ON TR PHIN NO

HT.Sayadaw U. Padipa Ging HT.Kim Triu Hiu nh S Khnh H Son Dch ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 25-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
I. Sc Un (un vt cht) Rpakkhanda II. Th Un (Vedanakkhanda) III.Tng Un (Sakkhanhdha) IV .Hnh Un (Sakhrakkhandha) V. Thc Un (Vinakhandha) VI. Dit Tr Ng Un

---o0o--Bi php ny cn c vo bn kinh Satta Sutta trong Sayutta Nikya. Nhn dp T Khu Rdha hi c Pht v ngha ch Satta (chng sanh). c Pht ging gii rng: Chng sanh l k cn cn tham i, dnh mc mnh m vo cc hin tng vt cht" "Chng sanh l k cn cn tham i, dnh mc mnh m vo cm th"

"Chng sanh l k cn cn tham i, dnh mc mnh m vo tng hay tri gic" "Chng sanh l k cn cn tham i, dnh mc mnh m vo hnh hay phn ng ca tm" "Chng sanh l k cn cn tham i, dnh mc mnh m vo thc" Sau c Pht dy: Ny Rdha, hy loi tr, vt b sc un (thnh phn vt cht) v hy hnh thin loi tr tham i, ging nh a tr ph b, p nhng cn nh bng ct khi chng cm thy nhm chn vi nhng chi . Cng vy, hy loi tr, vt b sc un. Hy hnh thin cho n khi tt c cc tham i, dnh mc b loi tr. Ging nh loi tr sc un. Con phi thc hnh loi tr cc un khc nh: th un, tng un, hnh un, thc un. Con hy thc hnh cho n khi mi tham i, dnh mc vo nm un c loi tr hon ton. Nh vy, theo li Pht dy, chng ta phi loi tr mi tham i, dit tn mi iu kin to ra dnh mc, l loi tr ng un dn n ti sanh. Phng php loi tr tht l r rng, l hnh thin Minh St, qun st s sinh v dit ca cc hin tng vt cht v tm lin tc. Chng ta hy tm hiu nhng li dy ca c Pht qua bi kinh trn. ---o0o--I. Sc Un (un vt cht) Rpakkhanda Mt thu n c Pht ng ti cha K Vin, ngi cha do ng Cp c c dng cng. Mt v s tn l Rdha n yt kin c Th Tn v bch rng: Bch Ngi ch Satta c ngha l g? Xin Ngi ging gii cho con r. c Pht tr li:

Ny Rdha, satta c ngha l chng sanh, l k cn c s tham i, dnh mc vo cc tp hp vt cht (Rpakkhanda: sc un). V s tham i dnh mc vo cc hin tng vt cht cng c gi l satta. Ngha th nht, Satta, l chng sanh cn tham i, dnh mc. Tham i, dnh mc bao gm cc mc ca tham i, dnh mc, luyn i, bm vu. Tt c u c cng ngha chung l tham i, Ngha th hai, di hnh thc mt ng t, Satta c ngha l dnh mc vo. Du dnh mc vo vt cht mt cch thch th hay dnh mc vo vt cht mt cch t nhin cng u l dnh mc. V s dnh mc c nguyn nhn l si m. Nu phn tch mt cch sng sut th chng ta s thy vt cht ca c th ny l g? C th con ngi l s tp hp ca nhiu thnh phn vt cht. Ta c th chia c th con ngi thnh ba mi hai thnh phn. Hai mi phn u tin thuc v nhm Pahavdhtu (a i). Nhm a i c c tnh cng mm v chc chn. Ti sao gi hai mi thnh phn u tin thuc v nhm t bi v yu t t chim u th. Ba yu t khc l podhtu (thy i), Tejodhtu (ha i,) v Vyodhtu (phong i). Hai mi thnh phn thuc v t gm: Tc, lng, mng rng, da Tht, gn, xng, ty, thn Tim, gan, rut, l lch, phi Pho, bao t, thc phm cha tiu, phn, c Si tc, khi qun st mt cch k cng, chng ta cng thy bn yu t, nhng yu t cng ni bt hn c cho nn, tc c xp vo nhm th nht, nhm a i. Cng vy, mi chn thnh phn cn li do yu t cng mm ni bt nn cng c xp vo nhm a i. Lc qun st vt cht m thin sinh cm nhn c yu t cng l c kinh nghim v a i. Tng t nh vy, yu t la c kinh nghim khi cm nhn c nhit . Yu t gi c kinh nghim khi cm nhn s cng ko, rung ng, gin n, v yu t nc c kinh nghim khi cm nhn c s dnh ht, thm t.

Khi ch tm qun st vt cht xuyn qua t i, chng ta hy ch tm vo c tnh ca chng l s cng mm, dnh ht, nng lnh, chuyn ng ch khng ch n nim, hnh dng, hay t th ca chng. Ti sao vy? Nu khng ch vo c tnh ca t i m ch n nim, hnh dng, t th th tm thin sinh s lang thang vi nim: y l n ng, n b, tc, lng, mng, chn, tay v.v Trong lc hnh Thin Minh St, chng ta phi t trng tm vo vic qun st t i m b qua nim ch nh nh chn, tay, mt, mi, n ng, n b im ct yu thin sinh ch tm vo l nhng hin tng t nhin ca t i. Mi hai thnh phn tip theo l: Mt, m, m, mu, m hi, m, Nc mt, nc m, nc ming, nc mi, nc khp xng, nc tiu Nhng yu t hay thnh phn ny c c tnh lng, dnh ht nn c ghp vo thy i. Chng ta c th nhn ra c ha i trong c th chng ta. C bn loi la. - Thn nhit v - Sc nng lm cho c th tng thnh, gi nua - Nhit qu cao khin chng ta kh chu v than phin l qu nng. - Nhit cn thit tiu ha thc n. Bn loi nhit ny c c tnh chnh l nng v lnh. Bi vy, khi ch n ha i, chng ta ch ch c tnh nhit ch ng qu ch n c tnh ny. C su loi gi: - gi hng ln khin ta nn - gi hng xung gip nc tiu v phn ra ngoi - gi trong rut - gi ngoi rut nhng nm trong bng - mi tc ng ca c th nh i, ng, ngi, co, dui v.v - hi th vo ra

Tt c su loi gi ny u c c tnh bnh trng, rung chuyn, chng c ci g c th gi l ti, ta, linh hn, vt th vnh cu, n ng, n b, anh, ch v.v Chng ta ni s lc n t i v bit rng c th ny ch l s tp hp ca t i. Khi cc i tp hp li th chng ta c hnh dng. V nu khng nhn bng cp mt tr tu th chng ta s thm vo ti, ta, n ng, n b v.v Do nim sai lm ny nn s dnh mc pht sinh trong tm ta. Tht ra, c th chng ta c so snh nh mng bt trn mt nc bao gm nhng bong bng nc m s hin hu ca n l khng kh bn trong. That nhn nhng mng bt ln chng ta c th thy chng l mt khi bn vng, nhng nu nhn k ta s thy chng ch l nhng mng bt vt cht tm b. Cng vy, khi nhn c th vt cht bng mt thng chng ta thy n bn vng, tn ti lu di, hp dn, p vi nhng b phn ring bit chng hn nh u, tay chn v.v nh l mt chng sanh. Di con mt ca ngi khng hnh thin th c th ny l mt thc th trng tn, ng yu, c th kim sot, iu khin c vi ci ti, ci ta c thm vo trong . V v th h s dnh mc vo chng mt cch y tham i. Tuy nhin, di nhn quang ca ngi hnh thin th c th ny ch l mng bt nc trng rng, khng c ct li, khng c g bn trong, chng ch l s tp hp ca ba mi yu t ng gh tm, chng c g trng tn, p . l cch qun st c th vt cht xuyn qua tr tu ca ngi hnh Thin Minh St. c Pht dy rng: Dnh mc mnh m vo cc hin tng vt cht, Nh Lai gi l satta", c ngha l chng sanh, l k cn tham i vo nhng hin tng vt cht. ---o0o--II. Th Un (Vedanakkhanda) Ny Ayasmardha, Satta l chng sanh cn tham luyn, dnh mc mnh m vo cm th. Nh vy, Satta (chng sanh) l nhng sinh vt tham i, dnh mc vo th un.

c Pht dy c ba loi th thuc v c th vt cht: lc th, kh th, x th (khng kh khng lc). V th x khng c c th nn t ngi bit n. Ngi ta ch bit nhiu v th lc, v th kh thi. V d: Vo ma h nng nc, khi c cn gi nh thi n, ta cm thy mt m nh nhng. Vo Ma ng lnh lo khi trm mn, ta cm thy m p, d chu. Lc mt mi ta co, dui chn tay cm thy thoi mi. Khi c th cm thy thoi mi, d chu th chng ta c lc th (Sukha vedan). Ngi th tc, khi cm nhn c cm gic d chu th h cm nhn vi tm: Ti cm thy tt, hay ti cm thy hi lng. i trn ng vng, tri nng chang chang, khng mt bng cy, khng cn gi thong, ta cm thy nng rt, kh chu. B t bm chn tay, c th au nhc, ta cm thy khng thoi mi. Khi c nhng cm gic kh chu trn c th nh nng qu, lnh qu hay nga ngy khng thoi mi nh vy l chng ta c kh th (Dukkha vedan). Ngi th tc, khi cm nhn c cm gic kh chu th h cm nhn vi tm: ti cm thy kh chu hay ti cm thy khng thoi mi Loi cm th th ba pht sanh ca tm ( mn). Th h khi sinh khi chng ta gp hay ngh n mt i tng va lng toi . Th u khi sinh khi ta gp hay ngh n nhng i tng khng va lng toi . Th x khi sinh khi chng ta gp i tng trung tnh v ta cm thy khng vui cng khng kh. Khi ba loi th trn khi sinh trong tm, chng ta tng lm v ging gii cc loi th ny theo ring ca mnh. "Ti cm thy tt, ti cm thy xu, ti cm thy trung trung". Gp i tng va lng, thy hnh nh p, nghe m thanh du dng hay ngi c mi thm d chu th lc th khi sinh. Nhng lc th ny c nhn di nhn quang sai lm l ca ti, ca ta v tng hay c tri gic sai lm rng: Ti hnh phc. Thy mt hnh nh khng hi lng, nghe ging ni kh nghe, ngi mi kh chu th kh th khi sinh. Nhng kh th ny c nhn di nhn quang sai lm l ca ti, ca ta v tng hay c tri gic sai lm rng: Ti au kh. Nghe mt m thanh hay thy mt i tng chng hp dn v cng chng kh a. Mt ging ni chng hay m cng chng d. Ngi mi chng thm m cng chng hi ta c cm gic v k, khng vui cng khng kh. Cc

v k th ny c nhn di nhn quang sai lm l ca ti, ca ta v tng hay c tri gic sai lm rng: Ti khng kh cng khng lc. Thc ra tt c cc cm th: lc th, kh th, v k th u l cm th thi. Khi chng ta khng qun st s vt mt cch r rng hoc chnh nim khng mnh thy r bn cht tht s ca s vt th tm luyn i vo s vt pht sinh. Bi vy, satta dng ch ngi luyn i, dnh mc vo cm th. Satta, chng sanh l k c s luyn i hay dnh mc vo cc cm th. Nu thin sinh khng c chnh nim y thy bn cht ca cm th th s luyn i, dnh mc vo cm gic cng nhiu. Cui cng, tu gic thy r o, loi tr tt c mi tham i v cm th khi sanh trong thin sinh. Ti s ni vi cc bn v mt cu chuyn lin qun n cm th. l chuyn ca hai ngi hc tr u ca c Pht l Sriputta v Moggallna. X Li Pht l ngi c tr tu nht v Mc Kin Lin l ngi c thn thng nht. Thy r s trng rng v v b ca i sng i dc Upatissa v Kolita, (sau ny l Sriputta v Moggallna) hai ngi bn thn ng i tm con ng thot cnh gi, au, cht. H xa la i sng th tc tr thnh hc tr ca mt v o s ni ting tn l Sajaya. Sau khi theo hc mt thi gian, hai v thy rng nhng li dy ca thy chng c g l chn l, h ri b thy i khp n tm con ng gii thot. Mt hm, Upatissa gp ngi Assaji, mt trong nm v thnh A-la-hn t u tin ca c Pht. Thy Ngi Assaji i kht thc vi dng v nghim trang, tnh gic, Upatissa ly lm ngng m. V khng mun lm phin Ngi Assaji trong lc ang i kht thc nn Upatissa ch i theo sau. i n lc Ngi Assaji kht thc xong, sp sa ng, Upatissa bn sa son ch ngi v em nc n cho Ngi ra chn. Thy Ngi Assaji ng xong, Upatissa bn bch vi Ngi: Tha thy, xin thy cho bit Tn S thy l ai v Ngi dy nhng g? Ngi Assaji tr li: Thy ca ti l c Pht, ti l ngi mi tu nn ti ch c th ni s lc nhng li dy ca Ngi.

Upatissa tha: Vy th xin Ngi ni mt cht t V nhng g m c Pht dy. Ngi Assaji ni rng: c Pht, v thy ti thng ca ti, dy: tt c s vt trn th gian ny u c nhn duyn, Ngi cng dy cch dit tr nhng nhn duyn, v hu qu ca n, Ngi dy ch c Nit bn mi hon ton dp tt tt c. Mc du ch l nhng li dy ngn gn nhng Upatissa hiu r ngha su xa nn t qu Tu Hun. Upatissa mun gp c Pht nn hi Ngi Assaji ch ng hin nay ca c Pht, ri tr v gp li bn l Kolita. Khi Kolita nhn thy dng v trm tnh v gng mt hoan h ca Upatissa lin ni rng: Ny Upatissa chc l anh tm thy chn l, iu m chng ta ang tm kim. Upatissa bn k li tt c mi chi tit vic gp g Ngi Assaji, v c li cu k m Ngi Assaji ging dy. Nghe xong cu k ni v nhn duyn, Kolita cng tr thnh mt v Tu Hn. Hai ngi bn quyt nh n gp c Pht, nhng trc tin c hai n gp li v thy ca mnh l Sajaya, mi thy cng i n gp Pht. Tuy nhin, v t lu lm thy ca mt s ng ngi, Sajaya khng th h mnh lm hc tr ngi khc. iu ny chng khc no mt h ln tr thnh mt ao nh, nn Sajaya t chi li thnh mi ca hc tr i n gp c Pht. Lc thnh mi Upatissa c ni rng: Xin thy hy cng i vi chng con n gp Pht. c nhiu v thng minh, tr tu n gp Ngi. V thy tr li: Trn th gian ny ngi tr tu nhiu hay ngi ngu nhiu. Ngi X Li Pht ni: Tha thy ngi ngu nhiu, ngi tr tu t. Sajaya ni:

Vy hy ngi tr tu n gp Pht, cn nhng ngi ngu n gp ta. Hai ngi hy i i, ta s li y. Th l Upatissa Kolita, v mt s hc tr ca Sajaya i n gp Pht. Upatissa, Kolita v tt c hc tr u xin xut gia theo Pht. c Pht xut gia cho h bng cch ni: Hy li y, ny cc thy t kheo. Gio php c ging dy. By gi hy sng i sng thanh tnh, trong sch, c gng chm dt mi au kh. Tip theo c Pht ging gii cho h nghe gio php t thp n cao, v hng dn h hnh thin. Khi nghe c Pht hng dn, tt c nhng v hc tr i theo u c qu A-la-hn tr Upatissa v Kolita. Bt u t Upatissa c gi l Sriputta v Kolita c gi l Moggallna. S d hai v hc tr c qu lu hn, chm hn bi v hai v ny s tr thnh hai v hc tr u n nn phi c thi gian tri nghim m nhn nhng trch v ln lao trong tng chng sau ny. Sau khi xut gia c by ngy, Monggallana c o qu A-la-hn, nhng mi hai tun sau Sriputta vn cn thc hnh. Theo kinh Dghanakha Sutta, vo ngy trng trn sau , chu ca Ngi Sriputta tn l Dghanakha ang tu vi o s Sajaya nh rng: ch mnh mi ln n vi cc v thy ca cc tn gio khc, thng i v sm, nhng ln ny mi lm ngy tri qua, t khi ch mnh n gp c Pht vn cha thy tr v, nn Dghanakha quyt nh i tm hiu xem sao. Lc by gi c Pht ang ng ti ng Skarakhat ni Linh Thu, thnh Rjagaha. Khi Dghanakha n gp c Pht th Ngi Sriputta ang ng sau lng c Pht qut v theo di nhng li Pht dy cho chu mnh. Dghanakha bch Pht: Tha Ngi Gotama, ti chng thch bt k ci g c. "Bt k ci g", y c ngha l mi cch hay mi ng li ti sanh. Ngha trc tip m Dghanakha mun ni l: ng khng mun cn ti sanh sau khi cht. Bi v ng ni: Ti khng thch ci g c. Khng thch y bao gm quan im h v ca ng ta. c Pht hiu ngh v quan kin ca ng khi hi cu nn ch r: Nu ng ni ng khng thch g c, th ng cng khng thch lun quan im ng va ni .

Nhng Dghanakha hiu sai cu tr li ca c Pht. cho Dghanakha hiu r rng hn, c Pht ni: Thng kin rt d a thch v nm gi. Thng kin c th d chp nhn v kh vt b. Mc khc, "on kin rt d vt b, rt d tr kh" Nghe nhng cu ni ny ca c Pht, Dghanakha cng ngh rng: Ngi Gotama tn dng ci quan kin ca ta. c Pht bn ging gii tip v s nguy him cng li ch ca thng kin v on kin. Ngi no ch trng thng kin, c kip ny n kip sau th h lm vic thin cho kip sng mai sau. H thch th vo s ti sanh v dnh mc vo i sng tng lai. Ch gii c ni rng: Ngi ch trng thng kin rt kh vt b nim v mt ci ng (hay linh hn) hng cu. Ngi pht t thng thng khng c hnh Thin Minh St rt kh m chp nhn rng: Khng c linh hn vnh cu; h khng hiu c chn l v thng, h khng hiu c cc hin tng vt cht v tm lun lun sinh dit khng ngng. H khng chp nhn chuyn mt v A-la-hn khng cn ti sinh sau khi cht. Nhng ngi c t tng thng kin mun tin rng v A-la-hn sau khi cht i ti sanh vo cnh gii khc; ni s c vt cht v tm di dng thc khc. Cc ging s nghin cu v ch gii thng dn gii rng: Bi v nhng ngi theo thuyt thng kin tin vo kip hin ti v kip v lai, ng thi bit c lut nhn qu, nghip thin, nghip c nn h c gng lm iu thin v s lm iu c, nhng h thch th dnh mc vo s tip tc ti sanh. Mc du h gp c c Pht hay nhng hc tr ca Ngi, nhng vic loi b quan im thng kin l mt s kh khn i vi h. H t khi lm iu c, nhng quan kin sai lm v s trng tn, vnh vin c linh hn rt kh vt b. Ngi theo thuyt on kin khng bit rng c mt kip sng qu kh chi phi kip sng hin ti v kip sng ny chi phi kip sng tng lai. Do , h khng tin tng vo hu qu ca nghip lnh hay d, th nn h

khng c gng lm lnh, v khng s lm iu c. V h khng tin c kip sng tng lai nn h khng chp nhn s ti sanh. Tuy nhin, ngi theo thuyt h v hay an kin gp c c Pht hay t ca Ngi th h rt d dng vt b quan kin h v ca h. Nu h c gng thc hnh trn cc php Ba-la-mt th h s t c cc tng mc gic ng rt cao nh c Pht v cc v A-la-hn lm. Th nn, d h c lm nhiu iu sai lm ln lao, quan kin ca h cng rt d dng vt b. Nhng Dghanakha cng khng hiu li gii thch ca c Pht m vn ngh rng: c Pht vn cn tn dng quan im on kin ca ng. c Pht bn dy cho ng hiu v ba loi quan kin: 1. Thng Kin: thch tt c mi th. 2. on Kin: khng thch th g ht. 3. Thng, on Kin: mt phn thch, mt phn khng thch s vt. Ngi no kh kh nm gi mt trong nhng quan kin sai lm trn th s t chi l lun ca hai nhm cn li. Bi th, c Pht dy Dghanakha dit b quan kin h v sai lm. Sau Ngi dy ng loi tr mi tham i dnh mc, loi tr s luyn i vo c th vt cht ca chnh mnh. C th ca ta l s tp hp ca bn yu t chnh: t, nc, gi, la. C th khi u l s phi hp tinh trng ca cha v trng ca m, ng thi, do s h tr bi thc n ca c th m ta tng trng. Mun duy tr c th trong iu kin tt, ta phi thng xuyn cn c nhng iu kin khc. Tuy th, c th ny vn tip tc b v thng chi phi. c Pht cng ch dn cho Dghanakha bit bn cht ca c th: c th ny v thng, kh, v ng, b au nhc, khng tt p, bnh hon, nm ngoi, trng rng. Ngi thng khuyn chng ta phi qun st c th thy rng n khng c linh hn v vt khi s kim sot ca chng ta. Ai qun st c th nh th ny th tham i dnh mc cng ngy cng yu i. c Pht li dy Dghanakha tip tc qun st ba loi cm th: kh th, lc th v v k th. Ba loi cm th ny khng th xut hin cng lc, khi cm th ny xut hin th hai cm th kia bin mt. Bi v mi loi cm th lc xut hin n c c tnh loi tr hai loi cm th kia. do , thin sinh phi ch ghi nhn s thay i t cm th ny n cm th khc. Cm th khi

sinh ty thuc vo nhng iu kin thch ng. Khi thy c s thay i , thin sinh thy c bn cht v thng ca cm th. Trong khi ghi nhn i tng vt cht v tm, thin sinh s hiu c nhng iu kin to ra s sinh dit ny. Tip theo , thin sinh thy c s sinh dit ca cm th. Ngi Mahasi hng dn thnh cng trong vic gip cho thin sinh thy r cc cm th, thy r s thay i ca cc hin tng ny. Ngi dy cho thin sinh cch ch tm ghi nhn s chuyn ng ca bng thy r s sinh dit ca vt cht v tm. S chuyn ng ca bng cng ging nh s vo ra ca hi th lun lun c mt. Bao lu ta cn sng th hi th v chuyn ng ca bng cn hin din. Chuyn ng bng l mt mc rt d qun st. Thin sinh d dng ch tm vo s phng xp ca bng. Nu tm i lang bt y th hy nh nhng a tm tr v qun st chuyn ng bng. Thin sinh ch tm qun st s chuyn ng ca bng, khi no c phng tm, c au nhc trong c th, thin sinh mi tm thi chuyn sang ghi nhn s phng tm, s au nhc ny, ri li tr v vi s chuyn ng ca bng. Thin sinh phi thc v ch tm qun st khi c cm gic au xut hin v ghi nhn: au, au au. Khi qun st s au m tm cm thy kh chu, hy ghi nhn: kh chu, kh chu. Khi c cm gic d chu, hy ghi nhn: d chu, d chu. Khi cm thy an vui hy ghi nhn: an vui, an vui . Nhng khi cm gic v k khi sinh th rt kh ghi nhn. Thin sinh ch ghi nhn vt cht v tm no hin r nht. Nh vy, thin sinh s thy r rng cm gic d chu, kh chu n ri i mau chng. Sau , thin sinh s hiu c bn cht v thng, bt toi nguyn v v ng ca cc hin tng vt cht v tm. Khi tam tng v thng, kh, v ng c thy r rng th thin sinh s thy cc hin tng vt cht v tm chng c g ng bm vu vo bi v chng lun lun sinh dit. Tip theo, c Pht ging gii cho Dghanakha bit tu gic k tip. Tu gic ny s khi sinh khi thin sinh thy r ba c tnh ca th un, v cm thy cc s sinh dit ny khng ng cho ta dnh mc, du l vui, kh hay v k. Mc ch ca hnh Thin Minh St l thy c s gi tm ca mi s vt nh th khng tham i dnh mc vo chng. V trong bc khi u, thin sinh s t c tu sinh dit. Tu gic ny s n khi thin sinh thy c cc hin tng vt cht v tm u sinh dit nhanh chng.

Bn kinh ng un ny khng ni n chi tit ca ng un hay cc hin tng vt cht v tm m ch dy cho ta bit cch qun st mt cch tng qut ng un hay cc hin tng vt cht v tm thi. Mt im ng lu y l mc du cc hin tng vt cht khng c phn tch chi tit t m nh trong Vi diu Php, nhng khi thc hnh thin sinh c th kinh nghim, thy c tu sinh dit (Nibbidnupassan-a). V mt iu ng ghi nhn na trong kinh ny l: Trong kinh ny ch ni n ba loi cm th m khng ni n cc tm s khc. Nhng tht ra, ch cn qun st ba loi cm th ny ang xut hin ngay trong hin ti thin sinh t c tu sinh dit (tu thy cc s vt u bin mt nhanh chng ngay khi pht sinh). Tip theo , c Pht cng ging gii cho Dghanakha bit o tu, qu tu, cho n tu cui cng l "Hi khn" hay tu nhn li nhng g mnh chng c khi gic ng o qu. Khi thin sinh thc r rng rng: cc hin tng vt cht v tm sinh dit khng ngng, tht l ng chn, ng mt mi, nn tm thin sinh khng cn bm vu, dnh mc vo s vt th gian, lc o tu khi sanh. (nhm chn y l thc vt cht v tm "ng nhm chn", khng gi tr, khng ng bm vu ch khng phi "nhm chn" vt cht v tm, v nhm chn... l phin no). Mi qu thnh dit tr c mt s phin no, v khi c qu A-la-hn ri th tt c phin no u b loi tr v v A-la-hn hon ton thot khi mi kh au. Khi t c trng thi hon ton gii thot, v A-la-hn s nhn li tm mnh v thy rng: Ta khng cn phi ti sinh na, ta hon thnh xong Bt Chnh o, nhng g cn lm ta lm ri, v khng c g ta cn lm gii thot na. c Pht ging gii cch lm th no thin sinh c th t c s chng ng cao hn, v "tu xt li" hay tu "hi khn" phi xut hin nh th no trong tm v A-la-hn. c Pht cng ging gii cho thy rng v no t c tng mc A-la-hn s khng cn tranh lun, ci v vi ai na. Ny Dghanakha, v A-la-hn khng cn tranh lun, ci v vi mt ai na, mc du v A-la-hn cn dng nhng ch ch nh giao tip nh: ti, anh, n ng, n b v.v Nhng cc Ngi chng bao gi c nim rng: Ngi l mt thc th vnh cu hay c s hin hu ca mt

linh hn. Cc Ngi khng cn tranh lun vi ai na bi v cc Ngi tht s thy r s tht. Trong kinh Puppha, cun Khandhavagga Pi c Pht dy: Ta chng tranh lun vi mt ai, nhng cc v o s nh Sisaka, Vekhanassa, Vikhanatha, Assal-yana v ngi n ng giu c tn l Upli thng n tranh lun vi ta. Ta ni s tht cho cc v ny nghe, iu ny khng c ngha l ta ci v hay tranh lun vi h bi v nhng g ta ni vi h u l s tht. Khng phi ch c c Pht m bt k ngi no ging gii chn gio php u phi hiu rng: Khi ni s tht th khng phi l tranh lun vi k khc. Ta ch ging gii chn l cho nhng ai mun ci v, mun tranh lun chng li chn l. Ni r chn l hay ni r s tht c ngha l c gng hng dn dy d cho nhng k cha r chn l. Khi c Pht ging gii cho Dghanakha v ba loi cm th, Ngi Sriputta vn tip tc ng qut hu Pht, v chm ch nghe nhng li ging dy ca c Pht. Sau khi nghe xong thi php, Dghanakha t o qu Tu Hn, Ngi Sriputta c qu A-la-hn. Trong kinh Anupada cng nhc n chuyn Ngi Sriputta. Kinh ny ni rng: Vo ngy th mi lm sau khi gp c Pht, Ngi Sriputta tr thnh mt v A-la-hn bng cch qun st c tnh v thng, kh, v ng ca cc yu t thin. Mt kinh khc ghi: Ngi t qu A-la-hn do qun st nhng php bn trong. Ba bn kinh mi nghe c v khc nhau, nhng chng ta c th kt lun: Ngi Sriputta t qu thnh cao nht, Ngi trong thin v qun st nhng yu t thin trong tng thin ny. Chm ch nghe c Pht ging gii, Dghanakha t o qu Tu Hn, v Dghanakha t qu Tu Hn nh nghe php, v qun st vo cm th. Sau khi ging gii bi kinh Dghanakha, c Pht ri ni Linh Thu, v dng thn thng tr v cha Veluvana. y, Ngi dng nng lc ca

tm mnh triu tp mt i hi gm tt c cc v A-la-hn, trong s c Ngi Sriputta. Khi nhn c hiu triu ca c Pht, c tt c mt ngn hai trm v tr v hi hp ti Veluvana. Cuc hi hp ca cc hc tr c Pht c bn im c bit sau y: 1. C s xut hin ca sao Marga (theo chim tinh gia n , him khi sao ny xut hin) 2. Khng c v s no c mi bng ming, cc Ngi t ng n bng tm c Pht truyn n. 3. Tt c cc v u c su loi thn thng (lc thng). 4. Tt c u l thin lai t kheo. Th no l thin lai t kheo?. Thin lai t kheo l v c Ba-la-mt t nhiu kip trc, c cng dng y, o. Khi c pht ni vi v ny: Hy n y t kheo th v c sn y o trn mnh v tr thnh mt v t kheo. Tr li bi php c Pht ni v cm th. Nu thin sinh qun st cm th mt cch ng n th s t c o qu. Trong thc t, khng c ci gi l ti, ta, linh hn, t ng trong cm th. Cm th khng thng cn, khng bn vng, khng ct li. c Pht v cm th nh nhng gn sng trn mt h khi ta nm xung h mt vin si. V cm th cng ging nh nhng bt nc c to thnh khi tri ma. Ging nh bt nc xut hin ri bin mt nhanh chng, cm th cng khi sinh ri hoi dit tng trong cng thi im ngn ngi, nhng ngi th tc ngh rng: lc th, kh th, v v k th tn ti vnh vin. C tip tc theo di chnh nim vt cht v tm din ra su ca gic quan: thy, nghe, ngi, nm, ng chm v suy ngh, ta s thy cc cm th ny bin mt ngay vo lc chng ta qun st. Khi ta t c tu sinh dit, ta s thy s vt r rng hn. Tu sinh dit s n khi thin sinh thy r s khi sinh v hoi dit lin lin ca cc hin tng vt cht v tm. Tip theo l "tu dit" (Bhangnupassan na: tu gic thy cc hin tng vt cht v tm tan bin). tng mc ny, thin sinh s thy cc i tng vt cht v tm tan bin nhanh chng khi thin sinh ghi nhn. Thin sinh ghi nhn i tng no cng thy chng dit ngay tc khc. Mi cm gic u v thng, khng th kim sot hay hay iu khin chng c. Thin sinh s thy r rng vt

cht v tm chng khc no nhng bong bng nc, tan bin nhanh chng, v thin sinh thy r iu ny qua kinh nghim ca chnh mnh. Ngi khng hnh Thin Minh St v thin sinh cha c nh tm khng th thy c s dit mt ca cm th mt cch r rng cho nn vn cn tin rng: cm th l thng cn, ng yu v c linh hn. Trong kinh Satta (chng sanh) c hai t c x dng nh ngha k th tc hay chng sanh. l ch chng sanh v tham i. y c Pht mun ni chng sanh b tham i, dnh mc vo ng un ni chung v vo cm th ni ring. ---o0o--III.Tng Un (Sakkhanhdha) Chng sanh tham i dnh mc vo tng (tri gic) th c gi l satta. C su nhm tri gic: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Tri gic v vt thy. Tri gic v m thanh. Tri gic v ngi. Tri gic v v. Tri gic v xc chm. Tri gic v cc php (s vt).

Ch tri gic hay tng c ngha l: s thy, s nhn ra (n li qu kh nhn ra i tng). Khi thy mt hnh sc, tri gic v s thy khi sinh nh sau: y l mt con ngi, y l mt ngi n b (hay n ng), dng v nh vy, thi gian l vo thi im , a im l a im ... Khi nghe mt m thanh tri gic cng khi sanh tng t nh vy. Khi mt ngi nh li i tng theo cch ny th nhm tri gic (hay tng un) ca h gii thch sai lm rng: y l mt thc th con ngi. S gii thch sai lm ny khi sinh do tham i, dnh mc vo tng un. c Pht v tng hay tri gic nh o nh, mt hin tng khng tht nhng hin ra ging nh tht. Nh thy nh o nc trn sa mc, chng ta tng c mt c o hay vng nc nh trn sa mc. Khi li xe trong mt ngy nng, nhn con ng t xa nh c nc lt. n , nhng con nai b o gic, thy nc o trong sa mc m tng l nc tht nn c i mi cho n cht kht. Thc ra hnh nh nc ch l o gic. Cng vy, chng sanh lm tng hnh

sc, m thanh, mi v v cc php l n ng, n b, sc vt v.v... Do lm ln nh vy nn h tham i dnh mc vo ci tng sai lm ny. Mt c nhn c gi l satta nu h tham i dnh mc mt cch mnh m vo tng hay tri gic. loi tr kin thc sai lm ny, thin sinh phi chnh nim vo tt c cc hin tng vt cht v tm khi sinh qua su ca gic quan. Khi thin sinh t c mc nh tm cao, tr tu pht trin, s thy r nhn qu cng nh s tng quan gia cc hin tng vt cht v tm. Cui cng, khi thin sinh ghi nhn tt p s tng quan nhn qu ca vt cht v tm th h s thy c s dit mt ca vt cht v tm. Kt qu l, nhng g m trc y h cho l trng tn, vnh vin: n ng, n b, linh hn, t ng v.v... by gi h hiu ra rng chng ch l o gic. Thin sinh thy tt c hin tng vt cht v tm sinh dit mau chng, v t thin sinh thy r c tnh ca v thng, kh, v ng. ***Sc nh ph mc (hoa m trn khng), th nh thy bo (bong bng nc), tng nh o nh (nh gi), hnh nh hng gi (v cy chui), thc nh o thut (tr o thut). ---o0o--IV .Hnh Un (Sakhrakkhandha) Hnh l phn ng ca tm, c Pht dy: Ny Rdha, mt c nhn c gi l satta bi v h tham i, dnh mc mt cch mnh m vo hnh un (cc phn ng ca tm). C hai loi hnh un (tm phn ng): 1. Hnh un ng vai tr l qu, ngha l "chu iu kin" ca ci khc. 2. Hnh un ng vai tr l nguyn nhn, ngha l "to ra iu kin". Hnh un hay phn ng ca tm l kt qu ca bn yu t: nghip, tm, thi tit, v thc n. 1. Hnh un qu: T lc u thai, ngha l t khi qu ca cc hin tng vt cht v tm, thc ti sanh, cc tm s lin h, v tip theo l s pht trin ca cc hin

tng vt cht theo sau: giy thn kinh mt, giy thn kinh tai, mi, giy thn kinh li, giy thn kinh thn, v tm cn. K c tng un hay tri gic b iu kin hay qu ca tm v vt cht, bao gm cc hot ng ca thn nh li ni, co, dui, di chuyn,i, ng, ngi, nm. Tt c cc loi qu ca hnh to ra bi thc; nhng tm kt hp to iu kin h tng ln nhau. Nhit lnh nng (l Sakhra to qu v c nhn l kh hu). C th vt cht ca con ngi khi sinh v trng thnh nh hp th thc phm (c th thay i sau khi tiu th thc phm) l Sakhra kt qu. Nhng thc v nhng tm s phi hp cng l nhng Sakhra kt qu, c nguyn nhn bi hin tng tm trc y. Nh vy, tt c hin tng vt cht v tm b chi phi bi bn yu t: nghip, tm, thi tit, thc n. Tt c Sakhra qu b cc iu kin, nguyn nhn lin h, u l v thng, kh, v ng. c Pht dy rng: Ng un th phi c nhn qua tu gic Minh St thy chng v thng, kh, v ng. Mun thy r ba c tnh ny ca vt cht v tm th thin sinh phi lun lun qun st mt cch chnh nim cc hin tng vt cht v tm mi khi chng khi sinh. Nh lin tc chnh nim thin sinh s t c tm nh cao, s thy cc hin tng vt cht v tm sinh dit. Khi thin sinh thy r bn cht v thng, kh, v ng ca cc hin tng vt cht v tm th thin sinh s thy c cc hin tng ny lun lun b p ch, b n p bi s sinh dit. Ci g lun lun b p ch bi sinh dit th ci dukkha (kh). Thin sinh lun lun thy c s kh ca cc hin tng vt cht v tm. 2. Hnh un nhn By gi chng ta hy ni loi Sakhra th hai l Sakhra nhn hay to ra iu kin. Theo Khanhda Vagga Sayutta Nikhada th loi Sakhra ny c nh ngha l nhng hin tng to nhn cho c th, vt cht, li ni v cc hot ng ca tm .

Mi un ch c th lm cng vic ca chnh n. Un vt cht l ni bt nht, mc du n khng t mnh lm cng vic, nhng n bin chuyn ty theo hon cnh chung quanh. Do bn cht ca vt cht nn n ch th hin r rng khi b iu kin hay chu nh hng ca tng (Sa). Th un ch kinh nghim lc th, kh th v v k th. Tng un ch ng vai tr nhn ra s vt ging nh ngi th k ghi tn vo s nh. Thc un ch lm nhim v nhn bit i tng (ch bit thy, bit nghe, bit ngi v.v...) Nhng hnh un c c tnh l: Phn ng hay tc ng ca tm. Hnh un nhn ca l nguyn nhn ca i, ng, nm, ngi, co, dui, di chuyn, ci, ni, ngh, thy, nghe... v tt c nhng hot ng khc. Do s kch thch ca hnh un nn tt c hnh ng v thn, khu, xy ra. Bi vy, thn, khu, l s biu hin ca hnh un, nhng khi hnh un biu hin qua thn, khu, ngi ta hiu lm rng: l linh hn, t ng, ti, ta. Tht ra hnh un khng c ct li, khng c linh hn, t ng. S biu hin ca hnh un qua thn, khu, ch l nhng tin trnh t nhin ca nhn qu lin quan. Chng c g l linh hn, t ng trong tin trnh ny. Mi hin tng thn tm u b nh lut v thng chi phi. Chng sanh b s sinh dit chi phi nn kh ch chng c linh hn, t ng trong hnh un. V thn cn nhng ngi bn xu, ngi hng dn xu hoc c s suy t khng sng sut v nhng chuyn xy ra nn ngi ta to ra nhng hnh ng, li ni v ngh sai tri, bt thin. Nhng hnh ng bt thin v thn, khu, l nhng hnh ng ng b ch trch trong hin ti bao gm nhng hnh ng phm lut khc nh ru ch, c bc v.v... Do tham v sn lm iu kin to duyn nn con ngi gy ra nhng nghip xu v b tr qu trong hin ti, b lut php trng tr, mt bn b, mt ti sn, cuc sng gp nhiu bt hnh. Do nhn qu bt thin ca nhng hnh ng xu lm trong kip trc, kip ny b sinh vo bn ng c. Do nhn qu bt thin ca nhng hnh ng xu lm trong kip ny, kip sau b sinh vo bn ng c. Mun trnh nhng hu qu tai hi phi hiu bit rng: Tt c mi tc ng ca chng ta u b chi phi bi hot ng ca hnh un, ca s c (tc hay nghip). Qua Thin Minh St, thin sinh qun st mc, khi t c cc tu gic, s thy r hnh un chng c ti, ta trong . c Pht v hnh un nh thn cy chui, mi nhn qua thy thn cy chui c v cng p, nhng tht

ra chng c ct li. Nu lt cc lp thn chui ra chng thy c g bn trong, ch l nhng b chui xp lp ny chng ln lp kia m to thnh. Hnh un chng khc no thn cy chui, hnh un khng c ct li. Hnh un gm c nm mi tm s ng u l tc (Cetan). Hai mi tm s quan trng nht trong hnh un l: 1. Xc (phassa): Xc khi sinh khi nhng phn nhy bn ca su ca gic quan c kch thch bi nhng i tng lin h. Chng hn nh: mt gp hnh sc, tai gp m thanh. 2. Ch tm (Mansikra): ch tm vo i tng. 3. Nht tm (Ekaggat): hay nh tm vo i tng 4. Tm (Vitakka): hng tm n i tng, a cc tm s lin h n i tng. 5. St (t Vicra): p t tm, qun st tm, ch st tm trn i tng. 6. Tinh tn (Vriya): c gng. 7. Tham i (Lobha): nm gi i tng 8. Sn hn (Dosa): t chi i tng 9. Si m (Moha): ngu dt, khng hiu bit, tm hiu nhng ci khng cn tm hiu. 10. Mn (Mna): So snh, nh gi theo thin kin mnh 11. T kin (Dihi): Hiu sai 12. Nghi (Vicikicch): phn vn, khng bit chn li no. 13. V tham (Alobha): khng nm gi i tng, khng tham m 14. V sn (Adosa): khng bt mn, gin d 15. V si (Amoha): Hiu bit ng, c tr tu 16. Tn (Saddh): tin tng ng n, hiu bit bit r rng 17. Nim (Sati): chnh nim, theo di i tng. 18. T i (Mett): khoan dung, tha th. 19. Bi (karu): Tm rung ng trc cnh kh v bt hnh ca chng sanh khc. 20. H (mudit): hoan h vi s thnh cng ca k khc. Tt c nhng tc ng qua thn, khu, c tc ng bi tm s tc . Tm s ny chi phi, iu khin, hng dn phn ln cc php hu vi. Tuy nhin, ngi ta thng thy hu qu ca hnh un l li ni v hnh ng. T kin cho rng:

Tt c mi tc ng u do ti lm, khi sinh t cc hnh un ny. Bi vy c Pht dy: Khi chng sanh tham i, dnh mc vo hnh un, Nh Lai gi l chng sanh Satta. Vy chng sanh (Satta) l nhng k cn tham i, dnh mc vo hnh un ---o0o--V. Thc Un (Vinakhandha) c Pht dy rng: Ny Rdha chng sanh c gi l Satta bi v h tham i, dnh mc mt cch mnh m vo thc un. Thc un gm c: nhn thc, nh thc, t thc, thit thc, thn thc, v thc. Su thc ny c hiu lm l linh hn, t ng. Thc c c tnh khc vi vt v tri, v gic nh , si, ct, loi vt. Khi thc nhn ra mt i tng xy ra nm ca, chng sanh sai lm cho rng s bit ny l linh hn, hay t ng. Nhng thc t khng c linh hn hay t ng trong thc un. Ngi th tc cho nm mi ba loi hin tng v tm (nm mi hai tm s v tm vng) l thc, v ci thc l t ng hay linh hn. Thng thng ngi th tc khng th no phn bit c cc yu t trong mi mt tm nh xc, th, tng, tc v.v... Khng nhng con ngi thi m chng sanh trn ci tri cng ngh rng: Thc l linh hn, t ng. Nhng d cho ngi ta hay chng sanh ci tri c ngh th no, thy th no i na, linh hn hay t ng cng khng c. Ch c thc sung hin din m thi. Nhng ch khi no c tr tu xuyn thu vo s vt, thin sinh mi thy r khng phi l linh hn vnh cu. c Pht so snh thc vi tr o thut. Nhng g ta thy trong tr o thut ch l o gic, xo thut ca ngi lm o thut m thi. Ngi th tc hiu

lm cho thc l n ng, n b, ch, mo, chim, chut v.v... v ngi th tc cng cho rng thc l: Ti thy, ti nghe, ti ngi, ti ng, ti suy ngh v.v... Tt c cc thc sai lm u ngc li vi s tht tuyt i. V c quan nim sai lm ny, ngi ta dnh mc vo thc un v xem thc un l mt thc th vnh cu. Bi th, c Pht dy ch satta chng sanh, ch nhng ai cn tham i dnh mc vo thc un. C nm thc khi sanh nm ca gic quan: 1. 2. 3. 4. 5. Nhn thc: vo lc thy. Nh thc: vo lc nghe. T thc: vo lc ngi. Thit thc: vo lc nm. Thn thc: vo lc xc chm.

Hy xt n trng hp khi thy hay nghe. Lc vt thy hay ting ng, cha b tng chi phi hiu lm l mt thc th con ngi th lc thc ch c mt nhim v l thun thc i tng, ch thun thy s vt hay thun nghe m thanh v.v... Tuy nhin, khi nghin cu tin trnh ca tm, chng ta s thy c "ci bit" ca tm. Khi thc nh v ngh v i tng xy ra nm ca gic quan th thc nim ha (tng ha) s vt hay t mt nim vo s vt . Ti s a ra v d v trng hp mt v sadi tr tui c qu A-la-hn, hng dn cho Ngi Pohila cch qun st tm. Ti nhc li cu chuyn ny gip cho cc bn hiu bit mt cch ngn gn v tin trnh tm khi thc khi sinh nhn mn. Khi mt vt thy cha tip xc phn nhy cm ca mt hay nhn cn, th thc Bhavaga (lung tn sinh) tip tc tri chy khng b gin on. Nhng khi mt hnh sc hin ra nh ng vo phn bn nhy ca mt th lung tn sinh dng li. St na cui cng ca thc Bhavaga c thay th bng thc hng tm. Thc thng tm hng tm ti vt thy. Thc thy ny thun ghi nhn s vt. Khi thc bin mt th thc tip nhn vt thy c mt. Khi thc tip nhn chm dt th thc suy t khi sinh. Thc suy t ny xt xem s vt ng yu hay khng? Khi thc suy t chm dt th thc quyt nh khi sinh. Thc ny quyt nh vt y ng l ng yu hay ng ght. Sau khi thc quyt nh chm dt th by thc tc ng (Javana) khi sinh, vt thy hon ton c nhn bit. Khi Javana cui (sc tc ng hay phn ng tm) chm dt (to nghip,) th hai thc ng k n li ton

th tin trnh tm. Sau khi thc ng k th hai chm dt, th lung thc tn sinh Bhavaga bt u tri chy tr li cho n khi c mt i tng khc c ghi nhn nm ca gic quan. Khi mt ngi ang ng su th lung thc tn sinh (Bhavaga) tip tc tri chy, l tin trnh tm. Tuy nhin, nu i tng gic quan khng mnh th tin trnh tm xut hin lin tip s bt i hay khng y . Nhiu lc tin trnh ch dn tin cho n thc tc ng (Javana) cui cng chm dt m khng c hai thc ng k. Vo lc cht, ch c nm thc Javana khi sinh ch khng phi by thc nh thng thng. Nhng nu tm qu yu th tin trnh s chm dt vo lc thc quyt nh. Trong trng hp tm qu yu ny th c hai, ba st-na khi sinh v tin trnh tm chm dt, tip theo l mt lot st-na thc tn sinh (Bhavaga) tri chy cho n khi mt i tng khc xut hin. Nh chng ta thy, trong mt tin trnh ca s thy th thc ch ng vai tr ghi nhn i tng thy bng chn . Nhng mi l khi u, lc tm cha nim ha s vt theo ng li ch nh. Cha nim ha, xem l n ng hay n b. T mc tin trnh thy ang trong chn , ri n mc xa hn l nim ha, sau n bn tin trnh lin tip. Khi tin trnh thy nh ta m t trc, pha sau cn mt vi st-na Javana ri ba tin trnh tip theo xy ra. tin trnh tm u tin, (gm c mi st-na tm: Thc mn, by thc Javana, hai st na thc ng k) thc u tin ny c cng i tng vi tin trnh ca thc thy. Trong tin trnh th hai, thc ghi nhn hnh dng. V d nh i tng l n ng hay n b. Tin trnh th ba c nim v tn, khi c nim v tn th tm vt qua chn v a tng vo, v tm nim ha`s vt, khng cn nhn s vt theo chn na. nim ha ny khin chng ta thy lm. Trong tin trnh thy, th tin trnh tm u tin ly i tng l chn . Hai tin trnh tip theo l tin trnh c nim hay tin trnh tc , Cng vy cc tin trnh nghe, ngi, nm... cng c mt dng thc nh vy. Trong bn tin trnh tip theo, ging tin trnh th nht ly i tng l chn . Hai tin trnh sau ly hnh dng v tn i tng l tc . Nu ch ch tm thun vo i tng thy, m thanh, mi, v, v s xc chm ca c th m khng thm g vo, hay c th chm dt tin trnh tm

ngay tin trnh tm th nht, th i tng khng b nim ha. Nh vy c th gi c mc chn , thin sinh ng c t tn hay c nim hnh dng v bt c i tng gic quan no. Khi hnh thin chng ta s vun bi c iu ny. Nhng i tng nh vy ch c th ghi nhn c khi chng ta kinh nghim qua cc ca gic quan: thy, nghe, ngi, nm, ng chm, suy ngh. Khi chng ta ghi nhn s thy, th vo lc thy, mt lot tm khi sinh v chm dt do bi tm ghi nhn thy . Bi vy, nu chng ta duy tr mt s ghi nhn lin tc th hai tin trnh tm " nim ha" khng c c hi khi sinh. Cch thc qun st nh vy ng vi li dy: Ch bit thi (Dihi-dtamata). Thin sinh "ch bit thi" m khng thm g vo th s phn bit c gia tin trnh vt cht v tin trnh tm mt cch r rng. Thin sinh s thy r rng rng vt cht v mt khng c kh nng ghi nhn, ch c tm c kh nng ghi nhn m thi. ---o0o--VI. Dit Tr Ng Un Khi s sinh dit ca cc i tng trong tng st na c thy mt cch r rng, th thin sinh s kinh nghim c v thng, kh, v ng. Khi thin sinh c th phn bit tin trnh vt cht v tm ngay vo lc thy, th thin sinh cng c th hiu c tin trnh vt cht v tm vo lc nghe, ngi, nm, xc chm v suy ngh. Thin sinh c th thy nhn v qu lin quan gia chng v thy c ba c tnh trong nhng hin tng thy, nghe... ny. Mt ca ngi bnh thng khng hnh Thin Minh St, thng b dn dt bi nim sai lm, nn thy l ngi, n ng, n b, t ng v.v... Vi tr tu Minh St, thin sinh s khng tm ra t ng, linh hn bi v chng chng hin hu. Khi thin sinh c tm nh v chnh nim vng chc th s thy cc hin tng vt cht v tm sinh dit tng st na mt. Thy r tt c nhng hin tng vt cht v tm ny khng ko di, chng ch tm thi khi sinh ri hoi dit. Tht vy, cc hin tng vt cht v tm khi sinh mt cch n c ri mt tc khc mt cch n c. Thin sinh s thy mt cch r rng chng khng c lp, chng b n p bi sinh dit, khng toi nguyn v khng c linh hn, t ng, khng ct li, ta khng th kim sot s sinh dit ca chng, chng din ra theo nhng duyn lin h ca chng. Tt c nm un: sc un, th un, tng un, hnh un, thc un, u mang c tnh l v thng, kh, v v ng.

Khi thy c ba c tnh , thin sinh hy tip tc qun st cho n khi chn mi. Nh qun st cc hin tng vt cht v tm cui cng nm un s b loi tr. c Pht dy chng ta cch thc loi tr tham i, dnh mc vo nm un. Ngi dy Trng lo Rdha: Ny Rdha, tr con chi vi ct, dng ct xy dng nhng ngi nh nh, lm nhng ci ni bng ct nu n. Khi chng cn dnh mc vo nhng vt chi , chng c ngh rng: y l nh ca ta, y l vt ca ta... Chng rt vui v, hnh phc vi nhng chi bng ct . Nu c ai n ph nh ca ca chng, chng tic nui, khc than v mch ba m mnh. Khi tr con vn cn thch chi , th chng rt thch th v dnh mc vo vt ca mnh. Nhng nhng tham i, dnh mc vo chi s bin mt khi tr con cm thy chn vi nhng tr chi ny. Lc , chng s ph v, chi m chng xy dng nn. By gi, nu c ai ph b chi ca chng th chng khng gin d v chng chn chi ri. "Chng khc l tr con ny, chng sanh b dnh mc vo nm un vi ngh sai lm rng: y l ta, y l ca ci ca ta, y l nhng th thuc quyn s hu ca ta, y l con trai ta, y l con gi ta. Chng sanh dnh mc su m vo nm un nn h phi trong bin sanh t lun hi, khng th no thot khi vng ti sinh ang tip tc quay mi. c Pht dy Rdha tip: Ny Rdha, hy loi b sc un (thnh phn vt cht) v hy hnh thin loi tr tham i, ging nh a tr ph b, p nhng cn nh bng ct khi chng cm thy nhm chn vi nhng chi . Con cng vy, hy loi tr, vt b sc un. Hy hnh thin cho n khi tt c cc tham i b loi tr. Ging nh loi tr sc un. Con phi thc hnh loi tr cc un khc nh th un, tng un, hnh un, thc un. Con hy thc hnh cho n khi mi tham i, dnh mc vo nm un c loi tr hon ton. c Pht gii thch cho Trng lo Rdha rng: Loi tr tham i c ngha l t n An Tnh, Nit bn.

Nit Bn l g? Mun hiu r bn cht ca Nit Bn, chng ta cn phi hiu Nit bn l g? Nit Bn ting Pi l Nibbnna do gc ch Nibbanum Ngha en ca n l dp tt, hy dit hay c bn cht an tnh. Dit tt hay hy dit l g? l dit tt ba vng lun lu mi: vng phin no, vng qu, vng nghip. Vng phin no (Kilesa-vaa) gm c v minh, tham i v chp th. Vng nghip (Kamma-vaa), gm thin v c. Vng qu (Vipka-vaa), gm c thc ti sanh, hin tng vt cht v tm su cn (ca), su xc, v su th. Tt c nhng g m chng ta thy, nghe, ngi, nm, ng chm v suy ngh u l thnh phn ca vng qu. Do v minh nn ta khng thy c bn cht thc s ca s vt vo lc thy v nghe v vy nn ta cho l: ta thy, ta nghe, ta ngi v.v... l s din t hay gii thch sai lm do v minh chi phi. V nm gi quan kin sai lm cho rng nhng g ta nghe, ta thy l thng cn, ng yu nn ta tham i, dnh mc vo nhng g thy, nghe . Tham i ny gi l Tanh. Tham t gi l tham i (Tanh). Tham nhiu qu gi l chp th (Updna). l cch thc m vng phin no tip tc quay trn. V tham i, dnh mc vo cc un cho chng l tt p, ng yu nn ta c gng lm mi cch t c ci mnh yu thch, bi th, vng nghip pht sanh. Do tc m thc ti sanh khi sinh ngay lp tc sau khi t thc xut hin. Thc ti sanh l duyn cho vt cht v tm khi sinh. Tip theo l lc cn. T khi sinh ra vng qu. Nhng g ta thy, ta nghe l mt phn ca vng qu. Do vng qu, v minh, tham i v chp th khi sinh. S khng trong sch ny cng l mt phn ca vng phin no. Do vng phin no ny vng nghip pht sinh. Do vng nghip ny vng qu khi sinh. C th , ba vng ny tip tc quay, ci ny tip theo ci kia. Nu chng ta tip tc duy tr chnh nim th o v qu cui cng s khi sinh. Khi thy Nit bn xuyn qua o v qu, vng phin no s khng cn xut hin na. Khi c qu A-la-hn, vng phin no b loi tr th s c hay tc khng cn na. Khi tc khng cn th qu ca cc hin tng vt cht v tm khng khi sinh. Nh vy, khi mt v A-la-hn cht i s khng cn ti sinh na. Cc hin tng vt cht v tm khng cn khi sinh, kh au tn dit,

t Nit Bn. l mt cch gii thch Nit Bn. Nit Bn l s tn dit au kh. Nit Bn cng c th nh ngha l s chm dt ba vng lun lu: vng phin no, vng nghip, vng qu. Do nng lc qu tm ca v A-la-hn, ba vng lun lu s khng bao gi xut hin na. Vy Nit Bn l s chm dt ba vng lun lu. l l do ti sao c Pht khuyn khch chng ta hnh Thin Minh St cho n khi ba vng lun lu hon ton loi tr, hay ni cch khc hnh thin cho n khi tham i b loi tr. Vic u tin tn dit phin no l gi gii lut trong sch. Ngi c s t nht gi nm gii, cc v xut gia gi gii lut ca mnh. Mt khi gii trong sch, ta c th thc tp thin nh hay Thin Minh St. C hai cch pht trin Thin Minh St: 1. Pht trin thin nh lm cn bn, sau pht trin Thin Minh St. 2. Thc hnh Thin Minh St ngay bng cch ghi nhn cc hin tng vt cht v tm din ra qua su ca gic qun trong giy pht hin ti. i vi nhng ngi mi hnh Thin Minh St, kh c th ghi nhn cc din tin xy ra cc ca gic quan, ch cn ch nhng hin tng vt cht ni bt nht. Trong khi i phi ghi nhn chuyn ng ca s i. Trong khi ngi ghi nhn mi tc ng ca s ngi v tt c nhng tc ng ni bt khc. Ha thng Mahasi dy chng ta, khi ngi nn ch vo chuyn ng phng xp ca bng, bi v khi ch tm vo bng thin sinh d thy s cng cng, rung chuyn, co dn... Chuyn ng phng xp bng c nhiu im ni bt, d ghi nhn chnh nim hn cc ni khc. Nu s ghi nhn b gin on bi mng ban ngy hay suy ngh hy ghi nhn: mng, mng; suy ngh, suy ngh. Khi nhng cm gic nh khng thoi mi, nng, au nhc mnh m v r rng th ta hy ghi nhn nhng iu ang xy ra. Khi thy hay nghe nhng g, hy ghi nhn: thy, thy, nghe, nghe... Lc u, nh tm cha mnh, tm d dng lang bt y : nu iu ny xy ra phi ghi nhn s phng tm hay vng tm ny. Cui cng, khi nh tm ngy cng kh hn, s vng ng s cng bt i. Trong thi gian chnh nim lin tc, tm ghi nhn kp thi tin trnh chuyn ng phng xp. Tm cng c khuyng hng lang bt nhng t hn trc. Ngay khi s lang bt c ghi nhn, s lang bt ny s chm dt. Khi s

lang bt chm dt hy tr v vi chuyn ng phng xp ca bng. Th y, mi hin tng ni bt din ra u phi c ghi nhn. Tm tnh (Cittavisuddhi) s thnh tu khi thin sinh c th ghi nhn lin tc tng st na cc i tng ang din ra. Khi tm thanh tnh, trong sch, mc tr nn r rng, thin sinh s phn bit c hin tng vt cht v tm, thin sinh cng phn bit c gia i tng ghi nhn v tm ghi nhn. Khi tt c mi s vt u c ghi nhn mt cch r rng th thin sinh s thy r rng ch c vt cht v tm xy ra trong c th ny. l tu gic "phn bit vt cht v tm" (Nmarpriccheda-a). Khi tu gic ny khi sinh th thin sinh hon thnh kin tnh (Dihi Visuddhi). Thin sinh tip tc ghi nhn s phng xp khng gin on th s thy c s tng quan nhn qu gia cc hin tng vt cht v tm. Thin sinh s thy r rng mi tc ng ca thn trong khi i, ng, ngi, nm, co, dui v.v... u c khi ngun hay c nguyn nhn l mun, mun i, mun ng... Lc by gi thin sinh s c kinh nghim rng: Khi c mt s thy hay thc thy pht sinh th c bn yu t: mt, phn trong nhy cm ca mt, vt thy, nh sng, s ch tm ng gp vo s thy. Thin sinh cng hiu rng: thc hay tm pht sanh khng phi ch mt m cn vo lc nghe, ngi, nm v xc chm cc ca gic quan khc. Khi bit nhng nguyn nhn lin quan, c ngha l c tu thy nhn qu hay iu kin (Paccayapariggaha na). Khi t c tu gic ny thin sinh hon thnh tng mc on nghi tnh(Kankhvitarana Visuddhi). Hai tu gic u tin ny ch l tu suy t (Santrana pa) ch cha phi l tu minh st thc s. y l hai tu gic bt ngun t kinh sch l thuyt hay t nhng li ging. Kinh sch l thuyt hay nhng li ging, du li ging ca ch Pht cng ch gip ta c c vn hu (Suttamaypa: tr tu c c do nghe) hay t hu (tr tu c c do suy t). Ch c t mnh thc hnh mi c c tr tu minh st thc s, v tr tu ny mi a n gic ng. Sau khi t hai tu gic "phn bit vt cht v tm", "tu nhn qu", thin sinh s kinh nghim c tu gic minh st tht s. y l tu gic chnh t thin sinh kinh nghim ch khng phi l tu vay mn nh hai tu gic u tin. Khi thc hnh Thin Minh St lin tc, thin sinh s qun st

s sinh v dit ca cc hin tng vt cht v tm xy ra trong tng st-na. Thin sinh s thy r rng ba giai on: giai on khi u, giai on chuyn tip, giai on bin mt ca cc hin tng vt cht v tm. Thy c cc hin tng vt cht v tm sinh dit, l thin sinh thy c v thng, kh, v ng. t c giai on ny thin sinh t c tu gic thy v thng (Sammasana a). y l tu gic khi u ca Tu Minh St. Tip tc chnh nim thin sinh s thy s sinh dit ca hin tng vt cht v tm ngy cng nhanh hn. n khi thy s sinh dit ny cc k nhanh chng, gian on ny thin sinh c nh v nim mnh m thy hin tng sinh dit mau l khng khip. (Giai on ny i khi thin sinh thy nh sng v thy h lc...) Thin sinh c tu "sinh dit" (Udayabbay nupassan a). giai on ny nh tu Minh St xuyn thu, thin sinh s thy r hn v chn , v lc tc s gim bt. Thin sinh s thy cc yu t v chn sinh v dit. Dn dn thin sinh ch thy s dit m thi. By gi thin sinh t c tu dit (Bhang nupass a). Khi thin sinh tinh tn tip tc hnh thin khng thi chuyn, thin sinh s t tu gic thy r vt cht v tm sinh dit, tht nguy him, tht ng s v tht ng chn. Cui cng, thin sinh s t mc tm qun bnh tt p; du cho i tng qun st l vui hay kh, tm thin sinh cng an tnh tnh lng, khng b nh hng, khng b giao ng. Thin sinh c th qun st mi hin tng vt cht v tm mt cch r rng vi tm qun bnh, nh tnh. n y, thin sinh s t c tu x hnh (Sakhrupekkh a). tu ny, thin sinh c tm x i vi cc php hnh hay c tm x i vi tt c vt cht v tm Thin sinh tip tc hnh thin cho n khi thy r mi mt st-na cc hin tng vt cht v tm u sinh dit lin tc. Sau , hin tng vt cht v tm hon ton dit tt. Thin sinh kinh nghim c s chm dt tuyt i ca vt cht v tm. l bn cht ca Nit bn. Thin sinh t c o v qu th nht. l cch thc thin sinh t phm nhn tr thnh bc thnh nhp lu hay Tu Hun. Khi t o qu A-la-hn, tng mc gic ng cao nht. Thin sinh s kinh nghim s dit tt hon ton. Ba vng lun lu: Vng phin no, vng qu, vng nghip b loi tr. Loi tr vng qu c ngha l loi tr tham i, ngun gc ca ng un. Khi tham i vng bng th tt c mi au kh b hy dit, thin sinh s khng cn ti sanh trong vng lun hi na. Tham i l gc r hay nguyn nhn ca s ti sanh. Bao lu tham i cha b tn dit th chng sinh vn cn ti sanh; chng sanh thng mong i mt i

sng tng lai, nhng mt khi ti sanh h s nhn chu nhiu loi au kh trong kip sng . Bi vy, ti sanh phi c xem l mt s au kh ng s. Mt ngi thy r bn cht ng s v nguy him ca s ti sanh, nn h khng mun ti sanh. Tuy nhin, mun ny cha , mun hon thnh c mun khng ti sanh, thin sinh phi t n mc cao nht ca s gic ng. Loi tr tt c tham i, dnh mc. Tham i l nguyn nhn ca s ti sanh, l nguyn nhn ca ng un, l ng to ha ca ng un. Mc du, chng sanh s phi ti sanh vo a ngc, nhng d s chng sanh cng c th ri vo ni . Chng sanh phi sanh vo a ngc do hai yu t quan trng sau y: Tham i v nghip d. V cha loi tr c s tham i dnh mc vo cnh gii tng lai, v to nghip bt thin mnh a chng sanh vo a ngc, nn chng sanh phi sanh vo cnh gii ny. Khi cha t c tr tu qun thu ca bc A-la-hn th nhng bc B Tt c tm nguyn thnh Pht vn cn lun lu trong vng sanh t, nhiu A tng k kip. Lc o s Sumetha, tin thn ca Pht Thch Ca cha gp c c Pht Nhin ng, Ngi lun lu rt lu trong vng sanh t lun hi. Sau khi, c c Pht Nhin ng th k, B Tt Sumetha phi tri qua bn A tng k kip v mt trm ngn kip tri t. Trong thi gian di dng dc ny, B tt tm kim nguyn nhn ca s lun hi sanh t v phng php thot ra khi vng lun hi sanh t ny. Cui cng, sau khi t thnh qu Pht. Ngi tht ra cu ni chin thng sau y: Qua bao nhiu kip sng trong vng lun hi, ta tht bi trong vic tm kim k xy nn cn nh ny. Ta phi tri qua nhiu kip ti sanh au kh! Ny ngi xy nh, ta tm ra ngi ri, ngi khng th tip tc xy cn nh ny ln na. Ct ko v rui m b ph gy, tm ta t n ch khng iu kin, ta loi tr mi tham i. y ch l cu ni ngn gn nhng y ngha. Theo ch gii: K xy nh l tham i. Cn nh l ng un. S ph v cn nh l s gic ng o qu Pht, c Chnh Bin Tri. Ct ko b ph hy l phin no. Rui m b b gy l v minh. Mc du, y l nhng cu th ngn ngi nhng trong c rt nhiu chi tit. Qua tr tu ca v Chnh ng Chnh Gic hay bc A-la-hn, Cc Ngi thy: tham i l k xy ngi nh ng un (s gic ng ny t c qua nng lc ca tr tu Minh St). Cc Ngi chng ng rng: Tham i

khng cn xy dng cn nh ng un c na. Cc Ngi dit ht, mi tham i, mi phin no gy ra bi v minh. Tm cc Ngi trng thi hon ton dit tt. Tm cc Ngi ly Nit Bn lm i tng, loi tr mi mun v chp th. Tm cc Ngi hon ton tnh lng, an tnh trong A-la-hn qu (Sam Patti). c Pht vi lng bi mn ch dn cho chng ta phng php gii thot khi mi au kh. Cc Ngi kh cng tm kim ra con ng gii thot dn dt chng ta i theo, gip chng ta cng gii thot. thc c s au kh trong vng sanh t lun hi, tri n c Pht kh cng tm ng gii thot thin sinh phi c gng hnh thin t c s gii thot nh Ngi. Nhng li dy ca c Pht tht r rng: Hy loi tr mi tham i, dit tn mi iu kin to ra dnh mc, l loi tr ng un dn n ti sanh. Phng php loi tr tht l r rng, l hnh thin Minh St, qun st s sinh v dit ca cc hin tng vt cht v tm lin tc. Cu mong tt c cc bn u t c Bt Chnh o. Cu mong tt c cc bn u nng nh tu gic ca Bt Chnh o, loi tr mi tham i. Cu mong tt c cc bn u t qu Nit Bn, loi tr ng un hon ton. ---o0o--HT