You are on page 1of 21

HAI KHI NIM NGHO TRONG KINH TNG PLI Mavis Fenn (i hc McMaster, Canada) Thch Nguyn Hip

dch ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 10 8 - 2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Gii thiu Phn mt: Ngho l s cng qun Phn II (A): Ngho l mt c tnh gin n Xut gia Phn II (B): Ngho nh l c tnh n gin Kinh Khi th nhn bn (Aggaa)

---o0o---

Gii thiu
C hai khi nim ngho trong kinh tng Pli. Th nht, khi nim ngho lin quan n vn cng qun, v th hai l khi nim ngho gn lin vi tnh n gin. Hai cch hiu v ngho ny hnh thnh ni quan im r rng, nhng khc nhau, v vic s hu nhng ngun ca ci vt cht. V c hai li hiu v ngho ny c nhng hm tn gio, chnh tr v x hi c bn. Ngho m n cn tr mt c nhn trong vic tham gia y vo i sng cng ng th kt qu l lm mt i nhn tnh, dn n hn ch mt cch su sc, nu khng mun ni l hu hoi, kh nng pht trin tinh thn. Ci ngho ny l s khn kh cng qun. Ngho c chp nhn v mc ch tn gio c th pht trin i sng tm linh, th y l mt phm hnh. Quan im ngho ny l c tnh n gin, cp y nh l ngho v mc ch tm linh. Nh vy, ngho phi c hiu nh l mt vn c nhn (theo nghip bo)1 , mt vn x hi (lin quan n i sng cng ng), v mt vn tn gio (lin h n Nit-bn). Bi vit ny c chia thnh hai phn. Phn th th nht tp trung vo phn tch kinh Chuyn lun thnh vng s t hng (Cakkavatti-Shanda Sutta, Trng b kinh III), mt bi kinh tho lun rng ri nht v ngho nh l s

khn kh cng qun trong cc kinh Nikya. Ngho c cp trong bi kinh ny chnh l mt vn chnh tr-x hi, nh hng n s pht trin tinh thn ca tt c cc thnh vin trong x hi. Phn th hai ca bi vit ny tp trung vo khi nim ngho c xem nh l mt c tnh n gin, mt khi nim lin quan n nhng ngi xut gia, nhng ngi khng c ti sn (akicana). Phn ny ch yu i vo phn tch kinh Khi th nhn bn (Aggaa, Trng b kinh III). Nhng l thuyt ca nh nhn loi hc Victor Turner ng mt vai tr quan trng trong phn th hai ca bi vit ny. Nhng quan im ny gip chng ta vt qua quan nim n gin v ngho nh l c hay v i n mt nhn thc a dng hn v n nh l tng trng cho nhng g m n mun ni l con ngi v cng ng. Theo Turner, t b gia nh v ti sn, nhng iu cn bn ca i sng xut gia l tng trng cho vic t b nhng mi quan h con ngi c t c s trn phn bit v cp bc. Nhng gi tr ca ngi xut gia l nhng gi tr cng x, nhng gi tr tha nhn loi ngi chng ta trc s phn bit, v y mnh nhng mi quan h bnh ng v tnh thng. Nhng ngi mang ly nhng gi tr ny l nhng cng ng tng l, v s hin din bn vng ca nhng nhm ngi xut gia nh vy v nhng gi tr chn la ca h bn trong cu trc chnh tr-x hi, khng ch a ra mt s ph bnh thot ly cu trc, m cn truyn trao sinh lc qua s hp nht sng to c sinh ra bi tinh thn cng x. Do , theo cch phn tch ca Turner, ngho m n to nn s khn kh cng qun th tng trng cho tt c nhng g tch ri con ngi chng ta; cn ngho nh mt c tnh n gin l tng trng cho tt c nhng g ni kt chng ta li v gi nhc chng ta v s ni kt h tng. ---o0o---

Phn mt: Ngho l s cng qun


Kinh Chuyn Lun Thnh Vng S T Hng (Cakkavatti-Shanda) Tho lun c ngha nht v ngho nh l mt s cng qun (dliddiya) v nhng nh hng ca n i vi con ngi ln x hi xut hin trong kinh Chuyn lun thnh vng s t hng 2 . Kinh ny chia lm hai phn: phn cu chuyn ni v i sng xut gia, lin quan n cch mt ngi c th t lm hn o cho chnh mnh nh th no; v phn cu chuyn b sung, lin quan su sc n nhng vn chnh tr-x hi, v s hng vong ca mt vng triu c xa. Quan im hc thut chung lin quan n cu trc ca

bi kinh l rng n c gp li t hai bi kinh khng lin quan vi nhau 3 . B qua tnh lch s ca bi kinh, v mc ch ca vic phn tch, ti xem n l nht th v c ch . l, mc d ti khng tranh lun l thuyt rng n l mt s kt hp ca hai bi kinh, th ti tha nhn rng n khng phi b kt hp mt cch tu tin, v rng (nhng) ngi kit tp chn mt khung chuyn c th m t c gi tr cho cu chuyn c b sung ny. ---o0o--Cu chuyn b sung Cu chuyn lin quan n s truyn tha v ti t chc li vng quc do vua Dahanemi thnh lp. Nh vua v by v vua k v, ti lp bin gii v em li hng thnh cho vng quc thng qua vic thc thi nhng bn phn c bit nh l bn phn thing ling ca mt v Chuyn lun vng. Chuyn lun vng (cakkavatti) l mt ngi tr v l tng, mt ngi lun cai tr cng minh v c o c4 . Bn phn thing ling ca mt v Chuyn lun vng bao gm: mi hnh vi u ng php (dhamma), cung cp ni v bo h mi chng loi sng - gm c mung th, bo m khng nhng hnh vi sai tri xy ra, cung cp ti sn cho nhng ngi khng c ti sn (adhana), thu hiu gio php, v khng lm bt c iu g c th dn n vic t b thc hnh gio php. V vua th tm, ngi m bi kinh lm ni bt bng cch ghi li rng ng cai tr theo ring (samatena passati), khng theo khun mu trn v vng quc suy sp. Khi cc triu thn v nhng qu tc khc ch dn cho ng nhng bn phn phi lm, ng theo tt c nhng vi mt ngoi l l khng ban pht ti sn cho nhng ngi cng qun. V kt qu ca iu ny, ngho i trn lan ((vepula agamsi). Khi cp bc xy ra, nh vua ban u ban pht ti sn cho nhng tn cp v bo h hy s dng ti sn chm lo bn thn, cha m, v con, thit lp cng vic lm n v b th cho nhng ngi xut gia m qua gip h c th sanh v thin gii. Tuy nhin, kt qu li dn n tnh trng trm cp lan trn cng khai. Nh vua nhn thy rng nu ng c ban pht ti sn cho bn cp, ng s to thm c hi cho bn chng cp bc. Do v ngho i c mt ni x hi m tin trnh phn r x hi v suy i con ngi bt u lan ra nhanh chng theo mt chui s kin hnh ngphn ng, ngi sau ti t hn ngi trc. Nh vy, bi v khng ban pht ti sn cho nhng ngi cng qun, i ngho tr nn trn lan, bi v i ngho tr nn trn lan nn trm cp trn lan, bi v trm cp trn lan

nn v kh trn lan, bi v v kh trn lan nn git ngi trn lan, bi v git ngi trn lan nn ni di trn ln, bi v ni di trn lan nn tui th rt ngn v din mo xinh p suy bin5 . on vn ny, c lp li nhiu ln trong bi kinh v mi ln li c thm mt ti li mi: t dm, hoan lc, lon lun, bt hiu, khng knh trng cc bc trng thng, v khng c nim tin knh tn gio. S ti din nhiu ln on vn ny sau mi giai on thoi ho nhm nhn mnh rng tin trnh tng th ca s thoi ho l mt kt qu trc tip ca vic nh vua khng ban pht ti sn cho nhng ngi cng qun. Cn ch l nghip i qu kh khng c mt y 6 . Ngho i trong bi kinh ny khng phi pht sinh v nghip i qu kh. Nhng g gy ra ngho i l do nhng hnh vi xu c hin ti. V chng ta thy nghip qu hin tin l vic con ngi nh mt sc p v tui th ca h. Tt c mi ngi trong vng quc, giu cng nh ngho, u chu nghip bo ca nhng hnh v xu c, sanh ra bi nng lc ca cng nghip, hay t nht, s nh hng ca nghip. S gii thch theo c ngha rng, cu trc chnh tr (vng quyn) to ra bi cnh m nghip hot ng, v i ngho gy ra s suy thoi va cho c nhn v x hi m ngi sng. Chu k bo lc i ti cc im ca n vo mt thi im m con ngi i x vi nhau nh mung th (aamaam miga-saa pailabhissanti), tc l h coi nhau nh mung th v phn ng bng cch tn st ln nhau. Tuy nhin, c mt vi ngi thy c s tht rng h l con ngi, v h khng mun git v khng mun b git. H chy trn vo trong rng, v v sau khi h xut hin, c cng khi phc li vng quc. H c trnh by hon ton tng phn vi nhng ngi cn li, nhng ngi m trong sut thi k gm dao khng khc g sc vt, thi k ti t nht ca loi ngi. Nhm ngi nh ny cho thy rng ngay trong sut thi k thm khc nht vn c ngi c th gi c nhn tnh ca mnh, v rng vo thi k tt p nht, loi ngi s khng cn bo lc, c l tr, ho hp v hnh ng hp o c. Cui cng, vng quc li tr nn hng thnh v ng c v Chuyn lun thnh vng Sakha xut hin. Nhng v Chuyn lun thnh vng xut hin l kt qu ca mt qun chng c o c. Bn phn ca Chuyn lun thnh vng l bo h v duy tr cng ng o c ny v pht trin nn o c n nhng ni khc. ---o0o--Cu chuyn chnh

Cu chuyn chnh, khng th phn tch tho lun chi tit y, bao gm hai phn. Phn u, cng nhm gii thiu cu chuyn v vng quc ca vua Dahanemi, lin quan n bi thuyt ging ca c Pht cho cc T-kheo, v cch h cn phi hy t mnh l hn o ca chnh mnh, t mnh nng ta mnh, khng nng ta mt ai khc, ly Chnh php lm hn o, ly Chnh php lm ni nng ta, khng nng ta mt g khc!7 . c Pht a ra hai im: Th nht, mt T-kheo nn chnh nim v thn, cc cm th, cc tm tng, t b nhng tham u lin quan n cuc i. V y nn qun nim v Php, chnh nim v n, t b cc tham u i. Th hai, cc T-kheo nn hnh hot ni nhng gii hn c cho php, ni phm vi m t tin h thc hin. Nu h thc hnh nh vy, ma vng s khng c c hi xm nhp quy ph8 . Bi v nh sng theo cc thin php, phc c c tng trng. Phn th hai ca cu chuyn chnh bao gm vic tho lun phng thc, bt u bng vic lp li chnh on kinh m u n vic khuyn bo nn hnh hot ni gii hn c cho php, theo nhng g t tin ca h lm. Nu thc hin iu ny h s gia tng th mng, sc p, hnh phc, ti sn v sc mnh. c Pht sau hi th mang, sc p, hnh phc v sc mnh c ngha g cho mt T-kheo, v tr li cu hi bng vic tho lun tm quan trong ca bn nh tc (iddhis), gi gii, thc lim bng nhng bit gii thot gii (pimokkha), thc hnh bn thin (jhnas), bn v lng tm (brahmavihras), v dp tt cc lu hoc (savas). c Pht kt thc bi kinh bng vic ni rng khng c uy lc no kh vt qua hn uy lc ca ma vng, nhng sng theo thin php th phc c s tng trng. ---o0o--Cu trc bi kinh Bt k vic gii thch no v mt bi kinh kt hp nh kinh Chuyn lun thnh vng phi k n ng lc m n xut hin gia cu chuyn chnh v cu chuyn c b sung9 . Tin trnh xy dng nn mt cu chuyn bng mt cu chuyn khc l mt phng php k chuyn hon ton ph bin. N cho php ngi kit tp kt hp hai hay nhiu cu chuyn thnh mt cu chuyn thng nht. Tuy vy, n cng l mt tin trnh ca s lp li. Phn chuyn c b sung khng cn ng ring na. N tr thnh mt phn ca cu chuyn ln hn, v cch hiu n tr thnh tu thuc vo bn cht ca cu chuyn chnh. N c pht biu, gii thch trong nh sng ca cu chuyn chnh. Trong trng hp kinh Chuyn lun thnh vng, s nh hng ca cu chuyn chnh i vi cu chuyn b sung lm suy yu i

lc y chnh tr-x hi mnh m ca cu chuyn b sung. N tr thnh ch nh mt v d v nhng g xy ra khi con ngi khng sng theo nhng l li ca t tin. Tiu im chuyn t cu trc m bn trong nhng c nhn ng chc nng, nhng cu trc m chng ng mt vai tr quan trng trong vic to iu kin hay ngn chn mt vi loi hnh x, n nhng hnh ng o c ring bit ca cc c nhn. Cc mi lin quan ca cu chuyn chnh bao qut c bi kinh v phn cu chuyn b sung c gii thch trong nh sng ca nhng mi lin h . C hai vn lin quan: mt l s suy nim, v hai l cn nn gi ly nhng phm vi ca mnh v theo nhng cch thc sng ca t tin. Cu trc bi kinh thit lp hai lnh vc song song. C hai phm vi v hai t tin. Phm vi th nht c tho lun l phm vi ca th gii trn tc vi Chuyn lun thnh vng l ngi ng u. Phm vi th hai l ca cc T-kheo/Tkheo ni vi c Pht l ngi ng u. Phm vi ca th gii trn tc ph thuc vo phm vi ca cc tng/ni. Thm ch Chuyn lun thnh vng phi t b i sng th tc mi c th chng c Nit-bn. Bng vic trnh by cu chuyn b sung nh mt v d minh ho v s thiu suy nim, khng bit n nhng phm vi ng, v kt qu khng theo li sng ca t tin, kinh Chuyn lun thnh vng ti xc nhn vic thc thi i sng tm linh, khuyn khch s tinh cn v nhit tm trong tu tp v ngha cp thit lin quan n vic xut gia. N cng cho thy mt i sng chnh tr-x hi l s chng ngi cho vic chng c Nit-bn. ---o0o--Cu trc Chnh tr - X hi, Ngho i v Trit gio Mc d cu chuyn chnh nhc ngi nghe/c rng i sng chnh tr-x hi l mt chng ngi cho vic t n Nit-bn, th s trnh by i sng th tc v xut gia nh l hai lnh vc vi nhng phng thc v bn phn thch hp vi mi lnh vc nng i sng chnh tr-x hi ln tm mc tim tng tinh thn trit gio. S khc bit then cht gia i sng th tc thng thng v i sng tim tng tinh thn trit gio l ni vai tr lnh o chnh tr. Chng ta c th hiu quan im lnh o chnh tr bng vic xem xt mc ngho trong bi kinh, m y ngho c xem nh l khn n cng qun. Ngho v nhng kt qu ca n biu hin ba mc . Mc th nht, c nu bt qua ti cu chuyn chnh, l con ngi. Cng qun khin ngi ta trm

cp, ni di v phm ti git ngi. Kt qu ca nhng hnh vi ny khng ch l th mng ngn ngi v nhan sc km hn m cn dn n phm phi nhiu hnh vi xu c rng hn vi bn cht nghim trng. Kt qu cui cng l to nn mt hu tnh m kh c th gi l con ngi trong bt c ngha no khi nhn thc ca sinh vt y th tnh. Trong tm l hc Pht gio, thc lun phi nhn thc v mt ci g . Su loi thc th lin kt vi nm gic quan v tm (). Thc mi khi nhn thc nhng ngi khc ch l mung th th chnh n mang th tnh. Kt qu cui cng ca ngho, nh vy l loi b ngi ta ra khi lnh vc con ngi, lnh vc duy nht m chng ta c th nhn chn Nit-bn. Mc th hai m ngho v nhng kt qu ca n biu hin l vn x hi v tnh h thng. Theo x hi hc, s tng thiu vt cht ca mt vi c nhn c th gy ra s ngho nn o c ca tt c. S ni kt gia x hi v h thng l nh vua. Nh vua l biu tng cho cng ng hay nhng gi tr x hi. Gii php sau cng ca ng i vi i ngho, bng hnh pht t hnh, l i din cho nhng gi tr ca cng ng. Ngho, trong thc t, chia r cng ng. S ngho tng ca h ngn cn h thc thi nhng trch nhim ti thiu ca mi thnh vin cng ng. H khng th chm sc bn thn, gia nh hay cng vic lm n ca mnh. Quan trng hn c, h khng th cng dng cho cc tng s, v nh vy h khng th to phc hin ti hoc tng lai. Bi v chnh nhng chiu hng vn ho y nh nn mt s hin hu con ngi trn vn,10 v tin trnh tm linh tu thuc vo vic cng dng cho cc tng s, cng ng ca nhng ngi c th chng t Nit-bn. Thm na, s ngn chn ny l lu di, v nh vua khng quan tm tho ng n vn ngho i nn to ra mt nhm ngi m h lun b tc quyn. H khng nhn c s gip . Vic h b nh vua rung b tng trng vic h b cng ng ngi rung b. i ngho tr thnh c h thng. y l mt im quan trng. Bi kinh khng tng tng mt x hi m trong i ngho khng bao gi xy ra. Ngay trong vng quc c khi phc li, i (anasanam), mt tc dng ph ca ngho, vn cn. Nhng ngho khng nn thnh c h thng. Bn phn quan trng ca Chuyn lun thnh vng l phi gii quyt ngho i khi n xut hin n khng tr thnh c h thng. Biu hin i ngho sau cng v kt qu ca n chnh l tm mc lnh o chnh tr. y l tm mc lin h gia quyn lc c nhn v vic cai tr theo truyn thng Chuyn lun thnh vng. V vua th tm, ngi cai tr theo ring ca mnh, c miu t vn khng phi l ngi xu c m do v kin thc lnh o b hn ch! V phng din c nhn ng l ngi c o c.

Khi nhng ngi ng u cc cng ng trnh nhng bn phn thing ling, ng thc thi tt c nhng bn phn y, ngoi tr khng ban pht ti sn cho ngi ngho. Khi tn cp ln u tin e do, v sau mt tn khc, gii php ca ng l ban pht ti sn. V mt x hi ng cng l mt ngi cai tr hp php, con trai u ca mt v Khattiya. Tt c nhng iu ny tuy cn thit nhng khng hnh thnh nn mt v Chuyn lun thnh vng anh minh, hoc ngn chn s hnh thnh ngho i c h thng. Cu chuyn chnh cho chng ta thy s tht bi ca nh vua l s tht bi ca mt c nhn khng theo con ng ca t tin. Trong khi iu ny l ng, th s tht bi ca ng trong vn chnh tr-x hi, thay v vn c nhn, l khng tho ng. Nh vua gii quyt nhng trng hp i ngho c th bng nhng hnh ng t thin c nhn. Tc l, vic cung cp ti sn ca ng cho ngi ngho nh l mt s ban tng t c nhn ny n c nhn khc, thay v thc hin t thin cng ng, iu m ngi ta mong mun ng lm. Su xa ni hnh x sai lm ca nh vua v s suy i o c ca con ngi cn cho thy rng ngho l mi lin kt gia chnh tr-x hi v o c. Hm xa hn cn cho thy rng cu trc chnh tr-x hi v tim lc tn gio lun tng tc ln nhau, v i ngho l mi e do cho c hai. Mt chnh th vng chc phi cn n lut l v trt t. i ngho khin cho lut l v trt t khng cn hiu qu. Nhng cu trc chnh tr-x hi ng mt vai tr quan trng trong vic khch l hay ngn chn cch hnh x c o c ca con ngi. Ngho i c h thng khin con ngi hnh x thiu o c v xi mn lin kt x hi. Nh vua to ra s phn thnh vt cht thi cha . ng phi bo m khng c ngho i. ---o0o--Ph bnh x hi kinh Chuyn lun thnh vng Kinh Chuyn lun thnh vng gy ch , phn no bi n hm cha hai loi ph bnh x hi, m c hai tm thy im ta khp cc kinh Nikaya. Ph bnh x hi ca cu chuyn c b sung c th c gi l ph bnh x hi t bn trong. Cu chuyn c b sung, v nhng cu chuyn khc tng t nh vy v d nh kinh Kadanta, Siglovda, Mahsudassana v Aggaa trong Trng b, hay Tin thn Kurudhamma v Tin thn Gaatindu trong Tiu b, tt c ni chung chp nhn trt t x hi c tn ti, tc trng vi v vua ng u. Chng ta nhn thy c cch nhn tng ng gia khi nim n gin v cng bng x hi - mi ngi nn c nhng

ngun vt cht y chm lo cho bn thn v ngi thn v c th thc hin i sng tm linh v quan im rng nhng gi tr ny nn c sp nhp vo h thng chnh tr. Chnh trch nhim ca nh vua phi bo m rng mi ngi phi c ti sn. Tuy nhin, d c nhng bi kinh mang m tinh thn chnh tr-x hi nh kinh Chuyn lun thnh vng v kinh Kadanta, th chng ta cn c mt khuynh hng mnh m v mt s ph bnh x hi trit hn, mt s ph bnh m n t b cp bc x hi. S ph bnh trit hn ny c ng nht vi ngi xut gia v c th c gi l ph bnh x hi t bn ngoi. ---o0o---

Phn II (A): Ngho l mt c tnh gin n Xut gia


Trong khi nhng ngi xut gia khng tch ri khi x hi trong bt c ngha thun tu no - sng gn thnh ph hay lng mc v mi nhu cu thit yu u nh vo s cng dng ca hng c s - th h li bn ngoi cu trc x hi thng thng11 . H khng c ti sn cng khng c gia nh, cch n mc ca h tng trng cho tnh cng ng v vic t b ti sn. Nhng ngun vt cht gi mt vai tr quan trng trong nhng bi kinh lin quan n xut gia. Ngi xut gia khng c c s vt cht, gia nh, a v v quyn lc bi v h khng c php gi ly nhng th ny. R rng, nh ngha ngho nh l tng thiu hay khng ca ci vt cht l khng thch hp y. Nhng ngi xut gia khng phi thiu thn, m bi v h nhn ra rng khng s hu ca ci vt cht l h tr tch cc cho vic pht trin tm linh. y nn nh ngha ngho nh l khng s hu c l thch hp hn, mt cch hiu c chuyn dch t thut ng Pli akicana (khng s hu ti sn), c s dng khp cc kinh Nikaya hu nh cp n nhng ngi xut gia12 . ---o0o--Xut gia v cng x Victor Turner, mt nh nhn loi hc m nhng tc phm quan trng ca ng c xut bn vo gia th k 16 n gia th k 17, chuyn t nghin cu nghi thc ni mt ng cnh b lc Phi chu n mt s phn tch biu tng c tnh quy trnh bng nhng so snh cc nn vn ho v nhng quan h chuyn i th tc13 . Turner c bit c nh n v s

pht trin khi nim cng x ca ng v v nhng t tng ca ng v mi lin h gia cu trc v phn cu trc. Cng x tc l cm thc v mt mi lin h con ngi chung vi nhng nhng mi quan h khc m chng xut hin ni nhng hon cnh, ni m cu trc c m t bng s phn bit v h thng cp bc l khng c mt, hay rt nh 14. Kinh nghim cng x l mt mi quan h t pht, trc tip v c th gia nhng ngi m h cng lc c tha nhn nht th trong thuc tnh v kh nng, v chung ni bn cht con ngi ca h 15 . Cu trc v cng x, nh Turner nh ngha, trnh by hai m thc x hi tng phn, v trong khi cu trc mang tnh th tc v thc t, cng x thng c tnh cht suy tng, pht sinh nhng tng trit hc mi hay tn gio v ngh thut 16 . C cu trc v cng x u l b phn ca x hi, m qua thi gian, chuyn dch nh mt qu lc gia hai thi cc ny. S tht, s th ch ho cng x cung cp mt vng tip sc bn trong cu trc, nu khi cu trc b e do17 . S th ch ho ca cng x xut hin, Turner vin dn, vi s chuyn mn ho tng cao ca vn ho v s phc tp trong phn chia lao ng18 . Trong khi hc thuyt khoa hc-x hi pht trin ng k t thi ca Turner, khi nim cng x ca ng v phng php kim tra chc nng gia nhng i nghch nh nguyn chng hn nh cu trc v phn cu trc a ra mt phng tin c gi tr gip chng ta hiu r hn v vn xut gia v vai tr n ng trong x hi. Nhng ngi xut gia, nh c nhn thy trong cc kinh thuc h Pli, nhn mnh vo cc gi tr m Turner ng nht vi cng x, v c cu ca nhiu bi kinh ni v xut gia phn nh cuc u tranh gia cu trc v cng x. Nhng v vua v nhng B-la-mn khng xut gia c trnh by nh l tng trng cho nhng gi tr cu trc gia nh, ti sn, a v v quyn lc lin quan n h. Nhng gi tr ca nhng v vua v nhng B-la-mn khng xut gia ny c biu hin nh l mt thc th i nghch vi nhng quan im ca ngi xut gia, v nhng ngi xut gia lun c phc tho nh l nhng ngi u vit hn. S ph bnh trit c tm thy trong nhng bi kinh nh Rahapla, Jtaka Sonaka (Tin thn s 529, chuyn hin gi Sonaka), v Jtaka Kuddla (Tin thn s 70, chuyn Hin gi ci cuc), m qua cho thy u t b cu trc x hi hin hnh. Nhng bi kinh ni v xut gia tn thn i sng c thn v s ngho kh (akicana). Nhng bi kinh khc, chng hn nh Jtaka Bandhangra (Tin thn 201, chuyn nh t tri buc), Jtaka Kumbhakra (Tin thn s 408, chuyn ngi th gm), v Jtaka ni ting Vessantara (Tin sanh 547, chuyn i vng Vessantara), xem i sng gia nh l i tng ca tham i a n rng buc. iu ny mang tinh thn cng x chnh v n c tm kim

thng qua ci ngho t nguyn19 . Jtaka Sonaka ch ra nhng phc c ca vic ngho kh v mc ch tm linh, v Jtaka Kuddla cnh bo v nhng mi nguy him ca vic s hu du ch l s hu mt ci cuc. i sng c thn v ngho kh nh vy l th hin s t b phn bit nam v n, giu v ngho, ngun gc ca xung t v bo lc. ---o0o---

Phn II (B): Ngho nh l c tnh n gin Kinh Khi th nhn bn (Aggaa)


Kinh Khi th nhn bn tm lc v nu bt nhng ch chnh c tm thy ni nhng bi kinh ni v xut gia ny: nhng gi tr lm nn tng cho trt t x hi th khng cho vic gii thot, v xut gia yu cu mt s hon i cc gi tr. Cu chuyn chnh bc b quan im ca B-la-mn, trnh by v ph bnh nhng gi tr cu trc; v cu chuyn c b sung, mt truyn thuyt v khi thu loi ngi theo quan im Pht gio, minh ho cuc u tranh gia nhng gi tr cu trc v nhng gi tr phn cu trc. Truyn thuyt ngun gc loi ngi cng trnh by mt quan im v con ngi. Kinh Khi th nhn bn rt ni ting20 . y ti s khng phn tch v n m ch phc tho nhng yu t m bn thn chng a n mt s gii thch theo quan im Turner. Cu chuyn v hai thanh nin dng di B-la-mn, Vseha v Bhradvja, chn ly i sng khng gia nh theo c Pht. Khi thc hin iu ny, h phm phi nhng th c ca tn gio B-lamn, tnh nht thng ca ng cp B-la-mn. Vo bui ti, c Pht m o vi h v s kin nhng gia nh v bn hu ca h phn ng li vic xut gia (pabbajj) ca h. Cu hi ca c Pht cho thy rng Ngi bit r s ch trch m h gnh chu, m theo Vseha, l cch v hon ton khng tic li. Tng th bi kinh - phn cu chuyn chnh v cu chuyn c b sung c thit nh khng nh s t b nhng gi tr th tc v gio l B-lamn ca nhng thanh nin. Cu chuyn c b sung, cu chuyn v khi thu loi ngi, c k cho hai thanh nin nh l phn bc b ca c Pht v thi t ph ca gii B-la-mn. Cu chuyn v khi thu c trnh by nh l ton b truyn thuyt c xa cho cc B-la-mn, nhng ngi qun n.

Theo truyn thuyt v khi thu, t tin ca loi ngi l nhng hu tnh, hiu r tm thc (manomaya), sng bng h lc (pti-bhakkha), t pht nh sng (sayampabha), i xuyn qua khng trung (antalikkha-cara), v sng trong phc lc (subhahyina). Ni tm li, h khng h khc bit nhau. Khi y mt t xut hin mt hu tnh c tm tham dc v hu tnh tham dc ny nm t, v khi v ny nm t th nhng hu tnh khc cng bt chc lm theo nh vy. Khi h n, h bt u c tm phn bit, v nhng ngi xinh p hn t ra khinh khi nhng ngi km xinh p. Tin trnh ny tip tc vi mi giai on phn bit m n mang li nhng kt qu o c tiu cc. S phn bit nam v n to ra dc tham, v vic chung sng vi nhau a n phn bit nam v n l do bn cht hn h ca hnh ng hn km, trc.21. S thit lp n v gia nh c xem nh l thnh phn ca mt s suy sp t mt nh nc khi thu vn trong sch. S thit lp x hi cng c xem tng t. Vn dn n tch tr v thit lp ti sn ring, gc gc a n trm cp, khin trch, ni di v trng pht. Chu k suy thoi c dng li ch nh vo s thit lp vng quyn. T b ti sn v gia nh l vn trng tm ni truyn thuyt v khi thu. Ti sn v gia nh c trnh by bn trong cu chuyn nh l chng c ca mt s suy sp, mt s suy i con ngi t mt nh nc l tng. Chnh y nhng l thuyt ca Turner chng minh mt cch hu ch trong vic hiu s t b ny, nh l thnh phn ca mt s nghin cu cc gi tr cu trc, ct li ca mt quan im la chn v nhng g n mun ni l con ngi v con ngi bn trong cng ng. ---o0o--Mt khi nim v cng ng T tng con ngi c trnh by trong bi kinh c tnh cht c nhn. Nhng ngi xut gia trong kinh Khi th nhn bn c miu t l tri qua i sng hng ngy trong c c thin nh, ch ra khi tho am ca mnh vo bui sng v bui chiu kht thc. Tuy nhin, s miu t ny khng mu thun vi quan im cng ng. Nhng quan im cng ng xut hin t vic trnh by ngi xut gia nh nhng con ngi l tng l g? Nhng quan im chung v cng ng c tm thy ri rc khp cc kinh Nikaya, qua thi ca nhng ngi xut gia i vi nhau v gia ngi xut gia i vi ngi th tc. Trong kinh Chuyn lun thnh vng, cc hu tnh, nhng ngi sng st sau v tn st n cho nhau bng nim hoan h v quan tm chn tht, h c suy ngh v hiu r bn thn. ng thi, h xem

xt li mi quan h gia nhng vic lm xu v kt qu tn ph ca chng i vi x hi. Nhng hu tnh ny c o c. H t b nhng vic lm xu c, v vic lm ca h bt u phc hi li x hi, mt x hi nng ng, c o c v thnh vng. Tm li, cng ng c chp nhn trong bi kinh l cng ng bit quan tm nhau v c o c, v a ra mt m hnh tch cc cho x hi m n tn ti. Trong nhng bi kinh khc, m hnh cng ng lin quan n trng hp ca ngi xut gia v cc A-la-hn l m hnh ca mt cng ng t nguyn. Nhng thnh vin gia nhp vo cng ng khng phi v nhng rng buc h hng thn thch m bng s hin dng chung t ly s gii thot thng mt qu trnh tu tp. Tu tp c hon thin thng qua vic bung b nhng th s hu (ti sn/gia nh) v nhng trng thi tm thc (tham, sn, si) m chng lm hi i sng c nhn v cng ng. Chp nhn con ngi cng ng, c nhn mnh nhiu ln trong kinh Khi th nhn bn, gip cc thnh vin trong cng ng c kh nng tip xc ci m vi ht thy mi ngi, v thc y nhng mi lin h c m t bng lng t bi (karu, anukamp). Steven Collins ghi nhn rng, Ngi tu s biu l bn cht con ngi c bn ca mnh ni c tnh c lp, v s hin hu x hi ca mnh ni tnh huynh 22 . Nhiu bi kinh khc nhau ni v tm quan trng ca tnh huynh v sc mnh ca tm gng ny, v Tng gi c miu t nh l hng n cng ng, c th qua vic thuyt ging v s th nhn phm vt kht thc ca mnh23 . L tng cng ng ny ta nh khi nim cng x ca Turner. ---o0o--Cu trc v Cng x trong kinh Khi th nhn bn: Mt cch nhn t Turner T b ti sn v gia nh l biu trng cho vic t b trit s chia r v phn cp x hi, l nhng kha cnh c nh v bt bin ca i sng con ngi. T b ti sn l tng trng cho s t b khuynh hng xem ngi khc nh l nhng i tng ca lng tham hay sn, v thay vo xem h l nhng ngi y cc quyn c gi tr. Vic m t ngun gc chung ca loi ngi em n cho chng ta mt l tng m qua chng ta c th quay tr li vi nhau, hay c th phn khi ti to li i sng hin ti ca mnh. Nhng ngi chn ly i sng khng gia nh l t b ti sn v gia nh, xem chng l ngun gc ca tham dc v nhng hnh vi bt thin. H xem s phn chia x hi gia con ngi vi con ngi l ngun gc ca

tham, sn v si. Bng vic t b s hu v kt hn ny, v nh vo thin nh, h hy vng ti to li i sng loi ngi l tng. cao tnh u vit ca i sng tm linh, ngi xut gia khng nh nhng gi tr phi cu trc, nhng gi tr nhn mnh vo tnh cng x. Mc d s t b trt t x hi ca ngi xut gia l hin nhin, th cuc u tranh gia nhng gi tr cu trc v phi cu trc trong kinh Khi th nhn bn c trnh by nh mt phn gn lin ca chnh cu trc. C hai nhm Bla-mn v Sa-mn (samaa) xut hin nh l mt phn ng nhin ca cu trc x hi. Cu trc t n khng b t b. Trong khi n c xem nh l thnh phn lm suy thoi con ngi, th vic bu chn vua lm chm dt s suy thoi v lm c s cho cc nhm tn gio xut hin thng qua s thit lp mt trt t x hi bn vng. Mi lin h l, cng x v nhng gi tr sinh ra t nh lng t bi v bnh ng c th c hiu hay c bao hm bn trong chnh cu trc. Nhng g ang c xut, theo khng phi l mt h thng thay th hon ton m l tp hp nhng gi tr chn la. S c mt bn vng ca nhng nhm xut gia bn trong trt t x hi bo m rng s ph bnh nhng gi tr cu trc t c s cho cng x xut hin lun c mt v c gi tr i vi x hi nh mt tng th. ---o0o--Tng gi: L tng v Thc t Nhn t Turner, nhng nhm tng s nh Tng gi Pht gio l mt n lc nhm th ch ho mt lnh vc c nh cung cp mt con ng tng tc a n cng x v ph bnh cu trc m t cng x xut pht. ng chc nng trong hnh thc ny, nhng tng gi khng c lm tn hi nhng gi tr cn bn ca mnh, i sng c thn v ngho kh; n phi duy tr s thanh tnh ca n. Nhng e do i vi s thanh tnh ca tng gi l do cng ng cc c nhn, nhng ngi hoc khng th hoc khng mun theo ui nghim mt con ng tm linh, hay khng sng theo nhng tiu chun ca cng ng tng l. Vn ny c gii quyt theo l nghi thng qua nhng th thc ca cng ng Tng: l th gii (upasapad), b tt (pimokkha), v l th nhn y sau v k an c (pavrna)24. Ti sn t ra mt vn c bit. S thc, Tng gi, cng ng cng x, tu thuc vo s hin din tng tc ca cu trc x hi. Khng c ti sn h tr t cu trc x hi, Tng gi khng th tn ti m khng lm tn hi n s thanh tnh ca mnh qua vic lao ng. Chng hn nh Tin thn

Kuddla ch ra, d s hu cc dng c n gin t mu sinh cng gy ra nguy him. Ti sn l cn thit nhng n lm tr ngi i sng tu hnh. Vic cao b th cho php tng gi nhn ti sn m khng tn hi s thanh tnh ca mnh. B th cho nhng ngi xut gia kh knh c xem l to nn phc lnh (pua kamma), vai tr ca phm hnh o c (sla). V do v phc bo th tng ng vi s thanh tnh ca ngi nhn, nn Tng gi l ngi nhn l tng nht. Tng gi trn thc t c quyn s dng nhng phm vt cng dng ny bi v chnh tng gi c c l tng thng qua cc l th gii, b-tt v nhn y. Nh vy, Tng gi l tng hot ng nh mt b lc gia cc ngun vt cht hin cng v Tng gi trong thc t nhn ly chng. Chnh ni vic th nhn cng dng, tng gi tr thnh phc in, ni hng c s c th gt ly nhng phc c do b th. B th l phng tin tt nht m qua Tng gi th hin bn phn ca mnh nhm chm sc li ch tinh thn ca ngi khc. Tng gi hiu r gi tr ca vic cng dng, v th hin bng vic thuyt php v hi hng. V mt biu tng, Tng gi duy tr thi ca mnh l mt cng ng t b ti sn phng din th nhn ca b th thng qua bn nhu yu phm, v thi khng qu ch trng n nhng phm vt b th ca ngi th tc. Chnh vic s hu bn nhu yu phm m Tng gi chng minh thi ca mnh lin quan n ti sn: thc n do khch thc, y phc c may t ph b, ni di gc cy, nc tiu gia sc ln men lm thuc 25. Nhng th ny biu trng cho nhng nhu cu cn c ti thiu duy tr i sng. y l ci ngho c nh ngha nh l tnh gin n. Trong khi bn nhu yu phm phc tho nhng phm vt cng dng cho cc thnh vin ca tng gi l thc phm, y phc, ni v y dc, th s nh ngha ri rc v cc loi ny hm rng cc tng ni c khuyn l khng nn c thi ch trng vo phm cht hay s lng thc t ca b th, v ngoi tr nhng ngi bnh, h khng c php c nhng nhu cu ring. V, nh l trng hp v mi ngun vt cht, tng ni s hu nhng khng i hi cho mnh nhng dng ring. Ti sn l ca ctuddisa bhikkhu-Sagha (bn hng tng gi, tc l tng gi nh mt khi thng nht hay cng ng ho hp) v hon ton thch hp vi cc tng ni. Lc qua i, tt c mi ti sn u tr li Tng gi l tng26 .

c xem xt thng qua thu knh ca Turner, chnh bng s trao i phm vt b th c nghi thc ho m nhng gi tr ca cng x chuyn vo trong cu trc. ni vic trao i c nghi thc ho ny, gii ti gia trao i nhng gi tr cu trc (ti sn v gia nh) nhn ly gi tr ca ngi xut gia (php/to phc). Hnh thc l tng ny hin by i sng chnh tr-x hi, th hin r rng trong nhng bi kinh nh Chuyn lun thnh vng s t hng (Cakkavatti-Shanda), Cu-la-n-u (Kadanta), v kinh Gio th Thi-ca-la-vit (Siglovda). Tng gi nh l ngi sn sinh ra cng x cng gy sc p ln cu trc x hi bng vic trao cho cc c nhn c hi trc tip i n cng x thng qua vic gia nhp vo cng ng tng ni. Cui cng, tm nhn xa rng ca Tng gi, tnh gin n v i sng c thn ca n, trnh by mt s ph bnh lin tc v trt t x hi m n c kh nng xng hay h tr s thay i x hi. V mt l tng, theo Turner, s gii quyt hay truyn trao nhng gi tr khng phn cp, qun bnh, v t bi vo trong cu trc s em li s cn bng cn thit ngn chn nhng lm dng ti t cu trc cng nhc chng hn nh ch chuyn quyn, v lm tr li cu trc thng qua mt s hi sinh nhng nguyn tc phn loi. p dng nhng quan im ca Turner lin quan n cng x v mi lin h gia cng x v cu trc a ra cch nhn c gi tr v mi lin h gia hai loi ph bnh x hi (tt nhin khng ging nhau) bao hm trong nhng kinh Nikaya, ph bnh t bn trong v ph bnh t bn ngoi. iu ny quan trng, bi v vic hiu ng mi lin h ny s khai by khun kh o c ni nhng bi kinh m trong ngho c hiu v ngha ca n c nh gi. ---o0o--Kt lun H thng o c c trnh by trong nhng bi kinh ny c nhin c t c s ni nhng gi tr phi cu trc ca ngi xut gia. i sng xut gia c phc tho nht qun nh l cuc sng tt p nht v hu ch nht. Tng gi l ni lu gi nhng gi tr ny, v vic miu t h trong nhng bi kinh ny th ph hp vi iu m Turner gi l nhng gi tr cng x, nhng gi tr khng nh tnh ph qut ca tt c loi ngi trong khi vn tha nhn tnh c nhn v s tu thuc tng tc ca h. Mi khi c hnh hot, nhng gi tr cng x s to ra mt cng ng bit quan tm n vic pht trin mi thnh vin ca mnh, v n c m t bng tnh ph qut, tnh bng hu, lng t bi, v mt trnh hnh x o c c nhn cao.

Trong nhng bi kinh c xem xt, cho thy rng chng ta khng th thc hin nhng gi tr cng x mt cch trn vn khi sng i th tc trong cu trc x hi. Ngay trong kinh Chuyn lun thnh vng, ngi c s d c i sng tm linh tin trin nht, cng phi t b i sng chnh tr-x hi mi mong t c gii thot. Trong khi ph bnh x hi nhng bi kinh lin quan n ngi xut gia mang tnh l tng, th ph bnh x hi nhng bi kinh lin quan n chnh tr-x hi li mang tnh thc t. Vng quyn, kinh Khi th nhn bn hm ch, l cn thit chm dt s suy thoi con ngi khng th trnh do tham dc v bo lc. V mt im m n thng khng c ghi nhn: s tng phn x hi gia vua v dn chng trong kinh Khi th nhn bn trao cho nh vua ton quyn quyt nh. Nh vua c ton quyn thc thi quyn lc ca mnh, tuy nhin, phi c hng dn bi php (dhamma), s chnh trc, v nhng gi tr cng x. Nhng iu ny yu cu nh vua phi i x vi dn chng cng bng, khng phn bit chc v thn dn, v rng ng phi duy tr mt x hi trt t bnh yn v vng chc thng qua nhng phng tin thch hp. Ct li ca bn phn nm ni vic bo m rng khng c ngho i (theo kinh Chuyn lun thnh vng s t hng v kinh Cu-la-n-u). Trong kinh Cu-la-n-u nh vua cng c xem l thc y to ra ti sn, qua vic to ra ngh nghip v lng bng thch hp. Nhng bi kinh ny cho ta thy mt quan im nghch l v ti sn. Nhng bi kinh mang ti chnh tr-x hi trnh by mt trt t x hi vi nhng gi tr gia nh v ti sn ca n trong mt nh sng tch cc. Ti sn, theo nhng bi kinh ny, em n bnh an v ho hp, v ti sn c s dng gip ngi khc hay v nhng li ch chung th chnh cng c xem nh mt s tu tp. Quan trng nht, ti sn c th to nn cng ng m ni nhng gi tr cng x c th c nhn thc trn vn, l Tng gi. Nhng bi kinh ni v ngi xut gia, tuy nhin, xem ti sn nh l mt chng ngi cho vic thc hnh tm linh. Trnh by c hai quan im ny trong nhng bi kinh ging nhau, nh trong kinh Chuyn lun thnh vng s t hng v kinh Cu-la-n-u, ti cho rng cc kinh Pli khng c b qua hay lm gim thiu s nghch l ny. S tht, vic trnh by c hai thi i vi ti sn trong cng mt bi kinh, v s cn nhc c ghi chp trong Vinaya theo l nghi l thit lp v duy tr s tch ri ca Tng gi i vi ti sn, l nhm nhn mnh s nghch l. Nhu cu v ti sn cn c tn ti khng cho php Tng on a ra mt s thay th hon ton v cu trc. Theo Turner, v cu trc phi

tnh n tm nhn cng x khi thnh lp nhng phm tr ca n, cng vy cng x phi i n tho thun vi cu trc. Qu trnh iu chnh ny mang hai hnh thc. V mt l nghi, Tng gi, thng qua Ctuddisa (bhikkhu) Sagha (bn hng tng gi), theo biu tng a ra mt b lc gia bn thn n v s nhim m ti sn mang n vi n, v tm linh ho b th a vic th nhn vt dng vo trong phng tin m qua tng gi thc hin s mnh ca mnh tr gip nhng ngi khc trong vic pht trin tm linh ca h. Xa hn, thng qua vic th nhn b th, gio php (dhamma/kamma), v quan im v vng quyn, Tng gi n lc thm thu hng c s vi nhng gi tr cng x, khuyn khch h nhit tm sp nhp nhng gi tr ny vo trong i sng chnh tr-x hi ca h. Chnh bn trong khung sn ny m chng ta trnh by bt c s hiu no v ngho. Mt cch nhn t Turner, khi nim ngho trong cc kinh Nikaya - c hiu nh l s cng qun - biu th cho tt c nhng g phn r chng ta; n biu th s ti t sanh khi do cu trc lng lo. Khng s hu, y l ngho v mc ch tm linh, biu th cho nhng g ni kt chng ta li vi nhau, nhc chng ta nh n s ni kt gia ngi vi ngi, vi th gii t nhin v v tr. Nh hai thi cc tch ri, hai khi nim ngho ny biu th s nghch l v s hin hu ca con ngi. Thuyt ng lc c to ra t s u tranh ca chng biu th cuc u tranh ca loi ngi nhm n mt ci nhn tt hn v nhng g m n mun ni l con ngi v cng ng./. ---o0o---

Tho lun v nghip trong bi vit ny l rt hn ch. Mi lin h gia nghip v ngho i khng phi l mt vn n gin. C nhiu trng hp trong Nikaya cho thy rng ngho l kt qu ca nghip nhn khng b th, c bit l i vi hng xut gia; tuy nhin, nghip nh l nguyn nhn ca ngho th ng lu l khng c mt nhng bi kinh m nhng tho lun rng ri v ngho v nhng vn lin quan xy ra. Mt kho st v nhng bi kinh cp n nghip cho thy rng nhng trnh by v nghip trong Nikaya l khng ging nhau. Bi vy, b qua nim tin chung rng nhng kinh in Pht gio nguyn thu xem nghip nh l nguyn nhn duy nht ca tt c mi ngho i, ti tp trung ch vo nhng bi kinh m chng cho thy ngho i khng phi l nhng nguyn nhn ca nghip qu kh. 2 . Danh t dliddiya (s ngho kh) t c s dng trong cc kinh Nikaya. Tnh t dalidda (ngho), c dng nh mt danh t, th thng thy hn. Nhng thut ng chung khc c dng cp n nhng ngi ngho (cng qun) l adhana, v duggata. 3 . Maurice Winternitz, History of Indian Literature, 2 vol(s)., trans. by V. Srinivasa Sarma (Delhi: Motilal Banarsidass, 1988), 2:43; Richard Gombrich, Theravda Buddhism: A Social History from Benares to Colombo (London: Routledge and Kegan Paul, 1988). 4 . Thut ng vatta c th c dch l phong tc, bn phn, hay s phc v, v c ngha tu thuc l s tn knh, th nguyn v c hnh (The Pli-English Dictionary, 597). Thut ng ariya c th c dch l ng n, tt p, l tng (The PliEnglish Dictionary, 77). Chuyn lun thnh vng, do , l v vua chuyn vn bnh xe php. T in Pli-English cp n v vua ny l v vua cng minh v tn o.
1

Iti kho bhikkhave adhanna dhane ananuppadiya-mne daiddiya vepullam agamsi, daliddiye vepulla-gate adinndna vepullam agamsi, adinndne vepullagate sattha vepullam agamsi, satthe vepulla-gate ptipto vepullam agamsi, ptipte vepulla-gate mus-vdo vepullam agamsi, mus-vde vepulla-gate tesa satna yu pi parihyi, vao pi parihyi. T.W. Rhys Davids and J. Estlin Carpenter, ed(s), TheDgha Nikya, 3 vol(s)., London: Pli Text Society, 1890-1911; repr. ed(s). 1975-1976; all references are to repr. ed) 3:68. 6 . Quy cho tt c cc trng hp i ngho u do nghip l khng ng. Khng c hc thuyt c nh v nghip trong cc kinh Nikaya. Xem thm Mavis L. Fenn, "Unjustified Poverty and Karma (Pli Kamma)," Religious Studies and Theology (Alberta), vol.11, no. 1 (1991): 20-26; V gio l nghip xem, James McDermott, Development in the Early Buddhist Concept of Kamma/Karma, New Delhi: Munshiran Manoharlal, 1984. Ph bnh v hc thuyt Nghip xin xem Paul J. Griffiths, "Notes Towards a Critique of Buddhist Karmic Theory," Religious Studies 18, no.3 (Sept. 1982): 277-291. 7 . atta-dp bhikkhave viharatha atta-sara ananna-sara, dhamma-dp dhammasara ananna-sara. Dgha Nikya, 3:58.
5

Ti ng quan im vi Ling trong vic xem Mra nh l mt biu tng ca tt c nhng chng ngi i vi s gii thot. Mra hin thn nhng iu xu c ni s hin hu con ngi, v nhng gc r n tng bn trong, tham, sn, si, v th chp. Ch c c Pht hoc A-la-hn mi c th nhn thy Mara bi h thu sut thc ti cuc i. Xem Trevor O. Ling, Buddhism and the Mythology of Evil (London: George Allen and Unwin Ltd., 1962). 9 . Graeme MacQueen, "The Interpreter's Dilemma: Qualification in Early Buddhist Narrative," presented at the annual meeting of the Canadian Society for the Study of Religion, June 1992. 10 . Xem: Barrington Moore, Jr., Injustice: The Social Bases of Obedience and Revolt (White Plains: M.E. Sharpe, 1978); James Scott, Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance (New Haven: Yale University Press, 1985); E.P. Thompson, "The Moral Economy of the English Crowd in the Eighteenth Century," Past and Present, 51 (1971): 76-136. 11 . Louis Dumont, "World Renunciation in Indian Religions," Contributions to Indian Sociology, vol 4 (1960): 33-62; Ilana Friedrich Silber, "Dissent Through Holiness: The Case of the Radical Renouncer in Theravda Buddhist Countries," Numen, XXV, no.2 (1981): 165-193; Steven Collins, "Monasticism," 106; Sukumar Dutt, Buddhist Monks and Monasteries of India: Their History and Their Contribution to Indian Culture (London: George Allen and Unwin Ltd., 1962), 45. 12 . T in Pli-English ghi ch rng kicana (i t bt nh), ngha en l "bt c th g, th g " c th cp n th m n lm cn tr s gii thot. N c ngha rng l o c. Vic s dng kicana sut cc kinh Nikaya r rng l khng s hu th g (akicana), khng ch cp n s hu vt cht m cn i vi c tham dc v chp th. Nh vy, akicana thnh thong c dng ch trng thi ca mt v A-lahn, bc thanh tnh hay thot khi mi tham dc v cc chng ngi (V d Sangrava Suttas, Digha.165; kinh Php c 10-14). Akicana xut hin hu nh thng xuyn trong Suttanipta, nhng bi k ch yu lin quan n vic xut gia, c s dng hu nh cp n vic khng s hu ca ngi xut gia. Ti ch thy hai trng hp m ni akicana c dng ni n ngho kh, kinh Siglovda v kinh Kunla. 13 . Victor Turner, The Ritual Process: Structure and Anti-Structure (Ithaca: Cornell Paperbacks, 1977, repr. ed. 1987, first published 1969 by Aldine Publishing Co.; all references are to repr. ed.), 109.
8

Ibid., 127,177. Xem Victor Turner, Dramas, Fields, and Metaphors: Symbolic Action in Human Society (Ithaca: Cornell University Press, 1974), 251, 269, 274. 15 . Turner, Ritual Process, 127, 133, 177. 16 . Turner, Dramas, 243, 253, 269, 235; Ritual Process, 129.
14

17

Turner, Dramas, 243; Ritual Process, 107, 167.

18

. .

Turner, Dramas, Ritual Process, 266.

C nhiu bi vit xut sc tho lun v phn tch kinh Aggaa: Frank Reynolds, "Multiple Cosmogonies and Ethics: The Case of Theravda Buddhism," in Cosmogony and Ethical Order, ed. by Robin M Lovin and Frank Reynolds (Chicago: University of Chicago Press, 1985), 203-225; Richard Gombrich, "The Buddha's Book of Genesis," Indo-Iranian Journal, 35 (1992): 159-178; Steven Collins, "The Discourse on What is Primary," Journal of Indian Philosophy 21(1993):301-393.
19

Nassa asuci, nassa asuciti. Katha hi nma satto sattassa evarpa karissatiti? Dgha Nikya 3:89. 21 . Tho lun v karun v anukamp xin xem Harvey B. Aronson, Love, Compassion, Sympathetic Joy and Equanimity in Theravda Buddhism, University of Wisconsin, 1975.
20

22

Collins, "Monasticism," 101.

Xem thm Mary Douglas, Purity and Danger: An Analysis of the Concepts of Pollution and Taboo (London: Routledge and Kegan Paul, 1966). Holt, Bones of Contention: More on Monastic Funerals and Relics in the Mulasarvstivda-Vinaya," Journal of Indian Philosophy, 22 (1994): 31-80. 24 . Xem Sukumar Dutt, Early Buddhist Monachism (London: Kegan Paul, Trench and Trubner and Co. Ltd., 1924), 121; Patrick Henry and Donald Swearer, For the Sake of the World: The Spirit of Buddhist and Christian Monasticism (Minneapolis: Fortress Press, 1989), 83; Mohan Wijayratna, Buddhist Monastic Life According to the Texts of the Theravda Tradition, trans. by Claude Grangier and Steven Collins (Cambridge: Cambridge University Press, 1960), xiv-xvi.
23

Xem Gregory Schopen, "On Avoiding Ghosts and Social Censure: Monastic Funerals in the Mulasarvstivda-Vinaya," Journal of Indian Philosophy, 20, no.1 (1992): 1-39, and Ritual Rights and Discipline, 116-124. 26 . V phng din lch s, r rng nhng B-la-mn nhn thy nguy c ni nhng nhm ramanas. Xem Padmanabh Jaini, "ramanas: Their Conflict with Brahmanical Society," vol.1 ed. George Elder (Kendall: Hunt Pub. Co., 1970):39-81.
25

You might also like