tum Eodcm die, beati Abagari prin- Fettciamt.
in- :

sulam exihutur, et ibi pane tribulationis et aqua cipis civitatis Edissx, qui scripsit epistolam Do- ibagari.
angustix pauco tempore vivens, exul, martyr et con- mino nostro Jesxt Christo, royans, ut dignaretur, ad
fessor mortuus est. Civitate Thomis, natale sancto- eum venire, et sanare eum ub infirmitate sua.

Pauli ct sor. rum martyrum Pauli, Cyriaci, Felicis, Felicianx, Cui Dominus scripsit, dicens : Post mortcm meam
Crispini. Emilii et Vitalis. Endem die, sancti Crispini mar- mittam tihi unum de dUdpuUs mcis, qui curet tr

tyris. Num is est qui cum Crispiniano colitur xxv et vitam prxstabit. Post Ascensionem Domini, mis~
Octobris ? Fontanclle monasterio, depositio sancti sits est ad cum Thadxus Apostolus, sicut Dominus
Baini. Bavii (Baini) Cauernensis (Teruanensis) episcopi promiserat, et eum cum omni plebe sua,
baptizavit
Reginat. et confessoris, Item Reginx virginis. Vide Praeter- et factum est gaudium magnum tn illa civitate.
missos. Vide Pnctermissos. Itcm sanctx Plorenlianx vir- Ftoreutiann.
Hagenoyen. Principio item purus, secundo tjinis, TreverU, S. Maximini epUcopi et martyris. Maximini.
sic habet Apud insulas Poncianas, natale sancti
: Vide de Tungrensi in Actis. Sequitur Ipso dic, :

translatioS, Eduardiregisetmartyris. Vide supra. TranstatiO'

Sitverii. SilverU Papae et martyris, quifuit sesa<j<simus,
nU EUuardi.
post beatum Petrum Apostolum, et (quicum) rexis- Belin. Secundo loco de Florentia, Tum : Ipso
set annum unum et mcn&es decem Romanam die, sancti Silverii Papx et martyris. E<><lau die,
Ecclesiam ;
•/ Antkemium PatriarcJiam Constanti- octava mncti Antonii dePadua, Ordinis Minorum. Octavs -in-
tonii.
nopolitanum, ob lixresim depositum, nollet ad in- L't alibi civitate Thomis, etc, pure, Accedit in alia

stantiam Anthonix Augustx restituere, ipsa urgente, editione : Ipsodie, sancti Genuli episcopi <-t confes- Genutfi.

in exilium mittitur ct pane tribulationis et aqua <m- soris. Genulfi, opinor, de quo in Altempsiano.
ijustuv sustentatus, moritur confcssw ibidcm, quia Greven. //('//; civitate TliomU, Felicis et Feli- i

ltxrelicis noluit consentire. sanctxFlo- Eqdem die, cianx. De Maximino, ut supra. SUverii Papx c't Silverii.
'"'
r ntix r< nti.r virginis. Vide Pratermissos. De Tomita- confcssoris. qui sedit anno uno, mensibusv. Qam
nis etiam adjungit FelicU et Felicianx. :
iiuteni nollet restituere Anthemium, <> prxdecessore
Aquicinct. Pro Novati, scribit Navati. Et in suo Agapito depositum, agente Augusta, inexilium
Di '.••/iqtnis fine addit : Eodem dii, allatio rrliquiavum sancti missus, vitam in confessione Domini finivit. Baiani
S. Geoi gti.
Georgii, Aquicincti. Notatur autem exChronico episcopi Ravennensis <' confessoris. Vide Pr.Tter-
Aquieinctino, quod Martymlogiosubjungitur, re- mi^"--;. Civitate Sagiensi, sancti Latuini epUcopi Latuini.

liquias illas allatas anno mc. Sequitur in Marty- et confessorU. Abagari r<'ji< Edessenx civitatu <* Abagari.
Silverii. rologio , calamo longe recentiore : Ttem sancti confessoris. Hic (ut libro i Eccles. historix dicitur)
Silverii Papx et martyris, epistolam Salvatori nostro misit, ab eodemque episto-
Victorin. et Reg. Suec. signatus num. 130. lam recepit. Post Ascensionem vero Domini • Tatkeo,
Florentia,
Eodem die, sanctx FlorentiA virginU. Dequasupra. uno ex i.xxii Christi discipulU, cum populo suo ba-
Matric-Cartus-Ultraject. Silverii Pap.r et ptizatus quievit in pace. De eo jam dixiuuis supra
nuirtyris. Novati confessoris , ct fratris Timothei utiet detranslatione Eduardi.de Fbimitiunafijure
et Potentianx ac Praxedis virginum. forte melius vocaretur Ftorentina) el Regina.
Codex. S. Benigni Cisterc. Eodem die, sanctx Molan. Pust VirginU Christi, Litteris [talicis
Florentix virginis. iuserit I" quarum gestis, de eo scribit Pastorad
:

Codex I). Du Chevax. Divion. signatus C Nu- prxdictum Timotheum germanum ejus. \n Silverio,
talU sancti Mtnhs martyris. Pntris nrinp-" j
SS. 1
:-!
'i.ma etAntonio, ut Beuni s. De Latuino,
i

Geryasii et Protasii, Hic et codices alii ut Bku- ut Grevenus. Tum Depositio sancta AldegundU :
. ildegundis.

virginis,
 316 MARTYROLOGIUM USUARDI.
virqinis, fiUx beali Basini reqis el marlyris.. Dein, virqinis, fili.v beati Basini reqis et martyris. In

minoribus litteris : Qux in Truneinio exlra Ganda- Silverio et Florentia, ut supra. Die viqesima,
vum eum patre reqniescit. Eodem dir, Idx, cujus sacrosancli marlyris Methodii episcopi Paleree, Ucllwdii.

potius Patarx. Dein Bergis, qlariosa translatio

corpus servaturin ecclesia sancli Joannis Gandavi. : Transtatio-

In aliis editinnibus, de Latuino, ut supra. Fon- sancti Osuualdi reqis ct sanclie Idaberqz virqinis. "'.''.'''"'" I
'['

tancUensi cmnobio, natale saucli Baini episcopi et Vide de Iduberga hae die in Actis ; de Oswaldo
Confessoris. Truncinii, depositio sanclx Aldegundis mcminit Usuardus die v Augusti.

XI Kal. Die 21.

Rttfini n pud Siciliam civitate Siracusa, natalis sanctorum martyrum Rufini et Mar-
Martia
Euscbn lia\ Civitate Csesarea Palestinae, sancti Eusebii episcopi et confessoris, viri
Ctesaricnm

Vetnctrix
A'
Heec
excellentissimi ingenii et historiograpbi. Romae, sanctae Demetriae virginis.
cum anteimpium Julianum pro fide Christi introduceretur, in confessione spi-

Leutfrcdi. ritum emisit. Tn pago Madriacensi, sancti Leutfredi confessoris, qui in monumen-
tum cximire sanctitatis, orationibus suis fontem produxisse fertur de terra. In
Quiriaci ct Africa, sanctorum Quiriaci et Apollinaris.
ApoUlnQTis.

Sol;i cl unie;i Motani editio un<]ciiua<iuc pura cst.

Hitfini et
Martix.
OBSERVATIO. Magna hodie codicum nostrorum discrepantia, potissimum oritur ex Eusebii
Caesariensis in Palsestina episcopi etHistoriae Ecclesiastic» conditoris, apud aliquos omissione,
apud alins diversa, diceres scrupulosa, expressione ; de qua priusquam agamus, certiora expediemus.
Martyres Siculi Rufinus et Martia in llieronymianis et Romano parvo notati, hinc ab Adone
sumpti sunt, et hujus verbis ab Usuardo et Notkero relati. Nihil de ipsis alibi reperitur ; sed eos
solos refert Wandelbertus tali versu :

Martijr Rufinusque undeno et Martia pollent.

Demetrix llomano parvo annuntiatio, ex hoc ab Adone translataornataque

virginis, altera estin

encomio, quod integrum a Notkero descriptura est, a Nostro non nihil contractum. Quse ad hanc
Ulustrem plane Sanctam spectant, ad memoriam Bibianaa n Docembris illustrandam, remisit Hen-
Lcutfrcdi. schenius. Qui— quarto loco a nobis refertur abbas Leutfredus, is primum ab Usuardo in sacris
Fastis consignatus est, aliis antiquis plane incognitus. De Leutfredo videndus Henschenii commenta-
Quiiiaci ei
Apottinan.s.
rius, et vita post alios ab eo edita et illustrata. — Denique Quiriacus et Apollinaris, sociis pluribus
ab Hieronymo conjuncti, a Nostro ex ea classe decerpti sunt, ut alias saepe factum, suis locis osten-
dimus. Socii in Actis suo ordine disponuntur. Atqtie in hisce Sanctis hac die referendis, passim
concordant codices Usuardini melioris notse. Excipe Heriniensem, qui Leutfredum hic prceterit, et
Antverp-Majorem, quo omittitur annuntiatio ultima. Tornacensis Leutfredum in ultimum locum
in
rejicit. rescisso elogio.Nunc ad rei et difficultatis cardinem progredimur.
Dc Busebio Dixi, inter codices prsecipuos, solum Molauum undequaque purum esse, tum in quatuor prasdictis
Vasariensi.
commemorationibus, tum etiam, ut egoquidem censeo, in secunda anobis in terminis expressa Ci- :

vitate Cssarea Palxstitue, etc., quam.eademprorsusphrasi, signant Heriniensis, Tornacensis etBeli-

nus, quorum auctoritate nitimur, confirmata ex Antverp-Maximo, Ultraject. Leyden. Lovanien.

Albergen. Danico et aliis, ipsissima illa verba, sed tertio vel alio loco referentibus. Pratensis cum
gregalibus gpminis Antverp-Majore et Rosweyd. re, non verbis convenit, nam codices illi ita le-
gunt .- In Csesarea Patesthix sancti Eusebii kistoriograpki. Antverp. et Max-Lubec. ultimo loco po-
nnnt : Item, sancti Fusebii episcopi et confessoris. In solis Munerato et Greveno, Eusebius omnino
expunctus est, editorum, opinor, scrupulo, qui dubiam aliunde Eusebii historiographi fidem merito
suspectamhabentes, id sibi nimirum arrogarunt, ut Usuardi textum corrumperent idque ita pro- ;

bavit Baronius, ut nullam penitns viri memoriam in hodierno Romano reliquam fecerit. Ceterum
antiqnissimo Hieronymi Epternacensi ecgrapho inscriptum fuisse Eusehuim-histnriograplium, ultro
omnes admittunt; quod vero in aliis solum haberetur In Cxsarea, depositio sancti Eusebii episcopi,
:

etin nescio qua varianti lectione codicis Corbeiensis ab Acherio editi, forte recentiori manu adje-
ctum esset, Cxsarea Cappadovhv, id studiose arripiens Florentinius, sufficere putavit, ad substituen-
dum Eusebium alium, Ciesarea? in Cappadocia episcopum, adornata in eam rem Exercitatione,
quam recudendam curavit Papebrochius, apposito solum Venerabilis titulo, utpote quem
in Actis
probe noverat, in nullis umquam Sanctorum tabulis locum habuisse. Laudanda sane rectissima viri
utriusque intentio. At enim non solum in vetustissimo Epternacensi, sed et in aliis Hieronymi apo-
graphis, per Eusebium intelligi ipsummet historiographum, existimo esse plusquam verisimile; ma-
gisque adeo inducor ut credara, qtmd Florus ita aperte pronuntiet In Ceesarea Pal&stinj?, depositio :

sancti Eusebii confessoris, qui Scripturis divinis studiosissimus, et bibliothecae divinx cum Pamphilomar-
Ujre diligentissimus investigator fuit. Qu»
ferme Hieronymi verba sunt de Scriptoribus Ecclesiasticis
cap.81. Nec dubito, quin Hieronymum etiam prse oculis habuerit Usuardus, ex quo brevius
suum elo-
giura restrinxerit. Atque cx his Martyrologis, Hieronymiana proxime secutis, de
horum intelligentia
certius, quam ex Florentinii conjecturis statuendum, nemo cordatus diffitebitur.
Neque vero animus
 MENSIS JUNIOS. 317
est. Siwcti titulum inde Eusebio historiogrnpho vindicare, de quo consulenda; sunt Valesii et Flo-
rentinii dissertationes, ncc non quie ad Eusebium Cappadocem obiterin eam rem prosecutus est Pa-
pebrochius tomo ivJunii pag. 75; allegans recentiores pro Eusebii orthodoxia depugnantes, qnibus
et alii adjungi possent.Sed hos omnesfrustra laborare, utcumque Eusebium magni faciam, semper
exisiimavi, idque adeo post alios suasit Tillemontius tomo 7,apag, 39; articulisprasertim tribus ul-
timis, quibus hanc controversiam accurate pertractat. Id certe extra controversiam est, totis sep-
tem etamplius seculis, saltem ex quo Usuardi Martyrologium in Ecclesia Occidentali ubique rece-
ptum est, Eusebii illius, cnm Sanctis reliquis memoriam in sacris Fastis celebratam, quod probat,
ceelestium honoribus cultum fuisse, sic ut proinda manifestissime constet. nos Usuanlitextum plane
germanum reddidisse ; a cujus veritate, vel si vis orthodoxia prascindimus.

AUCTARIA.

Praten. Herinien. Tornacen. Antverp- Moguntino, paulo prolixius habet quam supra
De Majore. A.ntyerp. Max-Lubec Mune- et retulerimus.
rato Greveno, niliil dicendum superest.
et Aquicinct. De Eusebio, tertio loco, ut Pra-
Rosweyd. Prater textum, in fine adjicit : Ci- tensis, nisi quod addat, utri doctissimi. Atque in Eusebii alle-
rias.
Moguntia, sancti Albani martyris.
vitate fine : Et Eusehii. Sed velim scire cujus.
Belin. De Quiriaco et Apollinare addit ; Vi- Ambianen. De Eusebio, sic habet : Eoiem
rorum mirx sanctitatis. De Leutfredo In pago : tiie, natalis sancti Ettsebii Cxsariensis episcopi,

Evroicensi, expuncto elogio. fiilr ei doctrina clarissimi viri. Vidfi superius

Pulsan. Tn Africa, natalis samtorummartyrum ( kbservationem.
Sqturnini, Albini, Quiriaci, Apollinaris cum aliis Matric-Cartus-Ultraj. Theognesti episcopi , i
ThtognesH.

JanuarUe tt quinque. Et in Oriente., natalis sanctx Januarix et martyriscum sociis. Idem verosimiliter est, qui
Primi. Primi. De his vide Acta. In Cxsarea, depositio cuni Albano et Urso colitur, ut latius infra. Mar- ttartint.

sancti Beusebii episcopi. tini Tungrenxis. Euschii episcopi Cxsariensis.

Lovanien. Loco penultimo inserit : Apml Ma- Laufredi altlmiis, c.runi.r saitciitntis. Alhnni marty- tlbtint.

tjmtiam, Albani presbyteri et marlyris, qni

stmcti, ris. Detnetrix virginis a martyris,

cum et Arrianis apui iictum

veritatem fidei Gothis Bigotian. sub nota D. 9. In paijo Ebroieensi,

locum prxiicaret, illi arripientes eum et foras ari- sancti Leutfredi avbatis.

tatem educentes, caput ejus irlu gladii abscidernnt. Reg. Suec. signatus num. 428. In Cxsarea
Palestinx, depositio sancti Eusebii episcopi et con-
Sequitur Quiriaci, etc, pure.
:

Antyerp-Max. Ultraject. Leyden. Alberg. fessoris.Varia phrasis, eadem res.

IiiV.vtican. num. 5949. Dccst, Leutfredi,
Danic. et Editio Ultraj-Belg. Totum textum
consequenter decurrunt, nisi quod de Demetria Quiriaci et Apollinaris. Ssepe lii>' codex deficit.

addant, sororis S. Vivianx et filix Fausli marttj- Altemps. Bituricas, sancti Raittlphi (Rodulfi) rotiuifi.

ris; et Eusebium, ut jam diximus, exsecnndo

in episcopi d confessoris. In Britannia minori, sancti

tertium locum rejecerint demum de Albano ;

Mevenii (Mavenni) confessoris. Incivitate Cestren- Sfautnni.
sanctx Walburgx virginis. Colitur xxv Fe- ritiictiitjtt
prseterea, quse Lovan. habet, in fine subdant : si.

Martyr arripiens, manibus />ro/>m.s bruarii et i Maii. Vide Prffitermissos.

Quoi Chrii.li

deportavit ad locum ubi nunc corpus ejus cum ca- Florentin. In Africa, sanctorum martyrum Uartyrum
llrtctttttt-
Notabis etiam nomen Rufini, mu- Quiriaci, Apollinaris, Saturnini, Albini, BeUicii,
piir requiescit. ftllll i\l lllf-
Crismi, Persei et Primi. In Oriente, sanctorum rortjiniitnis.
tatum in Rufinx.
prima annuntiatione purus, Primi et Januarix. Adde Africanis. Item, sancta-
Tc.rltts i
Centulen. In
traclus Demetrix virginis, qux rttin Hierperiii, Salurninx, Sergix, Bierix, Su- Iltc>)tctitii
pergit : Rom.r, sanctx
1. soe.
ln pago .Mailriatlirusi. sancti hiritiiu rt Quiriaci. Vide ha?e inActis melius dis-
fuitbeati Eausli filia.
Quiriaciet creta. [n Eusebio elLeutfredo puri sunt.
Leutfredi abbatis. /» Africa, sanctorum
Eusebii Luxovien. /'/ pago Madriacensi, sancti Leufre-
Appollinaris. Cxsarea Palestinx, iancti
episcopi, historiographi erudilissimi,
atque eloquen- ii confessoris. M ilius supra Leutfredi.
Editio Lubeco-Col. Incipit : Apud Coloniam
tissimi viri. VideObservationem.
Agrippinam, in ecclesia sancti loltannis Baptistx
Bruxeli.en. Incipit ApuiMagunciam, Alba- :

etCoriulx; inventio sanctx Constantix reginx, Intjtntionis

ni... Antverp-Max. etc. Sequiturde Syracu-
ut Constantix
virginis et martyris, ie societate sanctarum undecim
sanispure. Tum In Africa,sanctorummartyrum
:

Apollinaris, Saturnini, Albini, BeUici, millium, qux anno Domini mcccxxvh facta est,
Quiriaci,
Sequitur textus ferme purus. Deinde '1'' Albano
Spei, Crisimii et Primi. VideActa. Romx,sanctx
Dr D, (Bibia- Moguntino, parum differl ab \ntyekp-M\x. etc.
Demetrix virginis, sororis sanctx Julianx.
tria.
Bxc Tuin Iicin Colonia Agrippina, m monasterio
fuerunt filixbeati Fausti martyris.
:

nse.) Qux Bliphit

sancti Martini, commemoratio beati Eliphii marty-
cumapniimpiumJulianumapostatamprofide Chri-
Colitur xvi Octobris. Treveris, sancti Mar-
Stioccidendaintroducerelur, m confessione Domini ris,
qui eliam Uartini.
Eusebio et Leutfredo satis i,„i secunii, episcopi et confessoris,
emisit spiritum. In
Iicm Martini episcopi. Tun- Tungerensi prxfuit ecclesix. Vide \cta.
«arttni. purus, in fine addit :

Gbeven Magunliam, sancti Albani pres-

.1/"«' Jlbatll.
grensis nimirum, ut in aliis indicatur.
purus, hijicn ei martyris. Hic cum Gothis >-t Arrianis fidei
Haoenoyen. In prima annuntiatione
veritatemconstanter prxiicaret, tlli i>»si varia tor-
DtEusebio. de Eusebio subjicit : Qui tantum dilexit studium,
meiiin. extra civitatem ejectum iecollaverunl. Sta-
utnila Constantino magno petere vellet, nisi tan-
tum, ut ijr-.iii Sanctorum sibi mitteret, in quibus timque corpus truncum, caputin manus mcipiens,

siium ingeniumad multorum utilitatemexercereva-

angelko ductu, in locum uhi minc placide quiescit,
deportavit. De Eusebio inserit icclesiasticique hi-
leret. Sequitur de Demetria, Quiriaco,
Apollina- :

proxime
storiographi. De Martino Tungrensi, ut
re, ac Leutfredo satis pure. In fine, de Albano
54 dictum.
Tomus vi Junii.
 318 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
dictum. Moniciu? virginis, An ex Ursulanis? De Dei, Albanus discipulus cjus martyrium explevit .-

Eliphio, ut supra. Item de Constantia exundecim et sepultus est ibi juxta prxdictam civitatem. In

Cofuecratio- millibus de quibus xxi Octobris. Consccratio sancti editionibus posterioribus, ita habet : Eodem die,
iit.-, Jacobi sancti Martini Tungrensis ecclesise, etc. In Mogun-
Tacobi minoris Apostoli. Quid hoc sit, non divino.
minoris.
Molan. Eodem die,sancti Martini Tungrensis tia, natale sancti Albani martyris. Die vigesima
Hasba-
ecclesix episcopi ct confessoris, qui converlit secunda, sacrosancti martijris Jultani, Tarsi. Mirum JtUiani.
nos, et multis claruit miracuiis. Sequuntur verba non haberi vigesima prima. Vertim neutro ex his
Dc jilbano Rabani In Moguntia, natale sancti Albani mar-
: diebus colitur, sed xvi Martii, ut est in Prseter-
ti SOC. r.z
Rabano. tyris, qui sub Diocleliano imperatore, de insula missis. Notabis etiam in hisce editionibus Euse-
Nansia pergens, cum sancto Tlwonesto et Vrso bium loco suo exclusum, quasi in appendicem
Mediolanum irnit, indeque exiens, auxiliante Do- rejectum post ipsa Auctaria. Imo in exemplo no-
minopervenit n<t Gallias, ibvaue in servitioDei ma- stro anni mdlxxxiii, quod fuit collegu Duaceni.a
nens ad martyrium pro nomine Salvatoris promptus P. Joanne Gravio, qui notas marginales manu-
Postqunm autem in Augusta civitate beatus
fuit. scriptas hinc inde addidit, et annuntiatio ipsa et
Ursus martyrium accepit, Tkeonestus cum Albano annotatio, qua parte Eusebium historiographum
Moguntium pervenit .-
dumqueibiprxdicaret verbum spectant, plane inductse sunt.

X Kal. Die 22.

Britannia, sancti Albani martyris, qui tempore Diocletiani in Verolamio civi-

In tate, post verbera et tormenta acerba, capite plexus est. Passus est cum illo,

etiam unus de militibus, eo quod eum ferire jussus, noluerit. Apud Nolam Cam-
pania?, natalis beati Paulini episcopi et confessoris, cujus meminit sanctus Grego-
rius in libro Dialogorum. Claruit autem non solum eruditione et copiosa vitae san-
sed etiam potentia adversus daemoncs. Ipso die, depositio sancti Niceas, Ro-
ctitate,
matianee civitatis episcopi.

Sumiiur ex Pratcn. Herinien. Tornacen. Antverp-Majore, Uunerat. Greven. ct Moian.

YARIA LECTIO. Brilania, scriptoris mendum est in Pratensi. Sed longe m.ijus iu Tornacensi
omissio horum verborum, in Verolamio civitate. Kam urbem varie efferunt codices : Heriniensis
Verola; Antverp-Major Verolamino ; Munerat. Verolanno ; Greven. Verolajiio. Excisa subinde est,
ibique exstructum celebre S. Albani monasterium ; de quo vide in Actis. Greven. et Molan. voces
aiiquas transponunt: vcrbera acerba et tormrnta, pro, verbera et tormcnta
acerba; et postremus pro
nolnrrit, quod in textu est, legit cujns sanctns mcminit Gregorius.
ponit, noluit. Sic Tornacen. pro eo
Dein de omittit autem, post clarnit. Scripsi adversus dxmones cum Herinien. et Molan. in quibus
est diphthongus, item cum Antverp-Maj. et Greven. qui diphthongis carent. Pratens. habet advcr-
&tm demonem, Munerat. adversum demoncs. Romacianx ct Romatione, scripto.-ia sphalmata censeri
debent.

OBSERVATIO. Anglorum Stephanum, ut ipsi vocant, seu Protomartyrem Albanum certatim me-
morant Martyrologi antiqui ad unum omnes. Cur autem in Hieronymiano Lucensi et Adone Al-
binus nuncupetur, suspicari licet, mutationem illam in ipsismet saltem Adonis codicibus, per Colo-
nienses subinde procuratam, nc, ut Surius narrat, Albanns Coloniensis
cum Moguntino confunderetur.
Sed ha?c paulo accuratius apud Henschenium desancto Albino Coloniensi disserentem, expensainve-
nies a pag. 172. Vere an falso h:ec dicantur, nihil magnopere nostra interest. dum apud reliquos
omncs martyr Britannicus constanter appellatur Albanus. Sociorum numerum non plane uniformiter
exprimunt Hieronymiana, nec qui Bedam interpolarunt, citati ab Hensclienio codices. Albani mar-
tijns simpliciter meminil Romanum parvum Beda gentis suae glorise, insigne aptavit cncomium a
;

Rabano et Adone transcriptum, atque ab hoc duahus auctum lineis, quas cum reliquis transumpsit
Notkerus. Usuardus, semper parcior, easolum, sed verbotenus decerpsit, quse textus noster exhi-
bet. Atque hsec fori nostri sunt. Bedae aliorumque de Albano narrationes cum Analectis ad eum
spectantibus, curiose illustravit ct digessit Henschenius, quse bvevius Gallice contexta sunt a Tille-
montio tomo4 apag. 50S. —
De Paulino, clare pronuntiant Hieronymiana In civitate Nola, Paulini :

Paulo brevior est auctor Romani parvi. Silet Beda; at Florus elogium com-
episcopi et confessoris.

posuit, solam ferme in pauperes eharitatem extollens. Ado historiam tangit de Paulini in Africa
filio gloriose tolerata. Rabanus solum addidit, <tc tinn Gregorius in libro Oialo-
servitute, pro vidiice
gorwm narrot, ct ita ferme Nostcr prima elogii sui parte, cujus partem alteram, claruit aittcm.etc,
ex Adone ad verbum desumpsit, reliqua historia silentio praBterita, forte quod ejus veritatem su-
spectam habuerit. Certe, eam Floro notam non fuisse, ex toto ejus contextu abunde colligitur. Tu
videsis qua? de >
:! re totaque Paulini vita accurate disputavit Papebrochius. ad alium Paulinum No-
lanuin, ordine tertium, referens, quaa primo et celeberrimo tribuisse videtur Gregorius. Eruditos
omncs Paulini; vitse illustratoresmire torsit Wandalica ea Paulini captivitas, adeo nt nonnulli
cum Pagio ad aimum mcxxxi a nuni. 54, tantum non fabulosam existiment. Pluris nobis est ma-

gni
 MENSIS JUNIUS. 319
gni Gregorii auctoritas, assignata a Papebrocliio ratione non incongrue salvanda: a qua non longe
abfuit, nec tantopere abborrere visus est editor Paulini operum D. Le Brun dissertatione 7, pag.

141, num. 4. Tillemontius, multis ultro citroque expensis, rem indecisam relinquit tomo 14 a pag.
733, postquam Paulini vitara fuse adornavit eodem tomo a pag. 1, ad 146. Nobis interim salvi
sunt Usuardi apices omnes, satis circumspecte expressi. Ambos textus nostri Sanctos, quibus prima
et secunda annuntiatio constat, sic eleganter cecinit Wandelbertus :

Albanus decimo defendit laude Britannos,

Paulinusque Nolam meritis et nomine lustrat ;

Ultima annuntiatio nonnullis difficultatilms, qua; in Actis explanantur, obnoxia est. prasertim
circa identitatem Niceee unius, quem Baronius in duos distraxisse videtur. De cetero ex Hierony-
mianis etiam proficiscitur, mutato nomine Nicei in Nicex. non Nicelii, ut posuit Notkerus. Noster
plane immutatum reliquit quod in Adone repererat unde patet totum ferme textum nostrum ex eo
:

hic etiam profluxisse, qui de cetero pure et simpliciter Usuardinus est.

AUCTARIA.
ficat, ac deinde longam aliam historiam texit de
K° ,
chire, Juliani et aliorum dcccxv. Vide Acta. decem millibus in monte Ararath, ex Actis fabu-
Pulsanen. Incipit: Natalis beati Paulini No- losis, quaehic referri non meretur. Deest autem
lani eptscopi et confessoris. In Britannia, sancti annuntiatio ultima.
Atbini martyris. Qui tempore Diocletiani, etc, Victorin. et Reg. Suec. sub nota num. 130.
usque ad, capite plexus est. Tum : sed illo in terra In fine : Item, sanctx ConsortUe virginis. Item
cadente, ocuti ejus, qui eum percussit, pariter ceci- sancti Jacobi Apostoli, fratris Joannis, qui sub He- Jacobi Apo-
Jacobi derunt. Item, sancti Jacobi Alphei Apostoli. Vide rodis jussu decollatus est. Colitur xxv Julii. Item stoli.
Aljilixi, Apo-
i Maii. Ipsodie, sancti Nycex episcopi. sanctorum martyrnm mdcccvii, qui depositi sunt
stoti. Marlyruih
Antverp. et Max-Lubec. Omittunt alteram in baptisterio, quoram nomina Deus habet in libro 181)7.

partem elogii Pauliniani. In fine autem: Apud viventium. An ii socii S. Albani?

Alexandriam, in monte qui vocatur Ararath, passio Matric-Cartus-Ultraject. Walfridi, marty- JVatfridi,
Nartyrum Martyrum decem millium. Quid in Max-Lubec. ris in Frisia. Colitur m
Decembris. Paulini No-
10000,
significent hiec qiue subduntur: Reqre numero lensis episcopi et confessoris. Decem millium Mar- ,1/V. 10000.

dclx, fateor me nescire. tyrum, qui passi sunt sub Adriano et Anthonio im-
Antverp-Max. Leyden. Lovan. et Editio peratoribus.
Ultraj-Belg. Primo loco de sancto Paulino, Reg. Suec. num. 428. Ipso die t natalis decem
demptis etiam verbis, fricipiendo claruit, etc. millium Marlyrum uno die coronatorum.
Tum de Albano, quem Albinum vocant, pure. Ughellian. In fine: Apud Alexandriam in

Tertio loco : Apud Alexandriam, in montc gui vo- monte qui vocatur Ararath, passio martyrum decem
catur Ararath, sanctorum Martyrumdecem mitlium. millium. Vide quoe diximus ad Hagenoyen.
In fine de Nicea pure. Altemps. Eodem die, sancti Acacii cum sociis Acacii et

Ultra.tect. Jam dictis similis, addit de de- suis. Nempe novem millibus nongentis nonaginta flli!)!) MM.
rum elogio. cem millibus : Qui omnes cum duce suo Acfiacio sub novem. Agitur de iisdem in monte Ararath.
Antonino principe crucifi.ri, omtione, ad Dominum Florentin. Apud Antiochiam, sanctorum mur- Ganthnticrs
et atiorum.
fusa, pro eorum passionem devote celebmntibus, tyrum Gunthaik\r, Juliani et Grapti martyris.
Item sanctorum martyrum Rupbi et Albini cum Huphi, etc.
ipsaque divino responso desuper misso exaudita (qnse
suppositionis nota est) ad ccelestia, (alii, ccelica) aliis numero nongentis nonaginta novem. Vide in
regna migraverunt. Actis lijec oraniadistinctius.
Alberg. et Danic. Vix ab Ultraj. differunt, Lugdunen. S. Stephani. In temtorio Aquensi,
sed in fine omittunt. Nicex, Romatiani, etc. S. Consortix virginis. Vide codicem sequentem.
Centulen. In Britannia, sancti Albani marty- Caudiacensis Prioratus. In territorio Aquensi,
De Paulino. ris. Apud Nolam Campanix, sancti Paulini epi- natale sanctx Consorti.r virginis, filix Eucherii
scopi et confessoris, qui Christi Domini vestigia LugdunensU civitath episcopi. Pluries recurrit.
exequutus, semetipsum profilio viduse in servitutem Hemens. SS. Timothei et Apollinaris. In pago
tradidit, et Domiuo sibi cooperante, ad libertatem Odomince, super fluvium Matronam, vico quivoca-
multos reduxit. Ipso die, beati Nicex Romatiame tur Duromannis, depositio sanctx Novicx virginis.

civitatis episcopi. Nihil de ea in PraHermissis aut alibi reperi; an

Bruxellen. Incipit de decem millibus, omissa -male aliqua expressa sint, nescio.
dumtaxat oratione fusa, etc, quam dixi esse fa- Editio Lubeco-Col. In textu modice immuta-
bulositatis notam. Sequitur Jerosolymis, natalc : ta est. In fine Monasterio 'luniaco, sattctx Con-
:
<

Mnrtiintin
sanctorum martyrum cccclxxx. Lege mcccclxxx, sortix virginis. Apud Alexandriam, tn monte qui
1480.
et vide quffi de iis dicnntur in Actis. Ipsodie, >ta- vocalur Ararath, etc , cumaliquo Actorumcom-
Vart 080
tale Martyrum dcccclxxxix. Vide etiam Acta. In pendio. Vide potius Acta ipsa, vel Grevenum.
Britanniis, natale sancti Albini, etc, cum elogio Bei.in. Tertio loco Apud Alexandriam, etc,
:
f/l/ 1

ferme ex Beda descripto, quod habes in Actis. xmitl. crucifixorum. Eodem die, sancte Consortix Consorttte.

De Paulino. ver-bis textus adjicit Sed prxcipue :

virginis. Tum deNicea, quem in altera editione

ex quod dum pro captivo filio vidux,

eo, se in servi- Focam vocat, pure. Et ibi : Item, sancti Jacobi Jacobi ti-
phxi.
tutem barbari subjecit, omnes captivos sux. nrbis li- Alphei Apostoli.
bere recepit. Et depositio beati Nicex, etc. Item Ja- Grhven. Longiorem historiam texit de Cruci-
Jacobi Ai-
phei. cubi Alphei Apostoli et Jerosolymorum episcopi. Apud Alexandriam in monteArarath sancto-
fixis. t

10000
Quomodo ista componi possint, vide i Maii. rumdecem millium Martyrum. Qui omnes cum du- />,

VartyrWus.
Hagenoyen. In Albano, ipsi etiam Atbino, cesuo Agatio, sub Adrianoet Antonino imperatori-
cruci-
purus, historiam captivitatis Paulinianse ampli- bus, exemplo Christi torti, atque in nngulis

btts
 320 MAHTYROLOGIUM USUARDI.
bus sus/pensi tunl. Cumque orationem fudissent pro gnitate in studiosos, verum egisset episcopum, pro-

devotc pnssioncm stiam celebrantibus, animas ccelo ptcr adulterii detestationem, diutissimo carccri man-
reddidt runi. Apparuerunt vero ibi signa illa, quee cipatur ; et tandem propter unitatem fidci et Ecclc-
tempore passionU Christi visafucrant. Nam tcrrce si.r, quam tucbatur. ccrvice sccurim cxcipicus.ad

motus factuscst maijmts, petrs scissae sunt, sol ob- cwlestia regna emigrat x Kal. Julii mdxxxv. Quo
scurntus cst. Frant autcm nobiliorcs intcr cos Iler- eum ante nliquot dies Thomas Morus piwcesserat ct Thoma
Moro.
molaus episcopus, Alc.rander, Marcus, Eliudis, eadem martyrii corona refulgens. Editiones alite
Rvflnl, Diaconarius et Theodolus. Itcm Alexandrise, sancti litteris Italicis textui inserunt, quod Ado Redae
Juliant, etc,
Hufini martyris. Juliani ct aliorum multorum. In adjecit; Quotcmporc, etc. In tine In pago Hain-
:

Translatio- Fi-imii juxta Groninghen, translatto Waltfridi nocensi, super fluvium Hugnam, depositio sancti
nit It att- Qui hcata Landcliiw in pe- Doinitiam.
martyris. Therasue u.coris cjus, ct filii ejus. Dixi- Domitiani eonfessoris.
fridi, ilc.
Galgani. iiuis coli ni Decembris. Galgani confessoris. Re- rrgrinatione suu comes individuus c.ristrns, etaheo-
mittitur etiam ad dictam diera. Monasterio Clu- dem in loco eodem eremita constitutus, multis clarus

niaco, sanct.r Consorti.r virginis, de qua superius. virtutihus, miijTavit ad Christnrn. ctmodocum suo
Molan. Apud Alcrandriitm, etc, ut Belinus. magistro, felix requiescit Crispinio. De eo actum
Item de Consortia. Tum Sanctse Ortrudis virgi-
: xv Junii. De Crucifixis, ut supra. Eodem die,
nis. Dein charactere minori Cujus corpus quies- : sancLr Consortiae virginis, in Qurtiaco casnobio. Tn
cit in monasterio Sithiu, in oppido sancti Audomari. 7no}tasterio Sithiu, sanct.r (Jrtrudis virijinis. Die
De Walfrido, etc, habet verba Gkeveni. Item vigcshna sccundn, sancti hieromartyris Susebii, Etuebil
Sanwsaten'
De Joanne bcatx memorix Joannis Phisceri, episcopi Roffen- episcopi Mosatettsium, lege Samosatensium. Se-
Fiscliero,
sis et niartyris, qui postquam multis annis vitx quitur typis minoribus de Vualtfrido, ut supra.
sanctimonia ac asniduitate docendi, voce simul et De Joanne Phiscero, ut ipse scribit, paulo bre-
scriptis, mira quoquc iiberalitate in cgcnos, ct beni- vius, sed sensu eodem.

IX Kal. Die 23.

Joannis Baptista?. Eodem die, sancti Joannis presbiteri, quem

v
f igiliu 3. "igilia
,: sancti
Joannii
Baptistie. impius Julianus, inauditum, via Salaria veteri, ante simulaehrum Solis de-
Joannis.
collari praecepit. In Tuscia civitate Utrina, sancti Felicis presbiteri, cujus
Feticis.
os lamdiu jussit Turcius prsefectus lapide contundi, donec emitteret spiritum. In
Ilritannia, nalalis sancta? Edillrudis virginis, cujus corpus, cum undecim annis esset
sepultum, incorruptum inventum est.

Sic habent Praten. Antverp-Staj. Antverp, et Max-I^ubec. Rosweyd. Muncrat. Betin. Grcven. et Mvtan. Acccdunt
codiccs mcdiiK notse, Antvcrp-Max. VUrajcct. Letjdcn. Lovanien. Atbergen. Danic. cl Editw Uttraj-Betg.

YARIA LECTIO. In Greven. et Molan. ante Julianus, deest epitheton impius. Ros-sveyd. pro
inauditum, male posuit oppositum, anditum. Simulachrum scribttnt plerique et probatiores co-
dices, adeoque et in textu relictum. Decoiari, in Antverp-Majore, patens desrriptoris sphalma est.
Utrina legunt codices prope omnes, aliqui Utina, utrumque male. Proxime ad verura nomen acces-
sitRosweyd. qui habet Sutria. Mehus scriptum esset Sutriita, sed codicibus inhgerendum. Belini
prima editio, posuit sancti Felicis primi, sed boc in editione altera recte correctum est. Prsefecti
nomen varie effertur : Turtiusin Prateusi; in Antverp-Maj. Trucius; in Greven. etMolan. Turgius;
scripsimus cum rebquis, et recte Turcius. Pro emitteret, legitur in Ultraject. emisit. De Britania ct
Britanniis, diximus alibi. Major est difficultas in effbrmando sancta? ipsius regina? et Virginis nomi-
ne. Antverp-Maj. vocat Edeldride. Antverp. Max-Lubec. et inferiores Edeltrudis. Rosweyd. Edil-
trudx. Eelinus Getrudis, In Actis Ethelreda, Etheldreda et JEtheldritha. Nos cum Pratensi, Mu-
nerato,Greveno et Molano Edittrudis; et cnm iisdem codicibus solum Yiigiuis titulum adjici-
mus, quamvis plerique alii ex Beda et Adone addant et Rcginx. Antverp-Maj. Belin. Antverp.
Max-Lubec., etc, pro undecim, ponunt decem. Et Belin. omisit cum esset. Rosweyd. Iegit,
est inventum.

Joaunis
OBSERVATIO. Prcecursoris Domini Yigiiiam in antiquis Martyrologiis satis raro expressam.
BaplMn. juimus annuntiat Beda, sed postquam Ediltrudis elogium retulit. Eum verbis et nmdo sequitur
Rabanus ast Ado inde tcxtus initium facit.
;
—
Romanum parvum unicam hodie commemorationem
ponit Sancti Joannis presbyteri, via Salaria vetere sepulti. Paucula addidit Martyrologus Viennen-
i

*i*. lu-evo elogium t«'xens, a Notkero de more translatum, sed a Nostro ea parte mutilum, qua ejus

corpus a beato 'oncordio presbytero collectum ct sepultum juxta Concilia Martyrum dicitur, ut iterum
(

ex Molano in Auctariis indicabitur. Hic verbo notabimus, interiisse Acta, qu?c Ado viilere debuit,
ut inde elogium suum extraheret. Corrigendum autem, quod commentarii sui principio male suppo-
nit Papebrochius, quasi Usuardus Adonis Martyrologium non descripsisset, contra quam in pra?fa-
tione nostra et toto b<«c opere fuse ostenderimus. Aceuratiora sunt, qua3 de Joannis reliquiis, ac
I
i sesi nuii de ejua capite ibidem disputantur. —
Ceterum, quae textus noster continet, ex prsefato
Adonc accepta sunt omnia : uti de sancta Ediltrudc, quee hic post Felicem refertur, de quo Marty-

roloirorum
 MENSIS JUNIUS. 321

rologorum antiquorum nullus preeter Usuardum mominit, et quidem male notata pala?stra, cum pro
civitate Sulrina, scripserit Ulrina, utsupra abunde indicatum est. Putat Papebrochius, Acta Feli-
martyris sincera, et quaj judicialia ferme censeri possint, quseque cum Actis sanctre Muttio-
cis illius

Ix conjuncta et connexa sunt, Usuardo praluxisse. Ego prima fronte prope dubitaveram, utrum
ea

annuntiatio vere Usuardo esset tribuenda, utpote quem scio Sanetos extraneos, hoc est extra Hi-

spaniam vel Galliam quiesitos, rarissime commemorare, quos in Hieronymianis aut in Adone signa-
et Tornacensis, in
tos non invenerit. Accedebat silentium insignium duorum codicum Heriniensis
aliorum con-
quibus de Sutrino isto martyre nulla omnino flt mentio. Verum tam uniformi codicum
depre-
sonantia; cedendum fuit; idque eo pronius, quod Papebrochii conjecturam voram,
ni fallor,

henderim. Nimirum necesse est Acta Felicis et Mustiolsa alicunde nactus sit Usuardus, ex qnibus

et illuni hac die et illam m Julii refert, aliis Martyrologis ignotos, atque a citatis codicibus Heri-

niensi et Tornacensi praeteritos. Tu vide Acta ipsa, gravia sane et fide digna, tametsi modica forte
correctione egeant. Laudat ipsa Tillemontiustomo 4 a pag.351; nec critici aliimultumhabent
quod
Actis dabimns dum de Mustiola agendum erit. Sit interim Usuardina Fe-
carpant. Plura in iii Julii.

annuntiatio,
licis
—
sicut et sequens deEdillrttde, qua= ex Beda in Adonem. inde in textum nostrum Ediltrudit

hoc solo ferme discrimine, quod Reginx titulum Nostev omiserit, quem
servat Notkerus,
transiit,
quo sequaces habet codiccs omnes sequioris notie. quibus
male legens annis decem, pro andecim, in
itaUsuardum damus genuinum et integrum. Ediltrudis
id vitiiinesse, supra observavimus. Atque
cetera ad eam speetantia in com-
vel Etheldredx vita satis prolixa a Papebrochio illustrata est, et

mentario explicata. Superest Wandelberti de ea versus :

Anglorum nono Edillritd de germine fulget.

AUCTARIA.
In quo deficiant, Camberien. S. Maria Conventualium. Eoiem
Heriniensis et Tornacensis. Nec de
dic, sancti Bomli cpiscopi et confessoris.
jam supra diximus.
hoc quidquam in Prtetermissis reperio.
Pdlsanen. Sic loquitur : Vigilia beatissimi
Baptistx. In Britannia, sanclx Gediltru- Editio Lubeco-Col. In textu satis pura, in
Joliannis ffarlyrum
finesuperaddit: Apnd Alexandriam, passio pluri-
de virginis ct rcgiiix. Cujus corpxts cum
undc- AlexandH-
Nycomedia, sancto- mortim martyrum, guorum multi obtruncatis auri- no.uni.
cim etc, pure. I» civitate
b„s atque naribus, atque manibus, ceterorumque
rum Avitici, Agapilonis, Aristionis, Emeriti, Ale-
membrorum summitatibus amputatis, feliciter «Ine-
ti.cum altis nunuro septuaginta novem. Haec rur-
expri- runi. Nulla de hisce in Prsetermissis memoria.
sus ex Hieronymianis sed ab aliis aliter
;

Acta. An numero ?
forte supersunt ex majori
muntur ea nomina, de quibus vide
Greven. Apud Alexandriam, passio marlyrum
Centulen. Vigilia sancli Joannis Baptistx. Ro-
plurimorum, etc, ut supra, excepta ultima voce,
mx, sancti Joannis presbtjteri et marlgris, tempore passio san-
qiu-e hic est occubuerunt. Nicomedix,
Apostatx Juliani. InBnlannia, snnelx Eadtrudis earum
ctarum virginum Pistis et Eelpes matrisque Pistis, etc.
virginis ct reginx. cujtts corpus cum
undecim auuis
Agape, Avili, Capitonis et aliorum LXXVIII. Hic
esset sepultum, incorruptum invenlum est.

Utrina, pejus scribit Utina. disparata conjungit Grevenus, ut non semel

Bruxellen. Pro vide
De Virginibus ex Notkern acceptis,
Vide qua: supra diximus. Tum Nicomedix, san- :
alibi.

Abricionis, Praetermissos ; de Nicomediensibus abundo di-

ctorum martyrum Avitici, Capitatonis, Si de Ilidutphi.
Acta. In ctum est. Iliduiphi eptscvpi ct confessoris.
cum aliis oclotjinta duobus. De his vide
colitur is xi Julii. In dioceti
Ediltrudis virginis el Trevirensi agitur,
Hl Ediltru- Britaituia. depositio sanctx
ad Leodiensi, sanctx memorix Marix de Oegnies, cu- Ifdi ta
tlc.
Anglorum reginx. Qux tribus viris mtpta, illis Ogniacen f«.
Jacobus de
jus vitam sanctissimam vir Dco dignus
Deum prxmissis, virgo permansit cujusque corpus, ;

Vitriaco episcopus Tusculanus Cardinalis tcripsit.

post undecim sepulturx annos,
inconmptum inven-
secundum catalogum Ezeehitt, etc.
it Oegniesin Ezechix et Josix regum Juda,
Mmix tum esl. Iicm depositio beatx Marix Trattslatio-
Sanctorum. Translatio sancti Anthinu
episcopt et nii Antliimi
Ogn,acensis. magister Jacobus de
Brabancia, cujus legeniam
martyris. Vide de his I'r:etennissos.
Vitriaco, postea Cardinalis, descripsit. ex
quem Molan. De Joanne litteris Italicis in textu
Hagenoyen. Hac dietertioloco ingerit, corpus a brato Concoriio fh- Joanne
Ipso d,c. depositio Adone addit Ejusquc :

pracedenti pratermiserat :

el sepultum est juxta Concilia ex Adont.

civitatis episcopi Sequi- presbytero collectum
btccx. sancti Nycex, Romatinnse sepulti
Eodem die Lugduni, marlyrum. Ni fallor, ubi multi martyres
tur deFclicc pure. Tum :

commentarium, ubi inter

etiamspectat ad sunt. Vide Papebrochii
Consortiit. sanctx Consortix oirginis. Qua
Cottcilia martyrum et Cameteria
discrimen assi-
ut co-
diem pnecedentem. De Ediltrude,
liabet,
iucis Hidulphi,
gnaturpag. 482. In fine:B»Wiii, Hyittlphi
dices Antverp-Max, etc.
virgi- Febronin.
Joannis Lotaringix.T\im,TO.\noribustyvis:Febronix
Matric-Car.tus-Ultra.ject. Vigilia
cum „i, et martyris.persecutione Diocletiani imperatoris.
presbyteri In ipso codice vigilia
martyris.
xxvJunii. /" iittcui Leodiensi, sanctx me-
et
fere dii- Vide
sequenti annuntiatione conjungitur, ut vitam sanctissimam Muvtjihjm-
non sit rete- morix Marixie Oegnies, cujus
an ad Joannem presbyterum
acensis.
bites,
Baptista. i»r Deoiignus,
etc.ut Greven. Editiones poste-
Verum aliunde patet, agi de
renda. textu. In fine autem : Lau-
Britanma. Exc riores idem habent in
Ediltrudis virginis et reginx, in confeesoris. Die vigesima
invemtur. biis Eiiulphi iucis et
incorrupta
post undecim annos sepulturx martyris Agrippinx. Dein typis /tgrit pinte.
Est hodie tertia, sancUe
sanctitatis.
duili alfba- Aviti abbatts, admiranix beatx Marix, ibtiem re-
aliis; Ogniaci, transilus
Avitus martyr Nicomediae. Au hic sit qui cohtur milletimo septuagesimo
clusx. Cameraci obiit anno
xvn Junii, nescio.
monasti rio ancti sepulcri, Dominus Liet-
martyrum sexto, tii
Florentin. Nicomedix, sanclorum
in Actis. itcrius episcopus Cameracensis.
Avilici ctim alus lxxiii. Vide
supra, et

VIII Kul.
 322
I MARTYROLOGIUM USUARDI.

VIII Kal. Die 24.

N
Joannis praecursoris Domini. In territorio Pari
Baplistz.
ativitas beati Joannis Baptistae et
Agoardi, etc.
siacensi, vico Cristoilo, passio sanctorum Agoadi et Gliberti, cum aliis in-

Simplicii. numeris promiscui sexus. Augustoduno, depositio Simplicii episcopi.

Ila Praten. /lerimen. Tornacen. Antvcrp-Major, Muncrat. Belin. Greven. et Molt

YARIA LECTIO. In Antverp-Maj. et Belino, deest particula.?( inter Baptistz et prxcursoris, quse
quidem omitti posset, sed ex aliorum codicum constanti lectione servanda est. Tn tcrritorio Pa-
risiensi, scribunt Pratens. Munerat. et Belin. Sed melius alii, ut in textu. Munerat. oraisit vico.

Jam summa est varietas in nomine loci et duorum Martyrum. Locus imprimis in Antverp-Majore
eflertur Cristolico, in Greven. Pistoilo ; ab aliis Christoilo ; a Munerat. et Belin. Cristolio : recte et
ita omnino scribenduni puto; at probatissimi codices Pratens. Herinien. Tornacen. et Molan., mu-
tatis elementis, legunt Cristoilo, et sic in textu reliquimus. Rursus, nomina Martyrum probabilissime
sunt, Agoardus et Aglibertus vel Agilbertus, ut habent Molan. et Munerat. Ast in Antverp-Majore et
Greven. legitur Agoadi et Gilberti. In Belino Agovardi; in aliis Agoadi; in Tornacensi Agoaldi.
Prsefero modum Pratens. etHerinien., ubi Agoadi Tu, quod prseplacet, seligas Hcet.
et Gliberti;

Par ferme lusus in Augustodww, ut cum Antverp-Maj. Munerat. et Belin. posuimus pro quo in ;

Praten. Augustiduno ; in Tornacen. Augustiduni, in Herinien. Greven. et Molan. Attgustuduni. Opti-

me, ni fallor, in textu.

Joannis OBSERVATIO. Hodiernus Adonis textus in Martyrologio paucis hisce circumscribitur : Nativitas
Baptistxna-
tivitatis.
Prxcursoris Domini; quemadmodum etiam legunt Beda, Roraanum parvum et Rabanus. Lon-
gior est Adonis oratio inter festivitates Apostolorura. Sed hoc certissimum videtur, ubique indicari
Nativitatem srcundum carncm, nempe peculiari Prodromi pnerogativa, abomni asvo in Ecclesia cele-
1>ratam quod nulli hominum pra>terquam Servatori et Prrecursori ejus contigisse, apud Florenti-
;

nium ex Ambrosio a Petro de Natalibus eductum, asseritur. Nimirum cum Deiparse Nativitas nec-
dum peculiari cultu esset consecrata; de cujus festi institutione hic disputandi non est locus. Porro
Nativitatem Joannis etiara aperte denotat "Wandelberti versiculus :

Octavo natus colitur Baptista Joannes.

Apograpba Hieronymiana Nativitatem aliam, seu natalemdiem, aut, si ita vis, corporis cum ca-
pite depositionem, indicare videntur, dum sic legunt : In provincia Palestina, chntate Sebastia, natatis
sancti Johannis Baptist.r. Quk eadem ipsa repetuntur xxix Augusti, quando ab aliis, et universa
modo Ecclesia Dccollatio ejus recolitur, ut ibi ex Beda, Roraano parvo, Adone et Nostro
opportunius erit dicendura. Si cui de celebratissima nascentis Christi Prodromi festivitate,
jmo collectis quodammodo festivitatibus plura inquirere lubeat, habebit hodie in Actis, quo
plane satietur. Iterim quod ad textura nostrum proxime attinet, patet, Usuardura supra ductores
suos solum Joannis Baptistx nomen inseruisse. Prolixius est Notkeri encomium, multa alia comple-
ctens rirca locum nativitatis, raortis, etc. Sed ista et hujusmodi alia ad citatara diem xxix Augusti
commodius expendi poterunt, nisi satis discussa jara sint a Papebrochio hac die toto capite 2 a pa-
gina 698 ad 711. Ha?c cursim indicanda fuerunt. Neque enim aut loci hujus aut fori nostri est
plura movere, qua: inter eruditos controvertuntur. Aliquid dicere coepimus xxiv Februarii. Floren-
tinii exercitatio 13, a pag. 786, item altera a pag. 857, et Tillemontius tomo i a pag. 82 atque in
notis a pag. 482, cum lucubrationibus Papebrochii a curiosis lectoribus conferri poterunt, nobisque
intcrim fortasse novasuggeri, qua1 ad dictum diem xxix Augusti,vel etiam ad xxivSeptembrisaccu-

Cristotien- ratius recenseamus. —

Quce sequitur Cristoliensium martyrum coramemoratio, ea soli Usuardo pro-
ftum marty- pii.i est, a nullis aliis Martyrologis aut vetustioribus aut synchronis consignata. Nomina superius
varie extulimus, et plura adhuc in Actis proferuntur. De eorum antiquo
cultu nemo dubitat; de
a»tate dubiaomnia, neque enim vulgata Acta talia sunt, ut ex quidpiam erui possit. Vide iis certi
Simplicii r.iprbnx-biiannotationem, cui ultro eruditi Galli subscribunt. De Simplicio agunt apographa —
Hieronymiana Incivitate Angustiduno, sancti Simplici quo etiam ferme modo scripsit Rabanus.
:
t

Titulum cpiscopi addidere Usuardus et Notkerus, eisdem prope verbis ambo usi. Vide Henschenii
commentarium et vitam ibi editam ex Gregorio Turonensi de Gloria Confessorum.
Oe Satali Supererat in laudatis Hieronymianis, Joannis Apostoli et Evangelistx natalis quem vocat Rabanus ;

Joann dormitationem, Notkerus dormitionem, plura ibi enarrans, quae Noster prudentius in eam diem dis-
i

tulit, qua festivius memoria cjn^ r«'i-' ur xwn D^rembris. De eetero plana sunt, qua; in laterculo
>1 i t

ri pnesentavimus, eaque simplicissime et verissime Usuardina.

AUCTARIA.
 MENSIS JUNIUS. 323

AUCTARIA.

Rosweyd. Textui satis puro, in fine adjicit. post plura genera tormentorum, capitis ad ultnnum
Ronice, Festi et Luceix cum aliis xxn. Vide jugulatione, solcnni judicis prxcepto, finita est.
diem sequentem et Acta. Altemps. Antisiodori,sancti Heirici monachi. In flcirici.
Pulsanen. Nativitas Prxcursoris Domini Jo- Actis vocatur Ericus, ibique vita iilustrata est.

Joannii 4po- hannis in Jordane. In Palestina Ephesiorum, dor- Florentin. Romx, sanctorum martijrum Fcsti Fcsti, ctc.
stoli. mitio sancti Johannis Apostoli
EuangeUstx, et et Luciee, cum alns xxn, Ssepius recurrunt.
Romx, sanctorum Festi, Lucic cum aliis xxn. In Burdegalen. In tcrritorio Parisiacensi, vico
civitate Augustoduno, depositio sancti Simplicii epi- Cristolio, passio sanctorum Agoadi et Gumbcrti, cum
scopi et confessoris. aliis innumcris promiscui sexus. Ut in textu.
Antverp. Max-Lubec. et Ughellian. Omit- Remens. SS. Timothei et Apollinaris. Ambm-
tunt Cristolienses, et in fine adjiciunt : Romx, nis, inventio corporis sancti Quintini marttjris Coli- tnvciUionis
Quintini.
Fisti, Luceix cum aliis viginti duobus. tur xxxi Octobris, ubi etiara de hac translatione
Antverp-Max. et Lovanien. Post JDomini, agetur.
addunt; Cujus nativitatem, vitx austeritatem, prx- Editio Lubeco-Col. Ad Domini sequitur
dicationem, passionem sacra Euangelica pandit hi- Aderat autem huic nativitati beata Virgo Marin,
stona. Tum: Augustoduno, etc,pure. Dein: Romx, et ipsum Johannem suis virgincts manihus de terra
snncti Systi (lege Festi) et Luceize cum aliis xxn. levavit. Cujus nativitatem etc , Tum de Simplicio,
In etc, satis pure.
territorio Parisiacensi, pure. Romx, sanctorum martyrum Systi et Luceix
Ultraject. Leyden. et Editio Ultraject- virginis cum aliis viginti duobus. In Cristoliensibus
Belg. Cum duobus proxime citatis consonant, pura est. Deinde.- Ptctavix, sanctarum Pectinx, Vcctimt tl
soc.
sed penultirao loco interserunt: In Magliniis, Matrin.r, et Columbx virginum et martyrum. Vide
passio sattcti Rumoldi episcopi et martgris. Quid- nomina melius formata in Pnetermissis. Inventio
quid sit de die martyrii, colitur i Julii. sancti Quintinimartyris. De-qua supra.
Alberg. et Danic. Postrerais similes sunt, Greven. Depositio sancti Johannis EvangeXistx. Joannis
EvangetisUe.
nisi quod Cristolienses prBetermiserint. Romx, sanctorum Sijsti et Luceia: cum aliis multis.

Pe Joanne Centulen. Nativitas beati Johannis Bapttstx, Pictavis, sanctarum Pectinx, Matrin.r et Columlur Pectina, ctc.

Baptista. cujus iiuvstimabiicm sanctitutis ditjnitatem Salvator virginum et martyrum. Antisiodori, Heijri (Erici) Erici.

noster Ckristus Dominus proprio sertnone, commcn- confessoris. Inventio sancti Quintitii marttjris. Re-
dat, dicens : Non surrexit inter natos mulierum mittitur ad diem natalem, xxxi Octobris.
major Johanne Baptista. Autjustoduno sancti Sim- , Molan'. De Joanne Baptista aliis litteris multa
plicii episcopi ct confcssoris. Desunt Cristolienses. inserit, qua^ melius m Actis digesta sunt. In fine :

Bruxellen. DeJoanne Baptista, utANTVERP- In Mechlinia,passio sanctt RitmoUlt episcopiet mar- Itmnotdi.
Max. etc. Secundo loco In Palestina Ephesio-
: tyris. Laubus, sanctt Theodulphi episcopi et eon- Theodulphi
eum etvgio.
rum, dormitio beati Johannis Apostoli et Euange- fessoris. Tum typis minoribus .-
Hujus corpus cum
listx. In territorio Partsiacensi, passio sanctornm Lvbias redeundo, fines Franei.r evasisset, per pa-
Agaodi et Gliberti cum, etc. De Simplicio, pure. ijutn qttofjuc Cameracensem Valencenas pcrventsset,
Blevationis In fine : Apud Anderlacum, elevatio sancti Gnido- ccepit miracuiorum luce clarescere, Unde illiu.s
Guidonis.
nis confessoris. Dies natalis est xn Septembris. fisci oppidani, in honore medici sui divinitus destt-
Hagenoyen. Post Domini, ita pergit : Cujus nati, ecclesiam dedicarc vovent, el sanctum Theo-
De Joanne nativitali presens erat beata Virgo Maria mater dulphnm sibi in perpetuum retinere deliberant,
Uaptiata.
Domini, habens in utero suo filium Dei. Cujus na- Tanilcm cutn elanculo a nostris sine illo apparalu
tivitatem, vitx austeritatem, prxdicationem, offtctum sanctum cotpus Lobias deducitur, per vim fere ab
circa Domini personam et passionem, sacra Euan- iis i/ni curati fuerant, ad Sculilam retcntum futt.

ijelica pandit historia. Ihc in matris utcro, etc, ut Natale sanctorum Urbasi, Theodori ct 'Menedemi
melius in Actis deducta invenies. In secunda et martyrnm, citm aliis septuaginta septem, de quibus

tertia annuntiatione purus est. Sequitur: Romx, Tripartitx lib. 7 cap. 30. Ili in posterioribus

sancti Sisti et Luceyae cum aliis viginti duobus. In editionibus raerito omissi sunt, nam coluntur
litimoldi. Mechlinia Brabancix, Rumoldi episcopi et marty- v Septembris. Eodem die, sanctx Romulx virgi-

ris. Colitur hic i Julii, ut supra diximus.

ins, de qua beatus Oregorius in homilia et Dialo-

Victorin. et Reg. Suec num. 130. In fine gorum lib. 4, cap. 15. Remittitur ad xxm Julii.

Febroniz, Eodem die, sanctx Febronix. Vide heri et cras. Itcm, sancti Lupicini eremitx w confessoris, de guo Lupicint.

Matric-Cartus-Ultraject. Nativitus Ioannis beatus Gi'egorius Turonensis. Hactenus prima edi-

Baptistx. Rumoldi martyris in Mechlinia. Simpli- tio. In aliis, textui solum additur, quod retulimus
Rumoldi,
cii episcopiet confessorisinclyti.
supra ex Antverp-Max. et aliis Cujus nativita- :

Bigotian. signatus P. 5. Romx, Festi, Lucix, tcm, vitx austeritatem, etc In fine Antisiodori, :

Fi sti, etc.
sancit Ilein, vin sanctissimi. Tnpago Pictavensi, Erici.
ciim aliis viginti duobus,
Pecinnx QusecoliturseorsimaMa- t\ nuur
In Vatican. num. 5940. Desunt Agoardus, sanetj- virginis. ,

Aglibertus et Simplicius. Adjicitur: Apud Sy- crina et Columba, die sequenti. Hugardix, natalis
De Febroni . runn, sancl.v Febronix virginis et martyris, qux sancti Oduini presbyteriet martyris. Remittiturad

tcmporibus Dtocletaint et Mtuimiani imperatorum, xxv hujus, quo die officio ecclesiastico ibi colitur.

VII Kal.
 324 MAUTYROLOGIUM USUARDI.

VII Kal. Die 25.

Soeipatris. pud Pirriberaeam, sancti Sosipatris, discipuli beati Pauli Apostoli. In Alex-
Galtitani.

A i_
andr a, sancti Gallicani mnrtyris
acceptus esset Augusto Constantino et carus, per ipsius filiam, nomine
tus,

Constantiam, ac Christi martyres Joannem et Paulum, ad fidem conversus est. Hu-

jus sarrae opinionisfama postmodum in toto orbe in tantum excrevit, ut ab Oriente
;
qui cum triumphalibus infulis sublima-

et Occidente venientes, viderent virum ex patricio et consule lavantem pedes pau-

perum, ponentem mensam, aquam manibus eftundentem, languentibus sollicite
miuistrantem, etcetera sanctae servitutis officia exhibentem. Ipse vero postea cum
sacriiirare cogeretur sub Juliano, et contemneret, percussus gladio in corpore,
tvctiM
soc.2J.
el
Christi martyrem fecit. Roma\ sanctae Lucise virginis cum aliis viginti duobus.

Puri sunl cndiccs qualuor Herintcn. Jntvcr\>-Major Crcvcn. ct Holan. t

YARIA LECTIO. Pyrrhi Beraam distinctis vocibus recte scribit Molanus, ut ab Henschenio ex-
plicatum est. In Greveno est Periheroeam. Nos cura duobus aliis et reliquis ferme oranibus, ut
est in textu. Inter plnra Antverp-Majoris sphalmata, primum est. beati Petri Apostoli, pro Pauli.
Alterura, Gallicani presbyteri, pro martyris. Non multum absimile reperitur
in Herinion. qui pro

Cousttutiino, legit Constantio, et pro carus, clarus. Rursus in Antverp-Majore habetur. ac Christi vir-
ginem, ubi legenduni, ac Christimartyres. Sic. convertitur, yvo conversus est. Viderunt, pro, viderent.
Item, venientem, 1<>co, et Consule. Fundentem pro effundentem, etc. De contempneret, diximus supra.
Christi martyrem fecit, scribunt codices omnes, in quorum nonnullis, ut in Herinionsi, snpmus re-
centiori manu adjectum, se. Sed Molanus supra ceteros sapere voluit, sic textura iramutans, Ckristi
marttjr efficitur. Quo quidero syntaxis fit emendatior, sed cura jactura simplieitatis Usuardinse. Co-
dices habent Lucicc, melius scribendum esset, Luceim.

ORSERVATIO. Hodierni textus tota genesis ex Romano parvo per Adonem procedit, servato
penitus annuntiationum ordine. Sic incipit Martyrologii illius compilator Apud Pyrriberceam,
:

Sosipatns. magnopere superaddidit Ado, nec Noster Adoni quid-

Sosipatris discipuli Pauli. Hisce verbis nihil
quam, satis babens ejus verba trnnsenpsisso. Est hic denuo ex Christi aut Apostolorum discipulis
aliquis, primum ab Auctore Romani parvi pro libitu, ni fallor, hoc die consignatus, et quidera con-

fuso nomine, cum Sopater, non Sosipater, dicendus sit Berwensis ille, de quo hic agitur, ut censet
Henschenius in sylloge sua bistorico-critica nisi forte sub utroque noraine idem veniat, quod sen-
;

tire videtur Tillemontius tomo 1, pag. 565. Si quid Henschenium fefellerit, poterit ad xn Julii in

Actis restitni, dum de Nasone, pro Jasone vel Mnasone, eo die a Martyrologis nostris signato, erit
disserendum. — De Gallicano ex priori SS. Joannis et Pauli Actorum parte, longa texitur ab Adone
historia, qnse- in compendium, sed solito longius, contrahitur a Nostro, servatis ubique antecessoris
morem, prolixe, sic ut mirum in modum^et Adoni et
terminis. Nitide snne. eleganter, et prseter
Usuardo placere debuerit tota illa de Joanne et Paulo historia, sub specioso Terentiani cujusdam
nomine venditata, ac Bedae etiam cognita, ut patebit die sequenti. Itaque vetustam esse et seculo
octavo ;intiquiorem plane constat veram omnino esse, nemo qui eam expenderit, pronuntiare au-
;

debit. Videatur Papebrochii commentarius, et Tillemontii nota torao 7 a pag. 719. Sed de his
satis ; ad laterculum nostrum revertamur. Idem in eo est fons, idem tradux, eadem omnium verba,
quibus exprimitur annuntiatio ultiina, atque adeo perspicua est Usnardina sirnplicitas, exclusa san-
cti Eligii translatione, quse in codice Pratensi et Munerato perperam textui adscribitur. Porro —
Lucetti < quid de Lucia vel Luceia et sociis vere censendum sit, dubitari utique potest, ex plurimum varian-
soc. ±}.
tibus codicum Hieronymianorum et aliorum lectionibus. Et illi quidem non omnino confnrmes, die
praecedenti, Festi ct Liiciae cum sociis viginti duobus hac die Luceiae virginis et Aceis virginis, absque ;

sociis ; die sequenti Lueeix virginis et Diogenis ; demum i Julii, I/uceiae virginis et Anceiae regis cuin

sociis viir vel ix, merainerc : sic ut minimnm quadruplicem Luceiam, vel Luciam invenias, plus
justo, ni fallor, singulorum Hieronymianorum
multiplicatam et magis adliuc mnltiplicandam, si

codicum textus inter se scrupulosius conferantur. Alii in diversa abeuntes, hisce tenebris lucem non
affundunt. Nec vero hujus loci est fusior ea de redisqnisitio. Vide sis qure in Actis, qua potuit veri-
similitudine, statuit Papebrochius . yel Florentinium, si lubet, consule ; dum nobis textus Usuardi
in tuto positus est, a cujus sententia, qua parte Luceiam attinet, non longe recedit Wandelbertus,
hisce suis versibus :

Septcno Romant Lurctn exornat amore,

'
An Fortc Scampio,' bis deno et bino martyre hvta ;

Campio, ut
De quibus Aceias socio collucet Itonore.
sitpugit vel
'
victrix

AVCTARIA.
 MENSIS JUNIUS. 325

AUCTARIA.
Translatio- Pratkns. In fine subdit : Itetn translatio sancti Altemps. Manatferh sancti Albani, bcatorum
nis Eligii.
Eliijii cpiscopi et confessoris. Colitur 1 De- martyrum Amphibali sociorumque cjnt. De iis in /imphiboli
cembris. Actis cum ipso sancto Albano xxii et soc.
Junii. Cur
Tornacen. De elogio Gallicani, plusquam me- hoc die hic referantur, ignoro.
diam partem omisit, nam solum habet usque ad Florentin. Natale sanctorum martyrum Gau- Gatidentit,
conversus est. In reliquo textu purus. dentii, Felicis et Aijapiti. Vide supra. In Thessa- etc.

Rosweyd. Caret annuntiatione ultima ; cujus lonica, sanctorum marttjrum Bigurii, Lutcrani et Bigarii, ctc.
TranslatiO' loco hsec substituuntur : Daventruv, trauslutio Agregxregis. Vide Acta. In Galliis, sancti Loii
nis Radbodi.
Radbodi episcopiet confessoris. Natalis est xxix episcopi et confessoris. Et translatio sancti Eligii De Etigio.
Lebuini. Novembris, Ibidem Lebuini presbyteri. Differtur episcopi. Numquid non bis idera recurrit, vulgari
ad xn Novembris. et Latino nomine? Item sancti Atnandi episcdpi Amandi.
Munerat. Deest etiam Luceia. Adjectum : et cohfessoris. Vide Acta. Romx natale sanctx ,

Translatio- Eodem die, translatio corporis benti Eliaii j resby- Lucir virginis cttm aliiss.xu.
nis Ettgii.
teri (episcopi) et confessoris. Codex Montis Sancti. In Gcnciiaco (Geme-
Gaudenlti, Pulsanen. Natalis sanctorum Gaudentii, Feli- liaco) natalis sancti Amandi confessoris.
cis et Agapiti. Differuntur ad xxvi Junii. Tpso Editio Lubeco-Col. Incipit: Apud Ephesum,
die, sancti Amandi confessoris. Qtii cum Domnotcne dormitio beati Joannis Apostoli et Evangelistx. De Joisntiis
colitur in Petracoriis. Romx, sanctx Lucir vir- qua heri. 0»/<>»m Agrippina, translatio beati Gre- Bvangeliste,

ginis cum aliis xxn. gorii ducis et sociorum ejvs Maurorum, giur per TranstatiO'
In Antverp. Max-Lubec et Ughelliano. hcatum Annonem Coloniensem archiepiscopum facta ins Mattro-
rtim.
Omissa Luceia, de qua pridie seegisse putarunt. est post quingentos annos a passione ipsorum. C»lun-

Antverp-Max. Ui.traject. Leyden. etEDiT. turxxiv Novfnbris.SequiturdeSosipatro velSo-

Ultraj-Belg. Totum textum referunt, sed post sipatreetGallicano.pure. De Prospero, ut supra.
Gallicanum, inserta sunt sequentia : Itcm, sancti Tum : Romx, oia Salaria, pa&sio sanctorum Lueix
Prosperi episcopi, doctoris prxcipui. Quis sit hic virginiset aliorumxu. Itcm sancti Adelbcrti, levitx
Translalio- Prosper, vide in Actis. Eodem dic, translatio san- itc primidiaconi Trajcctensis inferioris ecclesiae, qu\
nis Lebuini.
cli Lebuini presbyteri ct confessoris. Colitur qui- ftut lituis Edilbaldx regU Deirorum, lilii sancti
dem Antverpise et alibihac die, sed natalis est Oswaltli rnjis ct martijris. Hic vcntt dc Anglia cum
xn Novembris. sancto Willibrordo ct sociis cjus, et Egmund,e in

Alberg. Danic. Conveniunt usque ad Pro-

et Holtandin oriitm iitm constritcns, post multorum pa-
speri, inclusive, omisso Lebuino et Luceia. ganorum oonversionem, laudabilem vitx sux consum-
Lovanien. Truncat elogium Gallieani, post, mationem, multu miraculis clarus, feliciter quievit
conversus est, immediate connectens Ipse vcro, ; in Christo, sepultusque in Egmunda, usqueindiem

etc. In reliquis similis est Antverp-Max, etc. kodiernum infinitis claret miraculis. Ipsodie, trans- Translatio-
nuin Eligit,
Centtlen. In prima anmmtiatione purus, sic latio sancti Eligii Noviomensis episcopi et confes-

Eligii. pergit : Ipso dic, sancti Eligii Noviomensis epi- sm-is. ln Dacia, translatio sancti Kanuti ducis et hiintiit,

De Gatli- scopi el confessoris. Alexandrix, sancti Gallicani, martyris. Acta illustrata sunt vn Januarii, In Du-
cano. Romanorum, quicum
incliti utquc nobilissimi ducis ventria, translatio beati Lebuini presbyteri et con- Lebuint,
esset tantx dignitatis, u/ filiam magni Constantini fessoris, qu.c perbeatum Lutgerum, primum Mo-
sibi in conjugem peteret, divina gratia prxeunte, tatstcricnscm cpiscopum facta est. Itcm Dnrciitrt.r,

in bello Scitkarum dimicans, de pagano factus est translatio sancti Radbodi episcopi Trajectensis infc- Ei Radbodt

Chmtianus. et omnia mundi oblectamenta abjiciens rioris. Eodem die, sancti Moloci episcopi d confes- HolocL
monachicamvitam clegit. Adultimum, Arantiano soris. Vocatur etiam Molonachus.
cnmitc, gladio pcrcttssitt, martyrio vitam finirit. Belin. In Sosipatro et Gallicano ferrae purus,

Translatio- Bruxellen. Incipit Noviomi, translatio san- : subjicit, de Maximo Taurinensi, quem postea
nis Bligii.
cti Eligii episcopi et confessoris. Sequitur totus denuo repetit. Tura Eodem die, in ecclesia $an- De Sfarco
:

textus. Deinde : Et natale sanctorum martyrum ctt Mucci Evangelistx Venetiarum, apparitio ejus- Evangetista.
Gaudentis, Gaudentis, Felicis a Agapiti. De quibus supra. tictn. Colitur \xv Aprilis. Sequitur de Lucia, de
etc.
Eodem '/«-. sanctorum Radbodi et Adalberli. Hic translatione Eligii, iti-Tura de Maximo Tauri-
ttadbod\ ,-r

Adalberti. hodie recte , de alio dixi supra, Item sancti Pro- nensi. Dcraura . Item, sancti Prosperi episcopi. Prospert,
/'.''"; rri speri episcopi et doctons prxcipui. Greven. //) Africa, Gaudentii, Felicis. Vide Gavdentii,
et Fetiiw.
Hagenoyen. Post textum satis purum sub- supra. Auttdit episcopi Crisopolitani seu Bisuntini Antidii,
jungit Eodem die apud Taurinensem urbem, Ma-
: ct marttfris, a Wandalorum rege ob Christi fidem

IHaximi, ximi episcopi et confessoris. Et in margine recen- occist. Mcrcttni ntiirt n '/. Vidi- Pra-tfnniws. Uercurti.

tiori manu Jtem, sancti Prosperi episcopi, doctoris Moloci episcopi et confessoris. Prosperi episcopi SJotoci.

Regniensis anno Prosper

confessoris, doctoiis prxcipui,
prxcipui. Vide dicta superius. et

Aquicinct. Pro viginti duobus, habet, viginti ci i..w. De Maximo, ut supra. De Adelberto,
i >

duabus. Ac dein subdit: Itcm, depositio sancti Ni- feme ut Editio Lubeco-Col. /» Suecia ffotundi Hotundi.
fficeti ccii presbyteri et confessoris. Ignotus est. Quid si confessoris. Mihi notus non est. Bodardi confesso- Bodardi

pro Lebuino forte irrepserit? ris. Severx virginis et martyris. Constantix virgi- Severs.

TranstaUo- Transialio suncti (iitr Constantini magni imperatoris. Arthicx Constantia

Matrio-Cartus-Ultraject. nis,
nis liadbodi.
Radbodi episcopi Trajectensis. Et sancti Lebuini ct Arthemix virginum, filiarium sancti Galiicani .trlliicx d
Arthemix
1
m Ddventria. Item Adalberti confessoris. Lucerix mintijns. De his, Severa et Bodardo, vide in
Adalberti. Prretermissis. Venetiis, inventio corporis sancti Inventionis
virginis et Ancex (Aceix) martyriscum sociis suis.
S. Marei.
Gallicani martyris-, qui fuii Romx consul et patri- Marci Evangelistx. Apud Coloniam Agrippinam, SJaurorui i

translatio sanctorum Maurorum martyrum. Da

qui- translatio-
cius, conversus per Joannem et Paulum. Vide hi-ec
nis.
bus, supra. Item de Kanutu. Eligio, Radbodo et
distinctius in ipso textu.

55 Lebuino,
Tomus vi Junii.
 326 MARTYROLOGIUM USUARDI.
Lebuino, ut EditioLubeco-Col. In fine Trans- : nus editio prima. Posteriores textui addunt: Et
Transtatio-
nlsSerenm. latio sanctx Serenee virginis. Forte est illa, quse Accicc regis. Laubiis, beati Theodulphi episcopi et Aceix,
Metis colitur Serena martyr, xxx Januarii. confessoris. De Maximo, Prospero et Adelberto, Thcodutplii.
Theodvtphi. Molan. Binchii, Theodulphi archicpiscopi Re- ut in priori, sed omissa regali stirpe, etc. Bison-
mensis, qui secundus posl Ursmarum rexit eccle- tii, sancti Antidii episcopi et martyris. nui a Wan-
siam Lobiensium. Vide Prsetermissos. In Tau- dalorumrege ob fidcm Christiest occisus. In Geme-
Mtisiini.
rino, Maximi, etc, ut supra. Eodem die, in Ba~ liaco, natalis sanctorum Amandi et Domnofeiii con- Mmandi et

Marco. fessorum. Die vigesima quinta, sanctx hosiomarty- Ihnnnottni.

lie silica sancti Marci Evangelistx Venetiis apparitio,
ejusdem. De Eligio et Prospero, ut Belinus. ris Febroniae. De Marci apparitione, de Eligii Febronh
Lituuni et Item Daventria sanctorwn confessorum Lebuini
in translatione, de Lebuino et Radbodo, ut supra.
Radbodt.
et Radbodi. In Egmonda partium Hollandue sancti Tum : Truncinii, translatio corporis sancti Gerul- Transtatio-
nis Ccnttfi,
Adetberti confessoris et lcvitx ,- regalis stirpis An- phi martyris. In Stabuieto monastcrio, translatio tt Ilcmacti.
ylicans, discipuli sancti prsesulis Willibrordi. Eo- sancti Remacli. Dies natalis est, iii Septembris.
dem die, natale sancti Vindiciani Cameracetisis Eodem dic, sancti Vindkiaiti Cameracensis epi-

Transtatio- episcopi. Coliturxi Martii. Translatio corporis san- scopi. De quo dictum est coli xi Martii. Hic pro-
Gerut(i.
flii
cti Geruiphi martyris. Natalis est xxi Septembris. prie de ejus translatione agitur, alibi cum san-
De Antidio, ut Greven. sedaliis litteris. Hacte- cti Eligii translatione conjuncta.

VI Kal. Die 26.

omse, natalis sanetorum Joannis et Pauli fratrum, quorum primus praeposi-

R
Joannis et
Pauti.
tus, secundus primicerius Constantioe virginis filia; Constantini fuit, (pui

Maxentii,
postea sub Juliano martyrii palmam gladio casdente perceperunt. In pago
Verseveran- Pictavensi, sancti Maxenlii presbiteri et confessoris, gloriosi in miraculis. Eodem
die, sanctae Perseverandae virginis.

Codiccs sinceri sunl lleriniensis ct Tuniacensis.

YARIA LECTIO. Vix ulla est, quse notari mereatur. Pictavcnsi scribitur passim in codicibus et
sic servandum putavimus. Primaria variatio superius indicata est xxxi Januarii, quo die a
nobis positus est Vigilins Tridentinus, qui in Pratensi et plerisque aliis codicibus hoc die refertur ;

male, opinor, et contra Romani parvi, Adonis, imo et ipsius Usuardi primam et autographam le-

ctionem, qu.ne ex ipso codice Pratensi xxxi Jannarii erasa, hoc die multo auctior intrusa est, et ex
hoc vel similibus codicibus, in alios subinde traducta. Valeat hic receptissima nostra regnla, vide-
licet, primigpniam puritatem eo magis elucescere, quo textus brevior fuerit et simplicior. Alio pra?-
terea vitio laborat codex Pratensis, cum nonnullis aliis, de quo dicemus in Observatione.

Joannis
Panli.
ei
OBSERVATIO. Post Gallicanum, ex Actis sanctorum Joannis et Pauli xxv hujus pragressum,
ipsi ab omnibus antiquis Martyrologis celebrati. Eos diserte nominant Hiero-
sequuntur Sancti
nyniiana apographa et Romanum parvum. Beda encomio eos proedicat, quod lotum, de more, in
Rabano legitttr. Fusior est, ex praefatis Artis, Viennensis, sed ejus et Bedffi principium belle con-
sonat, ex alterutro a Nostro acceptum, cui mortis genus aliis expressum verbis solummodo atte-
xuit Notkero liberaliorem messem ex Adone congregante. Et ltaec quidem antiquiorum Usuardo
;

ejusque sequalium auctoritate nituntur ta nempe, quam die pracedenti expendere ccepimus, dubia
;

in multis et vacillante, quamvis in iis quse textum nostrum liodiernura attinent, niliil reprehensione

dignum occurrat. Etenim constantissima est insignium horum Martyrum et celeberrima in monu-
mentis ecclesiasticis memoria, non solum in citatis Martyrologiis omnibus, sed etiam in Allatii et
Frontonis Kalendariis, Sacraraentariisque a Menardo et Thomasio vulgatis, imo et in ipso sacro-
sancto Missa; Canone de quibus plura vide in Papebrochii commentario. Qitidquid igitur in Actis
;

ipsis, proeul dubio exornatis et interpolatis, merito carpi possit, manet tamen certa atque indubi-
tata gloriosissimorum Martyrtim tota Ecclesia Catholica, consecrata veneratio; quam solito elegan-
tius versibus suis decoravit Wandelbertus :

Sextum mtutijr habet Paulus stmul atqitc Jimmtcs.

fitiminc, amorc, (itlr, rirtittc ct sanguine fratres ,
fttm tjiiilnis augusto radial Constantia serto.
Maxentius, cujus vita ab Heuschenio in Actis notris accurate illustrata est, ab Usuardo primum
notatus in quo vindicandocodicesomnes unanimiter conspirant.
; Non ita conveniunt in Salvio —
Enculismensi, qui in solis Pratensi, Antverpiensi-Majore et Aquicinctino reperitur dissentiente ;

-
liicRosweydi codice, cujus auctor vel scriptor forte dubitans, Salvium ne scriberet, an Perseveran-
tlam, ambos expunxit. Jam vero Pratensem illum codicem, hic denuo erasorum et superscriptornm,
quiilni et suppositorum nominum vitio laborare, comperit in hisee rebus octtlatissimus Clarus
Castellanus, qui fontem consuluit, et in ss^pe allegata epistola, x\m Maii mdccix data, diserte te-
staius est Persi m randam patentissime esse erasam (visiblement
effat ie) sancti Sai.vii (mis par dessus

Veffaeure) hoc est, Salvium super inductione inscriptum. Suspicor ego, fuisse e Sangermanis mona-

chis
 MENSIS JUNIUS. 327
chis aliquem, qni inventnm in Floro Salvium codici Pratensi adjiciendum putaverit cum
elogio inde
contracto. quo deinde ex codice, procul dubio, transumpti sunt, qui ei plerumque consentiunt.
Sed
prseponderare omnino debet constans et decisiva codicum ceterorum unifcrmitas, pro sincera et
primigenia Usuardi simplicitate; quidquid interim Acta statuant, Perseverattdam, quse ab aliis satis
communiter Pecimia appellatur, colendam esse xxv Junii, quo Papebrochius studiose omnia et
die
operose discussit, quffi ad cultum ejus, ail debitum titulum, ceteraque gesta pertinere existimavit.
Verosimillimum est, Wandelbertum etiam Florum fuisse imitatum, dum ita post Joannem et Pau-
lum quarto versiculo cecinit :

Salvius eX sanctus, Scaldi tum litlora ristl.

AUCTARIA.

Pratens. Antverp-Major et Aquicinct. Sic Ex brevi specimine, de reliquis feres judicium.

habent de Vigilio : Apud Trientiiinm ttrbem Ita incipit : Ip.so dic, snncli Prosperi, doclon, ri'i- Dc Prospero:

yigilii. snncli Yitjilti episcopi, qtli stlb Stilifone cottstilr, mii, qtti fnit c.r ffispanix el Aqttitanix pnrtibtts
pro Christi nomiiie, magno Inpidiim intbre pereus- (an parentibus) nobilibus. Primo milcscrat, el sa-
sus, martyriiim complerit. Loco Perseverand», pictttia ct facundia replettts. Omnilnts igtttir suis

sic legunt : ln porlu Valcnltatins, snticti Salvii, venditis, Rotnam vcnit, et a sanctn Lcottc Papa be-
Ennolismx civitatis cpiscopi. nitjnc stisccpltts est. Tetnpore ntttem Matrinni im-
Roswevd. Et Salvio caret et Perseveranda, peratoris, in Calcedonen&i Synodo, hxresim Ncpti-
ut diximus ; sed de Vigilio, ut supra. cn ct Nestorii confutavit, d muttos tibros scvipsit
Greven. Molan. et Munerat. Oinnino puri nd Christianx fidei /itninmcntiim. Dc co nntctit snn-

essent, nisi cum Praten. et aliis codicibns con- cto loctitn fZeoni) revelatum est nt Prosper episco-
fuse supra citatis, de Vigilio meminissent. Eo- pus ordinetur et nd Emiliam destinetur, ete. Hsec
rum hoc sunt codices medirc not<e.
socii in suffieiant.

Pixsanen. Nec de Vigilio quidquam toto textu Victorin. In tine pro Perseverandx habet :

habet, nec de Perseveranda. In ceteris hodie Eodcm dic. sanct.T Perseveranlix virginis.
Usuardinus est. Matric-Carti's-Ultraji".ct. Ioaiinis el Pauti
Antverp. Max-Lubec Antverp-Max.Ui.tra- fratrum et martyrum. Vigilii episcopi et murtijris. n,jiiit.

ject. Leyden. Lovan. Alberg. Danic. et Edi- Murcutti ol>l>tiits PictaviensU.

tio Ultraj-Bei.g. Etiam deVigilio. Et praeter- In Vatican. Deest, Mnxcntii ct Perseverandx.
ea a puritate deflciunt, quod omittant Maxentii Adjicitur autem In Africa sniicioruni Gaudentii
: Caitftcnlii ct
Fcltcii
quantumvis breve elogium gloriosi iu miraculis. :
ct Fclici.s.

Bei.ini prima editio. Aliud de praedicto Ma- Florentin. Apud Tuilcrltim {Tridentinum)
xentio elogium substituit : qiii in miraculis cla- siincli Iulti (Vigilii) episcopi, qui sub Stillicone

ngilii. rtiil. Convenit cnm aliis in Vigilio. De more men- proconstilc, jtro Cbcisli nominc maqno lapitlc pcr-

di* typographicis scatet. In editione altera su- cusstis. mnrlijritttii ceinplertt. Kom.c. saitctl Deo- Pfttiliiti VV
ftiiu elogto.
peradditnr : Itetn passio sancti Salvii episcopi. iluii Tup.c ,i confessoris. Qni natione Romanus, se-
Salvii.
Centulen. Koiii.c. beatorum martyrum Joonitis tlit iiutf. iv , it/cttscs ii, et dies v. post mnctum Pc-
Texlm
cl 1'nuli. qiiorunt Itoiintu illc nobilissimus rir iciiin i xxvm, scpulttis iu ecclesia sancti Petri in

Oallicanus seculi pompam conlempsil. Qni ct ipsi Vaticano. Qui innt.c magnitudinis fuit ac bctiiijni-

nccnii sunt. In tults, til iiinitciti liominciu a mttjocc iisque nd milto-

n Jiiliano npolastn cruieli ttiorlc
rcni, tilicntcf susciperet, peregrinis compassionem
pago Pictavensi, sancti Ma.cenlii abbutis, adtiii-

rantl.r virtutis el smtctitatis viri. Eoilcm die, saitct;e c.clitbccct. Unusquisque, quod justttm postttlavil,

Persevernnd.T virqinis. In territorio Cameracensi, sinc ilnltio impetravit. Post cujus transitum tant,v

pnssio sancti Salvii Engulis- pluvue ct loiiitrua (ueritnt, ut etinm liuntitics cl pc-
oppida Yiilcntiniiis.

tnensis episcopi et martyris. Agitde eoetiam Bru- culia tic fulmine interirent. Vide Pratermissos,
hi et siniiles codices non faciunt ulii vocatur Adeodatus, cultu carens.
xellensis, sed
auctoritatem. Catjdiacens. Sanctonas, natalis sancti Dcccntii
Paulo, addit Qui- episcopi ct confessoris, cujus venerabite corpus ob
Bruxei.len. De Joanne et :

De Joannc palriciiitn et Consiilem. in expeii- persequutionem paganorum Arvernes deportatum ,

qite Giilliciiniim
el Patito.
Hos postea Iulianns requicscit in cellula, qn;e Argedit mmcupatur, ubi
tione, ad fidem converterunt.
Deo iittiiitfntf. initlns signorum miraculis claret.
apostntn. quia ydolis sacrificare nohi, runt, nocte in
Ilaudelici ct Et sanctorum martymm Baude-
ilomo perimi fecit. Spectat ad xxvm Octobris.
Xcnnosx.
Nonnosxfrahvm. Siint prcetermissi. Sequi-
lici ct
Editio Ldbeco-Col. In Joanne et Paulopura,
in Vigilio interpolata est. De Maxentio inserit, It.jtit,
figilii. tur de Vigilio. In duabus aliis annuntiationibus
fine additur In portu Valenciano, frulris lienti Mn.cimini Trcvcrcnsis cpiseopi. De
purus est. In :

Qtti nb Salvio, fere ut Centui.ensis. Sequitur Cietlale

DcSatvio sancli Salrti Engolismse ctvitnlis episcopi. :

Wine- Lotnjinii,sitncti Pclutjii nitiii/jris. Si de Cordu- Petagti

Aqniiania pro fisco Valencianas veniens, a
benxi agit, melius scripsisset, civilate Cordttba.
gnrdo filio Genardi, procuratoris fisci clam perimi-
tur. Sed Karoltts ttiaijnus. rex, ut ipsum quxreret, De Perseveranda, recte.
Greven. Iii Alcxnnilnn, sntictocum Atjatbonis /gathoni
occisorem ejus
i

lcr pcr atujelum coiiaiionttiis, sorte

mogenis.
Salvii Emjolismx {alias Amiianensis)
quxsitum invenit. In quem nc patrem ejmdem ipse et Dioijettis.

civitatis episcopi et martyris. Qui iivinx charitatis

tanliitn scelns graviter ritnlicneil.
tirdtire.pcr Galliat verbum Deidisseminans, inportu
Haoenotkn. Joannis et Pauli clogiumex Actis
fltm ili-.fipnln.stin, ab impio quoiliiin in-
paulo auctius reddidit. In Maxentio et Perseve-
Ytilfiifiiiniis.

occultatus, n Carolo magno iivini-

randa purus est. Quarto loco Apud iirbetn Tri- :
terfectus est, el
Vigili, episcopi Autissio- fnjitti
aimonito repertus ,st.
dentinam, sancti Julii, voluit dicere Vigilii, etc, tus
i
ini-
iorensis el martyris, qui ob sanctitatem
sniitii
pure. Sequitur vitiata et intorta historia de san- rensis.

micis justitix oiiosus factus, o Warrachone senes-

cto Prospero, quem die prsecedenti retulimus.
callo
 328 MARTYROLOGIUM USUARDL
callo regis Franciae occisus est. De eo actum est xi stum nollet, martyrium suum gloriose complevit
Pclagit. Martii. De Pelagio, ut supra. Eodem die, vel se- drca annutn dcccxlvi. Haee in editione
Christi
ftiulutphi. cundum alios, prscedenti, sancti Radulphi episcopi prima. Aliee praeter dicta, textui inserunt Htteris
BUuricensis et confessoris, Colitur xxi Junii. Ttcm, Italicis Legionensi civilate, saneti Pelagii mnr-
:

sanctx memorix Antclmi episcopi et confessoris, tyris. Imo Iitteris Romanis tamquam textu par-
Ordinis Carthusiensis. Qui ex Pinore majoris Car- tem : In portu Vatencianas, sancti Salvii martij-
tkusite, Bellicensis factus epUeopus, innumeris cla- ris. Tum rursus cursivis ; et episcopi, qni ab Ab- De Salvio.

ruit miraculis, inter qtue et puerum in aquis prsfo- bia civitate sua, in Gallias cum uno comite ad pree-
cntum, vitx reddidit. Ad ipsius^etiam sanctitatU in- dicandum veniens, et in villa illa, quee dicitur Bcvi-
dicium, ut Vincentius quoque lil>. 30 testatur, cum ticum, a Vuinegardo, filio Genardi, clam compre-
ejus exequue celebrarentur, luminaria astantia ccli- hensus et in capite sccuri percussus, una cum su-
Tramtatio- tus vtsa sunt inflammari. Translatio sancti Marcelli pradicto comite marttjrium suscepit. Qui amboin sta-
nis Marcetli.
episcopi Parisiensis et confessoris. Dies natalis est bulo reconditi, ibiquc ab angelis hanorifice custoditi,
I Novembris. sicut in Uhro de passione corum invcnitur, post tres
Molan. Aliis litteris textui inserit de Joanne annos, revelationc divinaabimperatore Carolo magno
et Paulo : misso Tcrcntiano campiductore, intra inventi, et in loco ubi nunc jacent, sepulti, usque
domum propriam decollati, qui tamen postea Chri- hodie, signis ct miraculis coruscantSextoKdl. Ju- .

stianus factus cst. Et ab ipso Terentiano descripta lii, Die vige- Baboleni.
sancti Baboleni abbatis ct confessoris.
est passio horum martyrum. In fine Item passio, : sima sexta, sancti patris David Thessalonicee. De- Davitt.
sancti Salvii episGopi Engolismx civitatis, in portu mum minoribus litteris Itcm obitus sanctec me-:

Valentiani. Ttim typis minoribus, de Antelmo, ut moricc Anthelmi episcopi Bellicensis, et confessoris dnthelmi.
Greve.n. usque ad, reddidit. Deinde Eodem dic ; ordinis Cartltusiensis. De eo Grevenus, supra.
Ve Pelagio. apud Cordubam civitatem, natalis sancti Pelagii Videri Henschenii commentarius et
possunt
martyris, qui atatisdei em fere annorum in careerem ejusdem annotationesad Anthelmi tam a cosevo
dctrusus, ab Abdarameno reije, eum abnegare Chri- et familiari scriptam

V Kal. Dic 27.

pud Galatiam, beati Crescentis, discipuli saneti Pauli Apostoli, qui in Gallias
transitum faciens, verbo praedicationis, multos ad fidem Cbristi convertit.
A' Rediensvero ad gentem, cui specialiter episcopus fuerat datus, Galatas, us-
que ad beatum finem vitae suae, in opere Domini confortavit. Apud Tiburtinam ur-
Symphorostt bem Italiae, natalis sanctse Symphorosae cum septem filiis, Crescente, Juliano, Neme-
vtl fitiorum.
sio, Primitivo, Justino, Stacteo, Eugenio, quorum mater sub Adriano principe, ob
insuperabilem constantiam, primo palmis caesa, deinde crinibus suspensa, novis-
sime saxoalligato in flumen est praecipitata. Filii autem stipilibus ad trocleas ex-
tensi, diverso mortis exitu martyrium compleverunt. Cordubae, sancti Zoili marty-
ris, cujus corpus, cum longo, tempore, ubinam sepultum fuerit, latuisset, venerabili
episcopo ejusdem loci, nomine Agapio, ex divina revelatione manifestatum est.

Puros ccnsco Praten. Berinien. Antverp-Kajorem, cl tfuneratum.

VARIA LECTIO. Potius menda

complectitur. Galaciam, est in Herinien. et Munerato. Qrescen-
Antverp-Maj. Galuthas in Pratensi et Munerat. Ordinatus pro datus, Iegit Antverp-
tii, in ;

Maj. ubi post opere, omittitur Domini. Praten. habet Tiburtinem. Herinion. Simphorosx, Munerat.
Siinphortcnsc ; qui et Nemesia, pro Nemesio, Antverp-Maj. potius matrem scribtt, quam mater. H?ec
omnia recte in textu ; uti et aliud, quod Munerat. male legit, mater fide constantissima sub Ariano.
Posui, alligato, cum Adone, non alligata, sicut habent Antverp-Maj. et Muuerat. Prior legit, cujus
cum longo, omittens corpus.

OBSERVATIO. Crescentem Apostoli Pauli discipulum, primus, ut in hisce solet, memorat auctor
Romani parvi, verosimiliter ex Rufini historialib. 3 cap. 3. Ex Romano parvo acceptum Vien-
nensis proprio ornavit elogio, quod Notkerus seque ac Noster modice contraxit, iis praetflritis,
qua; spectant ad priedicationem Viennensem, ceteris verbatim descriptis, ut hic primum de Usuardo
se observasse fatetur Papebrochius. Adi ipsum, de Crescentis apud Graecos et Latinos cultu, as-
sertoque ad Viennenses et Moguntinos Apostolatu disputantem. Item Tillemontium tomo i pag. 312
et584. Hactenus pro textu plana omnia. —
Scd difficillimx solutionis nodus occurrit, inquit Florenti-
nius, an iu scptcm germanorum memoria-, quet hic recolitur (nempe in apographis Hieronymianis, ubi
Symphorosa iimominati sunt ) septem sanctx Symphorosz ftlii, aut sancts Felicitatis indicentur. Sequitur dis-
ri 7 fitiorum
quiaitionon indiligens, cujus ea demum
Quamobrem in eam facile sententiam veni, ut
conclusio :

septem hic Symphorosx filii cum Beda {supposititio) Usuardo, Adone et Notkero recolantur, quo-
itutm eorum rcrcra tiatalis dies esset, ut affirmat Viennensis Ado sed iterum eorumdem peragi memoriam ,

xv Kai. Amjusti, etc. Ita Florentinius, forte non satis hic advertens, alia ab Adone germanorum
istorum nomina hac die, alia prorsus ab Hieronymianis referri xvm Julii, ubi idem denuo saxum a

Florentinio
 MENSIS JUNIUS. 329
Florentinio volvitur, non soluta penitus difficultate. Crescit illa et ex eo fit intricatior,
quod Adonis
noraina, si unum forte excipias, ipsissima illa sint, quas hodie Cordubas ab Hieronymianis
tribuun-
tur. Non vacat notare cetera, quibus perpensis. satius putavit Henschenius, Symphorosa: filios hic
exclusos, ad proprium diera xvm Julii, transferre j cujus sententiie, sub inserta protestatione sub-
scribiraus, rem totam in Actis, favente Deo, de integro discussuri. Prielucebunt Acta a Ruinartio ,

inter selecta edita, cum pravia admonitione a pag. 17 et novissime a Tillemontio Gallice deducta ;

tomo 2 a pag. 241. Interim si Wandelberti auctoritas quid po.^it aut valeat, hanc diem Zoclus cum
sociis occupabit
Hesperiam qttinlo antistet marlyrqne Zoelus
Marlijribus cumulat junctus denisque novemque.
Quindecimam (autem Kal. Augusti) genetrix septena prole dicabit non ut fecit Notkerus, sic rem :

componens, ut hac die septem Adoniauos fratres et xvm Julii septem Hieronymianos commemoret,
quod est magis nodum scindere quain solvere, si quidem satis solubilis sit. At enim rd historicam
veritatem explorandam proprie pertinet tota ea disceptatio, hic de Usuardi nostri textu ex
professo qurjeritnr ; quem licet tantisper falsura supponamus, ut jam ssepe supra fateri debuimus,
manebit tamen indubitatum, ita ipsum ex Adone scripsisse, ut laterculum sincere et simpliciter re-
praesentat. — Idem puto dicendum de annuniiatione Zoili, quem solum expunctus decem et novem
Adonis sociis anonymis, prredicat, proindeque Grevenum et Molanum interpolatos censuimus, quoil
Adonis potius, quara Usuardi sensum secuti fuerint. Ceterum Zoilus ille a Vandelberto superius per-
perara antistes dictus sociisaliis xx, inter quos septem nostri Symphorosse filii nominantur. in A.ctis

immixtus commentario Iiistorico controversiam do matre et septem filiis auspicatur Hen-

est, ubi in

schenius, apud quem duobus aliis paragraphis Zoili martyrium, inventionem et translationem corpo-
ris.aliaquead eum spectantia invenies. Addit hic Usuardus de suo, miraculuni circa sacri corpuris re-
velationem, quod utrum satis exacte describatur, malo ex ipsis Actis quam ex arbitrio nostro defini&s.
De septem Dormientibus cursim aliquid hac die apposuit Ado Rabam;s historiam beue Ion;am con- Dc - Por- ;

mwntibus in
texuit, ab ipso Notkero totidem fere verbis relatam, quse in Auctariis videri potest. Noster, nescio .lilime.
Ka-
quo prselucente, eos ad xxvn Julii rejecit. Hic igitur sepositis, manet simplex et genuina hac die tiano et \ot-
kero.
Usuardi lectio.

AUCTARIA.

Greven. et Molan. Ex purorum numero ex- agit Rabanus et ex eo Notkerus. Coluntur xi

cum
clusos diximus, quia de Zoilo inserunt, Decembris. Ipso die, nativitas sancli Niclwlat ar- Nicolai.

ttliis decem et novcm. chiepiscopi. Vide vi Decembris. Cordttbee, sancti

Tornacen. In Crescente, purus, corripit elo- Zoili et aliorum xvm. Carthagine, sanct.r Gutlile- Gudllenes.

gium septem fratrum Tiburtinorum, et Zoili en- nes marlyris. Aliis Gnddenes vel Gundenes. Colitur

comium rescindit. xvin Julii.

Pulsanen. In Crescente purus, omittit Tibur- Bruxellen. In textu fere similis est Lova-
tinos, et in fine solum habet r Cordttbx, sa.tcti .nie.nsi. Tum sequiturcuriosa historia, quam hic

Zoeli martyris. juvat attexere Apud Ephesum, sanctorum sep- Dr septem

:

Rosweyd. Textui puro subdit : Romx, Cri- tem fratrunt dormienlium. Qni sub Decio impcralo- normicn-
Cri$i)iniani, lllius.
clc.
spiniani ycrmanorum. In Eptteso, septem dor-
el vii re pro Christo tormentati, declinantes tortorum sec-
vitinm, in qittiilam spelunca se occultarunt, et ihidem
1 Donttien- mientium, Maximiani, Mitlchi, Marliniani, Dio-
tiitm.
Serapionis, Coustantini. post orationem obdormierunt ; et D:ents speluncam
nisii, Jottn.lis,

Antverp. Max-Lu3Ecana, Antverp-Max. nbstru.cil. Tcmpore aulem Tlieodosii, orta simultate

et Edit. Ui.traj-Belg. In de fide resurrectionis, ipsi u sompno, quo ferme du-

Ultraject. Leyden.
ceitis anttis dormieritnt, dtriuitus rtituli, sur-
Transtalio- fine, post textura purum : lloijainsula, translatio ,

nu Ptorenlti. An is est qui colitur gttnt, et corttm Theodosio imperatore, asserta resur-
sancti Florentiiconfessoris.
Inserunt rectionis veritate, iterttm dormierunt in Cltristo.
xxn Septembris? Vide Pratermissos.
Qui postea lempore Eduwardi regis Anglise, se de
etiam Zoili socios.
secunda purus, Adonem latere in latus vertentes, «'> eodem reje vrophctico
Lovanien. In prima et
spmlu pr.nlifiiuliir jier aiinos srptiiiiijlnla quatuor
"in fine sequitur Cordubx, sancti Zoili martyris,
:

ciim altis decem ct novem expunctis reliquis.

;
in latus ilhnl pausaturi. Et sic lautum a tempore

Ai.bergen. et Danic. In primapuri, secundam Loihnru imperatoris, nepotis ex fiUo Caroli magni,
cum Greveno Mo- immoli quieVisse referuntur. Quam hac sint vero-
plane omiUunt. De Zoilo et
decem notvm. In similia, dicetur in Actis xxvn Julii. Apud Carla-
lano etiam inserunt, cum aliis et
gitiem, sitnet.c Guddenes, proChristo, qladiocmsic. Guddenes.
fine Iloya insula, etc, utsupra.
:

Crescentts Ei nativitas Mutii Nycolat episcopi. Hoya insula, \icotai.

CENTULEN. Apitd Galaliam, sanctt
terrx ac Iranslatio sancli Florentii confessoris. De hisce Ftorentii,
episcopi, quem beatus Paulus ordinavit, et

ijcnti Galati.T paslorem eonstituit. Usuardi textus tribusjam egimus supra in Centuxensi.
non solum hic contrahitur, sed etiam recte cor-
Hagenoyen. Iii Creseente satis purus est. De
civitatem, Tiburtinis, post textura modice interpolatum,
rigi videtur. Apud Tiburtinam Italix.

uxoris Qelulii martyris, qux sinjulorum mortis genus tacitis nominibus re-
sttncl.r Symphorosx
fert, quod ex Adone clarius intelliges, ubi nomi-
sub Adriano cssare passa est cum (septem) ftliis
suis, quorum nomina, Crescens, Julianus, Neme-
na ordine repetuntur. In Zoilo iterum purus
fine Nola (Hoya) intula, translatto
Juslinus, Slateus. Bugenius. subdit in :
sius, Primilivus,
Elorentii confessoris.
florentil. (Hoya) monasterio, sancti Floreniti confessoris.
Davehonen. Oytt insulii, trtinslalio Florcntu £*»«*«•;,_
Inveniionis Ambianis civitate, inventio beatorum martyrum
FtKcliini
etc. Fitsciani, Vtclortct et Genliant. De quibus etiam confessoris.

Ambian.
 332 MARTYROLOGIUM USUARDI.
purus est. In Alexandrinis martyribus modice et confessoris. Qni sedit annos vigintiunum, men-

interpolatus. Sequitur in fine, quod hahet textus sem vnum, dies viginti octo. Cujus temporibus

Vigilia beatorum Apostolorum extitit quarta Synodus sciiicet Calcedonensis in

noster in principio :
, ;

qua congreqati sunt quingenti et triginta episcopi,

Petri et Pauii.
de sancto Leone Item ponentes fidem Catkolicam et confitentes extra hee-
Haoenoyen. Sic scribit :

restm Xcstorianam et Euticianam duplicem in

Rom<r, sancti Leonis II Pontiftcis et Doctoris. Ilic
,

composuit sermones, quilms sermonibus utitur Ecclc- Christo naturam, divinam videiicct ct humanam.
sia in officio divino, Hic suscepit sextam Synodum, Hic addidit Canoni : Saerifiaum sanctum immacu-
etinstituit, m qui ordinatus fueint archiepiscopus etc. iutam kostiam. Manum sibi amputavit propter tcn~
tutiuncm quamdam, sed beala Yirgo, quia ci simju-
utsupra retulimusex ULTRAJECTiNO.etc. In reli-
quis proxime ad puritatem rccedit, sed longe lariter semper devotus extitit, ipsam restituit.

recedit a recta orthographire ratione, ut passim Bei.in. De Leone Pomce, : bcati Lconis Pap.e et

solet. confessoris.In fine mutilus, haeret ad, enticuit

Aqutcinct. De sancto Leone addit, quod dam- Potancia virgo vult dicere Potamicna.
;

naverit hzeresim Nestorianam et Eutychianam ; Greven. Nota. Leo Papa hic positus, hujits no-

item quod coegerit concilium Cholcedonense. minis primus fuit. Qui sua industria concilium
Tum subdit Hic constituit intra actionem dicere
: Calcedonense congregari fecit ; constituitque iutra

Sancta sacrilieia,- et velamen capitis non accipere actionem dici: Sanctum sacrifieium , immaariatam
monialem ab episcopo, nisi probata prius illius vir- hostiam. Item Basilidis, percussoris sanctx Pota- Basilidit el
iilivnnn.
ginifas fuerit. mienx, Se.eni, Ether^e, Calcchumin.r, baptismum
Matric-Cartus-Utraject. Lconis Papx. Hi- ignis consecutsc, aliorumqne multorum martyrum ex
renei episcopi, cum sociis martyribus. Vigilia. Be- scola Ortgenis. Qiubus sancta Potamiena per vi-

DeBenigtw, nigni episcopi et martyris, cajus ossa sunt in eccle- sum assistens, coronas martyris a Domino impetra-
sia Trajectcnsi. Plutarchi mariyris, cum sociis. tas detulit. Vide ipsa Acta. Benigni episcopi Car- licnigm.

Potamienx virginis et martyris. Quam m margine, notensis et martyris, in Trajecto inferiori quiescen-
vocnt Potumi.rnam. Ubi etiam notat, quod Ire- tis. Itcm bcatx memorix Heijmbradi presbijteri ct Heymeradi,
nxus Liifjflunensis cum omni fere populo suo, mar- confcssoris, iu Hassia, monasterio Hasungcit, a se
tyrium sustinuit. fundato, quiesceutis.
In Vaticano. Post Ilerois, adjectura : Itcm MOLANI prima editio solum adjicit : Item Tra-
!> 1
Sereni, Potamiee, Marcelli, Catechumeme, ct Hcro- jecti, Benigni marlyris atque ponti[icis. h\ poste- [!<>)i<j>ii
drinis.
nima' baptismum martyrii consecutx. Inter quos, etc. rioribus sic emendatur annuntiatio Leonis : Et
Quso Alexandrinorum martyrum noraina atti- natalis beati Leonts Papx et, tum Italicis litteris: Dc Leone II

nent, ad usque minutias excussit in Actis Hen- Pomce nicnses clecem. Hic elo-
confessoris, qui scdit
schenius. quentissimus et Grvca Latinaque lingua eruditus,
Cassiani Florentin. Item , passio sancti Cassiani epi- sanctam sextam Synodum fecit, qux in regia tirbe
scopi Tudertini et martyris\cujus corpus ibi requies- celebrata est : ubi damnati sunt Cyrus, Scrgius,
cit in ecclesia sancti Fortunati. Dies natalis est Pyrrhus, Paulus, Petrus, Macarius, Stepkanus ct
XIII Augusti, quo ilie etiam in Martyrologio Ro- Pohjchronius, novus Simon, qui uuam voluntatem
mano refertur. An hic de translatione agitur, et operationem in Domino Jesu Christopr&dicabant,

incertum est. Sequitur textus, cui post-ffiprow, intruditur Itali-

Editio Lubeco-Col. Post Vigiliam Apostolo- cis rursum litteris Item Screni. In fine
: Die :

rum, immediate subjicit de Irena?o tum de , vigesima octava, reportatio reltqitiarum sanctorum De reliqui
Cyri <(
Alexandrinis utrobique satis pure. Tum Eo-
: : Cyriet Joannis qui miraculis claruerunt. Coluntur Joanm
Benigni, demdie, beati Benigni episcopi Carnotensis et mar- ambo die xxxi Januarii. Item Trujecti, Benigni
Dt Leone I. tyris. In fine : Romz, bcati Leonis , primi , Papx martyris atquc Pontificis.

III Kal. Dic 29.

r
omre, nalalis beatorum Apostolorum Petri et Pauli, qui passi sunt sub Ne-
Vaul,.

Slarcelli
I
. f
R rone caesare, Basso
viam triumplialem
\ia Ostiensi sepultus, pari

qui apud castrum Argentomacum pro

et Tusco consulibus. Quorum prior
totius orbis veneratione celebratur,
habetur bonore.
fide Chrisli
Eodem die, sancli
una cum Anastasio
in eadem urbejuxta
sequens quoque in
Marcelli martyris,
militari, capite
plexus esl. In territorio Senonico, Beatae, virginis.

Puris aunumero Praten. Herinien. Tornacen. ci Wuneralum, quamvia in aliquo dlscrcpent.

YARIA LECTIO. In prima annuntiatione omnes concordant. Ostinsi, apud Muneratum, typo-
graphi mendum est. Argentomacum legunt passim codices omnes, excepto Munerato, qui Argento
magnum; et Molano, qui Argentomackum substituunt. Sic citati codices et ceteri fere omnes legunt
cum textu. capite plexus est Prateosis vero magis generice, marlyrio coronatus est, in quo ei consen-
:

tiunt Antverp-Maj. et Rosweyd. plerumque conformes. Pluris nobis est aliorum auctoritas; licet
non ignorcm Anastasium ex Actis, alio mortis genere, quam decollatione consummatum. Puto Usu-
ardum simpliciter scripsisse Htat.v, virginis, ut habent Praten Tornacen. et Munerat. atque etiam .

Ilerinien. nisi quod adjectum sit, cnici appemai. Alii aliter exprimunt, ut patebit in Auctariis.

OBSERVATIO.
 MENSIS JUNIUS.
333

|-VBSERVATI0. Bune xxix Junii tota antiquittu, meiia xtas, atque Ecclesix hodiedum omnes
vene-
\J ratx suntamermtur.prodielegiHmo Depositionis sive marlijrii sanctorumPetriet Pauli
et
Quuau- puhu
sit velhucere contra auctoritatem tantam. et usum
Ecclesix universalis sine intermimone amtimiatumt Pn " '- 1

Verba sunt Janmng. § 5 num. 46, Commentarii prsevii ad Apostolorum

Acta, ubi varias alias in-
tncatas quaestiones circa locum, modum et tempus martyrii enucleate juxta ac erudite explanat vi-
dendus omnino a curioso lectore. Ad institutum nostrum quod propius attinet,
prater Kalendaria
et Sacramentana, Martyrologi antiqui universim omnes pro hac
eadem die certatim et constantissime
pugnant Hieronymiana imprimis apographa omnia a Florentinio edita, tum Beda,
:
Florus, Rabanus ;
item Romanum parvum, Ado, Notkerus
Noster et
Wandelbertus etiam, qui
; sic eleganter cecinit
':

Terlius auralam sustollit ad ethera Romam

Martyrio pariter Petri Paulique beato.
Ex quibus non parum roboratur relatum nuperrime Janningi assertum. Porro Viennensis Marty-
rologus inter Festivitates Apostolorum primo et pracipuo loco, multa
in Petri et Pauli laudem
commemorat, qu<e exactiori crisi subigi possent, seque ac alia a Notkero superaddita. Qu<e textus
noster tamquam vere Usuardina repraesentat, ea ex Adone omnino decerpta sunt, servatis Bassi et
Tusci Consulum nominibus, perperam cum Nerone
cxsare connexis, utpote a quo totis ferme duobus,
aeculis sejunguntur, ut clare intelligas Translationem seu Deiiositionem alteram,
si ita vocari possit,
cum ipso martyrii die, Adonis errore fuisse confusam.
Qua de controversia videsis laudatum Jannin-
gum citato loco, et iterum
§ 20 Analectorum, atque itera in pracedentibus paragraphis Hensche-
nium et Papebroehium. Persuasum habeo, ea istic curioso lectori suppeditatum iri, qure animum
prorsus expleant. Si cui forte magis placeat rerum series per ordinem digesta, adire is poterit Tiile-
montium tomo 1 a pag. 108 ad 317, utriusque Apostoli gesta prosequentem. Interea manifeste patet
quam simpliciter et bona fide Usuardus Adonem ductorem suum, de more secutus fuerit. Nullum —
habuit in Marcello Argentoniensi et socio milite adeoque Acta ei praluxisse credimus, in quibus Uarcelti
;

clare dicitur Marcellus capite plcxus, Anastasius vero alio mortis genere agonemconsummasse. Unde " /l " asl " ii ''
si in laterculo utriusque martyrium conjungitur, dubium manet, rectiusne Pratensis cum solitis so-

ciis, an potius alii scripserint ; qua causa codices puros multiplicavimus, notabiliter licet discrepan-
tes. — Movit etiam annuntiatio ultima, judicio nostro plane Usuardina, sed in codicibus diversi- Bcatz.
mode expressa. Nobis quidem longe probabilior est laterculi nostri lectio, multis argumentis in Ac-
torum sylloge confirmata; sed nec codicum aliorum contemnenda auctoritas, qui Beatx, vel Sanctx
faciunt adjectivum seu epitheton Benedictx, ut proinde nomen proprium in dubio relinquatur.
Haud absone nomen aliud excogitavit Clar. Castellanus, de quo cum in pnefata Sylloge dictum
sit, non est necesse actum agere. Ex dictis colligitur, quid primigenia phrasi Usuardum scripsisse
censeamus.

AUCTARIA.

Antverp.-Maj. Pro more de cetero Pratensi solus legit lxii, passionis autem xxx). In fine :

similis, caret ultima aununtiatione de Beata, In terrttorio Senonico, sanctse Benedictx virginis
vel Benedicta. cruci appensx.
Pulsanen. Purus est usque ad Marcelli mar- Centulen. Rornx, nattde beatnrum ApOStolorum
tyris, inclusive; cetera omnia desunt. Petri et Pauli, qui passi sunt sub Nerone (inanu
Rosweyd. Caret etiam in fine annuntiatione recentiori, super erasis verbis, Basso ct Tarso
Beatx, cujus loco hcec habet : Item Romx Nova- Consulibns) Tradunt vero antiqui et sanctissimi Pa-
Sovatiani tt dcccclxxix. Notantur hi Marty-
tiani et atiortim tres, quod hi duo magni Ecclesiarum Principes,
J0C. 079. *
res m
tt- i
Hieronymiams, sed mirura est nec
a
Actis, m
-

non post anni revolutionem, sed eodem anno, una

nec in Praetermissis, ullam eorum fieri mentio- eademquedie, in una urbe, alter cruce, atter gladio
Foriunatl. nem. Scquitur Fortuuati episcopi et confessoris. triumpharit, In urbe Argentoraco, sancti Marcelli,
:

Vide Pra?termissos. qui cum Anastasio capite plexus est,

Antvekp. et Max-Lubec Incipiunt Romx, : Bruxellen. De Petro et Paulo, omissis an-
sanctissimorum Apostolorum, etc. In fine autem, nis, ferme repetit qua? jam dicta sunt, hoc nota-
Bencdictx. pro Beat.r virginis, legunt, sanctx Benedictx, vir- bile adjungens: De quo (martyrio) beatus Ambro- J)c Petro el
1'ttlttO.
ginis, Vide Observationem. sius loquens, sic ait; Non sine causa factum puta-
Belini prima editio prceter menda plurima,
,
inus, quod uno die, uno loco et sub eodem persecutore
etiam scribit, sancts Benedictx. Secunda vero, Petrus et Paulus passi sunt. Uno quidem die, ut

de Petro et Paulo inserit; anno trigesimo octavo ad Christum pariter pervenirent in uno loco, ne ,-

post passionem Domini. alteri Roma deesset et sub uno persecutore, ut

;

Antverp.-Max. Ultraject. Leyden. Lovan. xqualis crudelitas utrumque constringeret. De Mar-

cello, pttre; de Benodieta, utnn-ilia.' nutaj codices
Alberq. Danic. et Editio Ultraj-Belg. Or-
diuntur hoc modo Romx, beatissimorum Aposto-
:
supra. In fine subdit: Et sancti Cassii Neri-
ge Petro nensis (Narniensis) episcopi, cujus transttum bca~
ct lorum Petri et Pauli. Quorum prior cruci afjixus
Pauto.
est, eapite ad terrum verso, et in sublime pedibus lus Gregoiius in Omeliis commemorat. Vide Pape-
elevutis : asserebat enim se indignum eo modo, quo brochii commentarium.
suus Dom/nus, crucifigi. Sequens vero, pretiosi ca- Hagenoyen. De Petro et Patilo, aliis verbis

pitis obtruncatione,mortem prettosam invenit. Passi sententiam exprimit sex codicum supra, notans
suut autem illustrissimi athletx anno Dominicx tn- annum incarnatiunis lxxi. passionis xxxvn. De
camatiunis lxxii, passionis vero xxxix, (Leyden. Marcello et Bcnedicta, ut iidem.

Tomus vi Junii. 56 Aquicinct.

 334 MARTYROLOG IUM USUARDI.
Weria oppido impcriali, translatio sancti
Aquicinct. Legit Argetitoraclmtn, pro, Argento- ma, iit

Swicbcrti episcopi Verdensis ct confessoris. Data Transtalio.

machum. In fine: Samtx Beatx. nis Suibent.
Victorin. et Reg. Suec. sub num. 130. In sunt Acta xxx Aprilis.
Mustiolx el Bcat.v virgir Greven. Eodem Noraciani martyris, cum
die,
Muxtiulz lerritorio Senonico, beatx
et Bealg.
nnm. De Mustiola, vide Prsetermissos. Ipso die, atiis dcccclxxviii. De quibus supra, variante
Agrkoli episcopi- ct confessoris. tainen sociorum numero. Cassii Narniensis epi-
Agrlcoli. Nircrnis, sancti
scopi ct cmifessorU. Iluic ul refert Gregorius ho- n,- o<><
Vide Aeta xxvi Februarii. ,

Matric-Cartus-Ultraject. Pelri et PattH mitia xxxvn . mos cral colidianas Deo hostias

Cassii. Narnicnsis episcopi, dc qtto offcrrc; ita llt pcne nullus tlies vitx cjtis abscede-
Apostolorum. Cnssii

bcatui Gregoritts in liomilia. Vide Bruxellen. rrt, quo iton omnipotenti Domino hostias placationis

commemora- immalarct. Cui ciim sacrificio ralde eliam con-

In Vaticano num. 5949. Deest ,

cordabat vita nam cunctas qux habcbat, in clccnw-

tio Marcrlli, et item Beal.r. ;

Fl.ORENTIN. Apud cirilatcm Verolaniam, passio synis tribuciis, cum ad horam offerenii sacrificii

sancti AHiant martijris, snb Diocletianu imperatnce. rcitissct, vehit totus in lachnjmis deftuens, semctip-

Qui intssns est anno Domini cclxxxvii, tamen sum cum macjna cordis cotilritwnc mactabat. Item
festum ntjitttr x Kal. Jnlii. Viile ibi. sunct.r memorix Geronis archiepiscopi Agrippinrn-

Burdegalen. et Bizunticen. ln terrilorio Se- sis Colonix et confessoris. Nec in Pratermissis

nomcn, Ilcat.r virginis. memoratur. Denique : Dominka huic feslo pro-
xima, aptid Wcrdam, translalio sancti Sukherli
Caudiacen. In ierritorioSenonko,sanctxBcaU
virgaiis. Vario modo dicitur idem. episcopi Verdeusis et confcssoris. Vide in Editione
Editio Lubeco-Col. De Petro et Paulo, con- Lubeco-Coloniensi.
venit cum codicibus supra. In Marcello, puraest. Molan. De Cassio Narniensi, typis minoribus
Benedicta etiam ut supra. Tum : Ipso die, sancti describit, qua? ex Greveno proxime dedimus ;

pfovaliani Novatiatii martijris cum aliis dccccxcvii martiri- nec prima sua aut posterioribus editionibus
in ,

aliud quidquam addit. Vide alia ex sancto Gre-

el SOC.
bus. Vide supra in Rosweyd. Ilem, sancti Cassi
episcopi Narniensis et confessoris, dc qno bealus gorio in Actis nostris descripta.
Papa Grcgorius in Omcliis scribit. Dominka pri-

Pridie Kal. Die 30.

Ciitiiiiteiun
rattonU
Pauli (ommmoratio sancti Pauli Apostoli, quem cum beato Petro cruce appenso,
dposloli.
l.Uliltit.
MartiatU
soc.

Corsh i
t

G ccelum gladio necatum excepit una. Roma?, natalis beatissimee Lucinee disei-
pulffi Apostolorum. Lemovicas civitate, sancti Marcialis

bus presbiteris Alpiniano et Stratocliniano,

episcopi, cum duo-
quorum vita miraculorum signis admo-
el l.ccut'
dum eftulsit. Ipsa die, sancti Corsici presbiteri et Leonis subdiaconi. In territorio
Qstiont.
Vivariensi, sancti Ostiani presbiteri et confessoris.

Suinilur cx Ucritiien. Muucrul. Grcven. cxSIulait.

YARIA LECTIO. Commcralio in Herinien. scriptoris haud dubie error est. Muneratus sensum
Usuardi, non pura verba reddidit Qui ciim beaio Petro ctelum gtadio necatits accepit una eadem
:

die. Le"0 Marciatis. cum codicibus ferme omnibus, excepto Molano.

Munerat. scribit Alpiano, ceteri
cum textu, ubi forte melius poneretur Albiniano, atqne item Austriclinia.no, ut bene Greven. et Mo-

lan. Ego cum Herinien. et vetustioribus aliis reliqui Stratorliniano utrumvis, pra?ferre licet, potius ;

qnam Stratocliano cum Praten. et Munerat. Rursus tres codices nostri similes Praten. Antverp-
Maj. et Rosweyd. legunt. iti Italia, male codices alii ut in textu. In Munerato mendum est
;
Va-
ricnsi, pro Vivaricnsi. In eo demum errat, quod oraiserit vocem ultimam, Confessoris.

Conttnctno BSERVATIO. Joannes Molanus in posterioribus suis Usuardi editionibus ad xxix Junii annotavit,
ralionis
se ex textu sustulisse, Basso et Tusco consulibus; quod manifeslo errore ea recentius Usuardo
rmil:
Aposloli. adjecta, sibi male persuaserit. Neque enim, inquit Usuardi esse hoc somnium
, inde cotligo , ,

quod is pntarit Pelriim et Paidtim divcrsts annis passos csse. Hoc probatum oportuit. Audi jam illum
Qnod ad lectionem Usuardi codez (non is certe, quem in prima pu-
ad hunc diem xxx :
allinet, vetus

riori editione secutus fuerat) babct, una, non tamen eadem die, sed evoluto anni tempore, ut
vir disertus Arator Sed majores nostri, prxter vocem una, totam hanc senlentiam, veluti
scribit.
improbabilcm delecisse rtdcntur. Molano visum, ignoranti, procul dubio, id quod somnium vocat,
Sic

non Usuardi, sed Adonis erratum esse, vere tamen ab Usuardo transumptum, quodque proinde per-
peram e textu expunctum est uti et male
; erasa Aratoris periocha, si quidem ea ab Usuardo vere
quod hactenus non fit verosimile. Totius credidnrim Usuardum in Pauli
umquam inserta fuit, milii

commemoratione, non minus quam die prjecedenti, Adonis opinioni adhaesisse, atque adeo aliud
Adonis somnium adoptasse, quo senserit utrumque Apostolum, non evoluto anni tempore, sed uno
eodemquo Neronis xiv martyrium subiisse, ut ab Adone Nostri ductori, diserte asseritur. Atque
hinc consequcns existiraamus, veteri ilti codici, Aratoris sententiam a recentiori aliquo sciolo esse
intrusam; cui codici (forte Pratensi) solitos socios similes exhibemus, nempe Antverp-Majorem et
Rosweyd. in quibus idem traditur, quosque nos ea de causa e purorum numero exclusimus, servata
codicum
 MENSIS JUNIUS. 335
codicum aliorum lectione, quam ipsiusmet Usuardi simplicem et germanam esse censebimus, nisi
quis certiora docuerit. — Ducem eumdem sibi pralucentem habuit Usuardus in Lurim
Apostolo-
rum discipula, Adonis verba ad apicem describens. Porro Lucinam ex Romano parvo tamquam ex
fonte accepitAdo, et inter Festivitates Apostolorum elogio, a Notkero transumpto, exornavit,
veluti
quse pro confessione Christi et ipsa sanguinem fuderit, de qua re vide Papebroehium in Aetis,
de
altera Likina ibi etiam disserenlem. —
Martialis Lemovkensis depositionem, tataquam Confessoris,
notant codices Hieronymiani, notat item et eodem modo Viennensis, nihil in commendationeni
adjiciers, et sic a Rabano et Notkero positus est. Binos socios conjunxit Noster, sed ad hunc diem
non spectantes, utpote qui singuli propriis festivitatibus recolantur. Nihil in citatis Martyrologis de
Martialis Apostolatu, seu Apostolorum discipulatu, cujus tamen meminisse videtur Florus, in hy-
pothesi quod ejus verba^int, quaj in Beda nostro referuntur. Videat curiosus lector, quse de tota
illa celeberrima controversia fuse m Actis et accurate explicata sunt. Hic solum Wandclberti et
unicum de Martiale versiculum adjicio .-

Lemovkum pridie colilur Martiahs lionore.

Junius his cetsum leslis determinat orbem.
Sequuntur in codicibus nostris Cvrskus et Leo, a Tratensi, Antverp-Majore etRosweyd. Italix Cirstri el
leonis.
adseripti, ubiceteri rectius a patestra abstraliunt, uti nos in textu legimus. Nam si agonis locusab
Usuardo appositus est, nou potuit non Africam notare, quam clare expressam legere debuit in ipso-
met fonte ex quo duos illos a reliquis sociis avulsit.
, —
Ostianus, presbyter, non episcopus, ut aliqui
habent, nesclo unde Usuardo innotuerit, Actis ejus plane deficientibus ; certe ab ipso primum fuisse
consignatum probat antiquiorum et aequalium silentium ; ab ipso autem vere consignatum fuisse.
quemadmodum et superiores ceteri, eo modo quo retulimus, ex allegato probatiorum codicum con-
sensu abunde demonstratum putamus. Inter codices in Auctariis citandos, Ostianus varie annuntia-
tur, in multis et ipse et duo superiores omnino prajtermissi sunt, ut mox patebit.

AUCTARIA.
Pratensi, Antverp-Majore Roswey- Martiale et Ostiano pure. In fine Et Braban-
De dino, jam satis in Observatione diximus.
et
tia, transitus fratris
:

Arnulphi de Bruxella.convrrsi
in

ATnulfi. —
Tornacen. Deficit in fine textus, nempe Cor- monasteni VUlariensis; ubi miranda sanctitatis ejus

sici, Leonis et Ostiani non meminit. gesta habentur.Ex hoc Molanus.

Pulsanen. In commeraoratione Pauli, memi- Haoenoyen. Romx, commemoratio sancti Pauh De Vaulo.
nit etiam de revoluto anni tvmpore, Martialem et Apostoli, quam statuit celcbrari in Ecclcsia bcatus
socios plane omisit, uti et Corsicum ac Leonera. Gregorius Papa magnus, qnm tnjustum ct inconve-
Antverp. et Max-Lubec. Item Antverp- niens sibi vidcbatur, quod tanti Ecctcsi.r prxcones

Max. et Lovanien. Simpliciter scribunt Com- : uuo die celebrentur. Et ideo in die amborum Apo-
memoratio sancti Pauli Apost. Idem habet Beli- stclorum, totum facit officium de beatoPetro; et
Nus. Sed illi de Ostiano legunt episcopi, hicsolum ist>>, servari instituit d,- beato Pctro (imo Paulo.)
presbyteri. EditioUltraj-Belg. in commeraora- Roma!, natale beatx Lucuuc, discipuUe Apostolo- Dc Luctna,
tione Pauii cum prioribus convenit, sed caret rum. Haec Lucina Paulo Apostulu velum capitis iui
utraque ultima annuntiatione. quo oculos suos tegcrct, eunti iili (m\) pnssio-
dedit,

Ultraject. Leyden. Alberg. et Danic Sic nem. Quod ei illa miraculose recepit sanguine suo
incipiunt Commemoratio sancti Pauli Apostoli,
: (ejus) cruentatum. Apud Gallias civitate Lemovica,
qui juxta traditionem beatorum Pontifkum Anacleti sancti Martialis, qui fuit unus dc lxxii discipulis nf Uartiale.
ct Gelasii,uno eotlcmque die gladio consummatus Christi, cuin duobus presbyteris, Aipiniano et Au-
est, qao Pctrus cruci appensus est. De quo beatus stridiano. Iste Martialis, sancti PelH Apostoli erat
Ambrosius loquens, sic ait Non sine causa factum
: consanguineus el sancti Stephani Protomartyris.
pntamus. quod unodie, uno loco, etsub eodem per- Qui quindecim annorum baplizatus est cum paren-
sccutore Petrus et Paulus passi sunt. Vna quidem tibus suis, ct Domino semper adhxsit, et factus est

die, ut ad Christum pariter pervenirent; in uno ejus diseipulus. Hk missus est in Galliam a bcato
loco, ne alteri Roma deesset ; et sub uno persecu- Petro. In Gatlo (Gallia) unus snm-torum suorum
tore, ut tpqualis crudeiitas utrumque constringeret. moritur, et tactu baculi sui illum suscitavit. Hic
Qutc Ambrosii verba heri etiam in Bruxellensi Martialis a Domino multipliciter est honoratus,
retulimus. Cetera puri sunt, nisi quod Ostianum Cum ittum ad qu.cdam sccrcta sua adnusit scthcct ,

episcopum faciant. lotioni pedum in casna Domini, ubi ipse aquam et

Textus Centulen. Natalis, et eelebratio iterum, sancti linteamina ministruvit. Et plura alia eodem spi-
contractus,
Pauli Apostoli, Eodem die, bcatissimx Lucinx, qux ritu excogitatn, qua.' sileutio pnuterimus, cum
ab Apostolis bapthata et instructa est. Lemovicas, hcee ad specimen suflficiant. Plures videri pos-
sancti Martialis episcopi, qui Rontx a bcato Petro suntin obviis Legendariis,de quibus consule Pa-
ordinatus et ad prxfatam urbem primus episcopus pebrochii commentarium. De Corsico, Lcone, et
transmissus est. Ipsodie, sanctorum Corsici presby- Ostiano non meminit.
tcri et Leonis subdiaconi. In territorio Vivariensi, Matric-Cartus-Ultrajectin. Commemoratio
sancti Sosliani presbyteri et confessoris. samti Pauli Apostoli. Theobaldi eremits. et confes-
pi^ni^i.
Bruxellen. Comvicmoratio beati Pauli Apo- soris. Martialis eptscopi cum duobus prcsbyteris.

stoli, gentium Doctoris. Roime, natale beats Lu- Sanctx Lucnur, discipulx Apostolorum.
cinse, etc. In Africa, sanctorum Tliimothei, Zotici Bksotian. sub nota P. 5. Ostiani episcopi et

etPauli. Vide in Actis aliorum sociorum nomina. confcssoris. Sic notat brevis collatio.

In Italia, sanctorum Corsia, etc. Sequitur de Salinen. S. Anatolii. Andcgavis civitate, trans-
 336 MARTYROLOGIUM USUARDI.
TramlaliO' latio corporis sancti Albini episcopi el confessoris. pro Christo occisx, de quibus in gestis sancti Mar-
nisAlhni.
De eo cum Usuardo actura est supra i Martii, cialis, illis haud dubie, quae rejecta sunt, unde
quo dies natalis recolitur. nec in indice Prsetermissorura de hisce agitur.
In Vatican. num. 5949. Deest Corsici, Leonis Erendrudis virginis, abbatissx, cognatx sancti Ru- Erendrndtt,
et Osliani. An in reliquis purus sit, non liquet. perti Vangionum episcopi. Monasterio Meyfelt,
Lugdunen. S. Stephani. In territorio Viva- translatio beati Sevcri presbyteri et confessoris. Transtatio.
nis Severi.
rensi \ natalis sancti Ostiani, glorisissimi confessoris. Vide supra. Translatio sancti Albini episcopi et
Traulatw- Burdegalen. Andegavis civitate, translatio confessoris. De qua etiara supra. Metis, transla- Albini
nis Athmi. corporis beatissimi A Ibini et dedicatio basilicx. tio sancti Sigeberti confessoris. De ipso actum est et Sigebeni.
Eiutio Lubeco-Col. De Paulo eadera refert, I Februarii. Jn monasterio Vilariensi, Ordinis Ci-
quae supra dedimus ex Ultrajectino. etc. In sterciensis, beatx memorix Arnohii conversi et con-
Lucina, pura est. Lemooicas civitate, sancti Mar- fessoris. Commur-ius vocatur Arnulfus, vel apud
tialis episcopicum duobus presbyteris, Alpiniano et alios Arnalphus.
Austricliniano. Quorum vita miraculorum signis Molan. Addit de Ostiano Cujus gesta haben- :

admodum effuhit. Hic Martialis cum adhue puer tamen nusquam reperta sunt, quaprop-
tur. Quffi

csset quindecim annorum, consanguineus saacti Pe- ter verba illa in aliis editionibus expunxit. Se-
tri Apostoli, vocavit eum Dominus Jesus cum per quitur minoribus litteris : El in Brabantia, irans-
Judxam prxdicarct. Et dixit ei Permane mccum, : itus fratris Armdphi de Bruxclla, conversi mcna- De Arnulfo.

ftli mi, et servi mihi, et non accipias uxorem, sed sterii Vilariensis, ubi miranda sanctitatis cjus gestd

in paupcrtate sequere me et ego te, etc, aeque tabentur. Aliae editiones aliis litteris textui inge-
apocrypha. In Italii, sanctorum Corsici, etc. In runt : Eademquc die, juxta traditionem bcatorum
Ostiano pura est. Sequitur ; Eodem dic, sancti Pontificnm Anacleti et Gelasii. In fine : Eodem
Ottonis episcopi Babenbergensis et confessoris. die, sancti Odonis episcopi Ur.jellensis. Reraitti- Odonis.
Diflertur ad n Julii./» monasterio Meyfelt, trans- tur ad vii Julii. Orpii, sanctx Adilix virginis. Die Aditue.
Translatio- lalio sancti Severi presbyteri et confessoris. Remit- trigesima, congregatio sanctorum et benedictoram De 12 Apo-
nisScveri. stolis.
titur ad xv Octobris. duodecim Aposto' rum. Vide Pra3termissos. Eo-
Ottonis. Greven. Ottonis episcopi Babenbcrgensis et con- dcm die, sanctx Clothsendis virginis. Et minoribus Ctothsendh.
Theobatdi. fessoris. De quo proxime supra. In territorio Con- litteris : Qux non est canonizata. De Arnulfo Vi-
Susannte stantiensi, sancti Theobahli presbyteri, cremitx et lariensi, eadem quse in editione priori. Vide mi-
et i alcrite. confessoris. Susannx matronx et filix ejus Valerix, randa cjus gesta in Actis.

MENSIS
 MENSIS JULIUS
Habet Dies xxxi.

Kalendis. Die i.

monte Aaron sacerdotis primi. In territorio Lugdunensi, depo-

Or, depositio ./„,

In sitio beati Domitiani abbatis, qui primus illic lieremiticam vilam exercuit, et Domii

plurimos sibi in Dei servitio aggregans, magnisque virtutibus etgloriosis mira-

culis valde clarus, coliectus est ad patres in senectute bona. Civitate Engo- /-,,„,,/„

lisma, sancti Eparchi monachi et confessoris. Aninsulae monasterio, sancti Carileii Cariiefi.

presbiteri. In territorio Remensi, sancti Theoderici presbiteri. In portu Valencianas, neoderid.

sancti Salvii confessoris.

Sola fere pura est Grevenl oiliiio.

Hor ex Roraano parvo Adone describere debuit Usu.-i'-

YARIA LECTIO. Legit Greven. et sic et
Rursus Greveno
dus. Nihilominus codices reliqui, excepto Molano, habent ut est in textu. in

est Eparchii, scripsi cum aliis Eparchi. Item AninsuUe et Carllefi, contra quamin edito sit Anr/ii.sitf.i

Karileffi. Theoderici et Theodorici promisoue scribitur; aliqui habent

Teoderici, nos primo modo

usi sumtis. Denique citatus codexet Molanus ponunt, Sa'vii martyris, nos crrai ceteris, confessoris,

licet aliam lectionem praferendam sciamus.

OBSERVATIO. Celebrem olim fuisse oportet in Ecclesia Latina Aaronis memoriam, quam vel ../„,„„.

ipse Wandelbertus, paucissimos Sanctos complecti solitus, tribus hodie versibus. quos
pattlo

"tferius dabimus, praedicat. Exstat apud Hieronymiana pleraque item in Romano

;
parvo, unde itt

Adonem transiit, et ex hoc totidem verbis in textum nostrum. Domiiiaiuun— sacris Fast s pnmus /,

eleganter
Hseruit Ado, eumdem elogio prosecutus, quod Notkerus liberalius, Noster parcius, sed
delibavit. Nec eatenus dubitatio ulla potest occurrere. Qure —
secundo loco ab Adone refertur Aft>-

Martims artem Viennenuis episcopus ter-

negmtdit, ea a Nostro in sequentem diem translata est;
tius, plane omissus,ut ssepe Usuardum fecisse, non semel alibi obset vavimus. Qui in Usuardo —
utrobique :,,,;,
sequitur Eparchus Enculismensis, in Lucensi vocatur Separcus.ra Corbeiensi Eparcus,
epixcopus, quein rectius codices nostri monachum dicnnt et presbijlerum, ex alterutro Hieronymiano
ab Usuardo acceptum. Vide Surium et Acta Eenedict. tomo 1 pag. 267. —
Ex citatoCorbeiensi pro-
modo notatum Cinoman-
fluxisse credimus Carilefum seu Karikfum, itidem presbvterura. hoc ibi : <

Karilefi, presl/yleri et confessoris. At quajri potest, qua phra-

nico, Anisola moaasterio, deposiiio S. P.
si Usuardus
 338 MATYROLOGIUM USUARDI.
si Usuardus annuntiationem suam expresserit an, In pago Cenomanico, ut legit Pratensis etei
:
con-
similes Antverp-Major et Rosweyd. an potius, AninsuUe monaslerio, ut reliqui? Nos horum aucto-
;

ritati innixi, scripsimus, ut est in textu. Molanus, qui in prima editione Carilefum Auctariis annu-
meraverat, re melius expensa, in posterioribusloco eum suo restituit. PluradehocSancto memorant
Rabanus et Notkerus, quorum ille Arilefum, hic Arileffum nominant, quae indicasse sufficiat, alibi
ex professo discutienda dum vitam dabimus, a B. Siviardo scriptam, inter Acta
, Benedictina editam,
tomo 1 pag. G42, et cum Suriana aJiisque Mss. conferemus. Hic locum habeant versns Wandelberti
de Aarone et Carilefo :

Primus qui vcteris populi legisque sacerdos

Extitil, incensi primusqiie litavit ad aratn,
Aaron orditur Juli sacratque Calendas.
Has quoqtie contemptor mundi Canlephus lumorat.
Theodericum Remensem signent codices universim omnes
differentia quod Pra- , cum ea tamen ,

tensjs cum solum Confessoris, alii omnes solura presbtjleri titulum. Dubium itaque non
suis, tribuat
cst, quin hic ab Usuardo' primum consignatus fuerit.
Exstat vita Theoderici in Appendice Benedict.
tomo 1 pag. 614. —
In iine, nodus intricatior. Monuimus supra adxxvi Junii erasam in codice
Pratensi Persevcrandam inscriptamque commemorationem Salvii Enculismensis
, episcopi. Hic adver-
to, ab eodem codice et Munerato notari
In Britannia, sancti Leonorii confessoris et episcopi.
: Et in
hoc quidem omissa non est Salvii annuntiatio, quae in Pratensi codice omnino deest, alio nempe
translata, cujus lociim subinde impleverit Leonorius, ceteris omnibus, etiam
Antverp-Majori etRos-
weyd. incognitus. Unde patet cur binos illos codices e purorum numero excluserimus.
Ubi et hoc
observandum, Grevenum et Molanum legere Salvii martyris; et recte prorsus, sic
tamen ut satis
•idicent, se antiquiores codices correxisse, in
quibus passim solo Confessoris titulo honoratur. Itaque,
si non plane certum, saltem verosimillimum est, simplicem et genuinum Usuardi textum a nobis
-i laterculo productum esse. Equidem Salvium hic
ab Usuardo ipso consignatum, vix dubito.
Ceteravide ad xxvi Junii, quo die Henschenius plures Salvios perperam
in unum conflatos, distin-
xit. Si quid forte distinctioris notitiaj aliunde accedat, in Actis proprio Ioco
poterit recenseri.

AUCTARIA.

Praten. et Munerat. In fine : In Britannia, Centulen. Incipit ; Octava sanctijoannis Bap- Octaitt
saucti Leonorii confessoris episcopi. Sed Joannis
et tistx. In Aaron, purus est. Sequitur : Remis,
cum differentia, de qua in Observatione jam su- sancti Tbeodorici abbatis, discipuli suncti Remigii.
llnptnlit.
Texlus
pra diximus. Cenomanis, sancti mutilvs,
Carileffi episcopi et confessoris.
De Tlieode-
Herinien.
liCO.
Proprium habet, quod Theoderi- Civitate Engolisma, sancti Ebarcliii confessoris et
cum memoret 3 loco, cum hoc elogio Abbatis, : monachi. In territorio Lugdunensi, depositio viri
discipuli sancti Rrmigti, qui ejusdem magistri sui Dei, beati Domitiani abbalis. In margine, re-
suffragantibus mcritis, regis Francorum filiam asse- centi manu adjectum est : Depositio S. Theo-
ritur resnscitasse a mortuis.
Cetera purissimus est. baldi confessoris.
Tornacen. Omisit elogium Domitiani. De re- Bruxellen. Sic orditur : Octava saticti Joan- Oclavs
liquo etiam plane cum textu convenit. nis Baptistm. Joannis
Turonis, depositio sunctee Monegun- llaplutz.
Rosweyd. DeTheoderico, addit, Pontificis. In dis, religiosae virginis. De Aaron addit : Fratris Monegundis.
fine autem Item, saiictur.im virginum Fulei,
:
Spei, Mogsi. Tum : Vienna, sancti Marlini, tertii cjus- M iitiiii.
et Charitatis, ct Sopliix, matris earum. dem urbis episcopi, el ab Aposlolis ad prafutam
Pulsanen. Incipit : Passio sanctorum dccc urbem missi.
Uartymni Quse ex Adone, sumpta sunt. In
Nlll).
martgrum, qui tempore Dioclctiani in Ycrolanio ci- terrilorio Lugdunensi, loco qui Vallis Nebronia di-
ritatc pnssi sunt. Videxxn Junii. In Aaron,
purus citur,depositioviriDei beati Domitiaui, etc. Theo-
est.DeestelogiumDomitiaui. De Eparcho, Carile- dorici, subdit, abbalis. In Eparcho
purus est. In
fo et Theoderico, nihil. Salvium, vocat Silvanum.
fine : Item Carilcfi prrsbgteri et confessons. De
Antverp-Maj. Forte dubitans quem ex duobus Salvio fuse egit xxvi Junii.
ultimo loco signaret, Salvium an Leonorium,
Hagenoyen. De Aaron multa subjungit, quas
utrumque prartermisit.
ex sacris paginis certius noscuntur. Textus reli-
Antverp. et Max-Lubec. Deficiunt in Cari-
Octavxt
qua satis pura sunt. Demum hue differt annun-
lefo. Abundant in fine Eodem die, octavx sancti
Joannis :
tiationes duas diei praecedentis, de martvribus Corsici, lei-
llaptnlx. Joannis BaptitUe,
Corsico el Leone. Item de Ilostiano, ut ipse scri- nit tt i .i-

Moi.an. I n prima editione, ut jam diximus, tini.

e bit, episcopo et confessore.
textu Carilefum expunxit, quem in
posterioribus Aquicinct. Habet In pago Cenomanico.
reposuit.
:
Ad
Carilesi, addit : confcssoris, sine presbgteri. Itcm,
Antverp-Max. Ui.traject. Leyden. Albero. Theodorici abbatis, tantum. In fine : Octavx sancti OcUicx
et Danic. Omnes, sed non eodem loco annun-
Et sancti Tetbaldi confcssoris.
Joanius Baptistx. Joannis
tiant Octavx sancti Joannis Buptistee. In omni- Baptistx.
:
Victorin. Legit cum textu Salvii confessoris. :
Tiilukti.
bus deest Carilefi, Tres primi legunt iSatoti
epi- :
Tum Eodem die, sancli Quintiani martyris. Octa-
:
Qaiiitiinti.
seopi et confessoris.
vce sancli Joannis Baptistw.
I."Vanii:n. Initio
Apud Mechliniam, passio
:
Daveronen. Aviusdw monasterio, sancti Cari-
sancli Rumoldi marlgris, episcopi Dunellensis, filii
leffipresbyteri. De Salvio recte. Augustoduno, de-
reguScotis.Viie Auctarium Molani. Elogium positio Leonis episcopi.
sancti Doinitiani expimctum est.
In ceteris con- Ambianen. Eodem die, natalis sancti Carilephi
venit cum Antverp-Max. etc. episcopi et confcssoris. Qui in loco, Aiusula nuncu-

patus
 MENSIS JULIUS. 339
patus (nuncupato.) heremiticam vitnm gerens, plu- abbatis et confessoris. Qtti cum essel illiteratus, et DePambone.
rimovum postea ibidem exstitit patev monacltorum, psalitiutn aliquem discere ctipcrct, lccto stbi versu
ubi etiam clarus miraculis in pacc tjuifvit, Jn Gal- illo : Dixi, cuslodiam vias meas, ut non delinquam
liis civiluleAtnbicnsi (nn non Antbianensi'! ) dedi- in lingtia mca, secunduni versuni audive nolitil. suf-
catio basilicx sauclx Mavix Vivginis. ftccre sibi dicens, si pritnum intplere posset. Romx,
Matric-Cartus-Ui.tr/UECt. Aavon sacerdolis. satictarum Fidci, Sjiei el Chariltttis, sororum vtr- Fidei,elc,
Salvii episcopi et marlyris cum discipulis. Theodo- gitium ct martijrum. Ltbcri.v impevntricis ct Aovip- Liberiat.clc.
rici abbatis. Kavitepbi episcopi et confessoris. Con- pinx. Marix, sororis Moijsi et Aavan. Elcaiavi, ntarix, ctc.
Ctmrardi. ravdi episcopi et marlyvis. Puto Cunonem Trevi- filii Aavon, ct Pbinecs ncpotis cius. Ilester reguur. Hstlier.

rensem indicari, de quo Junii. Domitiani abbatis.

i Molan. Ad Theodorici, aliis litteris inserit
Augens. et Burdegalen. Pure habent cum verba Herinien. supra. Et typis minoribus :

textu : In povtll Vatentianas, sancti Salvii confes- Tltcodiirici, ftdei Cladovei. Cttm aittem mullns viv-
soris. An de aliis agant, nescio, ttttes ojievatus essct tjveqts Dei ductor Thcodovicus I>e Theodo-
Reg. Suec. num. 130. Eodem dic.sancti Quin- (nattts patre tamquam
lattone, rosa de spinis) ct
Quinliani. tiani marliris. In Alemannia. apnd Augustanaitt angelis eum suscijiientibus, cum gtoria miqrasset,
Idalrici. civitatem, depositio B. Udalvici episcopi cl confes- Rex Tltcadoricus, ad monasterititn venicus, sunclum
soris, magni et gloviosi ab infantia usque ad obttttm covjnts projtriis liumeris, ad seputchrum evexil. In

suum. Colitur iv Julii. fine textus : Qtti capitali scntenlia multatus, covo-

Alius Reo. Suec. Codex sub num. 428. Eo- nam mevuil senipitevnniit. Oclava sancti Joannis
Ltonovii. dem die, sancti Leonovii episcopi et confessoris. Baptislx. Machlinix, passio saitcti Riiinoldi tjlovio- Oclavte

Vatican. Meminit solius Domitiani, rejecto sisstttti martijris alque Pontificis, Scolorum regis
Lttceiz.cic. elogio. Adjicitur : Natale sanctx Luceue virginis ftln, signis ct doctrina mirabilis, Qut regalis cclst- DeRumoldo
et cum aliis octo.
Attceix vegis, ludinis soliitm. et ponlifictilis dignittttis respuens ho-

Martialis. Florentin. Apud Ravcnnas, sancti Mavtialis norem, Maclilittium petiit sibi divinilus vevetittam,

confessovis, ejusdem uvbis avcbicpiscopi. quam VIII Kal. Jttlii cttn sccravit mavtyrio, scd
Jurensis S. Ragnoberti In pago Ccttomannico, eudem die sanctissimi Bapttstx et Prxcursoris
qtiia

Anisola monaslevio, beati Carileffx confcssoris et Domini cclcbratur nativitas Romanus Pontifex ,

abbatis. Vide superius. Alexander IV, passionem nostri marttjris in notivi-

Octavx Editio Lubeco-Col. Octava sancti Joannis tatis jtvxdictx octavis instituil salemnizavi. Sequi-
J. Baptistx. tur de Carilepho. Dein Eodetn die, depositio snn-
Baptistce. De Aaron, addit nl libev Leviticorum
: :

Thcobatai. testalur. In lerritovio Priviniaco, beati Tlteobaldi cti Theobaldi confcssoris. De Leonorio, ut supra.
Hic seipsum seculo subripuit,
episcopi et confessoris. Rursus tvpis minoribus Hesler reginee. Aaron rt :
Theobaldi.

et heremetiram vitam pcr novem annos expetem, Jltlii martijrum cum nliis pltiribus, quortim Bcda Ksther.

Eodem Stjmeo- lann.ctc.

pro Cbrista paupemme vixii ;
quein propter oitx meiniiiit, hb. 1 Hisiorvc sux. die,

sanctitalem, angeli dc ccelo, infula pontificali deco- nis abbutis, qiti fnit jiroptcr Christum cognomina- Symeonls
Salt.
ravevunt. De Domitiano, satis pure. Tum : In ttis Notatur et hac die Simeon
Salits, id est stulliis.

Brabantix civitate Mechlinia, sancti Rumoldi cpt- in Romano moderno ubi Baronius Agunt de
; :

Rumoldi.
scopi Hibevnix et mafttjvis, filii regis Scnlix, qiti eodem hac clie Gv.rci tti Menoltujio. Ad qure Ros-
licet ipso die natalts Prscursoris Domini passus sit, weydus in citato non semel Mss. Imo vevo, inquit,

ejus tatnen solemnilas hic festive peragitur. In tev- Menologittm, uli et Menxa, xxl Julii Simeonem
De Tlicotlu- ritorio Remensi sancti Theadorici abbatis et confes- Salum stalnunt. Existimo Barotiium I Julii Si-
rico.
sovis, quicducatus a beato Remigio episcopo, et ab meonem bnnc jtosiiisse in Marttjrolotria quia Alotj- ,

eodetn construclo monaslerio, patev existens mullo- sius et Surttts inter Vitas Sanclorum eo die exhi-

rum sevvorum Dei ; multis clavus miraculis, inter bcnt. Qni vidcntuv eum opinionem sumjtsisse ex fine
qitx ftliam regis a movte sitscitaverat tandem et ipse , vitx, ubi dicttur 1 Jutii obiisse. Sed consulendus
Grxcits, vidcndumquc, an habcalur a unde
quievit in pace. Turouis, depositto sattctx Mone- tcxltts ibi

De Eparcho, pure. inlerjtres 1 Julii exjtressit, an vero za, qttod est

tUonegundU giindis virginis Deo sacratx.
urbis, povtu Valencia- xxiJttlii, uti Menxa ct Menologium nprmentant.
In tcrritonn Cumeracensis
nas, sancli Silvii matlijris, qui capitalrm ntstinuit Undo Molanus hac die acceperit, nescio, certe
xxi Julii, in posterioribus editionibus, in quibus
Lcottis ep. senlenliam. Augusloduno, depositio sancti Lconis
canfcssoris. De Martino, ut Bruxel- Gracos adjicit, iterum repetitur idem Simeon.
episcopi et
Catli.
In portu Valencianas, sancti Pergit Molanus : Arvcvnts, depositio beati Galli,
len. supra. In fine :

ejltsdem civilulis eptscopi et canfessoris. Cttjtts vitnm

Salvii confessoris. Geminatur hic idem. Silvius
beatus Gregorius Turoneusis scribit. Item Dononio
marttjr supra vocatus, qui xxvi Junii etiam
rela-
matvis sanctx Rain- Bejin»
monaslerio, sauctx Reginx ,

tus est. Omittitur autem Carilefus.

Turba- fridis.In editionibus aliis, incipit litteris Itali-
Baptistee.
Belin. Octava sancti Joannis
editione male prater- cis Octava sancti Joannis Baptislx. Tum Mech- JJjjJJJ, :

tus est ordo, et in prima

:

linix.etc, ut supra. In textu ponitur Carikfus, Baptist»

missus est Carilefus, qui in altera apponitur.
Alibi legitur, Salvn confessoris.
omittitur Salvius. De Theoderieo ad verba Heri-
Greven. Nola.
NIEN. solum hic addit Theodovici idemque Re.r
In Brabatltia, sancli Rumoldi episcopi Hibernix
;
et :

Ruinolili.

passus esl quidem VIII Kal. Jutii, sed sanctum defuncti corptis prajiriis humrris ad sejml-
marttjris, qui
Viriani tnar- crumevexil. Eodemdic, solemntlas sanctx Regi-
Viriani, elc. cjus celebritas bic festivitts recotilur.
Jula martijrum, nx, qux quieseil apud Valenccnas in Dononio ma-
daron, rtc. ttjris et soriorum ejus. Aaron et
nastevio. In territorio Prttvino, sancti Tlteobaldi
GaiiPP. cum aliis pluribus. Gaii Papx. Viennx, sancti
confessovis. De Leonorio ut stipra. Denique :

urbis episcopi, ab Apostolis

,
Vuttini. Martim, tertti cjusdcm
Arvevnts, depositio beati Galli ejtiscopi et confes-
Leontii. ,;/„,, missi Augustoduni, sancli Leonlii episcopi et

Servani. et confessoris. Pambo sons. Vide de Gallo plura superius.

confessoris. Servani episcopi

VI Non.
 340 MARTYROLOGIUM USUARDI.

VI Non. Die 2.

v omae via Aurelia, natalis sanctorura Processi et Martiniani, qui a beato Petro
Martiniani.

Ariitotm ct
R Apostolo baptizati, sub Nerone autem oris contusionem, equuleuni, nervos,
flammas, scorpiones perpessi, novissime gladio ca?si martyrio coro-
fustes,

nantur. Ipso tlie, sanctorum trium mililum, qui cum beato Paulo Apostolo passi sunt.
Item sanctorum martyrum Aristonis, Crescentiani, Euticiani, Urbani, Vitalis, Justi,
iOC.
Felicissimi, Felicis, Martia; et Sympborosas, qui omnes apud Campaniam glorioso
IHonegundir martyrio coronati sunt. Turonis, depositio sanctse Monegundis religiosae.

Ita scribunt Pratcn. Ilerinicn. Tornaccn. Jntvcrp. Mux-Lubec. ct Molan. Adjungitur etiam Danic.

VARIA LECTIO. Eculeum, MarcUt, Simpkorosee, Failicissimi, et hujusmodi alia indicare sufficiat.
Antverp. et Max-Lubec. cum aliis secundae notae codicibus, legunt scorpioncsque. Solus Mola-
nus pro oris contusioncm, Idem recte correxit Eutijchiani, sed nos codices reli-
posuit concussioiiem.
quos sequimur, in quibus constanter Euticiani. Dubium est circa titulum, Monegundi adscribendura.
Praten. cum suis, nempe Antverp-Majore et Rosweyd. legit, Dco sacratee optime quidem, sed nos ;

cum Herinien. Toruacen. et Greven, religiosa', ubi addendum esset cum Baronio, femince. Tu pras-
fer quod magis placuerit, modo ne cum Molano et codicibus reliquis apponas lauream Virginis,
quae viduas, duarum filiarum matri, minime convenit.

Vrceesslel /"\BSERVATIO. Illustris est in Sacramentario Gregprii, nec non in Kalendariis ab Allatio et
\J Frontone editis, atque item apud antiquos Martyrologos omnes, Proccssi et Marliniani hoc die
memoria, simpliciter et recte a Beda praedicata auctius a Rabano, sed tacito etiam martyrii et
;

sepulturae loco. Difficultatem ingeruut Hieronymiana apographa, ad xxxi Maii Via Aurelia eos col-
locantia, hodie vero scribentia : Romee, Damasi, etc. Quae Florentinium ancipitem reddunt, an de
Damasi cccmcterio, an de sancto aliquo Damaso agatur. Crescit apud illum ex Adone perplexitas,
Damasi statuit, cum taraen in Festivitatibus Aposto-
qui in Martyrologio Sanctos illos in cmmeterio
lorum clarissime expriraat viam Aureliam, a praefato ccemeterio longe dissitam. Crediderim ego,
errorem ex Romano parvo emanasse, quod Viennensis in Martyrologio secutus fuerit. Prudentior
Usuardus ex libello de Festivitatibus totam suam annuntiationem belle concinnavit. Porro an posi-
tiones illae varise, translationes vel quid simile indicent, opportunius in Actis discutiemus ;
jam
dicta pro prassenti instituto sufficiunt. Verbulum adjicio de praedictorura martyrum Actis, quse eo
fUeliora esse putavit Baronius, ad annum lxviii num. 24, quo breviora noscunlur. Henschenius ad
xiv Martii perantiqua censuit. Aliter plane opinantur recentiores, ut vide apud Tillemontium
tomo 1 pag. 179 et 532. Quid nobis videatur, dicemus propediem. Sic Wandelbertus carmine lusit
Processus sextas retinet cum Martiniauo
Nonas, martijrii leeto irradiante decore.
Mililum 3 trcs, Apostoli Pauli socii, a Romano parvo primum consignati sunt, unde eos accepit
Milites
Pauli socio-
ruin. Ado; ex hoc Noster sua omnia ad verbum descripsit.
et Ex eodem fonte procedunt Martyres—
Arislonis et sequentes decem, in Campania coronati, sed non omnes nominatim a Romano parvo expressi. Batid
soc.
dubium est, quin Adoni praduxerint gesta saucti Sebastiani in quibus (vide Acta nostra cap. xi)
singulorum horum et aliorum item nomina enumerantur. Noster bona fide Adonem sequens, textum
Uonegmutis. ejus immutatum huc transtulit. — Monegundam, seu potius Moncgundem in Corbeiensi et Lucensi
referri, notat Florentinius, non autem in vetustissimo Epternacensi, unde Antiquarii Gallici addi-
tamentum esse censet. Recte, opinor, 6ed additamenta hujusmodi nec in Epternacensi alias desunt,
seque Gallico, ac sunt apographa reliqua. Undecumque Monegundem Usuardus habuerit, certum
est, eam hac die ab eo memorari, quam pracedenti ab Adone signatam ibi observavimus. Et qui-
dem in hoc expresse signatur titulus Virginis, uti et a Rabano hac ipsa die, sed ab eo Usuardus
prudenter abstinuit, Molani idcirco excusatione nequaquam indigens, qui in prioris editionis suae
textu errorem non adverterat. Putatetiam Florentinius Virginem fuisse. At enim ex Gregorio Tu-
ronensi, ab ipso citato, sed non consulto, melius doceri potuit. En Flori verba ex laudato Gregorio
probabiliter accepta Turonis, sanctx Monegundis, qux duabus liliabus orbata, spreto viri consortio, ad
:

Chrislum convolavit cujus amore in parva cellula se recludens, ibidem magna enitint abslinentia, ct antc
;

ct post transitum multitudine miraculorum. Censeo itaque Usuardum scripsisse religiosx, vel si ita vis,
Dco saeraHc, ut supra notavimus. Neque audiendus Molanus, qui in posterioribus editionibus, ob-
servato errore primse, putat virgincm dici posse, eo quod sanctimonialis fuerit. Monegundis vitam
ex Gregorio Turonensi de Vitis Patrura cap. 19, edidit hoc die Surius ; addi potest cap. 24 de glo-
ria Confessorum quteomnia accuratius in Actis illustrabuutur.
;

AUCTARIA.
 MENSIS JULIUS. 341

AUCTARIA.

Antverp-Maj. Infine.textui superaddit :Apud Matric-Cartus-Ui.traject. Visilatio betttx

ocridetilales Saxoncs, civitate Wenta, deposi- Marix. Processi ct Martiniani martijrum. Sancto- Textus con-
tio saneti Sntiithutii miriftcx sanctitatis viri. rtim tritim mililum, qui cum beato Paulo passi sunt tractus.
SwMtllii.
Rosweyd. Oraisit annuntiationera trium mili- Aristonis, Crcsccntioni, Urbnni, Eutijcliinni cum

tum. Et in fine etiam habet : Apud occidcntales sociis. Mottcqundis religiosx.

Saxones, civitate Wenta, depositio Suitliitni epi- Codex Castri Karoi.i. Ipso die, sancti Ade- Adegrini.

scopi et amfessoris, grini confessoris. Habemus vitam ejus Mss.

Pulsanen. Purus est usque ad, qtti cutn bento Divton. ecclesia? sancti Stepbani. Apud ca- Trattslath-
strum Divionense, translatio corporis sancti Mc- nis iteaardi.
Patth Apostoh coronati sunt, inclusive. Desunt
reliqua omnia, ut alibi snspe deficit. dardi episcopi
ct confessoris. Vide vni Junii.

Munerat. Infinesubdit Item, Visilatio beatx : Editio Lubeco-Col. Visilnlio nhriosx Vinji- Dc Visita-
1'isitationis
II
nis Mnrix. Qttx statim in monltinu post conceptto- tione 11
B. 91- V. Marix Virqinis. I .

Grevf.n. Quod mirum est, textura incipit : ncm filii Dei, abiit iu civitatcm Juda, ad soliitan-
Visitatio bcatx Marix Virginis. Vide infra. dam Elisabeth coqnntatn siiam in qna salutationc
;

Belin. Sic annuntiat : Visitatio glorioss Vir- Joannes, adkuc inclusus in utero matris sux, san-

ginis Marix ad Helisabeth. ctificntus est. Romx viu Aurcliu, iu citnilcrio Da-
Albergen. Incipit simpliciter ut Greven. masi, natale, etc. ,
quas non niliil interpolata sunt
Visitatio sancts Marix Virginis. Alii autem, usque ad finem. De Monegunde egit pridie. In

nempe Antverp-Max. Ultraject. Leyden et fine adjicitur. Ipso dic, beati Swituni episcopi et

Lovan. Ioquuntur
sic : Visilalio bealx gloriosx confessoris.

sempcr Virginis Marix. Greven. Nota. Feslum Visitationis bealx Ma- Dc lisita-
lione.
Textus muti- Centulen. Romx in cimiterio Damasi, natale rix institutum fuit ab Urbano VI, anno Domini
Ivs.
sanctormn Processi ct Marliniani.quia sanctisApo- mccclxxxix, stipcritddittintque cst bic Usuardo.
sub Nerone
stolis baptizati et passi stint. Huc refer Melius intactum reliquisset Usuardi textum, ut
notationem Rosweydi pag. 222. Item sanctorum alibi facere solitus'est. Sequitur Mamcrtini mar- :

martyrumAriston, Crescentiani, etc, (ut in textu) tiris. Fallor vebementer, nisi bic ex carcere Ma-
qui omnes pcr beatum Scbaslianum ad fidcm con-
mcrlini imperitus aliquis Sancti et quidem mar-

vcrsi et nd marttjrium corroborati sunt. tyris nomen efformaverit. Oltouis episcopi ct con- Ollonis.

1'isitalionis Bruxellen, Incipit : Visitntio bcatx Marix fcssoris; sccttndum alios pridic Kal. Julti. In An- Swituni.
Sibertini.
B. M. V. Romx via Aurelia in ci.niterio glia, Siciiiini episcopi Wintoniensis ct eonfcssoris.
sempcr Virginis. Mnriic J 1-

Damasi, natale sanctoriim martijrum Processi, ete. Itcin ibidcin, Siberlini confessoris. Marix Jaeobi, cobi.

pure, uti in sequentibus usque ad finem, nisi scilicet Minoris. filix Clcopli.r.

quod desit Monegundis, quam per anticipationem Molan. Litteris Italicis textui prrefigit : Visi-

tatio gloriosm 1'irqiuis Mori.c ad Elisuhcih, a Do-

ut saepe solet, retulit die pracedenti.
miito Urhano cinn multis indulgentiis tuslituia.
Hagenoyen. De Processo et Martiniano inse-
Post textum Dominica sceunda post fe-
rit, bapthati erant, dum adliuc teneretur
in vincu- adjicit :

lis. Cetera satis pura sunt. De Monegunde ait : stum Joanni'-, Binchii, translatio saiiclarum Ursma- Transtatio-
nis 1 rsmari,
ri, Ermini, Theodulphi, Ulqisi, Amoluini, Ahel,
virginis religiosx. elc.
Amelbergx, de ecclesia Lobici
Aquicinct. Post Moncijttndis, liabet, Deo sa- Ilijdulphi et i, in

DeLeoncll cratx. Deinde subdit Rotnx, Leonis Papss,

:
oiri oppidum Binchiense ftciu anno mccccix, die xx
PP. dtvinis littcns sufficienter mslrii- mensis Jtinii. Dein minoribus typis In Anqlia, :
eloquentissimi et
Siiuiiili
cti, Grxca latinaque. lingua eriulili. Hic coustituit, snnctt Swituni episcopi Wintoniensis et confessoris.

archicpiscopus ordinatus fucrit, nullum con- Othonis episcopi el confessoris depositio in Bam- Ollonit.
Kl 5111

suetndinem pro usu pallii, in dicersis officiis persol- berqa. In editionibus aliis, sic habet In Britan- :

Hiulcum scnsum clarius redditum niit civitate Vintonia, depositio sancti Suuithuni
vcre debeat. ,

vide in Auctariis ad diem xxvm Junii. Tum In : episcopi ct confessoris, cujus merita usque hodie mir
raculis coruscant. Babenbergx, sancti Otlanis cpi-
Britannia, sancti Suithuni episcopi et confessoris.
Die secuuda, depositio slol.v Deiwsitionis
In Vatican. num. 5949. Deest, Trium militum
scopi ci confessoris.
Stala H .11.
sutictissimx Doininx nostr.r Dciparx in Blachcrnis.
et Monegundis. I 111 111,1-

Strozz. Saucti Vitnmii cpiscopi el confessoris, Dominica secunda post festum Joaiinis, Binclni, chernis.
1'itiinni.
translatio sanchrum, ete.
Imo Stritliuni, ni fallor.

Die 3.
V Non.

corporis sancti Thomte. Ipsodieapud

pud EdessamMesopotamiae.translatio

A
Tramlationi
Thowa martyris, qui magna
Apottoii. Cneoca?saream Ponti, natalis beati Gregorii episcopi et
cetera quodam tempore,
signorum ac miraculorum gloria procdilus, inter
movit. Civitate Clusina, montem precibus
ecclcsiae faciendse locus sufficeret,
matrontp, qui passi sunt
Iremei et sanctorum martyrum Hirenei diaconi et Mustiola? nobilis
Mmtiolz.
Anatholii episeopi, qui non solum
AnathotH. sub Aureliano principe. In Laodicia Sirite, sancti
57 religiosis
Tomus v, Jttttti.
 342 MARTYROLOGIUM USUARDI.
TripHonU, religiosis viris, sed et philosophis admiranda scripta dereliquit. Alexandrige, sancti
Euiogii. Triphonis et aliorum decem. Item Constantinopoli, sancti Eulogii.

Jla Pralen. Herinicn. Antverp-Moj. Itosweyd. Munerat. Greven. et Moian.

YARIA LECTIO. De CneocxsareasHias dictum est, sequor orthographiam plerorumque codicum :

qui ferme omnes post Rom. parvum et Adonem legunt episcopi et martyris, sed Antverp-Maj.
et Rosweyd. corrigunt episcopi et confessoris. Rosweyd. habet solus faciundse. Scribendum Clusina
ut plerique ponunt : excipe Muuerat. qui Elusina; Greven. Selusina; Molan. Seleusina. Hircnei ut-
seepius supra, non Hircni ut Antverp-Major, qui etiam male legit Musteolte. Rursus idem et Ros-
weyd. Laodkia? Siria, nos cum plerisque Laodkia Sirke. Melius Praten. Laodkca, et Molau. Syriee.
Errat Munerat. in Antonii pro Anatholii. Solus Rosweyd. habet phylosophis. In Greven. et Molan.
deest scripta. Praten. scribit, rcliquit, alii omnes dereliquit. Greven et Molan. cum pluribus medise
notse codicibus, Triphoni jungunt socios duodecim. Denique Antverp-Maj. pro Constantinopoli, sub-
stituit Constantinopolim ;
qui satis frequens medii a>vi annuntiandi modus.

Translalio-
nit Thomm
OBSERVATIO. Apostoli Thonnv Edessam translatio celebratur in pluribus Hieronymianis, in Beda
Apostoli. et Rabano, in Romano parvo ac proinde in Adone, atque ex hoc in Nostro, iisdem ferme ubi-
que terminis, nisi quod Hieronymiana et Beda addant, ex
tamen adhuc asservari corpus, India, ubi
ii utramque opinionem Baronius in Notis
testantur, quiseculo xvr, reslndicasprosecuti sunt. Salvat
hacdie cui rei examinandae proprius erit locus dura Acta Apostoli illustrabuntur ad xxi Decembris.
;

Gregorii. — Gregorii martyris meminit Romanum parvum, unde eum accipiens Ado, eos characterismos ex Eu-
sebio Rufini lib. 7. cap. 26 et Hieronymo de Scriptoribus cap. 05 fuse deduxit, ex quibus de Thau-
maturgo agi minimc dubium relinquatur, tametsi Acta ipsa clare demonstrent, sanctum illum Thau-
maturgum, proprie dictum martyrium non subiisse, ut pluribus dicetur xvii Novembris. Ceterura
Usuardus, ductoris sententiam sequens et contrahens, nihil in laurea mutandum censuit, quod a
Iretuei et
Mustwlx.
posteris nonnullis factum, in Variantibus lectionibus ostendimus. — Sequuntur Irenaeus et Mustiola,
Clusii in Etruria Martyres, a solo quidem vere TJsuardina sint, quae hic ponun-
Usuardo notati, si
tur, ut tantisper bona fide supposuimus ad xxni Junii, ubi de Felke Sutrino
quamvis judicio nostro ;

praeferendi essent codices Heriniensis et Tornacensis, a quibus et hi, et ille omnino absunt. Codicum
numero et auctoritate vinciiuur, ex quorum unanimi consensu textus noster eruendus est. Vide
quse de eorum passionis bistoria diximus ad citatura diem xxm JuniL Ex Romano parvo sumi- —
Anatlwlii.
tur Anatholins, cujus verbis Ado vix quidquam superaddidit, ita ut breve ejus elogium, totum Usu-
ardo tribuendum sit, ex Rufini Eusebio lib. 7 cap. 28, unde nomen erutum erat, verosimillirae
TriphonU,
ctc.
acceptum. —
Triplwnetn Alexandrinum cum pluribus sociis memorant apographa Hieronymiana.
In eorum numero, vel ipsi codices nostri discrepant. At recte decem statuit in Prsefatione sua gene-
rali BoIIandus, Epternacensis codicis sensum explicans; et nos Usuardum sic vere legisse existima-

mus. —
Rursus Constantinopolitanos plures esse, ex iisdem Hieronymianis constat ast ab auctore ;

Butogii. Romani parvi solus nominatur Eulogius, solus item ab Adone, solus a Nostro, cujus genuinara sen-
tentiam, sub adhibita in Clusinis cautione, toto textu productam censemus. Quo sensu intelligi.de-
beat "Wandelberti de Anatbolio atque Eulogio versiculus, dicetur in Actis. Ita ille hodie binos suos,
quos vocat pontifices, cecinit :

Pontifices quintas Anatholius Eulogiusque.

AUCTARIA.

Herinien. et Tornacen. Carent , ut diximus femue, Acacii et Demetrii. Demura de Anatholio,

in Observatione, Irenseo et Mustiola, de ut textus, omissis annuntiationibus de Irenaeo et
cetero purissimi sunt. Mustiola.
Pulsanen. Caret prceterea Gregorio et Tripho- Alijerg. et Danic. Proxime citatis similes,
ne; hic passim imperfcctus. carent annuntiatione Anatholii.
A.ntverp. et Max-Lubec. De Gregorio ita ex Centulen. In Thomx Apo-
Tndia, passiosancti
Adone tcxtum augent: Qui jurgantibus de quo- stoli, cujus sacrum corpus ad Edissam Mesopotamix
l>i Gregorio. daiu stagno duobus fratribus, facta oratione, aquam relatum est xn Kal. Januarii, quando celebrior
lacui subduxit, ct abissis divino nutu restituit, et dies ei agitur. Apud Gneocsesaream Ponti, sancti
virentcm campum qermanis concordibus dereliquit. Gregorii episcopi et martyris, beati Athenodori
Sed et quodam tempore \U Deest Ire-
ecclesix, etc. fratris. Qui Gregorius maxima miraculorum gratia
na-i. Mustiola> et Anatholii. Triphoni tribuunt prxditus fuit,
socios duodecim. Et in fine habent Item Con-
: Bruxellen. Secundo loco de Irenaeo et Mu-
Eutogii, efl stantinopoli % saneli Eulogii, JSufemiee, Acuci, De- stiola. Tertio de Triphone et xn. Tuin de Eulo-
mctri. gio, Euphemia, AcacioetDemetrio. De Gregorio,
Antverp-Max.Ultra.iect. LEl'I>EN.etL0V^.N. fere ut Antverp. supra. Dein: Et Roime, sancti
Superioribus de Gregorio verbis praefigunt Qui : Leonis Papx II, qui scdit mensibus decem. Ilk Leonis II,

skut luclcsiastka lib.l narrat historia, jurgantibus, vir eloquentissimus, in divinis Scripturis, tam Grxca
PP '

etc. Sequitur Alexandrise, Triplwnis et alio-

:
quam Latina lingua eruditus (fuit) et Christi fide-
rum xii. Itcm Constanttnopuli, sancti Eidogii, Eu- libus in Missa post Agnus Dei, pacem dari consti-

tuit.
 MENSIS JULIUS. 343
tuit. Tum de Anatholio, pure. Demum: Bcati Belin. pro Grcgnr scribit Georgii, additque
AiltenodoiU Antenodori cpiscopi, fratris (beati Gregorii Thau- quae supra retulimns, pro abyssis substituens ab
maturgi.) ipsis, ubi et alia deformata sunt, inverso etiam
Hagenoyen. Post Thomx Apostoli : Qux trans- textus ordine. In prima editione, deest, Civitate
latio facta est sub Alexandro imperatore. Doceri Clusina, etc. Sed in altera ad finem annuntiatio
cupio, quis liic Alexander fuerit. De Gregorio, hrec adjicitur.
ut supra. De Anatholio, pure. De Triphone et Grevk.n. Accatii, Dcmctrii ct Eufcmix, cum
xii,item de Constantinopolitanis quatuor, ut su- Eulogio coronatorum. Leonis II, qui sedit Eutoaii,Papx ctc.
pra. Caret Iremeoet Mustiola. annis trihus mensibus decem. Hic constituit osculum Lcanis.
Matric-Cartus-Ultraject. Translatio sancti pacis dari post Agnus Dci. Lantfranci archicpi- Lantfranci.
Tlwmcc. MustioUe virginis et martyris cum sociis. scopi Cantuariensis et confessoris, viri eruditissimi.
Gregorii episcopi et martyris. Anatholii episcopi, Hujus fama illcctus Anshetmus, ad e