NGH THUT TO HNH PHC

THE ART OF HAPPINESS Tc Gi: C T LAI LT MA v Bc S HOWARD C. CUTLER Dch Gi: T kheo THCH TM QUANG Cha Tam Bo, Fresno, California, Hoa K PHT LCH 2547 - D.L. 2003

---o0o--Ngun http://www.buddhanet.net Chuyn sang ebook 26-5-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc
LI NGI DCH LI TC GI DN NHP PHN I - MC CH CA CUC I CHNG 1 - QUYN HNG HNH PHC CHNG 2 - NGUN GC HNH PHC CHNG 3 - RN LUYN TM C HNH PHC CHNG 4 - GINH LI TNH TRNG HNH PHC BM SINH PHN II - NHIT TNH V TNH THNG CA CON NGI CHNG 5 - KIU MU MI CHO S THN THIN CHNG 6 - LM M THM THM QUAN H CA CHNG TA VI NGI KHC CHNG 7 - GI TR V LI CH CA T BI PHN III - CI I S KH AU CHNG 8 - I U VI KH AU CHNG 9 - CHUC LY KH AU CHNG 10 - CHUYN I CCH NHN CHNG 11 - TM NGHA TRONG AU N V KH AU PHN IV - VT QUA CC CHNG NGI CHNG 12 - NG DN N QU TRNH THAY I CHNG 13 - I TR VI GIN D V SN HN

CHNG 14 - I TR VI LO U V XY DNG LNG T TRNG PHN V - TM TT CC SUY T V CCH SNG CUC I TINH THN CHNG 15 - NHNG GI TR TINH THN CN BN LI CM N Vi nt v Dch gi, Thng ta Thch Tm Quang

-ooOoo-

LI NGI DCH
Hnh phc. Mt cu hi ln trc nhn loi, chng phi thi nay m c t thi thng c. Nhn loi khng bit bao xng mu, tri qua bao cuc chin tranh, u , gc no , u lin quan n hnh phc. Hnh phc khng t trn tri ri xung. Hnh phc v gian kh l hai mt ca mt vn . Trong th gii cn i v hin i, ngi ta tn khng t cng sc, giy mc vit v ti ny, t ngi bnh dn ti vn ngh s, n cc nh khoa hc, cc hc gi, cc nh trit hc v vn vn... Cc tn gio cng lun cp n ti ny. Nhng c l y l cun sch him c, mt gc l lng nhn vo vn hnh phc. V ti phi th tht rng , y l mt s kt hp ng-Ty tuyt p; mt nh tm l hc Phng Ty - Bc s Howard C. Cutler trnh by vn hnh phc di lng knh Pht Gio Phng ng m c t Lai Lt Ma i din. Cun sch mang n cho bn c nhng suy ngm nghim tc v hnh phc m i khi c th chng ta ng nhn hoc lm ln vi nim sung sng. Ci ranh gii mong manh, vi t y qu tht khng d phn bit. Nu chng ta khng nh ngha rch ri, lm sao chng ta bit lm g t c hnh phc. Nhng phn u ginh cho c hnh phc, vn li lin quan mt thit vi tm - hay ng hn l, tm mi l ngun hnh phc. V tm con ngi mi phc tp, ri ren lm sao. Bn s kinh ngc trc s m x tm ht sc mch lc, sng sa du rng khng phi l vn d dn dt. Ti hon ton tin rng bn s b thuyt phc v bt tay vo rn luyn tm. Gian d nh l mun khe th phi tp tnh, v c hnh phc th phi luyn tm. Tt c nhng iu u c c t Lai Lt Ma so snh vi nhng th d st hp, sinh ng, khin cho l thuyt ca Ngi tr nn gin d, trong sng, d hiu. Ri chng li c so snh vi nhng kt qu nghin cu khoa hc hin i, vn li cng sng t, y sc thuyt phc. Washington tng ni, "Ai cng c quyn mu cu hnh phc". Qu l ng. Song c quyn ny cng l khng d ri. Ri th khng phi nhng ngi c ci quyn ny l t c hnh phc. No, chng ta ln ng vi mt quyt tm v nim tin vng chc vo hnh phc chn chnh. Chc cc bn thnh cng.

Pht n 2547, Dng Lch 2003 T Kheo Thch Tm Quang Cha Tam Bo, Fresno, California

---o0o---

LI TC GI
Trong tc phm ny, nhiu cuc m thoi su rng vi c t Lai Lt Ma c k li. Nhng cuc hi kin ring vi c t Lai Lt Ma ti Arizona (Hoa K) v n l nn tng ca tc phm ny c tin hnh vi mc ch cng tc r rt v mt cng trnh ni ln quan im ca Ngi c mt cuc sng hnh phc hn, m rng thm nhng nhn xt v bnh lun ca ring ti t ci nhn ca mt thy thuc chuyn gia v tm thn hc Ty Phng. c t Lai Lt Ma hoan h cho ti c ty la chn bt c th loi no min sao ti cm thy n truyn t hiu qa nht kin ca Ngi. Ti cm thy th loi k truyn trong nhng trang sch ny l loi d c nht v ng thi em li cm nhn v vic c t Lai Lt Ma a nhng t tng ca Ngi vo cuc sng hng ngy. ca ring Ngi nh th no Vi s chp thun ca Ngi, ti bin son tc phm ny theo nh ch , v v th i khi ti chn cch phi hp v b sung ti liu ly t nhiu nhng cuc m thoi khc nhau. Ngoi ra c c t Lai Lt Ma cho php, nhng ch ti thy cn phi lm sng t hoc ton din ti c kt li thnh ti liu t nhng cuc ni chuyn ca Ngi trc cng chng ti Arizona. Thng Dch Vin ca Ngi, Tin S Thupten Jinpa, hoan h duyt bn tho tc phm ny bo m khng c s bp mo v t tng ca Ngi trong qu trnh bin tp. Mt s trng hp lch s v cc giai thoi c nhn c trnh by minh ha nhng t tng ang tho lun. gi c tnh b mt v bo v tnh ring t c nhn, trong mi trng hp ti i tn v sa li mt s chi tit v mt s cc c tnh khc trnh s nhn din ra nhng c nhn c bit. Bc S Howard C. Cutler -ooOoo-

DN NHP
Ti tm thy c t Lai Lt Ma ngi mt mnh trong cn phng thay qun o trng tri ca hc sinh chi bng r trc khi Ngi ra ni chuyn vi su ngn c ta ti i Hc ng Tiu Bang Arizona. Ngi bnh thn ung tng hp nc tr, trong mt phong thi hon ton th thi "Tha Ngi, Nu Ngi sn sng ..." Ngi ng ngay dy, v khng cht do d, Ngi ra khi phng ha vo m ng dy c hu trng ca nhng k gi a phng, nhip nh vin, nhn vin an ninh, v hc sinh - cng nhng ngi cu th, ngi t m, v ngi hoi nghi. Ngi i qua m ng vi n ci ci m v va i va cho - cui cng i qua mt tm mn, Ngi bc ln sn khu, ci cho, chp hai tay v ming mm ci. Ting v tay vang nh sm cho

mng Ngi. Theo li yu cu ca Ngi, n ch thnh gi khng qu ti Ngi c th nhn thy c ta, v i lc Ngi ng , lng l nhn thnh gi vi mt biu cm nhit tnh v thin ch.khng th nhm ln. Vi nhng ngi cha bao gi c nhn thy c t Lai Lt Ma trc y, chic y mu nu v vng ngh ca tng ca Ngi c th to cho h c phn no cm tng k l, nhng Ngi c kh nng khc thng trong vic thit lp quan h vi thnh gi v n c chng t ngay khi Ngi ngi xung v bt u ni chuyn. "Ti ngh rng y l ln u tin ti gp hu ht qu v. Nhng vi ti, d l bn c hay mi, d sao cng khng c g khc bit, v lc no ti cng tin tng chng ta ging nhau, tt c chng ta u l con ngi. ng nhin c nhng khc bit v bi cnh vn ha, hay ng li sng, c th c khc bit v tn ngng, hay c th c khc bit v mu da, nhng chng ta u l con ngi, gm c thn th con ngi v tm tr con ngi. Cu trc th cht cng ging nhau, tm tr chng ta v bn cht cm xc ca chng ta cng ging nhau. Gp mt ngi bt k ni u ti lc no cng c cm ngh ti ang gp mt con ngi ging nh ti vy. Ti thy d dng truyn thng vi ngi y mc y. Nu ti nhn mnh nhng nt c bit khc, nh ti l ngi Ty Tng hay ti l mt Pht T, th c nhiu d bit. Nhng tt c nhng th ch l hng th. Nu chng ta c th b nhng d bit qua mt bn, ti ngh rng chng ta d dng truyn thng, trao i kin, v chia s kinh nghim." Bng cch vo y, nm 1993 c t Lai Lt Ma ni chuyn vi cng chng ti Arizona sut mt tun l. Chng trnh Ngi thm ving Arizona c tr liu trn mt thp nin trc. Chnh lc , ti c gp Ngi ln u trong cuc ving thm Dharamsala, ti n bng hc bng nghin cu t i v y hc Ty Tng truyn thng. Dharamsala l mt lng p v yn tnh trn sn i chn dy ni Hy M Lp Sn. Gn bn chc nm qua, ni y l tr s ca chnh ph lu vong Ty Tng, t khi c t Lai Lt Ma cng vi mt trm ngn ngi Ty Tng ri b Ty Tng sau cuc xm lc tn bo ca qun i Trung Hoa. Trong thi gian ti ti Dharamsala, ti c bit mt vi thn nhn gia nh ca Ngi, v do ti c thu xp gp Ngi ln u tin. Trong bi ni chuyn vi cng chng ca Ngi vo nm 1993, c t Lai Lt Ma ni v tm quan trng ca s lin kt gia ngi ny vi ngi kia, v cng c im y l c im ni bt trong cuc m thoi u tin ca ti vi Ngi ti ni Ngi c ng nm 1982. Dng nh Ngi c mt kh nng khc thng lm cho ngi i thoi thy thoi mi, nhanh chng to ra mi quan h trc tip v n gin vi con ngi ng loi. Cuc gp ln u vi Ngi ko di khong 45 pht, v cng ging nh nhng ngi khc, ti ra v trong mt tinh thn sung mn, c cm tng ti va mi gp c mt ngi tht c bit. Cc cuc tip xc vi c t Lai Lt Ma ngy cng nhiu trong my nm sau , ti dn dn cm nhn thy nhiu c tnh c o ca Ngi. Ngi c mt tr thng minh sc so, khng mt cht gian xo, khng a cm qu mc, ht sc hm hnh nhng khng ph phim v nh nhiu ngi pht hin ra kh nng truyn cm hn l lm kinh s.

Qua mt thi gian ti tin rng c t Lai Lt Ma hc c cch sng bng thc hon thnh nhim v v c mt mc thanh thn m ti cha tng thy ngi khc. Ti quyt tm tm hiu nhng nguyn tc khin Ngi thnh tu c iu . Mc d Ngi l mt nh s Pht Gio c i sng tu tp v nghin cu, nhng ti bt u t hi liu ngi ta c th nhn bit khuynh hng nim tin hay s tu tp ca Ngi c th dng cho nhng ngi khng phi l Pht T khng - cng nh s tu tp c th p dng trc tip vo i sng ca chng ta d dng gip chng ta tr nn sung sng hn, mnh m hn v c l t s hi hn. Cui cng, ti c c hi thm d quan im ca Ngi su xa hn, gp Ngi hng ngy trong thi gian Ngi lu li Arizona v bm st vi nhng cuc tho lun bng nhng cuc chuyn tr su rng hn nh Ngi ti n . m lun vi Ngi, khng bao lu ti khm ph ra ti v Ngi c nhng hng ro ngn cch m chng ti phi khc phc dung ha nhng cch nhn d bit, Ngi l mt nh S Pht Gio, cn ti l mt bc s tm thn Ty Phng. V d ti bt u mt trong bui hi ng u tin, bng cch hi Ngi mt s vn chung v con ngi, gii thch mt s v vic lch s di. Sau khi m t mt ph n c chp i quyn sinh bt chp tc ng tiu cc khng khip trong i c, ti hi Ngi liu Ngi c th gii thch v hnh vi ny v Ngi c th cho ngi y li khuyn g khng. Ti sng st khi sau mt hi lu suy ngh, Ngi n gin tr ch tr li "Ti khng bit", va ni Ngi va nhn vai v ci hin hu. Nhn thy s ngc nhin v tht vng v khng nhn c cu tr li c th, Ngi ni: "i khi rt kh gii thch ti sao ngi ta li lm nhng vic ... ng thng thy khng c nhng li gii thch n gin. Nu chng ta i vo chi tit i sng c nhn, v tm con ngi ht sc phc tp, qu l kh hiu c iu g ang xy ra, chnh xc iu g ang din ra" Ti ngh rng Ngi mun thoi thc." Nhng l mt bc s tm l liu php, bn phn ca ti l phi tm ra l do ti sao ngi ta lm nhng vic ..." Mt ln na, Ngi bt ci m nhiu ngi thy rt l thng - mt n ci m tnh hi hc v thin ch, khng mu m khng ngn ngi, bt u bng m hng su v d dng leo ln my qung tm ri chm dt mt nh cao ca nim vui thch. "Ti ngh qu l kh khn c gng hnh dung c tm ca nm t ngi hot ng ra sao", Ngi va ni va ci." l mt cng vic khng th lm c: t quan im Pht Gio, c nhiu yu t gp phn vo bt c mt bin chuyn hay tnh th no... C th c rt nhiu yu t trong , thc ra, i khi chng ta khng bao gi c th c c s gii thch y v iu g ang xy ra, t nht khng phi trong nhng iu kin thng thng". Cm thy iu g kh chu ni ti, Ngi nhn xt: "Trong khi c gng xc nh ngun gc vn ca con ngi, dng nh cch t vn ca Ty Phng khc vi Pht Gio. mt s kha cnh. Nn tng cho nhng phng thc l gii ca Ty Phng l khuynh hng duy l mnh m - cho rng mi s u c th gii thch c l ng. Hn na c nhng hn ch sinh ra t mt s tin c cho l iu d nhin. Th d, mi y ti

gp mt s bc s ti mt trng i hc y khoa. H ni chuyn v b no v cho rng suy ngh v cm xc l kt qu ca nhng phn ng ha hc khc nhau v nhng bin i trong b no. Cho nn ti a ra cu hi: C th nhn thc c chui bin chuyn ngc khng khi suy ngh pht sinh ra chui bin chuyn ha cht trong b no? Tuy nhin, ti thy phn ng ch nht l cu tr li ca khoa hc gia a ra. Ngi ni: "Chng ta bt u t ci tin cho rng tt c suy ngh l kt qu hay chc nng ca phn ng ha hc trong b no ". Vy th iu hon ton hu nh l cng nhc, mt quyt nh nghi ng chnh cch suy ngh ca h" Ngi im lng mt lc ri tip tc: "Ti ngh rng trong x hi Ty Phng hin i, dng nh c mt trng thi vn ha mnh m da vo khoa hc. Nhng trong mt s trng hp, nhng tin tham s cn bn do khoa hc Ty Phng thit lp c th gii hn kh nng gii quyt mt s thc ti. ca ng. Chng hn, ng c nhng hn ch khi quan nim l mi th u c th gii thch trong khun kh con ngi c mt kip sng, v ng phi hp iu ny vi khi nim l mi th c th v phi c gii thch. Nhng khi ng chm chn vi cc hin tng khng th gii thch c, h nh cng thng pht sinh, hu ht n l cm gic v s thng kh." D vy, ti cm thy c s tht trong iu Ngi ni, lc u ti cm thy kh chp nhn " Trong tm l hc Ty Phng, khi chng ti bt gp nhng cch ng x ca con ngi b ngoi rt kh gii thch, th chng ti c mt s gii php c th p dng tm hiu iu g ang xy ra. Th d, khi nim v phn v thc hay tim thc ca tm ng mt vai tr ng ch . Chng ti cm thy i khi cch ng x c th l kt qu ca tin trnh tm l m chng ta khng thc c- chng hn, ngi ta c th tm cch no trnh ni s hi ngm ngm trong lng. Khng thc c iu , mt cch ng x c th b thc y v khng mun s hi ni ln trong tm thc, cho nn chng ta khng cm thy kh chu v chng". Trm ngm hi lu, c t Lai Lt Ma ni: Trong Pht Gio c mt khi nim v tm tnh v du n nh hng su sc ng li trong mt s kinh nghim, mt cht tng t nh khi nim v v thc trong tm l hc Ty Phng. Chng hn, mt loi s kin no c th xy ra trc y trong cuc i ta vn cn li nhng du n nh hng mnh m y trong tm, v sau ny nh hng n cch ng x ca ta. Cho nn khi nim v iu g c th l v thc - nhng du n li m ngi ta khng thc c. D sao, ti ngh rng Pht Gio c th chp nhn nhiu yu t m cc l lun Ty Phng tm c, nhng thm vo phi k n nhng yu t ph. Th d, phi thm vo iu kin v nhng du n t kip trc. Trong tm l hc Ty Phng, tuy nhin, ti ngh c mt khuynh hng nhn mnh nhiu n vai tr ca v thc bng cch tm kim ngun gc ca vn . Ti ngh rng tm l hc Ty Phng khi u bng mt s tha nhn cn bn: chng hn, khng chp nhn khi nim v du n li t tin kip. V ng thi c mt s tha nhn l mi s phi c gii thch trong phm vi mt i ngi. Cho nn, khi ta khng th gii thch c iu g l nguyn nhn ca nhng cch ng x hay nhng vn no , thng c khuynh hng cho v thc. Mt cht ging nh ta mt mt th g, v ta quyt nh vt trong phng ny. V mt khi ta quyt nh nh vy tc l ta n nh nhng thng s ca ta, ta loi tr kh nng c th vt y ngoi phng hay mt phng no khc. Ri ta c tm kim v tm kim, nhng ta

khng tm ra c, nhng ta vn c cho rng vt y vn cn b che khut u trong phng ny." Lc u khi ti thai nghn tc phm ny, ti mng tng mt th loi thng thng trong c t Lai Lt Ma s t tr nh by nhng gii php d hiu v n gin v tt c nhng vn cuc sng. Ti cm thy, dng kin thc v ngnh tm thn ca ti, ti c th h thng ha quan im ca Ngi thnh mt tp ch dn d thc hin v cch sng hng ngy. Sau mt lot cc cuc hi kin vi Ngi, ti b nh trn. Ti thy phbuong php ca Ngi cha ng mt m hnh rng m v phc tp hn nhiu bao gm tt c sc thi, tnh phong ph, v phc tp xy ra trong i sng. Tuy nhin dn dn, ti bt u nghe thy mt du hiu lun lun vang vng. l du hiu ca hy vng. Hy vng ca Ngi da vo nim tin l khng my d dng trong khi t c hnh phc ch thc v trng cu, tuy nhin iu ny c th lm c. Nn tng ca tt c nhng phng php ca c t Lai Lt Ma, l mt tp hp nim tin cn bn lm nn tng cho tt c hnh ng ca Ngi: mt nim tin vo tnh hin ha nh v tnh bn thin ca tt c con ngi, nim tin vo gi tr ca t bi, nim tin vo cch x s t t, v thc cng ng gia tt c nhng sinh vt. Nh thng ip ca Ngi cho thy cng ngy cng r rng l nim tin ca Ngi khng da trn nim tin m qung hay gio iu m ng hn l trn l lun ng n v kinh nghim trc tip. S hiu bit ca Ngi v tm tr v cch ng x ca con ngi da vo s nghin cu sut cuc i. Quan im ca Ngi bm chc vo truyn thng c ti luyn trn 25 th k qua qua l phi thng thng v s hiu bit phc tp v nhng vn hin i. nh gi ng nhng vn ng thi ca Ngi c to dng do v tr c o ca Ngi vi t cch l mt nhn vt ca th gii, cho php Ngi i khp th gii nhiu ln, ng trc nhiu nn vn ha khc nhau v nhng ngi mi tng lp x hi trao i kin vi cc khoa hc gia hng u v cc nh lnh o tn gio v chnh tr. iu ch yu ni bt l phng php khn ngoan, nhng vn con ngi va lc quan va thc t. Trong tc phm ny, ti tm cch trnh by phng php bt u gii quyt ca c t Lai Lt Ma vi c ta ch yu l ngi Ty Phng. Ti gm thu nhng trch dn rng ln t nhng ging dy vi i chng ca Ngi, v t nhng cuc hi kin c nhn vi Ngi. C gng gi mc ch nhm vo trong ti liu ny ngi c c th p dng vo i sng hng ngy, nn ti thnh thong t b mt phn v nhng cuc tho lun lin can nhiu n nhng kha cnh trit l ca Pht Gio Ty Tng. c t Lai Lt Ma vit mt s tc phm tuyt vi trn nhiu kha cnh v con ng Pht Gio. Tn sch c th tm thy vo phn cui ca cun sch ny, v nhng ai mun tm hiu su xa hn v Pht Gio Ty Tng s tm thy nhiu gi tr trong nhng tc phm y. Bc S Howard C. Cutler -ooOoo-

PHN I - MC CH CA CUC I
-ooOoo-

CHNG 1 - QUYN HNG HNH PHC

"Ti tin l mc ch chnh ca cuc i l tm cu hnh phc. iu tht r rng. D ta tin vo tn gio hay khng, d ta tin vo tn gio ny hay tn gio kia, tt c chng ta u tm cu iu tt p hn trong i sng. Vy nn, ti ngh rng, ng c chnh ca cuc i l tin ti hnh phc." Bng nhng li ni y, c t Lai Lt Ma ni trc mt s c ta ng o ti Arizona ct li thng ip ca Ngi. Nhng vic cho rng mc ch ca i sng l hnh phc dy ln cu hi trong tm ti. Sau ny, khi khng c ai, ti hi Ngi:"Ngi c hnh phc khng?" "C" Ngi tr li. Ngi ngng mt cht v thm "C .. chc chn c". C mt s thnh thc thanh thn trong ging ni ca Ngi li khng cht nghi ng - mt s thnh thc phn nh v mt v trong nh mt ca Ngi. "Nhng c phi hnh phc l mc tiu hp l cho hu ht tt c chng ta khng? Ti hi, "C th thc s c c khng?" "c. Ti tin l hnh phc c th t c do s hun luyn tm" mc s ng con ngi, ti khng th khng tr li v khi nim v hnh phc l mt mc tiu c th t c. Tuy nhin l mt nh chuyn gia tm thn hc, ti gnh nng nhng khi nim nh nim tin ca Freud l " ta cm thy mun ni rng ci nh con ngi phi c 'hnh phc' khng c bao gm trong nh ca ng Sng To". Kiu dy d ny dn nhiu ngi trong ngh nghip ca ti ti kt lun tn nhn trong kt lun tn nhn nht m ngi ta hy vng l s bin ci au kh cung lon thnh s bt hnh chung." T quan im ny, i hi c mt con ng c nh r a ti hnh phc dng nh l mt khi nim ht sc c bn. Khi ti nhn li nhng nm thng c o to v ngnh tm thn hc, ti c th nh li l rt him nghe thy t "hnh phc" c khi cp v mc tiu cha bnh. ng nhin c nhiu nhng bi ni v cch gim bt nhng triu chng tht vng hay lo lng ca bnh nhn, gii quyt nhng mu thun ni tm hay nhng vn quan h, nhng khng bao gi by t r rng mc tiu tin ti hnh phc. phng Ty quan nim t hnh phc thc s dng nh lun lun khng c r rng, kh nm bt v khng th hiu c. Ngay c ch "hnh phc" c ngun gc t ting Bng o "happ", c ngha l vn hay c may mn. Hu ht chng ta, dng nh, chia s quan nim v bn cht huyn b ca hnh phc. Vo nhng lc vui sng m cuc sng em li, hnh phc hnh nh ging ci g n bt ng. i vi tm tr Ty Phng ca ti, c v khng c loi cng vic m ta c th pht trin, v duy tr, ch bng cch rn luyn tm."

Khi ti a ra li phn i, c t Lai Lt Ma gii thch ngay." Khi ti ni 'hun luyn tm'; trn phng din y, ti khng c ni l "tm" ch l kh nng nhn thc ca tr tu ngi ta. ng hn l, ti dng thut ng theo ngha ting Ty Tng "Sem", n c mt ngha rng hn nhiu, gn vi 'tm thn" hay 'tinh thn' hn, n bao gm c tr tu v cm xc, con tim v khi c. Bng mt s k lut tinh thn chng ta c th lm thay i thi , li nhn, v phng php sng ca chng ta. "Khi chng ta ni v k lut tinh thn, ng nhin, lin can n nhiu th, nhiu phng php. Nhng ni chung, ta bt u nhn din nhng yu t dn n hnh phc v nhng yu t dn n kh au. Lm nh vy, ta c th dn dn tin n loi b cc yu t dn n kh au v vun p cc yu t dn n hnh phc. Phng php ny l th". Ngi t Lai Lt Ma cho rng Ngi tm thy mt s hnh phc c nhn. Sut mt tun l Ngi Arizona, ti chng kin Ngi bc l sao m hnh phc n th. Khi Ngi cha tay ra cho ngi khc, to s ng cm v thin ch, ngay c trong cc cuc gp g ngn ngi nht. Mt bui sng, sau khi thuyt php cho i chng xong, Ngi i b dc theo li di hng hin tr v khch sn, bao quanh l on ty tng thng l. n mt nhn vin trng nom khch sn ng cnh cu thang my, Ngi dng li hi c ny "C l ngi u?" C c v ngc nhin mt lt v ng khch ngoi quc trong b y mu nu v c v bi ri v s tn trng ca on ty tng. Ri c ta mm ci v bn ln tr li "M Ty C". Ngi chuyn tr vi c ta mt lc v bc i li trn gng mt c ta nim hn hoan v hng th. Sng hm sau, cng vo gi , c ny cng ng ti ch nh hm trc vi mt nhn vin khch sn na, c hai u nng hu cho Ngi khi Ngi bc vo cu thang my. S tng tc tht ngn ngi, nhng c hai hnh nh phn khi v hnh phc khi tr li lm vic. Sau c mi ngy li c thm mt vi nhn vin khch sn na n ng gi v ch y, cho n cui tun c nhiu chiu i vin t chnh trong b ng phc xm-trng ng thnh mt hng di dc theo con ng dn n thang my ng cho n Ngi. Ngy ca chng ta c nh s. Vo mi khonh khc, hng ngn tr sinh ra i, s phn cho mt s ch sng vi ngy hay vi tun, v cht mt cch bi thm v au yu hay bt hnh khc. S phn cho mt s khc sng n mc ca th k, v c l vt qua c mc ny mt cht, v nm tri hng v ca cuc i phi xy ra: chin thng, tht vng, vui sng, hn th v yu thng. Chng ta khng bao gi bit c. Nhng d sng mt ngy hay sng trm tui, cu hi chnh bao gi cng vn l: Mc ch cuc i l g?" Ci g lm cho i sng ca chng ta c ngha? Mc ch cuc sng l tm cu hnh phc. iu nh nh l l thng v nhng nh t tng Ty Phng t Aristotle n William James u ng v tng ny Nhng phi chng i sng khng da vo s tm cu hnh phc c nhn bng bn tnh t cho mnh l trung tm (ch k), thm ch bung th (t v)? Khng cn thit. Tht ra, ht cuc kho st ny n cuc kho st khc cho thy chnh nhng ngi bt hnh hay thng thu mnh li nht v thng khng thch giao du, r, thm ch th ch. Tri li ngi hnh phc, thng thy thch giao du, linh hot, v sng to, v c th chu ng c

nhng kh chu thng nht trong cuc sng d dng hn ngi bt hnh. V quan trng nht l ngi ta thy h thng yu v tha th nhiu hn ngi bt hnh. Nhng nh nghin cu cu ngh ra mt s th nghim rt hay cho thy ngi hnh phc biu l mt s c tnh nh chn tht, sn sng cha tay gip ngi khc. Chng hn h xoay tr mang li tm trng vui v trong mt ti th nghim bng cch dn xp cho ngi ta v tnh tm c tin trong mt phng in thoi cng cng. Gi b l mt ngi xa l, trong nhng ngi th nghim i ngang qua v tnh c rt nhiu giy t. Ngi iu tra nghin cu mun bit i tng c ngng li gip ngi l kia khng. Trong mt kch bn khc, tinh thn ca cc i tng c nng cao bng cch nghe mt bn hp tuyn hi kch, th mt ngi thiu thn (gi dng th nghim) tip cn h v hi vay tin. Nhng ngi iu tra nghin cu khm ph ra rng nhng i tng cm thy hnh phc thng sn sng gip hay cho vay tin hn l nhm i tng cng c t vo hon cnh nh vy gip nhng vi tm trng khng c khch l trc. Trong khi nhng loi th nghim ny mu thun vi khi nim theo ui v t c hnh phc c nhn u dn n v k v t v th chng ta c th tin hnh cc cuc th nghim ring ca chng ta trong phng th nghim ca i sng hng ngy. Th d, gi s chng ta b kt xe. Sau hai mi pht, cui cng n bt u chuyn ng nhng vi tc chm nh i diu hnh. Chng ta nhn thy xe bn cnh bt n mun chuyn ln ng i trc mt chng ta. Nu chng ta trong tm trng vui v, chng ta sn sng chm li v cho xe y sang i trc chng ta. Nhng nu chng ta cm thy kh chu, phn ng ca chng ta l tng tc xe kia khng sang c."Ti lc no cng b kt xe ni y, ti sao h khng ch?" Chng ta bt u vi tin cn bn l mc ch i ta l tm cu hnh phc. Nhn nhn hnh phc nh mt mc tiu thc s, ta c th bc i vi nhng bc tch cc thnh cng. V ta bt u nhn ra nhng yu t dn n mt cuc sng hnh phc hn, chng ta s hc hi cch tm cu hnh phc, em li ch khng ch cho c nhn m cho gia nh v c x hi ni chung. -ooOoo-

CHNG 2 - NGUN GC HNH PHC

Hai nm trc, mt ngi bn ti c mt s may mn bt ng. Mui tm thng trc , c y b ngh lm y t i lm vic cho hai ngi bn bt u m mt cng ty y t. nh Hng ny thnh cng nhanh chng, v ch trong vng mi tm thng h c mt hng ln mua li bng mt mn tin ln. V tham gia ngay t lc thnh lp, dn dn bng quyn mua c phn, bn ti ni bt ln sau khi mua hu ht cc c phn - cho c ta c th v hu tui 32. Cch y khng lu ti gp c v hi c hng s vui v ra sao vi s v hu ca c. C ni " Tht l tuyt diu khi c th i du lch v lm nhng vic m ti hng mong mun". Nhng, c ni thm," L lng l sau khi nhng hn hoan v c nhiu tin qua i, tt c mi s tr li bnh thng. Ti mun ni l c nhng th

khc bit - ti mua mt ci nh v c- nhng ni chung ti cng chng thy hnh phc nhiu hn trc y" Cng trong khong thi gian m bn ti thu c nhiu l li tri cho y, ti c mt ngi bn khc cng c tui y pht hin mang vi rt HIV. Ti c ni chuyn vi anh v vic anh phi i ph vi tnh trng HIV" nh th no. Anh ni: "ng nhin u tin ti rng ri c ngi. Phi mt gn mt nm, ti mi chp nhn s tht l ti thc s mang vi rt HIV. Nhng mt nm qua mi vic thay i. Dng nh ti ra ngoi hng ngy nhiu hn trc y, v trn c s tng lc, ti cm thy hnh phc hn trc. Ti ng l c v cm nhn c chuyn hng ngy nhiu hn, v may mn cho ti l cho ti ny cha c triu chng g nghim trng v bnh AIDS c v ti c th thc s vui hng nhng g ti c. D cho ti khng mang vi rt HIV, ti phi cng nhn rng trn mt s phng din no bin i i ti trn nhng phng din tch cc." "Trn nhng phng din no?" Ti hi anh. "Chng hn nh anh bit ti thng c khuynh hng l mt nh duy vt ch ngha thnh c tt. Nhng trn mt nm qua i n chp nhn ci cht ca ti m ra mt th gii hon ton mi. Ti bt u kho st tnh cht tinh thn ln u tin trong i ti, c nhiu sch v ti ny v ni chuyn vi nhiu ngi... ti khm ph ra nhiu iu m trc y ti khng bao gi ngh ti. iu khuy ng ti vo bui sng khi thc dy, xem hm nay s mang li g". Hai trng hp trn lm sng t cho vn ct yu hnh phc c nh ot do tnh trng ca tm hn l do nhng bin chuyn bn ngoi. Thnh cng c th dn n cm gic phn khi tm thi, hay thm kch c th a chng ta vo mt giai on tht vng, nhng sm mun th ton b mc hnh phc ca chng ta cng c khuynh hng chuyn tr li im xut pht no . Cc nh tm l hc gi tin trnh ny l s thch nghi, v chng ta c th thy nguyn tc hnh ng ra sao trong i sng hng ngy, ln lng, xe mi, hay s cng nhn t nhng ngi cng a v c th nng cao tm trng ca chng ta mt lc nhng chng bao lu chng ta li tr v vi mc hnh phc thng l. Cng ging nh vy, tranh lun vi bn b, xe em sa ti xng cha xe, hay mt vt thng nh c th a chng ta vo mt tm trng kh chu, nhng ch chng vi hm sau, tinh thn chng ta li tr li bnh thng. Khuynh hng ny khng b hn ch trc nhng vic vt vnh hng ngy nhng vn cn dai dng ngay c khi trong tnh trng hn hoan chin thng cc oan hay tht bi hon ton. Nhng nh nghin cu kho st nhng ngi trng s ti Tiu Bang Illinois (Hoa K) v nhng ngi thng trong cc cuc c bng ti Anh chng hn, thy rng phn khch cao lc u ci cng cng qua i, v nhng ngi thng tr li tm hnh phc thng l. V nhng cuc nghin cu khc chng minh rng thm ch c nhng ngi b au kh nhng v nhng hu qu bi thm ha in hnh nh ung th, m, hay t lit cng khi phc c hnh phc tng ngy mc bnh thng hay gn bnh thng sau mt thi gian iu chnh thch hp.

Cho nn, nu chng ta mun tr v vi mc hnh phc tiu chun bt k nhng hon cnh bn ngoi ra sao th iu g xc nh thc o tiu chun? V quan trng hn l, c th thay i n khng, sa mc cao hn khng? Nhiu nh nghin cu mi y lp lun rng mc hnh phc tiu biu ca c nhn hay tnh trng sc khe do di truyn quyt nh, t nht mt mc no . Nhng cuc nghin cu nh cuc nghin cu tm thy nhng cp song sanh (chia s cng cu trc gien) c xu hng c mc sc khe rt ging nhau - d chng c nui dng chung hay ring - a nhng ngi iu tra nghin cu n mc nhin cng nhn im nh v sinh hc cho hnh phc, kt ni vi b no vo lc sanh. Nhng d c cu di truyn c ng vai tr trong hnh phc - tuy vn cha c kt lun v vai tr rng ln n u - c mt s ng chung gia nhng nh tm l hc rng bt k mc hnh phc no, chng ta c ph cho bi to ha, th chng ta cng c nhng bin php to ra bng "nhng yu t tm", nng cao cm tng hnh phc ca chng ta. l v hnh phc tng lc ca chng ta ch yu c xc nh bng cch nhn cuc sng ca chng ta. Thc ra, d ta cm thy hnh phc hay khng hnh phc vo lc no khng c lin quan g n mi mt hon cnh ca chng ta nhng, ng hn n l mt chc nng ca vic chng ta nhn thc tnh th ca chng ta nh th no, chng ta mn nguyn ra sao vi ci chng ta c.

---o0o--TM SO B Ci g hnh thnh s nhn thc mc tha mn ca chng ta? Cm gic tha mn b nh hng mnh m bi khuynh hng so b ca chng ta. Khi chng ta so snh hon cnh hin ti vi qu kh v thy kh hn, chng ta cm thy hnh phc. Chng hn, tnh c thu nhp ca chng ta bng nhin nhy t $25000 n $30000 mt nm, nhng khng phi tng s tin thu nhp lm chng ta hnh phc, ri chng bao lu khi chng ta quen vi ng lng mi, li khm ph ra rng chng ta s cha hnh phc vnu khng kim c $40000 mt nm. Chng ta cng nhn quanh v so snh mnh vi nhng ngi khc D chng ta kim c bao nhiu, chng ta vn c khuynh hng khng tha mn vi thu nhp ca mnh nu ngi lng ging lm nhiu tin hn mnh. Nhng vn ng vin nh ngh phn nn cay ng v lng bng hng nm ca h 1 triu, 2 triu, hoc 3 triu, khi vin dn tin lng cao ca ng i bin minh cho bt hnh ca h. Khuynh hng ny dng nh hu thun nh ngha ca H.L. Menckens v ngi giu c: ngi c thu nhp cao hn ngi anh em ng hao $100 mt nm. Cho nn chng ta c th thy cm gic tha mn trong cuc sng thng ty thuc vo ngi m ta so snh. ng nhin, chng ta so snh nhiu th khc ngoi thu nhp. So snh khng ngng vi nhng ngi khn kho hn, p hn, thnh cng hn chng ta hay sinh ra thm mun, k, tht vng v bt hnh. Nhng chng ta c th s dng cng nguyn tc ny mt cch tch cc, chng ta c th gia tng trng cm gic tha mn trn cuc sng bng cch so snh vi nhng ngi khng c may mn nh chng ta v suy ngm v tt c nhng g chng ta c.

Cc nh nghin cu tin hnh mt s th nghim cho thy mc tha mn trong cuc sng c th nng cao d dng bng cch thay i cch nhn ca mnh v d liu s vic c th ti t n nh th no. Trong mt cuc nghin cu, cc n sinh ti i Hc Wisconsin Milwaukee c cho xem nhng hnh nh v tnh trng sng tt cng khc nghit Milwaukee lc bc ngot ca th k ny hay c yu cu tng tng v vit v s chu ng bi thm c nhn nh b bng hay mt my b bin dng xu x. Sau khi lm xong bi tp ny, cc n sinh c yu cu nh gi cht lng i sng mnh. Bi tp ny kt qu lm tng thm cm gic tha mn vi cuc sng ca h. Trong mt cuc th nghim khc ti i Hc Nu c Buffalo, cc i tng c yu cu hon thnh cu "Ti sung sng, ti khng phi l ..." Sau 5 ln lm bi tp ny, cc i tng tri nghim cm gic tha mn trong cuc sng cao r rt.. Mt nhm i tng khc c yu cu in trn ngha cu "Ti c ti l ..." Ln ny, th nghim lm cho i tng c cm gic bt mn vi cuc sng ca h. Nhng cuc th nghim ny cho thy chng ta c th lm tng hay lm gim cm gic tha mn v cuc sng ca chng ta bng cch thay i li nhn ca chng ta, vch r u th ca cch nhn tinh thn ca ta vo cch sng mt cuc i sng phc. c t Lai Lt Ma gii thch: "Mc d c th t hnh phc, nhng hnh phc khng phi l mt vic n gin. C nhiu mc . Chng hn trong Pht Gio c bn yu t lm trn nhim v hay hnh phc: ti sn, tha mn trn tc, tnh cht tinh thn, v gic ng. Tt c nhng th bao gm ton b s tm kim hnh phc ca mt c nhn. Chng ta hy tm gc li mt bn kht vng tn gio ti thng hay tinh thn nh s ton thin v gic ng m ch cp n nim vui v hnh phc nh chng ta hiu chng theo ngha hng ngy v th gian Trong phm vi c mt s nhng yu t then cht m chng ta thng tha nhn gp phn vo nim vui v hnh phc. Th d, sc khe tt c coi l mt trong nhng nhn t cn thit cho i sng hnh phc. Mt nhn t khc m ta coi nh ngun gc ca hnh phc l nhng tin nghi vt cht, hay ca ci m ta tch ly. Mt nhn t ph na l c bu c bn hay bn ng. Tt c chng ta u cng nhn mun vui hng mt cuc sng hon ton chng ta cn n mt nhm bn c th t by tm s v tin cy. "Nu chng ta s dng hon cnh thun li nh sc khe hay ca ci theo ng li tch cc gip ngi, chng s l nhng nhn t gp phn vo vic t dc mt i sng hnh phc hn. V ng nhin chng ta vui thch nhng th ny - nhng tin nghi vt cht, thnh cng ca ta vn vn... Nu khng c thi tinh thn ng, khng lu n nhn t tinh thn, nhng th y tc ng rt t n cm gic hnh phc v lu v di. Th d, bn p su trong lng t tng hn th hay gin d nng ny ni no , ri th n hy hoi sc khe ca bn b hi, nh vy mt nhn t b tiu dit. Cng nh th, nu tinh thn bn khng vui v chn nn, th ngun an i vt cht cng khng gip ch g c nhiu. Ngc li, nu bn c th gi c bnh tnh, tm trng an n, th bn s l mt ngi rt hnh phc d cho sc khe ca bn khng tt. Hay, d bn c nhng k vt, khi bn trong cn thnh n hay sn hn, bn mun qung chng ht chng i, hoc p ph chng. Vo lc ca ci ca bn khng ngha l g. Ngy nay c nhng x hi rt pht trin v vt cht, trong lng nhng x hi ny, c rt nhiu ngi khng hnh

phc. Ngay di ci b mt giu c p sung tc h nh c s bt an tinh thn, dn n tht vng, nhng cuc ci v khng cn thit, trng cy vo ma ty hay ru ch, v trng hp xu nht, t t. Cho nn chng c g bo m l ch c ca ci c th mang li nim vui hay cm gic tha mn m bn ang tm kim. Cng c th ni nh vy i vi bn b ca bn. Khi bn ang trong cn thnh n hay sn hn, c n ngi bn rt thn ca bn xut hin th bn cng lnh nht, h hng, xa cch, v rt kh chu. "Tt c nhng iu ny cho thy nh hng ln lao m tnh trng tinh thn, nhn t tm, tc ng vi kinh nghim i sng hng ngy ca chng ta. L t nhin ta phi coi nhn t rt quan trng. "Cho nn hy tm gc vic xem xt trin vng ca s rn luyn tinh thn, th ngay c trong iu kin trn tc, bng s vui hng sng hnh phc tng ngy, mc tnh tm cng ln th tm cng an lc, kh nng vui hng cuc i hnh phc v sung sng cng ln ." c t Lai Lt Ma ngng mt cht nh th tng y lng xung, Ngi cn ni thm: "Ti phi ni l khi chng ta ni v tnh trng bnh tnh ca tm hay an lc ca tm, chng ta khng nn ln ln vi hon ton mt cm gic, tnh trng dn ca tm v tm trong tnh trng bnh tnh hay an lc khng c ngha l hon ton khng cn g hay trng rng. S an lc ca tm hay tnh trng bnh tnh ca tm c pht trin v chu nh hng t tnh thng yu v t bi. c mc nhy cm v cm xc rt cao." Tm tt, Ngi ni:"Chng no khng cn c k lut tinh thn, v k lut ny mang li bnh tnh cho tm, th d cho tin nghi hay hon cnh bn ngoi ra sao, chng cng khng bao gi em n cho bn cm gic sung sng hay hnh phc m bn ang tm cu. Mt khc, nu bn c c tnh tinh thn ny, s bnh tnh ca tm th cho d bn c thiu nhiu tin nghi bn ngoi m bn vn thng coi l cn thit cho hnh phc, bn vn c th sng mt cuc sng hnh phc v sung sng.

---o0o--S THA MN NI TM i qua bi u xe ca khch sn trn dng i gp c t Lai Lt Ma mt bui chiu, ti ngng li v ngm ci xe Toyota Land Cruiser mi toanh, loi xe m ti hng mong c t lu. ang cn ngh v chic xe khi ti bt u cuc gp g, ti hi "i khi dng nh ton b nn vn ha ca chng ti, vn ha Ty Phng, da vo s thu thp vt cht, chng ti b bao vy, tn cng ti tp vi nhng qung co cho nhng th mi nht, xe hi mi nht vn vn... Tht kh m khng b nh hng bi iu . C qu nhiu th chng ta mun, nhng th chng ta khao kht. Vic ny dng nh khng bao gi ngng. Ngi c th ni mt cht v ham thch khng?" "Ti ngh rng c hai loi ham thch", Ngi tr li."Mt s ham thch th tch cc, ham thch hnh phc. iu tuyt i chnh ng. Kht vng ha bnh. Ham mun th gii ha hp hn, mt th gii thn thin hn. Mt s ham thch rt hu ch.

"Nhng mt im no , ham thch c th tr nn khng hp l. Ci thng n n rc ri. Gi y, th d, i khi ti n thm mt siu th. Ti thc s thch i xem siu th v ti c th xem nhiu th rt p. Cho nn khi ti nhn thy tt c nhng mn hng khc nhau, ti pht trin cm ngh ham thch v s thi thc u tin ca ti l:ti mun ci ny, ti mun ci kia". Ri ngh th hai pht sinh, ti t hi: "Ti c thc s cn dng ci ny khng? Cu tr li thng l "khng". Nu bn theo dui s ham thch u tin , s thi thc u tin , ri th chng my chc ti tin ca bn s trng rng. Tuy nhin, mt s ham thch khc, cn c vo nhu cu cn thit v thc phm, qun o, v ch , l iu hp l hn. "i khi d s ham thch c l qu mc hoc tiu cc hay khng cn ty thuc vo hon cnh hay x hi m chng ta sng. Th d, bn sng trong mt x hi thnh vng ni m chic xe hi gip bn gii quyt cng vic hng ngy, th l ng nhin khng c g sai khi ham thch mt chic xe. Nhng nu bn sng trong mt lng ngho n ni m bn c th gii quyt n tha cng vic m khng cn phi c xe m bn vn cn ham thch xe hi, d cho bn c tin mua xe, vic ny nht nh em phin toi cho bn. Vic c th to ra cm gic kh chu cho nhng ngi lng ging bn v vn vn... Hoc, nu bn sng trong mt x hi phn vinh hn v bn c xe hi, nhng c mun c xe hi sang trng t tin, cng dn bn n cng mt vn ". "Nhng", ti l lun, "Ti khng th hiu lm sao m mun hoc mua xe hi t tin li dn n phin h cho h khi c tin mua. V c chic xe t tin hn ngi li xm c th l mt vn - h c th ganh ght vn vn... nhng v c mt chic xe s cho bn, chnh bn, mt cm gic tha mn v vui sng". c t Lai Lt Ma lc u v qu quyt: "Khng, Ch ring s tha mn khng thi khng th xc nh c liu mt ham thch hay mt hnh ng l tch cc hay tiu cc. K git ngi cm thy mn nguyn khi git ngi, nhng khng th bin h cho hnh ng ca mnh. Tt c nhng hnh ng v o c - ni di, trm cp, t dm vn vn.. vi phm bi nhng ngi c cm gic tha mn vo lc y. Ranh gii gia ham thch hoc hnh ng tch cc v tiu cc khng phi l vn n c cho bn cm gic tha mn lp tc hay khng m l vn cui cng n dn n kt qu tch cc hay tiu cc. Th d, trong trng hp mun c nhiu ca ci t tin hn, nu iu ch l l c mun cng ngy cng nhiu thm, ri th cui cng bn s tin ti gii hn ci m bn c th t c; bn s i ngc thc t. V khi bn ti gii hn ri, bn s mt ht hy vng, v ri vo tht vng, vn vn... l mt s nguy him gn lin vi loi ham thch . "Cho nn ti ngh loi ham thch qu i dn n tham - mt dng thc ham thch qu mc, v ham mun thi qu. V khi bn ngm ngh v s tham lam qu mc, bn s thy n dn ngi ta n cm ngh nn lng, tht vng, nhiu xo trn, v nhiu vn . "Khi ni n vn tham, mt iu ni bt l mc d n n bi s ham thch c c th no , nhng c ri m lng tham vn khng c tha mn. Cho nn lng tham tr thnh v hn, lng tham v y dn n phin mun bt an. Mt iu ng quan tm v tham l mc d ng c tht s l mu cu s tha mn, nhng tr tru l ngay c n

khi bn t c iu mong mun, bn vn cha tha mn. Thuc gii c thc s ca tham l s bng lng Nu bn c cm gic bng lng mnh m, chng c g quan trng d bn t c hay khng t c iu mong mun, ng no bn vn bng lng". Vy lm sao ta c th t c s bng lng ni tm? C hai phng php. Mt phng php l t mi th m bn mun v ham thch- tt c no l tin bc, nh ca, xe c, no l bn b tm u hp, v thn hnh ton ho. c t Lai Lt Ma ch r s bt li ca phng php ny, nu nhng mong mun v ham thch vn khng kim sot c, khng chng th chy bn li vp phi th m bn mun m khng t c. Phng php th hai,ng tin cy hn, phng php khng cn phi c th m mnh mun m ng hn l mun v nh gi cao ci m chng ta c." Mt m n, ti ang xem cuc phng vn truyn hnh vi Christopher Reeve, ngi ti t b ng nga nm 1994 v b thng ty sng khin ng ta b t lit hon ton t c tr xung, phi th bng my dng kh. Khi ngi phng vin hi ng lm sao ng c th gii quyt ni phin mun do tn ph ca ng, Reeve tit l ng tri qua mt thi gian ngn hon ton tht vng khi trong phng theo di bnh nng ti bnh vin. ng tip tc v ni tuy nhin nhng cm ngh tht vng qua i mau tng i, v by gi ng thnh thc coi ng l mt ngi "may mn". ng k n nhng phc lnh c mt ngi v v nhng a con thng yu ng, v cng ni n s bit n ca ng v nhng tin b nhanh chng ca y hc hin i (m ng nh gi l s tm c cch cha lnh b thng ty sng b thng vo thp nin ti), ng cng ni nu ng b thng trc y vi nm th chc chn ng cht v thng tn ny. Trong khi m t qu trnh thch nghi vi s tn ph ca mnh, Reeve ni trong khi nhng cm ngh tht vng c gii quyt kh nhanh chng, th lc u ng vn cn b kh s bi tng cn ghen t dn vt do nhng li ni v tnh ngu nhin nh:"Ti s ln gc ly ci ny". Hc cch gii quyt nhng cm ngh , ng ni " Ti nhn ra con ng duy nht vo i l hy nhn vo ti sn ca mnh, thy nhng g c th vn lm c; nh trong trng hp ca ti, ti may mn khng b chn thng, cho nn ti vn cn u c s dng." Tp trung sc mnh ca mnh bng cch y, Reeve quyt nh dng u c ca mnh tng thm thc v gio dc qun chng v thng tn ty sng, gip nhng ngi khc, c nhng chng trnh tip tc din thuyt cng nh vit vn v o din.

---o0o--GI TR NI TM Chng ta nhn thy nhn quan tinh thn tc ng nh th no khi n l phng tin t hnh phc hu hiu hn l mu tm hnh phc qua cc ngun bn ngoi nh ca ci, a v, v thm ch sc khe th cht. Mt sui ngun bn trong khc ca hnh phc, lin kt cht ch vi cm ngh tha mn trong lng, l thc v gi tr ca chnh mnh. M t c s ng tin cy nht pht trin thc v gi tr ca chnh mnh, c t Lai Lt Ma ging gii:

"By gi th d, trong trng hp ca ti, gi d ti khng c cm ngh su xa ca con ngi, khng c kh nng d dng kin to cc bn tt. Khng c iu , khi mt nc, quyn lc chnh tr khng cn ti Ty Tng, tr thnh mt ngi t nn l ra l rt kh khn. Khi ti cn Ty Tng, v th ch chnh tr c n nh mt mc no ngi ta tn trng Vn Phng ca t Lai Lt Ma, v nhng ngi c lin quan vi ti mt cch ph hp d h c mn m ti thc s hay khng. Nhng nu iu l co s duy nht trong mi quan h hng v ti ca ngi dn th khi ti b mt; iu ng k l cc k kh khn. Nhng c mt ngun sui khc ca gi tr v phm hnh m t ngi ta c th cm thng c vi ng loi. Bn vn c th cm thng vi h v bn vn l con ngi trong cng ng nhn loi. Bn chia s s rng buc . V s rng buc con ngi em dn thc v gi tr v phm cch S rng bc ny c th tr thnh mt sui ngun an i trong bin c m khi bn mt tt c mi th khc" c t Lai Lt Ma ngng lai mt lt v nhp mt hp nc tr, lc u ri ni thm: "Khng may, khi bn c lch s, bn thy nhiu trng hp hong hay vua cha trong qu kh b mt ngi do bin ng chnh tr b ui ra khi x s, nhng cu chuyn v sau khng my tch cc cho h. Ti ngh rng khng c cm xc thng yu v lin h vi ngi ng loi khc, i sng tr nn cc k kh khn. "Ni chung, bn c th tr thnh hai loi ngi khc nhau. Mt mt bn c th tr thnh mt ngi giu c thnh cng, bao quanh bi thn quyn vn vn...Nu ngun gc v phm gi v thc v gi tr con ngi ch l vt cht, ri chng no vn cn ca ci, c th ngi cn thy yn n. Nhng khi ca ci suy tn, ngi s au kh v khng c ni nng ta no khc. Mt khc, bn c th tr thnh ngi c tnh trng kinh t tng t v ti chnh thnh cng, nhng ng thi l ngi nng hu, thng yu tru mn v c lng trc n. V loi ngi ny c mt ngun gi tr na, khin cho ngi ny c thc v phm gi, mt ni nng ta, t c kh nng b phin no nu ca ci mt i. Qua kiu lp lun ny, bn c th thy gi tr ht sc thc tin v s nng hu v tnh thng yu con ngi trong vic pht trin thc ni tm v gi tr."

---o0o--HNH PHC SO VI LC TH Vi thng sau nhng cuc ni chuyn ca Ngi ti Arizona, ti n thm nh Ngi ti Dharmasala. Vo mt bui chiu thng By, ht sc nng bc v m t, ti n nh Ngi m hi nh nhi sau mt cuc leo dc ngn ngi t di lng. n t ni kh hu kh, ti thy s m t hu nh khng chu ni vo ngy , ti khng trong tm trng thun li khi ngi xung bt u cc i thoi. Ngc li dng nh Ngi c tm trng khoan khoi. Sau khi hn huyn ngn, chng ti quay v ti lc th. C lc trong cuc tho lun, Ngi c nhn xt rt quan trng: "By gi, i khi ngi ta ln ln hnh phc vi lc th. Th d, cch y khng lu, ti c ni chuyn vi c ta ngi n ti Rajpur. Ti cp n mc ch ca i sng l hnh phc, vy m mt c ta pht biu l Rajneesh dy rng lc hnh phc nht l lc hot ng tnh dc, cho nn qua tnh dc ta c th tr thnh ngi hnh phc nht."c

t Lai Lt Ma ci tht s." ng ta mun bit kin ca ti v quan im . Ti tr li theo quan im ca ti, hnh phc cao nht l khi ta t c tnh trng Gii thot, tnh trng ny khng cn au kh. l hnh phc ch thc v trng cu. Hnh phc chn chnh lin quan n tnh cm v tr hu nhiu hn. Hnh phc l thuc vo lc th vt cht khng vng bn, nay c mai khng " Nhn b ngoi, iu c v ging nh l mt nhn xt kh hin nhin; d nhin hnh phc v lc th l hai th ring bit. V chng ta nhng con ngi thng ln ln hai th ny. Khng bao lu sau khi tr v nh, trong mt bui cha bnh cho mt bnh nhn, ti c chng minh c th rng chnh nhn thc c sc mnh n nh th no. Heather l mt thiu n c thn lm lut s ti vng Phoenix. Mc d c thch lm vic vi nhng a tr bt ho, nhng n mt lc no c ngy cng khng va sng ti vng ny. C thng phn nn no dn s ng, nn kt xe, v ci nng gay gt vo ma h. C kim c mt cng vic ti mt thnh ph nh trn ni. Thc ra c thm thnh ph ny trc y nhiu ln v mng c c chuyn v y. Tht l tuyt diu. Vn duy nht l cng vic ca c dnh lu n khch hng l ngi trng thnh. Trong nhiu tun l, c n o khng bit c nn nhn cng vic y hay khng. C khng quyt nh c. C lit k nhng iu thun v nghch, nhng tht l kh chu v c c thun th li c nghch. C ging ngha: "Ti bit lm vic y thch hn, nhng b li ti hon ton thch th c sng ti thnh ph , ti thc s thch ni . y lm cho ti cm thy d chu. Ti chn ngy ci nng bc ni y. Ti khng bit phi lm g." Nghe c ni n lc th, ti nh li nhng li ca c t Lai Lt Ma, v thm d mt cht, ti hi: "C ngh dn v ni s mang cho c nhiu hnh phc hn hay nhiu lc th hn? C suy ngh mt lc, khng hiu r v cu hi. Cui cng c tr li: "Ti khng bit... ng bit y, ti ngh rng s mang cho ti nhiu lc th hn l hnh phc"... Cui cng, ti khng ngh rng ti thc s hnh phc lm vic vi nhng khch hng nh th. Ti thc s tha mn khi lm vic vi nhng a tr trong cng vic hin ti ca ti. Ch cn ng khung iu kh ngh bng cu ca c "iu c mang li hnh phc khng?" hnh nh lm sng t mt phn no. t nhin, iu ny khin cho c d dng quyt nh. C quyt nh li Phoenix. ng nhin c vn phn nn v ci nng vo ma h. Nhng, v c mt quyt nh c thc li trn c s nhng g cui cng c cm thy lm cho c hnh phc hn, d sao cng lm cho ci nng d chu ng c hn. Hng ngy chng ta phi ng trc nhiu quyt nh v la chn. Hy c gng khi c th chng ta thng khng chn iu m ta bit l "tt cho chng ta", Mt phn ca iu ny lin quan n thc t l s la "chn ng" thng l s la chn kh khn - s la chn lin quan n s hy sinh no v thch ca chng ta.

 mi th k, nam gii v n gii phi vt ln xc nh vai tr thch ng ca lc th trong i sng ca h - v s cc trit gia, cc nh thn hc, v tm l hc, tt c u kho st mi quan h vi lc th ca chng ta. Vo th k th ba trc Cng Nguyn, Epicurus cn c vo h thng o c ca ng to bo khng nh l "lc th l cn nguyn v l kt qu ca mt cuc i may mn". D Epicurus tha nhn tm quan trng ca l phi thng thng v iu , ng cng phi cng nhn say m bung th theo lc th nhc dc s dn n au kh. Vo nhng nm cui ca th k th mi chn, Sigmud Freud bn rn thit lp l thuyt ring ca ng v lc th. Theo Freud, ng lc cn bn cho ton th b my tm linh l mong mun gim bt tnh trng cng thng do ham mun bn nng khng t c gy ra, ni mt cch khc, ng c bn di l mu tm lc th. Vo th k hai mui, nhiu nh nghin cu quyt nh trnh xa thm nhng suy on trit l, v thay vo,nhiu nh gii phu thn kinh chu kh tm ti nhng vng chung quanh pha di b no bng cc in, tm kim ni pht sinh khoi cm khi kch thch bng in. Khng mt ai trong chng ta cn cn n nhng nh trit gia Hy Lp khng cn gi tr g na, cc nh phn tch tm l th k th 19, hay nhng khoa hc gia th k th 20 gip chng ta hiu lc th. Chng ta nhn bit n khi cm thy n. Chng ti thy lc th trong s u ym hay n ci ca ngi yu, trong mt bn tm nc nng hng sang vo mt bui chiu ma gi lnh lo, trong ci v p ca bui chiu t. Nhng nhiu ngi trong chng ta li thy lc th trong nim vui cung in lao vo cocaine (ma ty), trng thi ngy ngt say sa ca heroin, trong s say sa ca ru ch om sm, hnh phc ca nhc dc bung th qu , nim h hi trong cuc en ti Las Vegas. Cng c nhng lc th thc s - lc th m nhiu ngi trong x hi chng ta i n chp nhn. Mc du khng c nhng gii php d dng trnh nhng lc th tiu cc, nhng may mn l chng ta c ch bt u: ch cn nh n ci m chng ta ang tm kim trong cuc sng l hnh phc. Nh c t lai Lt Ma vch r, l mt thc t khng th nhm ln. Nu chng ta bt u gii quyt nhng la chn trong cuc sng m nh ti iu , chng ta c th loi b nhng iu rt cuc c hi cho chng ta d dng hn ngay c khi nhng iu mang n cho chng ta lc th nht thi. Ti sao thng l rt kh ni "khng", l do c tm thy trong ting "khng", cch gii quyt ny lin quan n thc loi b mt ci g ,t b iu g , t chi b. Nhng c mt cch gii quyt tt hn: a ra bt c quyt nh no m ta phi i ph bng cch t hi, "iu c mang li hnh phc cho ti khng?" Cu hi n gin s l mt cng c mnh gip chng ta iu hnh kho lo tt c mi lnh vc cuc sng ca chng ta, khng ch khi quyt nh c nn dng thuc men thoi mi hoc qu mc hay khng. N gip chng ta c mt thi mi v s vic. Gii quyt nhng quyt nh v s chn la hng ngy bng cu hi trong tm, s chuyn trng tm t ci chng ta t chi b sang ci chng ta ang tm kim -- hnh phc ti hu. Nh nh ngha ca c t Lai Lt Ma, mt loi hnh phc vng vng v bn b. Mt trng thi hnh phc tip tc tn ti, bt chp s thng trm ca cuc i v tm trng thi thay i bt thng nh l mt phn hon cnh sng ca chng ta. Vi cch nhn ny, s d dng hn c mt 'quyt nh ng' v chng ta hnh ng cho chnh mnh ci iu g , khng chi b, hay gi cho mnh iu g - mt thi tin ti hn l chy trn, mt thi chp nhn

i sng hn l bc b n. thc tim n trong s tin ti hnh phc c th c hiu qu rt su xa, n lm cho chng ta d lnh hi hn, ci m hn, trc nim vui ca cuc sng. -ooOoo-

CHNG 3 - RN LUYN TM C HNH PHC

CON NG I TI HNH PHC Nhn bit trng tnh trng tinh thn l nhn t hng u t hnh phc, ng nhin vic ny khng ph nhn nhng nhu cu cn bn nh thc phm, qun o, ch cn phi c. Nhng mt khi nhng nhu cu cn bn c p ng, li nhn nh ny tht r rng: Chng ta khng cn nhiu tin hn, khng cn thnh cng nhiu hay ni ting hn, khng cn mt thn hnh tuyt m, hay c n ngi bn ng hon ho - ngay by gi, chnh lc ny, chng ta c tm, hon ton l trang b cn bn m chng ta cn t hnh phc trn vn. Trnh by phng php hot ng bng tm, c t Lai Lt Ma bt u: "Khi chng ta nhc n 'tm' hay 'thc', c nhiu trng thi khc nhau. Ging nh nhng hon cnh hay cc vt th bn ngoi, mt s tht hu ch, mt s rt c hi, v mt s trung tnh. Cho nn khi cp n vn bn ngoi, u tin chng ta thng c gng nhn bit nhng cht khc nhau ny hay cht ha hc no tt ta c th ch pht trng, tng trng v s dng chng. Nhng cht no c hi th ta loi b. Cng ging nh vy, khi chng ta ni v tm, c c hng ngn t tng khc nhau hay "tm" khc nhau. Trong s y, mt s hu ch, nhng ci chng ta phi nm ly v nui dng. Mt s tiu cc v c hi, nhng ci chng ta phi c gng gim thiu. "Cho nn bc u tm cu hnh phc l hc hi. u tin phi bit nhng xc cm v ng x tiu cc c hi cho chng ta nh th no v nhng xc cm tch cc c ch ra sao. Chng ta phi hiu nhng cm xc tiu cc ny li khng ch l rt xu v c hi cho c nhn m cn c hi cho x hi cng nh tng lai ton th gii. Cch nhn thc nh th nng cao quyt tm ng u v khc phc chng. Sau s hiu ra nhng kha cnh c li ca cm xc v ng x tch cc. Mt khi nhn ra iu , chng ta tr nn quyt tm nui dng, pht trin, v lm tng thm nhng cm xc tch cc d kh khn n th no i na. Hu nh c s t nguyn t pht trong lng. Cho nn qu trnh hc hi, phn tch nhng t tng v xc cm no c li lc v c hi, chng ta dn dn pht trin s quyt tm mnh m thay i cm ngh: "Gi y cha kha m cnh ca hnh phc ca chnh ti, tng lai tt p ca chnh ti, trong tm tay ti. Ti khng c b l c hi !" Trong Pht Gio nguyn l nhn qu c chp nhn nh qui lut t nhin. ng trc thc t, bn phi lu tm ti qui lut . Chng hn, trong kinh nghim hng ngy, nu c nhng s vic no m bn khng thch, th phng php bo m tt nht vic khng xy ra l phi lm cho nhng iu kin nguyn nhn thng gy ri ro cho s vic y chc chn khng cn pht sinh na. Cng tng t nh vy, nu bn mun mt

s vic hay iu kinh qua xy ra, th iu hp l phi lm l tm v thu thp nhng nguyn nhn v iu kin c nguy c cho s vic y. "Vic ny cng ng vi cc trng thi tinh thn v cc kinh nghim. Nu bn ham mun hnh phc, bn phi tm ra nguyn nhn gy ri ro cho iu , v nu bn khng mun au kh, iu phi lm l bo m khng nhng nguyn nhn v iu kin gy ri ro cho iu pht sinh na. nh gi nguyn l nhn qu rt quan trng. "Gi y, chng ta ni n tm quan trng tt bc ca nhn t tinh thn t hnh phc. Cho nn nhim v k tip l quan st s a dng ca cc trng thi tinh thn m chng ta kinh qua. Chng ta cn phi nhn bit r rng nhng trng thi tinh thn khc nhau, phn bit v xp loi chng xem chng c mang n hnh phc hay khng." "Ngi c th cho mt vi th d c bit v nhng trng thi tinh thn khc nhau v m t cch phn loi chng?" Ti hi Ngi. c t Lai Lt Ma gii thch: "By gi, v d, sn hn, ganh ght, v nng gin vn vn ... u c hi. Chng ta coi chng l nhng trng thi tiu cc ca tm v chng ph v hnh phc tinh thn ca chng ta, mt khi bn p cm ngh sn hn hay cm ngh khng tt vi ai, mt khi lng bn trn ngp hn th hay cm xc tiu cc, th ngi khc hnh nh cng th nghch vi bn. Cho nn kt qu l s hi nhiu hn, s c ch v lng l nhiu hn, v cm gic bt an. Nhng th ny pht trin, v thy c n gia mt th gii b coi l th nghch. Tt c nhng cm ngh tiu cc ny pht trin v cm ngh th hn. Mt khc nhng trng thi tinh thn nh n cn t t, v tnh thng chc chn l tch cc. Chng rt hu dng..." "Ti ng l hiu k" Ti ct ngang " Ngi ni c hng ngn trng thi tm khc bit. Ngi c th nh ngha th no l mt ngi tm l lnh mnh hay thch ng tt khng? Chng ta phi s dng nh ngha ny lm nguyn tc ch o quyt nh trng thi tinh thn no cn phi trau di v trng thi no cn phi loi b." Ngi ci, ri vi nt khim nhng ni bt ca Ngi, Ngi tr li: "L mt chuyn gia tm thn hc, ng phi c mt nh ngha hay hn v ngi c tm l lnh mnh." "Nhng ti mun y l quan im ca Ngi" "c, ti coi mt ngi c lng trc n, nng nhit, tt bng l lnh mnh. Nu bn duy tr c cm xc tnh thng, lng t i, th iu g t ng m cnh ca bn trong bn. Nh bn c th giao tip vi ngi khc d dng hn nhiu. V tnh nim n hu nh to ra s chn tht ci m. Bn s thy rng tt c mi con ngi u ging bn, cho nn bn s d dng lin h vi h. iu ny cho bn tnh thn hu ngh. Ri bn t cn phi che y s vic hn, v kt qu l cm ngh s hi, s nghi ng, v bt an t ng b xua tan. Ngoi ra n cng to cm ngh tin cn i vi nhng ngi khc. Mt khc, th d, bn tm c mt ngi rt gii v bn bit rng bn c th tin vo kh nng ca ngi y. Nhng nu bn cm gic ngi khng t t, ri bn phi km nn ci g . Bn cm thy ", ti bit ngi c th lm c vic, nhng thc s ti c th ti tin

ngi y khng?" cho nn bn bao gi cng c mt s e s no h nh to ra s xa cch ngi . "Cho nn, d sao, ti vn ngh l trau di trng thi tinh thn tch cc nh n cn v tnh thng nht nh dn n tm l lnh mnh v hnh phc hn".

---o0o--K LUT TINH THN Nghe Ngi ni ti thy mt ci g rt hp dn v phng php t hnh phc ca c t Lai Lt Ma. iu ny tuyt i thc tin v hu l: Nhn bit v trau di nhng trng thi tinh thn tch cc, nhn bit v loi b nhng trng thi tinh thn tiu cc. Mc d xut ca Ngi bt u bng cch l gii theo h thng cc loi trng thi tinh thn m ta kinh qua lc u ti thy hi v v, ti dn dn b kch thch bi sc mnh ca s hp l v lp lun ca Ngi. V ti thch thc t hn l xp loi nhng trng thi tinh thn da xc cm, hay ham thch da trn trn c s cmt phn xt o c no b p t t bn ngoi nh " Tham l mt ti c" hay "Sn hn l ti li", Ngi xp loi xc cm l tch cc hay tiu cc ch da trn c s chng c dn n hnh phc c bn ca chng ta hay khng. Tip tc i thoi vi Ngi vo bui chiu hm sau, ti hi "Nu hnh phc n gin ch l vn trau di trng thi tinh thn tch cc hn na nh lng tt v vn vn... ti sao li c qu nhiu ngi khng hnh phc?" "Mun t c hnh phc chnh ng, n i hi phi thay i cch nhn, cch suy ngh, v khng phi l mt vn n gin". Ngi ni." Cn phi p dng nhiu nhn t khc nhau t nhiu hng khc nhau. Bn khng nn c khi nim, chng hn nh, ch c mt cha kha, mt b quyt v nu bn c gii php ng, mi vic u tt p. N cng tng t nh chm sc thch hp thn th, bn cn nhiu th vitamin v cht dinh dng, khng phi ch mt hay hai. Cng ging nh th, mun t hnh phc, bn cn c nhiu cch gii quyt v nhiu phng php i ph v khc phc mt lot trng thi tinh thn tiu cc thay i v phc tp. V nu bn ang tm cch khc phc mt s cch suy ngh tiu cc, th khng th no c th hon tt c ch bng cch p dng mt t tng c bit no hay mt rn tp k thut no mt hay hai ln. S thay i cn phi c thi gian. Ngay c n th cht thay i cng cn phi c thi gian. Chng hn, khi bn di chuyn t vng kh hu ny n vng kh hu khc, c th cn thi gian mi thch nghi c vi mi trng mi. Cng nh vy, thay i tm bn cn phi c thi gian. C nhiu nt c im tinh thn tiu cc, cho nn bn cn phi chm ch v phn ng tng nt c im mt. iu ny khng d dng. Cn phi p dng i p dng li hng lot k thut khc nhau v c th gi t bn quen dn vi s thc hnh. l tin trnh hc hi. "Nhng ti ngh rng vi thi gian bn c th c nhng s thay i tch cc. Mi ngy, ngay khi bn thc dy, bn c th pht trin mt ng c suy ngh tch cc thnh thc."Ti s s dng ngy hm nay theo mt ng li tch cc hn. Ti khng nn ph

phm ngy hm nay. V bui ti trc khi ln ging, kim li xem bn lm c nhng g, hy t hi "Ti s dng ngy hm nay theo nh tr tnh cha? Nu nh mi vic din ra ng, bn nn vui mng. Nu khng ng, hy hi tic vic bn lm v tm ra li lm ngy . Cho nn, nh nhng phng php nh vy, bn c th dn dn cng c kha cnh tm tch cc ca bn. "Gi y, th d, trng hp ca ring ti, l mt nh s Pht Gio, ti tin tng vo Pht Gio, v nh kinh nghim bn thn m ti bit s tu tp Pht Gio gip cho ti rt nhiu. Tuy nhin v thi quen, qua nhiu tin kip, mt s s vic c th pht sinh nh nng gin v luyn i. Cho nn by gi nhng g ti cn lm trc nht l hc v gi tr tch cc ca s tu tp, ri xy dng quyt tm, v ri c gng thi hnh chng. Lc u vic tin hnh tu tp tch cc cn khng ng k, nn nh hng tiu cc vn cn mnh. Tuy nhin, cui cng, khi bn cng ngy cng cng c c s tu tp tch cc, ng x tiu cc t ng gim thiu. Cho nn, thc t l thc hnh "Php" [*] l mt cuc chin khng ngng bn trong, thay th tnh nt hay thi quen tiu cc trc y bng phn x tnh nt mi tch cc." [*] Ch Php c nhiu ngha rng m khng c ch Anh no tng ng. Ch ny thng c dng ni v gio l hay hc thuyt ca c Pht, gm c truyn thng kinh in cng nh li sng v s hiu bit tinh thn do p dng gio l. i khi ngi Pht T dng ch ny trong ngha tng qut hn - c ngha l tu tp tinh thn hay tn gio trong lut tinh thn ph bin thng thng, hay bn cht thc s ca hin tng - v s dng thut ng Buddhadharma (Pht Php) tham chiu c th hn v nguyn tc v s tu tp ca Pht o. Ting Dharma trong ting Phn bt ngun t gc t nguyn c ngha l "gi" v trong phm vi vn ny n c ngha rng hn l hnh x hay hiu bit dng "gi ngi ta li" hay bo v ngi ta khi b kh au v nguyn nhn ca n. Tip tc Ngi ni: "D bn ang hot ng no hay s tu tp no, th cng khng c g l kh khn nh s lm quen v rn luyn lin tc. Nh rn luyn chng ta c th thay i, chng ta c th t bin i. Trong phm vi tu tp Pht Gio, c nhiu phng php gi cho tm bnh tnh khi nhiu chuyn rc ri xy ra. Nh tu tp lp i lp li nhng phng php ny, chng ta c th i n ch xo trn no vn c th xy ra nhng tc ng tiu cc vo tm vn cn trn b mt, ging nh ln sng nhp nh trn mt bin nhng khng c tc ng su xung nhiu. Mc d kinh nghim c nhn ti rt t i, ti thy n rt ng trong s tu tp ca c nhn ti. Cho nn, khi ti nhn c mt s tin tc bi thm, vo lc ti c th chng nghim mt vi xo trn trong tm, nhng ri n cng qua i rt mau. Hay ti c th kh chu v bc tc, nhng ri n cng bin i rt nhanh. Khng c tc ng vo tm khm. Khng sn hn. Vic ny t c nh tu tp dn dn, khng th ch qua mt m m thnh cng c". Nht nh l khng. c t Lai Lt Ma rn tp tm t khi Ngi bn tui. Hun tp tm c phng php - s vun trng hnh phc, s thay i ch thc ni tm bng cch chn la v tp trung mt cch c mc ch vo trng thi tinh thn tch cc v chng li trng tinh thi thn tiu cc - c th thc hin c v chnh cu trc v chc nng ca b no. Chng ta sinh ra vi b no c kt ni v mt di truyn vi mt s m hnh hnh x c thin hng bm sinh chng ta c khuynh hng tm cch phn ng

li mi trng sinh tn v mt tinh thn cm xc v thn th. Nhng tp hp ch dn cn bn c m ha trong v s hot ha m hnh t bo thn kinh bm sinh, s phi hp c bit ca t bo no pht ra p ng bt c s vic, kinh nghim, hay suy ngh no. Nhng kt ni trong no khng phi l tnh, khng phi l c nh khng thay i c. B no ca chng ta c kh nng thch ng. Cc nh khoa hc thn kinh chng minh bng ti liu mt s vic c tht l b no c th lp m hnh mi, nhng phi hp khc hn ca cc t bo thn kinh v thn kinh truyn ti (ha cht chuyn thng tin gia nhng t bo thn kinh) p ng d kin mi truyn vo. Thc ra, b no ca chng ta d un nn, thay i, cu hnh li kt ni cho ph hp vi t tng v kinh nghim mi. Do hc tp, chc nng ca chnh t bo thn kinh c nhn thay i, cho php nhng tn hiu in chy theo chng d dng hn. Cc khoa hc gia gi kh nng thay i vn c ca b no l " tnh mm do" Kh nng thay i kt ni ca b no pht trin nhng lin h thn kinh mi, c chng minh trong cc cuc th nghim nh mt th nghim ca cc Bc S Avi Karni v Leslie Underleider ti Vin Tm Thn Quc Gia. Trong cuc th nghim ny, cc nh nghin cu cc i tng th nghim thi hnh mt nhim v n gin v dy thn kinh vn ng, dng bi tp g nh ngn tay xung, v xem nhng phn ng ca cc b phn ca no lin quan n tc ng y bng my ct lp no MRI. Nhng i tng th nghim thc hnh bi tp ngn tay hng ngy trong bn tun, cng ngy cng hu hiu hn v nhanh hn. Cui cng sau giai on bn tun, chp ct lp no c lm i lm li cho thy khu vc no dnh lu ti nhim v ny m rng, cho thy thc hnh u n v lp i lp li mt nhim v t chc c nhng t bo thn kinh mi v thay i mi lin h thn kinh u tin dnh lu vo nhim v ny. Nt c bit ng ch ny ca b no c v l c s tm l cho kh nng thay i tm. Bng cch vn ng t tng v thc hnh cch suy ngh mi, chng ta c th ti nh hng cc t bo thn kinh v thay i cch hot ng ca b no. cng l c s cho khi nim thay i bn trong bt u bng hc hi (nhp liu mi ) v ko theo k lut dn dn thay th nhng "tnh nt tiu cc " (tng ng vi m hnh hot ha t bo thn kinh ring ca chng ta bng "tnh nt tch cc" (hnh thnh mch thn kinh mi). Nhu vy, khi nim hun luyn tm t hnh phc tr thnh kh nng c th lm c thc s.

---o0o--K LUT O C Trong ln tho lun sau ny cp n vic hun luyn tinh thn t hnh phc, c t Lai Lt Ma nhn mnh "Ti ngh rng cch ng x o c l mt nt c th khc thuc loi k lut ni tm dn n cuc sng hnh phc. Ta c th gi n l k lut o c. Nhng i o s tinh thn nh c Pht khuyn chng ta thc hin nhng hnh ng thin v trnh vui thch nhng hnh ng bt thin. Liu hnh ng ca chng ta l thin hay bt thin iu ty thuc vo hnh ng hay hnh vi y pht sinh t mt trng thi tm thc c k lut hay khng c k lut. Ngi ta cho rng tm k lut dn n

hnh phc v tm v k lut dn n au kh, v thc t ngi ta ni rng a k lut vo tm l bn cht gio l ca c Pht. "Khi ti ni k lut, ti tmun ni n k lut t gic, khng phi l k lut do mt ngi no bn ngoi p t cho bn. Ti ni n th k lut c p dng khc phc nhng c tnh tiu cc. Mt bng ng ti phm c th cn k lut n cp thnh cng, nhng th k lut y tht v ch. c t Lai Lt Ma ngng li mt lc dng nh phn nh tp trung t tng ca Ngi. Hoc c l ch l Ngi tm t bng ting Anh. Ti khng bit. Nhng ngh v cuc m thoi bui chiu hm khi Ngi ngng li, mt ci g v ton b cuc ni chuyn lin quan n tm quan trng v hc tp v k lut bt u lm cho ti thy kh nht nho khi n tng phn vi nhng mc tiu cao qu ca hnh phc thc s, tng trng tinh thn v s thay i hon ton ni tm. Dng nh s tm cu hnh phc bng cch ny hay cch khc l mt tin trnh t pht. a ra vn , ti xen vo "Ngi m t nhng xc cm ng x tiu cc l "bt thin" v ng x tch cc l "thin". Hn na, Ngi ni tm khng c hun luyn hay v k lut ni chung a n kt qu ng x tiu cc hay bt thin, cho nn chng ta phi hc v rn luyn mnh nhm tng trng ng x tch cc. Cho n by gi mi iu u tt p. "Nhng iu lm cho ti bn khon l s xc nh ca Ngi v ng x tiu cc hay bt thin l nhng ng x dn n kh au. V Ngi nh ngha mt ng x thin dn n hnh phc. Ngi cng bt u vi tin cn bn l tt c chng sanh vi mong mun trnh kh au v t hnh phc - s ham thch ny l bm sinh; iu ny khng cn phi hc. Vy th cu hi l: Nu t nhin l chng ta mong mun trnh kh au th ti sao chng ta khng cng ngy cng b y lui mt cch t nhin bi ng x tiu cc hay bt thin khi tr v gi? V nu l t nhin mun c hnh phc th ti sao chng ta khng hng ngy cng ng v ng x thin mt cch t ng v t nhin ri c hnh phc hn khi i ta tin v pha trc? Ti mun ni l nu nhng ng x thin t nhin dn n hnh phc v chng ta mun c hnh phc, liu iu c xy ra nh mt tin trnh t nhin khng? Ti sao chng ta cn nhiu n gio dc, hun luyn v k lut tin trnh y xy ra? Lc u, Ngi t Lai Lt Ma tr li " Ngay c n trong nhng iu kin thng thng, trong i sng hng ngy ca chng ta, chng ta coi gio dc l mt nhn t rt quan trng bo m mt cuc sng thnh cng v hnh phc. V kin thc khng th c c mt cch t nhin. Chng ta phi rn luyn, chng ta phi tri qua mt loi chng trnh hun luyn c h thng v vn vn.. V chng ta coi gio dc v hun luyn thng thng ny l ht sc kh, nu khng ti sao cc hc sinh li cn n nhiu k ngh nh vy? Tuy nhin chng ta bit loi gio dc rt quan trng nhm bo m mt cuc sng thnh cng v hnh phc. "Cng ging nh vy, mun lm vic thin cng khng n mt cch t nhin m chng ta phi c thc rn luyn hng ti n. ng vy, nht l trong x hi hin i, bi

v c mt khuynh hng tin rng vn vic thin v bt thin - lm g v khng nn lm g - c coi l trong phm vi hot ng ca tn gio. Theo truyn thng tn gio c coi l c trch nhim ca tn gio qui nh cch ng x no l thin v bt thin. Tuy nhin trong x hi ngy ny, tn gio mt uy tn v nh hng ca n mt mc no . V ng thi, khng c s la chn no, nh o l th tc xut hin thay th vo. Cho nn dng nh t c s lu tm n s cn thit phi c li sng thin. Chnh v iu ny m ti ngh rng chng ta cn phi gng sc nhiu v c thc lm vic tin ti t loi kin thc ny. Th d, mc d c nhn ti tin tng bn cht con ngi chng ta cn bn l ha nh v giu lng thng, nhng ti cm thy khng v bn cht tim n ca chng ta, chng ta cng phi pht trin s nh gi cao v tnh thc v s tht . V thay i cch nhn thc chnh mnh, nh hc tp v hiu bit, c th c tc ng thc s vo cch chng ta tng tc vi nhng ngi khc v cch chng ta sng hng ngy ". V khng ng nu ra vn , ti phn khng " Tuy nhin Ngi s dng s tng ng ca h thng gio dc v rn luyn l thuyt thng thng. iu l mt vic. Nhng nu Ngi ni chuyn v cch ng x no gi l thin hay tch cc, dn n hnh phc, v nhng ng x khc dn n kh au th ti sao phi hc nhiu n th mi nhn bit ra chng v phi rn luyn qu nhiu mi thc hin c cch ng x tch cc v loi b ng x tiu cc? Ti mun ni l nu bn a tay vo la, bn s b bng. Bn rt tay li, bn bit cch ng x ny dn n kh au. Bn u cn hc hay rn luyn nhiu mi bit ng ng vo la na. "Vy th, ti sao tt c nhng cch ng x hay cm xc dn n kh au li khng nh vy? Chng hn, Ngi cho rng nng gin v sn hn r rng l nhng cm xc tiu cc v cui cng dn n kh au. Nhng ti sao ta phi c gio dc v nhng hu qu c hi ca nng gin v sn hn loi b chng? V nng gin trc tip gy ra cm xc kh chu cho con ngi, chc chn l d cm thy trc tip ci kh chu y, ti sao ta khng t nhin v t ng trnh n trong tng lai? Khi c t Lai Lt Ma ch nghe nhng lp lun ca ti, i mt thng minh ca Ngi nh m rng ra, nh th Ngi hi ngc nhin, hoc thm ch thch th v tnh ngy th trong cu hi ca ti. Ri vi mt chui ci ln, y thin ch Ngi ni: "Khi bn ni v kin thc dn n t do hay gii php ca mt vn , bn phi hiu rng c nhiu mc khc nhau. Th d, con ngi vo Thi i khng bit nu tht nhng vn c nhu cu sinh hc v n, cho nn h n ging nh th hoang. Khi con ngi tin b, h hc cch nu v nm cc loi gia v khc nhau lm cho n ngon hn v lm thnh nhiu mn. V ngay c thi i ngy nay, nu chng ta b bnh c bit no v nh kin thc chng ta bit c loi n no khng tt cho chng ta, th d chng ta thch n mn , nhng chng ta cng t kim ch khng n. Cho nn r rng l mc kin thc cng tinh vi th chng ta s ng u vi th gii t nhin cng hiu qu. "Bn cn c kh nng xt on hu qu trong tng lai gn v xa v cch ng x ca bn v cn nhc c hai. Th d, khc phc nng gin, mc d th vt cng chng nghim nng gin, nhng chng khng bit nng gin l tai hi. Tuy nhin con ngi mt mc khc, khc ch bn c s t thc bn ngm ngh v quan st khi nng gin pht

sinh, n lm hi bn. Cho nn bn c s phn xt nng gin l tiu cc. Bn cn phi bit suy lun. Cho nn khng phi l n gin nh atay vo la, v ri b bng, v ri bit khng bao gi lm iu trong tng lai na. Hc vn v kin thc v nhng g dn n hnh phc v nhng g gy kh au cng tinh vi th bn s c nhiu kt qu hn trong vic t hnh phc. Cho nn, chnh v iu ti ngh rng gio dc v kin thc l rt quyt nh." Ti cho l Ngi cm thy ti vn phn khng khi nim v gio dc n gin l mt phng cch thay i ni tm, Ngi nhn xt " Mt vn trong x hi hin nay l thi ca chng ta hng v gio dc nh th n ch lm cho bn ti gii hn. i khi dng nh nhng ngi t hc, t tinh vi hn v o to gio dc, th h li cng cht phc v ngay tht hn. Mc d x hi chng ta khng nhn mnh vo vic ny, nhng vic s dng kin thc v gio dc li quan trng nht l gip chng ta hiu r tm quan trng ca vic lm cc hnh ng thin v a k lut vo tm chng ta. S dng thch hp tr thng minh v kin thc s em li s thay i t bn trong pht trin lng tt". -ooOoo-

CHNG 4 - GINH LI TNH TRNG HNH PHC BM SINH

BN CHT C BN CA CHNG TA Gi y, chng ta c lm ngi tm cu hnh phc. R rng l cm gic yu thng, tnh cm, gn gi, v t bi mang li hnh phc, ti tin l mi ngi trong chng ta c c s c hnh phc, i vo trng thi tm tru mn v t bi, nhng trng thi mang n hnh phc, c t Lai Lt Ma khng nh."Tht ra, l mt trong nhng nim tin ch yu ca ti m chng ta vn c khng ch l kh nng t bi m ti tin l bn cht cn bn tim n trong con ngi l tnh ha nh" Nim tin ca Ngi da vo ci g? "Hc thuyt Pht Gio v "Pht Tnh" cung cp mt s im v nim tin ny l bn cht c bn ca tt c chng sinh thc cht l hin ha v khng gy g." Nhng ta c th tip nhn quan im y m khng cn phi dng n hc thuyt Pht Gio v Pht Tnh." Nim tin ca ti cn da vo nhng im khc. Ti ngh rng vn tnh cm hay t bi ca con ngi khng phi ch l vn tn gio, n cn l mt nhn t cn thit cho i sng tng ngy ca con ngi "Cho nn, trc ht nu chng ta nhn vo chnh m hnh cuc sng t lc tui nh n lc cht, chng ta c th thy cch chng ta c c bn nui dng l tnh cm ca ngi khc. N bt u ngay lc mi sinh. Sau khi sinh ra, hnh ng thc s u tin ca chng ta l b m hay sa ca ngi no . l mt hnh ng ca tnh cm, ca tnh thng. Khng c hnh ng chng ta khng th tn ti. iu y tht r rng. Hnh ng y khng th thc hin c nu khng c cm gic yu mn ln nhau. T pha a tr, nu khng c cm gic tnh cm, khng c rng buc g vi ngi cho sa th a tr c th khng b sa. V nu khng c tnh cm v phn ngi m, hay ngi no khc, sa khng t nhin c c. Cho nn, l cch sng. l thc t.

"Ri, cu trc thn th dng nh ph hp hn i vi cm gic tnh yu thng v t bi. Chng ta du thy tnh trng bnh tnh, tnh cm, lnh mnh c tc dng tt cho sc khe v hnh phc th cht. Ngc li, nhng cm gic tht vng, s hi, bn chn v nng gin c th hy hoi sc khe ca chng ta. "Trong trit hc Pht Gio, "Pht Tnh" ni n bn cht tim n, cn bn, v tinh t nht ca tm. Trng thi tm ny, hin hu mi con ngi, hon ton khng b h hoi bi cm xc hay t tng tiu cc. "Chng ta cng c th thy sc khe cm xc ca chng ta c nng cao bi cm gic tnh cm. Mun hiu vic ny, chng ta ch cn ngh xem chng ta cm thy ra sao khi nhng ngi khc t ra nhit tnh v tnh cm vi chng ta. Hoc hy quan st cm gic tnh cm hay thi ca chnh mnh tc ng mt cch t ng v t nhin nh hng n bn trong chng ta ra sao, chng lm cho chng ta cm thy ra sao. Nhng xc cm hin ha v ng x tch cc i km vi chng ta dn n gia nh v i sng cng ng hnh phc hn. "Cho nn ti ngh rng chng ta c th kt lun bn cht c bn ca con ngi l tnh ha nh V nu ng nh vy, n lm cho tt c c ngha hn khi c li sng ph hp hn vi bn cht cn bn ha nh ca con ngi chng ta". "Nu bn cht ct li l ha nh v tnh thng, Ti hi "Ti ch bn khon lm sao Ngi c th gii thch tt c nhng xung t v cch ng x hung hng chung quanh chng ta " c t Lai Lt Ma gt u t l mt lc ri tr li " ng nhin chng ta khng th b qua s thc l lun lun c nhng mu thun v cng thng, khng ch trong phm vi tm tr c nhn m cn trong phm vi gia nh, khi chng ta tc ng qua li vi ngi khc, v mc x hi, mc quc gia, v mc ton cu. Cho nn nhn vo y, mt s ngi kt lun bn tnh con ngi cn bn l hung hng. H c th ch vo lch s con ngi em so snh vi cc loi c v khc, ng x ca con ngi hung hn hn nhiu. Hay, h c th ni, "Tuy tnh thng l mt phn ca tm, nhng nng gin cng l mt phn ca tm. Chng ng u l mt phn bn tnh ca chng ta, c hai t nhiu u cng mt mc "."'Tuy nhin, nhoi ngi v pha trc, ra sc mt cch tnh to, Ngi qu quyt "Ti vn vng tm bn tnh con ngi ch yu l tnh thng, ha nh. l nt c th tri hn hn trong bn tnh con ngi." Nng gin, bo lc, v hung hn c th pht sinh, ti ngh nhng iu ch l ph, hay b ngoi nhiu hn,v mt ngha no chng pht sinh khi chng ta nn lng trong c gng mun ginh c tnh yu v tnh cm. Chng khng phi l phn bn tnh cn bn tim n ca chng ta. "Cho nn mc du s gy hn c th xy ra, nhng ti tin l nhng xung t ny khng nht thit v bn tnh con ngi m ng hn l kt qu ca tri thc con ngi - tr thng minh con ngi mt qun bnh, s dng sai tr thng minh ca chng ta, kh nng sng to ca chng ta. By gi hy nhn vo s tin ha ca loi ngi, ti ngh rng nu em so snh vi mt s th vt khc, th cht ca chng ta c l rt yu. Nhng v s pht trin ca tr thng minh con ngi, chng ta c th s dng nhiu dng c v khm ph ra nhiu phng php chin thng nhng hon cnh mi sinh c hi. Khi x hi

loi ngi v iu kin mi sinh cng ngy cng tr nn phc tp, vn ny i hi tr thng minh v kh nng nhn thc ca chng ta ng mt vai tr to ln hn p ng c nhng i hi khng ngng ca mi trng phc tp. Cho nn, ti tin tim n hay bn tnh c bn hay tim n ca chng ta l tnh ha nh v tr thng minh l ci pht trin sau. V ti ngh rng nu kh nng con ngi, tr thng minh con ngi, pht trin theo chiu hng khng qun bnh, khng c cn bng bng tnh thng, th n s tr thnh ph hoi. N s dn n thm ha. "Nhng, ti ngh rng iu quan trng l phi cng nhn rng nu nhng xung t ca con ngi gy ra do s dng sai lm tr thng minh th chng ta cng c th dng tr thng minh tm ra cch thc v phng tin khc phc nhng xung t y. Khi tr thng minh con ngi v lng tt hay tnh cm con ngi c s dng cng vi nhau, tt c nhng hnh ng ca con ngi tr thnh xy dng. Khi chng ta phi hp mt tri tim nng hu vi kin thc v gio dc, chng ta s bit tn trng quan im v quyn ca ngi khc. iu ny tr thnh c s cho tinh thn ha gii nhm khc phc s gy hn v gii quyt nhng v xung t ca chng ta. c t Lai Lt Ma ngng li v nhn vo ng h ca Ngi."Cho nn, Ngi kt lun, d cho bo lc nhiu n u hay bao nhiu iu ti t m ta phi chu ng, ti tin l gii php ti hu cho nhng xung t, c bn trong ln bn ngoi, nm trong s quay v ca bn tnh c bn hay tim n ca con ngi, l ha nh v tnh thng Li nhn vo ng h, Ngi bt u ci mt cch rt thn mt " Vy, chng ta ngng ti y, qu l mt ngy di!". Ngi x li i giy Ngi ci ra trong lc m thoi, v tr v phng.

---o0o--VN BN TNH CON NGI Trn vi thp k qua, quan im ca c t Lai Lt Ma v bn tnh t bi tim n ca con ngi dng nh tin b rt chm ti Phng Ty, mc du c s tranh u. Khi nim v cch ng x ca con ngi ch yu l ch k, c bn l tm kim cho chnh mnh, n su vo t tng Ty Phng. T tng y khng ch chng ta vn ch k m cn hung hng v th nghch l mt phn bn tnh cn bn con ngi ng tr vn ha chng ta nhiu th k. ng nhin, theo lch s c rt nhiu ngi c quan im i nghch. Chng hn, vo gia th k th 17, David Hume vit rt nhiu v "lng nhn t t nhin" ca con ngi. V vo th k sau, ngay chnh Charles Darwin cho rng " bn nng ng cm" l ca loi ngi. Nhng v mt l do no , quan im bi quan hn v nhn tnh bn r trong nn vn ha ca chng ta, t nht t th k th 17, di nh hng ca cc trit gia nh Thomas Hobbes, ngi c mt quan im kh ti tm v loi ngi. ng hnh dung loi ngi nh l hung bo, tranh ua, lun lun trong xung t, v ch quan tm n quyn li bn thn. Hobbes ni ting coi nh bt c khi nim no v lng tt cn bn ca con ngi, mt ln b bt gp ang cho tin cho mt ngi n xin ti h ph. Khi c hi v s bc ng rng lng , ng ni "Khng phi ti lm

nh vy gip hn, ti lm vy l gim bt kh au ca ti khi nhn thy s ngho nn ca ngi ". Tng t nh vy, vo u th k ny, George Santayana, mt trit gia sinh ra ti Ty Ban Nha, vit rng nhng thi thc ho phng, gip , trong thi gian ngi ta tn ti, thng l rt yu, ph du, v khng vng vng trong bn tnh ca loi ngi nhng, "ch cn phanh phui mt cht di b mt bn s thy mt con ngi tn bo, c chp, ht sc ch k ." Bt hnh thay, khoa hc v tm l hc Ty Phng chp ly khi nim , tha nhn thm ch khuyn khch quan im ch k y. Ngay trong nhng ngy u ca khoa hc tm l hin i, c s tha nhn c bn chung tim n l tt c cc ng c thc y ca con ngi ch yu l ch k, hon ton da vo quyn li bn thn. Sau khi hon ton chp nhn tnh ch k ch yu ca chng ta l mt tin , mt s khoa hc gia li lc hn trm nm qua tng thm nim tin vo iu ny v bn tnh thc cht hung hng ca con ngi. Freud ni rng "khuynh hng hung hng l mt thin hng trc tin, t tn ti v bn nng." cui th k ny, hai nh vn, Robert Ardrey v Konrad Lorenz, nhn vo kiu hot ng sinh vt mt s loi n tht sng, kt lun con ngi cn bn cng l loi n tht sng, c ham mun bm sinh hay bn nng tranh ginh lnh th. Tuy nhin trong nhng nm gn y, xu th c v chng li quan im ht sc bi quan v nhn loi t ra gn hn vi quan im ca c t Lai Lt Ma v bn tnh tim n ca chng ta l ha nh v tnh thng. Trn hai hay ba thp nin qua, c n hng trm nghin cu khoa hc cho thy tnh hung hng khng nht thit l bm sinh v cch c x bo lc b nh hng bi nhiu nhn t v sinh hc, x hi, a d v mi trng. C l bo co bao qut nht v nghin cu mi nht c tng kt trong bn Tuyn B Seville 1986 v Bo Lc do 20 khoa hc gia ng hng u trn khp th gii son tho v k. ng nhin trong tuyn b ny h tha nhn cch c x bo lc ang xy ra, nhng h khng nh l theo khoa hc khi ni rng chng ta k tha khuynh hng gy chin tranh v bo lc l sai. Cch c x y khng phi do di truyn t vo bn tnh con ngi. H ni rng d chng ta c b my thn kinh bo hnh th cch c x y cng khng t ng hot ng. Khng c g trong sinh l hc thn kinh bt buc chng ta bo hnh. Kho st vn bn tnh cn bn ca con ngi, hu ht cc nh nghin cu trong lnh vc ny hin cm thy c bn l chng ta c tim nng pht trin thnh ngi ha nh, chu o hay bo lc, hung hng, khuynh hng hnh ng c nhn mnh nhiu vo vn hun luyn. Nhng nh nghin cu ng i nay bt b khng ch khi nim v tnh hung hn bm sinh ca con ngi, m c khi nim con ngi bm sinh v k v ch k cng b cng kch. Nhng ngi iu tra nghin cu nh C. Daniel Batson hay Nancy Eisenberg ca i Hc Tiu Bang Arizona tin hnh nhiu cuc nghin cu trong nhng nm va qua cho thy con ngi c khuynh hng v cch i x v tha. Mt s nh khoa hc nh Tin s x hi hc Linda Wilson cng tm cch khm ph ti sao iu ny li nh vy. c tnh v tha theo l thuyt ca b l mt phn bn nng sinh tn - ht sc i lp vi l thuyt ca nhng nh t tng trc y cho rng thi th nghch v hung hn l tiu chun xc nhn bn nng sinh tn ca chng ta. Nhn vo trn hng trm thm ha

t nhin, Tin s Wilson tm thy mt mu hnh mnh m v lng v tha trong s nhng nn nhn thm ha dng nh l mt phn ca tin trnh khi phc. B thy rng cng nhau lm vic gip ln nhau c khuynh hng trnh cc kh khn tm l sau ny c th xy ra do chn thng. Khuynh hng lin kt cht ch vi nhng ngi khc, hnh ng v phc li ca ngi khc cng nh cho chnh mnh, n su trong bn tnh con ngi, c ti luyn trong qu kh xa xm khi ngi ta cng lin kt li v tr thnh thnh vin ca mt nhm c c may sng st cao hn. Nhu cu thit lp quan h x hi cht ch vn cn dai dng cho n ngy nay. Trong nhng cuc nghin cu, nh trong cuc nghin cu ca Tin S Larry Scherwitz, kho st nhng nhn t ri ro v bnh ng mch vnh tim, cho thy nhng ngi thch ni bt (nhng ngi thng nhc mnh bng cch dng nhng i t nh "Ti", v "ca ti" trong cc cuc phng vn) d b bnh ng mch vnh nhiu hn, c khi nhng cch i x e da sc khe c kim ch. Cc nh khoa hc khm ph ra rng nhng ngi t c mi lin h x hi, dng nh b km sc khe yu, mc bt hnh phc cao hn, v d b cng thng hn. Cha tay gip ngi khc c th l cn thit cho bn tnh chng ta cng nh giao tip. Ta c th lm mt s so snh vi s pht trin ngn ng, ging nh kh nng c tnh thng v lng v tha, l mt trong nhng nt p ca loi ngi. Nhng khu vc c bit ca b no dnh ring cho tim lc v ngn ng. Nu chng ta c t vo hon cnh mi trng ph hp, tc l, mt x hi bit ni, th nhng ni kn o ca no bt u pht trin v hon thin v kh nng v ngn ng tng trng. Cng ging nh vy, tt c ai cng c ph cho "ht ging ca tnh thng". Khi c t vo hon cnh thch hp - nh, hay ngoi x hi ni chung, v sau nh vo nhng c gng r rt ca mnh - "ht ging" y s thng hoa. Vi khi nim y trong tm, cc nh nghin cu hin ang tm cch khm ph ra nhng hon cnh mi sinh tt nht ht ging quan tm v tnh thng chn mui ni con ci. H nhn bit mt s nhn t: c nhng bc cha m c th iu ha c cm xc, lm gng v cch i x chu o, dy bo gii hn v t cch o c ca con ci, truyn t cho chng hiu trch nhim v t cch ca chng, v dng l lun gip con ci hng s lu tm ti cc trng thi cm xc hay nhng hu qu v cch i x ca chng i vi ngi khc. Nhn li s tha nhn c bn ca chng ta v bn tnh tim n ca con ngi, t bn tnh th nghch n c ch, c th m ra nhiu kh nng. Nu chng ta bt u bng vic tha nhn m hnh t li trong tt c cc cch ng x ca con ngi, th mt a tr nh c th l mt th d hon ho lm "bng chng" cho l thuyt ny. Sanh ra, a tr hnh nh c lp trnh vic duy nht trong tm chng: tha mn nhu cu ca chnh chng, n, tin nghi vt cht v vn vn...Nhng nu chng ta khng theo s ch k cn bn ny, mt bc tranh hon ton mi s hin ra. Chng ta c th d dng ni a tr ny sanh ra c lp trnh cho mt iu duy nht: c kh nng v mc ch l em lc th v nim vui n cho ngi khc. Ch cn quan st mt a tr khe mnh, rt kh c th chi b bn tnh hin ha tim n ca con ngi. T u th mi ny, chng ta c th tn thnh kh nng mang nim vui cho ngi khc, ngi chm sc, l bm sinh. Th d, a tr s sinh,khu gic pht trin ch bng 5 phn trm ca ngi ln, v v gic pht trin rt t. Nhng cc tr s sanh ci tn ti nhng gic quan hng v mi v v ca sa

m. Vic cho con b khng nhng cung cp dinh dng cho a tr, m cn lm gim cng thng c ngc. Cho nn chng ta cng c th ni a tr sinh ra vi kh nng bm sinh em lc th cho ngi m bng cch gim thiu s cng thng ca nh hoa. V mt sinh hc, a tr sanh c lp trnh l nhn bit v phn ng trc cc gng mt, ch c mt s t ngi khng tm thy nim vui ch thc khi thy tr nh ngy th nhn vo mt h, v mm ci. Mt s nh dn tc hc ra l thuyt v iu ny, cho rng khi mt a tr mm ci vi ngi chm sc n hay nhn thng vo mt ngi ny th a tr ang theo ui " k hoch sinh hc" su xa theo bn nng, "a ra" cch ng x quan tm, ha nh, du dng t ngi chm sc n, ngi cng ang tun hnh snhim v bn nng bt buc t nhin. V c thm nhiu nh iu tra nghin cu phn u khm ph mt cch khch quan bn tnh ca con ngi, khi nim a tr t c tnh ch k, mt b my n v ng, ang phi nhng ch cho cch nhn nhn mt con ngi ra i vi b my bm sinh l lm va lng ngi khc, ch cn n iu kin mi trng thch hp cho "ht ging tnh thng" tim n v t nhin c ny mm v pht trin. Mt khi chng ta kt lun bn tnh cn bn ca nhn loi l tnh thng hn l hung hng, mi quan h vi th gii chung quanh chng ta thay i tc khc. Nhn nhng ngi khc nh cn bn l thng yu thay v th nghch v ch k gip chng ta bt cng thng, tin tng, sng thoi mi, lm chng ta hnh phc hn.

---o0o--SUY NGM V MC CH CUC I Khi c t Lai Lt Ma ngi sa mc Arizona tun ny, nghin cu bn tnh con ngi v quan st tm con ngi vi s xem xt k lng ca mt khoa hc gia, mt s tht n gin dng nh le ln v sng t mi bn ci: mc ch cuc i l hnh phc. Cu ni n gin ny c th s dng nh mt cng c c sc mnh gip chng ta vt qua kh khn trong cuc sng hng ngy. T vin cnh y, nhim v ca chng ta l loi b nhng iu dn n kh au v tch ly nhng iu dn n hnh phc. Phng php, thc hnh hng ngy ny dn n tng dn dn thc v hiu bit ca chng ta v nhng g thc s dn n hnh phc v nhng g khng dn ti hnh phc. Khi i sng tr nn qu phc tp v chng ta cm thy khng chu ni, thng l rt hu ch nu chng ta dng li v nh li ton b mc ch, ton b mc tiu ca chng ta. Khi ng u vi cm gic tr tr v bi ri, b mt gi hay mt bui chiu, thm ch vi ngy ch ngh xem iu thc s em hnh phc s gip ch cho chng ta nhiu, v ri th sp t li s u tin trn c s . Vic ny s em cuc sng ca chng ta tr li khung cnh thch hp c mt ci trin vng mi, v gip chng ta nn i hng no. Thnh thong chng ta phi ng u vi nhng quyt nh then cht c th nh hng sut cuc i. Chng han ch ng ta quyt nh lp gia nh, c con, hay theo mt mn hc tr thnh lut s, ngh s, hay th in. Quyt tm mnh m t c hnh phc - bit nhng nhn t dn n hnh phc v lm nhng bc tch cc xy dng

mt cuc sng hnh phc hn - ng l mt quyt nh nh vy. - Ch ngot hng ti hnh phc v mt mc tiu c gi tr v quyt nh c thc tm cu hnh phc theo mt cch thc c h thng c th thay i su xa phn cn li cuc i ca chng ta. S hiu bit v nhng nhn t s dn n hnh phc ca c t Lai Lt Ma da vo sut cuc i quan st tm c phng php ca Ngi, kho st bn cht thn phn con ngi, v iu tra nghin cu nhng s vic ny trong khun kh m c Pht ln u tin thit lp t trn 25 th k qua. V t qu trnh ny, c t Lai Lt Ma i n kt lun r rng v nhng hot ng v t tng no c gi tr nht. Ngi tm tt nim tin cu Ngi vo nhng li ni sau c th dng lm s suy ngm. i khi gp nhng bn c, n nhc nh cho ti thi gian qua mau nh th no. V iu ny cng lm cho ti bn khon t hi liu chng ta c s dng th gi ng n hay khng. S dng ng n th gi rt quan trng. Trong khi chng ta c thn xc ny, v nht l b c con ngi ht sc ng ngc nhin ny, ti ngh rng mi pht l th g qu bu. Cuc sng tng ngy qu nhiu hy vng, mc d khng c g bo m cho tng lai. Khng c g bo m l ngy mai cng vo gi ny chng ta vn y. Nhng chng ta vn lm vic v iu hon ton trn c s hy vng. Cho nn chng ta cn phi s dng th gi hu hiu nht. Ti tin rng s dng ng th gi l nh th ny: nu bn c th phc v ngi khc, nhng chng sinh khc. Nu khng, t nht hy kim ch ng lm hi chng, ti ngh l ton b cn c trit l ca ti. "Cho nn, hy suy ngm v nhng g c gi tr thc s cho i sng, nhng g em ngha cho i sng, v hy t s u tin trn c s y. Mc tiu cuc sng cn phi tch cc. Chng ta sinh ra khng phi c mc ch gy rc ri lm hi ngi khc. i sng chng ta c gi tr, ti ngh rng chng ta phi pht trin nhng c tnh tt cn bn ca con ngi - nhit tnh, t t v t bi. Ri i sng ca chng ta s tr nn c ngha v an lc hn - hnh phc hn. -ooOoo-

PHN II - NHIT TNH V TNH THNG CA CON NGI

CHNG 5 - KIU MU MI CHO S THN THIN
C N V QUAN H Ti vo phng khch ca c t Lai Lt Ma ti khch sn, v Ngi ra hiu cho ti ngi. Tr c rt ra, Ngi tut i giy Rockport mu b v ngi thoi mi trn mt chic gh ln. ""Sao?" Ngi hi ti vi mt ging thng l thay i ng iu c l Ngi sn sng cho bt c iu g. Ngi mm ci v gi im lng. Ch i.

My pht trc y, trong khi ngi ti hnh lang khch sn, ch n gi gp g, ti l ng nht mt t bo a phng b li ni y; t bo c lt ti mc "Vic Ring". Ti lic qua mc qung co dy c ht trang ny n trang khc tm ngi, ht sc mong c lin h ti mt ngi no khc Vn hy cn ngh ti nhng qung co y lc ngi xung bt u cuc gp vi c t Lai Lt Ma, ti t nhin quyt nh b qua mt bn nhng cu hi c chun b, v hi Ngi: "C bao gi Ngi cm thy c n khng?" "Khng" Ngi tr li n gin. Ti khng chun b trc cho cu tr li ny. Ti cho rng cu tr li ca Ngi phi l nhng dng sau: "ng nhin", mi ngi ai cng c lc c lc cm thy l loi.." Ri ti d nh hi Ngi lm sao Ngi i ph vi c n. Ti khng bao gi ngh rng ti li gp mt ngi khng bao gi cm thy c n. "Khng" ti hi Ngi ln na, ng vc "Khng" "Ngi cho iu l ci g? Ngi ngh mt cht."Ti ngh rng mt nhn t m ti nhn vo bt c ai l t mt kha cnh tch cc; ti c gng tm kim nhng kha cnh tch cc ca h. Thi ny to ngay mt cm gic ng cm, mt loi lin h. "Mt phn l v l v phn ti t c s e s, t s hi hn, v nu ti hnh ng theo mt cch thc no , c th mt i s knh trng hay ngh rng ti l ngi xa l Cho nn v thng l khng c loi e s v s hi , th s c loi ci m. Ti ngh l nhn t chnh." Phn u lnh hi phm vi v kh khn trong vic p dng mt thi nh vy, ti hi "Nhng lm sao Ngi c th cho rng ngi ta c kh nng cm thy thoi mi vi ngi khc, li khng c s s hi v e s b ngi ta khng thch hay phn xt. Phi chng c phng php c bit mt ngi trung bnh c th s dng pht trin thi y?" "Nim tin cn bn ca ti l trc tin bn cn hiu s ch li ca t bi."Ngi ni vi mt ging qu quyt." l nhn t chnh. Mt khi bn chp nhn s tht l t bi khng phi l mt th ngy ng con nt hay tnh cm, mt khi m bn hiu t bi l ci thc s ng gi, hiu gi tr su xa ca n, th bn pht trin ngay s li cun hng v n, thin trau di n. "V mt khi bn kch thch t tng t bi trong tm, mt khi t tng tr thnh tch cc, th thi ca bn i vi ngi khc t ng thay i. Nu bn gn gi ngi khc vi t tng t bi, s s hi t ng gim thiu v bn s ci m vi ngi khc. Ci m to mt bu khng kh tch cc v thn hu. Bng thi y, bn tin ti mi quan h m chnh bn l ngi u tin to ra kh nng nhn s cm tnh hay s p ng tch cc ca ngi khc. V vi thi y, cho d ngi ta khng thn thin vi bn hoc bn khng

c p ng bn mt cch tch cc, th t nht bn cng gn gi ngi vi cm gic ci m lm cho bn linh hot v t do thay i cch tip xc cn thit. Loi ci m y t nht cho bn kh nng c cuc i thoi y ngha vi h. Nhng khng c thi t bi, nu bn cm thy nh mc cm, tc ti hay lnh m, th d ngi bn thn nht n vi bn, bn vn cm thy khng thoi mi. "Ti ngh rng trong nhiu trng hp, ngi ta c khuynh hng mong ngi khc p h mt cch tch cc trc, hn l t mnh ch ng to ra kh nng . Ti cm thy th l sai, n dn n kh khn v s tr thnh ro cn lm tng thm cm gic l loi v c n. Vy, nu bn mun khc phc cm gic l loi v c n y, ti ngh rng thi tim n ca bn c th to ra s khc bit to ln. Gn gi ngi khc vi t tng t bi trong tm l phng cch tt nht lm iu ny. S kinh ngc ca ti v vic c t Lai Lt Ma ni rng Ngi chng bao gi c n hon ton tng xng vi nim tin ca ti vo s lan trn ca cnh c n trong x hi ca chng ta. Nim tin ny khng ch sanh ra t cm gic chung v s c n ca ring ti hay si ch xuyn sut s c n hnh nh l ch quan trng nhng t c ch trong ton b c cu hnh ngh y khoa tm thn ca ti. Trong 20 nm qua, cc nh tm l hc bt u nghin cu v s c n trong cch thc khoa hc, thc hin nhiu kho st v nghin cu v ti ny. Mt trong nhng khm ph ni bt v nhng nghin cu ny l hu nh tt c mi ngi u cho bit h kinh nghim qua s c n, hin thi hoc trong qu kh. Trong mt cuc thm d rng ri, mt phn t nhng ngi trng thnh ti Hoa K cho bit h cm thy ht sc c n t nht mt ln trong hai tun. Mc d, chng ti thng ngh rng c n ko di l mi u phin c bit lan rng ni ngi gi, l loi trong cc khu nh trng tri hay khu sau ca vin dng lo, nhng cng cuc nghin cu cho thy nhng thiu nin v thanh nin cng cho bit h cng c n nh ngi gi. V mc c n lan trn, nhng ngi iu tra nghin cu bt u xem xt nhng thay i phc tp gp phn gy ra c n. Chng hn, h tm ra nhng ngi c n thng c nhng vn mc cm, gp kh khn trong giao tip vi ngi khc, t chu lng nghe, v thiu kho lo trong vic giao t x hi nh chn la cch c x thng tc (bit khi no gt u, p li thch hp, hay gi im lng). S nghin cu ny xut mt chin lc khc phc c n l tc ng vo ci tin k nng giao t x hi. Tuy nhin chin lc ca c t Lai Lt Ma dng nh l trnh tc ng vo k nng giao t x hi hay cch ng x n t bn ngoi, ng h phng php i thng vo tm - nhn thc gi tr ca t bi v trau di n. Bt chp s ngc nhin lc ban u ca ti, khi ti nghe thy Ngi ni bng s qu quyt nh vy, ti tin tng chc chn rng Ngi khng bao gi c n. C nhng bng chng hu thun cho li tuyn b ca Ngi. Ti thng chng kin tc ng ca Ngi vi ngi l, bao gi cng tch cc khng thay i. By gi th r rng l nhng tc ng qua li khng phi l ngu nhin hay ch l kt qu ca mt c tnh thn thin t nhin. Ti cm thy Ngi b ra nhiu thi gian suy t v tm quan trng ca t bi, thn trng trau di n, dng n lm phong ph v mm do vn trong kinh nghim hng ngy, lm t

tr nn ph nhiu v sn sng tip nhn nhng tng tc tch cc vi ngi khc - mt phng php thc t c th c s dng bi bt c ai au kh v c n.

---o0o--DA VO NGI KHC SO VI T LC Trong tt c chng sanh, c ht ging ton thin. Tuy nhin, t bi cn kch hot, ht ging y vn c trong tim v c chng ta..."Bng iu c t Lai Lt Ma gii thiu ti t bi trc mt cuc hp yn lng. Thuyt ging trc mt c ta ngn ri ngi gm phn ln nhng hc sinh m o Pht, Ngi bt u tho lun hc thuyt Pht Gio v Lnh Vc Cng c. Trong ngha Pht Gio, Cng c c m t nh mt du n tch cc v tm ca con ngi, hay "s tim tin tinh thn" xut hin do nhng hnh ng tch cc. c t Lai Lt Ma gii ngha Phc in Cng c l ngun, hay nn tng m t ngi ta c th tch ly cng c. Theo l thuyt Pht Gio, chnh kho cng c ca mt ngi quyt nh hon cnh tt p cho nhng ti sanh ca mt ngi trong tng lai. Ngi gii thch bng hc thuyt Pht Gio v Cng c nh r hai Phc in Cng c: Phc in Cng c ca cc v Pht, v Phc in Cng c ca chng sanh. Mt phng php tch ly cng c lin quan n vic to ra s knh trng, c tin, v lng tin vo Ch Pht, nhng bc Gic Ng. Nhng phng php khc lin quan n vic tu tp nh lng tt, rng lng, khoan dung, v vn vn.. v c thc kim ch cc hnh ng tiu cc nh st sinh, trm cp, v ni di. To dng phng php th hai ny i hi s tc ng qua li vi ngi khc, hn l tc ng qua li vi Ch Pht. Trn cc s c Dt Lai Lt Ma ch ra rng ngi khc s l s gip chng ta rt nhiu tch ly cng c. Nhng ngi khc l Phc in cng c m t ca c t Lai Lt Ma c mt c tnh p, tr tnh i vi iu , hnh nh chnh n lm phong ph thm hnh nh. Lp lun trong sng ca Ngi v s qu quyt ng sau nhng li ni ca Ngi hp li thnh sc mnh c bit v nh hng n cuc ni chuyn ca Ngi chiu . Khi ti nhn quanh phng, ti thy nhiu c ta xc ng r rt. Chnh ti khng say m bng. Do cc cuc m thoi trc y, ti giai on hiu bit s ng v tm quan trng su xa ca t bi, tuy vn cn b nh hng nng bi nhng nm di trong tin trnh khoa hc duy l, lm cho ti coi bt c cuc ni chuyn g v lng tt hay t bi ch l cht a cm v thch ca mnh. Nghe Ngi ni, tm tr ti bt u ngh lan man. Ti bt u ngm ngm nhn quanh phng, tm cc b mt ni ting, ng ch , hay quen thuc. \n mt ba cm qu no trc cuc ni chuyn, ti bt u bun ng. Ti vt v lc tnh lc khng. C lc trong bui ni chuyn, tm tr ti nghe thy Ngi ni"... hm n, ti ni v nhng nhn t cn thit c mt cuc i hnh phc v sung sng. Nhng nhn t nh sc khe, ca ci vt cht, bn b vn vn... Nu bn iu tra nghin cu k lng, bn s thy tt c nhng th l thuc vo ngi khc. Mun gi sc khe, bn a vo thuc men do ngi khc lm, v chm sc sc khe do ngi khc lo liu. Nu bn xem xt tt c nhng tin nghi bn s dng hng th cuc sng bn s thy hu nh khng c vt no khng lin h n ngi khc. Nu bn suy ngh cn thn, bn s

thy tt c nhng hng ha y c c l do c gng ca nhiu ngi hoc trc tip hoc gin tip. Nhiu ngi tham gia n lm nhng th thnh tu. Khng cn phi ni khi chng ta cp v bn tt, l mt nhn t cn thit khc cho cuc i hnh phc, chng ta ang ni n s tc ng qua li vi nhng chng sanh khc, nhng con ngi. khc. "Cho nn bn c th thy rng tt c nhng nhn t gn cht vi nhng n lc v hp tc ca nhng ngi khc. Nhng ngi khc l khng th thiu. Cho nn, d thc t l tin trnh giao tip vi ngi khc c th c gian kh, ci c, v kh chu, chng ta vn phi c duy tr mt thi thn thin v nim n c li sng c tc ng qua li vi ngi khc ng vui hng mt cuc i hnh phc." Khi Ngi ni, ti cm thy mt s phn khng theo bn nng. Mc du ti thng trn trng v vui sng vi bn b v gia nh, nhng ti vn coi mnh l mt ngi c lp. T lc Tht ra l hnh din v c tnh y. Ngm ngm, ti c khuynh hng coi thng nhng ngi ph thuc qu mc - mt du hiu yu km. Tuy vy, chiu ny khi nghe c t Lai Lt Ma ging, xy ra mt vic. V 'Ty Thuc Vo Ngi Khc" khng phi l ti m ti a thch, tm tr ti li bt u lan man, ti thy ti qun khng ct b si ch lng thng trn tay o s mi ca ti. Ch vo mt lc, ti nghe thy Ngi ni nhiu ngi tham gia vo vic lm ra tt c nhng ca ci ca chng ta. Khi nghe Ngi ni, ti bt u xem xt c nhiu ngi tham gia lm ci o s mi ca ti. Ti bt u tng tng n ngi nng dn trng bng. K tip ngi bn my cy cho ngi nng dn cy rung. Ri v vic hng trm hay thm ch hng ngn ngi tham gia lm my cy, gm c ngi khai qung ch to cc b phn bng kim loi ca xe my cy v tt c nhng ngi thit k my cy. Ri ng nhin, ngi lm bng, ngi dt, ngi ct, ngi nhum, ngi may. Nhng ngi vn chuyn v ti x xe ti giao o n tim, v ngi bn hng bn cho ti. Ti cht hiu, hu nh mi kha cnh trong i ti xy ra u l do n lc ca nhiu ngi. S t lc qu gi ca ti hon ton l mt o tng, mt ngh k quc. Khi s nhn thc ny bng sng trong ti, ti b chinh phc bi ngha su xa ca s lin kt v ty thuc ln nhau trong tt c chng sinh. Ti cm thy du i. Mt iu g ; ti khng bit. iu y lm ti mun khc.

---o0o--S RING T Chng ta cho rng cn phi v ngi khc l nghch l. Cng lc vn ha ca chng ta b ht vo s tn dng tnh c lp cao , chng ta cng mong mi s ring t v mi lin h vi ngi yu c bit no . Chng ta tp trung tt c nng lc vo vic tm kim mt ngi vi hy vng c th cha cho ta khi c n tuy vn chng cho o tng l chng ta vn c lp. Tuy mi lin h ny rt kh t c thm ch ch mt

ngi, nhng ti thy c t Lai Lt Ma c kh nng v gi c s thn mt vi tht nhiu ngi m Ngi c th. Thc t mc ch ca Ngi l lin kt vi mi ngi. Gp Ngi trong mt phng khch sn ti Arizona vo mt bui x chiu, ti bt u "Trong bui ni chuyn truc cng chng chiu qua, Ngi ni n tm quan trng ca nhng ngi khc, m t h l Phc in Cng c. Nhng khi quan st s quan h vi ngi khc, thc s l c rt nhiu cch khc nhau dnh dng vi nhau, nhiu loi quan h khc nhau ..." "Rt ng " Ngi ni. "Chng hn c mt loi quan h ht sc c chung Phng Ty", ti nhn xt " l quan h c c im l mc ring t su gia hai ngi, mt ngi c bit chia s cm ngh thm kn nht, ni s hi v vn vn...Ngi ta cm thy, nu khng c loi quan h y, h s thy mt iu g thiu thn trong cuc i ca h. Thc ra, php cha bnh bng tm l thng tm cch gip ngi ta bit cch pht trin loi quan h ring t ny." "Vng, ti tin l loi ring t ny c th c nhn nhn l tch cc". c t Lai Lt Ma ng ." Ti ngh rng ngi b tc ot loi ring t y c th dn n nhng vn ". "Ti ch bn khon l ..." Ti tip tc " khi Ngi ln ln ti Ty Tng, Ngi khng nhng c coi nh mt ng vua m cn c coi nh mt v thnh. Ti cho rng dn chng kinh s Ngi, c l thm ch l mt cht bn chn lo lng hay s hi ng trc mt Ngi. iu khng to ra s cch bit cm xc no vi ngi khc ch, cm gic b l loi ? Ngoi ra Ngi cng b xa gia nh, c nui dng nh mt nh s t nh, v l mt nh s cha bao gi ly v v vn vn... tt c nhng s vic y c gp phn vo cm gic cch bit vi ngi khc khng? C bao gi Ngi cm thy mt c hi pht trin mc ring t c nhn su hn i vi ngi khc, hay vi mt ngi c bit no , nh v chng? Khng cht ngp ngng, Ngi tr li:"Khng. Khng bao gi ti cm thy thiu ring t. ng nhin, cha ti mt nhiu nm qua, nhng ti cm thy rt gn gi vi m ti, cc v thy ca ti, cc gia s ca ti, v nhiu ngi khc. V vi nhiu trong s nhng ngi y, ti c th chia s cm ngh su xa nht, s hi v lo lng. Khi ti Ty Tng, vo nhng dp l ln trong nc hay cng cng, c mt s th tc, mt s nghi thc, nghi l ngoi giao c c hnh nhng khng phi lc no cng nh vy. C nhng ln, th d, ti thng xung bp v tr nn ht sc gn gi vi nhng ngi lm bp v chng ti c th a rn hay to nh chuyn tm pho, hay chia s nhng s vic, v nh vy rt thoi mi khng c cht nghi thc no hay cch bit. Cho nn, khi ti Ty Tng hay t khi ti tr thnh ngi t nn, ti khng bao gi cm thy thiu ngi m ti c th chia s mi s. Ti ngh rng nhiu vic lin quan n bn tnh ca ti.Vi ti chia s s vic vi ngi khc rt d dng, ti khng gi b mt tt lm u? Ngi ci" ng nhin i khi n c th l mt iu tiu cc. Th d, c th l mt s tho lun no trong Kashag (Ni Cc ca Chnh Ph Lu Vong Ty Tng). V

nhng vic mt, ti em tho lun ngay nhng vic y vi ngi khc. Nhng trn mc c nhn, ci m v chia s mi s s rt li ch. V c bn tnh nh vy, ti c th kt bn mt cch d dng hn, khng phi l vn bit ngi v c s trao i b ngoi m thc s l chia s nhng vn su kn nht v au kh su xa ca ti. V cng nh vy khi ti nghe c tin vui, ti cng chia s ngay vi ngi khc. Cho nn ti cm nhn thy s ring t v mi lin h vi bn b. ng nhin, i khi i vi ti thit lp mi lin h vi ngi khc tht d dng v thng thng h rt sung sng chia s nhng kh au v nim vui ca h vi V Lt Ma, 'c Ti Thng t Lai Lt Ma'. Ngi li ci, lm sng t tc v ca Ngi." D sao, ti cng cm nhn thy mi lin h, s chia s vi nhiu ngi. Chng hn, trong qu kh, nu ti cm thy tht vng hay khng hi lng vi ng li chnh tr ca Chnh Ph Ty Tng, hay ti quan ngi v mt s vn , c n s e da xm lng ca Trung Quc, th ti tr v phng v chia s nhng vic y vi ngi qut phng. Theo mt im no , c l dng nh ng l ng ngn trc con mt ca mt s ngi khi c t Lai Lt Ma, ngi ng u Chnh Ph Ty Tng, ang ng u vi nhng vn quc t v quc gia m li chia s nhng chuyn ny vi mt ngi qut nh." Ngi li ci na."Nhng v mt c nhn ti cm thy rt hu ch v l nhng ngi khc tham d v chng ta cng ng u vi kh khn hay au kh."

---o0o--M RNG VIC XC NH V S RING T Hu ht tt c nhng nh nghin cu trong lnh vc quan h con ngi u ng ring t l trung tm ca cuc sng. Nh tm l hc ngi Anh c nhiu nh hng tn John Bowlby vit:"S gn b ring t vi nhng ngi khc l trung tm m cuc sng ca mt con ngi xoay quanh n... T s gn b ring t ny ngi ta ginh c sc mnh v nim vui cuc sng, qua nhng g ngi ng gp, ngi mang li sc mnh v nim vui cho ngi khc. l nhng vn m khoa hc hin i v tr tu truyn thng nht tr." R rng l s ring t thc y c hnh phc th cht ln tm l. Nhn vo li ch sc khe trong s quan h ring t, nhng nh nghin cu y hc thy ngi c tnh bn thn, ngi m h tm n c xc quyt, ng cm, v thng yu rt c kh nng vt nhng thch thc v sc khe nh au tim, nhng ca gii phu nghim trng, v t b nhng chng bnh nh ung th hay b ly v h hp. Th d trong mt cng cuc nghin cu trn mt ngn bnh nhn au tim ti Trung Tm Y Khoa i Hc Duke thy rng nhng ngi khng c chng hoc v hay bn tm tnh thn tn c kh nng t vong gp ba ln trong vng nm nm khi chn on b au tim so vi nhng ngi c v chng hay bn thn. Mt cuc nghin cu khc hng ngn ngi c dn ti Qun Alameda, California, trong sut thi k chn nm cho thy nhng ngi c hu thun x hi v quan h ring t c t l t vong chung thp hn v t l bnh ung th cng thp hn. Mt cuc nghin cu hng trm ngi cao nin ti i Hc Y Khoa ti Nebraska cho thy nhng ngi c s quan h ring t c chc nng min dch tt hn v mc cholesterol thp hn. Trong khong thi gian my nm va qua, c na t nhng cuc iu tra nghin cu rng ri ca mt s cc nh nghin cu khc nhau nhm vo s tng

quan gia s ring t v sc khe. Sau khi phng vn hng ngn ngi, tt c nhng ngi iu tra nghin cu u i n mt kt lun chung: Quan h mt thit thc t lm tng thm sc khe. S ring t cng quan trng nh vic duy tr tnh trng cm xc lnh mnh. Nh phn tch tm l v trit hc x hi Erich Fomm cho rng s s hi cn bn nht ca loi ngi l s e da b tch khi nhng ngi khc. ng tin rng kinh nghim v tnh ring bit, ln u vp phi trong thi k th u, l ngun gc ca tt c nhng lo u trong i sng con ngi. John Bowlby ng , khi vin dn nhiu bng chng v nghin cu thc nghim hu thun cho khi nim xa cch ngi chm sc - thng l m hay cha- trong na cui nm u tin ca cuc i, khng th trnh khi to ra s hi v bun b ni a tr. ng cm thy chia la v s mt mt gia c nhn vi c nhn nm chnh ngun gc kinh nghim ca con ngi v s hi, bun b, v phin mun. Vy th cn c vo tm quan trng sng cn ca s ring t, lm sao chng ta b tr t c s ring t trong i sng hng ngy? Theo cch gii quyt ca c t Lai Lt Ma phc ha Chng trc, dng nh hp l l bt u bng hc tp - hiu c s ring t l g, tm mt nh ngha v kiu mu v s ring t c th thc hnh c Tuy nhin ch khoa hc tr li, xem ra c v l ch s ng kt thc mc d c s ng chung gia nhng ngi nghin cu v tm quan trng ca s ring t. C l nt ni bt nht, trong khi im li cc nghin cu v s ring t l tnh trng nh ngha v l thuyt v s ring t chnh xc l th no rt khc xa nhau. pha quan im c th nht l tc gi Desmond Morris, ng vit v s ring t t mt ci nhn ca mt nh ng vt hc c o to v hot ng ng vt. Trong cun sch ca ng, Hot ng Ring T, Morris nh ngha s ring t: "Mun c ring t c ngha l gn gi... Theo ti, hnh ng trong s ring t xy ra khi hai c nhn i vo tip xc thn th". Sau khi nh ngha s ring t bng s tip xc hon ton th cht, ng tip tc kho st v s phng cch m con ngi tip xc th cht vi nhau, t ci v lng mc mc n ci m khiu dm. ng thy s ng chm l phng tin chng ta an i ln nhau v c an i qua nhng ci m cht hay v tay, khi chng ta khng dng c nhng cch , c nhng phung cch gin tip v s tip xc th cht nh ct sa mng tay. ng cng l lun rng nhng s tip xc th cht vi nhng vt th chung quanh ta t iu thuc l ti trang sc, ti ci ging c m nc, hot ng thay th cho s ring t. Hu ht nhng ngi iu tra nghin cu khng nh ngha c th v s ring t, nhng ng s ring t khng ch l s gn gi vt cht. Nhn vo gc t ring t, t ting La Tinh intima c ngha l "bn trong" hay "tn trong cng", hu nh h thng tn thnh mt nh ngha rng hn, nh mt nh ngha ca Tin S Dan MacAdams, tc gi ca mt s sch v ti ring t: S ham thch ring t l ham thch chia s ci thm kn nht ca mnh vi mt ngi khc". Nhung nh ngha v s ring t khng dng . pha quan im i lp vi Desmond Morris l cc nh chuyn gia nh nhm tinh thn cha/con, cc bc s Thomas Patrick Malone v Patrick Thomas Malone. Trong cun sch ca h, Ngh Thut v S

Ring T, h nh ngha s ring t l "kinh nghim v tnh lin h". S am hiu v ring t ca h bt u vi vic kho st k lng v "tnh lin h" ca chng ta vi ngi khc, tuy nhin, h khng gii hn quan nim ring t vo quan h con ngi. nh ngha ca h qu rng, thc ra, n gm c s quan h ca ta vi cc vt v tri - cy ci, tinh t, v c khng gian. Nhng khi nim v trng thi ring t l tng nht cng khc nhau khp trn th gii v lch s. Khi nim lng mn v"Ngi c Bit" m chng ta c mi quan h ring t say m l sn phm ca thi gian v vn ha ca chng ta. Nhng mu ring t ny khng c mi ngi chp nhn trong tt c nhng nn vn ha. Chng hn, ngi Nht dng nh da nhiu vo tnh bng hu c c s ring t, trong khi ngi M tm n trong quan h lng mn vi bn trai, bn gi, hay ngi hn phi. Nhn thy vn ny, mt s cc nh nghin cu cho rng ngi ng l nhng ngi t khi nhm vo cm ngh c nhn th d nh say m v quan tm nhiu hn n cc kha cnh thc tin ca s gn b x hi, hnh nh t b tn thng trc s v mng dn n s tan r mi quan h. Thm vo nhng khc nhau gia nhng nn vn ha, khi nim v s ring t cng thay i mt cch t ngt theo thi gian. Trc y ti thuc a M, mc v s ring t vt cht v quan h gn gi thng ln hn by gi, khi gia nh v k c nhng ngi l cng chia s mt khong khng gian nh, ng cng trong mt cn phng, dng mt phng chung, tm, n v ng. Tuy nhin mc giao tip thng thng gia v chng ng l c nghi thc chun mc nh ngy nay - khng khc bit nhiu so vi cch lm quen bit hay cch lng ging ni chuyn vi nhau. Ch th k sau , tnh yu v hn nhn tr nn lng mn cao v s t bc l chuyn ring t c cho l cht liu cho bt c s lin kt tnh yu no. Nhng khi nim c coi l cch ng x ring t v thn mt cng thay i theo thi gian. th k th 16 ti c chng hn, nt cp chng mi c yu cu qua m tn hn trn mt ci ging do nhng ngi lm chng khing, nhng ngi s cng nhn gi tr ca hn nhn. Cch by t cm xc cng thay i. Vo thi Trung C, by t cng khai rng ri cm ngh vi cng mnh m v trc tip - nim vui, gin d, s hi, lng m o, thm ch vui th hnh h v git k ch c coi l bnh thng. By t s thi qu ting ci cung lon, khc lc thm thit v cung bo hn c chp nhn trong x hi chng ta. Nhng s by t cm xc v cm ngh tm thng trong x hi y khng chp nhn khi nim xc cm ring t, nu phi by tt c nhng cm xc mt cch cng khai v ba bi, th khng cn c cm ngh ring t no cn li biu l cho mt s t ngi c bit. R rng nhng khi nim m ta ng nhin cho l s ring t khng phi l ph thng. Chng thay i theo thi gian v thng c hnh thnh do hon cnh kinh t, x hi v vn ha. Rt d b nhm ln bi hng lot nh ngha khc nhau v s ring Phng Ty ng i - biu hin t kiu ct tc n mi quan h ca ta vi nhng vng trng

ca Sao Hi Vng (Neptune). Vy nn, vn ny chng ta v tr no trong khi tm hiu th no l s ring t? Ti ngh s hm rt r rng. Con ngi c nhiu v khc nhau l k gia trong i sng, nhng s thay i v hn v cch con ngi tri nghim cm gic gn gi thn mt. Ch ring hiu bit ny cho chng ta c hi ln. C ngha l vo chnh lc ny chng ta c lun ngun vui to ln v s ring t. S ring t hon ton quanh ta. Ngy nay qu nhiu ngi b nng bi cm thy thiu iu g trong i sng, qu au kh v thiu ring t. iu ny c bit ng khi tri qua nhng thi k khng th trnh c trong cuc sng m chng ta li khng tm n mi quan h lng mn no, hay khi s am m tn i trong quan h. C mt khi nim ph bin trong vn ha chng ta l s ring t su sc t c hiu qu nht trong bi cnh c mi quan h lng mn say m - Ngi c Bit no m chng ta nng cao hn tt c nhng ngi khc. iu ny c th l mt quan im gii hn su xa, tch chng ta khi nhng sui ngun ring t tim tng v l nguyn nhn ca nhiu thng kh v bt hnh phc khi Ngi c Bit khng y. Nhng trong phm vi kh nng ca chng ta c nhng phuong tin trnh iu ny, ch cn chng ta phi c can m m rng khi nim ring t gm c tt c nhng hnh thi khc chung quanh chng ta trn c s hng ngy. Bng cch m rng nh ngha v s ring t, chng ta t bc l khm ph nhng cch thc mi v va v s quan h vi ngi khc. iu ny mang chng ta tr li cuc tho lun u tin v s c n vi c t Lai Lt Ma, bt ra cuc tho lun bi vic ngu nhin c k "Mc Vic Ring" trn t bo a phng, lm cho ti bn khon. Vo ng lc nhng ngi y vit li qung co, vt ln tm ra ng ch a lng mn vo i sng v chm dt c on; bao nhiu ngi trong s nhng ngi y c bn b, gia nh hay ngi quen xung quanh - nhng quan h c vun p thnh quan h ring t su sc v ch thc ? Nhiu, ti on chng. Nu iu m ta tm cu trong i sng l hnh phc, v s ring t l thnh t quan trng cho mt cuc sng hnh phc hn th r rng l n lm cho i sng c ngha trn c s kiu ring t bao gm cng nhiu hnh thi lin kt vi ngi khc cng tt. Kiu ring t ca c t Lai Lt Ma cn c trn trn thin ch bc l mnh vi nhiu ngi khc, vi gia nh, b bn v c n nhng ngi l, hnh thnh s gn b chn tht v su xa cn c vo bn cht thng thng ca con ngi. -ooOoo-

CHNG 6 - LM M THM THM QUAN H CA CHNG TA VI NGI KHC

Mt bui chiu sau bi thuyt trnh trc cng chng ca Ngi, ti n phng ca Ngi ti khch sn nh c hn vo mi ngy, ti n sm hn mt cht. Ngi th gi kn o ra gp ti ti hnh lang v cho ti bit Ngi ang bn tip kin ring v t pht na ti mi vo c. Ti lm ra v v tr quen thuc ca ti l bn ngoi ca phng khch sn v dng thi gian ny kim li nhng ghi ch sa son cho cuc hi kin ny, ng thi c gng trnh ci nhn chm chm nghi ng ca ngi lnh gc - cng mt ci

nhn nh vy vo nhng hc sinh cp 2 ang lng vng quanh gi tp ch ca nhng ngi bn hng trong tim tin dng. Ch mt lc, ca m v mt cp v chng tui trung nin n mc lch s bc ra. Trng h rt quen thuc. Ti nh ti c gii thiu vn tt vi h mt vi ngy trc y. Ti c bit ngi v l mt ngi tha k ni ting v ngi chng rt giu c, mt lut s tm ting ti Manhattan (Nu c). Vo lc gii thiu chng ti ch trao i vi li x giao, nhng ti thy c hai con ngi ny khinh ngi mt cch l thng. Khi h xut hin t phng khch sn ca c t Lai Lt Ma, ti nhn thy c mt s thay i ng sng st. Khng cn ci iu b cao ngo, v ci v t mn thin cn, v thay vo hai b mt trn y du dng v xc cm. H nh hai a tr. Nhng dng l chy trn gng mt h. Mc du tc ng n ngi khc ca c t Lai Lt Ma thng khng gy qu xc cm, ti nhn thy bao gi nhng ngi khc cng tr li Ngi bng s thay i no v cm xc. T lu ti kinh ngc trc ti gn kt vi ngi khc ca Ngi, d tng lp x hi no, v lp c s trao i tnh cmsu xa y ngha.

---o0o--THIT LP S THU CM Trong khi ni chuyn v tm quan trng ca s nim n v tnh thng con ngi qua nhng cuc m thoi ti Arizona, khng n my thng sau ti nh Ngi Dharamsala, ti c c hi xem xt mi quan h con ngi chi tit hn cng vi Ngi. Vo lc ti rt nng lng mun thy liu chng ti c th khm ph ra c mt tp hp cc nguyn tc c bn m Ngi s dng trong vic tc ng qua li vi ngi khc khng nhng nguyn tc c th p dng ci thin bt c mi quan h no, d l vi ngi l, gia nh, b bn, hay ngi yu. Nng rut bt u, ti nhy ngay vo vn : "By gi v ti quan h con ngi ... Ngi s ni g v phng php hu hiu nht hay k thut lin h vi ngi khc bng mt phng php y ngha v gim bt mu thun vi ngi khc?" Ngi trng trng nhn ti mt lc. Khng phi l mt ci nhn trng trng khng tt nhng n lm cho ti cm thy nh ti mi i Ngi cho ti thnh phn ha hc chnh xc ca bi trn cung trng. Sau khi dng li mt cht Ngi tr li:"c, giao tip vi ngi khc l mt vn rt phc tp. Khng c cch g m bn c th tm thy mt cng thc li gii quyt tt c mi vn . Cng ging mt cht nh nu n. Nu bn nu mt ba cm ngon, mt ba cm c bit, th c nhiu giai on trong vic nu nng. Trc ht bn phi trn rau ring ri bn phi chin ri bn phi nho trn mt cch c bit, ri nm gia v vn vn... V cui cng kt qu s l mn n ngon. Ging nh vy, kho lo trong vic giao t vi ngi khc, bn cn phi c nhiu nhn t. Bn khng th ch ni "y l phng php" hay "y l k thut" Khng chnh xc l cu tr li m ti mong mun. Ti ngh rng Ngi lng trnh, v cm thy rng chc chn Ngi c iu g c th hn a ra. Ti nhn mnh tip:"Vy th

khng c mt gii php no ci thin mi quan h ca chng ta, c l nhng hng dn chung chung hn c th l hu ch chng? c t Lai Lt Ma suy ngh mt cht ri mi tr li: "ng. Trc y chng ta c cp n tm quan trng ca vic tip xc ngi khc bng tm tng t bi. iu rt quan trng. ng nhin ch ni vi mt ngi,' Ny t bi l rt quan trng, bn phi c nhiu tnh thng hn na cng cha . Mt toa thuc on gin nh vy khng c hiu qu. Tuy vy cch dy d hu hiu mt ngi no lm sao nim n hn v t bi hn phi bt u bng cch dng l l gio dc c nhn y v gi tr v li lc thc tin ca t bi, v cng cho h suy ngm xem h cm thy ra sao khi mt ngi no t t vi h vn vn... Trong mt ngha no iu ny chun b cho h, cho nn s c nhiu hiu qu hn khi h tin hnh bng n lc ca h h t bi hn. "By gi nhn vo nhng cch pht trin t bi khc nhau, ti ngh rng thu cm l mt nhn t quan trng. Kh nng cm nhn c ni au kh ca ngi khc. Thc ra, theo truyn thng, mt trong nhng k thut ca Pht Gio tng thm lng t bi lin quan n vic tng tng tnh trng mt chng sanh ang au kh - chng hn, ging nh mt con cu sp sa b ngi t git. V c gng tng tng ni au kh m con cu phi chu ng vn vn...c t Lai Lt Ma ngng mt cht ngm ngh, ngn tay ln chui trng ht mt cch l ng. Ngi bnh lun, "Ti cht ngh rng khi ti phi tip xc vi ngi rt h hng v lnh m, th loi k thut ny khng my hiu qu. Dng nh th l bn bo ngi t lm vic tng tng : ngi t qu chai sn, qu quen vi ton b s vic nn khng c mt tc ng no. Vy nn, th d, s rt kh khn ging ngha v dng k thut y vi mt s ngi Ty Phng quen thi i sn hay i cu cho vui, nh mt hnh thc ca tiu khin.." "Trong trng hp ny", ti ngh, "C l khng phi l mt k thut hiu qu bo khi bo mt ngi i sn tng tng s au kh ca con mi, nhng ngi ta c th thc tnh nhng cm tnh t bi bng cch bo ngi y mng tng n con ch sn yu qu ca anh ta b sa vo by v ku la au n..." "Vng ng nh vy..." c t Lai Lt Ma ng , "Ti ngh rng ty theo hon cnh m ta c th thay i k thut. Chng hn, ngi khng c cm tnh mnh m v s thu cm i vi loi vt, nhng t nht cng c phn no ng cm vi ngi thn trong gia nh hay bn b. Trong trng hp ny ngi y c th mng tng n tnh trng ngi thn yu ang au kh hay ang trong tnh trng bi thm v tng tng n cch anh y hay ch y s i ph iu , phn ng trc iu . Cho nn ta c th c gng tng thm lng t bi bng cch c gng ng cm vi cm ngh hay kinh nghim ca ngi khc. "Ti ngh rng thu cm khng nhng quan trng v l mt phng tin nng cao lng t bi, m ti cn ngh rng ni chung khi phi tip xc vi ngi khc bt c mc no, nu bn gp phi mt s kh khn, ht sc c ch l t mnh vo a v ngi khc, v xem bn s phn ng ra sao trong tnh trng y. Cho d bn khng c kinh nghim thng thng v ngi khc hay c mt li sng khc bit hn, bn vn c th lm c nh tng tng. Bn c th cn n mt cht sng to. K thut ny lin quan n kh

nng tm thi khng p t quan im ring t ca mnh m tt hn l nhn t cch nhn ca ngi khc tng tng rng tnh trng ny s ra sao nu mnh trong tnh cnh ca ngi , mnh phi i ph ra sao. iu ny gip cho bn pht trin s tnh thc v tn trng cm ngh ca ngi khc, l mt nhn t quan trng nhm gim thiu mu thun v kh khn vi ngi khc. Cuc phng vn ca chng ti chiu nay rt ngn ngi. Ti c b tr vo chng trnh cng vic bn rn ca c t Lai Lt Ma vo giy pht cui cng v ging nh mt vi cuc m thoi, n xy ra mun. Bn ngoi tri mt tri bt u ln, cn phng tranh ti tranh sng, lm bc tng mu vng a tr thnh mu h phch m, chiu sng nhng bc tng Pht mu vng qu gi trong phng. Ngi th gi ca Ngi lng l bc vo phng v ra hiu cuc gp n lc chm dt. Hon thnh cuc tho lun, ti hi Ngi "Ti bit chng ta phi kt thc, nhng Ngi c li khuyn no khc hay phng php no m Ngi c th s dng nhm thit lp s ng cm vi ngi khc khng?" Nhng li Ngi ging trc y cch y my thng cn vang vng, vi mt s bnh d hin ha, Ngi tr li "Bt c lc no, ti gp ai, ti bao gi cng tip cn vi h bng lp trng ca cc s vic cn bn nht m chng ta u c. Mi ngi chng ta u cng c cu to vt cht, tm tr v cm xc. Tt c chng ta sanh ra cng mt cch, v chng ta u phi cht. Tt c chng ta u mun hnh phc v khng mun au kh. Nhn vo nhng ngi khc t quan im y ch khng phi l nhn mnh vo nhng d bit ph v nh thc t ti l ngi Ty Tng hay khc mu da, tn gio, hay bi cnh vn ha, cho php ti c cm ngh ang gp mt ngi no cng ging nh ti. Ti thy rng lin h vi ngi khc trn bnh din y d dng lm cho vic trao i v giao tip vi nhau d hn nhiu." Bng iu , Ngi ng dy, mm ci, sit cht tay ti rt nhanh, v lui v ngh ti. Bui sng hm sau, chng ti tip tc cuc tho lun ti nh Ngi. "Ti Arizona, chng ta ni n nhiu v s quan trng ca t bi trong quan h con ngi, v ngy hm qua chng ta tho lun v vai tr ca thu cm ci thin kh nng quan h vi ngi khc..." "Phi", c t Lai Lt Ma gt u. "Tha Ngi ngoi iu ra Ngi c th cho thm phng php hay k thut c bit no khng gip ngi ta tip xc vi ngi khc hiu qu hn khng? "Cng nh ti c ni ngy hm qua chng c cch no m bn c th tim thy mt hay hai k tht n gin li c th gii quyt tt c cc vn . Du rng ni l nh vy, tuy nhin ti ngh c mt s nhn t khc c th gip tip xc vi ngi khc mt cch kho lo hn. Trc tin, hiu v nh gi ng nhng thng tin c bn m bn tip xc l rt hu ch. Ngoi ra ci m v thnh tht hn na l nhng c tnh rt c ch khi tip xc vi ngi khc." Ti ch i, nhng Ngi khng ni g thm na.

"Ngi c th cho bit phng php no khc ci thin mi quan h? c t Lai Lt Ma ngh ngi mt lc ri ni: "Khng", Ngi ci. Ti cm thy nhng li khuyn t i y qu n gin v thc s tm thng. Tuy vy khi iu dng nh l tt c nhng g Ngi ni v ti cho n lc ny, chng ti quay sang ti khc. Bui ti hm y, ti c bn hu mi n n cm chiu ti nh mt ngi bn Ty Tng ti Dharamsala. Bn ti sp xp bui ti hm tht si ni. Ba n tht tuyt, ni bt vi s by bin tht sng s cc mn n c bit, mn n chnh ca Ty Tng gi l Mo Mos, mt loi tht hp ngon. Khi ba n vn cn ko di, cuc chuyn tr tr nn no nhit hn. Chng my chc, thc khch trao i nhng cu chuyn kh nghe v s vic ht sc bi ri m h tng lm trong khi say. Mt vi ngi khch c mi d gm c mt cp v chng ni ting n t c, ngi v l kin trc s v ngi chng, l nh vn, tc gi mt t sch. Thch sch, nn ti ti gn tc gi v bt chuyn. Ti hi ng ta v vic vit vn ca ng. Cu tr li ca ng cc lc v chiu l, ng khng gi lch s v lnh lng. Ngh rng ng khng thn thin m cn c tnh trng gi hc lm sang, ti tc khc khng thch ng. t ra ti c gng lin h vi ng, ti t an i v hi lng rng ng ch l mt ngi kh chu v ti quay sang tr chuyn vi mt vi ngi khch d thng hn. Ngy hm sau, ti tnh c gp bn ti ti mt qun c ph trong lng, v trong lc ung tr ti k li nhng s kin ti hm trc. "... Ti thc s vui vi tt c mi ngi ngoi tr Rolf, nh vn y ... hnh nh qu t cao t i hay i loi nh vy... khng thn thin" "Ti bit ng ta my nm nay ri" bn ti ni ".. Ti bit ng ta hay nh vy, nhng ng l ng ta hi nht nht, v hi d dt lc u. ng ta thc s l mt ngi tuyt vi nu ng bit ng ta..." Bn ti cha thuyt phc c ti. Bn ti tip tc thanh minh, "Cho d ng ta l mt nh vn thnh cng, ng tri qua nhiu kh khn trong i ng. Rolf thc s b au kh rt nhiu. Gia nh ng b au kh khng khip di bn tay ca Quc X trong Th Chin Th Hai. ng c hai ngi con m ng ht sc tn tm vi chng, lc sinh ra b chng ri lon di truyn t thy lm cho chng tt nguyn rt sm v th xc v tinh thn. V thay v tr nn cay ng hay sng mt cuc i a y, trc nhng kh khn nh th ng cha tay gip mi ngi, b nhiu nm tn ty lm vic vi nhng ngi tn tt vi t cch mt ngi tnh nguyn. ng qu l mt ngi c bit nu ng bit ng ta". Ha ra ti li gp Rolf cng v ng ta vo cui tun y ti mt vng t nh chy di dng lm sn bay a phng. Chng ti s cng i trn chuyn bay i Li, nhng chuyn bay ny b hy b. Phi mt my ngy na mi c chuyn bay khc., cho nn chng ti quyt nh cng nhau thu mt chic xe v i Li, mt cuc hnh trnh 10 ting mt nhoi. Mt t tin tc v tiu s m bn ti cho ti bit thay i cm ngh ca ti v Rolf, v trong cuc hnh trnh di i Li ti cm thy ci m hn. Kt qu l ti n lc m thoi vi ng. Lc u thi ca ng vn nh vy. Nhng ch mt cht

ng ci m v bn ch, ti sm khm ph ra ng nh li bn ti ni, s lnh lng ca ng l do tnh nht nht hn l tnh trng gi hc lm sang. Chng ti ni chuyn huyn thin khi xe chy trn con ng bi bm oi bc ca min qu Bc n, cng i su vo tr chuyn, ng cng chng t ng l mt ngi n cn, chn tht v l ngi bn ng hnh ng tin cy Khi n Li, ti nh li li khuyn ca c t Lai Lt Ma l "hy tm hiu nhng thng tin c bn ca mt ngi" khng phi l s ng v nng cn nh lc u ta tng. Tuy, c l n tm thng nhng khng n gin. i khi n l li khuyn cn bn nht v thng thn nht, loi m ta hay gt i v cho l u tr, n c th l phng tin hu hiu nht thc y giao tip. My hm sau ti vn cn li Li, trn chng ng hai ngy trc khi tr v nh. Thay i t ci yn tnh ca Dharamsala lm ti kh chu, v ti trong tm trng bc bi. Ngoi vic vt ln vi ci nng ngt ngt, nhim, v ng ngi, va h nhung nhc nhng loi th n tht thnh th dnh cho Ph X La Bp. i b trn ng ph nng nh thiu Li, mt Ngi Phng Ty, mt Ngi Ngoi Quc, mt Mc tiu, b xm li bi hng na t gi im mi on ng, lm cho ti cm thy nh th ti l ngi xm ch Ng trn trn. Qu l nn lng Sng hm y, ti ri vo mu bt lng ca hai k bp trn ng ph. Mt a ly sn qut vo giy ti trong khi ti khng . i xung cui ng, k ng la, mt em b nh giy gi b ngy th, ch cho ti bit giy ti dnh sn v ngh ti cho n nh giy vi gi thng l. N kho lo nh giy ti xong trong vng t pht. Sau khi xong, n thn nhin i ti mt s tin ln - bng s tin lng hai thng ca nhiu ngi ti Li. Khi ti khng chu, n khng nh l gi m n ngh trc. Ti phn i, v thng nh bt u ku rng ln, lm mt m ng bu n chung quanh ti, n khc lc v ni ti t chi khng tr tin cng cho n. Vo cui ngy , ti c bit l mt s la bp thng thng hay xy ra vi nhng du khch v tnh, sau khi i s tin ln, thng b nh giy c lm om xm ngi i ng xm ng li, vi tng tin du khch b bi ri v mun trnh cnh tng ny. Chiu hm y, ti dng ba cng vi mt bn ng s ti khch sn. Ti qun hn nhng chuyn xy ra sng nay khi b hi ti v hng lot cuc phng vn gn y ca ti vi c t Lt Ma. Chng ti mi m bn lun nhng khi nim ca c t Lt Ma v s thu cm v tm quan trng ca vic t mnh vo cch nhn ca ngi khc. Sau khi dng ba, chng ti nhy ln mt xe taxi i thm mt s bn b chung ca chng ti. Khi xe bt u i, nhng ngh ca ti li quay v v nh giy bp bm sng nay, v khi nhng hnh nh tm ti hin trong tm ti, t nhin ti nhn vo ng h tnh tin ca xe. "Ngng li Taxi! Ngng li" Ti la ln. Bn ti git ny mnh v s bc pht thnh lnh. Ngi ti x gin d nhn ti qua knh chiu hu. nhng vn cho xe chy. "u li i" ti yu cu, ging ni ca ti run ln l v kch ng. Bn ti hnh nh sng st. Xe ngng. Ti ch vo ng h tnh tin, gin d chm tay vo khng kh: "ng khng chnh li ng h. Hn 20 ng trn ng h khi bt u i"

"Xin li Ngi" Ngi ti x ni bng mt ging bun nn lnh lng cng lm ti tc in ln, "Ti qun khng vn li...Ti s bt u li" "ng khng vn li g c" Ti bp cht: "Ti chn ngy cc ngi ang c gng lm tng tin xe, chy vng vng, hay lm bt c ci g c th lm c nh la ngi ta... Ti tht chn ngy". Ti lp bp v ni a vi mt xc cm ra v cao o. Trng bn ti c v bi ri. Ngi ti x chm chm nhn ti vi cng ci v thch thc thng thy nhng con b linh thing i lang thang gia ng ph Li tp np ny, chng ngng li nh c nh ni lon cn tr giao thng. Anh ta nhn ti c nh th l cn gin ca ti ch l mt nhc v bun bc. Ti nm vi ru pi vo gh trc v khng bnh lun g thm na, m ca xe cho bn ti xung xe ra ngoi. Ch vi pht sau, chng ti li gi mt taxi khc v chng ti ln xe tip tc cuc hnh trnh. Nhng ti khng th b qua. Khi chng ti i qua cc dy ph ti Li, ti tip tc phn nn l lm sao m "ai" ti Li ny cng la o du khch, chng ti chng l g c m ch l con mi. Ngi bn ng s ca ti lng l nghe khi ti hunh hoang v ni say sa. Cui cng b ni "c, hai mi Ru Pi ch khong 25 xu (tin M). Ti sao phi ni gin ch?" Ti si ln vi s phn n o c gi. "Nhng l nguyn tc ng quan tm " Ti tuyn b: "Ti khng hiu sao m b li c th bnh tnh trc ton b s vic ny khi lc no n cng xy ra. B khng thy kh chu sao?" "c, b ni chm ri," Kh chu mt pht thi, nhng ti bt u ngh ti nhng g chng ta ni chuyn trong ba n tra, v c t Lai Lt Ma ni n tm quan trng khi nhn nhn vn bng cch nhn ca ngi khc. Khi bn nng gin th ti c gng ngh v nhng g ti c th cng ging nh ngi ti x taxi C hai chng ti u mun n ngon, ng ngon, cm thy d chu, c yu mn vn vn... Ri ti c gng ti tng tng chnh mnh l ngi ti x taxi, ti ngi sut ngy trong chic xe ngt ngt khng my lnh, c th ti cu knh v ganh ght vi ngi ngoi quc giu c... v cch tt nht m ti c th ngh ti l c gng lm cho s vic "cng bnh", c hnh phc l tm cch la gt ly tin. Nhng vn l, d cho n thnh cng, bp nn c vi Ru Pi ca du khch v tnh, ti khng th tng tng ni ngi ta li tha mn vi cch c hnh phc hn hay mt cuc sng va hn .. D sao, ti cng ngh mnh l ngi ti x taxi, ti cng bt gin anh ta. Cuc sng anh ta c v bun bun ..c ngha l, ti vn khng ng v iu anh ta lm, v chng ta c quyn ra khi xe, nhng ng l ti khng th ni gin n mc ght anh ta v chuyn ..." Ti im lng. Git mnh, thc ra ti cha hp th c bao nhiu t c t Lai Lt Ma. Lc ny, ti bt u hiu gi tr thc tin trong li khuyn ca Ngi, nh "hiu bit tiu s ngi khc", v ng nhin, ti tm c s mu mc v cch thc hin nhng nguyn tc ny trong cuc i ca Ngi ang truyn cm hng. Nhng khi ti ngh li v hng lot cuc tho lun vi Ngi, bt u t Arizona, v by gi tip tc ti n , ti nhn ra rng ngay t lc u, nhng cuc phng vn ca chng ti c v c khng kh bnh vin, nh th ti hi Ngi v khoa gii phu, trong trng hp ny, l khoa gii phu tm tr v tinh thn ca con ngi. Tuy nhin cho n lc ny, khng bit lm sao m ti vn cha ny ra p dng y t tng ca Ngi vo i sng ca ti, t ra khng phi l lc ny - Ti lun c mt nh m h s c gng thc hin nhng khi

nim ca Ngi trong i ti mt lc no trong tng lai, c l khi ti c nhiu th gi hn.

---o0o--NGHIN CU C S CA S QUAN H Nhng cuc m thoi vi c t Lai Lt Ma ti Arizona bt u bng cuc bn tho v ngun gc hnh phc. Mc du thc t l Ngi chn cuc sng lm mt nh s, nhng cc cuc nghin cu cho thy hn nhn gp phn thc t mang n hnh phc - mang n s ring t v mi lin kt cht ch lm tng thm sc khe v tha mn cch sng chung. Hng ngn cuc thm d ngi M v u Chu cho thy ngi c gia nh hi lng v hnh phc vi cuc sng hn ngi c thn hay ngi ga.- nht l so vi nhng ngi ly d hay ly thn. Mt cuc thm d cho thy su trong s mi ngi M nh gi hn nhn ca h l "rt hnh phc" v cng xem cuc i h ni chung l "rt hnh phc". Trong cuc bn lun v ti quan h con ngi, ti ngh rng nu a ra vn l ngun hnh phc chung cng rt quan trng. t pht trc gi n nh phng vn c t Lai Lt Ma, ti ngi vi mt ngi bn hnh lang l thin ca mt khch sn ti Tuscon ung mt ly nc mt gii kht. cp n ch lng mn v hn nhn m ti d nh nu ln trong cuc phng vn ca ti, bn ti v ti ng lng trc n ngh n nhng ngi c thn. Trong khi chng ti tr chuyn, mt cp v chng tr trng c v lnh mnh, c th l nhng ngi chi gn, sung sng ngh h vo lc cao im ca ma du lch, ngi bn bn cnh chng ti. Trng h c v nh ly nhau kh lu - khng cn trong tun trng mt na, nhng vn cn tr v chc chn hy cn mn nng. Rt tt i, ti ngh nh vy. Nhng va ngi xung h bt u ci nhau. "... Ti bo anh anh chng ta b tr ri", ngi thiu ph buc ti mt cch gay gt, ging ni ca c ta khn l thng, ting r ca dy thanh b ngm bi nhiu nm thuc l v ru."By gi chng ta khng c th gi m n. Ti khng th n ngon ming c." "... nu c khng chun b qu lu ..." ngi n ng phn pho mt cch v thc bng mt ging nh nh hn, nhng mi m nng tru kh chu v hn hc. p li."Ti sn sng t na gi trc ri. Chnh anh mi l ngi chm tr v phi c xong t bo" ... V c nh th li qua ting li khng ngng. Ging nh nh son kch Hy Lp Euripides ni, "Hn nhn c th tt p. Nhng khi hn nhn tht bi, th nhng ngi nh nh trong a ngc"

Tranh lun, nhanh chng leo thang, ri chm dt bng nhn li than vn v cuc sng c thn. Bn ti o mt v trch mt cu trong Seifeld, ni " phi, ti mun ly v tht sm!" Ch t pht trc y, ti c nh bt u cuc gp bng cch xin c t Lai Lt Ma kin v nim vui v u im ca tnh yu lng mn v hn nhn. Thay v nh th, khi vo phng ca Ngi ti khch sn, v sp sa ngi xung, ti li hi:"Ti sao Ngi li cho l mu thun hnh nh thng trong hn nhn pht sinh?" "Khi cp n mu thun, ng nhin c th l rt phc tp". c t Lai Lt Ma gii thch.""C th c nhiu nhn t lin quan. Cho nn, khi chng ta x tr bng cch c gng tm hiu nhng vn quan h, giai on u tin trong tin trnh ny i hi phi suy ngm k lng v bn cht v c s cn bn ca mi quan h y. "Vy, trc tin, ta phi cng nhn c nhiu loi quan h khc nhau v hiu bit nhng d bit gia chng. Th d, hy qua mt bn vn hn nhn, ngay c trong phm vi tnh bn bnh thng, chng ta cng phi cng nhn c nhng loi tnh bn khc nhau. C khi tnh bn da vo ca ci, quyn th, hay a v. Trong nhng trng hp ny, tnh bn cn tip tc vi iu kin l bn cn gi c quyn th, ca ci v a v. Khi nhng cn c y khng cn, th tnh bn cng s bt u bin mt. Mt khc c mt loi tnh bn khc. Tnh bn ny khng cn c vo tnh ton v ca ci, quyn th v a v m ng ra l cm tnh thc s con ngi, mt cm tnh gn gi trong c thc chia s v quan h. Loi tnh bn hu ny l ci m ti gi l tnh bn chn chnh v n khng b nh hng bi tnh trng ca ci, quyn th v a v ca mt c nhn d n tng hay gim. Nhn t gi vng tnh bn chn chnh l cm tnh v tnh cm. Nu bn thiu iu , bn khng th gi c tnh bn chn chnh. Chc chn chng ta ni n iu ny trc y v tt c iu l rt r rng, nhng nu bn i vo vn quan h, thng thng s rt hu ch nu bit dng li v suy ngm v c s ca mi quan h y. Cng ging nh vy, nu ai vp phi kh khn vi chng mnh hoc v mnh, s rt hu ch nu bit nhn vo c s cn bn ca mi quan h. . Chng hn, bn thng thy nhiu mi quan h ch cn c vo s li cun gii tnh ngay t u. Khi mt cp mi gp nhau, ch gp nhau vi ln, h c th yu nhau say m v rt hnh phc." Ngi ci " nhng bt c quyt nh no v hn nhn vo lc y rt d lung lay. V mt ngha no cng nh ngi ta c th tr nn mt tr, v sc mnh ca cn gin hay hn th mnh lit, v mt ngha, ngi ta cng c th b mt tr bi sc mnh ca am m hay ham mun. V i khi bn c th thy trng thi m mt c nhn c th cm thy, "i ngi bn trai ca ti, hay ngi bn gi ca ti thc s khng phi ngi tt, khng phi l ngi t t, nhng ti vn cm thy b li cun bi anh y hay c y". Cho nn s quan h da vo ci li cun ban u tht khng th tin cy c, thc s khng vng vng v n cn c vo nhiu hin tng tm thi. Cm gic ny tn ti rt ngn ngi, v sau mt thi gian, cm gic ny khng cn na". Ngi bt tch tch ngn tay.."Cho nn ng qu ngc nhin nu kiu quan h nh th ri vo chuyn rc ri, v hn nhn cn c vo iu cui cng ri vo rc ri ...Nhng ng ngh th no?

"Vng, ti phi ng vi Ngi v vic ", ti tr li." Hnh nh trong bt c mi quan h ngay c nhng mi quan h nng chy, s say m lc ban u cui cng cng ngui i. Mt s nghin cu cho thy nhng ngi coi s say m v lng mn lc ban u l ti cn thit cho quan h ca h, cui cng i n v mng v ly d. Ellen Bercheid, nh tm l hc x hi ca i Hc Minnesota, xem xt vn v kt lun rng khng nh gi ng phn na thi gian c gii hn ca tnh yu say m c th hy dit mi quan h. B v nhng ng s ca b cm thy mc ly d gia tng trn hai mi nm qua mt phn lin quan vic ngi ta ngy cng coi trng nhng kinh nghim cm xc rt c tin cy trong i h - nhng kinh nghim ging nh tnh yu lng mn. Nhng c mt vn l nhng loi kinh nghim nh vy c th rt kh ng vng vi thi gian..." "iu ny hnh nh rt ng" Ngi ni."Cho nn khi cp n nhng vn quan h bn s thy ngha quan trng to ln trong vic nghin cu v hiu bit bn cht c bn ca mi quan h. "By gi, trong khi c mt s quan h cn c vo s li cun gii tnh ngay t u, th mt khc, bn c th c nhng kiu quan h khc m trong nhng ngi c tm trng im tnh c th nhn thc rng ni v thn th b ngoi bn trai hay bn gi ca ti c th khng hp dn nhng anh y hay c y thc s l mt ngi tt, mt ngi t t ha nh. S quan h c xy dng bng iu hnh thnh loi lin kt lu di hn v n thuc loi giao tip thnh tht mc thc s ring t v con ngi gia hai ngi..." c i Lai Lt Ma ngng mt cht nh th nghin ngm v vn ri ni thm, "ng nhin ti phi ni cho r rng l ngi ta c th c quan h tt lnh mnh bao gm c s li cun gii tnh nh l mt thnh t. Cho nn hnh nh c loi quan h chnh da vo vo s li cun gii tnh. Mt loi hon ton da vo s ham mun gii tnh. Trong trng hp ny, ng c hay s thc y ng sau s lin kt thc s ch l s tha mn tm thi, s va lng trc mt. Trong loi quan h ny, cc c th gn lin vi nhau khng tht l con ngi m ng hn l i tng. Loi quan h ny khng lnh mnh. Nu s quan h ch cn c trn s ham mun gii tnh, khng c thnh t tn trng ln nhau, th s quan h ny hu nh tr thnh mi dm, trong c hai bn du khng tn trng ln nhau. S quan h lc u xy dng trn ham mun gii tnh ging nh cn nh xy dng trn nc , ng lc tan ra, cn nh xp. "Tuy nhin c mt loi quan h th hai, cng cn c trn s li cun gii tnh, nhng trong s li cun th xc khng phi l c s chim u th u tin trong quan h ny. Trong kiu quan h th hai ny, c s nh gi cn bn ng v gi tr ca nhau cn c vo cm ngh ngi kia l ngi tt, t t, v ha nh, v bn c s tn trng v phm gi ca ngi kia. Bt c s quan h no cn c trn tinh thn y s lu bn v chc chn ng tin cy Loi ny thch hp hn. V mun thit lp loi quan h ny, iu ch yu l phi dnh th gi hiu nhau vi thc chn tht, hiu bit nhng c tnh cn bn ca nhau. "Cho nn, khi nhng bn b ti hi ti v hn nhn ca h, ti thng hi li h quen nhau bao lu ri. Nu h ni mi c my thng, th ti thng ni:"Vy qu ngn ngi". Nu h ni mt vi nm, th ti ni th th tt. By gi h khng nhng bit mt hay b ngoi, m ti cn ngh, hiu bn tnh su xa ca nhau" "iu h nh nh Vn Mark

Twain ni "khng c ngi n ng no hay ngi ph n no thc s hiu tnh yu hon ho l g cho n khi h thnh hn vi nhau trong mt phn t th k..." "c t Lai Lt Ma gt u v ni tip tc: ng.. cho nn, ti ngh, nhiu vn xy ra ch v khng th gi tm hiu ln nhau. D sao, ti ngh nu ta tm cch xy dng mi quan h thc s va , con ng tt nht dn ti iu l phi hiu bit bn tnh su xa ca ngi kia v quan h vi anh y hay c y trn mc , thay v ch ch trng n nhng c im bn ngoi. V trong kiu quan h c vai tr ca tnh thng chn chnh. "By gi ti nghe nhiu ngi ni hn nhn ca h c ngha su xa hpn trn s quan h gii tnh, hn nhn i hi hai ngi c gng lin kt vi nhau, cng nhau chia s cuc i thng trm, chia s nim ring t mt thit. Nu li ni l chn tht, ti tin tng l c s thch hp xy dng quan h. Quan h lnh mnh gm c thc trch nhim v cam kt vi nhau. ng nhin, s tip xc th cht, s quan h gii tnh thch ng v thng thng ca mt cp v chng, c th em n mt s tha mn no , c th c hiu qu lm du tm. Nhng rt cuc ni v mt sinh hc, mc ch chnh ca quan h nhc dc l sinh sn. V mun thnh cng trong vic ny, bn cn phi c thc tn tm vi con ci, cho chng c th tn ti v mau ln. Vy, pht trin kh nng c thc trch nhim v cam kt c tnh quyt nh. Khng c iu , s quan h ch mang li s tha mn tm thi. Ch cho vui". Ngi ci, mt n ci dng nh kinh ngc trc phm vi mnh mng v cch ng x ca con ngi.

---o0o--QUAN H DA VO TNH CM LNG MN Ti cm thy k quc khi ni v tnh dc v hn nhn vi mt ngi nay trn su mi tui m sut i c thn. Ngi khng thy ght nhng vn y, nhng c mt s xuy xt c lp trong nhng bnh lun ca Ngi. Ngh v cuc ni chuyn ca ti vi Ngi sau ti hm y, ti ch ngh rng cn mt thnh t quan trng trong quan h cha c ni n, v ti t m ti mun bit quan im ca Ngi i vi vn ny ra sao. Ti nu vn ny ra ngy hm sau. "Ngy hm qua, chng ta tho lun v cc mi quan h v tm quan trng ca vic t quan h thn thit hay hn nhn hn c vn nhc dc", ti bt u " Nhng theo vn ha Ty Phng, khng phi ch l hnh ng xc tht m ton b nim lng mn.- nim phi lng ai, yu say m ngi tnh- c coi nh mt ham mun cao . Trn mn nh, vn chng, v vn ha i chng, ngi ta cao loi tnh yu lng mn ny. Quan im ca Ngi th no v vn ny? Khng mt cht do d, c t Lai Lt Ma ni: "Ti ngh rng, cha cn xt n theo ui tnh yu lng mn c th nh hng su xa n s pht trin tinh thn ra sao, thm ch t quan im ca li sng thng thng, l tng ha tnh yu lng mn c th c coi l mt cc oan. Khng ging nh nhng quan h cn c trn tnh cm chu o v

chn tht, y l mt vn khc. N khng th c coi l tch cc, Ngi qu quyt."N da vo o tng, khng th t c, cho nn n l ngun gc ca v mng. Vy, trn c s n khng th c coi nh tch cc". Ging ni nh kt thc ca c t Lai Lt Ma, cho thy Ngi khng c g ni thm v ti ny na. V x hi chng ta t tm quan trng to ln ln tnh yu lng mn, ti cm thy Ngi bc b s cm d ca tnh yu lng mn qu nh nhng v c t Lai Lt Ma c dy d trong tu vin, ti cho rng Ngi khng cm nhn y nim vui ca tnh yu lng mn, v hi Ngi v nhng vn lin quan n tnh yu lng mn th cng chng khc g yu cu Ngi ra bi u xe Ngi gii quyt ci kh khn ca ti v b truyn lc ca xe. Khng c va lng lm, ti lng ngng vi t im ghi chp ri chuyn sang ti khc. Ci g lm cho tnh yu lng mn quyn r n th? Nhn vo cu hi ny, ta thy Thn i Tnh (Eros) - tnh yu lng mn, xc tht, say m - trng thi ngy ngt cui cng, l mt ly cc tay mnh c cc thnh phn vn ha, sinh hc, v tm l. Trong vn ha Ty Phng, khi nim v tnh yu lng mn thng hoa t trn hai trm nm qua di nh hng ca ch ngha lng mn, mt phong tro nh hng nhiu n vic hnh thnh s nhn thc ca chng ta v th gii. Ch ngha lng mn pht trin nh l mt s bc b Thi i nh Sng , nhn mnh n l tr con ngi. Phong tro mi ny cao trc gic, xc cm, cm tnh v say m. N nhn mnh n tm quan trng ca th gii gic quan, kinh nghim ch quan ca c nhn, v c khuynh hng v th gii tng tng, o tng, tm cu mt th gii khng phi l - mt qu kh l tng hay tng lai khng tng. Quan nim ny khng nhng c mt tc ng su xa vo vn hc ngh thut m cn vo c chnh tr v mi mt pht trin ca vn ha ca Ty Phng hin i. Yu t hp dn nht trong khi theo ui tnh yu lng mn l cm gic yu phi lng. Nhng nh hng mnh m hot ng thc y chng ta tm kim cm gic y, cn nhiu hn c s suy tn tnh yu lng mn m ta thy t vn ha. Nhiu nh nghin cu cm thy nhng sc mnh y c lp trnh trong cc gien t lc sinh ra i. Cm gic yu phi lng bao gi cng ha ln vi cm gic ca s li cun xc tht, c th l thnh phn bn nng do gien quyt nh trong hnh vi giao phi. T ci nhn tin ha chc nng c nhn ca sinh vt l sinh tn, sinh sn, v bo m s tn ti lin tc ca ging loi. V li ch tt nht ca ging loi, cho nn nu chng ta c lp trnh yu, chc chn n s gia tng li th m chng ta kt i v sinh sn. V vy, chng ta c nhng c cu gn lin gip cho iu xy ra, p ng mt s tc nhn kch thch, no b sn xut v tit ra nhng ha cht to thnh cm gic phn khch ci " m" kt hp vi tnh yu. V trong khi b no ca chng ta ngm vi nhng ha cht y, cm gic p o chng ta n mc mi th khc dng nh b c ch . nh hng tm l thc y ta tm cm gic tnh yu cng hp dn nh nh hng sinh hc. Trong tp kho lun ca Plato, Socrates k mt cu chuyn huyn thoi v Aristophanes lin quan n ngun gc tnh yu xc tht. Theo huyn thoi ny, nhng c dn u tin trn tri t l nhng sinh vt trn c bn tay, bn chn, v cng vi lng v hng lm thnh hnh trn. Nhng sinh vt v tnh c lp ny rt cao ngo v thng tn

cng cc v thn. trng pht chng, Thn Zeus phng sm st vo chng v phn i chng ra. Mi chng sanh by gi l hai, na ny mong mi hp nht vi na kia. Thn i Tnh (Eros) ham mun tnh yu m say, lng mn, c th c xem l khao kht thi c mun hp nht vi na kia. N dng nh l nhu cu v tnh ph bin ca con ngi. Cm tnh ko theo cm gic hp nht vi ngi kia, ranh gii b ph tan, tr thnh mt vi ngi mnh yu. Cc nh tm l hc gi l s sp ranh gii ci ti. Mt s ngi ngh rng tin trnh ny bt ngun t kinh nghim sm nht ca ta, mt c gng v thc ti to kinh nghim c t lc cn th u, trng thi cn bn m trong a tr hon ton gn gi vi cha m hay ngi nui nng lc u Bng chng cho thy nhng a tr s sinh khng phn bit chnh chng vi phn cn li ca th gii. Chng khng c thc nhn dng c nhn hay t ra cng nhn dng c m, nhng ngi khc hay nhng vt chung quanh. Chng khng bit u l gii hn ca chng v u l ch bt u ca nhng ci khc. Chng khng bit g l vt ang tn ti: vt khng c s tn ti c lp, nu chng khng tc ng qua li vi mt vt, vt ny khng tn ti. Th d, a tr ang cm ci lc lc, n nhn bit ci lc lc l mt phn ca chnh n, v nu ci lc lc b ly i hay du i, vi n ci lc lc khng cn tn ti. Vo lc mi sanh b no cha hon ton "kt ni chc chn" nhng khi a b ln ln th b no trng thnh, s tc ng qua li vi th gii tr nn tinh vi hn v a b dn dn pht trin thc nhn dng ring, bit "ti" hay i lp vi "ci khc". Cng vi iu , thc ring bit pht trin, dn d a b pht trin nhn thc v gii hn ca mnh. S hnh thnh c tnh ng nhin tip tc pht trin qua thi k th u v thi k thanh nin ri a tr vo i. thc v mnh l ai xut hin l kt qu ca s pht trin nhng hnh dung bn trong, phn ln hnh thnh do cm ngh v nhng tc ng qua li lc ban u vi nhng ngi quan trng sng vi n, v suy ngh v vai tr ca chng trong x hi ni chung. Dn dn c tnh ring, v cu trc ni tm l tr nn phc tp hn. Nhng mt s ngi vn tm cch i ngc tr li trng thi cuc sng trc , mt trng thi hnh phc trong khng c cm gic b c lp, khng c cm gic b phn cch. Nhiu nh tm l hin i cm thy kinh nghim c "tnh tng th" c a vo tim thc, v khi trng thnh n thm vo s tng tng v thc v ring t ca mnh. H tin l ha mnh vo vi ngi yu khi mt ngi "ang yu" gi nh li kinh nghim ha hp vi ngi m thi th u. N ti to cm ngh k diu, mt cm ngh tuyt i, nh th l mi s u c th lm c. Mt cm ngh nh th kh m y li. Tho no m sau ny s theo ui mt mi tnh lng mn li mnh m nh th. Vy vn ny l th no, v ti sao c t Lai Lt Ma li d dng qu quyt cho rng theo ui mi tnh lng mn l chuyn tiu cc? Ti coi vn quan h da vo tnh yu lng mn, nng vo tnh cm lng mn l ngun gc ca hnh phc. Mt bnh nhn trc y ca ti, David, hin ra trong tm tr ti. David, mt kin trc s 34 tui v ngnh xy dng vn hoa v cng vin, n phng bnh ca ti vi triu chng in hnh ca mt s suy nhc nghim trng. Anh ta gii thch s suy nhc ny l do mt s cng vic lt vt lm cho anh b cng thng,

nhng "i loi l mi bt u" Chng ti chn cch dng thuc chng suy nhc, anh ta ng , v chng ti cho anh th thuc chng suy nhc bnh thng. Thuc chng t c hiu qu, trong vng ba tun l triu chng au cp tnh ca anh thuyn gim v anh tr li lm vic bnh thng. Tuy nhin trong khi tm hiu bnh s ca anh chng my chc ti nhn thc ra rng thm vo ci suy nhc cp tnh anh b suy nhc nh (dysthymia), mt dng suy nhc kinh nin mc thp m t nhiu nm. Sau khi bnh phc chng suy nhc cp tnh, chng ti bt u tm hiu tiu s ca anh, t nn mng gip chng ti tm hiu nhng ng lc tm l bn trong gy ra chng suy nhc nh t nhiu nm. Sau mt vi ln khm bnh, mt hm David vo phng ti vi b dng hn h. Anh ni " ti cm thy tuyt vi", "ti cha bao gi cm thy nh vy t nhiu nm nay ". Phn ng ca ti v tin vui ny l ngay lp tc nh gi xem liu c phi l anh i vo giai on tnh kh ri lon tht thng khng, tuy nhin iu khng ng. Anh ni vi ti " Ti ang yu. Ti gp nng tun trc ti ch ti u thu. Nng l ngi p nht m ti tng c thy". Tun ny m no chng ti u i chi vi nhau, qu tht chng ti l mt cp tm hn - hon ton hp vi nhau. Ti tht khng th tin l nh vy! Ti khng hn h g hai ba nm nay, v i n ch ngh rng s khng bao gii c th gp c ai va , ri th bng nhin c nng". Trong sut bui ni chuyn vi ti, David lit k nhng u im ng ch ca ngi bn gi mi ca mnh."Ti ngh rng chng ti hon ton hp nhau trn mi phng din. Khng phi ch v xc tht, chng ti quan tm ging nhau n mi s, tht l d s sao m chng ti li suy ngh ging nhau n th. ng nhin, ti rt thc t, v ti hiu rng chng ai mi phn vn mi. Mt m n ti hi kh chu mt cht v ti ngh nng c v ct nh vi g trong cu lc b m chng ti n chi ti y... nhng c hai chng ti u ung qu nhiu v c y ch mun vui m thi. Chng ti bn ci v chuyn y, v sau mi chuyn n tha". David tr li phng mch tun l sau v bo cho ti bit anh quyt nh thi khng cha bnh na." Mi s u tuyt vi trong i ti, ti khng thy cn g phi ni v cha bnh" Anh gii thch."Chng suy nhc ca ti ht, ti ng nh mt a tr, ti tr li lm vic rt tt, ti c quan h tuyt vi, dng nh cng ngy cng tt hn. Ti ngh rng ti c li ch g trong nhng ln cha bnh, nhng nay ti thy khng th tn km tin bc cha bnh khi khng cn g phi lm". Ti ni vi anh ti rt vui bit mi vic tt p vi anh nhng cng nhc anh lu n mt vi vn gia nh m chng ta nhn bit c th dn n bnh suy nhc kinh nin. Sut lc y nhng thut ng tm thn thng thng nh " khng" v "bo v" bt u hin ra trong tm tr ti.

Anh khng tin: "c y; c th l nhng chuyn m mt ngy no , ti s xt n" Anh ni. "Nhng ti thc s ngh rng phn ln do s c n, mt cm gic thiu ai , cn phi c mt ngi c bit chia s mi th, v nay ti tm thy nng." Anh nht quyt mun chm dt vic cha tr vo ngy . Chng ti sp xp v bc s gia nh ca anh theo di ch thuc men, ph duyt v chm dt khm bnh, ti kt thc vi s bo m l phng mch ca ti lc no cng sn sng tip n anh. Mt vi thng sau, David tr li phng mch ca ti. "Ti ht sc au kh", anh ni vi mt ging bun nn. "Ln trc, ti gp ng, mi s u tuyt vi. Ti thc s ngh rng ti tm c ngi bn i l tng thm ch ti ngh n vic hn nhn. Nhng dng nh ti cng tin gn bao nhiu th nng li cng li xa by nhiu. Cui cng nng chm dt quan h vi ti. Qu tht ti b suy nhc mt i tun sau . Thm ch ti bt u gi in thoi ch nghe ging ni ca nng, v li xe n ch nng lm vic ch xem xe ca nng c y khng. Sau khong mt thng ti m v lm vic - tht l qu nc ci - v d sao triu chng suy nhc ca ti cng tng ln. Ti vn n ung, ng ngh tt, vn i lm tt, v ti vn c di do sc lc nhng ti vn cm thy nh th l mt mt mt phn no trong ti. Ging nh ti li tr v vi tnh trng trc y, ging nh cm tng m ti b nhiu nm. Ti li bt u iu tr cho anh. Dng nh r rng l ngun hnh phc, tnh i lng mn li nhiu iu khc khoi. V c l c t Lai Lt Ma biu l s bc b khi nim tnh yu lng mn l c s quan h v Ngi m t tnh yu lng mn ch l "o tng khng th t c", khng ng n lc. Quan st k lng hn, c l Ngi m t bn cht ca tnh yu lng mn mt cch khch quan ch khng phi da ra phn xt gi tr tiu cc b nh hng sau nhiu nm tu tp vi t cch mt nh s. Ngay c ngun tham kho khch quan nh t in cng cha ng mt t nh ngha v "lng mn", "m mng", c qu nhiu cch ni nh "truyn h cu", "s cng iu", "s by t sai lm", "khng c tht hay tng tng", "khng thc tin", "khng c c s thc t", " tiu biu cho hay bn tm vi s lm tnh hay t tnh c l tng ha" vn vn... Hin nhin dc tin trnh vn minh Ty Phng c mt s thay i. Quan nim thi c Thn i Tnh (Eros), vi ngha c bn hp thnh mt, hay hp nht vi ngi kia, nay c ngha mi. Tnh yu lng mn ch t c phm tnh gi to, c hng v gian ln v di tr, mt phm tnh khin Oscar Wilde chn nn nhn xt "Khi yu, bao gi cng bt u bng cch t la di mnh, ri bao gi cng chm dt bng cch la di ngi khc. l ci m th gii gi l tnh yu lng mn". phn trc, chng ta kho st vai tr ca s thn mt v ring t nh mt thnh phn quan trng trong hnh phc con ngi. Khng c g nghi ng g v vic c. Nhng nu tm cch ko di s tha mn trong quan h, nn mng ca quan h y phi vng chc. Chnh v l do m c t Lai Lt Ma khuyn khch chng ta nn xt n c s cn bn ca mi quan h, nu chng ta thy mnh ang trong quan h sp tr thnh ti t. S li cun xc tht, v thm ch c cm tng mnh ca s phi lng nhau,

c th ng vai tr trong vic hnh thnh s rng buc u tin gia hai ngi, thu ht h gn b vi nhau, ging nh keo dn, tc nhn lin kt u tin cn phi kt hp vi nhng cht liu khc trc khi chng c th dnh cht lu di nhau. Nhn bit ra nhng cht liu ny, chng ta quay tr li vi cch gii quyt ca c t Lai Lt Ma l phi xy dng mi quan h mnh m - quan h ca chng ta da vo nhng c tnh v s yu mn, tnh thng, tn trng ln nhau l con ngi. Quan h da trn nhng c tnh y gip chng ta t c mi lin kt su xa v c ngha khng ch vi ngi tnh, hay chng v m cn vi bn b, ngi quen, v c nhng ngi l - thc t l bt c con ngi no. N m ra v s kh nng v c hi cho vic giao tip. -ooOoo-

CHNG 7 - GI TR V LI CH CA T BI
C IM CA T BI Khi cc cuc tho lun ca chng ti tip din, ti khm ph thy s pht trin t bi ng mt vai tr trong cuc i ca c t Lai Lt Ma ln hn ch l phng tin trau di cm ngh nhit tnh v tnh cm, mt phung tin ci thin mi quan h vi ngi khc. Thc ra r rng, l vi t cch mt ngi Pht T ang tu hnh, pht trin lng t bi l mt phn ti thit trn con ng hun luyn tinh thn ca Ngi. "V tm quan trng m Pht Gio coi t bi l mt phn thit yu trong vic pht trin tinh thn", ti hi" Ngi c th nh ngha r rng hn ci m Ngi gi l t bi? c t Lai Lt Ma tr li, "T bi c th nh ngha i th l trng thi tm khng dng bo lc, khng lm hi ai, v khng hiu chin. l mt quan im tinh thn cn c vo s mong mun ngi khc thot khi kh au, v kt hp vi thc tn tm, trch nhim v tn trng i vi ngi khc. "Bn n nh ngha v t bi, ting Ty Tng t Tse-wa cng c ngha l trng thi tm bao gm mt s mong c iu tt lnh cho chnh mnh. Trong vic pht trin t bi, ta c th bt u bng mong c cho chnh mnh thot khi kh au, v ri th em cm ngh t nhin ny hng v chnh mnh, trau di v nng cao n, m rng n ra cho c nhng ngi khc. "By gi, khi ngi ta ni n t bi, ti ngh rng thng c nguy c lm ln tnh thng vi lng quyn luyn. Cho nn khi tho lun v t bi, trc tin chng ta phi phn bit hai loi thng yu hay tnh thng. Mt loi tnh thng nhum mu luyn i - cm tng kim sot ai , hay thng yu mt ngi no ngi yu li mnh. Loi thng yu hay tnh thng thng thng ny kh khng cng bng v thin v. V s quan h ch da vo iu khng vng bn. Loi quan h thin v da vo quan st v nhn bit ngi l bn, c th dn n mt s gn b cm xc no v cm ngh mun gn gi. Nhng trong tnh trng y ch cn nu c mt s thay i nh nh bt ha, hay ngi bn lm iu g khin cho bn tc gin, th t nhin tt c d nh tinh thn u thay i, khi nim"bn ti" khng cn na. Ri bn s thy s gn b cm xc tan bin, v thay v cm gic thng yu v lo lng, bn c cm ngh cm ght. Cho nn loi tnh yu da vo s quyn luyn, c th dnh cht ch vi hn th.

"Nhng c mt loi t bi th hai khng c s gn b quyn luyn nh th. l t bi chn chnh. Loi t bi ny khng da nhiu vo vic ngi ny hay ngi kia thn mt vi ti. ng hn l, t bi chn chnh da vo nhn t cn bn l tt c mi ngi u c mt ham thch bm sinh mun hnh phc v khc phc kh au, ging nh chnh ti. V cng ging nh chnh ti, t nhin h c quyn thc hin nhim v khao kht cn bn ny. Trn c s cng nhn nh s bnh ng v tnh ph bin ca con ngi, bn pht trin thc quan h v gn gi vi ngi khc. Trn c s , bn cm thy t bi d bn nhn ngi khc l bn hay th cng vy. N cn c trn quyn cn bn ca con ngi hn l d tnh tinh thn ring ca bn. Trn c s , bn to ra tnh thng v t bi. l t bi chn chnh. "Vy ta c th thy cch phn bit gia hai loi t bi ny v trau di t bi chn chnh rt l quan trng trong i sng hng ngy. Chng hn, trong hn nhn thng c thnh phn gn b tnh cm luyn i. Nhng ti ngh rng nu c thnh phn t bi chn chnh, da vo vo s tn trng ln nhau nh hai con ngi, hn nhn s lu di. Trong trng hp gn b tnh cm khng c t bi, hn nhn khng vng vng bng v c th chm dt mau chng hn ". nh pht trin mt loi t bi khc, ph qut hn, mt loi t bi c c im chung l tch khi cm ngh c nhn, dng nh ging mt nhim v qu nng. n o nh th ni ra, ti hi,"Nhng tnh yu v t bi l cm ngh ch quan. Dng nh sc thi tnh cm hay cm ngh v tnh yu v t bi th cng nh nhau d chng c pha cht luyn i hay "chn thnh". Vy nu mt ngi kinh qua cng mt cm xc hay cm ngh ging nh th trong c hai loi, ti lm sao phn bit gia hai loi li quan trng? Bng mt ging dt khot, c t Lai Lt Ma tr li, "Trc nht ti ngh rng nt khc bit gia cm ngh thng yu chn chnh hay t bi v thng yu cn c vo s gn b. N khng phi l cm ngh ging nhau. Cm ngh v t bi chn chnh mnh m hn v rng ln hn nhiu, n c c tnh rt su sc. Ngoi ra tnh yu v t bi chn chnh vng vng hn nhiu v ng tin cy hn. Th d nu bn nhn thy mt con vt ang b au n ht sc nh con c ang qun qui v li cu, cng lc bn c th c cm ngh khng th chu ng c ci au n nh con c . Cm ngh khng cn c vo mi lin tng c bit no n ring con vt , mt cm ngh, ", con vt l bn ti". Trong trng hp lng t bi ca bn ch da vo s tht l chng sanh cng c cm gic n au, v c quyn khng chu ci au n nh vy. Cho nn loi t bi ny khng ha ln vi ham thch v luyn i, c c s hn, v lu bn hn." i su vo ch t bi, ti tip tc: "By gi theo th d ca Ngi khi nhn thy mt con c ht sc au n v li cu mc trong ming n, Ngi nu ra vn chnh yu lin quan n cm ngh khng th chu ng c ci au n ca con c" "ng" Ngi tr li."Thc ra, trong mt ngha no ta c th nh ngha t bi l cm ngh khng th chu ng ni khi nhn thy ngi khc kh au, nhng chng sanh khc kh au. V to ra cm ngh y ta phi cm nhn tnh cht nghim trng hay trng thi au kh ca ngi khc. V vy, ti ngh l cng thu trit s au kh, cc loi au kh m chng ta phi chu, th mc t bi cng su ".

Ti a ra cu hi: "c, ti nh gi cao s tht l cng nhn thc c kh au ca ngi khc c th nng cao kh nng c tm t bi. Thc ra, theo nh ngha, t bi i hi m rng lng mnh trc s kh au ca ngi khc. Chia s ni kh au ca ngi khc. Nhng c mt cu hi cn bn hn: Ti sao chng ta chnh lng trc ci kh au ca ngi khc m li khng quan ngi n kh au ca chnh chng ta? Ti mun ni l a s chng ta sn sng lm mi vic trnh ci au n v kh au ca chnh mnh, thm ch n ch dng ma ty vn vn... Ti sao chng ta li c quan tm n kh au ca ngi khc? Khng cht ngp ngng, c t Lai Lt Ma tr li: "Ti ngh rng c s khc bit quan trng gia ci kh au ca chnh mnh v ci kh au m bn c th nm tri trong tri thi t bi khi bn quyt nh chia s nim au ca ngi khc - khc bit trong tnh cht". Ngng mt cht, v nh th l d dng nhm vo cm ngh ring t ca ti, Ngi tip tc: "Khi bn ngh v au kh ca chnh bn, bn c cm gic hon ton b ln p. C cm gic nng tru, b ci g dn p - mt cm tng bt lc. C mt s bun nn, c nh th l tt c nng lc ca bn tr thnh t lit. "By gi, to ra lng t bi, khi bn nhn ly ci kh au ca ngi khc, bc u bn cng c th thy kh chu mt mc no , mt cm gic bc bi hay khng chu ng ni. Nhng trong trng hp c lng t bi, cm gic li khc hn., bn di cm ngh kh chu l tnh hot bt quyt tm mc rt cao v bn t nguyn v ch chp nhn ci kh au ca ngi khc v mc ch cao c hn. Bn s thy lin i v rng buc, cha tay ra gip ngi khc, mt cm gic sng khoi ch khng bun nn. Ging nh ngi lc s trong khi tp luyn nghim ngt, ngi lc s phi tri qua nhiu th lp k hoch, m hi, gng sc. Ti ngh rng nm tri iu ng l kh nhc v mt nhiu cng sc Nhng ngi lc s khng coi l s nm tri kh au. Ngi lc s hiu iu l mt thnh qu to ln, mts nm tri lin kt vi cm gic vui sng. Nhng nu cng con ngi y phi lm cng vic lao ng thn th khng phi l mt phn tp luyn th thao, th ngi lc s y s ngh rng: ", ti sao ti phi chu s th thch khng khip ny?" V vy, thi tinh thn gy ra s khc bit to ln." Nhng li ni , c ni bng s qu quyt nh vy, ko ti ra khi ci cm gic b nn thnh ngi tm cch gii quyt kh au, vt qua kh au. "Ngi ni bc th nht trong vic to ra loi t bi l cm nhn ng s kh au. Nhng c k thut c bit no khc trong Pht Gio dng nng cao lng t bi ca mt con ngi khng? "C. Th d trong truyn thng ca i Tha Pht Gio, chng ti thy c hai loi k thut chnh trau di t bi. Chng l phng php "by im nhn v qu" v phng php quan im v bnh ng gia ta v ngi" Phng php "quan h v bnh ng l k thut bn c th tm thy ti chng tm trong cun "Ch dn v li sng ca B Tt" ca Shantideva. Nhng, nhn vo ng h tay ca Ngi, Ngi thy ht gi, Ngi ni " Ti ngh chng ta s thc hnh mt vi bi tp hay thin nh v t bi trong cc cuc ni chuyn trc cng chng vo cui tun ny.

Ni xong, Ngi mm ci nng hu v ng ln chm dt cuc tho lun.

---o0o--GI TR THC S CA I SNG CON NGI Tip tc tho lun v t bi trong bui gp sau , ti bt u: "By gi chng ta ang ni v tm quan trng ca t bi", v nim tin m Ngi cho rng tnh cm con ngi, thn thin, tnh bn, v vn vn... l nhng diu kin ti thit cho hnh phc. Nhng ti bn khon - th d, mt thng gia giu c n gp Ngi v ni " Tha Ngi, Ngi ni rng mun hnh phc th thn thin v t bi l rt quyt nh. Nhng bn tnh ca ti khng phi l ngi n cn v d thng. Thnh thc m ni, ti thc s khng cm thy ng lng hay c lng v tha. Ti c khuynh hng ng hn l ngi kh l tr, thc tin v c l l mt ngi tr thc, v khng cm thy nhng loi xc cm nh vy. Tuy nhin ti cm thy d chu v cuc sng ca ti, ti cm thy hnh phc v iu kin sng ca ti. Ti rt thnh cng trong thng mi, bn hu, v ti chu cp y cho v con, v ti c mi quan h tt vi h. Ti khng cm thy thiu thn g. Pht trin t bi, v tha, n cn v vn vn nghe c v hay lm, nhng vi ti vn y l th no? Dng nh ch l qu y m..." "Trc ht" c t Lai Lt Ma tr li " nu ai ni iu , ti vn cn ng rng liu ngi y c thc s hnh phc trong thc t khng. Ti tht s tin l t bi cung cp c s cho s sinh tn ca con ngi, gi tr thc s ca i sng con ngi, khng c iu s thiu mt b phn cn bn. Ht sc nhy cm trc cm ngh ca ngi khc l mt yu t ca thng yu v t bi. v khng c n, th d, ti ngh ngi gp kh khn trong quan h vi v. Nu mt ngi thc s c thi lnh m i vi au kh v cm ngh ca ngi khc, d cho l t ph, c hc vn, khng c vn g vi v v con, v c quy qun bi bn b, nhng thng gia giu c, chnh tr gia, v nhng nh lnh o quc gia, ti ngh bt chp nhng th , hiu qu ca tt c nhng th tch cc ch trn trn b mt. Nhng nu ngi vn tip tc khng cm thy t bi, khng cm thy thiu thn g ...th c th l c cht kh khn gip cho ngi y hiu c s quan trng ca t bi..." c t Lai Lt Ma ngng li hi lu suy ngh. Thnh thong ngng li trong sut nhng bui m o, khng to s im lng kh x no, m ng hn l nhng lc ngng li ny ging nh lc hp dn, thu thp thm sc thuyt phc v ngha cho nhng li ca Ngi khi cuc m o tip ni tr li. Cui cng Ngi tip tc, "Tuy nhin cho d l ng, vn c mt vi iu m ti cn lu . Trc nht, ti c th gi cho ngi suy ngh v kinh nghim ca chnh mnh. Ngi y s thy rng nu c mt ngi no i x vi mnh bng lng t bi v tnh cm, iu s lm cho ngi y cm thy hnh phc. V vy nn trn c s kinh nghim y, n s gip cho ngi y nhn ra rng ngi khc cng cm thy vui khi c i x n cn v t bi. Cho nn, cng nhn s vic ny s lm cho ngi y tn trng hn na nhy cm xc ca ngi khc v lm cho ngi y thin v vic em t bi v n

cn n cho ngi khc. ng thi ngi y khm ph ra rng mnh cng n cn vi ngi khc bao nhiu th mnh li cng nhn c nhiu n cn by nhiu. Ti khng ngh rng phi mt nhiu thi gian ngi mi nhn thc ra iu . Thnh th, iu ny tr thnh c s cho tnh bn v s tin cy ln nhau. "By gi, gi d ngi ny c tt c nhng iu kin thun li c th ny, thnh cng trong i, bn hu xum vy, ti chnh bo m, v vn vn..., ti ngh thm ch c th l gia nh con ci u nng ta vo ngi y v h nh tha mn v ngi y thnh cng, v h c nhiu tin bc v mt cuc sng sung tc. Ti ngh rng mc no thm ch khng cn c cm xc n cn v tnh cm ca con ngi, ngi y khng nm mi cm gic thiu thn. Nhng nu ngi y cm thy mi th u n tha, khng thc s cn pht trin t bi, ti cho rng cch nhn l do v minh v thin cn. D cho c v l nhng ngi khc phi nng nh vo ngi y kh nhiu, trn thc t nhng g ang xy ra l qu nhiu quan h hay tc ng qua li ca nhng ngi vi ngi y ch cn c trn s nhn thc rng ngi y l ngun thnh cng giu c. H c th chu nh hng bi ca ci v quyn th ca ngi y v ch lin h vi ngi y v nhng th ch khng phi l chnh ngi y. Cho nn trong mt ngha no , mc du h khng nhn c s n cn v tnh cm ca ngi y, nhng h vn bng lng, v c th khng mong mun g hn na. Nhng iu g s xy ra khi c ca ngi y b sa st, lc y c s ca s quan h s suy yu. Ri ngi y s bt u thy hu qu ca s khng c n cn v lp tic bt u au kh. "Tuy nhin, nu c lng t bi, ng nhin l iu m h c th trng cy vo, cho d c nhng kh khn kinh t, v s giu c xung dc, h vn c iu g chia s vi ng loi. Kinh t th gii lc no cng mong manh v chng ta phi chu qu nhiu mt mt trong i sng, nhng thi t bi l iu chng ta lc no cng phi mang theo vi chng ta". Ngi th gi mc o chong nu sm vo phng v lng l rt tr, trong khi c t Lai Lt Ma tip tc, "ng nhin mun ging gii cho ai v s quan trng ca t bi, trong mt s trng hp, bn phi i u vi ngi rt cng rn, c nhn ch ngha v ch k, ngi ch bit n mnh, quyn li ca mnh. V thm ch c th l c nhng ngi khng c kh nng thng cm ngay c nhng ngi m h thng yu hay gn gi vi h. Nhng ngay c vi nhng ngi nh th, vn c th by t tm quan trng ca t bi v tnh thng trn c s rng l cch tt nht p ng li ch cho bn thn h. H mong mun c sc khe tt, sng lu, v an tm, hnh phc v sung sng. V nu y l nhng th m h ham thch, ti nghe ni rng c c bng chng khoa hc l nhng th c th c tn ln bi cm ngh thng yu v t bi... Nhng l mt bc s, bc s tm thn, c l ng phi bit nhiu hn v nhng xc nhn khoa hc ny?" "Tha vng", ti ng , "Ti cho rng r rng l c bng chng khoa hc hu thun cho nhng xc nhn v li ch vt cht v cm xc t nhng trng thi t bi ca tm". "Cho nn ti ngh rng gio dc ai v nhng s vic y v cc nghin cu khoa hc tt s khch l mt s ngi trau di trng thi tm t bi...", c t Lai Lt Ma bnh lun." Nhng ti ngh rng ngoi nhng nghin cu khoa hc, c nhng lp lun khc cho rng con ngi c th hiu v cm nhn t nhng nhng kinh nghim thc tin hay trc tip

hng ngy. Th d, bn c th vch ra rng khng c t bi s dn n mt s tn nhn no . C nhiu th d cho thy trong mt s thc t mt mc no , ngi tn nhn thng bt hnh phc v khng va lng nh Stalin v Hitler. Nhng ngi nh vy thng chu ng cm gic kh chu bt an v s st dai dng. Thm ch khi h ng ti cho l h vn cm thy s hi... Tt c nhng iu c th kh hiu, nhng mt iu m bn c th ni l nhng ngi nh vy thiu mt ci g m bn c th tm thy mt ngi t bi hn - thc v t do, thc x b, cho nn khi bn ng bn s ngui i v khng ngh na. Ngi tn nhn khng bao gi c c kinh nghim y. Mt ci g lc no cng km kp h, nh hng ti h, v h khng th c c cm ngh bung b, thc v t do." Ngi ngng mt cht, l ng gi u, v tip tc."Mc du ti mi ch c on, nhng ti ngh rng nu bn hi mt s ngi tn nhn: Lc no thy hnh phc hn khi thi th u c m chm sc v c gn gi gia nh nhiu hn hay by gi khi c nhiu quyn uy hn, nh hng v a v hn? Ti ngh rng h s tr li h thch hn lc cn nh. Ti ngh rng c n Stalin cng c thng yu bi ngi m khi cn th u." Ti nhn xt, "a Stalin ra, ti ngh Ngi tm ra mt th d in hnh chng minh iu Ngi ni, v hu qu ca cuc sng khng t bi. Ai ai cng bit hai c im trong trong c tnh ca ng ta l tn nhn v nghi k. Stalin xem tn nhn l mt c hnh, thc t l ng ta i tn Djugashvili thnh Stalin, c ngha l "con ngi thp" V trong cuc i ng ta ng cng tn nhn ng ta li cng tr nn nghi k. S nghi k ca ng ta ai cng bit. Rt cuc s hi v nghi k ngi khc dn n nhng cuc thanh trng ln v nhng chin dch chng li nhiu nhm ngi khc t nc ng ta, dn n t y v hnh quyt hng triu ngi. Nhng ng vn thy k th khp ni. Khng lu trc khi ng cht, ng ta ni vi Nikita Khruschev, "ti khng tin ai c, k c chnh ti na". Lc cui i ng ta cn th ch c vi b tham mu tin cn nht ca ng. R rng l cng tn nhn v oai quyn, ng ta cng bt hnh phc. Mt ngi bn ca ng ni cui cng nt nhn tnh duy nht ca ng li l s bt hnh ca ng. Svetlana, con gi ca ng m t ng sao m kh v c n v trng tri n mc ng khng cn tin tng l ngi ta c th thc s thnh thc hay nhit tm. "Du sao, ti bit tht kh m hiu c mt con ngi nh Stalin v ti sao h c th lm c nhng vic kinh khng nh vy. Nhng mt trong nhng im m chng ta ni ti l ngay c nhng th d cc oan v ngi tn nhn h cng luyn tic qu kh khi nhn li mt s kha cnh m m hn trong thi th u ca h, nh tnh thng yu t ngi m. Nhng s ra sao i vi nhiu ngi khng c tui th m m hay khng c ngi m thng yu? Nhng ngi b ngc i vn vn? Hin ti, chng ta ang tho lun v ti t bi, mi ngi pht tm t bi Ngi c ngh rng h cn c chm sc nui dng bi nhng bc cha m hay bo mu c tnh n cn v tnh cm khng?" "Vng, ti ngh iu rt quan trng."Ngi ngng mt cht, t ng ln trng ht mt cch kho lo trong nhng ngn tay ca Ngi v ngm ngh." C mt s ngi, ngay t lc u, chu nhiu au kh v thiu tnh cm ca ngi khc.- cho nn sau ny trong i sng hu nh h khng c cm tnh con ngi, khng c kh nng t bi v tnh cm, nhng ngi rt nhn tm v tn bo..." c t Lai Lt Ma ngng li na, v dng nh cn nhc vn mt cch nghim chnh mt lc. Khi Ngi ci xung ung tr, ngay

ng nt i vai Ngi cng cho thy Ngi ang suy ngh lung lm. Ngi khng chng t ra nh tip tc ngay, v chng ti lng l ung tr. Cui cng Ngi nhn vai nh th tha nhn Ngi khng c gii php. "Vy Ngi c ngh l nhng k thut nng cao s ng cm v pht trin t bi s khng gip ch g cho hng ngi c mt qu trnh kh khn nhu vy?" "Bao gi cc li ch cng c mc khc nhau nhn c khi thc hnh nhng phng php v k thut khc nhau ty thuc vo hon cnh ring bit ca mi ngi", Ngi ging gii."Cng c th trong mt s trng hp nhng k thut y hon ton v hiu qu..." C gng lm sng t, ti ct ngang: "Nhng k thut c bit nng cao t bi m Ngi ni n l...? " l iu m chng ta va ni n. Trc nht, nh hc hi, hon ton hiu bit gi tr ca t bi - n cho bn cm tng tin chc v quyt tm. Ri s dng cc phng php nng cao s ng cm, nh dng c tng tng, sng to v hnh dung mnh trong tnh cnh ca ngi khc. V cui tun ny trong cuc ni chuyn trc cng chng, chng ta s bn v mt s bi tp hay cch thc hnh m bn s tu tp nh cch tu tp Tong-Len, dng cng c t bi ca bn. Nhng ti ngh rng quan trng l phi nh rng nhng k thut ny nh s tu tp Tong Len,c pht trin gip ch cng nhiu cng tt, t nht cng mt phn nhn loi. Nhng khng bao gi c th mong c l k thut y c th gip ch cho 100 phn trm con ngi, ton th dn s con ngi. "Nhng vn chnh thc ra l nu chng ta ni n nhng phung php khc nhau pht trin t bi -- iu quan trng l ngi ta c thnh thc n lc trong vic pht trin kh nng pht tm t bi khng. Mc m h thc s c th trau di t bi ty thuc vo qu nhiu s thay i, ai c th ni c? Nhng nu h ht sc n lc, nhm t t hn, trau di t bi, v lm cho th gii ny tt p hn, ri th n cui ngy, h c th ni "t nht ti lm ht mnh".

---o0o--LI CH CA T BI Trong nhng nm va qua c nhiu cuc nghin cu ng h kin cho rng pht trin t bi v v tha c mt tc ng tch cc v sc khe th cht v cm xc. Th d trong mt th nghim ni ting, David MacClelland, mt nh tm l hc thuc i Hc Harvard cho mt nhm sinh vin xem cun phim v M Teresa hot ng gip nhng ngi au yu v ngho kh ti Calcutta. Nhng sinh vin ny thut li cun phim kch thch cm ngh t bi. Sau nh tm l hc ny phn tch nc bt ca cc sinh vin ny v pht hin ra c s gia tng cht immuno-globulin-A, mt khng th c th gip chng ly nhim ng h hp. Trong mt cuc kho cu khc ca James House ti Trung Tm Nghin Cu ca i Hc Michigan, nhng nh nghin cu thy lm nhng cng vic thin nguyn u n, tng tc vi ngi khc bng thi t bi v n cn, tng tui

th thm v chc chn l tng sc sng chung. Nhiu nh nghin cu khc trong lnh vc mi v tm-th trong y hc chng minh nhng khm ph tng t, dn chng trng thi tch cc ca tm c th ci thin sc khe th cht ca chng ta. Thm vo hiu qu li ch v sc khe th cht ca ta, c bng chng l t bi v ng x chu o c li cho sc khe xc cm. Nhng cuc nghin cu cho thy cha tay ra gip ngi khc c th em li cm gic hnh phc, im tnh hn, v t chn nn hn Trong mt cuc nghin cu ba mi nm ca mt nhm tt nghip ti i Hc Harvard, nh nghin cu George Vaillant kt lun, thc t p dng li sng v tha l mt thnh t ct yu c li cho sc khe tinh thn. Mt cuc kho st khc ca Allan Luks, c tin hnh vi vi ngn ngi thng xuyn tham gia cc hot ng tnh nguyn gip ngi khc, cho thy hn 90 phn trm nhng ngi tnh nguyn y bo co h '"hn hoan" lin tng n hot ng ny, c c im l cm thy m p tnh ngi, nhiu ngh lc hn, h nh phn ph. H cng cm thy cm gic bnh thn r rng, v nng cao gi tr ca mnh sau hnh ng m cch ng x chu o khng ch mang li tc ng nui dng xc cm m ngi ta cn thy rng s im tnh ca ngi gip lin quan n s gim bt cc loi ri lon th cht do cng thng. Trong khi r rng bng chng khoa hc l hu thun cho lp trng c t Lai Lt Ma v gi tr thc s v thc tin ca t bi, ta khng cn phi ch da vo nhng cng cuc th nghim v kho st xc nh s ng n ca quan im ny. Chng ta c th nhn ra s lin quan cht ch ca quan tm, t bi, v hnh phc ring t trong i sng ca chng ta v i sng ca nhng ngi chung quanh. Joseph, mt nh thu xy ct su mi tui, m ti gp vi nm nay, l mt minh ha tt cho vic ny. Trong ba mi nm, Joseph iu khin cng vic kim tin d dng, li dng vic xy ct tng vt dng nh v tn ti Arizona tr thnh triu ph. Tuy nhin vo cui thp nin 80, vic bun bn bt ng sn a c v ti t nht trong lch s Arizona. Joseph b thit hi nng v mt mi th. Cui cng ng phi tuyn b ph sn Nhng kh khn v ti chnh gy cng thng trong hn nhn ca ng, dn n ly d sau 25 nm chung sng. Khng ng ngc nhin lm, Joseph khng chu ng c mi s. ng bt u ung ru nhiu. May mn l cui cng ng b c ru nh s gip ca Hi Bi Tr Ru (AA). L thnh vin trong hot ng ca Hi ny, ng tr thnh ngi bo tr, v gip ngi khc cha ru. ng nhn ra ng rt vui trong vai tr bo tr, cha tay gip ngi khc, v tnh nguyn gia nhp vo cc t chc khc. ng em kinh nghim lm n ca ng gip nhng ngi b thit thi kinh t. Ni v i sng hin ti, ng ni, "Hin ti c mt c s tn trang nh C s ny c thu nhp va phi, nhng ti hiu rng ti s khng bao gi giu c bng trc y. iu nc ci l tuy vy ti thc s khng mun c tin nh truc y na. Ti mun dnh nhiu th gi tnh nguyn lm cho cc i ng khc nhau, trc tip lm vic vi mi ngi, v gip h bng tt c kh nng ca ti. Nhng ngy ny, ti cm thy hon ton vui sng tng ngy hn l c thng kim c nhiu tin. Ti hnh phc hn bao gi ht trong i ti."

---o0o--THIN NH V T BI

Nh ha trong khi m o, ng theo li Ngi, c t Lai Lt Ma kt thc bi ging trc cng chng bng mt cuc hnh thin v t bi. l mt bi tp n gin. Tuy vy bng mt li ni mnh m v tao nh, dng nh Ngi tm tt v kt tinh li cuc tho lun v t bi trc y, bin n thnh mt bui tp chnh thc trong nm pht, trc tip vo ngay im. Mun pht tm t bi, bn bt u bng cch cng nhn bn khng mun kh au v bn c quyn c hnh phc. iu ny c th c kim chng hay c cng nhn l ng bng kinh nghim ca bn. Ri bn cng nhn nhng ngi khc, cng ging nh bn, cng khng mun kh au v cng c quyn c hnh phc. Vy nn vic tr thnh c s bn pht tm t bi. "Vy... hm nay chng ta hy thin nh v t bi. Bt u mng tng n mt ngi ht sc au kh, mt ngi au n hay trong mt tnh trng rt bt hnh. Trong ba pht u thin tp, suy ngm v au kh ca mt c nhn theo php phn tch - hy ngh n s au kh d di v tnh trng sng bt hnh ca ngi y. Sau khi ngh n s au kh ca ngi y trong vi pht, k n, c gng lin h vic n chnh mnh, ngh rng c nhn y cng c kh nng chng nghim au kh, nim vui v hnh phc, v cng au kh nh mnh au kh. Ri, c gng cu tr li t nhin ca bn pht sinh mt cm tnh t bi t nhin i vi ngi y. C gng i n kt lun, hy ngh xem bn mong mun ngi y thot khi kh au mnh n u. Gii quyt iu s gip ngi thot khi kh au. Cui cng, hy tr tm vo loi kt lun hay gii php , v trong my pht cui cng ca bui thin tp, c gng pht tm trong mt trng thi t bi hay thng yu." Vi li ging trn, c t Lai Lt Ma khoanh chn ngi trong t th thin nh, hon ton bt ng Ngi hnh thin cng vi c ta. Mt s im lng hon ton. Nhng c iu g ang khi dy trong khi ngi cuc hp sng . Ti ngh rng c n ngi cng ci nht cng khng th trnh b lay chuyn khi b vy quanh bi mt nghn ri ngi, mi ngi u nm gi t tng t bi trong tm. Sau mt vi pht, c t Lai Lt Ma tht ln mt cu kinh bng ting Ty Tng, ging ca Ngi trm trm, nhp nhng, ln bng xung trm gy lng du v khoan khoi. -ooOoo-

PHN III - CI I S KH AU
-ooOoo-

CHNG 8 - I U VI KH AU
Vo thi c Pht, mt ph n tn Kisagotami au kh v a con duy nht ca b b cht. Khng th chp nhn s vic y, b chy gp ht ngi ny n ngi khc tm thuc cu a b sng li. Ngi ta n c Pht c loi thuc .

Kisagotami lin tm n c Pht, b cung knh cho Ngi v tha: "Tha Ngi, c phi Ngi c th lm ra th thuc cu c a con ca ti phi khng?" c Pht tr li: "Ta bit th thuc , nhng mun lm ra th thuc , ta cn phi mt s cht liu." Nh ngi, b hi: "Ngi cn cht liu g? "Mang cho ta mt nm ht ci" Ngi n b ny ha s mang n cho Ngi nhng khi b sp sa i, Ngi ni thm " Ta cn ht ging ci ly t mt gia nh khng c con ci, chng v, cha m, hay ngi lm cht" B ta ng v bt u i n ht nh ny n nh kia tm xin ht ci. Nh no cng ng cho b ht ging, nhng khi b hi trong nh ny c ai cht khng, th b khng th tm ra nh khng c ai cht - nh ny th con gi cht, nh kia th ngi lm cht, nh n th chng hay cha m cht. Kisagotami khng th tm c mt nh no thot khi s au n ca ci cht. Thy khng phi ch mnh b au kh, b thi khng gi thi hi ca a con v quay v vi c Pht, vi tm lng i bi Ngi ni: "Khng phi ch mnh b mt con, cht l mt qui lut i vi tt c chng sanh, khng c ci g trng tn". Cuc tm kim dy cho b bit khng ai thot khi kh au v mt mt. Khng phi ch mnh b chu bt hnh khng khip . Hiu thu bn cht vn cng khng loi b c au kh khng trnh c do mt mt, nhng n gim bt au n do c gng chng li thc t bun thm ca cuc i. Mc d au n v kh au l hin tng ph bin ca con ngi, nhng khng c ngha l chng ta d dng chp nhn chng. Con ngi ch ra mt kho tng rng ln nhng chin lc trnh phi chu au kh. i khi chng ta dng nhng phng tin bn ngoi nh ha cht - lm gim hay dng thuc cho nhng cm xc au n bng thuc men hay ru cn. Chng ta cn c mt loi c cu bn trong - phng th tm l, thng l v thc, lm vt m cho chng ta khng cm thy xc cm qu au n v bun b khi chng ta i u vi kh khn. i khi nhng c cu phng th ny rt th s, nh d dng t chi khng cng nhn ang c kh khn. C nhng lc, chng ta c th m h cng nhn chng ta c kh khn nhng li vi u vo nhiu tr gii tr hay tiu khin khi bn tm n n. Hay chng ta c th on gi on non khng th chp nhn chng ta gp kh khn, v tnh li cho h v trch c h v s au kh ca chng ta."Vng, ti kh s, nhng khng phi l ti c kh khn, m cc ngi cng c kh khn. Nu khng phi l ng ch cht tit lc no cng lm ti gp kh khn (hoc "i tc pht l ti"... ) th ti s khng sao c". Kh au ch c th tm thi trnh c. Nhng ging nh bnh nan y khng th cha khi hn c (hoc c l thuc men ch cha c trn b mt nhng li che du triu chng khng cha khi c cn bnh c bn) chng bnh c nhc nhi v nng thm.

Cm gic phn khch do ma ty hay ru tt nhin lm gim au mt lc, nhng tip tc dng chng, thn th s suy tn v phng hi n x hi c th gy nn nhiu au kh cn hn c s bt mn cng ngy cng ln hay au kh nhiu v tnh cm dn chng ta n nhng cht say y ngay lc u. S phng th tm l bn trong nh s ph nhn hay s c ch c th che ch v bo v chng ta khng cm thy au kh lu hn mt cht, nhng vn khng lm cho kh au bin mt. Randall mt ngi cha b bnh ung th hn mt nm qua. Anh rt gn gi vi ngi cha, v vo lc y ai cng ngc nhin thy anh vng vng trc ci cht ca cha anh n nh th. Anh gii thch bng mt ging ni trm tnh: "ng nhin ti bun, nhng ti thc s khng sao c, ti s rt nh ng, nhng dng i vn tri chy. Du sao ti cng khng th tp trung vo vic nh ng ngay by gi, ti phi thu xp tang l v trng nom ti sn ca ng cho m ti...Nhng ti s khng sao c," anh lm mi ngi yn tm. Tuy nhin mt nm sau, ngay sau ngy gi ca cha anh, Randall bt u ri vo tnh trng bun phin nghim trng. Anh n gp ti v gii thch: "Ti khng hiu ni ci g sinh ra s bun phin ny. Hin gi mi vic u tt p. Khng th l do ci cht ca cha ti, ng mt hn mt nm ri ti chp nhn ci cht ca ng. Tuy nhin ch cn cha bnh cht t, vn tr nn r rng, trong lc c km nn cm xc, "ng vng" anh cha bao gi i ph y vi cm gic mt mt v au bun. Nhng cm gic tip tc pht trin v cui cng hin nguyn hnh l trng thi bun nn qu sc chu ng bt buc anh phi i ph. Trong trng hp ca Randall, bnh trm cm ca anh tan i kh nhanh khi chng ta tp trung vo s au n v cm ngh mt mt ca anh, v anh hon ton c th ng u v tri qua s au bun ca anh. Tuy nhin, i khi, v tnh l nhng chin lc nhm trnh vp vn ca chng ta phi kh khn li cng lm trm trng thm - n su vo c cu ng ph v khc su vo c tnh ca chng ta v rt kh trc xut n ra khi. V d a s chng ta c ngi bn b, ngi quen hay ngi nh trnh kh khn bng cch cho ngi khc v trch c h - buc ti ngi khc m thc ra chnh mnh l ngi c li. Chc chn y khng phi l mt phng php hu hiu loi b kh khn, tuy nhin, nhiu ngi phi sng mt i bt hnh chng no m h cn tip tc theo kiu y. c t Lai Lt Ma a ra chi tit cch gii quyt vn kh au ca con ngi - cch gii quyt c bn l bao gm nim tin vo kh nng thot khi kh au nhng bt u bng s chp nhn kh au l mt s tht t nhin trong cuc sng ca con ngi, v can m ng u vi cc kh khn gp phi. Trong cuc sng hng ngy ca chng ta, kh khn nht nh pht sinh. Nhng kh khn ln nht trong i sng l nhng kh khn khng th trnh c phi ng u nh gi, bnh v cht. C gng trnh cc kh khn hay n gin l khng ngh n chng ch c th du i tm thi, nhng ti ngh c mt cch gii quyt vn tt hn. Nu bn trc tip i u vi kh au, bn s trong mt v th tt nh gi ng chiu su v bn cht ca vn . Nu bn trong mt trn nh chng no m bn vn khng hiu tnh trng k ch v kh nng chin u ca ch, bn s hon ton khng sn sng v t lit bi s hi. Tuy nhin nu bn bit r kh nng chin u ca i th, loi v khno k ch s dng vn vn..., bn s trong mt v th tt hn nhiu khi bn lm trn. Cng

ging nh vy, nu bn phi ng u vi nhng kh khn thay v trnh chng, bn s trong mt v th tt hn ung u vi chng." Cch gii quyt nhng kh khn ny r rng hp l, nhng nhn mnh vn thm mt cht na, ti hi: "Vng, nhng ng nh c lc Ngi phi trc tip i u vi h khn, m khng tm ra c gii php th sao?" Tht kh m di ph ". "Nhng ti ngh rng tt hn vn l phi ng u vi n". Ngi tr li vi mt tinh thn thng v."Th d nh, bn c th coi nhng vn gi v cht l tiu cc, khng ai mong mun, v c gng qun chng i. Nhng cui cng, nhng chuyn y vn n. V nu bn trnh khng ngh n chng, vo mt ngy no , mt trong nhng chuyn xy ra, bn s b xc nguyn nhn ca tnh trng kh chu tinh thn khng chu ng ni. Tuy nhin, nu bn b cht t th gi ngh v tui gi, ci cht, v nhng iu bt hnh khc, tm bn s vng vng hn khi nhng chuyn xy n v bn quen thc vi nhng vn y v cc loi au kh v lng trc chng s xy ra. " l l do ti sao ti tin l rt hu ch khi t mnh chun b trc khng b ng ngng trc nhng kh au m bn phi gp. Li s dng php so snh vi trn chin mt ln na suy ngm v kh au c th c coi nh cuc tp trn. Ngi cha bao gi nghe ni v chin tranh, sng ng, bom n v vn vn s ht sc s hi khi ra chin trng. Nhng qua cc tp luyn qun s, tm bn c th lm cho tm tr bn quen vi nhng g c th xy ra, cho nn nu chin tranh n ra, n s khng qu khc nghit i vi bn" "Vy th, ti c th hiu cch lm quen vi nhng loi kh au m chng ta gp phi c mt tc dng gim bt s hi, nhng hnh nh l i khi khng c s chn la no khc ngoi kh au c th xy ra trong mt s tnh th kh x. Lm sao chng ta c th trnh lo lng trong nhng trng hp y?" "Hy th d mt trng hp kh x? Ti ngng li cn nhc ." Nh th ny, th d, mt ngi n b mang thai v qua xt nghim nc i (amniocentesis) ngi ta pht hin ra a tr s b khuyt tt bm sinh nghim trng. H nhn ra a tr s b tn tt nng v tinh thn hay thn th. Cho nn, hin nhin l ngi n b s ht sc lo u v khng bit phi lm g. B ta c th chn cch lm iu g trc tnh trng y v c th ph thai, a tr khi phi sut i au kh nhng ngi n b s b dy v bi cm ngh mt mt ln lao v au n v c th tri qua nhng cm ngh khc nh ti li. Hoc, b ta c th chn cch s vic i theo tin trnh t nhin v a b ra i. Nhng ri b ta s phi i u sut cuc i kh khn v au kh cho chnh mnh v a con." c t Lai Lt Ma chm ch lng nghe khi ti ni. Bng mt ging c phn m chiu, Ngi tr li, " Cch gii quyt nhng vn ny d l theo cch nhn Ty Phng hay Pht Gio th nhng loi tnh trng kh x ny qu l rt kh khn, rt kh khn. By gi theo th d ca ng v quyt nh ph thai v khuyt tt bm sinh - khng ai thc s bit rt cc l ci g c th tt hn. Thm ch nu a tr sinh ra tt nguyn, rt cc iu

c th l tt hn cho ngi m, hay cho gia nh hay chnh a tr. Nhng cng c th l tnh n hu qu v lu v di sau ny, tt hn l nn ph thai, v rt cc iu c th l tch cc. Nhng ai l ngi quyt nh y? Qu l kh khn. Thm ch t quan im Pht Gio, loi phn xt vt qu kh nng l tr ca chng ti." Ngi ngng mt cht v thm, "tuy nhin ti ngh hon cnh v nim tin ca h s ng mt vai tr trong cch ng ph loi tnh trng kh khn ca nhng ngi c bit ny." Chng ti ngi im lng. Lc lc ci u, cui cng Ngi ni, "Bng cch suy ngm v cc loi kh au m ta cp n, bn c th chun b tinh thn trc nhng vn mt mc no , bng cch t mnh nh n nhng s vic m bn c th tnh c bit v nhng loi tnh trng kh x trong i. Cho nn bn c th chun b tinh thn trc. Nhng bn ng nn qun s tht l iu ny khng lm nh bt tnh hnh. N c th gip bn c tinh thn i ph, gim thiu s hi vn vn... nhng t n khng gim bt kh khn. Chng hn, nu mt a tr b khuyt tt bm sinh s ra i, du cho trc tinh thn bn c mnh th no i na, bn vn phi tm cch i ph vn . Cho nn. vic ny vn cn kh khn." Trong khi Ngi ni, ging ngi c v bun b.- hn l mt nt nhc m c l l mt hp m. Nhng bn di giai iu ny, khng phi l mt giai iu v vng. Trn mt pht c t Lai Lt Ma ngng ni, nhn chm chm qua ca s nh th tm ci g ngoi th gii bao la, ri li tip tc, "Thc ra khng c g c th trnh khi s tht kh au l mt phn trong i sng. V ng nhin chng ta c khuynh hng t nhin khng thch kh au v kh khn. Nhng ti ngh rng ngi bnh thng khng quan nim chnh bn cht ca cuc sng c c tnh kh au..".c t Lai Lt Ma bng nhin bt u ci "Ti c ni l vo ngy sinh nht ca bn, ngi ta thng ni,"Chc Ngy Sinh Nht vui v" khi thc t l ngy sinh nht l ngy s ra i kh au ca bn. Nhng khng ai ni "Chc Mng sinh nht kh au " Ngi a. "Chp nhn kh au l mt phn ca cuc sng hng ngy, bn c th bt u xt n nhng nhn t thng gy cho bn cm ngh khng tha mn v bt hnh tinh thn. Ni chung, chng hn, bn cm thy vui sng nu bn hoc ngi thn ca bn nhn c nhng li khen, danh ting, ca ci, v nhng chuyn thch th khc. V bn cm thy khng hnh phc, v bt mn, nu bn khng t c nhng th y hay nu ch th ca bn li c nhng th y. Tuy nhien nu bn nhn vo cuc sng thng ngy, bn thng thy c qu nhiu cc nhn t v hon cnh gy au n, kh s v cm tng bt toi nguyn, trong khi nhng hon cnh em nim vui v hnh phc th li tng i him. l iu m ta phi chu ng d thch hay khng thch. V l thc t ca cuc sng ca chng ta, thi i vi kh au ca ta cn c thay i. Thi i vi kh au tr nn rt quan trng v n nh hng n cch ta phi i ph vi kh au khi n pht sinh. By gi, thi thng thng ca chng ta vn rt ght v khng chu dc au n v au kh ca chng ta. Tuy nhin nu chng ta c th thay i thi ca chng ta i vi kh au, p dng mt thi ta chu ng c n tt hn, nh vy n c th gip chng ta nhiu trong vic chng li nhng cm tng bt hnh, bt toi nguyn v bt mn v tinh thn

"C nhn ti, s tu tp gip chu ng kh au mnh v c hiu qu nht l thy v hiu kh au l bn cht tim n ca samsara (lun hi) [*] khi cuc sng cha gic ng. By gi khi bn kinh qua au n v th xc hay nhng vn khc, ng nhin ngay lc y bn c cm ngh, " i chao, ni au ny qu kh chu' C mt cm gic khng chp nhn lin quan n kh au , h nh cm ngh, 'i, ti khng th chu ng c'. Nhng vo lc y, nu bn nhn vo tnh hung di mt gc khc, v nhn ra rng chnh xc thn ny, Ngi p tay ln biu th l c c s thc s ca kh au th bn s bt cm ngh khng chp nhn - ci cm ngh dng nh bn khng ng phi au kh, v bn l nn nhn. Cho nn mt khi bn hiu v chp nhn thc t, thi vic chu ng kh au ch l mt iu bnh thng t nhin . [*] Samsara (Ting Sanskrit, lun hi) m c im ca n l tnh trng cuc sng c chu k sng, cht v ti sanh v tn. T ny cng nhc n tnh trng cuc sng hng ngy ca chng ta c c tnh l kh au. Tt c chng sanh u trong trng thi , b y ti bi nhng du n ca nghip t nhng hnh ng qu kh v nhng trng thi "o tng" tiu cc ca tm, cho n khi ta loi b c tt c nhng khuynh hng tiu cc trong tm v t c tnh trng gii thot. "V th, th d, khi i ph vi vn kh au m ngi dn Ty Tng phi chu ng, mt mc no bn c th nhn vo tnh th v cm thy chong vng, bn khon lo lng."Lm sao iu c th xy ra trn th gian ny ?" Nhng t mt gc cnh khc bn cng c th suy ngm v s tht l Ty Tng cng trong lun hi", Ngi ci, "nh hnh tinh ny v ton th gii Ngn h". Ngi li ci. "V vy nn, du sao, ti cng ngh l cch bn nhn thc cuc sng ni chung ng mt vai tr trong thi i vi kh au. Chng hn, nu cch nhn cn bn ca bn l rng au kh l tiu cc v phi c trnh vi bt c gi no, trong mt ngha no , y l du hiu tht bi, nh vy n s thm phn lo u v km sc chu ng khi bn gp hon cnh kh khn, mt cm gic b p o. Mt khc, nu c bn l bn nhn nhn kh au l mt phn tt yu trong cuc sng ca bn, th chc chn iu lm cho bn chu ng c nhiu hn nhng nghch cnh ca cuc i. V khng c sc chu ng no i vi kh au, i sng ca bn tr nn kh s, ta nh bn tri qua mt m bt hnh. m y dng nh bt tn v dng nh khng bao gi chm dt." "Dng nh i vi ti khi Ngi ni v bn cht tim n ca cuc sng c c im l kh au, cn bn l bt toi nguyn, c v l mt quan im kh bi quan, thc s lm nn lng". Ti nhn xt. c t Lai Lt Ma nhanh chng lm sng t: "Khi ti ni n bn cht bt toi nguyn ca cuc sng, ta cn hiu rng y l bi cnh chung ca o Pht. Nhng suy ngm phi c hiu trong bi cnh thch hp, trong khun kh o Pht. Nu quan im kh au phi c nhn nhn trong bi cnh thch hp, ti ng l c mt nguy c hoc thm ch c kh nng hiu lm cch gii quyt ny l kh bi quan v tiu cc. Do , quan trng l phi hiu c lp trng cn bn ca Pht Gio i vi ton b vn kh au. Chng ta thy trong nhng li gio hun trc cng chng ca c Pht, vn

u tin Ngi dy l nguyn tc ca T Diu , th nht l chn l v kh au. Ni y nhn mnh v s hiu bit bn cht kh au ca cuc sng. "Vn phi nh l l do ti sao phi suy ngm v kh au li qu quan trng l v c kh nng thot ra, c s la chn. C kh nng thot khi. Bng cch loi b nguyn nhn ca kh au, c th t c tnh trng gii thot, tnh trng thot khi kh au. Theo t tng Pht Gio,nguyn nhn cn bn ca kh au l do v minh, tham i v sn hn. Nhng iu ny c gi "tam c ca tm". Nhng t ny c ngha rng c bit trong vn cnh Pht Gio. Th d, 'v minh' khng c ngha l thiu tin tc c dng theo ngha quen thuc hng ngy m l ni n nhn thc sai lm cn bn v bn cht thc s ca ci ng v tt c cc hin tng. Bng cch pht trin tu gic vo bn cht thc s ca thc t v loi b trng thi phin no ca tm nh tham v sn, ta c th thanh lc hon ton tm, thot khi kh au. Trong phm vi Pht Gio, khi suy ngh v cuc sng hng ngy ca mt ngi c c im l kh au, iu ny khuyn khch ta nn tu tp loi b nguyn nhn cn bn gy kh au. Mt khc khng c hy vng, hay khng c kh nng thot kh ch suy ngm kh au khng thi s ch lm t tng tr nn bnh hon, v ng l tiu cc." Nghe ngi ni, ti bt u cm thy cch suy ngh v "bn cht kh au" ca chng ta ng mt vai tr trong vic chp nhn mt i sng khng trnh c phin no v thm ch c th c c mt phng php c gi tr khi t nhng vn hng ngy ca chng ta vo mt cch ng gi ng mc V ti bt u nhn thc kh au c nhn nhn ra sao trong mt phm vi rng hn l mt phn ca con ng tinh thn l tng hn nht l v m hnh Pht Gio cng nhn kh nng thanh lc tm v cui cng t c tnh trng khng cn kh au. Nhng, khng mun nhn vo nhng suy on trit l to ln, ti t m mun bit cch c t Lai Lt Ma i ph vi kh au mc c nhn hn, lm sao Ngi c th i ph khi mt mt ngi thn chng hn. Khi ln u ti ving thm Dharamsala nhiu nm trc y, ti c c hi bit Lobsang Samk, ngi anh ca c t Lai Lt Ma. Ti rt thch ng y v rt bun nghe tin ng cht t ngt my nm trc y. Bit c t Lai Lt Ma v ng rt gn gi ti ni " Ti tng tng ci cht ca anh Ngi Lobsang lm Ngi rt au n." "Vng" "Ti khng bit lm sao Ngi c th i ph c vic ?". "ng nhin, ti rt bun, rt bun khi bit tin anh ti cht " Ngi ni mt cch thanh thn. "V lm sao Ngi i ph vi cm ngh bun ru ? Ti mun ni l c ci g c bit gip Ngi vt qua?" "Ti khng bit", Ngi ni c v ngh ngi. "Ti cm thy bun ru mt vi tun, nhng dn dn cm ngh qua i. Nhng vn cn cm ngh n hn".."

"n hn?" "ng, ti i vng lc anh ti cht, v ti ngh nu ti nh, c l ti c th lm ci g c gip anh ti. Cho nn ti c cm gic n hn". C mt i suy ngm v s kh au khng th trnh c ca con ngi c th ng mt vai tr trong vic gip c t Lai Lt Ma chp nhn s mt mt, nhng n khng to ra con ngi lnh lng v cm vi s cam chu khng g lay chuyn trn khun mt kh au. S bun ru trong ging ni ca Ngi cho thy Ngi l ngi c xc ng con ngi su sc. ng thi, tnh bc trc v cung cch chn tht ca Ngi, hon ton khng cht than van hay t co buc to ra n tng khng th nhm ln c v mt con ngi chp nhn hon ton s mt mt. Vo ngy hm y, cuc ni chuyn ca chng ti din tin tt p cho mi n tn chiu. Lung sng vng xuyn qua ca chp g, ang t t tin qua cn phng ti. Ti cm thy mt bu khng kh u su trn ngp cn phng v bit cuc tho lun n lc chm dt. Nhng ti hy vng s hi Ngi cho chi tit hn v vn mt mt, xem Ngi c th cho thm li khuyn v cch tip tc sng bnh thng trc ci cht ca mt ngi thn, hn l ch chp nhn iu khng trnh c v kh au ca con ngi. Trong khi ti sp sa m rng vn , Ngi c v hi bi ri, v ti nhn thy v mt nhc quanh mt Ngi. Ngay lc , ngi th k ca Ngi lng l vo phng v nhn ti, nhiu nm rn kuyn trong thc tin, iu cho bit n gi ti phi ra v. "Vng...", c t Lai Lt Ma ni mt cch xin li, "c l chng ta nn chia ra... ti cm thy hi mt.' Ngy hm sau, trc khi ti c c hi tr li ti trong bui tho lun ring vi Ngi, vn c a ra trong bi ni chuyn trc cng chng ca Ngi. Mt c ta, r rng ang au n, hi c t Lai Lt Ma, "Ngi c kin g v cch ng x trc mt s mt mt to ln, nh mt mt a con chng hn?" Bng mt ging t tn du dng, Ngi tr li, " mt mc no ty theo nim tin ring ca con ngi. Nu tin c ti sanh, theo ngh th c cch gim thiu phin no hay lo lng. H c th c an i v thc t l ngi thn yu ca h s ti sanh. "Vi nhng ngi khng tin c ti sanh, ti ngh rng vn c mt s cch n gin gip cho i ph vi s mt mt. Trc tin, h c th suy ngh rng nu h lo lng qu nhiu, b p o bi cm gic mt mt v phin mun, v nu h tip tc cm thy b p o khng nhng iu tr thnh rt tiu cc v c hi cho chnh h, suy yu sc khe ca h m cn khng c li ch g cho ngi cht. "Th d, chnh trng hp ca ti, ti b mt v gia s knh yu nht ca ti, m ti v mt trong nhng anh em ti. Khi h qua i, d nhin ti cm thy rt bun, rt bun. Nhng ti lun lun ngh rng lo lng qu cng khng ch g, v nu ti qu tht thng yu nhng ngi y, th ti phi lm trn nhng mong c ca h bng mt tm t bnh

thn. Cho nn ti n lc lm nh vy. V th ti ngh rng nu bn mt mt ngi rt thn vi bn, l cch thch hp nht gii quyt iu . Bn thy y cch tt nht gi k nim v ngi y, tng nh tt nht, l hy xem liu bn c th thc hin nhng c mun ca ngi y hay khng. Lc u, ng nhin, cm ngh au bun v lo u l s phn ng t nhin ca con ngi trc s mt mt. Nhng nu bn cho nhng cm ngh mt mt v lo lng tn ti dai dng, s c nguy c l, nu khng kim ch c nhng cm ngh y chng s h nh dn n t k. Mt tnh trng ni m chnh bn tr thnh trng im. V khi vic xy ra, bn b trn ngp bi cm ngh mt mt, v bn cm thy ch c mt mnh bn phi chu ng iu . S suy nhc pht sinh. Nhng thc t c nhiu ngi cng phi chu ng cng mt loi kinh nghim nh vy. Vy, nu bn thy mnh lo lng qu nhiu, iu tt cho bn l ngh n nhng ngi khc cng trong cng hon cnh hay nhng trng hp cn bi thm hn. Mt khi bn nhn thc nh vy, bn s khng cn cm thy b l loi, nh th bn t mnh nhm vo thot ra. iu c th gip cho bn mt phn no an i. Mc du tt c chng sinh u phi tri qua au n v kh au, ti thng cm thy nhng ngi c nui dng trong mt s nn vn ha ng Phng, hnh nh chp nhn v chu ng kh au tt hn. Mt phn l do nim tin ca h, nhng c l l v kh au c thy r rt nhng quc gia ngho nh n hn l cc quc gia giu c hn i km, ngho nn, bnh tt v cht chc din ra hng ngy ngay trc mt. Khi gi c v bnh tt, h khng b gt ra l ng, khng b a vo vin dng lo c trng nom bi nhng nh y t chuyn mn - h vn li trong cng ng v c sn sc bi gia nh. Nhng ai va chm hng ngy vi thc t ca cuc sng, khng th d dng ph nhn l i sng c c tnh kh au, v l mt phn tt yu ca cuc sng. Khi x hi Ty Phng t c kh nng hn ch kh au do iu kin sng kh khn gy ra, dng nh mt i kh nng i ph vi kh au cn li. Nhng cuc nghin cu ca cc khoa hc gia x hi nhn mnh l hu ht nhng ngi dn trong x hi tn tin Ty Phng hay c nim tin l th gian ny l mt ni tt p sng, cuc sng hu nh l cng bng, v h l nhng ngi tt ng c hng nhng iu tt p ngu nhin n vi h. Nim tin ny ng mt vai tr quan trng dn dt mt cuc sng hnh phc v giu c hn. Nhng khi s pht sinh kh au khng th trnh c xi mn nim tin y v s gy kh khn tip tc sng hnh phc v thc t. Trong bi cnh y, mt chn thng tng i nh cng c th gy tc ng tm l to ln khi ta mt tin tng vo nim tin cn bn v th gian ny l cng bng v rng lng. Kt qu l kh au tng mnh. Chc chn l vi s tin b k thut, mc tin nghi vt cht chung ci thin rt nhiu ti x hi Ty Phng. Chnh v vn m s thay i ch yu v nhn thc xy ra v kh au tr nn km r rng hn, n khng cn c coi l bn cht cn bn ca chng sinh - nhng ng hn l mt s bt thng, mt du hiu cho thy ci g sai lm nghim trng, mt du hiu ca "s tht bi" trong h thng no , mt s vi phm vo quyn c bo m hnh phc!

Kiu suy ngh nh vy ny sinh nhng nguy him n tng. Nu chng ta ngh rng kh au l ci g tri vi t nhin, mt th g m ta khng phi nm tri, th i tm ai chu trch nhim v ci kh au ca chng ta s khng bc thit lm. Nu ti khng hnh phc, th ti phi l 'nn nhn' ca mt ngi no hay ca mt ci g - mt khi nim rt thng thng Ty Phng. K i x khng cng bng c th l chnh ph, h thng gio dc, cha m lng hnh, mt gia nh ti qu, ging khc, hay ngi bn i khng cn trng. Hoc chng ta c th tm s trch c vo bn ti: C ci g sai, ti l nn nhn ca bnh tt, c l l do gien khim khuyt. Nhng nguy c tip tc tp trung vo vic nh r s khin trch gi lp trng ca nn nhn, l nh mi kh au ca chng ta - vi cm ngh gin d, tht vng v phn ut dai dng. ng nhin, s mong mun thot khi kh au l mc tiu chnh ng ca mi ngi. N l kt qu tt yu v chng ta mong c c hnh phc. V vy nn, hon ton chnh ng khi chng ta tm ra nguyn nhn ca bt hnh phc, v lm tt c nhng g c th c lm nh bt cc vn , tm kim gii php tt c mc - ton cu, x hi, gia nh, v c nhn. Nhng chng no chng ta cn xem kh au l mt trng thi tri t nhin, mt hon cnh khc thng m ta s hi, c n trnh v khng chp nhn, chng ta s khng bao gi nh c gc r ca kh au bt u mt cuc sng hnh phc hn. -ooOoo-

CHNG 9 - CHUC LY KH AU
Ln u tin n phng mch ca ti, c mt qu ng trung nin bnh bao, n mc sang trng trong b com l Armani, rt gi lch s khi ngi xung, ng bt u k nhng g khin ng ti cha bnh. ng ni kh du dng bng mt ging ni c cn nhc v t ch. Ti lin hi ng mt lot cu hi thng l: nu l do bt mn, tui tc, tiu s, tnh trng hn nhn. "Con m phn trc " ng t nhin ku ln, ging ng ni xung ln "Con v cht tit ca ti! Con v trc ca ti. N lang ch sau lng ti! Ti cho n tt c. n mt... yu tinh... con m bn thu..." Ging ca ng tr nn to hn, gin d hn, v c a hn, v trong hai mi pht k tip, ng k ht s bt bnh ny n bt bnh khc v ngi v c ca ng. gn ht gi. Bit ng ang ni nng v c th tip tc ni gn hng gi, ti hng dn ng: Hu ht mi ngi u gp kh khn lc mi ly d, chc chn c ci g chng ta s ni n trong nhng bui gp ti". Ti ni mt cch d dnh, " ny, ng ly d bao lu ri?." "Thng Nm va qua l 17 nm"! chng trc, chng ta bn v tm quan trng ca s chp nhn kh au nh mt l mt vic tt yu trong i sng con ngi. Mc du c mt s th kh au khng th trnh c nhng mt s th khc l do t mnh to ra. Chng ta kho st t m, chng

hn, lm sao m khc t khng chp nhn kh au l mt phn tt yu ca cuc sng c th dn ti vic xem mnh l mt nn nhn sut i v trch c ngi khc v nhng kh khn ca chng ta - mt phng cch chc chn dn n cuc sng kh au. Nhng chng ta cng thm vo nhng kh au ring ca chng ta bng nhiu cch khc. Thng thng tt c chng ta c lm cho ci au n ca chng ta ko di, c tip tc, bng cch din i din li mi ni au n trong tm, thi phng nhng bt cng trong chuyn . Chng ta nhc li nhng k nim au thng vi li mong mun v tnh c l bng cch ny hay cch khc iu s thay i c tnh hnh - nhng n chng bao gi thay i c. ng nhin, i khi k li mi nhng ni thng kh c th tha mn mt t mc ch, n c th tng thm kch tnh v mt s si ng no cho cuc sng hay gi ch v cm tnh ca ngi khc. Nhng n n c v ging nh s cn i ti nghip cho s bt hnh m chng ta tip tc phi chu ng. Ni v vic lm sao ta li lm tng thm kh au, c t Lai Lt Ma ging ngha, "Chng ta c th thy c nhiu con ng dn chng ta kinh qua bt an v kh au tinh thn. Mc du, thng thng, nhng ni u phin tinh thn v cm xc t chng c th xy ra mt cch t nhin, nhng chnh chng ta li lm cho nhng cm xc tiu cc y mnh thm khin chng tr thnh tai hi. Chng hn khi chng ta gin d hay cm ght mt ngi no , rt t khi n pht trin n mt mc cao nu chng ta b mc n. Tuy nhin nu ta tng ngi ta i x bt cng vi chng ta, nhng kha cnh m chng ta b x i khng c cng bng, v chng ta c suy ngh mi n n th iu s nui dng sn hn. Sn hn s tr thnh mnh m. ng nhin, cng c th p dng nh vy khi chng ta gn b vi mt ngi c bit no , chng ta c th nui dng tng l anh y hay c y p lm sao, v chng ta tip tc suy tng v nhng c tnh m chng thy ngi , s gn b cng ngy cng mnh. Nhng iu cho thy qua s suy ngh v thn mt lin tc, t chng ta lm cho nhng cm xc ca chng ta mnh lit hn. "Chng ta cng thng lm tng thm ci au n v kh au v xc cm qu mc, phn ng qu mnh trc nhng vic tm thng, v i khi coi chng nh nhm vo ring mnh. Chng ta hay coi nhng vic nh qu quan trng v thi phng chng ln qu c trong lc y li dng dng trc nhng vic thc s quan trng, nhng vn c nh hng su xa n i sng ca chng ta v c hu qu v mi quan h lu di. "Cho nn, ti ngh, theo ngha rng, bn au kh hay khng au kh ty thuc vo cch bn phn ng trc mt tnh hung nht nh. Th d, bn khm ph ra ngi ni xu sau lng bn. Nu bn phn ng khi bit chuyn ngi ta ni xu bn, th l tnh tiu cc vi cm gic thng tn v gin d, ri th chnh bn t ph hoi s yn n trong tm bn. S au n ca bn do chnh bn to ra. Mt khc nu bn km gi khng hnh ng mt cch tiu cc, hy cho li ph bng y qua i nh th cn gi nh thong qua bn tai bn, bn bo v mnh khng c cm ngh au n, cm ngh thng kh. Cho nn mc du bn thng khng th trnh c nhng tnh hung kh khn nhng bn c th thay i mc bn kh au bi s la chn cch phn ng vi tnh hnh. "Chng ta cng thng lm tng thm au n v kh au ca chng ta v cm xc qu mc v phn ng qu mnh trc nhng vic tm thng, v i khi coi chng nh nhm vo ring mnh."

Vi nhng li trn, c t Lai Lt Ma cng nhn cn nguyn ca nhng s vic trm trng hng ngy c th lm tng thm ngun gy kh au. Cc thy thuc chuyn khoa i khi gi tin trnh ny l c nhn ha nhng au n ca chng ta - khuynh hng thu hp tm nhn ca tm l ca chng ta bng cch gii thch hay gii thch sai mi s vic xy ra nh l n tc ng n chng ta. Mt ti, ti dng cm chiu cng mt ng nghip ti mt tim n. Vic phc v khch n ni y qu chm, t lc ngi xung bn ti bt u phn nn .: "Hy xem ka! Ngi hu bn ny qu l chm chp! Anh ta u nh! Ti ngh rng anh c tnh khng bit n chng ta!" Mc du c hai chng ta u khng c vic g phi vi c, ng bn ng nghip ca ti tip tc phn nn trong sut ba n v pht trin thnh nhng li k l than van v n, bt a,dao da v tt c mi th khng hp ca ng. Cui ba n, ngi hu bn bng n chng ti hai mn trng ming khng tnh tin v gii thch: "Ti xin li v phc v chm ti nay" anh ta ni rt thnh thc, "v chng ti thiu nhn vin, mt ngi nu n ngh hm ny v gia nh c tang, v vo pht cui mt ngi hu bn gi in thoi bo m. Ti hy vng khng c g bt tin vi qu ng..." "Ti s khng bao gi cn n y na", bn ng nghip ca ti cay ng lm bm trong hi th ca ng khi ngi hu bn bc i. Trn y ch l mt minh ha nh cho thy chng ta gp phn vo kh au ca chng ta bng cch c nhn ha mi tnh hung kh chu nh th no, nh th c dng gy ra cho chng ta. Trong trng hp ny, kt qu cui cng ch l lm mt ngon, mt gi bc mnh. Nhng khi kiu suy ngh nh vy tr thnh mt mu hnh lan trn khp th gii, thm ch vo li lun bn trong gia nh hay b bn, thm ch c nhng s kin trong x hi rni chung, n s tr thnh kh au, ngun ng k ca chng ta. Trong khi m rng quan h mt thit v loi suy ngh hp hi ny, Jacques Lusseyran tng a ra mt nhn xt su sc. Lusseyran, b m t nm 8 tui, l ngi sng lp tp on khng chin trong Nh Th Chin. Cui cng, ng b Qun c bt v cm t ti Tri Tp Trung Buchenwald. Sau ny k li nhng kinh nghim ca ng ti tri t, Lusseyran ni, "... Lc ti thy bt hnh n vi mi ngi chng ti, v chng ta ngh mnh l trung tm th gii, v chng ta c mt nim tin khn kh l ch c mnh chng ta au kh n mc khng chu ni. S bt hnh l cm thy mnh lun b cm t trong ci y da bc thn ca mnh, trong tm tr ca mnh."

---o0o--'NHNG IU KHNG CNG BNG' Trong i sng hng ngy, kh khn lun lun pht sinh. Nhng bn thn kh khn khng t ng gy au kh. Nu chng ta c th trc tip gii quyt cc kh khn v tp trung ngh lc ca chng ta vo vic tm gii php, chng hn, kh khn c th bin i thnh th thch. Tuy nhin nu chng ta ri vo s ln ln, cm thy kh khn ca ta l

"khng cng bng", tc l chng ta thm cht liu n tr thnh nhin liu mnh to tinh thn bt an v cm xc au n. V by gi chng ta c khng ch hai kh khn thay v mt, m cn cm thy "bt cng" lm ri tr chng ta, lm hao mn chng ta, v cp i ngh lc cn thit gii quyt kh khn gc ban u. Nu vn vi c t Lai Lt Ma vo mt bui sng, ti hi:"Lm sao c th i ph vi cm ngh bt cng xem ra thng hnh h chng ta khi kh khn pht sinh? c t Lai Lt Ma tr li, "C th c nhiu cch i tr vi cm tng au kh ca ta l bt cng. Ti ni v tm quan trng ca s chp nhn kh au l vic tt yu trong i sng con ngi. V ti ngh rng mt s kha cnh ngi Ty Tng trong v th chp nhn thc ti kh khn tt hn, v h s ni "C th l do Nghip ca ti trong qu kh". H s vic cho nhng hnh ng tiu cc phm i ny hay i trc, do vy c mc chp nhn ln hn. Ti thy mt s gia nh nh c ti n trong tnh trng ht sc kh khn, sng trong cnh ht sc ngho v con ci cn b m c hai mt hoc i khi i khi tr n. V bng cch ny hay cch khc b m kh s vn trng nom chng, n gin ch than, " l v nghip ca chng, s phn ca chng". "Ni n Nghip, y ti ngh rng quan trng l phi lu v hiu rng i khi v hiu nhm hc thuyt v Nghip, chng ta hay li mi vic cho Nghip v c gng t min cho mnh trch nhim hay s cn thit phi c ch ng. Ta hon ton c th d dng ni, l do Nghip qu kh ca ti, Nghip qu kh tiu cc ca ti, v ti phi lm g? Ti bt lc. l mt s lm ln hon ton v Nghip, v l du ta chu hu qu ca nhng hnh vi trong qu kh, nhng khng c ngha l c nhn ta khng cn la chn no khc hay khng cn kh nng ch ng thay i, tin hnh s thay i tch cc. V n cng vy trong tt c cc lnh vc i sng. Ta khng nn tr thnh th ng, v c bo cha cho mnh khng phi ch ng vi l do mi th u l kt qu ca Nghip, v l nu ta hiu quan nim v Nghip mt cch ng n, ta s hiu rng Nghip c ngha l "hnh ng". Nghip l mt tin trnh ht sc tch cc. V khi chng ta ni v Nghip, hay hnh ng th l chnh hnh ng ca mi ngi gy ra, trong trng hp ny ca chnh chng ta trong qu kh. Vy kiu tng lai no s xy ra, ni rng ra, nm trong tay bn hin ti. N s c quyt nh bi loi ch ng m bn p dng by gi. "Cho nn Nghip khng nn c hiu l loi tc ng th ng, tnh ti, m ng ra phi hiu l tin trnh tch cc. iu ny cho thy tc ng c nhn ng mt vai tr quan trng trong vic quyt nh din bin ca tin trnh Nghip. Chng hn, ngay c mt hnh ng bnh thng hay mt mc ch bnh thng, nh nhu cu n ung... Mun t c mc tiu n gin y, chng ta cn mt hnh ng ca chnh chng ta. Chng ta cn phi kim thc phm, ri th chng ta cn phi n, iu ny cho thy c n mt hnh ng tm thng nht, thm ch mt mc tiu n gin ch c th t c nh hnh ng..." "Vy th, gim thiu cm ngh bt cng bng cch chp nhn iu l kt qu ca Nghip c th rt hu hiu cho ngi Pht T" Ti xen vo, " Nhng i vi nhng ngi khng tin tng vo hc thuyt v Nghip, chng hn rt nhiu ngi Phng Ty th th no?...

"Nhng ngi tin tng vo khi nim ng Sng To, Thng , c th chp nhn nhng hon cnh kh khn d dng hn bng cch xem mnh l mt phn sng to ca Thng hay nh ca Thng . H c th cm thy rng du vy, tnh hnh dng nh rt tiu cc. Thng ton nng v rt nhn t, cho nn c mt ngha lno , mt tm quan trng no l n sau tnh th m ngi ta khng bit c. Ti ngh l h nh nim tin nh vy c th tr sc v gip h trong lc kh au. "Nhng ngi khng tin hc thuyt v Nghip v khi nim Thng Sng To th sao?" "Vi nhng ngi khng c nim tin.., "c t Lai Lt Ma suy ngh mt lt trc khi tr li, "... c l mt cch gii quyt thc tin v khoa hc c th gip ch. Ti ngh rng cc khoa hc gia thng coi trng cch nhn vo vn mt cch khch quan, nghin cu vn m khng cho tnh cm dnh lu. Bng cch gii quyt nh vy, bn c th nhn vo vn vi mt thi "Nu c cch tranh u, th tranh u, thm ch c phi ra ta? Ngi ci ." Nu bn khng th thng c, bn ch c th qun n i." "Mt phn tch khch quan khin tnh th kh khn hay gii quyt c th rt quan trng, v l vi cch nm bt vn ny bn thng s thy c th c nhiu nhn t lin can khc hu trng. Chng hn, nu bn cm thy b x i bt cng bi ng ch ni lm vic, c nhiu nhn t khc lin quan, c th ng ta b kh chu bi iu g , ci v vi v ng ta sng ny hay iu g , v cch hnh x ca ng ta chng lin quan g n c nhn bn c, c th khng r rng l nhm vo bn. ng nhin, bn vn phi i u mc d tnh th nh th no, nhng t nht vi cch thc gii quyt ny, bn khng thm phn lo u vo s lo u c." "Loi gii quyt 'khoa hc' ny phn tch tnh hnh mt cch khch quan, c th gip ta khm ph ra nhng kha cnh m chnh ta gp phn vo vn khng? iu gip gim thiu cm ngh bt cng lin quan n tnh hung kh khn khng?" "C ch" Ngi tr li mt cch nhit tnh."iu nht nh c tc ng. Thng thng, nu ta xem xt t m bt c trng hung no vi mt cch khng thin v v chn tht, chng ta s nhn ra rng mt phm vi rng, chng ta cng phi chu trch nhim v ci bc pht cc s vic. "Chng hn, nhiu ngi li Chin Tranh Vng Vnh cho Saddam Hussein. Sau , trong mt vi dp, ti ni. 'Nh vy khng cng bng '! Trong nhng hon cnh nh vy, ti tht s cm thy phn no tic cho Saddam Hussein. ng nhin ng l mt nh c ti, ng nhin c nhiu chuyn xu v ng ta. Nu nhn vo tnh th mt cch i khi, rt d dng tt c ti li cho ng ta - ng l k c ti, chuyn ch, v thm ch mt ng ta cng c v ng s? Ngi ci."Nhng nu ng khng c qun i, kh nng gy tc hi s b gii hn v nu khng c trang b qun s, o qun hng mnh y khng th hot ng c. Tt c trang b qun s khng t n sinh ra t khng kh long! Cho nn khi ta nhn vo iu nh vy, ta thy c nhiu quc gia dnh lu vo. "Vy" c t Lai Lt Ma tip, " thng thng ta hay li cho ngi khc v nhng kh khn ca chng ta, v nhng nhn t bn ngoi. Hn na chng ta ch tm kim nguyn nhn mt chiu, ri c min trch nhim cho mnh. Dng nh bt c lc no c

cm xc mnh th thng hay c s sai bit gia nhng s vic biu l nh th no v chng thc ng ra sao. Trong trng hp ny, nu bn i xa hn na v phn tch trng hung tht cn thn, bn s nhn thy Saddam Hussein ch l mt phn ca vn , mt trong nhiu yu t, ngoi ra cn c nhiu iu kin khc gp phn vo. Mt khi bn nhn thc c nh vy, thi trc y cho rng ch mnh ng ta l nguyn nhn t ng khng cn na v thc t ca tnh hnh s hin ra. "Thi quen ny dn n n vic nhn vo s vic mt cch ton din hn - nhn thc rng nhiu bin c gp phn vo tnh hnh. Th d, vn ca chng ti vi Trung Hoacng vy chng ti gp phn gy ra. Ti ngh rng c l th h ca chng ti c th gp phn to ra tnh hnh ny, nhng nht nh th h trc chng ti, ti suy xt, rt rt chnh mng, t nht cng mt vi th h trc. Cho nn ti ngh rng, chng ti, ngi Ty Tng, gp phn vo tnh trng bi thm ny. S khng cng bng nu li tt c cho Trung Hoa. Nhng c nhiu mc . ng nhin, mc d chng ti c th l nhn t gp phn vo tnh hnh, nhng khng c ngha l ch trch c mnh chng ti. Th d, ngi Ty Tng khng bao gi chu khut phc di s p bc ca Trung Hoa, c s khng c lin tc. V iu ngi Trung Hoa trin khai mt chnh sch mi - di dn Trung Hoa sang Ty Tng, dn s Ty Tng tr thnh thiu s, ngi Ty Tng b chim ch, phong tro tranh u i t do khng th cn hu hiu. Trong trng hp ny, chng ta khng th ni l cuc khng chin ca ngi Ty Tng ng trch hay chu trch nhim v chnh sch ca Trung Hoa." Ti hi, "Khi chng ta nhn vo s gp phn ca mnh vo tnh hung, Ngi ngh sao khi tnh hung y r rng khng phi l do li ca mnh d mnh khng my may dnh lu g n, ngay c nhng tnh hung khng ng k hng ngy, nh khi mt ngi c ni di bn?" "ng nhin, u tin ti c th cm nhn thy tht vng khi mt ngi no khng thnh thc, nhng d vy, nu ti xem xt tnh hung, ti c th khm ph thc ra ng c thc y h du gim ti mt iu g khng phi l kt qu ca mt ng c xu. C th n gin ch l thiu tin ti. Cho nn thnh thong khi ti cm thy tht vng bi nhng loi v vic ti c nhn h di mt gc khc, ti s ngh rng c l ngi khng hon ton tin ti v ti khng th gi b mt. Tnh ti thng thng thn, vy nn v l ngi y c th quyt nh ti ng khng phi l ngi c th gi b mt, v ti c l khng th gi c b mt khi nhiu ngi mong mun. Ni mt cch khc, ti khng phi l ngi ng tin cy v bn tnh c nhn ca ti. Cho nn, nhn vo iu bng cch y, ti phi coi nguyn nhn l v li ca chnh ti. Thm ch bt ngun t c t Lai Lt Ma, cch phn tch nguyn nhn ny dng nh hi ging s suy rng ngha - tm ra s gp phn ca chnh mnh" vo tnh khng trung thc ca ngi khc. Nhng c mt s thnh tht xc thc trong ging ni ca Ngi khi Ngi ni, gi rng thc t u l k thut Ngi s dng u th thc tin trong i t ca Ngi i tr nghch cnh. p dng k thut vo i sng ca chng ta, ng nhin chng ta c th khng thng thnh cng trong vic tm ra s ng gp phn ca chnh mnh vo tnh hung kh khn. Nhng d thnh cng hay khng, ngay c s c gng chn tht mun tm ra s gp phn ca mnh vo vn cho php thay i trng

tm gip khc phc c li suy ngh hp hi dn n cm ngh thiu xy dng v bt cng m n l ngun bt mn trong chnh chng ta v trn th gii.

---o0o--TI LI L sn phm ca mt th gii khng hon ho, tt c chng ta u khng hon ho. Mi ngi trong chng ta u lm iu g sai tri. C nhiu s vic chng ta hi hn.nhng s vic chng ta lm hay nhng s vic chng ta ng l phi lm. Tha nhn s sai lm vi thc hi hn chn thnh, gip ta bm st c con ng chnh ng trong i v khch l chng ta sa cha nhng li lm lc c th v c bin php un nn nhng s vic trong tng lai. Nhng nu chng ta s hi tic chuyn thnh ti li thi qu c bm cht vo k c v nhng ti li trong qu kh m t trch mnh v t cm ght mnh trin min, iu chng i n u ngoi vic l nguyn nhn hnh h mnh khng ngng v t gy au kh. Trong cuc m o trc y chng ta c ni qua v ci cht ca ngi anh Ngi, ti nh l c t Lai Lt Ma c ni n iu Ngi hi hn v ci cht ca anh Ngi. T m v cch Ngi i tr vi cm ngh hi hn, v c th l cm ngh ti li, ti tr li vn trong cuc m lun sau , hi Ngi, " Khi Ngi ni v ci Cht ca Lobsang, Ngi c ni n hi hn. C tnh hung no khc trong i Ngi m Ngi hi hn na khng?" , c ch. Chng hn c mt nh s gi sng n tu. Trc y v s ny c n gp ti thnh gio, mc du ti ngh rng v ny thc s cao o hn ti nhng n gp ti nh th l th tc. Du vy mt hm nh s ny n v hi ti v tu tp b truyn mc cao. Ti v tnh nhn xt s tu tp ny rt kh thc hnh v c l n thch hp vi ngi tr hn, v theo truyn thng vic tu tp ny bt u gia tui v thnh nin. Sau ny ti khm ph ra nh s ny t t c ti sanh vo mt thn th tr hn hu tu tp theo cch ny cho c hiu qu hn..." Ngc nhin v cu chuyn ny, ti nhn xt ", tht l gh gm. Hn l kh khn cho Ngi khi Ngi hay tin... c t Lai Lt Ma gt u bun b. Ngi lm th no i tr vi cm ngh hi hn nh vy? Lm sao cui cng Ngi c th r b c n?" c t Lai Lt Ma trm ngm mt lt trc khi tr li, "Ti khng qun c, n vn cn y" Ngi ngng li mt lc ri mi tip tc, "Tuy cm ngh hi hn vn cn , nhng n khng lin kt vi cm ngh bun phin hay c tnh cht li ko ti quay v. N khng ch li g cho ai c nu ti cm ngh hi tic nng ln ti l nguyn nhn gy nn ch v tht vng khng c mc ch g hoc cn tr kh nng ti tip tc pht huy ht ca ti trong i sng."

Vo lc , hon ton theo bn nng, iu lm ti ch l con ngi c kh nng thc s i u hon ton vi nhng bi kch ca cuc i v phn ng bng cm xc, thm ch bng hi tic, m khng cho php mnh mc cm ti li thi qu hoc coi thng mnh. Con ngi hon ton c kh nng chp nhn mnh, l c gii hn, nhc im, v suy xt lm ln. C kh nng tha nhn tnh hnh kh khn v vn no v c phn ng bng cm xc, nhng khng phn ng qu mc. c t Lai Lt Ma thnh thc cm thy hi hn v vic xy ra m Ngi m t nhng km theo tm trng hi hn l phm gi v tnh thng. V trong khi mang tm trng hi hn ny, Ngi khng s hi tic ny nng ln Ngi thay v nh vy Ngi vn tm cch tin ln v tp trung vo gip ngi khc bng kh nng ti a ca Ngi. i khi ti bn khon rng liu kh nng sng m li khng cho ti li dn vt mnh l mt phn ca vn ha khng. K li cuc m lun vi c t Lai Lt Ma v hi hn vi ngi bn, mt hc gi Ty Tng, ti c bit, thc ra trong ngn ng Ty Tng, thm ch khng c t ng no tng ng vi t "ti li" trong ting Anh, mc d c nhng t c ngha "n nn", "hi hn" hay "hi tic" nhng c ngha sa cha trong tng lai." Tuy nhin d ngha thnh phn cu to vn ha nh th no, ti tin tng rng bng cch cn nhc li thi quen suy t ca chng ta, v bng cch trau di cch nhn tinh thn khc bit da vo nhng nguyn tc m c t Lai Lt Ma nu ra, bt c ai trong chng ta cng c th hc c cch sng khng c vt nh ti li khi n chng lm c g c ngoi vic gy cho chnh mnh kh au khng cn thit.

---o0o--CHNG LI S THAY I Ti li ny sinh khi chng ta thuyt phc mnh l chnh chng ta gy ra cc lm li khng th sa cha c. S dy v ca ti li l c cho rng bt c vn g cng l khng thay i. Tuy nhin v khng c g khng thay i, cho nn au n cng vy ri s du i - Vn khng cn tn ti. l mt tch cc ca i thay. Mt tiu cc l chng ta chng li s thay i gn nh trong mi phm vi hot ng ca cuc sng. im xut pht thot khi kh au l khm ph ra mt trong nhng nguyn nhn chnh: chng li s thay i. M t bn cht lun lun thay i ca cuc sng, c t Lai Lt Ma gii thch, " Ht sc quan trng l tm ra nguyn nhn hay ngun gc ca kh au, v kh au pht sinh ra sao. Ta phi bt u tin trnh ny bng cch hiu r bn cht tm b ph du trong cuc sng ca chng ta. Tt c mi s, cc s kin v hin tng l ng lc thay i tng khonh khc, khng c g ng yn. Ngh v s tun hon ca mch mu c th dng cng c khi nim ny, mu lun lun chy, chuyn ng v khng bao gi ng nguyn mt ch. Bn cht thay i tng khonh khc ca hin tng ny ging nh mt c ch gn lin. V v bn cht ca tt c hin tng u thay i tng khonh khc, n cho chng ta thy tt c mi s vt u khng c kh nng tn ti mi khng c kh nng gi chng mi mi nguyn nh vy. V mi s vt u phi thay i, khng c ci g c th

hin hu trong iu kin vnh vin, khng c g c th gi nguyn bng sc mnh ca chnh n. V mi s vt u phi thay i, khng c g tn ti mi, khng c g khng thay i trc sc tc ng c lp vi n. V th mi s chu tc ng hay nh hng ca nhng yu t khc. Cho nn, vo bt c lc no, d bn c thch th hay th v n u th cng khng lu bn. iu ny tr thnh c s phn loi kh au c bit trong Pht Gio cho l 'au kh v i thay'." Khi nim v thng ng mt vai tr chnh trong t tng Pht Gio, v suy tng v v thng l s tu tp then cht. Suy tng v v thng phc v hai chc nng chnh yu trong phm vi Pht o. mc thng thng hay trong ngha hng ngy, ngi tu tp Pht Gio suy tng ci v thng ca chnh mnh- s tht l i sng rt mong manh v chng ta khng bit s cht lc no. Khi phi hp suy ngh ny vi nim tin vo cuc sng him c ca con ngi, v kh nng t c tnh trng Gii Thot tinh thn, kh nng thot khi kh au v vng ti sinh v tn, th vic suy tng ny c dng tng quyt tm ca ngi tu tp trong vic s dng thi gi ca mnh vo li ch tt nht, bng cch dn thn vo vic hnh tr a n Gii Thot. mc cao hn, suy tng v nhng kha cnh tinh t hn ca v thng, bn cht v thng ca tt c hin tng, ngi tu tp bt u truy tm bn cht thc s ca thc ti, v nh s hiu bit ny, ph tan v minh, ngun gc kh au ch yu ca chng ta. Cho nn, trong khi suy tng v v thng c mt ngha to ln trong phm vi Pht Gio, cu hi c nu ln: Suy tng v hiu bit v v thng c ng dng thc tin no trong i sng hng ngy cho ngi khng phi l Pht T khng? Nu chng ta nhn khi nim "v thng" t mt lp trng "thay i", th cu tr li nht nh l c. Xt cho cng, d ta nhn i bng mt nhn quan Pht Gio hay Ty Phng, s thc vn l cuc sng lun thay i. Ti mc ny m chng ta vn khng chp nhn s tht v chng li nhng thay i t nhin ca cuc sng, chng ta tip tc ko di mi kh au ca chng ta. Chp nhn s thay i c th l mt nhn t quan trng trong vic gim thiu mc kh au do chng ta t to ra. Cho nn thng l chng ta gy nn kh au cho chnh chng ta v khng chp nhn t b qu kh. Nu chng ta xc nh hnh nh cho chng ta bng nhng g thng c v ging hoc c th c v ging hay khng th c v ging th chc chn chng ta s hnh phc hn khi v gi. i khi, chng ta cng c bm nu th i li cng tr nn k cc v mo m. Khi chp nhn s thay i khng trnh c nh mt nguyn tc tng qut, chng ta c th i ph c nhiu vn , gi mt vai tr tch cc hn nh hc ring v nhng thay i bnh thng trong cuc sng c th ngn chn c nhiu hn na nhng lo u hng ngy, nguyn nhn ca nhiu phin mun ca chng ta. Pht gic ra gi tr ca vic cng nhn s thay di bnh thng trong cuc sng, mt b mi sanh k cho ti nghe chuyn b n phng cp cu lc 2 gi sng. "C chuyn g th?" vin bc s nhi khoa hi b.

"Con ti, ti khng bit n lm sao!", b ta khc d di, "ti ngh rng n b ngt th hay sao y. Li n c th ra; ng l n c th li ra, lp i lp li nhiu ln nh n mun nh ra mt ci g, nhng trong ming n khng c g c ..." Sau mt vi cu hi v khm bnh l lng, vin bc s bo m vi b ta, " Khng c g lo ngi c. Khi a tr ln ln n ngy cng pht trin thc nhiu v thn th n v n xem thn th c th lm g. Con b mi khm ph ra ci li ca n" Margaret, mt k gi ba mi mt tui, minh ha tm quan trng ch yu ca vic hiu bit v chp nhn thay i trong phm vi quan h c nhn. C n gp ti phn nn v mt t lo u m c cho l kh thch ng vi vic ly d mi y ca c. C gii thch, "ti ngh rng c mt vi cuc gp g chuyn tr vi mt ngi no l mt kin hay, n gip ti b qu kh v tr v i sng c thn. Tht th m ni, ti hi bn chn v vic y" Ti hi c v hon cnh ly d ca c. "Chc ti phi ni vic ly d c gii quyt m thm. Khng c mu thun, lc c g ln hay iu g tng t. Chng ti v ti u c cng n vic lm tt, cho nn chng ti khng c vn g phi gii quyt v ti chnh c. Chng ti c mt a con trai v dng nhu n c th thch nghi vi vic ly d ca chng ti, chng ti v ti ng c hai u c quyn trng nom con, v vic ny tin trin tt p..." ", ti mun hi l iu g dn n ly d? "Hm... Ti cho rng chng ti khng cn thng yu nhau", b th di " dng nh tnh yu lng mn dn dn khng cn na, chng ti khng cn khng kht nh lc ban u mi ci. Chng ti u qu bn v cng n vic lm v con chng ti hu nh b b mc. Chng ti c mt vi ln n vn phng c vn v hn nhn, nhng cng chng i ti u. Chng ti vn sng vi nhau, nhng ging nh tnh anh em ch em. Khng cm thy tnh yu, tnh yu v chng thc s D sao, chng ti cng tha thun, tt hn l chng ti nn ly d, khng cn iu g na. Sau hai ln n khm bnh m t vn ca c, chng ti quyt nh p dng mt phng php cha tm l ngn hn, c bit tp trung vo gip c gim thiu lo u v iu chnh nhng thay i cuc sng gn y ca c. Nhn chung, c l mt ngi thng minh v l mt ngi thch nghi d dng v mt cm xc. C p ng tt p trong t tr bnh ngn ngy v d dng chuyn tr li cuc sng c thn. Mc d lo lng cho nhau, r rng Margaret v chng c hiu s thay i mc say m l du hiu chm dt hn nhn. Nhiu khi chng ta thng hiu s gim thiu say m l mt du hiu bo c vn tai hi trong mi quan h. Nhng li to nh u tin v s thay i trong mi quan h c th to ra ngha hong s, mt cm gic ht sc sai lm. C l xt cho cng l chng ta khng chn ng ngi bn ng. Ngi bn ng khng ging ngi m chng ta m say. Nhng bt ng xut hin - chng ta c mun quan h tnh dc, nhng ngi bn ng ca chng ta li mt mi, chng ta mun i

xem mt b phim c bit nhng ngi bn ng li khng thch hoc lun lun bn rn. Chng ta khm ph ra c nhiu d bit m trc y chng ta khng bao gi thy. Cho nn, chng ta kt lun, phi chm dt, rt cuc, khng phi ln trnh s tht l chng ti tr nn c khong cch. Mi vic khng cn nh c na, chng ti nn ly d. Cho nn chng ta phi lm g? Nhng chuyn gia v quan h ra hng t sch, nhng cun sch nu n bo chng ta phi lm g khi am m v ngn la tnh i lng mn tr nn yu dn. H a ra v s gp c a ra nhen nhm li ngn la tnh yu lng mn -sp xp li thi kha biu nhm u tin cho tnh yu lng mn, tr tnh cc ba n chiu m mng lng mn, hoc i chi xa ngy ngh cui tun, khen ngi ngi bn ng, hc hi cch tr chuyn c ngha. i khi nhng vic ny c kt qu, i khi khng. Nhng trc khi tuyn b mi quan h ny cht, mt trong nhng vic c li ch nht m chng ta c th lm c l khi chng ta nhn thy c thay i th hy li li, nh gi tnh hnh, v trang b cho mnh cng nhiu kin thc cng tt nhng mu bnh thng v thay i trong mi quan h. Khi i sng ca chng ta tin trin, chng ta pht trin t lc m nga n tui thiu nin, n tui trng thnh, n tui gi. Chng ta chp nhn nhng thay i trong s pht trin c nhn nh mt tin trin t nhin. Nhng mi quan h cng l mt h thng ng, gm c hai c quan tc ng ln nhau trong mi trng sinh ng. L mt h thng sng, cng t nhin v bnh thng l s quan h phi i qua cc giai on. Bt c mi quan h no cng c nhng phng din gn gi thn mt khc nhau- th xc, cm xc, v tr tu. Tip xc th xc chia s cm xc, t tng v trao i kin hon ton l nhng cch chnh ng ca s lin h vi ngi mnh thng yu. Mnh ln ri yu i l bnh thng nhm cn bng: i khi gn gi th xc suy gim nhng gn gi cm xc c th tng ln, c nhiu lc chng ta khng mun chia s bng li m ch mun c m p. Nu chng ta nhy cm vi vn ny, chng ta s vui hng thi k say m ti p u tin trong mi quan h, nhng nu n ngui lnh, thay v cm thy lo u hay gin d, chng ta c th t mnh i ti nhng hnh thi thn mt mi cng em li tha mn hay c th tha mn nhiu hn na. Chng ta c th thch bn tnh l bn ng i, thch tnh yu vng chc hn, mi rng buc su m hn. Trong tc phm C X Thn Mt Ring T, Desmond Morris m t nhng thay i bnh thng xy ra trong nhu cu gn gi thn mt ca con ngi. ng a ra gi thit mi ngi chng ta lp i lp li qua ba giai on: "m cht ly ti", "t ti xung", v " mc ti". Chu trnh ny trc nht tr nn r rng trong nhng nm u cuc i khi a tr chuyn t giai on "m cht ly ti' tiu biu thi k m nga ri n giai on "t ti xung" khi a tr ln u tin thm him th gii, tp b, tp i, v t c s c lp v t qun no tch khi ngi m. y l mt phn ca s pht trin v ny n t nhin. Tuy vy nhng giai on y khng ch tin theo mt hng, m nhiu giai on, a tr c th kinh qua mt s lo u khi cm gic tch ri tr nn qu ln, th a tr quay v vi ngi m tm s xoa du v gn gi. tui trng thnh, giai on " mc ti" tr thnh giai on d nhn thy nht khi a tr vt ln hnh thnh c tnh. Mc d iu y c th l kh khn v lm cha m au n, hu ht cc chuyn gia u

cng nhn l mt giai on bnh thng v cn thit chuyn tip t tui th u n trng thnh. Ngay trong giai on ny vn c s pha trn ca cc giai on. Trong a tr mi ln la li :" mc ti" vi cha m, nhu cu "m cht ly ti" c th c p ng bi s ng cm mnh vi nhm b bn cng la tui. Trong mi quan h ngi ln cng vy, s thay i lin tc nh vy cng din ra. Mc thn mt gn gi thay i, c nhng thi k thn mt nhiu hn ln vi nhng thi k xa cch lu hn. y cng l mt phn ca chu trnh sinh trng v pht trin bnh thng. Mun tin ti tim nng y vi t cch con ngi, chng ta cn bit qun bnh nhu cu gn gi v ha hp vi cc thi k khi chng ta phi quay v ni tm, vi thc t qun sinh trng v pht trin vi t cch c nhn. Nu ta hiu c nh vy, chng ta s khng cn phn ng bng kinh hi v hong s khi ln u tin nhn thy mnh " ang tch ri khi" ngi bn ng, khng cn hong s g khi nhn nc thy triu xung b bin. ng nhin, i khi s xa cch tnh cm tng ln c th bo hiu nhng vn nghim trng trong mi quan h (gin d ngm ngm khng ni ra chng hn) v thm ch s tan v c th xy ra. Trong nhng trng hp , nhng bin php nh cha bnh c th rt hu ch. Nhng ng qun vn chnh yu l xa cch pht trin khng t ng c ngha bo hiu l tai ha. N cng c th l mt phn ca chu k p li vic xc nh mi quan h mt ln na trong mt hnh thi mi m n th ot li hay cn hn c s thn mt gn gi trong qu kh. Cho nn, vic chp nhn, hay tha nhn s thay i l mt phn t nhin trong phn ng qua li ca chng ta vi ngi khc, ng mt vai tr quan trng trong quan h. Chng ta s v l ra rng chnh vo lc chng ta cm thy tht vng, nht nh th mi quan h khng cn l ci g , th s thay i su xa xy ra. Giai on chuyn tip ny c th tr thnh im then cht khi tnh yu thc s bt u chn mi v thng hoa. Mi quan h ca chng ta khng cn da vo s am m cao , coi ngi kia l hin thn ca s tuyt ho, hoc cm thy hp nhau. Nhng trong khi trao i v iu , chng ta nay mt v tr bt u thc s bit ngi kia - hiu ngi kia l nh th, mt c nhn ring r, c th c khuyt im v nhc im, nhng l mt con ngi nh chng ta. Chnh im trng tm ny m chng ta c th a ra li cam kt trc s tng trng ca mt ngi kia - mt hnh ng ca tnh yu thc s. C l cuc hn nhn ca Margaret c th cu c bng cch chp nhn s thay i t nhin trong quan h v thit lp mi quan h mi da vo nhng nhn t khng phi l am m v lng mn. Tuy vy may mn l cu chuyn cha chm dt ti y. Hai nm sau ln khm bnh cui cho Margaret, ti tnh c gp c trong khu vc ca hng ca hiu (cnh ngu nhin gp bnh nhn c trong mi trng x hi lm cho ti, cng nh hu ht cc bc s chuyn khoa, cm thy mt cht lng tng). Ti hi, "Do ny c ra sao?" C reo ln "Cn g tt hn! Thng trc, ti v chng c ca ti ti hn"

"Thc sao?" "Vng ng, v mi vic din ra tuyt trn. Chng ti tip tc gp nhau v cng trng nom con. Du sao, lc u cng kh khn... nhng sau khi ly d, khng bit lm sao p lc khng cn na. Chng ti khng cn c vng g na. V chng ti thy chng ti thc s thch nhau, v thng yu nhau. Mi vic khng ging nh khi chng ti ci nhau ln u., nhng khng thnh vn , chng ti thc s hnh phc. Ti cm thy ng nh vy." -ooOoo-

CHNG 10 - CHUYN I CCH NHN

Ngy xa c mt t ca mt trit gia Hy Lp c s ph ra lnh trong ba nm cho tin bt c ngi no chi mnh. Khi thi gian th thch ny tri qua, v s ph ni vi ng, "By gi con c th n thnh Athens hc v s thng thi". Khi ngi t vo thnh Athens, ng gp mt ngi thng thi ngi ti cng thnh v chi tt c mi ngi i qua. ng ta cng chi lun ngi t, khin ngi t bt ci. "Ti sao ng ci khi ti chi ng?" ngi thng thi hi. Ngi t tr li, "v l trong ba nm tri, ti phi tr tin cho ai chi ti, nay ng chi ti m ti khng phi tr tin". Ngi thng thi ni, "Vo thnh i, tt c l ca ng ". Nhng cha c Sa Mc th k th t, mt lot nhng ngi lp d, rt vo vng Sa Mc Scete, hy sinh sut i, cu nguyn, dy cu chuyn ny minh ha gi tr ca kh au v gian kh. Tuy nhin khng phi ch c gian kh khng thi, n m ca "thnh ph tr tu" cho ngi t. Nhn t chnh khin cho ngi t c th i tr hiu qu vi tnh th kh khn l kh nng chuyn i cch nhn, nhn tnh hnh t mt im thun li khc. "Kh nng chuyn i cch nhn c th l mt trong nhng cng c mnh v hu hiu nht m ta c i ph vi vn cuc sng hng ngy". c t Lai Lt Ma gii thch. Kh nng nhn vo cc s vic t nhng kha cnh khc rt ch li. Khi thc hnh iu ny, ta c th s dng mt s kinh nghim, mt s s vic bi thm, pht trin s bnh tnh ca tm. Ta phi nhn thc c rng mi hin tng, mi s vic, c nhng kha cnh khc nhau. Mi s c tnh cht tng i. Th d, trng hp ca ti, ti mt nc. T quan im y iu tht l bi thm- thm ch cn c nhng iu t hi hn na. S tn ph ang xy ra trn t nc chng ti. Tnh hnh rt tiu cc. Nhng nu ti nhn vo cng mt s vic di mt gc khc, ti nhn thc c rng l mt ngi t nn, ti c mt cch nhn khc. Vi t cch l ngi t nn ti khng cn phi c th tc, nghi l, v nghi thc ngoi giao. Nu mi th vn vy, nu mi th u tt p, ri th nhiu lc bn ch gi b, bn i hi. Nhng khi bn phi tri qua nhng tnh hung tuyt vng, u c th gi m i hi. Cho nn t gc , kinh nghim bi thm ny rt hu ch cho ti. Ngoi ra v l ngi t nn nn n to rt nhiu c hi cho ti gp c nhiu ngi. Nhng ngi t nhng truyn thng tn gio khc nhau, t nhng tng lp x hi khc nhau, nhng ngi l ra ti khng th gp c nu ti vn trong nc. Cho nn theo ngha y iu rt ch li, rt ch li. "Dng nh l khi vn pht sinh, cch nhn ca

chng ta tr thnh thin cn. Tt c s quan tm ca chng ta u nhm vo lo ngh v vn , v chng ta c ngh l ch mnh chng ta gp phi kh khn ny. iu ny hnh nh c th dn n s quan tm qu mc cho bn thn lm cho vn dng nh rt nng n. Khi iu ny xy ra, ti ngh l nhn s vic bng mt nhn quan rng hn nht nh c ch - chng hn, nhn thc c rng c nhiu ngi tri qua nhng kinh nghim tng t, thm ch cn t hn na. Tp thay i cch nhn c th gip ch trong mt s bnh tt hay khi au n. Vo lc au n pht sinh, ng nhin lc rt kh khn, tp hnh thin qui c lng ng tm Nhng nu bn c th so snh, nhn tnh th ca bn di mt kha cnh khc, bng cch no vic ny. Nu bn ch nhn vo mt s vic, th n c v cng ngy cng to hn. Nu bn tp trung qu gn, qu mnh vo mt vn khi n xy ra, th dng nh l khng th kim ch ni. Nhng nu bn so snh s vic vi mt s vic ln hn no , nhn vo cng mt vn t mt tm xa, th dng nh n nh li v khng qu ln." Ngay trc mt cuc m thoi vi c t Lai Lt Ma, ti tnh c gp vin qun l mt trung tm m ti tng lm vic. Trong nhim k c s , ti ci ln vi ng nhiu ln v l ti tin l ng ta dn xp vic trng nom bnh nhn ly tin. Kh lu ti d khng gp ng ta mt thi gian, nhng ngay khi ti gp ng, chng ti tun ra hng trng l l v ti cm thy cn tc v cm ght tro ln trong ti. Vo lc ti c a vo phng khch sn ca c t Lai Lt Ma cho cuc tho lun vo chiu hm , ti bnh tnh li, nhng vn cm thy mt cht kh chu. Ti bt u, "Hy ni v mt ngi no lm ngi ta tc gin. Phn ng t nhin ca ngi ta l b xc phm, phn ng tc khc l gin d. Nhng trong nhiu trng hp, khng phi ch l vn tc gin ngay lc b xc phm. Sau ny ngi ta c th ngh n s vic ny, thm ch rt lu sau ny, v mi khi ngh n,th gin d v c nh th mi ln. Lm sao Ngi c th i tr vi loi tnh th nh vy?" c t Lai Lt Ma gt u mt cch t l, ri nhn ti. Ti bn khon khng bit Ngi c cm thy ti khng a ra ti ny v l do hc thuyt thun ty hay khng. Ngi ni, "Nu bn nhn vo mt gc khc th chc chn vic lm cho bn tc gin c nhiu kha cnh tch cc, phm cht tch cc. Nu bn xem xt mt cch cn trng, bn s thy hnh ng lm bn tc gin, cho bn mt s c hi, mt ci g l ra khng th c c v mt khc, ngay t quan im ca bn. Vy bng n lc, bn c th thy nhiu gc khc nhau i vi mt s vic. iu ny s gip ch cho bn." "Nhng Ngi ngh sao nu Ngi tm kim nhng kha cch tch cc ca mt ngi hay s vic m khng thy g c?" " y, ti ngh rng x tr mt tnh hung, bn cn phi c mt s c gng. Hy dnh th gi nghim chnh tm kim mt cch nhn khc v tnh hung . Khng ch trn b mt m tht thng thn v minh bch.Bn cn phi s dng tt c lp lun ca bn v nhn vo tnh hung cng khch quan cng tt. Chng hn, bn phi suy ngh trn thc t l bn c thc s gin d mt ngi no m bn cho rng h c tnh tiu cc 100 phn trm. Cng ging nh khi bn b mt ngi no li cun mnh m thng c khuynh hng cho nhng ngi ny c tnh tch cc 100 phn trm. Nhng s nhn thc ny

khng ph hp vi thc t. Nu bn thy ngi bn ca qu tuyt vi, ngi nh lm hi bn trn mt phng din no , t nhin bn s nhn thc su sc l nhng ngi y khng c c tnh tt 100 phn trm. Cng ging nh vy, nu k th ca bn, ngi m bn ght, thnh thc xin c bn tha th v tip tc t tt vi bn, bn khng th no tip tc cho rng nhng ngi ny l xu. 100 phn trm Vy nn, d khi bn gin d ai, bn c th cm thy rng ngi y khng c tnh tch cc th s thc l khng ai xu 100 phn trm. H cng c nhng tnh tt nu bn iu tra . Cho nn, khuynh hng nhn ngi hon ton tiu cc l do nhn thc ca ring bn cn c vo s on nh tinh thn ca ring bn, ch khng phi l bn cht thc s ca c nhn y. "Cng vy, mt tnh hung lc u bn nhn thc l tiu cc 100 phn trm, c th c nhng kha cnh tch cc. Nhng ti ngh rng d bn c khm ph ra mt kha cnh tch cc trc mt tnh hung xu, ch c th thi vn cha . Bn cn cn phi cng c nim y. Cho nn bn cn phi nhc nh mnh v kha cnh tch cc y nhiu ln, cho n khi cm ngh ca bn thay i. Ni chung, mt khi bn ri vo tnh hung kh khn, khng th thay i thi bng cch thc hin mt suy xt c bit mt hay hai ln. ng hn l phi qua mt tin trnh hc hi, rn luyn, v lm quen vi nhng quan im mi gip bn c th i tr vi kh khn." c t Lai Lt Ma suy ngh hi lu, gi vng lp trng thc dng thng l ca Ngi, Ngi ni thm, "Tuy nhin nu bt chp nhng c gng ca bn, bn khng tm c nhng kha cnh hay cch nhn tch cc trc hnh ng ca ai , th lc ny con ng hnh ng tt nht l hy c gng qun n i." Thi thc trc li ni ca c t Lai Lt Ma, ti khuya hm , ti c gng khm ph ra mt s "gc tch cc" ca vin qun l, nhng kha cnh m ng ta khng phi l xu 100 phn. iu khng kh; ti bit ng l mt ngi cha rt thng con, chng hn, ng c gng ht sc nui nng con ci. V ti phi cng nhn vic ci ln vi ng cui cng em li ch cho ti - chng l phng tin ti quyt nh b khng lm vic ti c s ny na v cui cng dn ti n mt cng vic va hn. Trong khi nhng suy ngm ny khng ngay lp tc dn n s a thch ngi n ng ny, nhng chc chn chng lm cho ti mt i mt s cm ngh cm ght bng ch mt cht c gng. Trong chc lt, c t Lai Lt Ma a ra mt bi hc cn su sc hn: Cch thay i hon ton thi th nghch vi k th v bit cch qu mn k th.

---o0o--CCH NHN MI V K TH Phng php chnh ca c t Lai Lt Ma thay i thi i vi k th lin quan n s phn tch c h thng v hp l v phn ng thng thng ca chng ta vi nhng k lm hi chng ta. Ngi ging gii: "Trc nht hy nhn xt thi c trng i vi ch th. Ni chung, ng nhin, chng ta khng mong mun nhng iu tt p cho k ch. Nhng d k ch khng vui

do nhng hnh ng ca bn, th y bn c g vui v ch? Nu bn suy ngh cn trng, lm sao c ci g bt hnh hn th? Mang gnh nng ca cm ngh th nghch v c . V bn thc ra c mun nh vy khng? "Nu bn tr th k ch th hnh nh ch to vng ln qun ti c. Nu bn tr a ngi kia s khng nhn iu - h s tr a, ri bn s lm th na, v c th tip tc. V c bit khi iu ny xy ra mc cng ng, n s tip tc t th h ny n th h khc. Kt qu l c hai pha u kh au. Ri th ton b mc ch cuc sng tr thnh hng. Bn c th nhn thy iu ny trong tri t nn, ni y sn hn c nui dng gia nhm ny vi nhm kia. N xy ra t khi cn th u. iu tht t hi. Cho nn, gin d v sn hn ging nh lui cu ca ngi cu c. Ht sc quan trng cho chng ta l khng c d mc vo li cu y. "Hin nay, nt s ngi coi cm th mnh lit l tt cho quyn li quc gia. Ti ngh iu ny l tiu cc. Rt thin cn. Chng li li suy ngh ny l c s ca tinh thn bt bo ng v hiu bit." V khng chp nhn thi c trng ca chng ta i vi k th, c t Lai Lt Ma tip tc a ra mt cch nhn khc i vi k ch, mt nhn quan mi c th c mt tc ng cch mng trong i sng ca ta. Ngi ging gii: Thng thng trong Pht Gio ngi ta ch nhiu n thi i vi ch th hay k th. l v sn hn l chng ngi vt ln nht cho vic pht trin t bi v hnh phc. Nu bn c th hc cch pht trin kin nhn v khoan dung i vi k th ca bn, th mi s s tr nn d dng hn nhiu - lng t bi ca bn i vi ngi khc bt u tun chy t nhin. V vy, i vi ngi tu tp tinh thn, k th ng mt vai tr thit yu. Nh ti bit t bi l ct ty i sng tinh thn. bn c th hon ton thnh cng trong vic thc hnh tnh thng v t bi, s tu tp v nhn ni v khoan dung l rt cn thit. Khng c tnh dng cm chu ng tng t vi nhn ni, th cng ging nh khng c tai ha no ti t hn sn hn, Cho nn, ta phi ht sc c gng khng nui dng sn hn vi k th, m tt hn l dng cuc u tr y lm c hi nng cao s tu tp v nhn ni v khoan dung. Tht ra, k th l iu kin cn thit thc hnh nhn ni. Khng c hnh ng ca k th th khng th c kh nng thnh cng v nhn ni v khoan dung. Bn b chng ta thung khng th thch v cho chng ta c hi trau di nhn ni, ch c k th ca chng ta mi cho chng ta c hi. Cho nn, t lp trng y, chng ta c th coi k th ca chng ta l nhng ngi thy ln v tn knh h cho chng ta c hi qu bu tu tp nhn ni. "Ngy nay, c rt nhiu ngi trn th gii, nhng chng ta tng tc vi kh t ngi, v thm ch li cng t ngi gy kh khn cho chng ta. Cho nn khi bn c dp may thc hnh nhn ni v khoan dung, bn nn i x vi lng bit n. Tht l him c. Chng khc g bng nhin tm ra c kho bu trong nh bn, bn nn vui v v bit n

k th cho bn c hi qu bu. V l nu bn cha bao gi thnh cng trong vic tu tp nhn ni v khoan dung, chng l nhng nhn t ch yu chng li cm xc tiu cc, th cng l do s phi hp nhng n lc ca chnh bn v c hi m k th mang li. "ng nhin, ta vn cn cm thy, "Ti sao ti phi tn knh k th ca ti, hay tha nhn s ng gp ca h, v k th khng c mun cho ti c hi qu bu tu tp nhn ni, khng c mun gip ti? V khng nhng h khng mong mun hay c nh gip ti, nhng h cn c ch him c lm hi ti! Cho nn ng ra l phi cm ght h - h nht nh khng ng c knh trng". Thc t l c tm trng sn hn pha k th, mun hi chng ta, bin hnh ng ca k th tr thnh duy nht. Mt khc, nu iu ch ng l mt hnh ng lm hi chng ta, th chng ta phi cm ght cc bc s v coi h l k th v thnh thong h p dng cc phng php au n nh phu thut Nhng du vy chng ta vn khng coi nhng hnh ng l gy tai hi hay l nhng hnh ng ca k th v ca cc bc s l gip chng ta. V th cho nn ng l ch hi chng ta ca k th bin thnh ngi duy nht cho chng ta c hi qu bu tu tp nhn ni." kin tn knh k th ca c t Lai Lt Ma v c hi pht trin m h cung cp c th hi kh chp nhn vo lc ban u. Nhng tnh trng ny cng tng t nh ngi tp t cho thn hnh mnh khe v cn i. ng nhin, hot ng nhc t rt kh chu lc u v t nng. Ta gng sc, m hi, u tranh. Tuy vy, n ng l mt hnh ng tranh u chng li sc khng c ri mang li sc mnh cho chng ta. Chng ta c nh gi cao dng c c t tt khng phi v bt c vui thch trc tip no chng cung cp, m l v li ch cui cng m ta nhn c. C l ngay c vic c t Lai Lt Ma khng nh v tnh him hoi v "tnh qu gi" ca k th cng cn hn ch l gii thch duy l k khi. Khi ti nghe bnh nhn ca ti m t nhng kh khn ca h vi nhng ngi khc, iu ny tr nn qu r rng - khi s vic n, hu ht mi ngi khng c hng on k th hay i th tranh u, t nht mc c nhn. Thng thng, s mu thun ch hn ch mt s t ngi. C th ng ch hay ng nghip, hay ngi hn phi c, anh ch em rut. T quan im trn, k th thc rt him - ngun cung cp rt gii hn. V l s tranh u, mt tin trnh gii quyt xung t vi k th - nh hc hi, quan st, tm ra nhng cch gii quyt khc.cui cng dn n pht trin, hiu bit su sc, v kt qu cha tr bng tm l thnh cng. Hy tng tng s ra sao sut i nu ta khng bao gi phi i ph vi k th, hay gp tr ngi no c t lc nm ni cho n khi xung m, ngi no gp cng nung chiu chng ta, ng h ta, nui dng ta, (cho chng ta n ngon d tiu), lm cho chng ta vui bng b mt khi hi v m thanh "yu thng quyn r". Nu t khi mi sanh chng ta c mang i y trong ci gi, (v sau ny c l trong ci kiu) Cha bao gi gp phi s thch no, chabao gi b th thch - ni tm li, nu mi ngi tip tc coi chng ta nh tr nh. iu lc u c v tt. Trong my thng u ca cuc i c th l thch ng. Nhng nu c tip tc trin min nh th th n ch i n ch h nh tr thnh mt loi ca mt khi sn st, mt loi qui n thc s - vi s pht trin tinh thn v xc cm ca ming tht b con. Chnh s tranh u ca i sng lm cho ta thnh

ngi. V do chnh cc k th ca chng ta th thch chng ta, cho chng ta sc khng c cn thit pht trin.

---o0o--THI NH TH C THC TIN KHNG? Thc hnh cch tip cn nhng vn ca chng ta mt cch hu l v hc cch suy xt v nhng kh khn hay v k th t nhng cch nhn khc dng nh l mt cng cuc theo ui ng gi, nhng ti bn khon khng hiu n mt mc no th iu ny c th thc s mang n s thay i c bn v thi . Ti nh c mt ln c ti liu v mt cuc phng vn m c t Lai Lt Ma ni v vic tu tp tinh thn hng ngy ca Ngi l tng kinh, tng tm cu k ni v hun luyn tm, vit vo th k th Mi Mt ca Langri Thangpa, mt v thnh ngi Ty Tng. Trong c nhng cu nh sau: Bt c lc no kt giao vi ai, cu mong ti s t cho mnh l ngi thp nht v coi ngi kia l cao thng nht trong thm tm ti .. Khi ti thy nhng chng sanh bn cht c c, b thc p bi ti li hung bo v u phin, cu mong ti c coi h nh nhng ngi him c ny l thn thit nh th ti tm c mt kho bu qu gi. Khi nhng ngi khc, v k, i x xu vi ti, s nhc, ph bng ti v nhng iu tng t, cu mong ti chu thua v xin cho h chin thng. ... Khi ngi m ti c li lc vi nim hy vng ln lao, lm cho ti ht sc au n, xin cho ti c coi ngi y nh V Gio Ch ti thng ca ti!...; Tm li, xin cho ti c trc tip hay gin tip em li ich v hnh phc cho tt c chng sanh, v xin cho ti c m thm chu ng iu tai hi v kh au ca tt c chng sanh. Sau khi c cc cu trn, ti hi c t Lai Lt Ma, "Ti bit Ngi suy ngm nhiu v li cu nguyn ny, nhng thc s Ngi c ngh rng ngy nay c th p dng c khng? ti mun ni l bi k c vit bi mt nh s sng trong tu vin - ni m vic xu nht c th xy ra l c ngi kho chuyn v Ngi hoc ni di v Ngi hay c th thnh thong l mt n mnh hay v mt. Trong trng hp y, c th l d dng "dng chin thng" cho h- nhng x hi ngy nay, iu tai hi hay i x xu m ta nhn c t nhng ngi khc gm c no l hip dm, hnh h, git ngi vn vn... T quan im y, thi trong li cu nguyn y dng nh thc khng th p dng c." Ti cm thy mt cht t mn, v c nhn xt m ti ngh kh xc ng, mt nhn xt thng minh lm.. c t Lai Lt Ma im lng hi lu, Ngi nhu my suy ngh, Ngi ni, "C th c mt iu g trong ci m ng va ni". Ri Ngi tip tc tho lun cc trng hp cn sa i li thi cn phi c bin php i ph mnh trc s gy hn ca ca ngi khc nhm ngn chn iu tn hi cho mnh hoc ngi khc.

Ti suy t v cuc m thoi vi Ngi vo bui ti hm rt khuya. Hai Hai vn ni ln mt cch r rng. Trc tin, iu lm ti ch l Ngi sn sng l thng khi tm mt ci nhn mi v nim tin v s tu tp ring Ngi - trong trng hp ny, chng t Ngi sn lng nh gi li li cu kinh c p trong lng chc chn sng vi Ngi qua nhiu nm tu tp. Vn th hai l t truyn cm hn. Ti khc phc c ngha kiu ngo ca ring ti.! Ti cht ngh l ti gi vi Ngi l li cu nguyn c th khng thch hp v n khng theo kp c vi thc t ph phng ca th gii ngy nay. Nhng chng phi n sau ny ti mi ngh v ngi ti ang ni chuyn vi - mt ngi hon ton mt nc do s xm lng tn bo nht trong lch s. Mt ngi phi sng lu vong trong gn bn thp nin trong khi c nc t nim hy vng v m c t do vo ngi y. Mt ngi c tinh thn trch nhim su sc, vi tm lng t bi, lng nghe dng ngi t nn lun k nhng chuyn git chc, hm hip, tra tn, v trit h phm gi ca ngi dn Ty Tng bi ngi Trung Hoa. Hn mt ln ti nhn thy v quan ngi mnh mang v ni bun trn nt mt ca Ngi khi nghe nhng chuyn nh th c k li bi nhng ngi i b vt dy Hi M Lp Sn (vt ni bng rng trong mt cuc hnh trnh hai nm), ch thong nhn thy Ngi. V nhng chuyn nhu vy khng phi ch c tnh cht bo lc vt cht khng thi. Thng, nhng chuyn ny nhc n ph hoi tinh thn ngi dn Ty Tng. Mt ngi t nn Ty Tng tng k cho ti nghe v "trng hc" Trung Hoa m anh ta b bt buc theo hc lc con nh ln ln ti Ty Tng. Bui sng dnh cho vic truyn b v nghin cu cun "sch " ca Mao Trch ng. Bui chiu dnh bo co cc cng vic c phn cng lm nh." Bi tp v nh" thng c ch ra nhm th tiu tinh thn Pht Gio vn n su trong lng ngi Ty Tng. Th d, bit ngi Pht Gio cm st sinh v c nim tin l mi sinh vt u l "sinh vt hu tnh" qu gi nh nhau, mt thy gio phn cng cho hc tr nhim v phi git mt loi g v phi mang n trng ngy hm sau. Hc sinh c chm im. Mi con vt cht c cho gi tr im no - con rui mt im, con su - hai im, con chut nm im, con mo - mi im - vn vn.(Khi ti k chuyn ny vi mt ngi bn mi y, ngi bn ti lc u vi v gh tm v trm ngm ni mt mnh." Ti khng bit hc sinh c bao nhiu im khi ngi hc sinh git c thy gio khn nn ny!") Nh s tu tp tinh thn nh vic tng 8 cu k v vic hun luyn tm, c t Lai Lt Ma c th i n chp nhn thc ti ca tnh hnh nhng vn tip tc tch cc vn ng t do v nhn quyn cho Ty Tng trong 40 nm. ng thi Ngi vn gi mt thi nhn nhng v t bi vi ngi Trung Hoa, iu truyn cm cho hng triu ngi trn th gii. V ni y ti a ra kin l li cu nguyn y c th khng thch hp vi nhng "thc ti" ca th gii ngy nay. Ti vn cn y lng tng mi khi ngh n cuc m thoi ny.

---o0o--KHM PH NHNG CCH NHN MI C gng p dng phng php thay i cch nhn ca c t Lai Lt Ma, ti tnh c bt gp mt k thut khc vo mt bui chiu. Trong thi gian sa son cho tc phm ny, ti c tham d mt vi bui thuyt ging ca c t Lai Lt Ma ti b bin Min

ng. Tr v nh ti i bng chuyn bay bay thng v Phoenix. Nh thng l, ti ly ch ngi cnh li i Mc du mi tham d bui hc tp v tinh thn, nhng ti tronmg tm trng kh k cc khi bc vo my bay y ngi. Tipht hin ch ngi ca ti li hng gh gia - kp gia mt ngi n ng vi kh ngi to ln c thi quen phin toi l cnh tay to s vo thnh gh ca ti v mt thiu ph trung nin m mi trng ti khng thch ngay v b ta chim ch ngi bn cnh li i ca ti. C mt iu g ni thiu ph ny thc ra lm ti kh chu- ging ni b ta qu the th, iu b qu hng hch, ti khng chc chn lm. Ngay sau khi my bay ct cnh, b ta bt u chuyn tr khng ngt vi ngi n ng ngi dy gh ng trc. Ngi n ng ny ha ra l chng b, v ti lch s ngh i ch cho ng ta. Nhng c hai u khng chu v c hai mun ngi hng gh bn cnh li i Ti cng tr nn kh chu. Hon cnh ngi nm ting lin bn cnh ngi n b ny dng nh khng chu ng ni. Nhn ra l ti phn ng qu mnh vi mt ngi n b m ti cha tng bit, ti quyt nh l phi c "s chuyn i" - theo tim thc hn l b nhc ti nh n mt ngi no trong lc ti cn th u - cm gic hn ght - hng v m ti vn cha c gii p hay lm hoc mt iu g . Ti c tm kim trong c nhng khng th tm ra c ng vin thch hp - b ta khng nhc cho ti tm c ai trong qu kh. Ti cht ny ra ngh rng y l c hi tt thc hnh vic pht trin lng nhn ni. Cho nn, ti bt u thc hnh k thut mng tng k th ca ti ngi trn gh bn cnh li i nh mt n nhn qu mn, c t cnh ti dy ti nhn ni v khoan dung. Ti hnh dung chuyn ny tht ngon vi mt nhit tnh- xt cho cng, khi k th' bin mt bn khng th c g nh ngi hn c- ti mi gp ngi ph n ny v b ta cng cha lm g hi ti c. Sau khong 20 pht, ti u hng- b vn lm ti kh chu! ti cam phn bc bi trong phn cn li ca cuc hnh trnh. Hn di, ti nhn trng trng vo tay ca b ta ang ngm ngm xm phm trn thnh gh ca ti. Ti ght mi th v thiu ph ny. Ti l ng nhn chm chm vo mng ngn tay ci ca b th cht ngh l :. Phi chng ti ght mng ngn tay ci ny? Khng thc ng. Mng tay y cng bnh thng thi. Khng c g c bit. Tip n ti lic nhanh vo mt b v t hi.: Phi chng thc s ti ght con mt y? Vng, ti ght (ng nhin, khng c l do xc ng- l mt hnh thi ght b thun ty). Ti nhm vo gn hn na. Phi chng ti ght ci con ngi y? Khng. Phi chng ti ght ci gic mc, ci trng mt, hay ci mng cng mt y. Khng, phi chng thc s ti ght con mt y? ti phi tha nhn l khng. Ti cm thy ang trn ci g . Ti chuyn ti t ngn tay, ngn tay, hm, v khuu tay. Vi mt s ngc nhin, ti nhn ra c nhng ch ca ngi n b y ti khng ght. Tp trung vo chi tit, vo nhng c dim, thay v tng qut qu mc, dn n mt s thay i tinh t trong tm, mt s mm lng S thay i cch nhn x tan thnh kin lc u ca ti, phng khong cho ti thy b ta ch l mt chng sinh bnh thng khc. Khi ti ngh nh vy, th t nhin b quay sang vi ti v tr chuyn. Ti khng nh ni nhng chuyn g- hu ht l chuyn phim- nhng khi chuyn bay kt thc, gin hn v kh chu ca ti tiu tan. C cho l nh vy, b tuy khng phi l ngi bn mi tt nht ca ti, song b cng khng cn l con ngi ti li chim gh bn cnh li i ca ti- b ch l mt chng sinh khc, ging nh ti, b i vo dng i vi kh nng tt nht ca b.

---o0o--TM TR UYN CHUYN Kh nng cch nhn, kh nng xem xt kh khn ca mnh t nhng gc khc, c nui dng bi c tnh uyn chuyn ca tm. Li ch tt bc ca mt tm tr uyn chuyn l n cho php chng ta nhn bao qut tt c i sng- sng mt cch trn vn v c nhn tnh. Sau mt bui thuyt ging di trc cng chng ti Tucson vo mt bui chiu, c t Lai Lt Ma quay v khch sn. Trong khi Ngi chm ri bc v phng, mt gii my ta ging mc bu tri, thu nh sng chiu t v lm ni bt hn ln dy ni Catalina, ton th c t im bng gam mu ta mnh mang. n tng tht hng v. Khng kh m p, y hng thm ca cy ci sa mc, ca cy x thm, ngn gi hiu hiu thi, mang hi m, bo hiu hn cn bo Sonoran ang th sc tung honh. c t Lai Lt Ma ngng li. Ngi lng l quan st pha chn tri hi lu, ngm nhn ton cnh, v cui cng bnh lun v ci p ca cnh tng. Ngi bc i vi bc ri li ngng li, khom mnh ngm mt n hoa oi hng nh xu trn cy nh. Ngi nh nhng mn trn n hoa, ch n hnh thc mnh mai ca n, bn khon thnh ting v tn ca cy ny. iu lm ti ch l kh nng hot ng ca Ngi. Nhn thc ca Ngi hnh nh hnh ng qu d dng t ngm nhn trn vn phong cnh ti ci tp trung vo mt n hoa nh b, mt s thng thc ng thi tng th khung cnh cng nh chi tit nh nht. Mt kh nng bao trm tt c nhng kha cnh v ton b cc lnh vc ca cuc sng. Mi ngi trong chng ta u c th m mang s uyn chuyn ging nh vy trong tm. iu xy ra t ra cng mt chng mc no trc tip do nhng n lc bng cch m rng cch nhn v c gng thn trng trn nhng quan im mi. Kt qu cui cng l s tnh thc ng thi v mt bc tranh ln cng nh hon cnh c nhn chng ta. Quan im kp ny, cng mt lc nhn vo "Th Gii Ln" v "Th Gii Nh " ca chng ta h nh c th thc hin chc nng phn loi gip chng ta phn bit ci g l quan trng, ci g l khng quan trng trong cuc sng. Chnh trng hp ca ti, ch cn mt t thc y ca c t Lai Lt Ma trong qu trnh cc cuc m thoi vi Ngi, trc khi ti bt u ph v c cch nhn hn ch ca ti. Do bn tnh v hun luyn, ti thng hay gii quyt gii quyt cc vn trn lp trng c ng lc c nbn - tin trnh tm l ch din ra trong a ht tm. Cch nhn vo x hi hc hay chnh tr cha bao gi thu ht ti quan tm nhiu. Trong mt cuc m lun vi c t Lai Lt Ma, ti bt u hi Ngi v ngha quan trng ca vic t c mt tm nhn rng ln hn.V ung mt vi tch c ph trc , cuc m thoi ca ti bt u tr nn si ni, v ti bt u ni n kh nng thay i cch nhn nh mt tin trnh ni tm, mt cuc theo ui n c, ch cn c trn quyt nh c thc ca c nhn tip nhn quan nim khc. Gia lc lc m lun v tinh thn, c t Lai Lt Ma dt khot ngt li ti v nhc nh ti, "Khi bn ni v vic p dng mt tm nhn rng ln hn, iu ny gm c c s lm vic hp tc vi ngi khc. Khi bn c nhng khng hong c tnh cch ton cu chng hn, nhu mi sinh hay nhng vn v c cu kinh t hin i, iu ny i hi mt n lc phi hp gia nhiu ngi, vi

mt tinh thn trch nhim v cam kt. iu ny bao trm nhiu hn mt c nhn hay mt vn ring t". Ti kh chu v Ngi chuyn sang ti c tnh cch th gii trong khi ti c gng tp trung vo ti c nhn (ti tht ngng ngng m tha nhn, thi ny v chnh ch m rng quan im ) "Nhng tun ny, ti ni n, "trong cuc m thoi ca chng ta v trong cc bi ging cng cng ca Ngi, Ngi c ni nhiu n tm quan trng tca s em li thay i c nhn t bn trong, nh s bin i bn ngoi. Chng hn, Ngi c ni n tm quan trng ca vic pht trin lng t bi, lng nhit tnh, khc phc gin d v sn hn, trau di nhn ni v khoan dung..." "Phi, ng nhin s thay i phi do ni c nhn. Nhng khi bn tm kim gii php cho ton b cc vn , bn cn c kh nng gii quyt nhng vn y t lp trng ca mt c nhn cng nhu t mc x hi ni chung. Cho nn khi bn ni v linh ng, v vic c mt tm nhn rng ln hn vn vn..., iu ny i hi kh nng cp n cc vn t nhiu mc khc nhau: mc c nhn, mc cng ng, v mc ton cu. "By gi, chng hn, v ti cuc ni chuyn ti trng i Hc ti hm n, ti ni v s cn thit phi gim bt gin d v sn hn nh s trau di kin nhn v khoan dung. Gim thiu sn hn ging nh gii tr qun b trong ni tm. Nhng, ti cng ni r trong cuc ni chuyn , s gii tr qun b trong ni tm phi i i vi s gii tr qun b bn ngoi. l iu rt, rt quan trng. May mn thay, sau khi Quc S Vit sp , t nht vo thi gian ny, khng cn e da hy dit ht nhn. Cho nn ti ngh rng, by gi l lc rt tt, mt s bt u rt tt - Chng ta khng nn b l c hi ny! By gi ti ngh rng chng ta phi cng c lc lng ha bnh chn chnh. Khng phi l khng c chin tranh nu v kh vn c sn xut ging nh s rn e v kh ht nhn. Nhng ch khng c chin tranh khng thi vn khng phi l ha bnh chn chnh lu di cho th gii. Ha bnh phi pht trin trn s tin cy ln nhau. V v v kh l nhng tr ngi to ln nht cho vic pht trin lng tin cy ln nhau, ti ngh n lc phi tnh cch loi b nhng v kh y. iu rt quan trng. ng nhin chng ta khng th hon tt iu mt sm mt chiu c. Ti ngh rng bin php thc t l i tng bc mt. Nhng du sao, ti ngh chng ta phi lm r mc tiu ch yu ca chng ta: Ton th th gii u phi gii tr qun b. Cho nn mt mc no chng ta nn c gng thc hin s m mang ha bnh ni tm, nhng cng ng thi rt quan trng l c gng thc hin vic gii tr qun b v ha bnh bn ngoi, ng gp phn nh nhoi ca mnh bng bt c cch no m chng ta c th lm c. l trch nhim ca chng ta."

---o0o--TM QUAN TRNG TRONG VIC T DUY LINH HOT

C mt mi quan h qua li gia tm tr uyn chuyn v kh nng thay i cch nhn. Mt tm tr linh hot uyn chuyn gip chng ta gii quyt vn t nhiu cch nhn, v ngc li, ch tm c gng quan st mt cch khch quan nhng vn t nhiu cch nhn h nh c th c xem l rn luyn tnh linh hot cho tm. Trong th gii ngy nay, c gng pht trin li t duy linh hot khng phi ch l bi thc tp t bung th cho nhng ngi tr thc bing nhc - N c th l mt vn sng cn. Thm ch trn nc thang tin ha, mun loi cng ht sc linh ng, cng ht sc thch ng vi nhng thay i mi sinh, tn ti v pht trin mnh. Cuc sng ngy nay c c im l thay i bt ng, t ngt, v i khi d di. Mt tm tr uyn chuyn c th gip chng ta ha hp vi nhng s thay i bn ngoi ang xy ra chung quanh chng ta. N cng c th gip chng ta ha nhp tt c nhng mu thun ni tm, tnh khng nht qun v mu thun trong t tng. Nu khng trau di tm tr mm do, ci nhn ca chng ta tr nn cng nhc v mi quan h ca chng ta vi th gii tr thnh c c im s hi. Nhng bi p dng mt phng php linh hot v mm do trc cuc sng, chng ta c th gi bnh tnh ngay c n khi trong nhng hon cnh ht sc bt an v xo trn. l nh n lc t c mt tm tr linh hot m ta c th nui dng sc bt trong tinh thn con ngi. T khi ti bit c t Lai Lt Ma, ti ht sc ngc nhin v mc linh hot rng ln ca Ngi, kh nng tip nhn hng lot quan im.Ngi ta c th cho rng vai tr c o ca Ngi c th l do hu ht Pht T trn th gii t Ngi vo mt v tr h nh l Ngi Bo V c Tin. Vi nh ti hi Ngi, "C bao gi Ngi thy mnh qu cng rn trong quan im, hay qu hp hi trong suy t khng?" "... Ngi hng ging suy ngh hi lu trc khi tr li dt khot."Khng, ti khng ngh nh vy. Thc ra, l ngc li. i khi ti qu linh ng n ni ti b buc ti l khng c ng li kin nh." Ngi bt ci ln.". Mt ngi no n gp ti v trnh by mt s kin, v ti xem l l m h ni ri ng , ti thng ni vi h, ", tht tuyt vi!". Nhng ngi k tip n vi ti vi quan im tng phn, th ti cng xem vo l do h ni v ti cng ng . i khi v vy ti b ph bnh, v phi lun c nhc nh: "Chng ta cam kt v ng li hnh ng, vy nn vo lc ny, hy gi ng vn y". T cu ni trn khng thi, ngi ta c th c cm tng c t Lai Lt Ma khng qu quyt, khng c nguyn tc ch o. Thc t, iu khng th l s tht. R rng l c t Lai Lt Ma c nim tin cn bn lm nn tng cho tt c hnh ng ca Ngi. Tin vo lng tt tim n ca tt c loi ngi. Tin vo gi tr ca t bi. Mt ng li thn i. Mt thc con ngi bnh ng vi tt c sinh vt. Ni v tm quan trng ca linh hot, mm do v thch nghi, ti khng mun c ngh chng ta tr nn thnh ngi hay thay i kin - hp th bt c nim tin mi no tnh c xut hin chung quanh ta vo lc , thay i c tnh ca ta, hp th mt cch th ng bt c khi nim no phi by trc chng ta. Nhng giai on sinh trng v pht trin cao hn ty thuc vo nhng gi tr tim n hng dn chng ta. H thng gi

tr cung cp s tip tc v gn b vi nhau cho i sng ca chng ta, v do chng ta c th nh gi nhng kinh nghim ca mnh. H thng gi tr c th gip chng ta quyt nh mc tiu no thc s ng gi v nhng theo ui no l v ngha. Cu hi l lm sao ta c th kin tr trc sau nh mt v duy tr ton b gi tr tim n m vn gi c linh hot. c t Lai Lt Ma dng nh t c iu trc nht bng cch rt gn h thng nim tin thnh mt t nhn t cn bn: 1) Ti l mt con ngi, 2) Ti mun c hnh phc khng mun kh au, 3) Nhng ngi khc, cng ging nh ti, mun c hnh phc v khng mun au kh. Nhn mnh v nhng vn chung m Ngi chia s vi ngi khc ch khng phi nhng khc bit, dn n cm tng lin h ti tt c mi ngi, v dn dt Ngi tin vo t bi v v tha. S dng cng mt cch gii quyt vn ny, c th c b ch rt nhiu m ch cn b th gi suy ngh h thng gi tr ca chnh chng ta v rt gn chng thnh yu t cn bn. Chnh kh nng rt gn h thng gi tr ca chng ta thnh nhng yu t cn bn nht, v hng im thun li y, cho chng ta s t do v linh hot ln nht i tr li hng lot vn m ta phi ng u hng ngy.

---o0o--TM S QUN BNH Pht trin cch gii quyt linh hot vo cch sng khng nhng l phng tin gip cho chng ta i ph vi nhng vn hng ngy - m cn tr thnh nn tng cho yu t ch cht ca mt i sng hnh phc: s qun bnh. Vo mt bui sng ngi thoi mi trn mt ci gh, c t Lai Lt Ma gii thch gi tr ca mt i sng qun bnh. "Cch vo i qun bnh v kho lo, cn thn trnh cc oan, tr thnh mt nhn t rt quan trng trong vic iu khin cuc sng hng ngy ca con ngi. Chng hn, khi trng mt cy non hay mt loi cy no , chnh giai on u bn phi ht sc kho lo v nh nhng. m qu nhiu m t s lm cht cy, qu nhiu nh nng cng ph hoi cy Qu t cng ph hoi cy. Cho nn iu cn thit l bn phi c mt mi trng qun bnh th cy non mi ln mnh. Hay, c th lc, qu nhiu hay qu t bt c mt th g cng c th gy hu qu tiu cc. Chng hn, qu nhiu cht m ti ngh cng khng tt, qu t cng khng tt. "Phng cch uyn chuyn v kho lo, cn thn trnh cc oan, p dng cho s pht trin tinh thn ng mc cng nh cm xc. Chng hn, nu chng ta thy mnh tr nn cao ngo, vnh vo ta y quan trng cn c vo nhng thnh tu hay c tnh c tht hoc tng l tht ca mnh, th thuc gii c l suy ngh nhiu hn na v vn v kh au ca mnh, trm ngm v kha cnh bt toi nguyn ca cuc sng. iu ny s gip cho bn h thp mc cao ngo ca tm, a bn tr li thc ti nhiu hn na. Tri li nu bn thy suy ngm v bn cht bt toi nguyn ca cuc sng, kh au v au n vn vn..., lm cho bn khng th chu ng ni bi ton b s vic, th li c s nguy him i vo cc oan khc. Trong trng hp ny bn c th tr nn hon ton nn

ch, bt lc, chn chng v ngh rng: "i, ti khng th lm g c, ti v gi tr. Cho nn trong nhng hon cnh nh vy, iu quan trng l bn c th nng cao tm bng cch ngh n nhng thnh qu ca bn, nhng tin b m bn t c t hi no n gi, v nhng c tnh tch cc khc bn c th nng cao tinh thn thot khi tnh trng nn ch hay mt tinh thn. Vy iu cn thit ni y h nh l cch thc gii quyt tht qun bnh v kho lo. "Khng nhng cch gii quyt ny hu ch cho sc khe th cht v cm xc, m n cn p dng cho s pht trin tinh thn ca con ngi, V chng hn, truyn thng Pht Gio c nhiu k thut v cch tu tp khc nhau. Nhng rt quan trng l phi tht kho lo trong vic em p dng nhng k thut khc nhau, v khng i n cc oan. Ta cng cn phi c mt cch gii quyt qun bnh v kho lo. Khi tu tp Pht Gio, rt quan trng l phi c mt cch gii quyt phi hp, kt hp c nghin cu v hc hi vi thc hnh v t duy su lng v thin nh. iu ny rt quan trng khng c s bt qun bnh no gia kin thc tr tu hay l thuyt v thc hnh thc tin. Nu khng, s c mt nguy c qu nng suy ngh bng tr c s hy hoi s tu tp v suy t nhiu hn. Nhng nu qu nng vo s tu tp m khng c nghin cu s hy hoi s hiu bit. Cho nn phi c s qun bnh... Sau mt hi suy ngh, Ngi ni thm, " V vy ni mt cch khc trong vic thc hnh Php, s tu tp tinh thn, mt ngha no ging b n p. Chc nng ca b n p l ngn nga t bin in p gi cho bn ngun in n nh v lin tc." Ti xen vo ." Ngi nhn mnh n s quan trng ca vic trnh cc oan, nhng nu khng i n cc oan th ci g c th lm cho cuc sng tr nn l th v c hng v? Bng cch trnh mi cc oan trong cuc sng, bao gi cng chn con ng "trung o" phi chng ch dn n mt cuc sng v v t nht" Lc u Ngi tr li "khng", "ti ngh bn cn phi hiu ngun gc hay c s ca s hnh x cc oan. Hy ly th d theo ui ca ci vt cht-nh ca, c, qun o vn vn... Mt mt, ngho kh c th c xem l cc oan v chng ta c quyn tranh u vt qua iu , nh vy s bo m s y vt cht ca chng ta. Mt khc, qu xa hoa, theo ui ca ci qu mc l mt cc oan khc. Mc ch ch yu ca chng ta trong vic tm cu nhiu ca ci hn l cm gic tha mn, cm gic hnh phc. Nhng chnh l c s vic tm cu nhiu hn na l cm tng khng y , cm tng cha va lng. Cm tng cha va lng, mun c nhiu, nhiu hn na, khng pht xut t nim khao kht vn c v cc vt m chng ta tm kim m cn t tnh trng tinh thn ca chng ta. "Cho nn ti ngh rng khuynh hng i n cc oan thng c kch thch bi cm tng cha va lng tim n. V ng nhin c nhng yu t khc na dn n cc oan. Nhng ti ngh rng quan trng l phi cng nhn iu trong khi i n cc oan dng nh hp dn hay hng th trn b mt, thc ra n c th c hi. C nhiu th d v nguy c i n cc oan ca hnh x cc oan. Ti ngh rng bng cch quan st nhng tnh hung ny, bn s c th thy nhng hu qu ca vic i n cc oan, l bn, chnh bn cui cng s au kh. Th d, th gian ny, nu chng ta nh c qu mc,

khng g n hu qu v lu di, khng c tinh thn trch nhim, ri th dn n kit qu s lng c. Hay cch hnh x v nhc dc. ng nhin c ham mun tnh dc v sinh hc sinh sn v vn vn..., v s tha mn t c t hot ng tnh dc. Nhng nu hnh vi tnh dc tr nn cc oan, khng c trch nhim thch ng, n s dn n nhiu vn , lm dng, nh lm dng tnh dc v lon lun." "Ngi ni thm vo cm tng cha va lng, c th c nhiu nhn t khc dn n cc oan..." "ng, tt nhin ri" Ngi gt u. "Ngi c th cho mt th d?" "Ti ngh t tng hp hi c th l mt nhn t khc dn n cc oan" "T tng hp hi trong ngha no? "Th d nh c qu mc c th dn n lm kit qu s lng c, c th, chng hn l mt v d v suy ngh hp hi, trong ngha ny ta ch nhn vo tng lai trc mt m khng lu g n bc tranh rng ln hn. Ni y ta c th s dng gio dc v kin thc m rng tm nhn ca mt ngi h tr nn t hp hi hn v quan im ca mnh. c t Lai Lt Ma ly su chui ca Ngi t bn k bn, ln trng gia hai bn tay khi Ngi va lng l ngm ngh v vn ang tho lun. Lt nhn vo su chui ri t nhin Ngi tip tc, " Ti ngh c nhiu cch m thi tm a hp hi dn n suy ngh cc oan. N sinh ra vn . Chng hn, Ty Tng l mt quc gia Pht Gio t nhiu th k. ng nhin iu dn n cm ngh ca ngi Ty Tng v Pht Gio l mt tn gio tt nht, v c khuynh hng ngh rng c l tt nht l tt c nhn loi tr thnh Pht T. tng ai cng tr thnh Pht T hon ton l cc oan. V loi suy ngh cc oan ny gy ra vn . Nhng nay, chng ti b Ty Tng ra i, chng ti c dp tip xc vi cc truyn thng tn gio khc v hc hi v chng. iu ny a n gn gi hn trong thc ti- hiu rng gia nhn loi c nhiu khuynh hng tinh thn khc nhau. Thm ch nu chng ta c gng lm cho ton th th gii thnh Pht Gio l iu khng thc t. Nh s tip cn vi truyn thng khc, bn nhn thc c nhng iu tch cc ca h. Nay, khi i u vi tn gio khc, trc tin cm ngh tch cc, cm ngh thoi mi s pht sinh. Chng ta s cm thy nu ngi thy truyn thng khc, thch hp hn, hu hiu hn, th th iu l tt! Cng ging nh i vo mt tim n- chng ta c th ngi vo bn ri gi cc mn n hp vi khu v ca chng ta. Chng ta c th n nhng mn n khc, nhng khng ai tranh lun v vic ny c! "Cho nn, ti ngh bng cch ch m rng tm nhn ca chng ta, chng ta thng c th khc phc c loi suy ngh cc oan dn n hu qu tiu cc." Bng kin ny, c t Lai Lt Ma eo chui trng ht vo c tay, thn mt v vai ti, v ng ln chm dt cuc tho lun. -ooOoo-

CHNG 11 - TM NGHA TRONG AU N V KH AU

Victor Frankl, mt thy thuc tr bnh tm thn ngi Do Thi b cm t bi Pht xt trong Nh Th Chin, mt ln ni ." Con ngi sn sng v sn lng gnh vc ngay bt c kh au no min l n thy c ngha " Frankl s dng s tn bo v v nhn o ca Pht Xt m ng tri qua trong nhng tri tp trung hiu thu o cch con ngi c th sng st c trc nhng hnh ng tn c. Quan st k nhng ngi cn sng st v nhng khng thot c, ng xc nh l s sinh tn khng cn c vo tui tr hay sc khe th cht, m l sc mnh bt ngun t mc ch, s khm ph ra ngha i sng v kinh nghim ca mnh. Tm ra ngha trong kh au l mt phng php c sc mnh gip ta i u ngay c trong thi gian gat go nht trong i sng chng ta. Nhng tm ra ngha trong ci kh au ca chng ta khng phi l mt vic d dng. Kh au dng nh thng xy ra tnh c v ngha, v khng phn bit, khng c cht ngha g c, ch cn ni g n ngha ch nh hay tch cc. V trong khi chng ta ang au n v kh au, tt c nng lc ca chng ta u tp trung vo vic thot khi chng. Trong nhng lc khng hong v bi thm nht, dng nh khng th suy ngh v bt c ngha kh d no ng sau ci kh au ca chng ta. Vo nhng lc chng ta hu nh khng lm g c ngoi chu ng. Thy kh au v ngha v bt cng l l t nhin, v thc mc, "Ti sao li l ti? Tuy vy, may l nhng lc tng i thanh nhn, nhng khong thi gian trc hoc sau khi chu ng kh au d di chng ta c th ngm ngh v kh au, tm cch pht trin s hiu bit v ngha ca n. Th gi v n lc, chng ta b vo vic tm kim ngha trong kh au chng ta s c n b to ln cho nhng lc nhng iu ti t bt u gy kh au. Nhng mun thu hoch nhng phn thng y, chng ta phi bt u tm kim ngha khi mi s din ra tt p. Mt cy c r su vn ng vng d bo ln, nhng cy khng th pht trin kp r khi bo xut hin chn tri. Vy nn chng ta bt u s tm kim ngha ca kh au u. C nhiu ngi, bt u bt u tm kim bng truyn thng tn gio ca h. Mc du nhng tn gio khc nhau c th c nhng cch hiu khc nhau v ngha v mc ch ca kh au ca con ngi, nhng mi tn gio trn th gii li a ra nhng chin lc phn ng vi kh au cn c vo nim tin c bn ca n Th d, theo kiu Pht Gio v n Gio, kh au l kt qu ca hnh ng tiu cc trong qu kh, v c coi nh cht xc tc cho vic tm kim gii thot tinh thn. Trong truyn thng Do Thi Gio - Ky T Gio, v tr c to ra bi Thng nhn t v cng bng, v mc du nh chnh ca Ngi, c th c lc huyn b v khng th gii on c, nhng c tin v lng tin vo vo nh ca Thng , cho php chng ta chu c kh au d dng, tin rng nh Talmud ni "mi th u do Thng to ra, v Ngi to ra v s ton thin"."Cuc sng c th vn cn au kh, nhng n ging nh ngi n b lc sinh , chng ta tin l s au n c gi tr hn bi iu thin ti hu m n sn sinh ra. Thch thc nhng truyn thng ny nm trong s vic l n khng ging nh s sinh , iu thin ti hu thng khng c tit l cho chng ta. Tuy nhin nhng ai c c tin mnh lit vo Thng , gi vng c nim tin vo mc ch ti hu ca Thng v s kh au ca chng ta, nh li nh hin trit ca

mt gio phi Do Thi khuyn nh."Khi au n, khng nn ni, "iu tht l xu! iu tht l xu!" Thng khng p t ln con ngi iu g xu c. Nhng ng ra c th ni, "iu tht cay ng! iu tht cay ng! Trong mt s thuc, c nhng th lm bng c ng." Cho nn, theo cch nhn ca Do Thi Gio - Ky T Gio, kh au c th phc v nhiu mc ch, n c th th thch v c kh nng cng c c tin, n c th mang chng ta ti gn Thng hn trong mt cch rt c bn v su sc, hoc n c th ni lng nhng rng buc vo th gii vt cht v lm cho chng ta gn b vi Thng nh ni nng ta ca chng ta. Trong khi truyn thng tn gio ca mnh c th cung cp mt s tr gip c gi tr trong vic tm kim ngha, ngay c nhng ngi khng ng v cch nhn vic i mt cch tn gio, nh vo s suy ngm thn trng cng c th tm ra ngha v gi tr ng sau kh au ca h. Mc d tnh kh chu chung, chc chn kh au ca chng ta vn c th th thch, cng c v lm su thm kinh nghim cuc i. Tin S Martin Luther King, Jr. c ln ni, "Ci g khng hy dit ti s lm cho ti mnh hn." V trong khi chn li trc kh au l t nhin th kh au li c th thch thc chng ta v c khi lm l r iu tt nht trong chng ta. Trong cun Ngi Th Ba, tc gi Graham Green nhn xt, "Ti 30 nm dui thi Borgias, ngi ta tri qua chin tranh, khng b, git chc, v mu - nhng h cng sn sinh ra Michelangelo, Leonardo de Vinci, v thi Phc Hng. Ti Thy S, h sng trong tnh huynh , nm trm nm dn ch v ha bnh, nhng h to c g? Ci ng h cc cu!." Trong khi thnh thong, kh au c th lm cho ta cng rn, thm sc mnh, nhng c nhng lc n c th c tc dng hot ng ngc li - lm chng ta mm lng, lm chng ta nhy cm v nh nhng hn. Ch yu m ta cm thy gia cn kh au c th khai tm chng ta, v lm m thm thm s lin h ca chng ta vi ngi khc. Thi s Willian Wordsworth, tng vit, " Ni au bun su xa nhn tnh ha linh hn ti". Minh ha hiu qu ci ha ca kh au, mt ngi quen l Robert, hin ra trong u c ti. Robert l qun tr trng mt cng ty rt thnh cng. My nm va qua ng gp phi tht bi do ti chnh nghim trng khin ng b nn lng trm trng khng bun ct nhc chn tay. Chng ti gp nhau vo ngy ng ng lng. Ti bit bao gi Robert cng l con ngi kiu mu v lng tin v tnh hng hi, v ti hong s thy ng qu chn nn. Vi ging ni bun b nng n, Robert k li, "y l vic t nht ti cha bao gi cm thy trong i ti. Dng nh ng l ti khng th tng kh n i. Ti khng bit rng iu cn c th lm cho ti khng chu ng ni, cm thy v vng, v khng t ch c." Sau khi tho lun nhng kh khn ca ng mt lc, ti gii thiu ng n mt ng nghip cha tr bnh suy nhc. t tun l sau, ti tnh c gp Karen, v ca Robert v hi xb v tnh trng ca ng ra sao."Chng ti kh hn nhiu lm, cm n nhiu. V bc s tm thn m ng gii thiu cho chng ti ung mt loi thuc chng suy nhc rt c hiu qu. ng nhin chng ti vn cn phi mt thi gian na mi c th gii quyt c nhng kh khn trong cng vic, nhng chng ti cm thy kh hn trc nhiu, v chng ti sp sa c n nh..." "Ti thc s rt mng c tin ny".

Karen ngp ngng mt lc ri gii by, "ng bit khng ti rt ght phi nhn cnh chng ti chu ng s bun phin . Nhng v mt phng din no , ti ngh rng cng l mt phc lnh. Mt m, trong cn chn nn ng y bt u khc rng. ng y khng th nn c. Cui cng ti ch con bit gi ng y trong vng tay ti hng gi trong khi ng y khc, cho n ng y thip i.Trong hai mi ba nm chung sng, y l ln u vic nh th xy ra, v ni thc ti cha bao gi cm thy khng kht vi ng y n th trong i ti. Cho d s bun nn ca ng y nay bt i, mi vic u khc hn xa. Mt iu g va mi c m ra... v cm ngh khng kht vn cn . Vic ng y chu ng kh khn v chng ti c hai cng nhau chu ng thay i mi quan h gia chng ti, lm cho chng ti cng khng kht hn." Trong khi tm kim nhng kha cnh m s kh au ca c nhn c th c ngha, mt ln na chng ta tr li vi c t Lai Lt Ma, Ngi minh ha cch s dng kh au rt thc tin trong khung cnh o Pht. Trong vic tu tp Pht Gio, bn c th s dng kh au ca chnh bn trong mt cch chnh thc nng cao lng t bi ca bn - bng cch dng n lm c hi tu tp theo Php Tong-Len- y l Php qun chiu ca i Tha Pht Gio bng tinh thn hnh dung n ni au n v kh au ca cc ngi khc, v ln lt cho h tt c tim lc, sc khe, ca ci vn vn ca bn.. Ti s ch cch tu tp chi tit hn sau ny. Vy thc hin php tu tp ny khi bn b bnh, au n hay kh au, bn c th dng iu lm c hi suy gm."Cu mong s au kh ca ti c th thay th ni au kh ca tt c nhng chng sinh khc. Bng cch kinh nghim iu ny, cu mong ti c th cu c nhng chng sanh ang b au kh tng t". Cho nn bn s dng au kh ca bn nh mt c hi tp chu kh au thay cho ngi khc. " y ti phi ni r mt iu. Chng hn, nu bn bnh, v bn thc hnh k thut ny, suy ngh, "Cu mong cho bnh tt ca ti thay th cho nhng ngi ang b bnh tng t", v bn hnh dung bn chu ng bnh v kh au ca h v cho h sc khe ca bn. Ti khng c ni l bn khng lu tm n bnh ca bn. Khi i ph vi bnh tt, trc tin quan trng l bn phi c nhng bin php phng nga khi b bnh ging nh p dng tt c nhng bin php phng nga chng hn nh n theo ch hay bt c bin php no. V khi bn bnh iu quan trng l khng nn coi thng s cn thit dng thuc ng cch v tt c nhng phng php thng thng khc. "Tuy nhin, mt khi bn bnh, nhng cch tu tp nh Php Tong-Len chng hn, c th c tc ng rt quan trng n cch bn phi phn ng trc tnh hnh bnh tt bng thi tinh thn ca bn. Thay v than van v tnh cnh ca bn, cm thy ng thng cho chnh mnh, v qu b lo u v bun phin, thc ra bn c th t cu mnh ra khi vic tng thm au n v kh au tinh thn bng cch p dng mt thi ng n Thc hnh thin nh Tong-Len, hay "cho v nhn", khng phi lc no cng c th gim bt au n th xc hay dn n lnh bnh, nhng iu m n c th lm c l bo v bn khi tng thm au n tm l, kh au, v ni thng kh. Bn c th ngh rng, "Cu mong cho ti bng s kinh qua au n v ni kh au ny, c th gip c nhng ngi khc v cu c nhng ngi ang phi chu ng nh ti!

Kh au ca bn s c mt ngha mi v n c s dng lm c s cho vic tu tp tn gio hay tinh thn. V trn c iu y, cng c th trong trng hp ca mt s c nhn tu tp k thut ny, thay v lo u v bun phin bi vic kinh qua, c nhn c th nhn thy iu l mt c quyn. C nhn y c th nhn thy iu l mt c hi, v thc ra, vui v v kinh nghim c bit ny lm cho h phong ph hn." "Ngi ni rng kh au c th c s dng trong vic tu tp Php Tong-Len. Trc Ngi bn v vic ch nh suy tng v bn cht kh au c th rt c ch ngn nga chng ta khi b chong ngp khi nhng hon cnh kh khn pht sinh.. c ngha l pht trin s chp nhn kh au l mt phn tt yu ca cuc sng..." "iu rt ng" Ngi gt u. "Kh au c th c xem l c ngha nhng kha cnh khc khng, hay t nht l s suy ngm v kh au c mt s gi tr thc tin khng?" "C ch" Ngi tr li, "nht nh c. Ti ngh rng lc u chng ta c ni trong khun kh o Pht, suy ngh v kh au c tm quan trng tht ln lao v l nhn thc c bn cht ca kh au, bn s pht trin c quyt tm ln hn chm dt nguyn nhn ca kh au, v nhng hnh vi bt thin dn n kh au. V n s tng thm s hng hi trong vic i vo thc hin nhng hnh ng v hnh vi thin dn n hnh phc v nim vui." "Ngi c nhn thy li ch no v vic suy ngm v kh au cho nhng ngi khng phi l Pht T khng? "C ch, ti ngh rng n c mt s gi tr thc tin trong mt s hon cnh. Chng hn, suy ngm v kh au ca bn, c th lm gim bt tnh cao ngo ca bn, cm ngh t cao t i. ng nhin", Ngi ci thnh tht, "iu ny c th c coi nh khng c li ch thc tin hay l mt l do c sc thuyt phc cho nhng ai khng nhn nhn s cao ngo hay s hnh din l mt s sai lm." T ra nghim trang hn, c t Lai Lt Ma thm vo, "Nhng du sao ti ngh rng c mt kha cnh c tm quan trng sng cn v kinh nghim kh au ca chng ta. Khi bn c thc v au n v kh au ca bn, n gip bn pht trin kh nng dng cm, kh nng ny gip bn hiu v thng cm vi cm tng v au kh ca ngi khc. iu ny nng cao kh nng t bi ca bn i vi ngi khc. Cho nn n l phng tin gip chng ta lin h vi ngi khc, n c th c coi nh c gi tr. "Cho nn, c t Lai Lt Ma kt lun, "nhn vo kh au bng nhng kha cnh , thi ca chng ta c th thay i, kh au ca chng ta c th khng phi l khng c gi tr v ti t nh chng ta ngh".

---o0o--I TR VI AU N TH XC

Bng cch suy ngm kh au trong nhng lc m ca i sng chng ta, khi mi s u tng i n nh v tri chy, chng ta thng c th khm ph ra gi tr su xa v ngha ca kh au. Tuy nhin i khi chng ta phi ng u vi nhng loi kh au dng nh khng mc ch, khng c c tnh n b li t no c. Ci au n v kh s v th xc dng nh thng thuc loi ny. Nhng c mt s khc bit gia au n th xc, mt tin trnh sinh l, v kh au, s phn ng tinh thn v xc cm vi s au n. Cho nn cu hi c nu ln. Tm ra mc ch v ngha n sau ci au n c th thay i thi chng ta v vic y khng? V thay i thi c th gim bt mc kh au khi th xc ca chng ta b thng tn khng? Trong cun sch au n: Mn qu tng m khng ai mun, Tin S Paul Brand kho st mc ch v gi tr ca au n th xc. Tin S Brand mt bc s gii phu chuyn v tay v v l chuyn gia bnh phong hi ni ting trn th gii, sng qung i nin thiu ca ng ti n , vi t cch l con mt nh truyn gio, ni chung quanh ng ton l nhng ngi sng trong nhng hon cnh ht sc l c cc v au kh. Nhn thy ni au n th xc dng nh hon ton l bnh thng v c chu ng d dng hn Ty Phng, Tin S Brand ch trng n c ch au n trong c th con ngi. Cui cng ng bt u lm vic vi cc bnh nhn b bnh hi ti n v c mt khm ph khc thng. ng khm ph ra nhng tn ph ca bnh phong hi v nhng bin dng khng khip khng phi l do t chc bnh ny trc tip gy ra s thi ra tht m ng hn l bnh ny gy mt cm gic au n cc chi. Khng c s bo v ca au n, nhng ngi b bnh phong hi thiu h thng bo cho h bit v tn hi. Nh th, Tin s Brand theo di thy nhng bnh nhn ny i hay chy bng chi khng c da tht hoc tr xng ra, vic ny gy nn s tn ph khng ngng. Khng au n, i khi h a tay vo la tm li ci g . ng nhn thy h hon ton thn nhin i vi s t hy hoi. Trong cun sch ca ng, ng k li ht chuyn ny n chuyn khc v nhng hu qu tai hi v cuc sng m khng c cm gic au n- v nhng thng tch ti din, nhng trng hp chut gm ngn tay v ngn chn trong khi ngi bnh vn ng yn. Sau c mt i lm vic vi nhng ngi bnh au kh do au n v nhng ngi bnh kh au do thiu au n, Tin S Brand dn dn tin ti quan nim v au n khng phi l k th chung nh ngi Phng Ty nhn nhn m l mt h thng sinh hc tinh vi, khc thng v thng minh bo cho chng ta bit s tn hi ca c th v nh bo v chng ta. Nhng ti sao kinh qua kh au li kh chu qu nh vy? ng kt lun chnh s kh chu ca au n, mt phn l do ta ght, l nhng g lm cho n tr thnh hiu qu trong vic bo v chng ta v bo cho chng ta bit v nguy him v thng tch. c tnh kh chu ca au n buc ton b t chc con ngi chm lo vo vn . Mc d c th c nhng hnh ng phn ng t ng lm thnh lp bo v bn ngoi v mau chng a chng ta thot khi au n, nhng chnh cm gic kh chu kch ng v bt buc ton th c th tham gia hnh ng. N cng ct gi kinh nghim vo k c v dng bo v chng ta trong tng lai. Cng vy, tm hiu ngha trong s kh au ca chng ta c th gip chng ta i ph vi cc vn trong cuc sng. Tin S Brand tin rng hiu bit mc ch ca s au n th cht c th lm nh bt kh au khi au n pht sinh. Theo l thuyt ny, ng a ra khi nim v "bo ton au n". ng tin rng chng ta c th chun b trc cho cn au n, trong khi mnh khe, bng cch thu trit l do m chng ta au n, v dnh th

gi suy ngm i sng s ra sao nu khng c au n. Tuy nhin v cn au n d di c th ph tan tnh khch quan, chng ta phi suy ngm v nhng th trc khi cn au n tn cng. Nhng nu chng ta bt u ngh v au n l ting ni m thn xc bn da ra v mt vn c tm quan trng sng cn i vi bn, cch hu hiu nht lu bn, th thi v au n ca bn s bt u thay i. V khi thi v au n thay i, s kh au ca chng ta s gim bt. Nh Tin S Brand tuyn b, "ti tin rng chng ta trau di thi ny trc c th quyt nh kh au s nh hng nh th no khi n tn cng chng ta." ng tin tng rng thm ch chng ta c th pht trin lng bit n trong vic i u vi au n. Chng ta c th khng may phi tri qua au n, nhng chng ta c th bit n v h thng nhn thc au n. Chc chn thi v quan im tinh thn c th nh hng mnh m n mc kh au khi chng ta au n v th xc. Chng hn, xin ni n hai ngi, mt cng nhn xy dng nh ca v mt ngi chi n dng cm ha tu, cng b thng ni ngn tay. Trong khi mc au n th xc ca c hai u ging nhau, ngi cng nhn xy dng c th l au t v thc ra c th vui v nu vt thng dn n mt thng ngh c lng m ngi cng nhn ny cn n, trong lc cng vn vt thng y a n kt qu lm cho ngi chi n dng cm au nhiu hn v ngi ny quan nim s chi n ca mnh l ngun vui hng u trong cuc sng. Thi tinh thn ca chng ta nh hng n kh nng trong vic nhn thc v chu ng n au l mt khi nim khng b hn ch trc nhng tnh hung l thuyt nh th ny, n c chng minh bi nhiu cng trnh nghin cu khoa hc v th nghim. Cc nh nghin cu vn t ny bt u bng cch ln tm ng i ca au n c nhn thc nh th no v tri qua au n ra sao. au n bt u bng mt tn hiu thuc cm gic - bo ng c pht ra khi u dy thn kinh b kch thch bi mt th g cm thy l nguy him. Hng triu tn hiu c gi i qua ty sng n gc b no. Nhng tn hiu ny c chn lc v mt thng ip c gi ln khu vc cao hn ca b no bo s au n. Ri b no phn loi nhng thng ip c thm tra trc v quyt nh phn ng. Chnh giai an ny tm c th n nh gi tr v tm quan trng ca au n v tng cng hay sa i s nhn thc v dau n ca chng ta, chng ta bin au n thnh kh tm. cho gim bt kh au ca au n, chng ta cn phn bit r ni au ca au n m chng ta to ra bi nhng ngh v au n. S hi, nng gin, ti li, c n, vbt lc u l nhng phn ng tinh thn v cm xc c th lm tng thm au n. Cho nn, trong vic pht trin mt phng php gii quyt au n, ng nhin chng ta c th hot ng mc thp trong nhn thc au n, dng nhng phng tin ca y khoa hin i nh thuc men v cc liu php khc, nhng chng ta cng c th hot ng mc cao bng cch sa i tm nhn v thi ca chng ta. Nhiu nh nghin cu quan st vai tr ca tm trong vic nhn thc au n. Pavlov hun luyn ch khc phc bn nng au n bng cch kt hp git in vi phn thng thc phm. Nh nghin cu Ronald Melzak dng nhng th nghim ca Pavlov i xa hon na. ng nui nhng con ch sc nh terrier x Ct trong chung c nm chng khi phi b ng chm v co bi bnh thng trong lc ln. Nhng con ch ny khng bit phn ng au n cn bn, chng khng bit phn ng, chng hn khi chn

chng b mt ci kim m vo, tri vi nhng con c nui nng bnh thng ku r ln khi b kim m. Trn c s th nghim nh vy, ng kt lun nhiu ci m ta gi l au n, k c nhng phn ng cm xc kh chu, do hc c ch khng phi do bn nng. Nhng cuc th nghim khc vi con ngi, lin quan n thi min v thuc trn yn cng chng minh trong nhiu trng hp, nhng chc nng cao hn ca b no c th bc b nhng tn hiu au n t nhng giai on thp hn trn ng i ca au n. iu ny cho thy tm lun quyt nh ra sao, nhn thc au n ra sao v gip gii thch nhng khm ph rt k th ca cc nh iu tra nghin cu nh Tin S Richard Stenback, v Bernard Tursky ca ai Hc Y Khoa Harvard (v sau ny c ti xc nhn trong vic nghin cu ca Tin S Maryann Bates v nhng ngi khc khi h lu rng c nhng khc bit rt c ngha gia nhng nhm sc tc khc nhau v kh nng nhn thc v chu ng au n) Cho nn dng nh l thi ca chng ta v au n c th nh hng n mc m chng ta chu ng l s xc nhn khng ch cn c vo c on trit l m cn c chng minh bi chng c khoa hc. V nu cuc iu tra nghin cu ca ta v ngha v gi tr ca au n a n s thay i thi v au n th n lc ca chng ta khng phi l ph phm. Trong khi tm cch khm ph ra mc ch tim n ca au n., Tin S Brand ni thm mt nhn xt quan trng c sc hp dn. ng miu t nhiu bo co v nhng bnh nhn b bnh hi ni rng, "ng nhin, ti c th nhn thy tay ti, chn ti, nhng khng bit lm sao chng khng cm thy l mt phn ca ti. Cm thy nh th chng ch l dng c". Nh vy, au n khng nhng cnh bo v che ch chng ta, m n cn hp nht chng ta. Khng c cm gic au n tay hay chn, cc b phn ny dng nh khng cn thuc v thn th ca chng ta na. Cng ging nh vy, ci au th xc hp nht cm gic c mt thn th, chng ta c th hnh dung kinh nghim chung v kh au c chc nng l mt lc thng nht v n lin kt chng ta vi ngi khc. C l l ngha ti hu ng sau kh au ca chng ta. Chnh kh au l yu t cn bn nht m ta chia s vi ngi khc, nhn t hp nht chng ta vi tt c sinh vt sng. Chng ti kt lun cuc m o v ci kh au ca con ngi vi ch dn ca c t Lai Lt Ma v Php Tong- Len, phng php c ni n cuc m thoi trc. Nh Ngi ging, mc ch ca s qun chiu trong thin nh l cng c lng t bi ca mnh. Nhng n cng c th c coi nh mt cng c c sc mnh trong vic gip bin i s au kh c nhn. Khi tri qua bt c dng thc kh au hay kh khn no, ta cn phi s dng cch tu tp ny nng cao lng t bi bng cch mng tng mnh ang cu gip nhng ngi khc cng ang chu nhng kh au tng t, bng cch thu thp v ha tan nhng kh au ca h vo chnh mnh- h nh thay h kh au. c t Lai Lt Ma trnh by ch dn ny trc mt s ng o c ta vo mt bui chiu thng Chn c bit nng bc ny ti Tuscon. Cc my iu ha khng kh trong ging ng ang vt ln vi nhit ang ln ca sa mc bn ngoi, cui cng b khut phc bi cng thm sc nng pht ra t mt ngn su

trm ngi. Nhit trong phng bt u ln cao, to ra mt mc kh chu chung rt thch hp cho vic tp thin nh v kh au.

---o0o--HNH TR PHP TONG-LEN "Chiu hm nay, chng ta s thin nh v cch tp luyn Tong-Len, tc "Cho v Nhn". S tp luyn ny c ngha l hun luyn tm, cng c kh nng t nhin v sc mnh ca t bi. iu ny c th t c do Thin nh Tong- Len gip ta phn ng li tnh ch k ca chng ta. N tng cng nng lc v sc mnh ca tm bng cch nng cao lng can m ca chng ta c th tn nhn au kh ca nhng ngi khc. "Bt u bi tp ny, trc tin hy qun tng mt bn ca bn l mt nhm ngi cc k cn dc gip , nhng ngi khng may ang kh au, nhng ngi ang trong hon cnh ngho kh, kh khn, v au n. Qun tng tht r nhm ngi ny mt bn trong tm bn. Ri, bn kia, qun tng chnh bn l hin thn ca ngi ch bit mnh, c thi ch k thng tnh, lnh m trc phc li v nhu cu ca ngi khc. Ri gia nhm ngi au kh v s i din ch k ca bn, hy nhn vo chnh mnh ng gia, vi t cch l ngi quan st v t. "K tip, nhn xem t nhin ng v bn no. C phi bn ng nhiu v mt c nhn, hin thn ca ch k? Hay nhng cm tng thng cm ca bn hng v nhng ngi yu th ang cn s gip ? Nu bn nhn mt cch khch quan, bn s nhn thy phc li cho nhm ngi hay mt s ng ngi quan trng hn cho mt c nhn . "Sau , tp trung ch vo nhng ngi tng thiu v tht vng. Hng tt c nng lc tch cc ca bn vo h trong ngh cho h s thnh cng, nim an i, cc c hnh ca bn. Sau khi lm nh vy ri, qun tng chnh bn nhn kh au, kh khn v tt nhng tnh tiu cc ca h. "Th d, bn c th qun tng n mt em b ngy th ang b cht i ti Somalia v cm thy bn phi phn ng t nhin nh th no trc cnh ny. Trong trng hp ny, khi bn chng nghim cm ngh ng cm su xa trc s kh au ca c nhn y, iu khng cn cn c vo nhng s cn nhc nh "Anh ta l ngi thn ca ti" hay "Ch y l bn ti".Thm ch bn cha tng bit ngi y. Nhng thc t l ngi kia l mt con ngi nh bn, v chnh bn l mt con ngi cho php kh nng ng cm t nhin xut hin v khin cho bn cha tay ra. Cho nn bn c th qun tng ci g ging nh th suy ngh, " a tr khng c kh nng cu mnh thot khi tnh trng kh khn hay gian kh hin ti. Ri, trong ngh bn lnh tt c nhng kh au ca ngho kh, cht i, cm gic mt mt, v bng tinh thn bn cho a tr kh nng, ca ci, v thnh cng ca bn. Cho nn, nh tp loi qun tng " Cho v Nhn" ny, bn c th hun luyn tm bn. "Khi bt tay vo vic tu tp ny, i khi rt hu ch l bt u tng tng n s au kh sp n ca chnh bn, v vi thi t bi, bn lnh s kh au tng lai ca chnh mnh ngay by gi, vi s mong mun thnh thc thot khi tt c s kh au tng lai. Sau khi thc hnh ti mc pht sanh ca tm trng t bi i vi chnh

bn, bn c th m rng tin trnh ny bao gm vic lnh ly nhng au kh ca ngi khc. "Khi bn qun tng chnh bn lnh, rt hu ch nu qun tng n nhng kh au, kh khn, nhng kh khn trong dng c t, v kh nguy him, hay nhng con vt gh gmnhng th khi nhn thy chng thng lm cho bn rng mnh. Cho nn, qun tng au kh bng nhng hnh thc ny, chng s thm thng vo tm bn. "Mc ch qun tng nhng dng tiu cc v ng s hi ny nhp vo tm bn l tiu dit thi quen thi ch k lc no cng hin hu ti . Tuy nhin vi nhng ai c th c nhng kh khn vi hnh nh ca chnh mnh, ght mnh, hay gin mnh, hay nh gi thp mnh, th iu quan trng l xt on xem s tu tp c bit ny c thch hp hay khng thch hp. C th l khng thch hp. Tu tp Php Tong-Len c th tr nn rt hng mnh nu bn phi hp 'Cho v Nhn' vi mt hi th, l tng tng 'nhn' khi ht vo v 'cho' khi th ra. Khi bn lm c vic qun tng ny hu hiu, n s lm cho bn cm thy mt cht kh chu. Du hiu ny cho thy bn ang nh trng mc tiu - thi ch k ca mnh l trung tm m chng ta thng c. Gi y chng ta bt u thin ". cui li ch dn ca Ngi trong vic thc hnh Php Tong-Len, c t Lai Lt Ma a ra mt im quan trng. Khng c bi tp c bit no c th p ng hay thch hp cho tt c mi ngi. Trong cuc hnh trnh hun luyn tinh thn ca chng ta, iu quan trng l mi chng ta quyt nh cch tu tp ring thch hp vi chng ta i khi s tu tp u tin khng li cun chng ta, v trc khi n n c hiu qu, chng ta cn phi hiu bit n hn na. Chc chn iu ng vi ti khi ti theo ch dn ca Ngi thc hnh php Tong-Len vo bui chiu hm . Ti cm thy c mt t kh khn - mt cm gic phn khng- mc d ti khng th xc nh lc by gi. Sau , vo bui ti, ti ngh n li ch dn ca c t Lai Lt Ma v hiu rng cm gic phn khng ca ti pht trin ngay t lc u Ngi ch dn n ch Ngi kt lun mt nhm ngi quan trng hn mt c nhn. l mt khi nim m ti nghe trc y, y l chn l ca Thn La do ng Spock a ra trong Star Trek (cun phim Hnh trnh ca cc v sao. Nhu cu ca nhiu ngi quan trng hn nhu cu ca mt ngi. Nhng c mt im gn lin vi lp lun ny. Trc khi em trnh by vi c t Lai Lt Ma, c l khng mun gy n tng l "ch v bn thn", ti thm d mt ngi bn hc Pht t lu. Ti ni: "C mt iu lm ti kh chu." c kin cho rng nhu cu ca mt nhm ng khng quan trng hn nhu cu ca mt ngi ch c ngha trong l thuyt, nhng trong i sng hng ngy chng ta khng tc ng qua li vi s ng ngi. C lc chng ta tc ng qua livi mt ngi, vi nhiu ngi cng mt lc. Nay, mc tng ngi, ti sao nhu cu ca c nhn y li quan trng hn nhu cu ca ti? Ti cng l mt ngi... Chng ta bnh ng c m..." Bn ti suy ngh mt lc."ng y, nhng ti ngh rng bn nn c gng coi mi c nhn thc s bnh ng vi chnh bn- khng c g quan trng hn m cng chng quan trng hn- ti ngh rng nh vy cng bn bt u".

Ti khng bao gi cn a vn ny ra vi c t Lai Lt Ma. -ooOoo-

PHN IV - VT QUA CC CHNG NGI

CHNG 12 - NG DN N QU TRNH THAY I
QU TRNH THAY I "Chng ta tho lun v kh nng hnh phc bng cch tin ti loi b cch hnh x v trng thi tm tiu cc ca chng ta. Ni chung, ci g l phng php t c hnh phc vt qua nhng ng x tiu cc v c nhng thay i tch cc trong i sng ca con ngi?" Ti hi. c t Lai Lt Ma tr li, "Bc u tin lin quan n hc tp, gio dc. "Trc y, ti c ni n tm quan trng ca hc tp..." "C phi Ngi mun ni v s quan trng ca s hiu bit v nhng cm xc v hnh x tiu cc tai hi n th no cho s theo ui hnh phc v nhng cm xc tch cc li rt hu ch ra sao? "Phi. Nhng trong lc tho lun v con ng dn n nhng thay i tch cc ca chnh mnh, th hc tp l bc i u tin. Cng c nhng nhn t khc nh: nim tin chc, quyt tm, hnh ng, v n lc. Vy bc k tip l pht trin nim tin chc. Hc tp v gio dc rt quan trng v chng gip ngi ta pht trin nim tin chc v nhu cu cn thay i v gip tng cng trch nhim ca con ngi. Nim tin chc mun thay i s pht trin thnh quyt tm. K tip, ta bin quyt tm thnh hnh ng - quyt tm mnh m mun thay i khin chng ta c n lc bn b thc hin nhng thay i thc t. Nhn t n lc cui cng ny c tnh cht quyt nh. "Cho nn, th d, nu bn mun khng ht thuc na, trc tin bn phi thc l ht thuc c hi cho c th. Bn phi c dy d. Ti ngh, chng hn, s thng tin v gio dc cng chng v hu qu tai hi ca ht thuc thay i hnh ng ca con ngi, ti ngh rng ngy nay mt s ngi ht thuc ti cc nc Phng Ty t hn cc nc cng sn nh Trung Hoa v s hiu lc ca thng tin. Nhng ch hc khng thi cha . Bn phi tng cng thc cho n khi tin ti tin chc v nhng hu qu tai hi ca ht thuc. iu ny cng c s quyt tm thay i. Cui cng, bn phi n lc lp kiu thi quen mi. y l con ng m thay i v s bin i ni tm xy ra trong mi s vic, bt c vn g m bn ang c hon thnh. "Gi y, d bn ang tm cch thay i hnh vi no, d bn ang hng n lc vo bt c mc tiu c bit no hay hnh ng no, bn cn phi bt u bng cch pht trin mt s sn sng mnh m hay mong c lm vic . Bn cn phi c lng nhit tnh to ln. V y, thc cp bch l nhn t ch cht. thc cp bch ny l mt nhn t

mnh m gip bn vt qua cc kh khn. Th d, kin thc v nhng hu qu nghim trng ca bnh AIDS to ra mt thc cp bch ngn chn hot ng tnh dc ca nhiu ngi. Ti ngh rng, thng khi bn nhn c thng tin xc ng, th thc v tnh cht nghim trng v cam kt s ti. "V vy thc cp bch ny c th l mt nhn t quan trng em li s thay i. N s cho chng ta ngun sinh lc to ln. V d trong mt bin ng chnh tr, nu c mt ngh tuyt vng, s c c mt thc cp bch to ln - n ni ngi ta qun c i, v khng c cm g mt mi hay kitsc trong vic theo ui mc tiu ca h. " ngha quan trng ca s cp bch khng ch p dng vt kh khn mc c nhn, m cn cn mc cng ng v ton cu. Khi ti St Louis, ti gp ng thng c. Ti y, nn lt nng n mi xy ra. ng thng c cho ti bit khi lt mi xy ra, ng rt quan ngi v tnh cht ch ngha c nhn ca x hi, c th dn chng khng my gp phn hp tc, h c th khng cam kt dn thn vo n lc phi hp v cng tc ny. Nhng khi vic khng hong xy ra, ng ht sc sng st bi s p ng ca dn chng. Dn chng ht sc hp tc v dn thn vo n lc phi hp ng ph vi nhng vn lt khin ng ht sc cm kch. Cho nn theo ti, iu ny cho thy mun t c mc tiu quan trng, chng ta cn mt s nh gi cao thc cp bch, ging nh trng hp ny, cn nguy cp bch n ni dn chng t ng tham gia cc lc lng v phn ng nhanh lc nguy kch Bt hnh thay, "ng ni mt cch bun b, "thng thng chng ta khng c thc cp bch ". Ti ht sc ngc nhin nghe thy ng nhn mnh s quan trng ca thc cp bch cn c vo n tng su sc ca ngi Ty Phng. V thi "Mc k n " ca ngi Chu sinh ra bi tin rng c nhiu kip sng, nu by gi khng xy ra, th bao gi cng xy ra vo ln k tip. "Nhng ri cu hi lm sao Ngi c th pht trin thc nhit tnh mnh m thay i hoc thc cp bch trong i sng hng ngy? C mt con ng c bit no ca Pht Gio gii quyt vn khng?" Ti hi Ngi. "i vi nhng ngi hnh tr Pht Gio, c nhiu k thut c dng to ra lng nhit tnh". c t Lai Lt Ma tr li." Mun sn sinh lng tin v lng nhit tnh chng ta tm thy trong kinh in Pht Gio cuc tho lun v tnh qu bu ca i sng con ngi. Chng ta ni v bao nhiu tim nng nm trong phm vi c th, ngha ca n nh th no, nhng mc ch thin m n c th c s dng li ch v thun li c hnh dng con ngi, vn vn... V nhng cuc tho lun ny l thm nhun lng tin cy v lng can m v dem li thc cam kt s dng thn ngi ca ta mt cch tch cc. "Ri, mun sn sinh thc cp bch gp phn vo vic tu tp tinh thn, ngi hnh tr phi nh n v thng, ci cht. Khi chng ta ni n v thng trong phm vi ny l chng ta ang ni bng ngn ng rt thng thng, khng phi v kha cnh huyn o ca quan nim v thng. Ni mt cch khc, chng ta phi nh rng mt ngy no , chng ta s khng cn y na. Loi hiu bit , s nhn thc v thng c

khuyn khch, cho nn khi n i i vi s nh gi cao v tim nng to ln ca i sng con ngi, n s cho ta thc v s cp bch m chng ta phi s dng trong mi gi pht."". "Suy tng v v thng v ci cht ca chng ta dng nh l mt k thut mnh" Ti nhn xt, " gip thc y ta, pht trin thc cp bch em li nhng s thay i tch cc. K thut ny c th s dng cho ngi khng phi Pht T c khng? "Ti ngh rng ta c th nn cn thn trong vic p dng nhng k thut khc nhau cho ngi khng phi l Pht T." Ngi ni mt cch suy t." C l c th p dng nhiu hn trong s tu tp Pht Gio: "Rt Cuc".. Ngi ci, " ta c th s dng s suy tng ng l cho mc tiu tri ngc- ", khng cn g bo m l ngy mai ti cn sng, cho nn tt hn l ti nn c nhiu iu vui hm nay!" "Ngi c gi g cho ngi khng phi l Pht T, cch pht trin thc cp bch?" Ngi tr li, "Nh ti lu , l ch c thng tin v gio dc di do. Th d, trc khi ti gp mt s chuyn gia hay cc nh chuyn mn, ti khng c thc g v khng hong mi sinh. Nhng mt khi ti gp h ri, v h ging gii nhng vn m chng ta ang i mt, th ti nhn thc c tnh nghim trng ca tnh hnh. iu ny cng c th p dng cho nhng vn khc m chng ta phi i u. "Nhng i khi, d c tin tc, chng ta vn khng c ngh lc thay i. Lm sao ta c th vt qua c?" Ti hi Ngi. c t Lai Lt Ma ngng mt cht suy ngh ri ni, " Ti ngh y chng ta c nhiu loi khc nhau. Mt loi c th pht sinh t mt s nhn t sinh hc, nhn t ny c th gy ra tnh lnh m hay thiu ngh lc. Khi nguyn nhn l tnh lnh m hay thiu ngh lc do nhn t sinh hc, ta cn phi tc ng vo li sng ca ta. Cho nn, nu ta c gng ng cho , n ung iu , khng ung ru, vn vn.., nhng iu y lm cho u c ta sng sut hn. Trong mt s trng hp, ta cng cn n thuc men hay nhng vt l tr liu nu nguyn nhn l do bnh tt. Nhng c mt loi lnh m hay li bing khc - loi ny pht sinh do nhc im ca tm..." "Phi, chnh l loi m ti cp ti" "Mun vt qua loi lnh m ny, v to ra s cam kt v lng nhit tnh l khc phc cch hnh x hay tm trng tiu cc, ti ngh phng php hiu qu nht, v c l gii php duy nht l lun lun thc nhng hu qu ph hoi ca hnh x tiu cc. Ta cn phi lun nhc nh mnh v nhng hu qu ph hoi y. Nhng li ni ca c t Lai Lt Ma nghe c v ng, ti l mt thy thuc tr bnh tm thn, ti thc su xa v s hnh x tiu cc v cch suy ngh tr thnh c hu nng nh th no, kh khn bit bao cho mt s ngi thay i. Gi s l c nhng nhn t c ng lc tm l dang hot ng, ti b ra khng bit bao nhiu th gi vo

quan st v phn tch k lng nhng s chng i thay i ca bnh nhn. n o iu ny, ti hi: "Ngi ta thng mun c nhng s thay i tch cc trong i sng, tham gia v nhng hnh ng lnh mnh hn, vn vn... Nhng i khi h nh ch l qun tnh hay s chng li... Lm sao Ngi c th gii thch vic xy ra nh th no? "Tht d dng..." Ngi bt u mt cch t nhin. "D dng?" "Chnh l v chng ta hon ton c thi quen hay lm vic theo mt s cch no . Ri chng ta phn no b h hng, ch thch lm nhng iu mnh mun lm, nhng iu mnh thng vn lm." "Nhng lm sao c th vt qua c nhng iu ? "Bng cch dng qu trnh lm quen vi hon cnh thun li ca ta. Do tnh quen thuc lin tip, nht nh chng ta c th lp c kiu hnh x mi. y l mt th d: Ti Dharamsala ti lun lun dy v bt u lm vic lc 3:30 sng, mc d ti Arizona, ti dy vo lc 4:30 sng, ti ng thm c mt gi", Ngi ci."Lc u bn cn phi c cht c gng tp cho quen, nhng sau mt vi thng, n tr thnh thng l v bn khng cn phi n lc c bit na. Cho nn d bn i ng mun, bn c th c khuynh hng mun ng thm t pht na, nhng bn vn dy vo lc 3:30 sng m khng phi c mt nh g c bit c, v bn c th dy v lm cc cng vic thng l hng ngy. l do sc mnh ca thi quen. "Cho nn, bng n lc kin nh, chng ta c th khc phc c bt c hon cnh tiu cc no v lm nhng thay i tch cc trong i sng chng ta. Nhng bn vn cn hiu rng s thay i tht s khng th xy ra trong mt m c. By gi, th d, trng hp ca chnh ti, ti cho rng nu ti so snh tm trng bnh thng ca ti ngy nay vi 20 hay 30 nm trc y chng hn,r rng l c mt s khc bit ln. Nhng s khc bit ny, xy ra bc mt, ti bt u hc Pht Gio khong nm hay su tui, nhng vo lc ti khng quan tm g n li Pht dy, " Ngi ci, "Mc du ngi ta gi ti l hin thn cao nht. Ti cho rng khng phi cho n nm ti khong 16 tui, ti mi thc s c mt s cm gic nghim tc no v Pht Gio. V ti c gng bt u tu tp ng n. Ri qua nhiu nm, ti bt u pht trin s am hiu su xa v nhng nguyn tc Pht Gio, v nhng cch tu tp, lc mi u dng nh kh c th thc hnh c v hu nh l tri t nhin, nhng ri tr nn rt t nhin v d hiu. iu ny xy ra qua s lm quen dn dn. ng nhin, tin trnh ny mt dn hn 40 nm. "Cho nn, bn bit y, trong thc t, s pht trin tinh thn cn c nhiu th gi. Nu ai ni, ", qua nhiu nm kh nhc mi vic thay i ", ti nghim chnh ng . C nhiu kh khn thay i l ng v lu di. Nu mt ngi no ni ' ch trong mt thi gian ngn, hai nm chng hn, c mt s thay i ln lao' ti ngh rng iu khng thc t."

Trong khi con ng thay i ca c t Lai Lt Ma l hp l khng cn phi bn ci, c mt vn dng nh cn phi iu ha: "Ngi ni n s cn thit phi c mt mc nhit tnh v quyt tm cao bin i tm, c nhng thay i tch cc. Nhng cng lc chng ta tha nhn s thay i ch thc xy ra rt chm v phi mt nhiu th gi ". Ti ghi nhn."Khi thay i xy ra rt chm chp, rt d tr nn chn nn. C bao gi Ngi cm thy chn nn bi mc tin b chm chp v s tu tp tinh thn ca Ngi hay chn nn nhng lnh vc khc trong i sng ca Ngi." Ngi ni: "C ch, chc chn c" Ti hi: "Ngi x tr vi vic y ra sao?" " mt chng mc no trong vic tu tp tinh thn ca ti nu ti gp mt s tr ngi hay kh khn, ti thy n rt hu dng li li v c mt quan im lu di ch khng phi mt quan im ngn hn. V mt ny, ti thy ngh v mt bi k c bit cho ti lng can m v gip ti gi vng quyt tm. Cu k y nh sau: Chng no cn c ch tn ti Chng no cn chng sanh Xin cho ti c sng xua tan ni kh trn th gian ny. "Tuy nhin, trong chng mc lin quan n cuc tranh u cho t do ca Ty Tng, nu ti s dng nim tin ny, nhng vn th y- phi sn sng ch i "ht vn k ny n vn k khc ...chng no cn c ch tn ti " v vn vn... th ti ngh rng ti s l k di dt. y ta cn phi dn ht tm tr tc khc v tch cc hn. ng nhin, trong tnh trng ny, s tranh u cho t do, khi ti ngh v n lc 14 v 15 nm thng lng m khng kt qu, khi ti ngh n 15 nm tht bi, ti nhim mt cm gic nn nng hay nn lng. Nhng cm ngh nn lng ny khng lm ti mt can m n mc mt khng hy vng". Nhn mnh vn thm mt cht na ti hi Ngi, "Nhng ng ra l ci g ngn cn Ngi khng mt hy vng? "D trong tnh trng ca Ty Tng, ti ngh rng quan st tnh hnh t mt trin vng rng hn, nht nh s c ch. Cho nn, chng hn ti nhn tnh hnh bn trong Ty Tng t mt tin vng hp ch tp trung vo iu , ri th tnh hnh c v hu nh v vng. Tuy nhin khi nhn t mt trin vng rng hn, nhn t trin vng th gii, th ti thy tnh hnh quc t trong ton b h thng cng sn v c ti ang sp , ngay c Trung Hoa cng c phong tro dn ch v tinh thn ca ngi Ty Tng vn cn cao. Cho nn ti khng b cuc". Cn c vo kin thc rng v s rn luyn v trit l v thin nh Pht Gio, qu l th v thy c at Lai Lt Ma nhn bit hc tp v gio dc l bc th nht mang n s

bin i bn trong ch khng phi l s tu tp tinh thn huyn b. hay tin nghim. Mc d gio dc c tha nhn chung l quan trng trong vic hc tp nhng k nng mi hay bo m cng vic nhng vai tr ca gio dc l mt nhn t ch yu ginh hnh phc khng c mi ngi ch ti. Tuy nhin cc nghin cu ngay c gio dc l thuyt thun ty cng trc tip lin kt ti cuc sng hnh phc. Nhiu cuc kho st tm thy kt lun l mc gio dc cng cao c mi tng quan tch cc vi sc khe cng tt v sng cng th, v thm ch cn bo v c nhn khi suy nhc. Trong c gng xc nh l do v sao tc ng ca gio dc c nhiu li ch, cc khoa hc gia l lun l nhng c nhn c gio dc tt hn nhn thc c nhiu hn v nhng yu t ri ro xho sc khe, c nhiu kh nng hn trong vic chn la li sng lnh mnh hn, cm nhn c quyn hn c trao v t trng hn, c k nng gii quyt vn tt hn, v c nhng chin lc i ph hiu nghim hn - tt c nhng nhn t c th gp phn cho i sng hnh phc v lnh mnh hn. Cho nn, nu ch gio dc l thuyt n thun lin h n i sng hnh phc hn, th s hc tp v gio dc m c t lai Lt Ma ni mnh n nh th no - gio dc c bit tp trung vo s hiu bit v thi hnh ton b cc nhn t dn n mt hnh phc trng cu? Bc k tip trong con ng thay i ca c t Lai Lt Ma i hi phi to ra 'quyt tm v lng nhit tnh'. Bc ny cng c khoa hc hin i Ty phng chp nhn l mt nhn t quan trng trong vic t mc tiu ca mnh. Trong mt cuc nghin cu, chng hn, nh tm l hc gio dc Benjamin Bloom kho st i sng ca mt s ngi Hoa K thnh t nh ngh s, lc s, v khoa hc gia. ng khm ph ra n lc v quyt tm ch khng phi ti nng thin ph dn n thnh cng trong lnh vc ca mnh. V trong bt c lnh vc no khc, ta c th cho rng nguyn tc ny c p dng ng u vo ngh thut to hnh phc. Nhng nh khoa hc nghin cu cch c x ca con ngi nghin cu su rng c cu xng, duy tr v hng dn nhng hot ng ca chng ta lin quan n lnh vc ny l vic nghin cu "ng c thc y ca con ngi". Nhng nh tm l hc nhn dng ra ba loi ng c chnh. Loi th nht, ng c chnh yu, l n lc cn c vo nhu cu sinh hc phi c p ng tn ti. Th d loi ny gm c nhu cu v thc phm, nc v khng kh. Mt loi ng c khc i hi con ngi cn phi c s kch thch v thng tin. Nhng nh iu tra nghin cu gi thuyt rng l nhu cu bm sinh, bt buc trng thnh, pht trin v hot ng h thng thn kinh. Loi cui cng, gi l ng th yu, l nhng ng c cn c vo nhng nhu cu i hi c hc vn v nhng n lc. Nhng ng c th yu ny lin quan n nhu cu cn phi thnh cng, c quyn lc, a v v thnh tch. mc ng c thc y ny, hnh vi v n lc ca ta c th b nh hng bi nhng th lc x hi v c nh hng do hc tp. Chnh trong giai on ny, nhng l thuyt v tm l hc hin i trng hp vi quan nim ca c t Lai Lt Ma v "quyt tm v lng nhit thnh". Tuy nhin trong h thng ca c t Lai Lt Ma, to ra c n lc v quyt tm khng ch s dng tm cu thnh cng vt cht m cn pht trin khi ta t c s hiu bit r rng hn v cc nhn t dn n chn hnh phc v c s dng vo cc mc tiu cao hn nh lng tt, t bi, v m mang tinh thn.

"Tinh Tn" l nhn t cui cng mang n v s thay i. c t Lai Lt Ma nhn dng tinh tn l mt nhn t cn thit thit lp iu kin mi. Thay i li ng x v t tng tiu cc nh iu kin mi l tng khng nhng c ng quan im vi tm l gia Ty Phng, m thc ra cn l nn tng caphp iu tr cch ng x hin i. Loi iu tr ny da vo l thuyt cn bn l phn ln con ngi bit tnh trng ca h (c tnh, l thi...), v bng cch a ra chin lc to cc iu kin mi, php iu tr cch ng x chng t rt hu hiu vi hng lot vn . Trong khi khoa hc mi khm ph ra rng khuynh hng ca 'gen' r rng l ng mt vai tr trong cch phn ng c th trc vic i ca mt c nhn, hu ht cc nh khoa hc x hi v cc nh tm l hc cm thy rng phn ln cch ng x, suy ngh v cm nhn ca con ngi l do hc tp v iu kin hon cnh, y l do s dy d v nh hng ca vn ha v x hi chung quanh chng ta. V v ngi ta tin rng cch ng x phn ln c thit lp bi iu kin ty thuc, c cng c v khuch i bi "thi quen" a n kh nng nh c t Lai Lt Ma khng nh, ph b cc iu kin c hi hay tiu cc v thay th chng bng iu kin c ch, nng cao i sng. Tinh tn bn b thay i cch ng x bn ngoi khng nhng gip ch cho vic khc phc nhng thi xu m cn c th thay i thi v cm ngh c bn. Nhng cuc th nghim cho thy khng nhng thi v c dim tm l ca chng ta quyt nh cch ng x, mt khi nim thng c chp nhn, m cch ng x ca chng ta cng c th thay i thi ca chng ta. Nhng nh nghin cu thy c n mt ci cau my, hay n ci gi to cng c khuynh hng gy nn nhng cm xc gin d hay hnh phc, iu ny c l "tri qua nhng cm xc", v lm i lm li trong cch ng x tch cc ci cng s mang li s thay i tht s bn trong. iu ny c th c nhng hm quan trng trong cch xy dng mt cuc sng hnh phc hn ca c t Lai Lt Ma. Nu chng ta bt u bng mt hnh ng n gin gip thng xuyn ngi khc chng hn, d chng ta khng cm thy c bit t t hay quan tm, chng ta c th nhn ra bin i bn trong ang xy ra, khichng ta dn d pht trin t bi ch thc.

---o0o--MONG C THC T dem li s bin i v thay i ch thc bn trong, c t Lai Lt Ma nhn mnh n tm quan trng ca s tinh tn bn b. l mt tin trnh din tin tng bc mt. iu ny tri ngc hn li vi s ny n ca cc "k thut v php cha tr t lc sa sang nhanh' tr nn qu i chng trong vn ha Ty Phng trong nhng thp nin gn y... nhng k thut t "xc nhn tch cc" n "khm ph a con bn trong ca bn". Phng php ca c t Lai Lt Ma cho thy s pht trin v trng thnh chm. Ngi tin tng vo sc mnh to ln ca tm thm ch n mc v hn - nhng l tm c hun luyn c h thng, c nhm ng hng v tp trung, tm c ti luyn bng nhiu nm kinh nghim v bit suy lun. Phi mt nhiu thi gian lu mi lm cho cch ng x v thi quen ca tm gp phn vo nhng vn ca chng ta. Cng phi mt nhiu thi gian tng ng thit lp nhng thi quen mi em li hnh phc.

Khng c g ngoi cc thnh t thit yu ny: quyt tm, tinh tn v thi gian. y l nhng b quyt thc s ca hnh phc. Khi dn thn trn con ng thay i, iu quan trng l ra nhng mong c hp l. Nu nhng mong c qu cao t chng ta s tht vng. Nu mong c qu thp, ta d dng chp nhn gii hn ca chng ta v khng sn sng vn ti tim nng thc s ca chng ta.Sau cuc m lun v tin trnh thay i, c t Lai Lt Ma gii thch: "Khng bao gi bn nn b qua tm quan trng phi c mt thi thc t - phi nhy cm v tn trong tnh hnh thc t c th ca bn trong khi bn trn con ng tin ti mc tiu ti hu. Cng nhn nhng kh khn c hu trn con ng ca bn, v s tht n i hi phi mt th gi v tinh tn bn b. Quan trng l phi nh phn bit tm gia l tng v tiu chun nh gi s tin b ca bn. Chng hn l mt Pht T, bn t l tng rt cao : gic ng vin mn l mong c ti hu ca bn.Tin rng gic ng vin mn l thnh tu l tng khng phi l mt cc oan. Nhng mong c t c nhanh chng, ngay ti ch tr thnh cc oan. Dng iu lm tiu chun cho l tng bn tr nn chn nn v hon ton mt hy vng khi khng nhanh chng t c gic ng. Cho nn bn cn cc phng php thc t. Mt khc nu bn ni, "Ti s tp trung ngay by gi, l iu thit thc, v ti khng cn quan tm n tng lai hay cui cng t c ch yu Pht Qu" th li l mt cc oan khc. Cho nn chng ta cn tm ra cch gii quyt khong gia. Chng ta cn tm ra th qun bnh. "X l vn mong c thc ra l mt vn phc tp. Nu bn c nhng mong mun thi qu m khng c nn mng chnh ng, th n thng dn n c vn Mt khc, khng c mong c v hy vng, khng c khao kht th khng c tin b. Mt s hy vng rt cn thit. Cho nn tm th qun bnh thch ng khng phi l d dng. Ta phi suy xt tnh hnh ngay ti ch". Ti vn cn c nhng s nghi ng dai dng mc d dt khot chng ta c th sa cha mt s li ng x v thi tiu cc nu thi gian v tinh tn, thc ra c th loi b c nhng xc cm tiu cc ti mc no? Ni vi c t Lai Lt Ma, ti bt u: "Chng ta c ni n n smt thc t l hnh phc c bn ty thuc vo vic loi b cch ng x v tnh trng tinh thn tiu cc - nh gin d, sn hn, tham lam v vn vn..." c t Lai Lt Ma gt u. "Nhng nhng loi cm xc y dng nh l mt phn t nhin thuc bn cht tm l. Tt c con ngi u kinh qua nhng cm xc xu y mc ny hay mc khc. V nu iu l ng, phi chng ght b, ph nhn, v chin u vi mt phn ca chnh mnh l hu ? Ti mun ni dng nh khng thc t, thm ch tri t nhin nu c gng loi b hn ci g m n l mt phn khng th thiu trong bn cht t nhin ca chng ta? Lc u, c t Lai Lt Ma tr li "ng, mt s ngi cho l gin d, sn hn v nhng cm xc tiu cc khc l mt phn t nhin trong tm chng ta. H cm thy v chng l mt phn t nhin ca bn cht chng ta, khng c cch chi c th thay i nhng trng thi tinh thn ny. Nhng iu sai. Th d, tt c chng ta sinh ra trong mt tnh trng v minh (khng bit g). Trong ngha y, v minh cng hon ton t

nhin. D sao, khi chng ta cn tr, chng ta hu nh khng bit g. Nhng khi chng ta ln ln, ngy li ngy, qua gio dc v hc tp chng ta c th ginh c kin thc v xua tan v minh. Tuy nhin nu chng ta sao lng vi chnh mnh trong tnh trng v minh khng c thc m mang s hc hi, chng ta s khng th xua tan v minh. Cho nn, nu chng ta b qun mnh trong "trng thi t nhin" m khng n lc xua tan v minh, th cc nhn t i khng hay tc ng ca gio dc v hc tp khng t nhin m n. V cng ging nh vy, nh rn luyn thch ng, chng ta dn dn c th gim nhng cm xc tiu cc v tng thm trng thi tm tch cc nh tnh thng t bi v khoan dung" "Nhng nu nhng iu ny li l mt phn ca tm tr chng ta, rt cc lm sao ta c th thnh cng trong vic chin u chng li ci g l mt phn ca chnh chng ta?" " cn nhc cch chng li cm xc tiu cc, rt cn bit tm con ngi hnh hot ra sao", c t Lai Lt Ma tr li." By gi, tm con ngi ng nhin rt phc tp. Nhng n cng rt ti tnh. N c th tm ra nhiu cch gii quyt nhiu tnh trng v hon cnh. i vi mt vn tm c kh nng tip nhn nhng cch nhn khc nhau, qua n c th suy ngh v nhng vn khc nhau. "Trong phm vi tu tp Pht Gio, kh nng tip nhn nhng cch nhn khc nhau c dng trong mt s cch thin tp trong bng tinh thn bn phn lp chnh mnh thnh nhng kha cnh khc nhau ri tham gia i thoi vi nhau. Chng hn, trong mt bui thin tp nng cao tnh v tha, qua bn tham gia cuc i thoi gia "thi t cho mnh l trung tm ca bn", ci ti l hin thn ca tnh t cho mnh l trung tm vi chnh bn l ngi tu tp tinh thn. H nh c mt quan h i thoi. y cng nh vy, mc d nhng nt tiu cc nh sn hn v gin d l mt phn ca tm bn, nhng bn c th dng s c gng trong bn ly gin d v sn hn lm i tng v bn chin u vi n. "Thm vo, t kinh nghim hng ngy, bn thng thy mnh trong tnh trng t trch mnh hay t ph bnh mnh. Bn ni, "i ngy y, ngy , ti t h mnh. Ri bn t ph bnh bn. Hay, bn trch c mnh lm iu sai hay khng lm iu , v bn cm thy gin mnh. Cho nn y cng vy, h nh bn tham gia vo vo cuc i thoi vi chnh bn. Trong thc t khng c hai ci ti ring bit, ch l s tim tin duy nht ca cng mt c nhn. Du vy ph bnh mnh, cm thy gin d vi chnh mnh l khn ngoan. l iu bn bit r t kinh nghim ring ca bn. "Cho nn mc d trong thc t ch c mt s tim tin c nhn m thi, nhng bn c th tip nhn hai cch nhn khc nhau. iu g xy ra khi bn t ph bnh? Ci ti ang ph bnh c tin hnh t mt cch nhn ca chnh bn l mt tng th ton b bn thn ca bn, v ci ti ang b b ph bnh l mt ci ti t mt cch nhn ca mt kinh nghim c bit hay ca mt bin c c bit. Cho nn bn c th nhn thy mi quan h ca ci ti -vi-ci-ti ny. ni r thm v im ny, c th l rt hu ch nu suy ngh v cc kha cnh thuc c tnh ca mt ngi. Hy ly th d mt nh s Ty Tng. Ngi c th c thc v c

tnh ring t cch nhn ca bn thn l mt nh s, chnh mnh l mt nh s'. V ri ngi cng c th c mc c tnh ring khng quan tm nhiu n tnh trng l mt nh tu hnh m l ngun gc sc tc, nh mt ngi Ty Tng. cho nn ngi y c th ni "Ti l mt ngi Ty Tng". Ri mt mc khc, ngi y c th c mt c tnh khc trong tnh trng tu hnh v sc tc khng ng bt c vai tr quan trng g. Ngi y c th ngh, "Ti l mt con ngi". Cho nn bn c th thy nhng cch nhn khc nhau trong c tnh ring ca mi ngi. "Nhng g iu ny cho thy l khi chng ta hiu v mt ci g bng khi nim, chng ta c th c kh nng nhn vo mt hin tng t nhiu gc khc nhau. V kh nng nhn s vic t nhiu gc khc nhau hon ton l la chn, chng ta c th nhm vo mt gc c bit no , vo mt kha cnh c bit no ca hin tng v p dng mt cch nhn c bit no . Kh nng ny ht sc l quan trng khi ta tm cch nhn bit v loi b mt s kha cnh tiu cc ca chnh mnh v nng cao nhng nt tch cc. V kh nng p dng cch nhn khc, chng ta c th tch mnh ra lm nhiu phn ri tm cch loi b v chin u vi chng. "By gi, xem xt thm ti ny, mt cu hi rt quan trng pht sinh: Mc d chng ta c th tham gia vo vic chin u chng li gin d, sn hn v nhng trng thi tiu cc khc ca tm, nhng ci g bo m hay chc chn chng ta c th ginh chin thng? "Khi ni v nhng trng thi tiu cc ca tm, phi nhn mnh rng ti cp n iu m chng ti gi l Nyon Mong trong ting Ty Tng hay Kesha trong ting Phn. T ny c ngha en l 'au n bn trong'." l mt t di, cho nn n thng c dch l 'o tng'. Chnh t nguyn hc ca ting Ty Tng, ch Nyong Mong cho bn hiu ngha, l mt s c xc cm v nhn thc bt thn lm bn kh tm, ph hoi s thanh thn, u c ca bn, gy xo trn trong tm tr bn khi n pht sinh. Nu bn ch tht k, rt d nhn ra bn cht gy kh s ca nhng "o tng" y ch v chng c khuynh hng ph hoi s an tnh v s nhanh tr. Nhng xem chng ta c th khc phc c chng khng th kh hn nhiu. l cu hi trc tip lin quan n ton b khi nim v s nhn thc y d tim nng ca tinh thn chng ta c th t c hay khng. V l mt cu hi rt nghim tc v kh. "Cho nn, c g chng ta phi chp nhn rng nhng xc cm kh s v s c nhn thc hay 'o tng' cui cng s b bt gc hay b loi b khi tm chng ta. Trong t tng Pht Gio c ba tin hay cn c m chng ti tin tng rng iu c th xy ra. "Tin th nht l tt c nhng trng thi tm b "nh la", tt c nhng t tng v cm xc kh s, thc cht l b bp mo, trong chng bm chc vo nhn thc sai v hon cnh thc t. D mnh n u, th trong cm xc tiu cc y khng c nn mng vng chc. Chng da vo v minh. Mt khc, mi xc cm hay nhng trng thi tm tch cc nh tnh thng, t bi, tu gic, vn vn... c nn mng vng chc. Khi tm tri qua nhng trng thi tch cc ny, khng cn c s bp mo. Hn na, nhng nhn t tch cc ny c cn c trn thc t. Chng c th c kim chng bng kinh nghim ca chnh chng ta. H nh c rn luyn cn bn v bn r trong l tr v hiu bit iu ny khng ng vi nhng xc cm kh s nh gin d v sn hn. Thm vo tt c

nhng trng thi tch cc ca tm c c tnh nng cao kh nng ca chng v tng thm tim nng ca chng n mc v hn, nu bn tu tp chng u n qua rn luyn v lm quen khng ngng..." Ti ngt li Ngi, "Ngi c th gii thch mt cht na v iu m Ngi mun ni qua trng thi tm tch cc c mt 'c s vng chc v trng thi tm tiu cc ckhng c c s vng chc? Ngi minh nh, "Th d, t bi l mt cm xc tch cc. pht tm t bi, bn bt u bng cch cng nhn bn khng mun kh au v bn c quyn c hnh phc. iu ny c th kim chng hay c cng nhn c gi tr bng kinh nghim ca chnh bn. Ri bn cng nhn rng nhng ngi khc, cng ging mnh, cng khng mun kh au v h cng c quyn c hnh phc. iu ny tr thnh c s bn bt u pht tm t bi. "V c bn, c hai loi cm xc v trng thi tm: tch cc v tiu cc. Mt cch phn loi nhng cm xc y l, bng hiu bit th nhng cm xc tch cc l nhng cm xc c th chng minh, v nhng cm xc tiu cc th khng th chng minh c. Chng hn, phn trn chng ta c tho lun v ti tham dc, lm sao c th c tham dc tch cc hay tham dc tiu cc. Tham dc v nhu cu cn bn l mt loi tham dc tch cc. N c th chng minh c. Da vo thc t l tt c chng ta u sng v c quyn sinh tn V mun tn ti, c mt s th chng ta cn n, mt s nhu cu cn phi c. Vy loi tham dc ny c nn mng vng chc. V nh chng ta tho lun, c nhng loi tham dc tiu cc nh dc vng v tham lam qu ng. Nhng loi tham dc ny khng da vo nhng l do c cn c, v thng gy rc ri v lm phc tp cho i sng. Nhng loi tham dc ny n gin l da vo cm ngh bt mn, mun nhiu, c n nhng th khng thc s cn thit. Nhng loi tham dc ny khng c l do vng chc ng h chng. Cho nn, trn phng din ny, chng ta c th ni nhng xc cm tch cc c mt nn mng vng vng c gi tr, v nhng xc cm tiu cc khng c nn mng c gi tr ny". c t Lai Lt Ma tip tc cuc kho st tm con ngi, m x cch hot ng ca tm tr bng s xem xt t m nh nh thc vt hc s dng trong vic xp loi cc loi hoa him. "By gi iu ny mang chng ta ti tin th hai da vo li khng nh rng nhng cm xc tiu cc c th tr tn gc v loi b. Tin ny cn c trn thc t l cc trng thi tm tch cc c th thc hin vai tr nh thuc gii c cho nhng khuynh hng tiu cc v trng thi o tng ca tm. Cho nn tin th hai l khi bn nng cao kh nng ca nhng nhn t gii c, sc mnh ca n cng ln th bn cng c th gim thiu sc mnh ca cc au n tinh thn v cm xc, bn cng c th gim thiu nh hng v hiu qa ca nhng vn . Khi ni v vic loi b trng thi tiu cc ca tm, c mt im phi nh. Trong phm vi tu tp Pht Gio, s trau di mt s cc c tnh tch cc tinh thn c trng nh nhn ni, khoan dung, t t, vn vn... c th thc hin vai tr cht gii c c bit cho nhng trng thi tiu cc ca tm nh gin d, sn hn, v luyn i. Dng cht gii c nh tnh

thng v t bi c th gim thiu ng k mc hay nh hng ca nhng au n tinh thn v cm xc, nhng v ngi ta tm cch ch loi b mt s cm xc au n ring hay c nhn,v mt ngha no , chng c th ch c coi l bin php cc b. V c bn nhng xc cm kh s ny nh luyn i v sn hn, bt r ni v minh - quan nim sai lm v bn cht thc s ca thc t. Cho nn, dng nh c mt s nht tr trong tt c cc truyn thng Pht Gio l mun khc phc hon ton nhng khuynh hng tiu cc ny, ta phi dng thuc gii c cho v minh - "nhn t Tr Tu". iu ny khng th thiu c "Nhn t Tr Tu" i hi phi c hiu bit thu o v bn cht thc s ca thc t. "Vy, trong phm vi truyn thng Pht Gio, chng ta khng nhng c thuc gii c c bit cho trng thi c bit ca tm, th d, nhn ni, khoan dung thc hin vai tr thuc gii c c bit cho gin d v sn hn, m chng ta cn c thuc gii c chung - thu hiu bn cht c bn ca thc t- n thc hin vai tr gii c cho tt c nhng trng thi tiu cc ca tm. N cng ging nh loi b mt cy c cht c: bn c th loi b nhng hu qu c hi bng cch cht nhng cnh cy chnh v l cy, hay bn c th loi b ton b ci cy bng cch tm r n v bt r i. Kt lun cuc tho lun v kh nng loi b trng thi tinh thn tiu cc, c t Lai Lt Ma gii thch, "Tin th ba ni v bn cht ct li ca tm l thun khit. N cn c vo nim tin l thc cn bn tim n tinh t khng b nhim bi nhng xc cm tiu cc. Bn cht ca n l thun khit, mt trng thi c coi l "Sng T". Bn cht cn bn ny ca tm cng c gi l Pht Tnh. Cho nn, v nhng xc cm tiu cc khng phi l mt phn ni ti trong Pht Tnh, ta c kh nng loi b chng v thanh tnh tm. "V vy da vo ba ci tin ny Pht Gio chp nhn nhng au n tinh thn v cm xc cui cng c th loi b c nh ch tm trau di cc sc mnh gii c nh tnh thng, t bi, khoan dung, v v tha, v nh nhng s tu tp khc nh thin nh." Khi nim bn cht tim n ca tm l thanh tnh v chng ta c kh nng loi b hon ton nhng kiu suy ngh tiu cc l mt ti m ti c nghe c t Lai Lt Ma ni trc y. Ngi so snh tm nh mt ly nc c ngu, trng thi tinh thn au n ging nh nhng cht "d bn" hay bn c th loi b thy bn cht thanh tnh c bn ca nc. iu ny c v tru tng mt cht, i vo s quan tm thc tin nhiu, ti ngt li. "Xin ni nh th ny ngi ta chp nhn kh nng loi b xc cm tiu cc ca mnh, thm ch bt u tng bc tin theo hng y. Tuy nhin t nhng cuc tho lun ca chng ta, ti cm thy phi c mt n lc gh gm loi b mt ti - nghin cu tht nhiu, suy t, p dng khng ngng nhng nhn t gii c, tu tp thin nh mnh m, v vn vn... Vic c th thch hp cho mt nh s hay cho mt ngi c th dnh nhiu th gi v ch tm vo vic tu tp. Nhng mt ngi bnh thng th sao, c gia nh v vn vn..., ngi c th khng c th gi hay c hi thc hnh nhng k thut ny mnh? Vi nhng ngi y phi chng thch hp hn l ch c gng kim sot nhng xc cm kh s ca h, hc cch chp nhn chng, v gii quyt chng ng cch, hn l loi b chng hon ton? Cng ging nh cc bnh nhn c bnh tiu ng. H c th khng c cch cha khi bnh, nhng gi gn vic n ung, ung insulin vn vn...

h c th kim sot c bnh v ngn chn triu chng v d chng tiu cc ca bnh ny." "Phi, ng l nh vy" Ngi vui v tr li."Ti ng vi bn. D ngi ta thc hin bin php no, nh n u chng na hc cch gim thiu nh hng ca cm xc tiu cc th iu rt hu ch. N nht nh gp cho ta c i sng hnh phc hn v tha mn hn. Tuy nhin, ngi c s c th t c mc nhn thc tinh thn caomt s ngi c cng n vic lm, c gia nh, c quan h tnh dc vi ngi hn phi, vn vn... V khng ch nh th, nhng cn c nhng ngi khng bt u rn tp nghim tc cho n cui cuc i, khi h vo khong 40, 50, hay c khi 80, mi c th tr nn tinh thng" Ti hi Ngi: "C bao gi ch thn Ngi gp nhng ngi m Ngi cm thy h t c trng thi tinh thn cao ny khng? "Ti ngh rng rt kh, rt kh phn xt. Ti ngh rng nhng ngi tu tp thnh tht khng bao gi khoe ra nhng th y". Ngi ci. Nhiu ngi phng Ty tm n nim tin tn gio lm ngun ca hnh phc, nhng ng li gii quyt cn bn ca c t Lai Lt Ma khc hn nhng tn gio Ty Phng trong ph nhiu hn vo cch lp lun v hun luyn tm hn l vo c tin. Trong mt s kha cnh, li gii quyt ca c t Lai Lt Ma ging khoa hc tm tr, mt h thng m m ta c th p dng rt ging cch ngi ta s dng trong tm l liu php. Nhng nhng g m c t Lai Lt Ma a ra cn i xa hn na. Trong khi chng ta quen vi khi nim dng k thut iu tr tm l nh cch cha tr cch hnh vi nhm vo cc thi xu c bit - ht thuc, ung ru, ni nng - chng ta khng quen trau di nhng thuc tnh tch cc- nh tnh thng, t bi, nhn ni, rng lng lm v kh chng li nhng cm xc v trng thi tinh thn tiu cc. Phng php ginh hnh phc ca c t Lai Lt Ma cn c vo mt khi nim cch mng: trng thi tinh thn tiu cc khng phi l mt phn ni ti ca tm, chng l nhng tr ngi nht thi che lp s biu l trng thi vui sng v hnh phc tim n t nhin Hu ht cc trng iu tr tm l truyn thng Ty Phng c khuynh hng tp trung vo s iu chnh chng lon thn kinh chc nng ca ta ch khng nhm vo ton b quan im con ngi. Nhng trng ny kho st tiu s c nhn, mi quan h, kinh nghim hng ngy (k c nhng gic m v nhng ngh k quc), thm ch c mi quan h vi bc s chuyn khoa trong c gng gii quyt nhng mu thun ni tm, nhng ng c v thc, v nhng ng lc tm l ca bnh nhn gp phn vo kh khn v bt hnh ca h Mc ch l ginh c chin lc ng ph lnh mnh hn, iu chnh v ci thin cc triu chng ch khng trc tip hun luyn tm c hnh phc. Nt khc bit nht trong phng php hun luyn tm ca c t Lai Lt Ma lin quan n khi nim trng thi tm tch cc c th thc hin vai tr thuc gii c trc tip i vi nhng trng thi tm tiu cc. Tm s so snh li gii quyt ny vi khoa hc ng x hin i, c l cch cha tr bng nhn thc l gn gi nht. Hnh thi iu tr tm l ny ngy cng tr nn c a chung vo nhng thp nin va qua v cho thy rt hiu

nghim trong vic iu tr hng lot nhng vn ph bin, c bit l ri lon tm trng nh suy nhc v lo u. c pht trin bi nhng nh iu tr bng tm l nh Bc S Albert Ellis v Bc S Aaron Beck, cch iu tr nhn thc hin i cn c vo khi nim nhng xc cm gy ri lon v cch ng x sai lm gy ra bi s suy ngh mo m v nim tin phi l. Cch iu tr nhm vo gip ngi bnh nhn dng quan st, v sa cha c h thng nhng suy ngh b bp mo y. Nhng t tng c un nn, trong mt ngha no , tr thnh thuc gii c cho nhng kiu suy ngh b bp mo m chng l ngun kh au ca ngi bnh. Th d mt ngi b ht hi bi mt ngi khc v phn ng vi cm gic kh au thi qu. Trc ht bc s chuyn khoa iu tr bng nhn thc gip cho ngi y nhn ra dng nim tin khng hp l tim n. Th d, "ti phi phi lun lun c hu ht mi ngi thng yu v bng lng trong sut cuc i ti, hay nu khng c iu tht l gh gm, ti tht ng khinh." Ngi cha bnh trnh by vi ngi bng chng c chng t nim tin khng thc t ny. Mc du, li gii quyt ny c v l hi ht, nhng nhiu cuc nghin cu cho thy cch iu tr nhn thc c tc ng Chng hn trong trng hp bun phin suy nhc, bc s chuyn khoa iu tr bng nhn thc lp lun l t tng t chuc ly tht bi tiu cc ca con ngi to s h cho bun phin suy nhc. Cng chng khc g quan nim ca ngi Pht T l tt c nhng xc cm au n b bp mo, ngi iu tr bng nhn thc quan nim nhng t tng bun phin suy nhc tiu cc pht sinh l nhng t tng "v c bn b bp mo". Trong bun phin suy nhc, suy ngh c th b bp mo bi cch nhn bin c c n c ng v khng hay ph thng qu mc (c ngha nu bn mt vic hay khng ln lp, t ng bn ngh rng, " ti hon ton tht bi") hay ch chn la nhn thy mt s bin c (c ngha, ba iu tt v hai iu xu c th xy ra trong mt ngy, nhng ngi bun phin qun i iu tt m ch nhm vo iu xu). Cho nn cha tr bnh suy nhc, vi s gip ca ngi iu tr, bnh nhn c khuyn khch gim st s bc pht t ng ca cc t tng tiu cc (Th d "ti hon ton v dng") v tch cc sa cha nhng suy ngh mo m y bng cch thu thp cc tin tc v chng c tng phn hay bc b n (nh: "ti lm vic nhc nhn nui hai a con", "Ti c ti nng v ca ht", " Ti l ngi bn tt" " Ti vn tip tc mt cng vic kh khn, vn vn...) Nhng nh nghin cu chng minh bng cch thay i li suy ngh b bp mo bng tin tc xc ng, ta c th mang li s thay i cm ngh v ci thin tm trng ca con ngi. Chng ta thay i cm xc v chng li ngh tiu cc bng cch p dng ng li suy ngh khc l thc t h tr thm cho lp trng ca c t Lai Lt Ma rng ta c th khc phc trng thi tinh thn tiu cc nh p dng cc thuc gii c hay tnh trng tinh thn tch cc tng ng. Khi thc t ny c phi hp vi bng chng khoa hc mi y chng ta c th thay i cu trc v chc nng ca b no bng cch trau di cc t tng mi, th khi nim chng ta c th t hnh phc do hun luyn tm dng nh l mt kh nng thc s. -ooOoo-

CHNG 13 - I TR VI GIN D V SN HN
Nu ta tnh c gp mt ngi b tn bn, ta khng nn mt th gi bn khon xem mi tn t u bay n, hay ng cp x hi ca ngi bn, hay phn tch mi tn c lm bng g no, hay cch ch to u mi tn. Tt hn l ta phi nhm ngay vo rt mi tn ra. --c Pht Thch Ca Mu Ni Nay chng ta quay v mt s "mi tn", nhng trng thi tiu cc ca tm ph hoi hnh phc ca chng ta, v nhng thuc gii c tng ng ca chng. Tt c trng thi tinh thn tiu cc gy chng ngi cho hnh phc ca chng ta, nhng chng ta li bt u bng gin d, dng nh l mt trong nhng chng ngi ln nht. Gin d c nh hin trit hc Stoic (Chu ng) Seneca m t l mt cm xc gh tm v in cung nht trong tt c cc cm xc". Hu qu ph hoi ca gin d v sn hn c chng minh bng ti liu bi cc cng cuc nghin cu mi y. ng nhin ta khng cn bng chng khoa hc nhn bit nhng cm xc ny c th lm lu m s suy xt ca chng ta nhu th no, gy ra cm gic kh chu cng cc hay tn ph nhng mi quan h c nhn. Kinh nghim c nhn c th ni cho chng ta bit iu . Nhng nhng nm gn y, s chng minh bng ti liu nhng hu qu th cht tai hi ca gin d v thi th ch ngy cng ph bin. Nhiu cuc nghin cu cho thy nhng cm xc ny l nguyn nhn ng k ca bnh tt v cht non. Nhng nh nghin cu nh Bc S Redford Williams ca Trng i Hc Duke v Bc S Robert Sapolsky ca Trng i Hc Stanford tin hnh vic nghin cu chng minh gin d, ni nng, v th ch c bit lm hi h thng tim mch. Ngy cng c qu nhiu bng chng v nhng hu qu tai hi ca thi th ch, thc ra, ngy nay n c coi l mt nhn t nguy him chnh ca bnh tim, t nht cng ngang bng hay ln hn nhng nhn t truyn thng c cng nhn nh cht cholesterol cao hay p huyt cao. Cho nn, mt khi tha nhn nhng hu qu tai hi ca gin d v sn hn, cu hi k tip l: Lm sao khc phc chng? Vo ngy u tin lm chuyn vin tm l cho mt c s iu tr, ti ang c ch n vn phng mi ca ti bi mt nhn vin hnh chnh th ti nghe thy ting ku tht khng khip vang li t cui ta nh ... "Ti gin lm" "Ni to na ln" "TI GIN LM" "NI TO NA LN, CH CHO TI. TI XEM" "TI GIN LM! TI GIN LM!! TI GHT NG!!! TI GHT NG!!!!" Qu l thc ng s. Ti lu nhn vin ny rng hnh nh c iu g nh th l nguy cp cn phi c lu ti ngay.

"Xin ng lo lng g v vic y " c ta ci. Va mi c mt bui iu tr cho mt nhm ngi cui ta nh - gip cho bnh nhn tip xc vi cn gin d ca mnh". Vo cui ngy hm ti gp ring bnh nhn ny. B ta c v mt l. "Ti cm thy du i rt nhiu" b ta ni, " bui iu tr thc tt. Ti cm thy h nh ti trt ht c ni gin d ca ti ra ngoi". Tuy vy vo bui iu tr k tip ngy hm sau, b ta thut li " Ti chc rng rt cuc ti cha trt c ht tt c gin d ca ti ra ngoi. Ngay khi ti ra v ngy hm qua, khi va ra xe khi bi u xe th mt thng xun ngc no chn ng ti v ti ht sc gin d. V ti khng ngt nguyn ra thm thng xun ngc ny sut dc ng tr v nh. Ti ngh rng ti cn phi c mt vi bui iu tr gin d na c th trt ht n ra ngoi." Bt tay vo chinh phc gin d v sn hn, c t Lai Lt Ma bt u bng cch iu tra bn cht ca cc xc cm ph hoi y. Ngi gii thch, "Ni chung, c nhiu loi cm xc tiu cc hay kh s khc nhau, nh t ph, cao ngo, ganh ght, tham dc, tham lam, hp hi vn vn... Nhng ngoi nhng loi y ra, gin d v sn hn c coi l tai ha ln nht v chng l nhng chng ngi ln nht cho vic pht trin t bi v v tha, v chng ph hoi c hnh v s tnh lng ca tm. "Suy xt v gin d, c th c hai loi. Mt loi gin d c th l tch cc. C th ch yu l do ng c thc y ca ngi ta. C mt s gin d do t bi hay thc trch nhim thc y. ni gin d c thc y bi t bi, n c th c dng lm s thc y hay cht xc tc cho mt hnh ng tch cc. Trong nhng hon cnh y, cm xc ca con ngi ging nh gin d c th hot ng nh mt sc mnh dn n hnh ng mau l. H nh n th to ra ngh lc lm cho ngi ta c th hnh ng nhanh chng v dt khot. N c th l mt ynhn t thc y mnh m. Cho nn, i khi loi gin d ny c th l tch cc. Tuy nhin qu thng thng, l d loi gin d ny h nh c th hot ng l vt bo v v mang li thm sinh lc, th sinh lc y cng l m qung, cho nn cng khng chc chn n s tr thnh xy dng hay ph hoi lc chung cuc. "Cho nn d trong nhng trng hp him hoi, mt s loi gin d c th l tch cc, ni chung, gin d dn n cm ngh xu v sn hn. V trong chng mc lin quan n, n chng bao gi l tch cc c. N khng c li ch g c. N bao gi cng hon ton l tiu cc. "Chng ta khng th khc phc gin d v sn hn ch bng cch nn chng xung. Chng ta cn tch cc trau di nhng th gii c cho sn hn nh nhn ni v khoan dung. Theo kiu m ta ni trc y, c th trau di thnh cng nhn ni v khoan dung, bn cn phi to ra lng nhit tnh, mt s ham mun mnh m tm kim n. Lng nhit tnh ca bn cng mnh th kh nng chu ng nhng kh khn gp phi trong qu trnh ny cng ln. Khi bn dn thn

vo tu tp nhn ni v khoan dung, trong thc t, ci ang xy ra l bn dn thn vo cuc chin vi gin d v sn hn. V l trong tnh trng chin u, bn tm chin thng, nhng bn cng phi chun b kh nng b thua trn. Cho nn khi bn lm trn, bn khng nn b qua thc t l trong tin trnh ny bn s ng u u vi nhiu vn . Bn phi c kh nng chu ng gian kh. Ngi chin thng c gin d v sn hn qua tin trnh cam go nh vy l mt anh hng thc s. "Chnh bng iu ny trong tm, chng ta pht sinh lng nhit tnh mnh m. Nhit tnh do hc tp v suy ngm v nhng tc dng ca khoan dung, nhn ni., v s tc hi hay hu qu tiu cc ca gin d v sn hn. V chnh ci hnh ng y, chnh trong ci nhn thc c, s to c s li cun hng v cm ngh khoan dung v nhn ni v bn cm thy thn trng hn v phng nhng ngh gin hn v th ght. Thng thng, chng ta khng my bn tm v gin d hay sn hn, cho nn n n bt cht. Nhng khi chng ta pht trin mt thi thn trng i vi nhng cm xc ny, thi min cng t n hot ng nh mt bin php phng nga chng li gin d v sn hn. "Nhng tai hi ca sn hn rt d thy r rng v trc tip. Th d, khi mt ngh sn hn mnh m pht sinh trong con ngi bn, chnh vo lc y n hon ton trn ngp v ph hoi s an tnh trong tm bn, s nhanh tr ca bn hon ton mt hn. Khi gin d v sn hn d di ni ln, n tn ph phn tt nht b no ca bn, phn ny chnh l kh nng phn xt gia ng v sai, v hu qu trc mt hay di hn v nhng hnh ng ca bn. Sc phn xt ca bn tr nn hon ton b tc, n khng cn hot ng c. Hu nh nh bn tr thnh mt tr. Cho nn gin d v sn hn ny c khuynh hng nm bn vo tnh trng bi ri lm cho nhng vn v kh khn ca bn t hi hn. "Ngay c v mt th cht, sn hn dn n s bin i th cht rt xu v ng ght cho mt c nhn. Chnh vo lc cm gic gin d v sn hn pht sinh, d ngi y c gng gi cch hay lm iu b c t cch th no i na, nhng r rng mt ca ngi trng nhn nh v xu x. C mt s biu l tht kh chu, v ngi y tot ra s rung cm rt th nghch. Nhng ngi khc c th cm thy iu . Dng nh h c th cm thy hi tot ra t thn th ngi y. n ni khng nhng con ngi c th cm gic thy, c n th vt, ch mo cng c trnh ngi vo lc y. Hn na k hi mt ngi cht cha nhng ngh sn hn, nhng t tng ny c khuynh hng gp nht vo trong tm ngi y, v c th gy ra nhng vn nh n mt ngon, mt ng, v chc chn lm cho ngi y cm thy cng thng v bc dc hn. V nhng l do nh trn y, sn hn c so snh nh mt k th. K th trong bn trong ny, k th trong ni tm ny, khng c chc nng no khc ngoi vic gy tn hi. N tht s l k th ca chng ta, k th ch tht. N khng c nhim v no khc hn ngoi vic ch ph hoi chng ta, c trc mt ln lu di. "N rt khc vi mt k th bnh thng. Mc du l mt k th bnh thng, ngi m ta coi nh k th, c th c nhng hnh ng c hi cho chng ta, t nht ngi y cng c nhng chc nng khc, nh ngi cng phi n, phi ng. Cho nn ngi c nhiu nhim v khc v khng th b 24 gi mt ngy trong cuc sng vo k hoch ph hoi chng ta. Mt khc, sn hn khng c nhim v no khc, khng c mc ch no

khc, ngoi vic ph hoi chng ta. Cho nn nhn thc c s tht ny, chng ta phi kin quyt khng bao gi cho k ch c c hi sn hn pht sinh trong chng ta." i tr vi gin d, Ngi ngh g v mt vi phng php iu tr tm l ca ngi Phng Ty, phng php no khuyn khch vic bc l gin d ca ngi ta? "Ni y, ti ngh chng ta phi hiu rng c th c nhng tnh trng khc nhau" c t Lai Lt Ma gii thch. Trong mt s trng hp, ngi ta nui dng nhng cm gic mnh m v gin d v au n cn c vo iu g gy cho h trong qu kh, mt s lm dng hay bt c iu g v cm gic ny c b nn li trong lng. C mt thnh ng Ty Tng ni rng nu c bnh g trong ci v c, bn c th lm sch bng cch thi n i. Ni mt cch khc, c th g cn tr trong v c, hy thi n i, v n s sch. Cho nn tng t nh vy, c th tng tng mt tnh trng do nn li mt cm xc no hay mtgin d no , th tt hn hy gii thot n v bc l n ra. "Tuy nhin, ti tin rng ni chung, gin d v sn hn l nhng loi cm xc nu bn b mc khng kim ch v khng lu , c khuynh hng trm trng thm v c tng ln. Nu bn hon ton ngy cng chng xy ra v c bc l chng, iu ny thng lm cho chng pht trin ch khng gim bt Cho nn ti c cm thy l bn cng p dng mt thi thn trng v tch cc c gim bt mc sc mnh ca chng cng tt " "V th nu bn cm thy bc l hay gii thot gin d khng phi l cu tr li, th th iu g l cu tr li?" ti hi Ngi. "Trc ht cm gic gin d v sn hn pht sinh t ci tm lo phin bi bt toi nguyn v bt mn. Cho nn bn cn phi chun b trc bng cch khng ngng c gng thc hin vic xy dng mn nguyn ni tm v trau di lng tt v t bi. iu ny mang li s bnh tnh no cho tm v th gip ngn chn gin d pht sinh ngay t lc u. V khi mt tnh th pht sinh lm cho bn gin d, bn phi trc tip i u vi gin d v phn tch n. iu tra xem nhng nhn t no gy ra trng hp gin d v sn hn c bit ny. Ri phn tch xa hn na, xem iu c phi l mt phn ng thch ng khng v nht l n c tnh cht xy dng hay ph hoi. V bn c gng s dng mt s k lut bn trong no v kim ch, tch cc chin u vi n bng vic p dng cc loi gii c chng li nhng cm xc tiu cc bng nhng ngh kin nhn v khoan dung" c t Lai Lt Ma ngng mt cht ri vi tnh thc dng thng l. Ngi thm, " ng nhin khi c gng khc phc gin d v sn hn giai on u bn vn cn thy nhng cm xc tiu cc. Nhng c nhiu mc khc nhau, nu l mc gin d va phi, th vo lc bn c th c gng trc tip i u v chin u vi n. Tuy nhin nu l mt cm xc tiu cc mnh m ang bng ln, th vo lc , c l l rt kh thch thc hay i u vi n. Nu ng l nh vy, th vo lc , tt nht l c qun n i. Hy ngh n chuyn khc. Mt khi tm bn bnh tnh li mt cht, bn c th phn tch, bn c th l lun." Ni mt cch khc, ti ngm ngh, Ngi ang ni, "C thong th".

Ngi tip tc, "Trong vic tm cch loi b gin d v sn hn, nh trau di kin nhn v khoan dung rt cn thit. Bn c th nhn thc c gi tr v tm quan trng ca kin nhn v khoan dung trong cu sau: Trong chng mc lin quan n nhng hu qu ph hoi ca ngh gin d v sn hn lin h, bn khng c bo v trc nhng iu bng ca ci. D cho bn l triu ph, bn vn phi chu nhng hu qu ph hoi ca gin d v sn hn. Gio dc khng thi cng chng bo m cho bn s c bo v trc nhng hu qu y. Tng t nh th, lut php cng khng cho bn s bo m hay che ch nh vy. Thm ch c v kh ht nhn, d h thng phng th c tinh vi n th no i na, cng khng th cho bn s che ch hay phng th trc nhng hu qu y. c t Lai Lt Ma ngng li mt cht ly , ri vi mt ging chc nch, rnh rt, Ngi kt lun, " Nhn t duy nht cho bn ni nng ta hay che ch trc nhng hu qu ph hoi ca gin d v sn hn l tu tp khoan dung v kin nhn". Mt ln na, s thng thi truyn thng ca c t Lai Lt Ma hon ton trng hp vi d kin khoa hc. Tin S Dolf Zillmann ca Trng i Hc Alabama tin hnh cc cuc th nghim cho thy nhng ngh gin d hay to ra tnh trng khuy ng sinh l lm cho chng ta d gin d hn. Gin d xy dng trn gin d. v khi trng thi khuy ng tng ln, chng ta d dng b kch hot bi tc nhn - kch thch trong mi-trng gy-gin d. Nu khng c kim ch, gin d c khuynh hng leo thang. Cho nn, lm sao x gin? Nh c t Lai Lt Ma gp , trt cn gin thnh n v sn hn c li ch rt gii hn. Biu l gin d tr bnh l cch gii thot xc cm mnh dng nh bt ngun t l thuyt v xc cm ca Freud, m ng thy n hot ng theo kiu thy lc : Khi p lc tng, n phi gii thot ra. Khi nim loi b gin d bng cch gii thot n c mt s hp dn kh n tng v mc no thm ch c v nh tr a nhng vn ny l phng php hon ton khng hu hiu. Nhiu cuc nghin cu trong bn thp nin va qua khng ngng cho thy biu l gin d bng li ni v th cht khng xua tan n c cht g m cn lm cho s vic t hi hn. Tin S Aaron Siegman, nh tm l hc v nh nghin cu v gin d ca Trng i Hc Maryland, tin rng, chng hn, chnh kiu biu l lp i lp li s gin d v cn thnh n gy ra h thng khuy ng bn trong v phn ng sinh ha gy tai hi cho mch mu ca chng ta. Trong khi vic trt gin r rng khng phi l cu tr li, cng ng b qua cn gin ca mnh hay lm ra v khng gin d. Nh chng ta tho lun Phn III, c n trnh nhng vn ca mnh khng lm cho chng nht phai. Vy th, li gii quyt no tt nht? ng ch l c s nht tr trong s nh nghin cu gin d hin i nh Tin s Zillman v Williams l nhng phng php tng t phng php ca c t Lai Lt Ma t ra hu hiu nht. V ton b tm trng cng thng h thp mc gy gin d, bc u l phng: trau di s mn nguyn ni tm v lm cho tm bnh tnh hn, nh khuyn nh ca c t Lai Lt Ma, nht nh c ch. V khi gin d ny sinh, s nghin cu cho thy tch cc chng li, phn tch hp l, v nh gi li nhng ngh gy gin d c th xua tan n. C bng chng c th nghim l nhng k thut m chng ta bn tho trc y, nh thay i cch nhn hay nhn tnh hnh di nhng gc khc, cng c th rt hu hiu. ng nhin nhng cch ny thng d thc hin hn

 mc gin d thp hoc va phi, cho nn thc hnh s can thip sm nhng ngh gin d v sn hn trc khi chng leo thang l mt nhn t quan trng. V tm quan trng to ln ca chng trong vic khc phc gin d v sn hn, c t Lai Lt Ma ni chi tit v ngha v gi tr ca nhn ni v khoan dung. Trong kinh nghim sng hng ngy ca chng ta, khoan dung v nhn ni c nhng li ch to ln. Chng hn, pht trin chng cho php chng ta c s chng v duy tr s nhanh tr ca chng ta. Cho nn nu mt c nhn c kh nng khoan dung v nhn ni, th bt chp sng trong mi trng rt in cung v cng thng, min l ngi c khoan dung v nhn ni th s bnh tnh v an ca tm ngi y s khng b xo trn. "Mt li ch khc khi phn ng trc nhng tnh th kh khn bng kin nhn ch khng phi gin d l bo v mnh trc nhng hu qu rc ri tim tng c th xy ra nu bn phn ng bng gin d. Nu bn phn ng tnh th bng gin d hay sn hn, khng nhng n khng che ch trc tn thng hay tn hi gy ra cho bn - tn thng v tn hi xy ra ri- m ngoi ra cn gy ra thm l do cho s kh au ca bn trong tng lai. Tuy nhin nu bn phn ng trc s tn thng bng nhn ni v khoan dung, th d bn c phi i u tm thi vi kh chu v au n, nhng bn vn trnh c nhng hu qu nguy him tim tng v lu di. Bng cch hy sinh nhng iu nho nh, bng cch chu ng nhng kh khn nh hay gian kh, bn c th b c nhng iu kinh qua hay kh au c th rt to ln hn trong tng lai. minh ha, nu mt ngi t b kt n c th cu i mnh bng cch hy sinh mt cnh tay lm hnh pht, phi chng ngi khng cm thy bit n v c hi ny? Bng cch chu ng au n v kh au c mt cnh tay b cht, ngi s cu c mnh khi cht cn au kh hn nhiu Ti nhn xt, "Vi u c ngi Phng Ty, nhn ni v khoan dung chc chn c coi l c hnh, nhng khi bn trc tip b phin mun bi ngi khc, khi mt ngi no ch ng hi bn, phn ng bng 'nhn ni v khoan dung' dng nh l c hng v nhu nhc th ng" Lc u khng ng , c t Lai Lt Ma ni, "V nhn ni hay khoan dung bt ngun t mt kh nng kin quyt v vng vng, khng phi b qu p o trc tnh hnh tri ngc hay hon cnh m ta phi i u, ta khng nn coi khoan dung hay nhn ni l du hiu nhu nhc nhng b, ng hn l mt du hiu ca sc mnh, bt ngun t kh nng su xa kin quyt. i ph tnh th cng thng bng nhn ni v khoan dung thay v phn ng bng gin d v sn hn i hi n s kim ch tch cc m n l sn phm ca tm k lut t gic mnh m. "ng nhin, bn lun v khi nim nhn ni nh trong hu ht mi vn , c th c nhng loi nhn ni tch cc hay tiu cc .Nn nng khng phi lc no cng xu. Chng hn, n c th gip bn lm ngay cho xong vic. Ngay c nhng vic lt vt hng ngy nh dn dp cn phng ca mnh, nu bn c qu nhiu kin nhn, bn s qu chm tr v ch lm c t vic. Hoc, nn nng ginh c ha bnh th gii - iu ny chc chn l tch cc. Nhng trong nhng tnh th kh khn v th thch, kin nhn gp duy tr ch v tr gip bn.

Cng tr nn sinh ng khi Ngi i su vo vic nghin cu ngha ca kin nhn, Ngi thm vo, "Ti ngh rng c s lin h rt mt thit gia khim nhng v kin nhn. Khim nhng i hi n kh nng c mt lp trng ng u, c kh nng tr a nu bn mun, nhng ch quyt nh khng lm nh vy. iu c th gi l s khim nhng chn chnh. Ti ngh l khoan dung thc s hay kin nhn c mt thnh t hay thnh phn ca k lut t gic v kim ch - hiu r iu nn bn c th hnh ng cch khc d bn c th p dng cch gii quyt hung hng hn, nhng quyt nh khng lm nh vy. Mt khc b bt buc p dng mt phn ng th ng no do cm gic khng t lo liu c hay bt lc - iu ti khng th gi l khim nhng ch thc. H nh iu c th l loi nhu m, ch khng phi l khoan dung chn chnh. "By gi khi chng ta ni v tnh cch pht trin lng khoan dung vi nhng k hm hi ta, chng ta khng nn hiu nhm iu c ngha l chng ta ch ngoan ngon chp nhn bt c iu g c lm chng li ta", c t Lai Lt Ma, ngng mt cht ri ci." ng hn l, nu cn thit, iu tt nht, cch khn ngoan nht c l l b i- xa chy cao bay!" "Bn thng khng th trnh khi b hi bng cch chy trn" Ngi p li, "ng, iu ng, i khi bn c th chm trn nhng tnh hung cn c bin php i ph mnh m. Tuy nhin ti tin rng, bn c th c mt lp trng mnh m v c c bin php phn ng mnh v cm ngh t bi, hoc thc quan tm cho ngi khc ch khng phi v gin d. Mt trong nhng l do ti sao cn phi p dung bin php phn ng rt mnh m chng li ngi no l nu bn b qua - bt c ci tai hi hay ti c no ang c thc hin chng li bn- ri th c mt nguy c l ngi y quen theo cung cch tiu cc, trn thc t, s l nguyn nhn sa st cho ngi y v rt cc l rt c th tn hi cho chnh ngi y. Cho nn, bin php phn ng mnh rt cn thit, nhng vi t tng y trong tm tr, bn c th lm iu do t bi v lo lng cho ngi y. Th d trong chng mc lin quan n vic i ph vi Trung Hoa d cho c kh nng mt s cm gic sn hn no pht sinh, chng ti vn ch kim ch mnh v c gng gim bt iu ; chng ti c pht trin mt cch c thc, cm ngh t bi i vi Trung Hoa. V ti ngh rng nhng bin php i ph ny cui cng s hu hiu hn nu khng c cm ngh gin d v sn hn. "By gi, chng ta kho st phng php pht trin nhn ni v khoan dung v bung b gin d v sn hn, nhng phng php nh dng lp lun phn tch tnh hnh, p dng cch nhn rng ln hn, v nhn tnh hnh bng nhiu gc khc nhau. Kt qu cui cng hay mt sn phm ca kin nhn v khoan dung, l s tha th. Khi chng ta thc s kin nhn v khoan dung, th s tha th t nhin n. "Mc d chng ta c th kinh qua nhiu bin c tiu cc trong qu kh, vi s pht trin kin nhn v khoan dung, chng ta c th bung b cm gic gin d v sn hn. Nu bn phn tch tnh hnh, bn s hiu rng qu kh l qu kh, cho nn chng ch g c tip tc cm thy gin d hay sn hn khi n khng thay i tnh hnh m ch gy nn ri rm trong tm v tip tc gy ra bt hnh. ng nhin, bn vn c th nh n nhng bin c. Qun v tha th l hai iu khc nhau. Khng c g sai khi ch nh n

nhng bin c tiu cc, nu bn c mt u c nhy bn, bn s lc no cng nh " Ngi ci, " Ti ngh c Pht nh n tt c mi th. Nhng vi s pht trin kin nhn v khoan dung, n c th bung b cc cm ngh tiu cc lin tng vi cc bin chuyn ".

---o0o--THIN NH V GIN D Trong nhiu cuc tho lun, phng php u tin ca c t Lai Lt Ma l khc phc gin d v sn hn i hi n vic s dng l lun v phn tch iu tra nghin cu nhng nguyn nhn ca gin d, chin u chng li tnh trng tinh thn tai hi ny nh s hiu bit. Trong mt ngha no , cch gii quyt ny c th c coi nh s dng s hp l v hiu ha gin d. v sn hn, trau di thuc gii c kin nhn v khoan dung. Nhng khng phi l ch l k thut duy nht ca Ngi. Trong nhng bui ni chuyn vi cng chng, Ngi c b sung cuc tho lun ca Ngi bng cch trnh by hai cch thin n gin nhng hu hiu khc phc gin d. Thin nh V Gin D - Bi Tp 1 "Chng ta hy tng tng mt cnh trong mt ngi m bn bit r, mt ngi rt gn gi hay thn cn vi bn, ang trong tnh trng ni nng. Bn c th tng tng n ang xy ra hoc trong mi quan h chua cay, hoc ngi ang trong tnh trng ri lon. Ngi nng gin n ni mt ht tinh thn bnh tnh, gy ra nhng rung cm rt tiu cc, thm ch i n mc nh p mnh hay p ph vt. "Ri, hy suy ngm v nhng hu qu tc khc v cn thnh n ca ngi y. Bn s thy s bin i th cht ang xy ra n cho ngi y. Ngi m bn cm thy gn gi vi bn, ngi m bn thch, ngi m trc y bn rt va , th nay tr thnh xu x, thm ch ni v b ngoi. L do ti sao bn nn qun tng iu xy ra cho ngi khc l v nhn thy li ca ngi khc d hn thy li ca chnh mnh. Cho nn, dng tr tng tng ca bn, hy hnh thin v qun tng (hnh dung, tng tng) mt vi pht. "Vo lc cui cng khi qun tng, hy phn tch tnh hnh v lin h nhng hon cnh y vi kinh nghim ring ca chnh bn. Hy hnh dung chnh bn trong tnh trng y nhiu ln. Hy kin quyt l ti s khng bao gi mnh ri vo nh hng ca cn gin d v sn hn d di nh vy, v l nu ti lm nh vy, ti s cng trong v th nh vy. Ti cng s chu tt c nhng hu qu y, mt an lc ni tm, mt bnh tnh, ph by th din xu x vn vn... Cho nn mt khi bn c quyt nh , vo nhng pht cui cng ca bui thin tp, hy tp trung tm bn vo kt lun y, khng cn phi l gii thm na, n gin l tm bn tip tc quyt tm khng ri vo nh hng ca gin d v sn hn". Thin nh V Gin D - Bi Tp 2 Hy thin tp na bng cch s dng qun tng. Bt u qun tng n mt ngi m bn khng thch, mt ngi quy ry bn, gy nhiu kh khn cho bn hoc lm bn bc mnh. Ri tng tng mt cnh ngi y chc tc bn, hay lm vic g tn cng hay

quy nhiu bn. V trong tng tng, khi bn qun tng chuyn ny, hy phn ng t nhin ca bn xy ra, hy n tri chy t nhin. Ri xem bn cm thy ra sao, hy xem n c khin nhp tim ca bn tng ln khng, vn vn...Quan st xem bn thoi mi hay khng thoi mi, hy xem liu bn c tc khc bnh tm nhiu hn khng hay liu bn c pht trin mt cm gic kh chu tinh thn khng. Bn hy t phn xt, iu tra. Nh vy trong vi pht, c l ba n bn pht, phn xt, v th nghim. V ri vo lc cui ca cuc iu tra, nu bn khm ph thy, "ng, khng ch g s cu knh pht trin. Tc khc tm ti mt an lc v ni vi mnh: -Trong tng lai, ti khng bao gi lm nh th na." Hy pht trin s quyt tm ny. Cui cng, vo nhng pht cui cng ca bi tp, hy tp trung tm bn vo s kt lun hay quyt tm y. Nh th l thin nh". c t Lai Lt Ma ngng giy lu, ri nhn chung quanh nhng hc sinh thnh tht trong phng ang sa son thin tp, Ngi ci v ni thm, "Ti ngh nu ti c nng lc nhn thc, kh nng, hay mn cm r rt, c th c c ngh ngi khc, th ni y phi l mt cnh tng tuyt vi? " Ting ci r rm trong s thnh gi nhanh chng tt bin v nhng thnh gi bt u cuc thin tp, bt u cng vic nghim tc chin u vi gin d. -ooOoo-

CHNG 14 - I TR VI LO U V XY DNG LNG T TRNG

Ngi ta nh gi rng trong mt i ngi, t nht mt phn t ngi M b suy nhc bi lo u hay lo lng nghim trng theo tiu chun chn bnh y t v chng lo u. Nhng ngay c nhng ngi cha bao gi b chng bnh lo u hay tnh trng bt lc trc lo u vo lc ny hay lc khc, s tri qua nhiu mc phin mun v lo u thi qu m khng p ng c mc ch hu ch no c v chng tc dng g c ngoi vic xi mn hnh phc v ngn cn kh nng t mc tiu. B no con ngi c trang b vi mt h thng phc tp dnh ghi nhn nhng cm xc s st v lo lng. H thng ny p ng mt chc nng quan trng - n huy ng chng ta phn ng vi nguy him bng cch pht ng hng lot nhng phn ng sinh l v sinh ha. Kha cnh thch ng cho lo lng l lm cho chng ta bit trc nguy him v c hnh ng phng nga. Cho nn, mt s loi s hi, v mc lo u no c th l lnh mnh. Tuy nhin, cm xc s hi v lo u c th dai dng v thm ch leo thang khi khng c e da ch thc, v khi nhng cm xc ny pht trin khng cn xng vi bt c nguy him thc s no, chng tr thnh thch ng sai. Lo u v lo lng thi qu ging nh gin d v sn hn c th c nhng tc ng tn ph n tm v thn, tr thnh ngun kh au nhiu v xc cm v c n bnh v th cht. V mt tinh thn lo u kinh nin c th lmsuy yu phn xt, tng tnh d ni cu, v cn tr ton b tnh hiu qu ca ta. N cng dn n nhng vn v th cht gm c gim chc nng min dch, bnh tim, ri lon rut d dy, mt mi, c bp cng thng v au

n. Nhng ri lon ca lo u chng hn, cho thy gy ci cc cho s pht trin ca cc thiu n.. Trong vic tm cc chin lc i tr vi lo u, trc ht chng ta phi cng nhn rng nh c t Lai Lt Ma s vch ra, c nhiu nhn t gp phn lm tng thm s lo u. Trong mt vi trng hp, c th l mt thnh t sinh hc mnh m. Mt s ngi d b thng tn thn kinh khi tri qua trng thi lo ngh v lo u. Cc nh khoa hc gia mi khm ph ra, "gien" (di truyn) lin quan n nhng ngi hay lo lng v suy ngh tiu cc. Tuy nhin khng phi tt c mi trng hp v c t lo lng u do nguyn nhn di truyn, m hu nh chc chn l hc tp v tnh hung cng ng mt vai tr ln trong nguyn nhn gy bnh. Nhng d cho s lo u ca chng ta ch yu l bm sinh th cht hay tm l i na, th tin vui l chng ta vn c cch cha tr. Trong nhng trng hp lo u trm trng, thuc men c th l mt phn hu dng trong ch iu tr. Nhng hu ht trong chng ta phin mun bi lo ngh v lo u dai dng hng ngy s khng cn can thip bng thuc. Nhng chuyn vin v iu tr lo u nhn thy phng php gii quyt a din l tt nht. Trc ht n gm c vic loi b vic xem tnh trng sc khe c bn c phi l nguyn nhn gy ra lo u. Tc ng ci thin bng cch n ung cho thch hp v tp luyn cng rt kin hiu. V, nh c t Lai Lt Ma nhn mnh, trau di tnh thng v tng cng quan h vi ngi khc cng thc y tinh thn phn khi v chng li c trng thi lo u. Tuy nhin trong cng vic tm kim nhng chin lc thc tin khc phc lo u, mt k thut ni bt l c hiu qu c bit: can thip bng nhn thc. l mt trong nhng phng php chnh m c t Lai Lt Ma p dng khc phc phin mun v lo u hng ngy. p dng cng mt phng php ch ng gin d v sn hn, k thut ny i hi tch cc khng chp nhn nhng ngh pht sanh lo u v thay th chng bng ngh v thi tch cc v hp l. V lo u lan trn trong vn ha ca chng ta, ti hm h nu ti ny ra vi c t Lai Lt Ma xem Ngi i tr n ra sao. Lch trnh ca Ngi vo ngy rt bn nn ti cm thy s lo lng ca chnh ti cng tng ln, trc cuc phng vn, ti c ngi th k ca Ngi bo phi rt ngn cuc ni chuyn ngy hm nay. Cm thy b p lc v thi gi v lo khng th ni ht nhng ti mong mun,, ti ngi nhanh xung v bt du tr li xu hng lc hi lc khng c ly ra c nhng cu tr li n gin ca Ngi. "Ngi bit, s hi v lo u l chng ngi chnh trong vic hon thnh mc tiu ca chng ta,liu chng l mc tiu bn ngoi hay l s tin trin bn trong. Trong khoa tm thn chng ti c nhiu phng php gii quyt vn ny, nhng ti vn mun bit quan im ca Ngi, cch tt nht khc phc s hi v lo u l g ? Khng ng vic qu n gin ha vn theo ti, Ngi tr li bng phng php rt c trng.

"Khi i tr vi s hi, trc nht chng ta cn phi bit c nhiu loi lo s. C nhng loi s rt chnh ng, cn c vo nhng l do hp l, th d nh s bo lc, s mu. Chng ta c th thy nhng iu y rt l xu. Ri c nhng s lo s v nhng hu qu tiu cc xy ra sau ny t nhng hnh ng tiu cc ca ta, s kh s, s nhng cm xc tiu cc nh sn hn. Ti ngh l nhng loi s hi ng n, nhng loi s hi ny a chng ta vo chnh o, gip chng ta tin ti thnh ngi c lng tt." Ngi ngng li suy ngh v trm ngm: "Mc d trong mt ngha no y l nhng loi lo s, ti ngh c khc bit gia s lo s nhng iu y v s tm hiu ca tm v tnh cht ph hoi ca nhng iu y". Ngi ngng li hi lu, v c v cn nhc, trong khi ti ln nhn vo ng h eo tay. R rng l Ngi khng cm thy th gi ht nh ti. Cui cng Ngi tc ni mt cch thong th. "Mt khc c nhng loi s hi do chnh tinh thn chng ta to nn. Nhng loi lo s ny hon ton da trn hnh chiu tinh thn. Th d nh c nhiu ci s hi rt con nt; Ngi ci, "nh khi cn nh, i qua ch ti, nht l cc phng ti trong in Potola th thy s [*] -- ci s ny hon ton do tng tng. Hay khi cn nh nhng ngi qut tc v trng nom ti thng khuyn co ti c con chim c hay bt tr con n tht", c t Lai Lt Ma ci to hn na ."V ti tin l h ni tht". [*] Potola l cung in ma ng truyn thng ca c t Lai Lt Ma, biu tng ca di sn lch s v tn gio Ty Tng. Dc Vua Ty Tng l Song-Tsen Gampo xy dng vo th k th 7, sau ny b ph hy v khng c xy dng li n tn th k th 17 ca c t Lai Lt Ma th 5. Cng trnh hin thi ng uy nghim vi chiu cao 440 feettren nh "i Lhasa. Di hn 1/4 dm, c trn 1000 phng, l ng, v phng nh. Ngi tip tc, " C nhng loi lo s khc cn c vo tng tng, Th d nu bn c nhng cm tng tiu cc do tnh trng tinh thn, ri bn suy bng ta ra bng ngi, thy ngi ny c v tiu cc v th nghch. Kt qu, bn cm thy s hi. Loi s hi ny, ti ngh lin quan n sn hn v hu nh dn n s sng to tinh thn. Cho nn, i tr lo s trc ht bn cn phi s dng kh nng suy lun v c gng khm ph xem c c s vng vng no bn s khng" Ti hi, "Vy th, thay v qu lo s, hay tp trung lo s vo mt c nhn hay tnh hung, nhiu ngi trong chng ti b kh chu nhiu hn l nhng lo lng lan truyn ang din ra v nhiu vn hng ngy. Vy Ngi c gi g v cch gii quyt chng khng?" Gt u Ngi p, "Mt trong nhng cch gii quyt m chnh ti thy rt hu hiu gim bt loi lo lng ny l trau di t tng: nu thy tnh hung hay kh khn c th sa cha c th khng cn phi lo lng. Ni mt cch khc, nu c gii php hay c li thot khi kh khn, th ta khng cn n p o. Hnh ng thch hp l tm ra gii php. Sng sut hn l tp trung nng lc tm gii php hn l lo lng v vn . Cn nu khng c cch gii quyt no thot ra khi kh khn, th cng khng c l do g phi lo, v d sao i na ta cng u lm c iu g hn. Trong trng hp , nu bn chp

nhn s tht cng sm th bn cng cm thy d chu hn. D nhin cng thc ny ng , ta nn trc tip ng u vi vn . Nu khng bn s khng th thy liu c cch no gii quyt khng." "Cn nh ngh nh vy m vn khng lm du bt c s lo lng th ta phi lm sao?" "Vy th bn phi suy ngh v nhng ngh ny mt cht na v phi cng c nhng ngh ny. Hy lin tc t nhc nh mnh. D sao ti ngh rng phng php ny c th gip gim lo lng, nhng khng phi lc no n cng c kt qu. Nu bn ang i ph vi s lo lng ang din ra, ti ngh bn cn phi xt n vn mt cch c th. C nhiu loi lo lng v nguyn nhn khc nhau. Th d nh c nhng loi lo lng v bi ri c th v l do sinh hc; nh c ngi b m hi t lng bn tay m h thng y khoa Ty Tng cho l s mt qun bnh tinh vi v mc sinh lc. C vi loi lo lng ging nh suy nhc, c th c ngun gc sinh hc, v i vi nhng loi ny, cch iu tr y t c th c ch cho loi ny. Do , ng u vi lo lng mt cch c hiu qu, bn cn xem xt v kiu loi v nguyn nhn. Ging nh s st, lo lng c nhiu loi khc nhau. Th d nh loi lo lng m ti cho l thng thng bao gm s lo s t ra kh di truc mt ngi khc hay s ngi khc ngh xu v mnh." Ti ngt li: "Ngi c bao gi s hay lo lng nh th khng?" c t Lai Lt Ma ci ph ln v khng h do d, tr li: "C ch" "Xin Ngi cho mt th d" Ngi ngh mt cht ri ni: "Th d nh nm 1954, Trung Quc, vo ngy u tin gp Ch Tch Mao Trch ng, v trong mt dp khc gp Chu n Lai. Lc y ti khng bit ht mi nghi thc v tp qun ngoi giao. Th tc thng thng ca cuc gp l bt u bng vi cu x giao ri mi i vo phn tho lun cng vic. Nhng lc , ti bi ri n ni mi ngi xung nhy ngay vo cng vic! c t Lai Lt Ma ci khi nh li chuyn ny."Ti cn nh l sau , ngi phin dch ca ti, mt ngi cng sn Ty Tng, rt ng tin cy v l ngi bn tt, nhn ti ci v ch nho ti v chuyn y. "Ti ngh rng ngay c by gi, trc bui thuyt ging hay ni chuyn trc cng chng, ti vn cm thy hi lo, cho nn nhng ph t ca ti hay ni, "Nu vy ti sao Ngi li nhn li mi thuyt ging.?" Ngi li ci. Ti hi: "Vy bn thn Ngi, Ngi lm sao i ph vi loi lo lng ny?" Vi ging ni bnh thn, Ngi nh nh: "Ti khng bit" .. Ngi ngp ngng, v chng ti ngi lng thinh mt lc lu, v mt ln na, Ngi c v cn nhc v ngm ngh thn trng. Cui cng, Ngi ni: "Ti ngh rng c mt ng c thch hp v thnh tht l nhng iu ch yu ch ng nhng loi s hi v lo lng ny. Do , nu ti lo lng

trc bui ni chuyn th ti s t nhc nh mnh l do chnh yu, mc ch ca bui ging, l t ra cng trnh by c mt vi li ch cho ngi khc ch khng phi l khoe kin thc ca mnh. Vy th ci g ti bit, ti s gii thch. Cn nhng g ti khng hiu r rng - th u c h g; ti ch cn ni "ci ny kh i vi ti". Khng c l do g phi du dim hay gi v. T quan im ny vi ng c ti khng phi lo lng v iu b ng nghch hay quan tm n chuyn ngi khc ngh g v ti. Do ti thy rng ng c thnh tht l mt loi thuc gii gim bt s hi v lo lng." Vy i khi s lo lng cn hn l s ci v kh di trc mt ngi khc. Cn hn c s tht bi, cm tng km ci..." Ti suy ngh mt lc xem bc l c bao nhiu ring. c t Lai Lt Ma chm ch lng nghe, gt u im lng trong khi ti ni, ti khng bit chc Ngi ngh g. C th l thi ng tnh, nhng trc khi hiu c, ti chuyn vic tho lun nhng vn chung sang khn khon xin li khuyn ca Ngi v cch i ph vi s hi v lo lng ca chnh ti. "Ti khng bit sao... i vi bnh nhn c khi ti thy tht kh iu tr... nhng trng hp khng th no chn on c r rng, nh l suy nhc thn kinh hay nhng bnh d tr khc. C nhng bnh nhn b ri lon tnh cch nghim trng nh nhng ngi khng cha c bng thuc hay khng c tin trin nhiu vi tm l tr liu d ti ht sc c gng. i khi ti khng bit lm g vi nhng ngi ny, lm sao gip h. Hnh nh ti khng th nm c chuyn g xy ra cho h. Vic ny lm ti t lit, phn no bt lc." Ti than phin: "Ti cm thy bt ti, v iu ny thc s gy ra mt loi lo lng no ", Ngi lng nghe ti mt cch nghim trang ri hi vi ging thn mt: "C phi ng ni rng ng c th gip cho by mi phn trm bnh nhn ca ng?" Ti tr li: "t nht l nh vy" V nh vo tay ti, Ngi ni: "Vy ti ngh khng c vn g y. Nu ng ch c th gip cho ba mi phn trm bnh nhn, th ti khuyn ng nn ngh n vic i sang ngh khc. Nhng ti ngh ng lm tt lm. Ngi ta cng thng n nh ti gip . C nhiu ngi tm kim php mu, hay php l vn vn... v ti khng th no gip ht mi ngi. Nhng ti ngh vn chnh l ng c thc y - c mt ng c thc s trong vic gip ngi. Ri th hy c lm ht sc ca mnh v khng phi lo lng g na. V trng hp ca ti, d nhin cng c nhng tnh th d b tn thng hay nghim trng, v mt trch nhim nng n. Ti ngh iu ti t nht l khi ngi ta t qu nhiu tin tng vo ti trong nhng trng hp ngoi kh nng ca ti. Trong trng hp ny, i khi ti m ra lo lng. Mt ln na, chng ti quay tr li ngha quan trng ca s ng c. Ri ti c gng nhc nh mnh trong chng mc lin quan n ng c, hy thnh tht v c gng ht sc mnh. Bng ng c thnh thc, ng c t bi, cho d ti c gy li lm, hay tht bi th cng khng c l do g hi tic. Ti c ht sc lm tt phn ca ti. Ri, bn s thy, nu ti tht bi, l v tnh th vt qu nhng c

gng ht sc ca ti. Vy ng c thc y thnh tht loi b s hi v cho bn lng t tin. Mt khc, nu ng c thm kn l lng gt ngi ta, khi tht bi, bn thc s tr nn bi ri. Nhng nu bn trau di ng c t bi, nu bn c tht bi, bn khng hi tic. "Cho nn, ni i ni li, ti ngh ng c thch hp c th l ci bo v, che ch cho bn chng li nhng cm ngh s hi v lo lng. ng c quan trng nh vy. Thc ra tt c hnh ng ca con ngi c th c nhn thy bng hot ng, v ng lc ng sau tt c nhng hnh ng l ng c ca ta. Nu bn pht trin mt ng c trong sng v thnh tht, nu bn c thc y bi mong mun gip trn c s ca lng nhn i, t bi v tn trng, th bn c th thi hnh bt c cng vic g, trong bt c lnh vc no, v hot ng mt cch hu hiu hn vi t s hi v lo lng hn, khng s hi g v iu ngi ta ngh v bn hay liu cui cng bn c t c mc tiu hay khng. Cho d bn khng t c mc tiu, bn vn cm thy hi lng v bn ht sc c gng. Nhng bng mt ng c xu, ngi ta c th khen bn, hay bn c th t c mc tiu, nhng bn vn khng cm thy vui". Trong vic bn lun thuc gii bnh lo lng, c t Lai Lt Ma a ra hai phng cch tr liu, mi phng cch tt mt mc . Cch th nht lin quan n vic tranh u tch cc chng li s t l v lo lng kinh nin bng cch p dng t duy khng: hy nhc nh mnh, nu c cch gii quyt vn th khng cn phi lo. Nu khng c cch gii quyt, th cng khng c l do g phi lo. Phng thuc gii th hai l phng php tr liu c tnh cch bao qut hn. N lin quan n vic bin i ng c tim n ca ta. C mt s tri ngc ng lu gia cch gii quyt v ng c thc y con ngi ca c t Lai Lt Ma vi tm l hc Ty Phng Nh tho lun trc y, cc nh nghin cu chuyn v ng c thc y con ngi iu tra v nhng ng c bnh thng ca con ngi, nhn vo c hai nhu cu bm sinh v nhu cu do bit c. mc ny, c t Lai Lt Ma nhm vo s pht trin v s dng lng ham hc c nng cao "nhit tnh v quyt tm" ca ta. Trong mt s kha cnh, n ging nh quan im ca nhiu "chuyn gia v ng c " truyn thng Ty Phng, tm cch y mnh tinh thn hng hi v quyt tm t mc ch. Nhng iu khc bit l c t Lai Lt Ma tm cch xy dng quyt tm v nim say m lm nhng hnh ng thin nhiu hn na, v loi b nhng nt tinh thn tiu cc hn l nhn mnh vo s t c nhng thnh cng vt cht, tin bc hay quyn th. V c l s khc bit ni bt nht l trong khi "nhng pht ngn vin v ng c" bn bu thi phng ln ngn la ca nhng ng c hin c v nhng thnh cng vt cht, v nhng l thuyt gia Ty Phng bn tm n vic phn loi nhng ng c tiu chun ca con ngi, th mi quan tm hng u v ng c con ngi ca c t Lai Lt Ma li nm trong vic un nn v thay i ng c tim n thnh ng c ca t bi v nhn i. Trong h thng hun luyn tm v t hnh phc ca c t Lai Lt Ma, cng c thc y bi lng v tha, th cng t s trc nhng hon cnh thm ch cc k lo u dn vt. Nhng c mt t cch c th p dng nh nguyn tc ny ngay c khi ng c thc y ca bn khng hon ton do lng v tha.ng xa ra v xem xt v ch cn chc chn

l bn khng c hi ngi v ng c thc y ca bn thnh thc c th gip bn gim thiu lo u trong hon cnh bnh thng hng ngy. Khng bao lu sau ln m thoi trn vi c t Lai Lt Ma, ti n tra cng vi mt nhm ngi gm c mt thanh nin tr m ti ti cha gp trc y, mt sinh vin ca mt trng i hc a phng. Trong ba n ny, c ngi hi ti v t m lun vi c t Lai Lt Ma tin trin ra sao v ti c k li cuc m thoi v vic khc phc lo lng. Sau khi im lng nghe ti miu t khi nim v "ng c thnh thc l mt thuc gii cho bnh lo lng", ngi sinh vin gii by l anh thng kh tm v nht nht v rt lo lng trong giao tip x hi. Suy ngh v cch p dng k thut ny vt qua s lo lng ca mnh, ngi hc sinh ny th thm "Tt tt c iu rt hay. Nhng ti ngh rng phn kh khn thng l phi c ng c cao thng v nhn i v t bi. "Ti ngh iu rt ng", Ti phi tha nhn. Cu chuyn chuyn qua nhng ti khc, v chng ti chm dt ba n tra. Tun l sau ti tnh c li gp ngi sinh vin ny cng ti qun n ny. Li gn ti mt cch nim n, anh ta ni, " ng c nh ba trc chng ta c ni v ng c thc y v lo lng? Ti c em thc hnh v n thc s hu hiu! C mt thiu n lm vic trong tim bn ti khu bn hng m ti gp c rt nhiu ln, lc no ti cng nh mi c i chi, v qu e thn v lo lng s c t chi nn khng bao gi dm hi c. Vy m, hm n, ti n gp c, nhng ln ny ti bt u ngh n ng c thc y mi c i chi. ng nhin ng c thc y l mun hn h vi c. Nhng ng sau chnh l lng mong c ca ti c th tm thy mt ngi m ti thng yu v ngi y cng yu ti. Khi ti ngh nh vy, ti nhn thy khng c g sai tri trong vic ny, v ng c thc y ca ti thnh thc. Ti khng mun lm hi c hay chnh ti, m ch mong nhng iu tt lnh. Ghi nh iu ny trong tm v t nhc nh mt i ln khng hiu sao n c v c ch khin cho ti c can m bt chuyn vi c. Tim ti p mnh, nhng ti cm thy tuyt vi v c th can m ni chuyn vi c" Ti ni, "Ti rt vui c bit vic " "Ri chuyn ra sao na? " th ra c y c bn trai chnh thc ri. Ti hi tht vng mt cht nhng khng sao. Ti cm thy vui v c th vt qua c s rt r e thn ca ti. V vic ny lm cho ti hiu rng nu ti chc chn khng c g sai tri trong ng c thc y ca ti, v ghi nh iu ny trong tm, n s gip ti ln sau trong hon cnh nh vy."

---o0o--THNH THT L THUC GII C CHO T TI V T TN thc lnh mnh ca t tin l mt nhn t ch yu trong vic t mc tiu ca chng ta. iu ny rt ng d mc tiu ca chng ta l t c bng cp i hc, thnh cng trong cng vic lm n, c quan h m mn, hay rn luyn tm tr c hnh phc hn. Thiu t tin cn tr nhng c gng tin ti, i u vi th thch v c n phi

chp nhn may ri khi cn thit theo ui mc tiu ca chng ta. Qu t tinc th ngang bng vi nguy him. Nhng ngi kh v c ngh thi phng thi qu kh nng v thnh qu ca mnh lun lun b ng lng, tht vng, v nng gin khi xm nhp thc t vthin h khng chp nhn gi trca cch nhn l tng ha v mnh ca nhng ngi y. V h lc no cng gn nh sp b m chm trong suy nhc khi khng th sng theo hnh nh l tng ca mnh. Thm vo , tnh ph trng ca nhng c nhn ny thng dn n cm gic c quyn hnh h nh hch dch khin h cch bit vi nhng ngi khc v cn h trong nhng mi quan h thoi mi v tnh cm. Cui cng, nh gi qu cao kh nng ca mnh c th dn n nhng him ha. Nh vin thanh tra Dirty Harry Callahan, trong tm trng bnh thn, ni cho chng ta bit trong phim Magnum Force (trong khi theo di tn v li qu t tin nn t hi mnh), " Mi mt ngi phi bit gii hn ca mnh". Trong truyn thng tm l tr liu Phng Ty, cc nh l lun gia gn c t ti v t tn vi nhng xo trn trong hnh nh bn thn ca con ngi v tm nguyn nhn ca nhng xo trn ny trong cch nui dng a tr lc cn b. Nhiu l lun gia coi t ti v t tn nh hai mt ca mt ng tin, quan nim vic thi phng hnh nh bn thn l s phng th v thc chng li ci bt an nm di v nhng cm ngh tiu cc v mnh. Nhng bc s chuyn khoa phn tch tm l c bit trnh by nhng l thuyt phc tp v s nhn nh sai lc bn thn mnh xy ra nh th no. H gii thch hnh nh bn thn mnh ra sao khi ngi ta tip thu thng tin phn hi t mi trng. H cng m t lm th no m con ngi pht trin khi nim mnh l ai bng cch kt hp nhng thng ip r rt hay ngm ngm v mnh t cha m h v lm th no m nhng s xo trn c th xy ra khi nhng tng tc lc nh vi nhng ngi chm sc khng c lnh mnh v khng bit cch nui nng. Khi nhng xo trn v hnh nh bn thn trm trng gy ra nhng vn tht s trong i sng, nhiu ngi quay v vi tm l tr liu. Nhng bc s tm l hun luyn v nhn thc tp trung gip bnh nhn ginh c s hiu bit v nhng kiu bt thng trong quan h lc th u l nguyn nhn ca vn v cung cp cho h cch phn ng thch hp v trong mi trng iu tr m bnh nhn c th t t khi phc li v sa cha hnh nh bn thn tiu cc ca mnh. Mt khc, c t Lai Lt Ma li tp trung vo "nh mi tn ra" thay v tn th gi xem ai bn. Thay v thc mc ti sao ngi ta li t ti v t tn, Ngi a ra mt phng php nh thng vo nhng trng thi tm tiu cc. Trong nhng thp nin gn y, tnh cht ca ci ng (ci ti) l mt trong nhng ti c nghin cu nhiu nht trong lnh vc tm l hc. Trong "thp nin ca ti", trong nhng nm 80, c hng ngn bi vit mi nm khm ph nhng vn v t ti v t tn. Ngh n trong u, ti em ra hi c t Lai Lt Ma. "Trong mt bui tho lun ca chng ta, Ngi c ni khim tn l mt nt tch cc, v n lin quan ra sao ti vic tu dng tnh kin nhn v khoan dung. Trong khoa tm l Ty

Phng v vn ha ca chng ti ni chung, dng nh khim cung khng c ch ti pht trin nhng c tnh nh mc t trng v t tin cao. Tht ra Phng Ty, ngi ta t qu nhiu tm quan trng vo nhng thuc tnh ny. Ti ch thc mc - Vy ch Ngi c cm thy i khi ngi Ty Phng c khuynh hng nhn mnh qu mc vo t tin, phn no qu ham m hay qu say m? "Khng hn vy" Ngi tr li, mc d ti ny c th l kh phc tp. Th d, nhng bc chn tu l nhng ngi pht nguyn hay pht trin quyt tm loi b tt c nhng trng thi tiu cc ca tm hu mang li hnh phc ti thng cho tt c chng sinh. H c tm nhn xa v kht vng. iu ny cn c thc cm gic t tin to ln. V s t tin ny rt quan trng v n cho bn gan d gip bn t c mc tiu v i. V mt ngha no , iu ny dng nh c v l kiu ngo, mc d khng phi trong phng cch tiu cc. N cn c vo nhng l do c c s Cho nn, y, ti c th coi h l rt can m- Ti c th coi h l nhng anh hng". "Vy i vi v i o s, ci v kiu ngo b ngoi chnh ra h nh l loi t tin v lng can m". Ti chp nhn. Nhng i vi nhng ngi bnh thng, trong nhng hon cnh hng ngy, li l iu ngc li - mt s ngi c v nh rt t tin v t trng nhng tht ra h ch l nhng ngi rt kiu ngo. Ti hiu rng theo Pht Gio, kiu ngo c xp loi l mt trong nhng xc cm c bn gy ra au kh. Tht vy, ti bit iu theo mt h thng phn loi, h lit k by loi kiu ngo khc nhau. Vy trnh hay khc phc kiu ngo c coi nh rt quan trng. Nhng cng nh vy khi c thc mnh v t tin. i khi dng nh gia chng ch c mt ranh gii rt nh. "Lm sao Ngi c th phn bit c chng trau di ci ny v gim thiu ci kia?" Ngi tha nhn, "i khi tht l kh phn bit gia t tin v kiu ngo, c l ch c mt cch l xem liu n c c s hay khng. Ngi c th thc thy mnh hn hn ai rt c c s hoc rt ng n, iu c th chng minh c v iu c th c c s vng chc. V cng c th l thc ci ta c thi phng hon ton v cn c, th li l kiu ngo. Vy ni theo tnh trng hin tng, chng c v ging nhau. "Nhng mt ngi kiu ngo lun lun cm thy mnh c mt c s vng vng v .." c t Lai Lt Ma cng nhn, "Phi, phi" Ti li hi, "Vy lm sao Ngi c th phn bit c?" "Ti ngh i khi chng ta ch c th phn xt bng hi tng hoc bi c nhn hoc t ci nhn ca ngi th ba. c t Lai Lt Ma ngng li ri ni a, " C th ngi y phi ra ta n tm ra c phi l trng hp t cao hay kiu ngo khng! Ngi ci. Ngi tip, "Mun phn bit tnh t cao t i v lng t tin ng n, ta c th ngh n hu qu v thi ca ngi - t ph v kiu ngo thng dn n nhng hu qu tiu cc trong khi lng t tin lnh mnh em n nhng hu qu tch cc hn nhiu. Do khi cp v t tin, bn cn nhn xem ci g l ngha tim n ca "ci ti". Theo ti ta

c th chia thnh hai loi. thc v bn thn hay "ci ti" ch quan tm n p ng quyn li bn thn, n ham mun ch k ca chnh mnh, v hon ton khng m xa n phc li ca ngi khc. Mt kiu ci ti khc hay thc v bn thn da vo mi quan tm chn thnh v ngi khc v khao kht c gip ch. thc hin c mun gip ch, ta cn c thc mnh v bn thn, thc t tin. Loi t tin ny dn n nhng kt qu tch cc." Ti nhn xt, "Trc y Ngi c cp n cch gim bt kiu ngo hay hnh din, nu tha nhn kiu ngo l xu v mong mun khc phc n th phi suy ngm v ni au kh ca con ngi - suy ngh n tt c cc cch m bn b hay d b au kh v vn vn... Ngoi cch suy ngm v ni au kh ca con ngi, cn c nhng k thut no khc hay thuc gii c i vi kiu ngo na khng? Ngi ni, "C mt cch gii c l ngh n tnh a dng ca vic rn luyn tr c m bn c th khng bit. Th d nh trong h thng gio dc tin tin, c rt nhiu mn hc. Vy ngh xem bit bao nhiu lnh vc m bn khng bit, ngh nh vy bn s khc phc c tnh kiu ngo. c t Lai Lt Ma ngng li v ngh rng l tt c nhng g Ngi mun ni v ti ny, ti nhn vo quyn s ghi chp ri chuyn sang ti mi. t nhin Ngi li ni vi ging y suy t, "Bn bit khng, chng ta ang ni v vic pht trin lng t tin lnh mnh.. Ti ngh rng s thnh tht v t tin c lin h cht ch vi nhau". Ti hi, " Ngi mun ni v thnh thc vi chnh mnh v kh nng ca chnh mnh, hay Ngi mun ni thnh tht vi ngi khc?" Ngi tr li, "C hai, bn cng thnh tht, cng ci m th bn cng t s, v khng c lo lng g khi phi by hay bc l vi ngi khc. Do ti ngh cng thnh tht li cng t tin". Ti ni, "Ti mun bit thm mt cht v s i tr vi vn t tin ca chnh bn thn Ngi? Ngi ni dng nh nhiu ngi n yu cu Ngi lm php l. Dng nh h t nhiu p lc cho Ngi v c nhiu mong mun ni Ngi. Cho d Ngi c mt ng c cn bn chnh ng, vic ny khng lm cho Ngi cm thy thiu tin tng v kh nng ca Ngi hay sao?" " y, ti ngh rng bn nn nh khi ni n 'thiu lng tin' hay c 'lng tin' lin quan n mt hnh ng c bit no hay c th l bt c ci g. ni rng bn thiu lng tin trong vic g , c ngha l h nh bn tin mnh c th lm c., ngha l ni chung trong phm vi ca bn. V ri tuy nm trong kh nng ca bn, bn li khng th lm, bn bt u cm thy, ", c l ti khng sc hay ti gii lm vic hay ci g theo hng y ". Tuy nhin vi ti, ti bit ti khng lm c php l - iu khng dn n mt lng tin v ngay t u, ti khng bao gi tin rng ti c kh nng ny. Ti khng cho rng t mnh c th hon thnh nhng nhim v nh nhng c Pht hon ton gic ng - mnh c th bit mi th c th lm ng bt c iu g v bt c lc no. Do , khi ngi ta n vi ti xin cha bnh hay thi trin php l hay nhng th nh vy, thay v lm cho ti thiu lng tin th ti ch cm thy lng tng m thi.

"Ti ngh rng, ni chung, thnh tht vi mnh v ngi v nhng iu mnh c th lm hay khng th lm c, c th chng li cm ngh thiu lng tin". Nhng, th d, hin nay trong vic i ph vi Trung Quc, i khi ti cm thy thiu t tin. Nhng ti lun lun tham kho tnh th vi cc quan chc v trong mt s trng hp vi nhng ngi khng phi l quan chc. Ti hi kin v bn tho vi bn ti. V nhiu quyt nh c thc hin trn c s tho lun vi nhiu ngi khc nhau khng hp tp vi vng, nn bt c quyt nh no c tin hnh, lm cho ti tin, khng c l do hi tic trong vic lm. Khng s hi v nh gi mnh mt cch thnh tht c th l mt v kh mnh m chng li s t ng vc v thiu t tin. c t Lai Lt Ma tin rng loi thnh tht ny c th lm thuc gii c cho nhng tm trng tiu cc c thc s xc nhn bi mt s nhng nghin cu gn y cho thy r rng l nhng ngi c quan im thc t v ng n v mnh c khuynh hng cu th v c lng tin hn nhng ngi t t bit v mnh hoc bit khng ng v mnh. Qua nhiu nm, ti thng c chng kin c t Lai Lt Ma minh ha lng t tin bt ngun t tnh thnh tht v ngay thng v kh nng ca mt ngi. Tht qu kinh ngc khi ln u tin nghe Ngi ni mt cch n gin, "Ti khng bit" trc mt s ng c ta tr li mt cu hi. Khng ging nh nhng iu ti thng thy nhng ging vin i hc hay nhng ngi cho mnh l c thm quyn, Ngi nhn l mnh thiu kin thc m khng h lng tng, khng cn ni r hn v nhng li pht biu hay gi v mnh bit y bng cch ni quanh co. Thc t hnh nh Ngi rt thch th trc cu hi kh khn m khng c cu tr li v thng hay ni a v vic ny. Th d nh, vo mt bui chiu Tuscon, Ngi ang bnh lun v mt cu k ca Shantideva trong cun "Hng dn v Li Sng ca B Tt" c l lun rt phc tp. Sau mt lc c gng, Ngi thy ln xn, bn ph ln ci v ni rng: "Ti thy ln xn! tt hn l b li, khng bn lun na. By gi n bi k tip..." p li ting ci tn thng t pha khn gi, Ngi con ci ln hn na v ni rng, " C mt cch din t gn ging iu ny. Cch din t ging nh ngi gi n ung - ngi gi th rng long - Cho nn ci g mm th n, cn ci g cng th b". Vn cn ci Ngi tip tc, " Vy ngy hm nay chng ta b ci li". Ngi chng bao gi nao nng vo lc y nh lng tin tuyt i ca mnh.

---o0o--NGH V TIM NANG CA CHNG TA NH THUC GII CHO S TH HN BN THN Trong chuyn i n vo nm 1991, hai nm trc chuyn ving thm Arizona ca c t Lai Lt Ma, ti c c gp Ngi mt ln ti t gia Dharamsala. Tun l y Ngi c bui hp hng ngy vi mt nhm cc khoa hc gia, thy thuc, bc s tm l, v ging vin v thin xut xc Ty Phng tm cch khm ph mi lin h gia c th v tinh thn v tm hiu s lin quan gia kinh nghim xc cm v sc khe ca c th.

Ti gp c t Lai Lt Ma vo bui x chiu, sau mt trong nhng cuc gp g vi cc khoa hc gia. Vo cui bui phng vn, c t Lai Lt Ma hi ti, "ng bit tun ny ti ang gp g cc khoa hc gia?" "Vng ti c bit..." "C iu ny ti thy rt ngc nhin. l khi nim 'th ght bn thn mnh'! ng c thy quen thuc vi khi nim ny khng?" "Rt quen; kh nhiu bnh nhn ca ti au kh v chng ny". "Khi h ni v iu ny, mi u ti khng chc c hiu ng hay khng." Ngi ci v ni, "Ti ngh : -'d nhin chng ta yu chnh mnh! Sao li c ngi ght bn thn mnh?' Mc d ti ngh rng mnh hiu tinh thn hot ng nh th no, nhng ngh ght mnh qu tht hon ton mi i vi ti. L do ti sao ti khng th tin c v ngi Pht T tu tp chm ch c gng khc phc thi cho mnh l trung tm, t tng v ng c ch k. T quan im ny, ti ngh chng ta thng yu tru mn bn thn mnh qu nhiu. Vy ngh n kh nng khng thng yu chnh mnh m li cn ght chnh mnh, th qu tht khng th tin c. L bc s tm l ng c th no gii thch v khi nim ny, ti sao n li xy ra?" Ti din t ngn gn cho Ngi nghe quan nim tm l v vn th ght bn thn ny sanh ra sao. Ti gii thch hnh nh bn thn chng ta c hnh thnh bi cha m v cch nui dng nh th no; chng ta tp nhim nhng thng ip n tng v mnh t cha m trong khi ln ln v pht trin ra sao, v ti phc qua hon cnh c bit to nn hnh nh bn thn tiu cc. Ti i vo chi tit nhng nhn t lm tng s th hn chnh mnh, nh cch hnh x ca chng ta khng xng ng hnh nh l tng v bn thn v miu t mt vi kha cnh m hn th bn thn c nng thm v vn ha, c bit mt s ph n v dn tc thiu s. Trong khi ti bn lun v nhng iu ny, c at Lai Lt Ma tip tc gt u suy t vi v mt kh hiu nh th Ngi vn thy kh hiu khi nim mi l lng ny. Groucho Marx c ln chm bim, "Ti khng bao gi gia nhp bt c cu lc b no m c ti l thnh vin". m rng loi quan nim bn thn tiu cc ny thnh nhn xt v bn cht con ngi, Mark Twain ni, " Thc ra trong thm tm, chng c ai tn trng mnh t no ". V ly quan im bi quan v con ngi ny v hp n thnh l thuyt tm l ca mnh, nh tm l hc nhn vn Carl Rogers, tng ni, "Hu ht con ngi u coi thng bn thn mnh, cho mnh l v gi tr v khng ng yu thng". C mt khi nim rt ph bin trong x hi chng ta, c chia s bi hu ht cc bc s tm l ng i l th hn bn thn ang lan trn trong vn ha Ty Phng. Trong khi iu ny chc chn ang tn ti th may thay n khng lan trn nh nhiu ngi tin tng. Chc chn n l vn chung trong s nhng ngi cn c cha tr, nhng i khi cc bc s tm l phng khm li c mt ci nhn lch lc, c khuynh hng da trn nhn xt tng qut v bn cht con ngi p dng cho mt s t ngi bc vo vn phng ca h. Hu ht cc d kin u da trn th nghim, tuy nhin xc minh c s vic c tht l ngi ta c khuynh hng (hay t ra cng mun) nhn mnh trong nh sng

p , t nh gi mnh "trn trung bnh" trong hu ht cc cuc thm d kin v nhng c tnh ch quan v ng c v mt x hi. Nh vy, mc du th hn bn thn c th khng ph bin nh ngi ta tng, n vn l mt chng ngi ln cho nhiu ngi. Ti ngc nhin trc phn ng ca c t Lai Lt Ma v khi nim th hn bn thn. Ch cn phn ng u tin ca Ngi thi cng thy r rng v cha bnh. C hai im lin quan n phn ng ng lu ca Ngi bo m cho s phn tch. im th nht tht n gin l Ngi khng quen vi s tn ti ca th hn bn thn. Mc nhin cng nhn ngm th hn l mt vn lan trn ca con ngi dn n cm gic n tng rng l mt c tnh thm cn c trong tm tr con ngi. Nhng s thc khng ai nghe thy c trong mi nn vn ha, trong trng hp ny l vn ha Ty Tng, mnh m nhc nh chng ta y chnh l tnh trng ri lon tinh thn, ging nh tt c nhng tnh trng tinh thn tiu cc khc m chng ta tho lun, n khng phi l phn ni ti trong tm tr con ngi. N khng phi l iu ta c t lc sinh ra, khng phi l iu m ta b dn cho, cng khng phi l c im khng th ty xa c khi bn tnh ca chng ta. Ta c th loi b n c. Ch nhn thc ny thi c th lm yu i sc mnh ca n, cho chng ta hy vng, v gia tng quyt tm loi tr n. im th hai lin quan n phn ng u tin ca c t Lai Lt Ma l cu tr li ca Ngi: "Ght mnh ? D nhin chng ta yu bn thn mnh". i vi mt s ngi b b kh v hn th bn thn hay bit ai c chng bnh ging nh vy, th cu tr li ny thot u nghe c v ngy th l thng. Nhng khi xt k, ta thy c mt s tht su sc trong cu tr li ca Ngi. Tnh thng yu rt kh nh ngha, v c th c nhiu nh ngha khc nhau. Nhng c mt nh ngha c l l loi tnh yu trong sng, c tn dng nhiu nht, l c mong dt khot, tuyt i v hon ton v hnh phc ca mt ngi khc. l s mong mun chn thnh v ngi khc c hnh phc d rng c lm thng tn chng ta hay d ta c thch ngi hay khng thch. T tn y lng, chc chn l mi ngi chng ta u mong c hnh phc. Vy nu nh ngha v tnh thng yu da trn s mong c chn chnh v hnh phc cho ngi th ng l mi chng ta u mong c yu thng cho chnh mnh. Trong khi iu tr, i khi ti gp nhng trng hp th ght bn thn cc oan n ni h ti din c nh t t. Nhng ngay c trong trng hp cc oan nht, tng quyn sinh ch yu l da trn mong c c nhn (d l ngh mo m hay lm lc) gii thot mnh khi au kh ch khng phi gy ra au kh. Vy c l c t Lai Lt Ma i ti ci ch trong nim tin ca Ngi l tt c chng ta u tim n lng thng yu chnh mnh, v tng ny gi mt loi thuc gii c cc mnh cho s th hn bn thn: Chng ta c th chng li t tng khinh mit bn thn bng cch nhc nh mnh d chng ta khng thch mt s tnh nt ca mnh nhiu n th no i na, th bn di iu tt c chng ta u mong mnh c hnh phc, v l loi tnh yu su sc.

Trong cuc ving thm Dharamsala k , ti tr li vn th hn bn thn vi c t Lai Lt Ma. n lc th Ngi quen thuc vi khi nim ny v bt u trin khai phng php chin u vi n. Ngi gii thch, "Theo quan im Pht Gio, trong tnh trng tht vng mt tnh trng chn nn h nh c coi l cc oan r rng l mt chng ngi thc hin nhng bc i cn thit nhm hon tt mc tiu. Trng thi th hn bn thn cn cc oan hn chn nn nhiu, v n c th v cng nguy him. Vi nhng ai tu tp Pht Gio, thuc gii c cho th hn bn thn c th l suy ngh vic c tht l tt c chng sinh k c chnh mnh, u c Pht tnh - ht ging hay tim nng vn ti s vin mn, s gic ng hon ton cho d hon cnh hin ti c yu km, ngho nn hay thiu thn. Vy nhng ngi tu tp Pht Gio au kh v th hn bn thn hay gh tm bn thn, nn trnh suy ngm v bn cht au kh ca cuc sng hay bn cht bt toi nguyn tim n trong cuc sng, v thay v lm nh vy h nn tp trung nhiu hn na vo nhng kha cnh tch cc ca cuc sng, nh hiu r v tim nng to ln nm trong bn thn ca mi con ngi. V bng cch suy ngh v nhng c hi v tim nng ny, h c th gia tng cm gic gi tr v lng t tin vo chnh mnh. Nu ln cu hi thng thng t ci nhn ca mt ngi khng phi l Pht T, ti hi, "Vy th ci g c th l thuc gii c cho mt ngi cha bao gi bit n khi nim Pht Tnh hay mt ngi khng phi l Pht T?" "Mt im chung m ta c th vch ra cho nhng ngi l chng ta c phc c lm ngi vi tr thng minh tuyt vi. Trn ht, tt c mi ngi c kh nng quyt tm v hng thc quyt tm vo bt c chiu hng no mnh mun. Khng c g ng vc v iu c. Cho nn l gi c thc v nhng tim nng ny v lun lun nhc nh mnh cho n khi thc ny tr thnh mt phn trong thi quen nhn thc v chng sinh - gm c chnh mnh - th iu ny s gip h gim thiu cm ngh chn nn, bt lc v t khinh mit mnh". c t Lai Lt Ma ngng li mt cht ri tip tc vi ging nh thm d ni ln Ngi ang tch cc tm kim v tip tc tin trnh khm ph. "Ti ngh rng ch ny c mt phn no ging vi cch chng ti tr bnh. Khi bc s tr bnh cho bnh nhn, khng nhng h cho bnh nhn ung thuc khng sinh trong nhng trng hp c bit, m h cn phi chc chn rng vi tnh trng sc khe ca bnh nhn nh vy c th ung c thuc khng sinh v chu ng c thuc ny. Vy mun bo m nh vy, bc s phi chc chn rng bnh nhn dinh dng v i khi cn cho ung thm sinh t hay thuc bi dng c th. Nu bnh nhn c sc khe tim n trong thn, th c tim nng hay kh nng trong thn th hi phc nh thuc men. Tng t nh vy, nu chng ta bit v duy tr thc l chng ta c mn qu tuyt vi ca tr thng minh v kh nng pht trin quyt tm v s dng chng mt cch tch cc, trong mt ngha no , chng ta c sc khe tinh thn tim n. Sc mnh tim n n t s nhn thc chng ta c tim nng v i.ca con ngi S nhn thc ny h nh c th thc hin vai tr ca mt c cu gn lin nhm i tr vi bt c kh khn no, d tnh trng phi ng u ra sao, khng mt hy vng hay chm m trong th hn bn thn. T nhc mnh nhng phm tnh cao qu m ta chia s vi tt c chng sinh lm mt tc dng ca vic c ngh cho rng mnh xu hay khng xng ng. Nhiu ngi Ty

Tng thc hnh iu ny trong vic hnh thin thng nht. C l l l do ti sao th hn bn thn khng bao gi c trong nn vn ha Ty Tng. -ooOoo-

PHN V - TM TT CC SUY T V CCH SNG CUC I TINH THN

CHNG 15 - NHNG GI TR TINH THN CN BN
Ngh thut to hnh phc c nhiu thnh t. Nh chng ta thy, n bt u bng pht trin s hiu bit v ngun gc ch thc ca hnh phc v sp xp theo th t u tin trong i sng chng ta cn c trn s trau di nhng ngun gc y. N lin quan n k lut ni tm, mt tin trnh dit tr dn dn nhng trng thi tinh thn tiu cc v thay th chng bng trng thi tinh thn tch cc, xy dng nh ho tm, khoan dung v tha th. Trong vic nhn dng nhng nhn t dn n cuc i y v mn nguyn, chng ti kt thc bng mt cuc tho lun v thnh t sau cng - tinh thn. C mt khuynh hng t nhin kt hp tinh thn vi tn gio. Phng php t hnh phc ca c t Lai Lt Ma c hnh thnh qua nhiu nm hun luyn nghim khc vi t cch l nh s Pht Gio c th gii. Ngi cng c coi l mt hc gi Pht Gio uyn bc. Tuy nhin, i vi nhiu ngi khng phi l Ngi nm c nhiu vn trit l phc tp c sc hp dn, m chnh l ni Ngi, con ngi nhit tnh, vui tnh, vi phng php gii quyt thc t v i sng. Trong qu trnh m lun vi Ngi, thc ra, tnh nhn o cn bn ca Ngi dng nh cn quan trng hn c vai tr chnh ca Ngi l mt nh s Pht Gio. Mc du u Ngi co trc v qun o nu sng, mc du a v ca Ngi l mt trong nhng nhn vt tn gio li lc nht th gii, khng kh trong nhng bui tho lun vn ch l con ngi ny chuyn vi ngi khc, bn lun n nhng vn m tt c chng ta u chia s. gip chng ta hiu c ngha thc s ca tinh thn, c t Lai Lt Ma bt u bng cch phn bit tinh thn v tn gio: "Ti tin rng iu thit yu l nh gi cao tim nng ca con ngi v cng nhn tm quan trng ca s bin i ni tm. iu ny c th t c qua ci gi l tin trnh pht trin tinh thn. i khi ti gi n l phng din tinh thn trong cuc i ca chng ta. "C hai mc tinh thn. Mt mc tinh thn lin quan n nim tin tn gio ca chng ta. Trn th gii ny, c qu nhiu ngi khc nhau, c qu nhiu tm tnh khc nhau. C nm t ngi, v trong mt kha cnh no , ti ngh rng cn phi c nm t tn gio khc nhau, v c c nhiu tm tnh qu ln nh vy. Ti ngh rng mi c nhn nn dn thn vo mt con ng tinh thn ph hp nht vi tm tnh, khuynh hng t nhin, tnh kh, nim tin, gia nh v bi cnh vn ha ca mnh. "Th d l mt nh s Pht Gio, ti thy Pht Gio thch hp nht vi ti. Cho nn, i vi ti, ti thy Pht Gio l tt nht. Nhng iu khng c ngha l Pht Gio tt nht

cho tt c mi ngi. iu tht r rng. iu tht chc chn. Nu ti tin l Pht Gio tt nht cho tt c mi ngi, th qu l di dt, v con ngi khc nhau c tm tnh khc nhau. Cho nn, nhiu ngi khc nhau cn nhiu tn gio khc nhau. Mc ch ca tn gio l em li ch cho con ngi, v ti ngh rng nu chng ta ch c mt tn gio, sau mt thi gian tn gio s khng cn gip ch cho nhiu ngi. Chng hn nu chng ta c mt nh hng n, v ta ch bn c mt mn n- ngy ny qua ngy khc, cho mi ba n - nh hng s khng cn bao nhiu khch sau mt thi gian. Ngi ta cn v thch nhiu loi thc n khc nhau v c qu nhiu khu v khc nhau. Cng nh vy, tn gio c ngha l nui dng tinh thn con ngi. V ti ngh rng chng ta cn ca ngi s a dng trong tn gio v pht trin s nh gi cao ht sc s a dng ca tn gio. Cho nn s ngi thy Do Thi Gio, C c Gio, hay truyn thng Hi Gio thch hp hn vi h. Cho nn, chng ta phi tn trng v nh gi cao gi tr ca tt c nhng truyn thng tn gio ln khc nhau trn th gii. "Tt c nhng tn gio ny c th gp phn hu hiu cho li ch nhn loi. Tt c nhng tn gio u c lp ra lm cho mt c nhn hnh phc hn, v th gii tt p hn. Tuy nhin tn gio c mt tc ng lm th gii tt p hn, ti ngh iu quan trng l c nhn y phi c hnh tr chn thnh gio l ca tn gio y. Ta phi ha nhp gio l vo i sng bt k u, do ta c th dng nhng gio l y lm ngun sc mnh ni tm. V ta phi t c s hiu bit su xa v l tng tn gio, khng phi ch mc tr tu m cn l cm ngh su xa khin chng tr thnh phn kinh nghim ni tm ca ta. "Ti tin rng ta c th trau di s tn trng su xa i vi tt c nhng truyn thng tn gio khc nhau. Mt l do phi tn trng cc truyn thng tn gio khc l v tt c nhng truyn thng y u a ra mt khun kh o c chi phi cch hnh x ca ta v c nhng hiu qu tch cc. Chng hn nh trong truyn thng C c Gio, nim tin vo Thng c th cung cp mt khun kh o c cht ch v r rng chi phi cch hnh x v li sng ca ta - v n c th l mt phng php mnh m v c mt s mt thit no c to ra trong s lin h ca ta vi Thng , v cch by t tnh thng yu ca ta vi Thng , ngi to ra bn, l chng t tnh thng v tnh thng vi ng loi. "Ti tin rng c nhiu l do tng t knh trng cc truyn thng tn gio khc. Tt c nhng tn gio ln, ng nhin, cung cp li ch to ln cho hng triu con ngi qua nhiu th k trong qu kh. V ngay c trong lc ny, hng triu ngi vn c li ch, h nh c truyn cm hng, t nhng truyn thng tn gio khc nhau ny. Tht l r rng. V trong tng lai, cng vy, nhng truyn thng tn gio khc nhau y, s em cm hng cho hng triu ngi ca th h sp ti. l mt s tht. Vy cho nn, tht quan trng, l phi hiu thc t v tn trng cc truyn thng khc. "Ti ngh rng cch tng cng s tng knh ln nhau l nh s tip xc gn gi hn gia nhng ngi c tn ngng khc nhau. - s tip xc trc tip. Ti c gng trong t nm va qua gp g v i thoi, chng hn, vi cng ng C c v Do Thi, v ti ngh rng mt s kt qu tch cc thc s bt ngun t vic ny. Do s tip xc gn gi ny, chng ta c th hc hi c v nhng ng gp hu ch m nhng tn gio y

 em cho nhn loi v tm ra nhng kha cnh hu ch ca nhng truyn thng khc chng ta c th hc hi. Chng ta cn c th khm ph ra phng php v k thut m ta c th em p dng trong s tu tp ca chng ta. "Vy,iu thit yu l pht trin mi lin h gn gi gia nhng tn gio khc nhau, nh chng ta c th lm c mt c gng chung v li ch ca nhn loi. C qu nhiu iu chia r nhn loi, c qu nhiu vn trn th gii. Tn gio phi l phng cch cha tr gip gim xung t v kh au trn th gii, ch khng phi mt ngun gc khc gy xung t. "Chng ta thng c nghe ni tt c mi ngi u bnh ng. Theo iu ny chng ta mun ni l mi ngi r rng u ham mun hnh phc. Ai cng c quyn lm mt ngi hnh phc. V ai cng c quyn khc phc kh au. Vy nu ai nhn c hnh phc hay c li ch t mt truyn thng tn gio ring bit no , iu quan trng l phi tn trng quyn li ca ngi khc; bi vy, chng ta phi hc cch tn trng tt c nhng truyn thng tn gio ln ny. iu tht r rng." Trong tun l m thoi vi c t Lai Lt Ma Tuscon, tinh thn tn trng ln nhau c ngha hn c iu mong mi. Ngi ta thy c nhng ngi thuc nhiu truyn thng tn gio khc nhau trong s thnh gi, k c mt i din c hng ca tng l C c. Mc d nhng khc bit v truyn thng, nhng bu khng kh an bnh v ha hp bao trm cn phng. Ai cng thy iu ny. C mt tinh thn trao i, khng c mt cht hiu k no trong s nhng ngi khng phi l Pht T hin din v s tu tp hng ngy ca c t Lai Lt Ma. Nhng cng do hiu k thc y mt thnh gi hi: "Liu c phi mt ngi Pht T, hay mt ngi ca truyn thng khc, tu tp, nh cu nguyn dng nh phi c nhn mnh phi khng. Ti sao cu nguyn li quan trng cho i sng tinh thn? c t Lai Lt Ma tr li: "Cu nguyn l s nhc nh, n gin hng ngy v php tc c gi vng v nim tin. Chnh bn thn ti, tng i tng li mt s cu k Pht Gio vo mi bui sng. Nhng cu k ny ging nh cu nguyn, nhng thc ra l nhng li nhc nh. Nhc nh cch ni vi ngi khc, cch i x vi ngi khc, cch ng u vi cc vn hng ngy, nhng iu ging nh vy. Cho nn, v tng th s tu tp ca ti lin quan n nhc nh - qun chiu tm quan trng ca t bi, tha th, tt c nhng iu ny. V d nhin n bao gm mt s hnh thin Pht Gio v bn cht ca thc t, v cng mt s v qun tng. Vy, trong s tu tp hng ngy ca ti, trong vic cu nguyn hng ngy ca ti, nu ti c th gi rnh ri, phi mt n bn gi. K cng kh di." ngh b bn gi mt ngy cu nguyn khin mt thnh gi khc hi, "Ti l mt ngi m phi i lm li c con nh, c rt t th gi rnh. i vi mt ngi thc s qu bn rn, lm sao c th c th gi cu nguyn v hnh thin?" "Ngay c trng hp ca ti, nu mun than phin, ti lun lun c th than phin khng c th gi." c t Lai Lt Ma nhn nh."Ti rt bn. Tuy nhin nu bn c gng, bn

c th lun lun tm c th gi, th d vo bui sng sm. Ri ti ngh bn c th gi vo cui tun. Bn c th hy sinh mt s vui chi," Ngi ci. "Cho nn, ti ngh t nht c na gi mi ngy. Hay nu bn c gng, chu kh, c l bn c th tm c, ba mi pht vo bui sng, v ba mi pht vo bui ti. Nu bn thc s ngh n vic ny, bn c th tm ra c cch c th gi. "Tuy nhin nu bn nghim tc ngh n ngha thc s ca s tu tp tinh thn, vic ny s lin quan n vic pht trin v rn luyn trng thi tinh thn, thi , tm l, cm xc v sc khe. Bn khng nn gii hn s hiu bit s tu tp tinh thn vo mt s hot ng th cht hay bng li, ging nh c thuc lng li cu nguyn hay tng nim. Nu s hiu bit v s tu tp tinh thn b gii hn vo nhng hot ng nh th, th, d nhin, bn cn c mt s th gi nht nh, mt s th gi rnh ring cho vic tu tp - v bn khng th i lm cc cng vic vt hng ngy nh nu n vn vn...trong khi tng ch. Lm nh vy c th lm phin ngi chung quanh. Tuy nhin nu bn hiu tu tp tinh thn theo ng ngha ca n, bn c th s dng tt c 24 gi mt ngy cho vic tu tp. Tnh cht tinh thn thc s l thi tinh thn m bn c th tu tp bt c lc no. Th d nu bn thy mnh ang trong tnh trng cm thy mun xc phmi mt ngi no , th ngay lp tc bn phi thn trng v kim ch khng lm iu . Tng t nh vy, nu bn gp phi tnh hung c th mt bnh tnh, ngay lp tc bn lu tm v ni, "Khng, iu ny khng phi l cch thch hp!". mi tht l tu tp tinh thn. Khi sng t, bn s lun lun c th gi. "Vic ny nhc ti nh n mt trong nhng bc thy Kadama Ty Tng, Potowa, ni rng i vi mt ngi hnh thin t c trnh n nh ni tm v nhn thc, th mi bin chuyn, mi tri nghim xy ra h nh l mt li dy. l kinh nghim hc hi. Ti ngh iu ny tht ng. Vy nn, t cch nhn ny, c n khi bn ri vo, chng hn, nhng cnh hn lon ca bo lc v tnh dc, ging nh trn truyn hnh v phim nh, bn vn c th nhn chng bng s cnh gic v nhng hu qu c hi dn ti cc oan. Ri, thay v b p o hon ton bi cnh , ng hn l bn c th dng nhng cnh y lm du hiu bo cho bit tnh cht gy h hi ca nhng cm xc tiu cc khng kim sot c - do bn c th hc c nhng bi hc. Nhng hc nhng bi hc t vic chiu li nhng phim The A-Team hay Melrose Place li l mt chuyn khc. Tuy nhin, l ngi hnh tr Pht Php, ch tinh thn ring ca c t Lai Lt Ma chc chn bao gm nhng nt c o ca Pht o. Chng hn, m t v s tu tp hng ngy ca Ngi, Ngi k n bao gm c vic hnh thin Pht gio v bn cht ca thc t, cng nh v mt s tu tp v qun tng. Trong bi cnh ca bui tho lun ny, khi Ngi tnh c ni n nhng s tu tp y, trong nhiu nm qua, ti c dp nghe thy Ngi bn tho nhng ti y rt chi tit -- nhng bi ni chuyn ca Ngi gm c nhng bi tho lun ht sc phc tp m ti cha tng c nghe qua v bt c v ch no. Nhng bi ni chuyn ca Ngi v bn cht thc t trn y nhng lp lun v phn tch trit l kh hiu; s din t v qun tng mt in rt phc tp kh hiu v tinh vi- thin nh v qun tng m mc tiu dng nh c xy dng trong tr tng tng ca con ngi, h nh l bn v tr v bng tay. Ngi dnh c cuc

i nghin cu v tu tp thin nh Pht gio ny. Nh ti iu , bit kh nng n lc phi thng ca Ngi, nn ti hi : "Xin Ngi miu t li ch thc t hay tc ng ca s tu tp tinh thn trong cuc sng hng ngy ca Ngi?" c t Lai Lt Ma im lng hi lu ri thong th tr li: "Mc du kinh nghim ca ring ti c th l rt t i, nhng mt iu m ti c th ni chc chn l ti cm thy do tu tp Pht Gio, ti cm thy tm ti tr nn bnh tnh hn nhiu. l iu r rng. Mc du s thay i xy ra dn dn, c l tng phn mt, " Ngi ci, "Ti ngh rng c s thay i trong thi ca ti i vi bn thn v nhng ngi khc. Mc du rt kh m vch ra nhng nguyn nhn chnh ca s thay i, nhng ti ngh rng do nh hng ca s nhn thc, khng phi l nhn thc y , m l cm ngh hay thc v bn cht c bn n tng ca thc t, v cng do suy ngm v nhng ch nh v thng, bn cht kh au ca chng ta, v gi tr ca t bi v v tha. "Cho nn, ngay c khi ngh n nhng ngi Trung hoa cng sn gy thm ha ln cho mt s dn Ty Tng - do s tu tp Pht gio ca ti, ti thy lng thng cm ngay c n nhng k gy au kh, v ti hiu rng, k gy au kh thc ra b bt buc bi snhng th lc tiu cc khc. V nhng iu ny v nhng li nguyn v cam kt B Tt ca ti, cho d l k phm ti c c, ti hon ton khng cm thy hay ngh rng v nhng s c c ca chng, chng s phi chu nhng iu tiu cc hay khng c nm mi giy pht hnh phc. Li nguyn B tt gip ti pht trin thi ny, n rt hu ch, cho nn t nhin ti yu thch li nguyn ny. (Trong li B Tt nguyn, ngi tu tp tinh thn xc nh lng mong c tr thnh B Tt. B Tt, dch ngha en l "ngi chin s tnh thc", l mt ngi vi lng thng yu v t bi, t c B Tt qu, c im ca trng thi tinh thn ny l kht vng t v chn chnh t gic ng hon ton hu em li ch cho tt c chng sinh). "iu ny lm ti nh ti mt v i s hnh tr tng nim ti Tu Vin Namgyal. L mt t nhn chnh tr, ng b cm t trong nhng nh t v tri lao ng Trung Hoa hai mi nm. Mt ln ti hi ng v hon cnh kh khn nht m ng phi ng u khi trong t. Rt ngc nhin khi nghe ng ni l s nguy him nht m ng cm thy l mt lng t bi vi ngi Trung Hoa! "C rt nhiu cu chuyn nh vy. Th d, ba ngy trc y, ti gp mt nh s sng nhiu nm trong nh t Trung Quc. ng cho ti bit ng 24 tui vo nm 1959, nm c cuc ni dy ca ngi Ty Tng. Vo lc ng gia nhp lc lng Ty Tng ti Norbulinga. ng b ngi Trung Quc bt v b t cng vi ba anh em, ba anh em b git ti . Hai ngi anh em khc ca ng cng b git.. Ri cha m ng cng b cht ti tri lao ng. Nhng ng ni vi ti rng khi ng trong t, ng suy ngh v i ng v n lc ng kt lun rng d ng c dnh c cuc i lm tu s ti Tu Vin Drepung, cho n lc by gi, ng cm thy ng khng phi l mt nh s tt. ng cm thy ng l mt nh s ngu di. Vo lc ng nguyn, v trong t, ng phi c gng lm mt nh s chn chnh. Do hnh tr Pht Php, v s rn luyn tm, ng c th duy tr c tinh thn vui v d th xc au n. C khi ng b tra tn v b nh p tn nhn, ng c

th qua khi v vn cm thy hnh phc bng cch xem n nh l s ty sch nghip tiu cc trong qu kh. "Cho nn l qua nhng th d ny, ta c th thc s nh gi cao gi tr ca vic a tu tp tinh thn vo i sng hng ngy ". V vy, c t Lai Lt Ma thm vo cht liu cui cng ca mt i sng hnh phc - phng din tinh thn. Qua gio l ca c Pht, c t Lai Lt Ma v nhiu ngi khc tm ra c mt cu trc c ngha gip h chu ng v vt qua au n v kh au i khi gp phi trong cuc i. Nh c t Lai Lt Ma gi , mi truyn thng tn gio ln trn th gii u c c hi gip ta ginh c mt cuc hnh phc hn. Sc mnh ca nim tin,c to ra trn qui m rng ln ca nhng truyn thng tn gio ny, gn b trong i sng ca hng triu ngi. Nim tin o l su xa gip v s ngi qua c nhng lc kh khn. i khi n tc ng mt cch lng l khng ng k, i khi trong nhng bin chuyn su xa. Mi ngi chng ta, vo mt lc no trong cuc i, hn chng kin sc mnh tc ng ni ngi thn, bn b, hay ngi quen thuc. i khi, nhng th d v sc mnh bn b v nim tin c tm thy ngay trn trang u. Th d nhiu ngi rt quen thuc vi th thch ca Terry Anderson, mt ngi bnh thng t nhin b bt cc trn ng ph ti Beirut vo mt bui sng nm 1985. ng b chp bng mt ci mn, b y vo mt xe hi v trong by nm tip theo ng b giam lm con tin ca nhm Hezbollah, mt nhm Hi gio cc oan. Cho n nm 1991, ng b giam ti mt x lim nh di tng hm m t bn thu, b bt mt v xing xch trong mt thi gian di, chu ng nhng trn nh p thng xuyn v nhng iu kin khc nghit. Cui cng ng c tha, th gii bit n ng v thy ng qu sung sng c tr v vi gia nh v cuc i ca ng nhng ng ngc nhin l gn nh khng cay ng v th hn i vi nhng ngi bt ng. Khi nhng phng vin hi ng v ngun gc sc mnh phi thng ca ng, ng nhn ra l nim tin v cu nguyn l nhng nhn t quan trng gip ng chu ng s th thch. Th gii y nhng th d nh vy v cc kha cnh m nim tin o l to ra s gip c th trong nhng lc kh khn. V nhng cuc thm d rng ln mi y dng nh xc nhn s thc l nim tin o l c th ng gp thit thc cho mt i sng hnh phc hn. Nhng nh nghin cu c lp v nhng t chc thm d d lun (nh c quan Gallup) tin hnh kho st thy rng nhng ngi c tn gio thut li cm tng hnh phc v tha mn vi i sng nhiu hn l nhng ngi khng tn gio. Nhng cuc nghin cu thy rng khng nhng nim tin l nh tin tri t thut cm tng hnh phc, m mt nim tin tn gio mnh m cng xut hin gip c nhn ng u mt cch hu hiu hn vi nhng vn nh tui gi, hay nhng khng hong c nhn v nhng bin chuyn bi t. Hn na, thng k cho thy nhng gia nh ca nhng ngi c nim tin tn gio mnh m c t l thp v nhng ngi phm php, ru ch, ma ty, v hn nhn tht bi. Thm ch c bng chng cho thy nim tin c li ch cho sc khe con ngi - ngay c nhng ngi bnh nng. Thc ra ng l c n hng trm nghin cu khoa hc v nghin cu dch t, xc minh mi lin h gia nim tin tn gio mnh m, t l t vong thp, v sc khe tt hn. Trong mt cuc nghin cu, nhng ph n gi c nim tin tn gio mnh m sau khi b gii phu hng c th i b xa hn cc ph n t tin vo tn gio, v h t phin mun sau khi b gii phu. Mt cuc nghin cu ca Ronna Casar Harris v Mary Amanda Dew ti i Hc Y Khoa Pittsburg cho thy nhng bnh nhn thay tim c nim tin tn gio mnh m gp t kh khn hn

i vi ch y t hu phu v biu hin sc khe th cht v tinh thn tt hn. Trong mt cuc nghin cu khc do Bc s Thomas Oxamn v nhng cng s ca ng ti Trng Y Dartmouth tin hnh, ngi ta thy nhng bnh nhn trn nm mi tui tri qua gii phu tim m ng mch vnh hay van tim, v nng ta vo nim tin tn gio, sng st nhiu gp ba ln nhng ngi khng tn gio. Nhng li ch ca mt nim tin tn gio mnh m tr thnh sn phm trc tip ca nhng hc thuyt c bit v nhng tn ngng ca mt truyn thng ring bit. Nhiu Pht t, chng hn, c th chu ng au kh do tin tng vng chc vo hc thuyt v Nghip. Tng t nh vy, nhng ngi c nim tin khng lay chuyn vo Thng , thng c th ng vng trc nhng kh khn d di v h tin vo Thng ton tr ton nng v thng yu - mt Thng m k hoch ca Ngi c th l m mt i vi chng ta vo hin ti, nhng Thng trong tr tu ca Ngi, cui cng s cho thy tnh thng yu ca Ngi vi chng ta. Vi nim tin vo gio l trong Kinh Thnh, h c th thy thoi mi trong thi th nh Romans 8:28: "Tt c mi s cng nhau lm iu thin cho chng l thng yu Thng , cho chng c ku gi theo mc ch ca Ngi". Mc d mt s phc bo ca nim tin c th cn c trn nhng hc thuyt ring t lin quan n mt truyn thng tn gio ring bit, nhng c nhng c trng lm nn sc mnh khc ca i sng tinh thn rt ph bin trong tt c tn gio. Tham gia vo bt c tn gio no cng c th to ra mt cm gic v quan h bn phn cng ng v s quan tm ln nhau vi nhng ngi cng nhau tu tp. N em li mt khun kh c ngha trong ngi ny c th quan h v lin kt vi nhng ngi khc. V n cng c th cho ngi ta mt cm ngh chp nhn. Gi vng nim tin tn gio c th cho ta thc su sc v mc ch, em li ngha cho cuc sng. Nhng c tin ny s cho ta hy vng trc nghch cnh, kh au v ci cht. Chng gip ta tip nhn mt cch nhn bt bin cho php ta vt ra khi chnh mnh khi b p o bi nhng kh khn trong i sng hng ngy. Mc d tt c nhng li ch tim tng ny sn sng cho nhng ai thc hnh gio l ca mt tn gio chnh thc ha, nhng r rng l ch c nim tin tn gio khng thi th khng bo m c hnh phc v an n. Th d vo lc Terry Anderson b cm trong x lim biu l nhng thuc tnh tt p nht ca nim tin tn gio, th bn ngoi x lim bo lc hn th d di honh hnh cho thy nhng thuc tnh xu xa nht ca nim tin tn gio. nhiu nm ti Lebanon, nhiu gio phi o Hi trong tnh trng chin tranh vi tn C c v Do Thi gio, b kch thch bi bo lc hn th t mi pha, dn dn s tn bo khng t xit trn danh ngha tn gio. l chuyn xa, chuyn m ta thng c nghe k qua lch s v cng thng c nhc li trong th gii hin i. V tim lc gy chia r v hn th ny, ngi ta d dng mt nim tin vo nhng th ch tn gio. iu ny dn n mt s nhn vt tn gio nh c t Lai Lt Ma c gng lc ra nhng yu t v i sng tinh thn c th p dng cho bt c mt c nhn no mun nng cao hnh phc ca mnh, d bt c truyn thng tn gio hay c tin vo tn gio hay khng. Bi vy, bng mt ging ni qu quyt, c t Lai Lt Ma kt lun cuc bn lun bng tm nhn rng vo mt i sng tinh thn thc s: "Vy, ni n vic by t phng din

tinh thn trong i sng ca chng ta, chng ta phi nhn bit c tin tn gio l mt bnh din tinh thn. V, v tn gio, nu chng ta tin vo bt c mt tn gio no th iu l tt. Nhng c khi khng c c tin tn gio, chng ta vn c th xoay x. Trong mt vi trng hp chng ta c th xoay x tt hn. Nhng l quyn ca mt c nhn, nu chng ta mun tin, tt! Nu khng tin, cng c. Nhng c mt bnh din tinh thn khc. l ci m ti gi l tnh tinh thn cn bn - nhng c tnh cn bn lm ngi nh lng tt, ho tm, t bi, quan tm. D chng ta c c tin hay khng c c tin, loi tinh thn ny vn l thit yu. C nhn ti coi bnh din tinh thn th hai ny quan trng hn bnh din th nht, v d cho mt tn gio c bit c tuyt vi n u i na, th tn gio vn ch c chp nhn bi mt s chng sinh gii hn, ch mt phn ca nhn loi. Nhng chng no chng ta cn l con ngi, l thnh vin ca gia nh nhn loi, tt c chng ta u cn phi c nhng gi tr tinh thn cn bn y. Khng c nhng gi tr ny, cuc sng con ngi s kh khn, rt v v. Kt qu l khng mt ai trong chng ta c th c hnh phc, ton th gia nh chng ta s au kh v, cui cng, x hi s c nhiu kh khn. Cho nn, iu tr nn r rng l tu dng nhng loi gi tr tinh thn cn bn tr nn quan trng. "Trong khi tm cch trau di nhng gi tr tinh thn cn bn ny, ti ngh chng ta cn phi nh rng trong s nm t ngi trn hnh tinh ny, c l mt hay hai t ngi rt thnh thc, thc s tin tung vo tn gio. D nhin, khi ti cp n nhng ngi tin tng thnh tht, ti khng bao gm nhng ngi, th d, ch ni, "Ti l ngi C c" ch yu l v gia nh ca h gc l C c Gio, nhng hng ngy khng my lu n nim tin C c Gio hay tch cc tu tp tn gio ny. Vy, ngoi tr nhng ngi ny, ti tin l c l ch c khong mt t ngi thnh khn tu tp tn gio ca mnh. C ngha l bn t, a s ngi trn tri t ny u l nhng ngi khng tn ngng. Cho nn chng ta vn phi tmra cch ci thin i sng cho a s ngi ny, bn t ngi cha tham gia vo mt tn gio no - cch gip h tr thnh ngi tt, ngi c o c m khng c tn gio g. Ni y ti ngh gio dc l ch yu - lm cho con ngi thm nhun tinh thn rng t bi, ho tm, vn vn... l nhng c tnh cn bn tt ca con ngi, khng phi ch l ni dung ca ti tn gio. Ti ngh trc y chng ta ni nhiu n tm quan trng hng u ca con ngi l nng nhit, lng thng yu, v t bi v sc khe, hnh phc, v tm an lc trong con ngi. y l mt vn rt thc tin, khng phi l l thuyt tn gio hay suy on trit l. N l mt vn then cht. V ti ngh rng thc ra l ct li ca tt c nhng gio l ca nhng truyn thng khc nhau. Nhng n vn rt quan trng cho nhng ai khng mun i theo mt tn gio c bit no c. Vi nhng ngi ny, ti ngh chng ta c th gio dc h, v lm cho h lnhn thc rng khng theo mt tn gio no cng khng sao nhng phi l mt ngi tt, mt con ngi c thc, c tinh thn trch nhim v tn ty v th gii tt p hn, hnh phc hn. "Thng thng, c th biu th li sng o l ring hay tinh thn qua nhng phng tin bn ngoi, nh mc th qun o no , c in th, hay mt ci bn th trong nh, hay tng nim vn vn... C nhng cch biu l chng bn ngoi. Tuy nhin, nhng s thc hnh hay nhng hot ng ny ch l th yu hnh mt li sng tinh thn ch thc, cn c vo nhng gi tr tinh thn cn bn, v rt c th tt c nhng hot ng tn gio bn ngoi vn cn chp nhn ngi ta nui dng trng thi tinh thn tiu cc. Nhng

tnh tinh thn thc s phi biu th kt qu lm cho ngi ta bnh tnh hn, hnh phc hn, v an bnh hn. "Tt c nhng trng thi o c ca tm - t bi, khoan dung, tha th, quan tm, v vn vn... - nhng c tnh tinh thn ny l Php ch thc, hay nhng c tnh tinh thn ch thc, v tt c nhng c tnh tinh thn ni tm ny khng th cng tn ti vi nhng ngh xu xa hay trng thi tm tiu cc. "Cho nn rn luyn hay tin hnh mt phng php dn n k lut tinh thn trong tm tr con ngi l ct li ca i sng o l, k lut tinh thn c mc ch trau di nhng trng thi tinh thn tch cc. Nh vy, liu ta c mt cuc i tinh thn hay khng cn ty thuc vo vic liu ta c thnh cng trong vic t c trng thi tm c ch ng v chuyn trng thi tm y vo hnh ng hng ngy ca ta." c t Lai Lt Ma sp sa phi d bui tip tn t lng trn trng vi mt nhm ngi ho tm, ng h mnh m s nghip ca ngi Ty Tng. Bn ngoi phng tip tn, mt nhm ng ngi t tp n cho Ngi. Vo lc Ngi n, s ngi tr nn rt ng. Trong s nhng ngi ny, ti thy mt ngi n ng m ti gp i ln trong tun. Khng r ng ta bao nhiu tui, nhng ti on ng ta khong 25, c l trn 30 tui, cao v mnh khnh. B ngoi xc xch ca ng, khin ti ch n v mt ca ng, mt v mt m ti thng thy trong s nhng bnh nhn ca ti - lo lng, ht sc chn nn, au n. V ti ngh ti thy h thng c chung quanh ming ng git nh lin tc, chng bnh "Tardive dyskenesia", ti lng l chn on, mt chng bnh thn kinh gy ra bi thng xuyn dng thuc an thn."Ti cho y", ti ngh vo lc nhng ri cng qun ngay ng ta. Khi c t lai Lt Ma ti, m ng chen ln ti pha trc n cho Ngi. Nhn vin an ninh hu ht l ngi tnh nguyn c sc ngn chn m ng v m con ng i vo phng tip tn. Ngi n ng tr tui m ti nhn thy trc , bny gi vi v mt c phn bi ri, b m ng x y ti ra khong trng do i an ninh ph trch. Khi c t Lai Lt Ma ang tin vo phng tip tn,Ngi ti ngi n ng vt qua hng ro an ninh v Ngi dng li ni chuyn vi ng ta. Thot tin ng ta hong ht ri ni nhanh vi c t Lai Lt Ma, Ngi tr li ng ta my cu. Ti khng th nghe h ni g, nhng nhn thy khi ng ta ni ng ta bt u c v bn chn hn. Ngi n ng ny ang ni iu g , nhng thay v tr li, c t Lai Lt Ma cm ly tay ng ta, v nh vo bn tay, ng yn hi lu ri lng l gt u. Ngi nm tay ngi n ng tht cht, nhn thng vo mt ng ta, nh th Ngi khng lu tm g n m ng chung quanh. V mt bn chn v au n t nhin bin mt trn gng mt ca ng ta v nc mt tun ri trn g m. Du rng n ci xut hin v t t lan ta trn khun vn cn nht nh nhng c,v thoi mi v sung sng hin ra ni khe mt. c t Lai Lt Ma nhn mnh nhiu ln, k lut tinh thn l c s ca i sng tinh thn. N l phng php c bn t hnh phc. Trong sut cun sch ny, Ngi gii thch cch nhn ca Ngi rng k lut tinh thn lin quan n vic tranh u vi nhng trng thi tinh thn tiu cc nh gin d, th hn, tham lan v trau di nhng trng thi

tch cc nh ho tm, t bi, v khoan dung. Ngi cng vch r rng cuc sng hnh phc phi xy dng trn nn tng ca mt trng thi tm an n Tu tp k lut tinh thn c th bao gm cc k thut hnh thin chnh thng lm cho tm n nh v t c trng thi bnh tnh. Hu ht nhng truyn thng tinh thn u a ra cch tu tp m cho tmlng xung, gip chng ta tip xc nhiu hn vi bn cht tinh thn su hn. phn kt lun trong lot ni chuyn vi cng chng ti Tuscon, Ngi trnh by nhng ch dn v thin hnh gip chng ta bt u lng ng vng tng, quan st bn cht tim n ca tm, v do pht trin "tm tnh lng". Nhn khp phng hp, Ngi bt u ni bng cung cch tiu biu ca Ngi thay v ni vi m ng, dng nh Ngi ang ang t mnh hng dn tng ngi mt trong s khn gi. C lc Ngi yn lng tp trung, c lc Ngi rt si ni, nhp nhng trnh by ch dn ca Ngi bng nhng ci gt u tht tinh t, nhng iu b bng tay v nhng ng tc u a nh nhng.

---o0o--THIN NH V BN CHT CA TM Ngi bt u, "Mc ch bi tp ny l bt u xc nhn v c cm gic v bn cht ca tm, t nht mc bnh thng. Ni chung khi chng ta ni n "tm", chng ta ang ni n mt khi nim tru tng. Khng c mt kinh nghim trc tip v tm, th d, nu chng ta c yu cu nhn dng tm, chng ta bt buc ch vo b no. Hoc, nu chng ta c yu cu nh ngha tm, chng ta c th ni l kh nng "bit", "hiu c" v "nhn thc c". Nhng khng trc tip nm c tm do thin tp, nhng nh ngha y ch l li ni sung. iu quan trng l c th nhn dng tm qua kinh nghim trc tip, ch khng phi l mt khi nim tru tng. Vy nn, mc ch bi tp ny l nhm trc tip cm thy hay nm c bn cht thng thng ca tm, khi bn ni tm c nhng c tnh "trong sng "v "nhn thc c", bn c th nhn dng c n do kinh nghim ch khng phi ch l khi nim tru tng. "Bi tp ny gip bn ch ngng nhng vng tng v dn dn gi c tnh trng y cng ngy cng lu hn. Khi thc hnh bi tp ny, cui cng bn s thy mt cm gic nh khng c g , mt cm ngh trng rng. Nhng nu bn i xa hn, cui cng bn s nhn ra bn cht tim n ca tm, nhng c tnh "trong sng " v nhn bit c". N cng ging nh ly thy tinh y nc. Nu nc trong, bn c th nhn thy y ly, tuy bn vn cng nhn c nc ti y. Vy, hm nay chng ta thin nh v khi nim khng. y khng phi l trng thi v tri v gic n thun hay trng thi tm trng rng. ng hn l ci m bn phi lm trc nht, l quyt tm rng, "ti s duy tr trng thi khng vng tng". Cch bn phi lm nh th ny: "Ni chung tm chng ta ch yu hng v nhng i tng bn ngoi. S lu ca chng ta theo cm gic kinh nghim. Phn ln n duy tr mc cm gic v nhn thc. Ni mt cch khc, thng thng thc ca chng ta hng vo nhng kinh nghim cm gic th cht v khi nim tinh thn. Nhng trong bi tp ny, iu m bn nn lm l ko tm bn vo bn trong, ng n ui theo hay ch n i tng cm gic.

ng thi ng n b rt hon ton n mc v tri v gic hay thiu ch tm, Bn phi duy tr trng thi tnh to v ch tm tht t v ri c tm hiu trng thi thc t nhin ca bn - mt trng thi m thc ca bn khng b au n bi nhng ngh v qu kh, nhng s vic xy ra, nhng k nim v k c, v cng khng b au n v nhng ngh v tng lai, ging nh k hoch tng lai, nhng mong i, s hi, hay hy vng. M ng hn l c gng duy tr trong trng thi t nhin v v t. "iu ny i cht gin nh mt dng sng ang chy sit m bn khng th nhn c lng sng r rng. Tuy nhin, nu bng cch no bn c th lm cho n ngng chy t c hai chiu t pha ngun chy vo v chy ra, th bn c th lm cho nc ng yn. Vic lm cho bn c th nhn thy y sng r rng. Tng t nh vy, nu bn c th ngng tm li khng cho n ui theo nhng i tng cm gic v ngh v qu kh v v lai vn vn..., cng nh khi bn c th gii that tm bn khi b " trng rng" hon ton, th bn s bt u nhn thy bn di ci hn lon ca tin trnh t tng. C mt s trm lng bn di, mt s trong sng bn di ca tm. Bn nn c gng quan st v chng nghim iu ny. "iu ny c th l rt kh giai on u, chng ta hy bt u ngay t bi ging ny. giai on u khi bt u tri nghim trng thi t nhin tim n ca thc, bn c th tri nghim n di hnh thc ca mt loi "vng mt" no . iu ny xy ra v chng ta qu quen bit tm chng ta bng i tng bn ngoi, chng ta c hay nhn th gii bng quan nim, hnh nh v vn vn ...Vy khi bn rt tm ra khi nhng i tng bn ngoi, gn nh th l bn khng th nhn ra tm ca bn. H nh vng mt, h nh trng rng. Tuy nhin khi bn tin b dn v quen i vi vic y, bn bt u nh gi cao v nhn thc c trng thi t nhin ca tm. "Nhiu kinh nghim thin nh thc su xa t c trn c s ca loi tm trm tnh ny... c t Lai Lt Ma ci ni, "ti phi nhc nh loi thin ny, v khng c i tng c bit tp trung vo, nn c nguy c bun ng. "Vy, nay chng ta hy thin tp ... " bt u, chng ta hy ht th ba ln, v ch tp trung ch vo hi th. Ch thc v ht vo, th ra, ht vo th ra ba ln. Ri bt u thin." c t Lai Lt Ma b knh ra, tay trn i, v ngi bt ng trong thin nh. Mt s im lng hon ton trn ngp khp phng, mt ngn nm trm ngi quay vo ni tm, quay vo ci c tch ca mt ngn nm trm th gii ring t, tm cch lng ng vng tng v c l thong thy bn cht thc s ca tm h. Sau nm pht s im lng b rn ra nhng cha v hn, c t Lai Lt Ma bt u tng nh nhng, ging ca Ngi trm trm v du dng, m m a ngi nghe ra khi thin nh. Vo lc kt thc bui ging, nh thng l, c t Lai Lt Ma chp tay, ci u cho khn gi vi lng thng yu v knh trng, Ngi ng dy, i qua m ng vy quanh. Hai tay vn chp vo nhau, Ngi tip tc ci cho khi ri khi phng. Khi i qua m ng Ngi ci u thp n ni ngi ng xa vi bc cng khng th nhn thy Ngi. Ngi hnh nh bin i trong ci bin u ngi. Tuy nhin t ng xa, ngi ta vn c

th pht hin ng i ca Ngi, do s chuyn ng tinh t ca m ng khi Ngi i qua. Nh th l Ngi khng cn l mt i tng c th nhn thy, m hon ton tr thnh cm thy s hin din . -ooOoo-

LI CM N
Cun sch ny khng th c c nu khng c s c gng v ho tm ca nhiu ngi. Trc nht, ti mun by t li cm n chn thnh ca ti n c Tenzin Gyatso, c t Lai Lt Ma th mi bn, vi lng tri n su xa ca ti V lng ho tm, lng, ngun cm hng v tnh hu ngh v b bn ca Ngi. V i vi cha m ti, James v Bettie Cutlere, vi k nim thng yu, cho ti nn mng ca con ng i n hnh phc trong cuc i. Nhng li cm n chn thnh ca ti n nhiu ngi khc: n Tin S Thupten Jinpa v tnh hu ngh ca ng, s gip ca ng trong vic bin tp cc phn ca sch ny, v vi vai tr ch yu ca ng l lm phin dch trong nhng bui thuyt php ca c at Lai Lt Ma vi cng chng, v trong nhng cuc m thoi ring t vi ng. Cng xin gi li cm n n Lobsang Jordhen, Thng Ta Lhakdor, lm thng dch vin trong mt s cc cuc m thoi ca ti vi c t Lai Lt Ma ti n . Xin gi li cm n ti Geyche Tethong, Rinchen Dharlo, v Dawa Tsering, v s ng h v gip trn nhiu phng din qua nhiu nm. Xin gi li cm n n nhiu ngi lm vic hng say bo m rng cuc ving thm ca c t Lai Lt Ma l mt kinh nghim b ch cho rt nhiu ngi; n Claude d'Estree, Ken Bacher v ban gim c v nhn vin ca Arizona Teachings Inc., n Peggy Hitchcock v ban gim c ca Arizona Friends of Tibet, n Tin S Pam Wilson v nhng ngi t chc bui thuyt php ca c t Lai Lt Ma ti i Hc Arizona v hng t ngi tnh nguyn vi nhng c gng khng mt mi nhn danh tt c nhng ngi tham gia vo nhng bui ging ti Arizona. Xin gi li cm n n nhng nhn vin c bit ca ti, Sharon Friedman v Ralph Vicinanza, v nhng nhn vin tuyt vi ca h, v nhng khuyn khch, tn tnh, gip trong nhiu kha cnh ca chng trnh ny, v cng vic kh khn vt ngoi bn phn. Ti c bit chu n h. Xin gi li cm n n nhng ngi a ra s gip v gi trong vic bin tp, s sng sut, v chuyn mn, cng s h tr c nhn trong tin trnh son tho di: Ruth Hapgood vi nhng c gng ti ba trong vic bin tp bn tho lc u, Barbara Gates v Tin S Ronna Kabatznick v nhng s gip khng th thiu ca h khi vt v c nhiu ti liu, tp trung v sp xp ti liu thnh mt cu trc mch lc, v ti ngi bin tp ti ba ca ti ti Riverhead, Amy Hertz, v s tin tng vo k hoch v gip ti trnh by cun sch. V cng xin gi li cm n n Jennifer Kepo v nhng nhn vin n

hnh lm vic hng say v ton th nhn vin ca Riverhead Books. Ti cng xin chuyn li cm n nng nhit ti nhng ngi gip ti ghi li nhng bi ni chuyn trc cng chng ca c t Lai Lt Ma ti Arizona, v nh my nhng phn u ca bn tho. kt thc, xin gi nhng li cm n su xa ca ti n: - Nhng gio s ca ti, - Gia nh ti v nhiu bn hu lm cho i ti phong ph trong nhiu phng din. - n Gina Beckwith Eckel, Tin S David Weiss v Daphne Arkeson, Tin S Gillian Hamilton, Helen Mitsios, David Greenwalt, Dale Brozosky, Kristi Ingham Espinasse, Tin S David Klebanoff, Henrietta Bernstein, Tom Minor, Ellen Wyatt Gothe, Tin S Gail McDonald, Larry Cutler, Randy Cutler, Lori Waren, v li cm n c bit v cm nim su xa n Candee v Scott Bierley - Cc bn hu khc m ti khng ghi tn ti y, nhng vn gi lun lun trong tm lng thng yu, tri n, v knh trng vi nhng bn ny. -- HT --

Vi nt v Dch gi, Thng ta Thch Tm Quang

THN TH Thng ta c th danh l Nguyn Hu V, php danh Minh Pht, v php t l Thch Tm Quang, thuc dng Lm T Chnh Tng th 45. Ngi sinh nm Gip T (1924), nguyn qun Qun Hon Long, H Ni, l con trai trng trong mt gia nh c su anh ch em, gm ba trai ba gi.

Sinh trng trong mt gia nh n np theo o Pht, ngay t thu b theo b m i cha l bi cng Pht thng xuyn vo nhng ngy Rm v mng Mt mi thng. Ln ln, Ngi theo hc chng trnh Php vn nn rt thng tho ting Php. Ngi cng gia nh di c vo min Nam nm 1955; tham gia qun i, phc v Cc Mi Dch v l s quan i din Pht Gio ca Cc ny. Nm 1965, gii ng vi cp bc i y. Sau , Ngi lm vic cho mt c quan Hoa K ti Si Gn. Nh , Ngi c trau di thm kh nng phin dch Anh ng. Nm 1975, Ngi cng gia nh sang nh c ti Hoa K, Qun ht Fresno, Tiu bang California. Va n Fresno l Ngi c nhn vo lm vic vi c quan ti chnh qun ny cho n ngy v hu tr nm 1987. Nh duyn lnh, Ngi c gp Ha thng Thch c Nim nm 1979, v c Ha thng du dt hc Pht v lm Pht s ti y. Sau thi gian tu tp v lm Pht s gn mt nm, Ha thng Thch c Nim nhn thy Thng ta c c duyn vi Pht Php nn hng dn cho quy y Tam Bo, vi php danh l Minh Pht.

---o0o--CNG TC PHT S Nh c tm thnh vi Pht Php, li c s du dt n cn ca Ha thng Bn S, nn Ngi cng vi mt s Pht t ti qun ht Fresno mua c mt ngi nh c nh ci gia vi t vi tn l Cha Tam Bo. Khi cn l Pht t ti gia, Ngi rt cn mn v nhit thnh vi Pht s trong cng v Hi Trng Hi Pht Gio Vit Nam vng Central Valley, California. V khng c tr tr nn ban ngy th i lm, ti v ng lun ti cha, lo kinh k v hng n sm hm cng Pht nh mt v h t. Ngi Vit nh c ti y u mn m. Nh , ngi cha Tam Bo ngy cng vng mnh thm. Sau khi ngh hu, Ngi ch thn n Pht Hc Vin Quc T, nh l Ha thng Bn S v xin c xut gia u Pht. Thng Su nm 1988, bn s nhn thy c kh nng kham lnh gii php nn cho php ng n th gii C tc v B Tt gii cng mt ln. Ha thng Thch c Nim lm n u truyn gii, Ha thng Thch Tr Chn lm Yt Ma A xa l s, v Thng ta Thch Tn Ngha lm Gio Th A x l s. Sau khi c gii, bn s cho tr li Cha Tam Bo, va trng coi ngi gi lam va cm tc ba thng tng kinh v ly Hng Danh Bo Sm. Mn h, li tr li Pht Hc Vin nh l Bn S v i Chng l lm trn bn phn mt phn no trong s bi sm theo s ch dn ca bn s. K t khi pht tm xut gia, cu th gii php, Ngi khng lc no l khng tm cho Pht Php, t nhng vic ca Cha Tam Bo, Fresno, cho n nhng ng gp khim tn theo hnh nguyn ca Thng ta vi Gio Hi. u nm 1995, Thng ta pht ng xy ct cha mi. Ngi cha Tam Bo tht s hnh thnh. Cha Tam Bo mi ny c xy ct tuy khng to ln s nguy nga, nhng

khang trang v p , hp php ni x ngi, vi nhng nt c th vn ha Vit Nam v Pht Gio. Trong khun vin cha, cn c Ngi Bo Thp by tng th x li Pht v i Qun Th m l thin. Ngi gi lam ny khng nhng ch p ng cho nhu cu Pht S ti a phng m cn l mt di tch lch s qu gi v vic hong php li sanh trong tng lai cho n hu tn x ngi. y l mt thnh qu ng k v xng ng vi hnh nguyn xut gia ca Thy Tm Quang.

---o0o--HOT NG VN HA Song song vi cng tc Pht S, nh lo xy ct Ngi Bo in, Thp th X Li, i Qun m L Thin, v.v..., Thng ta cn dn thn vo cng tc Pht S ca Gio Hi Pht Gio Vit Nam Thng Nht ti Hoa K. Ngoi nhim v Ph T c Bit ca Ha thng Thch c Nim, Chnh Vn Phng Hi ng i Din, Thng ta Tm Quang cn dnh ra mt s thi gian rt ln cho cc hot ng vn ha, nht l v mt dch thut kinh sch. Ngi ch tm vo cng tc dch thut nhng tc phm ni ting ca cc bc cao tng chn tu. a phn nhng dch phm u c dng song ng Anh-Vit. Phn chuyn ng t Anh Vn sang Vit Vn: * Ba Ngn Nm Mt Kip Lun Hi * Nhng Chuyn Lun Hi Hin i * Ngi Cht Vn Sng Phn Song Ng Anh-Vit: * Nn Tng Ca o Pht * Hnh Phc La i * Lm Sao Khi S Hi v Lo Lng * o Pht v i Sng Hin i * Lm Sao Thc Hnh Li Pht Dy * Cht C Tht ng S Khng * V Sao Tin Pht, 3 tp * Khoa Hc Di Lng Knh Pht Gio * Nhng Ht Ngc Tr Tu Pht Gio, 3 tp * Cy Gic Ng, 3 tp * Ngh Tht To Hnh Phc, 2 tp. Vi hnh nguyn, s tu tp hnh tr gii lut, v cng tc Pht s v ang ng gp, vo thng 9 nm 1998, Ngi c bn s tn phong ln hng Thng Ta trong i Hi Thng Nin Nm Th Hai, nhim K Hai, ti T nh T m Hi Ngoi. Thng ta c ch tn gio phm tn dng v hoan h. Theo li ca Thng ta Thch Tn Ngha:

-- "Thng ta Thch Tm Quang, xng ng c mt ch ng trong hng ng Tng Gi ti Hi ngoi, c bit l phn kin to Ngi Gi Lam Tam Bo ti Qun Ht Fresno, Tiu Bang California cng nh phn ng gp tch cc v Vn Ha Pht Gio qua nhng dch phm v cng qu gi li cho i v o. Ti, T Kheo Thch Tn Ngha, tng hng dn Thng ta trong thi gian cha xut gia khi cn l mt c s thun cn trong cng v Hi Trng Hi Pht Gio Vit Nam Vng Central Valley California v Cha Tam Bo, xin c i li chc mng v tn dng Thng ta Thch Tm Quang." Bnh Anson ghi chp, Perth, Western Australia Thng 5-2003 -ooOooHt