BN PHN CA M

Bhikkhu Basnagoda Rahula

Diu Lin L Thu Linh Vit dch ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 8-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li Gii Thiu Yu Thng, Chm Sc Con Ci Nm Bn phn Ca Cha M 1. Gip con ci kim ch, trnh xa nhng hnh ng bt thin. 2. Dy Con Hnh ng Thin 3. Gio Dc Hng Nghip Cho Con Ci 4. Gip Con Ci Chn Bn i. 5. Trao Ca Tha T Cho Con ng Thi im. Tm Tt

---o0o--Li Gii Thiu T Kheo Basnagoda Rahula, sinh qun ti Tch Lan. Thu nh xut gia ti Cha Hong Gia Attanagalla, Tch Lan. Sau khi th i gii v ra trng vi bng C nhn v Trit hc Pht gio, ngi di c sang M nm 1990. T kheo Rahula ra trng vi bng Thc s Vn Chng ti i hc Houston-Clear Lake v bng Tin s Anh Vn ti i hc Cng Ngh Texax Lubbock, bang Texas. Hin nay Ngi l ch tch Trung Tm

Thin Vipassana Willis, Texas, ng thi dy ting Anh ti i hc Houston-Downtown. ng Sinh Thnh, l cch ta gi m cha. Ngi du dt ban u, bc ng tn knh, cng l nhng t ng c dng ch cho cha m. Nhng danh t ny u ng khi ni v cha m, v h sinh chng ta ra i, gip chng ta bit bao nhiu iu, chm sc, nui dng, v du dt ta i trn con ng o c. Tng Chi B Kinh III: Devaduta Vagga: Sabrahmaka Sutta Ngi ta thng hi c Pht v bn phn lm cha m. Bc lm cha m mun bit cc phng cch hu hiu nht nui dy con ci, bn phn lm cha m v cch gn gi, duy tr mi lin h tt p vi con ci. Mt s ngi tha vi c Pht: Bch Th tn, chng con, nhng c s ti gia vi i sng gia nh, knh xin Th Tn ch cho chng con phi lm sao c ch li nht? [1] Ngi khc th than phin v nhng hnh ng ng nghch, thiu l ca con ci. H xin c Pht gip h cch dy d con ci h, ti lp li s lin h tt p gia cha m v con ci nh trc kia. [2] Lng nghe nhng li khn thit, cng nh than trch ca h mt chm ch, c Pht sau cho h nhng li hng dn gip h tr thnh nhng bc cha m ng tn knh, nhng bc cha m thnh cng trong vic gio dc con ci. ---o0o--Yu Thng, Chm Sc Con Ci Theo c Pht, yu thng, chm sc con ci l iu kin tin quyt hon thnh trch nhim lm cha m. Tuy nhin, ch nui dng, che ch con ci thi, cha bin ngi cha hay m thnh bc cha m gng mu cho con noi theo. ch l nhng bc cn thit tin trn con ng chn chnh -mt s thc hnh nht thit phi c ca nhng con ngi t trng, ng tn knh. c Pht dy rng ngi c s bit s dng tt ca ci ca mnh l phi bao gm vic dnh tin to dng hnh phc v s sung tc cho con ci ca h. Cha m no khng lm iu ny c coi l ngi c c (asappurisa) [3] . Nhng li dy ny cho ta thy rng vic nui dng v chm -sc con

ci l bn phn ti thiu ca cc bc lm cha m, khng phi l l do chnh ng h t coi mnh l nhng bc cha m hon ton, gng mu. Trong li khuyn ca c Pht i vi Sigala, Ngi dy rng trong khi bn phn lm cha m c ngha l phi p ng nhu cu c chm sc, nui dng ca con ci, th lm tt hn vai tr , cha m phi quan tm n nhiu iu hn na. Trong kinh Mangala, Ngi cho rng vic chm sc con ci (putta sangaha) l mt n sng trong i sng c s[4] , nh du cho s pht trin tng lai ca c cha m v con ci. D nhin, ta phi hiu l s chm sc ny, vt ln trn s chm sc, quan tm v vt cht. i vi c Pht, nui dng mt a tr c ngha l gip cho a tr tr nn mt chng sinh ton vn. Cha m phi coi l mc ch gip con ci h c c s tin b ni tm, c tri kin, c kh nng v thnh cng trong i. N lc hon thnh c nhng iu ny l thc hin c bn phn lm cha m mt cch vin mn nht. ---o0o--Nm Bn phn Ca Cha M o su thm v s lin h gia cha m v con ci, c Pht cho rng cha m c nm ngha v[5] . Hon thnh c cc nhim v ny khng ch gip cha m thit lp c mi lin h bn vng vi con ci, m cn khin cho h cm thy rt t ho v bn thn. 1. Gip con ci kim ch, trnh xa nhng hnh ng bt thin. Cha m l nhng v thy u i ca con ci. c Pht dng thut ng papa nivarenti ni n bn phn ca cha m l phi can ngn con ci khi nhng hnh ng bt thin. Papa c ngha l bt c hnh ng bt thin no c th hin qua li ni, hnh ng v ngh. Nivarenti mun ni n n lc trnh xa hnh ng bt thin ny. Gip con ci trnh xa nhng hnh ng xu c l mt phn trong vic gio dc con ci ca cha m. Cha m c nhng bin php no ngn cn nhng hon cnh c th li ko con ci h vo nhng hnh ng bt thin? c Pht khng tin rng mt phng php mnh, nh trng pht, nh p s gip cho cc bc cha m t c mc ch ny. c Pht tng ni, Tt c mi ngi u b s trng pht e da, m nh, v Ngi bc b bt c hnh thc trng pht no[6] . Khng th tm thy trong b tng kinh Pitaka, bt c iu g

chng t rng s trng pht l mt phng cch hu hiu rn luyn nhn cch cho tr. Tri vi s suy ngh rng khng nh th con h, c Pht t bi ngh nhng phng cch tt hn gip rn luyn nhn cch cho tr nhng phng cch ny s c ni n sau y. c Pht khng bao gi khuyn khch vic s dng nhng li chi mng nh l mt phng cch hu hiu gip con tr loi b nhng hnh vi bt thin. c Pht dy rng mt phn ng gin d chc chn a ti kt qu ca vic s dng nhng li ni nng n, xc phm.[7] Trong mt on kinh, c Pht ni nhng li cc cn, th l, ch c th a n s bc tc, kh au cho ngi ni. Da trn quan im ny, ta thy rng vic chi mng, tha m cng ging nh vic trng pht con ci bng cch nh p, s khng gip ch g cho cha m trong vic khuyn bo con ci h trnh xa nhng hnh ng bt thin. Khuyn nh l mt phng cch hu hiu gip con ci khng i theo nhng cch sng tai hi. Nhng trc ht, chnh cha m phi l nhng ngi gng mu: Trc khi gio hun ai, phi t xt li mnh. C th ngi ni mi khng phm sai lm.[8] Mun cho con ci nghe li mnh, trc ht cha m phi thc hnh nhng li dy ca chnh mnh. Khi chnh cha m cng kim ch khng lm nhng hnh ng xu c, th h s d dng thuyt phc con ci mnh trnh xa khi nhng iu tng t. Gip tr trnh xa nhng ngi bn khng c o c hay xu c, theo c Pht, l mt phng cch khc gip con ci trnh thi quen c nhng hnh ng bt thin. Nhng li khuyn ca c Pht i vi Sigala -mt a tr va mt cha, v ang trong mt trng thi tm bi ri, phi i mt vi bao tr ngi pha trc -cho ta thy rng Ngi s khuyn cc bc cha m phi dn dt con ci h nh th .[9] c Pht khuyn Sigala, quan trng nht l khng nn giao lu thn thit vi nhng k khng c o c, v nhng mi lin h s lm hng tng lai ca ngi trai tr. Khuyn con trnh xa ngi xu c, s gip con khng coi thng nhng hnh vi xu c. Tm li, theo c Pht, c nhng phng cch gip con ci khng tr thnh xu c, v o c, l mt bn phn tin quyt ca cc bc lm cha m. Thay v giao bn phn cho cc thy c gio, hay cc nh tn gio, chnh cha m cng phi cho con ci thy s quan tm ca h v c bn phn gip con ci h khng hc theo nhng thi quen xu ca c nhn hay x hi.

---o0o--2. Dy Con Hnh ng Thin Bn cnh vic c nhng phng php gip con ci trnh xa cc hnh ng bt thin, bn phn ca cha m cn bao gm c vic dn dt con ci hng n nhng hnh ng thin. c Pht dng thut ng Pali, kalyane nivesenti, ni v iu . Kalyane c ngha l nhng hnh ng tt p, d thng v o c. Nivesenti c ngha l thit lp, hay l nguyn nhn ca. Hnh vi thin ch nhng li ni, hnh ng v ngh xut pht t lng t bi, bc i v tr tu. Do cc yu t ca hnh vi o c l s thc hnh b th (dana), gn gi gii lut (sila), v pht trin tm tr (bhavana). c Pht khuyn khch cha m m trng nhng t tng v hnh ng ny cho con ci h. Vi s tn tm dy bo ca cha m, con ci s c th c c nhng c tnh ny. Hn na, cha m phi tun gi chnh mng, ngha l kim sng mt cch chnh ng cho con ci h c th chn la mt con ng tng t. K tip, h phi quan tm n ai l nhng ngi bn thn thit ca con h. c Pht lun nhn mnh rng vic giao tip vi thin tri thc (pandita), s b sung thm cho c tnh ca ta; do cha m cn phi thuyt phc con ci h kt bn vi nhng ngi bn nh th. Ln na, c Pht nhn mnh n vic dng i ng, nh l mt phng cch hu hiu nhng ngi c trch nhim gieo trng cc hnh vi thin cho ngi khc. Cc bc cha m mun gio hun, hng dn con n ci thin, cng phi lm nh th. Tuy nhin, c Pht cng thy rng khng phi lc no chng ta cng c th em li hnh phc tc th cho ngi m ta ang c gng du dt h hng n cc hnh ng thin. Nht l cc bc cha m, h s cm thy kh lm va lng con ci vi nhng li khuyn nh, dy d chn chnh. Con ci th thch lm bt c iu g em li cho chng nhng s tha mn tc th hn l nhng ch li di lu. Chng c th cm thy rt bc bi khi nghe nhng li cha m khuyn dy, khng ging vi nhng iu chng mun lm. Vo nhng trng hp nh th, c Pht khuyn cha m phi cng rn bo v nhng gi tr ca li mnh dy, ch khng nn chu con. Khi cha m bit rng mnh ang s dng nhng phng cch chnh ng v s pht trin

nhn cch ca con ci, h phi cng quyt i n cng ch khng th chn bc. Thi t Abhaya, ngi ang bng con trong tay, hi c Pht rng ng c nn dng nhng li l cng rn rn luyn cch c x ca ai khng. [10] tr li, c Pht ni rng Ngi s ch dng nhng li du dng, vo thi im thch hp. Tuy nhin c Pht cng ni rng khi Ngi bit mt phng php g l ng, th Ngi chng bao gi do d khi phi thc hin n. c Pht tip, Gi d nu c vt g dnh mc trong c a b, th ngi s lm g? Thi t Abhaya tr li rng, ng s ly n ra. Nh th s lm cho a b chy mu v au n th sao?, c Pht hi. Thi t Abhaya tha rng ng s khng quan tm, v iu cn gii quyt ngay trc mt l phi cu sng a tr. Theo c Pht, c nhng bin php, hnh ng m cc bc cha m phi chn la, nu mun dn dt con ci h i theo con ng chn chnh, mc du nhng hnh ng trc mt c th khng lm con ci h vui lng. Theo gi d trn, ta thy rng, trong n lc hng dn con ci n nhng hnh ng thin, cha m c th phi s dng nhng li ni nghim khc, ch khng phi th l, cc cn, v phi c nhng bin php cng rn, mc du con ci h khng vui lng nghe theo. Chnh cuc i ca c Pht cho chng ta mt trong nhng th d hon ho nht v vic ngi cha phi lm th no vung trng tnh thin trong tm hn mt a tr. Rahula, con trai c Pht, mi ch by tui khi c Pht ha vi con rng s cho con mt mn qu tt p nht ca mt ngi cha. c Pht cho php Rahula c gia nhp tng on, v ht lng dy d gip Rahula pht trin nhn cch ton vn. Trong kinh tng (Pitaka) c nhiu on cho ta thy c Pht rt quan tm n vic Rahula c c nhng c tnh thin v s pht trin nhn cch khng. Thay v ra lnh, c Pht thng khu gi tr phn on ca con. Rahula, mc ch ca ci gng l lm g?, c Pht c ln hi a con trai nh ca mnh nh th. D, nhn thy s phn chiu ca mnh, Rahula tr li. Cng th Rahula, tm ca ta l phn chiu hnh ng ca chng ta, c Pht tip li. Con cn phi nh gi hnh ng ca mnh da trn nhng hu qu ca chng. Bt c iu g mang n hu qu xu cho bn thn v cho ngi khc, th con nn trnh lm nhng iu . Nu chng em n nhng kt qu tt, th con c th thc hin chng[11] . y l mt th d v nhng phng cch hu hiu m bc cha m c th p dng

vung trng phm hnh trong tm a tr. S dy d, du dt ca c Pht qu ton ho n ni Rahula c danh hiu l ngi lun sn sng hc hi, tu sa. Bng li ni v hnh ng, c Pht gi gm thng ip rng cha m cn hng dn con ci n nhng iu thin m. Bn phn ca cha m l khuyn khch con ci h ni, lm v suy ngh nhng iu thin. S dy d, du dt ny phi l mc ch chnh ca cha m, khng phi l mt vn ph thuc. ---o0o--3. Gio Dc Hng Nghip Cho Con Ci Bn phn k tip ca cha m, theo kinh Sigalovada, l to iu kin con c gio dc hng n mt ngh nghip thch hp. Nhu cu ny c gi l sippam sikkhapeti. Sippa c ngha l tri thc v kh nng cn thit cho mt ngh nghip; sikkbapeti c ngha l dy d, rn luyn. V iu ny, cha m c th trc tip dy con ci h, m cng c th nh n s gip ca nhng ngi c kh nng. Bn phn ny cho ta thy rng cha m cn c nhng phng cch lm cho cuc sng ca con ci c tt hn, bn cnh vic gip con ci h pht trin nhn cch. Trong kinh Mangala, c Pht dy, c tri thc rng, c k nng, k lut v i ng l nhng n sng[12] . K lut v i ng thuc v s pht trin nhn cch; tri thc rng v kh nng, l nhng chun mc trong ngh nghip. Con ci cn s gip ca cha m trong c hai lnh vc ny. Cha m trong thi c Pht cn ti th khng c nhiu la chn trong vic chun b cho con ci h c mt ngh nghip. H c th trc tip trao truyn li cho con ci s hiu bit ring ca mnh hoc h c th gi con ci n hc vi nhng ngi c kh nng. Cc gia nh kh gi gi con n nhng ni nh l Taxila, th ca Gandhara, ni c trng i hc ni ting u tin trn th gii. Tri li, ngy nay cha m c nhiu la chn hn trong vic gip con ci trong lnh vc gio dc. Gi con ci i hc cc trng, theo di, v lo gip chi ph hc hnh, l mt s cch cha m lm chun b cho con ci c mt ngh nghip. Ba bn phn ca cha m va c k trn cho thy rng mc tiu ca ngi lm cha m l hng dn con ci tr nn mt ngi hon thin. Chuyn

ha nhn cch, tri thc v s pht trin kh nng, l biu hin ca s hon ho. C th hn, lnh xa nhng hnh ng bt thin, v hc tp nhng c tnh cao thng lm tt hn s pht trin ni tm ca a tr. Sau o su thm v tri thc v kh nng gip cho a tr tr nn l mt ngi c kh nng ngh nghip. c Pht khuyn cc bc cha m phi c mt s t nguyn n lc hng con ci n mc ch . ---o0o--4. Gip Con Ci Chn Bn i. Trong thi c Pht, s tham gia ca cha m vo vic tm ngi phi ngu cho con ci mnh c v rt thch hp. Mt phn v trc y n khng c mt h thng gio dc cho tt c, th h tr khng c s la chn ngi phi ngu mt cch khn ngoan. Mt khc, v khng c nhng lut l v hn nhn c nh, nhiu ngi sau khi lp gia nh thng b nhau m khng c nhng bn phn i vi con ci hay ngi h b ri. Trong hon cnh x hi , c Pht khuyn cha m nn gip con ci h chn la nhng ngi bn phi ngu thch hp. Ngy nay, chng ta c th l lun rng bn phn ny ca cha m khng cn quan trng, rng cha m cn phi cho con ci t chn ngi bn i ca mnh. Tuy nhin, s hng dn ca cha m vn c th l mt ng gp ch li cho con ci trong vic chn la bn i. V khng tng tri, nhng ngi tr tui c th vi vng kt lun rng, v b ngoi quyn r ca mt ai c th l tiu chun duy nht chn la lm ngi phi ngu. Nhng chng lu sau h c th nhn ra rng h m qung nh th no. Lc h mi bit c nhng yu t khc quan trng hn, nh l cch c x, s trng thnh trong tnh cm, do h cn c s chn la k cng trc khi quyt nh ci nhau. S hng dn ca cha m c th gip nhng ngi tr tui chn la bn i mt cch khn ngoan, do gim bt nhng xung t trong mi lin h v chng. i sng gia nh ca chnh cc bc cha m cng c th dy cho con ci ca h nhng bi hc quan trng. H bit rng s trng thnh trong nhn cch ca mi thnh vin ng mt vai tr quan trng trong vic gip cho mi lin h ca h c tt p. Cha m c th truyn cho con ci s hiu bit quan trng ny. Khng cn phi la chn bn i cho con, nhng cha m vn c th gip con hiu r hn v mt s chn la ng n.

Hn nhn l mt bc quan trng nht trong cuc i ca mt ngi bn tr. S hng dn ca cha m c th lm phong ph thm s hiu bit ca con ci v vic chn la mt ngi bn i thch hp. Nh th cha m c l do hnh din khi h c th gip con ci bc ngot quan trng ny v li khuyn ca c Pht dng nh vn rt thc t, ngay c thi i by gi. ---o0o--5. Trao Ca Tha T Cho Con ng Thi im. Cui cng c Pht khuyn cha m nn giao li ti sn gia nh cho con ci. D nhin c Pht khng bo cha m phi giao ht tt c ti sn gia nh cho con ci h, tr thnh ngi v gia c vo lc cui i. Thay vo , c Pht khuyn h nn chuyn giao mt phn ti sn gia nh cho con ci mt thi im thch hp. Hy qun nim nhng li dy ca c Pht, chng ta s hiu r hn iu ny. c Pht dng thut ng dayajjam ch phn ti sn gia nh m ngi con c quyn c hng. Dayajjam c ngha l mt phn ti sn c coi nh l mn qu ca cha m dnh cho con ci. Mt t ng khc samaye c ngha l thi im thch hp. y l iu cui cng m bc cha m phi lm hon thnh trch nhim ca mnh. l mt ngun hng dn phong ph i vi s pht trin nhn cch v s thnh cng v vt cht ca con ci, cha m gi c th c coi nh l hon thnh ngha v ca h mt cch vin mn. H giao li ti sn cho con ci vi mt s lng thch hp. Sau khi vit xong di chc cui cng, cc bc cha m c th sng mt cuc sng thoi mi, t ti v ngh rng. Chng ta lm y bn phn v t c thnh cng tt p trong vai tr lm cha m ca mnh. ---o0o--Tm Tt c Pht hng dn cc c s ti gia h c th tr thnh nhng bc cha m hnh phc v t ti ca nhng a con y nhn cch. H dy d chng pht trin nhn cch v gio dc. H b sung s hiu bit ca con ci v hn nhn v i sng gia nh. Cui cng h trao mt phn ti sn gia nh cho con ci thi im thch hp. Khi ngh v s thnh cng ca mnh trong vai tr lm cha m, ngi ta c quyn c hnh din v iu . Nhng ngha v ny gp phn tht cht thm mi lin h gia cha m

v con ci. c Pht nhc nh con ci cn by t lng bit n i vi cha m khi cha m hon thnh ngha v ca h. Kt qu tch cc ny cho ta thy bn phn ca ngi lm cha m c ngha tht ln lao. Diu Lin L Thu Linh (dch t Being Proud Parents, trch trong The Buddhas Teachings on Prosperity, NXB Wisdom Publications) [1] Tng Chi B VIII: Gotami Vagga: Vyagghapajja Sutta [2] Tng ng B Kinh I: Brahmana Samyutta: Mahasala Sutta [3] Tng ng B Kinh I: Kosala; 182-183 [4] Kinh Nipata: Culla Vagga [5] Trng B Kinh III: 31: Sigalovada; 451-469 [6] Php C: Cu 129 [7] Php C: Cu 133 [8] Php C: Cu 158 [9] Trng B Kinh III:31:Sigalovada, 461-469 [10] Trung B Kinh II: 58: Abhaya Rajakumara: 498-501 [11] Trung B Kinh II:61: Ambalatthika Rahulovada; 523-526 [12] Kinh Nipata: Culla Vagga ---o0o--HT