Hc vin bo ch v tuyn truyn Khoa Pht thanh Truyn hnh ----- -----

cng bi ging Lch s bo ch Vit Nam

Ch nhim ti: TS. Trnh Th Bch Lin Khoa hnh : Pht thanh Truyn

H Ni 11/2010

Hc vin bo ch v tuyn truyn Khoa Pht thanh Truyn hnh ----- -----

cng bi ging Lch s bo ch Vit Nam

Ch nhim ti: TS. Trnh Th Bch Lin Khoa hnh : Pht thanh Truyn

H Ni -11/2010

Mc lc m u.................................................................... ...................................1 1. Mc ch, yu cu ....................................................................1 2. Phn b chng trnh ................................................................................................. 1 3. Phng php thc hin v nh gi ................................................................................................ 2 4. Ti liu tham kho cho ngi hc.....................................................2 PHN 1: Bo ch Vit Nam di thi php thuc ( 1865 1945) ........................................................................... 3 Bi1. S ra i v bc i u tin ca bo ch Vit Nam ( 1861 1907).....3 1.1. Nhng iu kin cho s ra i ca bo ch Vit Nam.......................................3 1.2. Bc i u tin ca bo ch Vit Nam (1861 - 1907 .............................6 Bi 2. Bc pht trin ca bo ch Vit Nam t 1908 - 1918 ...............................................................................................1 1 2.1. Nhng iu kin thun li mi cho s pht trin ca bo ch.................11 2.2. Nhng t bo tiu biu theo ch thuyt ca An-be-xar........................12 2.3. Mt s c im v i sng bo ch giai on 1908 1918...........................17 Bi 3. Bo ch Vit Nam t 1919 1930 ...............................................................................................1 9 3.1. Nhng iu kin chi phi n s pht trin ca bo ch.................19 3.2. Mt s t bo tiu biu...........................................................................20 3.3. Thi k u ca bo ch cch mng Vit Nam........................................23 3

Bi 4. S trng thnh ca bo ch Vit Nam giai on 1930 1945........................................................................................2 8 4.1. Bo ch Vit Nam giai on 1930 -1935..........................................................28 4.2. Bo ch Vit Nam giai on 1936 -1939.........................................................30 4.3. Bo ch Vit Nam giai on 1939 -1945.........................................................33 PHN 2: BO CH VIT NAM T NM 1945 N NAY.........................41 Bi1. Bo ch Vit Nam trong nm u c lp v thi khng chin chng Php (1945 -1954)................................................................................................ ..............41 1.1. Bo ch trong nm u c lp................................................................41 1.2. Bo ch thi k ton quc khng chin....................................................47 Bi 2. Bo ch Vit Nam thi k khng chin chng M ( 1954 1975) ....54 2.1. Bi cnh lch s thi k khng chin chng M..............................54 2.2. c im pht trin bo ch............................................................56 Bi3. Bo ch Vit Nam thi k hu chin v i mi ( t1975 n nay)..62 3.1. Bo ch Vit Nam t 1975 1985......................................................62 3.2. Bo ch Vit Nam thi k i mi v hi nhp....................................63 kt lun.................................................................72 Ti liu tham kho..........................................................................8 1

M u

Lch s bo ch Vit Nam S tit: 45t = 3VHT i tng: Sinh vin Khoa Bo ch v Pht thanh Truyn hnh 1. Mc ch, yu cu * Mc ch: - Trang b nhng kin thc c bn v lch s bo ch Vit Nam, gip sinh vin cc chuyn ngnh bo ch c ci nhn tng quan v qu trnh hnh thnh v pht trin ca bo ch Vit Nam qua cc thi k lch s. - Sinh vin thy c lch s bo ch nh mt b phn ca lch s dn tc. Gn lin vi s pht trin ca bo ch Vit Nam l s pht trin t tng, vn ho, ngn ng mi thi k lch s, bo ch Vit Nam u c nhng du n ring bit. - Qua vic tm hiu nhng thnh tu v hn ch ca tng giai on bo ch, sinh vin c th rt ra bi hc kinh nghim b tr cho vic trau di kin thc phc v thc t tc nghip hin ti cng nh tng lai. * Yu cu: - Sinh vin hc qua cc hc phn thuc Kin thc gio dc i cng, Kin thc gio dc chuyn nghip v mt s hc phn thuc Kin thc ngnh nh : L thuyt truyn thng, C s l lun bo ch, Nhp mn chuyn ngnh, Lao ng nh bo. - m bo trang b c s vt cht k thut : Computer, prjector, bng a nng, phng my c ni mng internet... - Vn phng phm h tr : Giy AO, A4, bt d, bng dnh, ko... 2. Phn b chng trnh: * V thi gian : - L thuyt: 30 tit - Thc hnh, ngoi kho: 10 tit 5

- Tho lun: 5 tit * V ni dung kin thc - Phn1: 25 tit ( L thuyt:20 tit; thc hnh; 5 tit) - Phn 2: 20 tit ( L thuyt:10 tit; thc hnh, tho lun hoc ngoi kho: 10 tit) 3. Phng php thc hin v nh gi * Phng php t chc ln lp: - S dng kt hp cc phng php dy hc tch cc, c s tham gia ( Thuyt trnh tch cc, lm vic nhm, m thoi, trao i, phng vn); Cc hot ng b tr ( tr chi, vui, thi tm hiu nhanh, thi xy dng kch bn phim t liu) - Gio vin gii thiu nhng ni dung kin thc c bn, gi cc vn cn trao i, tho lun, tm hiu su thm. - Sinh vin c trc ti liu tham kho, tch cc tham gia cc gi hc trn lp v t tm t liu hnh thnh nhng lun im c th tho lun, chia s vi cc bn. * Thc hnh, ngoi kho: - Phn cng ni dung cng vic theo nhm hoc c nhn, n nh thi gian v yu cu sn phm bo co * Hnh thc nh gi: - Kim tra hc trnh: 3 bi ( 2 bi trn lp, 1 sn phm thc hnh) - Thi hc phn: Thi vit hoc tiu lun 4. Ti liu tham kho cho ngi hc - Lch s bo ch Vit nam t khi thy n 1930 ( Hunh vn Tng), NXB Tr ng, Si Gn, 1973. - Lch s bo ch Vit Nam 1861- 1945 ( Quang Hng), NXB i hc quc gia, H. 2000. - Bo ch cch mng Vit Nam 1925- 1945( Nguyn Thnh), NXB Khoa hc x hi, H.1984.

- Tm hiu lch s bo ch Vit Nam ( Hng Chng), NXB SGK Mc L nin, H. 1987. - Th tch bo ch Vit Nam ( T Huy Ra- ch bin), NXB L lun Chnh tr. - Nhng khuynh hng bo ch Vit Nam trc 1954 ( Hong Vn Quang), ti cp c s trng im, Hc vin Bo ch- Tuyn truyn, H. 2006.

PHN I: Bo ch Vit Nam di thi php thuc ( 1865 1945) Bi 1. S ra i v bc i u tin ca bo ch Vit Nam Nam * Nhng bin ng v chnh tr x hi na cui th k 19 * Ch phong kin bt u suy tn, triu Nguyn lc hu, km ci c v kinh t, chnh tr x hi. - Mu thun x hi ngy cng su sc, cc cuc khi ngha n ra v nhanh chng b dm trong bin mu - Ngi Php n vi k hoch xm lc nc ta v bt u bng con ng truyn gio, Vit Nam m ca thng thng vi nc ngoi. - Giai cp phong kin tan r, s phn ho cc giai tng trong x hi lm ny sinh mt tng lp ngi Vit Nam mi: nhng vin chc ngi Vit lm vic trong b my Nh nc do Php bo h. y l tng lp tr thc cp tin, chu nh hng kh su sc nhng np sinh hot ca phng Ty, c bit 7 (1861 - 1907) 1.1. Nhng iu kin cho s ra i ca bo ch Vit

l thi quen tip nhn. Do vy, h ny n ngha: Phi lm mt t bo cho ng bo mnh c. * Cng vi k hoch thn tnh nc ta ngi Php bt u m mang mt lot cc trung tm, th Vit Nam. y cng chnh l cn nguyn lm ny sinh tng lp th dn mi (dn thnh th) vi nhu cu cao hn v thng tin. H tr thnh c gi u tin ca bo. * Nhng bin ng v t tng - B my nh nc phong kin b phn ho thnh ba phi c bn. l: Nhm ch chin (cc s phu yu nc); phi ch ho (vua T c); phi trung gian (i ng tr thc phong kin). C 3 phi u tm mi cch tuyn truyn, tranh th lc lng. Cc cuc tranh ci, bt ho lun xy ra t trung ng ti a phng. Tuy nhin c 3 phi u gp nhau mt im l: Cn c phng tin tuyn truyn, thc c sc mnh ca bo ch, nn tt c u ng h. => thc h phong kin dn dn nhng ch cho thc h mi tin b hn, ph hp vi vn minh thi i hn, l thc h dn ch t sn. * Lc ny, cui th k 19, dn tc ta c 2 nhim v lch s : canh tn x s v chng xm lng. thc hin 2 nhim v ny, khng th khng c bo ch truyn thng. C th ni nhng bin ng v t tng l iu kin ch quan i vi s ra i ca bo ch. * S ra i ca ch quc ng. - Ch quc ng xut hin cui th k 17 do vic truyn o ca cc gio s phng Ty gp 2 kh khn (thiu phng tin truyn t v phong tro T o ca triu

Nguyn). V vy, cc nh truyn gio c mt sng kin: La tinh ho ting Vit. Cng cuc ko di hng th k, chia thnh 2 giai on: Trc v sau Alch-xng--rt- ngi c cng trong vic khai sinh ra ch quc ng v ng cng l ngi u tin son t in ting Vit. - Sau A-lch-xng--rt, ch quc ng pht trin rt nhanh, tr thnh phng tin ca bo ch v vn hc hin i. T ch Hn v ch Php b mt v tr c tn Vit Nam. Cc nh bo c tinh thn dn tc lnh thm mt trch nhim lch s : khng ngng ph cp ch quc ng, tm mi cch pht huy tnh nng ca n. * S xut hin cc phng tin in n v h tr - Nhng b ch c thay th li in khc b - My in mi ra i thay th cho my in th cng - Ngi Php m mang mt h thng giao thng xuyn Vit: ng b v ng st. - 1862, ng dy in thoi u tin xut hin Vit Nam, ni Si Gn Bin Ho. 1863, Bu in Si Gn c thnh lp; 1894, ng dy vin thng Bc Nam hon thnh; 1899, h thng my in thoi c s dng ton dn - 1929: cu hng khng u tin Si Gn Pari c thit lp, gii thot tnh trng b quan to cng cho bo ch. * y l nhng iu kin cn v cho mt nn bo ch Vit Nam xut hin. * Chnh sch bo ch ca php Vit Nam cui th k 19 u th k 20 - Nam k:

* c coi l x thuc a nn theo lut, ngi dn Nam k c hng mi quyn li nh ngi chnh quc, trong c quyn li bo ch. - 29/7/1881 Quc hi Php ra mt o lut v t do bo ch, trong c nhng iu khon tng i ci m, thun tin cho ngi Vit Nam. V d: Tt c cc cng dn Vit Nam c quc tch Php t 21 tui tr ln c quyn ra bo; th tc ra bo ch cn bo trc 24h. Bo khng b kim duyt v ni dung nhng ni in bo phi khai r y l mt l do ti sao bo ch Nam k xut hin sm hn cc ni khc khong 20 nm. - o lut ny nhanh chng b ngi Vit khai thc li th nhm nhng mc ch u tranh v ca ngi dn tc. V th 1898 (30/12) Php ban hnh sc lnh mi vi mt s iu khon c qui nh li nghim ngt vi bo ch ca ta hn. V d: Tt c cc bo ting Vit u b kim duyt ni dung trc khi pht hnh. Vic cng b cc t bo hoc n phm nh k ng Dng phi c php ca Thng Hi ng ng Dng * Sc lnh ny tc b quyn t do ngn lun ca ngi Vit Nam ni ring v ng Dng ni chung. - Bc v Trung k: - c coi l x bo h nn iu kin lm bo kh khn, sut mt thi gian di hu nh khng c bo c lp. Bo ch ch thin v vn ho, ngh thut, k thut. y cng chnh l h qu ca vic ra i mun hn bo ch Vit Nam khong 20 nm nn bo ch Trung v Bc k b qun ch bi sc lnh 1898 ca Php.

10

* Cn c vo mt s chnh sch bo ch ca Php Vit Nam c th thy: - Bo ch Vit Nam sm c xem nh mt phng tin ca thc x hi. - Nhng ngi lm bo Vit Nam trng thnh nhanh chng trong nhng mi trng hot ng bo ch y bin ng, phc tp. - Ngi lm bo sm nhn ra li ch ca bo ch i vi quyn lc chnh tr. - Bt k thi i no, bo ch cng lun chu s chi phi bi t tng chnh thng ca cc th ch. 1.2. Bc i u tin ca bo ch Vit Nam (1861 1907) * Bo Vit Nam xut hin rt sm Nam k v 2 mc ch: - Ngi Php mun s dng bo ch nh mt cng c tuyn truyn hu hiu nht sau nhng bc i qun s. - Ngi Php cn c bo ngay lm phng tin lin lc gia chnh ph Php v nhng ngi Php Vit Nam i vi b my hnh chnh ct c a phng. * Thi k ny bo ch yu c vit bng ting Php (c nc c khong 70 t th ch c khong 20 t ting Vit). * Nhng t bo ting Php u tin: * T Nam k vin chinh cng bo (Le Bulletin officiel de lExpdition de la Cochinchine) ra i 29/9/1861 l t tun bo, tn ti 27 nm (n 1888 nh bn). y l ph-

11

ng tin thng tin duy nht ngi Php iu hnh ni b qun vin chinh ca h. * T X thn cng bo (Le Bulltin de Communes): xut bn 1862, in bng ting Hn, c ph bng tin Hn, pht khng cho cc vng nng thn Nam b, bt buc cc chc sc a phng c v tuyn truyn cho nhn dn. * T Si Gn thi bo (Le courrier de Saigon) ra i 1/1/1864, dnh cho dn th. Mi s bo c km thm mt ph trng chuyn v VHXH, thng tin i thng. y l t bo u tin v tnh lm qung co v xo b tnh cht cng bo n phm ca mnh. * Ngoi nhng t trn, cn mt s t mang tnh cht tp ch, nin gim ch yu xut bn bng ting Php nhm mc ch bnh nh l chnh ch khng phi thng tin truyn thng rng ri trong nhn dn. * T bo ting Vit u tin: Gia nh bo * Ngun gc: tng xut bn bo bng ting Vit ny sinh kh sm trong hng ng tr thc Vit Nam lm vic cho Php. Sau 2 nm chun b, ti 15/4/1865 Gia nh bo mi ra s u tin. - Lc u t Gia nh bo do Ec nt p t (Ernest potteau) l ch bt iu hnh. Kh bo 32 x 25cm (4 trang); gi c, ngy pht hnh u in trn 1 trang. T 1 thng/ s, sau tng 1 thng/ 2 s v cui cng tr thnh tun bo (pht hnh vo th 3).

12

* Mc ch : Nhm ph bin trong gii dn bn x tt c nhng tin tc ng lu v em n cho h nhng kin thc mi v nhng vn c lin quan n vn ho v nhng tin b v ngnh canh nng. * S pht trin : C 2 thi k - Trc 1869: Bo hon ton do Pt iu hnh, ch yu mang tnh cht cng bo (ng li nhng cng vn, quyt nh, chiu biu ca chnh ph. Ngoi ra, c thm phn "tp tr" (ng tin trong nc, quc t). Thi k ny Gia nh bo c xem nh bn dch ca t Thi bo Si Gn. - Sau 1869: Gia nh bo c giao cho Trng Vnh K lm gim c, c 1 bc pht trin ln. Trng Vnh K lm mt i tnh cht cng bo, a t bo chuyn hng v ni dung: Xut hin nhiu bi vit gii thiu nn vn ho Vit Nam, lch s dn tc, nhng kin thc v khoa hc k thut, khoa hc nhn vn Bn cnh vic khch l sng tc, su tm cn ch trng vic truyn b ch quc ng. c bit l bo c thm phn tin tc, qung co. * Gia nh bo tr thnh din n chung cho gii tr thc min Nam quan tm n ch quc ng, chn hng c hc, dung ho gia truyn thng v ci mi. Nh m ting Vit c iu kin pht trin. Tuy nhin, do chu s qun l ca ngi Php nn v mt chnh tr, bo vn bc l khuynh hng thn chnh quyn, cao chnh sch cai tr ca Php, ch trch nhng ngi ch chin. Sau 1872, Trng Vnh K thi gi chc gim c, t bo li tr v tnh cht cng bo nh hi u. Nm 1909 nh bn. * Ngi Vit Nam u tin lm ch bt:

13

* Trng Vnh K (1837 1898) + Qu: Lng Ci Mn, huyn Minh Thnh (thuc Vnh Long nay l Bn Tre) + Gia nh ng, Vnh K l con p t, cha c uy tn trong triu nhng nh ngho. + Nh mt cha c n Vnh Long (ngi tng chu n cha Vnh K) nhn nui, Trng Vnh K c hc ch, c sang Pa-nhi-lut (Campuchia) hc 8 thng. V nc gip vic cho triu nh, thy Vnh K thng minh, cha nui li cho Vnh K sang P nng (Malaixia) hc 8 nm na. c tip thu nhiu kin thc hin i, Vnh K tho nhiu ngoi ng (bit 27 th ting), ng vit 11 cun sch dy ngn ng. - Sau 8 nm v trc, Vnh K lm vic cho Php (lm rt nhiu cng vic, vt l hc, gim c vin ngn ng... ng c bu l 1 trong 18 bc hc ton cu. - Ton b cuc i ng li 118 cun sch * y l mt cuc i hot ng khng ngng ngh vi mc ch em ht kh nng phng s cho ng bo, dn tc. * Vi t Gia nh bo, Vnh K th hin tinh thn t tn dn tc (ng dng cm lm t bo ting m u tin). ng khng ngng truyn b ch quc ng - cng c vn ho cho ngi Vit. * V phng din ngh nghip, Vnh K li 2 bi hc qu: - Xc nh c mc ch, i tng ca t bo l iu kin tin quyt t bo i n thnh cng.

14

- Qu trnh phn u tr thnh nh bo cng l qu trnh phn u khng ngng thnh 1 nh vn ho. * Mt s t bo ting Vit khc: Nam K: * T Nam k a phn (1895) - y l t bo u tin dnh cho lc lng Thin cha gio, b sung nhiu vn cp nht, i sng ngoi Thin cha. * T Phan Yn bo (1898). - y l t bo u tin dm t vn i thoi vi chnh ph Php v chnh sch thuc a ca h. T ny do Dip Vn Cng lm ch bt, s dng rt t cng tc vin. Bo pht hnh c 10 s phi ng ca v ngi Php nhn ra s h trong o lut 1881. * T Nng c mn m (ung tr bn v chuyn ngh nng v thng mi) (1901). -

15

T bo do Ca-ra-vat-gi sng lp, 1 tun/s, 8 trang, ra vo th 5, kh 27 x 20cm. Bo cp nhng vn lin quan n nng nghip, m ngh. - Trong 22 nm (ngng hot ng 1923), bo i qua rt nhiu ch bt. * T Lc tnh tn vn (1907) - Lc u ra hng tun sau tng 3 s/tun, ngoi tin tc cn c vn chng, kho cu. T ny do S-ne- (Scheneider) sng lp v Trn Chnh Chiu lm ch bt, tn ti rt nhiu. Khi st nhp cng t Nam Trung nht bo, n chuyn thnh nht bo, ngng xut bn khong 1944. - y l t bo sm c khuynh hng cp tin (c v lng yu nc, chng Php v phong kin tay sai, chng t tng vong bn "Lc tnh tn vn" thu ht c nhiu cy bt c ti ca c 3 x v l t bo c uy tn nht Nam k trong bc khi u ca bo ch Vit Nam. - Bc k: * T "Bo h nam dn" (1888) - y l t bo u tin Bc k, xut bn Hi Phng, ngi sng lp l -cu-lin. Bo in bng ch Hn v ch Vit. * T i Nam ng vn Nht bo (1893). - Ngi sng lp l S-ne-, Nha kinh lc ch tr. Bo in 8 trang bng Hn, Vit, xut bn H Ni v c pht hnh khp Bc v Trung k, i tng chnh l cc nh nho. - Sau 1907, t ny i thnh ng c tng bo, bn rt chy v c thm ph trng.

16

* Thi k u tin ca bo ch Vit Nam chng t: bo ch lun tn ti v pht trin trong 1 mu thun gia xu hng dn ch ho v tnh trng c quyn chnh tr, tc l mu thun gia cc sc lnh hnh chnh vi nhu cu thng tin ca cng chng, bn c. Cu hi tm hiu bi 1. iu kin ra i ca bo ch Vit Nam c g ging, khc vi cc nc u M, Nga v Trung Quc ? 2. Nhn xt v bc i u tin ca bo ch Vit Nam ?

17

Bi 2. Bo ch Vit Nam t 1908 1918 2.1. Nhng iu kin thun li mi cho s pht trin ca bo ch * V chnh tr : y l thi k ca phong tro ng du v ng kinh ngha thc, xut hin nn vn hc yu nc v cch mng. - H thng cc trng hc ch trng truyn b nhng t tng tin b ca ng Ty v vn dn ch. Cun "Vn minh tn hc sch" c coi nh tuyn ngn v canh tn t nc. - Bo ch kt hp vi trng hc thc hin khu hiu: "gio dc qun chng canh tn x s". * V bo ch : 2 yu cu c t ra l tt c cc t bo u c gim gi ti mc thp nht, hng ng ch bt phi c chn la t hng ng tr thc. * V vn ho, gio dc : H thng trng hc c m rng, s truyn b ch quc ng c gia tng (sau 5 nm s hc sinh tng gp i, ch trng dy ting Vit cho c hc sinh Php v Vit). - y chnh l cch chun b lc lng bn c cho bo ch Vit Nam, to ra mt lp ngi tr tui c ch tin th, nhy cm vi ci mi. * Ch thuyt ca An-be-xa-r : + Khi An-be-xa-r. n Vit Nam, chin tranh th gii mt bng n, ngi Php phi ng u vi c (c ang thng th); phong tro bo ch ang cao trong vic i dn ch, xu hng chng li Php.

18

- Nhng ti liu t c n Vit Nam, ti liu ca cc nh yu nc Trung Quc cng trn vo Vit Nam (chc tc ca Khang Hu Vi, Lng Khi Siu c vit v nc Php), uy danh nc Php b gim trong con mt ngi Vit. An-be-xa-r. nhn thy iu rt r nn ng ta nhn s mng tm mi cch cu danh d cho nc Php ng Dng. Mt trong nhng cch thc An-be-xa-r. cho l hu hiu nht l dng bo ch, v vy ch thuyt v bo ch ca ng ra i. + Ch thuyt nhm 2 mc ch: ca tng nc Php, chng nc c; ng thi dng bo ch ting Vit v ting Php ct t mi lin h ca bo ch Vit Nam vi Trung Hoa. thc hin mc ch ny An-be-xa-r. ngh chnh ph b tin m mt ht bo ch mi, tm nhng ch bt c t tng vng ngoi. - 1917, An-be-xa-r. cho thnh lp nghip on "K gi thuc a, trong bi din thuyt, A nhn mnh vai tr ca bo ch: 1 t bo, 1 cy bt, qu l 1 sc mnh phi thng. Lc ny, c ti trn 70 nh bo Vit Nam b cun theo ch thuyt ca An-be-xa-r. + Ch thuyt ny ch yu dng Bc k v theo Anbe-xa-r. nu nm c tr thc Bc k ngha l s thn tnh ton b tr thc Vit Nam. Thc t lc nhng t bo ln nht, nhng nh bo ni ting nht u pha Bc (Phm Qunh, Nguyn Vn Vnh, Phm Duy Tn, Nguyn Vn T). 2.2. Nhng t bo tiu biu theo ch thuyt ca An-be-xa-r. * Bc k.

19

a/ ng Dng tp ch v Nguyn Vn Vnh * Ra i 15/5/1913 vi t cch l ph trng ca Lc tnh tn vn, trn mng xet c ghi n phm c bit ca Lc tnh tn vn cho Bc k v Trung k .

- Ch bt l Nguyn Vn Vnh, tham gia cng s cn c hng lot cc nh vn, nh th, nh nghin cu khoa hc v cc chnh tr gia thi ; Bo ra hng tun, 16 trang. V Nguyn Vn Vnh l ngi theo thuyt trc tr nn t bo ny cng c xem nh c quan ngn lun ca thuyt trc tr. * Bo c 2 thi k pht trin: + Thi th nht (t s 1 s 85): Ni dung thin v chnh tr + Thi k th 2 (t s 86 tr i): Ni dung phong ph hn, bao gm vn hc, x hi, trit l Nguyn Vn Vnh c tham vng bin t bo mnh thnh nhp cu giao lu vn ho ng Ty. * ng Dng tp ch c cng ln trong vic ph bin nhng t tng tin b v chnh tr, kinh t, vn ho, o c ca phng ng v phng Ty. 20

- Tp hp c hu ht nhng cy bt xut sc lc by gi - Th hin r s nhit thnh ph bin ch quc ng, ku gi mi ngi dn hc ch quc ng. Nc Nam ta v sau ny tr nn hay hoc d l nh ch quc ng. * Vi nt v Nguyn Vn Vnh (1882 1936): - Qu: Thng Tn H Ty. T nh ng t ra mt ngi thng minh, ham c nhiu Nh bo Nguyn Vn Vnh .

- 1906 sang Php cng phi on ca vua Khi nh, tham d cuc u xo ti Mc xy (Marseeille). Sau Hi ch, ng c dp n Pari, gh thm to son Revus de Pari, nh in Hachete ng c chng kin quang cnh lm bo v nim am m ngh nghip tri dy t . - 1907 ng bt u ngh bo, t ng c tng bo. Khi vng tay ngh, Nguyn Vn Vnh cn tham gia iu hnh v kim vai tr ch bt ca mt s t bo ting Php, ch nh in v c chn trong cc Hip hi quan trng. i vi 21

lnh vc vn hc ngh thut, ng cng l ngi c nhng ng gp quan trng trong vic dch cc tiu thuyt phng Ty, c bit l cc v kch phng Ty th k 19. b/ Nam phong tp ch v Phm Qunh * S ra i: - vin c ng ca ng dng tp ch, Anbexar cho rng: Nguyn Vn Vnh l mt nh bo c ti nhng li l mt nh chnh tr vng v. Trc s phn ng gay gt ca cng chng, An-be-xa-r. tm 1 ngi thay Nguyn Vn Vnh v mt t bo khc thay cho ng Dng tp ch. - 1914, ngi Php thnh lp ng Dng mt quc gia mang tn l x ng Php. tin hnh cng khai cuc khai thc thuc a, ngi Php buc phi ci cch hnh chnh. Lc ny cng cn c mt tng lp quan li, tr thc hon ton mi gn lin quyn li vi Php. Ngha l cn c mt c quan ngn lun thu ht i ng tr thc Vit Nam ng h nn chnh tr nc Php. - An-be-xa-r. vit Trong vin cnh ny, chnh ph c sng kin lp ra mt t tp ch bng ting bn x cho ngi An Nam d thc thi chnh sch gio dc v tuyn truyn m chng ta cn theo ui. An-be-xa-r giao cho Lui Macty (Luis Marty) chnh mt thm ng Dng cng Phm Qunh lp t Nam phong tp ch (giy php c cp t 30/12/1916, nhng phi n 1/7/1917 tp ch mi ra s u tin. * Tp ch l mt th bch khoa nguyt san, kh 19 x 22,5cm thng thng c 9 chuyn mc, 1 mc tin tc, cn li dnh cho chnh tr, vn ho, lch s

22

- Mi s c khong 8 trang gia tm tt ni dung nhng bi quan trng. * Ni dung: + y l c quan ngn lun ca thuyt qun ch lp hin, l mt c gng n lc ca An-be-xa-r. v Phm Qunh trong vic lm chnh tr bng vn ho (mc ch chnh tr ca An-be-xa-r. rt nham him: bc 1 nhm ng h Php, trit tiu dn tc, bc 2 dit c). + Tp ch: Nam Phong c ngha l ngn gi ti to li x s An Nam. Trn tp ch thng xuyn c t chc cc cuc bt chin. Cuc bt chin u tin trong lch s Vit Nam l cuc bt chin xoay quanh ti vn ho (tranh lun v truyn kiu). Ln sng tr thc Vit Nam c nhng phn ng d di, mt khng kh tranh lun bt bnh thng, ko di 2 nm chia bo gii ra thnh hai tuyn Bng vic ny, Phm Qunh phn no t c mc ch li ko tr thc Vit Nam vo cc vn vn ho v xao nhng tnh hnh chnh tr trong nc.Phm Qunh c ti dng chn l bin minh cho iu m l, VD: Ca ngi Truyn Kiu: Truyn Kiu cn, ting ta cn m ting ta cn, nc ta cn

23

+ Nam Phong tr thnh mt cng

c c uy tn nht trong vic cng b cc tc phm ca cc tc gi ni ting Vit Nam, l ni tp hp cc nh vn bui u (cc cuc thi sng tc); l ni cng b nhng tc phm tin b Php; gii thiu tinh hoa vn ho phng ng vi nc ngoi + Nam Phong cng gp phn lm giu vn t ting Vit bng mt mng t ng hon ton mi (nhng thut ng, ngn ng ca t duy, tru tng); Phm Qunh lun bit pht huy sc mnh ca ting Vit thng qua vic tip thu, vn dng sng to nhng phng php nghin cu khoa hc mi nht ca chu u, c bit mng KHXH. * Nam Phong mt mt thc hin tt ca Anbexar l tc ng vo tng lp tr thc tr, nhy cm, gip h tip thu c nn vn minh phng Ty, dn n t tng vng ngoi. ng thi Nam Phong cng tham vng truyn b kin thc ti ngi Vit Nam mt cch thc bi bn. l nhng kin thc nhiu mt, mang nhiu ngha thc tin. Nu c Nam Phong th ngi ta s c mt lng kin thc bc vo i (Thiu Sn). 24

* Nam k: * C 6 t tiu biu, vai tr khng ln, ch nhm vo mc tiu trc mt ca Anbexar: chng c, ca ngi Php. a. Nam Trung Nht bo - Xut bn 1917, Dip Vn K lm ch bt, bo tun, chuyn v thng tin v mt phn nh dnh cho vn ph n v hc vn. - Bo ghi r: c quan truyn b t tng Php. b. An H bo * y l t tun bo a phng u tin min Nam, xut bn 1917 Cn Th. Ch yu l nhng bi lin quan n nng nghip, m ngh ch bt l Nguyn Tt oi. c. i Vit tp ch - Xut bn 1918, c coi l "Nam Phong" ca t Nam b. Ch bt l H Biu Chnh d. N gii chung - Xut bn 1918, l t bo u tin v n gii, do n lm ch bt (Sng Nguyt nh). Bo gm 18 trang, trong 8 trang ginh cho qung co, 10 trang dnh cho vn ho, o l.

25

Nh bo Sng Nguyt

nh e. n nh Nam - Xut bn 1918, ch bt l Trn Nng Nhun. Mc ch ca bo l Soi sng cho tt c nhng ch ra c 5 s phi ngng. g. Quc dn din n: - Mc ch : Np di bng c Tam sc gip i Php v An Nam ; ch bt l Nguyn Ph Khai. Bo xut bn 4.000 bn 1 k. Ni dung chuyn a tin v i qun ngi vn ang nh nhau cho Php chu u. 2.3. Mt s c im v i sng bo ch giai on 1908 - 1918: * Ln u tin to ra c s giao lu bo ch 3 min Bc - Trung- Nam * Bo Trung Hoa c lu truyn kh nhiu Vit Nam, phn ln l nhng t tin b. Ngc li bo ch Vit Nam cng bt u pht hnh ra nc ngoi. * Cc ngun tin cung cp cho bo ch phong ph hn nhiu : Tin chnh ph, tin ca cc c phi vin, ngun tin ca chnh bn bo, tin cung cp t nc ngoi thng qua hng 26

thng tn t nhn (ARIP). Tuy nhin bo ch chu s chi phi ca b my quc phng, c php s dng ngn tin chnh thc do chnh ph cung cp. Nu a tin l an ninh quc gia, bo b truy t ngay lp tc, ch bt b bt giam, bo b pht tin (T Lopinion Cng lun, thi b n cnh co ny khi a tin v tu ch lnh L Dng). * Tnh trng ny lm dy ln mt phong tro u tranh ca cc nh bo Vit Nam. c s ng h mnh m ca cc nh bo tin b Php, Anbexar buc phi chp nhn cho thnh lp nghip on bo ch thuc a 1919. y l t chc ngh nghip u tin ca bo ch Vit Nam vi cng lnh hot ng: i t do ngn lun, cm xm phm thn th nh bo * Bo ch thi k ny lm trn s mng: Tp trung nng cao dn tr cho ngi Vit Nam (c lc t nhng thnh cng rc r). ng thi bo ch cng trc tip tham gia nhng vn v chnh tr x hi, truyn b nhng t tng cp tin ca chu u nhm to ra mt th ch chnh tr tt nht cho ngi Vit Nam. => Bi hc kinh nghim : + Din mo, khuynh hng ca mi t bo ph thuc nhiu vo phong cch v t tng ca ch bt. + Giao lu thng tin ngh nghip lun l iu kin cho bo ch pht trin. + Bo ch pht trin trong qu trnh nhn thc v chnh tr x hi nhng cng ng thi pht trin trong qu trnh t nhn thc v vai tr ca n.

27

Cu hi tm hiu bi 1. Nhn xt v c im ca bo ch giai on ny (c g khc vi giai on trc) ? 2. Bi hc g c th thu c qua cung cch lm bo ca cc ch bt nhng t bo tiu biu?

Bi 3. Bo ch Vit Nam t 1919 - 1930 3.1. Nhng iu kin chi phi n s pht trin ca bo ch 3.1.1. Chnh tr * Xut hin nhiu ng phi, khuynh hng chnh tr (ng Qun ch lp hin vn tn ti c lp vi ng Trc tr, Nam b c 2 ng lp hin, - Quc dn ng ch trng khng quan h quc t, khi b tiu dit, lp tc thay i thi chnh tr, th ch vi cng sn. (T 1946, Quc dn ng pht hnh bo nhiu, c i pht thanh ring, nh xut bn ring. * Xut hin cc khuynh hng cng sn:

28

- Vit Nam Thanh nin cch mng ng Ch Hi (1920 1929): T chc ny gi vai tr ch o trong phong tro cch mng Vit Nam. T y ny sinh nhiu nhm cng sn khc; T chc cng sn u tin ca H Ni (3/1929); An Nam Cng sn ng (9/1929); ng Dng Cng sn lin on (1/1930); ng Cng sn Vit Nam (2/1930)/ * Tt c cc t chc u ra bo ch mt tranh th tuyn truyn quan im ca mnh (nhiu lc nhng quan im ri vo bt ng). * Php a ra mt s chnh sch mi: + Chnh sch Php Vit hu: Tc gi ca chnh sch ny l Anbexar. Ngi Php ha hn: Coi ng Dng thnh mt quc gia c lp, bin tt c ngi dn bn x tr thnh cng dn. Song y ch l nhng ha hn o, la bp nhiu ngi, thm ch c mt s nhng nh yu nc nh Phan Bi Chu, Phan Chu Trinh. * Bo ch Vit Nam lc ny v vy chia thnh 2 phi (mt phi ca ngi t tng Php Vit hu; cn phi kia chng li t tng ). 3.1.2. Kinh t: * Vit Nam tr thnh mt trong nhng khu vc u tin quan trng ca ngi Php (c sau 2 nm li c thm 5-6 nh my) * Giai cp cng nhn tng vt (y l lc lng c gi quan trng ca dng bo ch b mt). * Nhiu nh t sn dn tc, cc doanh nghip em n cho nn bo ch Vit Nam mt b phn bo ch mi:

29

Nhng t bo chuyn v kinh t, khoa hc, k thut. C nhng ch bt ni ting xut thn t cc doanh nghip. 3.1.3. Vn ho - x hi: * C nhiu bc tin mi trong s nghip gio dc (nhng trng hc cho tr Php v Vit Nam c dy bng ch quc ng). y chnh l mt trong nhng cch thc tng cng lc lng bn c cho bo ch Vit Nam. - Ph cp tiu hc (mi x phi c 1 lp). * Xut hin mt tng lp mi: Tiu t sn tr thc vi t cch bn c, buc bo ch Vit Nam phi pht trin theo hng chuyn bit (bo cho tr em, cho ngi ln, cho ph n, cho ngh s). * Nhiu ngi trong gii tr thc tiu t sn tr thnh cc nh bo c ti: T bo ca h biu hin quan nim tin b v thc x hi (Nguyn Tng Tam Nht Linh). 3.2. Bo ch cng khai 3.2.1. Bc k: a. Tn vi Hu Thanh v An Nam tp ch * Tn l ngi tiu biu cho phong cch ngh s lm bo Vit Nam. Tt c nhng thnh cng v tht bi ca Tn u xut pht t bn tnh ngh s. ng tuyn b khng lm chnh tr nhng tt c nhng t bo ng lm vn biu l lng yu nc v tinh thn t tn dn tc. * Hu Thanh (ting ni b bn): - Xut bn 1921, do Hi Tng t thng mi v k thut Bc k bo tr. Tn lm ch bt cng Ng c K. ng gn b vi t ny chng 6 thng, ri mun c 1 t ring v An Nam tp ch ra i.

30

* An Nam tp ch: - c xut bn ngu hng S 1 ra ngy 1/7/1927 (bng tin vay li). C lc Tn v t bo ging nh mt thnh b vy hm, nh con thuyn nan i trn bin ng T bo n 3 ln cht i sng li. - y l mt t bo hp dn v c nhiu sng kin, coi trng mng vn hc, thu ht nhiu nh vn c tn tui. - An Nam tp ch th hin lng yu nc ca Tn , cao nn vn hc dn tc, bc l s khinh b i vi nhng th lc i lp b. Hong Tch Chu - Vn v t ng Ty * 1927 t "H Thnh Ng bo" (Bi Xun Hc) mi Hong Tch Chu - Vn v cng tc. Do c nhng tng khng gp nhau (Tr i lp vi gi) nn 2 ngi quyt tm i hc (sang Php). Sau khi Php v Hong Tch Chu v Vn

31

cho xut bn t ng Ty.

Nh

bo Hong Tch Chu - S xut hin ca t bo ny c v nh nm mt qu tc n nm vo nn bo ch Vit Nam bi thi x hi quyt lit v phong cch lm bo c o. Hong Tch Chu mang v mt li vit Php (trng s kin) gip bo ch thot khi sc p ca vn chng. - Hong Tch Chu thnh cng th loi phng vn mt th loi cn ngh thut cao. Cn Vn a ra mt li trnh by bo hin i. c bit l ng bit quan tm n tnh gii tr ca bo (tranh kho thn). Hai ng bc l r quan im x hi v ph phn bo ch Vit Nam cha tip cn c vi i sng thc. 3.2.2. Nam k * Nam k kinh t bo : - Ni dung cp nhiu vn : K ngh, thng mi, ngn hng, xut nhp khu, tin tc trong ngoi nc, a im bun bn 32

* S phm hc ho (1920) - Do Dip Vn Cng lm ch bt. y l t u tin ginh cho gio gii nh trng, bao gm: phn lun l hc ng, phng php dy hc * Nam n gii chung (1930) - Nguyn K St ch bt. C phn Sex (bn chuyn phng the); phn dnh cho ngi c ting Hn - V sau t bo ny t nh bn v ch bo bin n thnh phng tin pht ngn c nhn nhm cng kch, tho m nhng nh bo t Bc Trung vo Si Gn lm vic. * uc nh Nam (1928) - Ch bt l Dng Vn Gio. T ny i lp vi chnh ph, ch chuyn ch ti gii lao ng vi mc tiu ri tia sng cho anh em bc ti sau ny tt c thn qu u c iu kin nh nc Nga. - y l t bo cng khai, ng v pha ngi ngho. 3.2.3. Nhn xt chung * y l thi k bo ch bng ting Php rt pht trin, bo ch bt u pht trin theo hng chuyn nghip. S lng bo ch tng nhanh: 1922 c 96 t, 1925 c 121 t, 1929 c 153 t...N nh du mt bc ngot v t duy lm bo Vit Nam. * S xut hin nhng t bo b mt khin cho sinh hot chnh tr bt u phc tp v bo ch cng bt u th hin c vai tr ca mnh trong cuc u tranh chnh tr. * Sinh hot bo ch rt si ng v bo ch c chia lm 2 nhm i lp xoay quanh thuyt Php Vit hu.

33

Bo ch bt u t thi ng h mt xu hng chnh tr mi Vit Nam xu hng cng sn. * V phng din vn hc, bo ch c coi nh mt phng tin ca vn hc Vit Nam cn hin i, l bc chun b cho thi k pht trin rc r nht ca nn vn ngh nc ta (1930 -1945) * Bo ch c nh hng tch cc ti cc nh vn Vit Nam nht l nhng ngi Ty hc. => Bo ch gp phn nng cao dn tr, dn tr cng pht trin cng i hi bo ch phi pht trin hn na p ng nhu cu. - Bo ch cng t thn pht trin nh mt nhu cu ni ti ngy mt ph hp hn vi tinh thn vn minh thi i (ngn ng bo ch ngy cng sinh ng). - Bo ch s pht trin khi n to ra hoc tranh th c nhng iu kin gii quyt mt cch tng i mu thun ca n. - Bo ch pht trin theo qui lut thng mi, chng lun ph nh ln nhau v ph nh chnh mnh. 3.3. Thi k u ca bo ch cch mng Vit Nam 3.3.1. Xu hng mi ca thi i v nhng iu kin hnh thnh nn bo ch cch mng Vit Nam * Ch ngha Mc - Lnin bt u c truyn b vo Vit Nam thng qua hot ng ca Nguyn i Quc v quc t cng sn (mt h thng sch bo, n phm tin b a t nc ngoi vo : Ngi cng kh, nhn o, din n cng nhn quc t). Nhng n phm ny thc y cch mng Vit Nam vn ng nhanh chng hn.

34

* Trong nc bo ch cng khai tip tc pht trin, xu th ca n ng h nhng ngi cng sn, chng thc dn. y l li th v t tng i vi nhng ngi cng sn Vit Nam * 1922 nc ta c 96 t bo, tp ch ; 1925 ; 121 t ; 1929 ; 153 t * 1924 : Nguyn i Quc t Lin X n Trung Quc tip xc vi nhng ngi cng sn Vit Nam thnh lp "Vit Nam Thanh nin cch mng ng ch hi", hot ng theo tinh thn ca ch ngha cng sn. * 1925 1929 : Vit Nam Thanh nin cch mng ng ch hi gi vai tr quan trng trong phong tro cch mng Vit Nam, hng lot cc t chc cng sn khc xut hin. Cc t chc ny u ra bo ch mt ring, nhiu khi khng thng nht v quan im. Quc t cng sn vit mt l th cho nhng ngi cng sn ng Dng: Vic cn thit l phi tm mt ting ni chung trn mt t bo chnh thc ca h. Vic y cn quan trng hn l vic vi vng i tm mt chnh ng ng Dng. - C th ni rng phong tro cch mng l nn mng cho bo ch Vit Nam ny sinh mt dng bo ch hon ton mi : bo ch cch mng (dng bo ch hon ton thay i v cht, gn b vi phong tro cch mng trong nc - Thi k ny Vit Nam c 37 t bo cch mng, phn b c 3 khu vc Bc, Trung, Nam. 3.3.2. Nguyn A Quc v t "Le paria * Nhng nm u th k 20, Php c kh nhiu nhng ngi cng sn cc nc n. H hot ng di s nh hng ca cch mng thng 10, nm trong khun kh ca

35

quc t cng sn. Nhng ngi cng sn ny c sng kin thnh lp mt t chc: Hi lin hip cc dn tc thuc a hot ng theo tinh thn quc t cng sn. * Ngy 26/6/1921, Hi ny hp phin u tin thng qua cng lnh hot ng: s dng bo ch v ngn lun tuyn truyn, nhm tranh th s ng h ca lc lng tin b trn ton th gii i vi cc nc thuc a. -> Hi gm 120 hi vin (Bo c bu vo Ban chp hnh). T bo ca Hi Le paria c thnh lp v in bng ting Php .

Lnh t cch mng, nh bo Nguyn i Quc - Paria theo ting Hin du l ch ng cp di y x hi. Chn tn ny, nhng ngi lm bo mun by t thi ng v pha nhng ngi cng kh, bo v quyn li cho h mt cch kn o bi Paria cn c mt ngha chi ch ch thnh ph Pari. * Bo c in bng ting Php nhng Mngxet bng 3 th ting (Php, Rp, Hn). iu ny cho thy tm hot ng rng ln ca n.

36

- S 1 c pht hnh 1/4/1922, s cui (38) c pht hnh 4/1926. - Khun kh 28, 7 x 34,5cm, thng thng c 4 trang, mu en trng. - S lng mi k 2000 bn (1000 bn dnh cho chu Phi v ng Dng) * Nguyn i Quc c 2 thi k gn b vi bo. T s 1 ti s 14, Bc lm ch nhim, ch bt, kim pht hnh. Bc vit 34 tc phm, 5 tranh v. Thi k 2: Bc hot ng Trung Quc, Thi Lan, Bc vit 15 tc phm. - Tc phm ca Bc gm nhiu th loi: x lun, bnh lun, tiu lun, truyn k, truyn lch s, tranh v * Ni dung ca bo: - u tranh cho quyn cng dn ca ngi thuc a (kt hp gia nhn quan ca nh chnh tr v s mn cm ca nh bo. - T co ti c ca ch ngha thc dn cc nc thuc a, ca ngi phong tro u tranh , ch ra con ng theo ch ngha cng sn cho dn thuc a. - Thc tnh thc t gii phng ca ngi thuc a, trang b ci nhn cho mt tng lai ti sng. - Tuyn truyn cho quc t cng sn cho cch mng thng 10 v chnh quyn X Vit, ca ngi nhng tm gng cch mng trn th gii. T Le paria thc s gn b vi giai cp v sn v nhn dn cc nc thuc a bng nhng ni dung cn thit v su sc.

37

* Le paria pht hnh c bit, Nguyn i Quc phi t i bn bo Pari (bn bo kt hp vi ni chuyn, tuyn truyn). - Vit Nam, t bo ny thng xuyn c ni bn qua 2 t bo khc: Nc Nam tr (Lm Chu Hip) v Chung r (Nguyn An Ninh). 3.3.3. Nguyn A Quc v t Thanh nin - 1972, hc gi Hong Kim Thnh, trong lun n lch s lm ti Canada, ng cho rng: t Thanh nin, s 1 c ra ngy 21/6/1925 - L c quan ngn lun ca Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi; thi k u bo c bin tp v in Qung Chu vi hnh thc 1 tun bo (ra ch nht). - 8/1925 n 1927, Bc trc tip iu hnh, ra c 88 s. T 5/1927 tr s bo chuyn n Hng Kng. - 8/1929, t Thanh nin chm dt vai tr lch s (khng phi do b n p m thi im y Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi b gii th. - Theo Hong Kim Thnh, t Thanh nin ra c 208 s nhng theo mt thm Php th con s ny ln hn (t s 209, mi t ch in 4 bn; Ba bn chuyn v nc cho 3 min Bc, Trung, Nam, cn 1 bn lu to son). - Mi k t Thanh nin xut bn khong 100 bn, chuyn v Vit Nam qua lin lc. Bo c in trn giy sp, khun kh

38

13 x 19, thng c 2 trang (s c bit c 4 trang), c minh ho. * Ni dung: Nhiu chuyn mc (X lun, bnh lun, truyn lch cho ph n, c mc sinh hot t tng. Mc ny c duy tr trn 2 trang bo nh). * Mc ch: Khi su lng cm th i vi quc, phong kin, c v phong tro u tranh cch mng. * ngha: T bo gi mt vai tr lch s c bit quan trng v n m u cho vic tuyn truyn ch ngha Mc L nin Vit Nam. y l t bo u tin ca dng bo ch cch mng Vit Nam (i tng phc v l dnh cho phong tro cch mng Vit Nam, c vit bng ch quc ng t ti mc ph cp cao nht. T bo do nh bo cng sn Vit Nam u tin thc hin). + li bi hc su sc v i tng c gi: Bo hng ti dnh cho lc lng thanh nin mt lc lng ng o si ni tinh thn i quc, dnh cho cng nhn v nng dn lc lng c tinh thn trit yu nc. + S ra i ca bo Thanh nin l bc chun b v t tng, lc lng, chnh tr, t chc cho vic thnh lp ng Cng sn Vit Nam. Qua y cng c rt mt kinh nghim lch s cch mng: Mun tm con ng a cch mng Vit Nam n thng li, cn c mt chnh ng theo con ng ca ch ngha Mc- Lnin. * Cch hot ng ca Thanh nin rt linh hot (tr s nc ngoi) nn Php khng th th tiu. V li Php cng mun qua t bo ny tm hiu Vit Nam.

39

Cu hi tm hiu bi 1. Vai tr ca bo ch giai on ny i vi i sng x hi. 2. c im ni bt nht ca bo ch thi k 1919 1930. 3. Nguyn nhn chnh ca s xut hin dng bo ch cch mng 4. ngha, vai tr ca t "Le paria" v "Thanh nin" i vi s pht trin nn bo ch Vit Nam. Bi 4: Bo ch Vit Nam giai on 1930 - 1945 4.1- Bo ch Vit Nam giai on 1930 1935 4.1.1. Tnh hnh chnh tr * ng cng sn ra i - Sau cao tro X Vit Ngh Tnh, cuc khng b trng ca Php khin cho nc Vit Nam trong khng kh u m, hoang mang, nh hng tiu cc trong hot ng bo ch (mt lc lng ln nh bo b mt tinh thn, bo ch hot ng theo s ch o ca Nha mt thm Php, xut hin nhiu t bo c mu sc m tn, d oan, nhng t bo song ng, xut hin nhng sng tc vn hc u m). * Xut hin nhng lc lng th ch vi cng sn, nhng lc lng ny u c bo, ngi cm bt u l tr thc (Quc dn ng, t-rt-kt, t). 4.1.2. Hot ng bo ch - Mi nm Vit Nam ng ca 30 40 t bo, song s lng bo ch vn pht trin (1930, Vit Nam c 132 t; 1931:

40

167 t; 1932: 192 t; 1933: 219 t; 1934: 237 t; 1935: 267 t). - Thi gian ny Php ban hnh khong 30 vn bn nhm kim tra cht ch hot ng bo ch Vit Nam. (Ngi Php t ra 2 vn quan tm hng u l bo ch v t chnh tr). a. Hot ng ca bo ch cng khai: * Nhn chung bo ch cng khai thi k ny t nht, ni dung khng c g ng ni, do b chi phi bi mt thm Php. iu ng ni nht l lc ny bo ch m c mt s cuc bt chin si ni, xoay quanh nhng vn hc thut, vn ho (cuc bt chin trong vn hc gia cc nh vn c v mi: Tn , H Biu Chnh vi cc nh th mi, t lc vn n). y l nhng cuc va chm gia thc h phong kin v t sn v quyn c nhn con ngi (cc t ngy nay, phong ho,... l in hnh ca xu hng bo tr i lp vi bo c). + V M hc: Cuc tranh lun gia 2 phi Ngh thut v ngh thut v ngh thut v nhn sinh (gia Thiu Sn, Hoi Thanh, Lu Trng L... vi Hi Triu) din ra trn nhiu t bo. + Trit hc: cng c s tranh lun d di gia 2 phi duy vt v duy tm (Phan Khi v Hi Triu) trn cc t: Ph n thi m, Ph n tn vn, bo n b, Trung k, nh sng, ng phng...).

41

Nh ph bnh Hi Triu

* Chng t qui m lm bo ca ngi Vit Nam c m rng, pht huy c tt c nng lc ngh nghip. - Nhng cuc bt chin li nhiu bi hc mang ngha thi s. l vn ho ng x trong bt chin. b. Bo ch cch mng * Theo ch th ca ng t 2/1930 tt c cc n phm ca ta u tm ngng hot ng xc nh li phng hng, n nh t chc. * 8/1930, xut bn n phm u tin Tp ch Tp ch chuyn mn v l lun, in Rn, mi s 100 trang kh 13 x 19. C th coi Tp ch ny l tin thn ca Tp ch cng sn. Mi s c th coi l mt chuyn v kinh nghim hot ng cch mng. - Sau Tp ch hng lot cc t bo cch mng xut hin : T "Tranh u ra i 15/8/1930; T Tin ln Bc k, t Cng nng binh Trung k; t Lao kh Nam k... * Cc a phng, on th u c bo:

42

- Ngh An (Ngh An); Bc ti (H Tnh); Li cy (Qung Nam); Gic ng (huyn Nam n); Nh qu (huyn Thanh Chng) - Cc on th: Hc sinh c xinh xinh; Nu n cho Ty c Bi bp; Binh lnh c Hng qun... * Xut hin mt lot bo mi: Bo t (bo lm trong nh t). Ngoi vic gi vng tinh thn cng sn, loi bo ny cn chng cc lung t tng phi v sn trong nh t. V d t: Sui reo (Trn Huy Liu), Con ng chnh (Trng Chinh)... - Quc dn ng cng c nhng t Con ng cch mng, Khc tiu su... - Bo g, bo ni cng xut hin trong t. => Khi nim bt hp php l dng ch chung cho tt c nhng t bo b mt ca nhiu ng phi chnh tr, khng phi ch ni ring v bo ch ca nhng ngi cng sn. 4.2. Bo ch Vit Nam giai on 1936 1939 4.2.1. Bi cnh lch s * S kin quan trng nht mang tnh chi phi ton b x hi Vit Nam v th gii giai on ny l vic ch ngha pht xt hnh thnh, ang t nhn loi trc cuc chin tranh ton cu. * i ph vi tnh hnh, quc t cng sn ch trng thnh lp mt trn quc t chng ch ngha pht xt, gi gn ho bnh cho nhn loi. Thnh phn ca mt trn ny bao gm mt trn dn ch ca tng nc.

43

* Php, mt trn bnh dn ln nm quyn, ban b mt lot chnh sch p dng cho thuc a (mt s chnh sch tin b nh: chp nhn s hot ng ca ng phi i lp, tn trng quyn t do ngn lun, gim gi lm, tng lng cho cng nhn, m mang trng hc...). Nhng chnh sch ny tc ng trc tip n tnh hnh Vit Nam - ng nhn c hi tm c v th bng cc hot ng bn cng khai. * Lin X: t nhiu thnh tu quan trng trn mi lnh vc, nh cc k hoch 5 nm. Nc Nga thnh mc tiu s mt ca ch ngha pht xt. ng thi cng l nim tin duy nht cn li i vi tt c cc nc thuc a. * Trung Quc: pht ng phong tro khng Nht Lc ny ng ta cng xc nh k th trc tip trong mt tng lai gn ca ng Dng l pht xt Nht. * Vit Nam: ng chuyn hng u tranh, tm gc khu hiu: c lp dn tc, a ra phong tro vn ng thnh lp mt trn dn ch -> chun b lc lng, c s vt cht cho vic lm bo, v d cc hi i hu ra i (i hu th nh, i hu nh in, i hu ho xa...); Hi truyn b ch quc ng y mnh hot ng gip tng nhanh lc lng bn c; h thng trng hc m rng v hnh thnh i ng ngi lm bo ring cho cch mng. 4.2.2. Bo ch cng khai * Php ban hnh khong 40 vn bn v bo ch nhm kim sot mt cch khn kho v bo ch Vit Nam.

44

* Bo ch pht trin mnh, tng nhanh v s lng (1936: 277 t, 1937: 289 t; 1938: 308 t...). Bnh qun mi nm, bo ch Vit Nam tng 4%. * Dng bo ch cng khai Vit Nam chim u th ch lc, c tc ng ln ti ton b i sng bo ch Vit Nam, lm thay i khuynh hng chnh tr ca nhiu t bo Vit Nam, thu ht c s cng tc ca phn ln nh bo c tinh thn dn tc. - y l thi k bng n nhiu th loi bo ch mi cho bo ch Vit Nam. S ngi c tng vt. c bo tr thnh mt sinh hot t tng khng th thiu ca phn ng ngi Vit Nam. - Thi k ny th loi phng s t c nhng thnh tu rc r. Nhiu cy bt xp vo hng V kinh Bng, in: V V nh Ch (Tam Lang); Trng Phng...; Truyn ng rng l th loi vn hc c bo ch ho tr nn rt n khch (Th L, Lan Khai, Ta Chya); Th Fi--tng c m rng dung lng phn nh i sng bo ch, ng thi y cng l mo gi bn c cho bo. Gn nh ton b cc tc phm ni ting nht thi k ny u c xut hin ln u trn mt bo di dng Fi--tng; cc yu t gii tr cng c quan tm thc s trn mt bo, c

45

bit l bim ho. Cc ho s ni ting u tham gia v tranh bim ho, c nhiu loi nhn vt bim ho nh: L Tot, X X, Thng V, Thng Vu. Loi tranh ny mang tnh chin u cao. Ngoi ra cn c mt s li tranh khc nh tranh lin hon (Tc gi ni ting l Mnh Qunh); Tranh ph bn ngh thut, nh ngh thut (V An Ninh)... 4.2.3. Bo ch cch mng * 6/1936 bo ch cch mng bt u xut bn cng khai cng vi s hot ng bn hp php ca ng, lnh mt s mng lch s mi: cng khai tuyn truyn ch ngha Mc Lnin, tuyn truyn cho i hi 7 ca Quc t cng sn. Bo ch cch mng c by bn rng ri nhiu ni cng vi bo ch tin b mang t nc ngoi vo. * ng nh gi: S lnh o ca ng ta i vi bo ch giai on ny t ti trnh ngh thut. iu ny th hin trc ht cch thc ra i v pht trin ca bo ch. * 6 cch thc ra bo: + Ra bo bng ting Php: Va khng phm lut, va gnh c cng tc i ngoi cho ng ta. Tuy nhin, loi bo ny t ngi c, tin in cao. - Mt s t tiu biu: Dn chng, Lao ng, Tin ln... Mi t thng in 2000 bn, 4 trang. + Chuyn ni dung t bo c sn sang hng phc v cch mng: u im l c sn mt lng bn c nhng phi gic ng ng ch bo v hon ton ph thuc vo thi ca h. Nhng t tiu biu c chuyn theo cch ny l: Hn tr chuyn thnh Hn tr (tp mi), hoc t bo Kho ca bc s Nguyn ng Minh, sau khi gic ng t bo thay i hon

46

ton ni dung (8 trang, ch c 1 trang nh c, cn 7 trang mang ni dung cch mng). + Thu, mua bo ca ngi khc: c sn bn c, ginh c mt phn ch ng v s dng ng tin vo. Tuy vy, bo vn phi ph thuc vo ch bt v thng kh khn v ti chnh. Nhng t mua sau u phi lm li t u, chng hn nhng t nh: H Thnh, Thi bo, Vit dn + ng xin php ra bo: Cch ny hon ton ch ng nhng thng gp kh khn khu xin giy php. Nhng t ln nht ca ng thi k ny u xut bn nh vy (V d: Tin tc, nhnh la, Dn, Kinh t, Tn vn). + To son ng mt ni, bo in ch khc: Cch ny p dng ch yu cho khu vc min Trung (vng trng v thng tin). V d: T Dn, tr s Hu, in Si Gn. + ng ra bo ting Vit nhng khng xin php: Cch ny mo him, ch yu p dng cho khu vc Si Gn v ng cn mt t chnh thc Si Gn. T Dn chng ra ngy 22/7/1938, y l t bo ln th 2 ca ng thi k ny. Sau , hng lot t bo c xut bn theo li X ro nh vy ( V d: Lao ng, Dn tin, Dn mi). * Vi 6 cch ra bo ny, ng ta to c mt mt trn thng sut c nc. S ch o ca ng ta vi phong tro cng sng sut hn. 4.3. Bo ch Vit Nam giai on 1939 1945 4.3.1. iu kin lch s x hi * Chin tranh th gii II (1939 1945), ch ngha pht xt ngy cng bnh trng, cc nc Anh, Php, M b y vo

47

tnh th b ng. Cc nc ny quay ra bp nght phong tro dn ch trong nc rnh tay i ph vi k th t bn ngoi. - Mt trn nhn dn Php tan v, ng Cng sn Php b t ra ngoi vng php lut. Chnh quyn Php ti cc x thuc a cng ngay lp tc ti lp chnh sch cai tr h khc, giam cm, st hi cc nh cch mng Vit Nam. - Ton quyn ng Dng ra hng lot vn bn nhm th tiu nhng quyn li ta va ginh c vo nhng nm 1936 1939: mi mi lin h vi ng Cng sn, vi cc phong tro cch mng tin b u b cm ngt. Bo ch cch mng phi ng ca... * Hi ngh Ban chp hnh Trung ng 6 (6/11/1939) ca ng hp B im Gia nh (nay l Hoc Mn Tp H Ch Minh) xc nh phng thc u tranh: on kt thng nht cc tng lp nhn dn thng qua vic thnh lp Mt trn dn tc phn ng Dng. * 22/6/1940 Php u hng c, ngay lp tc sau ngi Nht trn vo thn tnh ng Dng. Trc nguy c nc ta b Nht xm chim, ngy 6 n 9 thng 11/1940, Ban chp hnh Trung ng ng ta hp Hi ngh ln th 7 ti nh Bng Bc Ninh. i khu hiu u tranh thnh Mt trn Dn tc thng nht chng pht xt Php Nht ng Dng. ng ch trng y mnh u tranh chnh tr v u tranh v trang. * Tnh hnh t nc cng tr nn nc si la bng, 6/2/1941 Nguyn i Quc v nc, xy dng cn c a cch mng ti Cao Bng. 10/5/1941 Hi ngh Trung ng ng ln th 8 c t chc di s ch tr ca Bc ti Pc P. Lc ny

48

ng ta xc nh: quyt tm nh ui Php Nht, ng Dng hon ton c lp. Mt trn Vit Nam c lp ng minh c thnh lp (gi tt l Vit Minh). Hi ngh cng ch ra vai tr quan trng ca Bo ch trong vic tuyn truyn, xy dng, on kt lc lng, chun b c s cho tng khi ngha. 4.3.2. Tnh hnh bo ch * Bo ch cch mng: * Do din bin ca cuc chin tranh v s n p khc lit ca Php Nht nn bo ch cch mng thi k ny phi rt vo b mt, s lng u bo khng ln. Thi k 1940 cha c bo Trung ng. Mi x u c 1 t bo lm nhim v c ng, tuyn truyn (Tin ln (Nam K); B xing st (Trung k); Gii phng (Bc k). Sau Hi ngh Trung ng 8, ng ta mi ra c Tp ch Cng sn lm c quan ngn lun chnh thc ca Trung ng. * Hu ht cc t bo sau 1941 u ly danh ngha ca mt trn Vit Minh cp k tr xung; u 1942 mi c t Cu quc l c quan ngn lun ca Tng b Vit minh ( do ng ch Xun Thu ph trch).

49

Bo Cu Quc nm 1945 bo Xun Thy

Nh

* y l thi k bo ch cch mng cp tnh, huyn, cc hi, cc on th, trong t pht trin mnh, pht huy vai tr cch mng trong s nghip u tranh ginh c lp dn tc. * Mt s t bo cch mng tiu biu: + Bo Vit Nam c lp: - Do Bc ng ra sng lp, lc u l c quan ngn lun ca ring Cao Bng, sau m rng sang c Bc Cn, Lng Sn. - S u tin nh s 101, mun ni l bo c k tip nhng t bo cch mng trc . Bc trc tip ch o, thc hin 30 s u (t khu vit, sa bi, v tranh minh ho... n in n, pht hnh). T 9/1942, Bc bn i cng tc, nn bo c giao cho ng ch Phm Vn ng ph trch (n thng 0/1945) - Bo thng in 2 trang, kh 18,5 x 27cm, mi s 100-400 bn. Tn ch mc ch c ghi r trong s u: Ct lm

50

cho dn ta ht ngu hn, bit cc vic, on kt nh Ty, Nht cho Vit Nam c lp, t do. - Bo c nhng mc nh: X lun, tin trong nc, tin th gii, nhng cu tuyn truyn, vn vn v mt s mc khc. Do c gi ch yu l b con dn tc thiu s nn bo rt ch trng hnh thc vn vn d c, d nh. Bo dnh mt dung lng ln bn v vic u tranh vi k th, cng tc t chc cn b... c bit Vit Nam c lp l t bo u tin xy dng mc ring phn nh gng ngi tt, vic tt. + Bo c gii phng: - Bo in kh nh, 4 trang, ch khong 100 bn/ 1 s, lu hnh ch yu trong ni b ng, khng c k hn- Ra i 10/10/1942, C gii phng c t chc gn nh, c ng vi danh ngha l c quan tuyn truyn c ng Trung ng ca ng cng sn ng Dng. ng ch Trng Chinh l ngi trc tip qun l. C quan bo phi t cc tnh ln cn nh H Ni, Bc Ninh, Vnh Phc v phi di chuyn lin tc.

51

- Bo in kh nh, 4 trang, ch khong 100 bn/1s, lu hnh ch yu trong ni b ng, khng c k hn- Ni dung: coi trng nhim v u tranh gii phng dn tc v lm tt vn on kt, hp tc quc t. - Vo giai on chun b tng khi ngha, y l t bo lnh trch nhim hng dn, ch o thc hin ch trng, chnh sch ca ng ta. Bn cnh bo cng ch trng cng tc xy dng, t chc ng. - C gii phng c nhng cy bt xut sc nh: L Quang o, Nguyn Thnh L, Hong Tng H Ch Minh cng tham gia trc tip trong chuyn mc Mun hiu ch ngha cng sn ng lin tc t s 17 22. Phng chm l phi vit sc gn v tht ngn, khng tha ch, cu vn phi ngi nng dn cng hiu c, song t bo ny cng th hin mt bc tin di ca th loi chnh lun bo ch m Trng Chinh l ngi c nh gi cao. - y l t bo cch mng c v th trong dng bo ch b mt v bo ch cng khai (sau cch mng Thng 8). C s xut bn ti 10 vn bn. C quan bo lun p st c

52

quan u no ca ch, iu m sau ny trong khng chin ta khng lm c nh vy. Nh bo Trng Chinh * Bo ch hp php: (c chnh quyn cp php, hot ng cng khai). * Bo thn chnh quyn (ca chnh quyn): - Cng khai phc v chnh sch thng tr, bc lt ca thc dn, ging iu gng go, l bch, ch rm r b ngoi, rc r trn lp v m chng c nh hng g trong qung i qun chng c tr thc ln bnh dn (Nguyn V). - Mt s t tiu biu: Tin mi (1/1940) ca Trn Vn n; n b (1939) ca Thu An, Tn Vit Nam (1939) ca Trn Vn Ch; N lc ca V nh Di, Trung Bc tn vn (Nguyn Vn Lun); Thng tin (Hong C), ng Php (Ng Vn)... * Bo cp tin (i lp n ho) - L nhng t bo c xu hng tin b v chnh tr, x hi hoc vn ho, kn o th hin lng yu nc, t tn dn tc. - Tiu biu nh t Ngy nay, Thanh Ngh, Vn Lang. + Ngy nay (1/1935) ca nhm t lc vn on: th hin nhiu vn x hi, chnh tr, vn ho, y l t bo n khch nht ng thi. + Thanh Ngh do lut s V nh Ho lm ch bt, chuyn i vo kho cu, tp hp c nhng cy bt c tn tui nh Hong Xun Hn, ng Thai Mai, o Duy Anh, Nguyn Vn T... 53

- Qua 4 nm tn ti, t Thanh Ngh tr thnh ni tp hp tr thc v nhiu nhn vt sng lp. Nhng cy bt ch lc tr thnh nhng nhn vt chnh tr. * Bo ca nhm T rt xkit: - Nhm bo ny cng b thu hp hot ng trong lnh vc t tng vn ho. Ti H Ni ch cn t Vn mi ca nhm Hn Thuyn (do Trng Tu ng u). Trn danh ngha l Tp ch nhng thc cht y l dng sch l lun, mi s in vi trm trang, c t tng chng li ch ngha Mc, xuyn tc ng li cch mng ca ng ta. - Tp ch ny cng t ra l mt t bo c trnh l lun, tnh hc thut kh r do li cun c mt s cy bt nh ng Thai Mai, Nguyn nh Lp, Bi Hu Phn * Bo Vn hc : - Ni tip dng bo ch vn hc t nhng giai on trc, giai on 39-45 khng c t bo chuyn v vn hc no mi xut hin, nhng c 3 t c vai tr quan trng. Tiu thuyt th nm v Tiu thuyt th by, Tao n. - Tiu thuyt th 5, b mi c t 1938 ko qua 1940, in 24 trang, c lc ln ti 32 trang, thu ht c nhiu cy bt xut sc: V Trng Can, Phan Huy Thi, Tun Trnh (Thm Tm); Anh Thi, Tchya, Yn Lan, Thanh Tnh Trn Mng xet ghi "Tp ch H Ni nht ca H Ni v ca nhng ngi mn yu hng v ti hoa". - Tiu thuyt th 7 do V nh Long lm ch bt kim ch nh xut bn Tn Dn. y l t bo vn hc thnh cng phng din thu ht bn c, hon thnh sc cnh tranh vi Phong ho - Ngy nay.

54

* Bo Tn gio: - Nhim v truyn b c tin v gio dc tn (Bi p tm linh) - Chng li nhng vn chnh tr, x hi i ngc li vi tn gio. - y l dng bo ch c Nh nc thc dn ng h, bo tr - It c gi tr thng mi v phng din vn ho, loi bo ny c rt nhiu ngha. - Gm bo ch chnh thc ca gio hi, v d t v cha nguyn san (1939- Si Gn); Bo ch pht gio. V d: Tp ch pht hc, Ting chung sm (Bc k) ; Bo ch cc tn gio khc, v d uc chn l (o Cao i), Gic tin (o Ho ho) ; Thnh kinh bo (o Tin lnh) * Bo chuyn bit khc: + Bo chuyn bit pht trin nh mt du hiu tt yu ca nn bo ch trng thnh. - N gii, n b, Bn gi, Vit n (cho N) - Tui ngc, Chnh bm, Nhi ng hoa ban (cho tr em) - Tin mi th thao, ua nga, V p (cho th thao) - Vit Nam y bo, Vit Nam y dc hc k yu, khoa hc (cho khoa hc k thut). - Tro phng tp ch ; Con vt buc (cho gii tr) * Nhn xt: - y l giai on cui cng ca nn bo ch thuc a, l giai on m bo ch Vit Nam t con s 400 t (1939).

55

Tuy nhin con s ny gim dn khi qun Nht trn vo, n 1945 ch cn khong 200 t. - Dng bo ch cng khai, hp php c s phn ho su sc, n r cc loi bo ch chuyn bit. - i ng ngi lm bo tng v s lng, a dng v phong cch. Hnh thc, cch lm bo bt u hin i hn (in mu, nh m thut), c Bo ni (qun i Php). - Dng bo ch cch mng c s chm sc ca ng cng trng thnh mnh m, phc v c lc cho s nghip u tranh gii phng dn tc. Cu hi tm hiu bi 1. V sao ni Thi k 1930 1939 l thi k c bit ca bo ch Vit Nam ? 2. Nhng bi hc rt ra t cch thc ra bo ca ng ta ? 3. So snh s pht trin ca bo ch giai on 19391945 vi giai on 1930-1939 ? 4. Thnh tu ni bt ca bo ch giai on 1939 -1945?

56

PHN 2: Bo ch Vit Nam T NM 1945 N NAY Bi 1. Bo ch trong nm u c lp v thi khng chin chng Php (1945 -1954) 1.1. Bo ch trong nm u c lp 1.1.1. Bi cnh lch s x hi - Sau cch mng Thng 8, chnh quyn cch mng non tr Vit Nam phi ng u vi nhiu kh khn, th thch (Thin tai, ch ho, gic i, gic dt) th trong, gic ngoi - Tng tuyn c quc hi u tin 9/11/1946, hin php dn ch c thng qua, m u cho mt ch ca dn, v dn, do dn. - 28/2/1946 Tng v Php k ho c Hoa Php, Php c c hi xm ln ra min Bc. Li ku gi ton quc khng chin ra i 19/2/1946. Cuc khng chin chng Php kin cng 1949-1954. 1.1.2.Tnh hnh hot ng bo ch * ng, Nh nc cha c iu kin xy dng mt h thng vn bn qun l bo ch mt cch hiu qu, nn vn duy tr cung cch ca ch c. B Thng tin Tuyn

57

truyn c ton quyn trong vic cp php, ng ca hay p dng cc bin php ch ti i vi bo ch. Do tnh hnh phc tp, B ch qun l c bo ch cch mng v mt s bo t nhn t Bc vo Trung k. * Hu ht cc t bo ln, c ting tm trc t ng ca. Mt s t bo mi mun ra cng ht sc thn trng. Lc ny phng tin in n cng cn kit (phi nhp t nc ngoi). Mt s t bo khng tr ni do l do ti chnh. (C nc ch cn khong 200 t bo). * Mc d hon cnh t nc kh khn song cha bao gi bo ch c sng trong mi trng dn ch nh thi k ny. T gia nm 1946 bo ch li bt u tng v s lng v quan tm ti vn chnh tr trng i ca t nc. * Trc tnh hnh hot ng n o, ngang nhin chng ph cch mng ca mt s t bo thuc cc ng phi i lp, chnh ph Vit Nam phi ban hnh sc lnh s 27 (28/2/1946) nhm truy t cc ti bt cc, tng tin, m st. ng thi bnh n x hi, chnh ph cng nhng b cc ng phi i lp c tham gia chnh ph lin hip, tho thun: on kt chng k th chung, khng c cng kch nhau trn mt bo. - Sc lnh 41( 29/3/1946) qui nh ch bo ch, thnh lp Hi ng kim duyt bo ch nhm bo m quyn t do dn ch ca bo ch (Hi ng kim duyt bao gm thnh vin ca 5 i din: Ni v, Ngoi giao, Quc phng, Quc hi v bo gii). Bu khng kh tin tng, phn khi ca bo gii tr li, nhiu c nhn t chc np n xin ra bo. on kt lc lng k gi, chnh ph cho php

58

thnh lp on bo ch Vit Nam. y l lc lng c ng gp quan trng cho chnh quyn cch mng. * Ti Nam k t 9/1945 bo ch b ng ca theo lnh thit qun lut, bo ng phi hot ng b mt. 1.1.3. Mt s t bo cch mng ti Trung ng v a phng a. Bo S tht: - S u tin ra ngy 5/12/1945, Bo lm c quan ngn lun ca Hi nghin cu ch ngha Mc ng Dng - Ra hng tun vo th 7, cng vic qun l, ngoi giao do L Hu Kiu v L ng Ninh, tr s lc u 65 Hng o sau chuyn n 24 Phan Chu Trinh (H Ni). Bo c nh in ring, thng in 12 trang, vo dp l k nim c th ln 16 24 trang, trang 3 thng l cc bi vit ca Bc H v cc ng ch lnh o Nh nc. - S tht ch duy tr nhng chuyn mc c tnh thit yu nh X lun, Bnh lun, Kinh nghim khng chin min Nam, Bn c hi s tht tr li, S tht trong 7 ngy Nhng chuyn mc khc tu theo tnh hnh m c s linh hot thay i. - Tn ch mc ch ca bo l: Kin quyt, thng thn ni tht nhng iu ng ni nhm tng cng khi on kt gia cc tng lp nhn dn, cc ng phi, dn tc, thc hin trit ch ngha Mc, chng thc dn Php xm lc. * S tht l t bo c tnh bao qut nht v cc mt kinh t, vn ho, kinh t, chnh tr, x hi. Sau ngy ton quc khng chin, bo S tht chuyn ln Vit Bc, tip tc

59

c quan ngn lun ca ng. 1951 ng ra cng khai tr li, S tht hon thnh s mnh lch s, nhng ch cho bo Nhn dn. b. Bo c lp * Ra i 1944, l c quan ngn lun ca Vit Nam Dn ch ng. Sau cch mng Thng 8, bo chuyn v H Ni, ng h tch cc chnh quyn dn ch nhn dn, by t thin cm vi cng sn. Tr s ti s 9 Ng Quyn, sau chuyn sang s 5 ph Cha Mt Ct. Bo ra hng ngy, t 2-4 trang, lng pht hnh t 3-5 nghn bn/ 1 k. Bo thng ra vo 5 gi chiu nn tnh thi s, cp nht cao. * Mt s chuyn mc c c nh trang 2 nh: i sng mi, thng co ca chnh ph, gp kin, tr li bn c, tin vn 4 phng. * Nhm to n tng bo thng in trang 1 hp dn, phng ch thay i, b du, tt gi t m c gi cc th loi tin c ch trng. * T 7/1946, Vit Nam Dn ch ng ra thm Tp ch c lp, c quan nghin cu chnh tr, kinh t, vn ho. Tp ch 120 trang vi i ng bin tp hng hu (cc nh th, vn, nh nghin cu ni ting). Nhiu ngi trong s ny kim lnh o v bin tp cho Bo c lp. * T cui 1946 Bo nghing hn v cng sn, bc l t tng u h ng li khng chin kin quc ca mt trn Vit Minh. c bit t khi bo chuyn ln Vit Bc, ni dung chnh thng l: cng tc chun b khng chin, k hoch vn khng nh trng, t co d tm xm lc ca k th c. Bo lao ng:

60

* Sau cch mng Thng 8, bo chuyn ra cng khai, to son ti 51 Hng B, do Trn Quc Dip lm ch nhim, lc u hot ng trn danh ngha c quan thng tin tuyn truyn tranh u ca cng nhn Vit Nam. T s 24 tr i (3/8/1946), lao ng tr thnh din n ca Tng Lin on Lao ng Vit Nam. * 20 s u bo in 2 trang kh va (42 x 29,5cm), t s 21, bo in nh hn (40 x 20) tng ln 4 trang (c s 6-8 trang). Bo ch trng hn ch nhn s, khai thc ti a i ng cng tc vin mi thnh phn x hi khc nhau. Nh vy, din mo ca Lao ng khc hn vi nhng t bo cng thi. * Thi gian u bo ra th 7 hng tun, in typ t 1,5-2 nghn bn, sau tng ln 6000 bn/k. Trang nht c trnh by n tng, trang 2 l cc chuyn mc hay nht nh: Trn e di ba, Rt kinh nghim, T ph bnh, Lao ng tr li, Cng nhn c sch Mi chuyn mc u c tnh nh hng d lun cao. * Lao ng thc cht l t bo ca mi tng lp nhn dn lao ng, khi chuyn ln Vit Bc, s mnh bo v li ch, quyn li ca cng nhn v nhn dn lao ng c gn vi li ch dn tc nn bo Lao ng dn tr thnh t bo ng, u tranh cho s nghip gii phng dn tc, thng nht t nc. d. S ra i ca Thng tn x Vit Nam * Theo ch th ca H Ch tch, ngay sau khi ginh c c lp b phn thu sng (TTXVN) c gp rt xy dng.

61

- Do c tip qun phng thu tin ca Php (s 6 ng Pierre Pasquier) nn ch sau my ngy, TTXVN t chc tt vic thu tin t cc hng thng tn nc ngoi, tin ca qun i Php Si Gn. Tin tc thu c ch yu cung cp cho chnh ph ng, Nh nc nm c tnh hnh, kp thi c k sch i ph vi k th. Lc ny cha c h hiu chnh thc, cc bn tin cng cha c bin son theo th vn thng tn nh cc hng nc ngoi. - 15/9/1945 i Bch Mai pht i ton th gii Tuyn ngn c lp v danh sch chnh ph lm thi nc Vit Nam Dn ch cng ho bng 3 th ting Vit, Anh, Php vi cc h hiu chnh thc (VNTTX, VNA, AVI) nh du thi im ra i ca TTXVN - Thi k u TTXVN hot ng trong kh khn thiu thn, cha c phn x ti a phng v ti nc ngoi, tin tc thng b chm v khng y , ton din. - Cui nm 1945 Nha thng tin tuyn truyn c chuyn sang b ni v nhm kim sot, bo mt thng tin tt hn. Hot ng ca TTXVN c nhng bc tin mi (in mt s bn tin v nhng s kin quan trng ra ting Php, thng qua cc bo, i TNVN cng b s kin ra th gii, c phng vin theo cc on qun Nam tin). - T 8/1946, TTXVN c thm bn tin ting Anh, m rng i tng phc v ti tng c quan bo ch. i tng hng u ca TTXVN l nhng thng tin chnh tr, qun s quan trng; cc thng tin, kinh t, vn ho ng th yu. y l hn ch ca TTXVN trong c thi k chng Php v chng M sau ny.

62

e. Vai tr ca i pht thanh ting ni Vit Nam * Nhn r sc mnh ca h thng i pht thanh trong cng tc tuyn truyn, nn cng vi vic xy dng TTXVN, ng, Nh nc cng gp rt cho ra i i pht thanh ting ni Vit Nam. Ba cn b (ng Trn Kim Xuyn, Chu Vn Tch, Trn Lm) c phn cng thnh lp i u cha c cht kin thc no v k thut in t v nghip v. Cc ng mi mt s nhn vin k thut ca ch c tham gia xy dng i. Trong vng 10 ngy, trung tm pht sng Radio ra i, 7/9/1945 chnh thc i vo hot ng. Pht thanh vin u tin l ch Dng Th Ngn v anh Nguyn Vn Nht. Bi Dit pht xt ca Nguyn nh Thi c chn lm nhc hiu. Hng ngy ngoi chng trnh ting Vit cn c cc chng trnh thi s c pht bng cc th ting nh: Anh, Php, Trung Quc, Lo, quc t ng). i pht 2 bui tra, ti. Phng thc hot ng thi k u ca i ht sc th s. * Nh c i, nhn dn hiu c tin tc, s kin din ra hng ngy. Nhiu nc trn th gii hiu r v Vit Nam, v tnh chnh ngha trong s nghip u tranh gii phng dn tc ca chnh quyn Vit Nam. * i u n pht sng vch m mu, th on ca k th v tham gia tch cc vo vic tuyn truyn chng gic i, gic dt, gic ngoi xm, vn ng nhn dn on kt, h tr nhau trong hon nn * i dnh nhiu thi lng cho cc ni dung chnh tr, tu tng thi im, c nhng hnh thc tuyn truyn ph hp.

63

* Gia 1946 i ting ni Nam b cng c thnh lp (1/6/1946 pht chng trnh u tin). Thi gian u i thc hin 2 nhim v chnh: phn nh kp thi tnh hnh chin s, thng bo tin tc min Bc v lm cu tip sng i Trung ng. Khi ton quc khng chin n ra, i phi di ln ni Sn Tn (Qung Ngi) va bo ton lc lng va xy dng c s vt cht cho i pht thanh ting ni ng Thp Mi, sau ny i thnh i PTTN Nam b. - Trong thi khng chin chng Php i PTTN Nam b hot ng ht sc nng ng, hiu qu, qui t c nhiu vn ngh s, tr thc ca mt na t nc. C lc i phi qun l 3 ln sng vi 3 xng danh: Ting ni Nam b, Ting ni ng Thp Mi, Ting ni VN. Tin tc ch yu ly t TTXVN, i Ting ni Vit Nam, TTX Nam b, S TT-TT Nam b; tin nc ngoi, ly t h thng pht thanh ca hng Tass, AFP, Reuter 1.1.4. Bo ch i lp * Li dng s nhn nhng ca ng, Nh nc ta v s bo tr ca quan thy, i qun hp ca Tng Gii Thch cng bn phn ng Vit quc, vit cch chim ng mt s a bn trng yu gn bin gii Vit Trung. Ngoi vic chim t chim ngi, cc ng phi ny cng rt ch ti vic xy dng h thng bo ch lung lc tinh thn, ch nhn dn, xuyn tc chnh sch ca chnh quyn, h uy tn ca ng, Nh nc. Tiu biu l cc t: Vit Nam, Thit thc, Dn chng, Lin hip, ng minh, nh sng, Dn mi, Tn th k, Dn thanh, Vn mi, Dn quc

64

* T Trung vit tn vn: l c quan ngn lun chnh thc ca qun i Tu Tng, do San Cm Thong lm ch bt. Mt s nh vn nh bo gii ca ta tham gia lm cho t bo ny v nhun bt cao. Tuy nhin h ch vit nhng bi v thng, v pht. Bo ny khng c bn sc r rng nn nhanh chng b ngi c b ri. * Gy nhiu lon mi trng bo ch thi k ny ch yu do nhm Vit quc, vit cch. Chng khng hot ng ring l m cu kt vi bn t-rt-kt i ngc li nhng ch trng chnh sch ca ng, Nh nc, gy sc p vi chnh quyn Vit Minh, gy lng on th trng ti chnh, chia r nhn dn vi chnh quyn cch mng Trc s u tranh khn kho ca mt trn Vit Minh v bo ch cch mng, d tm ca bn phn cch mng b dp tan. 1.2. Bo ch thi k ton quc khng chin 1.2.1. Mt s vn bn ca chnh quyn cch mng i vi bo ch * Ch th Ton dn khng chin, hu ht cc t bo cch mng rt ln chin khu thc hin nhim v tuyn truyn do cch mng. Cng vi nhng kh khn chung ca khng chin, vic qun l cng nh hot ng bo ch gp rt nhiu kh khn (cnh tranh khng lnh mnh, thng tin tri chiu). -> Ngh quyt TW (3-6/4/1947) v cng tc tuyn truyn, c ng v ng vin tinh thn ton dn khng chin phn no gip bo ch ca ta i vo n np. Bn cnh , cng tc kim duyt v nh hng thng tin bo ch c tt hn, ngy 24/12/1948, B Ni v ban hnh

65

thng t 147/NVQT qui nh th l xut bn, kim duyt bo ch v cc n lot phm khc. Vic lm ny khc phc c c bn tnh trng chng cho thng tin, mu thun v ni dung, t tng ca cc bo. Ngh nh s 27/NV (8/4/1948) cho php thnh lp on Bo ch khng chin Vit Nam, gp phn qui t lc lng k gi thnh mt t chc c trch nhim trc x hi. c bit Ngh nh s 232/NV/14 ph chun n xin php thnh lp Hi nhng ngi vit bo Vit Nam, thc s thu np c hi vin tt c mi ni (c vng tm chin). - m bo b mt cho nhng k hoch khng chin, ngy 23/7/1950, Thng t 191/TTg do Phm Vn ng k ra nguyn tc cn n u ph bin n y. Nhng qui nh v bo ch trn y chng t ng, chnh ph lun theo st, ch o tng bc i ca bo ch khng chin. 1.2.2. Bo in ti cc vng t do: a. Tng quan: * Khng chin bng n, bo ch cch mng v mt s t bo t nhn chuyn ln chin khu. Thi k u hot ng tng i mnh; t 1948 tr i, nhiu t sp nhp vi nhau, bo t nhn t ng ca. Bo ch ca cc Hi, on th yu nc st cnh vi h thng bo ng, t nhim v tuyn truyn chnh tr, phc v khng chin ln hng u. * V c bn bo ch thi k ny thu hp v s lng (1952 ch cn 52 t), song vn p ng tt cc yu cu ca cuc sng. Trong iu kin kh khn ca cuc khng chin, hu ht bo ch phi t hch ton cnh tranh, pht trin.

66

Mi t phi t xy dng cho mnh knh pht hnh ring v nng dng, sng to trong phng thc khai thc cc ngun tin. Tnh t do, dn ch c tn trng, tuy nhin y vn c nhng t bo a phng m phng bo Trung ng v c ni dung, hnh thc lm ny sinh t quan liu v to thi quen li ca ngi cm bt. * Mt s t bo cch mng in vng t do nhng b mt chuyn vo thnh ph to c s bo ch cch mng ngay trong lng ch (t Tuyn hun, Tin phong, Cm t). Mc d c nhng thnh tu ng k, song h thng bo ch cch mng cng cha pht huy cao hiu qu tuyn truyn, cha bao qut ht cc i tng, cha thm nhp vo mi trng bo ch thc dn. b. Mt s t bo cch mng tiu biu: * Bo Nhn dn: - i hi ng ln II (t chc t 11 n 19/12/1951 ti Chim Ho - Tuyn Quang) a ra nhng quyt ngh quan trng, trong c 2 vic l i tn ng thnh ng Lao ng Vit Nam v ra bo Nhn dn (thay th t S tht). Vi phng chm Tuyn truyn ch ngha, ng vin ng vin v qun chng nhn dn thc hnh chnh sch ca ng, ngy 11/3/1951 bo Nhn dn ra s u tin, 6 trang. Lc u bo ra theo tun sau tng k v thnh nht bo. Ngoi ng ch Trng Chinh, cc ng ch T Hu, Thp mi, Hong Tng c vai tr rt ln trong vic xy dng v pht trin bo Nhn dn thi k ny. - Khi vng t do c m rng, bo nhn dn in hng chc vn bn/k. Nh in c ca bo S tht c h tr thm bi

67

2 nh in mi t Vit Bc v Lin khu IV. Phong tro c v lm theo bo ng c pht ng rm r. Bo c pht hnh ti tn cc c s ng trong vng tm chim. i ng phng vin c tng cng lin tc v s lng v cht lng. - V ch trng ti cc ni dung chnh tr nn bo nhn dn khng trnh khi tnh kh khan, n iu, cha cun ht c ngi ngoi ng.

Bo Nhn dn * Bo Qun i nhn dn: - Do tnh hnh khng chin. B Tng t lnh qun di nhn dn Vit Nam quyt nh sp nhp t v quc qun v Qun du kch thnh t Qun i nhn dn, ngy 20/10/1950 ra s u tin, ng ch L Lim lm ch nhim cng khong 20 phng vin. Bo trc thuc Cc Tuyn hun Tng cc chnh tr, lc u ra 2k/thng sau tng dn, c 68

lc thnh Nht bo. Thng thng bo in 6-8 trang, kh 25 x 42, linh hot v trang mc.

- - y l t bo c bn c ngng i nht, c bit l cn b, chin s. Bo lun theo st cc chin dch, thng tin kp thi. Ngoi vic cao nhng chin cng, bo rt ch trng cng tc ph bnh v t ph bnh, lm trong sch ho lc lng v trang. Tuy nhin i khi v qu say sa vi chin thng m lm l b mt qun s. - Nhng nm 1953- 1954 c nc tp trung vo vic tiu dit thc dn php bng nhng t tin cng ln Ty Bc. Bo qun i li vinh d Nhp cuc, hot ng phong ph v si ni, thu ht s ch ca nhiu ngi. Nhiu phng vin tham gia v chin dch ny nh Hong Xun Ty, Trn C, Phm Ph Bng, ha s Nguyn Bch v mt s ng ch t hu phng. Trang thit b thi k ny cng hin i hn, Chic bt ngi vng thay th cho chic bt my c k 69

Chin dich in Bin Ph din ra trong nhiu ngy nn cn rt nhiu trang thit b nh giy in, kh khn cn tr khng t i vi cc phng vin trong thi k ny. Nhiu ci bin mi v ni dung ca trang bo c ong o ngi dn v chin s hng ng, tip thm sc mnh cho cn b v phng vin. Chnh lun, by k ty bt v tranh chm bim lm cho t bo mt trn tr nn phong ph. - Bo cng ch trng ti cng tc i ngoi trong vic tuyn truyn cc thnh tu khoa hc qun s ca Lin X, Trung Quc v cc nc XHCN. Mc d kh khn nhng bo cng quan tm gip v con ngi cng nh chuyn mn i vi lc lng lm bo cch mng Lo v dnh mt thi lng ng k phn nh phong tro u tranh ca cc thuc a trn th gii. - Cc phng vin gii ca bo c c ra mt trn, my in nh c t st trn a, nhng t bo c hon thnh ngay khi khi la trn nh cha tan y l u th c bit ca bo Qun i nhn dn. * Bo vn ngh: - Hi Vn ngh Vit Nam c thnh lp (3/10/1947) v Ban chp hnh quyt nh ra bo Vn ngh lm c quan ngn lun chnh ca Hi. Bo ra s u 3/1948, kh 22,5 x 15, gn 100 trang. Bn s u do ng ch T Hu ph trch, t s 5 giao cho ng ch Nguyn Huy Tng. Ban Bin tp cn gm nhng nh vn nh: Ng Tt T, Xun Diu, Huy Cn, Nam Cao, Nguyn Hng, T Hoi, Ch Lan Vin, Thp mi, Nguyn Tun, Nguyn Cng Hoan, ng Thai Mai

70

- Bo trnh by n gin, nghim tc, giai on u cha xy dng c nhng chuyn c th, trang mc cng ngho nn, cha bao qut c ht cc lnh vc vn hc ngh thut. Mng l lun cn nng v h ho c ng hoc mang phong cch c tiu t sn, khng thch hp vi ng o qun chng Sau 1950 i ng phng vin c hc tp nng cao nng lc, bo mi dn khc phc c nhng nhc im trn. Tuy nhin bo vn ngh vn bc l im yu l t bm st tnh hnh chin s (Ton b chin dch in Bin, bo khng c bi vit no c gi tr v chin thng ca qun dn ta). 1.2.3. Bo ch vng tm chim * Sau khi dng ln Hi ng An dn, ngi Php h tr mt s t bo nhm mc ch khng mun cc t ng h khng chin (t Trt t, Lin minh, Dn mi). Tuy nhin bn c sm nhn ra, khng mua cc bo . Mt s vn ngh s ca ta b li ko tr v thnh ph nhng a s khng lm cho cc t bo ca Php hoc nu c th cng khng ai cng kch lc lng khng chin. * T 1947, ti bo thn M bt u xut hin vi cc t tiu biu nh: Thi s, Tr, Th gii t do loi bo ny c ti tr nn thu ht c kh ng k gi. Bo in p gi r, c khi pht khng nn chim c mt s lng ng k bn c thnh th. * Nhng cy bt ng h khng chin nhn chnh sch th lng bo ch ca Php cng khai ng h cch mng. Ngay c khi c nhng ngh nh tht cht ch kim duyt, xu hng ng h khng chin vn tip tc c duy tr

71

trn mt s t nh Thn chung (Nam nh), i mi (Trn Vn n), ph thng bn nguyt san (Nguyn Vn Lun) * Nam b, khi chnh ph ca L Vn Hoch ln thay n p bo ch d di. H cng khai ti tr cho cc t Phc Hng, Ting gi, Tng lai nhng t ny ni xu khng chin, chia r dn tc. * Di s lnh o gin tip ca ng, lc lng bo ch thng nht c thnh lp gm 17 t bo ln ti cc th min Nam. B bin tp gm cc nh bo ni ting nh L Vnh Khung, Nguyn Vn Hiu, Nam Quc Cang, Thiu Sn, Dng T Giang, L Vn Sm Tn ch mc ch ca lc lng bo ch Thng nht l u tranh chng chia r, ng h cuc khng chin kin quc, gi gn truyn thng vn ho * 26/10/1946 Lin on vn ho cu quc Nam b c thnh lp phi hp vi lc lng bo ch Thng nht u tranh vi k th chung. Nhng hot ng chnh tr kho lo v hiu qu ca bo ch cch mng trong vng ch khin chinh quyn lo s, tm cch tr a. Sau khi khng chin ton quc n ra, ly c cc bo lm l b mt qun s, chnh quyn thu ton b giy php ca 17 t bo thuc lc lng bo ch Thng nht. Cc k gi chy sang cc t bo c khuynh hng tin b ti Si Gn nh: Nay mai, Ngy nay, Quc hn, L sng, S tht, Tn dn, nh sng, Thi bnh tm mt phng thc u tranh ph hp hn. Nhm lm bn c mt phng hng, mt s t bo ca chnh quyn hoc thn chnh quyn ra sc bp mo thng tin. Tnh hnh ny khin Nghip on k gi Nam b ra i (ban tr s do cc

72

nh bo cch mng: Nam Quc Cang, L Qu, Vn Hong ph trch). * u nm 1950, bo ch li hot ng si ni vi nhng bi ph phn kch ch Bo i. Vp phi s n p, bo ch chuyn hng u tranh (i t do ngn lun). Phong tro ny dy ln khp Nam b v chnh quyn n p d man (nh bo Nam Quc Cang b git hi). Nhiu t bo trc tnh hnh nh vy phi ch thi c, k gi rt vo bng bin, hot ng cch mng theo phng thc khc. Cu hi tm hiu bi 1. Hot ng bo ch trong thi k khng chin chng Php c g c bit? 2. Yu t no tc ng mnh nht ti s pht trin ca bo ch thi k ny?

73

Bi 2. Bo ch Vit Nam thi k khng chin chng M ( 1954 1975) 2.3. Bi cnh lch s thi k khng chin chng M * Sau hip nh Ginev nm 1954 v vn lp li ha bnh ng Dng, hnh thi chnh tr Vit Nam c s thay i. t nc tm thi chia ct: t v tuyn 17 tr ra, nhn dn min Bc ho hng bt tay hn gn vt thng chin tranh, khi phc v pht trin kinh t, ng thi chi vin cuc u tranh ca ng bo mnh min Nam u tranh chng quc M can thip v ch b nhn tay sai ca M * Nhn dn 2 min u nhn thc c rng Hip nh Ginev cha em li kt qu y nhng tht s chm dt ch thng tr ca thc dn Php, nn nghim chnh thi hnh Hip nh tin ti la chn mt chnh ph v th ch chnh tr ph hp vi quyn li c bn v nguyn vng thing ling ca mnh bng cuc tng tuyn c t do v dn ch vo thng7/1956. * Chnh ph v nhn dn ta lm ht sc mnh t c mc tiu c lp, ho bnh, thng nht m khng xy ra chin tranh. Song quc M v tp on tay sai min Nam bng mi bin php chng li s nghip gii phng dn tc, thng nht t nc. Chng tuyn b khng c hip thng tng tuyn c theo quy nh ca Hip nh Ginev v pht ng cc chin dch t cng n p m mu nhng ngi yu nc v cc phong tro ho 74

bnh. Chng cng bc dn trn mi triu nng dn min Nam vo hng trm Khu dinh in, Khu tr mt v 16.000 p chin lc cm kp, khng ch. Cc chnh sch tay sai min Nam c M nui dng, h tr, ngang nhin h ho lp sng Bn Hi v Bc tin. * quc m thng qua b my chnh quyn tay sai min Nam, dng mi bin php, th on nham him hng n p, lt chnh quyn cch mng. Chng gy chin tranh mt pha, t giu mt n cng khai chng li nhn dn Vit Nam * Nhn dn ta yu chung ho bnh v cng l, kin quyt u tranh bo v l sng khng c g qu hn c lp t do. Trc sc mnh v kinh t, qun s m quc M p t, ng ch trng lnh o nhn dn ta thc hin cuc u tranh khng khoan nhng nhng xc nh s phi lu di, hy sinh v gian kh. * Min Bc gii phng, bc vo thi k xy dng ch ngha x hi nhng chua ht k hoch 5 nm ln th nht phi i mt vi cuc chin tranh ph hoi bng khng qun, hi qun ca quc M vi mc c lit v d man cha tng thy trong lch s chin tranh. Mt na T quc min Nam nm di s h ca quc M v b l tay sai bn nc. Di s lnh o ca ng, c nc ng thi thc hin hai nhim v chin lc l xy dng v bo v ch ngha x hi min Bc, u tranh chng quc xm lc gii phng min Nam, thng nht t quc. Ngoi mt thi gian ngn min Bc c ha bnh sau hip nh Gi ne v, cn li trn thc t sut c thi k ny c nc u c chin tranh. 75

* Khng p t c ch ngha thc dn mi bng cch dng qun i v chnh quyn ngi bn x, m tin n dng uy lc ca qun i vin chinh hng tiu dit dn tc Vit Nam. Cc nh cm quyn Hoa K t Kenni, Gin xn, Nichxn, Gigin Pho, chng mang hng triu qun M, hn su mi nghn qun cc nc ng minh cng mt triu ngu qun tin hnh cuc chin tranh xm lc Vit Nam. Hn 8 triu tn bom n v hng chc vn tn ho cht c trt xung c hai min Nam. Bc. quc M tuyn b hu dit dn tc Vit Nam, y x hi chng ta tr v thi k * Tin tng vo sc mnh chnh ngha, nhn dn Vit nam va kin quyt chin u va t r thin ch, nhiu ln a ra nhng gii php m ng cho M rt khi cuc chin trong danh d. Lp trng 4 im ca chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ho ; lp trng 5 im ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam v Gii php 10 im ca Chnh ph Cch mng lm thi Cng ho min nam Vit Nam ca ra nhng M u bc b. Chng m rng quy m, tng cng chin tranh vi nhng m mu v chnh sch trng trn, tn bo. * Tri qua hai mi nm lin tc, qun i ta, nhn dn ta di s lnh o kin cng, sng sut ca ng, Bc H tng bc y li cc chin lc v th on tc chin ca m, lm lung lay ch hiu chin ca tp on cm quyn nh Trng v Lu Nm Gc, buc quc m phi chm dt cuc chin tranh xm lc Vit Nam. Chng ta ginh li ch quyn

76

c lp, giang sn gm vc v tay bng i thng lch s ma xun 1975. 2.2. c im pht trin bo ch 2.1.1. Tnh hnh chung * Thng 7/1954, cuc khng chin thng li, bn Vit gian tay sai ca thc dn php cng bo ch ca chng phi cun gi vo Nam theo bn quan thy. Min Bc nc ta c hon ton gii phng, bc vo thi k qu ln Ch ngha x hi. Nhn dn ta c hng quyn t do bo ch. Ngy 14/12// 1956, Ch tch H Ch Minh k sc lnh s 282/SL v ch bo ch. Sc lnh ny c Quc hi nc Vit Nam dn ch cng ho biu quyt thng qua trong k hp th 6 ngy20/5/1957. Sc lnh gm 9 iu quy nh v tnh cht, ngha v, quyn li ca bo ch. * Bo ch cch mng thi 1954-1975 c c hi thun li pht trin nhng cng phi i mt vi nhng kh khn, thch thc v cng khc nghit. Trong thi k ny, trong nc c hai b phn bo ch cng hng ti mc tiu u tranh gii phng min Nam, thng nht nc nh. l b phn bo ch cch mng min Bc c pht trin trong iu kin ca ch dn ch nhn dn, di s lnh o ca ng, cn b phn bo ch cch mng min Nam pht trin trong hon cnh v cng kh khn ca chin tranh v s khng b, n p ca i qun xm lc M v ch ngu quyn Si Gn. Do hon cnh lch s trong nhng nm chng M, cc nh bo hai min Nam, Bc c t chc ring ca mnh, song u chung mt ci ngun do ng lnh o

77

* Vo thi im trc thm i hi ln th III Hi nh bo Vit Nam (1962), ring min Bc c 1.500 nh bo lm vic trong khong 120 c quan bo ch cc loi. Bo ch thi k ny thc s tr thnh ng lc gp phn to ln to dng v t chc nhng phong tro thi ua, nhng cuc vn ng rm r trong ton ng, ton dn, ton qun nhm thc hin cc nhim v chnh tr nh : Sng Duyn Hi, Gi i Phong, C Ba Nht, Thanh nin ba sn sng, ph n ba m ang Nhng tm gng in hnh trong lao ng, chin u c bo ch tuyn truyn, khi qut thnh nhng biu tng c sc ng vin, c v mnh m. * Bo ch cch mng min Nam nh bo ch tin phng bm st thc t chin u, c mt ngay ti cc chin ho, ti cc mt trn c lit nht, phn nh sinh ng, kp thi cuc chin u anh hng ca ng bo, chin s ta. Cc nh bo tin phng thc s l nhng chin s ra trn, va cm sng va cm bt, cm my nh, my quay phim, ng gp xng ng vo chin thng chung ca dn tc trong chin dch H Ch Minh lch s. 2.2.1. B phn bo ch cch mng min Bc * Khi ta vo tip qun Th ( 10/10/1954), bo Nhn dn v nhiu t bo khc ln lt chuyn v H ni. Theo s phn cng mi, bo Nhn dn chuyn thnh nht bo, bo cu quc chuyn thnh tun bo. p ng yu cu ca cng tc t tng giai on mi, ngoi vic tip tc xut bn bo Nhn dn, Trung ng ng quyt nh xut bn tp ch l lun ca ng. Hi ngh ln th 7 ca Ban chp hnh Trung ng ng hp ti Th H Ni t ngy 3 n ngy 12/3/1955 quyt nh xut bn Tp ch Hc tp ca Trung ng gip nghin cu chnh sch, gio dc t tng v bc u xy dng cng tc l lun ca ng. Theo n

78

xut bn c B Chnh tr thng qua 1955, nhim v ca tp ch Hc tp l Ly hc thuyt Mc L nin lm c s, kt hp cht ch l lun Mc - L nin vi thc tin cch mng nc ta tuyn truyn, gio dc ng li, phng chm, chnh sch ca ng mt cch su sc. ng ch Trng Chinh c Trung ng ng phn cng lm Tng bin tp tp ch Hc tp. Sau mt thi gian chun b, s 1 ca Tp ch Hc tp c quan l lun v chnh tr ca ng lao ng Vit Nam ra mt bn c thng 12/1955. * Chnh ph cho php mt s t bo c t trc trong ni thnh nh: H Ni hng ngy; Thi mi... c tip tc xut bn. Mt s t bo mi ca t nhn cng c php xut bn ( nm 1957, min Bc c 10 t bo t nhn). Sau 3 nm khi phc kinh t, min Bc bc vo thi k ci to x hi ch ngha. Vic ci to cc t bo v cc nh in t nhn bt u c tin hnh. T Thi mi v t Th H Ni sp nhp di mt ci tn chung l H Ni mi. * Vic ci to x hi ch ngha v c bn hon thnh th bo ch min Bc l bo ch x hi ch ngha thun nht, tuyn truyn cho ng li, chnh sch ca ng v Nh nc. Khc vi bo ch t sn chy theo nhng chuyn git gn, ly k, bo ch x hi ch ngha phi c tnh ng, tnh dn tc, tnh khoa hc, tnh i chng; ng vng trn lp trng ca giai cp cng nhn, phc v li ch ca ton th nhn dn lao ng; kin quyt u tranh chng li cc th lc th ch. * Khi quc M m rng chin tranh ra min Bc, bo ch Vit Nam hng mi hot ng vo nhim v gp phn c v ton dn nh thng gic M ng thi y mnh sn xut nng nghip v xy dng nhng c s u tin ca cng nghip. * Trong bu khng kh t do, bo ch min Bc pht trin tng bc cn i. Ngoi nhng c quan thng tin, ngn lun chung, c

79

bo ch ca cc ng phi chnh tr ( nh bo c lp ca ng Dn Ch, tp ch T Quc ca ng X hi), bo ch ca cc t chc chnh tr x hi, bo ch khoa hc, bo ch vn hc ngh thut, bo ch dnh ring cho ph n, thiu nhi, H thng pht thanh quc gia khng ngng m rng. Truyn hnh bt u c xy dng * Trong nhng nm quc M dng khng qun v hi qun tin hnh chin tranh ph hoi min Bc, ngay c khi chng dng my bay B52 nh ph d di th H Ni, bo ch x hi ch ngha vn c xut bn u n phc v s nghip cch mng ca nhn dn ta. Bo ch pht trin khng ngng v s lng v cht lng. - Nm 1957, min Bc c 134 t bo ( 5 t bo hng ngy, 5 t bo tun/2 k, 10 t tun 1k, 6 t thng /2k, 13 t thng/1k, 50 t bo ngnh, 45 t bo a phng) - Nm 1969, s lng pht hnh ca mt s t bo t nhng con s n tng: Bo Qun i nhn dn, ra hng ngy, 8 vn bn; Bo Nhn dn, ra hng ngy, 15 vn bn; Tp ch Hc tp, ra hng thng, 5 vn bn; Bo H Ni mi, c quan tuyn truyn ca ng b H Ni, ra hng ngy, 15 nghn bn.; Bo Tin phong, c quan tuyn truyn ca on thanh nin lao ng Vit Nam, tun/ 2 k, mi k 1 vn bn; Bo lao ng, mi tun 2 k, mi k 3 vn bn; Bo ph n Vit Nam, tun/ 2 k, mi k 4 vn bn; Bo Cu quc, c quan tuyn truyn ca Mt trn t quc Vit Nam ra hng thng, 11 vn bn; Bo c lp, c quan ca ng Dn ch Vit Nam ra hng thng, 3 nghn bn; Bo T quc, c quan ca ng X hi Vit Nam, ra hng thng, 3 nghn bn; Bo Thiu nin tin phong, mi thng 2 k, mi k 2 vn bn; bo Khoa hc thng thc, mi thng 2k, mi k 5 vn bn; Bo Vn ngh, c quan ca Hi Lin hip vn hc ngh thut Vit Nam, mi thng ra 3 k, mi k 17 nghn bn; Bo

80

Vit Nam ( Bo nh), mi thng ra mt k, 4 vn bn; Tp ch Tuyn hun, ra hng thng, 3 vn bn. Tun bo Thng nht, mi tun ra 2 k; Tp san Ph thng, ra hng thng, 1 vn bn, Tp ch Vn Ngh qun i, ra hng thng, 15 nghn bn... * Ngoi ra cn c: Bo Tn Vit Hoa bng ch Hn, nhm phc v ng bo ngi Vit gc Hoa; Bo Chnh ngha, bo V Cha, c quan ca nhng ngi Thin cha gio yu nc; Bo ngoi vn c t Courrier du Vit Nam, t Eludes Vietnamiennes; 28 t bo tnh, 72 tp san, tp ch ca cc ngnh; Mt s tnh c bo bng ting dn tc thiu s ( H Giang, Lo cai, Ngha L). * Chnh trong nhng nm chin tranh ph hoi ca M, v tuyn truyn hnh Vit Nam bt u xut hin. Mc d thi gian u thiu thn v nhiu phng din, song i truyn hnh Vit Nam vn ra i v pht trin, nh du mt bc tin quan trng trong bc ng trng thnh ca bo ch Vit Nam. * i ting ni Vit Nam cng pht trin khng ngng, ngoi h thng tip sng, cc i pht thanh nhiu th x v thnh ph cng c xy dng, gp phn to mng li thng tin rng ri i vi cng chng trn c nc. 2.2.2. B phn bo ch cch mng min Nam * Ti cc thnh th min Nam, c bit l thnh ph Si Gn, bo ch sc thi chnh tr mc ln nh nm sau ma v mang tnh thng mi r rt. Cha bao gi bo ch min Nam pht trin hn n nh thi quc M lm ng ch thc t phn t ny. Ring thnh ph Si Gn c thi c n hn 60 t bo xut bn hng ngy cnh tranh c lit vi nhau. * Trong khi , vng gii phng min Nam, trong nhng iu kin v cng gian kh v thiu thn phng tin, xut hin mt s t bo v tp ch. Thng tn x Gii Phng hot ng c hiu qu. i Pht thanh Gii Phng vt ln cc k vt v c gng duy tr ln sng ca mnh, trnh s oanh tc ca k th.

81

* Cc nh bo yu nc thnh th ng nhin khng chu b tay. Nhiu ngi li dng cc din n cng khai, hp php i khi do chnh ngy quyn dng ln pht biu chnh kin ca mnh d nhin phi rt khn kho nu khng mun cho MNgy bt ming v cho ngay vo nh t ca chng. * h tr phong tro nhn dn u tranh trong cc th, Mt trn Dn tc Gii phng c mt s nh bo, nh vn t vng cn c hoc t min Bc vo cc thnh ph phi hp vi cc ng nghip ti ch ca mnh. Cuc u tranh trn mt trn bo ch v d lun Si Gn thi gian ny mang nhng nt c o v cng th v nhng cng ht sc gian nan. Bn cnh nhng t bo hp php do Mt trn ch trng, c nhng t bo ca cc lc lng khc nhng do ngi ca Mt trn lm ht nhn, li c nhng c quan ngn lun ca lc lng th ba xut bn cng khai hoc bn cng khai. * Ti cc vng gii phng v cc khu cn c du kch, bo ch cch mng ra i v pht trin phc v s nghip gii phng. Trung ng cc xut bn tp ch Tin phong gio dc cn b ng vin. Mt trn gii phng min Nam xut bn bo Gii phng lm c quan tuyn truyn, c ng. Hi Vn ngh gii phng min nam xut bn bo Vn ngh gii phng. Nhiu ng b tnh xut bn bo ca mnh. Tnh Qung Tr c cc t: Phn u, cu nc. Tnh Tha Thin c cc t: Gii phng, C gii phng * Trong cc thnh ph b chim ng, bn vit gian thn M c s gip ca quan thy xut bn bo ch thc hin m mu chng ph cch mng. Cc t: Ting chung, T do, Cch mng quc gia... ra sc tuyn truyn chng ch ngha cng sn, ni xu min Bc x hi ch ngha, dng cc khu hiu c lp dn tc gi hiu la bp bn c. Trong lc , c s gip v lnh o ca nhng chin s cch mng hot ng b mt ni thnh, mt s ngi yu nc v tin b tm cch ra bo, tuyn truyn

82

kho lo tinh thn dn tc thc tnh qun chng, ng ta ch trng s dng phng tin bo ch u tranh chng ch trong cc thnh ph b ch chim ng. Thc hin ch trng , mt s ng ch xut bn bo ch b mt. Mt s ng ch khc cng cc nh bo yu nc v tin b xut bn cc t bo cng khai u tranh chng ch mt cch khng kho v hp php. * Cuc u tranh bng phng tin bo ch tng gy cho Ngu quyn v quan thy ca chng nhng kh khn lng tng. Hot ng bo ch min Nam trong thi k chng M l mt cng tc khn kho, gian kh, c nhng lc phi chu tn tht, hy sinh v gp phn vo vic gii phng min Nam, thng nht t nc. Cu hi tm hiu bi 1. Nhng c im c bn ca bo ch trong thi k khng chin

chng M? 2. Vai tr ca bo ch giai on ny i vi i sng x hi

Bi 3. Bo ch thi k hu chin v i mi ( t 1975 n nay) 3.1. Bo ch Vit Nam t 1975 n 1985 * T thng 5/1975 tr i, vi thng li hon ton gii phng dn tc, thng nht t nc, thnh lp nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. Trn c nc hnh thnh mt nn bo ch thng

83

nht, dn ch, tin b t di s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam. Mt k nguyn mi ca bo ch Vit Nam c m ra. * Mt thi gian ngn khi thnh ph Si Gn mi gii phng, y vn tip tc xut bn mt vi t bo v tp ch tin b do t nhn lm ch. Sau khi hon thnh s mnh lch s ca mnh, nhng c quan ny t nguyn nh bn hoc chuyn thnh c quan ca mt t chc, mt on th ( nh trng hp tun bo Cng Gio V Dn Tc do mt s linh mc ch trng). Phn ln nhng ngi cm bt lm vic ti cc c quan bo ch, pht thanh, truyn hnh thnh ph H Ch Minh v nhiu ni khc trong c nc. * Cng vi vic xo b nn bo ch thc dn mi ca M, bo ch gii phng, cch mng theo chn cc chin s b i C H tin vo cc thnh ph v c in n, pht hnh cng khai ngay ti cc vng va gii phng. * Vic thng nht bo ch ca hai min c thc hin. Bo Cu quc ( min Bc) v bo Gii phng ( min Nam) hp nht thnh bo i on kt; Bo Vn ngh gii phng ( min Nam) cng thc hin hp nht vi bo Vn ngh ( min Bc). Hot ng bo ch c y mnh. Ring Si gn c hng lot t bo phc vu nhu cu ca cc i tng cng chng nh: Si gn gii phng, Tui tr, Ph n, Cng nhn gii phng, Khn qung , Vn ngh Si Gn, Si Gn gii phng bng ting Hoa... Trn c nc, 40 tnh c c bo ca ng b tnh. Tng s ton quc nm 1976 c 168 t bo, tp ch ( trong 118 t ca c quan trung ng, 50 t ca a phng). n 1985, con s ny tng ln 186, ch yu l tng thm cc c quan bo chi trung ng * Bo Nhn dn, Qun i nhn dn, tp ch l lun ca ng cng nh tp ch l lun cu qun i c pht hnh rng ri trong c

84

nc. Mng li thng tin i chng x hi ch ngha do ng lnh o tr thnh mt h thng duy nht trong c nc. Cng vi vic t chc li hnh chnh trong c nc, mng li bo ch trn c nc c t chc li v phn b mt cch hp l. * Ln u tin trong lch s, nn bo ch thc dn, phn ng, tng tn ti hn 100 nm b xo b hon ton. Nn thng tin i chng x hi ch ngha do ng cng sn lnh o c xy dng thnh mt mng li hon chnh. y l cng c sc bn trong tay nh nc chuyn chnh v sn, ng thi l phng tin quan trng trong tay nhn dn gp phn xy dng v bo v t quc. * Tuy nhin thi gian ny, t nc tri qua nhiu kh khn, kinh t khng hong nghim trng, bo ch cng gp kh khn v in n, pht hnh. Mt s t bo phi gim s pht hnh ( nm 1984 ch bng so vi nm 1976). Mt s t bo chy theo xu hng th hiu tm thng, thng mi ho, gy bt n cho i sng bo ch. H thng pht thanh truyn hnh chuyn giao k thut sang phi hp vi bu chnh vin thng nn gp nhng kh khn trong vic ph sng. Mt s tnh ng bng nh Thi Bnh, Thanh Ho hoc nhiu vng trung du, min ni pha bc khng theo di c tin tc qua sng pht thanh - truyn hnh. 3.2. Bo ch Vit Nam thi k i mi v hi nhp 3.2.1. Giai on u i mi ( 1986 1995) * Bc vo cng cuc i mi t nc, pht huy truyn thng v vang ca nn bo ch cch mng, bo ch di s lnh o ca ng mnh dn nhn thng vo s tht, ph phn nhng hin tng tiu cc, tham tham nhng... ang din ra trong i sng x hi. Bn cnh , bo ch cng c v tch cc cho nhng phong tro, n v lm n tin tin, nhng nhn t mi,

85

nhng gng ngi tt vic tt, c nhiu thnh tch tiu biu c x hi cng nhn. * i hi ng ton quc ln th VI nh du s i mi ton din t nc, ng ta li cng thy r hn vai tr ca bo ch v s dng bo ch nh mt cng c sc bn tuyn truyn, ph bin nhng ch trng, chnh sch mi ca ng n vi nhn dn. Nhiu ch trng mi ca ng nh vic thc hin pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, chin lc kinh t nhng nm 1986-1990, c th l vic thc hin ba chng trnh kinh t ln tng, i mi qun l kinh t nng nghip... c ng ch o tuyn truyn su rng trong nhn dn, gn cht vi thc t ang din ra mi n v, a phng. Nhng ni dung ny c nhn mnh trong Vn kin i hi VI ca ng. * Cc phng tin thng tin i chng c nhim v truyn b ng li, chnh sch ca ng, i st thc t, thng tin kp thi v phn tch su sc nhng s kin mi; pht hin v phn nh trung thc nhng in hnh tin tin, nhit tnh ng h, c v cc nhn t mi... * Bo ch l ting ni ca ng, ng thi cng phn nh ting ni ca qun chng. Trnh mi mt ca nhn dn ngy cng cao i hi bo ch v cc phng tin khc phi m bo tnh chn thc, nng cao cht lng, tng cng tnh qun chng v tnh chin u, khc phc tnh trng gin n, n iu, hi ht, so rng, mt chiu. * C th ni rng, so vi cc giai on trc , bo ch ca chng ta giai on 1986-1990 c s chuyn bin r rt v t duy cng nh cch nhn nhn, nh gi cc s kin, vn ang din ra trong cuc sng. Trc y, ng thng coi bo ch l

86

mt cng c nng v tuyn truyn cc ch trng, chnh sch, th gi y ng ta coi bo ch l mt cng c, mt knh thng tin quan trng gn kt cht ch gia ng vi nhn dn, va pht huy quyn lm ch ca nhn dn, va lnh o v qun l t nc. Qua cc knh thng tin ca bo ch, nhn dn ni ln c nhng tm t, nguyn vng ca mnh ti cc c quan chc nng, cc v lnh o ca ng, Nh nc. C th ni rng, nh vic i mi t duy v cch nhn nhn ca ng ta i vi bo ch, m bo ch trong iu kin mi c c hi pht huy tt hn tnh dn ch, t ci tri mnh hon thnh s mnh thing ling trong cng cuc i mi ca t nc. * Thnh cng ca bo ch nhng nm u ca thi k i mi to ra cho hot ng bo ch ca nc ta nhng nm sau nhng tin vng chc chng ta tip tc cng cuc i mi t nc, u tranh chng li cc th lc th ch t bn ngoi ang thc hin m mu din bin ha bnh chng ph nc ta trn nhiu lnh vc nh: kinh t, chnh tr, vn ha x hi, an ninh, quc phng, cng nh con ng i ln ch ngha x hi. * Cc t bo in hnh giai on ny: Bo Vn ngh vn nng v thng tin vn hc nhng cng phn nh kh y v cng cuc i mi t nc. Ngoi cc thng tin v nhng ch trng, ng li pht trin kinh t ca ng, Nh nc, bo m chuyn mc kin bn c, ly nhiu kin ca nhn dn, cc nh vn, nh th ng gp cho cng cuc i mi t nc. Cng trong thi gian ny, bo phi hp vi i Ting ni Vit Nam t chc cuc thi vit v th loi bt k nhm tuyn dng ngi tt vic tt, nhng ngi lao ng mit mi xy dng Ch ngha x hi v bo

87

v T quc, ng thi ph phn nhng hin tng tiu cc ang din ra trong i sng x hi. * Bo i on kt, c quan ngn lun ca y ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam c b dy lch s hn 50 nm (tin thn l bo Cu quc) c s yu mn ca bn c trong v ngoi nc. Tip thu truyn thng ca nhng t bo tin thn, bo i on kt khng ngng ci tin ni dung cng nh hnh thc trong vic tuyn truyn, vn ng nhn dn thc hin ch trng, chnh sch ca ng, Nh nc, gp phn to nn sc mnh cho cng cuc i mi. Bn cnh , bo i on kt cng ch trng phn nh vi ng, Nh nc nhng kin ngh, xut ca tng lp nhn dn, gip ng v Nh nc kp thi sa cha sai lm, b sung thiu st, nht l trong nhng vn bc xc ca x hi t ra. Mt khc, i i vi vic biu dng nhn t mi, in hnh mi, nhng kinh nghim lm n gii ca nhn dn, bo cn gp phn u tranh chng tiu cc, chng cc t nn c hip, tr dp qun chng, vi phm quyn cng dn, thng tin nhng vn si ng, nhng s kin ln trong nc v quc t, vch trn m mu ph hoi ca cc th lc th ch chng ph nc ta trn ng i mi. * Bo ch nc ta giai on ny c nhng i mi trn nhiu bnh din, iu ng ni trc tin l trong giai on ny, i ng nh bo nc ta, c chuyn nghip ln khng chuyn c s ln mnh hn nhiu so vi i ng nh bo cc thi k trc . Vi s ln mnh v trng thnh nh vy, h pht huy v ng gp tch cc ca mnh trong cng cuc i mi t nc. Cng vi s ln mnh v s lng, i ng nhng ngi lm bo c s i mi trong t duy cng nh phng thc lm bo, t duy khc

88

trc, cc vn thng c xem xt di nhiu gc , nhiu hng, nhiu chiu, pht huy c tnh khch quan trong hot ng bo ch. Nhiu vn bc xc trong x hi c nh bo dng cm nhn thng vo s tht, a ra trc cng lun nn c s ng h nhit tnh ca ng o cng chng. Nh bo cng tr nn khn trng hn trong tc nghip, a tin, vit bi v bnh gi cc vn p ng yu cu ca t nc trong thi k i mi. * Bo ch giai on ny cng t ra nng ng hn, nhy bn hn trong tuyn truyn, ph bin cc ch trng, ng li, chnh sch ca ng n vi ng o qun chng nhn dn. Qua , gip nhn dn c c nhn thc ng n, thc hin tt hn nhng quyt sch m ng v Nh nc ta ra trong cng cuc i mi t nc. * Bo ch bm st thc tin, phn nh s i mi hng ngy, hng gi ca t nc trn tt c mi lnh vc i sng. Nhiu nh bo khng ngi i su, i st c s, phn nh kp thi cc vn ny sinh, t gip ng v Nh nc c c nhng ch trng ph hp, st vi tnh hnh thc t. y c th xem l ng gp ln nht ca bo ch nc ta thi k ny. * Cng vi s i mi v ni dung, trong giai on ny bo ch c nhiu i mi v hnh thc: t cch trnh by n cc chuyn trang, chuyn mc cng c s ci tin phc v tt hn nhim v tuyn truyn v cng cuc i mi t nc. Giai on ny cng xut hin thm nhiu th loi, tiu biu l x lun, chnh lun, iu tra... * Trong giai on ny, ngn ng bo ch c s thay i r rt. So vi bo ch giai on trc , lp ngn ng chnh tr v lp

89

ngn ng thng ngy xut hin m c trn mi trang vit, bi bo, bm st nhng ch trng i mi trn cc lnh vc kinh t, vn ha, x hi ca t nc. Nhiu khi nim, thut ng mi trong lnh vc kinh t, vn ha x hi, u c cp v gii thch r rng m bo ch cc giai on trc cha c hoc c nhng cha cp su sc.Vi chc nng v vai tr ca mnh, bo ch nc ta giai on ny hon thnh c s mnh lch s, gp phn c lc vo vic thc y nhanh tin trnh i mi t nc. 3.2.2. Bo ch thi k hi nhp pht trin ( 1996 n nay) * Qui m, cht lng, s lng bo ch pht trin nhanh. - Tnh n thng 2/ 1995, c nc c 375 c quan bo v tp ch, khong hn 360 triu bn in vi nhiu loi hnh phong ph: hng ngy, hng tun, na thng, hng thng, s cui tun, s cui thng... Mt s t bo ra thm ph san nh k hoc khng nh k. Mt s bo bng ting nc ngoi ( Anh, Php, Hoa). Qung co cng l mt hot ng c m rng trn bo ch. - n u 2007, c nc c 687 c quan bo ch vi khong hn 800 n phm, gm 172 bo ( trung ng: 71, a phng 101); 448 tp ch( trung ng: 352; da phng: 96); 67 i pht thanh, truyn hnh ( trung ng: 2; a phng 65); 5 bo in t, 105 trang tin in t ca cc c quan, t chc, doanh nghip - Cha y mt nm sau , cui 2007, c nc c 702 t bo v tp ch vi 830 n phm, 68 i pht thanh, truyn hnh ( trong 3 i truyn hnh trung ng l VTV, VTC, VCTV; 1 i

90

pht thanh quc gia l i ting ni Vit Nam, 64 i pht thanh, truyn hnh cp tnh v thnh ph trc thuc Trung ng, trn 600 i pht thanh cp huyn v hng chc phng, x, th trn, nh my, x nghip, bnh vin, trng hc; 1 hng thng tn nh nc l Thng tn x Vit Nam ( TTXVN); 6 bo mng in t, 100 t bo in a ln mng Internet bng cc th ting, hng ngn trang in t - n cui nm 2009, c nc c 706 c quan bo in, 1 hng thng tn quc gia, 2 i pht thanh truyn hnh quc gia v trn 560 i pht thanh - truyn hnh cp tnh, huyn. - tt c cc b, ngnh, t chc chnh tr - x hi u c c quan bo ch. Cc b ln nh: B Quc phng, trn 20 c quan bo ch, B Cng An c gn 20 c quan bo ch, B Y t, 15 c quan bo ch. T chc chnh tr c nhiu c quan bo ch nht l Trung ng on thanh nin Cng sn H Ch Minh vi 10 c quan bo ch. Cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng u c t nht 2 n 3 c quan bo ch, gm bo ca ng b a phng, i pht thanh - truyn hnh, tp ch ca Hi vn nghCc a phng c nhiu c quan bo ch nht l thnh ph H Ch Minh, H Ni, Hi phng, Nng, Ngh An, Tha Thin - Hu, ng Nai * S tng trng ca bo ch Vit Nam thi k ny th hin r nt s pht trin v chng loi. Bo in, ngoi nhng n phm vn c nh: nht bo, tun bo, bo tha k, tp ch, bn tin xut hin nhng t tp ch magazin vi ni dung thin v gii tri v mc ch r rng l tp trung thu ht qung co. iu ny c ngha l xut hin mt loi sn phm bo ch c mc ch thng mi. Mt khc, vo thi im 1986, c nc mi ch c 5 t

91

nht bo, nay ln ti trn 20 t. Trn c nc, hin c 533 c quan bo in, tp ch vi 713 n phm v hn 1000 bn tin. Hng nm, s lng bo pht hnh nc ta khong 600 triu bn, bnh qun c 7,5 bn bo/ngi/nm. Hu ht cc trung tm tnh l u c c bo pht hnh trong ngy. - Hin nay, h thng pht thanh ca nc ta gm hng trm i pht sng, trong ring i Ting ni Vit Nam trc tip qun l 11 i pht sng vi cng xut hn 8000 KW. Tn hiu ca i c truyn dn qua v tinh. H thng pht thanh a phng gm 64 i cc tnh, thnh ph, 606 i pht thanh, truyn thanh cp huyn, trong c 288 i pht sng FM. - Truyn hnh tp trung tng thi lng, nng cao cht lng chng trnh v ni dung, k thut, ngh thut, hnh thc th hin, tng cng tnh ton quc v quc t. Hin nay, i truyn hnh Vit Nam pht sng trn 8 knh. i truyn hnh k thut s ln mnh nhanh chng vi hng nghn cn b, phng vin, bin tp vin vi cc chng trnh thng tin, gii tr hp dn. Thng k trn c nc, c khong 10 triu my thu hnh, gn 85% s h gia nh c xem truyn hnh. Ngoi i truyn hnh quc gia, cn c 4 trung tm truyn hnh khu vc ca i quc gia v 64 tnh, thnh ph u c i truyn hnh hoc i pht thanh truyn hnh. - Thng tn x Vit nam hin l hng tin duy nht ca nc ta c 5 ban bin tp tin, nh, 9 c quan bo ch, 1 trung tm d liu - t liu, 1 trung tm nghe nhn, 1 nh xut bn, 61 phn x trong nc v 25 phn x nc ngoi. Ngoi vic cung cp trn mng Internet v mng ni b, Thng tn x vit nam cung cp hn 30

92

loi sn phm thng tin bng ting Vit v ting nc ngoi cho cc i tng c nhu cu. - Trong nhng nm qua, Vit Nam l nc c tc tng trng vin thng Internet cao nht trong khu v ASEAN vi tc bnh qun l 32%/ nm. Hin c 6 nh cung cp dch v keets ni Internet ( IXP), khong 20 nh cung cp dch v Internet ( ISP), hn 50 nh cung cp thng tin ( ICP) v bo in t trn Internet, c khong 2500 trang tin in t ( Website) ang hot ng * S pht trin Internet to ng c thc y cc c quan bo ch pht trin bo ch a phng tin. Mt s cc t bo xut bn ng thi nhiu loi bo ch khc nhau. S a dng ho thng tin cng vi s chuyn bit ho i tng cng chng tip nhn thng tin va l kt qu c tnh l gic ca vic tng nhanh s lng, chng loi sn phm bo ch, va l h qu tt yu ca nhng tc ng bi cc yu t kinh t, chnh tr, x hi v k thut - ngh trong qu trnh thc hin chnh sch i mi Vit Nam. * i ng ngi lm bo ngy cng pht trin ln mnh - Nm 1991, nc ta c gn 7000 nh bo, n 2005, c nc c 15.000 nh bo c pht th ( tng hn 2 ln trong vng 15 nm). l cha k hng chc nghn ngi ang lm vic ti hn 600 i truyn thanh, truyn hnh cp huyn, cc bn tin nh k cc c quan bo ch m bo cho qu trnh tc nghip ca cc nh bo. - n cui 2009, i ng ngi lm bo nc ta pht trin ln hn 17 nghn hi vin hi nh bo. i ng ny ngy cng tr ho, c o to bi bn, h thng, c cht lng v trnh nghip v. n nay, gn 80% nh bo c trnh i hc tr ln,

93

s nh bo c 2 bng i hc, s dng c 1-2 ngoi ng ngy cng tng. - tt c 63 tnh, thnh ph u c hi nh bo cp tnh, thnh ph. trung ng c 15 Lin chi hi nh bo v hng trm chi hi trc thuc. Hot ng ca cc cp hi ngy cng c nng cao. * Mt s nhng bc tin khc ca bo ch - Cng chng ngy cng tch cc ch ng tham gia vo hot ng bo ch truyn thng - Bo ch truyn thng tham gia tch cc, ch ng cc hot ng bo ch khu vc v th gii - Cng tc o to, bi dng cn b bo ch truyn thng c y mnh - c s vt cht, k thut, ti chnh v i sng ngi lm bo c nng ln r rt - Bo ch ngy cng pht huy vai tr tch cc i vi i sng x hi * Hn hai mi nm ng hnh vi cng cuc i mi t nc, bo ch Vit Nam khng ngng hon thin v ni dung, hnh thc, tng bc pht trin v s lng, cht lng thc hin ngy cng tt vai tr ca mnh trong i sng x hi. Bo ch thc s tr thnh cu ni gia ng, Nh nc v nhn dn, to sc mnh on kt chng li nhng lun iu phn ng, xuyn tc ca k th, xy d nn vn ho dn tc, tng bc y li t nn x hi, cng c nim tin ca nhn dn vo cng cuc xy dng thnh cng ch ngha x hi.

94

Hng dn tm hiu bi v t chc tho lun 1. L gii v nhng kh khn ca hot ng bo ch nhng nm 1975 1985? 2. 3. 4. Nhng tin thc y bo ch thi k i mi? Bc tin c bn ca bo ch thi k i mi v hi nhp? Mt s hn ch v gii php pht trin bo ch Vit Nam? Yu cu: - Chia nhm chun b tho lun theo vn c phn cng, c nhn c, su tm ti liu. Nhm chun b cng tho lun t trc chia s thng tin v ng gp kin trn lp.

95

KT LUN

Nhn li nhng chng ng i qua ca bo ch Vit

Nam, c th thy mi bc trng thnh ca bo ch lun gn lin vi lch s dn rc. Bo ch Vit Nam cng c th lm c nhng iu k diu nh chnh dn tc Vit Nam vit ln nhng trang s ho hng trong cng cuc dng nc v gi nc. Vi gn 1,5 th k hnh thnh v pht trin, bo ch Vit Nam d khng ngng pht huy vai tr ca mnh i vi i sng x hi. Mi thi k vi nhng c im ring, bo ch vit Nam lm nn nhng sc din ng nh.

Lch s bo ch Vit Nam l mt trong nhng mn hc

mang tnh nn tng cho kin thc chuyn ngnh. y l phn tin v tng tc, b tr cho nhng phn mn mang tnh nghip v bo ch. Tuy nhin do c th ca mn hc gn vi tin trnh lch s nn ngi dy v ngi hc thng phi i din vi nhng kh khn nh: nhiu phn bi hc phi thin v l thuyt ( kh trnh s kh khan, mt mi trong qu trnh giao tip thng tin trn lp), nhiu quan im l lun, nghin cu cha c thng nht, cc ngun t liu cn khc nhau, khng c cn c thm nh chnh xc cho cc s liu cn thit Ngoi ra, vi s 3 n v hc trnh ( 45 tit) cho ton b tin trnh lch s bo ch Vit Nam t khi bo ch ra i n nay cng l mt thch thc i vi vic phn b thi gian.

sinh vin t c hiu qu ti a trong vic lnh hi cc

kin thc c bn v c kh nng ng dng vo thc t tc nghip, vic t chc tm hiu cc ni dung kin thc ca mn hc cn ht sc linh hot, nht l cc phng php thc hin

96

trong mi bui hc. Vi iu kin cho php hin nay (mn hc cha c gio trnh chnh thng), bc u chng ti xy dng cng hng dn sinh vin cc chuyn ngnh bo ch tip cn kin thc lch s bo ch Vit Nam trn c s nhng ti liu tham kho c thu thp t cc ngun tng i tin cy. Qu trnh tin hnh gi ging l thuyt c thc hin di hnh thc trao i, chia s thng tin gia ngi dy v ngi hc. Cc bi thc hnh, i hi sinh vin n lc tm kim t liu hoc tp hnh thnh nhng k nng thu thp, x l thng tin v lch s bo ch di nhng gc nhn sng to, khoa hc gn vi nhng hnh dung hoc s tri nghim thc tin. Tu iu kin ca tng kho hc, chuyn ngnh hc, nhng bui thc hnh c th chuyn thnh hnh thc i thc t, ngoi kho hoc nghe chuyn gia, nh bo lo thnh, nh nghin cu ni chuyn. Hy vng trong thi gian ti, vi s h tr ca nhng trang thit b hin i hn, vic tm hiu kin thc ca phn mn ny s tr nn thun tin, hp dn v b ch hn i vi ngi dy v ngi hc cng nh nhng ai quan tm ti lch s bo ch nc nh.

97

PH LC

T bo quc ng u tin : Gia nh bo l t bo ra i sm nht trong lng bo quc ng Vit Nam. T bo cp nhiu n lnh vc i sng x hi, kh 32cm x 25cm, xut bn hng tun ti Si Gn. S 1 ra ngy 15/04/1865, kt thc vo nm 1909 sau 44 nm tn ti. T bo cch mng u tin: Thanh nin l t bo cch mng u tin do Ch tch H Ch Minh sng lp v trc tip ch o. T bo l c quan ngn lun ca Tng b Hi Vit Nam cch mng Thanh nin mt t chc yu nc Vit Nam u tin i theo con ng cch mng v sn. Bo Thanh nin xut bn hng tun (tun bo). S bo th nht c pht hnh ngy 21/06/1925 ti Qung Chu, Trung Quc. Ngy 5/2/1985, Ban B th Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam quyt nh ly ngy 21/6 hng nm l Ngy bo ch Vit Nam. T bo quc ng t nhn u tin: l t Thng loi kha trnh do Trng Vnh K ch tr. Bo pht hnh hng thng ti min Nam, s 1 ra thng 5/1888, kh 16cm x 23,5cm, ch

98

quc ng, ni dung nh sch tham kho, cch vit va nh nhng, gii tr, va mang tnh gio dc thng thc. T bo ph n u tin: Bo N gii chung l t bo u tin chuyn vit v ph n, xut bn vo thng th 6 hng tun ti Si Gn. T bo c bit cao vai tr ca ngi ph n. S 1 ra ngy 1/2/1918. T bo ny ra i trong mt thi gian ngn ri t nh bn. S cui cng ra ngy 17/7/1918. T bo kinh t u tin: Bo Nng c mn m kh 20cm x 30cm, pht hnh vo th 5 hng tun ti Si Gn. S 1 ra ngy 1/8/1901. T nht bo u tin: Bn nm sau khi thnh lp, bo Trung Bc Tn vn min Bc tng dn s pht hnh v tr thnh nht bo, s u tin ra t thng 9/1919, mi ngy xut bn mt s. T bo hi hc u tin: So vi nhng lnh vc khc, bo ch tro phng t hn, ra i mun hn. T bo hi hc u tin ca Vit Nam l t Con ong, xut bn ngy th 4 hng tun ti H Ni. S 1 ra ngy 4-6-1939. Ngi lm bo u tin: Trng Vnh K ( 1837- 1898), tn t l S Ti, tn thng gi l Ptrus K, qu Tn Minh, Vnh Long. ng l mt hc gi ln, tho 26 ngoi ng, l tc gi ca hn 100 b sch, hng nghn bi vit. ng tham gia nhiu hi khoa hc quc t, cng hin xut sc cho cc chuyn ngnh: vn ha, ngn ng, a l, nhn chng hc ng thnh lp, lm tng bin tp nhng t bo quc ng u tin, ng thi l ch bt ca nhiu t bo khc v c coi l ngi t nn mng cho bo ch quc ng Vit Nam.

99

 N tng bin tp u tin : l b Nguyn Xun Khu ( 1864 1921), bt danh l Sng Nguyt nh, con gi th t ca nh th yu nc Nguyn nh Chiu, qu huyn Ba Tri, Bn Tre. Nhn li mi ca cc ng nghip, u nm 1918, b ln Si Gn lm ch bt t N gii chung v ph trch t bo trong sut thi gian tn ti ca n. Trang qung co trn bo sm nht: Trang qung co xut hin u tin s bo th 1 nm 1882 ca t Gia nh bo. S bo ny dnh ton b trang cui cho nh thuc Pharmacie Reynaud. T , qung co tr thnh mt trang c nh, xut hin thng k trn Gia nh bo v hot ng qung co cng dn ph bin cc bo khc. T bo u tin ca mt tnh nh: Tun bo An H l t bo u tin ca mt tnh nh, xut bn s u tin vo nm 1912, c pht hnh Cn Th, tn ti 20 nm. T bo thiu nin nhi ng u tin: l bo Cu m c chiu, pht hnh hng tun ti H Ni. S u pht hnh vo ngy 8 5 1935. T bo vn hc u tin : T An Nam tp ch do nh th Tn ( Nguyn Khc Hiu) sng lp. S 1 ra ngy 1 7 1926. T bo khoa hc k thut u tin: T Khoa hc tp ch do Nguyn Cng Tiu sng lp v lm ch nhim kim ch bt. T Khoa hc tp ch s 1 ra ngy 1 7 1931, xut bn ti H Ni l t bo u tin chuyn su vo lnh vc khoa hc k thut. T bo song ng u tin: T i Vit tn bo s 1 pht hnh vo nm 1905, vi hai phn : mt bn l ch quc ng Vit Nam, mt bn l ch Hn, tr thnh t bo song ng u tin.

100

 T bo tn gio u tin: Tp san Php m s 1 ra ngy 13 8 1929 do thng ta Thch Khnh Ha lm ch nhim l t bo tn gio u tin, truyn b o Pht Vit Nam Phng s trn bo u tin: nm 1932, t H Thnh ng bo ng thin phng s ni ting nhan Ti ko xe ca nh bo Tam Lang ( V nh Ch), m u cho th loi phng s trong lng bo Vit Nam. M u truyn thng lm bo xun: thng 1 nm 1918 , tp ch Nam Phong vi n phm c bit ghi ngoi ba s Tt 1918 m mn cho truyn thng lm bo xun trong lng bo Vit Nam. T bo c kh nh nht: l t Cng Nng Binh ca tnh y H Tnh xut bn trong thi k X vit Ngh Tnh nhng nm 1930 1931 vi kch thc 13cm x 19 cm. T bo ku gi tinh thn yu nc, on kt trong cng nng, nh ui quc, ginh t do, cm o cho T quc, nhn dn. T bo c kh ln nht: Ngi Vit l t bo c khun kh ln nht vi kch thc 49cm x 84 cm, xut bn hng ngy ti Si Gn trong nm 1071. Tn bo ngn nht: tun bo Em xut bn ti Si Gn trong nm 1948 l t bo c tn ngn nht. Tn bo di nht: Thng mi v hp tc quc t giao thng vn ti l t bo c ci tn di nht. y l tp ch kinh t i ngoi ca B Giao thng vn ti, ra i nm 1997, kh 19cm x 27cm, xut bn bng 2 th ting Vit v ting Anh. T bo tn ti ngn nht: Trong lch s bo ch Vit Nam, c nhng t bo tn ti rt ngn: ch xut bn c 1 s ri nh bn l t Nh qu, ra c ng 1 s vo ngy 11/2/1926. 101

 u cng l t bo thuc dng tn ti ngn nht, ch ra c ng mt s duy nht vo ngy 1/1/1942 s bo ny ni v ni dung v thng mi v gio dc, pht hnh ti min Nam. Bo c s pht hnh nhiu k nht: hin nay bo Cng an Thnh ph H Ch Minh ang gi k lc v s lng pht hnh mi k: khong 420.000 bn/k v 1 c san/tun vi s lng khong 80.000 bn/k. T bo tn ti lu nht: Cho n nay, t bo tn ti lin tc nhiu nm nht l bo Lao ng ting ni ca c quan Trung ng Tng Lin on Lao ng Vit Nam. Bo Lao ng ra s u tin ngy 20/7/1929. T n nay, bo lin tc pht trin v ngy cng c bn c c nc mn m v tnh chin u cao. Tp ch Cng sn ra i ngy 5/8/1930, tin thn l Tp ch - l tp ch l lun v chnh tr ca ng Cng sn Vit Nam. Ngy 1/9/1945, t Vit Nam dn quc cng bo ra i ti H Ni, l tin thn ca t Cng bo hin nay. 11 gi 30 pht, ngy 7/9/1945, i Ting ni Vit Nam ct ting cho i cng bn nhc Dit pht xt hng trng: y l i ting ni Vit Nam, pht thanh t H Ni, Th nc Vit Nam dn ch cng ha. l gi pht lch s in m mi trong lng ngi dn Vit Nam khp mi min t quc k t thi khc Ch tch H Ch Minh c Tuyn ngn c lp ngy 2/9/1945. C quan Thng tn bo ch ln nht: Thng tn x Vit Nam c thnh lp ngy 15/9/1945, 13 ngy sau khi Ch tch H Ch Minh c Tuyn ngn c lp. Hin nay, y l mt Trung tm thng tin chin lc quc gia mnh, tin cy ca ng v Nh nc, mt ngn hng tin nh ln ca cc c quan thng tin i chng

102

ln trong v ngoi nc, mt hng thng tn quc gia c uy tn trong khu vc. Lp bo ch u tin trong lch s bo ch Vit Nam: thng 4/1949, lp bo ch Hunh Thc Khng lp hc v bo ch u tin trong lch s nc ta c on Bo ch khng chin m o to cn b bo ch, thu ht gn 60 hc vin. Hi Nh bo Vit Nam: Ngy 2/6/1950, Chnh ph chnh thc ra quyt nh thnh lp Hi nhng ngi vit bo Vit Nam ( Hi nh bo Vit Nam) v Hi gia nhp ngay vo Mt trn Lin Vit. Hi nh bo Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca t chc OIJ ( T chc Quc t cc nh bo): thng 7/1950, i hi ln III T chc OIJ hp Phn Lan kt np Hi nh bo Vit Nam l thnh vin chnh thc ca t chc OIJ. Bo Nhn dn c quan ngn lun ca ng Cng sn Vit Nam ra i, s ra u tin ngy 11/3/1951. i hi ln II Hi nhng ngi vit bo Vit Nam quyt nh i tn Hi thnh Hi Nh bo Vit Nam. Hp nht Hi Nh bo Vit Nam: ngy 7/7/1976, sau khi min Nam c gii phng, t nc thng nht, Hi Nh bo Vit Nam cng vi Hi nhng ngi vit bo yu nc v dn ch min Nam hp nht thnh Hi Nh bo Vit Nam. ng ch Hong Tng c bu lm Ch tch Hi. i truyn hnh Vit Nam: ngy 7/9/1970, i truyn hnh Vit Nam pht sng chng trnh u tin mang tnh cht th nghim, mu en trng, my pht ci tin t my pht thanh v x l cng on cao tn s dng 2 camera t to. l ngy ng nh v truyn hnh Vit Nam khi u trong nhng ngy cuc 103

khng chin chng M ang vo giai on quyt lit nht. Ngy 30/4/1975, min Nam c gii phng th mt ngy sau pht chng trnh gii phng u tin Tp. H Ch Minh. Tp ch Ngi lm bo ca Trung ng Hi Nh bo Vit Nam ra s u tin thng 1/1985. Lut bo ch 1990: ngy 28/12/1989, Quc hi quyt nh thng qua Lut bo ch. Lut ny c cng b v c hiu lc t nm 1990, c thay th cho Lut s 100-L002 ngy 20/5/1957 quy nh ch bo ch. Hi nh bo Vit Nam tr thnh thnh vin T chc CAJ (Lin on Bo ch cc nc trong hip hi ASEAN) vo thng 4/1995. T bo in t u tin: t Saigon News CD do Cng ty Scitic cng vi Saigon News phi hp xut bn l t bo in t u tin ca Vit Nam vi ni dung t bo cha gn trong mt a CD-Room, s u tin pht hnh vo thng 5/1997. Cn t nht bo in t u tin l bo Nhn dn in t - nht bo ny bt u pht hnh trn mng Internet t ngy 21/6/2000. Cc k i hi ca Hi Nh bo Vit Nam: i hi ln I Hi Nhng ngi vit bo Vit Nam din ra vo thng 5/1950 ti chin khu Vit Bc. Ch tch Hi l ng Xun Thy, ng Nguyn Thnh L l Tng th k. i hi ln II Hi Nhng ngi vit bo Vit Nam din ra ngy 16 17/4/1959 ti H Ni. Tip tc ng Xun Thy l Ch tch hi, ng Nguyn Thnh L l Tng th k.

104

 i hi ln III Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 7 8/9/1962 ti H Ni. i hi bu ng Hong Tng lm Ch tch, ng Lu Qu K lm Tng th k. i hi ln IV Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 8 10/12/1983 ti H Ni. i hi tip tc bu ng Hong Tng lm Ch tch (thng 1/1987, ng ch Hng Chng c bu lm Ch tch hi thay ng ch Hong Tng v nhn cng tc Nh xut bn S tht), ng o Tng lm Tng th k. i hi ln V Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 16 18/10/1989 ti H Ni. i hi bu ng Phan Quang lm Tng th k. i hi ln VI Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 8 9/3/1995 ti H Ni. i hi bu ng Phan Quang lm Ch tch. i hi ln VII Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 24 25/3/2000 ti H Ni. i hi bu ng Hng Vinh lm Ch tch. i hi ln VIII Hi Nh bo Vit Nam din ra ngy 11 13/8/2005 ti H Ni. i hi bu ng ch inh Th Huynh lm Ch tch Hi, cc ng ch L Quc Trung v Phm Quc Ton lm Ph Ch tch Hi.

105

Ti liu tham kho I. Sch 1. Li Nguyn n ( 1996), Tin phong c quan vn ng vn ho mi ca Hi Vn ho cu quc Vit Nam, NXB Hi nh vn, HN. 2. 3. 4. 5. 6. Hng Chng (1985) 120 nm bo ch Vit Nam, NXB TP H Ch Minh. Hng Chng (1987), Tm hiu lch s bo ch Vit Nam, NXB sch gio khoa Mc L nin, HN. H Minh c ( 1994), thi gian v nhn chng, NXB Chnh tr quc gia H Minh c ( 2003), S nghip vn hc v bo ch H Ch Minh, NXB Gio dc, HN H Minh c ( 1997) Bo ch vi s nghip i mi, NXB i hc quc gia 106

7.

L Don Hp ( 2007), Qun l bo ch trong s nghip i mi t nc hin nay, Tp ch cng sn s 6. tr 36 -39

8. 9.

Hong Hng, ch bin (2000), Nhng ngi lao ng sng to ca th k, NXB Lao ng, HN Quang Hng ( 2000), Lch s bo ch Vit Nam (1861 -1945), NXB Khoa hc x hi v nhn vn, HN

10. T Huy Ra (1998),Th tch bo ch Vit Nam, NXB Chnh tr quc gia 11. Nguyn Vit T (1993), Min ng Nam b khng chin, NXB Qun i nhn dn 12. T Ngc Tn ( 2007), Mt s vn v pht trin bo ch nc ta hin nay, Tp ch cng sn s5, tr 41 - 47 13. Bi c Tnh (1992), Nhng bc u ca bo ch, tiu thuyt v th mi( 1865 -1932), NXB TP H Ch Minh 14. Nguyn Thnh ( 1981), Bo Dn chng, NXB TP H Ch Minh 15. Nguyn Thnh (1984), Bo ch cch mng Vit Nam 1925 -1945, NXB Khoa hc x hi v nhn vn, HN 16. Nguyn Thnh ( 2003), ng ch Trng Chinh vi bo ch, NXB vn ho thng tin 17. Nguyn Ngc Thin ( 1996), Hi Triu nh l lun tin phong, NXB Chnh tr quc gia 18. Hunh Vn Tng (1973), Lch s bo ch Vit Nam t khi thu n nm 1930, NXB Tr ng, Si Gn 19. Nguyn Vn Trn (1981), Chng ti lm bo, NXB Vn Ngh TP H Ch Minh II/ BO CH

107

1. Gia nh bo 2. ng dng tp ch 3. Nam phong tp ch 4. Lc tnh tn vn 5. N gii chung 6. Nng c mn m 7. Chung r 8. L An nam 9. Ph n tn vn 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Ph n thi m Ph n tn tin Nhn dn Qun i nhn dn Lao ng Tin phong Vit Nam Chnh nghi

18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.

ng minh C gii phng Vit Nam c lp Cu quc S tht Dn chng Lalute L Avantgarde Tin tc vn ngh Tin phong Qun du kch V quc qun H Ni bo Gi mi

33. Tin ln

108

109