THERAVADA PHT GIO NGUYN THY

TAM C V PHP I TR

MAHA THONGKHAM MEDHIVONGS Cha K Vin ti bn PL. 2546 - DL. 2002 ---o0o--Ngun http://www.buddhanet.net Chuyn sang ebook 26-5-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
DN NHP

-ooOooLI TA Phn ng ngi i ch bit lo vn sanh sng, t ngi ngh n vic sa i tm tnh v tm s an vui cho tinh thn v ngy v lai. V th i sng ca con ngi chm m trong ut hn au kh v nng ny. Con ngi b mt chng bnh nan y, l phin no khuy nhiu. Mt khi con ngui bit l mt tm bnh, th nn mau tm phng php cha tr. Phng php cha tr hay nht l li Pht dy. Khi ngi ta thc hnh theo li Pht dy th mc du ang sng trong bin phin no nhng cng c thung dung t ti.

Ni n an vui hay l hnh phc, th ai ai cng a thch v mong mun. Nhng hnh phc ca cc tui thanh nin, trung nin v lo nin c khc nhau. Vy khi tri qua ba giai on y, ta lm th no to cho ta t lm cng c hnh phc trong mt thi k. y l mt vn m ngi mun tm hnh phc cho bn thn mnh nn xt cho k, hc cho r t tm ly cho mnh. Phn nhiu ngi mun tm ly hnh phc hin ti v cho th xc m thi. V ngi ta khng cn ngh ti hnh phc ca v lai v ca tinh thn. c Th Tn bit r tm l ca chng sanh ch thch hin ti v th xc, nn Ngi khng ni cc nhc c gng m o dy i; dy ngi tm hnh phc cho hin ti cng nh tng lai, v c cho th xc ln tinh thn. Vy hin nay chng ta c nhiu duyn lnh c sanh li lm ngi c y tr khn v c gp Pht-Php, chng ta hy tha c hi rt tt, l lo hc tiu Pht-Php hnh theo hu tiu dit phin no v gii thot. Nu ta khng c dit tr phin no v khng gii thot khi phin no, th khng bao gi ta gp c hnh phc tht s, ngha l hnh phc khng cn ln vi phin no v khng cn lun hi trong b kh na. c Th Tn dy rt rnh v cc phng php ngn n v dit tr phin no, nhng tic v chng ta khng hc chu o v thc hnh theo dy bo ca Ngi. c Th Tn khng dy ring cho mt hng tui no hay mt giai cp no trong i ny, m Ngi dy chung cho tt c chng sanh. Phn ng ngi i thm ngh rng: Pht-Php cao siu, mu nhim, dy cho nhng bc Xut gia hnh o trong rng su thm, nhng bc chn i, hay dy cho nhng c gi khng cn phn s i vi gia nh v x hi. Quan nim y sai vi l o: phm ngi cn lm vic l ngi cn lm nhng s sai lm; c Pht dy cho ngi bit nhng s sai lm trnh v tiu dit n lun. Nguyn nhn lm cho chng ta sai lm hay l ti li, y l do ni phin no; m c Th Tn l ng hiu r phin no v phng php dit tr, nn Ngi dy ta cch ngn n v dit tr. Khi ngi ta vng gi v thc hnh theo ng li gio ha ca Ngi, th khng lun tui no ta cng to hnh phc cho chnh bn thn ta trong kip ny v i v lai. Ngi sanh ra bt lun l trong hng tui no, hay sinh sng bng ngh g, cng cn nn hc v hnh theo li Pht dy dit tr phin no, cng nh ngi cn phi cha nc phng khi ha hon. Nu ngi khng lo hnh theo li ging dy ca Ngi th ngi y hng sng trong s bc bi tc gin v php phng lo s, v nhng iu lm sai lm ca mnh.

S tht chng ta sanh li lm ngi khng phi lm n l ca phin no, m chng ta sanh li dit tr phin no v lm ch phin no. Chng ta hng b mt Hung thn n hi ta rng: "Ngi sanh ra lm g?" Khi ta khng p c cu hi ca n th n li git ta m n, v nh ngi khng hiu r phin no hng b phin no lm cho trm lun mi trong bin Lun hi. Nu nh Hung thn y hi ta, ta tr li mt cch khng chnh xc, th n s bt ta lm n l cho n. V nh khi ta khng bit tht r phin no, ta hnh mt cch lm lc, th ta b lm n l cho phin no. Nhc bng ta bit cch tr li chnh xc th v Hung thn y t t trc mt ta ngha l ta hiu r li Pht dy v ta hnh theo, th phin no y b ta dit tr tc khc. Quyn tiu lun ny nguyn gip Qu v thy rng ch c Php-Bo mi tr li c cu hi ca Hung thn phin no. Chnh c Pht cng nh Php-Bo mi tr li c cu hi ca Hung thn di ci b . Vy chng ta cng nn rng hc v thc hnh theo li Pht dy t gii thot cho bn thn mnh v khng c mt con ng no khc c th a ta ti ch gii thot, ngoi ra con ng ca c Th Tn tm ra; con ng y Hung thn khng bao gi dm n gn. Ngi i trn con ng y tht l thung dung t ti... Con ng y l Php Pht. Vy nn ti khng n ti hn tr km c son ra quyn Tam c v Php i tr ny, ct l ch r nguyn nhn sanh phin no lm ti liu tham kho ring cho cc bc ti gia khng c gi rnh theo hc Pht-Php nh ch i c. Maha Thongkham Medhivongs -ooOooDN NHP DHAMMA hay l DHARMA Ting Phn DHAMMA hay l DHARMA din ngha l gn gi, bo v, h tr, dch ra m Hn l -la-ni hay l Tng-tr v dch ra ting Vit l Php. Php l ting ring thng dng trong Pht gio, ngha l li ging dy ca

c Th Tn, m ton th hip li gi l Php bo, tc l mt trong ba ngi tam bo Pht Php Tng. Php (Dhamma) c hai chi l: 1. Dhamma: Php hay l Thin php. 2. Adhamma: c php. Trc ht ti xin gii v ting Dhamma (Php) ngha l gn gi, h tr, hay bo tr, hay Tng tr. Ti sao Dhamma = Php, ngha l gn gi, h tr, hay bo tr? Nguyn thin php l i lp vi c php. Thin php l php gn gi khng cho thn khu ca ngi hnh theo php lm nhng iu ti li xu xa. Phm mt Pht t chn chnh bao gi cng c hai thin php, l Hiri (h thn ti li) v Ottappa (gh s ti li). Khi ngi c hai php ny trong tm khng bao gi dm lm iu ti li, mc du mt i khi phin no pht sanh mnh lit trong tm. V hai thin php y gi gn khng cho ta lm c, nn thin php c ngha l gi gn tm ngi tu hnh chn chnh, khng cho sa vo vng ti li, hay khng cho lm iu hung c. Tri li c php th gi ngi lm c, khng cho lm iu thin, mc du l mun, nhng n vn ngn cn khng cho lm theo mun. Ni r ngha hn, Thin Php gn gi tm ngi tu hnh chn chnh khng cho lm iu hung c v khng cho tm xao ng v th gian php. Thin php l phng thuc cha cc bnh ti li, cn c php l php u c tm con ngi khng cho thy r con ng i ti ni gii thot. V vy ngi tu Pht cn phi hc hi bit r trng thi v nguyn nhn pht sinh ca phin no ng d dit tr. ---o0o--KILESA: NGUYN NHN PHIN NO Phin no l g? Phin no l nguyn nhn lm cho tm ta nh c, bc tc, bun ru, tht vng, au kh, v.v...

Trc khi tm hiu phin no, chng ta nn tm hiu CI TA hay con ngi trc . Con ngi chia ra lm hai phn l th xc v tinh thn, m Pht gio gi l Tm, ni cch khc th con ngi do hai nguyn nhn cu to, l THN v TM. Thn v Tm u c nguyn nhn lm cho trng thnh mnh m, vui v, m cng c nguyn nhn lm cho tiu ty m au. Thn c trng thnh mnh m, vui ti, bi c y vt thc. Cn thn b m o gy yu tiu ty l bi thiu vt thc v bnh hon. Tm c vui v trong sch l bi do ni thin php gip vo ngn chn khng cho lm nhng iu ti li, nn Tm khng php phng lo s g. Cn Tm b tiu ty hay ni l bun ru au kh l do ni phin no honh hnh. Tm lm iu hung c xu xa nn bun ru lo s. Nh vy chng ta thy r nguyn nhn lm cho thm tm trng thnh v tiu ty cng do ni phin no v khng cho phin no sanh ln. Ni cho r l Tm bnh bi phin no. Phin no lm cho Tm ti tm m m kh cc. Vy chng ta bun ru tht vng than van au kh u do ni Tm c. Vy xin hi: "Phin no sanh ln c do ni mt nguyn nhn no? Sanh ln ri tn ti hay ni no? C lin quan g vi Tm?" c Th Tn trong b kinh Khuttakanikya, on Mahvagga, c cu k ngn y gii v nguyn nhn phin no nh vy: LOBHO CA DOSO CA MOHOCA PURISAM PPACETASAM. HIMSANTI ATTASAMBHTA TACASARAM VA SAMPHALAM Ngha: Tham, Sn, Si sanh ln trong thn ta. Phin no y thng lm hi ngi ta yu km, cng v nh mc mng sanh ln lm hi cy tre. Pht dy rng: phin no khng phi h khng hay mt ni no ngoi tm ta, m phin no li sanh ra ngay trong thn ta mt khi tm ta thu nhn mt iu no t ngoi trn cnh vo.

Phin no sanh trong thn ta th no v ch no? Ngoi da, trong tht, hay trong gn xng v.v? Nh gii phn trc, thn ta chia ra lm hai phn l th xc v tm. Th xc ch l dng c ca tm, th xc ny c mt, tai, mi, li v thn, cho tm ngm xem sc p, nghe ting hay, ngi mi thm, n v ngon, cm xc vi s m m mm du. Phm l dng c du cho th xc y lm bng kim kh qu gi nh vng bc ngc ng, tu trung cng l mt vt dng thi, khng c gi tr bng con ngi dng vt y. Khi mt trng thy sc p, s a thch va lng hay ght b li do ni tm, ch mt khng c xc gic chi. S thu nhn hay b i l phn s l phn ng ca tm. Do chng ta mi thy rng: tm l ni sanh Phin no, ch khng phi con mt. V vy nn c Th Tn dy rng ATTASAMBHUTA sanh ln do ni ta hay trong thn ta, ting ta y ng ch tm l vy. Khi c Th Tn cn ti th, Ngi ph nhn s ra ti ca B-la-mn v s kh hnh, cu xin mt ng linh thing no n x ti li cho. V theo chn l ca c Th Tn gic ng di ci B-, th phin no khng ni da tht gn xng v.v... ca ta, m n trong tm ta, nn khng c th nc thing no ra cho sch, m cng khng c mt ng cu th no c quyn uy th lc gim bt ti li cho con ngi c. Tuy nhin, c hai trng hp bt thng. Mt l: khi ngi c thn hnh cng trng, th ngi y cm thy tnh dc pht sanh, mc du mt khng thy sc p. Hai l: khi ang m au thn hnh tiu ty du cho sc p trc mt cng khng cm ng. Hai trng hp y khin ta c th hi: thn ny cng l nguyn nhn sanh phin no c c khng? Cu hi ny th cng c ngm mt phn phin no, v l khi ngi ch m c c mt dng c p chc va tay, th ngi ch y thy tha thch, ri phi sn sc n. Nu dng c y khng thch v khng va tay th n lm cho ngi ch chn nn. Nhng theo s hiu bit ring ti th thn ny ch lm cho tm thay i mt i phn nh nht, hay c th ni n ch lm cho mt hai iu phin no nh pht sanh. Nu ngi thng hiu Pht-Php v ang thc hnh theo li gio hun ca c Pht, th mc du c mt thn hnh cng trng i chng na cng khng xc ng v dc tnh; s d phin no khng th pht sanh trong tm ca cc v y, v cc v y c thin php h tr, khng cho c php pht sanh hay ln lt xm nhp vo tm c.

Theo y ti xin dn mt v d, khi chng ta thy cy c tt ti, chng ta bit rng thi tit mt m c th gip cho cy tri tt ti, ch chng ta khng th tng rng cy c mc ln trong thi tit, bi cy c mc ngay trn t. S kin thc t qu l nh vy. t ai l nn mng cho cy c mc ln, cn thi tit chng qua l tr duyn ngoi cnh. Vy ci tm l nn mng, phin no l chm r trong tm nh cy c chm r di t; cy c gp thi tit tt th pht ln mnh cng nh phin no gp th xc tt th dy nn nhiu. C mt vn m ti thc mc rt lu, c hn 30 nm, ngha l t khi ti bt u hc Phn ng lp tiu hc. l vn trong b kinh Php C. c Pht dy rng: "Tm con ngi ban s c phm cht trong sch, sau b phin no lm cho nh c". c Pht c dy thm rng: "V sau, chng sanh no tr ch n mc cng tt lm cho tm y tr nn trong sch ht phin no, th chng y mi gii thot". Li Pht dy lm cho ti thc mc t hi: "Nu tm ban s trong sch, vy trong sch-sch ti mc no? Trng thi ca tm trong sch lc ban s vi trng thi ca tm cc v c c qu Chnh ng chnh gic hay c gic, Thinh vn gic, khc nhau th no? Khi tm trong sch lc ban s ri, vy lm sao phin no sanh trong tm c? Hn na, nhng phin no y khng phi l nh nht, m rt l v i, ti mun ni l phin no y lm cho con ngi phi lun hi vo 4 ng c o. Ngoi ra, trong Pht gio nhn nh thuyt lun hi theo c nhiu kip con ngi b sanh vo a ngc hng t t nm. Vy khi t a ngc sanh ln, tm con ngi y ra th no?" L ra ti khng nn em kin ca ring c nhn ti by t ra y. Nhng ti mun cng ngi chung mt ch hng chung sc ging li hay l phi lm cho r chn l ca c Th Tn hu ph s nghi ng ca i chng. Vt m c Th Tn gi l Tm l mt php v hnh, Pht cn gi l Vsc (Arupadhamma). L c nhin khi vt g c th phi c nguyn nhn s khi. Nguyn nhn s khi ca n ban s l mm du, nh nht, ri t t ln ln v cng-cp mnh m. S d m ti suy lun nh vy v c nhng l do di y: 1. C nhiu ni trong Tam Tng c dy rng: Canh cht c Th Tn hng dng tu-nhn xem coi chng sanh no c o to duyn lnh dnh trong nhiu kip, c th c o qu trong ngy y, th mc du ng x xa xi

hay nhiu tr ngi, Ngi cng chng mng. Ngi c cho c chng sanh , chng hn nh Ngi t c Angulimla (V No). Do nguyn nhn va trnh by y, chng ta thy rng tm ngi phi tri qua v s kip gii mi, la-lc, v dt tr phin no, n khi duyn lnh y , gp c Pht t , mi c gii thot. 2. Ngi Pht t th ai ai cng hiu rng: s d c Pht c c qu v thng Chnh ng Chnh gic l nh Ngi thc hnh 30 php Ba-la-mt nhiu A-tng-k v nhiu trm ngn kip. 3. Hin nay chng ta c th nhn nh tt c nhng hng ngi trong x hi ta thy r rng: Mi ngi u c mt trnh khc nhau; k thng minh, ngi u m, k gii mn ny, ngi hay ngh kia. l do ni duyn lnh ca chng ta o to nhiu hay t trong nhiu kip qu kh, cho nn trnh khc nhau. Ni cho r hn, th khi c qu A-la-hn m mi v cng c trnh khc nhau. C v c Tam-minh, c v c Ng-thng, cn c v c qu La-hn, nhng khng bit thuyt mt cu Php no, Hn gi l cn La-hn hay gi l Sc-bin-lc A-la-hn. Cn s trong sch trong cu Pht ngn: "Tm ban s trong sch, v sau b nh c v phin no", th nn hiu rng s trong sch ca tm trong mt trnh nht nh no, nht l trong lc y tm khng nng lc pht tc v thn ny cn b nh; khng lm g c. Ta hy coi nhng em nh tuy b nhng n vn bit gin, bit ham mn ny vt n, th ta thy r rng ci trong sch m c Th Tn dy y, l ci trong sch cn trong mc no, ch khng phi ci trong sch ca s gii thot, hay ci trong sch ca mt bc Thnh-nhn. ---o0o--BA IU PHIN NO Ngi i khi c bun ru lo kh, mun dp tt ni kh y khng bit lm sao, li i tm th vui nh c bc, ru tr, ng im. Ngi bit suy ngh hn, th i xem ht gii khuy. Nhng nhng phng php y c th lm cho con ngi gii khuy cht t, song tu trung c hi, v tn km tin bc v hi sc khe, y l gii khuy bng c bc hay ng im, hay phin, ru ch v.v...

Trn v tr ny ch c mt v nhn bit cch tiu tr s bun ru y v em ra ging gii cho chng ta hiu. V nhn y hng c Ch Thin, Phm Thin v cc bc Tr thc tn dng cng c v cng dng, v nhn y l ng T Ph Thch Ca Mu Ni, Ngi c qu V thng Chnh ng Chnh gic v em gio php ca Ngi c c ra ging gii cho chng ta hc hnh theo s c gii thot khi nhng iu kh s trong lng ta. c Pht dy: La pht chy ni no, ta nn dp tt ni y, cng nh phin no pht sanh ni no ta phi lp tc dp tt n ngay ni y. c Pht c v ngi bit dit tr phin no nh mt v lng y i ti bit r cn bnh pht sanh ni u, ri cho thuc tr n. Ngi hc Pht phi hc cho bit r trng thi, tnh cch v ni pht sanh ca Phin no dit tr n, trong khi mi phi phai, th ta u cn b n hnh h au kh tng gi tng pht. S tht nu tt c chng sanh trn v tr ny ai ai cng lo kim ch dit tr Phin no ca mnh trong khi n va pht sanh, hay khng cho n sanh ln c, th th gian ny chc chn khng c au kh v oan tri on th... c Pht bit r rng l chng sanh th ai ai cng mun c hnh phc an vui v s kh. Nn Ngi mi dy phng php dit kh, do ni Phin no a n cho ta. c Pht l ng siu thot, Ngi tm c con ng i ra khi lun hi kh, nhng Ngi khng th m hay bng, hay ch chng bng xe ra khi lun hi c, m phn chng ta phi hc v hnh theo li Ngi, t gii thot mnh. Trong kinh Phin no c nhiu tn khc nhau, nh l AKUSALAMULA Nguyn nhn ca c Php l TAM C, SAMYOJANA Thc phc Phin no, c mi iu, UPKELASA 16 Thy min Phin no, ANUSAYA l nhim. K ra th phin no c nhiu nh th, nhng chung qui ch c 3 iu l AKUSALAMULA, tc l nguyn nhn ca c php v tc l Tam-c. TAM C c 3 iu l: 1.- LOBHA: Tham. 2.- DOSA: Sn. 3.- MOHA : Si.

Ba iu phin no ny khc nhau tnh cch, nhng ging nhau mt im, l khi sanh trong tm ta th lm cho tm ta au kh ut c v.v Khi phin no l Tham sanh trong tm ta, th n lm cho tm ta thm kht, mun c ti sn ca ngi khc, bn sn khng h em ra ca b th cho ai, mc du l quyn thuc, ch bit c mt iu l thu thm v cng nhiu cng hay. Cn phin no l Sn sanh trong tm ta, th lm cho tm ta nng ny bc tc mun git hi k khc, hoc ph hy nhng g lm cho tri nghch lng. Cn phin no l Si th lm cho tm ta phng tng, ngh v-vn nhng khng c mt ch nh no cho chc chn. Si m ny lm cho lng ngi m ti cng m ti thm. TAM C Phm l t Pht trc ht nn hc cho bit r phin no t trng thi ca phin no, ni sanh ra phin no n nguyn sanh ra phin no. Ta phi hc cho bit r phin no ta trnh n trc khi n pht sanh v dit tr n khi n pht sanh. Nu ta ch bit phin no lm cho ta kh, nhng ta khng bit trng thi n ra sao, pht sanh ni no v do u n pht sanh ln c v nht l khng bit phng php dit tr phin no, th ta khng th trnh c tai hi. Nh ta ni on trc, ngi khng bit cch dit tr phin no, khi b phin no lm kh, li i c bc ru ch, th khc no lm cho phin no cng chy mnh thm ln, cng t ta nhiu hn chng khc no tr em bit tuy la chy dng nc tt, m thy la chy, n tng du xng l nc n em xng vo th la cng chy nhiu thm ln. V vy ngi hc Pht v mun gii thot, th phi hc cho k v phin no d b tiu dit n. Mc du chng ta khng th thng c phin no nht thi nhng ta bit cch ngn nga hay dit tr n, th ta cng c an vui hn l ngi khng bit g ht, ch i cht vi phin no thi. -ooOoo[01] - GII V THAM LOBHA: Tham, l g? Tham l mun c ca ngi khc v cho mnh bng cch bt hp php nh trm cp, cp bc, sang ot, gian ln, cng bch v.v

Nu chng ta mun hiu r THAM l g, th chng ta nn tm bit bc u ca lng tham l g. Bc u ca lng tham l RATIUA. Ti tin chc rng mi ngi ca chng ta hiu ting Tham khc nhau. C v hiu rng: mun giu sang ph qu l Tham, v l ng ngi ta ngh vy, nn chi khi ch i c thuyt php dy ngi dt b lng tham, ngi thng khng thch nghe v c ngi phn i rng: Ch i-c dy ngi li bing khng lo lm n, l nguyn nhn lm cho qu hng cng ngy cng i n ch thoi ha v dit vong. Quan nim v lng tham nh vy l sai lm. Theo Pht dy s bt u ca lng tham l a, thch. S a, thch ny khng lm hi cho bn thn ngi a thch v ngi gn bn. V ngi a thch lm lng ly tin, ch khng lm g n k khc ly tin lm giu cho bn thn mnh. Nh vy cha gi l Tham c. Nu em lng tham v vi cc trng thi ca tri xoi chn v nu phn tch trng thi ca tri xoi chn, th ngi ta thy c 7 giai on: 1. Hm hm 2. Va chn 3. Chn u 4. Chn mi. 5. Chn thm kim 6. Chn ng 7. Chn rc c di. Ngi n xoi c th n bn th xoi t hm hm cho ti xoi chn mi th tht l v hi, bng n ba th sau s c hi cho sc khe. Lng tham cng c tun t tin trin nh chn mi ca tri xoi. C th lng tham cng khng hi, nhng ta khng bit ngn n n, th n li em n s tai hi cho ta. Nh ti ni bt u ca ca lng tham l s a thch, nu ta khng bit ngn n, n s i ln ti ham mun v ham mun ti li, ri ti tham. Ch i-c thng dy khng nn tham lam v nn ngn nga chng tham lam. ch i c dy rng nn trng coi tm ta, ng n i qu ci mc a thch ti ni tham lam thi qu, ri gy ra ti li. V khi m tm ngi i ti giai on tham th n li tm mu ny k kia tha mn, bt

lun l phi lm mt iu g, du c tri vi php lut chng na cng vn c lm. y ti xin phn ra tng giai on ca lng tham v xin tun t gii thch: 1. RATI: a. 2. ICCH: a Thch. 3. MAHICCH: Ham. 4. PPICCH: Ham mun ti li. 5. LOBHA: Tham. 6. ABHIJ: Tham lam. 7. ABHIJVISAMALOBHA: Tham lam thi qu. 1.- RATI: a. Khi mnh trng thy mt vt g hay nghe mt ting g va lng, th mnh thy a vt y hay ting y. S a y Phn ng gi l RATI. Rati ny c trong lng ca mi ngi, t giu sang n ngho kh. Nhng s a y khng gi l tham, khng gi l c. 2.- ICCH: thch. Thch ngha l mun c vt g m mnh a, mnh cu cho c mnh mong mi. Lng mong cu ny khng c g c bng chim ot si vi l o, hay lut i, v khi tm cn trong vng tt p, nh mun hc gii lm vic nhiu c tin, sing nng lm cho ra tin bng cch chnh mng v chnh nghip. Hng ICCH ny khng gi l tham c. V nu khng thnh cng th chng qua l s hiu lm thi, cha gy ra ti li. 3.- MAHICCH: Ham mun. Giai on ny l giai on bt u i vo ti li, nu ta khng dng tr tu km hm hay tr n ngay lc pht sanh. Nhng y cng cha hn l i n ni ph gii hay l phm php. N ch lm gim mt phm hnh thanh cao ca mnh thi, v khi ngi ta ham mun, thng lm nhng chuyn chng mt, khng lch s. Ta c th thy ngi ham mun y trong nhiu trng hp nh trong ba n, khi ngi ham mun thy mn n no ngon v hp ming mnh, th khng cn ngh n ngi quanh mnh, n ly n , nh th lm gim mt gi tr ca mnh. Chng ta cn thng thy ni chen chc mua bng "Bng" hay l khi gp tung ht hay, k n sau m chen ln vo trc, khng ngh n ngi ng i t trc. Hng ngi ham mun ny ch bit th li cho mnh thi, khng ngh n ai ht, nhng h cng khng lm hi ai. y l s khi ca lng tham, nu ngi y khng bit gi mnh hay sa cha mnh, th h s i n ch tham khng cn l bao xa. Ngi m c lng ham mun ny, v

nh ngi thi bong bng, khi h thi bong bng cng lc cng ln, th ci bong bng li t t che tt c cc s vt trc mt h: h ch thy ci bong bng y thi. Ngi ham mun cng vy, c tm theo y m i mi mi, th li i ti tham. Nu c ngi hi: "Vy ngi mun lm giu v ham nhiu, hai ngi ny c ging nhau khng?" Khng ging nhau c. V ngi mun lm giu ch lo chm ch lm vic c li nhiu cho giu, khng gian ln lm giu, th ci giu y khng th gi l ham nhiu c. Cn ham nhiu c ngha l c gian ln. Lm giu do ni cn c v chnh nghip y do ni RATI (a) ch khng phi do ni ham mun. Cn ham mun l s lm lng ngi bn chn nng ny mun c ca v cho mnh, mc du l khng phm lut sai php, nhng khng hon ton trong sch, v by t ra bn ngoi cho ngi trng thy: l con ng bt u i su vo ti li l lng tham. V d nh hai ngi i b cng i n mt ni ch nh l t Si Gn i Vng Tu. Mt ngi th i khng hi h hp tp, i va phi vi sc mnh. Cn mt ngi th i hp tp cho mau, vy m vn cn thy chm, ri chy lp xp, nhng cng chng va lng, c chy cho mau ti ch. Cch i ca ngi ny khng em li kt qu tt p m tri li lm cho mt v i khi phi bnh, v s lm qu sc. Ngi ny cng nh ngi ham nhiu, cn ngi kia l ngi mun lm giu, khc vi nhau cng nh RATI (thch) v MAHICCH khc nhau vy. 4.- PPICCH: ham mun ti li, hay ham mun mt cch su xa tin. Khng bit ti li v tri vi lut php. Mt khi tm ngi i ti ch ham mun su xa tin th khng cn ngh ti s khen ch khinh b ca th nhn. Ngi c tm y ch bit lm theo kht vng ca mnh thi, khng cn lo s g ht. Mc du chuyn lm y i vi php lut l v ti, nhng khng khi ming i ph phn v ngi i khinh b, chng hn nh chuyn lm ca nhiu ngi nnh b b trn c che ch lm vic t m hng li nhiu. Chng ta ng ngh rng: vic lm quy, tng xu m ta giu che khng ai bit: tt c nhng s suy ngh v s hnh ng m mnh cho l tht kn, cng c ngy l ra, v l vic lm hay l s suy ngh cng c nh hng n i ta, khng sm th mun u l liu cho ngi thy.

Tm chng ta xu xa tin hng tm kim nhng iu xu xa ti li. Tm chng ta c th v nh con lng xanh. Con lng xanh thch nhng ci g m ngi i nhm gm. Tm ta cng c khuynh hng thch nhng iu nhm gm nh vy, nn bc tri thc nhn thy r n, nh ta thy r con lng xanh. 5.- LOBHA: tham, l ham mun mnh lit trong lng mnh v mun chim ca k khc, hoc cng bch em v cho mnh hay trm cp v.v... Tm li l dng phng tin no cng c min em vt mnh thch v cho mnh. Hng ngi ham mun ny khng mng ti li i vi php lut v cng khng s qu ca lun hi. Lng tham khng o lng, hoc hnh dung ra th ny th n c. Mun d nhn thc, ti xin v d nh th ny: C ngi mun c mt trm ngn ng lm mt cng nghip g. Ngi c ht sc lm lng vt v c s tin cn dng vo vic y. Ngi ny khng gi l tham m gi l a-thch. Cn mt ngi khc ch cn mt ngn ng thi, m li i lng gt hay lm mt chuyn g bt chnh c s tin th ngi y gi l ngi tham. Vy ham mun mt cch bt hp php, bt chnh, mc du mt xu nh cng gi l tham. Tham l mt c-php, mt phin no, l ngun gc lm cho tm ta nh c, ti li; v cng v n m lun hi. Lng tham n giai on ny l hin thn ca ti c. 6.- ABHIJH: tham lam, tham qu sc; lng tham qu sc ny c th khin ngi ta lm ti c c. 7.- ABHIJHVISAMALOBHA: Tham lam thi qu, ngha l lng tham i ti tt , khng cn ch no cao hn. Lng tham ny lm cho lng ngi m ti, khng cn nhn thy phi tri, dm git ngi cp ca min ot cho c mi nghe. Lng tham ca con ngi ti mc ny, th khng cn phng php no chn ng c. Trn y by giai on ca lng tham c l gii ring r, di y xin thuyt minh nhng im d bit gia cc giai on:

1.- LOBHA: Tham. Ngi tham ca hng ny l ngi mun c ca ngi khc bng mi cch, nhng ngoi tr cp v git ngi. Lng tham ny li cn phn bit c ca quyn thuc cha m, v ngi c n; ngha l du tham nhng khng ly ca nhng hng k trn. 2.- ABHIJH: Tham lam. Lng tham lam ny sanh ln khng cn phn bit l ca ai, v trn phng din no hoc l cp bc v.v nhng cn cha dm ly ca cha m. 3.- ABHIJHVISAMALOBHA: Tham lam thi qu. Lng tham ny khng cn ngh n l ca ai c, mc du ca y l ca cha m cng chng t, min sao v cho mnh l c. * c Pht dy chng ta nn hc cho bit r nguyn nhn sanh ln lng tham, ct chng ta thy r hnh dng v ni pht sanh d cho chng ta dp tt c, hay chng ta ngn nga khng cho n sanh ln. c Th Tn bit chng ta c cn c tu hnh khc nhau, nn Ngi khng dy chng sanh no cng phi xut gia. Ngi c dy c hai phng php l cho hai hng ngi. Hng cn c cao dy th xut gia b c ti, tnh, danh, li, hu gii thot khi bin lun hi. Cn mng cn c thp km th lo tu ti gia. c Pht dy cho ngi tu ti gia nn tu theo cc php l: 1.- Sing nng lo lm vic cho c tin ca. Vic lm khng phi bt buc l lm ngh ny ngh n, nhng phi l ngh chn chnh. 2.- Bit gi ly ca mnh c v xi khng phung ph. 3.- C bn lnh (xin xem 38 Php An lnh). 4.- i vi v con phi thnh tht ngha l khng ngoi tnh. i vi con mt lng thng yu v trng nom sn sc (xin xem 38 Php An lnh). 5.- Xa nhng ngi li bing, gii i hay b ph cng vic lm n. 6.- Khng nn n i thiu thn i vay n. Phi c Tam qui v Ng gii.

y l s lc ca ngi ti gia c s phi thc hnh theo. Theo li gii trn y th chng ta thy rng c Pht khng cm ngi ti gia c s lm giu, nhng Ngi cm ngi ti gia c s lm giu trn xng mu k khc, nh u c, ch en v.v Nu t Pht khng lo lm n, ton l ngho kh ht, th Pht gio khng th trng tn c, tri li nu giu c th d b th gip ch Tng. Nu tt c pht t u giu c th chng sanh bt kh, v tt c t Pht u hc rnh hai ting B Th, T Bi. c Pht bit r l chng sanh lng cn phin no, th khng sao chy khi s a thch, v l mt phin no nm su trong tm chng sanh, Pht gi l thy min phin no. V vy nn Ngi dy cho chng ta bit r phin no y v dy cch chn ng. Ngi hiu rng lng tham l tai hi khng nh, nn Ngi dy phng php ngn nga. ---o0o--QU CA LNG THAM LAM Ngi tham th bn b xa lnh, n ni no cng khng ai thch lm bn, khng ai mun gip , lm n thng b tht bi v thiu tn nhim hay bn b khng ai ch cho ch li hi. Ngi i khng ai l khng ght ngi THAM. Con ngi gi l tham lam th chc chn b nhiu ngi th ght, nu c th ngi khc cng dm m st tr th v cp bc hay lng gt hoc cng bch ngi ta. Hng ngi ny sau khi cht chc chn b sanh vo a ngc hay Ng qu, hoc sc sanh. ---o0o--PHP I TR VI THAM Trong on trc chng ta thy lng tham lam pht sanh ln tun t theo by giai on. Di y l php i tr ngn chn v dit tr. 1.- RATI: a. Php i tr ca a l SANTOSA: Tri-tc. Khi thy trong tm mnh mun mt vt g m ta c, mc du ta khng c chim ot ca y, nhng ta nn bit rng y l bc u tin i ti tham. Vy ta phi bit tri-tc, ngha l t mnh mn nguyn vi nhng g m mnh c, ng thm mun. y l php ngn khng cho "a" i thm mt bc na.

2.- ICCH: Thch. Php i tr ca thch l HIRI: H-thn, ti li. Ti sao h thn, ti li li tr c ci thch? c Pht thng dy: con ngi lun hi t nh ngi cn ang i lc trong rng y nguy him v kh s; m s a thch l nhn lm cho con ngi phi lun hi kh. Ngi no thy mnh cn a thch mn ny vt n, m thy thn vi lng mnh bi cn ham trm lun trong bin kh mi l t ca ng ti cao v hon ton gic ng, rng noi theo gng gii thot ca Ngi, dt ht mi ham m theo trm lun. Ngi y dt b c s a thch bng s h thn ti li. 3.- MAHICCH: Ham mun. Php i tr ca ham mun l CGA: dt b, ni dt b s tham mun bng cch b th. Th "dt b" c hai ngha khc nhau l: a.- Khi ngi c tr tu nhn li tm mnh, thy mnh ham mun mt vt chi, lin suy ngh n v thng kh no v v ng. Ngi c tr tu hng ngh rng: ngi cng c ca nhiu, cng ham m v mun c thm mi, v lng ham ca con ngi khng c bin gii, mc du hin gi c mn y khng phm vo iu cm ca Pht, khng si vi php lut vi chnh quyn, nhng ca l mt nhn lm cho lng mnh nng lo. Khi cng c ca nhiu cng s mt hay s tai hi cng nhiu cho ca , v nh ta c mt ci nh ta lo cho mt ci nh ny thi, nu c hai ci th lo hai ci, tc nhin phi nng hn nhiu. c Pht v chng ta cn sanh trong lun hi khng khc no ngi i trn chic xung nh v trong m tm ti gia b khi thay v lo cho chng li vo b cho mau tri li cn lo vt nhng c b ln thuyn mnh cho nhiu. Ngi i trn chic xung y l bn thn ta; cn bin l bin lun hi; m ti chnh l V-minh; cn nhng ca m ta vt nh ti, tnh, danh, li, l ca ch thnh nhn vt b v thy ng gh s. Khi ngi gic ng v Ng trn th khng dm ham mun ti sn chi na, mi dt b c phin no. b.- "Dt b" c ni l khi m ta c nhiu ca ci, thy rng ta cht khng em vt g theo ta c, c chng ch ti v phc, ta lin em ca tin mnh c ra b th cho ngi ngho, hoc gip vo vic t thin, hay gip ngi tu. Ngi dt b nh vy l ngi nh ngay vo lng ham mun v lng ham mun chc chn s b nh bi.

4.- PPICCH: Ham mun n m qung. S ham mun ny i n ch gi l c php, v khi s ham mun i n ni y tc nhin con ngi dm trm cp, hay lng gt. V vy nn c Pht dy php tr ngay c php ny l Chnh-mng, ngha l nui mng chn chnh, khng hi ngi, em li ch cho mnh. Php th 5, 6 v 7 l tham, tham lam, v tham lam thi qu, ch c s B th mi dt tr n c. ---o0o--PHNG PHP TR THAM Mun tr tham c Pht dy B th. B th c ngha l em ca mnh c cho k khc, nh cho ngi ngho kh, hay gip vo vic phc thin, hay gip cho ngi b tai nn nh lt bo, hay ha hon. B th c mt ngha tng qut l: Gip k khc vi tm lng t bi v khng ngh ti s tr n ca ngi th lnh ca B th y. S em ra cho, l php i tr ca tham. V tham mun thu vo, cn B th li pht ra. Tham lam l lng mun thm mi mi khng bit n nhng no cho . V tham lam nn lng ngi hay thay i, lo s mt ca, dm sang ot ca ci ca bn lnh hay ca quyn thuc cha m. S d con ngi tham lam, v con ngi t khi sanh ra cho n ln ln ch hc ly mt ting Thu thi, khng hc ting Xut, v vy lng tham y quen ri, tht kh m b c. c Th Tn bit r lng chng sanh l vy, nn ngi tu Pht ting hc u tin l B th hay xut ca mnh ra cho, tu tin theo ca mnh c. Nu c nhiu, cho nhiu, c t cho t. Ban s khng th em ra cho ai c, nn c Pht dy v phc v s an vui thin ng, chng sanh c b th c phc sanh c v thin ng an vui nh th ny th n. Sau Ngi li dy lng t bi, thng hi chng sanh, em ca ra cho tt c ai chng hn, khng cn c giai cp bin gii, ngha l B th khng phi chn ch Tng hay ngi tu m tt c nhng ngi cn ta gip . S B th ny l phng php tr c tham lam. Pht dy phi DY TM mnh. ni rng: Ta nn suy ngh tm thy ci hi ca s tham lam v c n ca s khng tham lam. Nhng php lm cho tm ta xa c s tham lam l Tri tc, T tc, B th. c Pht dy chng ta nn qun tng cho thy cc bc vua cha giu sang tt , nhng khi cht khng em g theo c. Ca ci m ta c ch cho ta vui sng trong kip ny thi; nu ni n v lai th ca ny l ca tha, khng dng vo u

c nu ta khng bit phng php mang theo, th chng ch chi cho i ta c. Ch c cch B th mi em v ca v lai c. Tm li phng php duy nht ca s dit tham lam l B th. V vy nn trong 30 php Ba-la-mt ca ch Pht, B th l hnh u tin, m ch B tt thng hnh. Vy chng ta l t Pht mun gii thot, nn c hnh theo hnh ny trc nht. -ooOoo[02] - GII V SN HN DOSA ngha l sn hn. Nhng theo ng Phn ng ta c th din dch l GIN D v LM HI NGI. Sn hn l mt trong Tam c. Hi: Qu ca sn hn nh th no? p: Rt d hiu: Ngi sn hn thng hay c nhiu oan tri on th, hng tm nng ny khng an tnh thnh thi. Hi: Do u m tm tr nn sn hn? p: S sn hn sanh ln do mt nguyn nhn rt nh, nh s tham lam, chng khc no mt m rng chy d di ch do ni mt m la nh. V vy nn Dc Pht c dy ngi ta khng nn d-dui cho m la nh khng hi g. Hi: Vy s sn hn sanh ln do ni mt im nh l im g? p: Do ni ARATI s bt mn. y ti xin nu ra nguyn nhn sanh sn hn: 1. ARATI: Bt mn. 2. PATIGHA: Bc tc. 3. KODHA: Sn. 4. DOSA: Sn hn. 5. BYPDA: Ct on th. Khi qu v trng thy s trnh by trn th qu v nhn thy s i tun t ca tm sn hn. y ti xin gii tng chi tit qu v d nhn xt.

---o0o--ARATI: BT MN Nguyn nhn sanh ra sn hn (gin d) trc ht n do ni s khng a, tc l s bt mn, cng nh lng tham lam sanh ln do ni s a thch vy. Hi: Vy s bt mn do ni u sanh ra? p: S bt mn ny sanh ln do ni lng ham mun cho va mnh; khi khng va mnh, hay khng toi nguyn, th sanh ra s bt mn. Khi s bt mn sanh trong tm ta cng cha gi l mt tai hi, n ch lm cho tm ta khng tha mn thi. Nu ta khng dit tr n t by gi, th n s i ln n PATIGHA: Bc tc. Hi: Nu ta mun dit tr s bt mn th phi lm sao? p: Phi dng ngay YONISOMANASIKRA ngha l dng tr nh c tr tu km theo quan st tm tng st-na. ti mun ni c tr nh nh c ng quan canh ca thnh, v ny bit r ngi no nn cho vo thnh, ngi khng nn cho vo, v ngi nn bt gi li. Nu nhng k bt lng xm nhp vo thnh, th n s quy ri nhn dn trong thnh khng lm n g c. V cng c th hi cho nh vua, hi cho c quc gia. Quc gia y v nh thn ngi, c thnh tr chc v c su ca ra vo l nhn, nh, t, thit, thn v . Cn tm th v nh nh vua. Khi ngi c tr nh canh ni cc cng thnh, khng cho cc mc bn ngoi xm nhp vo lm cho tm nh c, hay l tr nh bit rng mc ny nu em vo tm, th lm cho tm tr nn nh c. Nh c y c ni l bt mn, bc tc, sn, sn hn v on th. Hi: Vy ci g nhn bit mc? Ci g nhn bit l mc xu lm cho tm ni phin no, nu khng phi l tm? p: S nhn bit su ca khng phi l tm, m gi l thc. Khi thc c tr nh v tr tu gip vo th thc y bit rng mc no lm cho tm bt mn, ri i ln n sn hn, on th. Tr nh v tr tu s lm cho tm v thc nhn bit ci hi ca sn hn on th. Hi: Nhc bng tr nh khng th ngn n mc y tm bt mn ri n s ra sao?

PATIGHA: BC TC p: Tm s i n ch bc tc. Khi s bc tc sanh ln, th tm khng cn sng sut na, khi y tm ch thin v mt bn l ngh rng ta phi. Tm bc tc lm cho con ngi kh chu, y l nguyn nhn ni la sn. Ngi mun dit tr ngay s bc tc trong lc ny phi c s DAMA ngha l dy tm. Hi: Phi dy bng cch no? p: C nhiu cch dy tm, nhng rt kh lm cho n vng lng lin c, l v n ang nng ny, ta phi c xa lnh ch no ang lm ta bc tc, ta xa lnh hon cnh bn ta, ri hy nh nim mt trong 40 mc tham thin. Khi tm tr li bnh tnh, th ngi li nhn thy ngay ci hi ca s bc tc, l s em li nhiu s bn lng, on th, oan tri v.v Ring ti th ti li i tm mt ni no mt m, hay i ung nc mt t hp mt cho tm ti ln tr nn yn tnh, chng y mi ngh ti ci hi ca lng sn hn, v qu bo ca s khng sn hn. Hi: Nu ta khng th dn c s bc tc, tm sn li pht sanh, ta phi lm cch no tr sn? Hin tng ca sn ra sao? ---o0o--KODHA: SN p: Sn tc l gin, n lm cho tm rt nng ny, mt hn s bnh tnh, mt bin sc, tay chn run, khi ni ting i ging. Sn gy hi rt nhiu, v khi sn sanh ln, th tm ch bit lm hung d, sn em li cc tc hi cho mnh. c Th Tn c dy sn l mt vt rt nh bn, hi thi, mt khi tm sn ri, th khng cn phn bit phi quy, tm tr nn en ti v c th gy ba iu hi: 1.- Sn lm cho tm en ti. 2.- Sn lm cho tm lm vic khng hay, nht l lm mt phm hnh. 3.- Sn thng lm cho vic lm h hng. Nu ta mun nhn nh c ta th ta nn xt t bn trong ta (tc l tm ta) nh th no ri xt n hnh kim, cui cng xt n vic lm ca ta. Cn

mun nhn nh cho bit r ngi ngoi ta, th ta phi xt ngc li, ngha l nn xt vic lm, ri xt hnh kim, cui cng mi xt n tm. 1.- Khi tm khng sn th trong sch vui v thnh thi, suy ngh iu g khng thng sut, tr tu c minh mn v rt thanh tnh. Tri li khi n sn th xu khng sao ni ht. Ni v s suy ngh ca tm, khi n sn th khng bao gi suy ngh vic lnh iu thin. Khi sn ln th mc du ngi c hc thc ti tt trong th gian ny, cng tr nn ti m, khi y khng khc no ngi in. 2.- c Th Tn dy rng khi sn th con ngi mt phm hnh. Khi ngi cha sn th t c ch nh nht n li ni vic lm u nh nhn, kh i, nhng khi sn hn th mi vic u thay i hn, ngi ta tr nn v phu tn bo, v l tm khng cn yn tnh mt m. Khi tm sn th s hnh ng khc hn v mt my cng khng cn p ra v thin lng na. 3.- Khi sn th khng khi no ngi ta lm vic c hon m, v tm khng cn yu thch vic ang lm na. Ngi c tnh sn vn t c bn, v t ngi dm giao tip. Khi ngi y lm ln, th cng tai hi nhiu, v nhng ngi di quyn t mun gn v cng khng khi no dm ni g du cho khi h bit rng ng ch lm vic sai lm. ---o0o--DIT SN Nh chng ta bit, sn l mt thi xu, khng ai a v mun gn. Khi ti vit n on ny ti khng mun gii nhiu, v ti bit rng ni v sn cho qu v nghe, khng khc no ni chuyn nhc rng cho cc c nghe, cc c bit qua nhc rng l th no ri. Nhng iu m ti mun ni l phng php DIT TR SN. C ba phng php dit sn: 1.- Lm th no chn ng sn. 2.- Khi sn ri th lm th no dp tt c. 3.- Lm th no dt c sn cho khng cn sn na. Trc ht ti xin nhc li: bnh tinh thn l tham lam sn hn v si m, thng lm cho chng ta au kh, tht vng, bun ru v cng l nhn em

li lun hi, ch c v lng y i ti l c Pht tm ra phng php tr bnh y. Vy nn ti gii y l phng php l do ni nhng phng php v cc phng thuc tr bnh ca v Bc s i ti y. 1.- Phng php ngn nga Sn Bc u tin ta nn ngn ng cho s bt bnh pht sanh, v l nga bnh hn cha bnh. V d nh ta b ngi mng chi, th tt nhin ta bt bnh n bc tc, ti sn, k l sn hn v sau cng l on th. Bt bnh v bc tc ch l hai bc u tin cha tht l mt tai hi, nhng n bc th ba sn mi ng k l quan trng. Tm thng tun t nh vy, nhng v ta khng thng chm nom hay ni cho d nghe l khng c tu theo tp phng php chnh tnh hoc T nim x ca c Th Tn dy, nn chi khi tm sanh ln qu mau khng tr nh quan st n nn n t pht ra. V chng ta thiu tr nh kim sot tm, nn ta cm thy nh lng sn pht sanh ln lin, trong khi ta thng gp trng hp khng va lng, ch tht s th phi i tun t nh k trn. Mun chn ng sn c nhiu v i c dy rng khi bit mnh sn, th lp tc nim v s tc quan, tc l m hi th. Theo ti khi n sn ri, t ngi cn sng sut nim g c ht, bi thiu tr nh, nn -mc xu xm nhp vo tm, khng cn sng sut ngay lc ban s, th lm sao c sng sut nim khi sn pht sanh trong tm ri. Theo ti ngi cn phi c tr nh ngn n ng cho s bt mn pht sanh. Nu khi ta bit s bt mn sanh ln, nn nim mt trong 40 mc tham thin. S d m ngi c th chn c s bt mn ni y l v s bt mn cha c th lm cho tm rung ng mnh, tr nh cn c th kim ch tm c. Khi ta nim mt mc no chnh l ta c em tm ta ra ngoi hon cnh ta ang , ti mun ni em tm ra khi mc lm cho ta bt mn. S bt mn v nh la ca dim qut, ta c th thi tt c, khng phi gi n hng xm n ph dp tt. Ngi mun thng c sn, nn hnh theo php nhn ni. 2.- Phng php dp tt Sn Khi sn sanh ln, ta dp tt lin. cho d hiu ti xin v d. Bt mn v nh la ca dim qut, ta c th thi tt c; nu khng dp tt khi la cn trng thi dim qut, m n giai on bc tc th la bt u chy

mng; la chy mng vn cn cha c; nhng n y, nu ta khng cha kp thi, th la chy ti vch; la chy vch y v nh sn, nu khng c cha cho c, th n s chy n nc nh v nh la sn hn. Khi ti nc m khng gi xe cha la n th la s chy ht nh, la chy mnh lit nh th, kh m dp tt c; n y la v nh l s on th vy. Nh ni trn, khi ngi ni sn, th khng cn sng sut phn on vic g c. Ngi y thiu hai php l tr nh v bit mnh, nn cho nhng -mc c xm nhpvo tm. S tht tm ca chng ta hnh ng rt l nhanh chng, khng c g snh bng, m ta li thiu tr nh v khng bit mnh, th cng nguy him. Khi tm ta ang sn, ang gy g vi ngi khc, trong lc y c mt khong no rt ngn trong tm ta tr nn bnh tnh, nhn nh thy mi vic, ngha l sng sut, nu ta c tr nh v bit mnh, nhn c hi y n p c lng hn ngha l ta trnh i ni khc, nht l nim mt -mc thin nh, hoc dng tr tu quan st thy ti ca sn; v ngh n v thng, kh no, v ng, khi thy tm ta s an-tnh. S tht trong th gian ny, ai ai cng c dp ni sn, nhng t c ai c th tip tc sn trong 30 pht lin tip. Nu c chng th sau khi y chc chn l khng khi mt nhiu. V trong khi sn nh th cng c mt thi gian ngn tm vng lng. Nu qu v mun trnh sn th xin qu v nn c quan st tm dp tt, khi mi bt mn, hay khi sn ta nn chp ngay c hi no trn n, nu ta khng th thng ni n. Tm li, nu ta mun chn ng sn, th nn c tr nh v nn bit mnh, ngn nga n khng cho sanh ln trong tm ta. 3.- Phng php dt b Sn Phng php ny l phng php dy tm cho tr nn bnh tnh trong cc trng hp v nn lm cho tm mt m. Khi ta dy tm ta c an tnh mt m v im tnh trong cc trng hp lm cho mnh sn, th chng nhng bn thn ta c hnh phc an vui, m v con ta, quyn thuc, bn b, v ngi cng s vi ta cng an vui ly. Ngoi ba phng php k trn, i tr vi sn, ti xin gii thm ba phng php na l:

a)- Xem mi trng hp l chuyn khng khng. ti mun ni dng tr tu suy ngh thy rng: mi vic n cho ta u l chuyn khng ng quan tm. V nh c ngi kia mng chi ta, ta nn ngh: Khng bit h ni g ta? Nghe cha kp, xin h ni li mt ln na. V bng khng hi li v nghe r, ta nn tm coi ti sao m ngi y mng ta? iu quan trng hn ht, l nn t nhn iu y do ni mnh ra. Hn th na, nn ngh rng: ngi y ang b la sn thiu t, nn khng dn c m mng nhic ta; ta nn nhn nhn i, hi u m gy g vi ngi mt tr, hn na ta T Pht, Ngi c dy sn l ngun ti li lun hi, Ngi thng dy chng sanh nn dt b, m ta l -T ca Ngi nn hnh theo li Ngi p n cng n mun mt, ta khng nn cc bc tr thc ch trch ch khinh, v ngi i gh tm. Khi ngi suy ngh c nh th, th lng khng cn bn ti th s, hn thua tranh ginh danh li vi ngi khc, th tc nhin s mng nhic khng thnh vn . b)- Ri tm t. Khi tm ta b trng hp lm cho sn ln, th lp tc phi ri lng thng hi nhn vt lm cho ta sn; lng thng hi y chnh l tm t trong Pht-gio. Ta nn ngh: lng sn hn lm cho ngi mt bnh tnh v lm nhng iu khng hay, mt c c tnh tt. Ngi v lng sn nn b kh s, khng nhn chu c, nn bc l ra ngoi nhng ci m bc tr thc ch trch. Vy ta khng v vy m gin hn, tri li nn thng hi ngi y hn. Nu ta khng mau trnh, th ta cng vo vng sn nh th, v s lm tr ci cho th gian. V l ngun lm cho ta phi lun hi. Xin nhc qu v rng: t nhin ta khng th no ri lng t, khi ta gp chuyn lm cho ta sn c. Ti sao? V nu mun ri lng t, th t nht ta phi tp tm ta c lng t, trc khi gp hon cnh lm cho ta sn, nu ta n ni m mi ri tm t th bng tha thi. Phi t trc c hnh tm t, mi c; ngi khng bao gi nim tm t, m ri tm t, th chc chn khng c kt qu, v nh ngi mun cha la, m khng c d tr sn nc, hay nh ngi n kht nc mi o ging vy. c)- Tham thin. Nu v no c tham thin, th mi bit tham thin l mt phng php lm cho tm ngi t vng ng tr nn bnh tnh. Nh ti ni trn, tm ca chng ta s d m vng ng, l v b hon cnh bn ngoi kch thch, nn mt bnh tnh lm cho tm sn. c Pht dy tm ngi khng khi no chu vng lng v nh c vi nc hay kh trong rng. Phm kh khng bao gi ngi yn mt ch. Tm ta cng vy, khng bao gi chu yn mt ni no, n vn phng tng theo cc

cnh trn, v phng tng theo cnh trn nn tm khng bnh tnh. Vy nn ch c mt phng php duy nht l phi lm cho tm bnh tnh, cng nh mun cho kh ng chuyn nhy t cy ny qua cy n th ch c mt phng php l ct n li mt ni no. Vy hnh gi mun tm mnh tr li mt ch, th ch c mt phng php l tham thin, ngha l phi nim 1 trong 40 -mc ca c Th Tn dy. Ti xin v d: tm ta nh con kh, cy ct ct kh v nh mc nim, cn tr nh khng khc no nh si dy ct kh, tr tu khng khc no ngi ct kh lun lun coi kh cn ch no phi ct thm, tr tu hng quan st coi tm cn vng ng bi mt nhn g v tm th dit tr nhn y. Khi tm tp c thun phc ri, t khi b hon cnh bn ngoi chi phi, nu c b chng na cng thc tnh ly mnh c, v n quen vi khun kh. Nu ni sn m m khng ni n UPANHA th cha gi l hon ton. Nn y ti xin gii thm cho qu v d nhn thc. Phin no UPANHA ngha l c chp sn. Phin no ny l chi nhnh ca sn, t khi bc l ra ngoi nh sn v n thuc v hng ph thuc. Nhng k trung n em tai hi n cho ta khng t. Tm li 3 iu quan trng thuc v tm sn l: 1.- KODHA: Sn. 2.- DOSA: Sn hn, c ngh l gin d lm hi ngi bng tt c cc phng tin kh d lm c. y thuc v phn chnh trongTam c l tham lam, sn hn, v si m. 3.- BHYPDA: Ct on th, ni khi sn hn nhng cha lm g c ngi ta: c dnh trong tm, ch c dp no thun tin th s lm, bt lun l thi gian bao nhiu nm. Ba phin no k trn c lin quan vi nhau rt l khng kht, trong khi khng c UPANHA. Nhng khi tm sn sanh ln, ngng li ni y, khng i ti sn hn, m n cng khng b dp tt v cn chp gi ly trong tm. V vy nn phin no ny khng phi l vai chnh trong sn hn. Hn na c ngi sn, ri ht, khng bao gi chp cha gin hn, nn t thy ni n UPANHA: C chp s gin hn trong tm.

Nu c ngi hi: Vn c ca s c chp gin ngha l c gin, ti sao li cn c tn l UPNHA c chp gin l g? p: C chp sn (gin) l mt phn ring ca KODHA: sn (gin) to ra. Ta c th v d rng: ng ch l KODHA (sn), cn UPANHA c chp sn l th k. Vy th qu v thy r rng c chp l gi ly nhng g ca lng sn giao cho. Khi sn thu nhn v giao cho UPANHA cha gi nhiu chuyn th s i n DOSA: sn hn (sn hn s gii sau). Nu ngi khng th chn ng sn, th sn hn s theo sau lin. Thit tng chng ta cn nhn nh s c chp sn v ct on th khc nhau th no. Ngi c chp sn l ngi khng bao gi ngh n s nh p ngi m h gin, nhng khng bao gi h chu lm lnh vi ngi y. Hoc gi c ni chuyn vi ngi y chng na cng ch v x giao, ch chc chn khng bao gi gip , khi ngi kia cn phi c gip . Cn s ct on th th trn s c chp sn mt bc ngha l khng giao tip vi ngi m h sn hn m cn c lm hi cho k c, bt k trong trng hp no, nu c dp a n. Tai hi ca s c chp sn (gin) y l: 1.- Lm cho tm khng yn tnh, lm nhn cho tm vng ng, nh n ngi lm cho n sn, v vy tm mt bnh tnh. Ngi cho s c chp trong tm khng khc no ngi bit rng mnh ang chung vi th d, bit n s n hi ta trong trng hp no thun tin cho n, nn tm hng lo lng lun. 2.- Tm b tn ph, nh trng hp ngi no c chp gin ngi khc, khi gp ngi y ni vng v, hay ni cng cng u cm thy trong lng hi hp kh th, mun lnh mt ngi y. Ngi cn c chp sn trong lng v nh ngi mang chng bnh ung th, cng ngy cng n ln ra, v tm cng ngy cng b sn m nh, cng mt sng sut v kh nng lm vic. 3.- Hi cho i sng. Ngi no hay c chp s gin hn hay c nhiu ngi on th v gy nhiu nghip chng. t nht l ai cng trnh xa, mc du quyn thuc h hng cng khng a mn ngi y. Ngi hay sn v c chp sn v nh qu bom n chm, khng bit n gi pht no, th hi c ai dm n gn. V th nn i sng ca ngi y b l loi c n, khng bn b, khi c chuyn cn khng ai gip .

4.- Hi cho vic lm. Vic lm ca ngi sn v c chp sn y thng hay b tr ngi, v khng ngi gip v cng bi ti sn nn lm vic khng c kho lo. Sn v s c chp sn l thng tnh thin h, ai ai cng bit khi phi hc. Nhng phng php dit tr sn v s c chp sn th phi hc v cng phi c cng hnh cho tinh tn v y l phng php gii thot Hi: Ngi mun nga, dp tt la sn th phi lm sao? p: Ni y ti gii mt phng php gin tin v cng hiu nht, nu qu v c th hnh c th kt qu s qu s mong mun. Phm ngi cha la th cha ngay ch la ang chy, cng nh ngi mun tr sn hay dp tt sn th trc nht phi dp tt ni pht sanh ca n. Vy trc ht ta nn t hi: Ti sao ta sn? th ta thy rng: V ta chp y l ta. Danh vng ta. Ta l ngi c quyn chc, giu sang, c tn tui trong x hi v.vV ta chp ta nh vy nn ai ng ti ci ta l ta gin v c chp s gin hn y. Ta t ngh rng: Ta b xc phm. Nu ta khng tr li th ngi i ch ta l nht, nhu nhc, khip s. V s mt th din. V ba lun iu ny m ngi ta sn v c chp sn. Vy ngi mun ng sn v khng c chp sn th phi dit tr ngun gc ca sn trong lng ta trc, ngha l phi dit tr ci ta. Trc ht ta nn bit ta l g? Theo Pht dy, ta l t i hp thnh. Ngi v chp ci ta y nn mi to ra nghip thin hay c v nghip y lm cho lun hi. Chng sanh v ci ta ny nn phi kh, khng sao k xit. Ci lm ta chp l ta y, vn khng phi ta, v n thng thay i, em li kh s cho ta. Khi ta cht th ta khng em ci ta y theo c. Khi ngi nhn thy r c nh th, th ngi khng v ci ta m lm iu ti li v khng v vic i lm cho tm sn to nn ti li. Nu ngi mun dt sn v s c chp sn th nn hnh theo hai php: 1.- Dt sn. iu th nht, mun dt sn nn dit ngay tm ta, v tm ta sn nh ngi cha la cha ngay ch gc la chy ch khng th dp tt ni

u ngn la. V vy ta nn tp cho nhn ni, t bi trc v lun lun c tm trong ta. Ngi i sng v i nhiu hn sng v bn thn mnh. Nn khi c nhn vt no chm vo ta, lm cho ta bt mn lin, lm khi c ngi cng mun khng gin, nhng li ngh rng nu mnh nhn th ngi i cho rng mnh ngu, mnh s v.v. V vy nn ngi y li chng li ri gy ra oan tri on th, chung qui cng ch sng v th gian thi. Nu ngi ta nhn nhn th mi vic u yn. Nhng ngi i c bit u, khi mnh chng li vi hon cnh bn ngoi thng n th chnh ta cng phin no bn trong, l sn ri. Chng ta c thua hon cnh bn ngoi th ch c kh chu i cht thi, nu ta thua phin no bn trong l sn th ta kh mi mi khng bit i no mi ht, ngha l khi ta thng nhn vt m lm cho sn y, th chnh ta cng gy ra mi on th oan tri v ti li v ngy v lai vy. c Pht c dy rng ATTNAM JITAM SEYYO: thng c bn thn mnh mi cao thng. Bn thn y c Pht ch tm. Vy ta l Pht t nn c gng thng tm ta mi gi l thng tuyt i, v khi thng tm c ri, khng c oan tri on th, khng lo s ngi tr th, tm c th thi, an tnh v n ni gii thot. 2.- Lm lnh vi nhn vt m mnh sn (gin). ti mun ni rng khi m ta khng sn, hay l sn ri, nhng khng chp on th, tr li lm lnh v gip nhn vt m ta sn (gin). Nu ta mun ng gin, c mt phng php gin tin nht l mi vic g ta cng chu nhn rng: phn li y l do ni ta, s d ta bt bnh ut c v ta cn phin no, nn mi cn lun hi, nn mi c s sn hn, bun ght v.v Nu ta khng cn phin no th khng cn sanh ln ln trong th gian ny, th u c kh v vy ta nn c tu hnh mau chy khi b lun hi ny. Tip theo KODHA v UPANHA c chp sn (gin hn) l DOSA: sn hn. DOSA theo ting Phn c ngha l lm hi ngi. ti mun ni l git hi ngi hay lm cho ngi tiu tan ti sn nh t nh, hay phao vu cho ngi b t ti v.v tm li l lm cho ngi b au kh, tht li, h thn. Xin qu v hiu rng: Khng phi ngi sn hn lm hi k khc thi. Tri li trc ht ngi y lm hi bn thn mnh m ngi sn hn y khng bit. Ti sao vy? V ngi sn hn l ngi b la phin no thiu t nng ny trong Tm, nn khng th nhn chu c mi dng li ni hay vic lm

 gim bt s bc bi trong tm, nh th ngi sn l ngi b kh trc hn ngi b lm hi. Li c lm lc lm hi ngi ta khng c mnh cng thy kh v ut hn hn. Ngi thng hay sn gin th mau gi, nh th ta thy ngi y b gim th ri, v ngi y du p n u cng tr nn xu. V vy ta nn thng hi ngi sn hn hn l gin li h, v ta cng nn c trnh lng sn hn. ni l c th sn hn khng bao gi em s an vui hnh phc n cho mnh. d thy v d hiu ti xin ly v d, mt chic t c tc 120 hoc 200 cy s mt gi. Ngi ti x tt khng bao gi chy ht tc lc ca n, anh ta ch chy 8 hay 9 chc cy s mt gi. Nu chy ht tc ca n th chic xe y chc chn khng th chu ni n mt thng, v xe khng h th chc chn ngi li cng khng cn. Xe y cng v nh con ngi. V mi mt ngi u c mt sc lc tim tng n mt mc no . Nu ta xi ht mc ca sc lc nhiu ln th th no cng sanh bnh. y ti mun ni rng khi ngi cha sn hn th cc b phn trong c th ca ngi lm vic bnh thng, nhng khi sn ln, th cc b phn trong cc c th lm vic tng gia vi mt tc nhanh hn. V vy nn ngi sn hn c thm nhiu sc mnh, c th lm nhng vic nng m khi cha sn khng th lm ni. Nhng sau khi y th cm thy mi mt nhiu. V vy nn s sn hn lm hi sc khe ca ngi ta rt nhiu. Sn hn c kh nng gy tai hi cho sc khe thn xc nh vy, hung g c tnh hnh kim ca con ngi, nh hiu tho, nhn ni, t bi v.vkhi ngi sn hn th nhng c tnh m cc bc tri thc thng ngi khen cng b tiu hoi mt. Ci tai hi ca lng tham lam v nh nc lt. Nu lt xy n tt nhin c gy h hi, nhng d sao cng cn st t vt. Cn ci hi ca sn hn cng nh chy nh; khi nh b chy th kh m cn vt g li, c cn chng l ch cn mt ng than. Sn hn y l mt th la nng hn cc th la, mc du l cht nng ca nguyn t t cng khng bng. La bn ngoi ch thiu t thn ta nng ny thi, ch la phin no thiu t lng ta v cn lm cho ta phi sanh vo 4 ng c o. ---o0o--DP TT SN HN

Ch v Pht t chc ai ai cng nghe v hc qua rng b th tr tham lam, tr gii dit sn hn, tr tu dit v minh hay si m. Theo ti nghin cu th tr gii ch l mt bc tng chn ng sn hn, cng nh s la chy nh xy tng bng gch ngn nga la bn ngoi, hay cng nh ng mt ci chung tm nht s t. Nhng s tht la cng vn cn l la, m s t cng vn cn l s t bt di bt dit; nhng la y cha chy c nh v nh bc tng v s t cha n ngi v b nht thi: Khi tng b h ng, chung b ph v, th la vn chy nh, s t vn n ngi. Nh vy sn hn ch b ngn nga hay b kim ch thi, ch, cha tt hn v cng cha cht tht. Vy th tr gii cng cha gi l dp tt sn hn hon ton. Ch c hai php: T v Bi, mi l phng php dp tt la sn hn c. V T l mun cho chng sanh c an vui. Bi l thng hi chng sanh v hng ngh n s gip chng sanh khi kh c vui. Tm t c trng thi l hnh ng hu em li li ch cho chng sanh; c phn s l em li ch li cho chng sanh; c qu cao qu nht l dit b s gin ght on th chng sanh; v c ni sanh, l thy r rng chng sanh ai ai cng thng mnh nh mnh thng mnh. V vy ngi c tm t khng bao gi lm kh k khc. Tm bi c trng thi l gip ngi ang b kh, ngha l gip tt kh cho ngi khc; c phn s l khng th chu ni khi thy ngi b kh m khng cu; c qu l khng khi no lm kh k khc mc du ngi y lm cho bn thn mnh b kh; v c ni sanh l trng thy chng sanh b kh trong lun hi nh ngi ang b la chy quanh mnh khng con ng no thot c, khng c mt ai thng hi gii cu. V vy ngi c tm bi hng lo gip k b tai nn, kh s. T v bi l phng php dy tm nng ny, sn hn tr nn mt m. Ta c th ni gii l chung nht s t, v t bi l phng php dy cho s t tr nn hin lnh. V phn thc hnh, ngi khng th dng lng t bi dp tt ngay tm ang sn hn. ng ni l dng lng t bi trong lc y, chnh trong lc ngi sn hn khng h nh n ting t bi, th lm sao dp tt sn hn c. Khi sn hn lng xung th mi nh ti t bi.

Ni , khng phi ti ch trch li ca pht dy, v chnh ti th p dng phng php ni trn l c dng t bi trong khi sn, tht ti khng th nn sn c d dng, v tm t bi thng thng n sau tm sn hn, v nh xe cha la bao gi cng n sau la chy, khi xe n n p c ngn la, th thit hi cng t nhiu ri. Vy trong kinh dy t bi l php tr sn hn sai ri chng? p: Khng! Nhng ti ni y theo mt phng din khc. Ti ni ngi mun dit tr c lng sn hn th t nht phi tp cho tm c sn lng t bi trc. Nh ngi y phi hc tham thin v mc t bi cho c thun thc, lm cho tm mt m y khi gp sn hn m khng sn hn, mi gi l ngi c tm t bi v mi dp tt lng sn hn c. Ngi c tm t bi nh ngi s la chy nh nn h xy tng cao, lm nh bng gch lp ngi; khng cho c vt dn ha trong nh, tri li trong nh cn c mt bnh cu ha. Gii v nh tng ro. Tr nh v nh nh, t bi v nh bnh cu ha. Ngi mun ngn sn hn th trc ht nn ngn v dp tt ARATI: bt bnh. Dit bt bnh th khng c g kh. Khi ngi bit rng ta bt bnh, th lin b i ni khc l m chuyn. N t ng ngng ngay li. S bt bnh v nh la dim qut, ta c th thi tt c d dng, nhng rt tic l ngi ta khng chu dp tt ngay t khi y. Nu ta n i ti bc tc, th khng khc no ta la dim qut chy mng. Khi la y chy ti vch l la sn, nu ta khng tt kp th ti nc nh v nh la sn hn tht kh m cu cha. V vy ta nn cn thn mc du la dim qut cng chng nn d dui, phi dp tt lin khi thy c. ---o0o--ON TH Sau sn hn l on th. Phn ng gi l BYPDA c ngha l sn hn v lm hi ngi c ni ct s sn hn c dp hi ngi. Qu ca s ct on th

C nhiu ngi cho rng ct on th l mt chuyn tt. V ngi lm hi thn nhn mnh, th mnh phi tr th l phn s. V vy ngi y c tm th hi ngi th cho gin. Khng ni ra nhng ai ai cng bit ngha ca ting ct nn min gii. BYPDA c ngha l ct on th, ni ct dnh ngi m mnh sn hn vo tm c lm cho ngi y b kh bt k mt trng hp no, hon cnh no. Khi ngi ct on th ri th tm lun lun phng tng, v lo tm cch lm cho k th y b kh. Theo Phn ng ch BY c ngha l lm hi. PDA l s hnh ng ngha l s hnh ng lm cho ngi b tai hi. Ngi i v s si m che n nn hng ngh rng ta lm hi ngi, ngi y s b au n kh s, tht l ng. Ngi y tha thch vi s hnh ng ca mnh. Nhng tri li l mt s hiu rt sai lm. V ngi m kh s au n trc nht, chnh l ngi lm kh cho ngi khc, ch khng phi ngi b mnh lm kh. Khi m ngi no ct on th vi ngi khc chnh l ngi y em tai hi vo lng mnh trc ri. Vy ngi ct on th y c nhng iu g hi? p: Ngi ct on th thng hay mt bnh tnh, tm trng thay i khng ngng, khi nim Pht cng khng th lm cho tm an tnh c, tm hng nh c. Nu ngi c tr tu khi thy tm mnh nh c, s an vui b gim nhiu, nht l nhng thin php trong tm mnh cng t t tiu dit, nht gii c v thin nh cng lc cng suy gim, khi cc php nh nhn ni, t bi, tr nh, bit mnh v gii hnh tiu mt ht, th chng ngi y mi c th lm hi ngi khc c, v trong tm khng cn c cht thin php no c. Nh gii trn, th chng ta chc hn nhn thy ci hi trong tm mnh trc, v tt c nhng iu tt p ca mnh b tiu tan ht, v nh mt qu bom. Khi qu bom n, nh rng ngi khc c hi hay khng cha bit trc c, hay ci hi y ti mt mc no cng cha lng c, m ci tai hi gh nht l chnh tri bom y khng cn hnh dng na. Ngi ct on th v lm hi ngi khng bit hi ngi c ti u nhng chnh mnh b thit thi nhiu hn ht, y nh tri bom y vy. Ngi m ct on th vi ai ri, th chnh ngi y ng ca nh mnh li khng cho li ch an vui vo nh mnh. ti mun ni rng khi ngi ct on th vi ai ri, th khng khi no mun gp ngi y v lng mnh bc

tc thy r l li ch ca mnh b ngn ng li. V vy nn c Pht dy trong nm php gi l chng ngi c mt php l ct on th. Ngi m ct on th ri th cng ngy cng t c bn lnh v cc bn trc kia cng lnh xa. Ngi cng lm ln nn xt v nhn thy ci hi ca s sn hn v c chp on th; v l mt tai hi ln nht do phin no sanh ra. Khi lm ln m c tnh ny th cc bc tr thc u xa lnh, tt nhin s khng lm nn vic g khc hn l tht bi. Ngi nhiu sn hn on th khng khc no con tm nh t ri qun mnh li, kt cuc cht v t ca mnh. Ngi nhiu sn hn on th b tht bi trong mi hon cnh cng ch v tnh y thi. Nu trn th gian ny khng on th nhau, th tht l mt th gii c nhiu an vui. c Th Tn c dy: L ABHPA JJHAM SAKKAM LOKE. C ngha l: S khng lm hi nhau, khng on th, l s an vui trong th gian ny. S ct on th y c th chia ra lm ba hng l: 1.- Ct on th c lm hi ngi, v ngi y lm hi ta. 2.- Ct on th c lm hi ngi, v ngi y lm hi quyn thuc ta. 3.- Ct on th c lm hi ngi, v ngi y gip ngi m ta th ght. S pht snh ln on th do ni ba iu khc na l: 1.- Hng nng: Lm hi ngi v ngi xc phm n ta. 2.- Hng trung: Lm hi ngi v ngi lm cho ngi ta thn yu b rc ri. 3.- Hng nh: Lm hi ngi v ngi y theo phe vi ngi ta ght. Ngi c tr tu khi nhn thy ci tai hi ca lng sn hn on th nh gii trn, xin hy c gng tu nhng php: 1.- Tr nh. 2.- Bit mnh. 3.- Nhn ni. 4.- T bi.

5.- Tr gii. 6.- Tham thin. y l nhng php i tr SN HN. -ooOoo[03] - GII V SI M MOHA ngha vn tt l Si m. Si m l ting thng dng nht trong Pht gio, v vy nn ting ny c nhiu ngha, khng nh nhng ting thng thng. Si m c ngha l ngu di, ti tm, khng hiu v khng phn bit phi quy, khng nhn thc c s tht (l V thng, Kh no v V ng), khng c tr tu, m ti, khng sng sut, hiu lm. ---o0o--TRNG THI CA SI M Si m tht l kh gii hn tham lam v sn hn. V si m thuc v s khng thng hiu. Ta c th phn bit c s thng minh hn l si m dt nt. V ta c th chia s thng hiu ra tng ngnh chuyn mn, tng hng, nh hin gi c hng t ti, c nhn v.v Nhng v s dt nt ta khng thy c hng dt th ny, hng n, m cng khng thy c ai ng ra cp bng, hay chng nhn rng ngi ny ngu di dt nt hn ngi kia. S th y v cng nh nh sng c th chia ra tng hng, nh hng 10 nh nn, hng 20 nh nn v.v nhng khng thy c chia ra ngu dt hng A, hng B v.v Ta c th dng ting ti en, tt mt v.v nhng khng chia hng ti y ra sao. ---o0o--MOHA: SI M, L G? C ngi hiu rng: Si m l khng thng hiu. Hiu nh th l sai lm. Nu ni si m l khng thng hiu th trn v tr ny khng c mt ngi no thng hiu, v khng c v tr thc no thng hiu tt c cc ngnh, cc ngh c. V no tht thng minh, th cng ch chuyn mn v nm ba ngnh l cng.

Nu mun bit ngi si m hay khng, ta nn xem ni hnh ng ca ngi y, ch khng th da vo cp bng chuyn mn m cho rng ngi ny thng minh, ngi kia ngu dt. Si m y khng phi l s khng thng hiu, m cng khng phi l s thng hiu. Ngi c cp bng cao thng thi hay l ngi ngu dt nt cng khng gi l si m c. Si m hay khng, l do ni ngi bit p dng s hiu bit ca mnh ng ch ng lc. S tht ngi c hc thng Tam tng chng na m lm ti li cng gi l si m. Ta hy xem li thn th ta c tay lm vic, chn i, tai nghe, mt xem, ming ni v.v Mi c th c kh nng ring ca n, t hay nhiu. Tm ta c kh nng l bit iu khin c th bn ngoi, lm vic ng theo kh nng ca n. V nh khi li xe, tay m li xe, hai chn gi ly thng v sng v.v Ta khng th ang li xe m nh n c, hay ngh xao lng chuyn g khc c. Tm phi dng c th ny ng ch mi em li ch cho ta. Nu tm iu khin thn ny sai lc, th tc nhin s b tai hi. Khi lm sai phn s nh vy gi l si m. Theo Pht gio, th tm l vt bit thin, c, ti phc. Khi tm b thin lm c, hay l lm ti li, l v trong khi y tm b si m che n lm cho tm ti tm, khng phn bit c thin c. Khi tm lm iu c, mc du ngi y l bc c ting gi l thng thi, ngi c tm y gi l ngi si m. Hi: Ti sao Pht gio ph phn gt gao s thng hiu v khng thng hiu l si m, l mt phin no rt v i, l ci cn ca cc phin no khc? p: V nguyn nhn lm cho ngi thin tr nn c do ni s hnh ng khng hp php, khng ng theo l phi. Ngi khng thng v cc ngnh chuyn mn khc hn s nng ca mnh, khng gi l si m, v ngi y khng lm chuyn si vi phn s mnh, ti mun ni lm c. V d, trong th gian ny bit bao nhiu ngi khng thng hiu lut, m u c phm li ht, v mc du khng hiu lut m khng lm sai lut, nn khng gi ngi th y l ngi si m. Nu mt ng trng s m lm sai lut mi gi l si m. Ba php mi xem qua th gn ging nhau l: 1.- AVIIJJ: V minh. 2.- MOSA: Si m. 3.- MICCHDITITHI: T kin.

Nhng xt k th ba php y vn khc rt xa. 1.- AVIIJJ: V minh, ngha l s khng hiu bit, ni khng hiu bit php T , l nguyn nhn lm cho chng sanh lun hi. Ngi v minh v nh ngi trong rng, khng bit v khng tm c con ng i khi ra rng, cui cng chu cht trong rng. S khng hiu r y l nn tng ca tm. Tt c chng sanh u c V minh. Khi c qu A-la-hn, hay c gic Pht hoc Chnh ng Chnh gic th v minh mi tn dit. 2.- MOHA: Si m, ni n s phn bit c ti v phc, thin v c. Si m ny khng phi l nn tng ca tm m ch l s lm lc ca tm, bi khng dng tr tu lm nn tng qun xt cho chu o ri mi thc hnh. 3.- MICCHDITTHI: T kin. S hiu bit sai lm, nh ngh lm ti phc, khng c qu, ch`ti li ri mt khng sanh, ri tht hnh theo nim ca mnh. Ngi gi l v minh hay si m, c th ngi nghe nhng li ging dy ca cc bc tri thc vng gi hnh theo, hay t na cng c th phc thin c. Cn ngi t kin khng nghe, m cn t ph l mnh ngh ng v hnh ng, chp chc vo mt chuyn m mnh ngh trc. Ngi khng hiu v ngi hiu sai lm vn khc nhau. V ngi khng hiu c lc s hiu, cn ngi hiu sai lm th kh m sa sai c. V minh v si m l phin no tht s, v m tm ta nh c, nhng cha c hnh ng, nn cha gi l nghip. T kin mi tht l tm nghip. Tm li, th V minh l nn tng ca tm; v tm b v minh lm nn tng, nn si m; v tm si m, nn c t kin. Khi tm t kin mi hnh ng theo s hiu bit ca n, l to nghip. Ba trng thi y lin quan vi nhau, c th v d nh ngi kia mt lng, nhm m ba mi tri rt ti, m h vn khng chu yn mt ch, c i ni ny ni n b cy ng vo mt, cng lm cho mt au nhc. Ngi lng mt v nh tm c v minh lm nn tng. Si m v nh m ba mi, cng lm cho ngi y m thm , nhng y ch m thm theo trng hp, nu ban ngy th cn thy m m. Cn t kin v nh s di chuyn ca ngi m trong m 30 vy, t kin l nghip, tc l s hnh ng. ---o0o---

TAI HI CA SI M Trong tam c, si m l phin no quan trng hn ht, v tham lam v sn hn sanh ln u do ni si m lm ch, khin tham lam hay sn hn hnh ng mnh lit. Khi khng c si m ph vo, th khng n i i ti ch cc k hung c. Cn ring v si m, n t pht sanh ln mt mnh, khng cn c tham lam, hay sn hn ph vo. Nh khi ang ngi l Pht, tm ta phng tng hoc trong khi tham thin tm ta xao lng hay hn trm u do ni si m m ra c. V vy nn ch c A LA HN qu mi hon ton dit tn c phin no ny. Si m c nhiu nng lc tc hi: 1.- Khi ta thng, si m nhp vo lm cho ta m qung, qun mnh c th lm ti li c. 2.- Khi giu c, si m xm nhp vo, lm cho ta m mt c chp ly ca, qun gi au cht, c nhiu cng to cho nhiu thm ln, khng h bit . 3.- Khi ta c quyn chc ln, si m xm nhp vo lm cho cng m theo quyn chc y khin lm nhng vic khng cao p. 4.- Khi ta gin si m nhp vo lm cho ta m qung c th git hi ngi. Nu ta chn mi th tc, mun an tnh tm vo ni tnh mch tham thin nim Pht, th ta s thy tm si m pht sanh nh: Phng tm, bun ng, bn thn, li bing, gii i, ln la hn gi ny gi kia v.v Trong 16 iu phin no, lng si m chim ht 12 iu. Di y ti xin ging s lc nhng phin no thuc v si m v cc php i tr. ---o0o--MAKKHA: BI N MAKKHA c ngha l bi n. n y ch vic lm ca ngi gip ta trong trng hp no chng hn, mc du bng mt bt cm, mt chn

nc. Ngi bit n khng bao gi dm ngh ti s qun n v hng tm phng th n p, cho xng ng, mc du n c y c t m ta tr ri cng vn thy rng cha . c Pht dy, ngi kh kim c nht trong tam gii ny l ngi bit n. Ngi d kim nht l ngi bi n. Trong i ny, ngi bi n qu tht nhiu, khng sao k xit. Hn na Pht cn dy cho ta thy con ngi vn c rt nhiu si m hn cc php c khc. Ngi bit n c th chia ra lm ba hng. 1.- Hng cao thng, bit cng dng ngi c cng n nh cha, m, thy, cc bc cao qu nh ch Pht v ch Thnh nhn. 2.- Hng trung, l n p cng n ngi gip mnh. 3.- Hng thp l nh cng n ngi gip mnh, nhng khng ngh ti ch n p. Ngi bi n chia ra lm ba hng: 1.- Hng hn nht, khng ngh n cng dng cng n nh cha m, thy t, Pht, ch Thnh nhn, m cn khinh khi hay lm hi, Phn ng gi l MAKKHA: bi n. 2.- Bc trung, khng bit n, mc du c cho hay gip n mc no ngi y cng khng cn bit, Phn ng gi l AKATTANNU: khng bit n. 3.- Hng tin, khng tr n, khng bao gi ngh n s tr n ai ht, Phn ng gi l AKATAVED: khng p n. Ngi thuc v hng bi n ny v nh l mt tng , ta khng th no trng mt th ging ng cc no ln c. Tm ngi y xu khng sao ni cho ht c. Phng php dit Bi n Nu ta mun dit phin no, th ta nn tm tn ngun gc ca n. Ngun gc ca bi n l si m th ta nn dng tr tu dit si m. V ngi c tr tu khng bao gi qun n ngi, hng suy ngh thy ci hi ca s bi n, l i vo bn ng c o. Theo sau tr tu l hng bit n v c tr n KATTANN KATAVED. ---o0o---

PALSA: EM MNH SNH VI BC CAO NHN y cng l mt phin no tai hi, hi hm, ai ai cng chn ght, nhng trong thm tm ca chng sanh, ai cng c du t hay nhiu. Ti sao? V n thuc vo tm si m m tm si m l cha t ca cc tm khc. S d ngi ta em mnh snh vi cc bc cao nhn l v tng rng mnh cng nh ngi cao nhn, gi tr ca mnh cao bng ngi cao nhn, nguyn nhn ca tm trng y l: Bit rng ta khng bng ngi y. Nhng c khoe khoang hay lm ra ngi c ti bng ngi mnh mun snh, hoc ni bng li. Tai hi ca s "em mnh snh vi cc bc cao nhn" L cc bc tr thc khng gn, bn lnh cng xa lnh, khng hc thm c nhng g ht nht l phng php dit phin no. V ngi ny nng si m, kh gic ng c php gii thot. Ni tm li l ngi thng em mnh snh vi cc bc cao nhn th thng hay b MT: - Mt nhng php lnh. - Mt bn lnh. Phng php dit "em mnh snh vi cc bc cao nhn" em mnh snh vi bc cao nhn l mt phin no lm cho tm ngi m ti, khng nhn thy tri cao t rng, cng v nh ch cha h thy cp, tng cp l th bn chn khng c g ng s. Ngi b phin no ny che m lm cho tm m ti, th nn dng tr tu mi c th i tr c. Sau tr tu nn c php l ATTANNT, ngha l bit mnh, ni ngi lun lun bit r bn thn mnh, ng ngh ai cng bng mnh. Khi ta khng bit chnh bn thn ca ta ra th no, thuc hng no, nn mi em mnh snh vi bc cao nhn. ---o0o--ISS: GANH T

Ganh t l mt phin no, khi thy ngi ta c li hay c cp trn khen ngi, hoc c thng chc ri t ra ganh ght. y l phin no thuc v hng si m, n hng lm cho tm bc bi kh chu. Mun hiu r lng ganh t, ti xin chia ra lm ba phn l: Trng thi ca ganh t, tai hi ca s ganh t v phng php dit tr ganh t. Trng thi ca Ganh t Ngi mun xem cho r ganh t hy xem xt hai thnh phn l ngi ganh t v s ganh t. Nh gii trn ngi thy k khc c vic tt lnh m t ra kh chu, l ngi ganh t. Cn s ganh t l s hnh ng ca ngi y, l khi thy ngi c vic tt lnh, khng th nhn chu c s bc tc nn ni ra ming, nh ch trch hay ph bnh hoc em d vng ca ngi ta ni xu. Ngi ganh t t th thy lng mnh kh chu khi nghe thy bit ngi khc c li lc quyn chc. Ngi ganh t hng trung bnh th khi nghe thy ngi li lc quyn chc, khng t v hoan nghinh m t v khinh khi nhng khng ni ra. Ngi ganh t tuyt i l ngi, khi nghe hoc thy ngi khc c li ch v.vt ra thi khinh th m cn ch trch phng din. Tai hi ca s Ganh t a.- Ganh t lm hi s an vui. Phm ngi c tnh ganh t t c an vui v lun lun thy hay nghe thy ngi c li lc quyn chc v.v th thy lng kh chu, hay kh lng. b.- Ganh t lm mt quyn chc v thanh danh. Phm ngi ganh t t c bn lnh hay ngi di quyn mnh ca tng khen ngi, tri li cn ch trch. Nh th thanh danh v quyn chc ngy cng tiu tan ht. Nu ngi y l ngi cng mt xm chc chn t ai dm gn v lm bn. Phng php dit tr Ganh t Mun dit tr ganh t ch c php H. V thin php hng vui v v hoan h n mi ngi c an vui v hng cu xin cho ngi c an vui, h l php i tr rt c hiu lc tr lng ganh t. H c nhiu trng thi sau y:

1.- H c s vui v hay hoan h vi mi ngi, ni h thng hoan h vi ngi c an vui hnh phc v hng cu xin cho chng sanh c may mn. 2.- H c s khng ganh t l phn s, ngha l khng bao gi ganh t khi thy ngi c hnh phc. 3.- H c s dit tr bun bc trong lng mnh v cho k khc, l qu. 4.- H c s thy ca ngi khc nh ca mnh l nhn sanh. ni rng ngi c tm h thy ca ci ca ngi khc cng nh ca ci ca mnh, ngha l, c tm h hng trng nom sn sc ca ci ca ngi khc nh ca ci ca mnh, khng h mun lm hi ca ci ai c. Ngi c tm h l ngi khng bao gi ngh ti ganh t, tm h l tm lm cho ngi an vui, khng c on th, oan tri v c nhiu bn lnh, bc tr thc hng ngi khen. Khi ngi c php ny trong tm th ch Thin v nhn loi hng knh n. y l mt trong T V lng tm, hng c trong tm ca ch Pht, ch Thnh nhn v cc c B tt. ---o0o--MACCHRIYA: BN SN Bn sn l mt phin no, c Th Tn thng nhc nh chng sanh nn dit tr, tuy l mt chi ph thuc ca si m nhng cng em li hu qu khng nh. Trng thi ca bn sn l khng bao gi hi sinh vt g ca mnh cho k khc hoc cho qun chng, chng hn nh gip cho ng bo lc b tai nn. Xin qu v nhn xt cho k th no l bn sn theo hai iu di y. 1.- Tit kim. Ngi bit cch tiu si tin ca, chng hn khi nhn thy khng nn b vt ny v n cn dng c hay khng nn sm vt kia, v cha cn dng n. Ngi tit kim khi cn gip quyn thuc hay qun chng th khng h tic tin ca. Nh th khng phi l bn sn m l tit kim.

2.- Phung ph. Ngi xi tin mt cch v ch, xi v cho bn thn mnh, du tn km nhiu cng chng sao, nhng khng khi no hy sinh ng trinh cc bc cho ngi no ngoi mnh ra, c khi chnh quyn thuc mnh cng chng cho. Cng c hng ngi cho chnh mnh cng khng dm xi, mc du c thm mn no cng vn nhn, tin coi thi. Hai hng ngi ny thuc v hng bn sn, keo kit. Tai hi ca Bn sn Bn sn hng lm cho ngi lnh lt i vi i. V ngi bn sn khng bao gi bit thng tic ai c, mc du l quyn thuc. Tm bn sn khin cho trong kip ny con ngi phi c c, khng thn thch h hng, v khng ai a mn, thm ch khi c tai nn cng khng ai gip cho. Nu ni v kip v lai th ti t nht l sanh lm ng qu (qu i), nu sanh lm ngi th l ngi ngho kh n xin, khng h hng thn thuc. Php tr Bn sn Nh bit bn sn l mt nhnh ca si m, th phng php dit tr n l tr tu. Ngi dng tr tu quan st thy tai hi ca bn sn, v ngh thy thng hi ngi b tai nn hay ngho kh m gip t nhiu ty theo ca mnh c; li cng nn suy ngh cho thy r l khi ta cht, ta khng th em g theo ta c mc du l thn mnh, th ca ci ti sn i vi ta c ch g, c em theo c chng l ti v phc. V vy nn ngi tr tu mi c th dng php CGA: Dt b, ni dt b bn sn, em ca ra b th cho chng sanh. S b th l mt nt hnh ng khen, v l con ng i ca cc bc thnh nhn, nht l Pht. ---o0o--MY: XO TR Phn ng My c nhiu ngha khc nhau: 1.- My c ngha l duyn 2.- My c ngha l ra du lm cho ngi bit iu m mnh mun ni ra. 3.- My c ngha xo tr hay th on bt chnh. Ngha th nht ng ch ngi c duyn, nh ni c duyn, ci c duyn v.v

Ngha th nh t ra bng c ch, ngi khc bit ca mnh mun ni g, nh lic mt, bm mi, v.v Ngha th ba ng ni v th on xo tr ca con ngi, y mi tht l phin no. Xo tr hay th on ny thng ph by, lm cho ngi khc qun mnh, tin theo v b lng gt, ca ci hoc nhng g khc na, lm khi phi mt mng v th on ca ngi xo tr y. Ni cho r, th xo tr l mt th on ca ngi mun lng gt, by lm cho ngi kia tin chc vo, ri giao cho nhng g m ngi xo tr i hi. Vy chng ta nn thn trng. Nhiu khi thy ngi ta i vi mnh thnh tht, nhng bn trong tht l sn c, nh s tch c v c sau y: ni bng n c nhiu c tm cua cng. C mt con c thng n bt c n, nhng khng c nh , v c tm ni y u bit c l mt st tinh ca chng. Nhn dp lu ngy khng ma c mi ng c r bn bng t v bun, c n gn cng khng cn bt n, c thy th mi lm l hi rng: "Ti sao hm nay ngi khng n c? ." C p: "Ta ly lm bun v thng hi chng by, cho chng by bit rng, tri sp hn, nc trong bng s kh, chng by s cht ht, ta khng bit phng th no cu vn tnh hnh ny." By c tm nghe vy ly lm kinh khng bu li hi rng: "Vy chng ti phi lm sao? i u by gi?" C lm b suy ngh hi lu ni rng: "Ta i kim n c gp mt ci h trn ni Hi M Lp Sn, ni y c nc trong quanh nm, khng bao gi s kh cn, chng by c th n yn khng tai hi g ht". Bn c hi: "Vy lm sao chng ti n ni y c?" C p: "y mi l mt vn nan gii, nhng ta c th ln lt tha chng by n ." Khi y c mt con c ni: "Chng ti lm sao tin c c?" C ni: "C g kh, ta em mt con i n ni , coi ci h y, ri em con y v thng tin li cho chng by bit."

Trong khi y c mt con c hy sinh i. C cng em con c y i ti mt ci h to ln mt m, ri li em c y tr v. C y mi thut chuyn li cho n c nghe, tt c c u tin nh li, nn tranh nhau xin c a i. Nh vy ln hi bao nhiu c trong bng y u vo bng c. Ngy cht ch cn mt con cua. C ta cng mun n lun, nn hi cua bng lng i khng? Cua bng lng i vi iu kin l mt cng kp c c cn mt cng kp m c. C bng lng v n tnh rng khi cua xung n li m n lin. Khi c ta bay ti mt tng , n bn cua xung, cua khng bng lng xung m cng kp cht vo c v m c. C khng bit phi lm sao nn nh a cua v ch c. Cua khng tha cht cho c, m kp c c cht lun. Tc sanh truyn ny c lun rng y l mt ngn xo tr m ngi i hng lm tin theo, nn mc phi. Tch ny cho ta thy r rng ngi xo tr, du khn ngoan n u, cng c ngy tht bi nh c vy. Tai hi ca s Xo tr Nh ta thy trong tch con c, ngi xo tr khng sao trnh khi tai hi nh c. Ngi xo tr hng hay mt li, l v ai ai cng bit ngi y xo tr th khng khi no tin cy v c giao ph cng chuyn cho. Phng ph tr Xo tr c Pht dy mun tr xo tr th cn phi tu php Chn-Tht, bt u nn c th tr gii ni di cho trong sch, ri ln ln pht nguyn gi ly s chn tht trong lng mnh nguyn l khng bao gi la di ai. Khi ha vi lng mnh th thc hnh khng mng tr ngi. Ngi c hnh php ny th s la di xo tr t t mt dn v chng y ta mi thng ni xo tr trong thm tm ta. ---o0o--STHEYYA: KHOE KHOANG

STHEYYA c ngha l khoe nhng g m mnh khng c, m ni thnh c, hay c t m mun khoe cho c nhiu, vi tc l mun cho ngi i knh n mnh. t nht l lm cho ngi khc khng dm coi thng mnh. Tai hi ca Khoe khoang Ngi i thng hay khoe, nhng h khng nhn thy ci hi ca s khoe khoang y. Chng ta hy coi, ngi khoe khoang ch le c ngi thng thi, ch khng khi no la c bc tr thc v cc bc tr thc nhn thc thy r rng ngi khoe khoang khng khc no ci thng rng ln i ting ku to, nhng k tht l khng c g bn trong ht. Ngi khoe khoang l ngi hay ni nhiu, nhng nhng li ni y khng c b ch vo u ht, du l cho bn thn h, v nh bt s phng, ngha l khi ta cng nhi qun o nhiu chng no th bt nhiu chng y, nhng bt y khng c nc bn trong ch c khng kh thi, cng nh li ni ca ngi khoe khoang khng c gi tr, ch lm tn hi m thi. Tm li l ngi hay khoe khoang nhng ni no cng thng em tai hi n ni . Phng php tr Khoe khoang Ngi khoe khoang l ngi khng bit r bn thn mnh l ngi thuc hng no; khoe khoang nh vy hng c tai hi. Cn phi c php ATTANNT ngha l bit mnh, ni bit hng ngi ca mnh, giai cp ca mnh, hc lc ca mnh v.v khi bit nh th th khng h dm khoe khoang. ---o0o--THAMBLA: CNG U Phn ng THAMBHA (cng u) c nhiu ngha khc nhau. Nu l danh t th Thambha ngha l ct nh, nu l ng t th ngha l gip , chng , xt v t ng th ting Thambha khng thy c g quan trng hay h hi g. Nhng khi lm hnh dung t ca tm, th Thambha c l cng u, hay c ngha l lm cho tm cng, khng chu khp vo khun kh ca li ch gio ca thy t, cha m. V vy ni y ti xin dch Thambha l cng u.

Tm chng ta c th tr nn thin c ty theo hon cnh bn ngoi a n. Hon cnh bn ngoi cng nh phn bn cy cho tt, hay cht c lm hi cy. Phm ngi cng u hay chn vi li ging dy ca cc bc tr thc, cha m. Ta c th dy tm ta tr thnh lng thin, do nh sing nng v d dy, cho cc bc tr thc thng mn dy d mau tr nn lng thin nhn. Tai hi ca Cng u 1.- a s tai hi n cho bn thn mnh. Ngi m c tin ha v phn tinh thn l nh c cc bc tr thc ch gio. Khi tm chn nn v khng ham hc li ging dy ca cc bc tr thc, th tm khng c tin ha trong s hc vn v i cng nh phng din tinh thn, o c. Ngi cng u thng lm tng rng chnh mnh h l ngi thng hiu hn ai ht. Tri li cc bc tr thc thy rng ngi t ra cng u chnh l ngi biu l s ngu dt ca mnh ra. V vy nn cc bc tr thc thng khim nhng v chu kh nghe li ngi khc nhc nh. 2.- Ci tai hi ca cng u l nu ngi cng u khng chu nghe li ch dy ca cc bc tr thc m c quyn chc ch huy mt c s no th s lm hi n ngi trong c s y. Phng php tr Cng u Mun tr cng u phi hnh ng nh th ny: 1.- i vi ngi ngoi bn thn ta: - Ht lng dy bo bng lng t bi. - Hnh pht. - Hnh pht theo th thc ca Phm Thin, ni rng khi khng dy c th ngi ng hi hay cng mt ch hng hy ng lng khng giao thip vi ngi y, nhng khng lm hi on ght. Ngi cng u s b c lp ri s tr nn ngi d dy. 2.- i vi bn thn mnh: Phi nhn thy ci hi ca s cng u v qu ca s bit vng li, ri lo lng hc hnh sing nng nghe li ging dy ca cc bc tr thc, cha m, v lm cho mnh tr nn ngi d dy. ---o0o---

SRAMBHA: TRANH UA Tranh ua l mt phin no lm cho ngi b nhiu s phin phc hay nhiu tai hi, nh: 1.- Tranh ua thng lm cho cc phin no khc tun t pht sanh theo sau, v c tranh ua lm cho tm vng ng, khin con ngi quyt nh phi thng, v phi tm th on lm cho khng cn thin tm na. Do cc phin no khc thng theo sau phin no tranh ua: MAKKHA: Bi n. PALSA: em mnh snh vi cc bc cao nhn. ISS: Ganh t MY: Xo tr. STHEYYA: Khoe khoang. ATIMNA: Khinh khi cc bc tr thc. Nhng phin no ny hng ch c hi xm nhp vo tm cho mau tha c tranh u. 2.- Tranh ua hng lm cho tm m ti. Khi ngi b phin no l tranh ua ni ln, ri khng cn ngh phi tri, tm thng hay phng tng, ngh sai lm, ch ngh nhng phng th no nh ng k m mnh ang tranh ua, mc du ngi y i vi ta rt tt. Phin no l nhn to ra cnh vt cho tm, nn ngi cng nhiu phin no chng no th tm cng khng c an tnh, m du c cng b mt dn dn i. Phm tm con ngi b phin no ri, khng khc no con tm b t ca mnh qun ly khng cn xy tr c; tm b phin no bao vy, th khng cn ngh phi na. 3.- Tranh ua lm cho ngi mt quyn th. Ngi tranh ua khi ang tranh vi ngi khc, tt nhin phi c nhng hnh vi khng c tt p nn ngi i trng thy vy, u trnh xa, nh ti li l cc bc tr thc, hng s s tranh ua. Tm li ngi tranh ua b thua l mi phng din: mt thanh danh, quyn th bn lnh. Mc du thng ngi m mnh tranh ua y, nhng bn trong ta li thua phin no ca ta. V vy nn c Th Tn dy rng: Tranh ua l mt phin no. Phng php dit tr Tranh ua

Phng php dit tranh ua cng khng c g kh. Nn c tr nh v tr tu suy ngh thy ci hi ca tranh ua, ci li ca khng tranh ua. V hng tha thch vi nhng g m mnh c, gi l tri tc. ---o0o--MNA: NG MN Ai cng bit ng mn l mt tt xu khng ai a. Phin no ng mn c th chia ra lm ba bc: 1.- Hng th thin (biu l ra bn ngoi). 2.- Hng trung bnh (gi l ANUS: nhim). 3.- Hng v t (gi l UPAKILESA: thy min phin no, phin no ny ng ngm trong tm cho n khi c A-la-hn qu). Tai hi ca Ng mn Tai hi ca ng mn ni ra khng ht nhng c th tm li c ba iu: 1.- Hi cho bn thn mnh. V ngi ng mn thng mnh l ngi cao thng, qu phi , tr thc v.vcn ngi khc u ngu dt, thp hn nn lm mt thn thin vi mi ngi bn mnh. Ngi cng ng mn, cng thu hp tri t, ti mun ni khng ai a giao thip hay thn cn, nn mc du tri t to ln, nhng ngi y sng l loi, hnh nh qu a cu ny rt nh b. Ngi y, tm khng ra mt ngi bn lnh, nu c chng th nhng ngi ln ra ci nh v thi, nu c chuyn quan trng nhng ngi ny cng chy b. 2.- Ng mn lm hi bn. Ngi no cn giao thip vi ngi ng mn, th ngi y cng b cc bc tr thc xa lnh v nhng ngi bn lnh khc ch trch v lnh xa. 3.- Ngi ng mn thng hay kh chu trong khi gp ni hi hp ng ngi, v h ngh rng ta cao thng, ta khng mun giao thip vi hng ngi ny. Tri li nhng ngi y khng mun gn ngi ng mn. Nh vy ngi ng mn cm thy b c lp. Phng php tr Ng mn

Ngi mun dit tr phin no ny nn c tr tu nhn li s tht, xem k coi ta l hng ngi th no, c phi ta thuc hng vua cha, hng tr thc, hng sang giu v ta c c sc g hn ngi khng. Khi ngi can m nhn thy mnh khng c nhng iu y th nn mau mau dt b ng mn ng cn bnh y nhim su vo thm. Nhc bng ta tht l thuc nhng hng k trn, th ta nn dng tr tu quan st rng: ta v ngi ch khc nhau ch giu ngho, sang hn, thng minh, dt nt thi, nhng c ch ging nhau l ta vn l chng sanh cn ang trong vng lun hi kh no, v sau khi cht ri ta s khng em c c n g theo c, m ch em ti v phc thi. Vy ta c g cao thng. Ta nn dt b tnh xu ng mn y. Hn na ta hy suy ngh nhn thy tai hi ca ng mn, th dt b khng kh khn g. ---o0o--ATIMNA: KHINH NGI Theo Phn ng, ATI c ngha l qu hay nhiu. MNA l ng mn. Ta c th ct ngha l ng mn thi qu. Nhng ngha ca ATIMNA l khinh ngi. Ng mn ch cho rng mnh hn k khc. Cn khinh ngi th ni ra ming, ch bai ngi khc rng: Ngi kia khng bng ta. Trong y cn c tnh cch khinh khi b mt. Th ra ATIMNA t trong Mna ra. Khi xt k th ATIMNA l khinh ngi vi hai iu r rt hn Mna ng mn. Hai iu y l ng mn chp ta v khinh khi ngi. V vy ci hi ca ATIMNA (khinh ngi) cng nh l Mna (ng mn). y ti xin nhc li ci hi v s khinh ngi ca dng Thch ca. Hai mi su th k trc y, dng Thch ca l dng c danh vng cao qu nht trong ci Dim ph , v rt gii v cai tr v chinh chin. Nh vy c ai dm d rng dng Thch Ca phi b dit tc mt cch chp nhong, ch v khinh ngi thi. Nguyn bui ban mai kia, c vua Ba T Nc, tr v ti x Svath, Ngi ng trn lu cao trng thy ch Tng i kht thc, Ngi ly lm l sao ch Tng vo thnh tht sm, chia ra tng nhm nhiu t khc nhau. Ngi mi ngh rng ch Tng i th thc ni no c ai thnh cc Ngi , nn Ngi mi hi quan hu rng: - Ny hin khanh, c ai thnh ch Tng th thc chng? - Tu i Vng, c nhiu nh thnh ch Tng n th thc. c vua phn hi:

- Vy mi gia nh thnh my v? - Tu i Vng, c ch thnh nhiu, c ni thnh t. Ty theo sc ca mi gia nh. - Vy ngi mi ch Tng nhiu hn ht l my v? - Tu i vng, theo thn bit th c ng Trng gi Cp C c thnh 2.000 v, ng Culaanthapandika thnh 500 v, b Viskh thnh 500 v, b Supavs thnh 500 v. - Nu vy ta thnh ch Tng n th thc trong cung ni th hay bit chng no! - Tu i vng, tht l hnh phc. Chiu hm y, c vua Ba T Nc n cha K Vin bch c Th Tn rng: - Bch c Th Tn, t mun xin cng dng n ch Tng hng ngy. - Lnh thay! c Th Tn phn. - Nu vy t xin c Th Tn cho t thnh trai tng mi ngy mt ngn v. - Lnh thay! - Ring v phn c Th Tn, t xin thnh Ngi th thc hng ngy trong hong cung, cn ch i c khc tu theo s nh ca tng chng. c Th Tn phn: "Tu i vng, l c nhin, mt v Chnh ng Chnh gic khng bao gi th thc mt nh mi mi, v tt c nhn loi u mong mun c cng dng cho c Pht, cho nn Nh Lai phi v nhn loi." c vua bch: "Bch c Th Tn, nu ch Tng hng i phin nhau i th thc trong hong cung, th kh cho qu Ngi khng quen, vy xin c Th Tn cho mt v n thng trc, v nh vy th v y thng tho s i li v ni th thc." c Th Tn p: "Nh th y l Nh Lai nhm li!"

Sng ngy, c mt ngn t Pht n th thc. y l ln u tin c vua trai tng, nn ngi cha thng o v s b th c tnh cch l qung co cho dn chng bit. V vy chnh c vua ng ra dng cng n ch Tng. Ngi lm nh th c 7 ngy, Ngi li giao phn s y cho cc quan lo, cn Ngi th lo vic khc, v vy nn s cng dng cng ngy cng gim s cung knh v vt thc cng khng v cc quan lm phn s khng trn. Khi y ch Tng cng ngy cng gim, khng n th thc trong hong cung na, ch cn c mt mnh c Anana rng tr ch nhn nhn n thi. c vua Ba T Nc thy ch Tng vo th thc trong hong cung cng ngy cng t nh th, Ngi ng rng v cc quan ph trch vic y khng lm trn phn s hay l v Ngi khng phi l quyn thuc ca Pht, nn ch Tng khng thch n. Ri Ngi thm ngh rng: "Vy ta phi lm sao cho tr nn quyn thuc ca Pht. Ta phi ci cho c ngi dng Thch Ca v lm hong hu, chng th ch Tng v c Pht s ng n th thc." on Ngi mi cho s thn n thnh CA B LA V xin lm l ci con gi dng Thch Ca. Khi dng Thch Ca tip c li yu cu ca c vua Ba T Nc, lin hi nhau li bn vic g cho con vua Ba T Nc. S tht th dng Thch Ca khng bao gi mun g con cho dng khc, nhng nu khng g th s c vua Ba T Bc c binh n vn nn. V vy h mi g con ca ngi th n tn Vsabhakhattiy. S thn v c vua Ba T Nc u khng bit chuyn y. Mi su nm sau, thi-t Viddabha tng rng m mnh l dng Thch Ca cao qu, nn xin m cho php v thm qu ngoi. Hong hu thy con quyt v thm qu ngoi nh vy khng bit phi ni sao, nn cho ngi v bo dng Thch Ca hay trc v yu cu tip n nng hu. Khi hong t Viddabha ng v thnh Ca B La V vi quan hu tht trang nghim, th dng Thch ca cho cc cng n, v hong t i chi xa, v dng Thch ca khng bao gi chu lm l ai mc du bng mt ci chp tay x. Khi n sn chu thi t Viddabha c mt v i thn a i gii thiu cho t v trng thng dng thch Ca. Thi t Viddabha lm l cc v xong, mi hi vy cc hong huynh i u ht, khng thy c mt v no. V i thn p rng:

Nhng v y mc i hc xa, c v i sn bn cha v. Thi t Viddabha tin bng li. n ngy th t thi t Viddabha co t ra v. Nhng th n trong hong cung rt bc mnh, vn mun cho thi t v mau, nn khi thi t va ra i, th bn th n ly sa ti ra ch ngi ca thi t v ni rng: "Th con ca y t m cng lm cho chng mnh nhc cng!" Ngay khi y, c mt v quan hu ca thi t tr li ly cy gm ca thi t b qun nghe c li y, bn tu li cho thi t nghe. Thi t Viddabha ly lm cm tc ni rng: "Ngy no y ta s ly mu c ca dng Thch ca ra mt t!" Thi gian qua, n khi thi t Viddabha c tr v x Svatth l x hng cng nht trong thi k y, iu m Ngi nh trc ht l li khinh khi ca nhng ngi t n ca dng Thch Ca nn Ngi truyn ra qun v chnh Ngi thn chinh. c Th Tn bit trc rng dng Thch Ca s b tiu dit do tay ca vua Viddabha. Ngi ngh thng hi cho c hai bn thng cng nh bi u b tiu dit nn Ngi mi ng n ni bin gii ca hai nc Svatth v Ca B La V. Khi trng thy c Th Tn, c vua Viddabha mi n gn l bi xong ri hi rng: "Bch c Th Tn, ti sao Ngi ng di ct cy nhnh l tha tht trong bui tra nng nc nh th ny? Xin thnh Ngi n ng di ct cy kia mt hn". Trong thm tm, vua Viddabha mun thnh c Th Tn ng qua cy khc l mun cho trng ng ng qun Ngi i qua. Ngi s khi quan qun trng thy c Th Tn s ng lng, v tt c quan qun ai ai cng knh trng v rt trong sch vi c Th Tn, th s khng chu i git hi dng Thch Ca. c Th Tn p li rng: "Tu i vng, bng cy kia tht l mt, nhng bng mt ca quyn thuc cn mt hn bng cy y". c vua nghe qua lin hiu rng c Th Tn ng n ni y l ngn Ngi khng cho git hi dng Thch Ca. V lng knh n v thng mn c Th Tn, v ngh rng Ngi l cu mnh, nn c vua l bi xong lui ra v truyn rt qun v thnh.

Nhng c vua Viddabha ch dn lng c ngay lc thi; lc sau Ngi li c binh i na. Nh th n ba ln m ln no cng gp c Th Tn, c vua u tr v ba ln. c Th Tn n c vua Viddabha c ba ln nhng bit khng th cn c, nn Ngi khng n cn ln th t. Ngi bit rng nu l nghip v oan tri th khng th no gii c, mc du Ngi l Pht. V vy n ln th t, c vua Viddabha xua qun vo tn dit dng Thch Ca. V dng Thch Ca l dng tu hnh th ng gii rt trong sch nn khng khng chin, qun c vua Viddabha vo thnh tn st d dng. Tai hi ca dng Thch Ca phi gnh chu l do ni s khinh khi k khc m ra. Ngi khinh khi k khc c th chia ra lm hai hng, mt hng khinh khi k khc bng li ni v hnh th nh th khinh khi ngi ngm trong tm mnh. Hng ngi th nh khng khinh khi ngi v ngho hay t hc hoc dt nt hay gia nh h lu m khinh khi v mi vic m khng ph by ra bn ngoi cho ngi ta bit. Bnh ny tht l kh cha khng khc no ung th bn trong. Phin no ny tht l tai hi cho tm. Mun tr phin no y, ta nn nhn thy qu ca khinh ngi nh dng Thch Ca, ta phi lm cho tm bit knh trng ngi trng thng mc du hng ngi y thuc giai cp no, ng qun rng du sao h cng l ngi nh ta, khi cht cng thi nh nhau. Chng ta hy xem coi chng ta c g qu hn ngi, khi chng ta nh nc ming vo mt ci ly hi chng ta c th lim nc ming y li c khng? Tt nhin l khng. Ta cao qu v trong sch n ngi khc ch no, chnh bn thn v vt trong ngi ca ta ra m ta cng vn gm nh thng. Tm li mun dit s khinh khi ngi ta, phi c php ATTANNT ngha l lun lun c s nhn thc bit ta l hng no. ---o0o--MADA: SAY Phin no ny c ngha l say, nhng say ca tm ch khng phi say ca thn. Ci say ca thn l say ru, say tru, say thuc, say nng v.v Nhng ci say ny c th ht c khng cn cha. Nhng ci say ca tm th thuc cha cng chng lnh m nm ngh cng chng ht.

Ngi i khi c tic hay bn b r ung ru chi, l say, y thuc v thn say. Cn ngi no khng c ru l chu khng c, phi c ru ung mi c, khng vy th bun bc quo v.v y thuc v tm say. Tm li khi ta thy ngi say ng ti ng lui, y ta cha chc ngi y say thn hay say tm. Phi i coi hnh vi ca h, v ci say c rt nhiu hnh thc, phi xem k s hnh ng mi c th nh c. Tai hi ca s Say Phm ngi say, du say mt vt no, vt y cng l nguyn nhn em tai hi n cho ta t hay nhiu ty trng hp. Vt no lm say ngi cng thng lm cho mt thanh danh, mt tn nhim, cc bc tr thc ch trch, bn b lnh xa; cng vic lm n b nh tr; ci hi nh nht l trong gia nh b xo trn, nh v khng knh n, con khng vng li, k gip vic trong nh cng chng king n. Phng php tr Say Phm ngi c tr nn nhn thy ci hi ca mnh, gia nh mnh v con mnh, nn lnh xa nhng g lm cho ta say nh ru, phin, c bc, ng im. Theo li Pht dy, cc t khng nn m theo ng trn dc lc, v l nguyn nhn lun hi. c Th Tn thng dy nn suy tng n ci hi ca ng trn m xa lnh. Ngi v ng trn nh ngn uc chy mnh, ngi m theo ng trn khng khc no l ngi cm ngn uc y chy ngc gi, hoc ng trn khng khc no con dao bn c thoa mt, cn chng ta nh nhng tr con khng bit l con dao bn, m a ln lim. Ng trn v nh mt c cht c, chng ta l ngi t tr tu ham ung cht ngt, nn nhim c. c Pht thng dy ng trn l sc p, ting hay, mi ngon, v thm, s cm xc mm mi m chng sanh thng a thch, l nhn em li cho chng sanh kh nhiu vui t. Nu c vui chng th ch vui chc lt m kh nhiu nm. Chng ta v nh ngi ngi gia ng la t chung quanh nng ny kh chu khng sao k xit c, nhng khi c trn gi thi qua ta cm thy mt, nn qun c s nng bao nhiu lu. La y l ci hi ca ng trn, cn ngn gi thong qua l s vui ca ng trn. Ngi m mun tr c s say m nn c tr nh v tr tu nhn thy ci kh ca ta v say m ti, sc, danh, li, m kh khng ngy gii thot c . ---o0o---

PAMDA: D DUI D dui c ngha l lm vic khng c tr nh, hay c th ni lm vic khng cn thn. Khi ngi lm vic thiu tr nh v khng cn thn th vic lm thng hay h hng nhng ch l tiu tit, c th trng thy trong hnh ng ca ngi d dui. Cn nhng chi tit quan trng hn m ta khng nhn thy c, v khng biu l ra bn ngoi mi tht l chn tng ca d dui. Ni n s d dui ny, c Th Tn m ch ngi thiu tr nh v tr tu, khng bao gi ngh n rng mnh gi, mnh ang i n ni tiu dit, tc l n ch cht n ch mnh. Ngi i khng bao gi thy ci cht tht gn bn ta, ta c th cht v mi phng din hoc v xe ng hay v nhng tai nn no khc khng k xit c. Nhng ngi i v d dui, nn ngh khng bao gi mnh b nhng chuyn y. c Pht dy: Mi pht qua, chnh l chng ta i n gn ci cht. Nhng ngi cht ri khng em g theo c, mc du giu c sang trng, tin nhiu ca d. Ngi ch mit mi theo ti, sc, li, danh qun mnh nh th, gi l ngi thiu tr nh, thiu tr tu, l ngi d dui. c Pht c dy rng: PAMDOMACCUNOPADAM ngha l s d dui l con ng i n ch cht. YE PAMADA YATHMATA: Ngi d dui v nh ngi cht. Cu ny c ni l ngi mc du cn sng nhng khng lm g li ch cho mnh kip ny v i v lai th khng khc no ngi cht. Phng php dit tr D dui Phng php dit tr d dui bn ngoi l c tp cho c tr nh. Tr nh l php quan trng nht nn c Pht dy php t nim x l: nim thn, nim th, nim tm v nim php. Nim thn c hai phng din khc nhau: a) bn ngoi, v b) bn trong. a.- Ngi nim thn l ngi hng nh n thn mnh, bit rng ta ang i, ng, hay nm ngi, hoc lm g, lun vn c tr nh quan st, v ta khng c tr nh quan st, nn khi lm g xong ri ta li qun i, hay khi ta ang lm, nhng ta thiu tr nh lm cho chuyn y khng c hon ton chu o. Trong t nim x, ni nim thn l ni khi i ta gi chn ln cng bit ta ang gi chn ln, khi xung bit ta xung, m gt xung trc hay bn xung trc. Tr nh k cng nh vy trong mi cng chuyn th khng khi no ta b tht bi. Qu v c tp theo li ny, chc chn s thy tr

nh tng trng; ngi khng tp th tr cng ngy cng xa mnh dn, thnh ra ta ni ta hay qun l v vy. l c Pht dy s cho ta tp tr nh bn ngoi. b.- Phn ng KYA ngha l (thn) hi hp. Hi hp nhng g? Hi hp 32 th trc nh tc, lng, mng, rng, da v.vv 32 th y do ni t i l t, nc, gi, la to thnh. KYA cng c ngha l ch sanh ra nhng vt bn thu, y c ni thn ny l vt cu to do ni nhng vt khng sch ca m cha, v chnh n hng tit ra nhng mi hi thi. Hn y na, thn ny li sanh ra nhng vt nh nhp hn tt c cc vt nh nhp, l s HUNG C ca con ngi. Ch KYA do ch KU v YA, KU c ngha l bn thu; YA c ngha l hi hp. Khi c Pht dy nim thn bn trong thn, Ngi c dy hy suy ngh thy mi phn nh ring bit nhau trong mt khi ln, chia thn ny ra tng phn nh tc, lng, mng, rng, da, tht v.v chng ta nhn thy mi phn c tn ring ca n th ci g l ca ta, l ta, l ngi; vt m ta vn chp thn ny l ca ta. Khi chng ta chia ra tng phn khc nhau nh vy, chng ta li thy rng cc thnh phn y u di quyn s hu ca 4 php: 1.- ANICCATO: Thn ny l v thng (khng bn vng). 2.- DUKKHATO: Thn ny kh no. 3.- ANTTATO: Thn ny v ng ( khng phi ta, khng phi ca ta). 4.- ASUBHATO: Thn ny rt l nh bn. c Th Tn c dy: Hnh gi nn quan st thn ny nh vy: "V phn trn t tc xung n da bn chn, v phn di ln t da bn chn n tc, thn ta bao bc bng mt lp da v thn ny c 32 th to thnh. Ny cc thy T khu nn qun tng thy thn ta nh th". Khi ngi thy tr nh th sing l nh n mi s hnh ng ca mnh bn ngoi dit tr s d dui, khng lm sai lm trong cng vic. l nim bn ngoi. Cn suy ngh thy thn nh nim bn trong dy trn kia lm cho ngi khng d dui ham m theo ti, sc, li, danh, th mi l phn quan trng, l con ng i ra ngoi bin Lun hi. Khi tm ngi khng d dui, th khng chy theo trn dc, tm y s c thnh thi, khng nng

ny v lng tham i, sn hn v si m. y l php khng d dui v dit tr s d dui. *** Nh trn y qu v thy Si m l ngun gc ca mi phin no khc. Tham lam hay sn hn ch c i ba chi lin h vi phin no chnh thi, ring si m c c 12 chi m mi chi u rt quan trng. Nu qu v thu hiu nhng phin no k trn v c tm quan st coi n pht sanh ln do ni u, trong trng hp no, xong qu v li dit tr n theo php i tr thch ng th chc chn qu v s ng an vui trong kip ny v i v lai. Rt mong rng quyn sch ny em n cho qu v nhiu li ch. Cu xin phc bo ti c vit quyn ny h tr v no xem qua, c mau gii thot khi Tam c. Maha Thongkham Medhivongs Ht -ooOoo-