Ngy son: Dy ngy: Tit 1 Bi 1: Bi m u

A. mc tiu.

1. Kin thc - HS thy r c mc ch, nhim v, ngha ca mn hc. - Xc nh c v tr ca con ngi trong t nhin. - Nu c cc phng php c th ca mn hc. 2. K nng - Rn k nng hot ng nhm, k nng t duy c lp v lm vic vi SGK. 3. Thi - C thc bo v, gi gn v sinh c th.
B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh SGK trong bi. - Bng ph.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trong chng trnh sinh hc 7 cc em hc cc ngnh ng vt no? ( K cc ngnh theo s tin ho) - Lp ng vt no trong ngnh ng vt c xng sng c v tr tin ho cao nht? (Lp th b kh tin ho nht) 3. Bi mi Lp 8 cc em s nghin cu v c th ngi v v sinh. Hot ng 1: V tr ca con ngi trong t nhin Mc tiu: HS thy c con ngi c v tr cao nht trong th gii sinh vt do cu to c th hon chnh v cc hot ng c mc ch. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

- Cho HS c thng tin mc 1 - c thng tin, trao i nhm SGK. v rt ra kt lun. - Xc nh v tr phn loi ca con ngi trong t nhin? - Con ngi c nhng c im no khc bit vi ng vt - C nhn nghin cu bi tp. thuc lp th? - Trao i nhm v xc nh kt lun ng bng cch nh - Yu cu HS hon thnh bi tp du trn bng ph. - Cc nhm khc trnh by, b SGK. sung Kt lun. - c im khc bit gia ngi v ng vt lp th c ngha g? Kt lun: - Ngi c nhng c im ging th Ngi thuc lp th. - c im ch c ngi, khng c ng vt ( 1, 2, 3, 5, 7, 8 SGK). - S khc bit gia ngi v th chng t ngi l ng vt tin ho nht, c bit l bit lao ng, c ting ni, ch vit, t duy tru tng, hot ng c mc ch Lm ch thin nhin. Hot ng 2: Nhim v ca mn c th ngi v v sinh Mc tiu: HS ch ra c nhim v c bn ca mn hc, ra bin php bo v c th, ch ra mi lin quan gia mn hc vi khoa hc khc. Hot ng ca GV - Yu cu HS c SGK mc II tr li : - Hc b mn c th ngi v v sinh gip chng ta hiu bit nhng g? - Yu cu HS quan st hnh 1.1 1.3, lin h thc t tr li: - Hy cho bit kin thc v c th ngi v v sinh c quan h mt thit vi nhng ngnh ngh no trong x hi? Hot ng ca HS - C nhn nghin cu trao i nhm. - Mt vi i din trnh by, b sung rt ra kt lun.

- Quan st tranh + thc t trao i nhm ch ra mi lin quan gia b mn vi khoa hc khc.

Tiu kt: - B mn sinh hc 8 cung cp nhng kin thc v cu to, sinh l, chc nng ca cc c quan trong c th. mi quan h gia c th 2

v mi trng, nhng hiu bit v phng chng bnh tt v rn luyn thn th Bo v c th. - Kin thc c th ngi v v sinh c lin quan n khoa hc khc: y hc, tm l hc, hi ho, th thao... Hot ng 3: Phng php hc tp b mn c th ngi v v sinh Mc tiu: HS ch ra c phng php c th ca b mn l hc qua quan st m hnh, tranh, th nghim, mu vt ... Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu mc III SGK, lin h cc phng php hc mn Sinh hc lp di tr li: - Nu cc phng php c bn hc tp b mn? Hot ng ca HS - C nhn t nghin cu , trao i nhm. - i din nhm trnh by, b sung rt ra kt lun.

- HS ly VD cho tng phng - Cho HS ly VD c th minh ho php. cho tng phng php. - Cho 1 HS c kt lun SGK. Kt lun: - Quan st m hnh, tranh nh, tiu bn, mu vt tht ... hiu r v cu to, hnh thi. - Th nghim tm ra chc nng sinh l cc c quan, h c quan. - Vn dng kin htc gii thch hin tng thc t, c bin php v sinh, rn luyn thn th. 4. Cng c ? Trnh by nhng c im ging v khc nhau gia con ngi v ng vt thuc lp th? iu ny c ngha g? ? Li ch ca vic hc b mn C th ngi v sinh vt.

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu 1, 2 SGK. - K bng 2 vo v. - n li h c quan ng vt thuc lp th. _____________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 2

Chng I Khi qut v c th ngi

Bi 2: cu to c th ngi

A. mc tiu.

1. Kin thc - HS k c tn v xc nh c v tr ca cc c quan, h c quan trong c th. 3

- Nm c chc nng ca tng h c quan. - Gii thch c vai tr ca h thn kinh v h ni tit trong s iu ho hot ng cc c quan. 2. K nng - Rn k nng quan st, nhn bit kin thc. - Rn t duy tng hp logic, k nng hot ng nhm. 3. Thi - Gio dc thc gi gn bo v c th trnh tc ng mnh vo mt s c quan quan trng.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 2.1; 2.2 SGK hoc m hnh tho lp cc c quan ca c th ngi. - Bng ph k sn bng 2 v H 2.3 (SGK).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by c im ging v khc nhau gia ngi v th? T xc nh v tr ca con ngi trong t nhin. - Cho bit li ch ca vic hc mn C th ngi v v sinh 3. Bi mi Hot ng 1: Cu to c th Mc tiu: HS ch r cc phn c th, trnh by c s lc thnh phn, chc nng cc h c quan. Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 2.1 v 2.2, kt hp t tm hiu bn thn tr li: - C th ngi gm my phn? K tn cc phn ? - C th chng ta c bao bc bi c quan no? Chc nng ca c quan ny l g? -Di da l c quan no? - Khoang ngc ngn cch vi khoang bng nh c quan no? - Nhng c quan no nm trong khoang ngc, khoang bng? (GV treo tranh hoc m hnh c th ngi HS khai thc v tr cc c quan) - Cho 1 HS c to SGK v tr li:-? Th no l mt h c quan? Hot ng ca HS - C nhn quan st tranh, tm hiu bn thn, trao i nhm. i din nhm trnh by kin.

- HS c th ln ch trc tip trn tranh hoc m hnh tho lp cc c quan c th. - 1 HS tr li . Rt ra kt lun.

- Nh li kin thc c, k 7 h c quan. - K tn cc h c quan ng - Trao i nhm, hon thnh bng. i din nhm in kt vt thuc lp th? 4

- Yu cu HS trao i nhm qu vo bng ph, nhm khc hon thnh bng 2 (SGK) vo b sung Kt lun: phiu hc tp. - 1 HS khc ch tn cc c quan trong tng h trn m hnh. - Cc nhm khc nhn xt. - GV thng bo p n ng. - Da, cc gic quan, h sinh dc v h ni tit. - Ngoi cc h c quan trn, - Ging nhau v s sp xp, trong c th cn c cc h c cu trc v chc nng ca cc quan no khc? h c quan. - So snh cc h c quan ngi v th, em c nhn xt g? Bng 2: Thnh phn, chc nng ca H c quan Cc c quan trong tng h c quan - H vn ng - C v xng - H tiu ho - Ming, ng tiu ho v tuyn tiu ho. - H tun hon - Tim v h mch cc h c quan Chc nng ca h c quan - Vn ng c th - Tip nhn v bin i thc n thnh cht dd cung cp cho c th. - Vn chuyn cht dd, oxi ti t bo v vn chuyn cht thi, cacbonic t t bo n c quan bi tit. - Thc hin trao i kh oxi, kh cacbonic gia c th v mi trng. - Bi tit nc tiu. - Tip nhn v tr li kch t mi trng, iu ho hot ng ca cc c quan. Kt lun: 1. Cc phn c th - C th chia lm 3 phn: u, thn v tay chn. - Da bao bc bn ngoi bo v c th. - Di da l lp m c v xng (h vn ng). - Khoang ngc ngn cch vi khoang bng nh c honh. 2. Cc h c quan 5

- H h hp - H bi tit - H thn kinh

- Mi, kh qun, ph qun v 2 l phi. - Thn, ng dn nc tiu v bng i. - No, tu sng, dy thn kinh v hch thn kinh.

- H c quan gm cc c quan cng phi hp hot ng thc hin mt chc nng nht nh ca c th. Hot ng 2: S phi hp hot ng ca cc c quan Mc tiu: HS ch ra c vai tr iu ho hot ng ca cc h c quan ca h thn kinh v ni tit. Hot ng ca GV - Yu cu HS c SGK mc II tr li : - S phi hp hot ng ca cc c quan trong c th c th hin trong trng hp no? - Yu cu HS khc ly VD v 1 hot ng khc v phn tch. - Yu cu HS quan st H 2.3 v gii thch s H 2.3 SGK. - Hy cho bit cc mi tn t h thn kinh v h ni tit ti cc c quan ni ln iu g? - GV nhn xt kin HS v gii thch: H thn kinh iu ho qua c ch phn x; h ni tit iu ho qua c ch th dch. Hot ng ca HS - C nhn nghin cu phn tch 1 hot ng ca c th l chy.

- Trao i nhm tm VD khc. i din nhm trnh by. - Trao i nhm: + Ch ra mi quan h qua li gia cc h c quan. + Thy c vai tr ch o, iu ho ca h thn kinh v th dch.

- 1 HS c kt lun SGK. Kt lun: - Cc h c quan trong c th c s phi hp hot ng. - S phi hp hot ng ca cc c quan to nn s thng nht ca c th di s ch o ca h thn kinh v h ni tit. 4. Cng c - C th c my h c quan? Ch r thnh phn v chc nng ca cc h c quan?

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu 1, 2 SGK. - n li cu to t bo thc vt.

Ngy son: Ngy dy: Tit 3 Bi 3: t bo

A. mc tiu.

1. Kin thc - HS trnh by c cc thnh phn cu trc c bn ca t bo. - Phn bit c chc nng tng cu trc ca t bo. - Chng minh c t bo l n v chc nng ca c th. 2. K nng - Rn k nng quan st tranh, m hnh tm kin thc. - Rn t duy suy lun logic, k nng hot ng nhm. 3. Thi - Gio dc thc hc tp, lng yu thch b mn.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - Bng ph k sn bng 3.1; 3.2
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - K tn cc h c quan v chc nng ca mi h c quan trong c th? - Ti sao ni c th l mt khi thng nht? S thng nht ca c th do u? cho 1 VD chng minh? 3. Bi mi VB: C th d n gin hay phc tp u c cu to t t bo. - GV treo H 4.1 n 4.4 phng to, gii thiu cc loi t bo c th. ? Nhn xt v hnh dng, kch thc, chc nng ca cc loi t bo? - GV: T bo khc nhau cc b phn nhng u c c im ging nhau. Hot ng 1: Cu to t bo Mc tiu: HS nm c cc thnh phn chnh ca t bo: mng, cht nguyn sinh, nhn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 3.1 v - Quan st k H 3.1 v ghi nh cho bit cu to mt t bo kin thc. in hnh. - Treo tranh H 3.1 phng to HS gn ch thch. - 1 HS gn ch thch. Cc HS khc nhn xt, b sung. Kt lun: Cu to t bo gm 3 phn: + Mng + T bo cht gm nhiu bo quan 7

+ Nhn Hot ng 2 Chc nng ca cc b phn trong t bo Mc tiu: HS nm c chc nng quan trng ca cc b phn trong t bo. Thy c cu to ph hp vi chc nng v s thng nht gia cc thnh phn ca t bo. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c v nghin cu - C nhn nghin cu bng 3.1 bng 3.1 ghi nh chc nng v ghi nh kin thc. cc bo quan trong t bo. - Mng sinh cht c vai tr g? Ti sao? - Li ni cht c vai tr g trong - Da vo bng 3 tr li. hot ng sng ca t bo? - Nng lng cn cho cc hot ng ly t u? - Ti sao ni nhn l trung tm ca t bo? - Hy gii thch mi quan h thng nht v chc nng gia mng, cht t bo v nhn? Kt lun: Bng 3.1 Hot ng 3: Thnh phn ho hc ca t bo Mc tiu: HS nm c 2 thnh phn ho hc chnh ca t bo l cht hu c v v c. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc III SGK - HS da vo SGK tr v tr li cu hi: li. - Cho bit thnh phn ho hc chnh ca t bo? - Cc nguyn t ho hc cu to nn t bo c u? - Trao i nhm tr li. - Ti sao trong khu phn n mi + Cc nguyn t ho hc ngi cn c prtin, gluxit, u c trong t nhin. lipit, vitamin, mui khong v n- + n cht xy dng t c? bo gip c th pht trin tt. Kt lun: - T bo l mt hn hp phc tp gm nhiu cht hu c v v c a. Cht hu c: + Prtin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (t l 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (t l O thay i tu loi) + Axit nuclic: ADN, ARN. 8

b. Cht v c: Mui khong cha Ca, Na, K, Fe ... v nc. Hot ng 4: Hot ng sng ca t bo Mc tiu: - HS nu c cc c im sng ca t bo l trao i cht, ln ln, sinh sn,... - Chng minh c t bo l n v chc nng ca c th. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu k s H 3.2 SGK tr li cu hi: - Hng ngy c th v mi trng c mi quan h vi nhau nh th no? Hot ng ca HS - Nghin cu k H 3.2, trao i nhm, thng nht cu tr li. + C th ly t mi trng ngoi oxi, cht hu c, nc, mui khong cung cp cho t bo trao i cht to nng lng cho c th hot ng v thi cacbonic, cht bi tit.

- K tn cc hot ng sng + HS rt ra kt lun. din ra trong t bo. - Hot ng sng ca t bo c lin quan g n hot ng sng ca c th? - 1 HS c kt lun SGK. - Qua H 3.2 hy cho bit chc nng ca t bo l g? Kt lun: - Hot ng ca t bo gm: trao i cht, ln ln, phn chia, cm ng. - Hot ng sng ca t bo lin quan n hot ng sng ca c th + Trao i cht ca t bo l c s trao i cht gia c th v mi trng. + S phn chia t bo l c s cho s sinh trng v sinh sn ca c th. + S cm ng ca t bo l c s cho s phn ng ca c th vi mi trng bn ngoi. => T bo l n v chc nng ca c th. 4. Cng c Cho HS lm bi tp 1 (Tr 13 SGK) Hon thnh bi tp sau bng cch khoanh vo cu em cho l ng: Ni t bo l n v cu trc v chc nng ca c th v: a. Cc c quan trong c th u c cu to bi t bo. b. Cc hot ng sng ca t bo l c s cho cc hot ng ca c th. 9

c. Khi ton b cc t bo cht th c th s cht. d. a v b ng. (p n d ng)

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu hi 2 (Tr13- SGK) - c mc Em c bit - V s cu to t bo vo v, hc thuc tn v chc nng.

________________________________________________

Tit 4 Ngy son: Ngy dy: Bi 4: M

A. mc tiu.

1. Kin thc - HS trnh by c khi nim m. - Phn bit c cc loi m chnh, cu to v chc nng cc loi m. 2. K nng - Rn luyn k nng quan st tranh. - Rn luyn kh nng khi qut ho, k nng hot ng nhm.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 4.1 4.4 SGK

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu cu to v chc nng cc b phn ca t bo? - Chng minh t bo l n v chc nng ca c th? 3. Bi mi VB: T cu 2 => Trong c th c rt nhiu t bo, tuy nhin xt v chc nng, ngi ta c th xp loi thnh nhng nhm t bo c nhim v ging nhau, cc nhm gi chung l m. Vy m l g? Trong c th ta c nhng loi m no? Hot ng 1: Khi nim m Mc tiu: HS nm c khi nim m. 10

Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc I SGK - HS trao i nhm hon v tr li cu hi: thnh bi tp . - Hy k tn nhng t bo c - Da vo mc Em c bit hnh dng khc nhau m em bi trc tr li. bit? - V chc nng khc nhau. - Gii thch v sao ta bo c hnh dng khc nhau? - GV phn tch: chnh do chc nng khc nhau m t bo - HS rt ra kt lun phn ho c hnh dng, kch thc khc nhau. S phn ho din ra ngay giai on phi. - Vy m l g? Kt lun: M l mt tp hp cc t bo chuyn ho c cu to ging nhau, m nhim chc nng nht nh, mt s loi m cn c cc yu t khng c cu trc t bo. Hot ng 2: Cc loi m Mc tiu: HS phi ch r cu to v chc nng ca tng loi m, thy c cu to ph hp vi chc nng ca tng m. - Phiu hc tp HS k sn trong v. Hot ng ca GV - Pht phiu hc tp cho cc nhm. - Yu cu HS c mc II SGK. - Quan st H 4.1 v nhn xt v s sp xp cc t bo m biu b, v tr, cu to, chc nng. Hon thnh phiu hc tp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhn xt kt qu. - Yu cu HS c mc II SGK kt hp quan st H 4.2, hot ng nhm hon thnh phiu hc tp. - GV treo H 4.2 cho HS nhn xt. GV t cu hi: - Mu thuc loi m g? V sao mu c xp vo loi m ? - M sn, m xng c c im g? N nm phn no? - GV nhn xt, a kt qu ng. Hot ng ca HS - K sn phiu hc tp vo v. - Nghin cu k hnh v kt hp vi SGK, trao i nhm hon thnh vo phiu hc tp ca nhm. - i din nhm bo co kt qu - HS trao i nhm, hon thnh phiu hc tp. - i din nhm bo co kt qu, nhn xt cc nhm khc. - HS quan st k H 4.2 tr li.

11

- Yu cu HS c k mc III SGK kt hp quan st H 4.3 v tr li cu hi: - Hnh dng t bo c vn v c tim ging v khc nhau im no? - T bo c trn c hnh dng v cu to nh th no? - Yu cu cc nhm hon thnh tip vo phiu hc tp. - GV nhn xt kt qu, a p n. - Yu cu HS c k mc 4 kt hp quan st H 4.4 hon thnh tip ni dung phiu hc tp. - GV nhn xt, a kt qu ng. Kt lun:

- C nhn nghin cu kt hp quan st H 4.3, trao i nhm tr li. - Hon thnh phiu hc tp ca nhm. i din nhm bo co kt qu.

- C nhn c k kt hp quan st H 4.4; trao i nhm hon thnh phiu hc tp theo nhm. - Bo co kt qu.

Cu to, chc nng cc loi m Tn cc loi m V tr Chc nng 1. M biu b - Ph ngoi da, - Bo v. che - Biu b bao lt trong cc ch, hp th. ph c quan rng. - Nm trong - Tit cc cht. Biu b cc tuyn ca tuyn c th. 2. M lin kt C khp ni - M si nh: - M sn - Dy chng Nng , lin - M xng - u xng kt cc c - M m - B xng quan hoc l - M mu v - M m c hc. bch huyt. - H tun hon v bch huyt. Cung cp cht dinh dng.

Cu to - Ch yu l t bo, cc t bo xp xt nhau, khng c phi bo.

Ch yu l cht phi bo, cc t bo nm ri rc.

12

3. M c

Co dn to nn s vn ng ca cc c quan v c th. - Gn vo xng - Hot ng theo mun. - Cu to nn - Hot ng thnh tim khng theo mun.

- M c vn - M c tim

- M c trn - Thnh quan ni - Hot ng khng theo mun. - Tip nhn kch thch v s l thng tin, iu ho v phi hp hot ng cc c quan m bo s thch ng ca c th vi mi trng.

Ch yu l t bo, phi bo t. Cc t bo c di, xp thnh b, lp. - T bo c nhiu nhn, c vn ngang. - T bo phn nhnh, c nhiu nhn, c vn ngang. - T bo c hnh thoi, u nhn, c 1 nhn. - Gm cc t bo thn kinh (nron v cc t bo thn kinh m). Nron c thn ni vi cc si nhnh v si trc.

4. M thn kinh - Nm no, tu sng, c cc dy thn kinh chy n cc h c quan.

4. Cng c

- 1 HS c ghi nh SGK. - Hon thnh bi tp sch gio khoa

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - Lm bi tp 4 vo v. _____________________________________________________

13

Ngy son: Ngy dy: Tit 5 Bi 5: thc hnh quan st t bo v m

A. mc tiu.

- Chun b c tiu bn tm thi m c vn. - Quan st v v cc t bo trong tiu bn lm sn: t bo nim mc ming (m biu b), m sn, m xng, m c vn, m c trn. Phn bit cc b phn chnh ca t bo gm mng sinh cht, t bo cht v nhn. - Phn bit c im khc nhau ca m biu b, m c, m lin kt. - Rn k nng s dng knh hin vi, k nng m, tch t bo. - Gio dc thc nghim tc, bo v my, v sinh phng hc sau khi lm.
B. chun b.

- HS: Mi t 1 con ch. - GV: + Knh hin vi, lam knh (2), lamen, b m, khn lau, giy thm, kim mi mc. + 1 ch ng sng hoc bp tht chn gi ln. + Dung dch sinh l 0,65% NaCl, cngthut, dung dch axit axetic 1%. + B tiu bn: m biu b, m sn, m xng, m c trn.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - So snh m biu b, m lin kt v v tr v s sp xp cc t bo trong 2 loi m . - C vn, c trn v c tim c g khc nhau v cu to, s phn b trong c th v kh nng co dn. 3. Bi mi VB: T cu hi kim tra, GV nu: kim chng iu hc, chng ta tin hnh nghin cu c im cc loi t bo v m. Hot ng 1: Nu yu cu ca bi thc hnh - GV gi 1 HS c phn I: Mc tiu ca bi thc hnh. - GV nhn mnh yu cu quan st v so snh cc loi m. Hot ng 2: Hng dn thc hnh Mc tiu: HS lm c tiu bn v quan st thy t bo m c vn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS 14

- GV treo bng ph vit sn ni dung cc bc lm tiu bn. - Nu c iu kin GV hng dn trc cho nhm HS yu thch mn hc cc thao tc thc hin. - Phn cng cc nhm th nghim.

- c cch tin hnh nghim : lm tiu bn SGK.

th

- Cc nhm tin hnh lm tiu bn nh hng dn, yu cu: + Ly si tht mnh. + Khng b t. - GV hng dn cch t t bo + Rch bp c phi thng. m c vn ln lam knh v + y lamen khng c bt kh. t lamen ln lam knh. - Cc nhm nh axit axetic 1%, - Nh 1 git axit axetic 1% vo hon thnh tiu bn t trn cnh lamen, dng giy thm ht bn GV kim tra. bt dd sinh l axit thm di lamen. - GV kim tra cc nhm, gip - Cc nhm iu chnh knh, nhm yu. ly nh sng nhn r mu. - i din cc nhm quan st - Yu cu cc nhm iu chnh n khi nhn r t bo. knh hin vi. - C nhm quan st, nhn xt: Thy c: mng, nhn, vn - GV kim tra kt qu quan st ngang, t bo di. ca HS, trnh nhm ln hay m t theo SGK. Kt lun: a. Cch lm tiu bn m c vn: - Rch da i ch ly 1 bp c. - Dng kim nhn rch dc bp c ( thm sch mu). - Dng ngn tr v ngn ci n ln 2 bn mp rch. - Ly kim mi mc gt nh v tch 1 si mnh. - t si mnh mi tch ln lam knh, nh dd sinh l NaCl 0,65%. - y lamen, nh dd axit axetic 1%. Ch : ch hu tu khi nhy. b. Quan st t bo: - Thy c cc thnh phn chnh: mng, t bo cht, nhn, vn ngang. Hot ng 3: Quan st tiu bn cc loi m khc Mc tiu: HS quan st v v li c hnh t bo m sn, m xng, m c vn, m c trn, phn bit im khc nhau gia cc loi m . Hot ng ca GV Hot ng ca HS 15

- GV pht tiu bn cho cc nhm, yu cu HS quan st cc m v v hnh vo v. - GV treo tranh cc loi m HS i chiu.

- Cc nhm t tiu bn, iu chnh knh quan st r. Cc thnh vin ln lt quan st, v hnh v i chiu vi hnh v SGK v hnh trn bng. - Cc nhm i tiu bn cho nhau ln lt quan st 4 loi m. V hnh vo v.

Kt lun: - M biu b: t bo xp xt nhau. - M sn: ch c 2 n 3 t bo to thnh nhm. - M xng: t bo nhiu. - M c: t bo nhiu, di.

4. Nhn xt - nh gi

- GV nhc nh HS thu dn, v sinh ngn np, trt t. Tr li cu hi: ? Lm tiu bn c vn, em gp kh khn g? ? Em quan st c nhng loi m no? Nu s khc nhau v c im cu to 3 loi m: m biu b, m lin kt, m c.

5. Hng dn hc bi nh

- Mi HS vit 1 bn thu hoch theo mu SGK. - n li kin thc v m thn kinh. _______________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 6 Bi 6: Phn x
A. mc tiu.

- Trnh by c cu to v chc nng c bn ca nron. - Ch r 5 thnh phn ca 1 cung phn x v ng dn truyn xung thn kinh trong cung phn x.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 6.1 Nron; H6.2 Cung phn x SGK. - Bng ph, phiu hc tp.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 2. Kim tra bi c Thu bo co ca HS gi trc. 3. Bi mi VB: - V sao khi s tay vo vt nng, tay rt li?

8C:

16

-Nhn thy qu me, qu kh c hin tng tit nc bt? - n chiu vo mt, mt nhm li? - Hin tng trn l g? Nhng thnh phn no tham gia vo? C ch din ra nh th no? Bi Phn x s gip chng ta tr li cc cu hi ny. Hot ng 1: Cu to v chc nng ca nron Mc tiu: HS ch r cu to v chc nng ca nron, t thy c chiu hng lan truyn xung thn kinh trong si trc. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu mc I SGK kt hp quan st H 6.1 v tr li cu hi: - Nu thnh phn cu to ca m thn kinh - Gn ch thch vo tranh cm cu to nron v m t cu to 1 nron in hnh? - GV treo tranh cho HS nhn xt, rt ra kt lun. - Nron c chc nng g? - Cho HS nu khi nim tnh cm ng, tnh dn truyn. - GV ch trn tranh chiu lan truyn xung thn kinh trn hnh 6.1 v 6.2 (cung phn x) Lu : xung thn kinh lan truyn theo 1 chiu. - Da vo chc nng dn truyn, ngi ta chia nron thnh 3 loi: - GV pht phiu hc tp, yu cu HS nghin cu tip SGK kt hp quan st H 6.2 tm ra s khc nhau gia 3 loi nron. - GV treo bng k phiu hc tp. - GV a ra p n ng, hng dn HS trn s H 6.2. Hot ng ca HS - HS ghi nh ch thch. - 1 HS ln bng gn ch thch. - HS nhn xt, nu cu to nron. - Nghin cu tip SGK tr li cc cu hi.

- Nghin cu SGK kt hp quan st H 6.2; trao i nhm, hon thnh kt qu vo phiu hc tp. - HS in kt qu. Cc nhm khc nhn xt.

Kt qu phiu hc tp: Cc loi nron Cc loi nron V tr Chc nng - Thn nm bn - Truyn xung thn Nron hng tm ngoi T thn kinh kinh t c quan n (nron cm gic) T thn kinh (th cm). 17

- Nm trong trung - - Lin h gia cc ng thn kinh. nron. - Thn nm trong - Truyn xung thn Nron li tm trung ng thn kinh, kinh t trung ng ti (nron vn ng) si trc hng ra c c quan phn ng. quan phn ng. ? Em c nhn xt g v hng dn truyn xung thn kinh nron hng tm v li tm (Ngc chiu). Kt lun: a. cu to nron gm: - Thn: cha nhn, xung quanh c tua ngn (si nhnh). - Tua di (si trc): c bao milin, tn cng phn nhnh c cc ximp. b. Chc nng - Cm ng (SGK) - Dn truyn (SGK) c. Cc loi nron - Nron hng tm (nron cm gic). - Nron trung gian (nron lin lc). - Nron li tm (nron vn ng). Hot ng 2: Cung phn x Mc tiu: HS hnh thnh khi nim phn x, cung phn x, vng phn x. Bit gii thch 1 s phn x ngi bng cung phn x v vng phn x. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Cho VD v phn x? - Ly t 3-5 VD - Phn x l g? - Trao i nhm v rt ra khi nim phn x. - Hin tng cm ng thc vt - Khng v thc vt khng c (chm tay vo cy trinh n, l h thn kinh, ch l s thay cy cp li) c phi l phn x i v s trng nc ca cc t khng? bo gc l) - Th no l 1 cung phn x? - Yu cu HS quan st H 6.2 v - SGK. tr li cu hi: - T rt ra kt lun. - C nhng loi nron no tham gia vo cung phn x? - Cc thnh phn ca cung phn x? - GV nu vai tr tng thnh phn. - GV cho HS quan st H 6.2 - Da vo H 6.2, lu ng dn - Xung thn kinh c dn truyn tr li. truyn nh th no? 18

Nron trung gian (nron lin lc)

- Hy gii thch phn x kim chm vo tay, tay rt li? - Bng cch no trung ng thn kinh c th bit c phn ng ca c th p ng kch thch cha? GV dn st ti : Cung phn x c ng lin h ngc to thnh vng phn x. - GV a VD v vng phn x v gii thch trn s H 6.3 - Yu cu HS c mc 3 - Khi nim vng phn x?

- Quan st H 6.3 - c nu khi nim vng phn x. - 1 HS c kt lun cui bi.

Kt lun: a. Phn x - l phn ng ca c th tr li kch thch ca mi trng (trong v ngoi) di s iu khin ca h thn kinh. b. Cung phn x - Khi nim ( SGK) - 1 cung phn x c 3 loi nron: nron hng tm, trung gian, li tm. - Cung phn x gm 5 thnh phn: c quan th cm, nron hng tm, nron trung gian, nron li tm, c quan phn ng. c. Vng phn x - Khi nim (SGK).

4. Cng c

- Cho HS dn ch thch vo s cm H 6.2 v nu chc nng ca cc b phn trong phn x. - Tr li cu 1, 2 SGK.

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - V s cung phn x H 6.2 v ch thch. - c mc Em c bit. Ngy son: Ngy dy: Tit 7

Chng II Vn ng
Bi 7: B xng
A. mc tiu.

- HS trnh by c cc thnh phn chnh ca b xng v xc nh c v tr cc xng chnh ngay trn c th mnh. - Phn bit c cc loi xng di, xng ngn, xng dt v hnh thi, cu to. 19

- Phan bit cc loi khp xng, nm vng cu to khp ng.

B. chun b.

- Tranh v phng to hnh 7.1 7.4 SGK. - M hnh b xng.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Phn x l g? Cho 1 Vd v phn x v phn tch ng i ca xung thn kinh trong phn x . 3. Bi mi VB: ? H vn ng gm nhng c quan no? ? B xng ngi c im cu to v chc nng nh th no? Hm nay c v cc em s cng tm hiu bi 7. Hot ng 1: Cc thnh phn chnh ca b xng Mc tiu: HS ch r c vai tr chnh ca b xng, nm c 3 thnh phn chnh ca b xng v phn bit 3 loi xng . Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 7.1 v tr li cu hi: - B xng gm my thnh phn ? ? Nu c im ca mi thnh phn? - Yu cu HS trao i nhm - Tm hiu im ging v khc nhau gia xng tay v xng chn? Hot ng ca HS - Quan st k H 7.1 v tr li. - HS nghin cu H 7.2; 7.3 kt hp vi thng tin trong SGK tr li.

- HS tho lun nhm nu c: + Ging: c cc thnh phn tng ng vi nhau. + Khc: v kch thc, cu to ai vai v ai hng, xng c tay, bn tay, bn chn. + S khc nhau l do tay thch - V sao c s khc nhau ? nghi vi qu trnh lao ng, chn thch nghi vi dng ng thng. - T nhng c im ca b - HS da vo kin thc thng xng hy cho bit b xng c tin kt hp vi tranh H 7.1; 7.2 chc nng g? tr li. - T rt ra kt lun. Kt lun: 1. Thnh phn ca b xng - B xng chia 3 phn: + Xng u gm xng s v xng mt. + Xng thn gm ct sng v lng ngc. + Xng chi gm xng chi trn v xng chi di. 20

- c im mi phn: SGK. + Xng chi trn nh b, linh hot. + Xng chi di to, kho, di, chc chn, t c ng. => B xng ngi thch nghi vi qu trnh lao ng v ng thng. 2. Vai tr ca b xng - Nng c th, to hnh dng c th. - To khoang cha, bo v cc c quan. - Cng vi h c gip c th vn ng. Hot ng 2: Phn bit cc loi xng Mc tiu: HS phn bit c cc loi xng v hnh thi, cu to. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc II , quan - HS c mc II , quan st st hnh 7.1 tr li cu hi: hnh 7.1 nhn dng, nu - Cn c vo u phn bit c im cc loi xng. cc loi xng? - Phn bit c im ca mi loi? - Xc nh cc loi xng trn tranh v m hnh? Kt lun: - Cn c vo hnh dng v cu to chia xng thnh 3 loi: + Xng di: hnh ng, cha tu (tr em), tu vng (ngi ln). + Xng ngn: ngn. + Xng dt: hnh bn dt. Hot ng 3: Cc khp xng Mc tiu: HS nm c s phn loi khp thnh 3 loi da trn kh nng c ng v xc nh c khp trn c th mnh. Hot ng ca GV - Yu cu HS tm hiu thng tin mc III v tr li cu hi: - Th no gi l khp xng? - C my loi khp? - Yu cu HS quan st H 7.4 v tr li cu hi: - Da vo khp u gi, hy m t 1 khp ng? - Kh nng c ng ca khp ng v khp bn ng khc nhau nh th no? V sao c s Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin SGK. - Rt ra kt lun.

- Quan st k H 7.4, trao i nhm v rt ra kt lun. 21

khc nhau ? - Nu c im ca khp bt ng? - GV lu HS: trong b xng ngi ch yu l khp ng gip con ngi vn ng v lao ng. - HS c kt lun. - Cho HS c kt lun SGK. Kt lun: - Khp xng l ni hai hay nhiu u xng tip gip vi nhau. - C 3 loi khp xng: + Khp ng: 2 u xng c sn, gia l dch khp (hot dch), ngoi c dy chng gip c th c kh nng c ng linh hot. + Khp bn ng: gia 2 u xng c m sn gip c ng hn ch. + Khp bt ng: 2 u xng khp vi nhau bi mp rng ca hoc xp lp ln nhau, khng c ng c. 4. Cng c ? Chc nng ca b xng l g? ? Xc nh trn tranh v b xng v cc thnh phn ca b xng ngi? Cc khp xng bng dn ch thch. (nu c dng m hnh hoc xc nh trn c th mnh). 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - Lp bng so snh cc loi khp v cu to, tnh cht c ng v ngha. - c mc Em c bit. ______________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 8 Bi 8: cu to v tnh cht ca xng
A. mc tiu.

- HS nm c cu to chung 1 xng di. T gii thch c s ln ln ca xng v kh nng chu lc ca xng. - Xc nh c thnh phn ho hc ca xng chng minh c tnh n hi v cng rn ca xng. - Rn k nng lp t th nghim n gin.
B. chun b.

- Tranh v phng to cc hnh 8.1 -8.4 SGK. - Vt mu: Xng i ch hoc xng ngn chn g. 22

on dy ng 1 u qun cht vo que bng tre, g, u kia qun vo xng. Mt panh gp xng, 1 n cn, 1 cc nc l ra xng, 1 cc ng HCl 10% , u gi th 1 xng i ch vo axit. (Nu HS lm th nghim theo nhm cn chun b cc dng c nh trn theo nhm).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - B xng ngi c chia lm my phn? Mi phn gm nhng xng no? - S khc nhau gia xng tay v xng chn nh th no? iu c ngha g i vi hot ng ca con ngi? - Nu cu to v vai tr ca tng loi khp? 3. Bi mi VB: Gi 1 HS c mc Em c bit (Tr 31 SGK). GV: Nhng thng tin cho ta bit xng c sc chu ng rt ln. Vy v sao xng c kh nng ? Chng ta s gii p qua bi hc ngy hm nay. Hot ng 1: Cu to ca xng Mc tiu: HS ch ra c cu to ca xng di, xng dt v chc nng ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

23

- Yu cu HS tm hiu thng tin mc I SGK kt hp quan st H 8.1; 8.2 ghi nh ch thch v tr li cu hi: - Xng di c cu to nh th no? - GV treo H 8.1(tranh cm), gi 1 HS ln dn ch thch v trnh by. - Cho cc HS khc nhn xt sau cng HS rt ra kt lun. - Cu to hnh ng ca thn xng, nan xng u xng xp vng cung c ngha g vi chc nng ca xng? - GV: Ngi ta ng dng cu to xng hnh ng v cu trc hnh vm vo kin trc xy dng m bo bn vng v tit kim nguyn vt liu (tr cu, ct, vm ca) - Nu cu to v chc nng ca xng di?

- HS nghin cu thng tin v quan st hnh v, ghi nh kin thc. - 1 HS ln bng dn ch thch v trnh by. - Cc nhm khc nhn xt v rt ra kt lun.

- Cu to hnh ng lm cho xng nh v vng chc. - Nan xng xp thnh vng cung c tc dng phn tn lc lm tng kh nng chu lc. - Nghin cu bng 8.1, ghi nh thng tin v trnh by.

- Nghin cu thng tin , quan st hnh 8.3 tr li. - Yu cu HS nghin cu thng - Rt ra kt lun. tin mc I.3 v quan st H 8.3 tr li: - Nu cu to ca xng ngn v xng dt? Kt lun: 1. Cu to xng di bng 8.1 SGK. 2. Chc nng ca xng di bng 8.1 SGK. 3. Cu to xng ngn v xng dt - Ngoi l m xng cng (mng). - Trong ton l m xng xp, cha tu . Hot ng 2: S to ra v di ra ca xng Hot ng ca GV Hot ng ca HS

24

- Yu cu HS c mc II v - HS nghin cu mc II v tr li cu hi: tr li cu hi. - Xng to ra l nh u? - GV dng H 8.5 SGK m t th nghim chng minh vai tr ca sn tng trng: dng inh platin - Trao i nhm. ng vo v tr A, B, C, D x- - i din nhm tr li. ng 1 con b. B v C pha trong sn tng trng. A v D pha ngoi sn ca 2 u xng. Sau vi thng thy xng di ra nhng khong cch BC khng i cn AB v CD di - Cht li kin thc. hn trc. Yu cu HS quan st H 8.5 cho bit vai tr ca sn tng trng. - GV lu HS: S pht trin ca xng nhanh nht tui dy th, sau chm li t 18-25 tui. - Tr em tp TDTT qu , mang vc nng dn ti sn tng trng ho xng nhanh, ngi khng cao c na. Tuy nhin mng xng vn sinh ra t bo xng. Kt lun: - Xng to ra v b ngang l nh cc t bo mng xng phn chia. - Xng di ra do cc t bo sn tng trng phn chia v ho xng. Hot ng 3: Thnh phn ho hc v tnh cht ca xng Mc tiu: Thng qua th nghim, HS ch ra c 2 thnh phn c bn ca xng c lin quan n tnh cht ca xng Lin h thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

25

- GV biu din th nghi: Cho xng i ch vo ngm trong dd HCl 10%. - Gi 1 HS ln quan st. - Hin tng g xy ra. - Dng kp gp xng ngn ra vo cc nc l - Th un xem xng cng hay mm? - t xng i ch khc trn ngn la n cn, khi ht khi: Bp phn t, nhn xt hin tng. - T cc th nghim trn, c th rt ra kt lun g v thnh phn, tnh cht ca xng? - GV gii thiu v t l cht ct giao thay i tr em, ngi gi.

- HS quan st v nu hin tng: + C bt kh ni ln (kh CO2) chng t xng c mui CaCO3. + Xng mm do, un cong c. - t xng bp thy xng v. + Xng v vn. + HS trao i nhm v rt ra kt lun. - 1 HS c kt lun SGK.

Kt lun: - Xng gm 2 thnh phn ho hc l: + Cht v c: mui canxi. + Cht hu c (ct giao). - S kt hp 2 thnh phn ny lm cho xng c tnh cht n hi v rn chc. 4. Cng c Cho HS lm bi tp 1 SGK. Tr li cu hi 2, 3. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c trc bi 9: Cu to v tnh cht ca c.

________________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: 26

Tit 9 Bi 9: Cu to v tnh cht ca c

A. mc tiu.

- Trnh by c c im cu to ca t bo c v ca bp c. - Gii thch c tnh cht cn bn ca c l s co c v nu c ngha ca s co c.

B. chun b.

- Tranh v phng to H 9.1 n 9.4 SGK. - Tranh v h c ngi. - Ba y t. - Nu c iu kin: chun b ch, dd sinh l 0,65%, my ghi nhp co c.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu cu to chc nng ca xng di? - Nu thnh phn ho hc v tnh cht ca xng? 3. Bi mi GV dng tranh h c ngi gii thiu mt cch khi qut v cc nhm c chnh ca c th nh phn thng tin u bi SGK. Hot ng 1: Cu to bp c v t bo c Hot ng ca gio vin - Yu cu HS c thng tin mc I v quan st H 9.1 SGK, trao i nhm tr li cu hi: - Bp c c cu to nh th no ? - Nu cu to t bo c ? - Gi HS ch trn tranh cu to bp c v t bo c. Hot ng ca hc sinh - HS nghin cu thng tin SGK v quan st hnh v, thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by. Cc nhm khc b sung v rt ra kt lun.

Kt lun: - Bp c : gm nhiu b c, mi b gm nhiu si c (t bo c) bc trong mng lin kt. - Hai u bp c c gn bm vo xng, gia phnh to l bng c. - T bo c: gm nhiu on, mi on l 1 n v cu trc gii hn bi 2 tm hnh ch Z. S sp xp cc t c mnh v t c dy t bo c to nn a sng v a ti. + a ti: l ni phn b t c dy, a sng l ni phn b t c mnh. Hot ng 2: Tnh cht ca c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Yu cu HS c th nghim - HS nghin cu th nghim v v quan st H 9.2 SGK (nu c tr li cu hi : 27

iu kin GV biu din th - Nu kt lun. nghim) - Yu cu HS m t th nghim s co c - GV gii thch v chu k co - HS c thng tin, lm ng c (nhp co c). tc co cng tay st cnh tay - Yu cu HS c thng tin thy bp c co ngn li, + Gp cng tay st cnh tay. to ra v b ngang. - Nhn xt v s thay i - Gii thch da vo thng tin ln ca c bp trc cnh tay? SGK, rt ra kt lun. V sao c s thay i ? - HS lm phn x u gi (2 - Yu cu HS lm th nghim HS lm). phn x u gi, quan st H - Da vo H 9.3 gii thch 9.3 c ch phn x co c. - Gii thch c ch phn x s co c? Kt lun: - Tnh cht cn bn ca c l s co c v dn khi b kch thch,c phn ng li bng co c. - C co ri li dn rt nhanh to chu k co c. - Khi c co, t c mnh xuyn su vo vng phn b ca t c dy lm t bo c co ngn li lm cho bp c ngn li v to v b ngang. - Khi kch thch tc ng vo c quan th cm lm xut hin xung thn kinh theo dy hng tm n trung ng thn kinh, ti dy li tm, ti c v lm c co. Hot ng 3: ngha ca hot ng co c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - HS quan st H 9.4 SGK - Quan st H 9.4 v cho bit : - Trao i nhm thng - S co c c tc dng g? - Yu cu HS phn tch s nht kin. phi hp hot ng co, dn - i din nhm trnh by, b gia c 2 u (c gp) v c sung v rt ra kt lun. 3 u (c dui) cnh tay. - GVnhn xt, gip HS rt ra kt lun. - Yu cu 1 HS c kt lun cui bi. Kt lun: - C co gip xng c ng c th vn ng, lao ng, di chuyn. - Trong s vn ng c th lun c s phi hp nhp nhng gia cc nhm c. 28

4. Cng c - HS lm bi tp trc nghim : Khoanh trn vo u cu tr li ng: 1. C bp in hnh c cu to: a. Si c c vn sng, vn ti. b. B c v si c. c. C mng lin kt bao bc, 2 u to, gia phnh to. d. Gm nhiu si c tp trung thnh b. e. C a, b, c, d g. Ch c c, d. 2. Khi c co, bp c ngn li v to b ngang l do: a. Vn ti dy ln. b. Mt u c co v mt u c c nh. c. Cc t mnh xuyn su vo vng t dy lm cho vn ti ngn li. d. C a, b, c. e. Ch a v c. 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3. - Chun b bi gi sau _____________________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 10 Bi 10: hot ng ca c
A. mc tiu.

- HS chng minh c c co sinh ra cng. Cng ca c c s dng trong lao ng v di chuyn. - Trnh by c nguyn nhn s mi c v nu bin php chng mi c. - Nu c li ch ca s luyn tp c, t vn dng vo i sng, thng xuyn luyn tp th dc th thao v lao ng va sc.
B. chun b.

- My ghi cng ca c, cc loi qu cn.

III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ca t bo c ph hp vi chc nng co c? - ngha ca hot ng co c? - Cu 2,3 SGK. 3. Bi mi VB: T ngha ca hot ng co c dn dt n cu hi: - Vy hot ng ca c mang li hiu qu g v lm g tng hiu qu hot ng co c? Hot ng 1: Cng ca c 29

Hot ng ca gio vin - Yu cu HS lm bi tp SGK.

Hot ng ca hc sinh - HS chn t trong khung hon thnh bi tp: 1- co; 2- lc y; 3- lc ko. + Hot ng ca c to ra lc - T bi tp trn, em c nhn lm di chuyn vt hay mang vc xt g v s lin quan gia c, vt. lc v s co c? - Yu cu HS tm hiu thng tin tr li cu hi: - HS tm hiu thng tin SGK kt - Th no l cng ca c? Cch hp vi kin thc bit v cng tnh? c hc, v lc tr li, rt ra - Cc yu t no nh hng n kt lun. hot ng ca c? - Hy phn tch 1 yu t trong cc yu t nu? + HS lin h thc t trong lao - GV gip HS rt ra kt lun. ng. - Yu cu HS lin h trong lao ng. Kt lun: - Khi c co tc ng vo vt lm di chuyn vt, tc l c sinh ra cng. - Cng ca c : A = F.S F : lc Niutn S : di A : cng - Cng ca c ph thuc : + Trng thi thn kinh. + Nhp lao ng. + Khi lng ca vt di chuyn. Hot ng 2: S mi c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - GV t chc cho HS lm th - 1 HS ln lm 2 ln: nghim trn my ghi cng c + Ln 1: co ngn tay nhp nhng n gin. vi qu cn 500g, m xem c co bao nhiu ln th mi. + Ln 2 : vi qu cn , co vi tc ti a, m xem c co c bao nhiu ln th mi v c bin i g v bin co c. - Da vo cch tnh cng HS - GV hng dn tm hiu bng in kt qu vo bng 10. 10 SGK v in vo trng 30

 hon thin bng. - Yu cu HS tho lun v tr li : - Qua kt qu trn, em hy cho bit khi lng ca vt nh th no th cng c sn sinh ra ln nht ? - Khi ngn tay tr ko ri th qu cn nhiu ln, c nhn xt g v bin co c trong qu trnh th nghim ko di ? - Hin tng bin co c gim khi c lm vic qu sc t tn l g ? -Yu cu HS rt ra kt lun. - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK tr li cu hi : - Nguyn nhn no dn n s mi c ? a. Thiu nng lng b. Thiu oxi c. Axit lctic ng trong c, u c c d. C a, b, c u ng. -Mi c nh hng n sc kho, lao ng v hc tp nh th no? - Lm th no c khng b mi, lao ng v hc tp t kt qu? - Khi mi c cn lm g?

- HS theo di th nghim, quan st bng 10, trao i nhm v nu c : + Khi lng ca vt thch hp th cng sinh ra ln. + Bin co c gim dn ti ngng khi c lm vic qu sc.

- HS nghin cu thng tin tr li : p n d. T rt ra kt lun.

- HS lin h thc t v tr li. + Mi c lm cho c th mt mi, nng sut lao ng gim. - Lin h thc t v rt ra kt lun.

Kt lun: - Cng ca c c tr s ln nht khi c co nng vt c khi lng thch hp vi nhp co c va phi. - Mi c l hin tng c lm vic nng v lu dn ti bin co c gim=> ngng. 1. Nguyn nhn ca s mi c - Cung cp oxi thiu. - Nng lng thiu. - Axit lactic b tch t trong c, u c c. 2. Bin php chng mi c - Khi mi c cn ngh ngi, th su, kt hp xoa bp c sau khi hot ng (chy...) nn i b t t n khi bnh thng. 31

- lao ng c nng sut cao cn lm vic nhp nhng, va sc (khi lng v nhp co c thch hp) c bit tinh thn vui v, thoi mi. - Thng xuyn lao ng, tp TDTT tng sc chu ng ca c. Hot ng 3: Thng xuyn luyn tp rn luyn c Hot ng ca gio vin - Yu cu HS tho lun nhm tr li cc cu hi: - Kh nng co c ph thuc vo nhng yu t no ? - Nhng hot ng no c coi l s luyn tp c?-? Luyn tp thng xuyn c tc dng nh th no n cc h c quan trong c th v dn ti kt qu g i vi h c? Hot ng ca hc sinh - Tho lun nhm, thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by, b sung. Nu c: + Kh nng co c ph thuc: Thn kinh: sng khoi, thc tt. Th tch ca bp c: bp c ln dn ti co c mnh. Lc co c Kh nng do dai, bn b. - Nn c phng php nh th no + Hot ng coi l luyn tp c: lao ng, TDTT thng t hiu qu? xuyn... + Lao ng, TDTT nh hng n cc c quan... - Rt ra kt lun. Kt lun: - Thng xuyn luyn tp TDTT v lao ng hp l nhm: + Tng th tch c (c pht trin) + Tng lc co c v lm vic do dai, lm tng nng sut lao ng. + Xng thm cng rn, tng nng lc hot ng ca cc c quan; tun hon, h hp, tiu ho... Lm cho tinh thn sng khoi. - Tp luyn va sc. 4. Cng c - Gi 1 HS c kt lun SGK. ? Nguyn nhn ca s mi c? ? Cng ca c l g? Cng ca c c s dng vo mc ch no? ? Nu bin php tng cng kh nng lm vic ca c v bin php chng mi c. - Cho HS chi tr chi SGK. 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3 SGK. - Nhc HS thng xuyn thc hin bi 4 nh.

32

___________________________________________________
Ngy son: Ngy dy: Tit 11 Bi 11: Tin ho ca h vn ng V sinh h vn ng
A. mc tiu.

- HS chng minh c tin ho ca ngi so vi ng vt th hin h c xng. - Vn dng nhng hiu bit v h vn ng gi v sinh, rn luyn thn th, chng bnh tt v c xng thng xy ra tui thiu nin. - Gio dc thc bo v, gi gn h vn ng c thn hnh cn i.
B. chun b.

- Tranh v phng to H 11.1 n H 11.5. - Tranh v b xng ngi v b xng tinh tinh. - Phiu trc nghim.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Cng ca c l g ? cng ca c c s dng vo mc ch g ? Hy tnh cng ca c khi xch ti go 5 kg ln cao 1 m. - Nguyn nhn s mi c ? gii thch ? - Nu nhng bin php tng cng kh nng lm vic ca c v cc bin php chng mi c. 3. Bi mi VB: Chng ta bit rng ngi c ngun gc t ng vt thuc lp th, nhng ngi thot khi ng vt v tr thnh ngi thng minh. Qua qu trnh tin ho, c th ngi c nhiu bin i trong c s bin i ca h c xng. Bi hm nay chng ta s cng tm hiu s tin ho ca h vn ng. Hot ng 1: S tin ho ca b xng ngi so vi b xng th Hot ng ca gio vin - GV treo tranh b xng ngi v tinh tinh, yu cu HS quan st t H 11.1 n 11.3 v lm bi tp bng 11. - GV treo bng ph 11 yu cu i din cc nhm ln bng in. Hot ng ca hc sinh - HS quan st cc tranh, so snh s khc nhaugia b xng ngi v th. Trao i nhm hon thnhbng 11. - i din nhm trnh by cc nhm khc nhn xt, b sung. 33

- GV nhn xt nh gi, a ra p n. Bng 11- S khc nhau gia b xng ngi v xng th B xng th - Nh - Khng c - Cong hnh cung - N theo chiu lng bng - Xng chu - N rng - Hp - Xng i - Pht trin, kho - Bnh thng - Xng bn chn - Xng ngn ngn, - Xng ngn di, bn chn hnh bn chn phng. - Xng gt vm. - Nh - Ln, pht trin v pha sau. - Nhng c im no ca - HS trao i nhm hon b xng ngi thch nghi vi t nu c cc c im: ct th ng thng v i bng 2 sng, lng ngc, s phn ho tay v chn, c im v chn ? khp tay v chn. - Yu cu HS rt ra kt lun. Kt lun: - B xng ngi cu to hon ton ph hp vi t th ng thng v lao ng. Hot ng 2: S tin ho ca h c ngi so vi h c th Hot ng ca gio vin - GV yu cu HS c thng tin SGK, quan st H 11.4, trao i nhm tr li cu hi : - H c ngi tin ho so vi h c th nh th no ? - GV nhn xt, nh gi gip HS rt ra kt lun. Hot ng ca hc sinh - C nhn nghin cu SGK, quan st hnh v, trao i nhm thng nht kin. - i din cc nhm trnh by, b sung. - Rt ra kt lun. Cc phn so snh T l s/mt Li cm xng mt Ct sng Lng ngc B xng ngi Ln Pht trin Cong 4 ch N sang 2 bn

Kt lun: - C nt mt biu hin tnh cm ca con ngi. - C vn ng li pht trin. - C tay: phn ho thnh nhiu nhm c nh ph trch cc phn khc nhau. Tay c ng linh hot, c it l ngn ci. - C chn ln, kho, c th gp, dui. 34

Hot ng 3: V Hot ng ca gio vin - Yu cu HS quan st H 11.5, trao i nhm tr li cc cu hi: - xng v c pht trin cn i, chng ta cn lm g? - chng cong vo ct sng, trong lao ng v hc tp cn ch nhng im g ? - GV nhn xt v gip HS t rt ra kt lun.

sinh h vn ng Hot ng ca hc sinh - C nhn quan st H 11.5 - Lin h thc t, trao i nhm tr li. - i din nhm trnh by, cc nhm khc b sung. - Rt ra kt lun.

Kt lun: c v xng pht trin cn i cn: + Ch dinh dng hp l. + Thng xuyn tip xc vi nh nng. + Rn luyn thn th v lao ng va sc. + Chng cong, vo ct sng cn ch : mang vc u 2 tay, t th lm vic, ngi hc ngay ngn khng nghing vo. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV nhc li nhng chnh ca bi 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nhc HS chun b thc hnh nh SGK.

Ngy son: Ngy dy: Tit 12 Bi 9: Tp s cu v bng b cho ngi gy xng

A. mc tiu.

- HS bit cch s cu khi gp ngi gy xng. 35

- Bit bng c nh xng b gy, c th xng cng tay, cng chn.

B. chun b.

- GV: Tranh v h 12.1 n 12.4. Bng hnh s cu v bng b c nh khi gy xng (nu c). - HS: Mi nhm: 2 np tre (np g) bo nhn di 30-40 cm, rng: 4-5 cm, dy 0,6-1 cm, 4 cun bng y t di 2m (cun vi), 4 ming vi sch kch thch 20x40 cm hoc gc y t.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra : GV kim tra s chun b ca hc sinh cho gi thch hnh 3. Bi mi GV c th gii thiu 1 vi s liu v tai nn giao thng hoc tai nn lao ng lm gy xng a phng, dn dt ti yu cu bi thc hnh i vi hc sinh. Hot ng 1: Nguyn nhn gy xng Hot ng ca gio vin - Yu cu HS tho lun nhm tr li cu hi : - Nguyn nhn no dn n gy xng ? - V sao ni kh nng gy xng lin quan n la tui ? Hot ng ca hc sinh - HS trao i nhm v nu c : + Do va p mnh xy ra khi b ng, tai nn giao thng... + Tui cng cao, nguy c gy xng cng tng v t l cht ct giao (m bo tnh n hi) v cht v c (m bo tnh rn chc) thay i theo hng tng dn cht v c. Tuy vy tr em - bo v xng khi tham gia cng rt hay b gy xng do... giao thng, em cn ch n + Thc hin ng lut giao thng. im g ? - Gp ngi b tai nn giao thng chng ta c nn nn ch xng + Khng, v c th lm cho u xng gy ng chm vo gy khng ? V sao ? - GV nhn xt v gip HS rt ra mch mu v dy thn kinh, c th lm rch c v da. kt lun. Kt lun: - Gy xng do nhiu nguyn nhn. - Khi b gy xng phi s cu ti ch, khng c nn bp ba bi v chuyn ngay nn nhn vo c s y t. Hot ng 2: Tp s cu v bng b Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh 36

- GV c th s dng bng hnh hoc nhm HS lm mu hoc cng c th dng tranh H 12.1 => h 12.4 gii thiu phng php s cu v phng php bng c nh. - Yu cu cc nhm tin hnh tp bng b. - GV quan st cc nhm tin hnh tp bng b. - GV quan st, un nn, gip nht l nhm yu. - Gi i din tng nhm ln kim tra.

- Cc nhm HS theo di nm c cc thao tc.

- Tng nhm tin hnh lm: Mi em tp bng b cho bn (gi nh gy xng cng tay, cng chn).

- Cc nhm phi trnh by c: + Thao tc bng b. - Em cn lm g khi tham gia + Sn phm lm c. giao thng, lao ng, vui chi - m bo an ton giao thng, trnh cho mnh v ngi trnh a nghch vt nhau dm chn ln nhau. khc khng b gy xng ? Kt lun: Phng php s cu : - t np tre, g vo ch xng gy. - Lt vi mm, gp dy vo ch u xng. - Buc nh v 2 ch u np v 2 bn ch xng gy. * Bng b c nh - Vi xng cng tay : dng bng qun cht t trong ra c tay, sau dy eo vng tay vo c. - Vi xng chn: bng t c chn vo. Nu l xng i th dng np tre di t sn n gt chn v buc c nh phn thn. 4. Kim tra nh gi - GV nhn xt chung gi thc hnh v u, nhc im. - Cho im nhm lm tt : Nhc nh nhm lm cha t yu cu. 5. Hng dn v nh - Vit bo co tng trnh s cu v bng b khi gy xng cng tay.

37

Ngy son: Ngy dy: Tit 13

Chng III- Tun hon

A. mc tiu.

Bi 13: Mu v mi trng trong c th

- HS phn bit c cc thnh phn cu to ca mu. - Trnh ny c chc nng ca mu, nc m v bch huyt. - Trnh by c vai tr ca mi trng trong c th.
B. chun b.

- Tranh phng to H 13.1 ; 13.2.

III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c 3. Bi mi ? Em nhn thy mu cha? Mu c c im g? Theo em mu c vai tr g i vi c th sng? Hot ng 1: Mu Hot ng ca gio vin -Yu cu HS c thng tin SGK, quan st H 13.1 v tr li cu hi:-? Mu gm nhng thnh phn no? - C nhng loi t bo mu no? - Yu cu HS hon thnh bi tp in t SGK. - GV gii thiu cc loi bch cu (5 loi): Mu sc ca bch cu v tiu cu trong H 13.1 l so nhum mu. Thc t chng gn nh trong sut. - Yu cu HS nghin cu bng 13 v tr li cu hi: - Huyt tng gm nhng thnh phn no? - Yu cu HS tho lun nhm tr li cc cu hi phn SGK - Khi c th mt nc nhiu (7080%) do tiu chy, lao ng Hot ng ca hc sinh - HS nghin cu SGK v tranh, sau nu c kt lun. 1- huyt tng 2- hng cu 3- tiu cu

- HS da vo bng 13 tr li : Sau rt ra kt lun. - HS trao i nhm, b sung v nu c : + C th mt nc, mu s c li, kh lu thng.

38

nng ra nhiu m hi... mu c th lu thng d dng trong mch na khng? Chc nng ca nc i vi mu? - Thnh phn cht trong huyt tng gi g v chc nng ca n? - GV yu cu HS tm hiu thng tin SGK, tho lun nhm tr li cu hi: - Thnh phn ca hng cu l g? N c c tnh g? - V sao mu t phi v tim ri ti t bo c mu ti cn mu t cc t bo v tim ri ti phi c mu thm?

- HS tho lun nhm v nu c : + Hng cu c hmoglbin c c tnh kt hp c vi oxi v kh cacbonic. + Mu t phi v tim mang nhiu O2 nn c mu ti. Mu t cc t bo v tim mang nhiu CO2 nn c mu thm.

Kt lun: 1. Tm hiu thnh phn cu to ca mu - Mu gm: + Huyt tng 55%. + T bo mu: 45% gm hng cu, bch cu, tiu cu. 2. Tm hiu chc nng ca huyt tng v hng cu - Trong huyt tng c nc (90%), cc cht dinh dng, hoocmon, khng th, mui khong, cc cht thi... - Huyt tng c chc nng: + Duy tr mu th lng lu thng d dng. + Vn chuyn cc cht dinh dng, cc cht cn thit v cc cht thi. - Hng cu c Hb c kh nng kt hp vi O2 v CO2 vn chuyn O2 t phi v tim ti t bov vn chuyn CO2 t t bo n tim v ti phi. Hot ng 2: Mi trng trong c th Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

39

- GV gii thiu tranh H 13.2 : quan h ca mu, nc m, bch huyt. - Yu cu HS quan st tranh v tho lun nhm, tr li cu hi : - Cc t bo c, no... ca c th c th trc tip trao i cht vi mi trng ngoi c khng ? - S trao i cht ca t bo trong c th vi mi trng ngoi phi gin tip thng qua yu t no ? - Vy mi trng trong gm nhng thnh phn no ? - Mi trng bn trong c vai tr g ? - GV ging gii v mi quan h gia mu, nc m v bch huyt.

- HS trao i nhm v nu c : + Khng, v cc t bo ny nm su trong c th, khng th lin h trc tip vi mi trng ngoi. + S trao i cht ca t bo trong c th vi mi trng ngoi gin thip qua mu, nc m v bch huyt (mi trng trong c th). - HS rt ra kt lun.

Kt lun: - Mi trng bn trong gm ; Mu, nc m, bch huyt. - Mi trng trong gip t bo thng xuyn lin h vi mi trng ngoi trong qu trnh trao i cht. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng li ni dung kin thc ca bi 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3, 4 SGK. - Gii thch ti sao cc vn ng vin trc khi thi u c 1 thi gian luyn tp vng ni cao? - c mc Em c bit Tr- 44. Ngy son: Ngy dy: Tit 14
A. mc tiu.

Bi 14: Bch cu min dch

- HS nm c 3 hng ro bo v c th khi tc nhn gy nhim. - Trnh by c khi nim min dch. - Phn bit c min dch t nhin v min dch nhn to. - C thc tim phng bnh dch.
B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh 14.1 n 14.4 SGK.

III. Tin trnh ln lp

40

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Thnh phn cu to ca mu? Nu chc nng ca huyt tng v hng cu? - Mi trng trong c th gm nhng thnh phn no? Chng c mi quan h vi nhau nh th no? 3. Bi mi VB: Khi b dm phi gai, hin tng c th sau nh th no? - HS trnh by qu trnh t khi b gai m ti khi khi. - GV: C ch ca qu trnh ny l g? Hot ng 1: Cc hot ng ch yu ca bch cu Hot ng ca gio vin - C my loi bch cu ? - GV gii thiu 1 s kin thc v cu to v cc loi bch cu : 2 nhm + Nhm 1 :Bch cu khng ht, n nhn (limpho bo, bch cu m n, i thc bo). + Nhm 2 : Bch cu c ht, a nhn, a thu. Cn c vo s bt mu ngi ta chia ra thnh : Bch cu trung tnh, bchcu a axit, a kim - Vi khun, virut xm nhp vo c th, bch cu to my hng ro bo v ? - S thc bo l g ? - Nhng loi bch cu no tham gia vo thc bo ? Hot ng ca hc sinh - HS lin h n kin bi trc v nu 5 loi bch cu.

- HS quan st k H 14.1 ; 14.3 v 14.4 kt hp c thng tin SGK, trao i nhm tr li cu hi ca GV. + Khi vi khun, virut xm nhp vo c th, cc bch cu to 3 hng ro bo v. + Thc bo l hin tng cc bch cu hnh thnh chn gi bt v nut cc vi khun vo t bo ri tiu ho chng. + Bch cu trung tnh v i - Yu cu HS tho lun nhm tr thc bo. li cu hi : - T bo B chng li cc khng nguyn bng cch no ? - Th no l khng nguyn, khng th ; s tng tc gia khng nguyn v khng th theo c ch no ? - T bo T ph hu cc t bo c th nhim vi khun, virut bng cch no ? 41

- Yu cu HS lin h thc t : Gii thch hin tng mn tay sng ty ri khi ? ?-Hin tng ni hch khi b vim ?

- HS nu c : + Do hot ng ca bch cu : dn n ch vt thng tiu dit vi khun.

Kt lun: - Khi vi khun, virut xm nhp vo c th, cc bch cu bo v c th bng cch to nn 3 hng ro bo v : + S thc bo : bch cu trung tnh v bch cu m n (i thc bo) bt v nut cc vi khun, virut vo trong t bo ri tiu ho chng. + Limpho B tit ra khng th v hiu ho khng nguyn. + Limpho T ph hu cc t bo c th b nhim vi khun, virut bng cch tit ra cc prtin c hiu (khng th) lm tan mng t bo b nhim v hiu ho khng nguyn. - Lu : bch cu a axit v a kim cng tham gia vo v hiu ho vi khun, virut nhng vi mc t hn. Hot ng 2: Min dch Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Yu cu HS c thng tin SGK - HS da vo thng tin SGK tr li, sau rt ra kt lun. v tr li cu hi : - Min dch l g ? - C my loi min dch ? - Nu s khc nhau ca min dch t nhin v min dch - HS lin h thc t v tr li. nhn to ? - Hin nay tr em c tim phng bnh no ?Hiu qu ra sao ? Kt lun: - Min dch l kh nng c th khng b mc 1 bnh no mc d sng mi trng c vi khun, virut gy bnh. - C 2 loi min dch : 42

+ Min dch t nhin : T c th c kh nng khng mc 1 s bnh (min dch bm sinh) hoc sau 1 ln mc bnh y (min dch tp nhim). + Min dch nhn to : do con ngi to ra cho c th bng tim chng phng bnh hoc tim huyt thanh. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng li ni dung kin thc ca bi 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c mc Em c bit v Hi chng suy gim min dch.

_______________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 15 Bi 15: ng mu v nguyn tc truyn mu

A. mc tiu.

- HS nm c c ch ng mu v vai tr ca n trong bo v c th. - Trnh by c cc nguyn tc truyn mu v c s khoa hc ca n.

B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh 15, bng video hoc a CD minh ho qu trnh ng mu.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Khi vi khun xm nhp vo c th, bch cu to nn nhng hng ro phng th no bo v c th. - Min dch l g? Phn bit cc loi min dch? Hi thm cu hi 2, 3 SGK. 3. Bi mi VB: Tiu cu c vai tr nh th no? Hot ng 1: ng mu Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh 43

- GV yu cu HS c thng tin SGK v tr li cu hi : - Nu hin tng ng mu ? - GV cho HS lin h khi ct tit g vt, mu ng thnh cc. - V sao trong mch mu khng ng li thnh cc ? - GV vit s ng mu HS trnh by. - Yu cu HS tho lun nhm : - S ng mu lin quan ti yu t no ca mu ? - Tiu cu ng vai tr g trong qu trnh ng mu ?

- HS nghin cu thng tin kt hp vi thc t tr li cu hi : - Rt ra kt lun. + HS c thng tin SGK, quan st s ng mu, hiu v trnh by.

- Tho lun nhm v nu c : + Tiu cu v, cng vi s c mt ca Ca++. + Tiu cu bm vo vt rch v bm vo nhau to nt bt kn vt thng. - Mu khng chy ra khi mch + Gii phng cht gip hnh thnh bi t mu to khi na l nh u ? mu ng. - S ng mu c ngha g + Nh t mu to thnh li gi t bo mu lm thnh khi mu vi s sng ca c th ? - GV ni thm ngha trong y ng bt kn vt rch. - HS nu kt lun. hc. Kt lun: - Khi b t tay, vt thng nh, mu chy ra sau ngng hn nh mt khi mu ng bt kn vt thng. - C ch ng mu : SGK - ngha : s ng mu l c ch t bo v c th gip cho c th khng b mt nhiu mu khi b Hot ng 2: Cc nguyn tc truyn mu Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - GV gii thiu th nghim ca - HS ghi nh thng tin. Lanstayn SGK. - Em bit ngi c my nhm - Quan st H 15 tr li. - Rt ra kt lun. mu ? - GV gii thiu H 15 v t cu hi : - Hng cu mu ngi cho c loi khng nguyn no ? - Huyt tng mu ngi nhn c nhng loi khng th no ? Chng c gy kt dnh mu ngi nhn khng ? - Lu HS : Trong thc t truyn 44

mu, ngi ta ch ch n khng nguyn trong hng cu ngi cho c b kt dnh trong mch mu ngi nhn khng m khng ch n huyt tng ngi cho. - Yu cu HS lm bi tp SGK. - Yu cu HS tho lun tr li cu hi : --Mu c c khng nguyn A v B c th truyn cho ngi c nhm mu O ? V sao ? -Mu khng c khng nguyn A v B c th truyn cho ngi c nhm mu O c khng ? V sao ? - Mu c nhim tc nhn gy bnh (virut vim gan B, virut HIV ...) c th em truyn cho ngi khc khng ? V sao ? - Vy nguyn tc truyn mu l g ?

- HS vn dng kin thc va nu, quan st H 15 v nh du mi tn vo s truyn mu. - HS vn dng kin thc phn 1 tr li cu hi : + Khng, v s b kt dnh hng cu. + C, v khng gy kt dnh hng cu.

- HS tr li.

Kt lun: 1. Cc nhm mu ngi - Hng cu c 2 loi khng nguyn A v B. - Huyt tng c 2 loi khng th : anpha v bta. - Nu A gp anpha ; B gp bta s gy kt dnh hng cu. - C 4 nhm mu ngi : A, B, O, AB. + Nhm mu O : hng cu khng c khng nguyn, huyt tng c c 2 loi khng th. + Nhm mu A : hng cu c khng nguyn A, huyt tng c khng th bta. + Nhm mu B : hng cu c khng nguyn B, huyt tng c khng th anpha. + Nhm mu AB : hng cu c khng nguyn A,B nhng huyt tng khng c khng th. - S truyn mu : A O O B B 2. Cc nguyn tc cn tun th khi truyn mu 45 AB AB

- Khi truyn mu cn lm xt nghim trc la chn loi mu truyn cho ph hp, trnh tai bin v trnh nhn mu nhim tc nhn gy bnh. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng li ni dung kin thc ca bi 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - c mc Em c bit trang 50. ___________________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 16 Bi 16: tun hon mu v lu thng bch huyt
A. mc tiu.

- HS nm c cc thnh phn cu to ca h tun hon mu v vai tr ca chng. - Nm c cc thnh phn cu to ca h bch huyt v vai tr ca chng.
B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh 16.1; 16.2. - M hnh ng cu to h tun hon ngi, bng a nu c.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c Cu 1 : Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng : 1. T bo no tham gia vo qu trnh ng mu : a. hng cu. b. Bch cu. c. Tiu cu. 2. Ngi c nhm mu AB khng truyn cho ngi c nhm mu 0, A, B v : a. Nhm nhm mu AB nhiu ngi c. b. Nhm mu Ab huyt tng khng c v c. Nhm mu AB hng cu c c A, B. d. Nhm mu AB d b mc bnh. 3. Bi mi VB: Tun hon mu v lu thng bch huyt c vai tr g? Hot ng 1: H tun hon mu Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

46

- GV yu cu HS quan st H 16.1 SGK v tr li cu hi : - H tun hon mu gm nhng c quan no ? Nu c im ca mi thnh phn ? - Yu cu HS quan st H 16.1, lu ng i ca mi tn v mu mu trong ng mch, tnh mch. Tho lun tr li 3 cu hi : - M t ng i ca mu trong vng tun hon nh v vng tun hon ln ? - Phn bit vai tr ca tim v h mch trong s tun hon mu ? - Nhn xt v vai tr ca h tun hon mu ?

- HS quan st H 16.1 v lin h kin thc c, tr li cu hi : - Rt ra kt lun. - HS trnh by trn tranh.

- C nhn quan st k tranh. - Trao i nhm thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by, cc nhm khc b sung. - Rt ra kt lun.

Kt lun: 1. Cu to - H tun hon mu gm : tim v cc h mch to thnh vng tun hon. + Tim 4 ngn (2 tm nh, 2 tm tht), na phi mu thm, na tri mu ti. + H mch : ng mch : dn mu t tim n c quan. Tnh mch : dn mu t c quan n tim. Mao mch : Ni ng mch v tnh mch (ng knh mao mch nh). 2. ng i- chc nng - Vng tun hon nh : Mu thm (nhiu CO2) t tm nh phi n ng mch phi, ti mao mch phi (trao i kh O2, CO2) ho mu ti, ti tnh mch phi, ti tm nh tri. - Vng tun hon ln : Mu ti (nhiu O2) t tm tht tri ti ng mch ch ti mao mch cc phn trn v di c th (thc hin trao i kh vi t bo) sau ti tnh mch ch trn v tnh mch ch di, ti tm nh phi. - Vai tr ca tim v h mch : + Tim co bp to lc y mu lu thng trong h mch. + H mch : dn mu t trong ti cc t bo, ti tim. - Vai tr ca h tun hon mu : lu chuyn mu trong ton c th. Hot ng 2: Lu thng bch huyt Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh 47

- GV treo tranh H 16.2 phng to, yu cu HS nghin cu thng tin trn tranh v tr li cu hi : - H bch huyt gm nhng thnh phn cu to no ? (phn h) - Phn h ln v phn h nh thu bch huyt vng no ca c th ? - Phn h ln v phn h nh u gm nhng thnh phn no ? - Lu HS : + Hch bch huyt cn l ni sn xut bch cu. + Tnh mch bch huyt. - S lun chuyn bch huyt trong mi phn h u qua thnh phn no ? - M t ng i ca bch huyt trong phn h ln v phn h nh ? - H bch huyt c vai tr g ? - GV ging thm : bch huyt c thnh phn tng t huyt tng khng cha hng cu. Bch cu ch yu l dng limpho.

- HS nghin cu H 16.1 lu ch thch v tr li c : + H bch huyt gm phn h ln v phn h nh. + Phn h nh : thu bch huyt na trn bn phi c th. + Phn h ln : thu bch huyt phn cn li ca c th.

- HS nghin cu tranh, quan st s SGK, trao i nhm v trnh by trn tranh.

- 1 HS c kt lun SGK.

Kt lun: 1. Cu to - H bch huyt gm : phn h ln v phn h nh. + Phn h nh : thu bch huyt na trn bn phi c th. + Phn h ln : thu bch huyt phn cn li ca c th. - Mi phn h u gm thnh phn : + Mao mch bch huyt. + Mch bch huyt + Hch bch huyt + ng bch huyt + Tnh mch mu 2. ng i - ng i ca bch huyt. bt du t cc mao mch bch huyt, mch bch huyt nh, ti hch bch huyt, ti mch bch huyt ln, ti ng bch huyt, ti tnh mch mu (tnh mch di n) v ti tim. - Vai tr : cng vi h tun hon mu thc hin lun chuyn mi trng trong c th v tham gia bo v c th. 48

4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng li ni dung kin thc ca bi 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit trang. - K bng 17.1 vo v.

Ngy son: Ngy dy: Tit 17 Bi 17: Tim v mch mu

A. mc tiu.

- HS xc nh trn tranh hay m hnh cu to ngoi v trong ca tim. - Phn bit c cc loi mch mch mu. - Trnh by c c im ca cc pha trong chu k co gin tim. - Rn k nng t duy, d on, tng hp kin thc.
B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh 17.1; 17.2. - M hnh ng cu to tim ngi. - Bng ph: k sn bng 17.1.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - H tun hon mu gm nhng thnh phn cu to no? Vai tr ca tim trong h tun hon mu. - H tun hon bch huyt gm nhng thnh phn cu to no? Vai tr? 3. Bi mi VB: ? Tim c cu to nh th no thc hin tt vai tr bm to lc y mu i trong h tun hon ca mnh. Hot ng 1: Cu to tim Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

49

- GV yu cu HS nghin cu H 17.1 SGK kt hp vi kin thc hc lp 7 v tr li cu hi : - Xc nh v tr hnh dng cu to ngoi ca tim ? - GV b sung cu to mng tim. - Cho HS quan st H 16.1 hoc m hnh cu to trong ca tim + Xc nh cc ngn tim - Da vo kin thc c v quan st H 16.1 + H 17.1 in vo bng 17.1 ? - GV treo bng 17.1 k sn HS ln bng hon thnh. - GV cho HS quan st m hnh cu to trong ca tim kim chng. -Hng dn HS cn c vo chiu di qung ng m mu bm qua, d on ngn tim no c thnh c tim dy nht v ngn no c thnh c mng nht. - GV cho HS quan st m hnh cu to trong ca tim kim chng xem d on ca mnh ng hay sai. - HS quan st cc van tim.

- HS nghin cu tranh, quan st m hnh cng vi kin thc c hc lp 7 tm hiu cu to ngoi ca tim. - 1 HS ln trnh by trn tranh v m hnh.

- Quan st H 16.1 + 17.1 ; trao i nhm hon thnh bng. i din nhm trnh by. - Cc nhm khc nhn xt. - HS d on, thng nht p n. - HS trnh by, cc nhm khc b sung. - Rt ra kt lun.

- HS quan st.

p n bng 17.1 ; Ni mu c bm ti t cc ngn tim Cc ngn tim co Ni mu c bm ti Tm nh tri co Tm tht tri Tm nh phi co Tm tht phi Tm tht tri co Vng tun hon nh Tm tht phi co Vng tun hon ln Kt lun: 1. Cu to ngoi - V tr, hnh dng - Mng tim : bao bc bn ngoi tim (m lin kt), mt trong tit dch gip tim co bp d dng. - ng mch vnh v tnh mch vnh lm nhim v dn mu nui tim. 2. Cu to trong - Tim c 4 ngn - Thnh c tm tht dy hn c tm nh. 50

C tm tht tri dy hn c tm tht phi. - Gia tm nh v tm tht c van nh tht. Gia tm tht v ng mch c van tht ng (van t chim) gip mu lu thng theo mt chiu. Hot ng 2: Cu to mch mu Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Yu cu HS quan st H 17.2 v - Mi HS thu nhn thng tin qua cho bit : H 17.2 SGK tr li cu hi : - i din nhm bo co kt - C nhng loi mch mu no ? - So snh v ch ra s khc bit qu, in vo bng. gia cc loi mch mu. Gii - Cc nhm khc nhn xt, b thch s khc nhau ? sung. - Hon thnh phiu hc tp. - GV cho HS i chiu kt qu vi H 17.2 hon thnh kt qu ng vo bng. Kt lun: - C 3 loi mch mu l : ng mch, tnh mch v mao mch. - S khc bit gia cc loi mch : Cc loi S khc bit v cu to Gii thch mch - Thnh c 3 lp vi lp m - Thch hp vi chc nng lin kt v lp c trn dn mu t tim ti cc c ng mch dy hn ca tnh mch. quan vi vn tc cao, p - Lng hp hn tnh lc ln. mch. - Thnh c 3 lp nhng lp - Thch hp vi chc nng m lin kt v lp c dn mu t khp cc t trn mng hn ca bo c th v tim vi vn ng mch. tc v p lc nh. Tnh mch - Lng rng hn ca ng mch. - C van 1 chiu nhng ni mu chy ngc chiu trng lc. - Nh v phn nhnh - Thch hp vi chc nng nhiu. to rng ti tng t bo Mao mch - Thnh mng, ch gm ca cc m, to iu kin mt lp biu b. cho s trao i cht vi - Lng hp. cc t bo. Hot ng 3: Chu k co dn ca tim Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh 51

- GV yu cu HS quan st H 17.3 SGK v tr li cu hi : - Mi chu k co dn ca tim ko di bao nhiu giy ? Gm my pha ? - Thi gian lm vic l bao nhiu giy ? Ngh bao nhiu giy ? - Tim ngh ngi hon ton bao nhiu giy ? - Th tnh xem mi pht din ra bao nhiu chu k co dn tim ?

- C nhn HS nghin cu H 17.3, trao i nhm thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by, nhn xt, b sung. - HS c kt lun SGK.

Kt lun: - Chu k co dn tim gm 3 pha, ko di 0,8 s + Pha co tm nh : 0,1s. + Pha co tm tht : 0,3s. + Pha dn chung : 0,4s. - 1 pht din ra 75 chu k co dn tim (nhp tim). 4. Cng c - HS c kt lun SGK GV dng H 17.4 yu cu HS in ch thch. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1 SGK. - Lm bi tp 2, 3, 4 vo v bi tp. Ngy son: Ngy dy: Tit 18 Bi 18: Vn chuyn mu qua h mch V sinh h tun hon
A. mc tiu.

- HS trnh by c c ch vn chuyn mu qua h mch. - Ch ra c cc tc nhn gy hi cng nh cc bin php phng trnh v rn luyn h tim mch. - C thc phng trnh cc tc nhn gy hi v thc rn luyn h tim mch.
B. chun b.

- Tranh phng to cc hnh 18.1; 18.2. - Bng hnh v cc hot ng trn (nu c).
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra: kt hp trong bi mi 3. Bi mi VB: Cc thnh phn cu to ca tim phi hp hot ng vi nhau nh th no gip mu tun hon lin tc trong h tim mch. 52

Hot ng 1: S vn chuyn mu qua h mch Hot ng ca gio vin - GV yu cu HS nghin cu thng tin , quan st H 18.1 ; 18.2 SGK, tho lun nhm v tr li cu hi : - Lc ch yu gip mu tun hon lin tc v theo 1 chiu trong h mch c to ra t u ? C th nh th no ? - Huyt p trong tnh mch rt nh m mu vn vn chuyn v tim l nh tc ng ch yu no ? - GV cho HS quan st H 18.1 thy huyt p c tr s gim dn t ng mch, ti mao mch sau ti tnh mch . - Cho HS quan st H 18.2 thy vai tr ca c bp v van tnh mch trong s vn chuyn mu tnh mch. - GV gii thiu thm v vn tc mu trong mch. Hot ng ca hc sinh - C nhn t nghin cu thng tin, quan st tranh, tho lun nhm, thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by, cc nhm khc b sung.

Kt lun: - Lc ch yu gip mu vn chuyn lin tc v theo mt chiu nh cc yu t sau : + S phi hp hot ng cc thnh phn cu to (cc ngn tim v van lm cho mu bm theo 1 chiu t tm nh ti tm tht, t tm tht ti ng mch). + Lc y ca tm tht to ra 1 p lc trong mch gi l huyt p. S chnh lch huyt p cng gip mu vn chuyn trong mch. + S co dn ca ng mch. + S vn chuyn mu qua tim v tim nh h tr ca cc c bp co bp quanh thnh tnh mch, sc ht ca lng ngc khi ht vo, sc ht ca tm nh khi dn ra. + Vi cc tnh mch m mu chy ngc chiu trng lc cn c s h tr ca van tnh mch gip mu khng b chy ngc. - Mu chy trong mch vi vn tc khc nhau. Hot ng 2: V sinh tim mch Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh 53

- GV yu cu HS nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi : - Hy ch ra cc tc nhn gy hi cho h tim, mch ? - Nu cc bin php bo v trnh cc tc nhn c hi cho h tim mch ?

- C nhn nghin cu thng tin SGK, tho lun nhm v nu c : + Cc tc nhn : khuyt tt v tim mch, st cao, mt nhiu nc, s dng cht kch thch, nhim virut, vi khun, thc n.... + Bin php. - Yu cu HS nghin cu bng 18 - Nu kt lun. - HS nghin cu bng, trao i gii thch cu hi : nhm nu c : - Cu 2 (60) - Nu cc bin php rn luyn + Vn ng vin luyn tp TDTT c c tim pht trin, sc tim mch ? - GV lin h bn thn HS ra co c ln, y nhiu mu (hiu xut lm vic ca tim cao hn). k hoch luyn tp TDTT. - Nu kt lun. Kt lun: 1. Bin php phng trnh cc tc nhn c hi cho tim mch - Khc phc v hn ch cc nguyn nhn lm tng nhp tim v huyt p khng mong mun. + Khng s dng cc cht kch thch c hi : ru, thuc l, hrin... + Cn kim tra sc kho nh k hng nm pht hin khuyt tt lin quan n tim mch iu tr kp thi. + Khi b sc, hoc tress cn iu chnh c th theo li bc s. + Cn tim phng cc bnh c hi cho tim mch : thng hn, bch cu, .. v iu tr kp thi cc chng bnh nh cm cm, thp khp... + Hn ch n thc n hi cho tim mch nh : m ng vt... 2. Cc bin php rn luyn h tim mch - Tp TDTT thng xuyn, u n va sc kt hp vi xoa bp ngoi da. 4. Cng c - HS tr li cu 1, 4 SGK. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 3, 4 SGK. - Lm bi tp 2 : Ch s nhp tim/ pht ca cc vn ng vin th thao luyn tp lu nm. Nhp tim Trng thi (S ln/ ngha pht)

54

- Tim c ngh ngi nhiu hn. Lc ngh ngi 40-60 - Kh nng tng nng sut ca tim cao hn. Lc hot ng gng - Kh nng hot ng ca c 180-240 sc th tng ln. Gii thch : cc vn ng vin lu nm thng c ch s nhp tim/ pht nh hn ngi bnh thng. Tim ca h p chm hn, t hn m vn cung cp O2 cho c th v mi ln p tim bm c nhiu mu hn, ni cch khc l hiu sut lm vic ca tim cao hn. - c mc : Em c bit - Chun b thc hnh theo nhm theo bi 19 (SGK). ______________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 19 Bi 19: Thc hnh S cu cm mu
A. mc tiu.

- HS phn bit vt thng lm tn thng tnh mch, ng mch hay mao mch. - Rn k nng bng b vt thng. Bit cch lm gar v nm c nhng qui nh khi t gar.
B. chun b.

- GV: Chun b 1 cun bng, 2 ming gc, 1 cun bng, dy cao su hoc dy vi, 1 ming vi mm (10x30cm). - HS : Chun b theo nhm (1 bn) nh ca GV.
III. Tin trnh ln lp

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra s chun b ca HS - GV kim tra s chun b ca HS v kim tra bi c (cu 1, 4 SGK). 3. Bi mi VB: C th ngi trung bnh c my lt mu? - Mu c vai tr g vi hot ng sng ca c th? - GV: Nu mt 1/2 lng mu c th th c th s cht v vy khi b thng chy mu cn c s l kp thi v ng cch. Hot ng 1: Tm hiu v cc dng chy mu Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - GV yu cu HS trao i - HS t x l, lin h thc t, nhm, tho lun hon thnh trao i nhm v hon thnh bng. bng : Tiu kt : Cc dng chy mu Biu hin 55

1. Chy mu mao mch 2. Chy mu tnh mch 3. Chy mu ng mch Hot ng 2: Tp Hot ng ca gio vin - Khi b chy mu lng bn tay th bng b nh th no ? - GV lu HS 1 s im, yu cu cc nhm tin hnh. - GV kim tra mu bng ca cc t : yu cu mu bng phi cc bc, gn, p, khng qu cht, khng qu lng.

- Khi b chy mu ng mch, cn tin hnh nh th no ? - Lu HS v v tr dy gar cch vt thng khng qu gn (> 5cm), khng qu xa. - Yu cu cc nhm tin hnh. - GV kim tra, nh gi mu. + Mu bng phi cc bc, gn, p khng qu cht hay qu lng. + V tr dy gar. Kt lun: 1. Bng b vt thng lng bn tay (chy mu tnh mch v mao mch). - Cc bc tin hnh SGK. + Lu : Sau khi bng nu vt thng vn chy mu, phi a ngay bnh nhn ti bnh vin. 2. Bng b vt thng c tay (chy mu ng mch) - Cc bc tin hnh SGK. + Lu : + Vt thng chy mu ng mch (tay chn) mi c buc gar. + C 15 pht ni dy gar 1 ln v buc li. + Vt thng v tr khc ch n tay vo ng mch gn vt thng nhng v pha trn. Hot ng 3: Thu hoch - GV yu cu mi HS v nh t vit bo co thc hnh theo SGK. 56

- Mu chy t, chm. - Mu chy nhiu hn, nhanh hn. - Mu chy nhiu, mnh, thnh tia. bng b vt thng Hot ng ca hc sinh - Cc nhm nghin cu thng tin SGK. - 1 HS trnh by cch bng b vt thng lng bn tay nh thng tin SGK : 4 bc. - Mi nhm tin hnh thc hnh di s iu khin ca t trng. - Mi t chn ngi mu bng tt nht. i din nhm trnh by thao tc v mu. - Cc nhm nghin cu cch bng b SGK + H 19.1. - 1 HS trnh by cc bc tin hnh, - Cc nhm tin hnh di d iu khin ca t trng. - Mi t chn mt mu bng tt nht. i din nhm trnh by thao tc v mu.

- GV cn c vo p n + s chun b + thi hc tp ca HS nh gi, cho im. 4. Cng c - GV nhn xt chung v : phn chun b ca HS, thc hc tp, kt qu 5. Hng dn v nh - Hon thnh bo co thu hoch.

______________________________________________________

Ngy son: Ngy dy: Tit 20: kim tra 1 tit A) Mc tiu bi hc: * HS bit trnh by bi chnh xc, khoa hc - C thc t gic tch cc, ch ng trong lm bi. - Rn k nng trnh by bi trn giy. B) Chun b: 1) Gio vin: + p n
bi:

Cu 1: Phn x l g ? Cho v d v phn x ? Cu 2: Min dch l g? C my loi mim dch? Gii thch v nu th d cho mi loi min dch? Cu 3: ng mu l g? ngha ca s ng mu? Cu 4: V s truyn mu. Gii thch c ch truyn mu theo s ?
p n v thang im:

Cu 1: (3 im) - Phn x l phn ng ca c th tr li cc kch thch ca mi trng ngoi hoc mi trng trong di s iu khin ca h thn kinh. - HS ly v d v phn x. Cu 2: (3 im) - Min dch l kh nng ca c th khng mc mt bnh no d sng trong mi trng c tc nhn gy bnh . - C hai loi min dch: + Min dch t nhin: L hin tng c th tng b nhim khun mt bnh no v sau khng mc li bnh na (min dch tp nhim). 57

+ Min dch nhn to: L hin tng ngi c tim vcxin phng mt bnh no th sau khng mc bnh na. Cu 3: (2im) - ng mu l hin tng mu sau khi chy ra khi mch b ng li thnh cc. - ngha ca s ng mu: ng mu to ra cc mu bt kn ch t ca mch, gip hn ch s chy mu v mt mu cho c th. Cu 4: (2im) - HS v ng s nh SGK - HS gii thch ng theo s . 2) Hc sinh: Giy, bt, thc k. C) Tin trnh ln lp: 1) n nh lp: 8A: 8B: 8C: 2) Kim tra bi c: Khng 3) Kim tra: - GV chp ln bng - HS nghin cu bi - Tin - Cho HS lm bi hnh lm bi - Quan st nhc nh HS lm bi - HS lm bi nghim tc nghim tc. - Thu bi kim tra. - HS np bi kim tra. 4) Cng c: GV nhn xt gi lm bi ca HS: 8A: 8B: 8C: 5) Dn d: * V nh lm li bi kim tra vo v bi tp. * Chun b bi gi sau.

_______________________________________________
Ngy son: Ngy dy: Tit 21

Chng IV H hp
Bi 20: h hp v cc c quan h hp

A. mc tiu.

- HS nm c khi nim h hp v vai tr ca h hp vi c th sng. - HS xc nh c trn hnh cc c quan trong h h hp ngi, nu c cc chc nng ca chng. - Rn luyn k nng quan st tranh, t duy logic HS.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 20.1; 20.2; 20.3 SGK v m hnh tho lp cc c quan ca c th ngi.
C. hot ng dy - hc.

58

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Thu bi thu hoch gi trc. 3. Bi mi VB: - Hng cu c chc nng g? - Mu ly O2 v thi c CO2 l nh u? (Nh h h hp) - H hp l g? H hp c vai tr nh th no i vi c th sng? Hot ng 1: Tm hiu khi nim h hp v vai tr ca n i vi c th sng Mc tiu: HS nm c khi nim h hp, cc giai on ch yu ca qu trnh h hp, thy c vai tr ca h hp vi c th sng. - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn nghin cu thng tin , tin SGK, lin h kin thc hc kt hp kin thc c v quan st lp 3 v 7 , quan st H 20, tho tranh, tho lun thng nht cu lun nhm tr li cc cu hi: tr li. - H hp l g? - Nu kt lun. - H hp c lin quan nh th no - Da vo s SGK v nu kt vi cc hot ng sng ca t lun. bo v c th? - H hp gm nhng giai on ch yu no? - S th c ngha g vi h - Quan st H 20.1 tr li, rt hp? ra kt lun. - GV yu cu i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. Kt lun: - H hp l qu trnh cung cp oxi cho t bo c th v thi kh cacbonic ra ngoi c th. - H hp cung cp oxi cho t bo, tham gia vo phn ng oxi ho cc hp cht hu c to nng lng (ATP) cho mi hot ng sng ca t bo v c th, ng thi loi thi cacbonic ra ngoi c th. - H hp gm 3 giai on: S th, trao i kh phi, trao i kh t bo. - S th gip kh lu thng phi, to iu kin cho trao i kh din ra lin tc t bo. Hot ng 2: Cc c quan trong h h hp ca ngi v chc nng ca chng Mc tiu: HS nm c cu to ca c quan h hp, thy c s ph hp gia cu to vi chc nng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS 59

- Yu cu HS nghin cu s H 20.2 SGK v tr li cu hi: - H h hp gm nhng c quan no? Xc nh cc c quan trn tranh v (hoc m hnh) - Yu cu HS c bng 20 SGK c im cu to cc c quan h hp ngi, tho lun nhm tr li cc cu hi: - Nhng c im no ca cc c quan trong ng dn kh c tc dng lm m, lm m khng kh khi i vo phi?

- c im no tham gia bo v phi, trnh tc nhn c hi.

- c im cu to no ca phi lm tng din tch b mt trao i kh?

- Nhn xt v chc nng ca ng dn kh v 2 l phi? - ng dn kh c chc nng vy ti sao ma ng i khi ta vn b nhim lnh? - Cn c bin php g bo v ng h hp?

- HS nghin cu tranh, m hnh v xc nh cc c quan. - 1 HS ln bng ch cc c quan ca h h hp (hoc gn ch thch vo tranh cm). - Cc HS khc nhn xt, b sung, nh gi v rt ra kt lun. - HS tho lun, thng nht cu tr li, nu c: + Lm m khng kh l do lp nim mc tit cht nhy lt trong ng dn kh. + Lm m khng kh do lp mao mch dy c, cng mu v nng m di lp nim mc mi, ph qun. + Tham gia bo v phi: lng mi (gi ht bi ln); cht nhy do nim mc tit ra gi li ht bi nh; lp lng rung (qut bi ra khi kh qun); np thanh qun (sn thanh thit) y kn ng h hp cho thc n khi lt vo khi nut; t bo limpho cc hch amian VA tit khng th v hiu ho tc nhn gy nhim. - Bao bc phi c 2 lp mng l l thnh dnh cht vo thnh ngc v l tng dnh cht vo phi, gia chng c lp dch rt mng lm cho p sut bn trong ......... - C 700-800 triu t bo nang cu to nn phi lm din tch b mt trao i kh ln 70-80 m2. - HS nu kt lun. - HS lin h thc t v v sinh h h hp.

Kt lun: - H h hp gm 2 b phn: ng dn kh (khoang mi, hng....) v 2 l phi. 60

- ng dn kh c chc nng dn kh ra vo phi, ngn bi, lm m khng kh vo phi v bo v phi khi tc nhn c hi. - Phi: thc hin chc nng trao i kh gia mi trng ngoi v mu trong mao mch phi.

4. Cng c

HS tr li cu hi: - Th no l h hp? Vai tr ca h hp i vi cc hot ng ca c th? - Qu trnh h hp gm nhng giai on no l ch yu? ?-Cc thnh phn ch yu ca h h hp v chc nng ca n l g?

5. Hng dn v nh

- Hc bi v tr li cu SGK. - c mc: Em c bit - Hng dn: Cu 2: H h hp ca ngi v th * Ging nhau: u nm trong khoang ngc v c ngn cch vi khoang bng bi c honh, u gm ng dn kh v 2 l phi ( ng dn kh gm....) mi l phi u cu to bi ph nang, bao quanh l li mao mch dy c, bao phi c 2 lp mng ... * Khc nhau: ng dn kh ngi c thanh qun pht trin hn v chc nng pht m. _____________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 22 Bi 21: hot ng h hp
A. mc tiu.

- HS nm c cc c im ch yu trong c ch thng kh phi. - HS nm c c ch trao i kh phi v t bo. - Rn luyn k nng quan st hnh v tip thu thng tin, pht hin kin thc. - Vn dng kin thc gii thch thc t.
B. chun b.

- Tranh phng to hnh 21.1; 21.2 SGK . - H hp k (nu c). - Bng video minh ho s thng kh phi, s trao i kh t bo (nu c). - Bng 21 SGK.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu cc giai on ch yu ca h h hp v chc nng ca n? - Cu 2 (SGK).: So snh h h hp ca ngi v th. 3. Bi mi 61

VB: Trong bi trc chng ta nm c cu to ca h h hp. Trong bi ny chng ta s phi tm hiu xem hot ng h hp din ra nh th no? C ch thng kh l g? S trao i kh phi v t bo c g ging v khc nhau? Hot ng 1: Tm hiu s thng kh phi Mc tiu: HS nm c c ch thng kh phi thc cht l ht vo v th ra, thy c s phi hp hot ng ca cc c quan: c, xng. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi: - Thc cht ca s thng kh phi l g? - Yu cu HS quan st k H 21.1, c ch thch, trao i nhm tr li cu hi: - Cc c xng lng ngc phi hp hot ng vi nhau nh th no lm tng, gim th tch lng ngc? - V sao cc xng sn lng ngc c nng ln th th tch lng ngc li tng v ngc li? - GV nhn xt trn tranh, gip HS kt lun. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi, rt ra kt lun. - HS nghin cu H 21.1, tho lun nhm, i din cc nhm pht biu b sung.

- GV treo H 21.2 gii thch cho HS 1 s khi nim: dung tch sng, kh b sung, kh lu thng, kh cn, kh d tr.

- Dung tch phi khi ht vo, th ra bnh thng v gng sc c th ph thuc vo cc yu t no?

+ Khi th tch lng ngc ko ln trn ng thi nh ra pha trc, tit din mt ct dc v tr m hnh khung xng sn c ko ln l hnh ch nht, cn v tr h thp l hnh bnh hnh. Din tch hnh ch nht ln hn bnh hnh nn th tch lng ngc ht vo ln hn th tch th ra. + Khi ht vo bnh thng, cha th ra ta c th ht thm 1 lng khong 1500 ml kh b sung. + Khi th ra bnh thng, cha ht vo ta c th th ra gng sc 1500 ml kh d tr. + Th tch kh tn ti trong phi sau khi th ra gng sc cn li l kh cn. + Th tch kh ht vo tht su v th ra gng sc gi l dung tch sng. - HS c mc Em c bit, 62

- GV yu cu HS gii thch: tho lun nhm tr li cu - V sao ta nn tp ht th hi: su? - Rt ra kt lun.

Kt lun: - S thng kh phi nh c ng h hp ht vo v th ra nhp nhng. - Cc c xng lng ngc phi hp hot ng vi nhau tng th tch lng ngc khi ht vo v gim th tch lng ngc khi th ra. + Khi ht vo: c lin sn co lm cho xng c v xng sn chuyn ng ln trn v ra 2 bn lm th tch lng ngc rng ra 2 bn. C honh co lm cho lng ngc n rng thm v pha di. + Khi th ra: c lin sn ngoi v c honh dn lm lng ngc thu nh tr v v tr c. - Ngoi ra cn c s tham gia ca 1 s c khc trong trng hp th gng sc. 63

- Dung tch phi khi ht vo v th ra bnh thng cng nh gng sc ph thuc vo tm vc, gii tnh, tnh trng sc kho, s luyn tp. Hot ng 2: Trao i kh phi v t bo Mc tiu: HS trnh by c c ch trao i kh phi v t bo, l s khuch tn ca cc cht kh oxi v cacbonic. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu bng 21, tho lun tr li cu hi: - Nhn xt thnh phn kh oxi v kh cacbonic ht vo v th ra? - Do u c s chnh lch nng cc cht kh? Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK, quan st bng 21, tho lun nhm. - i din nhm trnh by. + T l % oxi trong kh th ra nh do oxi khuch tn t ph nang vo mao mch mu. + T l % CO2 trong kh th ra - Quan st H 21.4 m t s ln do kh CO2 khuch tn t khuch tn O2 v CO2? mu vo mao mch ph nang. - Rt ra kt lun. - Thc cht s trao i kh xy + Thc cht t bo l ni s ra u? dng O2 v thi CO2 (trao i kh t bo). S tiu tn O2 t bo thc y trao i kh phi. Trao i kh phi to iu kin cho trao i kh t bo. Kt lun: - S trao i kh phi v t bo u theo c ch khuch tn t ni c nng cao ti ni c nng thp. + Trao i kh phi: Nng O2 ph nang ln hn nng O2 mao mch mu nn O2 t ph nang khuch tn vo mao mch mu. Nng CO2 mao mch mu ln hn nng CO2 trong ph nang nn CO2 t mao mch mu khuch tn vo ph nang. + Trao i kh t bo: Nng O2 trong mu ln hn nng O2 t bo nn O2 t mu khuch tn vo t bo. Nng CO2 t bo ln hn nng CO2 trong mu nn CO2 t t bo khuch tn vo mu.

4. Cng c

HS tr li cu hi: -Nh hot ng ca c quan, b phn no m khng kh trong phi thng xuyn i mi ? 64

- Thc cht trao i kh phi l g? -Thc cht trao i kh t bo l g?

5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu SGK. - Chun b bi gi sau

_____________________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 23 Bi 22: v sinh h hp

A. mc tiu.

- HS nm c tc hi ca cc tc nhn gy nhim khng kh i vi hot ng h hp. - HS gii thch c c s khoa hc ca vic luyn tp TDTT. - HS t ra cc bin php luyn tp c h h hp kho mnh. Tch cc phng trnh cc tc nhn c hi.
B. chun b.

- S liu, hnh nh v hot ng gy nhim khng kh v tc hi ca n. - S liu, hnh nh v nhng con ngi t c nhng thnh tch cao v c bit trong rn luyn h h hp.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nh hot ng ca h c quan, b phn no m khng kh trong phi thng xuyn i mi? - Thc cht s trao i kh phi v t bo l g? 3. Bi mi VB: K tn cc bnh v ng h hp? - Nguyn nhn gy ra cc hu qu tai hi nh th no? Hot ng 1: Cn bo v h h hp trnh cc tc nhn c hi Mc tiu: HS ch ra c cc tc nhn c hi v ra cc bin php phng trnh cc tc nhn . 65

Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK. - GV k sn bng 22 trng ct 2, 3. Yu cu HS tho lun nhm in vo ch trng. - C nhng tc nhn no gy hi ti hot ng h hp? - GV hng dn HS da vo bng 22 tr li: - Hy ra cc bin php bo v h h hp trnh cc tc nhn c hi? - GV treo bng ph HS in vo bng.

Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin bng 22, ghi nh kin thc. - i din cc nhm ln in, cc nhm khc b sung. - HS tr li v rt ra kt lun.

- Yu cu HS phn tch c s khoa hc ca bin php trnh tc nhn gy hi. - 1 s HS in vo bng.

Cc bin php bo v h h hp trnh cc tc nhn c hi Bin php - Trng nhiu cy xanh 2 bn ng ph, ni cng cng, trng hc, bnh vin 1 v ni . - Nn eo khu trang khi dn v sinh v nhng ni c hi. - m bo ni lm vic v ni c nng, gi trnh 2 m thp. - Thng xuyn dn v sinh. - Khng khc nh ba bi. - Hn ch s dng cc thit b c thi ra cc kh c. 3 - Khng ht thuc l v vn ng mi ngi khng nn ht thuc. Tc dng - iu ho thnh phn khng kh (ch yu l t l oxi v cacbonic) theo hng c li cho h hp. - Hn ch nhim khng kh t bi. - Hn ch nhim khng kh t vi sinh vt gy bnh.

- Hn ch nhim khng kh t cc cht kh c (NO2; SOx; CO2; nictin...)

Kt lun: - Cc tc nhn gy hi cho ng h hp l: bi, kh c (NO2; SOx; CO2; nictin...) v vi sinh vt gy bnh lao phi, vim phi. - Cc bin php bo v h h hp trnh tc nhn c hi . Hot ng 2: Cn luyn tp c mt h h hp kho mnh Mc tiu: - HS ch ra c li ch ca vic tp ht th su. - HS t xy dng c phng php tp luyn c hiu qu. 66

Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin mc II, tho lun cu hi: - V sao khi luyn tp TDTT ng cch, u n t b c th c c dung tch sng l tng?

- Gii thch v sao khi th su v gim s nhp th trong mi pht s lm tng hiu qu h hp? - Hy ra cc bin php luyn tp c th c 1 h h hp kho mnh?

Hot ng ca HS - C nhn HS t nghin cu thng tin SGK, tho lun nhm, b sung v nu c: + Dung tch sng l th tch khng kh ln nht m 1 c th c th ht vo tht su, th ra gng sc. + Dung tch sng ph thuc tng dung tch phi v dung tch kh cn. Dung tch phi ph thuc vo dung tch lng ngc, dung tch lng ngc ph thuc s pht trin khung xng sn trong tui pht trin, sau tui pht trin s khng pht trin na. Dung tch kh cn ph thuc vo kh nng co dn ti a ca cc c th. V vy cn tp luyn t b. + Ht th su y c nhiu kh cn ra ngoi=> trao i kh c nhiu, t l kh trong khong cht gim. - HS t rt ra kt lun.

Kt lun: - Cn luyn tp TDTT ng cch, thng xuyn, u n t b s c 1 dung tch sng l tng. - Bin php: tch cc tp TDTT phi hp th su v gim nhp th thng xuyn t b (tp va sc, rn luyn t t).

4. Cng c

- GV h thng ni dung bi 5. Hng dn v nh

HS tr li cu hi SGK v c ghi nh.

- Hc bi v tr li cu SGK. - Chun b cho gi thc hnh: chiu c nhn, gi bng. - Hng dn: Cu 3: Mt bi khi trn ng ph nhiu khi qu ln, vt qu kh nng lm sch ca ng dn kh ca h h hp, bi vy nn eo khu trang chng bi khi i ng v lao ng dn v sinh. _____________________________________________________________ 67

Ngy son: Ngy dy: Tit 24 Bi 23: Thc hnh H hp nhn to

A. mc tiu.

- HS hiu r c s khoa hc ca h hp nhn to. - Nm c trnh t cc bc tin hnh h hp nhn to. - Bit phng php h hi thi ngt v phng php n lng ngc.
B. chun b.

- Chiu c nhn, gi bng c nhn (chun b theo t) - Nu c iu kin s dng a CD v cc thao tc trong 2 phng php, tranh.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Kim tra s chun b ca cc t, kim tra mc ch ca bi thc hnh. 3. Bi mi VB: Trong thc t c rt nhiu nguyn nhn lm cho ta b ngt th. Theo em, c th ngng h hp c th dn ti hu qu g? Vy cp cu nn nhn b ngng h hp t ngt theo ng cch c hiu qu cao nht, chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Tm hiu cc tnh hung cn c h hp Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV t cu hi: - HS nghin cu thng tin, lin h - Nu cc tnh hung cn c thc t v nu c. h hp nhn to? - Rt ra kt lun. - Cn loi b cc nguyn nhn lm gin on h hp nh th no? Kt lun: 68

- Khi b cht ui: cn loi b nc khi phi bng cch va cng nn nhn t th dc ngc va chy. - Khi b in git: tm v tr cu dao hay cng tc in ngt dng in. - Khi b thiu kh th hay mi trng nhiu kh c, phi khing nn nhn ra khi khu vc . Hot ng 2: Tin hnh h hp nhn to Mc tiu: HS nm c cc thao tc tin hnh vi 2 phng php h hi thi ngt v n lng ngc. Hot ng ca GV - Phng php h hi thi ngt c tin hnh nh th no? - GV treo tranh v minh ho cc thao tc h hp (hoc cho HS xem bng hnh). - GV treo tranh minh ho hoc cho HS xem bng hnh tr li cu hi: - Phng php n lng ngc c tin hnh nh th no? - Yu cu cc nhm tin hnh. - GV cho i din cc nhm ln thao tc trc lp. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK. - 1 HS trnh by. - Cc nhm tin hnh lm di d iu khin ca nhm trng. - HS t nghin cu SGK, xem tranh - 1 HS trnh by thao tc. - Cc nhm tin hnh thc hnh di s iu khin ca nhm trng. - Cc nhm c i din ln trnh by thao tc. - Cc nhm khc nhn xt.

Kt lun: a. Phng php h hi thi ngt: - Cc bc tin hnh SGK Ch : + Nu ming nn nhn b cng, h m c th dng tay bt ming v th vo mi. + Nu tim nn nhn ng thi ngng p c th va thi ngt, va xoa bp tim (H 23.2). b. Phng php n lng ngc: - t nn nhn nm nga. - t nn nhn nm sp (tin hnh nh SGK). Lu : + t nn nhn nm sp u nghing v 1 bn. + t nn nhn nm nga ra gip ng dn kh c m rng. Hot ng 3: Thu hoch - Mi HS t lm nh ri np bo co cho GV nh gi. 69

4. Hng dn hc bi nh Gi vit thu hoch I. Kin thc Cu 1: So snh cc tnh hung ch yu cn c h hp nhn to. * Ging: c th nn nhn u thiu oxi, mt tm ti. * Khc nhau: - Cht ui do phi ngp nc. - in git: do c h hp v c th c c tim co cng. - B lm vo mi trng nhim; ngt hay ngt th. Cu 3: So snh 2 phng php h hp nhn to * Ging: - Mc ch: phc hi s h hp bnh thng ca nn nhn. - Cch tin hnh: thng kh phi ca nn nhn vi nhp 1220 / pht. lng kh c thng t nht 200 ml. * Khc nhau: Cch tin hnh. - Phng php h hi thi ngt: dng ming thi khng kh trc tip vo phi qua ng dn kh. - Phng php n lng ngc: dng tay tc ng gin tip vo phi qua lc p vo lng ngc. * Hiu qu ca phng php h hi thi ngt ln hn v: - m bo c s lng v p lc khng kh a vo phi. - Khng lm tn thng lng ngc (gy xng sn). II. K nng nh bc 2 SGK mc III. 5. Hng dn v nh: - Tp dt thao tc h hp nhn to - Chun b bi gi sau

___________________________________________________
Ngy son: Ngy dy: Tit 25

Chng V Tiu ho

Bi 24: Tiu ho v cc c quan tiu ho

A. mc tiu.

HS nm c cc nhm cht trong thc n. Nm c cc hot ng trong qu trnh tiu ho. Vai tr ca tiu ho i vi c th ngi. Nm c v tr ca cc c quan trn tranh, m hnh. 70

- Rn luyn k nng quan st tranh, s , pht hin kin thc, t duy tng hp logic. - Gio dc thc bo v h tiu ho.
B. chun b.

- Tranh phng to s cc c quan trong h tiu ho ngi. - M hnh cc c quan trong h tiu ho ngi.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - GV thu bo co gi thc hnh. 3. Bi mi VB: Cc em nhn n c bao lu? Chng ta ni n n ung tc l ni n h c quan no? c quan no trong c th? - Trong bi m u ca chng chng ta s i tm hiu v tiu ho, xem n xy ra nh th no? gm nhng c quan no? Hot ng 1: Thc n v s tiu ho Mc tiu: HS trnh by c 2 nhm thc n l cht v c v cht hu c, cc hot ng ca qu trnh tiu ho v vai tr ca tiu ho. Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin trong SGK quan st H 24.1; 24.2, cng vi hiu bit ca mnh tr li cu hi: - Vai tr ca tiu ho l g? - Hng ngy chng ta thng n nhng loi thc n no? Thc n thuc loi thc n g? - Cc cht no trong thc n b bin i v mt ho hc trong qu trnh tiu ho? cht no khng b bin i? - Qu trnh tiu ho gm nhng hot ng no? - Hot ng no quan trng nht? - Vai tr ca tiu ho i vi thc n? - Qu trnh tiu ho din ra u? chng ta cng tm hiu phn II. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi. + Tiu ho gip chuyn cc cht trong thc n thnh cc cht c th hp th c. Thc n to nng lng cho c th hot ng v xy dng t bo. - HS k tn cc loi thc n v sp xp chng thnh tng loi: prtin, lipit, gluxit, vitamin, mui khong... + Cht b bin i: prtin, lipit, gluxit, axit nuclic. + Cht khng b bin i: nc, vitamin, mui khong. - HS tho lun v tr li - Rt ra kt lun. + Tiu ho thc n v hp th cht dinh dng l quan trng nht. - HS trnh by.

71

Kt lun: - Thc n gm: + Cht hu c: prtin, gluxit, lipit, axit nuclic, vitamin. + Cht v c: nc, mui khong. - Hot ng tiu ho gm: n v ung, y cc cht trong ng tiu ho, tiu ho thc n, hp th cht dinh dng v thi b. - Vai tr ca tiu ho l bin i thc n thnh cc cht m c th c th hp th c v thi b cc cht b trong thc n. Hot ng 2: Cc c quan tiu ho Mc tiu: HS nm c v tr v chc nng ca cc c quan tiu ha trn c th ngi. Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 24.3 v ln bng hon thnh tranh cm. ?-K tn cc b phn ca ng tiu ho? Hot ng ca HS - HS t quan st H 24.3, 1 HS ln bng gn ch thch. + ng tiu ho gm: ming, hu , thc qun, d dy, rut non, rut gi, hu mn. + Tuyn tiu ho gm: nc bt, - K tn cc tuyn tiu ho? tuyn v, tuyn gan, tuyn tu, tuyn rut. - Yu cu HS hon thnh bng - HS hon thnh bng. 24 vo v. - GV gii thiu v tuyn tiu ho. - HS nghe. - Yu cu HS d on chc nng - 1 HS d on, cc HS khc b ca cc c quan. sung. - GV trnh by qu trnh tiu ho thc n 1 ln. - Gi 1 HS khc trnh by li. - 1 HS trnh by. Kt lun: - Qu trnh tiu ho c thc hin nh hot ng ca cc c quan trong h tiu ho. + ng tiu ho: ming, hu , thc qun, d dy, rut non, rut gi, hu mn. + Tuyn tiu ho: nc bt, tuyn v, tuyn gan, tuyn tu, tuyn rut.

4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV tm tt ni dung bi 5. Hng dn hc bi nh

- Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. 72

- c trc bi 25- tiu ho khoang ming. - Hng dn: Cu 1: Cc cht trong thc n c phn nhm theo cc c im sau: + Cn c vo cu to ho hc: cht hu c v cht v c. + Cn c vo c im bin i qua hot ng tiu ho: cht khng b bin i, cht b bin i trong qu trnh tiu ho. Cu 3: Cc cht cn thit nh nc, vitamin, mui khong vo c th theo ng tiu ho th cn phi qua cc hot ng: n, y thc n trong ng tiu ho, hp th thc n. - C th ngi c th nhn cc cht ny theo con ng khc l: tim (chch) qua tnh mch vo h tun hon ho qua k gia cc t bo vo m ri li vo mu (tim bp). _____________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 26 Bi 25: Tiu ho v cc c quan tiu ho
A. mc tiu.

- HS nm c cc hot ng din ra trong khoang ming, nm c hot ng nut v y thc n t trong khoang ming qua thc qun xung d dy. - Rn luyn k nng nghin cu thng tin, tranh hnh, tm kim kin thc. - Bi dng thc v sinh, gi gn v sinh rng ming, khng ci a trong khi n.
B. chun b.

- Tranh phng H 25.1; 25.2; 25.3 - Bng video hay a CD minh ho hot ng tiu ho khoang ming, nut thc qun.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Cc cht trong thc n c th c phn nhm nh th no? Nu c im ca mi nhm. - Vai tr ca tiu ho l g? cc cht nc, mui khong, vitamin khi vo c th cn qua hot ng no ca h tiu ho? Nu cc hot ng tiu ho? 3. Bi mi Cc em nhn n c bao lu? Chng ta ni n n ung tc l ni n h c quan no? c quan no trong c th? - Trong bi m u ca chng chng ta s i tm hiu v tiu ho, xem n xy ra nh th no? gm nhng c quan no? Hot ng 1: Thc n v s tiu ho 73

Mc tiu: HS trnh by c 2 nhm thc n l cht v c v cht hu c, cc hot ng ca qu trnh tiu ho v vai tr ca tiu ho. Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin trong SGK v tr li cu hi: - Khi thc n vo ming, c nhng hot ng no xy ra? - GV treo H 25.1 minh ha. - Nhng hot ng no l bin i l hc, ho hc? - Khi nhai cm, bnh m lu trong ming thy ngt l v sao? T nhng thng tin trn, yu cu HS hon thnh bng 25. - GV treo bng ph HS t hon thnh. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK, trao i nhm v tr li cu hi. + Cc hot ng nh SGK. + Bin i l hc: Tit nc bt, nhai, o trn thc n, to vin thc n. + Bin i ho hc: Hot ng ca enzim amilaza trong nc bt. - Vn dng kt qu phn tch ho hc gii thch (H 25.2) - i din nhm thay nhau in bng.

Kt lun: Bng 25: Hot ng bin i thc n khoang ming Bin i Cc thnh phn thc n Cc hot ng Tc dng ca tham gia hot khoang tham gia hot ng ng ming - Tit nc bt - Cc tuyn nc - Lm t v bt mm thc n - Nhai - Rng - Lm mm v nhuyn thc n Bin i l - o trn thc n - Rng, li, cc - Lm thc n hc c mi v m thm m nc bt - To vin thc n - Rng, li, cc - To vin thc c mi v m n v nut - Hot ng ca - Enzim amilaza - Bin i 1 enzim amilaza phn tinh bt Bin i trong nc bt trong thc n ho hc thnh ng mantoz. Hot ng 2: Nut v y thc n qua thc qun Mc tiu: HS nm c hot ng nut v y thc n, bit lin h v gii thch thc t. Bi dng cho HS thi VS h tiu ho. 74

Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin SGK, quan st H 25.3, tho lun v tr li cu hi: - Nut din ra nh hot ng ca c quan no l ch yu v c tc dng g? - Lc y vin thc n t thc qun xung d dy c to ra nh th no? - Thc n qua thc qun c c bin i g v mt l v ho hc khng? + Lu : vin thc n va phi d nut, nu qu ln nut s nghn. - Np thanh qun v khu ci mm c chc nng g? nu khng c hot ng ca n s gy ra hu qu g? - Gii thch hin tng khi n i khi c ht cm chui ln mi? Hin tng nghn? - Ti sao khi n khng nn ci a?

Hot ng ca HS - HS t quan st H 25.3, c thng tin, trao i nhm v tr li: + Nut din ra nh hot ng ca li l ch yu v c tc dng y vin thc n t khoang ming ti thc qun. + Lc y vin thc n ti thc qun, ti d dy to ra nh s co dn phi hp nhp nhng ca c quan thc qun. + Thi gian i qua thc qun rt nhanh (2-4s) nn thc n khng b bin i v mt ho hc. - HS tip thu lu - HS hot ng c nhn v gii thch. - 1 HS gii thch, cc HS khc b sung.

Kt lun: - Nh hot ng ca li thc n c y xung thc qun. - Thc n t thc qun xung d dy l nh hot ng ca cc c thc qun (c trn). - Thi gian thc n qua thc qun ngn (2-4s) nn coi nh thc n khng b bin i. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV tm tt ni dung bi 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - c mc Em c bit - Hng dn: Cu 2: Nhai k no lu l khi nhai cng k th hiu sut tiu ho cng cao, c th hp th c nhiu cht dinh dng nn no lu hn. 75

Cu 3: Vi khu phn n y , sau khi tiu ho khoang ming v thc qun th nhng cht trong thc n vn cn tiu ho tip: G, L, Pr. Cu 4: - Cho thm 1 t nc bt, 1 phn tinh bt trong cho b bin i thnh ng mantoz di tc dng ca enzim amilaza. - Vi sa thm 1 t nc bt s tiu ho ho hc khng din ra khoang ming do thnh phn ho hc ca sa l Pr v ng i hoc ng n.

Ngy son: Ngy dy: Tit 27 Bi 26: Thc hnh Tm hiu hot ng ca enzim trong nc bt
A. mc tiu.

- HS bit t cc th nghim tm hiu nhng iu kin m bo cho enzim hot ng. - HS bit kt lun t nhng th nghim i chng. - Rn luyn cho HS k nng thao tc th nghim chnh xc.
B. chun b.

- GV: Tranh v H 26 phng to. - Chun b cho mi nhm: 8 ng nghim nh (10 ml), 2 ng ong chia , 2 gi ng nghim, 2 n cn, 1 cun giy o pH, 1 phu c bng lc, 1 bnh thu tinh, cp nhit k, cp ng nghim, phch nc nng, h tinh bt 1%, dd HCl 2%, dd it 1%, thuc th Strme (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). - HS: trong 5 pht u gi, mi nhm chun b 24 ml nc bt long (ly 6 ml nc bt + 18 ml nc ct lc u ri lc qua phu v bng lc) v h tinh bt. c trc cc bc tin hnh theo SGK.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Thc cht bin i l hc ca thc n trong khoang ming l g? Khi nhai cm lu trong ming thy c cm gic ngt v sao? - Kim tra cu 3, 4 SGK. 3. Bi mi VB: Cc em bit, n cm nhai k ta thy c v ngt. Vy enzim trong nc bt hot ng nh th no? iu kin no n 76

hot ng tt nht? Chng ta cng tin hnh tm hiu bi thc hnh hm nay. - GV ghi vo gc bng: tinh bt + it xut hn mu xanh. ng + thuc th Strme xut hin mu nu. - GV kim tra s chun b nc bt v tinh bt ca cc nhm. Hot ng 1: Cc bc tin hnh th nghim v chun b th nghim Mc tiu: HS trnh by c 2 nhm thc n l cht v c v cht hu c, cc hot ng ca qu trnh tiu ho v vai tr ca tiu ho. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV pht dng c th nghim. - HS t c trc ni dung th nghim bi 26. - T trng phn cng cng vic cho cc nhm trong t, + 2 HS nhn dng c v vt liu + 1 HS chun b nhn cho ng nghim. + 2 HS chun b nc bt ho long, lc, un si. + 2 HS chun b bnh thu tinh ng nc. Hot ng 2: Tin hnh bc 1 v bc 3 ca th nghim Mc tiu: HS nm c hot ng nut v y thc n, bit lin h v gii thch thc t. Bi dng cho HS thi VS h tiu ho. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

77

- GV yu cu HS tin hnh th nghim nh bc 1 v bc 2 SGK + GV lu HS: khi rt h tinh bt khng rt ln thnh.

- o pH trong cc ng nghim lm g? - GV k sn bng 26.1 ln bng, yu cu HS ln in. + Lu : Thc t trong khng thay i niu. - GV thng bo p n bng 26.1

- Cc t tin hnh nh sau: Bc 1: Chun b vt liu vo cc ng nghim + Dng ng ong h tinh bt (2 ml) rt vo cc ng A, B, C, D. t cc ng ny vo gi. + Dng cc ng ong ly vt liu khc. ng A: 2 ml nc l ng B: 2 ml nc bt ng C: 2 ml nc bt un si ng D: 2 ml nc bt+ vi git HCl (2%) Bc 2: Tin hnh - o pH ca cc ng nghim v ghi vo v. - t cc ng nghim vo bnh thu tinh c nc m 37oC trong 15 pht. - Cc t quan st v ghi kt qu vo bng 26.1 Thng nht kin gii thch. - i din nhm ln bng in, nhn xt.

Kt qu th nghim v hot ng ca enzim trong nc bt Cc ng nghim ng A ng B ng C ng D Hin tng trong - Khng i - Tng ln - Khng i - Khng i Gii thch - Nc l khng c enzim bin i tinh bt. - Nc bt c enzim bin i tinh bt. - Nc bt un si lm mt hot tnh ca enzim bin i tinh bt. - Do HCl h thp pH nn enzim trong nc bt khng bin i tinh bt.

Hot ng 3: Kim tra kt qu th nghim v gii thch kt qu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu chia dd trong cc - Trong t c 2 HS chia u dd ng A, B, C, D thnh 2 phn. ra cc ng chun b sn A1; 78

+ Lu : ng A chia vo A1, A2 A2; B1; B2... dn nhn, B chia vo B1; B2 ... - t cc ng A1; B1; C1; D1 vo gi 1 (l 1). Nh vo mi ng 5-6 git it lc u cc ng. - t cc ng A2; B2; C2; D2 vo gi 2 (l 2). Nh vo mi ng 5-6 git Strme, un si cc ng - GV k sn bng 26.2 ln bng, ny trn ngn la n cn. yu cu HS ln ghi kt qu. - Nhng HS khc quan st, so + Lu : Cc t th nghim snh mu sc cc ng khng thnh cng th lu iu nghim, thng nht kin , ghi kin th nghim. kt qu vo bng 26.2 (k sn). - GV nhn xt bng 26.2 a - i din nhm ln in vo ra p n ng. bng, nhn xt. p n bng 26.2 Kt qu th nghim v hot ng ca enzim trong nc bt Cc ng nghim ng A1 ng A2 ng B1 ng B2 ng C1 ng C2 Hin tng (mu sc) Mu xanh Mu nu Mu xanh Mu nu Mu xanh Mu nu Gii thch - Nc l khng c enzim bin i tinh bt thnh ng. - Nc bt c enzim bin i tinh bt thnh ng. - Emzim trong nc bt b un si khng c kh nng bin i tinh bt thnh ng. - Enzim trong nc bt khng hot ng mi trng axit nn tinh bt khng b bin i thnh ng.

- ng D1 - ng 2

- Mu xanh - Mu nu

Hot ng 4: Thu hoch - Mi HS t lm bo co thu hoch nh v np bo co cho GV nh gi vo gi sau. Gi : 1. Kin thc - Enzim trong nc bt c tn l amilaza. - Enzim trong nc bt c tc dng bin i tinh bt thnh ng mantoz. - Enzim trong nc bt hot ng tt nht trong iu kin pH = 7,2. v nhit = 37oC. 2. K nng - Trnh by th nghim (HS t lm). 79

- So snh kt qu ng nghim A v B cho php ta khng nh enzim trong nc bt c tc dng bin i tinh bt thnh ng. - So snh kt qu ng nghim B v C cho php ta khng nh enzim trong nc bt hot ng tt nht nhit = 37 oC. Enzim trong nc bt b ph hu 100oC. - So snh kt qu ng nghim B v D cho php ta khng nh enzim trong nc bt hot ng tt nht pH = 7,2. Enzim trong nc bt khng hot ng mi trng axit. 4. nh gi - GV nhn xt gi thc hnh: khen cc nhm lm tt v ghi im cho cc nhm. 5. Hng dn hc bi nh - Vit bo co thu hoch. - Thu dn v sinh lp sch s.

80

Ngy son: Ngy dy: Tit 28 Bi 27: Tiu ho d dy

A. mc tiu.

- HS nm c cu to ca d dy v qu trnh tiu ho din ra d dy gm: + Cc hot ng tiu ho + C quan, t bo thc hin hot ng. + Tc dng ca hot ng. - Rn luyn cho HS t duy d on. - Bi dng thc bo v h tiu ho.
B. chun b.

- Tranh phng H 27.1; 27.2; 27.3 - Bng video hay a CD minh ho hot ng tiu ho d dy (s tit dch v, s co bp, s tiu ho).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu cc tuyn tiu ho trong h tiu ho ngi? Nc bt c kh nng tiu ho hp cht no? 3. Bi mi khoang ming cc hp cht gluxit c tiu ho mt phn. Cc cht khc cha b tiu ho. Cu hi t ra cho chng ta l d dy hp cht no b tiu ho, qu trnh tiu ho din ra nh th no? Hot ng 1: Tm hiu cu to ca d dy Mc tiu: HS nm c cu to c bn ca d dy, cu to ph hp vi chc nng. Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin trong SGK, quan st H 27.1, tho lun nhm v tr li cu hi: - D dy c cu to nh th no? - Cn c vo c im cu to d on xem d dy c hot ng tiu ho no? - GV ghi d on ca HS cha nh gi ng sai m s gii quyt hot ng sau. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK, quan st H 27.1, tho lun nhm v tr li: - 1 HS i din nhm tr li + Hnh dng + Thnh d dy + Tuyn tiu ho. - Cc HS khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - D dy hnh ti, dung tch 3 lt. 81

- Thnh d dy c 4 lp lp mng ngoi, lp c, lp di nim mc, lp nim mc. - Lp c rt dy, kho gm 3 lp c: c dc, c vng v c cho. - Lp nim mc vi nhiu tuyn tit dch v. Hot ng 2: Tm hiu s tiu ho d dy Mc tiu: HS nm c cc t bo tham gia vo cc hot ng tiu ho v tc dng ca hot ng i vi s tiu ho thc n. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin mc II SGK v tr li cu hi: - Tiu ho d dy gm nhng hot ng no? - Nhng hot ng no l bin i l hc, ho hc? - Yu cu HS trao i nhm, hon thnh bgn 27 SGK. - GV nhn xt, a ra kt qu. - GV thng bo d on ca cc nhm: nhm no ng, sai, thiu... - Yu cu HS tr li cc cu hi: - Thc n c y xung rut l nh hot ng ca c quan no? - Loi thc n G, L c tiu ho trong d dy nh th no? - Gii thch v sao Pr trong thc n b dch v phn hu nhng Pr ca lp nim mc d dy li khng? Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGK v tr li cu hi: + S tit dch v, s co bp ca d dy, hot ng ca enzim pepsin, y thc n ti rut. + ... - Tho lun nhm thng nht kin. - i din nhm trnh by, b sung.

- HS da vo thng tin tr li: + Thc n lc u vn chu tc dng ca enzim amilaza cho ti khi thm u dch v. + Thc n L khng tiu ho trong d dy v khng c enzim tiu ho L trong dch v. => L, G ch bin i l hc. + Cc t bo tit cht nhy c tuyn v tit cht nhy ph ln b mt nim mc ngn cch - Theo em, mun bo v d dy t bo nim mc vi enzim ta phi n ung nh th no? pepsin. - HS lin h thc t v tr li. - HS c ghi nh SGK. Kt lun: Bng 27: Cc hot ng bin i thc n d dy Cc hot ng tham gia - S tit Bin i l dch v hc - S co bp ca d dy Bin i thc n d dy Cc thnh phn Tc dng ca hot tham gia hot ng ng - Tuyn v - Ho long thc n - Cc lp c ca - Lm nhuyn v d dy. o trn thc n cho thm u dch v. 82

- Hot ng - En zim pepsin. - Phn ct Pr chui ca enzim di thnh cc chui pepsin. ngn gm 3- 10 aa. - S y thc n xung rut nh hot ng ca c d dy phi hp vi c vng hu v. - Thi gian lu thc n trong d dy t 3 6 gi tu loi thc n. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng ni dung bi 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK .- c mc Em c bit Ngy son: Ngy dy: Tit 29 Bi 28: Tiu ho rut non Bin i ho hc
A. mc tiu.

- HS nm c qu trnh tiu ho din ra rut non gm: + Cc hot ng tiu ho. + Cc c quan, t bo thc hin hot ng. + Tc dng v kt qu ca hot ng. - Rn luyn cho HS t duy d on kin thc.
B. chun b.

- Tranh phng H 28.1; 28.2. - Bng video hay a CD minh ho hot ng tiu ho rut non (nu c).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c Trnh by s bin i thc n trong d dy? 3. Bi mi VB: Nh cc em bit, ming tiu ho G, d dy tiu ho Pr. Tuy nhin s tiu ho l rt t. VD: khoang ming ch c 1 -2% G b tiu ho. Cc cht ny s tip tc b tiu ho rut non. Vy cu to ca rut non nh th no? S tiu ho din ra ra sao, chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Cu to ca rut non Mc tiu: HS nm c cu to ca rut non, a ra cc d on v s tiu ho . Hot ng ca GV Hot ng ca HS

83

- Yu cu HS c thng tin trong - C nhn HS t nghin cu SGK v tr li cu hi: thng tin SGK v tr li: - Nu cu to ca rut non? - 1 HS trnh by, lp nhn xt - GV treo tranh H 28.1 v 28.2 b sung, rt ra kt lun. HS trinh by. - Rut c cu to nh th no? + Rut n cu to 4 lp. - Gan v tu c tc dng g? - D on xem rut non c hot - HS da vo cu to ca rut ng tiu ho no? non d on, 1 HS trnh - GV cha nhn xt ngay, by. n hot ng sau. - GV ghi li d on ca HS ln gc bng. Kt lun: - Thnh rut c 4 lp nh d dy nhng mng hn. - Lp c ch c c dc v c vng. - Lp nim mc (sau t trng) c nhiu tuyn rut tit dch rut v t bo tit dch nhy. - T trng (u rut non) c ng dn chung dch tu v dch mt vo. Hot ng 2: Tm hiu s tiu ho rut non Mc tiu: HS nm c cc thnh phn tham gia vo cc hot ng tiu ho v tc dng ca n trong d tiu ho thc n. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin mc II SGK, quan st H 28.3, nh li kin thc tit trc v tr li cu hi: - D dy c mi trng g? - Thc n xung ti rut non cn chu s bin i l hc na khng? Nu c th biu hin nh th no? Cc thnh phn no tham gia hot ng? - Nu c ch ng m mn v? - Nu 1 ngi b bnh thiu axit trong d dy th s c hu qu g? - Cc c trong thnh rut non c tc dng g? Yu cu HS tr li cu hi: - Theo em trong 2 loi bin i trn, rut non xy ra bin i no l ch yu v quan trng Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGK, quan st tranh v tr li cu hi: + D dy c mi trng axit, do axit tit ra t dch v. + C. - HS da vo SGK trnh by.

+ Bin i ho hc quan trng hn. - Cn nhai k tinh bt chuyn ho thnh ng. 84

hn? - thc n bin i c hon ton, ta cn lm g?

Kt lun: * Bin i l hc + S tit dch tiu ho do tuyn gan, tuyn tu, tuyn rut tit ra ho long thc n v trn u dch tiu ho. + Mui mt (dch mt) tch khi L thnh git nh, bit lp vi nhau, to nh tng ho. + Cc c trn thnh rut co bp nho trn thc n ngm u dch tiu ho v to lc y thc n xung phn tip theo ca rut. * Bin i ho hc - S phi hp tc dng ca cc loi enzim trong dch tu (ch yu) v dch rut, s h tr ca dch mt bin i cc loi thc n. + Tinh bt v ng i thnh ng n. + Prtin thnh peptit thnh aa. + Lipit nh dch mt thnh cc git lipit thnh glixerin v axit bo. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng li ni dung bi 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit

Ngy son: Ngy dy: 85

Tit 30 Bi 29: hp th cht dinh dng v thi phn

A. mc tiu.

- HS nm c: + Nhng c im cu to ca rut non ph hp vi chc nng hp th cc cht dinh dng. + Cc con ng vn chuyn cc cht dinh dng t rut ti cc c quan t bo. + Vai tr c bit ca gan trn con ng vn chuyn cc cht dinh dng. + Vai tr ca rut gi trong qu trnh tiu ho ca c th. + Gio dc thc gi v sinh ni cng cng.
B. chun b.

- Tranh phng to H 29.1; 29.2; 29.3.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by hot ng tiu ho rut non? - Vi khu phn n y cht dinh dng, nu cc cht dinh dng sau khi tiu ho rut non? 3. Bi mi Khi thc n tiu ho, c th mun ly c cht dinh dng cn phi c s hp th. Qu trnh ny din ra rut non l ch yu. Cc cht cn b cn li cn c thi ra ngoi. Hm nay c v cc em s tm hiu bi 29. Hot ng 1: Hp th cht dinh dng Mc tiu: HS nm c rut non l ni hp th cht dinh dng: - Nm c cu to rut non ph hp vi chc nng hp th. - Chiu di rut non t 2,8 3 m; S = 400-500 m2, mt lng rut: 40 lng/1 mm2. Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin trong SGK, quan st H 29.1; 29.2 v tr li cu hi: - Cn c vo u ngi ta khng nh rng: rut non l c quan ch yu ca h tiu ho m nhn vai tr hp th? - GV yu cu HS phn tch trn tranh. - Din tch b mt c lin quan n hiu qu hp th nh th no? ?-Trnh by c im cu to Hot ng ca HS - C nhn HS t nghin cu thng tin SGK, quan st H 29.1; 29.2 v tr li: + Da vo thc nghim nghin cu. - HS trnh by trn tranh. - Din tch b mt tng s lm tng hiu qu hp th. + Rut non cu to c np gp, lng rut, lng cc nh lm tng din tch b mt hp th. 86

ca rut non c tc dng lm tng din tch b mt hp th?

Kt lun: - S hp th cht dinh dng ch yu din ra rut non. - Cu to rut non ph hp vi chc nng hp th. - Nim mc rut c nhiu np gp vi cc lng rut v lng cc nh c tc dng tng din tch tip xc (ti 500 m2). - H mao mch mu v mch bch huyt phn b dy c ti tng lng rut. - Rut di 2,8 3 m; S b mt t 400-500 m2. Hot ng 2: Tm hiu con ng vn chuyn, hp th cc cht v vai tr ca gan Mc tiu: HS ch r hai con ng vn chuyn cc cht l mu v bch huyt, nm c vai tr quan trng ca gan. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGK, quan st H 29.3 tin mc II SGK, quan st tranh v tr li cu hi: - C my con ng hp th cht + C 2 con ng hp th l mu dinh dng trong rut non? v bch huyt. - Yu cu HS hon thnh bng - HS tho lun nhm, i din 29 trang 95 trn bng GV k nhm ln in vo bng. sn. - GV gip HS hon thin bng. - GV gii thch thm: cc vitamin - HS da vo H 29.3 tr li: tan trong du c A, D, K, E. cn Gan kh cc cht c c hi cho li l cc vitamin tan trong nc. c th v iu ho nng - Gan ng vai tr g trong con cht dinh dng trong mu. ng vn chuyn cc cht dinh dng v tim? - GV ly VD v bnh tiu ng. Kt lun: 87

Bng 29: Cc con ng vn chuyn cc cht dinh dng hp th Cc cht dinh dng c hp th v vn chuyn theo ng bch huyt - ng, 30% axit bo v glixrin, - 70% lipit (cc git m c aa, cc vitamin tan trong nc, cc nh tng ho), cc vitamin tan mui khong, nc. trong du (A, D, E, K). - Vai tr ca gan i vi cc cht hp th. + iu ho nng cc cht dinh dng trong mu c n nh. + Kh cc cht c b lt vo cng cht dinh dng. Hot ng 3: Tm hiu vai tr ca rut gi trong qu trnh tiu ho Mc tiu: - HS nm c vai tr ca rut gi: hp th nc, mui khong v thi phn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS nghin cu thng tin mc III SGK v tr li cu tin mc III SGK v tr li cu hi: hi: - Vai tr ch yu ca rut gi l + Rut gi c vai tr hp th nc g? v mui khong, thi phn. - GV nu 1 s nguyn nhn gy to bn (do t vn ng , n t - HS nghe, vn dng kin thc cht x). Yu cu HS trnh by tip thu v tr li. bin php chng to bn. - GV lu HS bnh tr. Tiu kt: - Vai tr ca rut gi: + Hp th nc cn thit cho c th. + Thi phn. 4. Cng c - GV yu cu HS tr li cu hi 1, 3 SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit Cc cht dinh dng c hp th v vn chuyn theo ng mu

________________________________________________________ Ngy son: 88

Ngy dy: Tit 31 Bi 30: V sinh tiu ha

A. mc tiu.

- HS nm c cc tc nhn gy hi cho h tiu ho v mc tc hi ca n. - HS trnh by c cc bin php bo v h tiu ho v m bo s tiu ho c hiu qu. - Bi dng cho HS thc thc hin nghim tc cc bin php c mt h tiu ho kho mnh v tiu ho c hiu qu.
B. chun b.

- Tranh phng to hng dn v sinh rng ming. - Tranh nh minh ho cc vi sinh vt v giun sn k sinh trong h tiu ho ngi. - Bng video hay a CD minh ho cc tc nhn gy hi v bin php bo v h tiu ho (nu c).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu vai tr ca gan v rut gi trong qu trnh tiu ho? - Cc cht trong thc n c tiu ho v tr no trong h tiu ho? Nu c im ca rut non c ngha vi chc nng hp th cht dinh dng? 3. Bi mi T nh ti gi, hot ng tiu ho ca cc em tng b ri lon hay c nhng biu hin bt thng cha? Nhng tc nhn no c th gy hi cho h tiu ho ca ngi? v lm th no c c mt h tiu ho kho mnh? l ni dung bi hc hm nay. Hot ng 1: Tm hiu v cc tc nhn gy hi cho h tiu ho Mc tiu: HS ch ra c cc tc nhn gy hi v nh hng ca n ti cc c quan trong h tiu ho. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

89

- Yu cu HS c thng tin mc I trong SGK v tr li cu hi: - K tn cc tc nhn gy hi cho h tiu ho? - GV treo tranh nh cc tc nhn vi sinh vt, giun sn minh ho. - Cc tc nhn gy nh hng n c quan no? mc nh hng nh th no? - Yu cu HS tho lun hon thnh bng. - GV phn cng mi nhm (2 nhm) hon thnh 1 tc nhn sinh vt, 1 tc nhn ch n. - Sau khi hon thnh bng: GV t cu hi: Ngoi nhng tc nhn trn, em cn bit tc nhn no khc?

- C nhn HS t nghin cu thng tin SGK v tr li: + Tc nhn: vi sinh vt gy bnh, giun sn, cht c trong thc n, ung, n khng ng cch.

- HS k sn bng 30.1 vo v bi tp. Trao i nhm hon thnh bng. - i din nhm trnh by trn bng. Cc nhm khc nhn xt, b sung. - HS suy ngh v tr li.

Kt lun: Bng 30.1: Cc tc nhn c hi cho h tiu ho Tc nhn C quan hoc hot ng b nh hng - Rng Mc nh hng

- To ra mi trng axit lm hng men rng. Vi khun - D dy, rut - B vim lot. Cc - Cc tuyn tiu ho - B vim. sinh vt - Rut - Gy tc rut Giun, sn - Cc tuyn tiu ho - Gy tc ng dn mt - Cc c quan tiu - C th b vim. n ung khng ho - Km hiu qu. ng cch - Hot ng tiu ho - Km hiu qu. Ch - Hot ng hp th - Cc c quan tiu - D dy, rut b mt n n ung khng ho mi, gan c th b x. un ng khu - B ri lon hoc km g phn (khng - Hot ng tiu ho hiu qu. hp l) - B ri lon hoc km - Hot ng hp th hiu qu. Hot ng 2: Tm hiu cc bin php bo v h tiu ho khi cc tc nhn c hi v m bo s tiu ho c hiu qu 90

Hot ng ca GV - GV yu cu HS c SGK. - Nu cc bin php bo v h tiu ho khi tc nhn c hi v m bo s tiu ho hiu qu? - Yu cu HS phn tch - Th no l v sinh rng ming ng cch? - GV treo tranh hng dn v sinh rng ming minh ho. - Th no l n ung hp v sinh?

Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGKnu cc bin php v kt lun.

- HS trao i nhm v nu c: + nh rng sau khi n v trc khi i ng bng bn chi mm, thuc nh rng c Ca v Flo, tri ng cch nh bit tiu hc. + n chn, ung si. Rau sng v tri cy ra sch, gt v trc khi n, khng n thc n i thiu, - Ti sao n ung ng cch li khng rui nhng u vo gip s tiu ho t hiu qu? thc n. - Theo em, th no l n ung + n chm, nhai k gip thc n ng cch? c nghin nh thm dch tiu ho => tiu ho hiu qu hn. + n ng gi, ng ba th s tit dch tiu ho thun li, s lng v cht lng dch tiu ho tt hn. + Sau khi n ngh ngi gip hot ng tit dch tiu ho v hot ng co bp d dy, rut tp trung => tiu ho c hiu qu hn. Kt lun: - Cc bin php : + V sinh rng ming ng cch. + n ung hp v sinh. + n ung ng cch. + Thit lp khu phn n hp l. 4. Cng c - GV yu cu HS c ghi nh v tr li cu hi SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 31.

91

Ngy son: Ngy dy:

Tit 32 Chng VI- Trao i cht v nng lng

Bi 31: Trao i cht
A. mc tiu.

- HS nm c trao i cht gia c th v mi trng vi s trao i cht cp t bo. - Trnh by c mi lin quan gia trao i cht cp c th vi trao i cht cp t bo.
B. chun b.

- Tranh phng to H 31.1; 31.2.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Cc tc nhn gy hi cho h tiu ho l g? Mc nh hng? - Nu cc bin php bo v h tiu ho khi cc tc nhn c hi? - Cu 2 SGK. 3. Bi mi Cc hot ng tiu ho, tun hon, h hp u phc v cho hot ng trao i cht to nng lng cho c th hot ng. Vy th no l trao i cht? Hot ng 1: Trao i cht gia c th v mi trng ngoi Mc tiu: HS hiu c trao i cht gia c th v mi trng l c im c bn ca c th sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

92

- Yu cu HS quan st H 31.1 cng vi hiu bit ca bn thn v tr li cu hi: - S trao i cht gia c th v mi trng ngoi biu hin nh th no? - H tiu ho, h h hp, h tun hon, h bi tit ng vai tr g trong trao i cht? - Trao i cht gia c th v mi trng ngoi c ngha g? - GV : Nh trao i cht m c th v mi trng ngoi c th tn ti v pht trin, nu khng c th s cht. vt v sinh trao i cht dn ti bin tnh, hu hoi.

- HS quan st k H 31.1, cng vi kin thc hc tr li cc cu hi: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung rt ra kin thc.

- HS lng nghe, tip thu kin thc.

Kt lun: - Mi trng ngoi cung cp cho c th thc n, nc ung mui khong thng qua h tiu ho, h h hp ng thi thi cht cn b, sn phm phn hu , CO2 t c th ra mi trng. - Trao i cht gia c th v mi trng l c trng c bn ca s sng. Hot ng 2: Trao i cht gia t bo v mi trng trong c th Mc tiu: HS hiu c s trao i cht ca c th thc ra l t bo v nm c s trao i . Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 31.2 v tr li cu hi: - Nu thnh phn ca mi trng trong c th? - Mu v nc m cung cp g cho t bo? - Hot ng sng cu t bo to ra nhng sn phm g? - Nhng sn phm ca t bo v nc m vo mu c a ti u? - S trao i cht gia t bo v mi trng trong biu hin nh th no? Hot ng ca HS - HS da vo H 31.2, tho lun nhm v nu c: + Mi trng trong c th gm: mu, nc m v bch huyt. + Mu cung cp cht dinh dng, O2 qua nc m ti t bo. + Hot ng sng ca t bo to nng lng, CO2, cht thi. + Sn phm ca t bo vo nc m, vo mu ti h bi tit (phi, thn, da) v ra ngoi. - HS nu kt lun.

93

Kt lun: - Trao i cht gia t bo v mi trng trong biu hin: cc cht dinh dng v O2 tip nhn t mu, nc m c t bo s dng cho hot ng sng ng thi cc sn phm phn hu c thi vo mi trng trong v a ti c quan bi tit, thi ra ngoi. Hot ng 3: Mi quan h gia trao i cht cp c th vi trao i cht cp t bo Mc tiu: HS phn bit c trao i cht 2 cp v mi quan h gia chng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st li H 31.2 - HS da vo H 31.2, tho lun - Trao i cht cp c nhm v tr li: th biu hin nh th no? + Biu hin: trao i ca mi trng vi cc h c quan. - Trao i cht cp t - HS : trao i gia t bo v bo c thc hin nh th no? mi trng trong c th. - Mi quan h gia trao i - HS: c th s cht nu 1 trong cht 2 cp ? (Nu trao 2 cp dng li. i cht mt trong hai cp - Vy trao i cht 2 cp dng li th c hu qu g?) c quan h mt thit vi nhau, m bo cho c th tn ti v pht trin. Kt lun: - Trao i cht c th cung cp O2 v cht dinh dng cho t bo v nhn t t bo cc sn phm bi tit, CO2 thi ra mi trng. - Trao i cht t bo gii phng nng lng cung cp cho cc c quan trong c th thc hin cc hot ng trao i cht vi mi trng ngoi. - Hot ng trao i cht cp gn b mt thit vi nhau, khng th tch ri. 4. Cng c - GV yu cu HS c ghi nh v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 32. - Lm cu 3 vo v.

94

Ngy son: Ngy dy: Tit 33 Bi 32: chuyn ho

A. mc tiu.

- HS nm c s chuyn ho vt cht v nng lng trong t bo gm hai qu trnh ng ho v d ho, l hot ng c bn ca s sng. - HS phn tch c mi quan h gia trao i cht v chuyn ho nng lng. - Rn luyn k nng phn tch, so snh, tho lun nhm.
B. chun b.

- Tranh phng to H 31.1.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by vai tr ca h tiu ho, h h hp, h bi tit v h tun hon i vi s trao i cht? - Phn bit trao i cht cp c th v trao i cht cp t bo. Nu mi quan h v s trao i cht hai cp ny? 3. Bi mi T bo trao i cht nh th no? Vt cht do mi trng cung cp c c th s dng nh th no? Hot ng 1: Chuyn ho vt cht v nng lng Mc tiu: HS nm c khi nim chuyn ho, chuyn ho gm ng ho v d ho v nm c mi quan h gia chng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu thng tin quan tin, quan st H 32.1 v tr li st H 32.1 v tr li. cu hi: - Tho lun nhm v tr li cc cu hi: + gm 2 qu trnh l ng ho - S chuyn ho vt cht v v d ho. nng lng t bo gm nhng + Trao i cht t bo l trao qu trnh no? i cht gia t bo vi mi tr- Phn bit trao i cht t ng trong. Chuyn ho vt cht bo vi s chuyn ho vt cht v nng lng s bin i vt v nng lng? cht v nng lng. + Nng lng c s dng cho hot ng co c, hot ng sinh l - Nng lng gii phng trong t v sinh nhit. bo c s dng vo nhng hot ng no? - GV gii thch s H 32.1: S - HS da vo khi nim ng 95

chuyn ho vt cht v nng lng. - GV yu cu HS: Lp bng so snh ng ho v d ho. Nu mi quan h gia ng ho v d ho. - Yu cu HS rt ra mi quan h gia chng. - T l gia ng ho v d ho trong c th nhng tui v trng thi khc nhau thay i nh th no?

ho v d ho hon thnh bng so snh. - 1 HS in kt qu, cc HS khc nhn xt, b sung. + Quan h mu thun ngc chiu. + T l khng ging nhau. Tr em: ng ha ln hn d ho. Ngi gi: ng ho nh hn d ho. nam ng ho ln hn n. Khi lao ng ng ho nh hn d ha. Khi ngh ngi ng ho ln hn d ho.

Bng so snh ng ho v d ho ng ho D ho - Tng hp cc cht - Phn gii cc cht - Tch lu nng lng - Gii phng nng lng. - Xy ra trong t bo. - Xy ra trong t bo. Kt lun: - Trao i cht l biu hin bn ngoi ca qu trnh chuyn ho vt vht v nng lng xy ra bn trong t bo. - Mi hot ng sng ca c th u bt ngun t s chuyn ho vt cht v nng lng ca t bo. - Chuyn ho vt cht v nng lng trong t bo gm 2 qu trnh: + ng ho (SGK). + D ho (SGK). - ng ho v d ho l 2 mt i lp nhng thng nht. - T l gia ng ho v d ho c th khc nhau, ph thuc vo tui , gii tnh v trng thi c th. Hot ng 2: Chuyn ho c bn Mc tiu: HS nm c lc ngh ngi c th cng tiu dng nng lng v cch xc nh chuyn ho c bn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - C th trng thi ngh - HS vn dng kin thc hc ngi c tieu dng nng lng v nu c: khng? Ti sao? + C tiu dng nng lng cho cc - GV : Nng lng tiu dng khi c hot ng ca tim, h hp, duy th ngh ngi gi l g? Nu tr thn nhit ... khi nim chuyn ho c bn? - 1 HS tr li, nu kt lun. n v v ngha? Kt lun: 96

- Chuyn ho c bn l nng lng tiu dng khi c th hon ton ngh ngi. - n v: kJ/h/kg. - ngha: cn c vo chuyn ho c bn xc nh tnh trng sc kho, bnh l. Hot ng 3: iu ho s chuyn ho vt cht v nng lng cp c th vi trao i cht cp t bo Mc tiu: HS nm c s iu ho chuyn ho vt cht v nng lng l nh c ch thn kinh v th dch. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin mc - HS nghin cu thng tin v tr III v tr li cu hi: li. - C nhng hnh thc no iu ho s chuyn ho vt cht v nng lng? Kt lun: - iu ho bng thn kinh. + no c cc trung khu iu khin s trao i cht (trc tip). + Thn kinh iu ho thng qua tim, mch (gin tip). - iu ha bng c ch th dch: do cc hoocmon ca tuyn ni tit tit vo mu. 4. Cng c - GV yu cu HS lm bi tp trc nghim. Ct A Ct B Kt qu 1. ng ho a. Ly thc n bin i thnh cht dinh dng hp th vo mu. 2. D ho b. Tng hp cht c trng v tch lu 3. Tiu ho nng lng. c. Thi cc sn phm phn hu v cc sn 4. Bi tit phm tha ra mi trng ngoi. d. Phn gii cc cht c trng thnh cht n gin v gii phng nng lng. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK. - c trc bi 35. - Lm bi tp 2, 3, 4 vo v. ____________________________________________________________

Ngy son: Ngy dy: 97

Tit 34
Bi 35: n tp hc k I
A. mc tiu.

- HS h thng ho kin thc hc k I. - HS nm su, nm chc kin thc hc. - Vn dng cc kin thc hc vo thc tin.
B. chun b.

- Tranh nh c lin quan. - My chiu, phim trong (nu c). - Cc nhm vi ni dung phn cng (1 t giy kh to).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 2. Kim tra 3.Bi hc Hot ng 1: H thng ho kin thc

8C:

Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV chia lp thnh 6 nhm. - Cc nhm tin hnh tho lun Phn cng mi nhm lm 1 ni dung trong bng (c nhn bng. phi hon thnh bng ca mnh nh) - Tho lun nhm, thng nht kin ghi v phim trong hoc t - Yu cu cc nhm chiu phim giy to. trong kt qu ca nhm minh - i din nhm trnh by kt hoc dn kt qu (kh giy to) qu, cc nhm khc b sung. ln bng. - GV nhn xt ghi kin b - Cc nhm hon thin kt qu. sung hoc chiu p n. - HS hon thnh vo v bi tp. Bng 35. 1: Khi qut v c th ngi c im c trng Cp t chc Cu to Vai tr - Gm: mng, t bo - L n v cu to v cht vi cc bo quan ch chc nng ca c th. T bo yu (ti th, li ni cht, b my Gngi..) v nhn. - Tp hp cc t bo - Tham gia cu to nn M chuyn ho c cu trc cc c quan. ging nhau. - c cu to nn bi cc - Tham gia cu to v m khc nhau. thc hin chc nng C quan nht nh ca h c quan. 98

H c quan

- Gm cc c quan c - Thc hin chc nng mi quan h v chc nht nh ca c nng. th.

Bng 35. 2: S vn ng ca c th H c quan thc hin vn ng B xng c im cu to c trng - Gm nhiu xng lin kt vi nhau qua cc khp. - C tnh cht cng rn v n hi. - T bo c di - C kh nng co dn Vai tr chung

Chc nng To b khung c th + Bo v + Ni bm ca c

H c

- Gip c th hot ng thch vi - C co dn gip c ng mi trquan hot ng. ng.

Bng 35. 3: Tun hon mu C quan c im cu to c trng - C van nh tht v van ng mch. - Co bp theo chu k gm 3 pha. Chc nng Vai tr chung - Gip mu tun hon lin tc theo 1 chiu trong c th, mc m cng lin tc c i mi, bch huyt cng lin tc c lu thng.

Tim

H mch

- Bm mu lin tc theo 1 chiu t tm nh vo tm tht v t tm tht vo ng mch. Gm ng - Dn mu t tim mch, mao mch i khp c th v tnh mch. v t khp c th v tim. Bng 35. 4: H hp

Cc giai on ch yu trong h hp Th

Vai tr C ch Ring Chung Cung cp oxi cho cc t bo c th v Hot ng phi Gip khng kh hp ca lng trong phi thng ngc v cc c xuyn i mi. h hp.

99

Trao i kh phi Trao i kh t bo

- Cc kh (O2; CO2) khuch tn t ni c nng cao n ni c nng thp.

- Tng nng O2 v gim nng kh CO2 trong mu. - Cung cp O2 cho t bo v nhn CO2 do t bo thi ra.

thi kh cacbonic ra ngoi c th.

Hot ng

C quan thc Loi cht hin

Bng 35. 5: Tiu ho Khoang Thc ming qun x

Tiu ho Hp th

Gluxit Lipit Prtin ng Axit bo v glixrin Axit amin

D Rut dy non x x x x x x x

Rut gi

Hot ng 2: Cu hi n tp Mc tiu: HS nm c s iu ho chuyn ho vt cht v nng lng l nh c ch thn kinh v th dch. Hot ng ca GV - Yu cu HS tho lun v tr li 3 cu hi SGK trang 112. - GV nhn xt v gip HS hon thin kin thc. Kt lun: - SGK 4. Kim tra, nh gi - GV nhn xt, nh gi kt qu lm vic ca tng nhm. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v hon thin ni dung n tp. - Chun b gi sau kim tra hc k I. Tit 35: Kim tra hc k I A) Mc tiu bi hc: HS h thng ha kin thc hc. Rn k phn tch so snh tng h kin thc GD thc t gic, nghim tc trong gi kim tra. B) Chun b: * Gio vin: , p n, thang im 100 Hot ng ca HS - HS tho lun nhm thng nht cu tr li. i din nhm trnh by, nhn xt, b sung.

 BI Cu 1 (2 ) Hy cho bit tn ca cc sn phm to thnh trong qu trnh tiu ho cc cht sau y: nz n zim n zim Tinh bt eim .......................; Lipit e .......................; Protin e nz .........................; Vitamin v mui khong eim .......................; Cu 2:(3) Trnh by cu to ca xng di? Trong nhng c im cu to c im no gip xng di thch nghi vi chc nng chu lc? Cu 3:(3im) Trnh by c ch trao i kh din ra phi v trao i kh din ra t bo Cu 4:(2 im). Bin i ho hc d dy din ra nh th no? Cu P N V BIU IM p n
nz Tinh bt eim ng i, ng n nz Lipit eim Glyxeril + axit bo nz Prtin eim axit amin Vitamin v mui khong khng b bin i v mt ho hc di tc dng ca enzim

Biu im 0.25 0.25 0.25 0.25

- Cu to ca xng di: + u xng: ngoi c sn bc u xng trong l lp m xng xp c cc nan xng xp theo hnh vng cung to thnh cc trng cha tu. +Thn xng: ngoi l lp mng xng, trong l lp m xng cng c cc t bo ho xng. Trong cng l khoang xng c cha tu xng. - Xng di c th chu c lc l do: + Xng di c hnh tr, 2 u xng c cc nan xng xp theo hnh vng cung phn tn lc tc dng + Thn xng c m xng cng -> lm cho xng vng chc

Trao i kh phi v t bo din ra theo c ch khuych tn cc kh t ni c nng cao n ni c nng thp. - Trao i kh phi: + Nng O2 trong cc ph nang cao hn nng O2 trong mu mao mch nn O2 khuych tn t cc ph nang vo mu mao mch. + Nng CO2 trong mu mao mch cao hn nng 3 CO2 trong ph nang nn CO2 khuych tn t mu mao mch vo ph nang. - Trao i kh t bo 101

+ Nng kh O2 trong mu mao mch cao hn nng O2 trong t bo nn O2 s khuych tn t mu mao mch vo t bo. + Nng CO2 trong t bo cao hn CO2 trong mu mao mch nn CO2 s khuych tn t t bo vo mu mao mch. Cu 3: S bin i ho hc din ra d dy - Khi thc n cha thm n dch v, mt phn tinh bt c enzimamilza ca nc bt bin thnh ng mantz. 2 -Khi thc n thm u dch v, mt phn prtin chui di c phn ct thnh cc prtin chui ngn ( Gm 3 10 axit amin)

*Hc sinh: Giy, bt, thc... lm bi kim tra. C) Tin trnh ln lp: 1) n nh lp: 8A: 8B: 2) Kim tra bi c: Khng 3) Bi mi:

8C:

- GV chp ln bng - HS nghin cu bi Tin - Cho HS lm bi hnh lm bi - Quan st nhc nh HS lm bi - HS lm bi nghim tc nghim tc. - Thu bi kim tra. - HS np bi kim tra. 4) Cng c: GV nhn xt gi lm bi ca HS: 8A: 8B: 8C: 5) Dn d: * V nh lm li bi kim tra vo v bi tp. * Chun b bi gi sau.

_____________________________________________________
Ngy son: Ngy dy: Tit 36 Bi 33: Thn nhit
A. mc tiu.

102

- HS nm c khi nim thn nhit v cc c ch iu ho thn nhit. - Gii thch c c s khoa hc v vn dng vo i sng cc bin php chng nng, lnh, phng cm nng, lnh.
B. chun b.

- Su tm 1 s tranh nh v bo v mi trng sinh thi gp phn iu ho khng kh nh trng cy xanh,xy h nc khu dn c.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc 2. Kim tra bi c - Chuyn ho l g? Chuyn ho gm cc qu trnh no? V sao ni chuyn ho vt cht v nng lng l c trng c bn ca c th sng? - Gii thch mi quan h qua li gia ng ho v d ho? 3. Bi mi VB: ? Nng lng sn sinh trong qu trnh d ho c c th s dng nh th no? - GV: Nhit c d ho gii phng b vo phn mt tc l thc hin iu ho thn nhit. Vy thn nhit l g? c th c nhng bin php no iu ho thn nhit? Hot ng 1: Thn nhit Hot ng ca GV - Yu cu c thng tin SGK v tr li cu hi: - Thn nhit l g? ngi kho mnh, khi tri nng v khi tri lnh nhit c th l bao nhiu? Thay i nh th no? - S n nh thn nhit do u? - GV gip HS hon thin kin thc. Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng mc I SGK trang 105 tr li cc cu hi: - Trao i nhm thng nht kin. - i din 1 nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - Thn nhit l nhit ca c th. - Thn nhit lun n nh l 37oC l do s cn bng gia sinh nhit v to nhit. Hot ng 2: S iu ho thn nhit Hot ng ca GV Hot ng ca HS 103

- Yu cu HS nghin cu thng tin v tr li cu hi: - B phn no ca c th tham gia vo s iu ho thn nhit? - Nhit ca c th sinh ra i u v lm g? - Khi lao ng nng, c th c nhng phng thc to nhit no? - V sao ma h, da ngi ta hng ho, cn ma ng rt da ti hoc sn gai c? - Khi tri nng, m khng kh cao, khng thong gi (oi bc) c th c phn ng g v c cm gic nh th no? - T nhng kin trn, hy rt ra kt lun v vai tr ca da trong s iu ho thn nhit? - GV ging gii thm.

- HS da vo thng tin SGK tho lun nhm v nu c: + Da v h thn kinh c vai tr quan trng trong iu ho thn nhit. + Nhit thot ra ngoi mi trng qua da m bo thn nhit n nh. + Lao ng nng: tot m hi, h hp mnh, da mt . + Ma h: Mch mu dn gip to bt nhit qua da. Ma ng: mch mu co, sn gai c gip gim bt nhit qua da. + Ngy oi bc, m hi kh bay hi, s to nhit kh khn lm cho ngi bc bi kh chu. - HS t rt ra kt lun. - HS c thng tin v nghe ging.

Kt lun: 1. Vai tr ca da trong iu ho thn nhit - Da l c quan ng vai tr quan trng nht trong s iu ho thn nhit. C ch: + Khi tri nng v khi lao ng nng mao mch di da dn ra gip to nhit nhanh, tng tit m hi, gii phng nhit cho c th. + Khi tri rt mao mch di da co li, c chn lng co gim s thot nhit. Tri qu lnh c co dn lin tc gy phn x run tng sinh nhit. 2. Vai tr ca h thn kinh trong s iu ho thn nhit - Mi hot ng iu ho thn nhit ca da u l phn x di s iu khin ca h thn kinh. Hot ng 3: Phng php phng chng nng lnh Hot ng ca GV Hot ng ca HS

104

- Yu cu HS tho lun nhm tr li cu hi: - Ch n ung ma h v ma ng khc nhau nh th no? - Ma h cn lm g chng nng? - V sao ni rn luyn thn th cng l bin php phng chng nng lnh? - Vic xy dng nh, cng s cn lu yu t no chng nng, lnh?

- HS lin h thc t tho lun nhm tr li cc cu hi. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt b sung. - HS rt ra kt lun.

Kt lun: - Ch n ung ph hp vi tng ma. - Ma h: i m nn khi ra ng. Lao ng, m hi ra khng nn tm ngay, khng ngi ni gi lng, khng bt qut mnh qu. - Ma ng: gi m c, tay chn, ngc. - Rn luyn TDTT hp l tng sc chu ng cho c th. - Trng nhiu cy xanh quanh nh v ni cng cng. 4. Cng c - GV yu cu HS tr li cc cu hi: ? Thn nhit l g? Ti sao thn nhit lun n nh? ? Trnh by co ch iu ho thn nhit khi tri nng, lnh? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c Em c bit. - Tm hiu trc vitamin v mui khong trong thc n.

____________________________________________________

105

Ngy son: Ngy dy: Tit 37 Bi 34: Vitamin v mui khong

A. mc tiu.

- HS nm c vai tr ca vitamin v mui khong. - Vn dng nhng hiu bit v vitamin v mui khong trong lp khu phn n v xy dng ch n ung hp l.
B. chun b.

- Tranh nh v mt nhm thc n cha vitamin v mui khong. - Tranh tr em b thiu vitamin D, ci xng, bc c do thiu mui it.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - KT cu 1. 2. 3 SGK. 3. Bi mi - K tn cc cht dinh dng c hp th vo c th? - Vai tr ca cc cht ? - Vitamin v mui khong khng to nng lng cho c th, vy n c vai tr g vi c th? Hot ng 1: Vitamin Hot ng ca GV - Yu cu c thng tin mc I SGK v hon thnh bi tp SGK: - GV nhn xt a ra kt qu ng. - Yu cu HS c tip thng tin mc I SGK tr li cu hi: - Vitamin l g? n c vai tr g i vi c th? - Yu cu HS nghin cu bng 34.1 SGK tm tt vai tr ch yu ca 1 s vitamin - GV lu HS: vitamin D duy nht c tng hp trong c th di tc dng ca nh sng mt tri t cht egstrin c da. Ma h c th tng hp vitamin D d tha s tch lu gan. - Thc n trong ba n cn phi hp nh th no c vitamin Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng mc I SGK cng vi vn hiu bit ca mnh, hon thnh bi tp theo nhm. - HS trnh by kt qu nhn xt:- kt qu ng :1,3,5,6 - HS da vo kt qu bi tp : + Thng tin tr li kt lun - HS nghin cu bng 34.1 nhn thy vai tr ca mt s vitamin.

106

- Lu HS: 2 nhm vitamin tan trong du tan trong nc => cn ch bin thc n cho ph hp.

Kt lun: - Vitamin l hp cht hu c c trong thc n vi mt liu lng nh nhng rt cn thit. + Vitamin tham gia thnh phn cu trc ca nhiu enzim khc nhau => m bo cc hot ng sinh l bnh thng ca c th. Ngi v ng vt khng c kh nng t tng hp vitamin m phi ly vitamin t thc n. - C 2 nhm vitamin: vitamin tan trong du v vitamin tan trong nc. - Trong khu phn n hng ngy cn phi hp cc loi thc n cung cp vitamin cho c th. Hot ng 2: Mui khong Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu bng 34.2 v tr li cu hi: - Mui khong c vai tr g vi c th? - V sao thiu vitamin D tr em s mc bnh ci xng? - V sao nh nc vn ng nhn dn dng mui it? - Trong khu phn n hng ngy cn cung cp nhng loi thc phm no v ch bin nh th no bo m vitamin v mui khong cho c th? Hot ng ca HS - HS da vo thng tin SGK + bng 34.2, tho lun nhm v nu c: + Thiu vitamin D, tr b ci xng v c th ch hp th Ca khi c mt vitamin D. Vitamin D thc y qu trnh chuyn ho Ca v P to xng. + S dng mui it phng trnh bu c.

Kt lun: - Mui khong l thnh phn quan trng ca t bo m bo cn bng p sut thm thu v lc trng t bo, tham gia vo thnh phn cu to enzim m bo qu trnh trao i cht v nng lng. - Khu phn n cn: + Cung cp lng tht (hoc trng, sa v rau qu ti) + Cung cp mui hoc nc chm va phi, nn dng mui it. + Tr em cn tng cng mui Ca (sa, nc xng hm...) + Ch bin hp l chng mt vitamin khi nu n. 4. Cng c - GV yu cu HS tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK Tr 110. 107

5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. Lm bi tp 3,4. - c Em c bit. _____________________________________________________________

Ngy son: Ngy dy: Tit 38 Bi 36: Tiu chun n ung Nguyn tc lp khu phn
A. mc tiu.

- Nu c nguyn nhn ca s khc nhau v nhu cu dinh dng cc i tng khc nhau. - Phn bit c gi tr dinh dng c cc loi thc phm chnh. - Xc nh c c s v nguyn tc xc nh khu phn.
B. chun b.

- Tranh nh cc nhm thc phm chnh. - Bng ph lc ghi gi tr dinh dng ca 1 s loi thc n.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Vitamin c vai tr g i vi hot ng sinh l ca c th? Hy k nhng iu em bit v vitamin v vai tr ca cc loi vitamin ? - Bi tp 3, 4 ( Tr - 110). 3. Bi mi Cc cht dinh dng (thc n) cung cp cho c th theo tiu chun quy nh gi l tiu chun n ung. Da vo c s khoa hc no m bo ch dinh dng hp l. Hm nay chng ta cng tm hiu bi mi. Hot ng 1: Nhu cu dinh dng ca c th Hot ng ca GV Hot ng ca HS

108

- GV yu cu HS c bng mc I:+ c bng nhu cu dinh dng khuyn ngh cho ngi Vit Nam (Tr - 120) v tr li cu hi : - Nhu cu dinh dng ca tr em, ngi trng thnh, ngi gi khc nhau nh th no? V sao c s khc nhau ? - S khc nhau v nhu cu dinh dng mi c th ph thuc vo yu t no? - GV tng kt li ni dung tho lun. - V sao tr em suy dinh dng cc nc ang pht trin chim t l cao?

- HS t thu nhn thng tin => tho lun nhm, nu c: + Nhu cu dinh dng ca tr em cao hn ngi trng thnh v ngoi nng lng tiu hao do cc hot ng cn cn tch lu cho c th pht trin. Ngi gi nhu cu dinh dng thp v s vn ng c th t. - HS t tm hiu v rt ra kt lun. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung v hon thin kin thc. + Cc nc ang pht trin cht lng cuc sng thp => tr em suy dinh dng chim t l cao.

Kt lun: - Nhu cu dinh dng ca tng ngi khng ging nhau v ph thuc vo cc yu t: + Gii tnh : nam > n. + La tui: tr em > ngi gi. + Dng hot ng lao ng : Lao ng nng > lao ng nh + Trng thi c th: Ngi kch thc ln nhu cu dinh dng > ngi c kch thc nh. + Ngi m cn nhiu cht dinh dng hn ngi kho. Hot ng 2: Gi tr dinh dng ca thc n Hot ng ca GV Hot ng ca HS

109

- GV yu cu HS nghin cu thng tin mc II SGK v tr li cu hi: - Gi tr dinh dng ca thc n biu hin nh th no? - GV treo tranh cc nhm thc phm Yu cu HS hon thnh phiu hc tp: Loi thc Tn thc phm phm + Giu Gluxt + Giu prtin + Giu lipit + Nhiu vitamin v mui khong - GVnhn xt - S phi hp cc loi thc n trong ba n c ngha g?

- Nghin cu bng v tr li Nhn xt v rt ra kt lun

- HS da vo vn hiu bit quan st tranh v tho lun nhm, hon thnh phiu hc tp. + i din nhm trnh by, b sung => p n chun. + T l cc loi cht trong thc phm khng ging nhau => phi hp cc loi thc n cung cp cht cho c th => KL.

Kt lun: - Gi tr dinh dng ca thc n biu hin : + Thnh phn cc cht hu c. + Nng lng cha trong n. - T l cc cht hu c cha trong thc phm khng ging nhau nn cn phi hp cc loi thc n trong ba n cung cp cho nhu cu c th ng thi gip n ngon hn => hp th tt hn. Hot ng 3: Khu phn v nguyn tc lp khu phn Hot ng ca GV - GV yu cu HS c SGK. ?-Khu phn l g ? - Yu cu HS tho lun : - Khu phn n ung ca ngi mi m khi c g khc ngi bnh thng? - V sao trong khu phn n ung nn tng cng rau qu ti? - xy dng khu phn n ung hp l cn da trn cn c no? - GV cht li kin thc. - V sao nhng ngi n chay vn kho mnh? Kt lun: Hot ng ca HS - HS nghin cu SGK, tho lun nhm v nu c : + Ngi mi m khi cn thc n b dng tng cng phc hi sc kho. + Tng cng vitamin, tng cng cht x d tiu ho. HS rt ra kt lun. - H dng sn phm t thc vt nh : u, vng, lc cha nhiu prtin, lipt

110

- Khu phn l lng thc n cn cung cp cho c th trong 1 ngy. - Khu phn cho cc tng khc nhau khng ging nhau v ngay vi 1 ngi trong giai oan khc nhau cng khc nhau v: nhu cu nng lng v nhu cu dinh dng nhng thi im khc nhau khng ging nhau. - Nguyn tc lp khu phn : + m bo lng thc n ph hp nhu cu tng i tng. + m bo cn i thnh phn cc cht hu c, cung cp mui khong vitamin . + m bo cung cp nng lng cho c th. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng ni dung kin thc ca bi 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit. - Xem trc bi 37, k sn cc bng vo giy.

Ngy son: Ngy dy: Tit 39 Bi 37: Thc hnh Phn tch mt khu phn cho trc
A. mc tiu.

- HS nm c cc bc lp khu phn da trn cc nguyn tc thnh lp khu phn. - nh gi c nh mc p ng ca mt khu phn mu v da vo xy dng khu phn hp l cho bn thn.
B. chun b.

- HS chp bng 37.1; 37.2 v 37.3 ra giy. - Phng to cc bng 37.1; 37.2 v 37.3 SGK.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK. 3. Bi mi VB: ? Nu nguyn tc lp khu phn. Vn dng nguyn tc lp khu phn xy dng khu phn 1 cch hp l cho bn thn. 111

Hot ng 1: Hng dn phng php thnh lp khu phn Hot ng ca GV - GV ln lt gii thiu cc bc tin hnh: + Bc 1: Hng dn ni dung bng 37.1 A: Lng cung cp A1: Lng thi b A2: Lng thc phm n c + Bc 2:GV ly 1 VD nu cch tnh. Hot ng ca HS

- Bc 1: K bng tnh ton theo mu t nh. - Bc 2: in tn thc phm v s lng cung cp vo ct A. + Xc nh lng thi b: A1= A (t l %) + Xc nh lng thc phm n c: A2= A A1 - GV dng bng 37.2 (SGK) ly - Bc 3: Tnh gi tr thnh phn VD v go t, c chp tnh k trong bng v in vo thnh phn dinh dng. ct thnh phn dinh dng, nng lng, mui khong, vitamin - Bc 4: + Cng cc s liu lit k. + Cng i chiu vi bng Nhu cu khuyn ngh cho ngi Vit Nam t c k hoch iu chnh ch n cho hp l. Hot ng 2: Tp nh gi mt khu phn mu SGK Hot ng ca GV - GV yu cu HS c khu phn ca 1 n sing lp 8, nghin cu thng tin bng 37.2 tnh s liu v in vo ch c du ?, t xc nh mc p dng nhu cu tnh theo %. - Yu cu HS ln cha. Hot ng ca HS - HS c k bng 37.2, tnh ton s liu in vo c du ? bng 37.2. - i din nhm ln hon thnh bng, cc nhm khc nhn xt, b sung. - T bng 37.2 hon thnh, HS tnh ton mc p ng nhu cu v in vo bng nh gi. Nng lng Kcal 137 57,6 112

p n bng 37.2 - Bng s liu khu phn Thc phm (g) Go t C chp Trng lng A 400 100 A1 0 40 A2 400 60 Thnh phn dinh dng Prtin 31,6 9,6 Lipit 4 2,16 Gluxit 304,8 0

Tng cng
Nng lng Kt qu tnh ton Nhu cu ngh Mc p ng nhu cu (%) 2156,8 5

80,2

33,31

383,48

2156,8 5

p n bng 37.3 Bng nh gi

Prtin 80,2x60 %= 48,12 55 Mui khong Canxi St 486,8 26,7 2 A 1082, 5 B1 Vitamin B2 PP 36,7 C 88,6x 50% = 44,3 75

1,23 0,58

2200

700

20

600

1,0

1,5

16,4

98,04

87,5

69,53

118, 5

180,4

123

38,7

223, 8

59

Hot ng 3: Thu hoch Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS thay i 1 vi loi - HS tp xc nh 1 s thay i thc n ri tnh ton li s liu v loi thc n v khi lng da cho ph hp. vo ba n thc t ri tnh li s liu cho ph hp vi mc p ng nhu cu. - Da vo bng nhu cu dinh dng khuyn ngh cho ngi Vvit Nam v bng ph lc dinh dng thc n tnh ton. 4. Cng c - GV nhn xt tinh thn, thi ca HS trong gi thc hnh. - nh gi hot ng ca HS qua bng 37.2 v 37.3. 5. Hng dn hc bi nh - V nh hon thnh bn thu hoch gi sau np. - c trc bi 38: Bi tit v cu to h bi tit nc tiu. Ngy son: Ngy dy:

Tit 40
A. mc tiu.

Chng VII- Bi tit

Bi 38: Bi tit v cu to h bi tit nc tiu - HS nm c khi nim bi tit v vai tr ca n trong cuc sng, nm c cc hot ng bi tit ch yu v hot ng quan trng. 113

- HS xc nh trn hnh v trnh by c bng li cu to h bi tit nc tiu. - Bi dng cho HS thc bo v c th.
B. chun b.

- Tranh phng to H 38. - M hnh cu to thn.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - GV thu bn thu hoch ca gi trc. 3. Bi mi - Hng ngy c th chng ta bi tit ra mi trng ngoi nhng sn phm no? + HS: CO2; phn; nc tiu v m hi. -Vy thc cht ca hot ng bi tit l g? Vai tr ca bi tit i vi c th nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Bi tit Mc tiu: HS nm c khi nim bi tit ngi v vai tr quan trng ca n i vi c th sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin SGK - HS nghin cu thng tin mc I v tr li cu hi: SGK, tho lun nhm v tr li - Bi tit l g? Bi tit c vai cc cu hi: tr nh th no i vi c th - 1 HS i din nhm tr li tng sng? cu cc HS khc nhn xt, b - Cc sn phm thi cn c bi sung rt ra kin thc. tit pht sinh t u? - Cc c quan no thc hin bi tit? C quan no ch yu? - GV cht kin thc. Kt lun: - Bi tit l qu trnh lc v thi ra mi trng ngoi cc cht cnj b do hot ng trao i cht ca t bo thi ra, mt s cht tha a vo c th qu liu lng duy tr tnh n nh ca mi trng trong, lm cho c th khng b nhim c, m bo cc hot ng din ra bnh thng. - C quan bi tit gm: phi, da, thn (thn l c quan bi tit ch yu). Cn sn phm ca bi tit l CO2; m hi; nc tiu. Hot ng 2: Cu to ca h bi tit nc tiu Mc tiu: HS hiu v nm c cc thnh phn ch yu trong cu to c quan bi tit nc tiu. Hot ng ca GV Hot ng ca HS 114

- Yu cu HS quan st H 38.1; c ch thch, tho lun v hon thnh bi tp SGK. - Yu cu i din nhm trnh by kt qu. - Yu cu HS tr li cu hi v trnh by trn hnh v: - Trnh by cu to c quan bi tit nc tiu? - GV gip HS hon thin kin thc.

- HS quan st H 38.1; c ch thch tho lun v hon thnh bi tp SGK. Kt qu: 1- d 2- a 3- d 4- d - 1 vi HS trnh by, cc HS khc nhn xt.

Kt lun: - H bi tit nc tiu gm: thn, ng dn nc tiu, bng i v ng i. - Thn gm 2 triu n v thn c chc nng lc mu v hnh thnh nc tiu. Mi n v chc nng gm cu thn (thc cht l 1 bi mao mch), nang cu thn (thc cht l hai ci ti gm 2 lp bo quanh cu thn) v ng thn. 4. Cng c - GV yu cu HS c ghi nh v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 39. - c mc Em c bit. Ngy son: Ngy dy: Tit 41 Bi 39: Bi tit nc tiu
A. mc tiu.

- HS nm c qu trnh to thnh nc tiu v thc cht ca qu trnh to thnh nc tiu. - Nm c qu trnh thi nc tiu, ch ra c s khc bit gia nc tiu u v huyt tng, nc tiu u v nc tiu chnh thc.
B. chun b.

- Tranh phng to H 391. - Bng video hoc a CD minh ho qu trnh hnh thnh nc tiu v thi nc tiu (nu c).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Bi tit c vai tr g vi c th sng? Nu cc c quan m nhn v cc sn phm bi tit ngi? - Nu cu to h bi tit nc tiu? Nguyn nhn bnh si thn ngi? 3. Bi mi 115

Nh cc em bit mi qu thn c 1 triu n v chc nng lc mu hnh thnh nn nc tiu. Vy qu trnh lc mu din ra nh th no? gm bao nhiu qu trnh ? Khi no c th thi nc tiu ra ngoi? l ni dung bi hc hm nay. Hot ng 1: Tm hiu s to thnh nc tiu Mc tiu: - HS nm c s hnh thnh nc tiu. - HS ch ra c s khc bit gia nc tiu u v huyt tng, nc tiu u v nc tiu chnh thc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin SGK - HS c v s l thng tin. mc I, quan st H 39.1 tm + Quan st tranh v ni dung hiu s to thnh nc tiu. ch thch H 39.1 SGK (hoc trn - Tho lun nhm v tr li cu bng). hi: + Trao i nhm thng nht - S to thnh nc tiu gm cu tr li. nhng qu trnh no? din ra - 1 HS i din nhm trnh by, u? cc nhm khc nhn xt, b - Yu cu HS c li ch thch H sung hon thin kin thc. 39.1, tho lun v tr li: + S to thnh nc tiu gm 3 - Thnh phn nc tiu u khc qu trnh..... mu im no? + Nc tiu u khng c t bo - GV pht phiu hc tp cho HS mu v prtin. hon thnh bng so snh nc - HS lm vic trong 2 pht. tiu u v nc tiu chnh thc. - Trao i phiu hc tp cho - Yu cu cc nhm trao i nhau, i chiu vi p n phiu, so snh vi p n nh gi. chm im. - GV cht li kin thc. - HS tip thu kin thc. Phiu hc tp c im Nc tiu u - Nng cc cht ho tan - Long - Cht c, cht cn b - C t - Cht dinh dng - C nhiu Nc tiu chnh thc - m c - C nhiu - Gn nh khng c

Kt lun: - S to thnh nc tiu gm 3 qu trnh: + Qua trnh lc mu cu thn: mu ti cu thn vi p lc ln to lc y nc v cc cht ho tan c kch thc nh qua l lc (3040 angtron) trn vch mao mch vo nang cu thn (cc t bo mu v prtin c kch thc ln nn khng qua l lc). Kt qu to ra nc tiu u trong nang cu thn. 116

+ Qu trnh hp th li ng thn: nc tiu u c hp th li nc v cc cht cn thit (cht dinh dng, cc ion cn cho c th...). + Qu trnh bi tit tip ( ng thn): Hp th cht cn thit, bi tit tip cht tha, cht thi to thnh nc tiu chnh thc. Hot ng 2: Tm hiu v s thi nc tiu Mc tiu: HS nm c ng i ca nc tiu chnh thc c to ra, bit c ti sao c th ca ngi bnh thng ch i tiu nhng lc nht nh. Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin SGK v tr li cu hi: - S thi nc tiu din ra nh th no? (dng hnh v minh ho). - Thc cht ca qu trnh to thnh nc tiu l g? - V sao s to thnh nc tiu din ra lin tc m s bi tit nc tiu li gin on? - GV lu HS: Tr s sinh, bi tit ncs tiu l phn x khng iu kin, ngi trng thnh y l phn x c iu kin do v no iu khin. - Cho HS c kt lun. Hot ng ca HS - HS t thu nhn thng tin v tr li cu hi, rt ra kt lun: + Thc cht l qu trnh lc mu v thi cht cn b, cht c, cht tha ra khi c th. + Mu tun hon lin tc qua cu thn nn nc tiu cng c hnh thnh lin tc. + Nc tiu tch tr trong bng i ln ti 200 ml p lc gy cm gic bun i tiu, lc mi bi tit nc tiu ra ngoi.

Kt lun: - Nc tiu chnh thc to thnh vo b thn, qua ng dn nc tiu xung tch tr bng i, sau c thi ra ngoi nh hot ng ca c bng i v c bng. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng ni dung bi hc 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 40. Ngy son: Ngy dy: Tit 42 Bi 40: v sinh h bi tit nc tiu
A. mc tiu.

117

- HS trnh by c cc tc nhn gy hi cho h bi tit nc tiu v hu qu ca n. - Trnh by c cc thi quen, xy dng cc thi quen bo v h bi tit nc tiu v gii thch c s khoa hc ca n. - Rn luyn, bi dng cho HS thi quen sng khoa hc, n ung hp l bo v h bi tit nc tiu.
B. chun b.

- Tranh phng to H 38.1; 39.1. 1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by qu trnh to thnh nc tiu? Thc cht ca qu trnh to thnh nc tiu l g? - Trnh by hot ng thi nc tiu? Vai tr ca bi tit i vi c th? 3. Bi mi Hot ng bi tit c vai tr rt quan trng i vi c th. Vy lm th no c 1 h bi tit kho mnh? Cc em cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Mt s tc nhn ch yu gy hi cho h bi tit nc tiu Mc tiu: - HS nm c mt s tc nhn gy hi cho h bi tit nc tiu v hu qu ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu, x l thng tin, tin SGK v tr li cu hi: thu nhn kin thc, vn dng - Nu nhng tc nhn gy hi hiu bit ca mnh lit k cho h bi tit nc tiu? cc tc nhn c hi. - GV b sung: vi khun gy - 1 HS trnh by, cc HS khc vim tai, mi, hng gin tip nhn xt, b sung. gy vim cu thn do cc khng th ca c th tn cng vi khun ny (theo ng mu cu thn) tn cng nhm lm cho h cu trc cu thn. - Cho HS quan st H 38.1 v 39.1 tr li: - HS hot ng nhm, trao i - Khi cc cu thn b vim v thng nht kin v hon thnh suy thoi dn n hu qu phiu hc tp. nghm trng nh th no v sc kho? - GV pht phiu hc tp. - Khi cc t bo ng thn lm - i din nhm ln hon thnh vic km hiu qu hay b tn bng, cc nhm khc b sung. thng c th dn n hu qu (Mi nhm hon thnh mt ni nh th no? dung) - Khi ng dn nc tiu b tc 118
C. hot ng dy - hc.

nghn bi si thn c th nh hng n sc kho nh th no? - GV tp hp kin , thng bo p n. Phiu hc Tn thng h Tc nhn bi tit nc tiu - Cu thn b vim v suy thoi. Vi khun

tp Hu qu - Qu trnh lc mu b tr tr cc cht cn b v cht c hi tch t trong mu c th nhim c, ph suy thn cht. - Qu trnh hp th li v bi tit tip b gim mi trng trong b bin i trao i cht b ri lon nh hng bt li ti sc kho. - ng thn tn thng nc tiu ho vo mu u c c th. - Gy b tiu nguy him n tnh mng.

- ng thn b tn thng, lm Cc cht c hi vic km hiu trong thc n, qu. ung, thc n i thiu, thuc.

Khu phn n - ng dn nc khng hp l, cc tiu b tc cht v c v nghn. hu c kt tinh nng cao gy ra si thn.

Kt lun: - Cc tc nhn c hi cho h bi tit nc tiu: + Vi khun gy bnh (vi khun gy bnh tai, mi, hng ...) + Cc cht c hi trong thc n, ung, thuc, thc n i thiu ... + Khu phn n khng hp l, cc cht v c v hu c kt tinh nng cao gy ra si thn. Hot ng 2: Xy dng thi quen sng khoa hc bo v h bi tit nc tiu Mc tiu: HS nm c c s khoa hc v thi quen sng khoa hc. T ra cho mnh k hoch, hnh thnh thi quen sng khoa hc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

119

- GV treo bng ph: Bng 40. Yu cu HS tho lun, hon thnh thng tin vo bng. - GV tp hp kin HS, cht li kin thc. Kt lun: STT 1

- HS thu nhn thng tin, tho lun nhm v hon thnh bng 40. - i din nhm ln bng in, cc nhm khc nhn xt, b sung. 40 C s khoa hc - Hn ch tc hi ca vi sinh vt gy bnh. - Trnh cho thn lm vic qu nhiu v hn ch kh nng to si. - Hn ch tc hi ca cht c hi.

Bng Cc thi quen sng khoa hc - Thng xuyn gi v sinh cho ton c th cng nh cho h bi tit nc tiu. - Khu phn n ung hp l + Khng n qu nhiu P, qu mn, qu chua, qu nhiu cht to si. + Khng n thc n i thiu v nhim cht c hi. + Ung nc.

- To iu kin cho qu trnh lc mu c lin tc. - Nn i tiu ng lc, - Hn ch kh nng to si khng nn nhn lu. bng i.

4. Cng c - Yu cu HS c Ghi nh SGK. - c Em c bit. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v lm bi tp trong SBT. - c trc bi 41.

_____________________________________________________
Ngy son: Ngy dy: Tit 43

Chng VIII - Da
Bi 41: Cu to v chc nng ca da

A. mc tiu.

B. chun b.

Khi hc xong bi ny, HS: M t c cu to ca da. Nm c mi quan h gia cu to v chc nng ca da. Rn luyn k nng quan st, hot ng nhm. C thc gi v sinh da. 120

- Tranh cm cu to da, cc ming ba ghi thnh phn cu to (1 10). - M hnh cu to da (nu c).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - bo v h bi tit nc tiu trnh cc tc nhn c hi, cn phi lm g? 3. Bi mi C quan no ng vai tr ch yu trong iu ho thn nhit? Ngoi chc nng iu ho thn nhit, da cn c chc nng g ? Cu to ca n nh th no m nhim chc nng ? Hot ng 1: Tm hiu cu to da Mc tiu: HS nm c da cu to gm 3 phn chnh v cc c quan trong tng phn. Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 41.1, c k ch thch v ghi nh. - GV treo tranh s cm H 41.1, yu cu HS ln bng dn ch thch. (GV c th treo 2 tranh cm cho 2 nhm thi dn ch thch). - GV cho HS dng mi tn <-> ch cc thnh phn cu to ca da (Bi tp - Tr 132 SGK). - Nu cu to ca da? - GV dng m hnh minh ho, yu cu HS rt ra kt lun. - Yu cu HS tho lun cu hi v hon thnh bi tp trang 133 SGK. - Ma hanh kh, da bong nhng vy trng nh. Gii thch hin tng ny? - V sao da ta lun mm mi, khng thm nc? Hot ng ca HS - HS t nghin cu H 41.1, ch thch. - i din 2 nhm ln dn ch thch, cc HS khc nhn xt, nh gi kt qu ca 2 i chi. - i din nhm ln hon thnh s dng mi tn nh vo s ch cc thnh phn cu to ca cc lp biu b, lp b, lp m di da.

- HS tho lun nhm nu c: + Vy trng t bong ra chng t lp t bo ngoi cng ca da ho sng v cht. + Da mm mi. khng thm nc v c cu to t cc si m lin kt bn cht vi nhau v trn da c nhiu tuyn nhn tit cht nhn trn b mt da. + Da nhiu c quan th cm l u mt cc t bo thn kinh - V sao ta nhn bit c nng, gip da nhn bit nng, lnh, lnh, cng, mm ca vt? au ... + Khi tri nng mao mch di da - Da c phn ng th no khi dn ra, tuyn m hi tit ra m tri qu nng hoc qu lnh? hi ko theo nhit lm gim 121

nhit c th. Khi tri lnh mao mch co li, c chn lng co gi nhit. - Lp m di da c vai tr g? + Lp m di da l lp m chng tc dng c hc ca mi trng v chng mt nhit khi tri rt. - Tc v lng my c tc dng + Tc to lp m khng kh, g? chng tia t ngoi v iu ho nhit . + Lng my ngn m hi v nc khng chy xung mt. Kt lun: - Da cu to gm 3 lp: + Lp biu b gm tng sng v tng t bo sng. + Lp b gm si m lin kt v cc c quan. + Lp m di da gm cc t bo m. Hot ng 2: Tm hiu chc nng ca da Mc tiu: HS hiu v nm c cc chc nng c bn ca da. Hot ng ca GV - Yu cu HS tho lun tr li cc cu hi mc SGK Tr 133. - Da c nhng chc nng g? - c im no ca da gip da thc hin chc nng bo v? - B phn no ca da gip da tip nhn kch thch? - B phn no ca da gip da thc hin chc nng bi tit? - Da iu ho thn nhit bng cch no? Hot ng ca HS - HS tr li da vo bi tp mc I ca bi, nu c 4 chc nng ca da. - Tm hiu c nguyn nhn ca tng chc nng. - T rt ra kt lun.

Kt lun: Chc nng ca da: - Bo v c th: chng cc yu t gy hi ca mi trng nh: s va p, s xm nhp ca vi khun, chng thm nc thot nc. l do c im cu to t cc si ca m lin kt, lp m di da v tuyn nhn. Cht nhn do tuyn nhn tit ra cn c tc dng dit khun. Sc t da gp phn chng tc hi ca tia t ngoi. - iu ho thn nhit: nh s co dn ca mao mch di da, tuyn m hi, c co chn lng, lp m di da chng mt nhit. 122

- Nhn bit kch thch ca mi trng: nh cc c quan th cm. - Tham gia hot ng bi tit qua tuyn m hi. - Da cn l sn phm to nn v p ca con ngi. 4. Cng c - GV yu cu HS trnh by cu to da bng m hnh. - Cho HS tr li cc cu hi SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - c mc Em c bit. Hng dn cu 2: Lng my c tc dng ngn khng cho m hi, nc chy xung mt. V vy khng nn nh lng my, lm dng kem phn s bt l chn lng v l tit cht nhn, to iu kin cho vi khun bm vo da pht trin. Ngy son: Ngy dy:

Tit 44
A. mc tiu.

Bi 42: V sinh da

Khi hc xong bi ny, HS s: - Trnh by c c s khoa hc ca cc bin php bo v da, rn luyn da. - C thc v sinh, phng trnh cc bnh v da. - Rn k nng quan st, lin h thc t. - C thi v sinh c nhn, cng ng.
B. chun b.

- Tranh nh cc bnh ngoi da.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK - Tr 133. 3. Bi mi: Da c vai tr rt quan trng vi c th, n c chc nng bo v, bi tit, tip nhn kch thch, iu ho thn nhit. Nh vy ta phi bo v da da thc hin tt cc chc nng ca n. Hot ng 1: Bo v da Mc tiu: Xy dng cho HS thi v hnh vi bo v da. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

123

- Yu cu HS tho lun, tr li - C nhn HS t nghin cu thng tin, cng vi hiu bit ca cu hi mc SGK. bn thn tr li cu hi. - Da bn c hi nh th no? - 1 HS tr li, cc HS khc nhn - Da b xy xt c hi nh th xt, b sung. no? - Yu cu HS c thng tin mc HS t ra cc bin php. I. ? Gi gn da sch bng cch no? - Yu cu HS ra cc bin php bo v da. Kt lun: - Da bn l mi trng thun li cho vi khun pht trin, hn ch hot ng ca tuyn m hi, hn ch kh nng dit khun ca da. - Da b xy xt d nhim trng, nhim trng mu, un vn. Cc bin php bo v da: - Thng xuyn tm ra. - Thay qun o v gi gn da sch s. - Khng nn nn trng c. - Trnh lm dng m phm... Hot ng 2: Tm hiu cch rn luyn da Mc tiu: - HS nm c cc nguyn tc v phng php rn luyn da. - C hnh vi rn luyn thn th hp l. Hot ng ca GV - GV phn tch: + C th l 1 khi thng nht, rn luyn c th l rn luyn cc h c quan trong c da. + Rn luyn thn th phi thng xuyn tip xc vi mi trng nhm tng kh nng chu ng ca da. + Da bo v cc h c quan trong c th v c lin quan mt thit n ni quan, n kh nng chu ng ca da v ca cc c quan, gia chng c tc dng qua li. - Yu cu HS tho lun nhm hon thnh bi tp SGK. - Cho 1 vi nhm nu kt qu. Hot ng ca HS - HS nghe v ghi nh.

- HS c k bi tp, tho lun nhm thng nht kin, nh du vo bng 42.1 trong v bi tp. - Cc nhm nhn xt, b sung. - HS tho lun, nh du vo 124

GV cht li kin thc. trng cui mi nguyn tc. - Yu cu HS tho lun nhm hon thnh bi tp (135) a ra nguyn tc rn luyn da. - 1 vi i din a kt qu, cc - Yu cu cc nhm nu kt qu, HS khc nhn xt hon GV b sung. thin kin thc. - GV lu HS: hnh thc tm nc - Kt qu: cc hnh thc rn lnh phi c rn luyn thng luyn da: 1, 4, 5, 8, 9. xuyn, trc khi tm phi khi ng, khng tm lu, sau khi tm phi lau ngi, thay qun o ni kn gi. Kt lun: C th l mt khi thng nht cho nn rn luyn c th l rn luyn cc h c quan trong c da. Cc cch rn luyn da: - Tm nng lc 8-9 gi sng. - Tp chy bui sng, - Tham gia th thao bui chiu. - Xoa bp. - Lao ng chn tay va sc. - Rn luyn t t. - Rn luyn thch hp vi tnh trng sc kho ca tng ngi. - Cn thng xuyn tip xc vi nh nng mt tri vo bui sng c th to ra vitamin D chng ci xng. Hot ng 3: Tm hiu cch phng chng bnh ngoi da Mc tiu: HS nm c cc bin php phng chng bnh ngoi da. Hot ng ca GV - GV yu cu HS hon thnh bng 42.2. - Yu cu HS nu kt qu, GV nhn xt. - Cho HS c thng tin mc III SGK- Tr 135 ? K tn cc bnh ngoi da m em bit, nu cch phng chng? - GV a ra 1 s tranh nh v bnh ngoi da HS quan st. a thng tin v phng bnh un vn cho tr s sinh v ngi m bng tim phng. Dit b m, b ch bng cch v sinh, s dng thuc dit phun vo rc, bi cy. Hot ng ca HS - HS vn dng kin thc, hiu bit ca mnh v cc bnh ngoi da, trao i nhm hon thnh bi tp. - 1 vi i din trnh by, cc nhm khc b sung.

- HS tip thu kin thc.

125

Kt lun: - Cc bnh ngoi da: gh l, hc lo, nm, chc, mn nht, chy rn, bng.... - Phng cha: + V sinh c th, v sinh mi trng, trnh da b xy xt. + Khi mc bnh cn cha theo ch dn ca bc s. + Khi b bng nh: ngm phn bng vo nc lnh sch, bi thuc m chng bng. B nng cn a i bnh vin. 4. Cng c ? V sao phi bo v v gi gn v sinh da? ? Rn luyn da bng cch no? ? V sao ni gi v sinh mi trng sch p cng l bo v da? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - c mc Em c bit. - Thng xuyn thc hin theo bi tp 2. - n li bi phn x.

Ngy son: Ngy dy: Tit 45

Chng IX - Thn kinh v gic quan

Bi 43: Gii thiu chung h thn kinh

A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by c cu to v chc nng ca nron, ng thi xc nh r nron l n v cu to c bn ca h thn kinh. - Phn bit c cc thnh phn cu to ca h thn kinh (b phn trung ng v b phn ngoi bin). - Phn bit c chc nng quan st, thi yu thch mn hc.
B. chun b.

- Tranh phng to H 43.1; 43.2.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu cc bin php gi v sinh da v gii thch c s khoa hc ca cc bin php ? - Nu cc hnh thc v nguyn tc rn luyn da? 126

- Nu vi tr ca h thn kinh? 3. Bi mi C th thng xuyn tip nhn v tr li cc kch thch bng s iu khin, iu ho v phi hp hot ng ca cc nhm c quan, h c quan gip c th lun thch nghi vi mi trng, di d ch o ca h thnkinh. H thn kinh c cu to nh th no thc hin cc chc nng ? Hot ng 1: Nron - n v cu to ca h thn kinh Mc tiu: HS m t c cu to ca 1 nron in hnh v chc nng ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 43.1, - HS nh li kin thc hc cng vi kin thc hc v tr bi phn x d tr li: li cu hi: + M thn kinh gm: t bo - Nu thnh phn cu to ca m thn kinh m. thn kinh? + T bo thn kinh m c chc nng nng , sinh dng v bo v t bo thn kinh. + T bo thn kinh (nron) l n v cu to v chc nng ca h thn kinh. - M t cu to 1 nron? - 1 HS gn ch thch cu to - GV lu HS: nron khng c ca nron, sau m t cu trung th. to. - GV nhn xt cu tr li ca HS. - Nu chc nng ca nron? + Chc nng cm ng v dn - Cho HS quan st tranh thy truyn. chiu dn truyn xung thn - Quan st tranh, nghe GV gii kinh ca nron. thiu v tip thu kin thc. - GV b sung: da vo chc nng dn truyn, nron c chia thnh 3 loi. Kt lun: a. Cu to ca nron gm: + Thn: cha nhn. + Cc si nhnh: quanh thn. + 1 si trc: di, thng c bao milin (cc bao milin thng c ngn cch bng eo Rngvo tn cng c cc xinap l ni tip xc gia cc nron. b. Chc nng ca nron: + Cm ng(hng phn) + Dn truyn xung thn kinh theo mt chiu (t si nhnh ti thn, t thn ti si trc). 127

Hot ng 2: Tm hiu cc b phn ca h thn kinh Mc tiu: HS nm c cch phn chia h thn kinh theo cu to v chc nng. Hot ng ca GV - GV thng bo c nhiu cch phn chia cc b phn ca h thn kinh (gii thiu 2 cch). + Theo cu to + Theo chc nng - Yu cu HS quan st H 43.2, c k bi tp, la chn cm t in vo ch trng. - Gi 1 HS bo co kt qu. Cho HS nhn xt, tr li cu hi: - Xt v cu to, h thn kinh gm nhng b phn no? Hot ng ca HS

- HS tho lun nhm, lm bi tp in t SGK vo v bi tp.

- 1 HS trnh by kt qu, cc HS khc nhn xt, b sung. 1: No 2: Tu 3 + 4: b si cm gic v b vn ng. + Do si trc ca nron to - Dy thn kinh do b phn no thnh. ca nron cu to nn? - Cn c vo chc nng dn + C 3 loi dy thn kinh: dy truyn xung thn kinh ca hng tm, dy li tm, dy pha. nron c th chia my loi dy thn kinh? - HS da vo SGK tr li. - Da vo chc nng h thn kinh gm nhng b phn no? S khc nhau v chc nng ca 2 b phn ny? Kt lun: a. Da vo cu to h thn kinh gm: + B phn trung ng gm b no tng ng. + B phn ngoi bin gm dy thn kinh v cc hch thn kinh. + Dy thn kinh: dy hng tm, li tm, dy pha. b. Da vo chc nng, h thn kinh c chia thnh: + H thn kinh vn ng (c xng) iu khin s hot ng ca c vn 9l hot ng c thc). + H thn kinh sinh dng: iu ho hot ng ca cc c quan sinh dng v c quan sinh sn (l hot ng khng c thc). 4. Cng c - GV treo tranh cm cu to nron, yu cu HS trnh by cu to v chc nng ca nron. - Hon thnh s sau: .............. ............. 128

H thn kinh B phn ngoi bin

Tu sng .................. Hch

thn kinh 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c mc Em c bit. - Chun b thc hnh theo nhm: ch, bng, khn lau. Ngy son: Ngy dy: Tit 46 Bi 44: Thc hnh Tm hiu chc nng (lin quan n cu to) ca tu sng
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Tin hnh thnh cng cc th nghim quy nh.

- T th nghim v kt qu quan st: + Nu c chc nng ca tu sng, d on c thnh phn cu to ca tu sng. + i chiu vi cu to ca tu sng khng nh mi quan h gia cu to v chc nng. - C k nng thc hnh. - C thc k lut, thc v sinh.
B. chun b.

- Chun b ca GV: + ch 1 con, 1 on tu sng ln ti. + B m: cho cc nhm. + Dung dch HCl 0,3%; 1%; 3%, cc ng nc l, bng thm nc. - Chun b ca HS (mi nhm): + ch 1 con. + Khn lau, bng. + K sn bangr 44 vo v.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK Tr 138. 3. Bi mi Trong bi trc cc em nm c cc b phn ca h thn kinh. Cc em bit rng trung ng thn kinh gm no v tu sng. Tu sng nm u? N c cu to v chc nng nh th no? 129

chng ta cng tm hiu bi thc hnh hm nay tr li cu hi . Hot ng 1: Tm hiu chc nng ca tu sng Mc tiu: HS tin hnh thnh cng 3 th nghim 1, 2, 3. Nu c chc nng ca tu sng. Hot ng ca GV - Yu cu HS hu no ch, nguyn tu. - Yu cu HS tin hnh: + Bc 1: HS tin hnh th nghim 1, 2, 3 theo gii thiu bng 44. - GV lu : sau mi ln kch thch bng axit phi ra tht sch ch c axit, lau kh khong 3 5 pht mi kch thch li. - T kt qu th nghim v hiu bit v phn x, GV yu cu HS: - D on v chc nng ca tu sng? - GV ghi nhanh d on ca HS ra gc bng. Hot ng ca HS - Tng nhm HS tin hnh: + Ct u ch hoc ph no. + Trteo ln gi 3 -5 pht cho ch ht chong. - Tng nhm c k 3 th nghim phi lm, ln lt lm th nghim 1, 2, 3. Ghi kt qu quan st c vo bng 44 ( k sn v). - Cc nhm d on ra giy nhp. - 1 s nhm c kt qu d on. + Trong tu sng chc chn phi c nhiu cn c thn kinh iu khin s vn ng ca cc chi. + Cc cn c phi c s lin h vi nhau theo cc ng lin h dc (v khi kch thch chi di khng ch chi di co m 2 chi trn cng co). - HS quan st th nghim, ghi kt qu th nghim 4, 5 vo bng 44 trong v.

+ Bc 2: GV biu din th nghim 4,5. - Ct ngang tu i dy thn kinh th 1 v th 2 ( lng) - Lu : nu vt ct nng c th ch ct ng ln (trong cht trng mt sau tu sng) do nu kch thch chi trc th 2 chi sau cng co (ng xung trong cht trng cn). - Em hy cho bit th nghim ny nhm mc ch g?

- HS tho lun nhm v nu c: - Th nghim ny chng t s s + Bc 3: GV biu din th lin h gia cc cn c thn kinh nghim 6 v 7 (hu tu trn cc phn khc nhau ca tu vt ct ngang ri tin hnh nh sng (gia cn c iu khin SGK) chi trc v chi sau). 130

- Qua th nghim 6, 7 c th khng nh iu g? - GV cho HS i chii vi d on ban u, sa cu sai. - Yu cu HS nu chc nng ca tu sng.

- HS quan st phn ng ca ch, ghi kt qu th nghim 6, 7 vo bng 44. - HS trao i nhm v rt ra kt lun. + Tu sng c nhiu cn c thn kinh iu khin s vn ng ca cc chi. - HS nu.

Kt lun: Tin hnh thnh cng th nghim s c kt qu: + Th nghim 1: Chi sau bn phi co. + Th nghim 2: Co c 2 chi sau. + Th nghim 3: C 4 chi u co. + Th nghim 4: C 2 chi sau co. + Th nghim 5: Ch 2 chi trc co. + Th nghim 6: 2 chi trc khng co. + Th nghim 7: 2 chi sau co. Kt lun: Tu sng c cc cn c thn kinh iu khin s vn ng ca cc chi (PXKK). Gia cc cn c thn kinh c s lin h vi nhau. Hot ng 2: Nghin cu cu to ca tu sng Mc tiu: HS nm c cu to trong v ngoi ca tu sng. Hot ng ca GV - GV cho HS quan st ln lt H 44.1; 44.2; m hnh tu sng ln v 1 on tu sng ln. - Nhn xt v hnh dng, kch thc, mu sc, v tr ca tu sng? - GV cht li kin thc. -Yu cu HS nhn xt mng tu. - GV cho HS quan st k m hnh v mu tu ln. - Nhn xt cu to trong ca tu sng? Hot ng ca HS - HS quan st k hnh v, c ch thch, quan st m hnh, mu vt nhn bit mu sc ca tu sng ln, tr li cu hi: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung v rt ra kt lun. - HS tr li, nhn xt, rt ra kt lun. - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. 131

- T kt qu th nghim nu r vai tr ca cht xm, cht trng.

- Cho HS gii thch th nghim 1 trn s cung phn x. - Gii thch th nghim 2 bng nron lin lc bt cho. - Gii thch th nghim 3 bng ng ln, ng xung (cht trng). Kt lun: a. Cu to ngoi: - Tu sng nm trong ct sng t t c thc I n tht lng II, di 50 cm, hnh tr, c 2 phn phnh (c v tht lng), mu trng, mm. - Tu sng bc trong 3 lp mng: mng cng, mng nhn, mng nui. Cc mng ny c tc dng bo v, nui dng tu sng. b. Cu to trong: - Cht xm nm trong, hnh ch H (do thn, si nhnh nron to nn) l cn c (trung khu) ca cc PXKK. - Cht trng ngoi (gm cc si trc c milin) l cc ng dn truyn ni cc cn c trong tu sng vi nhau v vi no b. 4. Thu hoch - HS hon thnh bng 44 vo v bi tp. - Ghi li kt qu thc hin cc lnh trong cc bc th nghim. 5. Hng dn hc bi nh - Hc cu to, chc nng ca tu sng. - Hon thnh bo co thc hnh np vo gi sau.

132

Ngy son: Ngy dy: Tit 47 Bi 45: Dy thn kinh tu

A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c cu to v chc nng ca dy thn kinh tu.

- Gii thch c v sao dy thn kinh tu l dy pha. - Rn luyn k nng quan st, phn tch knh hnh. - Bi dng thi yu thch mn hc.
B. chun b.

C. hot ng dy - hc.

Tranh phng to H 44.2; 45.1; 45.2. M hnh 1 on tu sng. Bng 45 k sn. Cc phng tin th nghim (nu c).

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to v chc nng ca tu sng? - Gii thch phn x: kch thch vo da chn ch, chn ch co li? 3. Bi mi VB: T cu 2 GV nu: Cc kch thch di dng xung thn kinh c truyn t ngoi vo tu sng ra ngoi phi qua dy thn kinh tu. Vy dy thn kinh tu c cu to nh th no? l loi dy thn kinh no? Chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Cu to ca dy thn kinh tu Mc tiu: HS hiu v trnh by c cu to dy thn kinh tu. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

133

- Yu cu HS nghin cu thng tin mc I, quan st H 43.2; 45.1 v tr li cu hi: - C bao nhiu i dy thn kinh tu? - Tip tc c thng tin, quan st k H 45.1 dn ch thch vo tranh cm H 45.1 trn bng v trnh by cu to dy thn kinh tu. - GV hon thin kin thc trn m hnh t tu sng, rt ra kt lun. - Lu HS: + Phn bit r mt trc v mt sau tu sng, r trc v r sau. + S dng H 45.2 ch chi HS thy t t tht lng I cc b r tu ca on cng, ct tp hp thnh tng ui nga.

- HS nghin cu thng tin mc I, quan st H 43.2; 45.1 v tr li cu hi: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - 1 HS ln bng dn ch thch, trnh by cu to dy thn kinh tu. Cc HS khc quan st, nhn xt, b sung hon thin kin thc. - HS lng nghe v ghi nh.

Kt lun: - C 31 i dy thn kinh tu. - Mi dy thn kinh tu c ni vi tu sng gm 2 r: + R trc (r vn ng) gm cc b si li tm. + R sau (r cm gic) gm cc b si hng tm. - Cc r tu i ra khi l gian t sng nhp li thnh dy thn kinh tu. Hot ng 2: Chc nng ca dy thn kinh tu Mc tiu: Thng qua th nghim, HS rt ra c kt lun v chc nng ca dy thn kinh tu. Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu th nghim phn SGK mc II, nghin cu k bng 45. - GV treo bng 45 m t th nghim bng tranh v ch b kch thch bi HCl 1%, chi sau bn phi, chi sau bn tri. t vo iu kin th nghim (dn kn) v kt qu th nghim. - Yu cu HS ln bng xc nh Hot ng ca HS - HS c k thng tin v ni dung th nghim, c k bng 45.

- 1 HS ln bng xc nh v tr 134

v tr vt ct, nu kt qu th nghim. - GV bc kt qu cho HS nhn xt. -Yu cu HS gii thch kt qu th nghim trn.

- Th nghim 1cho php ta rt ra kt lun g v chc nng r trc? - Th nghim 2 1cho php ta rt ra kt lun g v chc nng r sau? - GV nhn xt, a ra kt lun. - GV a cu hi: - Nu chc nng ca dy thn - HS c kt lun. kinh tu? - Yu cu 1 HS c kt lun (SGK).

vt ct r trc bn phi, r sau bn tri, nu kt qu. - HS khc nhn xt. + Th nghim 1: Khi kch thch bng HCl 1% vo chi sau bn phi, xung thn kinh truyn t c quan th cm (da) ti tu sng nhng v r trc bn phi b ct khng dn xung thn kinh n chi nn chi khng co. Xung thn kinh qua nron bt cho sang chi bn kia, chi bn kia co v xung thn kinh qua ng dn truyn ln chi trn lm cho 2 chi trn co. + Th nghim 2: R sau bn tri b ct, xung thn kinh t c quan th cm khng dn truyn v tu sng c nn khng chi no co c. - HS tho lun 2 cu hi, tr li, nhn xt.

Kt lun: :- R trc: dn truyn xung thn kinh vn ng t trung ng i ra c quan p ng (r li tm). - R sau: dn truyn xung thn kinh cm gic t cc th quan v trung ng (r hng tm) => Dy thn kinh tu l dy pha: dn truyn xung thn kinh theo 2 chiu. 4. Cng c GV treo tranh s tu sng ct ngang c nh ch thch 1, 2, 3, 4, 5. Yu cu HS ln bng vit ch thch. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 46. - K bng 46 vo v. 135

Ngy son: Ngy dy: Tit 48 Bi 46: Tr no, tiu no, no trung gian
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Xc nh c v tr v cc thnh phn ca tr no.

- Trnh by c chc nng ch yu ca tr no. - Xc nh c v tr, chc nng ca tiu no. - Xc nh c v tr, chc nng ch yu ca no trung gian.
B. chun b.

- Tranh phng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M hnh b no tho lp. - Bng 46 k sn vo bng ph.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to v chc nng ca dy thn kinh tu? V sao ni dy thn kinh tu l dy pha? - Kim tra cu 2 (SGK Tr 143) (kch thch mnh ln lt vo cc chi): + Nu chi no co, r cm gic (r sau) chi b t. + Nu chi no khng co, r vn ng (r trc) vn cn. + Nu chi khng co, cc chi khc co th r trc chi b t. 3. Bi mi Hot ng 1: V tr v cc thnh phn ca b no Mc tiu: HS nm c v tr v cc thnh phn ca no b, xc nh gii hn ca tr no, tiu no. Hot ng ca GV - Cho HS quan st m hnh b no, i chiu vi H 46.1 v tr li cu hi: - B no gm nhng thnh phn no? - GV nhn xt. - Yu cu HS hon thnh bi tp in t (SGK) mc I. Hot ng ca HS - HS quan st k tranh v m hnh, ghi nh ch thch. - 1 HS tr li, HS khc nhn xt.

- HS da vo ch thch hnh v, tm hiu v tr, thnh phn no, hon thnh bi tp in t. - 1 vi HS c kt qu, lp nhn xt, b sung. p n: - GV kim tra bi tp ca HS, 1 No trung gian; 2 No gia chnh xc ho li thng tin. 3 Cu no; 4 No gia; - GV gi 1 HS ch trn tranh 5 Cung no; 6 C no sinh t; 136

hoc m hnh cc thnh phn 7 Tiu no. trn.

Kt lun: - B no gm: Tr no, tiu no, no trung gian v i no. - Bi tp in t SGK. Hot ng 2: Cu to v chc nng ca tr no Mc tiu: + HS trnh by c cu to v chc nng ch yu ca tr no. + So snh thy s ging v khc nhau gia tr no v tu sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - HS c k v x l thng tin, thng tin Tr 144 v tr li cu tr li cu hi: hi: - 1 vi HS nhn xt, b sung, - Nu cu to tr no? rt ra kt lun. - Cht trng v cht xm tr no c chc nng g? - HS lng nghe v tip thu kin - GV hon thin kin thc, gii thc. thiu 12 i dy thn kinh no (dy cm gic, dy vn ng, dy pha). - HS da vo vn hiu bit v - GV pht phiu hc tp, yu cu cu to, chc nng tr no v tu HS trao i nhm, hon thnh sng, trao i nhm v hon bi tp so snh cu to, chc thnh bng. nng tr no v tu sng (Bng 46). - i din nhm trnh by, nhm - GV kim tra kt qu cc nhm. khc b sung. - GV chnh xc ho kin thc bng bng so snh.

137

Bng 46- Bng so snh v tr, cu to, chc nng ca tu sng v tr no

Tu sng V tr Chc nng V - gia, - L cn c - di thn kinh. phn B Cht thnh cc ph xm lin tc. xm. n trun - ngoi. Dn - Bao Cht gbao quanh truyn. cc trn ng cht xm. xm. g B phn ngoi bin

Tr no tr Chc nng trong, - L cn c thnh thn kinh. nhn

ngoi - Dn truyn nhn dc v ni 2 bn cu tiu no. - 31 i dy thn kinh - 12 i dy gm 3 loi: pha. cm gic, vn ng, dy pha.

Kt lun: - Cht trng ngoi: gm ng ln (cm gic) v ng xung (vn ng) lin h vi tu sng v cc phn khc ca no. - Cht xm trong, tp trung thnh cc nhn xm, l ni xut pht 12 i dy thn kinh no. + Cht xm l trung khu iu khin, iu ho hot ng ca cc c quan: tun hon, h hp, tiu ho (cc c quan sinh dng). Hot ng 3: No trung gian Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS ch v tr ca no - 1 HS ln bng ch. trung gian trn tranh (m hnh). - Yu cu HS nghin cu thng tin v tr li: - Nu cu to v chc nng ca - HS c thng tin SGK v tr li no trung gian? cu hi, HS khc nhn xt b sung. Kt lun: - No trung gian gm i th v vng di i th: + Cht trng (ngoi) chuyn tip cc ng dn truyn t di ln no. + Cht xm (trong): l cc nhn xm iu khin qu trnh trao i cht v iu ho thn nhit. Hot ng 4: Tiu no 138

Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin mc IV, quan st H 46.3 v tr li cu hi: - V tr ca tiu no? - Tiu no c cu to nh th no? - Yu cu HS c th nghim SGK () v tr li: - Tiu no c chc nng g?

Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin, hnh v v tr li cu hi. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. - Rt ra kt lun. - HS c th nghim, rt ra chc nng ca tiu no.

Kt lun: - Tiu no nm sau tr no, di bn cu no. - Cu to: + Cht xm ngoi lm thnh v tiu no. + Cht trng trong l cc ng dn truyn ni 2 v tiu no vi cc nhn v cc phn khc ca h thn kinh. - Chc nng: iu ho, phi hp cc c ng phc tp v gi thng bng cho c th. 4. Kim tra, nh gi - GV nhc li ni dung bi, cho HS c Ghi nh SGK. - GV nh gi gi hc. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c phn Em c bit - c trc bi i no. - Mi nhm chun b 1 b no ln ti.

Ngy son: Ngy dy: Tit 49 Bi 47: i no

A. mc tiu.

- HS nm r c cu to ca i no ngi, c bit l v i no th hin s tin ho so vi ng vt lp th. - Xc nh c cc vng chc nng ca v i no ngi. - Rn luyn k nng quan st, phn tch knh hnh. - Bi dng cho HS thc bo v b no.
B. chun b.

139

Tranh phng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. Tranh cm H 47.2; 47.4 v cc ba ch thch. Mu ngm no ln ti, dao sc. M hnh no tho lp. B no ca 5 lp ng vt c xng sng.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc 2. Kim tra bi c

Kim tra 15 pht: Lp bng so snh cu to v chc nng tr no, no trung gian, tiu no theo mu sau: Tr no No trung gian Tiu no Cu to Chc nng 3. Bi mi VB: Nh SGK. Hot ng 1: Cu to ca i no Mc tiu: HS nm c cu to ngoi v cu to trong ca i no. Hot ng ca GV - GV cho HS quan st m hnh b no ngi v tr li cu hi: - Xc nh v tr ca i no? - Cho HS quan st m hnh b no 5 lp VCXS v b no ngi. - So snh i no ngi vi i no ca 5 lp VCXS? - Yu cu HS tm hiu thm thng tin mc Em c bit thy c khi lng no. - Yu cu HS quan st H 47.1 v 47.2 thy cu to ngoi v trong ca i no. Tho lun nhm hon thnh bi tp in t (SGK). - GV pht phiu hc tp. - GV cho HS trnh by kt qu ca bi tp. - GV xc nhn p n. - Yu cu HS c li thng tin v tr li cu hi: - Trnh by cu to ngoi ca i no? - GV cho HS quan st m hnh b no v nhn xt. Hot ng ca HS - HS quan st m hnh, tr li c: + V tr: pha trn no trung gian.

- HS so snh v rt ra kt lun.

- HS quan st k H 47.1 v 47.2 SGK ghi nh ch thch. - Cc nhm tho lun, thng nht kin, hon thnh bi tp in t. - HS trnh by, nhn xt v nu c kt qu: 1 Khe; 2 Rnh; 3 Trn; 4 nh; 5 Thu thi dng; 6 Cht trng.

140

- Khe, rnh ca i no c - HS nghin cu thng tin v ngha g? trnh by cu to ngoi ca di - Cho HS so snh i no ca ng- no. i v th? Nhn xt np gp - Rt ra kt lun. i no ngi v th? - Cho HS quan st mu no ct - u c np gp nhng ngi ngang, c thng tin v tr li: nhiu hn gip din tch b - Trnh cy cu to trong ca mt ln hn. i no (ch v tr cht xm, cht trng)? - GV nhn xt, cho HS quan st H 47.3 thy cc ng dn - HS quan st mu no, nghin truyn trong cht trng ca i cu thng tin trnh by. no. - Cho HS c vai tr ca nhn nn trong mc Em c bit SGK. - 1 HS c. Kt lun: - ngi, i no l phn pht trin nht. a. Cu to ngoi: - Rnh lin bn cu chia i no thnh 2 na bn cu no. - Cc rnh su chia bn cu no lm 4 thu (thu trn, nh, chm v thi dng) - Cc khe v rnh (np gp) nhiu to khc cun, lm tng din tch b mt no. b. Cu to trong: - Cht xm ( ngoi) lm thnh v no, dy 2 -3 mm gm 6 lp. - Cht trng ( trong) l cc ng thn kinh ni cc phn ca v no vi cc phn khc ca h thn kinh. Hu ht cc ng ny bt cho hnh tu hoc ty sng. Trong cht trng cn c cc nhn nn. Hot ng 2: S phn vng chc nng ca i no Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu thng tin SGK, i chiu vi H - C nhn t thu nhn thng tin, 47.4. trao i nhm, thng nht cu - GV pht phiu hc tp vi ni tr li, ghi vo phiu hc tp. dung bi tp SGK (149) cho cc - 2 nhm c i din trnh by nhm. kt qu. - Gi 2 nhm thi nhau hon - Cc nhm khc nhn xt, b thnh kt qu. sung. - GV nhn xt, khng nh p n: - Hon thnh li phiu theo kt a- 3; b- 4; c- 6; d- 7; e- 5; g- 8; h- qu ng. 2; i-1. 141

- Nhn xt v cc vng ca v no? VD? - Ti sao nhng ngi b chn thng s no thng b mt cm gic , tr nh, m, ic... li di chng sut i? - GV lin h n vic i m bo him bo v no khi tham gia giao thng. - Trong s cc vng trn, vng no khng c ng vt ?

- HS hot ng c nhn, da vo nhng hiu bit ca mnh tr li.

- Vng hiu ting ni, vng hiu ch vit, vng vn ng ngn ng.

Kt lun: - V no c cc vng cm gic v vng vn ng c thc thuc PXCK. - Ring ngi c thm vng vn ng ngn ng v vng hiu ting ni v ch vit. 4. Cng c - GV treo tranh cm H 47.2 , yu cu HS in ch thch v nu c im cu to ngoi ca i no. - Treo H 47.3 yu cdu HS trnh by cu to trong ca i no. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c phn Em c bit - Lm bi tp 3 vo v bi tp. Ngy son: Ngy dy:

Tit 50
A. mc tiu.

Bi 48: H thn kinh sinh dng

Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c phn x sinh dng v phn x vn ng.

- Phn bit c b phn giao cm vi b phn i giao cm trong h thn kinh sinh dng v cu to v chc nng. - Rn luyn k nng quan st, phn tch tranh. - C thc v sinh, bo v h thn kinh.
B. chun b.

- Tranh phng to H 48.1; 48.2; 48.3. - Bng ph ghi ni dung phiu hc tp.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ngoi v trong ca i no?

8C:

142

- Nu chc nng ca i no? i no ca ngi tin ho hn i no ca cc ng vt thuc lp th nh th no? 3. Bi mi Trong cuc sng hng ngy, nhng cng vic ta lm u l do s ch o ca cc trung ng thn kinh, tuy nhin c nhng c quan trong c th khng chu s ch o c suy ngh ca con ngi. VD: khi chy nhanh, tim ta p gp, ta khng th bo n p t t c... Nhng c quan chu s iu khin nh vy c xp chung l chu s iu khin ca h thn kinh sinh dng. Hot ng 1: Cung phn x sinh dng Mc tiu: HS nm c cu to ngoi v chc nng ca cung phn x vn ng v cung phn x sinh dng. Hot ng ca GV - GV yu cu HS quan st H 48.1 v 48.2: Gii thiu cung phn x vn ng v cung phn x sinh dng (ng i). - GV pht phiu hc tp cho cc nhm, HS lm bi tp. - GVthu kt qu 1 vi nhm, chiu kt qu. - GV nhn xt, khng nh p n. Hot ng ca HS - HS vn dng kin thc hc, kt hp quan st hnh v, tho lun nhm v hon thnh phiu hc tp. - 1 vi i din nhn xt.

Kt lun: So snh cung phn x sinh dng v cung phn x vn ng Cung phn x vn Cung phn x sinh dc im ng ng - Trung ng - Cht xm i no - Cht xm tr no v tu sng. v sng bn tu - Hch thn - Khng c sng. kinh - 1 nron: t c - C - ng hng quan th cm ti - 1 nron: t c quan tm trung ng. th cm ti trung Cu - ng li tm - 1 nron: t trung - ng. to ng ti c quan - 2 nron: t trung phn ng. ng ti c quan phn ng: Si trc hch v si sau hch, chuyn giao xinp hch thn kinh. - iu khin hot - iu khin hot Chc nng ng c vn (c ng ni quan thc). (khng c thc). 143

Hot ng 2: Cu to ca h thn kinh sinh dng Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin SGKv tr li cu hi: - H thn kinh sinh dng c cu to nh th no? - Trnh by s khc nhau gia 2 phn h giao cm v i giao cm? (treo H 48.3 HS minh ho) Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn thng tin, trao i nhm, thng nht cu tr li - i din nhm trnh by. - Cc nhm khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - Phn h thn kinh sinh dng gm: + Trung ng; no, tu sng. + Ngoi bin: dy thn kinh v hch thn kinh. - H thn kinh sinh dng c chia thnh: + Phn h thn kinh giao cm. + Phn h thn kinh i giao cm. - So snh cu to ca phn h thn kinh giao cm v phn h thn kinh i giao cm (bng 48.2 SGK). Hot ng 3: Chc nng ca h thn kinh sinh dng Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu k thng tin bng 48.2 SGKv tr li cu hi: - Em c nhn xt g v chc nng ca 2 phn h giao cm v i giao cm? iu c ngha g i vi i sng? Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn v x l thng tin, trao i nhm, thng nht cu tr li: - i din nhm trnh by. - Cc nhm khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - Phn h thn kinh giao cm v i giao cm c tc dng i lp nhau trong iu ho hot ng ca cc c quan sinh dng. - Nh tc dng i lp m h thn kinh sinh dng iu ho c hot ng ca cc c quan ni tng. 4. Cng c - GV treo tranh H 48.3, yu cu HS : - Trnh by s ging v khc nhau v cu trc v chc nng ca phn h giao cm v i giao cm? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. 144

- c phn Em c bit Hng dn bi 2 SGK: Phn x iu ho hot ng ca tim v h mch trong tng trng hp: + Lc huyt p tng cao: th quan b kch thch, xut hn xung thn kinh truyn v trung ng ph trch tim mch nm trong cc nhn xm thuc phn h i giao cm, theo dy li tm ti tim lm gim nhp co tim ng thi dn mch mu da v mch rut gip h huyt p. + Lc hot ng lao ng: Khi hot ng lao ng xy ra s oxi ho glucz to nng lng cn cho s co c, ng thi sn phm phn hu ca qu trnh ny l CO2 tch lu dn trong mu s khch thch th quan gy ra xung thn kinh hng tm ti trung khu h hp v trung khu tun hon nm trong hnh tu truyn ti trung khu giao cm, qua dy giao cm n tim, mchmu lm tng nhp co tim v mch mu co dn cung cp O2 cho nhu cu nng lng c ng thi chuyn nhanh sn phm phn hu n c quan bi tit.

145

Ngy son: Ngy dy: Tit 51 Bi 49: C quan phn tch th gic
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c thnh phn ca mt c quan phn tch. Nu c ngha ca cc c quan phn tch i vi c th. - Nm c cc thnh phn chnh ca c quan phn tch th gic, nu r c cu to ca mng li trong cu mt. - Gii thch c c ch iu tit ca mt nhn r vt.
B. chun b.

Tranh phng to H 49.1; 49.2; 49.3. M hnh cu to mt. Vt mu: 1 cu mt ln b i, 1 cu mt ln b ngang. B th nghim v thu knh hi t ca mn vt l.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by s khc nhau gia cung phn x sinh dng v cung phn x vn ng? - Trnh by s ging v khc nhau v mt cu trc v chc nng gia 2 phn h giao cm v i giao cm trong h thn kinh sinh dng? - Kim tra cu 2 SGK. 3. Bi mi VB: Nh cc gic quan chng ta nhn bit v phn ng li cc tc ng ca mi trng. C quan phn tch th gic gip ta nhn thy xung quanh, vy n c cu to nh th no? C ch no gip ta nhn thy vt? Chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: C quan phn tch Mc tiu: HS nm c thnh phn cu to ca 1 c quan phn tch v nu c ngha ca c quan phn tch. Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi: - Mi c quan phn tch gm nhng thnh phn no? - Vai tr ca c quan phn tch i vi c th? Hot ng ca HS - HS t thu nhn thng tin v tr li: - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. + C quan phn tch gm 3 thnh phn. + Vai tr gip c th nhn bit tc ng ca mi trng xung quanh.

Kt lun: 146

- C quan phn tch gm: + C quan th cm. + Dy thn kinh (dn truyn hng tm). + B phn phn tch trung ng (nm v no). - C quan phn tch gip c th nhn bit tc ng ca mi trng xung quanh. Hot ng 2: C quan phn tch th gic Mc tiu: HS nm c: - Thnh phn cu to ca c quan phn tch th gic. - Cu to cu mt v mng li. - Qu trnh thu nhn nh c quan phn tch th gic. Hot ng ca GV - C quan phn tch th gic gm nhng thnh phn no? - GV hng dn HS nghin cu cu to cu mt H 49.1; 49.2 ln lt t ngoi vo trong, c thng tin SGK tr li cu hi: - Nu v tr ca cu mt? - Hon chnh thng tin v cu to cu mt SGK. - GV nhn xt kt qu trn m hnh v hnh v, khng nh p n. - Cho 1 HS trnh by li cu to cu mt v rt ra kt lun. - Yu cu HS c thng tin mc 2 SGK, quan st H 49.3 v tr li cu hi: - Nu cu to ca mng li? - S khc nhau gia t bo nn v t bo que trong mi quan h vi t bo thn kinh th gic ? - Ti sao nh ca vt hin trn im vng li nhn r nht? - Ti sao tri ti ta khng nhn r mu sc ca vt? - GV hng dn HS quan st th nghim v qu trnh to nh qua thu knh hi t v tr li cu hi: - Trnh by qu trnh to nh mng li? Hot ng ca HS - HS da vo kin thc mc I tr li. - HS quan st k hnh t ngoi vo trong ghi nh ch thch, nghin cu thng tin tr li cu hi, lm bi tp. - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. p n: 1- C vn ng mt 2- Mng cng 3- Mng mch 4- Mng li 5- T bo th cm th gic - HS da vo thng tin, kt hp vi hnh v tr li, lp nhn xt, b sung.

+ im vng, mi chi tit ca nh c 1 t bo nn tip nhn v truyn v no qua 1 t bo thn kinh th gic, cc vung khc t bo nn v nhiu t bo que lin h vi 1 vi t bo thn kinh th gic. - HS theo di th nghim, ghi nh kin thc. - 1 vi HS pht biu, cc HS khc nhn xt, b sung 147

- Vai tr ca th thu tinh trong hon thin kin thc. cu mt?

Kt lun: - C quan phn tch th gic gm: + C quan th cm. th gic (trong mng li ca cu mt) + Dy thn kinh th gic (dy s II). + Vng th gic ( thu chm). 1. Cu to ca cu mt - Thng tin hon chnh trong bi tp SGK. 2. Cu to ca mng li - Mng li gm: + Cc t bo nn: tip nhn kch thch nh sng mnh v mu sc. + T bo que: tip nhn kch thch nh sng yu. + im vng (trn trc mt) l ni tp trung cc t bo nn, mi t bo nn lin h vi t bo thn kinh th gic qua 1 t bo 2 cc gip ta tip nhn hnh nh ca vt r nht. 3. S to nh mng li 148

- nh sng phn chiu t vt qua mi trng trong sut ti mng li to nn 1 nh thu nh, ln ngc s kch thch t bo th cm th gic, xut hin lung xung thn kinh qua dy thn kinh th gic ti vng th gic thu chm cho ta nhn bit hnh nh ca vt. - Th thu tinh (nh 1 thu knh hi t) c kh nng iu tit iu chnh nh ri trn mng li gip ta nhn r vt. - L ng t (gia lng en) c tc dng iu tit nh sng. 4. Cng c Cu 1. Khoanh trn vo ch ci u cu ng: a. C quan phn tch gm: c quan th cm, dy thn kinh v b phn trung ng. b. Cc t bo nn gip ta nhn r v ban m. c. S phn tch hnh nh xy ra ngay c quan th cm th gic d. Khi di n pin vo mt ng t dn rng nhn r vt. e. Vng th gic thu chm. Cu 2. Trnh by qu trnh thu nhn nh ca vt c quan phn tch th gic? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Lm bi tp 3 vo v. - c mc Em c bit. - Tm hiu cc tt, bnh v mt. Ngy son: Ngy dy:

Tit 52
A. mc tiu.

Bi 50: V sinh mt

Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c cc nguyn nhn ca tt cn th v vin th, cch khc phc. - Nu c nguyn nhn ca bnh au mt ht, con ng ly truyn v cch phng trnh. - Bit cch gi gn v sinh mt.
B. chun b.

- Tranh phng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK. - Phiu hc tp. - Bng ph ghi sn ni dung phiu.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - M t cu to cu mt ni chung v mng li ni ring? - Trnh by qu trnh thu nhn nh ca vt c quan phn tch th gic? 3. Bi mi VB: Yu cu HS k tn cc tt, bnh v mt ? Hot ng 1: Cc tt ca mt 149

Mc tiu: HS nm c nguyn nhn v cch khc ph cc tt cn th, vin th, lon th.... Hot ng ca GV - Th no l tt cn th? Vin th? - Hng dn HS quan st H 50.1 v t cu hi: - Nu nguyn nhn ca tt cn th? - GV nhn xt, phn tch v tt cn th hc ng m HS thng mc phi. - Cho HS quan st H 50.2 v tr li: - Nu cch khc phc tt cn th? - Cho HS quan st H 50.3 v tr li cu hi: - Nu nguyn nhn ca tt vin th? - GV nhn xt, phn tch v tt vin th. - GV cho HS quan st H 50.4 v tr li: - Cch khc phc tt vin th? - T cc kin thc trn, yu cu HS hon thnh bng 50. - GV cho HS lin h thc t. - Do nhng nguyn nhn no HS mc cn th nhiu? - Nu cc bin php hn ch t l HS mc tt cn th? Hot ng ca HS - 1 vi HS tr li da vo vn hiu bit thc t. - HS tr li da vo H 50.1.

- HS tr li da vo H 50.2. - HS tr li da vo H 50.3. - HS tr li da vo H 50.4. - HS t hon thin kin thc vo bng 50.2 (k sn trong v). - HS vn dng hiu bit ca mnh, trao i nhm hon thnh bng. - i din nhm nu kt qu, cc nhm khc b sung.

Kt lun: Bng 50: Cc tt ca mt nguyn nhn v cch khc phc Cch khc Cc tt ca mt Nguyn nhn phc - Bm sinh: Cu mt di eo knh Cn th l tt m - Do khng gi ng mt lm (knh mt ch c kh khong cch khi c sch cn). nng nhn gn (c gn) => th thu tinh qu phng. Vin th l tt - Bm sinh: Cu mt ngn. eo knh mt ch c kh - Do th thu tinh b lo ho mt li (knh nng nhn xa (ngi gi) => khng phng vin). 150

c.

Hot ng 2: Bnh v mt Mc tiu: HS nm c cc bnh v mt, nguyn nhn, triu chng, hu qu v cch phng trnh. Hot ng ca GV - GV cho HS nghin cu thng tin SGK hon thnh phiu hc tp. - Gi i din 1 nhm ln trnh by trn bng ph, cc nhm khc nhn xt, b sung. - GV khng nh p n ng. - Ngoi bnh au mt ht cn c nhng bnh g v mt? - Nu cch phng trnh? - Cho 1 HS c ghi nh SGK. Kt lun: p n tm hiu v bnh au mt ht 1. Nguyn - Do 1 loi virut c trong d mt gy ra. nhn - Dng chung khn chu vi ngi b bnh, tm ra 2. ng ly trong ao h t hm. - Mt trong mi mt c nhiu ht ni cm ln. 3. Triu chng - Khi ht v thnh so lm lng mi qup vo trong 4. Hu qu (lng qum) c mng gic m lo. - Gi v sinh mt. 5. Phng trnh - Dng thuc theo ch dn ca bc s. - Ngoi ra cn c cc bnh: au mt , vim kt mc, kh mt... - Phng trnh cc bnh v mt: + Gi sch s mt. + Ra mt bng nc mui long, nh thuc mt. + n vitamin A. + Ra ng nn eo knh. 4. Cng c - Nu cc tt ca mt? Nguyn nhn v cch khc phc? - Ti sao khng nn c sch ni thiu nh sng? Khng nn nm c sch? Khng nn c sch khi ang i tu xe? - Nu hu qu ca bnh au mt ht? Cch phng trnh? 151 Hot ng ca HS - HS nghin cu k thng tin, trao i nhm v hon thnh bng. - i din 1 nhm ln trnh by, cc nhm khc b sung v bnh au mt ht. - HS k thm v 1 s bnh ca mt. - HS nu cc cch phng trnh qua lin h thc t.

5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit. - c trc bi 51: C quan phn tch thnh gic.

Ngy son: Ngy dy: Tit 53 Bi 49: C quan phn tch thnh gic

A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c thnh phn ca c quan phn tch thnh gic. - M t c cc b phn ca tai v cu to ca c quan Coocti trn tranh hoc m hnh. - Trnh by c qu trnh thu nhn cm gic m thanh. - C k nng phn tch cu to ca 1 loi c quan qua phn tch tranh. - C thc gi gn v sinh tai.
B. chun b.

- Tranh phng to H 51.1; 51.2 SGK. - M hnh cu to tai.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Phn bit tt cn th v tt vin th? - Nu nguyn nhn, triu chng v cch phng bnh au mt ht? - Nu bin php v sinh mt? 3. Bi mi 152

VB: Ta nhn bit c m thanh l nh c quan phn tch thnh gic. Vy c quan phn tch thnh gic c cu to nh th no? chng ta cng tm hiu bi hm nay. - C quan phn tch tnh gic gm nhng b phn no? HS: C quan phn tch tnh gic gm: + T bo th cm thnh gic ( trong c quan Coocti). + Dy thn kinh thnh gic (dy s VIII). + Vng thnh gic ( thu thi dng) Mc tiu: Hot ng 1: Cu to ca tai - HS m t c cc b phn ca tai. - Trnh by c cu to ca c quan Coocti.

Hot ng ca GV - GV hng dn HS quan st H 51.1 v hon thnh bi tp SGK Tr 162. - Gi 1-2 HS nu kt qu. - GV nhn xt kt qu, gi 1 HS c li thng tin, hon chnh v tr li cu hi:

Hot ng ca HS - HS quan st k s cu to tai, c nhn lm bi tp. - 1 HS nu kt qu, HS khc nhn xt, b sung. p n: 1- Vnh tai 2- ng tai 3- Mng nh 4- Chui xng tai - HS cn c vo thng tin SGK va hon chnh tr li: - Nu cu to ca tai? + V tai, mi, hng thng vi - GV cho HS minh ho trn H nhau. 51.1 - V sao bc s cha c c tai, mi hng? - V sao khi my bay ln cao hoc xung thp, hnh khch - HS cn c vo thng tin, quan cm thy au trong tai? st tranh v ch thch - GV treo tranh H 51.2 hng dn trnh by. HS quan st, trnh by cu to - HS c thng tin mc II, quan tai trong. st tranh hiu qu trnh - GV hng dn HS quan st H truyn v thu nhn kch thch 51.1; 51.2 tm hiu ng sng m. truyn sng m t tai ngoi vo trong din ra nh th no. Kt lun: Tai gm: Tai ngoi, tai gia v tai trong. 1. Tai ngoi gm: - Vnh tai (hng sng m) - ng tai (hng sng m). 153

- Mng nh (truyn v khuch i m). 2. Tai gia gm: - 1 chui xng tai ( truyn v khuch i sng m). - Vi nh (cn bng p sut 2 bn mng nh). 3. Tai trong gm 2 b phn: - B phn tin nh v cc ng bn khuyn c tc dng thu nhn cc thng tin v v tr v s chuyn ng ca c th trong khng gian. - c tai c tc dng thu nhn kch thch sng m + c tai xng ( ngoi) + c tai mng ( trong) gm mng tin nh pha trn, mng c s pha di v mng bn p st vo xng c tai. Mng c s c 24000 si lin kt. Trn mng c s c c quan Coocti cha cc t bo th cm thnh gic. + Gia c tai xng v mng cha ngoi dch, trong c tai mng cha ni dch. * C ch truyn m v s thu nhn cm gic m thanh: Sng m t ngun m ti c vnh tai hng ly, qua ng tai ti lm rung mng nh, ti chui xng tai, c khuch i mng ca bu, lm chuyn ng ngoi dch ri ni dch, lm rung mng c s, tc ng ti c quan Coocti kch thch t bo th cm thnh gic. Vng thnh gic cho ta nhn bit v m thanh. Hot ng 2: V sinh tai Mc tiu: HS nm c cc cch gi v sinh tai. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu thng tin v tin SGK v tr li cu hi: tr li. - tai hot ng tt cn lu - 1 HS tr li, cc HS khc nhn nhng vn g? xt, b sung. - Hy nu cc bin php gi gn v bo v tai? - HS t ra cc bin php v sinh tai. Kt lun: - Gi gn tai sch - Bo v tai: + Khng dung vt nhn ngoy tai. + Gi v sinh mi, hng phng bnh cho tai. + C bin php chng, gim ting n. 4. Cng c - GV treo H 51.2 v yu cu HS trnh by cu to c tai? - Bi tp trc nghim: Chn phng n ng trong cc phng n sau: tai khi i my bay lc ln cao hoc xung thp c th: + Ngm ming, nn th. + Nut nc bt nhiu ln hoc bt mi, h ming th. + c sch bo cho qun i. 154

5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi 1, 2,3 SGK. - Lm bi tp 3 vo v. - c mc Em c bit. ________________________________________________________ Ngy son: Ngy dy: Tit 54 Bi 52: Phn x khng iu kin v phn x c iu kin
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c phn x khng iu kin v phn x c iu kin. - Trnh by c qu trnh hnh thnh cc phn x mi v c ch cc phn x c. Nu r cc iu kin cn khi thnh lp cc phn x c iu kin. - Nu r ngha ca phn x c iu kin vi i sng. - C k nng quan st knh hnh, t duy so snh, lin h thc t. - C thc hc tp nghim tc.
B. chun b.

- Tranh phng to H 521; 52.2; 52.3. - Bng ph ghi ni dung bng 52.2 SGK.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ca c tai da vo H 51.2. - Qu trnh thu nhn kch thch sng m din ra nh th no gip ta nghe c? V sao c th xc nh c m pht ra t bn phi hay bn tri? 3. Bi mi Trong bi 6 cc em nm c khi nim v phn x. Nhiu phn x khi sinh ra c, cng c nhng phn x phi hc tp mi c c. Vy phn x c nhng loi no? lm th no phn bit c chng? Mun hnh thnh hoc xo b phn x th lm nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Phn bit PXCK v PXKK Mc tiu: HS nm c khi nim v phn bit c cc PXKK v PXCK trong thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

155

- GV yu cu HS tr li cu hi: - Phn x l g? - GV ly 1 s VD v PXCK v PXKK. VD: - Phn x mt sa m. - Phn x ht x hi - Phn x tit nc bt khi nghe ni ti chanh. - Hc tp .... - Yu cu HS hon thnh bi tp SGK. - GV cht li kin thc. + Yu cu HS ly VD cho mi loi. - PXKK l g? PXCK l g?

- HS : Phn x l phn ng ca c th trc nhng kch thch ca mi trng. - HS lng nghe GV gii thiu.

- HS hot ng nhm v hon thnh bi tp SGK. + 1 HS ln ch bi. - HS ly VD. - 1 HS nu khi nim, cc HS khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - PXKK l phn x sinh ra c, khng cn phi hc tp v rn luyn. - PXCK l phn x c hnh thnh trong i sng ca c th, l kt qu ca qu trnh hc tp, rn luyn. Hot ng 2: S hnh thnh phn x c iu kin Mc tiu: HS nm c qu trnh hnh thnh v c ch phn x c iu kin. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK. Nghin cu th nghim ca Paplop. - Yu cu HS trnh by th nghim thnh lp phn x tit nc bt khi c nh n ca ch. - GV hon thin kin thc. - Yu cu HS tho lun v tr li cc cu hi; - c PXCK cn c nhng iu kin g? - Thc cht ca qu trnh thnh lp PXCK ? - GV lin h thc t; ng mn nu khng i na s c hin tng g? - Nu trong th nghim trn ta Hot ng ca HS - HS c thng tin SGK v nghin cu th nghim ca Paplop. - 1 HS trnh by th nghim. - 1 HS ch trn tranh.

- Cn c 1 PXKK, hnh ng phi lp i lp li nhiu ln. - Da vo kin thc va trnh by v H 52.3A, B tr li. + C s mc li nh khi cha to thnh ng mn. + Nhiu ln bt n m khng cho ch n, 1 thi gian sau ch 156

ch bt n m khng cho n nhiu ln th hin tng g s xy ra? - Yu cu HS trnh by s hnh thnh PXCK ngi: tit nc bt khi nhn thy kh. - ngha ca s hnh thnh v c ch PXCK i vi i sng l g? - Nhng PXCK no nn duy tr, nhng phn x no nn c ch? - GV khc su: nhng thi quen tt cn c duy tr, nhng thi quen xu nh nghin thuc, nghin ma tu... cn phi loi b.

s khng tit nc bt khi bt n na. - HS trnh by da vo th nghim qu trnh hnh thnh phn x ca Paplop. - HS da vo thng tin v tr li. - HS da vo hiu bit v thc ca bn thn tr li.

Kt lun: 1. Hnh thnh PXCK - Thc cht ca s thnh lp PXCK l s hnh thnh ng lin h tm thi ni cc vng ca v i no vi nhau. - iu kin thnh lp PXCK + Phi c s kt hp gia kch thch c iu kin vi kch thch khng iu kin, trong kch thch c iu kin xy ra trc 1 thi gian ngn. + Qu trnh kt hp phi lp i lp li nhiu ln. 2. c ch PXCK - Khi PXCK c thnh lp, nu khng cng c thng xuyn s mt dn i do c ch tt dn. * ngha: + m bo s thch nghi vi mi trng v iu kin sng lun lun thay i. + Hnh thnh cc thi quen v tp qun tt i vi con ngi. Hot ng 3: So snh cc tnh cht ca PXKK vi PXCK Mc tiu: HS nm c cc tnh cht ca 2 loi phn x, t nhn bit chnh xc cc phn x trong thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

157

- GV yu cu HS hon thnh bi tp bng 52.2 - GV treo bng ph 52.2, gi HS ln bng hon thnh. - GV nhn xt, cht li kin thc. + Phn x khng iu kin: bn vng, s lng hn ch. + Phn x c iu kin: c hnh thnh trong di sng (qua hc tp, rn luyn), c tnh cht c th, khng di truyn, trung ng nm v no. - Nu mi quan h gia PXKK v PXCK? Kt lun: - Bng 52.2 SGK. - Mi lin quan: SGK.

- HS da vo kin thc mc I v II, tho lun nhm v hon thnh bi tp. - i din nhm ln lm, cc nhm khc nhn xt, b sung. - Sa li cho ng vi p n GV cha.

- Da vo SGK tr li.

4. Kim tra- nh gi - Phn bit PXKK v PXCK? - c mc Em c bit v tr li cu hi: V sao qun s ht kht v nh Cha chu mt mo? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Chun b gi sau kim tra 1 tit.

Ngy son: Ngy dy: Tit 56 Bi 53: Hot ng thn kinh cp cao ngi
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Phn tch c nhng im ging nhau v khc nhau gia cc PXCK ngi vi ng vt ni chung v th ni ring. - Trnh by c vai tr ca ting ni, ch vit v kh nng t duy, tru tng ngi. - Rn luyn k nng t duy logic, suy lun cht ch. - Bi dng thc hc tp, xy dng thi quen, np sng vn ha.
II. Tin trnh bi hc

1. T chc:

8A:

8B:

8C: 158

2. Kim tra bi c 3. Bi mi - Vai tr ca phn x trong i sng? GV: PXKK l c s hot ng ca nhn thc, tinh thn , t duy, tr nh ngi v 1 s ng vt bc cao. l biu hin ca hot ng thn kinh bc cao. - Hot ng thn kinh bc cao ngi v ng vt c c im g ging v khc nhau? Hot ng 1: S thnh lp v c ch cc phn x c iu kin ngi Mc tiu: HS nm c s thnh lp PXCK gip c th thch nghi vi i sng. Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin mc I SGK v tr li cu hi: - Nu s thnh lp v c ch PXCK ngi? ngha? - Hy tm VD trong thc t i sng v s thnh lp cc phn x mi v c ch cc phn x c khng cn thich hp na? - S thnh lp v c ch PXCK ngi v ng vt c nhng im g ging v khc nhau? Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn thng tin v tr li cu hi. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung rt ra kt lun. - HS c th ly VD trong hc tp, xy dng cc thi quen. + Ging v qu trnh thnh lp v c ch PXCK v ngha ca chng vi i sng. + Khc v s lng v mc phc tp ca PXCK.

Kt lun: - PXKK c hnh thnh tr mi sinh t rt sm. - c ch PXCK xy ra nu PXCK khng cn thit i vi i sng. - S hnh thnh v c ch PXCK l 2 qu trnh thun nghch, quan h mt thit vi nhau lm c th thch nghi vi iu kin sng lun thay i. - ngi: hc tp, rn luyn cc thi quen, cc tp qun tt, np sng vn ho chnh l kt qu ca s hnh thnh v c ch PXCK. Hot ng 2: Vai tr ca ting ni v ch vit Mc tiu: HS nm c ting ni v ch vit ch c con ngi. N c vai tr v cng quan trng trong i sng con ngi. Hot ng ca GV Hot ng ca HS 159

- Yu cu HS tm hiu thng tin SGK cng vi thc t hiu bit tr li cu hi: - Ting ni v ch vit c vai tr g trong i sng? Yu cu HS ly VD c th. - GV gip HS hon thin kin thc. - Ting ni c vai tr g? - Ch vit c vai tr g?

- HS nghin cu thng tin v hiu bit ca mnh, tr li cu hi: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe GV cht kin thc. - HS trnh by.

Kt lun: 1. Ting ni v ch vit l tn hiu gy ra cc phn x c iu kin cp cao. - Ting ni v ch vit gip m t s vt, hin tng. Khi con ngi c, nghe c th tng tng ra. - Ting ni v ch vit l kt qu ca qu trnh hc tp ( l cc PXCK). 2. Ting ni v ch vit l phng tin con ngi giao tip, trao i kinh nghim vi nhau. Hot ng 3: T duy tru tng Mc tiu: HS nm c ch c con ngi, cc s vt hin tng c khi qu ho thnh cc t, cc khi nim. Nh vy khi ni ti t hoc khi nim , con ngi hiu v tng tng ra. Hot ng ca GV - GV yu cu HS c thng tin SGK. - Ni ti g, tru, ch... chng c c im chung g? - Vy con vt c phi l ng vt khng? - Yu cu HS ly VD khc v s hnh thnh khi nim. - T cc khi nim rt ra c qua VD t ng vt c hnh thnh nh th no? l t duy tru tng. Vy t duy tru tng l g? Hot ng ca HS - HS c thng tin SGK. + Chng c xp chung l ng vt. + C. - HS t ly VD khc. - HS: T nhng im chung ca s vt hin tng, con ngi bit khi qut ho thnh nhng khi nim, c din t bng cc t.

Kt lun: - Nh c ting ni v ch vit con ngi c kh nng t duy tru tng. 160

- T nhng thuc tnh chung ca s vt hin tng, con ngi bit khi qut ho thnh nhng khi nim, c din t bng cc t. - Kh nng khi qut ho v tru tng ho l c s ca t duy tru tng, ch c con ngi. 4. Kim tra- nh gi - Yu cu HS nhc li ni dung bi. - GV nh gi gi. - HS tr li cu 2 SGK. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c trc bi 54: V sinh h thn kinh.

Ngy son: Ngy dy: Tit 57 Bi 54: V sinh h thn kinh

A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Hiu r ngha sinh hc ca gic ng i vi sc kho. - Phn tch ngha ca lao ng v ngh ngi hp l, trnh nh hng xu ti h thn kinh. - Nu c tc hi ca ma tu v cc cht gy nghin i vi sc kho v h thn kinh. - Xy dng cho bn thn mt k hoch hc tp v ngh ngi hp l, m bo sc kho. - Rn luyn k nng t duy, lin h thc t. - C thc v sinh, gi gn sc kho, trnh xa ma tu.
II. Chun b

- Tranh nh thng tin tuyn truyn v tc hi ca cc cht gy nghin: ri, thuc l, ma tu .... - Bng ph ghi ni dung bng 54.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 (SGK Tr 171). 3. Bi mi VB: Trong cuc sng hng ngy, nhiu cng vic i khi lm ta mt mi. S mt mi ny bt ngun t h thn kinh sau ti cc c quan khc. Vy c h thn kinh kho mnh, hot ng ca c th hp l chng ta cn lm g? l ni dung ca bi hc hm nay. Hot ng 1: ngha ca gic ng i vi sc kho 161

Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV cung cp thng tin: ch c th nhn n 20 ngy vn c th nui bo tr li nhng mt ng 10 12 ngy l cht. - C nhn HS t thu nhn thng - t cu hi cho HS tho lun: tin, da vo hiu bit ca bn - V sao ni ng l 1 nhu cu thn, tho lun nhm v nu sinh l ca c th? c: - Ng l g? Khi ng s hot + Ng l 1 i hi t nhin ca ngca cc c quan nh th c th, cn hn n. no? - Gic ng c ngha nh th - Kt lun. no i vi sc kho? - GV a ra s liu v nhu cu ng cc la tui khc nhau. - Kt lun. - Mun c gic ng tt cn - HS lin h thc t, tho lun nhng iu kin g? Nu thng nht cu tr li, cho VD nhng yu t nh hng trc c th. tip, gin tip n gic ng? - GV: khng ch ng mi phc hi sc lm vic ca h thn kinh m cn phi lao ng, hc tp xen k ngh ngi hop l trnh cng thng, mt mi cho h thn kinh. Kt lun: Ng l mt nhu cu sinh l ca c th. - Bng cht ca gic ng l qu trnh c ch t nhin. Khi ng cc c quan gim hot ng, c tc dng phc hi hot ng ca h thn kinh v cc h c quan khc. - m bo gic ng tt cn: + Ng ng gi. + Ch ng thun li. + Khng dng cht kch thch: c ph, ch c, thuc l. + Khng n qu no, hn ch kch thch nh hng ti v no gy hng phn. Hot ng 2: Lao ng v ngh ngi hp l Hot ng ca GV - Ti sao khng nn lm vic qu sc, thc qu khuya? - Lao ng v ngh ngi nh th no l hp l? - GV cho HS lin h: quy nh thi gian lm vic, ngh ngi i vi nhng ngi lm cng Hot ng ca HS + trnh cng thng v mt mi cho h thn kinh. + Lao ng , hc tp xen k vi ngh ngi, trnh n iu d nhm chn.

162

vic khc nhau. Vi HS: xy dng thi gian biu hp l. - Mun bo v h thn kinh ta - T cc kin thc trn cng vi phi lm g? thng tin SGK, HS tr li cu hi. Kt lun: - Lao ng v ngh ngi hp l gi gn v bo v h thn kinh. - bo v h thn kinh cn: + m bo gic ng hng ngy. + Gi cho tm hn thanh thn. + Xy dng ch lm vic v ngh ngi hp l. Hot ng 3: Trnh lm dng cc cht kch thch v c ch i vi h thn kinh Mc tiu: HS nm c ch c con ngi, cc s vt hin tng c khi qu ho thnh cc t, cc khi nim. Nh vy khi ni ti t hoc khi nim , con ngi hiu v tng tng ra. Hot ng ca GV - GV cho HS quan st tranh hu qu ca nghin ma tu, nghin ru, thuc l... - Yu cu HS tho lun nhm hon thnh bi tp bng 54 SGK. - GV yu cu HS ln bng cha bi tp. - GV nhn xt, a ra kt qu nu cn. Tiu kt: Loi cht Tn cht Cht kch - Ru thch Nc ch c, c ph Cht nghin gy - Thuc l - Ma tu Hot ng ca HS - HS quan st. - HS tho lun nhm. thng nht kin v hon thnh bng 54. - i din nhm ln bng trnh by.

Tc hi - Hot ngno b ri lon, tr nh km. - Kch thch h thn kinh, gy mt ng. - C th suy yu, d mc bnh ung th. - Suy yu ni ging, cn kit kinh t, ly nhim HIV, mt nhn cch...

4. Kim tra- nh gi ? Mun m bo gic ng tt, cn nhng iu kin g? ? Trong v sinh i vi h thn kinh cn quan tm ti nhng vn g? V sao? 163

5 . Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Xy dng cho mnh thi gian biu hp l vo v bi tp v thc hin nghim tc theo thi gian biu . - c trc bi 55: Gii thiu chung h ni tit.

Ngy son: Ngy dy: Tit 58

Chng X- Tuyn ni tit

Bi 55: Gii thiu chung h ni tit
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c s ging v khc nhau gia tuyn ni tit v ngoi tit. - Nu c cc tuyn ni tit chnh ca c th v v tr ca chng. - Trnh by c vai tr v tnh cht ca cc sn phm tit ca tuyn ni tit t nu r c tm quan trng ca tuyn ni tit vi di sng. - C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thi yu thch mn hc.
B. chun b.

- Tranh phng to H 55.1; 55.2; 55.3.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Tr li 2 cu hi SGK (173). 3. Bi mi Cng vi h thn kinh, cc tuyn ni tit cng ng vai tr quan trng trong vic iu ho cc hot ng sinh l trong c th. Vy tuyn ni tit l g? c nhng tuyn ni tit no? Hot ng 1: c im ca h ni tit Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu ni dung thng tin SGK. - Nu c im ca h ni tit? - GV khng nh li kin thc. Kt lun: 164 Hot ng ca HS - HS c thng tin v tr li cu hi. - 1 HS trnh by, cc HS khc b sung.

- iu ho qu trnh sinh l ca c th, c bit l qu trnh trao i cht. - Sn xut ra cc hocmn theo ng mu n c quan ch. Tc ng chm, ko di trn din rng. Hot ng 2: Phn bit tuyn ni tit vi tuyn ngoi tit Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 55.1; 55.2 nghin cu ng i ca sn phm tuyn v tr li cu hi : - Nu r s khc bit gia tuyn ni tit v tuyn ngoi tit? - K tn cc tuyn m em bit v cho bit chng thuc loi tuyn no? - Cho HS quan st H 50.3 k tn tuyn ni tit, nu v tr. Hot ng ca HS - HS quan stk hnh v, tho lun nhm v tr li cu hi. - Cc HS khc nhn xt, b sung. + Ging: cc t bo tuyn u tit ra sn phm tit. + Khc v ni sn phm. - HS hot ng c nhn v tr i. - 1 HS nu tn v v tr ca tuyn ni tit.

Kt lun: - Tuyn ngoi tit: sn phm tit tp trung vo ng dn ra ngoi. - Tuyn ni tit: sn phm tit ngm thng vo mu. - Tuyn va l ni tit, va l ngoi tit gi l tuyn pha: tuyn sinh dc, tuyn tu. Hot ng 3: Hoocmon Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin v tr li cu hi: - Hoocmon l g? - Hoocmon c nhng tnh cht no? - GV gii thiu thm thng tin. + Hoocmon c quan ch theo c ch cha kho, kho. + Mi tnh cht GV a ra 1 VD phn tch. - Hoocmon c vai tr g i vi c th? - GV lu HS: trong iu kin hot ng binh thngg ca tuyn ta khng thy r vai tr Hot ng ca HS - HS t thu nhn kin thc qua thng tin SGK. - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe v tip thu kin thc.

- Da vo thng tin SGK v tr li.

165

ca chng, ch khi mt cn bng hot ng ca tuyn no gy bnh l mi thy r vai tr. Kt lun: - Hoocmon l sn phm tit ca tuyn ni tit. 1. Tnh cht ca hoocmon - Mi hoocmon ch nh hng ti mt hoc mt s c qunc nh. - Hoocmon c hot tnh sinh dc rt cao. - Hoocmon khng mang tnh c trng cho loi. 2. Vai tr ca hoocmon - Duy tr tnh n nh ca mi trng bn trong c th. - iu ho cc qu trnh sinh l din ra bnh thng. 4. Cng c - HS c kt lun SGK - GV h thng ni dung bi 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit.

Ngy son: Ngy dy: Tit 59

A. mc tiu.

Bi 56: Tuyn yn tuyn gip

Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by c v tr, cu to, chc nng ca tuyn yn, tuyn gip. - Xc nh r mi quan h nhn qu gia hot ng cc tuyn vi cc bnh do hoocmon ca cc tuyn tit ra qu t hoc qu nhiu. - Rn k nng quan st, phn tch knh hnh. - Bi dng thc gia gn sc kho, bo v c th.
B. chun b.

- Tranh phng to H 56.1; 56.2; 56.3. - Bng 56.1

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 2. Kim tra

8A:

8B:

8C: 166

- Lp bng so snh cu to v chc nng ca tuyn ni tit v tuyn ngoi tit? - Nu vai tr ca hoocmon? 3. Bi mi - K tn cc tuyn ni tit chnh trong c th? HS k - GV: Bi hc ca chng ta hm nay l i tm hiu v 2 tuyn ni tit: tuyn yn v tuyn gip. Hot ng 1: Tuyn yn Hot ng ca GV - GV yu cu HS quan st tranh, nghin cu ni dung thng tin SGK v tr li cu hi: - Nu v tr, cu to ca tuyn yn? - Yu cu HS nghin cu bng 56.1 v tr li cu hi: - Tuyn yn tit nhng loi hoocmon no? Tc dng ca cc loi hoocmon ? - Nu chc nng ca tuyn yn? - GV gip HS hon thin kin thc v a thm mt s thng tin lin quan n hot ng ca tuyn yn. Hot ng ca HS - HS quan st tranh, nghin cu ni dung thng tin SGK v tr li cu hi: - HS nghin cu thng tin bng 56.1, tho lun nhm thng nht kin. - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe.

Kt lun: - Tuyn yn nm nn s, c lin quan ti vng di i. - Gm 3 thu: tru trc, thu gia, thu sau. - Chc nng: + Thu trc: tit hoocmon kch thch hot ng ca nhiu tuyn ni tit khc, nh hng n s tng trng, s trao i glucoz, cht khong. + Thu sau: tit hoocmon iu ho trao i nc, s co tht cc c trn ( t cung). + Thu gia: ch pht trin tr nh, c tc dng i vi s phn b sc t da. - Hot ng ca tuyn yn chu s iu khin trc tip hoc gin tip ca h thn kinh. Hot ng 2: Tuyn gip Hot ng ca GV Hot ng ca HS

167

- Yu cu HS quan st H 56.2 nghin cu thng tin v tr li cu hi : - Nu v tr, cu to ca tuyn gip? - Chc nng ca tuyn gip l g? - Hy nu ngha ca cuc vn ng ton dn dng mui it? - Phn bit bnh bazo vi bnh bu c do thiu mui it v nguyn nhn v hu qu? - GV cho HS quan st tranh nh v 2 bnh ny.

- HS quan st k hnh v, nghin cu thng tin, tho lun nhm v tr li cu hi. - Cc HS khc nhn xt, b sung. + Thiu mui it s lm gim chc nng tuyn gip, gy bnh bu c.

- HS quan st tranh nh.

Kt lun: - Tuyn gip nm trc s gip ca thanh qun, nng 20 25 gam. - Tit hoocmon tirin (c thnh phn ch yu l it), c vai tr quan trng trong trao i cht v qu trnh chuyn ho cc cht trong t bo. - Bnh lin quan n tuyn gip: bnh bu c, bnh baz (nguyn nhn, hu qu SGK). - Tuyn gip v tuyn cn gip c vai tr trao i mui canxi v photpho trong mu. 4. Cng c - HS tr li cu hi SGK (278) ? V sao ni tuyn yn l tuyn ni tit quan trng nht? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit. - c trc bi 57: Tuyn tu v tuyn trn thn.

168

Ngy son: Ngy dy:

Tit 60
A. mc tiu.

Bi 57: Tuyn ty v tuyn trn thn

Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c chc nng ni tit v ngoi tit ca tuyn tu da trn cu to ca tuyn. - S fho chc nng ca tuyn tu trong s iu ho lng ng trong mu. - Trnh by cc chc nng ca tuyn trn thn da trn cu to ca tuyn. - C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thi yu thch mn hc.
B. chun b.

- Tranh phng to H 57.1; 57.2.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by vai tr ca tuyn yn, tuyn gip? - Em bit tuyn tu c chc nng g? 3. Bi mi Nh cc em hc, tuyn tu c chc nng ngoi tit l tit dch tu vo t trng tham gia vo tiu ho thc n, va c chc nng ni tit, cng vi tuyn trn thn, tuyn tu tham gia vo qu trnh iu ho lng ng trong mu. Vy hot ng ca 2 tuyn ny nh th no? chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Tuyn tu Mc tiu: - HS nm c cu to, chc nng ca tuyn tu v vai tr ca cc hoocmon tuyn tu. - Phn bit c chc nng ni tit v chc nng ngoi tit ca tuyn tu. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

169

- Yu cu HS quan st H 57.1 SGK, c thng tin, quan st H 24.3 trang 79 nh li v tr ca tuyn tu. - Tu c cu to t cc loi t bo no?Chc nng ca chng l g? - Chc nng ni tit v ngoi tit ca tuyn tu c thc hin nh th no? - Tuyn tu tit hoocmon no? T u? - GV t cu hi: - Nng ng trong mu n nh l bao nhiu? Khi lng ng trong mu tng cao c th s lm g n nh nng ng? - Khi lng ng huyt gim s c qu trnh no xy ra? - GV v ln bng s :
ng > 0,12%; t bo bta tit insulin

- Xem li H 24.3 trang 79. + HS: Tu cu to t t bo tit dch tu, t bo anpha v t bo bta. T bo tit dch tu; tit dch tu (chc nng ngoi tit). T bo anpha v bta: tit hoocmon (chc nng ni tit). + HS trnh by trn hnh v. - HS tr li: + T bo anpha: tit glucagn. + T bo bta: tit insulin. Khi nng ng tng cao, t bo bta tit insulin gip chuyn ho glucoz thnh glicgen gip lm gim lng ng trong mu. - HS: Khi ng huyt gim, t bo anpha tit insulin gip chuyn ho glicgen thnh glucz gip tng lng ng trong mu. - HS da vo s trn bng trnh by li.

Glucoz Glicgen

ng < 0,12%; t bo anpha tit - HS trnh by: gip te l glucagn

ng huyt lun n nh, m - Yu cu HS trnh by li vai bo hot ng sinh l ca c tr ca hoocmon tuyn tu. th din ra bnh thng. - Tc ng i lp ca 2 loi hoocmon insulin v glucagn c vai tr g? - GV lin h thc t: bnh tiu ng (lng ng tng cao, thn khng hp thli ht c dn ti i tiu ra ng). Hu qu: c th cht. - Chng h ng huyt.

Kt lun: - Chc nng ca tuyn tu: + Chc nng ngoi tit: tit dch tu (do cc t bo tit dch tu). + Chc nng ni tit: do cc t bo o tu thc hin. 170

- T bo anpha tit glucagn. - T bo bta tit insulin. Vai tr ca cc hoocmn tuyn tu: Glucoz
ng > 0,12%; t bo bta tit insulin

Glicgen

Nh tc ng i lp ca 2 loi hoocmon tuyn tu gip t l ng huyt lun n nh m bo hot ng sinh l din ra bnh thng. Hot ng 2: Tuyn trn thn Mc tiu: HS nm c v tr, cu to ca tuyn trn thn. Chc nng tit hoocmon ca tuyn trn thn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st m hnh + HS: Tuyn trn thn gm 1 v cho bit v tr ca tuyn trn i nm trn nh 2 qu thn. thn. - Tuyn trn thn nm u? - 1 HS ln bng trnh by. - Yu cu HS quan st H 57.2 (SGK) - Trnh by cu to ca tuyn trn thn? - GV treo tranh cm. - HS trnh by vai tr ca - Yu cu HS nghin cu thng hoocmon. tin SGK. - Nu chc nng ca cc hoocmon tuyn trn thn? + V tuyn? + Tu tuyn? - HS tip thu ni dung. - GV lu HS: Hoocmon phn tu tuyn trn thn cng glucagn (tuyn tu) iu chnh lng ng trong mu khi b h ng huyt. Kt lun: - V tr; tuyn trn thn gm 1 i, nm trn nh 2 qu thn. Cu to v chc nng: - Phn v: tit cc hoocmon iu hoad cc mui natri, kali ... iu ho ng huyt, lm thay i cc c tnh sinh dc nam. - Phn tu: tit arnalin v noarnalin c tc dng iu ho hot ng tim mch v h hp, cng glucagn iu chnh lng ng trong mu. 4. Cng c - GV cng c ni dung bi. - Treo bng ph cho HS hon thnh bi tp: 171

ng < 0,12%; t bo anpha tit glucagn

Khi(+) ng huyt tng T bo bta bo anpha Tit insulin Glucoz ng huyt gim n mc bnh thng o tu

Khi (+) ng huyt gim T

(-)

Glicogen

Tit glucagn

(-)
Glucoz

ng huyt tng n mc bnh thng

5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK, lm bi tp trong SBT. - c mc Em c bit. - c trc bi 58: Tuyn sinh dc.

Ngy son: Ngy dy: Tit 61 Bi 58: Tuyn sinh dc

A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by c cc chc nng ca tinh hon v bung trng. - Nm c cc hoocmon sinh dc nam v hoocmon sinh dc n. - Hiu r nh hng ca hoocmon sinh dc nam v n n nhng bin i ca c th tui dy th. 172

- C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thc v sinh v bo v c th.

B. chun b.

- Tranh phng to H 58.1; 58.2; 58.3. - Bng ph vit ni dung bng 58.1; 58.2.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by chc nng ca cc hoocmon tuyn tu? - Trnh by vai tr ca tuyn trn thn? 3. Bi mi Sinh sn l mt c tnh quan trng sinh vt. i vi con ngi, khi pht trin n mt tui nht nh, tr em c nhng bin i. Nhng bin i do u m c? N chu s iu khin ca hoocmon no? Bin i c ngha g ? l ni dung bi hc hm nay chng ta s nghin cu. Hot ng 1: Tinh hon v hoocmon sinh dc nam Mc tiu: - HS nm c chc nng ca hoocmon sinh dc nam v bit s hot ng ca hoocmon sinh dc nam gy ra bin i c th tui dy th. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV hng dn HS quan st H 58. - C nhn HS lm vic c lp, 1; 58.2 v lm bi tp in t quan st k hnh, c ch (SGK Tr 182). thch. - Tho lun nhm v in t - GV nhn xt, cng b p n: vo bi tp. 1- LH, FSH - i din nhm trnh by, cc 2- T bo k. nhm khc nhn xt, b sung. 3- Testosteron ? Nu chc nng ca tinh hon? - HS da vo bi tp va lm - GV pht bi tp bng 58.1 cho tr li, sau rt ra kt lun. cc HS nam, yu cu: cc em - HS nam c k ni dung bng nh du vo du hiu c bn 58.1 v nh du vo cc la thn? chn. - GV cng b p n. - Lu HS: u hiu xut tinh ln u l du hiu ca giai - HS nghe GV ging. on dy th chnh thc Kt lun: Tinh hon: + Sn sinh ra tinh trng. + Tit hoocmon sinh dc nam testosteron. - Hoocmon sinh dc nam gy bin i c th tui dy th ca nam. 173

- Nhng du hiu xut hin tui dy th: bng 58.1 SGK. Hot ng 2: Bung trng v hoocmon sinh dc n Mc tiu: - HS nm c chc nng ca hoocmon sinh dc n v bit s hot ng ca hoocmon sinh dc n gy ra bin i c th n gii tui dy th. Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st k H 58.3 v lm bi tp in t SGK. - Yu cu HS nu kt qu. - GV nhn xt, khng nh p n. 1- Tuyn yn 2- Nang trng 3- strogen 4- Progesteron - Nu chc nng ca bung trng? Hot ng ca HS - C nhn HS quan st k hnh tm hiu qu trnh pht trin ca nang trng. (t cc nang trng gc) v tit hoocmon bung trng. - Trao i nhm, la chn t cn thit. i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung.

- Da vo bi tp lm tr li cu hi, rt ra kt lun. - GV pht bi tp bng 58.2 cho - HS n c k ni dung bng HS n, yu cu: cc em nh 58.2, nh du vo la chn. du vo trng du hiu ca bn thn. - 1 HS trnh by, cc HS khc - GV gi 1 HS trnh by, cc HS nhn xt, be sung. khc b sung. - GV tng kt li nhng du hiu tui dy th. - HS lng nghe. - Lu HS: kinh nguyt ln u tin l du hiu ca dy th chnh thc n. - GV nhc nh HS thc v sinh kinh nguyt. Kt lun: - Bung trng: + Sn sinh ra trng. + Tit hoocmon sinh dc n strogen - Hoocmon strogen gy ra bin i c th tui dy th ca n. - Nhng du hiu xut hin tui dy th n: bng 58.2 SGK. 4. Cng c - Yu cu HS tr li cu hi: - V sao ni tuyn sinh dc l tuyn pha? - Nguyn nhn dn ti bin i c th tui dy th nam v n? 174

5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit. - c trc bi 59: S iu ho v phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit. Ngy son: Ngy dy: Tit 62 Bi 59: S iu ho v phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Nu c cc v d chng minh c th t iu ho trong hot ng ni tit. - Hiu r c s phi hp trong hot ng ni tit gi vng tnh n nh ca mi trng trong. - Rn luyn k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thc gi gn sc kho.
B. chun b.

- Tranh phng to H 59.1; 59.2; 59.3.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cc chc nng ca tinh hon v bung trng? - Nguyn nhn no dn n nhng bin i c th tui dy th nam v n? trong bin i no l quan trng v cn lu ? 3. Bi mi Cng nh h thn kinh, trong hot ng ni tit cng c c ch t iu ho m bo lng hoocmon tit ra va nh cc thng tin ngc. Thiu thng tin ny s dn n s ri lon trong hot ng ni tit v s lm vo tnh trng bnh l. Hot ng 1: iu ho hot ng ca cc tuyn ni tit Hot ng ca GV - Hy k tn cc tuyn ni tit chu nh hng ca c hoocmon tit ra t tuyn yn? - GV trnh by ni dung thng tin mc I SGK kt hp s dng H 59.1 v 59.2 gip HS hiu r c ch iu ho hot ng ca cc tuyn ny. - Trnh by c ch iu ho hot ng ca tuyn gip v tuyn trn thn? (hoc s Hot ng ca HS - HS lit k; tuyn gip, tuyn dinh dc, tuyn trn thn.

- HS quan st k H 59.1; 59.2; 58.1 v trnh by c ch iu ho hot ng ca tng tuyn. 175

iu ho hot ng ca t - i din nhm trnh by trn bo k trong tinh hon) H 59.1; tranh, cc nhm khc b sung. 59.2; 58.1 - Yu cu HS rt ra kt lun. Kt lun: - Tuyn yn tit hoocmon iu khin s hot ng ca cc tuyn ni tit. - S hot ng ca tuyn yn c tng cng hay km hm chu s chi phi ca cc hoocmon do cc tuyn ni tit khc tit ra. => l c ch t iu ho ca cc tuyn ni tit nh cc thng tin ngc. Hot ng 2: S phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit. Hot ng ca GV - Lng ng trong mu gi c tng i n nh l do u? - GV a thng tin: khi lng ng trong mu gim mnh khng ch cc t bo anpha ca o tu hot ng tit glucagn m cn c s phi hp hot ng ca c tuyn trn thn gp phn chuyn ho lipit v prtin thnh glucz (tng ng huyt). - GV yu cu HS quan st H 59.3: - Trnh by s phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit khi ng huyt gim? - GV: Ngoi ra arnalin v nonarnalin cng phi hp vi glucagn lm tng ng huyt. - Gip HS rt ra kt lun. Hot ng ca HS - HS vn dng kin thc v chc nng ca hoocmon tuyn tu trnh by.

- C nhn HS quan st k H 59.3, trao i nhm trnh by ra giy nhp cu tr li. - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. - Tnh n nh ca mi trng bn trong.

Kt lun: - S phi hp hot ng ca tuyn tu v tuyn trn thn. - S iu ho, phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit c tc dng duy tr m bo cho cc qu trnh sinh l trong c th din ra bnh thng. 4. Cng c 176

Yu cu HS tr li cu hi: - Nu r mi quan h trong s iu ho hot ng ca tuyn yn i vi cc tuyn ni tit khc? - Trnh by c ch hot ng ca tuyn tu? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi 1, 2 SGK. - Nu c cc VD dn chng cho kin thc trn.

Ngy son: Ngy dy: Tit 63

Chng XI- Sinh sn

Bi 60: C quan sinh dc nam
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - K tn v xc nh c cc b phn trong c quan sinh dc nam v ng i ca tinh trng t ni sinh sn n khi ra ngoi c th. - Nu c chc nng c bn ca cc b phn . - Nu r c c im ca tinh trng. - C k nng quan st hnh, nhn bit kin thc. - C nhn thc ng n v c quan sinh dc ca c th.
B. chun b.

- Tranh phng to H 6.1; 60.2. - Bi tp bng 60 SGK.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Cu hi 1, 2 SGK. 3. Bi mi VB: C quan sinh sn c chc nng quan trng l duy tr ni ging. Vy chng c cu to nh th no ? chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. 177

Hot ng 1: Cc b phn ca c quan sinh dc nam Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu tranh H 60.1 SGK v hon thnh bi tp in t. - GV nhn xt v khng nh p n. 1- Tinh hon 2- Mo tinh 3- Bu 4- ng dn tinh 5- Ti tinh - Cho HS c li thng tin SGK hon chnh v tr li cu hi: - C quan sinh dc nam gm nhng b phn no? - Chc nng ca tng b phn l g? Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin H 60.1 SGK , trao i nhm v hon thnh bi tp. - i in nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung.

- 1 HS c to thng tin. - 1 HS ln trnh by trn tranh.

Kt lun: C quan sinh dc nam gm: + Tinh hon: l ni sn xut ra tinh trng. + Mo tinh hon: ni tinh trng tip tc pht trin v hon thin v cu to. + ng dn tinh: dn tinh trng n ti tinh. + Ti tinh; cha tinh trng. + Dng vt: dn tinh dich, dn nc tiu ra ngoi. + Tuyn hnh, tuyn tin lit; tit dch ho long tinh trng. Hot ng 2: Tinh hon v tinh trng Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK, quan st H 60.2, tho lun nhm v tr li cu hi: - Tinh trng c sn sinh ra u? T khi no? Sn sinh ra tinh trng nh th no? - GV nhn xt, hon chnh thng tin. - Tinh trng c c im v hnh thi , cu to v hot ng sng nh th no? Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin, quan st H 60.2, tho lun nhm v tr li cu hi: - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung.

178

Kt lun: - Tinh trng c sn sinh bt u t tui dy th. - Tinh trng sinh ra trong ng sinh tinh t cc t bo mm (t bo gc) tri qua phn chia gim nhim (b NST gim 1/2). - Tinh trng nh, gm u, c , ui di, di chuyn nhanh, kh nng sng lu hn trng (t 3-4 ngy). - C 2 loi tinh trng l tinh trng X v tinh trng Y. 4. Cng c Yu cu HS hon thnh bi tp trang 189. - GV pht cho HS bi tp in sn, HS t lm. - GV thng bo p n v biu im cho HS t chm cho ca nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit trang 189.

Ngy son: Ngy dy:

Tit 64
A. mc tiu.

Bi 60: C quan sinh dc n

Khi hc xong bi ny, HS: - K tn v xc nh c trn tranh cc b phn trong c quan sinh dc n. - Nu c chc nng c bn ca c quan sinh dc n. - Nu c im c bit ca chng. - C k nng quan st hnh, nhn bit kin thc. - C thc gi gn v sinh v bo v c th.
B. chun b.

- Tranh phng to H 61.1; 61.2. - Phiu hc tp ni dung bng 61. 179

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to v chc nng cc c quan ca c quan sinh dc nam? 3. Bi mi VB: C quan sinh dc n c chc nng c bit, l mang thai v sinh sn. Vy c quan sinh dc n c cu to ph hp vi chc nng nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Cc b phn ca c quan sinh dc n Hot ng ca GV - GV yu cu HS quan st H 61.1 SGK v ghi nh kin thc. - Yu cu HS tho lun, tr li cu hi: - C quan sinh dc n gm nhng b phn no? Chc nng ca tng b phn l g? - Yu cu HS hon thnh bi tp vo phiu hc tp. Cho HS trao i phiu v so snh vi p n. - GV nhn xt. - GV ging thm v v tr ca t cung v bung trng lin quan n mt s bnh n v gio dc thc gi gn v sinh. Hot ng ca HS - HS t quan st H 61.1 SGK v ghi nh kin thc. - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - HS hot ng nhm v hon thnh bi tp in t. - Trao i phiu gia cc nhm, so snh vi p n. - HS tip thu kin thc.

Kt lun: C quan sinh dc n gm: - Bung trng: ni sn sinh trng. - ng dn trng: thu v dn trng. - T cung: n nhn v nui dng trng th tinh. - m o: thng vi t cung. - Tuyn tin nh: tit dch. Hot ng 2: Bung trng v trng Hot ng ca GV Hot ng ca HS

180

- GV nu vn : - Trng c sinh ra bt u t khi no? - Trng sinh ra t u v nh th no? - Trng c c im g v cu to v hot ng? - GV nhn xt, nh gi kt qu v gip HS hon thin kin thc. - GV ging thm v qu trnh gim phn hnh thnh trng (tng t s hnh thnh tinh trng). + Ti sao trng di chuyn c trong ng dn trng? + Ti sao trng ch c 1 loi mang X?

- HS t nghin cu SGK, quan st H 61.2; 58.3, tho lun nhm thng nht cu tr li: - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe. - HS hot ng c nhn, suy ngh v tr li.

Kt lun: - Trng c sinh ra bung trng bt u t tui dy th. - Trng ln hn tinh trng, cha nhiu cht dinh dng, khng di chuyn c. - Trng c 1 loi mang X. - Trng sng c 2 - 3 ngy v ch c kh nng th tinh trong vng 1 ngy nu gp c tinh trng. 4. Cng c - GV cho HS lm bi tp bng 61 (Tr 192) bng phiu bi tp in sn. + HS t lm, cha ln bng. - GV a p n, biu im cho HS chm p n: a- ng dn nc tiu b- Tuyn tin nh c- ng dn trng d- S rng trng e- Phu ng dn trng g- T cung h- Th vng, hnh kinh, kinh nguyt. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK, hc theo bng 61. - c mc Em c bit trang 192.

181

Ngy son: Ngy dy: Tit 65

A. mc tiu.

Bi 61: Th tinh th thai v pht trin ca thai

Khi hc xong bi ny, HS: - Ch r c nhng iu kin ca s th tinh v th thai trn c s hiu r cc khi nim v th tinh v th thai. - Trnh by c s nui dng thai trong qu trnh mang thai v iu kin m bo cho thai pht trin. - Gii thch c hin tng kinh nguyt. - C thc gi gn v sinh kinh nguyt.
B. chun b.

- Tranh phng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh nh qu trnh pht trin bo thai. - Pht bi tp (Tr 195 SGK).
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Nu c im ca bung trng v trng? - Bi tp bng 61? 3. Bi mi S th tinh v th thai xy ra khi no? trong nhng iu kin no? Thai c pht trin trong c th m nh th no? Nh u? l nhng vn chng ta s hc trong tit hm nay. Hot ng 1: Th tinh v th thai Mc tiu: Ch ra cc iu kin th tinh v th thai, nu c khi nim th tinh v th thai. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

182

- GV yu cu HS nghin cu - HS nghin cu thng tin, quan thng tin, quan st H 61.1 SGK st H 61.1 SGK v tr li cu v tr li cu hi: hi: - Th no l th tinh v th - Trao i nhm, thng nht thai? cu tr li. - iu kin cho s th tinh v - i din nhm trnh by, cc th thai l g? nhm khc nhn xt, b sung. - GV nh gi kt qu, gip HS - HS rt ra nhn xt. hon thin kin thc. - GV ging thm: + Nu trng di chuyn xung gn t cung mi gp tinh trng - HS lng nghe tip thu th s th tinh s khng xy ra. kin thc. + Trng c th tinh bm vo thnh t cung m khng pht trin tip th s th thai khng c kt qu. + Trng th tinh pht trin ng dn trng l hin tng cha ngoi d con, rt nguy him n ngi m. Kt lun: - Th tinh l s kt hp gia trng v tinh trng to thnh hp t. + iu kin: trng v tinh trng gp nhau 1/3 ng dn trng pha ngoi. - Th thai l trng c th tinh bm vo thnh t cung tip tc pht trin thnh thai. + iu kin: trng c th tinh phi bm vo thnh t cung. Hot ng 2: S pht trin ca thai Mc tiu: HS ch ra c s nui dng thai v iu kin m bo cho thai pht trin bnh thng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS

183

- GV yu cu HS nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi: - Qu trnh pht trin ca bo thai din ra nh th no? - GV b sung thm (ch trn tranh): Sau th tinh 7 ngy, lp ngoi phi bm vo mt t cung pht trin thnh nhau thai, 5 tun sau nhau thai hnh thnh y . Thai ly cht dinh dng v oxi t mu m v thi cacbonic, ur sang cho m qua dy rn. - Sc kho ca m nh hng nh th no i vi s pht trin ca nhau thai? - Trong qu trnh mang thai, ngi m cn lm g thai pht trin tt v con sinh ra kho mnh? - GV lu khai khc thm hiu bit ca HS qua phng tin thng tin i chng v ch dinh dng.

- HS t nghin cu SGK, quan st H 62.3, tranh qu trnh pht trin bo thai, ghi nh kin thc. - Trao i nhm sau i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe. - HS tho lun nhm, nu c: + M kho mnh, thai pht trin tt. V vy m cn n ung y cht dinh dng. + Ngi m mang thai khng c ht thuc, ung ru, vn ng mnh, khng nhim virut.

Kt lun: - Thai c nui dng nh cht dinh dng ly t m qua nhau thai. - Khi mang thai, ngi m cn c cung cp y cht dinh dng v trnh cc cht kch thch c hi cho thai nh: ru, thuc l... Hot ng 3: Hin tng kinh nguyt Mc tiu: HS gii thch c hin tng kinh nguyt. Hot ng ca GV - GV yu cu HS c thng tin SGK, quan st h 62.3 v tr li cu hi: - Hin tng kinh nguyt l g? - Kinh nguyt xy ra khi no? - Do u c kinh nguyt? - GV nhn xt, nh gi kt qu ca cc nhm v gip HS hon thin kin thc. - GV ging thm: + Tnh cht ca chu k kinh nguyt do tc dng ca hoocmon tuyn yn. Hot ng ca HS - HS t nghin cu thng tin SGK, quan st H 62.3, kt hp kin thc chng Ni tit, trao i nhm v tr li cu hi: - Trao i nhm sau i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe GV ging, tip thu kin thc. 184

+ Tui kinh nguyt c th sm hay mun tu thuc vo nhiu yu t. + Kinh nguyt khng u l biu hin bnh l, cn i khm. + V sinh kinh nguyt. Kt lun: - Kinh nguyt l hin tng trng khng c th tinh, lp nim mc t cung bong ra, thot ra ngoi cng mu v dch nhy. - Kinh nguyt l du hiu chng t trng khng c th tinh. - Kinh nguyt xy ra theo chu k. - Kinh nguyt nh du chnh thc tui dy th cc em gi. 4. Cng c - GV cho HS lm bi tp chun b 9trang 195) bng phiu bi tp in sn. + HS t lm, cha ln bng. - GV a p n, biu im cho HS chm: p n: 1- C thai v sinh con. 2- Trng 3- S rng trng 4- Th tinh v mang thai 5- T cung 6- Lm t, nhau 7- Mang thai. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit . - Tm hiu v tc hi ca vic mang thai tui v thnh nin. Ngy son: Ngy dy:

Tit 66
A. mc tiu.

Bi 63: C s khoa hc ca cc bin php trnh thai

Khi hc xong bi ny, HS: - Phn tch c ngha ca cuc vn ng sinh c k hoch trong k hoch ho gia nh. - Phn tch c nhng nguy c khi c thai tui v thnh nin. - Gii thch c c s khoa hc ca cc bin php trnh thai, t xc nh c cc nguyn tc cn tun th trnh thai.
B. chun b.

185

- Thng tin v hin tng mang thai tui v thnh nin, tc hi ca mang thai sm. - 1 s dng c trnh thai nh: bao cao su, vng trnh thai, v thuc trnh thai.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Th no l s th tinh? Th thai iu kin c s th tinh, th thai? - Hin tng kinh nguyt? 3. Bi mi Trong x hi hin nay, nhng t nn lm cho cuc sng ca con ngi khng lnh mnh, mt phn trong s l do thiu hiu bit dn ti c trng hp 15 tui c con. Tuy nhin, khoa hc nghin cu v ra cc bin php trnh thai hu hiu nhm gip gia nh v x hi pht trin ngy cng bn vng. Hot ng 1: ngha ca vic trnh thai Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV nu cu hi: - HS tho lun nhm, thng nht - Hy cho bit ni dung cuc vn kin v nu c: ng sinh c k hoch trong + Khng sinh con qu sm (trc k hoch ho gia nh? 20) - GV vit ngn gn ni dung HS + Khng dy, nhiu. pht biu vo gc bng: - GV hi: + m bo cht lng cuc sng. - Cuc vn ng sinh c k hoch c ngha nh th no? + Mi ngi phi t gic nhn - Thc hin cuc vn ng thc thc hin. bng cch no? + nh hng xu n sc kho - iu g s xy ra nu c thai v tinh thn, kt qu hc tp... tui cn ang i hc? - ngha ca vic trnh thai? - HS nu kin ca mnh. - GV cn lng nghe, ghi nhn nhng kin a dng ca HS c bin php tuyn truyn gio dc. Kt lun: - ngha ca vic trnh thai: + Trong vic thc hin k hoch ho gia nh: m bo sc kho cho ngi m v cht lng cuc sng. + i vi HS ( tui ang i hc): khng c con sm nh hng ti sc kho, hc tp v tinh thn. Hot ng 2: Nhng nguy c c thai tui v thnh nin Hot ng ca GV Hot ng ca HS 186

- GV cho HS c thng tin mc Em c bit phn i (tr 199) hiu: Tui v thnh nin l g? mt s thng tin v hin tng mang thai tui v thnh nin Vit Nam. - HS nghin cu thng tin mc II SGK tr li cu hi: - Nhng nguy c khi c thai tui v thnh nin l g? - GV nhc nh HS: cn phi nhn thc v vn ny c nam v n, phi gi gn bn thn, l tin cho cuc sng sau ny. - Cn phi lm g trnh mang thai ngoi mun hoc trnh no thai tui v thnh nin.

- Mt HS c to thng tin SGK. - HS nghin cu thng tin, tho lun nhm, b sung v nu c: + Mang thai tui ny c nguy c t vong cao v: - D xy thai, non. - Con nu thng nh cn kh nui, d t vong. - Nu phi no d dn ti v sinh v dnh t cung, tc vi trng, cha ngoi d con. - C nguy c phi b hc, nh hng ti tin , s nghip.

Kt lun: - C thai tui v thnh nin l nguyn nhn tng nguy c t vong v gy nhiu hu qu xu. Hot ng 3: C s khoa hc ca cc bin php trnh thai Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS tho lun nhm - HS da vo iu kin cn cho v tr li cu hi: s th tinh, th thai (bi 62) , - Da vo nhng iu kin cn trao i nhm thng nht cu cho s th tinh v s th thai, tr li. hy nu cc nguyn tc - i din nhm trnh by , cc trnh thai? nhm khc nhn xt b sung - Thc hin mi nguyn tc c nhng bin php no? - GV nhn xt, cho HS nhn bit cc phng tin s dng bng cch cho quan st cc dng c - HS phi nu c: trnh thai. + Trnh quan h tnh dc - Sau khi HS tho lun, GV yu tui HS, gi gn tnh bn trong cu mi HS phi c d kin sng, lnh mnh khng nh hng hnh ng cho bn thn v yu ti sc kho, hc tp v hnh phc cu trnh by trc lp. trong tng lai. Kt lun: - Mun trnh thai cn fnm vng cc nguyn tc: 187

+ Ngn trng chn v rng. + Trnh khng cho tinh trng gp trng. + Chng s lm t ca trng th tinh. - Phng tin s dng trnh thai: + Bao cao su, thuc trnh thai, vng trnh thai. + Trit sn: tht ng dn tinh, tht ng dn trng. 4. Cng c - GV yu cu Hut li cuhi 1 9trang 198). - Hon thnh bng 63. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c trc bi 64: Cc bnh ly qua ng tnh dc.

Ngy son: Ngy dy: Tit 67 Bi 64: Cc bnh ly truyn qua ng tnh dc
A. mc tiu.

- HS trnh by r c tc hi ca mt s bnh tnh dc ph bin (lu, giang mai, HIV, AIDS) - Nu c nhng c im sng ch yu ca cc tc nhn gy bnh (vi khun lu, giang mai v virut gy ra AIDS) v triu trng c th pht hin sm, iu tr liu. - Xc inh r con ng ly truyn tm cch phng nga i vi mi bnh. T gic phng trnh, sng lnh mnh, quan h tnh dc an ton.
B. chun b.

- Tranh phng to H 64 SGK. - T liu v bnh tnh dc.

C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 2. Kim tra bi c - Nhng nguy c c thai tui v thnh nin? - Cc nguyn tc trnh thai? 3. Bi mi Hot ng 1: Bnh lu Hot ng ca GV

8C:

Hot ng ca HS

188

- GV yu cu HS c thng tin SGK. - Yu cu HS quan st, c nidung bng 64.1. - Yu cu HS tho lun tr li: - Tc nhn gy bnh? - Triu trng ca bnh? - Tc hi ca bnh? - GV nhn xt.

- HS c thng tin SGK, ni dung bng 64.1, tho lun v tr li cu hi: - 1HS trnh by, cc HS khc nhn xt b sung. - Lng nghe hng dn ca GV.

Kt lun: - Do song cu khun gy nn. - Triu chng: + Nam: i but, tiu tin c mu, m. + N: kh pht hin. - Tc hi: + Gy v sinh + C nguy c cha ngoi d con. + Con sinh ra c th b m lo. Hot ng 2: Bnh giang mai Hot ng ca GV - GV yu cu HS quan st hnh 64, c ni dung bng 64.2 SGK, tho lun nhm v tr li - Bnh giang mai c tc nhn gy bnh l g? - Triu trng ca bnh nh th no? - Bnh c tc hi g? Hot ng ca HS - HS quan st hnh 64, c ni dung bng 64.2 SGK, tho lun nhm v tr li: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - Rt ra kt lun.

Kt lun: - Tc nhn: do xon khun gy ra. - Triu chng: + Xut hin cc vt lot nng, cng c b vin, khng au, khng c m, khng ng vy, sau bin mt. + Nhim trng vo mu to nn nhng chm nh pht ban nhng khng nga. + Bnh nng c th sng chn thn kinh. - Tc hi: + Tn thng cc ph tng (tim, gan, thn) v h thn kinh. + Con sinh ra c th mang khuyt tt hoc b d dng bm sinh. Hot ng 3: Cc con ng ly truyn v cch phng trnh 189

Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin do GV cung cp v ghi nh kin thc. - Yu cu HS trao i nhm tr li:

Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin, ghi nh kin thc, tho lun nhm, thng nht in tr li: - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung kin thc: - Con ng ly truyn bnh + Quan h tnh dc ba bi. lu v giang mai l g? - Lm th no gim bt t + Sng lnh mnh, quan h l ngi mc bnh tnh dc tnh dc an ton. trong x hi hin nay? + HIV. - Ngoi 2 bnh trn em cn bit bnh no lin quan n hot ng tnh dc? Kt lun: a. Con ng ly truyn: quan h tnh dc ba bi, qua ng mu... b. Cch phng trnh: - Nhn thc ng n v bnh tnh dc. - Sng lnh mnh. - Quan h tnh dc an ton. 4. Cng c - GV cng c ni dng bi. - Yu cu HS nhc li tc hi v cch phng trnh cc bnh tnh dc. - GV nh gi gi. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit SGK. c trc bi: i dch ATDS thm ho ca loi ngi. Ngy son: Ngy dy: Tit 68 Bi 65: i dch AIDS Thm ho ca loi ngi
A. mc tiu.

Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by r cc tc hi ca bnh AIDS. - Nu c c im sng ca virut gy bnh AIDS. - Ch ra c cc con ng ly truyn v a ra cch phng nga bnh AIDS. - C k nng pht hin kin thc t thng tin c. - C thc t bo v mnh phng trnh AIDS.
B. chun b.

190

- Tranh phng to H 65, tranh qu trnh xm nhp ca virut HIV vo c th ngi. - Tranh tuyn truyn v AIDS. - Bng trang 203.
C. hot ng dy - hc.

1. T chc: 8A: 8B: 8C: 2. Kim tra bi c - Trnh by con ng ly truyn v tc hi ca bnh lu, giang mai? 3. Bi mi Hot ng 1: AIDS l g? HIV l g? Hot ng ca GV - GV yu cu HS c thng tin SGK, da vo hiu bit ca mnh qua cc phng tin thng tin i chng v tr li cu hi: - Em hiu g v AIDS? HIV? - GV yu cu HS hon thin bng 65. - GV k sn bng 65 vo bng ph, yu cu HS ln cha bi. Hot ng ca HS - HS c thng tin SGK, da vo hiu bit ca mnh qua cc phng tin thng tin i chng v tr li cu hi: + AIDS l hi chng suy gim min dch mc phi. - 1 HS ln bng cha, cc HS khc nhn xt, b sung hon thin kin thc.

Kt lun: - AIDS l hi chng suy gim min dch mc phi. - HIV l virut gy suy gim min dch ngi. - Cc con ng ly truyn v tc hi (bng 65). Hot ng 2: i dch AIDS Thm ho ca loi ngi Hot ng ca GV - GV yu cu HS c thng tin SGK. - Yu cu HS c li mc Em c bit v tr li cu hi: - Ti sao i dch AIDS l thm ho ca loi ngi? - GV nhn xt. - GV lu HS: S ngi nhim cha pht hin cn nhiu hn s pht hin rt nhiu. Hot ng ca HS - HS c thng tin v mc Em c bit v tr li cu hi: + V: AIDS ly lan nhanh, nhim HIV l t vong v HIV l vn ton cu. - HS tip thu ni dung.

Kt lun: - AIDS l thm ho ca loi ngi v: + T l t vong rt cao. 191

+ Khng c vcxin phng v thuc cha. + Ly lan nhanh. Hot ng 3: Cc bin php ly nhim HIV/ AIDS Hot ng ca GV - GV nu vn : + Da vo con ng ly truyn AIDS, hy ra cc bin php phng nga ly nhim AIDS? + HS phi lm g khng mc AIDS? + Em s lm g gp sc mnh vo cng vic ngn chn s ly lan ca i dch AIDS? + Ti sao ni AIDS nguy him nhng khng ng s? Hot ng ca HS + An ton truyn mu. + M b AIDS khng nn sinh con. + Sng lnh mnh. - HS tho lun v tr li. - Cc HS khc nhn xt, b sung.

Kt lun: - Ch ng phng trnh ly nhim AIDS: + Khng tim chch ma tu, khng dng chung kim tim, kim tra mu trc khi truyn. + Sng lnh mnh, 1 v 1 chng. + Ngi m nhim AIDS khng nn sinh con. 4. Cng c - GV cng c ni dung bi. - Yu cu HS nhc li: nguy c ly nhim, tc hi v cch phng trnh AIDS. - nh gi gi. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Chun b ni dung n tp.

192