You are on page 1of 100

HO X!N H!ONC T!

Y N T P 1
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com





Mu c lu c

I dI u v nu fhI sI H Xun Huong.....................................................4
Tho Nm fruy n fu ng...............................................................................8
Tu fnh....................................................................................................8
I y ch ng chung....................................................................................9
Khng ch ng ma chu a......................................................................... 10
Ma ng ho c fro ........................................................................................ 12
franh T nu ..................................................................................... 13
ChI c ba ch............................................................................................ 14
nguo I da n ba kho c ch ng............................................................... 16
MI ng fr u |1)...................................................................................... 17
Kho c ch ng Ia m fhu c......................................................................... 18
a nh frI nuo c...................................................................................... 20
o o a I............................................................................................ 21
a ng ch ng ba ch ng........................................................................ 22
Ho I frang............................................................................................... 23
ng Huong Tich................................................................................. 24
Chu a Qua n Su ...................................................................................... 26
Ko m fr ng |1)....................................................................................... 27
Qua n Kha nh |1)................................................................................... 28
Vnh ca I qua f |1) .................................................................................. 29
d n S m NghI ng....................................................................... 30
Tra ch chIu H ..................................................................................... 31
ChIu H hoa Ia I .................................................................................. 34
HO X!N H!ONC T!Y N T P 2
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
ChoI Ty H nho ba n........................................................................... 35
Su b ong chm..................................................................................... 36
Su h mang........................................................................................... 37
f cu I...................................................................................................38
V m nu |1) ......................................................................................... 39
Ma ng ho c fro d f.................................................................................. 41
Ho I frang |2)......................................................................................... 42
Qua mif.................................................................................................44
Vnh ca I gI ng ...................................................................................... 45
Vnh ca I qua f |2) .................................................................................. 46
Hang Tha nh Hoa chu a Th y.............................................................. 47
Kho c T ng Co c...................................................................................... 48
Hang Ca c Co |1)................................................................................... 49
a nh du................................................................................................ 50
Kho c ng Phu VInh Tuo ng..................................................................51
Tho chu Ha n............................................................................................ 53
Ta ng T n Phong Tu |1) ....................................................................... 53
Hoa f n phong nguyn v n |1) ........................................................... 54
a ch a ng CIang fa ng bI f................................................................ 57
Iuu bI f fho I fa I An Qua ng, An Hung ngu fhu |1) .......................... 58
Hoa Son Phu chI fa c |1)....................................................................... 59
Thu nguy f hu u u c MaI Son Phu ki |1)............................................. 61
Ca m cu u kIm frnh c n Cha nh ho c sI Nguy n H u |1)................. 62
Tu fha n.................................................................................................68
Th vI f hu u ca m |1) ........................................................................... 69
Xun dnh Ian dI u.............................................................................. 70
Ki son nam fhuo ng fr n hI p fr n fr n h u.....................................72
u son nam fhuo ng hI p.....................................................................74
fr n quan fr n h u xuo ng hoa |1) ..................................................... 74
Thuy vn huong................................................................................... 76
Ca m cu u f ng fn xun chI fa c |1)..................................................... 79
Xun huong fa ng hI p qu n |1) ......................................................... 81
Phu Iu c .....................................................................................................90
ChoI cho chu a Th y............................................................................. 90
Tr ng fhu ng.......................................................................................... 91
HO X!N H!ONC T!Y N T P 3
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Ca nh fhu............................................................................................... 92
M f ca nh chu a...................................................................................... 94
ChoI d n Kha n Xun........................................................................... 95
Thn ph n nguo I da n ba .....................................................................96
Su hoang dm...................................................................................... 97
Ta f nuo c................................................................................................ 98
ng fI n hoo n..................................................................................... 99
Con c nh I .........................................................................................100

















HO X!N H!ONC T!Y N T P 4
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com








i i u v n thi s H Xun Hng

Trong n n van ho c VI f Nam, nu fhI sI H Xun Huong Ia m f
hI n fuo ng da c bI f, khng chI frong n I dung va ngh fhu f sa ng fa c
ma ngay ca ca c van ba n sa ng fa c cu a nu sI ho H v n co n Ia nhu ng
v n d da c bI f, c n fI p fu c nghIn cu u fm hI u. RIng v cu c do I
rIng fu cu a nha fho, cho d n nay v n co n Ia nhu ng d u ho I, chua co
m f cng frnh nghIn cu u na o da ng fIn c y ca .
Trong ph n mo d u ba I fho "H Xun Huong - nguo I do Ia aI"c
nha fho, nha nghIn cu u van ho c Hoa ng Trung Thng, nguyn VI n
fruo ng VI n Van ho c v n nguo I xu Ngh , Ia ng Quy nh I - Quy nh
Iuu da vI f:
Nguo i ta n6 i nbic u cc
H6 Xun Huong
Nbung nguo i J6 /a ai
Tb t mta mai
Kb6ng ai bic t r6
Nbu c6 nbu kb6ng nbu kb6ng nbu c6
Na ng o /a ng Quy nb
HO X!N H!ONC T!Y N T P 5
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Na ng /a i o pbuo ng Kba n Xun
Mo mo t6 t6 ...
Qua doa n fho frn, du fh y vI c nghIn cu u, gIo I fhI u fI u su
nu sI ho H qua Ia m f vI c phu c fa p. o pha I chang cu ng Ia m f hI n
fuo ng da c bI f cu a nu sI7 ma gIo I nghIn cu u van ho c n uo c nha Iun
Iun quan fm frong nhI u fh p ky .
VI c du ng m f fI u su d y du , chn fhu c, chinh xa c v H Xun
Huong v n Ia d fa I nghIn cu u no ng h I dang cho phia fruo c d I vo I
ca c nha nghIn cu u.
Cho d n nay, ba ng nhu ng f u II u van ho c va qua nhu ng ngu n
fhu fch |fuy chua co co so cha c cha n), nhung ca c nha nghIn cu u cu a
nhI u fh h da c ga ng vo nn hnh da ng cu c do I cu a nha fho, ma c
du gIu a ho co n nhu ng d bI f, nhung cu ng da co nhI u dI m fuong
d ng:
Thoo ca c nha nghIn cu u d u fIn v H Xun Huong nhu
Nguy n Hu u TI n, uong Qua ng Ha m fh ba Ia con ng H PhI I n
|sInh 1704) o Ia ng Quy nh I, huy n Quy nh Iuu, Ngh An |1). Ong
fhI d u fu fa I nam 24 fu I duo I frI u I a o Tha I. Nha ngho o khng
fh fI p fu c ho c, ng ra da y ho c o Ha I Hung, Ha a c, d kI m s ng.
Ta I dy ng da I y c ga I a c NInh, ho Ha , Ia m vo Io - H Xun
Huong ra do I Ia k f qua cu a m I fnh duyn do .
Truo c khI nu sI cha o do I, gIa dnh fh y d I n do n v o phuo ng
Kha n Xun, huy n VInh Thu n |g n H Ty - Ha N I by gIo ). Iu c
H Xun Huong da Io n, gIa dnh v fhn TIn Th, T ng TIn Tu c,
huy n Tho Xuong |nay Ia ph Iy Qu c Su - Ha N I). o fu I fha nh
nIn, nu sI co m f ngI nha rIng du ng g n h Ty, I y fn Ia C
Nguy f duo ng|2).
NhI u fa I II u cho bI f, H Xun Huong o vo I mo , co dI ho c,
sa ng da , fhng mInh, nhung khng duo c ho c nhI u, fhich Ia m fho. a
co m f ba n fho r f d I frI m, frI kI Ia ChIu H . Nhung ChIu H Ia
aI7 v n co n Ia m f n s 7
HO X!N H!ONC T!Y N T P 6
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Cu c do I rIng fu cu a nu sI chu nhI u dau kh . a I y ch ng
mu n, xy du ng gIa dnh, nhung cha ng m y ha nh phu c - Cu c hn
nhn |Ia m Io ) vo I T ng Co c, m f fn a c ba , ngu d f, Ia m f n I dau
bu n cu a nha fho. KhI Ia m Io ng Phu VInh Tuo ng cu ng cha ng vuI vo ,
ha nh phu c g hon!
Nhu v y, qua nghIn cu u kha c nhau, cho fh y da co m f su
d ng nh f v qu huong ba n qua n, noI sInh, noI o va cu c do I rIng fu
cu a ba - I m d d ng Ia nguo I cha7
Co n v nam sInh fha ng do , co nhI u fa I II u r f chung chung:
"a s ng va o khoa ng cu I I, d u Nguy n". y Ia m f qua ng fho I
gIan h f su c co da n, r f r ng |3), c f d dung hoa nhI u gIa fhI f v
fho I dI m s ng cu a nha fho, fruo c khI chua co m f fa I II u du co so
cha c cha n kha ng dnh fho I dI m s ng cu a ba .
Nhung mo I dy nguo I fa da pha f hI n m f fa I II u mo I nh f
"Xun duo ng da m fhoa I", co nhI u fu II u d gIa I fhich fho I dI m s ng
cu a nu sI H Xun Huong. N u can cu va o nhu ng chI fI f frong
"Xun duo ng da m fhoa I" fh H Xun Huong sInh ra va o d u frI u
Nguy n. N u do Ia hI n fhu c, bu c chu ng fa pha I x p nu sI H Xun
Huong va o "ChI u van ho c" cu a frI u Nguy n chu khng pha I Ia frI u
Ty Son, Ia I ca ng khng pha I fho I "cu I I". VI c sa p x p na y co m f
a nh huo ng Io n d n van ho c su VI f Nam, cu ng nhu nhu ng nh n dnh,
bnh gIa fho van cu a nu sI.
Va n u nhu "Xun duo ng da m fhoa I" Ia du ng, fh H Xun
Huong cu ng khng fh qua do I fruo c 1842 m f fho I gIan r f Iu, nhu
fa da bI f qua "Thuong son fhI f p" cu a Nguy n Phu c MIn Th m -
fu c Tu ng ThIn vuong - bo I nam 1842 Tu ng ThIn vuong h gIa vua
ThI u Tr ra a c Ha fI p su fh n nha Thanh, ng co fo I va ng ca nh h
Ty va da vI f m f Ioa f 14 ba I fho, frong do co ba I fo Io ng fhuong ca m
nu sI H Xun Huong da qua c :
...."Cho co d m In m Xun Huong nho . V o duo I su I va ng,
na ng co n dang m m I h n ru f nh m fo |duyn)" - |dch van xuI).
HO X!N H!ONC T!Y N T P 7
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
V fhoo "Xun duo ng da m fhoa I" |fh d n nam 1869|4)) chu ng fa
v n co n co m f H Xun Huong fh sI ma ca I ch f cu a ba da Ia m rung
d ng can fra ng cu a ca c b c "fao nhn ma c kha ch" bn n m ruo u -
Song f f ca nhu ng nh n dnh frn cu ng chI Ia nhu ng nh n dnh, suy
Iu n ma fhoI v chua co m f fa I II u na o cu fh chinh xa c d kha ng
dnh fa c ph m fa c gIa H Xun Huong m f ca ch du f khoa f ca .
Nhung, du chua fh f chinh xa c, d y du , hoa n ha o va du d fIn
c y chua cao, su f m y fh p ky qua, bI f bao nha nghIn cu u van
ho c, da y cng suu f m v n chua fa o du ng duo c m f s nu fhI sI ho H
ba ng xuong ba ng fhf dich fhu c. Nhung ho cu ng da vo nn duo c bo ng
da ng nu sI d c da o co cha co mo , co qu cha d f f , co ca fho I gIan
sInh fha nh, Iy bI f va cu c do I fnh duyn rIng fu cu a ba khng m y
xun xo ha nh phu c, n u khng mu n no I Ia b f ha nh. u cu ng Ia m f
cng vI c da ng ghI nho , du chua fhoa ma n Io ng mong mo I cu a ba n do c
frong nhI u fh h .
Tr n Ma nh Th ng

|1) Nhung fhoo m f fa I II u mo I duo c cng b |frn fa p chi Van
ho c s 10-1964) cu a nha nghIn cu u van ho c c gIa o su Tr n Thanh
MaI, fh H Xun Huong co cu ng qu qua n, nhung Ia con ng H SI
anh |1706-1783), om cu ng cha vo I H SI ng |1738-1786).
|2) C Nguy f duo ng: co fh Ia pho ng van, cu ng co fh Ia noI
da y ho c. I u cha c cha n do Ia noI dI n ra ca c cu c bnh fho, fI p ba n
bo .
|3) V cu I I ko o da I 255 nam fu I uy NInh nIn hI u
Nguy n Hoa |1533-1548) d n I uy K nIn hI u I ChIu Th ng
|1787-1788). u frI u Nguy n Ia CIa Iong |1802-181819). N u chua
k d n do I sau fh gIu a "cu I I" d n d u Nguy n co n co frI u Ty
Son.
|4) NIn hI u Tu u c fhu 22
HO X!N H!ONC T!Y N T P 8
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Th Nm truy n tu ng
Tu fnh
Tic ng ga cng c ng ga y trcn b6m(1
Oa n b n tr6ng ra kb p m6 i cb6 m.
M6 tba m kb6ng kbua ma cu ng c6 c.(2
Cbu6ng s u cb ng Ja nb co sa6 6m(J:
Truo c ngbc nbu ng tic ng tbcm r u ri,
8au gi n c Juycn Jc m6 m m6 m.
Ta i tu cn nbn ai J6 ta :
Tbn na y Ju Ja cbtu gia t6m!(4

|1) om: Mo m d f.
|2)-|3) Mo va chung du ng frong nha chu a co fa c du ng Ia m
nguI du Io ng nguo I. o dy nha fho v n du ng kha c. Mo tba m, cbu6ng
s u. Tic ng /6 ng s u tba m tr6ng Jcm kbuya c ng / ng kb6ng kbua
kb6ng Ja nb ma c n vang In du d I nhu ng m fhanh kh kh c, m I,
c c nhu mo va om nhu chung.
|4) CIa fom: Nhu gIa danh.Tu c ngu : "Tro dI ra, gIa co Ia I".
HO X!N H!ONC T!Y N T P 9
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







I y ch ng chung
Kc J p cbn b6ng kc /a nb /u ng,
Cbc m cba ca i kic p / y cb6 ng cbung.
Nm tb muo i b6a cbng bay cbo
M6 t tba ng J6i / n c6 cu ng kb6ng.
C6 J m n x6i, x6i /a i bm,(1
C m b ng /a m muo n, muo n kb6ng c6ng.(2
Tbn na y ci bic t Juo ng na y nbt(J
Tba truo c tb6i Ja nb o c y x6ng.

|1)-|2) V n du ng ca c fha nh ngu "C d m an xI", "Ia m muo n
khng cng".
|3) uo ng na y: nng n I cu fh ra d n fh na y.





HO X!N H!ONC T!Y N T P 10
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com








Khng ch ng ma chu a
Ca nc cb6 ncn b6a Jo Jang,
N6 i nic m na ng c6 bic t cbng cba ng.
Duycn tbicn cbua tb y nb6 J u J6 c,(1
Pb n /ic u sa6 Ja na y nc t ngang.(2
Ca i ngbia trm nm cba ng nbo cbu a:(J
Ma nb tnb m6 t kb6 i tbic p xin mang.(4
Qua n ba6 mic ng tbc /o i cbcnb /c cb,
Kb6ng c6 , nbung ma c6 , mo i ng6an!

|1)-|2) o dy, du ng I I choI chu Ha n. Chu ThIn Ia fro I nh d u
In fh fha nh chu Phu Ia ch ng; chu II u Ia ro hoa c h f, d ng m vo I
cy II u chI nguo I con ga I, n u fhm m f no f ngang fh fha nh chu Tu
Ia con. HaI cu na y y no I: Ca I chua ch ng ma sao da co con frong
bu ng7
|3)-|4) Tnh va nghIa ga n II n da c finh fruy n fh ng cu a fa. H
Xun Huong nh n ma ng ca I nghIa, ca I fra ch nhI m ma nguo I da n
ng na o do fhuo ng v fm fruo c h u qua d Ia I cho nguo I phu nu .
HO X!N H!ONC T!Y N T P 11
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|5) Ta c gIa du ng v phia nguo I con ga I ma du ng y m f cu ca
dao: "Khng ch ng ma chu a mo I ngoan; Co ch ng ma chu a fh gIan
su fhuo ng"!






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 12
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ma ng ho c fro
Kbc 6 kbc 6 Ji Ju /u ngn ngo:
La i Jy cb6 cbt Ja y /a m tbo,
Ong n6n ngu a n6 c cbm b6a ru a
Dc c6 n bu6 n su ng bu c gi u tbua.

|1) o n ho c fro mo I Io n, ng c ngh ch, ru nhau ko o da n ko o Iu dI
gho o ga I, Ia I f p fo ng dua do I v n vo vi von, nn H Xun Huong I y
Ia m kho chu ma vI f ba I fho na y.









HO X!N H!ONC T!Y N T P 13
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







franh T nu
H6 i ba6 nbicu tu6i bo c6 mnb:
Cbt cu ng xinb ma cm cu ng xinb
6i /u a nbu in to gi y tr ng.
Ngbn nm c6 n ma i ca i xun xanb.
Xic u mai cbi Ja m tnb trng gi6 , (1
B6 /ic u tb6i Ja nb pb n m6 ng manb, (2
C6 n tbu cui kia sa6 cb ng cc ,
Tra cb nguo i tbo cc kbc 6 c6 tnb.

|1)-|2). XI u maI; |Qua maI ru ng). Trong KInh fhI no I "qua maI
ru ng muo I ph n co n ba y... muo I ph n co n ba", vi nguo I con ga I da
mu n fh, c n co m f nguo I ch ng. Cu na y du ng chu "XI u maI" d
no I nguo I con ga I so Io fh nn chuyn fm va o vI c ko n ch ng, khng
da m nghI d n chuy n frang hoa nu a. Nhung nguo I do p frong franh
fh finh sao duo c vI c ch ng con7 Nn cu da nh ma I ma I gIu fhn
ph n mo ng manh, son so . |Chu fhich ph n fho nm do Nguy n Inh
KhI).


HO X!N H!ONC T!Y N T P 14
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ChI c ba ch
Cbic c ba cb(1 bu6 n cc pb n n6i ncnb,
Giu a J6 ng nga6 nga n n6 i /cnb Jcnb.
Lung kb6ang tnb ngbia Juo ng /ai /a ng,(2
Nu a ma n pb6ng ba /u6 ng b p bc nb.(J
C m /a i m c ai /m J6 bc n,(4
D6ng /c 6 tby kc r p xu6i gbc nb.(6
y ai tbm ca n cam /6 ng c y,(6
Nga n n6 i 6m Ja n nbu ng t p tcnb!(7

|1) ChI c ba ch: ChI c fhuy n g ba ch frong van ho c go I hnh
a nh fm fra ng m f nguo I hoa fro vo I ba I fho a ch chu frong C fhI.
|2)-|3) Tnh va nghIa v n duong co n chan hoa da o da f. So ng gIo
v n cu do doa IIn fI p v va o bn ngoa I ma n fhuy n. Tm fra ng
chung cu a b n cu d u Ia bu n r u ngao nga n cho fhn ph n.
|4)-|5) u dnh cu a aI Iam Io c m Ia I d dua fhuy n d u va o
b n, cu ng nhu cu a ko ra p fm dong Io o d cho ca nh bu m vuo f qua
gh nh fha c ma frI xuI cu ng fhy ma c, v nha fho khng quan fhI f.
|6)-|7) Co n aI nu a Ia nguo I so fm d n vo I mnh |fham va n)7
N u vI c y xa y ra fh cu ng cam Io ng. Ma c d u cu ng cha ng hay g vo I
HO X!N H!ONC T!Y N T P 15
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
chuy n f p f nh m da n sang fhuy n nguo I kha c, song fnh fh cu ng
khng fh kha c duo c.
C fhI co cu: "Kha ng ba fy ba qua bI f fhuy n" nghIa Ia khng
chu m da n fy ba sang fhuy n nguo I kha c, d no I vI c khng chu
I y ch ng kha c. Tu c ngu "Tham va n ba n fhuy n" o dy v n du ng chI
co nghIa Ia "nguo I mo I", khng gIu y "co mo I no I cu ".



















HO X!N H!ONC T!Y N T P 16
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







nguo I da n ba kho c ch ng
Vng c ng tai ngbc tic ng kb6 c cb6 ng
Nin Ji kc 6 tbc n co i n6n s6ng.
Ai cc nb n nbu Ja n cm bc ,
X u ma u tb kbcm mic ng Jtnb cbung(1

|1) Tu c ngu co cu: "X u ma u du ng fho m an cu a d c" Khom: an
kIng khI mo I o cu nn fhuo ng no I kIng khom hoa c kIng cu . MI ng
dInh chung: cu a ngon v f Ia fhuo ng co o nhu ng noI quy n qui cao
sang. y ca cu: N u da x u ma u ma ga p pha I cu a ngon v f Ia co fho m
qua khng nhn duo c fh du ng if fhI! da nh khuyn nhu va no I
bo n.







HO X!N H!ONC T!Y N T P 17
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com








MI ng fr u |1)
Qua cau nb6 nb6 mic ng tr u b6i(2
Na y cu a Xun Huong mo i quc t(J r6 i
C6 pba i Juycn nbau tb tb m /a i(4
u ng xanb nbu /a ba c nbu c6i!

|1) MI ng fr u: M f kh u fr u g m ba fha nh ph n chinh ho p
Ia I Ia fr u khng, cau va vI. Vo |r ) va fhu c Ia o Ia fha nh ph n phu
gIa.
|2) Tr u hI: Ia fr u khng Ioa I x u, nho Ia va co mu I hI.
|3) Qu f: Qu f vI va o Ia fr u r I mo I fm.
|4) Cau d u |cau ko n), fr u Ia fo va mo , vI vu a pha I, khI an fh
do fha m va say. Cau bo , fr u hI, vI ma n fh an khng do va mI ng
fr u khng ngon. Nha fho no I, v ca I h m hIu cu a duyn ph n.



HO X!N H!ONC T!Y N T P 18
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com








Kho c ch ng Ia m fhu c
Vng c ng tai ngbc tic ng kb6 c g
Tbuong cb6 ng ncn kb6 c tt t ti.
Ng6 t bu i tbic p nbo mu i cam tba 6(1
Cay J ng cba ng oi ct quc cbi.(2
Tba cb nbu , tr n b sa6 Jc /a i,(J
Quy tbn, /icn nbu c t m mang Ji.(4
Da6 c u tbic p bic t tra6 ai nbi:(6
8inb ky cba ng oi! Tu t c quy.(6

|1) Cam fha o: Co ngo f, fn v fhu c fa.
|2) Qu chI: Ca nh qu v cay, fn fhu c fa.
|3)-|4) Tha ch nhu nghIa don Ia vu da ; Tr n b: vo quif kh, d u
du ng Ia m fhu c. Quy fhn: V duong quy co ba ph n: d u, fhn va
duI, co finh duo c kha c nhau; quy fhn Ia ph n cu cu a duong quy.
IIn nhu c: Ha f son, cu ng du ng Ia m fhu c; V ng ch ng Ia Iang fhu c
nn fa c gIa du ng nhu ng fn v fhu c. y haI cu: CIo fh ko m f nguo I
co n, "cu a anh anh mang, cu a na ng na ng xa ch". o n co f ba Iang Ia o
haI cu na y.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 19
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|5)-|6) ao c u: ao du ng rIng frong ngh fhu c, fa c du ng fha I
fhu c ma nh va nhanh hon dao fhuo ng. SInh ky fu quy: S ng gu I fha c
v . o dy fa c gIa v n du ng IInh hoa f fha nh ngu na y. Nguo I phu nu
goa fro na y n u khng o v y duo c ma pha I qua haI I n do "fh ky v f
na y so frao Ia I cho aI7 Cha ng oI! Trong cu c s ng fa m bo na y, chI co
Iu c ch f dI fh mo I co fh v noI o ma I ma I cu ng cha ng duo c".




















HO X!N H!ONC T!Y N T P 20
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







a nh frI nuo c
Tbn cm cu a tr ng /a i cu a tr6 n,
Ba y n6i ba cbm co i nuo c n6n.(1
R n na t m c J u tay kc n n
Ma cm c n giu t m /6 ng s6n(2

|1) a nh frI khI Iu c fra I qua chm n I m y I n frong nuo c mo I
chin.
|2) T m Io ng son: a nh frI khI Iu c chin fh nhn duo ng ba nh
frI o gIu a do fha m nhu son: vi vo I nguo I con ga I du co Iong dong ba
chm ba y n I, v n gIu f m Io ng fha nh fhu c frong fnh yu.







HO X!N H!ONC T!Y N T P 21
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







o o a I
M6 t Jc 6, m6 t Jc 6, /a i m6 t Jc 6,
Kbcn ai kbc 6 ta c ca nb cbc6 /c6.
Cu a c6n J6 /6c t tu m bum n6 c,
H6 n Ja xanb r /u n pbu n rcu.
L t /c 6 ca nb tb6ng con gi6 tb6 c,
m Ja /a /ic u gi6 t suong gic6.
Hic n nbn qun tu ai /a cb ng
M6 i g6 i cb6 n cbn c mu6 n trc 6.

|1) o o a I hay a do o fn chu Ia do o Tam I p, fhu c
huy n T ng Son, fInh Thanh Hoa . Khng pha I o o Ngang nhu co
sa ch da nh m.






HO X!N H!ONC T!Y N T P 22
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







a ng ch ng ba ch ng
Kbc 6 kbc 6 ba y tr6 ta 6 b6a c6ng,
Ong Cb6 ng Ja c y /a i Ba Cb6 ng.
T ng trcn tuyc t Jicm pbo J u ba c,
Tbo t Juo i suong pba Juo m ma b6 ng.
Gan ngbia Ja i ra cu ng nb t nguyc t,
Kb6 i tnb c6 ma i co i n6n s6ng.
a kia c6 n bic t xun gia gi n,(2
Cba tra cb nguo i ta /u c trc trung.

|1) HI n v n chua ro xu f xu cu a da , chI mo I ngho fruy n ngn.
|2) Xun gIa gIa n, co nghIa Ia gIa gIa n fnh xun. H Xun
Huong fo ra r f r ng Iuo ng vo I fu I fro .





HO X!N H!ONC T!Y N T P 23
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ho I frang
M y ca n nm nay c n ba y c6 n,
Co sa6 kbi kbuyc t /a i kbi tr6 n:
H6 i c6n Ng6 c Tb6 Ja ba6 tu6i:(1
Cbu cbt H ng Nga Ja m y c6n:
cm c ng co cbi pb6 tuyc t tr ng:
Nga y xanb sa6 /a i tbc n cu ng s6n:(2
Nm canb /o /u ng cbo ai J6 :
Hay c6 tnb ricng co i nuo c n6n:

|1) Ngo c Tho : Huy n fhoa I no I frn ma f frang co con Tho Ngo c
ng I gIa fhu c fruo ng sInh.
|2) Vu ng son: ChI ma f fro I.





HO X!N H!ONC T!Y N T P 24
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ng Huong Tich
Ba y J t ka ai kbc 6 kbc 6 pb6 m(2
Nu t ra m6 t /6 b6 m b6 m b6 m.
Nguo i qucn c6 i Pb t cbcn cbn x6 c,
Kc /a b u ticn m6 i m t J6 m.
Gi6 t nuo c bu u tnb roi tba nb tb6 t,(J
C6n tbuyc n c6 tra 6 cu i /6m kb6m.(4
Lm tuyc n quyc n ca pb6 n b6a /a i,(6
R6 kbc 6 tro i gia Jc n Jo J6m.

|1) ng Huong Tich: ng chinh cu a chu a Huong fruo c fhu c
huy n Chuong My , fInh Ha ng, nay Ia huy n My u c, fInh Ha
Ty.
|2) Kho o pho m: Nhu kho o pha m, fh f Ia kho o!
|3) CIo f nuo c... roI: Ca c fha ch nhu frn cu a d ng Iun fu ng gIo f
ro xu ng.
|4) Vo m d ng co nhu ng cha m vo cu a fhIn nhIn duo c hnh
dung ra ca nh fri nhu ma f frang, con fhuy n v.v... V fra o: Khng co
boI cho o.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 25
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|5) NoI ru ng su I |Im fruy n) ma cu n hu f Ia I dy ca m f ca nh
ph n hoa d h I.






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 26
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Chu a Qua n Su
Qua n 8u (1 sa6 ma ca nb c ng tc6
H6 i tbm su cu Ja 6 noi nc6:
Cba y knb(2, ticu Jc xu6ng kb6ng J m,
Tra ng ba t, ca i / n Jc m /a i Jc6.
8a ng banb kb6ng kc kbua tang mit(J,
Trua tr t na 6 ai m6 c kc rcu.
Cba kic p Juo ng tu sa6 / t /c 6
Ca nb bu6 n tbcm nga n no tnb Jc6!

|1) Chu a Qua n Su : Tho I cu I I-Trnh fhu c huy n Tho Xuong.
y gIo o ph Qua n Su , Ha N I.
|2) Cha y knh: Cha y fa c hnh con ca knh ba ng g , fhay cho v
da nh chung.
|3) Tang mif: Tang fr ng Ia m ba ng g mif.



HO X!N H!ONC T!Y N T P 27
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ko m fr ng |1)
Hai bcn tb nu i giu a tb s6ng.
C6 pba i Jy /a kc m Tr6 ng Kb6ng:
86 ng J6 n m t nuo c c6 /6ng b6ng.
o tr6ng bang nu i c6 n boi bc p,
Ra kb6 i J u n6n Ja r6 ng tbu ng.
Qua cu a mnb oi! Ncn ng m /a i,(2
Na 6 ai c6 bic t n6 i bung b6 ng(J

|1) Ko m Tr ng o huy n KIm a ng, phu Iy Nhn, fInh Ha Nam,
nay fhu c Nam Ha . Ko m: Ho m gIu a haI suo ng nu I d c, gIu a co I I dI.
|2)-|3) ng: Tn m f fhu fr ng. Trong I h I xua co dI u mu a
fr ng go I Ia mu a con dI |ga I) da nh b ng.





HO X!N H!ONC T!Y N T P 28
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Qua n Kha nh |1)
u ng cbc 6 tr6ng tbc6 ca nb b t bc6,(2
uo ng Ji tbicn tbc 6 qua n cbc6 /c6.
Lo p /c u ma i c6 tranb xo xa c,
X6 kc kc 6 trc J6 t kb ng kbc6.(J
Ba cba c cy xanb bnb u6 n c 6,
M6 t J6 ng nuo c bic c ca nb /c6 tc6.
Tbu cui qucn ca nic m /6 cu ,
Ka ca i Jic u ai n6 /6 n /c 6.

|1) Qua n Kha nh: Ca c cng frnh nghIn cu u va ca c van ba n co
chu fhich d u fh ng nh f ghI Ia o fInh Thanh Hoa , song chua ro
huy n na o.
|2) Ha f hoo: m chinh xa c Ia ha f hIu.
|3) Kha ng khoo: m chinh xa c Ia kha ng khIu.



HO X!N H!ONC T!Y N T P 29
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Vnh ca I qua f |1)
Muo i ba y bay /a muo i ta m Jy(1
Cb6 ta ycu J u cb ng Jo i tay.
M6 ng Ja y tu ng y, cba nb ba g6 c
R6 ng bc p Juo ng na 6, c m m6 t cay.(2
Ca ng n6 ng ba6 nbicu tbo i ca ng ma t,
Ycu Jcm cbua pbi /a i ycu nga y.
H6 ng b6 ng ma pb n Juycn c c y.(J
Cbu a J u cua ycu m6 t ca i na y.

|1) Muo I ba y, muo I fa m: S nan qua f gI y, cu ng no I fu I cu a
fhI u nu .
|2) Cay: Ca I su f cu a qua f gI y, ha I d u co ma nh kIm Ioa I |nha I
qua f) hnh fro n d ch f ca c nan Ia I o haI nan ca I.
|3) C y: CI ng cy h ng, qua bo va cha f, nhu a du ng d ph f
qua f. "Ma h ng khng fhu c ma say" |Cung oa n ngm kbu c.



HO X!N H!ONC T!Y N T P 30
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







d n S m NghI ng
Gbc m t tr6ng ngang tb y ba ng trc6,
Ka Jc n tba i tbu (2 Ju ng cbc6 /c6.
Vi Jy J6i pb n /a m trai Juo c,
Tb su anb bu ng ba b y nbicu!

|1) n S m NghI ng fruo c o ngo S m Cng nay Ia ph a o
uy Tu , qu n Hoa n KI m, Ha N I. S m NghI ng Ia fuo ng fhoo
Tn SI Ngh sang fa chI m do ng fhu d ng KInh |Thang Iong).
Ngh b vua Quang Trung da nh du I v Ta u nam 1789. S m NghI
ng cha y khng kp, fha f c fu fu o noI ma sau khI quan h bang
gIao da fro Ia I bnh fhuo ng vua Quang Trung cho pho p Hoa kI u o
Ha N I I p d n fho .
|2) Tha I fhu : ng Ia m frI huy n, khI sang ng duo c Tn
SI Ngh cho Ia m chu c fha I fhu .




HO X!N H!ONC T!Y N T P 31
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Tra ch chIu H
X ng (1)
Anb J6 ttnb, anb J6 say,
8a6 anb gbc 6 nguyc t giu a ban nga y:
Na y na y cbt ba 6 cb6 ma bic t.
Cb6 n y bang bu m cbo m6 tay.
Chiu H hoa la i
Na y 6ng ttnb! Na y 6ng say!
Na y 6ng gbc 6 nguyc t giu a ban nga y!
Hang bu m ci b ng(2 kb6ng ai m6 ,
8a6 c6 bu m c6n b6 ng(J tr6 c tay:

|1) Cu c xuo ng hoa gIu a H Xun huong va ChIu H fhu c Ia
khng fI n khoa ng h u frong Ich su van chuong cu a fa. Su c khoo va
fnh yu su s ng, van fa I va ca finh, I I no I foa c mo ng hoo, khng u p
mo bo ng gIo nhI u, khng du ng bI u fuo ng haI ma f, if fu v n |v n
ch f khng hoa duo c) ma chI co I ng chu |bo n chu ). ChI co ba ba I fho
ma da dI fha ng va o dn chu ng va fu Iu da na y sInh nhI u gIaI fhoa I.
Ca dI ba n d u cn xu ng v fa I ngh fho Nm, va cu ng fh f frI m,
HO X!N H!ONC T!Y N T P 32
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
frI ky , khng co m f chu f g ngan ca ch gIu a dI ba n fhanh nIn nam
nu .
|2) Vi ba ng fu c vi ba ng, do c fhoo m fra c cu a fho.
|3) ng fu c Ia b ng, do c fhoo m fra c cu a fho, mo I du ng m
Iu f.
X ng (2)
8a6 n6 i r ng nm /a i c6 ba:
Tra cb nguo i qun tu bc n sai ra.
Ba6 gio tb6ng tba /cn cboi nguyc t,
Nbo ba i cb6 xin n m /a Ja(1
Chiu H hoa la i
R ng gia n tb nm, qui c6 ba(2
Bo i nguo i tbu c nu tinb kb6ng ra.
u r6 i, tb6ng tba /cn cboi nguyc t
Cb6 ca ca nb Ja / n cu Ja.

|1) Huy n fhoa I no I: Trn ma f frang co cy da va fha ng Cu I
ng I duo I g c. Cu I co n Ia m f nhn v f frong fruy n c dn gIan co
da c finh da fro fha nh fha nh ngu "No I d I nhu Cu I". o dy nha c
chuy n In choI cung frang va ChIu H so cho H Xun Huong na m
Ia da, co y no I ChIu H cu ng cha ng kha c g Cu I "no I Cu I".
|2) TI n gIa n an 36 d ng ko m. TI n quy an 60. Nhu v y 5 d ng
gIa n hay 3 d ng quy d u ba ng 180 d ng ko m. Co fh ca ch ho I vay cu a
H Xun Huong vo I ChIu H khng gIao ho n ro ra ng, cu ng co fh
ca ch fra Io I chI Ia chu a kho o cho ChIu H .
X ng (3)
HO X!N H!ONC T!Y N T P 33
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Nbu ng b y /u nay /u6 ng nb n nbc.
Nb n nbc t6an nbu ng su gu n gbc (1
Gu n gbc nbung c n c6 n cbua Ja m
Cbua Ja m cb6 ncn pba i ru t rc .





















HO X!N H!ONC T!Y N T P 34
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ChIu H hoa Ia I
Ho i bo i c6 bay t6 ba 6 nbc(2
Ha 6 nbc kb6ng Juo c, g y 6ng gbc .
Ong gbc kb6ng Juo c, 6ng gbc ma i,
Gbc ma i r6 i /u cu ng pba i rc .

|1) Cu n gho : Ca g m.
|2) T ha o: Ca o f ha o huy n. Chu ng fI ghI fhoo H Xun
Huong, gIaI fhoa I fho, cu a So Van hoa VInh Phu -1989.
HaI chu na y ga n vo I ca ch da da p cu a haI ba I hoa , kha c vo I
nhI u ba n v n cho p Ia "fo I ba o".






HO X!N H!ONC T!Y N T P 35
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ChoI Ty H nho ba n
Pb6ng ca nb Ty H6 cb ng kba c xua
Nguo i J6 ng cbu truo c bic t ba6 gio
Nb t Tn Jc /o nbung c6 n /6 i
Tr n B c rcu pb6ng c n ng n tbo
N6 cu c Tru Va ng trng /a t b6 ng
Ka n6n Pbuo ng t kb6 i tu6n mo
H6 kia tbm tb m su Juo ng m y
86 Ja b6a i nbn cbu a Jc cu a.










HO X!N H!ONC T!Y N T P 36
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Su b ong chm
Na 6 n6 n tu /o , na 6 mu tbm,
i Ju cb ng J6 i Jc 6ng cbm:
u su ba pba i g... ba c6 t,(1
Ba ng6 c6n 6ng bc ca i nb m. (2

|1)-|2) V n du ng cu ca dao fI u Im da nha c d n frong cu fhu
4 ba I Quan fh.









HO X!N H!ONC T!Y N T P 37
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Su h mang
Cb ng pba i Ng6, cb ng pba i ta,
u tb tr6 c /6 c, a 6 kb6ng ta .
Oa n Jng truo c m t Jm ba pbm,
Va i nu p sau /ung sa u ba y ba .
Kbi ca nb, kbi tiu, kbi cbu m cb6c ,
Gi6 ng b, gi6 ng bt, gi6 ng bi ba.
Tu /u c6 /c /cn 8u cu ,(1
Ng t ngbcu t6a scn n6 J6 ma .

|1) Su cu : Chu nhn m f ngI chu a, nguo I co uy fin va cao fu I
hon ca chI co ma f frong ca c bu I I fro ng cu a nha chu a.







HO X!N H!ONC T!Y N T P 38
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







f cu I
Tb p ng6 n Jc n /cn tb y tr ng pbau,
C6n c6 (1 m p ma y su6 t Jcm tbu.
Hai cbn Ja p xu6 ng nng nng nb c,
M6 t su6 t(2 Jm ngang tbicb tbicb mau.
R6 ng bc p nb6 t6 cu a c n ca ,
Ng n Ja i kbu6n kb6 cu ng nbu nbau.
C6 na 6 mu6 n t6 t ngm cb6 ky (J
Cbo Jc n ba tbu mo i Ja i ma u.(4

|1) Con co : Con co da f o frn va chinh gIu a khung d f d fha ng
so I, Ia m chu n mu c cho ca I go kho I I ch fhoo.
|2) Su f: ng su f cu n chI, na m frong ru f con fhoI d nha so I.
|3) Ngm cho ky : So I va I h ba ng nuo c com dom ngm Iu cho
b n va o ng ma u h .
|4) Cho d n na ng hanh cu a ba fha ng fhu, nh n nu dom da I
nhI u Iuo f fh va I nhu m mo I In ma u va s m d n Ia I.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 39
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







V m nu |1)
Muo i bai ba mu gbc t cbi nbau,
cm ca i xun tnb(2 cu t b6 Ju.
Ru c ricb tby cba c6n cbu6 t nb t,(J
V6 cc m c mc ca i 6ng b u(4
6 ai bic t J6 c6ng bay tr6 c(6
C6 n kc na 6 bay cu6 ng co i J u(6
Tb6i tbc tb tb6i, tb6i cu ng Juo c,
Ngbn nm ca ng kb6 i tic ng nuong Ju(7

|1) NhI u sa ch In sau na y I m ba I na y vo I ba I Quan fh. Quan
fh Ia vIn hoa n quan khI xua. a I Quan fh duo c ga n cho H Xun
Huong.
|2) Ca I xun fnh: ph n khng fh fhI u cu a nguo I phu nu .
|3) y ca dao:
C6n ga i muo i ba y muo i ba
cm n m co i mc cbu6 t tba m t...
|4) y ca dao:
HO X!N H!ONC T!Y N T P 40
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Ba gia Ja nb tr6 ng /6ng b6ng
Vu a Ji cu a nba y c6n 6ng J6 t...
|5) Tu c ngu : "Ng I: Ia vng; ch ng mng: Ia fr c"...
|6) Tu c ngu : " u fro xu ng, cu ng fro In"
|7) TI ng nuong du: nuong du Ia ba I fr ng du. "TI ng nuong
du" Ia fI ng |x u) o ba I fr ng du - o fha nh ngu chu Ha n Ia "Tang
gIan b c fhuo ng". Sa ch H u Ha n fhu, a Ii chi no I ra ng d f V xua
co ch kin frong ba I fr ng du |fang gIan) o frn sng c | c
fhuo ng), Ia noI fraI ga I fhuo ng fu h I Ia m nhu ng chuy n dm .
Nguy n u da dch fha nh ngu na y: "Ra fu ng frn c frong du -
Th con nguo I y c u Ia m chI" |KI u).














HO X!N H!ONC T!Y N T P 41
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ma ng ho c fro d f
D t Jiu nbau /cn Jc n cu a cbic n,
Cu ng J6 i b6 c n6 i n6 i kb6ng ncn.
Ai cc nb n ba 6 pbuo ng /6 i t6 i,
Mu6 n s6 ng Jcm c6i quc t tra Jc n!












HO X!N H!ONC T!Y N T P 42
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ho I frang |2)
M6 t tra i trng tbu cbin m6 m m6 m,
Na y cu ng quc J6 (1 J6 /6 m /6m!
Giu a in cbic c bicb(2 kbu6n c6 n mc 6,
Ng6a i kbc p J6i cung(J ca nb c n kb6 m.
Gbc t m t kc tr n Jua x6 i m6 c,
Ngu a gan tb ng Cu6 i Ju ng /6m kb6m.(4
Ho i nguo i bc quc (6 r ng ai J6 ,
6 c6 H ng Nga(6 gbc m t J6 m.

|1) Qu do : Huy n fhoa I no I frong ma f frang co cy qu do .
|2) ChI c bich: ChI c ngo c bich hnh fro n do f, gIu a co I , nguo I
fa go I ma f frang Ia bich nguy f.
|3) Nguo I fa fhuo ng vi duo ng cong cu a ma f frang nhu nguo I
fra ng sI gIuong ca nh cung.
|4) Ca dao: "Tha ng Cu I ng I g c cy da; fru an Iu a go I cha
o I o I..." o dy v fu c f I nn fha ng Cu I khng ng I ma du ng.
|5) o ca nh qu do |dan qu ) frn cung frang, chI nguo I fhI d
fI n sI.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 43
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|6) Ha ng Nga: Huy n fhoa I no I Ha ng Nga vo H u Ngh an
fr m fhu c fIn cu a ch ng do ba Ty Vuong m u cho, r I m f mnh
fr n In o cung frang.






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 44
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Qua mif
Tbn cm nbu qua mit trcn cy,
V6 n6 su s, mu i n6 Ja y.
Qun tu c6 ycu tb J6 ng c6 c,(1
Xin Ju ng mn m6 nbu a ra tay.

|1) o ng co c: Co c do ng su va o no qua mif dom phoI na ng cho
cho ng chin.









HO X!N H!ONC T!Y N T P 45
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Vnh ca I gI ng
Ng6 ngay tbm tb m to i nba 6ng,
G|c ng t6 t tbanb tboi,(2 gic ng /a /u ng
C u trng pbau pbau J6i ca n gbc p,
Nuo c tr6ng /c6 /c 6 m6 t J6 ng tb6ng.
C6 ga /u n pbu n /c6 quanb mc p,
Ca Jic c /c tc /a cb giu a J6 ng.
Gic ng y tbanb tn ai cu ng bic t(J
6 ai Ja m tba na J6 ng s6ng.(4

|1) CI ng fhoI: CI ng su.
|2) Thanh fhoI: Trong va su.
|3)-|4). Tha na do ng do ng: Tu c ngu co cu: "o ng do ng fhoo na ",
na nghIa Ia mo . Ca I gI ng frong va su kIa, aI da m fha va o d y m f
da n "do ng do ng fhoo na "7 Vi nhu nguo I con ga I fhanh fn fuoI f f, aI
cu ng bI f ca d y, song aI da m c u xIn c Ia m vo d c so fro fha nh
nguo I mo qu n quif vo I nhu ng du a con, v c cao gIa qua !


HO X!N H!ONC T!Y N T P 46
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Vnh ca I qua f |2)
M6 t /6 xu xu m y cu ng cu a,(1
Duycn cm Jinb Ja n tu ba6 gio ,(2
Cba nb ra ba g6 c Ja c6 n tbic u,
Kbc p /a i J6i bcn tbtt c n tbu a.
Ma t m t anb bu ng kbi t t gi6 ,
Cbc J u qun tu /u c sa mua.
Nng niu uo m b6 i nguo i tr6ng truo ng,
Pb pba cb tr6ng /6 ng Ja suo ng cbua:

|1). I xu: Ca c nan qua f d u co m f ca I I d xu ba ng ca I
su f.
|2) inh da n: Ca I nha I qua f ch f ca c nan qua f Ia I cho kho I x ,
d co fh mo ra, kho p va o. inh da n o dy co nghIa I a k f dinh hoa c
k f fa o, chu khng pha I "dinh da ng" vo I nghIa IIn can.




HO X!N H!ONC T!Y N T P 47
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Hang Tha nh Hoa chu a Th y
Kbcn tbay c6n ta 6 kbc 6 kb6n pba m,(2
M6 t J6 giuong ra bic t m y ng6a m.(J
Luo n Ja c6 /c6 so r m ra p,
La cb kbc nuo c rt m6 /am nbam.
M6 t su J u tr6 c ng6 i kbua m6 ,
Hai ticu /ung tr6 n Ju ng giu a am.
c n mo i bic t /a bang Tba nb H6a ,
Cb6 n cbn m6 i g6 i c n c6 n bam!

|1) Tn ca I hang frong chu a Th y. Truy n ra ng Tu a o Ha nh
da hoa o dy nn go I Ia Tha nh Hoa .
|2) Khn pha m: Nhu khn pha m.
|3) ngoa m: Tha nh ngu "ngoa m na o d y" no I v ca ch kI n
fru c nha o xua: M f ma nh d fro fh ngoa m fro; d g fh ngoa m g .
M f d nhI u ngoa m o dy no I v c u fa o hang d ng fu nhIn. N u
coI ca va ch d ng Ia m f d , fh vo m d ng vo I ca c ho m fo, nho Ia
nhu ng ngoa m.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 48
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Kho c T ng Co c
Cba ng C6 c oi! Cba ng C6 c oi!
Tbic p bc n Juycn cba ng c6 tbc tb6i.
N6 ng n6 c Ju t Ju6i tu Jy nbc ,(1
Ngbn ca ng kb6n cbu6 c J u b6i c6i!(2

|1)-|2) "u f duI no ng no c", fha nh ngu chI su ca f du f ha n; "Co c
bI vI Ia I v ": I vI d da nh d u va o co c, fh co c dI du r I cu ng Ia I
fro v . Nhung nay duyn vo ch ng da du f ha n. Co c dI da dom fhoo ca
d u vI, d u co nghn va ng cu ng khng chu c Ia I duo c v m f Co c Ia
m f Iun ca d u.
Thoo cu uong Van Thm suu f m fa I II u v gIaI fhoa I fho H
Xun Huong |fa I II u da d n) fh H Xun Huong Ia m ba I Kho c f ng
Co c frong fho I gIan da I y ng phu VInh Tuo ng. o su ro duyn cu a
nguo I vo ca va gIa dnh ho ha ng nha Co c, nn H Xun Huong mo I
dua ca ho ha ng nha Co c va o ba I fho d gI u: nha I bo n, ch u cha ng,
no ng no c, ch u chu c, f f nhIn Ia gI u m f T ng Co c co n s ng, chu
khng pha I Ia kho c khI T ng Co c ch f, nhu b y nay co nguo I hI u, o
ra ng b f nh n.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 49
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Hang Ca c Co |1)
Tro i J t sinb ra Ja m6 t cb6 m,
Nu t /a m bai ma nb b6 m b6 m b6m.
Kc b m rcu m6 c tro t6cn b6c n,
Lu6 ng gi6 tb6ng rc6 c6 pb p pb6 m.
Gi6 t nuo c bu u tnb roi /6 m b6 m,
C6n Juo ng c6 nga n(2 t6 i 6m 6m.
Kbcn ai Jc 6 Ja ta i xuycn ta c(J
Kbc 6 bo bcnb ra / m kc J6 m!

|1) Tn m f ca I hang o frong chu a Th y. Ca dao co cu: "H I
chu a Th y co hang Ca c Co ; TraI chua vo fh d n h I na y"
|2) V nga n: Khng co fha nh bo fay vn.
|3) Xuyn fa c: XoI va du c fhng qua da .




HO X!N H!ONC T!Y N T P 50
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







a nh du
B6 n c6 t kbcn ai kbc 6 kbc 6 tr6 ng,(1
Nguo i tb /cn Ja nb kc ng6 i tr6ng,
Trai Ju g6 i ba c kb6m kb6m c t
Ga i u6 n /ung 6ng ngu a ngu a /6 ng.
B6 n ma nb qu n b6 ng bay pb p pbo i,
Hai ba ng cbn ng6 c Ju6 i s6ng s6ng.
Cboi xun c6 bic t xun cbng ta . (2
C6 c nb6 Ji r6 i, /6 b6 kb6ng!(J

|1) n c f: n cy fro fr ng Ia m cy du.
|2) ChoI xun: Cu c vuI choI do n xun. I f xun: I f fnh
xun.
|3) Cu I vu choI xun, ca c c f du Ia I nh dI h f, chI co n fro Ia I
ca c I co c va r I nguo I fa so I p dI. H Xun Huong chua cha f no I v
fho I v fm r f da ng fra ch v phia nam gIo I.



HO X!N H!ONC T!Y N T P 51
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Kho c ng Phu VInh Tuo ng
Trm nm 6ng Pbu Vinb Tuo ng 6i!(1
Ca i no ba sinb Ja tra r6 i(2
Cb6n cb t cn cbuong ba t c J t(J
Tung bc b6 tbt b6 n pbuong tro i.(4
Ca n cn ta 6 b6a roi Ju m t:(6
Mic ng tu i ta n kb6n kbc p /a i r6 i.(6
Hm ba y tba ng tro i Ja m y cb6 c.(7
Trm nm 6ng Pbu Vinb Tuo ng 6i!

|1) VInh Tuo ng: Phu VInh Tuo ng, fhu c fInh VInh Yn xua, nay
fhu c fInh VInh Phu . NhI u gIaI fhoa I d u fh ng nh f v vI c H
Xun Huong co I y Io ng phu VInh Tuo ng.
|2) No ba sInh: Nhn duyn vo ch ng fra I qua ba kI p; s ng Ia
m f su fra no I n nhau |fhoo Ph f gIa o). No ba sInh da fra fu c Ia chI
nguo I ch ng da ch f.
|3)-|4) Ong phu VInh Tuo ng Ia m f nguo I co ho c v n |van
chuong) nay m f dI, H Xun Huong m f m f nguo I ch ng va cu ng
m f Iun ca m f nguo I ba n van chuong. H fhI: cung va fn, fuo ng
frung cho chi nam nhI hoa c chi Ia m fraI v n o b n phuong fro I, khng
chI fhu ho p frong pha m vI gIa dnh vo con.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 52
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|5)-|6) Ong fro I Ia nguo I c m cn na y mu c da o cha ng cng
ba ng, ca n cn cu a ng da da nh roI. Ca n khn fu c fro I d f vi nhu m f
ca I fu I Io n da kho p ha n Ia I. Ong Phu da dI sang m f fh gIo I kha c.
|7) H Xun Huong s ng vo I ch ng frong m f fho I gIan qua
nga n: 27 fha ng.


















HO X!N H!ONC T!Y N T P 53
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Th ch Ha n
Ta ng T n Phong Tu |1)
(Hoa v n ta i h u)
Buo m 6ng mu ng Ja m y pbcn nay,
H6 ng nba n xin Jua ba cbu /a i,
Da m Ju mua gi6 gio ba n tay,
Nbu ng su ba Ja 6 xc6 t c /uo i,
Nam B c xa xa m y J m Jy,
Ha i son uo c Jc nga n nm ma i,
Bu c tranb kb6n cc t m /6 ng ngay.
To nguyc t ra y xc ba m6 i /a i,
H6 i kba cb Ja tnb nb6 c6 bay.
Nm canb b6 n buo m tbcm bo ba i(2

|1) Ta ng T n Phong fh. uo I d u d co ghI ro "Hoa v n faI
h u" |hoa v n o phia sau), nhung khng fh y ba I hoa .
|2) a I fho co n nhu dang do . Th fho if ga p. Hay Ia m f dI u ca
fru na o do 7 HaI chu bo ba I Ia phIn m fa m. Chua ro nn do c fh na o
cho pha I.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 54
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Hoa f n phong nguyn v n |1)
Kic p na y cb ng g p nu a tb /ic u,
Nbu ng cb c trm nm ba b y nbicu.
Ngbi /a i bu6 ng Jau cb6 pb n ba c,
N6 i ra tbcm nbc co i tbn bc 6.
Cbc n tbc tbu a n6 tay c6 n Jinb,
M6 n t6 c tbo i xua ca nb c n Jc6.
uo c /u a ta i tnb cb6 xu ng Ja ng,
Ngbn n6n mu6n nuo c cu ng tm tbc6.

|1) Hoa nguyn v n fho ng T n Phong.
T n Phong da c m ng chi du nga khan
nhn fhu f ngm, fnh ky |1)
Nbo ai ma bic t n6 i cu ng ai
R ng cbu J6 ng ta quyc t m6 t bai.
H6a /ic u cui Ju mnb Jc kbc 6,
N6n s6ng Ja nb gia no c6 n Ja i.
Cbc n tnb J u nb n /u ma nba t
Gia i uo c nguyc n u tb m cb ng pbai.
y J6a Juycn tr n tb6i Ja Jtnb,
Xuong giang Juyc nb(2 Jc ng m tuong /ai.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 55
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com

|1)T n Phong fh na m m ng, ghI Ia I mang cho xom, nhn do
Ia m ba I fho fhu f chuy n va ghI Ia I.
|2)Co phIn m Ia da nh
Ngu y T n Phong, ky nh fhu |1)
I
D6 n buo c may Ju kbc 6 bc n b6
Duycn cbi bay bo i no cbi ru:
8uong trc6(2 a 6 /u c nb6 i boi xa ,
Gi6 /6 t ca nb /c /uo t m t b6 .
Mu6 n cb p cbt Ja 6 tbcu truo ng g m,
Ma Jcm /a tb c tba s6ng T6.(J
Tr6ng tr n m y kc tinb c6n m t,
Bic t ng6 c ma tra6 mo i kc cb6.
II
uo ng b6a Ju J t buo c J6ng pb6ng
Ngbi kc tm tbom cu ng c6 c6ng,
La m t Ja m qucn cu ng gi6 nuo c,
N ng /6 ng ncn nbc Jc n n6n s6ng.
Da tro i n ng nbu6 m tuoi ma u bic c,
Pb6 ng g m trng in Ja i tbu c b6 ng.
Ai nbo / y cb6 /6 ng y nbt,
Truo c nm trm b n no cbi kb6ng:

|1) HaI ba I ngu y gu I T n Phong fh. Chua ro T n Phong fh Ia
aI7 ChI bI f ng ho Phan, v frong a I fu a co cu: "Phan MI Anh
nguo I frong ho fI" va do Ia ho n I. Co n fn, fhoo gIa o su Hoa ng Xun
Ha n, co Io Ia Hun nghIa Ia "Nam Phong" |gIo Nam) cu ng go I Ia T n
HO X!N H!ONC T!Y N T P 56
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Phong. Nham CIa c Ia fn hI u Nham CIa c phu Ia "anh cha ng n o
nu I nhung hI u su do I".
|2) Co ba n phIn m Ia xoa
|3) Sng T = Sng T Ich o Thang Iong - Ha n I.




















HO X!N H!ONC T!Y N T P 57
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







a ch a ng CIang fa ng bI f
Kb p kbcnb Juo ng my buo c /a i Ju ng,
La Juycn /a no pba i bay cbng.
Vtn b6a kbc 6 kc 6 /ay ca nb g m,
Vu c nuo c xcm ma J6 ng b6 ng ging.
L6 ng n6 cbo r ng my nba t nba t
Lo i kia na y Ja nu i ging ging.
Vo i nbau(2 tnb ngbia sa6 /a tr6 n,
Cbo tb6 i /ung coi c6 nuo c ng(J.

|1) Ta ng ba n khI chIa bI f o sng a ch a ng.
|2) Co Io Ia chu Nhau. V n ban chop Sao.
|3) Iung voI co nuo c a ng: Nuo c a ng Ia m f nuo c nho o fho I
Xun Thu ChI n Qu c, b o p gIu a haI nuo c Io n Ia T , So nn Iun
pha I gIu gn. Trong ba I fho fuong fruy n Ia cu a H Xun Huong cu ng
du ng dI n na y d fa n I kh cu a nguo I da fh: "Ngoa nh ma f sang T ,
o So gI n; Quay d u v So , so T ghon".


HO X!N H!ONC T!Y N T P 58
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Iuu bI f fho I fa I An Qua ng,
An Hung ngu fhu |1)
Nguo i cc nguo i o kbc 6 bu6 n sa6,
Tu c t6 i mnb tbay bic t /c na 6.
To t6 c /o i kia c6 n nu a bc t,
a ca ng /6 ng n6 xic t /a ba6.
N6i con ricng gi n nga y gio i ng n,
M6 i m t cbo xcm b6 ng nguyc t ca6.
8o m bic t /c gio i /i c6 bo p,
Tb muo i nm truo c b n cbi na6.

|1) ChI Ia I Iu c chIa fay fa I An Qua ng, An Hung.






HO X!N H!ONC T!Y N T P 59
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Hoa Son Phu chI fa c |1)
Na y J6a n cbung tnb bic t m y nbau,
Tic n Jua ba buo c cu ng ncn cu.
Trcn tay kbc p mo tanb cbic u nba n,(2
Truo c m t Ji cc g p b6 ng cu.(J
Nuo c m t trcn b6a /a /6 i cu .
Mu i buong tr6ng nc m ca Jcm tbu.
V ng nbau mo i bic t tnb nbau / m,
Na y J6a n cbung tnb bic t m y nbau.

|1) Hoa Ia I fho MaI Son Phu . MaI Son Phu chua ro Ia aI.
|2) Tanh chI u nha n: Va ng fanh khng fh y bo ng chIm nha n.
NghIa Ia hoa n foa n khng co fIn fu c. Sa ch Ha n Thu cho p chuy n T
Vu do I Ha n sang su Hung N hoa fhn vo I Ha n. Nha Ha n do I fra T
Vu , nhung Hung N khng fra . Su Ha n ba chuy n vua Ha n ba f duo c
o vuo n Thuo ng Im m f con chIm Nha n, chn co bu c bu c fhu ba ng
Iu a cu a T Vu . Chu a Hung N fuo ng chuy n co fh f, nn fha T Vu .
o v y, chIm nha n duo c fuo ng frung cho fIn fu c.
|3) C p bo ng cu: cu con ngu a non sung su c. Sa ch Trang Tu co
cu "Nhn sInh ThIn da gIan, nhuo c ba ch cu chI qua khich" |con
HO X!N H!ONC T!Y N T P 60
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
nguo I s ng gIu a fro I va d f gI ng nhu bo ng ngu a ba ch cu Iuo f qua
kho cu a). ChI fho I gIan dI nhanh.






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 61
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Thu nguy f hu u u c MaI Son Phu ki |1)
La ng6 c cbic u tbu gi n b n Ju
Tu n trng sc nbo bu a Jcm tbu.
Bcn am Nb t Tru tr6ng c6 n J y,
Ng6 n nuo c Tam K cba y /a i Ju(2
86n pb n tr6 m mu ng Juycn Jc /a i,
Bc 6 my tbcm tu i pb n cc sau.
Trm nm bic t c6 Juycn tbu a nu a,
Cu ng J6 tay to cu ng tr ng J u.

|1) m fhu, nho MaI Son Phu , go I ba I na y.
|2) Nguyn chu : "a gIa I k f dua fnh" CIa I k f, fhoo a o uy
Anh, Ia : "Co I m I fnh k f bu c vo I nhau" Co n gIa I k f dua fnh Ia g7
Chua ro Ia m.





HO X!N H!ONC T!Y N T P 62
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ca m cu u kIm frnh c n
Cha nh ho c sI Nguy n H u |1)
(H u Nghi Xun Tin i n nhn)
D m kba cb mu6n ngbn n6 i nbo nbung,
Muo n ai to i J y gu i cb6 cu ng.
Cbu tnb cb6 c Ja ba nm cc n,
Gi c m6 ng r6 i ra nu a kb c kb6ng.
Xc ngu a tr6 m mu ng Juycn t p n p,
Pb n s6n ca ng tu i pb n /6ng J6ng.
Bic t c6 n ma y cbu t suong siu m y(2
L u nguyc t nm canb cbic c b6 ng cb6ng.

|1) Nho nguo I cu vI f gu I C n cha nh ho c sI Nguy n H u. Sau
d u d frn, fa c gIa co chu : "H u, NghI Xun, TIn I n nhn" -
"H u nguo I Ia ng TIn I n, huy n NghI Xun" - Nhu v y, o dy
Nguy n H u du ng Ia Nguy n u fIn sInh - CIa pha ho Nguy n TIn
I n ghI ro mu a ho nam KI Ty |1809), Nguy n u duo c b Ia m caI ba
Qua ng nh. Tha ng 2 nam Quy u |1813) ng duo c phong C n
cha nh dI n ho c sI, r I duo c cu Ia m cha nh su dI Trung Qu c fu c ng.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 63
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|2) Suong sIu my: Tu xua phIn m Ia suong doo ma I. Nay
phIn m fhoo gIa o su Hoa ng Xun Ha n.
Phin m:
Thu f y kIm frnh hu u nhn MaI Son Phu
H6a pbicu pbicu,
M6 c ticu ticu,
Nga m6 ng buong tnb ca c ttcb ticu,
Kba ca m tbt xun ticu.
L6 c a6 a6,
Nba n nga6 nga6,
H6an ba 6 tuong k ta i nb t tricu,
B t t n nga tm micu.
Giang ba t ba t,
Tbuy b6a t b6a t,
Nga tu qun b6a i tuong kbc kb6a t,
Lc ngn cbicm ba ca t.
Tbi tic t tic t,
Tm tbic t tbic t,
N6 ng Ja m tb6 n tnb tu /uo ng Ja t,
Da b ng qun bu t pba t.
Pb6ng ngang ngang,
Nguyc t mang mang,
Pb6ng nguyc t kb6ng /inb kba cb J6a n tra ng,
Ha xu tbt ng Vuong.
Vn tbuong tbuong,
Tbuy uong uong,
Vn tbuy na kbam c6 ng nb t truo ng,
Nb t truo ng Ja6 c6 ng xu c b6a i mang.
Nb t k k,
HO X!N H!ONC T!Y N T P 64
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Da tr tr,
Nb t Ja tbicn b6a i /u tu bi,
Tu bi ung ma c ng6 giai k.
Pb6ng pbi pbi,
Vu pbi pbi,
Pb6ng cu t n tb6i tba i bu t buy,
Bu t buy J6 tb pb6 tnb nbi.
Qun bu u tm,
Nga bu u tm,
M6 ng b6 n tuong /uyc n /ic u b6a m,
Tbi J6 ng ngm,
Nguyc t J6 ng cbm,
Nb t tu s u pbn nbuc ,
Ha nbn n6a n ba n kbm,
Ma c Ja n /i kbu c 6an tri m,
Tru c tu kbi tri tbu Ja6 c m,
Ca6 son /uu tbuy ca n tuong t m,
Ung b t b n ngm tba n c6 cm.
Qun ba k,
Nga ba k,
Lu Jnb /ai J c /uo ng tbc tr,
Da nb t n pbi,
Bu t t n buy,
Nb t truo ng J6 bu t tbic t,
Ha xu tbt tnb nbi,
Ha 6 b ng tm tbuo ng ca c tuong tri,
Da ung gia6 tba c tbu Juycn Jc ,
Pbuong tm tbc b t pbu gia k.
(Hu u Giang Nam Jic u
Dch v n:
HO X!N H!ONC T!Y N T P 65
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
K y mnh va frnh ba n Ia MaI Son Phu
H6a xicu xicu
Cy xicu xicu
Gi c m6 ng tnb quc(1 tba y ttcb /icu
cm xun ca m kba i nbic u.
Huou a6 a6
Nba n nga6 nga6
Vui suo ng bc n nbau m6 t so m na 6
Ta bc t Juo c tnb sa6!
86ng ba t nga t
Nuo c a 6 a t
y tbic p /6 ng cba ng cu ng cu kb6a t
Lc roi tbcm m n cba t.
Tbo Ja Jic t
L6 ng tbc tbic t
m nba t t c /6 ng ai tb u bc t
Lic u bu t cba ng ta xic t:
My /ang tbang
Trng mcnb mang
Trng gi6 xui ai /u6 ng J6a n tra ng
u /a ga c ng Vuong
My to cuong
Nuo c nbu suong
My nuo c tr6i Ju cbt m6 t Juo ng
M6 t Juo ng xa kbu t r6 n /6 ng tbuong
Nga y cb m r
cm cb m r
8a ng t6 i cba nb bu6 n /u kba cb si
Nbo tbuong Ju ng /o bc n, sai k.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 66
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Mua tr6i Ji
Gi6 tr6i Ji
Mua gi6 giu c b6a i c t bu t tbi (tbo
Vic t tbi gu i to i kba cb tnb si
Cba ng c6 tm
Tbic p c6 tm
M6 ng b6 n /uu /uyc n b6 ng b6a rm
Tbo cu ng ngm
Ruo u cu ng trng
Tu /u c bu6 n cbia bic t
Ai nguo i m nu a cbng:
Cbo Ja n /i kbu c 6a n tri m,
a nb xcm nbu bc t tic ng Ja6 c m(2
Hc n nbau noi n6n nuo c mu6 n m n!
Cbo bu6 n ma tban tbo c6 cm(kim.
Cba ng bc n g
Ta bc n g
Hai ta Jc u mu6 n, n6 i ma cbi
Tra ma cbi
Bu t ma cbi
Cu ng /a tbic n /i ca (J
Ai /a kc tnb nbi
Hicu nbau tr6ng Ja kb6 kbn g
Ha y ncn tra6 gu i m6 i Juycn Ji
L6 ng s6n ai no pbu giai k
|Thoo dI u CIang Nam)
.T.T dch

HO X!N H!ONC T!Y N T P 67
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|1) Io ng qu Ia Io ng nho qu mnh. V y hnh nhu Son Phu da
dI v qu Xun Huong. Hoa c Ia nguo I cu ng Ia ng, hay cu ng huy n
chang7 |Hoa ng Xun Ha n).
|2) ao c m: a n quy .
|3) ThIn Ii: ch fu chu "bu f fhI f" - bu f vI f va Io I no I. uong
Tu no I: "Cu n sa ch do bu f ma fha nh. Io I no I do Iuo I ma c6 . Ta xcm
Ngu tbuo ng /a bu t ca /uo i cu a Jc cuong. Ngu tbuo ng o Jy /a ca c
quan bc . qun fh n, phu c fu , phu-phu , huynh d , ba ng-hu u. V fh
dch Ia fhIn Ii.
















HO X!N H!ONC T!Y N T P 68
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Tu fha n
I
C6n b6 ng Ji cc cb6 c b y nay,
Cbu Juycn na 6 Ja cb c tr6ng tay.
Ngbi cu ng tbc su /6 ng nbu J6 t,
Tr6ng su6 t nbn tnb Ja mu6 n say.
Mu6n kic p bic t /a Juycn tr6 n cc n,
M6 t Jo i ricng m y kic p cbua cay.
N6 i mnb n6 i ba n Juo ng ba6 na ,
Da m b6 i ban Ju nbu ng co na y.
II
Ln tbn Ji cc m y J6 nay
V Ju Jc6 J ng co i noi c y
m tra ticu kba t c6 n ngbc gi6 ng
Cbc n ruo u mu ng xun Ja tb y say
icm /u tr6ng cbu ng my Ja m nba t
D6 ng tbu xcm co nuo c coi J y.
Tbuong ai b n /a i tbuong /6 ng / c
Na y no na y Juycn nbu ng tbc na y.
|1) Tu fhan fhn.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 69
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Th vI f hu u ca m |1)
Muo i m y nm tro i m6 t cbu tnb
Duycn to na y Ja s n Ju Ja nb
Ma i my c t nu a nguyc n pbu pba t
Gi6 t ma u J y bai cbc n tu sinb
M6 t kic p Ja tcc cu ng Ja tb m
Trm nm Ju ng pbu co i J u xanb
Mai sau /6 ng cb ng nbu /o i nu a
Da6 bu a nguyc n xin /uy Jc n mnb.

|1) NghIa Ia : "Co ca m xu c fh vI f Io I fh "







HO X!N H!ONC T!Y N T P 70
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Xun dnh Ian dI u
Phin m:
Nguyc t ta nbn ttnb tbu /u trung
Ng6a tbinb J6 ng /6ng,
Kbo i tbinb J6 ng /6ng
Da ba n ai giang buo ng ba n kb6ng.
Tbanb Ja tuong J6 ng
Kbi Ja tuong J6 ng
Tuong tu c6 t n ngu canb cu ng.
Tm ta i Vu Pb6ng
H6 n ta i Vu Pb6ng
An a i tbu ta6 pbu ng
Nba n y J6ng pb6ng
Quyc n y J6ng pb6ng
Nb t cicn b6 ng ba nb bicb tbanb s6ng
Pb6 n b6a ticb Ji kb6ng.
Kim tricu bu u kic n s6 cbi b6 ng
Oanb nbi nba c Jo i xun pb6ng kbu
Cbt kbu ng Ja 6 ycu c6 /u c tic u J6ng pb6ng
Pb6ng tbanb nguyc t ba cb, ba k buong nb p kba cb ngm
trung.
Dch v n:
HO X!N H!ONC T!Y N T P 71
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
a I ca fhoo dI u xun dnh Ian
Trng ta nguo i / ng tu a / u kb6ng(1
Nm / ng cbu6ng J6 ng,
D y / ng cbu6ng J6 ng,
cm / ng tic ng bu6 n cang mc s6ng
Tbanb Ja tuong J6 ng,
Kbi Ja tuong J6 ng
Tbanb kbi nm canb r6 n ra /6 ng
Tm o Vu Pb6ng
An a i cu6 c ta6 pbu ng.
Nba n tu a gi6 J6ng
M6 i tu a gi6 J6ng
M6 t cuo n b6 ng ba nb bic c xanb s6ng
Pb6 n b6a tuo ng Ja kb6ng
8o m nay b6ng no m y nba nb b6 ng
Cbim 6anb cbo quyc n xun Ji nbc
Ta so a 6 b6a c6 /u c tic u J6ng pb6ng
Trng tbanb gi6 ma t Jcm buong ca 6 co i ca c tbi nbn.
(..T Jtcb
Nguyn van: Thu I u frung - frong cho I canh. Thu Iu Ia ca I
cho I canh o ch n d n bInh. Thu uo ng Huy n Tng co cu: "Nguy f
Ia c fhu Iu khng" - Trang Ia n cho I canh va ng.







HO X!N H!ONC T!Y N T P 72
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ki son nam fhuo ng fr n hI p fr n fr n
h u
I
Va c c m Ja n ta6 m6 t ng6 n co ,
y nguo i tbn J y pba i bay cbua,
L c J y pb6ng nguyc t /ung b6 ruo u,
D t /6 ng giang b6 nu a tu i tbo(2
nb Nguyc t(J g6 p nguo i cbung Jtnb /a i,
Tro i H6an(4 mo m t nuo c n6n xua.
B y nay ta i tu ba6 nbicu ta ,
Tbc 6 Ja nb(6 kbcn ai kc J t cb6.
II
Tr n bu t x6ng pba quyc t gi t co ,
Ta i tnb ai Ja bic t cb6 cbua.
Gi c Vu man ma c nm canb nguyc t,
Duyc nb Ngu /cnb Jcnb m6 t /a tbo.
To /ic u Ja kb6c ta i /a truo c,
Ngu6 n Ja 6 b6 c b6 i /6 i qucn xua,
Giai nbn ta i tu Juo ng na 6 J y
Hay no bnb sinb cbu a gia cb6(6
HO X!N H!ONC T!Y N T P 73
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com

|1) Cu I ng Tr n H u, Ia m HI p fr n Son Nam Thuo ng. Ong
na y chua ro Ia aI.
|2) HaI cu 3 va 4 na y Ia cu fho da o frang: Ia c d y Iung h
"ruo u phong Nguy f" - a f Io ng nu a fu I "fho gIang h ".
|3) nh Nguy f: Ong Tr n Thanh MaI cho Ia C Nguy f duo ng
ngI nha cu a H Xun Huong.
|4) Tro I Hoan: Tro I Hoan Chu, fu c Ngh An, qu cu a H Xun
Huong.
|5) Tho o da nh: Ia ng Io, khInh ba c.
|6) uo I d u d frn, Iuu huong ki cho p II n haI ba I na y, khng
d aI xuo ng, aI hoa . Ngo ra ng ba I II Ia ba I hoa Ia I cu a Tr n H u.












HO X!N H!ONC T!Y N T P 74
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







u son nam fhuo ng hI p
fr n quan fr n h u xuo ng hoa |1)
Phin m:
I. Xun Hng x ng:
Bnb tbuy tuong pbu ng(2 nguyc t ba t6n
Cuong truo ng pbic n pbic n tbu6 c nan ng6n
Kbicu c m bu u y minb b6a ng xuo ng
Nbic u tbu c6 J6an ngu tbuo c buycn.
Tbuy tu c gia tbanb quy Han kbuyc t
Tu tu /icn b6 xu t H6 m6n
Ba n Jicn bic t b u(J tnb Ja tbicu
Ma cb ma cb kb6ng /i 8a nb Nu b6 n(4

|1) Xuo ng hoa cu ng ng Tr n H u - quan HI p fr n Son Nam
fhuo ng. Tr n Son Nam fhuo ng g m d f cu a haI fInh Ha N I va Hung
Yn sau na y. Tr so da f o Chu C u |Phu Ii). a I na y cu ng duo c cho p
frong sa ch Tu c Hoa ng VI f fhI fuy n, nhung Ia I duo c coI Ia ba I fho
H Xun Huong hoa fho ng HI p fr n. Co n Iuu huong ki fh cho
ra ng dy Ia ba I xuo ng cu a Xun huong. CIa o su Hoa ng Xun Ha n
can cu fhoo Tu c Hoa ng VI f fhI fuy n.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 75
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|2) nh fhuy fuong phu ng |bo o nuo c ga p nhau): chI vI c ng u
nhIn ga p go . Vuong I co cu: "nh fhuy fuong phu ng, f n fh fha
huong chI kha ch" |bo o nuo c ga p nhau fha y d u Ia kha ch fha huong).
Trong van chuong, bo o nuo c, ngo n bo o, ph n bo o... co n d chI nguo I
phu nu : "Ph n bo o bao qua n nuo c sa - Inh dnh du cu ng Ia Inh
dnh" "Ngo n bo o chn so ng Ia c Ioa I - NghI mnh vInh hI n fhuong
nguo I Iuu II" |KI u).
|3) Iuu huong ki cho p Ia h n
|4) Xom ba I hoa Tr u H u frang...
Dch ngha:
Tbn bc 6 nuo c g p nbau, nng cbc n ruo u Juo i trng,
T c /6 ng s6n s t tbu c /a kb6 n6 i
G6 i Ja n, c c6 y ma ga y kbu c Cu b6a ng
Quanb cy, kb6ng con co g ma cbim tbuo c rc 6 cang
Ai cbu6 c tic ng kc n H6 tro cc cung Ha n
Tu tbc n cc cic c g6 t scn ra kb6 i cu a ro H6
8au pbu t /i bic t, c6 n /uu /uyc n bic t ba6 tnb,
Lo p /o p kb6n ro i b6 n 8a nb Nu .
Dch th:
G p go Juo i trng cbu6 c mo i
L6 ng s6n J6 i J6a n cb ng ncn /o i.
Kbu c Ja n ai ga y Ja Jua y ,
Ng6a i ng6 kba cb kcu cb ng tb y nguo i.
Ai cbu6 c tic ng kc n cc Ha n J6 :
Tu i /c g6 t ng6 c J t H6 r6 i!
Bic t /i Jo tic c tnb /uu /uyc n,
H6 n 8a nb s u Jau ma cb ma cb kboi.
(Tr n Tbanb Mai Jtcb
HO X!N H!ONC T!Y N T P 76
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Thuy vn huong
Phin m:
Vn cn tba cb J u tu pb6ng pb6 ng
Ma n mu c son quang tic p tbuy quang
Tbic p ba i ta c ba (a si Li B6 t
Pbu cbu ta ng ba c ba i Nguycn Cbuong
L6a ngn ttcb tc /n tu n xu t
Vu a nb tricu mc tbu Jc ta ng
Ma n tbuyc t ngu nbn cbu nb t Jic p
86 tru ng m6n b6 Tbuy Vn buong.

Chu : Xu f Trang fu Nam hoa kInh
Dch ngha:
Duo i cbn my, ba y bang Ja nbu t6 6ng,
y m t tb y a nb sa ng trcn nu i tic p co i a nb sa ng Juo i
nuo c.
Vuo t bc Jc Ji Ju c nu i nbu Li B6 t tb t /a ngy,(1
6 t tbuyc n /cn ca n gi u tr6ng bang nbu Nguycn Cbuong
tb Ja ng pbu c(2
Bu6i cbic u tro i /a nb, s6 ng go n /n tn(J bic n ra,
HO X!N H!ONC T!Y N T P 77
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Ban sa ng ma n mu cbc nu i / n /uo t ru t /ui.
Vui cbuyc n ba 6 r ng nguo i cba i J6ng cbic c tbuyc n kia,
ang /cn /6 i qua nbic u tu ng cu a tm ca 6 /a ng Ticn.(4

|1) Vuo f b du c nu I: fro su Ia m kho nho c ma v ich. Sa ch Nam
hoa kInh |fhIn !ng d vuong) co "ThI p ha I fa c ha " nghIa Ia vuo f b
da o sng, nghIa Ia da o sng duo I b Ia m f chuy n v Ii. y fa c gIa
chI muo n m f phn chu sa ch Nam hoa kInh d a m chI nhu ng hang
d ng, I I fhng du c fhIn nhIn frn nhI u da o. Co n fich Ii f fh
fI khng bI f.
|2) I fhuy n gI u frong hang nu I: Nguyn frong Nam hoa
kInh co cu y |fhIn 6, a I fng su), nhung vo I y ra ng Ia m nhu v y
fuo ng Ia cha c cha n, nhung khI ngu , co ko fr m m f ma khng bI f.
Trong fhI van xua, y gI u fhuy n frong hang nu I Ia ngu y ko dI n
khng mu n d d u Ia I. Co Io fa c gIa du ng y na y. Tich Nguyn
Chuong I y fu du, fI cu ng khng bI f.
|3) Ioa ngn: d u c, hoa c fro fam cu a ca c Ioa I fhuy f c n I In
fha nh so ng nho , hoa c fro so ng nho hnh fro n frn nuo c Ia ng.
|4) Thuy Vn huong: NghIa don Ia Ia n nuo c my, xu o frn
nuo c, gIu a my. Cu ng Ia van fu fro ch n TIn.
Dch th:
V ch n nuo c my
Cbn my /6 Ja tu a pb6 ng 6ng
cb6 n cb6 n /c n cb6ng a nb nuo c /6 ng.
Vuo t bc Ju c n6n cuo i Li B6 t,
6 i tbuyc n gi u J6 ng pbu c Nguycn Ong.
Cbic u cm s6 ng go n /n tn n6i,
8a ng t6a mu tan /o p /o p tr6ng.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 78
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Vui cbuyc n ka ai tbuyc n m6 t /a ,
Cu a /c n /cn /6 i kic m n6n b6 ng.






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 79
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ca m cu u f ng fn xun chI fa c |1)
I
Xun na y na 6 pba i ca i xun xua,
C6 so m u: tbo i /a i c6 trua.
Cu a J6ng b6a c6 n tbua tbo t b6 ng,
Bu6 ng tb6a 6anb kbc 6 J p Ju to
Pb6ng /uu truo c m t bnb buong ngu6 i,
Quang ca nb tr6ng Jo i cbic c g6 i mo.
Cn ca ng nu a kb c xun /o /u ng,
Pb6 /ic u trm Juo ng kba cb ngn ngo.
II
Mo i bic t ct Jo i cbua / n ng6 t
Ma xcm pbc p ta 6 n ng tb mua.
Tri m J p nu a cbn c6 n ng n,
Bu c ca cb ngbc xa tic ng Ja tbu a.
Nc m mia cu na y ng6n nbu ng ng6 n(2
Tr6ng guong nga y n6 b ng nbu to
Xua nay c6 n c6 Ju bon nu a,
Hay nbu ng tu Jy, pba i tbc cbua:

HO X!N H!ONC T!Y N T P 80
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|1) ba I fho hoI Ia . Nguo I fa fhuo ng no I "T ng cu u nghnh
fn" |fI n nam cu , do n mu ng nam mo I), o dy Ia I T ng fn xun. V
fh ng Nguy n I c da dch: a I fho Ia m ca m nam cu , fI n dua nam
mo I. |Nxb Van ho c Ha N I 1982).
|2) Mia chinh vu va o dp hoo may, fruo c T f. Sau T f nguo I fa
"b ng g c" Ia m foI d f, bo n fuo I, fhu c m m cho mia In. Tu c ngu co
cu: "Mia fha ng ba ngo f ra d u ngo n". Tha ng ba, mia co n non; hoa
chang co n so f Ia I chu f mia mang, an cha ng ra g. "N m mia vu na y
ngon nhu ng ngo n" Ia n m mia va o fha ng mia fra I vu . "N m mia vu
na y ngon nhu ng ngo n" Ia n m mia va o fha ng mia fra I vu . Ta c gIa
du ng hnh a nh na y d fa n I qua Iu a Io fh cu a nguo I con ga I.
















HO X!N H!ONC T!Y N T P 81
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Xun huong fa ng hI p qu n |1)
Hc n tbu bc n nguyc t /u6 ng n nn,
Ca i kic p pbu sinb nbu ng no n n.
Cu a cic n xun cc b6a ma t mc ,
a i trang my na u nguyc t bn kb6n.
Duyc nb xanb nuo c cba y tin /ai /a ng,
La tbm tbo gic6 bu t nga i ng m.
86n pb n Ja m Ju s6 ng6 n bu t,
Muo n tay tbi tuo ng nb c J6 ng cn.

|1) a I na y khng co frong Iuu huong ki, nhung fnh dI u
fhu c Ioa I frong f p na y. uo c pha f hI n fa I Thanh Hoa |Ta p chi Van
ho c s 3 -1974). CIa o su Hoa ng Xun Ha n da hI u dinh 3 chu ma f mo
va na u o cu 3-4 fu ca c chu mIm mIm, fo o van ba n cu .
Phin m:
hoa phong |1)
Pbic n pba m c6 c p J6 H6a Pb6ng,
Tic u bicb Jan nbai xu t tbuy trung.
Tbuy tbc m6 i tuy son Jic n cbuycn,
8on bnb ta kba 6 tbuy m6n tb6ng.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 82
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Ngu /6ng ta p xu tbu ycn ba c,
Au /6 tc pbi nb t cbic u b6 ng.
Ng6 c J6 ng cn pb6 ng tam ba cb cu c
B t tri tbuy tbt Tbuy Tinb cung.
Dch ngha:
Qua vu ng Hoa Phong
La bu6 m kb6ng c6 i cuo t qua cu ng H6a Pb6ng,
Va cb Ja Ju ng, suo n nu i J6 , giu a nuo c cb6 i Ju ng /cn.
Tbc nuo c tuy cb6 tbc6 m t nu i ma bic n cbuycn.
Hnb nu i ngbicng mnb, nc p tu a cu a /a cb Jc nuo c tb6ng
qua.
Ca r6 ng(2 / n /6 n, tm kbu t Juo i tu ng boi nuo c m6 ng
mu a tbu.
Au(J c6 cu ng bay tr6ng a nb J6 m t tro i cbic u.
C6 i Ticn c6 ba trm sa u J6 ng ng6 c ca pb6 ng my(4,
y kb6ng bic t cb6 n na 6 /a cung Tbuy Tinb(6

|1) Trong Phuo ng Son fu chi Iuo c cu ng nhu a I Nam du da chi
uo c bIn.
Sau d : Chu fhu Hoa Phong fu c ca nh ba f fhu , sa ch d u chI cho p
6 ba I fho, fu ng ba I khng co d rIng.
Tha ng 2 nam 1962, ng Tr n Van CIa p da gIo I fhI u 5 ba I frn
ba o van ngh . Nam 1983, gIa o su Hoa ng Xun Ha n da da f fn cho
fu ng ba I fho, phIn m, dch nghIa, dch fho... a n dch nam ba I fho
na y duo c ng cng b frong H Xun Huong vo I vnh Ha Iong |T p
san KHXH. ParIs. 1984). Toa n b nam ba I fho sau dy, Ia ba n cng
b cu a CIa o su Hoa ng Xun Ha n fu T p san na y.
Vu ng Hoa Phong: Vnh Ha Iong; I y fn huy n xua, sau d I
Ia m NghIu Phong. Huy n na y g m nhI u da o.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 83
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|2) Ca r ng: Tro chung ca c Ioa I s ng duo I nuo c. RIng dy fh
fu c fruy n xua co r ng xu ng, cho nn duo c da f fn Ha Iong. Trong
fho I c n da I, ca c fhuy fhu , k ca ca c fhuy qun Pha p, ma ch ra ng da
fu ng fh y con "ra n b " n I In u n khu c Io I In frn ma f nuo c, da I
frn ba muoI mo f.
|3) u: Ia fhu chIm nuo c d u gI ng b cu, chn gI ng vf, s ng
chung quanh vu ng nuo c Io n, fhuo ng na m Im n I frn ma f nuo c.
|4) Xua fIn ra ng nguo I fa co fh fu Iuy n fro fha nh b f fu , go I Ia TIn,
o nhu ng noI ho o Ia nh frn nu I, b xa, frong hang d ng, fhuo ng my
phu . Van ba n cho p s 306, nhung frong ca c van fho fhuo ng chI no I
"ba muoI sa u d ng TIn". Hoa c fa c gIa c y mu n fro s r f nhI u.
|5) Thuy TInh cung: fro cung dI n ma nguo I xua fuo ng Ia noI cu
fru cu a TIn o ngoa I b .
Dch th:
Qua vu ng Hoa Phong
La bu6 m tbu ng tbtnb cuo t H6a Pb6ng.
a Ju ng bo s6n m6 c giu a J6 ng.
D6 ng nuo c / n tbc6 cbn nu i cbuycn,
Mnb /c n ngbicng Jc /6 i Juyc nb tb6ng.
Ca r6 ng /n n p boi tbu nba t,
Au /6 cu ng bay b6 ng xc b6 ng.
Bm sa u pb6 ng my cu ng J6 ng ng6 c,
u na 6 /a ca i Tbuy Tinb cung:
Phin m:
Tra o ca fhanh
Linb /ung tu bicb /ic t cn bnb
Ng6 c Jun sm si tbuy Jic n bnb
Tic m gia c a 6 Nguycn son ta c b6
Cbt tu ng Ngu Pb6 tba cb J6 n binb
HO X!N H!ONC T!Y N T P 84
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
T n gia6 Ta kba cb Ju nan bic n
Gia ma c Vn Lm b6a b t tba nb
Da6 c6 ng tbuy cu ng son t n xu
H6 t nbicn xung xu t tra 6 ca tbanb
Dch ngha:
Tr I fI ng ca cho o
L6ng /anb b6 n ca cb ging nbu ng bu c bnb pb6ng cc ca nb
my.
a bnb cy mng ng6 c(1 /6 nb6 m6 c trcn m t nuo c
pb ng.
Tb y r6 ra ng r ng /6 i ca 6 a 6 Nguycn(2 c6 cu a b ng nu i
Ja ,
La tbay! 8a6 ma bcn bc n ca /a i c6 tba nb xy b ng Ja Jc
J6 ng J6 n binb(J
M c /6 ng cba ng Ta Linb Licn Jc n cboi Jy, Ji xcm Ju
bc t,
D u /a b6a si Ng6 c Vn Lm cc ca nb cu ng kb6ng tb t
Ju ng,
Ng6 ng tr6ng Jc n cb6 cu6 i nuo c bc t nu i,
Tbnb /nb ngbc tic ng cbc 6 ca tic ng ca tr6 i /cn.

|1) Mang ngo c: nguyn fro cy mang fro non fra ng. Trong fhI
van du ng d vi v f g quy hay do p hnh cao va nho n d u.
|2) a o nguyn: van fu fro co I TIn, nghIa Ia fh gIo I cu a sInh
v f b f fu , noI fuo ng fuo ng r f an nha n sung suo ng. I n frong
Trung van co r f xua. o I T n, a o TI m |376-427) vI f fruy n a o
hoa nguyn ki k chuy n nguo I da nh ca |Ngu Phu ) cho o fhuy n
nguo c do ng nuo c frong ru ng a o hoa o d f Vu Iang, qua m f cu a
d ng, d n m f vu ng co dn cu, sInh do I T n |hon 600 nam fruo c) da
HO X!N H!ONC T!Y N T P 85
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
va o d y f Ioa n. Sau Ngu Phu mu n fro Ia I do , nhung khng fm fh y
I I nu a.
|3) n bInh: dy co Io chI mu n fa da fu nhIn x p hnh d n
bInh.
Dch th:
Tr I fI ng ca cho o
L6ng /anb b6 n pbia ru ma n my,
Nuo c pb ng /6 nb6 mng m6 c Ja y.
Mo i bic t Ngu6 n a 6 ngn cu a Ja ,
Na 6 ngo Bc n ca c6 J6 n xy
M c cb6 b6 Ta xcm Ju bc t,
D u c6 cba ng Lm cc cb ng t y.
Xa ng6 ng cbn tro i n6n / n nuo c,
B6 ng ngbc cbc 6 ba t tr6 i Ju Jy.
Phin m:
Nha n pho ng fhanh
Vi mang /6a Ja i tba p tbuong minb
a 6 tbu tu gia6 nba n pb6 ng tban
Ba cb tbu y ma tba nb tbicn nb n kic m
Ha n Ja m pbi /a c nb t tbicn tinb
Qua i bnb ct Ji ticu tam gia p
Tb n /u c bc Jung ta c Ngu inb
Pba ng pb t cn J6 i J u a m Jicm
Ca6 tng ung bu u t6a Ja m kinb.
Dch ngha:
Ma f foa sa c xanh
HO X!N H!ONC T!Y N T P 86
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
M u /am nba t(1 mo mo n6 i tro i xa co i bc xa.
c n Jy, tuo ng nbu tr6ng a t t6a s c xanb ra(2
Nuo c ba c(J ma i Ja tba nb ngbn mu i guom nb6 n
Giu a J m c ng, bnb nbu c6 m6 t sa6 tro i sa(4 xu6 ng.
Va cb Ja bnb k qua i kb6ng Jc Ju ng /a m ba ng Jc Janb
kc J6 Ja i kb6a,(6
Nc u kb6ng su c tb n tb sa6 ta c n6i tuo ng /u c si bu ng
Ju ng nbu c y.(6
Pba ng pb t my xu6 ng tb p, pbia trcn Ja xm t6 i,
Cb c Ja c6 ct ca6 tng ng6 i ycn / ng tu ng kinb.
Dch th:
Ma f foa ma u xanh
Bc xanb / p /6a ng t n tro i xa,
y ngo ma u xanb m t t6 a ra.
Nuo c ba c ma i ncn ngbn mu i kic m,
m im roi xu6 ng m6 t sa6 sa.
Qua i bnb cbua Jc Jc kb6a ba ng,
Tb n /u c Ju Ja ta c tuo ng ma.
Pba ng pb t my ra J u xm t6 i,
Ca6 tng Jang tu ng cb6 n cbic n gia .

|1) Ioa da I: Ia m f fhu b f ma u Iam xua du ng d ch fhu mu c
xanh vo Ing ma y. Ta c gIa c y du ng chu Ioa o dy v nghIa no Ia c.
|2) y cu na y Ia : d n dy, nhn du cu ng fh y ma u, mnh co
ca m fuo ng chinh ma f mnh pha f ma u xanh ra, chu khng pha I v f
ngoa I co ma u y.
|3) Nuo c ba c: fro nuo c b fhuo ng co so ng ba c, chu khng pha I
fro rIng so ng. So ng v va o chn Io n Ia m ho m chn, chu khng ma I
nho n da .
HO X!N H!ONC T!Y N T P 87
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
|4) Sao sa: n u v na y fa ca nh ban nga y fh pha I hI u ra ng ma f
nuo c Iong Ianh pha n xa fIa sa ng fung foo In nhu co sao sa xu ng,
n u nghI ra ng no fa ca nh ban dm fh co Io mu n no I sa c In fInh I p
Ioo frn ma f nuo c.
|5) Tam gIa p: fro ba b c d u fhI dInh fho I xua |Nh f gIa p co ba
n c: Tra ng nguyn, a ng nha n va Tha m hoa; Nh gIa p fu c Ia Hoa ng
gIa p; Tam gIa c fu c Ia TI n sI).
|6) Ngu Inh: fn m f Iu c sI frong fh n fhoa I. Tuong fruy n do I
xua vua T n hI n cho vua Thu c m f ga I do p. Vua Thu c saI Iu c sI Ngu
Inh dI do n. Trn duo ng fh y m f con ra n Io n, bo va o hang da . Ngu
Inh du I fhoo, b da s p do ch f. Sau b hoa ra fuo ng da kh ng I .
Ta c gIa muo n haI vI c IIn quan d n fa ng da va fuo ng da d ngu y
d n nhu ng hnh fhu vI da I, k d, hu ng fra ng cu a ca c da o Io n, nh f Ia
khI fro I g n f I.
Phin m:
Ha I c fru
Lan nbicu tuy y Ja ng trung /uu
Ca nb tt son Juong ca nb gia c u
8inb Jic n J6 c kbai cn /6 c6 t
6a n nga6 tranb kt kba cb b6 i J u
B ng Di Jic p ta c knb tbicn tru
L6ng Nu tbicm ci ba i 6 c tru
a i Jc Tbuy H6a ng ticn ct c p
C6 /uu Nam Jic n cu ng kim u.
Dch ngha:
Pbc pby ma i cbc 6, tuy tbicb co i tbuyc n J6ng cboi giu a
Juc nb,(1
Qua g n cbn nu i /a i tb y ca nb ca ng c ng.
My tb6a ng qua, nu i /6 m t, tb y Ja cbo co,
Nbu ng kb6 i /c n Ju ng ca6 cu t(2 kbi qua Juo i, kba cb pba i
HO X!N H!ONC T!Y N T P 88
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
cc cb tr6ng.
H6 c /a ba i tb n B ng Di(J Ja Ju ng c6 t Jc cb6 ng tro i
ngbicng,
H6 c /a ba i tb n L6ng Nu (4 Ja n6 i tbcm cy ncu tr6
cung Jic n Juo i bc.
y cbu ng cua T n Tbuy H6a ng(6 cbua tu ng Ji kinb /i Jc n
cb6 na y,
V tro i c6 n Ja nb n6 /a i o xu Nam na y Jc /a m cu ng cb c co
J6 nuo c ta(6

|1) Ian nhIu: cho o Ian Ia cho o nho . Van fu quon du ng.
|2) oa n ngao: NghIa don Ia da n con ru a Io n d I y chn Ia m
c f ch ng fro I. Th n fhoa I Trung Qu c k chuy n ra ng ban d u vo m
fro I b su p, ba Nu Oa da n chn con ru a r f Io n d Ia m c f ch ng fro I.
y fro ca c ho n da o fro n va cao nhu c f da ; vi du ho n ChI c u a.
|3) a ng I: fn m f fhuy fh n d xu f frong Nam hoa kInh.
Trong fho Ta o Thu c, duo c da f ngang vo I Nu Oa. Cu ng Ia fn m f
fhIn fh n.
|4) Iong Nu : fn chung fh n da n ba qua n fr fhuy f c o b hoa c
vu c su, so cu o da y b .
|5) Thuy Hoa ng: Vua T n sau khI fh ng nh f Trung Qu c, da
dI quan sa f nhI u noI. V phuong Nam, mo I dI d n vu ng C I K
|ChI f CIang nga y nay) fh m f.
|6) Cu fho na y cu ng y vo I cu k f cu a fho Nu I ChI c u a cu a
I Tha nh Tng.
Dch th:
Ngo ng dInh foan ngoan
HO X!N H!ONC T!Y N T P 89
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
Giu Juc nb tbu ng tb ng pby cbc 6 /an,
8a t nu i ca ng bay ca nb / ng nba n.
My cu6 n ba y ra /c n cu ng c6 i,
Nu i ca6 nbu ng ng6 ng Jtnb T6an Ng6an
B ng Di cb6 ng c6 t c tro i J6,
L6ng Nu tbcm ncu so bc tra n.
D u ngu a Tbuy H6a ng cbua Jc n J6 ,
Tro i Ja nb Jc giu J t nguo i Nam.

















HO X!N H!ONC T!Y N T P 90
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Phu lu c
ChoI cho chu a Th y
H6a c6ng xy J p Ja ba6 Jo i,
N6 ca nb 8a i 8on c6 cbo Tro i.
Bu6i so m gi6 Jua, trua n ng Ju ng,
Ban cbic u my b6 p, t6 i trng cboi.
B y ba ng b6a qua tu mu a s n,
Mo pb6 giang son b6 n m t ng6 i.
Ba n /o i mua Janb na 6 nbu ng kc ,
Cb ng /cn m c ca m6 t J6i /o i.








HO X!N H!ONC T!Y N T P 91
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Tr ng fhu ng
Cu a cm bung bit c n bu i ngu i,
N6 tbu ng c cbung kc n ng Ju i,
Nga y c ng J p tung Jm ba y cbic c,
cm tbanb t6 m c c m6 t J6i b6 i,
Kbi giang tb ng ca nb bu kbi cu i
Cbic n Ju ng kb6ng tb6i /a i cbic n ng6 i.
Nb n nbu ai cc tbuong / y co i,
Tbtt Ja ai cu ng tbc ma tb6i.










HO X!N H!ONC T!Y N T P 92
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ca nh fhu
Tba nb tb6 t t u ticu m y gi6 t mua,
Bu t tb n kb6n cc ca nb tic u so,
Xanb 6m c6 tbu tr6 n x6c ta n,
Tr ng x6a tra ng giang pb ng / ng to .
B u J6 c giang son say cb p ruo u,
Tu i /ung pb6ng nguyc t n ng c tbo
Cb6 bay ca nb cu ng ua nguo i nbt,
Tb y ca nb ai ma cb ng ngn ngo.

Co sa ch ga n cho a huy n Thanh Quan. o van ba n Iandos
1893, ba I fho na y khng co d u d . Cu fhu haI Ia ' aI cc Juo c
ca nb tic u so` ca c6 /o i J n. Nga y xua Xun Huong Ji cboi g p mua,
ca 6 cboi tbm /a ng Vn CIa p, fh y co m f chu a xua, Xun Huong va
chu a I y Ph f, r I dI xom ngoa I chu a. Th y bn chu a co cy da.
Ngu ng In xom fh cao ngu f khng bI f fo I du, cho nn Ia m ba I fho
na y |cy da na y d n na y co n)" o ba n ng chu 1917, co Io I d n: "M f
nga y kIa dang mu a quy fhu, gIo I Iu n phu n dam ba ha f mua, hoI
ngam ngam ro f, quan phu nhn v su , mo I saI ba y cu c ruo u, cho go I
c haI ra cu ng ng I u ng ruo u d vnh fho. Xun Huong vng Io I ra
ng I h u ruo u d vnh fho. Xun Huong vng Io I ra ng I h u ruo u.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 93
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com
uong khI cho n quy nh d u voI, chI u fhu hIu ha f, quan phu II n ba o
Xun Huong vnh ba I fu c ca nh. Tho ra ng..."






















HO X!N H!ONC T!Y N T P 94
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







M f ca nh chu a
Tnb ca nb y, nuo c n6n na y
D u kb6ng B6 ng a 6 cu ng Ticn Jy,
Ha nb 8on mu c Jicm J6i ba ng nba n,
Tbu c Linb(1 Jcn tru m m6 t tbu c my,
L p /6 J u n6n cu ng nguyc t cbc cb,
Pb t pbo suo n nu i /a tbu bay,
Ho i nguo i qun tu Ji Ju J6 ,
Tb y ca nb sa6 ma Ju ng /uo m tay.

o ba n kha c va n 1922 ba I fho na y mang fn Quan h u so vo ,
Quan h u. Ro ra ng Ia haI van ba n na y b a nh huo ng Io I d n o ba n
ng chu |1917) "a h u Io nha h khI na o fh y Quan ng buo c
chn dI choI du, fh ba h u hay ho I s n don, bIf y rang Quan hu
hay fo mo d n choI Xun Huong. Xun Huong fh y Quan h u d n
choI fho fh n khI na o, fuy ra ng ma I mI f fu fnh, nhung xom ra fh
v n fhuo ng co y ch p ch m, khng vu ng Io ng ng I daI. Xun Huong
bI f y nhu v y, mo I Ia m m f ba I d gI u fhu choI. Tho ra ng..."
|1) Thu u IInh: M f ho n nu I o n , ch u c Ph f o . Thuo ng go I
Ia IInh Tu u, co nguo I do c Ia IInh Thu u.
HO X!N H!ONC T!Y N T P 95
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ChoI d n Kha n Xun
Em a i cbic u xun to i kba n Ja i,
Lng /ng cb ng bo n cbu t tr n ai!
Ba b6 i tricu m6 cbu6ng g m s6 ng,
M6 t cu ng tang tbuong nuo c /6 n tro i.
Bc a i ngbn tru ng kb6n ta t ca n,
Ngu6 n n mu6n truo ng Jc kboi coi.
Na 6 na 6 cu c /a c /a Ju ta ,
Cu c /a c /a Jy cbin r6 muo i.










HO X!N H!ONC T!Y N T P 96
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Thn ph n nguo I da n ba
Ho i cbt cm oi c6 bic t kb6ng
M6 t bcn c6n kb6 c m6 t bcn cb6 ng.
B6 cu /6m ng6 m b6 trcn bu ng,
Tb ng bc bu bo kb6 c Juo i b6ng.
T t ca nbu ng /a tbu co i cc n
V6 i ca ng na 6 nbu ng b6 ng cu ng b6ng.
Cb6 ng c6n ca i no /a nbu tbc ,
Ho i cbt cm oi c6 bic t kb6ng:










HO X!N H!ONC T!Y N T P 97
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Su hoang dm
Ca i kic p tu ba nb n ng Ja Jc6,
Vt g m6 t cbu t tc 6 tc 6 tc6.
Tbuyc n tu cu ng mu6 n cc Ty Tru c(1
Trat gi6 cb6 ncn pba i /6 n /c 6.

|1) T y fru c: qu huong u c Ph f Thich Ca Mu NI o n .
a I na y co o van ba n kha c va n 1922









HO X!N H!ONC T!Y N T P 98
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Ta f nuo c
ang con n ng cu c cbu a mua tc ,
Ru cbt cm ra ta t nuo c kbc.
Lc 6 Jc 6 cbic c g u ba g6 c cbu m,
Lcnb Jcnb m6 t ru6 ng b6 n bo bc.
X x6 m Jay nuo c mnb ngbicng ngu a,
Nb p nb6m bcn gbc nb Jit c t cc.
Ma i cic c /a m n qucn ca mc t,
Da ng bang m6 t /u c Ja J y pbc .










HO X!N H!ONC T!Y N T P 99
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







ng fI n hoo n
Cu ng /6 cu ng bc cu ng cu ng tban,
Mo m t cu6ng tr6 n co i tbc gian.
Kc m ca nb cb6 ncn mang tic ng b6c n,
u J6 ng t cu ng Ja ng ncn quan.












HO X!N H!ONC T!Y N T P 100
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com







Con c nh I
Ba c mc sinb ra pb n 6 c nb6 i
cm nga y /n /6 c Ja m c6 b6i,
Qun tu c6 tbuong tb b6 c yc m
Xin Ju ng ng6 ng6a y /6 tr6n t6i.

You might also like