TNH CHT GIO DC CA GII LUT PHT GIO

HT.Phc Sn ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 10 8 - 2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
1- Pht huy lng t bi, cu kh 2- Thc hin np sng tri tc, kim c 3- Thanh lim, cng chnh, tn trng ti sn k khc 4- Knh nhng bc trng thng, tn trng danh d k khc Tng lun

---o0o--Lch s cho chng ta thy c nhng tn gio, nhng ch thuyt t ra sng gi mt thi, nhng khi tri qua nhng th thch kht khe ca thi gian th lin chm vo qun lng. Ti sao vy? Ti v n thiu nhng nguyn tc ch o ng n v thiu cc tu s duy tr. Pht gio ni ring, cc tn gio khc ni chung, t ra sc mnh tn ti vi thi gian l v c nhng nguyn tc sng tng i hon chnh v c cc tu s thuc thnh phn ct cn duy tr. Cc tu s thng c bn phn gi gn nhng gii lut mang tnh cht gio dc rt a dng, nhm hng dn cuc sng ca mnh n ch hon thin. Sau y, chng ti xin trnh by v tnh cht gio dc trong gii lut ca o Pht. 1- Pht huy lng t bi, cu kh

c t bi, cu kh gn nh l c trng ca Pht gio. Ni n o Pht, ngi ta ngh ngay n "ca t bi", "o cu kh", v l bn cht ca Pht gio, nn kinh in v gii lut lun cp n. Gii th 9 ca B tt ni: "Khng c gin d k khc, m phi pht khi t tm tha th nhng li lm ca h". Gii th 21 li bo: "Khng c em s th hn p li s th hn, khng c em s nh p tr li s nh p, khng mang tm nim tr th nhng k tn st nhng ngi thn yu ca mnh. Tm li, tn st s sng tr th s sng l hnh vi tri vi o hiu sinh ca B tt". C nhin, "hi nhn nhn hi", "st nhn thng mng" l l thng tnh ca cuc i, nhng c "d on bo on" th on on s chp chng, vng nhn qu "vay tr tr vay" s tr nn bt tn khin cho nhng ni kh au ca k khc v ca chnh mnh s khng bao gi kt thc. Th nn c Pht dy cc t ca Ngi phi "d c bo on" th mi chuyn ha c oan gia tr thnh bn l. Tha th v cu gip k khc l trch nhim ca hng t ng Gic ng, nh trong gii th 6 B tt trnh by: "Nu c ngi n cu xin, th ngi Pht t phi ty theo kh nng ca mnh m gip h", v "Khi thy ngi bnh tt, ngi Pht t phi cu gip h nh phng s ch Pht". Gip ngi cng khn, cu cha k bnh tt l vic ai cng lm c v u c ngha v phi lm ch khng ring g t ca Pht. iu ng ni y l c Pht xem nhng vic t thin nh l biu l s quan tm v phng s chnh Ngi. Li khuyn dy ny ni ln tm lng nhn i bao la ca c o s, chnh v th m nhn loi tn xng Ngi l ng T bi v o ca Ngi l o Cu kh. c t bi ca Pht khng nhng nhm cho con ngi m cn ph cp n c mun loi qua gii "Khng st sinh" (gii th nht ca ngi ti gia). Nhng mun gi trn vn gii khng st sinh, ngi th gii B tt cn phi gi gii "Khng n tht" (gii 20 ca B tt); khng n tht l th hin trn vn lng t bi ca c Pht v ca hng t Pht i vi mun loi sinh linh. ---o0o--2- Thc hin np sng tri tc, kim c Mun gip k khc hu hiu, ng ngha th chnh bn thn mnh phi sng bng mt np sng k cng v tri tc. Do , cc v Tng s phi tun th nhng gii iu nh: "Ch may sm ba y, dng mt bnh bt, mt ta c

v.v... Ngoi ra, nu c th ch cng dng thm th phi em b th cho k khc. V T kheo phi dng nga c 6 nm mi c thay ci mi, phi dng bnh bt cho n khi v mi c sm ci khc. Khng c thu gp, ct cha vng bc chu bu lm ca ring mnh (ngoi tr trng hp gi gn cho tp th). Thy T kheo khng c nm ging cao, nm m, khng c trang sc hoa m". Tt c u ni ln tinh thn t mun, bit , sng gin d nhm on tr lng tham, dc tm tu hc hu t n an lc tht s. Ngi xut gia cn phi gi gii "Khng n phi thi (n khng ng gi), khng n nhiu ba, khng chung thc ngon v.v...". Tm li, ngi xut gia cn phi tun th phng chm "Tam thng bt tc", ngha l ba s n, mc v ng khng c qu tha thi, sung tc. Bi v, nu s hng th vt cht qu sung mn th d lm cho tinh thn ngi ta tr nn nhu nhc, chm lt. Ni nh th khng c ngha l o Pht ch trng tr v cuc sng lc hu. Pht gio khng bao gi ph nhn nhng gi tr ca cc phng tin vn minh vt cht, v cuc sng con ngi cn phi c n ngon, mc p, hng th nhng nhu cu cn thit. Tuy nhin, ci g thi qu cng u khng hay. Pht gio khng ch trng con ngi phi sng ngho i, thiu thn, m ch c v tinh thn tri tc, tit kim, va mc trung bnh. C nh vy mi khng b s sung mn cm d, v nh th mi c th gi v iu kin quan tm gip , chia s mi ni thng kh ca nhng ngi thiu may mn. ---o0o--3- Thanh lim, cng chnh, tn trng ti sn k khc c thanh lim cng chnh l c tnh cn thit to nn nim tin cy v knh trng ln nhau trong mi tng giao gia c nhn v x hi. Lut dy, thy T kheo mun c ti (ph bnh) k khc phi hi 5 iu kin sau y th li c ti mi c gi tr: a)- Ni ng lc, khng b u ni . b)- Ni chn tht, khng ni h ngy. c)- Ni c li ch, khng ni v ch. d)- Ni nh nhn, khng ni th l. e)- Ni vi t tm, khng ni vi c tm. iu ny ph hp truyn thng o c m ng cha ta dy: "Tin x k, hu lai x b - xt li ngi phi bit xt li mnh". Ngha l chnh bn thn

mnh phi cng tm, chn chnh th tc dng xy dng mi em li kt qu, bng ngc li, nu "Thn mnh khng c, th lm sao c thn ngi khc. Bnh mnh khng cha c, th lm sao cha c bnh tha nhn" (Th thn bt , h thn . T bnh bt nng cu, h cu bnh nhn). Thit tng c cng chnh khng ch c gii tu s Pht gio mi cn n m mi ngi ai cng phi c, nht l nhng ngi cm quyn chnh v lut php li cng cn n hn ai ht. Ngi c lng cng chnh tt nhin s tn trng ti sn ca ngi khc. Th nn, gii th 30 trong thin Ni-tt-k-ba-dt- ca T kheo vit: "Khng c bin th ti sn ca chng Tng" v gii 16, 17 Ba-dt- vit: "Khng c chim ot ch hay vt s hu ca ngi khc". Nhng iu ny dy cho ngi t Pht t b lng tham, sng theo lng tm, lim khit, bit qu trng vt s hu ca tha nhn v tn trng ti sn ca cng ng x hi. C nh vy mi to nn cuc sng n nh v tin cy ln nhau gia cc thnh vin trong gia nh, on th v x hi. Do , gii th 17 ca B tt cn nhn mnh: "Nu l Pht t m v danh li thc y, thn cn vi k quyn qu, ri th sch nhiu, chim ot ti sn ca ngi, l hnh vi tn c, phm ti khinh cu". iu ny khng phi ch c ngi Pht t th gii B tt mi gi gn, m thit tng bt c ai mun sng ng vi truyn thng o c ca t tin, sng theo lng tm v l cng bng chnh trc u phi c gng tun th. Bi l, nu da dm vo nhng k c th lc, hay lm dng quyn hnh chim ot ti sn ca k khc, hoc bin th cng qu, th l hnh vi ti c, tri vi o l, chc chn s gnh ly qu bo au kh ngay trong hin ti hoc trong tng lai. V ca ci ca ngi ta l nm rut ca h, ai mt ca m khng au xt, tic r. Nhng d cho ca chung, cng qu i na t h cng do m hi nc mt ca tt c nhng ngi dn lng thin to thnh, ch u c phi nhng th t trn tri ri xung. Th nn, nhng ngi cng c chc, c quyn, c trch nhim li cng phi sng ht sc thanh lim v cng chnh. L ra gii ny phi dnh cho hng ngi c quyn cao chc trng, c trch nhim qun l ti sn ca tp th v ca quc gia mi ng. V chnh nhng hng ngi ny mi d b tin ti cm d, kch ng lng tham m ra lm nhiu iu phi php. Bng chng c th l hng ngy chng ta nghe nhng ting ku than, nhng li ln n ca gii bo ch v ca nhng ngi dn lng thin v tnh trng tham nhng. Qu thc hin nay khng c bt c mt gii iu no khc mang y tnh thit thc v tnh thi i cho bng gii iu ny. Phi chng y l mt trong nhng cng hin rt c ngha ca gii lut o Pht trn phng din gio dc con ngi v c tnh thanh lim?

---o0o--4- Knh nhng bc trng thng, tn trng danh d k khc c hiu thun, knh cn l c tnh cao qu ca con ngi, cho nn gii th 35 ca B tt ni: "Phi pht khi tm nguyn hiu thun vi cha m, tn knh s trng". Ngoi ra, l mt t B tt th khng c "khen mnh, ch ngi" nh gii th 7 ca B tt cp. Hn th na, gii ny cn ni: "Vic xu th t nhn v cho mnh, vic tt th gn cho k khc. Nu lm tri li, t khoe ci hay ca mnh, giu ci tt ca ngi, lm cho h phi chu mi s ph bng th l ti Ba-la-di ca B tt". Thit ngh, hnh ng nh vy tht l cc k cao thng, m c l ch c hng i s mi thc hin c. Nhm xy dng cuc sng tp th l tng, thn i, hi ha, gii Tng tn th 8, th 9 ca T kheo ni: "Khng c vu khng k khc, khng c gi to chng c vu oan gi ha cho ngi, cng khng c chp m nhng ngi m mnh khng thch". Th cn gii Ba-dt- th 23 th bo: "Khng c ch nho bn ng phm hnh", v gii Ba-dt- th 55 cn thm: "Khng c khng b, da nt cc bn ng tu". Nu nh trong mt tp th, ai ny u tun th nghim chnh nhng iu gio hun trn y th s khng bao gi xy ra nhng vic xch mch. Do , s m bo c i sng thanh tnh an lc cho chnh mnh v mi ngi. Tin xa hn na, nhm mc ch m rng phm vi giao lu t c nhn n on th x hi v quc gia, gii B tt th 13 ni: "Khng c v c hy bng nhng ngi hin lng, c hnh, nhng v php s, qu nhn v quc vng". Vi nhng ni dung nh trn, qu thc gii lut bao hm ngha rt l hon ho. Nu nh tp th no, x hi no, quc gia no cng khuyn khch mi ngi p dng gii lut ca Pht (ch khng ring g Pht t), th th hi x hi s tt p bit chng no! V l nhng nguyn tc sng rt nhn bn, rt i thng v rt d thc hin, ai cng c th vn dng hon thin phm gi ca chnh mnh v gp phn to dng mt cng ng nhn loi ha bnh, an lc. Tm li, qua nhng g trnh by trn y, chng ta thy gii lut ca c Pht dy con ngi pht huy "lng t bi, cu kh; thc hin np sng tri tc, kim c; gi gn c thanh lim cng chnh, tn trng ti sn k khc; knh nhng bc trng thng, tn trng danh d k khc..." Thit ngh, y l nhng nguyn tc gio dc rt l tng khng ring g cho t ca Pht

m l cho tt c mi hng ngi, khng ring g cho thi i c Pht m l cho tt c mi thi i, nht l trong thi i vn minh tin b ngy nay. Tuy nhin, trn i ny khng c bt c mt th g l hon ho tuyt i, gii lut ca Pht cng khng ra ngoi cng l y, cho nn kh m trnh khi mt vi nhc im. l iu m chng ta s bn n trong phn tng lun sau y. ---o0o--Tng lun Mc ch ca ngi tu hnh l hng n gii thot v gic ng, m mun c gii thot, gic ng th ng nhin phi tun th mt s nguyn tc. Nhng nguyn tc cn bn y u tin c thit lp da vo tinh thn ca bi k: "Khng lm cc iu c, Vng lm cc hnh lnh, Gi tm trong sch, Li Pht dy rnh rnh". (Ch c mc tc, Chng thin phng hnh, T tnh k , Th ch Pht gio). v c c ng thnh nhng tiu ng nh: "Phng phi ch c" (Ngn nga iu sai tri, chm dt vic xu c) "Bit bit gii thot" (Gi gn chng mc no th gii thot chng mc y) hay: "T th c him" (Trnh nhng s ch bai ca ngi i) v.v..., ng thi tm tt thnh 10 mc ch sau y: 1. nhip phc Tng chng 2. Tng chng t n cc thin 3. Tng chng sng an lc 4. chit phc nhng ngi khng bit h thn 5. nhng ngi bit h thn sng yn n 6. cho nhng ngi cha tin sinh khi lng tin 7. cho nhng ngi tin cng thm tin tng

8. dit tr cc lu hoc trong hin ti 9. ngn nga cc lu hoc trong tng lai 10. cho chnh php c tn ti lu di (1). Gio s cho chng ta bit rng trong giai on u, Pht ch ra nhng nguyn tc khi qut nh th m cha quy nh thnh nhng gii iu c th. Th nhng, n nm th 12 sau khi Pht thnh o, trong hng ng T kheo c ngi lm nhng vic sai tri khin cho ngi i ch trch, lm tn thng n thanh danh ca Thnh chng, gy tr ngi cho s tu tp, do Pht mi ty phm ty ch, ngha l vi phm vic g th ch nh ngay vic y. Th ri, dn dn tri qua thi gian, nhng gii lut m Pht ch nh c gom li thnh Ng thin bt t (5 ct 8 nhm) m c th l 250 gii ca T kheo v 348 gii ca T kheo ni theo lut Pli. Tt nhin, y c s d bit gia Nam tng v Bc tng, nhng rt nh, khng ng k. l s hnh thnh ca gii lut thi Pht cn ti th v c kt tp ln u sau khi Pht nhp Nit bn. Th ri, cc t ca Pht cn c theo m hnh tr cho n ngy nay. Thit ngh khng gian v thi gian lun lun thay i, nu c p dng nguyn xi mt th gii lut c quy nh t thi c Pht th kh m trnh khi c nhiu iu bt cp. Chng ta thy rng nhng bn hin php v nhng b lut ca th gian lun lun c cp nht ha (bng cch thay i v b sung) th mi thch ng c vi s bin i ca hon cnh v thi i. Nu nh chng khng c iu chnh v b sung ng lc th sau mt thi gian, t hn s c nhiu iu tr nn li thi v v tc dng. l quy lut o thi rt kht khe ca vn s trong v tr. Th cn i vi gii lut th sao? Chng ta bit rng c Pht sinh ti n , cch nay 25 th k, v gii lut c ch nh t lc . Nhng mi quc gia c nhng truyn thng vn ha, kh hu, a l, phong tc tp qun khc nhau v mi thi i cng lun lun tin ha i khc, th th gii lut ca Pht c th thch hp vi mi khng gian v mi thi i hay khng? V nu nh khng hon ton thch hp th ti sao cc t ca Pht khng iu chnh cho ph hp vi tng khng gian v tng thi i? Thit ngh c my l do nh sau: 1. Gii lut ch do Pht ch nh. Chng ta bit rng kinh do Pht thuyt, ngoi ra cn do cc cao ca Pht cng nh nhng v thnh hin xa nay tuyn thuyt, cn lun th do cc bc cao tng thc hc, cc v lun s uyn bc m x phn tch, ch gii kinh in m to thnh. Th nhng, gii lut

th ch c Pht ch nh, ngoi ra khng ai c php ch nh cng nh khng thm quyn ch tc. l iu m gio s khng nh. 2. L do th hai l trong ln kt tp php tng th nht, tn gi A Nan cho tn gi Ca Dip bit rng trc lc nhp dit, Pht c di chc rng trong nhng gii lut do Ngi ch nh, sau ny nu cc T kheo thy c nhng gii nh no khng cn ph hp th c th ty nghi b i. Ca Dip bn hi A Nan: "Vy ch Pht c ni c th nhng gii no c xem l nh c th b i hay khng?", th A Nan p rng: "Pht khng ni c th". Do , tn gi Ca Dip kt lun: "V Pht khng ni c th, cho nn, nu gi y chng ta cho rng nhng gii t-ct-la (c hnh) l nh nhim nn b i, th c ngi s ni rng khng nhng gii t-ct-la nn b i m gii Ba-la--x-ni cng nn b i. Ri ngi khc li ni, khng nhng gii Ba-la--x-ni nn b m gii Ba-dt- (b a lc) cng nn b v.v..., c nh th th khng bit n u l gii hn v trong i chng s ny sinh s tranh ci, kh m nht tr. Bi vy, tt hn ht l nhng g Pht ch nh, chng ta phi kt tp y (v khi p dng th ty nghi chm chc), cn nhng g Pht khng ch nh th chng ta khng c ty tin t thm". Chung cuc, li kt lun y c i chng ng thanh nht tr tn thnh (2). 3. L do th ba l s kin B ph Tng: B t a (Devadatta) pht tm xut gia vi thin ch tu hnh tinh tn trong 12 nm u, nhng v sau a thch php thn thng, ph b chnh o. Thy mun o chnh Pht ginh quyn lnh o chng T kheo, bn cu kt vi vua A X Th (Ajatasattu), xi gic, thuyt phc vua st hi ph vng ot ngi bu, nh sau: "Ngi git cha, ta git Pht; ngi s lm vua nc Ma Kit (Magadha), ta s lm Pht. By gi ti nc Ma Kit ny c mt v vua mi, mt v Pht mi, nh th chng khoi sao?". Th ri, B t a bn bc cng bn t tm phc, i n tha vi Pht: "Bch Th Tn! Th Tn tui tc cao, nn giao chng Tng li cho con. Th Tn ch cn th hng php lc hin ti, Tng chng cho con lnh o". Pht dy: "Ny B t a! X Li Pht v Mc Kin Lin c i tr tu v thn thng nh th, Ta cn khng giao chng Tng cho h thay, hung chi ngi l ngi ngu, l ci thy ma, m Ta li em Tng chng giao cho ngi hay sao?".

B Pht thng thng bc b en ti ca mnh, B lin bn vi bn t: "Ta vi cc ngi hy cng nhau ph ha hp Tng, hoi php lun ca Sa mn C m; lm nh th, chng ta ni ting l ngi ph ha hp Tng, hoi php lun ca Pht". V rp tm lm iu nghch o, B lin xng xut 5 vic phi php sau y: 1. T kheo sut i mc y phn to (loi vi nht c t nhng ng rc). 2. T kheo sut i sng theo hnh kht thc. 3. T kheo sut i ch n mi ngy mt ba. 4. T kheo sut i phi ng ngoi tri. 5. T kheo sut i khng c n tht (3). Thc ra, trong 5 iu trn ch c iu th 5 l khc vi Pht, v Pht cho php T kheo c n tnh nhc (mn tht hp php) nu nh khng thy, khng nghe v khng nghi ngi ta git con vt ly tht cng dng cho mnh. Ngoi ra, 4 iu cn li Pht cng quy nh, nhng c p dng mt cch uyn chuyn m thi. y, thm ca B l mong c thin h thn phc v c bit l c ph s ha hp ca Tng on, do th m phm phi ti nghch. V ti nghch ny phi ri vo a ngc V gin, chu ly kh qu trn mt kip khng th cu vt c, nh li Pht khng nh (4). l ba l do chnh khin cho gii lut ca Pht khng th b sung v thay i c. Ngoi ra, cn mt l do na l t khi Pht dit cho n ngy nay c bit bao bc tn tc, trng lo thc c cao hnh - mc d bit trong gii lut c i iu bt cp - vn uyn chuyn tun th nghim tc m khng c nh thay i thm bt; ngoi tr vic cc Ngi son thut, phn tch, ch gii cho ngi sau d hiu v d thc hnh. C l cc Ngi vn dng li Pht di hun trong Lut Ng phn nh sau: "Tuy l nhng iu do Ta ch nh, nhng nu nh khng ph hp vi (phong tc, tp qun ca) mt a phng no th khng nn p dng; tri li, tuy l nhng iu khng do Ta ch nh, m l nhng vic phi lm theo (phong tc, tp qun) ca a phng , th khng th khng tun hnh" (Tuy th Ng s ch nhi d phng bt d vi thanh tnh gi, giai bt ng dng. Tuy phi Ng s ch nhi d phng tt ng hnh gi, giai bt c bt hnh) (5). By gi, chng ta th tin hnh kho st i khi nhng gii lut ca ngi xut gia, xem chng cn c gi tr hin thc n mc no. Mun lm vic ny, trc ht hy bn v tnh cht ca gii. Theo cc lut s th tnh cht

ca gii c chia lm hai loi l Tnh gii v Gi gii. Tnh gii ngha l tnh cht ca gii h vi phm th c ti, d Pht c ch nh hay khng ch nh. V d nh k no trm cp, git ngi, th (va vi phm lut php quc gia va) phi chuc ly qu bo. Th nn gi l Tnh gii. Cn Gi gii tc l nhng gii do Pht ch nh ngn nga cc nguyn nhn dn n phm ti. N c tnh cht gin tip phng, ch bn thn n cha phi l ti li. V d nh vic ung ru v tch tr chu bu v.v... V k ung ru s khin cho tm tr m lon, ri lm nhng vic sai tri m khng hay bit. Cng nh ngi ct cha vng bc s d kch thch lng tham, gy chng ngi cho s tu dng. Do m Pht cm cc T kheo khng c ung ru v ct gi vng bc, ch k thc hai vic ny khng vi phm lut php v khng b qu bo trc tip. Th nn hai vic ny gi l Gi gii. Khi mt ngi th gian phm Tnh gii nh trm cp hay git ngi th y ch phm ti m thi, cn t ca Pht nu phm cc vic y th va phm ti m va phm gii, lm tri nhng iu do Pht cm ch. Nu kho st v 5 thin gii ca T kheo th chng ta thy rng phn ln cc gii y - nhng gii c bn - ngy nay vn cn y nhng gi tr thit thc, nhng c mt s gii t quan trng khc thuc thin Ba-dt- th qu thc ngy nay khng cn ph hp vi np sng tu hc ca Tng s na. Do , chng khng th pht huy ht gi tr tch cc ca chng. Thit ngh trong thi i hin nay, nn vn minh khoa hc rt tin b, nhng sinh hot ca x hi v np sng c nhn khc xa vi np sng ngy xa. Nu nh gii lut khng kp thi iu chnh, b sung v cp nht ha, th chc chn c nhiu iu tr nn v hiu, khng cn ph hp vi thi th hin ti. M gii lut l sinh mnh ca Pht gio, nu nh n khng pht huy y hiu nng tch cc ca n th lm sao bo m cho s sinh tn v hng thnh ca Pht gio? chnh l nhng trn tr, bc xc rt chnh ng ca a s Tng Ni tr m chng ti mun nu ln thnh th cao kin ca cc bc cao tng thin c. Ch thch (1) Ma Ha Tng K lut, quyn 1, k hiu 1425, .22, tr.228c (2) i Chnh Tn Tu i Tng kinh, k hiu 1421, tp 22, tr.190-192 (3) Thp tng lut, quyn 36, .23, tr.259a (4) Tng Chi B kinh, IIB, tr.446 (5) Ng phn lut, quyn 22, .22, tr.153a ---o0o--Ht