c

«occc CCC
c< «CCCl
<<t_C«C
"«*-
CC<__cCiCC <r cc
<tc<C cc£i_f
<?rc<ci c ^rccfsg:
cc <cc<g> c<
<tCCj

C CC
r«
<<T CcccCccjC
r 'c/ <CC<c ;

m cccSC. <_FCC<_ccC
<CH CcCCC_0
<f|< < ccjfc .

CCCCCKi* ||Cc C c<g

g dcccXCCC'
<_Tc.c cc^cTcc
ifC C
<£
^9 <
c

,< c^ cc<«0CL
<£C <3CX«31CC
2?cc o r<c_7cCCc<SCCc
«l cc_c<_CCCC
C <l£ Cv

~~X<CC .,
«cCcCCCiCC^
C OCC* CCC <CCQCCCCC
[cj
(C ccccc ccc
cC<^C c<fo « i
«_<
C<£__^ CCC_ «
Ec CCcc
1M
CCCC C ccec <£ c csccccc
<
(CC i!
<

"c" CCci'(«X
r<<t
^ «c<«. <CC
rci
:<(<(( <s_<c.
c ccc C gC _
!

c
!_____
'<"'«__ K_5l- _His -
<_licc<CC<CC c CCC
cCC<CC<CC'
c cc *S cC<^ C_ <€^
_%C<C< CC«K
cccccd"- c<m
«
<

->c
-•
cc
<CJC.c:
,
<m
CC<<C CC« «s
VILLANOVr COLLEGE LIBRARY
Villanovr, Pennsylvania c ccC<CTC
C.CCC1C ^>
m «CcCcc CC <fi3T«cK<<C c

< ciCcCC_. «C;

cccc cc c<c<oc<<<jC c cc__cc:c .ccc® ;
<

<r <atS c?'Ck:c

This boo was donated
"cc cctcccc crc
C CCc C <(CC"< 5-4-.. 9
ccc C (OCcCCC c
r cc c <«c<c«^ by
cCC Ccc CcCC CCCCi_ccc; ccc_
c cc c <cc
>

c cc Re.Y....L_.....SuLLlY4m r ...0..-S.A.
rcdCTc^ccc C€C
OC C« >c« c cc
c
££__£ ccc " (<5 ccc < cc ccc r<
_ i

cc.
c<

«C
< « '

«c ccc< ccc c<r

c<cc< ccc cc.
'

"(.« c d
ci,
cC t ^<cJ
^ec«
CC<
<xc ,CC< fcc cc
<cc c<rC •«
<cn
<
K
C< C<
< C«C
cC
<-

<
c«C
<c CcC
<c<
ccc
<xc
CC'
cc ^<^C«.3
«cC :<.
C«
C3CC CC|
cc<C-<'<^-
-«si-
'

«. C-cC '" c

1 c_e<_ o c
« <_!<
—
cCC
^C
C5C
'CC. c<cc <3
c ccr cccic
r

<__<C_ ^ 1
C < «_(_?"<
cccV" .Ccu .<CTo <X Q < <CC<fc cc_Ccc
<c<C ,x c <.<____:«
'

CcCCC cc CgcCS^' _< C< CL. cc CcC_:-'-

IJCC
CC CC<C
<s
<

<- <c
'

< c cccc «
i- ,_^_»^ _r «< Sf?\
»CCC < <v
C5;
<<__.<-
'

^cCCC «<c <c _: c«c

CCCC <J
c c < <C <

C C CCcc <€___ "

c c c_
<
c
<Cc C
<cc «r
LC <CC
c
c cccc <r
c<c<c <CC
CCC
<

cc c
« ^

<<3C c ^(CC
r_ <_cc < <.<c<__.<C_ C C C:>
CCC TcCC
< <! c c<

<c«<C
;
<i c <<3C
<c« c
¥
«cccff V <rcC
<
<c:cc<sc <g«c .
<-. <-
.
-

c<CC<<(
((CC( <
-' _>_?
«___ZK«X -
,cC <<C<-C' <cccc«c <rfe
'
<JC<c<cc 7c<______€_LCCC
v_.

C<S«X<CC <ccc<s C <3C«C_ ,

«___ <
ccc <

CC<«OCC
c<r:<r<:
CtTCC < O
c - <CC<C
<_CCCCT
<« r<
CccC Cc
fcf J' <CC'<
^c c<c<ccc<:< C<C<i<
$._!
C' <
T_rv.<
<
.
<C<S «C5CC<C<<_3 c<c«<
ccccc . . '
c f^$ clli c? c,: <^«e
C<t<
<5C "<.
( <

-^ ^^ccc <rcccccc<i
*- <-<<.< <c«^__rc<:«c
 ;
,„, cc <cc< ccc <
c c c <0C"O C
^ '"C oc<
cccccc L C CC
«X_.'<ii___
>
C <c
c
cc,
c<
«
«^dCZc.
CCCCf
XC C C3 <*C C j? <occc
< •
C cc c c«ccc v
sr c »a _pr«_:. r 5E^ c c c
tm
SS;
c
c - / <
SSC<3CL
<sc__<c:
"
' •

<
CCCX CCC(
c
<<5 g CCOCCC C '
<

cc
<^Cj_cc: CfCCCc c CvCX
CLC<c_«C«r< «CCCC P c:c< <CL;
MC. c__c<cccr
, ... <

c<c<c<c
S c C dcC( c«CL
' < <
=C5 < C.c cci
«CCC
«c«_r.
CCC
<

c
C
' ic<cjcc<
C <<C_ccc c
c <c§;<<__

<ccc«r
-C< C C Cc
>« < CC CCCC^ (
<Sc,
^
C rr
|
c «o C
1

<__ c »,
<r c

l «c c c <I_<CC C c
{pcc CCCCC (
<_< <<_

c cccc:
ctCC
cc <<? «^ «CU Cc <£<<<cc C<cc ccCCCC Z

CC^ o
<<?0 cc CCcc; 'CX*
«

CC «
" cC<_L Ci «^gc " CCC
:c «cjccc cca
'

d<
«CC «Q__j«C c< ^3_C;C_c CCCCC
>
'
c
< <cc

lcrc c ccr CC <ci < <fI§C « ^ ^^^-cc

« '

c<_c c
<r >cc -*^_ *>_C C^5C
<<c_c
c
<s3CLcc«
C ccc
^c
'CCCC
<CcCr «£
«

'
C(
t»
Cc <C_C(
<<_W_
<C im C7>
Cc
c d_c vccgrccc
'C
c:c c<ccc«
<C

c
C
c -.
cc<c. C«c
_^$d_.C<^
SJ<<rc
- cc
CCC<
c cc«
cc
CT«C_C.C c cc: ccccc 5c
•
• < c<c<c
CC C¥CC c (
< <r«t:<c

W^cZ C ccccc
•jTCc

^S> CCdC '

< ccc ccccc c. c S
ccc <X3«C «- cc SS^ ^<aci C
c c- ( c *r-= f t
«0&<
C d cc^ C«Q«^<r»~ cc c
' '
.

>>(( c «fCCC C <c

^
<3*gk- <CC<f< C<Cf
ccgr
c <pc Vc&cc
c fC:^c3;c:c
<
<&~ «fe c. .
cc ccc <_: <c
^
<_*<_. ccccrcjcr
s|CJ
c ,
c
.
c
"
c «^ccc:
- <I^<c$-
(

"^^ \S->h((eC<gr<crccc:cc <c<c«crc<c

9<C c_
<
c c <.
<§ <££c<C .
c r -

cc
'^^&<xm<za& cjc «^c
<-

rc
c <ccxc^ ccr c< -

c.'CC«cr< cc
.

r-
1

S?f Ccc«C^c:C,<«CCCc Cc
cf$M$&&m&<&
:

^ I^^^CC «^C
;cCC
occc;^ cc
C CCC cc Cc Ccc
<
<^CT
<c:c:
C(.'cCcCC__c< CC Cc '

C_ C('CcCCJ.
c f, <c .C'C<
c c
C
_rc c<__cc cc
cc cc
d
CjiClCC
«c^c -c c < «"

<
CjkC". «CCC < cccc ^«" cc cc cr cc
cccr: C^"
C:/r ^BT C<C CSC <r <cccc <3^ CC CTjl
«c
i«<r
KI. r ^
c

^Cl=t -< ccccrcl&.c

ccClCCCCC/
^TM
ccc cp,
c«cc cj«
-CCCC <CC<
:
"ffScWti ClcCCCC<r
;____€
C^
cc
cc
s ccccccc
^ cct<jqc:
<>cc;
« cc cccr
ccc
ccc
c
^£C_
^, k<
=.

ccccccccc
(C cc L<SC ccc
^gc^ ^ <<Kc CCC
^^V
E*5_33C^.-*
•SaCLC!
gsc§;
^ -
1
"

t,
• <

<
cc C/cc c<-:
cc c-ccs:
dc: (r cic ( c cCC ccc
:
'
ccc c «ccc
CCC CJCJCC
L€CCC<<
cc
,

felC^ . ,
CC-CC'
CC «
ccccr cc < C CCCCCCi <^c<< <c<c<<c<
KCCC T Co.CCJ'"' («C, ^f _cc <l c«cccc<c_: «*«y_^<c«cjc<
,o«<<rc« cc
<

t rcc <c occcccr «tmcacccc

^ cj '

fCcec?;< c<£mZ<i«%
'

<^sc__:« 'ctCCC" cj^tC <'-<8CC cc< <Cc<SCcc«

<

_gc <E, «c<c

I
<#c
£* <T <c
|k?c
#; Scc fe d
<«Cc<CVC'C^
(
c
V3C «£C
g:cc
ccc
<ci<ac7cc<
<<5I<aC7cC<
<G«acrcc<
<r«rt
v«Lc<C cc<
^.«CjC C^
cC^-C i.
c _
^C<C
ccc cvc;
<c<ccc c«c<ac__c<
:c«c c«
gaogcfc
<c <a__rc<cc ^: c <<cCSC
CC <*Cc< c C«J • C «^ ccic-tjccr
<c
^
<-

c<«<i c«^
C c

:ccc« <<c <3C

< « .^_ci
ccC
i

«!Sc c «crc<^_rc c

@QC «©«fCccccC
.<*____!<<.
c <xc«<c ccr
^^ ccc
C c
c<CCC
«CCC
c <c_g;c«^:c-5d| gc :
c c .<CCC
«
«

cccoCjc: ^<_5s_2c«u c ' c cc-C c

~«rc<a^C«l^c <d'ccc<cc;
«»c«'<-
cC C <CC c
«J

<

~
c^KX '«cjsc <ccc«x;c«ccv c
c msc <c <

erc^cl^< «crcccc«ccc c
lc«c:^
c<sac //C <
cC
c. «X
<

^S^cf<c'^c««:< ^^ 5
c
cilcIcCcccC
c «ssc<crc<c«<<c ^
c^ ccz cc<^«cc
c«C CC c <_E<_C j
C K^CSZ
CCCC
CccC

ckC
\( <?;

c
.
'
C"
c
<i
,
'

<e_C
g
jg:
-
C
<

c •«
cC
£
v-

<
ccc,<
'<&C
<.C«
c<9C«
<c:c<ca^c:c «crcCcrccr CC<^CC ;"«r cf.' __ cCCCC !

C
'

—^cc <<x< ^c.< <Slcj C -

<C- < c
<CC <<CC_C <

c cc ("ccC- «C C «<__<<c< c < cc< c< C_C

_C<««
rcccc
.

<--c c<C cc cccfe. r^cc.

S «Tc .
cvC.
aC
C« <Cg5<Cc
<
— c <CC<<
 ACTA

SANCTORUM
'AIUSIIS. — KX TVPIS V. OOUPY, VIA G AR A Nfil KRK , 5
 Sa 'lf'toru.'I,

*M w $>*

"•'->,
'>,
'">»
SqM

'-yfr\

IVLII «»»&%
Se
^iatn
*
* C1S uiiUIUIIII
,

'
aliarum, ue
l
UV genlmm
£5"-
"7^
n\on«
l.

pn/mgeniaveterum Scriptor4©Y
•> c'OLLECTA, DIGESTA
'**«***%« &Obfervatmib»s &»**
, <

A WANNE BAPT. SOLLtf^

KMNNE PINIO
OVILIELMO CVPERO /"
PKTRO BOSCHIO
so C
«TATE I ESV PKESBYTBMS THB01X)61S

TOMVS V
d ?es luS
vicesimus, vicesimus \ni«
'

Je«nius secundus, vicesimus terliu-;

||
^cesimus quartus continentur^

^H
>ft
.«]

i./>

Ps^

BRXBITLO. / K IJ J

'
. .. M~i"

PARISIIS & ROIVDE.APVD VlCTOREM PALME. M. DCCC.LXVIII

 Digitized by the Internet Archive
in 2012 with funding from
Lyrasis Members and Sloan Foundation

http://www.archive.org/details/actasanctorum32unse
 ACTA
SANCTORUMquotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS ET GR^ECIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS MONUMENTIS

COLLECTA, DIGESTA, ILLUSTRATA

A Joanne Baptista SOLLERIO, Joanne PINIO, Guilielmo CUPERO

Petro BOSCHIO
E SOCIETATE .IESU rRBSBYTERIS THEOLOOIS.

EDITIO NOVISSIMA, CURANTE JOANNE CARNANDET

JULII TOMUS QUINTUS

QUO DIE8 VICE8IMUS, VICESIMUSMIMIIS, VICESIMUS SECUNDUS. VICE81MI S TERTIU8
ET VICESIMUS QUARTU8 CONTINENTUR

PARISIIS ET ROMtE
apud VICTOREM PALME, bibliopolam

1868
i
wcia. . Ya/tcfom uuin Tohl IV

, fculy. Anv i7±s

 MARLE MAGDALEN^
regle
PRINCIPI IHJNGARLE, ROHEMLE

ET

SERENISSBLE ARCHIDUCI

DUCI
Burgundise, Brabantise, Luxemburgi, Limburgi, Geldrise, Styriae,

Carinthise, Carniolise

COMITI
Flandrise, Namurci, Tyrolis, Goritiae, etc.

mmensa prope Operis nostri de Actis Sanctorum moles ut nova accessione con-
tinuo accrescit, ita post septem mensis Junii et quatuor Julii tomos, hic ordine
I
JL duodecimus est Austriacis auspiciis editus, Tuo autem nomini, ARCHIDUX
—<* SERENISSIMA, ex Augustissimi germani fratris, perpetui nostri Msecenatis, nutu
destinatus; quem voluntate non minus prona, nec minori benignitate a Te susce-
ptum iri confidimus, quam proxime prsegressum complexa est Serenissima Soror
Maria Elisabetha, dignissima juxta ac prudentissima Belgii nostri Gubernatrix. Id
'
vero non in postrema parte felicitatis nostrse reponendum existimamus, quod inter

tam varios tomos, is Tibi potissimum mera quem forte omnes stu-
sorte obtigerit,

i
diose selectum in animum inducent. Etenim ex enumeratis jam voluminibus, non
^ nisi unum hactenus prodiit, in quo ejus Principis, cui dedicabatur, synonymum

Sanctum inesse contigerit, unum, inquam, quod vel ea causa Augustissimae re-
gnanti inscriptum novimus : quod vero .casu hic factum est, id Tibi fortunatissime
reservatum gratulari audemus. Singularem igitur apud Te gratiam Tomum istum
Tomus v Julii. 1 pro-
promereri necesse est, in quo praeter sanctissimas Virgines martyres, Virgines Deo
dicatas, Virgines non sine prodigio maritatas, Virgines reginas et principes, praeter

has, inquam, ea elucet potissimum, cujus nomine insignita cum sis, Patronam feli-

cissime nacta es, cujus gesta longe gloriosissima, virtutes, miracula, ipsa asseve-
rante falli nescia aeterna Veritate, non minus diffusa, vulgata praedicataque sunt,

quam ipsamet Evangelica oracula, quorum sonum in omnem terram exivisse, fide

etiam certissima edocemur; ut proincle S. Mariae Magdalenae gloriam per orbem

universum, quaqua patuit umquam Clmstiana religio, cum ipsa propagatam, in-
Non deerant sane, ut jam dicere coeperam, in hoc ipso
dubitate liceat asserere.
quod Serenissimo nomini Tuo dicamus Actorum volumine, praeclarissimarum San-
ctarum feminarum exempla, quae aut ad imitandum Tibi proponeremus, aut potius
ad quorum normam, eas quibus refulges singularissimas virtutes exactas demon-
straremus. Atque ut celebratissimas istas in Ecclesia Catholica Virgines praeterea-
mus Margaritas et Christinas, tum vero Primitivas, Syntyches, Praxedes, totque
alias hoc tomo recensitas illustratasque, ea prae ceteris ob oculos Tibi proponi pot-
erat, quae ut in plurimis tecum certat, eximia nimirum in Deum pietate, cultu ejus
indefesso, constanti rerum internarum solidarumque virtutum exercitatione, ec-
clesiarum ornatu, misericordia in pauperes; id etiam Tecum commune habuit,
quod in mediis tum regis parentis tum conjugis aulis enutrita, castissimas nihilo-
minus inter virgines Tecum connumeranda sit; in hoc praecelluit quod vel marito
juncta totis quadraginta annis illibatam custodierit virginitatem, eo ausa procedere
ut sponsum ipsum suum Poloniae regem seu ducem Boleslaum, ad vovendam Deo
castitatem exemplis hortationibusque compulerit, inde Pudici appellationem con-
secutum, quod quam rarum, tam in Ecclesia hactenus prodigio simile visum est.
Alque haec de Kinga seu Cunegunde Hungariae Poloniaeque miraculo obiter attigi-
mus, hinc ad ea progressuri quae Tibi cum illustrissima Maria Magdalena Evange-
lica peculiarivirtutum communicatione propius connexa sunt. Et ea quidem quee
errasse aut peccasse potuit, tam heroice deleta, eluta, et obliterata, commemoranda
non sunt; ad ea mentem unice intendimus, quae amore Christi Servatoris sponsi sui
unici incensa, et gessit fortiter et toleravit constanter, omnium contemptrix, om-
nium victrix, ut soli Domino perpetuo adhaeresceret de bonis suis ei prospiciens,
;

eum indivulse comitata, domi ad genua provoluta, ad crucem usque intrepide se-
cuta, nec a sepulcro se avelli passa, donec Amatum perditum
reperiret, rursusque
ad pedes accideret. Neque vero verbis meis ea hic recensenda sunt; quot
redivivi

sanctos Patres, quot Ecclesiae Doctores, quot sacrarum paginarum interpretes legi-
mus, totidem S. Mariae Magdalenae encomiastas, toCidemque virtutum ejus praedi-
catores certatim offendimus. Rectissimepridem observatum est, ex
mulierum sorte
feminam nullam, post augustam Dei matrem et aeternam Virginem, tantis laudum
praconiis quod futurum praedixerat Christus ab omnium prope temporum post
( )

Christum natum memoria celebratam fuisse. Iterum repetam, propagata est gloria,
nomen, fama et laus Magdalenae, non solum per omnem orbem, sed etiam omnium
temporum aetemitates. Dicatur cucurrisse in odorem
dicatur beatissima justitiae,
mulier Evangelica, dilectrix ferventissima, dicatur Apostolorum
apostola, nuntia
resurrectionis haec merila ejus necdum adaequant, cujus
:
nulla sunt augustiora
elogia quani quse ex ipsis Evangeliis depromuntur. Quid tenerius, quid Magdalenee
gloriosius DiUgebat Jesus Mariam? Quod praeclarius testimonium Bonum
:
opus :

operata est? Quid demum ad omnium laudum culmen evidentius : Maria optimam
partem elegit? Age vero, haec modo compendiosius, quasi in speculum contraha-
mus, ut in eovirtutes Tuas, ARCHIDUX SERENISSIMA, vel Te repugnante refu-
gienteque, nobis liceat contemplari. Non
praesumam, quam quae oculis
alia dicere
pridem intuitus sum, aul fidelissimo aliorum relatu
perspectissima habeo, digna
praefixo lemmate, PIETATE AUSTRIACA.
Magdalenam spectavimus a Servatoris
latere
latere avelli nesciam, quod est summa accuratione et diligentia, quse Christi sunt,

exsequi gnaviter, constanterque perficere; sic ut a praefixo rerum agendarum or-

dine nihil umquam occurrat quod animum mentemque queat avellere; unde ea le-

gitime consectaria sunt, quae Te in omni actione expeditam et minime cunctabun-

dam universae aulae mirandam suspiciendamque perhibent; sedulam nimirum imi-

tatricem venerabilis non minus quam Augustissimae ac piissimae parentis, ipsius

item Patronae Magdalenae sectatricis, cujus eam virtutem laudatissimam accepimus,
quod a pie propositis, sancte ordinatis et recte cceptis nec ad latum unguem de-

flecteret. In qua quidem vivendi ratione non unam ego virtutem admiror, sed mul-
tarum, ausim dicere virtutum omnium seriem, seu ordinatissimam concatenationem
jucunda amoenitate profluere, sine cunctatione me quidem ju-
definio. Atque huc,
dice, Te feliciter provehunt, SERENISSIMA PRINCEPS, quemadmodum ad suam
divini sponsi unionem perducta est Magdalena, provehunt utique stata Tua interni
spiritus exercitia, rerum aeternarum quotidiana meditatio, sacrorum librorum at-

tentissima lectio, severa conscientiae discussio, quibus ad Domini Tui pedes cum
sanctissima Patrona consistis, ut et Te optimam partem elegisse, asseverare pror-

sus non reformidem. Neque profecto ea adminicula negligis, quae ad Christi amo-
rem magis magisque Te excitent inflammentque quid enim aliud dixero repetita
:

illa ad sponsum ccelestem suspiria? Quid frequens illa cum ipso reconciliatio, dum

intra octidui spatium ternis plerumque vicibus, maculas quantumvis leves singu-
lari studio abstergis, quo purior sacrae mensae tertio ferme quot hebdomadis as-
sistas? Ut neque hic contestari verear, et Te a Jesu non secus ac Magdalenam di-

ligi. Porro, si hanc bonum opus operatam, quod pedes suos unxisset, asseruerit
Dominus; sane et aliud aeque gratum opus exsecutam nemo inficiabitur, dum fa-

cultates suas in Dilecti sustentationem expendit, eo fruita solatio, quod in viventem

praesentemque ea profunderet, quae Tu, sola ducente fide, in ejus membra, in ege-

nos, miseros, afflictos larga manu erogare consuevisti; ut manus pauperum Christi
gazophylacium esse, probe intelligas, eo semper laetior, quo in plures piam Tuam
misericordiam demonstraveris; usque adeo ut sanis opitulari minime contenta,
apothecam Tibi paraveris, omnis generis medicamentis etiam pretiosissimis, in-

structam, quam pauperum aegroruni infirmorumque refugium equidem nuncupa-

vero, Te vero ipsorum matrem, eamque adeo solicitam, ut comparata pharmacorum
non levi peritia, propria manu paratas notasque medicinas aegrotis benigne digne-
ris porrigere; quo quid virgine Principe dignius, quid PIETATE AUSTRIACA illu-
strius excogitari possit, frustra quis mecum diu multumque quaesierit ad cujus
:

columen id accedit, quod plurium linguarum ad stuporem perita, nullam gentem

a Tua pietate arceri patiaris, omnes nimirum pari teneritudine complexa, non Ger-
manos solum, sed Italos, Gallos, Hispanos, quin et Latinos, si occurrant, non tan-

tum remediis propensissime juvare, sed proprio quosque sermone solita es conso-
lari. dignam Magdalena gloriam! non jam mortuis de unguento prospicere, sed
!

depositos aegros cum morte luctantes, incolumes reddere! Neque vero minus prae-
stantia supersunt quae Te vel mulieri isti sapienti aequiparent; dum manus non so-

lum extendis ad pauperem, sed easdem mittis ad fortia, Dei cultui rerumque sacra-
rum ornatui fervente non minus zelo addicta; praefixum Tibi a Te ipsa tempus quo-
tidie accurate impendens, non jam ut lanam aut linum quaeras, sed ut ad decorem
domus Dei acu Phrygia peritissime texas, eaque omnia studiosissime praepares,
quae ad sacrorum altarium splendorem, ad sacerdotalium vestium nitorem, ad Au-
gustissimi sacrificii majestatem omnimodamque munditiam et elegantiam condu-
cunt, nullis parcens sumptibus dummodo sacra omnia decenter et pie peragantur;
in eo praesertim sacello, quod magno Indiarum Apostolo dicatum, Tuam et munifi-

centiam et magnificentiam, quamdiu superstes erit aula Vindobonensis, prolixe

profuseque testabitur. Quid est admirabilis nostrae Magdalenae gloriosis vestigiis
insistere,
 insistere, si hoc non est? Primam Te dicerem, ARCHIDUX SERENISSIMA, inter

praestantes istius nominis Augustissimi Tui sanguinis Principes,

nisi Te praecessisset

Magdalena illa altera, tot pridem elogiis meritissime ornata, regina scilicet illa, ut

vulgo fertur, cum duabus reginis sororibus, addamus et neptibus, nobilissimi par-

thenonis Halla? Tyrolensis, quin et collegii Societatis nostras fundatrix, Augustis-

simi Ferdinandi I honoratissima filia haec nempe Magdalena id Tibi praeripuit,
:

quod prima Evangelicae Magdalenae Austriaca imitatrix dici non possis : at certe id

nulla praeripiet aetas, nulla obliterabit oblivio, nulla tacebit posteritas, quod in Te
mirandum est maxime, veram te Magdalenam dici posse, non eo jam titulo, quod
remota ab omni strepitu, in sacros subinde recessus Te abdideris, verum (et hoc
illustrius, audacter dixerim, idemque Tibi gloriosius )
quod medios illos inter aulae

motus, inter palatinam servitutem, inter officiosa ssepiusque importuna obsequia,

innumeraque id genus agnata dignitati Tuse diverticula, ibi animum, ibi spiritum,

ibi Te totam fixeris, ubi Magdalenianis deliciis non infrequenter liceat abundare;
quo Te sapientissime impulit Tua illa religiosa materna industria, ut sepositis su-
peratisque impedimentis omnibus, ad Salvatoris Tui pedes, non jam in claustro

aut solitudine, sed Viennae, sed domestica in aula, sed medio in mundo muliebri,
tot illiciis nequidquam alio distrahentibus, ad Dilecti vocem audiendam prostrata
bono operi indefessa insistas. Quanta mihi laudum seges suppeteret si de eximia
incomparabilis matris sanctitate pluribus liceret disserere, quidni et de Augustis-
simi Leopoldi immortalis memoriae meritissimis prseconiis? Fcecundum hoc argu-
mentum prope exhausit Serenissima soror : ut mihi Tecum unice sermo sit, isque
adeo Tibi soli proprius, ut neque inde neque aliunde adjumenta omnino accersenda
sint. Alii (facile patiar) quibus possunt elogiis extollant Tyrolenses illas heroidas
Magdalenam, prsecipuam laudatissimse primipilamque,
institutionis inventricem
Margaritam etHelenam, inchoati operis strenuas adjutrices ac ferventissimas pro-
motrices, Christiernam et Eleonoram, quae rem omnem, pari cum serenissimis
hodiernum perfectionis apicem deduxere. Laudent illi
amitis pietate ac zelo, ad
Grsecenses Catharinam Renatam et Gregoriam Maximilianam, laudent sanctimo-
niales Euphemiam magni Rudolphi, Catharinam non minoris Alberti II filias, Mar-
garitam a sancta cruce Matriti nuncupatam, Annam Catharinam Tyrolensem; et
quid tot aliascommemorem? Ego Te, SERENISSIMA MARIA MAGDALENA, iis au-
debo encomiis praedicare, quibus dilectam suam Mariam ceteris omnibus Servator
lpse diserte anteposuit, hoc palmari reliquorum
compendio, quod optimam partem
quam ne quis a Te auferat, sed integram inviolatamque conserves, Sancto-
elegeris;

rum omnium patrocinia ardentissime vovere, Tibique constantissime

augurari non
desinent

SERENISSIMA ARCHIDUX

ARCHIDUCALIS SERENITATIS T\]M

Clientes Devotissimi :

Joannes Raptista SOLLERIUS

JOANNES PINIUS

Guilielmus CUPERUS
Petus ROSCHIUS

Societatis Jesu.
 FACULTAS R. P. PROVINCIALIS

SOCIETATIS JESU FLANDROBELGKLE

ET SUMMA PRIVILEGII C.ESAREI.

r^um Edictis Philippi II Hispaniarum Regis, deinde Serenissimorum Archiducum Alberti et Isabellx
y^ Belgii Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli II Regum, confirmatis 2 Decem-
bris 1692, el 19 Junii 1694, Provincialibus Societatis Jesu, per Flandrobelgicam pro tempore futuris,
potestas facta sit eligendi Typographos et Bibliopolas, qui, ad aliorum quorumcumque exclusionem, soli

imprimere ac reimprimere et vendere possint libros et opera quadibet, rite approbala, curantibusque ejus-
dem Societatis Patribus edita aut porro edenda, sub consueto sux Majestatis Privilegio , non aliter
impetrando , quam in scriptis obtenta et prxexhibita licentia preedicti Provincialis ; idque sub gravibus
poznis, in contraventores aut aliter impressa importantes statutis, ut latius in ipsis patentibus litteris

apparet. Cum etiam sua Ceesarea Majestas idem valere voluerit in ditionibus, S. R. Imperio subjectis;
Ego infrascriptus, Societalis Jesu per Flandrobelgicam Prxposilus Provincialis, potestate ad hoc
mihi factaab admodum R. P. N. Prxposito Generali Michaele Angelo Tamburino, concedo Jacobo du
Moulin facultalem sic imprimendi, et per se aliosque vendendi infrascriptum opus, ex more nostrs
Societatis (quod hisce attestor) recognitum et approbatum, videiicet : Tomum quintum de Actis sanctorum
Julii, collectis et illustratis per Joannem Baptistam Sollerium, Joannem Pinium, Guilielmum Cuperum
et Petrum Boschium Societatis nostree Presbyteros Theologos. In quorum fidem hasce, manu propria
subscriptas, consuetoque nostri officii sigillo munitas, dedi Antverpix xxi Augusti mdccxxvii.

PETRUS MAELCAMP.

SLIMA
PRIVILEGII REGII.
Caesareae et Regiae Catholicae Majestatis diplomate sancitum est, ne quis, praeter voluntatem
Joannis Baptistae Sollerii e Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum et
Successorum, ullo modo imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in totum, Tomos eorumdem, de
argumento illo, vel jam editos vel porro edendos ; aut alibi excusos excudendosve invehat, vena-
lesve habeat : qui secus faxit, confiscatione exemplarium, et aliis gravibus poenis mulctabitur, ut
latius patet ex litteris, Bruxellae datis.

Signat LOYENS.

Et ego Joannes Baptista Sollerius Socielatis Jesu, permitto Jacobo du Moulin, ut Tomum quintum de
Actis Sanctorum Julii, meo permissu ab ipso impressum, publicet.

Datum Antverpix xxii Augusti mdccxxvii.

APPROBATIO
 APPROBATIO
ORDFNARn.

Grandem suam de Actis Sanctorum collectionem strenue urgere pergunt toties a me laudati scriptores

Joannes Baptista Sollerius , Joannes Pmius, Guilielmus Ctiperus et Petrus Boschius Societatis

JESU presbyteri; in quorum lucubrationibus nihil offendi quod fidei aut bonis moribus consonum non

sit, vel quod erudilorum expectationi non respondeat : idque de hoc quinto mensis Julii tomo etiam testor.

Dabam Antverpiee xxm Augusti mdccxxvii.

F. G. ULLENS
Can. Schol. Offic. et Lib. Censor Antverpiae.

PROTESTATIO
AUCTORUM.

Quod identidem protestati sunt decessores nostri, in hoc de Actis Sanctorum Opere, se servatas
velle Urbani Papae VIII Constitutiones ; neque suis, aliorumve huc relatis Commentariis aliud
pondus tribui, quam sit historiae, ab hominibus errori obnoxiis scriptee : idem ante hunc Quintum
Tomum Julii denuo protestamur.
 ;, ,

SYNOPSIS
TOMI QUINTl

DE ACTIS SANCTORUM

JULII
Tricesimus secundus hic ordine est accre- ejus posthuma perdilatatum solennissime cultum
scentis indies Operis tomus, Sanctoscen- et miracula, per historiam inventionis corporis
tum et undeoctoginta nominatim refe- seculo xn factam, et per ejus possessionem Clas-
rens, anonymos centum sex et viginti, sensi monasterio pluribus argumentis assertam,
praeter manipulos alios, quorum numerus non unde acceptas oportet sacras reliquias, alibi ve-
exprimitur. Dies quinque, ut bini praecedentes, nerationi expositas, de quarum translationibus
continet, a vicesima ad vicesimam quartam. San- satis operose disseritur. Temporibus nostris vici-
cti porro, de quibus agitur, in solitas hic classes nior est Joannes, a loco natali Taussinianensis
distribuuntur : viri primum juxta triplicem Ec- dictus, ex Jesuatorum Ordine Ferrariensis epi-
clesiae statum , Ecclesiasticum , Monasticum et scopus non sine miraculo electus; stupenda in
Secularem, servato regionum ordine ; feminae pauperes misericordia aliisque prodigiis inclytus,
autem, cujuscumque status aut conditionis sint, ad cujus cultum probandum, aliaque monumenta
quartam et postremam classem constituunt. An- procuranda, quibus gesta ejus illustrarentur, non
tiqui fcederis Sancti Elias et Daniel extra hunc parvo labore, nec minori diligentia opus fuit.
ordinem positi, non minori tamen quam ceteri Hieronymus episcopus ad Papienses pertinet,
gloria in Ecclesia Catholica illustres sunt : et Lucanus in eadem dignitate prasfuit Sabionensi-
Sanctus quidem ille arisque sacris admotus
, bus, Severus Casini depositus est.
tametsi in vita, nescitur quo modo, superstes Liborius Cenomanensis episcopus, translatione
cujus cultus apud Graecos aeque ac Latinos rece- Paderbornensi atque innumeris signis quam re-
ptus, templa et oratoria ei dicata, nec non mira- bus gestis illustrior, singularissimus est adversus
cula recensentur, totaque vitse ex sacro textu calculum patronus, non Westfalis solummodo
series accurate deducitur, ad raptum usque, de sed et Italis aliisque gentibus mire propitius, ex
quo palliique ejus reliquiis satis fuse disceptatur. quo sacraa ejus exuviae, bello Suecico a furioso
Neque ipso minus celebris est Daniel, propheta Halberstadensi Lutherano episcopo surreptae
in paucis mirabilis, de cujus captivitate, sancti- sed postmodum restitutae, in alias orbis partes
tate, virtutibus, sapientia. auctoritate apud reges et in Belgium nostrum tranfusae sunt, ubique,
ethnicos ; deque visionibus, somniorum interpre- etiam Romae in summa veneratione. Pavacii,
tationibus, prophetiis, sepulcro, epitaphio, sta- Cenomanensis itidem episcopi sacra pignora, ,

tuis, cultu sacro, reliquiis et sacris asdibus nil non in sede episcopali, sed alibi quoque miracu-
praetermissum est. lis clara sunt, prasertim in Vastinensi Castro

Rainardi, quo quando aut quomodo pervenerint,

satis incertum est ; Hugonotorum furori feliciter
EX STATU ECCLESIASTICO. subtractse tota ea vicinaque regione praesens
,

morbis variis medela censentur. De Ursicino

Senonensi et Valerio seu Valeriano Nicensi pauca,
^Etate et spectata sanctitate praacipuo Jose- quse dici possent, subministrata sunt.
pho, alias Barsabx, utpote in ipsa Scriptura sacra Arbogastum Argentinensem episcopum Fran-
Justo declarato, primus debetur locus : is vero ciae an Germaniae adscribas, parum interest sub :

cum Barnaba confundendus non cum

est, nec Francis regibus floruisse, imperante in Austrasia
Jose, aut Justo Hierosolymitano episcopo. De Dagoberto II, cujus filium Sigebertum vitae re-
gestis pauca memoriaa tradita sunt. Neque de stituit, atque ab eo possessiones multas ecclesias
Cyrillo patriarcha Antiocheno multo plura dici aliisque impetrasse, compertum est. De patria
potuere, quam quae in ipsa serie Patriarcharum certant Hiberni et Scoti, quorum rixas compo-
dedimus, ut cujus Acta scripta non videntur; sueris, si Aquitanum fuisse, melius asseras : epi-
ipse vero in sacris Fastis vix notus, neque a Ba- scopatus tempora, annus obitus et controversa
ronio in Actis Claudii, Nicostrati et sociorum alia recte explicantur. Bernardi Hildesiensis
satis apte repertus. Breviora longe sunt quae de proesulis cultus e\tra dubiura positus est, Acta
Zotico, Comanae in Armenia episcopo, ex Eusebio et varia ejus miracula illustrata. Dictinus Astu-
eduxit Romanum Martyrologium. ricensis episcopus felici casu locum inter Sanctos
Paulo ampliorem materiam praebuit Apollina- obtinuit. Declanus Ardmoriae in Hibernia stu-
ris Ravennae protoepiscopus, S. Petri Apostoli penda gessit, si Actis fides haberi possit. Veriora
discipulus non quod miranda ejus Acta sincera
; sunt, quae de Paulo Cordubensi diacono inclyto-
censuerimus, sed quod longe illustrior sit gloria que martyre retulit S. Eulogius.

EX
 ; ;

num addemartyres Cssenateset Sicu-

Victorinus :

etconfessorem Fantinum in Calabria haud sa-

EX STATU MONASTICO los,
neignobilem.InterGalliffimartyresillustrissimus
est Victor Massiliensis cum sociis
de quorum ;

anachoreta in reliquiis, gestis et miraculis fusius

agitur. Arnul-
Classem hanc ducit Joannes _

distinguitur, vixali-
et eo nomine fus Mosomensis a synonymis
Palaestina, et propriis virtutibus
Sali socius unde quam ex signis notus. Rasiphus martyr non
laudatus, quod famosissimi Symeonis
Actis Julu quae- unus, sed Ravenni socius, cum ipso a Normannis
fuerit, ut ejus gesta in alterius
i

honoratur Wulfadus et Ruffinus in Anglia. Gra-

Antonius ex Ordine eremitarum S.
:
renda sint.
parum illu- miraculum Josephus comes, ex Judaeo
fuit
Augustini Aquilam in Vestinis non
tise

est ejus Vita Latina, confessor egregius, cujus conversionem et adver-

stravit. Frustra quaesita
Italica Latine verten- sus Arianos constantiam S. Epiphanio acceptam
fuitque adeo ex verbosiori
mira- referirous. In Italia habes Gualterium Laude
da et contrahenda, cum longiori multorum
culorum serie. In Gallia abbates celebernmos Pompeia; Oddinum Barottum Fossani in Pede-
imprimis, montio. In Gallia Serenedum apud Cenomanos.
exhibet hic tomus, Joannem Cassianum
per Orientis
scriptis suis et peregrinationibus
^Egyptique asceteria, tum vero praeclaris yirtu-
tibus et exemplis Massiliae atque in
finitimis re- EX SEXU FEMINEO.
eccle-
gionibus aestimatissimura, ibique a seculis
siastico cultu donatum. Vita, hactenus numquam
ab Syntyches Philippensis praeelariori elogio or-
scripta, ex libris ejus operose colligi debuit :

erroribus autem quos nonnulli perperam ipsi

,
nari non potuit, quam quod, teste Apostolo, cum

impegerunt, ex aliorum apologiis probe vindica- ipso laboraverit in Evangelio. Margarita diffusis-

tus est, quemadmodum et patria, huc usque satis simo in Ecclesia cultu longe nobilior quam rfebus
dubia. Wandregisilum Fontanellensis in Nor- gestis, saltem quae ad nos sincere scriptae perve-
mannia ccenobii conditorem, cujus pretiosis reli- nerint. Niceta et Aqnilina ex S. Christophori

quiis ditatum olim fuit Blandiniense apud Gan- Actis desumptae virgo apud solos
sunt; Anna
davura coenobium, satis ferme est nominasse Graecos nota. Praxedes V. Romae cum sorore Pu-
usque adeo vulgata sunt praeclara ejus gesta et dentiana, nominatissima est. Chrislina\irgo mar-
merita, ex duobus scriptoribus a nobis recensita, tyr Margaritae haud multumabsimilis, utpotecul-
cum copiosis signis et translationis historia. tu ubique ei miraculis celebratissima, verum cu-
Neque de Ansegiso, in eodem ccenobio postmo- jus Acta aut varias Passiones frustra expurgare
dum abbate, multa hic memoranda sunt notis- : conatus est, qui magno volumine id nuper ten-
simus et ipse est aeque ac Vulmarus in Picardia, tavit. De Primitiva V. M. paucis agi potuit
Me.neleus apud Menatenses in Arvernia, atque Romulam, Redemptam atque Hirundinem laudavit
etiam Eusjricius monachus in monasterio Micia- magnus Gregorius. Maria Magdalena, Provinciae
censi sic nec recentior Francisci Solani ex Or-
: asserta, in signum posita videtur, cui a seculis
dine Minorum, nuperrime Sanctis adscripti, me- contradicitur nos eam et Lazari sororem, et
:

moria hic praedicanda sufficiat, dixisse, Ameri-

: peccatricem, eta septem dasmoniis liberatam cum
cae ipsum et Peruani prsecipue regni apostolum et Ecclesia Catholica agnoscimus. Julia V. M. cum
thaumaturgum fuisse. nescio quo Claudio imperatore et aliis MM. Tre-
censibus debetur ; Segolena vidua Albigensibus :

Mera V. Lectorae colitur ; Severa apud Treviros.

EX STATU SECULARI. Wilgefortis seu Liberata cujas fuerit, quando vi-
xerit, quid egerit, ignoratur hoc scitur, ut a :

multis malis liberatricem passim invocari. Co-

Plato Ancyranus martyr apud Graecos potissi- lumba apud Lusitanos innotuit. Christina V. Bel-
mumcelebris, multisque ornatuselogiis, aedessa- gica Mirabilis nomen merito consecuta est; eo
cras plures sibi dicatas habet, innumeris clarus mirabilior, quo stupendissima Acta solidiori au-
miraculis, ut ejus sepulcrum miserorum perfugium ctoritate nituntur. Lewinna M. Angla apud Ber-
appelletur. Fidei etiam insigne testimonium dedit genses in Flandria miraculis claruit Vaslrada :

Theophilus, dictus Junior, ordinis senatorii et dux vidua, Sanctorum mater, Sustereni ad Mosam.
strenuus, qui ab Arabibus captus sanguinem fun- Kingam seu Cunegundem virginem maritatarn,
dere quam eorum promissis acquiescere maluit. ex Poloniae duce sanctimonialem , admirabili
Sebastenos martyres S. Athenogenis discipulos, sanctitate vitae ac miraculis vere regni istius pro-
non recte distinctos ostendimus. Non adeo noti digium dixeris.
sunt Hymcnzus et Capiton ; Cyrillus et socii An-
tiocheni Trophimus item, Apollonius, Minisens
;
Atque hi sunt praecipui Sancti quorum Acta
cum tum Melitinenses, Chalcedonenses,
suis ; aut breviora etiam elogia hoc tomo illustrantur :

Bulgari, Corinthii atque ^Egyptii. In Africa cla- quo autem die quibusve paginis quaerenda sint
riores martyres Maxulitani, deinde et Victor cum singula, docet index alphabeticus toti volumini
variis sociis. Romam praecipue ornat Vincentius praefixus; aetatem porro chronologicus ; cetera
martyr, nisi fortc Tiburtinis debeatur; Amiter- in subjunctis aliis indicibus quaerenda sunt.

Ermtfortasse qut a nobisapoloqiam exspectent, adversus ea

q» x non ita pridem vulaavit Odoacer
qurdam Ilbachius, »
Actis Sanctorum discernendis aut vindicandis
ut nJnnnnsuZepe^qrhus.
Odiosas is controvemas ab annis (ere triginta
exstinctissimas, leevo prorsus siderlTeZvIvit nsum
Zi^Xet^r^r'
^>™m t
S\ "1 'Z
aHnde dic a P robata 1™ remittiZ
apologet.cum ab Eminentissimo Cardinale
'
'
ufflcZ
Barouio, sub Antonii
Galon
£S^te^JTa^i^w q
T ;,,";,;
PP Yln *™Pt™,
T^ ^rzTA^z^zttTo *£kf^:tr * t
,v
C, l,
' -
in
em :
«d Consantimm Ca-
qmd d " Breviario '

censendum, nisi volens

t cxcutial, apertmime
perspiciet.

INDEX
 INDEX
ALPHABETICUS
SAIVCTORUI
AD TOMUM QUINTUM JULTI.

et epitaphium 830. — Miracula, ab eodem

Carolo Ciminello collecta. A nobis ex Italico
ipsius ecgrapho Latine reddita. Prologus 832.
Caput 1. Prodigiosa durities capsae ligneae,
in qua corpus Beati jacuerat.Mortuorum re-
21 drianus martyr cum sociis Caesena- surdorum aliorumque aegrotorum
suscitatio, et
tibus. Ex Hieronymianis 163 sanatio 832. Caput 2. Energumena liberata,
22 Andreas, Elianus et Aiabosus sive varii manifesto mortis periculo erepti, et aegri
I Aioboso, martyres Maxulitani 237
sanati 834. Caput 3. Varii homines, variae
23 Anna Virgo in Leucate Promontorio Epiri aetatis et conditionis in suis morbis aliisque
aut Bithynise. Cultus apud Graecos, elogium, incommodis auxilium B. Antonii experiuntur
chronotaxis 486 836. Caput 4. Varii aegroti uncti oleo, quo B.
20 Ansegisus abbas Fontanellus apud Rotoma- Antonius ad fugandos morbos in vita uteba-
gos. Commentarius pr^evius. Sancti cultus, tur, sanitatem subito recuperant 838. Caput
Acta, chronotaxis vitae, locus sepulturse, do- 5. Miracula quae per B. Antonii baculum, cu-
nationes, scripta 90. — Vita, auctore anony- cullum et pileum patrata sunt 841. Alia —
mo sed cosevo. Ex Chronico Fontanellensi apn.d miracula. A Carolo Ciminello aliisque colle-
Acherium edito. Caput 1 . S. Ansegisus pluri- cta, et hic ex Mss. edita. Caput 1. Miracula,
bus ccenobiis praeficitur, ac tandem etiam Fon- quae anno mdcxlv conscripta sunt 844. Caput
tanellensi, ubi regulam S. Benedicti restituit 2. Beneficia quas intercessione B. Antonii us-
92. Caput 2. Quid contulerit S. Ansegisus que ad annum mdccviii praestita sunt 845
Luxoviensi ac Fontanellensi coenobiis 94. Ca- 23 Apollinaris episcopus martyr, Ravennae in
put 3. Beneficia et eleemosynae S. Ansegisi ^Erailia Italiae. Commentarius pr^vius. § 1.
in ccenobium Flaviacense et alia plurima, Ravenna a pluribus laudata; memoria San-
etiam canonicorum ac monialium 96. Caput cti in Martyrologiis , elogia; patria, tempus
4. Constitutio Ansegisi abbatis. 98 ordinationis , sedis ac mortis 328. § 2. S.
24 Antonius confessor ex Ordine Eremitarum Apollinaris sepulcrum ac corpus ejusdem
;

5. Augustini, Aquilae in Vestinis. Commen- apud Classenses continuata possessio trans- ;

tarius pr^evius. § 1. Beati cultus et reli- latio in decentiorem locum 330. § 3. Corpus

quiae 823. § 2.Annus mortis, Acta, miracu- Ravennam translatum denuo Classem non ;

la, et gloria posthuma 824. Vita, auctore — sine controversia relatum; arctissima custo-
Carolo Ciminello eremita Augustiniano. Ex dia ; praesens ejusdem status 332. § 4. Reli-
variis monumentis ab ipsa collecta, et a nobis ex quiae S. Apollinaris falso pluribus Iocis adscri-
Ms. Italico Latine contracta. Prologus 825. ptae ; aliarum enumeratio ; ecclesia sub ipsius
Caput 1 Beati pueritia, ars medica et chirur-
. nomine dedicata seculo sexto 334. § 5. yEdes
gica, ingressus in Ordine S. Augustini et pia sacra Classensis ac monasterium; alise variis
peregrinatio S26. Caput 2. Beati caritas erga seculis sub Sancti nomine constructaj Roma- ;

proximum, prodigiosa caedis vitatio, et alia nae ornatus 335. § 0. Apparitiones, festa, so-
miracula 828. Caput 3. Morbus B. Antonii, dalitates, altare, Missae propriae 338. § 7.
pia mors, miraculum, honorificum sepulcrum Offlcia propria, hyrani ; memoria in antiquis

Tomus v Julii. 2 Litaniis,

 — .,

INDEX ALPHABETICUS SANCTORUM.

linaris hodierni exuviaa sacrre ad qusedam loca
Litaniis ; Sanctus an et quo sensu martyr
340. § 8. S. Apollinaris discipuli peregrina- ;
Germanice ac Belgii translatae? Dissertatio
pra^via. § 1. Notitia istarum translationum,
tiones, Acta, Vita brevior, ejusque auctor 342.
quam Agnel- ac nostrum de judicium 374. § 2. Alia cir-
iis
§ 9. Versus Vite S. Apollinaris,

lus conscripsit, atque hic ex editispraefixi, ca hasce translationes expediuntur 375. § 3.

apud Bacchinium recusi 344. Passio, au- — Translatio Ravenna, ut volunt, Mediolanum,
quae aliarum fundamentum auctoris
ctore anonymo conscripta. Ex Ms. nostro Ful-
hic sit ;

densi, ad plura alia collato. Caput 1. Sanctus hallucinationes, e cujus narratione fragmenta

ab Apostolorum principe Ravennam missus, quaedam dantur 376. Caput 1 . Translatio ac

prodigiis claret plurimos infideles Christo lu- relatio, quas contigisse volunt in territorio
;

cratur male mulctatur 344. Capot 2. Mor- Coloniensi 378. Caput 2. Brachium Sancti, ut
;

tuam resuscitat; casditur; inedia damnatus, putatur, ad Gorcomienses delatum 381. Caput
ab angelo pascitur; diversa exsul oberrat lo- 3. Institutum Gorcomii festum cum indulgen-
ca; leprosum curat 346. Caput 3. Sancti ex- tiis ; miraculum 383. Caput 3. Festum de
silium ; reditus ; simulacrum Apollinis ever- novo celebrari praeceptum ;
punita transgres-

sum ; caaco visus redditus ; nova supplicia ob- ;

sio; pusillanimitas ad fiduciam excitata 38 t

itus; sepultura 348. Vita brevior, auctore 23 Apollonius et socii, martyres. Cultus ex Fa-

Agnello seu Andrea conscripta. Ex editis apud stis Graecis et Martyrologio Romano 388
Bacchinium parte 1 libri Pontificalis sive Vita- 21 Arbogastus episcopus Argentoratensis inGer-
rumPontificum Ravcnnatium a pag. 124. Caput mania prima. Commentarius pr^evius § 1.
1. S. Apollinaris patria, cultus et ordinatio. Sancti cultus 168. § 2. Acta ejus et scriptores
Ravennam venit ; Christi fidem prsedicat. mi- illorum 170. § 3. Nomen, patria, parentes,

racula patrat. Rufi patritii conversio, ejus- vita ante susceptum episcopatum ducta 171.

demque sepulcrum 350. Caput 2. S. Apolli- § 4. Tempus episcopatus ejus Argentinensis,

naris carcer ; exsilium ; et post reditum Acta et felicis obitus, uti et suscitati ad vitara Sige-
et martyrium 351 .
— Analectorum pars 1 berti 173. § 5. Alia ejusdem miracula; bene-
Miracula S. Apollinaris, auctore anonymo mo- ficia in ecclesias et ccenobia, tempus mortis,
nacho, ut videtur, S. Benigni. Ex pluribus Mss. sepultura, elevatio ac translatio reliquiarum ;

codicibus, quantum scimus, ineditis. Observatio- scripta 175. — Vita, auctore anonymo for-
nes praeviae 352. Caput 1. Sancti ecclesia in san tamen Uthone episcopo Argentinensi. Ex
territorio Divionensi; delatse eo a S. Clothilde Ms. S. Maximini Trevirensi, collata cum Ms.
ejusdem reliquiae prodigiis pluribus clarae 353. Wiblengensi, atque exemplaribus olim prxlo vul-
Caput 2. Miracula alia reliquiarum S. Apolli- gatis 177
naris virtute patrata 355. — Analectorum 24 Arnulfus martyr Mosomi in Gallia. Commen-
pars ii. Historia inventionis seculo duodecimo, tarius pr.evius. Cultus, reliquiae Acta et trans-
auctore anonymo cosevo. Ex Spicilegio Raven- latio 582. — Acta et translatio , auctore
natis historix, ad tomi primi partem secnndam anonymo. Ex Chronico monasterii Mosomensis,
operis de rerum Italicarum scriptoribus, editum quod ab Acherio tomo vn Spicilegii a pag. 623
Mediolani, anno mdccxxv, a pag. 538; unde editum est. Prologus 583. Caput 1. Sancti
probantur et illustrantur dicta in Commentario peregrinatio, caedes, mors, sepultura, corpo-
noslro prxvio § 2 a num. 20. Observationes ris revelatio ac veneratio 584. Caput 2. Orta
praevise 358. Prologus 359. Caput 1 Au- inter Otthonem comitem et Adalberonera ar-
ctor possessionem corporis S. Apollinaris vin- chiepiscopum Remensem discordia, reliquiae
dicat monasterio Classensi 360. Caput 2. Pos- S. Arnulfi mirabiliter in Prsesulis potestatem
sessio ista probatur ex inventione corporis rediguntur 586. Caput 3. Mira translatio cor-
361. Caput 3. Repertse ad corpus laminse; poris S. Arnulfi Mosomum 588
ejusdem fragrantia et miracula 363. Caput 4.
Alia miracula Sancti ope patrata 365. Caput
5. Refert auctor, qua occasione ista scripserit
ea concludens laudibus urbis Ravennatis et S.
Apollinaris 366. — Analectorum pars iii.

Ecclesia Classensis et corpus Sancti ibidem 20T)ernhardus episcopus Hildesiensis et confes-

quiescens, auctore anonymo. Ex eodem Spici- -O sor, in Saxonia inferiori. Commentarius
legio a pag. 545, ad Commentarii nostri prxvii pr-evius § 1. Beati cultus et reliquiarum vi-
§§ ii et v 368. Analectorum pars iv. In-— sitatio 100. § 2. Acta eorumque
scriptor 102.
strumentum authenticum translationis S. A-
pollinaris sub Julio PP. II, quo confirmantur
— Vita, auctore anonymo Benedictino. Ex
Ms. codice monasterii Hildesiensis S. Godehardi.
et illustrantur ea quae dicta sunt in Commen- Caput 1. Prosapia B. Bernhardi, pueritia et
tario nostro prsevio § 2. Observationes pra?- fratris ejus Lamberti elogium 104. Caput 2.
viae 369. Epistola prEeliminaris 370. Caput 1. Varia ejus officia in ecclesia Hildesiensi, ele-
S. Apollinaris prae aliis Sanctis a Deo hono- ctioad episcopatum pastoralis vigilantia et
,

ratus.Camaldulensium annisu transfertur370.

pia opera 106. Caput 3. Pia
munificentia,
Translationis hujus historia exponitur372.
Ca- mors et epitaphium 108.— Miracula, forsan
tut 3. Tribus laminis ad Sancti corpus jam
ab eodem auctore anonymo Benedictino scri-
pridem consepultis additur quarta de
prsesenti pta. Ex Ms. codice monasterii Hildesiensis S.
translatione. Peroratio ad faciendam fidem Godehardi. Caput
373. — Analectorum pars v. Sintne S. Apol-
1. Variae utriusque sexus
personae ope B. Bernhardi
sanantur, et puella

mortua
 ) ;

IN QUINTUM TOMUM JULII.

mortua ad vitam revocatur 109. Caput 2. lim in Belgio. Commentarius pr*vius. § 1.

Beatus Bernhardus quosJam a febri, hydro- Actorum eorum scriptor637. § 2. Va-
fides et

pisi, sanguinis fluxu, aliisque morbis mirabi- ria Vitae exemplaria; quodnam a nobis hic de-

liter liberat
111 tur; major personae cujusdam in ea memora-
tae notitia 639. § 3. Memoria in Fastis elogia ;

vitae institutum 641. § 4. Patria, dies et an-

nus mortis, vitse chronotaxis sepultura, trans- ;

latio corporis, status ejusdem hodiernus re- ;

liquiae, veneratio publica 643. § 5. Elucidan-

23 l^halcedonenses vn Martyris anonymi. Cul- tur varise S. Christinae prophetiae; vulnera
\J tus apud Grxcos 386 Christi inepte ipsi imputata 645. § 6. Diplo-

24 Christina Virgo Martyr Tyri, apud lacum mata in favorem monasterii Mileniensis, quo
Vulsinium.utvolunt.inTuscia. Commentarius S. Christinae corpus translatum fuit 647. § 7.
pr^evius Pars 1. § 1. Cultus ex Fastis Grae- Nonnullae circa praedicta diplomata observatio-
cis ac Latinis; elogia; tempus martyrii 495. nes; plura de Sancta cur non dentur 649.
§ 2. Pahestra martyrii; Sancta haec cum aliis — Vita, auctore Thoma Cantipratano, ordinis
confusa; neque ab aliquibus satis distincta Praedicatorum. Ex codice nostro membranaceo
496. § 3. Translationes variae unius, ut vo- Ms. Camerensi in cum Belgio prope Bruxellas,
lunt, S. Christinae nostrse ad varia loca 498. pluribus aliis Prologus 650. Caput
collato.

§ 4. Officia Sanctae propria, festi dies 500. 1. Sanctae natales; viso post mortem Pur-
§ 5. Notitia alterius Officii; orationes pro- gatorio, ad vitam redit, ut animas ibidem de-
priae ; nomen Sanetae in Litaniis ; hymnus e tentas juvet ;
quam acerba, illaeso corpore,
Breviario Mosarabico , aedes sacree ,
gloria pro eisdem sit passa 651. Caput 2. Mirahilia
posthuma 503. § 6. Actorum notitia et obser- in subtilitate et figura corporis, sanata tibia,
vationes 506. § 7. Earumdem observationum liberatione a captivitate , oleo ex uberibus ef-
continuatio 507. Commentarius pr.evius. fluente. modus fructus
Communior vivendi ;

Pars ii. § 8. Notitia operis ad propugnanda sacrae Synaxeos commendatio eleemosynae,

;

Sanctae Acta nuperrime in Italia editi 508. vaticinium 653. Caput3. Injustorum eleemo-
§ 9. Nostrum de isto opere judicium 510. synis graviter afficitur; victus ac vestitus;
§11. Aliae circa nonnulla, in dicto opere con- sensus ex damnandis et salvandis ; cordium
tenta, observationes 512. § 11. Ratio Chro- scrutationes ; variae praedictiones, ecstasis,
nologica, canonizatio, epitaphium, lapis se- etc.654. Caput 4. Secessus Sanctae ad Ivet-
pulcralis, etc. ; responsiones item Pennatii ad tam reclusam cantus ac Scripturarum scien-
;

objectiones contra Acta expenduntur 514. § tia aostimatio apud comitem Lossensem de
; ,

12. Alia quaedam pro Actis ab eo corrasa ar- quo vivente bene merita, post mortem ejus,
gumenta diluuntur 516. § 13. Fama posthu- pcenas Purgatorii in se Sancta partitur amor ;

ma ex eodem opere novis notitiis illustrata, solitudinis 657. Caput 5. Vita qualis proxime
circa aedes sacras, Officium divinum, imagi- mortem ; languor; mors secundoac tertio obi-
nes, ecclesiam collegiatam, hospitale, confra- ta; sepultura, translatio, auctoris paraenesis,
ternitatem ac miracula 517. § 14. Recentissi- elevatio corporis miraculum
; 658
ma miracula indidem desumpta ; aliud ibidem 24 Cleonicus et Stratonicus martyres Leontini
relatum hic examinatur 519. § 15. Auctarium in Sicilia. Ex Actis SS. Alphii et sociorum x
de Sanctae reliquiis, et inventione corporis, ut Maii 494
quidam volunt, ex laudato Pennatio praesens ; 20 Columba virgo et martyr, Conimbricae in Lu-
indidem apud Torcellanos corporis status 521. sitania. Sylloge de cultu 47
§ 16. Additamenta de acoluthia Sanctae apud 24 Cunegundis virgo ducissa Poloniae ordinis S.
Graecos; de orationibus, hymnis, Officio et Clarae. ( Vide Kinga.
Missa apud Latinos; ac festis diebus cum bina 20 Cyriacus cum aliis xxi. martyres Corinthiaci
supplicatione apud Vulsinienses 523. — Pas- Ex Hieroiujmianis 47
sio, auctore anonymo conscripta. Ex Ms. no- 22 Cyrillus etsociiquatuor martyresAntiocheni.
stro membranaceo antiquo Fuldensi ad plura alia Ex Ilieronymianis 235
cxemplaria collato. Caput 1. S. Christina blan- 22 Cyrillus patriarcha Antiochenus, Antiochias
ditiis, minis ac cruciatibus frustra a Dei cultu in Syria 236
avocatur; idola frangit; ab angelo pascitur
524. Caput 2. Novis tormentis cruciatur ; id-
olum conterit gentiles multos convertit in
; ;
D
igne ambulat; aspides superat; mortuum su-
scitat; lac fundit pro sanguine; sagittis interi-
mitur 526. — Translatio corporis, ex Tyro, 21 TVaniel propheta, Babylone. Sylloge hi-
ut volunt, Italiaa Bcevrariam in Artesia, aucto- JLI storica § 1. S. Danielis nomen.genus,
re anonymo conscripta. Desumpta ex Ms. Le- patria, unicusne an plures? Educatio, exter-
ctionario prioratus Bccvrariensis, apud Bethu- nae dotes 117. §2. Captivitas, sanctitas, vir-
niam, quiest Vedastinorum. 529. — Translatio tutes 119 § 3. Sapientia; auctoritas apud re-
capitis S. Christinae Virginis et Martyris ex ges et populos inde orta an S. Daniel exelu- ;

Tyro, ut putatur, Italias in parthenonem Hert- dendus e numero prophetarum 120. § 4. Vi-
zebrochianum, diceceseos Osnabrugensis in siones, interpretationes somniorum, prophe-
Westfalia 5 32 tiae, scripta mors ejusque adjuncta,
;
an San-
24 Christina Mirabilis virgo, apud Trudonopo- ctus martyrium passus? 122. § 5. Sepulcrum
epita-
 ;

INDEX ALPHABETICUS SANCTORUM

epitaphiura, statuae 123. § 6. Rerum a Sancto pR/Evius. Sancti cultus, a?tas et Vitas scripto-

gestarum chronotaxis 125. § 7. Cultus sacer res 72. — Vita, auctore anonymo perantiquo.
ex variarum gentium Fastis ; reliquiae, aedes Ex Actis S. Maximini abbatis Miciacensis aMa-
sacrae, apparitio 127. 8. Scriptores antiqui, billonio editis, in appcndice primi seculi Benedi-
§
qui de Sancto meminerunt, item spurii ; Vita ctinipag. 582. Caput 1. Rebellio civiura Vir-

et elogia 128 dunensium contra Clodoveum, et regis erga

24 Declanus episcopus Ardmoriae in Hibernia. eos clementia ob intercessionem S. Euspicii

Commentarius pr^vius. Sancti cultus, locus 74. Caput. 2. Clodovei erga Euspiciurn se se-

ac tempus vitse Acta 590. — Vita. Ex Ms. Lo- cutum liberalitas ; fundatio monasterii Micia-

vaniensi collato
;

cum Ms. collegii S. Isidori Ro- censis ; S. Euspicii mors et sepultura 76. —
mano. Caput 1. Genealogia S. Declani 593. Translatio. Ex editis apud Mabillonium seculo
Caput 2. Sancti natales, institutio, discipuli vi Benedictino parte 1, pag. 314, cumMss. no-
596. Caput 3. Iter ejus Romam, consecratio stris collatis 78. — Miracula. Ex seculo vi

episcopalis, reditus in Hiberniam, conversio Benedictino apud Mabillonium parte 1, paginis

Desiorum; ecclesiarum et monasterii ibidem 314<;«315 78

erectio 597. Caput 4. Conversio Momonien-
sium ad fidem ; itinera Sancti Romam j reditus
per Britanniam ; locus episcopatus ei miracu-
lo indicatus, et aliis miraculis dilatatus reddi-
tusque fcecundus 598. Caput 5. Monasteria va-
ria S. Declani ; Ardmoriae civitatis primordia ;
24 "l^antinus confessor Tauriani in Calabria.
SS. Kiarani, Ibari, Albei ac Declani concordia -T Commentarius pr.evius. § 1. S. Fanti-
cum S. Patritio 600. Caput 6. Miraculum S. ni cultus et patria 547. §2. Parentes, nomen,
Patritii ; archiepiscopatus Momoniae, et epi- setas, dies obitus, genusmortis; Sanctus ab
scopatus S. Declani privilegia ; religio Desio- aliosynonymo distinctus 548. § 3. Fama po-
rum confirmata; miracula S. Declani in peste sthuma ex aede sacra, reliquiis, sepulcro, mi-
Momonica 602. Caput 7. Occultorum in San- raculis et hymno sacro ; Vitae, auctores. Tau-
cto notitia, pcenae hospitium illi negantium ;
rianum quandonam eversum 550. § 4. Vitae
varia monasteria ab eo condita; obsequium Graacae notitia ; Latinae crisis ; utraque ,

cervi 603. Caput 8. Varia Miracula S. Decla- Graecae tamen, uti et hymni sola versio Lati-
ni, visitatio S. Albei 605. Caput 9. Reliqua na hicdatur 552. —
Vita, auctore anonyrao.
sancti miracula et felix obitus 606 Ex Ms. Syracusano apud Octavium Cajetanum,
24 Dictinus episcopus confessor Asturicensis in S. J. edita inter Vitas Sanctorum Siculorum to-
Hispania 569 mo 1, apag. 149. Caput 1. S. Fantini natales;
ipsius ac parentum ad Christum conversio
horum cruciatus
e carcere liberatio 553.
; illius
Caput 2. S. Fantini
parentes martyrio corona-
ti;
iter ejus in Calabriam, cura jumentorura,

misericordia erga pauperes miraculo compro-

20 T^lias propheta
Aj rius historicus.
in Palaestina.

De
Commenta- bata heri conversio, obitus 555.
;
Vita al- —
cultu, gestis, raptu tera, seu narratio de Sanctivita etmiraculis.
et reditu.
§ 1 Cultus ex sacris Graecorum, La-
.
Auctore Petro episcopo Taurianensi. Edita
tinorum aliorumque populorum monumentis 4 apud eumdem Cajetanum, inter Vitas Sanctorum
§2. Templa et oratoria Sancto in Oriente de- Siculorum tomo 1, apag. 152 ; interprete Fran-
dicata6. § 3. ^Edes sacrae eidem Propheta in
cisco Raiato ejusdem S. J. cum Grzcis collala.
Occidente exstructae, ejus miracula et reliquiae
Prologus 556. Caput 1. Sanctus ab hero, cui,
8. § 4. Sancti Eliae nomen, patria, tribus, servit, pascendis armentis equorum adhibetur
parentes ; mira prognostica nativitatis, et for- orationem et opera misericordiae
exercet ac-
ma corporis 10. § 5. Praedictio siccitatis co- cusatur 557. Caput 2. Insigne Fantini
;

ram Achabo, mira-

Eliae recessus ad torrentem Ca-
culura patria ac gesta; sacrae exuvia?
rith, commoratio Sareptae apud viduam, et
;
mira-
culis clarissimae an inde mariyr
miracula ibi patrata 11. § 6. Eliae reditus ad probetur ?
;

559. Caput 3. Miraculorum ope Sancti

Achabum, certamen cum pseudoprophetis Ba- patra-
torum pars priraa 561. Caput 4.
al, victoria et pluvia teme Miraculorum
reddita 13. § 7. ope Sancti patratorum pars
Fuga Eliae ob iram Jezabelis secunda 562. Ca-
; apparitio et put 5. Miraculorum ope Sancti
jussio divina reditus ad regem Achabum, patratorum pars
;
et tertia 564. Caput 6.
minae eidem ab Elia intentate 15. Miraculorum ope Sancti
lega idoli consultatio disturbata
§ 8. Sacri-
disquisitio
patratorum pars quarta 566. — Hymnus forte
;
a S. Josepho hyranogropho,
de habitu Eliae aut alio synonymo,
j ccelestis duorum ducum et ipsique synchrono concinnatus.
centum militum punitio ; mors ab Elia regi Ex Ms. Grx-
co codice, monasterii
Ochoziae Fragalalis editus apud Ca-
praedicta 16. § 9. Eliae raptus et jetanum eumdem, qui supra
quaestiones huic annexae 18. a pag. cLxr 557
§ 10. Praesens 24 Franciscus Solanus Ordinis
Eliae status ; epistola ab eo post Minorum de Ob-
raptum regi servantia, Limae in
Jorarao missa; futurus regressus Peruvia. Commentarius
circa finem PR-Evius. § 1. Acta, dies
mundi. „~ obitus, mira cada-
vens conditio, aliaque
20 Euspicius Confessor in monasterio Miciacen- prodigia paulo post
honoriflcai exsequiaa et
si, circa Aureliam sepultura
in Gallia. Commentarius za?T'
847. § 2. Magna de sanctitate ejus existima-

tio
 — ; .

IN QUINTUM TOMUM JULII.

tio a variae conditionis hominibus declarata ejus patrata. Excepta e processu canonizationis

849. § 3. Publica populi erga eum devotio, Caput 1. Viginti quatuor miracula, patrocinio

qua? decreto Urbani VIII sistitur 852. § 4. S. Francisci Solanifacta in oppido Montiliensi

Informationes de sanctitate ab Ordinariis fa- 906. Caput 2. Septem alia miracula, quae
ctae, et causa beatificationis ac canonizationis Montiliae contigerunt, et in processu canoni-
Romae agitata 854. § 5. Canonizatio tandem zationis ad examen proposita fuerunt 908.
Romae obtenta 856. Vita, auctore Tiburtio
Navarro. Exprocessibus Beatificationis, etc. col-
lecta et Romae edita mdclxxi. Capdt 1. Sancti G
patria, parentes, mores in pueritia et adole-
scentia , ingressus in Ordinem Minorum et
professio religiosa 859. Capdt 2. Scientiarum 22 /^ ualterius confessor, Laude Pompeia in
studium, sacerdotium, officia in Hispania ad- VT Insubria. Ex Ferrario 323
ministrata, et apostolicus zelus ibidem osten-
sus 860. Caput 3. Navigatio in Indias occi-
dentales, naufragium et caritas erga proxi- H
mum 863. Capdt 4. Iter ex urbe Limana in
Tucumaniam, apostolici labores inter Indos,
et prodigia ibidem patrata 865. Capdt 5. 22 TTieronymus episcopus, Papiae in Insubria.
Duplex praefeetura in Ordine, utriusque abdi- XJ. Ex monumenlis Papiensibus 321
catio, zelus ejus in urbe Limana, et efficacia 24 Hymenaeus et Capito martyres. Ex Fastis
tum publicarum tum privatarum exhortatio- Grxcis et Martijrologio Romano 536
num 868. Capdt 6. Cives Limani, ejus prae-
dicatione miro modo ad poenitentiam inducti
et ecstases illius inconcionibus 870. Capdt 7.
Destructio Truxilli diu ab illo prsedicta, aliaque
multa spiritu propheticopraenuntiata 871. Ca-
pdt 8. Cogitationum cognitio, aliarumque re- 21 Toannes anachoreta confessor in Palaastina
rum rerum occultarum notitia, et aliquorum tl apud mare Mortuum. Ex Fastis Grxcis
aegrorum sanatio 873. Capdt. 9. Viva ipsius et Martijrologio Romano 164
fides, firma spes, et ardens caritas erga Deum 23 Joannes Cassianus abbas, Massiliae in Gal-
875. Capdt 10. Devotio ejus erga sacra Chri- lia. Sylloge historica § 1. Cultus apud La-

sti mysteria; sanctissimam Eucharistiam, Vir- tinos et Graecos, reliquiae, miracula et Acta
ginem Deiparam et S. Bonaventuram 876. 458. § 2. Controversa S. Cassiani patria461.
Capdt 11. Fervens illius oratio, profunda re- § 3. Sancti nativitas, nomen et cognomen, pa-
rum coelestium contemplatio, ecstases et ra- rentes vel consanguinei ; studia litterarum et
ptus 878. Capdt 12. Summa ejus caritas erga vitae monasticae professio 464. § 4. Prima
proximum, prompta obedientia, religiosa pau- profectio in ^Egyptum 466. § Commoratio
5.
pertas et angelica castitas 881. Capdt 13. in solitudine Diolcensi 469. § Commoratio
6.
Austera vivendi ratio, maxima humilitas et ineremo Scethica471. § 7. Excursio ad mo-
mira patientia 883. Caput 14. Ultimus ipsius nasterium Bethlehemiticum et reditus ad ere-
morbus, mira in eo patrata, ac pia mors 884. mum Scethicam 474. §8. Discessus Constan-
— Miracula, auctore eodem Tiburtio Navar- tinopolim, diaconatus, iter Romanura, sacer-
ro. Collecta ex processu Beatificationis aliisque dotium et alia 475. § 9. Gesta, scripta et mors
hujusmodi instrumentis. Caput 1. Varia bene- Massiliae 477. § 10. Judicium de S. Cassiani
ficia, quae die obitus et sepulturoe beati Fran- doctrina 480
cisci opem implorantibus
Solani multis ejus 24 Joannes Taussinianus episcopus Ferrarien-
concessa sunt 886. Caput 2. Quaedam perso- sis, in Italia. Commentarius pr^vids § 1.
nae religiosae intercessione ipsius sanitati re- Beati cultus tum alibi, tum praecipue Ferra-
stitutae, et multi pueri a morte resuscitati vari- riae stabilitus 783. § 2. Acta ejusdem cetera-
isque morbis erepti 889. Caput 3. Varia; mu- que eo spectantia 785 —
Vita, auctore ano-
lieres in periculoso partu adjutae, duae caecae nymo ex Ordine Jesuatorum. Ex Ms. Ferra-
illuminatse, aliique homines a diversis morbis riensi. Pr.efatio et operis dedicatio 787.
liberati 891. Caput 4. Incendia extincta, se- Capdt 1. B. Joannis genus, patria, educatio
datae tempestates, et alia miracula interces- pia, peritia juris civilis, vocatio ad Ordinem
sione S. Francisci Solani patrata 894. Capdt Jesuatorum , elusa parentum exspectatione
5. Multi aegri sanati apparitione S. Francisci 789. Caput 2. Egregise ejusdem in religione
Solani, imaginis ejus praesentia, invocatione virtutes, prasfectura monasterii Ferrariensis
et reliquiarum contactu 897. Caput 6. Plures reluctanti imposita ; tolerantia injuriarum
pueri mortui ad vitam revocati et multae mu- 791. Caput 3. Electio ejus absentis et ignari
lieres a periculoso puerperio liberatse 899. ad episoopatum Ferrariensera, non sine mira-
Caput 7. Diversae infirmitates depulsae oleo culo facta 793. Caput 4. B. Joannis in decli-

lampadum coram sepulchro ejus ardentium nando episcopatu humilitas, in suscipiendo

901. Caput 8. Oleum prodigiose multiplica- obedientia, in administrando sedulitas; et mi-
tum, et varia alia beneficia patrocinio beati sericordia erga pauperes 795. Caput 5. Alia
Viri tum corporibus tum animabus praestita misericordiae ejusdem exempla, stupenda cri-
904. —
Alia Miracula post Beatificationem minationum patientia 796. Caput 6. Christura

sub
 ; ;

INDEX ALPHABETICUS SANCTORUM.

sub forma pauperis vestit Padum exundan- ;

tem comprimit ignotam domnm per miracu-

;

lum assignat; sanctissime moritur ex morbo K

acerbissimo 798. Miracula, eodem auctore.
Ex eodem Ms. Ferrariensi. Prologus 800.
Caput Anima Beati per angelos in coelum
1, 24 Cunegundis virgo ducissa Polo-
Kinga seu
ferri visa; variamiracula tum ante tum post loniae, Ordinis S. Clarae apud antiquum
peraetas exsequias 800. Caput 2. Prosecutio Sandecz in Palatinatu Cracoviensi. Commen-
miraculorum 802. Supplementum Acto- — tarius pr.evius. § 1. Antiquus et modernus
rum. § 1. Omissa in Actis aliqua quae Beatus Beatae cultus 661. § 2. Acta que hjc dantur
gessit in statu Jesuaticoab anno MCDvmusque alia antiquiora, quae desiderantur, recentiora
adannum mcdxxvi, 804. § 2. Omissa quaedam miracula664.§3. QuidinActis hisce erratum,
usque ad annum mcdxxxv ad ejus episcopa- quid omissum 666. Vita, auctore Joanne —
tum spectantia 806. § 3. Item alia ab anno Longini (vulgo Dlugos ) canonico Cracovien-
mcdxxxv ad annum MCCXLivpraetermissa 808. si. Ex antiquo Ms. archivi Cathcdralis ecclesix
§ 4 Cetera anno mcdxliv ad annum
quae ab Cracoviensis. Prologus 669. Caput 1. B. Cu-
mcdxlvi abauctorenostro prseterita sunt 810. negundis genus et nativitas 671. Caput 2.
§ 5 Miracula quaedam auetoris nostri aetatem Ejus infantia et pueritia mirabilis usque ad
consecuta recensentur, ex Paulo Morigio 813. aetatem nubilem 674. Caput 3. Nuptiae Cune-
§ Miraculum insigne ab auctore nostro et
6. gundis earumque solennitas; imitatio SS. Cae-
Morigio ignoratum item alia recentiora, ex
;
ciliae et Valeriani 676. Caput 4. Ejus indu-
Scalabrini monumentis et Vita Ferrarii 815. stria ad inducendum sponsum ad perpetuam
§ Veneratio Beati Ferrariae apud successo-
7.
castitatem ; vigilise ; visitationes ecclesiarum
res Jesuatorum, post exstinctum Ordinem ; miraculis comprobatse 678. Caput 5. Caritas
translatio solennis reliquiarum ejus, lectiones
ejus et misericordia erga leprosos aliosque ;
et oratio propria 817. § 8. Oratio B. Joannis triplex de diabolo victoria per signum Crucis
contra exundationes Eridaniejusdem episto- ;
679. Caput 6. Obsequia ejus in nosocomiis ;
ad marchionem Ferrariensem
la apologetica
miraculum
; leprae per osculum sanatae ; mor-
testamentum ab eodem conditum 819 tificatio carnis, prorogatio virginitatis ad an-
20 Joseph qui et Barsabas et Justus. Sylloge.
num tertium 681. Caput 7. Constantia ejus
Sancti cultus, Acta, confusio cum aliis, mira- in proposito virginitatis validissime, sed fru-
culum 22 stra, impugnata 683. Caput 8. Apparitio S.
22 Josephus comes confessor, Scytopoli in Pa- Joannis Baptistae ejusque praedictio Boleslai ;
laestina. Commentarius prjjvius.
§ 1. Patria, conversioet renuntiatio juris conjugalis Bea-
;
vitse professio in Judaismo ; Judaeorum patri- tae laetitia, gratiarum actio, cautela imposte-
archae et apostoli 238. § 2. Mirabilis in Ju-
rum 685. Caput 9. Ejusdem silentium, pre-
daismo S. Josephi obstinatio, miraculum ab
ces, vigiliae, stata jejunia, maceratio corporis,
ipso tunc patratum eonversio ad Christianam
;
contemplatio passionis Christi et beatae Mariae
fidem, dignitas comitis 240. §3. Exstructa
Ti- Virginis opera misericordiae et mortificatio-
;
beriade a Sancto ecclesia ; scriptum quoddam nisinternae 687. Caput 10. Vestium negle-
ipsi attributum; vitaechronotaxis, annus mor-
ctus ;
affectio erga religiosos ; discretio inter
tis incertus locus, de quo agit Sancti
;
histo- praedestinatos et reprobos ; devotio erga sa-
ria, pluribus hic elucidatus 242.
§ 4. Historia crificium Missae, et vitae Christi mysteria
conversionis S. Josephi, qua oecasione 688.
et qua Caput 11. Veneratio erga ecclesias, maxime
fide scriptaa S. Epiphanio alii ejusdem :
seri- Deiparae dicatas; Poloniae restauratio,
ptores victo-
;
cultus Sancti ex Martyrologio Roma- ria de Russis precibus ejus adscripta
no, aliis sacrisFastis ignoti 244. ; appa-
Historia ritio SS. Gervasi et Protasii 691.
conversionis, auctore S. Epiphanio syncbro- Caput 12.
B. Cunegundis daemonem fugat publica
no ac familiari. Panarii sive adversus scan- ;

Hxreses dala generose tollit miseros

tom. 2, lib. i, a pag. 127, editionis Parisinx quoslibet et ege-
;

nos sublevat 693. Caput 13. Iter

accurante et intcrprcte Dionysio Petavio in Hunga-
S J riam conjuratio detecta annulus cum
vulgatx. Caput 1. S. Josephus Judaaus, ex
;
venis ;

vi- salis ex Hungaria translatus in Poloniam;

su mysteriorum baptismi et lectione red-
Scriptu- itus inPoloniam nova et severa cibi potus-
rse sacrae deliberat de fide ;

Christiana sed nul-

que ratio miraculo gemino comprobata
lo successu filius Judaeorum 695.
;
patriarchae fcede Caput 14. Studia pro maturanda canonizatio-
corruptus 247. Caput 2.
Patriarchae filium ne S.
Stanislai episcopi martyris,
frustra conatur S. Josephusad ac devotio
frugem revoca- erga reliquias ejuscumelevarentur
re tnumphat nomen et consilium
; crux Christi; Jose- ;

phus tamen in Judaismo fundandi coenobii, in quod se olim reciperet

pertinax 249 Caput
ipsa697. Caput 15. Fundatio
3. Miraculo, quod patrat, non monasterii San-
convertitur- decensis
promovetur a Judaeis, deinde Boleslai et Cunegundis votum so-
,

caedituret morti lenne perpetuae castitatis

expomtur;at tandem baptizatus ; professio tertiae
condit ec- regulae S. Francisci
clesias, ac crucis signo ; austeritates miraculo
praestigias eorum dis-
" comprobatae 699. Caput 16.
Nudis pedibus
251 incedit hcet id saepius
21 Julia virgo martyr, Claudius prohibita labore suo
imperator barba- ;

rorum et socii martyres, Trecis pauperesalit; defuncto Boleslao

in Gallia Com- et spretoprin-
cipatu sibi obstruso,
^ S RIUS PRE
Ex ^.
S 132
C amuzato cl Surio ^
ACTA MARTYR,,. ~ monasterium ingreditur
701 Caput 17. Mortificatio
in claustro et
133 studium perfectionis
; patientia, consolatio per

imaginem
 IN QUINTUM TOMUM JULII.
imaginem Christi cruciflxi ; temeraria suspi- Prosecutio miraculorum ex secundo processu
cio, ejusdem imaginis voce correpta ; absti- desumptorum 765. Caput 8. Miracula B. Cu-
nentia singularis 704. Caput 18. Patientia negundis secundum processum facta 768. Ca-
frigoris et caloris, orationes et exercitia diur- put. 9. Prosecutio miraculorum usque ad ter-
na ac nocturna, communia et privata per tium processum 771. Caput 10. Processus
dies singulos 706. Caput 19. Affectus Beatae tertius ; decreta Romana pro ejus cultu et Of-
erga resurrectionis Christi et Eucharistiae my- ficio ; et nova interim miracula 775. Caput
steria ; beneficia in ecclesias, etc. ; patientia 11. Miracula solennitatera beatificationis se-
in atrocissimis calumniis, ccelesti tandem luce cuta 778. Caput 12. Miracula B. Cunegundis
dissipatis 708. Caput 20. Patientia et caritas facla ad S. Nicolai prope Corcinum. 781
Beatae erga ingratos et injurios ; vis precum
ejus adversus oppressores injustos monasterii
Sandecensis 710. Caput 21. Precum ejus ef-
flcaciaadversus Tartaros et Teutones Polo-
niam vastantes ; caritas erga inimicum ;
pro-
phetia, privilegium singulare 712. Caput 22. 24 X ewinna virgo martyr, Bergis S. Winoci in
Torrens ad monasteriummiraeuloductus, ari- -Li Belgio. COMMENTARIUS PR.EVIUS. § 1.
dus bacillus in tiliam excrescens resuscitatio Loci notitia
;
cultus in Belgio et alibi 608.
;

nepotisBeatae, ejus denique altera mors ;reve-

§ 2. Dubiorum festorum elucidatio 609. § 3.
lationes ccelestes ;
prophetia 714. Caput. 23. Elogia, Alfordi illustrationes et historiae ,

Alia qusedam ejus etiam tum viventis miracu- translationis analysis 611.—
Historia trans-
la et revelationes 716. Caput 24. Prosecutio lationis ex Anglia in monasterium Bergense.
miraculorum aliquot adhortationesejus ad so-;
auctore Drogone ejusdem loci monacho et
rores, maxime de castitate ; virginitas ejus per- synchrono. Ex Ms. Bergensi collato cum editio-
petua asserta testimoniis 719. Caput 25. Vi- ne Mabillonii. Epistola Drogonis ad abbatem
num Beatae per angelum allatum prasdictio ; Rumoldum 613. Prologus 613. Liber primus
mortis suae et morbi monialium comparatio Caput
;
1. Balgerus, adversa terapestate in ,

ad mortem morbus ultimus, in eo visita-

;
ignotum Anglise portum irapulsus, reperit cor-
tiones Sanctorum et revelationes protracta ; pus S. Lewinnae 614. Caput 2. Adhibitis ne-
sororum precibus vita 721. Caput 26. Lau- quidquam precibus, ut partem obtineat, Iocu-
des SS. Trinitatis ; sumptio sacri Viatici ; ad- lum ipsura clam tollit, et ad navim deferri curat
hortatio ad sorores prophetia extrema un-
; ;
616. Caput 3. Navi egressus, frustra regredi
ctio apparitio S. Francisci Evangelii recita-
; ;
tentat sed post varias ambages, thesaurum
;

tio, affectus morientis piissimus obitus 723.

; suum feliciter recuperat 618. Caput 4. Bergas
Caput 27. Corporis Defunctae odor ac venu- cumreliquiisredux, solenniterexcipitur ipsa? ;

stas admirabilis ; revelationes variae de glorio- in loculo novo decenter collocantur, statimque
so animae excessu sepultura et miracula per
;
miraculis clarent 619. Caput 5. Brevis S. Le-
annos quindecim consecuta 725. Caput 28. winnse Vita, seu potius elogium 620. Liber
Miracula mortem Beatae consecuta usque ad secundus. Prologus ejusdem Drogonis ad li-
annum mcccviii 727. Caput 29. Miracula brura secundum 622. Exordium alterum 622.
ab anno mcccviii ad annum mcccxi 728. Caput 1. Circumlatum per Flandriara mari-
Caput 30. Continuatio miraculorum ejusdem timam sacrura corpus plurimis stupendis cla-
temporis 731. Caput 31. Miracula annorum ret miraculis 623. Caput 2. Aliorura rairacu-
mcccxii et mcdv 733. Caput 32. Prosecutio lorum continuata series 625
miraculorum anni mcdv, 735. Caput 33. Mi- 20 Liberata virgo martyr ( Vide Wilgefortis). :

racula anni mcdvi 736. Caput 34. Prosecu- 23 Liborius Confessor episcopus Cenomanensis
tio miraculorum anni mcdvi 738. Caput 35. in Gallia, patronus Ecclesiae Paderbornensis in
Miracula annorum mcdvii, et mcdx 740. Ca- Westfalia. Commentarius historicus. Prsfa-
put. 36. Reliqua miracula anni mcdx, et alia tio Joannis Bollandi 394. § 1. S. Liborii na-
usque ad annum mcdxxxi 742. Caput 37. tales, aetas 395. § 2. S. Liborii Vita 396.
§ 3.
Miracula ab anno mcdxxxi, usque ad annum S. Liborii translatio397. § 4. Fraternitas ec-
mcdlxix 743. Caput 38. Reliqua miracula B. clesiarumCenomanicoe Paderbornensis 398.
et
Cunegundis usque ad annum mcdlxxi, et apo- 5. S. Liborius calculo laborantium patronus
§
strophe auctoris ad Beatam 745. — Miracula 400. § 6. Capta a Christiano Brunswicensi
B. Cunegundis recentiora. Caput 1. Miracula Paderborna, ablatseS. Liborii reliquiae 402.
§
ad B. invocationem facta ab anno mdxxxii ad 7. Christianus Brunswicensis aliique sacrilegi
annum mdxl, ex primo processu 747. Caput puniti ; recuperalae S. Liborii reliquiae 403.
2. Continuatio miraculorum ex primo processu § 8. S. Liborii reliquiae Ameriam deportata?
ab anno mdxl, ad annum mdlix tempus pri- ; 405. § 9. Solennitas, qua S. Liborii reliquiae
mi processus 750. Caput 3. Tempus et aucto-
ritas secundi processus
ab ecclesia Amerina exceptae 405. Vita. —
; continuatio miraculo- auctore anonymo. Ex veteri Ms. Legendario
rum ex primo, in classes non in annos tribu- ecclesix Cenomanensis eruta a Ludovico Cellotio
torum 753. Caput 4. Eorumdem miraculorum S. J. 407. — Alia Vita, sive Gesta domni
ex primo processu prosecutio 756. Caput 5. Liborii, Cenoraanicae urbis episcopi, qui fuit
Miraculorum ex primo processu desuraptorum temporibus Constantini et Valentiniani impe-
continuatio 758. Caput 6. MiraculaB. Cune- ratorum, auctore anonymo. Ex ejusdem Ce-
gundis ex secundo processu 761. Caput 7. nomanensis ecclesiee Veteri Ms. 407. Alia —
Vita
 ;

INDEX ALPHABETICUS SANCTORUM.

Vita. Ms. Joannis Morelli Canonici Ceno-
Ex et propagatio ejusdem inOccidente; venera-
manensis 408. —
Alia Vita, auctore Saxone tio publica in Missalibus ac Breviariis 25. § 3.

anonymo. ExMss. monasteriorum Corsendonca- Reliquiae sanctae Martyris; a quibus ea potis-

simum invocetur, fama posthuma 28. § 4.
no ct Bodccensi. Liber i. Gesta S. Liborii. Ca-
put. 1. S. Liborii gesta unde auctor accepe- Sancta? Martyris imagines; tempus martyrii;

rit 409. Caput 2. S. Liborii a prima

aetate Acta Latina apocrypha 30. § 5. Acta Graeca
sanctitas, episcopatus 410. Caput 3. S. Libo- apocrypha; Latina quae hic dantur 32. —
rii mores in episcopatu, pnedicatio 411. Ca- Acta, auctore anonymo. Ex Ms. Rebdorfensi,
put 4. SacrarumreruminS. Liboriocura412. ad Ms. S. Mariee acl Martyres correcta. Pro-
miracu- logus 33. Caput 1 Sancta ob fidei constan-
Caput 5. S. Liborii obitus, sepultura,
.

la413. Liberii. TranslatioS. Liborii. Caput tiam patri exosa, ad Olibrium praesidem defer-

1. Scriptionis causa. Episcopatus primi in Sa- tur 34. Caput 2. Martyr carceri includitur

xonia 414. Caput 2. Primus Paderbornensis deinde in publicum producitur coram praeside,
episcopus B. Hathumarus 415. Caput 3. cujus blanditias et minas spernit 35. Caput 3.

Episeopus II Baduradus. Reliquiae petitae Ce- Cruciatus, orationes ad Deurn ; diaboli ma-
nomanis 417. Caput. 4. Miracula facta dum chinae 37. Caput 4. Iteratae de tyranno victo-

elevatur S. Liborii corpus 418. Caput 5. aliorum ad Christum conversio; Sanctae

riae;

Corpus S. Liborii e cathedrali ad S. Vincen- martyrium 38. —

Appendix prima. De S.
tii aedem transfertur 420. Caput 6. Miracula Margaritae hodiernae, ut volunt, corpore An-
facta in itinere Carnotum versus 421. Caput tiochia Tusciam translato, auctore
Syriae in

7. Carnoti et Parisiis gesta 422. Caput 8. recentiore anonymo. Ex Ms. ecclesise Mon-

Iter per Belgium ad Rhenum usque 423. Ca- tisfalisci. Observationes praeviae 39. Pars 1.

put 9. S. Liborii corpus Paderbornam depor- Translatio ad ecclesiam S. Petri in Tuscia,

tatum 424. — HisTORiAejusdem translationis, necnon inde ad castrum Rovillianum 41. Pars
Ex veteri Legendario ecclesix Cenomanensis 11. Translatio ad Montemfaliscum 43. — Ap-
425. — Historia reductionis reliquiarum S. pendixsecunda. DeS. Margarita, insulae Pro-
Liborii, auctore Joanne Carolo Erlewein 426. cidae in regno Neapolitano tutelari patrona 45
— Acta ecclesle Paderbornensis. De reli- 22 Maria Magdalena apud Massiliam. Commen-
quiis S. Liborii episcopi Peregrino Carleno tarius historico-criticus § 1 Exponitur .

Amerina donatis 430.

abbati, pro ecclesia — quaestionis status, daturque censura Sorbonica

Acta ecclesI/E AmeriNjE. De reliquiarum S. detribus Magdalenis 188. § 2. Quae potissi-

Liborii receptione 432. Dolor calculi ope S. mum adducantur ad suadendam trium femiua-
Liborii sedatus AmeriaeMDCXLVll etMDCXLvm rum diversitatem 190. § 3. Praecipua adver-
435. — Hymni antiqui ad S. Liborium, alii- sariorum argumenta proponuntur 192. § 4.
que versus a pag. 436. — Analecta. Ex in- Eademque diluuntur 194. § 5. Quae fuerit
strumentis qme post Joannis Bollandi Commen- sitque hodie in hac quaestione traditio eccle-
tarium historicum anno mdcxlviii editum ad no- siastica 196.§6. Unica mulier Evangelio ma-
titiam nostram pervenerunt. § 1. Diversa opi- gis consona ex conformitatibus 198. § 7. Ea-
nio de anno, quo Sanctus obiit, et amica so- dem consonantia aliis argumentis ostenditur
cietas inter ecclesiam Cenomanicam et Pader- 200. § 8. GraBcorum diversa opinio 202. § 9.
bornensem 440. § 2. Instrumenta authentica, Sanctae cultus in Fastis Latinis 203. § 10.
quibus ostenditur, easdem reliquias Paderbor- Sanctae obitus, sepultura, translatio a Graecis
nensibus restitui, quas Christianus Brunswi- perperam tradita 205. § 11. Proponitur tran-
censis abstulerat 442. §3. Reliquiae Sancti va- slatio Vezeliacensis 207. § 12. Cujus inventio
communicatae444. § 4. Quomodo
riis ecclesiis diplomatibus firmata 209. § 13. Subsistere
Paderbornenses S. Liborii reliquiae Romoe re- tamen omnino non videtur 211. § 14. Posses-
cognitfe et publicae venerationi expositae fuerint sioProvincialium hactenus verosimillima 213.
447. § 5. Sancti reliquiae Bruxellenses, con- § 15. S. Mariae Magdalenae cultus, officium
fraternitas ibidem in ejus honorem inslituta, Massiliense et Acta 216. Sermo de S. Ma-—
et indulgenti» huic concessae 450. § 6. Ant- ria Magdalena, auctore Odone abbate Floria-
verpienses S. Liborii reliquiae, confraternitas censi et Cluniacensi. Ex editis apud Joannem a
et indulgentiae 452. § 7. Miracula ex duobus Bosco 218. —
Appendix prima. De S. Mariae
Mss. Italicis Latine reddita 454. § 8. Alia Magdalenae reliquiis 222. Appendix alte- —
beneficia intercessione S. Liborii praestita RA. De
456 S. Mariae Magdalenae miraculis
223
20 Lucanus episcopus Sabionensis, Beluni in- 23 Martyres anonymi in
SyllogeBulgaria.
ditione Veneta. Ex Ferrarii Sanclorum Cata- historica. Cultus, elogium, tempusque mar-
logis
70 tyrii
484
21 Militinenses martyres tres
anonymi. Cultus
apud Grxcos ig^
M 22 Meneleus abbas et confessor Ordinis Be- S.
nedicti, in monasterio Menatensi Arvernise.
20 Margarita Commentariuspr,evius. § 1. Loci conspectus,
seu Marina Virgo et martyr, An- antiquitas; Sancti cultus,
tiochia? in Pisidia. miracula elogia,
Commentarius pr,e- 302. § 2. Natales a scriptore
vius. § 1. Sanctae memoria ex Vitae perperam
tabulis Gracis
ordinati; tempus mortis
ac Latinis ; nomen 24. scriptor Vitas, et
;
2. Sancta § ab aliis nostrum de eo judicium
homonymisdistincta; cultus in Oriente; 303. § 3. Vita aucto-
initia ntatis indiga aliunde
stabilitur; quajdam in ea

corrigenda
 , ;

IN QUINTUM TOMUM JULII.

corrigenda notantur 305. § 4. Vita? exempla- culis 540. Caput 2. De aliis miraculis, obitu
ria observationibus illustrata; rairacula 307. et sepultura 542. — Appendix, de reliquiis
— Vita, auctore anonymo ineertae aetatis. Ex haereticorum furori feliciter subtractis anno
Ms. codice ccenobii Menatensis edita apud Ma- mdlxii; de iisdem recognitis anno mdcxliv,
billonionis inter Acta Sanctorum Ordinis Bene- deque hodierno ipsarura statu et cultu 544
dictioni, seculo terlio, parte 1, in Actis Benedi- 22 Plato martyr Ancyrae in Galatia. Commen-
ctinis. Prologus et antiquae Vitae divisio 308. tarius prjsvius. § 1. Cultus sacer ex Fastis
Caput 1. Sancti natales, educatio, progressus Latinis et Graecis ; elogia, canon in Menaais
invirtute; fuga nuptiarum, colloquium cura aedes sacrae 226. § 2. Aliae aedes sacrae ; reli-
5. Theofredo 309. Caput 2. Monasticae vitae miracula 228. § 3. Lectiones propria;
quiae,

institutum; apparitio angelica de mutando lo- Acta 229 —

Passio ex Passionali pergameno
co; pastus miraculosus 311. Caput 3. Matris, Ms. cmnobii Bodecensis. Caput 1. S. Plato
sororum ac sponsae vita solitaria ; a Baronto, apud praesidem Agrippinum accusatur, sed
sponsae patre, intentata Sancto mors 312. nec tormentis nec blanditiis a Christi fide
Caput 4. Baronti poena; adepta per Sanctum avocatur 230. Caput 2. Constantia Martyris
valetudo, collata ipsi munera 314. Caput 5. novis tormentis frustra probata ; qui tandera
Probata S. Menelei constantia, clericatus capite plexus martyrio coronatur 233
consecrata ecclesia multorum ad vitam per-
; 21 Praxedes virgo, Romae 130
fectiorem conversio; accusationes 315. Caput 23 Primitiva virgo martyr, Romae. Ex Marty-
6. Cura monasterii, persecutio Brunechildis ;
rologiis 387
ejusdem poena, liberatio et muniflcentia; pro-
curatae a Sancto reliquiae, visitatio angeliea,
annuntiatio diei mortis; substitutus ipsi suc- R
cessor; obitus 317
20 Mera Virgo et Martyr Lectorae in Gallia. Ex
notitiis Auscitanis et recentioribus Martyrolo- 23 "I) asyphus martyr. E.t Martyrologio Roma-
giis 49 SX no 387
23 Miniseus et Tisicus martyres Laodicenses. 23 Ravennus et Rasiphus martyres, Bajoci in
Ex Hieronymianis 389 Normania Gallia3..E'.r OfficiisBajocensibus. Com-
mentarius pr^vius. Cultus, patria, Reliquia-
rum translatio et profanatio 389. — Vita, seu
N lectiones in festo duplici solenni primae classis
majoris cum octava. Ex libro Ms. ecclesias Ba-
jocensis anni mdlii 390. — Historia trans-
24 TVTiceta et Aquilina martyres in Lycia. Syl- lationis 392. — Appendix. Ex hodierno Ba-
1 1 loge historica. § 1. Cultus et narratio jocensi Breviario 393
martyrii apud Graecos memoria in Fastis La-
; 23 Romula Redempta et Herundo Virgines
,

tinis 492. § 2. Acta Latina et plura alia ad Roraanae 482. Elogium ex libro 4 Dialogorum
Sanctas spectantia discutiuntur 493 S. Gregorii cap. xv 483

21 ddinus Barottus confessor, Fossani in 20 Oabinus et Lucianus cnm aliis septem nomi-
Pedemontio. Commentarius pR/EVius. kj natis et xxiii anonymis, martyres Africa-
De cultu aliquali ex processibus et Actis 180. ni. Ex Hieronijmianis 45
— Vita seu potius elogium. Ex Italico Joan- 20 Sabinus , cum aliis quinque nominatis et x
nis Nigri Latine versum 182 anonymis, martyres Damasceni. Ex Hierony-
mianis 46
24 Segolenavidua, Albigs inOccitania. Commen-
tarius prjsvius: Sanctae cultus, virginitas,
distinctio, aetas et Acta exarainantur 628. —
Vita, auctore anonymo coaevo. Ex Actis San-
20 TJasseria et alii vi martyres Romani. Ex ctorum Ordinis S. Benedicti a Mabillonio edi-
JL Hieronymianis 47 tis, 2 apag. 541, qiuv cum
seculo tertio parte
20 Paulus diaconus raartyr Cordubensis. Ex S. editione Labbeana est. Prologus 630.
collata
Eulogio 89 Caput 1. Sanctae vita per decem circiter an-
24 Pavacius episcopus confessor Cenomanensis nos in conjugio acta 631. Caput 2. Vita ejus
in Gallia. Commentarius pr.evius. § 1. ^Etas, religiosa post mortem mariti 632. Caput 3
cultus, reliquiarum primae translationes et Diversa miracula intercessioue S. Segolenae
Acta 537. § 2. Aliae reliquiarum translatio- patrata 633. Caput 4. Aliaejus miracula635.
nes; praecipua ad Castrumrainardi 538. — Caput 5. Sanctae virtutes, morbus, extrema
Vita, a Joanne Boscio Ccelestino. Ex codice monita, mors et sepultura 636
ccenobii Amberti, cum Ms. Reginx Sue-
collato 21 Serenedus confessor apud Cenomanos in Gal-
ciee. Prologus 540. Caput 1. De S. Pavacii lia. Commentarius pr.evius. Sancti cultus,
ad Cenoraanos adventu, variisque ejus mira- translatio, Officium Andegavense, Vita cum
Tomus v Julii. 3 fratris
 ;

INDEX ALPHABETICUS SANCTORUM

fratris Actis comraunis 165— Vita. Ex seculo puell» mortu» revocatio ad vitam 156. Ca-

secundo Benedictino 1°6 put 6. Diversarum infirmitatum curatio, et

Severa virgo Trevirensis 79. — Elogium ex
pueri decennis resuscitatio a morte 157. Ca-
20
Vita S. Modoaldi in Actis xn Maii 80 put 7. Prodigiosae qusedam sanationes, quas
scriptor miraculorum fieri vidit intercessione
20 Severus episcopus, Confessor Casini in Sam-
71 S. Victoris 159. Caput 8. Alia miracula, ope
nio. Ex Usuardo Valicano et Ferrario
S. Victoris patrata, et ab auctore visa 161
22 Syntyches S. Pauli Apostoli discipula, Phi-
lippis in Macedonia 225 21 Victor et quinque socii martyres Afri. Ex
Hieronymianis 163
24 Victor, Stercatius et Antinogenes martyres
Emeritenses. Ex Martyrologio Romano 535
24 Victorinus martyr, item alii lxxxiii anony-

mi Amiterni. In Vestinis Italiae. Ex Martyro-

22 rpheophilus junior martyr, in Cypro. No-
logiis 535
1 titia ex Fastis Greecis, ac Martyrologio
24 Vincentius martyr Romse vel Tibure. Ex
Romano. Elogia, narratio martyrii 320
Martyrologiis 536
24 Theozonus cum sociis martyribus Sebastenis.
20 Vulmarus abbas Silviacensis prope Bononiam
Ex Hieronymianis 534
in Picardia. Commentarius pilevius. § 1 San- .

23 Trophimus et alii martyres. Ex tabulis Grx-

cti cultus et pia aedificia ab ipso constructa 81.
cis ac Martyrologio Romano 385
§ 2. Sancti chronotaxis ; sepultura, reliquiae,
Acta et miracula 82. — Vita, auctore ano-

U nymo. Ex Ms. codice camobii Aquicinctini, cum

aliis Mss. collato. Prologus 84. Caput 1. San-
cti patria, parentes, conversionis occasio, vita
monastica in ccenobio Altimontensi, et vita
24 Ursicinus episcopis confessor apud Senonen-
eremitica in Flandria, 84. Caput 2. Vita so-
sis in Gallia 545
litaria in patria, duplicis monasterii erectio,
virtutes, pia mors et prodigiosae exsequias 86.

Caput 3. Miracula post S. Vulmari obitum

patrata 87

24 "¥7~alerius seu Valerianus episcopus Nicia?

T in Provincia Galliae confessor. Sylloge W
de cultu, aetate et gestis 569
21 Vastrada vidua, Susteraniin agro Juliacensi,
Ex monumentis inde acceptis 180 22 "¥XTandregisilus abbas in ccenobio Fonta-
20 Victor martyr et forte Silvanus inThebaide. T T nellee apud Rotomagos. Commenta-
Ex Hieronymianis 46 rius pr^vius. § 1. Acta S. Wandregisili ; mi-
21 Victor Massiliensis et socii martyres. Com- racula; historia translationis in montem Blan-
mentarius pr.evius. § 1. Sanctorum cultus et dinium, eorumque auctores 253. § 2. Sancti
numerus 135. § 2. S. Victoris reliquiae variis natales, vita in seculo ducta, conversio ad in-
locis honoratae 137. § 3. Diversa horum San- stitutum monasticum, et horum ratio chrono-
ctorum Acta examinantur 140. Acta bre- — logica 255. § 3. Vita ejus apud Elisangium
viora, auctore anonymo. Ex Ms. Ultrajectino austera, iter in Italiam, commoratio in mo-
142. —
Acta longiora, auctore anonymo. Ex nasterio Jurensi ; sacerdotium, condita Fonta-
Ms. cujusdam bibtiothecee Gallicse quod ad nos nella aliaeque basilicas, tempus regiminis. 257.
misit nostcr Petrus Franciscus Chi/fletius. Ca- Tempus mortis, locus sepulturae, trans-
§ 4.
put 1. Maximiani persecutio, S. Victoris com- ,
lationes variae 260. § 5. Cetera ad ejus reli-
prehensio, et post ignominiam illi illatam li- quias pertinentia, atque imprimis brachii utri-
bera fidei Christian» defensio 143. Caput 2. usque translatio, corporis amissio cultus 263.
— Vita
;

Constantia S. Victoris in tormentis, trium sincera, auctore coaevo quodam mo-

militum conversio, eorum mors, ac S.
felix nacho Jurensi anonymo. Ex Philippi Labbei
Victoris post varia supplicia martyrium 146. Bibliotheca Mss. librorum tom. \ a pag. 784
— Miracula, auctore anonymo. Ex eodem et Actis Sanctorum Ordinis S. Benedicti, editis
;

Chifjletiano Ms. cum altero Ms. quod ex Pari- a Luca Acherio el a Joanne Mabillonio seculo
,
,

siensi S. Victoris archivo descriptum est, collato. secundo , a pag. 526. Prologus 265. Caput
Caput 1. Praefatio, blasphemi punitio, daemo-
1. S. Wandregisili patria, nobilitas, nuptiaa,
niacorum, caecorum, contractorum, aliorum- vita monastica inmonte Falconis et Elisangio
que aegrotantium sanatio 148. Caput 2. Cae-
266. Caput 2. Iter ejus in Bobium, vita san-
corum illuminatio, leprosorum mundatio, et ctissima apud Jurenses; apparitio angelica;
pueri mortui resuscitatio 150. Caput 3. Dae-
susceptio sacrorum Ordinum 267. Caput 3.
moniacae liberatio, mira ferri pro candela ac-
Monasterii Fontanellensis erectio et incre-
censio, gravissimi morbi ac caecitatis depulsio
menta; Sancti praefectura et opera apostolica,
152. Caput
Confirmatio miraculorum S.
4.
donum prophetiae et miraculorum 269. Caput
Victoris alio miraculo, et mira domuscujusdam
4. Ultimus morbus ejus, et monita morientis
conservatio in communi vastatione 154. Ca- depulsio daemonis; apparitio Sanctorum, Pa-
put 5. Variorum cscorum illuminatio et , raenesis auctoris 270.—
Vita altera, auctore
coaevo
 ; — ;

IN QUINTUM TOMUM JULII.

coaevo inonacho Fontanellensi, sed interpola- put 1. S. Wandregisili et sociorum ejus me-
ta. Ex codice nostro Ms. Vacellensi, collato cum rita, aetas, sepultura , incorruptio, elevatio,

Ms. Thosano, et cum Vita excusa apud Mabillo- translationes, miracula 291. Caput 2. Trans-

nium. Prologus ad S. Lantbertum archiepi- latio eorumdem Sanctorum tentata in montem

scopum Lugdunensem 272. Caput 1. S. "Wan- Blandinium ; hujus loci descriptio, fundatio,
dregisili natales, munia, nuptiae, monachatus abbates 293. Caput 3. Ccelestis revelatio de
in Monte Falconis apparitio et obsequium an-
; translatione facienda ad Blandinium ; calumnia
gelicum 272. Caput 2. Monasterium ab eo de sublato corpore S. Wlmari ; quot et quae
conditum in Elisangio crebra ipsius ibidem et
; reliquiae una cum S. Wandregisili et sociorum
gravia cum daemone certamina revelatio an- ; ejus corporibus translatae sint 296. Caput 4.

gelica; iter Romanum; commoratio et vita Pompa translationis, et varia ex itinere mira-

sancta apud Jurenses monachos ; alia rursus cula 298. Caput 5. Adventus in Blandinium
angelica visitatio 274. Caput 3. Sancti sacer- vernorum in autumno fiorum stupenda pro-

dotium; institutio Fontanellae, et principum in germinatio ; nova Sancto nostro ac sociis aedi-

eam liberalitas ; aliae item ecclesiae ab eo aedi- ficata in Blandinio monte ecclesia 300
ficatae et Sanctorum ditatae reliquiis 276. Ca- 20 Wilgefortis alias Liberata virgo martyr, in
put 4. Invasor Sancti ab ipso sanatus ere- ; variis Europae partibus. Commentarius hi-
ctum Deiparae templum; mira Dei in ejus ne- storico-criticus § 1. Variae et intricatas diffi-

cessitate providentia ;
praedia Sancto collnta, cultates proponuntur 50. § 2. Variae Sanctae

Monasteriolum ab eo conditum praedictiones ;

Liberatae 52. § 3. Cultus S. Liberatae in Hi-
ejus 278.Caput 5. Postremus morbus ecsta- ; spania 54. §4. Diversaeauctorum opiniones de
sis triduana; successores ab eo designati; ex- Actis S. Liberatae Seguntinae 57. § 5. Cultus
hortatio ad suos; fuga daemonis; Sauctorum S. Liberatae seu Wilgefortis in Belgio 59. § 6.
apparitio et cantus; piissimus obitus, sepultu- Cultus ejusdem Sancta? in Germania aliisque
ra, translatio 280. — Miracula S. Wandre- Europae partibus 62. § 7. Dubiis quibusdam
gisili, auctore anonymo monacho Fontanel- circa S. Wilgefortem propositis respondetur

lensi. Ex codice membranaceo Valcellensi colla- 64. § 8. Varia S. Wilgefortis Acta, ac de iis

to cum Mss. Thosano et Aquicinctino atque edi- judicium 68

tis Mabillonii'. Pr.efatio auctoris 281. Ca- 24Wulfhadus et Ruffinus martyres Stonae in An-
put 1. Miracula S. Wandregisili usque ad an- glia. Commentariuspr.evius. § 1. Sanctorum

num DCCCLvrn, dum translata sunt ejus ossa cultus et reliquiae 571. § 2. Scriptor Actorum

in Bladulfi villam 282. Caput 2. Translatio et eorum auctoritas 573. Acta, auctoreano-
reliquiarum ad S. Petri prope Quentavicum nymo. Ex Ms. Petroburgensis monasterii, quod
et alia deinde ad S. Quintini prope Bononiam ;
cum editione Monastici Anglicani tomo 2 a pag.
ac miracula utrovis loco facta anno Christi 120 collatum est. Prologus 575. Caput 1.
dccclviii 284. Caput 3. Alia miracula tum Utriusque martyris parentes, et prioris con-
ad S. Quintini, tum ad Quintavicum, post re- versio ad fidem Christianam 575. Caput 2.

latas eo reliquias patrata usque ad annum Ruffini conversio ad fidem et utriusque fratris

Christi dccclxvii 286. Caput 4. Miracula martyrium 577. Caput 3. Impii consultoris
ibidem patrata anno Christi dccclxvii 287. punitio, honorifica Martyrumsepultura, et re-

Caput 5. Cetera miracula exinde visa, tum gis Wulfheri pcenitentia 580
prope Quentavicum, tum apud Carnotenses,
cum ad eos delatae essent reliquioe ; tum deni-
que Bononiae 288. — Historia translationis
S. Wandregisili in montem Blandinium. Ex
Ms. Aimerici Bigotii collato cum editione Ma-
billonii ct officio proprio Blandiniensium manu- 21 rj oticus episcopus martyr Comanae in Arme-
SCriptC. PR.EFATIUNCULA AUCTORIS 291. Ca- Li nia. Ex Martyrolotjio Romano 163

—-i^ji^^rs^s^-—

INDEX
 INDEX
CHRONOLOGICUS
SANCTORUM
AD TOMUM QUINTUM JULII.

Anno ccclxxxiii Decessisse videtur S. Liborius

ANTE CHRISTUM NATUM. episcopus Cenomanensis 396
Anno cccc Constantinopoli fuit S. Joannes Cassi-
anus 475
Iias propheta in Patestina 4
E Daniel propheta Babylone 117
SECULO V.

SECULO I.

Hoc seculo Videtur vixisse S. Severus, qui Casi-

ni colitur 71
S. Maria Magdalena in Evangelio celebratis- Eodem Floruit, et ante annum ccccl obiisse vi-
sima 188 detur S. Joannes Cassianus 480
S. Syntyches S. Pauli Apostoli discipula 225 Anno ccccv Romam ablegatus est S. Joannes
Eodem seculo Floruit S. Joseph qui et Barsabas Cassianus '
473
et Justus 22 Anno ccccxx An S. Dictinus episcopus Asturi-
Anno lxxv vel circa Labores suos martyrio coro- censis vivere disierit ? 569
navit S. Apollinaris 330 Anno ccccxxiv An certo vixerit S. Lucanus epi-
scopus Sabionensis 70
SECULO II.

SECULO VI.

Huc Revocanda S. Praxedes virgo, S. Puden-

tianae soror 139 Hoc seculo Conditur asdes sacra Constantinopoli
insigni martyri S. Platoni
227
Sub initium Floruit S. Euspicius Miciacensis
SECULO con-
III.
fessor
12
Eodem seculo Celebres fuere Virgines
Romana;,
Sub Decio Martyrium Romula, Redempta ac Herundo 482
passae sunt SS. Niceta et
Floruit S. Declanus, Ardmoriae in
Aquilina Hibernia epi-
4Q2
Anno ccxc Qua scopus
ratione probetur, martyrium 592
subiisse S. Christinam
Anno div An mortuus S. Firminus episcopus
514
Anno ccc Floruit Virdunensis ? 73
S. Cyrillus patriarcha Antio-
chenus Anno div circiter Facta est prima translatio cor-
236
poris S. Apollinaris
330
Anno dlxxv An conditum Classense ccenobium,
SECULO IV.
cujusvaria; vicissitudines?
337

Anno cccxlvi An obierit S. Pavacius episcopus SECULO VII.

Cenomanensis 507
Anno ccclxi circiter Floruit S. Joseph comes, Hoc seculo Videtur in Anglia inclaruisse nomen
anteaJudseus
243 et cultus S. Margaritas
26
Huc
 IN QUINTUM TOMUM JULII.

Huc revocandus est S. Serenedus Cenomanensis Anno dccxx circiter Obiisse creditur S. Mene-
confessor 1«5 leus Menatensis 304
Eodem Floruit certo S. Vulmarus, usque ad se- Num anno dcclxx, an priori seculo, Obierit S.
culum octavum 81 ejus chronotaxis explica-
; Segolena? 630
tur 82 et seqq. Anno dcclxxii Templum S. Apollinari Romae
Anno dci an citius Natus sit S. Wandregisilus 256 conditum ; aliud alibi 338
Anno dcix S. Columbanus Gallia expellitur a re- Anno dcclxxvii Habetur Paderbornae Placitum,
ge Theodorico 274 et alias saepius 416
Anno dcxxii Dagobertus primum regnare incipit Anno dcclxxxvii Praefeetus Fontanellse Geroal-
in Austrasia 295 dus usque ad annum Dcccvin 283
Anno dcxxix Nuntium seculo remittit S. Wan- Anno dccxc Theophilus junior martyr 321
dregisilus 257
Anno dcxxx Ex Montefalconis migrat idem san-
ctus in territorium Elisangium 257 SECULO IX.
Anno dcxxxi Initium verisimiliter habuit cceno-
bium Blandiniense apud Gandavum 295
Anno dcxxxv Bobium et Romam petit S. Wan- Anno dccci Reformatum a S. Benedicto Ania-
dregisilus 258 nensi ccenobium Menatense 302
Anno dcxxxvi Redit ad ccenobium Jurense idem Anno dcccv Ob incursiones Normannorum alio

Sanctus 258 transfertur corpus S. Wandregisili 262

Anno dcxxxix Obiit S. Acharius episcopus No- Anno dcccxi Mortuus Harduinus monachus Fon-
viomensis 295 tanellensis 253
Anno dcxlvii S. Wandregisilus sacris ordinibus Eodem anno Plurimi in Bulgaria Martyres sub
initiatur a S. Audoeno 258 Nicephoro Imperatore 485
Anno dcxlviii Fontanellae ccenobium condit idem Anno dcccxii Ccenobium Menatense a Ludovico
Sanctus 259 Pio renovatum . 302
Eodem anno Refertur altera corporis S. Apolli- Anno dcccxvii Luxoviensibus praefuit abbas S.
naris translatio 330 Ansegisus 91
Anno dclii Contigit insigne S. Wandregisili mi- Anno dcccxxiii Assignatus est Fontanellensibus
raculum 278 et 279 abbas idem Sanctus 91
Anno dclviii Ccenobii Fiscamnensis primordia Anno dcccxxxiii Vivere desiit Ansegisus abbas
innectuntur 260 Fontanellensis 90 et 91
Anno dclx aut circiter ObiitSeveraTrevirensis 79 Anno dcccxxxvi Facta est translatio reliquiarum
Anno dclxii Uxorem ducere potuit Dagobertus S. Liborii Paderbornam 397
II, cujus fllium ad vitam revocaverit S. Arbo- Anuo dcccxl Translatae reliquiae S. Pavacii ad
gastus 174 ecclesiam S. Salvatoris 538
Anno dclxvii Moritur S. Wandregisilus 260 Anno dcccli Cordubae martyrium passus est Pau-
Anno dclxx Episcopatum Argentoratensem sus- lus diaconus 90
cepit S. Arbogastus 174 Anno dccclxvi Ludovicus II imperator, multa
Anno dclxxviii Signatur obitus ejusdem sancti concedit S. Apollinari, uti etvariialii 336
Arbogasti 168 et 176 Anno dccclxvii verosimilius Conditum monaste-
Anno dclxxix Arbogasto successit Florentius in rium Vezeliacense 212
episcopatu Argentinensi 176 Anno dccclxxxv Carnotum adducuntur S. Wan-
Anno dclxxxi S. Lantbertus episcopus Lugdu- dregisili reliquiae 289
nensis S. Genesio successit 254
Anno dclxxxvii Martyrium apud Anglos passa
est S. Lewinna 612 SECULO X.
Anno dcxcv Obiit S. Ansbertus archiepiscopus
Rotomagensis 292
Anno dcxcvi Obiit S. Wlfrannus, archiepiscopus Anno cmxviii Obiisse videtur S. Anna virgo,
Senonensis 292 quse a Grsecis colitur 487
Anno cmxxxvii Hungarorum in Gallias grassa-
tionem ponit Flodoardus 352
SECULO VIII.
Anno cmxliv Gandavum tandem deportatur cor-
pus S. Wandregisili 262
Anno cmlviii Reductas ex Anglia in Franciam
reliquise S. Pavacii episcopi 539
Hoc seculo Floruit S.Vastrada SS. Gregorii et Anno cmlx Notissima tyrannis Berengarii et
Alberici mater 180 Adalberti 43
Verosimiliter etiam Floruit S. Hieronymus Pa- Anno cmlxxi S. Arnulfi martyris reliquia? Moso-
piensis episcopus 322 mum prodigiose translatae 582
Anno dcciv Transfertur in ecclesiam B. Petri S. Sub finem hujus seculi In Castrum-Rainardi per-
Wandregisilus 261 venerunt S. Pavacii reliquias 540
Anno dccxvi Absconditae S. Mariae Magdalenae Anno m Combusta est Paderborna et postea ite-
reliquiee metu Saracenorum 215 rum anno mcxxxi 417
Anno dccxvi Notabilis est victoria Caroli Mar-
telli ad Vinciacum relata 317
SECULO
 INDEX CHRONOLOGICUS SANCTORUM
Anno mcclxvii Elevatio corporis Vezeliaci in-
venti, coram S. Ludovico rege 210
SECULO XI. Anno mcclxviii Clemens IV Isabellam S. Ludo-
vici sororem de translato ex Graecia in Gal-
liam S. Pauli capite errorem dedocet 207
Anno mxxviii Restauratur abbatia Floriacen-
Anno mcclxxviii Wernerus episcopus Mogunti-
sis 78
nus, ope S. Liborii, Hberatur a calculo 401
Anno mxxix Restauratur a Roberto Francorum
Eodem anno An acciderit fames a S. Christina
rege ecclesia S. Aniani 72
praedicta 645 et 646
Anno ml circitcr Inchoata traditio de corpore S.
Anno mcclxxix Repertae reliquiae S. Mariae Ma-
Mariae Magdalenae Vezeliaei 211
gdalenae in Provincia 215
Anno mlviiiLewinna Virgo martyr Angla Ber-
Awwmccxcii Ad Superos transit B. Kinga virgo
gas S. Winoci translata 608
ducissa Poloniae 661

SECULO XII.
SECULO XIV.

Hoc secnlo receptissimus fuit cultus S. Margari- Anno mcccviii et sequentibus Scripta prope innu-
tae, qui postea magis accrevit 26 mera B. Kingae miracula 727
Anno mcxv Primse S. Victoris reliquiae Parisios Anno mcccxxxiv Natus dicitur B. Oddinus Ba-
allatae 138 rottus 182
Anno mcxxxiii Condi coeptum monasterium S. Anno mccclxii Quae reliquiae S. Apollinaris Gor-
Godehardi a Bernhardo episcopo 104 comium delatae 381
Eodcm anno Ad infulas Venetas promotus .Toan- Anno mccclxiii Visitatae et recognitae S. Victo-
nes Polanus 128 sociorum Massiliae reliquiae
ris et 140
Anno mcxxxviii Cedit Camaldulensibus coeno- Anno mccclxviii B. Oddinus Barottus gerit cu-
bium Classense 369 ram animarum 182
Anno mcxlix An erecta collegiata Vulsiniensis, Anno mccclxxvi Jerosolymam proficiscitur idem
ubi plura eo spectantia 518 Beatus 182
Anno mcl Nata videtur S. Christina, vulgo Mi- Anno mccclxxxix Ecclesia Montisfalisci in ca-
rabilis nuncupata 643 thedralem evecta 40
Anno mcliii Obiit Bernhardus episcopus Hilde- Eodem anno Fit Praepositus Fossanensis B. Od-
siensis 101 dinus Barottus 183
Anno mclx An translata Panormum aut alio S.
Christina 499
Anno mclxxiii Ponitur inventio corporis S. Apol- SECULO XV.
linaris 331
Anno mclxxxvii Cognoscit in spiritu captam Je-
rosolymam S. Christina Mirabilis 644 et 657 Anno mcdviii Jesuatorum Ordinem ingressus B.
Joannes Taussinianus 790
Anno mcdix In synodo Pisana creatus Pontifex
SECULO XIII. Alexander V 792
Anno mcdxxvi B. Joannes Taussinianus Jesuatis
Ferrariae praeficitur 805
Anno mccv Confirmatur fcedus fraternitatis inter Anno mcdxxxi Creatur episcopus Ferrariensis
Cenomanenses et Paderbornenses 398 idem sanctus 793
Anno mccx Lipsana S. Victoris Massiliensis ho- Anno mcdxxxii Mox diceceseos visitationem ag-
norifice Parisiis suscepta, quibus alia accesse-
greditur 806
runt anno mcclxxxiii 138 Anno mcdxxxviii Ejus ecclesia cathedralis con-
Anno mccxiii Cladem Steppensem in spiritu vidit cilio generali illustratur 808
S. Christina Mirabilis. 646 655
et Eodem anno Lites in Ordine Jesuatorum exortas
Anno mccxxiv Obiit S. Gualterius Laudensis componit 809
confessor 323 Anno mcdxxxix Grassante Ferraria? peste suis
Eodem anno Nata B. Kinga seu Cunegundis filia
constanter assistit 809
Belae IV regis Hungarise 668 Eodem anno Concilio generali Florentino etiam
Eodem anno vel circiter Obiit S. Christina Mira-
interest 809
bilis
643 Eodem anno Multa bona
Anno mccxxxiii praestat suis Bononien-
Reliquiae S. Victoris Agaunen- sibus 809
sis Valencenas allatae 139 Anno mcdxli Varias ecclesias didicat 859
Anno mccxlviii ObiitThomas Trudonensis abbas,
Anno mcdxliii Stabilit capellanos in ecclesia
testis gestorum S. Christinae Mirabilis
640 cathedrali
Anno mccliii Canonizationem S. Stanislai epi- 810
Anno mcdxliv nosocomium magnum
JEdificat
scopi procurat B.
Kinga 698 et 699 S. Annae
Anno mcclxiv Celebre miraculum Venerabilis 810
Anno mcdxlvi Testamentum condit, moritur et
Sacramenti 505 sepelitur
Anno mcclxv Inventum volunt 779 et 80 o
aliqui S. Mariae Anno mcdlxxv Scripta a Dlugosso B. KingEe Po-
Magdalenao corpus Vezeliaci
209 loniae ducissae Vita
664
Anno
 IN QUINTUM TOMUM JULII.

Anno mcdxc Invenitur in aqua corpus S. Apolli- Anno mdcxxii Lipsanotheca S. Liborii ab haere-

naris, et decentius reponitur 332 ticis sacrilege direpta 402

Anno mccccxciv B. Antonius Mediolanensis Or- Anno mdcxxiii Reportatse Paderbornam S. Libo-

dinis S. Augustini obiit. rii reliquise 405

Eodem anno In Monte-falisco solennizatur festi-

vitas S. Margaritaa, habita istic Synodo 41

SECULO XVI. Anno mdcxxvi et sequentibus A multis civitatibus
patronus eligitur S. Franciscus Solanus 852
Anno mdcxxviii Agi serio cceptum de canoniza-
Anno mdv Obiit Hercules dux Ferrariae 786 et 788 tione B. Kingae 662
Anno mdxi Alia inventio et translatio corporis Anno mdcxxxvi Renovatum in Sorbona decretum
S. Apollinaris 332 de una femina Evangelica, quod tulerat anno
Anno mdxxi Lata est a Sorbona Parisiensi theo- mdxxi 198
logica censura in eos, qui pro una Magdalena Anno mdcxliv Recognitse in Castrorainardi S.

tres feminas inducunt 189 Pavacii reliquise 544

Anno mdxxxvii Translata est S. Liberata aliqua Anno mdcxlvii Pars aliqua reliquiarum S. Libo-
Seguntina 54 rii Amerise in Italia solenniter excepta 406
Anno mdxlix Natus est S. Franciscus Sola- Anno mdcliv Ad ecclesiam Classensem reporta-
nus confessor 856 et 859 tur corpus S. Apollinaris 332
Anno mdlxii Reliquiae S. Pavacii Hugonottorum Anno mdclxvii Urgetur negotium beatificationis

furori feliciter subtractae 544 S. Francisci Solani 855

Anno mdlxxviii Combustae et dissipata? sunt, Anno mdclxxi Edita est Vita Latina S. Francisci

tum S. Wandregisili tum aliorum Sanctorum Solani 847 et 859

ad S. Petri Gandavi depositae reliquiae 264 Anno mdclxxii Confraternitas S. Liborii Bruxel-
Anno mdxcxiii Reliquias S. Margarita? Colonia lis instituta 451
accipit Philippus II 29 Anno mdclxxv Editum decretum beatiflcationis

Anno mdxcix Alias ex monte Sinai accepit Phi- S. Francisci Solani 855
lippus III Hispaniarum rex. 29 Anno mdclxxvii Alia Confraternitas S. Liborii

Anno mdc Procida subjicitur Archiepiscopo Nea- instituta Antverpise 454

politano 45 Anno mdccxxix S. Toribius archiepiscopus Li-
manus in Beatorum numerum relatus 871
Anno mdcxc Curantur describi Acta B. Antonii
Mediolanensis Aquilse depositi 824
SECULO XVII.
Eodem anno Approbatus cultus ab immemorabili
B. Kingae et postea auctus 663
Anno mdcxcix Quse repertse fuerint S. Praxedis
Anno mdciii Ossa B. Kingae in urnam argenteam reliquise 131
transposita 763
Anno mdcviii Maria Medicaaa regina dat insi-
gnem imaginem argenteam S. Margaritae ec- SECULO XVIII.
clesise S. Germani a Pratis Parisiis 28
Eodem anno In gesta, virtutes et miracula B.
Oddini inquiri coeptum 181 Anno mdcciii Templum PP. Augustinorum in

Eodem anno Cedit Fuliensibus coenobium Micia- quo requiescebat B. Antonii corpus, terrse
cense 72 motu concidit 824
Anno mdcx Ad ccelos evolavit S. Franciscus So- Anno mdccxii Ossa B. Joannis Taussiniani so-
lanus 847 lenniter transferuntur 817
Anno mdcxxi Patres piarum Scholarum a Gre- Anno mdccxxvi Fit solennis canonizatio S. Fran-
gorio XV approbati 775 cisci Solani 856

NOTITIA
 NOTITIA FIGURARUM
ORNANTIUM HUNC TOMUM.

Prsefigitur solitum Operis frontispicium.

Imago S. Eliae. Ut, olim a sacra Rituum Congregatione approbata est... . . pag. 17
S. Wilgefortis varise repraesentationes , 59, 60 et 63

B. Oddini Barotti prsepositi Fossanensis reprsesentatio. Ex imagine inde

accepta 182
S. Liborii episcopi Ex Vita a Bollando edita
Cenomanensis imago. 401
S. Christinae virginis et martyris imago. Ex tabula antiquissima 517
B. Joannis Taussiniani episcopi Ferrariensis imago. Ex statua marmorea 811
Ejusdem Beati grande numisma 813
S. Francisci Solani prsedicantis effigies in pagina expansa, ex majori folio
contracta 849

ACTA
 ACTA SANCTORUM
JULII
TOMUS QUINTUS

VIGESIIA DIES
SANCTI QUI Xffl KAL. AUGUSTI COLUNTUR.

S. Elias Propheta, in Palaestina. S. Pastorus

S. Joseph, qui et Barsabas et Justus. S. Nestita

S. Margarita virgo et martyr, Antiochise. S. Paulus

S. Sabinus S.Romanus Corinthi.
J

S. Lucianus S. Valenanus
S. Petrus S. Emilis
S. Amabilis S. Cassius, et forte

S. Nonnina S. Magnus.
Martyres in Africa. S. Passeria
S. Saudus
S. Agrippianus S. Macrina
S. Medadulus S. Vestita
Respectatus et S. Satyrus Martyres Romae.
S.
alii xxiii. S. Amarinus
S. Victor martyr et forte Silvanus, in S. Secundus
Thebaide. S. Emilius
S. Columba V. M., Conimbricaa.
S. Sabinus
Maximus S. MeraV. M., Lactorae in Gallia.
S.
S. Wilgefortis seu Liberata, in variis Eu-
S. Julianus
Martyres Damasci. ropae partibus.
S. Cassius
S. Macrobius S. Lucanus episcopus Sabionensis, Be-
cum aliis X. luni in ditione Veta. p _

Cyprianus S. Severus episcopus confessor, Cassini

S.
S. Donatus in Samnio.
S. Euspicius, in Miciacensi monasteno
S. Tertius
S. Appia prope Aurelianum in Gallia.

S. Felix S. Severa virgo, apud Treviros.

S. Neratia S. Vulmarus abbas, prope Benoniam in
Fructus Picardia.
S.
S. Celsus
> Martyres. S. Paulus diaconus martyr, Cordubae m
S. Theodolus Hispania.
S. Calorus S. Ansegisus abbas, Fontanellse m Nor-
S. Partinus
mannia.
S. Bernardus episcopus Hildesn in
S. Spretus ,

S. Victor Westfalia.
S. Maximus S. Marianus presbyter, confessor in Gal-
lia. Vide appendicem ad tomum vn
Juliij)ag. 809, not. 12.

PILE-
Tomus v Julii.
 PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI.

Margarita de Silva benedicta, in dicecesi S. Hildegrinum.iaS. Ludgeri Monasteriensis an-

Ankiensi seu Podiensi Galiix, cum tistitis germanum cur hoc die Sanssayus notarit,
lonrjo elogio, plerisque piis sanctimonia- prorsus non capio : dubitari potuit de die hesterna,
libus aptabili, memoralur a Clirysostomo ut ibi inter Prxtermissos diximus ;
quo ipso die
Henriqun- in Menologio Cisterciensi, citante pe- ab eodem Saussayo nescio qux translatio S.
culiare Kalendarium Ordinis, quodnon satis desi- Hildegrimi, etc, adscriptaVide xix Junii. est.

gnat ; illudque etiam quod Divione impressum S. Maternus episcopus Mediolanensis nimis scru-
sacpissime diximus. In hoc ipsam haberi fateor; pulose hoc die signalus est in Ferrarii Catalogo
ast hxc omnia necdum satis probant, publica ve- generali, quod in Actis, ut ait, ejusdem ecelesias
neratione donatam ; utpote quam Saussayus non alicubi hodie referatur : satis ipsi esse oportebat,
nisi inter pias connumerarit, Castellanus vero, Sanctum ad usum sacrum confectis
in tabulis
inter sanclos incertx diei, venerabilem dumta- celebrari eo die quo de ipso egimus xvm Julii.
xat appellare ausus sit. Hujus verba proferri S. Epaphras huc in Beda Plantiniano translatus
merentur ex pag. 936 : Venerabilis Margarita est; spectat ad diem prxcedentem xix Julii.
Anglica nominatur beata in Silva benedicta S. Bernoldi episcopi Trajectensis qui apud S.
apud Vellaunos, ccenobio virginum Ordinis Ci- Petrum quiescit memoriam huc transtulit Ma-
sterciensis, ubi et miracula narrantur. Anglix tricula Cartusix Ultrajectinx ; S. Bernulphum
eam quoque tribuit Gynxceum Arturi, verum de male hic etiam a Saussayo signa-
dicere voluit,
E
ejus origine, xtate aut gestis tantumdem se no- tum, de quo egimus die prxcedenti xix Julii.
visse, haud obscure demonstrat. Ego vitam ali- S. Gregorii episcopi junioris confessoris memoria
quam prx oculis habeo, Gallice scriptam, atque hoc die aut aliquo e proximis occurrit in excer-
in capitula ferme triginla divisam, in qua, sed ptis, qux habemus ex Mss. Mediolanensibus bi-
absque ullo temporis charactere, in Hungaria, et bliothecx Ambrosianx quem quo referam in
:

patre quidem Romano, natadicitur; postmodum tanto Sanctorum ei synonymorum numero hacte-
cum matre in Palxstinam peregrinata, ibi et nus ignoro ; quamdiu pluribus characteribus indi-
alibi mira egisse, qux referre, refutasse sit ; ut viduantibus non insignitur.
cetera id genus exponenda non censeam. Neque Sabina virgo ullimo loco adjecta est textui Florarii
vero hanc esse obilus ejus diem, si quid certi ex Sanctorum Ms. ; ast unde, quis est qui divinet 1
ea erui possit, planissime constat, cum ibi cap. Equidem existimo, Sabinam ex Sabino Hiero-
38 obiisse asseratur altero die post Circumci- nymianorum effictam, in codices aliquos parum
sionem Domini. Temporis igitur abunde super- accuratos transiisse certe nulla istius nominis
;

est, ut si sallem legitimus cultus umquam pro- pro hoc die nota est.
betur, de ea agi possit in Supplemenlo, proprio Maximus ut episcopus et martyr Calari
in Sar-
obitus die n JanUarii. dinia apud solum Ferrarium in
Cataloyo gene-
Titus episcopus a Bollando in aliquo Kalendario re- rali notus est, acceptus est tabulis,
intellige ex
pertus, male utique : nam alius istius nominis Catalogo Sanctorum ibidem repertorum
sub secu-
episcopus mihi haclenus ignotus prxter Apostoli lixvil inilium; de quibus jam aliquoties
a Ma-
discipulum qui relatus est iv Januarii. joribus noslris et a nobis dicendum fuit. Ne igi-
S. Gregorii reliquiarum exceptio recolitur in non- tur toties eadem repetenda sint, vide qux superius
nullis codicibus Usuardinis, apud Cluniacum.ut de S. Caio notavimus xvil, et de S.
Pancratio
videre est in nostra editione. Sed de sanctissimo xix hujus.
eo Papa jam pridem actum est ad xii Martii. Ethelwidam, Ethelwitam F
alias Aswitam et Als-
B. Ambrosius Ordinis Praedicatorum male hoc witam Alfredi Anglosaxonum regis conjugem,
die signatus est a Greveno, atque ex hoc a Cani- anno 904 vita functam, nescio
qua auctoritate
sio : indicatur enim Sansedonius Senensis de quo
Martyrologio suo Anglicano inseruerit
pridem egimus ad Wilsonus
xx Martii. inutraque editione 1608 e.t 1640, citansadmar-
S. Eleutherii Synaxis seu solennitas celebratur in
gmem Chronicon Anglicanum et Arnoldum
codice Taurinensi (3 Ducis Sabaudix, addito
loco Wion lib. 4 Ligni vitx; utrumque frustra, et
prope Xerolophum, id est Collem siccum de :
hunc non recte ; nam citato Wionis libro cap.
quoloco Cangius in Constantinopoli Christiana 15
Ethelswitam ipse expressissime signat
Hb. 4, pag. 123, num. 37; et nosdie, quo inter re-
deS. ginas, sanctimoniales factas,
Eleutherio episcopo tractavimus sed non Sanctas
xviii Aprilis. ex Matthxo Westmon. Ad
SS. Georgius et Theodorus annum 904, ubi nec
MM. notantur in co- denomine, mullo minus Sancta
dice Taurinensi Ducis Sabaudix et in supple- appellatur. Ver-
(3
ba ejus sunt Eodem anno
mento nostro Ms. ad Menxa excusa :
religiosa Christi
Sirmondo famula regina, mater Eadwardi
Chifjletiano. Autumo hic agi de S. regis, quse-
Georgio me- monasterium Wintoniae construxerat
galo-martyre, ac Theodoro Duce martyre sancti-
etiam moniahum, ex hac luce migravit.
celeberrimo. De hoc actum die vn
Februarii; de
Ex quibus
neid quidem sequitur, sanclimonialem
isto autem die xxm Aprilis
utrique puyna
umquam
;
'cum fuisse, qualem non agnovit
dracone fabulose afficta occasione
Mabillonms, de cata-
imaginum, ex- men agens seculo 5 Benedictino
primentium victoriam eorum cum diabolo pag. 640, ubi de
: de monasterio Wintoniensi
qua videsis tomum 3 Aprilis, pag. 104 meminit ; porro in an-
et 105
tiqmonbus monasticis de
ad dictum diem
xxiii Aprilis.
Ethelwida altissimum
silentium.Laudatur a Baronio ut religiosissima
S. Gereberni S. Dympnx socii
translatio alicubi iemina in Annalibus
celebralur vide dicta die natali ;
Wintoniensibus apudno-
:
xv Maii. strum Alfordum dicto anno
904, ut Deo amabi-

lis
 ; , ,

DIE VIGESIMA JULII.

Martyrologio suo nimium tnbuit Joannes item Lintzingius abbas Mulbrunnensis
lisfemina; at
prxdicat. Ne.que qui pro ecclesiastica libertate et Catholica re-
Alfordus dum eam ut Sanctam
Wilsonum descri- ligione multa perpessus, post varias aerum-
major Ferrarii auctoritas, qui
mirari fateor, in Castel- nas, persecutiones et tribulationes magna
psit. ld me summopere
annum 930 signat) lo- animi fortitudine toleratas, exul et pauper
lani Martyrologio ( qui
equidem nihil reperio quo vel piissime obiit.
cum invenisse :
(Florival) in Brabantix
religiosi cultus vestigia vindicare Gentam Vallis floridx
tenuissima
abbatissam venerabilem hoc die prxdical Me-
possim.
Amorinus annuntiantur nardus in textu ; ast in observalionibus beatae ti-
SS. Magnus presbyter et
tulo donat. Chalemotus cum elogio eam signat
hoc die a Greveno in additionibus ad Vsuardum
xxiii Martii, omni sanctitatis titulo abstinens :
ast hi ex Hieronymianis accepti videntur ut di-
quod vero mirum est maxime, nec de nomine eam
cemus infra.
in Menologio suo appellat Henriquez. Rayssius
Placeria ibidem refertur, qux alia esse non
potest
Romanorum. de ipsa egitjam dicta xxiii Martii; Saussayus ad
a S. Passeria ex classe Martyrum
Ge- xxil ejusdem mensis atque etiam hoc die, ast so-
Aurelii Carthaginensis in Africa episcopi, S.
me- lum inter pios, ut de cultu ejus nulla adhucdum
nethlii successoris S. Augustini synchroni
attexuit vestigia appareant.
moriam totidem verbis hoc die Sanctis
Margarita de Ipris, seu Iprensis vixit, inquit
duce quave auctoritate,
Castellanus, nescio quo
memoriam nullibi ex- Mirxus in Fastis suis hoc die, ex praescriptis
cum ejus in sacris Fastis
tertiae regulae S. Dominici; et a sacrisilli con-
pressam repererim. (Nota. Hagiographi aliquid
fessionibus fuit B. Segerus Insulensis. Annos
invenientes hac ipsa die ejus Vitam dede-
postea
unum et viginti nata ad Dominum migravit,
runt in supplemento VI Augusti 432.)
Greveno hoc die anno mccxxxvii. Vitam ejus scripsit Thoraas
S. Arnulfus confessor a solo
B cruce Cantipratanus et eidem Segero inscripsit
textui Vsuardino superadditus est, at sine
ut suspicari omnino oporteat, ab impe- quam ex meo codice Ms. Hyacinthus Choque-
aut luce,
huc male aliunde translatum tius,ejusdem Ordinis doctor theologus Duaci
rito aliquo librario
mdcxviii publicavit. Vide et Cantipratanum
fuisse.
nomino, quamquam non merea-
id lib. 2 Apum cap. 48 ; sed quo in editione Col-
Majorianum hic
Tamayi, in Marty- venerii de Margarita non agitur. Est penes nos
tur perdita in his rebus fides
Vitaista Ms. sive a Canlipratano sive ab alio con-
rologio stw Hispanico ita hoc die scribere ausi :

Majoriani, cinnata, cum Mirxi codice et Choquetii editione

Toleti in Carpetania Hispaniae, S.
collata, atque in nonnullis plenior, nimirum in
ipsius urbis episcopi, qui expedita feliciter ad
eccle- capitula 57 divisa, qux sane vulgari hie me-
S. Leonem Pontiflcem legatione, infulis
reretur, si ulla cultus aut venerationis indicia
siee Placentinae apud Grsecos ab ipso Leone
Iprenses suppeditarent. Laudatur etiam Virgo ab
donatus, sic vitae sanctissimae expedivit excur-
aliisrecentioribus Rayssio, Sandero, Saussayo et
sum, ut ad Dominum emigraret confessoris ti-
Marchesio, qui Vitam Italice vertit, male tamen
tulo decoratus. Cujus sacra lipsana Toletum
Arturum, in cujus Gynxceo inter plurimas
translata, ibidem, utcreditur, requiescunt. Ex
citans

apud ipsum Margaritas, nulla hujus Iprensis exstat memoria.

quorum figlina hxe processerint,
Placentinum Margarita alia ejusdem instituti cum titulo item
videre est : ego Majoranum aliquem
beatse a Choquetio refertur ex secunda parte No-
episcopum apud Vghelluminvenioadannum 451,
valis Sanctorum Joannis Gillemanni, laudatur-
solo nomine, at nulla prorsus sanctitatis opinione
que hoc die a Rayssio in Auctario ad Natales
notum.
Sanctornm Belgii. Fuit hxc origine Bruxellen-
Margarita Romana qux ab eodem refertur, ex cry-
sis cognomento de Gerinnes quse inter con-
ptis ibidem accepta in hoc Opere locum non
habet. , ,

versas in jugi beneficiorum Christi memoria

Robertum regem Gallise piissime hoc die ad Chri-
ac passionismysteriorum meditatione
ejus
tum migrasse scribit Saussayus, qnem et aliis

Regem doctissimum, in- (quae per singulos hebdomadae dies distribue-

multis ornat encomiis.
bat ) se exercens, usque ad finem vitae suae
quit, patres concilii Lemovicensis nuncupave-
religiosissime Deo servivisse dicitur.
runt piissimum vero et scientise Sanctorum
;

peritissimum, religiosa qu» Ecclesiae conscri- Donatus, Philippus et Mauri-

psit carmina, adhuc in sacris frequentata de- tius apud Hiberniam in terri-

clararunt. Miracula vero quae, dum viveret, torio Adfertensi I

cum t u u i
jj t
edidit, ut jam preesignarunt beatitudinis can- Garcias Blandez Allarii in ter-
j beat memoran .
[

didatum, ita vitse sanctissimse acta praeclara ritorio Orensano I

tur aD j^ r t uro
seque persuadent, cceli civibus a morte adle- Franciscus a Venzolasca Casin- \
in Martyrologio
ctum : quorum albo meritissime adscribendum, chiee prope locum natalem Franciscano, et
duo praecipui S. R. E. Cardinales ac propu- Alphonsus ab Erena Vitiosx in
ultima etiam in
gnatores Baronius ac Bellarminus, gravi sua Hispania Gynxceo.
admonitione suggesserunt. Mathias Bellintany Brixue
Cyrillum Magriniamum Hispanum, Carmeli Bar- Andrea de Bandinis virgo Vo- /

cinonensis alumnum laicum virtutibus excel-

laterrse
lentem,non sine sanctitatis titulo celebrandum
Henricus de Conimbria cum so- \

ait Acies bene ordinata, de qua jam sxpius di-

ciis in India Orientali Cumelogiorefe-
ctum est.
Bernardus de Fossambruno Me-
,

et
j rulllnr j„
Mascellinus titulo beati ornatus refertur a Chryso-
alii in llalia f nologio S. Fran-
stomo Henriquez Chalemoto hoc die, ut qui
et

fuerit S. Bemardi discipulus, admirandisque

Alphonsus de Benavides in novo f
cisc ^ m
per jj .

Mexico \ berum.
virtutibus ac eximia sanctitate institutum quod
amplexus fuerat decorarit. Inter pios a Saus- Felix Clarissa Fulginii
Matthasus Rotula in Italia I
sayo collocatus est sub nomine Marcellini.
Michaelem
 ;

DE S. ELIA PROPHETA.
Michaelem de Oro ut venerabilem hoc die prxdi- Martijrologium Abrabico-JEqyptium, a Gratia
cat Marchesius in Diario Dotninicano : sitne Simonio Maronito ex Arabico translatum. Vlti-
idem necne cutn aliquo Michaele de Fabro, qui mo loco signatum habes xiv Junii ; penultimo, i
cum titulo beati alicubi pictus est, non satis hujus superest Moyses, dandus cum Martyrolo-
;

liquet, certe videtur cognominari de Auro, ut Romano

gio iv Septembris
verosimillime idem sit, sed nusquam honoribus S. Erembertam seu Hermembertam, alias Berta-
ecclesiasticis donatus. nam, Bertranam, Bertramam, S. Vulmari ne-
B. Franciscus Solanus ex Ordine S. Francisci de ptem ex viii Julii, quo die eam Castellanus in
Observantia, de quo ad ejus natalem meminimus Martyrologio suo universali collocaverat , ad
interPrxtermissosy.lv Julii, hoc die celebratur hunc remisimus, quod Sancti istius celebritas huc
a Castellano in Martyrologio universali ; nos eum spectaret, ex cujus Actis Virgo ista potissimum
ibi cum ipso Ordine remisimus ad diem quo de eo innotescit. Verum cum ibi notaverit Mabillonius,
agemus xxiv Julii. coli ipsam xvii Kalend. Novembris ; aliunde vero
S. Glodesindis seu Glodesinda, Chlodesendis et de legiiimo cultu dtibitare aliqui videantur, rem
Glodsendis abbatissa Metensis, Ferrario Clode- tantisper di/feremus, ut interim de debita vene-
sinda, ab hoc et Saussayo in supplemento perpe- ratione doceamur, rem omnem examinaturi ad
ram refertur hac die xx Julii : nam in variis au- dictam diem xvi Octobris.
ctariis Usuardinis, a Mabillonio, Castellano et S. Clari martyris qui in Aquitania pro Christia-
aliis rectius signata esl eo die quo de ipsa age- nae pietatis propugnatione trucidatus sit sub
mus nempe xxv Julii. Galieni imperio, meminit hoc die Saussayus,
SS. Leontius et Carpophorus MM. celebres sunt vaga annuntiatione, dum in ea regione plures
Vicentix in Italia ; unde primi sacrum corpus sancti Clari inveniuntur, uti ad i Junii de Claro

totum, et alterius reliquias non modicas abstu- Lactorensi disputatum est, nosque iterum supra
B lisse dicitur Rothardus diaconus, in Tnventione in Prxtermissis diximus xvm hujus. Igitur san-
Sanctorum a Diederico Metensi episcopo apud ctus iste Clarus quisquis est, vel ad priores redu-
Acherium in Spicilegio tomo5pag. 145, ubino- cendus, vel iterum recurret iv Novembris.
tatur, natalem eorum xm Kal. Augusti cele- S. Onanum diaconum Rossensem solus hoc die
brari. Verum si cetera his sinceriora non sint, profert Camerarius in Menologio suo Scotico,
omnimodam fidem ea relatio non merebitur, dum addens : De eo Boetius et alii quasi satis sit ;

de iis Sanctis agendum erit die quo vere coluntur Boelio nominari ut inter Sanctos quis compute-
nempe Xx Augusti. tur: maluissem ejus memoriam legere in Bre-
S. Philibertus abbas in appendice Adonis conjun- viario Aberdonico. Idem an synomjmus sit qui a
gitur cum S. Vulmaro, sed perperam : nam hac Dempstero laudatur xxin Decembris : In Scotia,
die S. Vulmarus recte quidem notatus est, alter Onani diaconi viri incomparabilis, equidem di-
spectat ad X x Augusti. scernere nequeo. Dierum diversitas satis ostendit,
SS. Moysis, Aaronis et Elissei meminerunt hac cultus diem fixum non esse, neque satis secura
die Synaxarium Ms. membranaceum Sirmondi, auctoritas , ut alterum vel ambos admittamus
codex Taurinensis Ms. /3 Ducis Sabaudix , ac forte aliquid accedet pro xxm Decembris.

DE S. ELIA PROPHETA
G. C.
IN PAL^ESTINA

ta supergressus, a Deo ipso quodammodo canoniza-

COMJIENTARIUS HISTORICUS tus sit, ut recte notavit
Fminentissimus Bellarmi-
nus tomo 2 controversiarum Fidei, lib.
i de Beati-
DE CULTU, GESTIS, RAPTU ET REDITU. tudine Sanctorum cap. 7. Certe Ecclesiam tum
Grxcam tum Latinam Eliam adhuc viventem ca-
I. Cultus ex sacris Graecorum, Latino- tholico dulix cultu prosequi ex utriusque
§ tabulis
rum, aliorumque populorum monu- perspicuum est. Grxci quidem xx Julii ipsum ec-
clesiasticis suis fastis passim inseruerunt. Typicum
mentis.
S. Sabx hac die sic illum annuntiat : ToO ayiov h-
Quam stupenda fuere magni Prophetx Elise
Solov yo<pr-ov
tse
WaoO.
Ehaa. Synaxarium vero Basilii
Sancti et gloriosi prophe-
imperatoris ea-
gesta in terris, quam omnibus retro secu- dem die ita habet 'H 7rup<po'p OS cbaS*^ £ 5 obox-
.-

lis mirandus ejus in coelum raptus, vita-

i

vou? Tilwu tov npo^rou. Id

que per tot annorum est : Igneus ascensus
chiliades continuata, in ccelos Eliae prophetae.
Probatur tam insolitum videri Menologium Grxcorum,
debet, hominem adhuc in via quod Latine interpretatus
ctdtusS.Pro
phetBt ex superstitem sacris Ecclesix Fastis adscribi, est Cardinalis Sirletus,
cum annuntialioni addit
Martyroto- Ecclesiasticuscap. 11 # 30 vetuerit hominem breviorem prxcipuorum Acto-
giis Grscis, quem- rum Sinopsim hoc modo
quam ante mortem laudari, et ferat vulgaris Natalis beati prophetae
.-

parce- Ehae, qui de ccelo ignem

mia, beatum neminem ante ibitum dici detulit, pluviam deti-
posse. Ve- nuit annis tribus et
rum ut ferme in ceteris supra communem mensibus sex, duos quinqua-
naturx genanos combussit, in
ordinem eminuit prodigiosus Thesbites, monte Choreb (ita ple-
sic et hoc rumque Grxcipvo Horeb)
singulare ipsi est, quod receptissima
Ecclesix
Deum vidit, Jordanem
placi- scidit melote, et in
ccelum curru igneo assum-

ptus
 : :

DIE VIGESIMA JULII.

sxpius eadem repetere cogar, similia

ipsum abunde suppeditantur remedia. Tropario 4ICT0RE.
ptus est. Ne G. C.
apud Possevinum jam dicto subnectitur hoc Contacium 'HXtav tov :

habent: Kalendarium Ruthenienm :

tom. 2 pag. 367, Synaxarium ©so-oin-jv avaXaSwv ev apftaTt Trup ; a.Tto yrfo Ttohc,
in Apparatu sacro
oioavov, S6i aot t^? <['UX''k ptou to TrapaftuOtov, v.ai
Ruthenorum a nostro Georgio David Moscua
ad
a Baro- tou v>ipoui; yov to <7Tr'ptvpta. Hoc est : Qui Eliam
nos missum, Menologium
Sclavo-Russicum
Latine redditum, Kalendarium Thesbitem curru igneo a terra in ccelum trans-
ne De Sparwenfeld
tulisti, da mihi anima? mes solatium, et sene-
Grxcorum a Genebrardo editum, Menologium Ms.,
Me- ctutis mese fulcimentum. In altero Horologio Grx-
quod videtur fuisse ecclesix Constantinopolitanx,
Grx- co, quod anno 1607 forte Veneliis impressum est,
nxum Chiffletii, et alia tum Mss. tum impressa
idem legitur Troparium sed differt Contacium,
Museo nostro servamus. ;
corum monumenta, qux in
quod recitatur hoc modo : Tipoyrja y.al jrpooKM twv
2 Menxa impressa prolixo et solenni Officio fe-
Menxis 'HXta fteyaXtivufte,
fjtEyaXoupviwv tou 0eou yjftwv,
slum S. Eliee celebrant, indicanlque geminvm
impressis istius
tm aou GTr,oa<; Tot utJa.ToppUTa vecpr), r.pia-
Officii auctorem. Prior
Rubrica nominat Joannem (pOeyftaTt

6iU£ UTT£p fju.dv tov pto'vov (ptXavQpto~ov. Id est :

archiepiscopum, qui forte est Joannes Euchailarum

Sanctorum Propheta et praevisor magnalium Dei nostri, Elia
Metropolita, pluribus encomiis in laudem
celeberrime, qui verbo tuo fistis aquosas nubes,
scriptis notus, ut videri potest in
Acoluthia Officii
ora pro nobis unicum hominum amatorem. Hac-
Grxci § 3, quam tomo 2 Junii prxfxximus. Alte-
Josephus (ambo tenus e Grxcis producta S. Eliaj encomia magis
rius vero partis auctor est alteruter
dictum est mihi placent, quam illud, quod ex Appendice Con-
seculo ix floruerunt) de quo utroque sat
prxvio ad acta Lati- cilii Florentini hic jam subjungo.
die xvii Julii in Commentario
4 Gregorius protosyncellus et patriarcha in apo- interqux no-
na S. Alexii num. 33. Totum hoc Officium eximias bis non pla-
logia adversus Marci epistolam apud Labbeum cct opinio
complectitur,
Elia? virtutes et illustria ejus facta Sfani archi-
nostrum tomo xiii Conciliorum col. 806 nanat,
B qux cum ex sacris Littcris postea daturus sim, ea- episcopi E-
Marcum Ephesiorum metropolitam ab incolis insu- phesini.
dem non judico. Proferam itaque
hic referenda esse
lx Cretx rogatum fuisse, ut sermonem scriberet, E
solummodo cum versione nostra versiculos quosdam,
quem quotannis, recurrente sancti Eliae festivitate,
quorum primus est acrostichus, cui Joannis archie-
in Officio legerent. Deinde dicit, hunc prxsulem
piscopi nomen apponitur
petitioni Cretensium satisfecisse, et sermonem de

Aivoi jopiiav 'H?.tou ra OaufaTa. S. Elia conscripsisse, in quo prxter alia leguntur
sequentia Ego vero licere quidem ipsi (videlicet
Tripudians miracula Elise cano. :

Elife) sicut et animabus Sanctorum, quocumque

Altervero Josephi nomen post se habet, ac ita sonat
voluerit, per tempus sese conferre, sibique dicata
NEfioi? p.a/.ap pol Ociav 'HXtou x«p'"- templa invisere, atque ad eos accedere, qui ejus
Dei favores impetra Elia mihi. opem implorant, necessarium arbitror et verum
esse ; non tamen propterea dixerim, abesse illum
Deinde de illius assumptione leguntur sequentes splendoribus, aut cum
a ccelis, et micantibus illic

versiculi etiam Iambici, ut prxcedentes :

angelis et ipsum non assistere Domino : ita enim
xarw '
ut ceteris Sanctis minus haberet, qui fere
fieret,
'Eireo-xev 6'ftSpov irup TptVov cpsprav

S^tgei oe p:r0pov 'HXia; rp£x« v &<« omnibus anteit, si, quia carnem gestat, orbatus
ter ab alto vocat; esset eorum consortio, et clara Dei visione non
Inhibuit imbrem, ignemque
aquam. frueretur, cujus praecipue fruitione non caruit
Sed in alta tendens scindit Elias
per totum vitre curriculum. Tunc Marcus ad sta-
Denique de eodem raptu sequitur hoc carmen hexa- biliendum suum raliocinium adducit verba cujusdam
metrum : Officii Grxci, in quo sic de Elia canitur : Propheta

TeGpiTmo;. Christi prasco, tu numquam a sede majestatis

JLlx&Si fir.aaTo 'HXia; 8uXufi7rovb*e
c abjungeris, et singulis aegrotantibus semper ades,
Quadriga Elias bis deno scandit olympum.
in excelsis fundens pro omnibus preces, orbi ter-

versus, facta nonnulla mutatione, rarum beneflcia tribuis, et laudibus ubique cele-
Hic postremus
reperitur etiam in Ephemeridibus Grxco-Moscis, braris. Ex hac Marci opinione Gregorius proto-
syncellus argumentatur quidem ad hominem, sed
qux tomo primo Maii prxmissx sunt. Etsi in his
versiculis manifesta sit allusio ad gesta S. Elia?, eam non approbat, ut perperam quidam existima-
tamen obscurum et obtusum est eorum acumen. Ce- runt. Ceterum ut dicam, quod scntio, non placent
terum nihil hic notandum est circa licentias poeticas, citata Officii Grxci verba, si quis ea stricte de bea-

Grxcx poeseos peritus, facile ultro tifica Dei visione intelligi velit. Displicet etiam ex
quas lector,

observabit. iisdeductum Marci Ephesini consequens, quod non

etecctesiasti- 3 Horologium, quod ad usum Patrum Basiliano- videtur satis consentaneum sacrx Scriphirx Exodi
33 Deus Moysi Non poteris vi-
rumOftciis, ™». » monasterio Cryplx Ferratx degentium, v 20, ubi dicit :

Romx excusum est, die xx Julii dere faciem meam non enim videbit me homo
anno 1677
:
typis
et vivet. Huic opinioni etiam contradicere videtur
prxscribit Officium S. Eliee, in quo canitur sequens
Troparium : O haapxoi ayyiloi, twv Trpocpnrwv Apostolus, dum Epistola 1 ad Timotheum cap. 6 ita
>7 x.p»]Tii?, 6 o*£UT£po; TtpoSpop.oi rij« TTapouo-ia; Xpt- scribit: Rex regum et Dominus dominantium, qui
solus habet immortalitatem et lucem inhabitat
orou, 'H/U'a; 6 hBol,oi, avaQev Y.aTamTityaz 'EXio--
aaia> tyiv am i aisoSui>y.ti, xai Xsirpou? y.a- inaccessibilem quem nullus hominum vidit, sed
X^P'"' v °
,

nec videre potest. Prxter qux postmodum di- ea,

6api?et, i$i6 xai TO15 Tif.w<riv ai/Tov (3pu£t tafiaTa.

Hxc in linguam Latinam sic tranfero : Angelus in cemus, vide theologos passim obvios,qui communiter

carne prophetarum basis, secundus praecursor hanc paucorum sententiam ratione et SS. Patrum
auctoritate oppugnant. Hxc de Grxcis Martyrolo-
adventus Christi, Elias gloriosus, qui desuper
Offxciisque sufficiant nunc ad Latinos alia-
ElisKO transmisit gratiam, morbos fugat, et le-
;
giis

prosos mundat; propterea etiam honorantibus rumque nationum Martijrologos transeamus.

5 Vi-
 . :

DE S. ELIA PROPHETA.
auctoiib 5 Videnlur Latini olim festwn S. Eliae celebrasse fuissc, docebit Joannes Phocas, cujus Itinerarium D
G. C XV ii Junii ista enim die in Ms. Barberiniano, in
: de locis sanctis tomo 2 Maii prxpximus, de illius

logiis Latinis Florario nostroMs.,et apud Grevenum, Molanum, ecclesia, in Sarepta Sidonix exstructa sic narrans
Romano Maurolucum, ac Canisium raptus illius memoratur num. 7 : Post Sidonem Sareptha castrum inallu-
'
praserhm _r
Venerabilis Carmelitarum Ordo eumdem diem tunc vione ipsa maris fundatur, et templum prophetae
retinebat, ut pate.t ex antiquo, quod penes nos est, Eliae in aede vidua3, quae eum hospitio exceperat,
istius Ordinis Ms. Kalendario, sicut inter Prseter- media in urbe assurgit. De eadem xde sacra dudum
missos eo die dictum est. Postea Eminenlissimus ante egerat S. Gregorius Nazianzenus, qui in edi-
Cardinalis Baronius Grxcos secutus, die xx Julii tione Billiana tom. 2 pag. 195 in templum Eliae,

S. Eliam Martyrologio Romano, quod anno 1586 quod yripilov, appellabatur, composuit epigramma,
Antverpix impressum est, ita inseruit : In Judaea, cujus tale est initium :

sancti Eliae Thesbitae prophetas. At ineditione anni

1608, aliisque posterioribus eadem die sic legitur : Hospes Sareptam cernis hic Sidoniae,
In monte Carmelo, sancti Eliae prophetae. Gale- Viduaeque turrim, quae pium Vatem Dei,
sinius autem die sequenti eumdem in suo Martyro- Cum premeret urbes aspera vindex fame
logio ita posuil : In Graecia, Eliae Thesbytae. Forte Perquam hospitali pectore excepit domo.
eum in Graecia annuntial, quia ibi prxcipue vene-
rationem habuit, ut paragrapho sequenti videbimus. De eodem loco meminit S. Hieronymus in epistola
Sed nescio, cur in auctariis Usuardinis a Molano ad Eustochium virginem, ubi in editione novissima
editis raptus ejus in Arabia collocetur, cum ex sacra Parisiensi tom. 4 col. 672 et 673 quasdam sanctas
Scriptnra colligatur, S. Eliam ignco curru e terra Paulx peregrinationes sic enumerat : Baeryto Ro-
sublatum fnisse non procul a Jordane, qui est fluvius mana colonia, et antiqua urbe Sidone derelicta
B Palxstinx seu Judxx. Quidquid sit de loco, quema in Sareptae littore Elia. est ingressa turriculam, *»

variis hic diversum assignari vides, RR. PP. Car- in qua adorato Domino Salvatore, per arenas
melitx in observando cultus diejam Martyrologium Tyri, in quibus genua Paulus fixit, pervenerunt
Romanum sequuntur, ei solenni Ofjicio festum S. Aco.efc. Miror, recentiores aliquot scriptores, cita-
Elioe xx Julii celebrant, ut videre est in recentio- toetiam Gregorio Nazianzeno, memoratum S. Eliae
ribuseorum Breviariis ac Missalibus. oratorium in monte Carmelo collocare , illudque
atiarumquc 6 Neque solum Grxci et Latini Eliam Sancto- Semnion aut Dominicum appellare, cum Nazian-
nalivniim . , . ,

Marlyroto-
,
rum catalogo adscripserunt, sed etiam ahx nahones •zenus situm illius in Sarepta indicet, diserteque
giis rnemora- eumdem sanctum Prophetam invocant, et nonnum-
lur S. Elias. ,. ,.
' vocet yjiptiov, qux Grxca vox provenit a yjnpa. id
quam aho die ac mense venerantur. Petrus de Na- est vidua. Unde Cangius in Glossario Grxco-bar-
talibus in Calalogo Sanctorum
lib. 7 cap. 61 asse- baro dicit, per vocem yjipnov significari xdem vidu-
rit, raptum ab Hebrasis xix Calendas
illius coli arum, seu viduis pauperibus receptandis ac alendis
Septembris. Martyrologium Copticum, quodSimon addictam, et ex prxdiclo Nazianzeni epigrammate
Moyses Maronita anno 1633 Latine interpretatus colligit, ejusmodi xdes communiter S. Eliae dicatas
est, die vi mensis Tuba, id est apud nos i Januarii,
fuisse ob viduam Sareptanam, qux sanctum Pro-
post annuntiatam Chrisli circumcisionem, hxc sub- phetam hospitio excepit.
: Item sancti Eliae prophetae. Kalendarium
jungit
8 Nolim,ut quisquam hxc a me dicta ita acci- in nwnte
Syriacum seu Chaldaicum Romx, ab eodem Maro- negem, jam olim in monte Carmelo xdem CaTmei "'
piat, quasi
nita Latine reddilum, cum Grxcis xx Julii annuam Eliaj sacram exstitisse : libentissime enim id agno-
S. Eliae memoriam recolit. Martijrologium Arabico- sco, cum ab antiquis scriptoribus traditum sit. Ben-
JEgxjpiium, quod Gratia Simonius, Romx Maro- jaminus Tudelensis, qui seculo xn ex Hispania in
nitici collegii alumnus, ac postmodum anno 1682 Orientem profectus est, in Itinerario suo pag. 38 de
C Tripolitanus in Syria archiepiscopus Latine vertit, hac re ita loquitur : Ex latere uno Carmel mons
eliam die xxJuIii in Ms. nostro sic habet Ascen-
:
imminet, ad montisque
sio Eliae propheta? maximi,
radices Israelitarum F
suscepti in curru quamplurimorum sepulcra sunt, inque ipso mon-
igneo ad ccelum. Deinde subnectitur sequens elo- te Eliae propheta. antrum visitur,
juxta quod
gium, quod cum Grxco Tropario,superiusdato, fere Christiani sacellum construxerunt,
sancti Eliae
convenil Qui est corpore angelus, et speculum
:
dictum. At ne quis forte homini
Judxo fidem adhi-
prophetarum, praecursor adventus secundi Chri- bere detrectet, addo Joannem Phocam numero prx-
sti, Dei laudabilis Elias ab excelsis Elisaeo
gra- cedenti laudatum, qui eodem seculo varias in Oriente
tiam impetravit infirmitates sanare, lepras mun-
peregrinationes instituit, et montem Carmelum num.
dare, et etiam honorantes illum donabit sanitate
31 describens hxc ad propositum nostrum habet
gaudere. Denique in Kalendario jEthiopum et In extrema parte jugi, qua mare
Coptitarum, quod Ludolfus in suo commentario respicit, pro-
ad phetac Eliae spelunca spectatur, in
Historiam ^Ethiopicam typis vulgavit, ad diem qua angelicam
i vitae rationem cum exegisset
Dccembris Elias Thisbites memoratur. Hic unani- mirificus ille vir, in
aera sublatus est. Erat eo loci
mis variarum nationum consensus satis probat re- antiquitus mona-
sterium magnum, ut structurarum
ceptum Eliae cultum, quem jam aliis etiam argu- vestigia ad
haec usque tempora
mentis confirmatum imus. commonstrant sed illud ,

tempore, quod omnia in senium

impellit, et gen-
tium vanis excursionibus, penitus
abolitum. Ve-
§ II. Templa et oratoria Sancto in rum ante aliquot annos quidam
monachus, digni-
Oriente dedicata. tate sacerdos, capillitio
albus, e Calabria oriun-
dus, ex Prophetae revelatione
in montem appel-
In honorem »_»„_ lens, ea loca monasterii
e *«/)«- veneratioms Sanctorum signa certe
. ,_ nempe reliquias, vallo
S. Elix ex- T'" ' P'
perparvo cinxit, et turri exaedificata,
monasU r a ° rator i a aut templa alicu-
Ve " iU '" ' temploque
mcrTJcf '
.
non mgenti exstructo, Fratribusque
fere ad decem
Sarepta. .»« nomini erecta ; hxc vero S. Eliae sacra
pridem collectis, etiamnum
sanctum illum ambitum colit.

Qui
 DIE VIGESIMA JULII.
Encsenia prophetae Eliae in mona- AICTORE
statum novisse puaxo;, id est :
Qui hodiemum hujus sacri montis G. C.
Josephum Bessonum no- sterio ad profundum rivum.
dcsiderat, legat inter alios
11 Basilius Macedo imperalor magna semper el Basitie
strum, oculatum testem, in sua Syria sancta, anno Mucedone,
veneratione S. Eliam proseculus esl. Fortasse hunc cujus matri
1660 Gallice edita, part. 2 cap. 10. upparuerat;
pium affectum ipsi a teneris instillavit mater, cui
et non pro- 9 Franciscus Quaresmius in Elucidatione Terrx
cul a Bethle- sanclus Propheta apparuerat, et futuram filii di-
sanctx tom. 2 lib. 6 cap. 8 Peregrinationis
I te-
hem. gnitatemprxdixerat, sicuti Constantinus Porphyro-
statur,sese alteramS. Elise ecclesiamvidisse,utire-
gennetus Vitam Basilii Macedonis avi sui descri-
fert hisverbis: Nonlonge acisternatrium Regurn
bens, in editione Combefisiana num. 8 refert hoc
in medio vise Bethlehem est obvius locus parum
montosus memorandaque rupes, in qua quie-
modo Non multo post videt in somnis virum
:

im- senio gravem, ignem ex ore mittentem, in haec

scentis hominis effigies, velut in molli cera,
prophe- clare verba ipsam alloquentem Charissimo tibi :

pressa cernitur, quam esse sancti Elise

filio Basilio, concredenda a Deo sunt imperii
t» autumant ejus regionisincolse inquiunt enim :

Romani ac gubernacula, ideo necesse

sceptra
hunc sanctum Prophetam hac transeuntem inibi
est, horteris eum, ut Constantinopolim
vadat.
dormivisse, et sui corporis effigiem ineamiracu-
impressam reliquisse. Et hac ratione iste lo- Mater jucundo hoc nuntio diffusa plenaque gau-
lose
senem venerata Ecquis, inquit, tu domi-
cus Sanctus Elias nominatur. Cumprimoloeum
dio, :

ne mi, qui mihi ancillae tuae non solum ap-

hunc vidi, eleganter expressam quiescentis homi-
an im- parere dignatus es, sed et nuntium sic laetum
nis figuram referebat sed pietate nescio ;

afferre? Cui ille Elias, inquit, Thesbites sum.

ex ea a Christicolis abrasas,
pietate, ob particulas
:

Atque hoc dicto, ex oculis evolavit. Leo Gram-

postea eamdem fere demolitam iterum intuitus
maticus et Symeon Logotheta nec non alii historici
sum. Non longe a via ad kevam partem, e regione
Grxci passim scribunt, Basilium magnam habuisse
hujus rupis.estnonignobile monasterium et tem-
in Eliae patrocinio fiduciam quam quidem adhuc
plum Graecorum, nomine sancti Elias nuncupa-
;

monstrat antiqua tabella, qux codici S. Gregorii

tum. Quare vero sic appellatum sit, non omnium
Naz-ianzeni prxfixa asservatur in bibliotheca Chri-
eadem est sententia. Deinde Quaresmius, refutatis
stianissimi Regis num. 155, ut testatur Cangius
erroneis quorumdam opinionibus, sic suam subdit :

in sua Constantinopoli Chrisliana lib. 4 sect. 4. In

An, inquam, eo nomine fuit insignita, quia ali-
regio ha-
ea pictura conspicitur Basilius pretioso et
quando hac transivit sanctus Elias? Veldenique,
bitu indutus, qui manu sinistra globum, et dextra
quod vero similius arbitror, quoniam a piis fide-
simul cum S. Elia labarum tenet.
sinistram Ad
libus ob singularem erga illum Prophetam pieta-
pingitur S. Gabriel, qui Basilii capiti dia-
ecclesia illa fuit ejus nomini partem
tem ac devotionem,
dema imponit. lbidem vero legunlur hx Grxcx in-
dicata, etsi peculiare aliquod mysterium non
scriptiones ATIOC HAIAC. BACIAEIOC
Propheta operatum? Non dubito, quin
:
fuerit ibi a
in monte Horeb aliisque Terrx Sanctx locis
aliqua AECnOTHC. APXICTPATHTOC TABPIHA.
Eliae honorem exstructa in- Hoc est : SANCTUS ELIAS. BASILIUS IMPERATOR.
sacra monumenta, in S.
causa operiosius illa non DUX MILITI.E GABRIEL.
veniantur. Sed brevitatis
12 Ceterum Basilius reliquit varia sux pietatis habuit orato-
inquirimus, et in Grxciam Eliano cultui jam a rin nornini
erga S. Eliam monumenta, qux nepos ejus Por- suo dicata.
multis seculis deditam descendimus.
a Lambecio editus, in phyrogennetus litteris mandavit. Ac primo quidem
S. Elix in 10 Georgius Codinus,
Gnecia sub 47 narrat, in editione Combefisii jam citata narrat num 81,
Zenonc ini- Originibus Constantinopolitanis pag .

v quomodo ecclesiam S. Eliae in Petrio (haud dubie

pcratore quomodo et qua occasione ecclesia S. Eliae seculo
quod est eadem, quam sub Zenone imperatore xdificatam
xdificata fuerit. Templum S. Eliae, inquit,
supra diximus) restauraverit Eliae vero
Petrion dicitur, legiones totusque exercitus Ze-
fuisse .

prophetae templum in Petrio inquit, extremo

nonis ex Perside redux, collata magna auri
,

quasi spiritu, ac cujus propemodum ruina exspe-

summa, accedente etiam ipsius Zenonis et Ari-
castris ctaretur, corroboravit ac magnifice exstruxit, a
adnaj auxilio, exstruxerunt, quibus in

apparuerat. Anonymus scriptor Grxcus, Codino

communium aedium'circumambientium premen-
tiumque injuria liberans. Deinde idem Porphyro-
antiquior, apud Anselmum Bandurum tomo I in
35 gennetus de alia S. Eliae ecclesia, ab avo suo xdifi-
Antiquitatibus Constantinopolitanis part. 3 pag.
Templum S. cata, sic scribit num. 86 : Ad Orientalem regise
eamdem historiam tradit his verbis :

Elise, quod extat in loco Petrion nuncupato, partem exstructum extat Elise Thesbitae tem-
scholae legionesque Zenonis ex Perside reducis, plum, non intus solum, sed et foris omni cultu
lepore magnificentissime stipatum : supra
magna auri summa, ipso imperatore et
collata
enim, tectum omne auro renidebat, ex tessellulis
instante ac una cum Ariadne in partem sum-
ptuum veniente, exstruxerunt amplissimum ;
totum apte compactum quamquam modo prse- ;

quoniam ipsis S. Elias in castris apparuerat. ruptorum imbrium vi, hiemalibusque nimbis et
gelu, pristini decoris partem maximam
amiserit
Jam lum monasterium, Elise nomine insignitum,
detriveritque. Dcnique numero 90 de duobus S.
exstabat,%t colligo ex concilio Calchedonensi, cui
ita meminit In Pegis quoque,
Eusebius anno 451 apud Labbeum r.ostrum tom. 4
Eliae oratoriis :

diversoria
Conciliorum col. 233 ita subscribit : Eusebius quas vocant, regia, mutationis causa,
fundamentis
presbyter et archimandrita monasterii Elise sub- ac habitacula idem iraperator a
erexit, sacrarumque aediumstructuris exornavit.
scripsi in depositione Eutychis. Idem patet ex
Elire venerabilis
concilio Constantinopolitano ,
quod ante medium Inter eas est sancti prophetse
In Hieriae quoque palatiis, ejus-
palriarcha celebralum est ; cui jedes
seculi vi sub Menna
prophetae Eliae oratorium construxit, quod
Silas monasterii Eliani abbas subscripsit. Nescio, dem
quando nulli alii pulcritudine et elegantia secundum
an Grxci hoc monaslerium indicare velint,
Non ignoro, etiam a Porphyrogen-
in Menxis impressis de xm Junuarii celebrant ri existimatur.
simul-
tou fiaQiov neto enumerari alia templa, qux sancto Eliae
eyx.tt.ivia vou Ttpo<?r,rov 'HJaou r>5; y.ovr z t

ijue
 :,

8 DE S. ELIA PROPHETA.
Sanctis consecrata sunt. Sed hzc prsecipua binum tom.l. Bullarii pag. 27 vocat monasterium D
auctore ?«« aliis
Eliara S. Eliae de Embola. Non capio,
quomodo Pirrus
G. C. suffxcient, ad probandam Grxcorum erga S.

veneralionem. Quomodo autem Manuel Comnenus vocem De Ambula Latinam faciat, eaque bonura

imperator festum S. Eliae celebrari prxceperit, vi-

consilium significari innuat. Si vero hanc signifi,-
cationemadcognomenGrxcum Ebuli referat,prope-
deri potest in Commentariis Theodori Balsamonis
Nunc ex modum intelligo, quid velit : nam svZovloq signifi-
ad Nomocanonem Photii tit. 7 cap. 1.
cat bonum consiliarium ; qux oritur ex adverbio cu
Oriente in Occidentem regredimur.
id est bene et a verbo (3ouXeuu hoc est consulto.

Quare hoc monasterium proprie vocandum esset S.

§ III. Mdes sacrae eidem in Occidente
Eliae Eubuli, si a Grxca origine nomen traxerit.
exstructae ; ejus miracula, et reliquiae. 15 Paulus JEmilius Sanctorius in Historia mo- e t retiqua
Itatia,
nasterii Carbonensis pag. 11 dicit, sese velle poste-

Viristiani Orientales exstruendis in memoriam ritati tradere maximorum heroum beneficia col-
Ecclesix S.
Etixexstant S. Eliae sacris adibus, ut paragrapho prxce- lata ccenobio sancti magni prophetae Eliae de
denti vidimus, suam erga hunc Prophetam venera- Carbono. Deinde pag. 13 situm ejus ita describit

tionem ostenderunt; Occidentales vero eamdempie- In Lucanio opimo solo provincia, et uberi grege
tatem jam ab immemorabili tempore imitati sunt, ut armentisque, Carbonense monasterium, Ordinis
uno alterove exemplo declarabimus. Rocchus Pirrus sancti Basilii, cum sede sanctissimae Deiparaa,

abbas Nelinus in Sicilia sacra lib. 3 notitia 2, in- sancti martyris Anastasii apud Persas immani
Netinx, patrix sux, decora recenset
ter alia urbis magni prophetae Eliae dicata
supplicio laniati, ac

domus religiosas et hospitales, atque ad rem no- nominibus, praecipuo honore famaque sanctitatis
stram ila loquitur tom. 2 pag. 223 : Non est praefulsit annorum mille spatio. Origo ignoran-
B praetermittenda una S. Elise, quse superba et tur, suppressa fundatorum gloria. Alii auctores E
vetusta mole, quamvis exiguo sub loco, nulli in asserunt, varias in Italia ecclesias ad impetrandam
Sicilia cedit : immanibus enim eisdemque qua- pluviam sancto Eliss dicatas esse, ad quas tempore
dratis saxis fundata est. Fama est a primis insu- siccitatis instituuntur supplicationes, et desiderata

lae hujus colonis, ut illinc Pachyni littora prospi- pluvia plerumque obtinetur. Prx ceteris elapso se-

cerent, superimpositis sine caemento saxis aedifi- culo celebre factum est templum de Sperone, in
catam [fuisse.] ln lapide incisum hoc distichon dicecesi Nolana situm, ubi S. Elias Jacobo Antonio
legitur : Galeotx, istius loci parocho, sese spectandum prx-
buit, et contra contagiosam luem patrocinium suum
Quae fuerat quondam moles operosa gigantum addixit, si ecclesiae sibi dicatx curam haberet, uti
Cceptus in hac vivens Helias aede coli. jam ex authentico testimonio referemus.
16 Speculum Carmeliticum tom. 1 parte 1 tract. ubi quidam
intolxdiace-
Quamvis in Sicilia varii Sancti nomine Eliae insi- 3 cap. 34 et 35 exhibet authenticum memorati mi- sis Nolanx
gnili colantur, tamen hic sermonem esse de Elia raculi testimonium, quod ex Italico La-
idiomate
propheta, satis patet ex epilheto vivens, quod in tine redditum hic transcribimus : Ego D. Joannes
versu exprimitur. Baptista Fellecchia decanus ecclesiae Cathedra-
in Sicitia 14 Idem Abbas lib. 4 Sicilise sacrx notitia 8 lis civitatis Nolanse, et ejusdem civitatis tem-
agens de monasterio sancti Elice Ebuli seu de pore contagionis vicarius capitularis Dico :

Ambula, illius fundationem et fundationis occasio- quod cum mense Junio, anno praefatae conta-
nem pag. 66 sic exponit : Hujus templi atque Ba- gionis essem vicarius capitularis dictae civita-
siliani coenobii prima in nostra insula funda- tisNolanae, ad me venerit D. Jacobus Antonius
menta anno salutis circiter mlxxx ei jecit Roge- Galeota pastor ecclesiae terrae de Sperone, et
rius ille tam vehementis spiritus, quo bellacior mihi retulit, quod noctu in somnio viderit ho-
C nemo, quo pietate praestantior nullus, primus minem senem cum barba, venerabilem aspe-
Siciliae magnus Comes. Cum ea nondum tota ctu, omnino similem picturae S. Eliae in quadam
potitus esset, de expugnanda vetustissima Troy- ecclesia, haud longe inde dissita, quae olim paro-
na, urbe natura et arte munita, atque Graecis chialis fuerat istius loci, sed prae vetustate col-
Christi cultoribus, Saracenorum tempore, pro- lapsa erat, sic ut nihil restaret praeter partem
rniscue culta consulit. Eo quidem in eminentiori capelte, in qua erat quaedam pictura S. Eliae ;

loco inter nemora ad Septemtrionem ab urbe ecclesia autem parochialis alia nova aedifica-
quinque passuum millibus dissito, ubi in nocte ta erat. Populus interea magna ferebatur de-
D. Elias propheta stricto gladio contra hostes votione ad imaginem S. prophetae Eliae in prae-
apparuerat, convocatis militibus et incolis Chri- fata ecclesia ruinosaet quandoque per hebdo-
;

stianis annuentibus, post paucorum dierum obsi- madam accendebatur lampas ante illam ima-
ibi
dionem et barbaros et Troynam suo subjecit ginem. Hic igitur S. propheta Elias apparens
imperio. Quare ad gestientis animi de felici re- praedicto pastori, dicebat illi : Habeto curam
rum eventu laetitiam effundendam, ad debitas meae ecclesiae, et ego a Deo impetrabo gratiam,
Sancto gratias agendas, statim sub titulo S.
Ego autem non habens evidens
ut pestis cesset.
Elle ebuli Graece, de Ambula. Latine, id est motivum credendi visionem illam esse ex parte
boni consilii sacras exstruxit aedes, easque viris Dei, ipsum remisi, ut haberet curam animarum
vel ex urbe, vel vicatim per nemora eremitico sibi commissarum, quae in magna erant necessi-
more sub D. Basilii disciplina degentibus, colle- tate propter mortalitatem istius temporis.
ctis elargitus est. Pagina scquenti profert Pirrus 17 Abiit igitur illuc ille; sed non tardavit /w
temport:
inteijrum fundationis diploma, in quo nemora va- slis
Sanctus praestare promissam gratiam et miracula
riaque alia monachis concessa nomine S. Eliae ap-
hoc modo Mulier quaedam istius loci de Spe-
:

pellantur.Alexander III Romanus Ponlifex hanc rone infecta peste habens tumorem seu carbun-
donalionem confirmavit, sed apud Laertium Cheru-
culum in femore, ivit ad praefatam ecclesiam,

ubi
 DIE VIGESIMA JULII. g

ubi genuflexa magna cum devotione ex oleo stantibus scutis quadraginta annuis feci fundati- acctore
lampadis ante imaginem S. Eliae appensae, locum onem pro magistro scholarum ad erudiendos G. C.
contagionis perunxit, et subito a peste liberata pueros.
sanitati integrae reddita est. Mox illa se contulit 19 Populus confluebat in tanta multitudine, vt ccmstnt ex
ad dictum pagum de Sperone, populos manife- ut coactus fuerim duas facere portas ecclesiae, al-
^timonWs
stans quod sibi contigerat, dicens non timendam teram pro infirmis illuc adventantibus, ut sana-
ulterius pestem, cum oleum lampadis ante ima- rentur, alteram pro sanis venientibus, ut S.
ginem S. Elise pestem abigat. Fama ejus rei illi- Eliae pro beneficiis receptis gratias agerent. Sed
co divulgata fuit, et magna confluxit hominum concursus tantus fuit, ut istud observari non po-

multitudo ad istam ruinosam ecclesiam, et ima- tuerit. Inhodiernum usque diem concursus ille,
ginem omnes peste infecti se ungen-
S. Eliae, et et pius zelus populi perseverat nulla enim est :

tes oleo e lampade ista curati fuerunt. Ego su- hebdomada, quin plurimi magna cum devotione
perior et superintendens tempore contagionis ac donis eo veniant, ut S. Eliae gratias referant,
deprehendi, quod ab eo die, quo concursus ille aut supplicent pro novis beneficiis. Haec sunt,
fieri ccepit ad istam ecclesiam, nullus ulterius quae novi de ecclesia et imagine S. Elise, et ego
peste mortuus fuerit, scripsique pastoribus cir- ipse vidide quibus plenarium perhibeo testimo-
:

cumvicinis pro plenario testimonio. Hic seque- nium, paratus etiam juramento, tacto pectore,
bantur varia vicinorum pastorum testimonia, inter confirmare coram omnibus illis, qui haec videbunt
qux prxcipuum est parochi de Sperone ,
quod su- aut legi audient, tam in judicio quam extra. In
pra dicta sic confirmat : Ego D. Jacobus Anto- signum veritatis hisce subscripsi et subsignavi
nius Galeota curatus ecclesiae parochialis gloriosi propria manu. N0I33, die xxvi Octobris anno
S. Eliae in loco de Sperone , dependente d'A- mdclix. Dum fama tam prodigiosi patrocinii per
vella ,
plenam et indubitatam fidem facio omni- vicinas urbes circumvolaret, clerus, senatus, popu- E
bus praesentes lecturis vel audituris, tam in ju- lusque Capuanus S. Eliam tempore ejusdem pestU
dicio quam extra, etiam cum juramento tacto , patronum ac civitatis sux protectorem elegerunt, et

pectore ,
paratus confirmare quod in mea pa-
, statuerunt singulis annis die xx Julii festum illius
rochia praefata plures infecti fuerint peste, et solenniter celebrare, ut constat ex authenticis illius
aliis malignis infirmitatibus, qui clam adeun- electionis Actis, qux legi possunt in Vinea Carmeli
tes praefatam ecclesiam S. Elise se unxerunt parte 2 cap. 10.
oleo e lampade appendente ante ejus imagi- 20 Non recenseo hic alia S. Eliae miracula, qux Aliud ipsius
nem, qui mihi testati sunt, se sanatos fuisse vulgo circumferuntur sed probatissima selegi, qui- ^^«"'reli-
;

absque alio remedio adhibito ; ab illo autem bus addo auxilium S. Patricio Hibernorum apostolo 1" i!e -

tempore nullus ulterius morbo contagioso mor- prxstitum, de quoin ejus Confessione, tomo2 Mar-
tuus fuit. In cujus rei fidem propria manu hisce tii a Papebrochio edila, sic legitur pag. 535 : Ea-
subscripsi in Sperone die xxvm Junii mdclvi. dem vero nocte eram dormiens, et fortiter ten-
Iluic similia sunt aliorum parochorum testimonia. tavit me Sathanas, quod memor ero, quamdiu
mirabililer 18 Prxdictus vero D. Fellechia ita testari per- fuero in hoc corpore : cecidit enim super me ve-
senserunt
ejus opem, git : Cum prsefata in variislocis evulgata essent, lut saxum ingens, et omnium membrorum meo-
populus undequaque confluxit , nonnulli proces- rum vires abstulit. Sed unde venit ignoro, ut
sionaliter, alii autem solitarie ; et ibi plurimas spiritu Eliam invocarem. Et inter hsec vidi in
gratias ac beneficia receperunt. Quadam die in- coelo solem oriri, et dum clamarem Eliam totis
ter alios illuc adventantes vidi P. Alexandrum viribus meis, ecce splendor solis illius cecidit
Carraccillo Societatis Jesu, mortuo fere similem,
istuc adduci
ctus esset, illico
vivit.
: cum lampade S. Eliae inun-
oleo e
sanatus fuit, et adhuc incolurais
Populus continuo accurrit magna cum pie-
super me, et statim discussit a gra-
vedinem. Jocelinus monachus in Vita S. Patricii,
lomo 2 Martii impressa, fusius hxc narrat pag.
544. Decreveram huic paragrapho jam finem impo-
me omnem

F
y
tate et fiducia erga eumdem Sanctum, cum mul- nere, dum recordor eorum, qux aliquando de reli-
tis donis et pecuniis, ita ut brevi temporis spa- quiis S. Elise audiveram in Hispania, quando ibi-

tio oblata ascenderint ad aliquot millia scutorum. dem anno 1721 1722 ad indaganda quorumdam
et

Hinc controversiae ortae fuerunt inter ingratos Sanctorum Acta versabar. Capi itaque collectanea
homines haud bonae vitae, praetendentes pecu- mea discutere, et inter alia in manuscripto mona-
niam illam suse curas committi. Ad controver- sterii Scorialensis lipsanologio, quod ex parte tran-
siam illam sedandam sollicite laboravi, et inter- scripseram, inveni exiguam Elianipallii partem in
dixi, ne deinceps quispiam ingrederetur in illam regio illo monasterio conservari. Habeo prxterea
ecclesiam, quam ad dies aliquot curavi claudi. catalogum Hispanice impressum reliquiarum Ove-
Ingratitudo illa et despectus, seu exiguus respe- tensium, in quo recensetur pars pallii Eliae prophe-
ctus erga ecclesiam et ejus praefectum, Deo et S. tx. Unde, aut quo tempore Elianx illx reliquix in
Eliae displicuisse apparuit : nam statim pestis Hispaniam pervenerint, ignoro. Lezana interim in
iterum grassari ccepit et proserpebat, ac plurimi Annalibus Carmelilarum tomo 4 ad annum Christi
moriebantur. Ea causapopulusad capellam illam 1289 num. 5 Arnoldum Bostium in Speculo Histo-
turmatim confugiebat; plurimaautem oflereban- riali lib. 7 cap. 33 de excidio montis Carmeli ita
tur, et habui inter manus aliquot millia scuto- loquentem inducit De Acchon etiam Sarraceniad
:

rum. Pecuniam illam impendi in instauratione sanctum montem Carmeli, qui ab ea non longe
ecclesiae S. Eliae juxta formam, prout ante fue- distat, pergentes, monasterium montis Carmeli
rat, conformiter antiquis muris. Emi etiam ter- Ordinis Fratrum beatae Mariae Virginis ibidem
ras circa ecclesiam, ut ex redditibus viverent sex commorantium, quod saepe invaserant, sed num-
capellani, qui quotidie in ista capella Missam Ie- quam destruerant ( lege destruxerant ) tum omni-
gerent, et alia pietatis opera exercerent. Ex re- no devastaverunt nam omnes Fratres ibidem
:

Tomus y Julii. 5 repertos

 10 DE S. ELIA PROPHETA.
auctore repertos, et SALVE REGINA cantantes in ore 23 Rabbini quidam duas distinctas personas con- D
G. C. Eliam nomine Phinees appellarunt, et '"/ d
gladii trucidantes, totura monasterium incendio fundentes, te«u
cremarunt in qua ; combustione, ut refert Frater Chrislianos nonnulios sanctitate et doclrina illustres nees.

Joannes Hildesheym in tractatu suo, quem com- suum pertraxerunt, utipatet ex S. Petro
in errorem

posuit de Ordine nostro, conslat, Eliae pallium Damiano, qui lib. 1, Epistola 6 ad Nicolaum II
usque adhuc reservatura, cum multis aliis rebus Romanum Pontificem inter alia laudans zelum
incendio periisse. Hxc ego, qua auctoritate nitan- Phinees de hac re ita scribit : Ipse (nempe Phinees)

tur, pluribus hic non discutio, ad solidam sanclissi- siquidem est, nisi fallor, Elias propheta, qui

mi Prophetx gloriam propius spectant divi^ia ipsa videlicet igneis equis et curru, Elisaeo suspicien-

oracula, e quibus aliqualem ejus vitx seriem texere te, est translatus in coelum. Unde me quisquis

aggredior. mentiri autumat, divinae legis interpretem Hie-

ronymum, qui hoc in Hebraicarum Quaestionum
libro testatur, potius reprehendat Phinees
§ IV. Sancti Eliae nomen, patria, tribus, autem filius eorum coram Do-
Eleazar, erat dux
parentes; mira prognostica nativitatis, mino cui nimirum Phinees nomen est a paren-
,

et forma corporis. tibus inditum Elias vero agnomen est accidens

;

per eventum. Elias siquidem interpretatur Deus

Dominus, quod ex hac sibi occasione impositum
Prxmissa uod passim nobis usuvenit, ut in historiis longo fuisse creditur... Ab his itaque rationem redden-
quaitam mo-
nitione, Q temporum intervallo a nostra xtate remotis ob- tium verbis Elias nuncupatus asseritur, qui Phi-
scura omnia ac tenebris obsita offendamus, ad sin- nees eatenus dicebatur, ut illorum responsum,
gula ferme cespitantes, id in Actis modo enarrandis hujus videatur esse vocabulum. Non lubet hic
B locum non habere in confesso est. Etenim sacra ipsa operose refellere hanc opinionem, quam interpretes
Scriplura, qux in secunda S. Petri epistola cap. 1 sacrx Scripturx, aliique viri eruditi jam passim E
* 19 comparatur lucernae lucenti in caliginoso refutaverunt.
loco, nobis hic tantam lucem prxbet, ut prxcipua 24 In sacris LitterisEMascognominatur Thesbi- DeEtixpa-
S. Eliae gesta, etsi a nostro tempore plurimum re- tes de habitatoribus Galaad. Unde plerique '
"
trit t '
colli-
mola, clare cognoscamus. Alia autem, qux de ipso gunt patriam ejus esse ThesbefFlaviusJosephus
, lib.
traduntur, et hoc divino lumine destituta sunt, tan- 8. Antiquitatum Judaicarum cap. 7 Thesbonem
tis tenebris involvuntur, ut hic frustra certam illo- appellat) qui locus juxta Adrichomium situs est in
rum cognitionem exspectes. Ut tamen in illustranda tribu Gad inter Jebaa ei Saron. Quare noster Cor-
hujus celeberrimi Prophetx vita rectum temporis et nelius a Lapide contendit, errasse Abulensem alios-
rerum geslarum ordinem observemus, prxmittenda que, qui censent, Eliam oriundum esse ex urbe
erunt quxdam incerta de ipsius nomine, palria, pa- Thebe, in qua Achimelech Gedeonis filius occubuit,
rentibus, aliisque, qux primum regis Achabi allo- quia Thebe erat in tribu Ephraim juxta Sichem.
quium prxcesserunt. Deinde historicam Elianx vitx Franciscus Quaresmus in Elucidatione Terrx San-
seriemex infallibilibus sacrarum Litterarum monu- ctx tom. 2, lib. 6, Peregrinatione 1 cap. 8 refellit
menlis prosequemur sicuti aliorum Sanctorum eos, qui Eliae
,
locum natalem assignarunt inter Je-
Acta ex antiquissimis scriptoribus eruere consuevi- rusalemet Bethlehcm Quoniam, inquit, locus ubi
;

mus. At ne quisspecioso SS. Dorothei, Epiphanii, est hoc monasterium et templum, pertinet ad
Joannis Hierosolymitani, similiumque virorum ti- tribum Juda.sicut et proxima civitas Bethlehem
lulo fallatur, prxmoneo, nos nullam fidem adhibere in Ephrata Elias vero Propheta natus est in
j

pseudo-scriptoribus, qui sub ementito velerum aucto- civitate Thesba sive Thesbe regionis Galaad,
rum nomine indignas lantis viris fabulas procude- quae pertinet ad tribum Gad. At si lis illa pendeat
runt, ut videri potest in Vita S. Epiphanii ad diem
ex tribu Eliae, non facile dirimetur, cum varix tri-
C xn Maii illustratacap. 7. Jam vero rem ipsam ag- bus ipsi adscribantur. Metaphrastes enim, seu
quis- F
grediamur.
quis est auctor Vitx Eiianx apud Lipomanum et
examinatur 22 Corneiius a Lapide in commentariis ad cap. Surium editx, tradit, quod fuerit
etjimoogia ^ £t lg j^ m Regum , wmpn gjj^ gx jj eoraica et natus in Arabia. Scipio
ex tribu *
Aaron, •

ncre
Id est ge-
Sgambatus noster in
origine interpretatur, deducitque ab El IaHu, idest: Archivis vetcris Testamenti 2
potens est Deus ipse. Citat ibidem Hebrxos asse-
lib. tit. 29 refcrt
varias Judxorum de hac re sententias, citatque li-
rentes, eum antea Ioberscyth vel Iaberschuah
vo- brum Hebraicum, cui titulus est Bava Mezia, ubi
catum fuisse postea vero cognomen Eliae seu Elia-
;
in capite Me Kabbel longa de illius prosapia dispu-
hu accepisse, quando populus propter miraculum
tatio est. Quidam putant e tribu Gad paterno san-
contra impios Baalis sacrificulos patratum
iii Reg. guine ortum, matemo vero e Benjamin ; alii ex
cap. 18 * 39 exclamabat: Dominus ipse est Deus. Manasse oriundum
Huc forte respexit Hieronymus, quando in
faciunt. Scd in capite Me Kab-
caput 5 bel dicitur efiliis Aaronis ac tribu Levi
Michex ita scripsit: Adveniens Elias propheta, fuisse.
Smamus ergo (utor verbis Lazanx in Annalibus
quod interpretatur Deus DoMiNus.convertetcor-
Carmelitarum tom. 1 ad annum mundi
da patrum ad filios. Non 3123 num.
desunt etiam, qui Grxcam 4) tribus omnes Israeliticas de Elia decertare
Eliae etymologiam excogitarunt : nam venerabilis potiori jure, quam de
Beda, Angelomus Luxoviensis monachus, Homero septem urbes
aliique Smyrnam, Rhodum, Colophon, Salamin,
volunt, Eliam dici quasi ijAtov, Chios,
id est solern, eo Argos, Athenas.
quod ipse fuerit
sol Israelis, et curru igneo
vectus sit 25 Neque major certitudo est de S. Eliae paren- etparentWs
in ccelum,indeque a poetis fingi, solem vehi
curru tibus, quos sacra Scriptura tacuit.
igneo. Verum hxc, ut recte Cornelius Pseudo-Epipha-
noster loco ci- mus aliique similis farinx
tato observat, per allusionem dicuntur. cum nomen scriptores patrem ejus
vocant Sobac vel Sabbacha.
Eliae sil certo Hebrxum, non Grxcum. At verusEpiphanius in
opere adversus hxreses,
quod Petavius noster Grx-

co-Laline
 ,

DIE VIGESIMA JULTI. 11

co-Latine edidit, Hecresi 35 alias 55 de stirpe S. et non minimi fieri. Miram illam historiam etiam aixtop.b
A
Elise ita disserit : Multi sunt, quorum origines refert pseudo - Epiphanius in Vilis Propketarum. G. C.
aperte non produntur puta Daniel Sidrac ; , Sed Petavius noster in editione Grxco-Lalina Ope-

Misac, Abdenago, Elias Thesbites, quorum qui rum S. Epiphanii, anno 1622 Parisiis a se facta,

parentes fuerint, nusquam in Scripturis comme- tomo secundo prxfigit prsefalionem ad leclorem, in
moratum legimus. Sed ne cuiquam erroris ex ea qua agens de supposititiis ac spuriis Epiphanii scri-

re occasio praebeatur, non gravabor ea hoc loco ptis, ita nominatim de hoc opusculo loquitur : Ho-
referre, quae nonnullorum traditione didicimus. rum ducit agmen liber de Vita Prophetarum,
Igitur Danielispatrem Sabaam fuisse quemdam quem ty-vdiniypayov esse, sexcentae mendaciorum
accepimus. Quod ad Eliam attinet, ejuscemodi nugae persuadent, quibus ille refertus est. Idem
illius stemma ac prosapiam repetimus, quam or- esto judicium de aliis quibusdam auctoribus hanc
dine hunc in modum percenseo : Fuit Elias historiam referentibus, quisub ficto veterum nomine
Thesbites Jodaee sacerdotis frater (Petavius in a fabulatoribus aliquibus conscripti, aut saltem ve-
suis ad Epiphaniam Animadversionibus pag. 220 hementer corrupli sunt. Ceterum si hujus historix
existimat, hune Joiadam pontificem, qui sub
esse veritas ex antiquis et fide dignis scriptoribus probari

Athalia et Joas sacerdotio functus est) proindeque possit, illi non refragabimur.
ex sacerdotali stirpe, filius Achimaami, Achi- 28 Atque ea quidem, qux hactenus dicta sunt, et corporis

At '„™"
mr~
maamus Sadoci. Dein eamdem genealogiam texere saltem atiquam antiquitatis larvam prxferunl.
pergit. jEgidius Camartus Minimorum Generalis ex sola
variatradu?i- 26 Quidquid sit de vero genitoris nomine, quod sua, ni fallor, idea corpoream Eliae formam ita gra-
tuT
S. Epiphanius ex quadam phice depinxit, acsi illum oculis suis conspexisset
-
traditione refert, vides :

hic ab Epiphanio vocari Achimaamum, 171«' Sobac nam in libro de Gestis Eliae cap. 3 sect. 15 post
B a pseudo-Epiphanio appellatur. Utri credendum ? varias conjecturas ita concludit : Habuit igitur Elias E
Marcus Antonius Alegre de Casanate S. Epipha- formosissimum speciosissimumque corpus, pul-
nium sequitur, sicuti in Paradiso Carmelitici deco- cherrimis animae functionibus exercendis ido-
ris pag. 110 indicat his verbis Tantus ergo prin- : neum, oris majestate conspicuum, forma appo-
ceps (nempe Elias) filius fuit Sabachse, sive ut sitaque membrorum compage ad quoslibet to-
alii, quibus hsremus, malunt, Achimse sacer- lerandos labores ornatum, fulgentibus oculis,

dotis summi, fratris Joiadae summi etiam sa- igneum ex se fulgorem veluti vibrantibus, vultum
cerdotis , de tribu Aaron per Eleazarum , et habuit modesto sanguine rubentem', eloquium
iste alterius summi sacerdotisSadoch magni suave, erectam speciem, non triste supercilium.
Heliae et Joiadae avi, Matrem habuit Bassema- Quidquid sitde hac forma, S. Chrysostomus in ser-
them Salomonis Taphetique soro-
regis flliam, mone dc Petro Apostolo, et Elia propheta, quem
rem. Etsi de matre Eliae apud plerosque scri- Henricus Savilius Gnece edidit, tomo 8 pagina 20
ptores sit allum silentium , tamen memoratus Pa- Eliam rpi-K-nyyv ai/8pw7rov id est tricubita-
vocat S.
radisi Carmelitici auctor recte collegit malernum lem hominem. Nescio, an S. Chrysostomus id ali-
nomen et Achimaas fuerit Eliae pater;
genus, si cubi legerit, vel ex Majorum traditione acceperit.

quia libro 111 Regum cap.4t\5legitur: Achimaas Certe in sermone festivo de SS. Petro et Paulo,
in Nephthali sed et ipse habebat Basemath
; etiam S. Paulus ab eo appellatur homo tricubita-
filiam Salomonis in conjugio. Dixi si Achimaas lis. At nostra parum interest, quacumque fuerit cor-
fuerit Eliae pater , quia id Lezena aliique Carme- poris statura, cum forma ad virorum sanctorum lau-
litee passim negant, ut tueantur auctoritatem Bre- dem nihil conferat. Idem Camartus disputat, an
viarii sui, in quo Eliae genitor Sabac appellatur. Elias fuerit in utero sanctificatus : sed has similes-
Incertum 27 Incertum quoque est prodigium, ut mitissime que qwestiones Theologis examinandas relinquimus,

ejus^nalivi-
dicam, quod pseudo-Dorotheus in Synopsi de Vita ad certiora properantes.
lule Prophetarum narrat his verbis : Cum nasciturus
esset Elias, pater ejus Sabbacha vidit illum ab
angelis albicantibus salutari, et igne tamquam
§ V. Prsedictio siccitatis coram Achabo,
fasciis involvi, etfiamma ignis veluti cibo ali, et
Eliae recessus ad torrentem Carith,
Jerosolymam profectus rem istam indicavit; di-
ctumque illi ex oraculo, netimeret fore enim, ut :
commoratio Sareptae apud viduam, et
puer nasciturus in luce habitaret, et quae diceret, miracula ibi patrata.

firmam sententiam haberent, judicaretque Israe-

lem in gladio et igne. Appellavi auctorem hujus
opusculi pseudo-Dorotheum, quia multa scribit ve- actenus incerta queedam Elianx historix puncta Eiias, prz-

ro Dorotheo indigna unde eminenlissimus Cardi-

: II attigimus ; nunc vero preeclara ex «f^fta*»*'*"
illius gesta

nalis Bellarminus in suo libro de Scriptoribus Ec- divino testimonio referemus, et ubi opers pretium siccitate,
clesiasticis tale fert judicium : Dorotheus Tyrensis videbitur, explicatione quadam elucidabimus. Libro
dicitur tempore Diocletiani exilium passus, et III Regum cap. 17 primumfitmentio de Elia, quando
scripsisse Synopsim de Vita Prophetarum et Di- Regi Achabo futuram siccitatem prxdixit his verbis:
scipulorum Christi quae Synopsis extatinBiblio-
; Et dixit Elias Thesbites de habitatoribus Galaad
theca sanctorum Patrum et frequentem citatur. ad Achab : Vivit Dominus Deus Israel, in cujus
At hujus Dorothei nullam mentionem inveni apud conspectu sto, si erit annis his ros et pluvia,
Eusebium, S. Hieronymum vel Gennadium, aut nisi juxta orismei verba. Sacra Scriptura non in-
etiara Joannem Trithemium, qui scripserunt de dicat, quid Achabus ad hanc denuntiationem respon-
viris illustribus. Ipsa vero Synopsis plena est fa- derit. Credibile est, inquit Salianus noster in Anna-
bulis. In fine autem heec addit : Non meminissem libus ecclesiasticis ad annum mundi 3123 nttm. 16,
libri tam fabulosi, nisi vidissem a multis citari, Eliam ejectum fuisse de conspectu Regis, tamquam
 :

12 DE S. ELIA PROPHETA.
AIXTORE insanum, qui res extra hominum potestatem positas erat Elias, omnes creaturas servire et obsequi. Sic D
G. C. sibi vendicaret. Neque Achabus curavit, Deo ita in Vita S. Pauli eremilx ab Hieronymo conscripta

disponente, Prophetam istum minacem comprehen- legimus, corvum propter advenlum S. Antonii inte-
dere, et in vincula conjicere, ut si res ipsa minarum grum panem attulisse, qui antea dimidium quotidie
verilatem comprobaret, aut precibus, aut verberibus afferre consueverat. Si quis curiosior scire velit, unde
adigeretur ad impetrandam pluviam, quemadmodum corvi panem et carnem Elise attulerint, legat Salia-

malefici, dicuntur plagis cogi ad tolienda maleficia, num nostrum, qui in Annalibus ecclesiasticis veteris
qux dxmonum ope in homines bestiasve induxerunt. Testamenti ad annum mundi 3123 num. 19 varias

Si quis hanc Eliae prophetiam rhelorica S. Chry- de hac re conjccluras proponit.

sostomi eloquentia exornatam videre cupit, adeat 32 Incertum est, quamdiu Elias apud torrentem Bospitatur
nostrum Fronlonem Ducxum tom. 6 pag. 228, et Carith remanserit. Salianus putat, eum post unum *^?'* a'""<
Savilium tom. 8 pag. 18, vel Lipomanum tom. 7 alterumve annum inde recessisse. Alii existimant, jus cibvm
! ''"'
;a(>
fol. 256. illum post commorationem aliquot mensium aut "

recedit ad 30 Deinde monitus e.st Elias sive per apparen- dierum Sareptam discessisse. Sacer textus rem to-
torrentem
Caritli, et
lem angelum, sive per vocem aliquam in aere for- tam ita narrat : Post dies autem siccatus est tor-
ibipascilura matam, sive per somnium, aliamve rationem, qua rens non enim pluerat super terram. Factus
:

corvis,
Deus agere solet cum prophetis, jussusque est rece- est ergo sermo Domini ad eum dicens Surge et :

dere versus Orientem, quod sacer codex capite jam vade in Sarepta Sidoniorum, et manebis ibi
citato sic narrat Et factum
: est verbum Domini ad praecepi enim ibi mulieri viduae, ut pascat te.
eum dicens : Recede hinc, et vade contra Orien- Surrexit et abiit in Sarepta. Cumque venisset ad
tem et abscondere in torrente Carith, qui est portara civitatis, apparuit ei mulier vidua colli-
contra Jordanem ; et ibi de torrente bibes, cor- gens ligna, et vocavit eam, dixitque Damihi ei :

visque praocepi, ut pascant te ibi. Abiit ergo et paululum aquae in vase, ut bibam. Cumque illa E
fecit juxta verbum Domini. Cumque abiisset, se- pergeret, ut afferret, clamavit post tergum ejus,
dit in torrente Carith, qui est contra Jordanem. dicens: AfFer mihi, obsecro, et buccellam panis
Corvi quoque deferebant ei panem et carnes ma- in manu tua. Quae respondit : Vivit Dominus
ne, similiter panem et carnes vesperi, et bibebat Deus tuus, quia non habeo panem, nisi quantum
de torrente. Torrens Carilh, teste nostro Cornelio pugillus capere potest farinae in hydria, et pau-
a Lapide, descendit de montibus Ephraim juxta ur- lulum olei in lecytho : en colligo duo ligna, ut
bem Phaselum, ubi juxta eum mullx erant caver- ingrediar et faciam illum mihi et filio meo, ut
nx, in quas se abdere poterat Elias. Hic in ejus comedamus et moriamur. Ad quam Elias ait :

memoriam S. Helena construxit xdem sacram, ut Noli timere, sed vade et fac sicut dixisti ; ve-
Nicephorus Callislus lib. 8 Historix ecclesiasticse rumtamen mihi primura fac de ipsa farinula sub-
cap.30 testatur. Quam insulsa nunc con/ingant cinericiura panem parvulum, et affer ad me; tibi
Judxi de antro Eliae, vide apud Franciscum Qua- autem et filio tuo facies postea. Haec autem dicit
resmium in Elucidatione Terrx sanclx tom. 2 lib. 7 Dominus Deuslsrael Hydria farinae non deficiet,
:

Peregrinatione 6 cap. 6. nec lecythus minuetur usque ad diem, in qua

olei
qiwd aliqvi 31 Occasione corvorum, a quibus cibum accepit Dominus daturus estpluviam super faciem terrae.
verperam ex-
vlicant. Elias, movelur nova quxdam, et a communi sensu Quae abiit et fecit juxta verbum Eliae et comedit ;

aliena quxstio : aliqui enim per vocem Hebraicam ipse et illa et domus ejus ; et ex illa die hydria
Orebim intelligunt Arabes, et sacram Scripturam farinaenon defecit, et lecythus olei non est im-
ita interprctantur : Arabibusque praecepi, ut pa- minutus juxta verbura Domini, quod locutus fue-
scant te ibi. Ad probandam hanc suam interpreta- rat in manu Elise. Urbs Sareptana, ad quam mis-
tionem dicunt, eamdem vocem Orebim II Paralipo- sus fuit Elias, sita erat inter Tyrum et Sidonem in
menon cap. 21 v 16, et n Esdrx cap. 4*7 per terra gentilium, adeoque verosimile est, hanc viduam
Arabes explicari. Alii vero volunt, per Orebim si- etiam fuisse gentilem. De hodiemo oppidi illius situ p
gnificariincolasurbis Arabo prope Bethsan, qux non videri potest Quaresmius in Elucidatione Terrx
longe distut a torrente Carith. Interpretes illi ad hanc sanctx tom. 2 lib. 7 Peregrinatione 8 cap. 12. Ce-
novam explicationem confugerunt, quia corvus ex terum nihil hic peculiare explicandum est, quod ad
lege Levitici 11 y 15 est animal immundum. Prx-
historiam pertineat. Sancti Putres etScripturx
in-
terea cum sit avis vorax et maligna, minus idonea terpretes meritis laudibus extollunt
misericordiam
videtur ad obeundum hoc ministerium. At respondeo, aliasquc hujus vidux virtutes, quas
concionatoribus
quamvis eadem vox alibi Arabes significet, tamen exornandas relinquimus.
septuaginta interpretes tcxtum Hebraicum hic ita
33 Cum Elias tempore publicx penurix et privatx et a morte
Grxce vertisse xai xopaliv ivTilovp.xi Sia-
: toZc,
abundantix, apud hanc viduam habitaret, voluit &?"*"
Tpiyuv o-E tzsi". Id est Et corvis mandabo nutrire
:
Deus probare mulieris patientiam, atque illius cari-
te Adde, quod textus Chaldaicus, Syriacus, et
illic.
tatem novo miraculo remunerari,
quod sacra Scri-
Arabicus diserte asserant, corvosei detulisse cibum.
ptura sic narrare pergit Factum
Quod ad legalem
; est autem post
corvi immundiliam allinet, ea haec, aegrotavit filius mulieris
matris familias, et
stricte de illius cadavere et carnis esu iiitellinenda
erat languor fortissimus, ita
non vero de
ut non remaneret
est, iis, qux corvus vivens contigerat. in eo halitus. Dixit ergo ad Eliam
Imo ultra concedam,
:Quid mihi et
si corvum fuisse animal unde- tibi, vir Dei? Ingressus
es ad me, ut rememora-
quaque immundum, nonneDeus, supremus cxremo-
rentur iniquitates meae, et
niarum legislator, hic in lege sua dispensare potuit? interficeres filium
meum? Et ait ad eara Elias Da mihi filium tuum. :
Etsi autem corvus sit rapax, minusque aptus videa-
Tuhtque eum de sinu ejus, et
tur ad alcndum portavit in csena-
hominem, forte Deus illo usus est, culum, ubi ipse mauebat, et
ul ostenderet, posuit super lectu-
scse omnibus animalibus imperare, lum suum. Et clamavit ad Dominum
eorumque indolem posse mutare, ac Sanctis, qualis et dixit :

Domine Deus meus, etiamne viduam,

apud quam
ego
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 13

afflixisti, ut interfice- xare, sicut libro uiRegum cap. 18 refertur his ver- *i CTORE
ego utcuraque sustentor, G. C.
expandit se, atque mensus bis Post dies multos factum est verbum Domini
res filium ejus ? Et
:

vicibus, et clamavit ad adEliam in anno tertio dicens Vade et ostende :

est super puerum tribus

Domine Deus meus, revertatur te Achab, ut dem pluviam super faciem terrae.
Dominum et ait :

ejus. Et Ivit ergo Elias, ut ostenderet se Achab. Erat

obsecro anima pueri hujus in viscera
reversa est autem fames vehemens in Samaria. Vocavitque
exaudivit Dominus vocem Eliae, et

pueri intra eum et revixit. Tulitque Elias Achab Abdiam dispensatorem domus suaj Ab- ;

anima
eum de caenaculo in inferio- dias autem timebat Dominum valde nam cum :

puerum, et deposuit
interficeret Jezabel prophetas Domini, tulit ille
rem domum, et tradidit matri suae, et ait illi :

Dixitque mulier ad Eliam centum Prophetas, et abscondit eos quinquage-

En vivit filius tuus. :

nos et quinquagenos in speluncis, et pavit eos

Nunc in isto cognovi, quoniam vir Dei es tu, et
pane et aqua. Dixit ergo Achab ad Abdiam Vade
verbum Domini in ore tuo verum est.
:

in terram ad universos fontes aquarum, et in

Jui non
fuit 34 Quxstio hic est, utrum filius istius vidux
onas pro-
Jonas prophcta, qui postea ad convertendos cunctas valles, si forte possimus invenire herbam
pheta.
fuerit
et salvare equos et mulos, et non penitus jumen-
Ninivitasmissusest. S. Hieronymus Prxfatione in
ta intereant. Diviseruntque sibi regiones, ut cir-
Jonam inter opera ejus anno 1704 Parisiis impres-
cuirent eas: Achab ibat per viam unam, et Ab-
sa tomo 3 columna 1469 et 1470 sententiam alio-
Tradunt autem Hebraei, hunc, bias per viam alteram seorsum. Flavius Josephus
rum ita refert :

quem lib. 8 Antiquitatum Judaicarum cap. 7 hunc regix

nempe Jonam, esse filium viduae Sareptanae,
domus dispensatorem vocat Obediam in quo minus
Elias propheta matre postea
mortuum suscitavit, ;

Nunc quia vir Dei es mihi displicet, quam dum ait, hanc historiam conti-
dicente ad eum cognovi, :

gisse yrpivov $' oliyov SizlOov-oc, id est pauco tem-

TU, ET VERBUM Dei in ore tuo est veritatis.
ipsum puerum sic vo- pore transacto, cum sacra Scriptura diserte asse-
Et ob hanc causam etiam
rat, id factum esse post dies multos.
catum Amathi enim in nostra lingua verita-
:

36 Cum prxter hanc Josephi Judxi discrepan- nccurrit in

tem sonat ; et ex eo quod verum Elias locutus via dispensa-
tiam, nihilhic observandum occurrat,historix Elia- Wri regio.
est, ille qui suscitatus est, filius esse dicitur ve-
nx filum prosequamur cum sacra Scriptura, qux
ritatis. Sic ille utique recitando, non probando.Sed
quam verius excogitata eodem capile sic pergit Cumque esset Abdias in :
hxc ab Hebrxis subtilius,

Jonam, sicut reliquos pro- via, Elias occurrit ei. Qui cum cognovisset eum,
sunt. Quis enim neget,
Amathi cedidit super faciem suam et ait Num tu es, Do- :

plietas, a patre suo cognominari,sicque esse

proprium nomen viri non appellativum; quod certe mine mi, Elias ? Cui ille respondit Ego. Vade :

consentaneum est consuetx sacrarum Litterarum et dic domino tuo Adest Elias. Et ille Quid
: :

nomina progenitorum ex- peccavi, inquit, quoniam tradis me servum tuum

phrasi, qua semper vera
in manu Achab, ut interficiat me? Vivit Domi-
primuntur. Adde quod Jonas in hac opinione non
nus Deus tuus, quia non est gens aut regnum,
fuisset Hebrxus, sed Sidonius ; cum tamen ipse-
quo non miserit dominus meus te requirens. Et
met Jonas in sua prophetia cap. 1 V 9 dicat He- :

respondentibus cunctis Non est hic, adjuravit

braeus ego sum, et Dominum Deum coeli ego ti-
;

regna singula et gentes, eo quod minirae reperi-

meo. Deinde Jonas verosimiliter a patria vocaretur
reris. Et nunc tu dicis mihi Vade et dic domino
Sareptanus ; et interim lib. iv Regum cap. 14 y 25
:

Deus locutus per servum Jonam filium tuo Adest Elias. Cumque recessero a te, Spiri-
:
dicitur
Amathi prophetam, qui erat de Geth, quae est in tus Domini asportabit te in locum, quem ego
ignoro et ingressus nuntiabo Achab, et% non in-
Opher. Denique epocha Jonx non potest facile con- ;

venire filio vidux Sareptanx : nam a temporc me- veniens te, interficiet me ; servus autem tuus

moratx famis usque ad prxdicationem Jonx Nini- timet Dominum ab Numquid non
infantia sua.

vitis factam plus quam nonaginta anni effluxerunt indicatum est tibi Domino meo, quid fecerim,
addas decem annos xtatis, quando ab Elia cum interficeret Jezabel prophetas Domini quod
quibus si

vitx restitutus est, jam centenario major Ninivitis absconderim de prophetis Domini centum viros,
poznilentiam prxdicaverit, quod sine peculiari testi- quinquagenos et quinquagenos in speluncis, et
monio non videtur admittendum. paverim eos pane et aqua? Et nunc tu dicis :

Vade et dic domino tuo : Adest Elias, ut interfi-

ciat me. Varii auctores cx traditione Hebrxorum

§ VI. Eliae reditus ad Achabum, certa asserunt, hunc Abdiam, Achabi dispensatorem, esse
eumdem cum Abdia propheta, qui inter Prophetas
men cum pseudo-prophetis Baal , vi
minores ordine quartus recensetur, aut cum duce
ctoria, et pluvia terrse reddita.
quinquagenario Ochosix, qui tcrtio loco ad Eliam
missus mortem humiliter deprecabatur, de quo po-
Etias post anctus
fl? Jacobus Apostolusnosdocet, quam diu ter- stea agemus. Sed Cornelius a Lapide procemio in
tres antws ad
Achabumre- s ; x siccitas per Eliam inducta duraverit, dum Abdiam prophetam, et Jacobus Salianus in Opere
jam laudalo ad annum mundi 3255 num. 9 et 10
dire juisus, in sua Epistola Catholica cap. 5 * 17 ita scribit :

Elias homo erat similis nobis passibilis : et ora- opinionem eorum prudenler rejiciunt. Scipio Sgam-
tione oravit, ut non plueret super terram, etnon batus noster in Archivis veteris Testamenti lib. 2
pluit annos tres et menses sex. Et rursum ora- tit. 41 de Abdia refert varias Judxorum traditiones,

vit, et ccelum dedit pluviam, et terra dedit fru- qux sane exiguam fidem mercntur.
ctum suum. Idemsicci temporis spatium Lucxcap. 37 Elias cognito Abdixmetu, eum securum red- et regein in-
crepat, pelit-
4 v 25 indicatur. Itaque tertio sterilitatis anno ela- didit, comparuitque coram rege Achabo, cui mani- qtie ab eo, ut

festam verx divinitatis probationem ultro oblulit, ut possit cum

pso, et quarto inchoato, ut computut Salianus no-
pseitdo-pro-
ster, clementissimus Deus, humanx calamitatis mi- conslat ex sequentibus, qux ex capite proxime citato l>lictt.< Baal
inire certa-
sertus, voluit ultro debilam sceleribus poznam rela- hic ita transcribimus : Etdixit Elias: Vivit Domi-
tnen,
 ;t :
;

14 DE S. RLIA PROPHETA.
nus exercituum, ante cujus vulturn sto; quia ho- 21 crudelia Gentilium sacrificia impugnans dicit,
AUCTOIIE
G. C. die apparebo ei. Abiit ergo Abdias in occursura esse quxdam, in quibus ipsi sacerdotes non alie-

Achab, et indicavit ei. Venitque Achab in occur- no, sed suo cruore sacrificant : sectis namque
sum Eliae ; et cura vidisset eum, ait: Tunc es humeris, et utraque manu districtos gladios ex-

ille, quiconturbas Israel? Et ille ait : Non ego serentes, currunt, efferuntur, insaniunt. Atque

domus patris tui, qui

turbavi Israel, sed tu, et hinc ita concludit Nonne satius est pecudum mo-
:

dereliquistis mandata Domini, et secuti estis re vivere, quam deos tam profanos, tam sangui-
Baalim. Verumtaraen nunc mitte, et congrega ad narios colere ?

me universum Israel in monte Carmeli, et pro- 40 Sed ad historiam nostram revertamur, qux Ettu sacri/i.
cium suum
phetas Baal quadringentos quinquaginta ,
pro- immediate post divina verba, numero prxcedcnti
Praparat:
phetasque lucorum quadringentos, qui comedunt allata, sic habet : Postquam autem transiit meri-

de mensa Jezabel. Misit Achab ab omnes filios dies, et illis prophetantibus venerat tempus, quo
Israel, et congregavit prophetas de monte Car- sacrificium offerri solet, nec audiebatur vox, nec

meli. Hic Elias Achabum, eo

libere reprehendit aliquis respondebat , nec attendebat orantes.

quod coleret Baalim, id est idola, qux a Nemrod Dixit Elias omni populo : Venite ad me. Et acce-
primo idololatrix auciore hoc nomen acceperunt, ut dente ad se populo, curavit altare Domini, quod
afftrmat noster Cornelius a Lapide in commentario destructum fuerat. Ettulit duodecimlapides juxta
ad librum iii Regum cap. 16 : nam Nemrod dictus numerura tribuum filiorura Jacob, ad quem fa-
est Baal id esl Dominus unde abeo
; ceteri deinceps ctus est serrao Domini dicens Israel erit nomen :

gentium dii agnominali sun( Baal fe/Baalim. Eran tuum. Et sedificavit de lapidibus altare in nomine
autem quadringinti quinquaginta pseudo-prophetx, Domini ; fecitque aquseductum quasi per duas
qui mandato regio cultum hujus idoli procurabant aratiunculas in circuitu altaris. Et composuit
aliis vero quadringentis, quos regina alebat, incum- ligna, divisitque per membra bovem, et posuit

bebat cura lucorum, id est aliorum deorum, qui in superligna, et ait : Impletequatuor hydriasaqua,
silvis et lucis colebantur. et fundite super holocaustum, et super Iigna.
cujus condi- 38 Postquam Achabus, propter pluvix deside- Rursumque dixit: Etiam secundo hocfacite. Qui
tioncs coram
populo pro- rium nihil Eliae negare ausus, pseudo-prophetas et cum fecissent secundo,ait Etiam tertio id ipsum
:

ponit. populum convocasset, initum est de vera divinitate facite. Feceruntque tertio. Et currebant aquae
demonstranda cerlamen, quod in sacro Codice ita circum altare, et fossa aquaeductus repleta est.
describitur : Accedens autem Elias ad omnem po- Chnjsostomus aut quicumque est auctor homilix in
pulum ait : Usquequo claudicatis in duas partes? Petrum et Eliam, qux a Savilio tom. 8 pag. 18
Si Dominus est Deus, sequimini
autem eum ; si Grxce, et a Lipomano tom. 7 fol. 256 Latine edita
Baal, sequiminiillura. Et non respondit popu- ei est, hujus copiosx effusionis aquarum rationem red-
lus verbum. Et ait rursusEIias ad populum: Ego dit hisverbis: Velim consideres, quare ab Elia
remansi propheta Domini solus prophetae autem ; hoc factura sit. Quoniam erroris mos est veritati
Baal quadringenti et quinquagintaviri sunt. Den- propria vitia objicere. Id quod faciunt meretrices
tur nobis duo boves, et illi eligant sibi bovem anticipant enimipsse, et ingenuas feminas mere-
unum, et in frusta csedentes, ponant super li- trices vocant, ut non habeant illse quod convitii
gna ignem autem non supponant. Et ego faciam
; objiciant. Propterea etiam in hac re sapienter se
(id est sacrificabo) bovem alterum, et imponam gessit Elias. Attende, quseso, quod dicturus sum
super ligna ignem autem non supponara. Invo-
; vidi enim ipse, quod dicam. In idolorura altari-
catenomina deorum vestrorum et ego invocabo bus foramina qusedam sunt ex inferiore altaris
nomen Domini mei, et Deus, qui exaudierit per parte, et fovea qu;edam obscura. Descendunt au-
ignem (id est quiignem in hosliam sibi oblatam coz- tem erroris artifices in foveam illam, et ex fora-
litus immiserit) ipse sit Deus. Respondens omnis minibus, quse diximus, ignem sufflant ad sacrifi-
populus ait: Optima propositio. Obiterhicobservo, cium conficiendum, itaut multi decepti coelestem
Deu m in hoc casu per miraculi propositionem ab esse ignem illum existiment. Ne igitur et Elias
Elia »0)i fuisse lentatum, uti ex Suarezio nostro os- in suspicionem veniret, quod et ipse aliquid tale
tendi in commenlario prxvio § vn ad Vitam S. machinatus esset, aquam effudit, ut aqua illa nul-
Joannis Gualberti, xn Julii iltustratam. la esse infra altare foramina ostenderet : ubi
Pscudo-pro- 39 Sacer texlus ita prosequitur Dixit
: ergo enim foramen aqua invenerit, illic aqua non con-
phelis /ru-
stra idolum Elias prophetis Baal: Eligite vobis bovem unum, sistit, sed per foramina ipsa defluat necesse est.
invocanti- et facite primi, quia vos plures estis
bus. ; et invoca- Hxc ratio satis
congrua videtur. Sed ne quis mire-
te nominadeorumvestrorum, ignemquenonsup- tur, tam magnam aqux copiam in tanta siccitalead
ponatis. Qui cum tulissent bovem, quem dederat manum fuisse, sciat, mare ad radices montis Car-
eis, fecerunt, et invocabantnomen Baal de mane
meli fluitare, unde facile aqua hauriri potuerit.
usque ad meridiem dicentes Baal, exaudi nos. :
Miraculum , quod Rabbi Salomon hac occasione
Et non erat vox, nec qui responderet; transilie- confinxit , non vacat hic referre, mullo minus re-
bantque altare, quod fecerant. Cumque essetjam futare.
meridies, illudebat illis Elias dicens Clamate
:
41 Superest, ut hunc paragraphum concludamus qitod uUro
voce majore :
Deus enim est, et forsitan loquitur, prodigiosa accendW/
Eliae victoria, qua diuturna siccitatis el posl ocf-
aut in diversorio est, aut in itinere, aut certe
calamilas finitaest.ut exponitur sos pse»<">-
dormit, ut excitetur. Clamabant ergo voce ma-
lib. iii Regum cap.
prophemf;
18 in hunc modum : Cumquejam tempus esset, siderala dtU
gna, et incidebant se juxta ritum suum cultris et pluvia (>r>-
ut offerretur holocaustum,
accedens Elias pro-
lanceolis.donec perfunderentur sanguine. Cruen- tur.
pheta Domine Deus Abraham et Isaac et
ait :

tus ille sacrificulorum ritus, testibus scriptoribus Israel, ostende hodie,

quia tu es Deus Israel, et
ethnicis, etiam in usu fuit apud Syros, Grxcos et ego servus tuus, et juxta prseceptum tuum feci
Romanos. Lactantius lib. 1 de falsa Rcligione cap. omnia verba haec. Exaudi me, Domine, exaudi

me,
 :

DIE VIGESIMA JULII. 15

quia tu es Dominus citque se, et obdormivit in umbra juniperi. Et ALCTORK

me, ut discat populus tuus,
cor eorum iterum. Cecidit ecce angelus Domini tetigit eum, et dixit illi G.C.
Deus, et tu convertisti
:

Domini et voravit holocaustum et Surge et comede. Respexit, et ecce ad caput

autem ignis
pulverem quoque et aquam, quae suum subcinericius panis, et vas aquae. Comedit
lignaet lapides,
lambens. Quod cum vidisset ergo et bibit, et rursum obdormivit. Reversusque
erat in aquae ductu
Angelus Domini secundo, et tetigit eum,
omnis populus cecidit in faciem suam, et ait Do- :
est

est Deus, Dominus ipse est Deus. Di- dixitque illi : Surge, comede grandis enira tibi
:

minus ipse
ad eos Apprehendite prophetas restat via. Qui cum surrexisset, comedit et bi-
xitque Elias :

ne unus quidem effugiat ex eis. Quos bit, et ambulavit in fortitudine cibi illius qua-
Baal, et
apprehendissent, duxit eos Elias ad torren- draginta diebus et quadraginta noctibus usque
cum
tem Cison, et interfecit eos ibi. Et ait Elias ad ad montem Dei Horeb. Oportet Eliam in hoc iti-
Ascende, comede, et bibe quia sonus nere quadraginta dierum et noclium, metu et an-
Achab :
:

multae pluviae est. Ascendit Achab, ut comederet

gore perculsum a recta semita multum deflexisse,

et biberet Elias autera ascendit in verticem Car-

;
cum Bersabee a monte Horeb tantummodo quinqua-
meli, et pronus in terram posuit faciem suam in- ginta leucis distet.

ter genua sua et dixit ad puerum suum

;
A- : 43 Cumque venisset illuc, inquit sacra Scri- apparet Do-
minus,
scende et prospice contra mare. Qui cum ascen- ptura eodem capite, mansit in spelunca et ecce ;

disset, et contemplatus esset, ait : Non est quid- sermo Domini ad eum, dixitque illi Quid hic :

agis, Elia? At ille respondit Zelo zelatus sum

dam. Etrursus aitilli: Revertere septem vicibus. :

In septima autem vice, ecce nubecula parva, pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt

quasi vestigium hominis, ascendebat de mari. pactum tuum filii Israel : altaria tua destruxe-

Qui aitAscende, et dic Achab

: : Junge currum runt, prophetas tuos occiderunt gladio : dereli-

sum ego solus, et quaerunt animara meam,

tuum, et descende, ne occupet te pluvia. Cumque ctus
ut auferant eam. Et ait ei Egredere et sta in
se verteret huc atque illuc, ecce cceli contenebrati
:

sunt, et nubes et ventus, et facta est pluvia gran- monte coram Domino : et ecce Dominus transit.

Ascendens itaque Achab abiit in Jezrahel et Et spiritus grandis et fortis subvertens montes,
dis. ;

manus Domini facta est super Eliam, accinctis- et conterens petras ante Dominum : non in spi-

que lumbis currebat ante Achab, donec veniret ritu Dominus. Et post spiritum commotio non :

in Jezrahel. Benjaminus Tudelensis in Itinerario in commotione Dominus. Et post commotionera

suo, quod Arias Montanus ex Hebraico Latinum ignis non in igne Dominus. Et post ignem sibi-
:

fecit, pag. 38 sic scribit: In summo Carmeli mon- lus aurae tenuis. Quod cum audisset Elias, ope-
tis dorso vestigium extat altaris diruti et com- ruit vultum suum pallio, et egressus stetit in

busti in diebus Achab, cujus in Elise historia il- ostio speluncae; et ecce vox ad eum dicens Quid :

hic agis, Elia?Etille respondit : Zelo zelatus

lustris fit mentio. Estque arae illius locus circu-
laris quatuor fere cubitorura diametro. Franci- sum pro Domino Deo exercituum : quia dereli-

scus Quaresmiusin Elucidalione terree Sanclx tom.

querunt pactum tuum filii Israel : altaria tua

2 lib. 7 cap. 3 Peregrinatione 8 objectionem quam- destruxerunt, prophetas tuos occiderunt gladio ;

dam circa hoc sacrificium formatam solvit, et anti- derelictus sum ego solus, et quaerunt aniraam
meam, ut auferant eam. Scptuaginta interpretes
quum novumque montis Carmeli statum describit.
in nonnullis editionibus post sibilum aurx tenuis ha-
bent : y.a.y.d Kiipio? id est et ibi, nempe in sibilo,

Dominus. Quod sensum clariorem reddit, etsi in

§ VII. Fugaob iram Jezabelis; ap-
Elise textu Hebrxo et versione vulgata non legitur. In

paritio, et jussio divina; reditus ad eodem monte Horeb seu Sinai Deus decalogum da-
turus majestatem suam Moysi olim ostenderat. De
regem Achabum, et minae eidem ab
hoc monte, et sacello Eliae ibidem constructo, aliis-
Elia intentatae.
que sacris monumentis disserit Quaresmius in Elu-
cidalione Te.rrx sanctx tom. 2, lib. 8, cap. 2 Pe-
regrinatione 5.
Elis, ob mi- lias, qui hactenus bis coram irato rege impavi- 44 Tunc Deus Eliae significat, se idololatris il- eique prxdi-

E
1:
nas Jezabelis cit Iwstium
dus steterat, totque sacrilegos idolorum cultores lis, de quibus Elias conquerebatur, suscitaturum exitium,
fugienti,
quod divinis verbis exprimitur prxcipitquc
intrepide interfecerat, jam exemplo suo nos commo- adversarios, ita :
unctionem
net humame imbecilliiatis et inconstantide, dum fe- Et ait Dominus ad eum : Vade et revertere in regumet Eti-
ssiprophelx.
minse minis territus repentinam fugam arripit, ut viam tuam per desertura in Damascum ; cumque
inlibrom Regum cap. 19 narratur hoc modo Nun- : perveneris illuc, unges Hazael regem super Sy-
tiavit autem Achab Jezabel omnia quae fecerat riam, et Jehu filium (significat hic nepotem). Nam-
Elias, et quomodo occidisset universos prophetas si unges regem super Israel Elisaoum autem :

gladio. Misitque Jezabel nuntium ad Eliam di- filiura Saphat, qui est de Abelmeula unges pro-

cens : Haec mihi faciant dii, et haec addant, nisi phetam pro te. Et erit, quicumque fugerit gla-
hac hora cras posuero aniraam tuam, sicut ani- dium Hazael, occidet eura Jehu, et quicuraque
mam unius ex illis. Timuit ergo Elias, et surgens fugerit gladiura Jehu, interficiet eum Elisaeus.

abiit, quocumque eum ferebat voluntas
que in Bersabee Juda, et dimisit ibi puerum
suum. Et perrexit in desertum viam unius diei.
Curaque venisset et sederet subter unam junipe-
rum, petivit animas suae ut moreretur, et ait
Sufficit mihi, Domine,
que enim melior sum, quam patres mei. Proje-
; venit- Et derelinquam mihi in Israel septem millia vi-
rorum, quorum genua non sunt incurvata ante
Baal, et orane os, quod non adoravit eum oscu-
lans manus. Profectus ergo inde Elias, reperit
Elisaeum filiura Saphat, arantem in duodecim ju-
tolle animam meam : ne- gis boum, id est inter duodecim aratores, et ipse
in duodecim jugis boum arantibus unus erat.
Cumque
 10 DE S. ELIA PROPHETA.
Cumque venisset Elias ad eum misit pallium Nam cum Achab in prxlio contraSyros ex vulnere D
auctoue ,

G. C. suum super illum. Qui statim relictis bobus, cu- interiisset, perlatus est in Samariam, sepelierunt-

currit post Eliam, et ait : Osculer, oro, patrem que regem in Samaria, ut iii Regum cap. 22 t 37
meum, et matrem meam, et sic sequar te. Dixit- narratur. Nulla autem ibi fit mentio volucrum aut

que Vade, et revertere

ei : quod enim meum : canum, qui ejus cadaver comedissent. Si itaquehxc

erat, feci tibi. Reversus autem ab eo, tulit par praediclio de Achabo ipso accipienda sit, dicendum

boum, etmactavit istud, etin aratro boum coxit est, eam implicite fuisse conditionalem, nempe nisi
carnes, et dedit populo, et comederunt consur- ; Achab resipisceret. Cum vero postea Achab pmniten-

tiam egerit, videlur hxc pcena in filium illius trans-

gensque abiit, et secutus est Eliam, et ministra-
batei. Quomodo haec unclio regum et Elisaii pro- lata fuisse. Omnem difficullatem plane tollit textus

phetat intelligenda sit, explicant passim interpretes Hebraicus, quem Septuaginta interpretes ita Grsece

et Salianus noster in Annalibus Veteris Teslamenti verterunt : Tov rtQvrtY.oTa rov 'h.yaa?> hi Tyj m5/ei

ad annum mundi 3127 num. 18 et sequentibus. mdyovTai oi Y.xivti, Y.a\ tov TeQvr,/.6ra avTov ev T(j>

, . _,. 45 Cum rex Achabus vineam Nabothi possidere izzo°iq (payovrai Ta ittTziva tox> oboavov. Id est :

JubeturEluis . .

minas Dei cuperet, nec voli compos fieri posset, impia ilhus Mortuum de Achaab (intellige de stirpe Achabi)

uxor Jezabel Nabothum inlerfici curavit, ut legimus comedent canes,

in civitate et mortuum ejus in
in libro iii Regum cap. 21, ubi a t 17 adduntur se- campo comedent volatilia cceli. Hanc phrasim
quenlia : Factus est igitur sermo Domini ad Eliam sequilur etiam versio Chaldaica, Syriaca et Ara-
Thesbiten dicens : Surge et descende in occur- bica. Atque hoc modo memorata prophetia ad litte-

sum Achab regis Israel, qui est in Samaria ecee : ram explicari potest.
ad vineam Naboth descendit, ut possideat eam. 47 In fine preefati capitis scelera Achabi ejusque de cujus im.

non 8 "
Et loqueris ad eum dicens Haec dicit Dominus : : pcenitentia sic describuntur : Igitur fuit alter
JJ-^"/,^'/
t> Occidisti, insuperetpossedisti. Etposthaecaddes: talis, sicut Achab, qui venumdatus est ut faceret seritur.
• • • * ' v
a
Hsbc dicit Dorainus : In loco, in quo linxerunt canes malum in conspectu Dommi concitavit enim :

sanguinem Naboth, lambent quoque sanguinem eum Jezabel uxor sua. Et abominabilis factus est
tuum. Cum Achabus in Samaria sepultus fuerit, va- in tantum, ut sequeretur idola, quae fecerant
rie se torquent interpretes, ut litteralem hujusprophe- Amorrhasi, quos consumpsit Dominus a facie
tix sensum explicent. Quidam putant, hanc prophe- filiorum Israel. Itaque cum audisset Achab ser-
tiam impletam esse, quando III Reg. cap. 22, y 38 mones istos, scidit vestimenta sua, et operuit ci-
Achabo occiso, laverunt currum ejus in piscina Sa- licio carnem suam, jejunavitque et dormivit in

marise, et linxeruntcanes sanguinem ejus. Si oppo- sacco, et ambulavit demisso capite. Et factus est
nas, quod canes sanguinem Achabi Unxerinl in Sama- sermo Domini ad Eliam Thesbiten dicens Non- :

ria, sanguinem vero Nabothi in Jezrahel, ubi lapidi- ne vidisti humiliatum Achab coram me? Quia
bus obrutus est ; respondent, Jezrahel pertinuisse ad igitur humiliatus est mei causa, non inducam
Samariam, adeoque intelligi eumdem locum in ge- malum in diebus ejus, sed in diebus filii sui infe-
nere, id est eamdem regionem. Alii censent per ram malum domui ejus. Disputant interpretes et
sanguinem Achabi hic intelligi ejus filium (fdii theologi, utrum sincera et utilis fuerit Achabi px-
enim ex parentum sanguine gignuntur) afferuntque nitentia.Sed, ne hic falcem in alienam messem im-
illud Virgilii JSneidos 6 Projice tela manu san- : mittamus, videri potest noster Comelius a Lapide,
guis meus, id est fili mi. Atque eo sensu prophetia qui in commentario ad hunc locum varias sententias
exacte impleta est, quando iv Regum cap. 9 V 25 conciliare nititur.
Jehu occisum Joram filium Achabi jussit projici
a se
in agrum NabothJezrahelitx. At nonvideo, hic mul-
tis violentisque explicalionibus opus esse, cum Deus
ipse testetur, sese propter Achabi pcenitentiam mala § VIII. Sacrilega idoli consultatio distur-
C Achabo ipsi ititentata ad filium ejus transtulisse, uti bata disquisitio de habitu Elise
: : coe-
postea videbimus.
lestis duorum ducum et centum mili-
denuntiare 46 In eodem librom Regum cap. 21 a V 20 re-
regi ac a o tum punitio : mors ab Elia regi Ocho-
Hg uum j^ c } la \,i e i Eliae colloquium ita recitatur :

ziae praedicta.
Et ait Achab ad Eliam : Non invenisti me inimi-
cum tibi ? Qui dixit : Inveni, eo quod venumda-
tus sis, ut faceres malum in conspectu Domini.
Ecce ego inducam super te malum, et demetam mortem Achabi
Post solus regnare coepit Ocho- Eliasnunh®
posteriora tua, id est posteritatem tuam ; et interfi- zias, scelere similis patri filius, qui
Beelzet>ul>
prxter alia coniuUuros
ciam de Achab mingentem ad parietem, et clau- infortunia, quibus Deum vindicem agnoscere de- reinittit ai
sum et ultimum in Israel. Et dabo domum tuam, per cancellos ccenaculi sui, quod ha- qui eum «
buisset, cecidit
Ocho-Jam,

sicut domum Jeroboam filii Nabat, et sicut do- bebat in Samaria, et ex lapsu debilitatus in gravem pgura et
»
mum Baasa filii Ahia : quia egisti, ut me ad ira- incidit morbum. Neque
bitu agno-
sic confugit ad verum scit,
cundiam provocares, et peccare fecisti Israel. Deum, sed misit legatos suos Accaronem, qui inter-
Sed et de Jezatel locutus est Dominus dicens : rogarent Beelzebub Philislheeorum idolum, quis
fu-
Canes comedent Jezabel in agro Jezrahel. Si turus esset istius morbi eventus. At Elias sacrile-
mortuus fuerit Achab in civitate, comedent eum gum iter abrupit, ut lib. iv Regum cap. 1 a t 3
canes si autem mortuus fuerit in agro, come-
;
dicitur in hunc modum
Angelus autem Domini :

dent eum volucres cceli. Prophetia de ignominiosa locutus est ad Eliam Thesbiten dicens Surge :

Jezabelis morte ad apicem impleta est, ut constat

et ascende in occursum nuntiorum
regis Sama-
ex libro iv Regum cap. 9 o * 30. Sed difficulias riae, et dices ad eos
quiedam apparet in explicandis
Numquid non est Deus in
:

iis, quse de ignomi- Israel, ut eatis ad consulendum Beelzebub deum

nia post mortem Achabo inferenda prsedicuntur.
Accaron? Quamobrem haec dicit Dominus : De
lectulo,
 :

DIE VIGESIMA JULII. 17

non descendes, esset, sacra Congregatio anno 1686 prnpositam a AICTOKE

lectulo, super quem ascendisti,
Reversique PP. Basilianis Eliae imaginem approbavit, eamque G. C.
sed morte morieris. Et abiit Elias.
Qui dixit eis Quare depingi ac publice exponi concessit, prout ex Re~
sunt nuntii ad Ochoziam.
:

Vir occur-
responderunt sponsionibus Papebrochianis hic xri incisam vides.
reversi estis? At illi
ei :

ad nos Ite et revertimini ad

rit nobis, et dixit
:

regem, qui misit vos, et dicetis ei Haec

dicit :

Dominus Numquid:
quia non erat Deus in Israel,

mittis ut consulatur Beelzebub deus

Accaron?
Idcirco de lectulo, super quem ascendisti, non
descendes, sed morte morieris. Qui dixit eis :

Cujus figurse et habitus est vir ille, qui occurrit

vobis, et locutus est verba haec? Atilli dixerunt

Vir pilosus, zona pellicea accinctus renibus. Qui
ait Elias Thesbites est. Rabbi Eliezer cap. 31
:

fabulatur, teste nostro Cornelio a Lapide, zonam

hanc

Elise fuisse ex pelle illius arietis, quem Abraham

loco filii sui Isaaci immolavit. Sed, relictis Rabbi-

nicis commentis, de habitu Eliae hic indicalo, pau-

lulum disseramus.
qua occasio- 49 Ex postremis sacrx Scripturx verbis satis
ne variit opi-
patet, Eliam in corporis figura vel habitu habuisse
niones
signum aliquod distinctivum, quo inter alios digno-
sceretur. Sed nonadeo liquet, quodnam illud signum E
fuerit nam dum nuntii regis Ochozix illum vocant
:

virum pilosum ; nonnulli id ad pilos capitis et barbx

referunt, Eliam promissa cxsarie et

dicuntque, Similis imago Romx depicta fuit inter alios prophe-

barba more eremitarum fuisse conspicuum quidam ; tas in aula regia ante capellam Pontificiam in pa-

autem de villosa veste inlerpretantur, ne hi nuntii latio Apostolico montis Quirinalis, et videtur esse

vestimenti notam maxime insignem omisisse videan- conformis habitui Eliae, qui hic a sacra Scriptura
tur, cum rex viri habitum quxsisset, quem zona describitur. Flammeus gladius, quem Elias manu
non satis indicat, minusque quam ipsa vestis nota- prxfert, nihil aliud, ni fallor, quam ardentem illius
hilis est. Septuaginta interpretes, et Flavius Jose- zelum denotat. Non fit hoc capite distincta mentio

phus lib. 9 Antiq. Judaic. cap. i de pilis corporis de pallio Eliae, quod forte sub piloso habitu compre-
potissimum agere videnlur : nam Elias ab illis ap- henditur. Atsaltem ex libro iv Regumcap. 2. patet,

pellatur Sacls, id est pilosus vel hirsutus; qua eum gestasse pallium, quod Tostatus censet fuisse

etiam voce Grxca utuntur ad exprimendam formam cilicinum ex pilis camelorum, uti fuit vestis S.
Esau, cui opponitur !uo$, id est Ixvis, qualis erat Joannis Baplislx. Alii autem putant, fuisse confe-
Jacob. Huic opinioni favet S. Hieronymus in Com- ctum ex pelle ovina, quiaSepluaginta interpretes fi»h

mentariis ad Ezechielem cap. 35 ita scribens : larrp appellant, de qua voce mox pluribus agemus.
Quod si prudens lector opposuerit, quomodo in 51 Videtur Apostolus Paulus in Epistola ad proponun
isto loco Seir hoc est hispidus et pilosus intelli- Hebrxos cap. 11 hunc ipsum veterum prophetarum
gatur in malam partem, cum Elias quoque vir vestitum ita descripsisse : Circuierunt in melo-

pilosus dictus sit, breviter respondebo, de Esau tis, in pellibus caprinis, egentes, angustiati,

scriptum esse, quod rufus fuerit, et quasi pellis afflicti, quibus dignus non erat mundus, in soli-

hispidus ; de Elia vero, quod vir tantum pilosus. tudinibus errantes, in montibus et speluncis, et
In Esau, qui sanguinarius et cruentus pelli hi- in cavernis terrse. Est aulem melota propvie pellis F
spidse comparatur, mortalium operum, et ipsius ovina a voce Grxca («jXoi/, qux ovem significat, etsi

mortis indicium est; in Elia virilitatis argumen- per catachresin ad aliorum animalium pelles exten-
tum. Quamobrem et habitatio ejus in solitudine, datur, ut legitur in Vita S. Fructuosi archiepiscopi

et conversationis austeritas non solum virum, Bracarensis, ad diemxvi Aprilis illustrata, in qua
sed et virum fortissimum demonstrabat. dicitur meloten ex caprinis pellibus indutus. Di-
de vesle et 50 Alii opinantur, Eliam ab hirsuta veste et si- vus Thomas in Expositione super proxime citatam
houra Elis
mul a pilis corporis pilosum nominari. Hsec senten- S. Pauli epistolam leclione 8 hanc vocem sic expli-

tia, quae cum prxcedenli facile conciliari potest, cat : Melota est vestis facta de pilis camelorum, ut
mihi verosimilior apparet, quia sic nuntiorum quidam dicunt... Vel melius, quod taxus habet
responsio magis directe quadrabit interrogationi pellem hirsutam, de qua fit vestis, quse dicitur

regis Ochozix, qui de Elice figura et habitu quxre- melota. Pellis caprina cum hoc quod est hirsuta,
bat. Eidem adhxret nosier Cornelius a Lapide, qui est etiam vilis. Et haec dicuntur de Elia iv Regum
in hoc nuntiorum responsum ita commentatur : In- cap. 1 ,
quod erat vir pilosus et zona pellieea ac-
cedebat enim Elias intonsus, prolixa barba et cinctus renibus. Quidquid sit de vestimenti mate-

capillis, hispido vestitu et piloso, puta melote, ria, suspicor cum Tostato, Eliam aspera et hispida

sive pelle ovina vel caprinaintonsa circumdatus, veste indutum fuisse, sicut et Joannes Baptista, de
et zona pellicea accinctus, id est corio non ap- quo Matthxus cap. 3 V 4 ita testatur : Ipse autem
parato, sed adhuc piloso et villoso, quasi eremi- Joannes habebat vestimentum de pilis camelo-
ta, mundi contemptor, et paupertatis priscaeque rum, et zonam pelliceam circa lumbos suos. Su-
simplicitatis amator. Neque ista opinio sacrx Ri- spieionis mex ratio est, quod Jttdxi, missa ad
tuum Congregalioni displicet. Cum enim inter PP. Joannem Baptistam legatione, cum interrogaverint

Cannelitas et Basilianos de Eliano habitu lis orta Joannes cap. I V 21 : Elias es tu ? Forte Judxi illi

Tomus v Julii. 6 in
 :

18 DE S. ELIA PROPHETA.
AUCTORE in sacris Lilteris legcranl, Eliam fuisse virum pilo- admodum tam tristem casum in Sama-
credibile,

G. C. sum; aut cx Majorum suorum traditione acceperant, ria adhuc ignotum fuisse, et tam regem quam

illum villosa veste indulum fuisse, atque ideo ob ve- secundum quinquagenarium latuisse. Ab hac Sa-
stimenti similitudinem petebanl a Joanne, an ipse liani opinione dissentit Cornelius a Lapide, dum in

esset Elias. Hxc conjectura nostra est, quam li- hunc sacri Codicis locum ita scribit : Impudentior
benter deseremus, si probabilior aliqua ralio affe- fuit hic secundus pentacontarchus priore tum :

ratur. quia audito ejus supplicio non resipuit; tum quia

Elias duos 52 Jam ab hac longiori digressione ad historiam auxit impudentiam addendo : Festina; ideoque
ituces cum
nostram redeamus, qux lib. iv Regum cap. 1 ita eadem poena plexus, ac igne coelesti consumptus
suis tnilili-
bus caslcsli prosequitur : Misitque (Rex Ochozias) ad eum est. Hxc Comelii sententia etiam probabilis est .-

igne combu-
Tit, quinquagenarium principem, et quinquaginta, nam in aulis principum seepe inveniuntur ministri

qui erant sub eo. Qui ascendit ad eum, sedenti- adeo temerarii, ut nullis lerreantur pcriculis, et

que in vertice montis ait : Homo Dei, rex prae- corporis atque animae salutem impio dominorum

cepit, ut descendas. Respondensque Elias dixit suorum mandato postponant.

quinquagenario : Si homo Dei sum, descendat 54 Cum neque secundus pentacontarchus deside- Tertio duci
parcens cum
ignis de ccelo, et devoret te et quinquaginta rio regis satisfecisset, misit rex tertium, qui intel-
coaditregem
tuos. Descendit itaque ignis de coelo, etdevoravit lccto duorum prxcedenlium supplicio cautior factus, Ochoziam,
cui tiwrlem
eum, etquinquaginta, quierantcumeo. Rursum- suppliciter Eliam alloquitur, eumque volentem co-
pradicil.
que misit ad eum principem quinquagenarium al- vam rege adducit, ut in eodem libro iv Regum cap.

terum, et quinquaginta cum eo. Qui locutus est 1 * 13 narralur hoc modo: Iterum misitprincipem
illi : Homo Dei, haec dicit rex : Festina, descen- quinquagenarium tertium, et quinquaginta, qui

de. Respondens Elias ait : Si homo Dei egosum, erant cum eo. Qui cum venisset, curvavit genua
descendat ignis de coelo, et devoret te, et quin- contra Eliam, et precatusesteum, et ait : Homo
quaginta tuos. Descendit ergo ignis de ccelo, et Dei, noli despicere animam meam, et animas
devoravit illum, et quinquaginta ejus. Plerique servorum tuorum, qui mecum sunt. Ecce de-
sacrs Scripturse interpretes censent, quod Elias ab scendit ignis de coelo, et devoravit duos princi-
hisce pentacontarchis per ironiam homo Dei appel- pes quinquagenarios primos et quinquagenos,
latus fueril; quam opinionem subsecutapcenaverosi- qui cum eis erant ; sed nunc obsecro, ut misere-
miliimam rcddit. Non defuere tamen, teste Theodo- aris animse meae. Locutus est autem angelus
reto, qui Eliam crudelitatis accusarunt, eo quod Domini ad Eliam dicens : Descende cum eo, ne
hos duces quinquagenarios cum suis militibus igni timeas. Surrexit igitur, et descendit cum eo ad
cmlesti devorandos tradiderit. Sed idem Theodoretas regem. Et locutus est ei Haec dicit Dominus : :

in Qmestionibus ad librum iv Regum Interrogatione Quia misisti nuntios ad consulendum Beelzebub

4 in Grscco-Latina Sirmondi noslri editione tom. I deum Accaron, quasi non esset Deus in Israel, a
pag.336 calumniatoribus illis ita respondet : Qui quo posses interrogare sermonem ideo de lectu- ;

prophetam accusant, adversus Deum prophetae, lo,super quem ascendisti, non descendes, sed
linguam movent ipse enim immisit ignem. Est
: morte morieris. Mortuus est ergo juxta sermo-
ergo nimiae audaciae divinae irasci administratio- nem Domini, quem locutus est Elias, et regnavit
ni. Oportet enim scire aequitatem divinse provi- Joram frater ejus pro eo, anno secundo Joram
dentias, et qtiod juste punit peccatores, et bene- filii Josaphat regis Judae : non enim habebat
ficio afficit suos cultores. Est autem perspicuum, filium. Huic Joramo Achabi filio postea acciderunt
quinquagenarios, et qui eis parebant, convenisse ea, quse Elias viventi Achabo preedixerat, ut supra
cum scopo ejus, qui illos misit. Unde etiam a indicavimus.
Domino immissa sustinuerunt supplicia.
C 53 Jacobus Salianus in annalibus Ecclesiasticis
cujus ultio-
vetcris Testamenti ad annum mundi 3138 num. 52 Eliae raptus , et quaestiones huic
nis circuw-
slatillst exti- exislimat, hanc divinsc ultionis tragivdiam in monte
minantur. annexae.
Carmeto peraclam esse, et secundum pentacontar-
chum ignarum fuisse corum,quseprioriconligerant.
Rem totam loco mox citato sic probabiliter exponit TToc paragrapho mirabilem Eliae raptumexsacris Rtajwj*
Hajc dum
Carmelo fierent, nec superesset
in 11 Litteris referemus;
ceteras vero quxstiones Zriaadil"
nuntius, qui rem gestam Regi nuntiaret, rex huic raptui connexas, vel ea occasione ab interpre- l( ca > '

flagrabat desiderio habendi Eliam in potestate tibus aliisque scriptoribus motas breviter attinge-
sua, virum, quem patri suo pridem inimicum ab mus. Liber iv Regum cap.2 prodigiosam hanc hi-
illoipso non semel audierat, quem tam multis storiam ita exponit : Factum est autem, cum
deorum suorum prophetis mortem intulisse me- levare vellet Dominus Eliam per turbinem in
minerat, quem universum populum quadraginta ccelum, ibant Elias et Eliseus de Galgalis. Dixit-
duorum mensium fame afflixisse tenebat, quem que Elias ad Eliseum Sede hic, quia Dominus:

sibi et totiregno infestum ac perniciosum puta- misit me usque in Bethel. Cui ait Eliseus : Vivit
bat, ut qui sibi nunc mortem, et paulo ante uni- Dominus, et vivit anima tua, quia non derelin-
yersae familiae interitum denuntiasset. Itaque quam te. Cumque descendissent Bethel, egressi
cum primus quinquagenarius neque Eliam vin- sunt filii prophetarum, qui erant in Bethel, ad
ctum ad regem adduceret, neque nuntium de re Eliseum, et dixerunt ei Numquid nosti, quia
:

tota mitteret, impatiens mora? alterum nuntium hodie Dominus tollet dominum tuum a te? Qui
eadem ex superbia et animi tumore in Carmelum respondit Et ego novi, silete. Dixit autem Elias
:

misit, qui simul sciret, quid socio factum esset, ad Eliseum Sede hic, quia Dominus misit me
:

et eadem potestate praeditus, eodem cum illo in Jericho. Et ille ait Vivit Dominus, et vivit
:

munere, si res ita ferret, fungeretur. Estque anima tua, quia non derelinquam te. Cumque
venis-
 :

DIE VIGESIMA JULII. 19

venissent Jericho, accesserunt filii prophetarum, ille spiritus, quem Eliseus sibi petiit. Theodoretus ACCTOHE
qui erant in Jericho, ad Eliseum, et dixerunt et nonnulli Grseci Eliseum duplici Elias spiritu do- G C.
J)isquiritur
ei Numquid nosti, quia Dominus hodie
:
tollet natum fuisse scribunt, quia duplo majora vel plura
quis fuerit
dominum tuum a te? Et ait Et ogo novi, : silete. patravit miracula. Hos sequilur S. Petrus Damia- duplex spiri-
tiis, quem
Dixit autem ei Elias : Sede hic, quia Dominus nus seu alius auctor sub ejus nomine citatus Sermone sibi Eliseus
misit me
usque ad Jordanem. Qui ait Vivit Do- : 2 de Nativitate S. Joannis Baptistse dicens : In Eli- pustulavil,

minus, et vivit anima tua, quia non derelinquam seo fuit duplex Eliae spiritus, non meritorum cu-
te. Notant hic communiter interpretes, quod Elias mulo, sed exhibitione miraculorum, quia xxnr
ex modestia et humililate voluerit Eliseum a se di- miracula fecit, cura Elias fecerit xn durataxat.
mittere, ut honori/icum raptum suum occultaret : Anastasius vero Nicenus aliique numerant pauciora
singularia enim Dei dona oculis hominum subdu- utriusque prophetse miracula , sed ea proportione,
cenda sunt, nisi Deus ipse ea manifestet, sicuti hic ut Eliscus duplo plura patraverit. Sanctes Pagni-
Eliseo et filiis prophetarum instantem Elia?. reces- nus hanc Elisei petitionem ita vertit : Fiat men-
sum indicaverat. Quare Elias tertio repetens sede sura duarum partium de spiritu tuo super me.
hic, non prsecipit Eliseo, ut ibi subsistat, sedpotius Qua versione innuit, Eiiseum duas Eliani spirilus

comiter ipsum hortatur, ut ilineris labori parcat, partes sibi postulasse, sicuti primogenitus juxta le-

quasi diceret : Non est necesse, ut me comiteris. gem Deuteronomii cap. 21 V 17 debebat habere du-
Ita fere Cornelius a Lapide in commentario ad plicem portionem heredilatis paterme. Alii denique
hunc versiculum. volunt, Eliseum sibi petiisse eadem sancti Spiritus

el prodigiuse 56 Porro Scriptura sacra ibidem sic pergit : dona ; nempe graliam prophetiz et miraculorum,
tmiisiens
Jurdanem, Ierunt igitur ambo pariter, et quinquaginta viri quibus Elias cultum veri Dei propugnaveral. Unde
Etiseo spe- de filiis prophetarum secuti sunt eos, qui et ste- Angelomus supra laudatus ait : Spiritus duplex,
ctante, igneo
curru in terunt e contra longe, illi autem ambo stabant est spiritus prophetiae et miraculorum. Quamvis
alium suble- omnes
SU p er Jordanem. Tulitque Elias pallium (Septua- hse interpretationes sint satis probabiles, ta-

[1 ginta prjXcoryjv appellant, de quo supra ) suum, in- men primx magis quadrare videtur responsio Eliae,
volvit illud et percussit aquas, quse divisae sunt qua dixit : Rem difficilem postulasti, scilicet duplo

in utramque partem , et transierunt ambo per majorcm spiritum, quam in me fuerit. Hanc inter-
siccum. Cumque transissent, Elias dixit ad Eli- pretationem etiam conftrmant ea, qux interpretes
seum : Postula quod vis utfaciam tibi.antequam passim observarunt, videlicet : quod Eliseus non
tollar a te. Dixitque Eliseus : Obsecro, ut fiat in unum, ut Elias, sed duos mortuos resuscitaverit,
me duplex spiritus tuus. Qui respondit : Rem nec triennii cum dimidio, sed septennii famem in-

difficilem postulasti ; attamen si videris me.quan- duxerit, et duplo plura miracula fecerit. Videri hic

do tollar a te, erit tibi, quod petisti ; si autem potest Salianus noster, qui ad annum mundi 3139
non videris, non erit. Cumque pergerent, et in- num. 12 et sequentibus fuse de hac re disserit.
cedentes sermocinarentur, ecce currus igneus, et 58 Alia queestio est, qitalis fuerit currus igneus et qualis fue-
ril currtts,
equi ignei diviserunt utrumque, et ascendit Elias et equi ignei, quibus ascendit Elias per turbinem
quo Elias a
per turbinem in coelum. Eliseus autem videbat, in ccelum. Aliqui existimant, fuisse angelos, qui terra subla-
tus est,
et clamabat : Pater mi, pater mi, currus Israel sub hac forma Eliam sursum vexerunt juxta illud
et auriga ejus. Et non vidit eum amplius. Ap- Psalmi 103 V 4 : Qui facis angelos tuos spiritus,
prehenditque vestimenta sua, et scidit illa in et ministros tuos ignem urentem. Videtur huic
duas partes. Et levavit pallium Elise, quod ceci- opinioni favere auctor, qui passim sub S. Ambrosii

derat ei. Reversusque stetit super ripam Jorda- nomine citatur, dum in Symbolum Apostolorum non
nis, et pallio Elia?, quod ceciderat ei, percussit procul a ftne sic scribit : Elias in corpore isto posi-
aquas, et non sunt divisse, et dixit Ubi est : tus curru igneo, id est Angelorum subvectione,
Deus Eliae etiam nunc? Percussitque aquas, et qui sunt spiritus et flamma ignis, qui faciunt vo-
C divisae sunt hunc atque illuc, et transiit Eliseus. luntatem Dei, in illa commotione usque ad coelum
Videntes autem filii prophetarum, qui erant in assumptus est. Alii arbitrantur, totam hanc ma-
Jericho e contra, dixerunt : Requievit spiritus chinam compositam fuisse ex aere densiori, qui in-
Eliae super Eliseum. Et venientes in occursura star ignis splendebat ac rubebat, et sic Eliam, tur-

ejus adoraverunt eum proni in terram, dixerunt- bine seu vento impcllente, et Angelo hunc aerium
que illi : Ecce cum servis tuis sunt quinquaginta currum moderante, in altum fuissesubtatum. Corne-
viri fortes, qui possunt ire et quserere dominum lius a Lapide in commentariis ad hunc locum etiam
tuum, ne forte tulerit eum Spiritus Domini, et dicit, hitnc currum non fuisse vere igneum, sed
projecerit eum in unum montium, aut in unam tantum habuisse speciem ignis, sicut habcnt meteora

vallium. Qui ait : Nolite mittere. Coegeruntque in acre formata. Idem senlit Salianus, quisimulex
eum, donec acquiesceret et diceret : Mittite. Et Tostato nitide explicat, quomodo Elias et curru
miserunt quinquagintaviros, qui cum quassissent igneo e.t turbine in altum raptus fuerit, dum ad an-
tribus diebus, non invenerunt, et reversi sunt num mundi 3139 num. 39 ita scribit Nubes vi- :

ad eum. Videntur hi filii prophetarum sibi persua- delicet rutilans in quamdam soliditatem adden-
sisse, quod Elias tantum pro tempore quodam ex sata, et meteorum quoddam in speciem
quasi
oculis suis sublalus esset, et in loco quodam vicino currus et equorum igneorum efformatum super
absconditus. Forte hujusmodi prophctarum transla- terram decurrere videbatur versus utrumque
tiones eo tempore erant satis communes, cum Ab- prophetam, et inter utrumque pertransiens alte-
dias Achabi procurator supra Eliae dicat : Cumque rum ab altero separavit, et raptus est Elias ad
recessero a te, Spiritus Domini asportabit te in currum igneum, ubi consedit, Eliseo solo hun -t
locum, quem ego ignoro. remanente statimque consurgens ventus e terra
;

57 Aliqua in sacro textu numeri praecedentis ex- extulit paulatim equos atque currum, donec ab
plananda sunt ; ac primo quidem, quis sit duplex oculis spectantis et inclamantis Elisei subduce-

retur
 :

20 DE S. ELIA PROPHETA.
AUCTORE retur ; sicque verum est, et a curru igneo, et a proximum unde et aves cceli dicimus, quia eas
;
D
G. C. turbine venti Eliam abductum in ccelum, curru volitare in aere videmus. In ccelum itaque aereum
ferente, auferentevento.et angelo, ut supra dixi, Elias sublevatus est, ut in secretam quamdam
utrumque quasi auriga moderante. terraj regionem repente duceretur, ubi in magna

Expticautur 59 Cum Elias sursum elevaretur Eliseusclama- , jam carnis et spiritus quiete viveret, quousque
txtrema ver-
ad finem mundi redeat, et mortis debilum solvat.
ba Elisei cla- bat : Pater mi, pater mi, currus Israel et auriga
mantis, dum ejus; sive ut sonat Hebraice : Curruslsraeletequi- Non merelur hic refutari inepta fabula quorumdam
Eliassursum
levabalur tes ejus ; vel ut Septuaginta interpreles habent : e- Rabbinorum, qui ftngunt Eliam in sphxraignea ab
quesejus. Vatablus aliique hanc Elisei exclamatio- igne fuisse consumptum, et solo spiritu in ccelum
nem ita exponunt, acsi diceret : Vale, o Elia pater penetrasse. Vides hic a S. Gregorio Magno Elise

mi, qui eras totum robur Israiilis ; acmagis Israelem commorationi secretam quamdam terras regionem
juvabas tuo zeio et oratione, quam magna curruum assignari.

et equitum multitudo. Chaldxus interpres ita hanc 61 Irenxus aliique veteres et graves auctores col- «> aucm

phrasim verlit : Magister mi, magister mi, qui locant Eliam in paradiso terrestri, ex quo Adam translatus.

melior eras Israeli oratione tua curribus et equi- expulsus fuit. Sed hxc sententia certa non est, cum
tibus. UndeS. Ambrosius in Ubro de Nabuthe cap. multi probabilitcr existiment, terrenum hunc para-
14 ita scribit : Cum reciperetur Elias, et curru disum aquis diluvii periisse, ut videri potest apud
quasi ad coelum ferretur, clamavit ad eum Eli- Blasium Viegas in commentariis exegeticis ad caput
seus : Pater, pater, agitator Israel et eques 11 Apocalypseos sect. 5, Benedictum Pererium
ejus : hoc est, qui populum Domini bono ductu tom. 1 tn Genesim lib. 3 disp. 1 quxst. 5, Janse-

regebas, constantise merito hos accepisti currus, nium episcopum Gandensem in Concordia evangelica

hos equos ad divina currentes, quia moderato- cap. 143, Franciscum Suarcz tom. 2 in 3 partem
rem te humanarum mentium Dominus compro- divi Thomx, quxst. 59 art. 6 disp. 55 sect. 1. E
bavit : ideo tamquam boni auriga certaminis, Plurimi sancti Patres asserunt ignotum esse locum,

victor seterno prsemio coronaris. Qux hic de in quo Enoch et Elias nunc versantur. Imo S.
xterno prxmio dicuntur, de certa ejusdem spe inlcl- Chrysostomus Homilia 21 in Genesim monet, non
ligenda sunt ; quandoquidem Elias nondum xterno esse curiosius indagandum, quo Dominus Enochum
gaudio fruitur, ut docent sancti Patres ac Theologi. transtulerit. Theodoretus quxstione 45 in Genesim
Gregorius Magnus lib. 2 in Ezechielem Hom. 21 proponit hanc quxstionem : Quem in locum Deus
eadem Elisei verba sic tropologice explicat : Quid omnium transtulit Enoch? Mox autem respondet
est, fratres charissimi, quod Elias currus Israel Non inquirenda sunt, quae silentio sunt tradita,
et auriga dicitur, nisi quia auriga agitat, currus sed veneranda, quee scripta sunt. Item de hodiema
portat? Doctor ergo qui mores populi et per pa- Eliae commoratione sentiendum est, acquiescendum-
tientiam sustinet, et sacri eloquii verbis docet, que Patribus illis, qui hunc locum nobis incognitum
et currus dicitur et auriga. Currus.quia toleran- esse affirmant. Subtiliter hic a quibusdam disputa-
do portat; auriga, quia exhortando agitat. Cur- tur, an Elias in hoc loco indigeat cibis corporalibus,

rus, quia mala sustinet; auriga, quia populum an sit in statu merendi ; de quibus videri possunt
bonis admonitionibus exercet. Tostatus in lib. iv Franciscus Suarez et Blasius Viegas locis proxime

Regum cap. 2 quxst. 19 inter alias rationes dicit, citatis, aliique Theologi. Huc magis spectant ea,
Eliseum ita exlamasse, ut signiftcaret, Eliam a se qux ab Elia post raptum gesta sunt, ac porro circa
abeuntem videri, adeoque se duplici spiritu donan- ftnem mundi gerentur.
dum esse juxta promissum Eliae, qui paulo ante
prxdixerat : Rem difficilem postulasti ; attamen
si videris me, quando tollar a te, erit tibi, quod
autem non § X. Praesens Eliae status, epistola ab eo
petisti ; si videris, non erit.
el refcrtnilur 60 Non minus controvertitur, quem in locum post raptum regi Joramo missa; fu-
varix senten-
tix de loco,
Elias fucril Iranslatus. In textu vulgato legitur a- turus regressus circa finem mundi.
scendisse in coelum. Hinc Procopius Gazxus, alii-
que nonnulli-putarunt, Eliam jam gloriosum in
ccelis cum Chrislo regnare. Sed hi auctores cxlum
Hebrxi scriptores Eliam in loco, ubi nunc degit, Eiias in loco
nimis stricte acceperunt, cum tamen ea vox sxpe in plurimis negotiis occupant, ne scilicet otiari
sacris Litteris pro aere sumatur, sicuti dum aves
$( *Sm»
videatur. Imprimis in suo Seder Olam cap. 17 tra- otiatur;
vocanlur volatilia cceli. Ideo forie Septuaginta hanc dunt, eum ibidem conscribere gesta omnium xtatum
expressionem ita Grxce verterunt co$ elj rbv ob-
:
et temporum. Prxterea Rabbi Kimchi comminisci-
pavov. Idest : tamquam in ccelum. Prxterea S. tur, Eliam singulis Judxorum circumcisionibus in-
Augustinus lib. 9 Genesis ad Litteram cap. 6 huic visibilem adesse. Imo apud Sgambalum nostrum loco
opinioni aperte
Neque enim arbi- contradicit :
jam aliquoties supra citato Jalkut Sect.
In Monte
trandum Eliam vel sic esse jam, sic-
est, inquit,
ita habet : Cumquis aliquid boni facit, Elias et
ut erunt Sancti, quando peracto operis die de-
Messias illud scribunt, Deus autem
narium accepturi sunt, vel sic quemadmodum obsignat.
Sed ut incertas et fabulosas
Judxorum traditiones
sunt homines, qui ex ista vita nondum emigra- omittamus, dicendum potius est,
runt. Jam itaque aliquid melius habet, Eliam suavissimis
quamvis- contemplationibus vacare, et minime
nondum habeat quod ex hac quiete otiosa
vita recte gesta in
frui, ut innv.it Suarezius noster tom.
finemhabiturus Gregorius
2 in 3 partem
sit. MagnusHomilia29 Divi Thomx
in Evangelia duplex cozlum dislinguit his
quxst. 59 6 disp. 55 sect. 1.
art.
verbis : Quod si quis contra
In veteri Testamento cognovimus, Suarezium cum Blasio Viegas
quod Elias alusque Eliam merili capacem
sit raptus in ccelum slatuat, dici potest,
sed aliud ccelum aereum, ;
eum varios virlutum actus exercere,
aliud aithereum. Ccelum quippe aereum aliisque occu-
terrse est patwnibus nolitiam nostram
fugientibus merita sua

augere.
 DIE VIGESIMA JULII. 21
AICTORE
Bernardus serm. 6 de Ascensione nonnihil violenla videtur. Quid absurdi est, si Elias
augere. Ut ut est, G. C.
indicat his ex loco, in quo nunc versatur, has lilteras miserit
Domini assiduam Eliae occupalionem
per quos domi- per angelum humana forma indutum, sive per Eli-
verbis Felices nimium viri illi,
:

praesignata, Enoch raptus, seum aliumve prophetam, cui ipse apparuerat? Sicut
nica Ascensio legitur
soli jam Deo enim in Transfiguratione Chrisli Elias apparuit
translatus Elias. Felices plane, qui
intelligendo, diligendo, fruen- Pelro, Jacobo et Joanni, sic etiam apparere potuit
vivunt, soli vacant
alicui prophetx aut viro (ideli, eique litteras a se
do neque enim corpora, quae corrumpuntur, illas
:

scriptas adJoramumperferendas dare. Hxc est com-

aff^ravant animas, aut terrena inhabitatio sen-
-. i I -.._.. .... ».._« MHfanfin cui
sententia,
-,.,' Knnroiifiiinf W/>_
consentiunt He-
deprimit munior inlerpretum
sus eorum tamquam multa cogitantes
cum Deo ambulasse noscuntur. Factum est brxi in suo Seder Olam cap. 17, ubi vocatur hxc
qui
epistola de coslo missa. Rabbi David Kimchi, teste
impedimentum omne de medio, occasione universa
Scipione Sgambato supra harum litterarum
sublata, materies nulla relicta est, quae eorum
citato,

deprimat intellectum.
aggravet, vel missionem ita explicat : Apparuit forte Elias alicui
affectum
Nunc de Eliae epistola diu post ejus raptum ad regem ex prophetis, et ei dictavit hanc epistolam feren-
Joramum allata, hxc paucaaccipe. dam ad regem, ut ille recogitans, Eliam sibi e
coelo haec scribere, agnosceret, quantum facinus
elpost ra- 63 Liber n Paralipomenon cap. 11, narrata re-
plum suum admisisset. Ne quid circa Eliae Acta neglexisse vi-
gis Joram impietate, de hac minaci epistola sic lo-
misit regi
Allatae sunt autem ei litterae ab Elia deamur, etiam de rebus ab illo circa fmem mundi
q U it U rt 12:
joramo 'litte-
ras ' agendum est.
propheta, in quibus scriptum erat : Haec dicit gerendis

Dominus Deus David patris tui : Quoniam non 65 Juxla commuvem sanctorum Patrum mentem Elias circa
finem mundi
ambulasti in viis Josaphat patris tui, et in viis de Henocho et Elia explicantur ea, qux in Apoca- rediturusest,

regis Judased incessisti per iter regum lypsi S. Joannis cap. 11 sic prxnuntiata sunt Et
Asa ;
:

B Israel, et fornicari fecisti Judam, et habitatores dabo duobus testibus meis, et prophetabunt die- E
Jerusalem, imitatus fornicationem domus Achab, bus mille ducentis sexaginta, amicti saccis. Hi
insuper et fratres tuos, domum patris tui, melio- sunt duae olivae, et duo candelabra in conspectu
ecce Dominus percutiet te plaga Domini terra. stantes. Et si quis voluerit eis no-
res te, occidisti :

magna cum populo tuo, et filiis et uxoribus tuis, cere, ignis exiet de ore eorum, et devorabit ini-

universaque substantia tua. Tu autem aegrotabis micos eorum : et si quis voluerit eos laedere, sic

pessimo languore uteri tui, donec egrediantur oportet eum occidi. Hi habent potestatem clau-
vitalia tua paulatim per singulos dies. Hisce Eliae dendi ccelum, ne pluat diebus prophetia. ipsorum,
minis respondit eventus, ut oslendunt sequentia, qux et potestatem habent super aquas convertendi eas

ibidem sic subjunguntur : Suscitavit ergo Dominus in sanguinem, et percutere terram omni plaga

contra Joram spiritum Philistinorum et Arabum, quotiescumque voluerint. Et cum finierint testi-

monium suum, bestia quae ascendit de abysso,

qui confines sunt -Ethiopibus et ascenderunt in ;

terram Juda, et vastaverunt eam, diripuerunt- facietadversum eos bellum, et vincet illos, et
occidet eos et corpora eorum jacebunt in pla-
que cunctam substantiam, quae inventa est in :

magnae, quae vocatur spiritualiter

domo regis, insuper et filios ejus et uxores nec :
teis civitatis

remansit ei filius, nisi Joachaz, qui minimus natu Sodoma et .Egyptus, ubi et Dominus eorum cru-

erat. Et super haec omnia percussit eum Dominus Et videbunt de tribubus et populis et
cifixus est.

languore insanabili. Cumque diei succederet linguis et gentibus corpora eorum per tres dies
alvi
temporum spatia volverentur, duorum et dimidium, et corpora eorum non sinent poni
dies, et
est circulus, et sic longa con- in monumentis. Et inhabitantes terram gaude-
annorum expletus
sumptus tabe, ita ut egereret etiam viscera sua, bunt super illos, jucundabuntur, et munera mit-
languore pariter et vita caruit, mortuusque est tent invicem, quoniam hi duo prophetae crucia-

in infirmitate pessima, et non fecit ei populus verunt eos, qui habitabant terram. Et post dies
secundum morem combustionis exequias, sicut tres et dimidium spiritus vitae a Deo intravit

fecerat majoribus ejus. in eos, et steterunt super pedes suos et timor ,

quarummis- 64 Explicatores sacrx Scripturx in varias abeunt magnus cecidit super eos , qui viderunt eos.
sio diversi-
mode expo- sententias, ... inveniant modum, quo Elias probabi-
Et audierunt vocem magnam de ccelo dicentem
nitur.
lius has litteras scripserit, et tam diu post suum eis : Ascendite huc. Et ascenderunt in coelum in
raptum ad Joramum direxerit. Cajetanus quidem nube et viderunt illos inimici eorum. Jam ali-
;

asserit, Eliam hic memoratum ab Elia Thesbite qua obscuriora hic ordine elucidanda.
quod negans
distingui ; sed hxc ejus assertio facilius negatur, 66 Scio, quosdam Catholicos hxc non intellixisse aliqui lixre-
quam ipse eam possit probare ;prxsertim cum Elias de Henocho et Elia, atque ita ansam prxbuisse hx- tici.
ille hic vocetur propheta, quo nomine Elias Thes- reticis pejora excogitandi et effutiendi : nam Calvi-

bites designari solet. Saltem cum torrente interpre- nistx, prxsertim Angti, qui negant Eliam et Heno-
tum nova illius opinio respuenda est, donec quis os- chum venturos in fme mundi, docent hosce duos testes
tenderit, alterum Eliam prophetam sub rege Joramo esse novum et vetus Testamentum. Sed hunc erro-

floruisse. Neque placet effugium Vatabli, qui per rem egregie refellit Lessius noster, dum contra ma-
Eliam hic intelligit Eliseum, quia duplicem Eliae gnx Britannix regis expositionem ita scribit Hi :

spiritum acceperat. Alii putarunt, Eliam ante ra- duo testes, quos Dominus mittet, erunt testes
ptum suum has litteras scripsisse, et dedisse custo- vivi, qui poterunt se explicare, disputare, refu-
diendas Eliseo vel alicui simili, ut eas postmodum tare adversarios, ostendere illum hominem esse

traderet regijoramo : poterat enim Elias, inquiunt, Antichristum, ejus signa esse mendacia, etc. At
spiritu prophelico prxvidcre, qux faclurus et passu- duo isti libri sunt testes mortui, nec possunt cer-
rus erat Joramns : sicque diu antea scribere episto- tamen inire cum adversariis, aut se explicare et
lam, qux regi postea redderetur. At non video ne- objecta solvere, neque occidi. Adde quod duo te-

cessitatem recurrendi ad hanc explicationem, qux stamenta non vestiantur saccis, nec iis conveniant

aliqua
 22 DE S. JOSEPH QUI ET BARSABAS ET JUSTUS.
AUCTORE aliqua, qux usque ad t 13 de duabus singularibus calumnia convicti, commiseratione potius quatn re- [)

G. C. personis dicuntur. Nonnulli etiam orlhodoxi duos fulatiom digni sitnt. Nunc reliqua explicerrms.
illos testes jam dudum venisse arbitrantur, et totam 68 Per bestiam, qux ascendit de abysso, commu- Circum
1 S ll
hanc prophetiam de Christo Domino nostro et Joannc niter hic intelligitur Antichristus, qui eril crudetis } fiusex.

Baptista exponunl. Alii, inter quos Lyranus Au- et et ferus, acsi ex inferno accederet : imo juxta pleros- expticami"*
rcolus, per eos Sylverium Papam et Mennam Pa- que interpreles a dxmonibus dirigetur, ut in Eliam
triarcham Conslantinopoiitanum intelligunt, qui con- ejusque socium, et sanctos illorum asseclas omnem
tra Eutychetis hxresin decertnrunt. Denique non sxviticm exerceat, eosque morte afficiat. Palestrs
desunt, qui. putent in his duobus notariS. Domini- autem Eliani martyrii verosimiliter erit Hieroso-
cum elS. Franciscum, quodnon displicuit Ubertino. lyma, qua? vocatur spiritualiter, id est, non pro-
Sed tota Apocalypseos series manifeste ostendit, hic prie, sed attentis turpibus incolarum moribus et ne-

agi de novissimis mundi temporibus, et hos duos fanda libidine, Sodoma et ^Egyptus. Quamvis id
testes esse Eliam cum suo socio, ut recte probat aliqui de urbe Romana perperam interpretentur,
noster Gregorius Ferrarius in suis commeniariis ad tamen probabilius Hierosolymam designari colligi-
Apocalypsin. tur ex his verbis immediate scquentibus : Ubi et
qm etiam 67 Hi duo testes prxdicabunt 1260 diebus, qui Dominus eorum crucifixus est. Porro sacra Scri-
lempus prtt-
dicationis efficiunt tres annos cum dimidio, uti computanl Cor- ptura non exprimit, quo mortis genere Elias affi-
ejus impie ct nelius a Lapide et Gregorius Ferrarius, aliique in- ciendus Speculum Carmelitanum tom. 1 parte 1
sit.
ridtcv.lt in-
lcrpretan- terpretes hunc Apocalypseos locum notis illustrantes. pag. 124 Eliam crucifixum reprxsentat, citatque
tur.
Lulherani et Calvinistx in his diebus explicandis S. Thomam, qui in expositione aurea in Apocalypsin
ridicule seu potius mise.re se torquent, ut rebellioni lixc verba, ubi et Dominus eorum crucifixus est,
sux contra Romanum Ponlificem larvam aliquam ita dicitur exponere UBI, id est
: in qua civitate
obtendant. Fingunt namque per dies hic inlelligi scilicet Hierusalem, DOMINUS scilicet Christus E
annos, et designari tempus, quo Romanus Pontifex, EORUM, scilicet Elise et Henoch, CRUCIFIXUS
quem maligne et impie Antichristum vocant, tyran- EST, corporali crucifixione et ita erunt ei con- ;

nidem suam in ecclesia Christi exercet. Cum vero formes et morte et mortis loco. Fateor, hic indi-
jam videant, Romanos Ponlifices diutius Ecclesix cari futuram Eliae crucifixionem ; verum negatur,
prxfuisse, suamque supputationem non succedere, hanc Expositionem auream in Apocalypsin Angelico
etiamsi ex suo cerebro dies in annos converterint, Doctori adscribendam esse. Ita sentiunt plures viri
alias excogitarunt fabulas, quibus rudi popello im- eruditi, et novissime JacobusEchardus Dominicanus,
ponant. Bullingerus quidem Serm. 46 dicit,certum qui in Scriptoribus Ordinis Prxdicatorum a se nu-
tempus hic poni pro incerlo. At hoc non placel Chy- pereditis tom. 1 pag. 343 hoc opus absolute supposi-
trxo el lllyrico, qui in suis cenluriis somniant, hos titium censet. Ferrarius noster ex conjecturis qui-
1260 dies esseAngelicos. Alii alia comminiscuntur. busdam probabile putat, Eliam crucifigendum esse.
Ita illi inter se dissident fanaticis explicationibus, At fori nostri non est de ea re pluribus disceptare :
ad quas intclligendas CEdipo opus esset. Sed quid satis hic sit, prxcipua quxque capila ad S. Eliam
mirum, si venenosa hxreseos hydra quotidie nova spectantia, pro instituto nostro exposuisse. Si cui
crrorum capita producat? Possent hic facile insulsx hxc non sufficiant, habet, quos consulat, obvios in
eorum ineptix convelli ; at infeiices isti, tolies de sacram Scripturam interpreles.

DE S. JOSEPH
C

]'. B.
QUI ET BARSABAS ET JUSTCS.
mserviens, multamque pro Christi
fide persecu-
SYLLOGE tionem a Judaeis sustinens,
victoriosissimo fine
in Judaja quievit. De quo
Sancti cultus, Acta, confusio refertur, quod venenum
cum aliis, bibent, et nihil ex hoc triste
pertulerit, propter
miraculum. Dommi fidem. Adonemfere describunt hoc
die Usu-
Secilo
ardus atque Notkerus
; consonatque (ut alia prxter-
iem hunc sancto Joseph Ecclesia jam

Antiquushu-
lus eullui
Becleiia /(»-
ni
D
vimus
pervetuslo ejus martyrologio, quod
num
llbiad
olim
Romana festum assignavit, ut liqnet et ex

Vetus seu Parvum appellare consue-

xmKalend. Augusli annuntiatur his
Roma-
^mrecentioraJmartyrologiumRomanumhodiernum.
2Apud Grxcosdiem ipsi peculiarem non inveni;
celebratur tamen cum aliis
pulis die
notatur
Christi Apostolis
xxx Junu, quando
:'W^, 6 k«1 W
disci-
in Menxis maqnis
B apaa6« s
ac
ita
giiem diem
etiam ser-
vanl
Vl
pes
-Etlno;
et Copti;

mana die w verbis Joseph, qui cognominatus est

Justus qui aupl^oj yewJpews, ruv
«, ,,l 6 **\ Zi
Julii,
a Judreis pro Christo multa perpessus,
victor in id est Joseph, qui et Justus et
6 f/.a9„roiv wi. Uw el«;

Juda?a quievit. Hoc elogium ad eamdem :

Barsabas qui :

dicm Adv etiam cum aliis suffragium

«n Martyrologio suo dilatat in tulit, fcum scilicet eli-
hunc modum Nata- :
gendus esset Apostolus, qui
hs beati Joseph, qui cognominatus locum Judx proditoris
est Justus •
impleret) septuaginta
qui cum beato Matthia, ut discipulorum unus existens
numerum duodenum Verti qui cum
impleret, ab Apostolis statuitur.
aliis suffragium tulit ;
quia hoc so-
Sed Matthia lo- nant voces
cum Juds illx tn^cpo; ytviotwc, : tametsi suspicer,
proditoris implente , beatus Joseph hoc asseriex Eusebio lib. 1 cap. 12, quod
mhilominus pnedicationis et hicdici-
sanctitatis officio tur in Menxis ; adeoque sensum esse passivum ac

signi-
 ;;

DIE VIGESIMA JULII. 23

S. Mathias instructior erat. Quin imo ex AICTORE

sigmfican r b v avv
eSt :
aurS
^ r>i ojuota i|^<pw

Mathia pari
Tip.YiOe.vTcr..

siiffragio fuit
oits fortfi

eo capite fourfem amplissimam consecutus est S. Jo-

seph, quod judicio divino tam libenter acquieverit,
P. B.

°„j/ftoJet Eusebius. Diem tamen xx /u-

'

honoratus annumeratus
Ludol- cum cecidit sors super Mathiam. et
fo s(w KaUndario apud
•

lu servan Nec enim

^ sOdemm, ufti eum appel- est cum undecim Apostolis. alter ille

praeteritus doluit, inquit de Joseph S. Joannes

fTjosephJustum At SyriinKalendarioSyriaco,
memonam Chrysostomus Hom. 3 in Acta Apostolorum ; id quod
Romx excuso 1624 ad dicm xx Junii
confirmat cx silentio Scripturx sacrx, cum subdit
Apostoli Barsabfe, qui cognominatus
:

celebrant
Atque hxc de cultu satis. Non celarunt Apostoli, si quid habuerunt minus
est Justus, ex lxxii.
esse S. Joseph, cujus perfectum, qui quidem de ipsis primoribus non
llicesl, ani 3 Patct vero, hunc illum
veriti sunt dicere, quod alicubi commoti fuerunt
S. Ma- est in Actis Apostolorum
cum elogium longe prxcipuum
Ihia ad apa-
electionis ejus et S. Mathix idque non semel, sed semel atque iterum ac sse-
stolatum col- cap. 1 o versn 15, ubi
lalus fuit, verbis: In diebus illis (qui pius. Hos igitur et nos imitemur, et cetera, qux
historia describitur his
Adventum sequuntur usque ad fincm homilix, quibus Os illud
fluxerunt inter Domini Ascensionem et

medio fra- aure-um exemplo sancti Barsab» ambitionem in-

Spiritus sancti) exurgens Petrus
in
simul fere cen- sectalur eorum, qui nimis avide ecclesiasticas appe-
trum, erat autem turba hominum
tunt dignilates.
tum viginti, dixit : Viri fratres, oportet impleri
F.um aliqui
quam prsedixit Spiritus sanctus per 6 Sunt ct alia, qux ex adducto Actorum loco con- confundunt
Scripturam,
eorum, qui com- sequi quidam putarunt, non sine magna personarum cuinBarna-
os David de Juda, qui fuit dux ba alii cum
confusione ut cum ex nomine Joseph alii eumdem Jase, fratre
;

connumeratus erat in :
prehenderunt Jesum, qui
ministerii hujus... hunc esse collegerunt cum S. Bamaba, de quoagitur Domini,
nobis, et sortitus est sortem
Actorum cap. 4, vers. 36, quos refcllunt Baronius ad
Scriptum est enim in libro Psalmorum Fiat :

annum Christi 34, num. 237, aliique posteriores

commoratio eorum deserta, et non sit qui habi-
alter. alii, quidem nobilissimi Scripturx sacrx inter-
et
tet in ea et episcopatum ejus accipiat
;

qui nobiscum suntcon- pretes passim, eumdem hunc faciunt cum Joseph,
Oportet ergo ex his viris,
qui dictus est frater Domini, apud Matthxum cap.
oregati in omni tempore, quo intravit et exivit
baptismate 13, * 55, et cap. 27, * 56 et Marcum cap. 6, v
;
inter nos Dominus Jesus, incipiens a
3, et cap. 15 V 40 et 47. Sed cum nomen Joseph,
Joannis usque in diem qua assumptus est a nobis,
quando tribuilur Sancto nostro in Actis Apostolo-
testem resurrectionis ejus nobiscum fieri unum
rum, in textu Grxco juxta obvia quxque exempla-
ex istis. Et statuerunt duos, Joseph, qui vocaba-
ria exprimaturlaa-hf, quandoautem tribuitur fra-
tur Barsabas, qui cognominatus est Justus, et
Domini in Evangelio locis citatis, in omnibus,
Mathiam. Et orantes dixerunt Tu Domine, qui :
tri

quas potui consulere, editionibus constanter scribatur

corda nosti omnium, ostende, quem elegeris ex
Grxce 'lu>af,cvel in genitivo casu '\aaf„ el sicetiam
his duobus unum, accipere locum ministerii hu-
scribat S. Chrysostomus Homiliis 48 et 88 in Matth.
jus, et apostolatus, de quo praevaricatus est
Ju-
Et dederunt sortes juxta editionem Savilii, S. Hieronymus in Qux-
et
das, ut abiret in locum suum.
stionibus ad Hedibiam § 4, et adversus Helvidium,
eis,'et cecidit sors super Mathiam, et annume-
ubi illud in obliquo inflectit Josetis, itemque S.
ratus est cum undecim Apostolis.
Gregorius Nyssenus Orat. 2 de Resurrectione, ubi
el fuit unus 4 Meum non cst afferre huc omnia, qux ad ex-
«£72 Clirisli et satis clare innuit discrimen nominum Joseph et
discipulis.
planandum hunc textum legi satis copiose possunt
Jose, quod etiam deprehendere licet ex textu Evan-
apud obvios quosque sacrarum Litterarum inter-
geliorum et Actorum Syriaco ; dubilandum vix vide-
temere
pretes. Colligerc hinc interim licet, non
intcr septua- tur, quin nominibus diversa significctur
diversis
sanctum Joseph apud Martyrologos
Quid enim persona; nosterque adeo S. Joseph non sit idem ille
ginta duos Christi discipulos numerari.
qui frater Domini nuncupattir. Itaque rotundepro-
aliud sibi volunt hxc S. Petri verba Oportet ergo :

nuntiat Augustinus Calmetus in commentario in

ex his viris, qui nobiscum sunt congregati in
Actorum caput 1, v 23, Josephum Barsabam no-
omni tempore, quo intravit et exivit inter nos
tum non esse in E.vangelio. Adi ctiam Tillemon-
Dominus Jesus, incipiens a baptismate Joannis,
lium tom. 1 Monument.eccles.notalinS. Petrum.
usque in diem, qua assumptus est a nobis, te-
Non diffitcor tamen, Majores nostros in aliam ali-
stem resurrectionis ejus nobiscum fieri? Ita cerle
de S. Joseph pronnnltot Eusebius Eccles. Historix
quando sententiam propendisse, ut videri potest ad

cap. 12 Et alterum illum, qui cum Mathia diem l Maii pag. 21 num. 8 et alibi.
lib. 1 :
alii cumju-
7 Alia indidem accersita, ni fallor, confusio est
parisuffragiofuit honoratus,fama estexillocoelu sto episcopo

septuaginta discipulorum fuisse. Idem tradit S. ex cognomine Justi, quod Josepho nostro in textu Hierosolymi-
tano; a qui-
Epiphanius in iis qux de Christo subjungit hxresi citato tribuitur. Hinc enim eumdem illum putavit
bus tamen
esse auctor Chronici Paschalis, vulgo
Alexandrini, videtur di-
vigesimx cum inlcr discipulos Justum recenset ;
; siitigui.
ad annum Christi 107, cum Justo illo, qui teHins
idem etiam venerabilis Beda in Retractatione in.
fuit Hierosolymorum episcopus, de
quo et nos egi-
Acta Apostolorum ad hunc locum, ubi etiam pro hac
sentenlia appellat S. Clementem Alexandrinum. mus tum in Historia chronologica episcoporum Hie-
Sunt porro etiam, qui ex citatis verbis conjiciant, rosolymitanorum tom. 3 Maii, tum in Prxtermissis

eum interfuissc nuptiis Canx Galilxx. ad diem v Maii verum huic sententix refragatur
;

v 'r speclatx 5 Constat prxterea ex eodem textu, quam excel- inter alia testimonium Hegesippi apud Eusebium ec-
tatictitatis. lib. 3 cap. 32 juxta editionem
Valesii,
lenti inter Christi discipulos virtute vir habitus fue- cles. Historix
postremum virorum apostolicorum, qui
rit S.Joseph; quandoquidem communi Apostolorum ubi significat
vixisse S. Symeonem, qta Ju-
ad apostolatum cum Mathia delectus sit,ac Christum viderant,
suffragio
stum in Hierosolymitana sedc prxccssit.
Ex eodem
primo quidem loco nominatus. Nec refcrt, quod illum
Clichtoveus in disscrtathme
Deus Malhix postposuerit : non enim de sola vitx Justi cognomine colligit

sanctitatc agcbatur, sed etiam de munere apostolico, de Maria Magdalena, edita Parisiis anno 1519,
Josetemesse
quod et alias cxigebat corporis et animi dotes, qui- pag. 77, sanctum hunc nostrum Joseph
evan-
 :

24 DE S. MARGARITA SEU MARINA VIRGINE ET MARTYRE.

AUCTOnE evangelicum; etfratrem Jacobi Adelphothei ;
quippe natus est: qui cum lethale poculum ebibisset, ta-
P. B. qui etiam ipse appellatus sit Justus upud Josephum, men Dei adjutus gratia, nullum inde accepit in-
Hegcsippum, Eusebium et omnes anliquos. Sed ni- commodum. Unde et illud facile eruitur, quod ea-
mirum aliter S. Jacobus, alitcr S. Joseph Justi dem Martyrologiade persecutionibus ab eodem tole-
vocantur. JacobiK e.nim Grxce oW.aio; dicitur, Jo- ratis affirmant. Cetera vero, qux ibidcm notantur
seph autem 'louaro; : hoc ade.o nomen proprium vi- de morte ejus, alibi non legimus : uti ne.c illud,quod

detur ; illud epithelon virtutis ac sanclimonix Quod . eum aiuntpseudo-Dorotheus et pseudo-Hippolytus in

si eliam 'Iouaro:, ut quidam interpretantur, epithc- apographo Vaticano ,
quod habemus , episcopum
ton esse velis a Latinis in Palxstina versantibus San- fuisse Eleuthcropoleos in Palxstina. De hoc etiam
cto nostro ob sanclitatem inditum, quod eliam Grxci, Sancto intelligi volunt Salmeron et Corderius nostri,
utalias voces non paucas fputa custodia, titulus, fla- locum illum S. Dionysii Areopagitx, seu quisquis
gellum, denarius, praetorium ete.Jin eadem cumRo- est auctor Hbri de Divinis nominibus, cap. 11 sub
manis signtficationc usurparint ; qua ratione hinc, ob- initium : De ipsa igitur divina pace ac silentio,
secro, sequitur, ulfratresfuerint Jacobus et Joseph? quam Sanctus Justus vocat insonantiam et im-
Scitur bibis- 8 Quod addunt Martyrologia de veneno, quod mobilitatem ad omnem emanationem, quae co-
se venentim
UUttut. Ce- hauserit sine incommode S. Joseph, id etiam testa- gnoscitur, etc: ex eoque consequens esse putant,ut
lera fere ub- tur S. Papias apud Eusebium lib. 3 capite ultimo, aliqua S. Joseph de pace ac silcntio scripserit, qux
scura sunt.
ubi sic legitur : Alternm quoque ingens miraculum modo scilicet interierint. Atque hxc sunt omnia,qux
refert (PapiasJ de Justo ,
qui Barsabas cognomi- de sancto Barsaba comperire potuimus.

B
DE S. MARGARITA SEU MARINA
VIRGINE ET MARTYRE
p.
J.
ANTIOCHI^E IN PISIDIA.
Xeip $r,fiwv rif^si ot, Mscpiva, Et'y«.
COMMENTARIUS PILEVIUS. Xilp Kupiau ^' la & aTEmsi.
X"p iri
''ELSop.dxn Sv/.a.Tr\ Mapivav bSjporopujffy.

§ I. Sanctas memoria ex tabulis Grascis Marina, te lictoiis obtruncat manus:

ac Latinis; nomen. Sed coronat gratia Domini manus.
te
Septima post decimam sanctae fert flagra Marinae.
Sancta tam apud Grxcos quam apud

H
FORTE UNO 'sec
Sequitur ibidem elogium, quod est synopsis Acto-
ex Tiunus
Latinos longe notissima, die ac nomine
1'lllMIS SECU- rum; conlractius illud est, quod habetur in Basi-
EIS. diversis refertur. Grxci quippe eam me-
liano ; contractissimum, quod habet Canisius ; di-
'morantdie xvn hujus, sub nomine Mari- ctum autem Anthologium in suo consonat Menxis
Sanela apud
Grscos notis- nae ; Latini vero die xm
et xx, prout notavimus ad
excusis, ex quorum litteris acrostichis in fine
sima cano-
dictum diem xvn, sub nomine Margaritae vel Mar-
nis appositis IQ2H<1>, colligo
auctoris, qui nomen
garetae, a quo huc rejecta fuit. Porro nomen ejus
illum panxit, esse Joseph; de quo plura dedimus ad
scribitur in Typico, quod sub nomine S. Sabx cita-
diem xvn hujus in commentario prxvio S. Alexii.
C ri solet, novo Anthoiogio,
Synaxario Basiliano, Me-
3 Margaritam hanc e.x antiquis Martijrologis F
nologio quod a Sirleto versum Canisius edidit, Ho-
Latinis ante Rabanum qui signarit, novimus nemi- Primuselar
rologio Grxco utroque, nec non in altero, seu in Ho- nem; is vero die xiii sic habet : In Antiochia
pas- «w? quat
ris canonicis Cryptx ferratx, Romx excusis anno
sioMargarethaa virginis, quara Olibrius consul tumscims>
1677 Kalendario Grxcorum apud Genebrardum
;
stuprare volens, et a fide Christi avertere, mul-
(ubimendosc Matinje) item Ephemeridibus Grxco-
tis tormentis eam afflixit, hocest.inequuleo sus-
Moschis ante tomum primum Maii, Kalendario
pensam ungulis acerbissimis jussit carnes ejus
JEthiopico apud Jobum Ludolphum in historia istius
lacerare ; postea in carcerem tenebrosum eam
gcntis pag. 422 quibus adde nostra ccgrapha, ni-
;
misit, ubi diaboli seductiones, qui in
mirum Menologium Slavo-Russicum, Synaxarium specie dra-
conis et ^Ethiopis illi apparuit, superavit,
Ruthenorum a noslro Georgio David missum
,
et ni-
; hil ei illius fraus nocere potuit
Mss. item c bibliotheca Ambrosiana ; supplementum ; novissime vero
gladio persecutoris decollata est et ad vitam
denique nostrum Sirmondo-Chiffletianum :

ad Magna migravit seternam. Etrursum, quod mireris, ea-

Menxa excusa, qux (sequente, ut solet, Maximo dem fere verbum de verbo refert de S. Marina, die
Cytherxo) cum titulo megalomartyris, 7110 etalibi,
xviii Junii, quee in Prxtermissis ad istnm
raro tamen, gaudet, eam signant, rituque diem de-
perquam dimus, et sunt hxc
solenni plura ipsi accinunt in canone seu
cantico sa-
cro peculiari, cujus acrostichis est: 4 In Antiochia celebratur passio Marin» vir- eambissi-
ginis, quae per Olibrium praefectura raulta tor- g^'««W
Xpiarcv napQevop&pTvp* w3^« mentapassa est pro nomine Christi, vincula, etdie;
ao-paai fieXm».
Sponsa tuos Christi ac martyr cantamus carceres, flagella, equuleum; quam et diabolus
ho-
nores. in draconis specie similiter et in ^Ethiopis
tenta-
vit, et subvertere voluit, sed per signum
1
2
Inte ^ritur laudato canoni iterata
sanctaj
ccutatT"' annuntiatio; Crucis effugatus et superatus est. Novissime vero
die 17 Jutii. cui subdundur isti versicnli:
per praedictum praefectum decollata, cum sacro

martyrio
 ; : ;

DIE VIGESIMA JULII. 25

Utrobique habes idem mar- Alexio apud Syros Riscia, id est princeps, vocato, AICTORE
martyrio vita finivit.
quaoccasione, dictum in Commentario prxvio ad J. P.
prmidem eumdem, eamdem palxstram, et
turinm
eamdem Sanctam, semel a Acta ejus Arabica tomo quarto Julii pag. 263. Et
eadem histori* adjuncta,
Grxcis solo mutato nomwe diver- pag. 264 dicitur Mar-Riscia efGabra D'Hallaha.
Latinis, semel a
et alio quidem quam Eadem pag. 263 narratur S. Artemius, quiaprx-
sam duobus diversis diebus,
de qua fectus JEgypti fuit, a Syris nominari Mar-Schiali-
apud Grxcos celebretur, die memoratam ;
Notkerus transum- tha; ubi de S. Dula, et de S. Adaucto quxdam re-
re mox pluribus. Elogium hoc
peries. Quid ni ergo simili nominis metamorphosi
ab alio suo ductore Adone
hic destitutus.
psit
canit die xv Junii nomen Marinae a Grxcis usurpalum, in nomen Mar-
alio item
riie 5 Wandelbertus Prumiensis ita
Ifandelber- garitse apud Lalinos transieril ? Quis primo id fece-
"' ,! l3 sed longe ante Raba-
tus I
Margarita martyrii splendore nitescit. rit, quove tempore, nescimus ;

Julii
num id factum esse, constabit inferius, ubi nomen

Cur islo die referatur, nos latet; nisi vel a xvm Margaret» seculo seplimo apud Anglos in honore
sit. Interim cx fuisse ostendemus.
Junii vel a xiii Julii huc retracta
Martyrologio uni- trnnsformationis quia conjectum
9 Causam certam hujusmodi
dictisliquet, Castellanum in suo
proferunlur
versali ad annuntiationem Sanctx falso in margine delegere non est in promptu, conjecturis, a quibus

notare, quod incognita fuerit

omnibus antiquis ccepimus, insisterc pergamus. Margarita origine vox

martyrologis et menologis. In Adone aucto, Flo- Grxca, at jam passim foro etiam latio donata, de-

rario nostro Ms., Beda Plantiniano,

et Maurolyco ducitur a fj.apycr.pirr,s ;
qux vox sive gcmmam sive

notatur xiii Julii. Molanus in prima sua editione, lapillum denotet (de qua re Vossius in Elymologico
ab Usuar- utraque etiam significatione
die xviii Junii S. Marinx Alexandrinx, Latino) in alterulra et in

notata, applicat elogium, quod ex Rabano jam ansam prxbere potuit Latinis, ut a Grxca Marinee
do
dedimus, eam confundens cum Antiochena : hanc appellatione transirent ad Latinam Margaritae
modo virginitalis nitorem et candorem
nos (non illam, sicut perperam notat in margine) sive quia hoc

Maro-aretam nominamus. In secunda autem et ter- voluerint exprimere; sive quia sic voluerint hono-

tia edilione, nimia licentia usus,

Alexandrinam ex rare Sanctam tamquam virginum el martyrum gem-
textu Usuardi rctraxit ad additiones suas die xx mam antonomastice, et utraque dignitate prx reli-

hujus, Antioclienam faciens, elogiumque ipsi accom- quis insignem.

modans ut supra, et non satis recte observans in an- 10 Nec magis mirum videri debet, Sanct-g indi-
notationibus, in Usuardi textum fortassis incuria tum a Latinis nomen origine Grxcum Margaritae,
scriptoris vitiose irrepsisse Alexandri*: : et debi- quam a Grxcis Latinum Marime esse. Nec obstat,
lis ratio est, quam addit : Nam Beda (supposititius) quod 7ios lateat, a quo primum, quave xtate aut
eo die secundum historiam habet, in Antiochia. tempore sxpe dicta transformatio inducta sit : nam

alii alio cum 6 Circa codices Usuardinos, quibus S. Margari- mutationes hujusmodi, transilu ab uno ad aliud no-
Marlyrologio
ta vel S. Marina postmodum accessit, consule obser- men semel facto, sxpe solent abire lapsu temporis
Itomano.
vationes et atictaria in Usuardum a nobis vulgatum, in oblivionem ;
quod autem eorum loco assumptum
die xvin Junii ; xm et xx Julii : quo utroque hujus est, vigere ac superesse, abolita memoria illorum,
mensis die signatur a Felicio ; die autem xx a Bel- qux prius erant. Die xx Junii a pag. 8 actum de

lino et Galesinio xvn a Ferrario in Catalogo

; die S. Gemma virgine et martyre apud Santones ; ubi

generali Sanctorum, qui in Romano non sunt. Mar- pag. 10 proponilur dubium Castellani circa nomen
tyrologium Romanum ita brevissime hoc die xx : Gemmx, sed merilo non admissum ; et subdere pla-
Antiochiaj, passio sanctae Margaritse virginis et cuit nostram conjecturam,an nomen ejus Latine non
martyris. Hxc de tabulis Grxcis ac Latinis. debeat reddi Jacoba? Die xn Maii pag. 182 habes
De diversita- 7 Diverso, ut vidimus Marinse ac Margaritae B. Gemmam viduam, qux ob reverentiam S. Gcm-
nominis
le
seu Margaretae nomine apud Grxcos et Latinos mx virginis Sulmonensis, quod esset ejusdem patrix,
C
notatur una eademque Sancta nam etsi nomen du- : voluit appellari Gemma, cum antea Elisabcth dice-
plex sit (ut de diverso die cultus, quia hoc pluribus retur. Quod in his duabus contigit, in nostra Sancta
atiis adeo commune est, nihil dicamus) inducere in conligisse quid vetal, si non eodem, saltem simili
animum non possumus, duplicem hic exhiberi San- modo ?
ctam, ubi rerum geslarum adjuncta adeo perfecte
inter se conveniunt. Ilic quxrimus originem cau-
samque diversi istius nominis. Propria, primigenia § II. Sancta ab aliis homonymis distin-

etpatronymica nomina ex una lingua in aliam trans- cta; cultus in Oriente; initia et pro-
ire consuevisse vel ab antiquissimis tcmporibus, in pagatio ejusdem in Occidente; venera-
eorumque locum adventilia, adscititia el translata
tio publica in Missalibus ac Breviariis.
successisse, nolissimum est. Sic Porphyrium philo-
sophum a Longino nomen accepisse apurpura, velut
purpureum (proprio enim seu Syrorum idiomate virgines sub nomine distinguendas Sanctis a/iis
Marinx
Plures nostrx /wmo-
dicebatur Malchus, quod Tyriorum lingua regem exhibuimus die xvn Julii occasione virginis ho- nymis alio
qux remissis
sonet) tradilur ex Eunapio apud Vossium lib. 2 monymx andromorphx seu monachoparthenix ,
de Hisloricis Grxcis, cap. 16. Sic Tyrtamus, au- simulato sexu sub monachi habitu deliluit. Hoc ar-

ditor Aristotelis, ob divinam phrasin a prxceptore gumetitum.totoibipnragrapho deductuma pag.280,

in Metaphrastum transformalus, uti ex Strabone et hic non repetimus. De duabus ntique Atexandrina
Laertio ibidem invenies lib. 1, cap. 9. etAntiochena, utraque virgine et martyre, potissi-
unius hujus
Sunctz.
8 Peiagium hxreticum Ulovgan vocatum (quod mum hic controversia est. Tcxtus Usuardi, proul a
est, ad diem xvm Junii
Britannis marigenam sive pelago ortum denotet, un- habel ista :
nobis editus
de Latinum Pelagii nomen deductum sit) notat dici Alexandriae, passio S. Marinps virginis de qua, ;

Usserius in Britannicx ecclesix primordiis cap. 8, sed solo nomine (omisso videlicet titulo virginis) ut
pag. 207. At ne longe quxsita consecter ; de S. apudAlexandriampassa,ayereinterHieronymiami,
"
Tomus v Julii. Epter-
 ;

26 DE S. MARGARITA SEU MARINA VIRGINE ET MARTYRE.

AUCTORB Epternacense et Corbeiense, tum ibi in observatio- nobis canstet ex supra citato supplemento Sir- D
J. P. nibus, tum in Actis nostris ad istum dicm monuimus. mondo Chiffletiano, ubi legunlur ista : TeAeeTai $1 %
hodicrnam 12 Pro Marina Lucense (sed erronee, prout vel aurf,i; avvaZiz 'iv$ov rov i.y. p. M/iva. Celebratur
Antwche-
nam vere di- ipsi Florentinio videtur) Marii, Blumianum Mariae ipsius (Marinx) solemnitas intra sancti martyris
stinguendam
substituunt. At nomen, palxstram, ac tiiulum virgi- Menae, Constantinopoli, ut opinor : de quo lemplo
nis, adeo diserte ab Usuardo signata, mulare niliil Cangius in Constantinopoli Chrisliana lib. 4. pag.

cogit : quamquam in primario Ms. (intellije Pra- 128. Al plurima in promptu sunt monumenta, qux
tensi) Marias scribi, ibidem in Actis nostris notave- Sanctx sub nomine Margaretae vel Margaritae cul-
rimus. Si ab illa Marina, quam signant dicta Bie- tum apud Latinos commendent.
rontjtniana apographa sine titulo virginis, vere istum 16 Inter vetera Analecta a Mabillonio vulgata tuminOeci.
e e '""«si-
titulum removendum judices, et non ex oscitantia paq. 168 novissimx editionis, nomen S. Margaretae
° „ ,!',!
iiiuii}, d se ^
amanuensium omissum, tum signum habebis cha- inseritur litaniis Anglicanis, quas laudatus auctor cu lose)iti mo .

racteristicum, quo ipsam secernas ab hodiema, qux pag. 169 probat jam tum a seculo septimo usitatas
virgo et martijr exstitit ;
quamque nos diversam jam fuisse in ecclesia' Anglkana. Seculo octavo el nono ille
pridem statuimus in Prxtermissis ad dictum xviii cultus accreverit haud dubie : nono certe magnum in
Junii, el eodem die seorsim dedimus. Occidente S. Margareta sibi nomen fecerit, sicut
ab Alexan- 13 Quxstiojam resumi Marina Alexan-
potest de colligere licet ex Rabano et Wandelberto, qui tunc
drina pula-
mus :
drina et Antiochena, seu Margarita, eadem an di- floruere. Noster Barlholomxvs Fisen in historia ec-
versa? Baronius hoc die in noliseamdem esse censet, clesix Leodiensis ad annum 966, pag. 228 S. Mar-
sic loquens : Hanc aliter Marinam dicit Beda (sup- garetae parceciam conditam tradit : quod ipsi argit-
posititius) et Usuardus xiv Kalend. Er- Julii.... mento est, eas regiones, per quas commoda in Has-
rare noscuntur hi, qui ipsam Alexandriae passam baniam via est, magna multiludinis frequentia jam
referunt, cum constet, Antiochiae Pisidiae id fa- tum excoli cceptas esse, nobis ve.ro, nomen Sanctx E
ctum, quod et Grseci tradunt. At supponit Baro- jam tum satis pervulgatum in Belgio fuisse.
nius, non probat, eamdem ubique Sanctam indicari; 17 Vetus fuit, inquit Baronius in notis, in ec- variis locis

eodemque supposito nixus diversitatem palxstrx mox successive

clesia Occidentali etiam hujus sanctae Martyris enumeralis
corriijit. Qux nos in Prxtermissis paulo ante citatis, cultus : in antiquis enim litaniis Romanas Eccle-
sed nimis prxmature, ut de hac controversia salis sias, qua? et positae habentur in Ordine Romano,
solide tunc statueretur, diximus, nobis plane pro- inter alias sanctas Virgines et martyres haec re-
bari, sentireque cum illis, qui elogium addunt ex censetur ast qualem x.tatem prxferant hx litanix,
;

Actis S. Marinae seu Margaritae Antiochenae. non prodit. Nisi fortasse eadem sint, quas per S.
Ego vero textum nostri Vsuardi sincerum ac purum Gregorium (Magnum intellige) grassante Romx
judico, quamdiu corruplus nonprobalur; atque adeo pestifera lue, ordinatas, et e bibliolheca Casinensi
ex palxstra passionis Alexandria, quam sux Mari- titteris Longobardicis exaratas, se invenisse ac de-
nx is assignat, ab ipso alicubi repertam fuisse id scripsisse testatur Wion tomo 2 Ligni Vitx, pag.
nominis virginem, qux ibidem passa sit, ab Antio- 619, et quas a pag. 620 typis commisit, in quibus
chena condistinctam tam loco martyrii, quam die S. Margarita notatur. Pagina vero 626 irrepsisse
natali ad meliorem vitam ; nec male ipsam referri istis litaniis tria nomine observat, postmodum eis-
a Maurohjco et Felicio die xvm Junii Alexandriae, dem apposita ; atque adeo non omnino genuinis.
quamquam cum solo titulo virginis. Sanctx non plane insignem cultum datum fuisse
ciu non debct 14 Ad Rabanum quod attinet non satis
ofhcere ob-
; assequor, Romx seculo octavo, inde colligo, qicia Romanum
scurus Haba- quo pacto elogium idem semel sub Marinae ac semel parvum Martyrologium ne
ni textus.
illius nomen quidem ha-
sub Margarethaa nomine retulerit. Si duas pularit bet. Admodum inclaruisse ejusdem venerationem in
diversas,quomodo eamdem utrique historiam apta- Jtalia seculo undecimo
illud argumento esl, quod
vit? Sin unum unicam tantum, cur diverso die ac Alphanus ex monacho Casinensi primus Sulernita-
diverso nomine eam annuntiavit ? An in exemplari, nus episcopus, eam metro celebraverit ; de quo infra
e quo historix compendium transcripsit vel conlra- Apud Browerum nostrum libro, quem inscribit Si-
xit, invenit Alexandrise pro Antiochias; an pro dera illustrium et Sanctorum virorum Germanix,
hac, palxstram illam proprio marte substituit ? Ma- in Vita Ludewici Arensteinii, Ordinis Prxmon-
rinam, quam dat die xvm Junii, alieno, aliamve- siratensis, qui vixit seculo 12, notatur pag. 15
ro,quam signat xiii Julii proprio elogio exornans, ecclesia B. Margarethae. Festum in ejus ecclesia
ethanc quidem sub Margarethae nomine referens
parochiali anliqua, et jam ab anno
;
1199 a moniali-
quod alicubi facile reperire potuil ; cum a seculo se- bus Ordinis S. Benedicti possessa,
invenies apud
ptimo satis cognitum fuerit in Anglia, uti postea di-
Masinium in Bononia perlustrata ad
xx Julii.
cemus, prout suspicor, alibi in Occidente. Utcum-
el
18 Seculo 13 sanctx Martyris nostrx cultus lon- i,cprxserlim
que se res habeat : quandoquidem clarus est in Angliu
Usuardi ge lateque ac
summa cum celebritate in Anglia ex-
textus pro Marina Alexandrina, et Rabani confu- tensus fuitnam in concilio Oxoniensi anni 1222
;
sus et obscurus, Alexandrinam retinendam
censeo, apud Labbeum tomo n Conciliorum,
col. 274, capi-
et ab Antiochena distinguendam,
sive duas statuas tulo 8 inter festa, in quibus,
prohibitis aliis ope-
Alexandrinas, alternm quidem sine titulo
virginis ribus, conceduntur opera
agriculturas et carruca-
juxta dicta ex eodicibus Hieronymianis,
alteram rum, notatur festum S. Margaretas.
autem cum isto titulo ex Usuardo de qua Tomo 4 Anec-
re non ;
dotorum apud Martene
satis certo conslut.
col. 1388 inter selecta sta-
tuta capituli generalis Ordinis Cislerciensis anni
SancHe me-
15 Sanctam pluribus in Oriente locis celebratis-
morialumin 1247 ponuntur ista : Petitio abbatis de Nept
Orientenota, simam fuisse, conficilur ex tabulis
in
Grxcis, ac po- Wallio, qui petit
tissimun
festum beatse Margaretse
fleri
ex Menxis magnis excusis in quibus in domo suatentum, qus frequenter e"ue"r7anm

SSESS
;

—— N-l
n apud Grxcos xdes
^metsi de unica tantum hac
rarum persecutores, qui quodam modo in maxima

ln
 ; ; ;

DIE VIGESIMA JDLII. 27

honore habent capellam dedicatam exau- vitatem debitis veneramur obsequiis, sancte con- AUCTORK
in cuius
1416 inter statuta prxdicta versationissequamurexemplis. Per. Superobla- J. P.
ditur Et ibidem col.

decernitur Item statuit et ordinat ta OmnipotenssempiterneDeus.tuammisericor-

anni 1260 sic : :

capitulumgenerale.utcommemoratiobeatseMar- diam supplices deprecamur, ut devotionis nostrae

etae fat xnl Kalendas Augusti per
Ordinem munera, quae in solemnitate beatae Margaritse
Additurque collecta Omnipotens sem- virginis et martyris tuae offerimus tuae majestati
universum. : ;

piterneDeus.quiinflrma, etc.Ibidem col. 1812 in- grata existant, et in nobis suis intercessionibus,

ter acla selecta capittdorum generalium

Ordinis Prx- salutem mentis et corporis operentur. Per.
dicatorum, in eo, quod Bononix celebratum est anno 22 PrjEfatio : ^Eterne Deus, meritorum ma- quod habe-
mus
1285, slatuitur, ut in Letania, ubi dicitur : Sancta gnificentiam, miraculorum praeeminentiam, prae-

Catharina, ora pro nobis, addatur : Sancta Mar- miorum excellentiam venerabilis virginis et mar-

gareta, ora pro nobis. tyris tuae Margaritae festiva laetitia et devotione

adde Ita- 19 Cassix, Umbrix oppidulo, abbatia sub litulo celebri recolentes : quam fides victoriosa, stabi-
liam Benedicti in spes, charitas inextinguibilis, calcatis carnis
S. Margaritae, monialium Ordinis S.
lis

Svoletana dicecesi, notalur apud Lubin in abbatia- illecebris, contemptis honoribus et mundi divi-
rum Ilalix notilia pag. 89. Laudatus supra Masi- tiis,adeo fortissimam constantemque reddide-
nius meminit ecclesix ad S. Margaritam extra por- runt, etc. Sequitur compendium passionis. Post-

tam vulgo dictam Casliglioni, qux ab anno 1300 communio : Alimonia ccelesti, Domine, refecti,
assignata fuerit patribus Servitis. Continuationem suppliciter te rogamus, ut per sacramentum cor-
cultus secxdis sequentibus, variis in Occidente locis poris et sanguinis Domini nostri Jesu Christi,

perseverasse, evincunt sequentia. Gregorius XI an- quod ad honorem beatae Margaritae percepimus,
no 1376 S. Margaritae montis Flasconensis eccle- et a peccatorum sordibus emundemur, et ad

siam dedicavit in cathedralem ; sicut invenies apud aeterna gaudia perducamur. Per eumdem. Sin-
Ughellum tomo i Italix sacrx col. 1056. Plura gulare est, quod in indice laudati Missalis notetur
huc spectantia dabuntur in appendice post Acta. De Sanctx nomen die v hujus.

Lero Lerinx proxima, vulgo insula S. Margaritae, 23 Missale Virdunense anni 1554, die xiii Ju- Virduneiui,
Tornacensi,
a vetusto ejusdem Sanctx istic sacello, diximus to- lii habet Missam propriam Introitus Gaudea- : :
O/hciisque
propriis in
mo ii Januarii, pag. 21. mus omnes in Domino, diem festum celebrantes.
Galtia
et huic de- 20 Festa plura Romx celebrata recenset Piazza Ceteris supersedeo, cxcepta prosa, qux sic sonat :

n uo An-
qtiam. in Hemerologio sacro Romx Christianx et Gentilis Quod terrarum, quod profundi, quod totius am-
hac die. Templum in radice Exquilini montis anno bit mundi grandis continentia, laude nova com-
1587 notat Floravantes Martinellus in Roma sacra, pellatur, justa namque causa datur, ut laetentur
cap.12 inter lempla Sanciorum obsoleta; Panciro- omnia. Pietatem summi regis, ac praecepta suae
lius vero Transtiberina Regione 21, pag. 599 mo- legis, recolat Ecclesia. Ipsum cuncta laudat caro,

nasterium ponit. In Anglia abrogatum Sanctx fe- mente pura, corde claro, cum devota gratia.
stum post schisma, uti plura alia, servatum tamen Ecce dies nobis laeta, in qua virgo Margareta
ipsius nomen in novo Kalendario Liturgix, sicut conscendit coelestia. Paucula sequuntur ex Actis,
prxtendunt, reformatx, observat legendista Gallus; et sic rhythmus concluditur : Tu sacrata, tu beata,

postquam prxmiserat ibidem duplex primx classis vota cerne, nec jam sperne servorum precantia,
plus quam a trecentis annis fuisse usque ad dictum Dt donetur nec negetur poenitenti nostne menti
schisma ; at opera servilia solis feminis interdicta, commissorum venia. Amen. Hisloria Germano-

quia videbantur potissimum esse sub tutela S. Mar- Pralensis postea memoranda, inter monumenta,
garitae. In hisloria ecclesiastica urbis Abbatisvilla- qux sub finem colliguntur ad stabilienda ea, qux in

nx, Gallice edita Parisiis anno 1646 ab Ignatio Jose- dicta Historia narrantur, parte 2, pag. clxi poni-

pho a Jesu Maria Carmelita discalceato, pag. 60 nota- tur, S. Margaritae festum duplex, sicut in festo
tur sacellum S. Margaritse. Deecclesia S. Marga- S. Joannis Baptistse Post vesperas fiet pro-

retae virginis et martijris instaurata et consecrata cessio ad capellam S. Margarita? in chorea. In

Augustx Vindelicorum in hospitali sancti Spiritus Tornacensis Missalis anni 1498 indice notatur du-
anno 1594, legitur in Hierarchia Augustana, au- plex, ac deinde Missa suo loco ; et hodiedum rilus

ctore Corbiniano Khaam, Benedictino ibidem ad duplex ibidem perseverat, uli constat ex Officiis pro-
SS. Udalricum et Afram monacho, anno 1709 in priis ejusdem ecclesix; quo ritu etiam celebratur in

eadem urbe edita, pag. 381 ubi et inscriptio de ; Cathedrali tm (tantnm) Cabilonensi, prout fidem
hac instauratione, post quam sermo fit de Sancto- facit ecgraphum nostrum de Officiis propriis istius
rum, inter quos est S. Margareta, capellanis resti- ecclesix, Lugduni editis 1620, ut prxteream festa

tutis. propria monasterii S. Launomari Blesensis, in quo-

Cuttus S. 21 Ad illustrandum Sanctx cultum prxcipue rum apographo ponitur sub eodem ritu.
tlarnarilx nec non va-
illuslratur conducunt ea, qux habent Missalia et Officia eccle- 24 In indice Missalis Spirensis, quod prxfert
rtis Missali-
ex Missali- siarum particularium. In Missali Mcdiolanensi, annum 1540, exprimitur Sanctx nomen litteris ru- hus atiorum
busMediola- locorum.
nensi, quod excusum est anno 1522, a pag. 185 ista no- bris, prout festa solenniora in eo notari solent. Addi
tanlur : Oratio super populum : Domine Deus hisce possunt Breviarium Ultrajectinum editionis
omnipotens, cui omnis devota constat virginitas ;
Leydensis 1508, Missale speciale Anjentiiwnse
prsesta, quaesumus, ut qui beatae Margaritae vir- anni 1512, Cameracense 1527. JYunc Sancta in-
ginis et martyris tuse solemnia veneranda reco- scribitur Breviario Romano per modum festi sim-

limus, ejus apud te patrociniis sublevemur. Per. plicis,.quo notari illam in Breviario 1550 observat
Epistola: Volovossine sol. Evangelium Simi- : Gavantus in Commentariis ad Rubricas hac dic xx
le estregnum coelorum thesauro. Super syndo- Julii, pag. 155. Coronidis loco his addi potest
nem Da nobis, omnipotens Deus, ut beatam Mar-
: Missa quam habemus, de San-
propria typis edita,
garitam, virginemetmartyrem tuam, cujus festi- ctis quatuordecim auxiliatoribus quorum nomina in ;

collecta.
 ;

28 DE S. MARGARITA SEU MARINA VIRGINE ET MARTYRE.

auctoke collecta, orationc secreta, et postcommunione expri- 27 De sacris exuviis cx Oriente in Galliam D
J. P- muntur; quos intcr etiam est Margarita. Adscripsit transvectis, post Saussayum ad dicm xx hujus men- ct in
Gallia

Janningus nosler legi hanc Missam Lancheraii in sis, agit nuperus Legendista Gallus. Arturus a
dicecesi Bambergensi : ubi nullo die omnes simul Monasterio in nolis ad hunc diem xx trudit sequen-

coluntur : olim tamen sic culti fuere vm Augu- tia : Hujus etiam gloriosa? Virginis , Christi

sti ; prout Martyrologia Mss. indicare dicuntur. athletae, delata in Gallias aliquot sacra pignora,

Liber de quindecim Sanctis urbis Panormitanx au- cultum ejus in nonnullas regni Christianissimi
xiliatoribus Italice editus Panormi anno 1657, au- ecclesias invexerunt. Maxime vero natalis ejus

ctore Joanne Baplista de Francliis et Spinola Or- celebris est Lutetiae Parisiorum in abbatiali ec-
dinis prxdicatorum, Sanctos eosdem cxhibet, uno clesia S. Germani Pratensis, ubi illius zona ve-
superaddito. In libello, cui titulus Ordo recitandi neranda magno honore servatur atque honoratur
oflieium divinum, in quo agitur de fcstis, quse ge- non sine divinas munificentiae testificatione. Illic
neraliter in Hispania celebrantur, anno 1718 Ma- etiam anno mdcviii regina, Maria Medicaea, uxor
triti excuso, sub titulo Decanatus Tubelae (Tutelx) Henrici IV Gallorum regis, dedit imaginem S.
et ecclesiaa regni Navarra a die xx Julii ad diem Margaritae argenteam, pulchram et magnam,
xxi transfertur festum S. Margaritae Virg. et M. pondere 37 marcarura (videsis Breulium in Thea-
sub rilu dup. maj. tro autiquitatum Parisiensium pag. 417J
lib. 11

in qua includitur mentum ejusdem Virginis. Ad-

de parvum os, basi alterius Sanctx nostrx stalux
inclusum, ex Historia prxdictx abbalix anno 1724
§ III. Reliquite sanctae Martyris; a qui-
Gallice edita, pag. 315; qux ad annum 1556 re-
bus ea potissimum invocetur ; fama fert, zonam hanc die vi Septembris furto sublatam
B posthuma. ita tamen ut supermanseril parvum fragmentum;
quod postmodum capsx includi jussum est, et apta-
tum, prout visitur hodiedum.
Ptures reli- Rayssius in Hierogazophylacio Belgico plures sub 28 Redeamus ad Arturum : De capite illius LttleVm et
quist sttb no-
niincSanclx nomine Sanctx noslrx reliquias recenset ; nam portio habetur etiam Lutetiae in monasterio Vir- atibi ;

liitjitsinliei-
p a g, 54 meminil calvariae in Anderlacensi ecclesia ginis S. Claras de Ave Maria, et Sylvanecti in
collegiata prope Bruxellas; pag. 160 in collegio aede S. Reguli... pes quoque et ossicula
quaedam
Audomarensi Anglorum ponit os brachii; pag. ejusdem in ecclesia cathedrali Trecensi. Tura
314 in cathedrali S. Marix ecclesia Tornacensi os consimiles asservantur reliquiae in aede nostra
grande ; pag. 197 in cathedrali S. Donatiani, pa- S. Margaritae prope Gisortium dicecesis Rotho-
troni Brugensium tutelaris, de scapula sine titulo magensis, apud Abbatisvillam dicecesis Ambia-
virginis et martyris (de quibus sacris lipsanis cum nensis in ecclesiis parcecialibus, et aliis; qux vi-
titulo virginis egit eliam Sanderus in Flandria illu- deri possunt apud supra memoratum Legendistam.
strata pag. 215.) Laudalus Rayssius pag. 212 scri- De reliquiis sub nomine S. Margaretae Aroasiam in
bit, in Epternacensi Benedictinorum monasterio as- Arlesia delatis, meminimus jam pridem ad diem
servari digitum ;
pag. 201 in coinobio Florefflensi xill Januarii pag. 834. Nuncin Italiam pergamus.
juncturam pag. 378 in S. Nicoiai de Pratis Ca-
; 29 Sanctuarium Romanum Caroli Bartholomxi nec non tn
nonicorum regularium S. Augustini Tornaci insi- Piazza pag. 230 testatur, asservari partem capitis Italia.

gnem reliquiam; pag. 411 in Collegiata S. Petri ad S. Cxciliam, et unam costam ad S. Mariam
ecclesia Duaci brachium ; 357 apud Brugen-
pag. Transliberinam. Ad S. Bartholomxum de Raveg-
ses sinistram manum et quidem integram divae nana videri cranium, auctor est Masinius in Bono-
Margaritoe (an virginis etmartyris?) liberalitate nia perlustata. Brachium item Ca-S. Margaritae
ac munificentia Margaritse Flandriae comitissae, prulx altribuitur apud Ughellum Italix sacrx tomo
C ejusdem conventus fundatricis, impetratam, ad- 5, col. 1407 ; caput S. Margaritae virginis ponitur
servari memorat; pag. 282 inter reliquias ccenobii in Catana sacra Joannis Baplistxde
Grossis pag. 7.
Lxtiensis in Hannoniarecenset digitum et os ejus- Sanctis, quarum exuvix sacrx rccensentur
in san-
dem corporis. ctuario Tranensi, urbe regni Neapolitani in Apu-
olix in Cer- 26 Consuli potest idem auctor paginis : 42, 55, lia, tomo 1 Junii pag. 258 annumeratur nomen
mania, S.
82, 93, 128, 215, 259, 261, 396, 402, 444, 455' Margaretae virg. et mart.; ut nihil dicamnomen
475 et noster Willot in compendio sui Martyrolo-
;
S. Margaritae notari inter Sanctos,
quorum reli-
Sed an non nimis multa sunt ista sacra
gii pag. 37.
quix exstant in ecclesia
Neapolitana SS. Apostolo-
pignora, quam ut sint unius Sanctx nostrx prx- rum
, apud Caracciolum Neapolis sacrx
pag. 167.
sertim cum ingens supersit copia eorum, qux sub Sunl qui velint corpus S. Margaritas
hodiernx An-
nomine S. Margaritae quoque colunlur? Gele- alibi liochia transvectum fuisse ad montem Flasconis;
nius de Coloniensis urbis magnitudine pag. 445
the- sed cum ea res paucis absolvi non
possit, opportunius
sauro sacro ecclesix S. Joannis et Cordulx apponit
alio loco post Acta de illa
disseremus. Officia pro-
brachium dextrum S. Margaretaa virginis et mar- pria ecclesix Brundusiensis Romx edita anno 1583
tyris;quod carne, nervis, digitis, unguiculisque exhibent catalogum retiquiarum in ista
ecclesia exi-
conspicuum venerabilioribus reliquiis urbis Ubio- stentium ; inter quas notatur caput
S. Marinaj vir-
rum accensendum Pag. 372 thesauro sacro ec-
sit.
ginis etreliquixS. Margheritaevirginis.
clesixS. Pantaleonis annumerat digitumS.
Addequod
Marga- deossibus S. Margaritae virginis et
martyrispo-
retae virginis et martyris. Longum esset varios alios naturin Historia antiquitatis, nobilitatis,
locos ex ipso producere, in quibus reliquias recen-
rerumque
notabilium urbis Ticinensis, Italice collecta
set. Opus de scriptoribus rerum episcopatus Bam- a Ste-
phano Breventano, lib. 4,fol. 1036 et lib.3, fol.
bergensis recentissime editum tomo 87
2, col. 420 no- unumbrachium subnomineS.
tal item reliquias S. Margarete. Margaritaevirginis.
30 Prxclaris plurimorum Sanctorum reliquiis

(quarum
 DIE VIGESIMA JULII. 20

A (quarum Catalogum contexuimus tomo n Januarii degebat ; sed illud supplevit per tres cx eleerao- AICTOP.E
lusitania.ac pag. 612 quasque tum diximus anno 1587 Ulyssi-
;
synariis suis, qui oblaturi eum in ecclesia vene- J. P.
Uispania in
nwuasterio pcnem allatas, ac anno sequenti in domum nostram runt cum turbarum et tympanorum regiorum
Scorialensi ;
professam solenni supplicatione translatas fuisse) clangore Die xvi Octobris sequcntis P. Prior
annumerantur ex, qux sunt S. Margaritse virginis S. Germani jussus fuit a rege reliquias S. Mar-

et martyris. Notabiles quoque Sanctx nostrx reli- garitae deferre ad fontem Bellaqueum, ut reginae,
quias Hispani sibi vendicant ; de quibus in Lipsano- quae eas rogabat, et partui erat vicina, devotioni

logio seu lnventario Ms. reliquiarum regii Scorialen- fieret satis. Morem mox gessit Prior; at publi-

sis monasterii traduntur ista, ex Hispanico versa : cas ante suum discessum pro sua majestate prae-
Item manus sinistra S. Marinae cum parte bra- cepit indici preces, exposito venerabili Sacra-
chii ; quae est Antiochena montis Sinai virgo et mento in omnibus suburbii ecclesiis ; id quod
martyr, quam Latini Margaritam nominarunt. duravit usque ad diem primam Novembris, quo
Sed ipsis incumbit hoc probare ,
quod facere neuti- Delphinum enixa est. Simile fere exemplum ibi-
quam poterunt : nam Laurentius archiepiscopus et dem narratur ad annum 1682 de Delphini uxore.
abbas sancli montis prxdicii, qui istas sacras exu- 33 Nec vero S. Margaritam in sola Gallia sub pro felicipar-
vias die xvm Februarii anno 1599 ad Philippum isto titulo invocari; sed ad alias quoque provincias tuinvocatur.

III, Hispaniarum regem misit, uti liquet ex testi- ejusdem tutelam diffusius propagatam fuisse, confici-

monio, super hisce reliquiis dato, fidem facit, prx- tur ex Hieronymo Vida, episcopo Albanensi, ac
dictx Sanctx corpus totum et integrum in monte laureato poeta, in hymno, quemin honorem Sanctx
Sinai existere, nulla alia re deficiente prxter tres non inculte panxit, ila canens :

dexlrx manus digitos prx vetustate desideratos.

sctt ultimx 31 Si itaque corpus istud totum et integrum, il- Te matres facilem partus jam mensibus actis
sunt atterius
Sanctx. lic asservatum, exceptis tribus dictis digitis et manu Implorant, mediaque vocant in morte jacentes.
B sinislra cum parle brachii, sit S. Margaritae ho- Ipsa faves, Luciua : tuo se munere laetae

diernx, jam consequens est, omnes fere alias reli- Incolumes testantur : adit tua protinus omnis
quias, sub nomine unius ejusdemque Sanctx in tam Hinc delubra chorus matrum ; et tibi sacra
multis locis publicx venerationi exposilas, non hujus quotannis
sed alterius sacri compositi partes esse, et quatenus Dona ferunt, gnatasque docent, connubia non-
sub hodiernx Margaritas nomine honorantur, falsas. dum
Quod quis ausit suspicari? Edisserant, amabo. sa- Expertas, primis tua templa invisere ab annis,
cri istius pignoris possessores, quando et quomodo Et votis venerari, et sacras dicere Iaudes.
illud Antiochia Pisidix in montem Sinai transla-
lum sit; deinde an et qua ftde de translatione ista Vult Petrus de Natalibus, Sanctam orasse ante
constet. Non pugnattamen, quin illud corpus sit ali- suam mortem pro parturientibus sed scimus hujus- ;

cujus Sanctx sub vero et propriovelarbitrario nomi- modi narratiunculis parum fidei habendum ut vi- ,

ne S. Marinse ibidem asservatum. Cum enim tan- desis inferius. Ecgrapha nostra Montisfalisci de
ta sit multitudo Sanctarum ejusdem nominis, quas Sanctx marlyrio, inducunt ipsam inter alia oran-
vide ad xvn hujus a num. 280, et quas modo sci- tem : Succurre partu periclitantibus. Qux omnia
mus; plures alias homonymas latere quid vetat, atque his similia, etsi speciose magis quam vere
quas nescimus ? Tria item ossa sub nomine Marga- scripta,maxime tamen potuerunt conducere ad in-
retae virginis et martyris, qux una cum pluribus choandam confirmandam et promovcndam partu-
,

aliisreliquiisdederuntAugustinianiColoniensesPhi- rientium erga Sanctam matrum fiduciam. Atque

lippo II, Hispaniarum regi, notantur in Inventario hoc quidem erga parturientes Sanctx patrocinium
seu Lipsanologio Scorialensi prxdicto, uti liquet ex quamquam prxcipua laudum pars est, quibus gloria
testimonio sub traditione 7, num. 33, quod signa- ipsius posthuma commendetur, adjungi tamen his
tur anno 1593 ; et in eo dicitur, quod istas reliquias possunt sequentia.
(excepto corpore S. Constantii, et cupite ex sodali- 34 Hymnum in ejusdem Sanctx honorem. metro Gtoriaposl-
, . . huma ex
tio S. Mauritii) D. Theodorus Vomhirtz, eques heroico illigavit Alphanus primus archiepiscopus sa iptohbus
auratus, dictus Bomderlascrone, Roma asportarit, Salernitanus ;
qui exstat apud Ughellum tomo 2, col.
et una cum sua uxore Sophia ( prout ex scriptis au- 1100 inter varia poematia de aliisSanctis ab eodem
thenticis apud eos ctiam tunc existentibus, constare composita. Leo Allalius in Diatriba de Symeonum
ibidem dicitur ) conventuiisti anno 1200 donarit. scriptis pag. 97 notat elogium in Sanctam Christi
Item ibidem notalur inter lipsana Scorialensis mo- megalomartyrem Marinam, auctore Gregorio Cy-
nasterii os parvum S. Margaritae duobus digitis prio patriarcha Constantinopolitano, cum hoc exor-
longum. Atque hxc de re.Uquiis plus satis. dio: Kai rr,v ixxlr,aiav apa >;; dXpioro; x-<zalrj, na-
s Hargarita
-

parlunen- 32 Recle observat Arturus in notis supra citatis, paduaov xaTavoovpvj. Id cst : Ecclesiam enimve-
tiiim /mtrona hanc sanctam Virginem proe ceteris virginibus ro, cujus caput est Christus, paradisum esse in-
sanctis parturientium advocatam, tamquam ma- telligimus. Elogium hoc habemus de quo postea. ;

trera esse habitara. Exempla duo nobis suppeditat De dicto Gregorio, qui floruil seculo 13,pluraex va-
Historia laudala abbatix S. Germani Pralensis. riis novissime collegit bibliographus quidam apostata
Ad annum 1661 narranlur sequentia e Gallico hic tomo 3 Commentariorum de Scriptoribus ecclesias-
reddita Dies vigesima Julii memorabilis est per
: licis a col. 556. Idem scriptor composuit clogium
ceremoniam, quae habita fuit in ecclesia abbati*. S. datum ad xxiii Aprilis, a
Georgii martyris,
Regina (Maria Theresia Austriaca) tum temporis pag. 123. Aliud in laudem cjusdem Sanctx idem
uterum ferens, suae erga S. Margaritam pietatis AUatius indicat pag. SS sub nomine Theodori Me-
ac devotionis signa dedit per oblationem, quam tochilx magni logothetx, seculo 1-1 clari cujus hoc
;

fecit, panis benedicti die

ipsi sacro. Hunc offerre sit exordium : 'EpLoO Sl y.xi ovpavbs tivai Soxti to
ipsamet non potuit, quia ad fontem Bellaqueum ri){ ixxXriaiai aTtpiau\a, iStiv rj xalXiaTOz. Id est:

Mihi
 ;

30 DE S. MARGARITA SEU MARINA VIRGINE ET MARTYRE.

crucem, ac pedibus belluam calcat ad quos videtur
AUCTORE Mihi quidem coelum esse videtur ecclesiae firma- ;

poni vasculum aliquod, ollx vel lebeti bullienti si-

.1. P. mentum, visuque pulcherrimum. Porro de isto
auctore consuli potest Vossius de Hisloricis Grxcis mile; juxta ea, qux narrantur in Actis num. 37.
Donum est eucharisticum Marix Medicex reqinx,
lib. 2, pag. 308.
e t rebus ge- 35 Vita S. Gcrtrudis abbatissx, Ordinis S. quod anno 1608 ob feiicem antea partum Ludovici
stis.
Benedicti, qux floruisse ferlur versus finem seculi XIII obtulit. Apud Hartmannum Schedel insexta
qua Wion tomo 2 Ligni Vilx, lib. 5, cap. mundi xtate fol. 126 comparet cum corona in ca-
13 (de

89, Menardus xn Novembris, atque Bucelinus ad

pite, passis capillis, manu dexlra et sinistra oblon-

eumdem diem, nec non xvll ejusdem mensis) Vita, gam transverse. crucem gerens, dracone inter bra-

inquam ista c Latino Gallice Parisiis edita anno chium Sanctx dcxtrum se insinuante et collo tenus

abbatissx emicante. Aliam S. Marina? imaginem- in veteri

1671, cap. 47 insignem revelationem isti

exhibitam pandit qua ct S. Margarita? gloria tabella Grxcanica cxpressam ex museo Canonicorum
;

posthuma, et pia diei ipsisacrx veneralio plurimum regularium S. Genovcfx Parisiensis exhibet Cangius

commendctur. Eo lectorem remittimus ;

qui rem Constantinopolis Christianx lib. 4, pag. 149 ; re-

gestam prxterea inveniet in libro de Sanctis auxi- prxsentatur autem longo ac modesto habitu, dextra

liatoribus Panormitanis supra indicato a pag. 260. crucem tetiens, sinistrx vero palmam apertam exhi-

Dionysius Cartusianus seculo 15 inter homilias de bens ; ac proinde tum ob istam crucem, tum quia cum
Sanctis, brevem sermonem composuit, in quo suc- duabus aliis Martyribus reprxsentatur, nostram su-
cincte delibat quxdam de Aclis ejus, addens in fine spicamurMarina.mhicintelligi : quamquam Cangius
illud singulare, quod multas animas de purgatorii intellexerit eam, qua? in coenobio monachorum
liberavit pcenis. Suum hic paritcr meritissimo jure accusata de adulterio pcenitentiam egit ; de qua

sibi locum vcndicat jubilum cceleste de gloria nostrx nos die egimus xvn hujus.

Sanclx virginis, inter alias S. Franciscx Romanx, 38 In tabuiis Sanctorum Moscoviticis figuralis E
eodem seculo 15 celeberrimx, visiones die ix Martii apud nos tomo primo Maii, reprxsentatur S. Ma- non vero
apud Moscos:
pag. ' 126 relatum quod brevilatis causa huc non
;
rina sine dracone eum cruce in dextra manu, mode- qua occasio-

transcribo. Ad hxc Baptista Mantuanus Carmelita sto et quasi monaslico veslimento induta. Occasione nc qttsdam
dicunturde
egregio carmine heroico ejusdem Sanctx martyrium famosi draconis S. Georgii die xxm Aprilis, para- Uto dracone.
celebravit tomo 1, Parthenice 3. Ex laudati Vidx grapho 3 Commentarii prxvii ad Acta ejusdem
epigrammate, hymno, de quo supra, subnexo, disci- Sancti, obiter mentio facta est de dracone S. Mar-
mus, quod ecclesiam S. Margaritae prx vetustate garita? ;
quem si symbolice illi appingi inteltexcris,
collapsam sua ipse cura magniftce restaurarit ; id quia multiplicia, sicut ibi tunc diximus, diaboli
quod paucis insinuat, quando sic canit : machinamenta virtute crucis superarit, rem pi-
ctam ex vero xstimaveris ; sin physice, jam draco
Margarita tuam, senium quam everterat, asdem ftet commenlum, ad aniles nxnias relegandum
;

Vida tibi e patrio marmore restituit. quemadmodum illum nobis in scenam producunt
vulgaria Sanctx Acta, graphica at ficta inductione
Aliud altcrius de Sancta epigramma a Baronio in seu hypotyposi ejusdem speciem externam exhibentia,
notis indicatur. tot ridiculis adjunctis vestitam, ut risum moveant.
Alia aliis Sanctis symbola appinguntur, suum San-
ctx maneat nostrx, at modo conveniente non
§ IV. Sanctse Martyris imagines; tempus fabuloso
expressum et intellectum. De his hactenus, nunc de
martyrii; Acta Latina Apocrypha.
tempore martyrii.
39 Incertum prorsus et obscurum est tempus, quo De epocha
Varia esl S. Amplissimus dominus Thomas Luytens, anno S. Margarita martyrium subierit. Ad hoc hxsit
murtyrii
Margantam 1637 mense Decembri creatus Lxtiensium Baronius, nihil sibi in hac materia satis probabile
reprxsenlan-
di ratio ; abbas (vide annotata ad calcem Vitx venerabilis aul verisimile in promptu fuisse
professus, quando ita
c Ludovici Blosii, die vn Januarii, pag. 456, et conjectat in notis : Cum autem omnes tradant,
Commentarium prxvinm ad Vitam S. Ettonis epi- hanc fuisse filiam ^Edesii, idolorum sacerdotis,
scopi ad x Julii, pag. 49) in lilteris, quas ad Bol- in mentem subiit ille ^Edesius addictissimus ido-
landum dedit Lxtiis anno 1632, inter varias noti- lorum cultui, rerum Christianarum hostis acer-
tias de Sanctis, nolat S. Margaretam in Belgio bissimus ;
de quo plura scribit Eunapius Sardia-
vulgo pingi cum dracone, vestitu regio in Gal- ; nus in Vitis philosophorum, clarus
seculo quinto,
liavero et Artesia, habitu custodis ovium, passis et memoratus apud Vossium
in Historicis Grxcis
crinibus, cum pedo pastorali, et ovibus circum-
pag. 252, et Tillemontium
Historix Imperatorum
pascentibus. Modus iste olim obtinuerit in Gallia, tom. 2, pag. 133. Idem Baronius
cum JEdesium
postea certe saltem ubique. non obtinuit nam
: in istum anno 351 annumeret
familiaribus Juliani,
Historia Germano-Pratensi alias citata, ubi datur
jam in hoc supposito
martyrium, de quo quxrimus,
ectypum sacelli ejusdem Sanctx ad pag. 270, expo-
aptari posset seculo quarto atiquantulum
adulto. At
nilur ipsius statua plane diversa : Sancta quippe
fac verum illud ac proprium palri
modesto ac virgineo habitu
Sanctx nomen
vestita, pede premit bel- adhxsisse; (id quod propter exiguam
luam, crucemque prxfert sinislra, ac vacuam
Actorum ftdem
atlollit absque ulla temeritate negari
posset) quo pacto si
dextram.
non evincat saltem probabiliter
plerumque suadebit Baronius,
37 In statua vero argentea minoris formx, cujus hujusce illam et
cum dracone non alterius cujusdam JEdesii
autsimiliini- ectypum datttr ad pag. 314, exhibetur Sancta
mo- filiam exstitisse
? Adde, quo pro vEdesio
lua exprxmi desto item habitu indula, junctisque scribatur
consuetam manibus, atque Theodosius in Actis, qux leguntur apud
oculis in ccelum sublatis orantisimilis, Petrum
belluam cal- de Natalibus, et Mombritium
; nec non in pluribus
cans. In altera statua ibidem majoris
formx, oculos nostris codicibus Mss.,
apographis martyrii.
et
item in ccelos erigit,junctisque simul manibus
gestat 40 Schedelius loco antea citato Martyrem no- niliil ccrt>-

stram
 DIE VIGESIMA JULII. 31

Blasium, sub Diocle- totus variis coloribus deauratus. Capilli ejus et ACCTOBE
stram ponit proxime ante S.
vel Juliano passum; barba aurea et videbantur dentes ejus ferrei J p.
Maximiano, Licinio : :

v™" m
tiano,
Februarii, pag. 332; Saussayus item Dio- oculi ejus velut margaritse splenrtebant, et de n ul i°pa-
vide iii
Laherius noster in Menologio naribus ejus ignis et fumus exibat : lingua illius tetcxfat*
cletianex persecutioni; loso dracone.
illam innectit. Prxplacet anhelabat super collum ejus erat serpens gla-
suo anno circiter 300
: :

Tillemontius, qui nihil satis obvii aut tuti nactus,

dius candens in manu ejus videbatur : et foeto-

pedem figeret inoffensum, inter paucula, qux rem faciebat in carcere. Traxit se in medium
ubi hic
carceris, et sibilabat fortiter factum est lu-
de S. Margarita collegit, Monument. eccl. tomo5, : et

locum ei dedit sub lilulo Sanctorum, qui floruerunt men in carcere ab igne, qui exibat de ore draco-

tribus primis seculis sub ignota epocha;

nt videsis nis. Et postquam orantem exhibuisset nugivendu-
non an lus S. Margaritam (ecce tibi dignum patella oper-
art. pag. 562. Sed
11, scio vel ista ratio

temporis adeo confusa satis tuto admitti queat ob

culum) draco ore aperto posuit os suum super

incerta et suspecta Acta, de quibus jam dicemus.

caput ejus, et linguam suam porrexit super cal-

41 Sanctae Acta prxter pium drama nihil ma- caneum ejus, et suspirans deglutivit eam in ven-
Acta apud
Surium cor-
gnopere continent; quod valde qaidem antiquum sit trem suum ; sed crux Christi, quam sibi fecerat
recta, non
sincera ; oportet, si, ut referemus num. 47 ex Radulpho
beata Margarita, crevit in ore draconis, et in
Tungrensi, apocryphis annumerata sint in canone duas partes eum divisit. Beata autem Margarita
Gelasii PP., qui vixit exeunte seculo quinto. Nihil exivit de utero draconis, nullum dolorem in se

certi resciri de eadem Sancta, notavit nuperus Le- habens. Et ecce ipsa hora aspexit in partem si-

gendista Gallus in tabula critica auctorum et Acto- nistram, et vidit alium diabolum sedentem, ut

rum hujus mensis pag. 18; non hic, quamquam homo niger, habensque manus ad genua, colli-

alibi sxpius rigidus plus sequo judex. Compendio gata. Sutit alia plura, qux txdet referre.

44 Yiri specimen? Diabolus sic loquens induci- E

martyrium apocryphum edidit Pelrus de Natalibus absurdila-
Salomon in vita sua conclusit nos in uno
lib. 6, cap. 130; sed pluribus id legitur apud
Li- tur : tibus

pomanum Surium (e quo parvum compendium

ac vase; sed post mortem ejus ignem mittebamus
extraxit Harxus pag. 458) sub nomine Metaphra- ex ipso vase, et venientes homines Babyloniae
stis. Merito ibi conqueritur auctor adulteratum putaverunt aurum invenire, et fregerunt ipsa
fuisse illud martyrium, verae.. narrationi, tam- vasa, et tunc nos laxati implevimus orbem ter-

quam puro frumento, a communi omnium ini- rarum. Alia rursum, ne longior sim, prxtereo.
mico injectis zizaniis, illo, inquit, dsemone, qui Apocrypha Acta sapit Martyris oratio, qua sic ro-
illic fingitur fuisse in medio ejus certamine, et gat : Si quis legerit librum gestae mese, aut au-

illius vocibus adeo ut qui audiunt, attendentes

:
dierit passionem meam legendo, ex illa hora de-

quam sit ridicula et absurda dictio illius daemo- leantur peccata eorum. Et quisquis lumen fece-
niaca, dubitent de ipso quoque martyrio egregise rit in basilica mea de suo labore, non imputetur

victricis Marinae. Ideo nugas et fabulas..., abji- peccatum illius ex illa hora. Quisquis fuerit
ciens, ac veris mentem adhibens, brevem oratio- in illa hora in judicio terribili, et memor fuerit

nem, et quae nihil superflui contineat, promitlit. nominis mei, libera eum de tormento. Adhuc
Verum tametsi juxla promissum plurimas sordes in peto, Domine, qui legerit aut qui tulerit, aut qui

eo expurgarit, non paucas tamen expurgandas reli- audierit eam legendo ex illa hora non impute- ;

quit. Nam quis purum a zizaniis ac paleis frumen- tur peccatum illius quia caro et sanguis sumus,
:

tum exspeclare ausit ex horreo, lolio ac tribulis pes- et semper peccamus. Adhuc peto, Domine, ut qiu

sime coagmentato? prxscrtim cum non sciamus, certe basilicam in nomine meo fecerit, et scripserit

non indicet auctor, ex qua penu deprompserit melio- passionem meam ; vel qui de suo labore compa-
res istas herbas. raverit codicem passionis meae, reple illum Spi-
eu i\us habcl 42 Pejoris imo pessimx notx sunt Acta, qux le- ritu sancto tuo, spiritu veritatis, et in domo il-

llnmbritius
guntur apud Mombritium tomo 2, a fol. 103 verso, lius non nascatur infans claudus, aut caecus vel
C
cum hoc exordio : Post resurrectionem Domini mutus, neque a spiritu temptetur; et si petierit
nostri Jesu Christi, et gloriosa? tempus ascensio- de peccato suo, indulge ei, Domine. Quxnam hic
nis ejus in coelum ; in quibus praeter ineptos ac ri- umbra veritatis ?

diculos Sanctam inter et diabolum dialogos, alia 45 Adde tonitrua et columbam cum Sancta collo- ct fatsitati-
bus, Saucta
plura absurda et falsa infarta sunt ;
qux tamen (si quentem, qux pctitiones ejus impletum iri affirmat. iiutignis.

Superis placet) sub larva oculati testis male feria- Absurdissima est oratio, qua Martyr lictorem com-
tus nugarum artifex lectoribus venditat tamquam pellasse narratur in hxc verba : Frater, tolle nunc
vera. Aude inftceti blateronis ineplias : Ego, in- gladium tuum, et percute me. Ecce jam vici

quit, Tectinus ( Theotimus) curavi agnoscere cau- mundum. Ille dixit : Ego hoc non facio, nec in-
te,quomodo beatissima Margarita contra dse- terficio Sanctam virginem Dei. Deus autem tibi

monem et tyrannum dimicavit, et scripsi omnia, locutus est : propterea te interficere non pos-
quse passa est. Prxmissa hac ad conciliandam sibi sum. Beata Margarita respondit : Si hoc non fe-
auctoritatem suada, mox adjungit : Omnes aures ceris, non habebis partem in paradiso Dei me-

audite, etc. Ut alia prxteream, vide, quam belle cum. Tunc quaestionarius cum timore et tremo-
partes suas agat fabulator apud S. Margaritam in re attulit gladium suum, et in uno ictu percutiens
carcere : Contimus ( Theotimus ) autem erat in amputavit caputbeatae Margaritse et amputavit;
carcere et nutrix ejus ministrantes ei panem et dicens Domine, ne statuas hoc mihi in pecca-
:

aquam; et aspiciebant per fenestram, et oratio- tum. Et tremens percussor cecidit cum percus-
nem ejus scribebant, et omnia, quoe eveniebant sorio suo ad dextram partem beata? Margaritse.
ista sub-
cum timore Dei notabant. Aniles fabulas tandem concludit narrator,
43 Et ecce (scenam tanli gerronis hiatit dignam) dens : Ego.. Tectinus tuli reliquias beat» Mar-
subito de angulo carceris exivit draco horribilis, garitae, et reposui eas in scrineo, quod feci de

lapide
 ;

32 DE S. MARGARITA SEU MARINA VIRGINE ET MARTYRE.

AUCTOTIE lapide cum odore suavitatis, et posui eas in An- mutarit orationem. In Breviario hodierno substi- D
J. p.
• alias Sin-
tiochia civitate in domo Sicliti *
et Matronse. Ego tutam habes orationem de communi, et lectionem ex
cleticae. enim eram, qui ministrabam in carcere ei panem S. Ambrosio.
et aquam, et ego consideravi omne certamen, 48 Joannes Hessels a Lovanio in censura de de Aclis S
quod habuit contra impios bellatores, et omnes quibusdam Sanclorum historiis , a Molano typis '«irgarits

orationes ejus scripsi in libris cartaneis cum edita ad calcem sui Martyrologii primee editionis,
multa astutia, et transmisi omnibus Christianis Passio, inquit cap. 7, S. Margaretae, » Postpas-
eadem in veritate. .. sionem et resurrectionem Domini nostri Jesu
Alia Mss. e- 46 Ejusdem aut similis furfuris sunt illa Acta, » Christi, et gloriosam ascensionem ejus » non
jusdem aut
similis nots
quee notantur in codice nostro Ms. membranaceo, placet eadem de causa, qua displicet Passio Ju-
qui olim fuit D. Isaaci Vossii, et in variis aliis lianse (dequa egerat cap. 2) quia diabolus a Mar-
item Mss. nostris in pergameno. Aliorum plurium gareta coactus dicit Salomonem inclusisse dae-
ecgraphorum, quz ad manum simt, eadem in sub- mones in novum vas, quo fracto sunt relaxati.
stantia est scribendi ratio, videlicet Passionis ex Quod falsum est, et sapit magicam artem, per
Ms. membranaceo legendario Cardinalis Barberi- quam diabolus se fingit concludi. Item dicitur,
ni, signalo f 207 item Windbergensi ac Fuldensi,
; ubicumque est liber Passionis ejus, quod non na-
quee collata sunt cum Ms. sancti Maximini Trevi- scetur infans claudus, nec coecus, etc. ; et quod
ris ; adde Ms. Aquicinctinum, reginee Sueciee num. quisquis librum emerit, Spiritu sancto replebi-
80, S. Gisleni in-4 corio rubro, Valcellense, et tur. Nostri Majores tomo 1 Maii, pag. xxvi in
aliud denique ecgraphum, quod putatur exscriptum Ephemeridibus Greeco-Moscis jam pridem verbo
ex Ms. S. Bernardi apud Antverpiam. Pluribus indicarunt, quid de Actis S. Margaritse sentirent.
etiam de causis displicet ecgraphum nostrum, quod 49 Vitam, Post passionem et resurrectionem
acceptum notatur ex Mss. ecclesise Montifflasco- D. N. I. C. sub nomine Theotimi tamquam oculati
E
nensis cum hoc exordio : Divae Margaritse dies fe- testis, vidisse se asserit Tillemontius Monum. ec- judicia
stus agitur ; ubi ex voce divse pro sanctse prodi- clesia. tom. 5, pag. 797 in notis; addens pulcras
tur scripti juventus, uti infra observabimus. In Ca- admodum res in ea contineri, sublimem esse stylum.
talogo Ms., quem habemus, Vitarum ex codicibus magnificum et satis elegantem; omitti maximam
antiquis n onasterii Weingartensis in Suevia, no- partem prodigiorum ridiculorum, quee sunt apud
tantur Actu eum hoc exordio : B. Margarita erat Surium; at apparitionem diaboli etiamnum ibi esse;
Theodosii filia, sed ex auctore coeevo Theotimo rem queeque loqui inducitur Sancta, videri otiose potius
sestima. In codice antiquo membranacco Scorialen- composita et extracta ex S. Augustino de Civitate
si, cui titulus Passiones multse Martyrum, notatur Dei, quam scripta sub illa persona, qux palam lo-
hic titulus Passio sanctse, ac beatissimse virgi-
: quitur coram judice ; verbo, ne vel minimum in istis
nis et martyris Christi Marinae, quae passa est Actis, qude auctor tamquam sincera vult obtrudere,
in campo Limiae, quse est sub urbe Armeniae. notee hujusmodi vestigium haberi. Viderit ea haud
Quid sibi vult campus Limiae in Armenia, ubi in dubie Molanus : nam in nolis hac die ad suum Mar-
Actis ubique fil mentio Antiochise? In eodem titulo tyrologium Usuardinum dicit, historiam revera
scribitur passa xv Kal. Augusti, et in fxne dicitur apocrypham esse, quz habelur sub titulo Theo-
passa xi Kal. Augusti. Sic porro incipit In tem- timi, qui Sanctee in carcere
:
panem et aquam se
poribus illis, dum post corporeum Salvatoris ad- ministrasse scribit, et omne certamen conside-
ventum. Varii ibidem dialogi, orationes prolixee, rasse ;
quamquam idem Molanus ibi historiz exor-
Theotimus, longa draconis descriptio, Sanctaabeo- dium non proferat. Paulus Mmilius Sanctorius
dem deglutita, crux in ventre draconis crescens; ipse Casertanus in libro peculiari de duodecim Virgini-
draco in duas partes divisus deinde varii Marinee bus el Martyribus, anno
;
1597 Romee excuso, mar-
cum diabolo dialogi, cum Olibrio altercationes, lon- tyrium stylo eleganti et oratoriis phaleris compto
geeque orationes. vulgavit ; in quo ulinam plura, quam
fecit, corri-
Aliorum au- 47 Ne vero severus nimium cuiquam hic videar p
genda notasset ! Pseudochronographos Hispanos Acta
ctorum
judex, juverit in medium producere aliorum de di- hodiernee Sanctx insigni plagio ad suam Marinam
ctis Actis judicia, ac Baronii imprimis, qui in notis ineptissime transtulisse, observavimus die
xvni hu-
habet issa : Quod autem spectat ad Acta ipsius jus. Compendiolum Passionis habet noster Raderus
hsec Radulphus Tungrensis de observ. can. 11 parte 1 Viridarii ; pag. 251. Eamdem
contraxit
.. Passionem (inquit) beatse Margaritae vidi Romse noster item Laherius in suo Menologio
; ubi quse-
.. apud Lateranum in canone beati Gelasii apo- dam etiam notat contra Bivarium.
Prxtereo no-
.. cryphis adnumeratam. Haec ipse quae vehe- ..
:
strum Petrum Ribadeneyram, et Alfonsum de Vil-
menter miramur, cum nec in antiquis manuscri- legas, qui ultimus Theotimo (scribit ipse Theostito)
ptis, quorum plurima suppetunt exemplaria e plus tribuit, quamparest, quia non
satis eum novit.
diversis, quse Romse extant bibliothecis, nec in
his, qui typis excusi sunt codices, aliquid tale in

decreto Gelasii potuerimus invenire. Non tamen

§ V. Acta Graeca apocrypha; Latina,
imus inficias, in Actis ejus, quse edidit Meta-
phrastes et recitat tomo 6, et Surius tomo 4, quae hic dantur.
quae etiam e Latinis codicibus accepta descripsit
Mombritius tomo 2 quse denique legimus in
: ryomo primo Maii in citatis Ephemeridibus Gree- Arla Gwa e
pluribus manuscriptis pervetustis codicibus, ut 1 co-Moscis pag. xxvi diximus, Acta
S. Irenes Oibliotheca
inter alios S. Marise ad Martyres, et S. Cseciliae Casarea n« n
fabulosa, etsi Grxca habuerimus, non
judicasse nos, danuis
trans Tiberim non, inquam, negamus, in eis
:
inserenda Operi nostro ; idque nescio quo
modo aliis
nonnulla reperiri, quae indigeant emendatione etiam quibusdam insignibus et in Occidente non
non levi. AdJe quod, teste Gavanio supra, Pius V minus quam Oriente cultissimis virginibus ac mar-
ademerit lectiones incertas de ejus martyrio, et tyribus contigisse, puta Barbarae, Margaritae seu

Marinse
 ;

DIE VIGESIMA. JULII. 33

Marina? et Catharinx. Quod tunc quamquam etiam- vel religiosum exstitisse, inde argui pn ;se videlur,

de Actis Sanctx noslrx Grxcis quia inter alia, qux prxfatur, lrad.it ista Humil-
num prxmalurum
:

limae vestrae deprecationi, dilectissimi

diximus, et nunc dicimus, eaque ab Opere
secludi- fratres,

itaque in promplu est Grxcorum Acto- annuere non incongruum duxi. I'/,rro isla Acta
mus. Triplex
prx reliquis hic typis committere, visum est, non
rum apographum. Ac vnum quidem desumptum
notatur ex codice Ms. Chartaceo antiquo, quia omnino et undequaque bona et probata fecquis
fuisse
bonx notx z'n-4, ex bibliotheca Cxsarea enim de nllis Sanctx nostrx Actis id speret ?) sed
eleganti et
quia minus mala improbabilia ; sive alia auctor
(de quo videri potest Lambecius in Bibliotheca Vin-
et

dobonensi lib. 8, pag. 71 ) partim a Janningo no- prx oculis habuerit aliquanlo melioris notx, sive

partim a nostro Baertio descriptum. Auctor est eadem ipsa vel aliqua ex illis, qux diximus, a se ad
slro,
exactiorem trutinam qualemqualem revocata. Ut-
Gregorius Cyprius pairiarcha Constanlinopolitanus,
r\c, ° Xptaroc cumque se res habet tolerabiliora sunt, qux refert
hoc exordio : Kat r/,v exx^atav apa,
;

irapaosiaov xaravoouf/.£v quod coincidit cum de apparitione draconis, quam ea, qux habent Pe-
y.zwvlfi, ;

indicavimus. trus de Natalibus, Mombrilius, Lipomanus ac Su-

eo, quod superius num. 34 ex Allatio

51 Acta ista jam Latina feceram ; sed intellige rius, atque ecyrapha supra indicata. Ad hxc velnon
quiascemca.
invenit in exemplari suo, vel si invenerit, recte re-
causas, curea aprxlo arceantur. Quid ab auctore se-
vere suspectas et apocryphas, a San-
culi 13 exspectes prxter verba et voces? Id
prodit secuit pre.ces,

vel ab ipso orationis principio, quod verbosam in-

cla jamjam moritura ad De.um fusas : quas videsis

ductionem continet in fine autem longam ad Mar-

;
supra, nec non apud dictos auctores, quamquam
tyrem habet apostrophen, exemplis virorum in ve- Petrus de Natalibus brevissime eas memoret.
54 Adde, quod de fabuloso Theotimo, ineptisque lamqiiam
teri Testamento celebrium, quos cum ea comparat,
nuniis mala.
infartam ; in decursu autem exponit desiderium Martyris cum dxmone dialogismis, supra ex Mom-
martyrii, quo illa flagrabat, Diocletiani et Maxi- britio recensitis, altum taceat. Jam vero ut quxdam

etiam in ipso corrigcnda notemus ; nimius est

miani rabiem adversus Christianos, furorem Oli- illo

brii, Sanctx cum eodem dialogismum; pmnarum

ubique in verbosa ac prolixa dialogismorum ac pre-

contemptum, etc. ;
graphicam item draconis hypoty- cum identidem recurrentium sermocinatione, tanto

posin, qui postquam devorasset Martyrem, disru- magis de toto martyrii contextu meriturus, quanto

ptussit; Sanctx epinicion; dxmonem, crucem, co- magis in hoc genere sibi temperasset. Quod, quid

lumbam, similitudines, nova tormenta, aliorum ad est aliud, quam homiliam adornare, non vero pu-

Christum conversorum martyrium, ac demum San- ram et genuinam condere martyrii historiam? At
ctam e vivis sublatam. Qux tam argumentum vul- demus ipsi hanc veniam. Alicubi etiam paucula su-

garis historix, quam fabulosas Grxculorum scenas perftua a nobis ampulari, monebitur in annotatis.
Nonnullx item supplebuntur in apographo nostro
referunt.
Alia cxem- 52 Alterum item Grxcum exemplar habemus ex lacunx adminiculo alterius, quod habemus transcri-
plaria prsto
quoqac in- Ms. Vaticano 866, qnod etiam in Latinum conver- ptum ex antiquo codice Ms. S. Marix ad Martyres
dnjua. Romx, ex tomo, prout adscribitur, quinto, 356.
teram, cum eodem exordio, quod apud Leonem Al- fol.

latium in Diatriba de Symeonum scriptis pag. 123 At caret prologo. Illud ipsum haud dubie exemptar

profertur : Tfc, avaoraaeu? tou xuptou fip.u>v 'Ir;aou legerat Baronius, sicut ex ipso notabamus num. 47.

Xptorou xai aeoTv;poc, xat rfc, zvdolov avrov i.vxlf,- Atque hxc quidem sunt, de quibus lectorem prx-
i}/:a>c, ubi idem auctor Metaphrasti illud abjudicat monere placuit. Ecce nunc Acta ex superiore lau-
at si non istius, alterius certe Grxculi ingenium dato codice, ad hunc posteriorem emendata.

prodit, Theotimo, de quo supra, et hic plus semel

partes suas agente, ut de fabuloso dracone, aliisque

nugisnon loquar. Quis enim palienter legat ista?
Sancta vero conversa, et inveniens malleum fer-
ACTA
reum, verberare victum a se diabolum ccepit, ac
pede collo ejus immisso, verberabat malleo caput
ipsius ac tergum. Tertium denique ad manum est Ex Ms. Rebdorffensi , ad Ms. S. Mariai
apographum ex bibliolhcca Medicxa, pluteo 9, cod. Auctore ano-
ad Martyres correcta.
33, hoc exordium prxferens : Ouoev outwc f)$vvzi xat

xaOtXapuvet tyvyfp ayaOf,v xat metrri. Id est : Nillil

nymo.
adeo dulcem et hilarem reddit animam bonam
et fidelem; estque illud martyrium, quod Laline
Lipomanus ac Surius edidere. Nunc quxnam Acta
PROLOGUS.
Latina prx aliis visum fuerit typis committere,
qux Scripturarum tanto sapien- Prsefaius au-
paucis accipe ; sed prius observari velimus ea, Divinarum series
clor quxaam
sunt apud Lipomanum ac Surium, cum nostris qux tum auribus delectabilior exstat, quanto per Acla sanctn-
prxlo destinamus, in substantia fere convenire. Grammaticae lineam incedens salva men- rnm csse veritate, de-
pravatu,
Icln ex llpn-
53 Habemus ea in ecgrapho nostro Rebdorffensi dacii fuco carente, quasi quidara purissimus am-
iji-npllo Itcl,-

rt"7JfciMi hic fcosnolium canonicorum regularium S. Augu-

est nis affluxerit. Humanitatis quippe est proprium,
anuiii,.
stini in Bavaria, de quo Bruschius inter monaste- his devotis fidem accommodare sermonibus.quos
ria Germanix fol. 102 verso.J Prxfigitur ci prolo- constat non solum per veritatis incedere trami-
gus auctoris, de sua eorumdem correctione. Quonam tem, sed etiam per eloquentiam oris inoffensis
autem tempore ilie vixerit, nos latet : hoc unicum currere pedibus. Hinc etenim accidit, ut quaedam
constat, videlicet ipsum non scripsisse ante tempora egregiorum doctorura non infimi quorumdam
S. Gregorii PP. (inlcttige Magni) cum ibidem Sanctorum gesta depravata a per imperitiam
eum indicet. Nec exploiati quidqnam habemus de translatorum corrigerent, atque de ignorantias
ipsius nomine vitxve professione. Monachum tamen tenebris elevata tanto facerent splendescere lu-

Tomus v Julii. 8 mine

 ; :

34 ACTA S. MARGARIT.E SEU MARIN.E VIRGINIS ET MARTYRIS.

mine, ut pristina vitiositate depulsa, vibrantem ac fame, vitam eorum cruciando necarent, ut r»
cunctis effunderent legentibus lucera. Christianum nomen funditus ex terra deleret.
alia vero mc- 2 Beatus denique Ambrosius, cujus eloquium 5 Nono decimo quippe anno imperii sui ipse
lioris nolie
atrocissi m
per sacrosanctam Ecclesiam potius divinitus in- Maximianus in Occidente vastare
in Oriente d, %'fjfH.
uli"ti
audila.
sonat, quam humanitus personat, beatae virginis ecclesias, et penitus interficere Christianos non
b C Agnetis b agalmata c tam luculento famine per- desinebant. Sed Dei omnipotentis judicio, secun-
ornavit, ut etiam infidelium mentes ad fidem tan- do anno e persecutionis Diocletianus Nicomediae,
torum dictorum valeat provocare. Nec minor Maximianus apud Mediolanum imperii dignita-
quoque fides accommodanda est melleis beati Pa- tem deposuerunt. Attamen exorta semel crude-
pae Gregorii dictionibus, quorum dulcedine ita litatis persecutio usque ad septimum f annum
I
textus beatae Felicitatis et filiorum d est ejus Constantini, Helense filii, fervere non desiit, adeo
illitus, ut ejus nectarea suavilate etiam fastidiosi ut oceani limbum transgrediens plurimos illic
perfrui delectentur. Horum autem validissimam variis suppliciis interficeret. Eadem vero tempe-
auctoritatem, qui ccelestis aedificii jure possent state apud urbem Romuleam Marcellus tunc Apo-
vocari columnae, moderni etiam non improbabili stolicus habebatur pontifex, qui et ipse martyrio
tenore secuti sunt, cupientes videlicet herili gregi coronatus est g.
si non patulis phialis, angustis saltem cyathis 6 Per idem vero tempus quo talia gerebantur, Denm c

propinare. beata Margareta quinto decimo aetatis anno au-

hxc S. Mar- 3 His itaque validissimis obicibus undique cir- diens hujuscemodi atrocitatem contra Christianos
garitx eorri-
gere nilitur.
cumseptus humillimae vestrae deprecationi, dile- ebullire, his verbis orationem ad Dominum fndit
annuere non incongruum duxi,
ctissimi fratres, Domine Jesu Sanctorum virtus et
Christe, vita,
vitamque ac passionem beatissimae virginis Mar- mcestorum consolator salusque miserorum ; qui
garetae non propriis sed divinis viribus innixus numquam deseris sperantes in te ; conforta me E
corrigere studui e. Nec sum veritus igniferis parvulam venerittyrannica potestas,
in te, ut, si
invidiae facibus me fidenter ingerere ; cum non et me comprehenderit, et per cruenta tormento-
diffitear terream ustionem quamlibet validissi- rum genera corpus meum dilaniaverit, non pa-
mam divino rore posse sine mora restingui, ac Domine, famulam tuam deficere prae ti-
tiaris,
elingues infantulos, cum divinae libuerit majesta- more poenarum, ne fidem gratiae tuae abnegem,
ti, et posse fieri facundissimos. et tuum sanctum nomen formidando relinquam.
7 Tu es enim, Domine, formator animarum ut se prote-
et corporum tu nosti humanam fragilitatem. gat.
ANNOTATA. :

Memento, quaeso, quia terra, et pulvis sumus :

nara pater meus et genitrix mea, qui me exhor-

a De Aetis Sanctorum
corruptis pluries in Opere tari debuerant, ut tuis obedirem mandatis ecce, ;

nostro. Baronius ad annum 290, num. 35 producit decipereme nituntur quia non veneror culturam
;

Gelasii PP. circa ea animadversionem. falsorum deorum. Sed quoniam, Domine, salva-
b Acta S. Agnetis habes die xxi Januarii. tormeus fidelissime, credo, quod tu me assu-
c De voce ayalpa agit Hierolexicon Macri. mere digneris, ideo non timebo, quid faciat mihi
Eis ayi.Xp.aTa intellige splendidos Ixtosque Marty- homo.
rum triumphos.
8 Haec denique Virgo erat filia cujusdam viri, Patri ob fidei
d Insigne S. Felicitatis elogium dedimus ex S. nomine nominati constanliam
yEdesii, admodum potentissimi,
Gregorie Magno ad diem x exosa
hujus a pag. 7. qui etiara sacerdos erat templorum, et prim»
e Utinam plura correxisset auctor, ac super- potestatis ordinem videbatur tenere. *
Hic ita '
alias ltaque
/luam imprimis orationem ac dialogismorum verbo- filiam suam valde diligens, dediteam
nutriendam
sitatem, quod supra monuimus!
procul a civitate sua scilicet Antiochia
ft. Mortua h
vero genitrice beatae Margareta?, cum
experi-
mento cognovisset pater ejus .Edesius, eam
esse
CAPUT I.
omni modo Christianam et nullatenus a sancto
;

proposito sequestrare valeret, crudeliter

exar-
descens.omneraque amaritudinem furoris contra
Sancta ab constantiam patri exosa,
jidei puellam exacuens, non poterat illam
saltem ocu-
ad Olibrinm prwsidem defertur. lis aspicere. Insuper
aborainatus est eam ac repu-
lit. Sed Dominus omnipotens, qui
numquam
deserit sperantes in se, consolari
i nnorum a ab Incarnatione Domini salvatoris
a
Sancta Dio- ducentorum nonaginta circulus volve-
fere
tate dignatus «t,
et^TaTw™ amauifem"
cleliani el fecitsu.nutrici,utquasiuterinamfiSraeara
batur, quando Diocletianus Dalmata? scribae
Maximiani ,
dihgeret. Nara et ipsa Christiana
filius b, dominatu crudelissimo erat, et chri-
b Romani imperii stianis operibus tenebatur.
retinebat habenas. Hic namque primo c anno 9 Inter cetera enim virtutum magnalia, quae
imperii sui nefarium et suie nutricis
impium virum sibi colle- divina gratia contulerat, adeo
illi oves pascit,
gam se Virgo Do-
in regno sociavit Maximianum
;
videlicet mini sanctae humilitati subdiderat,
cognomento Herculeum. Qui uterque ut de nobili-
adversus

coeperunt sed Diocletianus supra omnes inmera

«nens procui ejecerat,
;
li, ;„ ™„;i, e

m
..m
tantum desaevit, ut p

j*. ,c F ,«id, »rdi,,«, , :r:

«-,„ c M , »„ .„gnorareM „ igQe
per
,
totam resrni sni Hitin
s
:
-,a „„„, j

/;r r jzztzE"? "

t
m
>"-uiab Lusiouiret, et

non

, fe , ,
*ssj5 iSSfiSJ*"
Rachel,
 1 ;;
;

DIE VIGESIMA JULII. 35

humi- mis verbis flectere studuimus sed nulla promis-
Rachel, mater patriarchae Joseph, puella ;

patris sui oves humiliter custodie- sione dignitatis, nulloque timore prenarum ani-
lis et decora,

bat. Interea quidam praefectus, nomine Olibrius, mum ejus emollire potuimus. Verurntamen ut
tumidus, veniebat de vestra industria liquidius haec indagare possit,
crudelitate et impietate
Antiochiam propter persecutionem
in vestro examini praesentetur.
Asia,
Christianorum. Qui cum iter ageret, contigit, ut
videret beatam Margaretam deambulantem in

passu ovium cum ceteris puellis coaetaneis suis. ANNOTATA.

Ejus amore 10 Haec igitur inter omnes incredibili pul-
exardescil chritudine speciosa videbatur. Quamobrem con-
Oiit>rius;ad
quem perdu- cupiscentia superatus praeses jussit ministris a Ita Ms. S. Marix ad Martyres. Anno male
,iu,
suis, dicens : Ite quantocius et diligenter inqui- in Rebdor/fensi.
rite puellam illam. Si libera est, amantissime b Eutropius in Breviario Romanx historix lib.

eam in conjugio sociabo ; si autem servitutis 9, cap. 13 scribit, Diocletianum a plerisque scribae
conditione retinetur annexa, dignum pretium filium, a nonnullis Anulini senatoris libertinum
pro ea tribuara ; et erit in concubinali jure so- fuisse creditum. Vide etiam Baronium ad finem
ciata. Illi autem celerius euntes, suique domini anni 285.
jussionem facientes, comprehenderuntillam, cur- c Non primo anno imperii sui, videlicet 284,
suque concito reversi, perduxerunt ad praesidem. sed 286 id fecisse, notatur apud Tillemontium hi-
sincque fra- 1 Cum autem duceretur beata Virgo ab im- storiae Imperatorum lomo 4, pag. 7 ;
probaturque
gililalis me-
mor, ex paz- piis, terrore et tiraore contrita, utpote femineas ibidem in notis pag. 597.
nttriim melu non immemor, vehementissime for-
fragilitatis d Mendosissime habet ecgraphum noslrum S.
aliis illatu-
rum midare ccepit maximeque propter atrocitatem,
;
Mariae ad Martyres : Ipso moriente.
B et incendia poenarum, quae tunc creduliter ab e Contigisse illud anno 305, Kalendis Maii ex
impiis ingerebantur. Inimicus enim Christiani Lactantio contra alios probat Tillemontius loco ci-

nominis diabolus tales poenas talesque cruciatus tato, nota 20.

per suos satellites adversus Dei famulos exqui- f Constantinus imperator salutatur anno 306,
sierat, utnon corpus, quod facile erat occidere die xxv Julii : cessavit persecutio 312 versus men-
sed animi vigorem decipiendo vinceret, sicut B. sem Novembrem.
Hieronymus in Vita sancti Pauli eremitae plenis- g Martyrio coronatur anno 304, xxvi Aprilis.
sime refert i. Unde plurimi elegerunt in montibus Vide ibidem apud nos tempus sedis.
et speluncis arctissiman vitam cum bestiis duce- h Additur hic in ecgrapho S. Mariae ad Mar-
re, quam paganorum manibus comprehendi tyres fere stadia quindecim. Digressionem utrius-
metuentes per omnia, ne forte accerrimis tor- que nostri ecgraphi de differentia Antiochiam Pisi-
mentorum generibus cederent, et a culmine san- diae inter et Antwchiam Syriae, resecui tamquam
ctae fidei compulsi caderent. superfluam.
acsibiimmi- 12 tormentorum pcenas virgo
Istiusmodi i Vide caput primum istius Vitae apud nos ad
nenlium,Dci
opem intpUi- Christi Margareta pertimescens, jam inter ma- diem x Januarii, pag. 604.
rat; nus impiorum posita, oculis ad coelum erectis,
regem oranium seculorum deprecabatur, dicens :

Miserere, Domine, miserere famulae tuas sub- :

veni succurre mihi in hac tribulatione

, da :
CAPUT II.
fortitudinem, da tolerantiam ad superandos acu-
leos pcenarum, ut videant qui tollere a tua pie-
tate festinant, et confundantur. Ne me permit-
Martyr carceri includitur ; deinde in
tas, Domine, a tua sancta religione sequestrari
publicum producitur coram prceside;
sed resiste adversario mihi vehementer infenso
ut anima mea, te opitulante, ab his cruentis be-
cujus blanditias et minas spernit.
stiis sine crimine liberetur, et pudor virginitatis

meae, quem tibi Domino consecravi, illibatus

permaneat. Quamobrem, Domine Deus, mitte kuibus auditis, nequissimus judex admodum Sanctainter-

nunc sanctum angelum tuum, qui custodiat, pro-

Q" contristatus, jussit eam suo conspectui ve-
rogatitr a
prxfecto;
tegat atque defendat corpus meum et animam locius praesentari. Quae cum praesentata fuisset,
meam, ut te laudem, te glorificem : quia tu es ita eam alloqui ccepit : puella, omni deposita
benedictus in secula seculorura. formidine narra mihi genus tuum, et utrum an-
prsicclti de-
13 Et cum haecethis similia beatissima Virgo cilla, an libera fueris, manifestius pande. Ad
intlc sistitur,
ex suo ore proferret, pervenerunt cum ea mili- quem sacratissimaVirgo respondit : Mea quidem
tes ad praefectum statimque prsesentati dixe-
; progenies omnibus in hac urbe notissiraa est,
runt Domine, magnificentia vestrae dignitatis
: nec adeo de infimo et ignobili genere sum, ut
non potest transgredi culturam deorum, atque mea possitlatere origo. Quod enim me de liber-
imperatorum decreta, quae non solum Roraana tate interrogas, scias per omnia, quia nullius
nobilitas, sed etiara mundus ubique custodit. sum. Famulam autem me do-
servituti obnoxia
Puella siquidem, quam nobis praecepisti inquire- mini mei Jesu Christi, ore et corde profiteor,
re, utrum ancilla, an libera sit, Christianam se quem ipsa tenera oetate adoravi et colui, et sem-
esse profitetur; et
omnino extraneam a cultura per colere non cessabo.
sacrorum deorum illumque Jesum colere se te-
; 15 Cui praefectus : Quo, inquit, nomine nun- i» cari
siti et inedia
statur, quem Judaei olim crucifixerunt. Hanc cuparis? Margareta respondit : Apud homines condemna-
cum apprehendissemus, et lenioribus et asperri- Margareta vocor ;
[quod autem illustrius est. ex lur ; sctt n-
silur at> an-
fonte geto.
 36 ACTA S. MARGARIT^E SEU MARINJ2 VIRGINIS ET MARTYRIS.
KX US. fonte sacri baptismatis Christianavocor.] o Hoec pertinacia et superbia mentis responsionem per-
a ubi dicta sunt, praeses nimio furore accensus, tulisti *, et quantum te exhortari conati suraus •
offai prot
listi.
Dei famulam in tenebroso concludi carcere prai- per dulcia verba, tantum te asperrimam adver-
cepit, et omne humanitatis solatium cibi et potus sus nostram cognovimus clementiam.
ab ea prorsus excludi mandavit, quatenus omni 19 Unde non incongrue conjicere possumus, quast ea cvr-

auxilio destituta et carceralibus tenebris mace- quia non a temetipsa, sed alterius cujusdam ";" «o» pos.
f'> «'cf/ioc
rata facilius plecteretur ad ejus voluntatem. Illa suasione ista prosequi non vereris. Nescio enim >l'su refelm

autem angelica visitatione consolata, et coelestis quis imperitus hujuscemodi te fabulationibus ir-
luminis illustratione clarificata, constantissime retivit. Et inde est, quod ad cor tuum redire
in Christi confessione perseverabat, et cuncta, nescis ; et has responsiones nobis meditatas
quoe sibi ad pcenam illata fuerant, pro nihilo re- attulisti : uam et ipsa aetas, quod dico perspicue
putabat. demonstrat ,
quia hoc a te proferre nescieras.
ConveiUum 16 Cum autem videret praefectus, quod nullis Sed quis hic omni remota argumentatione,
sit,
publicum ;»
dicit prsfe- blandimentis, nullisque terroribus eam posset a edissere quantocius. A.d haec beata Margareta
ctus. Christi intentione revocare, coeptum iter arri- respondit Quid me seductam et fatuis medita-
:

piens, profectus est Antiochiam, ibique ad se tionibus perdoctam asseris, si libenter audis,
convocans universae urbis nobilitatem. et omnes citius dignoscere poteris, si tamen Christo credi-

qui sapientes esse videbantur, consilio inito cum deris. Cui judex ait Et patienter audio, et quid
:

eis, qualiter beatam Margaretam studiosa argu- sit, patienter cognoscere cupio.
mentatione, non occidendo perderet, sed terrifi- 20 Sancta Margareta respondit : Ne mireris, affinnansse
cilnclainn
cando vinceret. Inde diu multumque pertractan- o judex, quod tibi mea parvitas rationem ponere
S/>iritusan>
ti, tandem visum est ei, ut inconventu populorum novit : hoc non humanum
argumentum. Audi est cto:

publica examinatione discuteretur , dicendo : ergo, et sapienter adverte. Qui Domino Jesu E
Forsitan turpitudinis confusione et populorum Christo fideliter servit, non indiget seculari ma-
aspectibus inclinata, citius mentem a proposito gisterio, ut quaerat, quid loqui, quidve debeat
revocabit ; et quam carceralis penuria famisque respondere. Ipse nimirum in sua virtute confi-
inedia non humiliavit, populositas superabit. dentibus promittere dignatus est dicens : Cum
Haec denique statuens, secunda die postquam seculi potestatibus traditi fueritis propter nomen
urbem ingressus est, jussit sibi praefectus tribu- meum, et steteritis ante reges et praesides; no-
nal permagnificum praeparari, et ad spectaculum lite cogitare, quid loqui, vel qualiter debeatis
sanctae Virginis, universas civitatis multitudinem respondere. Spiritus sanctus pro vobis digna lo-
convocari. quitur. Ergo si hoc ita est; immo quia ita est,
eoram quo 17 Quibus convenientibus, fit conventus utri- non meditando, sed credendo docta sum. Cre-
Sanclam
blandc affa- usque sexus copiosior. Dehinc praefectus, hono- dendo magistrum inveni. Credendo nempe no-
tur ris excellentia sublimatus, cum in solio resideret,
.
strae fidei traditionem ponere scimus, et vestris
illico pracepit Christi fidei cultricem in conspe- tartareis suasionibus reluctari.
ctu omnium deferri. Quaecum praesentata fuisset, 21 Tunc praeses ait : Putabamus te aliquid id quod prs-
ccepit eam blanda locutione primum suadere verisimile intimare, sed
impudentissimum a- ses infirmare
cunatur,
dicens Videmus te, o puella, per viam perdi-
: struis mendacium. Et nos quidem audivimus,
tionis incedere. Videmus tuam mentem quibus- quod talis sit seductio Christi, ut quem semel
dam erroribus implicatam, nostrisque monitis sua doctrina implicaverit, nulla umquam asser-
pertinaciter resistentem ; sed quia te perdere tio, nulla violentia dissolvere possit. Ergo juxta
nolumus, imo potius summo conamine liberare tuam pertinaciam, quod dudum auditu percepi-
satagimus, hortamur, ut omni remota excusatio- mus, nunc experimento cognoscimus. Talis
ne, oranique relicto errore, per viam salutis, quippe magister non doceat animam meam ta-
;

quam tibi ostendimus, incedas, quo possis et lisquippe doctrina procul sit a me, quae potesta-
nostram consequi gratiam, et tormentorum pce- tem principum contemnere facit, jocundissima
nas evadere. Certe quia de tuo interitu admodum gaudia perdere, et tribulationem invenire per-
affiicti sumus, idcirco tibi hactenus inducias de- petuam. Sed quoniam ignoras, o Virgo, quanta
dimus, et non te celerius trucidari fecimus. In- sitindignatio imperatorum contra christianorum
veniat ergo animus tuus consilium saluberri- fidem, idcirco, quod tibi rectum videtur
et san-
mum, ut salutem non metuenda
percipias, et ctum quasi secura te retinere profiteris.
poenarum genera atrociter suscipias. Ecce appo- 22 Quod si consilium nostrae exhortationis addcns nn-
sita est tibi vita et mors, gaudium et suppli- audire volueris, perspicue videbis, nas,
quemadmo-
cium ad quod vis, porrige manum elige quod
; : dum mortem effugias, et vitam invenias. Non te
tibi melius videtur. fallat vana spes, non falsa deceptio. Scias veris-
sed repulsam 18 Cui Domini Virgo respondit : Consilium sime, quia invictissimi imperatores ideo me ju-
passus, du-
rius ivsam
salutis etgaudium jam Deo favente veraciter in- dicem constituerunt hic, ut omnes Christicolas,
increjntal, veni, et in arce pectoris mei firma stabilitate qui sacratissimos deosnonadoraverint,
per varia
collocavi, scilicet ut Dominum Jesum Chriswm, tormenta sine ulla miseratione dilaniem, ac di-
quem certa glorifico fiducia, adorera, magnificem laniatos araarissimae morti tradara.
Et quia haec
et ex totis praecordiis colere numquam desistam. imperialibus decretis sancita sunt, consule
tibi
Verumtamen non tibi ex hoc sit ampliuslaboran- modo, dum tempus habes, et a nostra
clementia
dum, neque incertus fatigeris ; quia nulla pote- tuae pusillitati facultas indulta est, ne forte po-
stas,nulla umquam atrocitas talem tantumque stmodum quaeras et non invenias, quando no-
thesaurum de corde meo evellere potest. Tunc stram indignationem circa tuam duritiam sentire
Olibrius dixit : Ex quo mihidoqui coepisti, cum cceperis. Non te seducat inanis fallacia,
quod de
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 37

potestatis mese quodammodo effugere pos- mel iratus perdere festinat de terra memoriam
manu
violenta potestas valeat tuam.
sis, aut qualiscumque

eripere te. Si hoc cogitasti, oblivioni trade, et 25 Tu autem, o virgo, secundum sapientiam movelqut ad
r.era-
tandem reversa ad cor tuum, quod jubemus, ce- tuam, tandem aliquando parce animae tuae mi- gen-
;

adimplere satage, quatenus statuta die serere corpusculo tuo, et acquiesce saltem modi- ,uo-
lerius rbti
i
ttm
cum sermonibus ejus. Forsitan miseratione pla-
i

deorum majestatem una nobiscum adores ; alio- :,llis

quin per varia tormenta spiritum exhalabis. catus non te perducet in laqueum mortis. Quibus ton fle-
Clilur.
quaseontem- 23 Beata Margareta respondit Quid mihi :
sancta Virgo dicebat : Cessate, o viri clarissimi,
nii Martijr.
poenasminaris, impie judex? Quare Christianam obsecro; recedite, o nobiles mulieres, et nolite

religionem terrificando despicis, et gloriaris, quod plorando disrumpere sensum meum quoniam :

de manu tua non sit qui eripiat. Si Dominus meus secundum Apostolum Corrumpunt bonos mores
:

Jesus Christus solummodo homo esset, sicut tu colloquia mala. Parco autem vobis, quoniam hu-
maniter hoc facitis, et in tenebris ambulantes lu-
insipiens opinaris, et non veracissime esset Deus
et homo, et rex cceli et terrse, poterant mihi mi- men verum non cernitis. Si enim lumen veritatis

nae tuae inferre pavorem, ut tuis jussionibus pa- cognitum haberetis, non solum me de via recta

rerem, et simulacra muta adorarem sed quia j

abstrahere formidaretis, verum etiam vosmet-

in ccelis habitat, et humilia respicit, atque se-

ipsos ultroneos mecum pro Christi nomine trade-
retis ad poenam.
cundum prophetam Ccelum illi sedes, terra au-
:

tem scabellum pedum ejus tantaeque potestatis ;

26 Tunc indignatus praeses jussit Christi Mar- Suspenditur
in equuleo,
est, ut, si vellet, juberet te vivum sic tartara
tyrem in eculeo suspendi atque sacratissimos ejus ungutista-

tuosque sequaces vorare, [Unde per omnia stul- artus acutissimis ungulis laniare. Carnifices au- nialur,

tissimum esse probatur, talem tantumque Domi- tem tyrannica jussa complentes, cum acerrime
num relinquere) b et idolis vanis colla flectere et sancta membra laniarent pervenerunt usque ad

gloriam dare. Ergo judex hac re non oportet te secreta ventris, et patefactis visceribus effusoque

ambiguum esse. Indubitanter accipe, quod dico :

cruore, cunctis astantibus crudelissimum videba-

quia nec imperatorum decreta custodio, nec mi- tur, adeo ut etiam ipse nefandissimus arbiter, et
qui aderant, averterent species "
suas, et exhor- "fl/iflsfacies.
nas tuas metuendo pavesco, neque falsis diis ho-
norificentiam exhibeo. Occide, reseca, incende, rerent istiusmodividere cruciatus. Sancta autem

bestiarum dentibustrade: interficere quidempot- ccelesti juvamine roborata, has tormentorum pce-

nas pro nihilo ducebat cujus robustissimam

es; separare a caritate Christi nullatenus valebis. ,

constantiam plurimi admirantes dicebant : Ecce

tenerrima ac delicata puella cruentos agones pa-
tienter sustinet, quos etiam robustissimi viri
ANNOTATA. cernere formidarent.
27 Sed paganissimi homines et a Deo prorsus ail (lammas

alienati, unde ad misericordiam flecti debuerant, condemna-

tur.
a Uncis [ ] inchisa, hic ; in ecgrapho S. Marise inde ad homicidii atrocitatem venerunt : nam vi-

ad Martyres non habentur. dentes quod Virgo Domini ungularum laceratio-

b Legit apographum ex Ms. S. Marix ad Mar-
tyres ea, quse uncis inclusa hic sunt.
CAPUT
nes et virgarum vulnera derideret, excogitave-
runt graviorasupplicia, quibus eam aut superare
possent, aut certe ferocissimae morti traderent.
Tunc eam in crastinum flammarum incendiis
concremare decreverunt. Et haec statuentes, jus-
serunt illam carceralibus tenebris iterum manci-
III.
pari. Sanctissima igitur Virgo dum carcerem
fuisset ingressa, erectis manibus ad Dorainum
preces effundens, orabat :

Cruciatus; orationes acl Deum; diaboli 28 Domine Deus, rex cceli et terrse, creator Orat in cur-
cere
machince. visibilium et invisibilium, seternae vitae largitor,
atque moerentium consolator, fac me in confes-

sione tui sancti nominis viriliter permanere, ut

i irgis cru,- Audiens ha?c prseses furibundus, jussit eam a quia te adjuvante confidentissime pugnare coepi,
delissime ca
ditur. capite suspendi, et virgis crudeliter csedi. te adjuvante victoriam consequi merear ne ,

Apparitores autem nefaria jussa complentes ita quando insultent in me, qui adversantur inique,
tenerrimum ac sanctissimum corpus ejus verbe- mihi dicentes Ubi est Deus ejus, in quo confi-
:

rabant, ut sanguis ejus veluti fons inundaret su- debat? Lumen autem, quod caeca mihi carceris
per terram. Hanc denique immanissimam crude- obscuritas abstulit, angelus tuae lueis adveniens
litatem multi viri ac mulieres ex circumstantibus restauret, omniaque antiqui hostis phantasmata
aspicientes , in fletum amaritudinis dolorisque dextera tuae potentiae procul abjiciat. Seimus
gemitum conversi, voce consolatoria dicebant ad enim, Domine, misericordiam tuam in tentatio-
beatam Martyrem speciosa Virgo valde do-
: ! nibus affuturam.
lemus nimiumque angustiamur de cruciatu, quem 29 Haec et his similia B. Margareta dum diabolum sttb
specit draco-
in tuis membris videmus, summoque conamine mundi Salvatorem laudans exoraret. ecce. caput nis apparen-
te liberare optaremus, sed non valemus consi- ;
nequitia? cum mille nocendi artibus, variis ma- tcni pn
fugat
lium autem tibi dabimus, et quomodo possis eva- chinationibus atque phantasticis prmstigiis illam
dere non negamus. Iste nam tyrannus, ut ipse terrificare aggressus est. Quippe in draconis spe-
conspicis, a furore irse suaa non desinit, sed se- cie apparens, se in diversas formas transtulit,

atque
 ;

3S ACTA S. MARGARIT^E SEU MARIN^E VIRGINIS ET MARTYRIS.

atque ex ore simul et naribus ignem teterrimum gelis et cum Sanctis omnibus in perpetuum lae-
evomens, Dei famulam vorare nitebatur. Sancta taberis.
autem Virgo istiusmodi phantasmata cernens, ad 33 Et hac ergo visitatione sancta Virgo ma- eai/ue cont
ra
novis lyran.
solitae orationis arma cucurrit, signumque san- gis magisque roborata est, et ita animus ejus ad iii insulius

ctse crucis contra hostem depingens, his verbis passionem confortatus est, ut omnia tormento- roboratur.

auxilium deposcebat. Domine Jesu Christe, tuo- rum genera Mane autem fa-
pro nihilo duceret.
rum militum propugnator, qui superbiam diaboli cto, iniquitatis arbiter, non immemor crudelita-
per crucis victoriam humiliasti, exurge in adju- tis malignae, quam contra Dei Famulam excogi-

torium mihi. Dic animae meae Salus tua ego

: taverat de squalore fcedissimo carceris eam
,

sum. Tu enim dixisti : Super aspidem et basi- abstrahens, in conspectu populi ante suum tri-
liscum ambulabis, et conculcabis leonem et dra- bunal astare praecepit. Quae cum laeta facie et
conem. Ad hanc igitur vocem antiquus coluber quasi nihil mali perpessa esse videretur, furiis
eonfusus recessit, nihilque mali contra Virginem exagitatus, his verbis ejus constantiam frangere
exercere valuit. ccepit : impudentissima omnium feminarum,
cujus machi-
30 Mox autem B. Margareta de ccelesti prae- et inimicissima animae tuae et corporis tui! Quare
nas novas
contemnil, sidio exultans, salvatori omnium Deo gratias cor tuum more bestiarum obdurasti, et circa sa-
persolvere non desinebat. Sed Christiani nomi- lutem tuam nihil tractasti ?

nis inimicus diabolus , condolens amarissime , 34 Ecce facta es ferro durior, adamante ro- plnribusver-
bis constan-
quod a femina fuisset devictus, non veritus est bustior, omnes cruciatus pro nihilo reputas prin-
tinm Martii-
alias opponere terrificationes. Namque habitu cipum decreta respuis, sacrisque numinibus de- rislabefacta-
re conaiilis,
calcaneo tenus criniti hominis apparens, horri- bitum honorem exhibere contemnis. Scimus et
bilemque se praeferens vultu, nova fraude terro- nos dignam tibi adhibere medicinam, tuisque ar-
rem ingerere conab^tur. Quae cum beata cerne- tibus fomenta aptissima. Sed quid te per multa
ret Virgo : Agnosco, inquit, satana, insidias ve- ducimus? Per salutem invictissimorum regum,
stras,agnosco laqueum vestrae calliditatis. Cur et deorum magnificentiam quia nisi continuo ore ;

mihi terrorem incutere conamini ? Si me propter- profitearis diis immortalibus tumida flectere col-
ea contemnitis, quia pusilla sum, magnum domi- la, et sacra afferre libamina, ignivoma adustione
num habeo adjutorem magnumque auxiliatorem. ferream tuara excutiam animam, et si tantus
ipsumque 31 Ipse est utique meus Dominus, qui vestram amor Christum colere, ut flammarum
tibi est
abigil.
ferocissimam potestatem ad nihilum redegit, ve- incendia parvi pendas, evidentissime probabiraus.
stram jactantiam humiliavit, et cum mundi ter- Sed festina infelix subvenire animse tuae, ante-
minus advenerit, te tuosque collegos in sempi- quam te incendia praeparata concrement et flam-
ternam projicietgehennam, ubi semper ardebi- marum ardor exurat.
tis. Ergo quia ita est, in illius sancto nomine 35 His Martyr superbissimum
auditis, sancta sed contem-
praecipio tibi. pessime daemon, ut hinc procul tyrannum nitur a Mar-
Quare anxiaris, o ju-
ita affata est :

abscedas, et ad me ulterius accedere non praesu-
mos. Mox spiritus nequara divina coactus poten-
tia Faciam, inquit, quod praecepisti quoniam
: :
superni regis esse famula comprobaris. Siqui-
dem, te orante, illius majestas omnes nostras
tyre.
dex, et mihi stimulos ignium inferre minaris?
Minas tuas non timemus, et supplicia tua nullo
modo formidamus, quoniara quidem consideranti
praemiorum magnitudinem contemptibilis effici-
tur omnis cruciatus Quoniam non sunt condi-
:

confregit insidias, nihilque adversus tejam no- gnae passiones hujus temporis ad futuram glo-
stra versutia praevalere potest. Haec et multa riam, quae revelabitur in nobis. Propterea a
horum similia daemon referens de conspectu ejus Domino meo Jesu Christo non ignis, non gla-
evanuit. dius, non mortis articulum * me aliquando sepa- '
periculuin.
rare poterit. Tantum, quod facturus es.jam
am-
plius ne differas; quoniam te tuosque pariter
CAPUT IV. deos contemnimus, et solum Dominum
Christum
adorare et glorificare non cessabo.
36 Hsec illa loquente, crudelitatis judex am-
Iterat(ede tyrdnno victorice ; aliorum ad [gnitispostea
pliori exasstuans ira, jussit eam denudato liuiipiididus
Christum conversio cor- cruciatur,
; Sanctce marty- pore a terra suspendi dehinc ignitislampadibus
; tnriiinw ipsi
rium. triumphalia ejus membra cremari insultante,
praecepit, de- scd jrustra.
ridensque illam, dicebat : Margareta, gaude et
lastare in Christo, quem tu nullo pacto
Sancla re- negare
creatur ap-
His ita gestis, ccelestis advenit visitatio, quae asseris. Hanc quippe requiem, hoc tibi gaudium
puritione cce- Christi Virginem laetificavit quippe instar :
ipse acquisivit. Quapropter, si potest, subveniat
lesti, solis in eodem carcere divina lux emicans, hor- tibi, et ab isto incendio eripiat te.
ridum fcetorem, quem Porro si ad-
spiritus nequam asperse- huc nostrae jussioni parere volueris, et tibi infe-
rat, effugavit, ac deinde in ejusmodi claritate
licissimae succurrerefestinaveris,
tot et tanta de-
signum salutiferas crucis effulsit, et super eam- liciarum commoda proferemus, ut omnia tor-
dem crucem columba nive candidior residere visa menta, quae perpessa es, oblivioni tradas.
est.Statimque vox ad eam facta est, dicens Sancta
: Margareta respondit Gratularis de
Gaude, fidelissimaVirgo, exulta martyrgloriosa:
:
momenta-
nea combustione et tu non attendis
quoniam per multa certamina falsorum deorum
;
sempiter-
nae. Haec est gloria Christianorum,
caeremonias contempsisti, et Christi nominis per quam
glo- venitur ad gaudium, quod numquara finitur.
riam audacius praedicasti; ecce per Haec
martyrium enim jugiter optavi, et in desiderio habui.
tuum ad gaudia pertinges Iste
aeterna, ubi cum an- quidem ignis artus meos ad modicum comburit

te
 :

DIE VIGESIMA JULII. 39

te autem utpote paganissimum perpetua crucia- eamque jam flectere desperaret, jussit illam ca-
bunt incendia. Ille utique cceli terraeque Domi- pitalem subire sententiam.

nus, qui quoniam tres pueros de camino ignis 41 Apparitores autem suscipientes eam, duxe- potl guos
ardentis eripuit, ipse mihi famulae suae refrige- runt eam extra civitatem ad locum ubi eam ju- Sancta, fusis
ad Deum
rium non dominetur mihi,
praestat, ut ignis iste gulare destinatum habebant, ibique illam cuidara precibus.
quatenus tua devicta pertinacia merear cum illis spiculatori , cui nomen erat Malchus, ad decol-
hymnum gloriae decantare. landum tradiderunt. Tunc sancta Margareta pe-
Prcces ad 37 Et cum hsec dixisset, elevatis ad ccelum tiit, ut ei orandi licentia daretur. Quam cum
Deum fiin-
oculis ita precabatur Domine cunctqrum crea- : impetrasset, his verbis ad Dominum preces effu-
dU, et iii vas
aqtia plenum tor, cui omnia elementa famulantur, exaudi me dit : Glorifico le, Doraine Jesu Christe, collaudo
vijiciliir,
clamantem ad te. Tribue mihi, ut ignis iste me et benedico nomen tuum : virtus enim tuae poten-
superare nullatenus possit.Mira Domini gratia! tias me in fragili sexu constitutam roboravit, et
Sustinebat enim ardentes lampades quasi refrige- triumphales agones percurrere fecit ; ideoque
rium suavissimi roris, et dicebat ad judicem : suppliciter exoro, ut nunc anima mea a tuis sus-
[Saltem tu intellige, quis sit Dominus meus, cipiatur angelis, quatenus aeternse felicitatis gau-
quem colo, qui tantae virtutis tantaeque potentise dia cum Sanctorum ccetibus possidere, tuamque
est, ut ignis iste corpusculum ancilhe suae com- optabilem quam semper optavi, merear videre
,

burere nequeat. Tandem fatigati, atque devicti, praesentiam. Qui cum Patre et Spiritu sancto
reliquerunt eam suspensam, ab ignis tamen com- vivis et regnas per cuncta secula. Amen.

bustione illaesam ; et dieebant ad judicem] a. 42 Et haec dicens, spiculatorem, ut feriret, capite plecti-
tur.
Decernat dominus noster, qualiter inimica deo- hortata est. At ille juxta quod in mandatis ha-
rum puniri possit quoniam omnis vester cona-
: buit, gladio caput ejus amputavit. Martyrizata
tus ad nihilum redactus est. Tunc praeses jussit estautem pro Christi nomine sanctissima virgo
afferri vas magnum, aqua usque ad summum
et Margareta xvi Kalend. Augusti b. Quod fideles
repleri, eamque ligatis manibus et pedibus in eo Christicolae audientes , venerunt et auferentes
praecipitari jussit. Sancta vero Margareta cum in corpus ejus, digna cum veneratione, ut mos est
mortale praecipitium demersa fuisset, orabat Do- Christianitatis, sepulturae tradiderunt. In quo
minum dicens Disrumpe, Domine, vincula ista,
: loco cum pax esset Ecclesiae reddita, basilicam
ut sacrificem tibi sacrificium laudis, et videntes in ejusnomine construxerunt ad laudem et glo-
populi credant, quia tu es Deus solus, et glorio- riam Domini Jesu Christi qui cum Patre et : Spi-
sus, quem mundus iste miser ignorat. ritu sancto vivit et regnat per infinita secula
oc mirabili- 38 Ad hanc vocem ligamina illa disrupta sunt, seculorum. Amen.
ter sr.nmtiir.
et ex vase ilJo absque molestia surrexit. Videntes
autem, qui aderant, tanta mirabilia in Dei Vir-
gine celebrata, admirantes dicebant Vere ma-
:
ANNOTATA.
gnus ac verus est ille Deus, cui haec Virgo famu-
latur, ad cujus preces tot et tanta prodigia per- a Ex ecgrapho S. Maris ad martyres suppleta
acta sunt ! Hac igitur inventa occasione, ccepit sunt, quee hic uncis inclusa legis.
sanctissima Martyr ad eos loqui : prudentissi- b Ecgraphum seepe dictum legit Idus Januarii.
mi viri, attendite et cognoscite, quod Dominus Sed qnid de die martyrii probabile statues? Ubi
Christus ipse sit creator omnium, cui universae alia omnia ejusdem adjuncta adeo obscura et incerta
famulantur creaturae, sicut ipsi in his, quae mihi sunt.
acciderunt, evidentius probare potuistis.
39 Quamobrem relinquentes simulacrorum
cultus, convertimini ad creatorem vestrum, et
salvatorem animarum, qui vos de tenebris voca-
APPENDIX PRIMA
vit in admirabile lumen suum : ad quem si tota
mente convertimi , ejusque baptismate abluti
fueritis, et Christiana? fidei religionem opere et
De S. Margaritce hodierna?, ut volunt,
professione servaveritis, non solum animas ve-
corpore Antiochia Syrice in Tusciam
stras beata requies suscipiet, verum etiam cum
generalis resurrectio facta fuerit, duplicia possi- translato.
debitis praemia, hoc est in animabus et corpori-
bus vestris absque ullo termino gaudebitis.
Aliorum ud 40 Ad hanc vero praedicationem multitudo Ex Ms. ecclesise Montisfalisci, auctore
Christum
conversio ac populi, relicto paganitatis errore, ad fidem Chri- recentiore anonymo.
mnrlyrium
sti conversi sunt. Quod ubi nefandissimus praeses
'
limere
comperit, taedere *
ccepit, ne populi commotio
contra eum fieret, dignitatis honorem simul cum n Commentario, Actis hujus Sanctce preevio,hanc JurUirhtijus
tratitlationis
vita perderet, et absque omni examinatione eos, I translationem obitcr indicavimus, pluribus, ut
faLsunt patri-
qui ad praedicationem sanctae Virginis credide- ibidem diximus, hic discutiendam. Enimvero plu- areham An-
thllilCllUlli
rant, decollari praecepit. Quos nimirum constat rima sunt, qu<r idem incommodent, reiqu» veritatem soinnians.
in suo felici cruore regenerationem sancti bapti- inftrment. Auctor imprimis incerti nominis ac tem-
smatis percepisse, et sempiternam vitam procul poris, addo ctiam incertx fidei, quia non paucacon-
dubio adeptos fuisse. Post istorum itaque con- gessit, qus non cohxrent, qitccque uos haud satis
summationem, perfidus tyrannus cum sanctae comperta habemus, dubitantes an satis intellexerit

Martyris invictissimam cerneret constantiam, ipsemet ea, qux lectoribus adeo conftdenter ac ro-

tundc
 ).;

40 APPENDIX PRIMA. S. MARGARIT.E VIRGINIS ET MA.RTYRIS.

tnnde intelligenda obtrudit. Diceres, ipsum auctori- ctorisjnterpolatoris vel collectoris manifestissime se

tatcm singularem non tam mereri, quam affectare prodit ex iis, qux in fine recenset de ecclesia Mon-
voluisse accumulandis plurium rerum adjunctis ;
tis-Falisci in cathcdralem erecta ab Urbano V, an-
adeo totus enumerandis nominibus propriis ho- no 1389; de qua re agil bulla apud Uijhellum to-
est in

minum ac locorum; sedabs re, sicut jam monstra- mo 1 Italix sacrx a col. 1051. Iliijusmodi autem

tum imus. Ab ipso mox suse narrationis exordio in- scriptis non cito credere jam pridem nos docuit ex-

ducit historiam Eusebii Antiocheni patriarchx, cui perientia, nisi alia auctoritate rohorentur. Ne lon-

superxdificat Sanctx translationem , dehilissimo giores simus, Montcflasconenscs rogatos volumus, ut

fundamento nam in historia Chro- dignenlur nos docere ex melioribus documentis,

certe ac ruinoso :

corpus illud, qtwd possident, esse, prout volunt, S.

nologica istorum patriarcharum, a nobis edita ante
tomum quartum labentis mensis Julii, nullus vel Margarita? Antiochenx seu hodiernx, et non alle-

anle vel post indicatum a dicto auctore tempus com- rius, sttb adscititio Antiochenx nomine ibidemhono-

paret Eusebius. Etenim ab anno 904 ad 931 sedit ratx. Atque hic pariler solvendx sunt ipsis difficul-

Elias, hnjus nominis primus. Quomodo itaque istum tates qux solvendx sunt Hispanis, manum illius

nobis obtrudit Eusebittm, qui numquam exlitit in corporis in monasterio Scorialcnsi possidere se pu-

rerum nalttra? Ex tam malo principio historix ju- Adi Commentarium prxvium ad Acta a
tantibus.

dica de toto ejusdem decursu. num. 30. Paucuta nolatu digna dicentur in an-
ilnns .tnlio- 2 Per Antiochiam, unde sacras exuvias transla- notatis.
iseanfun-
5 Historiam hanc Itabet Ughellus tomo 1 citato
- <

itens, tas vult, manifeste intelligit Antiochiam Syrix pa- al> Ughello
cilitiim, ei
iriarchalem, ctper Sanctam, de cujus translatione a col. 1057, eam longe supra meritum extollens, supra ineri-
dttm asserit illam exstare in antiquo codice illius luni luuda-
agit, non aliam denotat, quam illam, qux sub Oli- tnm,
brio prxfecto passa fuerit, ut videsis infra num. 14. ecclesias, vocatque fidelissimamnarrationem ; ad-
Margarita vero hodierna ab omnibus Antiochix in dens exemplar haberi in bibliothecaVallicellana. E
Pisidia adscribitur. Hanc itaque cum illa vel con- Quando et a quo illuc missum fuerit, discimus cx

fudit, vel aliam Sanctam pro hodierna accepit ; vel apographo ejusdem manuscripto, quod in promptu
docere nos debet, hodiernam ex una in alteram An- habemus; in quo exepistolaLaurentiiMezzini, da-
tiochiam translatam fuisse : quod cui umquam ve- ta Viterbii xn Julii mdci ad P. Antonium Gallo-
nit in mentem vel somniare? Dabit etiam nobis nium, ista haberi testatur nostcr Papebrochius, qux
hanc veniam, ut ea, qux garrit de Andronico prin- ex Ilalico sic reddo : Mitto ipsi translationem SS.
cipe Antiocheno, deqtie Simardo, Simetri fi.Uo, qui Margarita? et Felicitatis, extractam ex Martyro-
eidem principi fuerit substitutus, prius non admit- logio antiquo ecclesias cathedralis manuscripto
tamus, quam melior ac cerlior aliqua lux affulgeat in charta pecudinea. At sive illud ecgraphum cor-
ex idoneo antiqttitatis monumento, memores, quod ruptum fuerit ab amanuensi, sive vitiose postea ex-

ei, qui adeo turpiter palpat in tenebris ac fallit, cusum, mendosa planesunt, qttxedita lcgttntur apud
non leviter sit credendum. Ad hxc, reditus itle.An- Ughellum. Nostrum item ecgraphum ex Ms. Gal-
dronici ex urbe Romana ad Antiochenam, quam lonii mendis scatet. Nos sequemur apographum no-
ferro igneque vaslarit, sicut habes num. 2, non me- strum ex Ms. ecclesia? Montisflasconensis. Con-
lioris est notx, quamdiu non profertur idoneus de textus in duas partes et in suos numeros more no-
hac re scriptor. stro dividitur, ab erratis quibttsdam expurgatus; ubi
ciplnru ulia 3 Nec vero plus deferendum censeo iis, quibtts et lacunx ex alio exemplari suppletx.
prccans
ibidem exponitur Prior templi (SS. Margaritx et 6 Ejusdem translalionis historiam ex Latina qitam ctrc-
cntior aui-
Ettprepix) Augustinusquidam Papiensis genere. Ughelli anno 1688 Roncilione Italico idiomate edi- ditin llalke
edoctus ab Ubaldo saeerdote seniore, ubi illa ditJoachimus a Montefalisco, Ordinis fratrum Mi- vulgavit,
quwusdttm
jacerent; itemque num. 3 Familiares duo, quo- norum S. Francisci Capuccinorum, ac dedicavit tutjcctis Sim-

rum alteri Lucae, alteri Alberto erat nomen Eminentissimo Domino Cardinali Barbarigo Mon- clit mirabili-
btts,
quibus largis muneribus et pollicitationibus al- tisfaiisci episcopo. Eam ad P. nostrum Janningum F
lectus jurejurando se astrinxit ( Auguslinus misit Bemardintts Coccovagini. Mirabilia quxdam
quod militiso cingulo illos donaret, si secum in tempore incendii ecclesix ejusdem loci, a laudato in-
patriam proficiscerentur. Nec tacitus prxterierim, terprele superaddita, et ab ipso S. Margaritas pa-
quod numeris 12 et 13 corpus sanctx Felicilatis trocinio attributa, nos Latine in compendium
hic
apud Rovillianum castrum in Tuscia, velit esse cogimus : Conflagravit S. Margaritae ecclesia an-
istius S. Felicitatis, qux fuit septem (Uiorum Mar- no mdclxx, die iv Aprilis, vespere Veneris san-
tyrum fwcunda parens. Sed cum de ista re senten- cti sub tertiam noctis horam (incendii occasio-
tiam noslram exprompserimus die x hujtts, tomo iii nem Ac primum quidem mirabile
ibidem exponit.J
Julii, pag. 9, eo lectorem remillimus. Quxro itcm quod reperto, qui illuc intrare vellet, nemi-
fuit,
quam talis auctor, adc.o multa peccans, fidem me- ne ad auferendum sanctissimum Sacramentum,
rcatttr in upparitionibus , quas describit a num. 13. homo unus pra? reliquis animosior ad hanc rem
siiuin histo-
4 Inscriplio etiam apud corpus Sanctx in urbe se obtulerit. Ingressusitaquetemplum, postquam
iinn suspe-
l

Cllllll IIC (il- Antiochena reperta num. 3, merito apud eruditos pervenisset ad sacellum, in quo Venerabile as-
btitvsnin red
UU;
tamquam sublestx fidei vacillet necesse est, quia servabatur, custodiam cepit, per medias ince-
metrica e.l Latina : cujus plirasis reccnliorem au- dens flammas, et ne vel in uno quidem capillo
ctorem vel interpolatorem videtur indicare ; uti pa- loesus ab igne. Secundum est, quod omnes S.
riter vox divus pro sanctus vel beatus, quam toties Margaritaj imaginesmanserint incombustas. Ter-
repetit. Enimvero hujusmodi vocem in rebus eccle- tium, quod statua marmorea effigiem sanctae re-
siasticis inusilalam olim fuisse, et in Breviario Ro- pra?sentans Margarita? et in chori ingressu po-
mano non legi, nisi fortasse in recentissimis lectio- sita,nec non zona serica cincta ac flaramis un-
nibus, alias notavimus. Consule diem xi men-
httjus dequaque circumdata, manserit illaesa quae qui- :

sis, pag. 194 diem xn, pag. 255. Juventus au-

; et dem reposita fuit inter reliquias in ecclesia

cathe-
 DIE VIGESIMA JULII. 41

cathedrali asservatas. Crucifixi

imago pii aliquid tebant sacratissima corpora, circa unum passum
Dominicorum Piatti, il- invenerunt concham porphyriam, ferro aereque
spirans, positain sacello
perstitit, tametsi ignis devoraret
altare cum munitam, ubi litterae seulptae patebant in hanc
lffisa
sententiam
toto vicino apparatu.
:

7 Tam hzc recentiora, quam plura alia anti-

ejusdim
et
nomine hono- Margarita hic est ter quinis martyr in annis,
„uiora Sanctam sub Margaretas
illic
initontefa-
lic-m venera-
vcnera ' l *..*.. r.,™ r^..i.: Virgineam ccelo reddidit ipsa animam.
ratam commendant, patronam, teste eodem
,
lisco Joachi-
tione
mopag. 60, praecipuam Montisfalisci. In synodo,
E. Posito autem igne solverunt concham illam ubi
tempore Laudivii Zacchia, S. R. Cardinalis et :

episcopi Monlisfalisci,
xx Julii notantur ista
anno 1623 habita, ad diem alia inerat argentea gemmis ornata, quae sacrae
S. Margaritae, virginis et
Virginis corpus continebat. Laeti igitur [et] ex
:

cum Octava, et sit pro- suavissimo odore refecti, domum cujusdam Cri-
martyris, solemnizatur
"
speris *, amici Prioris, clam adivere ubi nullo alias Chri-
cessio in utraque civitate, videlicet in Montefali-
:

sperii.
unitus est. patefacto concilio, quatuor dies se continuerunt.
sco et Cornueti, cujus episcopalus isti
1066. Ecce nunc supradi- Deinde collocato corpore in vase quodam ligneo,
Vide Ughellum col. tibi
concham argenteam, quam fregerant, vendide-
ctx qualisqualis translationis
runt, ingressique iter, navem conscenderunt.
4 Favente autem omnipotenti Deo, et ipsa Antiochia
Romam ;

PARS I. Martyre gloriosa, quasi duce, plenis velis ad

Brundusii portum applicuerunt Ubi emerunt .

equos duos, et inde per Apuliam Romam pro-

TransJatio ad ecclesiam S. Petri in Tu- fecti, in domum cujusdam Jacintijuxta templum

beati Theodori martyris se receperunt. Hic au-

scia, nec non inde ad castrum ibidem t

tem cum prior ille Augustinus dies quindecim

Rovillianum.
ingenti animi devotione, templa Sanctorum vi-
seret, assiduo labore fatigatus, incidit in adver-

1n nostri Jesu Christi Amen a.

nomine Domini sam corporis valetudinem, quam dysenteriam
a
Anno salutis nongentesimo octavo, Sergio b vocant. Qua se opprimi sentiens, timens ne morte
b
Exponii au- Ecclesi» Romanae Pontifice Maximo et Berenga- prcereptus sacra ipsa corpora ad patriam perferre
clor,
rio c imperatore regnante, cum iuter Eusebium non posset, statim inde discedens cum comitibus
c

d d patriarcham Antiochenum, et Andronicum e suis, Sutrium k pervenit.

e quemdam ipsius civitatis principem maxima dis- 5 Postera templum beatse Victoriae in indeque post-
die ad
ea in Etru-
cordia orta esset, ob insolentiam ipsius Andro- via publica juxta veterem aulam se contulerunt, riam delata
fuerint
nici, quem populus diutius ferre non poterat, nec ulterius progredi potuerunt ob Prioris infir-
Symardus, Symetri f quondam principis filius, mitatem. Et quoniam eodem die, quo beati Marci

annos natus quatuordecim ab omni populo in Papae, et sanctorum Sergii, etBacchi solemnitas
celebratur basilica beatae Victoriae in ecclesiam
principem est electus, et ab ipso patriarcha inter l,

celebrandum est confirmatus. Qui postea ipsius fuerat consecranda; de gloriosis reliquiis divae

Andronici gener effectus, socerum insolentiae Margarit», unius scihcet costae particulam tri-
praesertim in patriarcham non timide incusabat. buit, et ad laudem omnipotentis Dei, sub inclyto

Andronicus autem ob sua scelera ab ipso patri- Virginis nomine ibidem altare erectum est. Die

archa excommunicatus, non ferens principis cor- vero postera ad montem Lucae m profecti sunt,

ad aedem scilicet divae Mariae, et beatae Candidaa,

rectionem, qui patriarchae favebat, propter me-
tum tyranni Romam discesserat. ubi Prior donavit optimum pallium, et duas sin-
qua occasio- 2 [Qui] nocte ex improviso [rediens], Symar- dones. Inde processerunt ad ecclesiam beati Pe-
tri Vallis perlatae juxta Lacum Vulsinium
ne ubi a
dum generum interficit, urbem invadit, et post :

multam hinc inde hominum stragem, omnia fer- Bonifacio abbate, et fratribus monasterii n dies

ro, igneque vastavit ; incensisque sacris aedibus, aliquot cum honore susceptus est.
6 Sed infirmitate praegravatus, sentiens se ad monaste-
quae plurimae in eadem urbe, auro et argento rium S. Pe-
munitae sacrarum reliquiarum veneratione coru- diutius dietus Prior vivere non posse, abbatem, tri :

scabant, templum Margaritse et Euprepiae sacra- et fratres accersiri jubet ; et ingemens, atque la-

rum virginum Erat eodem tempore Prior

evertit. crymans, quod in solo alieno vitam ignotusamit-
illius templi Augustinus quidam Papiensis, et teret, sacras reliquias, corpus scilicet Margaritae,

genere, et virtute clarus, qui horrescens deletam et Euprepiae caput se habere patefecit ; commen-
crucem, et templa incensa deflens, in patriam davitque se omnipotenti Deo, et orationibus ab-
remigrare decrevit. Et nolens sacratissima cor- batis et fratrum, sumptisque Sacramentis eccle-

pora dictarum sanctarum Martyrum sic inculta siasticis, rite et recte e vita migravit, decimo
deserere, edoctus ab Ubaldo sacerdote seniore, sextoKalend.Novembris. Sepultusestautem non
ubi illa jacerent, secum ferre putavit, ut his dua- longe ab allari sancti Blasii martyris. Abbas
9 h bus [gemmis] B. Syri g confessoris templum h vero et fratres corpus inclyta? virginis Margaritae
decoraret in patria. super altari majori collocarunt et dies octo sa- ;

SS. ilargari
3 Habebat iste familiares duos, quorum alteri crificiis solemnibus, hymnis, et canticis ad Iau-
t& el Eupre-
oi'<t curpora Lucae, alteri Roberti nomen erat. Quibus largis dem et gloriam Jesu Christi, et ejus dicatae Vir-
muneribus, et multis pollicitationibus allectis, ginis devotissime celebrarunt.
jurejurando se astrinxit, quod militise cingulo 7 Quo tempore in eodem loco multa corusca- quo loco

eos decoraret, si secum in patriam proficisce- vere miracula, annuente clementia summi Dei
rentur. Noctis igitur silentio effosso loco.ubila- propter merita gloriosae Martyris. Quidam enim

Tomus v Julii,
9 Donatus
 1 ;

42 APPENDIX PRIMA S. MARGARITyE VIRGINIS ET MARTYRIS.

Donatus ex Castro S. Victoris oriundus, homo rare dignatus est. Et visa est illi membra fracta
dives, cum ibi forte adesset, et sinistra manu, molliter tangere, etcomponere ruptaossa, eteum
quam aridam habebat, sacri corporis loculum sanum reddere. Cumque excusso somno se libe-
tangeret, valida statim atque potens miraculose rum et firmum perspiceret, Deo et beatae Mar-
effecta est. Matthseus custos horti ejusdem loci tyrii innumeras gratias habuit
et accedens ad ;

ex paralytico firmus factus est. jEgidius quidam locum sacrarum reliquiarum, Lucensium q libras
Pisanus, ex sorore abbatis nepos, desperata va- sexaginta donavit.
letudine morbi hydropici, quo laborabat, a Vi- 12 Contigit ut paucis annis post, vi bellorum r,
* alins Vin- ventio* sacerdote ipsius loci erectus, et ad sacras quae in iis regionibus gesta sunt ; locus ipse de- Mera ad
ccntio montemRt
reliquias ductus, incolumis evasit. sereretur incultus ; erat autem secundum situs vilHanum
ejusdem lacus Vulsinii versusflumen, qui Martas Iranstatw.
plura mira- 8 Quidam, qui Mugentius dicebatur, eoquod
cula * s
mutus mugiret, non loqueretur, taetus devotione dicitur, castrum quoddam quod Ruvillianum t
t
Martyris, verba formavit. Rosa de Castro san- appellabant, ubi Genitricis Dei Mari;e constru- • nlias Roy
ctum parvum templum lianum.
ctas Cristinae malo vexata spiritu, et propterea stabat, : in quo divae Fe-
catenis astricta, a viro tracta ad sacratissimum licitatismartyris, septem filiorum matris sub
corpus, statim est liberata. Laurentius filius Al- bona religione reliquiasuservabantur, cujus dies
*
'
alias Albc- bonecti*, sancti Flaviani arthetria infirmitate festus Non. Kal. Decembris agitur. Clerici igitur
netti
"
arthritica.
diu gravatus, impositus equo, et eo perductus, ejusdem templi cum habitatoribus dicti castri,
sanus pedibus ire coepit. Vicarius Rollandi ejus- Margaritae virginis sacratissimum corpus eo
dem loci cum surdus esset, auditum recepit. Lu- transtulerunt, et juxta corpus sanctae Felicitatis
cianus quoque dicti loci cum lapidis morbo diu collocarunt. Ubi caeci illuminati sunt, et variis
laboraret, incolumis evasit. Itidem Vitellus quar- languoribus laborantes, meritis et intercessione
tana est liberatus. Rerta mulier praefati loci dies invoeatae Virginis bonam recuperarunt valetudi-
quatuor in discrimine partus constituta, invocato nem, plurimaque ibidem miracula claruerunt,
Margaritae nomine, emisso partu, sana est prae- quae enumerare longum esset. Ad corroboratio-
servata. Palma Balneoregiensis o cum dies et nem bonarum mentium praedicta, quae brevi ser-
noctes a maligno spiritu vexaretur, coarcta cate- mone perstrinximus, sufficere visa sunt. Trans-
nis, et a Britio ejus viro illuc perducta, altis et latum autem corpus beatae Virginis ab eccle-
fuit
inhumanis vocibus emissis, fuit liberata. sia sancti Petri ad Ruvillianum pridie Idus 0-
yatrala; 9 Mulier quaedam nobilissimanomine Rorisana ctobris, eo scilicet die, quo beati Calixti martyris
V ex Urbe veteri p oriunda, cum sanguinis fluxum atque Pontificis passio celebratur, ad laudem, et
longo tempore pateretur, et nulla medicorum gloriam summi Dei.
curatione sanari posset, ad Deum et ad beatam
Margaritam voto emisso, incolumis facta est.
Unde non ingrata sacro corpori obtulit pallium, ANNOTATA.
sindonem et calicem argenteum. Floriana quoque
Balneoregiensis annos quinque gravissimam per- a Ista nec sunt in excusis apud Ughellum, nec
pessa corporis infirmitatem, ad venerandum cor- in apographo noslro.
pus perducta, illico firma, et valida est effecta. b Infamis iste hujusce nominis iii satis in histo-
Scambius quidam de Burgo sancti Valentini, na- riisnotus est, de quo Baronius ad
annum 980 et
tura claudus, adductus ad sacras reliquias, fortis, duobus sequentibus.
et rectus incedere coepit. Henricus vir ditissimus
c Designatur Berengarius istius
nominis primus,
eodem loco natus, cum propter longam aegritu- Italiee rex ; de quo varia habet Baronius,
et ejus
dinem oculorum lumen amisisset, visum recipere csdem anno 924.
meruit.
d Fictitium hunc patriarcham
c exsufflavimus pau-
10 Brimachius sanctse Cristinae incola gravi- lo ante.
nuorum hic
ter ita laborans, ut jam de ejus funere ageretur,
e De historia hujus Andronici nihil reperio tam
Martyris gratia liber evasit. Ubertus, vir qui- prout hic, quam prout paulo post describitur.
dem nobilitate clarus, archidiaconus Parisiensis,
f Et hsec historia mihi incomperta.
Roma regrediens, multis comitantibus, cum de g Haud dubie hic indicatur S. Syrus episcopus
equo, quo considebat, descendere vellet exter-
;
Ticinensis de quo erit dicendi locus
ritus equus, seque in saltum erigens,
;
ad diem ix
dominum Decembris.
ad terram projecit, cumque adhuc frenum tenens h Addit Joachimus a Montefalisco, de quo supra.
surgere conaretur, et equus pedibus superbiret
_ in sua Italica versione,
ecclesiam metropolitanam
relictis demum habenis, calcibus percussus, crura
Ticinensem.
fregit cumque gravissimo dolore affectus, nec
;
i De hac ecclesia agit Pancirolius
in Thesauris
pedibus, nec equo inde discedere posset,
ibi no- absconditis urbis Romame, Reg.
ctem egit. 9, pag. 704 inter
eas, quee sunt in porlu
scnes, ttxi- Venit autem Romano.
1 in mentem Margarita
illi
tur. virgo k Vrbs est Etruriee parva,
sanctissima, cujus sed episcopalis in
nomen ob stupenda miracula provmcia Patrimonii S. Petri
in om»i ecclesia celeberrimum erat, et ex ad amnem Pozzolo,
imo rupibus undique cincta.
corde lacryraas effundens, votura vovens
Mar- 1 De iis agendum erit die vn Octobris.
tyri gloriosae, longa oratione se
commendavit. m Montem hunc sub isto nomine non
invenio in
Completa vero oratione, sopore quodam occupa-
mappis; situs tamen colligitur
tus, dormire coepit, apparuitque ex contextu, qui unus
illi in somno esse potest ex his, quibus interjacet Sutrium.
beata Margarita dicens : Noli timere age gra-
Idem
;
mtellige de locis ignobilioris
tias Deo omnipotenti, qui notee, paulo post hic
te meis precibus libe- occurrentibus ; si vera scribat
auctor.

h Po-
 '

DIE VIGESIMA JULII. 43

hPonitur hic monasterium in individuo vago; de apud Ruvillianum, ubi Genitricis Dei Mariae tem-
plum fuerat, inter rubos sub terra latere. Mittat
quo viderit scriptor.
o Urbs esl in eegro Urbevetano Tuscix, patria viros idoneos, qui nos inde effodiant. Non placet
egimus die xiv hujus. omnipotenti Deo, nos amplius incultas esse. Ere-
S. Bonaventurse, de quo
Urbs vetus (Orvieto) territorii Orvetanicaput, mita autem cupiens Virginis, immo Dei adim-
p
in Etruria ad Clanis et Palliee fluviorum confluen- plere mandata, profectus ad Priorem, omnem rei

seriem explanavit. Prior vero a referente caput

tem, super montem sita.

fallor, hic ita dicta a Luca, urbe avertens, nullam fidem habuit. Quod cum vidisset
q Moneta, ni
Etruriee notissima, quam et Luculensem dici ex eremita, dolore affectus ingemuit. Cui tertio

Alberto Aquens. affirmat Cangius in Glossario ; Margarita ait : Noli ingemere ; omitte dolorera :

ubi variarum etiam librarum tradit valores ; hujus

redi ad eumdem, et quae jussi, etiam atque etiam
quo hic agimus, valor erit 10 assium, prout refer.
forte, de

est Genuensis. 16 At eremita : Mihi, inquit, fidem non habet. illudquead

honoratio-
r De bellis seculo decimo per Italiam grassatis, Tu, quaeso, ad eum properes, Virgo; tibi ipse
rem tocum
prssertim sub tyrannide Berengarii et Adalberti, credet ; tu facilius coram explicabis, quidquid transferri

agit Baronius ad annum 960. facto opus est. Sed a Virgine vox subinde profe- ' '

s Fluvius est Etruris. a Vulsino lacu egrediens, cta est : Regredere, vir Dei ; ne dubites ; tibi

deinde in meridiem per provinciam Patrimonii fidem habebit ; ipso principe Deo volente, mini-
fluens Tuscaniam versus, cujus mcenia radit, qui ih sterio, et officio tuo hsec sunt peragenda. Quae

mare Thyrrenum infra Cornuetum urbem defertur. quidem vox non solum ab eremita, sed etiam a
Cognomine ibidem Marta oppidum. multis, qui ibidem aderant, audita est ; et cum
t Castrum hoc frustra nunc quxsieris : Cujus, alium viderent neminem, nisi solum eremitam
B uti addit hic supra laudatus Joachimus, hodie ne cum socio, perculsi virginea voce et subita reli- E
ipsa quidem vestigia apparent ;
quod etiam hic in gione correpti, omnes una Priorem adivere.

texlu dicitur mox. Quibus conclamantibus et asserentibus vera esse,

quse Johannes eremita praedicat de Margarita
virgine, Prior acquievit, et credidit ; seque rei

PARS II.
expediendae accingens, Ugonem presbyterum, et

cum eo Scagnum queradam, et nonnullos alios

locum ipsum petere, et pro sacris reliquiis inve-

Translatio ad Montemfaliscum. niendis, diligenter perquirere jussit.

17 At illi jussa Prioris exequi cupientes, eo quod quxsi-
profecti, in solo, ubi sacra aedes extiterat, fo-
autem Ruvillianum propter bella solo diem integrum consumpsere, et cum
Diritto ca-
slre Rovittia-
Cum et diendo,
sequatum esset, et jam spineta crevissent, nihil invenire potuissent, dedignati quod frustra
no.
ubi homines habitaverant, haud passa est divina laborassent, ad oppidum redierunt, et eremitae

pietas in locis silvestribus sacra dictarum Mar- turbatis animis acta nuntiarunt. Quibus ipse
tyrum corpora, summis decoratameritis, perpe- respondit : Fratres mei, nulla sit vobis turbatio ;

tuo ignota latere; sed anno salutis mclxxxv, ipse locum numquam adivi, sed sequiraini me, et

Indictione tertia, Urbano tertio Romano Ponti- ostendam vobis ubi lateat thesaurus adeo gratiose
fice a,regnante Frederico imperatore, erant in concessus. Et iter capiens, multis comitantibus,
silva Marchionis, quae est inter Neapolim et Ter- eo profectus est : ubi circumspiciens vidit in quo-
racinam b duo eremitae, viri admodum religiosi, dam loco, ubi fuerat templum e, magis quam <•

quorum alter dicebatur Johannes. alibi, rubos crevisse : Hos, inquit, incidite ; hic

c 14 Huic Margarita in somnis apparuit, dicens : effodite : nam sicut Margarita mihi detegere visa
Sanctaappa- Johannes, famule Dei, surge, et ad Montemfla-
rens
est, hic ejus et Felicitatis martyris reliquiae ja- F
euiaam
Joanni erc- sconem proficiscere nuntius meus. Dic priori ba- cent, cum duabus costis sanctorum Cosmae et
mitx
silicae divi Flaviani martyris c, ne me, et Felici- Damiani f. Illi autem e vestigio monita exse- f
tatem in loco deserto diutius latere patiatur. Cui quentes, invenerunt tabulas marmoreas accura-
Johannes eremita sic respondere visus est : Quis- tissime clausas, in quibus hae litterae sculptae
nam Et Virgo: Ego,inquit,
es tu, qui talia jubes? patebant : Hic requiescit corpus beatae Marga-
sum Margarita, ancilla Dei, quae pro nomine ritae, et Felicitatis.

Jesu Christi apud urbem Antiochiam sub Olibrio 18 Apertis autera tabulis, locus ipse redoluit ac repertum
praefecto mortem perpessa, opera et industria suavitate odoris, et sacrae reliquiae inventae sunt,
Augustini Papiensis in Tusciam sum delata. At sicut vir ille sanctus praedixit. Oranes igitur gau-
ille, ut Margaritae nomen auribus insonuit, reli- dere, laetari, exultare, adoppidum nuntios mit-
gioso quodam timore correptus Ego, inquit, : tere, utrem ipsam Priori, et populo patefacerent.
Virgo sanctissima, locum, quem me petere jubes, Prior autem et populus omnis lretitia affecti pro-
ignoro, et quid agam nescio. Cui Margarita : perarunt ad sacras reliquias, et maxima venera-
Surge, inquam comes esto ne
; socius tuus tibi ; tione, canente et psallente clero, ad oppidum
dubites, rectum tenebis iter sic Deo placitum ; transferebant ; sed nocte superveniente tenebrae
est, me duce omnia recte perages. factae sunt, et omne coelum nubibus tectum, ut
"idicatsuum 15 Ille autem cum e somno evigilasset, socio
<~orpus
qua iter esset ad oppidum nullo modo inveniri
,

cuncta ordine narravit. Qui statim iter ingressi, posset. Senes autem, et pueri, feminae, valetu-
sicut qui spiritu Dei aguntur, ad Montemflasco- dinarii, omnis denique populus, qui illuc con-
nem pervenerunt; ubi iterum beata Margarita fluxerat, obscura, et improvisa nocte perterriti,
apparens Propera ad Priorem d ; quae tibi
ait : desperato reditu valde timebant. Unde emissis
dixi, nuntia illi meo nomine, me, et Felicitatem votis ad sacras reliquias clamabant omnes : Ad-
juva
 44 APPENDIX PRIMA S. MARGARITjE VIRGINIS ET MARTYRIS.
juva nos beata Margarita. Illico coelesti et clara c De hac ecclesia parochiali meminit bulla Ur-
luce via resplenduit, acsi meridiano sole dies bani V, de qua diximus. Nonnulla item huc spe-
claresceret, et ea huc praevia pervenerunt ad ctantia sux historix a pag. 37 inserv.it Joachimus
Montemflasconem usque ad domum Benencasae g supra memoratus. De S. Flaviano plura dici pote-

juxta domum Sigismundi, ubi et lux evanuit ; et runldie xxn Decembris. Satissit modo notare, hanc
sacrae reliquiae ita flxae ibi permansere, ut nulla ecclesiam Monlifalisco proximam esse ad partem
vi inde amoveri potuerint h. portx, qux Florentiam ducit, uti observat idem Joa-
transfertur 19 Quo miraculo stupefactis omnibus, accer- chimus.
ad Montem-
faliscum; situr Benencasa, et data illi optione, ut autven- d Joachimus pag. 39 dicit hanc ecclesiam priut
deret domum suam quanticumque vellet, aut cum collegiatam fuisse quam esset cathedralis, atque a
alia permutaret , id saepe rogatus agere recusa- canonicis frequentatam cum suo capite sub nomine

vit. Intonuit subito e ccelo Dominus, et nox atra prioris quod nomen etiam adhibetur in sequenti
:

terris incubuit simul et exorta tempestas, imbri- inscriptione ibidem in altari exarata, quam refert

bus et crebris ignibus dies tres continuos civita- pag. 38 Anno Domini mcclxii Urbanus Papa
:

tem perterrefecit. Qua quidem re perterritus, et IVfieri fecit istud altare Sacrificavit manibus
Benencasa domum suam ultro concessit, et in propriis : consecravit illud cum cardinalibus, ar-
eodem vico aliam perbenigne accepit. Quo per- chiepiscopis , episcopis pluribus, secundo Idus
acto, coelum continuo clarum atque mite reddi- , Octobris, tempore prioris Philippi. Sed male con-
tum est, et omni tempestate fugata, cuncti in fudit supra Joachimus ecclesiam S. Flaviani cum
laetitiam, et sanctarum Martyrum laudem proru- cathedrali seu S. Margaritse, cum tamen inter se
pere, et accingentes se operi, alter alterum distinguantur , uti liquet ex sxpe dicla bulla Ur-
exhortantes , ibidem basilicam novis semper mi- bani V Duo: canonici, et duo capellani in sacer-
raculis crebrescentibus exstruxere. dotio constituti, praefatae ecclesise montis Flasco-
ubi prodigiis 20 Nam Scontra Voneluchse de vico S. Bar- nensis ecclesiae S. Flaviani prope dictam civita-
ctarel,
tholomsei, quae longo tempore in mamillis fistulas tem, quas parochialis existit, continuo deserviant,
fuerat perpessa, ut nulla posset medicina curari, itatamsn quod ad praafatam ecclesiam cathedra-
accedens ad Sanctarum corpora, quamprimum lem in die ejusdem S. Margaritae virginis venire
est liberata. Tedescus Cognetti de regione Por- teneantur.
ticellse , incurabili narium morbo, qui cancer e Textum interpolavit Joachimus, hxc addendo
dicitur, gravissime affectus, auditis Sanctarum ex Italico a me translata pag. 43 : Detexerunt
miracuhs, surrexit de lecto, et eo profectus, ita portam loci suhterranei ; et haec ecclesia erat
sanus factus est, ut nulla morbi vestigia appare- dedicata gloriosae Virgini Mariae. Mox introive-
rent. Quidam Ultramontanus obcaecatus infirmi- runt :
ubi viderunt duo sacella more antiquo fa-
tate oculorum, meritis dictarum Martyrum est bricata, cum suis altaribus semidirutis, quo modo
illuminatus. In vico divi Bartholomsei ignis vali- supradicta sacella videntur in isto loco subter-
dus accensus est ; ubi et mulier quaedam Foletta raneo, non ita pridem repurgari jusso a D. An-
nomine interiit, cum nulla aquarum multitudine, drea Lampani (ecclesix cathedralis Montisfalisci
nulla vi extingui posset. Ugo sacerdos divae Mar- decano) qui hodiedum vocatur Crypta S.
Mar-
garitae caput exhibuit, et ad ignem pertulit quo ;
garitee.
extenso, flammae illico sedatae sunt, et omnis f De illis Sanctis cum Martyrologio Romano
ignis ita extinctus est, ut nec scintilla ignea agetur die xxvll Septembris.
inveniri posset i.
g Nomen est avi S. Catharinx Senensis, ut vi-
erecta sub 21 Haec, et alia quam plurima miracula ibidem xxx Aprilis in parte prima Vitx cap. 1
desis die
ejus namine
facta sunt, et quotidie fiunt. Quibus coruscanti- sub initium. Sancta hxc in Breviario
eeclesia in Romano typis
calhedralem. bus, ipsa basilica in cathedralem ecclesiam est Plantinianis anno 1636 Antverpix impresso ex
c erecta k sub vocabulo Margaritae virginis, ubi Benincasia una cum Burghesia familia ex eodem
k
sacerdotes, et ministri numero duodeviginti l stipite proveniente, orta dicebatur
sed tituli
l ; isti
pias orationes, et divina quotidie persolvunt offi- familiarum postea merito expuncti sunt. Vide die
cia ad laudem, etgloriam summi Dei, sanctarum xil Julii Commentarium prxvium Vitx S. Joannis
martyrum Margaritas, et Felicitatis, quarum Gualberti, § 1. Benencasae apud Ughellum et in
corpora ad Montemflasconem translata sunt de- nostro Ms. Galloniano additur bonae filise, subaudito
cimooctavoKalend. Decembris, regnante Domino forte filio.
nostro Jesu Christo, cui laus, honor, et gloria in h Splendor autem [per] quem supra diximus
sempiterna secula. Amen. tenebras fugatas, a quam plurimis in
remotis et
longinquis regionibus visus esse refertur,
ut non-
nulli de civitate Lucana, qui splendorem
ANNOTATA. ipsum
perspexisse retulerunt, venerunt ad
reliquias
adorandas eum muneribus, audax hyperbole apud
a Si vera narrat auctor, debuit hoc contigisse Ughellum, et in Ms. nostro Galloniano, recte hic
post xxvi novembris anni 1185, quo iste Pontifex
quidem prxterita, sed paulo post importune intrusa
creatus fuit.
loco non suo. Vide litteram i.-
b Urbs parva est in Campania Romana et in i Hyberbolicam lucem, de
qua supra, huc male
confinio regni Neapolitani, Romam inter ad occasum intrusam expunximus.
et Neapolim adorlum, 60 milliaribus utrimque di- k Quanam id occasione sit factum, exponit
Ughel-
stans. Unde patet, quam parum accuratum geogra- lus citatus, col. 1051.
phum hic se exhibeat auctor, in vasto indetermina-
Ita etiam apographum nostrum Gallonianum,
1
toque hujus sylvx spatio extra justx
topographix li- et Ughellus, non viginti quatuor, sicut Joachimus
mites vagatus.
ex ipso vertit, interpres hoc loco (qualem tamen se

pro-
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 45

52J non omnino fidelis. Addit, ac-

profitetur pag.
Annalium continuator Spondanus ad annum 1531 AUCTORE
.1. P.
crevisse jam duorum beneficiatorum accessione
num. 1. Per priorem supra item memoratum in-
abbatem (qua notione priorem occurrere
ad numerum viginti sex, id est canonicos 12, be- telligo seepe

neficiatos decem, clericos quatuor. in regula S. Benedicti notat Camjms in Glossurw)

monasterii videlicet S. Michaelis archangeli, Or-

dinis S. Benedicti, cujus perpetuus abbas Commen-
datarius fuit Eminentissimus Robertus Bellarmi-
APPENDIX SECUNDA nus; quam abbatiam nunc, restante commendata-
rio abbate, totiusinsula?, exactis monachis, factam
esse parochialem ecclesiam, invenies apud Lubi-

De S. Margarita, insulae Procidae in regno num supra laudatum pag. 310. ClemensPP. VIII
Neapolitano tutelari patrona. voluit istam insulam ipsamque abbatiam dioecesis

esse Ncapolitame, cujus olim fuerat, Archiepiscopo

Neapolitano obnoxiam : de qua re exstat diploma

Qua occasio- Documentum de prxsenti argumento incerti no- apud Ughellum tomo 6 , a col. 240 , datum vi
ne Sancla noster Bollandus Septembris anno 1600.
locum minis auctore conscriptum,
liunc
pulelurintu- accepit vn Martii anno 1645: idque nobis ansam 3 Ad lumina isla et sonum quod attinet; respon- et examina-
telam acce- Iut.
pisse, expo- dedit notandi ea, quse in illo Ms. narrantur, ex deo incumbere iis, qui talia credi volunt, alicujus
nitur Italico hic reddita : Occasio, qua Procida dicitur idonei testimonii robore illa munire, alioqui nihilo

habere patronam tutelarem S. Margaritam, ista pluris apud nos valitura, quam hujuscemodi histo-

est, quod pluribus jam elapsis annis, quando ve- riunculas vulgares, sola fama nulloque antiquitatis
nerunt Turcas ad illam insulam, supra primariam monumento subnixas. Ego certe nihil hactenus re-

ipsius ecclesiam aliquoties lumina qusedam ac- peri, quo ista comprobari possint. Verum alia eaque
censa apparuerint, quae eos derepente in fugam varia hujus Sanctee, a Procidanis in tutelarem pa-
conjecerint. Alias dum Turcicarum triremium tronam assumptee, ratio subesse potest, quamquam
praefectus nomine Barbarossa, volebat Turcas illa nos lateat. Singulari etiam modo Minorenses
illuc introducere, media nocte sonum dedit aes in eodem regno Neapolitano contra ingruentes Tur-
Campanum quo prior una cum omnibus aliis e
;
cas protexisse fertur S. Trophimena, Minorensium
strato se levavit, visuri quid hocce rei esset. Vi- patrona, de qua re mentionem fecimus ex Joanne
debantque aes Campanum sonare, quamquam ne- Baptista d'A/flitto, ut videre apud nos est tomo se-
mo adesset, qui pulsaret. Ad quem sonum collu- cundo Juliipag. 232. Certe laudatus auctor iti brevi

vies ista se proripuit. Dicunt alii , in Procida historia de vita, martyrio ac miraculis ejusdem
praesumi, quod ibidem sit corpus praedictaa san- Sanctee Italice edita Neapoli anno 1685, totus est
ctae Virginis. Verumtamen quaenam istarum ra- in ornatu istius rei gestee vel saltem pie a vulgo cre-

tionum hanc Sanctam probet loci patronam tu- ditee. Quod tum ibi, tum alibi in similibus tradi-

telarem, scire equidem haud possum. tiunculis usuvenit, in hac, de qua agimus, locum
resque eluci- 2 Prochyta, Prochyte, Procita, nunc Procida quoque habere suspicor, ut speciose magis dicatur,
ialur
(Prochite) insula est parva maris Thyrreni in regno pieque credatur quam convenienter, vere, et histo-
Neapolitano ; de qua plura Geographi. Barbarossa rice. Utut est, dum monumenta defxciunt, satis esse

ille, qui supra nominabatur, fuerit, si res vere sub- debet Procidanis injectam hic qualemqualem suae

sistat, hujus nominis secundus, fratri homonymo in patronz, ut fertur, mentionem. Quse subjiciebat su-
regno Algeriano successor, qui seculo 16 aliquantu- perius nostrum Ms. de corpore S. Margaritse,
lum adulto legitur in Italiam exscendisse. Ac de quasi prxsumi possit in Procida asservari, satis re-
insula Procida ab eo incursa signate agit Baronii felluntur ex dictis.

DE SANCTIS MARTYRIBUS AFRICANIS

SABINO, LUCIANO, PETRO, AMABILI, NONNINA, SAUDO,

AGRIPPIANO, MEDADULO, RESPECTATO, CUM ALIIS XXHI.

J. B. S. Ex Hieronymianis.

XX Jtui n turmam Martyrum expressis nominibus sanctorum Sabini, Luciani, Petri, cum aliis nu-

Prsferenda
nulns videtur
E
ses et
novem et anonymorum viginti trium, ut
numerum simul constituant
xxxii; quot nobis exhibent codices Lucen-
Corbeiensis, hoc solo discrimine quod pro
athletarum
mero xxix, ut eum ubique parem invenias; quem
numerum non exprimunt
quorum tamen
notatur Sabinus,
ceteri breviores codices, in

plerisque totius classis antesignanus

a pauculis Damasco adscriptus,
""•iinuialiv Nonninse in Corbeiensi sit Nonnaa, pro Saudi le- ut pateat amanuenses istos secutos fuisse exemplar
coitkum Lu-
eeiisiuinet
gatur Savoi et Medatuli. Cetera conveniunt et con- simile Epternacensi, cujus laterculus hic mire con-
Gorbeiensis; firmantur ex contractiori codice reginee Sueciee, ita modum In Africa, Luciani,
fusus est, in hunc :

in nostro apographo recte legente : In Africa natalis Petri, Amabilis, Nunninse. Et in Thebaide Victo-
ris.
 , ;

46 ACTA SANCTORUM.
ris. In Damasco , Sabini. In Casino , Severi decem, qui cum xxn aliis, summam xxxn, jam su-
Saudi, Acripiani, Medaduli, Respectse et alio- pra stabilitam conficerent. Ita equidem opinari co-
rura xxii. gor, quo res utcumque componatur ; nam quod hic
sed confusa 2 Patet utique confusio, at non xque promptus est Florentinius Severum Casinensem episcopum ol-
vicletur Ep-
ternacensis modus eam restituendi. Imprimis certum est, alio facere videatur, admittendum prorsus non censeo
apographi transferenda verba : Et in Thebaide Victoris, de neque enim iste ut martyr colitur, neque ad perse-
amiuntiatio.
quo cum aliis codicibus infra. Nec quidquam signi- cutionum tempora spectat, neque socios habuit, sal-
ficat : In Damasco, Sabini, ubi cum hoc Sancto tem ut a Petro Diacono et Ferrario relatus est,
plures alii conjungendi sunt. Sic nec de Casino in quemadmodum infra etiam indicabitur. Si ista con-
aliis codicibus usquam mentio; ut ferme suspicari ciliandi modum faciliorem quis invenerit, ultro et
ausim, sciolum aliquem ex Sabino formasse Casi- lubens assentiar : parva certe, si qua 'est, difficul-
num, illucque Severum, de quo infra agemus, in- tas, quod Sabinus aliquis xque Damascenorum du-
trusisse, forte ut numerum compleret nominatiorum ctor fuerit quam Marlyrum Afrorum.

DE S. VICTORE MARTYRE ET FORTE

SILVANO
IN THEBAIDE
J. B. S. Ex Hieronymianis.

XX JlILIl I
ancto huic Victori socium addidi Silvanum, niensiset Grevenus, ex quibus sua habuit Mauroly-

S sub apposita particula, quod

Corbeiensi adjungatur
talis

contractit subsidii nihil

S. Victoris,
:

Silvani.
: Rhinoviense scribit Victo-
is in solo codice
In Thebaide, na-
Ex codicibus
cus, dumscribunt :

ris; quibuscerte absterreri

In Thebaide, Victorisconfesso-
non debuit Florentinius,
quo minus in classe martyrum suo quodammodo jure
collocaretur. Vnde non video cur amovendus sit, do-
ri, Richenoviense Victuri, Rabanus Victuris. Flo- nec argumenta urgentiora adducantur quibus eo
,
rarium Sanctorum Ms. nescio unde hauserit, quod compellar : neque enim majoris ponderis est aucto-
scribit : Victoris, Feliciani, Alexandri et aliorum
ritasAdonis S. Laurentii Leodii, ubi nullus cha-
martyrum, nisi S. Victorem Massiliensem ex la- racter apponitur,non magis quam in antiquiori co-
Urculo diei sequentis huc perperam retraxerit. Ne- dice Usuardino Cenlulensi ubi tanlummodo
legitur :
que magis capio quid sibi velint editio Lubeco-Colo- In Thebaide S. Victoris.

DE SANCTIS MARTYRIBUS DAMASCENIS

SABINO, MAXIMO, JULIANO, CASSIO, MACROBIO.

PAULA CUM ALIIS X.
J. B. S. Ex Hieronymianis, etc.

XX III -ta annunliat textus Florentinii

1 1

ex suo vel suis ea omnia excusando

codicibus ;
qux Florcntinius de codice
neque magnopere differt codex

I Epternacensis, nisi quod res, ut dixi,

mina aliquantulum
signatam confusionem ad numerum
involverit : nam
et no-
post as-
Epternacensi eo
terreri debemus,

ducatum obtineat
loco recte annotavit. Neque vero
quod alicubi Julianus pro Sabino
: nullx animis calestibus
irx; ne-
Afrorum mar- que Passer aut Passerius, sive
tyrum, immediate absque ulla verum hic sit, sive
posilione subjungit ex Passeria Romana, inferius
Passeris, Maximi, Juliani, Macrobi, adducenda, corruptum
Cassi Pau- nomen, xgre feret sese prxtermitti. Ita salvabitur
laecum aliis x. Dele Passeris, et subsiitue
Sabini annuntiatio Usuardi, de qua in
habebis ipsam totam Damascenorum observationibus no-
classem supra- stris pridem egimus, nihil
positam, ut non videam de ea modo novi habentes, quod
multum dubitari posse ibi dictis superaddendum videamus.

DE
 DIE VIGESIMA JULII. 47

DE SANCTIS MARTYRIBUS CORINTHIACIS

CYRIACO, DONATO, TERTIO, APPIA, FELICE, NERATIA; FRUCTO, CELSO,

THEODOLO, CALORO, PARTINO,
SPRETO, VICTORE, MAXIMO, PASTERO, NESTITA, PAULO, ROMANO,
VALERIANO, EMILI, CASSIO, ET FORTE MAGNO.

J. B. S. Ex Hieronymianis.

XX JUI.II. ~n adductis nominibus ea est in codicibus varia- quamvis hic classem divisisse videatur; sic ut in solo

tio, ut pro Neratia alteri sit Neracia, alteri Corbeiensi superadditus sit Magnus quem excluden-

I Neratea; sic Calocero pro Caloro

Partini, Parthimi, an Parthemii scribendum,
aeque incertum est. Spectati pro Spreti
; utrum

legit solus
dum non
ctos
putavi. Invenies in Vsuardo Greveni jun-
simul Magnum presbyterum
utrumque, opinor, ex aliquo codice Hieromjmiano,
et Amorinum,

Corbeiensis; sic pro Pastori et Emili solus Epter- hunc ex classe sequenli Romana, illum ex codice
nacensis scripsit Marthori atque Ameli. Et heec aliquo simili Corbeiensi, quem ex martyre in pre-
quidem levioris momenti sunt. In numero pugilum sbyterum, procul dubio, confessorem aliquis trans-

xxi concordant codices Lucenses et Epternacensis, mutaverit; ut jam sxpius observatum est.

DE SANCTIS MARTYRIBUS ROMANIS

PASSERIA, MACRINA, VESTITA, SATYRO, AMARLXO.

SECUNDO ET EMILIO.
J. B. S. Ex Hieronymianis.

x hac quatuor dumtaxat reperit No- manipulum istum Sanct»-

E
XX JULII. I classe hic reliquis prxferimus,
tkerus, nempe Passeriara, Macrinum, Sa- rum martyrum ad septenarium numerum extenden-
turum et Emilium ; in Lucensibus et Cor- tes. Pro Nestita, qualis et in turma Corinthiaca

beiensi adduntur Nestita et Amarinus sive de qua ex eisdem Hieronomianis immediate supe-
Amirinus; et in utraque editione subjungitur : Et rius nominatur, maluimus cum nostro legere Ves-
alibi Secundi, quem tamen dissertissime in classe titae, quamvis Satyrum et Amorinum elegerimus
suapenultimo loco posuitcodex Epternacensis, quem prx Satero et Ametino.

DE S. COLOMBA VIRGINE ET MARTYRE

J. B. S.
CONIMBRIC^E in lusitania
illam suo sanguine decoravit, ut castitatis florem
SYLLOGE et virginitatis candorera, quem Christo sponso
promiserat, illibatum in ipso vitae periculo con-
De cultu. servaret. Plura idem sed exiguo operx pretio dis-
putat in notis suis, quas paucis infra salutabimus.
XX JULII. anctam hic Lusitanam adducimus, cum aliis Interim totum hic ferme habes vitx, seu potius me-

'eros
Ue Ce ~
s synonymam
xque ac
, sed Fastis omnibus antiquis,
alix, ignotam, eo solo titulo quod
apud Conimbricam alque ibidem
^rMC * s mon ^sterio sacras ejus reiiquias venerationi
in regio S.
rx traditionis

2 Egimus
compendium, ut mox
die iv hujusce mensis Julii de
sabetha Lusitanix regina, atque in Commentario
prxvio num. 6 tractavimus de codice grandiori Ms.
patebit.

S. Eli- COSU planr

innoluit

expositas testenlur scriptores populares Antonius non tatitum S. Reginx, sed et aliorum Sanctorum
Vasconcellus in descriplione regni Lusitani pag. Lusitanorum Vitas, e lingua Lusitanica in Lalinum
451, et Ludovicus ab Angelis in Viridario Lusita- Romx translatas, continente. In codice isto habetur
nico cap. 33pag. 96, aliique recentiores, quibus in etiam processus anno 1576 Conimbrica ab Episcopo
hac parte fidem adhiberi posse credimus. Horum, loci instilutus super gestis cujusdamS. Columbae
opinor auctoritate a Tamayo de Salazar Murtyro- virginis martyris. Gesta ibi antiqua reperiuntur
logioHispanico inscripta est cum hoc elogio : Co- nulla, nec credibile esl umquam scripta fuisse ; ne-
nimbricae in Portugallia, sanctae Columbae vir- que vero ulli Martijrologi ante seculum xvn talis
ginis et martyris, quae ex eadem urbe oriunda S. Columbae meminerunt. Quidquid aulem de illa
 :

48 DE S. COLUMBA VIRGINE ET MARTYRE.

AIXTORE in dicto processu dcpositum est, nititur fere tradi- in acta superiori, dixit esse verum, quod de tri-
J. B S. tione populari. Indidem tamen cognoscitur, a tem- ginta sex annis ad praesens, de quibus est religio-
pore immemorabili publice cultam fuisse. Nihil cer- sus in hoc monasterio , semper vidit et scit,

tius super ea re afferri potest quam processus ipse quod in sacrario ejus, ubi jacent custoditae reli-
jam indicatus, qui sub hoc titulo Summarium mi- quiae Hgni Crucis Christi, et sanctorum Martyrum
raculorum aliquorum S. Columbae, ita orditur : Marochii, existunt reliquiae corporis S. Colum-
ex processu 3 Die vigesima septima mensis Septemhris bae, quas semper audivit dici, fuisse repertas sub
anno 1576
instituto. anni praedicti , in hac civitate et monasterio S. sepulcro lapidis, quod nunc jacet in capella S.
Crucis Conimbricensi, ad quod accessit licentia- Joannis dicti monasterii juxta murum, cum epi-
tus Franciscus de Magalhais ; ipse dixit portario taphio characterum admodum antiquorum, in
majori P. Don Nicolao, quod adhibuerat magnam quibus dicitur Hic requiescitcorpus S. Columbae.
:

diligentiam ad inveniendum Legendam et Vitam Et quod juxta hanc civitatem est quoddam eremi-
hujus S. Columbae, et expediverat mandatum.ut torium oraculi hujus Sanctae, ad quod concurrit
priores, rectores et curati ecclesiarum hujus civi- magnus numerus personarum infirmarum de
tatis magna cum diligentia quaererent cartoria febribus et quartanis, quae dictse Sanctae se
sua antiqua, (vultdicere vetustas chartas investiga- recommendant et recipiunt sanitatem; secumque
rent aut chartophylacia lustrarent,) ad videndum, portant terram ex altari in collis suis pro reliquia
utrum in eis invenirent quiddam spectans ad hoc et devotione ;
quia ex flde credunt, quod dicta
negotium : et quod solummodo fuerat repertus Sancta ibi est passa martyrium, et quod ibi etiam
in capitulo sedis Cathedralis hujus civitatis qui- fuit sepulta. Dixit insuper prrefatus
quod testis,

dam antiquissimus liber scriptus in pergameno non inveniturin cartorio hujus monasterii aliquid
magno et veteri, ubi jacet Legenda in hunc mo- spectans ad illius vitam aut martyrium habetur ;

dum videlicet. Ubi mox observabis S. Columbam tamen pro verosimili, quod in tempore, quo ra-
Senonensem quse xxxi Decembris colitur, cum hac tione magnae aquarum inundationis, fuit deper-
Lusitana confusam,quod in iis regionibus nec rarum dita major pars scripturarum Cartorii, dicti mo-
nec insolitum est. Audi rursus processum : nasterii, cum scripturis aqua consumptis fuerat
super sepul- 4 Vita S. Columbae, quaa passa est in civitate etiam consumpta Vita hujus Sanctae.
cro, oratorio,
Sanone ; et quod per communem traditionem 7 Ne quid in supradictis obscurum maneat, puto Testcssecun-
hujus populi habetur pro certitudine, qualiter satis intelligi per oracula, oraculum, oraculi indi- dus et tertius
fere eadem
haec S. Columba fuit altera, qua? passa fuit, mar- cari eediculam sacram, in Sancts honorem cum dicunt;
tyrium juxta hanc civitatem in valle Das Cellas, eremitorio exstructam. Jam tesles reliquos brevius
quae distat quarta parte unius leucae a dicta civi- enumeremus. Testis secundus Pater Don Dionysius
quod fuit reperta a suo sponso,
tate, ubi dicitur ibidem canonicus dixit, quod quadraginta abhinc
quatenus ab eo aufugit, dicendo quod minime annis est religiosus in hoc monasterio, intra
contrahere volebat matrimonium et volebat , quod tempus, dum ipse esset Prior, transmutan-
adimplere votum quod Domino Deo nostro vo-
, do reliquias quinque Martyrum Marochii, ex
verat de castitate sua ; et ideo illam jugulavit in quadam capsa, ubi jacebant involutae in mantili-
fovea, ubi aedificatum est quoddam oraculi sui bus altaris, ad aliam capsam de novo factam,
eremitorium, ex quo fideles Christi trahunt ter- invenit cum praedictis reliquiis ossa et reliquias
ram, illamque collis suis imponunt sub certis S. Columbae, quae involutae erant in iisdem man-
diebus et recuperant sanitatem suarum infirmita- tilibus, et separatae per se ab aliis. Reliqua cjus
tum. Hdec paulo aliter traduntur in Viridario, ast depositio, utut forte aliis expressa vcrbis, plane con-
in re ipsa satis conveniunt. Pergamus cum processu venit cum iis qux P. Don Nicolaum jam supra
et cuttu. 5 Et secundum quod dicto Licentiato dictum testantem audivimus. Nec ab illis di/ferunt, quz
fuit, plurimis ab hinc annis magno aquarum di- deposuit testis tertius P. Don Clemens, ibidem reli-
luvio, fuit perdita magna cartorii dicti monasterii giosus ab annis quinquaginta.
pars, ubi debebat jacere vita hujus Sanetae. De 8 Testis quartusP. Don Hieronymus, Vicarius quartus el

quo ut constaret, et de miraculis ac de fide, quam in eodem monasterio, annos triginta quatuor reli- quintiisad-
dunt de re-
populus iste et religiosi habent in ea, et qualiter giosus, preeter jam relata, dixit, quod ipse, dum ceptaabipsu
ejus corpus in hoc jacet monasterio curatione.
opus erat ; esset valde infirmus, suscepit reliquiam hujus
confici summarium testium, quod insertum est Sancta? ex iis, quas hoc monasterium habet,
Vitis et miraculis beatorum Martyrum Marochii illamque habuit in collo suo per aliquot dies, et
et Theotonii, quandoquidem hic thesaurus et re- liber remansit a febribus, quibus laborabat ;
quod
liquiae omnium eorum
existunt in hac domo. Et evenit viginti abhinc annis, et numquam amplius
petebat a P. Generali, ut haec injungeret reli- simili infirmitate laboravit. Teslis quintus, P.
giosis suis antiquis : quod nuntium dictus P. Gaspar Lopez, prior S. Bartholomaei hujus civi-
Ostiarius major detulit P. Generali, qui accessit tatis, postquam nonnulla retulerat, qux in prima
ad loquendum cum dicto Licentiato Francisco de depositione narrata sunt, dixit, quod cum ipse ad-
Magalhais, et dixit, quod statim accedere debent
modum esset infirmus et laboraret tertianis
religiosi antiquiores, qui venerunt ; et summa- febribus per sex vel septem menses, fecit devo-
rium quod factum super contentis in hoc
fuit tionem et dormivit in aedicula dicta? Sanctae qua-
termino, super quo fuerunt testes interrogati, dam nocte, et die sequenti mundavit dictam ejus
est sequens. Didacus Cotinho scripsi.
domunculam, et Missam inibi celebravit. In qua
Testis pri- 6 Citati auditique fuerunt testes quinque jurati
mus deponit die sanitatem recepit : quia numquam [ab] eo
de reliquiis super sancta Evangelia de dicenda veritate,
quo- laboravit dictis febribus.
rum primus P. Don Nicolaus canonicus mo-
dicti 9 Atque hxc quidem utcumque certa sunt; non CcteradtMt
nasterii S. Crucis interrogatus super contentis
;
item qux multis disputat Tamayus hoc die de tribus
Columtn* 1«
certti sunt-
aliis
 DIE VIGESIMA JULII. 49

aliis diversis Sanctis Columbis. AUera nimirum cum alia confunditur ; verius dixero, omnes istas AIXTORS
soloferme nominenoinsesse, neque de ipsarum cultu J B. S.
Eborensi cum fratre cpiscopo martyrio coronata, cu-

jus gesta aut xtatem frustra quxsieris. Altera Co- constare hactenus. Hxc vero alterius Conimbricen-

lumba Osores sive Osorii qux abbalissa fuerit in sis occasione, paucis hic annotasse sit satis. De hodi-

vetustissimo cccnobio Archensi in dicccesi Lamecensi erna porro versiculos aliquot refert Tamayus, virgi-

tempore Almanzoris, qui raonasterium solo aequa- nibus omnibus martyribus facile aptandx. Vitx cu-

verit, et sanctam Virginem cum aliis sanctimo- jusdam schema ex citato Lusitanico Viridario Latine
nialibus ejusdem ccenobii ob fidei constantiam et versum admittere equidem non recusavero, quousque
castitatis honorem decollaverit. Tertia dicitur a dato jam processu non deflectit ; nam qux prxterea

etiam fuisse virgo et martyr Interamnensis in dim- dicuntur, nulla certa fide subsistunt : cerliora da-

cesi Bracarensi, quse ab aliquibus dividitur, ab aliis buntur de synonyma Cordubensi xvn Septembris.

DE S. MERA VIRGINE ET MARTYRE

LECTOR^E IN GALLIA j. b. s.

Ex notitiis Auscitanis et recentioribus Martyrologiis.

B
XX JULII. hujus apud veteres Martyrologos Sanctx thedralis Lectorensis, quod penesnos est, excusum
Ignotx
obscuram memoriam primus, quem quidem no- tempore illustrissimi Rupe-focaldensis qui ab anno
verim, suscitavit Ferrarius in suo Sanctorum 1649 ad 1654 sedem tenuit, nec verbum reperia-
Catalogo generali anno 1625 primum edito, tur, quo de S. Mera ulla ftat commemoratio. Hxc,
quem Saussayus in Gallicano, Arturus in Gynxceo, inquam, Sanclis, antiquitus receptis, fraudi esse non
Ignotwris
Sancts ciil- aliique non magnse auctoritatis recentiores secuti patimur, neque quolidianis illis Gallicorum Bre-
tus
sunt, ut proinde satis incerta dudum mihi visa sit viariorum reformalionibus tam facile inducimur, ut

S. Merae in sacris Fastis commemoratio, tacente Sanctos aliunde sufficienter stabilitos, ab Opere nos-

ad hxc Claudio Castellano, diligentissimo Sancto- tro excludamus, aut nimix criticorum hodiernorum
rum prxsertim popularium scrutalore, apud quem licentix subscribendum censeamus , ut alibi forte

nulla prorsus ejus, ne quidem inter venerabiles plenius erit exponendum.

usquam mentio fteret. Dubius itaque num in hoc 4 Hxc dicta sint ad vindicandum solum et uni- Ipsum agno-
n -,r i. •• e> vereFerra-
Opere locus ipsi deberetur, solita Majorum praxi cum S. Merse cultum ; nam ns qux prxterea a per- Tlm>

usus sum, recurrendo ad fontem ipsum, seu locum, rario, Saussayo aut aliis dicta sunt, nihilo plus

ubi coli dicitur, si forte lucis aliqnid inde affunde- tribuimus, quam ipsorum fides mereatur : neque

retur, quo saltem de cultu certior reddi possem : satis liquet unde Martyrologis istis constare potue-

nam quod ad gesta aut xtatem attinet, nihil reper- rit, Sanctam istam ad diem u Marlii martyrium
tum iri,jam satis perspexeram. consummasse, ex quibus Bollandus ipsam eo die in

ex acceptis 2 Dubia itaque eo submisi ad solum prxdictum elencho Prxtermissorum huc olim remisit. Ferra-
notitiis sta-
cultum spectantia, ad qux Bertrandus, collegii no- rius no7i alia quam Lectorensia monumenta secutus,
tnlitiis.

slri Auscitani Rector, pro sua humanitate ea sub- Sanctam hoc solo die annuntiavit, his verbis : In
jecit, ex quibus Sanctam satis tuto hic collocari territorio Lectorensi, sanctae Meraa virginis et
responsum In
posse, statuere licuit. Sic habet ejus : martyris. Addit porro in notationibus, se eam acce- F
Breviario Auscitanae ecclesiae impresso et abso- pisse ex Kalendario ecclesiae Lectorensis et Au-
luto pridie Kal. Majas anno Domini mdxxxiii, in scensis , quae illam etiam Officio ecclesiastico

Litaniis, psalmos poenitentiales subsequentibus, veneratur. Passa traditur apud Auscios ; in ter-

legitur inter virginum et viduarum Sanctarum ritorio autem Lectorensi sacra aedes illi dicata

nomina, nomen S. Merae, sic: Sancta Mera, ora oppidulum ex ejusdem nomineappellatum.
est, et

pro, etc. In ipsa fronte Breviarii, in catalogo Exstetne etiamnum aedes illa sacra qualiscumque,
Sanctorum mensis Julii reperitur sic xn Kal. : et an oppidulum supersit, in responso suo notare

Aug. Mere virginis. Et postea Margaritae virgi- Bertrandus prxtermisit.

nis commemoratio. In Corpore Breviarii, in fe- 5 Audiamus modo Saussayum, paulo graviori Saussayus,

stis Sanctorum mensis Julii reperitur sic In na- : cothurno hxc omnia exornantem. Ita habet hoc dic
tale Sanctae Mere virginis oratio ; quse oratio in supplemento pag . 1148 : In territorio Auscen-
sic habet : Deus, qui nos beatae Mere virginis si, natalis S. Mera? virginis et martyris, qua?

tuae commemoratione laetificas, da, quaesumus, pro testificatione divins veritatis, firmo sancti-
ut quam veneramur officio, etiam piae conversa- tatis colendae proposito ibidem mactata, victima
tionis sequamur exemplo. Deo grata, moriendo seternas vitas aditum pene-
'liiKlqiiid mo 3 Atque hsec satis certa sunt antiquioris cultus travit. Virginibus martyribus omnibus hxc propria
<tolorle ne-
ylectus sit. x,estigia, quibus dictorum Martyroloijorum auctori- esse, satis manifestum est. Sicproseqttitur : Colitur
las utcumqite fulciatur, quidquid fortasse hodie ne- autem potissimum in territorio Lectorensi, ubi
que Auscii neque Leclorx in Breviariorum recogni- dicatam aedem habet et oppidulum. Cumque
tionibus servata sint, qux in ipsis olim recitaban- passasit die n Martii, tamen quod ea dies sacrae
tur. De Auscitano exploratum nihil habeo, at Le- Quadragesimse, ut plerumque primordiis ineun-
ctorense , quod citat Ferrarius certo mutatum
, dis occupetur, quo uberiori celebritate fulgeat,
oportet, cum in Proprio Sanctorum ecclesiae ca- ejus festivitas in hunc diem protelatur. flae,
Tomus v Julii. 10 opinor
 : ;

50 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

auctoiie opinor, Saussayi conjectura est, rara admodum ct quam proinde in Gynxceum suum integram trans-
parum usitata unde vero martyrii diem illum se-
; tulit, quemadmodum et Simon iste Peyronetus in
cundum tnensis Marlii affigendo collegerit, candide Catalogo Sanctorum Tolosx edito 1706, cum no-
fateor, me divinare non posse. tis, ut eas appellare placuit, exquisitissirais, in
el al "-
6 Paucioribus ve.rbis omnia complexus est noster quibus nempe sola quoque Saussayi verba descripsit,
Laherius in Menologio Virginum, dum ad prxdi- nulla ulteriori opera ad rem elucidandam aut illu-
ctum diem n Martii, omisso omni elogio, cui con- strandam posita, ubi tamen nullus ipso vicinior fuit
dendo materiam non repererat, simpliciter scribil qui, si quid huc conducens exquirere voluisset, rem
Lectorae in Aquitania, sanctae Merae virginis et omnem paulo amplius et clarius eruderare potuis-
martvris. Arturo magis placuit Saussayi oratio. set : ego quod addatn, non habeo.

—e-~~^£j^3^r~r~-~

DE S. LIBER ATA ALIAS WILGEFORTE

VIRGINE ET MARTYRE
G. C IN VARIIS EUROPyE PARTIBUS
Moduennx homonymx perperam confusx distin-
COMMENTABIUS HISTORICO-CRITICUS
guuntur die vi ejusdem mensis ; die x demonstra-
tur, tres Amelbergas esse distinguendas, quas ali-
§ I. Variae et intricatse difficultates
qui, homonymia decepti, confuderunt. Plurimx ejus- E
proponuntur. modi confusiones in Opere nostro passim occurrunt,
ad quas detegendas improbum impendimus labo-
XX JlLII. e Sancta in titulo proposita acturus vastum rem, ob quem tamen exiguam a quibusdam gratiam

S. Liberata
D
tere ausim.
ingredior labyrinthum, qui
riis semitarum amfractibus
ut mihi vix ullum ex eo exitum promit-
Vastum dixi, quia totam pene comple-
tot

est
tamque va-
implexus,
inimus, imo nonnullos magis glorix sux quam San-
ctorum cupidos offendimus, co quod veritatis amore
coacti Sanctis illorum popularibus aut patronis ab-

judicemus ea, qux ab aliis synonymis gesta, ipsis

lyanyma ' etitur Europam, qux ad illustrandam hujus San- antea promiscue adscribebantur. Hxc obiter ex oc-
ctx vitam percurrenda est. Sed ne longiori prologo casione dicto sunto. Jam ad institutum redeo.
scribendo lectorem detineam, rem ipsam aggredior, 3 Cum prxdicti scriptores Galli uni eidemque etSeguntia
et a Belgio nostro labyrintheum iter auspicor. Im- S. Liberatse jam a multis seculis in Aquitania ho- m Uis mm i

primis observo, plurimis Belgii locis coli S. Libe- noratx etiam Belgicum, Hispanum ac Lusitanum
ratam, communiterque appellari Wilgefortem, et cultum attribuant, atque ita sine ulteriori instru-
vernacule Oncommeram vel Ontcommenam qux ; ctione me triplici itineri expositum, deserani, nescio
ultima vox Flandrica magnam cum Lalino Libera- qux potissimum eligenda sit via, ut hanc eorum
ta3 vocabulo habet significationis affiniiatem. Aliqui sententiam funditus examinem. Si in Beigium re-
Belgx non contenti hac quadruplici Sanctx appel- vertar, nulla illic de Aquitanico S. Liberata? aut
eam insuper vocant Liberatricem, Eutro-
latione, Wilgefortis cultu est notitia. Itaque in Hispaniam
piam, Regrufledem aut Regenflegem quibus om- ; aut Lusitaniam transeundem est. At prius in Hi-
nibus nominibus eamdem Sanctam significari vo- spaniam pergamus, si quis forte hic nos e labyrin-
lunt. De polyonyma hac sua Sancta plerumque tho deducat. Statim hic plurimi sese
offerunt, ut „
C narrant, quod fucrit filia qux ad
regis Lusitanix, mihi in ecclesia Seguntina monstrent
magnificum
vitandas regis Sicilix nuptias prolixam barbam a S. Liberatae sepulcrum, in quo sacrum ejus
corpus
Deo impetraverit, ac dein ob publicam Christianx jam a quatuor seculis Florentia Seguntiam allatum
religionis professionem, constantemque virginitatis quiescit, et summa fidelium veneratione honoratur.
amorem, jussu ethnici patris in crucem acta mar- Quando eos de hujus Sanctx patria, stirpe, Aclis ac
tyrii palmum obtinuerit. translatione interrogo, plerique
affirmant, eam fuis-
etiam in 2 Relicto Belgio, proficiscor in Galliam, et evost se reguli Lusitani filiam, unico
Aquitama ' partu cum suis octo
Gattiapro- emensum sat magnum terrx spatium reperio in sororibus editam, ac martyrii laurea
vlneia,
in Lusitania
Aquitania, ejusdem regni provincia, S. Liberatam coronatam, cujus corpus postea in Italiam et ex
Gallice sainte Livrade jam Caroli Magni tempore Italia in Hispaniam translatum sil. Si antiqua
celebratam. At an hxc eadem est cum prxcedenti? prodigiosi partus ac primx translationis documenta
Hoc opus, hic labor est.
Asserunt id quidem duo postulem, necesse est, ut iis se carere fateantur, aut
Martyrologi Galli,putantque, autpotiussupponunt,
eain quibusdam pseudo-chronicis vel ejusdem
farinx
eamdem hanc esse cum ea, qux in Belgio, Hispa- scriptoribusostendant.DetranslationeexItaliainHi-
nia ac Lusitania colitur sed nulla pro opinione sua
;
spaniam facta videntur certiora habere instrumenta.
argnmenla afferunt; imo ne ipsa quidem Sanctx
4 Seguntini duces, qui hactenus eadem via in- coti credi-
Acta producunt. Forte ob solam nominis identita- cesserant, nunc circa Sanctx sux nomen et suppli-
tur :

tem ila judicaverint verum illam ratio parum

;
nos cium in diversa abeunt. Antiquiores Sanctam eccle-
movet, qui quotidiana experientia discimus,
multos six sux patronam tantummodo Liberat» nomine
Sanctos ob synonymiam confundi. Hoc ipso mense compellant, eamque capite plexam fuisse tradunt
Julio, quo illuslrando nunc occupamur, plura hujus recentiores vero
Sanetx sux martyri superaddide-
rei habemns exempla nam Antoninos varios in
:
runt Wilgefortis nomen, aiuntque, eam
fuisse cru-
unum conflutos esse ostenditur die rv Julii;
plures cifixam. Suspicor eos illud nomen Wilgefortis a
scripto-
 DIE VIGESIMA JULII. 51

acceptum sux martyri Libera- Vitam in Seguntino et Palentino Breviario referri AUCTORE
scriptoribus Belgis
annum 308 collocat, narrat- G. C.
tae addidisse, et
propterea etiam supplicii genus mu- ait ; alteram vero ad

ut clarius loquar, crucis supplicium a que, eam ab amasio ad lascivum amorem expetitam,
tasse, aut.
constanter asser- excrescente repente virili barba, perdendx virgini-
Belgis ac Germanis S. Wilgeforti
sanctx Liberatae aptasse. Nolo enim hic tatis periculum evasisse, ac deinde ob constantem
tum suee
virginalis pudicitix ac Christianse fidei defensionem
audire Pseudo-Jnlianum ejusque sectatores, qui vo-
lunt eam prius in cruce suspensam ac
dein capite cruci a/fixam esse. ; addit autem, eam ob hoc barbx

truncatam fuisse. Scilicet hoc novo commento, vete- miraculum Barbatam cognominari ; Liberatam vero
ribus Seguntinis ignoto, S. Liberatam cum Wilge- dici, quod eam Deus hoc discrimine liberasset. Satis

forte subdole nituntur confundere. Quidquid sit, a

manifestum est, hxc Carillum, paucismutatis,ex Ger-
Seguntinis in bivio positus sequar seniores vix du- manis Belgisve scriptoribus hausisse,et pro libitusuo
quibus magis fidendum arbitror, quamvis nec alteri S. Liberatse tribuisse, cum Hispaniaut Lusi-
ces,

illi ipsi ita sint viarum periti, ut mihi facilem e tani, ac ne ipsi quidem Pseudo-chronicorum auctores
lahjrintho exitum possint commonslrare. Cum Hi- de barba S. Liberataa ccelitus concessa meminerint.

spani S. Liberatse martyrii apud se cultx patriam 8 Altam vlane viam et ab parum tritam at prxsul
aliis
Bracarensis
et martyrii palxstram assignent Lusitaniam,
ineam init illustrissimus ac reverendissimus D. Rodericus tantum
islic antiquiora cer- da Cunha archiepiscopus Bracarensis asserens, S. unamagno-
transeamus, videamusque, an scit Lusita-
Sancta effcrantur documenta.
tiorave de hac Liberatam seu Wilgefortem (hanc eamdem etiam nam alteram
idem pcrpe- 5 Lusitaniam ingressus pervolvo Marlyrologium sub Ontcommerae nomine a Germanix populis coli vero ait esse
Novocomen-
ram putat existimat) post peractum martyrium a Chrislianis sem,
Marlyrolo-
anno 1591 Conimbricx impressum, et in notis circa
gium Lusita- Sanctos istius regni proprios pag. 21 lego hxc verba in Calensi Lusitanise urbe sepultam esse, ac de ejus
num ex hoc loco ad alium translatione nihil hactenus
Lusitanica De sancta Wilgeforte virgine
:
et

martyre Lusitana non scimus singillatim ubi sit sciri. Quo loquendi modo satis indicat, se arbitrari,

nata, ubi martyrio coronata, aut ubi existant quod S. Liberatae ossa eodem, quo primum condita

ejus reliquise. Postea notarum auctor ob leves sunt, loco etiamnum quirscant. Si objicias, S. Li-

quasdam rationes opinatur, S. Liberatam Seguntise beratam in urbe Calensi sepultam, ipsomet teste,

patronam, ac S. Wilgefortem seu Ontcommeram unam esse e novem sororibus unico partu editis,ad-

in Belgio et Germania celebratam, unam eamdem- eoquc illam eamdem juxta Breviaria Hispanica et

que esse ; legerat ncmpe in additionibus Molani, S. historica monumenta Seguntiam translatam esse,
Wilgefortem seu Ontcommeram etiam Latine Li- respondet S. Liberatam, quam Segxmlini veneran-

beratain appellari ; atque ita ex sanctarum marty- tur, esse virginem Novocomensem cujus corpus ,

rum homonymia judicium pro identitate tulit. At Simon Gironus episcopus Segunlinus ex Italia in
mihi S. Liberata, Seguntinx ecclesix patrona, di- Hispaniam transvexerit. Ecce ubi me sinuosis semi-
versa videtur ab ea, quse in Belgio colitur, eo quod tarum ambagibus expediendum speraveram, magis
Acta Belgica a Seguntinis, prxsertim antiquiori- magisqueiis implicor. Cum itaque hac non succes-

bus, multum discrepent. Prxterea apud Hispanos serit, alia conabimur egredi via, et in assignatam

Lusitanosque de virili S. Liberatae barba (hoc pro- ab illustrissimo prxsule Italiam navigabimus.

digium Belgx et Germani passim de S. Wilgeforte 9 In Italia prxler S. Liberatam Ticinensem qux in Italia
non colitur
in Actis narrant) adeo attum est silentium, ut ideo invcnio alteram ejusdem nominis virginem Novoco- ut martyr.

Tamayus in notis ad Martyrologium Hispanum die mensem, de qua numero prxcedenti potissimum
xx Jnlii, quantumvis absque sufficienti fundamento instituta est qnscslio. Hxc postrema quidem, teste

suspicetur, a Germanis per errorem coli S. Paulam Augustino Valerio, episcopo Veronensi in libro de

Barhatam, virginem Abulensem , de qua actum est episcopis et Sanctis Veronensibus pag. 26, in qui-

ad diem xx Februarii. busdam Calendariis descripta est virgo et martyr,

quod anno 6 Antequam progrediar, superest scrupulus circa sed perperam, ut ipse ibidem contendit, pag. 27
1891 editum
a Pseudo- citatum Martyrologium Lusitanum, quod impressum Liberatam sororem S. Faustinae,
dicens, fuisse S.
Dextri au- est anno 1591, priusquam Pseudo Dextri chronicon qua? ambae fuerunt virgines tantum. Imo, inquit,
ctore potuit
corrumpi. in lucem ederetur. Hinc aliquis inferre posset, ex traditione celebrantium ejus festum in ipsa

C Pseudo Dextrum non fuisse primum, qui S. Libe- Extant etiam

ecclesia celebratur virgo tantum.
ratam cum Wilgeforte confuderit. XJt huic obje- duo versus ad caput imaginis ejus antiquse in
ctioni aditum prxcludam, prxmoneo, mepcr Pseu- pariete ipsius ecclesise id attestantes :

do-Dextrum non tantum ipsius librum, sed ipsum

Libera virgo Dei precibus pietate benigna.
auctorem intelligere, qui ante editum suum pseudo-
Tu memor esto mei liberans a morte maligna.
chronicon potuit varia commenta aliis clanculum
suppeditare. Adde P. Hieronymum de la Higuera, Hxc ergo alia est a S. Liberata, quse Seguntiz
circa S.Liberatam a Lusitanis consultum, jam ab honoratur, nisi quis alteram virginem et martyrem
anno 1591 Augustino de Castro archiepiscopo Bra- in Italia assignet, quam potuerint Seguntini ad se
earensi datis litteris de hac re respondisse, uti testa- transferre, aut nisi velit, eos virginem pro martyre
tur ejusdem prxsulis successor Rodericus da Cunha colere, adeoque Seguntinam tum vitse tum transla-

in Historia ecclesix Bracarensis Part. i, cap. 26, tionis historiam omnino falsam esse, quod sine gra-
num. 4. Hxcpaucaintelligenti, quorum pro para- vibus argumentis non facile est admittendum. Hinc
graphis sequentibus meminisse juvabit. Nunc alio- etiam ultro sequitur, sanctam illam vinjinem Novo-
rum sententias audiamus. comensem a S. Liberata seu Wilgeforte in Bdgio
CortUtu du- 7 Martinus Carillus in Annalibus chronologicis culta plane diversam esse. Non igitur milii diutius
"•« admiUit

SS.Uberatas mundi, anno 1634 Cxsaraugustx impressis, lib. 2 hic hxrendum, cum Italis ignota sit S. Wilgefortis,
Lusitanas;
duplicem S. Liberatam in Lusitania distinguit, et in cujus cultum et originem prsecipue inquiro.
Pseudo-Dextri auctoritate nixus utramque etiam 10 Opportune hoc loco recordor epistolse postea S. Liberata a
quibttsdam
confidenter Wilgefortem appellat. Unam statuit ad exhibendse, quam R. P. Andreas a S. Nicolao, aeditur s,-
annum Christi 138 cum octo suis sororibus, cujus Carmelitarum Exprovincialis, anno 1706 ex Bitr- pulta in Itol-
landia;
gundia
 ;;

52 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

acctorb gundia ad nos dedit, et ex qua intelligo, Helvetos Anglamne dicam
circumstantias incerta sunl omnia. D
"• " Bavarosque singulare quidpiam circa S. Liberatae an Gallam? Belgamnean Germanam? Italamne an
vel Wilgefortis sepulturam novisse. Juvat igitur, Lusitanam? Plerique eam Lusitanam exislimant
relicta Italia, Helvetiam Bavariamque petere, et sed ipsum Wilgefortis nomen illam originem ne-
hoc novum de S. Wilgefortis sepulcro documentum gare videtur ; imo non desunt, qui ipsam in Gallix
investigarc. Conspicor illic Virginem barbatam, natam esse a/firment. Verbo uno adeo insolubilis est

vulgo ClumrvntiSS dictam, et cruci afftxam. Lego is Aclorum nodus, ut non nisi scindendo dissolven-

appositam ad ejus tabellas Actorum epitomen, qux dum sperem.Fateor equidem in Opere nostro passim
quantum ad substantiam cum Legenda Belgica con- intricata occurrere Acta, sed hactenus magis imple-
venil. At ecce in hujus epitomes fine additur clau- xa me legere non memini. In plerisque lis est inter
sula, qiue notitiam plane novam et Martyrologis unam alteramve urbem aut provinciam ; at hxc ob-
liactenus ignotam continct his paucis verbis : Sepulta scura controversia ad plures Europx regiones per-

est in Hollandia in ecclesia, quae dicitur Stein- tinet. Labori non peperci in pervolvendis et exami-

berg. Sane operx pretium est Hollandiam ipsam nandis variarum nationum monumentis ; nihilominus
adire, seputturx locum coram inspicere, et antiqua post hxc omnia luslrata etiamnum versor in laby-

hujus rei monumenta excutere. rintheo circulo, ex quo exitum non video, nisi forte
sed nulla il-
lic superest
n Prxtermitto itaque nunc
_ ,
Pragam primariam imiter illos, qui labyrintho inclusi posl longos fru-
,. . . , . ,„ a straneosque circuitus septa perrumpunt, et hoc qua-
ixiius sepul- ct amphssimam Bohenux urbem, in quam cultus s.
litnz notitia.
Wilgefortis recenler inductus est. Omitto pagum licumque modo egressum inveniunt. An et quomodo
Muringen ad silvam Herciniam, in quo sub nomine hoc facturus sim, docebil reliquus commentarius.

Cumeranae crucifixa cernitur, et miraculis claris- Sufflciat hoc paragrapho totam difftcullatem quasi
sima dicitur. Prxtereo Moguntiam, ubi martyrii sub uno intuitu spectandam dedisse. Jam de singulis
" occasio in Actis Germanicis narrata, ab omnibus controversix punctis fusius agemus. „
aliis discrepat. Transeo alias Germanix urbes, et

recta in Hollandiam iter instituo. Quando eam

§ II. Variae sanctae Liberatae.
ingressus incolas de ecclesia Steinbergensi interrogo,
negant se Steinbergam in Hollandia novisse; mihi
ultcrius indaganti respondent, in finibus Brabantix Censeo prxmittendas esse quasdam sanctas, Libe- Inter varks
ltieralai
sibi proximis hujus nominis oppidum extare. Quare rataa nomine nuncupatas, ut sccuturi paragra- '

ego suspicatus, Helvetos Bavarosque Steinbergam phi clarius intelligantur ; et S. Liberata, de quahic
Hollandix vicinam ejusque dominio subditam per agimus, quoad fieri potest, distinguatur, aut saltem
errorem in ipsa Hollandia collocasse, ad oppidum minus confundatur. Prima occurrit S. Liberata
istud propero, et consultis, qui illic supersunt, Ca- Ticinensis, de qua egit Bollandus ad diem xvi Ja-
tholicis, nil prxter vernaculum S. Ontcommerae nuarii. Altera S. Liberata, qux cum S. Faustina
nomen agro alicui inditum reperio. Reliqua de sepul- sorore sua in ccenobio circa annum Christi 580 pla-
cro et cultu monumenta illic plane ignota sunt. An cide e vita migrasse dicitur ; Novocomi inque aliis
ea umquam an temporum injuria aut
extiterint, Italix urbibus celebratur, ut videre est apud eumdem
variis, quas hoc oppidum sustinuit, calamitatibus Bollandum die xviii Januarii. Tertia est S. Libe-
perierint, ignoro. rata virgo, qux cum sorore sua S. Olivaria apud
In Anglia, 12 Jam frusiranei laboris pertxsus domum repe- Calvum Montem in Gallia seculo vi pie obiit, ut
burmnnnia ....... _, '.,
aliisque locis tere statueram,
,
dum milu incidit, nomen S. Wu- habent Acta nostra ad diem iii Februarii. Quarta
colitur;
gefortis apud alios Wilfordis, Anglicum, nescio quxdam S. Liberata colitur potissimum
aBelgis ac
quid, sonare, et fortasse in hac insula, Sanctorum Germanis, qui eam etiam Wilgefortem et vulgo
olim feracissima juxta ac studiosissima, celebriorem Oncommeram vel Ontcommenam appellant. Gallis
memoriam. Quapropter ne quid circa
haberi illius eliam nola est, saltem quoad nomen, quxdam S.
C hanc Sanctam neglexisse dicar, e portu Batavico in Liberata, qux jam a tempore Caroli Magni in F
Anyliam solvo. Reperio ibidem anliquum libellum Aquitania colebaiur. Hxc Gallice. vocatur Sainte
precum ad usnm Sarisburiensis ecclesix compositum, Livrade, fuilque olim in hac regione adeo celebra-
in quo S. Wilgefortis inter alias sanctas virgines ta, ut plura habuerit sacella cultui suo dedicata
et martyres Anglas in Litaniis omnium Sanctorum imo pagi quidam ab ea appellalionis originem tra-
invocalur, atque alibi peculiari antiphona et ora- xerint. An hxc diversa sit ab ea, qux in Belgio,
tione celebratur, ita ul olim solennis illius cultus in vel Hispania aut Lusitania celebratur, incertum esse
Anglia fuisse videatur. Sed modo post rerum om- arbilror. Audiamus lamen Gallorum de hac re ju-
nium prxsertim sacrarum perturbationem ulteriores dicium.
nolitix in hoc regno frustra quxruntur. Cum ali- 15 Claudius Castellanus una.inA(pii-
in Martyrologio cum
quando audiverim, eamdem sanctam in Normannia notis ad diem xxiii Februarii de hoc postrema sic cc ubris
cultum obtinere, ex Anglia in hanc Gallix provin- loquitur : Cum Magnus aedificasset eccle-
Carolus
ciamtrajici». Ad urbem Deppensem appulsus intel-
siam circa palatium suum Cassinogilense ad
Sanctam nostram in pago Arques non procul
ligo,
Oldam in Aginnensi agro", eam dedicari jussit
Deppa dissito, atque aliis hujus regionis locis magna nomini hujus Sanctae (nempe Liberatae, de qua
fidelium pietate celebrari. At hic, amisso Liberatae agit) quae verosimiliter prope hanc regionem
nomine, non nisi Dignefortis, Wilgefortis, aut obierit, et cujus reliquiae causam praebuerint
Virgofortis appeltalur ; unde, autem quomodo, et huic dedicationi juxta frequentem istius seculi
quando istius sanctx Virginis et martyris cultus in usum. Deinde ait, istam S. Liberatam in Legenda
hanc Gallix provinciam transierit, ignoratur.
apocrypha postmodum composita acccptam fuisse
13 Atque maJori Europx parte
mim.tm- ita 1 uidem < tamquam unam ex octo sororibus S. Quiterix, sibi-
pul- peragrata, ferme xque dubius ac exieram, domum que videri eamdem, qux in Lusitania et Belgio
;™;S rewr,or •• ™m circa S. Wilgefortis originem, vi- honorari credilur. Utinam solidas liujus sux asser-
tam, chronotaxim sepulturam aliasque Actorum
, tionis rationes produxisset, et lucis aliquid attulisset

ad
 DIE VIGESIMA JULII. 53

jaspide, adeo ut hoc sepulcrum sun. arte mira, AICTORE

ad dispellendam hujus historiz catiginem ! Sed
qux-
antiquitus satis qua constructum est, videatur facile cum alio G. C.
cumqne demum sit ea S. Liberata,
quolibet conferendum. Celebratur autem ejus fe-
celebrem fuisse oportet, cum nomcn suum
quibus-

dam Gallise locis inditum reliqucrit. Etymoiogix stum xviii Januarii translatio V( ro die xv Julii.
;

19 Deinde Acta ejus ex Lectionibus ecclesiasticis cujus Acta

hujus testis est laudatus Castellanus, qui notas suas el
e Lectionibus
his verbis Haec ecclesia S. Liberatae istius temporis nonnihil credibiliora, aut saltem no- nnttquis de-
concludit :

Magnum, facta est Priora- vis Pseudo-Dextri et sectatorum ejus figmenlis non- sumpta
fundata per Carolum
tus ordinis S. Benedicti, circa quem accrevit op- dum plane corrupta et confusa proponit his verbis :

pidum S. Liberatae. Prater Prioratum ,

qui jam In suis autem lectionibus dicitur, quod fuit hac
pertinet ad congregationem S. Mauri, est in eo Sancta filia cujusdam regis vel principis alicujus
appellabatur Catelius, conjunx autem
oppido conventus Ursulinarum. Papirius Masso- viri, qui

nus in descriptione fluminum Gallix de eodem loco vocabatur Calsia, et civitas prsecipua regni ejus
htec habet pag. Hinc Cassinogilum soli non
580 :
dicebatur Balcagia. Atque ut aliqui dicunt, fuit

infelicioris succedit, et proxime S. Liberata fru- hsec civitas praecipua inter occidentales civita-

gum et commerciorum praepotens. Hajus loci tes, sive fuerit civitas Hispaniae sive alteriuspro-

etiam obiter meminit Adrianus Valesius in Notitia Erant autem hujusmodi reges gentiles,
vinciae.

Galliarum pag. 500. ethabuerunt novem filias, quarum nomina haac

a Simone 16 Copiosius, at simul confusins, S. Liberatae sunt Liberata, Genibera, Victoria, Eumelia,
:

Peyrunelto Germana, Gema, Marcia, Basilia et Quiteria.

celebritalem in Gallia probat Simon Peyronettus in

notis ad suum Martyrologium Sanctorum et Sancta- Fuerunt autem istae omnes sorores Christiana? a
rum. Postquam enim pag. 484 egisset de S. Libe- pueritia sua, et cum essent optime in fide instru-

rata Novocomensi, addit sequentia : Sed est et B. ctae, Liberata, quae inter ceteras eminere vide-

Liberata martyr, quae refertur ab eodem Ferra- batur in fide et religione, suo exemplo et sanctis E
rio in Catalogo generali SS.etiam xvm Jan., uti verbis gentiles multos convertit : degens enim
et a Thoma Trugillo tom. 1 Thesauri concionum, vitam solitariam quodam deserto, concurre-
in

aliisque. Ast ecclesia Seguntina, ubi ejus tradi- bant ad eam multi tum Christiani tum etiam
turcorpus quiescere, eam colit Officio duplici cum gentiles.

Octavaxx Julii. De ea Ambrosius Moraleslib. xn 20 Hoc tempore publicarunt Romani edictuni iiic a Trugii-

Historise, Marietta lib.ivdeSS. Hispanias. Ista quoddam contra Christianos, ita ut vel dimitte- tar

Sancta, quse a Papirio Massono libro de flumini- rent legem Christianam vel statim interficeren-
bus Gallia? Sainte Livrade vernacule effertur, tur. Fuit autem accusata Liberatatunc cum suis

complures habet ecclesias, seu capellas in Aqui- sororibus et aliis Christianis, excepta sola Quite-

tania sibi sacras, et in dioecesi Tolosana dat no- ria, qui per se triumphavit et martyrizata fuit

men non longe dissitaa

vico et Parceciae a Tolosa alio modo. Attulerunt autem eas coram patre et
prope insulam Jordanis, vulgo Sainte Librade. cum non posset eas blandimentis inflectere, ut
Haud obscurus est etiam S. vicus Liberatae, dimitterent Christi fidem, vigente in eo magis
Sainte Livrade, non longe ab Aginno. impetu et spiritu diabolico quam paterno amore
supponilur 17 Scriptor hic, ut ex verbis ejus patet, opinatur, posteaquam variis tormentis eas discruciavit et
esse eadem
cum illa, eamde.m esse hanc Sanctam cum S. Liberata Se- excarnificavit, tandem capite truncantur. Quam-
guntina. Sed cum nnllum opinionis sux motivum vis non satis constat, an fuerit sola Liberata,

e.rprimat, hactenus sententiam ejus amplecti non quse decollata fuit ex patris mandato, aut si

possum. Si enim suspicionibus, veterum testimonio etiam fuerunt decollatae ceterae sorores, et alii

destitutis, indulgere liceret, suspicarer ego eodem Christiani qui cum his capti fuerant et vincti.

jure, Sanctam quse in Aquitania plures habet cccle- Verum ab omnibus scriptoribus asseritur, san-
sias, non esse diversam a S. Liberata Novocomensi, ctam Liberatam vel ab hoc judice vel ab alio
vel Ticinensi aut altera Calvi Montis, quarum reli- martyrium sustinuisse. Post multos autem an- F
quix eo delatx sint: imo suspicabor potius eam Aqui- nos Simeon episcopus collocavit corpus sanctse
tanam esse, sicut exemplum habemus in S. Quiteria, Liberatae in argentea quadam arca, et eam col-

quam Vascones sibi vindicant, etsi Lusitani suam locavit in eminenti quodam loco, prscipiens
esse contendant. Nec refert, quod forte in Aquitania ut ab omnibus coleretur et in veneratione ha-
Liberatse Seguntinx Acta legantur : nam in Vas- beretur.
conia eadem fabulosa S. Quiterise Acta legebantur, 21 Lusitani quidam S. Liberatam, cujus hic Baneltahm
qux ab Hispanis et Lusitanis vulgo traduntur, etsi Acta ex Trugillo dedimus, sibi vindicant. eamque au archiepi-
ad Lusitaniam non pertineret, ut ostcnsum est in a Seauntina
J omnino tlistinctam volunt. Unus pro scopusBra-
.
carensts,
Actis nostris ad diem xxn Maii. omnibus sit illustrissimus ac reverendissimus D.
ouatnSegun
Imt in Hi- 18 Hispani S. Liberatam, qux Seguntix coiitur, Rodericus da Cunha archiepiscopus Bracarcnsis,
spaniu co- diversimode describunt. Ut ea diversitas, pro sequen- qui in Historia sua ecclesiastica part. i cap. 26
lunt,
tibus paragraphis hic observanda, manifestius appa- num. 3 habet sequentia, qux ex idiomate Lusitano
reat, sufficiet dare, qux de ipsa habet F. Thomas sic Latina reddo : Nomen S. Liberatoopraebuit oc-
Trugillo in suo Thesauro Concionatorum ,
quem casionem omnibus fere auctoribus nostri tempo-
composuit, nondum nalis pseudonymis Flavii Lucii ris tum Hispanis tum Lusitanis confundendi eam
Dextri, M. Maximi ac Juliani Pctri chronicis. Ts cum alia S. Liberata, cujus festum xv Julii cele-

tom. 2 de festis Sanctorum anno 1583 Barcinone brat ecclesia Seguntina, quia illic possidet pre-
impresso col. 450 in festo beatae Liberatse narrat tiosum ejus corpus, cum interim illas inter se

sequentia : In ecclesia vulgo de Siguntia habetur sint omnino distinctae : nam S. Liberata Segun-
in maximo honore Liberata, quse mutato aliquan- tina fuit Itala, et nata ut probabilius existima-
tulum vocabulo nominari solet Librata. Est ibi mus, Novocomi civitate Ducatus Mediolanen-
sumptuosum quoddam et magnificum sepulcrum sis Nostra vero S. Liberata nata est Bra-
hujus Sanctae, et vario diverso atque mirabili carae, ut jam diximus. S. Liberatam Iialam

memorat
 :

54 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE

memorat Martyrologium Romanum tribuens his verbis Ad haec tempora et calamitatem Ve-
AtXTOnE ,

G. C. illi tantummodo titulum Virginis Novocomi : rissimus, Maximus et Julia fratres referuntur

sanct^: Liberat^: virginis, uti etiam facit Olissipone perempti, Bracarae Victor, Cordubae
Usuardus. Nostra non solum virgo, sed prseter- Zoilus et decem et novem alii, Centolla et Helena

ea fuit martyr pro fide passa xx Julii. Italam prope Burgos, Seguntiae Liberata et Quiteria,

Florentia Seguntiam transtulit episcopus Simon aliique quos si sigillatim recensere velimus, neque
Giron cum peculiari facultate, sub Pontificatu modum dicendi, neque finem reperiet oratio.
Bonifacii VIII, qui fuit inter annos mccxciv et Quantum hic ad S. Liberatam attinet, puto quod
mcccii, ut constat ex Breviario istius ecclesia? Mariana locum cultus pro palvstra martyrii per
in lectionibus matutinis xvJulii, quando illic ce- errorem acceperit. Quod immediate subjungit, forte
lebratur hoc festum Sed cum Seguntiae po- in hac ipsa, qnam tractamus, materia locum habet;

tissimum nota esset S. Liberata Lusitana, facile illius saltem hagiographos sxpe meminisse oportet

scriptores illius temporis non distinguentes inter Horum omnium, inquit, martyrum corpora, qui-

unam et alteram accommodarunt Italse res, quae bus in locis hoc tempore sint, de quibusdam affir-

spectabant ad Lusitanam, et huic multa, quae mare promptum est, de plerisque non item, aliis

pertinebant ad Italam. Denique post adductam alibi praedieantibus ; fortassis in plures partes

quorumdam doctorum idem secum senlientium au- sacris exuviis distractis, variae opiniones natae,

ctoritatem, et narratam S. Liberatae vitam ac mor- penes quos pars tantum esset, totum habere pu-
tem sic illuslrissimus prxsul citatum caput conclu- tantibus.

dit : Reliquias hujus magnae Virginis ac martyris 24 Recentiores Pseudo-chronicorum defensores Quidam uni-
cam, alii du-
sepelierunt Christiani in eadem civitate Calensi. inter se non conveniunt, aliisunam, aliis duplicem
pticemS.Li-
Non scimus, quod inde alio translatae sint : re- S. Liber&tam admittentibus. Quidam statuuntunam bcratam ad-

B liquiae enim Seguntinae, utjam diximus, sunt S. cum octo sororibus ad annum Christi 138 ; alte-
struunt m
Lusilania.
Liberatae Italae. ram vero ad annum 308, ne scilicet caro suo Flavio E
cujus opinio 22 Joannes Tamaxjus Salazar hanc illustrissimi Dextro videantur contrarii, qui ad diversos hos
nem oppug-
nat Tamay-
scriptoris opinionem acriter impugnat in suo Mar- annos S. Liberatae meminit. Hinc Ferdinandus
us :
tyrologio Hispanico ad diem xx Julii sic Segunti- de Camargo in Chronologia sua sacra ad annum
norum causam defcndcns : A veritatis apicibus dis- 138 et 308, unam ab altera solicite distinguit.

cessit D. Rodericus De Acuiia Historiae Brac- Ex eodem molivo Balthasar Porrennus in Vita
carensis i parte cap. 26 num. 3 firmans, S. Libe- S. Liberatae Seguntinx pag. 39 dupliccm agno-
ratam ,
quam in templo Seguntino veneratam scit Wilgefortem : Idem, inquit, nomen Wilge-
conspicimus, cujusque sacra pignora ibidem asser- fortis habuit altera sancta Lusitana, de cujus
vari cognoscimus, esse S. Virginis hujus nominis martyrio mentionem facit praefatus Flavius Dex-
apud Comumurbem Italiae, etFIorentiam cultae. ter anno trecentesimo. Qninimo Martinus Carillo
Nam si illius ecclesiae monimenta legisset, pro- in hujus falsidici oraculi gratiam retractat senten-
cul dubio in hosce erroris scopulos non impinge- tiam, quam antea de S. Liberatae sororumque ejus
ret. Ex manifestum apparet, sacra B.
illis igitur epocha sustinuerat nam in Annalibus Chronologicis
:

virginis Comensis lipsana anno mcccxvii ex hu- anno 1634 Cecsaraugustee impressis, ita Hispanice
mili loco in basilicam majorem urbis Comensis scribit ad annum Christi 138 Aliqui ponunt ea- .-

fuisse translata, ut ex Comens.

lection. Breviar. rum fnempe S. Liberatae ac sororum) martyriura
a Philippo Ferrario in Catal. SS. Italiae die xvm anno Domini cccvi, et sic nos etiam scripsimus
Januarii fol. xxxvi adductis liquet. Ast (ut ipse in prima editione horum Annalium. Dexter et
Acufia fatetur) ea, quae in Seguntino templo archipresbyter Julianus illud ponunt tempore
conduntur, Simon episcopus Seguntinus Floren- imperatoris Adriani. Postea ad annum Christi
tia Seguntiamde licentia Bonifacii VIII
attulit 308 agens de S. Liberata, quam etiam Wilgefor-
Pont. Max. anno mccxciv; ergo nequaquam po- tem et Barbatam vocat, sic loquitur Est diversa a :

tuere Seguntiam transferri, quae postmodum, S. Liberata, de qua actum est

et octo sororibus
elapsis xxih annis, in basilicam Comensem trans- anno cxxxvm. Alii Pseudo Dextri discipuli clas-
lata fuere. Etiamsi huic Tamayi argumento re- sicum suum auctorem aliter interpretantur, et de
sponderi posse videam, tamen libenter fateor, S. Li- una eademque S. Liberata explicant. At tsedet nos
beratam Seguntinam a Novocomensi verosimilius in hoc labyrintho diutius frustra vagari. De Segun-
distinctam esseimo in gratiam Segunlinorum aliam
; tino S. Liberatae, quxcumque illa sit, cultu agamus.
probalionem a Tamaijo prxlermissam hic addo. Nam
in ultima S. Liberatae Seguntinx translatione anno
1537 facta, ex antiquo Breviario Balthasar
uti
§ III. Cultus S. Liberatae in Hispania.
Porreno in ejus Vita pag. 98 refert, ejusdem Vir-
ginis camisia adeo recenti sanguine perfusa visa
est, acsi hesterna die effusus esset. Hsec si vera
Seguntia, teste Livio ac Plinio, urbs Celliberorum S. Liberaia
sunt, quomodo S. Liberatae Novocomensi convenire in Hispania Tarraconensi, nunc vulgo Siguenza Seguntiam
trdnslala.
possunt, quee pro Christo sanguinem non fudit, sita est in colle ad radices montis Atienca, estque
sed
cum S. Faustina sorore in monasterio sancte vivens fere media inter Bilbilim et Complutum. Hxc. civi-
placide in Domino obdormivit, ut latius videri po- tas episcopalis possidet reliquias S. Liberatae, quas
test in ejus Actis a Bollando editis ad diem xvm aliunde ad se allatas summa pietate veneratur. Hanc
Januarii ? reliquiarum translalionem ex variis, ut ait, scri-
Mariana 23 De S. Liberata singulare quiddam tradit ptorum schedis refertJoannes Tamayusin Marty-
scribit eam
Segunlix Joannes Mariana noster in Historia de rebus
Hi- rologio Hispanico die xv Julii. Sed tam alte eam
passam esse. spanix lib. 4 cap. 14, ubi eam contra omnium
popu- repetit, totqueverbis amplificat, ut existimem, eum
larium suorum opinionem Seguntix passam
scribit ex legitimis et anliquis schedis non probaturum om-

ma,
 );

DIE VIGESIMA JULII 55

cumque in similibus rebus hunc in divinis Officiis consuevit in festo S. Liberatae. AUCTORE
nia, qux narrat :

deprehenderim, In antiquis hisce leclionibus prodiginsa quidem no- G. C.

scriptorem sxpius fallere aut falli
hujus translationis documenta, et vem sororum unico partu editarum historia legilur,
malui breviora
aliis collata proferre ex antiquo Brcvia-
sed nec Lusitanix aut "Wilgefortis nomen, nec
quidem cum
ecclesix, ex quo se ea accepisse testa- crucis supplicium, nec marlyrii palxstra aut tempus
rio Seguntinx
in Vita S. Liberatae, ubi exprimuntur qux tamen omnia in recentiori Offt-
tur Balthasar Porrennus
;

martyrium beatae cio expressa videmus. Hxc pro paragraphis secutu-

pag. 98 habel sequenlia : Post
meminisse juverit.
Liberata?, sanctum ejus corpus successu tem-
ris

28 Post fictitiam Flavii Lucii Dextri inventio- inquoposl

poris a Simone tunc Seguntino episcopo in
Pseudo-Dex-
nem, primamque ejus editionem anno 1619 Cxsar- tri inventio-
hac alma ecclesia conditum est, cujus tempore a
regulari in secularem auctoritate apostolica augustx factam ; ecclesia Seguntina lectiones S. Li- nem

translata fuit anno Domini mccc. Hxc erat prx- beratae mutavit, et quasdam circumstantias antea

cipua, quam novimus, translatio, qux ex urbe Flo- ignotas, et, ut suspicor, ex novo Pseudo-Dextro

rentina Seguntiam facta est. De hac etiam meminit haustas Officio suo inseruit. Id, cum anno 1625
Rituum Congregatio legi permisisset, anno
JEgidius Gonzalez Davila in Theatro ecclesiastico sacra
sequenti Matriti primo impressum Post annos
tomo 1 de ecclesia Seguntina cap. 8, ubi de Simo- est.

quam quinquaginta proponitur idem Officium

nis episcopi Seguntini gestis et epitaphio plura habet. plus

postea ma- 26 De ultima translatione idem Breviarium an- S. Liberat» virginis et martyris.patronae eccle-
et
t/nilicentius
tiquum agit his verbis : Deinde illustris Frederi- siae et dicecesis Seguntinae duplex secundae clas-
ornata
cus a Portugali, tunc Seguntinus ac demum Cse- sis (titulus is est Officii, quod habeo) a sacra Ri-

saraugustanus sub hujus beatse Virginis nomine tuum Congregatione recognitum et approbatum,
regale sacellum construxit, ubi sanctum corpus in regnis Hispaniarum celebrandum die xx men-
ab omnibus utriusque sexus, qui ad ho- E
mira fragrantia in arca argentea, lapidea intro sis Julii

inclusa, xv Julii anno Domini mdxxxvii editis ras Canonicas tenentur, juxta decretum ejusdem
miraculis honoriflce translatum est (nam ejus- sacrae Congregationis xxvi SeptembrisMDCLXxxii.

dem Virginis camisia adeo recenti sanguine per- Juxta hxc sacrx Congregationis indulta, Seguntini
patronam suam celebrant solenni Ojficio, in quo
fusa visa est, acsi hesterna die effusus esset

simulque sanctorum Joannis et Thomae apostolo- prxter lectiones secundi Nocturni, de quibus mox,
rum, Stephani, Ignatii, Blasii, Gamalielis, Mau- propria habent sequentia. Anliphona ad Magnifi,-
ri, Hilarii et Sixti ac plurimorum martyrum, cat in primis vesperis est luec : Gloriosum sanctae
confessorum et virginum reliquiae venerandae ;
Liberatae triumphum solenniter celebremus, quae

conveniente undique populo, ut eidem transla- in cruce pendens, infernum vicit, et tyrannorum
tioni interesset, ac plenariam indulgentiam ab tormenta superavit, alleluia. Antiphona ad Be-

Adriano VI, Clemente VII et Paulo III Romano nedictus Quaravis plurimis blandimentis et mi-
:

nis sancta Liberata exspectaretur ut fidem

tunc pontiflce concessam consequeretur, regnante ,

in Hispania Christianissimo Carolo V Romano- Christianam pudicitiamque desereret, stabilis et

rum imperatore. Quod hic de indulgentia a tribus firma in agone permansit, et in cruce impollu-
Pontificibus concessa dicitur, sic intelligendum ar- tum spiritum Deo reddidit. Antiphona ad Magni-
bitror, ut ea primum ab Adriano VI obtenta, ac eo ficat in secundis vesperis : felix Liberata, a ty-
mortuo a Clemente VII iterum impetrata, tandem, rannorum saevitia liberata ! gloriosa "Wilge-

translatione, nescio ob quam causam, per aliquot an- fortis, quae ubique fortis in certamine reperta

nos dilata, eadem indulgentia a Paulo III confirmata es patrona admiranda civitatis et dicecesis Se-
!

fuerit. Non tam facile explicare possum hujus ulti- guntinae, fac nos tuis precibus ad gaudia ccele-

mx translationis annum, qui hic dicitur fuisse 1537 stia,quibus frueris, pervenire. Oratio denique sic
cum JHgidius Gonzalez Davila in suo Theatro ec- habet Beatae Liberatae virginis et martyris tuae,
:

clesiastico ecclesix Seguntinx cap. 18 asserat, eam quaesumus, Domine, precibus et meritis adjuve- F
translationem factam fuisse sub illustrissimo ac re- mur ut quae pro tui nominis confessione, et pu-
:

verendissimo D. Ferdinando Nino, qui juxta ejus- dicitiae defensione in cruce pependit, ab inimico-

dem scriptoris calculum tantum anno 1546 cathe- rum insidiis sua nos protectione defendat. Per
dram Seguntinam primo adiit. Hxc inquam combi- Dominum nostrum Jesum Christum.
martyrium sux patronx icctioim no
nare non possum, nisi forte in numerum arithmeti- 29 Seguntini vitam et

cum error irrepserit, et pro anno 1537 annus 1547 in lectionibus secundi Nocturni ila describunt :

sit legendus. Lectio iv. Lucius Catellius Severus, praeses Gal-

coti ccepit
27 Post hanc translationem fuit prxcipua prx- laeciae et Lusitaniae, et ejus terrae regulus, ido-
Officio pro-
Prio, sulum Seguntinorum cura, ut de S. Liberata, qux lorum cultor, ex Calsia conjuge, eidem falsae
in magnifico sepulcro collocata erat, Officium pro- religioni dedita, uno partu (ut multarum in Hi-
prium recitaretur. Idpium et elegans, teste Baltha- spania ecclesiarum fert traditio ) novem edidit

sare Porrenno in Vita S. Liberatae pag. 97, habe- filias. Quae cum existimaret, hoc posse contra
tur in Breviario Seguntino, cujus impressioni anno eam aliquam violati tori et intemperantis vitae

1561 finis impositus est. Breviarium illud non vi- excitare suspicionem, obstetrici severe indixit,
di ; at vix dubito, quin in eo contineantur Lcctio- ut occulte illam tot filiarum turbam in flumen
nes, quas Prudentius Sandovallius in Antiquitate projiceret. Illa vero consilium detestata, in pro-
civitatis et ecclesix Tudensis pag. 38 et seqq. ex ximum vicum progressa, novem puellas totidem

lectionario Segunlino protulit, aut quas Bivarius iit nutricibus alendas tradidit ; a quibus sacro fonte
coinmentario ad Flavii Lucii Dextri chronicon pag. lustratae, Genivera, Wilgefortis seu Liberata,
237 cxhibet ; ubi dicit, sc cx Breviario Seguntino Victoria, Eumelia, Germana, Gemma, Martia,
et Palcntino collegisse hanc historiam, prout in Basilissa, ac Quiteria nuneupata;, totas se Deo
antiquis venerandisque Breviariis Hispaniae legi concepto virginitatis voto consecrarunt.
30
 56 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.
4UCT0RE 30 Lectio v. Interea dira persecutio Christia- turmihi dignae, ut ponantur in hac historia D
G. C. num nomen urgebat, et ad Balchagiam Catelii Praefatus Basilius ait, Catelium istarum Sancta-
ab antiquis Bayona rum patrem, insignem quemdam virum fuisse in
sedem progressa (
quaa hodie dicitur
Tudensis) cultores idolorum impulit, ut Virgines terra Bolcagia. Et certe ita esse debuit, quia
sacras comprehenderent, et Catellio patri siste- tum temporis non erat rex in Hispania. Quod
rent puniendas. Qui de genere et religione sci- autem ad nomen Bolcagiae attinet nec in lexi- ;

scitatus, Christianas et filias suas esse cognovit. co, nec in ullo cosmographo sive antiquo sive
Cum autem omnia illis regia liberalitate promit- moderno invenire potui quis sit ille locus Bolca-
teret ;omniaque supplicia judicis severitate mi- gias ; atque ita de eo rationem reddere non pot-
naretur, ut eas a studio Christianae religionis ero. Deinde, exposita vita e.t translatione S. Libe-

abduceret, et maternae preces et lacrymae his ratae, hxc inter alia dicit : Certitudo, quam ha-
omnibus accederent, nihilominus sacrae virgines bemus, quod haec Sancta sit Hispana, in eo sita
omnes in ea, quara susceperant, fide constantes est, quod ejus corpus in Hispania existat, quod
permanserunt. sufficit ad ei concedendum locum in nostra histo-

multum di- 31 Lectio vi. Cum autem pater nil proficeret, ria, etiamsi non fuisset nata in hac regione.
screpant.
et in filiarum caedem raperetur furore, illse ta- 34 Nicolaus Antonius in Mss. posthumis mihi a et Nicolaus
R. D. Adriano Coninck auctoris consanguineo Ma-
* ni0 " iB*i
metsi martyrii cupidae, patris tamen grave pec-
catum vitare cupientes, ab ejus statuerunt sese triti anno 1721 humanissime communicatis, de hac

potestate subducere quod facere non simul om-

;
Sancta sic disserit : Nec certum est, quamvis le-
nes, sed seorsum aliae alio dilapsae, ubi variis ctiones Breviarii Seguntini huc tendant , marty-
locis martyrium subierunt. Wilgefortis vero seu rem nos celebrare Hispanam ; siquidem hujus
Liberata cum aliis Christianis in eremum seces- alma? ecclesiae monumentis translatum ad se fo-
sit, ubi asperrirae vivens, silvestri cibo semel ad ris a Florentia usque Simonis Gironii praesulis E
vesperam quotidie reficiebatur ; donec compre- opera circa annum millesimum trecentesimum
hensa iterum ab impiis idolorum cultoribus ad Liberatae martyris corpus non obscure manife-
sacrilegum idolorum cultum et irapudicitiam fuit statur ; cujus translationis festum xv Julii cele-
instigata ; illa vero nec sororum nece perculsa, brat. An inde ad nos, quae a nobis olim in Ita-
nec minis aut cruciatibus deterrita, tortoribus liam, translata sint vernae Martyris pignora,
sese laeta obtulit. Et post varia tormentorum ge- nec affirmare nec negare est animus. Certe ab
nera, in Lusitania ad Castraleuca pro fide et pu- aliis non tantum Hispanicos hujus Sanctee natales
dicitia decertans, in cruce meruit martyrii pal- in dubium revocatos, sed rotunde negatos fuisse,
mam adipisci, circa annum Domini centesimum patet ex refutatione D. Prudentii de Sandoval,
trigesimum nonum : cujus corpus in amplissimo episcopi Tudensis, qui in libro de antiquitate civi-
templo Seguntino honorifice conditum, summa tatis et ecclesiee Tudensis post exhibitas antiquas ec-
colitur religione et populorum frequentia. clesix Seguntinx lectiones pag . 41 sic quosdam re-
Aclis in Bre- 32 Quid de hac historia judicent prudentiores fellit : Erravit Villegas dicens, has Sanctas fuis-
viarioSegun-
tino conten- Hispani paucis indicabo. Ambrosius Morales nar- se Gallicas, qui est idem error, in quem lapsi
tis non mul- rans qudcdam de S. Liberata in chronico Generali sunt auctores, qui reformarunt Breviarium
tum cteferunt Pam-
Ambrosius Hispania: lib. 10 cap. 18, ita Hispanice loquitnr : pilonense, quod idem asserit. Hxc duo Breviaria
Morates,
Huc usque pertingit historia istius Sanctae in inter se conciliet, qui volet. Ego huic liti me non
Lectionibus et Officio relata, in qua narrantur immisceo.
exotica quaedam, quae illic poterit videre, qui cu- 35 Forte quispiam hic afferet argumentum, quod ex quowste
pit. Ego enim in eo omni non video rationem mihi Sanctorum causa in Hispania versanti sxpe riore obje-
clioniciii-
exempli, doctrinae aut certitudinis, quaeme ad id objectum memini ; nempe ad historicam certitudinem dattt occurri-
tur,
scribendura invitet. In tota historia numquam sufficere auctoritatem Breviarii. Is prxter alia, in
expresse dicitur haec Sancta fuisse Hispana, nec Responsionibus Papebrochianis hac super re dicta, F
ego video alium modum, quo hoc possit probari. habeat responsum eruditissimi Hispani, Nicolai in-
Morales hic loquitur de antiquis lectionibus Segun- quam Antonii, qui in Mss. poslhumis proxime ci-
tinis, in quibus non fiebat expressa mentio Lusita- tatis occasione S. Epitacii, in Placentino Brevia-
niee;imo faletur Ballhasar Porrennus in Vita S. rio celebrati, in simili causa se tuetur his verbis :

Liberatae pag. 58, eam tempore Frederici a Por- Nec opponas sacram Congregationem Rituum,
tugali, quiab anno 1512 usque ad 1532 Segunti- instante Placentina ecclesia, summoque viro D.
nam sedem tenuil, necdum agnitam fuisse, ut Lusi- Didaco de Arce Reinoso, Generali Hispaniarum
tannm, quia in ejusLegenda tantum dicebatur nata Inquisitore, ejus episcopo, lectionem solemnis
ex patre Cathelio et matre Calsia regibus genti- Officii, quo eadem ecclesia nunc utitur, S. Epi-
libus inter finitimos Occidentis haud infirais. tacii approbasse, in qua is Ambraciag antiquissi-
Franciscus 33 Franciscus Padilla scribens de S. Liberata mae Hispaniarum urbis antistes fuisse dicitur, a
Ptidtlla.
ejusque sororibus in historia Ecclesiastica Hispanix Petro Rotensi renuntiatus. Non enim, quod S.
part. i, cent. 4 cap. 26 hxc habet De his Sanctis : Rituum Congregatio indulserit fidelium instantis-
scribunt Basilius Sanctorus, Ambrosius de Mo- sime supplicantium pietati tam objiciendum no-
rales, Doctor Villegas et Joannes de Mariera, bis est, quam imputandum credulae et parum
qui (postremus scilicet) longam de illis texit hi- cautas fidelium pietati, quod absque exactissimo
storiam, et nescio unde eara sumpserit. Gaude- rei examine traditionibus scriptoribusque heri et
rera si indicasset, sicut solet, dum scribit de nudiusterius natis imprudenter stipare libellos
aliis Sanctis : nam plerumque solet ponere in supplices, a sacraque ista Congregatione, quae
margine auctores, qui scribunt de illis at hic traditionibus
; ecclesiarum non parura deferre
non ponit. Nec sunt verisimiles res quaedam, consuevit, impetrare, ac ut verius dixerim, ex-
quas de his Sanctis narrat, atque ita non viden- torquere solent, quibus ad obrussam sani ac de-

fcecati
 DIE VIGESIMA JULII. 57

foecati judicii exactis, ne adversus se ipsa pro- a Pseudo-Juliano Quiteria appellatur,

et quidem in AICTORE
Sanctarum numerum referlur. Audi ipsum in Chro- G. C.
nuntiet, veritas testimonium denegat.
36 Si quis huic responsioni non acquiescat, audiat nico num. 57 lamquam ex tripode sic pronuntian-
quxrespo n -
sio Benedictt eminentissimum Cardinalem Vincentium Mariam tem : Ex S. Quiteria natae sunt istae divinse soro-
YIIIsum m i
nlifici s Orsinum, tunc archiepiscopum. Beneventanum, nunc res Genivera, Victoria, Eumelia, Grimana, Ge-
:

opinione con- autem sub nomine Benedicti XIII summum Roma- mina, Martiana, Quiteria, Basilisa, Vulgefortis
pmatur.
nx ecclesix Pontificem, qui in eruditissima disser- vel Liberata uno partu in civitate Gallaeciae, dicta

tatione de S. Bartholomxi reliquiis Benevento vin- Beleagra, quae nuncdicitur Baiona, prope civita-
7 simile argumentum ita solvit :
dicatis articulo temdictamTudensem. Quomodo hxc materS. Qui-
Respondeo primo, maximae quidem auctoritatis teria cum Calsia Breviarii Seguntini componetur'1 .

esse Breviarium Romanum in iis, quae per sese At ego hanc curam Juliani interpretibus relinquo.
ad cultum ecclesiasticum attinent ; minoris ta- 39 Vidimus S. Liberatae matrem a Pseudo- ei fictitis
a
men ponderis esse in privatis factis aut gestis, Juliano in sanetarum nnmerum relatam, jam etiam
e
'l™s ls
^'
quae in Vita Sanctorum ex occasione referuntur, ejns patrem ab eodem Juliano martyrum catalogo ptoditur.

ita ut efficax inde argumentum peti non possit, adscriptum videamus. Credibile est, inquit in Ad-
ubi praesertim antiquiora monumenta adversan- num. 250, parentes tot virginum et mar-
versariis

tur. Nec enim Ecclesia ipsa, quae iis utitur, in- tyrum veniam et salutem a Deo consecutos, Se-
concussae infallibilisque veritatis judicat quaacum- verumque passum in Hispania sub persecutione
que Breviariis suis sunt inserta, cum multoties Antonini cum quodam centurione xx Augusti.
pro variis temporibus, varia ex occasione ea mu- Respexit nempe impostor ad SS. Martyres Seve-
taverit correxeritque. Deinde citatis quibusdam rum et Memnonem, qui xx Augusti a Grxcis cele-
conciliis, qux Breviarii correctionem decernunt, ita brantur, eosque in Hispanix urbem Deobrigam
concludit Quae omnia argumento sunt, Breviaria
: pertrahere conatus est, uti satis patet in ejus E
non illico putanda esse ab omni historica aberra- Chronico num. 400, ubi sic scribit : Deobrigae S.
tione libera, sed magna plerumque spongia egere, Severi et Menonii sub Valeriana Augusto. Nempe
licet illa in suum usum usurpet Ecclesia. Imo compositis de industria sphalmatibus ac soUecismis

nec suis omnino carere naevis Clementino-Urba- antiquitatem mentiri voluit. Sed an omnes posteros
num, quo utimur Breviarium doctissimi historia- adeo slupidos fore existimavit, ut sine idoneo teste

rum exploratores indicant. Denique idem judicium Catellium Severum sub Antonino, aut S. Severum
fert de Marlyrologio Romano, in quo quosdam er- martyrem Grxcum cum socio Memnone sub Vale-
rores detegit adductis exemplis, ad qux curiosum riano, crederent in Hispania passum ? Ars magna
lectorem remitto. est, quamvis mala , consequenter multa fingere.
Tam aperta est hxc Pseudo-Juliani impostura, ut
Joannes Tamayus in ejus verba jurare 'solitus, hic

§ IV. Diversae auctorum opiniones de charum suum in fallendo ducem deserere partim
Actis S. Liberatae Seguntinae. cogatur, uti in Martyrologio Hispanico ad diem xx
Augusti patet ex ejus notis : nam agens de SS.
Severo et Memnone tamquam martyribus Hispanis

Proponun- FTf in hac confusa scriptorum varietate saltem ali- scribit sequentia : Licet apud relatos auctores
tur varis
\j quem servemus ordinem, primo de S. Libera- haudquaquam locus adsignetur palaestrae, tamen
sententite
tae parentibus, dein de quibusdam vitx circumstan- illum indigitavit Julianus archipresbyter Toleta-
tiis, ac denique de martyrii loco, tempore ac genere nus in Chron. num. 400, his verbis : Deobrigje
varias opiniones referemus. Quod ad parentes atti- SS. Severi et Memxonis sub Valeriano Ar-
net, in anliquis lectionibus Seguntinis apud Pru- gusto. Quae sententia amplectenda est, nec ad-

dentium Sandovallium supra cilatum nata dicitur miltenda alia ab eo confarcinata in Advers. num.
beata Liberata ex patre Castellio et matre Calsia 550 fol. 57, qua credidit hunc Severum fuisse F
regulis gentilibus inter finitimos Occidentis ; in patrem SS. Quiteriae et aliarum octo Virginum
novisaulem ecclesix Seguntinx lectionibus paterejus Galtecarum. Hxc de S. Liberatae parentibus dicta
vocalur Lucius Catellius Severus, prceses Gallaeciae sufftciant.

et Lusitaniae et ejus terrse regulus. De hujus reguli 40 Post hxc in ipso Martyris, de qua agimus, uti et niitri-
cis Sils,
titulo et nomine pluribus disserit Joannes Tamayus nomine, aliisque levioris momenti circumstantiis
in Martyrologio Hispano die xviii Januarii, ubi occurrit quxdam discrepantia, quam hic breviter
Caium Atilium Severum nominandum censet. Sed annotabimus. ln antiquis hujus Martyris Lectionibus
si modo de re conveniat, de nomine non litigabimus. vocabatur solummodo Liberata; in recentioribus vero
<te S. Libera- 38 In hujus Calellii reguli tempore et regni situ Wilgefortis seu Liberata appellatur. Nescio ex
txparenti-
bus, assignando multum a reliquis discrepat antiquus quo auctore duplicatum hoc nomen in novum ecclesix
codex Ms. Musei nostri signalus >j« Ms. 40, in cu- Seguntinx Officium transierit, nisiforte e.r Pseudo-
jus principio notatur, quod ad nos pervenerit ex Dextro, qui inter scriptores tum Hispanos tum Lu-
Rubea valle prope Bruxellas. Is passionem S. Qui- sitanos primus, quod sciam, S. Liberatae nomen
terix ita inchoat : Erat quidam rex magnus super duplicavit. At de hac re postmodum recurret op-
omnes Orientales Catillius nomine, habens uxo- portuna dicendi occasio. E contrario nomen Silx,
rem nomine Alfiam de stirpe Juliani imperatoris qux obstetrix aut novem sororum nutrix fuisse
Hi genuerunt novem filias et unum filium, qui dicitur, in antiquo Breviario Seguntino expres-
omnes passi sunt mortem pro fide Catholica. In sum, nescio qua de causa in novo prxtermittur.
fine Passionis hxc leguntur : Passa est autem S. Certe nomen illud honorifice poni potuit, si adhi-
Quiteria in Vasconia prope civitatem Adurensem bcnda sit fules Jutiano, qui in AdversarHs num.
xiKalendas Junii anno Domini quadringentesimo 317 tamquam testis oculatus testatur, sese fuisse
septuagesimo septimo. Mater harum ftliarum, qux propetemplum, ubicorpus ejus servabatur. Creditur,
a plerisque Calsia, et in citato codice Alfia vocatur, inquit ibidem, fuisse virgo, quae creavit et educa-

Tumus v Julii. 11 vit

 58 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.
AliCTORE vit sanctas virgines et martyres sorores, S. Qui- alios refert S. Liberatam his verbis : Sanct» duae
G. C. teriam, Liberatam et alias Lusitanas. Colitur virgines sorores Liberata et Quiteria, diversis
anniversarius dies ejus martyrii Kalendis No- temporibus martyrio affects : Liberata quidem
vembris. Creditur passa non multum postquam decimo quinto Kalendas Februarii, Quiteria vero
virgines illre passse sunt. Joannes Tamayus sem- undecimo Kalendas Junii. Quileriam vero plus
per ad mu.UipHcand.os Hispanix Sanctos promptus, centum quinquaginta annis Diocletianea persecutio-
ambabus, ut aiunt, manibus hoc testimonium arri- ne posteriorem facil codex noster Ms. supra citatus,

puit, et sola istius Pseudo-scriptoris auctoritate nixus qui dicil, S. Quileriam passam esse in Vasconia
Silam die I Novembris in suum Martyrologium prope civitatem Adurensem xi Kalendas Junii
Hispanicum An tales sancti omnibus hi-
intrusit. anno Domini quadringentesimo septuagesimo se-
storicis et marlyrologis ignoti, qui in quodam pseu- ptimo. Bernardum Brittum historiographum Lusi-
do-chronico tantummodo canonizanlur , in ecclesia tanum, aliam de martyrii tempore opinionem tueri
colendi sint, sanctx Sedi judicandum relinquo. colligo ex Antonio Vasconcellio nostro, quipost nar-
Prater ntias 41 Scriptores Lusitani in novem sororum his ratam sanctarum novem sororum historiam in De-
Aclorum cir-
Antverpix impressa pag.
cumstantias Aclis narrant quasdam circumstantias, quas apud scriptione regni Lusitani
dUcrepantes Hispanos passim non invenio. In primis Georgius 447 hxc subnectil : De his sacris Martyribus scri-
Cardosus, qui S. Liberatam ejusque sorores magis psere Ambrosius Morales lib. x cap. xvin. Vil-
florido quam solido exornat elogio, in Hagiologio legas, qui easdem nulla ex causa Galliae adscri-
Lusitano die xvm Januarii ait, eas a S. Ovidio bit ; nec non Frater Bernardus Brittus parte n
archiepiscopo Bracarensi baptizatas et in fide Chri- Lusitanae Monarchise lib. i cap. xvm. Duabus
stiana institutas fuisse. De hoc patre. spirituali et tamen in rebus longe fallitur: aetate scilicet, cum
sancto fidei prxceptore apud Hispanos, saltem quos annos centum et quadraginta recentiores faciat,
legi, altum est silentium; imo in Lectionibus Segun- quam revera fuerunt ; et patria, quando Bra-
tinis tam antiquis, quam modernis dicuntur a suis charenses negat fuisse. Discrepantes aliorum sen-
nutricibus.... sacro fonte lustratae . Ludovicus tentias indagare operx pretium non est : nam ex
dos Anjos in suo Horlo Lusilanico sect. 6. S. Libe- modernis scriptoribus de martyrio a tot annis peracto
ratam appellat fidci Christianx magislram, et vitx nihil certi eruemus.
solitarix fundatricem in Lusitania. Rodericus da 44 Postremo hujus paragraphi loco cle martyrii
Cunha in Historia ecclesiastica loco supra citato genere quxdam dicenda supersunt. In Lectionibus
peculiare aliquid refert, nempe S. Liberatam a ex antiquo Breviario Seguntino et Palentino apud
patre suo Caio Attilio ignominiosx impudicorum Bivarium in Commentario Dextri relatis leguntur
hominum lascivix expositam fuisse sed eam divino ; sequentia
: Dimissis igitur cunctis sororibus ad
munitam ab eorum vi sese fortiter defendisse.
auxilio regna ccelorum, tandem beata Liberata multis
Hanc pubticam ignominiam S. Liberatae ab ipso tormentis cruciata, cum a fide avelli non posset,
parente illatam fuisse, in nullis cjus Actis hactenus capitis abscissione migravit ad Dominum, Eam-
legere me memini. dem sententiam secuti sunt F. Thomas de Trugillo
<ir martyrii 42 De loco, quem S. Liberata sanguine suo con- in Thesauro Concionatorum supra citato, Basilius
loca,
secravit, non minor est disceptatio : nam ne quidem Sanctorus in Vitis Sanctorum ad diem xvni Janua-
inter ipsa pscudo chronica de eo convenit. Dexter rii, Joannes Marieta in sua Historia
ecclesiastica
ad annum Chrisli 138 ait : Wilgefortis vel Libe- omnium Sanctorum Hispanix anno 1596 Conchx
rata Catelii Lusitanorum reguli passa est filia edita lib. 4 cap. 16, Ambrosius de Morales in Chro-
Amphilochii. Julianus vero in suo chronico num. nico generali Hispanix lib. 10 cap. 18, Franciscus
83 : Monte Calensi prope Castra Leuca in Lusi- De Padilla in Historia ecclesiastica Hispanix cen-
tania S. Wilgefortis, quae et Cometiensis et Li- turia 4 cap. 26, Alphonsus de Villegas in Flore
berata dicitur, pro defensione fidei et pudicitise Sanctorum anno 1626 Cxsaraugustx impresso, qui
in crucem agitur, et cervice succisa gloriosissi- agens de festis Sanctorum Hispanix ad diem
xvni
mum de truci tyranno triumphum egit. Bivarius Januarii fol. 399 in fine Actorum S. Liberatse
in Commentario ad hunc Dextri locum inter hos Seguntinx addit, de ea mentionem Marty- fieri in
duos sese judicem consliluens, hanc definitivam con-
Romano. At in eo fallitur, quia Martyrolo-
rologio
traJulianum profert sententiam Audiendus sane :
gium istud die xvin Januarii tantum loquitur
de
Dexter est pra? Juliano. Nos non multum disputa- S. Liberata virgine Novocomi : nisi quis eum excu-
bimus, uter alteri sit prxferendus quia apud nos
; sare velit, quod cum Roderico du Cunha archiepi-
uterque xqualem, id est nullam, fidem meretur. scopo Bracarensi aliisque putaverit
reliquias Segun-
Veleres Lectiones Seguntinx martyrii palxstram
tinas ad S. Liberatam Novocomensem pertinere
;
distincle non exprimunt novx autem asserunt, eam
;
qua de re salis actum est supra.
passam esse in Lusitania ad Castraleuca, pro quo
45 Contra hunc veterum Hispanorum torrentem divcrsa reje-
Bivarius Castraloelia legendum putat. Omitto runtiir.
varias fertur novum Seguntinx ecclesix Offtcium, quod
incertasque aliorum interpretationes, et
scriptas sub nulla decollationis facta mentione,
Laimundi nomine tantummodo dicit
fabulas, de quo pseudo-historico
quod S. Liberata post varia tormenta in
Lusitano vide judicium Nicolai Antonii cruce me-
in Biblio- ruerit martyrii palmam adipisci. Huic novx opi-
theca Hispana veteri lib. 6 cap. 4. nioni viam paravit Pseudo Dexter,
qui primus S.
temiiore 43 Nec magis inter se concordant scriptores
de Liberatam etiam donavit nomine Wilgefortis, qux
Passionis tempore. Novx Lectiones Seguntinx, ta- juxta Martyrologium Romanum in Lusitania pro
centibus iterum antiquis, volunt, S. Liberatam Christiana fide ac pudicitia decertans, in cruce
martyrii palmam obtinuisse circa annum Domini
meruit gloriosum obtinere triumphum. Cum ila-
centesimum trigesimum nonum. Alphonsus
Ciacon que S. Liberata in vestustioribus Breviariis et
t» Lbello, quem scripsit de hi-
Mariyrio ducentorum storicisHispanis diceretur capite truncata ; sancta
Monachorum S. Petri a Cardegna,
enumerans vero Wilgefortis in additionibus Molani et
martyres sub persecutione Marty-
Diocletiani passos, inter rologio Romano scriberetur crucifixa, inveniendum

fuit
 DIE VIGESIMA JULII. 59

fu.it aliquid, quo luec duo suppliciorum genera uni 47 Tabcllee huic Belgicae omnino similis est ima- •I CTORE
goS. Wilgefortis, quamD. Laurenlius Ramires de G.C.
eidemque martyri jam a Pseudo-Dextro confusee
convenirent. Pseudo-JDexter contentus hujus novie Prado se Matriti invenisse assent, quamque Pseu- " Bivario,

senientise fundamentum posuisse, martyrii speciem do-Juliani Adversariis a se editis post paginam 54

non expressit, sed hanc fabulee partem socio suo (nisi inseruit. Verum de illa longe aliter judicat Fran-
forte sit idem Proteus, qui sub
diversis formis Hi- ciscus Bivarius in Additionibus S. Braulionis, ubi

spanam historiam corrupil) Pseudo - Juliano ador- pag. 16 de S. Paula virgine Abulensi vulgo Bar-

nandam reliquit. Is igitur Dextro succenturiatus in bata locutus heec subjungil : Prodidit noster Rami-

Chronico num. 83 hoc duplex supplicium eidem resius imaginem S. Liberatae , Seguntinorum
personx ita aptat : Monte Calensi, inquit, prope patronae (de qua nos multa diximus cum Dextro
Castra leuca in Lusitania S. Wilgefortis, quae et ad annum Christi cxxxvm) cruci suffixae, virili

Cometiensis et Liberata dicitur, pro defensione vultu promissa barba decoro cum hac inscriptio-

fidei et pudicitiae in crucem agitur, et cervice ne : « Sancta Wilgefortis, alias Liberata, quam
succisa gloriosissimum de truci tyranno trium- » Belgee a depellendis curis Ontcommeram no-

phum egit. En novum de S. Liberata documen- « minant ; Postquam a

regis Portugallias filia.

tum veteribus Hispanis ignotum. Si quis illud latius » Christo sponso deformarirogasset, neab ama-
explicatum videre cupiat, adeat Bivarium, qui in » sio ad nuptias expeteretur, atque ita subito

Commentario ad Flavii Lucii Dextri chronicon ad » promissa illi barba excrevisset, pro christianae
annum Christi 138 hanc Pseudo-Juliani fictionem » religionis ac pudicitiae defensione cruci affixa

satis subtiliter defendit. Nos interim ad cultum, S. » fuit, atque hoc

miraculis hodieque clarissima ;

Liberatae seu potius Wilgeforti in Belgio exhiberi » inter cetera, quod simulacrum ipsius cytharce-
solilum, properamus. » di cujusdam ad mortem damnati, atque ad pa- „
» trocinium ejus confugientis innocentiam unius
» ocreae argenteae excussione declararit. » Sed
§ V. Cultus S. Liberatae seu Wilgefortis vero minime huie historiae fidem praebet Rami-
in Belgio. resius ; nec mirum, cum imago illa non Liberatae,
sed crucifixi Domini gloriosi sit, apud Lucam
Italiae urbem in magna populi veneratione ha-
elgee colunt quamdam S. Liberatam vel Libera-
Betgica qnte-
ilam s. mt-
gefortis effi-
B tricem virginem et martyrem, quam etiam
biti

argenteum
; utpote cujus vivida contigit virtute, calceum
alterius pedis innocenti aut pauperi
gies Wilgefortem et Oncommeram vocant. Communis
superius dixi, hanc excussisse. Sed de Liberata nullus scriptorum
autem apud eos traditio est, ut
vel quidquam de barba ei miraculose
leviter
fuisse regis cujusdam Lusitani filiam, quse regi Si-
oborta aliquando prompsit, nisi forsan (quod
ciliee nuptui locanda tulem a Christo impelravit fa-
nunc occurrit) Paulam nostram Liberatam vo-
ciei sux mutationem, ut ab ea sponsus abhorreret.
carint ob liberationem ex barba ei miraculose
Quare cum divinitus ei virilis barba excrevisset, ab
Hsc concessam, eamque ex nomine cum Wilgeforti
irato et gentili parente in cruce suspensa est.
vulgus confuderit.
traditionis summa ;
juxta quam in quibusdam Belgii
48 Confirmat hanc Bivarii opinionem eruditis- el Harone
ecclesiis ita depingitur. .,. „ „ , 7 ,. r,
.
Btunnwea- . ,

simus ac nobihssimus D. Henrtcus Juhus Baro ae demcredilur

Blun in litteris anno 1687 Praga ad Papebrochinm
datis, in quibus de crucifixa Wilgefortis effigie tale

fertjudicium : Jam a pluribus annis frequenter

inquisivi,unde cultus hujus Sanctae potuerit or-
tum trahere, sed nihil admodum inveni, quod ad
rem esset. Existimavi quidem primum illam re-
praesentare Wilgefortem regiam Lusitaniae vir- F
ginem, cujus meminit Martyrologium Romanum
xx mensis Julii ; sed cum haec ipsa historia non
satis videatur esse certa, quia neque nomen
Hispanicum est, neque ullus auctor meminit re-
gum gentilium in Lusitania, suspicatus demum
sum, et ipsam Wilgefortem, quod Belgicum po-
tius nomen esse videtur, et S. Kummernissam,
uti vulgo appellatur, repraesentare effigiem san-
ctissimi Crucifixi, quae Lucae in Italia a pluribus
seculis colitur, quasque Nicodemo adscribitur.

Illam ipsemet spectavi ante triginta et amplius

annos, cum peregrinarer perltaliam; et agit de
illa pluribus Angelus Rocca in Libro, quem Ro-
mae anno mdcix de particula sanetissinwe Crueis
edidit. Ut S. Wilgefortis aut Kummernissas ima-
S. WILGEFORTIS, alias LIDERATA, quam Belqs a depel- ginesnon alias esse existimem, quam hujus Cru-
ten.curis, ONTCOMMEIt.lM Regis Portug. Fi-
inniiiiiaiil,
lia; postq a Xpo sponso suo, defvnnari roijasset, ne. ab cifixi quod Luc» antiqua veneratione colitur,
,

Amasioad riuplias cxpetcretur;alq. ita siibitu promissa illi hoc potissimum me persuadet, quod omnibus S.
barba excreuissct, pro Xpriaine Helig. ac ptidicittic Atfen-
sione, Cruci affixa fuit: miritculis Iwilkq. claiissima,atq. Wilgefortis et Kummernissa? imapnibus appi-
Iioc intcr ccetera, qued. simulachrum Ipsius Cylharotdi cu-
fidicen, cui saruninis et egestate
jw-iinm ad mortem dumnati.atq.ad patrucinium Ejttscim-
ctus cernitur
fugientis, lniwcentiam vnius ucrete argenteee cxcussivite, oppresso alterum ex aureis sandaliis porrexerit.
dcctararit.
Vide Marlyrolog. llom. ct Molun. ad 1'suard.
Sed hseo ipsa desumpta sunt ex historia hujus
Crucifixi.
49
 60 DE S. LIRERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.
AliCTORB 49 Cumhxc legisscm, statui in imaginem Cltri-
G. C. sti crucifixi, qux Lucx in Hetruria asservatur,
rum imagine ulterius inquirerc, atque ecce inter primas pafiinas
Christi eru-
cifixi Lucx libri, quem illustrissimus ac reverendissimus D. F.
in Tuscia.
Angclus Rocca episcopus Tagestensis de particula
sacratissimx Crucis composuit, eam ipsam depictam
intucor. Dcinde pervolvens ejus commentarium pag.
40 hanc illius efftgici, qux a Nicodemo picta fuisse

fertur, lego descriplionem : Illa imago, qure Lucae

asservatur tamquam viva Cruci affixa cernitur ;

barbam coloris avellanae, subflavam scilicet, co-

mae adsimilem, haud longam, sed in extrema
partesensim bipartitam habens Calcei ejus-
dem imaginis argentei sunt, sed aurati, cruce
quorum dexterum ad hominem quefn-
insigniti,
dam, pro ope sibi impetranda orantem, ipsamet
imago miraculose projecisse narratur. Inde pro
eo calceo sustentando (nudato calcaneo ;
qui
calceum numquam recipere potuit) calix non
consecratus appositus fuit, sicut ad hanc usque
diem illic cernitur ; et calcei pretium illi homini
Crucifixum imploranti datum fuit.
B 50 Fateor hanc Lucensem Christi crucifixi ima-
Sed pingendi
modum a pl- ginem excepta coronx ac vestium forma, non mul-
ctorum arbi- tum a S. Wilgefortis tabella jam exhibila discrepa-
trio dtpende-
re re ; imo etmiraculum ab illustrissimo Angelo Roc-
ca rclatum. non adeo absimile esse ab eo, quod de
ftdicine ad S. Wilgefortis opem confugiente, com-
muniter in Belgio narrari solet. Verum hxc a pi- Hxc sanctx Wilgefortis statua ex antiquo Beghi-
ctoris arbitrio dependere existimo, qui Virginem nasio, quod in suburbio Mechliniensi anlea situm
martyrem cruciftxam virili forma depingere jussus, erat, et seculo decimo sexto in tumultibus Belgicis
forte Lucense illud prototypon imitatus sit, eo quod exustum est, in urbem delala ac in Iwdierni Beghi-
ex quibusdam Actis audivisset, eam orasse, ut Cltri- nasii nosocomio collocata est, cuipia veneratio exhi-
sto crucifixo sponso suo similis fieret, sicque defor- nomine virgo aegrotantium appel-
betur, et vulgari
mata virginitatem intaminatam conservaret. Quid- latur.Narrant autem seniores Beghinx atque inter
quid sit, modo supra in xs inciso, inquit R. D. eas una annos 98 nata, quod illius sanctx Martyris
Augustinus Wichmannusin sua Brabantia Mariana intercessione quxdam patrata fuerintmiracula, qux
lib. 3 cap. 5, in plerisque campestris Brabantiae olim scripto consignata aut perierunt aut saltem in-
ecclesiis conspicitur, sicut et Lovanii in aedis veniri non potuerunt. Alque hxc de picturarum dis-
primarise pronao, ubi peculiare habet altare, crepantia hic sufftciant. Parum quippe refert, quo-
prout et in pago Alphen juxta Bredam, quod ho- cumque pingatur modo. Nos Belgicum hujus sanctx
dieque frequentatur et oblationibus vidi honora- cultum prosequamur.
ri, licet pene sit collapsum. In Waerle autem 52 Imprimis in nobili urbe Bruxellensi, ante- Quidam as-
juxta Eyndoviam pago sacram habet sodalitatem quam anno 1695 magna ejusdem pars bellicis ma- serunl Bru-
xetlisS.ird-
et celebri peregrinorum concursu olim visitari chinis exureretur, Sanctx nostrx reliquias exstitisse, gefortisreli-
solita magno cum fructu et subleva-
est, ac eamque sub Ontcommerae nomine in publica vene-
qui
^'
mine eorumdem ante nuperam iconomaehiam. ratione habitam fuisse, patet ex epistola, quam pre-
An in his Brabantix locis Sanctx nostrx cultus ad- sbyteri sacelli sanctissimx Virginis Marix vulgo
huc perseveret, nescio. Saltem Lovanii aram ejus Auxiliatricis anno 1706 ad nos miserunt, Hxc
non aniphus exstare jam intelligo. autem sic habetBruxellis in Virginis Auxilia-
:
palet ex alia 51 Dixi hunc pingendi modum a pictoris arbitrio tricis sacello venerationi palam
expositae fuerunt
effigie.
dependere : nam longe dissimilem crucifixx Wil- sacras Virginis exuviae ante urbem pyrobolis
gefortis imaginem exhibet Bartholomxus Riccius dirutam sed ruina
; communi absumptae non am-
noster in suo Triumpho Jesu Christi crucifixi plius exstant.
ad Haec porro una cum imagine exu-
diem xx Julii pag. 45. Illic Martyr muliebri
veste viae quotannis in supplicatione S. JacobiMajoris,
inditta, et regali corona redimita, prolixiori, quam sacelli nostri patroni, populi accursu ingenti,
in ceteris tabellis, barba depingitur, atque crux, circumferri
cui solitae. Asseritautem nobis eremicola
nondum erectx clavis afftxa est, a supplicii minis- noster fide dignus, legisse se saepius, thecaj
sta-
tris in altum tollitur. MuUum
ab hac atiisque ima- tuam Virginis dimidiam eminentem gestanti sub-
ginibus differt lignea ejusdem sanctx scriptum Flandrice
Martyris Hic sanctjs Ontcommeius
:

statua, quam anno 1722 vidi Mechlinix in noso- QuiescuntReliqule, hydropicis curandis pa-
comio virginum, quas nos in Belgio vulgo
Beghi- tronjs apm. Denique festo illius xx Julii perpe-
nas nominamus. In hac stalua reprxsentatur tuae concessse sunt sacello nostro indulgentiaj
qui- ab
dem S. Virgo cruci jam erectx affixa, sed imberbis, Urbano VIII Pontifice Maximo.
ut ex subiecla tabella, juxta illud
exemplar xri in- 53 In oppido Steenbergensi jam Batavorum di- et Steinbef
cisa, patet : gx ejus
tioni subjecto Sanctam nostram olim Catholico ritu 9 *%.ruin &'
invocatam , imo et sepultatn fuisse quidam volue- ^isse
runt. Ea quamvis incerta fama nos movit ad scri-

bendum
 : !

DIE VIGESIMA JULII. H

Societalis nostrx Sacerdoti, animal, columbas, gallinas, pullos et similia et AICTORE
bendum P. Pelro Idiers ;

missionario, ut quid de hoc ad illum finem, ut aegri in angustiis mortis G. C.

tunc temporis in Zelandia
Missionarius iste anno constituti allevientur; ex cujus cultu multi dicun-
hac re esset, cognosceremus.
respondit in hunc modum Steenbergse in- tur invenire solatium. Similiter hic ab incolis
1707 :

cultam colitur, qui orantes circumeunt certam viam hic

dagavi circa S. Ontcommerara olim ibi ;

nunc vestigia nisi nomen so- dictam (Dmmcganck (id est circuilus) S. Oncom-
sed vix ulla notitife
lum, quod oppidi consul mihi amicus assignavit mense. Quantum ad non
certa miracula, illa

in territorio suo Sintc

©ntcommcre-polfccr; nec ausim, ut certa proferre : nam
quidam aegri, licet

sacerdos nec Catholici quidquam ultra. Sane mi- qui voverant specialera exhibere cultum dictae

rum non est, illic periisse hujus Sanctse cultum et Sanctae, convaluerint tamen incertum, an vir-
,

memoriam, cum Joannes Baptista Gramayus in tute medicamentorum an aliunde id contigerit.

Antiquitatibus Bredanis cap. 19 de hoc celebri 56 Quantum ad notitiam Vitae, hic traditio ubi exstanl
itlius Reli-
quondam Brabantix oppido scribat sequenlia In- : est, fuisse regis Portugalliae filiam, quae pacis quue.
cendium anni mccclxiii tota urbe grassatum, et ineundae causa dabatur a patre in sponsam regi
taliter, ut nulla cladis expers domus superesset, Siciliae. Quae quamcito scivit intentionem patris,
cineribus consepelivit Steenbergan;e felicitatis oravit Christum Dominum , ut dignaretur talem

memoriam. Et cap. 22: Videtur etiam ex anti- ipsi deforraitatem immittere, qua taliter appare-
quis Ducum Brabantiae et Bredae Dominorum ret deforrais, ut ab ipsa sponsus haberet horro-

rescriptis oppidum istud non mediocres calami- rem. Et exaudita a Domino Deo excrevit quam
tates ab igne, aqua et peste sustulisse, ita ut cito barba in mento. Quod advertens gentilis

antiqui splendoris, si fuit, vix vestigium videa- pater adegit ipsam cruci. Ulterius hic in tradi-
tur. Adde quod Calviniana heeresis reliquum, si tione est, ipsam cruci adactam in mediis tormen-

B quis superfuerit, cultum aboleverit. tis orasse Dominum Deum, ut tale habere posset

Colitur in 54 Exlensus est ejusdem Sanctz cultus per va- privilegium, ut qui ipsam in angustiis mortis
mriis Belgii quorum aliquos, qui ad twtitiam constituti invocant, possint invenire solatium.
rios Belgii pagos,
pagis,
meam pervenerunt, hic enumerabo. R. P. Joannes Ceterum depicta habetur barbata in mento cum
Braze, collegii noslri Casletani Rector ad P. Jan- corona in capite, quam sustinent duo angeli.
ningum anno 1706 Casleto ita scripsit : In Terde- Quantum ad reliquias, habemus hic duas partes

ghem, qui pagus est tribus horae quadrantibus ab ordinario approbatas, longas ad medium pol-
hinc dissitus, reperta est ara lateralis templi, in licem, crassas fere ad duos digitos, praeteraliam
qua erecta est pictura illius Sanctae, prout de- parvam partem, quae a tempore immemoriali hic
scribitur in scheda his inserta (miserat una Vitam est in ecelesia. Heec ille, cujus diligentiam in

sanctae Wilgefortis e codice Gelensi ab Augustino danda exacta de suis Sanctis notitia utinam alii

Wichmanno editam) quae servabatur a Decano imilarentur

Christianitatis in Steenvoorde. Fuit olim in pago 57 Postea anno 1722 cura ac diligentia R. ad- litleris testi-
monialibus
praefato confraternitas divae Wilgefortis, sed ab modum D. Benedicti de Ruddere, canonici Mech- approbata.
annis facile quadraginta soluta sine ullis aliis liniensis, accepi authenticum de reliquiis Veltzikanis
documentis ; ut adeo nec diem norint, nec mo- testimonium, quod anno 1670 datum sic sonat :

dum, quo colebatur. In Waelre Brabantix pago Amatus Coriache, presbyter canonicus archidia-

eamdem Sanctam honorari consuevisse testatur R. conus ecclesiae metropolitanae Mechliniensis et

D. Servatius Nieuwenhuysen, pastor Helmondanus, ejusdem sedis vacantis vicarius generalis, omni-
qui in litteris anno 1712 ad nos datis inter alia hxc bus has visuris salutem in Domino. Cum nobis
habet : Saspius vidi ipsam imaginem barbatam, per fide digna testimonia constet, duas partes
et ut apparebat, satis antiquam tempore praece- reliquiarum sanctae Oncomenae sive Wilgefortis
dentis pastoris. Intellexi tunc etiamplurimum annis quam plurimis in sacello beatae Mariae
fuisse a vicinis frequentatam proesertim tempore Virginis de Successu in oppido Bruxellensi asser-
catholico. An et quomodo is cultus perseveret nescio vatas, et publico Christi fidelium cultui et vene-
nam istius loci parochus ad iteratas litteras respon- rationi expositas fuisse, et jam primum traditas
dere non est dignalus. fuisse ad manus venerabilis domini Thoma? Ver-
ac prieserlim
55 Humanius nobiscum egerunt duo parochi in besselt, pastoris in Velsique, districtus Oordege-
"i 1'clUike,
agro Alostano, quorum unus, nempe R. D. Schuur- miensis, ad supplicationem dicti domini pastoris
mans, pastor in Velttike Flandrix pago inter Alo- de Velsique, in quo loco ecclesia parochialis in
stum et Aldenardum sito, dalis anno 1706 litteris ejusdem Sanctae honorem est consecrata, easdem
ad qneesita respondet in hunc modum : Ut satisfa- reliquiasapprobamus, permittiraus easdem reli-
ciam piaa petitioni vestroe de cultu S. Wilgefor- quias in dicto loco et ecclesia Christi fidelium
tis, respondeo, verum esse, dictam sanctam Vir- venerationi exponi. In quorum fidem ac robur
ginem et martyrem hic specialiter coli ; et hic praesentes dedimus Mechliniae die ultima mensis
vocari Wilgefortem, Oncommenam et Libera- Septembris anno Domini mdc septuagesimo. Au-
tam ; et hic esse speciale altare ipsi consecratum tographum hoc instrumentum servalur in archivo
in parte septemtrionali ecclesiae, insuper ejusdem Veltzikano, quod R. D. Vander Eecken pagi illius

esse imaginera et in altari picturam, in quibus parochus transcripsit , cujus copiam cum originali

reprsesentatur cruci affixa non quidem clavis, concordare testatur die xxni Augusti anno 1722.
sed alligata funiculis in manibus et pedibus. 58 Alter in eodem agro Alostano parochus est Ciiltns ejus-
dein in nlns
Ipsius autem festura hic colitur quarto die Fe- R. D. Joannes Carolus Broeckmans, qui in epistola Flandria,
bruarii tam a populo, quam a clero. Insuperper anno 1706 ad nos data hxc significat Colitur in : Bratwntia,
totum annum saepe colitur a circumjacentibus ecclesia mea de Baveghem sancta Wilgefortis
parochiis et etiam ab incolis hujus offerendo sub nomine Ontkommera? pieta, affixa cruci cum
aliquod cor vivura (ut hic dicitur) id est vivum barba in mento instar viri cum corona aurea in
capite
 , )

62 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

mus honore, ipsius meritis et precibus ab
Al C.TOHE capite et vestibus femineis. Colitur octava die [et]

G. C. Octobris festo in populo, multo externorum con- omni necessitate et periculo aniraae et corporis
cursu. Eamdem S. Wilgefortem non procul Lova- eripias, et ad gaudia aeterna perducas. Lectio
Sapientix Confitebor tibi, domine rex, etc.
nio habere satellum suo cultui dedicatum colligo ex libri :

Augustino Wichmanno supra cilato, qui in sua Evangelium : Simile est regnum ccelorum the-

sauro abscondito in agro, etc. Reliqua, qux in hac

Brabantia Mariana lib. 3, cap. 5 scribit sequcnlia :

Missa sequuntur, nil peculiare continent.

Est autem Vlierbeca dimidio circiter lapide a
Lovanio sita extra portam Diesthemiensem, in
cujus via sacellum visitur, sanctae cuidam virgi-
VI. Cultus ejusdem Sanctae in Germania
ni, sed non omnibus ita notae, sacrum. De qua,
§

quia per Brabantiam et totam praesertim Cam- aliisque Europse partibus.

piniam nostram plurimas habet statuas etaltaria,
tribus verbis hic agendum duxi, bona lectoris
venia, qui digressiunculam hanc aaqui bonique
ermani plurimi S. Wilgefortem Catholico ritu Germanicum

consulet; tum maxime quod B. Virginis Mariao G venerantur eamque lingua sua proprie
©Ijllkumittcrnus et passim brevitatis
<Oh,tt-
Sanctx )io-
"icn exptica-
lur,
ccelestisponso virginitatem suam consecravit, klimmcr vel

pro qua etiam vitam lubenter perdidit. Est ea causa fiummcrilUS appellant. Sed ne forte quem-
virgo et martyr B. Wilgefortis, nobis autem quam nomina hxc Germanica morcntur, breviter ea
Brabantis Oncoramera vernacule silltc (Dntrom- explicare lubet. Nomen Germanicum oljukummcr
mrr, cujus vitam sic breviter accipe ex. Ms. co- vel ohjlkummcnute componitur ex prxpositione 0l)ri
dice, Gelamihi transmisso, Vitas sanctorum con- id estsine,etsubstantivo kummcr vel kuinmrrnilS

tinente. Hic subdit Acta, qux nihil aut parum diffe- quod moerorem, angorem ac solicitudinem signifi,-

cat ; ita ut oljllkummcrilUS idem sit quod sine

runt a vulgaribus, de quibus postea latius.
ac Uaunonia 59 Notalu dignum etiam est, quod P. Angclinus anxietate. Forsan hxc etymologia ex Actis origi-
locis.
a nem trahit ; nempe quod ipsa Sancta ad conservan-
Gazxus Societatis nostrx, vir editis libris notus,

multis jam annis ad Majores nostros Valencenis dam fidem vel virginitatem sine mxrore et angore

Hannonix urbe perscripsit Coluntur, inquit, fortiter martyrium subierit. Forsan etiam hoc nomen
clara :

ex effectu ortum est quia scilicet clientes suos an-

in pago nobis vicino nec amplius medio milliari ;

ab urbe hac distanti sanctus Colpinus et S. Wil- gustiis liberare dicitur, atque ita opem ejus implo-
gefortis. Pago nomen est Onoit, quo ad eorum rantes sine anxietate ftant, secundum id quod in

opem implorandam confluunt undique ex ipsa cruce ultimum oranti cazlilus promissum legitur ;

etiam Francia, sed praesertim ex Hannonia plu- nimirum fore ut illi ab omnibus molestiis et angu-

rimi. Nudiustertius locum ipsum adii , ut inqui- stiis et tribulationibus cordis, corporis et spiri-

rerem, quid Sanctorura esset, et cujus ergo co- tus, ejus intercessione liberentur. De hac Actorum

lantur. Sub ipso templi choro cryptam inveni clausula quid sentiam, postmodum indicabo. Hxc de

ubi altare est, et in hoc imagines duas ligneae nomine jam ad rem veniamus.
satis;

sine ullis sanctorum illorum reliquiis. S. Colpi- 62 Moguntix ac Fuldx pium S. Wilgeforti Osleiidilur-
que ejits cul-

nus fere pingitur instar S. Jacobi vestem habet :

cultum exhiberi intelligo ex litteris P. Ignatii Dorn lus Mogun-
FiiMtt,
apostolicam et pedum peregrinorum, cui pera e Societate nostra, qui anno 1716 prxter alia hxc litt,

appensa est ; tegitur caput galero, sed sine con- scribit Significo praeterea R. V. Moguntiae, et
:

cha marina, uti solet S. Jacobus. Sancta Wilfor- quidem in templo Metropolitano esse ejusmodi
dis cruci fixa est, sed vestita et coronata, et quod imaginem (crucifixae nempe virginis cum barba
mirere, barbata. Coluntur praesertira pro pueris satis vetustam, quae ab incolis Moguntinis quoti-
languidis, pro aliis etiam tumescentibus ; et qui- diana devotione, eaque non vulgari colitur : vix
dera coluntur indifferenter ambo. Sciscitatus sum enim memini, me templum hoc ullo tempore
ex pastore, num quid scriptum esset de eorum transivisse, quo non observassem unum alte-

Vita aut aliis. Negavit quidquam reperiri, idque, rumve aut etiam plures accensos cereos coram
uti verosimile est, vitio bellorum. Epistolx inclu- imagine ista; saspe etiam ibidem flectentes et
sum erat numisma plumbeum in cujus una parte , orantes homines appensa etiam videntur quae-
;

conspicilur S. Colpinus modo supra descripto ; in dam anathemata. Subscriptio propter vetustatem
altera vero parte S. Wilgefortis, additis his chara- non amplius tota Homines quidem
legi potest.

cteribus S. WILFOR, crucifixa exliibetur. Opinor hanc virginem cum barba esse
sciunt, cruciflxam
hxc numismata fidelibm eo confluentibus distribui. sanctam Wilgefortem non aliter tamen illam ;

Missa anti- 60 Hisce de Belgico S. Wilgefortis cultu col- appellant, quam SCttirt gcljulff/ id est proprie,
i/tia de S.
lcctis, reperi de eadem Sancta Missam manuscri- sanctum auxilium forte quia pluribus illic sese
WOgeforle. ;

ptam,qux cujus sit temporis aut loci non facile dixe- invocantibus auxilium prxbuit. Demum finitx epi-
ro. Cum tamen character sit Bclgicus, eam in Belgio stolxhxc subjungit. P. S. Modo audio, etiam Ful-
olim recilatam fuisse suspicor, ideoque huic cultui daa esse ejusmodi imaginem ad cultum publicum
Belgico subnecto. Titulus est : Missa de sancta Wil- in praepositura montis S. Michaelis expositam.
MitriMjr"
geforte virgine et martyre, cujus festum cele- 63 Habeo penes me Germanicam crucifixx vir-
braturdie vigesima Julii. Haec fuit filia cujusdam ginis imaginem, ex qua apparet, eamdem S. Wil-
regis Portugalise gentilis, per eumdem crucifixa gefortemseu Kumernissam, mutato nonnihit nomi-
propter nomen Domini nostri Jesu Christi cruci- ne, in Muringen, ad Silvam Herciniam miraculis
fixi sponsi sui. Introitus : Me expectaverunt pec- clarescere. Hic quidem coronata et barbata, sed a
catores, etc. Collecta : Deus, in cujus sancti norainis capite usque ad umbilicum nuda pingitur; reliquum
honore beata Wilgefortis virgo et martyr marty- corpus consueta mulieribus veste ad pedcs usque
rio crucis triumphavit, pr.esta, quaesumus;ut qui tegitur. Nullus hic ante eam flectit fidicen, sed ex
ejus commemorationem pia devotione frequenta- utroque crucis latere pinguntur angeli qui in aere

voli-
 ;

DIE VIGESIMA JULII 63

spargunt. Cruci vero sub- qua anno 1686 in epistola ad Papebrochium jam AICTORE
volitantes Martyri flore.s
partim supra memorata Laudatus Baro G. C.
Sancta Cumerana virgo De Blun
scripta sunt lixc verba
:
et 1'raijensix
Muringen ad silvam ita meminit Non ita pridem Reverendi Patres illiux e/fijiea
martyr miraculis clara
:
in
et exttibetur.
Capuccini in hac urbe extruxerunt elegans sacel-
Herciniam. Ex hac pictura liquet, non ubique eo-
pro pictorum lum, in quo publicae venerationi exposuerunt
dem modo, sed, Ut supra diximus,
Sanctam depingi; adeoque non esse hanc effigiem, cujus ectypon aere expressum
arbitrio hanc
mitto. Spectatur haec imago sacra in pluribus
periculum.ut cumLucensi Christi crucifixi imagine
nam in hac nec fidicen nec calcei, nec aliis locis hujus regni; quin etiam per totam
confundatur :

appinguntur, qux confusionis suspi- Germaniam memini me illam in diversis ecclesiis

calix aliaque
saepe vidisse sub nomine sanctae Kummernis.
cionem prxbeant. Miraculosa antem calcei excussio,
Hujus imaginis apographum impressum est Pragx
qux in plerisque S. Wilgefortis imaginibus tam-
exprimitur, in historia Crucifxxi cum devota et prolixa ad eamdem Sanctam oralione
quam fidicini facta
Germanica,quam hic brevitatis causa omitto. Efftgies
Lucensis homini cuidam pauperi contigisse tradilur;
vero illa, quxjuxta subscriptionem chronographicam
qux personarum distinctio diversum videtur indicare
anno 1684 erecta est, ab omnibus aliis regio vestium
miraculum, quamvis solidam id affirmandi rationem
non habeam.
ac gemmarum ornatu distinguitur, ut hic vides.

64 Non dubito, quin in plurimis aliis Germa-

aliUque Gcr
maiiiit
nix mihi ignotis Sancta nostra publicam vene-
locis

rationem obtineat Embricx enim nolam fuisse,

:

conjicio ex litteris P. Bartholomxi Des Bosses, qui

anno 1613 ad Janningum nostrum Paderborna sic

scribit De S. Wilgeforte spero R. V. anno prae-
:

terito aliquid accepisse per Colonienses nostros,

qui eam provinciam susceperant. Scripseram ego
P. Ambrosio Wirich Rectori Embricensis colle-
gii, qua in urbe extare intellexeram memoratae

Sanctae statuam in crypta ecclesiae archidiaco-

nalis S. Martini. Respondit ille mihi, Dominos
Canonicos illius ecclesiae consultos a se respon-
disse, nihil in ecclesiae suae archivio reperiri de
Sancta illa. Quod responsum innuit, vere in cry-
pta illa extare statuam hujusmodi, quamvis ne-
qua occasione eo devenerit. Quocumque
sciatur,
modo hxc sese habeant, saltem Susati S. Wilge-
fortem olim honoratam fuisse, colligo ex Collecta-
neis Mss. Westphalix apud nos Codice S. num.
113 in cujus principio, ubi de S. Patroclo et urbe
Susatensi agitur, lego sequentia : S. Wilgefortis
crucifixae cum barba et calceo imago in ecclesia
collegiata Susatensi columnae adpicta cum cande-
labro oblongo plurium candelarum inserto ipsi
muro; quod signum cultus votivi.
acBonemix 65 In Bohemiam progrediamur in cujus metro- ,

locis
poli non a mnltis annis crucifixx Wilgefortis ima- DlVa WILgefortls, aLIter Llberata
go publicx fidelium venerationi exposita est : nam Sponsa IesV, Vlrgo, et Marlllr.
R. P. Martinus Bilinensis Capucinus de hac, ni
F
fallor, imagine erigenda primo Papebrochium con- 67 Videtnr etiam Sancta nostra in aliis Euro- JjJ^jjg^
suluit per litleran anno 1684 Praga datas in hunc ps regionibus jam dudum fuisse nota. Imprimis
modum : Mercator quidam Pragensis natione Anglos olim S. Wilgefortem peculiari cultu vene-
Belga statuit erigere hic Pragae in quadam ec- ratos fuisse suspicor. Habemus enim in Museo no-
clesia altare S. Wilgefortis virginis et martyris, stro Enchiridion praeclarse ecclesias Sarisburiensis
cujus festum juxta Martyrologium Romanum ca- in Anglia, devotissimis precationibus ac venu-
dit in vigesimam Julii. Haec Sancta in regno stissimis imaginibus,et iis quidem non paucis re-
Boemias ignotissima, mirabilis videtur genti no- fertum (ita notatur titulus libri) in quo peculiaris
strag, maxime quia praefigurando ejus effigiem de S. Wilgeforte fit mentio, ut statim videbimus.
pingitur virgo miraculose barbata, in cruce pen- Impressum est hoc orarium (verba sunt in libelli
dens cum uno aureo calceo : alterum enim qui- fine posita) Parisiis in sedibus spectabilis viri Ger-
dam fidicen coram ipsa fiectens ante se jacen- mani Hardouyn librarii jurati Universitatis Pari-
tem habet; calix etiam adjungitur. Vocatur vero siensis, apud palatium commorantis, ad signum
haec sancta vulgo Liberata, Germanice <PI)tt- divas Margaretae anno 1533, uti colligitur ex ta-

RUtnmetniia diciturque plurimum coli in Belgio. bula paschali. In illo enchiridio elegantibus varii
Fateor, perlustravi diversos libros, de hac ta- generis imagunculis adornato, et in charta perga-
men Sancta aut nihil aut paucissima reperi. mena nitidissimis typis excuso,post Psalnws pmni-
Deinde qusdam ad prafatee Sanctx vitam et
pelit tentiales leguntur litanix omnium Sanctorum in ,

cultum spectantia, qux cum a

Papebrochio Pragam iisque post SS. Sitham, Fredeswidam, Wenefre-
transmissa fuissent, idem P. Martinus littcris circa dam aliasque sanctas Anglas invocatur eliam S.
ejusdem anni finem datis
perhumaniter egit gratias. Wilgefortis.
66 Vix dubito, quin hxc eadem sit effigies, de 68 Alibi in eodem libello inter Collectas de va-
 ; ;

64 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

AUCTORE riis Sanctis legitur una de sancta Wilgeforte vir- fortis ct Virgofortis appellatur) vitam novem ca-
G C. gine et martyre sub hac Antiphona pitibus complectitur. In ultima hujus libelli
pa-
:
Antiphonam
et orationem gina habetur hsc communis oratio : Indulgentiam
propriam. Ave,' sancta famula, Wilgefortis, Christi, nobis, quassumus, Domine, beata Dignefortis vir-
Quas ex tota anima Christum dilexisti go et martyr imploret, quse tibi grata semper
Dum regis Sicilia? nuptias sprevisti extitit et merito castitatis et tuae professione vir-
Crucifixo Domino fidem prasbuisti. tutis. Per Christum Dominum nostrum. Amen.
Jussu patris carceris tormenta subisti, Non videtur S. Wilgefortis cultus ulterius in Gal-
Crevit barba facie, quod obtinuisti liam penetrasse ; imo in quibusdum istius regni pro-
A Christo pro munere, quod sibi voluisti, vinciis lisec Sancta est omnino ignota : nam insolita
Te volentes nubere sibi confudisti. barbatse Virginis imago Sequanos, Galliee populos,
Videns pater impius deformatam te sic attonitos reddidit, sicut patebit ex epistola, paragra-
' tejeacrius Elevavit arius paratam
"
in cruce :
pho sequenti danda, ubi etiam dubiis quibusdam in
vel ocius
Ubi cum virtutibus reddidisti gratam ea circa S. Wilgefortem propositis respondere cona-
Animam quantocius, Christo commendatam. bimur, atque eadem opera ejus cultum et Acta,
Quia devotis laudibus tuam memoriam, virgo quantum fieri potest, illustrabimus.
recolimus,
beata Wilgefortis, orapro nobis, quaesumus.

t Diffusa est gratia in labiis tuis. § VII. Dubiis quibusdam circa S. Wilge-
iy Propterea benedixit te Deus in aeternum.
fortem propositis respondetur.
Oremus.
E
Familiam tuam, quaesuraus, Doraine, beatae Wil-
gefortis virginis et martyris tuae, regis
Cum sub initium labentis seculi decimi octavi ex- r. p. Expn-
inciati
filiae, me- citata esset gravis apud Sequanos disceptatio de l '

?
ritis et precibus propitius respice; et sicut ad S. Wilgeforte, putavitR. admodum P. Fr. An- rum,
preces ipsius barbam, quam concupivit, sibi coe- dreas a S. Nicolao, Ordinis B. Mariee de monte
litus accrescere fecisti ; ita desideria cordis no- Carmelo Exprovincialis exquirendum sibi esse ju-
stri supernae gratiae digneris beneficiis augmen- dicium hagiographorum Antverpiensium per litteras
tare. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Vesontione Sequanorum Nonis Januarii anno 1706
ln Tiorman- 69 Nunc exAnglia in Nortnanniam Gallieepro- ad eos datas, in quibus post amicam salutationem ita
nia etiam-
num cclebra- vinciam trajiciamus. lllic etiam invenio S. Wilge- scribit : Quaestionis cardo sic vertitur. Exposita
tur. fortis eultum, et sacellum sub ejus patrocinio conse- fuit in quibusdam templis effigies virginis bar-
cratum, uti latius patet ex litteris anno 1706 a batae et e cruce pendentis, quam regis ethnici
R. P. Henrico De la Crochiniere Collegii nostri filiam,ideoque diademate redimitam, pro ser-
Deppensis Rectore ad nos datis, quee sic sonant : vando pudoris voto et fidei christianae constantia
Nudiustertius adivi pagum Arques ob victoriam ferunt martyrium fecisse. Portentosa visa est
ab Henrico Magno reportatam famosum, et ab pluribus barbatae virginis effigies, eamque a tem-
urbe nostra Deppensi leuca et amplius distan- plis amovendam voluerunt nonnulli etiam probe
tem quo in pago vidi sacellum satis antiquum
; catholici, ne risum ultra moveret apud vulgus
Deo optimo Maxirao sub invocatione S. Wilge- imperitum et minus pium, dissuadentibus tamen
fortissacrum, ubi extat in altari unico dictas aliis forte prudentioribus et magis piis.
Virginis statua lapideomuro prominens, quaa 72 Consultus ego, in posteriorem sententiam cxposito con-
ipsam virginem barbatam, veste talari indutam, ut pronus troversinsta-
descenderem, suaserunt haec argu-
lu de S, IVil-
manibus et pedibus fune cruci alligatam exhibet. menta; quod scilicet videntibus tacentibusque "wforie
Duae praeterea visuntur ad altaris latera ejusdem episcopis dioecesanis pluribus, plures hujusmodi
F
Virginis imagines recentiores, in quarum
una tabelte atque etiam statuaa non raro expositse
pingitur stans coram rege vel judice, qui videtur jam dudum fuerint in templis ecclesiae Catholicas
eam velle inducere ad idolum proxime erectum per Bavariam et Germaniam universam, per Gal-
adorandum. In altera autem tabula pingitur
jam lias etiam alicubi ac Burgundiam
superiorem;
in cruce pendens et pluribus
utriusque sexus imo per Helvetios orthodoxos in ipso S. Ni-
et
orantibus circumdata, cum hoc tamen picta dis- colaitemplo sub oculis episcopi Lausanensis, qui
crimine, quod ibi defluant fere ad pedes
capilli, a Lausana sua extorris et per heterodoxos pul-
qui in statua vix apparent linteolo
ad occiput sus, sedem habet extemporanearn ad ipsum S.
forte obligati. Festum dictse sanctae Virginis ce-
Nicolai templum in oppido Helvetiorum Fri-
lebratur in hac capella die
decima nona Julii burgo. Accedit Martyrologiorum,
quapraasertim die magnus ad eam fit Romani prse-
populorum sertim, auctoritas, quo ad vicesimam, quam
in
concursus toto autem anni tempore
;
saepissime dixi, Julii diem legimus, S. Wilgefortem in cruce
adeunt fideles, etiam plus quam viginti leucis re- pro fide et pudicitia
moti, sanctam Wilgefortem adprecati,
decertasse et triumphum
ut lan- reportasse.
guentibus maxime infantibus sanitatem vel
mo- 73 Nec obstat apud me, quod barbati in Vir- et variis
cir
'

nentibus bonam mortem impetret ^

nonwh
a Deo. Dictum gine vultus non meminerit Romanum Martyrolo- ca
mdn fuit, eamdem Sanctam coli adhuc in pago gium ac Wilgefortem appellaverit, quam Bavari
;
Doudeville, et in aliquibus locis
aliis regionis il- et eorum contermini Helvetii Kumernum, Ger-
hus Caletensis dictae vulgo du
pays de Caux. mani vernacule vocarunt Ontkummer, nosque
ubiel Acta "0 IHsce
cjiiniiipressa adjunctus erat libellus
litteris
sinit, jam a sexaginta circiter annis
Gallicus Galli Kombre et Ankombre solemus nuncupare :

Deppz impressus illa enim pro regionum

qui sanctz et idiomatum varietate,
Wilgefortis (m titulo przterea
Di<me- appellationum inducta varietas ; sicut et Romani
Marty-
 : :

DIE VIGESIMA JULII. 65

Martyrologii de barbato Wilgefortis vultu silen- do vulgus flectere soleat in Belgio vestro nomen aictore
tium, distinguendam non suadent Kumernum hujus barbatae Virginis? IV. An vere in Hollan- **. C-

seu Ontkummer ab illa Wilgeforte; tum quia diam elatae fuerint Virginis exuvi^. et in ecclesia
Romanum Martyrologium non vultus martyrum de Steinberg depositae? A quo, et unde, et quo
pingere, sed martyrii modum tantum et causam tempore? V. Fueritne vere in Lusitania rex gen-
aliquando breviter solet recitare; tum etiam ma- tilis, cujus Wilgefortis seu Ontkummera fuerit
xime, quia sicut sanctae Virginis istius nomen filia ? Quis rex
quo nomine proprio dona-
ille, et
diversimode flectit vulgus, ita et Martyrologium tus ? Qui fuerint regni fines ? Quo tempore re-
Germanicum Latine Liberatam dixit, quam Wil- gnaverit? VI. Ad quam diem per anni circulum
gefortem Romanum vocavit. festivitas Virginis istius apud vos celebrari solita?
eultum, 74 Rem controversam aperte videtur defini- Hxc tota viri prudentis, uti ex ipso contexlu patet,
visse Bartholomaeus Riccius Societatis vestrae, ac eruditi epistola, prxter clausulam et exordium,
qui in libello pio juxta ac erudito, quem edidit de quibus in hagiographorum, quos consulebat, laudem
Triumpho Jesu Christi Crucifixi ista ad vicesi- excurrit.
mam Julii diem scripsit : « In Portugallia S. 77 Quid huic epistolx tunc responsum fuerit, ad quorum
primum.
« Wilgefortis virgo, regis Portugallias filia pro ignoro; quid autem nunc, re mature examinata,
- Christianae religionis ac pudicitias defensione respondendum censeam, mox indicabo. Proponuntur
« decertans, cum a Christo sponso suo deformari in harum litterarum epilogo paucis verbis dubia
« rogasset, ne ab amasio ad nuptias expeteretur, multa, quihis numquam liquido me satisfacturum
" subito illi satis promissa excrevit barba. Hsec arbitror : nam argumentum rei, de qua agitur, per-
« apud Belgas pluribus in locis colitur, sed S. quam obscurum et intricatum est. Ne quid tamen
<• Ontkommerae appellatione forte a depellendis ; dissimulasse videar, ad singula ordine respondeo, ul
<• curis atque incommodis, ut in ejus Vita MS. queo, quando ut volo non licet. Primo quxritur, E
" colligas. Martyrologium Romanum et Molanus quaenam Virgo ? Anne Wilge-
fuerit illa harbata
" ad Usuardum. Haec Riccius, ubi supra. Atque
•> fortis, de qua Martyrologium Romanum ad vice-
ista si aeque certa atque clara, certius certe nihil simam Julii? Censeo non aliam Wilgefortem (quid-
clariusve ad rem nostram adduci potuit pro quid recentiores quidam Lusitani et Hispani duas
sanctae Virginis personae, nominis, et passionis Wilgefortes distinguant) in Romano Martyrologio
identitate. designari, quam qux in Belgio et Germania passim
etSancts 75 Scrupulum nihilominus movet narratio,
Acla erudite
Germani enim
colitur, et in cruce barbata pingitur :

observutis, quam ad tabellas ejusdem Virginis apposuerunt et Belgx primi istius Virginis et Martyris memi-
Bavari et Helvetii contermini, quae sic habet nerunt, eamque Martyrologio Romano suppedita-
" Erat alicujus regis gentilis filia apprime pul- runt ; haud dubie autem suppeditaverint Wilgefor-
* cra, quam rex ethnicus omnibus votis deside- tem aut Liberatam, quam noverant coli apud se et
" rabat accipere in conjugem; sed hoc dicta in cruce pingi, antiquis scriptoribus et Breviariis
" Virgo summopere doluit utpote quse Deum , Hispanis asserentibus, stiam S. Liberatam, cui
" sibi in sponsum delegit. Ex quo pater iratus il- nova Pseudo-chronica primo Wilgefortis nomen
" lam conjicit in carcerem. Virgo invocat Deum, addiderunt, capite plexam esse, nullumque de crucis
" ut illi auxilietur, quem
apparentem enixesibi supplicio verbum facientibus.
« rogat, ut eam in talem mutet formam, qua 78 Ut responsio vim suam et claritatem obtineat, collatis inter
" nulli viro placeat, quam soli Deo, et ut ipsam se
Martyrologiorum quorumdam genealogia paulo al-
" faciat sibi similem in capillis et barba. Quod tius repetenda est. Hermannus Grevenus Cartusi-
" cum videret illius parens, qusesivit ex ipsa, anus, qui Usuardi monachi Martyrologium cum
" quaenam haecformasit? Ait illa, ejus sponsum, variis additionibus anno Domini 1515 Colonix
" quem elegit, sibi illam omnino similem fecisse, Agrippinx impressit, atque anno 1521 iterum edi-
" quippe, addidit, se nullum alium velle, nisi dit, utrobique in dictis additionibus sic habet die xx F
•> Crucifixum. Itaque iratus parens ait Mori : Julii : S. Wilgefortis Virginis et Martyris, filiae
•• ergo te in cruce cum tuo Deo oportet quae ad ;
regis Portugalliae. Ex his sua de S. Wilgeforte
" hoc paratissima in cruce est mortua. Qui invo- hauserint, et alicunde auxerint compilatores Marty-
" cat sanctam Virginem in sua necessitate, illi rologii Germanici Adam Walasser et P. Petrus
" subvenit nomine Kumernus. Sepulta est in Canisius Societatis nostrx apostolicis laboribus per
» Hollandia in ecclesia, quae dicitur Steinberg. " Germaniam celebratissimus, atque apud Helvetos
Scrupulum, inquam, movet, quod Virgo in Lusi- Friburgi cum sanctitalis opinione vita functus. Hoc
tania martyr dicatur sepulta in Hollandia, et Martyrolotjium, quod communiter Canisii nomine
quidem in ecclesia de Steinberg. Quomodo enim, citatur, anno 1561 Dilingx cusum, et recusum
siuna eademque Kumernus seu Ontkummera sit annis 1573 ac 1599, in prima et secunda edilione,
cum Wilgeforte, qua occasione et quo tempore teste Molano, ad diem xx Julii ita Teutonice habet
translata fuit a Lusitania in Hollandiam, et in Sancta Virgo et martyr Wilgefortis, regis Por-
ecclesia de Steinberg deposita? tugalliae filia, quae a nonnullis appellatur Latine
dubia sua
Proponit,
76 Liceat igitur pro re Christiana et Catho- Liberata et Teutonice Onkummer. Quibus in ter-
lica cum piis et eruditis nostratibus tibi, erudi- tia editione nempe anni 1599 hxc superadduntur -.

tissime hagiographe , solvenda quaedam super Quae pro conservatione virginitatis suae et fidei
gravi isto negotio proponere capita. I. Quaenam Christianae in cruce suspensa et mortua ad Chri-
illa fuerit barbata Virgo in cruce? Anne Wilge- stum transiit in eoelum.
fortis, de qua Martyrologium Romanum ad vice- 79 Habemus prxterea tres editiones Usuardi wriarum
simam * r mi_ j Marturolo- •
Julii Utrum Kumernus, Ontkumme-
? II.
t- ,

aucti per Joannem Molanum sacrx 1 neotogix aocto- giorum tex-

i

ra, Liberata, sit una eademque cum Wilgeforte, rem, factas annis 1568 Lovanii, 1573 ibidem, et ''*"'•
uti laudatus Riccius vester censuit ? III. Quomo- 1583 Antverpix. In prima ad dictum diem post
Tomus v Julii. 12 Usuardi
 .

66 DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

Al'CTOHE Usuardi texlum sic lego S. Wilgefortis Virginis 82 Hac occasione vehemens mihi incidit suspicio
G. C.
:
D
et Martyris filise regis Portugalliae, quam non- de dolis, quibus hic Pseudo-Dexter Hispanos cir- fraus 1'seu
, . . , . , do-Dextrio
nulli Latine Liberatam, Teutonice autem Ont- cumvenit : pseudonymus enim iste pnmus, quantum te.giiur

commeram agnominant. Hujus clogii partem prio- indagando rescire potui, S. Liberatam Seguntinam,
rem sumpsit Molanus ex Additionibus Greveni citati; qux sub solo Liberatas nomine antiquitus nota erat,
posteriorem vero ex Germanico Canisii primx edi- etiam Wilgefortem appellavil, in Chronico suo ad
tionis, ut consideranti patet, atque ipsemet additis annum Christi 138 ita scribens : Wilgefortis vel
certis notulis indical. In secunda et tertia edilione Liberata Catelii Lusitanorum reguli filia, passa
non meminit, filiam regis esse, sed addit mortis est Amphilochii. Et iterum ad
In annum 308 :

causam et modum ita scribens : In Portugallia, Lusitania civitate Callensi, quse prope Castralae-
natalis S. Wilgefortis (apposita margini hacnotula lia sita est, S. Wilgefortis floret, pro fide et pu-
Ontcommera agnominatur Teutonice) Virginis et dicitia mortem passa. Verum, quid amabo, Flavio
Martyris, quse amore castitatis et Christianae Lucio Dextro, qui S. Hieronymi xtate vixit, corn-

fidei in cruce moriens feliciter transivit ad Do- mune cum nomine Wilgefortis, ut illud in
fuit

minum. Hxc additio nova Joannis Molani convenit Chronico suo scriberet, cujus primum elementum
cum iis, qux in editione tertia Martyrologii Germa- duplex V vel W
nullum noverat, nedum scribere
nici etiam addita leguntur, et verosimiliter ex illo potuit. Prxterea exdem mortis causx pro fide et

huc translata sunt. pudicitia, ut legitur in ultimo Dextri elogio, ita

paulo fttsius 80 Ex prxmissis ct prxcipue ex editione Mola- leguntur etiam in Additionibus Molani ad Usuar-
respondetur
ni, quam Baronius consuluit, primum inserta fuit dum anno 1573 imprcssis; ita ut censeri debeat, vel
S. Wilgefortis Martyrologio Romano sub finem Molanum hic prx oculis habuisse Chronicon Dextri,
Pontificatus Gregorii XIII, ejusque elogium tale vel auctorem Chronici habuisse prx oculis Additio-
legitur in editione Antverpiensi anni 1586 In nes Molani. Certumest autem, Molanum
: additiones E
Lusitania, S. Wilgefortis Virginis et Martyris, illas publice per typos luci prius dedisse, quam
qua3 pro Christiana fide ac pudicitia decertans in Chronicon Dextri mundo innotuit. Videtur igitur
cruce meruit feliciter consuramare martyrium. consequi, quod auctor Chronici mutuatus sit a illa

In edilione anni 1608 ultima elogii verba, nulla Molano, et Chronicon ipsum non possit esse aliud
significationis mutatione sic mutata sunt : Meruit quam Pseudo-Dextri, qui scriptum illud exeunte
gloriosum obtinere triumphura. Atque ita deinceps seculo xvi commentus est in dedecus sui nominis et
in Romano lecta sunt et legunlur. Prior lectio inte- confusionem historix Ecclesiasticx.
gra ex Romano, sub Gregorio Papa tunc recentis- 83 Est prxlerea ingens discrimen inter S. Wil- et duplex S.
sime correcto, translata leyilur quoque in Martyro- gefortem, in Germania et alibi cultam, et Libera- Liberata di-
stingiiitur,
logio Basileensi juxta Romanum ad novam Ka- tam jam Seguntix palronam : nam prior non aliter
lendarii rationem et Ecclesiasticae historiae veri- pingitur aut cxlatur quam in cruce suspensa, in qua
tatem restitutum et Jacobi Christophori episcopi et exspirasse creditur; altera autem a scriptoribus
Basileensis jussu editum Friburgi Brisgoiae anno et Breviariis Pseudo-Dextro antiquioribus, nulla
mdlxxxiv. Ad Martyrologium Romanum nihil hic crucis facta mentione, capite plexa dicitur.
Unde
annotavit Baronius, nisi quod eadem habeantur in judico in novis Lectionibus Scguntinis Acta
S. Li-
Addilionibus Molani. Indidem sua etiam sumpsisse berata? et S. Wilgefortis confusa csse, atque
per-
videtur Martyrologium Lusitanicum de propriis pcram ex duabus diversis unam factam fuisse. Adde,
regni istius Sanctis impressum Conimbricx anno quod S. Wilgefortis juxta miraculum in
Actis nar-
1591, aitque expresse, a Teutonibus appellari Ont- ratum barbata depingatur, quam miraculosam
bar-
corameram et ab aliquibus Latine Liberatam. bam nemo S. Liberatse Seguntinx attribuit.
Huic
Opinor, hxc Martyrologia annuntialiones stias hau- ultimx rationi succubuit vel ipse Tamayus
in Mar-
sisse ex ipsis Actis aul certe ex Florario Ms., quod tyro Hispano ad diem xx Julii hxc
notans Aliqui :

omnibus Martyroloijiis hucusque hic citatis anli- suspicantur, nostram S. Virginem

et martyrem
quius est, ut sequenti paragrapho videbimus. Wilgefortem eamdem etiam esse, ac illam,
quam
Occti.-ioiic 81 Jam procedamus ad secundam quxstionem, in Germani Ontcommeram... vocitant; in
secundit cujus rei
qussiioius qua petitur, utrum Kumernus, Ontkommera, Li- probationem historiam nostee S.
,
Virginis et
berata sit una eademque cum Wilgeforte ? Re- martyris exprimunt. De quo sajpe
ssepius dubi-
spondeo Kumernum aut Ontkommeram eamdem tavi quia nullibi in nostris Breviariis,
;
Chroni-
esse cum Wilgeforte ; fateorque, eam a Belgis et cis, scriptoribusetraonumentis
vetustissimis aut
Germanis interdum vocari Latine Liberatam. At recentioribus miraculum de barba,
nego,Wilgefortem nostram eamdem esse cum S.
quam Ger-
mani S. Virgini Hispanas tribuunt,
invenitur.
Liberata, quam Seguntini ut patronam venerantur.
84 Levior est tertia quxstio, quam ut multum
Ad ita judicandum me movent Tcrliz qux-
rationes sequentes. nos morari debeat
: nam tantummodo petitur, quo- stioni facile
Imprimis Wilgefortis non est Hispanicum aut Lu- modo vulgus flectere soleat in Belgio nomen bar-
satisfil.

sitanicum nomen, uti vel ex primo ejus elemento

batae Virginis ? Nomen S. Wilgefortis duplici
innolescit, quod Germanis et Belgis
nominari solet modo xn Belgio inflecti solet.
duplex V, ac sic W
formari. Hxc autem littera W
Rosweydus noster in
sua Belgica Sanctorum Legenda
cum quibusdam
Hispanis et Lusitanis xque inusitata est ac Italis
et vocat cam «Dlltrommntf qux vox
derivatur a verbo
;
olim Latinis. Neque cogitaripotest, nomen illud cum Bclgico onlCOincu quod proprie
evadere significat;
Gothis, Suevis aut aliis gentibus in
Hispaniam irre- ita ut ontcommnif idem sit
ac qu» periculum
psisse, quia scriplores
Hispani pariter ac Lusitani evasit. Forte hoc nomen Belgicum
ad Latinam
Pscudo-Dextro posteriores contendunt, sanctam vocem Liberata
Vir- alludit. origmemque suam
trahit ex
ginem sxiam, quam etiam vocant
Wilgefortem, se- ipsis Aclis, eo quod S. Wilgefortis pcr
miraculo-
culo post Christum natum
secundo passam esse tanto sam barbam perdendx virginilatis periculum evase-
longius a vera Wilgeforte
recedentes, quanto eam rit, et a conjugali amplexu liberata
faciunt anliquiorem.
sit. Belgx alii
vocant eam ©ncommcr, eo quod, inquit Augusti-
 DIE VIGESIMA JULII. 07

nus Wichmannus in Brabantia Mariana lib. 3, censemus, respondeo, in ejus Actis nec patris no- ALCTORE
cap. 5, sui cultores solicitudine, anxietate et an-
men, nec regni fines aul tempus exprimi. Pater G. C.
gustia cordis liberet ; a quibus nostrum vernacu- ejus tantummodo vago nomine vv:alur rex Portu-
lum bccomntcrcn, id est solicitum vel anxium gallix gentilis, qui cum rege Sicilix bellum gesse-

esse fpotius reddere). Quamvis hxc ctymoloijia rit. At hxc ipsa fabulam olent, cum tempore genli-

repudianda non fit, puto tamen hoc Belgicum S. lismi nec reges Lusilanix nec Sicilix fuerint, multo

Wilgefortis nomen oncommcr proprie originem minus inter se bella gesserint.

habere a composito Germanico ohnRUtnmcr, quod 87 Ad ultimam quxstionem, qua petitur, ad Sexta qux-
stione soluta.
sine solicitudine significat ; nempe quia vel ipsa quam diem per anni circulum festivitas Virginis
absque anxietate martyrium subiit, ut alibi num. 61 istius celebrari solita sit apud nos, facilis est re-

supra dixi, vel quia opem suam implorantes solkitu- sponsio. Quamvis S. Wilgefortis in pterisque Le-
dine et angustia liberat. gendis Belgicis collocetur die xx Julii, tamen non
Dubiis in 85 Quartx quxstioni, an vere in Hollandiam ita cultui ejus affixus est hic dies, quin in variis
quarta
elatae fuerint Virginis exuviaa et in ecclesia de Belgii pagis diverso anni tempore cum plurimo po-
Steinberg depositae ? At quo et unde, et quo tem- puli concursu invocelur, uti ex quorumdam paro-
pore? nihil certi responderi potest. Quippe in Hol- chorum litteris intellexi. Imo in Passione istiu.%

landia nullam istius nominis urbem, pagum, aut sanctx Virginis et martyris, ex Ms., Ultrajectino
ecclesiam invenio. Est quidem Steinberga oppidum S. Salvatoris desumpta, sub finem hxc ponuntur :

Brabantix, quod forte in Hollandia situm putatur, Passa est autem praedicta virgo Wilgefortis die
quia jam Hollandorum potestati subditum est. Stein- xn mensis Julii, propter fidem Domini nostri
bergx autem in Brabantia nil modo superest prxter Jesu Christi, qui est benedictus in secula seculo-
nudum S. Oncommerse nomen, quod terrx alicui rum. Amen. Apud quosdam vero servatur die xx
contra maris impetum aggeribus obseptx illic indi- mensis Julii secundum alios vero in festo Dio-
; E
tum est, appellaturque vulgo stlltc ©ncommcrs- nysii in Octobri. In Florario nostro Ms., quod in
poltlcr. Quamvis olim illic celeberrima fuisset San- Rubea valle prope Bruxellas verosimiliter collectum
cta nostra, mirum non est, de ejus cultu et reli- est, refertur ad xix Julii, quo etiam die solenniter
quiis nihil jam sciri, cum oppidum istud, olim honoratur in Arques Normanix pago, non procul
commercio et canonicorum capitulo nobile, post va- ab urbe Deppensi sito.
rias ignis et aqux calamitates non tantum pristinx 88 Atque hxc sunt, qux ad eruditam religiosi fit totius re-
nobilitatis, sed etiam avitx religionis vestigia per- viri epistolam respondenda esse duxi. Etsi autem S"*'
diderit. Quare assequi non possum, unde Bavari hxc responsa valde antiquis monumentis probari non
Helvetique eam sepulturx Steinbergensis notitiam possint, talia tamen sunt, ut cultum S. Wilgefortis,
eruerint. Cum itaque de ista reliquiarum Steenber- a tempore immemorabili ante Bullam Urbani VIII
gam translatione non constet, patet, multo minus inchoatum, commonslrent legilimum Hinc igi-
esse.
dici possc, a quo, et unde, et quo tempore trans- tur patet, Sequanos pium cultum a Germa-
Belgis,
lata fuerint. nis aliisque nationibus S. Wilgeforti impensum
etquinta 86 Quinta quxslio paucis verbis multa dubia tuto imitari posse, qux erat potissima dubitandi ra-
proposilis in- complectitur, scilicet fueritne vere in Lusitania tio, elprxcipuus epislolx scopus. Necbarba Virgini
cerlius re-
rex gentilis, cujus Wilgefortis seu Oncommera mirabiliter nata eos terrere debet nam faclum id
spondetur. :

fuerit fllia ? Quis rex ille, et quo nomine proprio esse potuit, atque sic factum esse traditio est cum
donatus ? Qui fuerint regni flnes ? Quo tempore cultu imaginis sic pictx a tempore immemorabili
regnaverit ? Ad hsec singillatim respondendum est. continuata. Nonne Deus fecit alia non minus mira-
Primo quod ad regis titulum attinet, is certe com- bitia in gratiam sponsarum suarum Virginum?
mentilius est, cum ipsi Lusitani multis post exstin- Nonne periclitantem de pudicitia S. Luciam ita
ctum genlilismum seculis tantum proprie dictos re- loco fixit inomnium conspectu, ut nulla vi vel ad
ges agnoscant. Ut vero ad reliqua respondeam, prius latum unguem dimoveri posset ? Nonne S. Agnetem F
distinctione opus est. Si agatur de S. Liberata Se- periculo proximam terrifico lumine circumfulsit ac
guntina, cui Psexido Dexter ejusque sequacesWil- defendit ? Nonne S. Cxcilix aiiisque ad tuendam
nomen superaddunt, quis fuerit ejus pater,
gefortis virginilatem angelos misit ? Quid, quod in hac ipsa
et quo nomine proprio donatus, multis disputat materia nobis non desit exemplum : colunt enim
Tamayus in Martyrologio Hispano ad diem xvm Abulenses Hispania S. Paulam virginem cogno-
in
eum Caium Ati-
Januarii, atque ibidem contendit, mento Barbatam, cujus, ut aiunt Acta, illico pul-
lium nominandum esse contra novas Lectiones Se-
cra olim facies coepit pilorum densitate repleri,
guntinas, qux illum Lucium Catellium Severum cum luscivus quidam juvenis eam persequerctur.
appellant. Regi auteni huic qui fuerint regni fines Istius sanctae Virginis memoria, inquit Tamayus
aliquo modo indicant, si credere lubeat, novx Le- in Martyrologio Hispanico ad diem xx Februarii.
ctiones Seguntinx, in quibus dicitur preeses Gallse- adhuc apud Abulenses perseverat, prout ejus
ciae et Lusitanise et ejus terrse regulus qui ha-
; effigies inpervetusta ecclesia S. Laurentii con-
buerit urbem Belchagiam regni sui sedem, quae spicitur. Adde, non esse adeo portentosum, quod
hodie dicitur Bayona Tudensis. Porro quo tem-
feminx barbatx reperiantur: testatur enim Bivn-
pore regnaverit pater S. Liberatffi, colligi debet ex rius in AdditionibusBraulionk pag. 17, sese sub
iisdem Lectionibus novis, juxta quas ejus filia in Philippo II Hispaniarum rege vidisse Penaranda?
cruce meruit martyrii palmam adipisci circa an- feminam cingulo tenus barbatam. Si quis alia bar-
num Domini centesimum trigesimum nonura. batarum mulierum exempla legere cupit, inspiciat
Hsec, inquam, ex novo Officio Seguntino et quali-
speculam Physico-mathematico historicam, quam R.
cumque Hispanorum ac Lusitanorum traditione D. Joannes Zahn Ordinis Prxmonstratensis Cano-
responderi possunt, si de S. Liberata quxstio insti-
nicus regularis anno 1696 Norimbergx edidit, ubi
tuatur. Si vero eadem quxrantur de S. Wilgeforte tomo 3 pag. 71 plura hujusmodi prodigia inveniet.
quam a S. Liberata Seguntina omnino distinctam

§ VIII.
 :

fiS DE S. LIBERATA ALIAS WILGEFORTE VIRGINE ET MARTYRE.

gem Siciliae. Unde guerris hujusmodi duranti- D
G. C.
§VIH. Varia bus, contigit regem Siciliae manu violenta fines
S. Wilgefortis Acta,ac de iis
intrare Portugalia?, potentiae ejus resistere, ubi
judicium. dampna multa faciebat nec rex Portugaliae po-
;

tentiae ejus resistere valebat. Pluribus igitur no-

S.
tis
Wilgefor-
Ac.ta Bet
Sunt in Mnseo nostro varia Acta S. Wilgefortis bilibus pro concordia regum Iaborantibus, tan-
gica. Belgice, Germanice, Gallice,atque Latine con- dem pax conditione hac componitur ; quod rex
scripta. A Belgicis incipiamus. Praeter Passionem Portugaliae regi Sicilia? daret suam filiam.
ejus inter Vitas Sanctorum a Rosweydo nostro, die 92 Ambobus igitur regibus hac de causa in Acta Sancts
xx Julii impressam, et e Latinis nostris schedis, ut unum convenientibus, beata Deliberatrix eorum ''""["rex

opinor, Belgice editam, habeo Ms. quoddam Belgi- sistiturpraesentiae, eique de matrimonio per
cum, de quo R. D. Schuurmans parochus Veltzi- ejus patrem promisso indicatur, et ut ipsa as-
kanus in litteris suis anno 1706 ad nos datis ita sensum praebeat, insistitur. Tunc beata Virgo
testatur : Scrutatus sum archiva, et inveni origi- respondit, se non velle viro alicui conjungi, nisi
nale hujus inclusi, quod similiter vobis transmit- tantum Crucifixo. Unde ambo reges multum
to. Inclusum autem erat martyrium S. Wilgefortis perplexi et commoti fecerunt eam strictissime
quod cum edilione Rosweydiana ferme convenit, incarcerari, ut sic per tribulationes a proposito
nisi in fine eam anno Domini 130 passam di-
quod revocaretur. Ipsa vero incarcerata rogavit Deum,
cat,cum Rosweydus usque ad annum Christi 138 ut eam
servare vellet castam et immaculatam ab
ejus mortem differat. Hos vero annos unde uterque omni consortio virili, et sic in corpore dispone-
determinaverit, non facile dicam, cum Acta Latina ret et deturparet, ut amplius a nullo viro appe-
nullum marlyrii tempus designent. Alterum Ms. teretur. Quod factum est : nam barbata ad mo-
ejusdem Sanctee marlyrium antiquo et luxato car- dum Praesentata igitur patri sic
viri facta est.
E
mine Belgico complectens, in pago Terdeghem pro- barbata, commotus pater dixit, eam arte magica
pe Casletum ex codice pergameno descriptum est, et hoc fecisse. Cui respondit illa, non per artem
inde ad nos transmissum. In eo quidem carmine hi- magicam barbam ei accrevisse, sed sponsum
storix substantia servatur, sed licentia poetis consuela suum Crucifixum ad preces ejus sibi eam conces-
inter patrem et filiam varia instituuntur colloquia, sisse, ut sic castitatem servare posset. Cui pater
et angeli consolatores, aliaque pia episodia inducun- ait, quod nisi Deum Crucifixum abnegaret, et
tur. Hxc de Legendis Belgicis. deos suos adoraret,
ipsa crucifigeretur. Ipsa
Germanica 90 Laudatus supra P. Ignatius Dorn Societatis vero constans in proposito jussu patris crucifixa
et Gallica
breviler in- nostree sacerdos litteris antea citatis inclusit Passio- est, ubi ei varise poenae et tribulationes illataj
dicantur.
nem S. Wilgefortis Germanice scriptam, quam sese sunt. Qubs morti appropinquans oravit pro omni-
Moguntis a quodam seniore summi templi vicario bus Passionis suae memoriam agentibus, ut ab
accepisse asserit. In Actis hisce Germanicis quidem omnibus tribulationibus cordis et corporis et spi-
narratur, quod S. Wilgefortis fuerit filia regis Por- ritus liberarentur ; et exaudita emisit spiritum.
tugalliiT ; sed de bello inter regem Lusitaniee et Sici- In tribus aliis
Mss. post sanctx Martyris mortem
lieealtum estsUentium. Longe alia illicadferturmar- adduntur kec verba : Unde horrenda facta sunt
tyrii occasio : dicitur numque ipse pater filiam suam eo tempore tonitrua et palatium patris ejus ab
ad incestum amorem solicitasse, eamque impio suo igne absumptum est.
desiderio resistentem, variis tormentis excruciasse, 93 In hoc Florario, ut consideranti apparet, Qnaluor )Is.
ac demum post impetratam divinitus barbam cruci neque locus neque tempus, quibus vixerit passave Latina S.
Wilgeforti
affixisse. Preeter hanc Passionetn Germanicam Ms. fuerit Sancta, neque nomen patris aut sponsi
aut varia tri-
habeo libellum Gallicum ante annos circiter sexa- alterius personee usquam indicatur ; imo nec buunl nomi-
ipsius na,
ginta Deppee in Normannia impressum, qui multis quidem Wilgefortis nomen Actis
istis ita proprium
verbis Latina ejusdem martyris Acla auxit, et piis est, quin sub aliis nominibus eadem proponantur :
quibusdam episodiis exornavit. In titulo libelli voca- nam in Ms. Ultrajectino S. Salvatoris hic est titu-
tur Dignefortis, alias Wilgefortis vel Virgofortis, lus Vita S. Regenflegis Virginis.
.
Eodem nomi-
additurque, quod sit Belgii patrona; qui postremus ne, mutata ultimee syllabee littera G in D, intitula-
titulus in rigore sumptus nonnihil hyperbolen sapit. tur exemplar Ms., quod ad nos pervenit ex schedis
At jam de Actis Latinis agamus. Guilielmi Lindani, primi Ruremundensium
episco-
Omissis tri- 91 Quatuor habemus Mss. Latina, quorum si pi ; hoc quidem eliam in contextu ipsam
bus Mss. La- vocat Re-
tinis, unum noris, omnia noris, ita sunt narratione simi- genfledem, secus atque Ultrajeclinum, quod
cum
lia; triumvero antiquitatem ignoro. Unius, nempe eam Regenflegem nominasset in titulo, postea in
Florarii nostriMs., eetatem preeterpropter colligere contextu appellat Wilgefordem. Solus
codex Ms.
possum ex die xvi Julii, ubi sic legitur ; In Tra- monasterii Canonicorum Regularium Rubex
vallis
jecto super Mosam, depositio SS. episcoporum prope Bruxellas sibi constat, et utrobique Wilfe-
Monulphi et Gondulphi, quorum primus erat fortem nominat. Trium horum Mss. principium
heres et dominus oppidi Dynantensis, jam proh hoc est Beata Virgo
: et martyr Wilgefortis (Re-
dolor nostris temporibus destructi, scilicet anno
!
genfledis in scheda Lindaniana) filia fuit regis
salutis mcccclxvi. Ex eo itaque hic Acta S. Wil- Portugalliaj pagani tunc temporis, et guerras
gefortis producam, ex reliqnis excerpturus, si quid contra regem Siciliae gerentis. Celera quoque in
ab hoc diversum et notatu dignum occurrerit. Di- omnibus exemplaribus pari tenore decurrunt usque
ctum itaque Florarium ad diem xix Julii sic habet ad finem, nisi quod in Ms. Ultrajectino superaddi-
Apud Portugaliam, passio sanctae Wilgefortis tur Passa est autem praedicta virgo Wilgefor-
:

virginis, quae inde Liberatrix, Eutropia vel Re- dis die xn mensis Julii propter fldem Domiui
grufledis nominatur. Haec fuit filia regis Portu- nostri Jesu Christi, qui est benedictus in secula
galiae tunc pagani, guerram gerentis contra re-
seculorum. Amen. Apud quosdam vero servatur
[festum
 DIE VIGESIMA JULII. 69

festura ejus ] die xx mensis Julii ; secundum aras frequentet atque intercessionemimphret, quam AlXTORE
f

alios vero in festo Dionysii in Octobri. In

scheda alterius tam certam opem non polliciti. G. C.

Lindaniana, quamvis in illa ubique vocelur Regen- 96 Dixi malle me opinari, Acta, qux ejutdem uti oslendt-
tur quibux-
fledis, notatur passa esse xm Kalendas Augusti tenoris sunt et sub plurium Sanctorum nominibus dam exem-
leguntur, polius designare Sanctos plures diversos Vtis.
sive xx die Julii, quo passim referri in Martyrolo-
giis Wilgefortem vidimus.
talibus sub nominibus, quam unum eumdemque, cui

94 Habuit hxc tria Mss. jam olim P. Roswey- plura nomina illa conveniant. Talia exempla multa
eam-
qttitnis
demSanclam dus noster in collectaneis suis, atque annotatum re- monstrari possunt in Aclis Sanctorum, ubi Acta
signijicari
liquit ad vocabulum Regenflegis in tilulo, quod alio sancto uni tributa etiam alteri tribuuntur. Plures
vctunl;
nomine vocetur Eutropia et Wilgefortis et vulga- istiusmodi applicationes in promptu sunt. Exemplo
riter Ontcoramera ; suspicatus, credo, diversis no- sint Acla S. Venanlii martyris Camertis, qui cum
minibus istis eamdem designari personam, quia ea- non lam celebris, ac modo, nominis esset olim, is

dem sub illis nominibus legebantur Acta. Videnlur qui Acta ejus conscripsit mullis post Sancti marty-

mihi nomina Wilgefortis, Regenflegis et Eutro- rium seculis, sumpsit sibi Acta qualiacumque S.

pise nimium discrepantia, ut uni eidemque personx Agapiti Prxneste martyrio coronali, eaque pura
conveniant. Aliud est de nomine OncommeraB, quod puta, mutatis paucis, applicuit S. Venantio, ut vi-

S. Wilgeforti Belgx et Germani dederunt ex ef- xvm Maii nostri. ldem fecit, quis-
dere est ad diem

fectu, quo suos cultores ab angustiis liberat. Nomen cumque demum ille sit, qui monialibus Heresiensi-
Regenflegis in plurimis Sanctorum catalogis frustra bus prope Paderbornam de sua S. Saturnina Acta,
quxsivi. Inveni quidem Regenfredem sed hxc ; fuit ut illx existimant, propria ; at revera ex antiquio-
abbaiissa Denoniensis, adeoque a S. Wilgeforte pe- ribus S. Benedictx virginis martyris Lugduni aut
nitus diversa. Plures milti occurrerunt Eutropiae : potius Lauduni in Galliis, die viii Octobris adscri-

prima est martyr Alexandrix, de qna egimus in ptx Martyrologio Romano, desumpta, et S. Satur-
Actis nostris xxv Maii. Altera fuit virgo et mar- ninx illi accommodata obtrusit, uti nolatum est in

tyr Sibapoli seu Nisibi in Mesopotamia, martyrio Commentario hislorico de hac S. Salurnina ad diem
coronata cum S. Fcbronia aliisque virginibus, de xx Maii. Plura istiusmodi si, luberet, aut opus es-

quibus etiam actum est ad diem xxv Junii nostri. set, adferre possem.
Tertia istius nominis virgo passa est cum Nicasio 97 Suspicor idem faclum esse in Actis S. Wil- Acta Sanctx
apparent su-
episcopo Rhemensi in irruptione Wandalorum, aut gefortis, qux uti primum Sanctx illi parum cir- specta,
utalii volunt Hunnorum. Quarta Eutropia est vi- cumspecte aptata, ita magis temere aliis aliorum
dua in Gallia, de qua scribit Sidonius Apollinaris nominum Sanctis attributa fuerunt. Indicavi jam
lib. 6 epist. 2 ad Pragmatium. Hse omnes procul supra, quasdam horum Actorum circumstantias apo-
dubio a Sancla nostra sunt distinctx. Asserit qui- cryphas esse : aiunt quippe regem Sicilix et regem
dem Augustinus Wichmannus in Brabantia Ma- Portugallix adhuc paganum inter se bella gessisse,
riana lib. 3 cap. 5, Cartusianos in suo Officio ec- acsi contermina habuissent regna, imo regem Sici-
clesiastico habere hujusmodi Collectam : Deus, qui lix violenta manu intrasse ftnes Porlugallix, ac
beatae Eutropiae in cruce pendenti barbam mira- armis superiorem regno huic multa damna intulisse.

biliter excrescere fecisti,e(c. ; at ego frustra adin- At, obsecro, quinam in Sicilia aut Lusitania fue-
veniendam hanc orationem Breviarium Cartusianum runtregio titulo donati? Quandonam eorum regna
pervolvi, imo ipsos Cartusianos Antverpienses adii, fuerunt tam vicina, ut alterum alteruter violenta
qui de hac oratione, aut S. Eutropia nihil norunt. manu intrare potuerit, saltem sine armata classe,

Forte olim in eorum Breviario nomen Eutropise cujus in Actis nulla fit mcniio ? Quando etiam regis

juxla Acta superius data cum Wilgeforte confu- Sicilix potentia ullis temporibus (Sicilix inquam
sum est. solius) tanta fuit, ut regnum Portugallix debellave-
sedvidentttr 95 Malim ego suspicari singulis nominibus istis rit; ut non dicam Portugullia? nomen non usque
qundam di-
versis convc- singulas venire Sanctas, si tamen talem titulum adeo antiquum esse. Si regem Gallxcix in scenam
nire.
mcruisse probentur idoneis argumentis, ac opinari, induxisset auctor pro rege Sicilix, tolerabilior et
r,
cadem Acta, quse alicui obscuri nominis Sanctx, verosimilior fuissct fictio. Hx alixque circumstantis
quam tamen constabat amore castitatis mortem op- S. Wilgefortis Acta, etsi brevia sint, eoque ex ca-
petiisse, compilata sine debitis circumstantiis fue- pite proba videri possent, adeo reddunt suspecta, ut
runt, aliis visa esse apta, qux suis Sanctis xque majori eorum parti fidem adhibere non possim.
obscuri nominis, sed eadem de causa passispost lon- 98 Si conjecturas meas sequi auderem, nihil et forle au-
cta sunt ex
ga temporum intervalla applicarent : fuit enim aliud in hac re tuto crederem, quam priscis tempo- prttritti scri-

quxdam comminiscendi
posterioribus seculis prurigo ribus virginem quamdam fuisse, sive indigenam sive iendi pro-
prtnm Le-
de ejusmodi Sanctis scripta apocrypha, si non pos- peregrinam, sicut fuerunl plures in Beltjio et alibi, gendam.
sent proferri vera. Putabant forte idiotx illi, se mi- qux amore castitatis non dubitaverit mortem oppe-
nus Sanctorum suorum reverentes esse, nisi scripta tere. Cum autem proprium ejus nomen ignoraretur,
de eorum gestis qualiacumque populo legenda pro- a clericis aut monachis ob tam generosam pudicitix
ponerent; atqueulinam non lucricausa id prxstite- sux defensionem virgo fortis Latine appellari po-
rint, saltem illi, qui Sanctos morti vicinos ita orare tuit; quam appellationem vulgus non percipiens ita

faciunt, ut in his Aclis sancta Wilgefortis/am cruci inflexit, ut per corruptam plebis pronuntiationem
affixaet morti appropinquans orasse legitur pro Wilge-fortis vocata fuerit. Sallem in Actis Galli-
omnibus passionis suae. memoriam agentibus, ut cis, ut supra monui, lingua vernacula vierge forte
ab omnibus tribulationibus cordis et corporis ac id est virgo fortis nominatur. Populus vero Chri-
spiritus liberarentur, et exaudita
emisit spiritum. stianus gestorum ejus aliorum ignarus eam colen-
Qux quam aliena est a Sanctorum humilitate ora- dam et invocandam duxit, quando Deo, qui est mi-
tw, tam est apta promissio rabilis in Sanctis suis, illius Virginis fortis sancti-
subjuncta ad slimulan-
dam religiosoe plebis pietatem, ut talis Sancti potius talem miraculis probare placuit. Cerle tam impius
aut
 :

70 DE S. LUCANO EPISCOPO SABIONENSI.

auctork a ul effrons prxsumi non dcbet compilator Vitx ejus, sitalis convincere, prxserlim ubi depatria Virginis D
ut publico scripto tamquam Sanclam cclebrare vel- loquuntur. Judico ego, salvo meliori, patriam ejus

let, qux talis non esset et haberetur. Adjuncla ta- non magis esse Lusitaniam, quam vera esse, qux
men putavit absque gravi piaculo comminisci se posse de regibus Sicilix ct Portugallix eorumque bello, ac

in rerum omnium ignoratione propter alterutrum de suprema sanctx Virginis in cruce pendentis ora-
aut utrumque finem, a me supra expositum nempe ; tione in Actis narrantur. Nomen Wilgefortis, si

ut scripta publice Vita populo venerationcm erga quidem huic Virgini et martyri proprium sit, certe

Sanctam augeret, aut ecclesix alicui, [ortassis sux, Lusitanicum non est, sed potius Germaniam aut

ubi colebatur majorem populi concursum conci-

,
Belgium aliamve septemtrionalem regionem sapit.

liaret. Memoria ejus in Germania et Belgio primum fastis

Hcel Sanctx 99 jjtut est, sub expresso nomine S. Wilgefor- ecclesiasticis adscripta fuit, in Germania et Belgio
vulria.alw- .. r , ...
que gesta tis exstat
, .

Legenda, cujus hactenus non potui inve- cullus ejus plusquam alibi terrarumviget. Hxc sunt,
ignoraren- qux de Wilgeforte colligere potui, et de Actis
n j r( ,
or igi nem< qux trium quatuorve seculorum an- S.

tiquitatem excedat. Nec aliunde quam ex illo fonte ejus dicenda esse duxi, libenter sententiam mutatu-

hauserint sua, qui Wilgefortem primi Martyrolo- rus, si quis solidas rationes aut antiqua documenta
giis adscripserunt ac Lusitanam fecerunt, nihil du- protulerit ad obscuram hujus Sanctx historiam il-

bitantes de veritate Actorum istorum, qux defectu lustrandam, cujus examen mihi non exiguo labore
meliorum scripturarum non polerant evidenter fal- constitit.

DE S. LUCANO EPISCOPO SABIONENSI

BELUNI IN DITIONE VENETA
.!. B. S. Ex Ferrarii Sanctorum Catalogis.

FOHTE ANNO 'ihil olim prxlermisere Majores nostri, quo 3 Qui, ut senex erat, unico comitatus famulo quxsatu
CCCCXXIV.
de sanctis Belunensibus, ac nominatim Romam proficiscens, apud Spoletum hospitis uxo- mr"

IN Lucano ejnsque exsulis altrice

de hoc S.
S. Avatia monumenta aliqua eruerent iis
rem hydropicam oratione sanat.
pervenisset Pontificemque adiisset, pallium
Cum Romam
suum
Decuttucon- paulo certiora, qux in Bavaria sua sacra, duce radio solari, tamquam vecti impositum mirabili-
stat,
laudato Ferrario, tradiderat Raderus noster, de ter substitit : quod cernens Pontifex, non modo
elegantia hinc inde magis quam dc sincera veritate iOum ab objectis absolvit ; sed et multis affectum
solicitus. Testalum id reliquit Papebrochius, ubi de beneficiis ad suam ecclesiam remisit. Verum
prxdicta S. Avatia agit ad diem xx Junii ; habeo- paulo post ab eisdem persecutoribus sede pulsus,
que etiam prx manibus adductas ibi litteras collegii in vallem Agordiam Belunensis dicecesis venit,
Tridentini rectoris Pauli Frisch atque Francisci ubi usque ad obitum Avatia pia femina (quae in
Perthanis, id candide rescribentis xxvn Julii 1692, ea valle templo sibi exstructo colitur) victum mi-
implorasse se subsidium Reverendissimi D. Vi- nistrante mansit. Cum
vero multis clarus mira-
carii Generalis ibidem ; viri, inquit, mihi longe culis obiisset xiv Kalendas Augusti, corpus Be-
amicissimi. Recurri itidem ad alium saeerdotem lunum, nisi prius Agordi capite relicto, num-
mihi addictum; sed utrimque idem retuli re- quam transferri potuit. Translatum autem in
sponsum, nimirum, nihilprorsus exstare in scri- ecclesiam Cathedralem, in arca marmorea con-- F
ptis de Vita S. Avatiae et S. Lucani : id solum ditum, magnam habet apud Belunenses venera-
constare et dici posse, quod a populo fideli ha- tionem, opinor quia fortasse hoc die translatus sup-
beantur in veneratione et colantur ut Sancti. ponitur, alias pridie recolenda esset ejus
festivitas.
iiwi item de
geslis,
2 Hisce fisus, S. Lucanum debito hic loco repo- 4 Citat monumenta ecclesiaa Belunensis, qux retutit Fer-
sui, ut cujus festivitas huic diei affixa est, rar ""'
tametsi mirum est, ibi hodie amplius non superesse : an
nec de anno, nec de die obitus certi quidquam statui quod Belunenses ipsi satis perspiciant, pro genuinis
posse videalur; quemadmodum nec gesta ipsa qua- admitti vix posse? In quibus, pergit Fcrrarius,
liacumque, qux Beiuno se accepisse ait Ferrarius, nonnulla continentur fabulis proxima, veluti,
satis tolerabilia sunt, utpote recentius digesta, alque quod ursum, qui sibi in itinere equum devorave-
ex similibus aliis xque fabulosis ad hunc Sanctum rat, Romam usque ad Pontificis conspectum
equi-
translata, quod non observare non potuit editor, Pa- taret; acperdices, quibus in itinere prajceperat,
pcbrochius vero paulo clarius cxplicuit, ut opus non ut Romam convolarent, Pontifici donand», illse
sit hic repetere, qux loco citato dicta sunt. Sub hac ante Pontifici adfuerint. Annexum Ferrarii scru-
cautela describo qux in Catalogo Sanctorum Italix pulum pridem solverunt Raderus et ex eo Gewoldus
hoc die habel Ferrarius in hunc modum -.
Lucanus in additionibus ad Hundium in Metropoli Salisbur-
episcopus Brixinensis (urbs est Brixina, seu Bri- gensi, de episcopis Brixinensibus pag.
457; facil-
xino Rhsetica inter Tridentum et ffinipontem) lime enim intelligitur, Brixinensem episcopum ap-
cum in summa rerum penuria populo, ut lacti- pellari non posse S. Lucanum, nisi adhibita pro-
ciniis inQuadragesima uterentur, permississet, lepsi seu anticipata usurpatione, qux in hisce fre-
a malevolis apud Coelestinum Pontif. Max. circa
quentissima est : tu cetera locis citatis atque etiam
annum salutis ccccxxiv accusatus est. Etres et de S. Ingenuino adv Februarii legere poteris; mihi
tempora, hic tam confi.de.nter adducta, paulo
majori Lucano meritam venerationem, qua sola
satis est, S.
aucloritate fulsiri merentur. Sic textus
prosequitur ipsum gaudere jam ostendimus, hic asseruisse.

DE
 , ,

DIE VIGESIMA JULII. 71

DE S. SEVERO EPISCOPO COISFESSORE

CASINI IN SAMNIO

Ex Usuardo Vaticano et Ferrario.

J. B. S.

parum celebris in Martyrologiis fue- Apostolorum principe Petro disseminata ample-

FORTE
SECl'1.0 V Ouam rit sancti hvjus Severi memoria, abunde xatos fuisse, constans est majorum traditio ; nec
patere existimo ex nostra Usuardi editio- inani conjectura ducuntur asserentes, ab eodem
ne ; cum istic solo fere nomine notus sit Casinam in ecclesiam cathedralem excitatam,
Obscuram inter auctaria in codice Vaticano, qui fuit olim ec- eidem proprium reliquisse pastorem, cujus no-
Sanetime- In men ceterorumque post illum, usquead Severum,
clesise Beneventanx, ubi de ipso sic legitur :
moriam
Cassino, natalis S. Severi episcopi, quo saltem de invidiosam delevisse vetustatem. Constat enim
cullu ejus, ut a synonymo Neapolitano, qui ad xxx Severum Casinensem episcopum, virum sanctis-
Aprilis relatus est, diversi, aliquatenus securi red- simum, sub Felice III Papa anno cccclxxxiii,
damur. De ipso plura collegit in Catalogo Sancto- cum finitimis Aquinate Fundano Capuano , ,

rum ad hunc diem Ferrarius hoc elogio :

Ilaliee aliisque Campanise prsesulibus Lateranensi conci-

Severus, Valentiniano Marciano, Leone ac Ze- lio subscripsisse alterique sub eodem Felice
; E
none imperantibus, sub Leone I, Hilario, Sim- concilio convocato adfuisse tradit Petrus Diaco-
plicio ac Felice III summis Pontificibus vixit. nus, qui ejus prseclaras virtutes peculiari volu-
Qui ob vitse sanctimoniam et doctrinam ad epi- mine complexus est.
scopatum Casinensem evectus adversus ejus
, 4 Nominum significatione hic tantillum abutitur atque item
'**
temporis hsereses decertavit. enim sub
Affuit Ughetlus, dum peculiare Yolamen obtrudit. Verbosa jyuce.
Leone synodo Romanse adversus Nestorium oratio est, de qua quid sentiendum, jam me dicturum

Eutychen, Dioscorum et alios hsereticos, ac sub pollicitus sum. Reliqua Ughelliverbahuc spectantia
Felice adversus Acacium. Vitam duxit austeram ; audiamus : Cujus etiam, nempe S. Severi, memi-
et in pauperes maxime pius fuit. Qui cum plures nit Leo Ostiensis lib. 3, cap. 40 fmihi lib. 2
annos ecclesise suse sancte prsefuisset, obdormi- cap. 52) Historise Casinensis, retulitque ejus no-
vit in Domino vm Kalendas Augusti in sua ec- mini in Casinensi monte ecclesiam consecratam
clesia sepultus. esse. Post hunc Severum, neque ante ipsum,
suscituvit 2 Errorem typographicum facile observas, nam sive ex longiori temporum serie, sive ex Gotho-
Fermrius;
Sancti natalis aFerrario hoc ipso die xm Kalendas rum incursionibus antiquorum Casinensium prse-
Augusti consignatur. Clarus, inquit deinde, post sulum memoria intercidit. Potiori forte jure quis

mortem miraculis cum enim mulier Aquinas

: diceret, prdetensos eospnesules numquam exstitisse

oculorum morbo difficillimo, cui opera nulla me- in rerum natura. Scio equidem quod de spiritualis

dicorum profuerat, laboraret, ei oranti S. Epi- juridictionis Casinensis qualitateet origine fusius

scopus apparuit praecipiens, ut se ad ecclesiam disputet laudatus Angelus de Nuce in Excursu hi-

suam conferret. Quse eo a viro suo deducta sta- storico a pag. 103; ubi operose conatur evincere
tim ab ea infirmitate convaluit. Ex Pet. Diac. ante S. Patriarchse huc adventum, jam tum Ca-
De vita et ob. SS. Casinens. qui plura refert sinense territorium propriam habuisse cathe-
miracula. Nescio ubi ista legcril Ferrarius, ego dram, dioecesim et episcopum. At enim, utrum F
unicum illud in nostro codice reperio, et ita quidem hxc omnia extra conlroversiam satis posita sint,
descriptum, ut vix fidem inveniat. Magis placet erunt, ni fallor ,
qui mecum dubitent, nisi paulo
quod in annotatione subjicitur, exstare prope mo- certiora argumenta adducantur, quam qux ex veri-
nasterium Casinense sediculam S. Severo dica- similitudine potius quam ex vetustis verisque docu-
tam, de qua videndum Chronicon Casinense ab mentis hactenus prolata sint. Fontem haud satis
Angelo de Nti.ce recensitum iib. 2 cap. 52, ubi tex- limpidum propius inspiciamus.
tui lucem addit editoris notatio, ex qua de antiquo 5 Video hsec omnia niti sola auctoritate Petri Fonsom-
atque hodierno situ prxdicta: sdiculz clarius edoce- r»- n
Diaconi Lasinensis, qux quanta
...
stt, non uno
,
loco
nium est Pc-
lrus j)i aco .
mur. Porro Casinenses monachos sancti hujus Mabillonius aliique eruditi testati sunt. Desnmi- "'"
Severi natalem hac die celebrare testanti Ferrario tur, nimirum historia ex eo libro qui inscribitur :

haud difficulter credidero. De ortu et vita justorum sacri ccenobii Casinen-

tuemsecii
"Metiir
3 Hxc de S. Severi cutlu, satis certa sunt, ve- sis, quem exscriptum habemus ex ejus autographo
Vyhetlus rum de ipsius eetate aut gestis quid Petrus Diaco- Ms. antiquis et difficillimis litteris Longobardicis
nus tradere potuerit, haud equidem satis perspicio, in pergameno, qui in eo monasterio sub arctis-
utpote qui totis sex seculis Sancto posterior, non nisi sima custodia asservatur. Sane perquam solicite,
verbosam juxta ac tetricam panegyrim contexuit, de nimium fortasse nam si cetera iis paria sunt, qux
:

qua mox censuram proferre non verebimur. De re- ibi sive Petrus ipse, sive alius, de S. Severo tradi-
liquo videndus Ughellus Actorum collectioue locum haud
Italix sacrae tomo 2 in ap- dit ; in hac noslra
pendice de episcopis Casinensibus, ubi plane obscu- quaquam merebuntur. Ex brevi peculiaris istius
ram oslendit et episcopatus istius
et sancti Severi voluminis analysi, quanti faciendum sit, faxo mox
memoriam. Paucula ex eo huc transferre liceat : intelligas. Mota oratio hyperbotica facies circiter
Veteres Casinates Christiana sacra primum ab decem in-folio complectitur ; cujus prologus plane

liuu-
 70 DE S. EUSPICIO CONFESSORE.
tuxurians omni et nulli aptari potest id verissimum rum, Nestorianorum fluctuabat vesania. Hic D
aictork :

J. B. S. es t, non absque adolescentiae venia. quam auctor itaque erat sanctitate conspicuus, castitate

merito flagilat, legi posse. Posl varia parerga, pudicus, etc.

nunc jam, inquit ad Severi retexenda praeconia 7 Pedetentim, obsecro ; ita puer adhuc virum post ex qua nec

stylus sequens vertatur. se relinquit; mox eodem cothurno ad cathedram

aesa^tdt
dua- promolus, in aequitate discretus, fortitudine pru- cemur.
verbosissima Q Quid vero tanto hiatu proferat, mirare :

bus inlegris paginis verbosissime laudattir Publius dens, longanimitate vigens, in adversis patiens,
Romanorura doctissi- etquid non ? Sic pueritiam, sic electionem, sic epi-
Marcus Terentius Varro, ut
mus, considerantissimus, acutissimus et diligen- scopales virtutes pompose magis quam vere prosequi-

tissimus, quod alicubi sub nomine Casca montem tur. Tum Nestorii, Eutychetis et aliorum hxreses

appellaverit, ut stomachum moveat pueri- fuse describit, eo solum ut insinuet, quod dicebam,
Casinum
loquacitas. En tandem pag. 6 venerandi Seve- Rornam cum aliis episcopis ad concilium vocatum
lis

Vitam scribere orditur. Ita nempe ut fuisse S. Severum, quod sisola horum Actorumfide
ri praesulis

per quinque alias facies plurimis verbis paucissima substet, equidem non admiserim, quidquid Ferrarius,
dicat : multum enim inde eduxcris, si satis evincas, Ughellus et Angelus dc Nuce ea sola assertione in-

exstitissc, episcopum. concilio Romano niti videantur. Debili profecto, ut ilerum repetam :
S. Severum
sub Felice PP. III interfuisse, obiisse, sepultum quid enim, quseso, de rebus ante sex secula gestis

esse Casini, ac per varias ambages cxcee mulieri testari potuit Petrus Diaconus? Dum ita expilata

visum restituisse. Ex uno specimine disce reliqua : imo planissime destructa fuissent archiva Casinen-
Annorum autem a vivifici Verbi incarnatione sia, ut episcopalus istius vix ulla superessent, non

quadringentesimus primus circulus volvebatur, dico vesligia sed nec sola memoria. Satis sit. S.

cum Valentinianus III felicissimum ac excellen- Severum coli ut episcopum, cujuscumque demum
R tissimum Romani imperii thronum suscepit re- loci antistes fuerit : nam anliquissimum, quod de E
gendum. Hoc itaque orbis moderante habenas, ipso superest, monumentum, Casini quidem eum
vir Domini Severus, omnipotentis beneficio do- depositum ait, ast loci istius episcopum fuisse, nus-
natus, Campaniae, ceu topazius, morum gravita- quam pronuntiat. At enim contentionis funem ea
te, vitaa praerogativa, virtutumque jubare coru- causa ducere, operx pretium haudquaquam existimo.
scus,eo potissimum tempore Casinensis ecclesiee Ceterum ex hactenus dictis satis manifestum est, huc
pontifex splenduit, quo aequitas ab injustitia, referri non posse Severum qualemcumque, codici
pietas ab impietate, mansuetudo a severitate, Epternacensi perperam insertum, ut dictumest supra
Catholicas et apostolicae fidei cultus ab Ariano- hoc die ad classem Marlyrum Africanorum num. 2.

DE S. EUSPICIO CONFESSORE
m MONASTERIO MICIACENSI
G. C. CIRCA AURELIAM IN GALLIA.

quod in eorum Martyrologio juxta Mabillonii testi-

COMMENTAMUS PMIVIUS. monium ita notatur: Susceptio reliquiarum sancti

Euspicii. Siquis ulteriorem monasterii Miciacensis
Sancti cultus, aetas et Vitae scriptores. notiliam desideret, consulat Carolum Sausseyum in F
Annalibus ecclesise Aurelianensis lib. 3num. 4, vel
1NEUNTE 'iciacense camobium, duobus milliaribus Franciscum le Maire, qui ejusdem dicecesis et urbis
SECU.O VI.
Gallicis Aurelia dissitum,quod modo

M"
Antiquilates Gallice edidit ; et in secunda historiz
sanctiMaximini nomen preefert, et ver- swe parte cap. 36 prseter alia narrat, quomodo illud
nacule S. Mesmin de Micy appellatur, ccenobium Miciacense anno 1608 Patribus Fulien-
S. Euspicius conditorem agnoscit S. Euspicium, et haud dubie sibus concessum fuerit. Nos interea Sancti nostri
n"'mcm-' sacram ! ""' s memoriam quotannis veneratur. Sed cultum examinemus.
centi cum Euspicius in ecclesia sancti Aniani primo se- 2 Quamvis S. Euspicius antiquis Marturolonis etKalenia-
pultus fuerit, quemadmodum in Actis ejus num. 13 , . ,. . rio Aurdw.-
sitignotus, tamen aha monumenta satis testantur, Mns icoli-
refertur, Miciacenses reliquiis sui Fundatoris ca- publicam venerationem jam dudum exhibitam
ipsi tur.

ruerunt usque ad tempora Roberti Francorum re- fuisse. Et imprimis Kalendarium Ms. Sanclorum
gis ; nempe quando pius ille princeps ecclesiam S. Aurelianensium ,
quod ex istius ecclesiee Breviario
Aniani, flammis consumptam, anno 1029 restaura- transcriptum esse existimo, sequentem suggerit le-
vit, et ad illius dedicationem multos praesulcs con- ctionem Euspicius presbyter, Virduni nobilibus
:

vocavit. Cum ea occasione corpora Sanctorum, qus parentibus procreatus, in territorio Aurelianensi
in S. Martini ecclesia interim quieverant, in no- una cum nepote suoMaximino agens, tanta apud
vum hoc templum solenniter deferrentur, Albertus Deum et homines vita? sanctitate ftoruit, ut utris-
Miciacensis abbas aliquas a Rege petiit ac impetra- que Clodovaeus rex Francorum agrum Miciacen-
vit. Conjicio, illas sacri corporis exuvias satis nota- sem cum multis aliis pradiis in eodem territorio
biles fuisse, cum Mkiacenses hujus susceplionis donaverit, ut in eo jugiter divinis sese mancipa-
causa, celebrarint mense Junio peculiare festum, rent obsequiis. Ibi cellulas monasticas et basili-

cam
 DIE VIGESIMA JULII. 73

Aureiianensi custodias admovet, et ne quis tute exeat, magno

cam construere, adjuvante Eusebio
j>

celerius, quam studiosoque conamine prohibet. Quo in tempore

episcopo, cceperunt, quam idem
rlivina opera consummatam in ho- Firminus episcopus ejnsdem civitatis, mirre san-
credi par est.
protomartyris Stephani, ip- ctitatis vir diem-clausit ultimum Obiit autem
norem Dei et sancti
consecravit. Cumque illic Eu- mense Decembrio, quantum
die secundo, anno,
sis poscentibus,
monachos multoa congregasset, biennio colligere possumus, ab Incarnato Domino div,
spicius
imperante Anastasio anno xiv, tertio conversio-
posteaquam Maximinum nepotem suum ad sacer-
Domi- nis Ciodovei anno, Atheo V. C. consule, Ponti-
dotium promoveri curasset, migravit ad
ficatum Romre agente beato Papa Symmacho, et
mim, miraculis etiam post mortem clarus. Cum
Actain dicecesi Aurclia- soluta obsidione, sepultum est corpus ejus sacra-
S. Euspicius juxta omnia
Martyro- tissimum ad dextram altaris beati Petri Aposto-
nensi obierit, miror, quod Castellanus in
universali xiv Junii. et in indice Sanctorum lorum principis, etc. Vides hic plures characteristi-
loqio
eum Parisiis mortuum esse. Fer- cas temporis notas exprimi; sed hee inter se non
expresse asserat,
Cataloqo generali illum hac die conveniunt : nam decimus quartus Anastasii impe-
rarius quidem in
sed fortasse tantum indi- ratoris annus, quo Cethegus vel Cetheeus (forte hic
etiam Parisiis annuntiat ;

eum in liac urbe honorari ob notabiles vitiose scriptum est Atheus) fuit Consul, incidit in
care voluit,
annum Christi 504. At tertius annus a conversione
sacri corporis reliquias, sicut in notis suis innuit hoc
Claruit sub Clodoveo rege. Corpus [quie- Clodovci respondet anno Christi 498 vel 499. Ita-
modo :

scit] in sede S. Victoris, quas est Canonicorum que ex hac chronotaxi secum pugnante nihil certi

Regularium. Saussayus in Supplemento Martyro- concludi potest.

xx Julii eumdem Sanctum apud 5 Chronologica heec difficultas non parnm mi nec ex ilupli-
logii Oallicani die
ci diploniale
de hac re, plenius edo- nueretur, si in diplomate, quo Clodoveeus donatio
Parisios collocat. Quid sit

ad Sancti xtatem inquirendum nem pnedii Miciacensis confirmat, annus exprime

ceri cupimus, et
retur. Sed quamvis duplex hujus donationis exem
E
pergimus.
Deteriiiiimta 3 Tempus, quo S. Euspicius vixit ac vivere de- plar circumferatur, tamcn utrumque anno subscri-
Snncti sztns
preeterpropter colligendum est ex civium Vir- plionis caret. Carolus Sausseyus in Annalibus
siit,

dunensium contra Clodovxum rebellione, in qua ecclesise Aurelianensis lib. 3 num. 2 ex Ms. codice,

primum de illo fit mentin. Cointius in Annalibns quem Adam 1257 compilari
abbas Miciacensis anno

illam civitatis Virdunensis de- curavit, profert sequens diploma In nomine san-
:
Francorum putat,

fectionem anno 498 consignandam esse, quia Ai- cta? et individure Trinitatis, Clodoveus. Quicum-

anno que regiae dignitatis culmine efferri desiderat,

moinus eam post Clodovei baptisma, quod ipsi

495 496 collatum est, et ante expeditionem

vel merito eum prse oculis haberedebet, cujus gratia

Burgundicam, anno 500 peractam, collocat. Me- effertur. Noverit ergo omnium sanetae Dei Eccle-
moratus autem Aimoinus monachus Floriacensis, siae fidelium et nostrorum tam prasentium quam
qui ineunte seculo xr floruit, in historia Francorum futurorum solertia, quia nos res ecclesiasticas,
lib. i cap. 17 hanc rem ita narrat : Contra hunc plus quam omnes vitse nostrse actus tutari atque

regem (videlicet Clodoveum) cives Viridunensis augmentare gaudemus. Unde cunctis nostris fi-
urbis rebellaverunt. Sed dum rex urbem obsi- delibus, omnibus videlicet episcopis, abbatibus,
vicedominis, vicecomitibus,
dione vallasset, et jam admoti arietes alta muro- comitibus, missis,

rum pulsarent, supplicante sancto viro Euspieio, vicariis, telonariis, centenariis, villicis, seu cun-

ejusdem tunc urbis archipresbytero , verbum ctis, ut diximus, vero corde fidelibus notum fieri

impunitatis a principe promeruerunt, et rex ci- volumus, quia nos, Dei providente benignissima
vitatem recepit. Postea cum Aurelianensem ur- sive annuente clementia, beatissimos viros Eu-

bem Clodoveus rex adire disposuisset, sanctum spicium ac ejus nepotem Maxirainum religione
Euspicium ac ejus nepotem beatum advocans monastica comptos a civitate Viridunis adduxi-
Maximinum, jussit ut suum prosequerentur iter : mus Aurelianis, nostrique eis fundum juris con- F
quibus et Miciacense contulit pradium, et ut cessimus nomine Miciacum, ut ibidem universo-
ipsi ac posteri eorum illum possiderent locum, rum Domino tam ipsi quam eis pie adhaerentes
per suum firmavit pragmaticum. De hoc pragma- seu per annorum curricula succedentes deser-
tico scu diplomate statim agemus. Ceterum ex hoc viant Deo sub ordine monastico, nostrique in
Cointii argumento nondum plane constat de anno perpetuum habeant memoriale coram Deo.
Virduncnsis obsidionis, cum Clodoveus duplicem 6 Adjecimus etiam Cambiacum, atque Lati- fundationu
Miciaccmis
contra Burgundos expeditionem susceperit, incer- niacum, utsuarum habeant necessitatum supple-
tumque sit, utrum Virdunenses anle primam velse- mentum. Lygeris igitur cursura, quantum pra?-
cundam expeditionem rebellarint. dicti terra fundi ex utraque tenet ripa, cum omni
mcerta c.tl. 4 Hugo abbas Flaviniacensis in Chronico, quod libera piscatione,et de singulis salis navibus,

Labbeus noster in Nova Bibliothcea Mss. librorum per aquam eorum transeuntibus, singulas minas
edidit,Virduncnsem obsidionem expeditioni Bur- jure damus perpetuo. Superaddiraus nostrorum
gundicx postponit, et aliud hujus historix tempus postulatione fidelium, ut quicumque eis aliquid
notat, dum de Firmino episcopo Virdunensi, qui eo de sui juris beneficio tribuere voluerit, in aliqua
tempore obiit, ita loquitnr apud citatum tom. I qualicumque re beneficium, liberamhabeat facul-
pag. Audita autem defectione Virdunen-
87 :
tatem. Nos deinceps nostrre largitatis munere
sium, etratus non esse procrastinandum in tali- propter divinum amorem per nostram auctorita-
bus, viribus undecumque coactis, cum valida tem prrefatis Dei servis, cum sibi vinculo Christi
manu militari ad eamdem urbem venit injurire junctis suis succedentibus, eis jam dictum tenere
gratia ulciscendre cujus muros corona militum
:
concedimus locum, ut abhinc eumdem cum om-
obambit, aggeres struit, aspera complanat, et nibus supradictis terris, aquis. et eis pertinenti-
qursque urbi capiendre commoda ordinat, portis bus silvis. servis atque ancillis, vel qu»que ad

Tomus v Julii.
13 eos
 :

74 DE S. EUSPICIO CONFESSORE.
Al-CTORE eos pertineant, vel pertinere videbuntur, absque ul hunc interpolatorem typis vulgemus. Gesta ejus-
G. C. alicujus impediraento, praesenti et futuro tera- dem Sancli Bertoldus monachus Miciacensis inse-
pore, absque ullo telonio aut vicaria habeat Deo ruit Actis S. Maximini, qux seculo ix Jonx epi-
annuente. Sigillo nostro subter eam jussimus scopo Aurelianensi dedicavit, ut videre est apud
assignari. Nulla hic, ut vides, temporis nota ad- Mabillonium in Appendice ad seculum i Benedicti-
ditur ; et tamen Sausseyus libri proxime citati num. num pag. 591. Verum cum Bertoldus in carmine
4 opinatur, hanc fundationem circa annum 510 Actis prxmisso fateatur, sese prisca priorum Pa-
factam esse ; alii autem eam anno 504 consignant. trum monumenta secutum esse, more nostro ipsum
Mihi videntur hi auctores tempus illud determinare Actorum fontem investigamus. Nescio, an illum
ex mera conjeclura, ad quam probandam aut impro- repererimus; at saltem antiquior ceteris apparet
bandam solidum argumentum non invenio. auctor anonymus, quem Mabillonius seculo vn
trui potesl. 7 Dacherius in Spicilcgio tom. pag. 303, vixisse existimat, quemque proinde ex illius edi-
5,
vel in secunda istius operis impressione tom. 3, pag. tione hic recudimus. Hisce translationem et Mira-
307 exhibet aliud ejusdem fundalionis diploma, cula ab eodem Mabillonio edita, el cum Ms. nostro
quod est sequentis tenoris : Clodoveus Francorum collata subjungimus.
rex, vir inluster, tibi venerabilis senex Euspici,
tuoque Maximino, ut possitis, et hi qui vobis in
sancto proposito succedent, pro nostra, dilectae-
que conjugis et filiorum sospitate divinam mise-
' Alias im-
plorare
ricordiam precibus vestris impetrare
cum concedimus, et quidquid est
*

fisci
, Micia-
nostri
VITA
intra fluminum alveos, per sanctam confarrea-
'
id tsl com tionem '
et annulum inexceptionaliter tradimus,
municalio- AUCTORE ANONYMO PERANTIQUO
nem et corporaliter possidendum praebemus absque
B tributis, naulo et exactione, sive infra sive extra
Legerim et Ligerinum, cum querceto et salicto
et utroque molendino. Tu vero, Eusebi
Ex Actis S. Maximini abbatis Miciacencis
sancte,
religionis Catholicas episcope, Euspicii senectam a Mabillonio editis in appendice primi
fove, Maximino fave, et tam eos quam posses- seculi Benedictini pag. 582.
siones eorum in tua parochia, ab omni calumnia
et injuria prsesta liberos neque enim nocendi :

sunt, quos regalis affectus prosequitur. Idem

agite, o vos omnes sancti Catholicae religionis
CAPUT I.

episcopi. Vos
ergo, Euspici et Maximine, desi-
nite inter Francos esse peregrini, et sint vobis
loco patriae in perpetuum possessiones, quas do- Rebellio civium Virdunensium contra
namus in nomine sanctae, individuae, squalis et Clodoveum, et regis erga eos clementia
consubstantialis Trinitatis. Ita fiat, ut ego Clo- ob intercessionem sancti Euspicii.
doveus volui. Eusebius episcopus confirmavit.
Dacherius dicil, sese hoc donationis instrumentum
transcripsisse e schedis Hieronymi Vignerii, qua-
Gentem Francorum fuisse bellicosissimam et Clodovcus
rum antiquitatem et auctoritalem ignoro. Mabillo- regibus floruisse strenuis, et antiquis pro- rex Franco-
nius quidem in notis ad Vitam S. Maximini hoc rum Virdu-
batur historiis et ampliatione terminorum quae num obsidet, :

secundum diploma prxcedenti prxfert sed Germo- gens per divinum

;
adjutorium se longe lateque
nus noster in erudito opere de Veteribus regum porrigens et divinum beneficium eis impertitum,
Francorum diplomatibus ostendit, quam incerta sint et ejus gentis manifeste testatur fortitudinem.
istius xtatis instrumenta. Quare utriusque diploma- Porro, ut dixi, cum regibus floruerit clarissimis,
tis auctoritatem vel alterutrius electionem prudenti
Chlodoveus inter ceteros eminuit nulli priorum
lectoris judicio relinquimus.
secundus, utpote quem ornabat virtus invicta,
Varii Vita 8 Superest, ut de Euspicianx Vitx scriptoribus sed ideo invicta, quia erat ei mens
ejus scriptu-
hic aliqua subjungamus. Benedictus
Deo devota
res. Gononus mona- et ideo ornabatur magis et firmabatur
divinis vi-
chus Cmleslinus in Vitis Patrum Occidentis lib. 4 ribus, quam victoriis carnalibus. Sed cum auspi-
pag. 217, ex Ms. monasterii Ambertensis edidit
cia ejus regni multimodis urgerentur
Vitam S. Euspicii; sed perpcram in titulo Vitx incursibus,
sicut se habent multorum voluntates,
prxfixo eum vocat episcopum : nullibi enim episco- quaa cupi-
dae sunt mutationum, et rebus
novellis, antequam
palum administravit, ut recte advertit Cointius
in convalescant, inferre nituntur perniciem
Annalibus Francorum ad annum Chrisli 501, vel dif-
num. ficultatem plurimi tales in regno ejus reperti
;
5. Habemus Acta S. Euspicii descripla ex
mem- sunt talium cupidi rerum inter ceteros
branaceo codice bibliothecx regix, qux etiam
:
vero ci-
Mabil- ves Viridunensis oppidi defectionem
lonius prx oculis habuisse videtur,
atque per-
cum fragmenta duellionem dicuntur meditati sed idemprasfatus
;
ab ipso citata cum nostro Ms. plane conveniant. rex, ratus non esse intalibusrebusprocrastinan-
Scripsit ea auctor anonymus, cujus xlas
ignoratur. dum, viribus undequaque coactis, cum valida
Suspicor, antiquam et simpliciorem Vitam
ab eo manu militari ad eamdem urbem venit, injuriaa
interpolatam et verbosiori phrasi exornatam
fuisse : gratia ulciscendae. Cujus
nam post narratam S. Euspicii mortem adeo
muros corona militum
pro- obambit, aggeres struit, aspera complanat,
Uxus et
est in describenda coclesti aula, et Beatorum quaeque essent urbi capiendae commoda ordinat,
felicitate,
ut huic digressioni facile viginti
lineas portis custodias admovet
impendat. Quare non judico, operx et ne quis tute exeat,
pretium esse, magno studiosoque conamine providet.

2
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 75

A 2 Quo in tempore episcopus ejusdem civitatis manum tenente, repagula portarum urbis reduci EX IMPRESSJS.
cujuscives, o diem clausit ultimum. Obsessi vero cum, ut jussa sunt et portae aperiri ; sed et clerus proce-
mortuo tirlns
nd
episcopo, dixi, clausi tenerentur, viribusque diffiderent, dere ordinatus est, regem cum laudibus et Deo
ptacandum
sed et murorum firmitas arietibus atque aliisma- dignis cantilenis suscepturus, per quae et prin-
regein »"'"
tiinl S. liu- chinisjam cedere videretur, et mortuo episcopo cipi dignum sedulitatis suae monstraret obse-
tfieimn,
nullus putaretur aptus reperiri, qui preces popu- quium, et liberationis propriae Domino offerret
a
liconvenienter allegaret coram principe ira fer- tripudium.
vente; omnes in unam coiere sententiam, ut 5 Itaque rexpostquam.irarefrigerataper Fa- et oblatum
orbis
sanctum virum, Euspiciumnomine, qui ineadem mulum ejus, se sentit ab imraani ereptum piacu- palumepisco-
recu-
urbe sub titulo presbyteratus degebat, clarissi- lo, gratias in ecclesia Deo reddidit, et civibus sat;

misque virtutum titulis florebat, ad principem principali indulgentia data, ad curanda juxta

miserorum civium postulationem lacrymasque de- morem epulis regalibus corpora sese convertit.

positurum mitterent. Vir autem Deo ac miseri- Quibus biduo indulgens et recreatum exercitum
cordia plenus, suorum civium postulata non re- post laborem itidem ad alia paria negotia curan-
nuens, sed in eo confidens qui discipulis suis da ducere volens, tertia demum die sanctum Eu-
praecepit dicens : •• Cum steteritis ante reges et spicium suis aspectibus evocari voluit, et urbi,
» praesides, nolite cogitare quomodo aut quid lo- cujus subventor fuerat, quaraque ab imminenti
» quamini, dabitur enim vobis in illa hora quid periculo eripuerat, episcopali dignitate et honore
» loquamini : non enim vos estis qui loquimini, praeesset admonuit et admonendo petivit. At ve-

» sed Spiritus patris vestri, qui loquitur in vo- ro Sanctus divinae institutionis non immemor,
bis •• ad principem, ut petebatur, ire disposuit, qua praeeipitur : Quanto magnus es, humilia te
et calamitatem, quse jam jamque civibus suis im- in omnibus, et coram Deo invenies gratiam ;

minebat, Domino propellendam commendavit, oblatum honorem vel potius onus sacerdotii hu-
simulque ut ipse in ore ejus esset, suppliciter militer recusavit, et, ut credendura est, prae-

exoravit. scius brevitatis suae vitas.quaepostmodum terrai-

qui beniijnc 3 Nec spes eum fefellit : nam cum regem pro nanda erat, ut alter succederet ei, cedere libuit
exceptus
civibus precaturus adiisset, seseque humilitatis b. Nam actuum ejus posteritas hoc indicat: cum
studio coram principe terrae prostravisset, ab eo enim rex hoc ab eo obtinere non potuisset, ut
surgere reverenter et causam adventus sui di- pontifex scilicet crearetur, jussit, ut sibi comes
cere est jussus. Ille autem pracepto parens, ta- fieret, quo usque ad Aurelianensem urbem deve-
libus ad eum ferturusus verbis Nobilissime, in- : niret. Nec tamen id praecepit taraquam simultate
quit, et omnium piissime regum, pene universo imperante, sed potius amore devoto suggerente
promulgata tua bonitas est seculo, per quam bo- quippe cui dulcissima Viri praesentia causa erat
nitatem tuam te obsecro, ut patienter me audias, laetitiae, et absentia itidem putabatur causa mce-
meorum civium preces allegantem et tuam cle- stitiae.

mentiam supplicantem. Emersit quidem internos 6 Jam ergo in crastinum discessurus, cum in- sed regem
ter gaudia regalia a beato et praefato Viro, ne id Aurelias dis-
quorumdam protervitas hominum, quae improbi-
cedentem
tate sua multorum maculavit imperitiam, et ju- sibi molestum esset, multimodis precibus obtine- sequitur.

venum stultam proterviam. Et quidem

sustulit re videretur, et ad consensumejus se pervenisse
tua animadversione digni sumus, nec diffiteraur: gauderet; id ab eo munerisreciprociexactumest,
sed obsecro propter Dei misericordiam, ut inter- quatenus regis praecepto Maximinus, nepos il-

im subtrahantur culpae debita supplicia, et por- lius, consors ejus fieret itineris et baculus sene-
rigatur immeritis clementia. Nosti enim quia in ctutis, nec non et baculus imbecillitatis senilis.

principe plurimum valeat animi dulcedo et par- Videbat namque in eo ingenitam bonitatis docili-

cens liberalitas ad conciliandos civium animos. tatem, et a puero innocentiae puritatem, et cre-
Etenim si mos est bonorum principum debellare scentia virtutis insignia per dies incrementa : at-
superbos, parest taraen et parcere subjectis : nec que ideo quem videbat virtutis parem, volebat
abhorret a victoria tua nostra suasio : qui cum continuatim sibi fieri consortem. Neque in eo
victor sis hominum, passionis quoque propriae tantum diligebat sanguinis societatem, quantum
fortior eris triumphator, si malueris patientiae virtutis parilitatem. Omne enim, ut Scriptura
vires exercere, quam sanguine civium tuum foe- dicit, animal ad simile sibi conjungitur, et homo
dare triumphum. simili sibi copulatur. Rex vero libentissime peti-
rebetlibus assensum praebuit gaudens, ut qui sibi
4 His rex auditis et vi dictorum gravitateque tioni ejus
"eniam im-
pelrat. Viri perspecta, ccepit ejus rigor anirai mansue- unam duosjam divino munere assu-
adsciverat,
fieri, et amaritudo fellis dulcorari, divino utique mendos cognoverat. Jubet ergo, ut uterque ejus
nutu id agente, cujus fortitudini immania cedunt comitatui jungeretur ejusque conspectui, dum
et dura fatiscunt. Denique tantus divino monitu tempus resque dictasset, semper praesto essent.
rex adeo aflectus est, ut postulationi ejus liben- Nimio enim eorum ducebatur favore, quemChri-
tissime annueret et impunitatem quamvis nocen- stus ejus cordi imraiserat, ut tantos viros nobis
tissimis contribueret, in tantum, ut specialiter immeritis c condonaret.
de eo Scriptura divina olim dixisse visa sit per
Salomonem Hanc quoque, inquit, vidi sub sole
:

sapientiam et probavi maximam civitas parva :

ANNOTATA.
et pauci in ea viri, venit contra eam rex magnus
et vallavit eam, exstruxitque munitiones per gy- a Hic episcopus in Vita Ms. ac aliis monumen-
rum et perfectaest obsidio, inventusque est in ea tis vocatur Firminus, ut vidimus in Commentario
vir pauper et sapiens, liberavit urbera sapientia
praevio num. 4.
sua. Igitur viro Beatissimo ordinante et regis b Hoc in Vita Ms. ita narratur : E contra vir
 ;

76 VITA S. EUSPICII CONFESSORIS.

IMllPItESSlS. venerabilis Euspicius omnimodis renitendo hu- suo nomini tantum munusadscribi, sed sub titu-
militer gratia provectae astatis recusavit admini- Maximini voluit confirmari dicens:
lo nepotis sui
strare ecclesiastica jura ; sed veluti melius deli- Domine mi rex, gratias ago primum divinitati,
berando cuidam suorum nepo-
pontificalis oneris quae vestrum sublimitatis affectum in meam in-
tum strenuo viro S. Vitono curam dignum duxit clinavit humilitatem, ut tanto me dignareris ho-
committendam qui vir Domini Vitonus adeptus
: nore. Et quia impar sum tantae benignitati, ille

pontificalis infulam honoris vigilanti solertia, di- tibi rependet vicissitudinem hujus beneficii, qui
gnus Dominici ovilis extitit pastor et custos : tuo id inspiravit cordi. Scio enim verum esse
hujus etenim gemina fratris prosapia fuere S. quod Spiritus sanctus dixit, quod Cor regis in
Euspicii nepotes benignissimus Lupus Trecassi- manu Dei est,quocumque voluerit inclinabit
et
nae urbis episcopus (non tamen ille gloriosissimi illud. Verumtamen quia aetas mihi immensa non
Germani Autisiodorensium socius antistitis, sed multos promittit annos, et famuli vestri, nepotis
alter posteriore praesul tempore) atque Maximi- mei Maximini industria animique devotio meliora
nus pater insignis Christi gratia, merito, et vo- de se sperare suadet, peto, ut agrum Miciacen-
cabulo. Ab Hugone Flaviniacensi in Chronica apud sem ei liberahtas vestra concedat parvulamque
Labbeum nostrum tom. 1 Novx bibliothecx Mss. possessionem, quas vocatur Cambiacus, simulque
librorum pag. 89 vocatur sanctus Maximinus, aliam, quae vocatur Litimiacus, quatenus dum
frater sancti Vitoni. Heec gcnealogia examinari supersumus, Deo nobis vacare ibi liceat cum his,
potcrit ixNovembris, quo die S. Vitonus colitur. qui nostrae voluerint jungi societati, adjuvante
Videri inlerim potest Camuzatus in Promptuario nos atque favente hujus urbis praesule Eusebio .-

sacrarum antiquitatum Tricassinx diojcesis, ubiagit nam ibidem rege consistente, isdem Eusebius
de episcopis Trecensibus, fol. 157 verso.
loco praecedentis fuerat substitutus episcopus a.
a
c Ex his verbis non immerito aliquis conjiceret,
9 His auditis rex libentissime annuit,
, et E
auctorem hujus Vitse essc monachum Miciacensem,
petitis venerabilis Viri assensum praebere judi- quoUiUUrex
etsi libenler fatear, id non satis certo concludi. concedit,
cavit. Ideoque accitis commentariensibus et no-
tariis publicis sollemnes ordinatae atque conscri-
ptas vel confirmatae sunt conscriptiones, b adhi-
bitis signis sigillis sub nomine beati Maxi-
atque
CAPUT II.
mini, ut in eodem agro Miciacensi, ubi veteres
parietinae structuram tantummodo priscam prae-
ferebant, nova famulorum Christi usibus repara-
Clodovei erga Euspicium se secutum li-
re liceret habitacula, etin eis famulis Dei absque
beralitas, fundatio monasterii Micia- ullo liceret Domino famulari incommodo. Hoc
censis ; S. Euspicii mors et sepultura. sanctorum Virorum factum atque eventum con-
ferat, cui placet, beatissimo Abrahae, et videat

quodammodo alterum Abraham et nepotem ejus

Clodovcus Quid plura? Cum rex saepe dictus ab oppido Loth patrio solo, rebusque relictis exsulantem
locum vitts Viridunensi pedem extulisset, et res regno
monastica apud Abimelech vel Pharaonem reges, et apud
aplum offert suo dignas per loca opportuna et civitates ordi- eos potiore honore functos majorique,
SS. Maiimi- quam pri-
170 ct Euspi- navisset, ad Aurelianorum urbem pervenit, co- dem in terra sua habuerint, claritudine donatos.
cio. mitatui ejus adhaerentibuspraedictis viris. In qua Sed et promissum Salvatoris etiam ad litteram
urbe dum aliquantisper remoraretur quadam die completum; quia qui sua pro Domino relique-
dum more regibus solito alacritate ultra solitum rint, centuplum in hac vita cum persecutionibus
utitur, tactus instinctu divino sanctum senem recipient, et in futuro seculo vitam ffiternam.
Euspicium, ejusque tam virtute quam sangui- 10 Isdem namque fundus, qui eis attributus el cujus
ne proximum advocari jussit Maximinum, cui est,Miciacensis scilicet, adeo est sancto Ordini ninantttas
liic descriii-
et dixit Nostrae quidem fuerat voluntatis et ut
:
monastico congruus, ut specialiter (si dici potest) tur.
putaveramus ecclesiae utilitatis, ut te doctore et ad hoc videatur a Deo dispositus. F
Nam hinc inde
duce frueretur civitas, et populus tibi sanguine dum fluviis Ligeris c d
c, et Ligeriti d colluitur, et
sociatus : sed quiasuggerente animo nostro usque servis Dei secretum praebet habitaculum,
et im-
ad ha?c te traximus loca, forsitan voluntate ope- portunis quibusque sese ingerere cupientibus ar-
rante divina, optamus te in his partibus locum cet accessum. Porro intra sinussui spatium insu-
aliquem eligere, in quo et tuae voluntati et utili- la ipsa majoris est bonitatis et fertilitatis quam
tati satisfiat, et per vos futura aetas provectum
magnitudinis estenimferax
tritici, vinum abun-
:

utilitatis percipiat quatenus et vobis in hac re

:
dans atque praecipuum reddens. Hortorum va-
certantibus merces accrescat, et nobis fautrix
rietasquid ibi venustatis, quid conferat utilitatis,
divinitas existat, sed et vobis successuri emolu-
quis explicet Porro nemora tam agrestia quam
!

mentum capiant salutare,

nostrumque teneant insitivamultam eidem loco augmentant pulchri-
continuum memoriale. Vestrum est ergo illud tudinem. Et ut dotes ejus sub uno comprehen-
providere, nostrum vero erit provisa ordinare.
dam, omnigenum est altrix materque bonorum
qui eligiitit 8 Qua indulgentia viri sancti percepta, dili- cui et ad curaulum delectationis
pradinin et gratiae pluri-
gentissime investigare cceperunt, qui locus eorum
Miciacensc, mum conferunt naves a mari commercia marina
votis esset commodus, scilicet ubi secreti com- portantes.
potes fierent, et menti semper amica silentia adi-
11 His ita peractis, rex Chlodoveus eosdem
Cotislruclo
pisci possent. Sed cum quod queerebant, divina venerabiles Viros supradictos praesuli Eusebio illic «k""1
'

voluntate fautrice reperissent, et a rege super sterio,

hac cum praediissupra memoratis commendavit, ut
re sciscitati essent ; sanctus Euspicius,
qui sci- ejus juvamine fruerentur, quo et locus suprascri-
ret imminere sibi diem vocationis extrema?, non ptus ad cupitum praspararetur officium, et ab eo-

dem
 DIE VIGESIMA JULII. 77

dem sancto viro et episcopo ad id peragendum cuisset autem, ut per medium civitatis reliquiae w fmphessis
sanctas portarentur, et episcopus
acciperent emolumentum. Ipse autem rex, ut se venerabilis

habet negotium regni administrandi, ad alia cu-

adesset cum clero itidem devoto atque monachis
singultibus pectora quatientibus simulque multis
randa se vertit, urbemque reliquit. At vero bea-
tissimus Euspicius cum nepote non impari Maxi- prosequentibus diversi generis et conditionis

cum consilio et adjutoriopontificis, insaepe turmis, et ventum esset ad portam Orientalera

mino,
dicto agro indefesso studio habitacula coeperunt
ejusdem urbis, quae transmittit ad monasterium
struere monachis congrua, perinde et ecclesiam sanctissimi Aniani, vectores qui sanctissima os-

divino cultui aptam exstructis protinus erexere sa gerebant ( mirabile dictu ) subito constite-

parietibus. Deo namque eorum ccepta prospe- runt ; et quasi in terra radicitus fixi immobiles

rante ultra quam credi potest, opus illud in brevi restiterunt.

14 Causa quaeritur stationis impossibilitas dunec captivi
peractum ad cujus dedicationem basilicae in-
est, ,

liberantur.
vitaverant proedicti Viri jam dictum episcopum. movendi sola tenetur episcopi autem cogitatio
:

At vero venerabilis episcopus cum clero sibi cre- dum in diversa distenditur, et quid facto opus

dito devotissime advenit, Deo digne opus con- esset, alta cogitatione rimatur, tandem ad id,

summavit propter quod venerat, basilicamque quod utile erat, intelligentia ejus remittitur. Jus-

eamdem in honore Dei et sancti Stephani proto- sit enira, ut hi, qui in carcerali custodia nexi-

martyris consecravit.Et ut majori gratia eam- busque duris mancipati erant, solverentur ; ae-

dem venustaret ecclesiam, ejusdem dedicationis stimans quod apud Deum gratum foret, ut eos,

die sub honore diaconatus sanctum consecravit quos iniquitas vinxerat propria, beatissimi Viri
Maximinum, quo munere loco illi impertito epi- praeclara solverent merita. Quod et verum pro-
scopus cum clero ad urbem rediit. batum est. Mox namque ut illi ab angustiis et

B 12 Sancti vero in coepto persistentes opere, ergastulis sunt liberati, eodem momento vecto-

S. Maximi- in brevi odore famae suae religiosae populum re- ribus sancti corporis facultas reddita est eundi.
nus fit sa- Sed quid in tali facto praeter hoc, quod dictum
cerdos, et S.
sperserunt in tantum, ut more alvearii monaste-
Euspicius rium videretur quosdam venientes atque redeun- est, considerandum visum sit edicamus. Novimus
montur,
tes recipere atque reddere. Et quidam bona vi- namque quia beati Aniani meritis et precibus,
suri atque audituri veniebant, quidam eadem populi ab eadem urbis obsidione liberati sunt h,

narraturi redibant. Interhasc autem.cum beatus qui propriis muris ita adstringebantur, ut urbs

Euspicius ad coelestia capessenda quotidie anhe- carceris angustias imitaretur. Et idcirco forsan

laret, inter alia, Deo acceperat, munera,

quae a placuit divinitatis consilio, ut ostenderet sanctos

hoc etiam ei collatum est, ut diem resolutionis viros paris apud se fuisse meriti, quos pares mi-
suae a corpore nosset, idque his, quibus tantam raculo pari atque familiari jungebat sepultura.
rem committere decebat, praediceret. Et quia Quid multa? Perventum est ad locum, quo pon-
sancto Maximino unum adhuc deerat, quo insi- tifex voluerat, impletur ex more funeris obse-

gniri debet secundum regularem sanctionem, quium.

qui monachis praeest, sacerdotale scilicet mini-
sterium e : episcopum beatus Euspicius Euse-
bium supplex adiit, vocationis suae tempus non ANNOTATA.
multum abesse praedixit petivitque, ut semet
;

adhuc superstite, beatus Maximinus ad honorem

proveheretur sacerdotalem. Cujus voluntatem a Ts interfuit Concilio primo Aurelianensi anno
atque petitionem praesul benignus amantissime 511.
suscepit nec perficere distulit : insuper et bene- b De donationis litteris egi in Commentario pree-
dictionem, qua patres abbatesque monachorum vio num. 5 et 6.

confirmari solent, superaddidit. Postque omnia c Notissimus Gallix fluvius vulgo la Loire, quo
biennio cum felici nepote suo Maximino in ter- per aliquot dies usus sum, dum Aurelia Salmurium
reno corporis sui habitaculo commorans, extre- navigarem.
mam sortitus diem, ad Dominum felici successu, d Vocatur etiam Ligerula Gallice le Loiret, et
commigravit f. Cujus non mors sed migratio, prope Aureliam adeo copiose ex fonte affluit, ut sta-
ut assolet mortalium pectora concutere, tener- tim navigabilis evadat.
rime beatum Maximinum fratresque cohabitantes e Notavi in Vita S. Joannis Gualberti ad diem
affecit. xn Julii, cum fuisse. abbatem, etsi sacerdotali di-
cujus cortius 13 Sed vir venerabilis Eusebius episcopus hoc gnitate non esset ornatus. Itaque hxc regularis san-
jam sepelien-
dum moveri comperto caritatis ac perinde compassionis sti- ctio fortasse alicui monasterio aut Ordini fuit pecu-
nequit, mulo tactus, a civitate ad monasterium venit, liaris.
sanctum Maximinum fratresque cohabitantes f Hinc circiter colligi debet epocha mortis Euspi-
et lugentes consolaturus, nec non et beati viri cianx, quam ideo in margine Commentarii prxvii
officia funeris curaturus. Venitergo etquae circa ineunte seculo vi collocavi.
talia caritas agenda praecipit, studiosissime per- g Hic seculo v fuit episcopus Aurelianensis, de
egit. De loco autem sepulturae praedicti Viri quo agendum erit xvn Novembris.
cum deliberare episcopus coepisset ; visum est h In Actis S. Aniani narratiir, quod captivos
prudenti ejus consilio, ut in beatissimi Aniani g liberaverit, et Attilam ab Aurelianensi urbe prodi-
eeclesiam corpus ejus transferretur, et ad dex- giose repulerit ; ad quam utriusque Sancti similitu-
tram partem corporis ejusdem sanctissimi viri dinem hic alludit auctor.
poneretur non dubitans convenire, ut quibus in
:

Christi amore una fuit devotio, juncta et insepa-

rata esset etiam corporis pausatio. Cum pla-

TRANS-
 78 TRANSLATIO ET MIRACULA S. EUSPICII CONFESSORIS.
EX IMPRESSIS. conceditur, digno ad ecclesiam veniunt, omni-
potenti Deo pro concesso desiderio hujus beneflcii

devote reddunt immensas grates ad laudem et

gloriam nominis Christi, cui est cum Patre et
TRANSLATIO Spiritu sancto aeternus honor, par gloria per
omnia secula seculorum. Amen.

Ex editis apud Mabillonium seculo vi

Benedictino parte i, pagina 314, et ANNOTATA.

cum Ms. nostros collatis.
a Est annus 33 Roberti, quo nempe solusregna-
vit a morte patris ; alioquin est 42 ipsius regni.
Dum [tober-
Libet praeterea annotare scripto, quo tempore b Alias vocatur Leothericus, et ab anno 1000
tus rex Gat-
tix ecctcsiam et qua causa existente, reliquise beatissimi usque 1032 Senonensem cathedram tenuit.
S. Anianijn- Euspicii Miciaco fuere delata honoriflce. Condi- c Is fuit filius naturalis Hugonis Capeti, Oal-
bet, dcdicari
toris omnium milleno vigesimo nono benignissimi liarum regis, ut scribunt Sammarthani, et anno
Christi Salvatoris nostri Incarnationis anno, In- 1028 abbatiam Floriacensem, biennio ante combu-
dictione duodecima, praestantissimi confessoris stam, rcstauravit.
Aniani basilica diutino aedificata spatio jussa est d Hic avunculo suo successit anno 1023. De eo
dedicari. Ad cujus consecrationis diem a glorioso plura videri possunt apud Sammarthanos.
rege ejus basilicse restauratore Rotberto, regni e Istepost multa praeclare gesta obiit circa annum
ipsius anno trigesimo tertio a, jussione impera- 1033.
toria imprimis evocantur archipraesules : Leuteri- f Theodoricus ascendit catltedram Carnotensem,
cus Senonensis b, Gauslinus Bituricensis c, qui et clero plurimum reluctante, ut ex quibusdam epistolis
abbas Floriacensis, atque Arnulphus Turonensis ostendunt Sammarthani. In Ms. nostro omittitur
d. Horum praesentiam subsequuntur praesules : hic prsesul.
e Odolricus Aurelianensis e, Theodoricus Carno- g Bernerius iste etiam memoratur apud Helgau-
f tensis f, Bernerius Meldensis g, Rudolphus Sil- dum in Epitome Vitee Roberti regis. In Ms. nostro
*
h vanectensis ft, nec defuit etiam prsesentia vene- nulla fit illius mentio.
'
addilur
rabilis Odilonis Cluniacensium abbatis i ; rector h Apud Sammarthanos vocatur Rodulfus sed
cum summa ;

dicendi reve- denique Miciacensium pater Albertus k, cujus certa ipsius episcopatus duratio non exprimitur.
rentia
reverendum caputnive dealbatum designat verae i De hoc Odilone actum est die i Januarii in
1

k specimen innocentiae, jussus a rege cum caterva Opere nostro. '

suorum et ipse adfuit monachorum. k Sausseytts in Annalibus ecclesiee Aurelianensis

* Halus
/orte, 2 Nactus itaque nunc opportunum invenisse
'
lib.3 num. 6 dicit, huic Alberto abbati successisse
abbas Miria-
censis quas-
tempus expetendi beati reliquias Euspicii, sup- Asenarium anno 1029. Hoc si verum est, obiit
dam S. Bu- plex rogaturus regem adiit cum fratribus suis : Albertus eodem anno, quo dedicationi interfuit.
spicii rcli-
quias impc- preces quorum nobilissimus rex, qui etiam Mi-
trat,
ciacense ccenobium plurimum diligens optimis
'
nlias i|isius amplificavit bonis, faventibus ipsis *
primatibus

'
alias Tc-
regis , insuper strenuissimo viro praedicti loci
decano domno Tedelino *, cujus maxima appa-
MIRACULA
delmo
rent in Miciacensi loco beneficia, quod petebatur,
libentissime annuit. In crastino autem die dedi- Ex seculo vi Benedictino apud Mabillo-
cationis, quae est decimo sexto Kalendas Julii, nium parte i, pag. 314 et 315.
* alias Letc- fratres duo ,
quorum est nomen Laterius *
et
rius
Odo, jussi sunt a praefato rege mitissimo, et jam
nominato reverendo decano urnam, in qua san- Quia Sanctorum gloria eo amplius dilatatur et Jndreas ab-
' alias reclu- ctissimi Euspicii corpus reclausum * fuerat ape- excrescit, quo latius diffusa propagatur bas Hticia-
sum ne ;
censis,
rire, pallioque non minoris pretii, quo sancta virtutibus eorum invidere potius quam
delectari
ipsius tegebantur ossa, detegere, et
partem reli- videremur j si qua? ab eis laudabiliter gesta tem-
quiarum ejusdem Sancti, ut expostulaveramus, pore sepulta ex negligentia sub modio
preme-
• atias perfi- accipere. Quod cum summo gaudio excipientes *, rentur quse recenter gesta et sub
cienles
:
oculis omni
illico obortis lacrymis, pro pietate sui et omnium laude digna gloriosissimi confessoris
sui Euspicii
nostrorum Patroni, videlicet primi pastoris Mi- Salvatoris clementia fidelibus suis
contulit, ipsa
ciacensis, erexit se ad eorum obtutus, quasi pro cogit universitas litteris immortalibusalligari.
benedictione filiorum.dexterum ipsiusbrachium.
A
patre itaque ipsius loci, ubi haec gesta sunt, An-
Quo visolaetiettrementes exinde illud attrahunt, drea a habentes exordium quae sub ipso
et in
,

quoque honorificentius possunt, quo paraverant, ipso miriflca contigisse novimus,

non tam ser-
recondunt. monum venustae sobrietati,
"
aiias San-
quam veritati indul-
3 Tectis deinde altrinsecus sacris * reliquiis et gemus. Inferiori quippe inguine periculoque
ctis vici-
qux a rnona- gratantissime partem, quas eis concessa fuerat, niori, letali quodam affligebatur
tumore, quo
ctiis Micm-
censibus nin-
secum ferentes, recedunt, atque protinus nun- yehementius paulatim protuberante, acsi totum
gno honorc cium dirigunt, quatenus fratres cum honore con- inguen sibi subjici morbus ille decertaret.
excipiuntvr.
gruo longe eis occurrerent a monasterio. Man- inquam, infestatus incommodo, ipso
2 Tali,
implorata
datis obsequentes fratres excipiunt Patroni sui
die solemni Ascensionis Dominicaeobsequentium ope S. Eu-
cum omni jubilo sanctas reliquias, sicque cum fratrum manibus innixus, ad ecclesiam accessit
spicii.pcri-
culoso tiimo-
laudibus et cum honore, quantum mortalibus expletisque ex more Missarura solemniis, re liberatur,
cura

Vis
 :

DIE VIGESIMA JULII. 79

vis morbi incessanter validior coalesceret, ut vel dem plenam atque perfectam loquendi facultatem £x impressis

levis tactus reformidantem offenderet,

omnisque acceperat, silentii torpore sopita est. Quo mater
medicantium ars frustra deperiret, sedit tandem infortunio non mediocriter permota, quod solum

animo salubre consilium non humani ingenii huic malo remedium adhibere potcrat, in plateis
per coaetaneorum consortia filium passioni
opem vel operam ulterius implorare, sed totum si-

lentii subjectum mcerens trahebat ut si forte ex

se divinae virtuti sanctissimi confessoris Euspicii
:

intercessionibus commendare ; spem certam con- industria obmutesceret, consimilium puerorum

cipiens se citissimse saluti posse restitui, si dolo- colloquiis invitata lingua facilius solveretur.

ris vulnus divino tangi medicamine mereretur. 4 At cum nullatenus vox, sed solus risus ex- puer mutui
loquetam re-
Ad piam itaque ipsius petitionem [profertur] torqueretur, non voluntariae taciturnitatis cau- cuperat.
incomparabilis ille thesaurus noster dextera bea- sam, sed impossibilitatis esse sentit; jamjamque
tissimi Euspicii, cujus crucis munimine robora- exspes et mente jacens, quid ageret haesitans et
tus, quo morbus validius sese infuderat, sacro ignara, piis tandem condolentium suggeslioni-
tactu linirijubet. Jamque de salute securus, ipso bus acquiescens, vehementer anxia, pro impe-
die dum fessa membra dolore aliquantulum mi- tranda Salvatoris clementia ad memoratas glo-
tigato optata quiete refovens impensius obdor- riosissimi confessoris Euspicii reliquias avidius

miret , tumor -repente dissolvitur, tensa cutis maturabat. Matri enim pro sanitate filii solicitae
laxatur, dolor excluditur : quodque intus latue- mors erat ipsa celeritas. Petit itaque supplex et
rat putredinis, nimio fluxu ipsum dormientem devota, ut quod latenti vulnere inimicus inflixe-
excitat, et quod fide praesumpserat, effectu pro- rat, Sancti meritis ac precibus redimeretur. Cum
sequente completum considerat. Sic demum sa- igitur infantulus ille elinguis deosculata dextera,

nitatem plenissimam adeptus, Deo et interpella- vinum, quod beatae reliquiae immersione sua sa-
tori suo beato Euspicio debitas atque innumeras craverant, degustasset, jam lingua palpitans et E
grates retulit. paulatim quodam modo stupendo ad alicujus vo-
el ejusdem 3 Erat quaedam muliercula villae ipsius inco- cabuli expressionem soluta, antequam claustra
intercessione
la, cui Miciacense monasterium praeeminet, quae monasteriimatercum puero egrediens excederet,
licet in rebus tenuis et abjecta, naturae tamen ex integro, quod amiserat, complevit officium.
non invidentis foecunditate sibi perspicua, filio

ex partu suscepto, adversantis fortunae solabatur ANNOTATA.

tristitiam, et in eo delectata est, ut in omnibus
divitiis. Cujus sedula nutrix cum
affectibus tenerrime diligeret, et eo solo pignore
ridiculae b paupertatis temperaret infamiam cum
jam plenis et capacioribus adolesceret annis, ad
eum maternis
a Andreas ille in Catalogo abbatum Miciacen-
; sium apud Sausseyum dicitur vixisse anno 1171.
Unde hujus miraculi tempus prxterpropter colligi

cumulum infelicitatis nubilosior fortuna adji-

, potest.

ciens pro prolis defraudatae profectu fraudulenti b Ex sensu patet, hic paupertatem pro ignomi-
inimici infestatione lingua infantuli, quae jam pri- niosa vocari ridiculam, quia sxpe pauperes ridentur.

DE S. SEVERA VIRGINE
APUD TREVIROS. J. B. S.

F
Ms. Kalendario Be-
CIBCA
ANNIJI DCLX.
De illustri hac S. Modoaldi sorore, in monu-
mentis Trevirensibus propemodum ignota,
agere non prxtermisit is, qui sancti Tre-
eo die ipsam signatam esse in
nedictino S. Salvatoris,
huc remissam :
melius ex Romano et aliis
quando a Wione, Dorganio, Me-
virensis antistilis Acta salis eleganter re- nardo ceterisque monasticis festivitas ejus celebratur.
Ex Vila S. censuit Stephanus abbas S. Jacobi Leodiensis, a Bucelini oratio nihil addit iis, qux de ipsapluribus
Modoaldi
cognila nobis jam pridem edita ad diem xn Maii. Nimirum et certius a Stephano prxdicata sunt ; Trithemius
prxclarissimx Virginis elogium istic texuit, eam- autem non nulla miscuit pridem a nobis refutata.
que a Sancto fratre, exstructo ad S. Symphoriani Magis placet Lectio Trevirensis, quam hic subjicio
parthenoni prxpositam ostendit; ut quidquid de Severa virgo multarum et magnarum propinqui-
aliis virginum coenobiis ab eodem sancto Prxsule tatum, a S. Modoaldo episcopo ejus fratre mo-
conditis dubitari modo possit, de hoc sane res exlra nasterio monialium, quod ipse in ripa Mosellae,
controversiam posita sit. Encomium quam
pluribus, divi Symphoriani martyris honori construxerat,
forte necesse erat, verbis conceptum, quamquam in praeficitur : cui sancti Benedicti disciplinam ser-
prxdictis S. Modoaldi Actis olim excusum, hic vandam tradidit. Et quae erat fraternae virtutis
proprio suo loco inserere non dubitavi, prxsertim haud degener, et praestanti religione femina, ex-
cum de sanctx hujusce Virginis gestis, nih.il memo- cellentibus istic Christianae perfectionis exem-
rix proditum alibi invencrim, prxterquam in Lc- plis per omne vitae tempus, effulsit. Demum fra-
ctionario Trevirensi, alibi sxpius citato, unde nihil tri viam ad beatam vitam muniens, obdormivit
magnopere erui posse parspicies quod a laudato in Domino, ad beatum Symphorianum sepulta.
,

Stephano pluribus descriptum non sit. Inde vero Ludolphi archiepiscopi tempore, sae-
elogium tia- ZPorro hodiernum S. Severae apud Trevirenses viente in ecclesia Treverensi schismate, ad S.
«' i» Lectio-
"ario Trevi- cultum satis
certum redditjam dictum Lectionarium. Matthioe basilicam translata est.
rensi,
Notavit Bollandus xxvi Februarii 3 Quod in hac lectione primum ponitur, multa-
in Prxlermissis

rum
 :

80 DE S. SEVERA VIRGINE.
AUCTOHE rum et magnarum propinquitatum fnisse alludit multo splendidius ac spectabilius, quam fuerit
J.B. S. omnino ad ea, qux Stcphanus de S. Modoaldi pro- illud famosissimum Salomonis templum, auro et
quod in i>nu
culis cxvli- genie memoravit ; qua de re consuli merentur Hen- argento ac tot mirificis expositum argumentis.
catur. Ibiquippe congregationem sanctarum Virginum
schenii annotationespag. 54; tum ea qnx de S. Itta
sive Iduberga dittputavit ad vm Maii pag. 307; ex tamquam dulcisonos adolescentularum choros,
quibus equidem necdum consequi video, qux tam in nuptiis Christi ecclesise jugiter laudes canen-
rotunde a Wione pronuntiata sunt, et ex eo a tium, instituit, de quibus sponsa in laudibus
Bucelino descripta; Severam patre nimirum S. sponsi videtur illud in Canticis dicere : Oleum
natam esse Arnoaldo Austrasias duoe, matre Oda effusum nomen tuum, ideo adolescentulse dilexe-
Sueviae ducissa ;
quidquid ista se legisse asserat runt Quibus etiam ad regularis vigorem di-
te.

apud Rosiercs : quo fieret ut et S. Arnulfi Metensis servandum, sororem suam praefecit, no-
sciplinae

episcopi soror esset hsec nostra S. Severa. At enim mine Severam quae secundum nominis sui prae-
;

operx prctium non est, spinosam silvam hic denuo sagium et convenientiam, digna prsesidentis ani-
ingredi; de genealogia Francica investigationes no- mi severitate copulam carnis, opes, gloriam et
vas invenies, occasionc jam dicti S. Arnulfi ad xvm cuncta quse peritura noverat, cum ipsa sui nobi-
Julii. Qnod vero postremum dicitur, ad S. Mathiae litate et corporis specie, qu;e vermibus exaranda
basilicam translatam fuisse, credam auctori Le- erat, parvipendenda esse dijudieans, virginitatem
ctionarii. Utrum hodiedum superstiles ibidem sint suam Christo illibatam obtulerat.
reliquix, an alio fortasse loco depositx, a Treviren- 2 In cujus fideetamore virgineam aciem, quam quod illa pj.
tssinie rexit,
sibus doceri cupio : notavit editio Usuardina Lubeco- sponso collegerat, tam materna pietate quam
Coloniensis nescio quo auctore, sepultam fuisse in magistra severitate confirmans, omnem eis san-
ecclesia S. Eucharii, quod cum jam diclis nemo ctse institutionis diligentiam exhibebat. Nihil il-

facile conciliavcrit. Hus severitate jucundius, nihil jucundidate seve-

Nemoria in 4 In numerosa acie sanctarum Virginum et vi- rius .- lsetitia illius tristis, tristitia suavis : inculta
pluribus
Martvrolo- duarumqux S. Scholasticx exemplum imitatx sint, vestis, oculi demissi, caput inclinatum, incessus
giis
ad x Februarii cap. 6. pag. 411 locus etiam datus gravis, cibus tenuis, ita sane, ut cum omnia Deo
est. S. Severae abbatissae monasterii S. Sympho- digna faceret, nihil tamen dignum se feeisse cre-
riani Treviris. De eodem parthenone in ripa Mo- deret, comitesque suas plus exemplis doceret
sellae ad urbis moenia educto, meminit Browcrus, quam verbis. Nec deerat ei venerandi fratris sui
cui prxdictam S. Severam sororem propriam assidua consolatio, qui in modum reris candentis
magistram dederit S. Modoaldus, regula D. Be- ardens desiuSrio, sonans verbo, per scintillas
nedicti omnibus prasscripta unde et in monasticis ; sacrse exhortationis animum Virginis ad amorem
celebrem jam diximus ejus memoriam, quibus Ma- Dei fortius accenderet, et ut aiunt oleum camino
billonium in Actis SS. Benedictinorum non assen- adderet. Benedictum et Scholasticam crederes :
tiri, ex ejus silentio satis colligitur; neque in Anna- idem desiderium, non impar studium, eamdem
libus, ubi ipsam nominat, de Ordine quidquam pro- erga Dei cultum devotionem in istis videres.
lulit : non magis quam auctaria Usuardina, in qui- Illum non magistrum, sed discipulum putares :

bus tamen notissima est. Ultrajectensis, Leydensis, istam non dominam, sed ancillam humilem sesti-
Albergensis et Danicus eadem phrasi utuntur mares nisi quod eo magis ille servus, haec an-
;

Treveris, S. Severae virginis, sororis S. Mo- cilla Christi esset,

quod uterque subjectis non
novaldi ejusdem loci episcopi ; in Bruxellensi dominari, sed ministrare videretur quorum di- ;

vero mclius legilur Modoaldi, quomodo etiam scri- gnam fldei et laboris remunerationem quia jam
bunt Ilagenoyensis Editio Lubeco-Coloniensis Gre- tempus est enarrare, prudentissimse Virginis vo-
venus etMolanus quibus adde Canisium; et recentio- cationem, sicut tempore praacessit, ita nostra
res alios ; solum Florarium Ms. adjecit, materte- prsecedere narratione faciamus.
ram fuisse S. Gertrudis ; in ea nempe hypothesi quod 3 Quse dum vocem sponsi vocantis audiret et in eorlem
fuerit soror S. ldubergx uxoris B. Pipini, quam dicentis Veni de Libano, sponsa mea, veni de
:
sancte mor-
tua.
controversiam hic non relegimus. Notavit alicubi Libano, veni coronaberis ista nihil demorata,
;

Browerus prxdictum S. Severae ccenobium vix suis pio respondit affectu : Ego dilecto
meo et ad me
ruderibussuperesse. Cetera ex Slcphano intelliges. conversio ejus. Statimque secuta vocantem,
cum
lampade accensa et ornata oleo optime nitentis
conscientise, digno est cum honore ab eo excepta,
et in illum sethereum thalamum cum multa San-

ELOGIUM ctorum exultatione introducta. In quo

tandem,
quod diu optaverat, feliciter collocata, inter dul-
cissimos dilecti sibi sponsi requiescit
amplexus ;

atque splendidissimis flliarum Sion

Ex Vita S. Modoaldi in Aclis xn Maii. agminibus
adjuncta, deliciis beatissima perennibus
delecta-
tur. Cujus sacratissimum corpus,
virgineis sti-
patum choris, virgineis conclamatum lamentis,
Monasterio Interea cum domus ejus deoorem diligeret, et cum psalmis et hymnis spiritualibus multo ho-
a fratre ex-
structo /ine- ad referendas dignas conditori laudes arden- nore in ecclesia supradicti Martyris, cui
summa
fieitur tissimo semper amore flagraret, super ripam strenuitate prEefuit, officiosissime estreconditum.
Mosellae oratormm m honore B. Symphoriani vere beata et venerabilis Viro-o' quae pro mor-
martyns exstruxit, opere quidem exiguum, et tali sponso immortalem elegit qua; pro lutea
artiflwosi schematis decore minus ambitiosum
; domo ccelestem thalamum commutavit '
Vere
sed, quod nobihus est, clarissimis virtutum
gem- beata et gloriosa, qua? pro brevi labore aeterna
mis ac pukherrimis virginei candoris margaritis,
beatitudine fruitur, pro vanis histriom.m
canti-

lenis
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 81

lenis, duloi angelorum concentu jucundatur. Haec meritis, quam pro honore et reverentia egregi
de vita et transitu clarissimae Virginis paucis li- fratris, memoriam et laudem ejus prarterire, de

bavimus neque enim justum erat, tam pro ipsius

: qua gaudent angeli et collaudant filiuta Dei.

DE S. VULMARO ABBATE SILVIACENSI

PROPE BONONIAM IN PICARDIA. G.C.

repetam, sufficiet adducere verba hodierni Martyro-

COMMENTARIUS PILEVIUS. logii Romani, quod hac die sic eum memorat : In
pago Boloniensi in Gallia S. Vulmari abbatis,
§ I. Sancti cultus, et pia sedificia ab ipso admirandse sanctitatis viri.
constructa. 3 Breviarium dioecesis Morinensis anno 1518 Breviartis-
impressum celebrat festivitatem S. Vulmari novem que
nc nlibi
cctcbratur.
EXEUNTE ocus olim Silviacus dictus, teste Mabillonio propriis lectionibus, qux partem Actorum continent,

S.
SECULO VII
SIVE INEUNTE
SECUI.O VIH.

fulma-
rns, qui nu-
B L in Actis
sec.
Sanctorum Ordinis S. Benedicti
3,part. \,pag. 233, nuncest oppidum
agri Bononiensis vulgo
quod nomen ex truncatis et in
Samer appellatum
unum conjunctis san-
ac proinde hic transcribendx non sunt,
hunc Commentarium prxvium Acta integra daturi
simus. Prxter alia loca, in quibus S.Vulmari me-
moria recolitur estpagus quidam inter Casletum et
,
cum post

men siiuni ctiVulmari vocabulis originem traxit quando ;

Belliolum Flandrix Occidentalis oppida situs, no-
dedil e.nidam mine Eecke, qui
nempe incolx pro Saint Vulmer, compendii causa, S. Vulmarum tamquam patronum
1'PliitUt,
ut fit, Samer usurparunt.
non raro Hoc loco S. veneratur. Memorant loci istius incolx, sese a quer-
Vulmarus seculo vn monasterium condidit quod , cu fhxc arbor Flandrice vocatur eecke vel eickc) in
S. Vulmari in nemore aut in Silviaco interdum quaS. Vulmarus habitavit, nomen traxisse, etquer-
appellaticr, ut distinguatur ab altero S. Vulmari cicam Sancti casam postea in magnum monasterium
monasterio, quod B. Ida vidua intra muros civila- conversam fuisse. Jacobus Meyerus in Annalibus
tis Bononiensis construxit, uti dictum est in ejus Flandrix lib. 1 ad annum Christi 668 de hac ety-
Vita ad diem xm Aprilis ab Henschenio nostro il- mologia et populi traditione ita scribit : Claruit eo-
lustrata. Ab hoc priori monasterio oppidum Samer dem tempore divus Vulmarus, Vulperto ac Duda
appellationem accepit, quod proinde rectius Latine in Bononiensibus ortus, qui relicta sponsa sua
oppidum S. Vulmari, quam Samerium vel Saul- Hostorholda parentibusque ac Wamaro fratre,
merium dixeris. Jacobus Malbrancus nosler in petiitmonasterium Alti montis in Nerviis, ubi
opere suo de Morinis lib. 6, cap. 38, docet, quo- postquam aliquantisper persancte vixisset, rever-
modo Nortmanni hoc oppidum monasterium fun-
et sus in patriam devenit in Mempiscum, vastam-
ditus everterint ; deinde lib. 7 ejusdem operis cap. que ingressus silvam in cava quadam arbore tri-
32 narrat, quomodo idem monasterium postea re- duum absque cibo egit : ea ab arbore Ekenses,
stauratum fuerit, ut suo loco videbimus. Lis est, an agri Casletani populus, nomen se trahere arbi-
S. Vulmarus in hoc monasterio a se condito, statim trantur. Vulmarum templi sui praesidem studiose
post obilum sepultus fuerit, de qua re postmodum venerantur, locumque, ubi quercus illa stabat,
agemus. Sed hic prius ejus cultum stabiliamus. se oslendere posse putant. Plura sanctitatis ejus
2 Non est dubitandum de hujus Viri sanctitate, monumentaper decursum videbimus. Interim sacra
in Mnrtiiro- F
quam veteres Martyrologi monumenta satis
aliaque xdificia et monasteria ab ipso exstructa investigemus.
logiis
probant. Imprimis Ado, a Rosweydo nostro editus, 4 Cum S. Vulmarus aliquamdiu habitasset in Sanctut in
xvii Junii ita eum annuntiat : Eodem die S. Vult- ccenobio Altimontensi, venit in Flandriam seu pa- ^'|"/'™, (
mari confessoris, admirandse sanctitatis et reli- gum Minpisco, ut Acta nostra loquuntur, quando ecctesiam
gionis viri. Usuardus ad eamdem diem xvn Junii quidam vir fidelis congruum ei dedit locum,
iisdem plane verbis utitur, nisi quod eum non Vult- ubi Dei ecclesiam construxit, et plurimos in eo-
marum, sed Vulmarum appellet. Martyrologium dem loco convertens ad Dei cultum instruxit per
Usuardi, quod monachus quidam Benedictinus anno
multa bona exempla. Quamvis non sit improbabile,
1718 Parisiis edidit, die xx Julii eamdem habet huic ecclesiec monasterium additum fuisse, tamen id
annuntiationem. Merito dubitari potest, an in hac ex his Actorum verbis non 'clare eruitur : potuit
postrema editione hxc annuntiatio loco suo collocata enim S. Vulmarus per bona exempla plurimos ad
sit qua de controversia vide Sollerium nostrum die
; Dei cultum convertere et instruere, etsi non xdifi-
xvn Junii et xx Julii in observationibus ad Usuar- caverit ibidem monasterium. Vellem, ut omnia, qux
dum pridem ab ipso illustratum. Apud eumdem Malbrancus noster in opere supra laudato lib. 3,
etiam videri possunt Auctaria Usuardina, inter qux cap. 40 de hoc Eeckensi monaslerio asserit, ex an-
editio Lubeco-Coloniensis Junii xvn S. Vulmarum tiquis monumcntis probarentur. Certe mirum est,
vocat discipulum sancti Judoci
confessoris. At ea- tam magnam molem ita a Nortmannis fuisse exci-
dem editio ad diem xx Julii tantum ita vestigia, de quibus anti-
habet : In sam, ut nulla superfuerint
pago Bononiensi depositio sancti Vulmari abba- qui scriptores meminerint. Porro ea, qux Malbran-
tis, presbyteri et confessoris. Ut similes variorum cus ex Iperio et Ms. Bertiniano citat, per meram
Martyrologiorum phrases cum txdio lectoris hic non conjecturam monasterio Eeckensi applicat, et de

Tomus v Julii. 14 alio

 82 DE S. VULMARO ABBATE SILVIACENSI.
U'CTORB alio quopiam ccenobio xque commode intelligi pos- geminum templum gerit. Malbrancus hic et alibi
G. C. stmt. Denique per pagum Merapiscum vel Mena- sxpius indicat, S. Vulmarum (nisse comitis Bono-
piscum non significalur determinalus aliquis pagus, niensis filium. Ego de hac re nihil certum apud
uti hodiedum loquimur, sed ipsa Flandria, aut sal- antiquos inveni nam scriplor Vitx tantum asserit,
:

tem magna ejusdem pars, uti videre licet in Vila eum ex Christianis et inclitis parentibus natum
S. Amandi ad diem vi Februarii illustrata, aliis- esse. Si mater ipsius fuisset comitissa Bononiensis,
que Belgicorum Sanctorum Actis passim obviis. non opinor, Sanctum fratri suo ita dicturum fuisse :

JJnde tota Iiujus monasterii moles traditione Ec- Tu vero et ipsa (nempe mater mca) quantum vires
ckensium potissimum nititur. suppetunt, mihi aliquam consolationem alimoniae
cl iu agro 5 DeindeVulmarus humanas laudes fugiens
S. impendite. Certe comiti Bononiensi vircs suppete-
Bonomensi
condidit du- ex pago Mempisco discessil, et ingressus quamdam bant ad alendum pauperem eremilam.
plex mona- silvam patrix sux vicinam, ibidem ecclesiam et duo 7 Idem Malbrancus lib.4, cap. 28 de monia- et allerum
sterium.
feminarum.
(recentiores scriptores tria enumerant) monasteria lium ccenobio hxc habet : Vix nno a Saulmeriensi-
construxit. De anonymus Actorum
his xdificiis bus Bononicam viam versus lapide occurrit Wile-
num. 13
scriptor sic loquitur Illo quoque tem- : ria in Silviaco, sic dicta ad alterius ejusdem no-
pore in eadem eremo construxit ecclesiam san- menclaturae discriraen; nunc vulgo Wiere est
ctus Vulmarus in honore sanctae Dei Genitri- nomen. Illic modo ruralis solum asdes residua
cis Mariae semperque Virginis, et beati Petri est, et amplius nihil verum insignis olim mo-
;

Apostolorum principis. Deinde cceperunt ad eum nasterii breve monumentum. Uti enim Vulmarus
confluere viri et feminae, ut potarentur de ejus viris, qui divino ejus alloquio eloquiove rapie-
immarcescibili fonte. Beatus autem Vir instrue- bantur, in monte inter frondosa et opaca virilem,
bat eos regulariter degens, et adunavit praecla- non minori
sic feminis zelo praeditis in declivi
ram congregationem utriusque sexus ; semota femineum ccetum dedit : cellas, triclinium, pe-
autera fuit habitatio virorum a sexu fragili. Ma- ristylia, partheniam aedem instar superioris ex-
billonius in observationibus prxviis ad Vitam S. aedificavit. Dein lib. 6, cap. 38 cladem a Nort-
Vulmari num. 3 de his monasteriis ita scribit j mannis utrique monasterio illatam ita exponit :

Inde in natale solum se reddidit, ubi tria mona- Porro in Saulmerium ipsum involarunt, civita-
steria, virorum unum, duo virginum aedificasse tem in monte sitam radicitus exstirpantes, in-
dicitur ;
quamquam in utraque ipsius Vita duo- censo penitus monasterio Ab Saulmerio
rum tantum mentio facta videtur. Vileriam in monte descendere in vallem Wierensem lapide
Silviaco, vulgo Wiere aux bois, appellant locum, dissitam, ubi femineum D. Heremberthae, quae
ubi conditus parthenon, modo excisus, uno la- S. Vulmari neptis erat, coenobium [invaserunt].
pide ab oppido S. Vulmari, quod Saulmerium Diffugerant sanctimoniales ac praecipuam aspor-
seu Samerium, vernacule Samer, vocant. Hic tarant supellectilem quod male habuit Nort-
:

Vulmarus condidit virorum ccenobium, et (si re- mannos, utpote mulierosos homines, qui jam to-
centioribus credimus) aliud puellarum. Superest ties frustrati, cupidinibus suis nequiverant an-
etiam nunc monasterium virorum, congregationi Nihil hic residui voluere, quin flammis
cillari.
S. Mauri nuper unitum, quod oppido nomen et omnino deperiret. Denique Malbrancus lib. 7,
augmentum peperit. cap. 32 quomodo Saulmeriense monachorum
refert,
uniun utr 6 Malbrancus nostcr jam sxpe citatus lib. 4,
rutn
camobium Nortmannicis assurrexerit, et
e faviltis
cap. 27 dt virorum monasterio aliisque circumstan- Wierense monialium monasterium in cinere suo
tiis ita facunde disserit : Cum vitam in Silviaco
sepultum remanserit. ffxc de cultu Sancti et sacris
suo degeret inedia, frigore et nuditate horridam, ejusdem xdificiis dicta sufflciant. Nunc aliqua ad
innuraeros advenas ad se non modo visendum, ipsum propius spectantia examinemus.
sed ad sui sequelam simul pellexit, magis liomi-
nes acerbitatibus suis, quam mundus voluptatum
suarum illecebris inescando : siquidem e Gallia
ac Morinis praesertim ad § II. Sancti chronotaxis, sepultura,
ramosam illam solitudi-
nem avide confluentes, ccelestis doctrinae quasi reliquiae, Acta et miracula.
ambrosia pastos, et divini amoris nectare pene
ebrios detinebat ita ut ipsi postmodum mutuis
:

igniculis additum fomitera excitantes, idem vitae Malbrancus noster in chronologia, tomo i de Mo- Chronologica
institutum arripere stimularentur. Itaque multi- vtlx Vulnut-
rinis prxfixa prxcipuas Vulmarianx vitx
,
ruinie series
tudine non exigua disciplinae asperioris spem fa- partes certis fere annis alligat. An ex solidis mo-
ciente, ccepit domicilia monachorum usibus ac- numentis an ex , conjecturis hanc chronologicam
commoda moliri. Etiam accessit basilica in ho- annorum notitiam hauserit, ignoro. Juverit saltem
norem augustissimae Virginis, Principisque Apo- chronotaxin hic proponere.
illius Anno dcxxxxii,
stolorum non parum augusta; quo in opere docuit inquit, Vulmarusrescissis nuptiisfugit, et ad Alti-
suam non minus in magnificis Deo structuris, montense monasterium moratur.... Anno dclviii
quam casa et tuguriolo parandis in-
sibi in vili
pariter S.Vulmarus in Eekensi memore sedem
dustriam versari. Stetit haec moles in prasdio, flgit eremiticam Anno dclxxvii, ait, S.
quod jure alioquin hereditario ad ipsum devolve- Vulmarus tempora ex Eekensi mona-
circa haec
batur, eo loco, ubi jam Saulmerium seu S. Vul- sterio discedens agit eremitam in Silviaco suo..,
mari oppidum ita ut patria domus Saulmerium
:
Anno dclxxxviii Ceadvalla rex Occidentalium
inter et Bononiam interjaceret. Istius paterni Saxonum in Anglia instruitur in Silviaco a S.
castelli
nonnulla adhuc visuntur vestigia brevis ; Vulmaro abbate... Anno dcxcvii decedit in Sil-
autem eremus in grande monasterium, deinde in
viaco S. Vulmarus xx Julii. Unus ex his annis
concinnum oppidum excrevit, quod etiamnum
satis videtur certus, nempe dum dicitur rex Cead-

vala
 DIE VIGESIMA JULII. 83

Sanctum nostrum anno 688 invisisse nam :

coram adstantibus dixit Vere scio, beate Wan- : AICTORE
vala G. C.
rjenlis Anglorum dregisile, hic tuam vigilare virtutem pro conso-
venerabilis Beda in Historia eccles.
7 testatur, illum regem Romx paulo ciandis tibi collegae Vulmari sacris artubus,
tui
lib 5, cap.
famulis tuis laborem istum impendere quod et
perceptum baptismum anno 689 obiisse. Conso-
;
post
Acta, prxter Ms. no- factum Aperto ergo sacrosancto loculo cor-
est.
nant omnia Mss. S. Vulmari
amanuensis oscitan- poris sancti Vulmari, bina membrorum pii Con-
strum, in quo haucl dubie per
fessoris occulto Dei beneficio promeruit et
tiam octo anni omissi sunt. Ceterum
sicut reliquos ,

unum episcopali benedictione gratias agens

annos a Malbranco signatos erroris convincere non
,

ita antiquis testimoniis destituti, eosdem Deo, suscepit.

possumus,
postmoaum
At saltem annum conversio- 11 Reliquix S. Vulmari, quas abbas Blandi- ab lnereticis
probare non audemus.
niensis accepit, Gandavi a Calvinistis seculo xvi divapnUt
dubium esse, patebit ex sequentibus.
nis et mortis sunt.
dissipatx sunt. Neque furibundas hxreticorum ma-
in omniius 9 Imprimis Malbrancus confidenter asserit, S.
nus evaserunt sacra ejusdem Sancti ossa apud Mo-
iion est cer- Vulmarum anno 642 ad Altimontense monasterium
rinos diu conservata, de quibus Malbrancus lib. 6,
fugisse. Interim non desunt graves auctores, qui
monasterii erectionem ultra annum 642 dif- cap. 38 occasione Nortmannicx vastationis ita scri-
istius

ferunt, ut videre est in Commentario prxvio ad bit : Quod ad D. Vulmari corpus, pretiosissimam
totius Bononesi gazam, attinet, superioris seculi
Vitam S. Vincentii Madelgarii die xiv Julii illu-
haeretici et iconoclastae videntur majori Nor-
stratam § I, num. 8. Neque certius est mortis tem-
mannis barbarie fuisse concitati cum enim
pus, quam Malbrancus anno 697 collocat : Mabil-
:

lonius enim vitam illius plus quam ad decem annos ascetse excogitata quam optima potuerunt late-
extendit, in notis ad Acta S. Vulmari sic de obitu bra, paucis admodum consciis, intra crassioris
ejus disserens : Et quidem circiter annum dccx muri csementa. sacra Divi lipsana abdidissent,
siquidem anno dclxxxviii monasterii Sil- nullo extrinsecus apparente vestigio, perfidi lu-
obiit ;

culentam in propatulo mercedem proposuere

viacensis fundamenta posuit ex num. 10. Certe
minimum viginti apud Silviacum morari illi, qui latebras recelaret. Vicit fabri murarii
annis
famulum auri sacra cupido, ita ut mille sannis
eum oportuit, ut duo triave monasteria nume-
fuerint in Divum debacchati, eaque peregerint.
roso discipulorum ccetu impleret. Faleor, hanc
Mabillonii rationem non omnino urgere, ut vita S. quibus nihil simile legimus a Danis actitatum.

Vulmari tamdiu protrahatur potuit enim spatio :

Nescio, an omnia Sancti ossa in hac iconoclasta-
rum irruptione perierint, an vero aliqua, fortasse
decem annorum ( etiam viginti annos Silviacensi
antea ecclesiis aut monasteriis communicata,
ejus commorationi assignat Malbrancus) cluo mona-
aliis

steria xdificare. Atlamen ex hoc annorum discri-

rabiem hxreticorum ejfugerint. Id curiosis sancti

mine saltem colligitur, chronotaxin Malbranci non Abbatis sodalibus aut popularibus indagandum re-

usque adeo certam esse. linquimus. Nos interea de manuscriptis et edilis

Mabillonium Actis hic pauca prxmonebimus.
Rcliquiee 10 Altera inter Malbrancum ct illius
Saneti prius
controversia est de primo sepulturx loco : Malbran- 12 Mabillonius in Observationibus prxviis ad Examinan-
in cccnobio a tur varia
se construclo
cus quippe lib. 4, cap. 45 existimat, S. Vulmarum Vitam S. Vulmari num. i, ait, sese vidisse duo ilss. S. Vul-
sepultit,
primo sepultum esse in sacrario, quod etiamnum Mss. Actorum exemplaria, quorum unum ab inter- mari Acla
polatore quodam tot parachronismis et erroribus erat
S. Vulmari dicitur, ad forum Bononise altioris,

monasterio suo redditum, compluribus in- infectum, ut illud consulto rejecerit. Alterum vero
at postea

claruisse miraculis. Contra Mabillonius contendit, in Actis Sanctorum Ordinis S. Benedicti sec. iii,
ejus corpus, primo in monasterio Silviacensi condi- part. i, pag. 234 ex Ms. Bibliothecx Gerardimon-
tum,postea Bononiam fuisse translatum. Mabillonii tensis edidit. Habemus nos prxterea quatuor alia

opinio videtur prxferenda, quia Acta ab antiquo eorumdem Actorum Mss., inter qux est quoddam
auctore scripta sic habent num. 20 : Tunc huma- Vitx Vulmarianx fragmentum, ex Ms. Audoma-
desumptum, quod gesta Sancti alia plane
tum est corpus beati Vulmari cum reverentia rensi
phrasi verbosius narrare incipit. Alterum est Ms.
magna in propria hereditate. Antea autem eadem
Acta num. 10 dixerant : Ipsa vero sylva ejus he- Ultrajectinum S. Salvatoris, quod ex prolixioribus

reditas fuerat. Unde videlur legitime sequi, eum Actis est contractum. Tertium exstat in codice no-
construxerat, sepul- stro Valcellensi, qui sinceram et integram, excepto
in ccenobio, quod in illa silva

tum esse. Deinde Mabillonius in Appendice ad Vi- prologo, refert S. Vulmari Vitam una cum mira-
tam S. Vulmari probat, ejus reliquias e monasterio culis, qux Mabillonius in suo Ms. Gerardimon-
Silviacensi Bononiam translatas fuisse, ut testatur tensi non invenisse, scd tantum apud interpolatorem
historia translationis SS. Wandregisili et Ansber- legisse videtur. Quartum denique descriptum est ex

ti, de qua nos, Deo favente, ad diem xxn Julii codice Aquicinctino a fol. 37, in quo sine parachro-

pluribus agemus. In ea monachus Blandiniensis nismis, a Mabillonio indicatis. narrantur S. Vul-

apud Mabillonium in Actis Sanctorum Ordinis S. mari gesta ct miracula, qux cum codice Valcellcnsi

Benedicti sec. v pag. 205 narrtit sequentia : Ecce ferme ad verbum conveniunt. In eodem codice prx-
enim in nostrates gravis suspicio oritur, gravior pgitur Actis prologus, qui in Aliis Mss. deest. ct
seditio suscitatur, dicentes corpus egregii con- ex quo colligitur, scriptorem Vitx non fuisse syn-
fessoris Vulmari atque abbatis a nobis esse sub- chronum, sed ea tantum narrare, qux venerabilium
latum ; cujus rei materiam excitabant duo cle- hominum narratione comperta habuit. Mabillo-
rici, quorum alter dicebatur Notgerus, alter nius censet, anomjmum Vitx scriptorem essc anti-

Helgerus unus eorum sancti Vulmari praeposi-

:
quum. Idem ego suspicor, etsi detcrmimitam illius
tus, alterque aedituus Videns autem abbas, xtatem detegere non possim. Ex codice Aquicincti-

eos sibi nullo modo acquiescere, neque cneptam no cum aliis Mss. collato dabimus Sancti aostri
pertinaciam deponere, id pro omine imminentis Vitam et miracula, a Mabillonio omissa, qux in

editwne nostra capite tertio comprehendenlur.

sibi laetitiae praesagus accepit. Unde et cunctis
13
 ; ,

84 VITA S. VULMARI ABBATIS SILVIACENSIS.

AIXTORF. 13 At cum miraculorum mentio inciderit, non
G. C. possum, quin de illis etiam pauca preemoneam. Vi-
ri miracula
idem auctor, qui Sancti Acta
,

qum detur ea collegisse

inter
Mntbrnnriis conscripsit, ut ex textus continuatione non improba-
nnniiiini pro-
tiiqiiiin collo- biliter eruitur. Ceterum num. 21 profitetur, se VITA
cat,
narrare ea miracula, quorum multi adhuc testes
supersunt, quibus haec contigit vidisse. Imo num. Auctore Anonymo.
26 dicit : Hoc quoque, quod subjungo, ego ipse
et alii quamplurimi oculis nostris vidimus. At
hic scriplor anliquus non meminit de annuo prodi- Ex Ms. codice ccenobii Aquicinctini,
tantummodo post ipsius obitum ccepit) quod
gio (forte cum aliis Mss. collato.
Malbrancus noster ab immemorabili tempore usque
de seculum xv conligisse affirmat, et de quo lib. 4
cap. 45 ita preefatur Non tacendum, quod ab :
PROLOGUS.
omni retro memoria ad xv seculum pertigisse
videtur praeterquam quod Saulmeriensibus et
:

Diverniensibus pro comperto sit, narratum mihi Scripturus Vitam beati Vulmari, habitatorem Auclor nar-
a nepote cujusdam Petri Eulart, qui xovi nume- ejus invoco Spiritum sanctum, ut, qui ei ta- raturus, qun
de S. Vulim-
rabat annos, et jam a xxxx e vita migravit, in iis lem conversationem largiri dignatus est, tantum ro audivit,
Magno animi sensu stylum excu-
partibus figens domicilium. etiam sermonem tribuat narrandi quatenus et ;
sat.
suis nepotibus (quorum alter in nostra Societate vestrse charitati debitum servitutis impendam,
superstes) recensebathoccemiraculum, majorum et ne is lateat, qui omnimodis imitandus est. In
suorum aetate patrari solitum. primis volo vos scire, quia non omnia illius ge-
quodhic nnr- 14 Deinde Malbrancus rem stupendam narrat sta stilo comprehendi possunt. Ea igitur, quae
rntur.
his verbis Quotannis inventse cruci sacro die,
: tantum de illo sunt venerabilium hominum nar-
celebriore circum ritu et supplicatione compita ratione comperta, non ambigo calamo conscri-
obire in more positum fuit Saulmeriensibus. Pia bere sacrse auctoritatis exemplo ;
quia Marcus et
hujusmodi institutione ingens in Vulmaro crucis Lucas Evangelium, quod descripserunt, non vi-
studium recolebatur. Et illud quam Deo gratum, su, sed auditu didicerunt. Obsecro autem eos,
non homines solum, sed ferae ipsae comproba- qui hunc libellum lecturi sunt, ut animus eorum
runt. Siquidem paulo ante supplicationis e tem- non abhorrescat, quia rustico et inornato ser-
plo ineundae principium, in procinctu stabant pro mone hsec comprehensa sunt, sed potius animo
valvis cervi duo, qui concito cursu e profundis advertant, quia non in eloquentia, sed in fide
Sylviaci recessibus advolarant : sed summa cum constat regnum Dei, et meminerint, quia salus
modestia prseibant pompse. Et sicubi facienda mundi non ab oratoribus, neque a philosophis
mora, pariter haerere cervi. Fiebat e vicinis et sed a piscatoribus est prasdicata cum, si utile
:

remotis partibus maximam ad spectaculi inso- fuisset, id quoque Dominus praestare potuisset.
lentiam concursatio. Peracto solemni ritu, vi- Sed jam nunc articulum reflectamus ad ea, quse
disses se iterum valvis reddere feras, prono in proposuimus.
sacrum limen capite ; dein sylvas suas ocyssime
repetere alteram : altera remanens communibus
expensis alebatur aliquamdiu, et cedebat in pa-
stum indigenis . Anno insequenti qui ad sua CAPUT I.

transfugerat cervus, alium sibi comitem redu-

cere solitus, officiosam suam supplicationi ope-
ram eadem prorsus ratione impendere, restare Sancti patria, parentes, conversionis oc-
etiam ad basilicse fores, socio se in nemora ad casio, vita monastica in cicnobio Alti-
annum Atque in multa secula perenne
recipiente. montensi, et vita eremitica inFlandria.
stetit cervorum obsequium scilicet quamdiu :

tacitam fidem servarunt incolae. Quondam enim

(uti se suis cancellis continere nequit humana Vulmarus inferioribus Gallise partibus haud S. fidmarus
curiositas, novis forsan per bella accedentibus longe a littore maris, in pago Bononiensi sponsam
de-
serens
incolis et portentoso
superiorum annorum expe- o in villa nuncupata Silviaco b et Christianis a b
rimento necdum plane instructis) utrumque cer- atque inclytis parentibus est editus. Pater ejus
vum penes se retinere voluerunt, et deinceps ne Vulbertus nomine, genitrix vero Duda; frater
unus quidem comparuit. Unde qu* in hodier- vero ejus Vualmarus * nuncupatur. Prasfatus • alias Wa-
num diem circumfertur nomenclatura, ingratum ergo vir sanctus Vulmarus tempore juventutis marus
illius curiositatis indicium, ad
advenas est illos suae conjugem duxit nomine Osterhildam *, quse •
nlias Hi-
referenda quia indigenis inveteratam adeo di- sioraldam «
:
erat desponsata ab alio viro nomine Vuilmaro. Holcoroldam
vinae benignitatis consuetudinem devenerantibus
Sed ipse Vuilmarus accusavit praadictum Dei
mens tam improvida numquam incidisset, civi- famulum propter memoratam feminam ad prin-
cis praefectis 1111 rei haud dubie advigilantibus. cipem Francorum; et per ejusdem jussionem
Hujus miraculi veritatem penes virum fide dignis- principis adeptus est Vuilmarus
sponsam suam
simum relinquimus, et S. Vulmari gesta ac mira- superiusmemoratam.
cula ex Ms. nostro typis vulgamus.
3 Sanctus vero Vulmarus postquam reliquit pctit 111°"?-
steriitr»
*w
conjugem petiit monasterium recto tramite
, rnoiiteii^'
quod est situm in pago Hainonense c Altus mons
nomine, ibique a patre ejusdem monasterii liben-

tissime
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 85

tissime susceptus est. Tunc primitus rector ejus-

demque noctibus, neminem videns, nec cibum ex mss.

dem ccenobii injunxit ei causa obedientiae boum omnino sumens. Tunc pius ac misericors Domi-
nus, qui est inspector omnium, respexit ejus
fratrum curam gerere, ac ligna ad eorum offiei-
devotissimum jejunium et afflictionem sui corpo-
nam ministrare. Ille vero, ut erat prompti ani-
obedientiam exercebat. Sed ris misitque sanctum angelum per visionem, ad
mi, injunctam sibi ;

postea, ut erat vir fultus adminiculo Spiritus

quemdam virum fidelem, increpans eum ac di-

sancti, instigante eodem Spiritu ad scholam per- cens Tu quidem delicias

: tibi praeparas, et ser-

rexit, alphabetum postulavit sibi scribi, nam vus meus illa in eremo fame periclitatur. Qui
antea illiteratus erat. expergefactus diluculo suae intimavit uxori per

4 Quadam vero die consueto more pergebat ordinem, qualiter ei fuerat per angelum visio
ln qno boiim
curam gerit.
beatus Vulmarus ad silvam cum vehiculo, et de- hujuscemodi intimata. Attamen testabatur, se
ferens secum manu tabulam ac legens pergebat ignorare locum, ubi Dei famulus morabatur.

ante boves, sicut mos est bubulcis. Intento vero 8 Tunc inquit ejus conjunx Vade sine ulla vbiavirodi- :

v mvem ' '

eo lectioni ac diligenter scrutante, substitit pau- dubitatione, et fac prout tibi ostensum est. Ego t U r

lisper vehiculum. Nec mora post tergum aspiciens vero praeparabo tibi panem et alia necessaria

vidit illud retro stare, regressusque assumpsit si autem a Deo est ille, comitabitur tecum usque
illud, ac peregit incceptum opus. Postquam vero ad destinatum locum. Tunc ille accepit sumptus*, 'id est anno-
nam
talis ejus intentio nota facta est abbati monaste- ascendens equum. Dixit autem ad eum uxor ejus :

rii, prsecepit ei, ut ad scholam pergeret, et dili- Sine equum ire in quamcumque partem voluerit,

genti cura litteras disceret ; memoratam vero Dominus te perducet ad locum, ubi ejus famulus
obedientiam alii commisit viro. Tunc demum conservatur. Qui ita faciens, Deo annuente per-
omnibus esse obe-
clericus effectus est, et ccepit venit ad arborem illam, ubi Domini .lesu Christi

B diens a minimo usque ad maximum. Servus orationi vacabat. Cum autem procul aspe-
ei ullra aliud 5 Non arbitror praetereundum esse hoc, quod xisset Virum Dei , inquit ad eum : Dic mihi , si
tmmilitalis
solitus erat facere vir Dei Vulmarus nocturno ; tu es servus Jesu Christi ? Quia Dominus misit
ofjicium obii
scilicet tempore omnibus pausantibus silenter me ad te. Qui respondens dixit : Licet indignus,

accipere calciarios d fratrum ac lavare, et ad tamen servus ejus sum, eique, in quantum prse-

nota loca iterum purgatos ferre. Cumque indesi- valeo, militare desidero. Ipse vero post haec im-

nenter id opus exerceretur, admirati sunt omnes, perterritus accessit ad eum, simulque refectionem

et vehementer stupefacti, et quis hoc ageret illos cum gratiarum actione perceperunt.
latebat. Consilioque inito, suo indicaverunt ab- 9 Post refectionem autem, inquit ad Dei fa- et acci/nt lo-
ciim adzdifi-
bati.Abbas vero scrupulosius rimans.ac diligen- mulum Domini Jesu Christi servus es, et ei candam ec-
: Si

tius id probare cupiens, quis talem obedientiam militare desideras, veni una mecum, et ego tri- clesiam.
fratribus exhibuisset , dimisit quadam nocte ipse buam tibi portionem hereditatis meae, ubi cellam
suos calciarios ccenosos. Praefatus vero Dei famu- construere queas, et tunc liberius poteris pluri-
lus Vulmarus more solito venit ad stratum abba- mos lucrari. Sed ista facere Dei servus primitus
tis, volens deferre calciarios ejus ad abluendum. renuit. Ille tamen in prece perstitit supplicando,

Tunc pater monasterii extensa manu eum arri- ut ita faceret. Qua deprecatione compulsus Chri-
puit ac tenuit, interrogans bis ac ter, quis esset. sti miles assentiens ait Vade modo, et cras re-
:

Ille vero siluit ; sed postquam nequivit oppilare vertere , et ego tuam petitionem adimplebo.
talem obedientiam, compulsus nimium patefecit Sequente autem die reversus est, secundum jus-
humiliter dicens : Ego sum Vulmarus, filiolus sionem Viri Dei. Beatus vero Vulmarus, prout
tuus. Inquit abbas ad eum Fac quod vis. Ille
: pollicitus fuerat, cum eo perrexit. IUe vero vir
vero assumptis calciariis, peregit consuetum fidelis, prout spopondit, omnia implevit, con-
opus, quod desiderabat ; sed tamen abbas nulli gruum ei dedit locum, ubi Dei ecelesiam con-
revelavit hoc. struxit, et plurimos in eodem loco convertens ad
alquc ob vir- 6 Deinde perstitit Dei miles in agone viriliter Dei cultum, instruxit per multa bona exempla.
liilemnd sa-
cerdotium pugnans contra vitia, serviens Deo in humilitate Deinde commisit ei memoratus vir filium suum,
liromovelar. eum imbueret, et in Dei omnipotentis
et mansuetudine. Ubi non mediocriter degens ut litteris

praabebat ceteris exemplum, ac testimonium boni servitio educaret. Post haec tradidit ei suam
operis imitandi ; et ad hoc usque Deo suffra- hereditatem, necnon et ejus germani, et alii
gante protelavit, ut ad onus sacerdotale a fra- quamplurimi illustres viri.
tribus dignus judicaretur, sicuti et adeptus est.
Dehinc coeperunt eum summa cum reverentia
venerari, et multas ei debitas laudes impendere. ANNOTATA.
Sed Vir Dei non adquiescens adulationibus ho-
minum, timens hic retributionem accipere, et in
futuro privari , quibusdam Dominus in
sicut de a Id est in comitatu Bononiensi, nunc vulgo le

Euangelio dicit Receperunt mercedem suam

:
;
Boulenois, qui est tractus Gallise in Picardia, ex-
eremum more antiquorum patrum petit nihil tenditurque a Septemtrione in Meridiem ad trede-
haasitans, nec ferens secum amplius nisi ministe- cim leucas. De eo plura videri possunt apud geo-
rium sacerdotale, [et bipennem e.] graplios passim obvios.
,n <te tendit
7 Post vero egressus est beatus Vulmarus de b Locum, qui olim Sylviacus dictus est, assigna-
aderemum.
coenobio, in quo diu habitavit, perrexitque dire- vimus in Commentario preevio num. 1.
cto tramite partibus Aquilonis in pago nuncu- c Hoc est in Hannonia, in qua est monasterinm
"Has Mem- pante Minpisco
pisco
*
f, ubi erat immanis silva ; in dictum Mons altus,vulgo Haut-mont, de cujus
quam ingressus, cavam arborem
offendit. Intro- fundatione pluribus actnm est in Vita S. Vincentii
gressus autem habitavit in ea tribus diebus toti- Madelgarii xiv Julii.

dCal
 ;

86 VITA S. VULMARI ABBATIS SILVIACENSIS.

d Calciarius interdum signiftcat sntorem ; sed prohibuitque eum amplius talem emittere clamo-
hic vox illa signiftcat ipsum calceum, uti eliam in rem. Tunc suspendit in una arbore tabellam, et
statutis Corbeiensis monasterii lib. 1 cap. 3, et ali- malleolum et jussit, quandocumque veniret anno-
bi, ut notat Cangius. nam deferens, tabellam percuteret et non hujus-
e Hoc in Ms. nostro omissum erat. Ego uncis modi clamorem emitteret. Quod in ejus eoenobio

inclusum addidi, quia Ms. legitur. in aliis usque in hodiernum diem a permanet. a
f Per pagum Minpiscum, Mempiscum, vel Me- 13 Illo quoque tempore eadem eremo con-
in »>»ni, Ure .
napiscum significahtr Flandria, vel magna illius struxit ecclesiam sanctus Vulmarus in honore yjoinpium
pars, ut notavi in Commcntario prxvio num. 4. sanctae Dei Genitricis Marias semperque Virginis Meria con-
dit,
g Agit de ea Malbrancus lib. 4 de Morinis cap. etbeati Petri Apostolorum principis. Deinde cce-
46. Mabillonius in notis ad Vitam S. Vulmari di- perunt ad eum confluere viri et feminae, ut pota-
cit, eam coli xvn Kalendas Novembris, quo die de rentur de ejus immarcessibili fonte. Beatus au-
ipsa agi polerit, si interea ejus Acta et manifesta tem Vir instruebat eos regulariter degens : et
cullus signa suppeditenlur. adunavit praeclaram congregationem utriusque
sexus. Semota autem fuit habitatio virorum a
sexu fragili, alebatque illam quotidie cibo spiri-
tuali, unaque temporali sub regulari habitu re-
CAPUT II. gens. Tunc Vir Dei Irembertanam neptem *
, * alias
Derta-

suam abbatissam constituit, ut vigilantissimam nam et Hc-

remberiam
curam gereret de illis sanctimonialibus, et dili-
Vita solitaria in patria, duplicis mona- genter custodiret alupo invisibili et eas corrobo-
nasterii erectio, virtutes, pia mors et raret in fide nec non et in castitate, seu etiam
prodigiosce exsequiae. in bono opere. Ipse vero pastor erat monacho-
rum non mercenarius, sicut Dominus de semet-
ipso dicit in Euangelio : Ego sum pastor bonus,
Uuimintis Prseterea ccepit Athleta Christi , in Dei omni- bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis
laudes ftt-
potentis servitio undique militare et Domi- mercenarius autem videt lupum venientem, di-
giens venit ;

insilvam pa- nus per eum multas facere virtutes. Sed cum mittit oves et fugit.
Irise proxi-
mam, longe lateque ejus fama percrebuisset, cceperunt 14 Sub eodem vero tempore, quando idem invisilitr a
reue Angto-
ex vicinis locis multi ad eum confluere, ac eum vir Dei Vulmarus suam construxit basilicam Soxoiutin,
summa reverentia venerari. Sed ille non facile anno Incarnationis Domini sexcentesimo octoge-
accommodans animum humanis laudibus vel ru- simo, [octavo b] Cheadvuala * rex occidentalium
musculis, iterum assumpta memorata sarcina, Saxonum, Romam de Britannia pergens, cum ad '
alias Kead-
wala et Ceail-
latenter inde progressus in partibus occidentali- praefati regis notitiam Viri Dei bona opera ac wala

bus in pagum Bononiensem ubi natus fuerat, ,

religio sanctitatis ejus, fama multorum volutante
DominoJesu Christo opitulante.pervenit, ingres- pervenisset, curavit ipse festinus ad eum venire,
sus in quadam silva, non longe de illa villa, in ac triginta solidos ad ornandam ipsam basili-
c

qua natus fuerat, plane non plus uno milliario. cam contulit, inquiens ad Dei famulum Audivi, :

Ipsa vero silva ejus hereditas fuerat, ubi constru- quod prudentissimus vir, ideo supplico te, ut
sis

xit sibi tugurium . in quo militans die noctuque intercedas pro me ad Dominum, quia ego ignarus
servivit Deo in vigiliis, jejuniis, in frigore, et sum orandi Deum : videlicet, haec dicens ideo,

nuditate, atque in orationibus, et in multa pa- quia nondum fuerat regeneratus in Christo, ta-
tientia. men in Deum
credebat. Deinde benedictione
ubi a fratre 11 Eodem quoque tempore ambulabat ejus- accepta a viro Dei Vulmaro, Domino Jesu Chri-
suo repcrtus
dem Viri Dei germanus nomine Vualmarus, per sto deducente, Romam pervenit, ibique sacro
ad malrem
redire rc- memoratam silvam reperitque Anachoretam
, fonte baptizatus, repletusque bonis operibus feli-
nuit,
Christi ante tugurium suum stantem, ac manibus citer de hoc seculo migravit ad Christum cui
c ,

laborantem. Nesciens tamen quod ejus germanus est honor et gloria in secula seculorum. Amen.
esset, interrogavit eum dicens : Quis es tu, aut 15 Erat vero consuetudo beati Vulmari fre- Sxpe conso-
lalur et in-
unde venis, vel quid agis Eremita vero Christi '<\
quenter visitare et consolari illas sanctimoniales. slntittnonio-
non patiens illum diu in tali hsesitatione commo- Si quando vero contigisset, illis deficere alimen- les.

rari, germanum ejus se professus est esse. Ille ta, susurrabant erga Dei Famulura. Sanctus vero
vero hilaris et alacer, inquit ad eum : Si tu es Vulmarus indesinenter reficiebat eas per melli-
Vulmarus frater meus, descendamus una ad do- fluam praedicationem , et per exempla antiquo-
mum matris visitare ac consolari eam ; quialongo rum patrum, et consolabatur eas inquiens : Abun-
tempore moesta est de tua absentia. Quam peti- danter ministrabit vobis Dominus alimentum,
tionem S. Vulmarus sprevit dicens Non ibo. Tu : sicut per Euangelium pollicetur dicens Primum :

vero et ipsa, quantum vires suppetunt, milii ali- quaerite regnum Dei, et justitiam ejus, et haec
quam consolationem alinioniae impendite ; ego omnia adjicientur vobis. Sed sicut Vir Dei prae-
autem quantum praevaleo conspectu Dei omni-
in dixerat, ita saepius contigit evenisse : nam ali-
potentis memor ero vestrum. Posthaec recessit quando antequam exhortationem finiret, tabella
praefatus vir ad domum nuntians hoc genitrici percutiebatur annuntians [eulogias d} advenisse.
suae ; multum ad invicem.
et congratulati sunt Illae hoc aspicientes promptiori animo credide-
scd Inntum- 12 Quadam vero die praedictus Vualmarus runt, quidquid illis de ccelestibus praedicabat.
modo ctbitiu
sibi necessa- pergens ad fratrem suum, deferens secum ciba- 16 Quodam die venit quidam fur, accepitque
Mansueli"!;'
/«••
ertjti
ejus
riiiin peltt. ria, nequivit eum reperire coepitque magnas ; ejus equum et caballicabat eum, per totam no-
"
rem.
emittere voces, et acclamare beatum Vulmarum. • alias equ'"
ctem errans, et lustrans devia et non poterat ;
tavit
IUe autem hoc audiens, factus est ei obviam, ad locum destinatum pervenire. Mane autem

facto
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 87

portam memorati Viri. Contigit

ante
tuum quem vivum non meruerunt visi-
cernere,
facto, stetit
tare. Cum autem esset lux micans per totum
ergo,' ut duo
ex discipulis ejus egrederentur ad
illum sedentem supra mundum, nebula tamen velabat ejus venerabile
laborandum, inveneruntque
deduxerunt ad Dei corpus, ut sicut ipse vivens praedixerat, femina
um. Et apprehensum,
ei, reum esse illum de ejus eum videre non debuisset, sic adimpleretur. Can-
Virum, retuleruntque
eum custodiae mancipare. Sed delabra autem, qua? ante ferebantur, et turbam,
equo, cupientes
miles. Professus est enim, eum quae subsequebatur , videre poterant ; loculum
hoc abnuit Dei
ad certum judicium. Illis autem, in quo Sanctus vehebatur, cernere non
se salvum facere,usque
latroni praedicare verbum valebant propter densitatem nebularum. Tunc
vero abeuntibus, ccepit
ne ulterius tale scelus perpetra- humatum est corpus beati Vulmari cum reveren-
Dei, ac monere,
Tunc demum dimisit eum liberum abire. tia magna in propria hereditate.
ret.'
famulus Vulmarus
17 Siepius memoratus Dei
ttites illam arctam viam ducebat, per quam pauci in-
sicut Dominus dicit in Euangelio :
grediuntur ;
ANNOTATA.
Augusta via est, qu« ducit ad regnum et pauci :

Vilis namque erat in

sunt, qui vadunt per eam.
habitu, ac vilior in victu, promptus in oratione,

assiduusque in lectione, frequens in opere, et a Einc forte non temere aliquis conjiceret, aucto-

laus Dei prorsus non recedebat de ore ejus,

juxta rem Vitx saltem ante Nortmannicam vastationem
quod Psalmographus ait Benedicam Dominum :
scripsisse : nam monasterio ab his barbaris funditus
in ore meo. everso, tabella et malleolus verosimiliter non per-
in omni tempore, semper laus ejus
Sive manducatis sive bibitis, sive mansissent. At conjecturam ut conjecturam damus.
Et Paulus ait :

quodcumque aliud facitis, omnia in gloriam Dei b Haud dubie hic numerus amanuensis negligen-
Semper gaudete sine inter- tia omissus est : nam in Mss. Valcellensi, Gerar-
facite. Et iterum : ;

in omnibus gratias agite haec dimontensi, aliisque is additur, et confirmatur ex

missione orate ;
:

est enim voluntas Dei, in Christo Jesu

Domino morte regis Ceadvalee, ut in Commentario prxvio

nostro. num. 8 diximus.

miscrtcor- 18 Tunc longe lateque divulgata est ejus fama c Opinor, fuisse solidos aureos, de quibus videri
et
dia enja pati- potest Cangius in Glossario. Malbrancus autem lib.
et concurrebant quamplurimi ex propinquis
re-
peres.
gionibus ad eum, et ipse fovebat eos esca potuque 4 cap. 27 de hac pecunia ita judicat Magnas auri :

spirituali corroborans illos in Dei servitio. Ipsi partes fuisse autumo namque data munera prin-
:

cipis magnificentiae haud respondissent, si num-

vero multas ei afferebant eulogias sed Vir Dei, :

ut erat largus dispensator, quemadmodum ait morum magnitudo exiguum numerum minime
cum ea pecuniarum minor
Apostolus Hilarem datorem diligit Deus omnia vel
;
pensasset ;
aetate
:

pauperibus propriis manibus erogabat. Sed ego esset copia, possit grandior illa summa reputari.

fastidium vitando aliorum, sicut superius spopon- d Eulogiae prxter panes benedictos significant
perstrinxi, etiam qitxlibet alia munera, ut fuse ostendit Can-
di, pauca ejus gesta, stilo currente

plurimaque prastermisi. Sed in istis, quae Deo gius in Glossario.

suffragante, patefeci, liquet, qualiter iste miles

pugnavit positus in acie, adversus omnia nequi-
tise spiritualia, quantasque passiones
perpessus

est, in frigore et nuditate, aliasque

quampluri- CAPUT III.

mas necessitates, quas in eremo sustinuit.

Pie moritur 19 Tandem ergo senex et plenus dierum, vo-
et sicut pree-
lente Domino ejus patientiam ac laborem remu-
dixerat, Miracula post S. Vulmari obitum
C nerare, ccepit suos in Christo corroborare disci-
patrata.
pulos, et suum denuntiare obitum. Sed postquam
hoc ad notitiam Deo sacratarum virginum per-
venit, petierunt ac humiliter supplicaverunt, ut
liceret eis illum visitare. Sed vir Domini beatus Prseterea nec hoc omnino praetereundum cen- Inter alia S.
Vulmari mi-
Vulmarus, repletus Spiritu sancto, praescius im- seo *, quin vel aliqua miracula, quae Domi- racula para-

minere haud longe suum obitum, omnino testatus nus per merita sancti Vulmari post ejus obitum lyticus
•'nluu super-
est, non se in perpetuum jam feminam visuram. gessit, nunc perstringam, licet sint innumera- sedere auileo

Eadem vero nocte Dei omnipotentis famulus bea- bilia, quaea nobis propter superfluitatem non
tus Vulmarus Deo Patri omnipotenti innumera- sunt scripta'. Sed ista, qusemodo opitulante di- 'atias refe-
renda
biles gratias referens, migravit de hoc mundo, vina gratia vobis intimare cupio, multi adhuc
factusque est planctus magnus ac ululatus viro- testes supersunt, quibus haec contigit vidisse.
Tempore quoque Domini Karoli a venit quidam
rum ac mulierum in ejus ccenobio, quia recesserat
clericus a partibus Provincioe regionis, nomine
ab illis tam egregius tam prseelarus
pastor, et
doctor, tamque proecipims magister. Etenim tam Andobaldus, qui erat paralyticus ab annis qua-
erat sancta de illius gloria exultatio, quam pia tuordecim superna enim gratia eum per visio-
:

de morte confusio quia et pium erat illum flere,

:
nem admonuit, ut ad sancti Vulmari limina de-
veniret, ibique sanitas illi pristina redderetur.
etpium de illo gaudere.
C0rpus ejus 20 Deinde, sicut mos est illis in regionibus, Praefatus vero aeger diluculo consurgens, et vi-
monwlibus
"ivisibile imposuerunt illud sanctum corpusculum feretro, sionem intra semetipsum pertractans ccepit ri-
r 'dditur.
ut ad ecclesiam deferrent. Illse vero sanctimo- mari viam, quae duceret ad monasterium sancti
niales confluebant, undique cupientes vel mor- Viri.

22
 ;

88' VITA S. VULMARI ABBATIS SILVIACENSIS.

BX HSS. 22 Tandem illo pervenit, die sabbati in vigi- sus est, omnibus diebus vitae suae, si ei Dominus
iulr/us se-
lia sancti Michaelis archangeli. Nocturno tem- vitam per merita sancti Vulmari concessisset,
putcrum sa-
nalitr. pore surrexerunt fratres ejusdem ccenobii con- ejus festa mente devota se veneraturum. Et cura
sueto more, ut laudes Deo peragerent. Memora- diu tanta esset fatigatus anxietate, tamen inco-
tus vero paralyticus ad ecclesiam devenit, ibique lumis demum evasit, sed integrum ad domura non
resedit super unam petram. Sed cum a lectoribus reduxit vehiculum.
nona lectio jam legeretur, venit ad eumdem ae- 26 Hoc quoque quod subjungo, ego ipse, et '"torcessunt
*• rulmari
grum odor suavissimus, qualem antea non sensit. alii quamplurimi oculis nostris vidimus. Quodam ""' Quiiarn
Ipse autem diligentius considerans, aestimabnt, itaque tempore in natali sancti Martini, cum in-

ad se thuribulum deferri. Cumque hoc studiosius ter sacra Missarum solemnia sanctum legeretur
attenderet, visum est ei a thoro sancti Vulmari Euangelium, divina largiente clementia, et meri-
instar facula? ardentis venisse ac in ejus intrasse tissancti Vulmari adjuvantibus, cuidam pere-
auriculam. Tunc in faciem suam, corruit, cla- grino, qui erat ab infantia surdus et mutus, cuncto
mans ac dicens : Sancte Vulmare, adjuva me ;
circumstante populo, solutum est vinculum lin-

sancte Vulmare, adjuva me. Coepitque emanare
sanguis per omnia foramina capitis et invasit
omnes validissimus timor, qui erant in ecclesia.
Finitis vero matutinorum hymnis, deduxerunt
praefatum aegrum, qui sanatus fuerat, ad bal-
neum, eumque abluerunt. Et
guae, et aures ejus apertae sunt, ita ut loqueretur
: et videret. Solebatenim dicere idem aeger, quod
vidisset queradam virum, cum sanctum legeretur
Euangelium, mira canitie vultu honorabili ad se
accedentem, et in manu baculum gestantem, ac
sicut ipse testatus in ejus auriculam insuffiantem, et linguam illius

est, se per visionem vidisse, ita restituta est ei extrahentem. Ad quam visionera totus ille obri-
sanitas. Deinde benedictione percepta, cum gra- guit, et semetipsum protinus in terram prostravit
tiarum actione remeavit ad propria. sanguisque per eos et nares ejus emanavit ; ac
et aliqui (c- 23 Quodam itaque tempore cum festivitas beati deinde horribilem emisit vocem : ita ut omnis
slum Uiius
Vulmari, quae est tertio decimo Kal. Augusti, plebs, quae astabat, aestimaret, eum sine sensu
celebraretur, et multitam de proximis quam de esse.
longinquis properassent regionibus, quidam cle- 27 Sed postquam erga eum divinam senserunt linguie et au.

ricus, Marfridus nomine, qui sedi beati Martini clementiara, omnes una voce benedixerunt Deum, rium usum
recipil,
praeerat, quae a monasterio beati Vulmari uno qui tale miraculum suum Vulmarum operari di-
milliario ad septemtrionem distabat, jussit eo die gnatus est. Nocte vero alia eidem viro in visione
cunctos, qui eidem eeclesias subesse videbantur, astitit, eique dixit Gratias age Deo pro sanitate
:

convocari ad secandum fcenum juxta flumen, quod tua, et cceptum iterad basilicam sancti Martini
dicitur Elna b. Illi vero accersiti aiunt Hodie : ne dimiseris, sed omnibus, ubicumque veneris,
nobis minime operari licet, quia festivitas sancti intimare stude, quanta tibi fecit ac misertus sit
Vulmari a cunctis in agro hic degentibus cum tui Deus. Et hoc scias, quia in basilica beatae
ingenti colitur gaudio. Ille autera, spiritu super- Gertrudis per merita illius manus et pedes tui
bias inflatus, illorumque parvipendens dicta, nec erecti sunt; hic vero in basilica sancti Vulmari,
considerans quanti ille meriti apud Deum omni- per merita aures tuae apertae sunt, et vin-
illius

potentem esset, cujus festum colebatur, illico culum linguae tuse solutum est.
respondit dicens : Ejus qui volunt festa colant 28 Neque hoc silere debeo, quod omnipotens et puer gres-

sttm recttpe-
vos tamen debitum servitium implere debetis. Deus eodem statim tempore per merita praefati ral.
celebrare 24 Sed ornnipotens Deus ei terribiliter, quanti Viri operari dignatus est. Quidam namque puer
amtcmncn-
apud se intus esset meriti, cujus festa foras cole- gravissima infirmitate perculsus.ita ut anno pene
tes
bantur, ostendit : nam testis alveus tanta im- integro nec ambulare nec se sursum erigere, nec
mensitate redundavit, ut aqua fcenum, quod illo ad modicum vel in scamno residere valeret, sed
die fuit sectum, operiret : simulque totum perdi- ubicumque erat ei opportunitas eundi.in modum
dit, ac usque ad littus maris projecit. Tunc prae- ranae manibus se sustentans, cetera raembra post
fatus clericus horrore nimio perculsus, seipsum se trahebat opitulante divina clementia
: illi, ad
reum recognovit, simulque profitebatur, omnibus basilicam prasfati Viri devenit ; ibique in oratione
diebus vitae suae ejus festa se celebraturum. Sic- prostratus, preces Deo omnipotenti pro sua in-
que factum est divina dispensatione, ut ille spi- flrmitate fudit impetrare meruit. Nam cum
et
ritum superbiae deposuerit, qui per spiritum re- vespertinalis ageretur laus, de terra, qua jacuit,
ctitudinis seipsum humiliare noluit.
coram omnibus surrexit, atque illico ante aitare
pitniiinttir. 25 Alio itidem tempore cum festivitas sancti devenit, ibique erectus est, et statim Deo sancto-
Viri coleretur, quidam rusticus ab amico suo, ut
que Vulmaro pro sanitate sua innumeras refere-
secum ad solennitatem tanti Viri ascenderet ad-
bat gratias ac deinde sanus effectus est, quasi
;

monitus, ire contempsit, ac cum suo ad silvam numquam laesionem ullam habuisset in corpore.
perrexit vehiculo. Cumque jam ab ipsa die, qua Praeterea plurimi, qui diverso morborum genere
ejus veneranda celebratur festivitas. praedictus
teneri videbantur, sanitatem pristinam recipere
rusticus solus isset ad silvam, validissimus eum meruerunt, largiente Domino nostro Jesu Chri-
invasit pavor, ac repente coruscatio fulgurum sto ; qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et
immensaque tempestas orta est, ita ut ea hora, regnat Deus per cuncta secula. Amen.
sicut ipse retulit, vitalem statim reddere se aesti-
maret spiritum. Cumque anxietate nimia huc
illucque discurrendo aestuaret, crebris coepit vo-
cibus Deum sibi fore propitium, sanctumque Vul-
marum intercessorem clamare, simulque profes-

ANNOTATA.
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 89

jus nominis, frustra divinabimus, quem hic. volue-
ANNOTATA. rit indicaret.

b Elna vulgo la Liane fluvius parvus Pkardise,

a Si scriptor hujas Karoli cognomen expressisset, qui oritur in confinio Artesix, ac deinde per comi-
prxterpropter ejus xtatem colligeremus. Cum vero tatum Bononiensem fluens, juxta Bononiam in mare
fuerit Carolus calvus, Carolus simplex, aliique hu- Britannicum se exonerat.

DE S. PAULO DIACONO
MARTYRE CORDUBENSI. G. C.

Ex S. Eulogio.

ANNO DCCCLI. plurimos gloriosos Christianx fidei pugiles, pseudo-Cypriani consilium, ut S. Eulogii veris-
Tnter
quos seculo nono dira Arabum persecutio in simam narrationem, aliis ipse, sed falsis eventi-
Hispania sustulit, hac die palmam martyrii bus locupletare videretur. Deinde loco proxime
adeptus est S. Paulus diaconus cujus sacra, citato inter alias assertionis sux probationes in hac
Hk S. Mar- ossa, clam a Christianis sublata, sepulta sunt in ipsa materia, dequajam agimus, hoc tertium afjert
tyr ab Usuar-
ctoelMarly- Armilatensi S. Zoili monaslerio; qui locus, inquit exemplum num. 153 De sancto martyre Paulo
:

rolngio Ro- S. Eulogiusin Memoriali Sanctorum 2 Eulogius egerat. Quem quidem sui Ordinis mo-
mano reta-
lib. cap. 4, E
lus, pene a Corduba in parte Septemtrionis triginta nachum fuisse quidam Benedictini asseruere, re-
B et amplius milliaribus distans, vastissimam hor- clamantibus aliis. Tamayus voluit Benedictinis
ret inter deserta montium solitudinem ad cujus ; occludere os carmine pseudo-Cypriani, ubi cle-
collis radices, quo idem situm est, flumen Armi- eicus, non monachus, Paulus ille asseritur. De-
lata discurrens, magno pisciculorum solatio ine- nique Antonius prxdictum caput septimum sic con-
diam refovet monachorum ex quo etiam Armi-
: cludit : Sed planissime h<ec Tamayi merx est,
latense coenobium appellatur. Usuardus in melio- quam profitetur ipsa ejus facilitas barbare, quid-
ris notx codicibus die xx Julii sic breviter ejus me- quid in mentem venerit, in versus fundendi. Sed
moriam celebrat : Civitate Corduba, sancti Pauli satisjam de Cypriano poeta Cordubensi, et Joan-
diaconi et martyris. Marlyrologium Romanum nis Tamayi eidem suppositis carrainibus. Nos
eodem dic hunc sanclum Martyrem memorat his prudentioribus Benedictinis adhxremus, qui hunc
verbis : Cordubae sancti Pauli diaconi et marty- Paulum Sanctis Ordinis sui non annumerant, cum
ris, qui cum infideles principes Mahumeticae im- Eulogius nullibi monasticam iltius professionem ex-
pietatis ac saevitiae argueret, et Christum con- presserit. Fictia igitur Tamayi carmina tantum-
stantissime praedicaret, eorum justu necatus, ad modo retulimus, ut ostenderemus,'veritatem fraudu-
praemia evolavit in ccelum. lenta defensione non indigere.
" tiitibusdam 2 Hagiologi quidam Benedictini eumdem Mar- 4 Nunc solum restat, ut sincera hujus Martyris Ex S. Eutu-
ttttscriliititr
Ortlini itenc- tyrem in Menologiis suis referunt, ac Ordini suo Acta describamus ex S. Eulogio, auctore synchronv, fjls °Acia,
liicluw,
adscribunt. Contra hos confidenter insurgit Joannes qui in Memoriali Sanctorum lib. 2, cap. 6 de eo

Tamayus in suo Martyrologio Hispano ad hunc narrat sequentia : Sanctus vero Paulus contribu-
diem, et quasi parta victoria gloriabundus exdamat, lis noster, et hic levita dignissimus, cum primo
prorsus Wionis et Menardi commentum respuen- adolescentiae flore venustaretur, e civibus Cor-
dum esse. Deprompserat nempe ex armamentario dubensibus progenitus, simplex affatim, obediens, F
suo, in quo ipsemet omne genus telorum cudere no- ethumanus, semper carceratis opem miserationis
verat, aliquot carmina, eaque sub Cypriani archi- impendens, apud basilicam, quae corporis beati
presbyteri Cordubensis nomine contra Benedictinos martyris Zoili prsesentia illustratur, spiritalibus
intorserat, qux in Ms. (modo lubeat credere) ftt ha- enutritus est disciplinis. Qui exemplo sanctissi-
benlur :
mi Sisenandi verboque instructus, principibus et
Paulus amor patriae, Paulus contribulis consulibus adsistere non extimuit, eosque de va-
una
Christi levita, et sacri minister amoris nitate culturae suae, et scelerosi vatis insania ar-

Qui fidei regulas servans cum robore Christum guens, Christum quoque Deum veraciter confi-
Extollis ; vatem obscoanum sed verbere vocis tendo, peremptus est. Fertur tamen, cum adhuc
Confundis sanctae carcere detineretur, imploratus a Tiberino Pa-
quo factus martyr in auras
:

Conscendis celsas, et amici vincula solvis. censi presbytero, qui ei ita dicebat Obtine so- :

Esto tui memor in clero, cui unus adhaerens lutionem coram Domino, beate minister, et di-

Viventi nostros auxisti corpore greges, gno interventu tuo, dum coronatus Christo per-
Ut Deus veneris, longaevun a mecarceris squalorera amo-
his pacem tribuat, post ccelica regna.
ve : erat enim idem sacerdos pene viginti annos
conlra qiws
iaiiiayus 3 Sed de his carminibus audiamus judicium Ni- ergastulo mancipatus, nescio ob quod crimen
fraudulaito colai Antonii, eruditissimi Hispani, qui
ar!HtineiUo lib. 6 Bi- accusatus ab inimicis coram rege. Qui presbyter
bhothecx veteris Hispanix cap. 7 agens de scriptis
utiiur. florentissima adhuc juventute pra?poIlens, ac
Cypriani archipresbyteri Cordubensis, tom. i, pag. virili praeditus venustate, illi subterraneo specui
346 Tamayi fraudes sic detegit In marty-
sulitas
: deputatus, pene decrepitus, et senio confectus
rum Cordubensium celebrandis agonibus id fuit inde eductus, publicis demum carceribus manci-

Tomus v Julii. 15 patur.

 ; . . :

90 DE S. ANSEGISO ABBATE
AUCTORE patur. In his martyres Christi usque in horara sanctus decidit Paulus, id est vm Kal. Augusti
G. C. mortis degebant. In his parricidarum, homici- feria vn, era qua supra occubuit, regnante Do-
darum, latronum, et scortatorum improbi ausus mino nostro Jesu Christo, qui Sanctos suos adju-
et execranda temeritas, ac diversorum criminum vit, et coronavit in pace in secula seculorum.
rei sub arctissima macerabantur custodia. In his Amen. Vides hic annum et diem, quo Sanctus
positus prsedictus sacerdos, causam sui carceris martyrii laurea coronatus est, accuratissime notari
beato Paulo commisit. Cui Martyr sanctus, de Eulogius enim diserte dicit, id factum esse xm
an non corona victorice confisus, satisfacere optioni Kal. Augusti feria n, era qua supra ; superius au-
optationi?
ejus promittens, non post multos dies martyrii tem lib. 2, cap. 2 expressit Eram
889, quee sine
sui fidelis splendor eum carcere absolutum, Deo ulla controversia respondet anno Christi 851. At-
fautore, propriae urbi restituit. tamen nuperus quidam Legendista Gallus putavit
et annus 5 Consummavit autem Dei servus martyrium in his verbis invenire, quod more suo arroderet,
martyrii
contra caco- suum in pace xiii Kal. Aug. feria n, era qua asseruitque, hic evidenler designari annum 850,
criticuin <te- supra. Cujus cadaver inhumatum, et ante fores quo littera dominicalis E currebat. At homo htjper-
monstratur.
palatii derelictum, post nonnullos dies, quorum- criticus, carpendi prurigine abreptus, toto anno a
dam fidelium curiositate clam sublatum, cum vera chronologia aberravit, cum anno 851 dies xx
beati Theodemiri Carmonensis monachi corpore, Julii in feriam secundam inciderit, ut manifestum
apud sanctuarium praedicti martyris Zoili condi- fiet cuilibet, qui litteram dominicalem D, eo anno
tum est. Qui et ipse juvenis post sexta die, qua currentem, considerare voluerit.

DE S. ANSEGISO ABBATE
p. b. IN MONASTERIO FONTANELL^E APUD ROTOMAGOS.

thani tamen tomo 4, pag. 586 Luxoviensia Kalen-

COMMENTARIUS PMVIUS. daria sic aiunt habere: xvi Kal. Augusti obitus
B. Ansegisi abbatis. Item xx die mensis Maii, :

inventio corporis S. Ansegisi abbatis atque con-

Sancti cultus, Acta, chronotaxis vitae, fessoris Christi ; et ita etiam citantur a Mabillonio
locus sepulturae, donationes, scripta. hic in Observationibus prxviis
: consignant ergo
illa natalem S. Ansegisi die xvn, non vero xvm,
Julii; quamquam et in eo errant, ut recte observat
Anno
dcccxxxiii. Hic ille est S. Ansegisus
(nam utrovis modo scribitur) de quo egi-
sive Ansigisus Mabillonius; cum legendum sit xm Kal. Augusti
ut patet ex Vita sequenti, inquit, et ex vetusto
;

mus inter Prietermissos die xviii hujus Breviario Fontanellensi, typis edito ex mandato
mensis pag. 348; quia die illo notatus Claudii de Pictavia abbatis, quo in Breviario
S. Ansegisus erat apud Ferrarium in Catalogo generali, et Saus- habetur :xiii Kal. Aug. Anchisili monachi hujus
idem abhas
Ftaviacensis,
sayum in Supplemento pag. 1147; at hic eum loci commemoratio ubi Ansigisum nostrum in-
;

Luxuviensii eliam inter illos collocat Sanctos, in Appendice pag non Mabillonius tantum, sed etiam Cointius
telligit
ac Fontancl-
tensis, 1218, quorum incertos dicit esse dies natales ; ni- in annal. Franc. ad annum 833, num.
81, pag.
c mirum ibi Luxoviensem, hic Fontanellensem abba- 291. Ceterum nunc In ecclesiasticis officiis nihil
lem consignans, unum Ansegisum, qui utrique de eo agunt Luxovienses nostri, inquit ibidem
ccenobio preefuit, dividit in duos. Idem fecisse vi- Mabillonius Fontanellenses die xx Augusti An-
;

dentur Sammarthani tomo 4 Galliee Christians segisum colunt, itemque Novembris die xix. De
paginu 909 et 379 : nam loco primum assignato, die xx Augusti id etiam afftrmat Castellanus in
licet illum fuisse asserant abbatem Fontanellensem, Supplemento Martyrologii sui universalis pag 695. .

Luxoviensem, ac Flaviacensem, tamen et Sanctum Bsc sunt, quae de cultu ejus invenimus : nam nec
appellant, et obitum ejus affigunt xiii Kal. Augusti
Wioni quidem, aut Menardo, nedum aliis Marty-
anni 832; at loco secundo inter Flaviacenses An- rologis notus fuil.
segisum abbatem octavum recensentes, nec Sanctum
3 Rara est hujus Viri mentio apud auctores ; et cujus /lcta
faciunt, et fatis concessisse aiunt anno dccclxxxii; qui de illo scribunt, ut Sammarthani, Arturusin tChottico Fott-
damits «
nisi forte est error typographi : nam cum S. Ange- Neustria piapag. 157, auctor historix episcoporum tanellensi;
gisum nostrum constet abbatem fuisse seculo nono
Rotomagensium, ubi de Ragnoardo pag. et 200,
Flaviacensem, Luxoviensem, et Fontanellanum, et alii forsan pauculi, qua> de illo habent, ex eo fonte
unicus per illa tempora Ansegisus inter ccenobiorum
delibarunt, unde nos, Mabillonium, in Actis San-
illorum trium abbates inveniatur; haud dubium est,
ctorum Benedictini Ordinis sec. iv a pag.
630, se-
quin noster is esse debeat.
cuti Acta nostra proferemus ; ex Chronico,
inquam,
cutitur nunc 2 Quod vero sanctum Ansegisum annuntiat Fer-
quidem dic- Fontanellensi, quod typis primum vulgavit Lucas
bus rarius die xvlll Julii, id se eruisse in notis
aliis indhat Acherius tomo tertio Spicilegii prioris editionis
obiit tamen ; in
ex Kalendario Burgundico et monumentis
-20 Julii ccenobii editione nupera, quam hic sequemur,
:
quod ad codi-
Luxoviensis. Ea mihi videre non licuit : Sammar- ces iterum Mss. exacta sit, habetur tomo secundo a

pag.
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 91

pag. 263: de Ansegiso vero agitur cap. 17 a pag. augustus appellatus est, annus vn. Hzc, opinor, AIXTORB
278. Chronici hujus auctor, tametsi sit anonymus, satis plana sunt. Corrige ergo Sammarthanos supra P. B.
auctoritate tamen in hac re valet plurimum, cum num. 1 citatos, et Acherium in Ob.ervationibus ad

quia monachus fuit Fontanellensis, lum prssertim opera Guiberti abbatis pag. 602, ubi etiam Ansegi-

quod cum S. Ansegiso vixisse debuit, cum scripserit sum inter abbates Flaviacenses humana deposuisse
imperante Ludovico pio, ut ex ipso ejus Chronico asseritanno 882; quod nequaquam cum hoc Chro-
patet, et probat salis luculente qui Spicilegium, ad nico nostro colneret. Post hxc Ludovicus pius anno

incudem revocalum, haud ita pridem Parisiis edi- imperii sui iv, ut dicitur in Actis infra num. 5,
dit, in Monito quod Chronico Fontanellensi Luxovium, famosum Galliis coenobium ad regen-

mittit, in quo etiam lectorem admonet, Constitu- dum eidem (Ansegiso) contulit.
beneficii jure

tionem Ansegisi abbatis, quam cap. 4 damus, non Quo anno Stephanus Papa tertio mense post
reperisse sese in Ms. Fontanellensi vetustissimo, quam Romam remeaverat, reversus de Francis,
neque ab eodem auctore scriptam eam esse vult Coin- vni Kalendas Februarii vita decessit. Tam annus
tius ad annum 833, pag. 290. Ludovici pii quartus, quam Stephani Pontificis
juxta quod 4 Porro quia amanuensium vitio, ut fit, ssepius, obitus hic manifeste denotant Christi 817, quo Lu-
videtur S.
Ansegisus non nulla in hoc Chronico notatorum male tem- xoviensi cienobio prxfectus sit abbas S. Ansegisus.
monaclius porum vitia deprehenduntur, tum quia aliter illa a Emendandum hic ergo iterum quod habent Sammar-
faclus non
diuposlan- quibusdam auctoribus, nec recle, signata sunt, libet thani pag. 586, ubi S. Ansegisum inter abbates
num 788:
hic breviter S. Ansegisi chronotaxim retexere, si- Luxovienses vixisse scribunt anno dcccxvi, Indi-
mulque si qua sunt in ea menda, purgare. Primum ctione vni.
quo tempore natus fuerit Sanctus noster, non prodit 7 Fontanellensibus tandem assignatus est abbas, ac tundem
-
auctor ; conjici tamen illud utcumque potest ex iis, juxta numerum 1, Anno Dominica? Incarnationis Fontanetten
sis anno 823,
quse posiea consignanlur : nam, ut num. 2 dicitur, dcccxxiii, qui erat annus Ludovici, gloriosissimi ibique obiit
tenente locum regiminis hujus ccenobii (Fonta- augusti decimus, porro Paschalis Apostolici, id anno 833;
E
nellensis, vulgo S. Wandrigisili) Girowaldo ab- est Pontificis Romani circiter septimus, sub die
bate propinquo suo, hoc accessit monasterium quarto Nonarum Aprilium, Indictione i. Cum hi
( Ansegisus) tonsuramque capitis ab eo suscepit. characteres inter se omnes tam apte congruant,
Giroaldus autem sive Gervoldus, juxta idem chro- mirum, si vilium huc aliquod irrepsisset. Cum his
nicon cap. 16, vitae terminum dedit xviii Kalen- optiine convenit, quod ait num. 33, nempe Ansegi-
das Julii, anno Incarnationis Domini Jesu Chri- sum prxfuisse comobio Fontanellensi per annos
sti dcccvi... postquam rexit istud ccenobium an- decem, occubisse autem, Dominica illucescente,
nis octodecim , menses quinque, dies tredecim ;
die xin Kal. Augusti ; anno Christi 833,
id est,
atque adeo ab ineunte Januario anni Christi 788, quo dies xx Julii , signatus littera E, Dominicus
vel 787 ut habet Chronicum annos ordiens a Pa- erat. Errat ergo, vel cum ibidein addit Ansegisum
schate, ut recte observat Cointius, quem consule ad rexisse supra annos decem, menses quinque, dies
annum 788 num. 1. octodecim ; vel cum ante initium ejus affixit diei se-
cum duobus 5 Neque vero sub extremis Gervoldiabbatisannis cundde Aprilis : nam inde ducti anni 10, menses 5,
cmnobiis
prafuerit an-
monachum induit sanctus Ansegisus quandoqui- : dies 18, excurrunt usque ad xix, vels.s.Septembri.i
teanntim dem ante annum Christi 807 jam duobus coznobiis ejusdem anni 833, quee tum in Dominicam non in-
807 et forte
mullo citius. abbas pneerat, ut asseritur in Aclis num. 4 ; et cidebant. Sed nimirum facile est in hujusmodi mi-
quidem sub invictissimo rege Carolo, ut ait auctor nutiis non satis accuratos esse amanuenses. Itaque
noster, qui tamen Carolum post adeptum imperium, Mabillonius in Annalibus tom. 2, pag. 561 post
ac deinde Ludovicum vel imperatores vel augustos Coinlium errorem agnoscunt in mensibus 5 et die-
nuncupare consuevit : videtur ergo innuere, ccenobia bus, sed non satis recte restituunt. Ego rexisse il-
illa S. Sixti, et S. Memmii Ansegiso commissa lum existimo annos 10, menses tres, dies 18, non
fuisse a S. Carolo magno, rege quidem, at nondum annumerando diem obitus ; totidem enim sunt a die
tunc imperatore; hoc est, ante finem anni Christi 2 Aprilis anni 823, usque ad xx Julii anni 833
800. Atqui munus maturum fere
illud virum setate et facile in obscuris, licet non admodum velustis,
exigit, vix certe annis triginta minorem neque obi- codicibus zyfra 5 accipi potuit pro 3.
ter tantum in vita monastica probatum ;jam ergo pri- 8 Ex hac chronologia, qus saltem quoad annos unde corri-
dem institutum religiosum amplexus erat atque ; est accuratissima, pronum est mendum illud depre- guntur erro-
res aliquot.
adeo sub initia circiter Gervoldi abbatis : nascique hendere, quod habetur num. 26, ubi S. Anseoisus
proinde potuit ut summum versus annum Christi dicitur ab auctore nostro anno regiminis sui (uti-
770. Non diffiteor tamen, conjecturam hanc esse que Fontanellensis J decimo octavo in paralysim
meram, quatenus verbis modo citatis innititur; cum incidisse cum annis tantummodo decem ibi vixerit.
;

Carolum idem auctor (prseter morem tamen suumj Quare anni decimi octavi loco legendus videtur
regem tantum appellet, ar.no Christi 807, quando octavus, quocum annus Redemptoris octingente-
tamen jam imperium diu tenuerat; utpatetexnum. simus trigesimus primus coincidit, inquit Cointius
4 in fine. Ut ut est haud multum a vcro distare
; ad annum 831, num. 51 quem in eo sequuntur ;

potest hypothesis nostra. Annales Benedictini ad eumdem annum. Suspicor

Jbbas Fla-
viucensis 6 Relicto deinde utroque illo coinobio, Flavia- ego in primo exemplari fuisse lituram, quam postea
conslttuUur censi preeesse ccepitanno juxta auctorem nostrum amanuenses pro littera numerali acceperiut, et alii
"nno 807,
Luxoviensis
num. 2 Incarnationis Domini Jesu Christi
, quidem pro x, alii pro xx : nam xxvin pro vm
»ero uimo dcccvii qui erat magni Caroli, ex quo rex
, legitur in apographo ejusdem Chronici, quod habe-
817;
Francorum constitutus est, xxxvim, (sic habet mus ex codice Rubeae Yallis, uli et in codice quo-
vetus editio Acherii; et recte, nam dam cum quo apographtun nostrum
si modo sincere : Tornacensi , con-
annusregni Caroli xxxvim terminatur dieix Octo- tulimus. Colligitur indidem etiam, errasse utrobique
bris anni Clnisti 807) ex quo vero imperator et Sammarthanos num. 1 citatos, sive cum amno 832
 ,
;

92 DE S. ANSEGISO ABBATE.
AICTORE sive cum anno 882 obitumejus assignant, uti et Ba- prxviis, cujus verba, quiaad Sancti laudem faciunt,
P. B. luzium in prxfalione adCapilularia Regum Franc. libet asdcribere.

num. 40, ubi annum nolat 834. Denique hinc facile 12 Sic igiturde S. Ansegiso seculodecimo nar- tesle 4i m<;
abbate.
dctegitur hallucinatio Marlyrologorum, qui cmlcstcs rat hic abbas Ea tempestate Luxoviensium quo-
:

alio die aut mense. celebrant, quam

Ansegisi natales que dignitas inter cetera ,
pristino rigore tabe-
quem Chronici noslri auctor gemino charactere
illo, scente, jam pene vacillabat. Quod caesar Ludovi-
definit, diei nempe Dominicx, ac decimse tertix cus expertus, Ansegisum, virum dignissimum,
Kalendarum Augusti. comptum moribus, et sapientiae decore praepol-
De loco se- 9 Sunt in Actis noslriset alia notatu digna; ut lentem, loco praeficit in pastorem. Hic collapsa
pulturxapud
Fnntanel- quod scribitur num. 21 de loco sepulturx quem sibi ,
reparat, dispersa recolligit, situm ecclesiae lon-
Inm, ac de jussit exstrui in capitulo, ut vulgo appellatur, gius extendit, circumpositas officinas ampliori-
cce-
donationibus
ejus. nobii Fontancllani ; et in quo deinde conditus est bus spatiis atque altioribus muris exporrigit, pa-
eodem, quem extrcmnm obierat, die, ut asserit au- rietes quoque ecclesiae cum ceteris ornamentis
ctor noster num. 33. Qua in re longe prxfertur ejus pulcra varietate depingit. Capitula siquidera re-
auctoritas testimonio Adsonis, sive Hermirici, ab- gum Francorum, quae diversis fuerant acta con-
batis Luxoviensis, qui seculo decimo floruit, cum ciliis, excepit, et uno volumine contineri fecit.

loco paullo inferius producendo videtur affxrmare S. Cumque inter regni proceres Francorura regi-
Ansigisura in cwnobio Luxoviensi sepultum esse. bus gratus esset, justis et piis operibus intentus
Mirari vero quisquam possit, quod de profusis do- vitse finem fecit, et illic, ubi spatiosus ecclesiam
nationibus in Actis hisce nostris legitur, maxime a extenderat, dignara accepit sepulturam . Hxc
num. 26 : quamquam enim abbas erat S. Ansegi- Adso abbas. Qui plura de libris illis Capitularium
sus, paupertatis tamen religiosx vototenebatur. Sed desiderat, adeat Cointium ad annum Christi 827 a
nimirum habebant abbates multa tum sibi quasi pe- num. 5. pag. 805. Ego ad Acta festino ; de quibus
culiaria, de quibus libere statuebant, ut ferebat per hoc etiam leclorem moneo, nihil in iis immutatum

Ula tempora consuetudo atque usus communis, qui a me prxter capitum ac numerorum marginalium
ipsis pro lege erat, inquit Mabillonius tom. 2 An- juxta methodum nostram divisionem, adjeclionemque
nalium pag. 543, quem ibi consule, uti et in ani- notarum.
madvcrsione ad Vitam S. Ansegisi pag. 639, et

tom. 1 Annalium pag. 255.

Videlur 10 Ex co, quod narratur num. 8, de monachis
fuisse abbas
ituorum si-
mul mona-
Luxoviensibus, quos Sanctus noster ad restaurandam VITA
in Fontanellensi ccenobio monaslicam disciplinam
steriorum;
tradtixit, colligit Mabillonius, aut potius pro certo
ponit, Ansegisura eodem tempore duas simul abba-
Auctore anonymo, sed cosevo, in Chroni-
tias, Fontanellensem scilicet ac Luxoviensem, ad- co Fontanellensi apud Acherium edito.
ministrasse ; vide tom. 2 Annalium pag 356. Idem
.

notat, sed subdubitans, Cointius ad annum 831,

pag. 198, et seq. ; ubi tamen putat, abbatem fuisse CAPUT I.
Fulbertum eo tempore, quo Ansegisus suam edidit
largitionem, hoc est, anno Chrisli 831, atque adeo
biennio ante mortem ejus. S. Ansegisus pluribus ccenobiis prcefici-
esluuclur 11 Mirantur , nec immerito, Mabillonius et tur, ac tandem etiam Fontanellensi
Capitula-
Cointius, auctorem Chronici Fontanellensis, cum in ubi regulam S. Benedicti restituit.
laudes S. Ansegisi satis prolixe excurrat, altum de
collectione Capitularium Caroli magni et Ludovici
pii ab eo in quatuor digesta libros, quos post alios Ansigisus, vir gloriosus ac tranquillus, omni-
edidit Baluzius Capitularium Regum Franc. tom. 1 que scientia, divinae scilicet atque humanoe S. Ansegisus
apag. 697, silentium. Ansegisum abbatem semet- fit abbas
philosophiae , sufficienter instructus, a patre, Foutanetln,
ipse coUector appellat in prxfatione, syllogemque Anastasio nomine, matreque, vocabulo Himilra- unnn Chrixli

hanc suam composuisse 823,

anno Incarnatio-
se indicat da, procreatus, divina ordinante clementia, re-
nis dcccxxvii. Sedquia non additur nomen abba- gimen accepit loci hujus anno Dominicse Incar-
tiae, hinc opus illud alii Ansegiso abbali, qui postca nationis dcccxxiii, qui erat annus Ludovici glo-
Senonensium archiepiscopus fuit ; alii, quos inter riosissimi augusti decimus porro Paschalis ,

Sigebertusac Trithemius, Ansegiso abbati Laubiensi Apostolici circiter septimus, sub die quarto No-
tribuendum censuere ; quosrefellit Baluzius in prx- narum Aprilium, Indictione i. De cujus clara
falione ad Capitularia num. 39,acnumerosequenti origine, vita, conversatione, moribus, et actibus,
hxc subjicit : Existimare itaque fortassis liceret, placet prsesenti operi ea tantum inserere, quae
Ansegisum abbatem, qui Capitularia Regum col- lectoris animum non offendant. Nam juxta seculi
legit, eum esse qui Fontanellensis abbas fuit. dignitatem ex nobili Francorum prosapia claram
Quod vero de hac re non meminerit auctor nosler duxit originem, quam nobiliorem operum splen-
Fonlanellensis monachus, id eo fieri potuisse suspi- didiorum reddidit exemplis.
catur Cointius ad annum 833 pag. 290, quod S. 2 Duae vero clarissimae virtutes in eo maxime nim nb i»»"
1

Ansegisus in opus 807 abbns

illud incubuerit, cum degeret in refulgebant, quarum prima illa fuit, bene vivere fuissel Fla-
monasterio Luxoviensi, seu Luxoviensis tantum , seu secunda, recte docere. Denique tenente locum viaccnsisco"
nobii,
Luxoviensis simul et Fontanellensis abbas regiminis hujus
esset. Girowaldo Abbate a,
ccenobii a
Certe lucubrutionem illam S. Ansegiso nostro, ac propinquo suo, hoc accessit monasterium, ton-
decessori quondam suo vindicavit Adso Luxoviensis suramque capitis ab eo suscepit. Deinde non
abbas, apud Mabillonium hic in Observationibus multo post ad palatium eum perducens, in ma-
nus
 : ;

DIE VIOESIMA JULII. 9.3

Caroli b commendare stu- repedavit ac Beneventum in Campania regre- AUCTOFIF,

nus gloriosissimi regis
;

CO/EVO.
vero Geroaldo, Trasarius hoc diens a Sigone duce, quem ex lavacro sanctse
duit. Defuncto
non post multumtem- regenerationis susceperat, honorifice susceptus
adeptus est coenobium, ac
Flaviacum mo- Post quem Einhardus hoc ccenobium per
poris praefatus domnus
Ansigisus est.
septem ferme tenuit annos. Quod demum ultro
nasterium, quod sanctus Geremarus fundavit, ac
derelictum, divina, ut credi fas est, jussione, ac
corpore requiescit c, quod est situm, in pago
domno rege Carolo in precarium gloriosissimi imperatoris Ludovici largitione
Bellovacensi, a
accepit, anno videlicet Incarnationis Domini Je- domnus Ansegisus ad gubernandnm suscepit an-
su Christi dcccvii, qui eratannus magni
Caroli, no jam supra taxato. Quod tam solerti studio
ex quorex Francorum constitutus est, xxxvm* ;
summaque industria nobilitavit, ut novus "Wan-
•
pHor cdilio
dregisilus h credi posset, aut etiam magnus prae-
liabet ex quo vero imperator et augustus appellatus
XXXVTIII
destitutum, ac sul Ansbertus redivivam ad lucem regressus
est, annus vii. Quod fere sedificiis
i

redactum atque relictum invenit sed fore putaretur.

in eo-estate ;

intra pauci temporis spatium nobili sua industria 7 Verum sicut illi in exordio sui sedificiis no- ubi discipli-
nam colla-
recuperare studuit. bilitaverunt, clerura k auxerunt, disciplinis eccle- psam resti-

siasticis imbuerunt ; ita iste diruta emendare stu- tuit

quod egreijic 3 Omnia namque sedificia et publica et priva-
k
inslauravit,
taipse ibidem, eliminatis atque projectis iis quae consumpta in majori elegantia
duit, ac vetustate

vetustate consumpta fuerant, a fundamentis con- reparavit clerum nobilissime auxit, ac regulari
:

stitui, atque in majori elegantia restaurari fecit ordine secundum egregii Patris Benedicti nor-

veluti cunctis illo advenientibus palam est. Nam mam ut vitam degerent, multipliciter decertavit.
in praeceptis rei rustica? sagacissimus erat : unde Nam ex desidia priorum patrum, qui gregis sibi
factum est ut diversarum frugum maxima illi co- commissi curam minus devote gesserunt, status
numquam deesset, quam semper larga manu almse Regulae praedicti Patris Benedicti, jam
pia
cunctis indigentibus erogare noverat. Erat nam- quasi casurus videbatnr, licet illi, qui Domino
que eleemosynarius valde, pauperumque refector, militabant Canonico ordine, irreprehensibiliter

profiuus ditator ac defensor ecclesiarum, clerico- conversarentur. Contigerat enim ob incuriam,

rum nutritor, monachorum verissimus pater, ut jam dixi, prselatorum, qui ea, quae Regulae au-

peregrinorum lastissimus susceptor, viduarum ac ctoritas dare mandabat, parvipendendo

sacrae

pupillorum maximus adjutor. impertiri distulerant sed praedictus reverendis-

;

et an!e illiid 4 Denique ante Flaviacense coenobium duo simus pater Ansegisus hoc modis omnibus sate-
nliaduo ece- aliaad regendum ab invictissimo rege Carolo ei git, ut in pristinum statum ac legem recuperaret,
nobia guber-
nasscl; nulie commissa fuerant coenobia unum quod est situm
:
juxta quod voluntatem domni imperatoris super
insuper ne-
prope muros urbis Remensis, et in honore S. hoc noverat, et quae Regulae auctoritas dare
tiotiis adhibi-
lus; Sixti, primi ejusdem urbisprsesulis constructum, mandabat, largiri modis omnibus non negligeret.
et est in ditione ejusdem civitatis d ; alterum in 8 Denique ex Luxovio ccenobio, quo in Gallia- per mona-
chorum Lu-
territorio Catalaunici castri quo sanctus episco- rum terris in religione ac regulari disciplina non xovio evoca-
pus Memmius e corpore quiescit humatus. Qui- inferius usque ad prsesens videtur, monachos torum,

bus desertis , Flaviacensis rector constituitur Deum timentes, virosque religiosos secum huc

anno supra scripto. Praeterea dum praedictum adduxit, qui et legem istinc monachorum do-

Flaviacense ccenobium jure precarii ac beneficii cerent, et exempla salubria ostenderent : licet

teneret etiam exactor operum regalium f in

,
olim a viro justo Benedicto Fossatensis ccenobii
Aquisgrani palatio regio sub Heinhardo abbate, abbate l eruditi in hac philosophia fore videren-
viro undecumque doctissimo, a domino rege con- tur : qui plurimis diebus in hoc monasterio con-

stitutus est : quod nobilissime administravit, at- versantes, nonnulla exempla doctrinas et bonita-
que in cunctis operibus suis prudenter se agebat. tis suae istic reliquerunt. Nam, ut vere fatear,

Plurimis vero ejusdem regis jussu legationibus non inferius Franciae seu Gallise monasteriis

strenuissime functus est. istud in omni religione comparabatur ccenobium.

Luxoviensi 5 Interea defuncto magno Carolo imperatore 9 Nec mirum, si terapore Ducis optimi milites ac suarum
vero pr?e- ipsius cxem-
fuisset civiio- augusto divae memorise, Ludovicus ejus filius in Christi per viam regiam incederent licet nunc ;
pta virtu-
bin ab iiiiiin
imperium elevatur. A quo idem domnus Ansigi- Christi caritas non sit refrigerata, cum utique tum.
Christi 817
signifer sanctissimse disciplinae idem existeret,
:

sus magnifice honorari meruit. Anno denique

imperii sui iv Luxovium, famosum Galliis cceno- qui omnibus imitandus apparebat. Quicuraqtte
bium, ad regendum beneficii jure eidem contulit. enim illum audiebat prsecipientem non redar- ,

Quo anno Stephanus Papa tertio mense, post- guebat aliter operantem. Testimonium veritati,
quam Romam remeaverat reversus de Francis, non amicitiae reddebat. Sermones ejus utiles
viii Kalendas Febr. vita decessit : in cujus sede magis quam noverant a verbis quo-
faceti esse :

Paschalis successor efficitur. Luna eclipsim pas- que turpibus omniraodis abstinebat, sciens quia
sa est Non. Febr. hora noctis secunda g.
die, licentia eorum impudentiam ntttrit. Quatuor
Abdiraman rex Saracenorum legatos pro pace quoqtte virtutes, quibus omnis horao prseeipue
Compendium ad imperatorem misit, qui Com- inniti debet, in eo refulgebant : prudentia videli-
pendio auditi, et Aquisgrani iterum perrexerunt, cet, fortitudo, temperantia, atque justitia. Ser-
tresque menses detenti regi suo remissi sunt.
, mo nempe ejus nusquam inanis exstitit, inmio
Hoc etiam anno Bernardus rex Italise in deditio- subditis sibi, aliisque aut suasit bona agere. atit

nem apud Cavilonem imperatori se tradidit. Sed
his omissis ad coapta revertamur.
|" Fontanet 6 Anno igitur imperii domni Ludovici augusti
lensi autem
successit tertioTrasarus rector hujus ccenobii
Einhaido, ejusdem imperatoris ad locum sua3 nativitatis
monuit docere recta, aut consolatus est dolentes,
aut praecepit fidem Deo asterno et imraortali.
regique terreno inviolatam servare, quas etiam
cum licentia in suis actibus primus adimplere curavit.
10 Qurecumque vero ex rebus transitoriis pos-
sedit.
 94 VITA S. ANSEGISI ABBATIS.
AITTOHB
GOiSVO.
sedit, nihil magni aestimavit, sed potius caducum m lllum, opinor, quem cum nliis rcprehendcrat
tiimrttm liic esse credidit : ideo gazas suas monasteriis ac Carolus magnus anno imperii sui 12, apud Balu-
com-
Iwties
egenis distribuere satagebat, thesaurizans sibi zium, Capitularium Regum Francorum toin.
pendium aiv ],
qttod. thesauros in ccelo, quo fur non appropiaret, ne- col. 499.
que tinea devoraret. Vitiorum per omnia fugax
exstitit Aliorum vero neque acerbus reprehen-
:

sor, neque curiosus scrutator. Cunctis denique CAPUT II.

benignus, in adversis firmus, in prosperis cautus
et humilis. Justitiae postremo virtutem quam ma-
gnifice tenuerit, testantur legationes, quibus jus- Quid contulerit S. Ansegisus Luxoviensi
su Augustorum frequenter functus est ; maxime ac Fontanellensi cosnobiis.
ea, quae tempore domni Ludovici magni impera-
toris, jussu ejusdem partibus Marcse Hispanica?
celebrata est adversus Gautselinum m, custodem uantum vero in ecclesiasticis curis intentus dnscgisi lu
limitis illius. Erat enim in sermone verissimus, \s? munera, in ccenobiis ejus
fuerit, testantur oeralilas in
caiitobium
in fide firmissimus, in bonis operibus promptus, curae subditis ab ipso collata. In Luxoviensi nam- Lttxoviense;

in judicio justus, in consilio providus, in bonitate que ccenobio hsec dona obtulit : crucem aureara
conspicuus, in caritate praeclarus, fide catholi- mirifice factam, gemmis pretiosissimis decoratara,

cus, eleemosynis dives, vigil ingenio, promptus habentem baculum argento coopertum quem , ,

eloquio, fiagrans studio. Utile nempe vas in domo secum solitus erat in itinere bajulare offerto- :

Domini, Deo sedule serviens, errantes corrigens, rium a aureum cum patena sua aureo opere mira-
correctos fovens, obtinatos spernens, humiles bili : calices argenteos tres deauratos anaglyfico
semper diligens, regi terreno subjectus, Christo opere patratos hanappumi argenteum, optimo
:

dominatori omnium devotus. opere factum, habentem limaces aureos quatuor,

in fundo exterius sibi annexos : aquaraanile c et
urceum argenteum mirabili opere
altare in ho- :

ANNOTATA. nore perpetua? Virginis Mariae decoravit tabula

lignea, quam imaginibus argenteis diversis coo-
a Girowaldus, seu Geroaldus, aut Gervoldus peruit. De vestiraentis vero, dirodimum d opti-
Fontanellie prxfuit, ab anno Chrisli 787 usque ad mum unum; planetas casulas quinque: cindados e
806, quoobiit xvm Kalend. Junii, uti dictum est duodecim coloris diversi : dalmaticas tres : pallia
Commentario preevio. fundata fsex : tapeta optimaocto. Ecclesiara S.
b Carolum hic intellige cognomento magnum, Petri altiorem in fabrica sua, muros exaltans,
Ludovicipii, de quo supra, patrem. reddidit, ac cum clavis ferreis eam cooperuit.
c Hinc monasterio nomen vulgo, Saint Germer Porticum praeterea, quas vadit de ecclesia B.
de Flay. Adi Sammarlhanos in Gallia Christiana, Petri ad S. Martinum, de novo fecit, et eam
et Mabillonium tum in Actis Sanctorum, tum in
cooperiens scindulas g ejus ferreis clavis affixit.
9
Annalibus Ordinis sancti Benedicti ad annum 12 In hoc igitur Fontinellensi ccenobio ha?c ilem in Foif
Christi 655 a num. 36. Nos de S. Geremaro age- munera contulit : portionem magnam ligni salu-
tanellense,

mus die, quo in Ecclesia colitur, xxiv Septembris. tiferaeCrucis Dominicae, inclusam auro, quod
d Nunc S. Sixti ecclesia parcecialis est intra rotundo schemate formatum erat, ejusque in
muros urbis, inquithoc loco Mabillonius. medio crystallum positum ita ut figura ligni ;

e S. Memmii, vulgo Saint Mange, abbatia prope sanctae Crucis intuentibus intus appareret. Quod
CataUunos nunc Canonicorum Regularium S.
esl postea praepedientibus peccatis, sive alio quolibet
Augustini; ut vide apud Sammarthanos. casu de frontispicio lecti protectoris nostri B.
f Id est, regiis aedificiis prasfectus, qualis etiam . Vandregisili fures sustulerunt, perforata mace-
fuit S. Heinhardus, sive Einhardus, aut Eginhar- ria basilica? S. Petri, quod factum est pridie
dus ; Mabillonius in Actis Sanclorum Or-
uti docel Nonas Decembris, Dominica, expletis post obi-
dinis Bencdictini seculo iv part. 1, pag. 414, ubi tum ejusdem gloriosi Patris mensibus tribus, et
datur ejus Vitse compendium. diebus sexdecim.
g Eclipsim lianc et cetera quse sequuntur parer- 13 Calicem aureum, mirifice factum, duashinc cui mtllltt
ga, ad hunc annum etiam notant alii : vide Annales inde habentem ansulas, gemmis pretiosissimis contiilil W»
sacra prelio-
Eginhardi apud Chesnium tom. 2, etc. decoratum, qui pensat Iibrara : alterum argen- sa,
h Ccenobii Fontanellam conditor et primus abbas, teum, anaglyfico opere factum, operis mirandi,
de quo agendum erit 22 hujus mensis.
cum patena sua argentea ofiertorium argen- :

i Abbasejusdem ccenobii, ac deinde epi-

tertius
teum, ejusdem calicis habens effigiem, mirifici
scopus Rotomagensis, de quo actum die ix Fe-
operis : alia offertoria argentea cura patenis ar-
bruarii.
genteisearumdem coronam majorem argen-:

k Id est, clericorum numerum, quo nomine mo- team cum lampada sua argentea, optimam unam :

nachi passim eo tempore donabantur ut hic notat

; item lampadam argenteam unam thuribulum :

Mabillonius.
argenteum optimum unum candelabra, argen- :

HuncBcnedictumeumdem esse vult Cointius, in

1
tea tria, habentia solidos nonaginta, id est,
Annalibus ad annum Christi 817 num. 283 et annum unumquodque triginta : sigilla aurea mirifica
823, num. 60, cum S. Benedicto abhate Anianensi cum pretiosis lapidibus numero duo : urceum
et Indensi, cujus Acla dedimus xn Februarii ; sed argenteura, cum aquamanili optimum unum :

plane diversum esse contendit Mabillonius in

Anna- cuppas h vitreas auro ornatas duas, eburneam
libus Benedictinis 30 num. 75; quippe qui
lib.
unam mirifice factam pixidas eburneas duas
, : :

Anianensi facile decem annis supervixerit. hanapum vitreum optimum unum. QuatuorEuan-
gelia
 DIE VIGESIMA JULII. 95

gelia in membrano purpureo ex auro scribere 17 ^Edificia autem publica ac privata ab ipso AtTTORR
CO/P.TO.
jussit Romana littera ex quibus Matthaei, Joan- ;
coepta et consummata, haec sunt in primis dor- :

Ibtttem itdifi-

nis Lucae complevit ; sed, interveniente morte mitorium Fratrum nobilissimum construi fecit caml tim mir
torium,
ejusdem, reliquum imperfectum remansit Le- : longitudinis pedum ducentorum octo, latitudinis

ctionarium etiam in membrano pupureo similiter vero viginti septem : porro omnis ejus fabrica
scribere jussit, decoratum tabulis eburneis : porrigitur in altitudine pedum sexaginta qua-
Antiphonarium similiter, in membrano purpureo tuor; cujus muri de calce fortissima ac viscosa,
aro-enteis scriptum litteris, ornatumque tabulis arenaque rufa et fossili,
tofoso ac lapideque
eburneis. probato constructi sunt. Habet quoque solarium,
14 De vestimentis vero ecclesiasticis largitus in raedio pavimento optimo decoratum, cui de-
veslesqne ili-
dem sacras, est pallia, quae dicuntur fundata, tria stauracia : super est laquear, nobilissirais picturis ornatum.
i duo; stragulum Hispanicum unum tapetia : Continentur in ipsa domo desuper fenestree vi-
quatuor : dalmaticas, ministrorum ministerio treae;cunctaque ejus fabrica, excepta maceria,
aptas, sex : roccum subdiaconalem unum : coc- de materia quercuura durabilium condita est;
cum k unum tunicam : sacerdotalem Indici colo- tegulseque ipsius universae clavis ferreis desuper
ris l cum vestimento integro unam : planetas affixae ; habet sursum trabes et deorsum.
casulas quatuor : casulas item ex cindato Indici 18 Post quod aedificavit aliam domum quse rcfeclorium
coloris tres, viridis coloris ex cindato item tres : vocatur refectorium quam ita per medium, ma- cum dorno
tnajori.
item rubei sive sanguinei coloris ex cindato ceria ad hoc constructa, dividere fecit, una
ut
unum blatteam m item casulam unam cappas
: : pars refectorii, altera foret cellarii; de eadem
Romanas duas unam videlicet ex rubeo cindato
; videlicetmateria similique mensura, sicut et
ornatam alteram
et flmbriis viridibus in circuitu dormitorium, quam variis picturis decorari in
ex cane pontico, quem vulgus Bevurum n nun- maceria et in laqueari fecit a Madalulfo, egregio
cupat, similiter flmbriis sui coloris decoratam pictore Cameracensis ecclesiae. Tertiam nempe
in orbe linteum optimum unum facistergium
: : fecit domum
egregiam construi, quam majorem
optimum unum Fanones o optimos duos unum : ; vocant, quae ad Orientem versa, ab una fronte
auro decoratum, alterum stauratio : item de contingit dormitorium, ab altera adhaeret refe-
cindato duos : pulvinaria serica Euangelicis offi- ctorio : ubi cameram et caminatam s, nec non et
ciis apta; majora, duo; minus, unum : cingula alia plurima, aedificarimandavit; sed, adveniente
Romano opere facta auro decorata duo : mappu- morte ejusdem, hoc opus ex parte imperfectum
las duas, stolas duas. remansit.
ac libros, 15 De autem hanc dedit copiam, biblio-
libris 19 Haec tria egregia tecta ita constituta sunt. quorum situs
maxime S.
Augustini,
thecam ;; optimam, continentem vetus et novum Dormitorium videlicet ab una fronte versum est describitur ;

uti et oma-
V Testamentum cum prsefationibus ac initiis libro- plagae Septemtrionali, ab altera Australi, et tvs tempto
aajectus;
rum aureis litteris decoratis; libros Expositio- adhaeret ab ea basilieae S. Petri. Refectorium
num divi Augustini in Genesim ad litteram, vo- similiterversum est eisdem plagis et est fere :

lumen unum. Item Enchiridion ejusdem, volu- contiguum a parte Meridiana absidae t basilicae
men unum ejusdem Explanationum in omnes
: S. Petri. Porro illa major domus, sicut supra
Psalmos voluraina tria ejusdem contra Julia- : diximus, constituta est. Ecclesia autem S. Petri
nura haereticum, volumen unum item librum : a parte Meridiana
est, versa tamen ad
sita
Epistolarum ejusdem ad diversos, volumen u- Orientem. Ipsa etiam a parte Occidentali trigin-
num item ejusdem librum qui dicitur, Unde
: ta pedum in longitudine, ac totidem in latitudine
malum, volumen unum. Item librum ejusdem qui accrevit, constructo desuper ccenaculo, quam in
prsetitulatur, de Doctrina Christiana, volumen honore Domini Dei Salvatoris nostri Jesu Christi
unum librum decem Chordarum ejusdem ejus-
: : dedicandam fore prasoptabat. Sed et ipsum opus
dem super Epistolam Joannis [ vol. i ] item : propter mortem ejus tam citam imperfectum re-
adversus Epistolam Fundamenti volumen unum: mansit. In eadem autem basilica S. Petri pyra-
Homiliare ejusdem, volumen unum. midem quadrangulam altitudinis triginta quin-
sed et nlio-
16 Expositionem B. Ambrosii Ln Lucae Euan- que pedum de ligno tornatili compositam, in
rum Pa-
trum. geliura voluraen unum : Epistolarum ejusdem ad culmine turris ejusdem ecclesiai collocari jussit;
diversos, volumen unum : item ejusdem librum quam plumbo, stanno ac cupro deaurato coope-
qui dicitur de Bono mortis, volumen unum : riri jussit, triaque ibidem signa posuit : nam
item ejusdem de Joseph ac duodecim Patriarchis antea nimis humile hoc opus erat. Ipsam nam-
vol. i. Epistolarum B. Hieronymi volumen que turrim, simulque absidam tegulis plumbeis
unum. Epistolarum S. Sixti episcopi volumen a novo cooperiri jussit.
unum. Historiarum Josephi volumen unum. Ta- 20 condere domum ac tandem
Jussit prseterea aliam
gii q sententiarum, volumen
unum. Excerptio- juxta absidam basilicae S. Petri ad plagam Se- etiam capi-
tulniii, ut
num Paterii de veteri ac novo Testamento ex pterntrionalem, quam conventus, sive curi*, [locant, et tn-
atias Eu- btiotheeam.
Opusculis B. Gregorii Papas vol. i. Euippi * ex quae Graece bouleuterion u dicitur, appellari pla-
glppii u
Opusculis B. Augustini similiter vol. i. Gregorii cuit; propter quod consilium in ea de qualibet
in parte media Job. vol. i.
Librum Fulgentii re perquirentes convenire fratres soliti sint. Ibi
episcopi Carthaginensis vol. i. Librum Ferandi namque in pulpito lectio quotidie divina reeita-
Diaconi ecclesia? Carthaginensis vol. i. Bedae in tur, ibi quidquid regularis auctoritas agendum
Genesim expositio vol. i. Ejusdem de Computo suadet, deliberatur : in qua etiam monumentum
ac ratione temporum vol. i. Collectaneos duos nominis sui collocari jussit, ut dum vitsa praesen-
super anni circulo, Pauli Diaconi
volumina duo r. tis terminura daret, illic a suis deponeretur x.
Libros Glossarum duos
[volumina duo.] Librum Item ante dormitorium, refeetorium, et domura
canonum diversorum conciliorum, volumen unura. illamquam majorem nominavimus, porticus ho-
nesta
 . ;

96 VITA S ANSEGISI ABBATIS.

AICTOIIK nesta cum diversiis pogiis y sedificari jussit, qui- x Ergo jam tum mos erat, ut abbates in capi-
CO*VO. D
bus trabes imposuit, ac juxta mensuram eorum- tulo tumularentur, inquit hic Mabillonius. Porro
dem tectorum in longum extendit. In medio au- notatur in editione postrema hujus Clironici, quod
tem porticus, quse ante dormitorium sita videtur, hinc sequilur usque ad hxc verba, Domum vero,
domum cartarum constituit. Domum vero, qua qua librorum, etc.,non legi incodice Fontanellensi.
librorum copia conservaretur, quae Graece pyrgi- y Pogium sive podium et poium, sunt ea qui-
scos z dicitur, ante refectorium collocavit, cujus bus innitimur ; ut sxpe in porticibus sunt elathra,
tegulas clavis ferreis configi fecit. vel columellx mediam fere viri altitudinem adx-
quantes, unde qui prospectant, cubitis inniti solcnt.
z TlupyicY.oc, Grxcis est armarium vel arca in
ANNOTATA. modum turris exstructa.

a OfFertorium significat vel sindonem sericam,

seu linleamen in quo fidelium oblationes reponeban-
tur; vel pannum oblongum, quo involvitur calix, CAPUT III.
cum a diacono offertur sacerdoti ; vel etiam aliud
quidpiam solidum, et calicis, perinde ac patenam,
appendicem ; ut hoc loco intelligit Cangius in Olos- Benefwia et eleemosynce S. Ansegisi in
sario ad hanc vocem. coenobium Flaviacense et alia plurima,
b Hanappus est patera sive crater.
etiam canonicorum, ac monialium.
Aquamanile est vas inferius quod aquam re-
c
cipit, qux ex urceo manibus, dum lavantur, infun-

ditur. Flaviacensi quoque ccenobio quae

In obtulerit E
d Sic habel in textu postrema editio Acheriana, dona, hoc in loco declarandum censuimus. In Ftavia-
et prior in margine; at hxc in textu ceasi cceno-
Rodinum. Ibi namque gratuita benignitate largitus est ca- bio przter
Sane Dirodimum quid rei sit, nescio ; at Rhodi- lices argenteos diversos decem : aquamanile nlia dona,

num veslimentum a colore roseo vocatur apud Gree- argenteum, cum urceo suo argenteo candelabra
basilicam
: constriixit
cos ; imo et Dirodinum pro diarhodino pallio, sive argentea numero septem pallia diversa plus ;

roseo intensioris coloris accipi, ostendit Cangius in minusve quadraginta casulas planetas ac cinda- :

Glossario. tos diversos triginta, quarum colores oneri vide-

e Cendalum, cendatum, cindatum et cindadus tur describere : fanones ac lintea non occurrunt
juxta Cangium est pannus sericus, vel amictus ex memoriaj quot fuerint numero. In honore vero
lino jEgyptiaco.
sanctae Trinitatis basilicam sedificavit, ante cu-
f Fundata dicuntur Mucro, qux fundum habent jus aram tabulam argenteis imaginibus decora-
aureum tam collocavit, ipsique arae crucem argenteam
g Scindula est lalus asser, quo domus cooperi- imposuit, universamque basilicam variis picturis
tur; imo ab assere differt, juxta Isidorum, quod as- decorari jussit..
seres soli ponantur atque conjuncti; scindulaa 22 Nomina autem librorum quos ipsi contulit Ueiiil ibidcm
ttero scindantur et dividantur. opera varia
loco, haec sunt Pandectum naB. Hieronymo :

h Id SS. Patrum:
est, pocula, sive pateras, Gallice coupes. ex Hebrago vel Graeco eloquio translatum ejus- :

i Stauracium est genus palliorum depictorum ex dem Expositionem in duodecim Prophetas, et

sterace,qux gutla similis est mali cydonii. sunt tomi viginti in volumine uno
ejusdem in :

k Pro cocco leqendum putat Cangius cottum, IsaiaPropheta libri octodecim, volumen unum :
quxest tunica clericis propria, Gallice cotte. ejusdem librum Epistolarum, volumina duo
: in
1 Color Indicus, opinor, cxruleus est purpureo Proverbiis Salomonis ejusdem volumen
mixtus, ab Indico (vulgo Indigo) nuncupatus.
unum :

in Danielem Prophetam ejusdem in Euangelio

m Id est, purpuream. Matthaei ejusdem, continens in eodem
:

Decreta
n Id est, castorem seu fibrum. Gelasii Papae de libris recipiendis
et non reci-
o Fanones sindones sunt aut mappx; usurpatur piendis et excerptio aliqua de libris
etiam illa vox ad significanda qux voce ecclesiastica
Exameron
S. Ambrosii episcopi, codex unus : libros S. Au-
dkuntur corporalia.
gustini, qui praetitulantur, De civitate Dei, nu-
p Id est, Biblia, inquit Acherius in margine mero triginta b duo in codice uno : ejusdem Ex-
primx editionis.
positionem in Euangelio S. Joannis,
volumen
q Taqii, seu Taii, vel Taionis episcopi Cxsa- unum Homiliare ejusdem continens sermones
:

raugustani opus hoc sententiarum Ms. servatur

hac- cxlvii,volumen unum libros ejusdem xv, de :

tenus in quibusdam bibliothecis verum de

; eo con- S. Trinitate,
volumen unum.
sule bibliographos, vel Mabillonium tom. 2 Anale-
23 Concordiam Euangeliorum ejusdem, codi- Hieronytm
ctorum a pag. 68.
cem unum ejusdem de Doctrina Christiana,
:
Ambrosii.
r Nempe Homiliarum in Euangelia totius an-
JlltJllStill':
cod. unum Expositionem symboli ejusdem,
:

ni, ut hic notat Mabillonius, quem vide, silubet. cod.unum QuEestiones ejusdem octoginta, cod.
:

s Caminata et caminatum dicitur camera, con- unum de Baptismo parvulorum ejusdem ad

:

clave, ccenaculum quodvis, in quo caminus

exstat. Marcellum c, lib. tres de Sermone Domini :
in
Adi sis Cangii Glossarium.
monte lib. duos de Providentia Dei serm. :
i :

t Absida,
apsida passim denolat fomicem
sive
de Natali proprio serm.
accipitur tamen eliam, ut hic, pro parte
i [de Cruce serm. i] Ad
templi in- Flactianum Epistol. d [i] vol. i : ejusdem Aca-
tcriori, in qua allare collocari solet.
demicorum lib. tres : Soliloquiorum lib. duos de :
u Id est. locus in quo fiunt consultationes ; nunc Immortalitate librum unum
de Quantitate ani- :

vulgo Capitulum dicitur.

niae lib. unum : de Magistro librum unum de :

Ordine
 :

DIE VIGESIMA JULII. 97

Ordine lib. II : de Videndo Deo librum I, vol. I. ctum Walericum libram unam ad B. Richa : AUCTORE
unum librum qui rium libras duas et semis ad sanctum Audoma CO*VO.
Libros confes. ejusdem cod. : :

dicitur Enchiridion cod. unum in : Psalmis Ex- rum libras duas et semis : ad sanctum Audoe-
positionem ejusdera, codicem unum. Expositio- num Rothomago libras quinque ad sanctam
in :

nem S. Ambrosii e in Epistolas Pauli, vol. unum. Mariam in domo ejusdem ecclesiae libras duas :

Hisychii presbyteri in Leviticum lib. 7. cod. i. ad sanctum Martinura in eadem urbe, et ceteris
Expositionem S. JoannisConstantinopolitani epi- cellis, solidos viginti quinque : Ragnoardo ejus-
scopi in Mattheeum Apocalypsim S. Joannis : dem urbis archiepiscopo libras decem videlicet ;

continentem etiam librum S. Isidori Differen- ut quinque presbyteris, et alias quinque paupe-
tiarum cod. unum. ribus erogaret.
llitfirii, Gre- 24 S. Hilarii, episcopi, contra haereticos cod. i. 28 Ad Penthale monasterium solidos quinde- ccenobia
fiorii, Isido-
Homiliarium S. Gregorii Papae in novissima cim ad Penante solidos quindecim ad Pratellos
: :
ri,

parte Ezechielis prophetae, in cod. uno : Episto- similiter ad Ebroicas civitatem libram unam
: :

larum ejusdem cod. unum Expositionem Bedae : ad illam Crucem S. Audoeni libras duas ad :

presbyteri in Actibus Apostolorum, cod. unum. Lixovium urbem libram unam ad Fontanas coe- :

In septem Epistolas Canonicas et Apocalypsim nobium solidos duodecim ad Bajocas civitatem :

Joannis cod. unum ejusdera in Marci Euange-: libras duas : ad duorum Gemellorum monaste-
liura cod. unum ejusdem in Lucam Euangelis-
: rium libras duas : ad S. Martinum Turonensem
tam cod. i : librum Testimoniorum Isidori de libras quinque domo libram , illis canonicis in
Christo et Ecclesia fcoi. unum : ejusdem Ety- unam Anianum Aurelianensem libram
: ad S.
mologiarum cod. unum ejusdem Rotarum g ad : unam, illis canonicis in domo libram unam ad :

ad Sisebutum regem, cod. i. Prosperi de Vitaacti- sanctum Benedictum in Floriaco Iibram unam
va et contemplativa h in cod. i. Prognosticon fu- ad Ferrarias libras duas : ad S. Carilefum libram E
turi seculi cod. i. Disputationem fidei inter Arium unam et semis ad Curbionem monasterium lib- :

hsereticum ac Athanasium Catholicum in cod. i. ram unam ad sanctam Columbam in Senonis, :

Epistolarum S. Cypriani Martyris cod. i. Alcuini illis monachis libras duas, illis canonicis in ea-
de Trinitate librum in cod. i : Regulam B. Basi- dem civitate libras duas.
lii episcopi Regulam B. Benedicti incodiceuno.
: 29 Item ad S. Petrum illis monachis in ea- plurima,
etalioruni.
25 Historiam ecclesiasticam Eusebii Csesa- dem urbe libram unam : in Autisiodoro urbe illis
cum libris
aiiis. riensis episcopi in cod. uno : Chronicam ejusdem canonicis libram unam : ad S. Remigium illis
in cod. uno : Historiam item ecclesiasticam trium monachis similiter : ad S. Heracleum in eadem
virorum, id est, Sozomeni, Theodoriti, et Socra- urbe similiter : item in Autisiodoro ad S. Ger-
tis, in cod. uno. Canones diversorum Patrum in manum, illis monachis Iibram unam : in Trecas
codice uno. Sacramentaria volumina duo. Cas- monachis ad S. Petrum libram unam ad
illis :

siodori de Arithmetica, vol. unum : ejusdem in sanctam Crucem Meldis illis monachis similiter :

Psalmos expositionem vol. unum. Homiliarum ad Fossatos monasterium illis monachis libras
Origenis in veteri Testamento, volumina duo : duas : ad S. Genovefam Parisius libras duas :

ejusdem in Psalmos expositionem, volumina duo. ad sanctum Germanum Parisius libras tres, in
Vitas beatorum Confessorum Hieronymi Au- , eadem urbe illis canonicis libram unam : ad S.
gustini, Gregorii. Item passionem B. Columbse Dionysium libras quinque : ad Calam monaste-
Virginis in cod. uno. Institutio ac collectio cu- rium libras duas : ad sanctum Lucianum, illis

jusdam de vita canonica, vol. i. Gesta Franco- monachis libras duas.

rum in cod. uno. Et alios plurimos, quorum nunc 30 Belloaci, illis canonicis libram unam ad el canonico- :

rum
nomina non occurrunt memori». Flaviacum illis canonicis libras quindecim ad :

Catalogus
eteemosyna
26 In Eleemosynarum vero largitionibus quan- opus famulorum eorum libras decem Hilde- :

riim ejus in tum solicitus extiterit, ipsa ejus opera testimo- manno m episcopo ad presbyteros et pauperes F
fontanellen-
se canotnuiii nium perhibent. Nam quodam tempore, id est, libras decem ad Oratorium monasterium soli- :

anno regiminis sui decimo octavo i, in passio- dos quindecim ad Fontanidum monasterium so- :

nem incidit illam ,

quam medici paralysim vo- lidos decera Ad Insulam monasterium solidos :

cant : moxque vocatis domesticis ac fidelibus seu decem ad Andelagum monasterium solidos
:

intimis suis,hanc rerum suarum distributionem duodecim ad Malardum-vallem solidos decem

: :

gratuito animo facere curavit. Quae elargitio seu ad Resbace monasterium libram unam et semis :

distributio, ipsius jussu ac supplicatione edita est ad sanctum Salvium in Brago solidos decem ad :

avenerabili viro Hildemanno, Bellovacensis urbis Malam monasterium libram unam ad S. Ve- :

episcopo, adjuncto Berteningo et Gerlonelaicissi- dastum in Atrebato libras duas ad Cameracum :

mulque Landone monacho. Cujus textustalisest: libras duas ad S. Gaugericum libram unam ad
: :

In hoc Fontinellensi Coenobio largitus est Fra- Corbeiam libras quinque.

tribus libras nonaginta ; nam omnibus annis tri- 31 Ad S. Eligium in Noviomo civitate libram eollegia

ginta in censu dare consueverat : famulis laicis unam ; item ad eamdem urbem canonicis libram
libras decem : senibus in illoxenodochio, etcete- unam : item ad Suessionis civitatem canonicis
ris mansionibus pauperum sohdos k decem. Uni- libram unam ad S. Crispinum solidos quinde- :

versae familias hujus ccenobii libras quadraginta. cim ad S. Medardum monachis libram unam
: :

'l alia
27 Ceterorum monasteriorum l nomina ad , illis sanctimonialibus libras tres ad Remis, illis :

quas eadem largitio eleemosyn* pervenerit, si- canonicis libram unam ad S. Remigium in ea- :

gillatim exprimam. Ad Gemmeticum ccenobium dem urbe monachis libram unam ad S. Mem- .-

libras v direxit ad Logium libram unara ad

: : mium in Catalauno librara unam ad eamdera .

Fiscannum libram unam ad Villare libram : urbem solidos xv ad Altum montem monaste- :

unam : ad Longogilum libram unam .-

ad san- rium, quo S. Ansbertus quondam exilio fuit in-

Tomus v Julii. 16 trusus

 98 VITA S. ANSEGISI ABBATIS.
AtXTORE trusus atque consortiis inde ereptus humanis n, ma librarum nonaginta; nempe ex 30, 10, 10, D
CO.tVO.
solidos quindecim : ad Malbodium ccenobium li- ef 40.
n
bram unam : ad Castrilocum monasterium simi- 1 Monasleria illa hic describere opcrse pretium
liter : ad Laubias monasterium libram unam : non duxi; qui singula nosse desiderat, legat pro-
ad Indam ccenobium libras duas. lixas, quas hoc loco subjungit, Notationes Mabillo-
i-ollntaruni
32 Ad Lingonas illis canonicis libram unam ad : nius; uti et in Annalibus Benedictinis tom. 2 a
biennio ante
nbitttm, Luxovium libras viginti quinque id est, in ipso pag. 540. Videri etiam possunt apud Cointium in
monasterio libras decem o; ad Fontanas, cellam Annalibus ecclesix Francorum ad annum 831 a
ejusdem ccenobii, libram unam et semis; ad Cu- num. 52 usque ad num. 100, ubi singulis plerum-
santiam similiter ad Anagrates lib. duas ad
; : que adscribitur, quis ibi tum prxesset, cum hxc do-
Romarici montem libram unam ad Balmam si- : natio fierel.

militer libram unam et semis : ad Morbach cce- m Nempe Bellovacensi, ul notat Cointius.

nobium Hbram unam ad S. Gregorium libram : n Vli narratur in ejus Vita cap. 8. Dedimus
unam ad monasterium Mauri Iibram unam ad
: : eam ad diem ix Februarii.
'
Jleldunas Melundas * libram unam ad S. Reginbertum, : o Lege libras viginti, inquit Cointius.
ubi primo elementa didicerat litterarum, per p Vide qux hic errata esse diximus in Commen-
manus quoque matris suse in usus egenorum vi- tario prxvio.

ginti libras expendit : simili modo per manus q Hoc est, in capitulo, ut supra dictum est, Fon-
Berteningi libras viginti : sibi vero in domo sua tanellensis Coenobii, quidquid eum Luxovii tumula-
famulantibus libras quadraginta largiri fecit. lum fuisse innuat Adso apud Mabillonium, qui
Tribus vicibus omnes opes suas egenis ac paupe- multum abest ut tantum illi tribui velit, quantum
ribus erogari fecit, nil sibi reservans ;
quse qua- auctori hujus chronici contemporaneo.

liter gesta sint, ne nauseam aut fastidium inges-

sisse videar, transcendendo omittam.
qtii incidit
33 Eleemosynis enim sibi viam prseparavit,
innnnum
Chrisli 833, quoniam noverat externum omnem hominem esse CAPUT IV.
itiem 20 Ju-
sive ad pcenam sive ad gloriam ideo eleemosy- :
lii.

nis ac orationibus servorum Dei se roborat, ut et

cursum hujus vita? pacifice transigeret atque Constitutio Ansegisi abbatis.
feliciter in perpetuum viveret. Rexit autem hoc

ccenobium idem gloriosus Vir per annos decem,

menses quinque, dies xvm p. Ipso tempore re- Constitutionem vero, quam servis Dei isto in Comtituiio
S. Ansegisi,
cessit domnus Ansigisus, Dominica illucescente, ccenobio degentibus de victu ac vestitu insti-
die xiii Kal. Augusti; eodem die cum fietu ma- tuit, commodum arbitratus sum huic operi inse-
ximo tumulatus extra basilicam S. Petri ad Aqui- rere. Cujus talis est textus :

lonalem plagam, in porticu, in qua Fratres con- Memoratorium qualiter domnus ac venerabilis
ventum celebrare soliti sunt , ac consultis Deo Ansegisus abbas disposuit vestimenta, et calcia-
dignis aures accommodare q : et cessavit regi- menta, atque alimoniam fratribus in monasterio
minis locus triginta et octo diebus. Fontanella morantibus, una cum consensu eo-
rum ordinabiliter : ut absque ullius occasionis
querela, omni egestate exclusa, vota sua Deo
ANNOTATA. reddere, atque sponsionis suse negotium ad ef-
fectum omni tempore perducere possent.
35 De pago namque Bononiensi et Tarvanensi qua noiainr

a Forte Pandecten a Greeco T.c/.v^iy.zr,c, quo no- vestitus integros lx censuit porrigendos drap- ;

mine appellari non numquam consuevit complexum
librorum omnium sacrorum
menti, uti probat Cangius in Glossario.
pos a albos xx, de quibus camisia? b xx fieri pos- F
veteris ac novi Testa- sent coria boum ad soleas v composita faba-
; ; a
rum modios xx caseor. pensas c xxi per libras
;

b Lege viginti duo; et ita legi in codice Fon- lxxv ova mille cerae ad illam ecclesiam libras
; ;

tanellensi, testalur nuperus editor Spicilegii Ache- cc, ad opus fratrum c; sevo lib. cc; de Coria-
riani. linse calcibus xxmi. Bragal. Lxjadsaccos autem
c Sive Marcellinum. faciendos, drappos albos n, de quibus fieri pos-
d Non exstat. sint staminese d x ; toaculas e n ; coria bovina
e Hoc opus plerique nunc eruditi adscribunt Hi- composita v fabar. modios x,
; pisor. modios xx,
lario diacono quamquam id Petavio nostro non
; caseor. pensas xv per libras lxxii salismodios
;

omnino placuit. Consule bibiiographos. xxv; in mense Septembrio ova mille, de illa gre-
f De hoc opere S. Isidori vide Nicolai Antonii garia f pagens. lx de Irtio et Idtio mapp. m. ;

Bibliolhecx veteris Hispaniz lib. 5 , cap. 4, longitudinis ulnarum x, latitudinis n; de Apa-

num. 144. liaco mappa una ejusdem mensurae; lintea ad
g Imo de Natura rerum, quamquam et alibi manus tergendas vellosa h ni, unumquodque de
Rotarum liber hic appeilatur. Adi Nicolaum An- ulnis quinque in longitudine, in latitudine m.
tonium ibidem num. 104. 36 De Gera camsiles i m, ad mappulas facien-
h Opus illud modo tribuitur Juliano Pomerio,
non Prospero. Adi bibliographos.
das, longitudinis
ulnarum xm, latitudinis trium ;
quid ex f
de Clariaco mappam unam, habentem in ongitu-
i Errorem hunc chronographicum notavi in Com- dine ulnas x, in latitudine iii ; item de Hirtio
mentario prsevio. camsilem de ulnis xn, iii latitudinis ad pedes ter-
k Cointius ad annum 831 num. 51, legi vult li- gendum ; de Camponis toaculam i de Rosontio
;

bras; ut conficiatur ex quuluor partitionibus sum- similiter ; de Floriaco similiter ; de praedicta gre-

garia
 ;;

DIE VIGESIMA JULTI. 99

xxx per libras lxxii filtra de solidis xxxvi, novem vero, de solidis liiii id
garia caseor. pensas AlCTOIiE
; ;

faciendum xn, ad lecta, quantum ne- est unumquodque de solidis sex ; ad roccos t fa-
(.<> I TO.
k ad soccos t
porcos saginatos ad adipem ciendum, qui sunt rocci xvm, colligunt super to-
cessitas poposcit ;

lx, et insuper quantum tum libras x ad sagos u xv in lecta mittendum

et lardum cum unctis l ;

de ministerio Rosontione fabar. lib. II et semis ; ad pelles berbicinas unde pellicia

necesse fuerit ;

pisor. modios v; ad Nativitatem Do- x ad ubantos x lib. I ad fasciolas

fiant, solidos ; ; X
modios tres,
m tres, pullipastas xx, pullos lx. lib. Sunt in summa lib. xxxi y ad infirmorum
i. y
mini aucipastas
;

et in Pascha similiter cerae lib. m, curam, mansionilem % qui dicitur Bothmeregus, z

ova ccl ;
;

et in mense Novembrio et quantumcumque decet sauram aa id est, de aa

mellis sextarios tres
;
;

porcis, mutones bb, berbices cc, pullos, ova, om- bb cc

ova d. ligna, carra ix.

37 Inter illam Crucem Paldriaco et Bladricia- nem decimam nostram ad ipsam domum infirmo-
stalis lcmpo-
ribus gas fabar. m, pisor. modios v ad Nativitatem ;
rum concessimus. De nutrimentis nostris et de
Domini aucipastas iv, pullipastas xn, pullos lx, vasallis nostris ad 'portam monasterii dedimus
Pascha similiter cerse lib. in. villam Noviomum, et illos mansioniles qui dicun-
Ova ccl ; et in

mellis sextarios iii in mense Decembrio ova d ; ;

tur Gisimacas, Strotella, sanctum Stephanum,

ligna, carra lx de Campanis fabar. mod. m, ;

Luviccinas, Bantana, Cisternas, Lenticulosa ad

pisor. modios vm ad Nativitatem Domini auci- ;

illorum infirmitates et necessitates ex caritate, et

pastas iv, pullipastas vn, pullos lxx, ova ccl ;

caseos, et butyrum, nec non ad illorum famulos
et in Pascha sextarium unum, similiter; mellis nutriendum, etc, quse necessaria sunt conces-
cerse lib, mense Januario ova d ligna,
i ; in ; simus.

carra lx de Sadanma et Bubulo captiva fabar.

;

mod. ii, pisor. modios iv ad Nativitatem Do- ;

ANNOTATA.
mini aucipastas n, pullipastas x, pullos xxx,

ovac; et in Pascha similiter, mellis sextariosn,

ceraa libras n in mense Februario ova d ligna,
; ;
a Drappos, id est pannos.

carra xn. b Camisiae sunt interulee, quas monachi quidam

pendi debcat 38 De Gariciagas, Duno, et Gera, fabar. mod. vice cilicii gestabant laneas : nam Benedictinis, in-

iii, pisorum mod. iv ad Nativitatem Domini ;

quit Cangius in Glossario ad vocem staminea, la-

aucipastas tres, pullipastas xn, pullos xi, ova neas camisias iuterdixit Innocentius III. PP. Vide
ccl et in Pascha similiter mellis sextarium i,
;
etiam hoc loco Mabillonium.

cerae libram i, et in mense Martio ova l ; ligna, c Pensa hic appellari videtur persolutio, sivetri-

carra xil ; de Petrioponte et Wirtlaico toacu- butum in re quam ex pondere eestimamus.

las ii, fabar. mod v, salis mod. xv ; ad Nativita- d Staminese vocantur camisiee sive interulx la-

tem Domini aucipastas n, pullipastas xxvi, pul- neee, de quibus supra. De his etiam vide Menardum
los cv, ova d ; et in Pascha similiter mellis sex- in Concordia Regularum pag. 912.
tarios mense Aprili ova d
n ; de Idcio
et in ; e Toacula dicitur Cangio mappula, mantile, ma-
fabar. mod. i, pisor. mod. i ad Nativitatem ;
nutergium,
Domini aucipastam unam, pullipastas iv, pullos f Gregaria est prsdii pagensis seu rustici species,

xxv, ova l et in Pascha similiter mellis sexta-

;
ubi greges ovium aluntur.

rium i, cerae lib. I, et in mense Maio ova l; li- h Id est villosa, ut hic legit Cangius. Lintea sane

gna, carra xv de Irtio fabar. mod. i, pisor. ;

villosa ad tergendum aptiora sunt.
mod. i ad Nativitatem Domini aucipastam
;
i Camsilis hic accipitur pro tela linea, ut pater

unam, pullipastas iv, pullo xxv, ova l et in ; ex adjuncto.

Pascha similiter mellis sextarium i, cerae lib. i k Filtrum dicitur antiquis, ut recte notat hic

et in mense Junio ova d. Mabillonius, quidquid ex lana coacta et compressa

C conficitur; qualis est illa materia, ex qua pilei con-
«</ usus ne- 39 Item de Rosontione in mense Augusto ova
cessarios clxvi de illa Cruce et Campanis ova clxviii
; ; ficiuntur. Vide plura de hoc apud Cangium ; ubi
n de Revereis curte n vini modios xlviii, ova ccl ; filtrum etiam pertinere ostendit ad lectos mona-
vinum de Alpiaco mod. cccl de Riparensi curte ; chorum.
mod. cl ; de Abriaco mod. l de Burgundia ; 1 Unctum est adipis massa ad ungendos calceos
mod. l sunt modii dc. Adumaticum mod. xxxn
: aliaque similia.
Sicera, Humolone quantum necessitas exposcit, m Sic vocabant artocreata ex aucis, seu an-
Cerse ad illam Ecclesiam libras cc, olei libras seribus ; et pullipasta quse ex pullis : quorum
cxxx, adipem mod. vm ; ad opus fratrum cerse esus monachis concedebatur in festis Nativitatis
lib. c, olei lib. c ; ad pelles hircinas sexaginta et Paschse ex concilio Aquisgranensi, inquit hic

compositas lib. ni ; ad cordebisos o xl compa- Mabillonius.

randum lib. m ; ad coria bovina xx, lib. i ; ca- n Id est, dc villa, qux appellatur Revereis :

pellos p nigros vin de solid. xxxn, alios quatuor, curtis enim scriptoribus inferioris eevi, est villa, ha-
unumquemque de solidis iii ; qui fiunt solidi II <; ;
bitatio rustica xdificiis, colonis, servis, agris, per-

remanent de solidis septem, qui fiunt

tres qui sonis, etc, ad rem agrestem neeessariis instrucln.
simul 2 semis r ad Stamineas xxx optimas
lib. : o Cordebisus dicitur pellis de Corduba, corium
comparandum lib. 3 ad femoralia paria xxx ;
caprinum alutariorum arte praeparatum. Cangius.
lib. 2. p Capellus, pileus est, seu quodvis tegtnen eapitis.
canobii Fon
'ancltensis.
40 Ad infirmorum curam mel
et pigmenta lib. q Imo 12 .-
nam tria ducuntur in quatuor.

s i ad saccos quindecim comparandum griseos s

; r Recte quidcm si pro duodecim solidis supcrius
sicciscos, unde capps fiant, lib. x id est talis ;
numerentur undecim : sic enim solidi sunt hic uni-

ordo, unumquodque de solidisx; et duos optiraos versim 50; cum libra una solidos 20 contineat.

capellos de solidis xxx quinque, qui supersunt, s Griseus color est, qui ad album propius accc-
;

tiit.
 100 DE B. BERNHARDO EPISCOPO ET CONFESSORE.
AUCTORB dit, puta, cinericius. At quid Sicciscus? Unicum z Mansionilis est agri portio cum mansione sive
CO.EVO.
hoc ipsum Imjus vocis exemplum profert Cangius eede.
;

sed non explicat. aa Cangius pro Sauram legendum putat Stau-

t Roccus est vestis suprema sive extima. rum, quod significat quidquid ad vitse necessaria
u Sagus hicest tecli stragulum. conducit.
x Ubantos pro wantos, id est chirothecas. bb Id est, verveces.
y Imo tota pecuniee hic numeratse summa redit cc Gallice brebis simpliciter oves significant.
ad libras 45 et semis ; unde videtur hinc inde nu- Porro loca hic passim nolata neglexi; quis enim sin-
merus alius pro alio positus. gula, tum quo operse pretio, persequatur ?

DE B. BERNHARDO EPISCOPO ET CONF.

HILDESII IN SAXONIA INFERIORI.

corrosus esset, ut abierit in frusta. Confectum

COMMENTARIUS PILEVIUS est hac de re instrumentum publicum, auctori-
tate celsissimi principis et episcopi Hildesiensis,
E
qui corpus inspexit ipse, roboratum. Si copiam
§ I. Beati cultus et reliquiarum visitatio. illiusR. V. desideret, curabo, ut a reverendis-
simo praelato mihitransmittatur, qui pluresetiam
de eo informationes, si necessarise sint, lubens
^ nam celebris est in sacris Fastis xx No- communicabit.
vembris S. Bernwardi seu Berwardi, alias 2 Hanc notitiam adeptus obsequiosa viri istius lamcn Imkt
Bernardi Hildesiensis episcopi sub seculi benignitate abuti nolui, sed ad ipsum P. Sixtum cultiim ut ex
litteris con-
xi principium ad Superos evocati festivi- Hessetmeir, Hildesiani gymnasii nostri prsefectum, stat.
hic tas, tam mihi difficile fuit junioris hujus Bernardi litteras dedi, quibus fidelem memorati instrumenti
Episcopus
Hitclesieiisis ullam in Martyrologiis aut ecclesiasticis Offtciis me- copiam petebam,
non
et alia ad B. Bernardum pcrti-
ineeniii
tur in Mar-
moriam reperire. Habebam quidem prse manibus nentia exquirebam. Is etiam post benignam obsequii
tyrotogiis, Acta illiusei miracula, olim a nostro Nicolao Scha- sui oblalionem varia perscribit de Actis et miraculis
teno ad Henschenium missa, in quibus ssepe beati beati Prsesulis, quse in libro Ms. monasterii S. Go-
titulo decoratur ; at cum anonymi istius scriptoris dehardi leguntur. Ex initio et fine colligo,hsec ferme
eetatem autorilatemque ignorarem, et in Actis no- eademessecum illis, quseP. Schatenus jam pridem
stris nemini locus concedi soleat, nisi de sanctitate ad Henschenium miserat nam
: prseter alia in calce
aut immemorabili cultu plane constei, certiora pu- libri hsec haberi asserit : Caligulae sandaliaque,
blicse veneralionis testimonia exquirenda esse exi- quibus inter agendum episcopalis dignitatis offi-
stimavi. Scripsi itaque anno 1725 ad P. Ludovicum cium beatus Pontifex usus est, inter cetera reli-
Henseler, tum Colonise Agrippime degentem, quem quiarum loco tam decenter quam honorifice pe-
antea Hildesii habitasse intellexeram, ut me de ho- nes nos cum ecclesiasticis reposita clenodiis con-
dierno istius Prsesulis cultu aliisque ad reliquias il- tinentur. Hsec eadem verba in Ms. nostro inveniun-
lius spectantibus certiorem redderet. Przstitit id dili- tur post miracula num, 17. Deinde P. Hesselmeir I
genter vir humanissimus atque mihi respondit in hunc hsec addit Liber hic (nempe
: Yitee et miraculorum,
modum Libens R. V. ea communico, quas mihi
:
de quo supra egerat) cum sandaliis die obitus po-
Hildesio a P. Hesselmeir gymnasii nostri prae- nitur super sandapilara, quae ad sepulcrum eri-
fecto, de cultu B. Bernardi fundatoris monasterii gitur, diciturque Missa pro familia fundatoris,
ad S. Godehardum prescripta sunt, ex quibus omisso nomine Bernardi, cum collecta de sacerdo-
judico locum illi Acta Sanctorum denegan-
inter tibus non episcopis. Prxterea in altera epistola pu-
dum non esse : quamvis enim nullum de ipso flat blicam Antistitis venerationem confirmat his verbis:
Officium ecclesiasticum, habetur tamen inter Bea-
Inveni statuam Beati supra templi januam cum
tos, et imagines ejus pro cultu publico exponun-
radiis, et ad portam monasterii cum inscriptione :

tur. In
templo S. Godehardi statua B. Bernardi BEATUS BERNARDDS FDNDATOR ejusque statua, ;

ad humanam magnitudinem in sinistro altaris la- ut nuper memoravi, in altari majore exhibetur,
(ere e regione S. Godehardi exhibetur,
manu templum manu praeferens.
portans ccenobium S. Godehardi, cujus est funda-
3 Hisce subjungo ipsum authentici instrumenti el ex •
iula-
tor. Statua haec nova quidem est, sed in tiime eorpo-
locum ecgraphum, quod opera ejusdem Sixti Hesselmeir
alterius substituta, quam a trecentis fere annis Hildesio accepi, eslque tenoris sequenlis: In
nomine facta
expositam in altari fuisse constat ex traditione a- Domini Amen. Noverint universi praesentis in-
pud religiosos praefati monasterii recepta. Ibidem strumenti seriem visuri.lecturi aut legi audituri,
exstat pictura anno mdcxlvh formata, in qua quod anno a nativitate Domini nostri Jesu Christi
Bernardus beati titulo decoratus repraesentatur.
millesimo septingentesimo, Indictione Romano-
Anno mdcc repertum B. Bernardi est corpus rum octava, pontificatus sanctissimi in Christo
episcopi in tumulo suo pene
incorruptum, licet Patris acDomini D. Innocentii divina providentia
calix argenteus, quem manu praetulit, nitro sic Papae, hujus nominis duodecimi, anno nono, die

vero
 : ,

DIE VIGESIMA JULII. 101

vero vi^esima Julii, reverendissimus et amplissi- videbantur ex parte consumpta ; alia vero erant Al CTI.r.F

G. C.
mus dominus Adolphus, asceterii ad sanctum adhuc tractabilia, sub quibus sentiebatur conca-

Godehardum Ordinis divi Benedicti hic Hildesii vitas aliqua usque ad ossa, quae adhuo solida et
abbas, me sacris Apostolica et Imperiali auctori- densa continebantur.
tatibus notarium publicum infrascriptum, domi- 6 Quaa omnia cum reverendissimus ac celsis- hic exhibe-
tur
nosque testes Joannem Assueri cathedralis Hil- simus dominus D. Judocus Edmundus, modernus
desiensis; et Joannem Henricum Schmising col- Hildesiensis episcopus S. R. I. princeps, dominus
legiatae sancti Mauritii prope Hildesium vicarios, noster clementissimus, assistentibus reverendis-
ad se in prasfatum monasterium vocari curarit, simis et amplissimis dominis, domino Jacobo ad
ibidemque nobis oretenus exposuerit, quod in sanctum Michaelem archangelum, et Adolpho ad
renovatione ecclesiae suse intenderet aperire se- sanctum Godehardum abbatibus, in praesentia et
pulcrum beatae memorice Bernardi, comitis de corona fratrum conventualium pridie (ut mihi
Walleshusen, episcopi Hildesiensis vigesimf, fun- relatum fuit) ipsismet oculis suis perlustrasset,
datoris pnedicti monasterii ad sanctum Godehar- et ultra centum numero aliae personae tam eccle-
durn, in medio chori sepulti, requirens me nota- siasticas quam seculares, adstantibus et cernenti-
rium et praedictos dominos testes, quatenus omnia bus simul me notario et dominis testibus supra
quse aperto sepulcro notatu digna reperirentur, descriptam sepulcri formam conspexissent ; hinc
diligentur observare, annotare, et sirper inventis ego Bartholdus Windsracke sacris Apostolica et
in perpetuam rei memoriam, instrumentum pu- Imperiali auctoritatibus notarius publicus, in fi-

blicum conficere et extradere vellem. dem praemissorum, inque veritatis testimonium

cujus instru- 4 Cum itaque ratione officii mei publici tam praesens hocce publicum instrumentum desuper
meutum pu-
blicum, aequae huic petitioni non potuerim non deferre, confeci,unaque cum dominis testibus meis supra
B idcirco una cum dominis meis praenominatis die nominatis subscripsi, et notariatus mei sigillo E
vigesima Julii, quae erat dies anniversaria depo- consignavi legitime vocatus, rogatus et requisi-
positionis beat» memorise Bernardi, comitisde tus. Acta sunt haec et inventa Hildesii anno, in-
Walleshusen, episcopi Hildesiensis vigesimi, me dictione, Pontificatu, mense, die, locis, testium-
ad templum sancti Godehardi contuli, ac hora que praesentia, quibus supra. Tunc notarius et

septima accessi sepulcrum lapideum beatae me- testes more solito nomen suum subscribunt. Infra
moriae Bernardi, episcopi Hildesiensis vigesimi, autem reverendissimus et amplissimus Benedictus
super cujus operculum lapideum incisa erat haec Schiller, abbas ad S. Godehardum, apposito suo
scriptura : manus subscriptione testatur, hoc
sigillo et proprise

apographum concordare cum originali, quod in mo-

* KL. AUG. 0. DOMNUS BERN-
XIII. nasterio S. Godehardi servatur.

HARDUS 7 Nuncpauca in hoc instrumento observanda sunt; et in co ali-

EPC. FUNDATOR LOCI HUJUS ac primo quidem, quod utraque inscriptione oc- wntur.
in

currat littera 0, quam linea jacens mediam secat. —

In praesentia igitur et corona fratrum conventua- Conjicio autem hoc characlere significari vocem obiit
lium et nostra, sublato operculo, repertus est nisi forte sit Greecum 0, qua littera apud Grzcas
beatae memoriaj Bernardus episcopus indutus ca- Qavxroz, idest, mors seu obitus significatur

sula moris antiqui, sub qua manus in pectore quamque Browerus noster, a Masenio editus, in
tectae erant, nuda ossa capitis, quod adhuc con- Proparasceve ad Annales Trcvirenses cap. 24, num.
sumptis carnibus integrum erat. Hoc caput vide- 50 testatur legi in epitaphiis antistitum et ccenobi-

batur reclinatum fuisse super lapidem, cui se- tarum Trevirensium. Alterum est, quod in secunda
quens scriptura incisa erat mors ejus consignetur anno 1153. Atin
inscriptione
Ms. nostro num. 23 post versiculos sepulcrales ita
* ANNO DOMINICE INCARNATIONIS legitur: OBIIT TEKTIO decimo Kalendas Augdsti F
MCLIII. INDICT. I. 0. DOMNUS BERN- anno mcuv. Suspicor, hunc annum in Vita Ms.
HARDUS ab aliquo recentiore ex conjectura aut traditione
BEATE MEMORIE HILDESH. EPC. XX. additum fuisse, cum in quodam codice Hildcshei-
SEDIT. ANNOS XXIII. MENSES II. mensi annus omissus essct hoc modo
Obiit autem :

DIES X. anno nostrae incarnationis suae vero ordina- ;

tionis anno et in monasterio S. Godehardi

Uiktcsioatl 5 Hoc caput jacebat in facie supra dextrum requiescit. De hoc Ms. codice supra laudatus P.
»i'v Irans-

missum, humerum forte ut apparet, resoluta carne et

:
Hesselmeir sic ad me scribit Accludo Vitae com-
:

ad hanc partem declinatum est. Collum

arteriis, pendium, quod in membrana notatum in mona-
circumdabat parva catenula cum parva cruce sterio S. Godehardi inveni character etiam est
:

pectorali, jacente supra pectus. Crux ipsa puta- antiquus non additur annus. Quidquid sit, potius
;

tur argentea. Parvus calix argenteus, cujus pes credo antiqua: lapidis inscriptioni, qux verosimilli-
consumptus erat, cum patenula repositus erat me beato Prccsuli contemporanea est, quam ignoto
intra brachium dextrum. Pedum ligneum, cujus Vilde Ms. auctori, cujus setalem ignoro. Tdem judico
superior pars propter partem aliquam interme- de serie episcoporum Hildesensium, cum hic diserle
diam consumptam divisa erat a reliqua parte, numeretur xx, quamvis alia chronica ipsum xxi ap-
jacebat ad dextrum latus. Ipsum corpus erat pettent. Jnm de Actis corumque scriptore nonnulla
vestimentis opertum usque ad tibias tibiae autem ; examinanda sunt.
et pedes erant induti sandaliis pontificalibus, tam

tibialibus quam calceis, qui adhuc integriores

erant, ornati parvis inauratis fimbriis : vesti-
menta autem, quae a latere tangebant lapidem,

§11.
 1

102 DE B. BERNHARDO EPISCOPO ET CONFESSORE.

AUCTORC 10 Nec hoc silentio praetereundum est, quod D
0. C. curtem nostram in Embreke, qua longo caruimus
§ II. Acta eorumque scriptor. tempore, sagaciter requisivit, et fratribus reddi- collnta.

dit, et inde quatuor servitia fratrum consilio dari

ordinavit ; duo fratribus sancti Mauritii et sanctae
Habemui B. Bernardi Acta, eorumque compendia
ria lUss.
va-
II.
Varia Crucis, in Ascensione et in Pentecosten nobiscum
Bernardi tum manu scripta tum typis edita habemus. in refectorio ; unum in Apostolorum Petri et
fcla, Imprimisin Museo noslro servamus historiam Ger- Pauli festo, quartum in ipsius boni Comitis Thi-
manicam Ms. urbis ac dicecesis Hildesiensis, in qua etmari, qui eadem bona nobis contulit, anniver-
inter alias episcoporum Hildesiensinm Vitas, ge.sta sario : et ut fratribus affectum fraternae dilectio-
B. Bernardi fuse describuntur. Sed cum in historia nis in omnibus declararet, medietatem oblatio-
illa Germanica occurrat quoddam figmentum postea num altaris beatae Mariae, et tertiam partem eo-
refellendum, et istius historix auctor videatur re- rum, quae ad beatum Godehardum afferuntur,
centior, operx pretium non est hanc Vitam Latinam itemque oblationes sepulcri cum omni integritate,
reddere. Prxtere.a Nicolaus Schatenus noster olim domino Hermanno Thuringo venerabili presbyte-
ad nos misit duptex Ms. Latinum, in quo eadem ro interveniente, fratribus erogavit
et ne rerum ;

fere, qux in Germanico, narrantur. At cum ambo necessariarum defectum sentire cogerentur, insli-
taiia sint, ut nec unum nec nlterum ullam antiqui- tuit, ut per licentiam absentibus per quindecim
lalis specicm prx se ferat, suffecerit ex utroque post- dies plenaria praebendarum portio, praeter vinum,
modum aliquam fabellam refutasse. Quartum Ms. ministretur ;
quando autem vinum deest, decem
nostrum ex codice membraneo monasterii S. Gode- nummos pro vino dari, cum ante septem daren-
hardi desumptum est, in quo continentur B. Ber- tur ordinavit.
nardi Acta et miracula, qux huic Commentario Castrum etiam Wintzenburg funditus diru-
1 E
subjungemus, postquam de illius auctore aliquas con- tum, ut sibi ad tutamen ecclesiae reaedificare li- lutic Com-
mcntario
jecturas proposuerimus. Quintum denique e.st quod- ceret, ab imperatore Lotario impetravit, quod et prtevio inse-
dam Vitx compendium, quod laudatus Sixtus Hes- reaedificavit, et ut ecclesiae et sibi et successori- ritur.

selmeir ex vetusto ejusdem ccenobii codice describi bus suis et absque alicujus invasione liberum per-
curavit. Leibnitius id ipsum inter scriptores Bruns- maneret; duorura Romanorura Pontificum Inno-
vicenses tomo 1 pag, 746 in Chronico Hildeshei- centii et Eugenii, magnorum in Christo virorum,
mensi edidit, et existimat, hoc conscriptum fuisse banno firmari rogavit. Ipse etiam ligneam turrim,
ab Ekkehardo abbate Vragiensi, qui B. Bernardo vetustate dirutam, amovit, etnovam non modico
prxsuli Hildesiensi synchronus fuit. •
sumptu reposuit, deditque vas chrismarium* ar- '
cttilio

ex quibus 9 Quidquid sit, nos istam Actorum synopsin, cum genteum, et dorsale (idem est apud scriptores medii crismalum
Vilx syno-
Leibnitiana editione collatam, hic exhibemus ex me- xvi, quodapud Latinos aulxumj valde bonum,
psis,
morato Ms. Hildesiensi, quod ita habet : Bernar- quando Embreke fratribus resignavit, in testi-
dus episcopus, qui primum magister seholarum, monium. Indumenta * quoque episcopalia aurifri- * editio In
deinde majoris ecclesise praspositus [fuit] pari giis (hoc est fimbriis aureis)
Dominica
decenter ornata de
desiderio cleri et populi supra modum renitens suo ecclesiae comparavit, annulosque duos pon-
in episcopum eligitur. Electus autem sicut vir tificales, suo nomine inscriptos, unum topazio
litteratura et discretione omnique virtutum de- gemmis cum margaritis circumpositum
aliisque
;

core conspicuus, dispersa congregare et congre- alterumquadrangulumjacinthooptimo radiantem

gata conservare, et habita modis competentibus
augmentare curavit. Abbatiam siquidem Rynge-
lemensem prius regalem, nunc vero episcopalem
a Conrado rege, consensu principum donante, in
perpetuum sibi et successoribus suis obtinuit
praeposituram in Alsburg, cum
possideret, Henrico duce partem
integraliter bonis proprietariis ecclesiae nostrae
coadunavit. In honorem quoque beati Godehardi
episcopi nostri et confessoris vere Sanctorum
catalogo non inconvenienter adscripti, cujus ipse
beatae Mariae obtulit. Qualiter etiam monaste-
rium nostrum campanis et picturis adornaverit,
coram omnibus elucescit. Praerogativam denique
episcopalis officii, quara in Gandesheimensi eccle-
; ac sia sui antecessores, episcopi videlicet Hildeshei-
ante non totam menses, habuerant, toto vitae suae tempore quie-
suam conferente, te possedit : nam dominam Luthgardam,
dominas
Berthae abbatissae subrogandam Goslarias in curia
imperatoris Lotharii in ecclesia beatorum Aposto-
lorum Simonis et Judss, promissa sibi debita obe-
dientia, manu propria consecravit qua defuncta, :

translationem auctoritate Innocentii II Papse, et
conniventia Remensis concilii solenniter celebra-
rat, monasteriumin australi parte nostrae civi-
tatisconstruens dedicavit et dotavit, ac fratres
dominara Adelheidam illi rite substitutam, ocu-
lorum caecitate praepeditus per manum Domini
Bernhardi Palburnensis * episcopi in Gandeshei- * tetje Pader-
mensi monasterio praesentialiter sibi obedientiam foornensis

monasticae professionis inibi Deo servituros con-

promittente, fecit consecrari. Obiit autem anno
stituit, et eis Fredericum primum abbatem prae- nostrae* Incarnationis suae vero ordinatio- , - editto
fecit. Ipse fratrum utilitati pie prospiciens par- Dominicte
ais anno , et in monasterio S. Godehardi
tem praedii, quod in Waleshusen habebat, in requiescit. Annorum computus, qui in Ms. nostro
augmentum praebendarum contulit praedia vero ; desideratur, in edilione Leibnitiana exprimitur hoc
'
editiu quae venerabiles abbatissae Adelheithis et Eilika * modo : Obiit autem anno Dominicae Incarnationis
Adelheidis et
Elika ecclesiae contulerant, hac moderatione fratribus
mcliii, suae vero ordinationis anno xxm. Recte
impertivit, ut curtes et litones usui fratrum ce-
quidem ; sed an ipse primus scriptor hunc annum
derent ; ministeriales vero curiae episcopalis cu-
posuerit, an autem alius suppleverit, nescio. Vide,
rialium more deservirent, sictamen, ut ministe- qux de hac re diximus supra num. 7.
rialium absque herede decedentium bona
seu 12 Prxter jam memorata Vitx Ms. exemplaria Falmla de
beneficia fratrum bonis semper accedant. quodain spe-
varii auctores typis vulgati de gestis B. Bernardi ctro,
 , , :;

DIE VIGESIMA JULII. 103

meminerunt. Verum aliqui Actis ejus immiscuerunt quod pileum e canis pelle formatura gestaret AUCTORE
pauperis habitu. Accidit interea G. C.
fabulam adeo insulsam, ut eam vix ruslicx plebi ceede-s praecipui

credibilem facias. Recens scriptor, catalogi episco- e nobilitate viri. Auctorhujus Hfrmannus, ulti-

porum Hildesheimensium apud Leibnitium tomo 2 mus e comitum Wintzenburgensium familia he-
immi- res. Is, quia ob justam homicidii vindictam con-
pag. 791 celeris istius Prxsulis gestis hxc
Acquisivit per revelationera ac admonitio- sanguineos veritus [ fuerat, ] deserta arceet bonis
scuit :

nem familiaris cujusdara spiritus (quem chronica exul profugit, et incognitus diu latuit. Interea

Saxonum a rustico pileo, quo tectus incedebat, consanguinei ulturi necem cum collecto milite ad

ijoi>crkl)in vocant) Wintzenburgensem comita- Wintzenburgensem arcem accedunt, ut eam oc-

oppidum Alveldense, postquam Herman- cupent. Spiritus ille familiaris noctu cubiculum
tum et
dormientis episcopi intrat, monetque, ut prse-
nus ultimus Comes a Wintzenborg Saxonici cu-
jusdara ac praspotentis reguli interfector, relictis
vertat suis armis, et arcem sibi vindicet. Hoc
suis omnibus ditionibus, in spontaneum exilium
monitu episcopus ministeriales suos convocat
militemsubitocolligit, etarcem occupat: indeco-
abierat, nemini postea suorum umquara visus.
Eum comitatum totum cum consensu imperatoris mitatus a Lothario imperatore episcopatui jun-

Lotharii Saxonis possedit. Eadem ad verbum ha- ctus fuit. Arce in potestatemaccepta, omniarepa-
bet Gaspar Bruschius in compendioso opere de epi- rat, et flrmiter contra incursiones hostium munit.

scopalibus Germanix fol. 103 verso. Imhoffius in Tum vero spiritus ille incolas mire turbare cce-

Notitia Procerum Romano Germanici imperii lib. pit : quem deinde Bernardus sacris exorcismis ex
arce et dioecesi ejecit. Audijam alterum, qui his-
3, cap. 11 idem figmentum ex Bruschio descripsit,
atque ita sine examine ab uno libro ad alterum toriam illam modo ab omnibus diverso exponit.

transiit. Nos eam narrationem ad severiorem crisin 15 Leibnitius in Introductione ad tomum 3 de hic explodi-
tur;
revocamus, ac fabulosam esse contendimus, tum scriploribus Brunsvicensibus pag. 9 de ea vulgi E
quia longiora et antiquiora Acta de spectro illo nul- narratiuncula sic scribit : Narrant enim Buntin-
lum faciunt verbum, tum quia istius fabellx scripto- gius aliique hujus notae scriptores ex antiquiori-

res in ea referenda inter se dissident, utjam ex eo- Hermanno novissimo coraite

bus fabulatoribus,
rum verbis ostendo. de Winzenburg cum uxore gravida occiso a mi-
quz m varus 13 Lcsnerus, cujus Ms. opus de episcopis Hil- uxorem adulterio polluerat,
nisteriali suo, cujus
Mss. et edi-
tionibus desiensibus Schatenus noster vidit, hanc rem ita genium quemdam Cjo&cke (id est pileolum) di-
narrat : Expugnavit deinde caesar Lotharius ctum, arcis incolam, statim episcopum Hildes-
arcem Wintzenborch et comitem Herman- hemensem Bernhardum adhuc in lecto mane ,

num captivum abduxit, et Bernardo episcopo jacentem, occasionis capillatae admonuisse : Sur-
totum comitatum in manus dedit pro veteri jure : ge, inquit, o tonse, et Winceburgum vacuum
episcopus ex consensu caesaris arcem reparat, et cape. Chronicon Stederburgense, quod Meibomius
munit, ac ne imposterum a dioecesi avelli posset, tomo Rerum Germanicarum typis wlgavit, ad an-
I

impetravit ab Innocentio et Eugenio PP. diplo- num 1152 pag. 454 hxc habet Herraannus comes :

ma. Flexus tamen postea Bernardus precibus de Winzenborg simul cum uxore a ministeriali-
Conradi imperatoris et Hartungi archiepiscopi bus ecclesia? Hildensemensis occiditur. Nihil hic

Bremensis, comitatum comiti Hermanno reddi- de dxmone Hodikone memoratur. Hermannum co-

dit quo haud ita multo post caeso, comitatus ad

:
mitem, quem alii exulem et nunquam postea vi-

episcopum rediit. In eadem arce infestus quidam sum, alii a Lothario captumfuisse asserunt, hic oc-
spiritus, uti et vicinis locis, vagatus est, quem cisum vides. Ego de hac tota re dumtaxat ea cre-

Bernardus occupata arce expulit. Is tamen Aquis- do, qux in anliquo Chronico Hildesheimensi, quod
grani civi Hildesiensi post apparuit, ac per eum Duchesnius edidit inter scriptores Historix Fran-
ab episcopo reditum expetiit. Reversus deinde corum, leguntur tomo 3, pag. 538, his verbis

fertur ei necem Hermanni comitis nuntiasse. Vi- Burchardus deLucca occiditur unde rex contri- :

des hic, Hermannum comitem Wintzenburgensem status et iratus, Winceburch castrum Herimanni
ab imperatore Lothario expugnatum et captum, qui comitis, cui hujus eaedis consilium et jussum im-
juxta alios postcxdcm patratam, relictis suis om- ponebatur, obsidione circumdat Heriman-
nibus ditionibus, in spontaneum exiliura abierat nus consilio principum cumpra?dicto castro regis
nemini postea suorum umquam visus. Vides hic, se potestati tradit quera rex custodias deputat
;

comitatum Wintzenburgensem Hcrmanno postea castrum vero everti solo tenus imperat. Nullum
restitui, de qua restitutione apud alios fabulatores hic fit verbum de pileato isto spectro, quod ad ter-
altum cst silentium. Hxc combinet, qui potest ; ego rendos pueros primum a matribus Saxonicis excogi-
interim eamdem scenam, alio modo adornatam, jam tatum esse, ac postmodum in simpliciora gentis il-

reprxsento. lius chronica irrepsisse arbitror.

divcrso plane 14 Chronicon Ms. Hildesiense, quodaP. Scha- 16 Non minus fictionis suspecta sunt, qux in cl alia qux-
modo nitrra- aamfat
tur. teno olim accepimus et supra inter Acta Mss. tcrtio quibusdam chronicis de hoc B. Bernardo narran- ri incerta
Hiscutiun-
loco enumeravimus, de hoc episcopo Hildesiensi re- tur, ut jam paucis ostendere conabor. In plerisque
tur.
fert sequentia : Episcopatui acquisivit comitatum Actis dicitur hic Prxsul aliquot annis ante mortem
Wintzenburgensem. Miro prorsus modo, utchro- cxcus fuisse. Chronicon Goslariense, quod Leibnitius
nicon Saxonicum refert, id evenit nam Bernar- : tomo 2 scripiorumBrunsvicensium ins ruit, occasio-

di temporibus Hildesii in urbe, comprimis in netii hujus cxcitatis pag. 535 refert hoc modo :

episcopali aula, malignus spiritus humana forma Collocavit (nempe Henricus secundus imperator,
indutus se omnibus spectabilem dabat, adeoque de quo agitur ) quasdam reliquias in altari crvpta?
disertum, benignum, et familiarem omnibus, ut reverenter, quas postea Bernardus Hildesiensis
nullus ejus consuetudinem horreret amplius : episcopus cum Elberto, hujus ecclesiaj prasposi-
Saxonica lingua parvum canem appellabant to, irreverenter videre, et alibi locare voluit.
 ;

104 DE B. BERNHARDO EPISCOPO ET CONFESSORE.

AICTORE quod ambo exeaecati fuerunt. Non parum fabnlosa scriptorem Actorum ct miraculorum, cum collector
G. C. videtur Ihrc cxcitatis causaquis enim credat, B. miraculorum satis Hildesii scripsisse.
: indicet, se
Bernardum erga Sanctorum reliquias fuisse irre- Sed quandoquidem hxc aliaque incerta sunt, nos
verentem, qui cum magno timore ac tremore hic Vitam et miracula sub titulo auctoris anonymi
sarcophagum, in quo positus fuerat noster pa- excudemus, et quibusdam notis Wustrabimus.
tronus (nempc S. Godehardus) aperiri pracepit,
ipseque cum ceteris fidelibus, orationibus interea
devotissime institit, ut ab auctore synchrono nar-
ratur in Opere nostro ad diem iv Maii tomo 1 ejus-
dem mensis pag. 523. jEquivocum est, quod in ci- VITA
tato Chronico Stederburgensi ad annum 1153 de
Bernardo nostro sic legitur ; Gregorius cardinalis AUCTORE ANONYMO BENEDICTINO
Henricum Moguntinensem archiepiscopum et
Bernhardum Hildensemensem et Henricum Min-
densem deposuit. Falsum id est, siauctor Chronici Ex Ms. codice monasterii Hildesiensis
velit abdicationemB. Bernardi Hildesiensis similem S. Godehardi.
fuisse depositioni archiepiscopi Moguntini, de qua
vide Baronium ad annum Christi 1153 num. 4 et
sequentibus : nam Bernardus Hildesiensis ultro ab CAPUT I.

episcopali onere liberari petiit, ut habes in Actis

nostris a num. 16. Denique incertum est, quod in
Prosapia B. Bernardi, pueritia, et fratris
eodem Chronico Stederburgensi ad annum 1140
ejus Lamberti elogium.
traditur hoc modo : Bernhardus episcopus Hilden-
semensis Romam profectus est. De hoc Romano
itinere in omnibus aliis monumentis, qux vidi, al-
uia Euangelicse veritatis ore pracipitur, ut Auclor
pau-
tum est silentium.

gendx auctorem investigemus.

Nunc Vitx hic statim subjun-
Q
brum ad
lucerna non sub modio, sed super candela- ca prufaim
illurainationem fidelium constituatur
piam puen-
liam,
Inquiritur, 17 Joannes Legatius apud Leibnitium tomo 2,
guis fuerit et quia secreta regum celari jubentur ; opera
scriptor pag. 407 elogium B. Bernardi ita concludit : De
Actorum vero Dei revelanda et magnificanda, jure pan-
et
miraculo-
Bernhardo, cujus Vitam Johannes veteris civita-
dantur, ideo dignum, et etiam gloriosum putavi-
rum. tis abbas eleganti sermone perscripsit, satis litte-
mus, vitam beati et venerabilis patris nostri
ris traditum est. Diu frustra quxsivi, quis ilie
Bernardi episcopi, quantum divina clementia
Joannes, veteris civitatis abbas, fuerit, aut quo tem-
donaverit, in exemplum modernis et posteris
pore vixerit. Nec plura de eo reperisse videtur
proponere, et gestorum ejus probabile magiste-
Leibnitius, qui in Introductione ad tomum 2, pag. rium Deum timentibus exponere. Beatse igitur
36 quxdam prxmonens de Chronico, quod Joannes
memoriae Bernardus, parentibus ortus clarissi-
Legatius in monasterio S. Godehardi seculo xv mis, de prosapia videlicet comitum de Valleshu-
exaravit, inter alia ad propositum nostrum hxc sen a egregius pastor inclytae urbis Hildeshei-
prxfalur Monasterium hoc Ordinis S. Benedicti
:
mensis fuit et episcopus,etnuncglorioso excessu
condi cceptum ab episcopo Bernhardo anno Do-
(ut confidimus) patronus effectus. Qui infanti»
mini mcxxxiii, xvi Kal. Julii in honorem S. Go-
tempore in regalibus castris nobiliter, ut res
dehardi episcopi, cujus relatio inter Sanctos anno
postularat, educatus est et nutritus. Cum vero
praecedente cura ejusdem Bernhardi, perfecta
usum rationis nancisci ccepisset, in fiore primae-
fuerat. Bernhardi ipsius Vitam Johannes.veteris
vae aetatis Christi militiam, laqueis seculi ruptis,
civitatis abbas, eleganti sermone scripsisse hic perseverantiae definitione suscepit, et ad capes-
dicitur ; ea non exstat. Veterem civitatem puto sendae religionis propositum, et virtuosae vitae
esse ©lj*n seu (DliJcnstai) : nam et ibi erat mo- adhuc puerulus, Vir beatus mirandum in modura
nasterium Benedictinorum. At scire cuperem, unde
exarsit.
Leibnitius tam certo noverit, Vitam B. Bernardi,
2 Hinc jam lectionibus ccepit se divinorum etjaveiM-
ab isto abbate scriptam, non amplius exstare. An tem S. B«\
voluminum mancipare, et in eruditionibus fidei
ita exacte omnium nardi desen-
bibliothecarum angulos excussit,
semetipsum insigniter exercere. Denique pro ju- bit,
ut hxc parvx molis Acta alicubi latere nequeant ? venilibus repriraendis cupiditatibus, et sapientia?
Cum primum legissemin Chronico Joannis Legatii,
profectibus adipiscendis, orationibus se et absti-
Acta illa eleganti sermone a Joanne abbate con- nentise franis constringebat : et (ut ita dixerim)
scripta fuisse, dubitare ccepi, an non cssent ea ipsa, ab ipsis cunabulis ecclesiastica observantia per-
qux post hunc Commentarium edituri sumus, cum quam honorabilis ei multorum juvenum
fuit, et
illorum auctor subinde Ciceronianam sermonis
ele- non solum, sed et senum quoque cum bonis
gantiam affectet. Attamen probabilius existimo , Vi- exemplis, tum verborum sapientia eruditor fuit :

tam hic a nobis edendam a monacho S. Godehardi

manifeste enim ei aderat divina gratia, perquam
concinnatam fnisse, quia monasterium istud toties
innumeros ad imitationem sui in fide Dei, et ope-
nostrum appellat. Fateor tamen hac observatione
rum exercitio provocabat. Ante omnia vero et
rem non penitus confici poluit enim scriptor Bene-
;
pracepta euangelica et vocem Servatoris summo
dictinus ccenobium istud appellare nostrum id est amore, summoque studio censebat implenda fore.
nostri Ordinis, licet in non habituret,
illo sicuti Nam etsi juvenilis quidem et minus perfecti sen-
nos communiter Romanum, Pragense, Cracoviense sus fortasse videretur, perfectissimae tamen ca-
aliuque collegia Societatis noslrx vocamus
nostra stitatis indicium continens, quasi fundamentum
quamvis in iis non scribamus. Certius de hac
re ju- quoddam primum ita ipsam in animum continen-
dicium possemus ferre, si constaret,
eumdem esse tiae dignitatem collocavit. Praclara igitur indolis

puer
 DIE VIGESIMA JULII. 105
gne; cumque multo sermone
puer tum annorum additione, tum etiam
virtu- collncuti fuerant,

tum incremento pedetentim succrevit cum au- ,

episcopus Domine, inquit, Lamberte, te Jeroso-
:

gmento naturae spiritu proflciens, de virtute in lymam profecturum accepi si autem meis con- ;

virtutem gratia Christi provectus est. siliis aurem inclinare volueris, inutilibus labori-
bus et vagationibus absque frugi posthabitis, in
etnarrat, 3 Huic venerando adolescenti erant quatuor
qtiomoitoe)US
fratres Lambertus, Swiderus, Opertus, Ever-
:
ecclesia quadam virorum religiosorum te stabi-
fralerLum-
vertus, cano- hardus eisque
; erat soror unica Eveze nomine, , liendo, Deo servire dispone, et ut brevius tibi
nicus Colo-
quam sibi in conjugio copulaverat generosus co- consilium meum insinuem, apud nos ecclesiam
niensis,
mes de Rodenborch b. Horum quoque fratrum esse scias, Redenbach nomine, in qua viri admo-
tres ultimi Swiderus Opertus, Everhardus, in dum religiosi sunt plerique, qui sub regula beati

statu habituque seculari conversati, divitiis et Augustini Deo devotissime serviunt. Eos igitur,
gloria donati, cum Dei timore vitam agebant. si meis acquiescere consiliis decreveris.visitabis ;

Quartus vero, Lambertus nomine, in primaevae ego et tibi et famulo tuo singulos equos cum suis

setatis flore divino (ut reor) plus quam humano, ornamentis necessariis praestabo, et si locus pla-

et amicorum auxilio in ecclesia cathedrali Colo- cuerit tibi, et fratrum conversatio, et apud eos
niensi canonicus effectus est, ubi tam humiliter manere deliberaveris, equos cum eorum addita-
quam devote Dei servitio sese mancipavit adeo ; mentis ecclesise assignabis ; sic autem cum iis-

ut etiam Christi bonus odor fuerit et non tan- , dem sub Dei benedictione proficisci curato.

tum ad eos, cum quibus per dies singulos unani- 6 Quibus vir humilis auditis, gratias egit epi- i/niprssulis
dlius consi-
miter in domo Dei ambulabat cum consensu, scopo longe maximas, et e vestigio locum prse- lio obtempe-
odorem bonae famae spargebat, verum etiam cum scriptum adire contendit. Quo ad viros reverendos '"" s
extraneis et secularibus virtutum gratia venerari adveniente, haud secus, [quam] angelus Dei sus-
coepit. At vero quse tanta potest existere uber- ceptus est, et in eorum conversatione tantum E
tas ingenii, quae tanta dicendi copia, quod tam delectatus est, quod eadem, qua venerat die,
divinum atque incredibile genus orationis, quo habitum tonsuramque secundum modum regula-
quisquam possit universa promerita horum duo- rium canonicorura susciperet devotione maxima :

rum fratrum germanorum, imo venerabilium pa- ubi quam humiliter, quam devote, quamque cha-
trum, Bernardi videlicet et Lamberti, non dicam ritative conversari cceperit non est dictu facile.

complecti orando, sed percensere numerando, Eo tempore episcopus Magdeburgensis , Aldego-

qui suis praeclaris operibus adeo mundum illu- tus e nomine, tam hominibus reverendus, quam
strarunt, qui divinum cultum amplissimum red- Deo charus, ecclesiam sua in dicecesi aedificare

diderunt, qui patriara, qua nihil potest esse ju- proposuit, in qua sub regula sancti Augustini

cundius, paci libertatique vel ingenio, vel oratio- Dei famuli Christo militarent. Cumque in ea

nis studio conservarunt c ? mentis occupatione versaretur, cogitare coepit,

llierosoly- 4 Insuper Deo dilectus Lambertus Dei servi- unde viros idoneos de regula sancti Augustini
mam teiidere adsciscere posset et ecce venerabilis arehiepi-
volens,
mini indies vigilantius inardens, peregre profi- ;

ciscitur,viam versus Terram sanctam aggressus, scopus Saltzburgensis insperato divina (ut credi-
et uno tantum servo comite contentus civitatem tur) ordinatione advenit. Cui honorifice suscepto,

Austriae Passaviam d intravit, Apostolorum ex- et aliquamdiu manenti archiepiscopus Magdebur-

emplo relietis, quee possidebat omnibus. Ubi a gensis de ecclesia et monasterio fundando Ordi-

quodam laico converso, Raso nomine, visus, co- nis sancti Augustini mentem aperuit sed affli- ;

gnitus et inventus est. A quo requisitus cur tanta gor, inquit, nimium nesciens unde personas
vir nobilitate praeclarus, cui militaris jure comi- idoneas , et Deum vere quaerentes, adducere

tatus competeret, uno solum famulo contentus queam. Archiepiscopus autem

Saltzburgensis
humiliter et pedester incederet. Cui ille : In devotionem reverendi patris archipraesulis Mag-
beneplacito estDei, ait ; Raso autem (ut creditur) deburgensis plurimum et approbans, et laudans :

divinitus inspiratus, considerato ejus viri hono- Domine, inquit, vestrum est incipere, Dei autem
randi hospitio, Pataviensem episcopum, tunc perficere. Nos etiam, ut bonorum operum illo-

temporis nutu Dei in civitate praesentem, quam rum consortes fieri mereamur, viros vobis ejus-
celerrime adiit, ejus pedibus provolutus. Quo cemodi religionis probatissimos, Deo adjutore,
facto insolito perterritus episcopus, quoenam tam transmittemus.
subitae provolutionis causa existeret, solicitus 7 Quo audito, archiepiscopus gratias agendo institutiim
canonicorxtm
inquisivit. Domine, inquit Raso, gratiosissime ;
complurimas, ut opus propositum executioni de- regularium
dominum Lambertum Coloniensem canonicum mandaretur, vigilantissime disposuit ordinavit- amptectitur.

hac in urbe cum uno tantum servo vidi humiliter que. Verum archiepiscopo secum cogitante, quo-
satis incedentem, Jerosolymam (ut reor) profe- nam in loco aptius cogruentiusque templum a?di-

cturum : qui si ecclesiee nostrae sociari posset, ficaret, partim miraculis, partim civium Hallen-
gloriam confiderem patriam nostram consecutu- sium petitione motus, in locum circa oppidum
ram et honorem maximum. Quibus episcopus nedificavit, quod ccenobium
Halle (ut hodie patet)
auditis, ut servus Dei quamprimum sibi adduca- Novi operis appellavit ; dominus autem reveren-
tur jubet. dissimus archiepiscopus Saltzburgensis promis-
ub episcupo
5 Raso autem ardentissimo desiderio currebat, sioni suae satisfaciendo archipraesuli Magdebur-
Pataviensi
extitutus eum, uti fecerat, episcopo praesentare conatus. gensi Aldegoto viros admodum religiosos hujus-
fueritaa vi- IUe vero beatus Vir, modi professionis, beati videlicet Augustini, prae-
tam reliijio- quia vere humilis erat,
sam, nesciri se maluisset, quam cognosci verum quia ;
positum Berewicum de Redenbach, Everhelmum
a reverendo patre et episcopo vocatus fuerat.ejus decanum ejusdem ecclesiae, Wichmannum de
praesentiae se concitus obtulit. Quo veniente, epi- Frekense cum aliis transmisit, adjuncto eisdem
scopus eum tam reverenter suscepit, quam beni- memorabili viro omni reverentia dignissimo Lam-
Tonms v Julii.
17 berto :
 : ;

106 VITA B. BERNHARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.

berto : qui in eo monasterio divinum cultum stra virtutum facit in Christo manere semper,
:

regulariter, gloriosissime, devotissimeque simul ac jugiterDeo vivere, et ad promissa ccelestia

incepere. At ubi Berewicus praepositus, vir mo- pervenire hanc sectari salubre est, aversari
:

rum virtutumque probitate profecto clarissimus, vero et negligere letale. Disciplinam enim qui
paucis post annis mortem oppetiisset, communi abjicit, infelix est ; ideoque Salomon : Fili , in-
fratrum consensu, tametsi plurimum renitens, quit, ne neglexeris disciplinam Dei,nec defeceris
dominus Lambertus electus et suffectus est. Ubi ab eo correptus.
quam virtuose, quam prudenter, quamque sancte 9 Postquam hoc in officio ecclesiastico pluri- ob cximias
vitam egerit, et in domo Dei super candelabrum mum ecclesiae contulerat, et Deo servierat humi- 'toles ac
lutes,
vir-

omnibus illuxerit, Ktteris latius mandassem, nisi liter et diligenter, propter ecclesiae necessitatem
styli prolixitas vetuisset. Nunc ad principale, amovendam et utilitatem atque honorem procu-
quo ccepimus, revertamur. randum praepositus major ordinatur cujusmodi ;

officium omni cura et solicitudine pro Dei honore

exsecutus est, et omnibus hominibus affabilem
ANNOTATA. ac benignum, pauperibus adjutorem praecipuum
sese exhibebat. Quod ecclesiae officium dum pro-
curasset solicitus, tunc scilicet anno Domini mil-
a Alibi dicitur ortus ex prosapia comitum de lesimo centesimo trigesimo beatae memorias cha-
Rotenburg. An uterque hic comitatus ad eamdetn rus Bertoldus a praesul noster decimus nonus
familiam pertinuerit, genealogis disquirendum re- Quo defuncto
obiit feliciter. eis, quorum inter-
linquimus. fuit, de eligendo digno pastore, cura erat haud
b Forte ob hanc affinitatem vocaturB. Bernardus dubium quammaxima. Debet enim praeferendus
comes Rotenburgensis : nam alium hujus nominis
sive praelatus omni morum honestate exornari
comitatum non invenio, prxter Rotenburgum ad Tu- quoque necesse
sic est, ut nomen congruat actio-
barim in Franconia vulgo liotfnburg nn Ofl'
ni, actio respondeat nomini, ne sit honor subli-
Saubcr. Plura de co habet Merianus in geogra- mis, et vita proclivis ; ne sit deifica professio, et
phica descriptione Franconiec a pag. 46. illicita actio ;
ne
gradus excelsus, et deformis
sit
c Ex his similibusque phrasibus, quse Ciceronia- excessus ;
ne locutionem simulet columbinam, et
num quid olent, conjicerem, quod fortasse Joannes mentem habeat caninam ne professionem mon- ;

veteris civitatis abbas sii hujus Vitee auctor, qui stret ovinam, et ferocitatem habeat leoninam.
Acla B. Bernardi eleganti sermone scripsisse fer- 10 Praeterea viros probatos eligi oportet, non eligitur Hil-
tur. Sed ob rationes in Commentario dictas, et ob probandos ; non volentes, non currentes, sed desheimensii
aliquam styli scabritiem non est hoc adeo verosimile. cpiscopus;
cunctantes, sed renuentes, qui stent viriliter pro
d Latine vocatur hxc urbs Patavia, olim Batava afflictis, et judicent in aequitate pro mansuetis,
castra, nunc vulgo Passaw atque hinc Passavia. qui sint compositi ad mores, probi ad sanctimo-
e Is fuit undecimus Magdeburgensium antistes, niam.parati ad obedientam, mansueti ad patien-
qui anno 1118 obiit. Pia ejus gesta vide in Chro- tiam, subjecti ad disciplinam, rigidi ad censuram,
nico Magdeburgensi apud Meibomium tomo 2. Re- Catholici ad fidem, fideles ad dispensationem,
rum Germanicarum pag 323 el 324. .
concordes ad pacem, unanimes ad unitatem qui
;

sint in judicio recti, in consilio providi,

in ju-
bendo discreti, in disponendo industrii, in agen-
do strenui, in misericordia non remissi, in domo
CAPUT II. non otiosi, in hospitio non dissoluti, in convivio
non effusi, ubique et in omnibus circumspecti.
Haec et horum similia pralatis admodum
neces-
Varia ejus officia in ecclesia Hildesiensi, saria, quorum intertererat eligere, profundius
electio ad episcopatum, pastoralis vigi- pensantes in dominum Bernhardum unanimi con-
lantia et pia opera. sensu vota sua deflexere, aptiorem, moratiorem,
sanctiorem reperientes neminem. Cui electioni
de se factae non velle consentire [se dixit sed]
B. Bcrnar- X 7"enerandus igitur pater et dominus Bernar- deliberaturum sibi *
suisque (diutine enim resti-
;

pro sccum
lius post vn-
rios grailus
T dus medio aetatis suae tempore, et in ado- tit.) Tandem cum petitionibus compluribus tum
in eccleiia lescentia nostrae ecclesiae majoris canonicus fuit timore Dei inductus consensit.
HilUcsiensi.
quo terapore bis studiis, utpote liberalibus, ope- 11 Venerando itaque patre Bernhardo ponti- inqun digm-
ram dedit summam, quae adolescentia alunt, ficatus infulis decorato, tatc conslir
condignas divinse pietati tutus,
senectutera oblectant, secundas res ornant, ad- gratias persolvens, dicecesim suam omni devo-
versis perfugium ac solatium praebent, delectant tionis studio dilatare, dilatatam
pace firmare, et
domi, non impediunt foris, pernoctant nobiscum firmatam in divini cultus exercitio satagebat de-
et peregrinantur. Deinde primicerius seu schola- corare. Forinsecus etiam de generali
et populi
sticus effectus, juvenes et adultos scholasticae et cleri gubernatione in specula
pastorali consti-
disciplinae incumbentes omni cum diligentia ser- tutus solerter invigilavit, pro qua
etiam omni
vato laudabili petulantis juventutis rigore, infor- tempore vitae suae, Deo humiliter supplicavit.
mabat et ad Dei timorem servitiumque verbis
,
Semetipsum etiam in sanctimonia solita, et in
et exemplis trahebat. Norat enim vir felicis primitus inccepta bonorum operum assiduitate
recordationis, quam sit omni hominum
disciplina non modo caute satis custodivit, verum etiam
statui et praeeipue minori aetati necessaria. Est sese meliorem indies evadere curavit, atque
in-
naraque disciplina custos spei, retinaculum fidei, credibili bonorum operum perseverantia
in finem
dux itineris salutaris, fomes bonae indolis, magi- usque, sancto roborante Spiritu, perseveravit.

Fuit
 DIE VIGESIMA JULII. 107

Fuit igitur et regibus et principibus honori ma- continuo sibi succedentium , litteris papalibus ex ms.

ximo, pro cunctis sollicitus profecto, rite et in firmari rogavit et obtinuit g. Ligneim etiam V

Christo omnibus omnia factus, sibi communis turrim ibidem vetustate collapsan amovit, no-
boni "ratia minime parcens, saepenumero se fa- vam vero lapideam haud parvis sumptibus repo-
ti^avit, sua pericula neglexit, dum timorem a nendo.
patria propulsaret, aeque omnibus divitibus et 15 Quam egregie etiam ecclesiam utramque, " uiustrat,

nauperibus, nobilibus acplebeis, taraquam filiis, majorem videlicet, et sancti Godehardi, a se

constructam, et clenodiis h et ornamentis eccle- *
prospexit charissimis.
~ 12 Anno salutis nostrae millesimo centesimo siasticis, librisque pretiosis exornarit, atque de-
prticural ca
nonizalio- tricesimo secundo, sui vero pontificatus secundo, corarit, nemo est qui ignorat ; praesertim illos
nem S. Go-
dehardi, multis sumptibus, variis laboribus, et probatissi- non fugit, qui in utraque ecclesia de ejus benefi-
mismiraculorum beati Godehardi gloriosi patroni ciis participantes in hodiernumusque diemvitam
nostri testimoniis procuravit, quod quarto Kalen- agunt. Jurisdictionem etiam in Gandersheimensi
darum Novembrium in synodo Remensi ab Inno- ecclesia, quam antecessores sui episcopi Hildes-
centioll Papa, eodem venerando patre Bernardo heimenses habuerant, toto vitae suae tempore
praesente, S.Godehardus catalogo Sanctorumas- quietam possederat : nam dominam Luthgar-
scriptus est, et inter Sanctos Dei honorari praece- dam, dominae Bertae abbatissae suflectam, Gosla-
ptus est ;
quo memorabili viro cum gaudio red- riae in curia imperatoris Lotharii in ecclesia

eunte ,
quamprimum translationem sanctissimi beatorum Apostolorum Simonis et Judae, pro-

patroni nostri beati Godehardi efficere curavit, missa sibi debita obedientia, manu propria con-
quemadmodum hoc historia de translatione ejus- secravit. Qua defuncta dominam Adelheidam
dem pii patris plenius docet et ostendit b. Et se- rite electam oculorum dolore praepeditus per
™
quenti anno, decimo sexto Kalendarum Juliarum manum domini Bernardi Paderbornensis episco-
pro ecclesia sancti Godehardi pontificis constru- pi in ecclesia Gandersheimensi, praesentialiter

enda propriis manibus prima fundamenta collo- sibi obedientiam promittente, consecrari fecit.

quodam extra muros 16 Anno vero Domini millesimo, centesimo ac denique

cavit, in loco
in australi parte situatos quarto praesulatus anno.
civitatis suae
.. ,

quinquagesimo tertio, suae ordmationis vigesimo defectum

.......
ob oculorum

pia indu- 13 Anno quoque salutis nostrae millesimo, tertio, ineravescente

& oculorum dolore i, per dies cma pasto-
et '
.
raliUberan
stria, centesimo tricesimo sexto, praesulatus sui sexto, singulos absolutionem curae pastoralis a summo petit.

octavo Kalendas Julii abbas primus, Fridericus Pontifice et petivit et impetravit. Unde Bernhar- *

c nomine, in memorato monasterio, partim facto, dus presbyter et Gregorius diaconus sanctae Ro-
partim infecto, ab eodem venerando Praesule manae Ecclesiae Cardinales et Iegati in haec verba
maxima cum devotione est ordinatus. Ecclesiam litteras suas ad eum postea dederunt. « Venera-
etiam suam principalem pastorali cura sapientis- " bili fratri Bernardo quondam episcopo Hil-
sime gubernavit, et fratres suos ad honestae » desheimensi salutem. Humilitatem et mansue-
vitae, sacraeque religionis observantiam, et ar- » tudinem tuam, quam nobis exhibuisti, atten-
guendo etobsecrando.aliisque modis informando » dentes in opportunitatibus tuis tibi libenter

Thesaurum etiam ecclesiae suae, quem

conduxit. » volumus providere. Sane quia utilitati ecclesiae

parvum invenit, tam decenter quam viriliter » Hildesheimensis potius, quam temporali fa-

ampliavit : dispersa etiam quam diligentissime » vori consuluisti, ut magis privatus velles vi-
congregare, et diruta reformare curavit. Insuper » vere, quam dignitate ac cura gravatus, nec
abbatiam in Ringelen, quondam regalem, modo » tibi nec aliis posses prodesse, ratio postulat,
vero episcopalem, a Conrado d rege, consensu » ut tanto tibi libentius et plenius subveniamus,
principum accedente, in perpetuum sibi ac suc- » quanto te Sedis Apostolicae Iegatorum consilio
cessoribus suis impetravit. Praeposituram etiam » devotius obtulisti. Quapropter ea, quae frater-
in Olsborgh, Hinrico duce conferente, ecclesiae » nitas tua postulat, per omnia tibi ad sustenta- F
suae integraliter adunavit. » tionem tuam volumus adimpleri. Propterea
dicecesim 14 Curtem quoque in Embreke, qua longo » quia de prudentia et honestate tua Ecclesia
suam ampti
ficat, tempore ecclesia caruerat, sagacissime requisi- » Dei doctrinam suscepit et utilitatem non mo-
vit, et fratribus reddidit. Ut etiam iisdem fra- » dicam, ornamenta episcopalia tibi tam in vita
tribus sive canonicis affectum in omnibus osten- » quam in morte concedimus ».

deret, oblationem mediam altaris beatae Virginis,

et tertiam oblationum partem, quae ad beatum
Godehardum offeruntur, et item oblationes se- ANNOTATA.
pulcri omni cum integritate, domino Hermanno
e presbytero interveniente, fratribus libere dari a De ejus gestis videri potest Chronicon episco-
disposuit. Et ne rerum necessariarum defectum porum Hildesheimensium apud Leibnitium tom. 2
quovis sustinerent modo, ordinavit, ut per quin- de scriptoribus Brunsvicensibus pag. 791.
decim dies plenaria praebendarum portio cum b Hanc transtationem dedimus post Vitam S.
vino ministraretur. Quoties autem vinum minus Godehardi ad diem IV Maii.
haberi posset, pro qualibet mensura decem num- c Hujus Frederici primi abbatis gesta prdecipua
mos dari instituit. Praeterea castrum in Winzen- habentur in Chronico Hildesheimensi Joannis Lega-
burch funditus dirutum collapsumque, ut sibi tii apud Leibnitium tom. 2 de scriptoribus Brun-
licitum foret restaurare, ab Imperatore Lothario svicensibus pag. 407.
/ solicitus impetravit, et ut ecclesiae et successo- d Hic est Conradus III, ut exprimitur in chro-
ribus suis liberum absque cujuscumque impedi- nico episcoporum Hildeshcimensium apttd Le.ibni-
tione permanere posset, duorum Pontificum sum- tiumtom. 2 jam citato de scriptoribus Brunsvicen-
morum, Innocentii II videlicet et Eugenii III, sibus pag. 791.

e Iste
 108 VITA B. BERNHARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
e Iste Hcrmannus cognominatur Thuringus in laudabiliter conversatus est, visum est mihi
Chronico Hildesheimensi apud Leibnilium mox ci- valde competere, ut in loco, illi specialiter
tatum tomo i pag. 747. dicato, divinse servitutis religio sic ordinare-
f Lotharius ille, antea dux Saxonix, electus est tur, quatenusquicumque ibidem militaturi ag-
imperator et obiit anno 1137. gregarentur, secundum regulam S. Benedicti
g Nullum hic fit verbum de anili spiritus fami- in monachica Ordinis professione instituantur.
liaris fabula, quam in Commcntario prxvio num. Eapropter jactis in eodem loco templi funda-
12 et sequentibus refutavimus. mentis, quasdam religiosas monachici ordinis
h Clenodium significat res quasvis pretiosas, et personas ibi coadunavi, quibus etiam abbatem
a Germanis vernacule dicitur lilnnoo, quam vocem praefeci nomine Fridericum a.
ii

aliqui componi volunt a Germanico klrtll id est » 19 Hoc igitur novae devotionis studium Deo a <l
fundan-
parvus et HOth, neoessitas, cum res pretiosx sint (ut speramus) mediante inchoatum, ut ratum dum nwna-
slerium Or-
parvx necessilatis. Sed cum vox y.ltawdtov in ea- et inconvulsum imposterum permaneat, ejus- dinis S. Be-
nedicti
dem signifxcatione , teste Cangio, occurrat apud dem Dei et Domini nostri auctoritate, et beati
Grxcos mcdii xvi scriptores, probabilius est, cleno- Petri principis Apostolorum, sanctique Gode-
diura a Grxcis ad Latinos ac Germanos ejusdem hardi episcopi, ac nostra, divina nobis digna-
temporis transiisse. » tione concessa, potestate in perpetuum stabi-
i In quibusdam Actis dicitur novem vel decem limus, confirmamus, statuentes, ut nullo
et
annis ante mortem cxcus fuisse. Vide, quid de cx- deinceps tenipore vel locus ipse a qualibet cu-
citatis illius causa judicaverimus in Commentario juscumque dignitatis persona in alios usus
prxvio num. 16. redigatur, vel alterius professionis Ordini
subjiciatur, sed monachicae professionis religio
ibidem perpetuis temporibus irrefragabiliter
observetur. Decernimus etiam , ut defuncto
CAPUT III. ejusdem venerabilis loci abbate, sive ab offlcio
praelationis quacumque justa occasione cano-
nice amoto, fratres ejusdem coenobii liberam
Pia munificentia, mors et epitaphium. habeant facultatem secundum regulam beati
Benedicti in paternitatis honorem quamlibet
idoneam eligendi personam de iis, si reperta
Auclor pro-
ferl diptoma-
ta quxdam,
U Tt

dica quaedam
autem de innumeris bonis
nostro praesertim coenobio collatis, vel
commemorem, ex
et utilitatibus,
mo-
privilegiis nobis
fuerit, sin autem, ex alio monasterio quovis

sui Ordinis »
20 Et infra pro privilegio ulteriori latius ad- in honorem
ab eodem collatis inserere perpauca decrevi, ut dit, scribens hoc modo : » Sane quoniam eum-
S. Godehar-
di,
audituri ejus zelum, curam, vigilantiam pro Dei » dem locum per intercessionem Gode-
beati
et Sanctorum ejus honore augendo, beatitudinis » hardi optato futuris temporibus incremento
suee [tanto] certiores existant, quantoipsum di- » tam in divinae servitutis laudabili amplifica-
ligentius laborasse in vinea Domini intelligunt. tione, qtiam etiam in possessione prosdiorum,
Unde inter cetera multa sic scribens pro privile- ac decimarum, omniumque rerum necessaria-
gio nostri ccenobii post se dereliquit » Bernhar- rum proficere speravi, praedia ecclesiae jam
» dus Dei gratia, et beatae Maria? semper Virgi- collata, itemque omnia, quaeeumque deinceps
» nis dignatione, sanctae Hildesheimensis eccle- venerabilis locus concessione pontificum, lar-
» siaa episcopus. Conditoris mei beneflciisjustum gitione principum, et oblatione fidelium seu
» est, me nullatenus ingratum existere, quin aliis justis modis, Deo donante, poterit adi-
•• immo honorificentiae ejus per administrationes pisci, prtesentis paginas
testimonio communita,
•• mei pontificalis officii ecclesias exstruere, ex- flrma, semper consistere volumus,
et illibata
•• structas vero, ut divinis laudibus jugiter illu- eorum, qui ibidem inDei famulatum aggregati
•• strentur, fldeli solicitudine procurare. Unde fuerint, necessariis usibus omnimodis profu-
•• notum facio universis Christi fidelibus tam tura. Et quia monachicEe vitae sancta conver-
•• futuris, quam praesentibus, qualiter pro ani- satio libertatem et vacationem a strepitu cu-
•• mae mese aliorumque Christi fidelium auxilio rarum secularium exigit, in hoc quoque san-
•• locum quemdam, extra murum civitatis no- ctismonachis providenter sancimus, ut ipsi
•• strse in australi parte situm, quarto praesula- cum abbate suo ab omni terreno servitio li-
» tus mei anno excolere quem divino ho-
ccepi, berrimi inofFense debita Ordinis sui quiete
•• nore sanctse Mariae Virginis, ac sancti Gode-
perfruantur. Unde etiam ambitum curia? to-
•• hardi episcopi et confessoris, venerationi spe-
tum, in quo ecclesia illa fundata consistit, a
» cialiter attitulavi.
jure ac potestate advocati absolventes, libe-
quibui ii B. •• 18 Qui videlicet locus cum adhserente sibi
Bernardo
ram ab omni secularis cujuscumque personse
» [ab] Aquilone prato a quodam nostrae ecclesiae
conceditur ditione, sed sub manu
abbatis regendam con-
locus, ministeriali, Theodorico
••
nomine, jure proprie- sistere volumus. Reliquorum vero praediorum
» tatis ante possessus, mihi ab eo cum
omnibus ecclesiasticorum advocatum volumus ut abbas
• pertinentiis suis ad hoc ipsum assignatus
est cum fratribus suis consilii maturioris eligat.
•• consensu heredis sui filii, scilicet Theodorici, eique illorum tuitiones pro salute animaa suse
•• impensis eis viginti
quatuor libris argenti, injungant, non in beneflcium, sed tanquam
•• septuaginta vero marcis pro molendino in eo- commissum permansurum ei, si patronus hu-
•• dem loco secus ripam fluminis industria po-
jusfuerit; sin autem, alii committendum, nec
•• sito.Verum quia idem Deo dignus confessor in posteros cujuscumque beneficii more trans-
•• ante pontificatum in monachica professione
iturum.

21
 DIE VIGESIMA JULII. 100

BERNARDUS COMES DE WaLLESHUSEN VIGESIMUS

21 Si qua igitur in posterum
ecclesiastica
A constitutioni- EPISCOPUS HlLDESHEIMENSIS FUNDATOR HUJUS
mo- secularisve persona his nostris ,

tfleidem
vu- tentaverit, nisi reatum TEMPLI OBIIT TERTIO DECIMO KALENDAS AuGUSTI
bus ullatenus contraire
niislerio
ria privile- HIC REQUIESCIT IN CHORO.
digna satisfactione correxerit, sciat se ANNO MCLIV, ET
gia, suum
anathematis gladio a sanctae Ecclesiae commu-
nione segregatam divinse ultioni in
perpe-
subjacere. Cunctis autem eidem loco ANNOTATA.
tuum
jura sua servantibus, ipsum quoque competenti
honore, ac necessariarum rerum subministra- volunt, hunc Fredericum ex monasterw
zAliqui
tione, consilio, aut bona voluntate vel etiam
Corbeiensi, alii ex Fuldensi accersitum fuisse.
proprii laboris devotione promovere cupienti-
b Hanc certe vocem auctor non invenit in Cicero-
bus, ipse Deus ac Dominus noster Jesus Chri-
ne, cujus subinde stilum et verba imitatur, ut ex
stus suse benedictionis gratiam largiatur, ac igitur ea in apographo
preecedentibus patet. Cum
sanctse Maria? Virginis, sanctique Godehardi distinctissime, suspicor, illam
nostro legatur quam
confessoris intercessione adjutos et protectione
intrusam esse imperiti interpolatoris aut amanuensU
munitos aeternae beatitudinis gaudiis aggregare Actorum
ignorantia, qua verosimile non est laborasse
dignetur »
scriptorem, qui satis lerse (saltem pro eo seculo)
22 In alio item privilegione b sic ait « Pro-
:

B. Bernardi gesta complexus est, et alibi eamdem

ci iona con- videntiae pontificalis cura id a nobis exigit,
fcrunlur, vocem recte iuflexit.
ut quia lucrandis fidelium animabus ejus-
c Banno hic indicatur edictum publicum. De
dem officii debito invigilare compellimur,
multiplici kujus vocis significatione consuli potest
etiam temporali servorum Dei necessitati con-
Cangius in Glossario.
grua nostrae auctoritatis tutela provideamus.
d Diximus num. 7 Commentarii prxvii, verosi-
Supernae quippe pietatis respectus ecclesiam hujus anni computum.
millime erroneum esse
nostram mei sacerdotii temporibus spiritua-
lium ccenobiis virorum ampliare dignatus
est, quaene infestatione filiorum seculi gra-
ventur, in posterum ecclesiastica defensione
munienda sunt. Et ut de cetero firmamentum
habeat in perpetuum cum omnibus, quaecum-
MIRACULA
que fuerint collata deinceps eidem loco, con-
cessione pontificum, largitione regum, ducum, FORSAN AB EODEM AUCTORE ANONYMO
vel principum, sive quorumcumque sexus utri-
BENEDICTINO SCRIPTA.
usque Domini fidelium in praediis, redditibus,
molendinis, villis, silvis, pratis, pascuis, pi-
i
scationibus, viis et inviis, aquis, aquarumque Ex Ms. codice monasterii Hildesiensis
. meatibus et decursibus ac cunctis inhabitan- S. Godehardi.
p tium commoditatibus, quocumque vocabulo no-
minandis, iterum atque tertio auctoritate Pa-
i tris, Filii, et Spiritus sancti mei episcopalis
> officii banno c in synodo generali nostrae ec- CAPUT I.

. clesiae communivi, et in testimonium ejusdem

confirmationis hanc chartam conscribi faciens,

Varice utriusque sexus personoe ope B.
sigilli mei impressione signavi. Si quis autem

aut mei ordinis successor, aut alia quselibet Bernardi sanantur, et puella mortua
ecclesiastica secularisve persona quippiam ho- ad vitam revocatur. F
rum aliquo tempore in irritum ducere tenta-
verit, omnipotens Dei, et ejus dignae Genitri-
probandum praeclara hujus Viri a merita,
cis, atque omnium Sanctorum iram
anathemate sempiterno plectatur, nisi resipi-
incurrens,
Adquaedam miraculorum recensenda rati sumus
a
Proiogus.

scens satisfaciat. » Haecpauca ex multis collecta quibus innumeros homines, diversarum mole-
ad videndam hujus devotissimi Patris pietatem stias infirmitatum perpessos, ad se confugientes,
et piam devotionem sufficere visa sunt. ope suae intercessionis liberavit, et ex post Deo
Mors et epi- 23 Anno vero incarnati Verbi millesimo, cen- custodivit, e quibus quam plurima enarrare pos-
Iriphiuin I).

Bernardi. tesimo, quinquagesimo quarto d ; decimo tertio sem a plerisque quondam b veraciter cognita, /,

d Kaleudas Augusti de corporis ergastulo pius
Pater ad coelestia regna migravit, sepultusque
est in sanctuario dicti monasterii sancti Gode-
hardi, quod ipse accurrate satis et magnis ex-
pensis fundavit, cujus epitaphium exstat tale
Bernhardus praesul, ccelestis culminis exul
Istic dum viveret, ne Christi luce careret,
nisi vel tffidium auditoribus, vel pigris creditu
peccandi occasionem me dare timerem. In memo-
randis igitur hujus Viri honorandi praeclaris ope-
ribus, et omni acceptione dignissimis, satius fore
:
arbitror, ut, vitatis ambagibus longis, bse tan-
tum verborum eloquia afferantur, quae ad rem
notificandam fuerint congruentiora.
2 Erat quoedam apud nos matrona in seculari jfviitr n /«-

Omnia cernenti studuit parere parenti :

conversatione posita, sed in timore Dei secundum Jj^jJ^
Miraculis clarus jacet hic Christo bene charus, modum suum praedevota duabus simuljunctis in-
Cui Deus in ccelis rapto ductu Michaelis, firmitatibus, febribus videlicet, et sanguinis fluxu
Dignum ccelicolis praestitit esse suis. gravissimis diutine detenta, et jam pras aegritu-

dine prope confecta adeo, quod ne unum quidem

verbum
 110 MIRACULA B. BERNHARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.
verbum eloqni poterat. Qua sic et a filia et ab se frustra macerantibus, hoc unum inventum est
amicis seminece visa, de ejus vita desperatum est. solamen, ut videlicet a supervacuis tristitiis tem-
Corporalis namque medicaminis ei profuturum perantes, divinum auxilium et beati Bernardi in-
erat nihil. Quibus ob hoc summe dolentibus in tercessionem implorarent, meraoriam ejus con-
mentem venit,quod pro salute ejus impetranda gruis honoribus visitaturi. Quo facto (mirum
Deo et venerando patri Bernardo episcopo pro- dictu ! )
puella aquam vomendo subito revixit, et
mittant, oblationem aliquam cum ea se facturos, id miraculi parentes ejusdem puellae in ecclesia
Deo beati Pontificis intercessione vitam produ- majori mediis suis juramentis testificati sunt.
ctiorem ei donante. Quo inter loquendum propo- Fuerunt eodem ferme tempore clericus quidam allera cum
clcrico
sito et unanimi consensu facto (mirabile dietu !) morbo, quem cadu- morbo a
et item puella, qui epileptico
cadu-
perinde ac nihil esset sentiens nocumenti, quam- cum vocant, adeo vexabantur, ut ad terram ore c " sanatur.
primum eloqui coepit perfectissime, et circa tem- spumantes, et horribiliter ora in partem unam
pus meridianum a febribus liberata, serotino trahentes prosternebantur doloribus affecti gra-
ejusdem tempore de fluxu sanguinis, inter-
diei vissimis, et ad mortem usque periclitabantur.
ventu beati pontificis Bernardi sanata est. Qui singuli ad patrocinium beati pontificis Ber-
puer a perx- 3 Eo tempore puerulus quidam inter ceteros nardi deducebantur, et ibidem profusis lacrymis
culoso gultu-
ris vulnerc, more in baculo
hujus oppidi adolescentulos puerili et [post] orationum libamina in domum reversi
equitando lusit, at eumdem puerum inter equi- sunt, plena sanitate gavisi.
tandum in baculum inopinate cadere contigit, et 6 Puella quaedam annos nata prope duodecim alia dcniquc
fracto baculo pars ejus anterior guttur pueri in- ntula.
insperato tam miserabiliter quam mirabiliter
gressa est : qua tandem extracta, pars non mo- muta effecta loquelam penitus amisit ; cujus in-
dica septem (ut ferunt) diebus relicta est, cujus firmitati mater ejus plurimura compatiens plan-
causa collum ejus plurimum intumuerat, adeo ctu, fletu, lacrymis, et tristitia diebus pluribus
quod ne respirare quidem vel saltem difficulter sese macerabat. Hanc ob causam medicorum per-
potuisset : quas ob res parentes pueri dolore quiruntur consilia, pecuniae liberaliter expendun-
longe maximo sese macerantes, quid faciendum tur, prascepta physicorum perficiuntur diligen-
esset penitus ignorabant. Et ita mentibus eorum tissime ; speratae vero sanitatis evenit nihil. Du-
diversas in cogitationes mutatis, tandem nutan- rante itaque aegritudine ista continuo propediem
tes,haud secus atque navis in fiuctibus depre- tribus et triginta hebdomadibus absque spe qua-
hensa maris, ad beatum patrem nostrum Ber- piam sanitatis recuperandae, suadent amici, quia
nardum, tamquam ad portum tutum, se dirigunt, humanum non queat remedium inveniri, omni-
spem suam in eum quasi in firmum littus infi- potentis Dei necesse sit praesidium implorari, et
gentes, ut ab ingenti anxietate et puerum et se beati Bernardi intercessionem humilius petendo
ipsos parentes eriperet, corde contrito et hurai- desiderari, visitationem ejus promittendo, qua-
liato spiritu postularunt. Quid plura ? Ecce pau- tenus puella ista, ipsius fulta praesidiis, quondam
cis post diebus evomita ligni particula, nedum habitam et modo amissam mereatur recipere sa-
mortem, sed omnem quoque dolorem liber evasit. nitatem. Quod devotis cum personis Deum ti-
His visis et auditis, et corde et animo exhilarati mentibus effectum est.
Deum benedixere, qui talem nobis patronum
coeli
7 Et ecce quid simplicium fides impetrare meritis B.
in ecclesia nostra c reservavit. Bernardi lo-
possit! Die sequenti post emissum votura, in qtielani reci-
etalia nui- 4 Eodem temporum curriculo femina quasdam, Domini nostri Jesu Christi honorem et beati pit.
tier a dolerc
capitis. urbi nostrae habitatu vicina, dolorem capitis gra- Bernardi pontificis. orationem Dorainicam indu-
vissimum ab ineunte aetate perpessa, nullo me- cta pueOa toto cordis affectu meditatur, et, finita
dicorum auxilio juvari poterat. Quae tandem sibi oratione, dictionem ultimam, Amen scilicet, tam-
ipsi locuta est Nihil, inquiens, terrenis medica-
:
quam nesciens, et inadvertenter plene perfecte-
minibus diu frustrata proficis ; his igitur flocci- que proferebat. Et rursus eamdem orationem (ut
pensis, ad superna medicamina a Deo petenda potuit) repetere curavit, et tunc quasdam inter
convertaris oportet. Quo in mente concepto, arterias collisiones confractionesque et
sensit et
oblationem se Deo et beato Bernardo [daturam] audivit, quod nobis coram d, medio
juramento,
spopondit, et quod fideliter postulavit, interventu contestata est. Deinde tertio eamdem orationem
pii Patris quamprimum consecuta est.
Dominicam coeptam, verbis planis atque perfectis
at: rtuttt us Fuit quondam rusticus de Maelhardan casu
stirtlitalc li- omnem oblita dolorem prompte consummavit.
beratur. surdaster effectus, qui probato diverso humani-
Quo facto, in se laetificata e lecto surgit segritu-
tus dabili consilio, et nihil sanitatis recuperandae
dinis, in domum a cubiculo descendit, et saluta-
vel sentiens, vel sperans, ad Deum conversus tis, quos praesto esse invenit, ubinam, inquiens,
est, et beatum Bernardum, cujus intercessione a mater sit diligentius inquisivit. His visis et au-
Deo sanitatem petere coepit humillime, et peti- ditis,mater ocyus vocatur. Res panditur, amici
tam citius impetravit.
conveniunt, adsunt vicini, laudibus compluribus
Puetla mor- 5 Inimico humani generis insidiante,
lua uil cttnin accidit, Dei pietas magnificatur, et meritabeati Bernardi
revocatur. quamdam nostrae urbis puellam in aquis suffocari.
palam enarrantur, et laetitia non modica in po-
Quae post longum inventa et extracta, vitam
ex- pulo facta est.
pirasse reperta est.Et isto cognito, quantis do-
^
8 Clericus quidem in Hogeneggessen aliquot Ctericus,
loribus, quantis gemitibus, quantisque
tristitiis diebus in febre laborans acuta, multum infirma-
parentesejusaffecti fuerint, consequi verbis
pot- tus est ;
qua cessante, epilepsia eumdem invadere
est nemo. Mater enim, crinibus capitis evulsis,
coepit in tantum, ut quolibet die octies aut sexies
in ccelum usque clamando lamentabatur
pater ; in terram prostratus validissime vexaretur, ita
vero moestior humi prostratus lacrymarum
pro- quod a nullo teneri poterat. Quodam autem sua;
fluviis terram humectare
non desiit. Quibus sic miseriae et passionis tempore qusedam
matrona
domum
 ;

DIE VIGESIMA JULII. 111

domum suam casu ingressa, quantum angustise nes transitionesque sensit. Et ecce mox omnibus
et passionis idem
misellus sustineret, vidit cog- coram clara voce annuntiat, auditum sibi ple-
novitque, et omnibus tunc prsesentibus sugges- nissime redditum esse, et sanum se penitus con-
quatenus Dei misericordiam implorantes bo- sistere. Quapropter tunc una cum aliis poten-
sit,

nae memoriae Bernardi pontificis sepulcrum una tiam Dei magnificare coepit, et merita Sanctorum
cum eo devotius se visitaturos promitterent. Et ejus venerari, reversusque in domum plena sani-

facto protinus voto, a passione infirmitatis istius tate gavisus [est].

10 Famulus quidam in Honhusen hydropisi hydropiiiH
meritis beati Bernardi liberatus est, qua labora- r.urat.
bat gravissime a festo purificationis Dei genitri- valde depressus, viginti hebdomadibus et eo am-

cis Mariae usque in Pascha continue. plius decubuit aegrotus. Quo mirandum in mo-
ct puella al> Puella quaedam praedicta infirmitate duobus dum durascente a, physicos consulere decrevit,
epilepsin It-
ferme annis detenta pcenis valde miserabilibus quod et fecit. Qui remedia justa et huic infirmi-
beranlur.
habitam infirmitatem saepe-
affecta est, et post tati conducentia polliciti sunt. Patiens autem,
numero mortua putabatur tanta enim passione : quia pauper erat et egenus, nedum in comparan-
jugiter allidebatur. Quae tandem divinae se cre- dis necessariis medicamentis, sed nec ad conten-
dens voluntati, et meritis beati pontificis Ber- tandos b medicos satis abundabat. Omnipotenti
nardi, oblationem ad sepulcrum ejus se promittit igitur Deo, et beato pontifici Bernardo se plena
laturam, si, vita comite, incolumitate gaudere fide commisit, flagitans eos, quos habere poterat,
queat. Qua facta sponsione, sanitatem omnimo- amicos et vicinos, quatenus pro eo orarent, et
dam nimirum adepta est continuam. pro eo votum facere non dubitarent : Potens
enim, inquit, Deus est intercessione Pontificis
sui ab hac infirmitate me liberare. Qua spon-
ANNOTATA. sione facta, breviusculo in dies posthac tempore
de tanta infirmitate liberatur, et cum eis, qui
voto intererant, gratias agendo quamplurimas
a Ob hanc orationis continuationem suspicor, nostram in ecclesiam devotissime se contulit.
eumdem monachum miracula collegisse, qui Acta 11 Erat tunc temporis quidam, nomine Joan- sangutnu
flitxum si-
conscripsit. Hxc tamen mera conjectura est. nes, arte lapicida, qui a natali Dominico usque stit,
b Ex voce quondam conjicio, hunc miraculorum in Pascha gravissimo sanguinis fluxu quotidie
collectorem recentiorem esse, et diu post tempora B. torquebatur. Demum exhaustis viribus prope-
Bernardi vixisse. modum omnibus, venit, ut beati Bernardi suf-
c Hinc satis patet, hunc scriptorem fuisse mo- fragia petere debuisset. Petit humiliter, et ejus
nachum Benedictinum et verosimiliter ex mona-
,
se memoriam revisere promittit : qua facta
sterio S. Godehardi, uti e.tiam de auctore Vits, qui sponsione, in dies convalescere coepit, et paucis
forte idem est , diximus in Commentario prxvio post diebus in ecclesia nostra liberatum se prae-
num. 17. Deo et B. Bernardo opera ma-
sentavit, gratias
d Videtur auctor huic miraculo interfuisse, cum xima peragens.
dicat Nobis coram, medio juramento, conte-
:
12 Scholaris quidam annos natus propediem et muto to-
quelam re-
stata est. duodecim hora secunda prandendi causa hospi- stttuit.
tium intravit, eoque quippiam petere volente,
verbis in ore reclusis, subito mutus effectus est
qui a plerisque tentatus, an videlicet astu muti-
CAPUT II.
tatem c simularet, et tandem certa loquendi im-
potentia comprobatur. Quo cognito, presbyter
quidam vicarius sanctae Crucis, ejusdem schola-
Beatus Bernardus quosdam a febri, hy-
ris cognatus, multorum amicorum fretus consi-
dropisi , sanguinis fluxu , aliisque lio, beati Bernardi patrocinium implorare cura-
morbis mirabiliter liberat. vit. Quo facto, pedetentim lingua resolvitur et
loquendi officium eidem pleniter restauratur.
Propterea condignas gratiarum actiones Deo, et
D- Bernnr-
Civis quidam Hildesiensis, Ambrosius nomine, beato Bernardo agentes devotione cum maxima
<las febrici-
tantem el negotiatione institor, percrebrescentibus be- nostram in ecclesiam se receperunt.
siirium sa- ati Pontificis et
nal.
meritis et beneficiis diffisus est, Erat item alius scholaris viscerum dolore longe viscerum <io-
lorein lenil.
ludibrium ratus. Verum omnipotens Deus inno- maximo singulis tortus diebus, et tempore plu-
tescere volens, quid in Sanctis suis efficere pos- rimo. Cui potiones, herbarum confectiones, ce-
sit, permisit, ut isdem Ambrosius quotidiana fe- teraque medicamenta innumera offeruntur, e qui-
brium infirmitate haud mediocriter quateretur, bus omnibus adjumenti percepit nihil. Parentes
quemadmodum et factum est. Quam aliquantis- autem ejus attendentes passionem indies invale-
per infirmitatem perpessus, eadem infirraitate scere, pro ipsius liberatione vitaeque pristinae sa-
manente, surditas accessit. Quo cognito, et uxor nitate recipienda beato Bernardo supplicare stu-
et amici suadere conati sunt, ut beati Bernardi duerunt , cujus interventu infirmitas confestim
meritis et intercessioni se committeret, et quia sedata est.
stultiloquio peccasset, veniam ex corde peteret. 13 Febrium praeterea homines complures u- plures feiri-
l<us afflictos,
Et fit, ut quadara die prsemeraoratus Ambrosius triusque sexus infirmitates passos, quosdam quo-
inter ceteros ad tumbam beati Bernardi devotio- tidianam, quosdam tertianara, alios vero quarta-
ms gratia devenisset, pro sui sanitate recupe- nam, sanatos comperimus, maxima cum devo-
randa humiliter deprecaturus. Cumquerecedendo tione ipsis sepulcrum felicis recordationis pon-
a sepulcro abiret, intra aures quasdam punctio- tificis Bernardi singulis temporum curriculis

visitan-
 ; ;:

112 MIRACULA B. BERNHARDI EPISCOPI ET CONFESSORIS.

visitantibus contestantibusque, quod nonnisi in- aure ejus vermibus pariter et oculorum sanita- D
tercessione beati pontificis Bernardi liberati tem nacta est.

fuerint nara quanto ocyus ejus interventum ( ut

;
Varias praeterea oculorum passiones inter- Plures cxci

nobis retulerunt) postularunt, relevamen sensim ventu beati Pontificis curatas legimus, de quibus
perceperunt. singulis memorare scriptis si conarer, deficeret
duostjue gra- Erat quidam adolescens per triduum [vel] me tempus potius, quam meritorum hujus Viri
vibus morbis
laborantes quatriduum infirmitate maxima decumbens, ita prasclari per ostensa miracula recitatio. Quidam
quod nec os nec oculos aperire potuisset; qua- enim partim viri, partim mulieres leguntur vel
propter a plerisque debita carnis solvisse arbi- ex toto visum perdidisse, patentibus et claris
tratus est. Verum ne hominem , cujus adbuc oculis nihil vidisse, vel saltem gravissimo oculo-

anima in corpore fuisset, humarent quoquo mo- rum dolore detentos longissirao tempore fuisse

do, sed ut viribus receptis pristinam agat vitam tandem vero intercessu beati pontificis Bernardi

malentes, memoriam beati Bernardi pontificis misericorditer adjutos, pristinas sanitates peni-
spondent, se una cum aegroto frequentaturos, si, tus recepisse.

divina favente gratia, beati Bernardi interces- 16 Quidam homo plebeius in Oedelem tam paraiylicus

sione auras sequenter spirare concessus fuerit. fortiter paralysi affectus fuerat , ut omriium
Quo emisso voto,sanitatepostridie reddita, puer membrorum corporis totius offlcio non modo de-
penitus convaluit, et juxta promissum in ecclesia fectus fuerit, sed ut vivere quoque pertaesus sit

nostra devotissime satis est factum. qui demum a plebano suo hortatus est, quemad-
pristins su- 14 Contigit in civitate nostra, quod, agoni- modum beatum pontificem Bernardum auxilium
nitali rectdit
zante quodam puero, poenis gravissimis afficere- ejus petendo, implorare deberet. Assensit homo,
tur, quibusdam dicentibus puerum evadere mor- beatum Pontificem humiliter implorat, oblatio-

tera posse, quibusdam dicentibus oppositum. Pa- nem spondet, et per Dei gratiam, et beati Viri
rentes igitur inter spem et metum haerentes merita liberatur.
dubii, temporalieum remedio posse sanari peni- In villa Wetbergen erat quaedam matrona, quae el mntrona
caiiite dolem
tus diffidunt. Tandem suasu partim aliorum, tanto ccepit capitis dolore torqueri, ut amens ef- II. Bermrdi
partim devotione propria promittunt, eum ad se- fecta propriis se manibus dilaniare conata sit opem expe-
riuntur.
pulcrum beati Bernardi offerendum, quampri- quod ne contingeret, neve in ignem vel aquam
mum receptis viribus ire queat. Quo facto voto, sese peritura projiceret, compedibus vincta dili-
incredibili velocitate pristinam recipit sanita- gentius custoditur : cujus gravissima infirmitas
tem, et oblationem suara ad beati Viri memo- cunctos videntes ad compassionem commovit, et
riam una cum parentibus humiliter complet. quae huic aegriludini potuisset applicata fuisse,
Mulier in Quaedam femina oppidi Hildesheimensis in medela profecto inventa fuit nulla. Uno igitur
partu peri-
partu per dies tres gravissime angustiabatur : ore, una mente, unaque devotione, beatum pon-
culoso,
quae nimium cruciata, et propemodum mortua, tificem Bernardum implorare aggressi sunt, vota
circumstantes, ut Dei clementiam, et beati Ber- voventes. Quo peracto, et usus rationis redditur,
nardi patrocinium implorarent, hortabatur. Quo et dolor capitis penitus sedatur ; mulier grata de
facto, duos parturiens gemellos enixa, et omni his beneficiis et B. Bernardi intercessione, qui-
dolorum angustia soluta est, et post tempore bus ligata fuit compedibus ad sepulcrum beati
congruo muneribus suis onusta, in ecclesia no- Viri cum aliis muneribus allatis obtulit devotis-
stra pro sui et puerorum liberatione facta, Deo sime, ut cunctis evidenter patesceret, quantum
et beato Bernardo laeta oblationem fecit, devo- Sanctorum suffragia apud Deum valeant.
tione cum maxima. Eodem peracto, perplures 17 Demum in hujus calce libelli obsignandum Claiisulade
reliquiis S.
aliae praegnantes non nisi hujus Viri felicissimi venit, quoniam caligulae sandaliaque, quibus in- Bernardi.
meritis et intercessione a periculo vel mortis, vel ter agendum episcopalis dignitatis officium bea-
C pcenarum intolerabilium liberatae sunt de qui- : tus Pontifex usus est, inter cetera reliquiarum
bus singulis vitandi tsedii causa dicendum non loco tam decenter, quam honorifice penes nos
fuerit impraesentiarum. cum ecclesiasticis reposita clenodiis continentur.
alia infirma, 15 Tempore quodara femina item alia, labore Cujus beatissimi Viri
raeritis et intercessione nos
campo dormire ccepit qua so-
forte fatigata, in : imprimis juvari confidimus et defendi; eo nobis
porante, vermes, quos vocant auriculares, aures gratiam suam largiente, qui cum Patre et Spi-
ejus ingressi, ineffabili eam dolore cruciabant. ritu sancto vivit et regnat unus Deus asternaliter
Qua3 de pcenae vehementia sensuum propediem benedictus. Amen.
expers effecta, id solum remedii invenit, quod
omnium medicorum summum, Deum videlicet,
et beatum pontificem ejus Bernardum devotissi-
ANNOTATA.
me imploraret. Fit, quod conceptum est animo
Deum invocat, beatum Bernardum compellat, et a Durascente hic positum est, ni fallor, pro du-
ejus memoriam se visitaturam humiliter vovet. rante.
Et ut firmitas ejus fidei magis ac magis probare- b Contentare vox barbara est pro satisfacere,
tur, permittente Deo, accessit et alia infirmitas quod a Gallis vulgo dicitur contenter.
ista,quod oculorum dolore quammaxirao ali- c Latini veteres hoc substantivo non utuntur. Grx-
quamdiu afficeretur pro quo paulisper leniendo
:
cis dicitur aipuvia, quod idem est ac barbaro latine
lecto se imposuit, et paulo post, exeuntibus de mutitas.

VIGESIMA
 VIGESIMA PRIMA DIES JULII.

SANCTI QUI XII KALENDAS AUGUSTI COLUNTUR.

E
s. Daniel propheta Babylone. S. Victor
s. Praxedes virgo Romae S. Stercorius
s. Julia virgo martyr I s. Emilianus
Martyres in Africa.
s. Claudius" imperator s. Hugal
barbarorum s. Saphus }

s. Justus s. Montanus j

s. Jucundinus et v alii s. Adrianus

sive s. Helius
S. Justa s. Patrochus
S. Jocunda s. Caesariana
S. Ternus Martyres s. Adrianitis
S. Antonius Trecis in s. Dimesus Martyres Caesenae ni
S. Herenus Gallia. s. Felix Italia.
S. Theodorus s. Aurelius
S. Dionysius s. Thymogrates
S. Apollonius et forte
S. Appamia s. Theodotus
S. Pionicus s. Julianus
S. Cussio S. Zoticus episcopus martyr Comanee in
S. Papyra Armenia.
S. Saturius et vn alii S. Joannes anachoreta confessor ad ma-
S. Victor re mortuum in Palaestina.
S. Alexander S. Serenedus confessor apud Cenoma-
S. Longinus nos in Gallia.
Massilise
S. Felicianus S. Arbogastus episcopus Argentoraten-
in Gallia.
et forsan sis in Germania I.
S. Deutherius S. Vaslrada vidua, Sustereni in agro Ju-
vel Eleutherius liacensi.
SS. tres martyres anonymi Melitinenses, B. Oddinus Barottus, Fossani in Pede-
apud Grsecos. montio.

Tomus v Julii. 18 PR.E-

 PRtETERMISSI et in alios dies rejecti.

episcopi et S. Leocadise virginis in quianm S. Acacii cpiscopi Melitinx absque ti-

SSulpitii
Cellensi raonasterio, seu in Cella S. Gi- tulo martyris ; non hujus, de quo hic agimus, qui
sleni mcmoriam facit Molanus, acsi hoc die fuit fuit miles et martyr. At quidquid ad eum
•
eorum esset natalis ; at rectius hxc alibi ex- spectat remittimus ad diem, quo cum Martyrolo-
plicat dc translalione . Eum secuti sunt recentio- gio Romano eum dedimus vm Maii.
res alii, quos referre opus non est. De primo jam S. Pancratius hoc die notatus in codice Sanmaxi-
actum est xxvn Januarii. minianensi Treveris spectat ad xn Maii.
S. Leocadia? natalis est ix Decembris. S. Petri Ccelestini Canonhatio est in Florario Ms.
S. Basiliscus martyr hoc die passus dicilur in Ac- Vide Vitam xix Maii.
satis illustratam

tis iii Martii cap. 4, num. 21 ; at cum ibi omnia S. Simeon Salus ex Horologio Grxco hoc die syn-
ad eum spectanlia, illustrata sint, leclorem eore- ascetae suo Joanni jungitur a Molano, et ex
mittimus iii Martii. ipso d Ferrario ; seorsim refertur a Castellano.
Phronimus aliquis notatur in Kalendario Grxco, Vide qux hoc die de Joanne dicuntur, et de Si-

R quode didit Gcnebrardus. Plura de ipso nescimus : meone i Julii. S

nisi forsan idem sit cum synomjmo Martyre inter SS. Joannem et Benignum geminos et S. Hi-
Nicomedienses xm Martii. dulphi discipulos hoc die memorat Castellanus :

S. Ezechiel propheta hoc die inscribitur Typico S. nos de utroque cum sanctissimo magistro egi-
Sabx, aliisque pluribus qua excusis, qua manu- mus die xi Julii.
scriptis fastis Grxcis, quos habemus. At Menxa S. Caii martyris, Calari in Sardinia ita hoc die
magna impressa cum Maximo Cytherxo ipsum memoriam recolit Ferrarius in Catalogo generali
signant xxiii hujus. Nos vero cum Martyrologio acsi de eo ante locutus non fuisset. Vidx qux in
Romano ipsum dedimus die x Aprilis, substituta Prxtermissis diximns xvn Julii.
longe alia epocha, quam hodie habeatur in Meno- S. Speratus et socii hoc die reperti sunt alicubi a
logio Slavo-Russico Sparwenfeldiano, quod signat Bollando ; de iis actum xvn Julii.
annos 417 ante Christum : ubi tamen simul in- S. Symphorosa cum septem filiis signata hoc die
dicavimus, aliter ab aliis commutari. Videigitur Hieronymiano parvo Reginx Suecix
est in codice

dictum diem x Aprilis, seu S. Columbx ; unde et in plures alios transiit.

S. Zenonis episcopi Veronensis translatio signata De ea actum est xviii Julii.
est hoc die a Notkero non sine elogio. Natalis est S. Vulmarus in Kalendario Benedictino male signa-
die quo cjus Acta illustrata sunt xn Aprilis tur hoc die, spectat ad xx Julii.
S. Paterni, genle Armorici, celeberrimi in Britan- S. Eliam prophetam huc transposuit Galesinus; sed
nia episcopi memoriam, non una solennitate fe- nos de eo egimus xx Julii.
stivam esse recte observavit Harpsfeldius historix S. Eleutherii synaxis prope Xerolophum signatur
sux pag. 43, ubi notat, eum decessisse xv:i Ka- in Ms. nostro supplemento ad Menxa magna ex-
lendarum Maii Armoricanos vero tres cele-
; cusa Sirmondo-Chiffletiano de qua etiam inter
;

£
bres et statos dies in ejus memoriam obser- Prxtermissos ad xx Julii.
vare : Kalendis Novembris, quibus dissiden- Claudiam ut S. Praxedis matrem et Scotam et
p
tes principes in gratiam reposuit; xii Ka- Beatam facit Dempsterus : alio die commodius
lendarum A.ugusti,quandoin sacerdotem, etc, reponi non poterat. Tu vide xix Maii qux de
initiatus ; postremo eum quo obiit diem, etc. S. Pudentiana suo loco dicta sunt.
Atque is est quo Acta e.jus illustrata sunt, ubi Synaxis sanctse Deiparaj in Sarmasii refertur in
in Vita notatur alius ordinationis dies. Tu ergo Menxis magnis excusis ; in quorum supplemento
vide sis xv Aprilis. nostro Mss. Sirmondo-Chiffletiano eadem synaxis
Sancti martyris Acacii in Pascalo synaxis hodie traditur, sed locus scribitur 'Apf/aWou et h xoic, ;

consignatur in Menxis magnis Grxcorum excusis ita legendum,recte probat Cangius Constantinopo-
cum Maximo Cytherorum episcopo. Lege Hepta- lis Christianx lib. 4, pag 83, ex eo quod ita scri-
scalo cum Mss. Mediolanensibus bibliothccx Am- bant Grxci ad xvn Augusti, quo eamdem synaxin
brosianx, ac supplemento Sirmondo-Chiffletiano
colunt, et ad xvil Januarii, quo occurrit memo-
pluries alibi citato. Cangius Constantinopolis riaS. Theodoti episcopi Cyrenensis : ul videre
Christianx lib. 1, pag. 56 agit de isto loco ; et de est in dictis Menxis.
hoc Martyre lib. 4,pag. 118 ; ubi nonnulla con-
SS. Dionysium, Pontum, Cussionem, Papirium,
gerit de prxdictx xdis sacrx xdificatione, instau-
Saturium cum aliis septem, opinor ex Florario
ratione, situ ac nomine, admodum probabile cen- Sanctorum Ms., nobis annuntiat Editio Lubeco-
sens, vocem Ylia/.alov ex "E7rrao-*a).oi/ corrnptam Coloniensis, quam descripsitGrevenus, Custionem
esse. Non recte ibidem adjungit, translationis re- scribens pro Cussione. Hxc merx confusioni apta
liquiarum S. Acacii festum celebrari a Grxcis sunl ; tu vide qux hoc die de S. Julia et sociis
xv Septembris nam in Menxis laudatis, Maximo
:
Trecensibus dicuntur, ubi et de Claudio aliisque
Cytherxo et in Menotogio, ex interpretatione Sir- a Molano relatis.
leti vulgato, recensetur isto die inventio reli- Joannis Jejunatoris nomen invenio in Synaxario

Ruthcnorum
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 115

dicecesis Kioviensis.pluri- neque alibi hoc die reperi. Si alibi recurrat, lo- D
A Ruthenorum peculiari
bus laudando ad diem xxm hujus : qui jam dictus, cus ei proprius dabitur.

Castellanum inter Helia? et Stertionis, in Africa meminit Grevenus,

an sit idcm cum Joanne, apud
et cognomento quos ex corrupto aliqao Hieronymiano codice de-
Ahemcros cum tilulo venerabilis,

Abstinentis posito, utpote qui, si Rufino, ut ad- scripserit. Et Helise quidem in Africa legitur in

sola Euchari- codicibus Rhinoviensi et Richenoviensi, sedet istic

dit et Palladio credimus, vivebat
quam sumebat die Dominico; nos latet. perperam. Vide sis ambos infra ad classes suas re-
stia,
puer in nonnullis auctariis seorsim vocatosproprio nomine :He\\um ad Csesenalensem,
S. Eleutherius
refertur : ut in Greveno : Eleutherii pueri et Stercorium ad Africanam. Neque ea sola lurba-
qui cum oraret ad sepulcrum S. tio est qux in minoribus Hicronymianis hoc die
confessoris ;

Verum sive his Eleu- occurrit, ubi in Richenoviensi ex Alexandro Vi-

Victoris, emisit spiritum.
ctoris Massiliensis socio formata est Alexandria;
therius sive Deutherius fuerit, a classe sociorum
in Augustano ex Massilia, Basillse, pro qua in
S. Victoris Massilix in Gallia, de quo hoc die
non Labbeano Massilla? alia vero seque male connexa
agitur, avcllendus fuit. ;

Elise Confessoris, apud Turnes in Sardinia festi- sunt.

vitatem admittemus ex Ferrario, ubi de hujusmodi Corona item excodicibus Rhinoviensi et Richenovi-
Sancti existentia et cultu magis constiterit. ensi processit cum Victore conjuncta Massili», :

Victoris et Coronse, ubi corona illa, procul du-

Festum Dei Genitricis in partibus Armenia? hodie
inscribitur Martxjrologio Arabico-JEgyptio, a bio, accipienda est,proparticula socios colligente,

cujus quamdiu aliunde nihil certioris luminis accedit.

Gratia Simonio Maronita Latine reddilo :

vel meminisse, hic satis.

Mali totius principium ex depravato codicis Ep-
Albini Confessoris hoc die legitur in Greveno ; at ternacensis laterculo ortum videlur, ut infra suo
promptum loco notatum invenies. k
B quem velit, nec ipse indicat, nec est

divinare : Sanclos non admitto sola ejus auctori- Felicianum aliquem martyrem perperam hoc die
tate suffultos. Cordubse adscripsit sxpius infelix Galesinius,

Higbaldusaito Bardeniensisin comitatuLincolnix citans in notationibus Adonem, Usuardum, et co-

vir sanctissimus ac continentissimus vocatur a dicem aliquem Ms. ; ipsum, haud dubie, quem

Beda 4 Historix cap. 3. Lege Martyrolo-

lib. passim fallere Majores nostri toties demonstra-

gium Anglicanum die xxi Julii, et Acta S. Siui- runt; nam Adoni et Usuardo ignotissimum fuisse
bertiseculo scq. Ita in Prxtermissis Mabillonius Felicianum istum Cordubensem, tam certum est

seculo 2 Benedictino Solus Menardus eum retulit quam quod certissimum. Massiliensis Felicianus

inter Sanctos, habetque elogium ejus Mahew in iS. Victoris socius satis celebris est, at synomjmum
Floribus Anglicanis. martyrem Cordubensem, nemo est qui agnoscat

Serenum episcopum Andegavensem diserte nobis preeter unum Tamayum spuriis hujusmodi pr&dis

hoc die profert Ferrarius, notans tabulas eccle- avidissime inhianlem, reperlo haud dubie suffra-

sise Andegavensis : item fioruisse circa annum gante aliquo ex suis pseudochronicis ;
quem idcirco

dcix : demum, natione Italum fuisse, patria acriter hic etiam corripit Clar. Nicolaus Anto-
Spoletinum. Ad quse adducit Renatum Benedi- nius in Advcrsariis Mss. Madriti a sociis Pinio

ctum, de Sereno historiam aliquam more suo te- et Cupero descriptis, qux utinam lucem aliquando
xentem. At palmam omnibus eripuit Saussayus videant, ne solos exteros arguant Hispani, quod

in Supplemento pag. 1148 hujusmodi oratione : Tamayi sui ineptissima somnia, vigiles ipsi toties

Juliomagi Andium, sub iv Lugdunensi, S. Se- convellere compellantur.

reni episcopi et confessoris. Hicnatione Italus, Daniel abbas a Greveno in additionibus ad Usuar-
patria Beneventanus, in Galliam veniens, lu- dum hoc die collocatus cst in ^Egypto, ut pres-

men gratiae quo fulgebat, diffudit eamque in ; byter confessor, nulla apposita characleristica,
C omnium bonorum existimationem ob clara ,
unde a synonymis distinguatur : Canisius eum F
Spiritus sancti charismata evasit, ut Audonino secutus, non satis elogii addidit, ut inde melius

Andegavensi episcopo supernas ad sedes ab- cognosci queat. Maurolycus paucis ac nilide, et

eunte, eidem, communi cleriet populi deside- quidem primo loco, sed tamen xque obscure :

rio suffectus fuerit. Quo in munere

, , editis Apud Schytopolim vEgypti, memoria S. Danie-
perfectae sanctimonife exemplis, morte beata lis, viri magnae sanctimonise atque heec de- ;

obdormiens, ad eum, quem unice qusesierat, scripsit Felicius. Quxro quid velint recentiores

Christum, qui via, veritas et vita est, feliciter isti dum Sanctum tam ambigue anmtntiant, an-

transivit. Quis hsec legens non existimet, vera ibi tiquioribus omnibus Martyrologis ignotum ; fon-
et sincera prxdicari? Jnlcrim inania sunt, ni temque assecutus videor ex quo res tota proflu.re-

omnia neque enim Serenum aut Audo-

fallor, : rit ; nimirum ex Petro de Natalibus lib. 6, cap.

ninum, in serie episcoporum Andegavensium re- 123, ubi Danieli alicui, in Vitis Patrum satis

perias ;mera sit nominis fictio ex Serenico

ut conspicuo, nempe lib. 10, cap. 114 iiiuoceiitiam

vel Serenedo quorum Acta jam illnstrata sunt snam insigiii miraculo infantuli recens nati lo-

vn Maii. Et Serenedi quidem, cujus corpus quentis, comprobanti, nescio qiur alia appingit,
Andegavum translatum est, hoc die memoria agi- nec eidem persona', opinor, nec tcmporibus con-
tur, ut vide infra suo loco, atque totam Saussayi venienlia ; rotunde sub finem adjiciens, sanctitate
orationem rescinde. perfectum in pace quievisse xn Kalendas Au-
Saturnini episcopi et confessoris ex ritu antiquo gusti. Hsc, inquiens vaya phrasi, ex Vitis Pa-
ln Dolensi ecclesia episcopali fieri liodie festum trum : Ferrarius magis presse e.v Ileraelide ac-
asserit ibidcm Gallicanus Martyrologus, ast ex ceptum memorat. Verum h^cc ego in Roswcydi

quo fonte non divinavero ego talem Sanctum epi- :

editione frustra quxsivi haetenus : ncque vcro
scopum et confcssorem, nec in tota Britannia, tametsi ibi rcperirentur, statim consequcns cssct,

Danielem
 ;

116 PR.ETERMISSI.
Danielem istum Sanctis annumerandum, si non si de legitimo cultu docear, et istum et quoslibet
accesserit major auctoritas ; multo minus hoc die alios ejus generis promptissime et libentissime
quem nescio unde Equilinus acceperit. Ceterum venerabor.
quisquis is Daniel sit, hic forte positus occasione Benedictus item monachus qui sub Cisterciensium
synonymi prophetie ; si vero cullu gaudeat, alibi vexillo egregie Altissimo militavit, et cum ma-
certo recurret. gna opinione sanctitatis obdormivit in Domino
Beatorum patrum Pauli episcopi et Joannis seni- donatur ab eodem Henriquez litulo beati ; mo-
oris (KpiacvTtpov) Vilam habemus Grxcam, hinc destior Chalemotus venerabilem dumtaxat pro-
inde mutilam, ex pervelusto, uti adscribitur, co- nuntiat, refertque die sequenti.
dice bibliothecz Seguierianx Parisiis. Primus Gabriel novitius ccenobii Nucalensis in citato Hen-
eorum natus fuisse scribitur in Athalia, nescio riquezii Menologio prolixiori elogio decoratur,
qua, Ponti civitate, cujus invitus consecratus fue- verum sub sola appellatione pii Viri.
rit episcopus ; e qua quam subduxerit, stre-
sese Joannes Lintzingius, Mulbrunensis abbas, Hen-
pitum pertxsus, Edessam versus, seculo quinto riquezio ignotus, merito a Chalemolo venerabilis
aliquantulum adulto, sicut colligitur ex nomine nomine nuncupatus est, utpote a Lutheranis plu-
Rabbulx (de quo vide tomum iv Juliipag. 263) rima perpessus.
qui ibidem tum episcopus prsesideril. Paulusjuxta Joannes cognomento Buta, Ordinis Minorum S.
dictam Vitam, ibi episcopum sese celaverit, la- Francisci, miraculispostmortem inclaruit Pa-
bore manuum victum qwerilans : cui se junxerit normi, teste nostro Octavio Cajetano in Martyro-
Joannes quidam ; ac post gesta varia et peregri- logioSiculo. Huncnon novitArturus in Martyro-
naliones, hic ab illo monitus de instante morte logio Franciscano, neque Hueberus in Menologio.
(quem clam profectum in urbe Nisebena quxsi- Oliverius Maillard confessor, Tolo- \ Beati titulo
turus iveral) atque Edessam reversus, cum San- sae in Gallia I
donantur ab
ctis in spelunca permanserit, qtwad vixit. Joan- Angelus Pelitensis confessor Uxen- Arturo in
nem S. Symeonis Sali synasceten damus hoc die ti Salentinorum inApulia. Martyroln-
Joannes iile ac Paulus quo spectent, nescimus, Joannes de Sillis confessor apud gio Franci-
nullo amborum vel alterutrius cullus vestigio re- Marianum montem scano etulti-
\

perto. De Vitee auctore nihilo habemus amplius. Gabrielaa Perusio, Fulginiiin Um- ma iterum
Ob synonymiam tamenJoannis hodierni, utrumque bria lin Gyneeceo.
hic proponimus ; alibi pluribus de illis acturi, si Godefridus, Londini in Anglia multa
major alicunde nobis pro notitia suggeratur : et si tormenta et mortem tandem per-
vera historia Grxculus aliquis hic, uti alibi ss- pessus
pius, dramaticam fabulam non adornaverit. Claudius et Antonius, in Avenionis Adduntur ab
Danielis abbatis et confessorisOrdinis Cistercien- provincia multis certaminibus clari Huebero in

sis depositionem,u£ sancti hoc die Venetiis no- Hieronymus a Villa vitiosa Eboraci
Menologio ;

bis annuntiat Arnoldus Wion in fiecundiori suo in Portugallia sed absque

quandoque vitz Ligno, quem alii monastici certa- Maria Longa Capucina, Neapoli in sanctitatis

tim secuti sunt ; Dorganius, Menardus et expressi- Campania tilulo.

us Henriquez, ex Wioms aanotatione nonnulla col- Maria Catharina, Brixix in Tyroli

ligens, quee ego quidem inde erui posse non video. In Hungaria lx Tertiarii
Eabe primum quee observat laudatus Wion : Ta- Barbaram matronam Romanam pientissimam,
bulae, sanctimonialium sancti Danielis
inquit, genere, scientia, castimonia, ac vitae perfe-
(non hujus sed Prophets) Venetiis ejus natalem ctione illustrem, Sanctis hoc die annumerat Ar-
hoc die reponunt, puta in Necrologio, ut moris turus in Gynxceo, testem adducens S. Ennodium
est. De eodem agit Franciscus Sansovinus in Ticinensem. Laudat hic quidem Barbaram is-
descriptione civitatis Venetse lib. 1. Sic est tam, at qua demum auctoritate Sanctorum cata-
agit Sansovinus fol.
5 de monasterio S. Danie- logo eam intexat Arturus, necdum intelligo. Ine-
lis aitque anno mcxxxii Joannem Polanum
,
ptior est Gallonii citatio :'nam virginem hic Ro-
episcopum dedisse fundum Danieli abbati Ci- manam prxdicat, toto ccelo ab Ennodiana matrona
sterciensi familiari suo, viro sanctae vitse. Cete- diversam.
raquie ibi habet Sansovinus ad Danielem non spe- Raymundus de Plano, Ordinis Praedicatorum,
ctant : quod si vera narrat Wion, ipso illo anno ab hasreticis in provincia Tolosana compre-
1132. quo sua collocat Sansovinus, Daniel ipse hensus, cum in fide catholica, quam egregie
e vivis excessit. Ceterum ex ultimis istis verbis, praedicaverat, perseveraret, erutis oculis, et
viro sanctae vitae, formavit Wion sanctum Da- eidem in cibum datis, tandem dire necatus est.
nielem Henriquez vero ex ejus notatione ea
;
Elogium est Saussayi in Martyrologio Gallicano
corollaria deduxit, quae hic expendenda subjici- Paucula adjecit Marchesius in Diario, cum titulo
mus. Elogium suum his verbis concludil et inter
:
Beati, quo ipsum huc usque gaudere aliunde non
Sanctos postmodum fuit relatus quod ex Wio-
; intelleximus.
nis verbis coltegit, addens ccenobium
:
illud vir- Bartholomaeam Martinam profert hoc die Arturus
ginum Cisterciensium Venetiis contructum, ei- ex Ordine Dominicano, patientia, regulari di-
dem sancto abbati Danieli sacrum esse, adeo- sciplina, et
miro Spiritus fervore celebrem,
que ejus nomen Sanctorum Catalogo adscri-
quamque adeo beatam appellare non dubitat.
ptum. Heec porro avide arripuere Bucelinus
et Prudentior Marchesius satis habuit, eam vene-
Chalemotus, quin prius etiam Kalendario in-
et
rabilis tilulo honorare.
sertus est; sicque accrevit islo etiam nomine
San- Alexandro de Oliva de Saxo ferrato titulum beati
ctorum vinea. De
Danielis istius vita aut gestis tribuit Thomas de Herrera in Alphabeto
nihil usquam traditur ast hoc mea
Augu-
nihil interest
;
sliniano pag. 14. De ejus cultu nihil alibi legere

memini,
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 117

memini, hoc ipsi epitaphium ibi adscribilur : ctant, dabuntur die, quo duo ex illis consignantur

Alexandro Oliva Saxoferratensi theologo cla- in Martyrologio Romano xxm Julii

rissimo, Eremitarum B. Augustini ab infantia S. Ignatius Steirionites inpace ronsummatus in

spei maximae alumno : qui cum esset sui Ordi- nostro manuscripti Synaxarii vel Menxi, nostri

nis generalis, ob singularem

doctrinam et vitae Collegii Divionensis seu Petri Francisci Chif-
sanctimoniam Cardinalis a Pio II ignorans fletii apographo memoratur : in quo indicalur

creatus est. Vixit annos lv, obiit anno salutis idem Sanctus haberi in Mazariniano ; de quo
mcccclxiii. agendum erit die, quo inscribitur Menxis magnis
Venerabilem Carularum Tornacensem Canonicum Grxcorum excusis xxvi Julii.

a singulari modestia et profusa in pauperes libe- S. Leubini episcopi confessoris, et quidem civitate
ralitate. laudat Castellanus, notatque obiisse 1556. Carentis annuntiat codex RemensisSS. Timothei

S. Liberii (pro Liborii) scribit hoc die Ferrarius et Apollinaris, ut est inter Usuardina auctaria ;

in Catalogo generali : sed melius notat haberi in ast ibi observavimus, indicari procul dubio S.
Martyrologio Romano die, quo de ipso agemus Leobinum Carnotensem de quo xv Septembris.
nempe xxm Julii. Memoria Andreae Apostoli habetur in Martyrolo-
S. Theophili, Justi, Throphimi et Matthsei cer- gio Arabico-jEgyptio, a Gratia Simonio Maro-

tamen notatur hoc dic in Menaeis magnis excusis, nita verso in gratiam noslri Athanasii Kircheri.

sequente Maximo Cylherxo : qux ad illos spe- Colitur, ut notum est, xxx Novembris

DE S. DAINIELE PROPHETA
BABYLONE. j. P.

Baltassar, Danielisi v 7; 2 v 26; 4 v 16, genti

SYLLOGE HISTORICA. magno in honore habitum ac regium, ne dicam

isti

divinum. Etenim a ftlio Nabuchodonosoris Balsas-

sar Daniel dictus videtur Baltassar, q. d. Baal vel
§ I. Danielis nomen, genus, patria ; uni-
Beli occultus thesaurus, puta Beli sapientia, uti
cusne an plures? Educatio, externae
ex Maldonato afftrmat Cornelius a Lapide in diclum
dotes.
cap. 1 Danielis, v 7. Observat lamen noster Gaspar
Sanctius in cap. 1, v 1 ,a rege non omnino mutatum
nomen ad quod a Deo magnus esse Danielis nomen, sed idioma idem qtdppe va-
VEHSUS AN-
Nf M JlfSDI
Daniel, officio,

Hebraice rb Daniel, et
:

Chaldaice, Baltassar,
CIIICITER
hic Propheta electus fuerat, conveniens, lere

MMMCDI.XXIX, hebraice significat judicium; Dei aut, se- cum aliquo tamen discrimine. De variis interim
ANTE CHUI-
STUM CIKCl- cundum Hieronymum, judicavit me Deus, nominibus Danieli tributis consuli potest noster
TEH DCLXVin. sicul dicit noster Cornelius a Lapide in prxfatione Scipio Sgambatus in opere Archivorum veteris Te-
Uiiniel,cujus
etymon da- in Danielem ; vel judex Dei, ut noster item Jacobus stamenti, Neapoli excuso anno 1703, titttlo 55.
lur im no-
men nostri
Tirinus in caput i Danielis y 7 : nam prxter ea, 3 De stirpe Juda progenitum esse Danielem, Sauctusori-

prophela, an quibus sanctus Vates prxnuntiavit postremum judi- constat ex cap. 1 Danielis, V 6 Fuerunt ergo in-
:
f.'"'™r/>« Ju-
polius cogno-
<*a, et regia;
nien ?
cium, variaque ac multiplicia Dei judicia circa va- ter eos de filiis Juda Daniel, Ananias, etc. ; ac de

C rios reges et regna, qux tradit; mirabilem etiam semine regio oriundum, omnes, teste Gaspare San-
judicem se prxbuit in reformanda iniquissima sen- ctio prxfationis in Danielem prolegomeno 1, conve-

tentia, contra innocentem Susannam lata : quibus si niunl; idque non obscure liquet ex ipso Daniele
adjungas summam in rebus arcanis et abslrusis ex- cap. 1,# 3, ubi : Ait rex (Nabuchodonosor) Asphe-

ponendis dexteritatem, in futuris item occultissimis nez prasposito eunuchorum; ut introduceret de

et obscurissimis prxnuntiandis sagacitatem, totum filiis Israel, et de semine regio et tyrannorum,

merito hominem coaluisse dicas ex coelesti discerni- pueros, etc. Unde recte deducit Cornelitts a Lapide
culo, quo solide ac prudenter de omnibus judicavit hic, Danielem exDavide, Salomone aliisque regibus

ac judicare justa docuit,

illo dante, qui ad munus Juda esse prognatttm. Josephus Antiquiiatum Jttdai-
adeo singulare ipsum vocaverat. Porro an nomen carum lib. 10, cap. 12 asserit, Danielem fuisse de
illud datum ei fueril ab initio, an posl exposita Sedecix genere. Perperam ergo Dionysius Cartu-
somnia, et manifestata judicia Domini, ita ut non sianus Proamio in Danielem innuit, Danielem ex
tam nomen, quam cognomen fuerit, quxrit Sanctius paterno genere fuisse. tribtts Levi ex materno tribus
noster ; ac primum amplectitur , secundum censet Juda : Scriptura enim paternum gentts consignare
probabile ; ut videsis ejus Commentarium in Danie- solet. Cum igitur ea hic Danielis genus rcferat ad
lis cap. 1, y 3i. reges Juda, sequitur hoc ejus genus paternum fuisse,
Itiui in cn-
Plitiitate eins
2 Poiro postquam e Judxa abductus esset in uti recte hic rursus Cornelius a Lapide.
'"iilnltini captivitatem Babylonkam nomen illud Hebraicum : 4 Idem genus, sicut notavit Theodoretus ora- qmmquam
luit.
ibidem in Chaldaicum mutatum fuit Isaix cap. 39, desiirpeju-
qux mutalio tionelin Danielem, suadet, qnod
1
; . aa magis
erat signumdominii etaucloritatis, utihabeturex Ge- V 7 Ezechiz dicitur, postquam regtas opes ostenta- corutetquam
de rc<J"<-
nesi cap. 2, * 19,
20; et cap. 41, * 45; iv Regum vit Babyloniis De filiis tuis, qui exibunt de te,
:

cap. 23, v 34, et cap.

24, * 17. Nomen illttd fuit quos genueris, tollent (Babtjlonii) et erunt eunu-
chi
 1

118 JDE S. DANIELE PROPHETA.

AUCTOHK ehi in palatio regis Babylonis. Quo fit, ut ex Iribu Daniel de tribu Jiida ortus est, non e tribu Ephraim, D
.1. P. Juda ortus fueril Daniel, qtur una ex omnibus reges ubi sila dicitur Bethoron ; neque de Levi, cui ex
jam antea a multis seculis ferebat; prout notat lau- Ephraimitico funiculo civitas illa adscripta est. De
datus Sanctius : qui quamquam recte dicat, Danie- patre ejus mirum est silentium, nisi quod, ut colli-
lis orlum c tribu Juda negari non posse ob Danielis gitur ex dictis, princeps fuerit. S. Epiphanius hae-
caput 1, v 6; putat tamen ex boc loco genus Danie- resi 35 vel 55 ex editione nostri Petavii postea
lis regium non sic effici nece.ssario, ut qui contra laudanda : Quam multi sunt, inquil, quorum ori-
senserit, aliquid e.xistimari possit Scripturae sacrse gines aperte non produntur puta Daniel, Si-
:

cogitasse contrarium ; idque non male videtur pro- drac, etc. Quorum qui parentes fuerint, nus-
bare ex loco supra citato : Ut introduceret de filiis quam in Scripturis commemoratum legimus...
Israel et de semine regio et tyrannorura, id est Non gravabor ea hoc loco referre, quae nonnul-
principum, ut videsis apud a Lapide hic. Hi porro lorum traditione didicimus. Igitur Danielis pa-
tyranni, inquit Sanctius, sive principes, alieni esse trera Sabaam fuisse quemdam accepimus. At de
poterant a genere regio, imo et a tribu Juda; adeo hac qualiquali traditione ipse viderit.
ut rex non jusserit, ut ad aulam regiumque con- 8 Septuaginta interpretum translalio, aS. Hie- Nihilcoqn
spectum eligerentur solum, qui genus ducerent e re- ronymo superius mcmorata, quae in principio capitis '"'"""«v
giis natalibus, aliis cxclusis, quos regii sanguinis 14 hujus libri habuerit, Danielem fuisse de tribu
splendor non ornaret ; sed ut advocarentur ad auli- Levi et sacerdotum, in causa fuit, teste Pererio in
cum ministerium, qui claris essent orti parentibus, pluries nominata prsefatione, cur nonnulli existima-
ct aliquo titulo ac nomine commcndatis. rint, duos exstitisse Danieles, et unum quidem de
giis tniiien 5 Ad locum supra ex Isaia productum, quo edi- tribu Juda fuisse auclorem hujus libri usque ad ca-
ipsi probabl
lissime vide- citur, e regio sanguine quosdam eunuchos fore in put 13; de altero aulem, qui erat de tribu Levi,
tnr attribu-
aula regis Babylonii, respondet, non ab eodem loco historiam, quae in ultimo capite continetur, a quo-
endn. E
ac ministerio ceteros excludi. Accedit eo, quod, dam Abacuc, alio nempe, quam qui inter xn Pro-
teste S. Hieronymo in praefatione Commentariorum phetas ponitur , esse scriptam. Quam opinionem
in Danielem, translatio Sepluaginta interpretum, idem auctor recte refellit ex eo, quod neque olim
quam ipse tunc habuit, ortum esse dicat e Levitico synagoga, neque nunc Chrisli Ecclesia, plures uno
genere ;
qnando in titulo historiae Beli ponebatur : Danieles, libri hujus auctores novit.
Homo quidam erat sacerdos, nomine Daniel, fi- 9 Dionysium Cartusianum, qui ex duplici ge- Dimietes
lius Abda ; et Chronicon Alexandrinum inter ea, nere, paternonempe ac materno litem hanc dirimere d " os '

quae habet de Prophetis Olympiade 70, c parentibus, in uno eodemque Daniele nititur (frequens enim erat
qui in aula regia principem locum obtinerent. San- duarum istarum tribuum per matrimonia copulatio)
ctio videtur suffragari noster Pererius, qui prsefa- etiam citat, sed non sequilur ; credibilius censens,
tione in Danielem, ait, genus ejus procul ddbio codicem illum lxx interpretum, quem citavit Hie-
regale fuisse ; Cornelius a Lapide autem in praefa- ronymus, fuisse mendosum; testante, inquit, non
tione sua: Daniel, inquit, ortus est ex stirpe.Tuda, semel Hieromjmo, codices lxx interpretum fuisse
PDTA ex stirpe regum Juda : qrne particulx, hu- suo tempore admodum vitiosos et corruptos : certe
jus quidem puta, illius procul dubio, videntur ali- non deprehendi in ullo Gra-corum librorum, qui
quo modo insinuare, non eadem certiludine de Da- nunc quidem exstant, id, quod in illo codice fuisse
nielis orlu e genere regio constare, qua constet de eo loco refert S. Hieronymus. Ita ille alterum
ortu e tribu Juda. istum Danielem expungit : quse cursim hic deli-
ex sensu 6 Unde non videtur arguendus Augustinus Cal- basse pro nostro inslituto sit salis. De anno natali
communi,
Scnpluru met, Ordinis S. Benedicti, congregationis S. Vi- aget chronotaxis.
non repu- toni et S. Hidulphi, Commentariis
nniiiilr.
litteralibus in 10 Quamquam de singularibus atque individuis Eiucalio
C omnes antiqui ac novi Testamenti libros ab anno adjunctis edueationis Sancti nostri eo tempore, quo Iflllllis

1707 Lutetice Parisiorum Galtice edilis notissimus, ante captivitatem apud suos puer degebat, nihil
hac- F
quando in capitis 1 Danielis t 6, dicit : Credi (on tenus ex idoneis documentis didicerimus neuti- ,

croit ) omnes quatuor (Danielem et tres ejus so- quam tamen dubitandum, at certissime ponendum
cios) e regio sanguine fuisse. Concludamus itaque est, primam ineuntis ztatis partem, quae cre-
hanc
cum Sanctio, minus quidem esse certum, e regio pusculi instar, consequentis setatis lucem
annuntiare
sanguine ortum fuisse Danielem sed hoc magis
;
solet, ab ipso composilissime, integerrime
ac reli-
esse verisimile, ut est communis sensus, neque de- giosissime decursam fuisse, in timore videlicet
Do-
esse aliquod in Scriptura vestigium. De patria nihil mini, divinx legis observatione, ceterisque
virtuti-
haberi ex Scriptura certum, prosequitur Sanctius.
bus, qus tenellam istam xtatem, robustioris prae-
Depalria 7 Pererius ex Dorothei Synopsi,
palre >'"'<
i
e.t Epiphanio nuntiam comprimis decent; easque jam tum supra
constat. in libro de Vita et obitu prophetarum assignat
Be- vulgus hominum, divinorum charismatum posscdisse
thoronsuperiorem; adde Chronicon Alexandrinum
dotes, quibus tot tantisque rebus
mirabilibus, in de-
citatum cum Menaeis magnis excusis in elogio San-
cursu vitae perpetrandis, prolusisse quodammodo vi-
cti, de quo infra; ubi BuOapov scribitur; quae est
in deri posset prout solenne esse divin^ providentiae in
;
sorte Ephraim, et familiae Leviticx annumerata,
antiquo s:que ac novo Testamento, notissimum
est.
quaeque distare dicitur ab Hierosolyma novem
mil- 1 Externas porro ejus dotes et gratias, ac sin- cxlern!"! 111
liaribus, prope caslellum Emmaus. Quam senten- ejus dotcs.
gutaria educationis ornamenta,enumerant sacraelo-
liam uti non persuadet adeo levis ne dicam nulla
quia Danielis cap. 1 0*3, quando indicant interfilios
istorum, quos citant, scriptorum auctoritas, ita
eam Israel, quos
Nabuchodonosor introduci ad se jusse-
non evertunt contraria documenta, quae in
promptu Danielem, Ananiam, Misaelem et Aza-
rat, fuisse
sint. Unde malumus, hanc fuisse genuinam
S. Da- riam pueros utique, quales rex adduci designarat,
nielis patriaro supponere, quam negare. Cui tamen in quibus nulla esset macula, decoros forma, et
certe non valde favet, uti obsevvat Sanctius, quod eruditos omni sapientia, cautos scientia,
et do-

ctos
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 119

stare in palatio re- de tertio anno Joakimi in principio sermo, et de

ctos disciplina et qui possent aoctciie
et linguam Chaldaeo- aliis captivilatibus tanlum silenlium, nisi hoc Pro- •'-
'""•
gis, ut doceret eos litteras,
Accurato adeo regis delectui accessit par cura pheta suarum rerum vellet esse prinripium. Exorsus
rum. ^^umoSo-
caplivitatis, de qua paragrapho est autem suse vitee narrationem ab illa eetate adhuc notort» ad
eos alendi tempore
proxime sequenti. puerili, in qua cum aliis tribus, aulicis ministeriis mamadven-
etmuchorum magistro '"-
destinatus est sub ; quod sta-
lim subdidit, postquam tertii anni Joakimi, el primi

Captivitas, sanctitas, virtutes. Nabuchodonosoris appulsus meminisset. Ita San-

§ II.
ctius ; qui re sic stabilita, solvit argumentum Mal-
donati, uti et locum in speciem contrarium ex Jere-

livitatis
~r\ostquam venit Nabuchodonosor rex Babylonis miae cap. 25, ubi primus Nabuchodonosoris annus
Danietis pro- jf \ n Jerusalem, et obsedit eam, Danielcap. 1, in quartum annum Joakimi incidisse dicitur, intel-
plietle
ir captumque regem Joakim et victum catenis
1 ; ligendo videlicet annum tertium finitum, et quartum
duxit in Babylonem n Paralipomenon ,ca,p ultimo .
inchoatum aut modice progressum. Alio etiam modo
t 6, una cum Daniele ejusque sociis ; Joakim sup- idem interpres conciliat Danielem cum Jeremia, si

plex tyranno factus ac tributum ei pollicitus, regno dicatur, secundo anno regni inchoato venisse Nabu-
mox redditur, relictis Babylone obsidum loco Daniele chodonosorem ; et annum illum imperfectum omis-
ejusque sociis.etaliis, prout videre estapud Tirinum sum esse a Daniele, qui incurrit in annum quartum
in Commentariis ad diclum mox Danielis locum ex Joakimi, ut paulo pluribus ibidem deductum re-
variis, quos citat auctoribus. Heec igitur tam incho- peries.
atee, quam ad tempus continuatse Danielis nostri 16 Diffkilius quari potest, quoto eetatis anno <?'">'» atatis

captivitatis causa exstitit; quam si ascetice expen- Daniel abductus sit Babylonem ? Pererius in prsfa- ,„ captivita-
q das, referendoeam ad Dei providentiam cum Pere- tione tamquam simillimum vero censet, eum tunc '''"' "* rf "-

rio, commentante in eumdem locum ; cur nimirum non fuisse decimo anno majorem ; at debili nititur g
permiserit Deus, innocentem Danielem in captivi- auctoritate pseudo-Epiphanii atque pseudo-Isidori.
tatem abduci, tres potissimum occurrunt rationes. Deinde affirmat, Danielem duodecimo statis anno
ctiusit; 13 Prima ratio : ut Daniel ffebreeos, qui erant Susannam liberasse, ex S. Ignatii epistola ad Ma-
in eadem captivitate, instrueret, in spiritu curaret, gnesianos (quaz interpolatis annumeratur ,- et de qua
auctoritate, doctrina et exemplo contineret in veri videri possunt bibliographi) aliisque, quos profert.
Dei cultu, alioquin facile ad gentium, quibuscum Sanctius ei dat annos 20 aut circiter ; quam opinio-
versabantur, impiam superstitionem et idololatriam nem tamquam veriorem et nos amplectimur cum
lapsuros ; captivitatis eerumnas solaretur, ejusque Cornelio a Lapide in citata preefatione ; eamque
fmem acceleraret. Secunda ratio : utnomen Dani- confirmat in expositione capitis 13, f 45, statuens
elis hoc pacto magis illustraretur, majorem utique Danielem facile 24 annorum fuisse, quando Susan-
gloriam et potestatem adepti apud alienos reges et nam liberavit ;
quod quarto vel quinto anno postquam
barbaras gentes in ista captivitate, quam liber apud Daniel venerat Babylonem, accidisse ei videtur.
suos umquam fuisset adepturus. Tertia ratio : ut Rem cum Tirino hic in pauca contraho. Quomodo,
per Danielem apud superbissimos reges ac populos inquit, populus omnis puero duodenni, judicem
superstitionis tenebris obcscatos, veri Dei cognitio agere volenti, ipsosque judices, ad judicium suum
eluceret. Atque heec de captivitatis causis tam histo- vocanti auscultasset ? Ergo puer junior (qualis diclo
rice quam ascetice consideratis ;
post quas de ejus- loco vocatur Daniel) significat hic juvenem, qui
dem tempore disseramus. comparatione senum adulterorum merito censeri
lemvusque 14 Figendo isti tempori maxime conducunt verba poterat puer. Et vero pueros dici in xtate etiam
ejitsUem,
i$ta £) an i e n s ca p_ 1, <• 1 : Anno tertio regni Joa- grandi ex usu Scripturie sacree, ostendit Sanctius
kim regis Juda, venit Nabuchodonosor, etc, ut prolegomeno 3, num. 13. Adde, quod major setas

C supra. De duplici ad obsidionem Jerosolymitanam quam 10 aut 12 annorum, qua Sanctus primo in F
Nabuchodonosoris sub Joakimum adventu : quorum captivitatem abductus sit, suadeatur ex iis, quse de
alter contigerit stib initium regni, anno videlicet sapientia ejus mox disseremus, ubi nonnulla de san-
tertio; alter vero iterum anno undecimo, id est po- ctitate ac virginitate preemiserimus.

stremo, quo cum regno vitam quoque ftnivit, habes 17 Sanctitas Danielis tum ex pluribus aliis ar- Ejusdemsan-
apud Sanctium hic, ex Scriptura sacra probatum. gumentis, tum ex eo potissimum elucet, quod dum
Quo anno e patria emigraverit S. Daniel, dissenti- etiamnum in vivis degeret (anno videlicet setatis 34,
unt auctores, quos citat,sed non sequitur dictusscri- prout supputat a Lapide in locum Ezechielis mox
ptor ; e quibus sint, qui putent anno octavo Joakimi producendum) ac proinde eetale non valde provectus,
id contigisse. Alii idem fere statuunt, censentes cum ipsius Dei testimonio viris duobus sanctissimis an-
Jechonia esse translatum ; praeeunte S. Hieronymo numeretur Ezechielis cap. 14, * 14 et sequenlibus,
in caput 1 Ezechielis. Sed a Lapide preefatione in ubi habentur ista : Si fuerint tres viri in medio
Danielem, Sanctum captum esse cum Joakimorecje, ejus (terree praevaricatricis atque infidelis) Noe,
anno ejusdem regni tertio, qui fuit annus primus Daniel et Job; ipsi justitia sua liberabunt animas
regni Nabuchodonosoris, atque ab eodem abductum suas... nec filios autem nec filias liberabunt; sed
esse Babylonem, rectius statuit ; ac proinde conse- ipsi soli liberabuntur, terra autem desolabitur.
quens est, ut res gesta innectatur primee Nabucho- Jam ve.ro eximia vitx Danielissanclifos et integritas
donosoris adversus Judeeos expeditioni. Videri etiam adeo vel ipsis principibus ac satrapis gentilibus erat
possunt Pererius ac Tirinus in Commentariis ad spectata, ut invidix stimulis acli, et ad callidissimas
verba Danielis proxime citata, et Salianus ad an- fraudes oculatissimi, non existimarint odium regis
num mundi 3428, num. 24, ubi et Hieromjmo adversus eum aut offensionem alio modo concitari pos-
respondet quibus adde Calmetum in tabula Chro- se,quam dolos struendo religiosa* ipsius pietati nam, :

nologica, preefationi ejus in Danielem subjecta. prout dicitur Danielis cap. 6 v" 4 Nullam cau- :

15 Quorsum enim, uti recte observat Sanctius, sam et suspicionem reperire potuerunt; eo quod
lidelis
 ,

120 DE S. DANIELE PROPHETA.

fidelis esset (Daniel) et omnis culpa et suspicio quam vero non satis certo constet, an Sanctus noster pj
AllCTOKE
.1. P. non inveniretur in eo. fuerit spado seu exsectus, de qua re utrimque cilan-

stiidimn ora- 18 Atque ita cum in technas omnes et consilia tur auctores apud interpretes; prxplacet tamen sen-
tionis ituris
se versarent, dicunt tandem 1 5 : Non inveniemus tentia Cornelii a Lapide ac Sanctii in proleqomenis
probnlum, at
non inter- Danieli huic aliquam occasionem, nisi forte in (ne alios memorem ab ipsis citalos) uli et Tirini in
missum, qux ipsum eximit ab hac probrosa apud
lege Dei sui. Latoque a rege decrelo, ut omnis, cap. 1 , v 3 ;

qui petierit aliquam petitionem a quocumque Deo Judxos et odiosa macula.

et homine, usque ad triginta dies, nisi a rege 21 Daniel item hanc sanctitatis dotem habuit, ut ttesiieriutn

mittatur in lacum leonum ; vel ob crudele tamen tam suee quam alienx salutis ac perfcclionis esset
JjSJjJ***

adeo ac fatale decretum nihil remisit Daniel de con- avidissimus. Unde, ut recte observat Cornelius a '«. .in mar-
'»' et quo
sueta adorandi Deum religione, eligens mori potius, Lapide, eap. 9, y 23 vocatur vir desideriorum. sensufTy.

quam minus pie vivcre. Etenim lioc cum Daniel Inde orans pro populo, ei reditum e captivitate Ba- Cftrfjfl m
fttit.

comperisset... ingressus estdomum suam, etfe- bylonica tum a Deo tum a Cyro impetravit per- :

nestris apertis in caenaculo suo contra.Ierusalem mansit enim Daniel in principatu et prxfectura
tribus temporibus in die flectebat genua sua, et usque ad Cyrum, qui primo anno sux monarchix
adorabat, confitebaturque coram Deo suo, sicut Juddeos e captivitate dimisit. Inde denique tempus

et ante facere consueverat; ibid. v 10. Accusatus Christi redcmptoris, ejusque nativitatis et passionis

itaque de violato regis edicto, et in lacum leonum abbreviari petiit et impetravit dicto capite t 24.

missus, inde illxsus evasil, duplici prodigio ob ra- Martyrem fuisse probat a Lapide, illa ductus ratio-

ram adeo ac duris probatissimam pietatem, tam in ne, quod ob pietatem et invocationem Dci Hebrxo-
se, quam in eemulis suis triumphans. fum missus fuerit in lacum leonum, et quidem bis,
mirn absti- 19 Abstinenlia Danielis supra modum rara, su- esto Dei ope inde. evaserit illxsus. Titulum hunc
nentia,
pra fidem fcre mirabilis, nisi ex divinis verbis con- suadet ab exemplo S. Joannis, qui a Patribus vo-
B
staret. Ecquis epim satis admirari possit, quod catur martyr eo quod in dolium ferventis olei sj.t im-
tempore durx captivitatis inter Babylonicx aulee missus, quamquam inde gratia Dei illxsus exierit.

delicias, quarum spectator esse poterat et testis et Atque lioc etiam se.nsu S. Daniel martyr dici potest,
particeps in dies, accedente ad hxc potissimum regis quamquam martyrium revera passus non fuerit,

imperio, ac prsepositi eunuchorum solicitudine ac sicut probabitur § 4. Daniel denique typus fuit

precibus, numquam tamen adduci potuerit Prophe- Christi, Sanctorum omnium prototypi, et sanctitatis

ta, vel in tenera adeo state,utde severissimavivendi omnis auctoris ; id quod rationibus omnino septem-
ratione quidquam remitteret? Proposuit... Daniel decim ostendit laudatus Cornelius a Lapide. Atque
in corde suo, ne pollueretur de mensa regis, ne- hdec pro nostro instituto de S. Danielis sanctitate ac
que de vino potus ejus ; et obtinnit, ut solis legu- virtutibus plus quam satis\; de sapientia ejus nune
minibus et aqua victitaret. Causas vide apud inter- dicamus.
pretes. Et ve.ro hanc parcam et religiosam Juvenis
sanctissimi abstinentiam Deo mirifice gratam fuisse,

liquet ex insignibus prdcmiis, quibus illam Deus mi- § III. Sapientia; auctoritas apud reges ac
raculose prosecutus est y 15, 17 et sequentibus Ve- populos inde orta ; an S. Daniel exclu-
rum an illa abstinentia ipsi perpetua fuit ? Sanctius dendus e numero prophetarum.
in caput 10 Danielis v 3, Panem desiderabilem non
comedi, herc Itabet, quibus propositde queestioni fit

satis . Hinc constat, aliquando Danielem cibis Sapientia sanctitati rehquisque sancti Vatis doti- Sapientia
, ., . Dnnielisati
usum fuisse lautioribus, bibisse vinum.et panem bus par eum exornavit : cujus complura ex
,

ip/o Deo lau-

comedisse desiderabilem, id delicatum, qua- dictis ac factis ipsius, in libro ejus expositis, ''"'"
est, argu-
lis expeti solet ab his, quibus vita est a sordibns menta in promptu sunt, quee suis quseque locis ex-
et vulgaribus epulis aliena : id enim ipse non ob- planata habes apud inlerpreles. Se.d illud maxime F
scure docet ; cum hsec trium hebdomadum jeju- notandum, quod sapienliee suee Sanctus ipsummet
nio respuisse dicit. Quare quod principio fecit Deum prseconem habuerit. Etenim rex Tyri,sapien-
cap. 1, ut tantum legumina et aquam ad mensam tissimum se reputans, Danieli tamen se comparare
adhiberet, id illi perpetuum non fuit. Pererius non audebat. Atque hoc e.st, quod irridens. per sar-
autem in citatum caput commentans, exponit, cur casmum ei objicit Ezechiel cap. 28, * 3. Ecce sa-
Daniel melioribus fuerit usus cibis in senectute, pientior es tu Daniele,omne secretum non est
quam in juventute. absconditum ate. Jamvero ex Danieliscap. 1, ubi
virgmiUis, 20 Nec prsetereunda est virginitas ejus, quam tenera adhuc erat sapientissimi Juvenis eetas, cui
illibatam illum ad mortem usque conservasse, omnes, sicut crescentibus paulatim annis crescebat quotidie
inquit a Lapide in prolegomenis pluries allegatis, robur corporis, ita pariter nova in dies fiebat erudi-
consentiunt. Sic porro alienus erat ab illis rebus, iionis accessio, luculentissimc constat, quantam,
qux libidinem aut provocant, aut produnt, ut a Ju- quam late patentem, quam subtilem et acutam et
dxis putaretur eunuchus : usque adeo casti ac com- habcret jam tum ingenii vim cum profundissima sa-
positi ad decorum motus, virginalis pudor atque pientia conjunctam, et qualem postea habilurus esset,
modestia, verecundi oculi, verba pudica, ut a carne ubieum maturior setas virum formasset.
Unde S. Joannes Damasce-
nihil liabere crederes. 23 Pauca vero e pluribus, quibus per decursum a (/"« s "J"t
nus lib. 4 de Fide cap. 25
ait, castitatis gratia tam nomine mscripti, divma plane ipsius sa- m witui
libri, epis I'"
1

Danielem a leonum sxvitia, quam tres pueros ab pientia commendatur, et varia, qux interpretum
igne Babijlonio fuisse inviolabilcs. Objectionem, lucubrationibus inserta leguntur circa hoc idem.quo
quam contra cxlibatum ejus nonnulli formant ex loco de in preesentia agimus, argumentum paucula, in- ;

Ezechielis cap. 14 supra : Si fuerint tres viri, etc. quam, nobis bic sufftciant. Jam tum a primo ingres-
solvunt a Lapide et Sanctius in prolegomenis. Quam- sus sui in Babylonem lempore, publica eruditionis

ac
 : ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 121

fama erat nolissimus ut qui eo nomi- circumdata est torques aurea collo ejus, et prae- ACCTORE
ac sapienlix :

pluribus aliis selectus et ad regis Babylonio- dicatura est de eo, quod haberet poti^tatem ter- J P.
ne prx
rum aulam cum sociis suis. Dixerat
deductus fuerit tius in regno suo. Sub Dario aWem constituitur

auippe rex ad aulicum suum ministrum, ut intro-

supra satrapas regni, cap. 6, honori/ica aucloritate

dueeretde filiis Israel... eruditos omni sapientia, ornatissimus : Igitur Daniel superabat omnes

cautos scientia, et doctos disciplina. El t 17. principes, et satrapas : quia spiritus Dei amplior

Pueris autera his dedit scientiam et disciplinam erat in Porro rex cogitabat constituere eum
illo.

in omni libro et sapientia ; Danieli autem, quo super omne regnum. Summam denique eidem
ceteris longe altius emineret, intelligentiam omnium etiamnum juveni auctoritatem et gloriam peperit
visionum et somniorum ; munus utique et partem adeo inexspectata et mirabilis liberatio innocux Su-

non minimam spirilus prophetici, quo Deus ipsum sannx, cap. 13; post quam Daniel... factus est

cumuiatissime donavit. magnus in conspectu populi a die illa et deinceps.

27 Constat abunde apud omnes, S. Danielem Propheta-
quam el rex 24 Nec vero modice laborarunt Daniel et socii
rum ex atbo
yabuehodo- tempus triennii, quod datum eis erat ad prophetarum nume.ro accensendum esse, quidquid illum expun-
ejus, ut
nosor sum-
m is laudibus excolendas scientias antequam ad regem ingrederen- eum inde eximere nonnulli voluerint. Hebrxi, Hie- gere,
extutit.
tur, cum fructu transigerent : nam cum jam regi ronymo teste in prxfatione in Danielem, sacrx Scri-
adstarent, elapso triennii termino, specimina edituri pturx libros in tres digerunt classes, nimirum in

rationemque reddituri eorum, qux et ante sciebant Legem, Prophetas et Hagiographa, seu scripta sa-
et ibi didicerant, adeo eximiam ex variarum scien- cra. Porro tertix huic classi Danielem annumerant,
tiarum aggregatione sapientiam prx se tulere, ut el a Prophetis segregant, eodem. Hieronymo teste.

asseverarit rex de illis t 20, invenisse se decuplum Cur id Hebrxiputarint, docet Theodoretus in hunc
super cunctos arioloset magos, qui erant in uni- librum : cujus verba brevitatis causa non transcribo.

verso regno. Juvat his attexere ea, qux de S. Da- Argumentum, Hebrxorum opinioni in speciem fa-

nielis sapienlia paulo magis singulatim determinat a vens, quod desumitur ex oratione Azarix cap. 3,

Lapidein prolegomenis : Fuit, inquiens, chronolo- ubi eodem tempore, quo Babylone esset Daniel, is

gus sui non modo teraporis, sed illius aevi certissi- dicit: Non tempore hoc propheta, etc. elu-
est in ,

mus ac celeberrimus. Fuit vir omnium hominum cidat Sanctius proleg. 4 atque in ulteriorem rei ;

illius seculi sapientissimus, et in omni scientia con/irmationem; quod propheta, inquit, fuerit Da-
etiam Chaldaeorum aliorumque gentilium versa- niel, liber totus manifeste docet, et ita clamat
tissimus. Tirinus in cap. 1*4, solertiam et saga- aperte et clare, ut nisi qui aures obstinato ob-
citatem in scrutatione rerum naturalium ; ac disci- struxerit, ignorare non possit.
plina ethica, politica, ceconomica prxditos fuisse 28 Quam multa de Christo, quam varia de nemo nisi
pertinax pol-
Sanctum ejusque socios, tacite indicat vel supponit Antichristo, deque imperiorum mutatione prae- quatem
est :

nam cauti scientia et docti disciplina, qui pro Na- dixerit, quam illa rerum confirmaret eventus, eliam exsti-
lis^e.
buchodonosoris aula quxrebantur ex Hebrxis, hisce quis non videt? Caecus sit oportet et amens, qui

facultatibus ornatos fuisse dicit : proinde dotes iltx hic prophetici spiritus vim non agnoscat et do- ;

in Daniele ac sociis, qui ad regiam aulam erant de- num plane divinum supra naturalem hominis facul-
lecti, desiderari haud poterant. tatem, prxnoscendi et prxnuntiandi ea, qux solus
EL vero regi- 25 Daniel itaque non secus ac scientix oracxdum novit Deus, et ille, cui is voluerit revelare. Enim-
busetpopulis
ac sapientix prodigium a summis et imis, regibus et vero Judxorum ora obstruit Christus Matth. cap.
populis habitus semper fuit summa in veneratione et 24, quando dicit : Cum videritis abominationem
admiratione. Ac rex Nabuehodonosor imprimis desolationis, quae dicta est a Daniele propheta,
post somnium de famosa statua sibi a Daniele expo- etc. Judxos quoque confutare debet Josephus, dilu-
situm, cecidit in faciem suam, et Danielem ado- cide significans quam grandem de hoc Danielis cha-

ravit, et hostias et incensum praecepit, ut sacri- rismate existimationem concepisset, quando non pro-
ficarent ei. Et paulo post Tunc Rex Danielem
: phetis dumtaxat, sed maximis quoque prophetis San-
in sublime extulit, et munera multa et magna ctum hunc virum accensuit lib. 10 Antiquitatum
dedit ei ; et constituit eum principem super om- Judaicarum cap. 12, ubi sic legitur : Omnis exi-
nes provincias Babylonis, et praefectum super mia felicitas ut prophetae excellentissimo ei con-
cunctos sapientes Bab^lonis. Daniel autem po- tigit, etviventi tam apud reges, quam apud pc-
stulavit a rege, et constituit super opera provin- pulum gratioso, et post obitum sempiternam me-
ciae Babylonis Sidrach, Misach et Abdenago : moriam consecuto. Et vero sequenti elogio Pro-
ipse autem Daniel erat in foribus regis, uti habes phetatn ibidem prosequitur Libri enim ejus, quos :

cap. 2. Lecturus vero scripturam digitorum in pa- conscriptos reliquit, etiam nunc apud nos, inquit,
riete apparentium cap. 5, Baltassari regi a regina, leguntur qui nobis certam fidem faciunt, quod
:

(sive ea regis mater, sive avia, sive uxor fuerit; Deus cum eo colloquia miscuerit.
vide Cornelium a Lapide) ita commendatur : 29 Non solum autem futura prasdixit quemad- Josephus
ob eain
sum- agnoscit;
mosemperin
26 Est vir in regno tuo, qui spiritum deorum modum alii prophetae verum etiam tempus, quo
;

Iwnorefuil sanctorum habet in se ; et in diebus patris tui eventura essent, praefiniit : et cum alii prophetae
habitus.
scientia et sapientia inventa sunt in eo : nam et calamitates praedicerent, ideoque malam gratiam
rex Nabuchodonosor, pater tuus, principem ma- apud reges et multitudinem vulgarem inirent
gorum, incantatorum, Chaldaeorum et aruspicum hic bonarum rerum vates fuit, ut propter fau-
constituit eum : pater, inquam, tuus, o rex, quia stam ominationem quidera benevolentiam om-
spiritus amplior, et prudentia, intelligentiaque nium sibi conciliaret, propter eventuum vero cer-
et interpretatio somniorura, et ostensio secreto- titudinem, fidem sibi apud universum mortalium
rum, ac solutio ligatorum inventae sunt in eo. genus compararet. Exstat enini in illius scriptis,
Accitus itaque Daniel postquam scripluram expo- unde maxime illius prophetia; certitudo potest
suisset, jubente rege indutus est... purpura, st colligi, etc. Alque ex liis plnnc liquet, tam longe

Tomus v Julii. 19 abfuisse

 ;,

122 DE S. DANIELE PROPHETA.

.UCTOIIE abfuisse antiquos Judacos nb illa opinione, qusc Da- illa, quorum. Daniel interpretem egit, a Deo immis-
.1. P. nielem expungendum ccnsuit ex albo prophetarum, sa fuisse, non vero Alias porro Danielis
forluita.
ut honori/icentissimo loco cum inter prophetarum propbetias de mundi e.vcidio recenset pseudo-Epipha-
coryphxos reponant. nius in Vita Danielis, pseudo-Dorotheus in Synopsi,
bonarum ta- 30 Interim Josephus, cui Daniel bonarum re- et Chronicon Alexandrinum.
men rerum
vatem falso rum vates fuit, etc, recte refutatur a Saliano ad 33 Opera S. Epiphanii recensuit, e Grecco in limdam sp u -
asserens. annnm mundi 3497 tamquam locutus ad mentem Latinum na inier u.
convertit ac notis illustravit, eaque Lute-
suorum popularium, non ipsius Prophetae et rei tiee Parisiorum edidit anno 1622 noster Dionysius W
'.<«.

ta.
etfaho
imputa-
veritatem. Si enim librum, inquit, ipse legit, in- Petavius, duobus tomis tam genuina istius auctoris,
venit Danielem, si quis alius, regibus, quibuscum quam spuria complexus et supposititia. Horum du-
vixit, severissima atque acerbissima denuntiasse cit agmen, inqnit in prxfaUone tomi 2 ad lectorem,
futi probat ab cxemplis, licet res probatione non Liber de Vita Prophetarum, quem <\izvSmi.ypoi.<pov

egeat) neque proinde regibus aut populo inde cha- esse, sexcentae mendaciorum nugae persuadent,
rum fuisse. Addit : Danielem, opinor, ex se ipso quibus ille refertus est. Rcm itaque gestam eodem
* mensus metitus '
Grascorum et Ro-
est Josephus, qui tomo pag. 143 pseudo-Epiphanius sic narrat .-

manorum, quibus serviebat, gratiam venaba- Aliud prseterea portentum in arduis Babyloniae
tur. .. Pseudoprophetarum iste mos est, et ne montibus designavit. Cum, inquit, montem il-

omnium quidem, cum Balaam etiam domum au- lum, qui ad Aquilonem obversus est, fumantem
ro plenam prae veritate prophetica contemnere videbitis, Babylonis exitus appropinquabit ; cum
potuerit. autem velut igne fiagrantem aspexeritis, totius
orbis occasus imminebit. Sin mons ille, qui ad
Austrum est, aquis manaverit, populus in pa-
triam revertetur, et Hierusalem ampla et spa-
§ IV. Visiones, interpretationes somnio- tiosa demum instaurahitur : id quod Jesu ponti-
rum, prophetiae, mors ejus- scripta ; ficis et Zorababelis filii Salathielis studio atque

que adjuncta; an sanctus martyrium opera perfectum est. Quod si mons cruore fluxe-
rit, Belialis per universum orbem caedes proten-
passus?
ditur, ac Dominus, hominis assumpta specie, de-
scendet in terram. Quee nos cum Saliano ad an-
num mundi 3535, num. 4 dicimus Rabinicum fur-
Summa fuit Tres istee modo in titulo propositx magni Prophe- furem sapere, et passim contemni.
Danielis in
tce dotes adeo coheerent simul, ut non abs re fa- 34 Quoniam vero non tam Danielis
visionibus, scripta Prieter scri-
etc., cturus videar, si modo de una, modo de alia promi- quam Danielis gesta ac persona ad nostrum preeci- pla at inter-
pretitms Da-
scuc agam, usurus verbis Pererii in preefatione alias pue institutum spectant ; plurima, qux de libro ejus nieli vindi-
indicata, quibus erudite preescns argumentum dilu- hic queeri possent, alio remittimus. Hunc Danieli
cata,

cidat : Omnes, inquit, Danielis visiones admiran- vindicat Pererius in sua prxfatione ; ubi et de ejus-
dis imaginibus et similitudinibus fuerunt expres- dem libri prxstantia, ex materia et auctore petita
sae. His accedit, quod prophetia Danielis com- hysteroiogia sivc praepostera rcrum serie atque orta
plectitur omnia tempora, prasterita, praesentia inde obscuritate ac denique utilitate.
; Librum item
et futura : praeterita, ut in primo somnio Nabu- hunc Danieli asserit Sanctius proleg. 5 historiam
;
chodonosor futura, ut in expositione somniorum Susannse proleg
;
. 4; totum caput tertium, proleg. 7;
ejus, et in aliis omnibus praedictionibus prae- de dracone et sacerdotibus Bel, de lacu et
;
Habacuc
sentia, ut in scriptura manus, quae apparuit in proleg. 3;de canonica libri totius auctoritate proleg.
pariete, et in judicio Susannae. Continet item 9 qua lingua
; scriptus, et quis ejus interpres proleg.
omnes modos, quibus visiones propheticaa fieri 10. Consuli item potest Tirinus in sua prxfatione,
solent, hoc est vel per somnia, vel per ecstasim uti et Calmetus in sua, pag. 518.
aut raptum, vel per signa sensibilia, vel per il- 35 Falso queedamDanieli adscripta fuisse, et ab quxdam el-
luminationem mentis. Et, ut paucis dicam, si Ecclesia pro talibus non agnita, meminisse hic etiam iam ei sappo-
sita.
praestantia prophetiae eo major debet aestimari convenit : de qua re Huetius in Demonstratione
quo de Christo vel plura et majora, vel explica- evangelica. PropositioneA.cap. 14, titulo de
Pro-
tius et apertius vaticinatur Daniel profecto unus
;
phetia Danielis num. 10 sic fatur : Fecit praestans
de summis et nobilissimis prophetis eo nomine Danielis fama, et explicandis potissimum somniis
censeri debet. Ita ille.
celebrata, ut vetus quidam onirocritorum auctor
exccllenlia 32 Daniel... hoc, inquitS. Hieronymus in Da- operi suo Somnialiorum Danielis nomen falso
niel cap.1 * 17, extra tres pueros habebat in-
praescriberet. Ejus usum damnant Decreta Gra-
signe, quod visiones et somnia, quibus per sym-
tiani, utpote supposititii et impii. At incertum
bola quaedam et aenigmata, futura monstrantur,
est, idne, vel simile quid notaverit synopsis,
sagaci mente cernebat; ut quod alii videbant in
cum apocrypha Danielem collocavit. Certe
inter
phantasmate oculis cordis adspiceret. An et
,
additamenta Danielis non respexit, quas inter le-
quousque scientia Danieli et sodalibus ejus a Deo gitimos hujus Prophetae fcetus ab eo recensen-
communicata fuerit naturalis vel snpernaturalis tur. Ego vero et Latinam Christiani hominis
cujusmodi fuerinl somnia, quorum eventum
Daniel scriptionem esse puto,cum nulla ejus appareat
interprelatus est; quo paclo vera somnia a
falsis di- mentio, vel Artemidoro, vel in Achmete; nec
in
scriminentur ; item quid somnium sit, quid visio; et valde antiquam, cum inter eos qui ante Artemi-
cetera, qus hic queeri possint, disce ab interpreti-
dorum idem tractaverunt argumentum, nomen
bus quibus cotisule imprimis Sanctium ac Pere-
; e
Danielis nuspiam exstet. Hxc Huetius, in mar-
rium in caput 1 Danielis, el a Lapide in
cap. 40 gine citans Decretum Gratiani par. 2, causs.
27,
et 41 Genesis; snfjlciat hic verbo insinuasse somnia ,
q. \,Cap. 16 sed habenlur caus. 26, cap. 16.
;
q, 7,

36
 :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 123

36 Pererius in fine praefationis in Danielem sta- memorati legendislae subscribimus vulerit tamen AICTOKK
A ;

Rcfcrunlur tuit, sanctum Vatem vixisse ad annos

usque 100, num satis sibi in ista incertiludine constare probetur, .1. P.

vari* circa aetatem illam pertexens per varios successive calcu- quando paucis interjectis a/firmanx. non videri lo-
nnnos vitx
los chronologicos ; ultra vero quam longe processerit, cum sepuilurx umquam exstilisse Babylone,T>a.mel,
incompertum esse. Pererio perperam imputat no- inquit,non amplius habitabat Babylone ex quo Da-
ster Cornelius a Lapide in prolegomenis, quasi vi- rius Medus ipsum adduxerat Ecbatana, urbem Me-

xisse Danielem statuerit annis 138; quodsi verum diae principem. Videtur obiisse in Persia, aut in

foret, merito certe tunc tantam aetatem rejiceret urbe quadam ad Tygrim cita, ubi habuit ultimas suas
Cornelius a Lapide, tamquam enormis sit astas visiones. Ilaec ille; quod mihi videtur idem esse, at-

liominis, et illo seculo inaudita : unde alii cen- que rem incertam ex incertis divinare conjecturis
seant, Danielem non excessisse annum centesimum. elenim an et quamdiu Sanctus supervixerit istis su-
Denique puncta chronologica, quae ibidem figit, eo premis visionibus non constat ; non magis quam an
redigit, ut mors Danielis innectalur anno suae aeta- et quamdiu tunc ibi substiterit, an potius alio mi-
tis 101 aut 111. Sanctius prolegom. 3, num. 14, graverit. Malumus itaque nullam, aliorum circa lo-
quamquam fateatur, incertum esse, quo aetatis anno cum obitus adoptare sententiam, quam adoptando
sanctus Vir e vila excesserit, ut certum lamen ad- aliquam ex illis, non sufficiente fundamento sufful-
mittit, ad grandem usque ectatem progressum, et, tam, meras venditare conjecturas. Unde consequens
sicuti chronologice statuit, plus quam senilem. est, ut Calmetus praefatione in Danielem pag. 515
sentenliz. 37 Abulensis quaest. 91 in cap. 2 Matthaei.aetatis nimis affirmate mortem in Persia ponat ; neque sa-
dictx tempus circumscribit uno supra octoginta anno; tis sibi etiam constet, cum paulo post asserat, dubi-
sed multo plures, inquit Sanctius, vixisse con- tari, an mortuus fuerit Babylone.
stat. Tirinus vero omnium, quos ego quidem vide- 40 Sanctum Vatem nostrum certo aliquo sensu Grxci com-

rim, in definienda illa ar.tate restrictissimus, statuit fuisse martyrem dicebamus obiter num. 21 ex Cor- miniscuntur
Sanctum ab
ex hypothesi quod, si mortuus sit Daniel anno ter- nelio a Lapide. Plus aliquid volunt tabulx Graeco- Altalo capile
truncatum.
tio monarchiae Cyri (quia deinceps Scriptura illius rum sacrae uti post patebit, referentes, Sanctum
,
E
non meminit) vixerit universim annisll ; idquecon- veri et slricte dicti martyrii, fuso neinpe sanguine,

formiter ad ea, quse disserit in Chronico suo sacro lauream consecutum, quando eum sub rege Attalo,
cap. 35, de principio ac fine 70 annorum Babylo- nescio quo, capite truncatum tradunt : cum nullus,
nicae servitutis, captivitatis et desolationis ; tempore, quod sciatur, veterum Patrum vel historicorum, uti

quo vixerit sanctus Propheta in captivitate ista, non recte observat a Lapide in prolegomenis, hoc memo-
ad septuaginta annos, id est ad totam ejusdem dura- riee prodiderit. Nugis igitur ipsi suis gaudeant
tionem extenso, uti interpretes bene multi statuunt, Greeculi, hic item, more sibi.alias satis superque usi-
sed ad triginta ex annis istis septuaginta restricto ;
tato, falli volentes aut fallere. Idcirco commentitiam
de quo uti et aliorum metiendi heec et alia Sancti hanc mortem imaginariis fabulatorum somniis accen-
tempora calculo, pluribus videbitur in chronotaxi semus ; quam an ipsi primum excogitarint, an alibi
paulo post a nobis ordinanda. inter Rabinicas aut Thalmudisticas quisquilias in-
Locus mortis 38 Proximum est, ut praeter ea, quae tempus vi- venerint, nonhabemus unde affirmemus. Atque haec
tae ac mortis circumstant, nunc de loco mortis disse- quidem spcctant sancti Danielis prophetae obitum,
ramus. Petrus de Natalibus Sanctum vita functum et ea quae eumdem circumstant ; nunc subdamus,
vult in Media, et quidem v Kalendas Septembris, quae illum consecuta sunt.

uti videre est in Vita lib. 7, cap. 126 ; de utroque

islo asserto ipse viderit. Sanctius obitum cjus tribuit
Babyloni, ut docent, inquit, communiter Patres
§ V. Sepulcrum, epitaphium, statuse.
et Martyrologium Romanum. Et commentans in
cap. 1 Danielis t. 21 censet Prophetam nostrum ,

ex Media rediisse... Babylonem, atque ibi tan-

dem
ritate
conditum esse sed ex aucto-
nobili sepulcro
pseudonymorum Bpiphanii, Isidori, Dorothei,
;
De S. Danielis sepulcro, quidquid nonnulli scri-
ptores
r illud certo loco determinare voluerint, *
yariadesan-
cti Pr °Pheix
sepulcro
etc. , quos citat, id neutiquam confici potcst. Eumdem nihil satis credibile videtur statui posse .-
propterea
mortis locum assignat a Lapide : causam addens, quod nec auctores, nec proinde eorum testimonia sa-
Noluit enim, ait, redire in Judaeam cum Esdra et tis habeant ponderis ad faciendam fidem. Referemus
aliis, quibus reditum a Cyro impetraverat, tum tamen ea, quae ipsi tradunt, relicta lectori plena as-
ut Judfeorum salutem et negotia apud Cyrum sentiendi vcl dissentiendi libcrtate. Si pseudo-Epi-
promoveret ; tum ut Judseorum, qui in Babylone phanio credimus, humatus est in angusta (forte
plurimi remanebant, director et protector esset. augusta) caverna honorifice, exstatque monumen-
Ita ille ex Tkeodoreto in caput 10. Consule etiam tum ejus ad hoc seculum cunctis notissimum si
;

Pererium in Proleg. versus finem. Si vero Prophe- autem pseudo - Dorotheo in Synopsi de Vita et
tx idem fuerit locus mortis, qui et sepulcri, varia morte Prophetarum, Bibliothecae Patrum tom. 7
huc faciunt, quac dabimus
§ 5. At notat recte novus per Margarinum de la Bigne, editionis secundae anni
legcndista Gallus in Vita Danielis paragrapho n, 1589 : Edidit, inquit, et aliis Persarum regibus
de qua infra, non posse hic proferri id, quod Deus multa portenta, quae scripta non sunt. Mortuus
ad ejus sepulcrum fuerit operatus, nec quales ipsi est vero Daniel in terra Chaldajorum, et in se-
fuerint honores exhibiti : cum nihil possit asseri de pulcro regio solus cum honore sepultus. Vbi vi-
loco sepulturae ejus, aliisque eum
adjunctis, quse ejus mor- detur significare, fuisse sepultum iu ipsa turri,
tem comitala et secuta sunt. de qua mox agemus.
iitiaqtte ejus-
acm adjan- 39 Praeplacet itaque mihi ista opinio, quae affir- 42 Josephus lib. 10 Antiquitatum Judaicarum narrantur;
c( a nos la- mat, incompertum plane nobis esse locum mortis, et cap. ultimo, turrim quaindam a Daniele constructam
lent.
alia ejusdem adjuncta minime vacantem prodigio, si vera nar-
; qua in re lubenles sententiae ceiebrat, is

rat.
 : : :

124 DE S. DANIELE PROPHETA.

AUCTOHE rat. Cum ab omnibus, inquit, Deo cbarus existi- cum constanter negatum esset ad contentionem ;
D
J. p. maretur, et propter hanc de se opinionem esset primum, deinde ad dimicationem atque pugnam
illustrissimus, aedificavit apud Ecbatana Mediae deventum est, magna cum utriusque partis cla-
turrim, opus pulcherrimum. et singulari admira- de ad multos usque dies donec tandem lassi ;

tione dignum, quod in hodiernum usque durat, utrique in conditiones et pacta convenere, ut
et spectantibus recentissimae structuroe videtur, alternis annis Danielis cippus ad alteram partem
ac si ea ipsa die, qua spectatur, esset absolutum transferretur : idque aliquamdiu factum repeti-
tantam novitatis speciem, et tam integram pul- tumque fuit. Sed accidit interim, ut Senigar Saa,
chritudinem habet, nihil omnino a tam longo filius Saa, regum omnium Persarum imperator
tempore laesam, praeter aliorum sedificiorum con- summus, eo veniret ; interjectisque pauculis de
suetudinem, quae aeque atque homines vetustatis multitudine regnorum, quae illi parebant, nomine
injuriam sentiunt, nec firmitatem solum, sed Arabico, quo is appellabatur, ditionisque ipsius ex-
etiam decorem sensim deperdunt. Mos autem du- tensione, sic prosequitur

rat usque in praesens tempus, ut in ea turri se- 46 Is igitur cum in hac urbe aliquando com-
proferuntur
peliantur Medorum reges, et Persarum atque moratus, Danielis cippum ex altera in alteram
Parthorum : ejusque custodia Judaici generis sa- urbis regionem transferri, atque cum illo com-
cerdoti hodieque concreditur. plures ex Judaeis et Ismaelitis commigrare vidis-
sed inliil sa- 43 Ad illum ipsud sepukrum alludunt clarissime set ; causa rogata et cognita, indignum judicavit,
lis ftde di-
gnum, verba Vitx S. Danielis apud Petrum de Natalibus, ut hujusmodi adversum Danielem irreverentia to-
de qua infra ; ubi postquarn dictum erat de morte leraretur : verum spatium inter utramque partem
ejus inMedia,mox additur sepultus in sepulcro re- diligenter dimensus, Danielis cippum, in arca
gali solus cum gloria. Quod Grxci memorant in magna vitrea impositum, in medio illo loco ex
suis Mensis magnis excusis ad diem xvn Decem- trabe maxima reneis catenis suspendit, aedemque E
bris in elogio Sancti et sociorum ejus, nimis inaudi- construi jussit synagogae usui dicatam, omnibus-
lum ac singulare est, quam ut ob tantillam auctori- que totius orbis hominibus patentem neraini- ,

tatem, nonprolatis fide dignioribus documentis.mox que negatam mortali, sive Judaeo sive Aramaeo,
credi debeat, qux vel aniles Rabinorum, vcl similis eo precationis causa ingredi volenti. Pendet au-
certe ingenii fabulatorum nsenias redolent, donec tem arca illa ex trabe usque in hodiernum diem.

aliunde probentur. Itaque ibidem fabulosx, uti su- Porro imperator ille edicto vetuit, ne quis pisces
pra diximus, eorum morti subditur ista fabula du- e fluvio caperet ad unum ex inferiori parte, alte-
plex: Dicitur autem, eorum capita post trunca- terum vero ex superiori, miliare, propter Danie-
tionem agglutinata fuisse corporibus eorum. An- lisreverentiam et cultum. Senigar ille Saa an et
gelus autem Domini tollens ipsos, in montem quando regnarit, fatemur tam nobis esse incomper-
Gebal eos duxit ; in quo positi sub petra an- tum, quam investigatu impervium in tam intricata
nis 400 , in resurrectione Domini nostri Jesu regum Persarum post seculum scptimum successione
Christi et ipsi resurrexerunt, et iterum obdor- nec vero tanti est res hxc gesta seupotius fabula.
mierunt. De Hebal, seu Gebal (Josepho lib. 4 An- 47 Gregorius Abulpharagius in historia Dyna- eneqitesu-
tiquitatum cap. ultimo, versus ftnem est Gibal seu starum ex Arabico in Latinum versa ab Eduardo specta.

GibalusJ montis situ juxla Sichem consuli potest Pocockio, dynastia 5, pag. 54, Danielem sepultum
Cornelius a Lapide in cap. 8 Josue, t 30. esse vult in arce Shushan,
•
alias Shu-
scilicet urbe Tustar *.
slhar
Alia qitxUam 44 Benjaminus Tudelensis in suo Itinerario, Verum, quia auctor ille adeo recens est, utpote qui
quod ex Hebraico Latinum fecit Benedictus Arias floruerit seculo post Christum natum 13 (vide tracta-
Montanus, et typis Plantinianis prodiit Antverpix tum de Patriarchis Antiochenis tomo iv Julii prse-
anno 1575, in quo res memorabiles, quas ante 400 liminarem, pag.' 100) quidnnm, amabo, ab ipso hic
tunc annos totum fere terrarum orbem, prout nota- exspectare possis, quod vel tantillum viri prudentis
tur in titulo libri, notatis itineribus dimensus, vel mentem movere valeat ad assensum ? Habemus hic
ipse vidit, vel a fide dignis suse eetalis hominibus ac- interim in diversa abeuntes circa sepulcrum Danie-
cepit, describuntur ; laudatus, inquam, Benjaminus, lis sententias, urbium septem, de patria Homeri
con-
pag.78 narrat in Chuzsethan, Elam olim dicta, tendentium more divisas. At nihil censemus hic esse
Elamitarum patria, ante unam ex 14 synagogis Ju- certum, sedpotius incertaemnia, tacenlibus de loco,
dxorum qus. ibidem congregabantur Danielis sepul- , in quo conditus sit sanctusProphela, divinis eloquiis.
crum esse : de quo subjungit sequentia,
qux an vera Jam vero sepulcrum hoc ubiubi fuerit, non pigebit il-
sint, an ex apocryphis, quod suspicor, Judmrum som- lud cohonestare sequenti epitaphio, quod ex rebus
niis deprompta, non habeo unde certo affirmem ; da- Sancti gestis eleganter ac nervose concinnavit Salia-
turus qux apud ipsum de hac re reperio, his verbis nus ad annum mundi 3535 :
notata Interfluit autem Tigris
: fluvius urbem ip- 48 Claudit spelaaum hoc Virum magnum, via- F,pitapliif m
sam, et habitationem etiam Judaeorum dividit tor, Virum regio Davidis sanguine illustrem, breve ac ner-
;

atque altera ex parte fluminis ditissimi omnes vosum,

regia plurimorum regum atque imperatorum fa-
sunt, quicumque inhabitant, foraque habent ne-
miliaritate, atque honoribusclarum regis Mes- :

gotiis et mercibus instructissima.

vivido typo, ac spiranti figura clarissimum.
siae
ejusdem fa- 45 Ex altera vero tenuiores pauperioresque Virum dico prophetam Danielem, potentem opere
rinx
omnes nulla fora, commercia nulla habent, ne- ac sermone
,
: qui duodennis propheticae lucis ra-
que hortos aut pomoeria adeo ut aliquando in- dios orsus accipere, ultra
;
centesimum vaticiniis
vidiam conceperint adversus alteros, existimave- clarus evasit. Cui divina exponendo somnia, af-
rintque divitias et ubertatem illis ex Danielis flatusque ccelestes, longinquos imperiorum pro-
prophetae ibidem sepulti vicinia quamob- effici :
gressus,longaqueserie futuros principes.Xerxes,
rem ab illis postularunt, ut Danielis sepulcrum
Alexandros, Antiochos, Ptolemaeos, Titos ac
ad suam regionem transferri permitteretur.
Quod Vespasianos, ultimumque mundi portentum An-

tichristum
 ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 125

tichristum ooulo perspicaci vidit. atque perscri-

Latino : hic vero videtur adhiberi pro tibialibus auctore
A
aul braccis. Sanctius noster in caput 3 Danielis, *• *•
psit. Qui septuaginta ipsos annos populi exilium

deplorans, postremam ejusdem populi reproba- braccae, inquit, Chaldaice sarbal, quam vocem

tionem atque interitum tanto ante agnovit, ex- S. Hieronymus modo saraballa, modo braccas
horruit, renunciavit : populi sui, Christum ac convertit.

Messiam suum ad se missum negantis, et diem

visitationis suae, excaecatis malitia luminibus,

non agnoscentis Christum, cujus ipse diem, an-

;

nis hebdomadisque studiose numeratis indicarat. § VI. Rerum a Sancto gestarum

aSaliano 49 Prophetam dixi, martyrem dicere opor- chronotaxis.

concinna- ^jj.
qU;
.
se pt em l eo nibus rabida fame furentibus
objectus in cibum, septenos dies latrantem be-
stiarum stomachum, arentes fauces, hiantia ora, Non est hic animus mihi, nec porro prxsentis id Proponuntur
ungues humano sanguini assuetos frenavit atque est instituli, novam circa res a Sancto gestas

compescuit susceptoque cum immani dracone

; chronotaxin condere : aliorum quippe jam pridem in
certamine, eum medicata fruge disrupit atque eo desudavil labor, ad quos idpropius spectat ; fixum
distraxit. Martyrem dixi, non satis est. Addo fere dumtaxat habeo, quamnam temporum seriem
ergo doctorem populi idolorum tenebris circum- illi ordinarint, exponere ;
quo fiat, ut przterpropter
fusi : addo confessorem in exilio seculari : addo norit lector hagiophilus, sibi hic formare ideam sal-

in quo sterilitas erat pu-

virginem in eo populo, tem rudem chronologicam. Pererius sub finem sux
dori addo eversorem idolorum, verae pietatis
: prsefationis in Danielem ordinavit chronotaxin ; de-
propugnatorem, ac firmamentum miraculum : bili tamen fundamento nixam, auctoribus videlicet
B sapientise, fortitudinis, pudoris et integritatis. Epiphanii et Isidorinomen mentitis. Sic loquitur E
Vitam in exilio ad centesimum decimum annum Pererius : Cum Babylonem captivus Daniel ductus
produxit quingentis atque octodecim annis ante eum namque Isido-
est, tenerrimae fuit aetritis :

Christi Domini nativitatem. Abiite vivisanno ab puerum Epiphanius pu-

rus fuisse inquit tunc ;

orbe condito cio cio cio 10 xxxv. Ita Salianus : sionem et infantem vocat. Quo fit, ut similli-
notas temporis, ex ejus chronologica ratione hinc mum vero sit, tunc DanielemlO anno nonfuisse
inde producto epitaphio interspersas, aptare poterit majorem. Atque hoc ponatur tamquam funda-
quivis aliter, easque ex nostra chronotaxi paulo post mentum chronologiae Danielis deinceps explican-
subjungenda emendare. dae. Annus igitur decimus Danielis, quo ductus
De stalua 50 Addi his velim paucula ista ex notationibus est Babylonem concurrit cum tertio anno re-
,

ad Martyrologium Romanum ad hanc diem xxi Ju- gni Joacim... et cum primo anno regni Nabu-
lii, ubi sic legitur : Antiquus mos Christianorum chodonosor Hinc liquet, natum esse Danie-
fuisse reperitur, ut in suis sepulcris inter alia lem anno circiter vigesimo quinto regis Josiae...
resurrectionis symbola, Danielem in lacu inter annis ante Domini nostri ortum sexcentis ac prope
leones liberum stantem sculperent. Extant ejus sexaginta...
rei in veteribus lapideis sepulcris complura exem- 53 Cum Daniel Susannam liberavit, annum varix
pla ; ea fortasse de causa, quod de resurrectione agebat 12... Interpretatus est Daniel primum
mortuorum cap. 12 apertissime sit locutus seu : somnium regis Nabuchodonosor annum agens 35
quod e lacu ipse liber egrediens, quodammodo visionss, quae in 7 et 8 capite libri hujus nar-
hieroglyphicum hominis e tumba resurgentis ex- rantur, octogenarius habuit. Scripturam manus
presserit. Publicum item sux erga Sanctum no- in pariete scribentis annum natus prope centesi-
strum veneralionis monumentum Constantinopoli mum explanavit. Anno, qui hunc proxime secu-
exstare voluit piissimus imperator Constantinus tus est, quique primus fuit Darii regis Medorum
C magnus, teste Eusebio Pamphili de Vita Constantini tempus Messiae adventus et mortis, septuaginta F
lib. 49
3, cap.
Vidisses igitur, inquit, in fonti-
: illis hebdomadis comprehensum et definitum, di-

bus.qui sunt inmedioforo... Danielis ... effigiem vinitus ei patefactum est. Visiones, quae memo-
una cum leonibus aere expressam, et auri bracteis rantur in 10 et 11 et 12 capite, hoc est, usque
refulgentem. ad tertium Cyri regis annum, jam centenario
«< effigie. 51 Adjungas his licet quantulamcumque Sancti contigerunt... Ultra vero, quam longe processe-
prxfalionem Commentariorum in Da-
effigiem, post rit, incompertum est. Parachronismum pseudo-
nielem xri incisam apud a Lapide cum hac epigra- Isidori, qui asserit Sanctum, centum ac decem an-
phe : Efflgies Danielis in habitu Babylonico, sci- nos, et usque ad Darium Persarum vixisse, ibidem
licet saraballis,purpura et cidari illo enim eum : refutat ; qux se ipsam destruat,
sententiam utique,
in Babylone et aula usum, patet Danielis, cap. sicut pluribus ibi ostendit. At qux ibi xdificat, de-
3,
* 21 etcap.2, (imo cap. 5) v29. Curavi, inquit, strueret ipsemet, si vera forent, qux ipsi Cornelius
eam expingi ex vetusto codice bibliothecae Vati- a Lapide imputat.
canae, nempe ex Graeco Sanctorum Menologio ma- 54 Pererii quippe systema chronologica serie per aliorum
nu scripto, et picto auratis imaginibus ad vivum reges deducit idcm Cornelius a Lapide in sua piw-
ante annos 700. Fuit hic codex Basilii Porphy- fatione hic : Computat, inquit, Pererius Danielem
rogeniti imperatoris, qui Constantinopoli nuper mortuum esse anno aetatis 138 : natus est enim
allatus ad Cardinalem juxta ipsum anno Josiae 25, qui deinde adhuc
S. Caeciliae, ab eoque da-
tus S. D. N. Paulo
V Pontifici, ejus jussu repo- regnavit 6 annis, scilicet usque ad annum 31 ;

situs est in bibliotheca

Vaticana, utpote illustre post Josiam regnavit Joachaz tribus mensibus ;

antiquitatis monumentum. post Joachaz, Joakim undecim annis post Joa-

Vocem saraballa, qnx ;

Chaldaica est, pro capitum kim, Joachin tribus mensibus post Joachin Se-
et crurum tegumentis ;

promiscue usurpari, notat undecim annis post quem secuta est ca-
Cangius in Glossario decias :

ptivitas
 . : )

126 DE S. DANIELE PROPHETA.

AUCTORE ptivitas Babylonica 70 annorura usque ad Cy- tet, cx tali auctoritate petitum, nullam fidem fa-
J. P. rum ; post captivitatem regnavit Cyrus 30 an- cere potest.Perpernm interim ad prxdictvm an-
nis ;
post Cyrura Cambyses octo annis ;
post num a laudnto avctore producitvr Cornelius a La-
Cambysem Magi uno anno ;
post Magos Da- pide in eumdem Prophelam, tamquam isti chronolo-
rius Hystaspis : cujus primo anno (si credimus gix non immerito subscribens ;
qui longe tamen ab
Isidoro libro de Vita et obitu Prophetarum) mor- ea abhorret.
tuus est Daniel in Babylone. Jam adde annos hos 58 Tirinus in Chronico sacro, quod prxfigitur Qinbus
lur ea
omnes, invenies 138. Tot ergo vixit Daniel. Ita tomo ejus primo, cap. 35 inquirit, quando eozperint,
Pererius, inquit Cornclius a Lapide. At Pererivm quando desierint 70 anni Babylonicx servitutis,

non tot Sancto annos dare, imo vero eos, qui tot ipsi captivitatis et desolationis ; relatisque quinque sen-

dant, refutare, liquet ex dictis : ita ut mirari satis tentiis, ingenue profitetur ob tantorum, quos proiis
haud possimus, adeo aftirmale hoc ipsi imputare allegarat, vironm auctoritatem, omnes illas proba-

Cornelium a Lapide ; qui proposita duplici de obi- biles esse ; paucis tamen conclusionibus edisserit,

tu Danielis bypothesi, notat ad marginem, verius quxnam sibi prse reliquis amplectcnda videatur, non
esse, ipsum 100 annos vixisse. Sed observa, in su- tam, inquit, asserendi quam disputandi studio. Sta-
periore systemate annos21 regni Cijriperperam non tuit itaque I. certum videri, 70 annos tam desolati-
distingui ab annis 3 monarchix Persarum cum : onis quam captivitatis et servitutis Judxorum finem

admodum sint diversi. cepisseanno primo monarchise Cyri, qui una cum
circa rcs a 55 Salianustomo iv Annalium ecclesiasticorum Dario Mcdo expvgnata Bohijlone, et Balthasare, ul-
Daniele gc-
stas veteris Testamenti, ad annum mundi 3426 censet timo Chaldxorum monarcha, occiso, monarchiam a
cum Torniello, tunc Danielem natum fuisse, anno Chaldxis transtulerit adPersas, et statim primo suse
videlicet Joakim regis Juda primo, ante Christum monarchise initio relaxarit captivitatem Judxorum,
627 ; ac tertio circiter setatis anno in captivitatem remissis quotquot vellent redire in Judseam. Statuit
adductum ex pseudo-Epiphanio et Sulpitio initio II. non esse distinguendos 70 annos desolationis
lib. 2 sacrx historise. Nec vero absurdum judicat, id templi vel urbis Jerosolymitanx ab annis 70 capti-
infanti contigisse, quoniam ibi non tam captivus, vitatis vel servitutis Judxorvm, ac proinde nec duo
quam obses futurus erat, re.gii utpote sanguinis, ut statuenda principia, nec duos terminos quasi dupli-
tuto Joakim remitti posset in regnum suum. Sed et cis captivilatis scptuagenarix Judaicx, a Prophetis
Susannx judicium quod, ,
inquit, plerique sancti prxdictse.
Patres anno ejusdem duodecimo contigisse dicunt, 59 Statuit III. tamquam verosimilius, ab anno 2 quam ponit
Tirinus.
cum hacjuxta ipsum positione optime convenit, cum Sedecix, quo excisum est lemplum et urbs Jerosoly-
altera convenire non potest. Porro deinceps ita San- mitana, usque ad annum primum monarchix Cyri,
cti gesta ac tempora ordinantur apud ipsum variis fluxisse dumtaxat 30 annos. Ex variis probationibus,
locis (de quibus vide dicti tomi indicem in voce Da- quas affert, unam delibo, tamquam huc spectantem
niel ) captivitas anno mundi 3428 ; institutio pue- polissimum: Daniel, inquit, cum rege Joakim, anno
rilis anno circiter 3433 ; manifestatio sapientix regni ejus quatuor abduclus est Jerosolymis Babyio-
3436 ; Susannx 3438 annus tertius pro-
Uberatio ; nemfDanielcap. l,v. 1) utique 10 utminimum (imo
phetix 3440; sanctitas in exemplum sumpta ab juxta dicta nostra § 2, paulo plurium) annorum.
Ezechiele 3441 Ergo si exinde fluxerint 70, 80, vel 88 anni, quot
carumque
tempora,
56 Explanatiosomnii de successione monarchia- ponunt auctores priorum quatuor sententiarum, jam
rum, machinatio morlis, impetrata a rege dilatio, imperante Cyro et Dario fuisset Daniel pene cente-
3453 dedicalio
revelatio divina, responsa regi data ; narius. Atqui, inquit, tantus senex nonfuisset a Da-
statux aurex inter ea, quse narrat 3455 et 3456 120 satrapiis (Danielcap.
rio prxpositus ut
:
6, i. 1 )
explicatio somnii Nabuchodonosoris 3463; manife- Darium regem sexagenarium (cap. 5, y. ultimo
statio fraudis sacrificulorum Beli, interfectio draco- sublevaret ipse centcnarius. Jdque confirmat exem-
vis, projectio Danielis in lacum leonum 3473 ; som- plo aliorum, quos profert; quique centenarii vel
nium de quatuor bestiis, sive quatuor ventis 3495 ; centenariis majores fuerint oportet : cum tamen con-
secessus ex aula Nabuchodonosoris 3496 ; visio de stet, vix ullos ea mundi xtate ad tantam seneclutem
eversione regni Persarum et Avtiochi crudelitate in pervenisse. Ratio hxc, fateor, satis videtur urgens,
Judxos 3497; ivlerpretatio scripturx in pariete ex- ut in illud systema propendeamus. Nec vero incom-
aratx 3516 ;profectio ad Medos cumDario, prxfe- modis ab inge?iti illa et tum temporis insolita Sancti
cturasupersatrapas, etc, eorum utiet principum in- nostri aliorumque supra xtate petitis, satis expedite
vidia, oratio Sancti terna in die, ingressus in lacum
el apte occurritur, si sic respondeas
lconum, etc. vita deinde apud reges gratiosa,
, oratio 60 Qaid vetat, Danielem vel in tanta seneclute OccurrUitr
pro solutione sepluagenarix captivitatis, etc., eodem ad id muneris, idque in
objectioni.
dictis adjunctis admotum aim contn
3516, ante Christum 537 ; qui omnes anni, si pri- fuisse? Mirabile id quidem, atnon ideo mox incre- UW (W*
mi ad ultimos producantur, conficient universe sum- ri posset,
dibile. Mirabile inquam. At quid lum? Cur pigeat
mam annorum 90. aliquid mirabile admittere circa xtalem illius , in
< hroiwlaxes. 57 Tomo autem v reliqua Sancti gesta suis tem- quem mirahilium prxrogativarum cumulum toto
tot
poribus sic innectuntur. Convivium ac familiaritas vitx ejus decursu congessit is, qui facit mirabilia
cum Cyro, anno mundi 3517 jejunia, corporis af- magna
; solus, et in hoc Propheta prx aliis mirabilis
flictaliones, visio postrema, luclus, etc, 3519; obi- apparuit. At sic fere tantum ostendis
primo quod :

tus denique 3535, ante Christum 518. Cum, inquit,

fieri id potuerit, non quod vere hoc factum sit; se-
Isidorus scribat Danielem ad centesimum et de- cundo, in miraculis et paradoxis sic quidlibet solvi
cimum aetatis annum pervenisse, quem nos pri- potest, recurrendo ad causam primam ; tertio gran-
mo anno natura
Joacimi regis cum Torniello dis illa Vatis xtas nec juxta hoc systema necessaria
censuimus, oportet eum hoc anno vivendi finem
est, nec auctoritate irrefragabili suadetur.
fecisse. Sed, ut iterum hoc inculcem, illud opor-
61 Itaque laudatus Tirinus hanc rerum a San_

cto
 :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 127

ordinat chronotaxin in sua prxfatione hunc Usuardus et alii, iisdem frre omne.s terminis. AICTOr.B
A cto gestarum
il- in librum Danielis
: nalales affxgit anno
circiter 15 Romanum hodiernum adjungit locum : Babylone J. p.
et juxta
tudsyslema qui juxta Chronicon sacrum paulo ante lau- S. Danielis Prophete; non abs re quamquam
Josix ,

„esta Sancti
;

%iis tempori- datum, respondet

anno circiter 3408, ante Verbum enim de loro mortis sancti Proph.etx non salis nobis
bus inne- circiter 597. Adhuc puer seu adolescens constet, sicut diximus, imo verosimilius fortasse sit,
ciuntur.
incarnatum
captivus a Nabuchodonosore ducitur alibi eum mortis debitum solvisse, Babylone tamen
20 annorum
Babi/Ionem una cum rege et cognato suo»Joakim, satis apte annuntiatur, utpote in qua diutissime is

anno Susan- vixerit, quamque habuerit

rerum mirabilium a
anno 3 regni ejusdem ubi quarto post :
tot

a morte. liberavit, et prophetam agere capit. se patratarum testem etspcctatricem. Danielis Pro-
nam
Comparatur ob sanctitatem cum Noe et Job (Eze- pheta? memoriam notari in fragmento Kalendarii

chicl 14 V. 14) nondum egressus annum vitee 34 ;

Lucensis, a Florentinio post Martyrologium Hiero-

regi autem Ttjrio per sarcasmum objeclns propter nymianum excuso, monuimus jam pridem in Prx-
suam sapientiam, jam tum non nisi 38 annosnatus. termissis ad diem x Aprilis; qua vero de causa eo
Anno xtatis 57, monarchise Nabuchodonosor 2, in- retractus sit, nos latet. Incompertum quoque habe-

terpretatus est eidem somnium, tam quod cap. 2, mus, cur Ado post Romanum parvum ipsius memo-
quam quod cap. 4 describitur. Anno 66 visionem riam repctat die xi Decembris.
habuit, qux cap. 7 anno 68, qux cap. 8; quo et
;
65 Grxci de S. Daniele et tribus ejus sociis, vi- Grzciveroll
Decembns,
cxdem Balthassaris prxdixit, cap. 5. Sequentianno delicet Anania, Azaria et Mizaele agunt die xvn
tempus adventus et mortis Messix, 70 hebdomadis Decembris ,
quos tres remittimus hinc ad diem xvi

(cap. 9) comprehensum divinitus. Biennio posl, Dccembris, quo inscribuntur Martyrologio Romano.
nempe 3 anno monarchix Cyri revelata sunt ei, Sanctum itaque nostrum anntmtiant dicto die Ka-
qux cap. 10 et M
de excidio urbis Jerosolymse, et lendarium Grxcorum a Gencbrardo editum, An-
orbis totins, de Antichristo, de extremo judicio prx- thologium, Menologium ex versione Sirleti a Cani- g
dixit. Quo eodem anno si mortuus est Daniel (quia sio vulgatum, Typicum sub nomine S. Sabee, Ho-
Scriptura deinceps non meminit illius) vixerit uni- rologium anno 1607 Veneliis, ut puto, excusum,

versim annisl\, etprophctarit annis 47. Itaille, re- Menologium ex bibliotlteca Friderici Lindebrogii,
30 et 34.
mittens lectorem ad Chronicon citatum cap. quod, sicut ei adscribitur, videtur fuisse ecclesiee
Ntmnutlo- 62 Torniellus in Annalibus sacris ad annum Constantinopolitanx, Menologium itemjussu Basilii
rum opinio-
imperatoris editum,quod Latinum fecit Arcudius,et
nes
mundi342G, natales affxgit isti anno, Joakimi pri-
mo ;
captivitatcm aulem regni ejus 3, sicut dicit ad impressit Ughellus tomo 6 Italix sacrx, a Septem-
annum 3428 ; ac variis deinceps locis Acta sancti bri nimirum usque ad Martium. Meneea denique
Prophetx in sua tempora dispertit, usque ad annum magna excusa, sequente, ut solet, Maximo Cythe-

xtalis sux 94, mundi 3522; quamdiu vero ultra rseo, solenni ritu Sanctum honorant, hosce versicu-

supervixerit, addit, in sacro eloquio non haberi, et los ei accinentia :

in tali quidem xtate adhuc corpore fuisse robu-

a
stum. At nec tam gravis xtas ob dicta videtur et
Xiw.<) 0;oO fjkvKii ai im Spdvou,
Tf/.y;9st; AaviTjX, oux 6'vap y.xQati rraAai.
danda, nec apparct adhucdum tantillus pusio exi-
ex verbis Daniel perempte, clara te visio Dei
stens Daniel abductus (quod ipse conficit

pseudo-Epiphanii) uti tum ex dictis, tum potissi-

Non sommium, ut olim, in throno positum videt.

mum ex nostro § 2 colligi potest. Tostatus in cap.

66 Ad fabulosam Danielis sub Attico mortem cum versicu-
2 Matthxi quxstione 91 Sancti vitam et quidem ...... . ,, . , , , r, . . . liselcanone.
hic alluditur. AIlusio altera ad claram Dei visw-
Babyhne exiendit ad annos 81, partim cos conflans
nem et ad somnium, longa explanationc non indi-
ex 70 annis captivitatis, et undecim aliis eamdem
get : nam satis clare videtur alludi ad antiquum
qux refutantur ex dictis.
antegressis;
dierum et thronum ejus, Dan. cap. 7; Deum Pa-
63 Novus legendista Gallicus natali deputat an-
trem videlicet et majestatem ejus ; vide Cornelium a
C num 3388, captivitati 3398, liberationi Susannx
minus nobis Lapidehic. Laudata Menxa canonem etiam habent,
probanlur. 3400 varia deinceps Sancti gesta calculu chrono-
;

non apposito nomine auctoris, ex laudibus Sancti

logicis innectens usque ad annum ejus 88, quo cir-
constantem ; cujus est acrostichis :
citer obiisse credatur. Scd huc redeunt eadem fere
incommoda ; uti et in labula chronologica Calmeti a Loyhv Aavt ra\ aap.xi7rj T.ioia~i<fa.
pag. 250; in qua signalur abductns Babylonem Tibi necto, sapiens Daniel, sertum metro.
anno mundi 3398, liberasse Susannam 3401. Quia
vero eum non plures tunc quam 12 annos habuisse, Nihil porro continet canon istesatis notatu dignum,
credi affxrmat in Commentariis suis pag. 754 ; in ut openv pretium non sit, eidem pluribus immorari
signando anno Vitee natali fere cum legendista con- de quobreviusculc infcrius inter elogia dicetur.
senliat oportet. Nonnulla post hxc Sancti gesta per 67 Sed apud alias quoque nationes magnum sibi Sancti me-
inoria apud
annos distribuit usque ad historiam Bcli et draconis nomen, hominibus autem vcnerabiie fecit sanctissi-
atios etiti m
anno 3468. mus Propheta, prout colligitur ex variis aliis tabu- mcmorabitis.

lis sacris, eadem cum Grxcis die xvu Deeembris

Danielem cjusque trcs sodales consignantibus ; ni-

§ VII. Cultus sacer ex variarum 'gentium mirum Kalcndario Ruthcnorum apud Posscvinum
fastis ; reliquiae, aedes sacrse appa- , (in quo nil de sociis) tomo 2 Apparatus sacri a pag.

ritio. 364 Synaxario Ruthenorum peculiari diaseesis

;

Kioviensis, interprete nostro Georgio David, plu-

ries apud nos laudato ; Mcnologio itetn Slnro-Rtts-
Martyrologi "^XartyroIogi Latini adde Martyrologium Ara-
Latini
annuam Sancti memoriam sico Sparwenfeldiano ;
com-
muniter 1T± signant hac die xxi Julii. Beda ex Floro an- bico JEgyptium, a Gratia Simonio Maronita c.r

CtUS SiC habet S Danielis Prophetic. Romanum

: Arabico trunslatum, ac Eplicmcridf.i dcniquc Mo-
»umla!dic -

parvum : Danielis Prophet» quod sequitur Ado, scorum figuratas, ante tomitm primum Maii cditas.
;

ubi
 )

128 DE S. DANIELE PROPHETA.

AIXTORB ubi tamen Danieli non adjunguntur socii. Atque ex nielis ex Orientc Constanlinopolim (quam non male
J. P. his liquet, celebrem fuisse apud hagiologos Latinos suppositamdicit, donec sallem sufficicnler probelur
magno omnes hactenus
pariler ac Grxcos, atiosque, et sepnicrum ejus in ecclesia S. Joannis, a laudato

numero recensitos, annuam Prophetx sanctissimi Marciano condita, xdemque illam sacram simul
memoriam. Danielis nomine vocatam, sine idonco fundamento
Retiquig di- 68 Nunc trado de ejus reliquiis ex aliorum fide, intelligit de S. Daniele hodierno.
cunlur esse
Venctiis, qux colligere potui. Baronius in notationibus ad 71 Ecclesia S. Danielis Prophetx Venetiis ex- ac
Ve.rcellis, re>mu
Constantino
Martyrologium Romanum , Translatas , inquit, structa, ac sub Pelro Polano duce in monasterium
poli, eorum ( Danielis et trium Pucrorum, de quihus Benedictinum conversa notatur apud Ughellum Ita-
proxime egerat) reliquias Babylone Alexandriara, lix sacrx tomo 5, col. 1207. Pctrus vero Polanus
et in ecclesia SS. Joannis et Cyri positas, Acta Venetiarum dux floruit sub finem seculi xi, prout
eorumdemsignificant; easdemque Venetias trans- colligitur ex laudato auctore, qui ibidem
col. \Z\%
latas accepimus ; insuper et Vercellis crus S. ponit Joannem, filium ejus, ad infulas Venetas
Danielis asservari percepimus, thesaurum plane promotum anno 1133, ubi et de prxdicta ecclesia
incomparabilem. ln Vita SS. Cyri et Joannis mentionem facit. A monachis Cisterciensibus, qui
martyrum, saltem prout ea a nobis vulgata est die monasterium primo incoluerunt, transiisse ad mo-
xxxi Januarii, pag. \085tantumagiturdereliquiis niales Benedictinas , tradit idem Ughellus col.
sanctorum Trium puerorum, nulla facta mentione 1202. Vide etiam de hoc loco col. 1267 et 1318.
S. Danielis. Ex Georgio Codino in Excerptis e li- Eo Constantinopoli translatum fuisse corpus S. Jo-
bro et chronico de antiquitatibus Constantinopolitanis annis martyris, habes ad xix Maii pag. 305; ubi
a Lambecio editis, et typis regiis Lutetix Parisio- et de miraculis.
rum anno 1655 quodB. Helena
excusis, discimus, 72 Inde etiam pag. 307 desumitur factum in qua San-
ali-
prope ecclesiam S. Romani deposuerit capsam quod, quod ad Sancti apparitionem, de qua dicen- cti apparifw
conligit.
cum reliquiis prophetae Danielis... uti et alio- dum nobis proposueramus, pertinet. Paralytica jam E
rum prophetarum reliquias, quas Hierosolyma moritura ibidem dicitur servata fuisse apparentibus
secura attulisse ibidem dicitur. Rem eadem narrat SS. Joanne martyre et Daniele subdito rei expo- ;

Cangius lib. 4, pag. 135. sitx hoc epiphonemate : A.dlaudem aeterni Dei... et
Trecis item 69 Saussayus in suo Martyrologio Gallicano in- patroni ac defensoris S. Danielis Prophetse.
alque Aretii.
ter alia, qux in elogio Urbani PP. IVad diem iv

Octobris adjecit, sic de illo habet in rem nostram :

Patriae autem memor optimus maximus hic Pon- § VIII. Scriptores antiqui, qui de Sancto
tifex, Trecis natali solo templum sub S. Urbani meminerunt; item spurii; Vitae, elogia.
PP. et martyris titulo excitavit. . . in quo posuit
duodecim canonicos sacris operantes, quibus...
cranium Danielis Prophetae et martyris reliquias
asservandas commisit. Petrus Rodulphius Tossi-
nianensis, conventualis Franciscanus, historiarum
D & rebus a S. Daniele gestis prxter ipsummet Prdtler Jose-
Danielem, ab eodem Spiritu, quo inspirante pham occa-
sione Danie-
locuti sunt sancti Dei homines, inspiratum, agit, lis non satis

Seraphicx religionis lib. i, pag. 84, vuit lipsana uti ex dictis constat, Flavius Josephus
recte de divi-

sacra Danielis in Italiam delata, in Vita beati

lib. 10 An- m proDultn-
Be- tiquitatum Judaicarum cap. 11, et 12; sed hoc tia locutiim,

nedicti Aretini : Qui, inquit, cum esset minister ultimo nec contra Epicureorum, divinam providen-
provinciae Antiochenae, detulit Aretium digitum tiam e medio tollentium, quos ex Danielis vaticiniis
Danielis prophetae ex Babylonia cujus virtute refutat, satis
:
forliter , neque de ipsis vaticiniis
multa Deus operatus est in ea urbe. Obiisse ibi- satis honorifice locutus; quando dictum caput ita
dem scribitur laudatus Benedictus n Kalend. Se- concludit : Verum hsec ego ita, ut inveni, in lit-
ptembris anno 1224. Tilulum beati, quo hic voca- teras retuli; quod si quis mavult diversam opi-
tur, examinare, non est hujus loci. nionem sequi, id per me quidem erit illi inte-
C 70 Menxa magna excusa in elogio Danielis ac grum. At quid nos hxc aulem% Ubi idem ille
Ades Danie-
li sacra Con- Trium puerorum, xdem sacram nobis suggerunt : auctor sexcentis locis vapulat apud Salianum qui
;
slantinopoti, Celebratur eorum synaxis in magna ecclesia assignanlur in indice post tomum 4 Annalium ec-
(Constantinopolitanam S. Sophix intelligo) quorum clesiasticorum veteris Testamenti.
memoriam agi a patribus accepimus ante dies se-
74 S. Asterius, Amasex in Ponto episcopus, agnnldeip' 1

ptem DominicaB epiphaniae.et divinae per carnem Sanclo 55.

versus annum 400 clarus, scripsit sermonem in S. Isteriusil
praesentiae Domini et Dei et Salvatoris nostri Jesu Danielem et Susannam, quem Grxco-Latinum edi- Clinjsoslo-
mus, tic.
Christi : quapropter et ipsos puto e tribu Juda dit Combefisius tomo i Auctarii Grxcorum Patrum
esse (imo vero ex Danielis cap. 1, y. 6 eos fuisse col. 95. Novus bibliographus Gallus, a fide ortho-
de filiis Juda conslat) e qua omnium Servatoris doxa et Ordine suo apostata, in Commentariis de
Christi genus deducitur. In eadem urbe exstitisse Scriptoribus ecclesiasticis tomo l, col. 894 dicit,
sacrarium S. Danielis nomine nuncupatum, disci-
eumdem manuscriptum Grxce inter Mss.
exstare
mus e Commentario prxvio ad Vitam S. Marciani codicesBodleianx bibliothecx, cod. 192, Baroccia-
tomoiJanuarii,pag. 610. Sed quis iste Daniel, no ad diem xxxi Decembris. S. Asterio synchronus
inquitrecte Cangius Constantinopolis Christianx
lib. Severus Sulpicius sacrx hislorix lib. 2 S. Danielis
4, pag. 100, et an diversus a Stylita, incertum. gesta exponit satis terso, ut solet, stylo. S. Joannes
Nescire enim se fatetur, an hic locus a statua
Da- Chrysostomus sermone i de oratione, Quod omni
nielis Prophetx, superius a nobis memorata,
nomen morte, inquit, acerbius existimare conveniat,
habuerit; majore cautela usus, quamnovus legcndista privari oratione, docet pulcre nos Daniel, ma-
Gallus, qui alibi exotice crilkus, hic vero in
affir- gnus Propheta, magis eligens mori, quam tres
mando plus xquo facilis, in VitaS. Danielis Proplie- dies solos oratione privari. Non enim impium
tx, qux habetur inler Vitas Sanctorumveteris Testa- esse huic mandavit Persarum (imo Chaldsorum)
menli, ab ipso edilas translationem corporis
S. Da- rex, sed tres dies solum volens invenire. Notum
ex
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII 129

Daniclis, edicto istiusregis, qui fuit Da- lunca item reyali, in qua solus cum gloria sanctus AIXTORP.
ex cap- 6
Vates jam diximus, uti et de loco sepul- J. P.
Medus, vetitam fuisse orationcm usque ad tri-
sit sepullus,
rius
opera istius sancti Patris, anno turx,quam ponit in Media, et die mnrtis.
einta dies. Inter
Parisiis Grxco-Latine edila, tomo 6 a pag. 78 Neotericus legendista Gallus tomo 4 de Vilis ac Leqendi-
Y>1\ stam Catli-
Interpretatio in Danielem, anlea, Sanctorum, inter eas, quas habet de Sanctis veteris cum
?00 recensetur neoteri-
a Cotelerio edita; in qua Sanctus Testamenli, Acta S. Danielis digerit a col. 184, cum.
ut prxmittilur,
locis laudatur. Apud
Eusebium in Constan- illa distribuens in duos paragraphos, in primo qui-
variis
Oratione ad Sanctorum ccelum cap. 17 lauda- dem hisioriam Vilx, in secundo autem cultus docu-
tini
noster Vates a magnitudine animi, morum san-
menta complexus, utrobique satis cum laude, gestis
tur
ornamentis, et miraculis. Sancti, prout generatim in prsefatione ad laudatas
clitate ac virlutum
quis mirttur, non majorem liic ra- Vitas § 1, sibiprxftxerat, e Scriptura desumptis,
/lliqui aucto-
75 Nec vero
quo majore cum sacri textus reverentia, rerum
tionem haberi quorumdam
aliorum auctorum, vide- et, et
res sublests
notan-
fidei
de Vita xxv Prophetarum, S. narrandarum brevitate id fieret, non paucis ejusdem
tUT. licet S. Epipbanii

Dorolhei in Synopsi, et S. Isidori de Vita vel obitu

locis in compendium quasi contractis; quibus adjecit

Sanctorum; mirari potius nobis liceat, eos adeo li- Iiinc inde ex Josepho ea, qux tn rem suam erant,

Scripturx interpretibus allcgari adeo sibi temperans in digressionibus argumento suo

beraliter ab egregiis
minime tangendis, ut ipsas quidem obser-
tam ultra meritum nominis, quod prxferunt, quam
extrinsecis

ultra auctoritatem at fidem,

qua carent. Nam prx- vationes Patrum, sive illx ad elucidandos sensus
nomina, qux mentiuntur, nugas non paucas sive ad confirmandos mores spectarent, exclusisse
ter

venditant ac falsitates, atro calculo notati atque ex sese a suo arqumento fateatur. Utinam sicut hic ab

auctorum genuinorum ac ftde dignorum numero eli- alienis, ila in Vitis Sanctorum novi Testamenti a
quorum sunt partes hujus- propriis observationibus plusculum abstinuisset, ubi
minali a bibliographis,
nobis vero sufficit eo le- aperto sibi liberiore in Vitas Sanctorum grassandi
cemodi argumenta tractare ;

campo, ullra modestx criseos metas sxpissime vaga-

ctorem remittere, ne longiores simusquam par est.
tus fuit pluribus item locis non tam errorum cor-
Consuli itaque potest bibliographus paulo ante desi-
:

qnatus, omnium recentissimus, qui ex variorum rector, quam corrigendus convincitur ex tomis nostris

subleclx hujus mensis Julii.

aliorum testimonio pseudo-scriptoribus istis

79 Menologium Basilianum Sancti laudes prx- Elogia ex

fidei notam inurit lomo 532, 1378, 1591.
i, col.
Menoiogio
Vide insuper ea, qux jam pridem ad diem x Apri- dicat sequenti elogio : Eodem die (xvn Decembru) Basitiano.

lis pag. 857 dicta sunt de isiis operibus Isidoro et certamen S. Danielis Prophetae. Daniel sanctus

Epiphanio suppositis ; item syllogen historicam S. eamdem cum Tribus pueris captivitatis fortunam

Elix die xx hujus, ubi de pseudo-Epiphanio et passus Babylone nonaginta annos prophetavit,
pseudo-Dorotheo. Nos porro ad alia progrediamur. Christique nativitatem praecessit annis quadrin-
Gesta Sancti 76 Commentarium item de S. Daniele ac tribus gentissexaginta, vir summa omnium rerum abs-
apud Su- legumina in cibum admit-
rium, Pueris exhibet Surius hoc die sub nomine Meta- tinentia, nihilque nisi

phrastis; ejusdemque argumenti hubemus apogra- tens, eum sibi a Deo amorem conciliavit, ut per

phum Grxcum, quod nihil aliud est quam compi- angelum occulta edoctus mysteria, somnia regi
latio historica e sacris Litteris deprompta, et ali- interpretatur deque singularum gentium regnis,
:

cubi etiam ex Flavio Josepho aucta. Cum itaque ea Medorum, Assyriorum, Persarum, Macedonum,
videri possil ibi, satis sit nobis ejusdem hic vel me- Romanorum, eorumque omnium excidio praenun-
minisse, ne annotatis quidem pauculis, qux minus tiavit, excepto Romanorum Christianorumque
placent. Petrus de Natalibus lib. 7, cap. 126 Vitam imperio, quod quidem Christo imperatore futu-

S. Danielis collegit e variis. Sed ea non placel un- rum esset perpetuum. Demissus autem in leo-

dequaque, quia reculis quibusdam loco plus uno re- num foveam, miraculoque servatus, habitus est
spersa; quas proin ad Rabbinorum aut hujusmodi a Baltasare rege filii loco ; sed postea ab Attico

certe ingenii fabuiatorum somnia ablegamus. De rege cum iribus pueris capite damnatus occubuit.

exsectione, uti vult ex Josepho, S. Danielis et so- Fabulosam hanc mortemjam num. 40 reprobavimus.
De Na- An vero et quid sit corrigcndum in notis chronologi-
ciorum, habes sententiam nostram supcrius.
buchodonosore sine ulla probalionis specie dicit : cis dicto elogio immixtis, disccre poteris exsuperiore

Videbatur quod bos esset in anterioribus, et

ei chronotaxi.
Menais ex-
posterioribus leo, qux et pseudo-Epiphanius fabu- 80 Aliud Sancti simul ac Trium puerorum elo- cusis,
latur. gium texunt Memca magna excusa quod huc tran- ;

Petrum de 77 De famoso dracone memorat idem Petrus

ita scribere, non est operx pretium. Fabellas quasdam
Nataiibus,
in eo occurrentes notavimus supra in decursu hujus
de Natalibus : Sacerdotes.... ejus habebant vasa
plena aqua, facta de coriis vitulorura, et ea vir- sylloges. Elogium pariter habet Anthologium, nihilo
gis percutiebant, ut facerent sonitum terribilem melioris circa dictas fabellas notx. Canon de quo
quasi tonitruum ad quem excitatus draco quan-
:
supra, componitur ex congerie iaudum seu attributis
doque emittebat ignem, quandoque fumum, quan- Sancto ex sua historia convenientibus ; et duplex

doque visibiliter apparebat. Dramalica cerle et quidem est, titulo saltem tenus : nam is, qui soli

episodica descriptio, quam sive ad Grxcutorum sce- Danieli inscribitur, paucis atsolvitur ; sed mox ei
nas referas, sive ad Thalmudislarum commenta, subjungitur alius, tam ipsi quam Tribus pueris com-
nihil refragabor. Nec melioris certc notx videnlur munis cum hac acrostichide :

ea, qux narrat de Balthassare Intellexerat enim, zh'J p.tyav.

Tpif; naiSas Ufiva AavirjA xi
:

ait, ut dicunt Hebraei, 70 annos captivitatis He-

Tres canto Pueros, teque, magne Daniel.
braeorum, quos Hieremias prsdixerat, fluxisse :

et tamen Judasi non erant liberati Cum autem ejusargumentum non tam conducat ad no-
unde Jud;eo- :

rum Deo insultabat. De signis, a Daniele, uti re- vam eruditionem de Sancto subministrandam, quam
fert, datis, et supra ex Josepho produclis ; de spe- ad excitandum recitantium aut psallcntium piuffl ae
20 rcli-
Tomus v Julii.
 130 DE S. PRAXEDE VIRGINE.
AicroitE re.ligiosum erga enmdem affectum, superscdebimus hortatur filios, ut patrum exemplo semper tueantur
J. P. ulteriore laudati canonis istius transcriptione. legem Domini; interque varios.quos enumerando ob
et liberpri- 81 At vero omnia ista Sancti elogia coronet uni- oculos eis ponit, postremo loco recenset Danielem
mus Mar.ha-
Daniel in sua simplicitate liberatus est
bstorwm.
cum aliud divino oraculo prolatum lib. 1 Machabx- hisverbis :

orum cap. 2, 1r. 60, ubi Mathalhias jam moriturus de ore leonum.

DE S. PRAXEDE VIRGINE
J. B. S. ROM^E.
xxn apud titulum supradictum manibus suis
SECULO II.

De celeberrima hac Sancta vix quidquam re-

liquum fecit Papebrochius,
Maii S. Pudentianse sororis ejus Acta,
dum ad xix
aliis

sepelivit) qui per martyrii

lorum transierant eadem beatissima Virgo mi-
:
palmam ad regna cce-

cum hujus gestis undequaque connexa ita gravit ad Dominum, coronam justitiae receptura
lllustraiis illustravit, ut hic de solo peculiari S. Praxedis xn Kal. Augusti. Sepulta in ccemeterio Priscillae
xix Maii hu-
jus cl S. So- cultu paucula liceat subjungere. Vetustissimum il- via Salaria, juxta sororem suam, atque sanctum
roris Actis, lum esse probant Frontonis et Allatii Kalendaria, patrem Pudentem posita. Brevius hsec et nilidus

praetcr cxemplar Sacramentarii Gregoriani, quod ab Usuardo tolaque ejus progenie reddita sunt, atque
in annotationibus suis refert Menardus. Id equidem extra controversiam posita ; ut videre est in citata
"
miror potissimum, in omnibus Sacramentariis me- jam nostra editione, quemadmodum et in hodierno
moriam ejus non recoli, cum Sanctse ecciesia jam a Romano Martyrologio.
primis seculis tilularis verosimillime fuerit, inter 4 Ceterum quse ex Adone hic data sunt Actorum QuiddeAak
m
antiquissimas Romanas reputanda. Id certum est, vices facile supplent, reliqua ex jam dicla die xix jy. "
ab ipso seculo quinto, saltem anno 449 eum titulum Maii quserenda. Ast erit fortasse qui ex me quseri
prsetulisse famosum illum antipapam, Grsecsc factio- posse censeat, num ea ignorem quse post Maium
nis artibus adversus S. Symmachum electum, ut die nostrum typis vulgata sunt crilicorum de iisdem
xix hujus paulo fusius narrandum fuit. Habes ejus sanctarum Sororum Actis judicia ? Huic ego paucis
subscriptionem primo loco inter presbyteros apud respondeo, me ea et vidisse, et non semel expendisse,
Labbeum tomo 4, col. 1315 : Coelius Laurentius sic lamen ut non adverterim, multo solidiora attu-
archipresbyter titulo S. Praxedis, cui et allerum lisse, quam qusc ad prscdictam dicm notata fuerant
ejusdemmet tituli licet adjungere, nomine Petrum, ad salvandam aliquousque narrationis non satis ac-
ordine scptimum et quadragesimum. curatee substantiam, quam immitiori calamo excu-
superest sin- 2 Vetustissima in Martyrologiis sacra S. Pra- tiens Tiltemontius, id fermc evincit, quod in obser-
gularis ejus
xedis memoria repetenda est ex Romano parvo et vationibus ad Usuardum xix Maii ingenue confessus
Beda, quandoquidem ea quse in Hieronymianis co- sum. De cetero autem verbum unum aut alterum in
dicibus Epternacensi et Corbeiensi adjecta aut in- ipso textu, preevia munitione immutatum, vitio verti

serta sunt, ut minimum valde dubia videantur. Sic non usque adeo debuit, cum librariorum ignorantia
de ea Romanum parvum brevissime loquitur : Ro- plures id genus errores in alia etiam Acla intruse-
mse, Praxedis virginis ; et paribus ferme terminis rit ; hic vero patentissimum vicleatur, confusa esse
Beda : Natale S. Praxedis virginis, quos secutus Apostolorum tempora cum B. Pii Papee xtale, ut
Ado, ex vulgatis Actis elogium contraxit in hsec rursus ad xi Julii cursim a nobis indicatum est ;

vcrba : Rorase, natale S. Praxedis virginis. Haec item in Observationibus Usuardinis xx Junii, ubi F
cum sorore sua Potentiana vel Pudentiana a san- plura ferme polliciti sumus, quam hic exsequi prom-
ctissimo patre Pudente, qui fuit edoctus in flde ptum sit, quod nullx ex eo tempore notitix accesse-
ab Apostolo Paulo, in omni castitate et lege di- rint, quse ad rem istam recoquendam nos magnopere
vina erudita, post transitum parentis, vigiliis et alliciant.
orationibus atque jejuniis assidue vacans, omne 5 Alia hodie quzstio vertitur inter RR. PP. BodUm&i*
patrimonium suum, simul cum praedicta beata Ordinis Vallumbrosani, jam a tot seculis ecclcsix lluas c ontn-
sorore in sustentatione pauperum et Christi San- Praxedianx possessores, et RR. PP. Bernardinos vcrsits
ctorum erogavit. In titulo vero quem pater ea- reformatos (vulgo Feuilianls) ad S. Pudcnlianx,
rum Pudens, nomine beati Pastoris dedicavit, non jam de Actorum auctoritate et pretio, aut de
una cum consilio B. Pii Sedis Apostolicae Epi- similibus eo spcctantibus, sed de re minoris certe in
scopi fontem Baptismi construere soror et ipsa se momenti ; utra nimirum duarum istarum eccle-
studens, ut familia earum die sancto Paschaa siarum antiquitate prxemineat, dum interim ambas
baptizaretur. S. Petri Apostoli prxsentia consecratas quodammo-
in anliquis 3 Non satis advertit S. Ado, implicationem istic do esse contendant ; qux opinio seu tradilio an cum
Uartyroio-
giis memo- involvi, ut Vinjinum pater a Paulo Apostolo edo- ipsis Actis qualibuscumque, certe cum veritate hi-
ria.
clus sit (quod factnm supponi debet circa annum storica salis conciliari possit, frustra equidem hic
Christi 62
aut 63J ipsse vero ad Pii tempora super- denuo examinandum susciperem ; ex iis qusc ad xix
vixerint; de quibus vide ad xix Maii. Pergit elo- Maii, xx Junii, xi Julii ct alibi jam observata
gium Quos ad xcvi numero manumissos B. Pius
:
diximus, facile intelliget eruditus le.clor, multa hic
aquis salutaribus abluit. Inde post innumera pie- passim asseri aut potius supponi, quse argumentis
tatis opera, post multorum Martyrum sepulturas
paulo firmioribus fulciri oporteret, priusqnam de
(inter quos B. Symmetrium presbyterum cum prioritatis prxrogativa contentionis quantumvis pise

funi-
 DIE VIC.ESIMA PRIMA JULII. 131

Instrumenta nonnulla ossa, et ex cineribus corporis dictae sancte Chri- AIXTORE

funkuUis ulteriusproducatur. B. S.
ad me non ita pridem missa sunt, sti virginis Pudentianae. Et infra : Extraxit ex J.
eo pertinentia,
vel obiter memine.ro, utrique parti dicta capsula plurabea, humiditate madefacta,
quorum si hic
pro nostro instituto existimavi. dictas sacras reliquias corporis S. Pudentianae,
satis me facturum
quadam capsula lignea, etc.
Habeo prx manibus nova Officia Romx
mdccvii illasque recondidit in
de S.
Pmlen 6
reverendae Camerae Apostolicae Ilaclenus verba instrumenti.
liunx uiit A- ex typographia
praxedis
alterum pro die xn Maii In festo dedi- :
9 At jam dictis non omnino consonant qux ab in unannalr
wdgttttt ,
tera, an utro-
Pudentian» de urbe, ubi le- aliis tradi video, quxque difficile sit ad rectam nor-
cationis ecclesiae S. bique reposi-

ctionibus quatuor
secundi Nocturni sic tota liistoria mam exigere. Sanctuarium Piazzx ad xix Maii de tis,

prxdicta prioritas ecclesix S. Puden- S. Pudentiana agens, fatelur quidem in ea ecclesia

deducitur, ut
vindicari. Alterum Officium ejusdem reliquias esse, addit tamen Sanctx ipsius
tianx non possit non
est : In festo
translationis seu elevationis reliquia- corpus quiescere ad S. Praxedis. A S. Prassede
virginis ad diem xx Julii; in ne monti, ove riposa il suo corpo in Hemerolo-
rura S. Pudentianae
;

sic inchoatur : Haec gio autem ad dictam diem xix Maii eadem verba
guo lectio v secundi nocturni
domus divino cul- rotunde repetita invenies. Nihilominus sacrum caput
olim sancti Pudentis senatoris
Sacramentorum ministerio a beatissimis exponi ait ad S. Pudentianx; illud, opinor, quod
tu, et
sub elapsi seculi principium, sedente Paulo V, ex
Apostolorum principibus primum decorata, ex
omnium ecclesiarum prxlorio comitis Stanghx, ad preces Cardinalis
privata aede, antiquissima
alias potissimo venerationis cultu Burghesii impetratum est ; eo delatum ex Bavaria,
Urbis, et supra
dignissima reddita est. Hic namque visitur pu-
huc autem ex ccenobio virginum Vallis profundx
(Dieffental) in Ringavia, ut testatur instrumentum
teus, in quo a piissima virgine Pudentiana
sacer
Serenissimi Guilielmi ducis Bavarix, datum Mo-
plurimorum raartyrum, sub Antonino impera-
nachii anno 1592. Atque hxc etiam fuse deducta
tore interemptorum cruor spongia collectus re-
Vides hie denuo anterioritatis prxro- habeo, verum qux nihil doceant quod erudito lectori
conditus fuit.
gratum esse possit prxterquam quod hxc nos a S.
gativam ecclesix S. Pudentianx aperlissime tribui,
:

tametsi xtas ejus cum Antonini imperaloris tempo-

Praxede, longius abducant. Neque de sanctarum

ribus connectatur.
Sororum reliquiis hic quidquam nostro arbitrio de-
finitum cupimus sacris suis thesauris gaudeant
7 Officiorum istorum postulandorum occasio fuit
:
ecctoiarum
prioritale,
postrema sacrarum reiiquiarum invenlio, cujus lon- ambx tum Romx, tum alibi; su-
ecclesix, alixque

nihil operx prelium descri- perest ut paucis memoremus, qux pro prioritatis
gum instrumentum e.st

bere, cum rem totam compleclatur his

lectio octava prxrogativa in S. Praxedis favorem adducunt RR.

verbis Dum autem

: anno reparatae salutis PP. Vallumbrosani.
10 Hos inter Reverendissimus P. D. Benignus a nobis tiic
mdcxcix pro eodem altare majori venustiorem de/inieiida
et ampliorem in formam redigendo, fundamenta Davanzati a Florentia, olim per spatium sexde-
ab imo foderentur, tertio decimo Kalend. Au- cim annorum parochus ecclesiae, seu potius ba-
gusti, ipso S. Praxedis pervigilio, reperta est silicse S. Praxedis de Urbe, deinde quadriennio

arca plumbea easdem reliquias beatarum virgi- abbas ejusdem monasterii, et ad praesens abbas
nura Pudentianae et Praxedis, ac particulas quas- modernus archiccenobii Vallis umbrosae nobis ex-
dam memoratorum vasorum, pretioso Sanctorum ponit se tempore suae mansionis in Urbe multa
martyrum cruore rubricatas continens. Quae re- invenisse documenta, quibus praefatae basilicae

cte recognitae, et in ipso altare publico fidelium historiam texuit, quamque in aliorum obedientiae
aspectui et cultui honorifice expositae fuerunt, obsequium typis mandare brevi compellitur, un-
prsesidente huic reliquiarum inventioni Joanne de non incongruum duxit prsesentem compendio-
Maria Gabriellio abbate generali nostrae congre- sam ejusdem ecclesiae notitiam notamittere, qua
gationis S. Bernardi, et paulo post presbytero non dubitat auctor ostendere, prsfatam eccle-
Cardinale hujusce tituli, qui, ut istius reliquia- siam S. Praxedis primam prae ceteris omnibus
rum translationis seu elevationis memoria pecu- anterioritate temporis fuisse Roms erectam, et

liari festo ac Officio quotannis solenniter recole- in qua D. Petrus primo sacra facere cceperit.
retur, a S. Sede Apostolica facultatem et indul- Hoc ipsum est exordium epistolx e monasterio Val-
tum obtinuit. lis umbrosx ad me scriptx die xxx Maii mdccxxiv.
uti et de am- 8 Quod liic dicatur reperta arca plumbea eas- Porro ad asserti sui probationem adducit scriptores
barum reti-
auiis, dem reliquias beatarum virginum Pudentianse ac ecclesiasticos Ciacconium, Oldoinum, Gorlianum,
Praxedis — continens, non sic accipiendum cen- Martinellum, Bosium, Hugonium, Severanum,
seas, utomnes S. Praxedis reliquix in S. Puden- Panvinium, Piazzam, etc; sed specialius, inquit,
tianx asserventur, sed quod verosimiliter utriusque Cardinalem Baronium.
non suscipi-
Sanctx reliquiarum partes in ambabus ecclesiis pri- 11 Hujus verba recitat ex anno 44 (vellem nu-
tur.
dem honoratx fuerint ; neque enim in ipso instru- merum addidisset;) Majorum firma traditione
mento Ms. de inventis S. Praxedis reliquiis ulla prascriptum est, domum Pudentis Romae fuisse
prorsus memoria; sic enim ibi legitur : Inventa primum hospitium S. Petri principis Apostolo-
marmorea capsa fuit aperta, et intus reperta fuit rura, illicque primum Christianos convenisse ad
alia capsa plumbea, longitudinis palmorum duo- synaxim coactam ecclesiam; vetustissimumque
rum cum dimidio, et tara latitudinis quam alti- omniura titulum Pudentis noraine appellatum. Ex
tudinis palmi unius cum dimidio, habens in co- quibus verbis, inquit, liquide apparet, quod ista
* Opcrculo perchio ecclesia a D. Petro fundata prima fuit prae om-
signum sanctissimae crucis impressum,
*

qua elevata, et ea, qua decet, reverentia aspor- nibus aliis. Ad evincendam sequelam, paulo infe-
tata ad sacrarium dictae venerabilis ecclesiae per rius incunctanter affirmat, domum Pudentis pri-
eumdem mum a D. Petro prae oranibus in ecclesiam con-
Illust. ac Reverendiss. D. Vices geren-
tem aperta, et intus reperta fuere quamplura versam, sub titulo Pudentis, sitam esse in Ex-
quiliis
 132 DE S. JULIA ET SOCIIS MARTYRIBUS.
AIT.TOKK quiliis, et esse illam S. Praxedis. Ego apud Ba- rum.... cujus corpus Majoricam delatum, et ho-
J. B. S. ronium lego ad annum 44 num. 61, S. Petrum a norifice collocatum, summo insulanorum cultu
Pudente senatore, qui Christo credidit, in do- recolitur. Miratus sum, fateor, audacem annunlia-
mum suam exceptum esse, quse erat in Vimina- tionem, idque etiam magis, quod rei ejus auctoreni
li, ubi postea titulus est erectus, Pastoris no- faciat nostrum Ribadineiram, Lcgendam ejus Ui-
mine nuncupatus. JRursus ad annum 57, num. spanicam sic Latine vertens, ut sub finem ha?c verba

100 Constat, Pudentis Senatoris, Petri disci-

: impudcnter et viliose assuat .-
Postmodum sacra
puli domum in ecclesiam ad sacra obeunda esse Virginis pignora Roma Majoricam in Balearibus

mutatam, is est titulus Pastoris. Quid multa? Ad Hispaniffi insulis translatum est, ubi honorifica
annum 59, num. 18, disertissime asserit, Pudcntis inclusum theca, et in sacrario majoris basilicse
domum ad radicem Viminalis positam fuisse, ut conditum, summa colitur veneratione. Consului
non videam ex Baronii sententia adjumenti quid- ego textum ipsum Hispanicum quem habemus edi-
quam Reverendissimo Davanzato posse accedere : tionisanni 1604, consului versiones, ubi verborum
cetera non prosequor, hsec cursim delibasse sit satis. istorum nec vola nec vestigium, ul qua fronte Ta-
Tamayi so- 12 Paucula hic subnectere me compellit Tamayi mayus ipsi haec tribuat, prorsus non intelligam.
mnia secn- Ad
riusrejellun- de S. Praxede digna auctore suo oratio, qua ipsam Majoricenses quod attinet, viderint ipsi quas Sanctee
"""
quidem Sanctam Romanis non audet eripere, at sa- istius aut forte synonymae reliquias aliquando nacti

crum ejus corpus Majoricam dcportalum asserit , his ftierint,easque qua possunt ratione tueantur, saltem
verbis : Majoricaa in Balearibus Hispania? insulis, religiose venercntur. De S. Praxede quod praeterea
depositio sacrarum B. Praxedis virginis exuvia- seorsim dicam, nil supcrest.

B
DE S. JULIA VIRGINE ET MARTYRE.
ITEM DE SS. CLAUDIO IMPERATORE RARBARORUM, JUSTO, JUCUNDINO
ET QUINQUE ALIIS ;

SEU JUSTA, JOCUNDA, TERNO, ANTONIO, HERENO, THEODORO, DIONYSIO,

APOLLONIO, APPAMIA, PIONICO, CUSSIONE, PAPYRA, SATURIO
ET SEPTEM ALIIS.

J. B. S.
TRECIS IN GALLIA.
eo, quo jam dixi, ordine, subinde adjuncti suntl
COJIMEXTARIUS PR/EVIUS. Claudius quidem imperator barbarorum, Justus
et Jucundinus, cum quinque anonymis in Usuardis
Coloniensibus. Adjecit Molanus S. Julife transla-
SUB AlRE- cta sanctee hujus Trecensis Virginis pri-
I.IANO.
tionem, de qua primus meminerat auctor Florarii
mus, quod sciam, in lucem extulit, is Sanctorum manuscripti, cujus verba sunt

Acta a Ca-
A'
rii
quem in nostris ad Usuardum
nibus laudavimus, Tricassini
auctor Nicolaus Camuzatus ibidem canonicus,
Observatio-
Promptua-
Cujus
sacrum corpus in territorio Meldorum, Jodarensi
monasterio translatum, honorifice veneratur hu-
:

nmzato pri- manum, anno salutis cci.xxn. Quo hsec tempore

mum edita, rerum Trecensis ecclesiae accuratissimus invcstiga- gesta sint, ii nos doceant, quorum interest, satis pa- F
c tor, in subjuncta Actis ipsis notatiuncula solerter tet florilegum istum a vero aberrare, etiam dum in-
monens, prxdictam historiam inconcinne conscri- fra adjungit : In Grascia, depositio Claudii impe-
ptam, quod sane verissimum est ; se vero ipsam ratoris, anno salutis cclxxii. Voluit haud dubie
pratermittere nec debuisse nec potuisse, cum S. dicere Trecis. JZque confusa sunt verba ejus utti-
Juliaemartyrium Romanse Ecclesiae Fastis seu ma Item beatorum martyrum Dionysii, Ponti,
:
Martyrologio ad diem xxi Julii intextum sit.
Cussionis, Papirii, Saturii cum aliis septem qui
;
Dicere ferme poterat, fontem se detexisse, unde ve-
majori confusione a Greveno in Africam translati
rosimiliter recitati in titulo Martyres in sacros ipsos sunt. Postremos suggessit Saussayi elogium non ine-
Fastos transiissent ; prima quidem in Usuardum:
legans, Actorum substantiam aliquatenus emollitam
Trecas, S. Juliae virginis et martyris
Claudius, ;
referens, mutata etiam nonnihil sanctorum Marty-
Justus et Jucundinus in ejus auctaria; ceteri in rum serie, dum tres feminie in postrema acie collo-
Saussayum, qui marhjrii socios nominatim ex-
tot
cantur. En Saussayi orationem :
pressit quot repererat in dicta passionis
historia; 3 Eodem die Augustse Trecorum, natalis S. SmissaW
quam nos ea solum causa, hic post
Surium denuo t v • • insanuiti' .

Juhae ,

virgims et martyns, quse ejusdem civitatn '

producimus, tametsi patentissimum sit, imperitum oriunda, non minus purissimse religionis studiis
scriptorem multa inseruisse, qus nec rebus nec tem- ac moribus castissimis,
quam rara corporis forma
poribus facile quis aptaverit.
verosimilius
Quibus nominibus a Claudio copiarum
prsecelluit.
non vidit
2 Videritne ea Acta Usuardus, indeque
Juliam militarium duce primum in conjugium expetita;
Vsuardus. acceperit, asserere equidem nonausim; verosimilius
magna virtutis et fidei imprimis efficacia, eum
est,ex solo vicino cultu Virginem ipsi innotuisse,
ipsum cum nonnullis ejus commilitonibus a ne-
cur enim prxteriisset martyrii socios,
qui in
iisdem fando daemonum cultu , ad Christi servatoris
Actis tam diserte commemorantur,
quique ab aliis agnitionem et obsequium pertraxit sicque et ;

virgi-
 ! ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 133

virginitatis suae decus, quam Doraino sacraverat, fronte praesignatae Virginis lapidea exstat effi- ACCTORE
Febre etiam laborantibus j: b. s.
illibatum servavit, et a perditionis via erepturn gies. id usitatum, ut

suura procura, Christi effecit servum, atque in

aliquo motu devotionis, manantem ex prsefato

verse felicitatis tramitem, provexit. Cujus rei se- puteo aquam, fusis dictae Virgini precibus, ejus-

comperta, Aurelianus imperator succensus que praesidio implorato ebibant, futurum confi-
rie
furore in Virginem, fidei in asseveratione Chri- dentes, ut pristinam valetudinem recuperent.

stique praeconio
magnanimiter perseverantem, Jam de Actis ipsis lectorum esto judicium.
extra urbis moenia
jussit illam
decollari.

el
eleganter 4 Cumque nec Claudium abducere potuisset a
contraxil,
sententia, quem videbat ipso Virginis martyrio
factum in tuenda Christiana pietate firmiorem,
ipsum una cum viginti aliis, qui salutaribus Vir-
baptisma susceperant, securi quo-
ACTA MARTYRII
ginis monitis
que plecti eodem loco mandavit ubi datis forti-;

ter cervicibus, extremum Christo testimonium Ex Camuzato et Surio.

omnes unanimi confessione reddiderunt. Ex hoc
nobili agmine tredecim athletarum dumtaxat no-
mina fuere monumentis tradita, nempe Terni, :
Tempore illo Julia sanetimonialis Christi, civis Jutia a Ctau-
ca la T >
Antonii. Herenei, Theodori, Dionysii, Apollonii, quodam Clau-
urbis Tricassinae, capta est a
cumque eam coepis-
^ it
£
u sn u .
Pionici, Cussionis, Papyrae, Saturii, Justae, Ju- dio imperatore barbarorum ; ptias

cundae, Apamiae : ceterorum vero vocabula, quae set, duxit illam in patriam suam videns vero :

a memoria hominum excidere, in libro Dei et vultum ejus pulcherrimum statim voluit eam ,

A^ni fulgent aeternum consignata. Observatur sibi conjugio sociare. Tunc Ancilla Christi dixit E
vero magna veneratione corpus S. Juliae, cum ad eum Ego sponsum habeo Dominum meum,
:

capite S. Claudii in sacrario inclyti monasterii cui me vovi, et animam meam commendavi, et
Jotrensis in agro Meldensi, ad quod e Tricassina angelus ejus mecum semper habitat hic si vel :

urbe pridem translatum fuit, non sine divinae leviter senserit, quod tu me amore polluto con-
virtutis et gratiae insigniis : qux utinam alicunde tingas, mox contra te furorem suum exagitabit,
eruisset, ac de translationis tempore nos docuisset et injurias meas in te vindicabit. Cumque haec
In Meldensi Breviario nulla hoc die de S. Julia audisset Claudius imperator, iracundia plenus,
aut sociis memoria, neque de singulari apud Tre- ait ad eam : Et quis est sponsus tuus, vel quis
censes cultu meminit Camuzatus. est cui potestas est ab eo data, ut vindicet inju-
ac duriora 5 Ceterum satis nitide Acta contraxit Saussayus, rias tuas de manibus meis ? At illa, ut ancilla
emollivit.
sublato ferme potissimo ojfensionis lapide, in titulo Christi fiducialiter nihil metuens, respondit di-

S. Claudio appicto imperatoris barbarorum,

illo cens : Dominum meum habeo Jesum Christum
quem melius copiarum militarium ducem appella- qui est in ccelis, cui me devovi virginem, qui ha-
vit. Quidni et barbarorum aliquot ductor esse potue- bet potestatem universse carnis humans cui :

rit, eo seculo, quo non infrequentes fuisse exlraneo- servio immaculata, qui potens est praestare om-
rum populorum (qui apud Romanos barbari dicti nia se ex fide petentibus. At ille audiens haec,
sunt) in Gallias excnrsiones, satis notum est ;
quos dixit ad eam : Tu vero, ut audio, Christiana es.
inter Claudius iste sanctissimse Virginis Christianse Illa respondens, Vere Christiana sum.
dixit :

constantia, castitate ceterisque virtutibus ad fidem Audiens haec imperator magis timuit, et exinde
Christianam cum militum suorum nonnullis perdu- satis ccepit eam honoraj-e. Statimque jussit con-
ctus sit, et martyrii palmam Aureliani tempore in dignum parari cubiculum , ubi nullus virorum
urbe Tricassina adeptus qux si simpliciori ea
: haberet ingressum : et prsecepit puellis ut ei ob-
phrasi in ipsa passionis historia explicarentur, ne- sequium sine intermissione praestarent cumque ;
p
que adeo inconcinna Camuzato visa fuissent, neque ibidem degeret, obsequium sibi unaquaeque ad

tam crudc a Tillemontio et sequacibus crilicis rejecta.
Equidem absum ab historix approbatione, at
longe
qualiscumque appareat, cum laudato Camuzato di-
cam, non debuissc me ipsam ab Actis nostris exclu-
dere, in quibus sexcenta hujusmodi relata sunt, vel
ea solum gratia, ut ex eorum collalione Acta since-
ra et genuina magis elucescant.
Camuzati
6 Notationes subjunctx non sunt, quod ipsas su- plebe, neque in doraura ipsius regis.
observatio.
pervacaneas omnino censuerim ad ea explananda,
invicem praestabat. Tunc Aneilla Christi ingressa
in cubiculum, orationi etjejuniis vacare coepit,
maximasque gratias agere Deo die noctuque, qui
eam dignam habuit respicere positam in captivi-
tate, uttantam gratiam inveniret in conspectu
domini Claudii iraperatoris, pro quo tam devote
Dominum supplicabat, ut nihil mali evenisset in
2 Cumque hoc ageretur, contigit post paucum et precibus

qux meri ornahis gratia a compilatore inventa vi- tempus, ut ad bellum iret imperator Claudius uvaL
j
dentur : ast ea prietermittenda non fuere, quee de contra suos adversarios. Et antequam proficisce-
aliquali ejus superstite apud Tricassinos veneratione retur, vocavit Juliara ancillam Dei, et dixit ad
suggent Camuzatus, martyrii tempus cum Baronio eam : Roga pro me Dominum tuum, ut sanus re-
anno cclxxv adscribens, quo tempore Aurelianus vertar de inimicis meis triumphans ; et ego te
lmperator Tricassibus agebat. Communis autem amplis honoribus ditabo. Castissima Dei Julia,
hujus regionis hominum animos pervasit opinio dixit ad eum Perge securus, domine meus, ego
:

(wquit) ipsam Virginem una cum Claudio et ejus enim orabo Dominum meum et sanus reverteris.
sociis prope urbem
Tricassinam securi percussam At ille audito sermone Ancillae Dei pervenit ad ,

et capite plexam fuisse,

non procul ab eo loco ubi adversarios suos nocte, et percussit eos usque ad
hodie visitur puteus, camorata testudine, in sa- internecionem. Sed cum triumphasset de iis, re-
celli speciem conformata coopertus, in cujus versus in doraum suam cum magna gloria ma-
gnosque
 : : ;
:

134 ACTA S. JULLE ET SOCIORUM MARTYRUM.

EX EDITIS. gnosque ei apponens honores , ut dominam illam oculi ministrorum carnificura, et clamantes dice-
adoravit, non ut ancillam. Intellexit enim quod bant : Adjuvaeos, Julia. Et cum obcaecati fuissent
per ejus orationes Dominus salvare illum digna- qui eam caedebant, alii ministri venerunt, ut

tus est. Quoniam longum est omnia enarrare per nervis crudis eam attraherent, et non potuerunt.

ordinem rerum gestarura, ego si possum pauca Quod cum vidisset impiissimus Aurelianus, san-

de pluribus dicere curabo. Quotiescumque Clau- ctissiraam Virginem in sua constantia permanere,
dius imperator ad bellum pergeret, omnibus ini- dixit ad eam : Sacrifica diis, aut certe si non sa-

micis suis prostratis in Dei nomine, victor rever- crificaveris, hodie gladio morieris. B. Julia re-

tebatur : quia Dominus noster Jesus Christus per spondit : Ego parata sum pro nomine Domini mei
orationem B. Juliae ancillae suae hoc illi praestabat. Jesu Christi mori, qui me vocare dignatus est
Monila in
3 Cum vero complesset ibi Julia annos viginti ut completo certamine, accipiam coronam vitae
visione, cum
Claudio Tre- et octo, Dominus dicens
in visu apparuit ei ;
meae. Tunc imperator, data sententia, jussit eam
cas redit;
Exurge, inquit, Julia, quia non amplius oportet decollari.

te hic manere; sed revertere ad urbem quae vo- 5 Cumque haec audisset Claudius in Ancillaru codemqu
fuisse, offerens [se] imperatori, dixit iitppLicu
catur Trecassis, unde capta es, quoniam oportet Dei gesta al-

te ibidem coronam martvrii accipere. Sancta vero Et me cum ea jube interfici, quia domina mea dius

Julia exsurgens prima luce , exultans et laudans est. Imperator autem interrogavit quis esset? At

et adorans Dominum laetabatur, quod vidisset ille respondens, dixit Ego sum Claudius impe-
:

visionem hoc jubentem, ut ad civitatem suam rator, qui in captivitate eam duxi quando con- j

remearet magis autem confortabatur, quoniam

j
tra Romanos pugnavi. Nam multa mihi Deus
ad gloriam et laudem Christi martyrium suscipere ipsius per eam praestitit bona quam ego per :

promeruisset, dicens Quia si ibidem cursum : annos viginti venerando servavi. Sed cum
et octo

meum habeo complere, ad coronam martyrii vo- Deus ipsius apparuisset ei nocte per somnium, ut
cor. Accessit ergo S. Julia ad Claudium impera- acciperet coronam martyrii, dixit mihi Noli me :

torem, dixitque ad eum : Sic enim dignatus est retinere, domine mi, sed fac diraitti me ut eam
revelare mihi Dominus meus Jesus Christus, cui ad urbemTricassinam, ubi Deus meus dignabitur
servio in corpore, et in spiritu meo immaculato, dare mihi coronam. Ego vero dixi ei : Non vades
ut revertar Trecassim, quia ibidem me oportet nisi eam tecum. Et ipsa Sancta dixit mihi : Re-
coronam martyrii accipere. Vide ergo, imperator, linque possessionem tuam et da pauperibus, et
ne velis me hic retinere, et graveris. Claudius veni mecum, ut accipias coronam vitae aeternae.
imperator dixit ad S. Juliam : Tu hinc vadis, me Ego vero, relictis omnibus pro nomine Domini ,

cui relinquis ? Non expedit mihi, ut vadas, nam mei Jesu Christi profectus sum cum ea usque
,

venient adversarii mei, a quibus per oratio- huc. Imperator autem Aurelianus haec audiens,
nem tuam liberare me solebas, et occident me. dixit ei Christianus non es quomodo potes in
:
;

Ideo quae mea sunt derelinquens, vadam tecum. nomine ipsius mori? Respondens autem Claudius
Sancta vero Julia dixit ei : Relinque omnia bona imperator dixit Credo, si pro nomine Dei mei
:

tua et veni mecum ; credo quippe in Dominum Jesu Christi sanguinem meum fudero, vere Chri-
meum, quod sibi acceptabilem te faciet, gregique stianus ero. Nec ante conspectum magnae divi-
tuo *
cum audisset haec, derelin-
sancto. At ille nitatis suae,B. Juliae martyris suae meritis, me
quens domum suam, cum uxore et flliis, aurum, faciet alienum. Imperator Aurelianus audiens
argentum, possessiones multas et infinitas, pro- haec, data sententia, jussit eum gladio percuti
fectus est cum Ancilla Dei, non ut alienigena, extra muros urbisTricassinae, ubi gloriosa virgo
sed ut domesticus Sanctorum, non ut barbarus, Julia a Domino meruit accipere palmam xn Ka-
sed ut fidelis Christianus. Non ut lupus, sed ut lendas Augusti.
ovis Christi iter cum Ancilla Dei carpit ; et utrique 6 Quod cum regressus fuisset imperator in el ost ipsm»
i

viyintl alii.
properant in fines Trecassis. Ingressi sunt vero praetorium suum, oblati sunt ei alii viginti ; et
F
civitatem persecutionis tempore. haec nomina eorum Justa, Jocunda, Ternus,
:

capitnr, et 4 Sancta vero Julia hoc agebat ut religiosis, Antonius, Herenus, Theodorus, Dionysius, Ap-
ctecollatur
qui retrusi erant in carcerem, pro nomine Domi- pollonius,Appamia, Pionicus, Custion, Papyras,
ni Jesu Christi palam se ostenderet, ut a militi- Saturius, et socii eorum, quorum nomina scripta
bus percuteretur. Post non multum vero tempo- sunt in libro Christi et Agni. Sed similiter ipsi
ris comprehensa est S. Julia, et ducta est ad consummaverunt martyrium suum in pace, se-
Caesarem. Cumque oblata esset Elidio praefecto, pultique sunt in supradicto loco, in quo Julia
dixit ad eam Tu Christum adoras quem dicis te
:
virgo passa est et sepulta. Acceperunt igitur
habere sponsum ? Sancta vero Julia respondit coronam vitae apud Dominum nostrum Jesum
Ego Christum Dominum meum confiteor nam Christum confessione nominis sui
:
quia ipse :

daemones immundos non adoro. Tunc prasfectus dare dignatus est vitam aeternam honor , cui est
dixit militibus Ite et extendite eam ad trocleas,
:
et gloria, virtus etimperium sempiternum, laus
et carbones ignitos supra dorsum ejus ponite. et potestas cum Deo Patre, almoque et vivifico
Cumque extensa fuisset B. Julia, excaecati sunt Spiritu, in secula seculorum. Araen.

DE
 ,

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 135

DE SS. VICTORE, ALEXANDRO, LONGINO,

FELICIANO MARTYRIBUS, ET FORSAN DEUTHERIO

VEL ELEUTIIERIO.

MASSILIvE IN GALLIA. g. c.

aram, in qua sacrificaret, et eam nec respicere

sustinens, de manu sacerdotis calce excussisset,
COMMENTARIUS PILEVIUS. pedem ei prsses jussitincidi. Ad ultimum in con-
fessione persistens, missus est in molam pisto-

numerus. riam, in qua sparsum granum vertigine animalis

§ I. Sanctorum cultus et
macerari solet : itaque ita contritus martyrium
consummavit. Passi sunt cum eo tres milites :

plurimos sanctos Martyres, Victoris no- Alexander, Felicianus et Longinus, qui dum
B Inter
CinCA FINEM tnine insignitos, illustris plane est Victor eum nocturno silentio in carcere custodirent , visi- E
SECULI III, Massiliensis, quemamarlyriipaisestrasic vuU tantibus illum angelis sanctis, tanto claritatisful-
ADT INITIO
SECULl IV. go cognominatum existimo : is enim Massiliae gore obstupefacti, atque ad ejus genua provoluti,
(hxc est antiqua et celebris Galliarum civitas, credentes in Christum, nocte eadem in mari ba-
Apud anti-
quos Marty- Rlwdanum inter et Alpes ad mare Mediterraneum ptizati sunt ; et sequenti die ante consummatio-
roloqos notus
est S. Victor sita) gloriosam martyrii palmam adeptus est, ibidem- nem beati Martyris gladio jugulati. Puer quoque
Massiliensis
que solenni ritu colitur xxi Julii cum sociis, quam- Deutherius, qui dum ad sepulcrum ejus oraret,
vis illi non eodem die ad Ccelites migraverint. Ve- emisit et spiritum. Videtur Ado hic in compen-

nantius Fortunatus lib. 8 carm. 4 inter alios San- dium redegisse Acta, quee nos infra examinabimus.

ctos de Victore nostro meminit hoc pentametro : 3 Rabanus certe aliud Actorum exemplar pree et Rabanus,

oculis habuit, cum S. Victorera martyrem, quem

Massilia Victor martyr ab urbe venit. alia Acta militem fuisse affirmant, nominet episco-
pum Massiliensem : sic enim in sno Martyrologio
Omnia Martyrologia, tum antiqua tum recentiora, ad hunc diem scribit : Eodem die passio est Vi-
annuam horum Sanctorum memoriam hac die cele- ctoris, Massiliensis episcopi, qui sub Diocletiano
brant,ex quibus aliquaexhibuisse sufficiet. Hierony- et Maximiano iraperatoribus propter fidem Chri-
miana, a Florentinio edita, sic habent : EtinGallia stiper Arterium praesidem trucidatus est simul
Massilia natalis sanctorum Victoris, Alexandri, cum militibus Eleutherio ( Petrus de Natalibus
Dotheri, Feliciani et Longini. Vetus Martyrolo- eodem nomine appellat puerum, de quo supra AdoJ
gium Romanum de solo Victore ita breviter memi- Feliciano et Alexandro nam cum memoratus :

nit: Massiliae Victoris martyris. Usuardus eumdem episcopus praedictis militibus ad custodiendum
cum tribus sociis commemorat : In Galliis civitate in carcerem traditus esset, ibi angelica visione

Massilia?, natalis sancti Victoris qui cum esset visitatus est. Unde ipsi custodes videntes ibi lu-
;

miles, et nec militare, nec idolis sacrificare vel- men splendidum, cadentes ad beati Victoris ge-
let, primo in carcerem trusus, ibique ab angelis nua, remedium ab eo implorant quos cum san- ; F
visitatus, deinde variis excruciatus pcenis, novis- ctus episcopus baptizasset, et ipsi in confessione
sime contritus in mola pistoria, martyrium con- nominis Christi usque in finem perseverassent,
summavit. Passi sunt cum eo tres milites, Alex- martyrio coronati sunt. Similiter et episcopus
ander, Felicianuset Longinus. Marlyrologium Ro- jussu imperatoris decollatus est. Deinde subnectit

manum, quo hodiedum utimur, pene iisdem verbis clausulam de subita Maximiani tyranni punitione.
hos Martyres annuntiat, et Usuardi exemplo omit- et morte paulo post subsecuta, quam viri eruditi

tit Deutherium de quo postea pluribus agemus.

, merito rejiciunt. Inter alios Ruinartius in Admoni-
eumque me- 2 Usuardum prxcesserat Ado, qui xn Kalen- tione prxvia ad hanc passionem de ista nairatione
morant Ado,
das Augusti S. Victorem sequenti exornat elogio : ita judicat : Ceterum non est id, quod
veri simile
Eodem die in Galliis, civitate Massilia, natalis Rabanus in Martyrologio commemorat, Maxi-
sancti Victoris, qui persecutione Diocletiani et mianum scilicet post Victoris mortem dsemonum
Maximiani, cum esset miles, etnec militare, nec infestatione tortum fuisse , ac quinto post die
idolis sacrificare vellet, primum a tribuno suo putredinis squalore decoctum et vermibus bul-
Asterio in carcerem trusus, sed omni nocte ad lientem semetipsum strangulasse. Certiora enim
consolandos et visitandos infirmos ab angelo habemus de Maximiani morte argumenta ;... sed
eductus est. Deindejussu Eutychii praefecti, re- et in hoc quoque erravit Rabanus, quod Victorem
tortis brachiis, loris subtilibus ligatus, et pedibus Massiliensium episcopum fuisse existimarit.
fune contrictus, per mediam tractus est civita- 4 hactenus relatis Martyrologiis suboritur <•.> qnorttm
Ex aliortimqut
tem. Post hsec fustibus crudelissime csesus ac dubium, an S. Victori tres vel quatuor martijrii, (HversQ nar-
aut saltem cultus, socii adjumjendi sint ; Hierony- ratione
ori-
suspensus et taureis cruciatus, cum exhibuissent
titr duttium
miana
 ,

136 DE SS. VICTORE ET SOCIIS MARTYRIBUS.

auctore miana enim Mnrtyrologia ipsi quatuor socios, atquc fusus, natandi adminiculo pelago porti tenera D
G. C. inter eos Dotherum addunt ; Usuardus vcro et Iw- membra transmeaturus committere non dubita-
diernum Martijrologium Romanum lantum tres re- vit : quique spiritu Dei gubernante, ad littus
censent ; Ado autem trihus militibus subjungit Deu- maris perductus, et dolore ac maceratione na-
therium puerum, qui ad S. Victoris tumulum in tandi, seu imbecillilate corporis attritus, dum se
orationc cxspiraverit Rabanus denique tantum trcs
; ad monumentum patris pia animi contritione
cnumcrat, omissoque Longino, pucrum Deutherium defigit, emisit spiritum. Ctim patre tamen mar-
in militcm Eleutherium transformat. Antiquus tyrio copulatur, ut dignus martyrio fieret , qui
noster codex Molsheimensis asserit, quod tribus mi- exstitit pietate carissimus. Non placet mihi hxc
litibus Deutherio, Feliciano, et Alexandro san- pueri natatio, nescio qnorsum suscepta, quamvis co-
ctus Victor in baptismi gratia pater cxstitcrit. dex noster Molslieiniensis, signatus P. Ms. 20
En nodum undique implexum ; at videamus, utrum suppresso patris ct nalatoris nomine, eamdem sia
aliunde solvi non possit. Imprimis Acta a Bosqueto narret 130 Nec illud
fol. : si- miraculum omnino
ac Ruinartio edita, et Mss. a nobis edenda, quse lendum est, parvulum filium de utero matris
passim sinceriora et antiquiora putantur, dumtaxat amore Christi jam baptismatis unda perfusum,
tres milites cum S. Victore passos memorant, et de etc. Codex noster Fuldcnsis Q. Ms. 6 rem adhuc

Deutherio vcl Eleutherio non meminerunt. De eo magis implicat, ita enim habet fol. 11 verso Nec :

etiam tacent varia Breviaria Oallica, qux die xxi illud miraculum omnino silendum est, parvulum
Julii festum S. Victoris Officio ecclcsiastico cele- filium Deuteri beati martyris, amore Christi jam
brant, nempc: Lexoviense anni 1624, Rothomagense baptismatis unda perfusum natandi adminiculo,
anni 1627, Parisiense anni 1680, et forte plura ctc. Ecce unde aliguid lucis speraveram, majores
alia, quse jam operosius quxrere non vacat. Contra tenebrx affunduntur.
B vcro Ofpcia propria Massiliensia, anno 1633 et 6 Petrus de Natalibus in Catalogo Sa7ictorum et unius

1662 impressa, S. Deutherium in Lcctionibus pro- lib.6, cap. 122 hunc puerum vocat Eleutherium
m "j^™-
priis et ipsa Collecta exprimunt; sed quem anno (Rabanus supra eo nomine appellat unum ex tribus
1633, ut custodem a S. Victore conversum, colue- militibus) et tale texit Actorum compendium : Vi-
rant, eum anno 1662 ut puerum, in oratione sancte ctor martyr cum sociis suis sub Maximiano im-
mortuum, venerantur. Habe utriusque Breviarii peratore in civitate Massilia passus est. Qui Ma-
verba. In antiquiori Officio ita legitur : Beatus ximianus, perfecta caede martyrum Thebaeorum
Victor in carcerem detruditur, ubi ccelesti in civitate Sedunensi, Massiliam devenit, Victo-
lumine circumfusus custodes suos, Alexandrum, remque militem, eidem de Christianitate dela-
Felicianum, et Longinum, et Deuterium ad Chri- tum, quem sacrificare nolen-
comprehendit :

sti fidem convertit. In altero autem post narratum tem funibus per totam urbem distractum Asterio
S. Victoris et trium militum martijrium hsec ha- praefecto puniendum tradidit qui ipsum dudum :

bentur : Eodem die, Deutherius puer ad illius in patibulo afflictum in carcerem trudi jussit, ubi
sepulcrum orans in ipso orationis impetu inno- sanctus Victor ccelesti lumine et angelica visita-
centem animam efflavit, et ei corpore consepul- tione confortatus est. Quae cum vidissent tres mi-
tus est, cujus charitatis spiritum infans viriliter lites eum custodientes, id est Alexander, Longi-
hauserat. Hinc etiam Collecta mutata est, prior nus et Felicianus, conversi sunt ad Christum :

enim recitabatur hoc modo Omnipotens sempi- : quos in confessione fidei imperator decollari
terne Deus, mundi creator et rector, qui beatos mandavit. Praefectus vero Victorem equuleo sus-
martyres tuos Victorem, Faslicianum, Alexan- pensum, et fustibus ac nervis cassum, iterum in
drum, atque Longinum, nec non et Deuterium custodia reposuit. Sed post triduum inde eductus
ad nominis tui gloriam consecrare voluisti statuam Jovis, sibi oblatam, ut ei thura incende-
exaudi populum tuum, cum sanctorum tuorum ret,pede evertit cui pes ille statim praeciditur.
;

C tibi patrocinio supplicantem, ut ad pacis donum Deinde mole molendini suppositus crudeliter F
proficiat, et fidei charitatisqueaugmento replea- conteritur ; verum post paululum machina ipsa
tur. Per, etc. Posterior oratio anni 1662 concipi- divinitus dissipata, dum adhuc Martyr Domini
tur his verbis Exaudi, Doraine, populum tuum,
:
aliquantulum palpitaret, gladio caedente vere vi-
cumsanctorummartyrum tuorum Victoris, Alex- ctor ac triumphator efficitur. Nam et eodem in-
andri, Faeliciani, Longini, et Deutherii pueri stanti vox de ccelo audita est Vicisti, Victor :

confessoris tui patrocinio supplicantem, ut et beate. Corpora vero sanctorum Martyrum jussu
temporalis vits nobis tribuas pace gaudere, et Caesaris in pelago projecta, angelis ministranti-
aeternfe reperire subsidium. Per Dominum, etc.
bus, ad oppositum littus enatantia devecta sunt,
5 Ex his quidem constat, Massilix quemdam
socwrum, et a Christianis sepulta. Ad quorum tumulum dum
Deutherium coli, ui sanctum; sed ob diversam Ra- puer, Eleutherius nomine, Christianus persecu-
bani et Adonis sententiam, ac Massiliensis Officii tionem fugiens declinasset, orans emisit spiritum,
mutationem necdum liquet, qualis hic Deutherius eisdem Sanctis sepultura sociatus. Similem pas-
fuerit, aut qua occasione morlem obierit. Tentemus sionis synopsin habet quoddam Ms. Ultrajectinum
igitur, an ex Actis quibusdam Mss., aliisve monu- et Vincentius Bellovacensis in speculo Historiali
mentis certiorem notitiam possimus eruere. Isaacus
lib. 12, cap. 7 ; sed in iis de Eleutherio vel Deu-
Vossius, serenissimse reginx Suecix bibliothecarius,
terio nullum fit verbum. Cum igitur de hoc Sancto
membraneo Acta S. Victoris mar-
habuil in codice
tam diversa et incerta tradantur, ad illius nomen in
quorum nos ecgraphum servamus, in quibus
lyris,
titulo dubitalionis signum forsan addidi. Nunc de
adrem nostram leguntur scquentia Nec illud mi- :
sanctorum Martyrum, ac prxsertim sancti Victoris
raculum omnino reticendum quod parvulus est,
reliquiis sermonem instituam.
filius Longini.beatissimi martyris, Deuteriusno-

mine, amore Christi jam baptismatis unda per-

§11.
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 137

bem , iterum succedente morbo , qui redierant Al CTORE

G. C.
sunt defuncti ; sed et multis vicibus dfinceps ab
e Sancti Victoris reliquiae variis locis hoc interitu gravata est. Imo eadem urbs a paucis
]i
annis contagioso morbo iterum afflicta est, qua occa-
honoratae.
sione illustrissimus ac reverendissimus Dominus
Henricus Xaverius de Behunce, quianno 1710 di-
Massiliae monasterium, quod a gnissimus Massiliensium episcopus consecratus fue-
Tcstimo-
Antiquissimum
et originem suam de- rat, ardentissimx erga gregem suum caritati frazna
„ium om°- S. Victore nomen gerit,
rilTuronen- Cassiano, conservat hactenus pre- laxavit, et prazsenli mortis periculo se assidue ac in-
bet celebri Joanni
sis
sanctorum Martyrum nostrorum exuvias, quo- trepide exponens exercuit zelum vere Xaverianum,
tiosas
deaurata capsa; caputautem S. Vic- quem omnis posteritas merilis laudibus extollet, et
rum ossa tegit
lipsanotheca, gemmis ornata, munificus laborum remunerator Deus aeterna, ut
toris includit argentea
Guesnayus noster in suo Cassiano illustrato certo confidimus, gloria compensabit.
guam
lib. 2, cap. 22, § 1, num. 5 ita describit: Ad si- 9 Etiamsi Massilia semper studiose pretiosas S. qu<e urbi
Cnnstantino •
nistrum majoris ara? latus in amplo satis
armario Victoris reliquias conservaverit, non tamen ita fuit polilaiia.

martyris caput, ex auro argentoque avara, quin aliis eas communicando gloriam et cul-
S. Victoris
prominens tum sancti Martyris sui per varias provincias pro-
duos inter angelos argenteos inauratos
pectorale illi ex auro solido, lapillis pagarit. Ac primo quidem quasdam hujus Martyris
asservatur ;

eleganter distincto ; collum etiam pretiosis orna- exuvias Constantinopoli prope portam auream in aede
argentea incurvata, leun- sacra S. Victoris, quam Joannes Comnenus impe-
tum monilibus basis ; ei

gryphisque totidem deauratis imposita, rator azdificavit, honoratas fuisse discimus ex du-
culis octo

cum insignibus Urbani V Pontificis Maximi, est- plici epistola. quam Cangius in sua Constantinopoli

4, cap. 7, pag. 140 quam-

que inusitatse adeo magnitudinis, ut quingentas Christiana lib. refert,

ad has re- que ex Martyrologio Canonicorum S. Victoris Pa-

libras facile pendat. Quantus vero olim
se

hominum concursus, et quam crebra risiensis descripsisse testatur. Prioris hic est tenor :
liquias fieret
Venerabili fratri domno Petro Canonico S. Mar-
patrarentur miracula, memorix prodidit Gregorius
Trecensis, Frater Joannes Pict, canonicus
Turonensis lib. 1. De Gloria Martyrum cap. 77, tini

ubi in editione Ruinartiana col. 807 ita loquitur : S. Victoris Parisiensis salutem. Intinro cordis

Est et ad sepulcrum sancti Victoris Massiliensis affectu vestrse supplico Fraternitati, ut certitu-

martyris mira virtus. Nam cum saepius ad eum dinem illam, quam vos de capite beati Victoris

accedentes infirmi sanentur reliqui, energumeni Massiliensis meministis habere, insinuare digne-

tamen multum se considentes, et Martyrem decla- mini. Petrus autem, qui Garnero episcopo Trecensi

mantes, ejectis daemonibus, liberantur. Aureliani
autem patricii servus a dsemonio correptus, do-
lendo exitu cruciabatur, ita ut plerumque pro-
priis se morsibus laceraret
in Orientem profecto erat a sacris, huic epistolae ita
respondet: Frater Petrus, Fratri Joanni. Hoc vo-
bis de certitudine capitis beati Victoris insinuo,
quod imperator Constantinopolitanus Calojo-
; sed adductus ad basi- ,

hannes nomine, tertius, ante Emanuel, volens

licamSancti,cum se exuri ejus virtute fateretur,
debacclians per totam sedem, die tertia mundatus fundare quamdam ecclesiam in honore beati Vic-

abscessit. Qui in tantum fidei merito roboratus toris Massiliensis, misitnobilem quemdam virum

est, ut deinceps humiliatis capillis, abbatis sorti- ad civitatem Massiliensem cum pretiosis muneri-
tus ordinem, monasterio uni prasponeretur, bus ac reliquiis plurimorumSanctorum, insinuans
de Massilien- 8 Idem Gregorius in Historia Francorum lib. 9. domino Massiliensi, ut remuneratione praedicto-
sibus S. Vi-
cap. 22 narrat, quomodo seculo sexto patrocinium rum munerum aliquid de corpore beati Victoris
ctaris rcli-
quiis, S. Victoris imploralum fuerit, quando Massilise sibi mittere dignaretur. Qui satisfaciens ejus pe-
dira pestis exorta erat : Massiliensis urbs, inquit, titioni, misit imperatori magnam partem capitis

contagio pessimo aegrota, quanta sustinuerit, al- prsfati Martyris; et per nuntios parte
sic, illa

tius replicare placuit. His enim diebus Theodorus recepta, fundavit ecclesiam in honore beati Vic-
episcopus ad regem abierat, quasi aliquid contra toris in Constantinopolitana urbe infra muros,

Nicetium patricium suggesturus. Sed cum a rege non longe a portis aureis. Urbe autem subjugata,
Childederto minime de hac causa fuisset auditus, dominus Garnerus episcopus Trecensis, cujus ego
ad propria redire disposuit. Interea navis ab Hi- Petrus eram capellanus, accessit ad ecclesiam
spania una cum negotio solito adportum ejus ad- beati Victoris, in qua erat conventus monacho-
pulsa est, quaj hujus morbi fomitem nequiter de- rum. Assumpsit autem idem episcopus ab eadem
ferebat : de qua cum multi civiunl diversa mer- ecclesia caput beati Victoris, pretioso vase repo-
carentur, una confestim domus, in qua octo ani- situm cum Sanctorum. Ego vero
aliis reliquiis

mte erant, hoc contagio interfectis habitatoribus, Petrus ab eodem episcopo, domino meo; pro ser-
vitio quod ei impenderam, postulavi. ut
partem
relicta est vacua. Nec statim hoc incendium luis

per domos spargitur totas sed interrupto certi ;

illam capitis sancti Victoris conferre mihi digna-
temporis spatio, ac velut in segetem fiamma ac- retur : qui petitioni mese satisfaciens, litteras si-
censa,urbem totam morbi incendio conflagravit. gilli sui munimine impressas, et aliorum episco-
Episcopus tamen urbis accessit ad locum, et se porum, qui erant in civitate prsedicta, in testi-

infra basilicaa sancti Victoris septa continuit cum monium illius partis capitis et aliarum reliquia-

paucis, qui tunc cum ipso remanserant, ibique rum, mecum in Galliam reportavi. Deraum vero
per totam urbis stragem orationibus ac vigiliis partem illam sanctissimi capitis Victoris beatis-
vacans, Domini misericordiam exorabat, ut tan- simi dedi magistro Petro de Corbolio, tunc Seno-
dem cessante interitu, populo liceret in pace nensi archiepiscopo. Idem vero archiepiscopus
quiescere. Cessante vero hac plaga mensibus magnam contulit portionem illius partis capitis
duobus, cum jam populus securus redisset ad ur- ecclesia? beati Victoris prece domini Johannis

21 Teu-
Tomus v Julii.
 138 DE SS. VICTORE ET SOCIIS MARTYRIBUS.
AiicTORB Teutonii, tunc ejusdem ecelesiae abbatis. Susce- princeps Salernensis, Montis sancti angeli domi- d
G. C. pimus autem eamdem portionem sanctissimi ca- nus, universis praesentes litteras inspecturis sa-
pitis cum processione et gaudio pridie Idus Apri- lutem in Domino. Noveritis, quod cum propter
lis. Gerardus du Bois in Historia ecclesix Pari- devotionem quam ad sacratissimum Christi
,

siensis tom. 2, pag. 296 scribitjieec sacra lipsana a martyrem beatum Victorem Massiliensem habui-
Parisiensibus Victorinis anno 1210 honorifice sus- mus et habemus irapetraverimus a viris religio-
;

cepta esse. sis domino Joanne abbate et conventu monasterii

et Parisicnsi 10 Parisiense S. Victoris camobium jam antea S. Victoris Massiliensis praedieti , de reliquiis
5
acceperal quasdam ejusdem sancti Martyris reliquias, praefatiMartyris portionem aliquam nobis dari
cojnobio" ;

nempe dum anno \\\5 uterque Hugo cmtui Victorino quas reliquias ad majorem certitudinem de ipso
nomen dedit. Laudatus Gerardus du Bois lib. 12. sacratissimo corpore accepiraus manu
nostra. Nos
Historiee ecclesiee Parisiensis cap. 8, mim. 3, hanc de praedictis reliquiis juncturam unam
hostris

rem ex annalibus Viclorinis ita narrat : Ambo monasterio S. Victoris Parisiensis donavimus ad
(nempe Hugo senior ac jnnior) ut opinor per spe- honorem beatissimi Martyris supradicti. In cujus
ciemRomam proficiscendi, e patria exeunt; dein- rei testimonium sigillum nostrum praesentibus
de Massiliam veniunt, memoresque propositi, litterisduximus apponendum. Datum Parisiis an-
basilicam sancti Victoris ad persolvenda Deo vota no Domini mcclxxxiii mense Julio. Dein Picar-
ingrediuntur, obtinentque a Massiliensibus mo- dus e.xacte describit sigillum, quod etiamnum pendet
nachis reliquias sancti Victoris martyris, dentem exmembrana hujus diplomatis, et in archivo Victo-
scilicet et scapulam, et tamquam opimis onusti rino conservatur.
spoliis Parisios advolant, ossaque sancta ad fami- 12 Ojficia propria cocnobii Parisiensis, in qnibus
j/bitolemi-
liam Victorinam deferunt, seque suumque nomen festutn S. Victoris solenniter cum Octava celebra- ler >">norm-
tur
B collegio canonicorum inscribi poscunt. Gratus tur, die terlia infra Octavam recolunt sub ritu du-
g
eorum fuit adventus Victorinis, et anniversaria plici memoriam insignium reliquiarum hoc modo :

dies susceptionis reliquiarum die xvn Junii apud Lectio iv. Alacri devotione, charissimi, diem
Victorinos colitur. Joannes Picardus canonicus hodiernum recolamus, quo ccelestis providen-
Sanvictorinus in commentario ad Passionem S. Vic- tia ecclesiam nostram dextro pede beatissimi

toris, quem manuscriptum habemus, hanc narratio- Victoris martyris, patroni nostri (quo idolum
nem confirmat, testaturque, in Rituali ejusdem cm- Jovis in terram dejecerat) insignivit. Ipsum si-
nohii ad diem xvn Junii preescribi sequentia : Hac quidem sacratissimum pedem nobis donavit illu-
die legitur Missa matutinalis pro magistro Hu- strissimus princeps Joannes dux Bituriae regis
gone, cujus studio et labore, Deo cooperante, re- Francorum christianissimi Joannis filius, quem
liquias S. Victoris nobis ad urbe Massilia allatas per varias manus habuerat a sanctissimo Papa
amplectimur. Adamus, qui seculo xn in eadem domo Urbano quinto, prius abbate sancti Victoris
Mas-
Victorina obiit, inter alia pia carmina ad perpetuam quando ejusdem sacratissimi Martyris
siliensis,

hujus susceptionis memoriam composuit hijmnum, corpus de veteri capsa in novam transtulit anno
quem Picardus in commentario jam citato ita exhi- Christi circiter millesimo trecentesimo sexage-
bet : Ex radice charitatis, ex affectu pietatis, simo. In hoc autem pede naturae omnino vis est
psallat haec ecclesia. Psallat corde, psallat ore, illata : nam cum mille trecenti et amplius anni
et exultet in Victore Victoris familia. Parsipsius fluxerint, quo a corpore praecisus est, tamen il-

nobis data, per fideles est allata ex urbe Massi- lius partes sunt adhuc ita naturali ordine sitae,
lia ; cujus prius spiritali, nunc ipsius corporali solidae, et cute integra tectae, ut a corruptione
fruiraur praesentia. Haec est summa gaudiorum : cernatur illaesus. Lectio v. In hunc quoque diem
dilatemus aniraorum ipsa penetralia. Martyris memoriam referimus aliarum reliquiarum ejus-
reliquiae laudis et laetitise nobis sunt materiae. Vi- dem gloriosi Martyris, de quibus ex Necrologio
C ctor miles triumphalis, Christi martyr specialis, nostro haec excerpsimus. Venerabilis et discretus F
nos a mundi serva malis, ne nos amor mundialis vir Joannes a Pignu, Prior S. Martini a Campis,
mergat in fiagitia. Ne permittas spe frustari, et postmodum abbas Cluniacensis, partem brachii
quibus potes suffragari, fac nos Christo prae- sancti Victoris martyris supplici prece nobis ira-
sentari, ut hunc tecum comtemplari possimus in petravit a domino Papa Urbano quinto, dum
gloria. Massiliae translationem faceret corporis ejusdem
communira- 11 Deinde anno 1203 ad sacrum ejusdem eccle- sancti Victoris. Hanc reliquiam per episcopos,
ts fuerunt.
siee thesaurum nova accessio facta est, quam Gerar- et testes fide dignos idera dominus Urbanus per
dus du Bois tomo 2 laudati operis pag. 585, ita eumdem dominum Joannem nobis transmisit,
memorat : Anno mcclxxxiii Carolus princeps Sa- pro qua veneranter operienda idem dominus a
lernitanus filius Caroli regis Sieiliae, post imma- Pignu dedit nobis viginti francos auri. Dominus
nem illam caedem Francorum, quam Panormi- quoque Petrus a Tienvilla, cantor ecclesias sancti
tani in Sicilia perpetraverant , venit Parisios, Aniani Aurelianensis, dedit nobis in pluribus
attulitquesecum reliquias sancti Victoris, quas parvis fracturis quamdam particulam capitis san-
acceperat a Joanne abbate sancti Victoris Mas- cti Victoris martyris, quam penes se propter hoc
siliensis, quas tradidit ecelesiae Victorinae Pa- specialiter retinuit, quando dictum caput vene-
risiis Tunc subdit, exstare apud Victorinos ipsas randum (quod in ecclesia sancti Aniani honori-
Caroli litteras, qux mense Julio ejusdem anni Pa- fice conservatur) de veteri vasculo in novura
risiis hac super re scriptx fuerunt; sed cum eas vasculum argenteum fuit translatum, videlicet
omiserit, nos ex Picardo proferimus anthenticum anno Domini millesimo trecentesimo quinquage-
hujus donationis inslrumenlum, quod ita. habet
Ca- :
simo primo, in die solennitatis ipsius sancti Vi-
rolus primogenitus illustris regis Hierusalera, ctoris.

13
 :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 139

Eadem Officia propria, qux ab Antverpien- brachiorum raentique ejusdera portionibus, in- AIXTOKB
A 13
monialibus mihi perhumaniter super annulo buccinaque, cujus cuspidem ad sur- G. C.
et
miracu- sibus S. Victoris
tuin ad eas
communicata fuerunt, in die Octava quoddam mi- ditatem tollendam plurimum facfre testatur co-
palratin» m
Victoris reliquias pa- lor genuinus ex creberrimo mutatus attactu.
Ojficio pro- raculum, ad Parisienses S.
prio narra- Lectio vi. Tam prae- Eodem plane die, quam nos et Massilienses san-
tur-
tratum, narrant his verbis :
quam quoniam mirificavit
posteri scitote cti Victoris agunt eirivbuov, scilicet xxi Julii,
sentes
Dominus sanctum suum Martyrem post antiqua, eamdemque precationis usurpant formulam.

plurima leguntur, miracula in terra et in 15 Nonnulla S. Victoris ossa in Belgium no- Flandriam,
quse
mari ad invocationem ipsius divina virtute pa- slrum allata sunt, ut idem Picardus testatur his

et evidens mi- verbis Guilielmus Betunianus eques insignis

trata, novum faciens praeclarum
:

raculum in praesenti ecclesia, in honore ipsius parthenonem (Mayerus in Annalibus Flandrix

lib. 9 ad annum Christi 1271 moniales hujus cce-
fundata, et in ejus nomine specialiter dedicata.
nobii Victorinas appellat, de quibus Sanderus in
Anno siquidem Dominieae Incarnationis mille-

simo trecentesimo secundo, vir quidam, Garne-
rus nomine, divino sed occulto judicio tertio
Idus Januarii dum culturaa cujusdam vineae solus
operam daret subita percussione dextri brachii
ac manus motum sensumque amisit.
dextrse,
Qui cum jam quorumdam Sanctorum, sanitatis
Flandria illustrata lib. 3 rerum Iprensium cap. 2
fusius agit) excitavit in Belgio ad pontem Rorar-
di super Isaram in agro Furnensi. Sed haereti-
cus milestam ferociter impieque locum vastavit
patrum memoria, ut virgines sese receperint
Ipras. Quamobrem Margareta de Mailly (Sande-

beneficium petiturus, visitasset ecclesias, nullum rus eam de Maingni cognominat ) antistes pruden-
tamen remedium reportasset, tandem dum an- tissima litteris supplicibus datis ad R P. et D.

xius nocte sabbati vigilaret, audivit vocem hujus- Dionysium de Coulemp, nostrae Canonicse recto-
modi : Noli timere, vade ad sanctum Victorem, rem vigilantissimura, exoravit particulam brachii E
et sanaberis. Hsec ille divina revelatione moni- sanctissimi Victoris, earum nostrique patroni,

tus, fide et devotione iter arripuit, dieque con- quam lectissimus vir D. Dionysius Villerius Tor-

versionis sanctiPauli Apostoli, quae eratferia vi, nacensis canonicus et cancellarius detulit hoc

ecclesiam nostram ingressus [est], quadam ho- anno : sacrilegus enim miles, ut praemonui, an-
nesta cive Parisiensi pluribus nota comitante tiquas reliquias auro nudarat, nudatasque bar-

ipsum. Dum Fratres horae sextse preces canta- bare temerarat. Ex postremx reliquix, ni fallor,

bant, ante majus altare venit, ubi oratione fusa mihi anno 1725 a monialibus istis Victorinis, jam
deosculatisque sacris S. Victoris martyris reli- in urbe Iprensi commorantibus, ostensx fuerunt.

quiis (quas pridem venerabilis Hugo canonicus Rayssius in Hierogazophylacio Belgio pag. 368
noster e Massilia detulerat) antequam preces asseril, sacras hujus Martyris reliquias a Minoritis
inceptas Fratres percantassent, pluribus viden- Valencenensibus asservari. Valentianenses (nempe

tibus, dictorum brachii et manus sensum recu- Minoritx, de quibus agit, habent) corpus sancti

peravit et motum. Plura alia miracula collegit, et Victoris, inquit, qui Massilise in Gallia in perse-

in tres libros distinxil monachus anonymus, sed fide cutione Diocletiani et Maximiani martyrium con-
dignissimus, utpote in multis testis oculatus, quam- summavit, ex donatione Joannse comitissae Flan-
vis illius xtatem nullo modo detegere potuerim. drise et Hannoniae, Ferdinandi Lusitani conjugis.
Istam miraculorum historiam, more nostro in capita Opinor, Rayssium, homonymia deceptum, hic unum
divisam, post hunc Commentarium prxvium Actis martyrem pro altero accepisse : Gonzaga enim Mi-
subnectemus, nister generalis Ordinis S. Francisci in opere,
Aliqua ejus-
14 Nescio, unde aut quo tempore reliquix S. quod de ejusdem Ordinis origine ac progressu con-
Mar-
ctem S.
ad
tyris otsa Victoris pervenerint ad ceenobium, ejusdem sancli scripsit, parte 3 agens de provincia S. Andrex, in
Sorman- qua est Conventus Valencenensis pag. 1067 ita
niani,
Martyris nomine insignitum, quod seculo xi condi-
c tum est in Caletensi Normannix tractu, quem in- loquitur : Anno Domini mccxxxiii supradicta p
colx vulgo en Caux appcllant. Arturus in sua Neu- Comitissa deferri fecit ad templum noviter
stria pia pag. 545 de illius origine hxc scribit consecratum corpus sancti martyris Victoris,
Hic locus exordium cepit ab ecclesia, sancto pretiosissimo et ditissimo loculo inclusum. Fuit
Victori martyri inibi consecrata, ob nonnullas hic Christi martyr socius B. Mauritii ex legione
ipsius Christi Athletse asservatas reliquias ; ad Thebaeorum, qui pro Christiana fide sub Maxi-
cujus invocationem illic etiamnum complura miano imperatore in agro Sedunensi Galliae oc-
Deus operatur magnalia , et fideles impetrant cubuerunt. Eadem habet Waddingus in Annalibus
varia coelitus beneficia. Quam quidem sacram Minorum ad annum 1233 num. 43.
sedem quidam presbyter, nobili stirpe progeni- 16 Moniales, qux seculo xiii prope Antverpiam Brabmthtm
tus, nomine Tormordus, de cujus jure erat, de- habitarunt, et nunc in illa urbe degentes vulgo Vi-
dit abbatisa sanctiAudoeni Rothomagensis; as- ctorinse appellantur, seculo elapso notabiles sancti
sensu Guilielmi Nothi ducis Normannorum, et Patroni sui reliquias ex Parisiensi S. Victoria eu-
Malgerii archiepiepiscopi Rothomagensis, et Ro- nobio acceperunt. Sacras illas exuvias, qux publicx
gerii de Mortuo mari illius vici toparchae an- venerationi exponuntur propius aspexi et veneratus
,

no mxlviii. Diplomata fundationis aliaque de hoc sum, petiique authentica documenta, quibus earum
istx
loco ibidem videri possunt. Porro jam ssepe lauda- fides probaretur. Prudenles autem virgines
conscrcata. inilu
tus Picardus de eodem monasterio et S. Victoris prxter alia instrumenta, solicite

consignarunt testimonium illustrissiini episcopi Ant-

reliquiis illic honoratis hxc habet : Anno mdcv
cum sonat :
illuc religionis ergo pervenissem, contem- verpiensis, quod mihi sufficere videtitr, et sic
platus sum annosas aedes, praeclaras tamen hisce Frater Ambrosius Capello, Dei et Apostolicae
sacris Victoris nostri reliquiis, scilicet duorum sedis gratia episcopus Antverpiensis, omnibus
has
 1-10 DE SS. VICTORE ET SOCIIS MARTYRIBUS.
iucTORE has visuris salutem in Domino. Quoniam Sancto- tem Massiliam revertamur, ubi anno 1363 reli- r,

0. C. rum cum Christo regnantium relicta in terris quix S. Victoris aliorumque visitatx et recognitae el
MatttH,
reti
corpora aliasque exuvias ecclesiarum esse orna- fuerunt, ut constat cx quodanr instrumento, quod l",
i">n

menta, urbium contra hostes visibiles et invisi- R. D. Fournier, in Massiliensi S. Victoris abba- rec ognit*
""'
biles praesidia, publicae pietatis incitamenta, et tia religiosus, anno 1709 ad Janningum nostrum
recta ratione et innumeris experimentis et om- misit, ex quo excerpsi sequentia : Fuerunt reperta?
, nium seculorum sensu comprobatum est, propter- infra dictum altare reliquise S. Victoris et socio-
ea peculiari favore ac benevolentia eos comple- rum ejus in magna quantitate, prout in instru-
ctimur, qui ejuscemodi sacrum thesaurum pie mento super dicta inventione confecto contine-
asservant ac colunt, vel aliunde in nostram im- tur. Et quia videbatur, quod in reliquiis hujus-

portant dicecesim. Quarecum venerabilis domina modi non essent ossamenta corporis S. Victoris
Roosen priorissa ccenobii vallis sanctae Margare- et sociorum ejus, et in versibus dictae capsulse
tae in hac civitate nobis supplicasset, ut portiun- depictis et descriptis continebatur, quod corpus
culam capitis saneti Victoris martyris, ipsi do- B. Victoris infra dictam capsulam erat. Ideo
natam ab admodum R. D. Priore vicario regalis capsula fuit aperta, in qua fuerunt inventse, ut
abbatiae sancti Victoris Parisiensis inspicere et praefertur, reliquiae, quas sequuntur cum suis
auctoritate nostra ordinaria approbare digna- albarellis seu cartellis. Et primo fuerunt reperta
remur : Nos, quantum in Domino possumus, ossamenta corporum B. Victoris et sociorum
respondere volentes pio devotionis affectui, the- ejus in magna quantitate, prout apparent, et
cam, cui includebatur, sigillis et inscriptione sunt involuta in quatuor pannis seu saccis in
salvis existentibus, diligenter inspeximus, ac in dicta capsula repositis, et sunt etiam magnse
ea reperimus particulam capitis sancti Victoris formae, et residua ossamenta corporum dictorum
R martyris, quam dictus admodum R. D. Prior sanctorum Victoris et sociorum ejus fuerunt re- E
de consensu capituli miserat praedictae dominae perta in dicto altari, dum diruebatur. Deinde
Priorissse Roosen, uti luculenter testabatur ad- post enumeratas multorum aliorum Sanclorum reli-
junctum legale veritatis, donationis, et traditio- quias sequuntur hi versus, qui lipsanothecx inscri-
nis instrumentum. Quibus visis et debite exami- pti sunt :
natis, uti et ex aliis desuper transmissis litteris
cum constet, dictas reliquias veras et legales Serva thesaurum.qui gemmas vincit et aurum,
esse, eas et nos ut tales approbamus atque vene- Corpora Sanctorum, pia capsula.custos eorum.
rationi publicse exponi posse prassentibus decer- Corpus Victoris conservat pignus amoris.
nimus. In quorum fidem prsesentibus subscripsi- Vietor non victus, quia laetus pertulit ictus,
mus, et sigillo nostro, ac secretarii nostri signa- Cum Sanctis multis divino munere fultis
tura communiri fecimus. Antverpiae in palatio Coelo laetatur, ccelestibus associatur.
nostro episcopali die xvi Maii mdclxvii. Frater
Ambrosius Capello episcopus Antverpiensis. De Hxc de sacris exuviis dicta sufficiant, jamque di-
mandato reverendissimi domini episcopi praedicti versa Sanctorum nostrorum Acta discutiamus.
D. Van de Brul secretarius.
17 Aliaua ei usdem Martyris ossa antiquilus in
trinSper-'
venerunt, comitatu Ruscinonensi exstitisse, colligo ex epistola Diversa horum Sanctorum Acta
§ III.
Garsiae monachi Cuxanensis, circa annum 1040
examinantur.
ad OUvamepiscopum Ausonensem scripta, qux a-
pud illustrissimum Petrum de Marca in Limite Hi-
spanico a col. 1072 refertur : in ea enim preedi- Illustrissimus Bosquetus
ctus Garsias plurimas monasterii sui reliquias
fuit primus, ni fallor, Maal
enu- qui duplicia horum Martyrum Acta typis vul- " ue, °'
C merans sic habet col. 1076 Sunt reliquiae beati
:
gavit. Priora quidem et prolixiora, qux stylo so-
Victoris, qui apud Massiliam crudelissime oaisus F
luto conscripta sunt, historiis ccclesix Gallicame
ac suspensus et taureis cruciatus, et in molam
part. 2, pag. 127 inseruit; deinde sequuntur alia
pistoriam missus martyrium consummavit. Non
in fine mutila, et metro Leonino
dubito, quin etiam in aliis locis
adstricta, quz ex
mihi ignotis sacra codice Ms. bibliothecx Vaticanx
edidit. Antonius
Martyns nostri ossa honorentur. Inter illa tamen Beaugendre, monachus Benediclinus,
non numero Flaviobrigam, eadem Acta
Cantabrorum urbem, metrica Marbodo Redonensi
episcopo adscribit, et
vulgo dictam Bermeo vel juxta aliquos Bilbao, a'd
Parisiis anno 1708 ex duobus
quam corpora SS. Victoris et Alexandri per maris Mss. inter Opera
ilhus col. 1527 edidit. Ruinartius, qui prosaicam
undas enatasse, Tamayus hac die in
Martyrologio Bosqueti editionem,
Hispano fingit. Cum autem pseudo-Dextrum cum Mss.
collatam, inter Acta
huic Martyrum sincera Amstelodami iterum typis man-
fabulie non satis clare subscribere
conspiceret, poe- dari jussit, in admonitione
tam Aulum Halum, quem semper ad preevia pag. 292 de
quxlibet con- prioribus hisce Actis ita loquitur
firmanda paralum habet, statim in auxilium : Hnjus Martyris
advo- Acta in variis codicibus Mss.
cat, et quosdam ficlitios versus passim reperimus,
ex eo recitat. Neque sed in nonnullis quidem vitiata
contentus prxcipuas horum Martyrum reliquias ; at in aliis since-
Hi- nora, quae jam Franciscus
spanix falso attribuisse, Bosquetus, tum prae-
eorum Acta corrumpit tor Narbonensis
tempus martyrii mutat, in probationibus ad librum
,
et omnia pro libitu suo per-
quartum historiae ecclesiasticae
lurbat. Nobis manifesta hujus Martyrologi Gallican» vulga-
com- verat; ex quo ea ipsa,
menta, toties alibi refutata, hic
sanatis ope codicum Mss.
iterum operose re- ahquot mendis, descripta
fellere nec lubet nec vacat. proferimus. Hasc porro
Acta etsi tantae antiquitatis
18 Potius ad primum omnium reliquiarum esse non videantur,
fon- ut ab auctore aequali, vel
etiam fere ajquali scri-
pta
 :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 141

talia tamen viris eruditis visa conteritur. Sed dum aliquantulum palpitaret, una apctohs
A pta dici possint ;

ex cum quos ad fidem converterat, capite J

Cassiano, aut sociis, -

alicui illu-
sunt, qua3 Joanni
seculo quinto ineunte istis in truncatus est xii Kalendas Augusti. Tunc voxde
stribus viris, qui
florebant, possint tribui. Tillemonlius ccelo audita est dicens : Vicisti, Victor beate,
partibus
Monumentis ecclesiasticis tom. 4, pag. 549 ea- vicisti : eripui enim te a persequentibus et de
in
judicat, qux S. Eucherio, vel S. Hila- profundo aquarum. Displicet hic Tillemontio vige-
dem digna
aut Cassiano aliisve ilhtstribus illius simus imperii annus (id est Christi trecentesimus
rio Arelatensi,

xvi scriptoribus attribuantur. Alii ea adscribenda quartusj quem Acta ista et alia qusdam Mss. mar-
putant Honorato Massiliensi episcopo,
qui circa p,- tyrio eorum assignant; probabiliusque ipsi apparet,
nem seculi quinti floruit. At frustra de certo auctore eos inter annum 287 et 291 passos esse. Sed cum

conjecturam faciemus, cum Mss. hactenus reperta Maximianus, ulipsemet fatetur tom. 4. Monument.
nomen illius non prodant. ecclesiast. pag. 757 viense Julio anni 303 vel 304
et Guesnayo 20 Joannes Baptista Guesnayus noster inAnna- potuerit esse Massilix, non video, Acta illa ob hanc

libus Massiliensibus pag. 131, profert breviora eo- causam esse rejicienda, aut manifestx falsitatis con-

rumdem Martyrum Acta, qux sese ex vetustissimis vinci. Neque velim tamen hunc determinatum mar-
tabulis monasterii S. Victoris excerpsisse lestatur. tyrii annum operose tueri, cum Actorum antiquita-
Tillemontins tom. 4 Monumentorum ecclesiast.pag. tem et auctoritatem non satis cognoscam. Non pla-

T~tb in illis carpit quasdam levioris momenti cir- cet etiam Tillemonlio, quod in iis dicutur Maxi-
cumstantias, quse a longioribus Actis differunt. At mianus die octavo mensis Julii Massiliam venisse.
illius scrupulis satisfacere conabimur, ubi prius ex Ex hoc loquendi modo colligit, Acta illa esse recen-

Guesnayo oculis el judicio lectoris subjecerimus ea tiora.Altamen tomo iv Julii ad diem xvn ejusdem
ipsa Acta, quee sic habenl : Cum post Christi pas- mensis pag. 214 in proconsularibus martyrum Scil-
M sionem sub Diocletiano et Maximiano, imperii lilanorum Actis legimus, eos mense Julio die se- g
eorum vigesimo anno, die octavo mensis Julii ptimo decimo occisos esse. Nemo interim ob hanc

pene totum orbem crudelis vastaret persecutio, expressionem Acta illa novilalis arguit ; imo ipse

ad Massiliensem urbem totius Maximiani impe- Tillemontius tom. 3 opcris proxime citati pag. 638
ratoris adventura denuntiatur atrocitas. Tunc in iis antiquitatem et veritatem veneratur.

cum beatus Victor latere non posset, pervigili 22 Habemus plura manu scripta ejusdem Passio- a quoriim-

tandem indagatione inventus ad Asterium et Eu- nis exemplaria, quee multum inter se discrepant. scr ipturum,
ticium prassides adducitur : qui cum se Christia- Codex noster Fuldensis fol. 10 hunc prxfert titulum
num ingenue fateretur, et idolis sacriflcare recu- rubris characteribus exaratum : Incipit passio san-

saret, in carcerem violenter detruditur, ubi coe- cti Victoris Massiliensis episcopi mense Julio die
lestilumine circumfusus custodes suos Alexan- xxi. Deinde in ioto contextu nulla fit mentio pro-
drum, Faelicianum, Longinum et Deuterium ad fessionis militaris, qux tamen in plerisque aliis Mss.
fidem Christi convertit. Ex quo indignatus Ma- illi tribuitur : nam in Ms. Isaaci Vossii, quod supra

ximianus jussit eum retortis brachiis loris subti- citavi, inducitur Asterius prxfectus sic apud Maxi-
libus ligari, et pedibus fune constrictis per me- mianum imperatorem de S. Victore conquerens :

diam trahi civitatem. Post illa vero supplicia Hic Victor miles habet jam duos menses, quo
revocatus ad judicem, ut sacrificaret : Non sa- annonam non vult accipere, et clamavit, se Chri-
crifico daemoniis, constanter ait. Cui blando ser- stianum esse ; denique et cum me jubente reclu-
mone dixerunt judices : Victor, cum sis homo sus fuisset in carcere, de signis fugit occulte.
Romanis legibus serviens principum dignitatem Volo ergo scire, quomodo de signis recesserit

debes amare. At ille Ego creatorem Deum om-

: custoditusa militibus : omni enim nocte, ut audio,
nium timeo et diligo, qui verus et magnus est, egrediebatur. Si non esset maleficus, istud facere
quem ego etiam pro imperatorum depre-
salute non valeret. Audiens hoc Maximianus dixit san-
C cor, et sine intermissione oro illi autem sacrifi- ; cto Victori : Victor, cur consuetas annonas non F
care debemus, qui omnium corpora defunctorum accipis ? Dicit ei sanctus Victor : Quia militare
in die judicii reparabit in melius. Cui praesides : seculo nolo.... Maximianus dixit : Quomodo egre-
Ecce suspenderis in patibulo, et videbimus, quid diebaris nocte de signis, qui militum custodia
tibi proderit animus iste tam pertinax. Ego, in- servabaris ? Sanctus Victor respondit Non la- :

quit,suspensus in patibulo ad veram religionem tenter ego egrediebar, sed publice et aperta ja-
migrabo, ibique me suscipiet, qui pugnatprome; nua, non ad otium deambulandi, sed ad languen-
vos autem cum idolis vestris perpetuis tenebris tium visitationem, quod semperfacere consuevi
involuti apud inferos seterna morte torquebimini. Deus enim favens bono operi et cernens me pras
Cumque diu suspensus fuisset in patibulo dicere impia custodia spatium non habere egrediendi,
coepit : Domine, audi precem servi tui, ne per- mittebat per singulas noctes angelum suum, qui
"loru defeci *
mittas me discedere a te, a quo numquam defui januas, obseratas humana industria, sua praasen-
ex quo te cognovi, et quia creator meus es, esto tia aperiret, et vigilantibus custodibus egressum
et redemptor. liberum et regrediendi facultatem donaret. ILvc
a 21 Tunc P rsesi(les sanctum Martyrem de sus- etiam leguntur in antiquo Breviario ecclesix catlie-
raaminon-
exatninan-
lur. pendio deponi, et coram eo statuam Jovis, cui dralis Massiliensis Mss. qtue
; at in pluribus aliis

sacrificaret, exhiberi jubent ;

quam cum nec a- nihilominus S. Victorem militem faciunt, nullum
spicerevellet,eteam de manu sacerdotis calcein dc tota hac historia fit verbum.
terram dejecisset, Maximianus iratus pedem, quo 23 Vix intelligo, quid significare ivlint prssuks, fabutu
calcem dederat, sancto Martjri prasscindi jussit. qitando in Mss. jam citatis S. Victorem ita atlo-
Postea jussu ejusdem tyranni molae pistoriae sup- quuntur : Miserrime hominum , deciperes nos
positus et celeri vertigine saxi circumactus, col- loquendo, si conditione tua nautam te forsitan
lisis cervicibus cerebroque excusso, mirabile visu, nesciremus. Quis Itoc conciliet cum Actis post hunc
Com-
 :

142 ACTA BREVIORA SS. VICTORIS ET SOCIORUM MARTYRUM.

AUCTORE Commentarium edendis ? ubi num. 4 dicitur : Sed in.quodam labro ex marmore candidissimo, cum
litteris aureis desuper scriptis. Nam consilio
G. C.
quia vir clarus erat, judicatum a praefectis est,
uti ejus causa ad Cassaris audientiam referretur. Rainbaldi (apud Dionysium Sammarthanum i%
Neque hanc nauticx conditionis exprobrationem ma- novissima Galtix Christianx editione tom. 1, col,

gis declarat S. Victoris rcsponsio, qux sic habet 553 vocatur Rajambaldus, dicilurque anno 1031

Non solum nauta, sed etiam gubernator, adju- Arelatensem cathedram ascendisse) archiepiscopi
vante me Domino, fui. Unde qui creavit me, Arelatensis, et eeteris fidelibus actum est, ut in

ipse modo gubernat, tuetur, et adjuvat, in quo mari magno cum totis libris jactaretur. Nam
spem posui, cui vota obtuli, et offerre non desino. diebus ac noctibus maris aequora ibi videntur
Memini me simile quid legere in Passione S. Phocx semper ardere, ubi jactatum est corpus ejus.
episcopi et martyris Sinopensis, cujus Aclaad diem Hujus historix fides sit pencs auclorem ; at saltem
xiv Julii illustrare conatus sum, ubi in Commen- hxc cadaveris descriptio non convenit ei, qui in Afss.

tario prxvio § iv de nautica istius Sanctis profes- perperam legitur putredinis squalore decoctus, et

sione conjecturam proposui, qux utrum hic locum vermibus bulliens impiam animara exhalasse.
habere possit, judicent erudili. In eodem codice Ful- Quantum ad marmoreum Maximiani sepulcrum
densi additur in fine sequens commentum : Maxi- spectat, S. Ambrosius lib. 7, epist. 57 ad Theodo-
mianus vero diu jam languidus animo, corpore et sium imperatorem , in qua agit de Valenliniani
virtute nudatus, et daemonis jugi infestatione Augusti sepultura curanda, Maximianum tali tu-

confectus, consummato Sanctorum martyrio, cla- mtdo reconditum esse indicat liis verbis : Et hic
mare Asterio praesidi ccepit ac dicere : Heu ! in- porphyreticum labrum pulcherrimum, et in usus

cidor miser a sanctis Viris ac torqueor, quia ut hujusmodi aptissimum : nara et Maximianus,
video jam et nos excludimur a luce, quam tuli- Diocletiani socius, ita humatus est.

mus ; torquet pcena quam dedimus majus est ; 25 Cum igitur pleraque Mss. noslra contineant E
quod recipimus, quam intulisse probamur. Qui narrationes, aut purum verosimiles, aut manifeste slcta et mi-
rncula liic

usque ad quartum diem tortus, die quinto a se- fatsas, iis recensendis supersedeo, et ex omnibus cilcntiii re-

ccnscntur.
metipso laqueatus, etiam omni putredinis squa- dumtaxat duo ad editionem eligo, qux sinceriora
lore decoctus, vermibus bulliens in diro judicio videntur. Primum est brevius quoddam Ms. VI-
vitse suae malum digna morte finivit ;
quod ejus trajeclinum, quod paucis verbis complectitur ea, qux
cadaver etiam nobis, qui adhuc cernimus monu- in Actis, a Bosqueto et Ruinartio edilis, fusius ex-

mentum, aperta veritate declarat, id est ut glo- ponuntur. Alterum est Ms. quoddam Gallicum, a
rise sit testimonium, qui probatur crudelitatis Chiffletio noslro transmissum, cujus habemus tria
fuisse principium. Codex Molsheimensis, et alia apographa, diversis locis exarata, qux plane inter

quxdam Mss. hanc postremam fabellam etiam nar- se conveniunt. Hoc autem ecgraphum Chiffletianum
rant. Confidenter appello hanc narralionem fabulo- Actis Bosquetianis et Ruinartianis est admodum
sam, quia ab omni verosimilitudine est aliena et simile, si paucas levioris momenti discrepantias ex-
venerandis antiquitatis monumentis repugnat, ut cipias, quas in margine annotabimus. Porro hxc
jain paucis ostendam. Acta, ut supra ex Ruinarlio monui, non sunt talia,

deteclis, 24 Imprimis quis credat, tunc temporis Maxi- ut ab auctore synchrono vel suppare scripta dici pos-
miano libuisse aut licuisse Christianos persequi, cum sint.: nam longx ratiocinationes aliique characteres
circa finem vitx sux in maximis angustiis versare- satis innuunt, ea studio composita fuisse, quamvis
tur ? Quis credat, S. Victorem aliosve Christianos prudens eorum scriptor intra verisimilitudinis limi-
ejusjussu necatos fuisse anno Chrisli 310, quo Maxi- tes se continuerit, nihilque contra antiquam histo-

mianus laqueo vitam finivit, postquam jam diu a riam protulerit. Hinc fortasse dubium oriri posset,
Constantino ob rebellionem purpura et auctoritate utrum breviora Acta non sint primiqenia, et lon-
privatus fuisset, ut fuse narrat Lactantius, scriptor gioribus prxferenda. Sed cum neseiamus, an hxc ex
synchronus, in libro de Mortibus persecutorum cap. illis contracta, an vero illa ex his adornata sint,

28, 29 et 30. Dum vero dicitur hic Maximianus hujus rei judicium erudito lectori relinquimus ; et

omni putredinis squalore decoctus, vermibus bul- jam ex Mss. prxlo subdimus utraque Acta, post qux
liens in diro judicio vitae suas malum digna morte ex Ms. Chiffletiano sequentur miracula, cum Ms.
finivisse, manifesta confusio facta est cum Maxi- Parisiensi collata.
miano Galerio, de quo Lactantius cap. 33, operis
jam cilati id diserte affirmat. Quod autem additur
de Maximiani cadavere, cujus testimonio prxdicta
narratio confirmalur, non satis convenitcum iis, qux
tradit chronicon Novaliciensis monasterii de corpore

Maximiani, quod sccuto xi Massilix

ACTA BREVIORIA
inventum fuisse
dicitur. Fragmentum hujus chronici apud Chesnium
tom. 3 Script. Gallix pag.
Auctore Anonymo.
641 ita habet Circa :

'
lcije Massi- igitur haec tempora apud Maxiliam ' civitatem
liam
sepulcrum ejusdem Maximiani, Christianorum
Ex Ms. Ultrajectino.
ingentis persecutoris, inventum est. Nam sicut
nobis retulerunt, qui interfuerunt, erat mirabi-
e yictoref
litercorpus ejus inlus et extra unctionem balsa- Maximiano passus est in Urbe Massilia
mi, et alia nonnulla genera odoramentorum op-
Sub s
Victor miles. Cum enim illuc venisset Maxi- et toriM""
lotum alfectus.
lege pido perfusum. Corpus quoque ejus totus integer"
'

mianus, peracta caede sanctorum Thebeorum,

integrum
tetro pilo, caro candida, barba permaxima : ad decrevit ut omnes diis sacrificarent, aut exqui-
' lege obri/.o
caput vero ejus pocula erant auro aurizo '
plena sitis mortibus deperirent. Cum autem hujusmodi
balsami. Ipse vero in locello plumbeo quiescebat decreto animi Christianorum turbarentur, beatus
Victor
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 143

ingerens statim apprehendi- ticorum pag. 755 judicat, ea, qus hic dicuntur de
Victor in mediumse
tribunalibus prsesentatur, populi furore erga Christianos, omnino conformia
priefectorum
tur et
Christi constanti vultu et voce li- esse anliquis historiee monumentis.
ubicum fidem
protinus circumstantium clamor b Eo die Mediolani passus est alius miles, no-
bera testaretur,
mine Victor, cujus Acta illustrata sunt tomo 2 Maii
attollitur et cum multas injurias ab omnibus
;

praefecti decreverunt, ut ejus causa a pag. 286. Forte ob hanc sijnonymiam facta esl
tolerasseto,
Csesaris deferretur. Qui statim ejus diei confusio : nam Marlyrologia passim noslrum
ad audientiam
sistitur, et multis accusationibus un-
Victorem ad xxi Julii referunt.
prssentiae
dique impetitus,
summis terroribus ad sacrificia

perurgetur. At ille terrente robustior, Spiritu

sancto repletus,
imperatorem et preces ejus mira
prudentia confutavit, evacuans idolorum cultus,
Christi certa ratione confirmans. Tunc
et fidem
ad jussum ejus
convertitur, et
ACTA LONGIORA
Caesar in rabiem
Martyr Dei funibus coartatus per totam
urbem
trahi prsecipitur, ut
ex ignominiosa ejus pcena
Christianorum animi ter-
Auctore anonymo.
[dii] vindicarentur, et

rerentur. Tali ergo ludibrio spectantium

oculis

iterum tribunalibus praesentatur, et de

satiatis,

ne^ando Christo et diis adorandis acrius iterum Ex Ms. cujusdam bibliothecae Gallicse,
perurgetur. Sanctus autem Victor ad singulas quod Petrus Franciscus Chiffletius nos-
eorum objectiones sapienter respondens, cunctos ter ad nos transmisit.
oppressit quodam rationum pondere. Sed tamen
« ut est incu ab incusatis
*
unum jubetur eligere, aut placare
sanlibus
deos, aut infeliciter deperire. Si sic, inquit
pro-
ponitis, quod verbis docuimus, et exemplis vide-

bitisDeos sperno, Christumque confiteor. Quae-

:
CAPUT I.

cumque potestis date supplicia, cumulate tor-

menta. Qui statim Asterii jussu patibulo affigi-
tur, et torquetur: sed ibidem orans, apparente Maximiani persecutio , sancti Victoris
sibi Domino recreatur. comprehensio, et post ignominiam illi
cmversis ad 2 Post hsec in carcerem mittitur ; sed statim
ficlem tnbus illatam libera fidei Christianai de-
custodibus, ccelesti lumine et angelica visitatione conforta-
martyrio co- fensio.
ronotur.
tur. Et dumexultanspsalleret, tres militesAIex-
ander, Longinus, et Felicianus eum custodien-
tes, dum hoc viderent, ad pedes ejus procidunt,
ac pcenitentes baptizari se petunt. Hoc audiens Massilia civitas ampla, quondam mirabili stru- massitiam
*"-
imperator milites quidem capitali sententia dam- ctura sua, firmitate simul et pulchritudine ^g*
navit ; Victorem vero, conversionis eorum aucto- gloriosa, in optirao terr» solo, in capite Gallia-
rem, iterum suspensum, et fustibus et nervis rum sita, terra marique omnium fere gentium
taureis laceratum, ad carcerem revocavit. Per- commerciis patens, immensa divitiarum opulen-
acto autem triduo, dum idem per omnia constans tia, et frequentibus populorum turbis armorum-
in fide reperiretur, in eum minae, terrores, ma- que terroribus inclyta fuit unde et Romanae :

ledicta, et convitia denuo revocantur; et jussu potentia? meruit esse in occiduis partibus quae-
Csesaris coram Jovis ara componitur. Sed Vir dam quasi propria sedes. Quare et Romanorum
sanctus de ipsa sacerdotis manu statuam solote- numinum, imo Romanorum daemonum, studiosa p
nus prostravit, et protinus eodem pede jussu cultrix, et sacrilegarum superstitionum acerrima
Maximiani privatur. Ad ultimum vero corpus et et ferocissima defensatrix habebatur. Quas ob
animam Deo redditurus, edicto Caesaris ad mo- res superba nimis et pessima tanta crudelitate
'
forte mo- lendum *
ducitur, et mox molee suppositus, cru- in Christianorum supplicia Sanctorumque neces,
lendinum
deliter conquassatur. Sed cum, dissipata paulo velut totius humanitatis immemor, raptabatur,
post divinitus machina, spirans aliquantulum vi- ut collectos undique circa se piorum greges, ad
deretur, aniputato ei capite, mox, coelica vox adventum maxirae imperatorum, instar luporum
auditur : Vicisti, Victor beate, vicisti. Jussu raperet ; sed nec ipsis civibus parcens, quoscum-
autem Csesaris eorum corpora marinis fluctibus que Christiani nominis invenisset, absque ulla
immerguntur sed ministrantibus angelis natatu
; miseratione setatis aut sexus quasi ad trium- ,

celerrirao in littus
oppositum transferuntur, ibi-
que a Christianis decenter sepulta, multa peten-
tibus pie beneficia largiuntur.
Victoroctavo Idus Maii b, prasstante Domino
nostro Jesu Christo, cui cum Patre, et Spiritu
sancto, honor et gloria in secula seculorum.
Amen.
phum suorum daemonum, variis ludibriis affectos,
et irrecitabilibus tormentorum generibus excru-
Passus est beatus ciatos, quam pecudes trucidaret. Inter
vilius
quas sanctorum martyrum gemmas Victor san-
ctissimus, velut ceteris stella fulgentior, glorio-
sus claruit, vel quod esset nobilior, vel quod in
religione nostra instructior, ferventior atque fa-
mosior vel quod de ipsa ceteris pessimis imma-
;

niore et truculentiore bestia, Maximiano videli-

ANNOTATA.
cet imperatore, cum ipso cominus pugnans, insi-
gniter et digne suo nomine triumphavit.
a Tillemontius lom. 4 Monumentorum ecclesias- 2 Maximianus enim cum pro Sanctorum san-
suine
 144 ACTA LONGIORA SS. VICTORIS ET SOCIORUM MARTYRUM.
"
EX JIS. guine,quem per totum orbem crudelius ceteris Athleta pertrahitur, impiis manibus, vel male-
D
et Christia-
maximeque per totas Gallias recentius fuderat, dico saltem ore, prout quisque poterat, cruciatus
nos verse-
qiicnte. et praecipue pro famosissima illa beatorum * The- adaugent, ita ut pro reatu non minimo sibi du-
* Riiiiuirtii

editio aVris
beorum a apud Agaunum b caede, nostrorum ceret, qui ad ejus injurias non aliquid adjecisset.
* Riiinartius plurimis nimis terribilis factus, Massiliam adve- 5 Tali ergo ludibrio cum satis superque vulgi
tter
omittit bca-
lorum nisset, ut secundum Scripturam impius adhuc nefandissimi oculos satiasset, ad tribunalia pras- de <>rum
cu( .
*
Itiiinarhi impie ageret c ; cuncta illic
"
crimina sua cum fectorum sanctissimus iterum Victor laceratus, lmtt-
eitiiio illuc Utr.

a vita nequissima completurus, ne quid sibi dees- cruentusque reducitur; de negando Christo et
b set scelerura, pietati protinus insatiabilis tortor, diis adorandis acrius itidem peroratur putantes :

velut parum hactenus fecisset, tota rabie bellura enim pcena et contumeliis populique tumultibus
indicit, Christicolasque, nisi sacrificent idolis, fessum animo decidisse, nec jara de superfluo lo-
exquisitis mortibus deperire jubet : tum vero cuturum, qui sibi potius consulendum esse cru-
tantamalorum nube oppressis perturbatisquenos- deli experimento didicisset, de injuriis Caesaris
trorum animis, invincibilis sese in medium Vi- ac totius reipublicae graviter conqueruntur. Tum
ctor opposuit singulis noctibus sanctorum castra deinde supremae dementiae, nihilque esse infeli-
solicite circumiens, et per domos singulas ad cius asserunt, quam omnium deorum, et invi-
amorem aeternas vitae, et contemptum transito- ctissimorura principum amicissima familiaritate
riae mortis servorum Dei corda confortando suc- posthabita, cuncta mundi oblectamenta, et glo-
cendens. riam et honorem, ipsam quoque dulcissimam
annyrciicn- 3 Talibus insistens, felix hostia mox futurus, salutem corporis, pro eo quod numquam viderit,
ftitnr S. Vi-
ctor initcs. deprehenditur, ac praefectorum tribunalibus prae- perdere ; cunctorum iras deorum hominumque in
sentatur. Praefecti primum suadent clementius se gratuito provocare : cum omnium dolore ca-
Viro, ne deorum culturam sperneret, nec con- rorum persumma tormenta ad interitum festi- E
sueta militiae stipendia et Caesaris amicitias pro nare. Proinde vel jam experto rationem sanioris
cultu cujusdam olim mortui recusaret. Ille sta- eligendam esse consilii, nec contemnendos esse
tim, sancti Spiiitus armatus eloquio, deos, quos deos, quorum manifesta majestas fulgeret in
dicebant, immundissimos daemones efficacissime templis, quorum beneficia sentirentur a cunctis,
comprobat militaria vero stipendia, et impera-
; quos et veneranda antiquitas adorasset, summi
toris amicitias, se Christi militem in contumeliam principes colerent quibus propitiis, cuncta lae-
:

Regis sui nullatenus habere velle respondit. Do- tarentur; quibus adversis, durare mundus nec
minum autem nostrum Jesum Christum , altis- ipse valeret. Illi sane quantocius renuntiandum,
simi Dei Filium, pro caritate restaurationis hu- qui et vivendo semper pauperrimus fuerit, et
manae, vere quidem hominem fuisse mortalem, quam esset impotens moriendo demonstraverit :

et ab impiis, se volente, occisum, sed divinae suae futurum ut et imminentia supplicia

id si faceret,
virtutis potentia die tertia suscitatum , ccelos lucraretur, et de intima Caesaris amicitia sum-
ascendisse, et a Deo Patre regnum super omnia misque honoribus ipsis posset intervenientibus
stabile suscepisse, vultu constanti, ac liberae vo- gratulari : quae si respueret, ad illam, quam ne-
cis plena auctoritate protestatur. Nec mora ; cir- mo umquam vidisset, Christi sui gloriam, non
cumstantium clamor ingens in ccelum attollitur, aliter quam ipsius exemplo per summa tormenta
pius Domini confessor ab omnibus injuriatur et contumelias, totius
: opprobrium et abjectio po-
sed quia vir clarus erat, judicatum a praefectis puli factus, esset illico transiturus.
est, uti ejus causa ad Cassaris audientiam refer- 6 Cum Martyr de primo jam impetu plene sedUtenmi-
retur. Quo "'""'
facto, ille efferato animo subito con- victor, et sancti Spiritus factus oraculum, im- J,"
versus in furias, dilationis impatiens, jubet Ath- perterrito et infatigabili animo, Deo confortante,
letam sanctum suis tribunalibus praesentari. persistens, ad hunc modum concionatus ait : Si
4 Beatissimus igitur Victor coram tribunali de injuriis Caesaris et reipublicae agitur, num- F
i;ui ob fidci furentis imperatoris statuitur, multisque undique
confessionem
quam, inquit, Caesari, nuraquam reipublicae no-
ignotninione accusationibus impetitus, omni calliditate sum- cui, non honori imperii quidquam detraxi, non
lier urbem misque terroribus ad sacriflcia iterum daemonum
raplutus, ab ejus me propugnatione retraxi. Quotidie pro
perurgetur. Martyr vero ex audito terrore ro-
salute Caesaris, et totius imperii studiose sacri-
bustior, velut qui gehennas levi commercio vin- fico : Quotidie pro statu reipublicae coram Deo
ceret, nec auferri de terra veritus, qui
municipa- spiritales hostias macto. Dementissimum autem
tum coelestis curiae jam sentiret, de promptuario non ab omnibus existimo, si quis unum
re videri
sancti Spiritus recreatus, imperatorem saevissi- aliquid ita diligat, ut
non id pro centuplo me-
mum, cunctosque principes ejus mira prudentia
liore postponat. Quid vero si illud unum nec
et virtute animi confutavit, idolorum cultus as-
'
prout cupias habere, nec si habeas, sine metu
cdilores sertionibus claris evacuans,
Clnislum Jesum Dominum " gaudere, nec cum maxime solicitus sis, valeas
verum Deum esse certa publice ratione confir-
retinere; illud vero centuplum, mox utvolueris,
mans. Tunc impiissimus caesar, omni fera
cru- praemanibus habeas, cum tenueris, securus gau-
delior, omni dracone malignior,
diabolica face deas, quod nullo jam fine, nullo sui tuive defectu,
succensus, in rabiem vertitur, sanctumque
Mar- nullius deinceps violentia perdas : proinde sa-
tyrem funibus coarctatum per totam urbem
pr<e- nioris ratione consilii, omniumque judicio sa-
cipit volutari ut ex ignominiosa Viri pcena,
;
et pientium familiaritas principum, mundi oblecta-
deorum suorum vindicaret injurias, et nostrorum
tio, gloriae, honores, salus corporis, cara cogna-
simul animos territaret. Data sententia,
concla- tio, et hujuscemodi cetera, ipsa denique tempo-
mat exercitus, insanientis populi undiquead
spe- ralis vita, quas nec pro voto acquiri, nec secure
ctaculum multitudines ruunt; dumque
per totam haberi, nec vel longiuscule teneri, omnibus plane
«vitatem brachiis pedibusque
ligatis Christi notissimum est, aeternse vitae ineffabilibus et sta-

bilibus
 ;,

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 145

bililms gaudiis, sumraique omnium auctoris am- stri dissimilibus quidem adversi, similibus au-
plexibus postponenda sunt. Quem cum araa- tem semper mortaliter sunt inimici, ratione fir-
veris , habeas cum habueris cuncta pariter
; , missima constat, quod eos nemo colere debeat,
cum illo possideas ; nec te doleas haac ipsa, quorum et cultura viventes semper turpissimos,
qua? deserueras, momentanee reliquisse, quae et retributio, sive in hac vita, sive post hanc
commutatione levissiraa incomparabiliter meliora vitam, facit miserrimos ;
quos nec aliquatenus
in aeternum gaudeas recepisse. Non autem tor- deceat formidari, cum sola sit eorum propitiatio

menta, sed refrigeramenta recte dici, quae cru- metuenda.

'ciatus aeternos exstinguunt nec mortem sed ; , 9 Illum sane quanta caritate, quanta venera- Chrisli fitiem
quam ad talem constanter
salubre poculum reputari, per tione dignum est adorari '
qui cum inimici esse-
defendit,
vitam transitus procuratur. mus, prior nos dilexit, qui et deorum turpium edilores
adorare
impia deo- 7 Illo sane nihil insanius,'nihil omnium, con- nobis fraudes aperuit, et ut nos ab illis eriperet
rumsceiera scientia teste, vecordius, qui hoc tanto bono sine non suam minuens deitatem, sed nostram ve-
reveians,
causa posthabito, manifestum vitae suae hostem, stiens humanitatem inter nos Deus permanens,

studiose ut deum, colat. Unde et post vitam ni- homo factus apparuit; ut pauperrimos ditaret,

hil aliud quam mortis aeternae mercedem, et in- nostrae se paupertati , cum ditissimus esset
explieabiles sine termino cruciatus acquirat. Quis pauperrimus veniens configuravit : cujus illa

enim humanBe truculentior hostis appareat,

vitae humana conversatio nobis est omnis virtutis et
quam qui agenda docet, proprioque exemplo sua- honestatis exemplum. Cujus indebita mors de-
det, quae et extrema sunt agentis opprobria, et bitam nostram abolevit in aeternum, et dum
justissimis legibus capitaliter puniuntur? Nonne isti imo pessimi daemones
dii , illum inno- ,

autem agenda docentur, quae publice recitari, centem nostra infirmitate velatum injuste ex-
quae laudando cantari jubentur?Talesquippe,ta- petunt, quos a se deceptos captivaverant, ju-
lessunt dii vestri maximi, quibuspraecipientibus, ste perdiderunt. quam dives illa, quam ob- '
editores ob-
Jicilis
horrenda sua scelera non solum recitantur, sed jicis *, paupertas, qua quando sibi placuit solo
*
* editores
et visibiliter effinguntur, in theatris cantantur, jussu piscibus implevit naviculas, quinque millia
millium ho-
et surarais laudibus celebrantur in templis. Cui satiavit turbas ! quam fortis infirmitas quae om- minum
enim vestrum nescire licet funestas rapinas, et nes suorum infirmitates sanavit ! quam vivifi-

quantum in se fuit, nefanda parricidia summi Jo- ca mors, quae tot mortuos suscitavit ! Quae ne
vis? Cui innumera ejus stupra, et adulteria fur- forte minus vera esse aliquatenus aestimetis ,

tiva et publica, fraudulenta et violenta ignorare aspicite ab initio praedicta, innumerabilibus mi-
permissum est? Numquid reginae deorum soro- raculis totius creaturae attestatione firmata. si

risque Jovis maligna crudelitas, et fraterna se- intente videretis, quantus iste sit, cui totus est
cum incesta latuerunt ? Nonne palam sunt Mar- obediens mundus ;
qualis sit qui est desiderabilis
tis implacabilis ferocitas, et obsccenissimi Priapi, totus, in quo nihil vituperabile, in quo totum
nec non foedissimae Veneris turpitudo? Quid deas laudabile, cujus caritas omnes recipit, cujus ju-
d e febres d deosque pallores e, et hujuscemodi deo- dicium nullus evadit ! Quid ejus vita sanctius,
rura referam greges, quos ipsi vos deos malignos, quid doctrina rectius, quid promissis utilius

et salutis inimicos humanae praedieatis? Pudet quid minis terribilius ? Quid ejus tutius patro-
f 9 memorare deos stercutios f, et deas cloacinas g, natu, quid laudabilius amicitia, quid jucundius
et mille talium portenta deorum, qui tanto dede- gloria?
core miseros suos cultores afficiunt, ut venerari 10 Quis deorum huic similis, quis huiccom- et ethnicos
ad eam am-
cloacas, et stercora (deorum scilicet talium tem- parabilis? Omnes enim dii gentium daemonia, plectendam
pla) compellantur. Deus autem noster coelos fecit, et ideo illi cum horlatur.
C 8 Patet igitur quam truculentissimi et ultra suis cultoribus a?ternis incendiis damnati sunt,
etinsanum
eorum cul- omnes inimicos immanissimi hostes sint homi- atque damnandi, sicut scriptum in sancto Pro-
ium explo- num isti dii vestri magni, quorum lignea vel la- pheta : Dii, qui ccelum et terram non fecerunt,
dens.
pidea, vel aerea majestas, a vobis facta et stabi- pereant de sub coelo. Et in alio : Confundantur
lita, a muribus seu avibus stercoratur in tem- omnes, qui adorant Et iterum In
sculptilia. :

plis : quorum praedicta maleficia, nulla vero be- ignem dejicies eos, in miseriis non subsistent.
neficia sentiuntur a suis quos venerata vestra : De isto autem sanctus Propheta dixit Deus no- :

misera antiquitas periit quos utinam vestri prin- ster prae omnibus diis, omnia quseumque voluit
;

cipes tollendo felicius viverent, quibus propitiis, fecit in ccelo et in terra, in mari et in omnibus
cuncti, quibus propitii sunt, jubentur a justissi- abyssis; unde et eodem propheta testante ": Beati edilores te- •

mis legibus capitaliter plecti, quibus adversis, omnes, qui timent eum *, qui ambulant in viis ste
editores
per mundum innocentia, honestas et justitia re- ejus Regis enim sui gloria fideles milites non Dominum
:

florescit. Non enim illi propitiari nisi similibus carebunt propter quod secure pro ejus testimo-
;

possunt, dissimilibus enim nequeunt, quia nulla nio mortem nos ultro suscipimus, et quam certa
contraria sibi invicem convenire possunt. Similes sit nostra spes, passionis exemplo monstramus.
vero illorura et justissima lex (ut diximus) cum Quocirca, viri illustrissimi, viri doctissimi, men-
pessima nota de medio exterminat, et ipsa aequi- tiscompotes.et ratione vigentes, semoto, qua?so,
tas nihil illis post vitam aliud nisi mortis aeter- paulisper odio et contentione, justo examine vim
nse supplicia servat. utriusque partis attendite, ne turpissimis et ini-
Beatitudinem quippe flagi-
tiosis nemo vel insanus concedit. Restat ergo, micissimis daemonibus, damnatis atque damnan-
quidquid post hanc vitam talibus retribuitur, id dis *
, ulterius vosmetipsos tradatis ; neu divinae * editorts
es se, ut danmanlibus
quoniam numquam beati sunt, sempi- similitudinis honorem, quae in vobis est, eorum
terna miseria moriantur. obscurissima? turpitudini substernatis, ut eorum
Quoniam ergo dii ve-
Tomus v Julii. 22 damna •
 ; :

146 ACTA LONGIORA SS. VICTORIS ET SOCIORUM MARTYRUM.

damnationem evadere valeatis. Obedite autem ergo responsis ejus praefati sacrilegi, dum in la-
sanctissimo, pulcherrimo, justissimo, clementis- niando eo alter alterum crudelitate vincere niti-
simo, omnipotenti Creatori, et amico vestro tur, in se primitus versi, orta rixa, dissentiunt

cujus vos humilitas, si ei acquiescitis, sublima- pro qua recedente Euticio, optatae sortes excru-
ciandi Martyris alteri cedunt. Tunc Asterius (sic
bit, paupertas ditabit, mors vivificabit, cujus
vos nunc advocant saluberrima monita, invitant enim dicebatur) Christi Militem patibulo '
mox •
m cdiiu
n "t'tur
praemia ut in aeterna ipsius gloria paulo post
;
jubet quo facto cum diutius accerrime tor-
affigi :
! oa.

suscipi, et in ejus semper amicitia valeatis gra- queretur, attollens Sanctus, in ccelum lumina clus

tulari.
piam tolerantiam a misericordissimo patre Deo,
cujus id esse donum noverat, precabatur nec :

jam ultra ferens clementissimus Jesus certatori

ANNOTATA. suo insigne certaminis, victoriaeque signum, cru-
cem videlicet in manibus gestans, in specie con-

solantis apparuit dicens : Pax tibi, Victor no-

a Baronius cxdem martyrum Thebxorum anno ster : Ego sum, inquit, Jesus, qui in Sanctis
297 consignandam existimat ; alii vero eam ad an- meis injurias et tormenta sustineo. Viriliterage,
num 286 revocant. Poterit hxc controversia chro- et esto robustus : ego enim tecum sum fortis ad-
nologica operosius discuti ad diem xxn Septembris, jutor in praelio, qui et fidelis post pugnam *
et !« eiHtis

quando eorum memoria in Martyrologiis celebratur. victoriam remunerator in regno. Ad Salvatoris omittitur
pugnain
b Locus ille, in dicecesi Sedunensi situs, adhuc vocem protinus omnis dolor cunctaque irrita ces-
celcbris est ob tot martyrum memoriam, et ob extru- sere tormenta. Tunc ille mente vultuque alacri
ctum ibiinsigne monasterium, quod hactenus perse- conversus ad laudes, immensas visitatori, ac con-
verat, sub S. Mauritii nomine nolissimum. solatori suo toto spiritu gratias referebat. E
c Auctor hic alludit ad illum Apocahjpsis cap. 12 Lictores autem saevi cum jam lassi defice- et in obscu-

22, 1 11 : Qui nocet, noceat adhuc, etc.

rent, nihil autem se profecisse, tripudiante
rum carce-
Mar- rem
detrudi-
d Cicero lib. 3 de Natura Deorum fanum
refert, tyre, cernerent, depositum patibulo jussu nefan- tur : viso cw-

Febri fuisse erectum in palatio. Vide de eadem in- dissimi praesidis sub custodia militum in obscu-
testi lumine,
tres ejns cu-
sania Valerium Maximum lib. 2, cap. 5, et La- rissimum omnium carcerem trudunt. Et ecce be- stoites ad /i-

dem coucer-
ctanlium de falsa religione lib. 1, cap. 20. nignissimus Jesus, sponsionis suae non imme- tuntur.
e Livius lib. 1 , cap. 27 ait : Tullus in re tre- mor, noctis medio Militi suo visitationem ange-
pida vovit Pallori ac Pavori fana. Unde Lactan- licam mittit. Continuo igitur solutis carceris
tius loco proxime citato ethnicos ita ridet : Pavo- claustris, depulsa nocte, totum carcerem die
rem Palloremque Tullus Hostilius figuravit et clarior lux ccelestis irradiat. Exultans Martyr
coluit. Quid de hoc dicam, nisi dignum fuisse, laudes Domino cum angelis leniter se demulcen-
qui semper deos suos, sicut optari solet, praesen- tibus cantat. Milites ergo claritatem tanti cer-
tes haberet. nentes fulgoris, ad pedes Sancti cernui proci-
f Suspicor, deum Stercutium esse eumdem, qui dunt, veniam flagitant, baptisma petunt : quos
a Lactantio circa fvnem capitis 20 vocatur Stercu- pro tempore diligenter instructos, ascitis sacer-
lus, el de quo ibidem ita loquitur Et Sterculus, :
dotibus, ipsa nocte ad mare duxit, ibique bapti-
qui stercorandi agri rationem primus induxit. zatos propriis manibus de fonte levavit. Mane
g Lactantius eodem libro 1 de falsa religione autem sanctorum militum Alexandri, Lon-
facto,
cap. 20 hanc fmdam divinitatem ita explodit : Clo- gini, Feliciani a ( sic enim eorum nomina dice-
acinae simulacrum, in cloaca maxima repertum, bantur) divulgata conversione, magnus ille draco
Tatius consecravit ; et quia cujus esset effigies Maximianus furore succenditur, feralia edicta
ignorabat, ex loco illi nomen imposuit. Alia proponuntur haec omnia in Victorem (quippe
:

deorum dearumve nomina non explico, quia passim

qui auctor fuisset) durius retorqueri, milites vero
nota sunt. debere aut consentire idolis, aut capitali senten-
tia condemnari.
qui ab Wo
13 Tunc beatus Victor novos Christi milites
excitati,
praemissurus ad praelia, hujuscemodi oratione
CAPUT II.
praemunivit, dicens : fortissimi commilitones,
o gloriosi certaminis antesignani, nunc opus est
animis, nunc opus est tota fortitudine fidem ;

ConstantiaS. Victoris in tormentis, trium •editorcsao-

quam nunc imperatori vestro *
promisistis, viri-
slro
militum conversio, felix eorum mors, liter custodite. Imminet enim hostis, adest pu-
« cdiiorcs
ac S. Victoris post varia supplicia gna : vult enim hostis '
tirocinia vestra repenti- nova
martyrium. nus aggredi, ut si incautos invenerit, palmam
victoriae se quodammodo subripuisse glorietur ;

vos autem, carissimi, non ita negligenter instru-

Dum S. Vi-
Cumque perorasset Martyr, lmpnssimi praesi- cti estis, non ita parum Christum didicistis, vos
ctor in tor-
menlis divi- des, rationum pondere oppressi Adhuc in- quoque non ignoratis praemia, nec perdidistis
na consota-
lione recrea-
quiunt ( Victor) philosophari non desinis? Unum militiam, sed mutastis;experiatur igitur rex
• edilorcs
tur, tibi elige aut placare deos, aut cum summa infe- vester *
quos elegit, quibus aciem primam felicis
nosler
licitate deperire. Si sic, inquit, proponitis, quod pugnae commisit : experiantur et inimici, quos
docuimus verbis, exemplo firmandum est ; Deos impetant, nec vos degeneres in aliquo sentiant,
sperno, fateor Christum. Quaecumque potestis, de quibus tam bene vester imperator sensit, ut
date supplicia, cumulate tormenta. Exacerbati recentissimis tironibus rerum summam commit-
teret,
 ; ,; .

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 147

primos belli eventus nostrae '

fortitudini ut ad ultimum tortor insanior reservatus, suis
teret, et
A eum adspectibus imperat Tunc interroga-
commendaret nec vos terreant bella, qui sem-
:
sisti.
• cditoresie-
bella didicistis, nec vos avocent peritura, qui tione facta, Martyr perseverantissimus, idem qui
str» per
Superest vobis fuerat in confessione Domini per omnia reperi-
iam pr» manibus seterna videtis.
illa fortiter rapere, superest vobis per medias tur. Tum vero quasi de novo furor et rabies in

acies ad illa transire,

quae si paulo vobis interim Christi Militem debacchantur; tum minae, terro-

asperiora videntur, ipsum Regem nostrum, jam- resque, maledicta, et convitia denuo renovantur.
Interea Maximianus Jovis aram jubet afferri
jam per talia transisse cognoscite. Ipsum non :

alium dicentem audite In mundo pressuram : mox igitur coram ipso ara componitur, sacrile-

habebitis sed confidite, ego vici mundum;ipsum,

;
gus quoque sacerdos paratus assistit. Tunc im-
inquam fiduoialiter mente et voce contra omnia perator ad sanctum Victorem : Pone, inquit,

dura invocate. thura, placa Jovem ; et noster amicus esto. Hoc

14 Non vobis fideliter invocantibus deerit, qui audito, fortissimus Christi Miles, sancti Spiritus
a d constan-
tem Cliriiii suis omnibus veraciter promisit dicens Ecce : ardore inflammatus, seseque amplius ita ferre
confessio-
nein, ego vobiscum sum usque ad consummationem non sustinens, velut litaturus, propius accedit,
seculi. Denique hujus rei me ipsum vobis exem- aramque de ipsa manu sacerdotis solo tenus pede
plum fidele propono. Dum enim appensus pati- prostravit, atque ipsumpedem jussumox detesta-

bulo intolerabilibus cruciarer angustiis, miseri- bilisCsesaris amputatum, Deo et regi suo Domino

cordem Dominum supplicibus lacrymis invocavi Jesu Christo, velut quasdam suaveolentes primi-

et ecce protinus illum video gloriosum redem- tias interim sui corporis dedicavit.

ptionis nostrse signum in manu ferentem, et di- 17 Ad ultimum vero jam tum corpus et ani- ac tandem
sub mola con-
centem mihi : Pax tibi, Victor, ne timeas; ego mam Domino redditurus, edicto Csesaris ad mo- tritus capite
enim sum Jesus, qui in Sanctis meis injurias et lam pistoriam ducitur. Ibat autem ita celeret truncatur,

tormenta sustineo : ad cujus vocem tanta mihi hilaris, acsi nihil penitus passus incommodi vi- E
' statim virtus infusa est, ut nulla deinceps
*
sup- deretur. Igitur cruentissimi et execrabilis ty-
editores liic
adiluiU peni- reputarem. Quapropter, carissimi, virtutis ranni jussa complentes lictores saevi gloriosum
plicia
tus
vestrse memores, in auctorem omnium Jesum Martyrem, toto mox corpore, rotatu celeri con-
Dominum, et qua ille transierit, quo pervenerit, terendum, pistoriae molae supponunt; tunc ele-

aspicientes,ne timeatis minas volaticas morta- ctum Dei frumentum sine miseratione conteritur,

lium hominum, quibus promissa jam prae mani- tunc invictissimi Martyris ossa felicia crudeliter

bus est immortalium societas angelorum et mo- ; conquassantur : sed cum, dissipata paulo post
mentanea ferte supplicia, ut triumphaliter supe- divinitus machina, spirans adhuc aliquantulum
rare possitis aeterna ; et qui ante hac malebatis videretur, ad perfectam ejus plenamque victo-
mori, quam vinci, perpetuo perituri, nunc pati- riam, tot Domino confessionibus dedicatum, tot
mini, oro vos, vincere *, in seternum postmodum et tantis agonibus decoratum, gladio illi caput
regnaturi. abscindunt. Quo facto mox desuper vox ccelestis

antc illum 15 Talibus armatos, unaque Victorem san- intonuit dicens : Vicisti, Victor beate, vicisti.
tjladio fc-
ctum, missi apparitores ad forum superius ra- 18 At infelix Maximianus, speciale daemonum etusque cor-
riiinlur.
templum, a quibus hactenus fuerat superatus, pus cum aliis
piunt. Quibus auditis, certatim ad spectaculum in mare de-
tota pene civitas ruit alios furibunda mentis in-
: sperans se vincere vel defunctos, ad cumulandas jectum pro-
digiose eri-
sania pertrahebat, alii meliore jam spiritu cupie- Martyrum glorias, omni humanitate sepultur» pitur et ho-
bant videre sanctum Martyrem cum diabolo di- prohibita, eorum corpora in profundo maris wirificesepe-
litur.
micantem. Vulgi concurrentis undique confusio brachio, quo a meridiano latere civitas cingitur,
personat tunmltu et clamore omnia replentur
: a piscibus devoranda submergi facit. Sed pius
in sanctum Martyrem maledicta et convitia un- Dominus meliori consilio et honori Sanctorum,
dique jaciuntur ; at ille contra omnia illata ro- et posterorum patrociniis providens, ministran-
bustior permanens, cum ab impiis cogeretur, ut tibus angelis, natatu celerrimo sancta corpora
vel milites, quos averterat, ad cultus deorum re- in oppositum littus illsesa transponit ; ibique a

vocaret : Quae ipse, inquit, sedificavi, destruere Christianis in crypta, nativo in saxo operose ac
mihi non licet. Interrogati ergo milites sancti, decenter excisa, sepulta multis usque in hunc
Alexander, Felicianus, atque Longinus, in con- diem miraculis honorantur, multaque beneficia
fessione Domini fideliter perseverant, moxque ex pie petentibus, ipsorum meritis, conferuntur.
imperialijussu gladio feriuntur, corporaque pro- Per Deum et Dominum nostrum Jesum Chri-
jicientes temporalia, vita potiuntur seterna. stum, cui sit laus aeterna, virtus, honor, et im-
Poslen S. I'i- 16 Sacratissimus autem Victor cernens San- perium cum Deo Patre et Spiritu sancto per infi-
etor Uerum
frustra nrt ctos milites neci datos, lacrymabili voce Domi- nita secula seculorum. Amen.
Jouis ciilium
num precabatur, ut illorum socius esse martyrii
"npcllitur.
pariter et gloriae mereretur quorum post Deum ;

credulitatis auctor exstitisset.

et confessionis ANNOTATA.
Statim igitur gloriosus Martyr, conclamantibus
turbis, undique tunditur, iterumque suspensus,
fustibus nervisque taureis atrocissime crucia-
,
a Vides, hic dumlaxat tres milites nominari,
tur ; inde, victis tortoribus, revocatur ad car- nullamque fieri mentionem Deutherii vel Eleuthe-
cerem , ubi triduo b in oratione perseverans rii de quo sat fuse disputavimus in Commentario
martyrium suum magna contritione cordis et prxvio § 1
multis lacrymis Domino commendabat. Denique b Hine patet, milites a S. Victore conversos,
funestus Caesar, audita constantia Martyris, vel- triduo ante ejus martyrium passos esse. Nihilominus

Lectiones
 :

14S MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.

Lectiones Massilienses post offtcium S. Lazari, an- sentem, quem prius, suadente perfidia, subsan-
D
no 1633 impressum, eodem die omnes laurea mar- nando dixerat fuisse absentem.
tyrii coronatos fuisse indicant his verbis : Sed dura 3 Sed mox ad precem conversus veniam postu- ac itcin

aliquantulum (nempe S. Victor mola contrilus) Iat, affirmans, multumque contestans, quia si f-^jcioru
palpitaret, una cum sociis, quos ad fidem con- sanitatem pia Martyris interventione reciperet,
verterat, capite truncatus est duodecimo Kalen- procul dubio in posterum toto vitae suae tempore
das Augusti. erga cultum ejus supplex ac devotus existeret.
Rogavit, obsecravit, nec tamen tunc aliquid im-
petravit ; sicque per totum annum in eadem
vexatione ac deformatione permansit. Emenso
demum anni spatio, praedicta die Dominica re-

MIRACULA currente, cum populus more solito ad ecclesiam

supradicti Apostoli cum deportatione reliquia-
rum procederet, tum ille, cui sua vexatio intel-
AUCTORE ANONYMO. lectum jam dederat, clamare ccepit ac dicere :

beatissime Victor, parce mihi misero, parce,

mei impietatem re-
et pro tua pietate peccati
Ex eodem Ms. Chiffletiano, quod contu- mitte oculum obcaecatum illumina, et os defor-
;

limus cum Ms. altero, quod ex Pari- matum reforma satis dederim huc usque pcena- ;

siensi S. Victoris archivo descriptum rum audeo enim et

: confidenter affirmo, quia
amodo tuus ero, si per te sanitatem amissam re-
est.
cepero. Statim miseratio divina supplicanti af-
fuit, quae confitentem et poenitentem pristinae
sanitati restituit : qui pro sanitate recepta gra- E
CAPUT I.
tias agens.ac de cetero,ne quid inepte proferret,
ori suo custodiam ponens, quamdiu vixit postea
erga beati Martyris cultum devotus permansit.
Prcefatio, blasphemi punitio , dcemonia-
4 Cum igitur fama miraculorum beati Marty- lUulier a se-
corum, ccecorum, contractorum, alio- rislonge lateque crebresceret, et non solum pro-
nuTpmasa
rumque cegrotantium sanatio. ximas, verum etiam longe remotas provincias
relatio gloriosa percelleret, mulier quaedam de
Wasconia quam per annos decem possederant
c, c

Amior pau- TWiracula, quae Dominus Jesus Christus ad de- et possidendo vexaverant septem daemonia, cum
ca prafatus
JjJ_ clarandum gloriosum martyris sui Victoris per plurima loca Sanctorum duceretur, nec sa-
meritum, post venerabilem ipsius triumphum naretur, tandem auditis Christi militis Victoris
operari dignatus est, ad laudem ejusdem Domini virtutibus, ad ecclesiam memoriae illius adduci-
Jesu, de cujus munere sunt, enarrare et scribere tur ; quae ferreis nexibus alligata in quoscumque
honorificum est : neque enim infructuoso silentio poterat rabidis dentibus saeviebat ; et ecce virtu-
sunt tegenda, quae et dicta et scripta multis pos- tem non ferens, per os ejus ccepit clamare dae-
sunt esse utilia. Verumtamen parvulus sensus monium : Scitote, quia hinc nullatenus exeo, si
meus ad haec scribenda nullatenus ex se solo non carnes prius ad vescendum accipio. Virtus
praesumeret, nisi ad haec obedientia injuncta me siquidem illa, quae daemonem illum fortiter exu-
cogeret; sed plerumque vera obedientia nequa- rebat, jam ab ea muliere, interventione beati
quam de sua, sed de Dei virtute praesumens, su- Victoris, daemones sex socios ejusdem expulerat.
pra vires assumit negotium, confidens in id, Sequenti autem die sancto Parasceve, malignus
C quod imperitia denegat, divinum adesse auxi- rugiens horribili voce proclamat
ille terribiliter
« lium. Tu itaque, pater carissime n, qui imperas, Victor, o Victor, merito diceris Victor, quia F
ora, inquam, ut Spiritus sanctus cordi meo adve- per te victus * jam teneor, et per te victus hinc ' " im vin "

niens lucem suae veritatis infundat, et os meum exire compellor sed veraciter scias, quia si hinc
;

adid, quodjubes, digne pronuntiandum aperiat. coactus egrediar, statim filiam transmarini regis
narrat, quo- 2 Die Dominica, illa scilicet quae dicitur Ra- ingredior, ibique diutius moror. His dictis, vel-
'"Xemmfue- mis palmarum b, cum populusad ecclesiam beati let nollet,miser exire compellitur, et a posses-
rit puniius, Andreae apostoli ob flores benedicendos (sicut ea sore maligno mulier diu possessa relinquitur, ita
die fieri solet) cum processione exiret, et sancti ut ab ore illius saliva sanguinolenta deflueret,
Victoris caput cum magna veneratione et devo- et foetor intolerabilis de inferiori parte procede-
tione in lignea theca deferret, quidam custos ec- ret. Quae, ut Deo et beato Victori pro adepto
clesiae, perfidiae et blasphemiae spiritu nequiter beneficio gratias retulit, gaudens ad propria re-
incitatus, ccepittandem in populum invidiae suaa meavit.
virus effundere, et eorum devotionem irridendo 5 Homo quidam toto corpore contractus, et vircontn-
velle dissolvere : superstitiosum enim esse dice- in modum sphaerae miserabiliter conglobatus, be-
bat, ligno inutili et vacuo quidem, sed signato, nignissimi Martyris Christi efflagitabat auxi-
tantum honorem ab hominibus exhiberi; nihil lium. Cujus infortunium vir quidam piaa mentis
inibi, quod veneratione dignum esset, haberi.
adspiciens, ejusque miseriae miserationis affectu
Mox derisorem Militis sui ultio divina percussit, compatiens, tali voto se erga beatum Martyrem
unumque ex oculis illius eruens, os quoque bla- obligavit ; quia si eum sanaret, per singulos an-
sphernum ad aurem usque detorsit, sicque dolore nos candelam unam offerret. Tunc divina cle-
ei
cogente, ccmfiteri miser et venerari [debuit] prae-
mentia et patientis miseriam et compatientis mi-

sericordiam
 , :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 149

sericordiam ex alto prospiciens, Martyris sui quemdam mirae pulchritudinis juvenem, cominus

suffragantibus meritis, contractum illum miseri-

accedentem, duas lampadas in manibus feren-

corditer visitavit,
visitatum erexit, ita ut eadem tem, sibique verbis consolatoriU blandientem :

ruptis contractionis suse nexibus, surge- jEquanimior, inquit, esto, Deo gratias agito, per
hora,
beati Martyris corpus cujus potentiam lumen amissum restituo. His
et ad locum, in quo
tibi
ret
gra- qui apparuerat adolescens, evanuit, et
conditum quiescebat, velocissime curreret,
dictis,

dicens Gratias tibi, Deus, qui in- receptis oculorum lampadibus, mulier laeta dis-
tias agens et
:

terventione Martyris tui misericordiam mecum cessit.

fecisti, et ex toto
debilem ex toto sanasti. Alios Narrare quispiam solet, quia dum puer quidam el puer c<t-
cus,
fabro exhiberet obsequium, oculorum amisit in-
quoque ad laudem invitat, signa monasterii totis
viribus pulsat,atque in voce excusationis * et tuitum. Qui diutius ad memoriam Martyris in
•
tege cxulta-
lioiiis confessionis Te Deum laudamus cum fratribus oratione persistens dum nec desperatione nec

cantat d : et ne hoc, quod diximus, aliquis aesti- taedio fatigatur, unius oculi restitutione donatur.

met fabulosum, attendat et videat hunc, de quo Tum ille non solum de illuminato jam oculo con-
locuti sumus, adhuc superstitem cum filiis su- cepit leetitiam, sed de alio quoque illuminando
pradicti condescensoris sui,quo voluntas tulerit, assumpsit fiduciam. Nec pise eum exspectationis

liberis gressibus ambulantem. fefellit eventus : nam post dies aliquot, dum at-

mulier ele- 6 Quodam tempore secundum morem patriae tentius orationi insistitur, et alterius oculi repa-
phanliasi la-
ad confirmationem pacis cum aliis Sanctorum ratur amissio, et videndi, qui caecus fuerat, du-
borans,
reliquiis gloriosa beati Victorismemoria fereba- plicato gratulatur officio.

tur. Ventum est igitur ad villam quamdam, quae 9 Mulier quaedam toto contracta corpore, mulier loto
cnrpore con-
Cararco dicitur, ubi mulier quaedam elephantiae e apud virum suum, ut ad beati Viri reliquias prae- tracla
morbo percussa a communi omnium conversa- sentaretur, obtinuit; cumque orasset, nec sana-

tione sequestrata morabatur, quae intelligens retur, a viro suo, quo advecta fuerat asino, ad E
gloriosi Martyris adesse reliquias Credo, inquit, : domum propriam reportatur. Sequenti die sab-
sanctissime, quia si vis, potes me mundare. Se- bati petit illa denuo, se ad ecclesiam reportari,

quenti igitur nocte tamquam in excessu mentis quod vir suus, etsi invitus, acquievit tamen, ut
effecta, vidit ad se radium immensse lucis influe- fieret ; sed nec sic quidem beneficium, quod pete-
re, et totam domum illam, in quajacebat eodem bat, obtinuit. Tertio demum sabbato iterum viro
lumine coruscare : et ecce in ipso accessu lucis suo mulier devota blanditur, et plus de ipsius
divina quaedam virtus affiuit, quse ab omni eam vexatione, quam de sua fatigatione, sollicita,

leprae contagione mundavit. orat tamen, ut semel adhuc ad ecclesiam repor-

gravi mcom Saturninus quidam gravi satis incommodo ve- tetur. Tum ille, desperatione jam fractus ac tae-
moto vexa- dio, durius respondere, et quasi praesumptuosam,
xabatur, quippe qui crebro in faciem corruens,
tus,
spumans in terra volutabatur : qui mox ut mente ipsius petitionem increpando corripere : stultum
devota beati Martyris expetivit auxilium, omni- esse dicebat post tam diutinam infirmitatem de
modum aegritudinis suae meruit obtinere reme- sanitate praesumere, inani quadam fiducia tan-
dium. tum laborem assumere praesertim cum jam se-
;

•lieiiuniacus 7 Cum ad memoriam Martyris quispiam fuis- cundo nihil potuisset orando proficere. At illa,
set ingressus, quod coram sacrosanctis reliquiis ut turbatum illius sedaret animum, molliori qui-
adstare dignus non fuerit, rei exitus comproba- dem responsione asserebat, Deo nihil esse im-
vit : nam mox correptus daemone, amens effectus possibile, nihilque, difficile, semper eum oratio-
est. Laniare miser se ipsum et pugnis tundere, nem humilium, maximeque affiictorum vota re-
et naturas hostis effectus sibi ipsi propriis mani- spicere.piis desideriis aurem libenterimpendere,
bus oculos eruere, sicque tandem prostratus in semper justis supplicationibus praesto esse, num-
faciem miserabile omnibus spectaculum fore. quam eum cor contritum et humiliatum despicere
Quis tantam inibi impiissimi possessoris non exe- denique, qui compeditos solveret, qui elisos eri- F
cratur saevitiam ? Quis possesso benignissimi geret, qui caecos illuminaret, aliasque nonnullas
Martyris non exorat clementiam ? Transacta ta- per Martyris sui merita virtutes ostenderet, et
men hebdomada, multorum precibus victus, ma- suae quoque contractionis compedes per inter-
ximeque gloriosissimi Athletae Christi virtute ventionem ipsius posse dissolvere.
superatus, objurgare dsemon ccepit et dicere : 10 Cum igitur iter agerent ille pedibus nitens, adreliquia
.s / ...
Quid me, Victor, persequeris? Cur me hinc exire illa manus viri asello inmtens, factum est
inter ttncla.
compellis? Ego si violenter introissem, lege co- ut iraminente jam vespera ad ecclesiam propin-
actus violenter debuissem. Hic autem se
ejici quarent. Tum illa in terram se deponi erHagitat,
sponte tradidit, se mihi sponte subjecit. Constat justum esse perhibens ac devotioni congruum, se
lgitur, quia injuriam patior, si hinc coactus eji- quoque, si quo modo posset, sine vehiculo ince-
cior. Si justus est Deus tuus, justus et tu servus dendo ecclesiam introire praesertim cum eadem :

illius, justitiam servato et rectum judicium judi- hora servos Dei inibi commorantes constaret
cato.Statimque in his verbis cum illo familiari vespertinas laudes ante sanctum Dei Martyrem
sibi malignus exire compellitur, et non
fcetore decantare : quae, viro stomachante, deposita,
sme suo dedecore per virilia patientis, cum fluxu statim ut terram contigit, solutis colligationis

veneni venenosus ejicitur. Quid plura ? Robora- suae vinculis, in pedibus stetit, et in usum pristi-

turinfirmuspopulus, gratulatur, gratiarum actio num revocatis membris, reliquura vias una cum
in commune persolvitur. viro suo propriis gressibus peragens ad ecclesiam
!
8 Quaedam ab ocellis f mulier cum ad sepul- venit.
lemiua
crum Martyris in oratione prostrata jaceret, vidit Caecus quidam, uxore ducatum prjebente, ad
ecclesiam
 150 MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.
ecclesiam venit, pro restitutione oculorum ora- 12 Nec solum mater beneficium cceleste perci-
D
ct oacus ii'>c- tioni incubuil, nihilque proficiens, qui caecus ve- pit, ad filium quoque exuberans misericordia <""" fiUo
J„.
nerat, cum m ""em
caecus abscessit. Die sequenti spe redundavit : nam et ipse unius brachii virtutem
petrat.
i,„

hesterna regreditur, quanto recentior tanto de- amiserat, quod pectori suo contiguum movere
votior ad orationem revertitur, sicque in brevi omnino non poterat. Sed dum maternse calami-
desiderii compos efficitur. Exponit oratio devo- tati pium filius impendit obsequium, ipse quoque
tionis affectum , mereturque devotio orationis sauitatis adeptus est commodum. Statim in Dei
effectum. tabernaculo vox exultationis et salutis emittitur,
et Deo gratias referentes, filius de matre, mater
de filio collaetantur ; itaque filius in eodem loco
ANNOTATA. in obsequio Fratrum remanere disposuit. Mater
vero non jam ope aliena, sed virtute propria ad
sua remeavit, quee mox ut ad conjugalem copu-
a Ex liis, aliisque hic proxime adjunctis conjicio, lam est regressa, et ad eam quoque sua contra-
auctorem fuisse monachum, qui forte abbatis sui ctio est reversa. Quse iterum ad ecclesiam veniens
jussu hxc miracula collegerit. et de cetero continentiam spondens, sanitatem
b Quamvis scriptoris nostri xlatem determinare pristinam consecuta est.
non possim, tamen ex hac expressione colligo, eum 13 Lotharius quidam Turonensis, ut lumen Inlercessio-
posl seculum vm vel ix vixisse, cum Edmundus amissum reciperet, diversas Sanctorum memo-
ue S. rieio.
>ts atcilu,
Martene in tractatu De antiqua Ecclesix disciplina rias expetebat. Denique cum beati Antonini a n
in divinis celebrandis Ofjiciis cap. 20 ostendat, nul- oratorium peteret, virtutum, quae per beatum
lam fieri mentioncm apud auctores de benedictione Victorem efficiebantur, odore respersus est vir- :

palmarum seu florum ante seculum octavum vel tus Dei Martyris ab iter agentibus praedicatur,
nonum. eteorum, qui per eum curati jam fuerant, nume-
c Wasconia vel Vasconia aliquando sumitur pro rositas intimatur. Cumque mutato itinere, quo
omni Aquitania, qux est pars Galliee inter Oceanum respersus fuerat odore prosequitur, in ipso iti-
Aquilanicum, Garumnam fluvium, et Pyreneeos nere occurrentem sibi misericordiam experitur :

montes extensa ; aliquando strictius sumitur, ut vi- cum enim ad quamdara crucem in via erectam
deri potest apud geographos passim obvios.
pervenisset, et ad venerationem ipsius paululum
d In Ms. Parisiensi nihil legitur de campana-
visum adeptus
in oratione subsisteret, unius oculi
rum pulsu aut Injmno Te Deum laudamus. est; quo ducente, ad ecclesiam venit, qualiter
e Morbus ille, teste Bartholomxo Castaldo in virtutem Martyris ante exspectatum fuisset ex-
Lexico medico, elephantia vcl elephantiasis voca- pertus, omnibus enarravit, noctem sequentem in
tur,quia in eo cutis corio elephantis similis videtur.
vigiliis et orationibus totam expendit, et statim
Est autem species quazdam leprx, quse ab aliquibus in crastinum in restitutione alterius oculi bene-
lepra Arabum appellatur. Plura de eo, vide apud ficium coeleste persensit.
Gorreum in Definitionibus medicis. 14 Mulieres duee de diversis locis ad beati a variis utri-

f Ab ocellis, lege conjunctim abocellis et abo- Victoris suffragia expetenda convenerant, quae
tisque sexus
Iwmimbiis,
culis, id est caeca a propositione privativa ab et
;
utrseque, altera senectute, altera infirmitate,
substantivo oculis, quasi absque oculis. lta etiam oculorum lumen amiserant. Die quadam illa,
lege pag. 155 ad litteram b. quse prior natu erat, dum
ad januam monasterii
beati Martyris Christi auxilium praestolatur, ele-
gantis formae et habitus juvenis ei per visionem
CAPUT II. ostenditur, qui duas candelas accensas in mani-
bus gestans, acsi exstinctas lampades vellet illu-
minare, ita candelas ipsas oculis ipsius visus est
Cmcorum Uluminatio, leprosorum mun- admovere. Recedente visione, visionis effectus F
datio, et pueri mortui resuscitatio. consequitur, et lumen, quod senectus obtuderat*
•
alias abstu-
lerut
per manus juvenis restitutum accenditur. Altera
quoque, cum illuminata fuisset, et ad domum re-
Htulier ner- Mulierem quamdam contractio nervorum debi- gressura ab ecclesia paululum recessisset, in ipso
ns contra-
cta,
lem inutilemque reddiderat cui ad totius ,
itinere secundo et tertio excaecata, secundo quo-
corporis solatium una tantum manus sana reman-
que et tertio ad memoriara Martyris illuminata
serat. Haec igitur adminiculo cujusdam filii
sui est. Tum vero metuens, ne deterius sibi aliquid
ingressa basilicam orationi incumbit, lacrymas
contingeret, si ad sua deinceps redire tentaret,
fundit, exponit miseriam, implorat misericor-
in eodem loco resedit, ubi et nunc usque incolu-
diam. Die quadam, imminentejam vespera, jani-
mis degit.
torem ecclesiae obsecrat, ne inde expellatur, dcpetlitur
quin 15 Uno quispiam oculo gressus dirigens, utro-
;

potius ante sanctum altare intromittatur,

per que orbatum lumine ad sepulcrum Martyris fre-
beatum Victorem se sanandam fore, sibi
jam quentibus deducebat uno igitur oculo incedentes
:

promissum esse testatur. Homo misericordias

ja- crebro, ut dictum est ad ecclesiam veniebant,
,

nitor acquiescit, et mulierem, quo ro^averat, statimque recedentesnullum sanitatis beneficium

intromittit.Nocte sequenti totum ejus corpuscu- reportabant. Diu siquidem ad orationem stare
lum, acsi febribus urgeretur, ita subito tremore
non poterant, quia victum necessarium non ha-
concutitur, nervorum ligatura dissolvitur, tor- bebant duplex eos urgebat necessitas, una vi-
;

tuositas membrorum dirigitur et in statum pristi- vendi, altera videndi, et cura venissent, ut visum
num contractionis deformitas revocatur.
reciperent, statim recedebant, ut victum perqui-

rerent.
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 151

. Quadam denique die cura ecclesiam more riosa Victoris sanctissimi merita cum laudibus f.x ms.
rere nt.
incressi fuissent, mox ille, qui unum oculum ha- protestari. Quanto vero parentes exultaverint
visum recepit qui ex toto caecus gaudio non est nostrse possibilitatis evolvere.
bult, alterius
;

'
ex toto caecus remansit. Qui
tamen, de cu- Mox depositum alque solutumad sepulcrumMar-
fuit
fiducia, noctem sequen- tyris praesentare non differunt, factumque mira-
ratione alterius assumpta
pervigilem duxit ; mane vero bile omnibus enarrantes, ipsi ad propria regres-
tem in oratione
Missa3,reseratis oculis, reliquum suri Suscitatori suo puerum tradiderunt. Hujus
circa introitum
laude consummavit. rei, qui viderunt, audierunt, testes sunt.
diei in
, „,, 16 Mulierem quamdam immunditia leprae sin- Duae mulieres, cseca una, alia contracta, spe tlduafemi-
reddiderat; quippe quae non solum a recuperandae sanitatis ad sepulcrum Martyris
sasanatur; gu i a rem restituun-

thoro legitimo, verum etiam a communi conver- praesentatae, ibiqueunapostalteramcuratae sunt :

'" r -

*
quae et passionis prius ab videndi beneficium experitur
satione sequestrata manebat;
ocellis ;
' fortc prior

magnitudine praegravata, et rubore sequestra- deinde contracta subito fragore concussainpedes

tionis confusa, dum omni se humano solatio de- erigitur.

stitutam vidit, quod inde consequi solet, inten- 19 Quidam caecus et leprosus alterius ducatu ulietiamvir

tionem cordis sui ex integro ad Deum convertit. ad ecclesiam venit, diem illam cum nocte se- ^fSrapercus-
Tandem, auditis Sancti virtutibus, ad martyrium quenti in oratione pervigilem duxit. Post haec >us.

quas necessitas suggerebat preces vero dilationem curationis suae moleste accipiens
ejus accessit ;

et quae hominibus de- miserabilem in auribus omnium querimoniam

cum lacrymis fudit ,

spectui erat, ut ipse eam susciperet, imploravit. exorsus est. Miserum se et infelicem appellat,

Cumque post orationem cum ipsa, qua venerat, qui nec Sanctos cum Christo regnantes, nec ho-

lepra regreditur, et Deum quoque vel qui ejus mines in terris viventes propitioshabeat : Omnes,
B sunt sibi difficiles esse conqueritur : statim oc- inquit, amici mei dereliquerunt me ; et noti mei
culta quadam virtute in ipsa sua querimonia to- quasi alieni recesserunt a me. Stulti quoque de- E
tum ejus corpusculum, varietas cutis ad unius spexerunt me, et quam maxime diligebam, uxor

speciem coloris reducitur, et in pristinum vigo- mea aversata est me. Omnis substantia mea ad
rem revocatis membris, tota mirabiliter natura nihilum redacta deperiit et exceptis duobus vas-

renovatur. culis apum nihil omnino reraansit. Tu igitur,

puermor- 17 Vir quidam fidelis et devota ejus uxor ad beate Victor, tu ad luminaria tua concinnanda
""' s '
sepulcrum Martyris facta oratione, dum ad pro- de ipsis vasculis ceram accipe, et mihi ad vesti-
pria redeunt, quem sanum reliquerant, parvulum gia mea dirigenda lumen corporis redde. Quod
filium aegrotantem inveniunt : qui infirmitate fratres, qui forte aderant, tunc audientes, et ne-

crescente, tertia die defunctus est. Parentes ve- cessitatem illius vel devotionem compassionis
ro, dum seipsos prae dolore non capiunt, ad visceribus intuentes, preces precibus adjuvant et

beatum Victorem lamentationis suse verba con- ex intirao cordis affectu, ut exaudiri mereatur,
vertunt Quid est, inquiunt, o beate Victor, quid
:
exorant : quibus orantibus exauditio divina non
est quod factum est? Ad sepulcrum tuum preces defuit, quia subito aager illebeneficium, quodpe-
et vota persolvimus, nos et nostra tuae prote- tebat, obtinuit. Cessant lacrymae, dolor omnis
ctioni commisimus ; et ecce unde magis securi es- excipitur et mutatis precibus gratiarum actio in
sedebuimus, inde infortuniummajusincurrimus! commune persolvitur.
Dum enim post orationem et venerationem, tibi 20 Cryptam illam, quae Sanctorum corpora Mulierimpu-
exhibitam, domum regredimur, unici, quem ha- in primo ipsorum adventu servanda suscepit, '

bebamus, filii solatio destituimur; fide tamen Julia quaedam impudica, et in cceno luxuriae mul-

amplectimur et exempla testantur, quia quidquid to jam tempore volutata, praesumptuose et irre-

volueris ab omnipotente Deo facile impetrabis. verenter intravit quod enim aut venerationis
;

C Age ergo, converte in gaudium luctum nostrum, gratia, aut necessitatis suae causa nequaquam
et restitue nobis filium nostrum. Vicini igitur et advenerit, continuo super eam irruens ultio di- p
qui convenerant dum dolorem consolando lenire vina monstravit. Nam quia simplicem illum ocu-
cupiunt, quas juvare debuerant, ex sua despera- lum cordis secuta non fuerat, amisso corporis
tione preces redarguunt superfluum esse aiunt :
visu, manifestura praesumptionis suae cunctis in-
dignumque ridiculo, tale aliquid orando exigere, dicium dabat. Sed hoc profecto miraculum (ut
spe vana se ipsum affligere, preces eos et lacry- postea patuit) quam ob sui Martyris meritum,
mas perdere. Tam grande miraculum aut nulli tam ad suae pietatis indicium virtus ccelestis ex-
umquam Sanctorum aut paucis admodum fuisse hibuit. Tali enim necessitate compulsa infelix

possibile ; proinde dolori ac fletibus temperandum illa, immo jam vere felix mulier, tenebras corpo-
esse, per patientiam levius fieri posse, quod im- ris in lucem congerit cordis, dum per illam,
possibile esset corrigere. quam exterius patitur, quanta intus caecitate de-
n ~ 18 At ilu nihilominus persistentes in precibus fecerit, ad memoriam revocare compellitur.
'waiur';
sedulis Martyrem questibus interpellant quippe :
21 Prius igitur interioris oculi caecitate fuga- ,, cxcHatt
'
quos ipsa sua necessitas vel fide devotiores vel lasciviam vitae detestans, et futurae J™,',"™
ta, anteactae
spe robustiores effecerat. Deinde cum ad locum continentiam spondens, pro recuperando corporis
sepulcri pro amicorum deferretur obsequio, ecce visu ad sanctura Dei Martyrem tota se cordis ac
subito, qui mortuus fuerat, residere puer visus precum devotione convertit, et non solum dein-
est,parentes vocare, ut solveretur ac portaretur ceps caste victuram, verum etiam sub sacro ve-
engere, longo se itinere fatigatum asserere, de- lamine reliquum vitae suae spatium in Dei se ser-
nique et vocem se hujusmodi audisse testatur : acturam ex voto promisit. Quid plura
vitio fore >.

Propter dilectum meum Victorem anima corpori Et Iumen mulier impetravit amissum, et effectui
suo restituatur. Mirari omnes ac lsetari et glo- mancipare non distulit, quod fuerat ex voto pro-
missum :
 ,

152 MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.

missum : sacri enim velaminis impositione san- affectus, nullius tam ferreum pectus, quod
ad
ctimonialis effecta castam deinceps vitam agere compassionem vel misericordiam infelicis mulie-
studuit, et continentise non segnis amatrix, in ris non tangeret cruciatus. Flebant, quoniam eo
continentiae perseverantia vivendi terminum fe- magis flendam esse credebant, quo minus usque
cit. Constat igitur quatuor miracula, ut ita di- flentem videbant : nam et ii, qui lugere se ipsos
cam, in uno miraculo enimfuisse patrata. Dum advenerant, suarum obliti, tantisque illius com-
visus exterior ex praesumptione subducitur, ex passi miseriis, pro salute illius preces ad Domi-
ipsa poenae admonitione interior oculus aperitur, num cum lacrymis effundebant.
et lumen amissum per orationem restituitur, 23 Flentibus igitur cunctis et pro restitutione
quod his omnibus mirabilius est, ad vitam anima, mulieris Deo et sancto Victori devotissime sup-
lacta libera-
peccatis exstincta, reducitur. plicantibus, tandem impudentissimus ille alieni tur.
et aliusab Accidit inter cetera, ut quidam morbo, quem juris invasor, per os feminae, quam suam fore
hydropisi ti-
lierantur. intercutaneum b vocant, gravissime laboraret, crediderant, in audientia omnium clamare com-
b adeo ut similitudinem quamdam lepras in carne pellitur : Victor, o Victor, qui mihi ac patri
ipsius pestis illa praetenderet ;
qui auditis Sancti meo a adversari non desinis nusquam nos re-
;

virtutibus, in nullo prorsus diffisus opem ejus quiescere pateris ; de multis nos hactenus man-
expetiit, et quid fidei devotio quid Sanctorum sionibus expulisti, crebro sedes, crebro hospitia
apud Deumposset oratio, alios expertus edocuit: mutare coegisti, et nunc, ut sentio, me hinc
nam velut nihil umquam perpessus incommodi quoque habes ejicere, et in barathri tandem ima
' alias ocius fuerit, sic ab omni potius *, qua tenebatur, infir- retrudere. Vere enim intelligo, velim nolim, tuis
mitate mundatus apparuit. me orationibus egressurum sed pro certo nove- ;

ris, me extoto sine vindicta minime recessurum :

nam etsi aliud facere nequeam, obsccenum tamen

ANNOTATA. fcetorem in exitu meo tibi tuisque relinquam.
Nec mora post dum in ipso confusionis suaa
haec,
testimonio acsi flagris caederetur, cum magno
,

a De varhs sanctis Antoninis egimus ad diem iv ejulatu et fcetore, quem ipse praedixerat, imraun-
Julii, tom. 2 ejusdem mensis a pag.
7. Nescio, an dus spiritus exire compellitur. Et hic igitur qua-
hic indicetur S.Antoninus Apamiensis in Gallia, tuor miracula in unius reparatione mulieris ma-
de quo ibidem actum est. gnifice constat esse profecta siquidem ab obses- :

b Morbus intercutaneus hic idem est, ni fallor, so corpore malignus expellitur, surditas in audi-
qui apud Grxcos i«5p&)tj/ et Latinos aqua intercus. tum reducitur, et in visum caecitas revocatur, et
Sic autem appellatur, quod aquosi humores heereant in usum loquendi lingua resolvitur quod viden- ;
inter cutem. Attamen forlasse est sestus inter car- tes, qui aderant, tanto uberiores Deo et sancto
nem et cutem, aut qusdam lepree species, ut hic in- Victori gratias referebant, quanto venerationem
dicare videtur auctor.
jam curatae mulieris graviorem esse prospexe-
rant.
24 Nec illud praetermittendum puto, sed tan- Paiiper qtti-
to diligentius referendum, tantoque attentius au- dam in som-
no monitus,
CAPUT III. diendum, quo singulare et inauditum hactenus,
quod subjungitur, constat essemiraculum. Rebus
aliquis pauper et spiritu quemdam gloriosi vultus
Doemoniacai liberatio , mira ferri pro et reverendi habitus virum
somnis sibi videt in

candela accensio, gravissimi morbi ac assistere, ettorporem suum in hunc modum in-
crepationis arguere Cur, inquit, negligenter
:
cwcitatis depulsio.
agis? Cur ceterissegniorinveniris?Cur ecclesiam
beatae semper Virginis cum aliis adire non pro-
peras, ut dignum aliquid una cum precibus
Mulier a ds- Mulier quaedam a pessimo dsemone miserabili- offerendo, per intercessionem nostram Christum
mone posses^
ter vexabatur, ita ut nihil penitus sui juris
ejus filium tibi placabilem facias ? Qua ille redar-
in sensibus corporis, malignissimo usurpante gutione perterritus, a somno excutitur, et mente
spiritu, retinere videretur omnimoda enim
:
so- tacitasecum anxius sciscitatur, quisnam esse
spitate destitutam hospes impius totam obsede- potuisset, a quo talia salutis suae
monita perce-
rat, et obtusis auribus, visuque sublato, insuper
pisset. Sed hunc esse beatissimum Martyrem
et usum loquendi subduxerat. Sic itaque misera Christi, et tunc quoquein simplicitate cordis sui
illa et miserabilis mulier praeter hoc,
quod gra- homo credidit, et fide certissima rei eventus
vissime patiebatur exterius, quse membris
ferro ostendit. Verum attenuatis paululura curis
constrictis rabiem pectoris et rubore genarum et rursum ille sopitus est ; et ecce iterumin modum
stridore dentium testabatur, furorisque
saevitiam, supradictae visionis Sanctus apparuit, negligen-
etsi caeci, torvi tamen oculi
minabantur : mor- tiam ipsius cum increpatione redarguit, ut fer-
tem omnibus intentabat, et accendentes quoslibet rum illud rotundum et longum, quod in domo
vel ad quos ipsa accedere poterat, mordicus
la- sua habebat absconditum, pro cereo tolleret, et
niabat. Tandem inter nitentium
manus ad se- sic ad ecclesiam pergeret, imperavit.
pulcrum Martyris non tam adducta est, ui 0P em
quam 25 Quo ille audito, expergefactus obstupuit et til
yiclotti
violenter attracta, ibique omnibus, quos S
vel sua quod imperatum secundo jam fuerat, effectui con fuaereU
necessitas vel illius infelicitas praesentes
reddi- mancipare non distulit. Ferro sublato, ad eccle-
derat, miserabile prorsus spectaculum
facta : siam venit, quam tunc forte non minima populi
omnium siquidem unius miseriae
commovebat multitudine constipatam invenit : eadem enim
nocte
 !

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 153

ingressus est, beatissimi Martyris nae ostensionis signum sanctissimi Martyris sui
,
n octe, qua ille ex ms.

gloriosae passionis dies annua recensebatur, et praetendere meritum, in vigiliis et ojservationi-

in eadem ecclesia juxta morem provinciae ad lau- bus tota nocte sic permanebat.

dem ipsius nox illa ab incolis in vigiliis et ora- 28 Mane autem facto, cum in inadem ecclesia quod n

r "
tionibus expendebatur
tota quibus singulis : Missarum solennia celebrarentur, et sua ab om-
luminaria in manibus accensa tenentibus, non nibus luminaria offerrentur, et ipse quoque inter

tam eoruscare, quam ardere videbatur ecclesia, alios devotus accessit, et ardentis ferri partem
tanti luminis irradiata
fulgoribus. Solus inter superstitem cum humilitatis hostia offerre cura-

alios pauper ille penuria luminis ab aliis divisus vit. Oblatum igitur cum luminaribus aliis fer-

apparuit, et quid ageret nescius, tandem quasi rum exstinguitur, et usque in praesentem diem,

invento consilio, cuidam de commorantibus inibi ad aliorum infidelitatem arguendam, aliorum de-
Fratribus prasentiam suam exhibuit , cui et votionem excitandam in testimonium multis
,

ferrum illud ostendens, ut pro eo vel unam can- ostenditur. Quo viso, mirabilis Deus in Sanctis

delam mutuo sibi daret oravit, nec vel noctem suis ab omnibus praedicatur, et Martyris sui apud
illam solus sine lumine vel diem festum sine Deum virtus et merita declarantur.

oblatione transigeret, nibil se aliud ad manum Alter quispiam miserabili quadam aegritudine Quidam gra-
°
habuisse contestans, quod in tali negotio sibi tenebatur adstrictus, ut quasi truncus inutilis j/,/,",^

commodius deservire potuisset. Verum indigna- per singula videretur membra contractus. Qui

tus ille aurem avertit, et quod petebat, se non auditis Sancti virtutibus, ut ad memoriam ejus

acturum fore respondit nam curam ecclesiae

: deferretur, obtinuit, et saepe delatus nullum pe-

ipse gerebat, et multum in hujusmodi negotiis nitus inflrmitatis suae remedium reportavit : sed

vexatus jam fuerat. non idcirco desperatione fractus aut taedio, die

B 26 Tum ille humano destitutus solatio ad ali- quadam Dominica sic restitutus est, ut vigorem
carcns can- Sanctorum convertitur et de supernis au- pristinum singula corporis membra reciperent, E
q uem
xilium praestolatur. Tu, inquit, beatissime Vi- et nulla prorsus in eo vel contractionis vel dis-
offernt,
solutionis vestigia remearent *. " rema-
ctor, tu me pausantem in lectulo meo surgere forle

compulisti, tu me eeclesiam istam et noctis hujus 29 Puellam quamdam haud longe ortam a
,
et mMa cx .

quaedam oculorum mirum in mo- Ci «""'(Uem

vigilias adire fecisti. Tu etiam paupertatis meae coenobio, r
pestis !
ublinent.
,,.- , , .

angustias optime nosti : et quia prseter hoc fer- dum csecam reddiderat ;
palpebrae emm, quaa

rum, quod ut mecum tollerem, ipse jussisti, ni- aliis, ad velamen vel munimen oculorum solent
hil aliud, quo paupertas mea imminui pateretur, esse subsidio, huic erant caecitatis occasio : nam
inveni : et nunc jussionem tuam implere festi- pupullis irrevocabiliter superductae et deorsum
nans, vides, o Domine, in quantam anxietatem faciei, acsi visco tenerentur, adstrictae, totum

devenerim, ut quid agere debeam, ratione aliqua illud receptaculum lucis obduxerant, et, jubare
invenire non possim ego enim opprobrium ho-
:
solis excluso, quasi obserato aditu, videndi iter

minum et abjectio plebis, solus inter coruscantia obstruxerant. Haec a matre lugubri ad sepulcrum
agmina tenebrosus assisto, ego in derisum omni- Martyris et ipsa lugubris adducta deponitur,
bus factus, solus tantae multitudini vel dissimilis ibique pro salute unius indefessa ab utraque ad
vel singularis appareo. Et quid agam? Verum Deum oratio funditur, et gloriosi Martyris suf-

quia melius nequeo, scio quid faciam : in con- fragia cum omni precum ac devotionis instantia
spectu omnium ferrumexponam, quod ipse
istud praestolantur. Frequenter oratum : cumque in

jussisti, tenendo pro cereo, quantulumcumque hujuscemodi opere muliebri quadam improbitate
dedecoris mei solamen accipiam. b persisterent, tandem a Domino factum est, ut b

manu ijcstat 27 Fecit homo, quod dixerat, et ferrum in et filia de sua caecitate remedium, et mater de
e "" m reparatione solatium, ambae simul divinae
<
manibus in modum cerei erectum tenebat et ; filiae

ecce mirum in modum in summitate ferri ignem pietatis experirentur solatium. Quadam enim
praesagiens fumus apparuit, parvoque spatio in- [die] Sabbati circasolis occasum, dum attentius F
terjecto tota se in splendorem ignis nubes illa orationi insistitur, reseratis subito palpebris,

fumigabunda convertit. Sicque mirabile visu oculorum claustra laxantur, et retro acto vela-
( )
nulla extrinsecus materia ignis adhibita, ferrum mine, in suum videndi usum pupillarum faculae

accensum contra naturam flammarum

est, ut revocantur. Unde factum est, ut eadem hora et

globos emitteret, et in modum salis, ardentibus luctus in gaudium et preces in jubilum verteren-
prunis injecti, crepitantes de medio ignis scin- tur, et laetitiam animi clamore testante, per ora
tillas ejiceret.vere mutatio dexterae Excelsi mulierum sanctissimi Victoris praeconia pande-
Qui miserabile omnibus paulo ante spectaculum rentur. Itaque non jam matre filiam, sed e con-
r' e mira - fuerat, versa jam vice, miserabile *
cunctis spe- verso matrem trahente fllia, duplicato viam car-
'J?
ctaculum dabat et quibus ante penuria luminis
:
pentes lumine, regrediuntur ad propria. Sed
timuerat esse contemptui, hic jam erat novae quia omnia, quae vel vidimus vel audivimus, hu-
lucis immensitate formidini. Stabant enim om- jus Sancti miracula in uno libro comprehendere
nes, rei novitate perterriti, exspectantes finem vel laboriosum, vel fastidiosum esse perpendi-
tam grandis videre miraculi, nec diu tantum mus, in hujus fine miraculi et libellum istum fi-

splendorem ferentibus oculis, sese mutuo respi- nem pariter habere statuimus, ut ad ea, quae
ciebant, et inter gaudium metumque suspensi, restant, describenda miracula quanto recentiores
ejus hanc esse potentiam, qui rubum ardere fe- tanto devotiores accedamus.
cerat incombustum, minime dubitabant; at ille
novi luminis portitor, quidnam ageret, quo se
verteret, nesciebat, nec tamen ignarus hoc divi-

Tvmus v Julii.
23 ANNOTATA
 154 MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.
illius omnino posset ambigere. Hanc ad
nullus ri

ecclesiam summo mane

oportere duci, et ad
ANNOTATA. martyrium beati Victoris pro deponenda caecita-
te deponi. Porro si voluntas Dei esset, ut per
sancti Martyris sui merita mulier visum recipe-
a Sic legitur Ms. sed non intelligo,
in utroque ;
ret, consequens etiam fore, ut eos, incredulitate
quem liic d,rmon patrem suum appellet. Suspicor, deposita, erroris sui pceniteret, simulque ipsius
ita legenditm potius : Mihi ac parti meae, id est clementiam humiliter implorandam, ut super his
sociis meis, adversari non desinis. Vide tamen, quae in eum mentiendo deliquerant, Deum sibi
qux noster Cornclius a Lapide habet ad verba Joan- per intercessionem suam placabilem faceret.
nis cap. 8 v\ 44, ubi de diabolo heec dicuntur :
32 Acquiescunt alii hoc ita omnino, ut di- anutn c»
Cum loquitur mendacium, ex propriis loquitur, ctum est, fieri spondent omnes, dextrisque c nive ritatis
:
?
quia mendax est, et pater ejus, nempc mendacii. mediis ab incredulitate se recessuros affirmant, ffrattailfo?
b lmprobilas hic significat assiduitatem vel per- hoc tamen Sanctus ndam
si efficeret, ut lumen amis- aiklu
severantiam eo modo, quo dixit Virgilius Labor sum mulier
:
cseca reciperet. Mane igitur, jubente
omnia vincit improbus, id est constans et assiduus. domino, ducatum vero praebente filio, mulier ab
ocellis b adducitur, et convenientibus, qui foede-
(,

rati fuerant, simul ab omnibus ad ecclesiam

properatur; quam tunc forte tanta populi multi-
CAPUT VI. tudo repleverat, ut, qui mulierculam caperet,
vix in ea locus inveniri debuisset quae tamen ;

non sine magno conatu post januam intromissa

Confirmatio miraculorum S. Victoris alio deponitur, ibique turba incredula rei exitum
miraculo ; et mira domus cujusdam praestolatur : inter quos, qui consilium dederat, E
conservatio in communi vastatione. tam de propria quam de aliena caecitate solici-
tus, ita supplex exorsus est Magna sunt, o :

beatissime Victor, et omnimodis stupenda, quae

Posi tegrvm ravissimo quispiam vexatus mcommodo, quo-
f^ hactenus de virtutibus tuis audivimus, quibus
natum, " dam genere languons defecerat, et poste- tamen, peccatis nostris, ut puto, exigentibus,
riori corporis parte praemortua, usque ad inte- nondum fidem adhibere potuimus ; sed nunc jam
riora ventris pestis illa pervenerat. Qui opinione obsecro, quia ad hoc ipsum convenimus, utrum
virtutum et fidei devotione subnixus ecclesiam, vera sint, quae dicuntur, appareat, et visum
quae Sanctorum reliquias continet, ab amicis de- huic mulieri virtus tua adeo praedicata resti-
portatus ingreditur, ibique in oratione persi- tuat : nam si actum id fuerit, ut tuis suffragan-
stens divinae pietatis remedia et beati Victoris tibus meritis lumen ei reparetur exterius, et
suffragia prfestolatur qui prima vel secunda die
: nobis procul dubio lumen ad credendum resti-
nihil proficiens, nec tamen vel diffidentia vel la- tuetur interius.Nos enim, ut verum fatear, ma-
bore deficiens, tertia demum die ( erat autem gis excaecati
sumus, qui ad contemplandam veri-
dies illa Sabbati) salutem, quam petebat, obti- tatem signorum tuorum cordis oculos non habe-
nuit, et vegetato corpore, viribusque resumptis, mus. Discant igitur omnes, qui scire desiderant.
membris omnibus sanus et integer, acsi nihil et in uno miraeulo indubitanter agnoscant, quia
passus fuisset, apparuit : sicque factum est, ut et alia omnia, quae hucusque audivimus, per tua
qui alienis raanibus deportatus advenerat, voti sancta merita operatus Deus, qui
sit facit mira-
compos effectus, suis gressibus ad propria re- bilia magna solus.
C mearet. 33 Post haec quasi unius horae spatio interje-
vo n cujus u
aliqui Iwmi- 31 Verum hoc, quod subjungitur, tanto dili- cto, filius supradictae mulieris, qui matris inibi i"»'"'" 1 ' -

IICS (If })iu'lt-

,.
^ nemcre-
,
culis s. ri- gentius et retractari debet et recipi, quo non so- , ,
,
vel custodiam vel curam gerebat, contra fene- dunt.
lum miraculum sed e t argumentum quoddam stram, quae altari postposita, ei erat opposita, F
ton™""'""
miraculorum in eo ipso constat explicari. In ca- oculos intendebat et ecce tam vultu quam ha-
;

n stro, quod vulgo Teminas a dicitur, quidam in- bitu reverendus per eamdem (ut ei videbatur)
fidelitatis amici et durae cervicis homines, auditis fenestram juvenis introibat, quem cadenti super
tot signorum virtutibus, non credebant, sed tam amictum chlamyde lampas in modum sphaera
divinas potentise quam Sanctorum meritis dero- immenso splendoris lumine praecedebat; qua su-
gantes quidquid de perpetratione signorum
,
per altare residente, adolescens ille, acsi ali-
hactenus fama vulgaverat, jurejurando verum quem quaereret, ecclesiam circuire videbatur, ut
esse negabant, et sicut scriptum est : Aliis odor quidnam ageret, quo se verteret, dubitare crede-
vitae in vitam, aliis odor mortis in mortem, his retur.Mox, quasi dubitationis nube remota, per
pene miraculorum opinio non vitse fuerat, sed mediam populi multitudinem ad mulierem gres-
mortis occasio. Cumque
hujusmodi increduli- in sum vertit, propiusque accedens propriis digitis,
tatis errore persisterent, et multa super his quasi medendi gratia, lumen ei utrumque ape-
confabularentur, et tandem unius
quaererent, ruit. Quae statim in faciem corruens, in vocem
consilium in commune proponitur probandum :
laudis erupit; adolescens vero cum ipso praevio
scilicet fore, et experimento discendum, utrum lumine per eamdem, qua intraverat, fenestram
vera essent, quae de Sancti virtutibus diceban- egressus est, nec eum prius se vidisse vel postea
tur, an falsa. Aiebat igitur, anum quamdam
in ipse, qui haec videre promeruit,
testatus est ;

sua possessione degentem, videndi beneficio sicque omni incredulitate vel dubietate deposita,
multo jam tempore caruisse, ita ut de caecitate
qui ad hoc ipsum convenerant, crediderunt, et

simul
 .

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 155

siraul omnes, qui aderant, Deum, qui in Sanctis sese a conturbatione hominum, et a facie furoris ex ms

suis mirabilis est,

glorificaverunt. Unde factum eorum abscondunt : inter quos unu-; aliis non
ut, dum per merita sanctissimi Martyris, corpore sed fide robustior inter fruteta latitans,
est
unius oculi ad videndum reparantur exterius, et de latebris cuncta prospectans, in hunc mo-
multorum oculi ad credendum illuminarentur dum exorsus est : beatissime Victor, de cujus

interius. virtutibus tot et tanta audivi, et vera esse non

Mricola sitr- 34 Ruricola quidam, cum ex more agricultu- dubito, tibi domum meam et omnia, quae in ea

ius el »»"'
r« operam daret, justo quidem, sed occulto Dei sunt, servanda committo; tu eam ut custodias,
tus.
iudicio percussus, surdus, simul et mutus effe- obsecro, quia hoc te posse veraciter credo ; con-

ctus est : qui statim in terram corruens et labo- fundantur, qui nos persequuntur, pereant qui

rem in dolorem, exercitium in supplicium ver- perdere cuncta festinant. Inter haec singula quae-
intelligens, tota die sic semianimis perma- que vastabat incendium, et sola, pro qua orabat,
sum
nebat, nec de loco illo, in quo ceciderat, omnino domo superstite, cunctajam fuerant redacta ad
movere se poterat. Inclinata jam die horaque nihilum.

transacta, qua ille de agro redire solitus fuerat, 37 Denique de tota illa multitudine tres ma- ineendiario
divinitus pu-
de absentia viri uxor solicita, ab amicis et vici- jori aliis saevitia debacchantes, ad domum illam nito,

nis, sicubi eum vidissent, anxia requirebat qui- : rapidis equorum cursibus accesserunt ; duoque
bus referentibus, cum miserabilem rei cognovis- ex illis quasi ex praecepto unius, qui vel atroci-

set eventum, denotatum sibi locum adire non citate, vel auctoritate praeeminere videbatur,
distulit, et ut dictum fuerat, ita et experimento ignem vicissim imponere, tectumque succendere
factum esse cognovit. Mox jacentem in faciem conati sunt sed ad subvertendum humana prae-
;

de terra erigens interrogare ccepit, et ut causam sumptio effectum non habuit, ubi ad protegen-
infortunii sui modumque sibi indicaret, admo- dum virtus divina praevaluit : illis siquidem ina-
nuit; at ille penitus obmutescens, ad ecclesiam, ni labore confectis, domus illa permansit incolu-
in qua Sancti memoriam haberi sciebat, manus mis. Quam eorum inertiam vel tarditatem ter-
supplices porrigebat, acsi hoc solum dicere vel tius ille redarguens, ocius advolat, suis ignem
impetrare vellet, ut illuc eum uxor sua in eadem manibus imponendum esse, domumque creman-
hora deduceret, quod et factum est. In ipso igi- dam exclamat. Cumque, ut dixerat, ignem co-
tur solis occasu ad sepulcrum Martyris simul naretur imponere, continuo equus ille, cui insi-

adstabant, et pro salute unius ambo pariter, ille debat, in proaceps corruit, et toto corpore in

corde tantum, illa corde simul et voce, Deo et terra colliso, grandiloquus ille divina ultione

sancto Victori devotissime supplicabant : et ecce percussus interiit. Quod ut reliqui duo viderunt,

subito virtus ccelestis apparuit, quae duo simul prae nimio timore pene exanimes effecti, quanto-

beneficia, videndi scilicet et audiendi efficaciam, cius in fugam conversi sunt. Nec mirum, si con-
infelici illi restituit. Verum infelix diu esse non tra adversarios suos fortis Christi Athleta prae-

potuit, quem ab infelicitate sua felix Christi Mi- valuit, si regnum triumphator et principum mi-
les liberare disposuit. Mane igitur facto in ipso nistros iniquitatis Victor devicit.
ortu solis sanitas inchoata perficitur, et mutatis 38 Hoc dominus domus de loco, in quo late- ab incendio
illzsa con-
precibus in laudem beati Victoris muta prius lin- bat, prospiciens illico surrexit, cum tremore et servatur.

gua resolvitur. gaudio magno ad domum cucurrit, sua omnia in-

et mulicr cx
35 Cuidam mulieri diutina csecitatis molestia tacta et integra reperit : nec multo post ad ec-
ca sananlur
laboranti Sanctus in somnis apparuit, eamque, clesiam venit, rem gestam omnibus enarravit,
ut ecclesiam beataa semper Virginis adiens pro et pro liberatione sua gratias agens Defensori
recuperando lumine luminare sibi offerret, ad- suo ab illa die et deinceps rerum suarum deci-
monuit. Qua mulier allocutione turbata omnem mam vovit, cujus nimirum virtute actum fuisse
illico somni soporem excussit, viroque suo vi- asseruit, ut nec domum suam ignis omnino lae-
sione exposita, ut ei ad perveniendum opem fer- sisset, nec de rebus suis usque ad pretium unius
ret, expetivit
; qui mox fide adhibita, et ducem nummi quippiam deperiisset qui etiam hostes ;

vias et comitem seipsum impendit. Itaque cum suos, alios fuga subactos ad nihilum redegisset,
post laborem itineris alicubi resedisset, rogat mox ipsam, quam secum attulerat, decimam, id

illa virum suum beato Victori una secum gra- est unius vituli obtulit, et nihilominus per singu-
tias agere, cujus suffragantibus meritis coecitatis los annos in decima persolvenda votum implere
suae tenebras jam sensisset ex parte clarescere. curavit
Deinde ad ecclesiam veniens definitum salutis
suae pretium luminare dedit, et ex integro lumen
recepit. ANNOTATA.
Domns qua-
dam in etnn 36 Quidam malefici et effrenatse mentis ho-
"'ani vusla- mines per villam aliquam discurrebant, et insa-
lione.
tiabilem in ea vel ruinam cum omni
rapinam vel a Nunc communiter vocatur Themines, estque
vesania spiritus exercebant ab ipso enim irru-
:
marchionatus in provincia Cadurcensi. De hoc castro
ptionis suae exordio tecta succendunt, homines agit Valesius in Notitia Galliarum pay. 551.
feriunt, spolia distrahunt, cuncta subvertunt. b Hic recurrit idem loquendi modus ab ocellis
Quam eorum sasvitiam indigenas non ferentes qui supra satis explicatur in Annotatis capilis 1 ad
passim diffugiunt, et quo quisque loco poterat, lilteram f.

CAPUT
 ,

156 MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.

homini quare injuriam facis? Sciebas me
infelici d
oeulorum luce privatum nec posse incedere, nisi
uxore praebente ducatum cur ergo fieri permi-
CAPUT V.
commune lucem
;

amitteret, ita ut
sisti, ut et illa

nec mihi, nec sibi postmodum utilis foret? Pre-

cor igitur, et per Dominum Jesum obsecro, ut
Variorum cwcorum illuminatio, etpueUce
aliquod solatium necessitati nostrae impendas, et
mortua? revocatio acl vitam. vel mihi violenter ablatos, vel illi pestilentiae

tabe consumptos oculos reddas. Quadam igitur

die sabbathi cum ante altare simul assisterent,
llulicr cmii, n die Kalendarum Novembrium, quando festi- et haec et his similia vel objurgando vel obse-
I vitas omnium Sanctorum sub una celebritate crando proferrent , sensit mulier circa caput
a l>
recolitur n, mulier quasdam ab ocellis b adduci- suum quali sibilum aurae totum corpus lenis ,

tur et ad memoriam Martyris, pro voto suo de- suum, ut ipsa dicebat, algore subito refrigeran-
ponitur : ut enim ibidem posita asserebat, mul- tis, sicque redeunte paulatim lumine, visum re-

tum diuque optaverat, ut ad sepulcrum Viri Dei cepit, donec cunctis, qui aderant, audientibus,
praesentari debuisset, sperans procul dubio, quia clare omnia se videre asseruit. Mox collatum
ejus suffragantibus meritis, optatae salutis bene- sibi beneficium in commune deduxit, et ducatus
ficia reportaret. Cum igitur ex intimo cordis af- officium, quod caecitate interveniente omiserat,
fectu in conspectu Dei orationem suam effunde- caecitate deposita,renovare non distulit.
ret, et tribulationem pronunciaret, nihilum ta- 42 Petrus quidam dominum suum adeo viven- famulusa
men illa die proficiens, noctem quoque sequentem tem dilexerat, ut in morte ipsius modum doloris d ™°»e poj-

B in oratione persistens duxit pervigilem. Mane excederet, et quia per discretionis regimen suus
autem facto, cum per manus sacerdotis in altari esse contempsit , per doloris intemperantiam E
salutaris hostiatractaretur, factum est,ut, tacen- maligni spiritus sese dominio mancipavit. Sta-
tibus vel orantibus aliis, mulier illa de loco, in tim correptus a daemone est, et in brevi ejus in-
quo jacebat, pro salute sua gratias agens ab om- commodum manifestum omnibus factum est. A-
nibus audiretur. mici igitur, opinione virtutum excitati, ad beati
p«er coiiim- 40 Eadem nihilominus die puer aliquis, nullo Victoris adeunda suffragia iter instituunt, et illud
membrorum suorum fretus auxilio, ad suffragia maligni spiritus vehiculum vehiculo impositum
Martyris pio patris deferebatur obsequio. Hic ante sacratissimi Martyris ossa deponunt. Cum-
enim ab utero matris suae ita toto corpore con- que ut de obsesso corpore exire debuisset divina
tractus apparuit, ut nihil in eo, quod hominem se virtute coarctari daemon persensisset, unde
demonstraret, agnosceres, nisi faciem tantum prius beato Viro de sua ejectione calumniam fe-
aspiceres, vel vocem loquentis audires : haec duo cit, nimirum, quia invitus egrederetur,
inde
in illa confusione membrorum humanum aliquid ostendit Nullum, inquit, Victor, nullum mihi
:

praetendebant. Hunc, ut dictum est, cum ad lo- in conspectu tuo refugium esse perspicio, nullum
cum virtutum fidelis ac pius pater spe prome- prorsus a facie tua tutum mihi latendi locum in-
rendae salutis deferret, in ipso itinere, invocato venio : quos enim usitatis artibus et labore non
nomine Martyris, virtus divina non defuit, quae modico mihi acquiro tua violentia alienatus
,

deformem illam membrorum congeriem compe- amitto. Et quid agam? Vel hinc obsecro ne me
tenti ordine et omnimoda sanitate restituit. Nam ejicias, hunc, quem juste possideo, mei juris esse
crepitantibus membris, ita toto corpore, acsi in permittas. Cumque in hunc modum immundus
equuleum extensus fuisset, erigitur, et mox so- spiritus horrende perstreperet, cum ejulatu ma-
lutus a patre in terram cum admiratione deponi- gno ac fcetore suo egressus est. Qui autem vexa-
C tur, et mirum in modum, qui gressum hominis tus fuerat, reparatis paulatim viribus, magis F
minime noverat, sine omni adminiculo patrem magisque convaluit, omnique in brevi sanitate
saliendo praeibat. Nomen beati Victoris in com- recepta, a die liberationis suae et deinceps Deo
mune extollitur, et non jam pro impetranda va- et beato Victori se devotiorem exhibuit.
letudine, sed pro reddenda gratiarum actione 43 Rebus aliquis pollens et moribus, cuidam et pauper

ad ecclesiam properatur. Quam cum ingressi Avito pauperi temporalem spe mercedis aeternae late percus-
fuissent, ipsi arreptis funibus signa pulsabant, et domo sua victum abun- s " s ]""!'"!!
in praebebat, et ut ejus
J prisliux w
divinas laudis[cantica inchoantes ad cantandum dantiae
,
m
. ,

futuro particeps fieret, de suis divitiis slltuuntur.

alios invitabant. illius inopiam sustentabat. Is, Avitus scilicet,
uxnr visu 41 Maleficus quidam in suo tandem facinore praeter rerum inopiam penuriam etiam visus
,
pnvata,
deprehensus ab eisdem, quos lseserat, oculis eru- incurrebat, et cum ipso lumine spem omnem re-
tis excaecatus est : qui cum multo tempore lu- cuperandaa salutis amiserat : cui praeter neces-
gens et mcerens ducatu pauperculae suae mulieris sarium corporis victum ille suus procurator ,

et ipse pauper incederet, ad cumulum communis compassionis etiam impendebat affectum nam :

miseriae, factum est ut et illa infortunium caeci- plurima Sanctorum loca in eadem civitate lu-
tatis incurreret. Quid plura? Palam omnibus fa- straverat, preces expenderat, gradiendo corpus,
ctum est, gravi eos incommodo laborare. Cascus spiritum orando, afflixerat; et nihil prorsus re-
igitur, aliquo praebente ducatum, crebro ad ec- medii tanto se labore adeptum fuisse dolebat.
clesiam veniebat, et stans ante altare quasi ca- Compertis denique Victoris sancti virtutibus
lumniando dicebat : sancte Victor, qui tanti caecum suum ille pius pater familias, ut illius
meriti ab omnibus praedicaris, qui tot beneficia quoque martyrium adiret ac suffragia postularet,
necessitatibus aliorum impendis, mihi misero et admonuit; vitae quoque ejus ac precibus opem se
laturum
 :

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 157

jam perdidi. Baculum lumen

senectutis meae, hs.
promisit. Cumque eum in hujus-
cta f.x

laturum esse
usque ad desperationem desu- oculorum meorum amisi. Ut quid mihi ulterius
modi opere pene
devotionem vivere, ut quid mihi sine te lucem hanc exosam
dasse co<mosceret, ut fidem ejus ac
merita beati Victoris extollere, aspicere? Hactenusigitur vixisse sufficiat, imo te
excitare posset,
miraculorum ejus exempla proponere, ab
sublata, me jam superstitem esse pceniteat, et si
multa
si fidei prsemium non deesset, non potui moriendo praecedere, saltem ut subse-
inso denique,
gaudia reportaturum asse- quar, mortis jam liceat jura persolvere.
optata eum salutis
amortesm-
et ducatum 46 H;ec et similia prosequente matre, ecce
re sicque persuadente domino
•

iter arripuit, et ad lo- mirum in modum totum subito corpusculura illud

prabente, tandem cebcus
oportebat, aliquando pervenit, intremuit, et velut tacto loculo audiret a Domino:
cum, in quo orari cunctis cernentibus, quae
Tibi dico surge, ita
ibiqiie ante
Sancti reliquias in oratione persi-
mortua fuerat, puella resedit, nec causam luctus
stens, prius abscessit, quam salutem, quam
non
ignorans matrem appellat, hortatur ut gaudeat,
petebat, obtinuit.
viri sui jam defuncti de- seque ad hoc revixisse cognoscat, ut dolorem ejus
ii Mulier quaedam,
unicas, quam habebat, fili» sus- sua vita interimat. Ait enira, maternis precibus
stituta solatio,
quse et ipsa lecto decidens motum beatum illum Victorem, cum ad supplicia
tentabatur obsequio ;

Dolor matris traheretur, sibi affuisse, et debellato mortis mi-

necessitatem mortis experta est.
nistro, seab eodam glorioso Viro matri restitu-
modum nescit, consolationem respuit, consilium
setatis oblita vel sexus, quasi amens tam esse. Quem tantae rei novitas non illico in
non admittit,
discurrit, et pene se ipsam prse dolore stuporem convertit ? Quis tam grandis miraculi
effecta,
magnitudinem intuens, Deo et sancto Victori in-
non capiens, post longa tandem inventa
suspiria

voces intendit crebro Deum invo- gratus abscessit? Mater vero mirum in modum
cum clamore ;

exhilarata una cum viro, qui eamdem puellam de

B crebro filiam nominatira appellat, ssepe ad
cat,
sacro fonte susceperat, ad ecclesiam venit, et
E
aliquem Sanctorum convertitur, et inter hsec ad
sfepe recurritur. Tandem inter alia no- rem gestam omnibus referens de perpetrato mi-
funus
raculo multis miraculum fecit fidem quoque ver-
men ei beati Victoris occurrit, et quanta per eum
:

bis suis in ipsius, quam vivam receperat, flliae

Dominus mirabilia fecerit, ad memoriam neces-
Mox ad ejus postulanda suffra- suse demonstratione vel attestatione perficiens,
sitas ipsa reducit.
omnes, qui audire poterant, una secum in laudem
gia tota se cordis intentione convertit, et ad ip-
precum suarum vehementiam et gratiarum actionem convertit.
sum oranem illam
referens, his eum vocibus interpellare ccepit

Novi et ego, Victor felicissime, novi et ego mu-

ANNOTATA.
lier infelicissima, quanta sit apud Altissimum vir-

tus tua inqnam, et ego, quanta miseris

: novi,
quam te benevolum omnium
beneficia conferas, a Hinc iterum patet, collectorem miraculorum

votis exhibeas. Nec me latet illud tam grande cum Sigebertus in

post seculum octavxm scripsisse,
miraculum, et nostris pene teraporibus inaudi- Chronico ad annum Christi 835 hzc habeat Mo- :

tum, quomodo orbato patri ante paucos dies uni- nente Gregorio Papa et omnibus episcopis assen-
cum restituisti filium. tientibus, Ludowicus imperator statuit, ut in
cujusdam 45 Vicinis igitur, et qui convenerant, vigilia- Gallia et Germania festivitas omnium Sanctorum
jtitilicyis .

rum vel exsequiarum funeri morem gerentibus, in Kalendis Novembris celebraretur, quam Ro-
miserabilis mater persistebat in fletibus, et san- mani ex instituto Bonifacii Papse celebrabant.
ctum Dei Martyrem sedulis interpellabat questi- Pluribus heec confirmat Edmundus Martene in ira-

bus dicens Experiatur, obsecro, Martyr beatis-

: ctatu de antiqua Ecclesix disciplina in divinis cele-
sime, infelix anima mea sanctissima apud Deum brandis Officiis cap. 34, num. 26.
C merita tua inclina aurem tuam et exaudi me,
: b Hic iterum occurrit eadem phrasis ab ocellis ; F
quoniam inops et pauper ego sum, quoniam uni- de qua jam supra bis monuisse sutficiat.

cum illud, quod habebam de filia mea, vides ami-

sisse solatium. Novi enim, o Domine, et indubi-
tata fide teneo, quia si voluntas sola affuerit, CAPUT VI.
facile apud misericordem Deum, hoc singulare
donum tua obtinebit oratio. Peractis igitur no-
cturnis ex more vigiliis, circa prosecutionem fu- Biversarum infirmitatum curatio, et
neris et sepeliendi officium ab amicis satagitur,
pueri decennis resuscitatio a morte.
et ad sepulturse locum cum illo suo ejulatu pro-
sequente matre, et sola ad planctum exsequiarum
qui vicaria? potestatis ge- Quidam spi-
corpusculum deportatur. Tandem ve-
sufficiente, Curialem queradam,
ro consummatis omnibus, cum eo ventum fuisset, rebat officium, suo mancipatum domino, bla- „„, ir ra /Ms. .

ut in defossam humum naturali reciprocatione sphemia? spiritus horrendo prorsus agebat in-
deponi debuisset, super artus funereos mater lu- commodo, ita ut Creatorem suum non solum
gubris et ipsa pene prae nimio dolore exanimata confiteri, vel adorare contemneret, verum etiam
prosternitur , crebroque vocem interrumpente confitentes quosque vel adorantes contuineliis,
singultu,vocatam ex nomine filiam, quasi ulte- injuriisque lacesseret. Grave illud admodum erat.

nus jara non videndam, in hunc modum alloqui- quidquid de Deo audire contigisset, quidquid ad
tur Heu, mihi,
:
filiamea carissima Curtamcito !
cultum ipsius a fidelibus devote fieri coraperisset;
meis te amplexibus tam Missarum solennia, quam reliqua Christianae
subtrahis? Cur dulcissimo
solatio tuo senectutem
meam destituis ? Cur me, religionis sacramenta, tota animi detestabatur
inquam, superstitem deseris? In tua morte cun- insania. Campanarum sonitus, si quando ad au-
 !5S MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.
iins. res ipsius pervenissent, demisso capite, ne eas 49 Puer quidem annorum circiter decem, im- q
audiret, divortiura requirebat. Cumque ipsum matura morte prasventus, de medio sublatus est ^Vr iw. :

jam corpus, quae mentem infecerat, tabes malitias cujus corpusculum a priraa hora noctis usque ad Unjfaj
iei"-

consumpsisset, et usque ad extreraam maciem horara diei sextam pervigili a parentibus et pro-
vel debilitatem artus impios exedisset, videt tan- pinquis custodia frequentatur ; sicque ad locum

dem somnis sanctum Dei Martyrem ante le-

in
ctulum suum quasi transitum facere, seque vir-
ga, quam manu gestabat, modeste percussum,
salutaria ab eo mandata percipere
ut qusesito vehiculo, beatissimae Dei Genitricis
basilicam incunctanter adiret, custodem sui cor-
sepulcri ab amicis atque presbytero, qui ad hoc
ipsum advenerat, deportatur. Lugent parentes
senectutis in puero se amisisse solatium, et nimis
: audivit enira, durum adversum se intempestae mortis causan-
tur imperium. Nec virtutum ignari, quas per
Martyrem suum Dominus operari dignatus est,

poris monachum conveniret, de pane Fratrum toto cordis annisu ad ejus suffragia postulanda
aliquam sibi particulam dari postularet : Qua, se convertunt. Nam et ipsum puerum ab infantia

inquit, percepta, si non fide haesitaveris, tam sua Deo et beato Victori devoverant, et ipsius
mentis quam corporis ex integro sanitatem recu- eum vel dominio vel patrocinio manciparant.
perabis. Quibus ille monitis ad se reversus, pri- Tandem inter efferentium manus subito corpu-
mo mane vehiculum conscendit, ad ecclesiam sculum tremore concutitur ; et recuperato spiritu

venit, visionem exposuit, panem petiit, et acce- quasi ex jacendi lassitudine, puer in latus con-
pit, et sui compos effectus infra paucos dies, mem- vertitur. Nec mora, audientibus cunctis, more
brorum etiam integerrimam sanitatem obtinuit. solito matrem appellat, et quasi ex longo fessum
-"•>',
48 In Burgone castro, leproso cuidam Sanctus itinere se cibari expostulat. Qui mox cum in-

in somnis apparuit, eumque, ut pro recuperanda genti omnium admiratione solutus, cibo potuque
B sanitate martvriura suum adiret, admonuit. Ma- reficitur, viribusque receptis, ad sepulcrum Mar-
ne facto, segrotus iter instituit, ad memoriam tyris a parentibus, I a hujus rei teste presbytero, a

Martyris cum labore pervenit, ubi quotidianis praesentatur, ubi gratiarum actione completa, E
obsecrationibus vacans, paulatim convaluit, et puer ejusdem ecclesise Fratribus, sacris imbuen-
infra unius anni spatium perfecte mundatus ap- dus litteris traditur. Parentes vero ad propria
paruit. cum gaudio revertuntur.
ei mulier le- Mulier quaedam dum lepras plaga percutitur, 50 Sed forsitan, quia insolitura, idcirco et fri- v ux reiim-
'"'''
mnantar? a(i cumulura pcense a thoro legitimo sequestra- volum alicui videatur esse, quod diximus verum ;

tur quse auditis Sancti virtutibus, apud virum

: si non mihi, saltem parentibus fidem adhibeat.

suum, ut ad martyrium ejus duceretur, obtinuit. Denique puerum ipsum interroget, jam setatem
Ubi quanto necessitas gravior, tanto ab ambobus habet, ipse de se loquatur : solet enim '
sim- •
alias puer

oratio fundebatur attentior ; sed diu multumque pliciter narrare quserentibus, magnse quemdam
orantes, nullum tamen desiderii sui consequun- auctoritatis et reverentise virum sibi, cum ab
tur, effectum : nondum enim curationis tempus impietatis b ministris traheretur, affuisse, eo- b

advenerat. Discedunt mcestior uterque, quam rumque audaciam cum innocenti severitate cor-
venerat, quia dolorem morbi desperatio cumula- ripuisse, videlicet cur eum, qui sibi ab infantia
bat. Tum illa ad dolorem suum verba convertens, traditus fuisset atque commissus, suo juri absque
infelicem se aiebat et miseram, quse nec inter judicio mancipare prsesumpsissent.Eos vero ad
homines viveret, nec homines posset moriendo hanc vocem confusos oranino ac debiles sine re-
deserere. Opprobrium se esse conqueritur vicinis sponsione aliqua discessisse, seque ab eodem ve-
suis, et commotionem capitis in populis. Orat nerabili Viro cum ingenti lumine ad superos re-
virum suum, ne vel ipse segrotam despiceret, ductum, et parentibus restitutum fuisse.

quam in nullo se umquam incolumis Isesisse me- 51 Haud longe a ccenobio in castro, quod Car- et variimor-

C minisset. Cujus ille querimoniam, pise ut erat diliacus c dicitur, mulier qusedam incedendi pal- ''
c
mentis, blanda studuit responsione compescere, pandique privatur officio. Quae et rebus destituta
et calamitati illius se super omnia condescensu- et viribus duplici contritione atteritur, undique
rum promittere. Insuper et mansiunculam e vi- calamitatis suae angustiis premitur, nec pedibus
cino domus suae se ei facturum asseruit, et de incedendo per domos victum exigere, nec mani-
labore manuum suarum necessaria provisurum. bus laborando necessaria potest acquirere. Tan-
Anni igitur circulo revoluto, iterum prsedictse dem a vicinis fidelibus, acceptis stipendiis, virtu-
mulieri venit in mentem, Deo dilecti Martyris tum, quas per sanctum Virum fieri audiebat,
sepulcrum invisere, ejusque suffragia attentius odorem secuta est. Plus igitur fide robusta, quam
flagitare quo cum venisset et cor contritum, et
: corpore, laborem vise arripuit, et novo quodara
humiliatum una cum precibus obtulisset Aut : incedendi genere artus volubiles per terram tra-
sanitatis, inquit, remedium aut mortis hic ex- hendo, ad ecclesiam venit. Quam ingressa Pa-
pectabo solatium. Cumque ibidem perseveraret schalis solemnitatis feria tertia, tota die illa et

in precibus, nocte quadam dormienti quidam ad- nocte obsecrationibus vacans sic permanebat.
stare visus est, eique vestem, qua erat induta, Quarta vero feria, dum in ecclesia eadem circa

magno conatu diripere : Patere, inquiens, pan- horam diei primam Missarum solennia recensen-
nis te vetustis et sordidis exui, et multo melio- tur, et in pristinum membra vigorem, et novam
ribus corpus tuum vestibus contegi. At illa, dum mulier prorumpit in laudem. Ecclesia tota cla-

nudari, se metuit, expergefacta consurgit, et le- more confunditur sed mox, quod factum
; fuerat,
nova se cute nitentem, et
prae veste deposita, cognito. una cum muliere in laudem convertitur. ws
toto mundatam corpore deprehendit moxque ad ; 52 Cujusdam divitis servus diutina et gravi
domum propriam cum gratulatione perveniens, admodura infirmitate atteritur, ad aures morbo
ad communem vivendi usum est recepta. congesto, ad ultimum surdus efficitur ;
quera post
annos
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 150

eadem infirmitate transactos

annos quatuor in
admonuit, ut ad memoriam Mar-
dominus suus
recuperanda sanitate confugeret, prae- ANNOTATA.
tyris pro
cum aut ibi aut nusquara hujuscemodi
sertim
esset. Qui uno tantum co-
beneficium adepturus
a In Ms. Parisiensi hic est exiguus hiatus in
mite contentus,
dum simul iter agerent, ad vocem ;

hoc autem Ms. est tantum majuscula I expressa,

illiusaures ccepit erigere, et tenui licet auditu,
quam Chifftetius suspicatus est, Joannem significa-
verborum illius sensum admittere. In ipso vero
re, ut colligo ex hac nota, quam ad marginem po-
ingressu ecclesise,
ad plenum reseratis auribus,
suit : forte Joanne.
materiam vertitur laudis restitutio sanitatis.
in
fama virtutum exci- b Nescio, quos hic impietatis minislros appellet.
,„r 53 Quidam de longinquo
**' "" c Cardiliacus vulgo Cardillac est marchionatus
'

tatus advenit et mutum ,

ab utero matris suae
provincise Cadurcensis. Unde cum antea iterum ca-
septennem filiumad Iocum sepulcri deposuit. Hic
strum ejusdem provincix occurrerit, dubitari posset,
iaitur nulli
supradictorum in fide secundus, dis-
sed quasi de an heec miracula contigerint Massilix, nisi forte
cedentibus aliis, non discedebat ;

non dubius, tota illa he-

circa Ulam urbem sint loca, iisdem aut similibus
beneficio percipiendo
nominibus insignita, qux frustra quaesivi.
bdomada ibidera in precibus persistebat. Attende,

inquit, o Victor sanctissime, quia nimiatui fidu-

cia insipiens factus
sum , dum in tali negotio

tuum exspecto subsidium. Una enim omnes voce CAPUT VII.

mihi persuadere conantur, talem te numquam
virtutem operatum fuisse nec ab utero matris ,

B suaj qualibet corporis parte damnatum te ali- Prodigiosce qucedam sanationes ,

quas
quando sanitati restituisse ego tamen omnium ;
scriptor miraculomim fieri vidit inter-
tam fide quam sensu novissimus, ego, inquam,
cessione S. Victoris.
non possum ambigere, eum, qui omnia potest,
et hoc quoque per sanctissima merita tua posse
efficere. Age ergo, o Martyr Christi nobilissime,
actenus igitur quadraginta et duobus capitu- Auctor nar-
ut quod homines aut impossibile tibi esse credunt
aut difficile, tu eis possibile ostendas ac facile.
H lis totidem miracula, quae per beatum Vi- ["ntau-m"*
ctorem martyrem suum Dominus operari digna- probat,
Hsec et his similia eo quotidie perorante, usque
tus est, compendiose collegimus, et ad profectum
ad proximam diem Dominicam causa illius dilata
Hac enim die circa horam primam fides pra3-
animarum in memoriam posteris tam credenda
est.

sens declaratur in filio ; et quod natura negave- quam legenda reliquimus : haec enim ante adven-
tum nostrum hanc patriam consummata, etsi
in
rat, loquendi officium reformat oratio. Patri igi-

tur filius primitias verborum impendit, eique, ut

nequaquam videre meruimus, ex his tamen, quae
propriis oculis vidimus, et subsequenter adjun-
ad refrigerandam linguam suam modicum aquas
sibi deferret , oravit. Qua mox percepta, ita ad gimus, ea quoque, quse superius memorata sunt,
fideliteramplectenda esse didicimus testem
purum verba formavit, acsi hactenus suum exer- :

cuisset officium. Quanto tunc pater exultaverit enim auctorem horum invoco Deum, quia eorum,
gaudio(etsi utrumque difficile sit) facilius tamen qusa sequuntur, qusedam sicut oculis vidi mani- ,

sestimari, quam verbis explicari posse existimo. busque tractavi; alia vero, sicut ipsorum, qui

intercessione 54 Aliis igitur admirantibus aliis vero dubi- post adventum meum curati sunt, certissima re-
S. Vwlons. a ,
'

tantibus, pater ad propria faciliore, quam vene- latione, et multorum testimonio didici, itadictan-

rat, gressu revertitur, quia non jam solum iti- do digerere, styloque ligare curavi, quamvis et

C neris sed etverborum comitem filium se habere eorum, quae supra dicta sunt, nonnulla etiam ab
ipsis, qui curati sunt, et fere omnia ab his, qui F
laetatur.Nec multo post una cum puero eodem
atque presbytero et vicinorum non parva multi- viderunt vel manibus tractaverunt , audire et

tudine, orationis gratia ad ecclesiam rediit.etut scire promerui.

verum esse constaret, filium suum ibidem loquen- 56 Unde et me ipsum plurimum reprehendo,
^Jfoocttta-
di inchoasse officium, ab utero matris suae usque quia ea referentibus non statim fidem adhibui ; tm narrai.

ad illud tempus eum mutum fuisse, multorum sed testis mihi est Deus, et conscientia mea,
testimonio comprobavit. quia auditis Sancti virtutibus, me idcirco non-
Ex uno igitur miraculo
alterum quoque conjicimus, et eum cum lo- numquam dubitare simulabam, ut ea, qua? dice-
juela audiendi quoque efficaciam percepisse per- bantur, quanto expressius tanto verius, quanto
pendimus. Nam omnes frequentiori tanto certiori relatione cognoscerem.
mutos vidimus,
fere quos
et surdos quoque deprehendimus. Sed jam oppor- Cum enim juxta veritatis sententiam de omni
tunum videtur et congruum ut ad reparandas verbo otioso, quod locuti fuerimus, rationem in
,

vires et recreandum die judicii reddituri simus; timui sane, ne non

paulisper spiritum, hunc
secundum miraculorum librum claudamus, et solum verbi otiosi, sed etiam mendacii apud
oratione interposita, horum auctorem Deum, et Deum rationem exigerer, si ea scribere vel ho-
gloriosum ejus Martyrem deprecemur, ut eorum, minibus persuadere prresumpsissem, quas non
qute sequuntur, sicut certis prius testimoniis, vel probabilibus indiciis
veritatem indubitanter am-
plectimur, ita et narratione inveniamur. vera esse comperissem. Nonnulli enim, dum fa-
ditrni
voralem auram vel loquendo vel scribendo appre-
hendere cupiunt, qua? nec probabiliter dici, nec
veraciter credi possunt, impudenter raentientes,
non parum credulitatem eorum, quse vere dicun-
tur
 160 MIRACULA S. VICTORIS MARTYRIS.
t\ JIS. tur, NuncU
imminuunt. j.,uu igitur
>t
, ad ea, quae post- statim cum admiratione et gaudio parentes ac-
quam huc advenimus, currunt, vivum reperiunt,
D
nobis praesentibus atque Deo et sancto Victori
cernentibus gestasunt, describendarecurramusa. tam grandis miraculi virtutem attribuunt, pue-
quomortomu- 57 Quaedam mulier cum pro reparatione ocu- roque sublato, ad sepulcrum Martyris cum festi-
licrcaca
oculorum lorum, quibus annis quatuor excaecata jam fue- natione perveniunt, ubi sex diebus continuis
in
II s u m,
rat, ad sepulcrum Martyris devenisset et ipsa , oratione et gratiarum actione devotissime perdu-
die adventus sui cum nocte sequenti pervigil in rantes, septimo demum die ad sua regressi sunt
oratione perdurasset, primo mane sequentis diei Vidi ego parentes et puerum , quos et crebro al-
beneficium, quod petebat, obtinuit. Quam cum locutus, et multa supra facto hujuscemodi scisci-
exclamantem et de percepto munere gratias fefe- tatus sum. Denique tam ex verbis eorum,
quara
rentem audissem, statim accurri, manum adhi- ex fide ac devotione, ea, quae dicebantur, vera
bui, et de salute ejus exquirere coepi j videntem esse cognovi; ita ut impium fore judicarem si
inveni, quam multorum testimonio caecam adve- non simplicitati eorum et fideli narrationi fidem
nisse cognovi. Ulico in laudem prorupi, et cum adhiberem.
magno conatu vocis ac cordis compunctione, Te 60 Faber quidam dum uno tantum oculo sibi
a
Deum laudamus incepi. Peractis laudibus, et suisque labore consuetudinario necessaria provi-
faber

gratiarum actione completa, mulier laeta regre- deret, casu miserabili accidit, ut et ipsum amit-
ditur ; et ecce in ipso itinere inopinato ictu in teret. Quadam enim die dum super incudem
capite percussa prosternitur ;
quse dolore ac me- suam manubrio *
incidendo componeret, de ipso
"/fajmanii.
tu pene exanimata, suis tamen peccatis hoc im- cornu particula aliqua ictu inopinato ejus oculo brium
putat, se adversus beatum Victorem, licet igna- insiluit, et unicum illud lumen, quod operi
suo
ram, ream tamen in aliquo esse accusat mox ; impendebat, exstinxit. Plangit miser labori suo
commeantium manibus sublevata reportatur ad finem impositum, dolet exosum quietis se inve-
tumulum, et de commissis veniam postulans, be- nisse solatium suae enim cessationis otium, de-
:
E
neficium est adepta secundum sicque discedens stitutae familiae suspicatur
;
interitum ; et cum
ad propria rediit, et nunc usque incolumis Deo et utrumque non tantum eum sua infe-
difficile sit,
sancto Victori gratias agit. licitas, in quantum domestica angit necessitas.
instaiis mvr- 58 Quidam pater familias et ejus fidelissima Cumque dolorem dolori apponeret, et se ipsum
luus
uxor tantas per beatum Victorem virtutes fieri de die in diem lugendo afliigeret, unum post
audientes, sublato de cunabulis filio, ad ejus omnia restabat consilium , beati Victoris implo-
martyrium accesserunt cui et seipsos oblatio-
:
rare subsidium. Quadam igitur nocte quiescenti
nem facientes, ejus se custodias atque tutelae de in stratu suoMartyr apparuit, eumque, ut sum-
reliquo commiserunt. Mox alacriores effecti ad mo mane consurgeret, et candelabrum sibi face-
propria redeunt et post haec in brevi prospera
,
ret.admonuit; et quod ab ipso operis sui exordio
quaeque succedunt. Sed quia nonnumquam evenire paulatim lumen amissum recuperaturus esset,
solet, ut prosperitati succedat adversitas, non adjecit.Surgit ille velocius et inter spem me-
,

multo post puerulus ille, quem unicum habebant tumque suspensus fidem rei explorare disponit.
filium, adversa valetudine praegravatus, infirmi-
Mox ad opus imperatum accingitur, et in tenebris
tatis suae xm die defunctus est. Igitur post plan- inchoanti unius oculi lumen accenditur.
ctum et lacrymas, quae vel aetati hujuscemodi 61 Vicini igitur, inopinatis malleorum ictibus visum rccit-

vel unicae soboli uberiores impendi solent, virum excitati, cum admiratione concurrunt et quem ,
peraverint.

suum fide robustior mater alloquitur, et virtu- heri aut nudiustertius caecum viderant in opere ,

tum quas per beatum Victorem factas esse no-

,
solitodesudantem inveniunt. Quid plura? Opus
verat, eum memorem esse hortatur. Aiebat
ita- quod palpando inchoaverat, videndo consummat.
que, toto cordis annisu ejus suffragia
flagitari Nec multo post, sublato candelabro, ad ecclesiam
oportere, eum qui extraneos nec ad se
pertinen- venit, et recuperati luminis pretium cum gratia-
tes susciperet, sibi, qui ejus se dominio
vel pa- rum actione persolvit. Ipse igitur talem nobis
trocinio mancipassent, procul dubio
affuturum eventus sui historiam explanavit. Quod si cui ha?c
esse. Asserebat, etiam remota omni ambiguitate, mea fidem verba non candelabrum ipsum
faciunt,
credi debere, eum, qui trium in brevi
mortuorum inspiciat, in inferiori quidem parte scrupulosum,
suscitator magnificus extitisset,
suum quoque et quadam difformitate distortum; in superiori
mortuum posse restituere.
sibi Matern» pietatis vero parte rotundum et rectum
, et competenti ,
consilium a patre suscipitur, et ab
hora egressio- qualitate porrectum. Ipsum enim affirmantem au-
nis ejus, id est ab hora diei nona usque ad occa- divimus, in inchoatione ejus parum sibi admo-
sum solis in oratione persistitur.
dum luminis affuisse, cum ipso vero opere pau-
VltOIII, 59 Inter haec vero ubi dolor, ibi
oculus : quia latim visu crescente, consummato candelabro,
dum per orationem vita speratur,
crebro defun- lumen quoque ex integro reparatum fuisse *.
cti cadaver inspicitur. Tunc vero
pater cum nul-
lum orationis sentiret effectum,
desperatione
fractus et tsdio, ad ministerium
sepultura accin-
thecam ligneam, qua recondi
gitur, et ANNOTATA.
corpuscu-
lum debeat, machinatur. Matre
vero ampliore
fide ac pietate in precibus
persistente, ecce pue- a Ex hoc prologo apparet, quantx auctoritatis
rulus hnteum, quo coopertus
erat, nitebatur debeant esse ea miracula, quamvis in illis sint aliqu"
rejicere, et quasi de somno
evigilans sic questus plane prodigiosa. Dolendum tamen
quosdam aetatis illius,
est, quod auctor
et anfractus
imperfectae suam eetatem, nomen, aliaque non expresserit, qux
vocis coepit emittere nondum
enim ad id «tatis
:
majorem adhuc fidem facerent.
pervenerat, utpossetad integrum
verba formare- b Hic finit Ms. Andveee du Chesne, ut in Ms. no-

stro
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII 161

Papebrochius. Ea ta- persuadere voluisset, omninMda detestabatur a- D

A stroad marginem olim notavit
narrantnr, in utroque Ms. mentia. Sed dum ibi, compati&ntibus nobis et pro
men, qvs capite sequenti
eodem auctore collccla fuisse eo orantibus, vinctus teneretur, ad se ipsum pau-
nostro leguntur, et ab
latim revertitur ; nec multo post, reprobante a eo «
videntur.
*
domino suo, et ad propria revertente, ipse re- *a(iajcum
mansit incolumis. Qui alterius se subdens domi-
CAPUT VIII. nio, cum ei per omnia gratus existeret, suam
iterum incurrit amentiam. Quam ejus vexationem
ille suus dominus satis aegre ferebat, quia fidem,

Alia miracula, ope S. Victoris patrata, quam in eo expertus fuerat, quanto rariorem

et ab auctore visa. tanto cariorem habebat.

65 Accidit igitur, disponente Deo, ut die qua- ad menlem

dam monacho cuidam cum illo furioso occurreret,

Tifulier quaedam rebus et animis pollens, inco- quaesitoque consilio, hoc ab eo responsum acci-
Mutierczca
1*1 lumem felicemque cum viro suo vitam agens, peret : Novimus, inquit, hunc nuper abeatissimo
infirmata atque Cfecata fuit: cui et hoc quoque Victore, patrono nostro, curatum, ejus se injuste

ad cumulum doloris accessit, quod cum caecitate servitio substraxisse, et idcirco pristinam, ut vi-

eadem diutius laboraret, viro suo oneri atque des, amentiam incurrisse : unde credendum est,

contemptui esse ccepit. Unde factum est, ut mul- numquam eum integrae sanitati posse restitui,

tis eam contumeliis

afficeret, injuriis provocaret, nisi ejus se ex toto mancipaverit servituti. Quam
suis demum fraudaret amplexibus, et, quod his ille conditionem omnino recusabat, quia ido-
omnibus gravius est, crebro dissidium minaretur. neum sibi ministrum et utilem invitus dimittebat.

B At illa prudenti quidem usa consilio, patientiam, At ille de salute sua agi intelligens, sese medium E
quam in flagello didicerat, injuriis atque convitiis ingerit, et quasi ad hoc ipsum paululum vexatione
opponebat, plus de viri sui quam de propria sa- cessante, quid de se fieri debeat, sicut ei fuerat

lute solicita, multa ad eorrectionem ejus tum blan- revelatum, exponit. Ait enim, magnum aliquem

da tum aspera praetendebat, ut bonum pro malo in somnis sibi assistentem, insipientiam suam
restituens, carbones caritatis super caput cordis e- cum magna vultus et verborum austeritate corri-

jus congereret, et ne perditionis ejus causa existe- puisse pro eo videlicet, quod ejus se subtractum
:

ret, tantam ejus obstinationem velblandiendo mi- dominio alterius servitio subdidisset nec aliter ;

tigaret vel arguendo reprimeret. Impium siquidem eum ab infirmitate sua posse sanari, nisi ejus fa-

esse dicebat, a Deo flagellatos despicere, et, mulatui sese prius restituisset. Quod idcirco de
quos ipse recipit, mortales abjicere, ejus manum beato Victore credi oportere dicebat, quia erga
in flagellis aggravare velle, quos ipse percussio- ejus obsequium se voto nuper obligaverat. Dimis-
nibus atterit, opprobriis arguere, injuriisque la- sum igitur a domino suo ad ccenobium monachus

cessere et in his omnibus eis, qui ejusmodi sunt, duxit, et infra paucos dies sanum effectum, ec-

grave prorsus judicium imminere. clesiae custodem constituit : qui nunc usque inco-
visum reci- 63 Inter hsc a colloquiis divinis et orationi- lumis de percepto beneficio assiduas Deo et beato
/n';
bus non vacabat quippe quam ipsa sua abjectio
:
Victori gratias agit, et commissam curam eccle-

Deo propinquiorem reddiderat. Cumque ad Deum siae fideliter gerit.

stillaret oculus ejus, hoc solum assiduis a Deo 66 Accidit inter cetera, duos magnos secun- elcaptivi

precibus flagitabat , ut aut viri animum mitiga- dum pompam seculi viros, suaque elatos potentia

ret. aut Cfecitatem suam, quae obstinationis ejus ad tantas inimicitias devenisse, ut suas invicem
causa exstiterat, in usum pristinum revocaret. animas quasrerent, et mori magis, quam ad pa-
Quid plura? Octavo demum caecitatis suae anno cem sibi cedere aquiescerent. Unde factum est,

C ad sepulcrum Martyris alienis manibus adducta ut die quadam parati ad praslium ex adverso con- F
deponitur. Tribus diebus et totidem noctibus sub currerent, et collatis viribus bellum grande com-
oculis nostris in oratione persistens, quarto de- mitterent. Multis ex utraque parte corruentibus.
mum die voti sui compos efficitur : nam circa unius tandem milites fracto robore se in fugam
expletionem Missae, quse ante sepulcrum Marty- converterent. Quos urgentes, qui victores exsti-
riscelebrari solet, dum attentius orationi incum- terant, alios interemerunt, alios vivos apprehen-
beret, exaudiri promeruit ; moxque collatum sibi sos carcerali custodiae manciparunt. Fit non
beneficium sentiens, orationis constantiam in lau- aequa digressio, dum laetus alter, alter tristis re-

dem et gratiarum actionem convertit. Quod vi- greditur, et unde alter victor erigitur, inde alter
dentes et audientes gavisi sumus, et quod fa- victus confunditur. Qui de suis viribus nihil ultra
ctum laudabiliter fuerat, in materiam laudis con- praesumens (quippe qui suorum alios in mortem,
vertimus. alios in captivitatem dejecerat) ab Athleta Christi
64 Meroena rius quidam cum pascendis gregibus robur efflagitat, et ad sepulerum ejus veniens,
tomentiam ,

t»p.
operam daret, subita infirmitate percussus, et in apud eum voto se obligat, ut eos saltem, qui de
terram proslratus est qui vix sero domum re-
:
suis supererant, ipsius, de carcere, patrocinio
gressus per verba aliena, qua? protulit, quod suus vivos recipiat, ne de sua prorsus confusione pars
non esset, ostendit. Qui, furore crescente, cate- inimica superbiat.
natus, et ad locum virtutum adductus est. Vide- 67 Mox assumpta fiducia, ad suos regreditur. miratrilUer
''^rantur;
res miserum stridentemdentibus, oculis coruscan- paucosque numero blande allocutus, ad suas in-
tem, terrentem pedibus, mortem omnibus mini- jurias ulciscendas hortatur ;
quibus et beati Vic-
tantem, furorisque saevitiam et rubore genarum toris suffragia constantissime pollicetur : die vero
et verborum novitate testantem. Nomen vero tertia occulto quodam instinctu se trahi intelli-
Dei, vel quidquid de Deo Christiana ei devotio gens, cum eisdem egreditur, et si qua hostes re-

Tomus v Julii.
24 periat.
 : :;

162 DE TRIBUS MARTYRIBUS ANONYMIS MELITINENSIBUS.

niis. periat per loca, quibus venire consueverant, dis- tudine pene mullus affuerit, qui optatae salutis, si

currendo percunctatur sicque progrediens ad : eam ex corde immunis abscesserit. Vi-

petiisset,
castrum usque, in quo sui captivi tenebantur, deres caecos ab utero matris suae mutuo se invicera
accessit, portasque ex insperato apertas, ac sine lumine intuentes, surdos nova mutorum verba,
custode reperiens, festinus irrumpit nec sic : utrisque admirantibus, audientes, claudos sicut
contentus, septa quoque domus hostilis arraatus cervos (ut legitur) salientes, leprosos recenti
ingreditur ; hostes suos somno gravi oppressos, cute nitentes, energumenos immundorum spiri-

passim per humum fusos intuetur : siquidem de tuura expulsione gaudentes, et in his omnibus
sua victoria elatimanducare et potare conseuo- laudes et gratiarum actiones cum magna omniura
rant, et nihil minus quam hostium suspicantes exultatione resonantes : quarum scilicet virtutum
adventum (quippe quos paucos superstites paulo numerum sola ejus scientia amplectitur, a quo
ante repulerant) insolita qnadam somni virtute et per quem haec facta fuisse creduntur. Testes
sepulti jacebant. Mox ille, suis de custodia edu- vero nonnulli monachi vel clerici quam
, tara ,

ctis, sublata ab eis vincula hostibus versa vice fideles et nunc usque supersunt, qui haec
laici,

imposuit ; sicque discedens pauoos de suis, qui et una mecum vel viderunt oculis vel manibus at-
domum et vinctos custodirent, ibidem disposuit trectaverunt, iuter quos et venerabilis Caturcen-
eos vero, quos de captivitate receperat, sepul- sis b episcopus, qui et ipse haec videre promeruit,
crum Martyris, utpote per eum liberatos, adire et nunc usque tantarum virtutum testis fidelis
praecepit qui et venientes Deo et sancto Victori
: existit.

de sua liberatione gratias retulerunt, et suas ibi

compedes nonnulli ipsorum in testimonium reli-

querunt. ANNOTATA.
B 68 In quadam vigilia passionis Deo dilecti
mtitlaqiie martyris et gloriosissimi patroni nostri, scilicet
alia beneficia
ail imlroci- beati Victoris, quae xi Kalend. Augusti recolitur, a Chiffletius in margine dubitat, an non sit le-
niiiiii S. I i-
innumerabiles diversae aetatis atque conditionis gendum repedante eo domino suo pro redeunte eo
ctoris coit/u-
ijientibus viri ac mulieres passim ad ejus postulanda suf- ad dominum suum. Sed judico, rctinendatn esse
conferiintiir.
fragia convenerunt. Inter quos et infirmorura lectionem verbi reprobante, pnrscrtim quia Ms.
sive debilium non minima multitudo, recuperan- Parisiense legit reprobante eum domino suo, id
das sanitatis gratia, affuerunt : alii namque suo- est, domino suo non volente eum amplius habere ser-
rum manibus adducti alii vero in grabatis allati
; vum, ut colligitur ex sequentibus, ubi dicitur operam
nonnulli membra debilia baculo sustentante sub- suam alteri domino locasse.
nixi, passim ecclesiam repleverunt. Quidam igi- b Cum hic Caturcensem seu Cadurcensem episco-
tur ex illis in eadem die ante solis occasum multi ; pum oculatum miraculorum testem appellet, crescit

vero in nocte sequenti ; nonnulli quoque in ipsa dubitatio superius proposita, circa locum, quo heec

solennitate diei beneficium sanitatis adepti sunt: miracula contigerunt. Ulinam eliam Auctor nomen
adeo enim super his, qui infirmabantur, virtus episcopi istius expressisset ! tum enim de scriptoris
divina emicuit, ut de illa tanta segrotantium multi- eetate aliqualem conjecturam facere potuissemus.

DE TRIBUS IARTYRIBUS ANONYIIS

IELITINENSIBUS.
J. P. Cultus apud Graecos.

ires hi Christi Pugiles atlribuuntur Synaxa- tres nominatim memorantur Eudoxius, Zeno, Ma- adquosex

T
:
FOllTE SUB '
varits Mor-
UlOCI.ETIA- rio Mazariniano : quibus in Chiffletiano canus ; de quatuor autem sacris corporibus Con- tyrious JWi-
NO. 5
apponitur post eorum annuntiationem hoc stantinopolim delatis, ac temporibus Justiniani impe-
^S*"
dislichon : Oi ayioi rpei"c Maprupsc, ol h ratoris repertis, qui eorum beneficio a letali morbo poiissinni"1
jerendi-
Marlyres '
Mr/trivTi inro orjfxiwv xara Tterpuv tTupopci/ot reX. curatus fuerit, agit Baronius in notationibus. De
Uti
Sancti tres Martyres, qui Melitinae a lictoribus Martyribus Armenis sub eadem persecutione passis
per petras raptati martyrium consummarunt laudatus auctor tractans adannum 311, varios re-
censet Melitinse marlyrio coronatos, quos inier no-
AwtroutTi tpwvy;v b/. ptstrou rrErpwv apta, minantur : Hiero, Nicander, Hesychius et alii tri-
To r»JS rpa<py;c, rpEtc Sfviiozoy.sv tTStrupopiEVOi.
ginta sub Lysiapreeside. An nostri tres innominati
Dabunt vocem de medio petrarum simul, ex his vel superioribus extracti huc sint non 'con-
Ut dicit Scriptura Tres morimur raptati.
:
stat. At repugnabit, ut opinor, nemo, si pcr tres no-
stros anonymos potius intelliganlur aliis tres, qui
Alludit poeta ad illudPsalmi 103, t. 12. De medio ibidem nominantur, sub eadem persecutione passi,
petrarum dabunt voces. non expresso mortis genere: Polyeuctus, Victor et
2 De numerosissimo Marlyrum Melitinensium Donatus.. nobiles milites; licet alii Caesareaa eo-
in Armenia agmine sub Diocletiano agit Martyro- rum certamen contigisse referant, prout ibidem
loijium Romanum ad diem v Septembris ; e quibus addit Baronius.

DE
 DIE VIGESIMA PRIMA JTJLn. 163

DE SANCTIS MARTYRIBUS AFRICANIS

VICTORE, STERCORIO, EMILIANO, HUGALE,

SAPHO ET MONTANO.
Ex Hieronymianis. J. B. S.

~oc die, siumquam, manifeste patet impe- trusi sint, de quibus actum est xiv Maii : Praxe-
ui svm-

H
incipit

siliae,
:
rili alicujus librarii in laterculo codicis

Eptemacensis deformando supina

tia, omnia ferme sus deque
In Africa, natalis Bolise, Stercori Mas-
Victoris, Coronse. Et Romae, Praxedis,
vertentis.

:
insci-

Sic
des vero plane accessoria
locus

dis virginis.
sium, Corbeiensis
est,

non competat, atque adeo assumentum dici

Uniformitas itaque codicum

et Blumiani
ut cui inter Martyres

oporteat in codice Corbeiensi : Et natalis S. Praxe-

satis evincit,
Lucen-
classem

Emiliani, Hugalis, Saphi, etc, quse omnia turba-

Africanam recte hic a reliquo textu discretam esse,

tissima sunt. Rectius codices alii Africse

sex pugiles modo nomina apte conveniant ; ut non Sophiae Lu-
vindicant, et Massilix Victorem ultimo loco refe- censis legerimus, sed Saphi ; item Stercorii et Hu-
runt, non cum Corona, quse verosimilius sociis ap- galis pro Stercoris et Hugal. Quam parum subsidii
plicaturAlexandro nempe Feliciano, Longino et ex codicibus minoribus accersi potuerit, diximus su-

Deuterio ut huc perperam Victor et Corona in-

pra in Prztermissis.
B :
E

DE SANCTIS MARTYRIBUS CiESENATIBUS

ADRIANO, HELIO, VICTORE, PATROCLO, C^SARIANO,

ADRIANITIDE, DIMESO, FELICE, AURELIO, THYMAGRATE,
ET FORTE THEODOTO ET JULIANO.
Ex Hieronymianis. J. B. S.

XXI JULII. 'nter codicis Epternacensis, quantumvis confu- solita ferme occurit differentia. Pro Caesariano est

sas annuntialiones occurrunt undecim martij- in Lncensi Cfesariane, turpiusin EpternacensiTte-

I res Cesense Italise adscripli, non Caesanae

Indide aut Arabix, ut nimium scrupulose du-
sians ;

bit Diomedis;
quemadmodum pro Dimesi
TimoratisproThymogratis, Cor-
Typogratis,
et

alius forte velit esse Timocra-

seu Dimeli scri-

bitat Florentinius. Idem est in Lucensibus nnme- beiensi

rus, quidquid nonnullorum nomina. tis. Ceterum in hisce minutiis tantopere laborandum
luxata sint,
Postremos duos adjicit apographum Corbeiense, cui non video. De Victore Massiliensi et sociissuo loco
in hac parte fidem haberi posse existimo, qnod ta- agitur, uti et de Praxede, quam Hieronymianis
men certo asserere non prsesumpsi. In efformandis non videri accensendam jam diximus.

DE S. ZOTICO EPISCOPO ET MARTYRE

COMAN^E in armenia.
Ex Martyrologio Rornano. J.B. S.

"I JULII. 'nter Martyres celebrem esse Zotici appellatio- Martyrologio Romano nobis hoc die suggessit Baro-

nem, ex Actis nostris plusquam manifestum nius in hunc modum : Comanse in Armenia, S.

tn sacris
I est, utpote in quibus vel solo primo semestri
ad usque duodeviginti synonymi referuntur,
Zotici episcopi et martyris, qui sub Severo coro-
natus est. Neque vero habuit quem citaret Ba-
notalionibus
quosporro et alii, non minori forte numero subse- ronius przter solum Eusebium, duiii in
Faslis igno-
tus cuturi sint. Ast inter eos omnes, tum jam prseteri- ita pronuntiatMeminit hujus magna cum laude
:

tum deinceps futuros, nulhm me, seu in Grsecis,

tos Apollinaris episcopus Hierapolitanus apud Eu-
seu in Latinis Fastis aut Martyrologiis legere us- sebium lib. 5, cap. 15, ubi legitur, hunc adnu-
quam memini cui ea conveniant qux in hodierno meratum inter episcopos fuisse ex vico Comana
( Comanus
 164 DE S. JOANNE ANACHORETA CONFESSORE.
AUCTOIIB ( Comanus episcopus ibi asseritur ) licet Nicephorus cutione (Severi) urgente, Zoticus episcopus Otre- D
J. B S. dicat eura presbyterum Ostrenum lib. 4, cap. 23. nus (quidni Comanus?) in Armenia, cujus dies
" * 0(<
<«no
#l
Romaiui r
anniversariairi tabulis ecclesiasticis xxi Julii est
s

2 Quidquid Nicephorus ibi tfmtminificalur* pa- fertitr.

ex Eusebii rum mea interesl forte ei ansam praebtterint, quae conscripta. Meminit ejus laboris adversus
; Mon-
historia
habet Eusebius citato librfr, capiAfy.tibi-lattdUttts ,tani, sectatores suscepti Apollinaris, nosque su-
Apollinariseum vocat compresbyterum nostrum praretulim'u's.'liallucinatur Nicephorus qui eum
Zoticum Otrenum atclariora sti.nl perlia^qttWsub
; j^-esbyterurt ,"
non episcopum nominat : nam
ejttsdem capitis ftnem habet idem Eusebius ex As- idem qui supra Apollinaris, episcopum dicit ex
terio Urbano, dum inter eos qui garrulum illum vicq Comana in Armenia oriundura : jam enim
Maximillsc, in Montanislarum Itistoria fu\rloshh- his temporibus satis dilucide distinctum erat no-
mae, spiritum alloquerentur et examinarent. lau- men episcopi a presbytero. Virum probum istic

dat viros probos et episcopali dignitate prasditCs, describij satis certum est, qui non immeritoa Baro-
Zoticum scilicet Comanensem et Julianum Apame- nio Sanolis annttmerari potuerit; ast ubi et quo
num. Idem, procul dttbio, est, de quo apudeumdcm tempore martyrium feceril ,
fateor mihi hactenus
Ettsebium capttt 18, pag. 186 edilionis Valesianxad- plane .incompertum esse. De Comana Ponti frtistra

ditur ex Apollonio ; Zoticum cujusa priHre

illura, litsm ntovit Baronio Tillcmontius, satis e.nim ciare
scriptore facta est mentio, cum jam Maximilla in Martyroloqio positionem expressit; alittm non
Pepuzis se prophetare simularet, supenvienien- Ostrenum, sed Otrenum in Phrtjgia episcopum
tem, daemonium quo illa agitabatur coangiuere fuisse, insinuat Eusebius, ut. diverstts non sit ab eo
instituisse. Atque haec solasunt quse de hoc >Z©tieo quem Apollinaris compresbyterum, vocat, et qui-
e.x Eusebii historia adducere. potuit Baronius',- cujtts dem Otrenum, qttem etiam a Comano distinxit Va-
textum ex Annalibus ejus ecclesiasticis ad-ahiwm lesius in notis ad Eusebittm pag 97 verum quid . :

205, ntnn. 27 hic sttbjttngo :

»'> !
ex his magnopere erui possit, non video, neque quod E
3 Passus quoque habetur, hac eadem perse- hic superaddam, quidquam superest.

DE S. JOAME ANACHORETA CONF.

AD MARE MORTUUM IN PAL^ESTINA.

j. p. Ex Fastis Graecis ac Martyrologio Romano.

Vehsus fi- d diem primam hujus mensis in Commen- mano uterque signetttr ; Stjmeon quidem die prima
NEM SECULl
VI. \' tarioprsvio Vitx S. SymeonisSali, qux-
dam de S. Joanne, ejttsdem in anachoresi
hujus,Joannes vero hac xxi In Syria S. Joannis
monachi,- collegae S. Symeonis. Vitae hujus po-
:

1 socio, dedimus, qudedamdistttlimusin hunc stremi, gesta alterius immixta sunt tomo l Jttlii a
Cuttus sacer diem ipsius culttti sacrum. Notantur ambo in Tij- pag. 136. De seiate S. Joannis statues ex dictis de
apud Grs-
cos, picosttb nomine S. Sabx citari solito his verbis : eetate S. Symeonis § 2 Commentarii prsevii , et ex
Sanctorum patrum nostrorum Symeonis propter notis chronologicis Vilee inspersis ; unde sub initia
Christum stulti et Joannis synascetae ejus. Ka- seculi sexti attt paulo serius vixisse, et sub ejttsdem
lendarium Grxcorum a Genebrardo edituin sic ha- finem eodem fere ambo tempore obiisse colligttntur.
bet : Symeon eremita et Joannes collega. Kalen- De scriptore aute.m Vitae ejusqtte laudibus § 3 agi-
darium vero Syriacum seu Chaldaicum anno 1624 tur. Ceterum solenni Officio coluntur apud Grsecos,
Romee excusum sic S. Joannis et Symeonis, qui
: sicut lique.t ex laudalis Menseis magnis, qtue reci-
appellatus est abjectus propter Christum. Adde tant canonem. sacrum seu canticum acrostichis litte-
Mss. Meniea bibliothecse Ambrosianae , Martyrolo- ris in utriusque honorem concinnatum. Supervaca-
gium Arabico-jEgtjtium, a Gratia Simonio Maro- neum foret illum Ituc transcribere. Suffecerit ali-
nita Latine redditttm, Memeum Cltiffletii, Menolo- quod specimen sub ejusdem canonis ftnem Unam :

gium Slavo-Russicum, Horologium impressum an- animara, patres, duobus ferentes in corporibus,
no 1607, novum Anthologium Greecum item typis scopum habuistis unura in moribus diversis, o
editttm, Kalettdarium Rulhenorum apud Possevi- Symeon, Joannes ideo vos laudamus. Synaxa-
:

num excusum tomo 2 Apparatus sacri (ubi non rium Rutltenorum, plttribus descriptum die xxm
apponiturSymeon). Menxa magnaexcusa, sequente hujtts, occasione SS. Trophimi ac Theophili, hoc
Maximo Cytherorum episcopo, Menologium a Sir- habet singulare, quod post Simeonem Salum ntemo-
leto Latine ve.rsum, ac Synaxarium Basilianum : ret Joannem Jejunatoren de quo : in Preetermissis
de elogiis consuli potest paragraphus quintus Com- Iwdiernis. Nostrum porro Joannem in titulo superi-
mentarii modo citati. ore adscripsimus mari Mortuo in Palaestina, quia
el Latinos ; 2 A Griecis S. Joannes ad Latinos transiil : ibidem asceticam vitamduxit ; Syriae tamen attribui
de 1'ila dtci
hujus. atiis- Molanus sic ipsum refert in editione sua secunda, Sanctus etiam potest cum Marlyrologio Romano,
que ad eum qux est anni 1573 SS. patrum Simeonis, qui
speclantibus.
:
quia Syria oriundus, sicut habetur e dicta Vita cap.
propter Christum dictus est Salus, et Joannis I, num. i. Quomodo autem Edessa, qux locus ei
synascetse ipsius. Ulrumque signavit Ferrarius in natalis fuit, nunc Syriae nunc Mesopotamiae allri-
Calalogo Sanctorum, qui in Martyrologio
Romano buatur, leges in annotatis ad Vitam S. Alexii die
non sunt. Causam ignoro, miror magis; cumin
Ro- xvn hujus, pag. 254, littera i.

DE
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 165

DE S. SERENEDO CONFESSORE
APUD CENOMANOS IN GALLIA.

subsidia conferebant : quae Vir divinus, ne de-

COMMENTARIUS PILEVIUS. votionem eorum contemnere videretur, cum gra-

tiarum actione recipiens, continuo in pauperum
solatia rependebat. Cujus pietatis foenora Deus
Sancti cultus, translatio, Officium Ande- misericordiae et totius consolationis pater mira-
degavense, Vita cum f ratris Actis com- culi insignis beneficio compensavit.

munis. 3 Cum enim clauso ob hominum scelera aethe- tongo orna-

ur e lgw '

re, pluvia deficeret, tantaque hinc messis immi-

neret sterilitas, ut iramensa fame tota circum-
e sancti hnjus Serenedi, seu Cerenedi, quaque regio vastaretur; orante servo Dei Se-

D
SECTLO VII.
alias Seneredi (Gallice Seren6vel Serne) renedo, ut quondara ad Eliae preces, reserato
de ejus, inqvam, germano fratre Cere- ccelo, copiosi imbres defluxerunt, quibus terra
nico, itidem Sancto, satis fuse actum est madefacta ubertatis copiosae benedictionem re- E
B
Jntiquis Fa- ad diem vil Maii, ubi difficultates omnes, qux hic cepit. At cum subinde ingens successisset mor-
stis prster-
mover i possent, pridem explanatx sunt, tum circa
r
talitas, insuperque incursibus hostium tota pro-
itus, . ... . „
utriusque fratris patriam, perecjnnationem Roma- vincia quateretur, tantis ingruentibus malis,

nam et Gallicam, munera et xtatem, qux postrema clerus et populus Cenoraanicus episcopum adie-

a Corvasserio. Bondoneto et Coinlio deftnitur,

aliter runt, ejusdem consilium super tot calamitatibus

quam eam stabiliverit Mabillonius in Actis Benedi- inquirentes. Is censuit, divinum auxiliura piis

ctinis seculo 2, a paq. 572, ut vide jam dicto loco operibus expetendum. Indicto igitur cum Missa-
abunde disputatum. Nihil enim ex eo tempore Ivcis rum sacrificiis Litaniarum triduano jejunio, po-

accessit quo hxc a nobis denuo tractari, aut pres-

,
strema denique die coeleste innotuit responsum
sius modo determinari possint. Qux S. Serenedi religioso viro super his afflictionibus Domino
propria sunt, tam clare in Vita explicantur, ut com- supplicanti; flagella hujusmodi a Deo irato im-

mentatione opus non sit, nihilque adeo hic illustran- missa, non nisi Serenedi, ejus fidelis servi(cujus
dum maneat prxte.r solum cultum, de quo in vetu- merita immensa erant) deprecatione averruncari
stioribus Martgrologiis nulla usquam memoria. In- posse. TJnde concursu ad eum facto opem po-
ter auctaria Usuardina repertus est unicus codex scentium, Vir Dei pro populo in cilicio et cinere
Burdegalensis ita hoc die annuntians : Salvia, S. preces fundens, iram superni Regis sua inter-
Sereneti confessoris. Clarius paulo et distinctius cessione placavit, pacemque et sospitatem com-
Castellanus: Salviae adErviam, prope Sabolium, munem impetravit. Alia longe maxima edidit

in decanatu Brunelonio in Cenomanis, S. Sere- stupenda, quae antiqua apostolorum et prophe-

nedi anachoretae, cujus reliquiae honorantur in tarum facta fere exaequabant; ad quorum desi-
S. Mauritii Cathedrali Andegavensi. deratum consortium tandem Vir immaculatus.
u Saussayo
2 Saussayi elegans oratio hic describi meretur. emenso feliciter hujus vitae decursu, pro strenui
C In agro Cenomanico, depositio S. Serenedi con- famulatus, quem Domino jugiter persolvit, re- F
fessoris mirifici : qui apud vicum Salinam in cel- muneratione, sanctissimo excessu profectus est.

lula se recludens, vigiliarum orationumque assi- 4 Mimm prorsus, de sacri corporis Andegavum Retiquiis

duis obsequiis Deo complacere instituit, perque translatione Saussayum nec verbum addere. Porro ^"^fato,"'
vitam activam ad contemplativam evectus, mun- quo tempore ea facta fueril, aut a quo Andegavensi
ditia cordis egregia praestans, divinis colloquiis, episcopo, tunc Salviae seu Salicae (Saulge) tempo-
angelorumque etiam amico commercio frui pro- rali domino, nec auctor Vitx prodidit, neque ego
meruit; qui Deo grata ejus officia, praeparataque alibi a7tnotatum reperi : id certum est, Salvix pri-
piis operibus praemia revelabant. Raptibus fre- mum sepultum fuisse S. Serenedum, atque Sancti
quenter ad superna pertractus mira plurima vi- ipsius nomen (S. Serne) loco inditum. Testantur
dit, quae mortalis hominis captum, quantum cce- vero citati supra Corvasserius et Bondonetus, ille

lestia terrenis praestant,longe exsuperant di- ; in Innocentio, hic in Domnolo, sacras reliquias
vinoque irradiatus lumine, sic purissimae mentis Andegavi honorifice depositas, erectumque Sancto
acie abdita cordium penetravit, ut facta non altare, ad sinistram ei qui templi navim ingrcditur,
modo quorumcumque cognosceret, sed cogitatio- . in quo ambo fratres Cerenicus xque ac Serenedus
nes etiam deprehenderet : insuper singulorum, opere anaglyphico sculptireprxsentantur habitu Car-
qui gratia ornati erant, propria discerneret me- dinalitio purpureo, quod nempc in Vita sancli Ce-
rita.His cum promicaret luminibus, ad eum re- renici num. 4 et pressius in nostris annotatis refe-
hgiosorum virorum tamquam ad magistrum
,
ratur, quod post modicum tempus Romx elapsum,
sanctitatis, et probatum Dei amicum, turba nu- idem Papa ( verosimiliter Vitalianus) ob gratiam
merosa confluxit, quos benigne complexus, ex- religionis, utrumque ordinarit Romanae Eccle-
cehentissimam divinae majestati obsequendi edo- siae Cardinales. Qux quo pacto accipienda sint,
cuit theoriam. abunde patet, ibique expli-
Multi enim ad eum temporalia vel mediocriter erudito

catum
 ;

106 DE S. SERENEDO CONFESSORE.

aixtore catum est : satis fuit sculptoribus, nomcn Cardina- est eapro magna parte utrique communis, quam vn fj
J. B. S. ii s audivissc, ut habitum non adco antiquum ipsis Maii datam,. supra jam diximus; saltem quousque Par sl'ilx
appingercnt . Ex Serenedi nomine Serenus aliquis ambo vitam eremiticam in agro Cenomanensi una c'um'h„"'' 1

adeo numeri omnino septem " ecte 'Wa.

conflatus est, quem intcr Andegavenscs episcopos in duxisse leguntur ; ut

Prxtermissis snpra collocatum vidimus. capitis primi bic reliqux S. Serenedi historiae om-
Sancti fcsti- 5 De singulari S. Serenedi festivitatc apud An- nino prxfigi deberent, nisi jam in Sancti fratris

degavenses quotannis cclebrari solita hoc die ccr- Actis pridem excusa essent omnia separationem
tiora tradit ecclcsiee islius Breviarium, quod habe- prxgressa, quam hac ratione institutam ibi inve-
mus excusum Parisiis anno 1624, ubi in propriis nies : Sed cum Dominus ex gemina lampade ge-
Lectionibus rcfertur totius vitse compendium, Saus- mina disposuisset illuminare loca , necnon et

saijano jam dato haud postponendum. Colitur autem duas provincias decorare; B. Serenicus tam
Officio duplici sub hac propria oratione : Deus qui fertile repudians solum, parcius atque solita-

hodiernam diem beati Serenedi solennitate con- rium perquirere deliberat ; scilicet hominum
secrasti ;
praesta, quaesumus, ut cujus solennia frequentiam fugere, et solitariam ccelesti con-
veneramur in terris, ejus apud te suffragia sen- templatione dignam cupiens deducere vitam. Hac
tiamus in coelis. Fit etiam commemoratio S. Se- autem secum deliberatione habita, germanum
renici ex communi secundo loco, et S. Praxedis. amabili affatus eloquio, et benedictionem cum
Sic incipit lectio iv : Serenedus et Serenicus fra- lacrymis fundens : In ccelesti patria nos, inquit,
tres, honesto loco Spoleti in Italia nati, litteris mereamur indeficienti visu cernere. Reliquum
sacris summa parentum cura eruditi, cum mul- islius capitis et totum sequens usque ad finem ad S.
tum diuque consilium evangelicum secum contu- Serenicum, apud Sagium ageniem, pertinet ; hic
lissent Omnis qui reliquerit domum, vel fratres
: S. Serenedi nostri Vitee reliquum seorsim decur-
B aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut uxo- sum ex Actis Benediclinis subjiciendum superest.
rem, aut filios aut agros propter nomen meum, E
centuplum accipiet et vitam aeternam possidebit
ac rationem ejusdem consilii perficiendi saepe a
Deo petivissent, tandem divinitus admoniti, re-
lictis parentibus et fortunis, Romam profecti VITA
sunt; ibique ab omni rerum temporalium cura
liberi, diu latentes, in oratione et rerum divina-
rum contemplatione, vitam angelis magis quam Ex seculo secundo Benedictino.
hominibus similem traduxerunt.
Olficio du- 6 Lectio v. Ubi vero eorum sanctitas ccepit

nis celebra- inclarescere, summus Pontirex ad se vocatos Sanctus ergo Serenedus cum apud vicum Sal- Sacris siudi-

tur. Ordine diaconatus insignivit, et, renitentes li- viam in pago Cenomanico remansisset, sum-
vmm >

cet, ad honorem evexit Cardinalitiae dignitatis. ma discretione instituit, qualiter viveret, scilicet
Verum cum splendor tanti honoris longe ah hu- quantum abstinentiae , vigiliarum , orationum,
mili eorum instituto alienus, Sanctis viris non ceterorumque bonorum Deo cotidie indesinenter
placeret; veriti ne, quod ssepius accidit, religio- offerret. Saepe tamen hunc modum excessit,
nis obtentu, vana seculi gloria initum a pueris prout sibi gratia Spiritus adspirasset. Eo deni-
consilium labefactaret, Roma relicta, regnante que plenus, per activara ad contemplationem
Clotario in Galliam pergentes, Salviam pervene- evectus vitam, interius deliciis pascebatur, pra3-
runt Cenomaniaa vicurn. Quem locum rati studio sertim qui per munditiam cordis divinis collo-
contemplationis accommodum, in eo constite- quiis et angelorum visionibus frueretur, qui suos
runt donec Serenicus hominum turbam magis
; labores pio solatio relevarent, et seterna sibi

C devitaturus, relicto fratre, ad pagum Oximum gaudia nuntiarent. Unde sospius contigit ut di- F
se contulit, ubi cum diu solitarius latuisset, ;edi- vino Spiritu super se raperetur, adeo quod non
ficata ecclesia in honorem sancti Martini, muni- solum facta, sed multorum etiam cogitatus cog-
tus sacris Ecclesiae mysteriis; Nonis Maii ani- nosceret , et Spiritu veritatis edoctus , nullate-
mam Deo reddidit. Lectio vi. Serenedus autem nus falleretur, nec in ejus praesentia quispiarn
Salviae relictus, studia indefesse persecutus con- mentiri auderet. Excrevit igitur fama bonitatis
templationis et orationis, ab iis numquam, nisi ejus in populo, ac religiosorum virorum ad eura
urgente charitate, abstrahebatur. Implorata per turba confluxit, certatim sibi temporalia bona
episcopum ejus apud Deura intercessione, Ceno- ferentes, quae quidem caritatis gratia suscipie-
maniam et circumvieinas regiones, longa sterili- bat, sed statim pauperibus erogabat, quibus e
tate vexatas, suis precibus liberavit. Archidia- converso ccelestis vitae documenta reddebat, so-
conus factus, licet invitus id muneris suscepis- lerter praecavens, ne quis ab eo absque aliqua
set, seipsum in doctrina, in integritate, in gra- aedificatione recederet.
vitate exemplum prasbebat bonorum operum ut 2 Si quis desperatus peccator ad eum venis-
"JJKJf ,,««
:

non esset, a quo non optime audiret, et sanctus set, tantis hunc irrigabat doctrinae fluentis, ut, „</ caiiW
haberetur. Diem vitas praesagiens ultimum, suos '"" "
relictis erroribus et peccatis, laetus et alacer re-
admonuit, et eos ad omnia pro gloria Christi for- mearet. Unicuique, sicut expedire videbat, ccele-
titer ferenda gravissime cohortatus, migravit in stisdona fiuenti praebebat; discordes ad pacem
ccelum. Corpus ejus primum loco honesto Salviaa perpetuam revocabat. Cujus monitis multi patri-
sepultum est ; unde postea
Andega- in ecclesiam monia terrena reliquerunt, et calcantes caduci
vensem translatum, magna ibi veneratione, et oblectamenta mundi, ejus sacro consortio peni-
votorum frequenti nuncupatione colitur. tus adhaeserunt. Nam cum esset litteris eruditus,
7 Ad Vitam Sanctorum fratrum quod attinet, et omnis ejus sermo sale conditus in gratia, eos

qui
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 167

.
s ibi adhasserunt tam doctrina, quam vita ju- pacem fecere. sicque fames, pestis etl^lla p'ariter eximpressis.
t u j

informabat, qui si quando ab oratione vel quievere. magni meriti.Virum! qua_ mira-
rriter
Deus in Sanctis suis, et san?'us in omnibus
exhortatione vacaret, lectioni intentus, assidue bilis

operibus suis!
studebat profunda Scripturarum
rimari, veteris
convenientiam inspicere Testamenti. Vir 6 Hunc praesul honorans invitum et coactum Archidinco-
ac novi <!r ' rc ~
",'"
prudens et simplex ac pacis amator, vultu sem- archidiaconum statuit. Obstat ille, et causatur
aj

per et animo placidus, nulli pro

malis noverat se diaconum Cardinalem Romanum minui non

reddere talionem. At si quispiam de amissis re- debere. Tandem hoc solo cessit, ut eo consulto

bus sibi aliquid nuntiasset, pectore tranquillo res gererentur. Exinde Sanctus in summo ho-
Dorainum datorem et ablatorem omnium collau- nore a cunctis habitus est, et per ipsum confl-

dabat : nec erat ei in suscipiendis hospitibus dentius a Deo indulgentiam postulabant. Nam
personarum acceptio, sed divinum in his potius tanta inerat ei gratia sanitatum, ut non solum

quam humanum attendebat honorem. ejus tactu et verbo, quin etiam vestibus sanaren-

Cenomanos 3 Intentus ergo tam sanctis operibus, coepit tur infirmi, ac quando manus lavisset, multi ex
lame.pesle _._:.
*""& c ] arere miraculis : non enim lucerna ab- aqua loti vel poti febribus curabantur. De fra-
et bello op- .

pressos, scondi sub modio, nec civitas super montem po- gmentis panum vel de ciborum reliquiis, quas

sita poterat non videri. Tempore quodam, clauso quidam fideliter longius asportabant, aegri sanati

diutius ccelo, cum terris pluviae negarentur, tanta sunt. Leprosum quondam sibi notum precibus
fuit messis sterilitas, ut immensa fame tota pene sanitati restituit ; aliquibus caecis lumen crucis
provincia vastaretur : desiccabat enim nimia ter- signaculo reddidit Gessit multa, quae si quis per

ram ariditas, et colonis fructum nulla fere semina singula diceret, ante dies quam opus deficeret;

referebant. Praeter haec ingens successit morta- sed fastidium vitans ejus vitae finem veloci stilo

B litas hominum ex aere jam corrupto vicinum

et decurram. E
multis minabatur interitum. Erat autem videre 7 Cum igitur tantorum laborum vices Domi- Obitussui
r ius m0 ~
mirum, quod cum aliqui moribundi mortuos se- nus reddere vellet, graviter infirmatus mor- ~^
sibi
f^
pelirent, protinus exspirantes cum eisdem sepe- tem adesse sensit. Convocatis ergo discipulis rem
lirentur. Super haec incursibus hostium atque bel- praedicit, quorum mox lacrymis atque planctu

lis, quorumdam superbia principum tota provin- vicinia conturbatur. Ubi cum multitudo promi-
cia turbabatur, ut revera videretur impletum, scua convenisset, hortabatur eos ut benefacientes
quod in Propheta Dominus comminatur : In tri- non deficerent, nec dubitarent ferre dura, et
bus, inquit, visitabo populum meum, in peste et aspera mundi pro Domino, quibus corona daretur
fame et gladio. aeterna ; scirent se tamquam advenas et peregri-

rogante ur- 4 Tantis igitur ingruentibus malis, omnis, cle- nos a carnalibus desideriis abstinere debere, pro
tspimue,
rus e ^ populus Cenomanicum praesulem adeunt, quibus aeterna tormenta parantur. Cumque talia

ejus consilium super tot calamitatibus inquiren- diutius perorasset, sumpto Sacramento corporis
tes : qui ubi humanum cessit auxilium, decrevit Domini, praeclaram, quam sibi dederat, animam
a Deo precibus expetendum. Indixit igitur cum sine macula reddidit Creatori. Audita est in ejus
Litaniis et Missis triduanum jejunium. Tertia obitu coelestis melodiae suavitas angelorum ca-
vero nocte jejunii, cuidam Religioso revelatum nentium, et odor insolitus multorum naribus in-
est, B. Serenedi meritis patriam liberari. Eo fundebatur. Ad ejus exsequias tota fere convenit
igitur agnito, praesul gavisus est, et venerandis provincia, eum ut patrem patriae lamentantes.
sumptis secum a latere viris, ad virum Dei per Sepultus est ergo in ecclesia, ubi miraculis cla-
semetipsum accessit, a quo cum honore susce- rus jacuit per tempora longa, et ibidem cer-
ptus est. Libatis igitur osculis, post amatoria nuntur adhuc sepulchri vestigia. Nam corpus
verba notitiae, virum secretius advocat, adventus ejus postmodum Andegavim translatum est :

" suicausam et ordinem pandit, nec sine nutu Dei quod qualiter factum sit, sicut ab antiquis tradi-
huc se venisse refert. Abnuit Sanctus, seque tur paucis dicam. F
indignum, nec talis meriti fore dicit, per quem 8 Fama quod dono eujusdam Salvia Corpus An-
refert,
liberetur. Instat praesul dicens revelatum a Deo, vicus ille in dominium Andegavensis episcopi
{j^nSwtiim.
ipsum nisi cedat, ex inobedientia reum, per quem devenisset. Quem cum aliquamdiu possideret,
populus deperiret. Tandem justis convictus ra- quoniam vicus idem remotior esset ab urbe An-
tionibus cessit, et licet se diceret peccatorem, degavensi, ipsum pro quodam. qui nunc Vicus
spondet tamen pro populo oraturum. episcopi dicitur, dedit, unde etiam hoc nomen
'"'' 5 Reces sit igitur pontifex. Tunc vero vix cre-
^berau traxit. Detulit igitur inde praesul B. Serenedum,
deres quanta se afflictione compressit, quantum et in ecclesia pontificali condidit cum honore.
se lacrymis, jejuniis, vigiliis orando perdomuit. Quod si res aliter sit, certum est in episcopali ec-
Igitur quia multum valet deprecatio justi assi- clesia B. Mauricii Sanctum istum haberi. quem
dua, accepit quod petiit, invenit quod quaesivit, populus Andegavensium orat, clerus honorat,
atque pulsanti apertum est. Pluit igitur abunde et ejus festum recolit duodecimo Kalendas Au-
et congrue, atque ipso anno tanta frugum omnium gusti. Est enim magni meriti Sanctus, qui in
erupit ubertas, ut pradictam inopiam penitus carne vivens a plebe Domini pestem, famera et
aboleret. Quibus imbribus lotus aer salubriter bella removit, nunc etiara carne solutus plus re-
temperatus est, fugataque peste, ingrata morta- movere potest. Unde valde honorandus atque
litas desiit. Ubi attende, quod dura praesentem orandus veneranti clero et populo cor-
est, ut se
mortem tot pro certo morituris nec etiam mo- poris et animae salus proveniat, atque ejus meri-
rientibus distulit, tot quodammodo mortuos su- tis vitam aeternam consequantur ab eo qui vivit
scitavit. Post ubi compertum est, hoc ejus meri- et regnat in aevum. Amen.
tis accidisse, compuncti belli duces, ejus consiho
DE
 :

168 ACTA SANCTORUM.

DE S. ARBOGASTO
EPISCOPO ARGEIVTORATENSI

P. B. IN GERMANIA PRIMA

3 Offtcium quoque de S. Arbogasto quibusdam

OffuAm^
in ecclesiis pridem recilatum invenio ; puta apud «n va.HU ec-
COMMENTARIUS PR.EVIUS Moguntinos, in quorum Breviario, excuso Venetiis ejesiisrecita.
tum,
anno 1495, notatur die xx Julii Offtcium ejus
ex
communi confessoris pontifxcis ritu feriali, cum pro-
I. Sancti cnltus. pria collecta. Consonat Breviarium Moguntinum
anno 1507, nisi quod in rubricis moneat : S. Ar-
bogasti ferialiter, sicut de confessore pontifice
;
ANNO DCLXX-
VIII.

B
Omnta jam olim S. Arbogastum suum Ar-
gentina, sive Argentoratum, vel, ut modo
sed in ecclesia Moguntina habentur novem Le-
ctiones. At in alio ejusdem ecclesix Breviariu, Co- K
vocitatur, Strasburgum veneratione colue- lonix impresso anno 1570, mutata est Collecta,
et
rit, testatur auctor anomjmus in Vita S. additx sunt binx Lectiones proprix, quarum prior
S.Arbogastus Deicoli, scripta anno Christi circiler 965, quam conlinet prxcipve miraculum suscitati ad vitam
Argenlorali filii
a viuttis se-
dedimus tomo 2 Januarii ad diem mensis ejusdem regis Dagoberti; altera catcatas ab eo satpius siccis
ailis citltus, xvni sic enim habet cap. 1 Nec incuriose pra?-
: :
vestigiis Bruschx fluminis aquas. Apud Constan-
tereundum videtur cis-Vosagicas Alsatias partes, tienses celebratur festum aliquanto solennius die
suo,
quarum caput atque decus omne civitas Argen- id est, xxi Julii, ut patet ex eorum Breviario
ex-
tina dignoscitur, quae vulgarico vocabulo Straz- cuso Lugduni anno 1561 ; in quo et diversa est a
burch vocatur; quae exceptis reliquiis principali- prxcedentibus Collecta, etLectiones primi ac secun-
bus, proprios se gaudet possidere patronos, quos
di nocturni sex proprix ponuntur ex Actis fere no-
a Domino suscepit verae fidei fundatores et divini strts, servata plerumque phrasi, depromptx; cetera
verbi providos seminatores, id est, Amandum, sunt de communi confessoris pontificis; Evangelium
Justinum, Arbogastum, Florentium, et alios non Sint lumbi vestri prsecincti. In alia ejusdem dim-
nullos, quorum nomina in beati ordinis albo su- ceseos Breviarii editione Dilingana anni 1575 ea-
perna illa regia sine fine tenet caraxata. dem servatur Collecta, sed Lecliones primvnocturni
antiquis 2 Miramur ergo, cum nullam ejus mentioncm vcl petuntur, de Scriptura, ut aiunt, occurrenle ; se-
Martyrolo-
giis, 'si Ger- apud Adonem, vel apud Usuardum, vel alios anti- cundi proprix sunt, sed a prxcedentibus longe
di-
manicum quiores celebrioresque Marttjrologos reperimus.
nnum exci- A- versx ; reliqua cum priori conveniunt. Breviarium
vias, igno- pud Adonem, inquam, vel Usuardum; quo nomine Wormatiense, impressum Moguntix anno 1576,
tus fuit ; non
item recen-
genuinum utriusque textum intelligo : nam in ap- aliam iterum Colleclam exhibet cum tribus tantum
tioribus. pendice quidem ad Martyrologium Adonis a Ro- Lectionibus, iisque propriis, etex Vita nostrapetilis.
sweydo nostro editum hxc legi scio ad Kalendas
xiii 4 Verum hac parte ceteris ecclesiis multum an- skennius la-
Augusti : Eodem die, sancti Arbogasti episcopi tecellit Argentinensis, cujus Breviarium habemus
Zr"ti,Tq'iio
et confessoris ;
qux eadem verba hoc die sunt in excusum anno Chrisli 1489. In eo namque ad diem propria sutd
Florario nostro Sanctorum Ms. seculi 15 ; nisi xxi Julii Antiphonx ad Matutinum, Laudes ac l'
le ™ (l
" e:

quod ad titulum episcopi addatur Argentinensis.

Vesperas; Lectiones item et Responsoria omnia sunt
In auctariis vero Usuardinis quam sil frequens ejus
propria : et Lectiones quidem sunt novem, per tria
memoria, videri ad eamdem diem in editione nostra nocturna tributx, quas idcirco prxtereo, quod sex
polest. Porro antiquissima Sancli nostri in
Fastis priores sint ex Actis infra dandis verbum propemo-
sacris annuntiatio ea videtur qux notatur
esse, in dum de verbo translatx, prxcisis tamen brevitatis
Martyrologio ecclesix Germanicx, quod Beckius causa non paucis; tres autem reliqux, qux ad no-
per septingentos annos delituisse ait, cum illud ede- cturnum tertium pertinent, assignentur ex homilia
ret Augustx Vindelicorum anno Christi 1687 in ; in Evangelium : Homo quidam nobilis, etc. Reli-
eo hxc leguntur ad diem xn Kalend. Augusti
Pra- : qua, quia peculiaria sunl, studioso lectori hic re-
xede virg. et Danihelis proph. et Arbogasti
prxsentanda putavi. Initium faciam a primis Ve-
conf. Paulatim tamen sanctitatis ejus fama, pro- speris, quarum Antiphonx sic habent :
dentibus, ni fallor, miraculis, fundi latius ccepit,
ac 5 1. Gaude, nobilis ecclesia, spiritalis argenti
nomen sacris toto passim Occidente labulis inseri, fulgens elegantia, qua? tui patris Arbogasti vo-
<f^",
ut ex auctis Adoniano, Usuardinoque Martyrolo-
tiva recolis solennia. 2. Hunc nobis specialem
giis, Wione, Dorganio, Menardo, aliisque iicet in- mater Hibernia misit pastorem, cujus lactis im-
telligere ; quibus tandem eliam accessit Martyrolo-
buti dulcedine, ccelesti quandoque fruemur ple-
gium Romanum, eumdem cum ceteris omnibus diem
nitudine. 3. Sanctus itaque pater Arbogastus,
ipsi fcslum assignans xxi Julii ubi sic illum re- desiderio vitse
,
perennis inflammatus, paterno
fert : Argentorati, sancti Arbogasti episcopi, mi- solo renuntiat ;ut multos exemplo suo perfectos
raculis clari.
efficiat. 4. Laudatur merito beati Arbogasti sa-

pientia,
 ;:. ;;,; ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 169

pientia, ejusque memoria perpetuo vigebat [forte eremum concupivit : et in partes Francorum, auctork
A Domino ducente, pervenit. v. Ut sine solicitudine ^- ^-
pro vigebit] in ecclesia, quam multiplici virtu-
efficacia. 5. Leetemur igitur in hujus mundi Deo totus vacaret, spdem hominum
tum decoravit
Arbogasti festivitate, cujus patroci- conversationi secretam elegit. Et in partesFran-
tanti patris
nio veniam peccatorum, et consortia civium spe- corum. iy. 3. Ea tempestate regnum Francorum
gubernabat Dagobertus, sub nomine terreni im-
ramus consequi supernorum. Capitulum. Plures
facti sunt
sacerdotes, etc. ?•. Sancte praesul Arbo- perii miles regis aeterni, quae caesaris caesari, quae

caste, pie tibi famulantibus assiste, defensando Dei erant Deo reddens : cui Vir sanctus, virtu-

gregem, placando poli sibi regem. t. Te plebs tum fama prodente, Non enim sub
innotuit. v.

ista bonum laetetur

habere patronum. Defensan- modio latere lucerna poterat, quam Dominus, ut
antiphona fons to- multis luceret in domo, praepararat. Cui vir.
do etc. Super Magnificat :

tius bonitatis Deus A te bona fiuunt, ad te re-

! 8 In tertio nocturno antiphonz 1 Cumque San- . ad tertium

currunt quia longe ab insulis partem bonam

:
cti fama longe lateque crebresceret, ad Argen-

maris Arbogastum usque ad nos manare fecisti tinensis pontificium civitatis concordi regis,

per quem nostram aridam fluminis tui impetu ri- sacerdotum, ac civium voluntate et communi
casti.Concede nobis, Jesu bone, viventium te acclamatione non minus raptus quam electus

fontem aquarum hanc venam sectando. Oratio, est. 2. Qui omni conamine reluctaretur,
licet

Adesto, Domine, etc, ut modo legitur in communi vicit tamen pium devotae plebis desiderium

confessoris non pontificis. atque inexplebili cunctorum gaudio, pontificali

noctur- 6 Ad. Matutinum prseter invitatorium proprium sublimatur cathedra. 3. Erat enim lucerna, veri
ait

'""" P"'
in primo nocturno hse sunt antiphonx. 1. Claris or- luminis accensa gratia, atque ideo supra cande-

tus natalibus, Hibernia oriundus, velut unum ex labrum dignissime constituenda, ut omnibus in
B fluminibus paradisi, Arbogastus emissus est. 2. domo Dei, verbo et exemplo, veritatis lumen in- E
Infantiae teneris annis decursis, sacris litteris a funderet. iy. 1. Jam vero, sumpto episcopatu,

parentibus traditur erudiendus. 3. Puer vero qualem se quantumque praestiterit, non est hu-
animi ad sacra praecepta capacis existens, fluen- manae facultatis evolvere. Idem nempe perseve-
ta doctrinae sitienti pectore potabat. Responsoria rabat qui prius fuerat. Eadem in corde ejus hu-

et versiculi post singulasejusdemnocturni Lectiones militas, eadem in vestitu vilitas erat ; atque ita

ex Actis, ut dixi, noslris excerptas, sic habent : 1 episcopii dignitatem implebat, ut tamen pristinae

iy Beatus Arbogastus nobilibus et, quod est ex- religionis propositum non amitteret. v. Verbi
cellentius, parentibus Christianis editus, a puero divini doctrinam cunctis impendens quotidie
ccelestis tirocinii rudimenta suscipiens, Christia- nullum tempus a salutari praedicatione vacuum
nae religionis venerator, ac praecipuus semper esse sinebat. Atque ita. ». 3. Erat quoque fami-

exstitit cultor. *. Qualis juvenili futurus esset liare beato Arbogasto ad oratorium, quod ab urbe

state adhuc in tenera indole praemonstrabat. trans fluvium submoverat, mundi clamorem de-

Christianae religionis. iy. 2. Arbogastus puer non clinare, illicque ad exemplum pristinae anacho-
puerili lascivia relaxabatur ; sed totus circa ec- resis secretis ccelestibus vacare : cujus sub plan-

clesias et loca sancta semper intentus, perfectis- tis in transituunda se calcabilem praebuit. v.
simis quibusque studuit artius inhaerere : quo Hac virtute sanctum suum Dominus ornare di-
Catholicae documenta fidei per illos et bonorum gnatus est, ut dignum Petri successorem cunctis
operum exempla combiberet t. Sectabatur ultra fidelibus ostenderet. Cujus. re. 3. Te mirabilem

vires opera misericordiae ut, quantum posset, ;

in Sanctis tuis, Domine rex regum. collaudamus

indigentibus subveniret. Perfectissimis quibus- tua opera, Christe, tua miracula praedicamus :

que. iy. 3. Jam vero annos adolescentiae ingres- qui sanctum tuum Arbogastum ita dignatus es
sus, cum rerum suarum potestatem habere coe- glorificare, ut illum de morte faceres mirabiliter
C pisset, tantam circa pauperes Christi curam ha- triumphare. V. Apostolico quippe illum merito F
bebat ; eorum alimenta, cuncta quae posse-
ut in coaequasti,dum per illius merita filium regis a
derat, erogaret. y. Nimirum verbis beati Job Vir mortuis revocasti. Qui sanctum. Gloria. Te mi-
iste sanctus poterat uti Ab infantia crevit me-
:
rabilem.
cum miseratio. Tantam circa. 9 Antiphonas in Laudibus positas preetermitto ; ad Laudes,
etc '

«<t secun 7 In secundo nocturno antiphonz 1. Fuit beato quod non nisi pios ecclesise Argentinensis erga Pa-
ium,
Viro moris etiam Sanctos quosque pro studio storem suum affectus exhibeant, nec ad Vitse ejus
imitationis adire ; et singulorum virtutes in vitae hisloriam quidquam conferant, prster antiphonam
propriae ornamenta vertebat. 2. Hujus continen- ad Bcnedictus, quee his verbis concepta est : Cum
tiam, illius sectabatur jocunditatem ; istius lar- Dominus Electum suum post decursa hujus vitae
gitatem, illius vigilias, alterius aemulabatur in- stadia remunerare decerneret, ccepit Vir Dei
dustriam. 3. His et talibus sanctae conversationis aemula corporis infirmitate stimulari qua ingra- ;

studiis cunctos in admirationem sui amoremque vescente, dissolutionem sibi imminerere prae-
converterat. iy. 1. Vir beatus cum terrenarum scius, extra portam sepulturae locum delegit, ne
opibus facultatum abundaret, non surda aure vel in morte Domini extra portam passi vestigia
illudevangelicumpercipiens : Nisi quis renuntia- relinqueret. Sequitur Oratio : Deus, qui nobis
verit omnibus, non potest meus esse discipulus, hujus diei solennitatem beati Arbogasti confes-
pauper pauperem Christum sequi disposuit. v. soris tui atque pontificis commemoratione fecisti

Reddere illi animo ardenti exaestuans, qui dives adesto familiae tuae precibus, et praesta, ut cujus
cum esset, pro nobis pauper fieri dignatus est natalia celebramus, ejus meritis apud te et in-
pauper pauperem. iy. 2. Sanctus itaque Dei Fa- tercessionibus adjuvemur. Per Dominum. Hzc
mulus.toto desiderio inDominum versus, patriae, ergo dies Julii xxi coli dicitur, ut S. Abrogasti
parentibus, natalitia quod idem repertitur in antiphona super
amicis, seculo denique renuntians, ;

Tomus v Julii.
25 Magni-
 170 DE S. ARBOGASTO EPISCOPO.
AUCTORE Magnificat, in secundis Vesperis, quse sic sonat :

P. B.
Beatissimi et ante seeula praedestinati nobis Pon-
tificis hodie solennitas veneranda recolitur, in
§ II. Acta ejus, et scriptores illorum.
qua de terris assumptus post longa hujus vitae

certamina coeleste capitolium, tamquam miles

emeritus a Christo coronandus intravit. Quapro-
pter veneranda hujus Patris suffragia implore-
mus habebimus nimirum apud Deum interces-
:
Ex quo inventa est ars typographica, auctores

rimi non orthodoxi tantummodo, verum etiam

plu-
"
Uictor

ff
yiUt
r %as(,
iiiiIIiis S„„.
sorem, quem specialem meruimus habere pasto- hseretici Acta S. Arbogasti vulgarunt ; ita tamen oto xqualis
"i't
rem. ut quo juniores ii sunt, eo fere proferant copiosius xupimr;

Sancti cullus 10 Habemus et Missale impressum Argentorati argumentum. Quare ne quid in hac re temere ac
ex antiquis
Missalibus anno Christi 1512, in cujus Kalendario ad xn Kal. sine idonea satis auctoritate assertnm obtrudamus,
ostenditur. Augusti rubrica notatur festum S. Arbogasti, non primos, quantum quidem fieri potuit, detegere fon-
secus atque alia, quse in populo celebrantur. In Missa tes conati sumus ; et quamquam auctores aut Sancto
vcro nihil admodum est singulare prseter Sequen- nostro sequales aut suppares assequi non licuit, ad
tiam, quse sic habet : Pange sincera voce, fidelis eum devenimus tamen, qui omnium primus hsec
ecclesia, quae sponsi replicas tui Patrisque fessa Acta litteris mandasse videatur ; ut ex hoc ejus
solennia, Arbogasti, praesulis Christi virtutes, exordio liquet : Sanctissimi sacerdotis Christi Ar-
merita recolens. Lsetetur tanto Filio mater Hi- bogasti exortum, vel conversationem ejus a puero
bernia : exultet Hospite religiosa Gallia. Tu ad provectionem usque pontificatus seu antiqui-
Sponso gaude fideli ; tu Patre optimo, Pastore tas oblitteraverit, vel scriptorum raritas non de-
sanctissimo laetare semper devota, Hic pro pa- claraverit, quia scriptio non docet, incertum ha-
tribus tibi natus, in Christo te progenuit : Chri- betur. At vero tanti Patris insignia, quibus in
stodespondens te virginem exhibere castissimam. diebus suis, miraculis coruscantibus, claruit, non
Hujus doctrina Praesulis Dei eloquiis columna ex toto sunt silentio oppressa, quas per aures
mundissimis deargentata nitescis. Cujus exem- fidelium transeundo, posteris narrantibus, auri-
plis optimis fidem purissimam, quam monstras bus nostris sunt infusa, Tradunt namque, etc.
opere, claro testaris nomine. Cujus virtutibus 13 Quibus quidem verbis haud obscure significat antiqutisi-
plurimis polles, divina illi quaa contulit gratia. primo quantum a S. Arbogasti temporibus distet,
: tamen
iiiiiiii

proferimus,
Nam Apostoli Principis verus successor undas cum ea nomine antiquitatis appellet deinde, cur ;

calcabiles transiit.Et mirabile tropheum morte illa prsetcrmiserit quae Sancti pontificatum ante.ce-
de triumphata retulit. Virtute Dei mortua rursus dunt, quod ea nempe nec antiquitas traditione, nec
corpora vitae suscitans. Hic caeco lumen, debili scripto historia conservasset ; postremo miracula se
gressum reddidit. Hic nudo vestis, egeno vi- tantummodo qusedam afferre, non quse scripta prius
ctus exstitit. Hic viribus omnibus et toto desi- uspiam legerit, sed quse, per aures fidelium trans-
derio in Dominum versus, terrenis cunctis re- eundo, posteris narrantibus, auribus ejus sint infusa
nuntiat. Cujus ore prodiit semper justitia, fides, ut solam historise suse testem adducat piam illam,
caritas, et cuncta ad veram vitam spectantia. quse ad ejus usque tempora perseveraverat, fidelium
Nunc ergo laeti tanti Patris prasconia canamus. traditionem. Frustra sit igitur, qui scriptorem Vitse
Ipsius ore et animo suffragia poscentes ; Ut qui sancti Arbogasti hoc nostro (quisquis hic demum
mira fecit in terris, semper intercessorem sen- fuerit) antiquiorem requirat. Nec vero sine vade ac
tiamus pium in ccelis. Est et Missa de S. Arbo- teste admitlendum videtur, si quid auctores alii, no-
gasto in Missali Mogunlinensi, edito anno Christi stro utique juniores, de sancto hoc Prsesule vel am-
1493; sedminus celebris, nec quidquam continens plius vel conlrarium narrant ;
quando unicum eorum
peculiare ; uti neque illa, quse legitur in Missali omnium, quse de illo sciuntur, fundamentum pio-
equitum Melitensium, quod prodiit Argentorati anno rum hominum est traditio, quse in rebus ejusmodi
1505; in cujus Kalendario prxvio festum S. Arbo- hoc minus suspecta solet esse, quo celeris est magis
gasti celebrandum notatur per Ordinem universum anliqua.
ritu semiduplici. 14 Quod siquis me roget, quem tandem, aut cujus saUcmse-
et

Ejus memo- 11 De reliquiis S. Arbogasti erit infra dicendi setatis esse putem auctorem noslrum id me fateor ;
cuti decimi,
ria in Hlix-
locus prsetereunda non est hic tamen Rhaetorum nullo certo indicio posse definire. Si
tia. ;
tamen verum
erga illum pietas quippe qui ecclesiam ejus nomini
:
est, quod tradit Guilielmus Eysengreinius in Cata-
sacram, haud procul Veldtkirchio ad fauces Mont- logo testium veritatis, excuso Dilingse anno Christi
fortias, eoloco posuerint, ubi
olim Divus habitasse 1565, et ex eo Possevinus noster in Apparatu sacro,
memoratur, inquit Bucelinus in Menologio Bene- aliique in suis bibliothecarum scriptorumque com-
dictino ad hunc diem quse prodigiis multis illu-
; mentariis ; si verum est, inquam, Vitam S. Arbo-
strata peregrinos eo frequentes alliciat.
Ibidem sa- gasti scriptam fuisse ab Uthone, qui hoc nominc
xum, inquit idem, ostenditur durissimum profun- secundus (juxta Wymphelingum
tertius) episcopum
da et prodigiosa genuum ejus impressione nobi- egeritArgentinensem ab anno Christi 950 usque ad
litatum, multis etiam hodie, pedum languore seu 965, ausim affirmare, auctorem nostrum seculo deci-
defatigatione afflictis, admodum salutare. Dehac mo juniorem non esse; atque adeo vel ipsum esse
sede meminit idem auctor in Rhsetise chronologia Uthonem, ut sentit Henschenius noster in Diatriba
pag. 141, et in ea ssepius celebralam a se sancti
de tribus Dagobertis pag. 77 ; vel alium quidem,
Arbogasti ad aras memoriam profitetur. sed Uthone priorem : quippe qui nullum ante se
Actorum S. Arbogasti scriptorem noverit.
15 Et de Uthone quidem haud levis est conje-
ctura : convenit certe tempus : nam si primum ab

illo
 ; ;: ; ;

DIE VIGE3IMA PRIMA JULII. 171

scripta sint hsec Acta seculo decimo, recte di- primo quidem Colonix anno Christi 1485 in Legen- alctohb
illo

cerepotuit, muitaquae ad Sancti vitam pertinebant, dis Sanctorum, Historix Lombardicx adjunctis, P- R-
ipsumque
/or«i(fl»
antiquitate fuisse oblitterata ; ut qui terlio post S. cap. 180; deinde Arqentinee, ni
fnllor, in Brevia-
Vthonem
cpisciwiim Arbogastum seculo scriberet. Convenit etiam locus rio jam anno Christi 1489, ut in fme nota-
dicto,
Argenlinen- apud Ar- tur; ac tandem iterum Argentorati, ubi Historia
Arqentinensis enim episcopus eral Utho :
sem,
gentinenses autem scripsisse auctorem nostrum tum Lombardica cum adjunctis Legendis recusa est anno
ex eo colligitur, quod sanctum Arbogastum patris
Christi 1496.

nomine compellet, tum etiam quod ibi opus hoc ela- 18 Accedit, quod Acta nostra in illis, in quibus cui nostra
neril ° pras ~
boraverit, ubi prxcipua vigebat miraculorum ejus a Lovaniensibus dissonant, sequitur Coiex Vatica- '.

operumque in pontijicatu Argentinensis ecclesis nus supra laudatus; ut cum ait, S. Arbogastum
qestorum memoria, quee posteris narrantibus ipse ex Aquitania venisse, ac super Bruscham fluvium
didicerit. Vitam S. Arbogasti aliquam
Denique si siccis ambulasse vestigiis ; in utroque ea etiam se-

composuit Utho, eam haud dubie bibliolhecee etiam quitur Jacobus Wymphelinqus in Argenlinensium

Argentinensi, quam tanto studio, testibus Wym- episcoporum catalogo, quem primus edidit Argento-
phelingo, Eysenqreinio, aliisque, locupletare con- rati anno Christi 1508 aliique plures, ut patebit
;

quisitis undique libris conatus est, reliquerit; aut ex sequentibus. Atque hxc sufficere mihi visa sunl,
certe cum popularibus ipse vicinisque, prxsertim re- ut, missis Actis Lovaniensibus, antiqua huc tantum
ligiosis atque ejusmodi lucubrationum amantibus, nostra et manuscripta proferrem, eaque ex binis,
communicaverit ; qui eam in codices quoque suos ut supra monebam, apographis, Trevirensi scilicet et

transcripserint ; atqui non alia S. Arbogasti Acta Wiblingensi. quse tum inter se, tum cum excusis
relata in codices Mss. istic invenimus, quam ea, ante citatis plane conveniunt, si paucula exceperis
quse modo daturi sumus : restat ergo, ut opus Utho- amanuensium vitia, quee in uno facile emendavi ex
L? nis ea esse censeamus. aliis. Imo hoc etiam a ceteris discrepat Ms. Trevi- j?

ex duplici 16 Nam geminum habemus ejusdem Vitx apo- rense, quod Actis in fine translationem reliquiarum
lls. cum ex-
emplaribus qraphum ; iisdem utrumque verbis conceptum ,
adjiciat, ut in loco monebimus. Superest modo, ut
excusis cot- utrumque ex vicinis Alsatiz locis depromptum : al- universam Sancti prssulis nostri Vitam percurram,
lalo,
terum quidem ex Ms. ccenobii S. Maximini apud et quse sunt in ea minus explicata, dilucidem ; qus
Treviros ; alterum vero ex Ms. codice ccenobii Wi- dubia quibusdam sunt visa, confirmem ; suisque
blingensis Ordinis S. Benedicli prope Ulmam in aptem temporibus, qux in alia auctores plurimi de-

Suevia. Neque prxter bina hsec manuscripta aliud torserunt. Neque vero pnetermissurus ea sum, qux
nacti sumus, nisi schedam exiguam desumptam ex a recenlioribus aut plane conficta, aut nullo certe
codice bibliothecse Vaticanx num. 110, quee Vitee testimonio fulta reperero ; ut quivis perspiciat, ne-
nostrx compendium exhibet in tres Lectiones, ad glectum hic esse nihil, quod vel ad hujus historix
usum chori, dissectum, et ab auctore nostro usque veritatem stabiliendam, vel ad amoliendas ab ea fa-
adeo non recedens, ut iisdem passim phrasibus in- bulas, quibus aliqui, nescio qua pietate, delectantur,
sistat. Eademne etiamnum Vita apud Argentora- quoquo modo facere videatur.
tenses manuscripta servetur, haud equidem scio;
in usu tamen olim ibi ac pretio fuit , ut colligo ex
Breviario, de quo ante memini, ad usum Argenti-
nensis ecclesix typis expresso anno Christi
III. Nomen, patria, parentes, vita ante
1489;
ubi in sex lectiones primi ac secundi nocturni tributa susceptura episcopatum ducta.
legitur eadem omnino Vitx, pauculis tantummodo
compendii causa detruncatis. Ex quo id confici sal-
tem potest, Acta hsec nostra prx aliis recepta jam Arbogasti nomen Sancto nostro constanter attri- S. Arbogasti
olim in ipsa, quam S. Arbogastus ad mortem us- buunt, quicumque de eo vel minimam ante se- nomen varie
inflexum
que rexit ornavitque, ecclesia fuisse. culum xvn mentionem apud Germanos ta-
nnssa alia
fecere ;
F
fita impres-
17 Prx aliis, inquam : nam et alia ejus Acta men vernaculo idiomate appellatur S. Algast, quo
sa Lovauii habemus; non manuscripta quidem, sed jam inde nomine insignitur etiam ejus ecclesia illa, quam
ab anno Christi 1485 impressa Lovanii inter alias supra diximus in Rhxtia haud procul Veldtkirchio
Sanctorum Vitas fol. 97 verso. Quin et easdem percelebrem esse ; ut fidem faciunt Bucelinus in
Sanctorum Vitas, biennio ante Colonix excusas, Menoloqio suo, et in topographia Rhxtix Merianus.
Corsendonci in Campinia apud canonicos regula- Dempsterus insuper in Historia Scotorum lib. 1,
res servari notavit Rosiveydus pag. 25 appellatum ait, et Argobastum, et Arme-
noster. Differunt a
nostris hxc Acta prxcipue
Quod careant exordio1. gastum Wolfgangus Laxius de Gentium migra-
;

illo, quod supra num. n dedimus. 2. quod S. Ar- tione in prxfatione, et lib. 3 in catalogo Francorum
bogastum de Scotia oriundum in Alsatiam venisse Merovingorum, Arbogasten vocitat.
narrent cum de qua re disseremus
aliis sociis suis, 20 De patria Sancti anliqua disputatio est, Hi- patria ejus
mferius. 3. quod pleraque compendiosius describant, "" erma>
bernus fuerit, an Scotus, an potius Aquitanus. Et
verbis tamen hinc inde ex Vita nostra desumptis. Sanctis quidem illum suis accensent Hiberni in Ca-
4. quod omittant miraculum S. Arbogasti, fluvium talogo Sanctorum Hibernix edito Duaci anno Chri-
siccis pedibus calcantis, ut est in Vita nostra num. sti 1615, el in alio excuso quatuor post annis Leo-
ix. Ceterum luec Acta, ut modo dicebam, manuscri- dii, itemque in illo, qui adjicitur Vindiciis Hiber-
pta nusquam
invenimus ; ut proinde de antiquilate nix sive anliquioris Scotiz contra Dempsterum im-
illorum auctoritateque
non constet : cum nostra in pressis Antverpix anni Christi 1621, uti et in aliis
codkibus calamo exaratis inter quos
reperta sint, et jam olim pluribus, quos manuscriptos accepimus,
solenni ritu in
ipsa ecclesia Arqentoratensi decan- tamen aliqui eum prorsus omittunt ; qui vero recen-
a 'a, ac subinde
etiam non semel prxlo commissa sent, unum plerique pro se citant Guilibertum Mi-
noritam
 ;

172 DE S. ARBOGASTO EPISCOPO.

AUCTORE noritam ; cujus sane non multum urget auctoritas. pueritia, adolescentia ac virili ejus xtate privatim D
P. B.
At enim quis lites in hac re Scotas inter Hibernos- acta. Hxc qui legit, meminerit Sancti nostri elogia
que continuas se facile speret componere : cum ipsa sibi proponi, salis qnidem modeste excogitata neque
Hibernia per plura secula Scolix nomen habuerit ? a verisimilitudine aliena, sed elogia tamen, non hi-
Hibernis tamen etiamfavent, quee § 1 supra protuli storiam. Neque amplius ipse illius Breviarii concin-
ex vetusto Breviario et Missali Argentoratensi, ubi nator videtur exigere; quandoquidem antiquam san-
S. Arbogastum ecclesix Argentinensi dedisse dici- cti Episcopi sui historiam in Leclionibus primi ac
tur rnater Hibernia. secundi nocturni candide exhibet, ne initio quidem
an Scotia 21 Pro Scotia aliquanto graviora sunt momenta : omisso, quod, ut jam notavi, sic habet : Sanctissimi
nam de Scotia oriundum facit Arbogastum Ri- sacerdotis Christi Arbogasti exortum, vel con-
cherius, auctor seculi xm, lib. 1 Chronici Seno- versationem ejus apuero ad provectionem usque
niensis cap. 5 in Spicilegio Acheriano novx editio- pontificatus , seu antiquitas oblitteraverit , vel
nis tom. 2, pag. 606. Idem habetur in Vita S. scriptorum raritas non declaraverit, quia scriptio
Florentii, qui S. Arbogasto in episcopatu successit, non docet, incertum habetur. Unde sequitur, ut
tum ea quam ex codice Ms. proponit Surius die vn neque de tempore, quo sit natus, certi quidquam
Novembris, tum in duabus aliis itidem Mss., quas statui possit.
ad illum diem servamus ; unde fortissimum pro 24 Adulta tandcm maturaque eetate ex Aquita- Adventus
Scotis peti posset argumentum, nisi loco isti erro- niain Alsatiam venit, ut significat auctor noster /,'„",'"
Msa '

res inspersi essent. Vbique enim dicitur S. Floren- num. 1 ; sed quid ibi primum gesserit, seculi decimi
tius cum beato Arbogasto, Theodato et Hildul- scriptor usque adeo ignorabat, ut a profectione ejus
pho e Scotia venisse in Alsatiam : cum id falsum statim ad episcopatum transiliat; quasi nutu quo-
sit tam de S. Theodato sive Deodato, ut ostendimus dam divino, ut primum advenerat, ad infulas esset
tom. 3 Juniipag. 872; quam de S. Hildulpho, uti evectus. Aliter heec tamen pene omnes, qui deinde E
tom. 3 Julii pag. 200, demonstratum est; hunc scripserunt, accipiunt; nam solitariam ipsi prius in
etenim in Bajoaria, illum in Francia occidentali Alsatia vilam attribuunt, quam sedem Argentinen-
natum probavimus ; et Hildulphus quidem non nisi sem adierit. Et solitudinem quidem diu ante inco-
anno Christi 671 ad S. Deodatum primo accessit, luisse dicendus est, si ad eatn se cum S. Deodato,
hoc est annis circiter quadraginta posterius quam episcopatum Nivernensem cum Vosagi eremis com-
anachoresim amplexus esse credatur S. Deodatus. mutante, contulit; ut est in Vita S. Florentii apud
jEque propemodum suspecta videtur Vita S. Arbo- Surium die vn Novembris, et S. Deodati, quam
gasti in editione Lovaniensi anni 1485, cum ita illustravimus ad diem xix Junii, ubi sic habetur
sonat : Beatus Arbogastus, de Scotia oriundus, cap. i, num. 4, pag. 873 : Igitur terque quater-
cum aliis sociis suis in hanc provinciam (Alsa- que beato Deodato, centuplum a Christo et vitam
tiam) profectus, etc. : hxc enim exActis S. Floren- Kternam capessenti, prae ceteris comites tantas
tii desumpta videntur. Hanc interim sententiam se- mercedis cohassisse feruntur isti, Arbogastus et
quuntur Grevenus et Motanus in Marlyrohgiis ad Florentius : quorum prior in Sacro nemore (quod
hunc diem, Eysengreinius, Dempsterus supra ci- Theutonico idiomate Heiligesforst vocitatur) ere-
tati, et quidam recentiores. mitica vita est functus, indeque ad episcopatum
an potius 22 Aquitanum tamen fuisse, mihi quidem appa- Argentinse civitatis est raptus. Id autem factum
Aquitania ':

ret verisimilius : quando id satis aperte asserunt ibidem statuimus, in Commentario prxvio num. 7,
Acta nostra, etiam prout exstant in Breviario Ar- sub annum Christi 630. Vitx eremiticx meminit
gentinensi,cum affirmant, illum de Aquitania pro- etiam Breviarium Argentinense supra num. 7.
gressum esse. lis adde codicem Bibliothecx Vati- 25 Idem fere de S. Arbogasto narrat Gaspar et vit

canx superius commendatum, Jacobum Wymphe- eremo fosa-

Bruschius loco supra citato, his verbis : Is peregri- mint
gi, ulri
lingum ; antiqua Breviaria , Moguntinense anni nus et eremita venit in Alsatiam, ibique in Sa- llagenoa,

1570, Constantiense anni 1561 et 1575, Worma- cro nemore, eo pene loco, ubi nunc Haganoa sita
tiense anni 1575; accedunt Sebaslianus Munsterus est, oratorium sibi construens, Deo jejuniis ac
lib. 3 Cosmographix universalis, ubi de episcopatu preoibus diligenter servivit ; non otiosus tamen
Argentinensi, Gaspar Bruschius in epitome episco- prorsus nam et prodibat, et accolas
: de vera Dei
patuum Germanix cap. 5, e,t qui illum sequuntur cognitione, de vero timore Dei... diligentissime
Demochares de divino Missx sacriftcio cap. 35, ac erudiebat. Hanc ipsam doctrinam confirmavit
Jodocus Coccius noster in suo Dagoberto cap. 15, etiam miraculis nam et immundos
: spiritus eji-
qui omnes Aquitanum fuisse aiunt S. Arbogastum ciebat, et segrotos sanabat, et mortuos resuscita-
tametsi non inficientur esse, qui Hibernum fuisse bat perturbatas vero conscientias ita verbo Dei
;

velint. Aquitanum etiam rotunde pronuntiant Cra- erigebat, ut hilares ab eo discederent, qui tristi
tepolius in Catalogo archiepiscoporum atque episco-
ac perturbato animo accesserant. Quibus omnibus
porum, qui Misseesacrificiumasseruerunt,pag. 96; commotum ita Dagobertum regem fuisse ait, ut eum
et Coinlius in Annalibus ecclesix Francorum ad an- ad episcopatum Argentoratensem promoverit. Bru-
num Chrisli 664, num. 4. Enim vero videnlur hic
schium sequuntur assignati ante Demochares, Ey-
Acta noslra, utpote ceteris qux modo dedimus, multo sengreinius, Cratepolius, auctor Breviarii Constan-
antiquiora, potissimam tum in hac re, tum in
aliis tiensis anni 1575 hoc die, Arnoldus Wion in suo
mereri fidem. Martyrologio monastico Benedictino ; aliique, quos
Parentes 23 In antiphonis ac responsoriis, qux ideo supra inter singulare quid referunt Coccius noster, et An-
ejus et vita
domi acta a num. 6 ex antiquo Breviario Argentinensi descri- tonius de Heredia.
iijnoranlur. psi, quod novam aliquam Sancti Vitam exhibeant,
26 Nam prior in suo Dagoberto rege cap. 15 as- ac suHnit
dicitur S.Arbogastus clarisortus natalibus, atque alibi acta,
serit, sanctum Arbogastum non modo exstruxisse
adeo nobilibus, et quod est excellentius,
parenti- oratorium atque aliquot annos vixisse in sacro ne-
bus Christianis editus. Tum multa subduntur
de more, illo pene loco, ubi nunc Hagenoa, imperialis
camera
 ; ;

EIE VIGESIMA PRIMA JULII. 173

vcrum etiam fama sanctitatis, ac gentinensium, ubi de Rodthario ; certe qui Thietbol- AUCTORE
camcra consistit ;

delata, invitatum inde dum hic habent, Deodalum omittunt, et contra. P. B.

jniraculorum ejus ad regiam
ad alloquium fuisse ; qui eum detincre
a Dagoberto
apud aulam suam frustra tentaverit, quippe cui soli-
potior esset. Sed cum ipsa solitudo § IV. Tempus episcopatus ejus Argenti-
tudo sua longe
ad illum re-
illa tandem nimia hominum undique nensis, et felicis obitus, uti et suscitati
frcquentaretur, migrasse Sanctum ad vitam
currentium turba Sigeberti.
ad intimam
eremum eo loco, ubi hodie Surburgum
•
ibiqne templo ad S. Martini Turonensis me-
est
circum tuguriis mapa-
moriam excitato, ac positis
mentem sanctioribus studiis, ignotum
et
Cum de episcopatu Argentinensi
tanta cum laude
,
quem admini- S.Jrboqaslut
(actus est
libus, ccepisse stravit S. Arbogastus, agen-
epitcoput
donec inde ad episcopatum dum
pene omnibus, excolere ; est, res ipsa videtur exigere, ut hic nonnulla Arqentinen-
sis.
evocatus sit. In margine citat instrumenta, quibus tum de ipsa urbe Argentoratensi , tum de tota epi-

narrationem suam confirmei atque inter ; illa codi- scoporum ejus ditione ac serie disserantur ; prxteribo

cem Salicum monasterii Ebersheim Ms.,

et Chro- hxc lamen silentio ; quando id jam ab aliis nec pau-
nicum Argentinense Ms. Inde hxc ergo deprompse- cis nec parce prxstitum diu est : nam de Argentorato

rit : nam reliqua qux istic assignantur, inspexi om- quidem ac diceceseos Argentoratensis finibus prxter
nia; historiam vero illam nusquam offendi. alios plurimos, per decem omnino capita scribit

nonsinesum 27 De Heredia in Vitis Sanctorum Ordinis S. Guillimannus initio Commentarii de episcopis Ar-
ma asperita- Benedicti Hispanico idiomate vulgatis, ad hunc diem gentinensibus. De serie autem episcoporum, quate-
le;
ait, venisse S. Arbogastum ad Sacrum nemus, ubi nus saltem ad sua usque tempora ab auctoribus om-
nunc Hagenoa est ; ibique in frondosa valle fundasse nibus perturbata fuerat, restituenda non infeliciter
ecclesiam, in qua cum aliis monachis vixerit, regu- laboravit Henschenius noster in Diatriba de tribus

lamque S. Benedicti ad litteram servarit ; vilissimo Dagobertis lib. 4, § 4; quem seculi sunt Sammar-
vestitu asperrimum tegens cilicium ; herbis vescens thani in episcopis Argentoratensibus, et Cointius in
ibi nascentibus, aut coctis, cum plusculum sibi in- Annalibus ecclesiasticis Francorum ad annum Chri-
dulgeret ;
frondibus arborum, ac fonte sitim levans; sti 627, a num. 13, et alibi. Causa vero subversi
hiemis injurias quantascumque nudis pedibus atque prius ordinis ac temporum in catalogis episcoporum

aperto ferens capite ; et vel in substrata tabula, vel illorum, error duplex fuit : aller, quo senior S.
herbis aridis tam brcves carpens somnos, ut iis sus- Amandus episcopus Argentinensis, cum S. Amando
tentare vires nequaquam posse videretur. Denique Trajectensi, tribus seculis juniore ; alter quo junior

(nam sciens multa prxtereo) in conventuali vita, ut Dagobertus, S. Sigeberti Austrasix regis filius,

loquitur auctor ille, jam satis probalus, in cellam cum avo suo Dagoberto confusi ab omnibus diu
ejusdem cocnobii eremiticam sese abdidil, in qua fuerunt.
annos plures exegit, donec inde a Dagoberto, ob su- 30 Hinc etiam ante Henschenium male passim uon, ut pte-
rique puta-
scitatum a mortuis ejus filium, ad Argentinensis notata est episcopatus Arbogastini chronologica : ni- runt.
ecclesix cathedram sublatus est. At enim episcopum mirum legerunt in Actis ejus auctores illi, eum in

jam tum fuisse, cum Dagoberti.filium precibus revo- temporibus Dagoberti regis divino nutu
cavit ad vitam S. Arbogastus, omnes asserunt : Argentinensis ecclesias cathedram consedisse.
collige ergo, quam in ceteris fidem hic scriptor me- Cum ergo Dagobertum secundum ignorarent, hoc ad
reatur,quando in re tam nota fallitur. Benedictinis primi Dagoberli tempora contulerunt ; et quidem
quidem Sanctum hunc accensent Wion, Menardus, non sine novo errore : convenit enim nunc inter
Dorganius, Bucelinus ; apud Mabillonium tamen, eruditos, Dagobertum I e vivis ereptum esse anno
qui Acta Sanctorum Ordinis sui longe penitus in- Christi 638, idque evincunt Hadrianus Valesius
trospexit, nusquam est. rerum Francicarum tomo3, Cointius in Annatibus,
C- 28 Sunt eliam, ut supra ex Bucelino diximus Mabillonius parte 1 scculo rv in prxfatione adActa
De quibus ta-
men omni- num. 11, qui habitasse illum, utique nondum epi- Sanctorum Ordinis S. Benedicti § 9 a num. 199 :

bus antiqui- scopum, aliquamdiu velint in Rhxtia. Verum hxc cum nemo sit interea chronographorum illorum, qui
oratestimo-
nia tlcside- omnia, ut monui, Actorum nostrorum auctor igno- S. Arbogastum sub Dagoberto seniore consecratum
rari possunt.
ravit; silet etiam, qui Vitam ejus illam composuit, esse volunt episcopum Argentinensem, quin bicnnio
quam Lovanii anno Christi 1485 prxlo subjectam saltem serius sancti Prxsulis nostri initia collocet
fuisse diximus
non attingit vitam ejus anachoreti-
; et Wtjmphelingus quidem anno Christi 641, quem
cam Wymphelingus. Franciscus Guilltmannus in fere sequuntur Guillimannus, et Ruerus, annum
Commentario suo de episcopis Argentinensibus pag. notantes 640 Bruschius
; vero initium ejus refert ad
92 ait, unum S. Florentium in eremum secessisse annum 646, quod imitantur Munsterus, Democha-
ceterosautem, Arbogastum scilicet,Fidelem, Thiet- res, Pantaleon, Mersxus Cratepolius, Coccius, locis

boldum et Childolfum, quos ipsi socios itineris tribuit, ante assignatis ; Eysengreinius clegit annum 643.
Argentoratum esse progressos ; ubi piis Dagoberti Tautum ergo abest, ut Sanctus noster sub Dagober-
studiis sub episcopi tum to I episcopalum adierit ut etiam qui id stabilire
sedentis potestate subservie- ;

runt, ut uddit Joannes Ruerus in Sacris Vosagi maxime volebant, re tamen ipsa negaverint.
anliquitatibus
lib. 2, cap. 6. Itaque qux hoc para- 31 Enimvero eadem auctoritas, Aclorum scilicet sub Dagober-
to vrimo;
grapho dedimus, tanti cuique sunto, quanti adducta S. Arbogasti, qux adducere eos potuit, ad hujus
pro iis momenta videbuntur. Porro, ut hoc etiam episcopatus initia Dagoberti cujusdam rcgno illigan-
addam, quod inter socios S. Arbogasti Thietboldum da, movere illos etiam merito debuisset, ne Dago-
ahqui numerant, eum ego suspicor pro Deodato sive primi temporibus hxc innecterent :
berti prxcipuum
Adeodato esse posilum ; cum etiam S. Deodati colle- enim Actorum illorum argumentum est rcstitutus
gium corrupta voce appellari consueverit S. Diedold, vitxper S. Arbogastum Dagoberti rcgis filiusuni-
ut observat venandum ab quetn apri con-
Bruschius in Catalogo Episcoporum Ar- cus, qui inter eqtto,

spectus
 ; ;

174 DE S. ARBOGASTO EPISCOPO.

AIXIORE spectus nimium perterrcfecerat, excussus ac misere rio ejus Vitx prxvio ad diem xix Junii ; et sequitur
P. B protritus erat. Quis
autem non videat, ha>c Dago- ex Chronico Scnoniensi, in quo dicitur cap s
berto 1 nequaquam accommodari posse ? Quippe qui S. Hildulphus, qui obiit anno Christi 707, viginti
binos reliquitfilios moriens, S. Sigebertum ex Ra- e.t octo annis S. Deodato supervixisse,
gnetrude, atque ex Nanlhechilde Chlodoveum; quo- 35 Cum igitur Dagobertus non videalur ad so-
rum "ersusan.
hic illo tribus tantum annis junior ui lium Austrasix rediisse mullo ante
fuit ; annum Christi
unicns qnidcm patri Sigebertus fuerit ab anno Chri- 670, utprobat ibidem Mabillonius num. 203; circa
sti 630 usque ad 633, quo natus est Chlodoveus tempus illud, aut certe non diu post, Rodthario
suc-
juxta chronicon Fredegarii, sed ea tamen xtate ne- cessisse dicendus cst S. Arbogastus, regisque filium
quaquam ad equitandum, ncdum ad belluas inse- suscitavisse : ut inde saltem usque ad annum Christi
ctandas idoneus : neque ille proinde esse potuit, 678, quo illum circiter obiisse statuimus, annis mul-
quidquid ita statuanl auctores jam dicti, Dagoberti tis vixisse censeri possit. Ita ecclesiam Argentinen-
regis filius, de quo agunt Acta nostra ; neque adeo sem administraverit Sanctus noster per annos cir-
idem eliam Dagobertus. citer novemjam tum, cum esset de novo
episcopus
tl mullo mi 32 De Dagoberto autem III, qui et secundus factus, miraculis fulgens; ut affirmat Richeriusin
ntis sub Da-
gobertom; passim et junior appellatur, multo hxc minus pos- Chronico Senoniensi cap. 5, et senex, ut habent
sunt intelligi ; cum is vel filium per xtatem habere Acta num. 5. Scio, heec minime cohxrere cum an-
non potuerit, uti post Hcnschenium scnsit Adrianus tiquis episcoporum Argentinensium catalogis
; sed
Jordanus noster Historix Francix tom. 3, lib. 28 eos in hac re parum attendendos puto ; eum eorum
in fine ; vel si filium ejus, ut plerique volunt, primus auctor Jacobus Wymphelingus
fuisse initio opcris
statuas Thcodoricum, non hic certe ab auctore nostro sui ita pronuntiet : Et
exactissimam fecerim di-si
designari poluit; quandoquidem eum, ut iidem asse- ligentiam in colligendo nostratium
episcoporum
runt, moriens pater vagientem in cunis reliquerit. catalogo ; non potui concordes per omnia inve-
Neque hic dici plura necesse esl ; cum de Dagoberto nire scriptores. Parum referre videtur, quoto
ejusve filio nulla fuerit hactenus in hac re mota quisque anno mortem obierit, aut quot annis sedi
controversia. huic praefuerit, dummodo
de vita et morum, re-
sedsub Da- 33 Superest ergo, ut qux narrantur in Actis rumque aliarum gestarum statu ab ipsa comper-
yoberto u
nostris, ad Dagobertum II, S. Sigeberli filium, ta veritate non deviemus. Denique nihil illorum
referantur, atque ad ejus filium unicum, sive Sige- chronologia corruptius ; ut exemplis quamplurimis,
bertus is, avi nomine, dictus fuerit, sive alio quo- nisi lectoris txdio
parcerem possem ostendere.
cumque : nomen enim Acta non exprimunt ; Sige-
36 Ne quis autem, Diatribam Henschenii Da- quando Sigt-
bertum tamen appellat Bruschius et fere post illum gobertinam secutus, neget, Dagoberto II versus i/erlam Da-
an-
recentiores alii ubi id ipse repererit, equidem nescio . . _„ gobertiwfi.
: iium thristi fl
670, filtum esse potuisse, quiulcumque tiumwl»n-
legisse tamen alicubi debuit cum et matrem ejus
, equitare per xtatem potuerit, quod ""**''
Acta nostra
fuisse asserat, Mechtildem,Saxonum ducissam; qux prorsus exigunt is adeal exegesim prxliminarem
;
quidem a matre S. Sigeberti avi ejus loto ccelo di- tomo tertio Aprilis nostri prxfixam, qua idem Hen-
versa est. Eodem sane hxc retulerunt
non modo schenius priorem Diatribam innovat, systema
suum
Henschcnius noster tomo 1 Februarii in Analectis ad receptam modo ab eruditis annorum
Dagoberti
de S. Sigeberti rebus gestis § 1, pag. 231, in Dia- primi, non a morle Chlotariipatris, sed
ab initopri-
triba Dagoberlina et alibi; sed etiam post illum mum Austrasix regno, epocham accommodans. Fa-
Sammarthani in episcopis Argentoratensibus, Coin- tebitur nihil fuisse facilius, quam ul anno Christi-
tius in Annalibus ad annum Christi 675 num. 16. 662 uxorem ducere potuerit Dagoberlus secundus,
Jordanus Historix Francix tom. 3, lib. 27. Alsatiam jam reversus esset, ut statuit
sive in
Hen-
ui Auslrasia 34 Neque vero diu post revocatum in partem schenius; sive post annos demum
regname, octo reversurus, ut
regni Austrasix adrhenanam ab Hibernico exilio loco citato contendit Mabillonius.
Quidni ergo filium
Dagobertum, creatum esse episcopum S. Arboga- habere potuerit Sigebertum octennem
circiter anno F
stum patiuntur Acta nostra; qux postquam miracu- Christi 670 qui et puer tum esset,
uli non semel
lum illud ejus insigne suscilati ad vitam filii Dago- appellatur in Actis, et in parentis comitatu
equitare
berti verbis multis prosecuta sunt, subdunt de sancto jam sineretur ?
Prxsule num. 9 : Postea vero multis vixit annis, 37 Sed quoniam de filio Dagoberti. S. Arbogasti ic 1 U0 min
pollens virtutibus sanctis. Quare cum anno Chri- precibus ad vitam reducto, mentionem
hic facimus, marfnt,
sti 680 non supervixerit Dagobertus II, sed vcl illo non absre facturum me arbitror, si traditionis hujus
anno vel sub finem anlecedentis interfectus sit
; uti historiam, quanta potuero,
auctoritate confirmem ;
ostendit Mabillonius in prsefatione citata ad
Acta ne temere quisjam revocare porro
tentet in dubium.
Sanctorum Ordinis S. Benedicti seculi iv, necessario Certe parumper dubitasse sese de miraculi hujus fide
inde, quantum res sinit retrocedendum est ad initia
fatetur ingenue Antonius de Yepes
in Chronico ge-
regni Dagobertini, ut ibi figatur S. Arbogasti con- nerali S. P. Benedicti ad annum
Christi 639, eo
secratio, eamque non longo intervallo consecuta re- quod, inquit, Sigebertus Gemblacensis,
auctor
gix prolis exstinctx suscitatio quandoquidem necem
:
gravisetantiquus, in historia, quam de Sigeberto
ipsam Dagoberli antcverterit sancti Prxsulis obitus; rege condidit, nullam ejus fecerit
mentionem.
ut asserit Wymphelingus ; cum ei successisse ait in Nimirum in anliquo adhuc errore versabatur vir
sede Argentinensi, superstite Dagoberto, S. Floren-
eruditus, quo hxc intelligenda
putabantur de S. Si-
tium. Id quod cliam ex Chronico Senoniensi colligi- geberto, Dagoberti primi filio, eoque ipso, de quo
lur cap. 5, ubi dicitur S. Deodatus Novemensis historiam condidit Sigebertus
Gemblacensis : quod si
familiariter novisse S. Arbogastum jam episcopum verum esset ; habuisset enimvero juxta ea qux dixi-
factum, ac deinde successorem ejus S. Florentium mus num. 31, unde
:
merito de hujus miraculi fide
cum tamen Deodatus decesscrit anno circiter eodem dubitaret, saltem ut in Aclis S.
Arbogasti, et alibi
quo Dagobertus secundus, uti dictum est Commenta- passim narratur. Scd vel sic tumen credidisse itlud
 ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 175

cum subdit : Sed scriptores alii seque pore miraculum hoc, nec suis, ul ante monui, perso- Aucrone
sese affirmat,

clari et diligentes,
nos adduxerunt, ut credere- nis aptaverint, dum alium pro alio patrem, alium P. B.

raus Permovere etiam debuit insigne ccenobium, pro alio filium acceperunt.
fundatum, cui nomen Apri mona-
a Dagoberto
sterium,vulgo Ebersmunster, (de quo agemus infe-
rius)ne tantae rei memoria aboleretur. Quanto igi- § V. Alia ejusdem miracula; beneficia in
tur magis
permovere hxc Antonii fidem debuissent,
ecclesias et ccenobia; tempus mortis;
foscussx jam tum fuissent tenebrx Dagobertinx,
sepultura; elevatio ac translatio reli-
qux totam hanc historiam involvebant ? Moraripro-
fecto eum
minime potuisset Sigeberti Gemblacensis quiarum; scripta.
regis, ad quam S.
silentium in historia S. Sigeberti
fr asti miraculum nequaquam altinebat.
Arbo
aul qui «'*"
38 Dubitasse hic etiam videri potest Hensche- Nec postremum illud fuit, nec solum S. Arboga- CeleraSancti
miracula
illustrius est ; cum in nam •'

nius, qua parte miraculum miraculum

icrxttudmr gasti : et alia post illud,
rarunt,
Exeqesi prxliminari ad tom. 3 Aprilispag. vm quoad vixit, patravit plurima, ut habent ejus Acta,

sic habet : Ad Dagobertum II regredimur ; cujus Lovanii, ut ante dicebam, excusa ; sed ibi tamen

filius a S. Arbogasto, episcopo Argentoratensi, nullum eorum describitur. Nostra vero num. 9 id
ad vitam revocatus dicitur, sive is vere mortuus saltem exprimunt, quo intelligas ea prxcipue ad

fuerit, sive saltem lethali morbo laborarit. Eam morborum, dxmonumque ab insessis corporibus de-

phrasim imitatus postea videtur Jordanus noster Hi- pulsionem pertinuisse. Unum prxterea paulo latius

storix Franc. tom. 3, lib. 27, pag. 508. Verum explicant ; cum illum orationis causa non numquam
hic noster loquendi modus non infrequens est in re siccis pedibus fluvium trajecisse narrant : quod etiam
nondum examinata, maxime si quid uspiam occur- asserunt codex Vaticanus, Breviaria Moguntinum
rit in contrarium ;
quale in hac historia legisse ali- anni 1570 et Constantiense anni 1575, Jacobus S
quid poterat Henschenius apud Henricum Panta- Wymphelingus, et alii quidam eo juniores; quos
leonem in Prosopographia part i, pag. 133 ubi ; inter Jodocus Coccius noster in Dagoberto rege cap.

prxter alios errores, hxc scribit : Accidit autem, 15 afprmat, oratorium illud S. Arbogasti postea in
cum rex in venatione esset, ut filius ejus Sige- insigne Canonicorum Regularium cmnobium fuisse
bertus, patrem comitatus, aprum insequeretur. commutatum, idque per Hezelonem prxstanti vir-

Verum generosus equus, adolescente excusso, lute prxsulem ; hodie tamen nihil prxter Arbogasti
effecit, ut letali vulnere ab apro afficeretur. Hac nomen, religione prorsus abolita, retinere. Quem
clade rex territus, statim sanctum Arbogastum hic Hezelonem designet, ignoro : si illum intelligit,
ad sese vocavit; utpartim medicamentis, partim qui inter episcopos Argentinenses apud Wymphe-
ardenti oratione ad Deum efflceret, ut filius re- lingum quadragesimus octavus, apud Guillimannum
stitueretur sanitati. Itaque Arbogastus vocatus, quadragesimus numeratur, ac sedisse dicitur ab an-
comparuit, atque suis officiis regis filium
illico no Christi 1047 ;
profecto id admodum diu post
ad pristinam sanitatem reduxit. Ita Pantaleon, Sancti obitum factum sit oportet. Aliter de hoc S.
ausus etiam hic citare Munsterum lib. 3, et Histo- Arbogasti cccnobio pronuntiat Albertus Argentinen-
riam ecclesiasticam centuria 7. sis in Chronico ad annum Domini 1374; aliter ite-
nutto prorstts 39 Nimirum ea est hxreticorum propria confi- rum Guillimannus cap. 9 : ille ab rege Dagoberto
fundamento
nituntur. dentia, etiam cum splendide mentiuntur, ut hoc loco constructum ; hic ab ipso quidem S. Arbogasto in-
Pantaleon nam neque Munsterus lib. 3 Cosmo-
: ceptum, at deinde a duobus canonicis ecclesix cathe-
graphix universalis (quam anno 1556 impressam dralis perfectum esse ac dotatum ait.
habemus Gallice ) neque Magdeburgenses centu- 41 Hisporro tam frequentibus prodigiis quanti ei possessto-
iws pro ecr
ria septima, ubi de hoc miraculo scribunt, aut me- se apud Deum esse comprobabat meriti, tanta apud ct,'sin Argen
dicamentorum meminere , aut letaliter dumtaxat piissimum regem gratia valebat ; ut quidquid ab eo tinensi

vulnerati Sigeberti consequeretur Illud tamen prx-

F
; sed utrobique mortuus fuisse vellet, nullo negotio .

dicitur, ac deinde precibus Arbogasti revixisse ; uti cipuum fuit, quod ecclesix Argentinensi, post susci-
etiam refert Nauclerus, Generatione 21, quem ci- tatum regis filium, impetravit ; ut Acta narrant
tant Centuriatores hac saltem parte Pantaleone num. 8, et auctores, qui de eo scribunt, omnes con-
,

magis fideles, licet in S. Arbogastum alias, cum de sentiunt. Videri de hac re meretur imprimis Coc-
loco agunl, quem sibi sepeliendo delegerat, proterve cius in Dagoberto suo cap. 15, ubi donationem hanc
blasphemi. Sane qui aliter, ac ferunt Acta nostra, vere regiam eleganter exponit ; aitque amcenissimam
hoc prodigium narraverint traditam esse terrarum regionem cis citraque Ru-
ante Pantaleonem, et
vero eliam post illum, beaquas, tum fcecundis Elli utrimque adus-
quandoqui-
legi neminem : ripis
aem Actis in hac re nostris consonent omnes, quos que fere Novientum porrectam, ipsumque Ru-
loto hoc
Commentario produxi, quique vel tantillam biacense oppidum cum arce regia Isenburgo,
Sancli Vitx particulam accurata finium topothesia hodie oppidorum pa-
attigere; imo et Franci-
scus Irenicus in
Exegesi Germanix lib. 3, cap. 46, gorumque circiter triginta duum definitum. Tum
auctor fragmenti Ea hodieque in Argentinensis ecclesi»
historici, quod Chronico Alberti subdit :

Argentinensis prxfigilur apud Urstisium in Histo- possessionibus perpetuat, Mundati (de qua voce
ncts Germanix in appellatione indita ab
parte 2,pag. 74, Albertus ipse ibi- disserit fine capilis) ,

dempag. 165, e t alii, quorum testimonia, ut unus singularibus exemptionum et immunitatum prae-
confutetur Pantaleon, rogativis, quibus regum ac caesarum beneficio
hic acervare otiosum videtur
quando ill os etiam ipsos auctores, quos appellat, ad- decorata, per unum aliquem ex illustri majoris
ersarios habet,
suxque indices imposturx : quam- ecclesias collegio administratur. Queritur deinde
quam omnes antiquos in eo errasse non Coccius, commentariorum inopia premise, undetan-
difjitear,
</uod ignorantes
alterum Dagobertum, nec suo tem- tx munificentix testem Dagobertiprimisyngrapham
hauriat.
 ; ;

176 DE S. ARBOGASTO EPISCOPO.

AICTOHB hauriat. Nempe in communi adhuc errore versaba- opera.. condiderit in quo falli putatur, cum vel
P. B. tur, quo Dagoberti primi donatio credebatur esse, ante palrem ( Dagobcrlum scilicet secundum) Sige-
qux fuit secundi. bertus obiisse crcdatur, vel certe eadcm cum patre
per illum a
42 Secundi tamen Dagoberti diploma reperisse sorte ac cxde sublalus ; ita ut rex numquam fuerit
Dagoberlo n
tmpetratx se ait in prxclaro Argentinensis dicecesis membraneo Vide Diatribam Henschenii sxpe citatam lib. 2
codice, quod continuo, sed mulilum, exhibet; uti et cap. 15, et recentiores alios. Guillimanum sequitur
ex ipso Henschenius in Diatriba de tribus Dago- Ruerusparte2, lib. 2, cap. 5; at Alberto adhxret

Annalibus Ec-
bertis lib. 2, cap. 5, et Cointius in Jodocus Coccius, in Dagoberto cap. 19, ubiet Sur-
clesix Franc. ad 675 num. 17. In-
annum Christi burgense Benedictinorum olim cccnobium, at postea
terpolatum vero illud esse post Henschenium cen- collegium canonicorum, describit.
suit Jordanus Historix Franc. tom. 3, lib. 27 at ; 45 Multum etiam Sancto huic debet cxnobium
"cSclmttm.
Cointius ad annum jam diclum a num. 18 omnino Schutteranum ; nam Arbogastus, inqv.it Wymphe- nx.

commentitium esse conlendit. Malim eos leclor cu- lingus, etiam Dagoberto, Francorum Germani-
riosus adeat, quam ut me queratur hic esse longio- corum regi gloriosissimo, persuasit, ut monaste-
rem. Fatetur interim ultro Cointius num. 23, non rio Schutterano, curtem seu curiam aut praedium
improbare se qux scribit Coccius de donis a Dago- in pago Herlisheim Basileensis dicecesis, dono
berto rege collatis ecclesix Argentinensi, postquam daret : unde et inter singulares monasterii istius
Arbogastus episcopus Sigebertum ejus filium a benefactores et apud veteres, et apud recentio-
morte suscitavit. Ceterum donationi in Actis nostris res Schutteranos monachos imaginibus depictus
descriptx, hoc additur in Vita S. Arbogasti im- est. Legi de hac re meretur anle omnes Coccius in
pressa Lovanii : Ipse quoque rex, Dei gratia in- Dagoberto cap. 8, ubi fuse de cxnobio hoc disserit

struetus, ad Argentinensem ecclesiam se Dei sed quia non satis illi notus fuit Dagobertus secundus,
Genitrici serviturum contradidit et plurima prae- corrige chronologiam ejus, et personas, quas confun-

dia eidem ecclesiae in proprietatem dedit. Pluri- dit, distingue cum Henschenio in Diatriba lib. 2,

mi quoque qui liberi erant, et beneficia ab eodem cap. 5, Cointio in Annalibus eccl. ad annum Chri-
rege habebant, exemplo ejus accensi seipsos Ar- sti 675, num. 28, ct Mabillonio in Annalibus Be-
gentinensi ecclesise contradiderunt. Verum hxc nedictinis ad annum Christi 676, num. 64; quibus
neque in Actis nostris , neque apud antiquos alios fere locis etiam de Surburgo agitur.
'Sancli nostri prxcones invenio. Itaque ex Vita Lo- 46 Itaque Prxsul sanctus optime, ut ex dictis Obiit S. Ar-
bogmtus an-
vaniensi hxc eadem mutuatum fuisse opinor Ruerum patet, de ecclesia, tum sua, tum aliis meritus, vi- no Clirisli
sive Ruyrum in sacris Vosagi Antiquitatibus part. vere tandem desiit, non anno Chrisli 658, ut pu- 078;

2, lib. 2, cap. 5. tant Bruschius , Demochares, Munsterus, Panta-

imo ct alhs 43 Non stetit hic paterna S. Arbogasti cura leon, Cratepolius; neque 668, ut habcnt Wymphe-
ecclesiis
siquidem ejus tempore (quid ni etiam opera ?) Da- lingus, Irenicus, Guillimannus, Coccius, Ruerus,
gobertus rex in Germania et Francia ad honorem aliique, Dagobertum omnes secundum ignorantes ;

Dei multas construxit ecclesias, quas propriis sed anno Christi 678, uti ex eo confici potest, quod
pnediis et possessionibus dotavit et ditavit : ut anno sequenti sub tempus vernum Dagobertus II
habent Acta Lovaniensia. Quin imo prxter Apri episcopatum Argentinensem (utique vacantem) oblu-
monasterium, inquit, citatus ante Antonius de He- lerit S. Wilfrido, Romam proficiscenti, teste Eddio
redia, Sanctus noster adRheni ripas fundavit alia in vita S. Wilfridi cap. 27, apud Mabillonium in

duodecim. Sed hxc ego quibus confirmem argumen- Actis SS. Benedict. Sec. IV, part. i, pag. 691.
tis, non reperio; at quibus convellam, nullis opus Cur autem obitum ejus in annum prxcedentem re-
est ;
quando in hujusmodi negotiis sola nuperi scri- troagam, id causx est, quod in annum aliquem octa-
ptoris auctoritas oppido sublesta est. Quid, quod ne vum, ut modo vidimus, auctores omnes conspirent,
ipsum quidem Apri monasterium (alias Ebersmun- deinde quia S. Arbogastus, ut ex § primo supra col-

ster, Ebersheimunster, sive ab Eberhardo ; sive ligere est, obiisse creditur die xxi Julii ; adeoque
ab Apro, ut quidam volunt, qui Sigeberti equum post tempus vernum, quojam vacabat ejus sedes an-
terrneril, nuncupatum, cum antea Novientum et no Christi 679.
pniil»
Novietum appellaretur) auctorem habeat S. Arbo- 47 Vacabat, inquam, tum ejus sedes ; neque cum
post ei sucf
gastum sed vel Athicum ducem, S. Othilix pa-
; enim adduci possum, ut credam cum quibusdam, deredebM"!
S. Florenlt-
trem vel S. Deodatum episcopum Nivernensem,
; concessurum umquam fuisse Dagoberlum, ut super- ns.reciisiad'
impensas et fundum Athico suppeditanle ? Consuli stiti Arbogasto, quantumvis etiam id forsan optan- emsaifcli"''

s. irw*'-
de hac re possunt tum Eysengreinius loco jam sxpe li, alius Argentinx sufficeretur episcopus. Accedit
assignato, tum Coccius in Dagoberto cap. 15, tum insuper, quod S. Florentium, ut supra monuimus,
maxime Mabillonius in Annalibus Benediclinis anno Arbogasti successorem et episcopum, ante mortem
Christi 667 a num. 59. suam viderit S. Deodatus, qui vila functus creditur
atque impri- 44 Albertus Argentinensis in Chronico apud Ur- die xix Junii, anno 679. Itaque recusante oblatam
nns Surbur-
stisium ad annum Domir.i 1374 sic habet In cu- : sedem S. Wilfrido, statim in eam succedere jussum
gensi,
jus etiam sancti Arbogasti honore Dagobertus esse S. Florenlium existimo, qui eam aliquamdiu
rex Francorum, cujus filius amorte suscitatur a post Arbogasti mortem et ante Wilfridi adventum
sancto Arbogasto, construxit duo ccenobia, unum in Alsatiam, amorc solitudinis deprecatus esse pote-
super Alsam fluvium prope Argentinara (de quo rat. Nec moror Willielmum Malmesburiensem de
dixi num. 40.) et aliud in Sarburg ( Guillimannus Geslis pontificum Anglorum lib. 3, cum videtur si-

cap. 8 legit, Surburg) quae largissime dotavit. gnificare, non recusatam a Wilfrido fuisse omntno
Et de ccenobio Surburgensi id etium affirmat Guilli- Dugoberti oblationcm; sed ad reditum a conciho

mannus : pro Dagoberto tamen Sigebertum regem Romano dilatam ; quo paclo non videretur Arboga-
ponens, qui collegium illud, ut alia, inquit, mona- sto substitutus fuisse Florentius ante cxdem Dago-
steria plura, ejus (S. Arbogasti) admonitu et berti; hxc, inquam,nihil moror cum quia repugnant
iis
 DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 177

qux ante assenumus ; tum quia de ista dilatione delatee sunt; cum earum pars, testibus Wymphe- AIXTORE
iis

verbum nullum facit Eddius, a quo omnemsuamin lingo, Guillimanno, Ruero, ad collegiatam S. Ar- P. B.
auctoritatem Malmesburiensis habet, bogasti ecclesiam, urbi Argentinensi vicinam, de-
hac historia
tamquam ab eo, qui cum Wilfridovixerit.
portata sit.

48 Jam quanlum hxc mors ad Sancti nostri vir- 50 Sunt denique (ut nihil prxteream, quod ad Quid scrt-
Sepelin vo- pserit.
loc» reo- commendandas faciat, facile quis- sancti Prxsulis hujus gloriam notatum usquam in-
luU tutes integerrimas
rum suppu- ad locum attendat, quem sibi Vir venerim) qui eum illustres inter scriptores recen-
aue conjiciel, si
ais infami.
Deum hominesque tantus, in sepulcrum ele- seant. Id omnium primus fecisse videtur Joannes
avud
nit : nam ut Acta ferunt num. 10, et assentiuntur Baleus in scriptoribus Brilannix centuria 14, cap.

omnes qui vel epitomen Vitee ejus qualemcumque 81, ubi de Sancto nostro : Evulgasse dicitur, in-

scripscrunt : Cum sentiret imminere sibi diem quit, Homilias aliquot libro uno. Baleum pone se-

extremum, in monticulo, urbi vicino, ubi sancti cuti sunt Centuriatores Magdeburgenses centuria 7,
Michaelis est ecclesia constituta, sepulturam sibi cap. 10. Idem, ni fallor, sed clarius affirmat Gui-

fieri prascepit, et eo se
ferri ac sepeliri, imitans lielmus Eysengreinius, testis prioribus haud paullo

Salvatorem Christum, qui extra portam elegit dignior, in Catalogo testium veritatis ad annum
sibi sepulcrum. Est
quidem monticulus ille nunc Christi 643, cum S. Arbogastum ait fuisse prse-

Stratcburgi mcenibus inclusus, et non modo hone- sulum sux setatis facile omnium eloquentissimum,
stus, sed et oratorio S. Michaelis consecratus ; at atque in Epistolas Pauli doctissimos commentarios

olim ante dilatatam urbem patibulo infamis, ut vi- scripsisse ;

quod post Eysengreinium notarunt etiam

dere apud Merianum in Alsatix topographia

licet Antonius Possevinus noster in Apparatu sacro, et

post paginam 36 tab. 1 id quod ante Wymphelin-

; Dempsterus in Historia Scotorum lib. 1, pag. 25.
gum aliosque passim illum secutos, notat Albertus Cum tamen horum omnium nerno indicet, quo loco,

Argentinensis loco hactenus non semel adducto, his et an omnino exstet opus illud ; cumque in recentio-

verbis : Etiam patibulum et locus supplicii male- ribus Scriptorum catalogis non appareat nomen Ar-
factorum fuerat tunc, ubi jam est collis et capel- bogasti; vel delitescere alicubi commentarium il-
la sancti Michaelis apud domum Augustinen- lum, vel omnino intercidisse necesse , est. Id enim-
sium ; ubi etiam beatus Arbogastus, pontificum vero etiam demiror admodum, nullam apud anti-

Argentinensium sanctissimus, Christi volens se- quiores librorum scriptorumque collectores tam pree-

qui vestigia, sibi sepulturam elegit. Igitur san- clari Auctoris, operisve fteri menlionem.
ctus Arbogastus apud patibulum, ut vivens dis-
posuit, sepultus, multis signis et virtutibus ab
eodem loco deportatur et in memoria sanctse se-
pultura et devotionis loci, capella sancti Michae-
lis ibidem aedificatur, in qua retro altare sepul- VITA
crum ejus elevatum adhuc cernitur, ac patibulum
ad locum, ubi jam est, transfertur. Scribebat hxc
Albertus seculo decimo quarto.
Etevatio coi
Ex Ms. S. Maximini Trevirensi, collata
49 Errat vero Bruschins (et post illum Buceli-
poris, et cum Ms. Wiblingensi, atque exempla-
translatio. nus in Menologio ad hunc diem) in Arbogasto,
cum ait : Postea vero, multis annis labentibus, ribus olim pnxlo vulgatis.
supra tumulum ejus ( Arbogasti,) monasterium
S. Arbogasti, et in eadem vicinia summum tem-
plum Argentinense Mona- Sanctissimi sacerdotis Christi Arbogasti exor- Sanctus Ar-
rcdificari cceptum est.
sterium enini illud etiam nunc extra urbem est, teste tum vel conversationem ejus a puero ad epiS:opus
Guillimanno, quem citavi supra num. 40, et aliis; provectionem usque pontificatus, seu antiquitas Argentinen-
summum autem templum Argenlinense a sacello S. obhtteraverit, vel scnptorum raritas non decla- g0 berto ca-
r" s-
Michaelis immane quantum distat? Verisimiliter raverit, quia scriptio non docet, incertum habe-
est, quod habet idem Bruschius in S. Florentio, ita tur. At vero tanti Patris insignia, quibus in die-
scribens Elevabat (S. Florentius) de tumulo S.
:
bus suis, miraculis coruscantibus, claruit, non
Arbogastum, miraculis clarum id enim post il- :
ex toto sunt silentio oppressa ; quae per aures
lum affirmant etiam Demochares supra citatus, et fidelium transeundo, posteris narrantibus, auri-
Cratepolius. Serius tamen ex illo loco in alium bus nostris sunt infusa. Tradunt namque eum in

translatx videntur ejus reliquise ; ut innuit appendix temporibus Dagoberti regis a, cum sancta Eccle- a
illa, quam in apographo nostro Actis annexam inve- sia longe lateque flores doctrinae Catholicae suave
nimus atque edidimus : At vero post multos annos redolentes diffunderet, et verbum Dei usquequa-
mde translatus, et ad ccenobium Surburcae de- que prospere curreret, de Aquitania progressum,
portatus, ibi est honorifice reconditus; ubi et divino nutu (quod postea signis testantibus pa-
nunc, etc. Coccius in Dagoberto cap. 19 testatur, tuit b) Argentinensis eeclesiae cathedram conse- *
ejus cineres ibidem
in locello inaurato affabre facto
disse, susceptumque culmen regiminis felici gu-
etiamnum religiosc custodiri; cum in transitu
bernatione diu rexisse. Qui beatus Christi Sacer-
quos
venerabamur, inqti.it, unciales litteras in orbe ad-
dos praefato regi amica familiaritate adeo est in-
notavimus, quee thesauri reconditi, et auctoris no- nexus, ut, eo intra regalem aulam ascito, illius

rnma hoc verborum schemate proloquuntur alloquio, quasi mellis dulcedine degustata c, de- c
:

lectaretur, et consilio uteretur.

Inclite servorum pater, Arbogaste, tuorum. 2 Qua jocunditate cum uterque, suo rex in cujits filiiini
at> equo pro-
Munera Giroldi respice, serve Dei. regno, episcopus in episcopio prospere se age- trituni.
rent, hostis humani generis invidia res lasta
Non omnes tamen in illud cccnobium Sancti reliquix vertitur in contraria. Nam cum quadam die ve-

Tomus v Julii. 26 natores

 178 VITA S. ARBOGASTI EPISCOPI.
EX »IS. natores regis more solito aprum insequerentur ejectis omnibus ad exequias vigilantibus, flexis
d in saltu d, regis etiam filius, qui erat ei unicus, genibus, committit se beatse Mariae patrociniis ;

pariter cum eis in eodem discursu festinavit. ut illa, quae Vitam genuit, vitam puero impetra-

Dum autem illa per devia quseque et diversos ret a Filio l : nam aliter non est ausus tale

anfractus cum canibus aberrarent, solus relictus, aliquid tentare, nisi illa pro se digna- Dominum
singulari <• occurrit incautus ;
quo viso sonipes, retur invocare. Quid enim ageret? Inter spem
in quo sedit, pavefactus. cursum retorquens, in metumque trepidus, optatum instanti oratione

fugam Puer vero cum eum freno reti-

vertitur. exspectat auxilium. Nec suspendit
diutius pius

nere vellet, et in alteram partem habenam stri- Archiater Faraulum suum, qui ita sperantibus in
ctius traheret, heu nimium pronus a sella est
!
se solitum confert remedium. Inter orandum
prolapsus adhuc autem habenae, quam in manu
:
enim puer, quasi de gravi somno excitatus,
tenebat, inhserens, per terram tractus, calcibus caput extulit somniet, an vigilet, stupefactus.
:

equi miserabiliter est protritus. Quem sui pedis- Sanctus ergo cum spei fixse in Deum cognovit
sequi diu quaesitum, et ita invenientes attritum, eventum, lsetus accessit; puerum vivum erexit;
non sine maximo moerore tollentes, et in equis vocatis officialibus, illum indumentis exui jubet
levantes, funere lugubri domum sunt reversi. funebribus, et quibus ante usus est, indumentis
Hinc venit sermo, quod sit percussus ab apro /. indui regalibus.
ctsummo 3 Quod cum in palatio g regis personaret, 6 Igitur qui huic officio aderant, clamorem mcreilibiu
omnium tu-
ctu cxtinc- quantus undique concursus virorum ac mulie- gaudii diutius cohibere non poterant ; quin libere "inniumgau-
ilw ;
tum eruptum atrium, omnemque aulam regis
rum, quantus ejulatus regales aedes, vicos, cara- vocife-
9 Quo omnes a somno ex-
pos, ubicumque auditum est, impleverit, nemo ratu maxirao implebant.
h valet explicare h nam non solum in vicinis, sed
: cussi, huc illucque discurrebant, causam tanti
in omnibus usquequaque provinciis, ubi casus sonitus ignorantes. Nec non ipse rex, qui tunc
tantus est auditus, omnes dolor stuporque maxi- primum parum somni carpebat, exterritus (nam
mus invasit. Primates dignitates regni omnes nimium tristis tota nocte jacebat insomnis) cu-
eodem perculsi dolore, exanimati regis despera- biculum, ubi tantus fragor exortus est, festinus

tione, ipsi desperati, quid faciant, aut in quo incurrit. Quanta laetitia cor ejus pulsaverit, fusse
spem regni constare confidant? Quippe quia he- prse gaudio lacrymae testantur ; cum reviviscere
res regni et spes tota fuisset extincta. Interea vidit pro quo, si eum reciperet, ipse mori con-
puer in lecto collocatus, altera die vita est prae- cupivit. Vocata mater ad sancti Viri pedes festi-

senti exutus. Quid igitur hujusmodi concussionis nat; quia cor ejus triste filius vivus mulcebat :

facto opus sit, et quomodo regis dolorem mitiga- nec non omnes, qui ad funus deflendum conflu-
rent, cum secum quaererent , tandem consilio xerant, gaudio repleti ad admirationem resur-
invento, ut Episcopus invitetur regi suggerunt : gentis pueri quique prse aliis ire festinabant.
quod ille devotissime amplectens, mox, sine di- 7 Rex ergo, ne moram faceret Episcopo, do- tuni reytam
in se muni-
latione, legatis directis, ut ad se Episcopus omni mum, ne laudaretur a populo, festinanti: consi- ticeiitiam de-
festinantia fatigare se dignetur, exposcit. lium cum regina duxit, quomodo Sanctum remu- precatus,

cvocatus ad 4 Nec mora, faciunt jussa; episcopum ad- neraret, qui eis tanta benefieia a Deo praestaret.
aulain San-
clus, eunt :causam invitationis non sine luctu expo- Aurum, argentum, quaecumque concupiscibilia et
nunt. Ille vero, audito casu amici, totus spiritu regis dono honorabiliora in thesauris invenire
conturbatus, flens multumque gemens, vocato poterant, gratissime praecepit ofFerri, humiliter
comitatu, statim properare non distulit. Nec mi- deprecans, ut accipere dignaretur. Quse sanctus
nus interea rex ad adventum Pontiflcis impa- Vir accipere devitans, ait : Si aliquid pro gratia-
tiens, egressus, Senem eminus festinantem con- rum actione Deo oflerre te delectet, ad augendura
spicatus, fusis lacrymis, velato capite, comitan- Dei officium in ecclesia beatae Matris Christi, cu-
tibus multis atque lacrymantibus stipatus, oc- jus meritis filium vivum recepisti, terminos ejus,
currit. Qui cum se invicem solito salutare para- qui angusti sunt, ad tantum servitium dilntare
rent, prae nimio dolore cordis vox haesit in gut- aliqua parte regni tui, ut sit in usufructuario ibi

ture. Quantura lacrymarum ex utraque parte servientibus Domino, si ita regiae majestati pla-
flueret, nulli cognitum esse poterit. Tandem cet, poteris : quia firmius hoc ac stabilius est
luctu satiati i, transacto longo spatio, tersis ad beatitudinem tuam , tuorumque prseceden-
luminibus, ruunt in oscula, amicis salutatibus. tium patrum, et sequentium posterorum pro-
Ad orationem procedit Episcopus rex cum suis ; merendara, quam aurum, quod oculos, cum vi-
a longe est secutus. Nec minus regina, comperto detur, delectat, et cor, cum perditum fuerit,
sancti Viri adventu, ut Martha vel Maria pro contristat.
fratre, fusa lacrymis, singultu pectus quatiente, 8 Quam propositionem Pontificis rex gratu- ecclesiie Ar-
aentinensi
sed verecundo pudore summisso, ad Episcopi lanter amplectens : Ubi, inquit, invenire poteri- Kubiacensi
»»'
flectitur genua, pro filio rogatura. Quam ille mus locum talem, qui congruat ad serviendum oppidum
petrat.
summissus manu erigens, quid velit non rogat, Matri ccelestis Regis, cujus sunt universa in cce-
pie admodum intelligens ,
quid singultus im- lis et in terris? Cumque
secum volveret, haec
plorat. mentemque per omnem Alsatiam spargeret, sic-
oiic Virginis 5 Denique jejunus mox ecclesiam ingressus, ubi talis forte locus inveniretur, qui tantae do-
Matris revo-
cavit aA ui- in oratione pernoctavit, Dominum pro puero de- nationi aptus haberetur ; occurrit animo Rubia-
lam, precaturus. Quoraodo, aut quibus verbis orave- cham m, oppidum cunctis usibus, id est agris
rit, non patet ; quid autem impetraverit, non amcenis, campis, silvis, aquis, aedificiis, populis
latet. Nam, finita oratione k, diei advenientis opulentissimum, sumraae Reginae in dotem con-
crepusculo, cum sopor gravissimus mortales so- venire. Nec distulit rex, voto tandem invento,
let occupare, lento pede ad puerum ingressus, cancellario mox accito n, coram optimatibus suis,
assensum
 ; , ;
,

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 179

assensum tam bono consilio praebentibus, testa- pidulum in dilinne epucopi Argentoratensis, et sedet

mentum facit ut Rubiacha cum omnibus appen-

:
ad Ellum fluvium, vix uno milliari Germanico di-

diciis suis
confinibusque, ad se pertinentibus stans a Schlestadio in Septemtrionem : unde ipse
et integrum amodo et saltus dicitur (ffbfrstyeimunstfrttmtfr, teste Coccio
etiam cum villis, totum
in Dagoberto cap. 15.
deinceps sit sub dominio sanctse Argentinensis
servientis Dei Genitrici Marise o, sta- e Singulari, id est apro, ut probat Cangius.
ecclesis :

bili et
inextricabili stipulatione subnixum. Hoc f Ita utrumque noslrum Ms. ; sed excusa hanc

nobili donativo ditatus, valedicens

regi, ad pro- reflexionem expunxerunt.

pria remeavit Episcopus ; convocatoque clero, g Dagoberti secundi regia erat Kirchemium
militumque ccetu, populique conventu, cunctis haud procul Molsheimio, quod Bruscha fluvius al-
astantibus ac aspicientibus, testamentum acce- luit ; uti dictum in Diatriba de tribus Dagoberlis

ptum posuit super altare consecratum in honore lib. 2, cap. 2.

sanctas Mariae. h Quee sequuntur usque ad Interea puer in lecto

Superuqut 9 Postea vero multis vixit annis p, pollens collocatus, sunt in utroque Ms. nostro; sed in ex-
ambulai
virtutibus sanctis, e quibus unum miraculum cusa Vita desunt.
atiiique pa-
iral iniracu- fidelibus valde proficuum huic operi dignum du- i Quod sequitur usque ad, Quomodo, aut quibus
la;
ximus inserendum. Fertur namque, eum citra verbis oraverit, desideratur in Vita impressa
V
flumen, quod de saltu Vosagi, nomine Briuscha conveniunt tamen hic inter se apographa nostra.

q, mixtum cum
Alsa fluvio, qui alveo per Alsa- k Ita consonant Mss. ; scd in impressis Actis

tiam eo usque decurrit, oratorium ligneum par- deest quod sequitur usque ad, Ejectis omnibus.
vum sibi fieri jussisse, quo nocturno silentio flu- 1 Hinc usque ad initium sequentis numeri plera-

vium transiens, veniret, ut ibi se secretius in que omittuntur in impressis, nonnulla etiam varian-
oratione mactaret, mentem quoque in divina tur ; exemplaria tamen Mss. conveniunt.
contemplatione latius extenderet. Subinde vero m Vulgo Rufach, de quo vide dicta in Commen-
cum navigium non invenit, siccis pedibus flu- tario prsevio num. 41 , et Coccium in Dagoberto
vium completaque oratione, rursus
transivit; cap. 21, ubi et de templo parccciali S. Arbogasti

super undam ambulans repedavit. Ita ergo reli- titulo insignito.

giosam vitam ducens, diversis morbis oppressos n Cancellario mox accito, non est in Vita im-

curavit ; dsemones ab obsessis corporibus fuga- pressa ; est tamen in utroque apographo nostro ; et

vit ; discordantes concordare fecit quibusque ;

in editione quidem Lovaniensi cancellarius appella-

secundum modum necessitatis commodus exstitit tur Durandus, quod redolet illud diploma, de quo

moderator. memini supra num. 42. Quamvis autem vox can-

marilur, el 10 Cum autem sentiret, imminere sibi diem cellarius illo seculo, quod in illo diplomate notatur,
scpetitiir ex-
extremum, in monticulo urbi vicino extra civita- in usu non fuerit, ut citatus ibidem Cointius asse-
Ira iirbcm ;
inde poslea tem r, ubi sancti Michaelis est ecclesia constitu- rit; in tisu tamen sub Carolinis fuit et deinceps,
tramferlur
adcamubium ta, sepulturam sibi fieri praecepit, et eo se ferri quando scripsisse putamus auctorem nostrum, qui
Surbiirfieihc. usitata ac nota suis temporibus appcllatione officium
ac sepeliri; imitans Salvatorem Christum, qui
extra portam elegit sibi sepulcrum s. At vero illud significat, quod alio prius nomine, sed jam
post multos annos inde translatus et ad cceno- exoleto, nuncupatum fuerat.

bium Surburcae deportatus, ibi est honorifice re- o Ecclesia catltedralis Argentorati, vulgo JHun-
conditus ubi et nunc famulantibus Deo et hym-
:
Stfr dicta ,
jam tum Dei Genitrici erat sacra ;

nis et laudibus multa beneficia patronus [confert] nondum adeo tamen augusta, ut modo est. Adi Guil-
comitante gratia Christi, cui est honor et gloria limannum cap. 9, et Merianum in Alsatiee topogra-
per omnia secula seculorura. Amen. phia idiomate Germanico scripta pag. 37.
p Annis scilicet octo circiter ut in Commentario
prxvio dictum.
q Impressa habent Bruyscha ; Ms. Wiblingen-
ANNOTATA.
se, Brusen vernacule Breiisch Latine Bruschius
: ;

et Bruscha dicitur. Fluvius est Aisatiee nobilis,

a Dagobertum hujus nominis secundum intel- qui prope Argentinam cum lllo, Ello, sive Alsa,
ligidebere diximus in Commentario prxvio § 4. priucipe Alsatise flumine, a quo et nomen habet re-
b Parenthesim hanc habet utrumque exemplar gio, mixtus suum deinde nomen retinet, donec se in

Ms. ; at omittunt impressa. Rhenum exonerat.

c Hxc
comparatio est in utroque Ms., et Bre- Est monticulus ille cum imposito sacello S.
r
vtario Argentinensi
; non item in auctario hislorue Michaelis modo intra urbis mcenia, ut in Commen-
Lombardicx. tario preevio dictum est.

d Saltus is situs est cis locum, qui sive a copia s Quec sequuntur solum habet exemplar Ms.
aprorum, sive (quod vero propius) ab infausto apri lee- Trcvirense, ut ante monui. De translatione egi

dcntis evcntu
nuncupationcm accepit vulijo (EbflS- Commentarii prxvii num. 49; de Surburgensi vero
")fimiinstfi". sive Apri-monasterium, quod est op- ccenobio num. 44.

DE
 180 ACTA SANCTORUM.

DE S. VASTRADA VID13A
SUSTERENI IN AGRO IULIANENSI.
J. B. S. Ex monumentis inde acceptis.

SECULO VIII.

Ouam rum
in sacris Fastis seu Martyrologiis
cclebris est S. Vastrada, alias Va-
pa- non recte insignitam
unde fortassis sua acccperit
: Item Vastradis martyris
Grevenus in auctariis
strades 5. Gregorii, non proprie epi- Vsuardinis : Vastradis martyris. Certe Castella-
.
scopi, sed abbatis et ecclcsix Vltrajectinx nus in Martyrologio suo universali disertissimis
Cultam eam rectoris mater, S. Alberici episcopi avia, lam cer- verbis eam inter Sanctos collocat: Sustereni in du-
pridcm ut
Sanctam tum vidctur, eam vero cultu ecclesiastico gavisam catu Juliacensi, S. Vastradae, id quod verosimili-
esse in ccenobio olim, nunc nobilium virginum colle- ter bauserit ex Wilhelmo Heda in Gregorio
ubi
gio Susterenensi, Susterensi seu Suestriensi fvul- de ejus controversa Susterenensi sepultura locutus
go Susteren) in agro Juliacensi, Leodiensis antea, subjungit : ubi et S. Wastradis, mater ejusdem
nunc Rurxmundensis diceceseos, de quo non ita pri- Gregorii requiescit, cujus festum celebratur xn
dem varia collegit et vernaculo sermone descripsit Kalendas Augusti.
R. P. Amoldus Hertsworm, alibi a me laudatus, 3 Vastradam item ut Sanctam agnoscit Mabil- licet de ge-

prior S. Crucis Venlonx, cujus lucubrationem, per- lonius ad Vitam S. Gregorii seculo 3 Benedictino *'is ejus vix
quUqmm
illustriD. Wilhclminx Elisabethx Baronissx de tom. 2, a pag. 319 cultum porro immemorabilem reperlum
;

sit.
Hompesch Susterenensi abbatissdc dedicatam, et ab confirmant sacrx ejusdem exuvix, in sacro Sustere-
E
ipsamet commodatam adme misit anno 1721 R. P. nensi thesauro religiose asscrvatx, de quibus lauda-
Ludovicus Toebast, collegii nostri Rurxmundensis tus Heriswormius parte 3, § 4, venerandum sacra-
jam secundum rector, ex qua eas partes, qux ad rium bis ingressus omniaque accurate scrutatus, ut
Sanctos spectant potissimum, transcribi curavi, ta- oculatus testis scribit, sese istic reperisse ossa et
metsi plurima observaverim, qux tum ab historica cineres Vastradae seu Vastradis, matris sancti
veritate, tum a recta temporum ratione longissime Gregorii, aviaj S. Alberici, quae coliturxxi Julii.
deflectant. Hxc ad vindicandam S. Vastradae publicam vene-
probanl ad- 2 Narrat Hcrtswormius parle nam
ducla monu-
islic 2, § 4 rationem dicta sunlo : de ejus Vita, gestis aut
menta; Zwenteboldi ejusque conjugis Odx Susterenensem obitus tempore, nihil, quod sciam, memorix prodi-
fundationem seu potius restaurationem, non usque- tum est : qux vero aliis Sanctis, tolo ferme seculo
quaque indubitatam, ad quod cuznobium sxpius con- inter se dissitis, istic miscet Hertswormius, locis
fluxerint laudati SS. Gregorius et Albericus, utpote suis ex professo postmodum discutientur, nempe ad
quorum mater, jam dicta S. Vastrada eo sese rece- xvn Augusli, dum de Benedicta et Cxcilia Zwente-
pisset ; ubi deinde et vitx finem fecerit, et sepultu- boldi fiUabus agendum
erit, tum ad xxv Augusti,
ram nacta, et publicam venerationem consecuta sit : dum de S. Gregorio, ad xiv Novembris, ubi de S.
quod idem testatur Fisenus noster in Floribus Leo- Alberico et alibi. Alque hxc haclenus : quod si quid
diensibus, inter ambigua multa id certo ausus asse- prxtcrea ad S. Vastradam spectans, in manus no-
rere, quod ipsam, Sanctis adscriptam, veneretur stras perveniat, ad S. Gregorii filii ecclesix VI-
posteritas : neque mihi dubium videtur, quin eam- trujectinx rectoris natalem commode referri poterit,
dem indicare voluerit Florarium Sanctorum Ms. neque enim aliunde quam ex ejus Actis sanctitas
dum hoc die Vastradem annuntiat titulo martyris matris innotuit.

DE B. ODDINO BAROTTO
J. B. S.
FOSSANI IN PEDEMONTIO.
instrumenta rcferuntur, ad Majores nostros Fos-
COMMENTARIUS PR.-EVIUS. sano et Taurino transmissa, tum excusa tum Mss.
in quibus nil prxtermissum est quod ad Fossanen-
sium rerum splendorcm quoquomodo qucat conduce-
De cultu aliquali ex processibus et Actis.
re, ut res istx ibi abunde explicatx, hoc loco iterum

producendx non sint; sufficit sane dataistic Fossani

Anno mcccc. e urbe Fossanensi pluribus olim in hoc Ope- Ea

D
nolitia. porro instrumenta talia sunt, ut adne-
re agendum fuit occasione culti illic, ul xum ubique habcant, inter Sanctos aut saltem illu-
civitatis patroni, S. Juvenalis Namiensis stres alios Fossanenses, etiam hunc, quem beatum
( saltem quemadmodum tunc ferebatur
) constanter prxdicant, Oddinum, cognomcnto Barot-
Apud sotos episcopi, quem potius, licel synonymum, Sanctum tum, primarix
populares
ecclesix, tunc collegiatx, modo ca-
celebris
alium fuisse, ab infulalo Narniensi martyre distin- thedralis olim prxposilum, rebusque prxclare gestis,
ctum censuit Papebrochius in Commentario ad Acta virtutibus ac miraculis apud populares suos in paucis
cjus concinnato tomol Maiia pag. 406; ubidiversa celebrem.

2 Equi-
 ; ,

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 181

2 Equidem fatebor, optasse me ssepius paulo il- xxil sepultus. Porro processus jam dictns seu testi- AUCTORF
A
lilulo lustriora cultus legitimi
indicia, quam sint ea quz moniorum collectio in Ms. incipit fnl. 27, ubi prae- J.B. S.
Ileati
istic
decora- pgssanensium momtmentis adducuntur, idque mittitur depositio communis seu generalis totius ur-
lur.
adeo vel maxime,
quod a Ferrario, Sanclorum po- bis, in suis primoribus seu consiliariis congregatae,

vularium collectore minime parco, Sanctosque et qui magno numero, ad instanliam R. D. PetriAn-
Beatos Italiae omnes tanta diligentia scrutato, et tonii Barolti, vera preedicant ea omnia quae in se-
sanctum ipsum Juvenalem Fossanensem tam dis- quenti instrumento et in reliquis depositionibus lon-

tincte referente,
nec verbo beati istius Oddini men- ge fusius et sigillatim deducuntur, quaeque ipsissima

tioncm usquam fieri observarem ; ut proindc in nul- capita sunt ex quibus Vilam suam nitide collegit

lis usquam
Fastis sacris, quantumvis recentibus exornavitque laudatus Joannes Niger a nobis Latine

ejus occurrat memoria, ut facile perspicias muros versam, ut plane opus non sit longum processum
Fossanenses ante seculum xvn transgressam non Latine reddere, aut hic inutili prorsus labore totum
fuisse, totis ducentis annis quodammodo sepultam, describere, ad centum ferme paginas extensum. Ti-
donec anno 1608, annitentibus maxime ejus consan- tulus Latinac institutionis in kunc modum conceptus
nuineis, colligi cceperunt variorum incolarum testi- est : Testimoniales requisitionis , exhibitionis
monia quibus insignium geslorum, illustriorum vir- supplicationis et librorum bellationisque jura-
tutum, miraculorum ac cultus aliqualis fama stabi- mentorum et informationum. En modo instru-
liretur, ea saltem ratione ut Oddinum suum Fossa- mentum ipsum, hinc inde contractum.
nenses altaribus proxime admoverint. 6 Anno Domini mdcviii, die vi Junii Fossani quorum i>rx-
quem Majo- 3 Ab annis circiter sexaginta, anno nimirum judicialiter coram perillustri ac reverendissimo
sJJ"";^"*"
res nostri
1667 ad Majores nostros missum est opusculum Ita- D. D. Thoma, Dei et Apostolicae Sedis gratia
tignoure,
licum Joannis Nigri canonici et pcenitentiarii pree- episcopo Paphensi, coadjutore Fossanensi, com-
B dictx ecclesis Fossanensis, Taurini anno 1650 paruit R. D. Petrus Antonius Barottus, suo et
Italice excusum sub titulo : Vitae et miraculorum nomine aliorum de Barottis, exhibens supradi- E
gloriosi sancti Juvenalis, etc, de quo ad iii Maii ctam supplicationem incipientem Exponunt
, :

jam satis dictum ostendimus ; cui cum non omnino nobiles suprascripti...., etpetitsumi informatio-
acquiesceret Papebrochius, eo res perducta est, ut nes, et testes examinari ad aeternam rei memo-
ipsa demum instrumenta manuscripta accesserint, riam, de etsuper contentis in Et primo quod illa :

ex quibus ipsis sua omnia laudalus Niger collegerat. de anno Domini mcccc et per ea tempora fuit in-
Sunt ea codex Ms. foliorum chartae integrorum tri- ter viventes adm. R. D. Oddinus, ejusdem fami-
ginta et amplius, seu plusquam centum. viginti pa- liae de Barottis, praapositus, dum viveret, eccle-
ginarum in folio, ex quo quae ad S. Juvenalem siae SS. Mariae et Juvenalis Item petit sumi
spectant, jam data sunt, reliqua ad B. Oddinum informationes a testibus praesentandis, quatenus
referuntur potissimum, taliaque censuit Papebro- deponant super voce et fama, et ipsos se scire
chius, ut de toto instrumento pag. 409 scripserit in quod dictus beatus Oddinus imprimis, dum vive-
hunc modum Atque
: ita totum instrumentum, seu ret, fuit praepositus Item quod praefatus bea-
potius instrumentorum plurium fldelissima col- tus Oddinus, ob vitae sanctitatem et insignia
lectio concluditur, firmaturque appressione epi- pietatis opera vivens, tandem moriens, divina
scopalis sigilli, qualiter in nostro Museo serva- permittente clementia, Beati nomen est asse-
tur ad memoriam posterorum, et usum etiam cutus , prout ad haec usque tempora durant
aliorum temporum, quando de B. Oddino agen- depictae illius imagines, et de superioribus ipsos
dum erit in Julio. -
scire, concurrentibus voce et fama et aliis admi-
tametsisigna 4 Censuit igitur Papebrochius, relata istic mul- niculis
satisillustria
nan vidcan- torum teslimonia istiusmodi esse, ut de Beato illo 7 Item de statu et prout remanent depictae i- in instru-
tur. mento Ms.
hic agendum minime dubitaverit, in quo ei non illi- psius imagines. Item ubirepositas erant corporis fuse deducta,
c benter subscribo, tametsi, ut jam dicebam, paula ur- illius reliquiae, et prout nunc jacent et reperiun- F
gentiora optarem veri et legitimi cultus documenta tur, et de statu ipsarum. Item quod dictus bea-
qualia an sint quae habemus, jam mox fiet manife- tus Oddinus suis sumptibus construi jussit ca-
stius, ubi ex ipsius Niijri autographis
patue- litteris pellas campestres Item de pia populi devo-
nt, post Vitam ab eo editam nec hilum celebritatis tione in dictum beatum Oddinum, illumque pro
accessisse. Sic scribit ipse ad Papebrochium viii beato reputari et reputatum fuisse. Item quod
Aprilis1675 Ad beati Oddini Barotti cultum
: depicta etiam fuerit ipsius imago cum nominis
ab anno mdcl nihil accessit, prseter qusedam or- subscriptione, antequam parietes antiqui chori
namenta circa ejus iconem a latere chori exi- destruerentur. Item quod anno mccclxviii gere-
stentem. Is vero cultus impenditur qui ante cen- bat curam animarum Item electus fuit pceni-
tesimum annum exhibebatur. Fiunt scilicet pri- tentiarius cum ipsamet auctoritate absolvendi
vatse preces et vota qua fruuntur pcenitentiarii Romoe
;
pingitur cum radiis, et pu- Item de
bhce colitur non tamen apponitur altare, nec
; multis auctoritatibus sibi concessis Item de
sacnficatur, neque appenduntur luminaria, etiam multis miraculis, prout testes examinandi dixe-
xxn Junii (lege xxi Julii) ejus festo, sed ea ac- rint. Item quod anno Domini mccclxxvi accessit
cenduntur ad altare majus. Placuit hic alligare in Jerusalem ad sepulcrum D. N. J. C. invisendi
ejusdem efflgiem, nec non causa Quibus auditis, praefatus
S. Juvenalis, quae ex perillustris
oevotione populi, post alias jam impressas cir- ac reverendissimus episcopus coadjutor et vica-
cumferuntur. rius generalis, visis et diligenter inspectis
dccepta est
fita cx pro-
o Miror sane, virum de ce.tero accuratum, in die ordinavit esse sumendas informationes requisitas
\

cessibus obilus hallucinatum,

quem tam clare expresserat in a testibus praesentandis quae inde sumptae fue-
a seu elogio a runt,
se edito, ubi mortuus dicitur non etc.
xxii Junii sed hac 8 Subjicitur copia dictorum et depositionum
xxi Julii, die vero sequenti seu
testium
 ;

1S2 DR B. ODDINO BAROTTO.

AUCTOllE testium examinatorum, super vita moribus et omnibus merito in exemplum proponantur. Et vero
J. B. S. actis quondam adm. R. P. beati Oddini Barotti receptam eam de B. Oddini sanctitate opinionem
breviter ex-
ponitur ac contenlis in suprascripta requisitione. Tum olim invaluisse, testis est e.liam Ughellus tom. 4
vero cx ordine testium viginli e.t amplias exquisita col. dum ita scribit : Cathedralis antiquaa
1512,
referuntur testimonia sub latina formula quee ad sed elegantis architecturae est, ubi praeter san-
singulos repetitur, reliquo contextu Italice. deducto. ctorum corpora Alverii et Sebastiani, martyrum
En testem primum fol. 29 *. Et primo nobilis do- Thebeae legionis, nec non beati Oddini, illius ec-
minus Michael Cuneo super contentis in supra clesiae praepositi, anno mcccc defuncti, S. Juve-
scripta expositione illorum de Barottis, infor- nalis reliquiee conquiescunt. En modo Vitx
mando cum juramento, tactis, ut supra, Scriptu- compendium, quod e patrio sermone Laline reddi-
ris, deposuit se scire et notum esse, che sin che tum nuperrime diximus.
lui teste era adolescente, etc. Atque hxc eadem
toto reliquo codice ad singulos testes accurate prse-
mitluntur, suntque satis convenientia omnium testi-

monia, tametsinon omnes articuli in ordine ad sin-

gulos lestes eadem omnino serie digerantur : satis VITA
sit, jam tum anno 1608 fuisse constantem et a ma-
joribus, patribus, avis et atavis receptam per id
tempus tradilionem circa vitam, mores et acta
Seu potius elogium
beati, de quo loquimur, Oddini Barotti, cujus ra-
diatam vetustam efflgiem, a Nigro huc transmissam, Ex Italico Joannis Nigri Latine versum.
in xs incidi curavimus, totum vcro elogium ex lta-
lico Laline vertimus, ipsumque subjungimus.

Fossani natus est B. Oddinus anno mcccxxxiv

a patre Jacobo, matre Catharina conjugibus,
Juveniscle-
ex conspicua priscaque Barottorum familia, qua? ricali mili-
tm adscri-
cum tribus abhinc seculis viros probos Deique plus.
timore praeditos semper produxerit, haud obscure a

hi demonstrarunt, non dissimiles se fuisse pro-

genitoribus ipsius Beati, seque adeo hujus meri-
tis ac patrocinio singulares a Deo favores conse-
cutos. Pie igitur ac laudabiliter educatus, praa-
bitis indiciis docilis facilisque ingenii, mox litte-

ris perdiscendis admotus est, in quibus quantum

profecerit, ex muneribus, quibus dignus habitus
est, manifeste licet conjicere : verum cum natura
sua ad pietatis magis propenderet, cleri-
officia
cali militiaB adscriptus, sic magis magisque in dies

virtutibus ac bonis moribus enituit, sic placuit in

rebus ecclesiasticis administrandis
ut ad regen- ;

das ecclesias animarumque curam suscipiendam

vocatus sit, priusquam aetatem assecutus esset

qua ad sacerdotium promoveretur.

2 Hac fama impulsus Taurinensis per id tem- iiw.r pasto-
rnli curz
B. ODDINUS liAROTTUS pus episcopus, ejus ordinarius, suppleto gratiose aUiiitilus,

Prspositus ecclesise Fossanensis unius anni defectu, presbyterum ipsum ordinavit, F

obiit anno 1400, 21 Julii, sl. SG. sup. licenlia
quo capax redderetur ad regendam ecclesiam
parochialem S. Joannis Baptistse, diceceseos fer-
explicatur- 9 Ad expositec imaginis explicationem paucis ob- me prseeipuam, quam ipsi ultro offerebat familia
que express
imagu. servandum est, asseri passim in laudalis processibus Opertorum, ejusdem patrona. Hanc adeptus zeli
seu testimoniis, ac ssepenumero inculcari, Christum sui pastoralis vela expandit, tum in exponendo
Servatorem B. Oddino apparuisse, quemadmodum verbo Dei, tum in ministrandis Sacramentis, tum
in picturis certalim exprimilur, ut etiam narrat vero in aliis spiritus exercitiis atque in offlciis
infra elogii auctor num. 12. Atque haec sunt qux de caritatis ; sicque annis aliquot praedictae ecclesias
B. Oddino impetrari hactenus potuere. Frustra va- prasfuit, ut jam tum venerationem sibi conciliaret,
riis litteris loto unno et amplius institi, clariora mihi eo maxime, quod exteriora ministeria interno
solidioraque perseverantis cultus argumenta sugge- devoti animi sensu inflammaret, assidue intentus
rerenlur; resjjonsi nihil obtinere licuit, ut facile orationi, vigiliis ac jejuniis, adeo ut saepissime
rem omnem persistere,
intellexerim, in anliquo statu solis herbis et leguminibus vesceretur.
neque adeo de approbando Romse cultu Fossanenses ,iiims mr-
3 Ut autem palam faceret, quam abjecte de se om
tulilutst'"
1
'

hodie magnopere esse solicitos. Neque vero nos cal- humiliterque sentiret, circa annum mccclxxvi lllll, t'1'l'"'

Uierosow
culo nostro ve.nerationis quidquam additum cupimus, grosso se rudique habitu induit, ea plane forma „uii" /'»'"'
quod vulgari usitataque illic appellatione, ab Ordi- qua ii procedunt qui tertiam S. Francisci regulam ftelM es! -

nario haud dubie probala, saltem permissa, Oddi- profitentur, multis seipsum durisque pcenitentiis
num beatum dixerimus. Vocetur venerabilis dum- macerando cum vero singulari ardore ferretur
;

taxat, vel quocumque alio nomine : certe virtutes in contemplandam Servatoris nostri Jesu Christi
ejus et sinijulariu ecclesiasticx perfeclionis sanctila- passionem, inde tanto affectu incensus est, eum-
tisque documenta, talia esse censemus, qux clericis que animo amoris ignem concepit, ut diutius
conti-
 ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 183

mossuscipere et eos sustentare posset. Fertetiam EX ITAMCO

posset quin sacra ea loca inviseret,
.
con tineri non J. MGKI.
passionis Dominica? et theatrura traditio, condita ab ipso fuisse sacella quatuor in
ubi pnedicts Stephani,
honorem sanctorum Petri Apost-li
vestigia supersunt. Ut itaque propius
,

fuit et
doloribus et tor- Bernardi ac Lazari mendici, haud procul ab op-
communicaret Redemptoris sui
anno, debitis facultatibus
circiter pidi suburbiis in quadranguli quodammodo for-
,

mentis, eodem
munitus, peregrinationem Hierosoly- mam disposita, tamquam propugnacula spiritua-
litterisque
votorum suorum compos effe- lia seu stationes peregrinantium oppidanorura.
mitanam suscepit,
martyrii desiderio, Deo permittente quales a capitulo collatae aliquando sunt, dotibus
ctus, non sine
captivitatem incideret, cum socio nonnullis ditatae.
ut inTurcarum
Fossanensi, cui cum fttturae 7 Piae hujusmodi procurationes quibus assidue Ad ecclesix
Hieronymo Mareneo prspositU'
incumbebat, tantam <estimationem venera-
liberationis diem praedixisset, cum eodem in pa- ipsi ram eveclus
tionemque conciliarunt, ut vacante mense No-
triam regressus est.
vembri anni mccclxxxix praepositura, seu prima
4 Tum vero poenitentiae disciplina probe
insti-
v in se
Sns'pau- tutuSj C ontinua ejus documenta exhibere non praecipuaque collegiatae per id tempus ecclesiae

tura frequentibus suis concionibus, tum

Fossanensis dignitate, communibus omniura votis
'!pm';'"'"' destitit,
successor acclamatus sit piissimus Sacerdos, at-
parcimonia vestitus victusque, frugali mensa,
succurreret cibis que ab ipso capitulo suavissima contentione ad
imo paupere utens, ut egenis ;

quadragesimalibus contentus, alios mendi- dignitatem acceptandam inductus. At enim ubi

ferme
eroo-abat : et siquando carnis aliquid mensae se ecclesiae caput advertit, ad proficiendum ma-
cis
jores spiritus, atque ad grandiora molienda ani-
apponeretur, ad pauperes inflrmos eam aman-
cujus rei singulare mos concepit, mox cum canonicis et populo de
dare, quotidianum ipsi erat ;

ecclesia amplificanda, deque erigenda turri con-

exemplum miraculo non caruit. Fuit qui Viro
conferens eique rei tam ingenti studio at-
beato caponem in festis Natalitiis apponi
B juberet, silia ;

suo injunxit, ad pauperem inflr- que ardore sese applicuit , ut ei felicissime con-
ipse vero clerieo
tigerit, opus ipsunTconsummatum intueri anno
mam eum continuo deferret; quo respondente,
ignorare se, ubi mulier ista habitaret, hoc pacto MCCCXCVII.
8 Et certe res plane miranda, quod subsidiis temptum de
viam commonstravit Vade, inquit, ostium tibi
:
integro re-
commonstrabit Dominus. Pergens itaque in in- non stabilitis sed plane incertis exstruere potue- staurat.

mediam partem cum frontispicio

certum clericus, ubi ex adverso januae domus rit tanti sedificii

pervenit e manibus quodammodo ferculum sibi

,
et grandi illa mole turris campanariae. Verum
sensit eripi,quo indicio ingressus, inflrmam mu- assidua ejus cura ac diligentia meditato operi

lierem consolatus est. Sunt qui referant, Beatum aerarium fuit, siquidem praeter contributiones,

clerico dixisse Vade hic te canis ad inflrmam

: ,
eleeraosynas et legata quae dexteritate singulari

introducet; quodque obsequens canis clericum expriraere noverat, ab Amadaeo VII primo Sa- ,

secutus sit , donec infirmae vicinus gradum sti- baudife duce, facultatem impetravit libere distra-

terit. hendi frumenta ad fabricae incrementum, effecit-

mrmque 5 Tanto salutis animarum peccatorumque con- que ut Taurinensis episcopus eam decimarum
munera
Itn obire so
so-
versionis zelo tenebatur, ut ,
quo potentiori sti- partem remitteret, quae ipsi in territorio Fossa-
litus.
mulo eos ad pcenitentiam et confessionem exci- nensi corapetebat quemadraodum ex archivi
;

taret, ab Urbano PP. VI obtinuerit facultates cathedralis codicibus hodiedum patet tota Servi
poenitentiarii Apostolici, atque ab episcopo Tau- Dei oeconomia, non solum in ordine ad templi
rinensi licentiam absolvendi a casibus reservatis, verum etiam ad nosocomii sedificationem. Neque
ut liquet ex patentibus litteris eum in finem datis vero Dominus ferventem illum cultus sui zelum
vn Julii anno mccclxxiv. Porro ob summam immuneratura reliquit, quemadmodum ex binis

illam aestimationem quam de ipso praelati supe- miraculosis prodigiis manifestum fuit.

riores conceperant saepius ei delegationes, et 9 De primo ita memorant : Dum trabs gran- non sine va-
,
riis prodi
negotia, res ecclesiasticas concernentia, tota cir- dior templi fabricae causa ductaretur, ita luto niis;

ctim Fossanensis territorii vicinia committeban- infixa? sunt currus rotae, uttametsi juncta fuerint F
tur ; eratque ipsi a praefato episcopo facta pote- tria boum paria, e loco moveri non potuerit, do-
stas, restitutiones incertis debitas exigendi, eas nec accurrens beatus Oddinus. vectoribus animos
in pios usus erogandi, quin et vota commutandi. addidit; missisque bobus quatuor, solos binos
Cum autem varii Romana jugo applicuit, iisque impertita benedictione,
Fossanenses sacra loca
Lauretumque dux ipse itineris manu altera temonem arripiens, altera stimulum
visitare cuperent,
directorque electus est ; quo circa, ut piis pere- agitans : Agite, inquit, pergite in nomine Domini
grinantibus majori solatio esset ac Sacramenta et sancti Juvenalis ; atque ecce continuo, non
ministrare posset, altare, quod vocant portatile, sine adstantium stupore, boves duo trabem ad
a Legato Apostolico Taurinensi impetravit per templum comraodissime perduxerunt. Alterum
litteras datas decima Decembris mccclxxx. fuit quod e summa turri prolapsus sit caementarius
nosocnmium templo esset beatus Oddinus, qui ex stre-
c °»dU et 6 Singularis plane fuit hujus Servi Dei raise- dum in
su-
eellu varia ricordia in pauperes, ac memorabilis juxta zelus pitu et clamoribus de infelici casu monitus, fusis
"igit.
erga loca pia in quibus perpetua cura intentus
,
lacrymis, brevique oratione praemissa, ad jacen-
erat ad largienda procurandaque egenis subsidia tem et pro mortuo habitum caementarium acces-
ast inter cetera opera praeclarius, quod anno sit,eumque de nomine compellans. apprehensa-
nihil
mccclxxxii agressus erectionem et fabricam sit que ejus manu, fidenter dixit Noli pavere. :

nosocomii majoris, in quam rem tot eleemosynas tibi mali accidit, redi ad opus ; illa vero tam-
; t legata
>

collegit, tantum de suo contulit, ut ex quam e somno excitatus, in pedes sese erexit, ac
domo angusta arctoque peregrinorum hospitio, turrim rursus conscendit.
in eum statum 10 Quanto autem studio et amore ferretur
adduxerit ut et pauperes infir- ,

in
 1S4 VITA B. ODDINI BAROTTI.
EX ITAI.ICO in concives et populares suos, eodera isto anno 13 Hoc in statu cum permanerent reliquia?,
J. NIGIU. D
caiamita- Mcccxcvn comprimis patuit : cum enim observas- visitataefuerunt ab Hieronymo della Rovere
%tttantt, r
temque ab grandine Taurinensi archiepiscopo anno mdlxvi
aqris aver-
set circumvicinorum agrorum fructus et deinde ;

qtiii-
lit. et alia aeris intemperie annis prope singulis mi- vero ab Hieronymo Searampo episcopo Campa-
sere prostratos, communitatem induxit, ut par- niensi et visitatore Apostolico anno mdlxxxiii
ticulari statuto colendum sibi proefigeret festum atque ab ipsis summa cum veneratione monstra-
S. Brigidse virginis, quam et in compatronam ac tae sunt familiaribus, et exteris qui tum forte
protectricem elegerunt, secutaque est postmodum aderant. Tantum vero accrevere Servi Dei san-
perpetua et constans ejusdem festivitatis obser- ctitatis fama, una et populi in ipsum fiducia, ob
vatio. Opinor hic indicari Brigidam illam Hiberni- singulares gratias quae post ejus mortem obtent»
cam virginem qitac apnd Fxsulanos celebris est, ut- sunt, ut in variis templis aliisque locis expressse
pote Italis notiorem alia multo seniore S. Brigida ejus effigies radiatae omnes cum titulo Beati,
Ihaumaturga, itidcm Hibemica. De utraque eadem prsecipue vero in S. Juvenalis, S. Joannis Bapti-
die agitur i Februarii; quod hic obiter notatum vo- stae, S. Francisci, S. Georgii, nec non in noso-
lui. Pergit elogii scriptor : comii frontispicio quae hodiedum apparent.
Cum magna 11 Vivendi finem fecit bonus Dei Servus anno 14 Fatendum tamen hominum imperitia ac
, atiaquve-
sanclilatis " er"'"" lls
opinione 7710- astatissuaeLxvi, Julii diexxi,anno mcccc, fuitque temporum iniquitate (quemadmodum et in aliisre-
ritur, depositus in communi canonicorum sepulcro ;
bus contingit) neglectam esse curam referendi in dmi '-

verum noluit Dominus ut etiam sepulta maneret tabulas accepta beneficia, quae, ut fert traditio,
meritorum ejus gloria : etenim mox ab obitu sae- plurima fuere, eaque inter illud memorandum,
pius apparuit resplendenti corpore genibus flexis quod capitis dolore affecti dum ipsum Beati tu-
,

ante summum altare, sicque visus est a sacrista, mulo applicarent, omni protinus doloris sensu
signum campana daturo ad Matutinum. Id vero liberi inde recederent. Multi prseterea contestati
ubi ad episcopum Taurinensem relatum est, prae- sunt, ejus meritis et intercessione, febres tertia- E
misso fideli examine, tum circa praedictas appa- nas et quartanas sese dispulisse ; unde et ad ejus
ritiones, tum circa virtutes et miracula, jussit is sepulcrum et ad picturam frequentia visa sunt
corpus adhuc integrum alba indutum, reponi in anathemata, ut in opinione hominum, Beatus
muro chori ad latus Euangelii , in loco elevato semper habitus et creditus sit. Accidit autem ut
inter tres longiores lapides, sic ut per fenestel- corporis ejus depositum, cum novi chori exstru-
lam , craticula ferrea occlusam, spectari corpus ctionem impediret, a primo Fossanensi episcopo
posset, sequenti disticho inferius scripto : Camillo Daddeo, in decentem capsam fuerit trans-
latum iv Aprilis mdxcv, est anno mdcviii, ad
Oddin veneranda jacent hic membra Barotti latus dexterum denuo collocatum est, inter ea
Preeposilum templi quem pia vita dedit. sculptoriae artis decoramenta, qua? modo adhuc
spectantur, studio et munificentia sacerdotis Pe-
el hoiwrifice 12 Superiorem sepulcri istius partem occupa- tri Antonii , beati Oddini agnati ; cujus videlicet
sepetilur.
bat depieta Sancti effigies, radiato capite, in ha- cura et studio processus supra i» Commentarioprzvio
bitu canonicali, flectentis ante imaginem Salva- citati, instituti sunt; sicque firmata in Beatum
toris innube expositam, ad eum modum quo ei veneratio.
olim apparuerat subscripto hoc epitaphio
; :

Jesus Maria. Beatus Oddinus Barottus PR.E-

ANNOTATA.
POSITUS HUJUS ECCLESLE ANNO DOMINI MCCCC,
INDICTIONE OCTAVA, DIE XXII MENSIS JuLII SEPUL- a Error aliquis irrepsit vel in textu Vits vel in
TUS. HlC PIUS, PRUDENS, HUMILIS, PUDICUS, inscriptione imaginis superius insertse : hic enim
SOBRIUS, CASTUS FUIT ET QUIETUS, VITA DUM dicitur mortuus anno 1400 setatis 56 ; in Vita au-
PR^ESENS VEGETAVIT EJUS CORPORIS ABTUS. lem 7iatus anno 1334.

VIGESIMA
 VIGESIMA SECUNDA DIES JULII.

SANCTI QUI XI KALENDAS AUGUSTI COLUNTUR.

Maria Magdalena apud Massiliam, in S. Cyrillus patriarcha Antiochenus.

Provincia Galliae. S. Josephus comes confessor Scythopoli,
s. Syntyches Philippis in Macedonia. in Paleestina.
s. Plato martyr Ancyrae in Galatia. S. Wandregisilus abbas Fontanellae, a-
s. Cyrillus pud Piotomagos in Normannia.
s. Andreas J S. Meneleus abbas in monasterio Mena-
s. Tebellius ' Martyres Antiochise. tensi Arverniae.
s. Aureus S. Theophilus junior martyr in Cypro.
s. Stertheus S. Hieronymus episcopus Papise, in In-
s. Andreas subria.
f Martyres Maxulitani Gualterius confessor Laude Pompeia,
s. Elianus S.
in Africa.
s. Aiaboso in Insubria.

PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTL

Cxsaraugustani episcopi transla- S. Joannes Gualbertus perperam hoc die signatus

SBraulionis
tionem notavit hoc die Marietta ; de ea et est a Felicio, quem non video cur in eo imitatus
Sancti gestis pridem a Majoribus nostris sit Arnoldus Wion, nisi fortasse ut illum in an-

actum est ad xvm Martii. notationibus suis refellat. Nos de eo jam supra
S. Theodosia? Virginiset Martyrisnitam cclebrem ejus die natali xn Julii.

alicubi fuisse in Rhemensi provincia,verbo obser- Relatio reliquiarum sancti Hieromartyris Phocae
vavimus ad auctaria Usuardina hoc die ; tiempe celebratur in Typico S. Sabx, cujus Sancti men-
quod codici Heriniensi, cetera notx optimx, ad- tio etiam Mss. Menxis biblioihecx Ambro-
fit in

jectam videremus Sanctx islius translationem, sianx, Martyrologio Arabico JEgyptio ac Kalen-
de qua etiam meminit Florarium nostrum San- dario Syriaco seu Chaldaico Bomx excuso 1624.
ctorum Ms. De qua translatione agatur, conji- et Latine reddito a D. Josepho collegii Maroni-
ciendum ex iis qux de ipsa Sancta dicta sunt nilici anno 1661. Molanus dictam relationem ad-

ad diem v Aprilis. didit secundx editioni sui Usuardi, ex quo for-

SS. Eugenium et Protogenem episcopos hoc die, tasse Galesinius. Plures Sanctos synomjmos non
sed minori charactere, primx sux Usuardi edi- leviter intricatos enumeravimus die xiv hujus,
tioni adjunxit Molanus cum Apollo ; sed ab eo occasione S. Phocx martyris tt episcopi Syno-
textu in posterioribus editionibus prudentius absti- pensis in Ponto, ut liquet ex Commentarii prxvii
nuit. Ferrarius omnia colligens, tres istos diver- paragrapho I, a pag. 600. Ad quem dcterminate
sis annuntiationibus Catatogo suo generali hoc Phocam ista hic sint referenda, fatemur nos ne-
ipso die inseruit. De postremo loquimur infra, scire : eadcm difficultas occurret die proxime se-

de duobus aliis Eugenio et Protogene actum est quenti inter Prxtermissos. Vide interim dictum
jam pridem die v Maii. diem xiv Julii.
S. Germani inclyti Parisiacse urbis episcopi et S. Paulus diaconus martyr perperam huc a Ma-
confessoris translationem hoc die factam memo- rietta translatus est ; spectat ad xx Julii.

rat Saussayus. Verum qux de hac et de Sancti S. Victoris et sociorum martyrum festivitas a

gestis dicenda fuerunt, habes in Actis ipso die Marictta etiam transposita est. Vide xxi Julii.

natali xxviii Maii. SS. Florentii et Sysinnii memoriam hodierno la-

SS. Martyrum Achatii et sociorum memoriam terculo inserit Florarium Sanctorum Ms., nulla
agit hoc die Ferrarius, Lahaci in Carniola, ci- prorsusnota adjecta, unde intermultosejusdem no-
tatque tabulas ejus ecclesix. Unus est, inquit, minis agnoscantur : satis sit ea hoc loco indicasse.
lego notari hoc
ex tiecem millibus in monte Ararath in Arme- S. Marcellse Martyris memoriam
nia crucifixis, etc. At nos de iisjam pridem egi- die in variis Mss. tabulis Grxcis, pluries a nobis

mus die scilicet xxn Junii citari solitis. Excerpta, qux habenius ex Mss.

27 Medio-
Tomus v Julii.
1S6 PR^TERMISSI.
Mediolanensibus bibtiothecx Ambrosianx, in elo- Catharina cognomento Martyr tertio loco ponitur

gio, quod de ipsa habent, narrant, incolas insu- sed absque ullo titulo.
1» Chii venerabile ei templum tum
sedificasse, Gofridus seu Godefridus ex abbate Clarxvattensi
quia magno ipsam affectu prosequuntur, tum episcopus Lingonensis beati tituto donatur in sx-

quia plurima miracula ab ea quotidie patran- pe citato Cisterciensi Kalendario ; qnem sanctum
tur quorum unum, ad hodiernum usque diem
:
rotunde appellant Henriquez Bucetinus longo
ct

inauditum, fieri perhibetur inveniri nimirum ; eum ornantes elogio ;

quale eliam habet Saus-

lapillos supra littus, in quo templum ipsius sayus, eum inter pios solum memorans. Chale-
conditum fuit, concreto sanguine plenos, qui- motus de eo agit viii Novembris, ut jam xv hu-
bus abrasis, scobera in vasa abjectam adhi- jus in prxtermissis monuimus : si interea probe-

beant ad omnem curationem suam. Hinc om- tur cullus, superest dies quo ejus Acta illu-

nibus innotuit tamquam Sancta et martyr, strentur.

tum ex sanguine in lapillis reperto, tura ex ap- Benedictus, ut jam dicti Godefridi discipulus, cum
paritionibus nocturnis, etc., qusesine certioribus sola venerabilis appellatione hoc die relatus est a

sane monumentis minime admittenda sunt. Va- Chalemoto, tacente de eo Henriquez, qui dieprx-
rias id nominis Martyres dedimus diebus variis cedenti ipsum memoravit ; ast hic

in nostris Actis ; an et ad quem diem ista spectet, Andream Bonxvallensem monachum secundo loco

ignorare nos fatemur. Nec mirum, istam Marty- annuntiat idem Henriquez, beatumrfe moreprx-
rem adeo nobis esse ignotam, cum adeo ignota fu- dicans, quemadmodum et Bucclinus, non ea mo-
erit apud Grsecos, ut in Synaxario Chifftetiano numenta citantes, ex quibus de cultu fiamus cer-

singulari islo characlerismo signetur in duobus tiores.

versiculis, qui ex Grxco itx sonant : Tametsi Rapertus scholarcha vir doctissimus in Sangal-

ignoremus omnes nos [te] Marcellam ; certa- lensi monasterio laudatur hoc die a Dempstero.
minis tui Christus novit modum. In tanta ita- Wilfredam reginam et abbatissam ex Martyrolo-
que temporis, martyrii aliarumque, qux ad ip- gio Anglicano se accepisse memorat Ferrarius .

sam spectant, rerum ignoratione, nihil agendum utique ex prima editione anni 1608, ubi cum elo-

nobis putamus quam simpliciter hic de ipsa me- gio refertur, in altera anni 1640 a Wilsono prx-
minisse. termissa est.

Waldredum abbatem in aliquo Kalendario reperit SS. Theudilam , Isaac, Laurentium et septem
Bollandus ; at cum hic alibi notus non sit, suffi- alios martyres hoc die xxn Julii consumptos
ciet, ipsiushic meminisse. notavit Ughetlus in episcopis Spoletinis tom. I,

S. Marchillae memoria occurrit in Martyrologio parte 2, coi. 166 ; at de his aliisque Umbrix
Arabico-JSgyptio paulo ante laudato ; verum de- Sanctis fuse disputatum est in Tractatu prxlimi-
sideratur major notitia. nari ad tomum I Julii, quo curiosos lectores re-
Salvianum ut sanctum, ut episcopum, scriptis et mittimus.
meritis gloriosura hoc die prxdicat Saussayus Joannes Mindensis abbas et auctor reformationis
cum longo elegantique elogio, quod viro prxcla- Bursfeldensis cum litulo beati refertur in Fastis
rissimo debitum non negamus ; ast Massiliensem Westfalicis nostri Joannis Velde, Mind» ad S.
episcopum fuisse, nescio ubi Martyrologus iste le- Mauritium, additque
gerit ; multo minus ubi et a quo tempore Sanclo- Joannem de Hagen et indagine cum eodem litulo,
rum honoribus donatus sit, aut, hoc potius quam ut primum ibidem reforraatorem de quorum ;

alio die usquam colatur. Mirus est Saussayus in qualicumque cultu certiora monumenta deside-
suis canonizationibus : hic Salvianum Sanctis ad- ramus.
scribit, quem veuerabilem dumtaxat dicere de- Joannes de Lana cum titulo beati signatur in En-
buit; postridie vero Cassianum inter venerabiles comiastico Augustiniano Philippi Elssii; verum
collocat, quem Massilix altaribus admotum, igno- alia requiruntur ut inter Sanctos hic locum ha-
rare non potuit. Sic rursus hoc die bere queat.
Claudium Marium Victorinum exornal sancti ap- S. Adrianum confessorem hoc die Massilise nobis
pellatione, de cujus cultu nullum alibi vestigium. annuntiat Castetlanus in Martyrologio suo uni-
Baltfridem item monachum, ut S. Wandregisilo versali, apposito ad marginem seculo iv, absque
charum, in territorio Bituricensi annuntiat, alia notitia quam frustra alibi quxsivi hactenus;
opinor, ut sic discipulus Magistro jungatur; sed ut unde Sanctum istum , Massiliensibus ipsis
de cujus cxdlu certiores nos reddere oportebat. plane ignotum, erucrit ipse, conjicere prorsus ne-
Hilarius episcopus Vesunlionensis, quartus hoc die queam : at certe sola ejusauctoritas, ut jamalibi
Sanctus est creationis Saussayanx seu mavis , dixi, ad adstruendos novos Sanctos sufficiens no-
Ferrarianx : alii satis habent eum venerabilem bis non est, nec erit umquam.
pronuntiasse; ut de festivitate nihil noster inve- Tactum Ilerdensem episcopum Tamayus unicum
nerit. Utrum depositio ejus vere contigerit n habuit, quem in acie Sanctorum suorum Hispa-
Kalendas Oclobris, non opus est pluribus inqui- norum hoc die collocaret his verbis In regio :

rere. Adde Pancharium et Justum quos in ipso Onniensi ccenobio prope Burgos Hispaniae, B.
suo Martyrologio huic Hilario eadem auctoritate Tacti episcopi Ilerdensis in Cathalonia, qui cog-
adjunxerat. nitis sancti Eneconis, illius monasterii abbatis,
Eliam Tolosanum ut beatum prxdicat hoc die mirabilibus, relieta sede, monachura induit,
Marchesius in Diario, ejus occasione agens de S. ubi celebris operatione ad ccelos virtutum,
Maria Magdalena, magnifice commemorans prx- confessor inclytus migravit. Cujuscorpusjuxta
lensum miraculum in rege Sicilix, etc, qux eo sancti abbatis sarcophagum tumulatum, adhuc
perperam intrusa sunt.
loci
honorificentissima theca quiescit. Quis hxc le-

Augustinus della Bagella cum eodem titulo secun- gens de vero tam prxclari Sancti cultu dubitet.
dum locum occupat. Interim ex ipsa Tamayi conjessione, in ea serie

ignotnm
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 187

ignotum antea fuisse constat. Audi loquentem Barcinonensi, citans ecclesix istius tabulas. Er-
ipsum : Nunc primum, inqv.it, ejus nomen in rat in nomine Sempronianaj pro gna scribere

Martyrologiis scriptum videbitur, quia huc us- debuit Semproniao ; non minus fflix in assignan-

que S. Prassulis festa ignorabatur

dies, licet do die, qui apud Tamayum est xxvu Julii.

sanctitudo et venerabilis memoria, pu- S. Neoti monachi Angli translatio signatur hoc die
e jus
blica apud ccenobitas monasterii regalis On- a Menardo ; eum ego esse existimo, de quo in

niensis a multis retro seculis exstiterit. Eam Actis Benedictinis xxxi Augusti.

nunc suscitare compellimur, cum, Deo favente, S. Julianse virginis et abbatissae inventio ut hoc

Praesulis in diei transitus cognitionem die facta ponitur a monaslicis Wione, Dorganio
tanti
inciderimus. Quasi vero sufficiat, diem obitus et Menardo in monasterio S. Blasii de Catoldo

coqnoscere, vt qitis publica veneratione donetur : Venetiis. Ferrarius translationem scripsit ; at

neque fictitii Auli Hali adductum epigramma natalem ejus referunt ad i Septembris.

apud nOs ulla sanctitatis momenta adfert aut huic Philippus aliquis, saltem quantum ex abbreviato

aut aliis id genus Sanctis, quos nobis obtrudit nomine licet cotligere, adjicitur, ut Minorita et

sola Tamayi, toties convulsa auctoritas.

utmartyr cum sociis a Saracenis occisus, inter

Ludovicus Grippius martyr, in ter- Mss. Cartusis Bruxellensis ad Gre-

additiones

ritorio Ebroicensi venum; at quis ille sit, nec Arturus me hactenus

Godefridus item martyr, Londini nec alius docere potuit. Si forte Ceptanos indicare
cum titulo
in Anglia voluil annotator, male efformato nomine, de iis
Beati memo-
Angelus Pincianus confessor, Romse agetur xm Octobris.
rantur ab
Matthfeus Ferulanus confessor, Fe- S. Verenam virginem martyrem ut S. Ursulae
Arturo in
rulx in Sicilia sociam inter Scotos collocavit Camerarius, avide
Martijrolo-
Stephanus ab Antiqua mellatia con- inde accepitArturus, ipsam Veronam appellans;
gio Franci-
fessor, Cocolanis in India Occidua sedea a sociabus avellenda non est, de quibusom-
scano, et ult-
Laurentius a Brundusio confessor, nibus agetur xxi Octobris.
ima etiam in
Ulyssippone Benno Osuabrugensis episcopus insigni elogio
Gynxceo.
Magdalena a sepulcro virgo abba- ornatur ab Alberto Kranlzio lib. 5 Metropolis
tissa, Belvisii in territorio Placen- cap. 26, pag. 136, aitque praefuisse ecclesiae
tino Hispaniae ' cum summa laude per annos viginti ; migras-

Petrus a Valentia in citeriori Hispania laudatura seque anno octogesimo octavo post miUe, xi
Fortunato Huebero in Menologio Franciscano, Kalend. Augusti atque adeo hoc
; die, quo proinde

qui etiam reliquos memorat, sed omni titulo abs- coli ipsum oporteret , si vera sunt , quas de ipso

tinens; et prxterea addit prxdicat Vita B. Bennonis episcopi Misniensis

Petrum Niethi in territorio Valentino Hispanix. ad xvi Juniitom. 3, pag. 156 D, ubi hxc diser-

Matthaeum Rubeum Cajetanum in Italia. tis verbis asseruntur : Floruerunt autem hoc
Claram de Sambucca in Sicilia. nomine [Bennonis] viri non incelebres unus ;

Fulgentium de Asculo Ordinis Capucinorum cum quidem episcopus Osnabrugensis, ob vitae me-
pluribus aliis ex eadem congregatione. ritum in Sanctorum numerum relatus. Ad qux
Margaritam Richiam viduam Senensem in Italia, notavit Henschenius, ipsum in Catalogo episco-

ut multis virtutibus et spiritu prophetix illustrem, porum apud Blavium, in descriptione episco-
superaddidil P. Benignus Fremaut in Vitis Bel- patus Osnabrugensis Beatum appellari, at non
gicis Ordinis Seraphici, ex Fastis Senensibus et videri cuttum habere aut habuisse ; nomen certe

Vita edita 1699. non inveniri in Kalendariis istius ecclesix ante

S. Apollonius martyr notatur in Synaxario Divio- Breviaria cusis. Sed iis, inquit, mos est ponere
nensi ; sed de eo agemus cum Martyrologio Ro- solum celebriores, inter quos hactenits connume-
mano xxm Julii. ratus non est. Fasli Westfalici Mss noslri Joan-
S. Apollinarem Ravennatensem episcopum hoc nis Velde ipsum cum Beati titulo annuntiant

dies referunt nonnulli codices Hieronymiani ; xxvi hujus, monentque a Ferrario et aliis si-
verum colitur etde eo cum Martyrologio Romano gnari xx Novembris. In ea incertitudine visum
agemus die sequenti xxiii Julii. est tempus concedere Osnabrugensibus, ut de legi-

SS. Martyrum Trophimi et Theophili, ac aliorum timo cultu nos doceant, omnia interim remittendo

memoria hoc die notatur in

triginta (tredecim) ad dictum diem xx Novembris.
supplemento nostro Sirmondo-Chiffletiano, pluries Sancti Apollo, discipuli et episcopi Conensis
citato : de quibus, quod et heri monuimus, agen- memoria in Asia notatur hac die apud Ferra-
dum cras cum Martyrologio Romano, quod duos rium, qui eum e.x Molano accepit, Usuardo ejus
ex istis, qui hic nominantur, recenset xxiii Julii. anni 1568 adjectum. De isto Sancto una cum
De S. Lewinna virgine martyre agunt hoc die Sosthene, Cepha, Tychico, Epaphrodito, Cae-
plures recentiores Martyrologi cum Greveno et sare et Onesiphoro jam egimus die xxn Martii,
Molano ast eamdem plerique etiam signant xxiv
;
occasione S. Epaphroditi. Vide etiam Prxter-
hujus nos habita ex ipso loco notitia, quod hoc
;
missos ad diem xxix ejusdem mensis. Veiiim
die non colalur, ejus festivitatem ad proprium quia Grxci rursum eos profcrunt die vn, vm, et
diem remisimus xxiv Julii. ix Decembris, si quidquam prxter illa, qux jam
SS. virginum et martyrum Julianae et Sempro- dicta de illis sunt, tunc dicendum occurrat, pote-
nianae meminit hoc die Feirarius in territorio rit illud dari vn, vm vel ix Decembris.

DE
 188 ACTA SANCTORUM.

DE S. MARIA MAGDALENA
J. B. S.
APUD MASSILIAM.
vocatur Magdalene, de qua septem daamonia
COMMENTARIUS HISTORICO-CRITICUS exierant. Marci 16 Apparuit primo Mariaa :

Magdalenae, de qua ejecerat septem daemonia.

Eadem qux Joannis 19, stabat juxta Crucem
est
§ I. Exponitur quaestionis status. Jesu et Joannis 20, qux nuntiavil Apostolis, quia
;

vidi Dominum. Eadem demum qux Mallhxi 27 et

de genealogiis prima sua ad Timo- 28 non semel Hxc tam clara
Ouod theum epistola cap. 1 , *. 4 olim scribebat
appellatur.
luce sua oculos prope offendant, vixque, his leclis,
sunt, ui

Doctor gentium, quaastiones esse inter- cuiquam suaderi possit , circa hanc laudatam adeo

rainatas, id huc non inepte referri posse in Evangeliis feminam di/jicultates suboriri posse.

Interminabi- nonnulli existimant', ut interminata et intermina- 4 At non ibi cardo vertitur, notissimam omnes Quasitmn
a
lissuborta
bilis asseratur proponenda hic expediendaque disce- agnoscunt sanctam Mariam Magdalenam; audienda SS. Patribu
quststio ulrum !> J0
ptatio de sancta toto orbe Catholico illustrissima sunt qux de ea sancti Patres aliique scriptores in- peccalrix

Maria Magdalena, ferventissimo in Christum Ser- vestigaverint. Ex Lucx

7 desumitur quodammodo fuerit?

vatorem amore, ex ipsis sacrosanctis Evangeliis tam quxstionis exordium, nempe ex vulgatissima mulie-
cognita, quam notis suis proprie characteristicis ris peccatricis in convivium Simonis Pharisxi ir-
hodiedum implicita ; utpote de qua jam a binis secu- ruentis, et Christi pedes ungentis vulgatissima histo-

lis disputatum sit, et porro etiamnum inler viros ria. Quxritur enim utrum ea peccatrix pcenitens,
eruditissimos acris maneat concertatio ; varie olim qux in solo S. Lucx Evangelio memorata et ano-
proposita, varie conclusa; necdum decisa, neque ar- nyma est, utrum, inquam, ea mulier ipsa sit sancta
gumentis pure historicis verosimillime umquam satis nostra Maria Magdalena, primum peccatrix in
dirimenda. In medio posita sunt falli nescia Evan- civitate, deinde dilectissima Christi sectalrix, di-
gelistarum oracnla, patent omnibus venerandorum scipula, ministra. Atque hxc prima phasis est, si

Patrum in iis explicandis sententix, exhaustam ita loqui licet, seu aspectus, sub quo quxstionem
prope dixeris perspicacissimorum nequidquam inter- quis contemplari possit, partemque affirmativam
pre.tum aliorumque scriptorum eruditionem, neque tueri, uti pridem fecerunt viri sanctissimi juxta ac
tamen ila hactenus elucidata est quxstio, ut plane doctissimi S. Bernardus, Nicolaus Clarxvallensis,
pateat, utri contendentium parti omnimode acquie- Petrus abbas Cellensis, S. Thomas et S. Bonaven-
scat humanum ingenium , sola perspecta veritate tura, quonim verba et argumenta ubi opus erit, in
omnino saturandum, aut fide divina subigendum. medium producemus.
dc Sancla 2 Fontes attigi seu locos e quibus argumenta 5 Rursus cumJoannis cap. 11 dicatur Mariam Alii an i;«a
longe illu- Lamri el
strissima, depromenda veniunt , non quod de dogmate aliquo fuisse Lazari et Marthx sororem, de qua prxdicet
Marlhx so-
agatur, in quo fides detrimentum pati queat; in Evangelista Maria autem erat quse unxit Domi- ror?
:

puro enim facto historico sistitur, neque clare reve- num unguento, et extersit pedes ejus capillis suis ;

lato, neque ex Patrum sensu determinato, vel, ut at vero nulta alia unctio sciatur ante id tempus facta
dicebam, (acile terminabili. Ut vero rerum momen- fuisse prxter illam solam et unicam, de qua ex Lucx
ta satis pateant, resque omnis justis suis terminis Evangelio jam egimus , disputant Patres et inter-
circumscribalur , ea dilucide prxmittenda et restrin- pretes, utrum ista Maria Marthx et Lazari soror,
ge.nda snnt, de quibus et qua ratione controvertatur. ab habitationis loco Bethanica dicta, ipsa illa fuerit
Siquidem innumera de Magdalenis et Mariis scripta mulier pcenitens, antea in civitate peccatrix, non
dicam, an intricata sunt, adducta ultro citroque jam Maria Magdalena, sed amantissima z7/aMaria
Palrum testimonia, eadem hxc modis diversissimis quae etiam sedens secus pedes Domini, audiebat
distracta, atque ad arguentium sensum detorta, qux verbum illius; dum Martha soror solicita, rebusque
si recte expenderis, nec uni ferme nec altcri hodie domesticis occupata, sola Domino ministrare coge-
contendentium parti certum seu decretorium momen- batur; sub quibus terminis eam opinionem, duce
tum afferre perspicies pauca cerle qux hodiernam Augustino, propugnant viri
;
tum sanctitate quo-
alii,
controversiam ex professo attingant. Nos, quo pote- que tum doctrina quorum elenchum non
illustres,
rimus stndio, evitare hoc loco conabimur, ne res per
recte confecit Calmetus, Augustinum omittens, Be-
se satis implexa majores etiam tenebras lectoribus dam autem et aiios adducens, qui apertissime unita-
affundat, quibus affatim difficultatis suppeditabitur tem propugnant, de quibus infra uberius.
etiam dum tota controversia, justis suis terminis
6 Ilas duas opiniones, utut inter se diversas, in CapitaU
contracta proponetur. Ad magni litigii status varios unam combinasse videtur terlia illa communissima, ,ma tesignt-
controvtrsta,

seu phases sensim accedimus. qux principio logico innixa, consequens censet, ut turtinpW^
et iib Evnn- 3 Neque vero de sanctitate, femint'
virlutibus, gestis, qux uni eadem sxmt, eadem inter se conne-
tertio
qelislis lam
clare exnres- miraculis aut cultu, more nostro hic disquirendum ctenda sint, eorumque Patrum auctoritates in partes
sa.
est, neque dubitari a quoquam polest, dum sanctam suas non incommode trahi posse existimat ; estque
Mariam Magdalenam hoc die nominamus, quin de semper Ecclesix ipsius consensio
; dum
illa et fuit
ea sermo sit, quem sacri Evangelistx expressissime
Mariam Magdalenam, jam cum peccatrice confu-
variis locis propria ea appellalione indigitant,
hoc sam hanc vero cum Maria Bethanica, unam esse
,

addilo charactere, quod septem maliijnis spiritibus eamdemque credidit feminam : nimirum , ut denuo
eam Dominus liberaverit ; Lucx 8 : Maria quas repetamus, censuit et constanler censet, pccnitentem

illam
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 189

et Mariara Magdalenam, et Ma- aedificationis sunt,invicem custodiamus. Quod ACCTORE

illam peccatricem,
utique salutare monitum cum omnes pro viribus .1.B. S.
sororem minime discernen-
riam Lazari ac Marthx
hxc,inquam, el receptissima est amplecti debent libenter, tum sacrarum Littera-
das essc. Jpsissima
Ecclesix Catholicx, salte.m Occidentalis con- rum professioni addicti, quorum proprium munus
totius
perpetua traditione, Officiis ecclesiaslicis ali- ac partes habentur, ea quae sunt sedificationis,
sensio,
m onumentisabomnixvostabilitaetconftrmata. quantum ad doctrinam et mores in populo Chri-
isque i

prxmittendum omni- stiano promovere, quae vero offendiculum

m
de
ul olim
unctn-
'7 Ne
no fatendnmque
qua supcrsit confusio,
est, non sic olim inter vetustiores praestant studiose revellere.
aliis

cibusdispu-
Palres, tum Latinos tum
Grxcos, agitatam fuisse 10 Cum itaque proximis annis, occasione quo- accurate dis-
tttium csl,

qiixslionem, de una nempe aut pluribus feminis

rumdam opusculorum in lucem editorum, quse cussa.

Evanqelicis (quas postmodum tres Magdalenas, plures esse Magdalenas disseruerunt et praedica-

alii Marias nuncuparunt) nam prxcipua illo-

tres
runt, eamdem sequentium sententiam multa et

investigatio nunc huc, nunc illuc deflexit, prout gravia oborta fuisse noscantur scandala in popu-
rum
exponenda Evangeliorum capita materiam suggere- lo Dei; quam plurimi quoque potuerunt ea occa-

bant. Nimirum de unctionibus quxrebalur potissi- sione abduci a sincera devotione in unicam Ma-
mum, atque illx quotuplices, seu a quot diversis gdalenam, ut fructuosae post lapsum poenitentiae

feminis factx staluerentur. De primorum seculorum speculum hactenus habitae " nec non divelli ab , habitam

communiori sententia testis est Origenes in Mat- universalis Ecclesiae ritu, unicam Magdalenam
thxum Homilia 35 : Multi quidem aestimant, ait, in suo Officio adstruentis. Quin imo et possit
de unaet eademmulierequatuorEuangelistasex-
consimiliter etiam trahi in dubium et ambiguita-
posuisse. Sic et Chrijsostomus in eumdem Evange- tem quamdam de reliquis institutis, quae eccle-

listam : Una et eadem apud omnes Euangelistas siastica sanctione observantur, longa jam anti-

esse videtur. Sed de his plura inferius, ubi de quitate receptis, itane habeant sicut tradit Ec-

Theophilo Antiocheno, de Theophylacto, Euthymio clesia, an secus quod aliorum saluti vel maxime
;

aliisque Grxcis, uti et de Latinis Patribus, qui pro incommodaret nempe nihil certum aut indubi-
:

triplici femina perperam adducuntur ; quemadmo- tatum in tota Ecclesia demum relinqueretur, si
dum et unitatis defensores Patres aliquot allegare cuique pro suo arbitrio impune liceret hujusmodi
soliti sunt, qui de hodierna quscstione cogitasse non traditiones sanctorum Patrum per Ecclesiam re-

videntur; ut ad rectam tolius controversix nostrx ceptas, rejicere aut calumniari ;

quibus incom-
intelligentiam definitionemque segreganda sint ea modis per alia quorumdam scripta videbatur satis

omnia, qux verum quxstionis hic ventilandx nodum fuisse provisum.

non attingunt. 11 At cum proximis diebus, certis acceperi- c I ad rece-

ptam Eccte-
sed v,l a Fa- 8 Hxc igitur ipsa est, et non alia quxstio : ex mus documentis, nonnullos rursum in dubium six senten-
bro Sloptt- tiam.
una parte recentiores nonnuUi ducibus Fabro Sta- etiam publice populum Dei docendo revocare, an
lensi tibtrusa
nooa tipiitin. pulcnsi, atque Jodoco Chlictovxo, volunt, Mariam unica fuerit secundum Evangelicam historiam
Magdalenam, a Maria Bethanica, et lias ambas a Magdalena vel plures : hinc est quod nos pro
peceatrice pcenitente diversissimas esse, ita ut non nostro officio studentes hisce offendiculis mino-
una scd tres distinctx omnino feminx habendx sint rum subortis ohviare, opportunum itidem reme-
sicque hxc opinio plane ex diametro adversatur jam dium, ne amplius posthac enascantur adhibere;
dictx, qiue tria ista nomina, seu propriaseu appel- post frequentes inter nos habitas jsuper hac re
lativa, uniet soli feminx aptanda contendit. Atque conferentias, definimus, decernimus, atque de-
hxc quidem constantissima et indubitata (ut ipsi ad- terminamus, sententiam S. Gregorii (qui totius
versarii fatentur) Ecclesix sententia, saltem a tem- quondam Ecclesiae Praeses fuit et sapientissimus
pore sanctissimi Papx Gregorii Magni, hoc est a Officii ecclesiastici auctor, et moderator) quod

seua vn principio.Neque diserte iur-

fine seculi vi, (licet in sacris Evangeliorum textibus ejusdem
Imtam umquam novimus eam possessionem usque peccatricis pro diversitate statuum ejus varia le-
ad annum 1519, dum bini illi Parisienses doctores, gantur officia ) unica tamen sit Maria Magdalena,
nter plurimos istius temporis errores novam hanc qua3 Marthae soror exstitit, peccatrix illa cujus
atque eatenus inauditam opinionem in lucem pro- conversionem scripsit Lucas in capite sui Evan-
trusere, qua jam non una Magdalena, sed tres om- gelii 7, amplectendam esse et tenendam, utEvan-
nino diversx feminx, et quidem ipsx dictx Magda- gelio Christi conformem, et Ecclesia? Catholicas
lense orbi innotescere caipcrunt, non sine gravi rituiconsentaneam.
scandalo, cui tollendo exserenda fuit Sorbonx distri- 12 Scripta vero adversus hanc sententiam assemu ctm-
cordi prohi-
ctto, edita celebri
censura ix Novembris anno 1521, nullatenus esse toleranda, nos assensu concordi bila.
quam 1 Decembris ejusdem anniratam habuil, quam- censemus, omnibusque inhibendum, et iis qui de
que hic opportune subnectendam censuimus. Frustra nostro existunt gremio, aut sunt futuri inhibe-
apud Vniversitatis historicum Bulxum quxsita, de- mus, ne deinceps eorum quispiam praesumat in
sumpta est ex Biblioteca crilica tomo 2, a pag. 286. concionibus ad populum, aut disputationibus pu-
blicis, librisve, aut alias asserere, plures esse
Magdalenas : aut in dubium revocare, quod sit

Censura Sorbonica de tribas Magdalenis. unica. Datum apud col-

in nostra congregatione
legium Sorbonae, in ejus majore aula, ad haec
specialiter convocata, die Sabbato ix mensis No-
'""10 lS2i
a e umca Magdalena Decanus et Facultas
, vembris anni Domini mdxxi. In quorum testimo-
t>"rbvita
pa . Theologife in alma Universitate Parisiensi,
risieusj monium praesentes manu nostri Bedelli majoris
omnibus fldelibus salutem. Ad Romanos scri- seu Notarii signari jussimus in nostra congrega-
bens Apostolus Paulus, altiloquus Christi praeco, tione apud S. Mathurinum post Missam de more
ipsos orthodoxaj
fidei cultores his verbis salubri- celebratam, per juramentum convocata; ubi et
er nortatur
Qujb pacis sunt sectemur, et qua3
: haec ex abuudanti confimiata fuere et ratificata,

die
 190 DE S. MARIA MAGDALENA.
AUCTOHE dieprima Decembris mdxxi. De mandato Domi- mam et antiquitus disputatam quaestionem appel-
B. S. Marianus quoque Victorius in Indice operum
J. norum Decani et Magistrorum sacrae Facultatis lat.

Theologiae. Signatum J. de Neri. S. Hieronymi difficillimam vocat, et ubique in

Ecclesia controversam. Dixi praecipuos Ecclesiae

Doctores de ea velut dubia locutos fuisse, hi
§ II. Quae potissimum adducantur ad sunt : Ambrosius, Hieronymus et Augustinus.

suadendam trium feminarum diversi- Verum de his Patribus infra suo loco ; su/ficiat hic

ex ipso Estio rei recitandx difftcuUatem prxmon-

tatem.
strasse, quam recentissime etiam probe agnovit eru-

dilissimus Augustinus Calmet, non semel alibi a no-

Difficilli- Videre pridem eruditi quique, quod jam dicere bis laudatus, in disserlatione prxmissa Commentario
mam esse
carperam, difficillimum esse, si non prorsus in Lucam a pag. lxiv ; et sic loqui oportet sapientes
quxstionem
agnoverunl
.

adynaton, ex proposita quxstione feliciter eluctari, omnes, qui marc istud magnum ingressi, viam feli-
ermiiti.
ut pridetn monuit Cardinalis Quinonius in Brevia- citer, cum
saltem certa veritatis apparentia, cnalan-

rio Romano a se disposito ct Parisiis edito, anno di nequaquam se invenire fatentur.

1558, lectionc v Offtcii ipsius Sanctx scribens: De 16 Non ita anonymus fquem tMaekrn.
sentire visus est
""iiymus
Maria Magdalena non parvam esse doctissimo- Mauconduit appellatum intclligo) qui anno 1685 eam
convel.
rum et gravissimorum virorum controversiam, editam meclio ante seculo Loveti alicujus disscrta- iere nilitur

quibusdam res gestas ad unam, aliis ad plures tiuncidam, ex Estio ferme desumptam, sed novis
mulieres referentibus ; ubi alludere omnino vide- phaleris indutam, in lucem emisit, multa piissime
tur ad ea qux Parisiis aciitata olim fuissc jam no- prxfatus, ac speciosissimos titulos accumulans, qui-
tavimus. Sic et Cardinalis Baronius in Annalibus bus se ad scribendum impulsum profttetur ; vel eo
idem saxum annum 32, ingenue fatelnr,
volvens ad quidem usque, ut multum honorarium se sibi impo-
nec tanti se esse, nec de se tantum praesumere, suisse asserat, quod illustrissimas sanctas Mariam
ut de his supremam ferre sententiam praesumat Magdalenam ct Mariam Bethanicam, errore po-
vel proponat. Neque id se facere posse credidit pulari turpiter infamatas, peccatrices seu meretrices
Estius in famosa oralionc Duaci habita xxi Julii et ipse eatenus crediderit. Tunc satis rctractatam

anni 1609, qux inter excusas est quarla decima,ubi ait, descriptam supra Facultatis theologicx Pari-
prxcipue adversus Baronium decertare videtur. At- siensis censuram, per approbationcm Lovcliani opu-
que is est qui sopitam quodammodo priori seculo xvi sculi : quin imo tunc prxvalere quodammodo coe-

acerrimam controversiam, scqucnti ineunte primus pisse Fabri et Chlictovxi opinionem, ex quo in Bre-
suscitavit, solus inter Belgas Calholicos, quos ego viario ecclesix Parisiensis particularis ambabus istis

quidem noverim, qui ab antiqua sententia, saltem Mariis festivitas, et sua cuique Officia propria as-
palam et aperte desciverit : in eo laudandus, quod signata essent. Ut paucis dicam ; pio suo et pozni-
pari modestia atquc cruditione mentem suam pro- tente stylo, litem prorsus se evicisse, sanctissimas-
posuerit. Sic prolusionem suam academicam orditur: que Virgines debito honorirestituisse, haud inglorius
quos inter 14 Quaestio celebris est apud theologos, audi- triumphat.
doctor Estius
tores, utrum ea quae in Evangeljis commemo- 17 Juverit Latinam facere, atque hic pro majori Lonli argti-

parte attexere Loveti prxfalionem, ab anonymo ado- menla

sasci-
rantur vel de muliere peccatrice, cui remissa
tans,
sunt a Domino peccata multa, quia dilexit mul- ptatam, ut in brevi schemate pateat, quam ornate,
tum; vel de Maria Magdalena, de qua ejecit se- et ad persuadendum speciose venditentur, qux pro
ptem daemonia, quaeque circa sepulcrum Domini triplici Evangelica femina ex eo tempore in sola
solicita fuit vel de ea quse apud tres Evangeli-
; Gallia studiose cvulgata sunt, Estii argumentis po-
stas Dominum unxisse legitur in Bethania in : tissimum innixa, ut ex sequenti paragrapho clarius
unam eamdemque mulierem omnia competant, perspicies : aliis interim non deficieiitibus, qui pro
an vero ad diversas, duas scilicet, aut tres, aut recepta Ecclesix sententia calamos ccrtatim strinxe-
etiam quatuor mulieres sint referenda. Variant rint. Audiatur primum jam dicta Loveti prxfatio.
enim opiniones, plerisque sentientibus, quod una Sic lectores alloquitur : Demonstrabit vobis hic
sit eademque aliis vero in duas aliis in tres discursus, S. Mariam Bethanicam,
; ;
S. Lazari so-
quatuorve ea quae narrantur, distribuentibus. rorem distinctampersonam esse a S. Maria Ma-
Quaa quasstio quoniam ad intelligentiam evange- gdalena, et neque unam neque alteram fuisse um-
licae narrationis, et dicta Evangelistarum inter quam feminam illam quam Evangelium peccatri-
se concilianda, pertinet atque conducit ; gratam cem appellat. Agnoscitur ea distinctio ex Evan-
fore huic celeberrimo auditorio ejus tractationem gelio Lucae, dum sub finem cap. 7 narrat, femi-
minime diffido : maxime quod et temporis occasio nam peccatricem, post condonata peccata a Chri-
nos huc invitet. Nam sive una sit illa mulier, sto dimissam esse, et capitis 8 initio, distinguens
sive duae, sive plures; crastina dies, qua per to- Magdalenam a peccatrice sic dimissa, ait, Mag-
tam Ecclesiam solennitas agitur beatae Mariae dalenam, de qua septem daemonia exierant, Chri-
Magdalenae, ita nobis eorum quae sive de una, stum secutam cum aliis mulieribus provinciae
sive de pluribus Evangelica prodidit historia, sub Galilaeae. Sub finem autem capitis 10, distinguens
uno nomine commemorationem indicit ut etiamsi Magdalenam a Maria Bethanica,
;
scribit, Jesum,
plures sint, nullius tamen earum memoria prae- Judfeam ingressum, hospitatum in domo Marthae,
termissa videatur. cui erat soror, nomine Maria, quae sedehat secus
receiitam 15 Est autem haec quaestio non nuperexcita-
opinionem pedes Domini.
labefactare ta, vel hoc vel superiori seculo sed de qua etiam ;
18 Alterum distinclionis
insWW'
argumentum sumit Lo- vartis «»
conatus. a
veteres ac praecipui Doctores Ecclesiae, tamquam vetus ab unctionibus in Christi corpore a diversis ctiombv*'
de dubia et controversa quaestione locuti sunt. mulieribus, diversis locis, et diverso prxdicationis
Quam proinde Caesar Baronius, in suis ad Mar- ejus tempore peractis, quarum prima Lucx 7 in Oa-
tyrologium Romanum annotationibus, famosissi- lilxa, civitate Naim, in domo Simonis Pharisxi,
dum
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULTI. 191

a esset Joannes in carcere, anno Christi 32 in- videatur Estius in doetissima oratione, quam de AUCTORE
notissima in Magdalena, illiusque a peccatrice discrimine ha- J. B. S.
Itur facta a muliere peregrina,
"
peccatrice. Unctionem secundam, de quo buit. Est hicprx manibus ex qua nihil intactum re-
>'tate'
collocat in domo Marthx anno linquetnr.
Joannis cap. 11 et 12,
post Joannis martyrium. Tertiam 21 Habes brevi compendio argumenta fere prx- Castellanus
Christi 34, diu clicte opinio-
adjungit, qux describitur Matthxi 26 et cipua qux a recentioribus adducuntur ad evertendam ni insislens
vero hisce
Bethanix castello, sed universalis Ecclesix, saltem Latinx sententiam, de
Marci 14, «'» eodem quidem
Leprosi, quatriduo post jam di- prxdictarum muliernm unitate atque identitate.
in domo Simonis
el duobus ante passionem diebus ; et Anonymi libellum ad Majores nostros continuo misit
ctam secundam,
adhibita sed capiti, a mu- clarrissimus Claudius Castellanus, sexcenties nobis
hxc quidem non pedibus
quam innominata. Sub- laudatissimus, tametsi a placitis ejus particularibus
Here non minns incognita
atqui ex nullo Evangelii textu plcrumque discrepemus. Is, ut erat unitatis impu-
sumit Lovetus :

quod Magdalena harum unctionum ulli in- gnator acerrimus, sic nobis suadere non destitit, ut
eruitur,
inde igitur consequens est mulierum di- Gallicam istam opinionem amplecteremur, quam
terfuerit ;

mihi, falebor lubens, tantum non persuaserat us-

slinclio, imo non trium solum, sed et quatuor; in ;

intellexit Lovetus, aut certe se- que adeo efficacia videbantur ea argumenta qux in
quo Estium aut non
cutus non est.
primo suo Martyrologii Romani cum notis Bimestri
splendide et eleganter proposuit, quxque hic etiam
quoi Eslius 19 Etenim ut recurrentem identidem difficulta-
Latine versa exhibeo, ne quis miretur in meis ad
tem circa unctionum numerum hinc
anie prsclu- simul et semel si
serat;
amoveam, cum Estio scntiendum omnino existimo, Usuardum Observationibus sententix isti propius ac-

apud Matthxum Marcum cedere visus sum; sic tamen ut prxmaturx niiul de-
unam eamdemque referri
totius controversix decisionem
etJoannem, non in domo Marthx, sed apud Si- finiendum censuerim,

B monem Leprosum in Bethaniapaulo ante passionem, ad hunc locum remittens. Tpsum igitur Castellanum

«Maria Lazariet Marthx sorore certissime factam. , etiam audiamus ex xix Januarii, quo die Mariam
Sic habetEstius pag. 232 Primura non puto labo- :
et sororem Martham annuntiare non dubitavit. Sic

randum in explicandis argumentis eorum qui nar- ibi collegit quidquid in favorem opinionis sux adduci

rationem Matthaei et Marci de muliere in Betha- posse existimavit, eo persuadendi conatu tantoque
verborum lenocinio, ut in distinctionem lectores blan-
nia ungente Dominum, et narrationem Joannis
de Maria sorore Lazari, itidem in Bethania Do- de satis, quin et nervose alliciat.

minum ungente, ad diversas referunt unctiones; 22 Incipit a vetustioribus Martyrologiis, quorum speciosissi-
ma qusque
ac multo minus qui etiam ad diversas referunt cum esset peritissimus, summum ex iis momentum adduxit.
personas quod faciunt Origenes... et eum se-
:
accersere non prxtermittit unde ad Menxa pro-
;

cuti Theophylactus in Marcum, et Euthymius in gressus, diversas ex ipsis utriusque Mariae festivi-

Matthaeum. Placet enim omnino hac in parte tates ostendit : qux omnia postmodum a nobis expli-

quod scribit Augustinus lib. 2 de consensu Evan- cabuntur. Inde dilabitur ad Flodoardum de templo

gelistarum cap. 79, non esse dubium, quin eam- Bethanico Lazari et duarum sororum seculo x agen-

dem rem memorati tres Evangelistae narrent ge- tem. Tum ad celebrem historiam Vezeliacensem,

stam in Bethania : ubi etiam discipuli (

quod om- quo nimirum ex ipsa Palxstina S. Mariae Betha-
nes tres commemorant) murmuraverunt adversus nicae corpus translatum fuerit, ibidemque inventum

mulierem, tamquam de perditione pretiosissimi anno 1265, ac biennio post adstante sanctorege Lu-
unguenti. Nam quod obstare videtur ; dum unus dovico translatum in thecam argenteam per Legatum
Evangelista narrat, pedibus infusum unguentura, Simonem, ad Romanam Calhedram evectum, sub
alii duo capiti docte eam apparentem dissonan-
;
nomine Martini IV 1281, a quo paulo ante costa,
tiam tollit eodem loco Augustinus. inde ablata , ecclesix Senonensi concessa fuerat.
20 Jam tertia distinclionis evidentia Loveto est, Confusam eo tempore Mariam istam ait cum Ma-
C
exquotamen qnod mulieres istx diversis coanomentis apud Evan- gdalena, id quod centum ante annis minime factum
rehqua acce- '. .,.. J
„,,, fuisse, probare conatur auctoritate S. Bernardi, qux
,

ptasunt. gelistas indigitentur, quo nostrum Maidonatum ad-

ducit : Ubique Mariam Magdalenam appellant suo loco recurret ; uli et tota Vezeliacensis tradi-

Evangelistse, ut eo cognomento illam distinguant tio, collata cum Massiliensi, cui tantopere inniti

ab omnibus aliis quae Mariae vocabantur. Quarto non debuit Castellanus. Urgentiora sunt ejus argu-
arguit a diversitate originis et mansionis, qux ibi menta cx ipsis Evangeliorum textibus desumpta,
fusius deducta, satis est hic indicasse, ex Estio mox qux ejusmet verbis reddi merenlur :

in senten-
cum aliis integre exhibenda. Demum urget, quod 23 Nihil adeo stupendum, inquit, quam sit ii t

linm siiain
sanctx istx Marix diversis locis sepultx asserantur haec (trium mulierum ) confusio iis, qui Evange- nos perlratie-
ret.
et quidem Magdalena, ad finem usque vitx virgo lia Iegunt, nullo praejudicio affecti : praeterquam
purissima, Ephesi martyrium passa, ibique sepnlta enim quod eodemmet tempore quo Christus pec-
sit; Bethanicam autem Hierosolijmis cum sorore catricem conversam e Simonis Pharisaei domo
depositam oporteat : utpote cum hagiomastyx Lau- dimittit, mox prodeant Magdalena, Joanna, Su-
noius quatuordecim omnino Martyrologia, et ipsi sanna et mulieres aliae, ex quo a malignis spiri-
quidem antiqua, produxerit, in quibus sanctx Soro- tibus curatae erant, Dominum cum Apostolis
rcs sic annuntiantur Hierosolymis nativitas
: ,
sequentes, et de facultatibus suisei ministrantes,
sanetarum Marthae et Mariae sororum Lazari. qui cum ipso e Galilaea in Jerusalem, duobus
Hxc denique prxfationis conclusio Launoii ipsius ante passionem annis, iter suscipiunt, sub cujus
verbis concepta
Notandum : est, nomine Mariae, finem Bethania transiens Christus, Mariam,
Mariam Magdalenam non Martham, Lazarum primum visit praeter haec,
intelligi, sed aliam :

mulierem.juxtasententiam veterum Patrum, qui inquam, distinctionis realis evidentissima indicia,

Magdalenam Lazari sororem non fecerunt, a observari potest, tam oppositos esse trium ista-
peccatnce distinxerunt, adeoque plures mulieres rum mulierum animi atque ingenii characteres,
in Evangeliis
intelligendas statuerunt. Qua de re quam qui maxime ; ii pra'sertim qui inter Mariam
Maeda-
 ;

192 DE S MARIA MAGDALENA.

Magdalenam et Mariam Bethanicam tam native Chananea? mulieris, et illius quam hic idem
au:tore
J. B. S. describuntur: Magdalena Christum sequiturquo- Evangelista Lucas narrat extulisse vocem de
cumque pergat Maria non sequitur umquam
; : turba, atque dixisse Domino Beatus venter qui :

Magdalena in itineribus Christo ministrat Ma- ; te portavit, et ubera quae suxisti.

ria ne domi quidem curat quse ad ministerium 26 Cum vero idem Lucas statim post, ac nulla i/nod
p ecc
pertinent Magdalena ubique quaerit Dominum
:
alia narratione interposita, scribit de mulieribus lr ' cc
'Umh.

Maria ipsum tranquille domi exspectat Magda- :

quaecuratEeaspiritibusmalignisetinfirmitatibus, gdaleXtf^
lena semper agit Mariasemper contemplatur...
;
sequebantur Christum, et ministrabant ei de fa- duc a ><r, <

Rationi certe magis consonum fuisset, Magil.ile- cultatibus suis primam inter eas suo nomine
;

nam cum Martha confundere, ita ubique similli- designat Mariara Magdalenam, nec verbo signi-

mae invicem apparent, ita pari agilitate circa ficans, eamdera esse, de qua proxime locutus

frequens ministerium satagentes. Hactenus gra- fuerat. Quin potius non eamdem esse narratio
pliice Castellanus, cujus reliqua argumenta cum ce- declarat : nam peccatrici extremis verbis dicitur

teris communia sunt. a Domino: Vadein pace, quod et Haemorrhoissaa

dixerat a se sanatae, et adulterae mulieri Joannis
8 Vade, inquit, noli amplius peccare. Quse verba
:

§ III. Praecipua adversariorum argu- utique sunt dimittentis a se mulierem alioqui ;

menta proponuntur. dixisset ei quod aliis : Veni, sequere me.

27 Sed dices, sponte sua mulier, collecta Wm.tomi.
prius ex facultatibus suis pecunia, Dominum se-
',"" nc
»ini-
tiiiilem ne-

Priecipua Viam sensim sternimus ut manifestius pateant cuta est, ut gratam se pro tanto beneficio accepto /<" sil taltm
c "sUan
adversario- momcnta omnia rationum quibus Parisiensis exhiberet. Idhaud dubie verum arbitror de Ma- '

ritm argtt-
uwuta ad ecclesia, tum Aurelianensis, Viennensis et Clunia- ria Magdalena a tot daemoniis liberata, sed de
Ircs classcs censis congregatio ( hee solas liuc usque Offtcium peccatrice non fit probabile imo videri potest
reducit Es-
;
E
lilts :
mutasse dicuntur) impulsx sunt, ut a ritu Romano admodum improbabile, vel uno argumento nam :

B dcflecterent. Non diffiteor, satis plausibilia esse eo- qua ratione Christus Dominus, qui toties et tam
rum argumcnta, neque diffitebor, diu me multumque graviter monet, a scandalis cavendum esse, qui-
in eam partem inclinasse, donec, recte perpensis om- que per Apostolum suum praecipit dicens Pro- :

nibus, modus patuit, quo ea omnia, quantumvis spe- videntes bona non tantum coram Deo, sed etiam
ciosa et solida, ex Evangeliis, ratione, el firmo plu- coram omnibus hominibus qua, inquam, ratione ;

rimorum Patrum interpretumque consensu, alque sineret peccatricem, infamem mulierem, et, ut
ex indubitata Ecclesix traditione abunde dissolvan- apertius dicam, publicam meretricem (sic enim
tur, quemadmodumex sequentibus paragraphis pla- a sanctis Patribus appellatur ) recenter conver-
num futurum existimo, nullis novis viis aut mediis sam ac neophytam, accedere ad suum comitatum,
adhibilu, nullis fabricatis systematibus (quod fecere et in eo remanere ; ubi paratas tot calumniae ad-
Lamy, Mauduit, Pezron et alii) nulla vocis pec- versariorum,tot inpromptu infirmorum offensio-
catricis contorsione, sed plano perspicuoque Patrum nes, etiam ipsorum Christi discipulorum aut ;

et interpretum scnsui inlizrendo.

Ut autem hodier- quis hodie tale quid facientem aut patientem pro-
norum unitatis impuijnatorum aniesignanum esse baret? Quam vero indecorum, mulierem nuper
doctorem Estium clarius perspicias, adducendum meretricem atque infamera, familiariter assidue-
hic censui orationis ejus contextum, ad cujus capita que conversari cum Maria matre Domini, ac ce-
singula solutiones ordine subjicientur. teris honestis et integrae famae mulieribus, quae
Christum sequebantur, et tam viventi quam mor-
tuo officiosa impendebant obsequia.
Argumcnta Estii contra unitatem.
28 Jam ex ipsa historia accedit aliud argu- neque dici

possil aiif"-
mentum, quod una non possit, peccatrix et doejeelasixt
dici
arf/uit primo l"jt autem ternariusearum habeatur numerus, Magdalena. Haec enim a septem dsemonis curata «*« s 9 tm
aserie Evan-
gelii Lucee,
U haec probanda sunt
tria peccatricem et :
narratur quod etsi nonnulh de spintuali cura-
:
f
Mariam Magdalenam non esse eamdem rursus, ; tione, id est, vitiorum expulsione, quibus obsessa
peccatricem cum Maria sorore Martha? et Lazari fuerat peccatrix, exponant, ut supra
illa memi-
non eamdem esse item Mariam Magdalenam nimus
;
;
plerique tamen interpretes de corporali
non essc eamdem cum sorore Maria Lazari. daemonumejectione, ut verbasonant, intelligunt.
Quibus autem binarius sufficit numerus suffece- Nam
; historicorum est, planis verbis uti in suis
rit quoque unum quodlibet ex his tribus astruere narrationibus, et non allegoriceloqui. Testantur
posse. Quod igitur horum trium erat primum, id autem diserte Lucas et Marcus, ex hac muliere,
imprimis ostendi videtur ex ipsa serie narrationis
quam Mariam Magdalenam vocant, ejecta fuisse
eyangelicae apud Lucam. Cum enim septimo ca- septem dasmonia. Necsane aliterid accipiendum,
pite historiam de peccatrice et poenitente muliere
quam quod idem Lucas eodem loco de aliis nar-
pertexit,nomen illius reticet, non ideo, fquod rat mulieribus, quibus Magdalenam annumerat,
quidam adferunt pro ratione) quia famae ejus et dicens : Et mulieres aliquae quae curatae erant a
honori consultum vellet quid enim ad consulen-
; spiritibus malignis, etinfirmitatibus Maria quae
;

dum ejus honori profuit, Evangelistam tacuisse

vocatur Magdalene, dequa septem daemonia exi-
nomen. si passim omnes per Ecclesiam fideles erant, etc. Quasritur ergo, quandonam fuerit ab
scituri erant,quaenam esset aut. cur non eadem ;
hac obsessione dcemonum curata num antequara ;

ratione Davidis et Petri noraina suppressit Scri- unxit pedes Domini, etab eo audivit; Remittun-
ptura, quando eorum crimina nobis prodidit ? tur tibi peccata an post id tempus nam in ipso
; :

Sed tacuit, quomodo aliorum atque etiam alia-

tempore quo illud fecit et audivit, eam curatio-
rum, quae laudabiles fuere, nomina tacuerunt
nem contigisse, ratio non sinit. Nequaquam enim
Evangelistae velut illius Haemorrhoissas
:
, et Evangelista hoc corporale miraculum spirituali

conjun-
 ): ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 103

praesertim in tanta di- sedula et solicita sed hoc singularit-r ac nomi- AIXTORB
iunctum, tacuisset :
:

Quod si prius curata fuit quo- nalim asseribitur Maria? Magdalen», quae id J. B. S.
cendi occasione.
:

esse meretrix, tanto praestitit, adjuta a sociis mulierihus, quae simul

modo non tunc etiam desiit
heneficio affecta ? Nam certe quod aliis, id et ei cum ipsa ex Galilnsa Jerosolymam ascenderant.

dictum a Domino Vade et amplius noli

fuisset : Nam et Martha non erant ex earum nu-
Maria
cur post re- mero, quae Christum assidue coraitabantur mi-
peccare. Si postea curata dicitur ;

peccata, et postquara audivit Vade in nisterii causa sed tantum de illis legitur apud
;
missa ei :

pace.adhue a daemoniis fuit obessa ? Conatur hoc Lucara et apud Joannem, quod Christo solitae e-

dilemma solvere Baronius in Annalibus eccle- rant hospitium suae domus praebere. Qui ubi tale

siasticis ; verura rectene et

solide, an secus id quid referunt, nusquam Magdalenam cognomi-
faciat, lector ejus judicet.
Sed haec satis de pri- nant ; ubi vero de sepultura Domini agitur, Ma-
mo membro. riae Magdalenae nomen auditur. Verurahaec satis.

29 Sequitur secundum, scilicet peccatricem Omitto recensere authores et veteres et recentio-

mitatieeun-
doquodpec-
non esse eamdem cum Mariasorore Lazari. Quod res, quorum testimoniis haec singula membra,
catrix non
possitessel ita probant. Peccatrix illa Galilaea fuit : nam vel simul omnia comprobentur. Non enim per-
sororMartlix mittit brevitas temporis nobis ad dicendum con-
quod de ea narrat Lucas, in Galilaea contigisse,
contextus historiae declarat. Consentiunt etiam cessi.

interpretes, quibus placet, rem accidisse, vel in 31 Illud addo, videri posse quod in hac re de putat tertio
diversa no-
Naim, vel in Capharnaum, Galilaeae civitatibus. qua agimus, acciderit, quod alibi interdum : ut mina in
unam conferantur, maxime itnam perso-
Maria vero Lazari soror Jerosolymitana erat, ex diversae historiae in
nam confusa.
Bethania castello seu municipio Jerosolymis vi- ubi consensus est in nomine. Quomodo Graeci
cino, sicut et soror ejus et frater; quemadmo- Nazianzenus et Metaphrastes, et exLatinis Pru-
dum liquet ex iis, quae de his tribus commemo- dentius, ex duobus Cyprianis unum feeerunt,

rat Joannes ; nec usquam legitur in Galilaea, quod et in Martyrologia quaedam irrepsit. Ita

vel alibi conversata. Deinde, illa infamis fuit Simonem Apostolum et Simeonem discipulum,
mulier ; haec apud Judaeos honesta et clara ha- Cleophae filium, quidam unum faciunt. Ita non-

bebatur, ita ut honoris causa multi ex Judseis, nulli de Philippo Apostolo et diacono, tamquam
ut refert Joannes, inviserent eam et Martham uno, historias passionis conjungunt. Quod an
sororem ejus, ut consolarentur eas super morte etiam in Dionysio Atheniensi et Parisiensi acci-

fratris : quod facturos non est verisimilime, si derit, examinent antiquitatum periti. Certe con-
impudica et meretricia conversatione familiam stat in quibusdam Martyrologiis, eos die et loco

suarn dehonestasset. His jam adde, quod Chri- et genere passionis separari. Sic et e diverso, no-

stus Dominus non tam farailiariter cum suis di- minum pluralitas unam personam interdum in

scipulis hujusce Marise domum frequentasset, duas quod in Bartholomaeo et Nathanaele

divisit ;

multoque minus apud eam hospitium etiam no- accidisse, mihi vehementer probabile est. Intel-

cturnum quod ex Evangeliis fecisse constat lexistis, auditores, quibus argumentis ac rationi-
(

elegisset ; si fuisset aliquando meretrix, eaque bus singula membra partitionis supra positae ni-

publice infamis. Talium quippe familiaris et do- tantur ; ex quibus illud effici videatur, ut terna-

mestica consuetudo , etiam post actam poeniten- rius sit agnoscendus numerus earum mulierura,
tiam, viris etiam sanctis fugienda est ; saltem ut de quibus est instituta haec oratio. Id cui non
ne quis infirmus scandalizetur. Nec vero Judeei placet, illi necesse erit ad ea respondere.
praetermisissent Christo et discipulis ejus hanc 32 In hac artificiosa Estii oratione nihil prxter- F.x h:s capi-
tibus sinnpta
calumniam impingere, qui tam multa alia legun- missum est, quod ad suadendam triam Evangelica- sinitnliorum
tur in eo criminati fuisse. Qui enim dicebant rum feminarum distinctionem speciosius adduci pos- argtnnenta.

Hic cum peccatoribus manducat et bibit an ; sit; patetque, ut supra dicebam, Loveli, anonymi
non multo magis dicturi erant Hic hospitium : et Castellani prxcipua argumenta ex eo fonte de-
eligit, apud infamem mulierem ? Et ubi regula, prompta esse, at hinc inde non nihilamplificata, sed
quam Evangelii sui praedicatoribus praescripsit, maxime ab Anquetino, Leonnensi in Normania pa-
dicens In quamcumque civitatem aut castellum
: rocho, adversus Lamg, Mauduit et Pesron acriter
intraveritis, interrogate quis in ea dignus sit, et certante, cum quo conferto pede ultimum congressus
ibimanete? Dignus, idest, honorabilis, ac bonae est anonymus longa dissertatione paginarum 286 in
famae ne scilicet Evangeliura male audiat pro-
; 4 minuti characteris, edita Parisiisanno 1713, cu-
pter hospitis vitam improbam aut suspectam. jus auctorem nos docuit Calmetus, nempe Trevetum
»eque eliam
30 Restat ut et de tertio merabro aliquid di- curatum in Gomicourt, quem proprio isto nomine
MaildalciM
diversa pa- camus diversam fuisse Mariam Magdalenam a
; sxpius infra compellabimus.
tr 'i
uliisquc
"djanclis;
Maria sorore Lazari. Primum hoc communi ar- 33 Porro ad preedicta argumenta dissolvenda quibus cavil-
las non addi-
gumento cum praecedente videtur ostendi quod ;
Eslii seriem prosequamur, neglectis aliis variorum mtts facite
et illa Galilaea fuerit ex Magdalo Galilaeae castello momenti minus inesse vide- svtubiles.
objectionibus, quibus
orta. Numeratur enim ab Evangelistis inter eas tur, quibusque hxc tractatio nimium extendere-
mulieres, quae Christum e Galilaea fuerant secu- tur : quales istie sunt, qitas ab Anquclino et Treveto

Mariam vero Lazari sororem Jerosolymita-

tae. vulgatas diximus, quorumque logicales argutationes
nam fuisse, jam probatum est. Nam quod illuc ex negligiposse censuimus : ut guocfMaria Bethanica,
Galilaea non commigraverit, ut alii volunt, ex eo :um Judiea esset, peccatrix esse non potuerit, non
satis apparet , quia Jerosolymis habebat multos magis quam Magdalena, utpote cum Dettteron. 23
notos ; qui, ut jam dictum est, honoris causa ad scriptum sit : Non erit meretrix de flliabus Israel
eam ibant consolaturi super fratre defuncto. quod nimis quam facile solvitur, ex iis quas in Isra-
Praeterea, nec Jegitur Maria Lazari soror occu- el ea labe infectas fuisse certissimum est. Quod ad
pata fuisse circa sepulturam Domini, quemad- Magdalenam propius spectat, si luec arreptitia fue-
modum nec Martha soror ejus, quamvis multum rit, peccatricemdicinon posse; sutis sit respondisse,

Tomus v Julii.
28 ea
 ;

194 DE S. MARIA MAGDALENA.

sarum actiones sub una festivitate celebrandas susce-
MJCTOtlE ea arte mulierem a dxmone instittttatn fuisse, sic-

J. B. S. que attempcrata otnnia, ul, sivere merelrix fuerit, perit. Satisne hxc serio 1 Apage, obsecro, ausim di-

amasios ad peccandum tanto majoribus lenociniis cere nugas quibus pares, in Hispania natas, solidis-

pellexerit. Plurima id genus alia sunt quibus sigil- sime pridem contrivit Cl. Nkolaus Antonius ex cujus ,

latim referendis refutandisquc Acta nostra, satis ali- adversariis descripsit noster Pinius, qux huc addu-

unde accrescentia, implere noluitnus. cerem, nisipseudo cltronicorum auctoritas jam satis

Qu3 ab au- 34 Qui pro dislinctione auctoritatibus certant eas enervata esset. Ad paulo solidiora rcspondeamus.
ctoritate ad-
ducuntur desumunt ex S. Irc.nxo ea omnia enumerante qux
I.

ex solo ferme Lucx Evangelio de Cbristi Servatoris

gestis tradita sunt, ubi peccatricis pcenitentiam ita § IV. Eademque diluuntur.
refert, ut, cum de ea ceteri Evangelistx sic non
egcrint, aliam plane mulierem a Magdalena et

Maria Bethanica fuisse, opinari debuerit. II.

Constitulionibus apostolicis ubi pseudo-CIemens lib.

Ex Ad primum, e Lucx
qua statim post, ac nulla alia narratione
narratione desumptum, in
in-
inLucx
™'i»«c sn//i.
"'
Magdalenam a Maria Bethanica diser- terposita, dimissioni anonytnx pcenitentis subjungit vallum
3, cap. 6
tissime distinguit, qttod prope unicum est in hac Magdalenam Christum cum aliis mulieribus se-

parte pro distinctione Vossii argumentum, a quo qttentem, nec verbo signiftcans, eamdem esse de qua
nec Cotelerius mullum recedit, ut jam taceam qux proxime locutus fuerat ; respondetur, nonusque adeo

ex eodem loco Estii ductor Turianus noster disputa- presse ea ab Evangelista conjungi, quin longius in-

vit. III. Adducuntur Theopltilus sextus a Pelro An-

tervallum concipi possit et debeat inter cap. 7 et 8.

tiochix cpiscopus, Origenes, Chrysostomus, Theophy- Ne vero hic divinando liligemus, videre hxc omnia
lactus, Eutliymius et Nicephorus, qui omnes, ut ut olim Sancti Patres citari soliti, ut S. Bernardus

distinctionem inter unclrices mulieres staluant, ad serm. 22 in Cantica; Nicolaus Clarxvallensis serm.
E
prxsentem qudestioncm proxime non pertinent ; quo- de S. Maria Magdalena, intcr opera S.Bernardi;

modo nec plures Latini de quibus supra § I, locuti Godefridus Vesten. serm. 9; Petrus abbas Cellensis
sumus, in eo certe nobis faventes, quod admissa ali- sermone 5, de S. Maria Magdalena; S. Thomas in
qua confusione a totali tantopere non recedant ;
qui- Sum. ipart. quxst. 21 art. 4arf 1 ; et S. Bonaven-
Ambrosium et Hicronymttm addunt, qui potius
bus tura compend. Theolog. veritatis de grat. sanclific.

dubitasse, qnam certi aliquid asseruisse videntur. lib. 5, cap. 19. Viderunt, inquam, hi Patres om-
mttwris mo- 35 Verumtamen auctoritatibus istis pauculis mi- nia qux hic Estius tanto apparatu commemorat,
menti sttnt
nime terremur jam pridem fassi sunt, certe fa-
:
neque tamen dubitarunt, quin ca, qux pcccatrix di-

teri debent adversarii, nihil sibi ex Patribus aut citur capite 7, fuerit eadem ipsa Magdalena, qux
traditione magnopere subsidii accedere, ui ab iis capite sequenti proprio nomine appellatur.
proinde Estius prudenter abstinuerit quatitulum- 38 Ne hic textibus paginas repleam, pauculos invenere Pa-

cumque vero accedere posset, id

;

omne solutum in- attulisse, sit satis. S. Bernardi verba clarissima

lrcs m '

venies in laudata Treveti dissertalione apag. 184, sunt : In odore Maria Magdale-
justitise cucurrit

ubiS. Irxnei mentem commodissime cxplicat; Con- na, cui dimissa sunt peccata multa quoniam di-
slitutiones apostolicas cum Baronio et aliis merito lexit multum justa profecto et sancta, et non
;

rejicit; Theophilum adversariis penitus eripit; Ori- jam quemadmodum pharisaeus expro-
peccatrix
genctn et Chrysostomum contra ipsos retorquet; brabat. Ita loquuntur ceteri: nempe citatus Nico-
Theophylactttm vero, Euthymium et Nicephorum, latts inter S. Bernardi opera, agens de Maria Ma-
ut S. Gregorio magno posteriores, extra controver- gdalena Est enim unguentum bonum, quod Ma-
:

siam ponit, quando de primorum seculorum tradi- ria pedibus Salvatoris infudit, est et melius quod
tione agitur, quam nos § 5, paulo uberius expone- eadem (si tamen eadem) super caput recumben-
mus, ubi prius Estii argumenta omnia expenderi- tis effudit. Ita S. Thomas Sicut de Maria Ma- ;

mus;nempe qux proponi merebantur quxque hoc § gdalena legitur, dimissa sunt ei peccata multa, F
ipsiusmet verbis ftdelissime proposita sunt. quoniam dilexit multum. ItaS. Bonaventura: Se-
quatia el 36 Etenim commiseratione dignum censeo quod cundum est, quod sit caritate formata, sicut Ma-
inutta aiia
ex Gnvanto eruere conatus nimirum Clemen-
est, rise Magdalenss, quam fides salvam fecit, et cui
qux attegari
vix mercn- tem PP. VIII in S. Marije Magdalense Offtcio dimissa sunt, etc; quibus mirum visum non est,
lur.
hymnum aliquem anliquum mutari jussisse , easola quod cap. 7 taceatur peccatricis nomen, quacumque
ratione ductum, quod istic nimis aperte cum sorore demum de causa, quam nobis ignotam fatemur ; x-
Lazari confunderetur, diccreturque multis obnoxia que ac illam, cur Matthxus et Marcus suppresse-
fuisse criminibtts. Verba Gavanti, hymnos enume- rint nomen istius, quam constat, alteram fecisse
rantis, sunt pag. 70 Nardo Maria
: pistico, ubi so- unctionem in Bethania ; cur, inquam, Lucas istius
lum ait, mutatum esse in recognitione sub Cle- nomen ibi reticuerit, quam paulo post propria ap-
mente VIII, nulla prorsus causa allcgata qttam pellatione signavit, de
qua re vide Trevetum a pag.
Estio allisque supponere libuit. Miror equidem vi- 95, singulos Anquetini angulos sedulo excutientem.
ros doctos hujuscemodi minutiis chartam inficere, et 39 Viderunt etiam sancti Patres ut »"'"'" {"'
citati etalii.in-
cite conip
1'
»
sacerdotes quidem, quibus saltem quotannis recitan- ,,
tellcxeruntque, et factum estdeinceps, etipseiter mn iur.
da sunt qux in Missali et Breviario prxscribuntur, faciebat, etc.,nondesignare rem adeo immcdiatam,
ubi Evangelium cst Lucx 7 de peccatrice, cetera- ut non plurima intercesserint, priusquam Christi
que omnia de S. Magdalena pxnitente loquuntur, comitatui sese ultro adjunxerit, non jam peccatrix
oratio vero disertissime exprimit: Cujus precibus sed justa et sancta Magdalena, forti sua dilectione
exoratus quatriduanum fratrem Lazarum vivum semper amabilis ; duplicis accepti beneficii constan-
ab inferis resuscitasti. Hxc a Clemente auferenda tissime memor, et ad mortem usque Christo deditis-
erant, si de mulierum distinctione vel remotissime sima. Neque vero ita dimissa est ut Christum per-
nmquam cogitaverit. JEque ridiculum est, quodtres petuo deserere cogerelur, quod inepte nonnulli ur-
mulieres non confundat Ecclesia, sed trittm diver-
gent ex iis verbis : Vade in pace ; neque, ut vult
Estius,
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 195

ad sequendum invitanda fuU, quam ex eo fortasse antea carnalem ac libidinosum , caslissima aixtorb
Estius,
Christum caritate commutavit. audireque me- '• "• *•
tempore ita ursit caritas, ut ab electo sponso sepa- in

invitissima potuerit. Atque his, ni ruit, demissa sibi esse peccata mulia, quoniam mul-
rari non nisi
tum Quid tantum
abunde dissolvitur prima Estii argumenta-
dilexisset. hic, obsec.ro, facessit
fallor,
verbosius quidem extensa, sed a negotii? Nisi nos forte prxsumamus, Evangelistam
tio ab anomjmo
non minus presse et solide refutata. docere, qua ratione narraliones suas insliluere de-
Trcveto et aliis
ornatu Estius a ra- buerit. Ingenti utroque malo libera Magdalena, ab-
40 Instat majori conatu et
fcandatodi- quod certo exoriturum credidit, si dicato seculi fastu, eam bonorum propriorum partem
%ime sca1 ,dali,
antea peccatricem, in comitatum suum sibimet reservandam proposuit, qua dilecto Christo
fnrisHm mulierem
, m cadit, Q nr i s tus admitteret. Dclicatiorum hic scrupulus vi- numquam deserendo, ministraret, quod demum fuit

non siverunt laudati superius postremum ejus officium. Hxc quidem paucis, qux
detur, quo se turbari
istarum omnium Irnud sane fusissime a Treveto dispulata invenies. Qux si suf-
Patres, convenientiarum
Addamus audacter quod peccatricis con- ficere non putent Estii sequaces et defensores, qux-
imperiti.
Christum non exterruerit, tametsi meretricem rant ipsi a laudatis sanctis Palribus solutiones ma-
ditio
quod tamen ex Evangelio satis aper- gis accommodas, aut Baronii verbis acquiescant,
fuisse dixeris,
qui sane in hac parte nihil desiderari passus
non eruitur, prxterquam quod et meretricis
ap- est.
te

pellalionem multimodis extenuari

posse non igno- Nunc ad alterum Estii articulum progredior, quo

quidquid istius sit, Christus qui peccatores peccatricem non esse eamdem contendit cum Maria
rem ; at

pcenitentem adeo nobilem ac ge- Lazari etMarthx sorore.

venit salvos facere,
nerosam, et conversione sua illustriorem redditam,
44 Argumentum duplici membro constat, nempe: Quod ex di-

Samaritanam I, quod Maria ista Judxa

Jerosolgmilana fuerit, \as\ruilur
non maqis ase repellere debuit quam
et

qui alibi publicanos et meretrices adeoque in Galilxa numquam conversata; II, quod
aut adulteram;
B in regnum Dei qui denique verosimite non sil, Christum tam familiariter egiise E
alios pracessuros ait ;

habuit Apostolum, de nulla re minus cum sororibus istis et fralre, adeo ut in eorum domo
publicanum
quam de scandalis pharisxorum solicitus, ut jam ta- non semel pcrnoctarit, si Maria anlea fuerit in ci-

tam vitate peccatrix, quod de ea, qux passim virgo inte-

ceam ea morum integritate fuisse, et casto a-

spectu, ut ne minima quidem impudicitix suspicio gerrima audit, prxsumendum non est. Ad primum
respondeo, incongruentiis istis absterritos minime
vel in mentem cuiquam venire potuerit.
Exc qui fusius expensa et secundum apices fuisse sanclos Patres, Eusebium Emissenum, Pe-
nequequx 41
avudnosdis-
omnes so l u t a intueri cupit, adeat toties laudatam trum Chrysologum, Paschasium Radbertum, Alcui-
JfiiCcillfltf # j *

Judxis offen- sxpiusque nobis citandam Treveti dissertationem a num, Franconem secundum abbatcm Vindocinen-
dicuio fuere.
^
sic
g4 ^ mtgm
delicatiorem idcirco fuisse
ft
_
c Qhrislns mer it
non existimaverim
sprevit, sem, Petrum Damianum, abbatem Rupertum,
Norbertum, Liranum ei alios, quo minus Mariam
S.

sanctissimam ejus genitricem Mariam aut mulieres Bethanicam (adversariis unctricem secundam) cum

alias,perspecta nimirum dilectione qua ipsa Domi- peccatrice Naimitide aut Capharnailana planissime

num, Dominus autem ipsam prosequebatur Assum- .

confunderent, ut vide locis citatis apud Calmetum
ptx istx depictxque elegantius congruentix fucum tfl Lucam pag. lxxxiii, qux hic sigillatim enume-

prima fronte faciunt; at solide nihil evincunt. Nam rare, supervacaneum duxi ; S. Augustinum et alios

quod in hisce nostris regionibus oculos alicubi vehe- infra pluribus loquentes subjiciam.
45 Ne tamen intactum quid prxteream, dicere zque quid-
menter offenderet, si feminx pcenitentes direclorem

suum turmatim sequerentur, et cum eo familiarius non vereor, Mariam Bethanicam Lazart sororem
conversarentur, id apud Judxos innocuum fuisse, non ita Judxam fuisse, si vere in ipsa Judxa nata
vel ipsi adversarii fateri compelluntur, ut quidquid sit, ut in Galilxa numquam habitare, aut saltem

hic tam speciose adducilur, nihil prorsus receptx commorari, et fortasse viro alicui indigenx aliquan-

C Ecclesix opinioni officiat. do assuescere non potuerit; sive liberioris vitx stu-

42 Instat denuo Estius co dilemmate, quod a dio, sive quod ibi bona sua et facultutes possederit ;
in de tempo-
repridem ibidemque conversa Christum secuta sit, donec in F
Baronio non solutum, insinuat. Rei cardo in
satis
solverallia- _, ', ,
ronius, w
.
. ,
eo vertitur, utrum Magdalena, a septem dxmo- Bethaniam ab ea invitatus venerit, Domino jam
niis obsessa, ab his a Christo Domino curala sit ante pridem xque ac postea cum ceteris mulieribus adhx-
remissionem peccalorum, an veropost ipsam remis- rens,donec xgrotantem fratrem Lazarum ipsa revi-
sionem. Nam in ipso tempore, quo audivit: Remit- serit; quo ad vitam revocato, ut antea in Galilxa
tuntur tibi peccata, id contigisse ralionem sinere fecerat adhuc poznitens, ita modo sancta et justa,
non putat. Quod si prius, quomodo non desiit esse pedes atque etiam caput, quasi in sepulturam unxe-
dxmo-
meretrixi. Sipost, cur post remissa peccata a rit: qux ambx unctiones in unam potius mulierem,

niis fuit obsessa ? Existimo equidem ad hxc omnia quam in duas tres aut qualnor conveniunt, quidquid
tam accommode respondisse Baronium, ut plane sa- in eo maxime varient sanctorum Patrum, maxime

tisfecisse persuasum habeam ,

frustraque quxrat Grxcorum sententix. Qux de scandalo iterum re-
Estius, rectene et solide, an secus hoc fecerit. Sed geruntur, verum existimes Estii et aliorum scru-
quid iis tandem intendit orator? Responsum ha- pulum ; qxiod vero Judxi Jerosohjmis ad consolan-
beat, curatam dici posse cum aliis energumenis, aut das in morte Lazari sorores accesserint, xque quid-
forte seorsim, a septem istis dxmoniis, mense uno quam concludil ; cum enim Maria jam ferme a bien-

aut altero, nio, tam solenniter a priori vita rasbpuisset, tum

et, si vis, tribus, antequam peccatorum
pondere, priora censeri poterant penitus obliterata prxter-
qux forte obsessiotiis causa fueranl, plene
:

eximeretur. quam quod Jerosohjmitanorum concursus super-

ille

43 Ea P este Uberata, animi morbum conside- jectione augeatur longe major fuisse censendus
:
fdeilereTiota
ra ns, occasionem quxsivit, quam tam celebris red- est, qui non tam sororum aut Christi
ipsius causa
"ttanatur.
deretur ejus conversio, qua anteacta vita vitupe- contigit, quam ut quem a mor-
Lazarum viderent,

rabilis apparuisset; eamque nacta, in convivium tuis suseitatum, agerrime iuducebant in animum.

irruit, publicam pcenitentiam exhibuit, amorem, 46 Quintum argumcutum sic proponit Estius :
Restat
 ;

19G DE S. MARIA MAGDALENA.

AUCTOKE Restat ut et de tertio membro aliquid dicamus
J. B. S. nempe diversam fuisse Mariam Magdalenam a
ut ex quoti-
diano usa sorore Lazari. Huc autem denuo rcdeunt palrix § V. Quae fuerit sitque hodie in quaestione
ostendilitr. seu mansiones diversx, nullo certe solido funda- traditio ecclesiastica.
mento subnixz , nisi recte sequatur, Lazarum et

Martham numquam in Galilxa aut Jerosolymis

Evannelio nullibi exprimatttr. qua acceptione intelligenda sit ea, qua de
fuisse,

Apaye minutias
quod id itt

! an Bethanix ita afftxos fuisse,

In agimus, traditio, jam supra satis expositum
hic

est
Temere
Piigtiatur
m
i .

tradHio «.
cogilare quis audeat ? Quasi, ut populari argumento ad ftdcm proxime non spectare, Estio plane assen- clesiastica

uiar, non possit mulier Brabantina quotidie commi- timur. De ea agitur, qux in Ecclesia, saltem La-
grare in vicinas Flandriam, Zelandiam, Hollan- tina, sic ab omni xvo, et a longe maxima SS. Pa-
diam, Geldriam, Hannoniam, Leodiensem aut Na- trum atque interpretum parte sit admissa, imo ab
murcenscm provincias, quibus non magis ftnitima omnibus uusim dicere, eo saltem sensu, quod ante
est Brabantia quam Judxa Gatilxx; quod tamen seculum xvi vix ullus reperiatur qui peccatricem
passim accidere, vel pueris apud nos notissimum aut cum Magdalena aut cum Maria Bethanica
est. Quod autem Jerosolymis habuerit multos no- non confuderit : qua ratione dici omnino potest,

tos, bona Eslii vcnia nec hilum evincit. De sepul- contra antiquissimum et communissimum Ecclesix
tura quid dicendum sit, nostrum erit, paulo uberius omniumque ftdelium sensum obniti, atque ut mini-
exponere, ubi ad traditionem Massiliensem accesse- mum novitatis alicujus reos esse, qui receptissima

rimus. Gratis item asseritur, Mariam et Martham ista atque in omnibus Offtciis sacris exprcssissima
non fuisse ex earum numero quaa Christum assi- placita tamimpugnant. Etenim qui hxc ma-
facile

due comitabantur ministerii causa. Transeat xh ture moderateque expendunt, evidenti demonstra-

assidue ; sed unde nobis probabil Estius, numquam tione ostendendam censent istiusmodi opinionis fal-
secutas fuisse, saltem Mariam a Christi amore, si sitalem, priusquam adversus eam tam audacter in-
Evangelio credimus, dicamus a Christi latere, avelli surgatur : quod olim ita expressit Ulustris Roffen-
prope nesciam? sis episcopus adversus Fabrum disputans, supposi-
Neque diver- 47 Sextum nititur agnomine Magdalense, quod 12 f. 14
lione Adversus receptissimam simul
:

sa nomina c/
agnomina Bethanicx Mariae numquam, Galilxx autem sem- et roboratissimam Ecclesiee consuetudinem ne-
per adscribitur, ut Evangelia legenti palam esse mini fides adhibenda est, nisi vel testimonium
contendunt; at certe inani conatu. Magdalenae cog- e Scripturis irrevincibile, vel rationem prorsus
nomentum additur, quoties a sociabus aut synony- indissolubilem attulerit. Jam itaque ad Patres
mis dislinguenda est ; nam ubi id non recurrit, accedamus, quorum qui forte non tam exprcsse mu-
Maria simpliciter dicitur. Sic apud Matlhxum et lierum controversarum unitatem asseruere , certe
Marcum mtsquam cum sorore Marlha aut Lazaro adversus trium distinctionem eos pugnasse, perspe-
fralre composita, characterislica sua passim insi- ctissimum est.

gnitur. Apud Lucam vero et Joannem, pro occasio- 50 De hac traditione latissime rursum disseruit primo ct se-
cundo seciilo
num, in quibus comparet, diversitate, modo cum laudatus Trevelus, apagina nempe 177 ad 234, ex recepla;
addito, ut Lucx 8, dum cum mulieribus Galilxis quo aliisque satis nobis erit ea delibare, qux ad pro-
inducitur, capite vero 10, apud sororem degens, non positum argumentum sufftciant. Ut autem ab ipsis
aliter quam Maria appellatur, ubi nimirum confu- Ecclesix incunabulis res tota procedat, pro primis
sionis nullum suberat periculum ; rursus vero ubi seculis testimonium dicet Origenes, vulgatam nimi-
aliis mulieribus adjuncta est Lucx 24, cognomenlum rum ejus tempore opinionem fuisse, quod una ea-
suum sortitur. Sic apud Joannem cap. 11 et 12 demque mulier Christum unxisset in Naim et in
nulla Magdalenas mentio ; ubi vero cap. 19 et 20 Bethania ; in eo ipse exerrans, quod non binas dum-
confundicum aliis potuisset, Magdalenas distincti- taxat, ut modo adversarii volunt, sed ternas fuisse
vum appositum est. existimaverit : Ego autem magis consentio, tres
Mariam a 48 Quid plura hic quxrimus ? Maria, ardentis- esse. Age vero traditionem nostram ordiamur a
Magdatena
divellunt.
sima sua caritate conspicua, ubique ita effulget, ut Tertulliano libro de Pudicitia, pag. mihi 634 edi-
eamdcm ubique quodammodo olfacias. Mariam com- tionis la Barre, ita scribente : Si vero et factis
pellal Dominus, illa vero familiari vocabulo, cui aliquid tale pro peccatoribus edidit, ut cum pec-
sedens secus pedes assueverat, Rabboni ingeminat, catrici feminae contactum corporis permisit, la-
qux in ipsissimam Bethanicam quadrare, pertinax vanti lacrymis pedes ejus, et crinibus detergenti,
sit qui negaverit. Ne actum agam, liceat hic rur- et ungenti (alias unguento) sepulturam ipsius
sus lectores ad citatam dissertationem remittere, in inauguranti. Qux verba quamquam clarissima non
qua a pag. 40, de cognomentis istis tota quxstio sint, satis tamen aperte insinuant, soli et uni mu-
exhauritur. Quse demum adjungit Eslius de confu- lieri ambas unctiones atlribui, et posteriorem quidem
sione vel duplicatione nominum, ex ipsomet Evan- ut ad sepulturam ordinatam, ubi certo Maria invol-
gelio in ipsum retorqueri possent. Ecquid Petrus vitur, tum qux unguentum effudit ad sepeliendum,
ideo unicus esse dcsiuit, quod nunc Simon, nunc tum qux aromata emit, ut cum aliis mulieribus ve-
Simon Barjona, nunc Simori Joannis, nunc Si- niens Christum ungeret.
mon Petrus cognominetur? Porro ex historia eccle- 51 Ad
idem seculum tertium perlinet Clemens item lerti°>
quarto, ete-
non multum laborandum fuerit, ut elenchus
siastica Alexandrinus lib. 2 Pxdagogi, cap. 8 peccatricis
eorum bene magnus conftciatur. Fatebor lubens, unctionem memorans, at non ita perspicue eam cum
eximii viri argumenta tanla arte proponi, ut ad alterutra Maria confundens ut peremptoria dici pos-
assensum aliquem alliciant ; at quivis facile intelli- sit ejus auctoritas. Propius rem attingit Victor
git, talia non esse qux multos compellant (e Belgis Antiochenus, non quod ipse unitatis assertoribus
certe nullum novi) ad deserendam vetustissimam faveat, sed quod alios citet qui Mariam Marthae
Ecclesix sententiam, qux quibus auctoritatibus et
sororem a peccatrice minime distinguant. Verba
argumentis stabilita sit, faxo brevi perspicias. ejus sunt : Apollinarius tamen et Theodorus eam-

dem
 .

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 197

Evangelistas describi aiunt; est, quae pedes Domini unxit unguento, et tersit AIXTORB
dem apud omnes J. B. S.
illam ceteris accuratius capilhs suis quos laverat lacrymis) melius susci-
Joannem vero historiam
Neque iis ultra probandis magnopere tata est quam frater ejus, de magna malae con-
prosecutum.
adversarii ipsi Tillemontius et alii suetudinis mole est liberata. Erat enim famosa
institerim, cum
dictum est Dimittuntur
anctoritati non audeant refragari. De SS.
peccatrix ; et de illa ;

eitatm
disputationem non peccata multa quoniam dilexit multum. Si
Ambrosioet Hieronymo longam
ei

enim variasse, aut saltem subdubitasse instes, ex his necdum constare quod Magdalenam
inarediar, eos
prxcipui unitatis vindices, quam- cum peccatrice confuderit Augustinus , facilis est
non diffttentur
Ambrosium a se stare, muttis contendat Tre- responsio ; sufficere confusionem unam, ut pateat,
quam
inter spectatores seu indifferentes collo- non adeo indifferentem fuisse S. Doctorem, ut in
vetus. Eum
interpres Calmetus, qui cur de S. prxsenti controversia spectator magis quam suffraga-
cavit laudatus
tor accedat; pmterquam.quod ex iis locis haudobscu-
Augustino idem senserit, non adeo clare perspicio :
Mariam Bethanicam cum re colligi posse videatur, id ipsum supposuisse Augu-
is sane, si quis alius,
stinum, utpote quod in quxstionem non verteretur.
peccatrice apertissime confundit.
2 de consensu Evangelista- 55 Aut multum logomachix hic
ego fallor, aut Confusa cttm
njfaiiifcnme 52 Audi ipsum lib.
peccalrice
admiscent unitatis mulierum impugnatores, ut SS.
rum cap. 79, edilionis novissimx tom. 3 Nunc
o S. Amju- : Ifaria Be-
stino thanicti,
Ambrosium, Hieronymum et Augustinum in partes
jam de muliere et unguento pretioso quod in
suas obtorto collo inftectant, aut saltem cum Estio a
Bethania gestura est, consideremus. Lucas enira
confusione removeant quos
quamvis simile factum commemoret, nomenque ;
si attente legeris, ita lo-

cutos intelliges, ut Mariae Magdalena? confusionem

conveniat ejus, apud quem convivabatur Domi-
nus nam et ipsum Simonem dicit quia non est
,
:
magis supponant, quam ulla probatione egere existi-

contra naturam vel contra morem hominum, ut ment, tota difficultate ad solam Mariam Bethani-

si potest unus homo habere

nomina duo; multo cam reducta, quam Origines, Chrysostomus et alii,

unum nomen habere homines nttmquam sibi persuadere potuerint peccatricem

magis possint et

duo potius credibile est, alium fuisse illum Si- fuisse : Nec enim credibile est, ut Maria, quam
;

monem non leprosum, in cujus domo hoc in Be- diligebat Jesus, soror Marthas quae meliorem par-
Augu-
thania gerebatur. Nam nec Lucas in Bethania tem elegerat, peccatrix in civitate fuerit,
stino contra identitatem apertissime, Ambrosio subti-
rem gestam dicit, quam narrat et quamvis non ;

commemoret civitatem aut castellum, ubi factum mide (nisi ei, quod equidem non existimo, adscribi
possit preefatio Missalis Mediolanensis) Hieronymo,
sit tamen non videtur in eodem loco versari
,

Nihil itaque aliud intelligendum saltem nonnihil dubitando asserentibus ; nulla us-
ejus narratio.
arbitror, nisi non quidem aliam fuisse mulierem, piam Mariae Magdalenae facta mentione, ut quam,
quae peccatrix tunc accessit ad pedes Jesu, et ex septem istorum dxmoniorum expulsione, ipsam
osculata est, et lavit lacrymis et tersit capillis, illam peccatricem fuisse svpposuerint. Nam quod

et unxit unguento : cui Dominus adhibita simili- aliqui Ambrosium eo torqueant, ut Magdalenam
tudine de duobus debitoribus, ait dimissa esse virginem dixerit, ineptissimum est; eodem quippe
peccata multa, quoniam dilexit multum ; sed argumento mulieres omnes a Galilxa Christum se-
eamdem Mariam bis hoc fecisse , semel scilicet cutx in virginum numerum referrentur.
quod Lucas narravit, cum primo accedens cum 56 Plura alia testmonia adducuntur, qux brevi- Naortalens
confusiosoJii
illahumilitate et lacrymis meruit peccatorum tatis causa preetereo, ut et S. Petrum Chrysologum certo supp >

remissionem. addam, paria cum Augustino sentientem homilia in uitur.

tam ctarc
53 Nam hoc et Joannes, quamvis non sicut cap. 7 Lucx ad hxc verba : et osculabatur pedes
asserta
Lucas quemadmodum factum esset, narraverit, ejus, qux hoc modo interpretatur : Praecesserunt

tamen ipsam Mariam commendans, commemora- intervenientes lacrymae, ut devota oscula seque-
vit, cum jam de Lazaro resuscitando coepisset rentur; quialacryma?, sunt sanctificationis docu-
loqui, antequam veniret in Bethaniam. Quod ita mentum, oscula sunt reconciliationis indicia. At-
ibi narrat Erat autem quidam, inquit, languens
: que ad hxc ungebat unguento, addil Mulierem
: et :

Lazarus in Bethania de castello Mariae et Mar- super caput Domini fudisse oleum, alio Euange-

thae sororis ejus. Maria autem erat quae unxit lista referente, cognovimus. Non est ergo quod
Dominum unguento, facit haec mulier mollis et carnalis obsequii sed
et extersit pedes ejus capil-
;

lis suis, cujus frater Lazarus infirmabatur. Hoc plane humanitatis est sacramentum, quia in ca-
dicens Joannes attestatur Lucae, qui hoc in domo pite ChristiDeus est, in pedibus euangelizantium
Pharissi cujusdam Simonis factum esse narra- pacem. Neque plus aliquid dicere videntur Nonnus
vit.Jam itaque hoc Maria fecerat. Quod autem in Joanniscap. 12, Andreas Cretensis serm. inDo-
inBethania rursus fecit, aliud est, quod ad Lucae minica Palmarum, Ctjrillus Alexandrinus, et Eu-
narrationem non pertinet, sed pariter narratur sebius Emissenus hom. in fer. v Dom. pass., vel
a tribus, Joanne scilicet, Matthaeo et Marco. forte alius sub ejus nomine, eetale non inferior, qui-
Hactemts Augustinus nullo prorsus scrupulo ductus btts Paulinum adjungere licet epistola 4 ad Severum
quo minus Mariam Bethanicam cttm mulicre pec- ita fere loqtientcm, ut Magdalenam etiam signate

catrice expressissimis verbis confunderet. indicare videatur.

"' 'ffuglo l,i-
c "a ntm su- 54 Imbcllc telum est quod ex tractatu 49 in 57 Yetustiorttm istorum sanctorum Patrum, et Traditionem
><<[iii-
Versii.
Joanncm adversarii intorquere conantur, ubi ex in- communem Ecclesiee totius primitivx sensuni igno- turS. t,

serta parenthesi Augustinum dubitasse contendunt, rasse doctissimum juxta ac sanctissimum Papam rius
quein polius, ex communi Latinorum Patium et in- Gregorium Magnum. nemo nisi temere vd suspicart
sint, qui
terpretum sensu, ceusere deberent, expressius decla- ausit, ut merito refellendi et retundendi
rasse quod in piwdicta loco non satis explicuerat, ut cum recentioribtts disttnctionis assertoribus,
non abs-
]am taceam, non usque adeo constare, utrum jam que ejus ignominia comminisctintitr, primttm ipsttm
dictorum operum primum scripserit Augustinus. En et solum unitatem mttlierttm in
scriptos commenta-

ipsa vcrba deinde in Offtcia ecclesiastica intrusisse quod

Ecce ipsa soror Lazari (si tameu ipsa
: rios, ;

quam
 198 DE S. MARIA MAGDALENA.
AIXTORE quam turpe «{, nemo non videt ; ubi nimirum sic tra nugas nescio quorum blateronum, etiam S.
J. B. S. loquitur Gregorius, ut de re antc ejus detatem notis- Thoma? audentium, anno mdcxxxvi,
id affingere
sima, certissima et receptissima, neque disputundo cum essem ipse prsesens, idem decretum renova-
aut arrjucndo, sed simplicissimerem ut indubitatam vit. Apage irjilur eorum somnia, qui Sorbonam a

proponcndo. Sic incipil homiliam suam 25 in Evan- decreto tam solenniter lata ac renovata, hodie dcsci-

gelia ; Maria Magdalena, quae fuerat in civitate visse nugantur.

peccatrix, amando veritatem, lavit lacrymis ma-
culas criminis, etc. Cum hisce connecte homili.r 33
exordium : Cogitanti mihi de Mariaa Magdal<m33 § VI. Unica mulier Evangelico magis
pcenitentia, flere magis libet quam aliquid dice-
consona ex conformitatibus.
re Hanc vero quam Lucas peccatricem mu-
lierem, Joannes Mariam nominat, illam esse
Mariam credimus, de qua Marcus septem daemo- actenus auctoritate certatum est, qux sola ta-

sequuntur-
nia ejecta fuisse testatur. H" metsi ad infringendos omnes adversa-
sufficiat les tsfcs

que postcrio-
58 Plana haec sunt, neque de Gregorii mente riorum conatus, utpote ex ipsis Evangeliorum fon-
res passim, dubitant adversarii, neque di/jitentur, post ejus tem- tibus ub Ecclesix exordio hausta et perpetua tradi-
pora invaluisse omnino sententiam de confundendis tione confirmata, adeoque ulterius non demonstran-
in unam solam controrcrsis mulieribus, idque tam da ; ex abundanti nihilominus lubet etiam iis mo-
cerlum est, ut vix ullum totis nongentis et amplius mentis fulcire opinionem nostram, quee speciosas
annis, usque ad seculi xiv principium reperire sit, illas adversariorum ratiocinationes non solum elidanl
qui, si non aperte pro unitate steterit, certe a tribus sed penitus enervent, usque adeo ut ex ipsa historia
mulieribus distinguendis, saltem inter Latinos, lon- evangelica manifeste patcat, meritissimo jure cen-
gissime non abfuerit. Pro multis unus sufftciat suisse sanctos Patres et interpretes supra relatos, in
Chrodobcrtus Turonensis archiepiscopus, seculi vn diversas mulieres perperam dividi, qus in unam
scriptor, in notis ad S. Leonis opera ita expressis- eamdemque aptissime conveniunt : non ea quidem
sime locutus : Memoretur Euangelicae illius mulie- claritate, ut evidentia sint argumenta (alioquin res
ris peccatricis Mariee Magdalenas de qua Domi- ipsa jam fide divina credenda esset) sed ea verisimi-
nus septem daemonia ejecit....; et ipsa est quae litudine, ut adversariorum machinas omnes abunde
semper Dominum prosecuta est usque ad cruci- dispellanl. Ex congruentiis seu conformitatibm id
fixionem et sepulturam, et ipsa primapost resur- primum demonstrare aggredimur, sequenti paragra-
rectionem, antequam ullus Apostolorum, etante- pho textus ipsos expensuri ex quibus concordia et
quam mater Domini gloriosissima Maria semper consonantia Evangeliorum magis elucescat.
Virgo, et angelos et Dominum videre meruit : 62 Ab ipsa S. Lucee historia, unde potissima sub- ex ipso Lm
ipsa est soror Marthae et Lazari, quem Dominus oritur difficullas, sumemus exordium : is enim solus
Em ! S a t
'">

" eruipossunt,
triduanum mortuum suscitavit. Percurre sequen-
. .

est qui de Maria Magdalena, de Mana sorore Mar-

tia secula, occurret Beda, in quo Gregorium loquen- ihs, et de peccatrice sub tribus diversis nominibus,
tem invenies, Paschasius Radbertus, Christianus ut ita dicam locutus est, quarum secunda apud
; so-
Druthmarus, Odo Cluniacensis et plurimi alii pas- lum Joannem etiam nota est sic ut dicendum sit,
sim citari soliti. Matthxo etMarco ignotam fuisse, nisi sub Magdale-
quos longo 59 Tetricus cerle et odiosus sim, si plures textus nse nomine intelligatur. Sanctum Lucam sequamur.
vnline fre-
cctus eiui-
accumulem in tanta scriptorum frequentia,prdesertim Is itaque sub Evangelii sui capitis septimi finem
,
merril : adversariis ultro fatentibus, post S. Gregorii tem- unius ex prxtensis his tribus conversionem comme-
pora Patres prope omnes atque interpretes, magni morat ; tum cap. 8, alteram exhibet (jam a septem
istius Pontificis cum universa Ecclesia sententiam
dxmoniis liberam) jam virtutum exercitio et bonis
amplexos, sallem nullum omnino exstitisse qui de operibus sedulo intentam, puta vitse aetivee deditam,
trium mulierum distinctione cogitaverit : Neque
Christum assidue sequendo, eique de facultatibus F
sane communissimee isti totius Ecclesise consen- suis ministrando ; demum
10 prodit alia pauio
cap.
sioni tam impune oblrectari licuit Fabro et Chli- perfectior, tantum non ad unionem et ad contempla-
ctovseo, ut non statim repressa ipsorum temeritas
sit tionem evecta. An hic tres intueris, anunam?
ab celeberrimo viro Joanne Fischero Roffensi epi-
63 Absint prxjudicia, fatere candide si Mariam :
</«' «« Ma ^
scopo in Anglia, a Natali Beda in Gallia,aBaltha-
Magdalenam non nominasset Lucas cap. 8 si et so ; fZ'imsstt,
zare Sorio in Hispania quorum argumenlis
:
ita roremMarthzanonymam reliquisset, ecquid suspicio
subscripsit facultas theologica Parisiensis,
ut decre- mox incideret, non tres islic mulieres, sed unam in-
tum supra relatum edendum censuerit. Qui deinde
digitari? Potuitne Evangelista ordinatiori systemate
receptam traditionem acriter et ex professo
propu- peccatricem a septem dxmoniis possessam, his pri-
gnaverunt, a Treveto, Calmeto et aliis longa
serie mum liberatam, deinde prenitentem, lum caritate in
enumerantur.
Christum succensam, veniamque promeritam, sen-
neque a prw- 60 Sit nobis hic loco coronidis qua> pag.
H censitra 228 a Tre- sim ad perfectiora quasi manu ducere ? Est sane
scitur reces- veto adducitur viri clar. Joannis
Nicolai ex
Ordine quodsuadeat, hic peccatricis animx, sensim ad Deum
sissc Sorbo-
Pnedicatorum, ad citatum nupcr S. Thomee
»a. textum ascendentis, progressum describi. Rursus, si Lucas
annotatio his verbis De muliere innominata
:
hoc di- de Magdalena aut de sorore Marthx sermonem in-
cit Lucas, etnon pauci sunt quialiam a
Magdalena antequam de peccatricis conversione locu-
stituisset,
putent ;
sed eamdem affirmat Gregorius, et Gre-
tus fuisset; si apud alios Evangeiistas quidquam oc-
gorii sensum Ecclesia sequitur, cum promiscue
curreret quod Lucs narrationem interturbaret, di-
in Officio suo de utraque loquitur, ut de
una. stinctionilocumdandumesse,liaudequidemdiffiterer.
Hinc et ejusdem sensum suis omnibus ample-
64 At enim, nisi vehementer fallor , quisquis P ecc f!^'e i
ctendum Facultas ipsa Parisiensis, contra
Fabri lecta peccatricis pamitentis conversione, r
in animum a f'ans «W»
Stapulensis libellum, tum recentera,
ad annum induxerit, serie historica combinare gesta omnia conff^
1

1521 publico ac solenni decreto sanxit

etcon- ;
qiue tum Lucas ipse tum alii Evangelistee pnrtexunt

ad
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 199

ad Ma^dalenam et Marthx sororem spectantia, ipsius penicillo expressa. Peccatricem intueamur AtiCTOne
intelliget, consecutionem esse vitx criminibus suis deformem, hxc in Magdalenam J. B. S.
haad difficulter fa-
veccatricis istius, qux expialis in domo Pharisxi cile transferunt dxmonia septem a quibus obsessam
veccatorum sordibus, ita mores commulaverit in me- novimus, monstris istis et physicis et moralibus ab

lius ut toto reliquo vitx decursu constantissime a se ipso pientissimo Servatore liberatam, ut ubi super-

exegerit, quod primo isto conversionis die intrepide abundaverat delictum, superabundaret et gratia.

cceperat; quamque
proinde Christus ipse singulari En Magdalenam peccalricem, sed et pcenitentem :

prosecutus sit. Ipsam contemplare li- cui dimissa sunt peccata multa, quoniam
semper amore dilexit

beralorem suum continuo sequentem, ei indivulse multum; en et amantem, en gratam erga benefa-
adhxrentem, et de bonis suis fxdelissime ministran- ctorem, cui de facultatibus suis abunde prospicit,

tem. Adverle ubique mulieribus aliis fcrventiorem, quem fidelissime scquitur ad passionem usque et cru-

ut inter ipsasprima nominetur. Christo Jerosoly- cem, quem vel mortuum nequit deserere, non passa
mam propcrante, prxcurrit ipsa, ut dilectissimum se a monumento avelli, donec redivivum conspiceret,
magistrum Iwspitio excipiat ; mox secus pedes, ut et ad pedes ejus sese denuo provolveret.
consuetum facile amorem cerneres, ad audiendum 68 Et hic Mariam Marthx sororem non agno- nisi Christi
verbum eadem assidet, relicta tum sorori Christum scimus? Mirum sane si mclius efftngere se ipsa po- dilectricem
omnino ne-
ministrandi cura : qux si recte perpendantur, vel tuit, de qua sola, ob vehementissimum in Christum aes;
invito lux suboritur, quo Lucx historia non parum amorem, dictum accipimus Diligebat autem Jesus :

illustretur. Mariam nempe a qua tenerrime diligebatur. Quis

;

nec fingi 65 Sic ipse cap. 10 loquitur, inquiunt adversarii, hxc de pluribus dici patiatur? Rursus, unguento
tiolest ignota
nnlc Maria ac si plane ibi ostenderit, agere se de duabus sorori- unxit pedes meos, de peccatrice pronuntiatur ; at

bus antea Christo ignotis, diu nempe postquam pec- numquid et Maria Marthx soror libram atlulit nar-
catrix curata esset, Magdalena vero ipsum Domi- di pistici pretiosi quam effudit super caput discum-
E
num, Galilxam peragrantem, jam a longo tempore bentis; Magdalena porro emit aromala, ul veniens
secuta fuisset. De variis Evangelistarum loquendi ungeret Christum? Ubique eadem amoris violentia,
modis, et cur pauca reticuerint, hic frustra disqui- idem caritatis impetus. Mutua Servatoris jam osten-
reretur ; cceptum evangelicx narrationis filum dedu- sa in Mariam dilcctio, sed et in peccatricem, quam
cimus. Ecquis, obsecro, sibi persuaserit, Mariam adversus Pharisxum tutatur, quemadmodum et Ma-
illam Marthx sororem, Christo antea incognitam, riam dum a sorore accusaretur, et obmurmurarent
imo non potius familiarem fuisse, qux hospili vix Apostoli ; sed nec Magdalenae minus favit, dum
ingresso ad pedes assederit verbumque ejus ex con- ipsam, prx mulieribus aliis, prx Apostolis, primam
tracta jam necessitudine audiverit ? Edisserant no- gloriosa sua prxsentia consolatus est. Si hx diversx
bis adversarii ubi et quando tam intima notitia ac- mulieres sunt , ut minimum consequetur , solam
cesserit ; evolvant Evangelia, ut ante id tempus, Mariam Bethanicam turpi olio domi diffluxisse ,

quod Lucas ibi designat, ullam feminam inventant, dum ceteri noti notxque omnes tanta solicitudine
cui tanta usquam fuerit cum Servatore conjunctio. Dominum ad crucem, sequerentur eumque amissum
Quid igitur magis pronum est cogitare, quam ea investigarent.
omnia coaluisse, ex quo Christum tam ardenti amore 69 Vides, opinor, quo hxc extendi possint si quatis tamen
coepit diligere pcenitens ista, in quam omnia planis- characteres, proprietates et conformitates sigillatim
^^itur'
sime conveniunt qux de Magdalena et Maria me- expendantur ; unicam observationem ,
jam tactam,
morantur, ut hic speculum in oculos incurrat Ca- repeto, qux ex notissima Lazari historia mulierum,
stellaniano penitus oppositum. Christum Jerosoly- identitatem magis conftrmet. Lazarus infirmabatur,
mam ex Bethania pergentcm prosequamur : statimque miserunt sorores ad Christum, dicen-
qim cum
Clirislo aiiit
66 Et Maria ipsa comitata sit ad instantem fe- tes : Domine ecce quem amas infirmatur. Unde-
tam (anutiu- stivitatem, unde cum Dominus, ad proxima festa nam fingi potest tanta inter sorores istas et Domi-
ritcr,

c
rediturus, ultra Jordanem progressvs esset, regnum num necessitudo et conjunctio: Ecce quem amas, F
Dei ibi etiam prxdicaturus ipsa Bethanix reman-
, cum ex solo Luca sciatur ad castellum istud semel
serit, satis propinqua, ut dilecto, cujus missionis divertisse unde jam multo tempore abfuerat? Unde
terminos omnes noverat, nusquam deesset. Interea ipsis adeo notus locus in quo Christus commoraba-
in morbum inciderit Lazarus frater ;
qux Evange- tur? Miserunt tamen ad eum ;
quid magis obvium
listx Joannis narratio est, priori aptissime conne- est quam cogitare, non aliunde oriri potuisse fami-
ctenda. Advenit Christus Lazaro jam mortuo, ad liarem adeo notitiam, quam cx eo quod Maria, fi-
vitam revocatus est, secutaque singularissimi amoris delis Christi administra, ei in Galitxa adhxsisset,
istiusargumenta, qux eamdem muliercm ubique at- ipsumque hospitio excepisset. At cur modo Christum
tentam, agentem, loquentem, servientem, ungentem, non sequitur? In promptu est responsio, quod cum
dicamus amantem tot indiciis commonstrant ut can- , Dominus trans Jordanem euangelizaret, non adeo
dide fatear, observatis adjunctis his omnibus, tanto procul a Bethania, ministrare ipsi commode posset
magis in mulierum unitatem propendere me, quanto per intemuntios, qualem misit, ut reditum matu-
ab eadem pridem abhorrere visus sum ; ea nimirum raret ob fratris, quem sororis causa diligebat Jesus,
sernper obversatur factorum connexio, ut non possit periculosam xgritudinem. Attende tenerum libellum
non esse eadem Maria ad pedes, ad caput, ad cru- supplicem : Quem amas infirmatur, attende mu-
cem, ad monumentum plorans, ad visionem angelo- tuam Christi amicitiam Lazarus amicus noster.
.-

rum, ad pedes sponsi apparentis convolans, tota red- 70 Si recte amicitiam definivit S. Thomas, est utnque ipsa

amantis Domini amore colliquescens, ut de qua sola amor mutuae benevolentias fundatus super ali- pr0 d en i e .

iit
testatus sit,
quoniam dilexit multum quam communicationem necesse est igitur, com- ;

alitt (i

"<<li.l</ill,;itt ' Pingamus hxc suis coloribus, et characteri- municalionem hujusmodi et connexionem inler fa-
sticasubique conformes reprxsentemus, vel a pec- tniliam istam et Christum intercessisse ; cujus nulla
catnce ducto rursum exordio : neque enim umbris suppetunt vestigia, nisi accersaiitur ex familiaritate
suis carere quam Galilxa cum amato amans Magdalena
potest Magdalense delinealio Christi iii

con-
 ;

200 DE S. MARIA MAGDALENA.

Uf.TORE contraxcrat, eum constanter sequendo et de faculta- trice ; ergo Maria soror Lazari peccatrix ipsa cst.
J. li. S. tibus suis ipsi ministrando Probatur consequcnlia solam unicain Doinini
; ut hic denuo perspicias, : et

Magdalenam et Mariam Belhanicam, non gcmi- nnctionem factam novimus a peccatrice in Naim
nam, sed unam unicam esse mulierem; quam et atqui eam fecit Maria soror Lazari ; ergo Maria
peccatricem ex eadem agnosces,
si more suo ad Do- soror Lazari peccalrix ipsa est. Legat hxc expemlat-
mini pedes ruentem conspexeris, ubi Bellianix ap- quc quisquis partium stutlio liber est, et fallor ve-
propinquare intellexit. Maria ergo cum venisset hementer nisi in obvio verborum scnsu, qui ultro
ubi erat Jesus, videns cecidit ad pedes ejus, et in oculos incnrrit, conlinuo assentiatur, describi
dicit ei : Domine, si fuisses hic, non esset ninr- islic a Luca ct Joanne unam eamdemque mulierem.
tuus frater meus. Ad pedes Christi non cecidit 73 Mirare contra subtilem adversariorum eva-
r <iut
'! patet
Marthu. cecidit Maria, qux iis assucverat, ex quo sionem. Non Luca memorata, inquiunt '•*
de fcmina a r Hugio,

domuin Pharissei ingressa, ad sanctissimos pedes ibi loquitur Joannes, verum anticipatione seu prole-
salulem inveiierttt, jam pari modo fratris vitam a psi usus, cam unctionem insinuat qux postntodum,
Servatore exoratura. Ubique Mariam urget cari- ut narrat ipse Joannes cap. 12, facta est Bethanix
tas, ubique tenerrimi amoris prxbct argumenta; ea- in domo Simonis Leprosi, adeoque male hic confun-
dem in conviviis, cadein in penetralibus, eadetn ad ditur cum peccatrice Lazari soror. Quid? Quod in
fratris sepuliritm, eadem ad Domini monumentum, promptu sit paris anticipationis exemplum, quod
ubique mullum diligens, ubique pedes complexa, ubi- apud Matthxum Apostolos enumcrantem cap. 10
que talis ut ex characteristicarum collectione unam Judas Iscariotes inter
alios nominetur cum apposito,

eamdemquc agnoverit Ecclesia, et porro agnoscere qui et tradidit eum ; cum tamen traditio ista seu
pcrgat, quidquid udversarii contradicant. perfidia diu post perpetrata sit. Sic vim argumenti
a se amoliri prxsumunt, sed casso conutu : nam,
ut mitissime dicam, hoc purum et splendidum effu-
§ VII. Eadem consonantia aliis argumen- gium cst, ab eo minime obtrudendiim qui Joannis

tis ostenditur. Evangelium paulo studiosius evolverit ; apud qucm

solitum, quod sciam, non est in historix sux serie
prxteritum tempus futuro substituere, ut qui de eo-
Pro idcnlita- x hactenus jam patere opinor, externi
le positive
allatis dem Juda agens capite 6 non dixerit, qui tradidit,
arguitur splendoris nescio cujus et plausibilitatis adver- sed: hic enim erat traditurus eum ubi vero de ;

sariorum opinione plus inesse quam solidx veritatis Nicodemo et de se agit, post rem gestam, diserte
neque vero usque adco spcciosas esse ipsorum ratio- prxterito ulitur, qui venerat ad ipsum nocte, cap.
nes, ut noti facillime repcllantur, quemadmodum ad 7 et 19 : capite autem ultimo : quirecubuit in ccena
superius dicta attendenli satis puto esse perspicuum. supra pectus Jesu, ut accurate semper narrationis
At positiva argumenta ex ipso Evangelio desiderari filum deducat, servatis temporum dijferentiis, tam-
passim arbitranlur, quibus recepta Ecclesix opinio etsi annis quinquaginta post res gestas scripserit.
sufficienter stabiliatur ; utpote cum trium mulierum 74 Id vero ut manifestius quisque perspiciat, ditm tam di-

identitas non satis aperte inde erui videatur. Jam pateatque adeo tritx argutationis non magna subtili-
stincteHaria
itn ttescribi-
fassi sumus fatemurque denuo, non tam diserte ex- tas quid, obsecro prxoccupatione
; , qualicuinquc tur,
pressam esse prxdictam identitatem, ut fide divina Joanni opuserat, ut cap. 11 mulieris factum prxin-
credenda sit ; ceterum si non omnimoda certitudine dicaret, quod capite immediate sequenti de integro
inde profluat, ea certe verisimilitudine eam ex hi- erat descripturus? Rursus, quid ea opus erat paren-
storia evangelica deduci existimamus, ut non ha- thesi, nisi docere aliquid voluisset, quo mulier ista
beant adversarii quod pari soliditate queant oppo- quadam
nota peculiari tamquam characteristica dis-
nere, ad effugia plerumque ambages recurrere
et tingueretur depingereturque ? Ea nimirum cui soli
soliti; ut apertissimum Joannis textum quodammodo singularem prxrogativam asserere intendebat, quod
prxveniant, ipsius et Matthxi ac Marci verba elu- prx
ipsi ceteris quibuscumque feminis datum esset,
dant. Vastas hic denuo et nonnumquam hiantes dis- Christum Servalorem inungere; id quod de nulla
serlationes ultro citroque edidere certantes inter se prorsus alia nec in sacra, nec forte in profana hi-
Galli, quas hic expendere aut discutere longissimum
storia usquam traditum est. Id Evangelista Lucas
essct negotium. Satius nobis visum est, rem in pau- (apud quem solum, ea sola unctio nota est) indicare
ca, sed qua poterit claritate, contrahere, prxclusis prxtermiserat, supplet Joannes
ut pluribus aliis ;

idcntidem prxcipuis adversariorum effugiis. locisab ipso factum, compertissimum est. Atque hanc
ex Joannis 72 En verba Evangelistx Joannis capite
caii. 1 1 : Ma- 1 1 : inserendx parenthesis veram fuisse causam omnino
ria autem Erat autem quidam languens Lazarus a Betha- censemus; ut audacter pronuntiare
erat, etc; liceat, meram
nia de castello Marise et Marthas sororis ejus
videri elusionem, quod Joannes loco jam dictoMa-
( Maria autem erat quae unxit
Dominum unguen- riam, qux unxit pedes Domini, ab uuctione postea
to, et extersit pedes ejus capillis suis cujus fra-
;
facienda potius, quam ab unctione prius facta nomi-
ter Lazarus infirmabatur. ) Ex his verbis non du- naverit. Prxtereo exceptiones id genus alias, tricas
bitavitAuguslinus, laudatus supra num. 52, non dicam et cavillos, quibus referendis, nedum refellen-
dubilarunt alii Patres, qnin aperte innueret
Evan- dis supersedeo.
gelista, Mariam esse feminam illam, qux in Naim 75 Aliorum Clmsti
instantia cst, quod Evangelistx mu- itt

(
ul narrat Lucas cap. 7 ) Dominum unguento un- tua non referant aut recitent, neque
iinctrix qf
ad ea qux ab alias ign°
la
xerat, et capillis suis pedes exterserat, cum nulla aliis narrata sunt, alludere esset,
soliti videantur, unde
aliafemina in Evangeliis nota sit, qux id fecerit consequens putant, Joannem non meminisse mulieris
antequam Lazarus in Bethania infirmaretur ; sed a Luca memoratx, sed istius solius de qua ipsi loco
jam hoc Maria fecerat, inquit disertissime Augu- citato sermo erat. Bona verba,
quxso ecquid Evan- :

stinus. Liceat uti forma dialectica Nulla mulier gelista Lucas satis ostendit,
scivisse se qux a Mat-
:

Dominum unguento unxit et pedes capitiis extersit thxo et Marco tradita sunt, alia vero subjicit ab ipsis
antequam Lazarus infirmaretur excepta sola pecca- prxtermissa? Ecquid vero Joannes plura alia sup-

plevit
 .

DIR VIGESIMA SECUNDA JULII. 201

.
qux apud alios desiderabantur aut non satis porro post ejns morte.m continuo efferbuit dilectissima acctorp.
n/ci'i7,

aperte describebantur ? Ne longius ab argumento Christo Maria, in Magdalenam, velint nolint ad- "*• & ^-

evaqemur; quis hodie nosset, quxnam ea mulier versarii, certissime transmutanda.

fueril apud
Matthxum 26 et Marcum 14, qux in 78 Describitur mulier Christo addictissima, ejus- Dr.mumex
m "'' cr "
Belhania in domo Simonis Leprosi Dominum un- gue, s "'"
si ita loqui licet, vedissequa, mulier Chrislo
'
.
, . descnplione,
nuento unxit, de qua tamen ibi tam
diserte asserit prtdem assueta, muher amatum Servatorem nec in

Dominus: Ubicumque praedicatum fuerit hoc Ev- vita, nec in morte, nec in sepulcro desertura : ad
an^elium in toto mundo, dicetur et quod haec sepeliendum me fecit; praevenit ungere corpus
fecit in memoriam ejus; quis, inquam, mulierem meum in sepulturam ; in diem sepulturae mese :

islam nosset, aut quo paclo locum haberet ipsius Ser- aut mei parum prospiciunt oculi, aut designari istic

vatoris prophetia, nisi eam Joannes de nomine in- video mulierem, quse a sepulcro Domini avellenda
digilasset 1 Quis peccatricem (apud Lucam etiam non est, quxque proinde modis omnibus corpus ejus

anomjmam) umquam scivisset, nisi Joannis luce invenire ungereque sataget : in quo cum impedien-
verfusa Maria appellaretur? Et cnjus demum mu- dam sciret Christus, concedere tunc voluit, ut prae-

lieris, secnndum Chrisli vaticinium, memoriam ce- veniret ungere corpus in sepulturam : quod cum
lebrat Ecclesia prxterquam solius Marise, qux Jo- et obmurmurantes discipuli ignorarent, merito eos

anni manifeste peccatrix est, ipsi eliam et aliis redarguit, quod vetare vellent mulierem, bonum
Magdalena. opus in se operari. Verte heec et inverte, volve et

neijue vcrifi- 76 Magdalena, inquam, imo Maria Magdalena, revotve ; vel invilus compelleris, ut hic eamdem
cari posset .^ u([
^ mm
p ecca t,-i ce CO nfundenda non multum la- agnoscas mulierem et sepulturam preevenienlem, et

borasse videntur Patres et interpretes passim, guo- sepulturam omni conatu cvrare intendentem : atqui
rum supra nonnullos recitavimus, guamque ex se- sepulturam curare intendens ipsa est Magdalena,
B ptem dxmoniorum possessione, peccatis pluribus ant- ergo et preevenientem Magdalenam esse fatebimur; E
ea deformem haud gravate agnoverunt, agnoscitque quodque ex omnibus consequens ultimum est, Eccle-
hodie cum ipsis universa Ecclesia. Quxritur, an id siee sententiam guee peccatricem, Mariam Betha-
etiam aliunde xgue clare eruatur, atgue modo ex nicam Lazari sororem et Magdalenam in unam,
Joanne ostensum est, Mariam Bethanicam eamdem unicam eamdemgue mulierem confundit, Evangelio
fuisse, gux etiam in Naim Dominum unguento un- magis consonam esse.

xerat. Id ulique non obscure probari contendimus, 79 Intueamur demum ardentissimam Christi di- Maria certis-

ex verbis Matthxi, Marci et Joannis, qux a Chri- lectricem juxta crucem ejus stantem : aut heec Maria Mandalena
sto pronunliata narrant in cozna apud Simonem Le- Bethanica est, aut amatrix dici non meretur; negue confunditur,
prosum facta, dum Aposloli, saltem Judas Iscario- in ipsam quadrat guod optimam partam elegerit,

tes, obmurmurarent, pretiosum unguentum a Maria negue adeo recte Christus amorem collocavit : Dili-
sic effundi, guod potuerat venumdari trecentis de- gebat autem Jesus Mariam. Hxccine tam tenere
nariis, idgue pretium dari pauperibus : quam incon- redamantem Dominum, ceteris mulieribus certatim

sultam obtrectationem Christus ipse continuo corri- assistentibus, sola in cruce desereret ? Non inducar,
puerit, mulieris pium in se officium mire commen- ut credam. Haeccine vivum Christum bis inunxerit,
dans, addito quidem singularissimo vaticinio proxime et morientis aut sepulti obiiviscetur ? Imo vero ad

relato, quod ubicumgue prxdicaretur Evangclium, monumentum mane cum adhuc tenebrx
properat
ibi et diceretur quod ipsa fecerat, ejusque rei me- essent ; repertoque monumento vacuo, ad Petrum
moria perpetuo conservaretur ;
quae sane aliter con- currit querula : Tulerunt Dominum meum, et ne-
servata non est, quam in eo ipso sensu quem recipit, scimus ubi posuerunt eum. Regreditur, perstat
tenet, conservat tueturgue communis Ecclesix sen- foris ad monumentum plorans ; introspicit, videt
tentia. angelos, non acguiescit ; sed amoris igne succensa
C 77 Huc gux Matthxus ait cap.
igitur spectant Dominum suum guxrere pergit, unde contigit ut F
vatieiiit"
" ^ ^' ttens h* unguentum hoc in corpus meum,
: eum sola tunc videret, guee remanserat ut gueereret.
ad sepeliendum me fecit; gux obvio genuino sensu Compellat amantem Dominus, Maria; dilectum con-
ita interpretaberis, ut Christus palam ibi innuerit, tinuo agnoscit ex voce, guem ex facie necdum agno-
vivo etiamnnm sibi contulisse mulierem, quod non verat : et negabimus hanc Laxari sororem esse, tam
mullo post tentatura esset mortuo conferre, quodque singulari Servatoris amicitia illustrem, ut nusquam
non futurum, solus ipse prxnoverat. Id vero paulo sciamus mulierem proprio nomine a Christo appel-
clarius insinuat Marcus cap. 14': Quod debuit haec latam, preeter ipsam et sororem Martham? Et i-

fecit prxvenit ungere corpus meum in sepultu-

; psissima Maria, ne dubites ; sed est et Magdalena,
ram ; nimirum modo, quod frustra postmodum
fecit teste iterum Evangelista Joanne : Venit Maria
ipsa illa eadcm conatura est, utpote quam rcsurre- Magdalena annuntians discipulis Quia vidi Do- :

ctione mea prxventurm sum. Neque abludunl verba minum, et haec dixit mihi est et peccatrix, quod ;

Joannis cap. 12 : Sinite illam, ut in diem sepul- erat demonstrandum.

turae meae servet illud; quasi dicerel, sinite illam S0 Hjcc fusius deducit pluribusque evincit lauda- quxsotaadeo
modo corpus meum ungere, cum in sepullura mea tus Roffensis Episcopus suppositione 5, 7 et 10 imo ^,.'./,!^",'"

id ipsi integrum futurum non sit. Non vitititige- tota sua Fabri Confutatione : negue minus eadem prsdicaiur.
mus : Dic, amabo, cur iis locis lam concorditer fit urget Natalis Beda in Declaratione sententix Ec-
mentio sepulturx, si Christus prxsignare non voluit, clesix fol. 30 ,-
verum ne prx/ixx nobis brevitatis
eam ipsam mulierem pro scpulcrali sua unctione limites excedamus, sola hic sufficiet recte ex prx-
fore solicilam ? Non ignoro, mullimodis torgueri ex- missis deducta Baronii conclusio : Certe quidem,
ponique jam relata Evangelistarum verba ; at ne inquit, etsi nulla alia subesset ratio, qua hrec ipsa
lac versandis mulier, et peccatrix, eademque Maria soror La-
variis tricis immorari cogamur, id
unum postulo, ut nude ipsa et in sensu maxime obvio zari, Magdalena cognominata, dioi posset; tamen
accipiantur, considerenturque adjuncta omnia, prx- ut justificetur Jesus in sermonibus suis, ne falsi
sertim sacri amoris quo in Servatorem ferebatur, et vaticinii (quod nefas est dictu) arguatur, aflir-

Tomus v Julii. 29 mare

 202 DE S. MARIA MAGDALENA.
AICTOTIE mare necesse est, unam eamdemque esse Magda- duxcrat Origcnes tractatu 35 in Ma.Wieeu.rn fusius
J. B. S. lenam, nec diversas seu plures, dum unam tan- disserens, et veris falsa miscens, ex quo sat erit pau-
tum longe laleque per orbem diffusa Ecclesia cula decerpsisse : Ergo quis dicet, inquit, quatuor
praedieat Magdalenam. fuisse mulieres de quibus conscripserunt Evan-
gelistae ; ego autem magis consensio tres fuisse :

et unam quidem de qua conscripserunt Matthaeus

§ VIII. Graecorum diversa opinio. et Marcus....; alteram autem fuisse de qua scri-
psitLucasjaliamautem de qua scripsit Joannes.
84Plura eo loco adfert Origenes qux longioridis- ' 6
«nscm.
Grscorum Diversam dico, non ex eo solum capite quod L'c- cussione examinanda essent id vero cnm jam toties " as ac loti.
;

Palrum non ""» ttnctio.

clesix Latinx traditioni omnino non consentiat, ab expositoribus, et recentissime a laudato supcrius
iiniforinis ['? »< Betha.
opinio, seu quod Grxci ipsi inter se discrepent, ut sub una Trcveto a pag. 197 accurate prxstitum sit, a quo nia.

serie videre esl tom. 7 Bibliothecx Patrum concio- etiam qux sub Theophili Antiocheni nomine circum-
natorix apud Combefis, plurima ex Grxcis istis feruntur, tum qux Molestus Hierosolymitanus apud
colliijentem sub titulo festi B. Marise Magdalenae, Photium scnsissc dicitur, abundc refutata sunt ; suf-
ubi tamen liinc inde in adjectis notulis, distinctioni ficiat hic paucis plerorumque Grxcorum sensaexpo-
potius mulierum quam unitati favere videtur. Rela- suisse, a quibus quautum recedendum sit, ex supru
tus est istic Amphilochius unctionem Marias, de qua disputatis patentissimum arbiiror. Suppositio facti
murmuravit Judas, cum unctione Evangclistx Lucx erronca est, quod pro una Bethanica cama binas ipsi
confundens. sed ubi clafitatem desideres. S. Ephrxm invebant, velintque adeo, aliam fuisse mulierem
Sijrus apud eumdem pag. 359 unam solam mulierem qux apud Matthxum et Marcum ungendi officio per-
agnoscit cum Latinis, qux Servatorem bis unxerit. functa sit, aliam vero de qua meminit Joannes, ubi
Contra vero Chrysostomus pag. 367 aliam mulierem tamen ex receptissima doctorum nostrorum et quidem
vult esse qux apud Matthxum et Marcum unguen- etiam adversariorum concordi sententia, non nisi
tum effudit super caput ejus, ab ea qux secundum coena unica Christo exhibita sit in domo Simonis
Lucam extremos pedes attigit ubi abunde perspi- :
Leprosi ; non nisi unica peracta unctio, de qua
cis, quod supra dicebam, non agitari istic eam, qux discipuli xque apud Matthxum
Marcum, atque et
nobis prx manibus est, quxstionem, at de solo un- apud Joannem murmuraverint, Domino pium mu-
ctionum atque unctricum numero disputari, in quo lieris officium mirifice vindicante, qux eadem apud
quam diversa senliant Grxci Patres apud laudalum tres Evangelistas oratio est, quidquid fortasse aliqui
Combeftsium manifestius deprehendes. cum Baronio binas in Bethania coenas propugnari
aliis binas 82 5. Chrysostomi ipsius sententia expressius re- posse exislimaverint.
iiuctrices,
fertur pag. 372 ex ejus Iwmilia 81 in Matthxum 85 Admissa apud Grxcos mulierum, distinctione, Ilinc in Jfe-

de qua supra meminimus, his verbis : Hsec mulier. nil mirum est si in subseculis Menxis, Menologio, neeis divenx
pcrsonee.
una eadem apud omnes Euangelistas esse vide-
et Synaxariis aliisque ipsorum ritualibus festivitates
tur haud tamen est. Sed in tribus una mihi at-
; distinctx occurrant, qux nimirum singulis proprix
que eadem esse videtur apud Joannem autem
; censerentur. Sic Maria soror Lazari pro ipsorum
non item, sed alia quaedam mirabilis est, scilicet arbitrio in Menxis adscripta est xvm Martii, ut
soror Lazari. Nulla injuria Chrysostomo inferlur, suo loco in Actis nostris nolatam invenies ; fortasse
si et ipsum, quemadmodum de S. Hieronymo aliis- quod eo circiter die unctionem Belhanicam factam
que diximus, varia de unctricibus mulieribus sensisse existimaverint. Relata itidem et prxtermissa est ad
asseratur, ut ex Grxcis illis Patribus nulla unifor- diem xxi ejusdem mensis mulier in civitate pecca-
mitas haberi possit, oleum et operam perdentibus trix, quae unxit pedes Domini in domo Simonis
neotericis qui inanissimo conatu certam aliquam ex Leprosi opinor Pharisaei voluisse dicere, nisi hic
;

ipsis tradilionem pro sex primis seculis sese eruisse Simones isti confundantur, sitque, ut non nemo co-
exullant. Audi eliam Tilum Bostrensem ibidem gitavit, Simon ille binomius, aut ex Naim in Betha-
pag. 376, ubi de peccatrice loquens, sive ipse, sive niam migraverit. Dandum aliquid Fastis Grxcis.
alius sub ejus nomine, sic diserte pronuntiat : Haec quorum nusquam concors, nusquam satis accurata in
mulier neque ea est, cujus fit mentio apud Mat- totius istius narralionis adjunctis sententia, quorum-
thseum, neque ea rursus, cujus apud Marcum, que annuntiationes et elogia recitasse, refutasse erit;
nec ea tandem, cujus apud Joannem unde con- :
cum demulieris istius peccatricis sanctitate aut cultu.
sequens est, tres ut minimum fuisse unctrices femi-
si cum alia non confundatur, nihil salis certi aut iu
nas, id quod nemo hodie admiserit, utpote ab Augu- evangelica aut in ecclesiastica historia traditum sit.
stino el Lalinis passim, atque ab universx Ecclesix 86 De Maria Magdalena ad hunc diem cer-
S. scd Maqfa-
communiori sensu alienum. lcmi inlereit
tatim agunt Fasti Grxci et Orientales omnes, quo- praeipnfi
atlislernas 83 Est tamen ea ipsa Theophylacti aliorumque cumque nomine appellentur ; nam prxter Menolo-
usserentibus.
recentiorum Grxcorum vulgatior opinio qux his ver-
gium et Menxa excusa de ea meminerunt Maximus
bis refertur pag. 391 Quaerunt autem multi, quot
:
Cytherorum episcopus, Typicum Sabx, Menxa par-
fuerint mulieres quas unxerint Dominum ungu- Anthologium, Horologium, Kalendarium
ticularia,
ento. Et
quidem dicunt, quod duse fuerint,
alii
Genebrardi, Ruthenica, Syriaca, Chaldaica, M-
una apud Joannem, quae fuit soror Lazari
scilicet
thiopica, aliaque, in quibus plerumque communi or-
et alia apud Matthasum et Marcum, et nunc apud
natur elogio a Grxcis accepto rfc kyixz p.vpoyopou
Lucam. Egoautemcredohis qui dicunttres esse KcA IffaTcoaroXou
:
Mapias 7« May3ajly]i/>is, quo illu-
unam quidem apud Joannem ante sex dies Pa- strius encomium Sanctx adscribi non potuit, ut ce-
schae, quae et soror Lazari aliam autem apud
;
tera omnia minoris momenti el (abulosa aliquando
Matthaeum et Marcum
ante duos dies Paschse et •
admixta, huc etiam transcribere plane supervaca-
tertiam illam de qua nunc Lucas, quae in
media neum visum fuerit. Tomo 1 Aprilis pag. 811, ubi
Evangelii praedicatione Dominum unxit. Atque
de S. Maria Cleophx agitur, referuntur versiculi
hxc sentenlia eo demum recidit, quo eam olim ad- qui accinuntur matronis Evangelicis, quae vene-

runt
 :
,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 203

AIXTORE
ut ungerent Jesum, quas
runt Dominica mane J. R. S.
inter dubium
non est, quin S. Maria Magdalena
notissimx tres Marire,
cmnputanda sit ; unde vulgo § IX. Sanctae cultus in Fastis Latinis.
ecclesia Maurianensi coli solitas ha-
auales olim in
Actis tomo i Maii pag. 169. Ast hic de sola
bes in
est sermo. Sacramentaria hic intelliqn, Kalendaria antiqua Ilir, ji
nostra proscqueudus
II.!-

quam aber-
Qnam xtatem sapiant adducta jam pro San- et Martyrologia ex quibus de vetustate ac since- rarunt
87
pariim suost- Grxca illa monumenta, pluribus non dis- ritate cuitus omnino statuendum est ; ea autem hic.
ctx cultu
dii adeersn-
satis manifeslum est, recentiora censeri opor- potissimum cxpendenda suscipio, quod pridcm adver-
riis, quiro ;

tere vcl ex eo solum capite, quod de prxtacta sacri terim , citari ultro citroque ac congeri varia Mar-
corporis translatione varia
admisceant quse certissi- tyrologia, plurimaque involvi, qwe si recte cxplicata

me seculo nono posteriora surtt, imo ea secula sapere fuissent, prope evidens esset, pleraque omnia, certa-
est tum inter La-
videntur, quibus disputari cceptum tim allegari solita, nulli contendenlium parti pro-

tinos et Grxcos, tum

vero inler Latinos ipsos, ut desse quidquam posse aut obesse. Hsec igitur non eo

infra pluribus erit

discutiendum. Advertant interim addncimus ut S. Mariae Magdalense cultus, longe
obsecro, recentiores critici nostri
distinctionis asser- lateque per totam Ecclesiam propaqatissimus probe-

tore.s, parnm admodum sibi ex tota veteri Grxcia tur, verum hac solum causa, ut manifeste pateat. ex

subsidiiad prxsentem controversiam hactenus acces- sacris hisce. monumentis. pro sanctarum mulierum
sisse certe nihil quo universx Ecclesix Catholicx
:
distinctione perperam hactenus conflictalos esse, qui

antiquissima traditio vel tantillum labefactetur. Ul- communi Ecclcsiae sensui obluctati, ignotis sibi telis

tro etiam adjicimus Menxorum satis vulgare elo- Andabatarum more caece certaverint, duce Launoyo,

qium, ei prorsus consimile quod ex Sijnaxario Ba- multa indiscriminatim corradente ex omnis generis
silii Porphyroqeniti tomo i mensis Jutii
retulimus. Murtyroloqiis, de quorum eetale, pretio aut merito

Operx prctium non est idem bis describere ; sic rem prius exhibendis non magnopere fuit solicitus, quod

tolam Raderus L,atine reddidit ; in his primum ei esse oportebat.

iienuc ex elo- 88 Sanctse unctricis et paris Apostolis Mariae 91 Is itaquc in dissertatione de commentitio SS. Fnstoruiii
jioslrorum
Magdalenae. Hsec postquam ad Christum venit, Lazari, Maximini, etc., in Provinciam appulsu, imperiti,

numquam amplius ab illo, usque ad mortem Martyrologia multiplicat, atque ex Greecis confusa
illum secuta, discessit ; cujus gratia a septem nonnulla adducit, qux huc certe spectant minime.
deemonibus, a quibus obsessa erat, Hberata est Exemplo sint mulieres Martha et Maria positee iv

fuitque illius unguentaria, et prima omnium, Junii in Menologio, quod a versione, Sirleti nuncu-
cum altera Maria, sanctissima nempe Dei geni- pamus, quasi nullse uspiam fuerint Marthse aut
trice, resurgentem vidit a mortuis, quando ve- Marias pneter duas notissimas sorores Bethanicas.
speri Sabbati viditangelum, etmane duos angelos At toto ccelo abcrravit Launogus, quem cxcum ducem
in rursumque ipsum Dominum
albis sedentes, plurimi xque cxce secuti sunt, cum binee istz mulie-
quem putabat hortulanum esse, quando audivit : rcs in Actis noslris ad eum die.m prxlermissx, cum
Ne me tangas. Post divinam ergo et sanctam aliis tribus celebrentur in Menxis aliisque die vi

ascensionem Christi in coelum , Ephesum venit ejusdem mensis Junii, non sine alia confusione, ut
ad S. Joannem Theologum et Apostolum, ibique explicatum invenies. Sic frustra Bedam,
loco citalo

sancte obdormivit, conditaque in aditu speluncse, Rabanum, Adonem, Usuardum, Notkerum descri-
inqua postea septem dormientes conquieverunt. bit Launoyus; quorum Martyrotogiorum ztatem,

Leone deinde imperatore nostro beato fine sopi- seriem et genesim si novissct, pluribus dissertationis

to, corpus Magdalense relatum est Constantino- sux paginis male inftciendis omnino pepercisset.

polim, et in coenobio S. Lazari, ab ipso sedificato Habes hxc omnia fusius explicata in prxfalione ad
deposita, in quo singulis annis illius memoria Usuardum ante tomum vi Junii, qux hic modo
peragitur. Et prseterea in sede Curatoris juxta repetenda non sunt.
Taurum. 92 Una est eaque sola elifficullas hic paulo ube- llieroiiymia-
pro majori norumsphal-
89 Hujus eloqii priorem partem, etsi non omnino rius explananda, quam nec Launoyus vidit, nec
pirle imii ma non satis
nAiniltenito. accurate digestam, facile quivis admiserit ; at qux corum quisquam qui ex Martyrologiis ad prxsentem observantes.

in posteriore dicuntur falsa prorsus existimo. Quid controversiam dirimendam adjumenta hactenus ac-
sibi vult encomiastes. dum ait, post ascensionem cersiverunt. Petitur hxc ex codicibus Hieronymianis,
Christi in coelum.Ephesum venit ad S. Joannem? in quorum plerisque omnibus vel xin vel xiv Kalen-
An forte Joannes ante ascensionem eo prxcesserat? das Februarii, seu xix aut xx Januarii ita ferme
Ephesi fuisse sanctam nostram Mariam Magdale- legitur : Hierosolyma, Mariae et Marthse sororum
nam, saltem ibi in Domino obdormivisse, negandum Lazari, seu : Hierosolymis, nativitasSS. Mariaeet
omnino est, neque id a Grxcis satis umquam proba- Marthre, sororum Lazari, vel simili alia annuntia-

bitur. Historiam, posterioribus scculis confictam, tione, qux Florentiniam aliosque mirum in modum
infraexaminabimus, cetcraque ad decantatam lra>is- exercuit, Menardo pondus aliquot addente in notis
lalionem speclantia. Sive autem a Leone, sive a suis et Observationibus ad librum Sacramentorum
Basilw exstructum fuerit S. Lazari ccenobium (de Gregorii Papre, ejus nominis primi cognomento
quo vide Cangii Constantinopolim Christianam) ad- magni, ut ipse quidem existimavit ; sedperperum,
mitti omnino non potest, S. Lazari Bethanici, aut cum Sacramcntarium istud qualecumque Gregoriano
verx ipsius Marise Magdalenae corpora eo translata ipso mullo auclius sit, nec ad ejus tempora rcvocari
luisse, quod erit alterius disquisitionis argumentum. ullo moilo possit, binis ut minimum cl forte ternis
Certe ex eo elogio seculis postcrius.
patere videtur, studiosa hxc esse
brxcorum commenta, quibus reccptissimam Latino- 93 Neque vero in toto illo Sacramentario ulla quoet Uenar-
aus insiaiii
rum traditionem convellere niterentur. Jam Martg- Marias, Marthas aut MagdalanaB repmtur memo- solxeismo
rologia nostra expendamus, inde ad controversas ria, verum Menarelo plaeuit istie inserere qux alibi
translationes processuri. legerat, quxque, meo quidcin judicio, non satis ap-

posite
 204 DE S. MARIA MAGDALENA.
AICTORE posite explicuit. Ait igitur se invenisse in codice ali- cidenti familiarcs reddidit, cultumque saltem ali-
J. B S. quo Rodradi, xiv Kalend. Februarii Mariae et quem ad omnes eccltsias propagavit.
Marthae in codice Rhemensi, Natale sanctae 96 Erant igitur ante ea tempora Sancti ad certa
; >ion ait
usurn
Marias et Marthae Natale San- quodammodo loca restricli, qui ex Sacramentariis
; in codice Ratoldi,
ad univcrsaliora Martyroloqia sensim transiisse -<"t ai
ctorum Mariae
ctorum sumitur substantive
et Marthae ; ubi, inquit, to

in plurali , et saepe
San-
censendi sunt. Id vero pessime ab aliquibus libra-
nt «rhion m ,

s
l>-ctal>ant
occurrit in nostris Mss. et in Missali Romano. In riis,seu propria seu aliorum auctoritate. factum, ut

nostris codicibus citatis similes exstant orationes vel Sacramentaria ipsa, vel saltem Martyrologia

de eisdem Sanctis hunc modum Exaudi. Do- in : foide corruperint, non solum Sanctos alios proprios

mine, populum tuum, cum Sanctorum tuorum, etc. adjungendo, quod usque adeo vituperandum non est,

Sic super oblata Iwbetur ; ut et tibi gratas sint pro sed Sanctos alios sibi notiores aliis substituendo.

tuorum festivitate Sanctorum. Et ad Postcom- Audacter dicamus, depravata esse Sacramentaria

munionem rwsus : Sanctorum tuorum, Domine, quxlibct Romana, in quibus Sancti alii apposili

intercessione placatus. Atque heec, si superis pla- sunt, prster eos solos, qui Romee eo pacto feslivita-

cet, atque id genus alia vult Menardus referri ad tes suas habuerinl, quo ipsas citatus Fronto descri-

sanclas duas sorores Mariam et Martham , nullo psit : utplane frustra queerendx sint Romx Maria,
usquam adducto exempio ut /idem faciat , Sanctorum Martha aut Magdalena ante id tempus, quo Romse
conjnngi possc aut saltem alicubi conjunctum fuisse collectum diximus Martyrologium Romauum par-
cum duabus mulieribus, seu duobus substantivis femi- vum, ex Rufini historia polissimum auclum, unde et

nini generis. ex Floro, Beda mixto, Adoitem, Usuardum, Not-

nan explicuit 94 Apage effugia, non tam procul accersenda : kerum et reliquam ferme Martyrologiorum proge-
sed marjis
involnt. Sanctorum non ad male intrusas sorores
islud -b niem originem habitisse, pridem demonstravimus.
B Mariam e t Martham sed ad martyres plures viros 97 In prsdiclo Romano parvo nulla prorsus Ma- neque Sancn
anle Komo-
et mulierem referendum est, qui eo die in anti- riae aut Marthae in Januario memoria, neque vero
numparwm
quioribus Sacramentariis conjuncti fuerunt, qux ab in Sacramentariis editis aut in Kalendario Fronto- communa
facli smit.
imperilis amanuensibus descripta, multimodis detur- nis ulla exstitit ; neque sane exstare potuit in ea
E
pata sunt,atque adusum ecclesiarum pro quibusde-
,
martijrum promiscua collectione quam describit S.
scribebantur, pro mero arbitrio efformata ; alius di- Gregorius in Registro : Nos pene omnium marty-
ceret deformala, vitiata et delorta. Audiatur Menar- rum, distinctis per dies singulos passionibus,
dus ipse eodem loco adducens Martyrologium Ms. collecta in uno codice nomina habemus, atque
bibliothecse Corbeiensis, ubi tegerit : Hierosolyma, quotidianis diebus in eorum veneratione Missa-
Marthae et Mariae. Cetera, inquit, sculpta sunt a rum solennia agimus ;
quibus verbis vetustissimum
quodam, ut credere par est, nugatore, sed quo- Hieronymianum Martyrologium indicari, alibicen-

dammodo apparet scriptum fuisse sororum La- suimus; et ex quo sallem sanctorum martyrum,
zari. Utinam id genus 7iugatorum minor fuisset quibus solis principio constitit , commetnorationes
numerus ! qui in Sacramentariis aut aliis sacris nomine tenus fieri poterant, ut ferme modo Marty-
Fastis Romanis legentes Sanctos sibi ignotos, alios rotogium in choro recilari consuevit : ast inde pro-

affines sibique notiores substituerunt , ut mox faxo cul aberant Maria aul Martha, quas martyres La-
paulo clarius intelligas ; ubi Romani ritus notas ap- tinorum sattem nemo, quod sciam, umquam somnia-
posuero, quas in selectis suis ad Romanum Kalen- vit, nedum asseruit ; ut vel inde manifestissime col-
darium Observalionibus distincte et recte expressit tigi possit, adscilitiam esse corruptamque eam an-
eruditissimus Fronto, alibi a nobis saepe et merito nuntiationem quse modo in codicibus Hieronymianis
laudatus. exslat, necvere, nec loco suo; ut tela prorsus im-
Sacra-mcnta- 95 Quzrit is primo utrum Kalendarium suum beliia inde cudant, qui pro mulierum dislinctione
rta et Kulcn-
danaanti- Romanum sit ? Respondetque in hunc modum : Qui ex ignotis sibi fontibus temere argutanlur.
qua,
legerit hoc Kalendarium, non dubitabit dicere 98 Rem paucis conficio. Inter erudilos hodie F
c Explica""
Romanum, quia multa in eo leguntur, quae soli compertum est, vetustissimos esse eorum Sacramen-
vera fesli-

Romae conveniunt. Deinde stationes Romanae torum codices, quos edidit Thomasius, postmodum vilas nolat«
in aittiqtas
designantur erant autem aliae Romanae, aliae
: S. R. E. Cardtnalis, quique ex Gulesiano aucti Sacrame»-
Parisiis, aliae in aliis urbibus, ut infra ostendi- omnino videntur ; in iis uutem frustra qumrentw tariis,

mus. Denique quotquot inscribuntur Sancti, aut Maria et Martha sorores Lazari ; ibi eniin et recte
Romae passi sunt, aut Romae ecclesiam habent. et genuine legitur ad xm Kalend. Februarii, hoc
Et bene omnino : antequam etenim solennitas plane modo : In Natl sanctorum martyrum Seba-
Sancti alicujus fieret, debebat illic, ubi coleba- stiani, Mariae (/jroMarii) Marthaj, Audifax et
tur, habere locum sacrum, seu oratorium, seu Abacuc, seu Abacum ;
quibus Itzc aptatur oralio :

basilicam.seucoemeterium. Solennitas enim non Concede, quaesumus, omnipotens Deus, ut san-

fit nisi concursu populi, nec concurrit nisi in ctorum martyrum tuorum, quorum celebramus
locum Sancto, qui devotum. Hinc olim colitur, victorias, participemur et praemiis ; ubi sancto-
quaeque provinciae suos habuere Sanctos, quos rum «onsubstantive accipitur, utvoiebatMenardus,
colerent; ita ut nec S. Petrus quidem publica sed vere cum praecipuo genere cohxret, quemadmo-
festivitate coleretur ubique, nisi propriam habe- dum conslrui debere, norunt pueri grammatici. Pri-
ret basilicam — ; nec satis est, monasterium illic mus nugator imperitissime hinc extraxit Mariam«'
esse Sancto consecratum, quia ad monasteria Martham; alius verosimiliter positionem adjecerit
non fiebat populi concursus, ut legimus saepe in Hierosolyma, et, si ita vis, idem aut tertius ali-
epistolis Gregorii Magni. Nec nisi post Grego- quis sorores Lazari distinguere non dubitaverit,
rium III ccepere Sancti illis in locis invocari, ubi cum quibus martyres isli Romse cetebrati, non ma-
non habebant proprias aedes sacras. Atque Itxc jorem afftnitatem hubent quam cum Scythis aut
vera epocha est parvi istius Martyrologii Romani, Arabibus.
quod ub aliis auclum Sanctos etiam Orientales Oc- 99 Hinc iyilur, nisi vehementer fallor, claris-

sime
 ;

DIE VIGESIMA PRIMA JULII. 205

AlXTOItfc
sime perspicis codicum
Hieronymianorum, aliorum-
A J. B. S.
quibusncc que, ut Rabani et Notkeri, qui ex ipsis sua acce-
in
Barta, nec inquinatum
verunt, fontem, ex quo lot inanes § X. Sanctee obitus, sepultuii, translatio
Marlha, nec
fagdatena logomachix hactenus promanarunt.
Utjam taceam, a Graecis perperam tradita.
nolz fuere, scripturum fuisse nugato-
non Maris et Marthae
quid cordis aut cerebri habuisset, sed Mar-
rem si

th» et Mariae, ut passim fit, dum binx istx sorores

Novum pelagus ingredimur, contrariis fluctibus Sfastiliensi-
" us
iunior cum seniore
conjunguntur. Id nobis certum agitalum , tempestatibus et ferme naufragiis y'
i uu us

sit primum fuisse auctorem Romani parvi qui de xque ac prius fcedum et infame, ubi rursus turba-

Maria Magdalena, Martha aut Lazaro meminerit, tissima omnia, implexa et.obscura, dum de re, el
quique cum Floro ( quem Bedam Majores nostri quidem acriter contenditur ,
quam ferme totis sex
appellarunt) Sanctam nostram ad hunc diem xxn primis Ecclesix seculis scriptorum nullus attigisse

Julii collocaverit, unde sensim festivitas ejus per scitur, ut per ignolissima vestigia, densas tenebras
universam Ecclesiam propagata sit, et ad noslra diceres, incedendum sil, nemine facem prxferente
usque tempora perseveraverit ; non mutanda, opi- aut lucem, quam satis tuto sequi possis : casu iterum

nor, propter trium aut qualuor Gallicanarum dice- plane mirabili, ut, quam illustris fuit cx ipsis sacris

cesium nimis prxproperam varialionem. Martham Evangeliis S. Mariae Magdalenae gloria, quemad-
idem Romanum parvum verbo annuntiat xvn Octo- modum proxime diximus, tam dubia sint reliqua

bris, quod et Ado fecit ; Usuardo magis placuit ce- vitx ejus gesta, commoralio, obitus, sepultura.saltem

lebritas alia, qua ad xvn Decembris cum fratre qux ex probalis monumcntis educi queant : Grxcis
Lazaro conjungitur, addito ex Adone elogio, quod inde, hinc Latinis, prxsertim Massiliensibus, op-

ex eodetn pro Maria Magdalena desumere neglexit, posita et pugnanlia tradentibus. Adde quod nec La-
sed in hodierno Romano restitutum est. cujus par- tini ipsi inter se satis conveniant, dum alii Sanma-

tem aliquam Wandelbcrtus versibus suis illigavit. ximinensibus , de sacri corporis posscssione litigan- E
diu post in 100 Quo potissimum tempore ex xvn Decembris tibus, favendum existimant ; hi vero in translationis
OccidaUe ad- dum
missa.
ad xxix JnXii retracta sitS. Martha, non est hujus suee historia discrepent ; alii Jerosolymis aul
loci disquirere. Ut indubitatum admittere oportet, ex Bethania, alii ex ipsa Provincia reliquias Vize-
nullam Mariam Bethanicam, Marthx et Lazari liacum allatas contendunl. Quid ? quod et Romx
sororem, in hodiernis Fastis Latinis, multo minus sacra lipsana servari dicantur, ut hic rursum per-
peccatricem seorsim a S. Maria Magdalena recoli plexa omnia, et gravissimis difficidtatibus obnoxia

ut apertissimttm sit, in hoc consentire Martyrologia perspicias.

nostra omnia, confirmareque adeo receptissimam de 103 Ut ex altero hoc tumultuoso mari, seu ma- arma Grxca,
sed obsoleta
unica muliere Evangelica Ecclesix Catholkx sen- vis labyrintlio egressus paleat, sic ordinanda esl

tentiam, quam exvitiosa Hieronymianorum codicum disputatio, ut ea prius amoliamur, qttse falsa, aut
lectione frustra arietare conati sunt recentiores illi saltem minus verosimilia censenda sunt, qualis est
distinclionis propugnatores, quos ad priora et sanio- jam dicta superius Grxcorum opinatio quod S. Ma-

ra consilia reductum iri non diffidimus. Ab elogiis riaMagdalena S. Joannem Ephesum secuta, illic
colligendis hic abstinendum fuit, quod ea in Usuardo diem exlremum clauserit, ibidemque deposita fuerit.
nostro et in aliispassim obviasint, et vero ad liujus donec seculo nono inde translata Constantinopolim ,

Commentarii calcem de S. Mariae Magdalenae elo- apud S. Lazarum fratrem collocata sit : qux omnia
gio, de miraculis, templis, et celeberrima ubique avide arripuit Joannes Launoyus, ut Provincialen-
solennitate acturi simus. Breve encomium concinna- sium traditionem quoquomodo subvertcret. haud sati*

vit Raderus, quod reliquorum omnium vices supplere memor, sese obscuris, el obtritis, ut ita dicam, ar-
hic interim poterit. En ipsum : mis pugnarc, utpote solo vincendi ardore abreptus.
llrive Man e 101 Haud scio an ulla ex mulierum sorte fe- nec salis inhxrens positis alibi principiis, qux in
Maqdaleme
eiogium. mina, post augustam Dei Matrem et aeternam opusculi sui prxfatione prudenti sensatoque consilin
C Virginem, tantis laudum praeconiis (quod futu- itastabiliverat:T)e Maximino ( ncmpe S. Magdale- F
rum prasdixerat Christus ) ab omnium prope nx socio) nihil dicam, quod a veteribus et opti-
temporum post Christum natum memoria sit ce- mis auctoribus, qui ante annum Christi sexcen-
lebrata. Nam ab omnibus sacrae et evangelicae tesimum scripserunt, nihil actum comperi. Hac
historise conditoribus, illorumque interpretibus autem in re usque adeo remota, sine commen-
certatim laudatur et praedicatur. Habuit adversus tariis veterum sapere, historici sapientis non
criminatores defensorem et Opt. Max. patronum est, nec Christiani scriptoris, qui supra ceteros
et propugnatorem simulque laudatorem Christum mortales a mendacio abhorrere debet.
Deum. Propagata est gloria, nomen, fama et 104 Hxc sapienter Launoijus, sed a quibus ipse suisque hi-
, „ i •
r. »» I, .-loncis prin- ,
laus Magdalenae, non solum per omnem orbem, pnmus deflextt, qtucum de b. Magdalenas sepul- cipiixeontra-
sed etiam omnium temporum aeternitates, prout riaarriputt;
tura Ephesina ante anntitn circiter sexcentesimum
futurum Christus ipse pnedixerat. Exstant pra3- nihil actum comperit, nec sapuit ipse, nec sapien-
terea encomia ejusdem apud Patres, etc. Super- tis historici partes explevit ; audiendus hic a nobis
est intricalissimx quxstionis nodus alter haud mi- et refellendus, argumentis ejus omnibus sincere re-
nus difficilis, quo de Sanctx obitus loco, translatione prxsentatis. Ecce igitur quibus potissimum certat
et reliquiis disputandum est ; ubi ignosci mihi quo- lujpercriticus in editione anni 1660 a pagina 226,
que cupio immensas chartarum moles, quibus in-
si ducto a Modcsto Hierosolyinitano principio, quem
gens volumen implcri posset, huc non accersam, apud Photium cod. 275 grxce primum, deinde la-
summa rerum capita, qua licebit verisimilitudine, tine sic loquenlem inducit : Merito igitur elegit
pcrcurrere contentus. Magdalenam Salvator, de qua Dominus septem
daemonia ejecit, ut principem peccati per illam

ab hominibus expelleret. Historiae tradunt, Ma-

gdalenam, de qua Dominus septem daamonia eje-
cit.
 ; :

200 DE S. MARIA MAGDALENA.

hanc virginem fuisse, et martyrium ejus 107 Non opinor, eo quo vivimus seculo, corda-
Al'CTOI\E cit, D
J. B. S. memoratur, ubi dicitur, propter summam illius tum quemquam repcrlum iri, qui traditionem ali- "'/< '<•;%.
quam simpliciter admiserit seculo septimo inchoa- ffantena
virginitatem et puritatem, illam tamquam vitrum '{'in
ali.
nmriuf
tam, cujus nimirum per tol ante secula nec vola nec
purum tortoribus visam fuisse. Post obdormi- luerit.

vestigiumapparuit ut hic nobis ferme fatendum sit,

tionem sanctissimae Dominae nostra Deiparae,
;

cusam inler alias esse hanc historiam, sexto circiter

profecta est Ephesum ad dilectum discipulum,
seculo, quo et alias ex ignorantix ovis exclusas eru-
ubi cursum apostolicum per martyrium unguen-
ut absque scrupulo eadem censura
tifera Maria perfecit, nolens ad extremum us- diti existimant,

inuri possit, quaFlavium Dextrum merito confixit

que spiritum ab Joanne Evangelista et virgine
separari.
Launoyus. Nequc vcro Modestus ut merus fictionis
auctor insimulandus est facile enim contingere
105 Hxc sola, tota et unica basis est, cui Lau-
:
nihil repe-
ricns totis potuit ut virgo aliqua, Magdalenae nomine insigni-
sex seculis noyanum xdificium innitilur, quamque ex ipso cer-
apud Ephesum, ferventibus ethnicorum perse-
tatim mutuantur adversarii, ut Magdalenam istam
ta,

cutionibus, martyrio affecta fuerit, quam Ephesini

virginem a muliere peccatrice discernant, accersita
Grxco seculi septimi cum illustriorc confudcrint; ut more hominum ni-
auctoritate ab unico scriplore
(quo Modesium floruissc ccrtum esl) quoque Grmcum mis quam frequentcr factum novimus, quxque ibi-

producunt, ubi S. Gregorium dem, ut infra dicam, a S. Willibaldo, si tamen

vetustiorem neminem
non vcrenlur, traditionem sex se- satis certa est ea historia, et a Magdalveo Virdu-
Magnum rejiccre
Et quis, obsecro, fidem nensi et forte ab aliis reperta sit, ejusque reliquix
culorum fidelUer sccutum.
hxc vere Modesto iribuenda ? Photius nempe, in aliaspartes deportatx, ac tandcm reliquum corpus
facit,

schismatis Grxcanici auctor ,

pluribus stigmatibus Constantinopolim translatum, de qua translatione

inustus, solo adducto fragmcnto, quod Latinis vero- varia ex Grxcis congessit idcm Launoyus, qux sa-

simillime opponendum censuit. Vcrum etsi darcmus, tis erit paucis infra delibare.

hsec a Mode.sto scripta, quid iude prxsidii Launoyo 108 Hccc, ni fallor, qualemcumquc Modesli au- E
aliam a no-
accederet, qui de tota ea re ante annum Christi ctoritatem satis enervant, neque tamen negtexerim
slra esse

sexcentesimum nihil dictum comperit, silentibus aliam Natalis Alcxandri responsionem, tomo 2 pag. oporteal.

ante Modestum per scx omnino secula Greecis omni- 181 ita scribentis : Respondeo, Modestum, Pa-
bus? An hic cum Tertulliano ciicet, primam instru- trum Graecorum sententiam secutum, duas agno-
mento isti auctoritatem summam antiquitatem visse Magdalenas alteram virginem, alteram
:

vindicare? An hic potius, quam in Provincia, tra- peccatricem unde cum eam, quse Ephesi obiit
;

ditionem tdlam reperittotis sex seculis confirmatam? virginem et martyrem fuisse dicat, nostram non
Reducatur ipse ad criseos sux regulas, quarum pri- excludit, quae nec virgo, nec martyr fuit, sed

ma est : In rebus quas ad historiam pertinent, iis peccatrix. Imo ex hoc colligitur, quod cum una

maxime credendum esse , qui quo tempore res revera fuerit Magdalena, eaque peccatrix, haec
ipsae gestae sunt, scripserunt ; dum nemo cete- non Ephesi, sed in Provincia obierit. Quam-
roqui coaavus notae probitatis et doctrinae refra- quam forte profecta Ephesum est, illucque Dei-
getur. Altera : Post coaevos auctores, magis param Virginem comitata unde Ephesini sacra :

eorum scriptis assentiendum, qui rerum gesta- monumenta ipsi erexerint; indequeinvaluit apud
rum temporibus viciniores, quam qui remotiores Graecos posteriores opinio, illam Ephesi obiisse.
fuerunt : unde Massiliensibus sxpissime insultat. Attamen Graeci monachi, Cypri degentes inge-
quosepullii- 106 Age vero, hic nobis traditionem exhibet do- nue fatentur, ex veteribus monumentis Graeca-
ram Ejihcsi-
rmm asscrc- ctor Launoyus de S. Mariae Magdalenae sepultura rum ecclesiarum constare, Mariam Magdalenam
ret Ephesina a Modesto, seculi septimi scriptore incho- una cum Martha sorore, et Lazaro fratre, in
alam ,
quam ipse monumentis Provincialensibus Provinciam appulisse, ut constat ex epistola P.
prxferrc non dubitat, de qua vel hiscere erubesceret, Josephi Besson Societatis Jesu professoris data
si argumenti sui negativi oblitus non esset, quo ex Alepi in Oriente die xvn Aprilis mdclx ad P.
silcntio sex seculorum invicte jugulari potest, sic ut de Gourdan in domo Aquensi ejusdem instituti
apud ipsum ejusque sequaccs omnis Modesti aucto- degentem : qua testatur, se, in collatione hac de
ritas vana el nulla sit. Habe id dialectica iMunoya- re habita cum Cypriis monachis audivisse, illos

na demonstratum ex tam diuturno silentio eorum ingenue professos, Magdalenam sororem Marthae
qui rem scire potuerunt et scribere debuerunt. Scri- et Lazari, in Provincia sepultam fuisse.
bit ad Viclorem I. PP. Polycrates Ephesinus epi- .109 Sequitur ordine apud Launoyum (non adeo Ner Greip-
rins Tuiv-
scopus, apud Eusebium lib. 5, cap. 24, ubi enume- scrupulose chronologum) S. Gregorius Turonensis, nensis iiec
lumina qux in Asia magna exstincta sunt, alii opiiosi-
rans, ut corrasorem videas nihil negligere ; qui quanti
liim ctiiu-
prxter Joannem , qui in sinu Domini recubuit, Turonensem alibi faciat, satis notum est; neque ctilit

Polycarpum qui apud Smyrnam episcopus et mar- inde opinioni suec pondus acccrsunt adversarii, soliti

tyr fuit, prxter Thrascam, Sagarim, Papirium, credulitatem ejus traducere, preesertim dum externa
Melitonem, Philippum etiam adducit, unum ex narrat, ex aliorum ftde accepta. Neque subsidii
duodecim Apostolis, qui mortuus est Hierapoli, quidquam affert Hodaporicon S. Willibaldi pcr
et duas ejus filias, quae virgines consenuerunt, sanctimonialem a nobis in Actis primo loco editum
et aliam quoque ejusdem filiam, quae Spiritu ad diem vn Julii, in quo nimirum de Magdalenje
sancto afflata vixit, et Ephesi requiescit ; ubi sepulcro aut septem Dormientibus nec verbum, ut
hxc, inquam, lumina tam accurate enumerans, de hxc alteri Vitee, per anonymum scriptx, facile as-
Magdalena nec vcrbo meminit, quam certe primo suta fuerint. El vero, tametsi hxc omnia ultro ad-
loco, ut lumen vcre prxcipuum, nominatam opor- miserim, aliud nihil evinces, quam quod sepulcrum
tuit, si secundo, quo Polycrates vixit, seculo, vel forle aliquod apud Epbesum exstiterit sanctx Ma-
nmbra ipsius Epbesi supcrstes fuit, quam tam con- gdalenae peccatrici perperam atlributum. Flodoardi
fidenter asscrit Modcstus, ct virginem fuisse, et versus tantumdem signiftcanl; verum utique est,
martyrium pjtis ibidem memorari. prope Bethnniam sepultum fuisse Lazarum : Hic
prope
 :;
,, ,

IIE VIGESIMA SECUNIU JULII. 207

sancte, sepulcrum Hanc epistolam depromptam asserit ex Mis. Victo- AICTOUK

prope Bethaniam tibi, Lazare ;

inde Lazarum exivisse. rinis. Verbo dicam, convenientia et certa nobis J. B. S.

at noii minus
verum est,

sororumque in exhibeant adversarii Grxcorum istorum testimonia,

Neque negaverim, domum ipsius,
Rkhardi Wassebunjii facillime, me saltem qui nullo parlium studio du-
ecclesiam mutari potuisse.
,

in Antiquitatibus Gallix Bel- cor, habebunt consentientem.

recentius tcslimonium
Virdunensi, qui etiam apud
gicx de Magdalveo
Ephesum viderit Magdalenae corpus, dentesque
bi-

portione obtinuerit valeat XI. Proponitur translatio Vezeliacensis.

nos cum capillorum
,
§
Launoyus
quanlum valere potest pretium nonfi.git
;

opinionem nec leviter qui-

hxc omnia receptissimam
dem succuliunt Id unum tradiderunt
omnes isti, x dubiis, obscuris et incohxrentibus Grxcorum AHahxctur-
post primum falsum
:

testera, qui hoc ipsum po-

commendavit. Nec vero tantum pia-

E
latione
de S. Mariae Magdalenae sepultura et trans-
traditionibus ad Latinos transimus, ea, qua
batUsimn /n-
sloria,

steritati falso

culum, Grxcos fictionis arguere, quod quoties ipsis fieri poterit, diligentia operose exploraturi, utrum
improperatum fuerit, norunt qui in hisloria aut con- in hac orbis parte satis certo reperiendum sit San-
troversiis peregrini non sunt. ctee nostrx sacrum corpus, quod nec in Palxslina,

uti ncc alia 110 En tibi modo scriptorum Grxcorum agmen nec in tota Asia superesse existimamus, ut proinde
Grxcorvm
duce anonymo qui Theophanis annales continuavit in Occidentem. imo in Galliam deportatum opor-
commenta,
jussu Constantini filii Leonis VI, ubi asseritur, teat, sive istuc Sancta ipsa viva pervenerit, swe
imperatorem ecclesiam condidisse S. La- qux aliunde eo postmodum allatx sint sacrx reliquix,

zaro dedicata est et translatum ipsius beati ibique depositx. Quod enim et Romx exstare dican-

Lazari, et sororis ejus Mariae Magdalenae cor- tur S. Marise Magdalense exuvix; qux istxc, qua-

pus ibidem repositum. An hxc etiam admittent les, aut quando eo pervenerint, inquirendum non

feminx defensores ? Fateanlur ipsi nobis-

triplicis suscipio, postquam in Romano Martyrologio apud
cum, Grxcos nec in mulierum numero. nec in cor- Massiliam Sancta nostra collocata est. Ad Galliam
porum istorum translationis tempore satis sibi co- ilaque solam demum reducitur spinosissima quxstio,

hxrere, dum alii prioribus seculis factum volunt, tot difficultatibus involuta et implexa, ut ex Grxca-

alii seculo primum octavo, ut Anquetinus apud nicis tenebris eluctati, in densiores ferme incurra-

Trevetum pag. 255, alii nono aut decimo. Habes mus, ex quibus non nisi palpando liceat emergere.

et istic Leonem Grammaticum, Georgium Cedre- 113 Verbo dicam, Provinciam sensim ingredi- nec a Lau-
iwyo nec ab
num, Joannem Curopalalam, Joannem Zonaram, mur, tot concertationum disputationumque palx- atiis recte

Grxcorum Menxa, Anthologium, et nescio qux stram, ut qux ultro citroque scripta sunt, fallor, digesta,

alia a Launoyo importune opporttine undecumque si quis absque ingenti txdio evolvere queat : prx-
congesta; eo solo intuitu, ut S. Mariam Magdale- terquam quod periculosx videatur plenum opus alex,
nam quam posset longissime a Provincia averteret ut olim recte observavit noster Brietius ad annum
adducturus haud dubie Anonymi de locis Hierosoly- 1281, ubi agens de Marlino PP. IV ita scribit :

mitanis, inter Symmicta Allatii paginam 88, ubi Hic tum Senonas misit costam S. Marioo Magda-
Lazari ct sororum sepulcra in Betbania describun- lenae, quam seposuerat dum interfuit ejus trans-

tur, si opusculum istud in manus ejus pervenisset : lationi Vezeliaci cum S. Ludovico rege; cujus
nisi forte id obstilisset quod Mariam Marthx soro- etiam testimonium praestat, sicut et diploma hoc
rem, disertissime Magdalenam appellet. At ne anno datum, quo asseveratur, corpus S. Mariae
singulis hisce referendis, expendendis ac refutandis Magdalena? quiescere Vezeliaci, consonum diplo-
tempus teram txdiumque pariam, utar unica Alex- matis Lucii II, Urbani III, Clementis III, Inno-
andri spongia, qua hxc omnia breviter diluit, et centii III, de quibus inter Vezeliacenses mona-
Grxcorum, seu potius criticorum nostrorum ex ipsis chos, et Maximinenses Dominicanos ingens cer-
litigantium, ora occluditpag. 184, in hunc sensum : tamen, cui se immiscere vir undecumque doctis-
iiiLntino-
rum otlinm
111 Respondet, Grxcos deceptos fuisse, ut plures simus Joannes Launoyus amicus noster cognovit
pnssnn coii- fingendo Magdalenas qua opinione ;
supposita esse periculosum. Verum nec Launoyum hic nec
ftcta.
Magdalenam, Lazari sororem, Ephesi quiescere, alios quotquot numeraveris. hypercriticos moramur,
el inde Constantinopolim translatam fuisse scripse- utpote quibus non contendere, sed res ipsas candicle
runt : vel in odium Occidentalis Ecclesix, qux illa- proponere animus est, xd neque Natalis Alexandri
rum reliquiarum possessione gloriabatur, illas sup- gladiatoria argumenta mutuare lubeat. Id agimus
posuisse sub sanctae Magdalenae et sancti Lazari ul priusquam ad capitalem controversiam pervenia-
nominibus ; quod Grxcis (ut hic taceam intorlas tur, clare et sincere expendamus, qux adversus
olim in eos parcemias ) non insolens esse constat cx Provincialensium antiquam possessionem a Vezelia-
epistola Clementis IV Ponlificis Maximi, ad sere- censibus eorumque patronis opposita sunt.
nissimam Isabellam, sancti Ludovici regis Gallia- 114 Est mihi prx manibus vasta chartarum i/tix liic ab
oo" cvami-
rum sororem, data anno 1268, qua ipsam ab opi- moles, in scriniis nostris pridem asservata, in qui- natur.
nione dimovet, qux ipsam fefellerat, quod quxdam bus et S. Maria? Magdalenae Vita et tota transla-
reliquix, ex Grxcia allatx, caput csscnt S. Pauli tionis istius, scu potius furtivx surreptionis historia
Apostoli. Quod si forsitan, inquit, caput beati variis maxime coloribus depingitur, id potissimum
Pauli Apostoli apud te esse putas, depone con- complexa, quod Gcrardus aliquis Burgundix, ttt
scientiam, ne fallaris, nec ponas scandalum Ma- ibi dicitur, saltem in Burgundia comes, cwnobium
tn Romanaa Ecclesise,
tuse quas deceptionem istud Vezeliacense primum sanctimonialibus condi-
hujusmodi non aequanimiter toleraret. Si vero derit, deinde eversum restituerit, viris concesserit
Graeci aliquo tempore se illud habere dixerunt, volueritque conquiri cx Provincia occultatas istic S.
ne mireris nam odio Latinos habentes, facile
: Magdalenae reliquias, qux iu pradicti acnobii ec-
tibiformaverunt mendacium, qui de fide mentiri clesia deponerentur ad quam ; inquisitionem delectus
Catholica, quod est majus, minime dubitarunt. missusque fuerit Badilo, seu Baidilo monachus, cu-
jus
 208 DE S. MARIA MAGDALENA.
AlXTOtlE jus expeditionis series, quam mire, tam varie nar- nensque Badilo tam immane Christianae plebis
J. B. S. ratur in pluribus nostris manuseriptis, quorum vix justitium, ccepit edere gravissimos
lachrymarum
ulla inter se conveniunt, multis parergis pro siniju- ex pietate singultus. Tandemque memor devo-
lorum scriptorum caplu exornata : sed qux a Vin- tionis sui itineris, curiose deambulabat, quorsum

centio Bellovacensi bonam partem rescissa sunt, ex investigans, si quempiam reperiret qui eum ad
quo prxdicta historia in Legendam auream, S. An- indaginem desiderii sperata? rei perduceret.
toninum, Petrum de Natalibus, Mombritium alias- 118 Dum hoc siquidem ageret, occurrit ei '" ex urbis

que Legendas transfusa est. videre circa majorem, quae fuerat in civitate, r "'nissa-
cr «>n cor»,„
cx plurimis 115 In Ms. Secliniensi sic inchoatnr transla- ecclesiam, in Andronarum tuguriis victos senes s
"rriperet
Mss. aetatis decrepitae praestolantes alicujus transeun-
tionis istius narratio : Nunc ergo, largiente Do-
mino, aggrediemur exponere, nempe post prxmis- tis adventum, victus impendendi gratia. Hos cum
sam Vitam, qualiter gleba corporis ejusdem sa- vidisset, divertit ad illos, caute inquirens, ubi-

cratissimae Mariae Magdalenae ad locum, in quo nam locorum fuisset ecclesia, in qua corpus B.

hodie veneratur, translata sit. Anno igitur pas- Magdalenae, a S. Maximino olim sepultum, a
sionis vel resurrectionis Dominicae plus minusve fidelibus veneraretur spondensque se ad hoc ;

septingentesimo quadragesimo nono , regnante illuc devenisse, non solum ad praesens transeun-

HLudovico regum piissimo, nec non et filio ejus ter adoraturum, verum ob amorem illius sanctaa

Carolo, viguit pax atque profectus Christianorum Christi famulae, ibidem diutius permansurum, nec
ecelesiarumque Catholicarum in orbe terrarum ;
minus etiam, in quantum valeret, sacris reaedi-

praeter infestationes gentis Saracenorum quae ficandis inserviturum. Illi vero haec audientes

fiebant praecipue a partibusHispaniarum, etc. Et admodum laeti, promiserunt se illi in cunctis fide-

hxc eadem in aliis legere est, quamquam scriptores liter parere, et quae vellet ostendere. Dein, ora-
singuli uliquid de suo certatim adjecisse videantur, tione in brevi completa, invitat illos ad pran-

prope dixerim quasi studiose errasse, dum adeo tur- dium ,

quoniam diutina videbat illos deficere
piter tempora confnndunt. In codice Ultrajectino inedia ; ac sic utrique refocillati , surgentes a
paulo convenienlius annorum series ponitur, nempe : prandio surrexerunt, ut locum desideratum pras-
Temporibus Carolomanni et Pippini, scilicet anno fatus Badilo certius inviseret nutu eorumdem
Domini seplingentesimo quadragesimo nono. Alii senum. Sequitur semim commonstratio, totiusque

cum Ludovico combinant annum 849, alii ad Ca- mausolxi descriptio, in quo scilicet opere anaghjphi-
rolum Calvum descendunt leguntque tamen annum co expressa fnerit Sanctx ipsius vita, tU pedum ?in-

769 ?nag?ta ubique rerum et temporum confusio

: ctio, Christi apparitio, etc.

infe?ius magis expendenda. 119 Mundatur deinde locus, ac restaurantur qiwdvariu

mirum m 116 In aliis Mss. alia asseruntur haudquaquam nescio qux altaria; ibique commorans Badilo a itrtibtis con-

seculus
modum con-
fusis el mu- melius fundata, prxmissis Normannicis, tu?n vero redeimlibus sensim incolis mire honoratur, noimul-
tatis.
Saracenicis depopulationibus, quibus nempe direpta la rexdificat om?iibusque complacere ?iititur : donec
penitus et eversa fuerit universa Provincia, Aquen- quinquennah lustro expleto, om?iibus rite explora-
sis vero civitas, unde sacrum corpus ablatum volunt, tis : in occasionem pii furti attentandi sedulo inten-
internecione deleta. Tum diversa alia commiscere dit; tandemque divinitus inspiratus.opportunitate
pergunt scriptores, adeo ut paulo post suadere co- reperta quadam accedens ad sibi optime
, nocte
nentur ex Africanis partibus, nescio a quo Gen- notum mausolaeum pius violator, a parte pedum
lione retiquias etiam S. Marthx Vezeliacum alla- habebantur prospexit; cer-
effregit, et quae intra

tas, tunc netnpe quando ad JSduos pe?-ve?iit corpus nensque corpus cute integerrima superductum,
S. Lasari : ul jam laceam adjuncta alia haud mi- manibus pectori impositis ex more jacens exten-
nus incougrue deducta quibus manuscripta om?iia, sura ; odor naraque tantae suavitatis exinde effer-
variis ineptiis p?'o Scriptorum ingenio ?'udi modo buit, ut nemo mortahum valeret effari. Quod
sunt amplificata. At ne hisce diutius immorer, ex nimirum satis juste contigit ; illius enim corpus,
uno specimine de reliquis o?n?iibus facies conjectu- quae Deum corporatum perungere meruit, odora-
ram :enim referunt manuscripta pleraque qux
sic tissimum omnium esse debuit. Hoc denique et
quidem rem lotam paucioribus verbis complectuntur. beatus archipraesul Maximinus eam sepeliens in-
Narrationem accipio ex laudato supra Ms. Secli- tellexit, dum plurimis aromatibus illius corpus
niensi, quod iia habet : infecit.

Fcriuit mis- 117 Compertum namque jam olim a multis 120 Interea nocte insecuta videbatur sibi ad-
raclmium
suin ,/qiias deptirtarit.
longe lateque habebatur, quod B. Maria Magda- spicere quamdam religiosissimam candidissimis
Badiloticm
lena, ut superius digestum est in praefata civi- , vestibus indutam, satisque accurate a capite cir-
tate Aquensi a S. pontifice Maximino sepulturae cumamiciebatur; cujusetiam vox eidem Badiloni
tradita fuerat, ibidemque illius sacratissima ossa talia intimabat : Ne formides, inquiens, quoniam
servarentur.Hac denique fama instigati, tam eundum est nobis una tecum ad locum a Domino
Comes Burgundia? Gerardus, quam abbas Heudo prasdestinatum. Mane vero facto, hujuscemodi
prasdicti monasterii Vizehacensis, delegaverunt aromate fortificatus, suos secrete convocans, in-
satis accurate ad civitatem Aquensem fratrem dixit eis, ut sequenti nocte forent parati, qualiter
quemdam, cui nomen
erat Badilo, ea scihcet repatriandi iter arriperent. Illi quoque haec au-
devotione, ut annuente Domino, in partibus
si, dientes oppido laetabantur ; ingruentis quippe
illis aliquod pignus e corpore sanctissimae Mariae noctis conticinio facto ac praeparatis utensilibus,
Magdalenae reperire valeret, revertens ad illos accessit ad sepulcrum, extrahensque inde cor-
deferret. Qui, arrepto itinere, fultus honesto fa- pus, ut erat, sicut diximus, ex omni parte inte-
mulorum comitatu, tam prospere quam devote gerrimum, pannisque mundissimis involvens,
ad Aquensem pervenit civitatem. Quam cum in- cum cetera supellectili, quam absportare niteba-
troisset nihil ei omnino in ea visum fuit appa- tur, vehiculo imposuit.
,
Dehinc arripiens iter cura
ruisse nisi extrema; pestis et mortis imago ; cer- suis avidissime remeare tentabat, etc. Junge his

demum
 : ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 209

corpus Vezeliaco quasi continue cum maxima devotione veneran-
demum miraculum, quo sacrum AtCTOr.P
pondere deprimi, ut dum, quasi ex omni parte mundi conveniret, ma- B. S.
appropinquans coeperit tanto
.1.

xime cum locus ille crebris miraculis ob ipsius

quamlibet plurimi accessissent nullatenus inde ,

piissimae amatricis Dei meritis * et precibus co- An non

valerent. At post absolutam orationem tanta
"

ferre merita ?
perrexerunt ut magis ipsi portari ruscaret. Verum quia de reliquiis ipsius parum
agilitate
ferrent, existimarentur. peregrinantibus exhibebatur, a nonnullis exstitit
quam ut quidpiam
historiam, ecque inconcinne haesitatum, utrum saepedietae sacratissimae reli-
Qvarunliir 121 Omitto reliquam
de quibus forte infra sermo quise in eodem monasterio requiescerent, prout
diqestam, et miracula
prima «csti-
W"' 5 ,m in translatione ipsius extitit superius declaratum.
Vidit heec omnia, opinor, Vincentius Bel-
)lia
'dilioins. recurret.
adjunctis vestita, temporibus suis non Quapropter ad inventionem sacratissimarum re-
lovacensis tot
commode divisa, atque adeo satius esse duxit, liquiarum processum fuit in modum qui sequitur
satis
breviorem orationem texere, cui- et in formam.
rescissis parergis,
facile aptandam, quam in ejus 124 Universis praesentes litteras inspecturis invilali duo
libet ferme seculo
episcopi
Specuio habes lib. 23, cap. 152. Atque hxc vera et Guido de Melloto divina miseratione Autissiodo-
translationis Vezeiiacen- rensis, et Petrus ejusdem miseratione Paneaden-
sincera expositio est totius
sis, quse quo primum seculo litteris consignata sit, sis episcopi salutem in Domino. Cum publice di-

scrupuhsius non disquiro : dubium non videtur quin ceretur et fere ab omnibus Christr fidelibus noti-

hsc omnia componi cceperint post inventionem sacri tiam loci Viziliacensis habentibus crederetur,

alicujus corporis in ejus camobii ecclesia anno 1265,

quod corpus gloriosissimae Marias Magdalenae
quod monachi illi S. Magdalenae esse ex paulo anli- requiesceret in monasterio Viziliacensi, quidam

quiore traditione existimaverint. Hujus autem tra- tamen an ibidem requiesceret haesitarent reli- ;

ditionis prima vestigia quserenda censui in ipsa su- giosi viri Joannes hurailis abbas ac conventus
perius citata historia Vezeliacensi, cujus liber pri-
monasterii ejusdem pro firmo tenentes, quod in

mus solis diplomatibus constat, in quorum nullo S. ipso monasterio requiesceret corpus gloriosissimae

Magdalenae vel minima fit mentio ante medium se- peccatricis, et omnem scrupulum haesitationis de

culi xi, nempe in bulla Pontificia Leonis PP. IX fidelium mentibus amputare volentes, ut ad di-

pag. istic 460, data anno ejus secundo, qui fuit ctum monasterium veniremus, ad exquirendam
1050, ut ibi, nisi vehementer fallar, figenda videa- hujus rei certitudinem et probandam, nobis hu-
tur Vezeliacensis traditionis epocha, qua vetustiorem militer supplicarent

frustra qusesivi liactenus. 125 Nos vero devotis ipsorum petitionibus plures in
vase seneo rt-
quz seciilo 122 Eo igitur seculo nonnihil accrescere potue- annuentes, anno Domini millesirao ducentesimo pererunt.
primum tre- sexagesimo quinto, die Dominica ante festum B.
rit pr&dictae traditionis fama, ita ut iu Belgium
decimo ma-
.ximeiiivii- usque penetraverit , sic tamen ut unde thesaurum Dionysii, ad dictum Viziliacense venimus, et ipsa
liul.
suum monachi accepissent adhucdum ignorasse vi- nocte post raatutinas, cum conventu personaliter

deantur. Tum vero inter ccenobii istius varias vicis- ad locum accessimus, in quo dictum corpus re-
siludines turbasque, quibus toto fere scculo XII exa- quiescere dicebatur, et circumfodientes ibidem,
gitalum est, sensim defecerit cultus, tametsi crypta, quoddam vas nobile aeneum seu metallinum qua-
ut loquitur historia pag. 616, supra B. dilectricis dratum et longum in quodam loco subtus ma-
Marite Magdalenae sepulcrum exstaret. Verum gnum altare devotissime inveniraus, et in dicto
perpetuds seditiones, et cum Nivernensi comite aiiis- vase quasdam venerandas reliquias, cum magna
que contentiones Sanctam istam facile oblivione in- veneratione repositas et in duobus pannis sericis
volvcrint, ut sequenti demum seculo xin rursus sus- involutas, et erat ibidem copia muliebrium capil-
citandam putarint Vezeliacenses Sanctse suse memo- lorum quas quidem sanctas reliquias esse cor-
;

riam, quod manifeste probant instrumenta, ex bi- pus beatissima? Magdalenae, manifestissime de-
bliolheca Vaticana a Majoribus nostris descripta, claratur ex testimonio litterarum illustrissimi
quse sequenti paragrapho integra exponere visum est, Regis quondam Caroli, cum iisdem reliquiis in-
ut clarius pateant quee apud aiios edita necdum in- ventarum quarum tenor talis est :

venire licuit. Titulum prxferunt inventionis se- 126 In nomine sanctae et individuae Trinitatis, ciim nescto
<lii<i Caroli
cundas, dicere voluit scriptor iiweniionis Vezelia- Carolus gratia Dei Rex. Regalis celsitudinis mo- testimonio
censis, cujusmomenta jam proposita, posl diploma- ris est ut nos justorum supplicationibus annuen-
tum exhibilionem expendemus. do, ea quae futurorum commendanda sunt memo-
riae manus nostrae propriae subscriptione firme-
mus , et annuli nostri impressione signemus.
Idcirco noverit experientia atque industriaom-
§ XII. Cujus inventio diplomatibus
nium fidelium quod in hoc sacro loculo recondi-
firmata. tum est sacrum corpus beatissima? Mariae Ma-
gdalenae. Signura >£ Caroli gloriosissimi Regis.
Datas vero reliquias laetanter involvimus, et cum
Cum de reli-
Quiis dubita- Porro cumque praedictum pretiosissimum cor- raagna circumstantia pra pietate et gaudio mul-
'etur. pus seu sacratissimae reliquiae subtus ma- titudine lacrymarum, diligenter inspeximus et
gnum altare tunc temporis devotissime reposita? postmodum devote adoraviraus.
fuissent, ibique per quingentos annos et amplius 127 Tandem easdem reliquias venerandas in casque pun-
nis deeenter
latuissent absconditae, venirentque Reges, Du- dictis pannis involvimus, superadditis quibusdam involverunti
ces, Comites, Barones, Reginae, Duchissae, Co- Iinteamine et alio panno serico ne propter vetus-
mitissae ac Christi fidelium numerosa multitudo tatem dictorum pannorum sericorum de corpore
ad sepulcrura ipsius sanctissimae Mariae Magda- tam gloriosissimo seu de tam venerandis reli-
lenae, non solum Quibus taliter involutis
anno quolibet, imo quotidie, ac quiis aliquid deperiret.

Tomus v Jiilii. 30 ac
 ,:

210 DE S. MARIA MAGDALENA.

AUCTORE ac etiam ligatis a nobis, sigilla nostra ibidem ap- liacum tradidistis, quae quidem ob specialem de-
J.B. S. posuimus cum Guerrici ab- votionem, quam nos et cuncti fideles habere de-
sigillis religiosi viri

batis S. Mariani Autissiodorensis, et venerabilis bemus ad ipsam, in vasculis aureis, variis lapi-

viri magistri Petri praecentoris Senonensis : ac dibus pretiosis ornatis, brachium videlicet in

bujusmodi venerandas reliquias cum dictis litte- vasculo facto ad modum brachii. una cum manu,
ris ibidem repertis, in dicto vase reposuimus. genam vero in alio vasculo, quod ab angeloar-
Supra idem vas nos Autissiodorensis Episcopus genteo deaurato inter manus tenetur, fecimus
sigillum nostrum ante, et retro nos Paneadensis honorifice collocari vobis et vestrae ecclesiae ex
;

episcopus et dictus abbas S. Mariani Autissiodo- parte nostra per dictum archidiaeonum praesen-
rensis sigilla nostra nihilominus apponentes, id- tanda, in prassentia venerabilis patris Symonis,
eoque vas juxta locum suum pristinum reponen- presbyteri Cardinalis, Apostoli-
tituli S. Ceciliae

tes, ac eumdem locum, ut prius fuerat, obturan- C33 Sedis legati,causa visitationis nostram ec-
tes. In hujus autera rei testimonium et certitudi- clesiam adeuntis. Verum cum vos de sacratissi-
nem sigilla litteris duximus
nostra praesentibus mo corpore praedictae beatissimae Mariae Magda-
apponenda. Datum actum anno Domini pras-
et lenae, cum ipsius translationi, ut praedictum est,

dicto, die Lunas post Dominicam supradictam. interfuimus, portionem bonam nobis liberaliter
facia ejvs rcx 128 Quibus sic peractis, praedicti Domini epi- dedissetis, exquovobisgratesreferimuscopiosas
S. f.miovicti
rclalkme. scopi et abbas praelibatam sanctarum reliquiarum 131 Nos liberalitatem vestram hujusmodi at- 1'reliosisswe

tendentes, vestramque ecclesiam venerando de- ceornat a

inventionem piissimo ac sanctissimo regi beatis-
remittit,
*
simo Ludovico, tunc temporis regnanti, perso- corare volentes, exennio de sacratissimis reli- '
xcnio.

naliter nuntiaverunt; quidem beatissimus

qui quiis nostris, quam jam dudum recepimus de
Rex glorificans Deum ex eo quod suis terapori- imperii Constantinopolitani thesauro voliis trans-
bus prrcfatae sanctissimse reliquiae fuerant inven- mittimus : de pretioso videlicet ligno Dominico,
tae, diem statuit et ordinavit, videlicet vigiliam duas de spinis sacratissimae coronae Domini, de
B. Marci Euangelistae anno Domini millesimo pannis infantiae Salvatoris, de ipsius sudario, de
sexagesimo septimo, una [cum] reverendissirao veste purpurea in qua fuit illusus, et de linteo
patre ac domino Symone Cardinale, tunc in quo fuit praecinctus quando pedes discipulorum
Francia Apostolicae Sedis legato, ad praefatas suorum extersit in ccena ;
quas quidem reliquias
sanctissimas reliquias solenniter relevandas, ad fecimus in manu brachii supradicti reponi. Con-
quod etiam ipse piissimus ac beatissimus Rex gruum enim visum est nobis quod hujusmodi re-
una cum praedicto legato personaliter praesens liquiae Redemptoris ponerentur cum reliquiis il-
fuit cum multis proceribus, ut sequitur : lius sanctissimae mulieris, quae tam ardenter di-
Hic aulem 129 Anno Doraini millesimo ducentissimo sex- lexit eumdem , et ab eo tam largam suorum recipere
Vezeliacum
adveniens, agesimo [septimo] septimo Kal. * Maii in vigilia meruit veniam delictorum : a qua etiam ipse tam
'
VIII Kal. beati Marci Euangeliste positum fuit in capsa familiariter se tangi permisit. Rogamus igitur
corpus sacratissimum beatissimae Mariae Magda- dilectionem vestram, quatenus hujusmodi tam
lenae in praesentia domini piissimi Ludovici regis sanctas tamque venerandas reliquias cum debito
Franciae, et in praesentia domini Symonis tituli suscipientes honore, ipsas cum ea veneratione,
S. Caeciliae presbyteri Cardinalis, tunc Apostolicae qua decet, conservare curetis. Caventes ne prae-
Sedis legati in Francia, et in praesentia domini dicta vascula ac lapides pretiosi, ad ornatum eo-
Guidonis de Melloto episcopi Autissiodorensis, et rum appositi, alienentur imposterum seu etiam
domini Joannis Autissiodorensis, tunc temporis distrahantur. Caeterum rogaraus vos, ut in ve-
abbatis Viziliacensis, et in praesentia domini An- stris orationibus ac beneficiis, nostri nostrorum-
fonsi comitis Pictonensis, fratrissupradicti Regis, que specialem perpetuo memoriam habere veli-
et in praesentia domini Theobaldi regis Navarrae tis. In cujus rei testimonium prassentibus litteris
et comitis Campaniae, et in praesentia trium filio- nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Senon.
rum praenominati regis, videlicet domini Philippi anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo
raajoris,et domini Joannis comitis Nivernensis et septimo, mense Julio. Deinde sequitur forma lit-

domini Petri; et in praesentia domini Hugonis terarum praedicti Symonis legati.

ducis Burgundiae, et in prssentia Domini An- 132 Symon miseratione divina tituli S. Caeci- um leg«l'

.(lioslotia ti-
fonsiCom. Den. et in praesentia Domini Geraldi liae praesbyter Cardinalis, Apostolicae Sedis lega-
ilimonv',
abbatis S. Germani Parisiensis, et in prsesentia tus, ad aeternam rei memoriam. Sanctuariura
magistri Gaudrici, cum multitudine fidelium tam pretiosum, quod his diebus Christianissimus
praelatorum, nobilium et populorum numerosa. princeps Ludovicus rex Francorum illustris
Tunc sequitur forma litterarum testimonialium monasterio Viziliacensi, ad Romanam ecclesiam
praelibati piissimi et sanctissimi, beatissimi regis nullo medio pertinenti, Ordinis S. Benedicti,
Ludovici in haec verba Eduensis
:
dioecesis, per discretum virum G. ar-
acceptos indc 130 Ludovicus Dei gratia Francorum rex, di- chidiaconum in ecclesia Parisiensi transmisit, et
nonnullas
retiqulas
lectis sibi in Christo abbati et conventui Vizilia- quod idem archidiaconus, in vestra et cleri ac
censi salutem et sincerara in Domino caritatem. populi praesentia, religiosis viris abbati et con-
Mittimus vobis per dilectum et fidelem clericum ventui ejusdem monasterii ex parte ipsius Regis
nostrum magistrum G. archidiaconum in ecclesia preesentavit et dedit, videlicet os brachii B. Ma-
Paris. latorem praesentium, pretiosum brachium riae Magdalenae collocatum in vasculo aureo, ad
beatissimoe Mariae Magdalenae, et genam ipsius modum brachii facto, ornato decem et octo ru-
una cum tribus dentibus, quae in octavis Paschae binis, quorum plures sunt optimi et reliqui sunt
ultimo praeteritis, cum nos
solenni ejusdem B. yiie Caii- •
balas ',et viginti et novem smaragdis, tredecim
giitmiW
Mariae translationi interfuimus, nobis apud Vizi- saphiris orientalibus et triginta duabus margari- iascus

tis
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII 211

partem etiam ligni verae Crucis ,

et rise Magdalense corporis ibidem prarsentia, quam AtCTOnR
tis erossis :

ac purpurse in toto ante seculo sensim invaluisse supra diximus .1.B. S.

pannorura infantise Salvatoris,
"
... .u
quafuitillusus,
„„„ r,nn
nec hnltni
non baltei quo
niin prsecincti
TirfRfiinfitllS e.x quo nempe diplomati S. Leonis PP. IX anni
pedes discipulorum et duas 1050 nata tunc circiter ea traditio monachorum
exstitit cum
lavit ,

corona, qua in sua passione exsti- supplicationi inserta est, de qua lot alii Pontifices,
spinas de vera
in manu ipsius brachii situatas : dictam abbatiam ejusque privilegia confirmantes, et
tit coronatus ,

Sanctaj cum tribus dentibus notanter Joannes VIII anno 878 ipsorum ecclesiam
o-enam quoque ipsius
argenteo deaurato, Vezeliaci co'nsecrans, nec verbo quidem S. Marise
repositam in quodam vasculo
deauratus, ornatus qua- Magdalensememinenuii, utvide in ipsamet historia
quod angelus argenteus
et totidem saphiris et octo Vezeliacensi enumerata privilegia et chartas a pag.
tuor rubinis balas,
intactum permanere 458 Nicolai I, Jonnnis VIII, Stephani, Joannis,
smaragdis, tenet in manibus,
volentes,et ad devotionem
perpetuam eidem mo- Marini, Benedicti VI, Benedicti VII, Joannis XV
conservari; auctoritate, qua et Silvestri II, qui cum sederit sub seculi xi princi-
nasterio integraliter
districtius inhibemus, ne quis tantum pium, recte censuisse videor, ante Leonis IX tem-
funoimur,
vel eorum par- pora, altum de ea traditione, saltem in publicis
sanctuarium seu vasa prsedieta
aliquem de prsdictis lapidi- rescriptis, apnd Vezeliacenses fuisse silentium : ubi
tera, aut aliquos vel
vel mutare, donare, im- vero ea se.mel oblinuit atque in diplomate Pontificio
busvendere, minuere,
quomodocumque alie- locum reperit, nil mirum si secuti postmodum, quos
pignorare, distrahere, vel
prssumat in omnes qui contra nostram objicitLaunoyus successores Romani Pontifices,
,

na°re ;

Paschalis II, Alexander III, Lucius III, Urbanus

inhibitionem scienter venire prsesumpserint, ex-
III, Clemens III, Innocentius III, Nicolaus III,
coraraunicationis sententiam proferentes. Ordi-
Martinus IV, adjice etiam Gregorium VII et quot
nantes etiam ac statuentes, et in virtute obedien-
conventui districte praeci- quot alios nominare volueris; nil mirum, inquam,
tias pradictis abbati et
in suis rescriptis eamdem opinionem mere suppo-
piendo mandantes.ut semel annuatim in capitulo
si

suerint, quorum quanta in similibus factis, ex sup-

o-enerali personarum monasterii supradicti man-
et excommunicationem hu- plicantium suggestione relatis, auctoritas sit, jam
datum, inhibitionem
totius a nobis dictum et vulgo notum est, ut hic repeti
jusmodi publice legi et diligenter exponi faciant,
non oporteat.
ac solemniter publicari. Datum apud Clamecia-
pontificatus Domini Clemen- 135 Age vero, adverte, sodes, quid demum prse- in quibns
cum v Idus Augusti, nutla Manx
ienss. illee scilicet Pontificiee declarationes nobis in
tis Papse quarti anno tertio. Item aliae littera? Wagdalena
hac parte oslentent. Videlicet in diplomatibus seu mentio.
Indulgentiae ipsius Legati.
epistolis Pontificiis usque ad Silvestri II tempora
qai et 100 133 Symonmiserationedivinatituli S. Caeeiliae
ilieritin iii-
simpliciter legitur, monaslerium in honore Domini
iliiliicntia presbyter Cardinalis, Apostolicae Sedis legatus ;

Salvatoris nostri Jesu Christi, et in veneratione

religiosis viris abbati et conventui monasterii
lunjitiir.

beatissiraie Marise Genitricis ejusdem Domini no-

Viziliacensis, ad Romanam. Ecclesiam nullo me-
Eduensis stri constructum et B. Petro Apostolo colla-
dio pertinentis, Ordinis S. Benedicti ,

tum qus ipsissima et vera est prima institutio.

dicecesis, salutem et sinceram in Domino carita- ;

tem. Sanctorum meritis inclita gaudia fideles Apud Leonem IX vero sic variatur phrasis, ut con-

Christi assequi minime dubitamus qui per condi- ditum ccenobium dicatur in honore Domini nostri

gna devotionis obsequia eorura patrocinia prome- Jesu Christi, et veneratione ejusdem Genitricis,
rentur, eumque venerantur in illis, quorum et beatorum Apostolorum Petri et Pauli et beatse
gloria ipse est et retributio meritorum. Causam Marias Magdalense; quod falsi revinces ex ipsis

itaque dare devotis populis ad promerenda sem- fundationis instrumentis a pag. 446 in quibus S. ;

piterna gaudia cupientes, omnibus Christi fideli- Mariaa Magdalenae nominis nulla prorsus mcmoria

busvere poenitentibus et confessis, qui in singulis exstat.Porro ibi non stelit Vezeliacensium conatus,
quatuor festivitatibus, qu.se de B. Maria Magda- a Paschali enim II addi curarunt sepulcrum B.
lena in ecclesia vestra, in qua ejus corpus requie- Marise in eadem ecclesia celebrari unde secutus ,

seit, annis singulis celebrantur, cum devotione poslmodum Innocentius III apud Natalem Alexan-
annuatim ibidem suo-
et reverentia visitaverint, drum concedit, ut in solennitate translationis beatse

rum peccatorum veniam a misericordiarum Do- Marise Magdalenae infra Quadragesimam annis
mino petituri, de omnipotentis Dei misericordia singulis... ob solennitatis reverentiam, Gloria in

et beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus,ac excelsisDeo decantetur atque hujusmodi incre-:

ea qua fungimur auctoritate confisi, centum dies mentis tamquam fulcris, tota Magdalenica Vezelia-
de injunctis sibi pcenitentiis misericorditer rela- censis historia innititur.
revincitur
xamus. Datum apud Clameciacum 111 Idus Augu- 136 Quod si inde stabiliri posse existiment tra-
traditionis
ditionem suam Vezeliacenses, meminerint, obsecrp, isdus novi-
sti , pontificatus Domini Clementis Papse quarti tns.
anno tertio. ex vetustiorum Pontificum silentio eam fortius con-
cuti, quam ex sequentium relatione firmari umquam
queat, nisi verosimilem saltem narrationem prodant,
ex qua de translatione aliquando el unde facta, de
§ XIII. Subsistere tamen omnino ejus tempore deque aliis adjunctis certiores reddi
non videtur. possimus; quantum enim adducta instrumenta vacil-
lent, ex sola e.orum analijsi lector quilibet,
nullo

partium studio ductus, etiam cxcutiens perspiciet.

tx antiquio-
r '">'
Q"a> jam superiori paragraplw relata sunt, id Miror equidem non curavisse VtMliacenses, ut ea-
PontiA.
C "»l Itiplo. unum probant, fuisse nimirum receptissimam dem opera sanctorum Lazari et Marthx sacra lipsa-
"mibus.
eoseculo xm Vezeliacensium opinionem, de S. Ma- na sibi vindicarent, item Andeoli atque Pontiani
mar-
 81J DE S. MARIA MAGDALENA.
AUCTORE martyrum, de quibus lego in epistola Cononis Prx- a Gerardo Comite Burgundiae ad ccenobium Vi-
J. B. S. apud diclam historiam Vezeliacen-
nestini episcopi, celiacum, a se constructum transfertur. Quam-
sem pag. 483, quod Comes Nivemensis, cxnobio quarn aliqui scribant quod haec apud Ephesum
,

isti infcstissimus, portas Vezeliacensis claustri fre- quiescat, nullum super se tegumen habens.
gerit ac porro diruperil sanctorura Lazari et Mar- 139 Ad historiam Vezeliacensem sensim hic gra- "l'1'ieexe.

Andeoli et Pontiani dum fieri intelligis, tamelsi Badilonis nomen non ";"'"'' imra-
thae sororis ejus, et SS.
""•««isiiio
martyrum corpora qux quo pacto eo ;
accesserint, exprimatur. Eam
periocham Sigeberto pridem ab-

tantumdcm probari polesl, quam quod eo umqunm judicavit Mireeus, de qua re mihi hic non lubet con-
delata fuerint sacraS. Mariae Magdalenoe pignora, tendere. Quisquis lacinix hujus, nihil a Sigeberti

quorum translationis qualemcumque historiam sola, styloabhorrentis, verusauctor est,crassamsuam in-

ut ila dicam, tcrminorum expUcatione concidere scitiam prodidit,dum Gerardum comitem ad annum
necrsse est, ut solvendis Vincentii Bellovacensis, S. 745 nobis commemoravit, quem constat lunc necdum
Anloiiiiii ac id genus auctoritatibus non occupemur, fuisse in rerum natura, nisi toto sesquiseculo eum

quas pridem Melchior Canus ad justam hislorix li- supervixisse imperitissime fingas, quemadmodum ex
bram sic expendit, ut hic convellendee non sint. rei totius enodatione mox patebit apertius. Ceterum

qu;c cx rtn- 137 Id imprimis observari cupio , relationum errasse scriptorem istum non usque adeo mirum est,
plici incolm-
istarum scriptores id pro indubitato habuisse, sacrum quando Vezeliacenses ipsi pleraque sua omnia Ma-
rcute liislu-
ria
S. Mariae Magdalenae corpus ex Provincia, imo ex gdalenica nonnisiperturbatc comminiscuntur Habes .

ipsa Aqueesexticnsi urbe ad camobium islud delatum superius § xi, qui Sigebertino tcxtui ferme consen-
fuisse, eamque opinionem seculo xn et xm apud tientes, ad Pippini ct Carolomanni lempora omnia

ipsos prxvaluisse, cum antea, nisi multum fallor, revocant, nempc ad annum 749, cui anno si hisloria
unde'eas reliquias accepissent, verosimillime ipsimet innecli posset, id saltem utcumque tolerabile fieret,

ignoraverint ; quo factum, ut duas historias confu- quod de Saracenicis depopulationibus omnes tradi-
derint, nempe Badilonis monachi, cujus in eo coeno- dere, utpote quos Caroli Martelli tempore in Pro-

bio seculo xi aliqua, tamquam sacri corporis allato- vinciampenetrassecertissime constat. At quo tandem
ris, memoria supererat, cum peregrinatione in Pa- pacto ftgmentum hujusmodi cum ipsa ccenobii Veze-

Ixstinam, quod haud dubic sibi tunc imaginarentur, liacensis fundatione coheereat, atque ab enormi pa-
non aliunde prxdictum corpus apportari ad se po- rachronismo eximi posset, doceri equidem cupio.
tuisse, tumque adeo sparsa ejus rei fama in Bclgium 140 Deglutiit ipsum intrepide Saussayus in (/»(,'»! Sniis-
siiyus inijM-
usque percrebuerit, sic ut Baldericus, primum Ge- Martyrologio suo Gallicano ad diem viii Octobris, ne deglutiU.
rardo Cameracensi a secretis, Noviomensis deinde ubi Badilonem inter Sanctos referens, ita de eo

el Tornacensis episcopus, seculi istius scriplor non prxdicat : Lutosas Hannoniae oppido, depositio
indiligens, de ea in Chronico suo Cameracensi me- sancti Badilonis, abbatis monasterii, quod ibi
minerit, sic tamen ut rumoribus certam fidem ha- condidit sanctusAmandus episcopusTrajectensis.
buisse non videatur, dum caute adjecit verbum fer- Vir ille venerabilis cum loci praesignati regula-

tur, quemadmodum ex ejus verbis lib. 2, cap. 43 rem praefecturam magna sanctimoniae claritate
apertissime liquet. Sic ibi loquitur : Est monaste- gereret, rogatus a Gerardo Rossilonio Burgundiae
riumquoquecanonicorum.inhonoreApostolorum comite, Carolo Martello regiae domus principi
Petri et Pauli in vico qui dicitur Lutosa, quod
, percharo ; Aquassextias in provincia Phocensi
construxit B. Amandus, et est dives abbatia, ubi (quas nuper Saraceni vastaverant) profectus, illo

vir Dei venerabilis Badilo requiescit, qui corpus ex tractu reliquias sanctae Mariae Magdalenae in
S. Mariae Magdalenae ab Hierusalem in Burgun- Burgundiam magna ex parte attulit atque in ;

diam, in loco Vercelliaco attulisse fertur. ccenobio Vezeliaci apud ^Eduos constructo in
,

non miniis 138 Ex his patet, opinor, quid de adventu reli- hunc finem ab praememorato comite, dignanter
lebclactatur.
quiarum suarum senserint Vezeliacenses ante seculi reposuit. Quod monasterium tantis insignitum
undecimi medium ; at postmodum edocli, S. Mariae pignoribus, postea Joannes VIII Papa, rediens a
Magdalense corpus non Ilierosolymis sed in Pro- Trecensi concilio, solenni ritu et frequenti prae-
vincia quiescere, alia omnino substituenda fuit histo- sulum comitatu, in Dei ac beatissimae pcenitentis
ria, tumque nimirum Badilonem, non in Orientem honorem dedicavit. Ad quod etiam demum bra-
properasse indeque reliquias comportasse, sed ex chium Sancti hujus abbatis delatum est qui :

Provincia eas furlo abstulisse memorare cceperunt, exacto fidelis villicationis ministerio, demum
servato pii violatoris nomine, quem synchronum fe- perrexit beandus ad Dominum.
cere fundatori suo Gerardo coiniti, cui cum in ea 141 Asystata cum reliquis componit Saus-
hic ,/»»«/« "«-
neiictttu M-
regionc non modicum imperium, isque adeo Provin- sayus, nempe Gerardum comitem qui ante annum lendtinl
cialis traditionis conscius esset, hunc finxerunt repe- 745 Vezeliacum construxerit, cujus cainobii nulla
riendi rapiendiqae sacri corporis auclorem et incen- vestigia repererunt Sammarlhani ante seculum no-
torem, cujus jussu in eas partes perrexerit preefatus num jam satis provectum, quo primus ejus abbas
Badilo : atque heec ita ferme adjecta sunt Ch.ronico Eudo pnesedisse dicilur anno 846, Gerardus vero
Sigeberti, qui sive hisloriee istius ipse auctor sit, sive seu Geraldus de Rossilione fundator apud Avenio-
alius, is certe ita rem lotam sub seculi jam dicti nem suam obiisse anno 849, ut ipsis
civitatem
finem transmutavit , sic plane memorans : Persecu- quidem visum est, dum iuterim ad aliquot preeterea
tione post lapidationem Stephani protomartyris annos omnia removenda sunt. Annales enim Bene-
mota, Maximinus, unus de lxx Christi discipulis, dictini cainobium istud Vezeliacense atque una Pul-
ad Gallias transiens, Mariam Magdalenam secum tariense conditum volunt anno 867, fundatoresque
adduxit. Eam etiam apud Aquensem urbem, cui Gerardum comitem et Bertam conjugem adhuc su-
praesidebat, defunctam sepelivit. Aquensi vero anno ejus seculi septuagesimo primo,
pervixisse
urbe a Saracenis desolata, corpus ipsius Mariae quod vide citati operis tomo 3 a pag. 143 ;
ambos
vero
 . ;;
,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 213

postmodum in jam dicto Pultariensi cccnobio proferantur victas manus me ultro daturnm profiteor
, AlCTOr.E
vero
manifestissime perspicias, exBalderico, Verum miracula non pauca ibidem palrata memo- .1. B. S.
sepultos; ut
aut ejusmodi accessionibus hi- rantur per Sanclx islius intercessumem. Quid tum
Sigeberto, Saussayo
nihil prorsus subsidii Vezeliacensium
tradi- postea ? Miracula non probare realem talis corporis
storicis
jam sxpe in Actis nostris demonstra-
existentiam,
tioni accedere.
hilo plus eruitur ex alio xque insul- tum est.
mide funda-
142 Neque
commento, fusius relato in sermone
aliquo Actis 145 Eccur vero alia Sancta sub Magdalenae no- Qnales Veze-
tas csse, so lan i reli-
Mariae Magdalense subjuncto in gran- mine Vezeliaci coli non potuerit, quod sexcentis pro-
apocryphis S. qiiiie essc po-
quod nempe tem- pe accidisse, in eodem Opere noslro pridem tuerint.
noslro codice Ms.
Valcellensi, locis
di
Carohmanni Francorum regis (itaque seculo ostensum ? Id si non placet, dic partem aliquam
pore
^Eduensis (floruit hic reliquiarum ex Provincia quoquo modo acceptam
octavo) Adelgarius episcopus
vost annum 873,)
Vezeliacum advenerint, ad Eu- qux tandem ultima est Natalis Alexandri in hac
qui am- enimvero commu-
'donem praedicti ccenobii archimandritam,
causa solutio : tritus est locus iste

inter nonnulla religionis sermocinia Adelel- nis ex Theodereti Dialogo Impatibilis : Comrau-
bo
mum inclytum militem, qui frater erat Eudonis, nibus nominibus etiam partem appellamus. In
ablegaverint, ut inde desideratissi- Sanctorum enim Apostolorum vel prophetarum,
in Provincium
mum corpus, cujus depositionis locum Adelelmus aut martyrum aades sacras ingressi interrogamus
noverat, Vezeliacum afferretur ipse vero ce- ; Quis situs est in arca? Qui autem verum norunt,
1"
leriter non sotum gloriosissimae
Mariae Magda- respondentes, aut Thomam forte Apostolum di-

lenae, sed etiam beati Maximi,

voluit dicere Maxi- cunt, autJoannem Baptistam, aut Stephanura
mini, corpora collegit, etc. Quid hoc aliud est di- martyrum antesignanum, aut alium quempiam ex
cere, quam quod Vezeliacenses
traditionis sux origi- Sanctis nominantes, tametsi perexiguae interdum

B nem penitus ignoraverint. reliquiae conditae sint, e.tc. Hisce porro si acquies-

143 Adde jam et aliam a Sammarthanis ibi cere nolint Vezeliacenses, quid ipsis de S. Maria Ma-
dicersas islas
Veuliacen - prorsus non video.
narrationen texi, quod per Eudonis istius, primi gdalena reliquum facere liceat,
sium narra-
tiunculas, abbatis Vezeliacensis industriam, instinctu Ge- Jam pars ultima longx hujus et tetricx disceptatio-

rardi de Rossillon, facta sit translatio corpo- nis discutienda superest, scurecoquenda crambe, qua
Magdalenae ab Aquensi territo- eruditos pridem saturos fuisse, utut probe noverim,
ris B. Mariae
rio ad Vezeliacum, et ad illud transferendum cerle hoc loco intactam prxterire , integrum non est.

missus a praedictis Badilo monachus venerandus,

qui vocatur pius latro, anno dcccxlix. Et lixc

epocha est cum vulgatissima furti Badilonis histo- § XIV. Possessio Provincialium hactenus
ria, non minus quam alix incomponibilis ; cum hxc verosimillima.
omnia incidant in tranquillam Provincix tempesta-
tem : ubi Badilo illuc accessisse fertur eo tempore,
guo per Saracenorum incursiones usque adeo eve.rsa Tll incerta
ir, huc usque, implexa, salebrosa et obscu- Provinciales
secutoprx-
et desolata erant omnia, ut vix in ea regione homi- \J ra
rc toto hoc Commentario versavi, ita novis rur- terito

nes, vix quo in tectum se rcceptaret Badilo invene- sus tenebris, iisque prope Cymmeriis me involutum

rit. Quid quod hic rursus in diversum abeat laudata iri perspicio, si agitatissimam olim controversiam

hisloria Vezeliacensis pag. 640 in qua expressissi- retexendam evoivendamque suscipiam, qua ex una
me scribitur: Anno Verbi Domini Inearnati mil- parte propugnatur adventus S. Mariae Magdalenae
lesimo centesimo sexagesimo sexto, exceptionis cum fratre Lazaro, Martha sorore, Maximino et

autem sacri corporis beatae dilectricis Dei Mariae pluribus Sanctis aliis Massiliam, seu. ad ostia Rho-
Magdalena? ducentesimo octogesimo sexto, utcer- dani ; asseritur diutuma commoratio et Sanctx no-
tissime consequens sit, non ante annum 880 (unde strx in spccu Balmensi insignibus miraculis illustris
Alexandro inciderit signare annum 875, nescio) fa- pcenitcntia ; inde obitus, sepultura, atque constans
ctam fuisse qualemcumque sacrorum pignorum trans- et perpetua sacri corporis primum Aquissextiis

lationem, nec cum Pippini aut Carolomanni, nec tum in Sammaximiniensi Cassianilarum prius mo-
cum Ludovici aut Caroli Calvi, dicamus cum nullis nachorum deinde RR. PP. Prxdicatorum ccenobio.
temporibus satis connectendam. Exallera vero parte accerrime contenditur fictahxc ,

iiuonwdo-
144 Cum annis male digestis justo diutius col- omnia et mere commentitia esse, nec Magdalenam,
ciimqiic cx-
Plicentur. luctor, ut tandem me txdeat rebus tam inconcinne nec Lazarum, nec Maximinum, nec Marlham aut so-

combinatis diutius immorari. Vertant Vezeliacen- ciosetsociasinProvinciamumquamappulisse, utpote

ses in omnem partem quxcumque exhibere possunt cum UlaEphesideposita, inde Constantinopolim de-
ccenobii sui monumenta ad S. Mariae Magdalenae, portatafuerit, autsimavis, ex urbe Hierosohjmitana
seu maviscum Castellano et aliis S. MariajBetha- Vezeliacum allata, certe Massiliam aut Aquassexlias
nicae translationem spectantia ;
fallor si ex scriptis oculis suis numquam viderit. Hxc tucta, hxc pugna
istisomnibus tam ineple consutis, quidquam extun- qux Provinciales totis viginti et amplius annis exer-
das quod ad rectam chronologiam, aut saltem verisi- cuit, obtrectantium duce et coryphxo Joanne Lau-
milem narruiionem reduci possit ; ut plane mirari noyo, doctore Parisiensi, qui Sammtiximianensium
Uceat, ex hujusmodi instrumentis adversus Provin- possessioncm turbare, concutere et funditus evertere

cialenses eos perperam conflictatos, quicumque ex adorsus sit.

147 Edidit itaque Parisiis anno 1641 Disser- ncerrimeLuu-

eo capite ag-
eorum traditionem impugnare conatisunt. gressus
At euim, negare Magdalena; 'in Provin-
ausis, inquies, S. Mariae Magda- tationem de comraentitio ninjus
lenae corpus Vezeliaci umquam exstitisse? Candide ciam appulsu, quod eral funduinenta suffodcre fxdei
eloquar, id mihi neutiquam probari, ex inconditis et pietatis Provincix enja cceliles suos tutelares, ad

omnibus, qux bactenus producla sunt : si sinceriora quos vindicandos grandem mox Disquisitionem op-

posuit
 21 I DE S. MARIA MAGDALENA.
pacate presseque systemati arqmnenta inhxrendo
MJCTORE posuitde Magdalena Massiliensi advena noster
J. 1?. S.
Joannes Baptisla Guesnseus. editam Lugduni anno utrimque proposila fuissent, magno nobis hic adju-

1643, quam criticus continuo relundere conatus est mento forent, dum interim ex tot litigiosis scriptis
vix ea extunduntur qux perspicuum quxstionis cer-
altero opusculo,quod Disquisitionem disquisitionis
limitibus coercendx, sic statum explicent, ut
indigitavit, eodem ipso anno deproperatum. Gues- tis suis

omnes de eo per se judicare facile queant.

nxo autem succenturiator accessit Michael Jordanus lectores

Rem ego pacifice juxta ac compendiose, eaque qua

ex S. Dominici familia nonnullis discursibus mora-
quidem polerit, claritate expendam, rescissis
libus, quibus titulum fecit, Ratio vindicatrix ca-
fieri

qux ad manus meas non pervenit. Paulo iis omnibus, qux txdium magis parere, quam rei
lumniae,
substantiam docere nata sint, eos terminos prescri-
pressius adversarium aggredi visus est Honoratns
Bouche Vindiciis fidei et pietatis Provinciae anno pturus, qui me spinosis istis et odiosis diverticulis

1644 ac rursus eodcm anno Guesnxus sub nominc omnino eximant.

;

151 Ne itaque in explicanda adventus seu ap-

Petri Henry, in Auctario historico, quo decretum Rejectis 011,.
>"l>ns a/ju.
supremi senatus Aquensis atque etiam Universitatis pulsus S. Mariaj Magdalenae, tum vitx in Provin- cnjliltis,

censuram elucidat. Demum anno 1647 GaUicam vincia exactx historia aut aliis circumstantiis, sex-

epistolam in lucem misil, Le triomphe de la Ma- centa inter se pugnanlia irrito conatu conciliare
compellar, primum profiteor, me Acta quxcumque
delaine, cujus auctorem fecit Dionysium de la sainte
Baume ; et palxstra et vita ereptus anno 1658. sub Marcellx, Syntychis aut alterius nomine, sive

non minori 148 Post nonnullaspertinacis conflictus inducias, Hebraice, sive Latine scripta, prorsus non admitte-
coimlu re-
vexillum denuo erexit Launmjus opuscula sua anti- re, neqne id genus narrationes alias, xque confusas
pressus esl,
Magdaleniana aucliora evulgans anno 1660, »171«'- nec non distortas, ex quibus vix quidquam elicias,

bus a pag. 296 procacius explodit S. Mariae Mag- quod ad sanum sensum, saltem apud cordatos reduci
dalenae Acta; apag. 328 Prieratem etiam petulan- queat. Hujus generis sunt multa apocrypha, qualis

tius excutit; a pag. 346 Buchei vindicias, denique historia quxdam sub Josephi nomine, cujus est prin-

a pag. 376 Guesnxi Auctarium aliaque sibi objecta cipium, In diebus Claudii, etc. Libelhis insuper de

ruit, agit, rapit, tundit atque prosternit. Postremus, S. Magdalenae accessu ad senatum Romanum, ul

quem viderim, ex arena pedem extulit laudatus Pilatum de nece Christi postularel judicio, et alia
Honoratus Bucheus vindicias suas Latinas Gallice ejusmodi, qux a Baronio pridem et aliis ad insulsa

restaurans anno 1663, verso litulo : La d^fense de deliramenta amandata sunt : prxter prodigia innu-

la foy et de la pie'te' de Provence pour ses Saints mera, qux sicut nulla certa fide adstruuntur, sic

tutelaires, etc.Quid Vincentius Reboul, quid Joan- merito rejici possunt, donec firmiora momenta, qux
nes Scholaslicus Pitton doctor medicus in hac eadem rem persuadeant, in medium adducantur : ut illa

controversia prxstiterint, quamve symbolam contu- omnia ab hac disquisitione penitus removeam, qua
lerint, mihi videre non licuit : neque huc adducen- nimirum id unice prx oculis habeo, ne quid Pro-
dus Hercules Commodianus, Launoyo-mastyx, in vincialium possessio detrimenti accipiat.
concertatio- a lliesi Pari-
quo prxter dicta, non nisi flagra, lora et scuticx 152 Rotunde iterum dico et repeto,
sie-nsi ablwr-

suppeditantur, ad res Ulustrandas minime condu- num istarum pelagus me nequaquam ingressurum, retiiitm 11011

est;
centia. Atque ibi demum stetit scribendi, litigandi, salisque proinde habilurum, quod ex perpetua Mas-
replicandi duplicandique, ut caussidici loquuntur, siliensium totiusque regionis traditione, non uno
prurilus, parlibus utrimque de parta victoria in sinu instrttmento debite roborata, verosimillime constet,

triumphantibus. S. Mariam Magdalenam cum sociis in Provinciam

admixlis 149 Ut candide eloquar, in his omnibus parerga quocumque demum tempore appulisse, ibi haud du-
pluribui par
ergis. mulla sunt, nugx non paucx, sarcasmi, inveclivx, bie vixisse, ibi vita functam, ibidemque depositam
scommata, logomachix et quidquid inter contenden- esse, ut ab ea thesi non magnopere equidem abhor-
tes, qui cxco competu ruunt, dici aut ingeri potest, ream qux anno 1646 die xxiv Maii in Sorbona
ut sola ipsa lectio nauseam creet et fastidium. Semel Parisiensi pro actu Vesperiarum propugnata est,

igilur ea legisse sit satis, ne quis eadem sibi denuo referturque in Buchei Gallico opusculo anni 1663
oggerenda, aut ex integro enuclcanda existimet. In pag. 29, his verbis concepta : Sancti Lazarus et
medio sunt excusa ea opuscula, sunt et instrumenta Maximinus, beata Maria Magdalena, ac soror
ipsa, ul nihil dissimulem, expansa, contracta com- Martha, et Maria Jocobi et Salomes, mari se
binata, divulsa ; sic ut sincero oculo considerala ad commiserunt, ductu divinae providentiae, qua
rem, qux sola prx manibus esse debet, Itaud multum circa annum sexagesimum secundum ad ostia
sane conducant. Totam historiam Vitx nemo Pro- Rhodani in Provincia appulerunt, et in ea post-
vincialium est qui hodie tueri ausit, nemo qui in modum dispersi, S. Lazarus Massiliensis, et

narrando Sanctorum in Provinciam appulsu, cum sanctus Maximinus Aquensis episcopi facta sunt,
vulgatis tradilionibus omnimode concordet, singulis beata Magdalena in speluncam Balmensem se-
propemodum viam sibipropriam efftngentibus. Argu- cessit , Martha urbem Tarasconensem , Mariae
menta aliqua Guesnxi, Buchei,et Natalis Alexan- Jacobi et Salomes Arelatensem petierunt et inco-
dri ex levioribus monumentis petita , talia non sunt, luerunt.
vero pro-
quin aliquousque dispungi possint, ut sane eorum 153 In hisce nihil tantopere occurrit quod veri- i,l
pugnandw
non nulla dispunxit, dissolvitque Launoyus. similitudinem superet , nihil quod probalis ecclesia- suseil'' '

qux hic re- 150 Neque enim in omnibus usque adeo male sticis monumentis repuqnet, nihil quod cum Massi-
censere inu-
tile fuerit. arguit antidico-Magdalenita, nisi sobrietatis limites liensium traditione apposite non conveniat. ut adeo
prxlergressus hypercriticx sux vela nimium expan- sacri corporis S. Mariae Magdalenae possessio Pro-
disset, singula arrodere, vellicare et prorsus convel- vincialibus asseratur, Marlyrologio Romano ad hunc
lere mordaciori dente conatus, accersitis undecum- xxii Julii inscripta : Apud Massiliam, natalis S.
que parum fundatis subsidiis. Quod si modeste et Marias Magdalenae, etc, tibi recte observat Baro-

nius,
 ; ; .

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII.

de accessu ejus cum Martha et Maximino piissimo Francorum rege, tempore infestationis AIXTORE
gentis perfidae Saracenorum, translatnm fuit hoc S.
in Gallias,
tum veterem traditionem, tum etiam .!. li.

edocere, quidquid in variis corpus carissimse et venerandae Mariie Magdale-

antiquos Mss. codices
ul dum res multis ante se- nse de sepulcro suo alabastri, in hoc marmoreum,
adjunctis dissentiant, fit

variis popularibus rumoribus sxpe inne- ex metu dictse gentis perfidaj Saracenorura, quia
culis gestx,
Objectiones formavit Launoyus, dissolve- securius est hic, amoto corpore Sidonii.
ctuntur.
et nuperrime Alexander, quorum 156 Ad hxc sic loquilur Pagius Superest : qiiod fagvis
runt Provinciales ii criticorum
sunt. Id eqo propugnandum adhuc ea schedula, quae tamen propter vetusta-
opera eruditis notissima i
aviUU,
pietatemque Provincialium tem amplius legi non potest. Sed Bernardus
uscipio quod ad fidem
vindicandamque sufjiciat, nempe S. Mariaj Guido sacra? fldei inquisitor ac episcopus Lode-
tuendam
Mao-dalenae sacras exuvias in Provincia superesse, vensis circa annum mcccxx, in suo Speculo hi-
vereque adeo a Provincialibus
ad S. Maximini re- storiali, eamdem refert, aitque Istum ego car-:

summis Pontificibus, Cardinalibus, tallum vetustissimum legi, qui haec scribo, et

liqioso cultu a

episcopis, reqibus, principibus,

optimatibus et quoli- vidi ibidem in sacrario (scilicet oppidi S. Maxi-
dianis peregrinationibus
constanlissima veneratione mini) reservari in testiraoniura veritatis, etc.

celebrari, de quibus consuli

possunt citata jam opu- Eamdem etiam vidit Philippus Cabassola episco-

scula ; his ego hic utar ralionum momentis, qux rem pus Cavallicensis et Cardinalis, ut ipsemet testa-
brevissime conficiant. tur in libello anno mccclv adversus monachos

154 Jam supra § x satis demonstralum opinor, Vezeliacenses composito, qui Ms. exstat in bi-
adS.Maxt-
mini supcr-
S. Mariae Magdalenae, de qua agimus, corpus bliotheca S. Victoris Parisina. Denique eadem
csseSanctx
nostrx exu- Ephesi nec fuisse, nec proinde ex prxtenso ejus ibi- verba leguntur in libro pergamineo asservato in
vias
dem sepulcro Constantinopolim translatum; Hiero- conventu PP. Praedicatorum sancti Maximini,

R solymis autem seu in Bethania umquam depositum, et in omnibus fere scriptoribus ,

qui de hac in-

corruptorum Martyrologiorum lacinia est , rcfuta- ventione superioribus seculis locuti sunt. Nego-
tium facessebat Odoinus iste Francorumrex, quem
tione minime digna. Porro Vezeliacensem traditio-

nem jam proxime sic everti, ut qui desperatam aliqui in Clodoveum transformarunt in quo errore ;

causam suscipiat, neminem repertum iri existimem versatus est Cabassola Cardinalis, qui schedam le-

quos prxterea hac raiione mox jugulaveris, quod in gerat , ait enim ; Odoinus pleno nomine dicitur
sacri S. Magdalenae corporis inventione anni 1279 Chlodoinus, et lingua Gallica Chlodoveus ; alii

reperta schedula manifeste ostenderit, ipsum illud alias vias ad nodum istum dissolvendum ingressi

esse, quod anno 716 metu Saracenorum abscondi- sunt ; rem prope attigerat Guesnxus, sed planam

tum fuerat. En tibi modo rei totius caput in pau- reddidit laudatus Pagius.

cissima contraclum : Cum nullis satis verisimilibus 157 Vana, inquit, haec sed seculis in quibus rccte el soli-
de vindica-
argumentis hactenus probatum fuerit, alibi exstare theologia Scholastica utramque paginam faciebat, vit:

pretiosa Sanctx nostrx lipsana, id omnino conse- tolerabilia Verum is Odoinus Francorum rex
quens est, ut in sua possessione Sammaximinienses alius nonest ab Eudone Aquitaniae duce, qui ali-

permaneani, neque ullis obtrectantium cavillis per- quando Odo, aliquando Otto, Odoicus, vel Odoi-
turbentur. Hanc possessionem loquuntur laudatx nus appellatus reperitur. Tu cetera ibi videsisabs-

jam Guesnxi, Buchei, Alexandri et sexcentorum que fuco et felle rectissime deducta, qux ulteriori-
aliorum, ab ipsis citatorum auctoritates, ex quibus bus tricis plenissime me evolvunt : satis enim ad in-

unicam (qux omnium instar sil) hic illustrare ag- tentum meum superque est, prxdictum lestimonium
gredior, qua vindicata, rem omnem verosimillime omnino extra controversiam positum esse, ex quo
in tuto collocatam, argumento ad hominem, ut lo- manifestissime liquet,sacrum corpus, sub seculi
quuntur, mecum, ni fallor, intelliges. oclavi principium a Sammaximinienstbus monachis
ut probat re-
155 Neque vero longa probatione opus. Negari tunc Cassianitis, ut volunt, translatum, et Sarace-
pertum anno
1279 testimo- omnino non polest sacri corporis inventio facta anno norum metu occultatum fuisse, ibidemque post quin-
nium, que amplius secula integrum repertum, ut pluri-
1279, et fuse pridem ex ipsis authenticis instru- et
C
mentis descripta, recentissime etiam in Amalrici bus auctoritatibus aperte evincunt luudati scriptores,
Augerii de Biterris historia Rom. Pont., Scripto- ad quos de cetero curiosiores lectores remittendos
rum medii xvi tomo 2 ab Eccardo vulgata col. censui, munere meo abunde functus, quod Provin-

1788, quam nec Launoyus ipse in dubium revocare cialibus, saltem verosimillime, sartam tectam serva-

ausus fuerit, id unum conatus potissimum, ut, quod verim traditionem, posscssionem, ac constantissimum
una rcperlum est, identitatis corporis tcstimonium, ad hxc usquc tempora sanctissimx Jesu dilectricis
fictionis et falsitatis convinceret, utpole cum in eo Marise Magdalense cullum ac venerationem.
ut ea tradi-
quxdam ipsi plane absona notarentur, qux nemo 158 Hxc omnia, utjam non semel dixi, pluribus
lio verosimil-
eatenus satis explicuerat. Rei totivs cardo verteba- instrumentis ab Alexandro relatis, operose confir- lima sit.

tur in scheda seu cartallo, veteri charactere scripto, mant Provinciales, quibus hic unum superaddo, nus-

ex cujus lineamentis, ex apposito anno et regis quam haclenus, quod sciam, prodituin, repertum in

nomine non modica crisim exercendi ansa prxbeba- nostro perantiquo Ms. codice signato <%? Ms. 98,
tur, Provincialibus ipsis ad ipsum salvandum, in quo 67. seu Gislebertus abbas Westmonasterii, S.
diversa abeunlibus, usque adeo ut etiam Natalis Anselmo synchronus, ut habes tomo 2 Aprilis pag
Alexander a vero sensu longissime recesserit. Ve- 942, mulierum Evangelicarum identitatem satis
rum omnibus opportune occurrit Baronii illu-
his ncrvose probat, iis ferme, qux supra a nobis adducta
strator Pagius ad annum 716, ubi schedam ipsam qux et illud urget, quod S.
sunt, argumentis, inter

tempori suo accurate rcstituit, solutis omnibus qux Maximinus mulierem beatam videlicet Mariam
contra opponi possent. Sic habet dictus cartallus : Magdalenam, secum Massiliam duxerit, et usque
Anno ad finem illam secum habuerit postea super
nativitatis Dominicae dccxvi, mense De- ;

cembri, in nocte, secretissime, regnante Odoino tumulum istius una ex parte in lapide exsculpi

fecerit,
 ,

216 DE S. MARIA MAGDALENA.

AUCTORE fecerit, quoraodo ad pedes Domini accessit, la- equidem neque de qua loquatur Gre-
facilc dixero ;

J. B. S. venus cum pluribus aliis Marlyrologiis ad dieni xx

crymis lavit Ex alia vero quomodo post re-
surrectionem, procumbenti ad pedessuos, ei Do- Martii. Eodem mense Martio die i in Breviario
minus dixerit : Noli me tangere, etc. Ex quibusid Hildesiensi signatur S. Marise Magdalenae conver-
saltem eruitur, tradilionem Provincialium jam se- sio, qux ipsa ejusdem mensis die decima O/ficio du-

culo XI in Anglia fuissc rcccptissimam ;

quod verbo plici peragitur in ecclesia Augustana. Atque hxc
hic annotare, a proposito nostro alienum non censui- etiam jam dicto Florario inscripta est ad diem
vu
mus; nihil territi Illustrisimi Bosqucti, Lodevensis Aprilis his verbis : Item conversio S. Mariae Ma-
primum deinde Monspeliensis cpiscopi, in hac re gdalena? anno salutis xxxn, vitse suae xxn, qux
dubilanlis, Historix ccclesix Gallicaux pay. 15, ubi codicis istius auctor repcrerit, non disquiro, ne-

modestissima auctoritate. que quam inventionem velit, qux ibidem rcfertur

xvn Decembris illigaturque anno salutis dcccxc.
Finis non sit, si Martyrologia nostra omnia decur-

Magdalenae cultus, rere lubeat, Romamquc, Bononiam et ceteras orbis

§ XV. S. Marise Offi-
Chrisliani urbes perlustrare, quod hic certe in re-
cium Massiliense et Acta.
bus adeo patentibus cunctis, operx pretium esse non
exislimavi.

Elogiorum multa qux de Sancta hac nostra miranda 162 Parco itaquepluribus, ut adprxcipuam lon- slngula
Inter i

ptcha siint geque celebratissimam inventionem translationemque lwct ' e •"«-

omnia stupendaque occurrunt, id certe lacendum non
a ""°
esl, quod ubi passim in Sanctorum, quorum Acta progrediar, illam scilicet, de qua jam sxpius locuti 1279,-

illustramus, cultu assercndo non minima ponenda sumus,anno 1279, applaudente tota Provincia per-

sit opcra ; hic planc oppositum usuveniat, dum vela actam, cujus memoria in iis partibus, ut solennis-

potius contrahenda sunt, cum de Sancta agimus, sima, ita in variis isiic ecclesiis pretiosissima, com-
cujus tota quam late extenduntur merita, virtules, munissima et receptissima est ; in Aquensi potissi- E
honor, cultus, patrocinium et gloria. Ecquis enim mum, ubi ad totam octavam Officia extenduntur.
inlcr Catholicos est, qui S. Mariam Magdalenam Verum adhanc remnostram conducunt quammaxi-
singulari vcneratione non proscqnalur ? Utpote per- me Officia propria Sanctorum Massiliensis ecclesix,
fectissimum pcenitentix speculum, ardentissimi in ex quibus quod hic damus, describi curavit, atque

Christum amoris vividum exemplum, virtutum om- ad Papebrochium misit anno 1680 noster Carolus
nium lucidissimum prolotypon; ut fusius olim ostcn- Faber, alibi a nobis sxpe et merito laudatus. Est
dit Carolus Stengelius, Ordinis S. Benedicti in hoc ibi proprium die v Maii, sub hoc titulo : Inven-
S. Mariae Magdalenas vitae historia commentario tio S. Mariee Magdalenae duplex. Totum Officium
illustrata, editaque Augustx Vindelicorum anno ut in ejus festo xxn Julii, praster ea qu» hic sunt
1622, ad quam pios leclores, Sanctx hujus nostrx propria. En orationem: Deus, qui Ecclesiam tuam
Jesu dilectricis imitatores clientesque remitto. Digna hodierna die sacrosancti corporis beatae Magda-
ferme fuisset Vita ista qux hic recuderetur, nisi ad lenae revelatione gloriosa laetificas; concede pro-
moralia identidem deflecteret, ac prxter ea, qux ex pitius, ut cujus praesentia et miraculis illustra-
Evangeliis accepta sunt, multa alia, ex apocrypliis mur, perpetua mentis et corporis beneficia con-
admiscuisset auctor cetera minime contemncndus. sequi mereamur. Per Dominum. Invitatorium :

cuUusgue 160 Reliqua universalissimi cultus argumenta Laudemus Deum nostrum in inventione beatse:

loto orbe ce-

letierriiims, certatim exhibenl urbes Catholicx prope omnes, quas Marias Magdalense.
inler vix ullam invenias, ubi vel ecclesia ipsi exstru-
cta dedkataque non sit, saltem sacellum aut altare,
aut congregatio sub ejus nomine erecta ; ccenobia In secundo Nocturno.
item seu monasteria, tum ferninarum pcenitentium
refugia, atque id genus opera alia, quibus S. Mariae LECTIO IV.
Magdalenae nomen ubique terrarum celebratissimum
redditur. Quid quod inpluribus Ecclesix dicecesibus qim hic
Singulari Dei providentia interdum contingit, (fo

trcs lectimes
festivitas ejus de prxcepto, ut loquimur, frequentari diu in latebris esse corpora Sanctorum, ut
pridem consueverit, ea solennitate qux cum Aposto- recenti inventionis miraculo, illorum sanctitas •

lis ipsi communis est, a Grxcis, recepto vocabulo,

magis elucescat. Nempe tum inventionibus, tum
synapostola, ab aliis Apostolorum apostola vulgo translationibus sacrarum reliquiarum multiplica-
nuncupata, ut superius quoque diclum est. Breve et mus festa, et Sancti in nos multiplicant beneficia.
satis elegans est Stengelii elogium hujusmodi ; In- Haec est veluti Sanctorum quaedam resurrectio,
teromnes fere ccelestis regni divas, post beatis- quae sepultam, et jacentem fidelium pietatem
simam illam coeli temeque reginam Virginem exsuscitat, ut Sanctorum ossa, qua? semina sunt
Deiparam Mariam, nulla celebrior apud Christi- aeternitatis, ac venerabile templum Spiritus san-
colas,honore Sanctis debito recolitur ipsa S. cti, fiant nobis mortalis vitae subsidia, et de me-
Maria Magdalena, ita ut quacumque pateat Chri- dia morte, viva flumina gratiarum. Jam pridem
stianus orbis, ipsi passim soleant aras erigere,
barbarorum surreptum incursibus latuerat beatae
statuere imagines, tabulas pictas et templa dedi- Magdalenae corpus, cum anno millesimo ducen-
care, sacra facere, solenni precatione atque ritu tesimo octogesimo primo 4280-
*, congregata est, ad * alias

opem ab illa et auxilium expetere. hanc perquisitionem, apud sanctum Maximinum

et diversx 161 Neque me lalet, in yariis Europx ecclesiis synodus, studio et cura illustrissimi principis
variis tocit
festivitates
singulares ejus translationes celebrari, opinor occa- Caroli A.ndegavensis, in qua praeerat venerabilis
sione sacrarum rcliquiarum, quibus innumerx prope
Guillelmus Longus, sanctae Romance Ecclesise
ecclesix gloriantvr. De quanam agat Florarium no- Cardinalis, et regise majestatis cancellarius
strum Sanctorum Ms. ad xxvn Februarii, haud [cum] quatuor archiepiscopis, quinque episcopis,

abba-
 ; ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 217

multisque sacrse Theologiae scriptae sint, de nulla tam impune quzlibct sibi com- AIXTORE
abbatibus decera
minisci licere censuerint, pii dicam, an inepti com- J. H. S.
qui examinatis, ac
doctoribus ac religiosis viris,
testimoniis, scriptis, et monumen- pilatores, nunc ampliantes, modo contrahentes ;
pro
rite discussis
rem illam spectantibus, decretum suis quique traditionibus certatim corradentes quid-
tis universis,
has esse veras, ac legitimas quid vel solam veri speciem undequaque redolere
solenne condiderunt,
quod a Bonifacio octavo censeretur. Hinc illx, de quibus supra dixi, a Bel-
Man-dalense reliquias ;

est, et summa fidelium devotione lovacensi, de Voragine, Petro de Natalibus, S.

conflrmatum
Tu autem, etc. Antonino et tot aliis ediU, quibus ea fcrme traditio
susceptum.
assuta est, qua Vezeliacum translalum fuisse S.

Marise Magdalenae corpus perperam asstrebatur.

LECTIO V. Marccllee historiam hic non adduco, quod ea inter
apocryphas narrationes jam pridem releqata sit : ne-
que ea hodie nominari merentur qux ex Silvestro
164 Ita Magdalena, quse olim, corpus Domini Prierate (hic nimium credulo) in Legendam suam
exproprto
MassUiensi
sui, post ejus
resurrectionera, tam impense qua?- transtulit Surius, ubi prxtensum miraculum Bar-
gloria decorata est, ut cinonense, in Sicilix rege patrato, miris ornatibus
sierat, hac post mortera
amissum ejus corpus solicite quaereretur. Gavisa circumvestitum, Actorum vicem quodammodo sup-
invenisse corpus, quod modo argumentis, etiam a Natale Alexan-
est Provincia universa plet, tot

poenitentiae victima perennis exstiterat, quodque dro convulsum, ut de eo tacere prxstet quam ingra-

ma<ns vixerat vita Salvatoris quem amabat, quam tam memoriam renovare. Neque majorem hoc seculo
vita spiritus qui illud animabat. Quos
videtis ci- auctoritatem consecuta est ostentata illic F. Elix

neres, non tam resolvit putredo, quam flamma revelatio, etc.

amoris : aut si dicere lubet, amor, et mors, si- 167 Ad manuscripta si accedimus, vix codex in p/urima
Mss.
Museo nostro (ubi lanta eorum copia) exstat, quin
mul convenerunt, ut quod ille pro Christo accen- E
derat, ista consumeret, et sic ambo gratum Deo aliqua m istis S. Marise Magdalenaa Legenda oc-

sacriflcium absolverent. Quia tamen vivens adhuc currat, aut ex jam citatis descripta, aut aliunde au-

Magdalena antra, et speluncas quaerebat, quibus cta, transposita, contracta atque ad scriptoris inge-

se, de peccatis contrita, absconderet, in eadem nium diversimode adornata. His accedunt apographa
post mortem perstitit humilitate, et sponso suo ex variis partibus huc congesta. Binas Vitas descri-
crucifixo consepulta, mortalium obtutus fugere psit, de Actis Sanctorum immortaliter meritus,

voluit. Nobis illam hodie reddidit Christus, et noster Petrus Franciscus Chiffletius, ex codice Ms.
sepulchri squalorem gloria cumulavit, ut ad i- Vallis Lucentis, atque item ex alio Cartusix Di-

psum curreremus in odorem unguentorum Ma- vionensis; qux postrema satis convenit cum ea qux
gdalena?, et corpus poenitentis inveniendo, spiri- in nostro grandi codice Valcellensi exhibetur ; at

tum pcenitentise reciperemus. Nihil est enim ce- vero in Chiffletiano subsequitur Vita alia sanctorum
lebrare Magdalense inventionem/nisiet imitemur Marix, Lazari et Marthx ad quinquaginta capita
ejus contritionem . Gaudeamus certe quod Ma- extensa, quorum non pauca omittenda censuit Chif-
gdalena inventa est, sed inveniamus nos perditos fletius, sunlque ca haud dubie famosa Acta Marcel-

peccato, et dum celebramus solennitatem, non Hana, qux satis est nominasse. Aliam item Legen-

amittamus solennitatis utilitatem. Tu autem, etc. dam improbo labore descripsit idem Chiffletius ex
codice S. Justi Lugdunensis paginarum 24 in fol.

ceteris haud multum dissimilem, atque adeo luce aut

LECTIO VI. prxlo non magis dignam.
168 Adde his relationem de vita et conversa- scd quorum
nidlaadmitti
demmptz 165 Verum si inventas reliquiarum margaritas tione S. Mariaj Magdalenae ex Ms. S. Viti in possint,
siuil.
propius inspiciamus, beata? Magdalena? caput, Gladbach, Juliacensis, qux collata fuit
territorii F
c
adhuc suis ossibus constans, pcenitentiam inspi- cum Mss. S. Maximini apud Trevirim, Pragensi,
rat et cum mortua corpora horrorem incutere
;
etc.,paginasque implet omnino sexaginta. Tum vero

soleant, illud amorem, et venerationem mirabili- opus xque vastum, quod ex altero natum diceres, in

Maximum autem micat in hoc capite

ter infundit. Ms. Rebdorffensi et alio Marchianensi. ltem et alia
miraculum; nam quasi Magdalena dixisset morti, Acta ex codice Ms. seculi xv, quod fuit S. Albani
quod olim Christus dixerat Magdalen», Noli me juxta Trevirim Ordinis Cartusiensis ; ut omittam
tangere; non est ausa mors contingere eam par- tot alia, qux vel enumerare txdiosissimum fuerit,

tem, quam Salvator suis digitis consecraverat, nedum lectorum oculis exponere, quemadmodum et

et adhuc signa vitse retinere videtur, quod vel plurimas translationum historias, de quibus superius
solum reliquiarum veritatem affatim comproba- abunde actum existimo. Liceat asserere, Legendas
ret. Manserunt praeterea inviolati, et in pyxide istas omnes qualescumque momenli tam exigui vide-

asservantur beatissimi capilli quos Judicis, et ri, et pridem ab eruditis iia contemptas fuisse, ut iis

Salvatoris sui pedibus tamquam retia, et vincula Acta nostra inspergere, scrupulo mihi et religioni
amans illa pretiosa sanctissime audax injecerat pridem duxerim. Credant mihi Magdalenophili om-
ita utquas invenimus reliquias Magdalenae, par- nes, mdlam ex iis esse quam lector sensatus patien-

tim ipsius Salvatoris reliquise, propter reveren- ter queat evolvere; ut proinde negligendas plane
tiam contactus, censeri possint qui utinam Ma- ;
censuerim, xqueac Dionysii Cartusiensis sermones,
gdalenam vere imitanti unicuique aliquando di- pios quidem, sed majori ex parte apocryphis insper-
cat: Remittuntureipeccata multa, quoniamdile- sos,contentus solo elogio seu sermonc a Mombritio
xit multum. Tu autem, etc. pridem edito, quem cx bibliothecis Floriacensi et
l'aria
tcla hymnis
dila. 166 Ad Acta quod attinet, id etiam in Sancta Cluniacensi accipimus, omissis rliytlunis et

noslra prodigii instar est, quod de nulla tot Vitee ex quibus nihil magnopere discere liceat.

Tomus v Julii.
31 169
 : ;

218 SRRMO DE S. MARIA MAGDALENA.

AUCTORE 169 Preelucet hic nobis igitur notissima editio ri.Sed quia rerum affluentiam interdum voluptas
J. B. S. Joannis a Bosco, Odonis sui sermonem dedicantis comes sequitur, adolescentioris vitae tempora
itt ciicimiiiim
()<l<>itix alilm- reverendissiiuo Claudio a Guisia coenobii ac to- lubricis supposuit discursibus, solutis pudicitiae
tisprstule- tius Cluniacensis Ordinis abbati generali nobilis- frsenis. Hfec est enim mulier de qua scribit Lucas
rimiis.
simo, cum preefatione ad rem hanc noslram minime Evangelista Quia erat qusedam mulier in civitate
:

spectante. Sermonem ipsum damus Odonis abbatis, peccatrix, quse quia dilexit raultum, dimissa sunt
inter scriptores ccclesiasticos apud Labbe ita pridem ei peccata multa. Et de qua Marcus ait : Sur-
celebris, ut commendatione nostra opus non habeat. gens autem Jesus mane prima sabbathi apparuit
Sermonem dico potius quam vitx seriem, ve.rum ea prirao Mariae Magdalense, de qua ejecerat septem
ratione concinnatum, nt quidquid in historia Evan- dsemonia. Quam vero pius et misericors erga
gelica ad S. Mariam Magdalenam spcctat, satis conversos peccatores exstiterit Deus, istius com-
accurate prosequatur ; haudquaquam dubitans, ut probat perfectio, qua? non solum criminis prome-
erat seculo x totius Ecclesix receptissima opinio, ruitablutionem, sed Apostolorum consors effecta,

quin ct peccatrix et Maria Bethanica cum S. Maria illis donata est Dominicas resurrectionis nuntia.
Magdalena confundendx essent utinam tam clare ; Haec autem divino postmodum afflata Spiritu,
alicubi indicasset xque communem suo tempore
, mentisque intuitum in se reverberans, ac pristi-

fuisse totius Galliee sententiam de Sancta eadem non sustinens ut comperit

nee vitse detrimenta ;

Massiliae aut ad S. Maximini deposita quam quse- ;

Dominum et creatorem totius humani generis in
stionem, per id tempus controversam non fuisse vel domum venisse Symonis, qui non venerat vocare
ex eo capite plane intelligis. Satis nobis sit, sermo- justos sed peccatores ad pcenitentiam, non ob
nem tradere prout ab Odone tunc scriptus est. suorum enormitatem scelerum de sui Conditoris
diffidens clementia, pretiosissimo accepto un-
guento, ad ipsura misericordise fontem concito
properavit gradu corruens ante clementia Do-
;

mini vestigia, amaritudinemque cordis, per ube-

rem lacrymarum exaggerans fontem. Mox deni-
SERMO que compunctionis fletibus sui Plasmatoris pedes
ccepit rigare, capillisque suse devotionis tergere
ac indesinenter osculis verae humilitatis confo-
De S. Maria Magdalena vere, ac mundissimo suae dilectionis unguento
perungere.
172 Quse cum in tali devotionis famulatu non el it ultiam-
versitinis;
esset repudiata, sed potius misericorditer susce-
Auctore Odone abbate Floriacensi
pta ausu familiaritatis confisa
; etiam super ,

et Cluniacensi.
sanctissimum Dominicaput, pretiosissimi liquoris
effudit odorem. In tantum ut tota domus ex odo-
ris fragantia more aromatum redoleret ; nihil
Exenipliiin Quamquam per quatuor mundi climata, fide- scilicet ore depromens, sed per exterioris obse-
propostln-
liura connexione propagata, sacratissimae quii beneficia, suse compunctionis flammam ac si
rus.
Marise Magdalense insignia, pise imitationis ex- ipsis loqueretur verbis dicens : Domine Jesu
emplo sacrosancta celebret Ecclesia atque in ; clementissime, qui omnia scis et cordium inspe-
beatissimorum scriptis Evangelistarum ipsius de- ctor es verus, qui non vis mortem peccatorum,
votionis sedula faraulatio, perseveransque servi- sed magis ut convertantur et vivant, tu ipse in-
tus et ingens dilectionis fervor, ac illius sanetas quid mei deposcant singultus, quid lacry-
telligis
usque ad triuraphum
familiaritatis ministratio, et mse ab imo erutae flagitent, quid meus amarus
Dominicae passionis ineffabilis habeatur constan- exoret gemitus. Peccatrix sum et immunda, et
tia nec non et quae in morte sui Redemptoris
; omnium nefandorum criminum labe polluta. Sed
etiam Apostolis fugientibus egerit, et quod ipse quia meam ab annisprioribus contaminavi vitam,
Dominus magni consilii Angelus, resurgens a ad te Dominum meum, qui es vita asterna, con-
mortuis primo ei apparuerit ; tamen utilitati le- fugio ut male perditam restituas vitam, et me
;

gentium consulentes, ea quae de ipsius virtutum de baratri faucibus clementer eripias, misericor-
flosculis, gemmarum more, sanctarum elucidant diter liberes, potenter abstrahas, qui solus labo-
paginas Scripturarum, et quodammodo sui juba- rem et dolorera consideras.
Quid vero ex hujus-
ris impressione vernantes reddunt ; compendiose cemodi dilectionis professione consecuta sit; ipse
prselibare curavimus. Ut si cui forte non vacat Dominus manifestat, qui Symoni indignanti cur
sanctissimi pelagus Evangelii ex ordine percur- ad se mulierem peccatricem permitteret accede-
rere, in quo tantse fidei continentur praeconia, re, conversus ad illum respondit inter cetera :

saltem hanc nostrae exiguitatis schedulam, illius Amen dico dimissa sunt
tibi, ei peccata multa,
accensus desiderio, legere non recuset. quia dilexit multum. Quse Domini adepta cle-
orditura n<> 171 Fuit igitur secundum seculi fastum claris- mentiam, ut Lucas describit, illico, posthabitis
bilitale gene
simis beatissima Maria natalibus exorta, quae ut omnibus, ita familiaris effecta est, ut ipsum non
Patrum asserunt traditiones, a Magdalo castello solum mente, sed et corpore sequeretur, de pro-
Maria Magdalena nuncupata est. Quam non so- priis facultatibus, utpote valde locuples, victum
lum germinis dignitas, verum etiam patrimonii et vestitum ei ministrans ; implens bifarie Domi-
jura parentum excessu, splendidam reddiderunt nicum praeceptum dicentis : Qui mihi ministrat,
adeo ut duplicatus honor nominis excellentiam me sequatur.
slicl
circumquaque diffunderet. Solent enim apud ho- 173 Mystice autem hsec beatissima Mulier <-r,m ii"J
Ecclesa
mines plus divitum quam pauperum nomina sci- sanctam designat Ecclesiara. Quse bene in do- comv&t01'

mum
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 21!)

dicitur, et ab omnibus ipsam currit justus, et exaltabitur. Sed quia no- auctoue
.
nium Symonis venisse 0D0NF'.
pristinae vitae contagiis
curata. (Symon enim in- minis interpretatione compulsi, a superficie hi-

terpretatur obediens) pristinos decoquens ana-

stonca pauhuum discessimus, hbet mtueri cle-
tbematisavit errores, omnemque idolorum post-
mentissimam Domini familiaritatem erga beatam
Mariam et sororem ejus Martham
ponens spurcitiam per aquam
baptismatis, suo- ac ipsarum ;

obtinuit veniam delictorum, ac quotidie Do- pise devotionis in omnibus famulatum.

rum
minum sequitur non gressu pedis, sed imitatione 176 Legimus enim, Evangelista Luca nar- GestainBc-
rante, quod intravit Jesus in quoddam castellum,
™uma
autem haec Mulier pedes Domini
'

operis. Rigavit
et mulier qusedara Martha nomine, excepit illum
lacrymis pcenitentise, et unguento pise confessio-
Dominum Jesum Chri- in domum suam, et huic erat soror nomine Ma-
nis linivit quia Ecclesia
;

ria, quae etiam secus pedes Domini sedens, au-

stum verum Dominum ac verum credens homi-
diebat verbum illius. Martlia autem satagebat
nem, pro suis quotidie excessibus, lacrymarum
sin"ultibus ipsius exorat ablutionem. Dumque circa frequens ministerium. Unde non solum

assumptse humanitatis mysteria, digna reveren- contra Sororem, verum etiam contra ipsum Do-

tia suscipit et prsedieat, quia inter homines con-

minum querelam assumit dicens Domine, non :

versari dignatus est utique in pedes Domini un-

; est tibi curse quod soror mea reliquit me solam

o-uentum nardi pisticum, id est fidelem, fundit. ministrare? Dic ergo illi, ut me adjuvet. At ille

Qua? loquitur in Cantico amoris dicens Dum es- : qui non est personarum acceptor, sed singulo-

set Rex in accubitu suo, nardus mea dedit odo- rum merita dijudicat, scitque meliorem esse ani-
rem suum. Qua? nimirum verba juxta litteram, mam quam corpus, ut cibum spiritalem, quam
manibus beatse Marise Magdalense complevit et ; carnalem ita unius opus laudat, ut alterius non
:

quotidie spiritualiter non cessat implere, cum in vituperet. Ait vero Martha, Martha, sollicita
:

B totam mundi latitudinem glorianter laudes refe- es, et turbaris erga plurima, porro unum est E
rens Creatori dicit Deo autem gratias, qui sem-
: necessarium ; Maria optimam partem elegit, quae

per triumphat nos in Christo Jesu, et odorem no- non auferetur ab ea in seternum. Spiritualiter
titiie suse manifestat per nos, in omni loco, quia autem hse duae Mulieres devotissimse, quae Do-
bonus odor Christi sumus Deo. minum susceperunt in domum suam, duas signi-
cujus adver- 174 Quse cum sublimitatem divinse majestatis, ficant Ecclesise vitas, activam scilicet et contem-
mnos osten-
^ jg^Ug est jili cum Patre, congrua religio-
ne ac reverentia confitetur et prsedicat; et in
plativam. Per
ministerium erat, activae
Martham ergo, quse circa frequens
vitse labor exprimitur.

quantum naturalis ingenii vigor superni luminis Per Mariam vero quse sedens secus pedes Domi-
illustratione perfusus scit, digna veneratione re- ni,verbum illius intenta mente percipiebat, con-
colit ; mentisque aciem ad contemplandam tan- templativse vitse dulcedo signatur ; cujus sapor

tam potentiam extendit , caput profecto illius quanto magis degustatur, eo amplius a rebus
pretiosissimo perfundit unguento. Quod vero Ju- visibilibus, et curarum tumultibus animus sepa-

das Scharioth contra hanc sanctissimam Mulie- ratur. Spretis enim omnibus temporalibus, sola
rem, indignatus dicitur, pro effusione tanti un- mens cum Deo esse desiderat. Libet enim audire

guenti ; datur aperte intelligi, quia reprobi et prsecepta coelestia, sicuti hsec beatissima faciebat
sanctam Ecclesiam quotidie sse-
infideles contra Maria, quse sedens secus pedes Domini, verbum
viunt; ejusque derogant religioni ac devotioni, illius intenta aure percipiebat.
177 Impletum est in ipsa, quod olimperbea- «*' mortmu
videntes per quatuor mundi plagas , doctrina
tum Moysem
j. i.r x
dictum fuerat:
\u
Et qui appropin-
• Lazarus,
ipsius et exemplis, divinitatis Domini potentiam,
et humanitatis ejus clementiam cunctis claruisse. quant pedibus ejus, accipient de doctrina ipsius.
Unde et de hac sancta Muliere quse prevenit un- Quam gratissima enim apud Conditoris clemen-
gere corpus Domini, inquit ipse : Amen dico vo- tiam, pro suse devotionis famulatu et inexstin-
C bis, ubicumque praedieatum fuerit hoc Evange- guibili dilectionis fervore habita sit , Joannes F
lium in toto mundo, dicetur et quod hsec fecit, Evangelista manifestat, ubi quatriduani Lazari
in memoriam ejus. Quoniam non solum in toto venerandam inauditamque describit resuscitatio-
mundo, de hac sancta Muliere praedicatur quod nem. Diligebat, inquit, Jesus Martham et soro-
unxerit caput Domini sed et de Ecclesia. Quoti-
; rem ejus Mariam, et Lazarum; ac in sequentibus
die enim ut jam praelibatum, hsec operatur in suis commemorat, quoniam vocata a sorore sua, cum
sanctis actionibus. veniret ubi erat Dominus, corruit ante pedes
1?5 Bene etiam Maria Ma S daIena dicitur '• ejus dicens Domine si fuisses hic, frater meus
:

furrimiSer-
pretatur. Magdalus vero interpretatur turris, et significat non fuisset mortuus. Jesus autem ut vidit eam
Ecclesiam. Turris enim non solum sublimior, sed plorantem, et Judseos qui venerant cum ea flen-
et tutior domus est non facile bostibus patens,
:
semetipsum, et
tes, infremuit spiritu, et turbavit
ac per hoc Ecclesiam designat, quse terrena de- dixit Ubi posuistis eum ? Dicunt ei Domine,
: ;

serens, ccelestia desiderat, pugnans inter spiri- veni, et vide et lacrymatus est Jesus. Manife-
;

tales nequitias, fortitudinemque suam non sibi, ste sua? pietatis clementiam ex assumpta huma-
sed Domino committens, orat cum Propheta di- nitate dilucidans, quando pro ipsius doloris im-
cens : Esto mihi turris fortitudinis, a facie ini- manitate, lacrymas non dedignatus est fundere
mici. Hsec est illa turris fortis et inexpugnabilis, suse compassionis, salvo tamen divino mysterio.
cui voce sponsi inCanticis Canticorum dicitur : Germinis sublimitas, ac secularis pomp» digni-
Sicut turris David collum tuum, quse sedificata tas, beataa MariseMagdalenae in hoc dignoscitur
est cum propugnaculis. Mille clypei pendent ex facto; quando jam in quatriduana fratris morte,
ea, et omnis armatura fortium. Et de qua Salo- tanta nobilium et potentium multitudo Judaeo-
mon ait: Turris fortissima nomen Domini; ad rum, ad ipsius mitigandum confluxerit dolorem.
Et
 220 SERMO DE S. MARIA MAGDALENA.
AUCTOnE Et non passi sunt ad fratris turaulum sine sui tem una sabbathi, cum adhuc tenebrae essent,
ODONE
FLOniACENSf. eam properare, dicentes Quia
praesentia, : vadit cum praeparatis aromatibus venit ad sepulchrum,
ad monumentum ut ploret ibi. cupiens sacratissimum ejus corpus perungere,
vitam rc- quera viventera nimio dilexit amore. Cum
iirl
178 Est denique hoc procuratum Domini mi- enitn
vocatur.
sericordia, ut patraturus tale tantumque rairacu- sexus femineus timidus soleat esse ad ambulan-
lura, multi adforent Judaeorum. Quatenus dum dum in tenebris, nihil ista metuit quae toto corde
unus resuscitatur in corpore, nonnulli erigeren- Dominum dilexit. Erat porro in ea perfecta cha-
tur in mente, et essent testes ac laudatores ipsius ritas, timorem
quae foras mittit nam neque :

promptissimi. Undeinconsequentibus idemEvan- propter sui sexus fragilitatem, neque propter la-
gelista refert dicens : Testimonium ergo perhi- pidis magnitudinem, neque propter metum cu-

bebat turba quae fuerat cum Jesu, quando La- stodum, a ccepto itinere declinavit, quousque ad
zarum resuscitavit, et vocavit eum de monumen- sepulchrum Domini intrepida pervenit. Cujus
to. Typice autem hasc Mulier quatriduanum mor- Mulieris constantia in libro Regum pulchre prae-
tuum deflens fratrera, sanctam praefigurat Eccle- figurata est, quando allophyli vaccas fcetas ap-
siam, quae pro illorum discrimine qui obnoxii plicarunt ad plaustrum, vitulosque earum reclu-
tenentur sceleribus, atque consuetudinaria mor- serunt domi. Ibant autera, sicut scriptum est,
talium criminum labe tumulati, pessimse opinio- vaccae in directum, per viam quae ducit Betsa-
nis famam e suis egerunt corporibus, lugere non meth, pergentes et mugientes, nec tamen ad
cessat. Omnes enim in Christo fratres suraus. dexteram vel sinistram declinantes.
Super Lazari vero interitum fiere dicitur Domi- 181 Ita et beata Maria Magdalena cupiens ct in qmmv
do uerseue-
nus, quando suae miserationis respectu, hujusce- sepulchrum Domini invisere, quasi mugiens et
rantia,
modi corda, per compunctionis gratiam visitans, gemens, quae ad tempus praesentia Domini sui
ad pcenitentise lamenta inflectit. Hoc autem ipse privata fuerat, incedebat, imitabile exemplum
agere dicitur, quod ut nos intentissime perficia- omnibus praebens per viam Dei am-
fidelibus, ut
mus, suae inflammationis instinctu procurat. Ta- bulantes, nec propter tentationem daemonum, vel
le est profecto et illud : Ipse enim Spiritus po- metum hominum, aut curam parentum, a ccepto
stulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Et itinere devieraus, quia inchoantibus praemium
sicut Lazarus post effusionem lacrymarum, mi- promittitur, sed perseverantibus datur. Allego-
rantibus turbis, resuscitatur a corpore : ita et riceautem tenebrae erant in corde hujus sacratis-
peccatores post compunctionis lacrymas, digna simae Mulieris, cum ad Domini venit monumen-
carnis maceratione peracta, resuscitantur in tum : quia resurrectionis ejus ignara, viventem
anima; impio, Domino per prophetam pollicente, inter mortuos requirebat. Tunc vero in mente
qui ait : In quacumque die peccator conversus sol ortus est,quando non solum resurrexisse vi-
fuerit, et ingemuerit, omnia peccata ejus oblivio- dit, sed etiam credidit, et vidit lapidem sublatum
ni tradentur. a monumento. Et quia corpus Domini non inve-
Constantiu 179 Sed his breviter praelibatis, ad ipsius fi- nit, furatum credidit, atque festina quod viderat
fidei,
dei constantiam atque ferventissimae dilectionis De hac veraciter in Canticis
discipulis nunciavit.
ardorem, nec non et quod in passione Domini Canticorum voce Ecclesiae dicitur In lectulo :

specialiter ac farailiariter peregerit ; cunctis ad- meo per noctem quaesivi, quem diligit anima
mirandum imo magis imitandum mortalibus, per- mea quassivi illum et non inveni, surgam et cir-
;

veniendum est. Nam haec sancta Mulier Domi- cuibo civitatem, quaerens quem diligit anima mea.
num secuta, sicut jam praefati sumus, et de suis Invenerunt me vigiles qui custodiunt civitatem,
largissimis facultatibus illi devotissime mini- num quem diligit anima mea, vidistis? Et fa-
strans ;
postquam vidit eum comprehensum, li- ctum est cum pertransiissem illos, inveni quem
gatura, flagellatum omnibusque subsannationi- anima mea. Tenebo illum, nec dimittam
diligit
;

bus et irrisionibus delusum, ad ultimum pro sa- donec introducam eum in domum patris mei, et
lute generishumani in cruce positum discipulos ; in cubiculum genitricis meas.
etiam qui prius dicebant Eamus et nos, et mo-
:
182 Cucurrit namque, ut diximus, haec sacra donec amu-
riamur cum ipso, terga vertisse ipsa cum eo : Mulier, et venit ad Symonera Petrum, et ad
sumspon-
sum
reinansit, quia quae arctius et ferventius eum di- alium discipulum quem diligebat Jesus, et dixit
lexerat, nec a mortuo potuit separari. Et sic eis Tulerunt Dominum meum de monumento,
:

impletum est tempore Dominicas passionis, quod
olim per beatum Job dictum fuerat: Pelli meae,
consumptis carnibus, adhaesit os meum, et de-
relicta sunt tantummodo labia circa dentes meos.
Quasi enim consumptis carnibus,
haeret,quando discipulis fugientibus, beata Ma-
ria Magdalena cum Domino perseveravit. Et
tamdiu permansit, quousque diveris conditum
aromatibus in sepulchro collocari prospexit.
dileclionis.
180 Inde autem moerens et nimio succensa
dolore recedens, perspicue ad notura sui Redem-
ptoris locum abiens sepulcri, erait aromata,
et
ipsa nocte in quantum valuit, unguenta praepa-
ravit. Sabbatho vero secundum mandatum
legis
siluit. Occidente autem sole, quod
supererat, in
praeparandis unguentis operam dedit. Mane au-
et nescio ubi posuerunt eum. At illi currentes
venerunt ad monumentum, et ita invenerunt sic-
ut Mulier dixerat. Abierunt ergo discipuli et re-
versi sunt ad semetipsos. Maria autem stabat ad
pellis ossi ad- monumentum foris plorans. Considerandum est
hoc loco, hujus Mulieris mentem quantus amor
Domini accenderat, quae etiam discipulis a mo-
numento Domini recedentibus, non discedebat.
Et quia ab inquisitione non cessavit, prima vi-
dere meruit. Plorat ergo, quia quem multum
desiderabat, non videbat. Plorabat, quia corpus
Domini de monumento furatum putabat. Dum
vero fleret, inclinavit se, et prospexit
in monu-
raento. Jam enim monumentum vacuum viderat,
et Dominum furatum de monumento discipulis
nunciaverat. Quid est quod iterum se inclinat,
 : : ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 221

desiderat Verbi gratia, cum de duabus a monumento illius recedentibus AtCTORE

nisi quia iterum videre ?
ODONE
huc dictum quod accesserunt et tenerunt pedes
dum aliquam rem amittimus, quamvis
sit ,
FLOMACENSI.
sicut
Sed ideo a suo contactu priliibuit, quoniam
illucque sspius discurrendo quaeramus, ad illura ejus.

locum discurrimus et respicimus, ejus mentem adhuc perfectam in fide non sensit
tamen sajpius
posuisse meminiraus. Ita et haec sancta
quando Dominum viventem inter mortuos requi-
ubi eam
huc illucque curreret, corpus rebat.
Mulier. quamvis
185 Quare autem ab ipsa se tangit noluerit, Cur vetetur
tamen de ejus absentia,
Domini quaerens anxia
;
Cttristum
monumentum aspiciebat, ubi eum po- manifestatur, cum subditur Nondum enim ascen- :
tangere.
frequenter
Unde etsi Dominum statim videre di ad Patrem meum id est, quia me inter mor- ;

situm noverat.
tamen visione privata non tuos ut mortuum requiris, et nondum credis me
non meruit, angelorum
vidit duos angelos in albis sedentes, aequalem Patri secundum divinitatem Noli me :

est. Nam
unum ad pedes, ubi positum tangere. In ejus quippe mentem Dominus ad Pa-
unum ad caput et
trem non ascendit, qui non credit eum aequalem
fuerat corpus Jesu.
Mulier quid ploras? Quem esse Patri. Et quia beata Maria necdum perfecte
qiioqito motlo 183 Dicunt ei illi :

iuvenial. Interrogabant angeli non ut quaerendi ,

divinitatis ejus potentiam cognoverat ,
prohibita
quaeris ?
est tunc ne tangeret pedes ejus. Vade autem ad
minuerent desiderium, sed ut augerent. Sic enim
flemus, quis cau- fratres meos et dic eis Ascendo ad patrera meum
cum propter amissionem si :

nos
inquirat, magis ploratum accumulat. et patrem vestrum Deum meum et Deum ve-
,

sam fletus
causam doloris interrogabant, ut fletu strum. Venit autem Maria nuncians discipulis:
Ita et illi
Quia vidi Dominum, et hsec mihi dixit. Clemen-
desiderium augerent, scientes: Beatos esse qui
tissima namque Dei pietas in hoc loco erga femi-
lugent, quoniara ipsi consolabuntur. Sed
Mulier,

cujus rei gratia fleret, manifestat,
Quia tulerunt Dominum meum, et nescio ubi po-
suerunt eum. Haec cum dixisset, conversa retror-
sum, vidit Jesum stantem, et nesciebat quia Jesus
est. Recte, ut Dominum
versa retrorsum dicitur, qui enim retrorsum con-
cum adjungit neum genus declaratur. Quia enim per feminam
mors mundo illata fuerat, ne semper in oppro-
brium sexus femineus haberetur, per sexum femi-
neum voluit nunciare viris gaudia resurrectio-
raereretur videre, con- nis; per quem nunciata fuerat tristitia mortis.
Acsi diceretur De cujus manu sumpsistis pocu-
:

vertitur, illuc oculos dirigit ubi prius terga habe- lum mortis, ab ejus ore audite gaudia resurre-
Quasi enim retrorsum conversa est, quando ctionis. Et sicut per beatam Mariam semper
bat.
Virginem, quae spes est unica mundi, paradisi
dubitationis postponens nebulas, Christi resur-
portae nobis sunt apertae et maledictio exclusa
rectionem ex parte credere ccepit. Cui tamen ,

visionem sui Dominus ita suspendit, ut quia ama- Evae ita per beatam Mariam Magdalenara, op-
:

bat, sed eum resurrexisse non credebat, illum et probrium feminei sexus deletum est, et splendor
videret, et non cognosceret. Unde Evangelista : nostrae resurrectionis in Dominica resurrectione

Illa, inquit, aestimans quia hortulanus esset, exortus, ab ea propinatus est.

dicit ei : Domine , si tu sustulisti eum , dicito 186 Unde bene Maria interpretatur stella ma- Fuit Aposto-
'uritm apo-
mihi ubi posuisti eum, et ego eumtollara. Habet ris. Quse interpretatio quamvis Dei genitrici spe- stola.

enim vis araoris hoc proprium, ut quem quisque cialiter congruat, per cujus partum virgineum,

multum amat, omnes amare putet. Sed non in Sol justitiae mundo resplenduit; tamen et beatae

toto haec Mulier erravit ; cum Dominum hortu- Magdalenae potest congruere, quae cum aromati-
lanum aestimavit. Sicut enim hortulani oflicium bus veniens ad sepulchrum Domini, prima splen-
est, noxias herbas eradicare, ut bonae quaeque dorem Dominicae resurrectionis mundo renuncia-
proflcere valeant, ita Dominus Jesus Christus de vit. Et si discipuli ideo Apostoli vocati, quia missi

horto suo, id est de Ecclesia sua, quotidie vitia sunt ab ipso ad praedicandum Evangelium omni
eradicat, ut virtutes crescere valeant. creaturae nec minus beata Maria Magdalena ab
;

c 184 Cum
vero sexus femineus fragilis sit ad ipsoDomino destinata est ad Apostolos, quatenus
Sexus/emi-
leus ttobitv onera ferenda, haec propter amoris magnitudi- dubietatem et incredulitatem suae resurrectionis,
luttis.
nem , leve et possibile arbitratur dicens : Si tu ab illorum cordibus removeret. Te ergo supplices
eum quaesuraus, Domine, ut qui illi tuae misericordiae
sustulisti eum , dicito mihi ubi posuisti , et
ego cura tollam. Dicit ei Jesus Maria : ; conversa tantam contulisti gratiam, nobis ipsius propitiari

illa dicit : Rabboni, quod dicitur Magister. Dicit digneris meritis ,

quatenus qui nostrorum obruti
ei Jesus : Noli me tangere. Quia Dominus supe- sarcina peccatorum non valemus obtinere ve-
rius mulierem communi sexu eam appellavit et niam ipsius pio suffragante patrocinio, quae tibi
;

cognitus non est vocavit eam proprio noraine,

;
devote imo specialiter servivit in seculo, nuncque
ut saltem cognoscentem se cognosceret. Ait enim cum angelis claritatis perfruens gloria triura-
, ,

Maria. Cum enim apud Dominura certus sit nu- phat in ccelo, solito caritatis radians fulgore;

merus electorum, magna gratia illis datur, qui omnium crimiuum exuat labe, atque supernam
propriis nominibus Deo noti esse manifestantur. suo precatu ducat ad patriam, quo laureati ipsius
Qualis erat Moyses cui dictum est Novi te ex no- :
consortes efficiamur gloriae, Te annuente, qui
mine.Unde Mulierpostquamproprionominea Do- vivis, etc.
mino vocata est, statim cognoscentem se recogno- Explicit sermo venerabilis Odonis Floriacen-
vit dicens Rabboni, quod dicitur Magister. Haec
: sis et Cluniacensis abbatis, de B. Maria Magda-
autem inquiens, illico corruit in terram, volens lena.
adorando pedes ejus tenere, recognocens eum,
vocata ab ipso ex nomine. Cui a Domino dicitur :

Noli me tangere. Ubi non ost putandum, quod

post resurrectionem tactum renuerit feminarum ;

APPENDIX
 ;

222 APPENDIX PRIMA DE S. MARLE MAGDALEN^E RELIQUIIS.

AICTOIIE perspicio : id hodie satis certum est. reliquias
quales-
J. B. S.
cumque Vezeliacenses Calvinianorum rabiem et fu-

rorem non modo islic nihil aut perparum

evasisse, ut

supersit. Alterum ejusdem sanctissimae Feminse

APPENDIX PRIMA brachium asservari ait Stengelius Coloniae in mo-
nasterio S. Barbarae ad Carthusianos, uti testa-
tur F. Erardus Winhemius in Sacrario Coloniaj
Agrippinse. Juvat hic et Gelenium audire dum ita
De S. Mariae Magdalenae reliquiis.
memorat ad xi Kalend. Augusti S. Marias Ma- :

gdalense, quae intra Coloniam, inquit, tres eccle-

sias habet, ut in eo Romx non cedat. Pergit Oele-
VI ut pluri- Superest modo immensa adhuc rerum congeries, si nius: Credo quod sancti Patres totidem ejusdem
mxsint va-
riis in tncis,
loca omnia percurrenda sint in quibus sacrx S. nominis personas in Evangelio memoratas agno-
Mariae Magdalenae reliquide asservari honorarique scant ; nempe quod plura forte brachia repererit.
dicuntur; porro miraculorum farraqo ingens,si sin- Harum minus brachium ibidem in ecclesiis S.
gula prosequar, quse in variis libris excusis et Mss. Albani et PP. Carthusianorum, et mandibula in
magno numero pridem collecta sunt. Venia milii da- S. Pantaleonis asservatur. At si Breventano de
bitur, quod summa dumtaxat rerum vestigia depro- antiqttUate Ticinensi credimus, ostenditur istic bra-
mam, indicatis locis ipsis ubi plura alia reperiri chium sinistrum, idque integrum cum manu ct digi-
queant; longas vero verbosasque historias in pauciora tis, cum mamilla ; atque item de capillis, etc. Bra-
contraliendas putavi, sic tamen ut, rescissis super- chium aliud vendicant sibi Siculi in suo Martijrolo-
fluis, necessaria minime prxterierim. Neque hic gio, ubi ita scribitur lioc die : In Calatabillota,
ventitata toties quxstio movebitur, sintne miracula, translatio brachii S. Mariaa Magdalenae. Hxc vero
illo vel isto loco patrata, argumenlo, ut
sufficienti qua satis fide subsistant, aliorum esto judicium. E
quis inde sacrarum reliquiarum realem prxsentiam 190 Adde modo et brachium ejusdem Sanctx, J.lllOSrt fn

arguat ; qua de re mentem nostram ex alibi dictis quod Lutosam (Leuze) in Hannoniam Belgii trans- Hannoniu,
in Bamrin,
salis exploratam credimus. Itaque miracula quxli- tulisse dicitur sxpe nominatus Badilo ast istud Homs,
;

bet in Provincia, in Burgundia aut alibi terrarum

forlasse exlra controversiam facilius ponetur, si di-
patrata sus deque nobis erunt, modo labor noster catur, istius Sanctx brachium esse, qux Vezeliaci
tantillum contulerit ad sanctissimx Jesu Dilectricis pro sancta Maria Magdalena Evangelica supposita
gloriam, tota hodie Catholica Ecclesia adeo illustrem
fuerit. Audiamus denuo Stengelium : Religiose
rutilantemque, ut ab hujusmodi signis subsidia mi- coluntur etiam insignes particulse reliquiarum
nime accersenda sint. ejus in celeberrimo Bavariaa monasterio Schi-
prxcipuns ad 188 Ut a
S. Maxiinini
reliquiis exordiar, jam satis demon- rensi Ordinis S. P. Benedicti, ubi digiti adhuc
depositas stratum est, ipsum sacrum corpus, si non omnino carne tecti visuntur. In monte sancto Andechs
oportet.
integrum, saltem potiori longe sui parte ad S. Ma- visuntur ejusdem dens molaris, item de mandi-
ximini depositum esse, quo spectare hic etiam potest bula, et pars cinguli, et alianon exigua particu-
laudati superius Silvestris Prieratis vulgatum a Su- la. Item de cranio ejusdem. Item Romas in ali-
rio testimonium, dum ita scribit : anno Cum Do- quot ecclesiis et
alibi pluribus locis. De Romanis
mini mccocxcyii devotionis gratia antrum, in S. Mariae Magdalenae reliquiis videndi omnino
quo poenituit B. Maria Magdalena, et sacras ejus Pancirolus, Martinellus et Piazza; in cujus po-
reliquias apud S. Maximinum visitassem, osten- stremi Sanctuario assignatur brachium ad S. An-
sum est mihi pluries sacrum et venerabile caput tonii, pes ad sanctorum Celsi et Juliani, ad S.
ejusgrande valde et totum undique ad os usque Cxcilix digitus, alibi crines et pars capitis; ut
denudatum, excepta ea parte frontis, quam Sal- necesse multa in his inlervenire, qux S.
sit fateri,
vatorem omnium diximus tetigisse. Ibi enim pel- Mariaa Magdalenaa Bethanicx, ex abundantia pie- F
lis ad instar quasi ^Ethiopissaj, seu cadaveris tatis, ut mitissime dicam, certe falso attribuantur.
jam diu occisi clare apparet, et in pelle duse fos- 191 Sic qux a Johanne Mabillonio tradunturin uUcertta-
sse duarum extremitatum digitorum, quarum al- Musei sui Italici parte secunda pag. 567 ex appen- ^"','^T'
tera multo est reliqua evidentior atque profun-
dice ad eum, quem ibi describit, Ordinem Roma-
dior, et sub pelle caro ad albedinem
declinans. num : choro canonicorum basilicx Lateranensis,
in
Ostensi sunt et in vitrea ampulla ejus capilli,
non esse altare S. Mariaa Magdalenae, in quo recon-
omnes, sed qui pedes Christi tersere necnon :
ditum est corpus ejus sine capite, per manus
et ampulla vitrea, plena terra habente colorem
Domini Honorii tertii Papae, qui ipsum altare
medium inter rubeum ac nigrum, quam in Para-
consecraverit, non possunt non ad aliquam syno-
sceve beata Magdalena sub cruce collegit,
quaa, nymam sanctam referri, cum si uspiam, certe in
ut omnes mihi sine ha?sitatione affirmabant,
sin- urbe Romana dubium
esse nequeat, quin apud Mas-
gulis annis in die Parasceves,
perlecta passione, siliam Evangelica nostra deposita sit, qua de re tot
evidenter et clare ebullit, acsi ibi
videatur san- summos Pontifices disertum testimonium tulisse cer-
guis ebullire. Vidi et brachium ejus
magnum et tissimum est, quorum longam seriem habes apud
cerei coloris. Ossa vero ejus, in
capsa argentea nostrum Guesnxum in suo Breviario prxcipua Dis-
reclusa, videri non potui.
quisilionis capita complectente, ubi minimum duo
Qux Colonix 189 Qui litem Sammaximinienses inter et Ve- et viginti indubitati
nabeanttir enumerantur usque ad Urba-
zeliacenses amice componere nituntur,
haud difficiles num VIII, nemine interim per tot secula Romx
sunt, ut hisce sacri corporis partem
aliquam ultro reclamante, obloquente, aut S. Mariae Magdalenae
concedant ; id autem qua tandem ratione
cum ipsa corpus sibi vindicante, ut istic certo constantissimam
historia conciliari commode possit,
neque eminus Massiliensium traditionem ceteris omnibus prxvalere

necesse
 .

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 223

Romuno Martyroiogio tam aperte fessae Antverpise, partem ossis satis notabilem po- AUCTORB
necesse sit, in ipso
puli venerationi pridem exponi solitam. Alias lu- F.B. S.
expressatn.
Volaterranum, in quo bens prsetereo, cum
hasce abunde sufficere existimem.
192 Est penes nos Ms.
majoris, nempe 196 De omnibus aliisque sexcenlis sub S. Quales istx
his
/"- eaecclesia assignatur os digiti omnes esse
IKiliarn,
v ro Mariso Magdalense nomine reliquiis, nemo ex me possint,
de capillis aurei coloris. In officiis
Cnll"" 1
"' 1 pollicis, et
indeterminatarum memo- qusesierit, verasne et genuinas ejus esse censeam :
Qerina""""- Brundusinis reliquiarum
quemadmodum et in ecclesia Veronensi eum enim contentionis funem pridem abscidimus,
ria aritur,
Saccx in Sicilia dicatum S. Mariae quibus prima regula est , religioso cultu venerandas
S Gcorgii-
omnes debite approbatas, sive verum nomen
Ma"dalena templum maximum memorat
Pirrus reliquias

333, in quo et digilus ejusdem Sanctx prxferant, sive fortasse sub alterius appellatione po-
pag-
tom. 2,
puli venerationi exponantur altera, non ideo pro-
honoratur acprxterea tomo eodem alios tres digitos
;
;

prias esse tales Sancti reliquias, quod tali loco sub

assignat pag. 620, quos se veneratum asserit, et in
ungv.es, quasi tunc demortux mu- ejus invocatione miracula patrentur, cum pridem
s carnem et
ipsis i

Alias invenit Masinius in Bononia perlu-

monuerit S. Gregorius lib. 2 Dialog. capite ulti-
lieris
suggerunt Neapolitani; costam Raven- mo, illic majora signa Sanctos facere, ubi minime
"strata ; alias

per semetipsos jacent ut sive sacra ista spolia

nates. Quod si singula Italix sanctuaria accessero, ;

prxcipuis de sacris S. omnia hujus Magdalenae sint, sive synonymse, sive

haud dubium quin in locis

alterius exuviis re- allerius Sancti aut Sanctae cujuslibet, acl rem om-
Marise Magdalense hujus aut
perturus sim, ut jam Galliam, Hispaniam aliaque nino nihil conferat. Deum enim primo et primario
colimus in Sanctis suis, qui felicissima eeternitate
regna prxteream, quorum thesauros excutere, quid
perlexere? donati, invidiaz aut aemulationis stimulis agitari ne-
aliud erit quam ingratam recensionem
queunt. Si cui haec pauca non sufficiant, consulat is
193 In Neustria Mouslerii de Bajocensibus aqi-
quae recentius de eo argumento dicta sunt tomo vi E
B tur; recentissimam linguam, ac si nunc a vivente
Junii pag. 215, ubi ad id genus objecta appositas
extracta fuisset, in Catalaunia reperit Manrique
in Annalibus dd annum 1157, cap. 5. D'Avilatomo soluliones inveniet. Nunc pari brevitate miracula

Hispali asservari memorat. expedienda sunt.

2, pag. 79, os sanctx
Saussayus de scapula producit Aureliis ; de pul-
vere Vivarii noster Columbus. In lipsanoiogio Es-
curialensi digitos binos signatos invenio, Colonia eo
multis aliis sacris lipsanis translatos quod
cum
Chronica Hispanica audieris, alia fortasse non una
: si
APPENDIX ALTERA
Magdalena in Hispaniam pervenerit. Tu vide sis
an nostro Ferrando acquiescere possis in Disquisi- De S. Mariae Magdalense miraculis.
tione reliquiaria pag. 148 et 149. Inter omissos in
appendice ad diem 11 Januarii ex Martyrologio
Praefixum itaque ordinem eademque compendii ra- Quz priclem
Pragensi reliquias aliquas memorari notatum est ; 1
„ . , „., edilasunt, . . •

alias dabit Bucelinus in magno suo reliquiarum

tionem sequemur in Sanctae nostrae Dilectricis ml S est indi- i

rnrc
Thesauro ad hanc diem. Verum vX de earum nu- miraculis strictim recensendis, ne longiores historias -

mero et copia aliqualis conjectura fieri possit, satis describendo inutilem prorsus operam posuisse dica-

erit, si ex Arnoldi Rayssii Hierogazophylacio Bel- mur, tsedio magis quam oblectamento futuri ; idque

enim tam exigua or- adeo longe satius visum, quod, utjam supra innui,
gico non mdlas exhibuero: si in

bis Christiani regione tot sacra S. Mariae Magda- a signorum istorum copia aut varietate nullum pror-
lense lipsana deposita asserantur; quot per alia toto sus gloriae incrementum sanctissimae Apostolorum

orbe imperia dispersee sint, promplum erit intelli- Apostolae accedere necesse sit. Neque vero ea queejam
gere. En paucis plerarumque Belgicarum elenchum. pridem et non semel edita fuere, recudenda existi-

C Anglorum Socie- mavimus, ea prsesertim quse a Vincentio Bellovacensi F

194 Audomaropoii in collegio
lib. 23, cap. 153 olim tradita, ex ipso
ad verbum
tacosiluBei-
tat * s ^esu ma 3 na veneratione custodiri ait os par-
gicx. vum et crines S. Marise Magdalenae pag. 160. transumpsit laudatus Stengelius opusculi sui pag.
Item crines multos in Differding, ditionis Luxem- 332. Nonnulla item Legendx sux adjunxit de Vo-
ragine in famosa sua Lombardica historia ; ast ea
burgensis pag. 188. Digitum ejusdem Brugis in
satis nota supponimus : nos, qux ibi desunt, ex Ms.
ecclesia Cathedrali S. Donatiani pag. 200. Flinis,
Duaco non procul, reliquix sunt pag. 215, capilli Ultrajectino S. Salvatoris atiisque brevius infra de-
libabimus. Porro Guesnxianx Disquisitionis caput
vero Floreffix pag. 218. Duo ossicula referuntur in
vigesimum octavum, in quocl miracula sua congessit,
ccclesia Calhedrali Tornacensi pag . 314, cum cri-

nibus et unguento, prxter costam, qux pag. 379 satis erit paucis appellasse. Demum Libelli histo-

ccenobio S. Nicolai de Pratis (hodie S. MarciJ ad- rialis Mari» beatissimae Magdalenae Philippi Ca-

scribitur. Quicl Walciodori habeatur pag. 331 ex- vallicensis episcopi synopsim solum dabimus. Hic ab
plicatum non est; at collegiata S. Marix Valen- ignotioribus initium sumitur.

tianis gaudet medietate brachii pag. 332. Cceno- 197 Insinne miraculum, imo plurium miraculo- utquastin
bium Olivense ju.xta Binchium in Hannonia dentem rum seriem texunl lectiones de S. Adjutore mona- /,„;, t,„(„,..
cho Tironensi in Normannia, a nobis datx
xxx
possidere dicitur pag. 388. Est pars alia, sed in-

nominata Bruxellis pag 396; cubitus in Cartusia Aprilis, ut fusius in ipsa Vita ab Hugone archiepi-
.

in Mar-
Rutilensi ad Mosampag. 454; et de ossibus Salsi- scopo Rothomagensi scripta, ac recens edita
nieead Namurcumpag. 459. Lego alibi, Leodii ad tenei et Durandi Thesauro anecdotorum tom. 5 a
certissima narrantur, qux ahas
S. Jacobi monstrari maxillam cum uno dente, quas col. 1011, ubi fide

incredibilia viderentur, prxstita a S. Maria Ma-

reliquias dederit Philippusfilius regis Majorica-
rum. Addere poterat, in templo nostro domus Pro- gdalena militi isti primum cruce signato, tum Tiro-
nii
 ;

224 APPENDIX ALTERA DE S. MARLE MAGDALENJS MIRACULIS.

"" piissimo monacho, qux cum locis jam assignatis beatam Mariam Magdalenam sibi labia tetigisse,
iucTORE j
J. R. S. abunde exposita sint, hic recenscre aut describere et se statim spiritum resumpsisse. In festo vero

opus sane non fuit. Jnter visiones S. Franciscx ejusdem venit Vezeliacum cum sudario et multis
Romanx ad diem ix Martii pag. *
128, qux ordine testibus suae mortis.Ut jam annum, quod in his
qux Maria Magda- rarum est, adjectum vidimus, sic ex loci explka-
38 est. tota versatur in iis S.
tione claritatis tantillum accedit In Vilario, domo
lena cum ea amantissime communicavit. Sic de ejus- :

dem Sanctx favoribus in Mechlinienses clientes dioecesis Leodiensis, monachum fuisse narrat,

suos collatis, deque exhibito ipsi ab incolis singulari Arnoldum nomine, illum fortasse, de quo egimus
cultu habes in Commentario przevio ad Acta S. Ru- xxx Junii, sub nomine Arnulfi ; vitae laudabilis,
moldi i Julii a mim. 209. Alia quxrere supersedeo et magnum zelum habentem circa Ordinis disci-

locus hic dandus est dicto capiti 28 Disquisitionis plinam, qui cum ex nimia abstinentia stomachum

Guesnxianx, ex qua solos paragraphorum titulos in tantum infrigidasset, ut vix aliquos cibos re-
seligemus. ciperet, imo receptos rejiceret,... ex sacrx S.
Refcruntur 198 Capitis titulus est pag. 177, Miraculis ce- Maria? Magdalenae manus contactu adeo confortatus
eaqux habel ut mane surgens sanus, non absque fratrum ad-
Guesnxus : lebrior redditur. § 1. Ter laqueo suspensus, est,

morte liberatur. § 2. Duo viri illustres ex raor- miratione chorum intraret.

tis faucibus eripiuntur. § 3. Quidam mortiferis 201 In Ms. nostro Rebdorffensi plura alia signa seicompin.
diose
plagis acceptis, sanatur. § 4. Caecis duabus mu- collecta sunt Ulud imprimis, quod inspectante ma-
;

lieribus lumen restituitur. §. 5. Luscus alterius gna populi multitudine factum dicilur in contracta
oculi visum recuperat. § 6. Surdis duobus au- plane feminx dextra, qux intuentibus cunctis
diendi facultas redditur. § 7. Mutae mulieri sub- apparuit extensa et incolumis reddita. Quod su-
venitur, eique lingua restituitur. § 8. Quidam pra de uno aliquo occiso, et per Sanctx merita ad

ab insanabili morbo et mortis praesentissimo peri- vitam revocato narratur, id in hoc codice pluribus E
B culo liberatur. § 9. Stulta mulier sanatur. § 10. contigisse asseritur. Quidam vero ex Aquitania
Sterilis altera concipit et parit. §11. Adolescens oriundus dum a liberatione Vizeliaco revertere-
aestuantium libidinum fluctibus eximitur. § 12. tur, in suos inimicos, quorum fratrem occiderat,

Magdalenae cultus religiosi et famee violatores di- incurrit cui tanta data est fortitudo, ut eorum
vinitus puniuntur. Hxc qui fusius et ex ordine insidias, tela et gladios, cwlesti beatissimx patronz

descripta legere maluerit, ad fontem ipsum recur- sux ope protectus feliciter devitaret, omnesque pe-
rat, nobis satis fuit hxc breviter indicasse. Plura dibus fuit provolutos, ad piissimx Dilectricis eccle-
alia suggerit prxdictum Ms. Ultrajectinum, Ros- siam pmnitentes adduceret. Demum quidam miles
weydi cura descriptum sub titulo, De miraculis B. veniens a Normannia... in quadam pugna confli-
Mariae Magdalenae, quorum ea hic subjiciam, qux gens, in collo ictum accepit, cujus ictus collisione
nec in Vincentio Bellovacensi, necin Historia Lom- graviter afflictus, luraen ipsius oculi penitus ami-
bardica, nec in Guesnxo aut aliis excusis, quod sit. Verum sanctissimx Dilectricis visione recrea-
sciam, referuntur. tus, concepto voto, visum recepit, et Vizeliacum

ex vartis 199 Primume.it quod accidit in sacerdote Cxsar- expetens, super altare, ubi Dei Famulse sacratis-
anliquis
augustano , Sanctx passim obtrectare solito ,
qui sima gleba requiescit, mirae pulchritudinis cali-
ilss.
dum equo veheretur, per dumeta, scopulos et foveas cem de auro et argento obtulit, et haec omnia
a furente jumento abreptus est, nec prius ingenti nobis, inquit collector, ipse pius relator intimavit.
periculo liberatus, quam Beatx patrocinio sese toto 202 In eo singulare est Ms. Marchianense, quod, cotliguiuur.

corde commendasset. De clerico quodam Stephano quemadmodum Bellovacensis, primo loco militem
de Flandria, Sanctx ipsius meritis ad meliora con- Arvernensem memoret, qui in prxlio captus et vin-
verso, meminit de Voragine. Subjungitur aliud de culis constrictus, ab iis exemptus fuerit, xque ac
Britonc, e.rga Sanctam devotissimo, solitoque eam alius crudeliter catenatus, brachiis et cruribus
C rogare, ut numquam eum permitteret de ista astrictus ; sic ut plura id genus ibi colligantur. Et F
luce sine vera poenitentia et peccatorum confes- primum quidem Bituricensi aliquo, qui propter de-
sione migrare. Hic naufragium passus, opitulante bita ab exactore carceri mancipatus, dirisque com-
Sanctx dextra, ad ripam perductus, potentis sux pedibus cruciatus, rogans nomen Mariae illius sup-
adjutricis magnalia mirifi.ce prxdicans, quod postu- plicis Jesu Christi, misericordiam a Domino im-
laverat impetravit. Quartum de occiso milite revi- petravit. Alter in caslro Nuceriis ferro vinctus,
viscente, deque alterius peccatorum schedula, San- Sanctx auxilio reperit semet solutum divinitus
ctx intercessione inducta deletaque, videndus etiam absque humano adminiculo similiter et ipse du- ;

de Voragine. Sequuntur favores singulares et ap- dum inimica ligamina sux reprxsentavit liberatrici.
paritiones factx duobus monachis, peculiaribus S. Verbo dicam ; si scriporibus hisce fides est, ingens
Mariae Magdalenae cuitoribus, atque monacho al- vinculorum, compedum nexuumque ferreorum mul-
teri, Raynaldo nomine, qui ex beatissimx virginis titudo ad Sanctx aram appensa fuit. Reliqua com-
Marix, sanctx nostrx Dilectricis et sanctx Elisa- pendiosius tradit his verbis : Dsemoniaci ergo quam-
belhx visitalione plurimum in virtute profeceril. plurimi ea tempestate in eodem loco evidentissi-
plura atia. 200 Historia bubulci Gratianopolitani, nomine me sunt ad pristinam sanitatem restituti. Muti
Petri, nrgente vitrico in festo sanctae Mariae Ma- etiam loquelam olim amissam quinque et eo am-
gdalenae laborantis, apud Vincentium, quoque et plius affabiliter receperunt. Febricitantium quo-
Stengelium legilur. Temporis character sequenti que nec non et aliarum diversarum infirmitatum
miraculo appositus est : Circa annum Domini mccxi tam multiplex tum temporis curatio facta est, ut
apud Lemovicas quaedam nobilis matrona mori- per singulos nequeaf; exponi. Neque nobis operx
tur, et sudario involuta reservatur ; et dum ex- pretium videtur, hxc et similia multo fusius in eo-
sequiae praeparantur, resurgens de morte dicit, dem codice Gladbacensi deducta sigillatim pertexere.

203
 SECUNDA 22"
DIE VIGESIMA JULII.

Libellns jam dictus historialis simet ccllata fuere commemorat : nempe in civitate AUCTORR
A 203 Superest J. B. S.
Januae anno mcccxlix, ubi, mirandU xdificiis
beatissimae Magdalenae, eujus hxc prxfa- 111 ptuini coit-
Sic et LiHl- Mari»
lus liislona- dedicatio : Reverendissimo
in Christo Pa- perlustratis, dum ad hospitium se recepisset, proxi- trahitur.
tio se«
lis,
de Villariis, Dei gratia primae mum germanus ejus frater mortis discrimen incur-
tri D. Henrico
Lngdunensis archiepiscopo, Gallia- rit ; ipse vero votum vovens recommendavit eum
sanct* sedis
Domino suo carissimo, Philippus, Dilectrici dilectae, sicque fraler imminenti periculo
rum primati,
permissione, Cavallicensis episcopus, liberatus est. Alterum miraculum auctori factum
sola Dei
in quo et per quem est vera re- in Baiano portu, dum navi vectus gravissimisque
salutem in eo,
totum cum praesenti procellis obrutus, invocata rttrsus Dilectrice, por-
et se
missio peccatorum
;

Pater araantissime, inconcussa tum tenuit salvus et incolumis. Nec multum absi-
libello, quem,
texui, tuis affe- mile est tertium factum auctori in plagia dicta
loquendi fiducia, ex alterius
filis

in laudem illius sanctissi- Romana, ubi rursus violentis aquarum turbinibus

ctibus praesentandum,
patronae tuae, imo meae, et (ut aliquot diebus jactatus, solo dilectissimx Patronx
mae Peccatricis,
sui doloris et dile- sux auxilio, feliciter evasit. Subnectilur el aliud
loquar verius) simul nostrae,
ardorem, elc. Historia qux in celebre miraculum,quo Massilix vir quidam sagilta
ctionis insinuantis
Papebrochio, codicem de- in pectore letaliter confixus, annisque pluribus du-
autographo sequebatur, a
merito prxtermissa est, utpote tota apo- rissima tormenla passus, votum vovit, sperans
scribente,
translationem illam Vezeliacensem firmiter, Dilectae se conservari auxilio et
crypha; tum
etiam prxterita, ecce in actu, dum sui voti promulgasset arcana,
impugnat auctor variaque miscet,
transcribere omnino supervacaneum vide^ ferrum ipsum, velut cujuspiam imperio, vel im-
quod ea
longe verbosissimam te- pulsu, ab intrinseco emissum prosiliit, potenti
retur, Denique oralionem
certis singularibus miraculis beatissimae
manu, ut pie creditur, indevictae virtutis Mariae.
xit, de
Atque hisce tractationi jam satis longx coronidem
Dilectricis.
inter ea potissimum beneficia, qux ip- imponimus.
204 Hxc

DE S. SYNTYCHE
S. PAULI APOSTOLI DISCIPULA
PHILIPPIS IN MACEDONIA. J. B. S.

Syntyches quse Philippis dormit, prima incongruenter collegerit , diversam omnino ab alia
t

Sitjnata pri-
initm est a
E est et vetustissima, quod quidem sciam,

Romani parvi hac die commemoratio, quam

Ado in hunc modum
Et beatae
Syntyches quae Philippis dormit sepulta de qua
beatus Apostolus Paulus scribit Evodiam rogo,
auxit

:
:

;
Syntyche,
tura : idque
si hxc umquam
ita

versiam revocarc ausit, hactenus nemo inventus sit.

3 Ex citata jam ab Adone Apostoli ad Philip-
penses epistola eruenda est
exstilit in

passim admittitur, ut qui in contro-

laus universa
rerunt na-

qux
^'j"
in Apostolo,
r
''"5"'
ai ,

Itoitiano par-
Syntvchen noslram ejusque sociam conferri possit.
et Syntychem deprecor, id ipsum sapere in Do-
mino. Usuardo libuit disparata conjungere : Eodem Malronx dicendx sint, vidux an virgines, non ex-
primitur de potentioribus fuisse, Itinc arguas,
die, Marise Magdalenae, et Sinticen beatae
S. :

quod largioribus, procul dubio, eleemosynis ad Ev-

quse Philippis dormit; de qua Apostolus Paulus
angelii propagationem nonnihil contulerint summa
scribit : de hac vero connexione diximus suo loco, ;

neque modo causam iliius divinare promptum est, vero earum gloria, quod ipsarum nomina in libro
nisi fortasse Usttardo inciderit Syntychen Adonis, vitx scripta disertissime asserantur. En texlum in-

illam ipsam esse qux apocrypha S. Marix Mtigda- tegrttm : Evodiam rogo, Syntychem deprecor,
et

le.nx Acta ex Hebraicis Marcellianis Latina fecisse id ipsum sapere in Domino. Etiam rogo et te,
olim credita est; melius certe apud alios discretx germane compar, adjuva illas quae mecum labo-

sunt Sanctx istx, quemadmodum et in hodierno raverunt in Evangelio cum Clemente et ceteris
Romano. adjutoribus meis, quorum nomina scripta sunt
deimte a tola 2 Longam porro auctiorum Usuardinorum aut in libro vitae. Ad qux alludens Chnjsostomus Itom.
progenie.
aliorum Marlyrologiorum seriem hic le.rere, necesse 13 ita scribit : Hoc Paulus etiam de istis testifi-

cum plura docere non possint,

prorsus non video, catur, quorum nomina scripta sunt in libro vitae.
quam qux conlinenlur in Adoniano elogio, quod a Videntur autem mihi hae mulieres caput fuisse
Nolkero descriplum est, tacentibus Hieronymianis, Ecclesiae, quas ibi erat, easque commendat viro
Beda, Rabano, Wandelberto, aliisque adprogcniem fortasse admirabili, quem comparem etiam vo-
Usuardinam non spectantibus, in qua neglectam cat Quae laboraverunt in Evangelio.
mecum
inde Evodiam intelliges, quod eam Romani parvi Hinc solicitudo et cura erga illas, non ob amici-
conditor prxlermiserit. Adonianis verbis de Synty- tiam, sed ob bene facta.
che superaddidit EquiUnus episcopus, quod in omni 4 Sunt qui in hac epistola unionem potissimum ^*^,.
religione perseveraverit, de quo non est quod me- ac concordiam Philippensibus ab Apostolo
commen- veru ,„
Bvangelio
rito quis dubitet dari velint, hincque adeo verba illa : Evodiam rogo
: Philippensem autem genere, ibi-
dem Syntychem deprecor, id ipsum sapere sic in-
in pace, opinor, morluam sepultamquc ex Pauli et
Apostoli epistola laudatus Romaniparvi auctor haud terpretentur, ut insinuet Apostolus necessitudinem

32 qux
Tomus v Julii,
 ;

226 DE S. PLATONE MARTYRE.

qux antea ambas Sanclas ut Syntyches sanctitali id fraudi esse posse,
AUCTOHE intcrccsserat inter istas est, D
J. B. S. muliercs nonnihil refrixisse, quam a compare illo, omnino non existimemus.
sive is Syzygus sive alius fucrit , sive alterutrius 5 Nemo Sanctee gesta distinctius explicuit, nemo Q ui(i
rf
Fto
maritus sive.amkus, rursus instaurari conciliarique xtalcm pressius determinavit auctore Florarii San- £'°™''iu>«
tos
impense desideret ; inquam sentcntiam propendisse clorum Ms., in cujus solius fide haec paucula, ne- rum>

Theodoretum, patet quam apertissime : Mulieres scio unde accepta subjicio : Eadem die beatae Syn-

quidem laudat, inquit, sed innuit esse aliquid thicen, discipulae sancti Pauli, cujus praeconium

inter eas exortum contentionis quod paulo avi- ;

laudum idem Apostolus in epistolis suis comme-
dius arripuit Tillcmontius, quamvis id ex Grecco morat. Hospita erat discipulorum Christi, atque
ipso textu zo alrb cppovefv non tam clare erui videa- multi per eam conversi baptizati sunt a Paulo.
tur. At quidquid illud fuisse supponatur, Ulustriori- Postmodum solicita circa frequens ministerium

bus aliarum virlutum exemplis subinde expunctum, discipulorum, plena dierum quievit Philippis

ex adductis ipsius Pauli verbis tam mani/cstum anno salutis lxxviii.

DE SANCTO PLATONE MARTYRE

j. P.
ANCYR^E IN GALATIA.

et sociorum Martyrum ;
quam item illustravit Ba-
silius martyr xxn Martii, Theodotus et Thecusa,
COMMENTARIUS PR.EVIUS. etc. xviii Maii; ut necesse non putemus, de ista
urbe, aliunde satis superque nola, plures hic noti-
tias suppeditare. De Sancti gestis, quse supra dice-
I. Cultus sacer ex Fastis Latinis et Grae- bantur haberi, agemus infra loco suo, ac de eorum
cis; elogia, canon in Menseis; aedes merito disquiremus.

sacrae. 3 Grseci de Sancto nostro ogunt non xv Kalen- a Gncismo

e d e
das Januarii, sicut male indicavit Baronius in no- ?i";','"
',
.

•
1% Novembns
tationibus ad Martyrologium Romanum, sed xiv
SUB onge celebratissima est in Fastis sacris S. Kalendas Dccembris, seu xvin Novembris, Roma-
MAMMIAMi

S. Ptatonis
memurio hai
L
apud hos
Platonis
alio die
martyris
apud Latinos,
aliosque consignata, ut
die xvm
memoria,

Novembris notetur.
alio

qux apud
quamquam
apud Greecos,

A
illos hoc,

Latinis
no insvper sub eadem annuntiatione eidem
conjuncto.
habet
ni.
:
Typicum sub nominc S. Sabx edilum sic
Sanctorum Martyrum Platonis et Roma-
Ambos item annuntiat Horologium utrumque
pluries

die
incipiamus, hac die eum annuntiantibus. Apogra- cum Kalendario Grscorum, quod edidit Genebrar-
pha Hieronymiana siceum referunt In Aquira : dus. Martyrologium Arabico-JEgyptium vitiose eo-
Gallaciae, natalis S. Platonis, cujus gesta haben- rum nomina exprimens, sic scribit : Certamen S.
tur. Romanum parvum sic brevius : Ancyrae, Pla- Platani et Ermanii, et sociorum ejus. Russi,
tonis martyris. Ado ex Hieronymianis suam an- Groecos seculi, ambos memorant eodem die, uti
nuntiationem videtur accepisse, correcta ex Romano constat ex Martyrologio Slavo-Russico, quod Spar-
parvo positione, qux in illis corrupte legilur, uti et wenfeldianum vocamus, ubi ila legitur : Sanctorum
in Rabano, (vide observationes in Usuardum a no- martyrum Platonis et Roraani, qui passi sunt F
bis editum, hac die) dum sic idem Ado memorat : anno cccn sub et a Maximiano. De S. Romano
Ancyra Galatiae, natalis S. Platonis martyris, marlyre, quem alibi in Grxcis Fastis isto die nota-
cujus gesta habentur. Usuardus eumdem expri- tum reperio, agetur cum Marlyrologio Romano ad
mendi modum servat, nisiquod locum depositionis eumdem diem xvm Novembris, quo ipsum exhibet.
minus correcte efferat, dicens : Ancira Galatiae, Kalendarium Rulhenorum apud Possevinum tomo
etc, quem Molanus cum Adone rectius effert. Apud 2 Apparatus sacri, quod datur a pag. 364, maie
Bedamex Floro auctum, et a nobis editumhoc die scribit S.mart. Platoni. Melius in Novembri Mo-
nihil ofjendo; qui tamen hodie in notationibus ad scorum figurato ante tomum i Maii annuntiatur
Martyrologium Romanum citatur, ac proin alius Platon >I< martyr.
intelligi nequit quam Planlinianus Beda seu sup- 4 Ecqraphum nostrum ex Memcis monasterii S. signalvr-

posititius.
Marci PP. Prscdicatorum Florenliee, sic brevissi-
a Latinis 2 Martyrologium Romanum S. Platonis memo- me : Plato M. ;
quem eliam memorant Menolo-
riam consignat hac item die cum elogio in hsec ver- gium Basilianum apud Ughellum tomo 6 Italisesa-
ba : Ancyr» in Galatia, natalis S. Platonis mar- crse col. 1137, uti el illud, quod ex interpretatione
tyris, qui sub Agrippino Vicario verberibus cae- Sirleti vulgavit Canisius, addita ei in hoc ultimo
sus, uncis ferreis laniatus, aliisque immanissimis nuncupatione magni martyris. In Horologio, quod
tormentorum generibus cruciatus, demum ab- est quasi Breviarium ad legendas Horas, Romx
scisso capite; invictam animam Deo reddidit : cum approbatione Romana excuso anno 1677 in
cujus miracula in subveniendis captivis Acta se- usum Basilianorum monachorum, notatur ejus Offl-
cundae synodi Nicenae testantur. Ad diem xxm cium. Menica denique magna cxcusa, sequente,
Januarii pag. 458 breviler actum fuit de Ancyra ut solet,Maximo Cytherorum cpiscopo, Sanctum
urbe, occasione SS. Clemenlisepiscopi, Agathanijeli,
honorant, et isla quidem solenni admodum ritu.

Mega-
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 227

Me"alomartyris annuntiationi subduntur in illis hi Martyrem defertur; qux aliquid mihi videntur ex auctoiie
a
armamentario scenico Grsecorum prx se ferre. Huc .1. P.
versiculi :

pertinet canon in honorem Sancli Menxis magnis

insertus, sub nomine Theophanis, cujus hxc ponilur
MixpoO laOiiv napflOev fipas 6 W,i.Tav,
acroslichis
W.arwv 't*.iivoc„ ov lAarh xretvet £i<po;.
:

'OySoaz-ri Siv.drri te W.a.rm dop v.arim<fvt.

latens abivit a nobis Plato

Tmv ctwv htxlvav, tfl Wdrav, pi).7ro> 7r).aro;.
Ferme
Latum cano tuis laudibus carapum, o Plato.
Plato ille, latus colla cui gladius secat.

Octava decima Platonem interficit ensis.

8 Patet iterum allusio auctoris in nomine proprio qui esl in
„. , , ,, . , , ,., ,. Menieis ex-
W.arwv et substantlvo nla.roi, quod latitudinem c „ 5 j s
Notatio etymologica, ad quam hic alluditur,
est, ut ,

Porro nihil invenio in canone, quod mo-

ver se patet, in vocibus la ii>v, Warav,
r Tcla.ru, significat.

lepore, respondent Latinee. rari nos hic debeat ; ut qui totus pene sit in recen-
quibus cum eodem fere
sendis tormenlis, quse Martijr et pertulit constanter,
De canone sacro, quem laudata Mensea Sancti tri-
et invictissime snperavit, meritis idcirco ibidem lau-
umphis accinunt, dicetur mox ; ubi prius nonnulla
dibus honoratus. Allusiones syllabarum similiter ca-
prxmiserimus ipsius elogia.
dentium cum proprio nomine Platonis, ibidem re-
Elogia 5 Breve imprimis est ilhtd apud Canisium lau-
currunt, sed eodem spectant, quo prxcedentes. Ac-
datum Hic (Plato) fuit ex urbe Ancyra Galatise,
:

qui propter cipe specimina : Tfs aioviov (3aai).£ta;, ivooli, rb

frater sancti martyris Antiochi ,

confessionem oblatus Agrippino prasidi v.aOapmrarov ^opoSarwv irlaroc. Ad aeterni regni,

Christi
o gloriose, ac purissimae latitudinis ccetum iens,
a duodecim militibus verberatus, et super graba-
etc. Et: &e(« 7tXaT'jvoy.Evo; X"P tTl divina dilatatus
tum aereura accensum extensus, postremo de-
>

gratia. Atque hxc quidem hactenus tum ex fastis

tracta corporis pelle laniatisque carnibus, ense
potissimum Latinis ac Grxcis de cultu Sancti, non E
B percussus, martyrio coronatus est. Paulo plura
citatum supra Ughellum, ubi neglectis etiam ejusdem elogiis ; nunc nos vocant
narrat Menologium
Plato martyr, Ancyrae Gala- xdes ipsi sacrx.
habentur sequentia :
9 Codinusin Oriqinibus Constantinopolitanis pag. Xdts Jfaty-
ti» natus, frater Antiochi martyris, adolescens,
44 Templura, inquit, S. Platonis condidit Ana- Constantino-
quod Christianae fidei et religionis causa ab ido-
:

stasius Dicorus sub principium septimi seculi V" lisecul °

lorum cultu prorsus abhorreret, Agrippini prae-
(ivapyouivov fSr} tov i<%oou.ou aioivo;.) Decem vero
fecti mandato virgis a duodecim militibus gravis-
columnas sculptura ornatas Thessalonica in hoc
sime csesus est. Deinde super candens ferreum
templum quarum duae ab imperatore
transtulit;
grabatum extensus, iterum fiagris admovetur :

tum ferreis pilis candentibus circa alas et latera

Romano Lacapeno in Chalcem transpositae fue-
flamma fumo permixta ex illius runt. Anselmus Bandurus Imperii Orientalis sive
ita aduritur, ut
Antiquitatum Constantinopolitanarum parte 4, lib.
cute passim erumperet.
2, pag. 626 recte observat, perperam ibi pro 'iv.rov
s. Ptatonis 6 Ad haec pellis tota, detractis a capite ad
ai&voc, id est seculo sexto, scribi e§oou.ou aiu>voc,
talos loris, conciditur, quorum unum in Agrip-
pini faciem, accusata illius crudelitate, contorsit.
seculo septimo : nam Anastasius Dicorus imperium

unde cum post octo Orientis suscepit. mortuo Zenone anno 491 ; anno
Post haec carceri includitur ;

autem 518 e vivis exce.ssit. Per Chalcem intellige

dierum inediam suaderetur, ut allatum cibum
sumeret, illeque respondisset, abunde se divino templum S. Salvatoris Chalcis, Constantinopoli ;

verbo ali eductus, diuque etiam tortus.caput de quo varia collegit Cangius Constantinopolis Chri-
;

lictori amputandum laetus porrexit. Hisce fere

stianae lib. 4, pag. 81. His item duabus columnis
consonanlMcnxa excusa in suo elogio ; in quo tamcn bema istius tenipli innixum fuisse, habes apud Co-
nihil de octiduana inedia, uti nec de loro in faciem
dinum pag. 63 de cujus conditore agit Bandurus
:

C Agrippini a Martyre contorto. In nostro Ms. sup- citatus lib. i, pag. 479. Bemata vero diversa Con-

plemento ad Menxa ista, etsynaxario membranaceo stantinopoli dat Cangius, deque istius vocis notione F
antiquo nostri Sirmondi, sive collegii Claromontani, colligit varia tib. 3, cap. 49.
10 Ut ad sedem S. Platoni sacram redeamus ;
eujusvarUe
nunc Ludovici Magni Parisiis, lego Platonis elogio
, , notitixdan-
ad majorem deinde augustiorcm splendorcm rex- uir
et
circa medium addi ista : Tou $i crau.aro; alrov p.e-

ra diroaril^ov- dificatam esse a Justiniano imperatore testatur Pro-

rf,v n.u.apiav Sal=pou v.al fSiariv ri

ro; yivopivov, nolloi iniarivtjav ei; rov Xpiorov. copius lib. 1 de ^Edi/iciis cap. 4, pag. 15 (cito hic

Vegetato autem post cruciatum corpore, ac sua- et infra editiones Parisinas). Parum abfuit, inquit,

vissimi aliquid exstillante, multi in Christum quin martyrium S. Platoni sacrum praeterraitte-
credidere. Paucisque interjectis de adustione corpo- rem, splendidum sane atque augustum, ac vici-
ris, fumoque e naribus el ore emisso, sic pergit : num foro Constantini. Theophanes pag. 202 srri-

duvdusav bit, quod sub eodem Justiniano mensis

Decembris
Tivclajj.i-jov <Je rov 'Ayiov, x.al oipxvitov
timvauv to die xx magnae ecclesiae dedicatio secundo cele-
'A(j.r,v, irollol twv mpl rbv fiyiu.ova
rouro f\v.ovaav. brata, nocturnaeque vigiliae dedicationi hujusmodi
Uti prssmitti solitae, apud S. Platonis peractae fu,e-
u'caiion
7 Kal ^9"5 ° T ' K0 ?' tv 'f
wvivpoTtiro rcp 'A-
ypi7T7riv(j> ro (3-^pia, xXovefrat, v.al rrjc, ypiv.rfc etti- rint. Quidnam pro isto templo preestiterit Basitius
Macedo, refcrt Constantinus Porphyrogenitns in
av.oirf,q tou iJ;a7rdTou Xpiarou 7ip6; rov "Ayiov u.r\vv-

avi Vita pag. 199, sic loquens : Inclyti martyris

rf,q Orante autera Martyre et coelestibus
yivsrat.
potestatibus dicentibus, Araen, multi ex illis, qui Platonis tectum laborare videns et fetiseere, no-
a prsefecto stabant, hoc audierunt statimque lo- ;
vum instauravit, immissis parietibus, ubi necesse
cus, ad quem una cum Agrippino convocatum erat, pedem communiens ac firmans. Adde Cedre-
erat tribunal, tumultu miscetur, horrendaeque num, qui pag. 58S agens de templis. qu.r Basilius
terra motibus rupta et concussa refecit et instaura-
inspectionis Christi Domini indicium ad sanctum
vit,
 ;

22S DE S. PLATONE MARTYRE.

AUCTORE vit, Platonis inclyti martyris fanum, quod cor- demonstrat prudentiam '. Et volo tibi quid unum j)
J. P. abunde ex denis millibus Platonis nostri, trophaea repor- '
ruerat, erexisse eum tradit. Alque ex his sensun,

liquet, Martyris nostri memoriam Conslantinopoli tantis et martyris, modo narrare qui non solum :

potissimum maxima in veneratione habilam fuisse ;

in patria nostra, sed et in omni civitate ac re-
quod ullerius conslabil ex alia xde ibidem ei sacra, gione paratissime gratiam donat, et ostendit his
de qua paragrapho sequente. qui Deum per eum postulant, admirabilem forti-
tudinem.
14 In monte quippe, qui vocatur Sina, ubi sicex
n
§ II. Aliae sedes sacrae; reliquise, Moyses a Deo legem accepit, monachis habitan- te si«alcat
tibus indigenis et peregrinis, unus quidam viro- tm^ al m '

miracula. e f
rum, genere Galata, una cum propriofilio singu- lallt l>iiiis."'
larem amplexus vitam degebat, continenti»» .
*

certamma transigens multo tempore m deserto. cam

Alia rties sa-
cra Cmisinu-
tinopoli et
Ex clausula laudato nostro svpplemento Claromon-
lano addila discimus, aliam S. Platonis xdem Et ecce quadam die repente quidam in praedicto
Anaslasiu- sacram Conslantinopoli fuisse. Clausula ista sic monte religione barbari * et detestabiles irruen-
poli.
enuntiat : TeltiTai. 3i v\ ai/Tov n-Jva\iL\ iv ra> azTTTa tes comprehendunt eos, qui in promptu ex his et gani
ab-oxi p.apTvcit(u>, ra ovti iv toi; Aopvivou eu.SoXofc. imprassentiarum inventi sunt monachi una cum
Celebratur ipsius solennitas in venerando ejus filio senis Galatse, et in captivitatem ducunt.
martyrio, quod est in porticibus Domnini. Per to Quos et ligantes post tergum, multas transeunt
fj.apTi>ptiov intellige sedem marlyri sacram vel ora- mansiones desertas, jejunos et nudos minantes
torium : vide dicta tomo n Junii in annotatis, pag. eos, nec calciatos penitus aliquo calciamento,
678 litlera g. De porticibus Domnini agit Cangius per illa inaquosa et asperrima, et nullius conso-
Constantinopolis Chrislianx lib . 2, pag. m ; quarum lationis loca, vi et necessitate circumeuntes, et
situm exhibel Bandurus in urbis Constantinopolilanx infinito pavore detentos.
delineatione, qux xri incisa prxmittitur citatx quar- 15 Solus autem in quodam abdito specu oc- e captMtui
tx parli Imperii Orientalis. Locus deprava- cultatus senior luctu tabefiebat, bartmnrum.
iste non ferens pri- ii l>
appartnlt
tus estin textu Latino Cedreni, pagina 588 citata, vationem Deo amabilis filii ; et Dominum flagita- ei .S. P/o/uiu

ubi legitur in rostris Domini. Jam vero quoniam bat Christum per Platonem compatriotam mar-
xdes illa satis remote dislat a superiore, dc quapa- tyrem, ut incurvaretur ad miserationes. Id ip-
ragrapho proxime antegresso, recte inferimus, duas sum autem et filius per eumdem sanctissimura
Conslantinopoli xdes sub nomine S. Platonis exsti- Martyrem rogabat Deum in captivitate vinctus,
tisse diversas quarum hxc nltima minoris fortasse
; ut sui misereri, et miraculum facere dignaretur.
molis ac celebritatis fuerit, quam ista superior, qux Utroque autem exaudito, patre scilicet in spe-
diversis temporibus tam ex xdificatione prima,quam lunca montis, et filio in captivitate ; ecce subito
ex restauratione imperatorum, ut supra vidimus, martyr Plato noster astat super equum apparens,
satis fuerit pervulgata ; adde, quod illud martyrium trahensque alterum equum opportunum ', mani-
non invenerim expressum, nisi in dicto noslro sup- festatur puero vigilanti, et hunc agnoscenti ex
plemento, e quo illud produxi. In VitaS. Theodori eo, quod saepe videret Sancti characterem in
Siceotx die xxil Aprilis pag. 45 mentio fit oratorii imaginibus, et statim jubet eum de medio ex-
S. Platonis Anaslasiopoli in Galatia, versus an- surgere, et accipere equum, et insidere.
num 600, uli collinitur exS. Theodori xtate. Vide 16 Et confestim more araneae vincula dissolu- mirabililii'

insuper ibidem paginam 53. Nunc de reliquiis. ta sunt : etsolus ipse liberatus per invocationem, ad
imlrem
<- revehilur
reliquig I 12 Sansovinus deurbe Venela anno 1581 ibidem nutu Dei surgens, insedit equo, et sequitur du-
netus
excusus lib. 1, a pag. 25, agens de monasterio S. centem se sanctum Martyrem constans et gau-
Laurentii (de quo etiam Ughellus tomo 5 Italix sa- dens. Compendiose autem et acute ' ambo, san- cclerilcr

crx, col. 1267) seculo ix a monachis ad monalies ctus scilicet Plato et novitius monachus.quemad- F
translato, scribit in ejusdem ecclcsia asservari cor- modum pennati perveniunt ad habitaculum senis
pus S. Platonis ; verum in lectionibus propriis orantis atque lugentis et restituens salvum vi-
:

istarum monialium solummodo nolatur ibidem asser- ctoriosissimus Martyr corde dolenti patri deside-
vari S. Platonis caput ; quod unde, a quo, et quo rabilem filium, disparet. Itaque in omni loco
tempore illuc sit Iranslatum. non exprimitur. Nec his, qui per eos invocant Deum,
omnes res mi-
plura in promptu sunt de Sancti reliquiis ; quo re- randas et gloriosas Domini Christi memorabiles
duci possunt ea, qux ad sepulcrum ejus patrata et inclyti Athletae perficere valent. Porro haec ad
obiter indicantur in sequenli mox narratione.
te scripsi.ut amico Martyrumexistenti, et num-
miiacutu 13 Demiraculis virtuteS. Platonis
phirima lun
erfi/is, altum quam aliquando satietatem memoriae beatorum
vanis locis. tum in ipsius Aclis, tumin aliis, qux haclenuspro- Martyrum accipienti.
duximus, monumenlis est silentium ; sed opportune 17 Ita ibidem ex laudata epistola, sub nomine Sancim wm
admodum in rem nostram accidit, ut illud si non a- S. Nili recitata narrantur
; qui floruisse ponitur meris m>>il
!L,-,s l>r>>
bunde, saltem utcumque supplere possimus ex aiis claiV,
S. circa annum 440, de eoque erit
agendum die xn
Nt
ili ad Heliodornm Silentiarium
epistola, cujus
sei >'""",
Novembris cum Romano Marlyrologio. Si vero illlid, ejus sep»
fragmentum recitalum est in septima synodo, aclio- criim
»"">''' ''

quid unum
ex denis millibus referri debeat (et eerle pcrliiilii""'
ne 4, exstatque Grxco-Latine apud Labbeum lomo
eo referendum videtur) ad casum,
qui mox sequitur,
7 Conciliorum a col. 223 ; Laline vero ita habet obliquum S. Platonis,
:
et non potius ad ro ea, quod
Per ea, quse per singula loca, et in diversis tem- prxcesserat, quae per singula loca
et in diversis
poribus fiunt miracula, Dominus hos quidem, temporibus quotidie fiunt miracula ; tunc conse-
qui modicae sunt fidei, nec non et infideles ad sta- quens erit, ut innumeris Athleta noster mi- fulserit
bilitatem fidei invitat fidelium vero fidem
;
imo Ast utcumque ista verba acceperis, multitudo
raculis.
et spem crescere facit, et gravem et immobilem miraculorum ab ipso perpetratorum satis elucet ex

mox
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULTI. 22!)

se guetitibui
supra, qui non solum in patria 22 Lectio vm. Cum igitur per decem et octo ai'ctoi\e

Nihus (quem Constanliiwpolitannm dies in carcere sine cibo et potu afficeretur fame, 3. P.
tra inquit S. hic dantur.
fuisse lego) sed et
in omni civitate ac re- a Deo quotidie confortatus est. Novissime autem
patria
naratissime gratiam donat, et ostendit his, de carcere tractus, iterum ad simulacra ductus.
le
™<,(-„1ot.+ a^miraliilom fnrfi. Herum sacrificare jussus, iterum conspuit simu-
Deum P er eum postulant, admirabilem forti
Nilvs, cum rescivisse.t, quod po- lacra. Quamobrem jubente praefecto extra urbem
tudinem. JdemS.
admodum aliquis paganus vi abstraxisset perso- in locum, qui Campus dicitur, ductus, ibi gladio
tens
qux a d sepulcrum S. Platonis confugerant, capite truncatur ; et cujus praeclara miracula in

ipsi prxdixit, Deum ulturum injuriam, Martyri subveniendis captivisActasecundae Nicenae syn-
eoque ipsum reducturum, ut confuijitu- odi testantur. Ejus caput in ecclesia sancti Lau-
suo illatam,
s j( ipsemet ad ejus ecclesiam ; sicut ex S. Nili rentii Venetiis magna veneratione asservatur. r..

lib 2
210 Romame editionis,
epistola 178, pag. Posuisti. Pro lectionibus tertii noclumi assigna-
refert TiUemontius
Monumentorum ecclesiasticorum tur homilia in Evangelium Si quis vult post me :

tonw 5, pog- 564 quam historiam quia textus ci-

;
venire, ut in communi unius martijris. Pro lectio-

tatus in promptu non est, ex ipso huc allegamus. ne nonajwmilia in Evangelium vigiliseS. Jacobi.
23 Sancti gesta in apographis Hicronymianis p e , jctis,
uti vidimus, haberi dicunlur ; sed an et ubi eliam- 1 u!"xslant
sub noiinne
num supersint, incerlum. Si conferre illa liceret Metaplirastis

§ III.
Lectiones propriae ; Acta. cum Actis, quee hodiedum exstant, vix dubito, quin l"
duium '

utraque inter se plane essent diversa. Quse apud

Lipomanum tomo 4, die xvm Novembris, et apud
Officia propria Sanctorum excusa, qnx habe- Surium liac die producuntur sub nomine Metaphra-
lecliones Inter
propriz mus, pro monialibus S. Laurentii Venetiarum, stis, plurimum certe degenerarunt a primzvis ac ge- E
quorum corpora et reliquiee in eadem ecclesia ser- nuinis Actorum notis, qus idem Metaphrastes, sive,
vantur, die xxiv Julii ponitur Officium S. Platonis si mavis, similis ingenii interpolator exornasie a

martyris ritu duplici, cum hac oratione propria : nobis putatur; adeo multa continent, quee neutiquam

Concede, quaesumus, omnipotens [Deus] ut beati nobis probantur . Verteilla, invcrte, discute, excute;

Platonis, martyris tui, cujus venerandam cele- quid, amabo, reperies, quam continuatum a capite

bramus festivitatem, et meritis exultare, et suf- pene ad calcem contextum colloquiorum, minarum,
fragiis refici mereamur. Officium iltud a die xxn blanditiarum, agglomerata ubique ad nauseam, ne

hujus, ad dictum diem haud dubie fuerit retractum dicam snpra fidem, tormentorum mullitudine ac va-
propter concursum aliorum duonim (estorum, nempe rietate. Adde preces ad Deum frequentes, appari-

S. Maris Magdalenee, quod xxil, et S. Apollina- tiones, locos e sacra Scriptura depromptos ; quee

ris, quod xxin celebratur ; et cujus in primis Ve- omnia non tam mihi videntur redolere sinceram
speris, S. Platonis commemoratio in isto Officio martyrii historiam, quam drama pium, poeticis or-

preescribitur. namentis decoratum. Acta itaque prolixiora apud

pro inoniiili. 19 AssignanturLECTicwES primi nocturni : AMi- Surium et contractiora apud Petrum de Natalibus,
leto, eic.,ettum hee proprix dantur Lectiov. Pla- . de quibus mox, ea esse non possumus putare, qux
to martyr, Maximiano imperatore, sub Agrippino supra in Hieronymiani Martyrologii apographis in-
*
Ancyrae praefeeto Anocrae *
in Galatia passus est. Qui dicata sunt, contra ac viditur Florentinio in notis
adhuc puer et locuples, cum esset parentibus ad dictum Martyrologium hac die.

Christianis quidem orbatus ; omnia sua pauperi- 24 Quod Greecum istorum Actorum apographum. (/iicid eliaiii

qiindrat apo-
bus distribuit. Quapropter praefectus eum teneri e bibliotheca, ut suspicor, Vaticana transcriptum ariiplui nn-
stro Grxco.
et idolis sacrificare jubet. Quod cum renueret, a (paginis ejusdem tenoris octo, uti annotatur in mar-
Danliir lcln
duodecim viris sibi vicissim succedentibus gra- gine, existentibus etiam Parisiis in S. Germani) c.c fl/to apo-
C graplw.
viter caeditur ; sed immobilis animo persistens, quod, inquam, apographum illud.jam ab annis ali-

carceri traditur. ry. Honestum. quot latinitate a nobis donatum, typis nunc, przter
S- Lmircnlii
20 Lectio Verura post dies septem de car-
vi. promissum tomo IV Julii infra citando, non commi-
cere educitur, et iterum diis sacrificare cogitur serimus, tum in causa est exiguum opene ac rei pre-
quos cum detestaretur, super lectum ferreum tium tum qnod legi ea apud Lipomanum ac Su-
;

extenditur, et carbonibus substratis, oleo, resina rium possint; tum denique quod aliui quodpiam
piceque perfusus torretur. Sed cum haec in illum exemplar ad manum sit, numquam, quantum sci-
nihil valerent ; cunctis cernentibus, aspectu an- mus, aiias editum, ac proinde, hic non omnino sine
gelico confortatur, atque suavissimo odore fra- fructu edendum ; lametsi substantiam eamdem con-
grante refovetur. Quo Miraculo quamplurimi ad lineat. Accepimus illud a nostro Joanne Gamans
Christum conversi sunt. r;. Desiderium. anno 1641, et hoc titulo notatur : S. Platonis M.
21 Lectio Post haec in equuleo suspen-
vii. ex Bodecensis coenobii Ordinis regularium S.
suspomlj.
lur d't", et
mala ignota ejus lateribus adhi-
ferrea Augustini, dieaeesis Paderbornensis passionali
bentur. Sed cum haec quoque patienter tolerasset pergameno Ms. insigni, mensis Decembris fol.
etquasi immobilis stetisset; excandescens Agrip- cn, pag. A. Incipit passio S. Platonis martyris,
'
facieni
pinus jubet de corpore
ejus corrigias trahere. quae est xix Kal. Januarii. Eademdies exprimitur
Quas tandem tractas suscipiens Plato in facies
'
ad calcem diclee Passionis : qux tamen Slavo-Russi-
pra>fecti jactavit
his verbis : Expleja*m sanguine cis, utisupra diximus, sque ac Grscis Fastis ignota
sitim, dire
potator sanguinum, exple carnibus apographo nostro Greeco Passionis, qitod
est, sicut et
lamem : etenim haec tui juris sunt, anima autem cumFaslis isliscoiiscntiens, eumdem diem sic notat:
ei Quibus verbis confusus Agrippinus abiit,
- 25 'ErzhiMri Si . . W.aroiJ . . ^ivi NoEpSpiw Prxcipua
Platoque iterum oxraSixivn. Martyrio autem functus fuit t"ni mcapiiii
traditur carcerem. iv. Stola ju- in
circa diem
«mditatis. Plato, raense Novembri, die decima octava. Con-
'
mortU
sonant
 ;

230 DE S. PLATONE MARTYRE.

ai ( ronE sonant Lipomanus ac Surius. Petrus de Natalibus est apud Cnnisium, ubi S. Plato scribitur fui
.). P. in Actorum compcndio, quod habet lib. 6, cap. 126, frater germanus S. Antiochi martyris. TituU
relato Sancti martyrio, mox subdil, lumulatum fuis- hunc Sancto isti adscribi, in pluribus Grxcorum t
se xi Kal. Augusti ; addito sicut suspicor, hoc potius stis notavimus die xv hujus, quo is cum Marturol
die, quam alio, ex Martyrologis Latinis. Quamquam gio Romano dalus a nobis fuit lomo et pagina vm
vero circa genuinum martyrii diem nihil certi deler- xime cilatis. Non vero germanus dumtaxat frate
minari queat ob defectum Actorum primigeniorum, refertur fuisse S. Platonis, sed per quem etiam in
qux olim putamus exislilisse, multo, ut dicebamus, Christum credidit, sicut scribitur ibidem ex
Me
aliter conscripta, quam nunc exstent ; malumus ta- nxis Mediolanensibus bibliolhecx Ambrosianx
Ta
mcn amplecti diem xvm Novembris, a Grxcis con- me.tsi veroistam sanguinis conjunctionem vel
du-
stantissime annuntiatum quam diem hodiernum ;
biam vcl suspectam reddere nec velimus nec
possi-
mensis Julii, quem Latini concordes signant eo ; mus duo tamen circa hanc observari jubemus
;
qux
quod hi ab illis videantur accepisse tam ipsum Mar- eidem non videntur ex omni parte favere.
tyrem, quam ejusdem Acta quorum compendium ; 29 Primo apud Lipomanum ac Surium dicitur
illi Martyrologiis suis inseruerinl, adoptata forte ab B. Plato... multos verbo illuminans fecit Christo cl
"'.im,
ecgraphis Hieronymianis, Romano parvo, Adone, credere. Quos inter si numerari debeat S Amln ! !"'""! "°
s.

Usuardo, eosque secutis liac die XXII Julii : quam- chus, mirum
nullam de germam fralns conversi-
est,

quam an reipsa Itoc ita sit factum, et qua de causa, one menlionem fieri a Metaphraste vel alio ejusdem
definire certo non possimus. ingenii auctore in antiquioribus scriptis ex quibus su-
ac tcmpus, 26 Ecgraphum Bodecense cum Petro de Natali- am adornavit Passionem, verosimititer in ea non re-
bus S. Platouem passum scribit sub Maximiano pertam ;
quam si ibi reperisset, non prxtermisisset,
E
quod supra quoque memoravimus ex Menologio uti opinamur, eum transcribere . Allerum est, quod
Slavo-Russico. Apud Lipomanum ac Surium nomen notari velimus, et ibidem pag. 26 etiam observavi-
propium imperatoris haud reperio. Passum item sub mus, duobus istis frairibus germanis patriam atlri-
Agrippino, tam ex elogiis, quam ex Actis Grxcis bui longe diversam a laudatis Menologiis Basilii et
ac Latinis habemus. Porro is a Petro de Natalibus Canisii, qnx S. Antiochum Sebastenum faciunt ; at
vocatur prcefectus ; o Bodecensi autem constanter S. Platonem, uti diximus supra num. 5, Ancyrs
praeses ; a Lipomano et Surio ( consentiente eliam adscribunt.
Passione Ms. Grxca, de qua supra) vicarius dici- 30 En tibi nunc qualem qualem Sancti noslri !l(l ei tlc II-

tur. Quod si sub vicario passus re vera fuerit San- Passionem, cui sicxd et illi, quae exhibetur apud empkri t'as-

sionis, (ji/cj
ctus, non videtur esse passus ante tempora Diocle- Lipomanum ac Surium, consona sit ea, cujus exor- Ittc tlatur.

tiani, qui juxta id quod docet Lactantius de Morti- dium datur a Leone Allatio in Dialriba de Sxjmeo-
bus perseculorum cap. 7, illud genus magislratus num scriptis pag. 128 inter ea, quar Metaphrastx
putatur primus instituisse : de qua re consuli etiam adjudicat, his verbis expressum : Ob ^iva TaJlanSi/
possunt dicta tomo iv Julii pag. 25. Quamquam Ta napovTa., oiiSl opolaynroxi t?,c, ilrfiziac, al).a-
quid hic fidas Aclis Grxcis, aliunde valde suspectis? rpta. Id Non
sunt peregrina Galatis ea, quse
est :

Prxserlim cum Menxa magna excusa cum Antho- tractamus, neque a Confessore veritatis aliena.
logio titulum ipsi dent «ji«fAuvos; qui magis ordi- Qux si conferas cum edito exordio apud Lipomanum
narie prxfectum alicnjus provinciee denotat ; qualis ac Surium, ac Ms. sub [nomine bibliothecx Vatica-
si fuerit Agrippinus, jam Diocletiani tempora po- nx mox a nobis citato, quod sic incipit : Oii livx
tuit antevertere ; utpote quos ante illum jam insli- Talarav p.illoj liyziv, oiidi tmv r/,i/ "Ayxvpav ol-
tutos ex Eusebio diximus eodem tomo Julii nostri, y.ovvrtjiv allirpta, olSi OfJ.oloy^rov y.al Qzoxt loyov
pag. rursum 25. Tmzt.o-Tivjj.ivou cinioTa Ep.ti; qux, inquam, si cum
llll ct i/tilz- 27 Palxstra martyrii, seu locus, in quo S. Plato illis conferas, eodem istas omnes refercs Passiones,
slram mar-
ttirii
obtruncatus ac sepultus sit, apud Lipomanum , Su- ettamquam ex ungue leonem, cognosces ejusdem pa-
C rium, Petrum de Natalibus, quibus adde lectiones rentis prolemesse quamquam ea, qux hicdaturex
:

proprias supra productas, dicitur Campus ; qui uti- Ms. Bodecensi, pluribus locis Suriana brevior sit.
que, si verus ille et non ficlus martyrii locus fuil,
non in ipsa urbe Ancyra, sed extra ac prope illam
extiterit, id quo
satis clare pandit apographum Bo-
decense Duxerunt eum, inquit, foras civitatem
; PASSIO
Anciram, ad locum qui vocatur Campus, addilo
epitetho amcenus quo vox Campus recte, modo ve-
;
Ex Passionali pergameno Ms. coenobii
re determinata minus ferit, quam si, illo secluso,
indeterminate ac simpliciter
Bodecensis.
cum aliis istis dicas
Campus. Et vero accidere facile poluit, ut agro ali-
cui suburbano aprico et amazno id nominis a vicinis
Ancyranis impositum fuerit. In apographo noslro
CAPUT I.

Passionis Grxco, eidem loco KaprM nomen datur;

estque vox Grxco-barbara, et inter exempla apud . Plato apud prccsidem Agrippinum
Cangium notalur usurpata a Chrysostomo in oratione
accusatur; sed nec tormentis nec blan-
de Circo ut mirum nedum incredibile videri non
;
ditiis a Christi fide avocatur.
debeat, hujusmodi vocem istis seculis ab Ancyranis
adhibitam fuisse, in Oriente, uti opinor, tunc non
ignotam; pro qua, si bene Grxce illius efferre signi- ibushabi-^;:
ficationem volueris, dices TXidiov.
Non sunt aliena vel peregrina omnit
tantibus Ancvram. neque
Ancyram, nenue per
ner tota
tot vicina tnedoW'
Qtncitam na- 28 Superest, ut pauculis expendamus locum supe- "' s «'
Itmlur
loca, quam
saava et crudelis persecutio tempori-
riorem num. 5 ex Menologio Basiliano, et eo, quod
bus Maximiani imperatoris iu provincia Galatia
adversus
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 231

Christianorum facta sit, ita Martyris caedere viderentur, nihil praevalentes

,
rersus religionem
et pater proprios fllios, et amici defecerunt ; in corpore autem beatissimi Marty-
t frater fratrem,
vicinosque suos, qui Christum conflte- ris nullae maculae videbantur. Quae diligentius
micos,
persequerentur, et morti traderent. Quo conspiciens universa multitudo circumstantium,
h nttir'
Platon a relictus est a pa- una cum Agrippino praeside, mirabantur valde, et
tempore beatissimus
parvulus cum magnis divitiis et posses- confundebantur, nescientes, quid dicerent. Bea-
rentibus
tissimus autem martyr Platon forti animo et im-
ionibus multis, eo quod illustres et nobilissimo
exorti. Erat autem ipse decorus mutabili corde permansit in confessione sua, gau-
genere fuissent
Spiritu sancto ab infantia, quique dens in pcenis; quae illi pro nomine Christi infe-
forma, repletus
sub procuratoris dispositione esse rebantur. Videns igitur Agrippinusejus constan-
dum adhuc
admonitionis non surdus tiam, amplius confundebatur et dixit ad eum
videretur, evangelicae
; :

divitias, quae a parentibus sibi Pulchritudo juventutis tuae ornat genus tuum.
auditor, coepit
fuerant derelictae,
pauperibus erogare, et tota Nam scio te nobili genere procreatum. Quare

intentione, sine qualibet reverentia festi-

ergo vis hac florentissimaluee sinecausaprivari?
animi
Jam nunc suadeo tibi, ut proprio effugere
nansad palmam martyrii, publice se Christianum filio,

mortem et concurrere ad vitam.

esse confitebatur *.

5 Sanctus Platon respondit Bene suades, nec verbii n

sistitur
2 Quod cognoscentes ministri sathanae, te- :

veri Dei cul-

Agrippine ego ideo fugio sempiternam mortem,
/jgriwino nuerunt eum et miserunt in carcerem. Cumque ;
tu avocatur
pmstdl ut promerear aeternam percipere vitam. Agrip-
nuntiatum fuisset Agrippino praesidi, jussit sibi
pinus praeses dixit Dicito mihi, infelix, quantae
tribunal c praeparari ante regiam, contra tem-
:

plum Jovis ; et sedente eo pro tribunali, adjutor sunt mortes? Sanctus Platon respondit : Una
officii dixit : Platon, qui de religione Christiano- quidem temporalis est ; alia vero aeterna : una
et contra praecepta principum subito finitur; alia, quae praeparata est tibi, et
rum se jactat,
patri tuo diabolo, vel eis qui obaudiunt praece-
deos immortales injuriat, adest quid praecipi- :

tis ? Agrippinus dixit Discinctus d ingrediatur.

:
ptis tuis, finem non hahet : sed est in ea sempi-

Et cum fuisset ingressus, ait ad eum praeses :

ternus cruciatus : ubi erit lietus et stridor den-

Cum universus orbis terrarum in epulatione con- tium. Agrippinus dixit : Unde tanta verborum
sistat, cur tu in tanto ac tali constitutus es er- superfluitas? Aut sacrifica diis immortalibus, aut

rore, ut audeas praacepta principum contemne- certe subjicieris multis cruciatibus. Sanctus Pla-

re, et deos magnos derelinquere, et Crucifixi re- ton respondit : Fac citius, quidquid tibi videtur :

ligionemsectari? Sanctus Platon respondit :Vos nam numquam sacrifico diis tuis, necadinjuriam
estis, qui degitis inerrore, derelinquentes Deum, summi Dei flecto cervicem meam lapidibus et

qui fecit ccelum etterram, cum omni ornamento lignis sine sensu ; sed festino adjungi illi, qui

eorum, et adoratis lapides et ligna , opera ma- pro nobis mortuus est, et die tertia resurrexit,

nuum hominum. ascendit ad coelos, sedet ad dexteram Patris.

aquouUcr- 3. Agrippinus dixit : Nobilitas juventutis tuae 6 Tunc Agrippinus duci eum in carcerem et idei) in

mjatm,
carrerem cte-
protervum te facit. Dic taraen mihi, de qua reli- jussit ;
plurimi vero fidelium simul et gentilium truditur.

gione es, aut de qua civitate, vel quod nomen sequebantur eum, mirantes et Iaudantes perse-
est tibi? Sanctus Platon respondit Natusinhac :
verantiam ejus. Sanctissimus autem Plato dum
patria, religione Christianus, nomen habeo Pla- duceretur ad carcerem, exhortatus est populum,
ton ; servus Christi ex utero matris meae. Agrip- dicens : Viri Christiani et omnes qui me conspi-

pinus dixit : Non cognovisti, quia jam jussit do- citis, non vos terreant tormenta, qua? in me ex-
minus imperator, ut ornnes, qui in religione ercuit impiissimus Agrippiuus : quia non pro-
Christiana perseveraverunt, per multa tormenta pter causam parvam ad hoc veni certamen ; sed
puniantur? Sanctus Platon respondit : Cognovi propter factorem cceli et terrae, maris et omnium
ex parte, et mente irrisi stultam jussionem prin- quas in eis sunt. Multae quidem tribulationes ju-
Agrippinus dixit Ergo stultam dicis jus-
cipis. :
storum ; sed de his omnibus liberabit eos Deus.
sionem principis ? Sanctus Platon respondit :
Venite ergo omnes, confugiamus ad tranquillis-
Etiam cum ipso auctore. Praeses dixit Non tibi :
simum portum, et investigabilem Christum, et
expedit jussa principum irridere, nec deos ma- patienter suscipiamus tormenta, quae nobis pro
gnos postponere, eo quod omnes, qui ista facere ejus nomine inferuntur, scientes, quemadmodum
praesumpserunt, diversis tormentis interierunt. non sunt condigna? passiones hujus temporis ad
Unde et ego, conspiciens nobilitatem et deco- futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Haec
rem juventutis tuae, compatior tibi atque prae- ,
cura dixisset et confortasset omnes audientes se,

moneo, ut recedas ab hac vanitate, obediens jus- laetus et gaudens ingreditur carcerem, fixisque
sisprincipum.et ad deorum templa concurras. in terram genibus oravit et dixit Domine Jesu :

crvdelissime et cun-
4 Sanctus Platon respondit Ego praecepta :
Christe, qui scis universos actus raeos,

J« verberi- mei regis, qui est Rex regum et Dominus do- ctos gressus dinumeras, adesto mihi puero tuo,
mis,
mmantium, cum summo desiderio ab infantia et conforta me, ut possim patienter sufferre tor-
servavi, et ad finem
meae servabo, et die
vitae menta, quae mihi pro nomine tuo inferuntur, et

noctuque ad referendas laudes sancto nomini non mihi praevaleat sathanae discipulus Agrippi-
eJ"s concurro.
Nam omnes dii gentium, daemo- nus quatenus sciat universitas hominum. quam
;

D 'a ; Dominus autera ccelos fecit. Tunc Agrippi- nihil sunt idola, quae colnnt, sed magis cognoscat
nu s
jussit eum exspoliari, et a quatuor militibus omnis mundus, quia es verus Deus, qui cum Pa-
crudeliter ac diutius regnas per omnia
tre et Spiritu sancto vivis et
caedi. Qui caedentes defece-
runt, mutatique
sunt fortissi-
alii duodecim viri secula seculorum. Amen.
m et hi quoque dum per multas horas corpus 7 Post dies septem execrabilis Agrippinus jus-
sit
 232 PASSIO S. PLATONIS MARTYRIS.
h\ MS. sit educi de carcere sanctum martyrera Plato- habitat templis, sed estin ccelis ; cui quotidiesa-
Propositls
diversis lor-
nem, sibique praesentari. Quod cum fieret, adju- crifico hostiam laudis.
mentorum tor Viventius e nomine, nuntiavit prsesidi
offieii, 10 Agrippinus dixit : Infelicissime, ut \id
eo
Instnimentis
Agrippino et dixit Platon, qui regalibus edi-
:
mortem diligis, et vitae hujus splendorem odio'
''*»**'„
e
»«w r f*lr.
ctis obaudire renuit, et vestris monitis non ac- habes. Sanctus Platon respondit Multoties au- »

quiescit, sed adhuc perseverat in malitia sua, disti a me, inimice veritatis, quia si persevera-
adest prae foribus : quid praecipitis? Agrippinus vero in confessione Domini mei Jesu Christi, non
dixit Prius adducite diversa genera tormento-
:
morior, sed post coronam vietoriae, vitam seter-

rum, et sic ingrediatur. Quo facto, ingressus nam possidebo; non solum ego, sed et omnes

est Platon coram praeside Agrippino. Prasses qui credunt in eum ;

quem et tu, si dignus
fuis-

dixit : Ponite ante eum diversa genera tormen- ses intelligere, utique manibus tuis execrabiles

torum, id estlebetas, sartagines, manus ferreas deos, quos colis, confringeres, et una mecum
et anaclastas, catapeltas f, et obeliseos acutissi- Deura verum, qui habet
prostratus in terram,

mos g, sed etalia diversa et terribilia tormento- flatum tuum in manibus suis, curares. Ad hasc

rum genera; arbitrans hoc, quod mox ut conspi- Agrippinus indignatus dixit : Desperate et aliene

ceret sanctus Platon tantorum species tormento- deorum principumque inimice, quare ad tan-
rum sibi praeparari, expavesceret, et sibi con- quam nunc insaniam te pervenisse non pudet
sentiret. Unde dixit Agrippinus ad eum : Ecce ut etiam usque ad mei deceptionem perducas er-

conspice, Platon, qualia tibi praeparata sunt tor- rorem tuum, quatenus sequar superstitiosam
menta. Nunc ergo tracta, ut pro honore generis sectam, quae nuper adinventa, a Romanis prin-
tui et decore jnventutis tuae possis frui lucis hu- cipibus damnata est. Sanctus Platon respondit :

jus gaudiis. Quod ut possit fieri, sacrifica ma- Et ego novi superbiam cordis tui quia in male- ;

gno deo Apollini, aut certe ad confusionem nata- volam animam non introibit Dei sapientia. Sed
lium tuorum inhis pcenis deficies. tamen memor esto verborum meorum quia ve- ;

ntt eladhi- 8 Sanctus Platon respondit Non tecum mul- : niet lempus, quando cum fletu et gemitu recor-
bitis blnndi-
liis, cunstans tum loqui volo, Agrippine, eo quod videam, te daberis quae nunc a me dicuntur, et velles tunc
Mtirtyr per-
severat ;
peccatis esse obnoxium, et totam mentem tuam per me modo credidisse ; sed sera illa pceniten-

cogitatione diabolica vexari, ut putes me simili- tia non proderit tibi, quam modo per malitiam
tudinem tormentorum, quae ante me posita sunt, cordis tui neglexisti.
pavescere, et abnegare religionem meam. Unde
insensate et sine intellectu, cur non perspicis, si
istatormenta, quae a homine corruptibili, pro-
te, ANNOTATA.
ponuntur, timenda sint, magis quam ea, quae sine
fine administrantur.Audita ergo Agrippinus con-
stantia beatissimi martyris Platonis aepit eum a Platon hic more Grercorum, qui HI&tusv, scri-

mollibus hortari suasionibus, dicens : Si volueris bunl ; Lalinivero Plato.

me audire.tamquam patrem tuum.benetecum a- b Ab hoc exordio plurimum discrepat itlud, quod
gentem, et gustaveris de sacrificiis deorum no- est apud Lipomanum ac Surium.
strorum, mox absolvam te a vinculis istis, et uni- c Lipomanus ac Surius habent apparitor; apo-
cam filiam fratris mei dabo tibi in matrimonium, graphum nostrum Graecum (3or,0o;, adj utor. De isto
et divitem te faciam et honoratum reddam. Tunc officio Cangius in Glossario Latino : Adjutores, in-

beatissimus Platon deridens praesidis amentiam, quit, dicuntur, qui magistratibus seu potius offi-

dixit : Infelicissime omnium et deceptor anima- cialibus quibusvis adjungebantur, ut in muniis

rum, ego si vellem pervenire ad nuptias terre- obeundis essent, qui eos adjuvarent. Plura vide in

nas, meliorem ac nobiliorem possem accipere, annotatis ad caput 2 Actorum S. Apollinaris, die

quam filiam fratris tui. xxm Iiujus, litiera h.

uovisque n<l-
9 Iratus Agrippinus, [jussit] eum sterni sub d Non satis assequor, quam vim hic habeat zo
nii itnr tor-
ineiitis. lectum aeneum, et poni sub eo prunas, et ignem discinctus fquod non est in editis apud Lipoma-
copiosum, et desuper fervens oleum effundi, re- num, ac Surium, nec in apographo nostro Greeco)
sinam atque bitumen, et ceramflagrantemsuper seu, quod idem est, ut ego interpretor, abjecto cin-
eum mitti, ita ut omnia viscera ejusnudatainto- gulo ; cum miles non fuerit Sanctus noster. AUud
lerabiliter torquerentur. Tunc Suffronius h com- est Martyribus militibus; qui vel sponte sua in
in
mentariensis i dixit : Miserrime hominum, cur obsequium ftdei. et in imperatorum ac prsesidum gen-
contradicis praeceptis praesidis ? Nonne vides, tilium contemptum, cintjulum militare seu balteum
quae contra te posita sunt tormenta ?Sanctus Pla- deponebant; vel eorum imperio deponere iliudfv.be-
ton respondit : Recede ame minister sathanae, et bantur, si nollent Martyres idotis sacrificare. Vi-
vade retro, quia non praevalebis mihi ego enim : desis Antonium Gallonium de Cruciatibus Martyrum
torquendum totum corpus meum tradidi propter cap. 4, a pag. 151 editionis Coloniensis. Forsanro
Christum. Agrippinus dixit : Numquid Christus, discinctus hic sonat solum contemptum, fere sicul

quem dicis, qui crucifixus est a Judasis, potestte illud Horatii, discinctus
nepos.
liberare de manibus meis? Nisi cito sacrificave- d Apographum Graecum Bixevnog; Lipomanus
ris deo magno Apollini, non effugies tormenta, ac Surius Vincentius.
quae tibi prasparata sunt. SanctusPlaton respon- f Grsece, xaT07re>ra«; Latine Catapultas, sicut
dit : Neque Apollini sacrifico, neque ceteris diis est apud Lipomanum et Surium.
tuis : nam
Apollo perditio k interpretatur, et g De hisce instrumentis videri potest laudalus
omnes qui creduntineum, similidamnatione per- Gallonius in suo indice, ubi tamen vocem anaclastas
ibunt. Divinitas autem vera non in manufactis non reperio : quod fuerit Iiaud dubie iustrumentum
retor
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 233

retorquendi aut refringendi

crura vel alia membra solum latera Martyris Dei comburerentur, ve-
In nostro apo- rum etiam interiora ejus disrump rentur, ita
Marlyrum juxta etymon a.va-/ld.t,a.

avaylaorac, quod Lipomanus et ut per nares et cerebrum fumu^ icrnis erumperet.

ravho Grsco
est
13 Sanctus autem Platon, cura jam mortuus ut tyranno
Surius non habent. _
eliam insul-
esl 2o<ppavio$,juxta quod rectms So- esse putaretur, dixit Agrippino Immanissime
h In Grxco
:
let, Christo
scribunt, quam hic canis, nihil mihi praevalent supplicia tua
phronius Lipomanus et Surius quia
;
frelus.

textu sit. Dominus meus Jesus Christus murus est mihi

in nostro
Commentariensis, custos carceris, sic dictus, inexpugnabilis et protector non deficiens in
,
i

id est rationes custodiarum et aeternum. Accedens vero quidam adjutor nefandi

auod commentarios,
conficeret, et inscriptiones criminum recipe- judicis prope beatum Martyrem, dixit ad eum
reorum :

apud Cangium in Glossario Latino. Acquiesce, obsecro, praeceptis imperatorum, et

ret uti est
immortalibus
k 'A^ollvjxi enim (cujus inusitatum
o.Ttolla) sacrifica diis : quia propter tua

significat pereo, perdo,

destruo. tormenta nos oranes deficimus et tu nec vultu ;

nec mente mutaris. Magnanimus ad haec Christi

Martyr respondit Et tu patronus vis esse deo-
:

rum, qui nescis dextram aut sinistram tuam.

CAPUT II. Ergo si dogmatizas, Agrippinus taceat. Deinde
erectis ad coelum oculis, ingemiscens, dixit :

Dorsum meum tradidi flagellis, et totum cor-

Constantia Martyris novis tormentis fru- pus meum examinationibus inimici propter no-
stra probata; qui tandem capiteplexus men tuum, Domine Jesu Christe. Ne discesseris
igiturame, quoniam tribulatio proxima est; et
martyrio coronatur.
B non est qui adjuvet, nequando dicant gentes, ubi
est Deus ejus sed fac beneplacitum tuum, ut
;

Nova tor- rpunc jubente praeside iterum torquebatur bea- non praevaleat mihi canis iniquus, qui rabido
menta
l tissimus martyr Platon et dum in examina- furore latrat adversum me. Cumque a Christia-
tionibus diversorum tormentorura affligeretur nis dictum fuisset, Amen commotus est locus ;

fortissimus miles Christi, transierunt horae tres, ille, et omnes, qui aderant, territi fugerunt.

et post haec dimissus est, et depositus a ministris 14 Praeses tamen a malitia cordis sui non re- Constantia
ejus rursum
de lecto aereo, in quo diversae pcenae illi fuerant cessit, sed vocans ad se beatum Martyrem dixit probatur,
Sed non solum ignis et tormenta ei non
illatae. Ecce Platon, multiplicando sermones in stultitia

nocuerunt, imo etiam tam suavissimus odor re- tua perseveras. Ego multoties talia et ampliora
plevit circumstantes, ut angelicam visitationem audivi ab illis, qui hujus religionis dogmata prae-

affuisse nullus dubitaret. Nulla etiam penitus dicabant ; sed nemo ex omnibus vivens evasit de
macula in ejus omnes
corpore videbatur ; ita ut manibus meis, nisi hi, qui consentientes mihi,
glorificarent Deum, dicentes Verus est Deus : adoraverunt magnos deos. Sic et tu dispone sa-
Christianorum, qui et confortat et sanatservum crificare, aut accede reiteratus ad poenas. S.

suum, ut nihil in eo praevaleant tormenta. Agrip- Platon respondit : Homo sine Deo, et omnium
pinus vero confusus post tanta torraenta, quae ei malorum adinventor, quid vis protrahere mar-
intulerat, dixit : Aquiesce vel adhuc Platon ; et tyrium meum, recurrendo iterum ad praeterita et
si non vis sacrificare diis, abnega saltem illum, inania verba, sicut canis rediens ad vomitum
qui crucifixus est, et dimitteris. suum. Dorainus meus Jesus Christus pro mundi
nihil atleo S.
12 Sanctus Platon respondit : crudelissime salute fudit sanguinem suum, quanto magis et
Platonem
movent, seductor, et falsator veritatis ;
quid suades, ut nos debemus desideranter propter nomen ejus

abnegem salvatorera meum , Dominum Jesum transitoriam mortem sustinere, ut in perpetua

Christum, qui mihi in tormentis affuit, et non vita promissiones ejus lucremur. Tunc Agrippi-
permisit in corpore meo, sicut ipse perspicis, de nus excitatus in furorem, praecepit corrigias ex-
omnibus tormentis, quae in me exercuisti, macu- cidi de membris ejus a capite usque ad pedes,
lam remanere. Recede a me, qui operaris ini- dicens : Putasne te adjuvare potest Christus, in

quitatem, nec velis amplius ignorantes et sim- quo confidis ?

animas adducere in errorem, quia Dominus

plices 15 Sanctus Platon respondit Crudelissime, et corpus :

memtiratim
meus non derelinquet aniraam meam in inferno : et Dei tyranne,
' non incongrue tibi nomen illud scindilur,
nec dabit sanctum suum videre corruptionem. irapositum est Agrippinus quod intelligitur fe- 1'orte dire :
'

Agrippinus dixit Quia misertus sum tui, pro-

:
pterea contumeliosus et stultus effectus es in
verbis. Scito quoniam acrioribus tormentis te
affiigam, ut tu mihi ultroneus dicas
rus b : nam sicut fera agrestis fugiens praecipita-
tur, ita et tu quaeris una tecum in foveam mit-
tere sequentes perversam mentem tuam, sed ego
Paratus : ita gaudeo in pcenis tuis, quomodo qui invenit

sum diis immortalibus immolare. Sanctus Platon thesaurum multum aut qui videt, quamdiu de- :

respondit : Omnia tormenta tua, quae et intuli- siderat videre. Ministri autem sine misericordia
sti,et adhuc illaturum mihi minaris, ita sunt incidebant particulatim membra beatissimi Mar-
apud me, tamquam si aliquis ad delicias sit in- tyris tamquam statua? aniraam non habentis.
vitatus ; et ideo gaudens suscipio plagas corporis Veruratamen Athleta Christi patienter sustinens
m ei, ut heres efficiar vitae aeternae. Tunc Agrip- dicebat Exspectans exspectavi Dominum, et
:

Pinus ira motus surrexit de sella, et fibulatorium intendit mihi dedit in opprobrium concultantes
;

fl
> quo erat indutus, rumpens, jussit ferrum igni- me. Videntes haec Christiani, quiaderantocculti,
tum poni ad latera ejus. Quod ubi fecerunt mi- flebant pro tam crudeli pcena, quam extra natu-
nistri, tanta valitudo ut non ram hominum patiebatur. Ipse vero immobilis in
ignis facta est ,

33 fide
Tomus v Julii.
 ;

234 PASSIO S. PLATONIS MARTYRIS.

fide Christi non deficiebat, sed potius irridebat omnibus confundaris. Agrippinus dixit :
Patien-
amentiam judicis, et tollens unam corrigiam de tiam habeo in te propter falsum nomen, D
qu 0(i
latere suo, quse fuerat a carnificibus incisa, ja- habere videris, Platonis philosophi, qui mao-iujs
ctavit ante tribunal prassidis dicens : Sathan, doctor esse videbatur, nec tamen ab honore
et
sanguinum devorator; nescis, inimice Dei, quia reverentia deorum recessit, sed magis docuit
»t
ad imaginem suam fecit Deus hominem. Cur tu a sacrificiis nullus omnino recederet unde ad- :

pro defensione daemonum, innocentia hominum miror, de tua nobilitate habens experientiam
corpora particulatim incidis ? Quare non perspi- doctrinae ejus cur non assentias una nobiscum
cis quia et tu carne es indutus ? Cur delectaris his, quae a majoribus tradita esse cognovisti.
videre concisionem membrorum meorum, sine 18 Sanctus Platon respondit : Vade retro me l
' "eitk,n
aliquo delicto? sathanas, quia mihi non praevalebis qui mecum '""9"" 1
ii
sed irrito 16 Ego quidem. delector in iis posnis, quia habeo Spiritum sanctum, cujus philosophiara et »m£5''
conalu
quantum fuerit membrana mea a carnificibus de- doctrinam die noctuque meditari non cesso. Nara
tracta, tanto pulchrior corona mihi prasparahitur Platonis illius sacrilegi, cujus tu mentionem fe-
a Domino meo Jesu Christo. Tu autem accipiens cisti, nihil habeo nisi nomen tantummodo et non
corrigiam corporis mei habe in testimonium fabulosam et erraticam sapientiam, in verbis
damnationis tuae. Erit enim hsec tibi ad judicium meditatam et compositam, in qua ille confidens
perditionis aeternae, ut memor sisiniquitatis tuae, alios decipiebat. Vera autem sapientia, quae per
dum veneris in supplicium asternum, quod tibi Dominum meum Jesum Christum, in mundo ma-
est praeparatum una cum idolis tuis. Dicit ei nifestata est, non in verbis philosophiae placa-
praeses : Tu me et deos satis injuriasti. Non est tur, sed puris mentibus adhaerebit. Scriptum est
tibi curae, quod viscera tua per latera exeunt, enim : Perdam sapientiam sapientum.etpruden-
sed adhuc in responsionibus tuis contumax esse tiam prudentum reprobabo. Stupefactus Agrip-
E
inveniris. Cui sanctus Platon subridens, ait : Tu pinus mirabatur responsiones et fortissimum
miser stercore repletus in foetoribus perseveras, animum ejus, dicens ad suos Quid tacemus ? :

ut totus sordidus in asterna damnatione deficias ; Puto tficti sumus. Et iterum jussit eum duci in
ego vero emendatus per varias pcenas cum ma- carcerem, praecipiens, ut una uncia panis et ca-
gna fiducia Salvatori meo assisto, ut sine ulla lixaquae illi per diem daretur, et a nullo homine
passione possim in ejus sancto convivio epulari. omnino videretur. Ingressus igitur beatissimus
Agrippinus praeses dixit : Scio quoniam ideo Platon in carcerem, decem et octo dies,
fecit ibi
verbosaris, ut citius te interficiam, sed ego se- et noluit omnino accipere neque panem neque
cundum malitiam cordis tui severioribus tor- aquam, sciens Dominum in Evangelico dicen-
mentis te reservabo, ut per te terreantur omnes tem Non in solo pane vivit homo, sed de omni
:

qui contradicunt magno Deo Apollini. Sanctus verbo, quod procedit de ore Dei. Cumque vidis-
Platon dixit : Operibus ostende, quae in verbis sent custodes, quod nihil gustavit per tot dies,
minaris, ut satisfacias voluntati patris tui sa- rogabant eum dicentes Manduca, homo, ne forte :

thanae habes enim potestatem terreni principis periclitemur nos, cumtu

:
nihil horum gustaveris,
sub corpus meum. Nam animae meae nihil mali quae tibi inferuntur.
potes inferre. 19 Sanctus Platon respondit Nolite reputare : actandcm
inter nova 17 Agrippinus dixit Scias in veritate, quo-
: fieriquoniam ego moriar, si nihil gustavero de
tormentu, gjjj^
niam sicut in praeteritis tormentis expertus es, cibo carnali, quia repletus sum Spiritu sancto,
ita et adhuc minime parcam tibi, nolenti sacrifi- qui missus est de ccelo a Patre, in nomine Do-
care benevolentiae deorum; etiamsi Platonis il- mini nostri Jesu Christi, qui dixit Ego sum pa- :

lius, qui fuit amator et cultor deorum, philoso- nis vivus, qui de coelo descendi. Et iterum Qui
:

phiam accipias. Sanctus Platon respondit Tu

: biberit de aqua, quam ego do, fiet in eo fons
magis scias atque cognoscas per experientiam aquae vivae. et non deficiet in aeternum. Unde F
tormentorum, quae perDei gratiam patientissime omnino absurdum est, ut ad injuriamsummi Dei
pertuli quoniam corpori meo non parco, sed
:
polluar de cibis sacrilegorura. Post haec sedens
magis propter amorem Domini mei Jesu Christi Agrippinus in tribunali contra templum Jovis,
ipsam mortem, quam minaris, libenter perfero. jussit adduci S. Platonem. Cumque fuisset addu-
Tunc Agrippinus eum jussit iterum in equuleo ctus, dixit ad eum Quid tractasti circa salutem
:

suspendi et in tantum a carnificibus uncinis fer- tuam paratus es sacrificare, an disposuisti vi-
;

reis corpus ejus et genua radi, ut ossa

denudata tam finire, et esse cum Christo nescio quo illo
remanerent. Et prasco magna voce clamabat
: quem praedicas ? S. Plato respondit Salus mea :

Sacrifica diis et dimitteris.

Cumque vidisset eum Christus est, quem blasphema lingua nomi-
tu
toto corpore solutum, jussit eum deponi
dicens: nasti. Fac igitur citius, quod facturus es, nee
Miserrime, quid speras? Cum jam omne corium
amplius moreris in verbis. Tunc Agrippinus, vi-
tuum disruptum sit, et ossa denudata, quarenon dens animo forti et hilari vultu perfectaque fide
sacrificas, ut repropitienturtibidii,
etveniam vi- persistere beatum Martyrem, amplius confunde-
vendi concedant. Sanctus Platon respondit
Quid : batur, et dixit Per poenas nihil praevaluimus,
:

adhuc me exspectas audire, daemonum cultor?

Si eo quod magica arte superet nos ; caput ergo ejus
omnes pcenas tuas praeteritas pro nihilo habui,
amputetur.
quanto magis nunc parvi pendo eas cum co-
jam ,
20 Accipientes itaque eum carnifices post da- martyrio
coronam meam amplector? Denudatus carnali ninatur-
tam sententiam, duxerunt eum foras civitatem
corio, sed vestitus lorica fidei,
securuspenetrabo Anciram, ad locum qui vocatur Campus amoe-
coelum a facie inimici. Quod si adhuc aliqua tor- nus, ubi, impetrato spatio orandi, elevans ocu-
menta volueris inferre, adimple festinus, ut in los ad ccelum beatus Martyr ait Gratias tibi :

ago,
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 2.35

Domine Jesu Christe, ad quera desideran-

ago,
ter festino : quia non praevaluerunt mihi minae

et tormenta nequissimi judicis, sed misisti ange- ANNOTATA.

lum tuura, qui confortavit me et sanavit vulnera

mea Nunc ergo accipe cum pace animam meam,

et a<r<rre"&
me dignanter in aula tua. His dictis a Fibulatorium apographum nostrum Grsecum
extendit caput, [et] dixit spiculatori : Modo, <pi6Aai-Mpiov; Cangius vero in Glossario Grseco-bar-
frater, fac,quod tibi jussum est. Quem mox ille qua voce tum fibulam, quasubli-
baro <pi6).«Toupioi/ :

percussit, et amputavit caput ejus cujus corpus ; gatur vestimentum, tum vestimentum ipsum signifi,-

furati sunt Christiani et cum omni diligentia po- cari, invenies apud eumdem auctorem in Glossario

suerunt in eodem loco, in quo fiunt virtutes, et Latino-barbaro. Hic autem videtur accipi in hac ul-

multa mirabilia usque in hodiernum diem. Mar- tima notione.

tyrizatus est autem sanctissimus Dei Platon sub b In apographo Greeco ita exponitur etymon hic
Maximiano imperatore, Agrippino praeside, de- indicatum,dumdicit Sanctus Agrippino : aypio; yaa
cimo nono Kalendas Januarii regnante Domino : Tig Iw.oc, zaTJaT/iza; ; vis est in vocibus 'AypiTnrivo;,

nostro Jesu Christo, qui cum Deo Patre et Spi- et ayptos, ferox, immitis : quz Grsce quidem, La-
ritu sancto vivit et regnat in secula. Araen. tine tamen non obtinet.

DE SANCTIS MARTYRIBUS ANTIOCHENIS E

CYRILLO, ANDREA, TEBELLIO, AUREO ET STERTHEO.

Ex Hieronymianis. J. B. S.

manipuli martyres omnino quinque AureieJ Sterthei, more istorum codicum,no-

H
XXII JULII. ~ujus bellii,

Antiochix diserte tribuit codex Lucensis mina brevitatis causa snppressa fuisse, dum in aliis
seu Fontanellensis ; in Corbeiensi legi, ut summum Andreae adjungitur ; at nusquam, uti
haud dubie, non potuit nomen Sterthei, dicebam, appellatio episcopi prxterquam in duobus
Anmntiatio cujus loco puncta apposita sunt, additaque bina alia istis codicibus Augustano et Labbeano, quos sxpe
Uieronymia-
nomina Silvani et Donati qux in codicibus nostris interpolatos auctosque monuimus, quemadmodum et
norum, ;

nusquam reperiuntur , ut propterea Sanctos istos Gellonensem, ab Acherio vulgatum. Et sic de Ra-
omittendos putaverim, aliunde, nisi fallor, huc male bani codice censendum est, in quo legerit : In An-
intrusos. In vetustiori codice Epternacensi nomina tiochia, natale S. Cyrilli episcopi, Andreae ; atque
etiam prxdicta qninque clare expressa sunt, sed tur- item de Notkeriano, in quo sic habetur : In Antio-
bato 7ion nihil ordine, ut facile pateat imperiti li- chia, Cyrilli episcopi, Andreae et Actebelli, haud
brarii transpositio, dum Apollinarem hoc die memo- dubie pro Aurei et Tebellii.
rat, ac dein sic pergit : Antioehiae, Andreae mar- 3 Atque ita Notkerum legisse, satis certum est, ut et Notkeri.

tyris ; Auritia civitate Gallitiae Platonis, Cyrilli, nesciam unde Florentinius alia.hauserit, qiue Not-
Tebeli, Auli, Stertei. Ex his mihi quidem dubium kero perperam adscribit, nisi ex atiquo auctiore Ado-
non est quin martyrcs isli quinque rectissime Antio- ne, quem Notkerum non semel existimavit. Purio-
chide consignati sint, nullo alio quam martyrum ti- rem paulo codicem secutus est Maurolycus, in quo
tulo distinguendi, nimirum repererit Antiochiae, Cyrilli, Andreae
sive Cyrillus sive Andreas eorum :

ductor censeatur ut prorsus non videam, unde in

: et Sabelli. BedcV Plantiniani annuntiatio ex corru-
duobus Hieronymianis parvis a nobis editis, ncmpe ptis Hicronymianis accepta est In Antiochia, Cy-
:

Augustano et Labbeano episcopi titulus Cyrillo ac- rilli episcopi et Andreae, a qua citanda melius ab-
cessent, de ea tacentibus stinuisset Baronius, ut ostenderet S. Cyrillum pa-
ceteris omnibus apographis,
etiam Martenianis. triarcham Anliochenum in Fastis Latinis (quem
Haban
2 Dixi in solis istis duobus, nam quod ex Ms. apud Grsecos frustra quxsierit ) antea cognitum
Reginx Sueciee seu S. Columbse Senonensi elogium quod verisimile omnino non est. Fuit hxc
fuisse,
w notis suis adduxit Florentinius, opinor ex codice tamen ipsi occasio, ut Cyrillum Martyrologio Ro-
Holsteniano .
Antiochiae, S. Cyrilli episcopi, do- mano insereret, in quo ei prxluxerat Galesinius.
ctrina et sanetitate cum quatuor, elogium novum de suo concinnans Antiochiae, S.
conspicui, aliis :

m n °stro inventum prorsus non est; utpote in quo Cyrilli episcopi, qui sacrarura Htterarum erudi-
s-mplicissime legitur : In Antiochia, natalis S. Cy- tione, et pietate admirabili in episcopali munere
n 'h cum aliis iv ; ubi plane perspicis, Andreae, Te- pneluxit. Verum de hoc proxime ogendum est.

DE
 ;

236 ACTA SANCTORUM.

DE SANCTO CYRYLLO
PATMARCHA AMIOCHENO.
P. B ANTIOCHLE IN SYRIA.

e S. Cyrillo, actum est in Tractatu depa- quae ex antiquis codicibus edidit Mombritius

Acta s. Cy-
D
mxo
tem
triarchis Anliochenis,

preefiximus ;

decimum nonum. Successisse illum Ti-

diximus anno Christi 280 circiter; vivere au-
anno 300
quem tomo
ibique locum inter eos obtinet
iv Julii tom.
sum
didisse.

4
,
1, ubi scribitur,

Ad primum patet
ipsum ob Christi fidem pas-
ac tandem in carcere Deo spiritum red-

responsio ex paragrapho
nec i n j
dentur fuisse dcsiisse ;
quo sujfectus est illi Tyran- prsecedenli ; cum ex tot exemplaribus Martyrologii SS ' c '»«iW,
umqunm nus% Hvjus, sicut et duorum ejus decessorum com- Hieronymiani Mss. atque excusis, qux
scripta.
consului-
. .

munione privatus fuit ob suspicionem doctrins hse- mus, duo tantum sint, eaque passim interpolata,
retiae sanctus Lucianus martyr; utiex epislola S. quse Cyrillo apud Antiochiam martyrii laurea cum
Alexandri Alexandrini dictum est vn Ja-
ad diem aliis quatuor decorato episcopi appellationem ad-
nuarii pag. 358. Cetera ejus Acta numquam fuisse jungant. Quod vero ad Acta Cijrilli pertinet, qus
scripta, satis verisimile videtur; quando ne ipse apud Mombritium juncta sint illis SS. Claudii et
B quidem Eusebius, quo tamen nemo Cyrillum no- Nicostrati, ea eeque quidquam evincuut : nisi et sin-
g
visse propius poterat, nemo, si quid historia dignum cera esse, et de eodem Cyrillo istic agere dicantur,
aut pree ceteris memorabile noverat, scribebat liben- quem hoc die notat MartyrologiumHieronymianum;
tius, verbo saltem uno res ab eo gestas attigit : sic eumque nostrum esse comprobent Patriarcham An-
enim habet, nec quidquam amplius de S. Cyrillo, tiochenum. Quorum nihil, opinor, facile cuiquam
Ecclesiasticx Itistoriee lib. 1, cap. 32 in editione persuadebitur. Et de Actorum quidcm illorum sin-
Valesiana : ceritate non est hic dicendi locus : pertinent enim ad
fix quid- 2 Iisdera temporibus Antiochenfe ecclesiae post diem viii Novembris, quo discutienda erunt. Fatetur
scitur, nisi -Uomnum Timaeus praefuit cui successit nostra : interea Baronius in notationibus ad eumdem diem,
q d tmt ' U memori a Cyrillus. Sub hoc Dorotheum virum
Eu b
ea in nonnullis esse corrigenda. Fac tamen hoc
doctissimum, Antiochenaj tunc eeelesiae presby- loco non esse interpolala ; an eumdem ibi Cyrillum
terum, cognovimus. Qui cum studiosissimus es- cum Hieronymiano ; an vero etiam nostrum assi-
setsacrarum Scripturarum, Hebraicam quoque gnari quis credat? Tute judica, Lector nam post- :

linguam addidicit, adeo ut ipsos etiam Hebraicos quam narratum esset, qua ratione S. Simplicius
codices peritissime legeret. Erat hic ingenio ad- sculptor ad fidei verse desiderium adductus esset;
modum liberali, et humanioribus disciplinis ap- quod nempe, inter cxdendos in Pannonia lapides,
prime eruditus : ceterum ab ipso matris utero sua identidem animadvertisset instrumenta diffringi
eunuchus. Unde et imperator tamquam miraculo non item aliorum, qui Chrisliani erant, et Christi
obstupefactus, eum in familiaritatem suam ad- nomen ante opus invocabant, heec subjiciuntur in
scivit, et baphii (in quo purpura tingitur) quod Actis Mombritianis :

est apud Tyrum, procuratorem constituit. Hunc 5 Et coeperunt (socii Christiani, qui fide.m Sim- a Baronio
nos sacras Scripturas in ecclesia non inscite ex- plicio suaserant) quaerere sacerdotem ; et invene-
pojientem audivimus. Post Cyrillum Tyrannus runt episcopum in custodia ligatum, nomine Cy-
C episcopatum Antiocfeensis ecclesiae suscepit cu- : rillum, ex Antiochia adductum (quod non addit
jus tempore ecclesiarum vastatio maxime viguit. Ado ad diem viii Novembris ) proque nomine F
(flxfiaaev, id est, exarsit, efferbuit. ) Hxc tantum Christi vinctum; qui jam multis verberibus fue-
de Cyrillo Eusebius, et ex eo Nicephorus Callistus rat maceratus per annos tres. Ad quem venientes
Historise ecclesiasticz lib. 6, cap. 34 et 35 ; in eo noctu Symphorianus, Claudius, Nicostratus, et
tamen aberrans, quod Dorotheum non sub Cyrillo, Castorius una cum Simplicio : quem invenerunt
sed sub Tyranno collocet.
catenis constrictum cum plerisque confessoribus.
Non est no- 3 Quid quod nec antiquis Martyroloais sive
,

. Et ingressi ad Cyrillum episcopum, miserunt se

tus in anh- n r \ „,
quis Marty- vrxcts sive Latinis innoluit ? Nam qux paragrapho ad pedes ejus, et rogabant, ut baptizaret Simpli-
rologiis, superiori de S. Cyrillo martyre dicta sunt, ea ad cium. Cumque hoc
audisset beatus Cyrillus epi-
nostrum hunc Cyrillum pertinere non possunt,
ut scopus, gaudio repletus est magno, dixitque ad
ibidem ostensum est : ilte enim martyr
fuit, non Simplicium : Fili, vide, si ex toto corde credis;
episcopus; hic autem episcopus, non martyr;
siqui- et omnia ministrabuntur tibi. Respondentesque
dem nec Martyrologium modernum Romanum hoc
Claudius, Symphorianus, Nicostratus et Casto-
illi epithelon tribuit his verbis
: Antiochise, S. Cy- rius dixeruntad eum rem gestam, de ferramen-
rilli episcopi, doctrina et sanctitate
conspicui. At tisquod obvenisset.
enim, inquis, et illum etiam episcopum fuisse, ali- 6 Et tunc beatus Cyrillus episcopus gratias tfM# ;

quot Martyrologii Hieronymiani exemplaria

testan- agens Deo omnipotenti dixit ad Simplicium ;

tur, et nostrum hunc quoque fuisse martyrem, in Fili, vidisti virtutem in operatione nostra. Modo
nolalionibus ad Martyrologium Romanum hoc die tantum fldeliter crede. Respondit Simplicius cum
satis aperte profitetur Baronius, cum ita scribit lacrymis, et dixit ei ut
:
: Et quomodo jubetis
Habentur ejus (S. Cyrilli episcopi Antiocheni)
ostendam credulitatem meam? Beatus Cyrillus
Acta juncta illis sanctorum Claudii et
Nicostrati episcopus dixit : Ut credas in Jesum Christum
Dominuni
 ,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 237

filium, creatorem om- tas; ut tunc demum diabolus tamquam ex
Dominum nostrum, Dei
altissi- acctop.e
A et omnia simulacra manufacta re- mo sopore excitari primum coeperit, sicut idem P- B.
'um rerum
;

Simplicius dixit : Ego credo quia in veri- loquitur, lib. 8, cap. 4.

snuas
Deus verus Jesus Christus. Et, facto 8 Quisquis ergo fuerit utervis ille Cyrillus, no- quisquis ille
tate ipse est '" en(
consuetudinem ecclesiasticam cate- sler esse non potuit; sed vel poslerior nostro vel -

eo secundum
in nomine Patris et Filii et prior. Nec refert, quod Cyrillus in Actis Mombritii
chumeno, baptizavit
ibidem in carcere; et dimisit eos. dicatur episcopus ex Antiochia adductus,cum unus
Spiritus sancti
secntum est, S. Simplicii et tantum Antiochise patriarcha Cyrillus umquam fu-
Tum relalo, quod mox
mariyrio, toleralisque suppliciis, de S. erit. Nam heec verba primum, ut dixi, non kabet
sociorum ejus
Sanctus vero Cyrillus episcopus Ado, qui Acta magis sincera pne oculis habuisse
Curillo additur
:

dum esset in carcere, atflixit se, et videtur deinde pneter Antiochiam Syrise ad Oron-
;

hoc audiens,
qux in Actis tem fluvium positam, quse patriarcharum sedes erat,
transivit ad Dominum. Hsec sunt,

spectant. alia fuit Pisidiee metropolis, aliee alibiplures; non

illis ad S. Cyrillum
•7 Vidrs ovinor, S. Cyrillum, de quo iuec Acta dicunt autem Acta illa adductum fuisse beatum
prorsus esse dwer- suum Cyrillum ex Antiochia Syriae; neque adeo de
alioS.Cyril- meminer nnt, ab Hieronymiano
loagitur;
Eieromjmianus
_
enim Cyrillus episcopus non S. Cyrillo patriarcha Antiocheno intelligi debent,
Actis Hieromjmia- sicut in citalis notationibus credidit Baronius Mitto
ut ille fuisse narratur in
.
:
fuit,
Antiochix cum Andrea, Tebel- cetera, quae hic afferri possunt argumenta ; sufficiunt
nus martyrium fecit
quod dicebam, nihil ab anliquitate
Aureo et Stertheo ; at Cyrillus Mombritianus
haec, ut, initio
lio
Pannonico solus, aut certe (si socios ejus relictum posteris deS. Cyrillo patriarcha Antiocheno
in carcere
quorum occasione pree trisli- intelligatur, pneter id quod num. 1 et 2 notavimus;
appellare volueris eos,
quos modo imo nec elogium ejus, ut nunc est in Martyrologio
tia exspiravit) non cum quatuor illis,

cum aliis quinque, Claudio scilicet, Romano, in antiquioribus ac sinceris Martyrologiis

y
B recensuimus, sed
Symphoriano , Castorio, et Simplicio. reperiri, nec vero etiam memoriam : nam Rabanus
Nicostrato,
illum Cyrillum Cyrillum patriarcham hic significare non potuit,
Vides etiam diversum esse utrumque
persecutione periit, sed unum ex quinque Martyribus Antiochensibus
a nostro : uterque enim ille
in
(quem ex corruptis Hieronymianis episcopum fece-
et Mombritianus quidem in Diodetianea ; cum no-
rit) ut patet ex adjuncto Andrea. ldem de Notkero
ster diem supremum obierit anno Diocletiani decimo
ante exortam dictum puta ide.m de supposilitioBedaPlantiniano,
sexto, Christi 300, hoc est trienno
;

Eusebium 8, cap. 2 quem citat Baronius. Neque vero Galesinius, qui

persecutionem, quee juxta lib.

S. Cyrillum nostrum Fastis Romanis ante Baro-

indicta primum est anno Diocletiani 19, Christi
nium inscripsit, antiquiora ulla pro se Martyrologia
303, cumjam Tyrannus, S. Cyrilli successor eccle-
idem testatur citat in subjectis notationibus, sed tantum Annales,
siz Antiochenz patriarcha prseesset, ut
tempns nescio quos ecclesiasticos gra?ce scriptos quos
lib. 7, cap. 32 : cum in Oriente ante illud , ;

post eum Baronius ne appellare quidem est ausus.

ecclesiarum et episcoporum tanta fuisset tranquilli-

DE SANCTIS MARTYRIBUS MAXULITANIS

ATSDREA, ELIANO ET AIABOSO SEU AIOBOSO. J. B. S.

facile dixero, cum mensis Aprilis in prxdicto Ka-

XXII Jl'LII. rustra hoc die in codicibus Hieronymianis

tomiptus
c

F trium istorum Marttjrum palsestram quee-

sivitFlorentinius ; eo redactus, ut sacros
pugiles ex Cappadocia, Militana urbe vel
regione fuisse putarit : ubi frequens, inquit, mar-
lendario desideretur
Kalendarium ausus
rum el
; neque id in notis ad priedictum
est asserere

de his locutum sanctum Hipponensem Anti-

stitem scripsit Castellanus eo nempe, quo
celebret
solet, more,

quidem, at de
Mabillonius. Cete-
F

tyrum carniflcina. Huc virum impulere varix in ut Sanctorum festivitatem

codicibus loci efformationes,sic ut Lncensis scriberet cetero tota tractatio ad morum emendationem diri-

genus
Militanarum, Corbeiensis Militanorum, demum gatur, unde ex ipso nec gesta, nec martyrii
aut tempus facile eruatur. Satis nobis sit, veram
Epternacensis vetuslissimus Maxilitatorum, ut pla-
ne mirum non sit, corruptum librariorum oscitantia appellationem, in codicibus nostris depravatam, re-
stituisse. UUimi nominis variatio ex iisdem
codicibus
martyrii locum seu Martyrum patriam a Florentinio
oritur, utpote cum in codice Lucensi Aiabosi in
reperiri omnino non potuisse ;quimihi eequeignotus
in
Corbeiensi Aiobosi habeatur, pejus, ni fallor,
esset, nisiopportune succurrisset Kalendarium ec-
Epternacensi, Cabosi. In duobus aliis exprimendis
clesiz Carthaginensis, a Mabillonio primum, deinde
una est apographorum omnium ratio ; ex minoribus
a Ruinartio, inter Acta primorum martyrum since-
ra, rursus editum, in quo, tametsi aliqua parte mu- autem seu contractis non nisi tenebras accersiveris.
oftJiBorto
tilo, diserlc hoc die ad xi Kal. Aug. legitur, San- 3 Paulo distinctiorem Maxulae etMaxulitanorum
Historiam lustratus.
ctorum Maxulitanorum, ut vix dubitari jam posse notitiam suggessit Ruinartius in nolis ad
(cujus
mdeatur,quin Marlyres istisub MilitanorumetMa- Wandalicam, ubi de provincia Proconsulari
Carcadium
xilitatorum nomine in Hieronymianis indicentur. episcopos in exsilium missos,el eos inter
enumeraverat ) observat pag. -34,
2 Ad eosdem ver ° referendusne sit tractatus seu Maxulitanum
'wCorl/iu"-'
"
a Plinio Maxulam
coloniam
iiensi re
P e f_'
sermo S. Augustini a nobis citatus die ix Aprilis, Maxulam veterem,
an ad illosibi relatos, hisque, saltem a loci determina- dictam ;
Numidium Massylitanum, et
atque ibidem

tione, ferme synonymos, nempe Massylitanos, non Numidium episcopum ecclesiae catholicas Maxuh-
tana?
 ; :

238 DE S. JOSEPHO COMITE CONFESSORE.

AIXTORB tanae recitat ; demum ct Numidium alium, ejusdem site dissolvit. De iis, inquit, duos habemus
S
J. B. S. urlris antistitem, qui concilio Carthaginensi sub Bo- Augustini sermones, qui de sanctis martyribus
nifacio anno 525 subscripserit. Inde ad Martyres Massylitanis inscribuntur ut fortasse iidem ;
plane
nostros progreditur, eorum festivitatem ex citato a martijres sint, quos ix Aprilis anomjmos dedimus
nobis Kalendario ad xi Kal. Augusti memorans hic vero propriis nominibus expressos, de quibu?
ubi dubium quod nobis Castellanus ingesserat appo- frustra alibi plura aut clariora quxsieris.

DE S. JOSEPHO COIITE CONFESSORE

J. P. SCYTHOPOLI IN PALvESTINA.

ad Christi fidem vocatus ; avocari tamen serio num-

quam sese a semel concepta obstinatione
siverit •

COMMENTARIUS PR.EVIUS. sxpe convictus, sxpe deliberans ac nonnumquam

etiam meliora spondens ; nihilo tamen minus usque
retuctari pergens, donec tandem victas Deo vocanti
§ I. Patria, vitae professio in Judaismo; manus dedit, uti dicetur inferius occasione conver-
j;

Judaeorum patriarchae et apostoli. sionis ejus. Et vero supra vulgus Judxorum et cox-
taneos suos in sux sectx instituto, et forte etiam
natalium splendore excelluisse, argumento est sum-
ANNOCIRCI-
Tiberias, urbs Palxstinx in Galilxa provin- ma dignitas, qua apud suos fulsit. Etenim hic ipse
TER CCCLVI
VEL PAULO cia, ad oram lacus Genesareth, Cellario in Josephus, eodem S. Epiphanio, ex illorum
teste
SERItS. Australi Baudrando autem ac
; neoterico erat ordine, qui apud Judaeos principem locum
Legendistx Gallo, postea citando, in Occi- dignitatis obtinent, quos quidem secundum pa-
Tibcrias dentaliparte sita, S. Josepho comiti palria obtigit, triarcham apostolos nominant. Assident hi pa-
urbs Patx-
stinx teste S. Epiphanio, a quo Tiberiadensis appellatur triarchae, et cum eo saepius diu noctuque versan-
in historia, inferius ex ipso a nobis danda num. 1. tur quod eidem a consiliis sint ac de
; , iis refe-
De conditore istius urbis sic loquitur Flavius Jose- rant, quae ad legem pertinere videntur.
phus Antiquitatum Judaicarum lib. 18, cap. 13 : 4 Et quoniam in patriarchx atque apostolorum Digmtas pa-

Herodes porro tetrarcha, receptus in amicitiam apud Judxos dignitatis sermonem incidimus, placet
lr
aptiMorum.
Tiberii, de ipsius nomine urbem a se conditam paulo pluribus, quo melius intelligatur, eam eluci-
vocavit Tiberiada, electo ad hoc optimo agro dare. Noster Dionysius Petavius Opera S. Epipha-
Galilaeae in ora lacus Genesarethici... Haec par- nii duobus tomis anno 1622 Parisiis edidit, et suas
tim a convenis, partim a Galilaeis habitata est, in ea Animadversiones adjecit tomo 2; inter eas
quorum nonnulli eo migrare coacti sunt ; quidam vero, quas habet in hxresim 30, qux est Ebionita-
etiam e nobilitate sedes illic sibi optaverunt : rum, a pag. 55, istos dignitatis titulos recte expla-
quoque major esset frequentia, recepti sunt ad nat in hxc verba Tam patriarcharum quam apo-
:

incolendum etiam tenuissimi quique undecumque stolorum dignitates ac vocabula apud Judaeos non-
confluentes, et in his aliquot, quos non satis con- nisi post Urbis excidium usurpata videntur. De
stat esse liberos. patriarchis in Theodosii Cod. lib. 16, tit. 8 fre-
patria fuit 2 Hos magnis immunitatibus ac beneficiis pro- quens est mentio. Et quidem apostoli patriarchae
S. Joscplli;
secutus, adstrinxit ad habitandum alii domos, velut assessores ex
;
communi et usitata vocis no-
alii agros largitus, quo minus horrerent aedifica- tione dicti sunt, quod ad exigendas a synagogis
tam urbem praeter ritum patrium in solo multis pecunias ab illo mitterentur, ut ex Cod. Theo-
sepulcris referto : cum
juxta nostras leges ad dosii patet, l. 14 de Judaeis. Sic autem sonat
septem dies impurus habeatur, qui in talibus lo- Superstitionis indignae est , ut archisynagogi,
cis habitet. Porro fueritne Tiberias tum a funda- sive presbyteri Judaaorum, vel quos ipsi aposto-
mentis condila, an ex veteri potius oppido instaurata
los vocant, qui ad exigendum aurum atque ar-
ac reparala, discutiendum aliis relinquimus, ad
quos gentum a patriarcha certo tempore diriguntur, a
propiusid spectet. Interim S. Hieronymus in caput singulis synagogis exactam summam atque su-
48 Ezechielis, y. 21
Tiberias, inquit, olim ap-
:
sceptam ad eumdem reportent.
pellabatur Chenereth. Nobilitala autem est Tibe-
5 Qua de re omne, quidquid considerata tem- qiialis'iil"'
L'

riadis memoria in sacris Litteris, ulipatetex cap. poris ratione confidimus esse collectum, fideliter
Juditos

6 et 21 Joannis v. 1 nec non eodem cap. 6, V. 23.

;
ad nostrum dirigatur aerarium. De cetero autem
Paucula hxc ad notionem patrix S. Josephi
suffi- nihil praedicto decernimus esse mittendum. De
ciant. De vilx professione hxc subdimus.
iisdem patriarchis quod Epiphanius indicat, non
viUt profes- 3 Professus ille fuit superstitionem Judaicam,
Sio Judai- delectu, sed generis successione dignitatem adeptos,
smut cum patemarum tradilionum, uli inveteratus perfidx
ac plerumque. luxu ac deliciis corruptos fuisse, Hie-
summa di- atque obduratx istius sectx mos fert, adeo perfracle ronymi
gnitate con- auctoritate confirmatur
; qui
in Commenta-
juneta. tenax, ut quamquam plane singularibus, manifestis riis ad cap. 3 Isaix ad hxc verba Et effeminati :
ac plures repelitis divinx miserkordix
adminiculis dominabuntur eis, ita scribit : Consideremus pa-
a sua inveterata pertinacia fortiter
et suaviter fuerit triarchas Judaeorum, et juvenes sive pueros,
effe-
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 239
affluentes, et impletam manserit dicere itaque oportere, quod Selemias
effeminatosque ac deliciis
:
AIXTOIVB
esse cernemus. Porro de hercditaria fuerit Simon (at nomina ista parum inter se affmi- J. P.
tirophetiam
Epiphanius inferius in hisloria tatis habent) et, uti paulo post addit, Selemias po-
iita
successione S.

Josephi nostri num. 10 sic habe.t : Inter haec tuerit esse binominis, uti multi aiii Judxi. Sed quod
S
patriachx filio pupillo, qui maxime contra principatum primi Gamalielis supra
adolescente jam Ellelis
patriarchatus educabatur neque enim omnes alias sijnagogas facit, est illud, quod intelligi
ad spem
:

apud Judaeos ullus praripit, sed posse non videatur, quo pacto ita se gesserit S. Ga-
magistratus
filii succedunt, eic. maliel, ut salva fide et conscientia sua, permanserit
parentibus
Q Baronius ideoad
annum 327, num. 18. Bene Judaicarum synagogarum princeps per annos 20
fatnl.
conveniunt haec, inquit, quae de nominibus magi- postmortem Christi. Ita ille.
tradit, cum Con- 9 Dicamus aRab-
stratuum Judseorum Epiphanius
nos, illam successionem, prout ac successi-
vne.
rescriptis l. 2 et 3 (imo 4) binis, parum fidei hie, quia in pluribus aliis falli
stantini imperatoris

de Judsis C. Theodosii quibus eisdem indul- ,

aut fallere consuetis, circumfertur , idoneo funda-
quibus exprimuntur haec eorum mento destitui, ut inde conficialur, Simeonem, S.
get privilegia, in
Gamalielis filium, fuisse patrem alterius Gamalie-
nomina magistratuum, patriarcha, presbyteri,
• hieroi hieros
"
archisynagogi. Et ex loco Codicis Theo- lis, primi Judxorum patriarchx, ut volunt; cui

dosiani supra allegato

apostolos memorans, indicat successerit Ellel, qui, admisso isto successionis or-

apte, Ulos, prxterquam quod ad exigendum aurum dine, debuisset esse patriarcha secundus ; ac proin

aro-entum a patriarcha certo tempore dirigun- incertam plane esse epocham, qux indepetitur, in-
et

tur et morum inquisitores et moderatores apud choati apud Judxos patriarchatus. Aliunde itaque
Judaos fuisse ; ut videsis ad annum Christi 32, petenda est. Petavius, uti paulo ante vidimus, cen-

num. 5, et liquet ex iis, qux inferius de S. Jose- set, illam non nisi post Urbis excidium figendam.

pho referunlur, cujus et historiam Baronius ibidem Gothofredus inferius memorandus, pag. 230 : Ad-
citat. At quxri hic potest a curiosis anliquitatis mitto, inquit, ut patriarcharum et sirailia, ita et

investigatoribus, quo tempore dignitas ista patriar- apostolorum vocabula inter Judaeos nonnisi post
chalis primum apud Judxos, atque adeo apostolo- Urbis excidium usurpata. Nec vero aptius nobis
rum officium cmperit, an ante eversionem urbis tempus videtur accommodari posse prxdictx epochx,
Hierosohjmitanx , an vero ,
quod superius Petavio qiiam si eam affigamus exeunti circiter secuio Chri-

videbatur, post illam. Controversiam hanc, quoad sti primo aut ineunti secundo : ita quidem, ut non
situm in nobis erit, paululum dilucidemus, si omni- ponatur ante ruinam urbis Hierosolymitanx, nec
no solidis fundamentis dirimere non possumus. diu post illam differalur. Dum vero hic scriplis an-
Disseritur 7 .Tillemontius in historica S. Josephi comitis tiquitatis tqbulis destituimur, conjecturis utamur.
dc patriar-
ctwrurn islo- conversionis collectione, quam Monumentis suis ec- 10 Diximus itaque has dignitates non incepisse Videntur illi

rum ctepisse in-

clesiasticis insertam tom. 7, a pag. 290 exhibet, ante excidium Hierosolymitanum. Ecquis enim ante
slitui exeun-
occasione putriarchx Ellel seu Hillel, qui, uti in illud vel verbo quidem auctor earum meminit ? Nec le secuto pri-
iuu tiut ine-
historia, quam infra producimus, e stirpe Gamali- Josephus, nec quisquam alius de patriarchis locutus uute secun-
do.
elis originem traxerat, qui patriarchatum apud fuit, inquit Tillemontius tomo i historix Imperato-

illos tenuit. Quem etiam suspicari merito possu- rum pag. 590; ubi plurima ad illos pertinentia cu-

mus, ut a plerisque proditum est, e primi illius riose collegit. Ac proin altissimum etiam de aposto-
Gamalielis genere esse prognatum, qui sub Chri- lis ante illud tempus apud auctores fuit silentium.
sti Domini passionem auctor ejus consilii Judaeis At vero jam tum ab Adriani tempore exstitisse

fuit, ut a persequendis Apostolis abstinerent; patriarchas, ibidem addit, judicio nonnullorum eru-
occasione, inquam, illa asserit, videri exprimere S. ditorum, quos citat. Et certe finis seculi primi xrx
Epiphanium, quod Gamaliel iste, e quo Ellel ori- Christianx, aut inilium secundi longe nobis viden-
gincm traxerit, hanc dignitatem primus possederit. tur accommodatissima constituendo eorum initio.

Sed nos ex mox allalis Epiphanii verbis neutiquam Etenim accepto per excidium Hierosolymitanum
id exlundere possumus. Discipiamus ilaque an et fatali irreparabilis intemecionis ictu, eversisque

quid cx alio Tillemontii loco conficere in rem no- una cum destructo templo eorum sacrificiis, ritibus

stram possimus. Habetur ille in notis ejus super S. ac cxremoniis, si paucula inde excipias, nacti postea
Gamaliele tom. 2 Monumentorum ecclesiasticorum aliquantulum respirandi spatium, inceperint serio
pag. 469, ubi sic animadvertit :
cogitare de erigenda aliqua forma status, ut ita di-
«rtgine
8 Muhus, inquit, apud Rabbinos sermo est de cam, seu monarchix, cujus princeps esset patriav-

Gamaliele, quem volunt

omnium aliarum synago- cha, quo de agimus, qui, conniventibus in eo Ro-
garum principem fuisse ab anno circiter 20 xrx manis imperatoribus tanta apud eos valebat auctori-
,

vulgaris, usque ab 52. Filium ei dant Simeonem tate, ut regis instar summa rerum potiri videretur.
nomine, alteriusac secundi Gamalielis patrem; qui Vide Tillemontium mox citatum.
fuerit primus Judxorum patriarcha (sicut videri di- 11 Jacobus Gothofredus in Codice Theodosiano Plurinmcir-
ca ittos noti-
cit Paido Pezron in Defensione antiquitatis tempo- a se edito et Commentariis perpetuis illustrato, tom.
tix
«s, Gallke edita Parisiis 8, lib. 18, apag. 215 plurima operose col-
anno 1692) omniumque 6, tit.

ahorum linea paterna sibi succedentium ad aunum legit circa dictos patriarchas, quse hic in compen-
usque 420. Addit,
quodjudicet laudatus Pezronius, dium contraho, diffusius apud ipsum videnda ab eo,

dubitari non posse, quin primus Gamaliel sit S. cujus id inlererit ; eorum quippe multa hoc litulo,

Gamaliel, de quo in Actis Apostolorum sermo sit; et quidem pluribus legibus mentio fit, e quibus as-
et tempus
sane convenit. At quxritur ibidem apud serta circa illos sua confirmat. I. Non unum itaque

Tillemontium, an superiores,
habuerit Simeonem ; sed
filium is patriarcharum genus fuit, sed alii aliis
ipsi non videlur, crediposse, quod contra aliorum ditioni subjecti, etc. ;
patriar-
alios is filios ha- alii
buerit, quam Abibam, qui cum eo baptizatus fuerit, charum item horum certus districtus seu terrx tra-
H Sed "miam aut Selemiam, qui in Judaismo per- ctus fuit. II. Ma'orum patriarchamm magna sub

Chri-
 ;

240 DE S. JOSEPHO COMITE CONFESSORE.

AUCTORE Christianis imperatoribus dignitas viguit, uti con- Sanctum vocare non cessabal ; sive ex altera
vart
J. P. D
stat ex thulis quibus honorati sunt . III. Istorumpa- repulsam ejus. qua vocanli resistebat, habem "s pro-
triarcharum arbitrio synagogx paruerunt, constitu- fecto ulrobique, quod e.gregie miremur. Nam ai
tique ab eis legis Judaicx primates : ditioni enim mum ejus solicitum habebat eorum recordatin
eorum suberant archisynagogi, patriarchx minores quae in baptismo Ellelis patriarchx fierimystica
scilicet ac presbyteri ceteri, ejusque missionibus pa- arcanaque viderat ; et quidnam ageret, anxie
rebant ; ab his denique prxpositi, qui ceteris prxes- cogitabat; prout dicitur in historia conversionis
sent. IV. Habebanl assessores seu apostolos, de quibus ejus infra num.
8. Accedebat librorum sacrorum
supra diximus. V. Certo tempore hi patriarciix a lectio ca occasione et modo, quibus id exponitur
singulis synagogis certam summam exigebant anni- num. 9 : Quibus perlectis, rursus ejus animus
versario canone, auri Coronarii nomine (de quo fuse cruciari ccepit.Et Christianam quidem fidem
agit idem auctor in Commentario ad Leg. 14, pag. capessere molestum ei videbatur sed hsc duo ;

229) in Occidentalibus etiam parlibus, quamquam nihilominus et librorum lectio et patriarcha? ini-
ipsi essent in Orientalibus. tiatiovehementer hominem angebant qui ob- :

in compendi- 12 VI. Patriarchx in sola Palxstina fuerunt, durato tamen, ut assolet, animo permansit
um hic coa-
non alibi in Oriente, multo minus in Occidente Crucis item virtutem contra prxstigias num.
ctst ;
16
vicinas tamen Palxstinx provincias subinde perlu- tertium hoc Josephus documentum ChristianEe
strabant, ac nominatim JEgyptum. VII. Nonnisi religionis habuit, quo nihil adversus Christi no-
unus ab initio patriarcha existebat, et univcrsalis, men crucisque signutn valere maleficia compe-
et quidem adhuc anno 399 ; addit tamen plures Ju- rit ; neque propterea Christianus ut esset, in
dxorum fuisse patriarchas, Babylonienses videlicet animum induxit. Adde apparitionem Christi num.
ac Tiberiadenses : de qua re consule Tillemontium 17. At Josephus ne ita quidem perpulsus acquie-
superius allegatum, pag. 591. De successione eo- vit ; sed vehementem in morbum ac desperatum
rum, ex Epiphanio salis superque anlea jam dixi- incidit. E
mus. VIII. Videri voluerunt esse de tribu Juda, ex 15 Tum Dominus ei rursus apparens, ut in aicimf.
Origene, compotem i !'" Mf"'
c
aliis id negantibus, Cyrillo videlicet, et se crederet hortatur ; ita valetudinis
Theodoreto, qui eos ad stirpem Herodis refert; iuturum. Hoc ubi facturum recepit, ac repente 'tiMtufu.
"""""'
Epiphanius autem ad Gamalielem, uti diximus. IX. convaluit, in eadem obstinatione perstitit. Quare
Chrysostomus Oratione 3 adversus Judxos in edi- secundo in morbum delapsus, ac perinde despe-
tione Grxca Savilii, qux est oratio quarta in Grx- ratus, cumjam instare tempus extremum Judasi,
co-Latina nostri Frontonis Durxi tom. i, pag. illius cognati crederent, quod ab iis secreto fieri

504, patriarchas eorum caupones, negotiatores, solet, mysterium a3ger audivit. Etenim ex legis
omni iniquitate plenos vocat. peritis quidam natu grandis accedens illius auri-
proferuntur. 13 Ex mox addit, quod qui nunc apud illos bus insusurrabat illa verba, qux habes num. 18;
dicuntur patriarchae, non sint sacerdotes, sed sed sine ullo successu. Sive autem Judxi verba ista
per simulationem sacerdotum agant personam, adhibuerint tamquam signum ad sanandos morbos
nec aliter ludant, quam histriones in scena, etc. sive superstitio illos induxerit, ut imitarentur atque
In Dialogo de vita S. Joannis Chrysoslomi, sub in speciem simularent illud, quod Christianis per-
nomine Palladii Parisiis edito, sic legitur pag. suadebat fides aclitare in hujuscemodi rerum adjun-
137 : Dicunt, pestilentem et falsum Judaeorum ctis ; satis mirum accidit, a Judscis prorsus incre-
patriarcham singulis annis aut anno interjecto dulis adhiberi verba, qux prxcipua et augustissima
synagogae principes mutare ad corradendam pe- circa orbis Servatorem Jesum, quem cane pejus et
cuniam; similiter et hujus aemulum, ^Egyptio- angue perfidi isti oderant, nostrx mysteria
fidei
rum patriarcham, etc. Theophilus, ni fallor, inlel- graphice exprimunt. At vero hujus facti fides solide
ligitur; de quo vide Patriarchas Alexandrinos ante stabililur ex S. Epiphanio, qui ista adjecit
lomum v Junii, pag. 52*. Et vero patriarcharum 16 Omni, inquit, ego asseveratione confirmo,
F
Istaocasi"-
Judxorum vilia in causa fortasse fuerint, cur abo- haec mihi Josephum ipsum, quando jam erat i
iiiiii»1
liti sint; de qua re eodem 8 Leg. ultima, sub-
titulo Christum conversus, narrasse. Quod insuper ab
Jiutittirmi
"'
1
/Mltffll»/
stitutis eorum loco primalibus post excessum pa- alioquopiam accepi, ait, quem pluribus ibidetn «(Stii*
triarcharum, qux Lex notatur data anno 429; num. 18 et 19 describit. Nullum, inquit recte Til- m
adeo ut patriarchx esse desierint sub Theodosio ju-
lemontius, videmus medium dubitandi de duarum
annum 415 et 429, etpropius quidemad
niore inter
istarum historiarum, a duobus Sanctis allatarum
annum 415 ob Gamalielis tum dominantis improbi- veritate ; qui certe nos fallere noluerint. Addit in-
tatem nequidquam coercitam quam Theodosius diu-
; super, nescire se, num aliquis sit credendi locus,
tius non tuterit, vel qui statim post excesserit
ut
; quod falli potuerint, de quo Calvinista quidam,
visum est Gothofredo ad hanc Legem.
ipso referente, eos accusat, ordinaria isti scctx im-

pudentia usus. Etenim non proferunt in me-

illi

dium nisi quod audierunt ipsimet. Aliud porro est,

§ II. Mirabilis in judaismo S. Josephi ob- si S. Epiphanius afferre debuerit. quo Judxi

stinatio, miraculum ab ipso tunc pa- semper dicerent moribundis ista verba mystica,
prout observat Tillemontius se
tratum conversio ad Chrislianam fi- ; addens, non videre
;
locum dubitandi, quin aliquoties id saltem facerent.
dem; dignitas comitis.
Verum «"-
textus Epiphanii discrte habet rb no-o'

rui/ ail p.varripia$M i yti/6fj.tvov izxpa rovrav j)'>tw«.

er
quod ab iis secreto fieri solet mysterium sg
Sanctui sin- dicimus istam obstinationem,
Mirabilem et jure audiit, prout est in versione Petavii,qua etiamusus
aularibtu
plane mediis quidem oplimo : sive enim ex una parte con- fuit Tillemontius. magis pres-
UC crebru rc-
Quod si illum textum
sideremus Spirilus sancti impulsum, qui ad meliora eum
Vtlilii se ac verbum de verbo reddere voluerimus, sic

intcr-
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 241

Quod arj illis semper mystice ruerat, num. 23. Porro circa hoc miraculum ab AUCTORE
interpretabimur :

audivit jam vero si adverbium &t\ ipso lum, quando etiamnum in Judaismo sordescere J. P.
fiebat, ab ipsis ;

aliud sibi junctum adverbium p.uorr]pia>5w;; semper pergebal, factum, observare juvat cum Ba-
afficiat
quippe ni sic videatur hic illud posse affl- ronio ad annum Christi 327, num. 31, cujus verba
fet certe
prxponatur ? ) longe tum sunt ista Quis miretur hasc a Josepho tentata,
cere, cum immediate ipsi :

sensus ;
qui sic reddi poterit vel xquivale- cum testentur Acta Apostolorum (cap. 19) ea-
eril 'alius
huic •• Id <3 u °d aD i' ns semper mystice fit, dem actitata a filiis Scaevse principis sacerdotum?
bit
haud ita feliciter acciderit ac Jo-
quando fit, vel quoties fit ab ipsis audivit. ;
Licet res illis

quod ab illis hoc sepho. Res gesta videri potest, loco citato. Miraculi
17 Ubi vides non importari ,

Quod si ro semper in itla propositione vero hujus patrandi potestatem, Josepho longe un-
tur: semper fial.

immediate nfficiat copulam, tum sensus propositionis dequaque ob inveteratam animi duritiem indignissi-

xquivalebit huic : Quod ab illis et fit semper, et mo concessam forte audierat S. Basilius, quando in

mystice quidem. Erunt fortasse, quibus hxc cxpo- Regulis brevioribus ad Interrogationem 179 sic

sitio videatur ad
subtilitates philosophicas releganda respondet Porro quod munus Dei, donumvetri-
:

potius, quam ad narrationem

historicam, ab S. E- buatur alicui, non estmirandum. Siquidem Deus

piphanio neutiquam forte intentam. Esto historici : in tempore bonitatis et patientiae, solem suum

quippe in sensu potius vulgari loqui solent, de sub- oriri facit super malos et bonos, idque saepenu-
tilitatibus istiusmodi minime soliciti ; sed eo nos ut- mero ad utilitatem etiam vel ejus ipsius, cui do-

cumque cogit factum ex adjunctis omnibus mirabile nura tribuitur, quod videlicet, si fieri possit, Dei

supra omnem modum, diceremus pene supra omnem bonitatem reveritus aliquo modo incitetur, ut in

fxdem, nisi ex ore duorum testium, et unius quidem eum gratus esse studeat : vel aliorum etiam, con-

omni exceptionemajoris, S. Josephi videlicet, orere- venienter verbis Apostoli illis ( ad Philippenses

ferretur ;
quod si illud aliquoties seu in certis quibus- cap. I Quidam quidem et propter invidi-
V. 15 :)

dam rircumstantiis contigisse dicatur, manebit qui- ametcontentionem: quidamautemet propterbo-

dem vel sic prorsus mirum sed paradoxum quam- ; ,
namvolunlatemChristumpraedicant. Ceterum an
quam eo pacto omnino non tollatur, magna saltemex et quo modo miracula fieri possint eliam a reprobis,

parte mitigabitur. Si melius aliquid occurrerit eru- explicabilur xxv hujus in Commentario prxvio ad
ditis in prxsenti argumento, facile eis palmam con- VitamS. Magnerici, Trevirorum episcopi, § 8.

cesserimus, viam quamdam tentasse contenti, qua 19 Et fructum quidem a S. Basilio mox indica- ast alia occa-
sione auiiniis
facilior forte aditus in implexo hoc negotio ad ipsam tum producere potuisset in S. Josepho miraculum, tandem ejus
veritatem sterni possit. Addi liis etiam possunt an- quod fecit, si minus durus et obstinatus exstitisset. einottitur et
convertitur.
notata ad caput secundum historix conversionis At Pastor bonus ovem illam perditam, adeo patien-

littera 1. ter et diu fruslra hactenus quxsitam, suppliciis tan-

non tamen 18 Tillemontius difficultatem complanare cona- dem ad se pertraxit, quam tot et tam inusitatis fa-
omnis in eo suam Con-
tur, recurrendo partim ad evidentiam, qua adventus voribus demulserat, ut vocem audiret.
occurrens
diSficultas Messix probatur contigisse ;
partim ad profundam versionis quippe serix occasionem Josepho dedit
soloilur.
tenebrarum abyssum, et duritiem humani cordis, dignitas, a Judxorum patriarcha ipsi collata, apo-

producto exemplo Josephi historici Judxorum ; si stoli videlicet quo offtcio cum
: accurate perfungi

celebris super Jesu Christo locus, inquit, vere ipsius vellet, ac ministros quosdam ex eisdem improbos in
est; de quo theologi polemici viderint. At per hoc ordinem redigere, dignitate eliam sua ipsos privans,
non tollitur. Ne
dicta difficultas vero plura hujus- implacabile apud ipsos contra se odium concitavit.
modi obdurationis e.rempla sectemur externa, quando Qui in lectione Evangeliorum ipsum deprehendunt,
domesticum S. Josephi nostri in promptu adest, cu- virgis cxdunt, ad morlem quxrunt, ac fluvio Cijdno
jus adamantinam obstinatx mentis duritiem nec submergunt ; ubi pro mortuo derelictus, sed servatus
tamen a morte, postea salutaribus sacri baptismi
tot frequentes ac manifestx Jesu Christi apparitio-
7ies, nec testimonium adeo singulare de Christo vel a lymphis immersus est, et Christo vivere cozpit; se-

juratissimis ejus hostibus prolatum emollire neuti- cundum ea, qux refert S. Epiphanius num. 23 et

quam potuere, nedum confessionem ullam tacitam sequentibus.

vel expressam Christi Servatoris ex ipso exlundere : 21 Itaque in amicitiam Constantini Magni im- Fitamicus
Constantmi
nam is, teste S. Epiphano num. 20, cum in morbo peratoris penitus intravit, qui, audilis ex ipso iis
magni, etab
adhuc esset, et a seniore inter alia haec. . inau- qux contigerant, 1111 dignitatis praemium.. contu- eo crealur
comes,
disset.. animum nihilominus obfirmabat. Igitur lit, comitemque fecit, jubens insuper, ut quid-

Dominus.. iterum ei se in somnis objicit.. sani- quid vellet, optaret ; num. 26. Petavius supra
tatieum restituens surgere jubens, et demum memoratus de isto honoris titulo ita notat pag. 38 :

credere. At frustra : nam ubi convaluit, ne tum Comitum nudus sine magistratuac fun-
dignitas,
plerumque fuit, ut ex Codice Theo-
quidem credidit. Iterum ergo, recuperata jam ctione titulus

sanitate, dosiano constat. Hanc Constantinus plerisque,

per visum ei Dominus offertur, et,
quod nondum credidisset, accusat. Deinde ap- ut refert Eusebius, concessit. Eadem per hono-
rarios codicillos a principe conferebatur qua de
increpationibus accedunt promissa,
:
paritionibus et
dis-
et quarta jam $e vice ipsi spectandum exhibet Do- re ad Themistii orationem quartam pluribus
Petavius; ubi et plura de istis co-
minus. putavimus. Ita
Datur a
Uiristo /iote-
19 Quo autem ei de religionis ipsius fide con- dicillis contra anonymum conjectorem ; quo curiosum
««. «I San- stet, si lectorem remittimus. De comitiva, prout ab Epi-
quod, ait, in meo nomine prodigium effi-
"«5 (aciai dignitate
""racuh,,,, cere volueris ; me ipsum invoca, ego tibi praesta- phanii interprete nominatur, seu comitis
medix infimx latinita-
fo
L
sc ail bo. Promisso respondit eventus : nam furiosum in agit Cangius in Glossario et
'' r >sl<anam
ac multiplicem notionem
Memconoer- nomine Jesu Nazareni a dxmonc liberavit, sicut tis; ubivariamistius tituli
vero videtur indicari
wrat pluribus S. Epiphaniusa num. 21. Interim valde operose collegit : hic
tractusterrx,
tamen noster Josephus inveterata pertinacia obdu- prxfectura provincix seu istius saltem
34 i»
Tomus v Julii.
 ;

242 DE S. JOSEPHO COMITE CONFESSORE.

UTTORE in quo sitx erant civitates, ab Epiphanio emtmera- sissima ista ope.ra prorsus impensissime totus fta
J. P.
tx, quibus Constantinus Magnus prxfecerit S. Jo- graret. Consule sis Eusebium in Vita Constantini
sephum eo saltem usque, ut imperatoria auctoritate lib. 2 et 3.
muttitus tam contra Judxorum quam Arianorum
machinationes, secure ac tuto xdificare ecclcsias pos-
set, et forte e.liam judicis vel publici magistratus
§ III. Exstructa Tiberiade a Sancto eccle-
munus aliquod prxlerea exerceret, quo majorem fi-

dci Cltristianx ac meditati operis adversariis, qui

sia; scriptum quoddam ipsi attribu-

opposituri sese videbantur, sui reverentiam atque tum; Chronotaxis; annus mortis
vitse

observantiam inculeret. incertus; locus, de quo agit Sancti hi-

ut securc cl
22 Neque cnim habebat dumtaxat, quod a Ju- storia, pluribus hic elucidatus.
tuto ecclesias
xdificare dxis, quorum superstitionem deseruerat, sibi time-
possit,
ret, sed ve.l maxime etiam Arianos habebat infestos,
quos, teste Epiphanio num. 5, sumraa infamia Varias a S. Josepho ecclesias fuisse conditas
c '«n eccle-
traducebat. Quippeunus ipse rectam ac sinceram potestatem ulique
utique sibi ab imperatore Constan- smi *S.h
tmperatore Canstn*-
sepho coii
fidem Scythopoli retinebat, cum rehqui essent tino Magno factam non segniter excutionimandante
stnictam .

Ariani. Quod nisi comitis dignitate fuisset prse- discimus ex historia conversionis sub pZnem. Circa
ditus, ut hic eum honor ab Arianorum violentia templttm vero inter eas Adrianum Tiberiade, de
tueretur, ne in ipsa quidem urbe Vir ille consti- quo ibidem num. 28, paucula prxmittimus, quibus
tisset, prasertim sub Patrophilo, etc. Nec vero cognomenli istius ratio dari dilucidarique possit.
merum in eo sine re aut potestate hunc dignitatis JSlius Lampridius in historia Augusta ex recensio-
titulum fuisse, argumento est illud, quod habemus ne Claudii Salmasii Parisiis edita anno 1620, in
num: 27 : At Josephus acceptiscum eapotestate Vita Alexandri Severipag. 129: Christo, inquit,
p
(xdificandi videlicet ecclesias in Judaeorum pagis templura facere voluit, eumque inter deos reci-
omnibus et oppidis ) ac dignitate litteris, Tibe- pere. Quod et Adrianus cogitasse fertur, qui
riadem perrexit, unaque et diploma seeum attu- templa in omnibus civitatibus sine simulacris jus-
lit, quibus impensas e fisco caperet, cum priva- serat fieri; quae hodie idcirco, quia non habent
tim ipse stipendia ex eodem acciperet. Atque hxc nuraina, dicuntur Adriani, quae ille ad hoc pa-
quidem pro instituto noslro sint satis. Si quis de rasse dicebatur ; sed prohibitus est ab iis, qui
comitum origine seu antiquitate, diversis eorum or- consulentes sacra, repererant omnes Christianos
dinibus, ac reliquis huc spectantibus plenius instrui futuros, si id optato evenisset, et templa reliqua
desiderat , adeat Cangium in Glossario, Gothofre- deserenda. Auctor notarum in historiam przdictam
dum tom. 2in Commentario ad 13 titulum Theodo- pag. 170, credere non vult id, quod hic asserit
siani Codicis, et Ttllemontium historix Imperato- Lampridius, propterea quod alii hoc non dixerint;
rum lom. 4, a pag. 285. Ad conversionem porro censetque templa ista jussa fi-eri, Adriani nomini
Sancti redeamus. sine dubio consecranda. Quod et Spartianus, in-
renovata for- 23 Baronius ad annum 327 num. 5 , credit, Con- quit, in Vita illius testatur.
le h".ncin ji-
nem a Coiis-
stantinum Magnnmpublicassedenovooccasioneipsius 26 Sed quamquam is dicat pagina 7 quod per varialiicdii-
tantino, anno 329 rescriplum, quod fecerat jam tum ab anno Asiam iter faciens templa sui nominis consecra- ciiliunttir

315, ad condemnandos igni Judxos, qui perseque- vit, ad quem locum respexit hic notarum auctor,
rentur eos, quibus placuisset ab eorum superstitione ut videre est in notis ejus in
Spartianum pag. 26;
transire ad Chrislianam fidem. Sic loquitur Baro- satispatet,quod Spartiani assertio non evertat di-
nius : Occasione, puto, Josephi adversus Judasos ctum Lampridii, sed quod utrimque conciliari cotn-
lex olim lata Murgilli inPannonia sub consulatu mode Et vero silentium aliorum auctorum,
possint.
quarto Constantini atque Licinii, postea Constan- quo nilitur dictus notarum auctor, an ratio suffi-
tinopoli ad cohibendos Judaeos, qui agebant in ciens et satis solide fundata videri debet iis, qui Je- F
Oriente, iterum sancita reperitur.. eodem impe- sum Christum adorant, ut non credant verum esse,
ratore ad Euagrium rescribente. Vide Codicem quod ejus inimici non sine gloria ipsius verum esse
Theodosianum tit.8 de Judxis, etc, apud Gotho- crediderunt ? Certe Lampridius gentiiis auctor,
,

fredum lom. 6, pag. 214; qui in hunc locum com- neutiquam nobis, nec proin auctori notarum, suspe-
mentans pag. 215 Sunt, inquit, qui haud impro- ctus esse debet, utpote qui
:
tam ab adutatione erga
babiliter censent, eumdem, dequo ibi proxime ege- Christianos, quam ab illorum sacris erat alienus.
rat,Josephum, huic legi ferendae Constantino Salmasius in notispag. 229 adeo istum locum non
causam praebuisse. arrodit, ut potius supponat esse quidquid
verum ;
quam actoer- 24 Eslo autem cogitatio ista non videatur habere autem
sus Judxos a-
de ista sive vera sive falsa pr&dictione,
sit

tias liiterat, fundamentum particulare juxta Tillemontium in hi- qua Adrianus prohibitus est, etc. : Deus enimvero
tege. storica collectione S. Josephi superius citata ; satis eventum ejusdem verum esse voluit, non permitten-
tamen conformis apparet historix qua
isti ; e improbus aliquam istius glorix
do, ut imperator adeo
discimus, piissimum istum imperatorem S. Josepho partem haberet, quam soli imperatori Constantino
neoplnjto magnos benevolentix singularis favores reservabat, lamquam aliarum quibus fulsit laudum ,
,

contulisse;ipsumque Josephum, ecclesise Tiberiade prxcipuum ornamentum. ..

a
conslruendx intentum, pessimas a Judxis vexationes 27 Sed ut denuo ad S. Josephum revertamur ;
^'.' „»i
pl l

sustinuisse ; ut facile contingere potuerit, ut ad Con- Isaacus Vossius de Sibyllinis oraculis, Oxonii edi-
slanlinum, apud quem gratia et auctoritate valebat neW""\
tusanno 1680, cap. 3,pag. \8,apud Tillemontium
plurimum, illas detulcrit prxsertim cum obstaculis in pluries adducta collectione historica pag. 299 ci- itrm-

illismanifeste conlrairetur auctoritati, qua munitus talur, quod ipse Sancto uttribuat scriptum nomine
egregie ub eo fuerat ad condendas ecclesias
; et Hypomnesticon, in multis, sicut additur bibliolhe-
Constantinus suamet sponte alhtnde erga religio- te '
cis inveniendum. At quidnam Itoc scripti sit, f"

mur
 : : ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII 243

mxir cum Tillemontio, nos nescire. Neque satis con tionis Petavianx ; ubi imperatores quosdam enume-
AUCTORE
ci, nimus, quo fundamento scriptum aliquod possit rans : Ad hunc annum, inquit, qui est Valentis J. P.
attribui illi, cujus aliud nullum habemus scriptum, decimus tertius, Gratiani nonus, Valentiniani
: professio non videtur ad scribendum junioris priraus, etc. Christi autem 376.
,
cu us v itae ;

fuisse accommodata. Adde quod, cum scriptum illud 30 Jam vero quod S. Josephus paulo post , sed.de anno
in promptu
non sit, ut nobis inspicere illud liceat, quam ad ipsum divertit S. Epiphanius, e vita ex-
TaTis^constat
incompertum nobis sit, an et quinam characterismi cesserit, hinc credibile, illinc incertum est, Credibi-

in eo reluceant.
Quin imo videtur nobis longe vero- le, inquam, idest,quiaS. Eusebius episcopus Ver-
similius, hujusmodi scriptum non esse S. Josephi cellensis in epistola ad suos, a Baronio ad annum
comitis quia nihil de eo prodidit S. Epiphanius in 356, a num. 92 producta, conqueritur, quod plu-
istis prxsertim
ipsiusmet S. Josephi narrantis, nec rima Scythopoli a crudeli Palrophilo, Ariomania
non temporis ac rei narratse adjunctis, in quibus to- infectissimo, passus fuerit : cujus forte ansam que-
tam pene singulatim ejus vitam audivil, et quidem relse non habuisset, si S. Josephus, egregius in
sub finem vitse ejus. Si
operis istius possessoribus paucis ac potens ipsius advocatus et defensor, tum

aliquid solidi in menlem veniat, quo illud S. Jose- temporis supervixisset. Hac de causa eum tunc non
pho vendicent, inventionem gratulabimur publico amplius. superslitem fuisse, credibile censuit Tille-

cruditorum bono ; sed boni hoc ne vel per umbram montius pag. 299. Sed non videtur satis expendisse
quidem sperare audemus. Certiora habemus de tem- rationes, qux id, quod hinc apparet credibile, ali-
pore quo Sanctus vixit. unde et eequali, si non majore fortasse cum similitu-

Ex charaete- 28 Sanctus quippe Epiphanius historix conver- dine, illud reddant incertum. Audiatur Baronius
rismis lem- sionis aliquot temporis characterismos intexuit, qui- loco citato num. 91 : Quod Ariani pollerent im-
poris, Msto-
rix de con- bus et vitx Sancti exordia, ejusdemque demirsus ac peratoris (Constantii) auctoritate, haud passi sunt E
versione
finis probahililer ordinari queahl; et unde hanc eum apud tantum hospitem commorari, quem
Sancti a S.
Epiphanio chronotaxeos hypothesim constituere liceat. Natales Patrophilus a Josepho divulsum dirae custodiae
intermixtis,
ejus affigimus anno Christi circiter 286 conversio- ; mancipavit indigne enim ferebant cum ipse,
:

B
nem a Judaismo anno circiter 326, aetatis 40 : tum Constantius, et ceteri Ariani. ut quem a

nam latitudinem aliquam eetatis utcumque satis ma- sua ecclesia exilio abstraxissent, in Arianorum
turee videlur suadere tum munus tutoris, quo fun- parcecia tanto dignaretur honore, cum hospitio
ctus est, num. 8, tum crebro repelita, et tolies ab Comitis, tum etiam visitatione ex diversis cir-

ipso rejecta media peculiaria, ut se converteret; tum cumcirca provinciis insignium fama virorura.
denique dignitas apostolatus, a Juda Judxorum pa- Atque hxc ratio Eminentissimi Annalium eccle-
triarcha, ad robustam jam setatem provecto, ipsi siasticorum conditoris nobis apparet preeferenda con-
collata num. 23. Constantinum vero Magnum, qui jecturse Tillemontians; ut dicendum videatur, non
tunc ab anno 323 regnabat in Oriente, vide Title- satis constare, quamdiu sanctus Comes anno eetatis

montium tomo 4 historiee Imperatorum art. 4, 70, Christi circiter 356 supervixerit Castellanus ad .

anno eodem, aut paulo post convenerit; a quo fue- textum sui Martyrologii Romani hac die nomini S.
rit creatus comes anno 329, eetatis 43 ; anno 330 Josephi adscribit versus annum ccclxix ;
quod si

operam dederit ecclesiis eedificandis, sctatis 44 ; circa verumesset, jam fuisset octogenario major: quod Ca-
quod tempus contigerint Judxorum ad illas impe- stellano non assentimur, donec aliunde id probetur.

diendas prsestigiee, num. 29. S. Eusebium Vercel- 31 Quoniam vero de. thermis Gadarensibus in ThermasGa-
lensem, in exilium relegatum hospilio exceperit an- historia ejus num. 11 fit mentio, et nonnulla circa darenses
prastigiis
no 355, xtatis 69 ; 5. Epiphanius ad eum diverte- istum locum nobis se offerunt paulo longiora, quam infames fais-
se,
rit, ac conversionis ejus historiam audierit ex ipsius ut commode in annotatis nostris expandi queant
ore, anno 356, cum affecta utique ]am aetate foret visum est potius ea huc conjicere, qux et Baronius
ac septuagesimum plus minus annuni ageret, historix conversionis nostri Sancti, ex S. Epipha-
teste S. Epiphanio num. 3. nio apud ipsum narratx ad annum 327, intexuit,
p
ordinatur
tie
vi-
29 Et sane illud circiter tempus satis apte con- percommodam arripiens occasionem referendi se-
clirono-
taxis gruit cum pauculis ejusdem historise minutiis, in quentia, quee memorat Eunapius Sardiamis in Vi-

quibus presse recensendis ob lapsum notabilem tem- tis philosophorum in Jamblicho, insigni fama philo-
poris, quo audierat eam narrari S. Epiphanius, lo- sopho, ad easdem thermas accedente, consentientia
quitur modo opinantis, et ob longinquitatem tempo- his, quxscribit Epiphanius de diaboli prxstigiis ibi-

ris, quod narralioncm inter et scriptionem interces- dem exercilis. Sic ergo res habet : Aliquanto post
serat, memorix quodammodo sux diffisus, uti pla- tempore placuit cunctis, stato anni tempore ac-
num fit ex sequentibus Erat tum patriarchae no-
:
cedere Gadara, qui locus est thermarum in Sy-
men Ellel (ita enim et a Josepho nominari soli- ria, secundas a Baiis in Roraano imperio obti-
tum arbitror, nisi me ob temporis longinquitatem nens, quibus nullae balneae calidae comparari pos-
fallitmemoria) num. 2. Judas, opinor, patriar- sunt. Istic cum lavaret, pariterque ceteri darent
chae nomen
erat, neque tanto intervallo probe lavationi operam, nata de balneis disceptatione,
commemini, num. 10. Patriarcha Judas (ita enim subridens Jamblichus Tametsi religione, inquit, :

forte vocabatur) num. 23. Templum,... quod impediar, quo minus ista aperiam, vestra tamen
Adrianium, ni fallor, appellabant, num. 28. Illud causa id fiet. Simulque jussit discipulos sciscitari

itaque circiter tempus, ut iterum dicam, satis apte a popularibus indigenis, quibus jam olim norai-
congruit tam cum audita ab S. Epiphanio historia, nibus donati fuissent duo e calidis fonticulis mi-
luam cum tempore, quo eam litteris mandavit nores, sed ceteris elegantiores venustioresque.
scripsit enim super Haeresibus anno 376, acproinde 32 Illi postquam imperata feeissent, negarunt eonstat ex
'»"'".
znnis post viginli, quam illam narrari audivisset; secausam nominum posse rescire uni tamen :

uti conficitur
ex Heeresi 66, cap. 20, pag. 638 edi- Amori nomen esse; alteri Anteroti deo, aman-
tium
 : ;

244 DE S. JOSEPHO COMITE CONFESSORE.

AUCTORE tium injuriae vindici. Confestim ipse contacta
J. P.
manu aqua (sedebat enim forte in crepidine fon-
tis, ubi depletur ac superfunditur alveus) paucis
§ IV. Historia conversionis S. Josephi
admurmuratis verbulis, de fontis imo pusionem
excivit candidum, commoda statura, capillitio qua occasione et qua fide scripta a
in fulvum aurum tincto, dorsi cute nitida, qui S. Epiphanio; alii ejusdem scripto-
totus lavanti aut loto assimilis erat. Attoni-
res; cultus Sancti ex Martyrologio Ro-
tis rei novitate comitibus : Transeamus, inquit,

ad proximum fonticulum; simulque exsumms mano, aliis sacris Fastis ignoti.

prsecedebat, in cogitatione defixus, ac suspenso

vultu ; ibique eadem, quae prius peragens, alte-
rum Amorem evocavit, prioris per omnia simi- ua occasione ad hanc conversionis historiam lit-

lem, extra comas nigrantes, huic magis, et ruti-

las et per collum sparsas. Ambo pueruli circum-
Q teris mandandam
diserlis verbis indicat ipsemet;
accesserit

quando
S. Epiphanius
libri ai,

variis Ebio-
"«"ricm.
fusi arctiscomplexibus Jamblicho velut naturali nitarum erroribus relatis, tandem etiam circa eo- mti
patri inhaerebant quos ille in proprias suas sedes
: rum Atque Euangelium illi quj.
libros ita tradit :

e vestigio restituit, lotusque excessit, obstupe- dem secundum Matthseum admittunt, quo solo
factocomitum et familiarium Ccetu, qui ab eo Cerinthianorum vel Merinthianorum instar utun-
tempore scrutari quidquam desierunt, et argu- tur idque ipsum secundum Hebraaos appellant.
;

mentis et signis, quae viderant, tamquam validis Etenim vere iilud affirmare possumus, unum ex
habenis pertracti, in omnibus credulos se prae- omnibus novi Testamenti scriptoribus Matthseum
buerunt. Hebraice ac litteris Hebraicis euangelicam histo-
B 33 Ferebantur de illo in vulgus et alia fidei riam texisse ". Nec defuere, qui de Joannis Eu-
qux Mc nar E
rahtr Ittsto- absona monstrique similia, quorum ego nihil angelio confirmarent, illud Hebraice Tiberiade in * texuisse

ria ;
scriptis mandare volui, ratus id parum tutum Judaeorum gazophylaciis, et in secretioribus qui-
esse, Deoque invisum, si quis historiae veraci et busdam penetralibus recondi : id quod nonnulli
solida fide nixae fabulas inanes, commentitias et mihi, qui se ad Christi fidem e Judaismo transtu-
fluxas inserat. Quid, quod et h*c ipsa scribo non lerant, accuratissime declararunt.
sine religione quadam, metuens, ne rumores sint 36 Imo et Apostolorum Actus in Hebraicum occasmmm
deiennl
et fictaj auditiones nisi quod viros sequor, qui
; sermonem perinde conversos e Graeco iisdem in S.

Epiiiluuit)

fidem non adhibentes aliis, rei vitse sensu per- thesauris haberi, multorum sermone percrebuit scriliemli
htmc hisio-
moti fuerunt. Atque tamquam vera admittit
hsec et qui nobis ista narrabant, indidem Christian» riam.

Baronius, ut quee Eunapius ab ^Edesio inter pri- amplectenda? fidei occasionem acceperunt. Fuit
mos Jamblichi familiares se accepisse testatur. ex eorum numero Josephus quidam, etc. ; aquibus
Et ad tempus quod atiinet ista quidem accide-
; verbis inchoat historiam istam nostram ; cujus tam
runthis ipsis prope temporibus (qxdbuspreestigiae, ex decursu quam ex fine patet, quod istorum libro-
ab Epiphanio in historia sspe dicta relatx) nam rum occasione ad scribendam illam animum adjece-
(quod et Suidas habet) claruit Jamblichus sub rit. Etenim apertissime hoc indicat auctor ista clau-
Constantino ; ad ultimamque senectutem eum sula, qua narrationem suam absolvit : Ad haec, in-
pervenisse idem Eunapius tradit, prout ibidem narranda digressi fuimus eorum oc-
quit, obiter
Baronius observat. Verissime autem de infami isto casione librorum, qui apud Judaeos translati re-
proslibulo pronunliat S. Epiphanius num. 12 periuntur cujusmodi est Joannis Euangelium et
;

Quaecumque loca divinis sunt celebrata prodi- Apostolorum Actus Hebraice conversi. Ac de oc-
giis, in iis ex adverso exitiosas suas plagas ten- casione quidem scribendi haec dicta sunto, quibus
dere (dsemon) conatus est. adeo dilucide mentem auctor suam exposuit, ut ad-
C
dxmone co-
34 Eodem namque dsemonis artificio factum est, dendum nihil reliquerit. Supercst, ut de ftde, qua
nante toca quod narral S. Hieronymus epistola 49 ad Pauli- scripsit, nunc etiam dicamus.
sacra proja-
nare.
num, editionis novissimee Parisime Operum S. Hie- 37 Fidem imprimis historiae nostrae conciliat au- Fidem
A«"'
nxS.Mt;
ronymi tomo 4, col. 564 quee epistola alias est 13
; : ctoritas S. Epipltanii, in quo tum vitae sanctimonia phi »««>".'
Ab Hadriani temporibus usque ad imperium aHCtoritt> sy
eluxit singularis, magna cum candore
tum eruditio Spiphmtil,
Constantini per annos circiter 180, in loco re- et sinceritate conjuncta. Ne pluribus summorum vi- aui u»
surrectionis simulacrum Jovis; in crucis rupe conscnpM,
rorum elogiis coacervaudis rem in longum sermonem
statua ex marmore Veneris a gentibus posita co- extrahamus, delibare suffecerit paucula ex veterum
lebatur, existimantibus persecutionis auctoribus, editis prx-
elogiis, quse Petavius Operibus ejus a se
quod tollerent nobis fidem resurrectionis et cru- mittit. S. Hieronymus libro de Scriptoribus ecclc-
cis, si loca sancta per idola polluissent. Bethleem siesiasticis : Epiphanius, inquit, Cypri Salamin*
nunc nostram, et augustissimum orbis locum... hsereses h-
episcopus, scripsit adversum omnes
lucus inumbrat Thamus, id est Adonidis et in ; bros, et multa alia, quae ab eruditis propter res,
specu, ubi quondam Christus parvulus vagiit, a simplicioribus propter verba lectitantur. Su-
Veneris Amasius plangebatur. Et sane similem perest usque hodie, et in extrema senectute va-
sibi scopum praeflxisse diceres diabolum, amatoriis
ria cudit opera. Et Apologia 2 contra Ruffmum :

illecebris ac opportunum reddendo ac

libidinibus Non detractw,
tibi sufficit passim contra omnes
spurcitiis deturpando profanandoque locum, quo de nisi specialiter contra beatum et insignem Eccle-
agimus: nam in
lanceam dirigas ? Qu«
hic illo situs est agro, Gadareno siae sacerdotem styli tui
videlicet, qui Christi Domini praesentia oc miracu- est ille, qui velut necessitatem euangelizandi pe
r

lis celebratus habetur, uti ex Lucae cap. 8 notat omnes gentes etper omnes linguas habere se pu-
Petavius in Animadversionibus supra allegalis. tat de Origene male loquendi qui sex millia h-
;

brorum
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 245

brorum ejus se legisse, quam plurima fratrum qua re supra dictum est. Hune secutus liypercriticus AUCTORE
J. P.
multitudine audiente, confessus est? Augustinus neoterieus Gallicus, arrodere alioqui plurima auda-

librode Hxresibus ad Quodvultdeum sic habet : cter et temere consuelus, inter Vilas Sanctorum hac
istos ergo de Hseresibus opus suum die tomo 2, a pag 351 eidem historix locum dedit
Usque ad
(Epiphanius) episcopus Cy- quin imo in tabula Critica auctorum
nerduxit supradictus et Actorum
rjrius, apud
Grsecos inter magnos habitus, et a mensisJulii pag. 18 : Historia, inquit, ejus descri-

multis in catholicae
fidei sanitate laudatus. Plura pta fuit modo amplo et perquam accurato per S.
tum M
aPu d Pctavium, tum apud nos invenies ad Epiphaniura, qui eam ex ore ejus didicerat, etc.
diem xii Maii, quo
gesta S. Epiphanii collecta et Eamdem neotericus item annalista Gallicus historix

illustrata sunt. sux ecclesiasticx inseruit. Itaque ex productis hac-

oiii ab erudi- 38 Novi equidem, majorem circa res ac tempora, tenus tot argumentis pro veritate atque sinceritate
tisalibila-
nec non historiarum
delectum a viris eruditis in eo hujus nostrx hislorix concludo, summam et indubi-
psusconnn-
sed il- accurationem desiderari ;
prout liquet ex Baronii tatam fidem historicam eidem esse habendam ;
quid-
citur ;

tud
Annalium lomo tertio variis locis ; Melchiore Cano quid tota ejusdem veritas ex ore duorum testium,

locorum theologicorum lib. n, pag. 477; Petavio Sancti videlicet Josephi, qui rem omnem ut pro-

denique in Animadversionibus ad hxresim 68 Me- priam, qualis revera erat, narravit, et S. Epiphanii
letianorum tomo citato, a pag. 273
2 et ibidem ; qui eam ex ipsius Josephi narrantis ore excepit;
adversus hxresim Arianorum 69, pag. 286. Sed duo namque sunt testes omni exceptione majores, et

sive falsis aut spuriis alias

usus Actis vel historiis, in quorum ore stet omne verbum.
perperam falsa pro veris aliquando tradiderit; sive 41 Et sane non ex rumoribus adespotis, non ex nititurque
certis S. Epi-
leviusculis aliorum narratiunculis plus justo credu- obsoletis gerronum somniis, anilibusve nxniis, aut
plianii testi-

lus nimium detulerit ; sive defectu sufficientis dele- ex oblitteratis longinqua locorum, temporum ac per- moniis.

ctus res et tempora confuderit ; obtinuerit hoc alibi sonarum distantia vestigiis suam historiam deprom- E
in ipso, sed in nostra id historia neutiquam obtinere psit Epiphanius ; at certa indubitataque. fi.de singula

potest. Etenim non scribit hic nisi qux ex Sancti accepit, eademque, quam accepit, fide ad posteros
ore hausit, et qux ipsimet Sancto evenerant, et eo- transmisit, satis prssenti, quamquam non omnino
dem prorsus modo quo evenerant, sincere et candide recenti, uti ex dictis patet, memoria. Audiatur ip-

sine ambagibus aut exaggerationibus hyperbolicis, semet ; Mihi vero haec, uti dixi,omnia Josephus
omnem tolius rei seriem pertexens, et ita quidem, ipse narrabat. Haec, inquam, non aliunde quam
ut ubi subodorari poterat in leviusculis quibusdam ex ipsometillius ore didici, cum affectajam aatate

minutiis subesse possememorix lapsum ob interca- foret, ac septuagesimum plus minus annum age-
pedinis longitudinem, qux inter tempus, quo histo- ret. AdhuncScjthopolidiverteram, etc, num. 3.
riam audierat narrari, et quo eam scripto consigna- Cujus invisendi gratia cum ego, inquit, et fratres

bat, media interfluxerat ; ita quidem, inquam, ut quidam alii venissemus, iisdem nos sedibus rece-
ideo sux memorix diffisus expressiones locis bene pti fuimus. Ubi cum Josepho familiariter versati

mullis ita attemperarit, utnihil diceret prxterquam deque eo sciscitati, quid ipsi demum accidisset...

quod probe tunc memoria teneret, et eodem prorsus ac quemadmodum a Judaismo ad Christianos
modo, quo memorix tunc occurreret. transisset ; hsec ab illo omnia auditione certa,
in hac histo- 39 Nec vero dici potest memoria hic lapsum esse non aliena fide explorata didicimus. Quae cum ad
ria non obli-
net, auam S. Epiphanium : nam omnia qux nar-
et singula, fidelium utilitatem memoria digna cum primis
suspexit Ba- ravit, satis expressis ac vivis vestigiis memorix prx- arbitremur.... quae ad Josephum illum pertine-
nnius,
sentia habuit. Ubi vero hinc inde in levioris mo- rent, accuratius exsequi voluiraus, num. 4 et 5.

menti adjunctis videtur vacillasse, id indicare non Sed ad patriarchae historiam, et ipsius adeo Jo-
prxtermisit; cujus rei specimina dedimus num. 28. sephi redeamus; quara in lectorum gratiam iis-
Sive ergo narrationis fontem. S. Josephum videli- dem, quibus ille referebat verbis, accurata fide
cet, sivenarrationis scriptorem ipsum, S. Epipha- repraesentabimus, num. 6.Utrnihi ipse Josephus
nium, sive denique narrationis modum et ceconomiam accuratissime narrabat, num. 13. Huc revocari
consideres ; omnia candorem, sinceritatem ac fidem possunt ea, quz diximus superius, num. 15.
spirant. Quin imo ipsemet Annalium ecclesiastico- 42 Collecta sunt hactenus, qux ad illustrandam S. Josephi
nostri memo-
rum conditor Baronius nullius erga S. Epiphanii prorsus mirabilem Josephi comitis ad fidem riam nuttibi
S.
scripta adulationis suspectus, utpote qui alibi ipsum Christi conversionem opportuna esse duximus; at in Fastis re-
perimusprx-
liberrime castigavit, hanc historiam certissimo appro- nunc tractandum superest maxime terquam in
instituto nostro

bationis sux calculo commendavit : quam ubi ad an- necessarium neque parvi sane momenti argumentum Martyrologio
Romano;
num 327 Annalibus suis integram intexuisset, au- sed ejusmodi certe, quod inter alia omnia, qux de
ctoriejus sequenti epiphonemate ita applaudit Hac- :
Sanctirebus institui queunt, principem merito locum
tenus de his S. Epiphanius cui gratias agimus, :
sibi vendicet ; illud videlicet, quod in antiquo e sa-

quod tam egregiam historiam, adeoque certa et cris Fastis stabiliendo ipsius cultu consistit. Ac mi-
firma fide testatam, scriptorum monumentis po- rabilequidem imprimis id accidit, quod nusquam
sterorum memoriae commendarit. Ad annum vero gentium in ullis, quoad scutari quidem nobis Ucuit,
132 agens de aqux benedictx usu in Ecclesia Ca- Martyrologiis, sive ea sint supremx sive mediee sive
tholica contra
dxmones, exemplo S. Josephi comitis infimx xtatis, S. Josephus comes adscriptus inve-
blat,erones
novaturienles confutat. niatur. Consulta sunt omnis generis exemplaria
'jenuitiam
mpscunt 40 Tillemontius nimix in approbandarum histo- Latina, et Grxca item tam excusa quam manu scri-

''"'"wniius riarum delectu credulitatis vitio minime notandus, pta ad aliarum quoque gentium tabulas itum est,
;
a Le
,l 9endi-
,

f*l»Jpercri.
absit ut vel
tantillum hujus historix veritatem infir- sed irrito conatu : neque enim ullum vel per um-
"CUS, hactenus nobis apparuit
ntate voluerit,
cum eam tamquam veram et genuinam bram quidem nominis istius

vestigium aut indicium, nedum mentio aliqua, non

Monumentis suis ecclesiasticis insertam voluerit; de
magis
 246 DE S. JOSEPHO COMITE CONFESSORE.
magis quam nusquam terrarum Josephus co- siderium videndi illos Grxcos produci, si quos
AUCTORE si S. vidit.

J. P. mes exstitisset in rerum nalura. Solum et unicunt Cxsarii hujus martyris prxcones alios,
Sui- quam
inler omnes, quantum scimus, sacros Fastos Marty- dam, quem unum ab illo referri in Annalibus locis

tunc diximus quique hxc more suo

rologium Eomanum, tam anno 1635, quam anlea illic citatis, ;

editum, illius nomen diserte expressit hac die xxir. forsan hauserit ex Philostorgio, historiographo A-

Istudprxdicti anni 1625 ita brevissime : Scythopoli riano, ut ex ipsa hujus epitome, a Photio data colli-

in PalEestina, Joseph comitis. Martyrologium

S. gere est lib. 4, cap. 4. Sed ne prxpropere aut prx-

Basiliense juxta Romanum ad novam Kalendarii mature quidquam hic statuamus, alio ista remitli-

rationem restitutum, et Jacobi Cliristophori episcopi mus.

Basiliensis jussu editum Friburgi Brisgoix, anno 45 Ad Sanctum nostrum potius redeamus. Tilk-

Baronio regerit, quod Graeci "«o

1584, adjungit Qui ex Judaeo Christianus
ista :
montius recte, isto die, nalfg

effectus, zelo Catholicae disciplinae atque miracu- nempe xxn Julii, de illo in Menseis non loquan- Mmiui.
tur quod neutiquam sit in Menologio Canisii, ''"<Min«
lis coruscavit. Qux haud dubie. desumpta sunt ex ; et

prima Eomani Martyrologii editione, cum habean- eo videlicet, quod is ex interprctatione Cardinalis

tur in ea, qux prodiit anno 1586 ; ac proin qnee Sirleti publici juris fecit ; ex quo Baronius Sanctos

hic dimntur, ad Eomanum illud Marlyrologium, in eo notatos excerpere consuevit, et inter illos, qui

tamquam ad primxvum eorum fontem reducendapla- signantur in Eomano, suum ipsis quoque locum da-
ne censemus. re. Neotericus legendista Gallicus alibi exotice cri-

incognilo no- 43 Quonam igitur ex fonie hunc Sanctum hause- ticus, hic vero morem facilis et libcralis Ec-
prxter :

bis [onte in
rint reformatores Martyrologii Eomani ; quo duce clesia Graeca, inquit, credidit, honorandam esse
illud assum-
plus ac prxmonslratore illum annua ibidem memoria ho- religioso cultu ejus memoriam sed noverit seve- ;

norarint, candide profitemur, illud omnino nos la- rus ille loties prxter xquum et bonum aliorum cor-

tere. Idem esto judicium de die ac mense, quibus rectior, corrigendum se esse ob levitatem , qua tran-
ibidem annuntiatur. Quod nihilo plus intelligimus. scribit ea, qux probata nec vidit, nec probare ipsemet

De obitu enimvero ipsius, adde etiam de cultu, aut potuit. Nemo tamcn hxc a nobis dicta ita accipiat,

certo cultus die altissimum est silentium in historia quasi expungendum censeamus e Eomanis Fastis

conversionis apud S. Epiphanium ;

prxter quem S. Josephum ;
(quem enim ille tenet in eo locum,

unicum et solum, qui hujus Sancti meminerit, nemo tenere porro pergat) sed dissimulare non possumus,

alius occurrit. Neque rem conficit Baronius, dicen- libentes nos visuros fuisse aliqua certa indicia pro-

do in notationibus ad Martyrologium Eomanum, de duci alicujus saltem legitimi cultus ; id quod prz

quo Grjeci. Quinam enim, amabo, sunt tandem illi omnibus investigandum a nobis prius est, quam San-
Grxci? Cujusve xtatiset auctoritatis? Scriptine ma- ctus aliquis, de quo hoc non satis constet, locum ha-

nu, an typis editi? Utinam vel unum unicum nomi- beat in Opere nostro. Quod quia de S. Josephono»
nasset ! si quem vidit prxter S. Epiphanium, qui satis nobis probabatur, putavissemus, ut candide rem

Sancti res gestas scripserit; vel si aliud aliquod mo- ipsam eloquamur, nobis integrum non esse, ibidem

numentum ad manum habuit Baronius, ex quo con- ipsi locum dare, ob non reperta publicx venerationis
stare nobis possit de continuato aut de inchoato saltem idonea monumenta ; nisi una unica auctoritas secus

cultu, quo aliquando apud Orientalem gavisus fuerit persuasisset.

ecclesiam ; unde ad Occidentalem transierit, eadem, 46 Nam quandoquidem inscribitur Marlyrologio SmidiiM u-
hicii-
me»
prxeunte Martyrologio Eomano, id est publica ve- Eomano, satis superque tutos nos esse putamus, si, mus, ae»i-
plo ilmlijn-
nerationis memoria donatus. illo duce prxeunte, ipsum Operi nostro accenseamus, logii fl«<M-

qucm Bnro- 44 Suspicamur, bona diligentissimi Annalium prxsertim cum nihil noverimus, quod cultui ejuspu-
nius nunc, quidquid ille sufftcienter aliunie
ecclesiasticorum Parenlis venia, per hanc annota- blicosit contrarium,
uti ct atias
non indicat lionem, de quo Graeci, nihil forte aliud indicare nobis non probelur. Accedit eo, quod forte alicuh
satis dcter-
viinate.
ipsum voluisse, quam quod de illo agat S. Epipha- circa illum aliquid viderit Baronius, etiamsi id salis

summis raram imprimis Et nequaquam dubita-

c nius, ut qui ac plane mira- clare non expresserit. vero
bilem ejus conversionem ac virtutes alias laudibus mus, quin divina misericordia, adeo profuse dives

prosequalur. Simile quid observatum a nobis fuit in in Sanctum nostrum, perfectum in illo conversioms
Traclalu de Patriarchis Antiochenis, qui prxfigitur opus operata fuerit, eumque piis ecclesiarum slru-
tomoiv Julii, circa Sanctum, qui floruit eodem, quo cturis, aliisque egregiis virtutibus obnixe intentum,
hic noster, seculo quarto, nomine Cxsarium, Eudo- ac publico, etiam tunc, quando etiamnum vivebat,

xii patriarchx Antiocheni, Arianorum omnium sce- miraculo donatum, de quo inferius num. 30, tan-
lestissimi patrem ; qui Cxsarius tamquam martyr demque in pace consummatum ad se evocarit, xter-
adscriptus legitur Martyrologio Eomano ad diem num ipsi pro seria conversione , et vitx Chrutwna
xxvm Decembris : quem in locum hanc itidem non professione bravium datura. Eeliquum nunc est, «
dissimilem annotationem adjecit Baronius, Graeci sic-
mirabilem conversionis hisloriam, notationibus,
de eodem. Sicut hic, ita ibi eliam indicavimus de- ubi congruum fuerit, elucidatam subjiciamus.

HISTORIA
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 247

baptismate ac divinis mysteriis initiatus est. S. EPIPHA-
Mihi vero omnia Josephus ipse
haec, uti dixi, NIO.

narrabat. Haec, inquam, non aliunde quam ex

ipsoraet illius ore didici, cura affecta jam aetate
foret, ac septuagesimum plus minus annum
HISTORIA CONVERSIONIS ageret.
4 Ad hunc Seythopoli n diverteram, quo se n
Tiberiade contulerat, ibique splendida quae- maxima pro-
ille
ducunlur
Auctore S. Epiphanio, synchrono ac fa- dam sedificia sibi comparaverat. Tum enim Eu- fide a S. E-

miliari, Panarii sive Adversus Hsereses sebius Vercellensis o in Italia episcopus, a Con- piphanio
tamquam ex
a pag. 127 editionis Pa- stantio ob fidei integritatem exulare jussus, ab ore S. Jose-
tom. 2, lib. i,
phi exceptse.
illo hospitio erat exceptus. Cujus invisendi gra-
risinae, accurante et interprete Dio- o
tia cum ego et fratres quidam alii venissemus,
nysio Petavio S. J. vulgatse.
iisdem nos aedibus recepti fuimus. Ubi cum Jose-
pho familiariter versati, deque eo sciscitati, quid
ipsi demum accidisset, quod eum apud Judaeos
illustrem fuisse sciremus, quive gestae rei esset
CAPUT I. ordo, ac quemadmodum ad Christianos transis-
set, haec ab illo omnia auditione certa, non alie-
na fide explorata didicimus.
S. Josephas Judceus, ex visu mysterio- 5 Quae curn ad fidelium utilitatem memoria Causamscri-
ptionis assi-
rum baptismi et lectione Scripturce digna cumprimis arbitremur, propter eos libros,
gnat auctor
qui in Judaeorum thesauris servantur Hebraico cum nolitia
B sacrce deliberat de fide Christiana, sed S. Josephi.
sermone translati ; quae ad Josephum illum per-
nullo successu ; filius Judceorum pa- tinerent, accuratius exsequi voluimus. Nam is
triarchce fcede corruptus. non modo Christianus erat. eamque fidem susce-
perat; sed et Arianos summa infamia traduce-
bat. Quippe unus ipse rectam ac sinceram fidem
ex illorum numero Josephus quidam, non Scythopoli retinebat,cum reliqui essent Ariani.
S.Joscph Fuit
Conslantino Quod nisi comitis dignitate fuisset praeditus, ut
historiae ille seriptor antiquus a, sed Tibe-
Maqno syn-
chronus, el riadensis b alter, qui beatae memoriae Constan- hic eum honor ab Arianorum violentia tueretur,
apud Judnos
tini senioris imperatoris aetate c vixit : a quo ne in ipsa quidem urbe Vir ille constitisset,
lionoratus,
a etiam comitivam d accepit, cum ea potestate, ut praesertim sub Patrophilo, Ariano episcopo p,
b cum in urbe ipsa Tiberiadis, tum Diocaesareae e, qui et opibus, et crudelitate, et apud imperato-
Capharnaumi f, ac vicinis aliis in oppidis eccle- rem Constantium familiaritate atque audacia
sias in Christi honorem exstrueret. Qui quidem plurimum poterat.
priusquam ad imperatoris notitiam pervenisset, 6 In eadem etiam urbe quidam erat aetate ju- qui alterum
malrimoni-
quamplurima ab ipsis Judaeis est passus. Etenim nior, qui e Judaeo traductus ad Christum, since- uin init, ne
ram fidem retinebat isque, quod minime palam ab Arianis
hic ipse Josephus ex illorum erat ordine, qui ;

ad sacros or-
apud Judaeos principem locum dignitatis obti- auderet, clanculum ad nos veniebat. Sed Jose- dines promo-
veatur.
nent quos quidem secundum patriarcham g
: phus lepidum quiddam nobis ac ridiculum narra-
Apostolos h nominant. Assident hi patriarchae ; bat, nec dubito quin sit verissimum. Aiebat enim
et cum eo ssepius diu noctuque versantur quod : mortua conjuge veritum se, ne ab Arianis vio-
eidem a consiliis sint, ac de iis referant, quee ad lenter abreptus, elericus fieret; sa>pe enim blan-
Iegem pertinere videntur. de illum adeuntes. ut ad suam factionem transi-
2 Erat tum patriarchae nomen Ellel i ( ita ret, hortabantur, ac majoris spe processus alli- F
enim et a Josepho nominari solitum arbitror, ciebant : ut vel, si necesse foret, episcopatum
adeorum pa-
Inarcliam nisi me ob temporis longinquitatem fallit memo- ostenderent. Horum igitur metu alterum se ma-
acccrsil cpi-
scopum Tibe- ria.) Is e stirpe Gamalielis originem traxerat, trimonium q iniisse dicebat, quo se ab illa ma- q
nndensem, qui patriarchatum apud illos tenuit. Quem etiam nuum impositione liberaret. Sed ad patriarchae
suspicari merito possumus, ut a plerisque prodi- historiam, adeo Josephi redeamus
et ipsius
tum est, e primi illius Gamalielis k genere esse quam in lectorum gratiam iisdem quibus ille re-
prognatum, qui sub Christi Domini passionem ferebat verbis, accurata fide repraesentabimus.
author ejus consilii Judaeis fuit, ut a persequen- 7 Cum itaque patriarcha baptismo hunc in Dktusba-
. v x ri „ plismusaJo-
dis Apostolis abstinerent. Moriens EHel vicinum modum Ego, mquiebat, per januae stphoclam
imtiaretur :

episcopum Tiberiensem arcessit, ab eoque lotione commissuram furtim introspectans, omnia, qua? «««.
sacra sub vitae exitum per medicinae speciem ex- ab episcopo patriarchae fierent observabam, ac
piatur. diligenter animo retinebam. Ubi inter cetera pa-
"l bapti-
«nutn clam 3 Cum enim episcopum per Josephum velut triarcha vim quamdam auri non mediocrem te-
l Psi iinperli- medicum nens, hanc episcopo porrexit Et, pro me, in-
evocasset, facessere jussis omnibus,
:
(
«'; quit res,
"lietalm supplex illum interpellat his verbis : Quaeso te, quit, offerto. Scriptura est enim A sacerdotibus :

".•>"
Dei alligari solvique in terris omnia, et
eadem
dtt,
narran- inquit, mihi ut Christi signum impertias. Tum
Post haec apertis
in ccelo soluta fore vel alligata.
l
aceitis ministris, aquam inferri jubet, tamquam
qui ade-
«grotanti patriarchae morbi quoddam ex aqua foribus, sciscitantibusque de patriarcha,
m remedium parare quid strueret rant, quemadmodum ex eo remedio valeret, per-
vellet m. Illi
•gnari imperata faciunt. Inde verecundiam simu- commode se habere respondit : quid enim dice-

lwis, et universos abire jubens patriarcha, sacro ret, praeclare noverat.

 ; . ;

248 HISTORIA CONVERSIONIS S. JOSEPHI COMITIS CONFESSORIS.

ssepius dicitur Sephurim, satis utcumque conformiter cnm
A S. EIMPHA- 8 Biduo dehinc vel triduo, adeunte
MO. S. Hieronymo.
ct lecliosa- per medici speciem episcopo, felici ex hac vita
prius Josepho et Capharnaum, urbs est ad lacum Genezareth,
cree Seripltl-
exitu patriarcha decessit, cum f
ntdeliberu-
e sacris litleris notissima, quse Christum habuit in-
tioncm ei altericuidam honestissimo viro tenerrimae adhuc
injicit de Quocirca omnia ab colam et cujus fuit propria civitas Matth
cap. 9 .

«tatis filium commisisset

,
. t
ampleclenda
quod esset pa- *. i et cap.4,i. 13. S. Hieronymus in libro de
illis ambobus administrabantur,
;
fi.de Christi-
ana propemodum in- Situ et nominibus locormn Hebraicorum, tom. 2. edi-
triarcha adhuc aetate puer ac
Per col. 426
tionis citata: Capharnaum, inquit, juxta
fans, et inter illorum manus educaretur.
:

idem tempus Josephi animum solicitum habebat

stagnum Gennezar, usque hodie oppidum in Gali-
recordatio, quae in baptismo fieri mystica
laeaGentium (alias superiore) situm, infinibus Za-
eorum
et quidnam ageret, anxie bulon et Nephthalim.
arcanaque viderat :

cogitabat. Commodum illic Gazophylacii cella g Patriarchae apud Judxos officium habes in
gaza r porro Hebraice Commentario prsevio § 1
quaedam erat obsignata (

thesaurumsignificat) cujus sigilli gratia plerisque h Apostoli Judxorum pluribus descripti sunt
ibidem.
varia de eo Gazophylacio suspicantibus, Jose-
Patriarcham Huillum, a S. Hieronymo Apo-
phus clam ausus aperire, nihil pecunarium repe- i

logia 1 adversus Ruffinum ex Origene memoratum,

rit, sed libros dumtaxat, pecuniis omnibus pras-
stantiores.
sed ab aliquo cum hoc Ellele confusum, habes apud
Gothofredum citatum pag. 216.
sed obdura- 9 Quos dum evolvit, forte in illud incidit, de
tus pcrmu- k De Gamalielis genere satis multa diximus
net. quo dictum est, Joannis Euangelium, e Graeco
superius. Ferrarius in Sanctorum, qui
Catalogo
in Hebraicum translatum, una cum Apostolorum
haec Matthaei quoque Hebraicam ge- non sunt in Martyrologio Romano, ad diem n De-
Actibus. Ad
nealogiam invenit. Quibus perlectis, rursus ejus cembris signat Gamalielem cum titulo marlyris;

animus cruciari cospit et Christianam quidem

:
additque in notis, ejus reliquias in ecclesia Pisana
videbatur sed asservari. Castellanus in tabula Festorum, Marly-
fidem capessere, molestum ei ;

haec duo nihilominus, et librorum lectio, et pa- rologio suo universali adjecta pag. 1082, agit de in-

triarchae initiatio vehementer hominem ange- ventione reliquiarum Gamalielis, etc. Sed alio ista

bant. Qui obdurato tamen, ut assolet, animo spectant.

permansit. 1 Medici professio haud tamquam repugnans di-

aut sanctitati episcopali habebatur prout

lntcrea pa- 10 Inter haec adolescente jam Ellelis filio pu- gnitati ;

triarclix /i-
Eusebio Ecclesiastiae
pillo, spem patriarchatus educabatur,
qui ad conficitur ex historiee lib. 7.
tium,a Ju-
dseis ad tutee- (neque enim magistratus apud Judaeos ullus cap. 32, pag. 288 edilionis Valesianee ; ubi Thto-
libet nelanda
pellecltim, praeripit, sed parentibus filii succedunt ) mox ut dotus episcopus Laodicenus dicitur medicinae... quae

aetatis florem ac vigorem attigit, ad ejus familia- in corporibus curandis constitit, omnium sine

ritatem aequale quidam perniciose obrepunt otiosi controversia peritissimus.

adolescentes, ac moribus corrupti, ( Judas, opi- m Balneum intelligit neotericus Legendista Gal-

nor, patriarchse neque tamen tanto

nomen erat, licus in Collectione historica Vitee, de qua supra

intervallo probe commemini. Hi varia illum ad ) quod et suadctur inde, quod verecundiam simulans,

corruptelae flagitiorumque genera pertrahebant, universos abirejubens, etc, ut mox dicitur depa-

mulierum stupra, nefandas libidines, magicas triarcha hic.

praestigias, quibus ad cupiditates explendas il- n Vrbs est Palxstins ad Jordanem ; de qua phra
lum adjuvabant ; et amatoriis illecebris, atque jam pridem dicta sunt ad diemxxi Februarii, pag.

247, occasioneS. Severiani, ejusdem urbis episcopi

carminibus ad ejus complexum matronas inge-
nuas vi quadam adigebant. et martyris.
o S. Eusebius, Vercellensis episcopus et martyr,

notatur in Martyrologio Romano die i Augustiet

xv Decembris cujus gesta collegit Tillemontius Mo-
,

ANNOTATA.
num. eccles. tom. 7, a pag. 529. Sed hxc alio spe-
ctant. Hic autem obiter notandum est, quod occaswne

vocis Bpiyye/Xa?, uti est in Grxco textu apud Peta-

a Flavius Josephus videlicet, qui floruit anno eerx vium (pro quo forte scribi debet ~RipA~>lai;) in
ver-

Christianx 67. Plura bibliographi ; ac nos die xxi sioneOperum S. Epiphanii Latina, interprete Jano
hujus mentionem de eo fecimus in Sylloge historka Cornario, anno 1564 Parisiis edita, inepte rcddatur
S. Danielis prophetee § 8, pag. 128. Fregellae ; et sic ibi dicitur perperam Eusebius Ita-

b Ab elucidatione hujus loci inccpimus nostrum episcopus urbis Fregellse.

liae
Commentarium pnevium. 325
p Habes apud Baronium ad annum Christi
c Constantini senioris imperatoris res gestee ad Aria-
Patrophilum Scythopolitauum inter primipilos
diem xxi Maii, a pag. 12 illuslratx sunt. Obiit norum. Tillemontius ipsum perstringit Monumento-
anno 337. viaeie
rum ecclesiasticorum tom. 7 variis] locis, uti
d Comitivam dignitatem pluribus exponit Com- est in indice ad hunc tomum.
mentarius noster preevius § 2. An et quot liberos ex duobus istis
matrimoniis
q
e Diocaesarea in tractu Tiberiadis. S. Hiero- habuerit, nusquam invenimus.
nymus in Prsfatione in Jonam, tomo 3 edilionis r Gaza vulgo Persica vox dicitur, sed ab Hebtze
novissimse col. 1470: Geth, inquit, in secundo Sa- etiam usurpata, uti el a Latinis.
phorim milliario, quae hodie appellatur Diocsesa-
rea, euntibus Tiberiadem haud grandis est vicu-
lus. Inferius num. 27 ab Epiphanio Dioaesarea
CAPUT
 : ,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 249

adolescente nefaria illa manus inter mortuorum A S. EPIPRA-
busta, maleflcii causa convenerat. MO.

15 Ergo illi foris ad ingressum stantes, omnia, sed nequid-

quae ab iis fierent, exaudiunt, iisdemque abeun- quam ;

CAPUT II.
tibus se subdueunt. Neque enim admodum adve-
sperascebat ; sed utpote sub occasum solis dubia
luce discerni adhuc oculis aliquid poterat. Mox
sceleratis illis a sepulcro digressis cum collega
Patriarchce (ilium frustra conatur S.
,

Josephus ingreditur. Ibi maleficiorum instru-

Josephus ad frugem revocare ; trium- menta reperiunt in humum abjecta, quae, ut
phat nomen et crux Christi; Josephus aiebat, humano potu ac sanguine aspersa, immi-
sto pulvere discedentes reliquerant.
tamen in Judaismo pertinax. 16 Tum vero compertae illorum insidiae, cog- signo crucu
nitumque, cujus haec mulieris causa molirentur ;
'uominTpra-
itaque quantum artes illae possent, exspectabant. "alente : quo
„ .... „ ..
. viso nundum
. . .

Josephus, et alter pupilli curator senex, Cum promovissent, ac se muher Chrislianns

nihil venenci lsti
josephus,
ijmdem tu-
At puerum sequi coacti, sane id permoleste et Christi signo, et fidei praesidio defenderet, /tt/awpta»;
toradfru-
,i,iit rcditcc- ferre, et objurgare nonnumquam verbis, et hor- cognitum est, adolescentem tres integras noctes
re ialagit ;
tari. Ille aequalibus suis multo magis obsequi illius alliciendae gratia substitisse.ac demum spe
fiVitia partim dissimulando,
partim inflciando sua frustratum cum impostoribus jurgio conten-

te^ere. Neque enim tutores criminari ac vulgare disse. Tertium hoc Josephus documentum Chri-
scelera palam audebant, sed quasi erudiendi gra- stianae religionis habuit, quo nihil adversus Chri-

B tia opportuna monita

suggerebant. Forte Gada- sti nomen , crucisque signum i valere maleficia j

b ra a ad thermas b proflciscuntur. Frequens illic comperit ; neque propterea Christianus ut esset, E

mercatus quotannis celebratur ad quem, undi- : in animum induxit.
que lavandi causa dies aliquot confluunt, variorum 17 Secundum haec Christus ei se in somnis neque co ip-
sunt pcrmo-
ad morborum remedium idque callidissimo dae- , objicit ; et: Ego, inquit, sum Jesus, quem majo- vit appari-
monis consilio geritur. crucem egerunt proinde in me credito. tio Cliristi,
res tui in :

scd prxter
ted frintra :
12 Nam quaecumque loca divinis sunt celebra- At Josephus ne ita quidem perpulsus vehemen- promissum
impuro
ntim
ntnore insa- ta prodigiis c, iniis ex adverso exitiosas suas pla- tem in morbum ac desperatum incidit. Tum Do- ubstinatus
mansit.
nieiis,
gas tendere conatus est, atque illic viri cum mu- minus ei rursus apparens , ut in se crederet
c compotem futurum.
lieribus promiscue d lavare solent. Ac tum forte e hortatur ; ita valetudinis
d t
erat in balneis ingenua mulier, eximia corporis Hoc ubi facturum recepit, ac repente convaluit,
venustate ac specie : quam adolescens invetera- in eadem animi obstinatione persistit. Quare se-

tse libidinis aculeo percitus adamavit, ac per bal- cundo in morbum delapsus , ac perinde despera-

nearumsoliumfambulans, latussuumadmulieris tus, cum jam instare tempus extremum k Judaei,

latus affricuit. Illa in nomine Christi semet obsi- illius cognati, crederent, quod ab iis secreto fieri

gnat g nam Christiana erat quo minus peccare

: ;
solet, mysterium, seger audiit. Etenim ex legis-

eam, aut lavare cum viris attinebat. Sed haec peritis quidam natu grandis accedens, illius haec

plane imperitis atque idiotis ob ignaviam docto- auribus insusurrabat.

rum accidere solent, qui ejusmodi homines nullis 18 Crede, inquit, Jesum sub Pontio Pilato Alia denuo
ad Chrisli fi-
documentis praemuniunt. cruci afflxum, Dei Filium, et ex Maria postea dcm ninple-
genitum Christum esse Dei et a mortuis exci- ctendam
>-
nec voticom iit,
13 Verum ut sua Deus miracula demonstra- ,
nitio,
,

ptis factus,
ret , omnibus suis conatibus patriarcha ille ado- tatum et ad mortuos vivosque judicandos esse
;

lescens excidit, cum et ad eam misisset, et mune- venturum. Omni ego asseveratione confirmo, haec
ribus solicitasset ; illa vero et internuncios con- mihi Josephum ipsum in rei gestae exponenda
tumeliose a se dimisisset, nec impudici amatoris serie narrasse l. Quod insuper ab alio quopiam
artibus cessisset. Igitur socii, comperto juvenis accepi, qui Judfeus adhuc ob illorum metum erat,

mcerore, quem ex vehementi mulieris amore atque inter Christianos persaepe degebat, eosque
ceperat, potentiores quasdam praestigias ador- et observabat plurimum et amabat, qui per Bethe-
nant, ut mihi ipse Josephus accuratissime narra- lis, Ephraimique solitudinem ab urbe
Hiericun-

bat. Nam post solis occasum vicinos ad tumulos this ad montium n juga tendenti mihi comitem
m
infelicem puerum adducunt. Ibi enim sepulcra se itineris adjunxit. Huic ego cum de Christi
sunt, quse Polyandria h vocantur, cavernae nimi- Domini adventu nonnulla proponerem, nulla in
rum rupibus incisae. re contradicebat.
"d magictu
Wzstigiax
14 Quo cum illum adduxissent, magica quae- 19 Qua re plurimum admiratus, quid causas el auclons
digressiim-
«Ppellit ani- dam carmina et execrationes, atque impietatis tandem esset, hominem CUlu arca interrogavi (et erat alio-
iniim
plenissimas artes adolescentis causa, concepto qui legis suae peritus,ac disputandi sane non Jiidxum.
etiam nomine mulieris, expediunt. Interim divi- expers) cur, inquam, mihi nihil responderet, ac
no nutu factum est , ut haec seni alteri ,
qui cum de Christo Jesu Domino nostro mihi consentiret.
Ad quae moribundum
subjecit se quandoque
Josepho erat, in animum venerint. Qui, re cogni- ille :

insusurrari sibi in aurem leviter audis-

ta, omnia cum Josepho communicat. Ac primum a Judaeis
de te
calamitatem suam deplorans, nos, frater, mi- se, Jesus Christus crucifixus, Dei filius,
judicabit. Sed haec hactenus quod ad rem prae-
seros, inquit, ac vasa perdita! Cuinam appositi ;

dicta sun-
custodes sentem revera, ut accepimus,
attinet,
sumus? Quid rei esset sciscitatus Jose-
phus, nihil ante verbis ab eo didicit, quam manu to. Redeo jam ad Josephum.
et a semore
prehensum senex in eum locum eduxit, ubi cum 20 Is cum in morbo adhuc esset,
35 inter
Tomus v Julii.
 .

250 HISTORIA CONVERSIONIS S. JOSEPHI COMITIS CONFESSORIS.

A S. EPIPHA- inter alia hsec, qure diximus, inaudisset: Jesus leno ad Glauc. pridem observatum fuisse ab eruditis
NIO.
Apparct Jo- Christus de te judicabit, animum nihilominus hominibus, etsi non liquct quaenum pars illa s it
seplw ile-
riimttcqiiar-
nbfirmabat. Igitur Dominus pro ingenti sua erga recle hic notat Petavius : quam ipse interim
soliutn
u> Jesui sett liomines misericordia iterum ei se in somnis ob-
; reddidit.
ne vel iinii
tmidem ere-
jicit: Teque, ait, sanitati restituo. Surge modo, g Hic Eminentissimum Annalium conditorem
dcre iu illiiin et nunc demum credito. Verum ubi convaluit, ne immerito et insulse insectatur Casaubonus, quod
VOtuit.
tum quidem credidit. Iterum ergo recuperata salutaris illius signi virtute Christianam mulierem
jam sanitate per visum ei Dominus offertur, et e tanto caslitatis periculo liberatam ab Epiphanio
quod nondum credidisset accusat. Inde amplissi- dici putet. Quod Epiphanium voluisse negat, sed

ma quaedam promittens, sic alloquitur Ut tibi, : nec ullam in signo crucis ad efficienda miracula
inquit, de religionis mes fide constet, si quod in propriam inesse virlutem : neque vero aliter quam
nomine meo prodigium eificere volueris, mei- utpiam cacremoniam adhibilam in Ecclesia veleri
psum invoca ego ; tibi praestabo. qux orationi adjuncta animos [idelium ad Clirisli
crucem eveheret. Vide Petavium, et ea, quee nos ex

ipso inferius.

h Notae in Julii Pollucis Onomasticum Grxce et

ANNOTATA. Latine editum Amstelodami anno 1706, segmento
16, lib. 9, cap. 4,pag. 986, ad vocem iiolvi.vSp-ua
observant ista : In Hesychio est Ttolvav$piov,
a Gadara, inquit S. Hieronymus Ub. de Situ et Ta<foi Tiolvyu>py\Tos, pwr^a sed seu t:olvi.v()piov
;

nominibus locorum Hebrseorum citato, col. 451 urbs seu KolvavSp-iov scribas, parum refert ; attamen
trans Jordanem, contra Scythopolim et Tyberia- prior scriptio magis est usitata. HoXvivdlpix vero
dem ad orientalem plagam sita in monte, ad cu- sepulcra erant capaciora, in quibus plusculas lo-
jus radices aquse calidae erumpunt, balneis desu- candis cadaveribus fuere cellulae. Hieronymus in
per aedificatis. Plura de hoc loco Cellarius Notitiae Prophetas haud raro meminit : et hujusmodi
orbis antiqui tom. 2, lib. 3, cap. 13. publica fuisse videntur sepulcra, in quibus hono-
b De thermis istis phtra suggerit Commentarius ris ergo viri fortes, et bene de republica raeri-
praevius a num. 30. tissimi condi solebant. Consuli etiam de hac voce
c Locus hic ibidem expositus fuit num. 33. potest Lexicon Suidae.
d Graece est avdpoyvva yxp htslat Iovovtxi. Pe- i Ex textu Greeco S. Epiphanii, qui Latine pau-
tavius pluries modo citatus, variis notitiis locum lo ante hic redditur, cum nihil venefici isti promo-
liunc in suis ad eumdem Animadversionibus illu- vissent, etc. Petavius mox citatus Casaubonum ita
slravit, quas, ne forte curiosus aliquis hic desideret, superiores nmias prosequentem Quis negare : aude-
huc transcribo. Mira, inquit, vocis usurpatio, qua bit, aliud hoc esse, quam quod scribit Baronius,
promiscuas utriusque sexus balneas fuisse signiftcat. dicere Epiphanium signi crucis virtute, illara
Est enim ivSpoywov XoueoSuet, idem ac promiscue. mulierculara fuisse periculo ereptam, recte solide-
Sic in Constitutionum Aposl. lib.l cap. 9, ivSpoywov ,
que confutat, utqui oscitanter hanc Epiphanii histo-
yvvri Ttiorr) p.i) 7,ovi<jQa>. Quod impurissimi perditis- riam legerit, prout ex hoc loco satis apparet : ubi
simique genus exempli Romx etiam aliquando fuit quidnam aliud Epiphanius narrat quam crucis
,

Adrianus autem , authore Spartiano, lavacra pro prxcipue signum, et invocationem nominis Christi
sexibus separavit. Quod idem ab Alexandro postea mulieri prxsidium altulisse ? Infinita sunt antiquio-
revocatum. Lampridius Balnea mista Romae ex-
:
rum Patrum testimonia, quibus illud, quod iste
hiberi prohibuit ; quod quidem jam ante prohibi- negat , efftcitur, vetcrem nempe Ecclesiam salutari
tum Heliogabalus fieri permiserat. Quanto pru- crucis signo vim quamdam tribuisse ; id quod ex Ba-
tlentius moderatiusque Romani illi veteres , a quibus silio potissimum, ceteros ut omittat, Petavius invicte
hoc manavit institutum, ut filii cum parentibus probat. Quee tantiPalris auctoritas <jTxvpo{j.i(7Ti.yxc,
puberes , vel generi non lavarentur, ne paternae si omnem nondum frontem exuerint, confundere de-
reverenti» auctoritas minueretur, ait Ambrosius bet. Huc maxime conducunt annotata inferius ai
1 Off. , cap. 18, et Cicero 1 Off. At vero non Chri- cap. 3, littera g.
stiani modo quilibet, sed etiam, quod mirandum, ac k Edilio Petavii habei inrolriipQdc, $e tiIzvtxv;
detestandum magis est, clerici ipsi cum mulieribus qui monet in Animadversionibus hic, antea lectum
plerumque lavare consueverant. Quse flagitiosa licen- fuissevr.olzupMq. fvcrtit enim Cornarius, relictus-
tia cum in Christianis omnibus, tum in posterioribus
que velut moriturus) additque, se ex regio codice
istis canonum severitate coerceri
opus habuit, quos vTtolritpQzlc, restituisse ; idque et narralionis seriem
ibidem Petavius. Varia etiam circa balnea no-
citat
postulare. Quod et recte probat. Neque enim mori-
tantur ad libri 1 Constitutionum
Apostolicarum jam bundum Judaei eum cognati quos
deseruerant ;
memoratum caput 9, inter sanctorum Patrum, qui mysticum illud insusurrasse dicit.
temporibus Apostolicis floruerunt opera, etc,
editio- 1 Petavius in Animadversionibus, hic Epipli"--
nis novx anni 1700, pag. 209.
nium, inquil, otiosus quidam nugator nimiee credu-
e Grxce est v.xtx avyv.vpixv, id est
forte, vel uti litatis accusat, quod falsa Judsi unius aut alterius
reddilurLuc. cap. 10,*. 31 accidit, ut.
Ineptissime narralione inductus, existimaverit, morituris omni-
Cornarius, juxta Sycyriara qui Sycyriam locum ;
bus mysterium illud in aurem immurmurari. Scri-
esse credidit : nam, teste Petavio hic
Gvy.vptav an- bit enim t'o itap' aiiTuv ii\ p\v<iTYipiut$i>i yivop-tvov.
tea legebalur, non tamen Iv/.vpixv
majusculo I Verum
ut ut heec mera fabula sit, nullam omnino san-
quidam, inquit, asserit.
ctissimus Pater culpam hac in re sustinet qui quoi
f Graece 6Yid>v lv ™ i.ipi, Cornarius, deambu- a fide dignis hominibus acceperat, simpliciter,
;

«'*
lans in aere sed 6 ir,p balnei partem esse, ex
;
Ga narratum sibi erat, nullo suo interposito judicio re-

tulit
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 251

Quid est autem eur de Christo plerosqne id sibi Sed clementissimus Dominus, qui sese diligenti- 4 S. EPIPHA-
tulit-
bus praeclara quaedam offert consequendae salutis MO.
non putemus Neque enim
Judseorum persuasisse
?

Josephum comitem vel Calvinia- praesidia, eadem illis impertit, quos aeternae vitae
mentitum fuisse
impudenter fxnxerit. Ita Petavius; sed felicitate dignari constituit. Per idem tempus
nus iste nisi

re pluribus disseruimus
in Commentario prs- cum jam patriarcha Judas (ita enim forte voca-
de ista
batur) ad robustam aetatem pervenisset, Jose-
vio a num. 14.
phum prsemii loco apostolatus (dignitatis id no-
m 'Iep'X" *n ve,er i et l ™ " ovo Testamento nomen
indeelinabile ; quod tamen
varie apud varios in- men est) honore ac commodis exornat. Inde cum
est
Mendose hic Jerichunthis ;
nam ultima litteris in Ciliciam proficiscitur. Quo cum acces-
flectitur.
non per adspiratam litteram 8, sed per te- sisset, unoquoque ex oppido decimas ac primi-
syllaba
; ac proinde
Latine absque adspirata tias a provincialibus Judaeis exigebat.
nuem r effertur
debet. De cujus loci situ et eventibus 24 Ac tum casu contigit, ut nescio qua in urbe « Jurtxis ad
h exprimi aposlolalum
varia collegit Adrichomius in Theatro terree Sanctx in vicina ecclesiae domo diversaretur. Exinde
prcmotus;

pag. 18.
contracta cum episcopo familiaritate clam ab eo
Euangeliorum librum postulat ac Et quo-
n Ab Hierichunte relicta ad Occidentem Hiero-
,
legit.

solyma, itur Septemtrionem versus primo ad montes niam pro ea, quam gerebat, Apostoli functione
Ephraim, milliarium (ita enim ut diximus, ea dignitas vocatur) sum-
Bethel, deinde hinc ad montes
unius horae circiter octo linea recta ab Hierichunte mam prae se gravitatem, atque in constituenda

distantes, si credimus mappse topographicee tribus

disciplina severitatem ferebat, cui rei praestandae

Evhraim, etc, apud Adrichomium ante paginam fuerat electus, ac plerosque synagogis praefectos,
et sacerdotes ac presbyteros, et Azanitas, quo
25. Major enim alibi notatur distantia.
nomine diaconos aut ministros appellant, homi-
nes improbos in ordinem redegerat, ac dignitate
privarat, multorum in se convertit odia.

25 Qui ut eum ulciscerentur, curiosius explo- quem mune-

CAPUT III.
rare, et quae ab gererentur, inquirere sum- (unc.lum el
illo
re suo recle

mopere cupiebant. Ob eas igitur causas acutissi- legendo Ev-

angelio oc-
me tandem odorati ex iraproviso impetum in aedes cupatum vir-
gis cixditnt.
Miraculo, quod patrat, non convertitur; faciunt, atque Euangeliorum lectione Jo-
in ipsa

sephum opprimunt. Hic libro de manibus erepto

promovetur a Judceis, deinde coeditur
hominem corripiunt, et ad terram allisum, voci-
et morte exponitur; at tandem bapti-
ferantes maxiraisque contumeliis vexantes, in
zatus condit ecclesias ; ac crucis signo synagogam abducunt, virgisque coedunt. Primum
prwstigias eorum dissolvit. hoc ab illo legitimum certamen pro fide susce-

ptum. Ad haec accurrit urbis episcopus, eumque

ex illorum manibus eripit.
el interimc-
in urbe Tiberiade furiosus quidam, nudo 26 Alias deinde cum iter agentem offendis-
Accepta in
Erat remnchi-
confirmatiO'
corpore circumcursans, qui cum saepius in- sent (sic enim ipse narrabat) in Cydnum a abji- nantur ; sed
nem fitlei
servaturet
Christiants dueretur, ut ejusmodi hominum mos est, vestes ciunt atque illum impetu fluminis abreptum ac
;
baptismo
poleslate /a-
cienUi nttra- suas lacerabat. In eo Josephus, quae per visum sub aquas demersum periisse rati, magnopere tandem nb-
luitiir, be-
atlum,
acceperat, experiri gestiens, dubitare tamen non- gavisi sunt. Sed is servatus, postea coelesti lava- ue favenle ei

nihil, ac pudore retardari. Confirmato tandem tione dignatus est. Hinc ad comitatum profectus, Omstanlino
Mngno,
animo, intra aedes adducit ; et occlusis fori- ad Constantini imperatoris amicitiam pervenit, a
bus, aquam manibus hauriens et amentem illum eique quidquid sibi acciderat, exposuit; princi-
cruce consignatum aspergens : In nomine, in- pem se Judaeos inter dignitatis locum habuisse ;
quit, Jesu Nazareni crucifixi exi daemon ab hoc sed visa sibi frequentia divinitus oblata, invi-

homine, isque sanus esto. Ad haec ille vociferans tante Domino, ut ad fidei cognitionisque suse
et humi procumbens, atque ex ore spumas agens, sanctissimam sortem, ac salutem sese transfer-
seseque dilanians, diu permansit immobilis : ut ret. At opfimus imperator, Christique revera
mortuum jam esse Josephus crederet. servus, et divino quodam inter principes ardore
furiasitm a
22 Donec interjecto horae spatio vultum per- post Davidem, Ezechiam, et Josiam aestuans,
<t*mane lilic-
T «l S.
Jose- fricans surrexit. Tum se nudum animadvertens, hoc illi dignitatis praemium, quod paulo ante re-
Vhus
occultare ac manibus pudenda protegere, eo se tulimus, contulit, comitemque fecit, jubens insu-
habitu corporis esse, permoleste ferre. Denique per, ut quidquid vellet optaret.
veste ab Josepho ex iis, quarum copia erat, in- 27 Ille nihil aliud nisi hoc unum maximi bene- el eomilis
dignilatem
jecta, sibi restitutus, animoque compositus, ma- ficii loco postulavit, sibi ut in Judaeorura pagis impertienle
rt/m P0t6S;
gnas illi secundum Deum gratias egit, cujus se omnibus et oppidis exstruendarum in Christi ho-
lale xdifi-
beneficio liberatum agnosceret ; eumdemque tota norem ecclesiarum potestas imperatoris edicto candi eccte-
stas
fieret. Quibus in locis nemo umquam ecclesias
:
urbe pervulgavit. Ita Judaeorum omnium, qui
istic erant, aures miraculi illius fama pervasit. sedificare potuerat quod nullus inter eos neque
;

Ex quo ruraor ingens percrebuit, ita illis jactan- gentilis, neque Samaritanus, neque Christianus
tibus Josephus, aperto gazophylacio, scriptum
:
habitaret. PraesertiraqueTiberiade, Diocaesareae,
Dei nomen invenit, eoque lecto mirifica portenta quae et Sephurim dicitur, Nazareti *, Caphar-
ac prodigia facit. naiimi ; ibi diligenter hoc observant, nemo ut
'J?
v
'l »ic
in gentis alterius domicilium illic habeat c. At Jo-
ohtinatione 23 Neque falso ista differebantur, etsi non eo
dignitate
quo illi suspicabantur, modo contigerant. Inte- sephus, acceptis cura ea potestate ac
litteris, Tiberiadem perrexit, unaque et diplomata
rira Josephus inveterata pertinacia obduruerat.
 252 HISTORIA CONVERSIONIS S. JOSEPHI COMITIS CONFESSORIS.
» S. EPirilA- secum attulit, quibus impensas e flsco caperet, memorabilis : quippe leni tractu a fontibus
NIO. 1».
cum privatim ipse stipendia ex eodem acciperet. bens puro solo excipitur. Nec torrentes
incur-
qnaritm dttm 28 Igitur Tiberiade ecclesiam asdificare ccepit. runt, qui placide manantis alveum turbent.
unam COtUte- Ita-
ir institnil
Erat in eadem urbe templum ingens olim exstru- que incorruptus, idemque frigidissimus quippe ;

Tiberiade, ctum, quod Adrianium rf, nisifallor, appellabant. multa riparum amcenitate inumbratus, ubique
rnu imiicdi-
re mali/h-iis Quod cum imperfectum hactenus mansisset, op- fontibus suis similis in mare evadit; Cilicium «i.
i commntare studebant.
pidani publicas in balneas delicet, quod est Mediterranei pars.
Hoc Josephus nactus, ad id, quod animo conce- b Nazareth, inquit S. Hieronymus, lib. de Si-
perat, accommodare instituit. Et ut quadrato tu, etc, supra ciiato, unde et Dominus noster
lapide quaternum cubitorum certam ad altitudi- Salvator Nazarseus vocatus est ; sed et nos apud
nem erectum invenerat, veteri structurae novam veteres quasi opprobrio Nazaraei dicebamur
ecclesiae molem imponere statuit. Ad id calce viva quos nunc Christianos vocant. Est autem usque
opus erat, reliquaque omni materia. Igitur cami- hodie in Galilaea viculus contra Legionern
nos extra urbem fieri non paucos imperat, se- quinto decimo ejus milliario ad Orientalem
pla-
ptenos circiter, quos vulgo fornaces nominant gam juxta montem Thabor nomine Nazara. ,

cananliir Jti- 29 Sub haec Judaei ad audenda quselibet proje- Duabus a monte Thabor, trium autem dierum
leucis
dzi ; scd Jo-
sephus, cti, ad usita ei genti maleficia confugiunt. Ete- itinere ab Hierusalem distat, tesle Adrichomio
paq
nim magicis carminibus ac praestigiis vim ignis 141 ; ubi et citatur auctor, quiputavit fuisse ad oc-
impedire egregii homines aggressi sunt sed non ; casum montis Thabor. Oppidum vero Nazareth colli
perpetuo potuerunt. At initio tamen cessabat impositum fuisse, liquet ex Luc. cap. 4, y. 29.
ignis, nihilque coquebat, naturaa suae velut officio Nominis etrjmon traditur apud S. Hieronymum epi-
destitutus. Tum qui suppetitando igni pabulo, 44, alias 17 Paulx et Eustochii ad Marcellam
stola
:

virgultis scilicet ac fruticibus erant appositi, cum Ibimus ad Nazareth, et juxta interpretationem
nihil se proficere animadverterent, rem ad Jose- nominis ejus, florem videbimus Galilaeae. Plura
phum deferunt. Pupugit ea res hominem, statim- de hoc loco satis sunt obvia cx sacris Litteris.
que coelestis in Dominum ardore succensus, extra c Quando autem et a quo imperatore conces-
urbem advolat aquam ; postulat ; affertur in aeneo sum sit Judasis, habitare in aliquibus locis Pa-
vase, quod campsacen e vulgo, illic cacubium f laestinae, et nec alios alterius gentis inter eos
vocant. commorari posse, plane incompertum habetur :

facto crucis 30 Eo coram omnibus accepto (nam ad hoc ab ea enim provincia eosdem ignominiose saepe
sigiw et inva-
cato nomine spectaculum Judaeorum turba convenerat, ut rei ejectos fuisse, superius dictum est. Ita Baronius
Jesu, patam eventum, ac quid tandem Josephus ageret vide- ad annum 327, num. 34 in hunc S. Epiphanii
eortim prets-
tigias dissol- rent) crucis signum g super illud digito ducit, ac locum observat; ut res plane mirabilis sit, qwm
vit,
Jesu nomen invocans magna voce sic loquitur : hic narrat Epiphanius, non tamen incredibilis ob
In nomine Jesu Nazareni, quem mei pariter at- auctoritatcm asserentis, qui in illis circumstantiis,
que horum omnium, qui hic adstant, majores in in quibus erat, illam scire potuit ac debuit.
crucem egerunt, haec aqua vim habeto ad magi- d Plura ad hanc vocem spectantia dedit Com-
cas artes, maleficiaque omnia restinguenda, quae mentarii prxvii § 2.
isticompararunt, ab eademque vis igni sua re- e Kaf/ij/aKriQ, capsa vide Cangium, ubi prxter ;

stituatur, quo Domini domus absolvi possit. His hoc Epiphanii, alia insuper exempla reperies.
dictis, fornacibus singulis aquam aspergit. Ita f Forte y.ouy.ov piov, inquit Petavius in Animad-
dissolutis praastigiis, coram omnibus, ignis ef- versionibus hic ; quod est cucuma, vasis genus ; in
ferbuit. quo, uti est apud Cangium in Glossario ad scriplores
tilqite alia 31 Quo miraculo commota turba magnis voci- medixetinfxmx Lalinitatis, aqua aut aliqitid
alit/i tcmpla calefit,
cxstrnxit. bus exclamavit Unus est Deus, qui Christianos
: maceratur, lato venlre instar cucumeris. Ibidem
adjuvat; itaque discessit. Ac saepe alias vexanti- addit exempla in quorum uno
; i^idicatur sic voca-
bus Judaeis tandem veteris templi partem ex- tum a sono fervoris. Joannes Meursius in Glossa-
struxit, in eaque parvam ecclesiam condidit. Post rio Grxco-barbaro vult in textu hoc Epiphanii re-
inde discedens Scythopoli concedit. Diocaesarese scribendum esse xaxaGiov ; sed Cangius in Glos-
porro aliisque in oppidis postremo ecclesias aedi- sario ad scriptores medix et inftmx Grxcitatis, ad
ficavit. Ad haec obiter narranda digressi fuimus, vocem y.ay.ov&tovperperam, inquit, Meursius x«-
eorum occasione librorum apud Judaeos qui Y.a&iov, alii
,
xaxaSov legendum contendunt idem :

translati reperiuntur, cujusmodi est Joannis

Eu- enim quod xa^aKn, capsa, cista. Vox est
est
angelium et Apostolorum Actus Hebraice con-
indigenarum; uti clarissime indicat S. Epipha-
versi. Sed de hac historica relatione
hactenus. nius, dumsic dicit : Kxy.oxiZi.ou Si -roxizo oi hnr/jipioi
y.oti.oijai.

g Affine exemplum ac geminum occurrit apud

Photium Cod. cxvi ex Georgio Alexandrino m
ANNOTATA.
Aclis S. Chrijsostomi : -Feminae, inquit, Eucliffi

nomine filius, febri ad medicorum desperationem

correptus, a Joanne curatus est aqua, quam ille
a Cydnus, notissimus Cilicix amnis, mediam
cruce signatam ad aspergendum dederat. Prx-
Tarsum interfluit; in quo dum lavat Alexander miserat ista : Leo etiam, ut ferunt, viatores mul-
Magnus, prxsentissimo mortis periculo sese expo- eis
tos abripiebat; at cum rogatus Joannes cruce
suit ; ut videre est apud Quintum Curlium
lib. 3 •
signum impressisset, hujus mox exanima-
ille vi
quem et eodem libro pluribus describit in luec
ver- tus est. Audiant hxc crucis osores, suamque pseu-
ba : Cydnus non spatio aquarum, sed liquore do-ecclesiam in restringenda sanctissims crucis vir-
tute
 , .

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 253

,
anliquam reformasse debucci-
sese formasse, et
post S. Josephum nostrum eodem seculo iv floruit,
, „ nx ideo huc adducere placuit tum quia an-
.
et cum S. Epiphanio vixit, eodem fere tempore
quia a Sancto facta, qui et non diu mortuus.
tiqua sunt, tum

DE S. WANDREGISILO ABBATE
IN CCBNOBIO FONTANELLiE APUD ROTOMAGOS. ?• b.

scriptorem, atque ipsa hacc verba designare videatur

auctor Vitee secundx, cum post idem illud miracu-
GOMMENTABIUS PILEVIUS lum num. 12 subdit : Haec de Viro Domini reve-
latio ostensa fuerat cuidam servo Dei, in ipso
loco (Jurensi monasterio) degenti, qui et nobis
I. Acta S. Wandregisili; miracula; hi- narrare solitus erat. Certe iste auctor, subjicit
storia translationis in montem Blan- Mabillonius, de Fontanella monasterio, quasi de
alieno domicilio loquitur tametsi Wandregisi- E
dinium; eorumque auctores. ,

lum Patrem nostrum appellet num. 29 : ex quo

et illud saltem scquitur, ut non modo Vita prior a
Wandregisili seu Wandrigisili, et
, posteriore, sed etiam hujus ab illius auctore pluri-
ANNO DCLXVII.
Sancti Wandregesilli cognomento Wandonis
, mum differant.

vernacule saint Wandrille, qui monasterii 3 Scriptoris hujus xtatem ex dictis facile colli- auctorit xta-
.,. . ,
tem per se .

cognominis, quod et Fontanella dicitur, fun- ges ; Wandregisih namque xqualem satis aperte se probanl.
11'aMlrc- dator et abbas primus fuit, diem hodie natalem, ut prodit numero 17 verbis modorecitatis. Idem eruere
S.
aisiti Acla
infra videbimus, Ecclesia celebrat. Scripta jam olim est exprologo, ubi num. i sic habet : Ad texendam
iliimiis du-

tilicia, iitra- ante seculum nonum ejus Acta fuisse, testatur, qui Vitam domni Wandregisili
beati excitatus, ag-
auc ab au- plurima
clnrc coxvo; circa annum Christi 835 ft.orv.it, auclor Chronici grediar ego facultate, qua valeo : ...

Fontanellensis, quod habes in Spicilegio Acheriano quippe mihi de ipsius beatissimi Viri virtutibus
postremx editionis tom. 2, a pag. 263 : ait enim pandere, multa a memetipso visa (puta qux sunt
cap. 16, inter alios codices antiquos ab Harduino facta ante discessum Sancti ex Jurensi monasterio ;)

monacho Fontanellensi, scribendi, seu potius litte- plerumque etiam venerabilium monachorum, seu
ras pingendi, arte peritissimo, atque anno Christi discipulorum ejus (Fontanellensium opinor,) qui
811, ut asserit Mabillonius, vita functo , descri- per prolixa tempora servierunt, relatione pro-
ei

ptum etiam fuisse Librum Vitarum sanctorum lata, quae non tantum audita, sed visa narrant. .

Wandregisili, Ansberti et Wlfranni confessorum expressi stylo. Similia sunt alibi : ex quibus licet

Christi jam tum ergo vetustiora apud Fontanellam

: conjicere, quanto in pretio sit habendum hoc opuscu-
!um, tametsi barbare passim obscure compositum.
exstabant harum Vitarum exemplaria, unde suum et

ille exscripserit quxque, nisi multum fallor, Vi- ac forte propterea minus quam alterum, de quo mox
;

tam illam S. Wandregisili conlinebant, quam se- dicam, in codicibus Mss. obvium ac tijpis ,
num-
cundo loco daturi hic sumus. Bina enim Acta profe- quam ante Labbei tempora subjeclum : neque enim p
remus, exemplo Mabillonii seculo 2 SS. Benedicti- Vitam hanc primam Surius edidit, ut perperam
ni Ordinis a pag. 526, et utraque quidem ab aucto- notat Jacobus Longus in Bibliotheca Historica Gal-
ribus codevis elaborata, utraque jam prxlo vulgata. licana num. 5529; sed secundam, ut inspicienU
quorum pn-
2 Priora Labbeus Biblio- palam erit. Uter autem fidelius autographum idem
"lu sincera,
noster edidit tom. i

" 1'hilippu theae Mss. Ubrorum pag. 784, ea mutuatus, ut ait, typis expresserit, Labbeus, an Mabillonius, definire
labbeo pri-
"iiiiii cdita.
ex veteribus membranis, quas, a viro sibi ami- non ausim ; discrepant certe non raro ; ut annotabo,
cissimo et eruditione praestanti acceptas, ipsi cum operx pretium fuerit. Est quidem editio Ma-
exhibuit D. d'Herouval antiquitatis illustrandre billonii pterumque emendatior, quam Labbei; sed

studiosissimus. Ab eodem Herouvallio communi- hujus videtur ad codicem membraneum exacta reli-
eadem denuo loco,
cata illa fuerunt Mabillonio, qui giosius. Itaque cum Labbeum infidelitatis non ar-

gual Mabillonius, suspicor, ipsummet immutasse

quem assignavimus, post Labbeum, typis expressit.
m

Addit vero, codicem illum, seu membranas Hcrou- autographi sententias illas et voces, quas judicabat

vallianas bibliotheca: quondam Corbeiensis fuisse, ac vel corruptas esse, vel minus perspicuas.
litteris uncialibus exaratas. Idem priorem hanc Vi- 4 Vita posterior auctoris est anonymi, sed mona- icta altera

tam sinceram auctorem chi Fontaneliensis ut quidem erui videtur ex ejus w ,.„,,„ nb
esse censet el integram; , ;

atio auctore,
vero ejus monachum facit caznobii Jurensis, quod prologo, in quo S. Wandregisilum beatissimum
Romanum seu Romanis dicebatur; quia nimirum Patrem, almum Patrem, venerandum Patrem
appellat ; opusque suum S Lantberto episcopo
'n illo ccenobio commoratus aliquamdiu fuerit San- .

Fontanel-
tunc Lugdunensi, sed abbati paulo ante
ttus, ibique miraculum illud acciderit, quod auctor
successori, inscribit epi-
hic num. 17, ipso Sancto Domini narrante cog- lano, ac S. Wandregisili :

inquam, Lantberto inscripsit, ut ex verbis

novisse se deinde, quia cumdem hunc scopo,
scribit ;
ipsis
 254 DE S. WANDREGISILO ABBATE.
ABCTORE ipsis recte probat Mabillonius hic in observationibus dam Thosani, itemque cum cditis apud Mabillo-
P. B. prxviis num. 2 ; non vero Lantberlo etiam tum ab- nium in Actis Sanctorum Ordinis Benedktini
bati Fontancllcnsi , ut idem Mabillonius, sui, ut seculo secundo, a pag. 534. Tum varias lectiones
ftt, oblitus, male observat in notis ad Vitam secun- eorum, qux quidem alicujus momentisunl, assigna-
dam pag. 545. Exinde etiam patet, concinnatam vimus in annotatis. Cum hisce consonal S. Wan-
essehanc Vitam post initum annum Christi 681, dregisili Vita Ms. ccenobii S. Catharinx, alias
quo S. Lantbertus in episcopatu Luijdunensi succes- sanctissimx Trinitatis juxta Rotomagum, quantum
sisse debuit S. Genesio ; siquidem verum illud est, quidem ex iis conjicimus, qux consultus olitn a
quod annis antea tredecim ac mcnsibus octo ab obitu Bollando nostro respondit Joannes Prevotius, vir
sancti Wandregisili, hoc est, a mense Julio anni studiis nostris addictissimus, et ecclcsix Rutoma-
Christi 667, Fontanellense cosnobium abbas guber- gensis canonicus ac bibliolhecarius. Hoc solutn ab
naverit, uli docuimus in Actis ejus ad diem xiv exemplaribus nostris differre videtur
quod conditam :

Aprilis : aut certe post annum Christi 678 elabo- Fontanellam asserat anno Dominicae Incarnatio-
ratum esse opus hoc necesse est, si potior habenda nis dclxxii, sub die Kalend. Martiarum, Indi-
est auctoritas, Actorum
quee sane antiqua videtur, ctione octava , tamen annum Clodovei un-
retinet
S. Condedi apud Mabillonium in Actis SS. Bene- decimum ; deinde quod obitum Sancti consignct
dictini Ordinis seculo 2, pag. 864; ubi annussepti- anno Lotharii tertii duodecimo, quem ceteri codices
musrcgis Theoderici illigatur anno secundo S. Ans- ad annum ejusdem undecimum figunt denique ;

berti abbatis. qui S. Tjantberlo apud Fontaneltam qnod in translatione S. Wandregisili annum quin-
suffcctus erat : sic enim annus Theoderici sextus alli- tum Baini anno Christi 694 innectat. Verum in
gandns est anno primo S Ansberti, quoscilicet Lant-
. hisce secum pugnat. Quid vero in hac parte sit re-
berto, ex abbatis dignitate ad episcopalem assumpto, ctius, aut minus aberrans, infra discutietur.
successeril; annus vero is erat ChristiQ78. Cave ta- 7 Actis S. Wandregisili miracula subjicimus, E
men, si auctorem hunc sequeris, ne S. Lantbertum qux de pluribus aliqua circumferuntur. Ea desum- nti el mm-
culn ejus sc-
cum Actorum ejus auctore per annos tredecim abba- psimus ex eodem codice nostro Valcellensi, quem ad cuto nonii
tem fuisse statuas, quod facit Mabillonius : id enim alia Mss., Thosanum scilicet, et Aquicinctinum, ctillecla ; ri

qttitdam jto-
repugnat aperte Actis S. Condedi, in quibus annus itemque ad excusum Mabillonii in Aclis SS. Be- sleriora;
Lantberti nonus dicitur Theoderici tertius ; ac pro- nedict.seculo2, pag. 547 exegimus exemplaria, no-
inde Theoderici sextus dici debet Lantberti duode- tatis, qux ad rem facere visa sunt, sicubi collati
cimus, quo juxta hunc auctorem ex abbate sit factus inter se textus differrent; additisque iis omnibus,
Lugdunensis episcopus. qux Mabillonius consulto prxtermisit. Qui mira-
tl quidem 5 Posterius etiam concepta videtur hzc Vita,
synchrono,
monachum se quoque Fontanel-
cuta ista collegit,
elariora quam prima cum hujus ordinem presse sequatur
; lensem fuisse, non obscure profitelur in prxfatione;
sunt, sed usque ad conditum Fontanellee ccenobium, atque
inlcrpolala
ali- cum hxc scripsisse se affirmat amore praadicti pa-
qua insuper snppleat, qux in alia fuerant prxter- tris, sancti Wandregisili ac jussione praelatorum
missa; eaque imprimis, qux Fontanellense primor- ccenobii Fontanellensis. jEtatem vero snam indi-
dium consecuta sunt; unde ei auctorem arguas Fon- cat cum alibi, tum num. 44, itbi se apertc significat
tanellanum fuisse. Idem tamen prioris, atque adeo interfuisse cum aliis translationi reliquiarum factx
et S. Wandregisili, de quo scribit, xqualis prope- anno Dominicae Incarnationis
octingentesimo
modum fuit quod ipse de se in prologo testatur his
; octogesimo quinto. Notandum vero est, pleraque
verbis : Inseremus ergo illa, quse veris assertio- hic recensita prodigia, tametsi S. Wandregisilo
nibus experti sumus fuisse patrata : non nulla prxcipue adscribuntur, illi tamen cum S. Ansberto
enim a memetipso visa, etc. tum etiam hisce, ; censeri posse communia ; cum apud amborum reli-
qux supra dedimus ex num. 12 Haec de Viro quias fere contigerint. Est et aliud S.
:
Wandregi-
Domini revelatio ostensa fuerat cuidam servo silimiraculum, post hujus auctoris xtatem patra-
Dei (auclori prioris Vitx ; ut etiam censet Mabillo- tum, quod ex Appendice altera ad Chronicum Fon-
nius) in ipso loco degenti, qui et nobis narrare tancIUnse apud Acherium in Spicilegio tom. 2 se-
solitus erat. Tanto ergo pluris facienda hxc essent cundx editionis dabimus in hoc Commentario infra
Acta, quanto prioribus clariora sunt etauctiora; num. 37 et sequentibus nam ea,
: quse ad illa tempora
nisi locis postmodum aliquot, ut infra videbitur, in- pertinent, quibus ejus reliquix Gandavum transla-
terpolata fuisse conslaret quod eorum pretio mirum
; tx sunt, legi poterunt in Historia adventus earum
quantum deterit , nec eam tamen ob rem omittenda in montem Btandinium, qua de nunc agendum.
prorsus illa putavi, quod priorum explanationem 8 Itaque miraculis S. Wandregisili historiam tuin tiisl"-
quamdam et supplementum contineant ; tum quod traiis-
subnectemus translationis ejus in montem Blandi- riam i"
IttlionU
hxc sola in usu fere hactenus fuerint ac porro esse nium, qui olim Gandavo adjacebat, u„ nlein
nunc ejusdem
pergant in quibusdam ecclesiis; ut adeo a nobis ISIiiiiiIiiii"<"-
il- urbis mamibus ineluditur. Vulgarunt eam pridem
lustrari merito debeant.
Acherius et Mabillonius in Actis Sanctorum Ordi-
ea nos dainiis 6 Edidit hxc etiam Laurentius Surius ad hunc nissancli Benedicti seculo quinto, a pag. 200, sed
ex Mss. codi-
diem sed plurimum immulata tum per capita sin-
cibus :
;
rescisso maximam partem exordio, forte quia justo
gula, tum maxime sub inilium et finem totius ope- verbosius videbatur ; nos illud tamen, qualecumquc
ris : nam el alium prologum exhibet ; et translatio- demum est, supplendum putavimus, ne desiderari
nem trium corporum sanctorum a S. Baino accura- quidqitam ex authentico monumento possit; idque
tam, soli accommodat S. Wandregisilo, de quo non ex eodem codice manuscripto unde auctores jam
,

sine battologia repelit, sepultum eum fuisse in eccle- dicti sua protulerunt nam illius apographum
:

sia S. Pauli per annos quadraginta. Nos ea de- ipse nobiscum, Vir Cl. Aimericus Bigotius anno
prompsimus cx codice membraneo Ms. Vakellensi Christi 1665 perhumaniter communicavit ; ita ta-
contulimusque cum aliocodice Ms. monasterii quon- men descriptum, ut satis intelligas, autographi cha-

racteres
 1

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII 255

racteres
numquam fuisse ambiguos. Qnare apo-
non traditione seniorum, patruusgloriosissimiPipini, AUCTORE
ducis Francorum, P. B.
avhum hoc nostrum cum impresso illo conlulimus; filii Anchisi exstitit. Statuit

cum ejusdem historix parte non exigua in ergo Waltchisum fuisse fdium S. Armdphi episcopi
et

Ms. Otficiorum propriorum ecclcsix Blandi- Metensis ; ac fratrem Ansegisi, qui cx S. Begga,
1'bello
Porro narrationis hujus auctor monachus B. Pipini Landensis filia, Pipinum Crassum seu

Blandiniensis anonymus fuit ; ut Heristallum genuit qux etiam instrumentorum a-

uidam ccenobii :

exordio elucescit. De xtate ejus ita pud Bouchetum ac Dominicium citatorum, Joannis
ab ipso statim
sentit
Mabillonius in observationibus prxviis ; De Ipeiri in Chronico S. Bertini parte 9, Sigeberli in

etsi nihil certi definire possum, eum Chronico ad annum Christi 692, aliorumque passim
illius ffitate

tamen annum millesimum et centesimum exces- etiam juniorum, ut Arturi du Monstier in Neustria

sisse, non facile crediderim; siquidem (num. 49) pia, ubi de Fontanella, cap. I, Jacobi Malbrancq

miraeulum arborum, in flores autumni terapore nostri, De Morinis tom i, lib, 3, cap. 31, Pagii in

erumpentium, suo adhuc tempore quotannis eve- Crilicis Baronianis adannum Christi944, num. 9,

nisse attestatur : quod haud scio, an pluribus ab imo Majorum aliquando nostrorum sententia fuit,
et

hac translatione seculis perdurarit cum illius ; quamquam obiter tantum insinuata in annotatis
apud subsequentes auctores nulla mentio repe- ad Vitam S. Ansberti die ix Februarii pag. 350.

riatur. 1 Sed opinionem hanc et nos in sequenti tomo ad qui non fuit
filius S. Ar-
Ouid in l<o- 9 Reperi prxterea inter schedas nostras Sermo- diem xxi Februarii inCommentario ad Acla B. vulplii epi-
nm editione
nem aliquem in solemnitate S. Wandregisili, de- Pipini, atque. alibi sxpius missam fecimus, et eru- xcviii Melen-
servalum.
scriptumfunde, aut a quo, nescio) et missum ad diti deinde plures explodendam putarunt , atque

Suppriorem anonymum monasterii Aquicinctini anno imprimis Hadrianus Valesius Rerum Francicarum
Christi 1582. Satis is qnide.m concinnus est, aucto- lib. 19. pag. 141, Cointius in Annalibus ad annum
remque arguit non mediocriter eruditum ; quia ta- Christi 601, num. 41, Mabillonius in Actis Sa7i-

men mores unice spectat, nec quidquam Actis nostris ctorum Ordinis Benedictini seculo 2,pag. 535: qui
lucis afferl, supprimendum judicavi ; maxime cum recte negant, S. Armdpho Metensi fdium, prxter
assequi non potuerim, cujus tandem setalis esset. In S. Chlodulphum atque Ansegisum, ullum fuisse :
reliquis autem, qux supra commemoravi, producen- quod et antiquissima docet auctoritas, ut vidimus in
dis, usitatum nobis morem servari ; ita ut Vitam Commentario ad Acta ejusdem S. Armdphi die

primam, quee textu continuo ab initio ad finem us- xvin hujus mensis § 2, et ratio temporum aperte.

qtte decurrebat, in capita numerosque discreverim : demonstrat : nam quo pacto S. Arnidphus, quem
alterius vero Vitx ordinem, cum nimium concisus vi- natum ibidem ostendimus versus annum Christi 582,
deretur, in longiora capita sic secui, ut qux prius Wahchisi pater esse potuerit, cum hujus Waltchisi
capita fuerant, nunc tolidem sint numeri servato in- filius S. Wandregisilus ne fingi quidem possit post

terim eodem ad marginem titido, qui in codice no- annum Christi 601 natus ut ex iis, qux dicentur ,

stro singulis capitibus respondebat. In miraculis infra, patebit ? Deinde S. Chlodulpho, fdio S. Ar-

priorem capitum inscriptionumque rationem non satis nulphi primogenito, minorem xtate non fuisse S.
xquabilem, contraxi digessique, ut visum, nulla in Wandregisilum docet Cointius modo assignatus ;

textu ipso facta uspiam immutatione ;

quod idem in qui tamen xtati S. Wandregisili tot annos detrahit,
ceteris observatum est. Superest modo, ut ea discu- quot alius nemo. Natum ergo oportet comminisci ne-
tiam, qux in monumentis hisce vostris vel dubia potem antepatrem; Wandregisilum, inquam, ante
sunt, vel inter}>olata, vel omissa ;
quod ut ordine Waltchisum, si hunc S. Armdphi fdium, illum ne-
faciam, ipsa rerum narratarum tempora sequar. potem fuisse quis velit.

12 Adhxrendum est igitur auctori nostro, quem scd B. Pipini

l.ititdensis
hoc loco corruptum esse non scimus, cum asserit vonsobrinus.
Waltchisum, non Pipini Crassi patruum sed Pi- ,

II. Sancti Natales, vita in seculo ducta,

pini, ut ex tempore colligi debet, Landensis conso-
conversio ad institutum monasticum, nam quod titulus additur excel-
brinum fuisse ; ei
et horum ratio chronologica. lentissimi principis Francorum, quem HeristaUio,
non Landensi, tribid solitum esse vult Cointius, in

eo admittam interpolationis aliquid intru-

w
facile
Nasciiur a-
Put Firdu-
andregisilus, in Vita priori num. 4 dicitur sum in costanei scriptoris textum fuisse ; quam-
»'«5« p a t re oriundus torritorio Verdunensium, nata- quam neque epitheton illud ab ipsius B. Pipini
iroltchiso, libus nobilis, et summis parentibus. Consonat Landensis conditione usquequaque videri debeat a-
yita posterior num. Denique genitor lienum. Consobrini porro dici proprie solent dua-
i, sed addit :

ejus (S. rum sororum unde, auctorem nostrum

Vandregisili) Waltchisus nomine, ex no- filii ; si sic

whssima prosapia ortus, consobrinus exstiterat placet intelligere, dicendx erunt Guakhisi et Pipini
Pipini excellentissimi neque proinde audien-
principis Francorum. Wal- hujus matres fuuse sorores ;

tchisum quoque dus auctore nostro et xlate et merito multo in-

Sancti nostri patrem appellant alii est,
plures apud Dominicium in Variis anliquitatis mo- ferior, Umno in Vita S. Armdphi, quam secundo
"umentis, qux Ansberti familix redivivx subjungit loco exhibiumus ad diem xvm hujus mensis, cum
P a 9< 6, 12, 13, 15; et Bouchetum in Vera origine num. 9 Ex
ait cap. 1, : hujus Pipini (de Landensi
tamilia: regum Francicx inter probationes primx mentionem paulo ante fecerat ) sorore, Waldrada
Partis pag.
38, 39, 52. Verum qtns ille Waltchi- nomine, natus est Gualchisus, qui sanctum ge-
* as
, aut cujus Pipini consobrinus ? Hujus genitor, nuit Wandregisilum, Christi confessorem. Sic
"tquit auctor
Chronici Fontanellensis in Spicilegio enim inter se Pipinus et Waltchisus consobrini non
sorore
Acheriano tom. 2 novx editionis pag. 264, Wal- essent, sed ille hujus avunculus, hic illius e
chils us nepos. Bouchelus Waldradam ipsius Waltchisi non
nuncupatus nomine, ut veraci didicimus
matrem
 ,

256 DE S. WANDREGISILO ABBATE.

ai croru: vmtrem facit, sed conjugem, e qua genuerit S. Sed el falso illum asseri sub Dagoberto natum con-
P. B. Wandregisilum ; cum asserti hujus sui in citatis stabit tum ex anno Chrisli 667, quem ultimum S.
probationibus testem omnino nullum proferat, qui Wandregisili fuisse infra probabimus, tum ex xtate
vel Waldradam uspiam nominet, nos ignolam nobis qua migravit in ccelum : erat enim in senectute, ut
Sancli nostri malrem fateri malumus, quam illam est in Actis ejus prioribus num. 27, et quidem aetate
temere designare. Auctor Vitx S. Godonis ad diem longa defectus, canebat ssepissime, dicens Heu ;

xxvi Maii pag. 444, ipsum Wandregisilum ap- mihi quia peregrinatio mea prolongata est ;
!

pellat Pipini consobrinum; sedusus idvulgo habet, ibidem num. 31, etjuxta posteriora Acta num. 20,
ut consobrini etiam dicantur consobrinorum filii. iter agens non in equo vehi jam poterat, videlicet

Chronicon Malleacense apad Labbeum tom. 2 Bi- in ultimo jam positus aevo ; sed vehiculo depor-
bliothecx Mss. pag. 193 asserit Waltchisum conso- tabatur. In Vita quoque S. Ansberti archiepiscopi
brinum Dagoberti regis atque ceterorum regum Rotomagensis lom.2 Februarii pag. 349, num. 13
extistisse. In Vita nostra secunda num. 14 dicitur dicitur Sanctus noster morti vicinus jam in decre-

eliam Erchinoaldus, qui sub Clodovxo Major domus pita aetate positus. Videntur lixc sane virum signi-
fuit,ex materna origine beati Viri (Wandregisili) ficare septuagenario haud multo minorem : ut ergo
consanguineus idem vero Erchinoaldus, teste
; tam senem statuamus anno Christi 667, et adhuc
Fredegario cap. 84, consanguineus fuit de geni- juvenem ac vegetum regnante Dagoberto, exeunte
trice Dagoberti. Hxc de Sancti nobilitate. circiter seculo sexto natum putamus.
nusr.ilur, in- 13 Quisannusnataliseifuerit,antiquior Vitanon 15 Nec displicet conjectura Majorum nostrorum iiuamqiiam
quam, »011 amiusccrto
anno Chrisli indicat; innuit tamen, illum Dagobertini regnipri- in annotatis ad locum e Vita S. Ansberli citatum,
(lcfiniri iwn
K70 circller ; mordiis, sive anno post Christum natum 622, vix qua suspicati sunt amanuensium oscitantia factum, possit.

annis amplius viginii quinque priorem esse potuisse; ut in secunda S. Wandregisili vita commutatae sint

cum dicit num. 9, quod ipsum Hominem Dei in cyfrx xtatem ejus denotantes, atque ita pro 69 jam
juventute/Janoterta rex in suo ministerio habue- legi 96, quo pacto natus esset circa annum Christi
rit. Juvenis ergo erat, cum Dagobertus regnaret, 598, annumque egisset eetatis vigesimum quartum
sub eoque Wandregisilus, ut num. 4 dicitur, ex- (qui ccrte ad juventutem pertinet) cum Dagobertus
erceret exacturam commissam sibi. Idem argu- Austrasix regnum capesseret. Cointius tamen ad an-
mentum duci debet ex Chronico Fonlancllensi apud num Christi 601, num. 40, non transpositos nume-
Achrrium, cap. i, num. 2, ubi dicitur idem Vir rosjam dictos exislimat, sed primum inversum, ut
Domini, adolescentise dum polleret aetatis in an- pro 66 scriptum fuerit 96 ; itaque nalum ipse San-
nis, in aula gloriosissimi regis Dagoberti nobilis- clum statuit anno Christi 601 ; neque hoc displicet,

sime militaribus negotiis ac aulicis disciplinis quamquam dubitem, an apographa omnia Vitx se-
educatus esse. Non igitur natus est anno Chrisli cundx numerum illum 96 habuerint nam in officio :

570, ut notant Chronicon quoddam Ms. Normanni- proprio Ms. Blandiniensium, ex ea Vita desumpto,
cum, et quidem, ut videtur, abbatix Fontanellensis est 95 ; Petrus de Nataiibus lib. 6, cap. 127, legit
in Codicequodam antiquo membraneo, qui olim ad 92 ;Breviarum Rotomagense excusum anno 1627,
Thosanos pertinuit, deinde ad abbatiam Dunensem habet 90 ; chronicum Normannicum Ms. Reginx
transiit, quod a Christi nativitate ad annum usque Suecix notat annum xtatis ejus 89. In his majus
1204 compcndiosissime deducitur, itemque aliud discrimen est, quam ut soli numerorum vel transpo-
Chronicum Normannicum a Cbrisli nato usque ad sitioni, vel inversioni, qux librariorum indiligentia
annum 1220 pertingens, quod est in codice Ms. facile committuntur, possit atlribui. Quapropter, etsi

Reginx Suecix, num. 322, ut notavit Henschenius, conjecturas jam dictas non improbem, quodavero
qui excerpta nobis ex eo nonnulla reliquit. Idem as- nativitatis ejus tempore aberrare non mullum pos-
seruit Arturus Neustrix pix pag . 131; et sequitur sint ; nihil tamen apparet in iis, unde satis solide
fere ex Vita S. Wandregisili secunda num. 27, determinari annus unus aliquis prx alio possit.
ubi narratur obiisse, anno Christi 665, annorum 16 Est tamen cur ad fincm seculi sexti referri F
""'
circiternonaginta sex. Hoc, inquam, repugnat prio- potius videatur, quam ad initium septimi ; siquidem In aiiln
goberlima-
ribus et sinceris Actis Sancti nostri ; non enim hic ante, quam conjugi consentienti, mundoque remitte- 'gilis lllllCtl-l

juvenis appellari posset anno Chrisli 622, quo re- 'Iwuoriius,

ret nuntium ( quod Cointius circa annum Christi
gnare primum ccepit in Austrasia Dagoberlus ; qui 627, num. 3 ; Mabillonius vero in Annalibus Bene-
annos amplius quinquaginta vixisset ; qua xtate dictinis anno Christi 629 factum statuit) exacturam
etiam ridiculum esset parentes comminisci, qui tum gessit, ut habet Vita prima num. 4 ; imo comitatum
primum eum jubcrenl desponsare sibi puellam ,
quod palatii, ut narrat Vita secunda num. 2 ; item Vita
is juxta eorumjussionem memoraturin Vita
fecisse S. Godonis data xxvi Maii ; Chronicum Fonlanel-
primanum. 5; idque sub Dagoberto ; quandoquidem lense cap. Chronicum S. Maxentii seu Mallea-
i,

nuptias illas consecula mox est mutuo conjugis utri- cense apud Labbeum, et auctores alii juniores. Hoc
usque consensu conversio amborum ad perfectioris vero munus, cum in judiciis aulicis gravissimisque
vitx instilutum, regnum obtincnte Dagoberto, ut ibi- exercendis versaretur, id etiam videtur exigere, ut
dem dicitur num. 9. prxter insignem juris prudentiam, xtatis quantam
sed oinninu 14 El vero interpolatam hic esse Vitam secun- possumus gravitatem auctoritatemquelrV a.ndregisilo
sub finem i

dam nam
- i

iiiii
aperla demonstrat antilogia : qui loco ci- cum illud obiret, adscribamus : quantam, inquam,
sexli,
tato ad annum Christi 665 vila defunctus fingitur possumus : neque enim, ut modo vidimus, eam ila

nonagenario major, idem num. ortum inclytae

1 licet extendere cum ab aula recederet, quin juvenilis
nativitatis habuisse dicitur tempore quo sceptra appellari posset, cum ad illam primum accederet.
regni Francorum fortis rex Dagobertus honeste Quid ni ego annum xtatis circiter trigesimum egisse
gubernabat cum ab initio regni Dayoberti, usque
; illum credamus, quando talis ei provincia demandata
ad annum Christi 665 anni tantum intercedant 43. esl? Id autem multo etiam magis valet, si non comi-
tem
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 257
palatii, sed eliam ducem fuisse, ad diem xvi Octobris cum de S Balderico a/jendum AUCTOIIE
tem tantummodo
, .

antequam seculo valediceret : asserit hoc erit. Nos instilutam Vitx seriem profequamur. P. B.
auis velit,
certe auctor citati mox Chronici Fontanellensis,

auamquam incerto, ut Mabillonio quidem Annalium

§ III. Vita ejus apud Elisangium austera,
lib 12 num. 13 visum esl, fundamento.

17 Eadcm ratio facit, ut 629 con- anno Cltristi iter in Italiam, commoratio in mona-
.'.'»«"-
„5
versionem ejus ad vitam monasticam, quam narrat sterio Jurensi; sacerdotium, condita
o20
Oirisli secunda num. 5, assignare cum
ttrctur. m Vita prima num. 8, Fontanella aliaeque basilics, tempus
Monlem Fal Mabillonio mavelim, quam 627 cum Cointio cum :

conis rcces-
regiminis.
neutri sententix ulla
aliunde patrocinctur aucloritas,
sit,

systema prius cum reliqua Actorum nostrorum

et

cltronolonia non minus

congruat, quam posterius ut , on diu ad monasticam disciplinam in Monte
ex sequentibus
planum fiet : neque enim ante con- I? Falconis accesserat Sanctus, cum a Dagoberto Ex ntonte
Chrisli 648, ut infra dicetur, Fonta- accitus ad aulam hujus
mi:
ditam, anr.o est, consilii sui,. absque renia
* i j (jiut m
'"''"""'f
tern-
ncllam, aliud statui debet, quam Ordinum sacrorum missione aut facullate concepti, rationcm redditurus. lorium Eli-
susceptio, quam prxcesserint anni fere decem in Inde vero, causa adversus obtrectatores obtenta, ad ^aannumJ"
ccenobio Jurcnsi exacti. Fac annos hos simnl fuisse Montem quidem Falconis rediit, ut habet secunda '.''"'»'"830;
12 rcdieris ad annum Christi 636 ; inde porro ad Vita num. 5; sed brevi adeo substitit. ut Acta
annum 629 retro ducti sunt anni integrisex, quorum priora vix moram ullam indicent , cum subdunt
si primum Monti
Falconis, postremum Bobio atque num. 11 Inde (ex aula Dagoberti) reversus coe-
:

ilineri Romano dederis, medios vero quatuor servave- pit sediflcare cellam in alio loco de facultatibus

ris Elisangio ; erit, opinor, Actis utrisque cumulate suis. Posteriora sic habent num. 7 : Quo (Montis E
satis faclum. Secessus enim primus ejus ex aulicis Falconis) non multo post occasione quadam loco
negoliis ad Montem Falconis minime diuturnus relicto, in Elisgangium commigravit territorium;
fuit ; cum in utraque Vita ibi dicatur habitasse non ubi et monasterium construxit pro temporis op-
multo tempore. Est autem Mons Falconis (vulgo portunitate in possessione propria : ibi namque
Monfaucon) nunc oppidulum Gallix in Campania beatus Ursicinus requiescit venerabiliter huma-
in dicecesi Remensi, a flumine Mosa et ab urbe Ve- tus. Adiit ergo Elisgangium sive Elisangium ler-

roduno 4 circiter leucis distans : loco, olim clensis ritorium vel eodem adhuc anno conversionis sux
obsito siivis, nomen ab avi, quam falconem clicimus, primo, Christi 629, vel, ut summum, sequenti. In
quxque S. Balderico monasterii ibidcm in honorem Elisangio per annos aliquot videtur habitasse : tum
S. Germani xdificandi vel occasionem rel indicium ex eo quod ibi cellam exstruxerit sibi, ad stabile

dedit, est inditum, ut narrat Flodoardus Historix utique domicilfum ; tum quia vita, quam istic egit,

ecclesix Remensis lib. 4, cap. 39. ita describitur, ut illustrium illarum virtutum, qui-
ttpud Wail- 18 Sunt qui hunc fuisse Baldericum velint, qui bus ad obitum usque exornatus deinde fuil tiroci-
fridum,
alio nomine in Actis nostris secundis num. 5 Balt- nium quoddam videri debeat quod utique viri sin-
eumdem an ;

diversum a fridus seu Waltfridus nuncupetur, a quo in hoc gulari sanctimonia conspicui tanto longius extrahere
S. Ikltlcrico
ccenobium admissus sit Sanctus noster : et certe de consueverunt ; quanto arripiunt ferventius, quanto-
Baltfriclo hoc, nulla uspiam, quod noverim, prxter- que minus in eo profecisse se putant, etiam cum
quam hoc loco fit mentio (Saussayum enim nil mo- plurimum profecerint. Ingens moliuntur xdificium,
ror;) cum tamen debeat fuisse vitx sanctitate notis- solidum crgo fundamcntum subslernunt ; vix au-
simus, ut ibidem asseritur his verbis : Cujus actus tem solidum in virtute est aliquid, nisi diuturna as-
et Vitam in gestis de eo scriptis, si qui nosse ve- siduaque exercitatione vertatur in habitum.
lint, facile reperient. Parum autem verisimile 20 Hxc cella quid, aut ubi fuerit. Acta sincera
videtur, ut, cujus Acta omnium versarentur mani- non explicant; intcrpolata vero, et nwnasterium il- F
bus, ejus omnino neglecta nl'i cellam
sit in vicinis ecclesiis, sive lam fuisse significant, et in Elisangio territorio po-
3<ltficavit,
Virodunensi, sive Remensi, memoria. S. Balderici sitam, ubi beatus Ursicinus quiescebat humatus. vixitque au-
quidem Acta perierunt, sterissime
si paucula quxdam exci- Quiescebat hic autem in depressa valle, prxruptis
pias, qux laudatus modo Flodoardus annotavit; at utrimque montibus obsita, qua Dubis fluvius a Rau-
viget etiamnum apud Remos recordatio, eorumque racis, seu agro Basileensi alveum ad Burgundos re-
Breviariis ejus festum quotannis prxscribitur die torquet, in monasterio a se erecto, e quo dum vivens
xvi Octobris. Firmat hoc sane conjccturam eorum, sanctitatis, doctrinx, miraculorum radios quaqua-
qui nullum agnoscunt
Baltfridum a S. Balderico versum emilteret, tantam altraxit eo multitudinem
dwersum. Adde, quod monasterinm S. Germani S. hominum, ut locus paullo ante incultns et horridus
Baldericus in Monte Falconis versus initia Dago- in pagum brevi excresceret, qualis adhuc erat anno
berti condiderit,
ut colliges ex Mabitlonio Annalium Christi1139; at subinde in oppidttm abiit, et qui-
Benediclinorum lib. 12, a num. 10 : potuit ergo dem arce munitum, nomen antiquitm etiamnum re-
lacile illi
etiam tum prxfuisse cum accederet S. tinens sancti Ursicini, vernacule S. Ursitz. Mona-
,

Wandregisilus. Denique in exemplariMs. Thosano sterium hoc sancti Urskini, abbatix Grandivaltcnti
Vitx secundx S. Wandregisili, non Waltfridus, olim subjectum, cum illa Adalberoni episcopo Basi-
sed Baldricus leensi cessit donatione Rudolphi, ultimi Burguitdi.e
legitur, uti notavit Roswcydus noster,
<iui nostra cum illo contulit. Mabillonius tamcn, qui regis, quam anno imperii septimo conftrmavit Otho
cumdem utroque nominc in notis ad hxc Acta intel- III imperator; postea vero in duodecim canonico-
ll yi
putaverat, in Annalibus dein ioco proxime lau- rum collegium commutatum est. Hxc et plura Ur-
<lato, eo inclinat, ut stisius in Chronico Basileensi Germaitice edito lib.
alium Baldericum, alium Balt-
Iridum fuisse cxislimet, idque nominis utriusquedi- 1, cap. 3, aliique ; ccteritm de cella seu monaste-
venitate motus. Discuti hoc iterum loco suo poterit rio, ibidem a S. Wandregisilo aliquando xdi/icato,

Tomus v Julii. 36 verbum

 258 DE S. WANDREGISILO ABBATE
AtlCTORE verbum apud eos nullum. Dicendum ergo, aut mo- ter anno Chrisli 636 numercntur, versus annum
D
P. B. nasterium illud obscurum admodum fuisse atque in- 646 excurrent, aut paulo etiam citius; quandoqui-
tercidisse jam olim ; aut vocem cellam, qus est in dem non decem, sed ferme decem fuisse dicuntur
priori Vita, vel cellulam, ut est in Chronico Fon- Inde ergo tum ad S. Audoenum accesserit, a quo
tanellcnsi, mutatam esse temere in monasterium ab sacris Ordinibus initiatus sit, ut post utraque Acta
interpolatore. posterioris Vitee : quamquam enim nostra tradit Chronicum Fontanellense. Ad hoc
cella, itemque cellula apud veteres fere monaste- porro anni duo, quod excurrit usque ad conditam
et

rium significabat ; non numquam tamen etiam tum Fontaneliam, sufficiunt. Licet enim longa per id
denotabat domunculam uni monacho aut eremitee tempus in susceptione sacrorum Ordinum scrvari
deslinatam, ut vide.re est apud Cangium in Glossa- deberent interstitia ab iis, qui e vita seculari
ad
rio. Quid si ergo talem sibi tantummodo ce.Uulam clerum aspirabant; ita tamen ea pro monachis, qno-
apud S. Ursicinum Sanctus noster erexerit, ubi so- rum probata virlus esset, Gelasius PP. I contra-
litarie degerit? Certe nulla monachorum, nulla su- xerat, ut anno uno subdiaconi, diaconi ac presbyteri
periorum, nulla disciplime camobiticx hoc loco in possent ordinari ; ut vide in epistola ejus 9 ad
epi-
primigenia Vita fit mentio. Preeterea, quee in ea- scopos Lucaniae apud Labbeum tom. 4 Conciliorum
dem vita num. 11 cella dicitur, ibidem num. 13 col. 1188. Est igitur hic lemporis satis tum ad or-
tugurium nuncupari videtur ; quo nomine nemo dinationes jam dictas, lum ad qualemcumque com-
umquam, credo monasterium , intellexerit. Quod moralionem S. Wandregisili apitd S. Audoenum,
si cui sincera hic apparet etiam Vita altera, is, quam Acta videntur exigere. Lis tamen intentari
per me cum Mabillonio sentiat, qui in notis ad
licet, possit hic aliqua nobis ab iis, qui S. Audoenum

Acta S. Germani seculo secundo pag. 513, ad hanc consecratum esse episcopum Rothomagensem conten-
etiam diffieultatem heesitans: Fortasse, inquit, jam dunt, non anno Christi 635, quem cum Fridegodo
illic erant quaedam cellulae a B. Ursicino sedifica- quidam perperam assignaverant ; sed anno 746, die
tse, quas Wandregisilus auxit. xiv Maii nam, si spectentur Acta nostra poste-
: E
donec iudc 21 Elisangiam cellam incoluit Vir sanctus donec riora num. 13, jam aliquamdiu episcopatum ges-
Bobium peti-
inde angelico ductu Bobiense S. Columbani in Lon- sisse oportuit Audoenum, et quidem tam
itunnocirci apostolice,
ler 635 et gobardia ccenobium adiit, ut asserunt Acta priora ut ejus fama longe lateque inclaruisset,
Romum antequam
;
deinde ud num. 13 ac 14; posteriora num. 9; Chronicum ad eum S. Wandregisilus e ccenobio Jurensi pro-
ccenobitim Fontanellense cap. annum Chri- idque versus
Jurense re-
1 :
fectus sit : qua ratione igitur hic illum, jam epi-
dit sub un- sti 635 ; nihil cum enim urget,
Cointio fa- ut id scopum, convenire potuit anno Christi 645, aut
nnm 636. ctum dicamus circa annum Chrisli 623 cum ex ; sequentis initio? Verum hanc nobis molestiam exi-
dictis videatur diutius memoratam jam cellam te- mil Cointius ad annum Christi 640, a num. 20,
nuisse. De Bobio satis in Actis utrisque dicitur, ubi adversaiiorum fundamenta subrui, et validis ipse
ut hic addi nihil debeat. Agi de illo fusius pote- argumentis evincit, S. Audoenum infulis Rotoma-
rit in Actis S. Columbani die xxi Novembris, et gensibus esse redimitum anno eodem Chrisli
640.
consuli interea Vghellus Ilaliz sacree tom. 4, col. Adi sis hunc, Lector, aut etiam Exegesim nostram
1280 et 1318 ; ex quo etiam intelliges, tum Bobio preeliminarem tomo iii Aprilis ; donec de S. Audo-
abbatem preeesse debuisse S. Bertulphum, cum illuc eno plura disseruerimus die xxiv Augusti.
Sanctus hic noster diverteret, atque adeo cum inde 23 Proximum ab accepta presbyterii dignitate Fontamtkt
discederel : neque enim diu ibi substitit, sed ali- atque augustissimum S. Wandregisili opus fuit cxnobiuh
condit
quantulum temporis,"«( habet Vita prima num. erectio ccenobii, quod ab eo nunc fere
sancti Wan-
14, sive aliquantisper, ut secunda num. 9 Bo- ; quamquam et aliud a situ nomen
dregisili vocitatur,
bium vero rexit Bertulphus per annos 13, obiisse habet, Fontanella.Est autem Fontanella, inquit
autem pvtatur anno Christi 640. Statuo igitur an- Mabillonius Annalium tom. 1, lib. 13, num. 50.
num circiler totum in illo ccenobio fuisse positum a pagi Rotomagensis locus in Caletis, octodecim
S. Wandregisilo.curo inde in Hiberniam ire cogi- fere millibus infra Rotomagum, haud amplius
taret (adita tamen prius urbe Romana,- quod sola passibus octingentis a flumine Sequana, prope
narrant Acta secunda num. 10, ut Apostolorum Calidobeccum oppidum, sic dictus a fonte rivuli
limina viseret.) Ita reducem ex Italia in monasterio praeterfluentis per angustissimam vallem, quse
Jurensi, S. Romani dicto, in vicina Gallia, dicecesi vix sufficit capiendis monasterii aedificiis. Cetera
Lugdunensi, annum Christi 636. Me-
sisto versus huc spectantia legi breviter possunt in Actis, pree-
moria lapsus est Mabillonius Annalium suorum lib. serlim secundis num. 14 et 15 fusius vero
et amce-
;
23, num. 47, cum S. Wandregisilum ex Italia nius capite primo laudati toties Chronici Fonlanel-
reversum ad monasterium S. Ursicini remisit ; cum lensis apud Acherium ; ubi et additur, Wandregi-
utraque Acta, atque ipsemet alibi non semel, aliud silo ad rem tantam suscipiendam hortatorem fuisse
asserant : statim enim ut ex Italia veniens ccenobium S.Audoenum. Totius abbatix historiam inde ab ipsis
Jurense attigit, ibi sedem elegit,neglecta Hibernia, primordiis ad sua usque tempora juxta abbatum sibi '

quam anle spectaverat. jam sspuis De hoc coenobio succedentium seriem satis diligenter concinnavit Ar-
egimus, maxime ad Acta S. Romani, primi ejus ab- turus du Monstier Rotomagensis, Ordinis Fratrum
batis, die xxvm Februarii ; S. Lupicini xxi Mar- Minorum recollectorum , in sua Neustria piaapag.
tii; S. Claudii vi Junii. 131 usque ad 184; brevius eamdem tradunt Sam-
Ordinnlur a 22 Multis diebus, inquit auctor Vitee prioris marthani tom. 4 GaUix Christianz pag. 908 eos,
S. tudoeno :

et S. Audo- num. 15, ibidem sub institutione regulari habi- si quis in rebus hisce curiosus
mnro est, consulat; ita ta-
< irca Chronicum Fontanellense habet multum
tavit ; men, ut chronologis.
iinnum 617. eorum ubique ne fidat nimium :

temporis at Vita secunda disertius num. 11, de-

;
errant enim jam tum ab ipso principio : Sammar-
cursa in monasterio S. Romani exprimit decem thani quidem, dum exordium FontanclUe ac regimi-
ferme annorum curricula. Hi, si ab ineunte circi- nis S. Wandregisili alligant anno Christi 645;

Arturus
 ; ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 259

Arturus tero, cum illud figit anno Christi 654 vel cedentis Januarii cceperat. Idem animadvcrtere est
AtXTORB
655. P a 3- 132 qux fere et Majorum nostrorum
: num. 19, ubi annus septimus Chlotarii III compo- P. B.
sententia fuit tum in annotatis ad Acta S. Ansberti nitur cum anno rcgentis Fontanellam Wandregisili

die ix Februarii pag. 350, tum in Diatriba de tri- decimo quinto. Chlodoveus enim secundus regnavit

bus Dagobertis lib. 4, cap. 3. Verum, discussa annos 18 comptetos, ut in Exegesi ante dicta cap.

deinde penitius regum Francorum chronologia, an- 2, num. 14 probavimus obiit ergo anno Christi
;

num huic fundationi delegerunt 648; ut vide ad 656 nam si usque ad sequente.m pertigisset, annos
:

diem xiv Aprilis in Commentario ad ActaS. Lant- 19 regnasse dicendus esset. Obiit, inquam, anno
berti et in Exegesi numero prxcedenti citata. Christi 656, quamvis admodum provecto ; siquiden,

24 Et recte quidem ita statuerunt quando au- superstes fuit usque ad secundam saltem hebdoma-
anno Chnsti
;

618, tie P
r '-
ctorVitx secundx diserte exprimit annum UUm dam Novembris, ut ex instrumento, quod Mabillo-
ma ilartu;
num. 14 his verbis : Cceptura autem est hoc opus nhis produxit, ostendit Pagius in Criticis Baronii

sub die Kalendarium Martiarum, anno regis ad annum Chruti656, num. 17 ex quo etiam certo ;

Hlodovei undeeimo. Sic enim locum ejus restituit constat, non ante annum illum locandam esse mor-
Mabillonius hic in Observationibus prxviis ad Acta tem Chlodovei II; quandoquidem ibi annus Clotha-
num. 4 ; nec dubium esse potest, cum hic auctor rii ejus filii ac successoris tertius respondet sine

cum S. Wandregisilo vixerit, quin unicum illum dubio anno Christi 659 usque ad secundam hebdo-
charactercm adhibuerit, cum nullus alius per illa madam mensis noni, seu Novembris. Ab anno Chri-
tempora in usu fuerit ; ut nos sxpe, et hoc etiam loco sti 656 ductus septimus Clotharii inchoari debet
observant adductus Mabillonius Cointius ad hunc , anno Christi 662 et desinere anno Christi 663 ;

annum num. 28, et Pagius in Criticis ad Baronium incidit vero in illum annus decimus quintus Wan-
eodem anno num. 19. Itaque ceteras omnes tempo- dregisili abbatis ; quippe qui putatus ab anno Chlo-
rum notas, qux adjiciuntur, interpolatori debemus dovei undecimo, Christi 648, mense Martio, fluere
liaud sane chronologo ;parum adeo cohxren-
ut qui debuit a Kalendis Martii anni Christi 662 usque
tia eumdem in annum compulerit, exemplum secutus ad easdem Kalendas anni 663. Idem frmat Chro-
auctoris Chronici Fontanellensis cap. 1 ; imo ejus nicum Fontanellense cap. 1 , num. 8 : cum post locum
verba mutuatus : licet in hisce characteribus non Fontanellx donatum ab Archinoaldo anno undeci-
omnia secundx Vitx exemplaria nec inter se, nec mo praadicti regis (Chlodovei) die Kalendarura
cum Chronico illo conveniant ; quod novum est sup- Martiarum, subdit, anno subsequenti... duodeci-
positionis argumcntum. Sic enim habet Ms. ccenobii mo saepe fati regis Kalendarum Martiarum
S. Catharinx, alias sanctissimx Trinitatis juxta die, petitam esse et impetratam donationis ejusdem
Rotomagum ; ut olim Bollando testatus est V. Cl. confirmationem. Itaque de anno Chlodovei undecimo
JoannesPrevotius, Rotomagensis ecclcsix canonicus recte hic in Aclis notato dubitandum haudquaquam
etbibliothecarius, in scripto quod servamus Cceptum : videtur.
est autem hoc opus ab anno Dominicas Incarna- 26 Monasterium hoc exiguum primo, ut res fere Snb Clotlia-
riu III augtt
tionis dclxxii sub die Kalendarum Martiarum, sunt cum nascuntur, ingens deinde sub Clothario co?nobium
tum et quatuor
Indictione octava, qui erat annus praefati regis loci, tum monachorum xdificiorumque , imo
basUicascottr
Clodovei undecimus, pontificante Sedem Roma- etiam privilegiorum ac fundorum incrementum acce- struit,
nam anno septimo beatissimo Papa Martino ubi : pit, eodem omnia accurante S. Wandregisilo, ut
vides, nec annum Christi, nec Indiclionem cum narratur in Vita secunda num. 15; vbi et comme-
exemplari nostro, neque adeo cum Chronico Fon- morantur basilicx quatuor ab eodem exstructx; idque
tanellensi congruere ; ubique tameti servantur et sub eodem Clothario, ut ex eo patet, quod Sanctus,
Kalendx Martix et annus Chlodovei undecimus dum huic operi insisteret, Godonem nepotem suum
qux proinde sola hic fixa et genuina censenda sunt. Romam ad conquirendas novis fabricis Sanctorum
Successit autem Dagoberto patri Chlodoveus II anno reliquias destinarit, qui eas a Vitaliano Papa impe-
Christi 638, die xviii Jan-uarii, quo
is vita functus travit, ut non Acta modo nostra, sed Chronicon ctiam
cst,utpost Valesium,CointiumetMabilloniumnos Fontanellense, asserunt. Vitalianus vero Pontifica-
etiam ipsi statuimus in memorata Exegesi; et nunc tum iniisse creditur anno Christi 657, qui Clotharii
erudilorum omnia sententia est. Undecimus ergo tcrtii anno primo partim, partim sccundo respondct.
Chlodovei annus cce.ptus erat anno Christi 648 a die Itaque Cointius ad initia Vitaliani hxc referenda
xvni Januarii, quando proximis Kalendis Martii hoc eodem argumento putavit ; ut vide ad annum
Fontanella condi ccepit. Christi 658, num. 15. Mabillonius tamen, hic in
'fod coiilir-
malur. 25 Idem annus conditx Fontanellx conftrmari Actis, Vitalianum ab interpolatore intrusum fuisse
potest ex annis
aliis regum Francorum, qui cum significat, neque causam tamen affcrt, cur ita judi-
annis regiminis Wandregisili a eodem auctore con- cet. Suspicor ego hanc ei fuisse, quod aliquanto in-
feruntur, ut num. 18 dicitur : Anno quarto regi- ferius in Actis num. 18 legeret : Patrattim posth.ec
minis ejusdem viri Dei, qui erat Hlodovei prtefati miracultim per ipsum Dei virum referre gratum
regis decimus quintus, etc, quisincerus est ipsius duxi, etc. Hinc, opinor, conjecerit, ecclesias illas
auctoris textus, nullis adscitiliis temporum chara- miraculum istud, hoc est, ante
xdi/icatas faisse ante

interpolatus. Ex quo patet, ab

ctcribus, ut prior, annum decimum quintum Chlodovei, atque adeo diu
eodem annum primum regiminis S. Wandregisili, ante Pontiftcatum Vitaliani. At enim si ratio illa
seu erectx abbatix quidquam eo facit, valere eadem poterit, ut cetera
Fonlanellensis collocatum fuisse
anno ejusdem Chlodovci undecimo nam cum ccepe- : omnia, qux usque ad numerum 18 narrantur, ante
n t annus primus regimiuis Wandregisili mense annum Chlodovei quintum decimum facta dicantur
Martio, recte conjungitur annus ejusdem quartus, quod tamen de instituto ceenobio Fiscamncnsi ncc
qui excurrebat Acta S. Waningi, tam a nobis die ix Januarii,
mense Martio anni Christi 652, cum
an >io Chlodovei quam a Mabillonio seculo 2 edita, credi sinunt. nec
decimo quinto, qui a die xvin prx-

ipse
 ; ,; ;

260 DE S. WANDREGISILO ABBATE.

AUCTOIIK ipse Mabillonius credidit in Annalibus suis, ubi die primo et vicesimo, qui erat annus Dominicaj
P. B. D
Acta illa secutus, Fiscamni primordia ad Clotharii Incarnationis sexcentesimus sexagesimus quin-
III tempora, sive annum Christi 658, revocavit. tus, Indictione octava, porro tertii Hlotharii
Quare vox illa posthaec in Actis nostris non ordi- regis annus undecimus vitae ipsius, Pontificatum
nem rerum narratarum, sed narrationis afficit, quee agente Romana? Ecclesias anno nono Papa Vita-
hoc loco certissime uarepov txpuripov refert. liano. Verum jam supra docuimus, interpolatoris
aliasque /////
res per anno:
27 Preefuit condito a se monasterio Sanctus heec esse omnia, prseter tertil Hlotharii regis an-
19, menses 4, noster per annos, non decem tantummodo, ut Artu- num undecimum. Patet id cum ex ante dictis, tum
dies 21, <////-

bits
rus ex confusa perturbataque sua chronologia perpe- ex exemplari Ms. ejusdem Vitee apud coenobium S.
pnepttt
ram collegit ; sed annos omnino novemdecim, menses Catliarinee, sive SS. Trinitalis, juxta Rotomagum.,

quatuor, dies unum et viginti, ut habent Vitee secun- in quo Prevolius ita legi lestatur : Post paululum
dee exemplaria omnia, quee quidem viderim ; in qui- annorum
conticuit, circiter xcvi, et regiminis seu
bus, quamvis legatur num. 27 obiisse regiminis sui anno xvim, mense rv, dieque primo etvigesimo,
anno decimo nono, mense quarto, die primo et qui erat annus Dominiese Incarnationis dcxi, In-
vicesimo, tamen intelligendi sunt anni novemdccim dict. xn. Porro III Lotharii regis annus xn vit*
completi et mcnses 4, diesque 21 cum in Actis S. : ipsius, Pontificatum agente Rom. Ecclesiaa anno
Ansberliaddiem ix Februarii,cap. 3, pag. 349 dica- xmi Papa Vitaliano. Ubi vides, ab ipso istius Vitae
tur rexisse Fonlanellam per viginti fere annorum auctore nequaquam heec temporum adjuncta notata
spatia... a primo sedificationis die. Ita eliamintel- primum fuisse, sed a variis interpolatoribus esse in-
lexit Trithemius de Viris illuslribus Ordinis Be- trusa, quando tantum inter se discrepant. Atenim,
nedictini lib. 3, cap. 96 ; ubi regiminis hujus annos inquis, etiam differt annus Clotharii duodecimus in
rolunde censet viginti, quia nimirum vigesimus per Ms. Rotomagensi ab anno ejusdem rcgis undecimo,
menses fere quinque fluxerat ; eadem fuit ipsius in- qui notatur in aliis. Fateor; sed inter xi et xn tan- E
terpolatoris sententia, si annos Christi ab instituta tilla differentia est, ut ex primigenio auctoris codice,
Fontanella usque ad obitum numeres, prout ab ipso non satis fortassis expresso, facile potuerit exoriri ;

adjecti sunl. Neque dissentiunt Mabillonius, Coin- non item alia illa, toto cxlo diversa.
tius, Pagius aliique recentiores. Atque hoc quidem 29 Retinendus tamen est annus Clotharii unde- seci 067, ilk

mirum quantum xx " J "'"'

tempore et monasticum institutum cimus (quidquid aliter Cointio ad annum Christi
et rem catholicam promoverit Wandregisilus cum ; 667, num. 1 visum est ;) primum quidem quia
preeter basilicasmodo dictas non nullas alias erexe- illum habent omnia exemplaria Vitx secundae tam
rit, ut ex eadem Vita colligitur duas enim habes : cdita, quam manu scripta, quse consului, prxter
num. 17 et quidem cum cellulis, seu monasteriolis, unum illud Rotomagense : deinde quia in illum con-
quo monachos destinabat, quos ne ampliala quidem gruunt, quec modo notavimus de exordio FontanelLr
Fontanella capere jatn poterat ; aliam rursus num. ac tempore, quo illam Sanctus noster gubernavit
18; aliam cum monasterio num. 20; aliam denique qus non conveniunt cum anno Clotharii undecimo :

cum ccenobio num. 21. Quid quod ipsum Fiscamni nam ab anno Chlodovei undecimo, Christi 648, die
parthenonem (de quo fuse tractat Arturus in Neu- i Martii, quo cccplum est ccenobium, usque ad an-
stria a pag. 193) ci partim adscribendum pulemus ? num Clotharii undecimum, Christi 667, diem xxn
Chronicon cerle S. Bertini apud Martenium tom. Julii exclusive, anni sunt 19, menses 4, dies 21,
3 Thesauri anecdotorum Waningi
col. 465 ait, S. quibus prsefuisse diximus Wandregisilum ; durabat
in hujus monasterii fundationecoadjutorem valde autem annus Clotharii undecimus usque ad secun-
fuisse sanctum Wandregisilum. Hinc eidem for- dam hebdomadam,ut minimum, Novembris proxime
tasse subjeclum a S Waningo fueril,ut asserit Vita
. sequentis ; diem vero obitus S. Wandregisili fuisse
riostra secunda num. 17. Controversia est Cointium undecimum Kalendas Augusti , sive xxn Julii
inter ct Mabillonium, regulamne S. Bencdicti suis ulraque ejus Acta testantur. Accedunt Acta perve-
preescripserit S. Wandregisilus, an aliam : hoc Co- tusta S. Condedi anachoretee apud Mabillonium se-
intio visum esl Annalium tom. 3, ad annum Christi culo 2, pag. 864, qux S. Lantberti abbatis (qui S.
G67, num. 5; illud vero tuetur Mabiilonius cum Wandregisilo diebus tantum quatuor vita functo
hic in Observationibus prsviis ad Acta, tum in An- successit, ut habent ejus Acta die xiv Aprilis data)
nalibus Ordinis sui tomo 1, ad annum 689, num. annum nonum cum anno Theoderici regis tertio con-
65 ; at maxime in Praefatione ad partem 2 Acto- jungunt; quod in chronologiam nostram optime qua-
rum seculi terlii num. 35 ; et ita tuetur, ut possint drat. Childerico namque fratri surcessit Theodoricus
ac debeant Benedicti Sanctum hunc inter alios Or- anno Christi 673 ante Septembrem medium ; ut
dinis sui retinere, uti de S. Lantberto ad diem xiv probat Pagius ad annum illum num. 11 et 12 :

Aprilis pag. 216 Majores nostri censuerunt. annus ergo ejusdem lertius inchoabatur anno Christi
675; quando scilicet mense Julio initus erat unde-
cimus regiminis S. Lantberti, ab anno Clotharii
§ IV. Tempus mortis, locus sepulturae, undecimo, Christi 667, supputatus.
translationes varise. 30 Quo loco felicem animam Sanclus exhalave- septtli
''-*

apiid F<>""!'
rit, disquiri non debet, quando id Acta nostra satis
uellenses i"
indicant contigisse in monasterio suo Fontanellensi batMca S.

Obiitnonan-
no Clirhti
1n anno, quo vivere Vir sanctus, assignan-
desierit ubi etiam sepultum affirmant in ecclcsia S. Pauli
Pauli Apo-
stoli

663,
do nonmodica reperitur chronologorum, aliorum- Apostoli, quee una ex illis est, quas apud Fontanel-
que diversitas, quam compendii causa prsetereo. lam ab eo conditas esse diximus num. 26. Idem con-
Receplissima inler alias eorum fuit opinio, qui an- firmant Martyrologi infra producendi cum dcposi-
num delegerant Christi 665, exActis, opinor, poste- tionis locum assignant. Additur porro in Actis
rioribus derivata, in quibus num. 27 dicitur obiisse alteris num. 27 : Sepultusque erat (S. Wandre-
regiminis sui anno decimo nono, mense quarto, gisilus) in ecclesia sancti Apostoli Pauli annis

qua-
 ;: :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 261

sanctus vero prsesul Ansbertus pora sanctorum Wandregisili , Ansberti atque AUCTORE
auadraginta ;

inclytusque Pontifex Wlframnus Wlfranni in ecclesiam beati Principis Apostolo- P. B.

nnis undecim, donec inde
novem. Verum hsec auctoris nostri rum Petri de basilica S. Pauli Apostoli transtu-
nnis ferme ad ecctesiam
ex ejus prologo manifestum est : ibi lit. Et posuit quidem beati patris Wandregisili S. Pelri Apo-
vcrba non esse, stoli transla-
hanc suam S. Lantberto dedicat in medium; magni vero prasulis Ansberti ad
enim scriptionem tus est a S.

episcopo
Lugdttnensi, tum utique superstiti. Is au- laavam ; Wlfranni ad dexte- Baino
et gloriosi pontificis

quamquam nesciatur quo anno vivere desierit, ram partem in absida ejusdem basilicse ad Orien-
tem ,

Commentario Actis ejus prsevio dictum est ad talera plagam. Factaest autem haec sancta trans-
ut in
, X]V Aprilis, non potuit tamen octavum secu- anno Dominice Incarnationis septin-
latio,

cum ei in sede Lugduncnsi ante fmem gentesimo quarto, indictione secunda, pridie
lum aUinisse ;

sectdi septimi
successores varios assignent, qui archi- Kalend. Aprilis, feria secunda. Nam solen-
episcoporum illorum seriem ordinarunt, Jacobus NITAS SANCTI PASCH.E TERTIO KaLEND. ApRILIS
Severtius,Joannes Chenu, ac Sammarlhani. Itaque TUNC EXSTITIT; QUI ERAT ANNUS DECIMUS GLORIOSI
Mabillonius in Actis SS. Benedict. sec. 3, parte regis Hildeberti porro Joannis Papae, qui
:

2 paq 462 obiisse illum notat circa annum Christi

.
octogesimus a beato Petro Romanam rexit Ec-

688 Cointius in Annalibus ad annum Christi 687, clesiam, annus primus; Bainidenique patris
Lantberti successorem : ad ANNUS QUINTUS EX QUO REGIMINIS AS-
PR.EDICTI
num. 25 Isaacum locat,
annum vero 693 num. 10, post Severtium probat ex sumpserat curam istius ccsNOBii. Eodem vero
Beda, anno illo sedisse Lngduni Godwinum, qui in loco, quo B. Wandregisilus in pradicta S.
tertius a S. Lantberto
defuncto censetur. Quee hic Pauli Apostoli requieverat basilica, B. Erenber-

ergo narrantur in Vita secunda, haud paulo poste- tum episcopum posuit ,
qui antea in inferiori
rius facta sunt, quam auctor scripserit ; suntque loco ejusdem ecclesiae subter arcubus tumulatus

B adeo illi supposita heec plane omnia : quod miror, annis plus minusve triginta tribus requieverat,
non advertisse Cointium in Annalibus ad annttm die trigesimo primo post-translationem pradi-
Christi 704, num. 20. ctam, condiditque super eum repam argento de-

ubi retiuievit 31 Idem iamen asseritur in Actis S. Wlfranni, coratam.*Requievitigitur B. Wandregisilus, etc,
pir annos ~
ux jon3e Fontanellensi monacho tribuuntur, ut ut numero preecedenti citavi. Tum subdit : Qui ita

exstant apud Surium ad diem xx Martii ; at Ma- inventi sunt cum vestibus suis a corruptione il-

jores nostri hxc Acta tam depravata judicarunt, ut lsesi, quasi eadem die fuissent sepulturae traditi.

mnittenda censuerint, ut ad diem Martii jam di- Nam sicuti ministrare sanctis altaribus consue-

ctum videre est.Idem etiam habet Vita S. Wan- verant; ita etiam tumulati fuerant.
33 Mirum anno Christi
dregisili apud episcopum Equilinum lib. 6, cap. vero, si hic erret chronographus ille
704, die xxxi
127. Idem legitur in Appendice altera ad Chroni- in anno Christi septingentesimo quarto huic trans- Martii,

cum Fontanellense apud Acherium cap. 1. De- lationi assignando, quem tot characteribus inter se
sumpta sunt hzc, ut arbitror, ex Chronico Fonta- consonis munit, quot majusculis litteris expressi.
nellensi juxla codicem Ms. FontanellcC ,
qui idem Nihil enim video, quod carpi in eis merito possit
habere dicitur; nisi quod pro annis quadraginta non Pascha, non Indictio, ut patet; non annns
scriptum sit, annis circiter quadraginta ; in quo etiam Childeberti regis decimus; quidquid aliter
consonant tum exemplar, quod edidit Acherius, tum Majores nostri aliquando statuerint : is enim re-
etiam Ms. nostrum ex codice Rubese Vallis eum gnare ccepit anno Christi 695 ante diem xxiii Mar-
alio Tornacensi collatum, qute cap. 2 sic habent tii, ut recte ostendit Pagius in Criticis Baronianis
Requievit igitur B. Wandregisilus in eadem S. ad annum Christi 692, num. 18 : fluebat ergo an-
Pauli basilica annis circiter quadraginta ; incly- nus ejus decimus anno Christi 704 a medio circiter
tus autem prasul Ansbertus annis novem ; san- mense Martio ; non deniqUe annus ab assumpto
ctus vero archiepiscopus Wlfrannus annis unde- Fontanellensis abbatis regimine S. Baini quintus,
C cim. Discrepant hsc ab auctoribus ante citatis : quantumvis hic displiceat Cointio ad annum 704,
primo, quod annos quadraginta non numerent, qui- num. 3 : initium enim S. Baini refertur in eodem
btis in ecclesia jam dicta quieverit Sanctus noster Chronico ad annum scptimum Childeberti regis oc
deinde quod annos undecim, quos illi Ansberto at- decimum tertium Sergii Papse, qui ambo characte-
tribuunt, adscribant Wlfranno ; novem vero, quos res consistere nequeunt : siquidem Sergius ordina-
ish Wlfranno concedunt, adjungant Ansberto. Quee tus est xv Deccmbris anno Christi 687; uti de-
quidem chronographia Cointio sic placuit, ut ad monstrat uterque Pagius : annus ergo ejus decimus
eam emendare conatus sit Vitam sancti Wlfranni, tertius desinebatmense Decembri anni 700; cum
quam totam dedit ad annum Christi 704. Et sane annus Childeberti septimm non nisi sequcnti anno
melior est prioribus, si per annos circiter quadra- ante diem xxiii Martii inchoaretur : sexttim ergo
gmta intelliganlur anni triginta septem ; quot ab annum scriptum oportuit, non septi-
Cltildeberti
obttu S. mum; eamque fuisse mentem auctoris, exeo confir-
Wandregisili usque ad elevationem ejus et
prtmam translationem putantur, juxta idem Chro- matur, quod annttm quintum S. Baini conjungat
ntcum ; quod, licet in chronologia ssepe sit miserum cum decimo Childerici exeunte Marlio quod facere
;

et tnfelix,
hic tamen omnes-sequunlur ;
quod et au- non potuisset, nisi anno Childeberli sexto conslitu-
c( or ejus
antiquus est (obiisse enim creditur versus tum fuisse abbatem S. Bainum voluisset ; id quod
annum Christi ex eo aliarnm Vitarum in- etiam apposito Sergii Pontificis anno decimo tertio
834J et
'erpolatores, quee de hac re scribunt, videntur arri- significatur. Fac ergo Baini inilia ad initium fere
puisse.Sic autem hic narrat cap. 2, in quo gesta anni sexti Childeberti pertinere, hoc est ad medium
8- Baini persequitur. circiter Martium anni Chrisli 700 (nam dies ac

32 Hic namque Bainus episcopus inter innu- mcnsis, quo cceperit, ignotus est); facile intelliges,
Kera bonitatis suae opera, quae gessit, etiam cor- annum Baini quinlum exeunte Martio concurrere

cum
 :

2G2 DE S. WANDREGISILO ABBATE.

AUCTORB cum Childeberti decimo, Chrisli 704. Ut ut est, de Mansit hoc sucrum hoc depositum usque ad
loco
P. B.
translatione prima S. Wandregisili anno Christi annum Christi, non 862, ut in appendice Chronici
704, pridic Kulendas Aprilcs facta, ex hoc auctore Fontnnellensis cap. 2 dicitur, sed 858, ut afftrntat
consenliunl omnes, licet in ordine et anno primo auctor Miraculorum infra num. 10 et sequentibus
Joannis Pnpx mcndum agnoscant. quando ob frequcntes Norinannorum incursiones ad
nna eumcor- 34 Vtrum vero jam tum obiisset, ac proinde loca tutiora Bononiam versus transferri dcbuit una
vore S. Ans-
translatus una cum SS. Wandregisilo atque Ans- cum corpore S. Ansberti ; ac primo quidem ad prx-
berti epucopi
quidetn ; sea berto fuerit S. Wlfrannus, res est adeo intricata, dium devcnit, quod Blndulfi villa dicebatur, eratque
an tiam S.
t

IHfranui ? ut quoquo te vertas, nihil certi satis occurrat, quod e Fontanclla ad territorium Bononiense venientibus
afprmes. Negavit Henschenius noster in Comnten- trans fluvium Altheium, ut ibidem habes num. 10.
lario prxvio ad Acta S. Mlfranni die xx Martii, Inde continuo utrumque corptts ad ecclesiam S.
censuitque vixisse S. Wlfrannvm usque ad annum Petri, qux vicina erat emporio Quantavico (nunc

Christi 741 ; idque tum ex ipsis ejus qualibuscum- vulgo Estaples) deportutum, eodcm anno, v Idus
que Actis, tum maxime ex historia de obilu Rad- Maii, in ipsa Vigilia Asccnsionis Christi ; ubi per
bodi ducis Frisiorum, cui consentirent antiquitates dies quinque substitit, ut idem
ait num. 12 el 13.

omnes Belgicx, quam cx Actis longioribus dedit Ex ecclesia Quuntavicum delutx

S. Petri juxta
ibidcm ; ex qua historia consequi recte statuebat, ut sunt utriusque Sancti Reliquis in Walbodegem,
Radbodo supervixerit S. Wlfrannus : Radbodus quec villa dicitur territorii Bononiensis, repositsque

aulcm pcriit anno Christi 719. Quia vero nondum in basilica S. Quinlini martyris, ut est ibidem num.
inde constabat, quamdiu Sanctus ille supcrfuissct, 18. Hinc acceptas esse opinor particulas reliquiarum
id ex Odoranno, Clario, monachis S. Petri-Vivi SS. Wandregisili et Ansberti, quibus donati dicun-
apud Senones, aliisque collcgit, qui obiisse eumscri- tur monachi S. Richarii Centulenses in Chronico
buntanno Christi 741, aut circiter. Erant hxc ar- Hariulfi anno Christi 866, apud Acherium Spici-
gumcnta, quibus convelli satis credebat unius Chro- legii tom. 4, pag. 503 et sequenti.

nici Fontancllensis, in re chronologica pugnantia 36 Ex xde S. Quintini relutx denuo sunt anno nd locti «([«

atqtte a!ia;
non numquam asserentis, auctoritatcm ; ,unius, in- Christi 866 esedem SS. Wandregisili alque Ans-
ik taiutan
quum, Chronici Fontanellensis : nam si idem in berti exuvix ad S. Petri prope Quintavicum, juxta Gamtanm
anno ChrisU
Actis nostris secundis legilur, id ostendi auctoris eumdem auctorem num. 30 ibique sunt asservalx:
944.
nostri non esse; in Actis S. Wlfranni eliam non usque ad unnum Chrisli 885, quando die xn Kalen-
sine antilogia inserta sunt. Ex Chronico autem darum Decembrittm inde asportatse sunt ad ecclesiam
Fontanellcnsi tum ibi tum alibi assumpta hxc esse, S. Carauni, civitati Carnotenx vicinam, ac tribus

ex eo liquet, quod iisdem fere ubique vcrhis cxpri- ferme postea mensibus intra urbem ipsam receptx
muntur. Addidit Henschcnius et Martyrologia qux- xiv Kalendas Martii; donec inde Bononiam trans-
dam, qux elevationem ac translationem S. Wifran- latx sunt, melu, ut par est credere, Normannorum,
ni non solum ut seorsim factani a translalione SS. qui sequenti seculo Carnolenstbus imminebant, atque
Wandregisili el Ansberti, uti narrant Acta con- adeo civitatem eorum obsidione cepissent, nisi Ri-
tractiora; sed etiam alio die ac mense, nempe Idi- chardi ac Roberti virtute fusi barbari fugatique
bus Octobris, celebrant. Vidit Itxc et refellere mul- fuissent anno Christi, ut in Criticis ostendit Pugius,

tis conatus est Cointius ad annum Christi 704, ut nongentesimo undecimo, xm Knl. Augusti. Erant
Chronici Fontanellensis tam in obitu. quum in trans- ibi certe Sanctorttm nostrorum corpora antequam
latione jam dicta consignanda fulem tueretur; ac citatus toties miracttlorum auctor scriptioni sux fi-

Pagio quidem persuasit, ut videre licet in Criticis nem imponeret : ultimum enim prodigium tum fa-

ad Baronii Annales anno Chrisli 700 ; at Mabillo- ctum narrat, cum jam ibi utriusque reliquix con-
nio non item, neque in Actis SS. Benedict. sec. 3, quiescerent. Bononia Gandavum sunt avecta ad
parte I, pag. 356, neque in Annalibus Benedictinis montcm Blundinium ea ratione, quam ex historia,

tom. 2, pag. 11 : quippe qui proscribere ob rationes miraculis subjecta, cognosces; idque anno Christi
a Cointio adductas Radbodiuni intcritus historiam 944, mense Augusto;qttamquam ad ccenobium
non ausus, Wlfrannum sultem ad annum Christi Blundiniense non ante diem Septembris udvene- m
720 vixisse exislimnverit ; neque proinde una cum runt, ut ibidem dicitur num. 46. Quod uutcm in hac

SS. Wandregisilo atque Ansberto poluisse trans- historia translatum simul cum atiis duobus narratttr
ferri. Quxlibet harum sententia ut habel momenta corpus S. Wlfranni, hoc falsttm diximus esse ad
sua, ila difficultate non caret ; ut citatos auclores diem xx Murtii pug. 161, et patet ex historia in-
consulcnli palam fiet : nequc enim res aut hujus est ventionis ejus, quam ex appendice Chronici Fottta-
loci aut tanti videtur, ut longa dissertatione contro- nellensis ibidem dedimus pag. 148. Porro transla-
versiam de novo instauremus. tionesjam dictx omnes ad tres prxcipue reduci solcnt
Translali in- 35 Quanta porro in veneratione istic fuerint quarum prima censetur, qux facta apttd Fontanellam
de SS. Il'an-
dregisilus et
Sancti nostri reliquix, inde licet conjicere, quod ad esl ex ecclesia S. Pauli ad S. Petri, diciturque etiam
/insbertus ab hoc ejus sepulcrum Pipinns ipse rex, cognomcnto elevutio; altera ex ecclesia S. Petri Bononiam, sive
anno Christi
So8, Brevis, oralionis causa uccesserit, dum ccenobio prx- in territorium Bononiense ; tertia denique Bononia
erat Wido, dictus laicus, qui rexissc fertur ab anno in montcm Blandinium. Est etiam apud Chcsttium,
Chrisli 753 usque ad 787, ut afftrmat Chronicum tom. 2 Scriptorum historix Francorum pag. 525,
Fonlanellense cap. 15 ; ubi et Pipini ejusdem libe- qui delatum fuisse velit Sancli nostri corpus Audo-
ralitas conuncndatur : quippe cujus ope ecclesia S. maropolim, et qttidem anno Chrisli 846 ; sed ex hi-
Petri, in qua reposilx scrvabantur exuvix S. Wan- storia Miruculorum citata redarguitttr, non secus
dregisili, flammis hausta unno ChristilSQ, e.legan- utque auctor anonymus ab eodem vultjatus in Scri-
tivr ac sublimior assurrexerit ;
quo tcmpore uccidisse ptoribus historix Normannorum pagina 2 ubi idem

debuit, quod infra iu miraculis num. 6 narrabitttr. adstruit.

§v.
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 263

diligenter et opportuneintiraavit, sequein prora- ACCTORE
ptu S. Wandregisili corpus habere P. B.
retulit, quod
r V. Cetera
ad ejus reliquias pertinen- suo restitueret loco, si terrse sibi redderentur,
quas chartarum posset approbare
tia atque imprimis brachii utriusque privilegiis ;

at ille suorum usus consilio principum, chartas

translalio ; corporis amissio ; cultus.
exhiberi praecepit, et coram omnibus recitatas
exponi. Quo facto murmur et contradictio fieri

paragrapho prxcedente translationes ccepit ab omnibus, qui dicebant nequaquam pos-

B„sreto7«*f
Ommqvam Ansberti com- se carere propriis honoribus, quas sibi armis et
om nes SS. Wandregisili atque
nec alise posterius contigisse memoren- sanguine praedecessorum suorum pepererat bel-
uininiBcl- vlexi sumus,
liwccnscm licosa virtus, sive quos sibi ipsi diuturno acqui-
irlttltt, tur- cum apud Blandinienses uterque thesaurus,
superfuit, constanter sit asservatus; icl sierant servitio multisque sudoribus. Sic igitur
dum quidem
tamen accipi nolim, ut numquam interea mona- facta difficultate rei, quam praedictus abbas quae-
ita
tantisper aliquo potuerint. Hoc enim rebat Girardus, nulla deinceps potuit pollicitatio-
sterio exportari

corpore S. Wandregisili factum esse constat non ne retineri, sed ad suos illico per emensum iter
de
quidem ab eo ipso, qui illud remeavit, atque S. Wandregisilum, consumpto
semel; ac primum
Gandavum attulerat, sancto abbale nequidquam tanto labore, ad locum, unde eum
nuper Bononia
creditur anno Christi 959 extulerat, festinus revexit ubi apud Deum et
Gerardo, qui obiisse
;
;

horaines in magna gloria et honore nunc usque

quod ita narrat auctor appendicis ad Chronicum
Fontanellense capite lertio: Hujus itaque (Richar- requiescit. Heec auctor ille, qui seculo undecimo

di Normannix ducis. in cujus ditione erat Fon-

J
Quo quidem seculo iterum delatas fuisse
floruit.

tanella)cum jam fama potentiae longe lateque Aldenardam S. Wandregisili reliquias cum aliis
pervolaret Normannorumque tellus alta paee
,
pluribus, eo tantisper ex Flandria tota pro conju-

exultaret, Gandensis coenobii abbas, Girardus

randa pace collectis, anno Christi 1030, narrat

nomine, sumpto Wandregisili pretioso corpore, Sanderus Gandavensium rerum 305 lib. 4, paginis

usque in pagura Beluacensem venire maturavit, et 383 ex Chronico Sigeberti, quod id etiam habet
atque in villam, quse Reveriscors dicitur, ad ho- ad eumdem annum in editione Mirxi juxta codicem
spitandum divertit, quod Theodorico, nobili et Justi Lipsii. Verum supplicationes dici hee potius,

valde potenti, per ejusdem prsedii Majorem man- quam translationes merentur.
dare curavit ;
quia, licetinjuste, illius possesionis 40 Celebratur adhuc aliqua tamen veri nominis Brachium
ejns Ganda-
dominabatur tunc temporis, quse pridem fuerat translatio, non quidem totius corporis S. Wandre- uo Fontanel-

de ditione Fontanellensis coenobii. Quod ubi su- gisili,sed brachii dumtaxat, facta exccenobio Blan- lam relatum,
alterum Bn>-
perbus ille et arrogans comperit, legatum bacu- diniensi ad Fontanellense, dum huic prsesset Ro- nii est.

lo, quem forte tenebat, percussit, et cum ingenti bertus, ut cx tabulis Mss. Fontanellensibus narrat
injuria e conspectu suo exire coegit. Arturus in sua Neustria pia pag. 164. Preefuit au-
ttbisuas San- 38 Rediit ergo ille qui nuntiaverat; abbati tem Robertus, eodem tesle, ab anno Christi 1047
clus injurias
Girardo cura gravi dolore intimavit quae pertule- usque ad 1062. Hujus brachii simul et aliarum
itlctsciliir

rat : quibus auditis, flt ingens omnium gemitus, SS. Wandregisili et Ansberti reliquiarum quarum-
confestimque coram Iectica Sancti prosternuntur, dam ratione conciliandus secum ipse videtur Orde-
atque inter fluentes lacrymas et amara cordis ricus Vitalis ecclesiasticx Historiee lib. 4, dum ait

suspiria adversus Sanctum praedictus abbas mul- primo quidem pag. 618, Fontanellenses monachos
ta probrose inculcando flebiliter conqueritur. ob calamitates Normannicas abstulisse reliquias,
Sed inter haec decedente, sole, noctis silentium qvas numquam retulerint, quas inter recenset cor-

advenit. Theodoricus vero dormiturus se in le- pora SS. Wandregisili, Ansberti, et Wlfrannifde
ctulo composuit ; cui derepente terribilis persona quo postremo alibi diximus) Gandam delatas, quse

sub habitu monachili apparuit, eumque pro con- a Flandritis inquit, usque in hodiernum diem
tumelia, quam sibi hesterno intulerat, vehemen- servata, magnae ibidem venerationi sunt. Deinde
ter redarguens, pastorali baculo, quem ferebat, vero pag. 623 Rotomagensis autem Ansbertus
:

graviter percussit ; somno interrupto

qui statim (verba ejus sunt) cum Wandregisilo abbate, et
experrectus, graviter ingemuit, seque a quodam Gulfranno archipraesule Senonensi Fontanellae
cano abbate csesum, altis et perturbatis vocibus servatur, debitaque a suis reverentia quotidie
clamavit deinde subita internorum correptus
; honoratur. Nimirum hoc de brachio intelligit et il-

tortura secessum naturae petiit, ubi fceda ege- lis cineribus, de quibus dictum est die xx Martii,
stione omnia profundens viscera, vitam misera- pag. 148; illud vero de reliquo corpore, quod Gan-
biliter abrupit : ut viventibus liquido daretur denses tenuerunt : riisi quod alterum etiam brachium
ammadverti, cujus meriti apud Deum sanctus cum parte capitis, uno dente, duobus manuum digi-

pater Wandregisilus fuerit, qui sic viventem ini- tis, ac aliquot capillis abbatix Broniensi cessit, sub
micum et atrocis injurias reum mortis suppli- S. Gerardo abbate, teste Rayssio in Hierogazophij-
ciocondemnare potuerit. Res ergo hsec in re- lacio Belgico, pag. 126.
gioneilla omnibus statim innotuit abbatem Gi- ; 41 Porro magnx apud Gandenses venerationi Corpus ejtts
magna i>t iv-
rardum cum comitibus suis non mediocriter ex- fuisse Sancti nostri reliquias non solum ex Orderico neiatione
Maravit. etiam ex Historia adventus in fuit Ganda-
intelligere est, sed
"c
>"ox vi.
Gan-
39 Qui deinde, participato cum suis consilio, montem Blandinium infra exhibenda ; itemque ex
omnem cum sanctis pignoribus comitatum ad observari
c lf
ejus celcbritatibus variis, ibidem quotannis
„' "" 4Ue-
arf custodiam dereliquit solitis; denique ex ipso loco, quo istic reposiLv cum
? '»>'i <fc- ; sicque ascensis equis, Ro-
"""ffirunt. tomagum ad urbem cum paucis properavit ; ad- aliisolim fuerunt, quemque descripsimus ad diem v
mssusque, Richardo comiti causas adventus sui Februarii in Commentario ad Acta S. Bertulphi,
iterum-
 264 DE S. WANDEGISILO ABBATE.
MJCTORE ilrrumque ad diem x Julii, ubi de S. Amalberga excuso Parisiis anno Christi 1518, uti et in Bre-
P. B. virginepag. 79. Eumilem in schedis, quas habemus, viario Morinorum anni 1542, ct Verodunensi anni
ad Blandinienses spectantibus , ita depicium invenio : 1625 ; in Rotomagensi anni 1581 eodem die fit ejus
In choro monasterii S. Petri est sacellum, id est commemoratio in ulrisque Vesperis ac Laudibus
cella, ferrea testudine ornatum, et ita artificiose at postridie celebratur ejus festum ritu semidu-
confectum, ut ex pavimento crescere videretur. plici ; sed in Breviario ejusdem dicecesos excuso
Artifex,nomine Petrus Pauli, incola Gandensis, anno 1627, xxn Julii memoria ejus habetur in se-

jussu et mandato Domini Joannis Cauwerburg cundis tantum Vesperis, postridie vero Officium se-
abbatis monasterii dicti [ illud fabricandum sus- miduplex.
cepit;]sed antequam perfectum esset opus, ex 44 Neque vero satis habent Martyrologi quidam
hoc seculo migravit [dictus abbas] sed perficie- unam ejus anniversariam celebritatem proponere femsolemnl.
«ilioiis oin,i.
batur sub Gerardo de Cuelsbrouck, Joanni suc- sed alii duas, alii plures in anno consignant. Sic mrsariu-
cedente ( anno Christi 1517) in prselatura abba- apud Florentinium non solum ejus depositio, item-
tiali post quod opus etiam brevi defunctus est
: que ecclesise S. Pelri, in qua requiescere dicitur
artifex, qui pro opere tantum habebat xlviii ipsc venerabilis Pater, dedicatio notatur xi Kalend.

centum florenorum (id est florenos quater mille Augusti,verum etprima ejus Ka- translatio secundo

octingentos ) Tum addit opus duplo ecstimatum fuis- lendas Aprilis, sive die xxxi Martii quo eam factam
se, ac subdit : Postea etiam deauratum est hoc esse diximus. Florarium Sanctorum Ms. depositio-
ferreum opus, in quo elevata fuerunt sancta cor- nem ejus longo elogio ex secunda Vila petito cele-
pora S. Bertulphi, qui solet pulsare, ut fereba- brat xxn Julii ; translationem primam xxxi Mar-
tur, cum bellum et calamitosum tempus instaret, tii ; alteram vero in montem Blandinium die in
fvide citatum Commentarium ad Acta S. Bertul- Septembris. Idem faciunt auctaria quxdam Usuardi
phi,) sancti Gudwali, sancti Ansberti, sancti a nobis edili ; idem Martyrologi Ordinis Benedi-
Wandregisili, sancti Wlfranni, sanctas Amalber- ctini ad eosdem dies, Wion, Menardus, Bucelinus ;

ga3, et plura alia usque ad decem. De hoc opere Dorganius tamen omisit translationis Blandiniensis
mc.minit etiam obiter Sanderus Gandavensium rerum memoriam, at cetera consonat aliis.
lib. 4, pag. 325. 45 Sed reliquis, ut par est, antecellunt hac in maxme
scdanno 1578 42 In eadcm scheda notatum erat, reliquias has- parte monachi Fontanellenses ac Blandiniani aimd Ftmla
: et
in persecu- nclienses el

lioue Catvi- ce omnes cum aliis multis deinde vel combustas, vel illi quidem, dum iv Kalend. Martias (ut Bollandum Bluiuliiiieii-

niana pcriit. scs.

diffusas, vel in profluentem abjectas, vel alio modo docuit laudatus ante Prevotius ex Breviario, uti
indigne tractatas a Calvinianis periisse, aut certe scribit, Fontanellensi jam tunc olim excuso, sed non
disparuisse arcam vero argento, margaritis, gem-
; prostante) dedicationem ecclesi» S. Wandregi-
mis, pretiosissimisque lapidibus ornatam, impiorum sili celebrant ritu duplici ; die autem xvi Kal. Ju-
illorum usibus cessisse. Id quod etiam quotannis lias commemorationem S. Wandregisili, sive, ut
deflet Blandinium in Officii sui ecclesiastici ad diem est, in serie Breviarii, inquit, solemnitatem bra-
Hi Septembris lectione octava his verbis : Quorum, chii S. Wandregisili in capp. : die i Kal. Augusti
proh dolor! reliquias etsacratissimorumcorporum fcstum dcpositionis ejuscum Octavain cappis. Blan-
sacratissima pignora, ... Deo... non immerito dinienses Officio proprio primam ejus translalionem
nobis irato, fuere hostibus fidei violenter erepta recolunt rilu duplici die xxxi Martii ; depositionem
anno mdlxxviii, persequente catholicam Eccle- xxii Julii cum Octava ac tandem etiam Adventum ;

siam in Belgio principe Auriaco Calviniano, non ejus in montem Biandinium die iii Septembris iti-
sine inaestimabili damno quod supra septen- , dem cum Octava, uti constat ex Officiis eorum pro-
nale exilium passi sumus in hoc nostro monaste- priis, qux hic manuscripta servamus. Lectiones et

rio, quod tunc foedis admodum ruinis horribiliter Antiphonee nihil novi nos docent preeler id quod
defcedatum fuit. Hactenus de reliquiis ; nunc ali- num. 43 notabamus ; ex quo constat, etiam postde-
qua de cultu. perditas reliquias non deferbuisse apud viros illos
Cultiis ejus 43 Quam antiqua ac celebris fuerit ejus in Ec- religiosos pristinam erga sanclum Wandregisilum
antiqiuts ct
ccleber, clesia veneratio, cum cx dictis supra de prima trans- aliosque pietatem. Desumptec sunt ex Vita secunda
latione atque elevatione, tum infra ex miraculis et Historia advcntus infra producendis, nisi quod
poterit Bestimari. Testantur hancetiam antiquissima nonnulla in iis confusio est, quam ex ipsis Actis fa-
Martyrologia, qualia sunt, quce Hieronymiana nun- cile erit emendare ; ut cum dicuntur in Officio de
cupari solent ; sic enim habet vetus exemplar ab an- Adventu ejus in primi Nocturni lectione secunds
nis circiter miile compactum, utasserit quidem, qui sancliWandregisilus, Ansbertus, Wlfrannus pri-
illud edidit Marlenius in Thesauro anecdotorum die Kalendas Aprilis a S. Baino, Taruannensis
tom. 3, a col.1547 xi Kalendas Augusti
: In : sedis preesule Bononiam in basilicam S. Petri trans-
Galliis monasterio Fontinella: depositio Wandre- lati. Fefetiit hic auctorem squivocatio basilicx san-
gisili abbatis. Similia inserta leguntur in ejusdem cti Petri : duee enim sunt hujus nominis basilicx,
Martyrologii exemplaribus, ad eumdem diem apud sed maxime diversse, ad quas translationes quoque
Florentinium, atque Acherium, in Spicilegio novee diversce S. Wandregisili factae sunt ; altera est
edilionis tomo 2 sub inilium ; similia ad eumdem Fontaneltensis , atque ad hanc Sanctum nostrum
diem habent Wandelbertus, Usuardus, et alii pas- translulit Bainus, ul supra monuimus ; altera Bo-
sim tum editi, lum anccdoti, quorum elenchum te- noniensis, seu potius lerrilorii Bononiensis apud
xerein re minime dubia supervacaneum duximus; Quantavicum ; ad quam Sancti corpus non nisi ses-
quando etiam in Romano moderno sic annuntialur quiseculo serius, diuque adeo post S. Baini tempo-
eodem die : In Blandinio monasterio, sancti Wan- ra, deportatum fuit. Adi supra paragraphum quar-
dregisili miraculis clari. Eodem die commemoratio tum.
ejus prxscribilur in Breviario Audomaropoiitano

VITA
 , :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 265

talium multo prosunt exempla bonorum, quibus AB AIXTORE
CO/K\0.
aedificatur homo cotidie multiplices consectari
virtutes enim ad adipiscendam amoenitatem
: si

paradisi, quibus praemovemur, praecepta dees-

sent pro lege nobis Sanctorum exempla suffice-
VITA ;

rent. Hoc a seculis adimplet Rex trinus aeternus

qui * servorum suorum famam commendans per- •
unU s seier-

ennem, ut posteri eorum exemplo proficiant, at- nus 1 ue

Sincera , auctore coaevo quodam que in amorem coelestis patriae cum devotione
monacho Jurensi anonymo. maxima incalescant.
3 Hsecautem nos considerantes, de hujus ve- quodscri-
nerabilis patris Wandregisili hoc quod ad laudem p ",us
n ]s
e ''"ft'

Domini pertineat, non quod favore humanae de-

Ex Philippi Labbei nova Bibliotheca ma- clamationis lassescat, relatione inseruimus. Ha-
nuscriptorum librorum tom. i, a pag.
bent mali in ea quod metuant, boni quod gratu-
784; et ex ActisSanctorum Ordinis S.
lentur, superbi ut humilientur, luxuriosi exem-
Benedicti editis a Luca Acherio et plum pudicitiae verecunda mente custodiant
a Joanne Mabillonio, Seculo secundo, garruli ut quiescant, cupidi ut arescant, avari ut
relinquentes d mundum cum omni impedimento
a pag. 526.
ejus, ebriosi discant sobrii esse, raptores mansue-
tudinem apprehendant, ignavi ut fervescant, ira-
prudentes veram prudentiam cum sancta simpli-
PROLOGUS. citate arripiant. Hoc omnes cum admiratione E
consideremus, quamtam in hujus Athletae Domini
habemus religionis gratiam, quod miremur e, et e

Auclor nar- Religiosorum quorumdam virorum vita quan- quantam vim virtutis ejus vel afflictionem corpo-
rnUirus visa tum est meritis excellentior, tantum gestis ris et fontem lacrymarum pleraque despectu :

« tt et attdi-
l", lucere debet clarius praesertim cum ad inda-
; mundi quo modo aut qualiter abrenunciavit, et
gandam eam idonei minus sumus. Confidimus voluntatesproprias introphaeo Dominicrucifigens
enim in illo, qui dixit : Non enim estis vos, qui perseveravit ;
quia non permittit brevitas totam
loquimini, sed spiritus Patris vestri, qui loquitur ejus operationem sermone concludi ; sed tamen
in vobis ; quem linguae mutorum sunt re-
et per derelinquamus hujus textum narrationis, ut feli-
seratae o. Non ergo mirandum est, si per pla- cius perveniamus ad enarrandum aliquid de ejus
smaturam suam praebet intellectum; cum, quan- vita? meritis ; ad gloriam Dei pronunciando sur-
do voluerit, veritatem suam per ora jumentorum gamus f.
narrat. In hujus ergo spem erectus, et accinctus
robore ccelesti, ariditatem meam ad texendam
iltibiltonius Vitam domni Wandregisili excitatus *, ag-
beati ANNOTATA.
excitavi.
grediar ego facultate, qua valeo (nam potens
*

'ergo
est Dominus ad serraonem corroborandum:)plu-
rima quippe mihi de ipsius beatissimi Viri virtu- a Mabillonius addit : Seu (forte ceu vel sicut)

tibus pandere b, multa a memetipso visa, plerum- brutum asinae os per sensatos hominum colloquio
que etiam venerabilium monachorum seu disci- distinxit modos. Allttditur autem ad historiam Ba-
pulorum ejus, qui ei per prolixa tempora servie- laam Numerorum cap. 22.
runt, relatione prolata, quae *
non tantum audita, b Mabillonius sentenliam hic ita restiluit : Nam
sed visa narrant, in hoc opere de fulgente gratia potens est Dominus ad sermonem corroborandum
prsedicti Patris pauca de plurimis quidem ser- plurimum, qui mihi de ipsius beatissimi Viri vir-
mone, ut legentibus fastidium non generem, brevi tutibus pandit iter. Multa a memetipso visa, ple-
'
materiolam
materiola *
expressi stylo, seu ut prolatior pa- rumque etiam, etc.
gina ridiculum non inferat ; sed modica narratio c Patet, vocem esse sese deprimentis, quasi dicat
lectoribus aedificationem nutriat, etsi eleganter Ego infirmus, ac virtule puer tenellus.
mmusexpleta fuerit, divini adjutorii misericordia d Imo relinquant relinquentes tamen legitur
;
'
uobis
prsestante, ut nostris *
exinde veniam tribuere etiam apud Mabillonium.
dignetur. e Mabillonius Consideremus, quantum hujus
:

horiatur ad
"ttentiotiem
& Nunc ergo qui haec legit, in studium boni Athletae Dei habemus religionis gratia, quod imi-
'''
stttdium operis atque in fervorem ejus animus incalescat: temur.
Mitandi,
quoe gesta in aure audierit, in ara cordis sui f Mabillonius perveniamus ad e-
: Ut felicius
cum omni aviditate meditando custodiat, custo- narrandura aliquid de ejus vitae meritis ad glo-
diendo perficiat, perfectumque in opere Domini riam Dei.
cum summo desiderio adimpleat. Obsecro itaque
e go tenellus
c ; ut omnis, qui hanc Vitam beati
Viri legerit, caveat, ut sicut Cain ferro, de invi-
dia non percutiat iste dente et lingua sed curet ;

custodire in corde et anima : quia, sicut canit

1'ropheta Filii hominum dentes eorum arma et
:

sagittsa, lingua eorum gladius acutus. Plerumque

etenim ad conversationem seu correptionem mor-

Tomtts v Julii. 37 CAPUT

 :

266 VITA S. WANDREGISILI ABBATIS.

AU AIICTORF. inter rusticanos homines pessimos *
, qui nec D
CO.*VO.
Deum timebant, nec hominem quemquam reve-
'
Pessinm„

rebantur, orta est contentio propter pabulum e-

CAPUT I. quitum tam valida, ut, nisi pietas Domini et me-
rita ipsius hominis Dei subvenissent, multa ho-
micidia ibi fuerant "
facta. Ipse autem ibi petiit '

uierint

adjutorium, ubi possibilitas erat tribuendi, et ad

S. Wandregisili patria, nobilitas, nuptice,
orationem, quasi ad gladium, pergens, divinaa
vita monastica in monte Falconis et
miserieordia? clypeum postulavit, et Domino mi-
Elisangio. serante, qui servis suis pius obauditor est, con-
festim ipsa litigatio ita est mitigata, ac si de lon-
*
gaevis temporibus amicitiae jura conjuncta ha- conjuncn
Igitur fuit virtute *
venerabilis, Domino inlu- buissant, et per filium pacis, qui ipse vir Dei
minante, Wandregisilus, cognomento Wando, erat, litigantes Dominus ad concordiam per Ser-
Wtmiregisu oriundus territorio Verdunensium, natalibus no- vum suum mirum in modum convertit.
lus nobitis
Virdunensis, bilis, sed religione nobilior. Qui cum summis 8 Exinde ccepit magis corde fervescere atque fitnwna-
elregius ex- quondam "
comitans chus ;
aclar,
parentibus a, et ab ipsis eum '
ore professionis annuntiare, dicens : Certe ' deum
'
quodam juventutis suae rudimentis studiis juxta mores se- iste est super omnia diligendus ; quia, ubicumque
lempore eum
cularium in actione instituerunt inter mundi fuerit invocatus, illico ad prassens est exaudien-
decus. Qui accipiens honores terrenos exercebat dus, juxta quod ipse Dominus per prophetam
acturara b commissam sibi ; sed tamen mens ejus promisit : Cum autem quaesieritis me in toto
non erat alienata a mandatis Domini, quia san- corde vestro, inveniar a vobis. Post quod ipse
cti Euangelii jussionem explebat reddebat enim ; Vir Dei relinquens mundi istius oblectamenta,
quae Caesaris sunt Caesari, et quod est Dei Deo. cupiebat in sancto ccenobio sub religionis habitu
uxorcm Uu- 5 Non post multos dies rogatus a parentibus conversari. In primitiis *
cum quodam fere *
in et primiius
cit jussu pn-
rentuin, suis c, aliquam puellam desponsaret, ipse
ut sibi loco, qui cognominatur Montefalco g. habitavit
:

seue

juxta eorum jussionem sublimibus parentibus et non multo tempore ;

qui h erat homo multum g
h
bene natam sibi quamdam puellam desponsavit : index i, corona capitis decoratus k. oculos spe-
i k
erat enim in seculo nobilissima d. Porro ccepit ciosos, faciem liliabilem l, manus prolixas, et
ipse Vir tacite in cogitatione sua dicere, quid frequenter per laticem cupiebat eas abluere, qui
exinde facere deberet : volebat enim oblecta- erogatas omnes facultates suas in camino pauper-
menta mundi deserere et in Dei servitio se sub- assidendum m.
tatis petiit m
jugare ; et quia pavebat, si *
innotesceret, quod 9 Sed quia diabolus est invidiosus ad npcen- ideoque ac-
cttsutus
consensum ei minime daret, cogitavit ut accipe- dura, et contra bonitatis formam pugnat malitia,
tipitd

regem,
ret eam, et postea ei de conversationis habitu invidia diabolus maxima in eum exarserat, qui
*Qui fabularetur ; quia *
accipiens eam , et post ac- per semetipsum seu per suos fautores eum inqui-
ceptam suam volens lucrari conjugem (sicut scri- etare non cessabat ; sed ipse praecinctus galea
ptum est : Diliges proximum tuum sicut teipsum) salutis et scuto fidei contra omnes sagittas ini-
prudenti hortamine, ut erat eruditus, suadebat mici fortiter dimicabat. Dagobertus rex n, qui
ei conversationis gratia, virtutem "
magnam ha- tunc illis temporibus aderat, pro eo quod ipsum
bere mercedem ; ut qui hic in una carne conjun- hominem Dei in juventute in suo ministerio ha-
cti fuerant, in gloria Sanctorum sine fine copula- buisset, volebat eum inquietare pro eo, quod sine
rentur. sua jussione se tonsorasset, et ipsura in suo pa-
quam con- 6 Illa autem accensa a Spiritu sancto, talia latio perduci jussit. Quiipse Vir Dei confidens in
senlientem,
"
mox Dco verba praeripuit dicens Domine Deus :
'
; adjutorium Christi ,
qui ei praesens consolator
virginem quid fuit, quod antea mihi hanc rem non di-
tibi aderat, licet nolens quidem ad aulam regiani
consecrat.
* prxrupit vulgasti ? Scias eertissime, quia et ego me absque perrexit ;
qui cum venisset prope de consistorio
* meus
omni dubitatione volo tradere ad Dei servitium Principis, eratquidampauperculus.qui vehiculum
atque vanitates hujus mundi deserere, et regnare suum ante portam ipsius regis demerserat : plu-
in Christi gloria. Quod tibi in tantum supplico, ribus egredientibus, nullus ei auxilium praesta-
Domine meus, ut quod ore profers, explere opere bat ; sed omnes pene super ipsum ambulabant,
contendas, et temetipsum liberes, et me, ancil- deculcantes eum. Aveniens autem ipse Sanctus
lam tuam, ad jugum Dei cum summa festinatione Dei, vidit impietatem, quam operabantur filii dif-
tradas. At ille haec audiens, versus in gaudia fidentiae, et de equo, quem sedebat, cum veloci-
glorificavit Dominum, et admiratus est de tam tate descendens et pauperi manum porrexit, et
excellenti desiderio ejus. Fit ex utraque parte ipsum plaustrum simul de loco levaverunt.
consensus. Ipse autem sibi coronam capitis e de- 10 Prospicientes eum multi, qualiter se inqui- posl aclum
caritatis et
posuit, et ei velamenti gratiara circumdedit ; et, nasset de Iuto, deridebant eum et multa oppro- Immitdiit'*
Domino adjuvante, talis fuit sua conversatio seu bria ei dicebant. Ipse autem nihil curans de vi- absoloiU"'

puritas cordis, quod per eam Dominus adhuc in tuperationibus iniquorum ; sed humilis humilem
hoc corpore degentem plurimas virtutes operari magistrum prosecutus " vestigio quia ipse Do- :
' proseculus

dignatus est. est

minus in Euangelio dixit Si patrem familias :

Hixas precc 7 Quid plurima? ad illud redeamus tempus, * * Bcelzebub

coniponit
Belzebuth vocaverunt ; quanto magis domesti-
quo Dominus per famulum suum ostendere di- mesticos ejus ? Cum autem hoc in laudem Dei di-
gnatus est fortitudinem suam. Adhuc cum esset verteret, statim apparuit angelus Domini, qui
f in laico ordine, pergens in itinere, cum thoro f vestimentum ejus diligenter curavit, et factus
* quod et familia plurima veniens quodam loco, qui '
est plus candens quam antea fuerat, postea pervenit
 ;

DIE VIGE3IMA SECUNDA JULII. 267

in palatio
regis, et stabat ante eum et satellites e Mabillonius legit : comam capitis deposuit, AB ALXTOIiE
agnus in medio luporum sed Domi- quod cum sequentibus conrjruit, et cnm Yita secunda CO/EVO.
eius, quasi ;

nus, pastor omnium Sanctorum, ovem suam de num. 3, ubi alia phrasi dicitur : ipse autem cleri-
ereptam in medio eorura quasi catus habitum sumpsit. Si tamen Labbei textus
fauce inimicorum
custos, servabat; et cognoverunt omnes, quia hic genuinus esset, dicerem, coronam, quae sponsorum

Vir Dei erat, et pro Christi desiderio omnem erat insigne, deponere, idem esse ac nuptiis vale-

cdoriam mundi despexerat. Et pracepit rex, ut dicere.

nemo ei faceret inquietudinem ; sed licitum esset f Id est, conjuge, seu sponsa.

ei Domini gloriam contemplari. g De Monte falconis dixi in Commentario prxvio

11 Inde reversus, coepit sedificare cellam in num. 17.

austere viwi
iiialia cella.
alio loco o de
facultatibus suis; ubi se jejuniis et h Ex lextu vix colligas, quo relativa lieec particula
o
vHliis affiigebat ;
quotidie gemitus, quotidie referri debeat ; ad ipsumne S. Wandregisilum, an
lacrymae, et, si quando repugnantem somnus ad eum, ad quem hic accessit, quique in secunda
imminens oppresserat, nuda humo vix ossa arida Vita Waltfridus dicitur. Eadem tamen Vita se-
collidebat. Ule etenim pro metu gehennse et a- cunda illam ad S. Wandregisilum referendam indi-
more Christi tali se carcere damnaverat. Videns cat num. 5.

eum diabolus semper ad eminentiorem viam con- i Intelligo hominem valde insignem, et qui ore

scendere, nimia crudelitate in eum exardescebat, habituque indicium de se manifeslum daret intuen-

atque multas inquietudines tara apertas quam tibus, quam egregias in animo dotes haberet recon-
"
pcr sopo et pro sopore ei faciebat : qui ipse Sanctus Dei ditas.
rem cognoscens fallaees insidias ejus, quas ei per k Coronam intellige clericalem, juxta dixta su-

dulcedinis consensum suggerebat, per vexillum perius.

crucis seu per abstinentiam suas illecebras et 1 Liliabilem, id est, candidam, ut habet Vita

suasiones superabat. secunda. Non arguo syntaxim auctoris barbaram,

airms iltece- 12 Qui ipse diabolus conspiciens se ab ipso quam et hic et alibi passim licet observare ; satis
bmsmirifice
Viro Dei vinci, declinavit ad majorem interitum habeo, quod ejus sensus percipi utcumque potest.
siijierans.

et, si aliquo modo, juxta quod humana conditio m Obscuram hanc phrasim sic explicat Vila se-

p p, eum somnus oppressisset, per ipsam visionem cunda : qui omnes facultates ac praedia sua partim
multiplices impugnationes ingerebat. Qui exper- monasteriis perpetim possidenda tradidit, partim
gefactus a sopore accipiebat armaturam Dei di- pretia ex his accipiens indigentibus larga distri-
cens: Deus in adjutorium meum intende ,•
seu il- buit manu ; sicque exutus seculi curis.... nudus
ilominicum ] lui Domino *
deprecabatur, ut ei donaret forti- cum hoste versuto certare contendebat. Sensus
tudinem, quatenus iniquum hostem superaret. ergo prioris Vitx hic esse videtur : Wandregisilus,
Et, si quando in ipsa visione nocturna, per titil- erogatis omnibus facultatibus suis, petiit a Waltfri-
Iationem carnis inlusionem habuisset, exurgens do, ut sineret se assidere ipsi, sive una cum eo habi-
continuo cum gemitu et Iacrymis mergebat se in tare ac vivere in camino paupertatis, id est, obser-

fluvium ; et, cum esset hiemis tempus, in medio vando ac profitendo paupertatem : vita namque pau-
glacierum psalmodiam decantabat, et unoquoque per ac misera caminus dicitur paupertatis, quia per
9 q expleto usque ad aquas veniam petebat. quam eam homines ptirgantur ac probantur, ut in camino
magnum studium beati Viri, et maximum prae- seu fornace metalla, juxta illud Isaix 48 : Ecce
lium, quod contra inimicum agebat quotidie Et !
excoxi te, sed non quasi argentum, elegi te in
Dominus clemens porrexit ei dexteram suam, caminopaupertatis. Porro quod hic dicitur erogasse
quia mens ejus ad Jesum jacebat, pedes rigabat Sanctus omnes facultates suas, id accommode acci-
lacrymis et crine tergebat, et repugnantem ini- piendum, ut infra patebit num. 11.
micum suum corporis inedia subjugabat. n Primum intellige hujus nominis.
o De quo vide Commentarium prxvium § 3.

p Supple, fert, aut quid simile.

ANNOTATA. q Nempe psalmo.

a SubinteUige, erat, ut sensus sit : Comitabatur

parentes ad negotia, qui sic eum a teneris ad eadem CAPUT II.
gerenda instituebant.
b Hoc nomine non
exacturam vectigaliumintelligi
iwlt Mabillonius ; cum etiam exactor fuisse dicatur
Iter ejus in Bobium, vita sanctissima
S- Ansegisus
jam tutn monachus et abbas ut vide ;
apud Jurenses ; apparitio angelica;
tn Actis ejus
cap. i ad diem xx hujus mensis ; sed susceptio sacrorum Ordinum.
l'el ofjicium
prsefecli regalibus xdificiis, ut de An-
se giso dictum ; vel forte judicis causarum ad regem
delatarum, ut hoc
loco idem auctor interpretatur. Videns Dominus Militem suum quia fortiter .4ngelo duce,
Bobiumpe-
Adi Commentarium
prxvium ut supra num. 16. contra adversarium pugnabat, misit ange- ni.
c n altchiso scilicet patre; matris nomen ignora- lum suum, qui eum juvaret : et quadam nocte
"'"«, erat tamen prxnobilis , ut in Commentario juxta moris consuetudinem in tugurio suo, in ci-
prxvio dictum
§ 2. licio jacebat, et translatus est in spiritu ab ange-
d Ignpta nunc tamen sancto, ductusque est in monasterium, quod
; quod sane dolendum ob ea
lo
maxime, qux de illa hoc vocatur Bobius in regione Longobardorum,
et sequenti numero dicun- a,
'<»', et
repetentur in Vita altera. quae dicitur Italia ; osteuditque ei omnes habita-
tiones
 2G3 VITA S. WANDREGISILI ABBATIS.
AB AIICTOKE tiones ejus, quomodo aut qualiter adessent. Qui divino imperio cum omni velocitate faciebat, te-
CO BVO. D
cum eum reliquisset, ccepit ipse Sanctus Dei in- nens Domini mandatum, et semper in lege ejus
'
'
Ireniens
tra semetipsum volvere, quid hoc esset qui me- : meditatio ipsius aderat; ubicumque esset, rumi-
morans in sancto Euangelio mandatum, Christo nanda ' mandata Dei revolvebat, et meditando ' ril
minan(to
dicente Nisi quis reliquerit omnia quae possidet,
: custodiebat. Taliter erat studium ejus, quia mor-
non potest meus esse discipulus et Qui vult ; : tiflcaverat membra sua, quae erant super ter-
post me venire, abneget semetipsum, tollat cru- ram nudus nudam crucem portaverat; atque
:

cem suam, et sequatur me; adimplens Domini mortuus jam mundo, vivebat Domino et Domi- :

praeceptum, surgens reliquit omnia; accipiens nus videns, quia multum diligens esset ad exer-
secum tres puerulos cum asello, aliis nescienti- cendum servitium ejus, plures conditiones ibi-
bus, exivit de terra sua et de cognatione sua, et dem per inspectivum oculum patefecit, seu plu-
de domo patris sui, et ambulabat, nesciens qua rimos dormientes in somno inertiae atque pi<ros
viaticum b duceret; sed Dominus per suum ange- ad opus Domini faciendum per ipsum excitavit
lum demonstrabat ei, qua via pergere deberet, atque ad opus fidei consurgere fecit.
pervenitque ad praedictum locum, ubi ei demon- 17 Nec illud maximum miraculum praeterire
stratum fuerat. audeo, quod factum, ipso Sancto Domini narran- ltiiidtiliis,
ni,.

undc lattdes 14 Cum autem introisset et vidisset omnes ha- te, cognovi. Quadam nocte, cum in oratione de- simiem
Votuconver-
hontinuin di-

fugiens in bitationes monasterii, certissime cognovit, quod votissime in cella sua perduraret, adstitit angelus scit :

Hiberniain antea Dominus in extasi ei dicto demonstrabat *, Domini ante eum in tam magna claritate ful-
coqiUU ;
et conversatus est ibi aliquantum temporis. Qui gente "
ita ut habitaculum illud immensa
" educto de- , luce * fulgcns

monstravc- cognoverunt omnes, quia hic Vir Dei athleta terribiliter resplenderet; et replevit odore sua-
rat
erat, et ejus devotio atque origo omnibus in no- vitatis tugurium
et vox facta est ad eum,
illud ;

B titiam advenit, et multas conditiones c ei Domi- dicens Serve Christi in timore Dei promptissi-
:

nus ibidem revelare dignatus est. Ipse autem me, pax tecum, quia magnus es tu apud Domi-
semper cupiens habere secretum, ut virtutes num, et magna sunt opera tua, quae incessabiliter
ejus non essent manifestatse hominibus, sed pla- facis : persevera usque in finem quia Dominus
;

citae Domino (quia cavebat illud, quod Dominus Jesus Christus habet paratam coronam et
tibi
dixit ad falsos servos Vos estis qui justificatis : amcanitatem paradisi reseratam, qualiter cum
vos coram hominibus Dominus autem novit , ipso sine fine exalteris.
corda vestra) congregabat in armarium cordis 18 Et ipso loco ventura ei praedixit, et ait xpse vero se
:

sui virtutes Dei, atque ei tanto ampli-

placere cupiebat, qui Quia nepos tuus Godo e secuturus erit te. Haec
tis deprimii.
quotidie eum prospiciebat ex alto ; et in remo- audiens Vir sanctus, prosternens se iterum cum e
tiore loco volens inhabitare, et arctam et angu- gemitu in oratione, magis ac magis [incalescens,
stam viam praesidere, disposuit in Scotiam am- non extollendo se eo, quod per angelum suum
bulare. Ardebat enim ex desiderio Domini, quia Dominus ei locutus esset, atque opera ejus ma-
charitas Christi diffusa erat in corde ipsius per gnificaverit sed humilians se, et peccatorem
;

Spiritum sanctum, qui datus erat ei. esse se plus fatebatur quia non esset dignus, ut ;

subsislit la-
men apttd
15 Cum autem pergeret, veniens per mona- eum Dominus visitaret. beata illa virius et
Jttrenses, sterium quod est constructum ultra Juranenses ipse Homo, qui ore Altissimi meruit esse lauda-
i partes, cognominatum Romanum d, petiit ibidem tus ! beata mortificatio, quae filium "
Dei facit Filio

hospitium. Qui ipse Abbas eum cum summa dili- esse participem *!
qus apud beata humilitas, participes

gentia recepit : ubi, cum juxta moris consuetu- homines apud Deum excelsa Hoc
est vilissima, !

dinem mandatum Domini adimplentes, ad la- custodiens beatus Wandregisilus habet partem
vandum pedes venissent, cognovit ipse Sanctus in regno Dei.
Dei, quod ibi erat illa via * arta, quam ille per 19 Veniamus ad illud tempus, in quojam Do- S. Audiic-
desiderium Christi volebat sectari, etcertiusper num audil
minus Servum suum in universis gentibus de- ct sacris Or-
spiritum Domini notum ei fuit, quod ad hoc eum monstrare voluit, atque
margarita f pretiosa de (liiiilnts i»i-

tialur.
Dominus adduxerat, ut sub religionis habitu thesauris suis profecta reserabat, ut per eum F
conversari deberet ; et se in obedientiam ibidem multorum salus accresceret, et ei gemina corona f
delegavit, et multis diebus ibidem sub institu- multiplicaretur. Veniens Rodomo g , in sede
tione regulari habitavit ; nempe ipse in virtutum beata in diebus Audoeni orthodoxi h : qui cum h
'
virtutem culmina semper per humilitatem ascendens, et
'
vidisset eum ipse pontifex, cognovit, quia hic
eulminis
vanam gloriam cavens, mansuetudinem sectans, Vir Dei magnus cultor esset, et voluit eum ad
timens ne, si bonum aliquod videretur facere, onus subdiaconatus benedicere; quem inscium,
per ventum elationis diabolus obreperet, custo- et pene nolentem, ad ipsum gradum instituit :

diens se multum etiam a minutissimis culpis, exinde levita deinde ad sacerdotium per manus
:

id est a sermone otioso, excelsum risum ple- domni Audomari i conscendere fecit qui ipse :

rumque cavebat, sciens, dictum esse, quia Stul- Sanctus Dei post acceptam benedictionem exple-
tus in risu exaltat vocem suam sed rectus sem- ;
bat officium suum erat enim decoratus ad ipsum :

per atque hilaris in mandatis Domini erat prom- ministerium exercendum.

ptissimus.
ubi exempta
16 His virtutibus, quasi comitibus suis adju-
prxbel vnlih
tunt exiinut, lus '
erat ceteris humilior, quietus in sermone,
'
adjunctus
,
ANNOTATA.
"
hilaris in cultu ' , pius aspectu ' maturus in ,
vultu
'
aflectu moribus ; detrahere nec volebat, nec plerumque
audire ; non murmurosus, sed obediens, ea quae a De Bobio dictum est in Commentario przvio,
umquam a patris ore numquam '
fuissent prolata, quasi et infra latius describitur in Vita secunda num. 9.

b Via-
 . , ; ; ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 269

pro itinere et itineratione accipi dederat plures faciebat concurrere ad ipsum abaictohe
b Viaticum
latinitatis auctores ostendit Cangius coenobium sequentes Euangelium ejus relin- comvo.
anttd inferioris
,

quentes patrem et matrem, domum et agros sen

in Glossario.
Forte cognitiones, ut hic in margine observat
reliqua.

Mabillonius. Idem infra num. 16. 22 Quod prospiciens ipse sanctus Dei, qualiter qnnd tamen
a '"? u
Adi Commentarium multitudinem sanctorum ibidem Dominus aesre-
TVkhc S. Claudii dicilur.
i 'i"'.°.
oo post feal,
garet, non praevalutt esse sine agris cum nimis
prsvium num. 21
; nisi acci-
excreicerenl
e De S.
Godone abbate egimus die xxvi Maii. peret de eis, qui illuminati Dei servitio se subju-
in Origine familix reg. Franc. parte 1, gabant, quatenus eorum necessitates haberet
Bouchetius
Sigefridi comitis Verodunensis et unde procuraret, hoc est tantum victum et vesti-
facit eum filium
sororis S. Wandregisili, citatque Chroni- tum, juxta praecipientem Apostolum Habentes :

Bertx,
Alberici ad annum 644; ubi Godonem quidem autem tegumenta et quibus alamur, his contenti
cum
ex sorore S. Wandregisili
et comite Verodu- simus * Erat enim verissimus pastor juxta Do-
. •
sumus
ait

nensi natum esse ; sed nec patris ejus nec malris no- mini praeceptum animam suam ponebat ;
quia

exprimit. pro ovibus suis. Per suam dulcedinem multorum

men
f Mar^arita hic est accusalivus pluralis a recto amaricationes in liquorem vertebat " per suam ,
•
verterat

margaritum. humilitatem multi superbi confusi ad humilitatem

a Potius Rodomum, id est, Rotomagum : hanc revertebantur f. f
enim urbem Rodomum et Rotmum olim vocitabant, 23 Per suam doctrinam multos aggregavit in qui acl iusli-
tntioiicni
uti docet Valesius in Notitia Galliarum. regno Dei. Erat enim doctus scriba proferens de
ejusconvo'
h S. Audoeni episcopi Rotomagensis Acta da- thesauro suo nova et vetera dubios confortabat, ;
lctbant

buntur xxiv Augusli. imbecilles corroborabat, infirmis auxilium prae-

*
De S. Audomaro episcopo Taruannensi agetur bebat, atque contra diabolum pro eis fortissimo
B i forlissimis
praelio dimicabat plurimas praedas de ore leonis li
ix Septembris. :

rugientis abstulit atque ad ovile Dominicum, ut

bonus pastor, reduxit, seu vulneratum "
verbi vulneralam
gratia curavit ; et instruebat filios suos, qualiter

CAPUT III. potuissent resistere satanae insidiis fluctuosis, et

qui posuerant manum in opus Domini, non re-
spicerent retro ; et adnunciabat eis dicens :

Monasterii Fontanellensis erectio et in- 24 Retrorsum respicere, fili, nihil aliud est, quosqiie ad
hunulitatem
quam in eo poenitere, quod coeperas exercere, et imprimis
crementa; Sancti prcefectura, et opera hortabatur.
iterum mundanis desideriis te obligare, carissi-
'apostolica ; donum prophetice et mira- me. Semper debet homo paratus esse ad humili-
culorum. tatem et ad altiora conscendere non debemus :

computare annos, quos in coenobio degimus, sed

quod sine querela in mandatis Domini viximus.
Fontanetten- quia semper fontem humilitatis repete- Etsi nos aliqua elatio non inflat, eo quod non fu-
u ccenobium
Sed ille

conclit,
bat (nolebat enim in terrenis actibus occu- ramur cum furibus, et non jungimur cum homi-
pari ; )
quaarebat locum, ubi ei Dominus demon- cidis seu perjuris, recogitemus intra conscientias
straret, qualiter sub sancta regula degeret vitam. nostras, quales sint actus: si odium contra quem-
Cui Dominus talem dedit locum, ubi plurimum libet non habemus; si detractionem cum omni
gregis Christi bonus pastor curam gessit ; asse- velocitate eradicemus; si vos '
non inflat super-
dit juxta fontem uberrimum, qui vocatur Fonta- bia; si non debilitat '
ambitio; si luxuria non delcclat

eremo, quae dicitur Gemeticus, ex fisco

nella, in coinquinat ; si ira non exasperat vana gloria
; si

quem assumpsit regali munere a ibi monaste- : non praeoccupat si risus ; iramoderatus non ru-
rium fundavit atque ex multorum sanctorum gat si otiosus sermo non prtepedit
; ; si charita-
animorum pretiosis lapidibus eum instruxit. M- tem, pacem, gaudium, benignitatem cum omni
dificavit namque basilicas in honorem sancti Pe- aviditate custodiamus,
tri, beati Pauli, vel b sancti Laurentii, et alia 25 Hoc nobis est necessarium, ut omni hora ac perscoe-
ranliam,
oracula, non multum distantia a monasterio quasi Dominus paratos ad opus suum inveniat ' gau- ; • Domiuus
milliario uno, in honorem S. Amantii c Rotinen- deat, et coronet : diabolus ut decidat, et lugeat ut
ipsius
Sancti Dci
sis praesulis, pro
amore ipsius construxit. "
quiamaximum mcerorem habet, quando quem-
21 Erat enim pro sanctitatis studio carus Da- quam viderit promptissimum in mandatis Domi-
d e doni d pontifici, cujus in parochia e est ipsum di custodiendis. Filioli, custodite vos ab omni
5. Andocno
sesubclens, coenobium. Non fuit contemptor canonum sed ; inquinamento mundi. Hodie vivimus, in crasti-
et a conver-
s 's nihu rc-
tantum erat humilis, ut, etiamsi itinere pergere num quid nobis '
contingat, nescimus ; revolvatur * nos
cifiiens
'
; conaretur, Praesulis permissu *
susciperet, et ad nostram sedulitatem memoria, qualiter nos,
Perniis-
sum sine edicto "
ejus non volebat pergere in iti- qui aliquando fuimus filii tenebrarum , modo
'.Permis- nere sumus
sione ; quia sciebat scriptum esse Omnia quae- :
misericordiam Domini consecuti , facti
cumque ligaveritis super terram, erunt ligata filii lucis. Itaque abjiciamus opus tenebrarum,
et m coelis, et quaecumque solveritis super ter- et per Christi praecepta, tamquam per lucem,
ram , erunt soluta et in ccelis. Porro voluit ambulemus.
s 'ne
portione mundi istius esse , ut de proprio 26 Videte, ut vos '
diabolus per zeli livorem et mutiiam
l
sudore ederet panem suum, et fuit sic multis inmuscipula sua non oblisret, sed ligati charitate
~ . ? . . j • v
noc ve-
vobis
temporibus et Dominus videns, quia electus
;
lnvicem in timore Domini servite ; et si
suus multiplicabat gratiam quam ei talenti ster adversarius conspexerit, longe fugabitur a
,

vobis
 :

270 VITA S. WANDREGISILI ABBATIS.

AD AITT0I1E vobis; quia ad illum, quem in praelio ei inimicus fuero misericordia, perstringere nobis hoc
I li. I V(>.
con-
unanimem viderit, appropinquare ad eum mini- venit; ne, ut superius, longo proscribente stylo
me potest quia charitas Dei conglutinat, hostem
; fastidium debeam generare ; et hoc mihi sic
cre-
teterriraum prostratum habent unanimes. Hoc do quod fas sit ad inquirendum, quanta Domi-
erat studium, vel labor ejus, quo contra diabolum nus per ipsum Sanctum Dei, venerabilemque
dimicabat quia filios suos, quos verbo Dei, tam- Patrem nostrum, operari dignatus
;
est miraculo-
'
tanlum quam " *
lacte, enutriens ad bellum contra eura rum certamina.
'
enutrieral
docebat, atque venenatas sagittas ejus, de ijua 30 Nec hoc potest inopia mea adprehendere

.'/
parte pervenire poterant, demonstrabat.
27 Qui ipsas oves Dominicas g in praedicto
sed soli Deo agnitum quod hu-
manis obtutibus apparet, inquirendum putavi
est : liquet hoc,
Plurima

22?
£ w .

sttos itiam
tuttore nm- sancto ccenobio usque in finem vitae suas sine quia de ipso Sancto Dei pauca perstrinxi.
niiuiii sus-
Nam
querela (ut puto) praeeelsior super omnibus Pa- certissime sciamus, quod per eum Dominus Ie-
tenlans.
stor sollicitudinem in omnibus gessit. Tanta ei prosos mundavit, claudos liberis gressibus am-
aderat verissima humilitas, ut propter filiorum bulare fecit, et interioris cordis tenebras, et mor-
educationem, in senectute /;, in labore manuum tuos jam pene sepultos resuscitavit. Qui de hu-
'
insistere
'
nitebatur
incipere '
renitebatur *
. quam magnura atque jus miseriis seculi *
ereptus, in ccelestibus se- '
miserrimo
praeclarum Satellitem Christi ! ut qui per con- dibus hodie cura Christo, et suis sanctis angelis seculo
templationis aciem cor suum in supernis eleva- militat, et erit gloria ejus Christus, et finem
bat, pro fraternis dilectionibus detentus, in numquam
ter- erit habiturus , gaudens amcenitate
'
subjaccns restribus multis modis servitute subjiciens ' ut , paradisi.
'
lierel.
adinstar Apostoli, omnibus omnia erat factus *,
ut omnes lucrum faceret, qui per ipsam multi-
plicem gratiam, quam ei Dominus dederat, irri- ANNOTATA.
gabat terram gentiliura, et torrentem spinarum,
et mare mortuum dulcorabat. Sicque in Viro
sancto in longinquis spatiis terrae felix opinio
a Adi Vitam secundam num. 14, et Commen-
peragravit ; ac, si quis eum oculis corporeis non tarium prxvium supra num. 23.
magnam habebat, ut per ejus
vidisset, fiduciam
b Vel hic ponitur pro, etc. Additur etiam quarta
intercessionem, sicut erat, clementiam Domini
basilica S. Pancratii in Vita secunda num. 15.
haberet esse propitiatam.
c De quo agendum erit iv Novembris; Ruteni
Accotas niul- 28 In hoc maxiraa parte sua praedicatio cla- autem, sive Rotina civitas
lus cuurciiit Gallia est episcopalis in
att pietatem.
ruit, ut, cum in terra cum brutis vel servis * ho- Aquitanica, sub archiepiscopatu Biluricensi, olim
'
sievis minibus habitabat, in modieum tempus per ejus Segodunum, nunc vulgo Rodez nuncupata.
deprecationem sunt conversi ut qui ante dire-
;
d Dadoni, id est , S. Audoeno ,
qui et Dado
ptores fuerant, postea sua propria largiebantur.
dictus.
Quid dicara araplius, ut in tam feroci vel immani e Parochia sumitur hic pro diaicesi Rotomagen-
barbara gente, nuper Christiana, more monachili
si, in qua Fontanella sita.
se cum vellet leniter increpari, prosternebat se
f Mabillonius tantum habet : Per suam humili-
usque ad terram, veniam petebat i. Nempe ipse tatem multi revertebantur.
Sanctus Dei inter oves suas seu Dominicum
g Construclio, ut alix multx, viliosa, pro de
agrum verbi praedicatione exarabat, et dicebat ipsis ovibus
Non nobis, Domine, sed sancto nomini tuo da
h Mabillonius : Jam in sevo et luculenta seu
gloriam. Et deprecatio ejus fiebat quotidie pro decorabili senectute.
ipsis, ut in tam novella plantatione Dominus Je-
i Mabillonius sic legit : Ut tam feroces vel im-
sus Christus radieem charitatis figeret, et funda-
manes barbaras gentes, nuper Christianas more
mentum stabilitatis firmaret cui non tantum pro
:
monachili cum vellet leviter increpare, proster-
filiis suis oratio assidua erat, sed etiam pro om- nebat se, etc.
ni gente tam justorum quam et peccatorum, quo- k Intellige diabolum.
rum carnes rex Assyrius k in olla fornicationis
incendio bulliebat.
Occulnla un- 29 Mirum est valde atque stupendum cogita-
vitct 1'utiirn :

re, si inhujusmodi Viro Dei prophetiae spiritum

CAPUT IV.
'
habuisse habitasse ' non credamus, qui saepius aderat;
ut
dum quisquam reatum suum minime innotesce-
ret, diceret ipse
Famulus Dei Frater, quid tibi : Ultimns morbus ejus, et monita morien-
'
el lurido est, ut tam torvo aspectu, corde contristatus, '
tis ; depulsio dcemonis; apparitio San-
cjrdc
incedas? Nonne tibi sunt aliqua cordis
machina- ctorum. Parcenesis auctoris.
menta? Festinus sis ad confessionem noli di- :

mittere reatum tuura in corde quiescere,

quia
modicse scintilhe adjectio
nerat. Surge, frater; sta super pedes tuos,°et
noli prostratus jacere ne sis cum diabolo, sed
;
magnum ignem cono-e-

V eniamus ad illum locum, in quo Dominus Morlio corri-

pitin et ec-
Inclytum suum de laboribus hujus mundi jSirW»»"
in ccelesti quiete perducere voluit. Quadam et ""•
,

surge cum Christo. Porro et ego absque dubita-

ipse aetate longa defectus, canebat saepissime di-
tione loquor, eum audiisse ventura pronuntian- cens Heu mihi
: ! quia peregrinatio mea prolon-
tem, quod oculi mei postea apertissime viderunt,
gata est ; habitavi cum habitantibus obscurita-
His Haec * minime patitur brevitas hujus texti diu- tes,multum peregrinata est anima mea. Et de-
tius immorari. Sed, in quantum divina juvatus precans Domino * dicebat O Jesu bone, libera Doinincni
:

me,
 ,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 271

quia imiltum desidero videre te. Qui ipse to, et currens, festinus ad ecclesiam accessit, AtXTORK
me 40
CO.ZVO.
exaudiens vocem Famuli sui, immisit ei modi-
* cogitavitque intra se, ut Fratres jam decantarent
•precem
cam se°Titudinem, qualiter
animam sanctam re- ad exitum beati Viri Dei; qui veniens in eccle-

ciperet de corpore.
Qui ipse Vir Dei fuit tribus siam et nihil in ea inveniens, regressus cum
,

diebus et tribus noctibus non loquens cum ho- terrore *

venit ad locum, ubi venerabilis Pater calore

minibus, sed in extasi eductus contemplabatur erat , interrogavitque circumstantes, si aliquam

gloriam Domini, et
per pauca aperiebat oculos rem audissent. Respondentes autem Fratres, di-
suos, et
prospiciebat in ccelo hilari vultu. xerunt ei, quianeminem audierant. Et ipse san-
'' 32 Quod cognoscentes discipuli, qui ante eum ctus Vir ad illos Fratres, qui eum curabant, in-
mnit"""' 1
tntsdisapu- adstabant eo quod mens ejus translata erat in
,
terrogavit, dicens : Potestis decantare cum istis,
lis,
eloriam Domini videntes
autem Fratres, eo quod
; qui hic psallunt? Dixerunt ei : Domine, quinam
jam volebat Dominus eum recipere, contristati sint, nescimus; tu scis. Ule autem splendida

sunt valde, dicentes

Quid facturi sumus? Cur
: facie laetabatur in Domino , et cum ipsis corde

nos tam cito relinquis, Pater ? Verba tua audire psallebat.

vellemus, adsueta admonitione tua omnes desi- 36 Ad ultimum vero exitus sui congregata est Moritur ex-
deramus corrigi. Et prostraverunt se cum gemi- omnis multitudo monachorum, et ipsa sanctissi- ullnnlibus
angelUj mo-
tu et Iacrymis in oratione,
Dominum deprecantes, ma anima egressa est de corpore, et receperunt nachis ften-
tibus.
ut non permitteret eum de corpore recedere, an- eum agmina angelorum, qui ad ejus exitum psal-

tequam eis confortationis gratia famularetur. Iebant, et Dominus Jesus Christus, cui ipse in

Porro Dominus videns contritionem maximam, hac vita devotissime servivit reseravit ei amoe- ,

quam oves suae patiebantur pro Pastore eorum, nitatem paradisi. Tunc multitudo ad ejus obitum

•obieril, et eo quod jam minime * eis loqueretur, permisit decantabat cum magno planctu : illi fundunt la-
minimc
ipsum Sanctum Dei, ut multa praedicationis verba crymas pro separatione carnis angeli exultant ;

B
eis praedicaret. pro inventione * illorum animus mcestus est
: *
junctione
pastorem obiisse angeli gaudent propter quod aninue
33 Qui convocatis discipulis suis, plurima my-
qttilms extre- ;

tniatmmu- jam * Sanctum Dei recepissent o. Exultant senes,

steria, secreta, et absconsa, tam de se, quam et
ta:

de reliquis eis reseravit. Tunc interrogaverunt laetantur juvenes, gaudent adolescentes, alacres

eum monachi juxta moris consuetudinem , quid sunt monachi, quia sanctum "Wandregisilum
post suum discessura facere deberent? At ille ape- recipiunt sedes beatae et reternae ; et post labores

riens os suum, respondit eis : Certius cognosca- multos , quos propter Dominum gratanti animo
tis, quod, si permanseritis in sermonibus meis, in praesenti vita sustinuit, in perpetuo coronam
et custodieritis quod ego praedixi vobis, ut in maximam recipiet.

unitate atque charitate, seu et humilitate fundati 37 Sectemur hunc, Fratres, communi studio, Parxnesis
auctoris.
sitis, ut inter vos nulla sit dissensio, conditio si volumus cum eo gaudere in perpetuo. Humi-
vestra manere habet in perpetuo recte, et Domi- liemus nos propter Dominum, sicut ille fecit, ut
nus vobiscum omnibus diebus, et vester con-
erit cum eo exsultare mereamur. Mortificemus mem-
solator atque auxiliatorin omnibus necessitatibus bra nostra, ut spiritus floreat ; concordes simus,
aderit. Pauca eis verba in breve * expressit, eo
'
brevi ut diabolus fugiat ; mites, ut angeli gaudeant.
quod jam prope erat advocatur ille, qui eum reci- Videat ille multiplicare semen Dei, quod exspar-
*
piebat in sinum requiei suae. sit in cordibus nostris, et laetetur Pater in filiis, 'diffundatur
lupt ilnmo-
nem, slbi ap-
34 Cum autem conspiceret diabolus, quod per et filii in Patre, ut in illo terribili examine ven-
pawttem. merita ipsius Sancti Dei eum Dominus ad beatam turi judicii repraesentare nos ante oculos Dei va-
vitam de his tenebris vocaret, maxima invidia in leat, dicens : Hae sant oves, quas commendasti
eum semper adversus eum fortis-
ductus, eo quod mihi,Domine; nemo periit ex eis, custodientes
simus dimicator fuerat, et non tantum semeti- mandata tua, qu;e annuntiavi eis. Et dignetur
C psum sed etiam plurimas oves de ore ejus abs-
, vobis *
dicere Rex aeternus : Venite, benedicti '
nobis
!Pro scmct-
i|iSO traxerat, atque ad vitam aeternam pius ducator* Patris mei, percipite regnum cum dilecto vestro, F
'
dnctor exstiterat, volebat
eum per suas nigredines te- inclyto meo Wandregisilo, quod vobis paratum
'
lelcrrimos
terrimas "
pavores animae generare sed Domi- ;
est ab origine mundi ,
Domino nostro
praestante
nus clemens Justum suum numquam deseruit Jesu Christo, qui Confessorem suum in praesenti
sed semper in eo vita protexit, et post funus in Sanctorum gaudio
habitans percussit diabolum.et
fugavit eum. Etiam discipuli praadicti Patris, qui copulavit, qui cum aeterno Patre vivit et regnat
ante eum aderant, audierunt eum dicentem In : Deus in Trinitate perfecta in secula seculorum.
Spiritu sancto baptizavit Amen.
me Dominus in fonte
Javacri, et occurrit Nosse qui volet ejusdem Beatissimi obitum,
mihi daemon teterrimus, et
[iii
percussit eum Dominus in fronte, et fugavit eum. xiKalendas Augustas, cum opere perfecto con-
sticccdn
?"<"•«« San- 35 Prospiciens iste Sanctus Dei, multitudinem summatum recepit eum Dominus.
a gminis
Sanctorum, quos ibidem ad ejus exitum
•Dominus miserat, ante eum adstare, vocavit ali-
quem Sanctum, cujus vitam et mores ipse beatus ANNOTATA.
Vir sciebat,
dicens Agathon Agathon cum
: , ,

rt vultu
.
et per ipsam suam vocationem cer-
;

tiores fuerunt
Fratres, quod multitudo ibidem a Hinc incipit parsnesis auctoris apud Mabillo-
esset aggregata
Sanctorum et ego ipse ab ali- ; nium ; itaque legit : Exsultent senes, laetentur
" uo
"atre in monasterio narrante cognovi,cum juvenes, etc.
esset in cella
sua, audivit choros excellentissime
Psallere. Exurgens autem Frater ille in pavimen-
VITA
 272 VITA ALTERA S. WANDREGISILI ABBATIS.
nx ms.
V4LCELLENSI.

CAPUT I.

VITA ALTERA
S.Wandregisili natales, munia, nuptice,
AUCTORE COMVO MONACHO FONTA-
NELLENSI, SED INTERPOLATA. monachatus in Monte Falconis; appa-
ritio et obsequium angelicum.

Ex codice nostro Ms. Valcellensi, collato

cum Ms. Thosano et cum Vita excusa Prseclarus igitur atque gloriosus vir Domini De nativitn.
>< B.
apud Mabillonium. Wandregisilus, cognomento Wando, ortum Viri

inclytae nativitatis in Veredunensi regione ex

nobilibus atque religiosis parentibus, tempore
quo sceptra regni Francorum fortis rex Dagober-
PROLOGUS. tus honeste gubernabat a, habuisse dignoscitur.
Denique genitor ejus, Waltchisus nomine, ex
nobilissima prosapia ortus, consobrinus exstite-
Ad S. Lantbertum archiepiscopum rat Pipini excellentissimi principis Francorum.
Lugdunensem a. Et ut ejusdem sancti Viri claram originem altius
promam, cum esset a nobilissimis ac ditissimis
parentibus editus, non minus nobilem splendidae
Iucipil pro-
Scripturus vitam beatissimi patris Wandregi- vitae moribus ac pise conversationis exemplis as-
togirs ni i i-

Id iii S. Hini- sili Spiritum sanctum toto virium nisu peto sidue se prabuit.
*tt gisili con- adjutorem quatinus ipse mihi scientiam eloquen-
fessoris.
; 2 Cumque adolescentise polleret setas in annis, De miluw
regali, et «f-
di textum Vitaa illius misericorditer tribuat, qui sub praefato rege Dagoberto militaribus gestis ac
ministratio-
fervore suae charitatis multiformiter cor Sancti aulicis disciplinis, quippe ut nobilissimus nobili- neejusctiiUa
lioneslii.
inflammare disposuit, ac suae habitationi dignis- ter educatus est. Et crescentibus sanctae vitae
simum reddidit. Nam tam praeclaro operi pauper moribus, cunctisque mundanarum rerum disci-
succumbit ingenium, nisi divinum affuerit praesto plinis imbutus, a praefato rege Dagoberto comes
suffragium. Etenim in operibus eximii Viri mul- constituitur palatii. Quo gradu paululum admi-
tiplex materia reperitur dicendi ; et si me huic nistrato, ardore parentum honoribus plurimis (ut
negotio aliquatenus judicassem idoneum, olim sese habet secularis rei dignitas) valde sublima-
almi Patris gesta scripturus aggrederer. Confl- tus, etiam dispositioni rerum plurimarum non
do tamen in illo, qui dixit : Aperi os tuum, et multo post mancipatur. Suscipiensque hoc offl-

ego adimplebo illud. Non erit ergo mirum , si cium , exercebat cum pietatis studio administra-
inerudito Omnipotens praebeat vera dicendi in- tionem sibi commissam. Mente semper coelestia
tellectum ;
qui, quando voluit, asellae brutae tri- tractans, optima principum jussa magnifice adim-
buit eloquium. Intercedente ergo ipso venerando plebat, reddens quaasunt Caesaris, Caesari, et quae
Patre, conabor jam
qua valuero, e plu-
virtute, sunt Dei, Deo. Eratque liber ad arguendum eos,
ribus pauca revolvere. Inseremus ergo illa, quse humilis ad obediendum : regi apostolico jussu
veris assertionibus experti sumus fuisse patrata : subjectus, Christo devotus. Erat enim in fide
nonnulla enim a memetipso visa, pleraque etiam firmus, in bonis operibus promptus, in sermone
venerabilium monachorum ejus, qui ei per pro- verissimus, in judicio justus, in consilio provi-
lixa adhseserunt tempora, assertione verissima dus, in bonitate conspicuus, in charitate prascla-
probata cognovi : qui non tantum audita, verum rus. Arguebatque subjectos clementer, tolerabat
etiam ipsis coram positis acta fldeliter narrant. patienter. Eratque in eo mira in cunctis operibus
Quae si minus compte edita fuerint aut decore ,
omnes dilectio.
discretio, et mirabilis erga
facundiae funditus caruerint, mi reverentissime Quecl qiiam-
3 Evoluto autem tempore, parentum hortatu, «'*' "'•
' * imin
Mabillonlus pontiflcum Lantberte facundissimis *#»"
aviris iacun-
, vestris licet invitus, quamdam sibi despondit puellam, ,.,/»»

omni melle dulcioribus eloquiis decorentur, di: iiiicllnm

dis. ut nobilissimis natalibus procreatam ;
solennique
legentibus apta fiant. Noverint tamen legentes, more castas celebrans nuptias, virginei floris cialcm i" 1 ,

Iradit IW-
non hac me stoliditate desipere, ut vehm docto- immaculatum adeptus est torum. Denique suade- I n iii-
rum gressibus coscquari : cum sim iners, insi- bat su33 conjugi virginitatem integram custodire
piens, somno desidise torpens b. castitatisquemunere angelicarum virtutum pro-
mereri consortium. Hoc prudenti monitu robora-
ta, acsuperno illustrata lumine, talia inflt: Quae-
ANNOTATA. so, virorum nobilissime ut quae ore promis,
,

explere properes actu, et temetipsum a secuh

curis exuas, meque famulam tuara castris com-
a Vide Commcntarium prxvium num. 4. mittas Regis perpetui. At ille exultans ejus lau-
b Observa, hunc prohaum in Mss. codkibus dabili devotione, gratiarum actiones bonorum
vassim occurrere ; non alium illum quem dat hic ,
omniurn inspiratori gaudenter profudit. Fit quo-
Sui ius.
que ex utraque parte, magnifice Christo donante,
saluberrimus castitatis consensus. Ipse enim cle-
ricatus
 !

DIR VIGESIMA SECUNDA JULII. 273

ricatus habitum sumpsit, ac
eonjugem suam velo spieiens devotionern, nitebatur omni;nodis impe- EX MS.
VAI.CEI.LP.NSI.
piaa religionis
opertam, sanctimonialium mona- dire pios illius actus et studia. Ac primum regis

sterio illico tradidit sociandam. In quo viriliter, animum et procerum illius adversus eum com-
imitabilis vitae peragens, movet,
suimet custos, callem avulsus a sanct' loco, habitum
scilicet ut i

triumphum Domino reportavit talisque enituit; compelleretur recipere secularem. Sed ipse inde-

eius conversatio,
ut ad declaranda ipsius merita, sinenter preeibus insistens, divinis armis inimici

plurimfe a Domino per eam patrata? dicantur evacuabat molimina.

virtutes.His ita se habentibus, ad sancti Viri 6 His temporibus rex inclytus Dagobertus, De inclyto
Dago-
opera et virtutes enarrandas stylum vertamus. amator videlicet Dei, ac sanctarum ecclesiarum rerje
berto ad pa-

4 Cum adhuc in laico habitu degens, iter car- atque monasteriorum venerabilium strenuus fau- tatium eum
De viilgo uocante et
peret stipatus obsequiis suorum, divertit in lo-
*
,,,,,/ra virum tor pariter ac fundator, ac proprii regni fortis- euangelio ob-
Dei surgenie
cum quemdam suo itineri congruum ubi sedi- : simus defensor et propagator invictus, sceptra sequio sibi
iivinitus preestito.
ctrrepto. tiosum vulgus in injuriam sancti Viri totius Francorum gubernabat honeste, hostibus undi- Mabill.

furoris stimulis exarsit. Nam stoliditate et bar- que suse ditioni subjectis. Et quia praefatus Vir facior

barica rabie excitati, et intellectu belluis similes, Domini in ejus aula nutritus, et suis fuerat olim
superVirum Dei cum turba irruunt suorum : ubi ministeriis ascitus, nitebatur ei consultu suorum
non minimum humani fusum fuisset sanguinis, molestiam inferre, pro eo quod sine ejus permis-
nisi intercessio ipsius et virtus Christi misericor- su habitum mutasset ac monasticae se religioni

diter adesset. Ipse enim ab illo poposcit auxi- mancipasset d. Quem accersiri ae regiam quan-
lium, cui dicitur : Tu es refugium
a tribu- meum tocius jussit migrare in aulam. Ipse autem auxi-
latione ? Orationem pro gladio sumens, clypeum lio Domini fisus, qui ei semper praesens opitulari
divinae misericordiae postulavit. Nec defuit divi- solebat, reminiscens etiam illius Apostoli Petri :

num, ubi humanum deerat, auxilium. Denique Subjecti estote omni humanae creaturae propter
turba pravorum ita stetit immobilis, ut propius Deum, sive regi, quasi praecellenti, Iicet nolens

accedere non valeret, Christi scilicet retenta vir- quidem, in palatio sese exhibuit obtutibus regis.
tute. Statimque ipsa lis in admirationem intuen- Cum autem jussus regias, licetanimo reluctante,
tibus vertitur, et ita, ut oratione Viri Dei solve- properaret ad aedes, ante fores palatii quemdam
rentur pariter et salvarentur ; ac pacati abscede- pauperculum subito offendit cum vehiculo, quod
rent, qui seditiosi advenerant. Nec mirum esse ei sola erat domus, luto dimersunu Cumque om-

debet, quia filius pacis intererat, si litigantes nes miserum praeterirent, aut etiam aliqui com-
Omnipotens pro eo ad concordiam converteret. primerent, intellexit Vir sanctus, mercedem sibi

Exinde ccepit magis magisque divino igne suc- ex hoc reservari, si indigenti atque humi de-
cendi, atque contemplativae vitae alta rimari, presso misericordiam exhiberet. Cernens etiam
Deumque glorificare simul et laudare, dicens, quam operabanturtumidi, de equo,
crudelitatem,
illum super omnia toto nisu diligendum, qui ubi- cum gravitate descendit, et pauperi
cui sedebat,
cumque juste fuerit invocatus, praesens est exau- manum porrigens, simul cum plaustro eum de
ditor, secundum illius prophetae dictum Cum : luto levavit. Tunc quidam stolidorum prospicien-
quaasieritis me in toto corde vestro, inveniar a tes, qualiter de sublevatione jacentis lutosum
vobis. Quique ita seipsum propria disciplina co- gestaret amictum, vanae gloriae et temeritati,
ercebat intonsus b, quasi futuram speciem pasto- more invidorum Pharisasorum, deputabant. Ipse
ris olim suis praesignaret in gestis ; ut irrepre- vero soli Deo placere desiderans, de vitupera-
hensibilis in templo Christi praepararetur sacer- tione nihil curabat iniquorum; sed humilis hu-
dos. perfectissimum laicum, cujus imitatores milem magistrum imitabatur, qui in Euangelio
ipsi esse desiderabant sacerdotes ! mens omni- inquit Si patrem familias BeeLzebub vocaverunt,
:

bus praedicanda, cui non fuit aliud vivere, nisi quanto magis domesticos ejus ? Cum vero illatum
Christum cum dilectione timere, et cum timore sibi ex pietate opprobrium suo patienter ample-
diligere xaretur in corde, extemplo ccelitus niveo indutus
Deloco nun-
5 Postquam autem. ut superius indicatum est, amictu adest angelus, qui vestem illius diligenter
cyalolllmtc
"itconis ubi ipse Vir sanctus mundi hujus oblectamenta de- emundans, candidiorem, quam antea fuerat, red-
etericatus
Imbilum
seruit, optabat in sancto ccenobio divinae insi- didit. Postea autem perveniens in domum regiam,
sumpHt. stere philosophiae, ac monasticae regula? venera- procerum illius,
stabat in conspectu regis et
bilem animum tradere informandum. Ac pri- quasi agnus in medio belluarum. Et Dominus
mum in loco, qui dicitur Mons Falconis, cum custos et rector omnium plaeentium sibi, ab ho-
viro sancto, nomine Baltfridoc, nonmultum tem- stium laesionehunc tutum atque munitum ubique
pons habitavit cujus actus et vitam in gestis
: reddebat : omnibusque liquido patefactum est,
de eo scriptis, si qui noscere velint, facile repe- ipsum fidelissimum Dei famulum esse, qui cun-
nent. Erat autem isdem vir Domini Wandregi- ctam hujus mundi gloriam pro exspectatione cal-
suus, statura mediocris, casset futurorum. Et praecepit rex, ut nemo illi
quae honestam non ex-
cederet formam, oculis vigilantibus, facie can- inquietus existeret ; sed pro voto animi sui divi-
uida, manibus nis serviret mandatis, et propositi sui observan-
prolixis, omnique corporis forma
decorus pariter ae jocundus. Qui omnes faculta- tiam, nullo resistente, servaret. Sicque regia
tes ac auctoritate securus, de reliquo ad dilectae habi-
praedia sua partim monasteriis perpetim
Possidenda tradidit, partim pretia ex his acci- tationis locum reversus est.
Piens, indigentibus larga distribuit manu. Sic-
que exutus seculi curis atque impedimentis, liber
et nudus cum hoste versuto certare contenderat.
IJenique hostis invidus, ejus insuperabilem con-

Tomus v Julii. 38 ANNOTATA.

 .

274 VITA ALTERA S. WANDREGISILI ABBATIS.

EX MS. Dei ardor, ut quo plus corpori calliditatis solitse
VAI.CEI.I.ENSI.
intulisset molestias, plus sibi cuperet inferri. Sed
ANNOTATA. cum quadam nocte ultra solitum somno indulsis-
set, illico adfuit hostis, et illudens, ait : Vigilan-
tior tui b hac Tunc Vir Dei Non
exstiti nocte. :

a Imo ante rcgnum Dagoberti, ul in Commcnta- dubito, inquit, ad ruinam aliorum et cumulum
rio prsevio docuimus § 2 ;
guem hic etiam consule tuas damnationis pervigilem te ubique fore. Nam
de parentibus et consanguineis Sancti. domabitur caro, quse me
ad hanc impulit torpo-
b Id est, nondum clerici aut monachi habitu, ris inertiam. Exurgens vero a desidia somni, ac-
cujus propria est deposilio eomx sive attonsio, in- cipiebat armaturam Dei, taliaque promebat, di-
dutus. cens : Tu quidem semper est custos tuorum, non
c Adi Commentarium preevium num. \7etl8. dormitans sevum, indigno tuo famulo misera-
in
d Permissio enim regis ad hoc olim requisita tor adesto. Cumque tunc temporis hiemis aspe-
fuit in Gallia ; ut colligitur ex Formulis Marculfi. in medio nivium et glacie-
ritas esset, sub divo *
'
Mabilloniiii
lib. 1, cap. 19 apud Baluzium tom. 2 Capitula- rum, Davidicam ccelestemque musicam, flens et sub dio

rium col. 386 ; ct ex notis Bignonii ibidem col. 901 longa trahens suspiria, Domino devotissime de-
cantabat melodiam. Sed et ita jejuniis incum-
bebat, ut in tota hebdomada exceptis prima et
quinta sabbati, escam minime sumeret. quam
CAPUT II.
magnificum et laudatissimum bellum, quod inde-
sinenter probatissimus Domini Miles gerebat ad-
versus hostem antiquum Vere dignissimum, in
!

Monasterium ab eo eonditum in Elisan- quo Dominus habitaret, templum, jejuniis mun-

gio ; crebra ipsius ibidem et gravia dum, orationibus comptum, puritate refectum *, '
Mabilloniu
refertum
cum dcemone certamina ; revelatio an- exornatum. Cujus quidem in mente vir-
vigiliis

tutum omnium decorem collocavit, et valde so-

gelica; iter commoratio et Romanum ;
brium sapientia domicilium.
vita sancta apud Jurenses monachos ;
9 Quadam nocte juxta morem cilicio obvolu- {litod pnmo
alia rursus angelica visitatio. tus, in cella sua dum ad refocillandum quieti in viso, angc-
lico ductti,
membra dedisset, in excessum mentis subito ra- et demum
hmnano co-
pitur, ductuque angelico in monasterium, quod
mitalit Bo-
Quocl in Elis- Quo non multo post occasione quadam loco re- vocatur Bobium situm in Italia, perducitur,
,
biutn adkril
gaugio terri- cambium.
Elisgaugium territorium a commi-
licto, in ostensasque sunt ei ejusdem loci habitationes.
torio in pro-
pria posses- gravit, ubi et monasterium construxit pro tem- Expergefactus autem a somno, intellexit hoc
sione mona-
sterium con- poris opportunitate in possessione propria. Ibi oraculum divinitus agi, seque ad hoc commoneri,
struxerit et namque beatus Ursicinus requiescit venerabiliter ut ob gratiam vitae eontemplativae atque arctio-
dc miiltimo-
do certaminc humatus. Monstratur namque in eo loco usque ris continentise semitam explorandam talia invi-
ejus. hodie ejusdem viri Dei Wandregisili grabatum, seret loca. Memor namque Dominici prsecepti,
a
ubi quieti membra dare post prolixam instantiam quo ait : Nisi quis reliquerit omnia, quae possi-
vigiliarum ac afflictionum solitus erat. Illic nam- det, non potest meus esse discipulus : surgens
que jejuniis, vigiliis et orationibus frequenter in- reliquit omnia, quae oneri sibi videbantur c, qua-
sistens, coelestis ut tyro, fortissimus efficitur mi- tenus exutus ab omnibus, mandatorum Dei tu-
les.Nam si quando divinis vacantem laudibus tius curreret viam. Adunatoque fratrum omnium
somnus vehemens Dei compresserat Hominem, ccetu, oravit ut imminenti itineri, eorum interce-
nudis pedibus et simplici veste tantum contentus, dentibus precibus, juvamen Cunctipotens cle-
super humum stare, ac poplitibus flexis orare menter tribueret. Sicque valedicens eis cum ,

solitus erat. Tali namque laboris afflictione de- tribus pueris et asello dispositum arripuit iter :

tentus, ita attenuatus exstiterat, ut vix membra ovansque peregrinationem optati laboris aggres-
hujusmodi exercitiis tenuata valeret erigere. sus, Alpium juga transgreditur, atque Italiam
Cernens denique hostis antiquus insuperabilem ingrediens, ad Bobiense ccenobium, veluti reve-
Viri Dei constantiam, ad tentamenta fortiora latione didicerat, accedit : quod beatus pater Co-
illico se contulit excitanda, plurimasque ei in- lumbanus d Scotici generis, laudabilibus gestis
quietudines et visibiliter, et per soporem saepius florens, cum a rege Theoderico Gallia expulsus
ingerebat : itaut in effigies bestiarum, aut volu- esset e, atque ab Agilulpho Longobardorum rege
crum, sive serpentium se illudendo transforma- Italia magnifice susceptus, ejus permissu sedifi-
ret, et ejus aspectibus terribilem se prsesentaret. Quem locum veterum
caverat. traditione Bovium
Vir quoque Domini intelligens illius multimoda /nuncupabant, ob rivum in eo loco hoc nomine
nocendi argumenta, seu suggestiones letiferas, Triveara, super quem olim Annibal hiemans,
per sanctae crucis vexillum, et omnimodam rigo- hominum, equorum, elephantorum damna non
ris abstinentiam acjugem orationem, divino per minima sensit. Hunc ergo locum beatus pater
cuncta fultus solatio, viriliter ejus irritos efficie- Wandregisilus adiens, qui a discipulis prsefati
bat conatus. Columbani tunc temporis incolebatur, aliquan-
Dc tcntatore • 8 Sed cum isdem anguis lubricus se conspi- tisper inibi commoratus est. Cum autem vidisset
rcputso, et
afflictione
ceret ab ipso Viro Dei undique superari, adhuc cuncta ipsius loci habitacula, apertissime intel-
tniiltinwda. majora perquirit et addit artium suarum letifera lexit,antea sibi a Domino divinitus haec fuisse
tentamenta. E contra quoque in Viro Dei tantus demonstrata. Cognoveruntque habitatores loci,
fidei fervor inerat, et insatiabilis circa cultum probatissimum Christi esse Militem, et ejus fru-
ctuosa
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 27.«

ctuosa devotio atque nobilissimae stirpis origo gotio apta, incomparabilis suavitatis odore si- tX MS.
mul VAI.CEU.ENM
cunctis patefacta est subito ; multaque praesagia et claritate locus ille ccelitus repletur, vox-
futurorum ei Dominus ibidem monstrare digna- que ad eum hujusmodi perlata est Serve Chri- :

intimanda. sti, in timore Domini devotissime, pax

tus est, posteris tibi sem-

""' 10 Morante autem illo prafato in loco, incidit per multiplicetur. Certa bonum certamen, et his
Qtiot
Mttiu
;"' r
'
ei sancta cogitatio, ut ad limina Apostolorum semper insiste operibus , quse per me gerulum
Romam proficisci deberet : Christoque duce, quotidie offeruntur Domino. Quia non otio tor-

quodpie traetavit, devote complevit. Denique pentibus, sed in fide currentibus et pervigili in-

ccepto itinere sancta

ad eamdem
lustrando loca, stantia attentissime Christo militantibus vits
convolavit celeberrimam urbem , votaque sua janua patet seternae, quse jam tibi a Domino re-
omnipotenti Deo ejusque beatissimis Apostolis serataest, qualiter cum justorura
gau- collegiis,

devote obtulit, dicens cum Psalmista : In me diis jeternaliter fruaris

mansuris. Nepos quoque
sunt, Deus, vota tua, quse reddam, laudatione.s tuus Godo, pro quo creberrimis precibus aures

tibi. Sicque in visu

admonitus, ut Galliarum re- Doraini solicitas, vestigia imitabitur tua, cunctis-

peteret rura, iter convertit ad Alpes. Remotior que hujus mundi vanis derelictis, ut strenuus
enim volebat conversari et peregrinam pro , miles, ad castra Christi devotissime convolabit.

Christo ducere vitam non mediocriter anhela- Hoc audiens Vir Doraini, hurai prostratus, ar-
bat, si Dominus Deus suis annueret votis. Dis- ctissime orationi incubuit, non se in corde suo
posuerat namque in Hiberniam insulam navi- extollendo eo quod visitatione deifica visitari
o-are ; sed divina pietas hoc magnificum munus, meruisset sed humilians se, fragilera ac pecca-
;

ob multorum instructionem, Galliarum reserva- torem fatebatur, et quia non esset dignus, pec-
vit populis. catorum naevis foedatus, ut coelesti oraculo ma-
B 11 non modico sudore, tamen de-
Cum autem gnificaretur. Haec de Viro Domini revelatio os-
lk Rtmiani
lectabili, Alpibus transcensis, arva jam tereret tensa fuerat cuidam servo Dei, in ipso loco
iimiinsterio
tt mncta Gallica, causa hospitii monasterium petiit, cujus degenti, qui et nobis narrare solitus erat.
cottversa-
tione ejus.
est vocabulum Romani *, situm ultra saltum Ju- quantis praeconiis sublimanda tanta dignatio vir-
' titiits Ro- rensem. Pater ergo loci venerabiliter et mona- tutis est, quantisque laudibus honorandus Homo
mmiis
stice eum suscepit, ac debitum praebuit obse- ille, qui sic a Christo meruit mirificari! felix
quium, ut hujus vite dictat praedieabilis norma. mortificatio servorum Christi, qua? dum sponte
Cognovitque VirDomini, religionem monasticam agitur in membris corporis, concives efficit an-
inibi pollere, deditque operam, ut monachorum gelorum ! amplectenda oranimodis arcta et
necteretur societati, et se in obedientia ibidem angusta via, per quam vir Domini Wandre-
delegavit, ac per decem ferme annorum curricu- gisilus ingressus , coslestis aulae habitator effe-
la sub institutione regulari, felici devotione Do- ctus est !

mino militavit. Ibi solis jejuniis et orationibus,

multorura excedens metas hominum, vacare cce-
pit, et jugum
quod ferentibus leve est,
Christi, ANNOTATA.
super se semetipsum sibi abnegando, ac
ferre,
crucem suam tollendo, Christum sequi toto stu-
debat adnisu in virtutum videlicet culmina per
;
a Territorium hoc codex noster appellat Elis-
humilitatera ascendens, mansuetudinem sectans, gaugium ; Thosanus vero Elisgaudium ; Mabillo-
modestiam, atque sobrietatem, et lenitatem nius legit Elisangium ; in Annalibus autem ab an-
seque in omnibus servans. Execrabatur denique num 629, num. 13 : Elizangii territorii nomine,
Vir, praecipuus religionis amator, discordia? vi- inquit, Elisatium, sive Alesaticum pagum inter-
tium, arrogantiae ac elationis supercilium. Erat pretor, cui hasc cella adhaerebat. Plura dixi in
enim cunctis humilior, caritatis obsequio prse- Commentario prxvio num. 19 et 20.
veniens cunctos tardus ad loquendum, et velox
;
b Vigilantior tui Hellenismus est ; Mabillonius
ad audiendum custos scilicet oris sui ; hilaris
,
habet Vigilantior te.
vultu, maturus moribus. Obedientia quoque ac c Hinc patet, accommode intelligenda esse, qux
subjectione ita promptus fuerat, ut jussionem de distributis omnibus ante facultattbus dicebantur
patris, quasi divinitus
sibiimperatam, cum omni paulo superius num. 5.
smeeritate perficeret concite semperque medi- ;
d De S. Columbano Bobiensis ccenobii fundatore
tatio ejus in lege agetur xxl Novembris.
Christi erat toto nisu defixa :

ubicumque enim esset, mandata Dei scrutabatur e Expulsionem hanc lege fusius apud Fredega-
attente, et perficiebat
instanter. Tale erat beati rium cap. 36, adannum Tlteodorici decimum quar-
vin studium, talisque tum, Christi 609.
in eo florebat religio ; quia
mortincabat membra sua, quae erant super ter- f Adi Fredegarii Chronicum ibidem in ftne capi-
''am. Nudus nuditatem crucis portabat, atque tis, uti et notas Ruinarlii in editione Parisiensi
mortuusjam mundo, advena terris, vivebat Deo. anni 1699, col. Qlbetseq.
Cujus exemplis negligentes ac
salubribus plurimi
tepidi provocati,
arduum
arripiunt illius iter, at-
fiue
ad opus sublimium virtutum, ipso Sancto
opitulante, aeternas
vitoe soliciti consurgunt.
'"".lette,
,

,
Eo ergo Viro Dei in loco commoranti cce-
estis adest
'hitti. visitatio. Nam cum quadam nocte
tentissime precibus insisteret divinis auribus
°fferendis, in cellula
sibi constituta, talique ne-

CAPUT
 276 VITA ALTERA S. WANDREGISILI ABBATIS.
LX MS. ob copiam fontium in eo loco fluentium, hoc no-
VAI.CEI.LEiNSI. D
mine vocitabat. Monstrabantur namque in eodem
loco vestigia, immo ruinae aedificiorum, prisco-
rum accolarum industria olim patrata, sed exter-
CAPUT III.
norum hostium feritate belluina funditus solo
coaequata : in quo magis lustra ferarum, quam
habitatio videbatur tunc temporis hominum.
Sancti sacerdotium ; institutio Fonta- Hunc locum vir Domini Wandregisilus, ac prae-
nellce, et principum in eam liberali- fatus ipsius nepos venerabilis Godo, a praedicto

tas; alice item ecclesice ab eo cedi/icatce,

patricio d sibi indultum, studuerunt cum nonnul- a
lis sibi faventibus, inutilia quaeque evellendo,
et Sanctorum ditatce reliquiis.
projicere *; demumque fundamenta
coenobii ja- 'Mabiu„
cere, ut juxta prophetiam Esaiae, in cubilibus, in mun(lare
quibus prius dracones habitabant, oriretur viror
Dc adventu porro diebus gloriosus confessor Domini calami et junci videlicet fructus bonorum ope-
ejus in terri-
His :

torium Rolo-
Audoenus, anno tertio Clodovei regis a, filii rum nascerentur, ubi prius bestiae commorari et
magense. Dagoberti, sedem urbis Rotomagensis adeptus, habitare solebant. Cceptum est autem hoc opus
n
verbum salutiferae praedicationis suis civibus ad- ab anno Dominicae Incarnationis sexcentesimo
ministrans, fidei catholicoe fautor pariterque pra> quadragesimo quinto e , sub die Kalendarum e
ceptor, barbaricas atque indomabiles eorum Martiarum, Indictione tertia, qui erat annus
mentes nectare euangelicaa doctrinae debriabat praefati regis Hlodovei undecimus, pontificante
b, atque docibilem subjectamque, ad credendum Sedem Romanae Ecclesiae, anno septimo, beatis-
quondam asperam, gentem docebat, sedulisque simo Papa Martino. Quod tam solerti studio, E
exhortationibus Christum Dominum Deum esse summaque industria perfectum est, ut pene in illo
colendum, innumeris assertionibus demonstra- tempore venerabilibus aequaretur ccenobiis. Est
bat. Cujus cognita ab omnibus vita, atque lauda- autem hoc coenobium situm in territorio Roto-
bili devotione comperta, admonitus etiam in visu magensi, distans a memorata urbe millibus fer-

ut occidentalia Galliae loca reviseret, de praefa- me decem et octo : porro a fluvio magno Sequa-
to Romani monasterio cum licentia patris egres- na, spatio passuum circiter octingentorum. Sed
quod ad Belgicam dedu-
sus, iter carpere coepit, quia mentionem fecimus Erchinoldi praefecti, )i-

cit Galliam, atque praenominatam celebrem Ro- bet de eo aliquid dignum scribere. Is enim post
tomagensem devenit ad urbem, summaque cum transitum bonae recordationis praefati Dagoberti
reverentia a praefato venerabili antistite susce- regis, praefecturae ordinem ac curam maximam
ptus est. Qui memor prioris conjunctionis et so- regni Francorum, etiam cum filio ejus Hlodoveo
cietatis, nobilissimoeque ejus originis, sed et piae et Balthilde regina, nobiliter administravit. Erat
ac Deo dignse illius religionis, secumque ali- namque insignis bonitate ac eleemosynarum lar-

quamdiu eum in urbe tenuit, et secundi ordinis gissimus f, atque ex materna origine consangui- f
honore ampliavit, Subdiaconii gradu adeo relu- neus beati Viri.
ctantem decoravit ; indeque processu temporis 15 Postquam autem vita decessit beatus Hlo- De S.Bat-
thilde re-
Levitici ministerii onus imposuit. Quo feliciter doveus rex, remansit Balthildis regina cum tri- gina, et ejus

administrato, non multo post ad sacerdotium, bus filiis, Hlotario videlicet, Hilderico et Theo- filiis, eorttm-
qixt donis.
Iicet renuens, jussu ejusdem beatissimi praesulis dorico. Ex quibus Hlotarius, qui et major natu
Audoeni, a venerabili Audomaro pontifice urbis erat, fastigium adeptus est regni, rexitque popu-
Taruennae consecratus est. Denique post acce- lum Occidentalium Francorum g annos quatuor- 9
ptum sacra benedictionis munus, studiose exple- decim : et quod pater ejus inchoaverat, praedi-

bat ministerium sibi impositum, humilitatis tra- ctum locum piis largitionibus ac privilegiis suae
mitem in omnibus tenens. Erat namque non auctoritatis devote studit ampliare. Terminos
minimum idoneus et aptus huic sacrosancto mi- etiam ipsius loci, prout voluntas venerandi patris
nisterio. Quamobrem prsefatus gloriosus praesul Wandregisili erat, devotissime auxit. Ibique re-

in urbe secum perpetim retinendum censuit, quia sidens Vir Domini, coenobium, multorum solatio
mellito ipsius delectabatur alloquio, quo eum Ad cujus famam ple-
fretus, construere ccepit h.
crebro recreabat, et gravitate fovebat. At vero bes undique concurrere, et cultui religionis dica-
ipse egregius Dei Cultor districtiorem desiderans re curabant praedia plurima, ut plurima mona-
ducere vitam, eremi secreta plurimum ambiens, chorum multitudo adunata, trecentorum esset
mundanos toto nisu fugiebat semper honores, ut numerus eorum. Illuc nobilium liberi undique
cum Christo posset mereri coelestes. Locumque concurrere nitebantur ; ut, spretis oblectamentis
omni conatu opportunum quaerebat tanto nego- seculi, et praesentium pompam facultatum con-
tio ut si id forte vetante mundi turbine, votis
: temnentes, aeterna cuperent cum tanto Patre
non occurreret suis, saltem sub Christi jugo et consequi praemia. ^Edificavit namque in ipso
onere ejus placido, regularem exequeretur prom- Domini basilicas egregio cultu,
loco praefatus Vir
ptissimus vitam, ut per eum multorum, Christo numero quatuor, in honore videlicet Apostolo-
praevio, accresceret salus. rum principis Petri, simulque doctoris gentium
De situ Fon- 14 Dum talia volveret animo, contigit, ut lar- Pauli, sanctique Laurentii, ac Pancratii marty-
tanettx cce-
nobii, et lur-
giente Erchinoldo praefecto c, non modicam soli rum Christi i. Misit autem isdem Vir Domini.
gitione Er- partem exciperet, quo Fontanellae coenobium, dum huic operi insisteret, antefatum nepotem
chtnoldiprx-
fecti. una cum venerando nepote suo Godone, ut rudis suum ad urbem Romam, propter pignora beato-
c habitator construeret. Quem veterum traditio, rum Apostolorum ac Martyrum Christi ut ssdi- ;

ficatis
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 277

ficatis basilicis, in promptu haberet reliquias isdem Waningus tradens, ejus consultu eidem EX MS
VALCELLENSI.
Sanctorura, quorum nomini et reverentiae dicare religiosissimae virgini tradidit ad regendum.

disposuerat. Qui votis pii Patris libentissime pa- Cujus vitam ac laudabilem conversationem li-
adiit, Vitaliano Papa pontificante
rens, Romam bellus, qui de ejus scribitur actibus, liquido nar-

eodem tempore Sedem ejusdem Ecclesiae k : at- rat. Quod idcirco adscribendum putavi, ut po-

que ab eo suscepta plurima Apostolorum et Mar- steris intimaretur, sub jure et regimine praefati
tyrum Christi pignora, una cum benedictione A- Patris praedictura ccenobium nuperrime o fuisse.

postolica secum detulit, codicumque

rediens , Praedictus autem Christi famulus Sindardus, re-
sacrorum copiara non rainimara prosperoque : liquias sancti Saturnini, Tolosae urbis episcopi et

cursu itinere acto, ovans revertitur ad Virum martyris

p, Viro Dei detulit, sed et sancti con-

Dei cunctaque, quae detulerat, isdem Vir Do-

: Amantii Rotonensis praesulis q in quo-
fessoris ;

m ini venerabiliter suscepit. Accersito etiam san- rum honore duas condidit basilicas quarum :

ctae recordationis Audoeno praesule, praefatas, una, quae in veneratione martyris exstat, est sita
quas aedificaverat, ecclesias ut consecraret, si- in vertice ardui montis vinearum quondam fer-

mulque pignora, quae praefatus Godo cum ejus tilis ; altera vero, quae in nomine confessoris est
auctoritate Romae impetraverat, Christi impone- condita, distat ab ipso principali coenobio passus
ret aris, supplex exorat. Quod ita a praedicto mille sexcentos r. Monstrabantur in destina s
praesule extemplo impletum fuisse constat. Lo- ipsius basilicae grabata et sedes, ubi pontifex
cus autem ipsius ccenobii tam fertilis, tamque beatus Audoenus et sanctus confessor Christi
jucundus existit, ut cum quis illuc advenerit, in- Philibertus t, dum Virum Dei inviserent, requie-
ter pomorum nemora hortorum amoenitates
et scere ac consedere soliti Quorum denique
erant.
virentium, in haec protinus libeat ei prorumpere oratio non alia erat, quam de regno Christi, et
verba : Quam pulchra tabernacula tua, Jacob, et de paradisi deliciis, et gehennae suppliciis ; de
tentoria tua Israel ! ut valles nemorosae, ut pa- justitia quoque, et fide et charitate, ac patriae
radisijuxtafluvios irrigui, ut tabernacula, quae salute, simulque illecebris respuendis, et pace
fixit Dominus, quasi credi propter aquas ! omnibus praedicanda. In quibus cellulis praedi-
Di llumnrja 16 Adjutor praeterea hujus operis et coopera- ctus Vir Domini monachos constituit, qui divinis
ciro iltustri.
tor insignis, Waningus '
vir illustris exstiterat, insisterent servitiis : quia unius ccenobii septa
I

qui Viro Domini plurima praedia felici rnunere tantam conversantium cohortem continere non
ad usus servorum Christi devote contulerat, fi- facile fuerat.
liumque suura, Desideratum m nomine, sub re-
gimine praedicti Patris in eodem loco monasticae
disciplinse et Christi militiae sponte tradiderat ANNOTATA.
'Mabitionivs obsequendum Erat enim isdem Waningus di-
*.

obsecuturuni
tissimus, qui multimoda ccenobiorum habitacula
Ex quibus
in possessionibus propriis construxit. a Anno Chrisli 640, ut in Commentario prxvio
unum est, quod vocatur Fiscamnum. Quo in loco num. 22 diximus.
dum moraretur, in excessum mentis subito rapi- b Id est, inebriabat, sed ebrietate sancta, qualis
tur, ostensaeque sunt ei poenae damnatorum, et Apostolorum fuitpost acceptum Spiritum sanctum.
felicitates justorum, auditque, oraculo ccelesti c Praefectum palatii intellige, seu Majorem-do-
datione ostenso, viginti annorum per spatia se mus quo in munere sub Chlodoveo II Erchinoal-
;

victurum fore, et hoc impetrasse a Domino san- dus successit JEqz defuncto, anno Chlodovei tertio,
ctam Christi martyrem Eulaliam, cujus precibus Fredegarms
Cliristi 640, uti tradit cap. 83 et seq.
se sedulis commendare solitus erat. Sed et ipsa
Quod vero hic, et in priori Vita, imo et in Chro-
Christi martyr ei apparens, commonuit, ut in nico Fontanellensi cap. 1, num. 4, dicatur locum
praadicto praedio, quo morabatur, monasterium Fontanellx accepisse Sanctus noster largiente Er-
construeret, et de sua stirpe nulli ad
regendum chinoaldo; id ita videtur accipiendum, ut emptio
committeret. Qua reversa ad superos, virum Dei simul ac pretium aliquod intercesserit, ut ex ipso
Wandregisilum accersivit, et ordinem ei visionis illo Chronico ibidem patet num. 5 et 8.
exposuit simulque a febre, qua premebatur,
;
d Patricii dignitas in Francia etiam obtinuit,
ejus precibus curatus,
optatam recepit sospita- eodem fere, quo apud Byzantinos, gradu cum ;

tem prajfatumque coenobium

, ut admonitus , post regem proxima fuerit, inquit Cangius in
erat, illico
Dr mncta
construere ccepit. Glossario; ubi observat etiam, Patricii litulum Er-
17 Erat enim tunc
BUdemar- temporis apud Burdega- chinoaldo huic attributum fuisse a Beda lib. 3 Hi-
cl"i
virgine lim urbem virgo
e
'*«ncioviro
Christi nomine Hildemarcha n, storix cap. 19, et in Chronico Fonlanellensi cap. 1,
'"'irtardo.
lnquodam monasterio sanctimonialium sanctis- ex quo multa in hanc Vitam intrusa sunt.
n sima gubernatrix
ad quam quidam vir Dei,
: e Imo anno Christi 648; ut in Commentario
monachus et diaconus, nomine Sindardus, cum prxvio dictum a num. 23, quem consule.
propter utilitatem servorum
Dei in illas partes f Laudalur etiam a Fredeqario pturimum cap. 84.
mitteretur, causa hospitii
declinare solitus erat. g Pagius in Criticis ad Baronium anno Christi
^ti' dla
intimavit, in visu se esse commonitam, 656, num. 20 contendit, Clotarium III annis qua-
"t tellurem
adiret Rotomagensem, virumque Do- tuor non tantum Occidentalium Francorum sire
mim Wandregisilum inviseret, atque sub illius Neustrix, sed etiam AustrasLv rege.m fuisse, donec
regimine divinis pareret Austrasix regnum Childerico ejus
edictis. Quae, sicut scri- fratri cessit.
tur in ejus
!
gestis, ad Christi Famulum perve- h Aut potius ampliare ccepit et perficere.
me ns, adpraefatum illustrissimum virum Wa-
'"'filhnius
i Ex quibus basilicis, inquil liic Mabillonius,
mnguni perduxit *; praedictumque ccenobium supersunt S. Petri ecclesia principalis, quae S.
iscamnum per testamenta beato Wandregisilo Wandregisili dicitur et ecclasia S. Pauli, Elee-
;

mosynaris
 ;

278 VITA ALTERA S. WANDREGISILI ABBATIS.

f\ MS. mosynaris dicta. Non exdem illx nunc sunt tamen
YAI.CKl.l.ENSI.
quas olim Sanctus xdificavit : (exustx enim illx
sunt, a Normannis, ut narratur in Chronici Fon-
tanellensis appendice, cap. 2;) sed alix, carum CAPUT IV.
loco multis post annis erectx : et basilica quidem S.
Petri iterum antea deftagraverat, ut habes in Com-
mentario prxvio num. 35.
k Vide Commenlarium prxvium. Invasor Sancti ab ipso sanatus ; erectum
1 De S. Waningo actum est die ix Januarii. Deiparee templum; mira Dei in ejus
mIdem de hoc Desiderato narratur in Actis necessitate providentia; prcedia San-
S. Waningi ; notat autem hic Mabillonius, in ve-
cto collata ; Monasteriolum ab eo con-
lusto Breviario, jussu Claudii de Pictavia abbatis

Fontanellensis edito, Desiderati monachi comme- ditum ; prcvdictiones ejus.

morationem xx Kalend. Januarii inscribi.
n S. Hildemarcha colitur xxv Octobris, uti di-
ctum est in prxtermissis ad diem xix Junii. Ejus Patratum post haec miraculura per ipsum Dei L>e Belbnt
ciistade sal-
Acta interciderunt. Virum , referre gratum duxi ad gloriam tuiim [/»„„.
o Nuperrime hic positum videtur pro jam pri- posse dantis et operantis honorem. Anno quarto ne lilierato.

dem. regiminis ejusdem Viri Dei, qui erat Hlodovei

p Colitur S. Saturninus hic xxix Novembris. praefati regis quintus decimus a, dum ipse una

q De S. Amantio agendum iv Novembris. cum fratrum cohorte operi manuum insisteret in

r Exstat hodie qnoque utrumque hoc oratorium, valle praefata a plaga Orientali, ubi fontes exo-
inquit hic Mubillonius : primum colli ad Borealem riuntur preefati amnis Fontenellae, quidam homo,
monastcrii partem impositum; aliudin vico Govilla nomine Betto, custos videlicet regii saltus, quem
ad Sequanam. In priori secessum coluit Harduinus quo operabantur, mi-
prasdicti fratres de loco,
ille, de quo Chronicum Fontaiicllense. cap. 16. grare compulerant, vitam ducere cupientes soli-
s Destina, penultima brevi legitur, estque vox tariam, livoris peste corruptus, simulque daemo-
apud Patres usitala, ut fulcrum aut sustentaculum ne plenus, Viro Dei occurrit, lanceaque eum
sign/ficenl, uli diximus tom. 1 Aprilis ad ActaS. trajicere voluit ; sed malevolam animam ultio
Isidori episcopi Hispalensis in annotatis pag. 353. divina mox prsevenit. Nam dextera, quam ad-
Sic S. Augustinus lib. 2 de anima et ejus origine versus Dei levaverat Virum, torpente, lancea
cap.4 refert hxc verba Vincentii Victoris Quid : ante suos pedes humo defixa stetit ; ipse vero a
autem putamus inquilinum quemquam suae habi- daemone correptus, ante Viri Dei vestigia ruit.
tationi prospicere? Nonne si eam senserit aut Quem cernens Farcnjlus Christi debita ultione
tecto tremere, aut nutare pariete, aut labare percussum, die illa nocteque sequenti penes se
fundaraine, destinas quaerit, strues congerit, tenuit. Cumque sequens rursum dies illuxisset,
quibus imminentem possit ruinam sedulo dili- ad se accersivit, Deoque favente, Patris oratio-
genterque fulcire? Sic Arnobius Ub. 2 adversus nibus a peste curatus, ad propria remeavit. In
Gentes Atlantcm appellat gestatorem, bajulum, ac eodem ergo loco basilica a Viro Dei in honore
destinam coeli. Sic S. Fulgentius epistola i de con- sanctissimae Matris Christi condita est b, ubi
jugali debito et voto continentix : At apostolica sat- interventu ejusdera pluriraa quotidie, Domino
agens caritate, taraquam parieti inclinato et ma- jubente, fiunt miracula.
ceriae impulsae non neglexit doctor egregius con- 19 In prasdicto namque ccenobio Viro Dei De S. Bal-
tliilde regi-
solationis destinam, Christo in se loquente, sup- cum suis coramoranti cum nulla alimentorum na in visn
admonttti.
ponere. Beda quoque lib. 3 Ecclesiaslicx historix solamina essent, Baltfridus cellerarius eidem
gentis Anglorum cap. 17 : Unde factum est, ut patefecit. Cui ille : Potest, inquit, conditor re-
acclivis destinae, quae extrinsecus ecclesiae pro rum suis in deserto faraulis parare mensam, qui
munimine erat apposita, spiritum vitae exhalaret multiplicatione quinque panum satiavit hominum
ultimum. Mabillonius tamen lioc loco destinam in- quinque millia. Itaque
juxta condictum Viri Dei
terpretalur privatum conclave, in quo ecclesiastica evenisse contigit monuit namque per visum
:

supellex asservabatur . Ego malim intelligcrc quasi Balthildem reginam pietas divina, ut Faraulo
sacellum quoddam, qualia sxpe formari solent extra Christi intra vastitatem eremi consistenti neces-
magnas ccclesias tecto et obseplo spatio, quod inter saria ministraret. Quae expergefacta, onerata
cxstantia murorum fulcra interjacet ; et favet locus vehicula Servo Dei dirigit. At ille gratias bono-
Bcdx citalus, in quo verbis modo adduclis hxc im- rum omnium largitori rependit, qui ope solita

mediate prxponuntur : Tetenderunt ei (Aidano) suis servis semper praesens adforet consolator.
aegrotanti tentorium ad Occidentalem eeclesiae Sicque accepta benedictione, qui haec attulerant
partem ; ipsum tentorium parieti haereret
ita ut aliraentac calle, quo venerant, repedarunt. His

ecclesias. Unde factum, etc. Sicut enim ibi velo diebus, id est, anno septimo tertii regis Hlota-
oppanso hospitium; sic alibi interjecto tecto, appo- rii, qui erat regiminis praedicti Patris annus
sitisque caucellis aut etiam pariete, sacrarum ima- quintus decimus, isdem Vir Domini ad eumdem
giiium, ac rerum ejusmodi piarum receplacula stru- regem accessit, et privilegium regiae confirma-
untur. etiam plura nonnumquam circum eamdem ec- tionis super area praefati ccenobii liberalissima
clesiam; ul hic plura fuisse colligitur ex Chronico datione suscepit celebrataque erat in territorio
:

Fontanellensicap, 1, num. 7. Castrinse d in eo palatio, quod dirainutivo voca-

t De S. Philiberto abbale oc fundatore coenobii bulo censetur Palatiolum e.

Gemeticensis agendum eril x.s.Augusti. 20 Nam quando iter imitandus Pater

et si
agere disponeret, non in equo vehi jam poterat,

videlicet
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 279

jam positus aevo sed vehi- prium aliquid usurpare tentasset, ceterorum re- EXMS.
videlicet in ultimo
;

VALCEI.LENSI.
A quod aut muli, aut equi trahe- motus consortio, pcenitudinis ultione illico ple-
culo portabatur,
praedicto namque territorio dura mora- ctebatur. Sed et omnes Caletorum populi, ita
bant. In
vir illustris, nomine Hartbainus bruti et belluis similes ante adventum, illius in
^'""riro retur quidam
illustris Herimberti, ad eonversio- hac regione fuerant, ut praeter Christianae fidei
filius scilicet
veniens, tribuit eidem glorioso Patri prse- nomen, virtus religionis pene abolita in illis loeis
nem
nomine Butionem f, in quo eccle- haberetur. Agebat namque Vir venerandus stu-
dium aliquod,
sedificavit, habitacula servorum Dei insti-
dio indefesso, ut quaecumque peragraret loca,
siam
famulantes divin» clementi;e monachos verbis euangelicis condiret universa. Et ita per
tuit et
collocavit. Prsefatus autem Christi
famulus ejus monita et praedicationem conversi sunt, ut
inibi
magnae religionis observantia vi- qui antea diripiebant aliena, postea largirentur
Hartbainus in
Christo, terminavit, plurimaque propria, ac idolorum confringerent statuas, quas
tam, auctore
pradia eidem venerabili Patri devote
contradidit. dudum ritu profano venerabantur ;
pieque se

21 Hujus denique genitor

praefatus Herimber- sponte subderent Christi disciplinae, qui ante re-
De Herim-
jfrto nobili dum magnis febrium anxietatibus positus belles non dignabantur audire. Tantusque honor
tus
d ijus nbus ac devotionis affectus excreverat circa sacerdo-
teneretur, precibus sanctissimi
Viri sospitati pri-
yiro Uci
imiilis.
stinaaredditus est, ipsoque in tempore praedium tes ac monachos, ut si contigisset alicui ex ordi-

aliquod, nomine Virtlaicum,

situm in pago Tel- ne plebeio eos obvios habere, quamvis potens
amnem Euram g, eidem venerando persona, Christum in eis adoraret ac venerare-
lau super
Patri devote contradidit, imprecans in largitione tur. Spiritum quoque prophetiae divinitus illi col-

sub damnatione seterna invasores hujus rei per- latum non dubitamus, ita ut quae ventura essent,

petim esse puniendos. Gaudebat enim isdem be- plurimis innotesceret. Profecto notum est, illum

nignissimus vir bona sua largiri Christo, faciens crebro praedixisse ventura, quae postea constant
fuisse completa. E
eum terrestrium rerum participem, ut et ipse
coheredem bonorum
coelestium 23 Balthildi namque reginae, relictae Hlodovei Q"° d ° bilns
illum faceret ;
ntiorum san-
... ev . .
t*
sciens, quod patrimonium Deo creditum nec res- regis, obitus triarcharum nliorum ac successio- c ix Balihildi
r g " ' x ,,r *"
publica eripit, nec fiscus invadit, nec aliqua ca- nes insinuavit. E quibus Hlotarius, qui major J e r it

lumnia forensis evertit pariter intelligens esse

;
erat natu, quartum decimum regni agens annum,
scriptum, quod ea hereditas bene reconditur, consortiis subito caruit humanis. Deinde Hilde-

quae Deo custode servatur. Sed his omissis, quae ricus temere ab insidiatoribus interemptus, a
numerositate sui excedunt relatoris scientiam, praesenti sublatus est vita. Tertius quoque Theo-

ad Viri Dei virtutum opera revertamur. Et quia dericus, superstes matris, regni suscepit guber-
locorum ab eo aedificatorum mentionem fecimus, nacula sicque juxta Viri Dei prophetiam eve-
;

libet unum in medium proferre. nisse manifestum est. Haec quidem exigua mira-

Dc ctvnobln 22 Denique ex largitione illustris Warantonis culorum insignia cum venia audientium in prae-
Uonasterioto
super amne Wintlana /(, in honore principis Apo- senti sufficiant, brevi incomptoque relata sermo-
o Viro Dei
[iinduto. stolorum oratorium construxit, cui diminutivo ne. Veniendum est, favente Christo, ad ea, quae
h ubertim cunctipotens virtus, spiritu ipsius Pa-
vocabulo Monasterioli eidem nomen indidit. Ubi
et monachorum Deo militantfum cohortem adu- troni sublato ad ccelum, apud ossa sanctissima
navit. Redundabat enim doctrina ejus in discipu- gesta referuntur *
in terris. Denique indubitanter '
Mabillonius
operatur
lis; quia quod sermone docebat, actibus exple- retinemus, meritis ipsius, ut frequentius incul-
bat. Nullus juxta eum vel mcerore tenebatur, vel catum est, animae languores in pluribus esse cu-
nimia extollebatur laetitia. Erat enim gratus in ratos, ad laudem et gloriam nominis illius, qui
omnibus, singularis fervoris , specialis alacrita- dixit : Sine me nihil potestis facere.
tis, unicae caritatis in pauperibus, in peregrinis.
Noverat et superbis resistere, et humilibus sub-
ditus esse : parcere subjectis, et debellare super- ANNOTATA.
bos : sapientibus condigna rependere, et simpli-
cibus mystica reserare. Fortis in adversis, so-
brius in prosperis, temperatus in omnibus, di- a Concurrit annus quartus regiminis S. Wan-
scretus in cunctis. Hoc erat studium laborque dregisili cum anno regni Chlodovei decimo quinto
illius sine defectu, ut per
tramitem recti itineris a xviii Januarii usque ad i Martii anno Christi
subditi incederent quia ex provectu filiorum,
: 652 : quare intra tempus illud hoc factum fuisse
laus et merces cumulabatur Patris. Nonagesi- oportuit.
mura namque setatis praeclare annum excedens b Tstud oratorium hactenus superest, notre Dame
t, lta virilis exstabat, ut in labore manuum prae- de Caillouville appellatum , teste hic Mabillonio,
] re juvenibus situm uno lapidc supra monasterium ad Orientem,
videretur. virum praerogativa
meritorura dignissimum qui per contemplationis
! eo loco, ubi fontes de Caillouville dicti scaturiunt.
aciem celebs effectus, pro educatione tamen at- Notat idem (sicut et Prevotius nobis descripserat)
que exemplo filiorum multimodae se servituti in vetusto Breviario Fontanellensi celebrari Nonis
placide subdebat, imitans
Apostolum, qui inquit Decembris dedicationem S. Marioe de Caillouvil-
Oamibus omnia factus sum, et reliqua. Sicque la ; additque : Guilielmus Folet sacrista anno
P e r Occidentalia Galliae loca ejus laudatissima 1339 eam resedificasse, et alter Guilielmus de
Pervolavit fama, ut quasi cerneres Apostolorum Tonquilla, anno 1386 denatus, fornice decorasse
a ff°re tempora leguntur in quodam Chronico Ms.
; ita ut perituri seculi spretis de-

«ciis
, nobilium multitudo virorum communia Confluunt annus Wandregisili decimus quin-
c
°um omnibus possideret omiria. Si quispiam pro- tus cum anno Clotarii III Regis septimo a No-
vembri
 ; ,

280 VITA ALTERA S. WANDREGISILI ABBATIS.

kx ms. vembri anni Christi 662 usque ad Marlinm anni maximum , quem pro recessu sui patiebantur ri
VAUWIUMSI.
ChHsti 663 Pastoris, pietatis suae accommodabat aures; per-
d Castrum oppidulum est Gallix in provincia misitque, ut isdem inclytus Miles tirones et eme-
Insulee Francix. ritos dulcibus foveret alloquiis, atque plurima
e Vulgo Palaizeau, ut notat Mabillonius. ventura eis intimaret; ut experimento quaedam
f Fxstat non longe ab oppido Castro in finibus ex iis patuerunt.
agri Parisiaci vicus Boissy appellatus, quod no- 25 Percunctantibusque abhinc monachis, post De succe
men Butioni respondere videtur, inquit hic idem suum felicissimum obitum, quem sibi praefice- 5* 8 "mi
Mabillonius. responsum
rent, tale fertur dedisse ^Eternus, PrxsenOtti. :

g De pago, seu territorio, Tellau pluribus agit rerum conditor, qui vobis locum concessit «i/ r Mi
inquit, " "

Valesius in Nolitia Galliarum, observatque ab Or- opportunum, quo sibi suae famularentur in secula
modo Tallogium, modo Talogiensem, modo
derico plebes, ipse vobis, carissimi filii, post meae par-
: Euram autem fluvium esse inter
Talou nuncupari vitatis recessum, dignum ac devotum misericor-
Deppam el Aucum flumina in Caletis medium, diter tribuet rectorem. Duo sunt tamen in prae-

quem Ordericus appellet Earam quique apud ,

sentia vestri clarissimi mei filii, qui vicissim post
Criolium inOceanum effundatur. Virtlaicum vero meae recessum in regiminis succedent
fragilitatis

idem posl alios nomine vernaculo appellat Virlay. locum. Erat namque unus, vocabulo Lantbertus
h Alii Witlanam : neutro nomine mihi nolus b, vir eximiae religionis et generis, orlus territo-
j

hic annis est, nisi forte Vicinonia est in Brilannia rio Taruennico , qui post beatum Genesium c c

minori, quem ibi vocitant Vilaine. praesulatum ecclesiae Lugdunensis susceperat ;

i Imo annum xtatis nonagesimum numquam at- alter vir Domini Ansbertus d, qui beato Audoeno d

ligil, ul ostendimus in Commentario prxvio. in pontificatu successerat ecclesiae Rotomagensis.

Quorum vitam atque virtutes libellus, qui de eo-
rum scribitur actibus, liquido narrat. Hi succes- E
sores exstiterunt in ordine regiminis praedicto
CAPUT V.
sanctissimo Viro.
26 Sub horum regimine sanctissimi patres, Devimsm-
videlicet beatus Vulframnus e praesul Senonum ^"«5!«
Postremus morbus ; ecstasis triduana
et praedicator gentis Frisionum, necnon et vir tumulatis.
successores ab eo designati ; exhorta-
Deo dilectus Erimbertus /'Tolosae urbis pontifex,
tio ad suos; fuga dcemonis; Sanctorum et sanctus anachoreta et presbyter Condedus g,
apparitio et cantus ; piissimus obitus, Britannia insula ortus, monachicum amplecten-
tes habitum, ad castra Christi fulgida devotissi-
sepultura, translatio.
me convolarunt. Reliquiae quoque eorum in eo-
dem loco, debito servantur honore : ubi et gloria
virtutum pollent, sicut in eorum plenissime scri-

ne.
l
~
-W retexenda, qualiter Beatus ille meruit de bitur gestis. Inter reliqua autem praedictus Vir
aerumnis exilii praesentis eripi, atque ad ccele- Domini, exhortationis et confortationis verba,
stem dispositione divina transferri felicitatis glo- discipulis sibi adstantibus valedicens, haec intu-
riam. namque senio constitutus, ut-
In ultimo lit ; ut coeptum non relinquerent iter, sed melio-
a pote nonagesimum sextum agens annum a, Do- ribus quotidie actibus perseverando se confirma-
mino soepissime supplicans, aiebat Heu mihi, : rent, attentiusque sua monita retinerent, et opere
quia peregrinatio mea prolongata est! Addebat- perficerent : ut videlicet unanimitas, charitas at-
que : Jesu benigne, Verbum patris seternum, de que humilitas in eorum radiarent cordibus, nul-
hac valle plorationis eripe me, et tuis fac quant- laque dissensionis aut livoris pestis eorum um-

C ocyus dignum apparere conspectibus. Exau- quam carperet mentes ; sicque status illorum,
diensque Dominus dignas ejus preces, immisit jura, et religionis claritudo per cunctas perpetim
illi ultimam, imo salutiferam aegritudinem, qua- durarent aeternitates.
27 Hac brevi ultimaque coram eis oratione Deobduw-'
camino praesentis et perituri aevi, velut
liter

mundissimum examinatus aurum , dignissimus

, ,
celebrata, quia
. , ,. .

glonosum beatae consummatioms

\ . et dermilto-
necjusm
Clinstc
coeli fieret heres. Tribus namque diebus totidem- tempus instabat, ut terrena corporis sarcina ter-
que noctibus in excessum mentis rapto, janua ris commendaretur et coelestis spiritus celsa,

coeli ei aperta monstratur. Denique jucundo conscenderet, Viatico percepto, post paululum
aspectu frequenter oculos aperiens, coelum in- conticuit, annorum circiter nonaginta sex, et re-

tuebatur. Cernentes quoque discipuli , Patris giminis sui anno nono decimo, mense quarto,
sanctissimi beatissimam dissolutionem, laetaban- dieque uno et viginti qui erat annus Dominicas ;

tur quidem de ejus Deo digna remuneratione, Incarnationis sexcentesimus sexagesimus quin-
sed tristabantur plurimum de absentia corporali tus, Indictio octava : porro tertiiHlotharii regis
atque inter moesta suspiria et fluentes lacrymas, annus undecimus vitae ipsius, Pontificatum agen-
querulosis aiebant vocibus : Quid facturi erimus, te Romanae Ecclesiae anno nono Papa Vitaliano
quod nos tam cito deseris, Pater? Verbum im- h. Cumque conspiceret invidus, remune-
hostis /'

mortalitatis a te audire cupimus, et assueta ad- rationis ejus instare horam, propter eum cruen-
monitione tua corrigi optamus. Prostratique hu- tus astans, pavores illi multiformes ingerere ni-

mo fundunt uberes fletus, orantque Dominum, tebatur. Quem in tali constitutum agone audie-
ut, antequam viam ingrederetur justorum, suum runt in spiritu sanctae translationis circumstan-
perciperent alloquium. Sicque omnipotens Deus tes fratres dicentem, se in Christo fonte lavacn
ad suorum preces famulorum, videns moerorem tinctum, daemonemque se impedientem divinitus
effu-
 ;;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 281

nominatim quem- ex ms.
effu^atum. Vocavit etiara tertio VALCELLENSI
dara virum justum, nomine Agathonem, cujus
ac conversationem notam ANNOTATA.
olim laudabilem vitam
revelatione li-
habuerat. Ex qua et subsequenti
in ejus transitu
nuido colligitur, multitudinem
affuisse Sanctorum. Nara et a quodam discipulo- a Patet falsitas ex Commentario nostro prxvio.

rum ejus, viro magnte religionis, eadem hora b Egimus de S. Lantberto ad diem xiv Aprilis.
cantilena qui De
suavissima audita fuerat coelestis :
c quo facta mentio in prxtermissis die xiv
percontabatur fratres, utrum ille suavissi- Aprilis; ubi ejus Acta differuntur ad i vel iv No-
etiam
mus sonus eorum penetrasset aures. Sed et ipse vembris.
imperat, ut cum psal-
Vir Domini astantibus sibi d Cujus Acta dedimus i Februarii.
lentibus junctis psallerent vocibus. Quinam, in- e De S. Wlfranno quoque actum est xx Martii.
quiunt, illi sint, nos nescimus ; tu vero, cui olim, f Vide Acta S. Eremberti xiv Maii.
patet aeternae, omnimo-
ut creditur, janua vitae g Dicetur de S. Condedo xxi Octobris.
dis nosti. Ipse autem
jocundo adspectu laetabatur h Adi Commentarium nostrum praevium § 4, ubi

inDomino, gratias Deo agens, quia coeli sibi ja- dicimus, illum obiisse anno Christi 667.

nuam reserasset. virum omnimoda laude di- i Intellige possessuram.

enissimum, in eujus transitu ccelestis exultat k Vide super hoc Commentarium prsvium num.
chorus, omniumque virtutum supernarum gra- 30, etsequentibus.
tulatur exercitus, cui janua cceli patescit et A- 1 Imo annus Christi 704, ut ostendi in Commen-
brahae sinus laetantem excipit Multitudo proinde ! tario pnevio a num. 32.
monachorura, quorum erat numerus ferme tre-
centorum, in tanti Patris transitu divinas laudes
decantaturus aderat hilares adeo pro gloria,
:

quam, spreta etiam ^Egyptia servitute olim, ad-

ibat proraissam; sed plurima dejecti mcestitia,
quod praeclaro destituebantur patrono. Hac di-
MIRACULA
scipulorum caterva vallatus, salutifera Crucis
signo se muniens, undecimo Kalendarum Augu- S. WANDREGISILI
starum die nexibus terrenae corruptionis absolu-
tus, animam ccelo reddidit, consortiis justorum AUCTORE ANONYMO, MONACHO FON-
sociandam, et aeternae felicitatis gloriara possi-
TANELLENSI.
dendam i. Illic nunc choris interest angelorum
hic fulget claritate virtutum. Illic interpellat pro
famulis voce supplici ; hic eos tuetur virtute
Ex codice raembraneo Valcellensi, col-
sublimi. Illic petit; hic prasstat. Illic vota fun-
dit hic votis respondet. Interfuit autem in lato cum Mss. Thosano et Aquicinctino
;

hoc ejus sancto transitu inclytus ecclesiae Ro- atque editis Mabillonii.
tomagensis pontifex Audoenus. Sepultusque erat
in ecclesia sancti Apostoli Pauli annis quadra-
ginta; sanctus vero praesul Ansbertus annis un- PREFATIO AUCTORIS.
decim ; inclytusque pontifex Wlfrannus annis
ferme novem k.
De transla-
28 Translati quoque sunt inde quidem et valde stupenda miraculorum Causascri
tionc ejus
cum aliis
Sanctis.
sancti Apostoli Petri a sancto Baino, episcopo
urbis Taruennae
in ecclesiam
M ulta
signa commodaque relatu omnipotens
per beatum Wandregisilum, optimum confesso-
Deus bendi betc
miracula.
F
c et rectore hujus ccenobii sub
anno sui regirainis quinto, qui erat annus ab In- rem, praeteritis ac nostris dignatus est patrare
carnatione Domini sexcentesimus octogesimus temporibus, quse ob inertiam atque incuriam sunt
quartus (. Quiita integri ab omni corruptione scriptorum omissa tectaque silentio quae si scri- ;

cum vestimentis, quibus induti fuerant, reperti pta fuissent, ad salutem plurimum prodesse po-
sunt, quasi eodem fuissent die sepulturae traditi. terant animarum quoniam, cum praedicantur in
:

Dies ergo translationis sacra? constituta est pri- populis virtutum signa magisque excitant ad a-
die Kalendas Apriles. Ha?c ergo dies cunctorum morem Dei corda torpentia, atque ad suffragia
prajstolata advenerat votis. Sacerdotes, mona- Sanctorum amplius ac crebrius deposcenda, red-
chi, omnisque clericorum chorus una cum fide- dunt accensa. De his vero, quae nostris acta sunt
libus aderant temporibus, haec pauca, largiente divina gratia,
plebibus. Tum cum hymnorum
Iaudibus tumuli aperiuntur; de quibus tantus licet inerudito sermone, amore taraen praedi-
ineffabilis fragrantiae odor prodiit, ut mira dul- cti sancti patris Wandregisili, ac jussione prae-
cedine non solum in ecclesia circumstantem po- latorum coenobii Fontanellensis scribenda cen-
pulum, verura etiam in atriis sitam repleret ple-
be m. Illati
sunt autem in ecclesiam sancti Apo-
StoliPetri, et positi sunt in Orientali ejus parte
ubi signis et
miraculis coruscant, praesule Chri-
sto, cui est
cum Deo Patre in unitate Spiritus
sancti omnis honor et gloria per cuncta secula
seculorum. Amen.

Tomus v Julii.
39 CAPUT
 ;;

282 MIRACULA S. WANDREGISILI ABBATIS.

EX MS.
nomine Sigenandus, dum vastando cum aliis mi-
YALCEI.LENSI.
litibus diriperet eorumdem gentilium opes, com-
prehensus est ab eis, nonnullique alii cunique ;

CAPUT I. duceretur ad locum, quo decollandus erat, suf-

fragium sancti protectoris Wandregisili crebrius
deposcebat, ut ejus piis precibus imrainens me-
reretur evadere periculum mortis, saepiusque ip-
Miracula S. Wandregisili usque ad an-
sius praecipui Patroni in prece dum peteret auxi-
num Christi dccclviii, cum translatce
lium, quidam ex ipso Saxonum populo, cui nomen
sunt ejus reliquice Fontanella in Bla- erat Abbo, diligenter exquirere ccepit, cur tam
dulfi, villam. creberrime Wandregisilum nominaret. Respon-
debat ille Quia in veritate ejus sum famulus et
:
;

credo, me ejus interventu sanctitatis, Deo pro-

HIIUCULUH I
Igitur cura qusedara mulier in festivitate ejus- pitio, a periculo praesentis liberari discriminis.
Muhcr fe- dera praecipui Confessoris in pago Caletensia
stunt Sancti
5 Et ille : Hac, inquit, nocte mihi astitit Wan- P*r appari-
violans pnni- ac villa Campania b textrinum ageret opus, pro- dregisilus monens, ut nihil tibi mali inferrem, lioitem San-
cli Uberuur
lur ; al rc-
hibita multum a vicinis ac Deum timentibus, ne sed potius cum pace ad tuos redire permitterem
sipisceus ii- ;

beratur. in tanti Patroni solennitate quotidiano insisteret quod audacter contra

si aliter fecissera, meam
operi ;
quin potius ecclesiam adiret ac divinis patrarem salutem : idcirco illaesum te abire per-
vacaret laudibus, sicuti alii illius terrae populi mitto. Absolutumque vinculis et indutum vestibus
niliiloque praefato mulier de objurgatione curaret armisque munitum ad castra remisit Christiano-
eorum imo tumido corde pro nihilo duceret, il-
; rum. Prasdictus autem Abbo Saxonici generis,
licomanus illitis, qua tramam ausu temerario regi postea obses datus, et ad Fontanellam per-
per telam ducebat, obriguit, tramaque in medio ductus, credensque in sanctae Trinitatis nomine,
palmae inhaesit ita ut articulorura ungulae in
; baptizatus verusque Christianus effectus est ; ex
medio figerentur ejus palmae, neque avelli ulla- cujus ore quidam fratres nostri, qui adhuc su-
tenus possent. Ipsa autem hac meritorum San- persunt, narrando haec referunt ; ipsique nobis,
cti virtute correpta, poposcit se flebili cum voce quae ab illo didicerunt, postea veraciter narrave-
ad sanctae Marias basilicam c, quae vicina erat runt /;.

Fontanellae coenobio ejusque ditionis, perduci. 6 Nec illud silenter praeterire debemus, quod in
Curaque in eundo carperet iter, et aspexisset ba- reaedificatione templi, quo sanctumpraedictiCon- Lignum ml
silicam, qua sanctissima confessoris Christi
in fessoris corpus requiescit, miraculum gestum fuit
xdifiumdam
SanctibasUi-
Wandregisili membra debito, pro modulo horai- i. Nam cum totius fere templi fabrica sumptu ex- cum, mirt
num, requiescunt cum honore d, ejusque pia de- invenlum.
imio consummata esset, et turris in media basi-
i
posceret suffragia, trama ab ejus cecidit manu ;
lica sublimiori aedificaretur opere quaerebatur
sicque Deum pro sui liberatione collaudans, re- trabes, quae in altitudine erigenda erat, in qua
versa est ad propria. omne pyramidis pondus et totius culmen operis
2 Alio e quoque tempore, dum in ipsius Con- cum tignis inniti posset suis ; diuque in vicinis
II fessoris Christi festivitatis vigilia alia mulier saltibus hujusmodi arbor quaesita, nec inventa
Aliud nnrii- improba messem falcicula proecideret, laevae ejus huic operi congrua : cum praelatorum ac aedifi-
cidiiin liaud
miilluni ab- manui manipulus messis, dextraeque ejus falci- cantium corda mcesta ex hoc facto remanerent,
simile ; cula quam gestabat strictim inhaesit. Quae
, , mane facto, quidam piscatores alveum ingressi
cursu celeri ad praefatam basilicam perrexit, Sequanae, vident arborem platani miraa magnitu-
ibique cum diu in precibus persisteret, inter- dinis ac enormis ponderis per medium natando
ventu pii Confessoris ab haec meruit incommodi- ire fiuminis qua inventa, praelatis nuntiare cu-
;

tate liberari. rant coenobii, qui ovantes ad fluvium accedunt,

3 Quidam quoque ex familia praedieti Confes- abstractamquek ab ipso, cunctipotenti Deo grates
lertiuni simi- nomine Aderoldus, die Dominica
soris famulus, non modicas rependebant, atque ejusdem vene-
le prioribus.
baculum manu gestatorium incaute praecidens, randi Patris prseconia collaudabant, cujus inter-
atque dolando decorare nitens, manus sinistrae, cessione actum est pia, ut hujusmodi lignum
qua baculum tenebat, articuli ita palmae infixi divinitus datum et Dei fano aptum in flumine in-
sunt, ut ipsum lignum in media manu strictum veniretur. Sed et illud mirabile fuit quoniam
,

remaneret dextrae vero manui culter inhaereret.

; istiusgeneris lignum in his regionibus nullatenus
Qui suum agnoscens facinus, ad ecclesiam Sancti antea visum fuerat. Dolatumque ac perfectum
illico ire deliberavit, ubi sacerdotis ChristiWan- arte fabrili praefati templi turri imponunt ad to-
dregisili cum suis sociis felicia quiescunt membra tius operis onus sustentandum. Sic cunctipotens
ibique aliquod tempus comraorans, meritis dicti Deus in Sanctis suis, qua vult, miraculorum va-
Patris culter una cum ligno in eadem basilica ab rietate radiat.
ejus ceciderunt manibus in terram exemplura- :
7 Aliud quoque, quod in Giraldo * /, hujus
que terroris cunctis audientibus factum hoc fuit, ccenobii patre, gestum est, narretur miraculum. Geroatdus
'"
abbas M'"'
1

ne quis Christi in Resurrectione Sanctorumque Is autem Abba jussu Caroli augusti quadam le-
f festis servile agepraesumeret opus f. gatione fungebatur in insula, cui nomen est An-
stalein,
•
alias w '

aldo
IV 4 Ulud autem quod Germania et Saxonum,
in giam, quam Britonum gens incolit, et est adja-
Uilesab im- tunc gentilium, populi terra gestum est, dum cens pago Constantino, cui tempore illo prafuit
minenlicapi
tis supplicio magnus rex Carolus eorum terras bellando do- dux, vocabulo Anowarith prospereque gestis, ;

9
maret g, silentio praeterire non debemus. Quidam et pro quibus directus fuerat, impetratis, flante
namque praefati monasterii Fontanella? railes, veuto secundo, Oceanum in redeundo ingres-
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 283
ventus zephyrus validissirae flare 11 Sed illud miraculum, quod ilidem cuncti- ex ms.
sus, ita subito
y "- CE ' LE ' ]1i '
ccepit, fragorque Oceani terribilis exortus est, potens Deus per merita prsedicforum Confesso-

ut undarum globi, molesque, immensi proce- rum est patrare dignatus, ut a futuris populis vu

ritatem magnarum transcendere viderentur ar- non ignoretur, optimum fore putavimus si narre- Mulier febri
rur. Quaedam namque mulier in eodem loco erat, '/"" r ""1 " (i ~
borum. beratur in

OSCtlto
rclt- 8 Cumque omnes, qui cum eo erant in navi, longo jam aevo a typo fatigata quartano ; ex cu- via.

quiarum s.
in desperatione essent suprema, nullaque esset jus violentia ita fessa exstiterat, ut vix jam pedi-
11'ttndreai-
silt sediit. spes evadendi,
omniumque vultus similes forent bus incedere valeret. Quae postea cum fide recta

enViei mortis, tandem prsedictus venerabilis re- ad eumdem pergens locum, suffragia deposcebat

miniscens abba, quas penes se habebat, sancti Sanctorum ; atque ita meritis et intercessione
Wandregisili reliquiarum, amplectitur ac deos- eorumdem extemplo ab eadem est curata infir-

culatur ; ceterique comites ac nautae navis, cre- mitate, ut nullara ulterius molestiam neque lae-

berrimis precibus flentes, Christi implorant cle- sionem corporis pateretur sed et febris, quae ;

mentiam ac prsefati Patroni preces votaque , antea solita erat ipsius membra graviter fatigare,
cunctipotenti Deo et ipsi beato vovent Confes- ita ab ea pulsa recessit, quatenus ipsam deinceps
sori, optantes reddere, si a tanto discrimine, contingere non auderet. Omnes enim, qui audie-

ejus suffragantibus meritis, mererentur liberari. rant et viderant quod factum erat, Christum Dei
Protinusque meritis et intercessione ejusdem filium laudaverunt, qui meritis Famulorum suo-
sanctissimi Patris sseva pericula imperata sunt rum tale peregit miraculum.
divinitus cessare, et tranquillitas mira extemplo
est reddita discusso turbine maris; prospero-
que cursu Deum collaudantes, et pro sui ereptio- ANNOTATA.
ne grates omnimodas omnipotenti Deo, sancto- E
que Wandregisiloreferentes, optatum perveniunt
adportum. Sic cunctipotens Deus, qui quondam a Vulgo le pais de Caux in Normannia, qui
afflictum audivit Jonam de ventre eaeti, praedi- Oceano, Sequana et Picardia concluditnr.
ctum venerabilem patrem una cum sociis inter- b La campaigne, in mappis notatur prope Pon-
ventu egregii Confessoris de periculo eruit maris. tem Arcuensem juxta Sequanam.
Unde cuncti, qui illic aderant, et ad quos factum c Eam, ni fallor, quam ipse Sanctus xdiftcave-
hoc pervenire potuit, Christum Dei filium lauda- rat, ut in Actis secundis narratum est cap. 4.

verunt, qui meritis famuli sui Wandregisili tale d Nempe Basilicam S. Petri, quae nunc S. Wan-
peregit miraeulum. dregisili dicilur.

Tmnsit au- 9 Ea vero stupenda miracula, quae noviter e Hoc, et sequens miraculum omittit Mabillo-
ctorad re-
centiora nti-
cunctarum rerum conditor per eumdem sanctis- nius.
racula. simum virum Wandregisilum est operari digna- i Ex tribus his miraculis patet, quam solennis
tus, juvante Domino, et meritis ejusdem praeci- fuerit cultus apud Caletes Sancti nostri,ante trans-
pui Confessoris suffragantibus, veraci ac fideli lationem ejus secundam et invasiones Normannorum.
sermone conscriptionis placuit stylo tradere. g Bella illa Saxonica ab anno Christi circiter
Corimra SS. 10 Temporibus igitur, quo gravissima Dano- 772 usque ad 804 tcnuerunt, multumque exercue-
Htiudrcgisi-
li ct Ansoerti
rum piratarum lues, Deo permittente, flagitiis- runt Carolum magnum imperatorem.
deferttntur
iut
que exigentibus nostris, Oceani littus infestum h Collige kinc etiam scriptoris statem.
Blndtilfi
1'illam. haberet, Galliarumque quaquaversum, maxime Adi Commentarium pnrrium, num. 35.
i

adjacentes, et contiguas fluvio

Sequans, misera k Pro abstractaque (scilicet arbore) ab ipso
c;ede vastaret provincias,
quod retroactis tempo- (nempc fluvio) cunctipotenti, etc.
nbus, quando misericors Deus illius prsecepta 1 De Geroaldo Itoc, sive Gervoldo, consule Chro-
servante suo fuit cum populo, nequaquam factum nicum Fontanellcnse toto capite 16 ; in quo Fonta-
audivimus, sed neque relegimus ; anno videlicet nellz prsfuisse dicitur ab anno Christi 787 usque
lrruptionis suae in praedictum magnum fluvium ad 806 ; ac super regni negotia procurator con-
Sequanae decimo octavo ; ex quo vero Oceanum stitutus fuisse per multos annos unde Offae,;

mgressi piraticam exercere aggressi fuerant, regi Anglorum sive Merciorum potentissimo, in
quinquagesimo octavo ; Regis autem praecellen- amicitiis valde fuerit adjunctus ; ita ut multis
tissimi Caroli septimo decimo n, sanctissima ossa vicibus ipse per se jussione invictissimi regis
piique cineres prsefati egregii confessoris Christi Caroli (magni) ad praefatura regem Offara lega-
Wandregisili ac sancti praesulis Ansberti, ob tionibus functus sit.

raetum et conculcationem horum nefandorum m Mabillonius legit Anglia ; et ita legendum vi-

gentilium, de Fontanellae monasterio propriis detur neque enim invenio Angiam uspiam ullam
: ;

effossa sepulcris , ad ipsorum Sanctorum prae- deinde solebat iu Angliam legatus milti Geroaldus ;

dium, quod dicitur Bladulfi villa o, deportata prseterea trajecisse videtur Oceanum, ut ex contextu
sunt. Cumque jam eidem cum ipsis sanctissimis narrationis patel ; denique si alia hic insula signifi-

propinquaretur corporibus, venerunt eis obvi.im caretur, esset insula Cxsarea, vulgo Jarsey seu
custodes ecclesiae ac aliqua pars fratrum p, et Gearsey, quee a Grcgorio Turonensi vocatur Insula
reliquus populus omnis, quibus elapsis adjectione maris quod Constantiae civitati adjacet ; el a Pa-
praadictorum posse fuit susceperuntque illa pirioMassono Insula Constantini, uti tcstatur Cam-
q ;

cum gloria Deique laudibus in loco, qui dicitur denus in sua Britannia pag. 854. At enim insula
Mittispons super fluvium Alteise )•. Ipso autem hxc nec Angia, quod sciam, umquam appcllata
fluvii ponte beatissimis cum corporibus transito, nec per ea tempora a Britonum gcnte
est, incole-
m loco, ubi pausaverant, crux lignea a fidelibus balur ; quandoquidem ad Normanniam pcrtinuit,

Populis ponitur. atque adeo ad regnum Gallix. ut idem auctor ibidem

affirmat
 ; ;

284 MIRACULA S. WANDREGISILI ABBATIS.

EX MS. aflirmat, non secus atque aliae vicinx; donec sub gaudioque prae nimio flentes, exceperunt illa bea-
VALCELLENSI.
Hcnrico primo Anglix rege una cnm Normannia ad tissima corpora cum laudibus hymnorum; coe-
Anglos transiere seculo duodecimo. Potest autem ipsa peruntque ante illa ire psallendo, donec praefa-
Anglia dici adjacere Pago Constantino, quia terri- tam introeuntes ecclesiam , a senioribus hujus
torium illud Normannix, vulgo le Coutentin, longo congregationis fratribus ,
qui ipsa beatissima
tractu versus Angliam in Oceani fauces excurrit. Sanctorum membra propriis humeris gestabant
n Nempe anno Chrisli 858 ez mente auctoris super altare sancti Apostoli Petri ponerentur.
infra num. 12 unde corrigendus auctor Appendi-
: Facta sunt hoc omnia v Idus Maii b.
b
cis ad Chronicum Fontanellense ,
qui heec refert ad 13 His ita gestis, libet modo ea miraculorum
"l>i diebtts
annum 862, ut in Commentario prxvio monuimus ovando subnectere signa, [et] quee infra dies luinquc „,„.

num. 35. Ex hoc loco irruptiones Normannorum in quinque, quibus prsedictorum Sanctorum beatis- "«iuiii,,-,,,
nuracuiu.
Gallias suis lemporibus restituit Pagius in Criticis sima corpora ibi manserunt, cceli ac terrse Do-
Baronii ad annum 800, num. 2. minus per eorum merita praeclara ad laudem et
o Prxdium hoc Rotomagensi ex agro Bononien- gloriam sui nominis est agere dignatus, pandere
seni adeuntibus trans Altheiam fluvium fuit, eique luce clarius. Positis enim eisdem ossibus Sancto-
vicinum, ut apparet ex adjunctis. rum eodem in loco, maxima mox multitudo fide-
p Scilicet Fontanellensium, qui a monasterio ac lium ad praesidia ipsorum cum votis diversis
Normannorum vexatione profugi, in suo illo prxdio confiuere ccepit, ob veniam
suorum scilicet im-
commorabantur. petrandam facinorum, simulque conservandam
q Locus enimvero obscurus, quem ego quidem sic ac restaurandam corporum incolumitatem.
interpretor Venerunt obviam Sanctorum corporibus
: 14 Igitur erat quaedam anus in eodem portu, vin
ex ecclesia Bladalfi villx fratres, qui elapsi nuper quas gestatoria sella ad ipsorum Sanctorura suf- slntis con-

Normannorum manibus, ad prxdium sui ccenobii, fragia aliorum manibus advecta est, cujus extre- tracla sana-
tttr suhlo
nempe Bladttlfi villam, confugerant ac substiterant ma corporis merabra per multorum annorum apui Qucii-
tai'icum.
volentes autem id facere cum debita pompa et hone- curricula ita arida ac contracta exstiterant, ut
E
sto numcrosoquc psallentium ac supplicantium comi- incedendi officium funditus amisisset eadem :

tatu, id per se non satis poterant utpote pauci, et quippe die, qua praadictorum Sacerdotum Christi
apparutu eccle.siastico in illo suo exilio non satis in- sancta membra illuc sunt deportata, cum a fra-
structi; potuerunt id tamen (sive posse illis fuit) id tribus ipsius congregationis in vigilia Ascensio-
exequi adjectione praadictorum ; nempe custodum nis Domini vespertinalis synaxis c celebraretur,
ecclesiae et reliqui populi omnis, hoc est custodibus subito meritis ipsorum Sanctorum, absque ullo
ecclesix et reliquo omni populo se paucis illis fra- dolore corporis, contractio atque nodositas ner-
tribus adjungente ad ornandam utcumque suscipien- vorum ejus resoluta est et in pristinum reducta
darum reliquiarum solennitatem ; et sic illas cum statum, moxque surgens a terra, qua debilis at-
gloria susceperunt, etc. que contracta antea jacuerat, gratias omnipo-
r Alteia, vulgo Autie, fluvius est Picardix, qua tenti Deo referebat, propriisque coepit ire vesti-
proxime jungitur Artesix. giis, atque tam diu ante altare ejusdem basilicae,
quo Sanctorum requiescebant membra, stetit,
donec vespertinorum solennitas finiretur. Sic-
que pristinae reddita incolumitati, quae aliorum
CAPUT II. solatio adducta fuerat, aspicientibus Christiano-
rum populis, pedibus propriis suum rediit ad di-
versorium.
Translatio reliquiarum ad S. Petri prope 15 Aliud quoque miraculum, quod ibidem per
Quentavicum ; et alia deinde ad S. merita eorumdem Confessorum cunctipotens Deus Pncr muliis
ttiqiictam tln-
Quintini prope Bononiam; ac mira- dignatus est ostendere, silentio minime tegen- dem accipil,
dum Quidam namque puer de patrimonio
reor. F
cula utrovis loco facta anno Christi
Luceio d parentum solicitudine ac fide non mo-
DCCCLVIII.
dica ad praefatam basilicam, ubi sanctissima Con-
fessorum Christi membra posita erant, deporta-
tus est : cuique propria natura fandi negarat
Reliqui&ex Alia quoque insignia miraculorum, quae omni- officium, ad
Bladulfi vil-
Justorum merita declaranda, interno
taferuntiir potens Deus per eosdem Famulos suos,
arbitro largiente, meritis et intercessione prav
ad S. Pclri quando ex eadem villa venerabilia eorum cor-
prope Quen- fatorum Justorum , solutis linguae retinaculis,
lavicum pora in territorio Bononiense deferebantur, est
proprio uti ccepit officio fandi; ac primum ser-
agere dignatus, manifestare ac prsedicare placet
monem hunc prompsit, dicens : Ubi est, inquit,
in populis. Nam cum ex praedicta villa tantorum
meus pater? Factumque est, Deo propitio, ut
Sacerdotum Christi beatissima membra ad eccle- antequam Missarum solennia in ipsa sacratissi-
siam sancti Petri, quae vicina est emporio Quen- ma Ascensione Dominica celebrarentur, ac ad
tavico a, et ex ditione eorumdem Sanctorum, a
eamdem basilicam passim populi confluerent,
monachis cum hymnis et laudibus deportarentur hujusmodi miraculura virtus divina dignaretur
Ln ipsa vigilia Ascensionis Christi, quando roga- ostendere. Cumque omnibus qui in eadem basi-
tionum tertia dies a populis Christianis devote licaob tam praecipuam festivitatem ac suffragia
celebratur, venerunt eis obviam plebes innumeras Sanctorum deposcenda congregati erant, notura
clericorum sive laicorum cum sacris Euangeliis esset, quod gestum fuerat, Deo gratias totis vis-
crucibusque ac cereis seu cum reliquo apparatu cerum prascordiis rependerunt, qui tanta ac talia
ecclesiarum ;
qui ad terram sese projicientes, in terris propter jam prasdictorum suorum Fa-

mulorum
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 285
tale est dignatus monstrare mi- rumdem Sanctorum membra posita erant solatio EX MS.
mulorum merita VALCELLENSI.
fidelium, cum fide non modica in carpento per-
'
Qusdam autem mulier erat in prsedicto ducta esset, ita est subito meritis et intercessione
16
superiori, sed par fide eorumdem venerabilium Sanctorum pristinae red-
v "" emporio junior setate ;

inii f""
'"«'''"' ita per
multorum annorum curricula exsti- dita sanitati ; ut, infirmitate longa depulsa, per-
tia
ut, nisi aliorum manibus esset ditas dudum reciperet vires. Et quae ad sanctis-
terat contracta,
nequaquam de loco ad locum propriis sima pretiosorum Confessorum membra aliorum
devecta,
plantis, ut in superiori diximus. auxilio devecta fuerat, ovans ac laetabunda pro-
valeret incedere
r ad praefatam basilicam delata esset, ubi priis ccepit ire plantis, atque a terra, qua jacebat,
um qne
incolumis surgens, pro reddita
Sanctorum corpora servabantur, in praedicta sa- sibi sanitate cun-

cratissimse Dominicae
Ascensionis die, atque pro ctipotenti Deo ac beato Wandregisilo grates non
recuperatione suae sospitatis propriisque intenta modicas referebat ; sicque sanitate simul ac vir-

exoraret mente delictis, cum Missarum solennia tute recepta, perfecte curata est. Agamus grates

celebrata essent, a terra, qua infirma et debilis Domino Deo nostro innumeras, qui tanta in ter-
paulo ante jacuerat, coram oculis universarum ris propter jam dictorum Sacerdotum suorum

astantiura, ita subito sana atque merita dignatur monstrare miracula.

plebium lllic

incolumis surrexit, ut nullam molestiam corporis 19 Nec illud etiam silenter praeterire debemus XIII

ac praefatorum Sanctorum meri- miraculum, quod in eodem loco ob supra raemo- Dsmoniaca
Deo miserante, ibidem libe~
tis, ulterius pateretur. Et non solum ipsa pro ratorum Confessorum merita veneranda cceli ter- rata.

sibireddita sanitate, sed etiam omnes, qui vide- raeque Dominus est dignatus ostendere. Fuit in

runt et cognoverunt quod factum fuerat, gratias eodem territorio virgo quaedam de patrimonio
cunctipotenti Deo non modicas reddiderunt. Walchone Villare, quae multo jam tempore a
B 17 Ulud quoque, quodtunc in Quentovico portu daemone vexata fuerat, quae cura parentum cum E
XI per merita eorumdem Sanctorum suorum cuncti- fide recta ad ecclesiam perducta est, qua sanctis-
MiUier ibl- potens Deus est operari dignatus, operae pretium sima membra posita erant ibique cum triduo ;

ilim Masiilie
iiiii fit miita, fore credimus si narretur miraculum. Erat nam- manerent, cceloruraque ac totius mundi Dominum
etsanatur.
que in eodem oppido quaedam muliercula impro- pro suis intento exorarent corde delictis, opem-
ba, quae cum fidelium choris, beatissima Sancto- que atque intercessionem eorumdem Famulorum
rum membra prosequentibus, non solum [non] Christi pro ereptione suae deposcerent prolis ;

est dignata prosequi, verum etiam in blasphe- cum ad referendas Deo laudes Dominica
fratres

miae vocem est elata non se sequi tunc posse,

; die congregati essent, matutinorumque solennia

quos nesciebat, et proprium relinquere, cui in- decantarent, a solo, quo jacebat, eadem surgens
sistebat operi. Necdumque ex ejus ore verba daemoniaca, ante loculum, ubi sancti pontificis
nefanda fuerant egressa, cum os illius ita retina- Ansberti beatissima erant membra locata, diu

culis linguae est ligatum, ut per octo dierum spa- attonita stetit, ac divino munere se juvante, me-
tium nullum promeret eloquium , donec reatum ritis et intercessione praedictorum Sanctorum ab
propriae stoliditatis recognosceret, et votum of- hoste saevissimo erepta ac sospitati est reddita ;
ferret. Factumque est, Deo miserante, opimisque quo facto miraculo, in conspectu fratrum et po-
meritis prsefatorum Praesulum, ut, impleto die- puli illic astantis sanissima surrexit. Gratesque
rum octo spatio, cereum ad eorum luminaria dum omnimodas cunctipotenti Deo circumstantes re-
mitteret, solverentur illius retinacula linguae, ferunt, qui per merita eorumdem Sanctorum tale
atque in antiquos modos redirent officia vocis. gessit in terris miraculum.
Ita hsec muliercula proprio reatu Iigata, per me- 20 Alia quoque phrenetica de territorio Suevo XIV

rita praedictorum Sanctorum soluta, fandique li- Laom, ad suffragia Sanctorum a patre suo Sanaturitn-
et villa
dcm phrene-
bertate recepta, Christo referens grates, totum cum omni spei ac fidei devotione devecta est. tica.
exultans percurrit emporium, tanti miraculi te- Dumque per aliquot dies in praefata basilica san- F
stis et nuntia. Unde cuncti populi, qui audierant ctimartyris Quintini, qua pretiosa eorum cor-
et viderant quod factum fuerat, collaudabant Do- pora custodiebantur, moraretur, interventu eo-
minum, qui tanta miraculorum virtute semper in rumdera, quadam die, cum a fratribus Missarum
suis triumphat, ut patenter detur intelligi, quae solemnia celebrarentur, miris repente modis sine
veneratoribus Sanctorum pii laboris maneat re- Deo juvante,
aliqua laesionis molestia,, interces-
muneratio quaeve blasphemantibus ac otio tor-
; sione pnedictorum Sanctorum sanitati est resti-
pentibus sequatur ultio. tuta ut quanta eisdem Sanctis gratia curandi
;

18 Vertamus nunc, juvante Domino, nostrae aegros a Deo collata esset, etiam in hujus mira-
Sonniiir ;;«
conscriptionis stylum ad ea narranda, quae in culi signo monstraretur.
"
lem.
nlbocte- territorio Bononiensi et praedio Walbodegem per 21 Aliud quoque, quod in eodem loco gestum »
praedictos suos Famulos Domini pietas est agere est, ob aedificationem legentium sive audientium Ilemsurdus
dignata miracula. Postquam autem ad eamdem narreturmiraculum. Quidam namque adolescens, iH(toB .
villam venerabilia de prasdio Flammis, mutus et surdus, propinquo-
eorum corpora delata sunt, et
posita in basilica sancti martyris Quintini, quae rum solatio ad praefatam basilicam, qua Sancto-
e X virtutibus ossa piique cineres servabantur, deductus
preedictorum Sanctorum memoria? rum
occurrere potuerunt, succincte descripsimus ;
est.Cumque eamdem introisset basilicam, atque
Plunma tamen propter enormitatem sui praeter- ad orandum coram altari pronus jaceret, ita
mi ttentes. Igitur
cum qusedam mulier de villa extemplo precibus ac meritis ipsorum ab omm
Heringen, omnium est corporis incommoditate curatus, ut et
loque-
membrorum officio destituta,
ex ea infirmitate,
quoe Graeco eloquio paralysis retur pariter et audiret. Tunc ipse ad ccelum
citur, ad praefatam villam, ubi beatissima eo- manus extendens, gratias immensas retulit Deo,
qui
 ;;

286 MIRACULA S. WANDREGISILI ABBATIS.

rx >is. qui eum meritis seu suffragio praedictorum Ser- nomine Hrosam ', nomine Baldradus, annorum
VAl.CELLENSI.
vorum suorum D
eadem, qua diu
mirabiliter ab xxxv, ab ineunte aetate ita mutus sur-
circiter
detentus fuerat, infirmitate curavit. Omnes enim dusve exstiterat ut nec loqui nec audirc ullate-
;

qui aderant, cernentes quod factum fuerat, cun- nus valeret. Qui etiam sollicitudine ac cura pa- « ^nsberii,
""'MJBro.'
ctipotentem Deum laudaverunt, eumque poten- rentum per multa diu Sanctorum loca advectus sam.
tissimum in suis Famulis testati sunt. fuerat, nec non et ad sancti Medardi ccenobium
22 Erat quoque quaedam mulier in prsedio Tur- a, quo ejusdem praecipui confessoris et inclyti
Hcmalia ,ia-
bodinghem, quae est possessio almi patris Wan- martyris Sebastiani felicia membra
rulijlica ibi- quiescunt
dctii. dregisili, et adjacens patrimonio Walbodegem, Qui jam a suae recuperatione incommoditatis de-
cujusmanus plurimos annos paralysi fuerat dis- speratus, quadam nocte, cum sopori deditus esset
soluta; quaacum nulla medicorum arte ab eadem vidit quemdam virum egregiae formse candidique
juvari posset infirmitate, jamque in suprema po- vultus coram praesentia consistere sui ; cujus
sita esset desperatione, praefatam basilicam, ubi pulcritudo non humana putabatur, sed angelica
Electorum Dei membra colloeata erant, petiit quem ita consolando allocutus est, dicens Surge :

in qua cum diu opificem mundi pro suis abluendis ex proprio, quo decubas, lectulo, ac cum omni
fili,

delictis a recuperatione suae sanitatis instantissi- spei fiducia perge ad locum, quo sanctorum
con-
me exoraret, ope atque interventu Sanctorum fessorum Christi Wandregisili atque Ansberti
beneficium sensit divinum : nam manus illius, pretiosa pausant membra ; illicque scito, te per
quse diutina languoris molestia arida exstiterat, eorum merita veneranda loquelam percepturum
ita mox, fugiente dolore ac sanitate subsequente pariter et auditum. Is autem a somno, quo tene-
antiquae est reddita incolumitati ; ut nullam dein- batur oppressus, evigilans, et de superni muneris
ceps pateretur laesionem corporis. Benedictus promissione non dubitans, assumpto secum comi-
Deus, qui ob merita recolenda supradictorum te itineris, celerrimo cursu ad eamdem ire deli-
gloriosorum Sacerdotum tale dignatur in terris beravit basilicam in qua Sanctorum posita erant
ostendere miraculum. corpora.
24 Cumque ad eam hora vespertina diei per- ubi a S.

venisset, et in eadem basilica cum aliis infirmis JVandregi-

silo sitii ap-
ea morareturnocte, cum a fratribus ejusdem con- parentesa-
ANNOTATA. gregationis matutinorum solennitas celebraretur, natiir.

octavo Idus Novembris, die Dominico b, ante-

quam ipsum Offlcium matutinale peractum atque
a Nomen accepissc videtur ex eo, quod vicus olim decantatum haberent, cum pronus coram altari,
fuissct ad Canciam, seu Quentum fluvium, qua in qua Sanctorum corpora servabantur, jaceret,
miscetur Oceano, situs ubi nunc Stapuls, vulgo subito obdormivit. Viditque virum quemdam pul-
Estaples. cherrimaa formae, niveam praeferentem canitiem,
b Anno proinde dccclviii, inquit recte Mabil- veluti ipse nobis postea referendo narravit c, in
lonius,quo Pascha in tertium Nonas Aprilis, sedilisedentem aureo, virgam auream in manu
Ascensio Domini in iv Idus Maias incidebaiit dextra tenentem, de cujus summitate in occipitio
dies vero Dominica littera B. prsedita erat. capitis prsefatum bis tetigit mutum ; moxque vis
c Seu Vcsperse canerentur : synaxis enim Of- ingentis algoris penetravit cerebrum illius atque
ficium etiam significat ecclesiasticum ; et vespertina usque in os ejus pervenit, pariterque foramina
quidem synaxis, juxta Regulam S. Benedicti, qua- pertransiit aurium ; evigilansque confestim, et a
tuor Psalmis cum Antiphonis terminatur Vide ;
terra,qua jacebat, exurgens, coram oculis om-
Cangium in Glossario. nium fratrum et plebium illic astantium et laudes
d Mabillonius legit Quidam namque puer, no-
: cunctipotenti Deo decantantium, cum celsa voce
mine Ristouvardus, de patrimonio Diglittis. Est atque claritate cordis clamare ccepit, dicens :

autem Diglittis villa pagi Pontivi, vuigo le Pon- Deo Ecce adest beatus Wandregisilus,
gratias.
thieu in Picardia ; ut infra patet num. 30 ; sed per quem nunc mihi pius Dominus loquelam red-
obscura hujusmodi loca indagare ac describere operx auditum. Unde universae plebes, quas ob
didit et
pretium non est. suffragiaSanctorum deposcenda ad eamdem con-
venerant basilicam, cernentes quod gestum fue-
rat, cceli. terraeque Dominum laudaverunt ma-
gnique apud eum fore meriti beatum Wandregi-
silum proclamabant.
CAPUT III.
25 Non longo post tempore, dum in periculo XVIH

sibi invocantibus affuit, sequitur clara virtus ac Grippo f"'

»««•
fec.lus
maxima. Illuster namque vir Grippo praefectus pm-
, fragio
Alia miracula tum ad S. Quintini, tum videlicet emporii Quentovici, jussu praecellentis- .liinus,

apud Quentavicum, post relatas eo re- simi regis Caroli d quadam legatione functus est
in Insula Britannia ad regem gentis Anglorum.
liquias, patrata usque ad annum Chrir
Denique strenue impetratis ac peractis pro qui-
sti DCCCLXVII.
bus directus fuerat, dum in revertendo navim
ascendisset, Oceanum asquor ingressus, flante
vento secundo, fere medium coufecerat iter; no-
Wll
Illud autem stupendum miraculum, quod in ea ctisque spatio fere transacto, antequam roseas
Surilus el
gestum est ecclesia, minime tegi decet silen- lucis splendor mundum
mulus jube- illuminaret, ita subito
lar adlre re- tio. Nam quidam homo, ex pago Pontivo et villa saeva exorta est procella, ut nulla spes evadendi

praefato
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 287
prrefato duci suisque comitibus, qui
cum eo erant dinis, ita meritis et suffragiis praedictorum
San- EX MS.
ctorum ab eadem VAI.CEM.ENSr.
in navi,
remaneret. Cumque a variis ac fortissi- est incommoditate languoris

mis ventorum motibus

mare intumesceret, lin- curata ; ut cuncta membrorum officiadudum
atque illuc a vi maris pulsaretur, ac amissa, post quinque dierum spatium quam ad
trisque huc
vagabunda incederet, nullusque evadendi exitus eamdem pervenerat basilicam concite recipere
,

ullo modo pateret, cum jam sol lucifluos emitte- mereretur. Nam tanta inest ipsis sanctis Con-
illustraret lampade
et propria totum fessoribus gratia depellendi aegritudines ab hu-
ret radios,
mundum, dux pharum supra
aspexit praefatus manis corporibus a summo opifice donata ut ;

littus maris,
antiquorum industria ad cursum plurimi gratia sanandi ad ipsos Sanctos prope-

navi^antium olim ibidem aedificatam, contempla- rantes, alii vero revertentes, a variis diversisque

tus est quoque et

basilicam, in qua pretiosi con- morborum generibus, largiente Christo, liberari

fessoris Wandregisili summique pontificis Ans- mereantur.

berti sanctissima posita erant membra, opple- 30 Anno ab incarnatione Domini nostri Jesu xx et xxi
tosque laerymis oculos, haec humili cum voce Christi octingentesimo sexagesimo sexto, vene- ltem pucr
c&cus et
supplicans, aiebat : runt corpora sanctorum confessorum Wandregi-
clttiidus, ac

invocato S. 26 Sacerdos quondam noster, nunc socius sili et Ansberti ad ecclesiam sancti Petri quae maler ejus ,
fevricitans
Wandrcai- an^elorum, beatissime Wandregisile, precibus ex ditione sanctorum praefatorum constat Sacer- sanantur.
silo,
piis succurre nunc afflictis et jamjamque pericli- dotum, et est vicina portui Quentavico; ubi post
tantibus. Te duce, ab hac regione progressus quidam puer, nomine Bernoldus, de
aliquot dies

sum te duce, externa adii loca. En desertus a

;
pago Pontivo et villa, quae Diglitis dicitur quem ;

te, patriaj inductus jam finibus, gravis periculi mater testabatur octo annorum spatio oculorum
mole oppressus, dignas mei meriti poenas luo. officioet gressu ambulandi funditus caruisse.

Noli subtrahere precem ad liberationem famulo- Cum ad praefatara ecclesiam in qua Sanctorum,

rum. Jocundior nobis melle dulcedo, ne sinas corpora posita erant, advenisset, in conspectu
gaudia nostra supremae tristitiae nubilo maculari. omnium, qui aderant, visum, Domino largiente,
Gaudium et exultatio nostra, quos deduxisti so- recepit et gressum. Mater vero praedicti pueri,

spites, patrio solo redde incolumes. Interhaecipse nomine Hildegardis, quae a febre quartana, diu-
dux ejusque socii vota offerunt, omnimodo nisu tissime vexabatur,Domino miserante, in eodem
reddere cupientes. loco sospitatem recepit.
discussa pro- 27 Vix verba praefata finierant, cum subito 31Eodem e quoque tempore quaedam Juven- XXII
cella. ad
liorlum jcli-
ope atque intercessione almi Wandregisili pia, cula,nomine Sperta, die praedicto Quentavico Contracta
restiluitur.
citer nppetli- serenitas redditur mira, et patronum, quem quae- portu quae ex artetrico f morbo manibus con-
,
tur. e
rebant absentem, virtute praeclara praesentem tracta diu exstiterat, rectitudinem manuum ac f
intelligunt ; lacrymae denique vertuntur in gau- salutem, aspicientibus cunctis, qui aderant, in
dia, mceror Iaetitia permutatur. Elevatis namque eadem basilica per suffragia Sanctorum divino
velis, motu celeri cum magno tripudio lintris munere consecuta est.
cucurrit ad littus, nec subacta inter duras cautes
pra;ruptaque et aspera loca contrita est, nec scit
pertulisse discrimina, dum gaudet evasisse peri- ANNOTATA.
cula. Ministeria nempe implevit itineris, relin-
quens signa virtutis. Ipse autem praefatus dux
Grippo in ipsa vigilia Nativitatis Domini alacer a De S. Medardo episcopo Noviomensi, ejusque

et sospes monasterio egimus die vin Junii.

ad eamdem pervenit basilicam, in qua
prasdictorum Christi Confessorum beatissima po- b Adeoque eodem anno Chrisli 858.
sita fuerant membra c Observa ztatem scriptoris.
ibique cunctipotenti Deo
;

pro sua ereptione laudes multimodas d Cognomento Calvi.

cum magnae
humilitatis reverentia retulit, et vota promissa e Hoc miraculum omittit Mabillonius.

obtulit. f Id est arthritico, sive articulari.

XIX
28 Illud quoque silendo praeterire non debe-
fulier para-
•ytica
mus miraculum ,quod in ipso tempore per San-
ctorum merita in eadem, qua pretiosa eorum
ossa cineresve sacri
servabantur, gestum est
ecclesia. Fuit
quaedam mulier, Deodata nomine,
CAPUT IV.
de pago Pontivo
et villa Agrona, quae ad suffra-
gia petenda
Sanctorum in sacrosanctis quadra-
gesimae diebus ad prasfatam basilicam perducta
Miracula ibidem patrata anno Christi
est. Quae ita
carebat omnium officiis membrorum,
DCCCLXVII.
paralytico attrita morbo,
ut ejus caput omnibus
videretur horarum
momentis rotando et agitando
e suo volvere
loco. Manus vero illius ita dissolu-
t£e ac octingentesimo sexagesimo septimo in
°s suum
tremulse exstabant, ut nullo modo eas ad Anno XXIII

applicare valeret nam et eam quam : ,

ipso quoque tempore qua?dam mulier, no- Mutier hx-
morrhoissa
attulerat candelam,
nullatenus altaribus quivit mine Echitrad , natione gentis Anglorura , sup- tH lunatica
imponere sanctis, nisi aliorum fulta ac juta ad- plicandi voto, veluti pcenitentibus moris est, convaUscit
subito.
•mculo : quicumque enim eam aspiciebant, Romam pergebat : quae erat lunatica, sanguinis-

"natu
semper putabant,
casuram ac subito morituram. que fluxu per pluriraos afficiebatur annos. Cum-
^9 Qua» dum tali quateretur molestia aegritu- que ad praefatum locum ubi Sanctorum corpora
,

posita
 ; :

288 MIRACULA S. WANDREGISILI ABBATIS.

EX MS. posita erant, divertisset , atque coram altare ad rant, videntibus, coram prsefatis Sanctorum cor-
VA1.CKU.ENSI
orandum se postravisset diu desideratam sani- ,
poribus sensu recepto, Deo sibi propitiante, in-

tatem, Domino miserante, decimo Kalend. Octo- tercessione Sanctorum, in momento temporis
bris per merita Sanctorum suorum recepit et : curatus est.
deraum coeptum carpebat iter, quod Roraana? 40 Qusedam autem femina, nomine Itberta, «XI
urbis ducit ad arces. illovenit, ubi Sanctorum corpora condita ma-
Cxcusocu,
ratv 33 Sub idem fere tempus quidam homo, no- nent deferens filium parvulum nomine Ricar-
, ,
'"»' BflWB
Wpetrat.
Frakrncso- mine Wandalgarius, et soror sua, nomine Gisle- dum ,
qui erat aliquanto tempore csecus ; ibique

de pago Pontivo et fundo Bladulfi villa, triduo degens, Christo Domino per merita San-
mniSi- berta,
nclibcran- pe rtinens ad monasterium sancti Mauritii, a spi- ctorum donante, diu negatum lumen praedictus
ritu immundo possessi , et ob hoc arctissimis ejus filius recepit. Istud miraculum factum erat

vinculis astricti, in carpento positi, ad prsefatam die iv Nonarum Decembris.

basilicam deducti sunt vn Idus Aprilis. Qui duo- 41 Succedente deinde aliquanto temporis in- xxxn

decimo, ex quo illuc advenerant die per virtu- , tervallo, quidam homo, vocabulo Raduinus, ex Claudus
gressum
tem Christi et merita sanctorum Confessorum, pago Taruennensi et villa vocabulo Amaniaco, "iperat
re-
sut,-

cunctis, qui aderant , cernentibus, exacto a se valida nervorum contractione debilitatus ita , ito.

dasmone, sani ad propria sunt reversi.

effecti, claudus exstiterat ut per annos fere xiii pigra
;

XXV 34 Exin die quinto decimo, id est, xi Kalend. promotione crura pedesque trahens, omni ambu-
item atius Maii, homo quidam, nomine Amatus, de eraporio landi careret officio. Qui etiam ante aliquot an-
energume-
nus. QUentavico, ita erat a spiritu immundo invasus ; nos, cum praedictorum Sanctorum corpora in
ut per os ejus exprobrando loqueretur, Sanctos- Walbodeghem villa servarentur, adductus fue-
que nominatim irapotentes diceret ad se expel- rat ; sed cur curatus non fuerit, dicant qui velint
lendum : tamen ipso, quo advenerat die in
qui , mihi videtur, quia ob salutem animse, aut alicu-
praefata basilica coram sacris Sanctorum reliquiis jus nodum reatus ejus curatio dilata fuit, non
per virtutem Christi perfecte curatus , vota pro- penitus negata; neque tunc, sed alio tempore.et
missa reddens, rediit ad propria. alio in loco, Deo largiente, a praedictis Sanctis

35 Eodem quoque tempore qu<edam femina, fieri debuit. Denique ad prsefatam basilicam, in
Ciecns visum Airismanomine, de pago Tellau et prsedio cogno- qua Sanctorum reliquise degunt, in carpento a
recuperat.
mentoHaismedis, filium suum, nomine Ricolfum, suis adductus, divinam exorans clementiam , in

quadriennio caecum, ad preefatam basilicam pro unius hora? momento integram omnium membro-
recuperando lumine amisso adducere curabat rum sospitatem per Sanctorum merita recepit.
cumque ibi pro calamitate, quam prredictus ejus
patiebatur natus Domini misericordiam et san-
,

ctos Confessores invocasset diu negatum lumen ,

ANNOTATA.
recipere meruit. Factum est autem hoc miracu-
lum Nonis Maii, vigilia Ascensionis Domini.
a Omissum el hoc miraculum a Mabillonio.
xxvn 36 Deinde a consequenti tempore quidam
b Taruanna, Morinorum olim caput, nunc pri-
Claudus eri- homo, nomine Fridericus, de pago Pontivo et
gilur. dem deleta funditus.
villa, vocabulo Vertunno, diutino genuum dolo-
c Sequenlia duo miracula preetermittit Mabillo-
re, id est, duorum annorum, valide quatiebatur;
nius.
qui cum ad prsedictum Dei templum adductus
fuisset, et ante memorata Sanctorum corpora
pro incommoditate sua triduo opera flagitaret
divinam coram omnibus, qui aderant erectus
, ,

CAPUT V.
est, et in integrum corporis sui statum reductus
c est.

xxviu 37 Qusedam autem mulier, nomine Tatburch,

Ciecaliimcn de pago Taruennensi b, quae quinquennio solem Cetera miracula exinde visa tum prope
recipit.
non viderat, ibi se ad orandum in praefata basili-
Quentavieum; tum apud Carnotenses,
b
ca coram altari prostravit. Cum ad Missarum
solennia euangelica lectio preelecta fuisset, lu-
cum ad eos delatce essent reliquice;

men, quod amiserat, Christo Salvatore omnium tum denique Bononice.

largiente, per merita Confessorum extemplo re-
cepit; sed et istud miraculum factum erat xn
xxxm
Kalend. Augusti , in vigilia festivitatis sancti pa- Anno Dominica? Incarnationis octingentesimo
Mutier iu>»
tris nostri Wandregisili. sexagesimo octavo queedam virgo, nomine claiida enji-

XXIX 38 Postea c vero anus qurcdaro, Ermengardis Berchildis, de pago Suessonum o, et prsedio, tiir.
(i

Contracta nomine, de villa, cui vocabulum est Lucus, quae vocabulo Bergiaca, ex nervorum contractione
rcslitiiilur.
plurimo annorum tempore, contractis nervorum debilitata, et per duodena annorum curricula
c genibus
compagibus, incurvata erat, in praefato loco divi- inutilis facta, cum ad praedictum locum

nam exorans clementiam, ita perfecte curata est, et manibus reptando potius, quam ambulando,
vir
ac numquam
si ullum corporis pateretur incom- pervenisset, in eadem basilica consistenti

modum. quidam in candido habitu sibi apparuit, monens,

39 Deinde quidam homo, nomine Rotgarius, ut in eodem loco maneret, quoadusque optatse
Mcnte captus de Villarcello, vocabulo Audilegiae Corte, mente sanitatis, Deo jubente, per merita sancti Wan-
Quarto Idus Junn
'
/i( sanus.
captus, ad prasfatum locum a suis deductus est, dregisili susciperet opem.

atque ibi aliquamdiu manens, cunctis, qui ade- ostensa ei fuerat haec visio. Exin die tertia,
w
est
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 289

Idus Junii, cum raatutinorum solennia a Domino miserante, opimis Sanctorum meritis kx hs.
est ii
A VArxE|' 1Et<SI -

ccepit clamando San- perfecte curatus, sanus et incolumis pfdibus pro-

fratribus essent decantata,
nominatim auxilia, deposcere atque in priis habitacula repedavit ad sua : erat autem
ctorum ;

subito nervorum vinculis, de familia sancta? Mariae Carton. usis ecclesiae.

hoc clamore, extentis
;n«.Qn '
se erisens in pedes constitit. Sed et ista, Facta sunt hsec in ultimis mensis Aprilis diebus.
• vnlnlloniiis
lliaesd. & r
iiccssum nunc mo dum curata, pedum gressibus ad pro- 46 Deinde in mense Maio quaedam femina, xxxvi
,„ ;„
praediximus, nitendo potius, nomine Adalgardis, de villa Auriaco, quae est ex Phrenetica
pria rediit, quae, ut
ditione sancti Launomari Corbeiensis fcmonaste- mnalu r-
quam incedendo ad Confessorum limina perve-
rii, phrenesim passa, a viro suo ac socero ad
nerat.
43 Praediuni b est in pago Pontivo, vocabulo preesidia Sanctorum adducta, unius diei spatio
transacto, Deo jubente, concitam reeepit sospi-
A°Tona, de quo quaedam femina, a spiritu erra-
tico nimium
possessa, ad monasterium sancti tatem.
nmwdacus
propinquis suis curanda perducta est. 47 Tertium quoque miraculum opitulante xxxvu
j u(joci c a
,
libtratur.

c per aliquot dies ibidem moraretur, et Christo, et Sanctorum intercedentibus meritis, Vexatusa
Cumque 6 l e~

eius differretur curatio,

visum est illis, qui eam in horainequodam, nomine Adalmanno, comple- ^"l""
perduxerant, ad basilicam sancti Petri, ubi
illo
tum est. Hic etiam terribiliter vexabatur ab ini-
sanctorum Confessorum corpora servabantur, mico in clamando videlicet immoderate ac lace-
;

deduci quod factum constat esse die octavo rando et in homines procaciter exspuendo. Erat
;

Iduum Juliarum. Quae, cum ibidem per septem enim de pago Ebroicino t in Carnotis urbe de- i

moraretur dies, voces confusas ac terribiles gens, et panes ad vendendum conficiens et hic ;

emittebat, et per os ejus multa nefanda spiritus a Domino perfecte curatus, sanus recessit, et

nequam promebat; ut nulli dubium esset, quin hoc, mediante mense Maio.

B is ipse per eam loqueretur, qui et invasara tene- 48 Quarta quoque virtus Sanctorum in ho- xxxvm
Octavo autem die postquam illo advenerat, mine, nomine Augelmaro, refulsit, qui captus a Amens sibi
bat.
Julii, largiente Christo, per merita daemone, amisso sensu, inania gerebat voce,
mg '"'"''
id est, Idibus
Confessorum expulso daemone, et recepta sospi- linguae ac membrorum motibus ; ibique octo die-

tate, pro collata sibi sanitate nomen Domini

rum spatio manens, videlicet a nono Kalend.
glorificans, perfecte curata ad propria est re- usque ad Kalendas ejusdem, meruit a Do-
Julii

versa. mino et Sanctis ejus perfecte curari. Fuerat

Transiutio 44 Anno Dominicae Incarnationis octingente- namque de pago Bononiensi qni ab incursione ;

s' m0 octogesimo quinto d, Indictione tertia, sub paganorum expulsus solo proprio, morabatur
'd c"'""""
tcnses. die undecimo " Kalendarum Decembrium vene- tunc temporis in pago Carnoteno et Villa An-
. .... . runt corpora sanctorum Wandregisili et Ansberti tilaico.

et Tliosana- confessorum, ad Carnotenam urbem, et jubente 49 Quintum aeque miraculum in femina, no- xxxix

Domino, suscepta sunt a venerabili Hairaone mine Gertrude, Deo donante, contigit. Quae, Mulierada-
(iuodccimo '

e episcopo e praefatae urbis, et domino Haimerico sensu amisso daemonis instinctu, et loquebatur sa _ ad men .
)e'm reduci-
/ abbate monasterii sancti Carauni martyris f, et deformiter, et dentibus frendebat, et omnia
collocata in ecclesia, in qua isdem Christi mar- inhonesta promebat : quae tamen tertio, post-

tyr requiescit ; ubi non minimam humanitatem quam ad praefatum pervenerat locum, die meri-
monachis sancti Wandregisili, qui metu genti- tis Sanctorum ab hac meruit incomraoditate li-

lium haec attulerant, exhibuit, et hospitalitatem berari.Erat autem de Bodone villa ', quae sita Mabiltonius
. .~ ct Thosanus
condignam hilariter tribuit. Ibique usque quar- estinpago Carnoteno. ,„„,.,. Illkl .

todecimo Kalend. Martii pacifice mansimus ; vi- 50 Sexta quoque virtus in femina, nomine uisvilla
*~>
delicet per menses tres, exceptis tribus diebus. Angelberga, ostensa fuerat , qua? parum loque-

Deinde xiv Kalendas Martii metu gentilium sua- batur, sensu amisso proprio ; sed alia agebat ''™ ,"''/„,„.
C dente, et cooperatore praefato Haimerico ' vene- inhonesta tamen tertio, postquam adve-
: quae pos facta.
Tliosanus ,-,• ... _ ., F
nerat, die precibus Sanctorum sana et incolumis
, ,

raiteHai- raDlu ahisque Sanctorum veneratonbus; annu-

ente etiam ejusdem urbis venerabili clero et ad sua concite rediit. Erat autem de pago Ma-
plebe Deo devota, cum laudibus et honore prae- triacensi k ; et hoc, intrante Julio mense, patra- k
dictorum corpora Sanctorum intra muros prae- tum erat.
fatae urbis venerabiliter suscepta sunt, atque in 51 Illud quoque septimum laude dignum huic xu
capellam, quam olim venerandus praesul Gisle- paginas inserendum ratum duximus miraculum, Paralytiea

bertus g infra domum suam construxerat, digne quod ccelorumComposetorbis in quadam feraina
collocata sunt, in qua omnipotens Deus Sanctos per beatum exercuit Wandregisilum, sanctitate
suos, ut voluit, mirabiliter mirificavit, et mira- celebratissiraum. Nam, cum nonnulli per Fran-
culorum attestationibus multiformiter honoravit, corum fines nobilium pauperumque infirmitatum
quorum insignia miracula, jubente Domino, mi- incommoditatibus molestati, gauderent sese ab
rabiliter refulgent. eo sospitati redditos optabili, placuit cunctorum
xwv ut, velut in Germanorum provin-
45 Ea siquidem tempestate quidam homo, Modificatori ;

fl
s
Haimer >cus nomine, a spiritu immundo invasus, ciis multorum laudabatur ore ; ita gens transma-
'ibcmiur"'
de villa vinctus, atque demum in carpentum ela- rina praeclaris illum vocibus devotaque mente
Tali itaque actum est occasione, ut
tus, ad praedictam basilicara, ubi Sanctorum attolleret.

custodiebantur corpora, perductus est ;

qui ita nomen beati Viri non tantum in solo patrio, ve-
vexabatur ab erratico spiritu , ut omnes assi- rum etiam beatificaretur in peregrino Erat .

stentes dentium laceratione appetere vellet, ac quippe in eisdem partibus quaedam femina. omni
multa nefanda nec dicenda, hortatu daeraonis, compagine membrorum adeo infirmata ut nec ;

°re proferret ibique per aliquot dies manens,

;
manibus cibum ori apponere, nec pedibus gres-
40 sum
Tomus v Julii.
 ; ;

290 MIRACULA S. WANDREGISILI ABBATIS.

K\ NS. sum quiret aliquatenus figere : membrorum pro qua re multam habitatores loci illius dein-
VAI.CEIXENSI,
etiam officio carebat ita ex toto, ut potius seponi ceps habuere admirationem.
in sepulcro, quam alicujus solatii cuperet per- 55 q Quae horum gratia Sanctorum in digito
Epilogus
frui adjutorio. tuo peregit maxima virtus tua, quae scilicet ma- Jtid.oru.
sepulcrum 52 Quadam igitur nocte, cum ejus spiritus gnalia cum tot sint et tanta, ut numerositatis
adirejussa
S. Wandre- intra pene mortuos artus triste anhelaret, audit summam excedant.seu multiplicitate quasiquod-
gisili siina- per visum quemdam dicentem sibi : Si forsitan dam fastidium quibusdam generent, modura eis
tur.
fuisses transvecta ad memoriam S. Wandregisili statuamus.ne pretium vilescere incipiat tam pre-
l
confessoris Christi, qui in Bononia civitate l cum tiosissimarum margaritarum Ducimus autem .

praesulibus Ansberto et Wlfranno m requiescit hsec omnia per Servos suos operatum Christum,
almifluis ;
profecto recepisses tui pristinam sa- saluti animarum providentem magis, quara cor-
nitatem corporis. Hac igitur visione animata, porum. Quid enim magni immortali Deo moritu-
rogavit affines atque cognatos, ut ei praeberent rae mox carni ad breve et in modicum quam-

evectionis adminicula, quibus Sanctorum praedi- cumque momentaneam redonare sanitatem?

ctorum quiret adire limina ob recuperanda pri- Animabus in perpetuum victuris, ut praedixi,
commoda. Cumque illo, auspice
stinae sanitatis magis proficit invisibilem Deum per hoc glori-
pervenisset Christo, multo lacrymarum imbre ficari.

ante Sanctorum busta effuso, ita surrexit sospes

a pavimento, ut nulla infirmitatis vestigia in
ejus apparerent corpusculo, multo tempore para- ANNOTATA.
lysis infirmitate dissoluto. Quod videntes trans-
marini, qui cum ea venerant, et multi incola-
rum, dulcisonis Domino pangebant vocibus odas, a Pagus, sive ager, Suessionensis est tractus
gratias illi, sanctoque Wandregisilo reddentes Gallix in insula Francise.
devotas. b Prxteritum a Mabillonio miraculum hoc.
XLII 53 Recepta itaque femina, quae advenerat, c Haud longe Quentavico. Porro de S. Judoco
cuius obse-
quio conse-
sanitate, devovit, numquam se domum redire agetur xm Decembris.
cratii, ob in- sed omni, quo adviveret, tempore in Sancti fa- Ms. Tlwsanum habent, octin-
d Mabillonius et
obedienliiini
mulitio praefati perseverare. Remeantibus ergo gentesimo nonagesimo quinto, Indictione quarta.
punitur
collegis suis transmarinam patriam, ipsa, ut de- Pagius itaque in Criticis Baronii ad annum 895,
voverat, nusquam abscessit ; sed in obsequio num. 3, pro Indictione quarta reponi jubet deci-
Curatoris sui totam se contulit. Interea audivit mam quartam, anno 895 m.ense Septembri, inquit,
in sommis sanctum se monentem Wandregisi- inchoatam. Sed non viderat codicem nostrum Val-
lum, ne aliquando calefactione ignis uteretur, cellensem, in quo annus 885 et Indictio tertia sine
nec tempore hiemis neque quod si fecis-
aestatis : difficultate conciliantur , cui proinde adhzrendum
set , pro certo sciret, ad se reversuram, quam videtur, licet toto decennio a Mabillonii et Thosano
gaudebat amisisse, infirmitatem. At illa, ut fue- exemplari discrepet , hoc loco namque hxc certo
rat praemonita, jubentis imperium omni obser- corrupta sunt , cum inter se pugnent annus et In-
vavit cum diligentia per aliquod temporis spa- dictio.

tium. Tempestate itaque quadam , cum vigilia e Vide infra Annotationem ad litteram g.
adesset Nativitatis Dominicae, et sodales suas, f De S. Carauno ac monasterio ejus apud Car-
sanctimoniales videlicet feminas , multimoda notenses scripsinuts ad diem xxvm Maii.
prece rogitaret, ut oblatas, quas oblatura Do- g Episcopus Carnotensis quadragesimus septi-
mino in crastinum erat n, formarent, igneque, mus apud Sammarthanos ubi prxfuisse ecclesix ;

quem appropinquare non audebat, decoquerent; illi dicitur ab anno circiter 859 usque ad 878 et

et minime impetraret ; accessit ad ignem , ferro- ultra; et probatur ex synodis, quibus interfuit. Er-
que, quo imprimenda? ac decoquenda? erant ob- rant ergo cum ipsi Sammarlhani, tum alii, cum
latae, arrepto, mox nervi manus ejus dexterae Aymonem supra memoratum Gisleberli decessorem
contracti sunt, ac oblatoriumo, quod sponte sus- faciunt; quando diu post Gislebertum sedit, ut ex
ceperat, invita, vi agente divina, retinuit. auctore nostro palet. Quid, quod inter Gislebertum
54 Cum fletu igitur et dolore praevalido tri- et Aymonem medius intervenerit Gerardus, seu
sed facti jxi- bus diebus strictim deportato, die jam quarto,
nitens opem
Geraldus ille, quem Gisleberli successorem Sam-
Itertim s. festivitate beatorum Innocentium, Wandregisilo marthani faciunt? Videsis Analecta Mabillonu ve-
H inulregisi- cum complicibus p suis exorante beato, et Au- tera tom. 2 pag. 552.
ti senlil.
ctore innocentiDe jubente, hora, qua populus h Lege Curbionensis monasterii, de quo dixi-
stans cum reverentia ad Missam sanctum auscul- mus, quando de S. Launomaro agendum fuit die
taret Euangelium, ferrum de vola mulieris deci- xix Januarii.
dit, et sonum cadens in pavimento circumstan- i Sive territorio Ebroicarum in Normannia,
tium auribus incussit. Sonitu ergo ferri atque vulgo le pays d'Evreux.
clamore mulieris omnes, qui aderant, permoti k Tractus erat Gallise, ubi nunc pars est Belsix
venerunt cum strepitu magno ad eam, et pro et pars lnsulae Francix, de quo plura geographi.
tanto tripudiantes
miraculo cunctipotentem , 1 Hinc apparet, translata fuisse Sanclorum no-
Deum magnis praeconiorum vocibus clerus lau- strorum corpora Bononiam, uti in Commentario
davit ac populus; qui semper et ubique in omni- prxvio dictum num. 36.
bus operibus suis exstat benedictus. Aperto post m Translalionem hanc S. Wlfranni negamns
haec ferro, in quo erat intus oblata impressa, in- ad diem xx Martii pag. 161, cum auctore historix
venerunt eam sanguine tabo mixto eruentatam ;
inventionis ejus in appendice Chronici FontaneUen-

sis
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII 291

sis cap. 1-
Im0 ver0 dubium non videtur, quin S.
yyifranni nomen hic ab aliquo recentiori interpola-

inlrusum sit; quandoquidem jam dictee appen-

tore
qui scripsit seculo undecimo, ad hanc
dicis auctor,
miraculorum SS. Wandregisili et Ansberti histo-
CAPUT I.

ait, in ea hujus Sancti (Wlfranni)

riam provocans,
nomen vel mentionem nusquam reperiri vel se-
S. Wandregisili et sociorum ejus merita,
m el insertam.
n Pcr oblatas hic intellige hostias seu formulas cetas, sepultura, incorruptio, elevatio,
quse prxcipue ante
panis ad sacrificium offerendas, translationes, miracula.
Natalem, vel sanclae Resurrectionis diem
Domini
heri solebant ; ut ex Udalrico docet Mabillonius in

Preefatione ad Acla Sanctorum sui Ordinis tom. 3, ominus noster Jesus Christus, qui ad nos de
num. 55.
ferrum quo imprimendx ac decoquendx
D sinu patris venire, et nos in se dignatus est Blandinium
Christus

mvisit in
o Id est suscipere, ipse in sanctis et electis suis Wandre- Sanclis suii :

erant oblatx; quod ibidem describit Mabillonius gisilo et Ansberto atque Wlfranno hodie nos vi-
mox citatus. sitare, et nobis in adventu eorum seipsum voluit
p Per complices hic designari videntur socii S. praesentare. Jure ergo in eis se nobis praesenta-
'M*
Wandregisili, paulo altius nominati nempe SS. ,
vit, cum quo illi esse, et per quem semper vivere
Ansbertus et Wlfrannus, quorum conjunctx ibi re- ambiebant a. Jure, inquam, se in eis praesenta-
liquix credebantur. vit, quia ipsi jugiter ei exstitere regnum, solium,
q Epilogum sequentem reperi in solo Ms. Tho- et templum : regnum scilicet, in quo regnavit
sano. solium, in quo sedit; templum, in quo mansit ;

regnum ,
quia ipse ait : Regnum Dei intra vos
est; solium vero, dicente Scriptura: Animajusti
sedes est sapientiae ; templum autem, testante
Apostolo, quod corpora Sanctorum templum est
Spiritus sancti. Tanta itaque fulti auctoritate,
HISTORIA confidenter dicimus, quod Christum in eis hodie
suscepimus.
2 Suscepto ergo Rege, suscepta quoque cum celebrandus
est ergo liic
Rege tam praeclara Sanctorum militia, diem tan- dies, et Pa-
Translationis S. Wandregisili in mon- tae Isetitiae solenniter celebremus, et debito lau- troni,

tem Blandinium, ex Ms. Aimerici Bi- dum prasconio excolamus *

. Et quia honor regis '
Proprium
Blandinien-
gotii, collato cum editione Mabillonii, est dignum militem laudare, praefatis ccele- suun extol-
sibi

stis aulae Militibus ob honorem omnipotentissimi lamus

et Officio proprio Blandiniensium Ma-
Regis eorum hodiernas laudes exultantibus ani-
nuscripto.
mis dedicemus. Hi ergo sunt tres columnae, fidei

lucem innitentes Trinitati, et pertingentes usque

PRjEFATIUNCULA auctoris.
Incipit gloriosus a Deo dispositus adventus in
monte, Blandinium rite vocato a, Sanctorum
in altitudinem cceli. Hi Dei Ecclesiam precibus,
hi Christianum imperium assiduis sustentant in-
tercessionibus. Hi sunt eximii saeerdotes Dei
Wandregisilus et Ansbertus, atque Wlfrannus,
ante mundi exordium ad vitam quidem aeternam
a Deo praeordinati, suis autem temporibus mundo
coelitus destinati quos Deus in sapientia sua pro-
;

Wandregisili abbatis, Ansberti et Wlfranni b, vidit sibi quidem ad honorem, lucem autem Ec-
archipraesulum, aliorumque pignerum sanctorum. clesiae ad exaltationem, Christianis autem fideli-

bus ad utilitatem.
3 Hos igitur Patres angelicos sicut in hac vita quitantapol-
lenl auctori-
ANNOTATA. sibi Christus in pace ac dilectione univit; ita et lale.

in ccelo pariter regnare fecit; et in terra corpora

eorum in unum recondi delegit : quos etiam An-
a Blandinii montis descriptionem dabit auctor in- gelorum concives effecit, et gloriosos in Aposto-
ferius cap. 2. lico senatu illi ccelesti curiae senatores adscripsit.
b Vide, qux dehac translatione S. Wlfrannidi- Quanto autem honori assignetur, coelestis aulas
cta sunt in Commentario prxvio num. 36 vel etiam, ;
senatoresefflci, Romanae quondam reipublicae
*• placet, Acta Sanctorum Ordinis Benedictini, se- dignitas manifestat, quae senatorum, consulum,
culo tertio, parte
i. atque dictatorum gradibus distincta, hoc specia-
le, et tamquam proprium senatui assignavit fa-
stigium pompa?; ut nihil decretis consulum, uihil
ratum foret imperiis dictatorum b nisi ejus ap-
probatum sententia et libratum prudentia. Et
inde est, quod rumor de victoriosissima Redem-
ptoris nostri resurrectione promulgatus, et ad
tribunalia Tiberii caesaris, Pilato praeside refe-
rente, delatus, prosperum eo tempore proces-
sum
 ,, !

202 TRANSLATIO S. WANDREGISILI ABBATIS.

sum non haberet; quia auctoritas senatus ab omnis quoque sexus et aetas. Cumque ad exse-
imperatore et vulgo in ejus approbatione prae- quias ccelestes tota animi et corporis devotione
venta est c. sese sanctus ingereret episcopus, praemissis, cum
ill Clllltt cw- thymiamateriis atque lampadibus, comministris,
4 Magis autem, ut remur, in Dei sapientia
lesti,
provisum est ut tantam Regis victoriam potius
; ad memoriam Sanctorum cum laudibus accedunt
virtus angelicae praedicationis, Apostolorum quo- ethymnis.
que et martyrum pretiosus attestaretur sanguis, 8 Cunctis adstantibus et in coelum spe et ani- ilimiuin
Cot
quam citius tela aranearum dissolvenda terrenae mo erectis, sacrosancti aperiuntur tumuli. Et, >">"' reperta
'"eorrunla
argumentationis prudentia. Haec de pompa mun- ecce, venerandus pater Wandregisilus ; ecce, et otorlfen

danae gloriae paucis perstrinximus, ut ex hoc de- venerandi praesules Christi Ansbertus atque
tur intelligi (si tamen terrena ccelestibus, caduca Wlfrannus, ccelo noti et terrae cogniti in sua
mansuris, et momentanea licet componere aeter- gloria, gloriam Dei revelantes cum integerriraa
nis) quam gloriosum sit Sanctis, quos hodierno carnis suae substantia, cum incorrupta sacerdota-
die patronos suscepimus, in coelesti senatu prin- lium infularum materia mortalium obtutibus sese
cipari, et cum Rege regum causas mortalium offerunt intuendos. Ecce, inquam, dignissimi an-
tam precibus, quam consilio moderari ait enim : gelorum Concives in repositoriis suis, somno so-

Psalmista, quod Deus glorificetur in consilio San- poratis simillimi, tam mirabili suae incorruptionis
ctorum d. prodigio, quanta eorum spiritibus maneat in cce-
ail quam 5 Ad hanc ergo tantae felicitatis gloriam lestibus gloria, ostendentes, tales, natura stu-
hiuc mii/ra-
verunt anni commendata terrae aromatica corporis gleba, fe- pente, sunt reperti, quales olim in sepulcris fuere
Chrisli 66S, Wandregisile
lici transitu , beatissime pater reconditi. Quid dicam de emanantia inasstiraabilis
695, 690 ; sc-
pulti apttd scandere meruisti, peractis cum gloria xix lu- fragrantiae, suavitatis mirificae?Sentires odorem,
Fiintanel-
lam:
stris, anno Verbi humanati sexcentesi-
videlicet tamquam ex balsamo, et aromatibus fluentem;
B mo sexagesirao quinto sanctus vero Ansbertus ; nam conspicuum erat angelorum adesse frequen-
anno ejusdem Verbi incarnati sexcentesimo no- tiam. beati oculi, quibus illud spectaculum
nagesimo quinto et inclytus Wlfrannus sexcen-
; angelicum videre ! o sacrae nares, quibus illud
tesimo nonagesimo sexto e eamdem perenniter delectamentum coeleste datum est sentire
possessuri gloriam petierunt, ubi Christus ponti- 9 Ergo omnibus ob tale spectaculum gaudio translnm
sinitexec-
fex pontificum regnat, et eos pontificali diade- attonitis, cunctis quoque tam in ecclesiam, quam clemS Paii-

mate coronat. Locum autem funerese quietis apud in atrio ecclesiae divini nectaris odoramento re- liaiS.Pelri.

Fontanellam in ecclesia sancti Pauli Apostoli in fectis, quid ibi piarum lacrymarum fusum, quid
unum sortiti sunt ; ubi beato Wandregisilo sancti timoris et piae exultationis a sancto Spiritu
post mortem hoc ad honorem gratia Dei pro- sit suscitatum, quis digne enarrabit? ?Pontifex
vidit, ut illo domum sepulcri sortiretur, ubi autem et coelestium exsequiarum ministri divino,
prafati archipraesules Christi ad dexteram ejus, quod agebatur, Officio conjubilantes, sacra busta,
et laevam condendi erant f. Nec immerito cor- divinarum medelarum plena, piis ulnis levantes,
poreo quoque funere honoratus est ab eis, cujus cum magno psallentium choro ab ecclesia S.
doctrina et exemplis adepti sunt culmen regni Pauli in basilicam, ut dictum est, transtulere
ccelestis. Quibus in absidam ejusdem basilic* ad
S. Petri.
ubi ctarue- 6 Cceperunt autem ad sepulcra eorura signa Orientem altaris reconditis, omnis populus dans
runt miracu
Us: miraculorum radiare angelorum et hominum , laudem Deo in altissimis, in sua reversus est,
frequentia crebrescere ; Christum, cui in carne muneribus ditatus divinis. Sic ergo reconditis
viventes adhaeserunt, defuncti quoque omnipo- apud S. Petrum cum incorruptionis gloria pre-
tentem declaraverunt. Quanti essent Altissimo, tiosisSanctorum artubus, quot adhinc annorum
prodigiorum et terrae innotuit et coelo.
claritate curriculis in hoc tam admirabili permanserint
Sed quia de incorruptione membrorum non mi- prodigio, cura soli omnium inspiratori Deo, tum
nima divinae laudis materies latebat in tumulis etiam Sanctis custodientibus eos notum et com-
(sicut enim Agnum Dei sequuntur immaculati, pertum creditur angelis. Quibus ad honorem Dei
sic in sepulcris servabantur incorrupti) placuit hoc digne attolendum commendamus : quia na-
Altissimo et hoc mortalium revelare charitati. turae eorum competit quidquid incorruptioni sub-
De qua scilicet revelatione, quid digne expediam, jacet, limpidius penetrare.
domini et fratres mei? Aperiam tamen os in lau- pof"
intle
10 Hic nobis, carissimi, hodiernae festivitatis
Uononimn
dem Dei. Nam gloria, quae ibi in Sanctis claruit, jubilo sermocinantibus, sermonis ipsius ordo la- sectitonono;

hodiernae festivitatis gaudio alludit. Quod enim crymas in nobis suscitare, et hodierna nititur
tunc ibi glorificatum est, hic hodie nobis donatum gaudia perturbare ; nam gens barbara circa lit-

est; et cum idipsura et ibi glorificatum, et hic tus Oceani maris ea terapestate debacchando ,

hodie sit susceptum , dicamus, qualis illa fuerit magno flumini Sequanae vicinis multum erat in-
glorificatio, ut cunctis pateat, quae et qualis ista festa. Unde contigit tumulos Sanctorum proprio
sit susceptio. despoliari honore, ut in territorio Bononiensi ab
ut patuit 7 Haec igitur, de qua loqui incipimus, sacra- hujusmodi declinaretur infestatione. Ergo hujus
eliam in pri
ma eorum tissima revelatio facta est undecimo g Kalendas diei gratia quaeque transeamus tristia, quasque
elevaliane, eorumdem Christi Sacerdotum
Aprilis, translatis adversa ; non nobis adversa, sed cuncta ge-
quae
9 corporibus a memorata ecclesia sancti Pauli Apo-
.
nuere laeta et prospera. Bononiam igitur ventura
stoli in basilicam sancti Petri a sancto Baino Ta- est, ut praedictum est. Agebat tunc in sceptris
ruennensis sedis praesule et Fontanellensis cceno- Carolus Calvus, filius Ludovici Pii, annum deci-
bii rectore. Cui translationi solenniter celebrandae mum septimum h.
occurrit pari affectu omnis clerus, omne vulgus, 11 Ibi quoque divinitus est revelatum, quanta
ifl
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 293

virtute cum cir-
inconspectu Dei praeemineant ;

A exuvias tanta vivens episcopus

„„i
,,/»"»'« ca exanimes
lnctasu"' potentia i. Et ut aliqua divino-
euangelizaverit
operum magnalia perstringam, ibi, ut sic CAPUT II.
rura
cseci visum, surdi auditum,
ris.
dicam, catervatim,
t
officium, claudi gressum, contracti
rauti lingu»
paralytici soliditatem, et fluxum Translatio eorumdem Sanctorum tentata
erectionem,
san"uinispatientes concitam manantium
venarum
in montem Blandinium ; hujus loci
diversislanguoribus detenti
obturationem, omnes
descriptio, fundatio, abbates.
mortuis ccelestem atque vitalem hau-
ex ossibus
medelam. Quid de expulsione daemonum
sere
clamabo ? Quicumque
amentiam aut phrenesira
quicumque immundo spiritu quoniam ductu sermonis ad hoc jam perve- Auclor di-
passi adducebantur, I7U clnriis de
dsemonum obsessi attrahe- -i nimus, ut gloriosus eorum adventus fidelium
vexati, atque legione atia enrinn-

honor tibi, Christe!) absque mora insonet auribus, oper» pretiura censuimus aliqua dem Iransiw
bantur(laus et lionead innn-
de loco praelibare, quera eorum patrocinio et sa- tem Blandi-
imperium sentiebant divinum. Interdum quoque
palliorum attactu curati sunt. crosanctis meritis Christus Dominus noster ele- niiim,
solo linteorum aut
git nobilitare. De quo loco dicturi fraterna pace
Ergo eruditus animus ex his medelis corporum
perpendat miraculis, quam pro- et Christiana flde hoc narrare aggredimur, quod
et exterioribus
languentibus animabus obvient posteritati suse patrum auctoritas, et fidelis com-
fluis hi Sancti
mendat vetustas.
beneficiis vere enim meritis eorum turbas dae-
:

13 Inpago igitur Gandavo mons surgit au- ordilur a de-

monum a cordibus fidelium fugantur, pestes vi- scriptione
reus, et cunctis in edito positus, claro nomine Iwjus ioci,
tiorum pelluntur, mors peccatorum perimitur,
Blandinium nuncupatur cujus quidem longitu-
:
E
et vita animarum per Christum suscitatur.
dinis tractus a plaga septemtrionali in meridia-
nam ; latitudinis vero a plaga orientali in occi-
dentalem porrigitur. Et hinc quidem a climate
ANNOTATA. orientali fluvius, Scaldis nomine illinc vero ab ;

occidentali alius, Legia dictus, flexuoso maean-

dro nobilem manationis suse dirigunt cursum.

a Hic prologum abrumpit Mabillonius usque ad De quo plura in laudem Dei dicturi, ob merita
numerum 5.
Sanctorum ibi in cubilibus suis exultantium illud
libet Davidicum conclamare Mons Dei, mons
vero stante republka, dictatorum imperia
:
b Imo
ac decreta nequaquam ad senatum referri debebant
uber mons, in quo beneplacitum est Deo habi-
;

summum erat liberumque impe- tare in eo etenim Dominus habitavit in finem.

dictatoris enim ;

rium , sub quo mox ceteri magistratus cessa- In cujus superno vertice locus magno fulget de-
bant, exceptis tribunis, inquit, Pohjbius Historia- core, quem sermone aggredimur.
rum lib. 3.
14 Hunc ergo locum dilectus Deo et homini- otini a S. A
mandn deco-
c Adi de hac re Eusebium in Historia ecclesia- bus praesul eximius oiim adiens Amandus a tem- rali ccenobio
S. Petri,
stica lib. 2, cap. 2.
pore quo gloriosus rex Dagobertus honeste age-
u
d Sequenlia sunt etiam apud Mabillonium qui, bat in sceptris, ccenobium ibi construxit in mon-
ut dictum supra ad litteram a, prsecedenlia omisit. tis vertice ubi vetustissiraura fanumfuit, in quo
:

e De his omnibus consule Commentarium nostrum ex antiquorum more gentilium a stulto rustico-
preevium § 4. rum populo Mercurius colebatur. Contrivit ergo
Nempe idolum, subvertit aram, succidit lucos, atque, ut
f post primam translationem ab ecclesia
praelibavimus, ubi fanum destruxit, ibi coenobium
S. Pauli ad basilicam S. Petri ; nt in Commentario
preevio dictum est a num. 32. construxit, cui Blandinium vocabulum indidit,

Imo secundo Kalendas Aprilis, nt habet Ma- ob quod blanditiis ferocis populi animum delini-
g
billonius, seu pridie Kalendas Aprilis ut est in Of- vit. Cceptum est autem hoc opus ab anno Domi-

ftcio proprio Blandinicnsi. Itaque Amanuensis error nicae Incarnationis sexcentesimo decimo, sub die
Kalendarum Octobriura, Indictione prima, qui
est, qui II, id est, secundo, putavit esse 11, id est,

mdecimo forle quod secundo Kalendas rarms dici erat annus, pontificante Sedem Romanae Eccle-
;

solet, quam pridie Kalendas. sias beatissimo Papa Martino, Aycharii autem

h Vide Miracula supra num. 10. episcopi Noviomensis anno septimo b. Quod per-

circa exanimes exu-

fectum dedicavit in honorem beati Petri Aposto-
i Mabillonius legit : Cum
vias tanta vivens potentia lorum principis primo Kalendarum Maiarum die,
spem evigilaverit :

In insertis ibidem reliquiis ejusdem principis Apo-

Offxcio Blandiniensi : Cum circa exanimes eo-
rumdem exuvias tanta viventis stolorum, doctorisque gentiumPauli, sanctorum-
et immortalis Spi-
ritus enituerit potentia, virtusque divina. Certe que Apostolorum Philippi et Jacobi, aliorumque
quid sibi velit episcopus in apographo nostro, non Sanctorum pigneribus, quae a Martino Papa im-
capio equidem. petraverat : in quo, et monachorum congrega-
vit catervam, quibus et praefecit abbatem, no-
mine Florbertum c, virtutum ornamentis flori-

dum, tum totius religionis honestate praecla-

rum d.

15 Et certum tenemus, hoc primum esse om-

nium cceuobiorum ab eodem sancto patre nostro
Amando
 294 TRANSLATIO S. WANDREGISILI ABBATIS.
r x ms. Amando ubi ubi fundatorum e. Sed, ne quis forte pietate inspiravit, ut viro Dei
Agenardo q, u j
e q
qiiod inter a-
spiritu erroris seductus sermonem nostrum a ve- ea tempestate insignis est habitus, idem coeno-
lia ab eo con- ro aestimet deviare, soiat, nos orthodoxorum, bium traderet regendum a quo mox illustrium
dttn cieditur
prittitimfiiis-
jamque in coelis regnantiura cum Christo, inniti clericorum multitudo adunata, sub umbra ala-
se, testimoniis patrum ; quibus derogare nulli fas rum Apostolicae protectionis, hic divino munere
est Christianorum ;
quai etiam nunc opportune et est collecta. Quorum, sibique suceedentium in-
competenter hic possent inseri, nisi sermo abor- dustria idem locus decentissime veneratus, claro
dine suo vitaret deduci. Respondent quoque his sanctae religionis vigore ubique gentium exstitit
magna auctoritate roborata prisca et modiTiia floridus.
Romanorum testamenta Pontificum, et Christia- 20 Surrexit illis diebus in regno ex fortissima Qiios
inter
I norum decreta Augustorum f. heroum prosapia Balduinus, ob invincibile animi ^"'tS,
ttivenum a 16 Deo etiam annuente, clericorum monaste- robur et fortia insignia gestorum cognomento InuiHiV"
cainobio S.
Bavonis, rium in eodem pago Gandavo constructum est a Ferreusr. Qui accepta Judith, filia Caroli Calvi A!ml"m
tinod idem beato Amando g : ubi die noctuque laus a fldeli- umversum regnum mter mare Galhcorum et
Cattdiwi r
condidit. bus decantatur, sub ejusdem sanctissimi patris praefatum Scaldem ftuvium cum ea, divina gra-
9 et abbatis Florberti regimonio. Quo audito, Ar- tia, sortitus estunde et locus, de quo sermo
:

nolphus Bavo, prDeclarus confessor Domini mox quoque ditioni adjunctus est. Quem eo-
est, ejus
futurus, plenissima devotione ante oratorium dem tempore venerabilis abba, nomine Rotber-
Domini se prosternens, comam capitis sui abscidi tus, ecclesiasticis studiis vitaeque honestate om-
deprecatus est, adeptusque venerandi pontificis nibus notus , divina dispensatione regendum
manibus clericatus honorem, meruitfieri consors suseepit. Cujus laudabilis vitae merito magnum
Apostolorum. Sed nunc ccepti sermonis ordinem praebet testiraonium, quod piis lacrymis coram
B prosequamur. Domino fusis, et jugi cordis contritione et carnis
g
Utrique prx- 17 Beatus igitur Amandus, omnibus rite or- maceratione a Domino Jesu Christo obtinere me-
fuit Florber-
tus, alibi divino flagrans amore migraturus,
dinatis, ruit, ut sacratissimum corpus sponsae et virginis
famulum Domini, virum strenuissimum Florber- Christi Amalbergae, cunctis mortalibus diu abs-
bertum, ut superius dictum est, monachorum conditum, mira sibi revelatione et primitus o-
gregi pastorem praefecit atque abbatem. Qui stre- stensum, et ccelitus fuerit donatum. Cujus re-
nue sancti propositi normam incedens, quodsub- velationis ef adventus tempore tanta meritis i-
ditos verbo docuit, ipse priorexemplo monstra- psius effulsitmagnitudo prodigiorum, tanta et
vit. Rexit autem idera hoc cosnobium sub beato animarum corporum enituit gratia remedio-
et
Amando annis viginti, qui sexcentesimo quadra- rum, ut vix ab ullo mortalium, aut numero com-
gesimo secundo anno Dominicae Incarnationis, prehendi, aut verbis potuerint enarrari. Nec ulli
primo Kalendarum Novembrium die, humanis fldelium incredibile videatur, Christum, ejusdem
rebus exemptus, ad superos, ut credimus, est virginis sponsum, haec pro ea operatum in ter-
evectus, atque in eodem monasterio tumulatus, ris, quara coram patre suo angelis et ejus pudi-
attestante etiam marmoris titulo, sculpto litteris citiae et martyrii coronis glorificat in coelis. Fa-
tam modo Hic est
Graecis quara Latinis hoc : cta est autem ejusdem corporis translatio sacrae
LOCUS, UBI REQUIESCIT CORPUS FLORBERTI AB- virginis anno Verbi incarnati octingentesimo se-
BATIS, DISCIPULI ET ORDINATI AlUANDI EP;SCO- ptuagesimo, Indictione tertia s. t

PI, CUJUS DEPOSITIO CELEBRATUR KALENDIS No- 21 Ut autem ad ordinem redeamus, Judith Tmmiilio
VEMBRIS h. inclyta Caroli imperatoris proles, Balduino pe-
retiqiiioruin

inmonttm
cui succe- 18 Successit autem ei in regimine vir venera- perit filium ei sequivocum Blandinim
t : cui Eltrudis *, filia
diint tilii,
bilis abba Johannes i, a beato Amando subroga- regis Anglorum u magnum genuit Arnulphum.
i nulphoComi-
tus. Qui cum juxta nominis sui significationem Hic igitur a sancto Arnulpho, avo v scilicet san- te, tentolt
mbilloitius
divina gratia plenus esset, utpote quem Dominus ctissimi patris Wandregisili, et nomen traxit, et Elsirudis

pastorem gregis proprii elegit, omnibus tam no- genus a sanguine Romanorum, qui et olim Troi- F
tus, quam carus fuit ; ita ut vulgi ore locus ipse anorum x ; ornatura quoque virtutum titulis, et
longe per succedentia tempora Johannis mona- aeternae et temporalis vitae decus. Hic igitur ille
sterium appellaretur. Quo etiam inter intelligi- est Arnulphus, qui beatissimum sacerdotem Do-
bilia k deposito , ex discipulis ejusdem patris mini Wandregisilum, et clarum archipraesulem
Baudemundus l vocabulo successit. Sicque suc- Ansbertum, hodierna attestante solennitate, huc
cedentibus sibi rectoribus m, ad tempus, quo transtulit mirabiliter enim et gloriose sanctis-
:

usque inter Carolum et Ragenfridum perduellium simo patri Wandregisilo divinitus provisum 'est,
exortum est n, admodum honeste Domino inibi ut ex ejus stirpe is surgeret, qui ejus se obsequio
militatum est. totum devoveret, locumque, in quo transferendus
atqiic alii. 19 Qua tempestate tum vices Christi in sacro erat melius ordinaret.
regimine Ccelestinus abba ageret, falsa invido- <« S. Gcn"'*
22 Tractante autem ea, et consilium super hoc abbate.
rum delatione apud praefatum principem inno- placito a Domino quaerente, non est fraudatus a
center laceratus, quasi qui partibus Regenfridi desiderio suo. Ecce in-
enim huic aptus negotio
favisset,ab eodem et ipse exilio injuria est de- ventus est vir vitae laudabilis, sanctitate clarus
portatus, et grex Domini est dispersus o. Qui etgenere, Gerardus?/, nomine, qui monachus pro-
peregrinus obiit, et in monasterio beati Petri, posito, abbas autem exstitit officio, et apostolicus
quod Rodnacae situm est p, sepultus quievit. Ca- merito. Huic inclytus Marchisus % de ejusdem
rolo autem Magno imperante, salus mundum monasterii ordinatione, et pristinae monasticae
respexit, quae et hunc locum visitavit. Tetigit conversationis restauratione, conceptum in ani-
enim Dominus cor ejusdemprincipis, et gratuita ma sua de Spiritu sancto aperiens desiderium,
consilium
 DIE VIGESIMA SECUNDA. JULII.
295
consilium prudenter utile, atque utiliter prudens Acta, Henschenii in epocha Dagoberlina senten- D
adinvenit a quo etiara perductus anno humanati tiam.

Verbi nongentesirao quadragesimo primo hanc d Itaque pro Sancto colitur, nt probat citalus
aulam apostolicam, devota monachorum cohorte Mabillonius in Vitam sancti Bavonis ex Martyrolo-

comitante, ingressus est. Ubi eliminato imprimis gio Benedictino et Gallicano, Kalendis
Novem-
clerieorum grege, Dominici scholam servitii, a bris ; quod et infra asserit auctor nosler num.
beato olim Amando constitutam , restituit ; et 17. Apud Blandinienses tamen in Officiis propriis

normam monastic;e regulae, ut doctus a Domino, Mss. ejus depositio celebranda notatur ritu dupli-
sapienter intendens, curavit, Quamplures vero cis majoris cum Octava, die in Novembris. Binas
tanti exemplo magistri excitati, cceperunt voto ejus translationes
memorat Sanderus Gandavensium
monasticoedisciplinaehic confluere, cervicem cor- rerum 4 alteram factam pridie Kalend. Oeto-
lib. :

dis edomare, jugum Domini suave suscipere. Et brispag. 301 alteram posterius Kalend. xiuMaii
;

contigit in brevi, ut hoc Dominici ovilis coeno- anno 1049 pag. 305 quarum postremam eo die :

bium numero et merito dilatatum nobilissi- , quotannis celebrant Blandinienses, ut patet ex

eo-
mis per omnia non ignobilius probaretur coe- rum Officiis propriis.

nobiis. e Priora
lamen alia censentur in laudato Com-
qui monasti- 23 Nec dubium ulli, beatum scilicet Wandre- mentario prxvio ad Acta S. Amandi
§ 9.
gisilum et socios ejus piis hoc a Domino precibus f Edidil ea Sanderus Rerum Gandavensium
mlmem lib.
instaurave- obtinuisse, ut idonei praemitterentur sanctae re- 4 a pag. 247; diplomata item varia Mirxus, qux
ligionis ministri, a quibus in adventu eorum re- assignantur in indice adcalcem tomi secundi opcrum
ligiose occurreretur, a quibus etiara digne susci- ejus diplomaticorum editionis, ut prxfertur,
Lo-
perentur, dignissime tractarentur : si enim usui vaniensis anni 1723
plurimum confe- ; sed ea ut
B est mortalibus viantibus diversorii obtentu comi- runt ad celeberrimi hujus ccenobii venerandam an-
tes praemittere, hospitium aptum praeoccupare, tiquitatem splendoremque commendandum ; ita ad
E
ut venientibus cum gaudio occurratur, ut laeta id, quod hic auetor affirmat, facere omnino nihil
susceptione delectentur ;
quanto magis tam prae- videntur.
claros superni palatii Aulicos ab omnipotentis- g Quod deinde monasterium S. Bavonis dici cce-
simo Rege et Domino hoc credimus impetrasse, pit, de quoplura lege apud Sanderum citatum lib. 4,
ut honorandus cum filiis praemitteretur paterGe- a cap. 3. Ejus erectionem, ac mutationes varias
rardus, quorum conversatione in adventu eorum breviter habet Mirxus in Fastis Belgicis ad diem i

locus inveniretur sanctificatus, et habitatione eo- Octobris, quo colitur S. Bavo.

rum aptissimus ? h Nota in hoc epitaphio nullum obitus annum
exprimi, quem perperam sane notat hic scriptor
fuisse Christi 642, ut liquet ex dictis : cum annis
ANNOTATA. viginti sedisse dicatur abbalum tam in necrologio
Blandiniensium apud Sanderum, quam in hac ipsa
historia. Multo vero magis aberrat Chronicum Si-
a De S. Amando fuse actum est vi Februarii ; de geberti juxta codicem Lipsianum a Mirxo editum,
Blandiniensi monasterio, quod erexit, vide istic quod non pauci deinde secuti sunt, dum obiisse sta-
Commentarium prxvium § 5. tuit S. Florbertum anno Christi 639.
b Quot hic asserta, totidem errata sunt chronolo- i De hoc Joanne, S. Florberti successore, di-
gia .-
Dagobertus enim regnare primum in Austra- ctum est in jam sxpius Commentario prx-
adducto
sia cxpitanno Christi 622 annus ergo regni ejus : vio ad Acta S. Amandi § 13; at multo uberius
decimus qnartus respondet anno Christi 635 partim, apud Sanderum a pag. 278 cujus tamen chronolo- ;

partim sequenti sed neque Indictio prima congruit

; gia non minus hic, quam in prxcedentibus exerrat.
anno Christi 610. Romanam seclem ascendit Mar- k Id est, inter animas corpore per mortem exu-
tinus PP. I anno Christi 649 Aicharius autem tas.
;
p
Noviomensi ecclesix prxfectus est 621, ut ex aliis 1 Qui et S. Amandi testamcntum et Vitam scri-
probat Cointius ad annum num. 2
illum, ; obiit vero psit, ut in ejus Commentario prxvio narratum est
cnno 639. Adi ergo de his potius Commentarium
§ 15 et 18.
prxvium assignatum ad Acta S. Amandi. Mabillo- m Nempe Ferreco et Hatta, qui inter Baude-
nio in Annalibus
Benedictinis primordia ccenobii mundum et Ccelestinum intercesserunt.
Blandiniensis non ante annum Christi 631 consi- n De bello Carolum inter, cognomento Martel-
gnanda videntur. lum, et Ragenfridum, qui major-domus erat sub
c
Mabillonius hic cum Sandero notat prxfuisse rege Chilperico, circa annum Christi 715, legipos-
Florbertum ab anno Christi 618 usque ad 639, vel sunt continuatores Fredegarii Parisiis anno 1699
642 nescio, an satis memor eorum, qux annotaverat editi una cum operibus S. Gregorii episcopi Turo-
seculo secundo ad Vitam S. Bavonis pag. 399, ubi sic nensis, a cap. 105.
»abet : Florbertus utrique monasterio Gandaven- o Eadem nairat Sanderus , ubi de Cxlestino
siab anno dcxl ad
dclx praefuisse videtur : hoc pag. 250.
Mric cum hujus
ccenobii exordio cohxret melius, uti p Rodnaca, sive Rothnacum, et Rotornacum,
et cum Annalibus ejusdem auctoris; quando ad an- vulgo Ronsen, Gallice Renay et Ernay, oppidum
mm ChristiQ^G, num. 52 locato S. Livini marty- est in vcteri Brabanto dioecescos Mechliniensis haud
''">, subdit
Livino haud diu supervixit Florber-
: procul Aldenarda et Gerardimontio, ubi monaste-
tus abbas
monasteriorum Blandiniensis et Gan- rium condidilin honorem SS. Apostolorum Petri
e "sis,
seu S. Bavonis. Verum hxc discutienda et Pauli S. Amandus ut in ejus Commentario ,

"'"'" a!ibi juxta

mutatam, post edita S. Amandi prxvio dictum est § 6. Locum kunc pluribus de-

scribit
 :

296 TRANSLATIO S. WANDREGISILI ABBATIS.

scribit Cornelius Gestelius in Historia sua sacra et cujus seditionis auctor existitit Stephanus Capi-
*.
profana archiepiscopatus Mechliniensis tom. 2 a celius
pag. 235. 25 At Christus, pax vera, hoc opus pacis pa-
q Aliis Ainardus, et Eginhardus, etc, qui Acta cifice disponens consummare, surgentis scan- M tainni
scripsit Caroli Magni, qusc dedimus die xxvill Ja- dali incendium hujusmodi compressit miraculo.
tiont
nuarii, qua occasione de illo actum est in Commen- Intererat conventui illi reverenda quaedam ma- Vlacani
«"«Aiin

larioprsevio ibidem. Adi Sandcrumpag. 292. trona, nomine Torulla, quae, velut altera Anna,
r Qui primus fuit Flandriee comes post reconci- die vel noctenon discedebat detemplo, jejuniiset
liationem cum socero suo Carolo Calvo, cujus fHiam, obsecrationibus serviens Domino ; cui mira divi-

volentcm illam quidem, sed inscio patre, sibi spon- na revelatione ostensum est, qualiter loculi, qui-
sam abduxerat. bus pretiosa Sanctorum continebantur busta, re-
s De hac translatione S. Amalbergee virginis a- lictis in quibus tenebantur, sedibus, quasi super
ctum est ad diem decimam Julii. alasventorum per inane levati, abbatis et mona-
t Scilicet Balduinum II, cognomento calvum. chorum insiderent ulnis. Quod cum circumstan-
u Nempe Elfredi. tibus clara ederet voce, adjecit : Sciatis per hoc,

v Supponit auctor, Waltchisum S. Wandregi- fratres mei, voluntatis esse Altissimi, utmigrent
sili patrem, fuisse ftlium S. Arnulfi Metensis ; hinc hi sanctissimi Viri. Unde Christiana vos
quod supra explosimus in Commentario preevio. fide suadeo, ut favor vester divino respondeat
x Vide quee de hac fabula diximus adActa S. Ar- favori nec tam deifico operi aliqua per vos oriatur
nulfi episcopi Metensis dic xvm Julii. Ceterum re- occasio scandali. Ad hanc vocem, sicut sudus aer
cte hic Arnulfus, Flandris comes, genus traxisse nubem solvit et fumum turbo dispergit sic pla- ;

dicilur a S. Arnulfo Metensi cum ejus avia fuerit

: citapax irae flammas exstinxit, et grata quies

filia Caroti Calvi, qui certissime exS. Arnulfi pro- horrorem litis perturbavit *. MijWltaiin
prolurbavit
genie fuit. 26 Coluber autem antiquus, victricis pacis

y De hoc S. Gcrardo agemus iii Octobris. Vide- telo perfossus, toxicatum rursus discordise spicu- atrursusptr

ri interim de illo polest Mabillonius in Actis San- lum instaurat ; ipse mox proprio mucrone ferien- valummam
iHsunjuiii,
ctorum Ordinis Benedictini seculo 5, apag. 248. dus. Ecce enim, in nostrates gravis suspicio ori-
z Sic eumdem Arnulfum Flandriee comilem ap- tur, gravior seditio suscitatur, dicentes, corpus
pellat. egregii confessoris Wlmari atque abbatis b a
nobis esse sublatum, Cujus rei materiem excita-
bant duo clerici, quorum alter dicebatur Notge-
rus, alter Helgerus unus eorum sancti Wlmari
;

praepositus, alterque redituus. Ubi vehementer

CAPUT III.
motus in eos episcopus, sacrilegii eos ccepit ar-
guere, et ignominioso crimine denotare. Glorio-
sus vero abbas cum hanc nec satisfactione, nec
Coelestis revelatio de translatione facien- contradictione calumniam valeret delere, ad hoc
da ad Blandinium; calumnia de sub- res perducta est, ut sigillo rupto et loculo fracto,

lato corpore S. Wlmari quot et quce oculata id fide niterentur explorare.

;
modo quam bmsi
27 Videns autem abbas, eos sibi nullo
reliquiai una cum S. Wandregisili et rmlii* ipsn

acquiescere, neque cceptam pertinaciam depone- deiiellil.

sociorum ejus corporibus translatce

re, id pro omine imminentis sibi hetitiae praesa-
sint. gus accepit. Unde et cunctis coram adstantibus
dixit : Vere scio, beate Wandregisile, hic tuam
vigilare virtutem, pro consociandis tibi colleg»
c
Bononienses Jamque tempus aderat transferendorum huc tui Wlmari sacris artubus, famulis tui laborem
Iranslaliuni corporum Sanctorum, sicut dispositum erat Aperto
istum impendere. Quod et factum est.
obsislunt
in consilio eorumdem Sanctorum ad quod nego- : ergo sacrosancto loculo corporis sancti Wlmari
tium cum sese ut fidelem ministrum divino spi- bina membrorum pii confessoris occulto divino
ritu excitatus magnus aptaret Arnulphus, assum- beneficio promuerit, et unum episcopali benedi-
pto secum eodem venerando abbate cum magno ctione, gratias' agens Domino suscepit. Et satis

Christi sacerdotum, monachorum atque clerico- forsan congrue, ut quod desuper datum est, da-
rum collegio cum instiucta quoque fide et spe retur duplum, quod vero deorsnm, subduplum c.
Christianorum exercituum legione, ad urbem us- His ergo reliquiis gratanter susceptis, et junctis
que properat Bononiensem. Ubi sese cum omni- praefatorum Christi Sacerdotum sacris exuviis
bus humili praesentans devotione Sanctis, quorum feliciter transiit in effectum, quod praesago abba-
illo gratia advenerat, pavimentum solo stratus tis sermone est praedictum. Quid frustra nitens
lacrymis rigabat, quibus se desiderii sui compo- invidia diaboli ? Ecce, unde deturbandum spera-
tem fieri a Domino expostulabat. Vocatus quoque bas consilium et opus divinum, inde felicius pro-
adest civitatis episcopus, nomine Wicfredus a dit in ruinam tui. Sit illi gloria, qui technas
cum splendido apparatu, et nitidis ecclesiae offi- fraudium, quas in electos suos machinaris, per
ciis. Qui cum in exsequendo nutui divino, et cuncta secula in materiem sui transfert honons.
rmiisA'''""',,
Domino digni Marchisi, decreto, licet invitus, et 28 Igitur litigantibus (quia filii pacis intere-
mentera gravi doloris vulnere saucius, ingereret, rant) in concordiam reductis, monachi, praeve-
ecce, adsunt cum vulgo innumerabili primores niente abbate, ad sancta Sanctorum accedunt et
loci, zelo insipientiae armati. Et, mota sedi- laeti, juxta revelationem divinitus ostensam, m
tione, dispositioni divinas moliebantur resistere ulnis suscipiunt. Et ecce, coronantur gau- gaudia
diis :
 ; ;; ;;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 207

Marcelli, Danielis, Silvini, Simeonis. Reliquiae
diis cum praefatis Sanctis, sanctae Trinitati ter-
:
EI MS.
innumerus Sanctorum ac- de septem Dormientibus et sancti Enichiliani
nario numero junctis,
; i i

exercitus, cum eis ad indignos servulos pontificis et martyris articulis manuum gaude-
crescit
paratus, Ut autem clarius in sole prodeat mus habere nobiscum : quas rel.quias Erchenge-
venire
dicimus, placuit imprimis Domino altissirao, rus comes, et Arnoldus, de Germania Bononien-
quod
hodie veneramur, ut ipsi non sem civitatem deportaverunt. De sancto Timo-
dein Sanctis, quos
cum multitudine Sanctorum locum in- theo martyre ; de sancto Carouno k martyre ; de
soli, sed
suos piis foverent patro- sanctis Lorio, Gemino, et Tadasio senatoribus
viserent, ubi supplices
et fldelibus largis occurrerent beneflciis. de sancto Machabaeo, et sancto Marciano ; de
ciniis,
Sanctorum Wandre- sancto Marcello, etsancto Maureliano; et sancto
De reliquiis supradictorum
atque Wlfranni haec nobiscum Lantberto, Paterno et Desiderio ; de casubula
gisili, Ansberti,
sancti Gregorii Papae, et aliae de eo reliquiae,
detulimus.
de cingulo et de De membris
29 De casubula sancti Wandregisili capel- scilicet cilicio ejus.
cum atiis n ;

etiam sanctorura Ermelandi et Eremberti maxi-

tiquiis eo-
rumdem 11
lum d etiam capitis ejus, unamque ex caligis ejus,
Chrisli Do- subtalares e, sportara, partemque illius crocife f, mam habemus partem. De sanctis confessoribus
mini,
alio ligno inseruimus, et auro argentoque Martino, Odoeno ', et Verano; de casubula san- *
Mabitlonius
d
quam \udoeno
decoravimus. Haec vero sunt quae de sancti Ans- cti Silvini episcopi ; de barba domini Dadonis,
e f
berti habemus reliquiis tunicam ejus, et par- :
qui et Odoeni * ; de Villoso (, unde tectus est Audoeni
l
marsupium vero et ana- de linteamine, super quod transivit, et camisi.i
tem ipsius casubulae,
phum seu pyxidem, atque cultellos. Ex sancti m et nastula n ; de sancto Friciano confessore

Wlfranni dalmaticae pars est apud nos maxima, de pallio sancti Remigii.

et cultellus cum vagina. Praeterea dignum duxi- 32 De sanctis confessoribus Germano, Sulpi- bene multii.

mus patefleri scire volentibus, et alias, quas no- cio, et Samsone de sanctis confessoribus Mar-
; E
Bertino, et Albino de sancto Stephano
biscum detulimus reliquias. De ligno sanctae Cru- cello, ;

cis de spongia, unde fuit Dominus aceto pota-

;
pontifice; de sancto Amatore; de sanctis Fride-

de sepulcro Domini coloris albi, atque coloris gerio et Emetorio ; de capillis sancti Genardi
tus;
rubei; de vestimento Domini, et de tunica ejus de sanctis Gerano et Francoveo ; de sanctis Be-

inconsutili de ligamento unde fuit ligatus de

; ;
nigno, Maxentio, etMaglione; de sanctis Eligio,

loco, ubi crucifixus fuit, coloris varii ; de monte Wandone, et Hieronymo. Reliquiae sanctae Aga-
Calvario, et de monte Oliveti ; de lapide, supra thae virginis; de tunica sanctae Eugeniae; de san-

quem stabat Dominus, qviando dixit Petro : Tu cta Perpetua ; de sanctis Anastasia et Susanna

es Petrus; de manna Domini; de pulvere, in de capillis sanctae Radegundis, et aliae de ea re-

quo Salvator noster pedem posuit, quando de liquias; de sancta Bathilde regina, quae sancto
Jordanis alveo in naviculam ascenditde ligno ;
Wandregisilo multa bona fecit; de sancta Co-

trans Jordanem plantato de vase, in quo bene-

;
lumba ; de sancta Margareta ; de capillis sanctae

dixit Dominus aquam, quam in vinum mutavit Hildemargae, ejusque vestibus; de sancta Fide;
de quinque panjbus ; de petra, quae est in Golgo- de sancta Honorina, et de aliis viginti septem
tha; de ligno, ubi Zachasus sedit. Sanctis, quorum reliquiarura breves o non potui-
«cDeipane 30 De vestimentis sanctae Mariae; de terra mus legere. Aliae quoque rehquiae nobiscura sunt
irgiuis.
oritorii g sancti Michaelis; de sancto Joanne delatae, quae olim in aureis atque argenteis cap-
ntiorumque

9 praecursore Domini, et de spongia ipsius; de sis quarum auri argentique pre-

fuerunt inditae :

pannis Innocentum, aspersis eorum sanguine; tio distracto, monachi emerunt ex illis victui ne-

de vestimentis eorum. Reliquiae de sancto Pe- cessaria, quando a suo ccenobio paganorum p
tro , atque de lecto et pallio ipsius. Reliquiae S. incursu per provincias fuerunt dispersi. His ergo
Andreae Apostoli. Reliquiae de sepulcro sancti Sanctis, quos etsi incircumcisis labiis nominatim
Joannis Euangelistae, et de vestimento ejus; de expressimus, ut prascedentia hujus sermonis te-
osse sancti Matthaei Apostoli et Euangelista?. stantur atque sequentia, hodiernae diei festivitas
Reliquia? Pimonis Apostoli
sancti de sancto ;
honestissime est dedicata. Hinc laus, hinc honor
Clemente de ossibus sancti protomartyris Ste-
;
et virtus Domino nostro, decus et imperium Regi
phani, et de ejus sanctissimo sanguine, et de uno nostro per omnia secula seculorum.
lapide, cum quo lapidatus fuit. Reliquiae de san-
cto Dionysio, et de sancto Eleutherio. Reliquiae
sancti Laurentii martyris de osse sancti Vin- ;
ANNOTATA.
centii diaconi et martyris. Pyxidesduae ex ebore,
quas ferunt a sancto Wandregisilo ab urbe Roma
delatas de quibus una retinet partem genu san-
;

cti Leonis Papae h, cum balsamo sacrato, et al- a Quem Sammarthani notant ab anno Christi

tera, in qua ossium sanctorum 935 usque ad 960 circiter sedem Bononiensem seu
est aliqua pars
Crispini et Crispiniani quae etiam continet alio- Teruanensem obtinuisse.
,

rum b De quo videri potest xx hujus mensis supra.

reliquias Sanctorum. Reliquiae Sanctorura
c Tria ergo accepit S. Wlmari ossa bina de-
Exuperii, Candidi, Victoris, Innocen-
:
Mauritii,
super, seu occulto divino beneficio tertium ab
tii- De sancto Victore. ;

Sunctorum
31 Reliquiae sanctorum martyrum Georgii, episcopo, seu deorsum, id est, humano benefitio :
et sic bencficium divinum duplcx erat;
humanum
Saturnini, et Symphoriani. Reliquiae martyrum
Hippolyti, Valeriani, et Proti. Reliquiae Sancto- vero simplex, seu, ut hic dicitur, subduplum.
rum martyrum Christophori, Leodegarii et So- d Id est, pileum, seu galerum.
latoris. Reliquiae sanctorum martyrum Quintini, e Calceos.
41 f Baculi
Tomus v Julii.
 ; ,

298 TRANSLATIO S. WANDREGISILI ABBATIS.

f Baculi pastoralis sivc abbatialis. accelerant gressus, quibus onerati nos fatigari
D
g Cangius in appendice Glossarii legi hoc loco non posse miramur exonerati vero communi
;

jubet oratorii, et intelligi oratorium S. Michaelis vobiscum labore fatigamur. Quod audientes, di-
>'n monte Gargano. vina eos sustentari gratia intellexere. Unde ma-
h S. Lconis I'P. I -.
nam secundus S. Wandre- gnalia Dei in Sanctis suis tam mirifica, et bene-
gisilo supervixit. ficia in admirantes tam proflua,
fidelibus suis
i Mabillonius legit : Ex sancti enim Kiliani, et altisona voce dixere Alleluia. Haec autem eo
:

recte, opinor; cum has reliquias dicat auctor de acta sunt loco, ubi mons, quera dicunt Wones-
Germania allatas, in qua fuit S. Kilianus martyr berch a, radicibus aera petit. Ab hoc ergo loco a
episcopus Hcrbipoknsis. Colitur vm Julii. pedissequi Sanctorum, qui de vicinis advenerant
k Mabillonius le.git Caroutio ; sed legendum vi- civitatibus, sanctis eorum se patrociniis commen-
detur Carouno, de quo actum xxvm Maii. dantes, et intercessionibus devoventes, ad pro-
1 Villosus, scu Villosa, et Villusus, accipitur pria magnis fatigati doloribus sunt reversi. Rogo,
pro panno serico et linteaminibus villosis. Domine Jesu Christe, gradere mecura, et viam
m Camisia significat indusium sive interulam Sanctorum tuorum calarao depingentem dirige.
aliquando, ctiam indumentum lineum sacerdotis, 35 A praafato igitur loco plebe, ut dictum est, Temputa
quam albam dicimus. remeante, et sese in sua recipiente, insignis pa- ^ontor;
n Nastola, vel nastula et nastulus est fibula, ter Gerardus, sanctique itineris comites in obse-
qua vestis superne collo adstringilur. quio Sanctorum tanto apparuere devotiores
o Id esl schedas, quibus nomina inscripla erant. quanto a remotae multitudinis strepitu erant re-
p Id est Danorum seu Nortmannorum, quorum motiores. Ubi cum tam in equis, ad ferenda vivi-
infestationibus dispersi dudum fuere monachi Fon- fica Sanctorura busta deputatis, quara in ceteris
tunellenses. commodis diabolus jac.turam diversis moliretur E
modis, divina protectione, et Sanctorum inter-
cessione, nullo subjacere potuere periculo aut
dispendio. Qua in re solitam divinam admirantes
CAPUT IV. clementiam, devota mente ei cecinere gloriam.
Sole dein ruente, etconsummato diei itinere, in
villam quam dicunt Weretham, diverterunt.
,

Pompa translationis , et varia ex itinere Villa autem eadem secus mare sita est. Gratu-
miracula. lantibus autem eis, et de inventa hospitalitate,
et de proflua vicinorum humanitate, inopino ae-
ris turbine et procellosa pelagi concussione om-
Deducente Igitur memoratus piae memoriae abbas et comi- nis laotitia mcerore absorpta est. Et nisi subleva-
episcopo Tu-
ruanensi et tes venerandi, praeclaris tantorum Sanctorum ret fixa in patrocinio Sanctorum pretiosa fides,
clero,Bono- ditati patrociniis, et pretiosis exhilarati pigneri- totius salutis perturbaretur spes. Mare enim fun-
nia discedi-
lur, bus, laetum maturant reditum, laetiorem habituri ditus eversum ita se mole fluctuum subrigebat
adventum. Quibus, Christo cum angelis praevio, in altum, acsi divino mox imperio terrainos pro-
castra moventibus et migrantibus, hi in magna prios egressurum, et superficiem teme occupa-
cordis laetitia, sublatis in coelum vocibus, Domi- turum.
no gloriam canunt. illi in magna amaritudine 36 Quid agerent, nisi in illo, cui canitur, Ad- sei invocato

rlebilibus modis luctura cordis aperiunt: et, ecce, jutor in opportunitatibus in tribulatione, spem fjMjStof
cum episcopo patentibus portis omnis ecclesiae omnem transferrent ? Fusis ergo ad Dominum sedalur;
dignitas, ecce, cum inclyto marchiso tota in ho- precibus et lacrymis, cum sacrosancta benignis-
nore Sanctorum comitatur civitas ; nec deserunt simi Wandregisili patrocinia fluctuantibus oppo-
Concives suos comitantes angeli, sed praesentem nerent undis, ecce, sedato aere, omnis ita in se F
Servis suis regem Christum splendida ambiunt resedit pontus, acsi valida divina dextra suis im-
frequentia. Cujus praesentiaa testimonium ad primeretur finibus. Renovantur hic antiqua ejus-
gloriam nominis sui per omnem viam insignia dem pii Patris miracula. Jam expressis signorum
prajbuere miracula, e quibus plura prastermit- ejus insignibus, meraoriae occurrit, qualiter pri-
tentes, et pauca assumentes, in paradisum eccle- mo Geroaldus abbas b, secundo autera Grippo c, b c

siae flores spargimus in odorem suavitatis omni- praefectus, saevientis pelagi vim perpessi, baratro
bus hujus diei gaudia colentibus. mortis pene fuerint absorpti, nisi solita clemen-
nec /erentcs 34 Cum enim populorum de cunctis finibus tia pius adesset Wandregisilus, pulsatus eorum
onere pio
gravantur,
commeantium millia ad Sanctorum confluerent et votis, et lacrymis, et precibus. Sic et nobis,
nisicum ite- suffragia, et densa per omnes campos sese expli- melliftuaa dulcedinis Patrone, inter hos mundi
ponunt.
carent examina, tanta impediente multitudine, turbines peccatorum tempestate naufragantibus,
celerem nequiverant pedibus gressum imperare. per te cum tabula pietatis occurrat Christus, cu-
Christi autem Militum pretiosa gestantes pigne- jus gratia, aspirante nobis aura Spiritus sancti,
ra, cum naturaliter, veluti sarcinis gravati, im- portum regni intrare perpetui mereamur.
peditioris gressus esse debuissent, adeo pii one- 37 Consideremus adhuc Patronos nostros ita dj^ff,
ris non fatigabantur obsequio , ut eos magis in hujus quoque aeris elemento, sicut et in man res j, .

ferri, quam aliquid restimares ferre. Et cum a gloriosos. Inundationis flagellum orbem premebat
* Mabiltomus senioribus proacedere ', et laborantem juberen- eo tempore universum. Apertas cataractae coeli
procedere.
OfHcium tur plebem respicere, dixere : Ne turbemini, pa- visae sunt aquis consuraere anni subsidium. Et
Blandinifn-
siuin lardius
tres et domini, sed Christum hic in Sanctis ope- forte placuitDomino hanc diebus illis plagam in-
procedcrc rantem admiramini; onera, quae feriraus, nostros ducere, ut translatis et deductis per amplos ter-
rarum
 , ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 299

rarum tractus Sanctis, cceli misericordiam eorum senserunt mare divino nutu mirae dilationis mo-

distillarent meritis ; sicque omnibus revelaretur deramine, suum coercuisse acce»sum, utSancto-

populis, quantum nobis bonum daretur de excel- rum absque difficultate peragerctur transitus, et

sis. Quod et factum est : nam et cceli clausi, et per hoc in eis glorificaretur Deus. Ecce, quomo-

hanc jussi sunt legem pati ut et imbres niraios

, do ornat Dominus mundum miraculis Sanctorum.

suspenderent, et aerem jocunditate sereni exhi- Pro quibus omnibus dicamus cum Psalmista Be- :

lararent. Sicque contigit, ut, sicut inventus pro- nedictus Dominus Deus Israel, qui facit mirabilia

tomartyr Domini Stephanus siccitati remedium magna solus. Inter haec rogo, Domine Jesu Chri-
fuit d; ita beatus
Wandregisilus cum sociis prae- ste, viam, qua gradimur, abbrevia, et adventum

sulum gemmis translatus, Christo eum mirifl- Sanctorum tuorum accelera, ut celerius satisfiat
cante, inundationi succurreret. Quod etiam in- desiderio servulorum, post eos in Spiritu sancto

telligentes agricolae, Sanctis per omnem viam suspirantium.

studuerunt occurrere et tanta mirabilia confi-
; 41 Igitur ab amne praefato progressis, ecce, lirtiQas acce-
dentibus oc-
tentes, devote erant Domino gratias agentes. Balduinus magni marchisi proles inclyta ec-
h, ;
curril Bat-
38 Inluxit dies beati Bartholomaei passione ce, quoque regia mater ejus, clarissima scilicet dutnus cum
Dnmonum
matre et cle-
insidix elu-
festivus c :
immolata redemptionis
in cujus gloria Adala i, cum omni comitatu et innumerae plebis ro.
diarfur in
via. hostia, alveum, quem dicunt Neunara, Sancto- multitudine, devota honestate et honesta devo- h
e
rum suorum obsequio transvecti. Et, ecce, glo- tione sese obviam dedere. Apud quos unius tan-
riosus marchisus ex improvisu adest, spiritu tum noctis spatio Sancti cum suis manentes, et
turbatus, et vultu mcestissimus. Vagabatur enim viam diluculo carpentes, in villa, cui nomen A-
spiritus mendacii in ore dicentium Quia domi- : trecias, hospitio suscipiuntur. Et facto mane,
nus noster Sanctos sedibus suis privavit, ultio ecce, clerus quamplurimus, ecce, diversae condi-

eum jam divina invasit. En in sedibus, quas , tionis populus , duce Leuthone archicapellano
Sanctis a se paratas credidit, ipse subsistere non cum crucibus et lampadibus, cum hymnis quoque
meruit. Haec vox, vox daemonum (ut dictum est) occurrit et laudibus. Quorum obsequio sancta
videtur fuisse, sentientes enim in Sanctorum Sanctorum inde levata, cum concentu in aures
glorificatione vires suas conterendas. Nam sicut Domini sabaoth reboante, Bruzzias k sunt delata,
ad memoriam eorum ab obsessis cum magno ru- atque celebri honore in basilica sancti Donatiani
gitu fugabantur corporibus ; ita se pellendos l deposita. l

praesciebant a fidelium, quas amplius loedere stu- 42 Hic quidam Bernaclius *

'inter suos nomi- Drutjisarchi-
dispositum a Domino adventura diaeonus U-
dent, animabus ; natissimus, cum socru Petri a Do- beratur
febricitante
fe-
eorum aut retardare, aut forte mendaciorum fi- mino visitatus, ex vivificis Sanctorum morticinis bribus
'
Mabtllmtius
gmentis moliebantur avertere : quas insidias do- vitam hausit medelas ccelestis. Qui archidiacona- Hernadius.
ctus a Domino venerandus intelligens abbas, has tus functus officio in omni episcopio m, cum ar- m
ordinata per spiritum sapientiae eloquentia dete- dentis febris aastuaret incommodo, ad memo-
xit, atque falsiloquo rumori credulas adhibere riara Sanctorum pro se rogaturus, aegra vix tra-
aures marchisum prohibuit. hens vestigia, est praesentatus. Ubi cum humi
Sanalur in- 39 Incumbentibus interea tenebris, villam, coramDomino
stratus tacitam funderet, precem,
lirma apud
Ogiam.Jliue vocabulo Ogiam f, hospitio delegere; ubi inter- profluum lacrymarum imbrem et pii cordis con-
hmles eludit mixta turmis fidelium ad meraoriam Sanctorum tritionem suae recuperationis certam fecit red-
prope licr-
gam. cum hymnis pernoctantium, quoedam infirma, emptionera. Unde conjubilans Domino et San-
f membris omnibus dolori capitis compatientibus, ctis , adstantes Christicolas in vocera suscitat
Domino miserante, mox pristinae sanitati est exultationis.
F
reddita. Inde ventum est ad castrum, quod dicunt 43 Qui domi reversus, atque ob eelebratum et qnidem
Bergam secundo,
g, cum magno fidelium concursu et oc- in se Dei beneficium, suis gaudiura facturus, cum iis ite-
cursu.Et depositis in ecclesia confessoris Christi ejusdem mox febris incommodo, occulto quidem, rum corre-
ptus esset.
Winoci debito honore Sanctis,pauper quidam ob sed justo Dei est repercussus judicio. Quo lan-
insequentem se cum armis hostilem cuneum, ad guore invalescente, ccelestes per se Medicos, ut
eorum solida fide confugit patrocinium. Ubi cum optabat, nequibat invisere. In fide tamen se sub-
m eorum aspectu thura precum incendit, et au- rigens, a memoria eorum sibi aliquid summo-
rum pretiosae fidei appendit, mox ejusdem pon- pere flagitabat deferri. Deferuntur subtalares
derosas fidei merito, palma ei triumphalis, elusis sanctissimi patris Wandregisili, et scyphus san-
et retroactis hostibus,
arrisit. cti Ansberti. Subtalares alta reverentia suscepit,
Mttris ncccs-
stts
40 Inde quoque post biduum egressi, ad al- osculo et oculis adraovit aestuantibus quoque
,
coercetttr
"i 'ransitu. veum venere, sermone rustico, cognomine Driv- membris apposuit. Scypho autem aquae pauxil-
bt, quod nos latine
trinum fliientum dicere pos- lum libavit. Nec mora, fugata inclementis morbi
sumus. Cui scilicet alveo, more mare
quia ex malitia, in omnibus raembris virtutem persensit
exaestuans jam inundare comes sancti iti-
ccepit, antidoti coalestis. Relicto mox doloris lectulo,
neris, inclytus scilicet marchisus cura omni ex- surgit,ad ecclesiam descendit, pios salutis suas
ercitu, magno equorum et labore et sudore vix Auspices adiit, et vota gratiarum devotissime
transmeabilem habuit. Venerabilis vero abbas, miraculum tmn ex loci ce-
persolvit. Fit celebre
et fratres
obsequio Sanctorum deputati, memo- tum quoque ex personae dignitate. En,
lebritate,
res lllius Davidici
Hi in equis, et hi in curribus;
: hicarchidiaconusnoster, tam merito, quam etiam
n °s autem euangelicae, quae
in nomine Domini nostri invocabimus; pretio gloriosae fidei, mulieri illi

non equis fisi aut curribus, sed sola invocatione fimbriae attactu incolumitatem meruit, per omnia
lommis Christi, secura alacritate tanto sese com- aequandus.
misere periculo. Et viam 44 Ibidem unus diaconorum, hymnis pernox
aggressi lymphaticam,
et
 300 TRANSLATIO S. WANDREGISILI ABBATIS.
EX MS. et laudibus in honorem Sanctorum, detestabilis dentibus dulci modulatione turmis, sunt eveeti
Diacono ibi- I)
dem ablala furti fraude, familiaris rei damnura perpessus omnes plateas
Et, ecce, citeriores ripse amnis, et
cum fcenore
restittiun-
est. Unde repraesentans se Sanctis, inter flebiles obviam exsilientium excipiuntur agmine Christi-
tur. querelas preces fudit et lacrymas. Ergo exaudi- colarum. Omnis patria occurrit quique pagenses ;

tus est,non solum damno restituto, verura etiam honore mortalibus possibili obviam ruunt. Con-
lucro damni indepto. His miraculorum insignibus fluit regalis militia etoranis plebs urbana. Horum
tota Flandria et maritiraa regio nobilior reddita omnium concentu, vocibus quidem dissono, affe-
est. Ecce, carissimi patres et domini, dum viam ctibus autem consono, ad aures Domini sabaoth
sermone levamus, et miraculorum gaudia spar- perveniente, monasterio Principis Apostolorum
gimus, Gandenses fines intramus, et jam aureum de quo diximus, altisona appropinquant modula-
montem Blandinii cum gaudio scandiraus. Unde tione. Et, ecce, prodit quasi de sinu matris reli-

gratias agimus tibi, Domine Jesu Christe, quod giosus monachorum chorus, ecclesiasticis infulis
te duce et comite, viam Electorum tuorum in admodum honesteredimitus, praeeunte toto men-
tua laude peregimus, et ad locum, tua eis pro- sis affectu cum gaudio spiritali venerabili Trans-
missione praeparatum, lasti cum eis jam venire maro episcopo b, et comitante cum suis glorioso
b
meruimus. De quorum adventu diu exspectato, praafato marchiso, super his omnibus singulariter
diuque desiderato, nunc autem ccelitus accele- tripudiante, et Domino gratias omnigenas refe-
rato, quia nos Christus certos reddidit, susce- rente. Hac tali et tanta, tam nitida scilicet atque
ptionis eorum ordinem celebri pompa prose- perfulgida fidelium chorea, cum hymnis ccelesti-
quamur. bus et organis angelicis, cum thymiamatibus
aromaticum vaporem spirantibus, Sancti hinc
ambiuntur et inde his sanctse Crucis stigmata ;

ANNOTATA. cum vexillis micantibus, illis cereoferalia, clari-

tatem diei augentia, honorifice gestantibus. E
46 Cum
hac ergo speciali honoris praerogati- et loamtur
a Satis erit, obscurioribus hisce locis prxtermis- va Sancti in hanc Apostolorum introducti basili- in ecclesia S.
1'etri mnw
sis, si ea votcmus, quse in hoc itinere celebriora cam, in aulam eis scilicet divina ordinatione et Clmstim.
occurrerunt ; ut viam, quam institere sacrorum cor- prsparatione dedicatam , deponuntur juxta vir-
porum bajuli, lector intelligat. tutiferum paradoxaa virginis Christi Amalbergae
b Adi superius librum Miraculorum S. Wan- mausoleum, sublata in ccelum voce jocunda, hac
dregisili num. 7. dulci modulatione : Sacerdos Dei inclyte Wan-
c De quo ilem supra in Miraculis num. 25. dregisile, ora pro nobis semper precibus ; ut tuis
d Lege hoc apud Surium dieinAugusti,quace- piis protegi merearaur, et quandoque digni appa-
lebratur Invenlio S. Stephani. rere aspectui divinae claritatis. Acta sunt anno
e Nempe xxv Augusti. incarnati Verbi nongentesimoquadragesimoquar-
f Vulgo Oye, Caletum inler et Gravelingam. to, Indictione secunda, Marino* Papa vices Apo- *
Itlabillonias

g Berga S. Winoci altero circiter lapide Dunc- stolicas in Sede Romana agente , Ludovico c
Marlino
f
kerka distat. Francis imperante, Transmaro Noviomensi epi-
h Balduinum III inteilige, qui defunctus anno scopo praesidente, et domno Gerardo abbate hoc
961, patrem reliquit saperstitem. coenobium regente, tertio Nonarum Septembrium
i Adela sive Adelais, filia Heriberti II Vero- die. diem celeberrimum et omnimodo laudum
manduorum comitis, Arnulfo magno nupta anno prasconio dignissime efferendum! diem festum,
Christi, ut est in Chronico Frodoardi seu FLodoardi nobilioribus anni festis merito connumerandum!
apud Pithceum, 934. In quo Dominus omne regnum per speciales pa-
k Ita Brugas appellat auctor, opulentissimum tronos Wandregisilum et Ansbertum *
tanta be- Habillomui
atquc Wl-
olim Flandriee emporium, nec a prisca etiamnum nignitate prospexit ; in quo etiam hunc locum ad frannum
ledificiorum majestate commodisque desciscens. SBternam salvationem digne in eo manentium F
1 Quee nunc est ecclesix cathedralis. tam mira clementia visitavit.
m Tornacensi episcopatui paruerunt Brugse, an- 47 Laetare ergo, et diem festum age, omne Lstta avcto-
tequam episcopum proprium habere aeperunt anno r . .
„ ,
i, Ht acclaaa- . •

Listrogaugium d et umversum Gandense patn- ,;„.

1561. monium, sic divina dignatione honoratum Exul- <*
!

ta quoque et lauda, ecclesia Blandiniensis, egre-

gia videlieet mater nostra, et supernse Jerusalem
CAPUT V. prsedulcis filia ! Ecce, adest sponsus caritatis
tu33, transferens in te Filios dilectionis suae et

Patronos miseras fragilitatis nostrae. Hos tibi ho-

Adventus in Blandinium; vernorum in die consignat, in resurrectione

Justorum a te sibi
autumno florum stupenda progermi- reconsignandos his quoque te commendat, ut
;

per eos sancta et immaculata ei occurras. Pro

natio ; nova Sancto nostro ac sociis
his ergo omnibus, omnis ecclesias chorus festive
cedificata in Blandinio monte ecclesia. jocundus parili psallat contectu mirabilia tua,
Domine, dicens Te benedicat omnis costus ange-
:

lici legio, o Oriens qui nos visitasti cum Apo-

!

Gandavl re-
Sancti igitur venerando suorum obsequio a ca- stolorum senatu et Martyrum exercitu, cum Con-
liquix exci-
piunturper- stro Bruzziensi devecti, nec praetergresso fessorum collegio, et cum Virginum choro quo- :

honorifice, absquo reverentia Dei Genitricis Marias mona- rum obtentu tibi, Christe, placeant devotionis
sterio Truncinensi a, trans flumen Legiam, plau- nostraa jubila.

43
 ; : ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 301

48 Miraculum adhuc referam satis illustre et 51 Et nos, fratres carissimi, horum exemplo, ex ms.
A domo Domini, crescamus, ut
ut oliva fructifera in
omnibus seculis sine exemplo praedicabile, quo J'"",!,',''
,",",'.

„,SaueW palma Doraini floreamus, ut cedri Libani multipli-

in ipso adventus eorumdem Sancto- tari.
et Dominus
'•
rmn aavt

articulo voluit glorificari, et Sancti merue- cemur. Terra hsec, quae apud nos hodie flores pfo-
'„...,„
flores
iriinil
criip"i rum
ab ipso mirifice honorari. Autumnalia, ut tulit, et melliflua suavitate defluxit, sit nobis ex-
runt
tunc exorta, et sol jam in virgine emplum spiritualiter germinandi, fructificandi,
nostis, sidera
positus, terram, natura auctore, nec flores per- odorem vitae spargendi. Immarcescibilium ergo
germen aliquod parturire. Et, florum suavitate fragremus, fructus honoris atque
misit edere, nec
mons Blandiniensis, mirabile dictu, honestatis producamus, et hos supernis odora-
ecce, totus
flores ccepit producere,
et hujusmodi honore ob mentis misceamus, ut cum Sanctis, quorum hodie
o-loriara advenientium Sanctorum sese vestire e.
memoriam agimus, acceptabile Deo sacrificiura
Arbores quoque eorumdem florum varietate can- redoleamus, et, juxta illud Apocalypsis, phialas

descere, viridescere purpurascere quoque coepe- aureas plenas odoramentorum in conspectu Agni

runt, et distinctorum varietate colorum merita

offeramus, atque illud canticum novum coram
declarare Sanctorum ; in tantum ut etiam pul- ipso canamus, cui est cum Deo Patre et Spiritu
lulantia fructuum primordia in naturales jam sancto una divinitas, aequalis gloria, coaeterna

species mirareris formata. Vernalis naturam majestas et nunc et semper et per immortalia se-
temporis autummus se suscepisse miratusest. cula seculorum.

quod et rlein- 49 Et quod multum mirabilius est, eisdem 52 Igitur divse memoriae Arnulphus atque Blandiniino-
va zdiftcalur
ceps eoilem marchisus cluentissimus immensam, quam erga
tempo-
arboribus longis postmodum seculis taraquam le- ecclesio.nl}
aniii
memoratum locum, et preefatorum corpora San-
Arnulpho
re diti
/'«-
gitiraum accidit, ut redeunte anni orbita, se eo-
coinile
clumest.non
dem florum decore hanc Dei glo-
vestirent, et ctorum habuit devotionem in mente, demonstra-
siite tiliis
miracutis :
riam in testimonium tanti miraculi memoriae vit in opere. Destructa vero basilica sancti Petri E
B ad quam tantorum delata sunt patrocinia Sancto-
mortalium revocarent. Ipsi enim, qui haec loqui-
mur, eosdem flores perspexiraus, manibus tenui- rum, quia tam habitationi monachorum, quam
mus, osculis admovimus, honestis quoque perso- frequentiae promiscui sexus pro parvitate sui erat

nis et amicis longe manentibus ob honorem Dei incongrua, funditus in quadam majori elegantia
direximus ;
quosdam etiam eorum tactu et odore reaedificavit, perfectamque opibus ditavit ; villas

ab infirmitatibus suis gratuita Christi bonitate quoque et praedia quamplurima, atque alia uten-

ereptos scimus. Quae raira Dei magnalia, fidelium silia, ecclesiasticis congrua ministeriis in auro et
relatu ad Orientales perlata ecclesias, cum qui- argento, plena contulit anirai devotione ; insuper
dam in ecclesiastica hierarchia pollentium lseta ipsorum corpora Sanctorum honorificentissime
perciperet aure, alta haec perpendens intelligen- inclusit auro et argento.
53 Post autem succedenti tempore transtulit ubi Sancti
tia infit : ineffabilem Dei gloriara in tam spe-
ciali hujus miraculi pra?rogativa ! diem inenar- ad eumdem locum corpora sanctorum Gudwali f „;,;,- requi-
rabilis laetitise, merito diei Palmarura consimili archiepiscopi, at Bertulfi g confessoris Christi de escant.
ofRcio eo loci recolendum, ubi in adventu San- Bononia civitate, ubi etiam ad praesens requie-
ctorum tanta divina gloria oculis apparuit mor- scunt cum sacratissima virgine Christi Amalber-
talium! Proeclare et satis congrue dictum. Qui ga in quo orationibus et meritis ipsorum, cete-
:

enim sibi Hierosolymam venienti a pueris He- rorumque Sanctorum ibi requiescentium larga ,

brceorura cum floribus et palmis occurri voluit, fldelibus praestantur beneficia, ad laudem et ho-
ipse in tam glorioso Sanctorum adventu terram norem Salvatoris nostri Domini Jesu Christi. cui
florere imperavit : quatenus hujuscemodi revela- omnis honor, gloria, regnum et imperium cum
retur prodigio, quod cum angelis coram ipso, Deo Patre in unitate Spiritus sancti per immor-
sicut lilia, floreant in coelo. talia secula seculorum. Amen.
C 50 Merito autem adventum eorum Deus flori-
nec vero
ettam
gerohonoravitmiraculo:quia ipsi viventesincar-
imme-
rito, quumto ne, illorum sese florum decorare studuere, qui- ANNOTATA.
ivsiSancli
flores fne-
bus Christi Ecclesia hujusmodi blanditur eloquio
rant suiri- Florete, flores, quasi lilium, date odorem.
tuales
Quo-
rumrursus capta amoenitate, filiis, quos Christo a Vulgo Drongene, olim Canonicorum ccenobium
sponso genuit, laetabunda ait : Fulcite me flori- fuit prope Gandavum ; nunc esl Prsemonstratensium
bus, stipate me malis quia amore langueo. Hi inde a seculo duodecimo.
;

ergo sunt flores, qui numquam marcescunt, num- b Noviomensi, ut infra dicitur. Sedit autem.
quam a suavitate sui deficiunt, quorum odore juxta Sammarthanos, ab anno 937 ad 948 et ultra;
convalescunt infirmi ; reviviscunt mortui. Hos et gratia valebat apud Amulfum, qui ejus hortatu
lgitur flores cum quorum florigero gau- Blandiniense ccenobium in paucis amavit, ornavitque
Sancti,
demus adventu, ex plenitudineagri, cui benedixit beneficiis.
Dominus, sibi deflorarent; Flos cunctis praeemi- c Quen transmarinum nuncupant.
nens floribus se eis obtulit, quiet de virga Aaron d Eadem vox occurrit in Actis S. Popponis ab-
processit, et de radice Jesse descendit
;
qui etiam batis ad diem xxv Januarii, ubi dicitur fuisse locus
m Canticis suis de seipso ait : Ego flos campi natalis istius Sancti, et esse regio Flandriz, qnx
e t lilium
convallium. Quem mox exemplo illius, Lisa, seu Laetia, aut Legia rigalur. Hic videtur

1 U1 thesaurum in agro, venditis omnibus, emit accipi pro ea parte territorii Gandavensis, quam
calcatis et spretis Legia quxque hujus celebritalis gaudio
omnibus, mundi deliciis, tota prseterfluit ,
s 'bi
aviditate rapuere, et in eo perennes sibi vo- potissimum gavisa olim fuerat, quando Sanctorum
luptates cum gaudio Spiritus sancti locavere. nostrorum corpora illac per monasterium Trunchi-
nense
 302 DE S MENELEO ABBATE ET CONFESSORE.
nense, quod ad Legiam situm est, ad montem narrat Diedericus in suo libello, quem in seculi
Blandinium, qui inter Leqiam Scaldimque medius superioris (nempe quarti) parte secunda, pag. 243
est, allata fuerant. Certe non nisi portionem intelligi edidiraus ; inquit hic Mabillonius.
agri Gandavensis, colfigitur ex ipso, quo scriptor f De S. Gudwalo ejusque huc translatione egimus
hic utitur, loquendi modo : omni enim Listrogaugio vi Junii.
subjungit universum Gandense patrimonium. g De S. Bertulfo, ejusque cum S. Gudwalo
e Haud absimile prodigium in relatione cor- translalione in montem Blandinium dictum est v
poris S. Patris nostri Benedicti Floriaci evenisse Februarii ; de sancta vcro Amelberga x Julii.

DE S. IENELEO ABBATE ET CONF.

ORDIMS S. BENEDICTI

j. p. IN MONASTERIO MENATENSI ARVERNLE.

B
regeretur. Idem Gregorius in historia Francorum
lib. 5, transiit, inquit, Bracchio, abbas cellulae

COMMENTARIUS PILEVIUS. Menatensis.

3 Ex Vita S. Benedicti Anianensis, de qua in- mtvuimtntis
eruUiir.
fra, habemus, duodecim monachos ab islo Sancto
§ I. Loci conspectus, antiquitas ; Sancti illuc directos fuisse, constituto eisdem Andoario ab-
cultus, elogia, miracula. bate ; ubi et de insigni miraculo et arcanorum cordis
perspicientia, dum Sanctus hoc monasterium visita-
ret ; additurque, illud ipsi datum fuisse a Ludovico
ANNO rvernia, notissima Gallix provincia, et in Pio imperalore. Meneleus item dicitur ibi jacere
CIHCITER
DCCXX.

WonasUrii
Venatensis
A duaspartes sub eodemnomine, superiorem
videlicet atque inferiorem divisa, in

Septemtrionem acBorbonensem provinciam

versus habet monasterium in dicecesi Claromontana
(de cujus patronis sanctis oc protectoribus, uti et de
hac
in corpore. Mabillonius in Annalibus Bencdictinis
ad annum 801 a S. Benedicto Anianensi
formatum

sem in
annum 812 a Ludovico Pio re-
dicit; ad
novatum. Vide Theganum corepiscopum Treviren-
Vita ejus apud Chesnium de Scriptoribus
illud re-

sUlls, nijus
antiquiias nobilissima ista urbe memininus die iJulii ad Vitam Gallicis tomo 2 a pag. 725. In Capitularibus regum
S. Galli, ejusdem urbis episcopi) quod monasterium Franciee apud Baluzium tomo i, col. 591, inter mo-
perantiquum est, et Ordinis S. Benedicti, dicique nasteria, quse solas orationes debent pro salute impe-
solet, Menatum, anliquitus eliam Menate, vulgo ratoris vel filiorum ejus, et stabilitate imperii, nota-

Menat, inter fluvium, cui adjacet, Sicaulam, Seu- tur in Aquitania monasterium Menadinii, hoccine

lum, Seulam (vulgo Siole vel SiouleJ qui biographo de quo hic, an aliud ? Ex dictis manifesti erroris

nostro Sivolis dicitur ; et Bubulam vel Bulbulam convincitur Jacobus Branche, Ordinis S. Augusti- p
(la Bouble) de quo idem biographus cap. 3. At de ni, qui in Vitis Sanctorum Arvernensium ac Vclau-
his vide nolitiam Galliarum Adriani Valesii in voce norum Anicii Gallice excusis anno 1652, ubi texite-
Sicaula. Distat porro Menatum, Claromonte septem logium Sancti nostri a pag. 470, dicit, ipsum fuisse
circiter leucis Septemlrionem versus. primum religiosum szpe dicts abbatise Menatensis.
Sinicjicrp
2 Perantiquum merito dixi, utpote quia jam 4 Sanctus vero Meneleus de laudato monasterio meuw,
,
... , itlud
inde a seculo vi doctrinae gratia in monasterium, adeo prxclare fuit meritus, adeoque sapienter itlua
ej us demqM
7"' loro
cui Menate vocabulum est, mittitur S. Carilefus, rexit, et in insignem evexit splendopem, ut illud ab

post abbas Anisolensis, sicut dicitur in ejus Vita, ipso conditum et excullum dicalur ; cujus tamen mo-
Die i Julii a nobis edita, cap I. Perstat porro eliam nasterii instauralor potius quam auctor dicendus
nunc, teste Mabillonio in Observationibus preeviis, videtur ;
quodjam tum a seculo sexto exstitisse mox
postea citandis , hoc monasterium eidem Ordini vidimus. Vetera Analecta laudali Mabillonii, anno
hactetius addictum. Floruit eodem seculo ineunte 1723 recusa, inter excerpta ex instrumento visita-
S. Avitus, abbas Miciacensis, in cujus Vita, ab tionis, quam instituit Simon archiepiscopus Bitun-
auctore ferme coecvo conscripla, et a nobis illu- censis, per provincias Biluricensem et Burdigalen-
strata die xvn Junii, cap. i narratur ille in laudato sem, ab anno 1284 et sequentibus, quod habetur
monasterio monasticae professionis jugura devote ibidem a pag. 338, recensent ad annum 1287 ;

suscepisse. Gregorius Turonensis de Vitis Patrum Aprilis iv, die Veneris ad Chambarande, priora-
cap. 12 memorat, quod Bracchio abba. Arvernum . . tum monasteriiMenatensis, distantem 2 leucis a
regressus... in monasterium Menatense, quod S. Gilberto. Item mense Maio xiv, die Mercurii
'

per incuriam abbatis intepuerat, ordinatur, ut apud prioratum de Menato. Inter loca
Celville,
scilicet ejus studio congregatio ipsa canonice autem, quz laudatus Bituricensis non visitavit w
ista
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 303

notatur prioratus de la Croisille et ter, mortuum puerum precibus suis ad vitam pro- AOCTORB
ista visitatione,
digiosissime revocavit daemonem autem san- J. P.
istis Analectis subnexo, ;
Douquart, qui in indice,
abbatix Menatensi. Denique inter lora ctissimi et admirabilis patris, inquit, nostri Be-
adscribunlur

tum ab eodem
non misilata occurrit prioratus de la nedicti exemplo, solaalapae inflictione ex obsessi

enatensis. Dc
Menatensis. De qua etiam
etiam Sam corpore potentissime profligavit. Claruit regise
Mongie, abbatise
Gallix Christianx, agunt, asse- virtutis ut originis abbas anno Christi dcc. Ita
martbani tom 4.
ejusdem, rescnptis summorum Bucelinus ex Vita, uti addit, tomo 2 Sanctorum
rentes privilegia
II, et Alexandri III confir- Ordinis qux an eadem sit cum illa, quam nos
Pontificum Paschalis (
;

sumus daluri, an diversa, non habeo, unde defl-

mataesse.
antiquus est idque ex eo niam) Galesinio item, Maurolyco, Menardo, Fe-
5 Cultus Sancti vahle ;

JnliH"" 5 ,,
quod Usuardus nomen ipsius inscripserit licio.Baronio.Usuardo, etreliquarum, inquit, re-
Snncti cultus constat,
«-
ex sacris f
Martyrologio, ita eum annuntians hac die : xi rum Galliae scriptoribus, etc.,plura hic quidemau-
jiii
vetustis, suo
pago Arvernensi, S. Menelei ctorum cumulans nomina, sed adeo recentis auctori-
Kalend. Augusti, in
cujus genuino textu retinendus asseritur tatis, si solum excipias Usuardum, ut numerum per
abbatis in ;

omnium codicum consensu, utuhabes in Ob-

fere
se faciant, non fulem. Ad rerum Gallicarum scri-
ex
a nobis illustratum. In ptores quod attinet, oportebat eos nominare, ut di-
servationibus ad Usuardum
Franco-Gallix ac prxserlim Aquitanix, spici posset, an et cujus essent notse, eetalis, etc.
Hagiologio
Martyrologio abbatix seu par- 9 Miraculum certe de puero Sancti precibus ad cuius oc.ca-
exccrpto ex antiquo sione ile ali-
Bituricensis, apud nostrum vitam prodigiosissime revocato, inter paucula mira- isSartcLi mi-
tbenonis S- Laurentii
racutis, a
Bibliolhecx pag. 701, iisdem cula mox a nobis producenda non invenitur. Illud
Labbeum tomo 2 novx Mnbillonio
In territorio Arvernensi, Bucelinus alicubi legerit vel in tomo 2, quem citat, supprcssis,
pene verbis signatur :

Ita illum prorsus referunt Sanctorum Ordinis sui, vel alibi. Neque enim du-
S Menelei abbatis.
biiim est, quin S. Meneleus pluribus miraculis cla-
Wion, in ligno vitx, aliique hagiologi Benedictini
fidem habemus jam dictis occasione basili-
Dorganius, Menardus Bucelinus ; Dorganius ta-
,
ruerit, si

cee num. 6. Porro librum de miraculis, qui

ejus
men omittit locum depositionis.
post Sancti Vitam in codice Menatensi Ms. seque-
ac rcccntw- 6 Aliorum recentiorum Martyrologorum, Gale-
rlbus cum Felicii, eadem hac die ipsum batur, male digestum fuisse, affirmat Mabillonius
Marujrologio sinti, Maurohjci, ac
nihil attinet annuntiatio- in sua Observatione preevia eidem Vitae, Actorum
ttomano. mcmorantium, coacervare
Marlyrologio Gallicano ine- Bencdictinorum sec. 3, parte i, pag. 404 ex quo
nes. Saussayus in suo
;

proinde pauca dumtaxat se selegisse fatetur re-

pte Sanctum honorat titulo martyris, pietate cer-
;

vel ex toto vel maxima saltem

taminis gloriosi. Nec vero mirum accidit, adeo liqua, uti suspicor,
parte judicans non satis digna, ut publicam lucem
inter hagiologos convenire de die, quem ponunt; is

namque fuit dies obilus juxta auctorem Vitae, quam aspicerent.

beatam repor- 10 Elenim quod laudatus auctor in narratione hoc loco dis-
edimus : nam animam felicem et
scrilur.
miraculorum non morose criticus et parcus, ar-
tavit Domino , undecimo Augusti Kalendario ;
sit

Romano gumento est liber de miraculis et translatione S.

quo etiam die inscribi meruit Martyrologio
iisdem plane verbis, quibus ipsum retulit supra Bertx, abbatisss Blangiacensis, quem inlegrum
exhibet loco mox citato a pag. 454, et, quod notatu
Martyrologium Bituricense. Addi his potest, quod
in ordine divini Officii, cujus ecgraphum habcmus,
dignum, non longe post miracula S. Menelei, tam-
etsi Sanctx cncomiastes idem anomjmus ac miracu-
ad usum ecclesix cathedralis Claromontensis pro
fcomme- lorum scriptor, sicut prxmiserat pag. 451, fuent
anno, uti adscribitur, 1656, notetur co.
in apographo de festis ineptus, fabulosus ac mendosus plus tamen in his,
moratio) Menelai abb. ; el ;

propriis, quod prxcedit, ponitur iterum : Menelai ut qui res ab xtate sua minus remotas narret, ad

abb. co. De basilica in honorem Sancti xdificata veritatem accedens, quam in aliis, quee de Sancta

in lerritorii Biluricensis oppido Monte Lucio, cre- perperam congessit, sicul ibidem indicat Mabillo-

brisque miraculis honorata, agetur postea inter San- nius. Auctoris istius scriptionem iliigat seeulo deci-

cti miracula. mo ineunti. An autem qux de isto Mabillonius, eo-

Producilur
7 Non desunt antiqua monumenta sancti nostri dem fere modo dici possint de nostro circa mira-
Sancli elogi
cula, non divino, cum totus nos lateat. Utcumque
»"i e Buce- Abbatis laudes complexa; quorum ratio haberi po-
lino,
terit inferius ex fragmentis Vitarum aliorum quo- res se habeat, non de nihilo maximam miraculorum

rumdam Sanctorum. Uiiicum quamquam recentius partem Mabillonius suppressit, paucissima inde de-
hic elogium transcribo ex Bucelino Meneleus, libans, adhibito etiam, proutpar est credere,
summo
:

regio ortus genere, rigorem deliciis hujus mundi eorum delectu adeo ut nos, ipsius exemplum se-
:

omnibus ; monachicam principum

disciplinam cuti, necesse non putemus, in librum istum miracu-
licentia ;
humillimum vitae
paupertatem opibus ;
lorum ulterius apud Menalenses inquirere, quem
institutum [ac] juge obedientiae jugum gloria et putamus sine ullo Sancti aut eruditorum dispendio,
auctoritate, sed et imperio omni potiora habuit ab Opere nostro excludi posse.
cucullumque vile indutus, ex eo longe illustrior,
quam ex purpura, auro, gemmis exsplenduit.
Fundavit autem insigne ad honorem S. Martini § II. Natales a scriptore Vitae perperam
ordinati tempus mortis scriptor Vi-
Arvernensi monasterium, Menaten-
in territorio ; ;

se primum, ab eo exinde S. Menelei appellatum. ta;, et nostrum de eo judicium.

•W narralu
""facittum; 8 In quo cum disciplinam monachicam ad
exactissimum regulse sensum sanctissime plan-
auctoris ViUv circa Qiianiquam
tasset, suoque exemplo firmissime solidasset, Nunc Itallucinationes quxdam dc notnMssi-
sancti Abbatis natales indicandx et
emendan- inis Sancti
admirandis a Deo miraculis nobilitatus est adeo ;
natdtipii-i sa-
dxsunt: Origo, inquit.B. Menelei claro de
fonte
ut illorum fama celeberrimus haberetur. Ea in- tis constet :

mana-
 ;

304 DE S. MENELEO ABBATE ET CONFESSORE.

AIXTORE manavit. Et mox idem repetens sic. loquitur : Cla- runt dum dicunt Sanctum vixisse regnante Bru-
./. P. ris ortus natalibus. . . antiquam nobilitatis lineam nichilde, quae abbatiam hanc, sicut addunt,
raul-
reddidit fulgore meritorum splendidam. Hacte- tisbonis locupletavit, ut fertur in veteri legen-
nus recte biographus ;
qux confirmantur ex Vita S. da Ms. de miraculis hujus Sancti.
Benedicli, abbatis Anianensis et Indensis, a S. 15 Annus mortis Sancti non facile, xtas vero
f
Ardone seu Smaragdo, ejus discipulo, secnlo nono commodius utcumque definiri potest expersonis imi "
scripta, et a nobis edita die xn Februarii; apud synchronis. Vixit porro cum eo S. Bonitus, episco-
Mabillonium vero auctius excusascc. 4 Act. Bcne- pus Claromontanus, cujus Acta a nobis illustrata
dict., part. rem noslram apitd nos cap. 7,
i ; ubi in sunt die xv Januarii in quorum Commentario
,

apud illum autem pag. 209 dicitur, S. Meneleus prxvio disseritur de ejus xtate; nos autem, bioqra-
regio de semine ortus. Alque hxc satis clara et pho ibi non prodente tempus cathedrx aut mortis
cerla sunt. At longe intricatior quxstio est, ad illum posuimus initio seculi 8 ; et Mabillonius in
(juem clarum nobilitatis fontem, sive ad quod re- Act. Bened. anno circiter 709 eum inncctil ,
vide-
gium semen natales isti reducendi sinl, unde San- sis notam ejus sub calcem Vitx. Prxter hunc oc-
ctus originem traxerit. currunt ; S. Tlieofredus abbas Calmeliacensis, cujus
gentalogia 12 Ex magna scilicet, ait noster biographus, Vitam dedit idem auctor, ad annum 728, apud
lamcn cjus nos
imperatoris Heraclii prosapia. Quod sic probare autemdie Yjunii; S. Genesius, comcs Arvernius
conatur : Nam Heraclius imperator genuit Cho- uterque Sancto noslro synchronus ; cujus ultimicpo-
bar et Modestum Jerosolymorum episcopum. cha a nobis signatur ante annum 740.
Chobar autem Agor. Agor genuit Amanulfum. 16 Adde S. Vincentianum fsainl Viants, aut expenoms
Amanulfus genuit Meneleum. At vero quomodo Viance) qui erat familiarissimus beati Viri
Me-
Sanctus atavum habere potuit HeracUum imperato- nelei in omnibus, teste nostro biographo, et quem
rem? Qui neque Chobar ncque Modestum habuit Castellanus in Supplemento ad suum Martyrolo-
g
filios; uti liquet ex Zonara lib. 14 Annalium, ubi gium universale ad diem n Januarii vocal discipu-
proles ipsius nominatim recenset. An autem Hera- lum S. Menelei, signatque versus annum 730.
clius Africx ac Lybix prxfectus, Heraclii impera- Sanctus iste ob defectum nolitis a nobis tunc haud
toris pater, de quo idem agit Zonaras, inlelligi hic dubie omissus, locum habere poterit in nova editione
queat, viderint illi, quibus plusculum lucis in hisce ejusdem mensis, ac Vita ejus dari, si obtineri po-
tencbris affulget. Veriora fortasse sunt, qux refert tuerit. Mabillonius, qui illam pree oculis habuit, in
paulo post de Sancti avo, nomine Agor, et avia notis ad S. Menelei Vitam observat, eum supervi-
Raganilde, e quibus natus sit Amanulfus Sancti xisse S. Vincentiano, qui anno, inquil, xv Chlo-
pater ; item qux aliquibus interjectis subdit, indu- tharii regis decessisse fertur; quod, sicut recte ob-
cens ipsum Meneleum S. Theofredo narrantem, servat, stare non potest. Chlotharius, hic designa-
quod patria Andegavensi, et villa sit natus Pri- tus, islius nominis tertius, juxta Pagium Clodovxo
scinia ; sed et patris nomen Amanulfi, et nomen II, regi Neustriae et Burgundix, qui obiit 656 post
matris Doculse, etc. hebdomadam secundam Novembris, successit ; fuit-
perperam a 13 Veriora, inquam, fortasse sunt ista; quse quejuxta ipsum rex Austrasis, atque adeo totius
noslro bio-
grap/io ordi- aliunde possunt confirmari. Auctor quippe Vitx regni monarcha ab obitu patris usque ad 660 post
nala
laudati S. Theofredi, abbatis Calmeliacensis, apud xxv Julii, et e vivis excessit sub finem anni 670.
Mabillonium loco citalo pag. 480 (qui auctor, ipso Juxta hanc itaque rationem temporum a Pagio or-
judice, non videtur scripsisse ultra seculum 10, ut dinatam illud stare non potest ; quia oratorium S.
videsispag. 476) inducit nostrum Sanctum cum Boniti, qui non nisi anno vigesimo post Chlotharii
Theofredo ita loquentem : Andegavensis ego, Me- tertii mortem, sicut observat Mabillonius, episcopus
neleus nomine dicor, natus Amanulfo patre, vico fuit, adiisse memoratur.
Passiniaco, et Docula matre, sicut testatur uter- 17 Consuli tamen possunt annotata nostra ad eisyncltrtmit

que sociusqui aderat una cum In Vita S. d m ""'

Vincentiani
ibi

confessoris,
ipso.

ab Herimberto diacono,
capui 11 Vitie istius prxsulis littera b, ubi dixi- t ^
mus, difficile esse tempora ejus apte definire. Et F
ejus prxceptore scripta, ul asserit Mabillonius pag. vero ipse S. Bonitus monasterium Menatense dedi-
404, sibique a Coinlio commodata, agitur de Me- cavit, si S. Menelei Vitx credimus, Sanctum
et
neleo, filio Amanulfi, uti habemus ex [ragmento clericum, id est monachum fecit ; ut habemus indi-
Mabillonii inter annotata pag. 406. At quam verum dem, antequam Vincentianus e vivis discederet.
esse polesl, quod Sancti noslri pater fuerit Ama- Nos itaque cum Mabilionio S. Menelei obitum, dum
nulfus, tam manifestissime falsum est, quod noster tempora adeo perturbata sunt, certioraque argumen-
biogrnplms mox subjungit : Prafatus, inquit, Ama- ta non suppetunt, innectimus anno circiter 720,
nulfus... subtemporibusBruueehildis regins, to- ante annos octo, quam S. Theofredus abbas marty-
tiussuae parentelae honestavit numerum, dum... rio est affectus; de Vincentiano autem, quem idem
procreavit. . . Meneleum. Mabillonius alligat anno 15 Childeberti regis, vi-
easligatur. 14 Crassa enimvero personarum ac temporum deri poterit alias ; ne quid hic loco non suo prxpro-
combinatio ! Quomodo enim potu.it Sanctus nasci sub pere definiamus.
Brunechilde, et quidem, uti paullo ante dicilur, in 18 His ita superius circa S. Genesium, Alver-
Mjfifffi,
anno secundo, dc quo infra, sub ista regina, Si- nis comitem posith, intelligitur hallucinatio laudati "^to.
geberli regis Austrasiorum conjuge cum necdum
; Branchii, dum eumdem Genesium inter nostri San-
forte natus esset Heraclius, imperator ab anno 610 cti brachia ex mutuo pacto exspirasse memorat
ad 641 quem tamen supra volebat Menelei atavum
; adde, quod in Officio ex Breviario capituli Cama-
Sammarthani supra citati eumdem haud
exstitisse. leriensis, dicto die v Junii a nobis prolalo, dicatur,
dubie biograpltum, ducem cxcum cxcc secuti, in iste sanclus Comes Mcenati ccenobii reditus mu-
eamdem pene parachronismi foveam prolapsi fue- nifica liberalitate (auxisse) nec minore pietate

S. Me-
 ;;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 305

S. Meneleo, ejusdem abbati
morienti adfuisse.. biographus per to divino sponsalitio consecratum AUCTORF.
et a Saviniano. B. Menelei suceessore,
. . sepultu- penetrale ; et infra plus semel. Pergit Meneleus in J. P.

r* traditus esse. Vita Theofrediana Heros, inquit, vero quidam

:

19 Scriptoris Vilee Sancti nomen, eetas, institu- Barontus, nimium nobilitatis genere ac divitiis
a ignptus,
tique professio prorsus incerta sunt, quia nec ab ipso fultus, suadebat mihi legitimos nlise amplexus,
crdru /<«';
tuciMtom- sunt memorata, nec ab aliis ea scimvs aliunde eruta. patre quoque meo praebente adsensum. Sed anim-
« 5 " s'
tnis
De se quidem ipse mentionem facit cap. 5, num. 47, advertens, quod devoveram, omissis parentibus
sed adeo obscure ac tecle, ut vel sic non minus nos et relicta patria, sicut ipse vides, peragro deser-

lateat, quam si nullus meminisset. Sic enim dicit : ta, assidue tamen quaerens, qui me litterarum
Quantis autem laudabilioribus virtutum operibus instruat dogmata, ut cum tempus advenerit, di-
eum honoraverit omnipotens Deus, manentem in vino studio possim vacare. Hxc ibi; qux in sub-
officio clericatus... deliberamus.. scribere , ut stantia etiam refert ibidem noster biographus; al
memoriam scriptoris svm Vit.g dignetur isdem recusatas a Sancto nuptias adjunctis quibusdam cir-

B. Meneleus conseribere in sui memoriale. Satis cumscribens , de quibus ipse viderit. Herimbertus
remote ac diu post sancli Abbatis obitum scripserit diaconus in Vita S. Vincentiani apud Mabillonium
quia adeo male cohserentes ac crassos errores commi- in notis ad Vitam nostram sic habet : Barontus fl-

sit circa Sancti originem, et eelatem reginse Brune- liam suam, Sensam nomine, Meneleo filio Ama-
childis, uti vidimus ;
quam et pluries postea eeque nulfl desponsavit.Cumque dies nuptiarum adve-
inepte in scenam producit, bene magnam suse scri- nisset,Meneleus pro Deo conjugium respuens,
ptionis partem hallucinationibus contaminans ; unde partibus Arvernicis cum duobus domesticis per-
fiat, ut lum ea, quee ibi magno conatu narrat, ma.xi- gens, in Vaveris silva super fiuvium Siulo ere-
me nugatoria; tum plura, quee alibi in decursu, mum concupivit.
sublestx fidei ac suspecta tum denique tota narra- 22 Cui Theofredus, inquit rursum Vita
; ista :
E
tionis series adeo magnis incommodis laborans, e nu- Ipse, et tui socii mecum pergite, quoniam satis- de fuga, viut
inslituto.
mero genuinorum Actorum eliminanda videanlur, faciam desiderio et petitioni vestrae. Quibus con-
nisi ubi et quatenus meliorum scriptorum auctoritate firmantur ea, qux narranlur in Vita num. 9, de
stabilitur, quibuscum consentiat. Saviniano et Constantio. Sancto nostro in fuga ex
nc proinde a- 20 At, ne quis severiorem me, quam par sit, patria sociis; in Theofrediana hic tacite quidem, sed
tiuiidc slabi-
lienda faclo, Actorum judicem deputet, juverit aliorum super his paulo post expresse nominatis. Lsetus ergo Mene-
qux «arrat. crisim depromere. Mabillonius in Observatipnibus leus, subditeadem Vita Theofrediana, pro tanto
Vilz prxviis, nonnullis eam mendis respersam ar- munere efficitur, et virum sanctum ad Calmilia-
guit circa genealogiam ejus, et facta, quee in ipsa censis ccenobii patrem Eudonem usque prosequi-
referuntur de Brunichilde regina ; recte addens, tur ; quem ille, sicut innotuit Theofredus, beni-
haud penitus rejiciendam videri, maxime cum in gniter suscepit, et perfectioribus viris educan-
plerisque consentire eam asserat cum Vita S. Vin- dum praebuit; sociis vero suis Saviniano et Con-
centiani superius laudata. Idem censet Ludovicus stantio per ejusdem monasterii tuguria cibaria
Bulteau in Compendio historix Ordinis S. Benedi- praebere jussit. Quar satis congruunt in substantia
cti, Lutetiee Parisiorum Gallice edito, anno 1684, cum Vita noslra num. 13 et 14. Theofrediana au-
tomo 2; ubi a pag. 242 Acta S. Menelei breviter tem sic prosequitur : Per septem quoque annos B.
recenset.Novus legendista Gallicus traducit ea Meneleus ibidem instruitur, et utraque eruditio-
tamquam plane vitiosa, nihilque habentia auctorita- ne, divina et litterali roboratur ; satis denuo con-
tis, nisi quando concordant cum aliis certioribus et formiter ad Vitam nostram num. 16.
notioribus auctoribus, nimirum B. Ardone Smara- 23 Audiatur rursum Theofrediana Elapso ve- apparitione :

gdo in Vita S. Benedicti Anianensis, Herimberlo ro praedicti cursu temporis, ultima sub requie cu- angetica una
laudato, et biographo S. Theofredi.
Et qmndoqui- jusdam noctis... aethere lapsus angelus, his eum
dem tres istee Vitee,
non secus ac tres bases sunt, soporatum in oratorio verbis est aggressus Cum :

quibus nostra, quanta quanta est, superincumbit sodalibus, qui huc tecum advenere, ad locum,
visum est nihil a nostro instituto alienum ubi beatissimum Theofredum invenisti, reverte-
fore, si
fragmenta queedam ex illis corraderem, quibus no- re et ostendam tibi, quid te oporteat agere. Ex-
;

stra confirmetur,
parum aut nihil se sola auctoritatis pergefactus itaque Meneleus, B. Theofredum ex-
merita.
petiit, et supernos visus ac monitus angelicos fi-

deliter protulit. Quod postquam religiosissimo

patri Eudoni innotuit, immensas Deo pro coelesti
III. Vita auctoritatis indiga aliunde visione grates dedit, et convocatis Saviniano et
stabilitur; quaedam in ea corrigenda Constantio, supernae committens eos pietati, in
notantur. pace abire permisit. Atque hxc ibi restricte ; quee
pluribus expandit noster biographus, addens alium
insuper angeli apparitionem, monentis Sanctum de
fiundc sta-
'"1'itiitnr
rHarissimi natales S. Menelei, uti et nomina pa- xdiftcanda domo orationis; quse secunda apparitio
f* nosler
'"•mvkus
^* rentum aliunde jam supra stabilita sunt ex Vita ilerum confirmatur ex Vita Theofrediana, ubi sic
"<"r«l:de Tlieo fredi ubi heec Sanctus noster subjungit de
; legitur :

sm
r ma
i -
>Zs P 1te ritia Cum vero jam septimum aetatis
.-
24 B. Menelei veredarius subito paret ante et item alte-
pnmae tetigissem annum,
potenti Deo devovi ca- faciem ( Theofredi) sanctos ferens apices, et con-
stimonium, quod dum vixero, tinuam orationem
ipso juvante, non : Suscipe, inquit, sanctissime
laciam irritum.
Puerilem Sancti eetatem pluribus pater, precantis verba filii, et quem divino quon-
adornat Vita nostra
capite 1, in quo satis etiam dam ne differas consolari. Acce-
satiasti ubere,
'serte dicitur vovisse castitatem ; nam indicat hoc lera ergo concitus... His dictis, surgit ocius, ac

Tomus v Julii. 42 parans

 ;

300 DE S. MENELEO ABBATE ET CONFESSORE.

AUCTORE parans omnia, indicto sub itinere est positus. pnecepitque ei, ut eas Saviniano sacerdoti de-
J. P.
Cumque pervenisset ad Vallem-Vaveris. . . inve- ferret, et in templo, quod tunc aedificabatur su-
nitvirum Dei Meneleum, ibidem orationis aedifi- per ripam Viserae in loco Avolca complantare
cantem domum. Quo viso, post sanctos amplexus faceret. Savinianus autem acceptis reliquiis, sub
et pacis oscula ,
percontari ccepit Theofredus cujus nomine essent, nullatenus interrogavit, etc
prospera et incommoda. At ille referens, quod Vincentianus in regrcssu, ad oratorium sancti per-
digressus Calmiliacensi coenobio abactse noctis venitBoniti, etc. Nullum apud Sammarthanos inter
cursu sub medio... ab angelo raonitus fuit, 'it ibi episcopos Lcmovicenses Rusticum invenimus ; nul-
pararet domum summo rerum Auctori. Biogra- lum item S. Meneleo sijnchronum in catalogo satis
phus noster mox narrarc occipit suis historiam cum mendoso Bernardi Guidonis, episcopi Lodovensis
septem porcctlis, a num. 19; an et quam vere, igno- circa annum, siciU prxnotalur, 1320 composito, ac
ro, quoniam in hac re illum alterius auctoritate apud nostrum Labbeum tomo 2 novx Bi-
tijpis edito

scriptoris fulciri, non comperio. bliothecx Mss. librorum a pag. 265. De reliqviu
et atiis qui- 25 Sequitur in historia de matris, sororis ac supra memoratis dicctur paulo post.
busttnm fa-
ctis, sponsx S. Menelei adventu in Arvernensem solitu- 28 Noster bioijraphus num. 46, Meneleum, in-
' i*ter Sa«.
dinem, ubi perfeclius vitx institutum amplexx fue- quit, ad clericatus elegerunt officium, et a eapite <"''«
non lan-
'"mclericm
rinl. Dc sponsa quidem hoc videtur indicare He- ipsius recidentes capillos, eum enumerarunt in-
rimbcrlus diaconus apud Mabillonium in notis cita- ter Dei filios. Et mox subdit : Meneleus clerica-
loquens
lis, ita Postea Sensa, amore spirituali
: tus suscepit officium. Atque ex his aliud habemus
succensa, ipsum est subsecuta. Proxima est ira nihil, quam clericum fuisse Sanctum, sive mona-
Baronli, Sensx patris ; qui hac de re certior factus, chum tantum, qualis supra fuisse indicalur ubi di- ;

Sanctique necem spirans, ac vindicta xstuans, co- citur, ab Eodone susceptus... in congregatione

adunatis ducentis quadraginta tribus militibus fratrum, coepit exemplar bonorum omnium esse,
aggreditur... S. Meneleum perquirere. .Tamque et nondum recisa cassarie capitis, prasmonstrabat
Exandonensis pagi flnes intraverat, etc. Qux mi- rebus et operibus mortificationem carnis. Et vero
tius Hermenfridus (imo Herimbcrtus, ni fallor) in per clericum intelligi interdum monachum, habcmus
citatis notis sic cxponit : Ha?c autem Barontus, ex Glossario Cangii Latino-barbaro ; et supra vidi-
audiens, contristatus est valde, et prascepit om- mus, a Mabillonio vocem clericus in ista significa-
nera familiara suam et equos simul in Exando- tione Sancto noslro aptatam fuisse. An is ergo ad
nense territorium egredi. Ipse vero cum Vincen- altiorcmgradum non ascendit? Equidem cxistimo,
tiano nobiliores domesticos adsumens , itinere non monachum tantum, et prxterea stricti nominis
arrepto, ad ipsum pervenit locum, in quo vir Dei clericum eum exstitisse , sed etiam sacerdotem
Meneleus in sua morabatur simplicitate. quantum innui videtur in Vita S. Tlteofredi, abba-
queealibima- 26 Si aulem nostro crcdimus biographo, medias tis Calmeliacensis laudata , in qua loco citato pag.
jore cum
simplicitatc
catervas, Christi armatus praesidio, fortis Mene- 481 dicitur : Eusebius supervenit, Arvernensis
ac verisimi- leus irrupit, et inter inimicas hostium catervas episcopus, quem S. Theofredus benigna efflagitat
lititdine,
invincibilis stetit. Et post alia, quibus narrationem oratione, ut Menelei comam consecret ac deton-
in longum extrahit, Barontum voluisse Sancli caput deat; itaque sub genere regali et pontificali
amputarc affirmat, cxcitate ac manuum contractione moraliter eum vivere edoceat.
punitum. Verum illa longe aliter, ac majore rur- 29 Et his certe verbis laudatus supra Ludovicus sei eliam sn-
cerdesfuisse-
sum cum simplicitate enarrat Herimbertus : Cum, Bulteau in nota marginali ad Vitam Sancti, quam
inquit, ad Meneleum venisset Barontus, cupiebat contrahit: Videtur, inquit, indicari, S. Meneleum
eura revocare, et dicebat Menelee, accipe filiam
: non tonsuram dumtaxat accepisse, sed sacerdo-
meara uxorem. Et ille noluit. Hasc autem Baron- tio initiatum fuisse. Quamquam vi istorum verbo-
tus audiens, nimium efficitur tristis. Manu enim rum id certo affirmari posse, nobis non salis clare
extensa voluit illum apprehendere, et secum de- appareat; prxsertim si vera sint, qux noster bio- F
ducere nutu autem Dei actum est, ut manus
; graphus refcrt num. 54 de sancto nostro Abbate :

cum brachio rigesceret, cum qua eum tenere vo- Audoenum ad quemdam honestatis et bonitatis
lebat... Menelei oratione completa, Barontus presbyterum, nomine Leopasium... transmisit;
efficitur sanus. Aliter, inquam, ista narrat He- cui mandat, ut ad monasterium ejus veniat, eos-
rimbertus, et majore cum simplicitate ac veri si- que Deo et spiritui ejus offerendo sacras hostias,
militudine. commendare velit. Ad perficiendam igitur man-
. .

ali/ue alilcr 27 Res autem post sanationem Baronti gestas, datae caritatis obedientiam velocius sacerdos Dei
tturraiilur.
ac munera ob hanc causam Sancto oblata mcmorat Leopasius suam repraesentat prsesentiam. Opus
nosler a num. 39 ;qux Herimbertus alio modo ex- enim divinum peragit, et fratres in oranipotentis
pedit, his verbis suam narrationem prosequens : Dei servitio ardentiores facit. Suspicor, Sanctum
Tunc autem Barontus obtulit ei munera... Ipse non jussurum fuisse, ut alius accerseretur sacerdos,
vero diluculo consurgens, Savinianum secum ha- qui pro sua familia ad aram faceret ; si aut ipsemet
bens,itinere arrepto, regressus Exandonense, in sacerdos, aut quisquam e sids id pii officii genus prx-
Avolca curte tunc super ripam Viseraj fluminis stare potuisset.
ecclesiam «edifieari jussit, misitque Genesium sa- 30 En tibi nunc drama satis longum, absurde BiognPfy.
cerdotem ad episcopum Lemovicensem, Rusti- commcntitium et ineptissime fabidosum, quod exhi- sm«sP. sr
'

cum nomine, ut ex sua parte illum rogaret, ut bet noster biographus a num. 50, ubi repetita denuo
stringi

reliquias ex episcopali auctoritate dirigeret, qua- hallucinatione, Brunichildem reginam S. Meneleo

supradictus vel ipsa ecclesia in honore
liter locus sgnchronam facit, varios utrique appingens eventus,
ipsarum reliquiarum dedicanda foret. Barontus, qui, super fundamento adeo manifeste ruinoso innixi,
acceptis reliquiis, commendavit eas Vincentiano, non possunt non corruere. ltaque quidqxdd sub hac
fictitia
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 307

ficiilia narratione lectori obtruditur, tamquam azu- Barnuti cujusdam filia, vitam solitariam expetiit. AlXTOIt E

ararov et aSiaOzTov expungi debet. Parachronismum Sic vtro finilur ; In circuitu cellae nostrae licen- J. P.

hunc recle etinm nalavit Cointius in AnnalibusFran- tiam dedit (Brunichildis) ampliandi, quantum
corum ad annnm 696, num. 29. Circa ea. qux no- nostra necessitas suppetit, et terminos designari,

sier subneclit de reliquiis, a

Baronio petitis et im- et villam Sigole, quam ad proprios sumptus ha-

petralis.jam nonnulla protulimus superius num. 27 bebat, nobis largita est, monachis utique Benedi-

ex Herimberto, qui in iis, quee idem noster biogra- ctinis, e quorum numcro se fuisse, non obscure scri-

plins narrat num. 61, cum eotlcm consentire notatur ptor iste liic indicat.

aputl Mabillonium in notis pag. 421. 34 Miracula laudata, qux Mabillonius ex libro JSiraeuta
miraculorum S. Menelei excerpsit, et post Vitam apiitl Vabil-
lonium etlila
edidit, quia pancula dumtaxat sunt, hic commode qitviuam
exemplaria observationibus pauca suut,
§ IV. Vitae transcribentur. Sunt itaque sequentia : Quidem vir,

illustrata; miracula. nomine Robertus, a partibus veniens Turonicis,

quem binis pene lustris contraxerat podagrica
infirmitas gravis, veniens ad vicum, cui antiqui-

Obsercaiida Vitam quam damus, duobus libris

lianc, desori- tasnomen indidit Menate.post nocturnalem syn-
!'-
(juttdtim i

ptam ab auctore anonymo, incertae aetatis, axim, salutem recuperare meruit. Quasdam fe-
cn 1'ilniii.
qux n nobis primus, quanlum scimus, in lucem typis prolulit mina lumine oculorum privata ex vico Carcento-
dalur
Mabilionius ex Ms. codice ccenobii Menatensis, nio nata erat, in quo sanctae Dei Genitricis ado-
Act. Bened. sec. 3, part. i, a pag. 404, pauculis ratur virtus. Excubans igitur hujus ad aulam
observatinnculis prxviis in eam usus ; in quibus in- diebus noctibusque, cum lumen, quod quaerebat,
dical, post dictam Vitam sequi in Ms. codicc Me- ibi nequiret obtinere, pergit ad aliam basilicam
natensi librum de Miraculis ejusdem Sancti, male perpetua? Virginis, nuncupatam ab oranibus Au-
diijestum, de quo supra diximus. Porro Vita ea- rea-valle. Deinde venit ad vicum Menate ubi ;

dem aliquot Matus liabet notatosin textu per

, to, etc. sanitatem diu optatam adepta est. Idem experta
Atl Itxc tlesiderntur libri secundi caput 8. Laudatus est Kerildis nomine, quuidam caeca, Parisius ci-
Vilx editor eidem adjecit notas, qnibus nos in rem vitate nobilissima orta.
noittram et usi sumus jam nunc, et usuri sumus post- 35 In quodam oppido, sito in Bituricensi ter- hic recensen-
Uir,
modum suis locis. Vitam hanc haud vidit Wion, quod Mons-lucio communi vocabulo nun-
ritorio,
imo ne quidem eam alicubi exstare novit, ingenue cupatur a tempore prisco, quaedam habetur ba-
fassus, res Sancti gestas, rationemque temporum silica in B. Menelei honore aedificata, crebrisque
se ignorare. Plusculum scivit Menardus, in Obser- miraculis ejusdem corusca seu meritis fulta. Re-
valionibus atl suum Martyrologium dicens, inter ferunt ipsius oppidi incolas; si quispiam hominum
paucula alia, quxibi nolat, ejus Vitam exstare duo- ibi prassumeret juramentura a quolibet vi accipe-
bus libris consoriptam. Vitam eliam aliquam novit re, egredi haud impune. Et quidem infra hujusce
Bncelinus, quam, ut supra diximus, citat. Prxter habitaculum ecclesiae miles quidam, nomine Da-
memoralum Ludovicum Bulteau, qui Vitx compen- gobertus, temere est ingressus, tenens quemdam
dium edidit, Vitam quoque collegit ac digessit om- homunculum violenter captum : nam erat avidus
nium novissime legendista Gallicus, a pluribus fa- depraedator rerum. Sicque accedens ante venera-
bulis expurgatam. bilem S. Menelei aram, ccepit corapellere praedi-
aliiulque apo-
Qraphttm,
32 Habemus apographum, continens Vitde fra- ctum captivum proterve jusjurandura facere sibi
gmentum, ex Ms., prout eidem annotatur, D. du supra ejus altare Sancti. Tunc iisdem captivus
Chesne, cosmographi regis Christianissimi. Ad- quamquam vinctus, praestolans talis exactoris
scribitur insuper eidem nostro apographo exstare obsecundare praeceptis, tetendit dexteram adver-
hrec Vita apud F. Thomam Aquinatem de S. sus praedictum altare coactor vero Dagobertus
;

Joseph, Discalceatum Parisiis. Cointius loco desi- officium omnino araisit linguae, etc. F
gnato, num. 27 el sequentibus gesta queedam S. 36 Turoncs, urbs est Gallia: notissima, cujus ter- cum notis
Menelei in compendium contraxit, rectc judicans, ritorium supra designatur, in qua obiit S. Chlotildis
diversum a Vita, duobus libris conscripta, fratjmen- regina vide tom. i Junii pag. 297. Pro vico Car-
;

tum reperisse ac publicasse

Labbeum in collcctione centonio, suspicor scribendum et intelligendum vi-
rerum Aquitanicarum tomo 2 Bibliothecx citatx cum Carentonium (Charenton) quijacet in Borbo-
pag. 591 qnod cum dicto nostro apographo con-
; nensi provincia ad Milmandrum fluvium non procul
sentit. Verum historiam
istam minime esse integram a fano S. Amandi. Aureavallis sub nomine Orcival
tum ex primo obtutu patet, tum eruitur ex Savarone notatur in territorio Claromontano. Parisius pro
in Originibus
Claromontanis pag. 154, et 157. Parisiis more antiquitus receptissimo hicponitur, de
1'll'lllls
ple .
11)1111.
33 Sive vero hxc ex Vita supra nominala fuerit qua efformatione obiter tlictum inter varias lectiones
exlracta, sive altcrius compendium, eo-
alicujus sit ad Usuardum illustratum die iii Januarii. Mons-
dem crassissimo laborat parachronismo, quod Bru- lucio (Montlucon) exhibetur a mappis geographicis
ntcliildem
reginam Sancto synchronam faciat. Porro in provincia Borbonensi ad Carum fluvium versus
quanta quanta fe.re est narratio ista (qux brevis ducatus Biluricensis limites, saltem prout illi hodie-
certe est) nihil pene continct prxter fabulosam tex- dum in mappis notanlur. Reliquum cst, ut nunc
turam, ex factis et dictis istius
reginx et S. Mene- subtlam Sancti Vitam, eodem prorsus modo, quo ea
lei, seu
poiius ex illius apographi auctoris vel alte- legilur apud Mabillonium ; nisi quod in nova capita
''ins, quem pree ocnlis habuit, somniis compositam, ac titulos more nostro distributa sit. Antiqua eliam
et paulo ante a nobis in Vita castigatam, tametsi capita assignabuntur post prologum, indicato insuper
Ma res aliter commemoret. Ila porro Ms. nostrum pristino corumtlem loco per numeros Romanos, qui
"icipit Beatus igitur Meneleus relicta uxore sua,
: in decursu ad marginem notantur.

VITA
 :

308 VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS.

EX IMPRESSIS. d Nupsit Sigeberlo juxta Pagium anno 567 .

regni regimen ei tribuit noster Daniel citandus,

a'd
annum 596. De utrius hic epochx anno secundo
est sermo in hoc parachronismo ?

VITA
AUCTORE ANONYMO, INCERT^ ^ETATIS Antiqua Vitce divisio.

Ex Ms. codice ccenobii Menatensis edita Prologus auctoris, in quo genealogia Sancti
praemittitur.
apud Mabillonium inter Acta Sancto-
rum Ordinis Benedicti seculo tertio, Incipit Vitas Liber I.

parte i, apag. 404.

Caput i. Meneleus nobilis, Deo septennis servire
cogitat.
ii. Qualiter Barontus ei filiam suam copulare vo-
PROLOGUS. luerit.

iii. Qualiter ab Andegavensi patria aufugerit.

iv. Quomodo eos beatus vir Theofredus suscepe-
,rigo beati Menelei a claro de fonte manavit, rit.
Exponit au- v. Qualiter ab abbate
ctorclaram ex magni scilicet imperatoris Heraclii pro- sit susceptus Eodone.
Sancli genea sapia b. Nam Heraclius imperator genuit Chobar vi De trina vocatione angeli.
logiam.
et Modestum, .Terosolymorum episcopum. Chobar vii. De insperato adventu ferae suis.
b
autem Agor. Agor genuit Amanulfum. Amanulfus vni. De adventu matris, sororis et conjugis
B suae.
genuit Meneleum. Quodam itaque tempore exiit ix. Quid ex matre, sorore et conjuge fecerit.
vir religiosus Modestus pontifex ab urbe Jero- x. Quod ad vallem Vaveris repatriaverit.
solyma, habens comitantes Chobar et Agor secum, xi. Qualiter beatus Meneleus Baronto nuntiatus
Romamque progressi causa orationis, ac ad beati fuerit.

Petri basilicam expedierunt occursum c. Eadem xii. Quod ad Virum Dei perquirendum Barontus
nocte molestia corporis gravatus Modestus epi- venerit.
scopus vitam finivit. Tunc Chobar et Agor per- xiii. Allocutio Baronti ad virum Dei Meneleum.
rexerunt cum magno comitatu usque ad urbem xiv. Quod sanctum Meneleum voluit occidere
Turonensem. Quo cum devenissent in ecclesiam Barontus.
B. Martini, spiritalia petierunt fomenta. Post xv. Quod consilium ei Vincentianus dederit.
spatium vero temporis in eundo latrunculi ir- ad Virum Dei.
xvi. Legatio Saviniani
ruentes, mente nefanda injecerunt in eos manus, xvn. Quod Barontus visum receperit.
et gladio exstinxerunt; tantumque Agor a con- xvin. De sanitate manuum Baronti.
sortio patris et fratrum orbatus solus remansit. xix. Quod Leopasium ad se facit venire.
Qui prostratus mente ccepit amarissime fiere ;
xx. Quibus rebus honoravit sanctum Meneleum
tamen suffuitus praesidio divino, robore accepto, Barontus.
fortis fuit Tunc consolator supernus,
in bello. xxi.De bono consilio Heliaj militis.
nolens famulum suum nimio cruciari moarore, xxii.De incensione hujus monasterii.
misit ei virum Arimundum nomine, qui eum cce- xxm. Quomodo sanctus vir Meneleus sit factus
pit blandis sermonibus consolari, dixitque ei clericus.
Noli contristari nec mcestus esse, sed mecum
jierge in partes Andegavi urbis illustris, daboque Liber II.

filiam meam uxorem nomine Raganildem ac di- ;

Caput i. Dedicatio ecclesiae in honorem sancti
tabo magnis, ut simul fruamini bonis.
divitiis
Martini.
Itaque Agor in conjugio ducta uxore Raganilde,
Quod multos ad Deum converterit.
ii.
genuit ex ea filium nomine Amanulfum, qui ac-
m. Quod apud Brunechildem reginam sit accu-
cepta Docula nomine genuit Meneleum, in quarta
satus.
feria in primo, in anno autem secundo sub regina
iv. Qualiter sanctus Vir ad reginam venerit.
Brunichilde d.
v. Responsa sancti Viri.
VI. De Leopasio presbytero.
vii. Quod beatus Vir sit comprehensus et li-

ANNOTATA. gatus.
viii. Quod nutu Dei sit disligatus, et inimicus
csecatus et contractus.
a Mabillonius Gallice ipsum vocat S. Menelee ; ix. De quadam daemoniaca sanata.
qui vuigo variis locis dicitur S. Mauvis et S. Ma- x. Quod officium linguae Brunechildis recipit.
nevieu, teste novo legendista Gallico. xi. Qualiadona S. Meneleo Brunechildis donat.
b Fabulosam hanc genealogiam castigavimus su- xn. Quod B. Savinianum in Exandonensi trans-
pra, in Commentario prsvio. misit pago.
c Auctor mox ita inepte fabulosus, nullam et hic xiii. De insinuatis reliquiis.
fidem meretur, uti nec in sequentibus toto hoc pene xiv. De visione angeli.
prologo, uti jam prxmonuimus. xv. De obitu beati Viri.
CAPUT
 DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 309
5 Cum autem
B. Meneleus ad illum pervrrii^- ex imphessis.
terminum, quo transitorio modo con-
set aetatis n
CAPUT I. jugii deberet accipere onus laboriosurn, plurimi voio cauiia-
quique nobilium eum expetebant, et ul eis gene- ( " "bstriclus

ris pactum conservaret accepta uxore attende-

Sancti natales, educatio, progressus in bant. Sed illud puritatis, castitatis, etinnocentiae
virtute; fuga nuptiarum, colloquium animal cordis sui divino sponsalitio consecratum

Theofredo. penetrale pati non potuit, ut morbidi conjugii

cum S.
offuscari in tenebris velit. Inter alios autem qui-
dam aderat nobilitatis magna? et spatiosae pote-
B. Meneleus antiquam nomine Barontus qui pro tali negotio a
Claris ortus natalibus statis, a,

nobilitatis Iineam reddidit fulgore meritorum perficiendo ad beati Viri patrem Amanulfum
lilusires
splendidam. Hic ex illius Heraclii imperatoris Prisciniaca b villa venit quantocius. Non sperans *

Sancti nata- „ enea\ g\a. descendens, patrem habuit nomine etenim erat , ut filiae suae despiceretur uxorius

Amanutfum, quietatavum habuit ipsum Hera- amplexus quam nobilitabat et parentum clara

clium imperatorem. Hujus itaque B. Menelei speciositas, et ampla divitiarum numerositas.

praedictus pater Amanulfus genitorem habuit 6 Beati itaque Menelei pater Amanulfus filio « P"tre Ama-
nulfo
nomine Agor. ab Jerosolymis ob amorem Dei
Is suo suadet, ut super filiae Baronti conjugium in-
B. Martini Turonis expetens suffragia, post ali- clinet voluntarium animum et praeparatum hono-
quantos dies Andegavis pagi propinquos pervenit rem ne differat, quem sic insperatum arridens
ad terrarum fines ubi sicut vir nobilis nobiliter
: fortuna praeparat. Super hoc etiam tale negotium
deducens vitam, et nobilem copulans sibi Raga- voluntas matris inquiritur. At illa, quae satis be-

B nildem in conjugio conjugem, ex ea genuit jam ne manebat conscia boni secreti Nati, respondit, E
dictum Amanulfum, B. Menelei patrem inclytum. non se sperare, ut umquam esset voluntas Me-
Praefatus autem Amanulfus non degenerans ab nelei filii se oblectamento carnalis conjugii velle

inclyta parentum serie, sub temporibus Brune- irretiri : quia adhuc dum esset septennis anno-
childis reginae, totius suae parentelae honestavit rum, sic voluntarius invigilabat ad januas sanctae
numerum, dum per misericordiam Dei procreavit orationis.Hujus denique sapiens consiliura valde
verum araicum Jesu Christi Meneleum qui re- : reddidit animum Amanulfi turbidum, vel quia ad
linquens patrem et matrem, vovit se Domino ser- praeoptatam talis conjugii copulam non se posse
viturum semper. inclinare fllium diffidebat, vel quia hoc praedivi-
bonaeduca- 3 Is igitur B. Meneleus in utero matris suae nare matrem eam pro certo audiebat. Inflamma-
spiritu Dei praeventus et septemplici meritorum tus itaque pro responsione matris, eamdera per-
dono adhuc septenni numero annorum munitus, culit pugno in maxillis, non ad ipsam pertinere
sub disciplina illa se totum constrinxit , de susurrans tale negotium, ad quod pensabat posse
qua dicitur : Beatus vir qui portaverit jugum a preeparare in proximo tempore Filium.
juventute sua. Hoc ccelesti magisterio edoctus, 7 A voluntate deinde patris B. Menelei Ba- ad nuptias
ra cog '~
infantiae suae vias magistravit sibimet institutis rontus ille, cujus filia respuebatur, non discor- {"".
senilibus, et ut bona terra centuplicatum fructum dans, et anulum, quo filia ipsius desponsari eli-

reddidit, dum euangelici sermonis auditor et fa- gebatur, pio Meneleo remonstrans infinitis bo-
ctorpromptus exstitit. Nam relinquens patrem et norum opibus ditari eum repromittit, et omnium
matrem adhuc septennis temporaneus, pius in- suarum rerura post se primatum posse tenere
fans pio studio ecclesiarum vicinis adasrebat ja- Sed ille, quem zelus stabilitas perfe-
praedixit.
nuis. Uno autem dierum, pater ejus Amanulfus ctionis obdurabat, nec promissionibus, nec per-
audiens quod in tali se studio exerceret atten- suasionibus aurem perficiendi conjugii accommo-
C tius, et quod quasi quidam sapiens architectus dare poterat. Unde exasperati cordis valde F
devovisset velle se serviturum Domino, retrahi amaricatus B. Menelei pater Amanulfus, pium
eum a tali opere prascepit, virgis quoque vapula- Meneleum baculo percutit et superbiens et vana ;

n sapientem divinum inscius secretorum divino- sequens, humilem et stabilita dona tenentem, ne
rum mandavit, indixitque ei, ut ad domum pro- frivola sequatur, comminatur ignaviter. Tandem
pnam rediens carnalem matrem non relinqueret, autem ad satisfaciendum et ad perficiendam vo-
donec ipsa ultimum diem communi omnium vi- luntatem patris B. Meneleus anulum suscepit de
ventium morte susciperet. manu Baronti, quasi videretur carnalis maritus
4 Post perpessos itaque virgarum ictus, pa fleri velle. Sic igitur ad ultimum subarat S. Me-
plmdoreor-
mti. ternae comminationis auditos minatus B. Mene- neleus flliam Baronti c castus sponsalitio Christi, c
leus ad matrem rediit,
qui in omnibus secundum et castus remanet, et oblativum virginitatis do-
Deum parentibus et extraneis obediens fuit. Dum num firmiter sponsae retinet.
autem hoc tale negotium audivit mater, non so- 8 Septimo jam denique die postquam B. Me- in

lum ab ipso pio infante Meneleo, sed etiam ab neleus tali modo est laudabilis effectus sponsus, quibus;ut se
] pso
patre Amanulfo, praefuturos sanctitatis gra- pater desponsatae Barontus initiat nuptiarum di-
dus filium divinitus intellexit inquirere, et ad hos versos sumptus apparare ad quos dispiciendos
;

consequendos prascordiali fllium flrmavit bene- invitatur quamplurimus nobilium conventus, et

dictione. Multiplicabantur ei laudabiiis animi hunc comitatur utriusque sexus copiosus nume-
qualitates secundum multiplicatas dierum volubi- rus. Audiens autem. vir beatus Meneleus ad tale
utates, etquorumdam antiquorum adhuc pueru- conventionis opus et prasparari copiosam rerum
lus transcendebat
senium quadam magistrali gra- affluentiam, et convenire multorum populorum
vitate morum. pra^sentiam nec emolliebatur Christi miles eme-
;

ritus
 .

310 VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS.

BX IMPRESSIS. ritus affluentia copiosae delectationis, nec fran- itineris sui reddidit conventus, atque
omnia ne-
gebatur ab inchoato desiderio supernae perfectio- cessaria sancto aperuit Theofredo. Indicat D
itaque
nis. Unde secretos cordis sui thesauros cuidam quod patria Andegavensi et villa sit natus Pri-
contubernali, nomine Saviniano d, reddit mani- scinia, sed et nomen patris Amanulfi, nomen et
festos cui et praedixit, velle se respuere terre-
; matris DocuIk non reticet, seque Meneleum vo-
nos nuptiarum apparatus, quoniam quidem jam cari non piget.
se devoverat Domino serviturum caelibem et si 12 Tantarum igitur personarum
;
filium cum «c
ibi remaneret, metuebat ne paternas voluntati tanta humilitatis paupertate videns **'«""
ambulare
amicorumque petitioni non obediens culpam in- beatus vir Theofredus, et parentum insinuatam
curreret. nobilem generositatem multo appretiavit, et
in-
e vatria fu-
9 Magis vero se velle eligere indicat, ut inter sinuatas rationis illius causas credere non dubi-
9't;
montuosos et declivos petrarum scopulos come- tavit. Nam post insinuatum nomen patrise et pa-
stum corpus bestiis et avibus tradat, antequam rentum, illud deliberationis suae B.
Meneleus
castitatis votum Jesu Christo Domino promissum indicit votum, quo se Domino devoverat servitu-
carnalis conjugii morbido tactu .faciat irritum. rum caelibem, cum adhuc esset annorum septem.
Super his talibus rebus aestuantipraecordiali Me- Ad illud autem aetatis perveniensconfinium, quo
neleo adfuit ille Auctor totius consolationis in se posset cohortari ad uxoris deducendum con-
proximo, qui illud antiqui Abrahae obeditionis nubium surrexisse quemdam Barontum
,
no-
dignum memoriale debere sequi Famulo sugge- mine, lacrymans replicat, qui ei consentiente pa-
rit, ut de terra et de cognatione sua exire velit. tre Amanulfo filiara suam temporaneo conju"io
Illius itaque Dominici mandati exsecutrix effe- donare deliberat ; sed promissionis suoa nolens
cta pia deliberatio piissimi Menelei, ab Andega- esse ad Deum immemor, spreta carnalis conju-
vensi patria primo dierum summo diluculo cum gii copulam, et oblitus patriae et parentum va-
Saviniano et Constantio comitibus suis exiens dit quaerere, ubi omnipotenti Deo libere possit E
aufugit. Post longos et asperos viarum amfra- servire.
ctus in Arvernensi patria, in pago Viciacensi e 13 Hujus itaque beati viri Menelei laudabile dtsvttrmn
inter fluvium Sivolis et Bulbula f statuit finem audiens desiderium amator Dei Theofredus, et a manijt-
stal a auti ;
imponere. prudentis viri auditor, laudat affectus, et perve- (liicilnr ai
nire in proximo sibi adnuntiat consecutos effe- Emlonem
IV
10 Sed omnipotentis Dei larga miseratio per- ab-
butem.
sed in S. egrinationes Famuli intuitu respexit propitio. ctus Perge, inquiens, nobiscum, sociorumque
:

Theofredum
incidens. Denique dum
eadem patria oberraret B. Me-
in tuorum non remaneat solatium, hanc talem tui
neleus cum praedictis sociis, et necdum firmum cordis deliberationem domni abbatis Eodonis ca-
statuisset locum habitationis, invenit in loco, qui ritativamanus adducet ad perfectionem. Sic pa-
vocatur Vallis Vaveris g, quemdam magna? reli- riterpergens ad prasdicti abbatis monasterium,
gionis virum Theofredum h nomine, qui jugum in honore Dei sanctique Petri consecratum, fe-
Domini ferens sub Eodone i, religioso abbate, licis peregrini eidem patri insinuat necessaria,
non in vanum nec in vacuum studebat laborare. et quod ejus expetat consilium manifestum cum
Is Calmidiense k monasterium regebat, et inibi voluntate bona. Audito autem bonae voluntatis
proficuos religionis fructus quotidie seminabat. illius desiderio, magno vir Dei repletus est gau-
Praedictus denique vir Domini
Theofredus in dio, eumque ante praesentiam sui venire com-
praedicta valle sub densa quercu fugabat nimios mendat, ut per eum nuntiata an vera sint audiat.
ardoris aestus jocundumque refectionis convi-
,

vium sumebat cum suis secundum tempus oppor-

tunum. InitoqueB. Meneleus cum Saviniano con- ANNOTATA.
ad eum properabat venire cum beneplacito
silio,

animo, perquirere volens ab eo salubre consilium,

futurum tam animae quam corporis emo-
ei ita a In Vita S. Vincentiani, teste Mabillonio hic,
lumentum. In secretiori autem praedictae conval- Barontus dicitur filius Beraldi ducis Aquitanis.
lis loco positus, vel propter fugiendos pertrans- Barontus qnidam dux memoratur a Fredegario in
euntes concursus, vel propter effugiendos in- Chronico capitibus 67 et 78 item in libro de Gestis
;

cendentis solis rimatus dum insperato beatum

;
Dagoberti I, capitibus 25
36 hiccine an alius ? et ;

virum Meneleum cum suis adse venire promptis- b Suspicor designari vicum Andegavorum vulgo
simos videt, aliquid adversitatis per eos sibimet Pressigne, ad lnfemum amnem, qui Sarlx fluvio
accidere timet. immiscetur
lugx sua 11 Sed illum beatissimum Meneleum, cujus
causam
c Sensam nomine, sicut supra diximus; qnx et
mentem, sicut Scriptura dicit, indicabat vultus, exprimitur infra.
inter utrosque socios et pulcritudinis formositate d Fuit hic Sancli intimus amicus in vita, ac post
et moderationis gravitate magisterium tenere mortem successor. Branchius supra memoratus, lib.
videns aliquid perfectse rationis exspectare viros 2 dat titulum Sancti, et coli dicit
ei xxn Novembris.
non dubitavit. Unde
propius adstantes dulci af- Idem nos asseruimus die v Junii, pag. 504, occasi-
famine dulcis alloquitur sanctus Theofredus nomi- oneS. Genesii, comitis Arverni sed non invenimus ;

ne : Unde, inquit, adventum vestri habemus? Cu- ipsum isto die in Fastis Benedictinis.
jus negotii causa per hasc remotioris loci abdita e Loci hujusce situs satis ulcumque delermina-
requiritis ? An stationes locorum investigatis ? tur ex adjunctis fluviis, inler
quos jacere hic dici-
An incerti per has solitudinisviasoberratis? Post tur. Territorium hisce intermedium partim ad pro-
hos Christianae collocutionis interrogatus, beatus vinciam Borbonensem spectare, notatur in mappa
vir Meneleus praesentes, veridicos et necessarios Arverniee Blaviana.

(De
 DIE VIGESIMA SECUNDA JTJLII. 311

f De dobns hisce ftuviis jam diximus in Com- rum omnium esse, et nondum recisa faesarie ca- eximpri

mentario prxvio, num. i. pitis praemonstrabat rebus et op 'ribus mortifica-

a In Vita S. Tlieofredi superius citata fit men- tionem carnis. In omnibus enim sibi injunctis

tio Vallis-Vaveris, quae mox Minarum mutuavit causis sapiens opponebat studium obedientiae et ;

nomen pro regalibus minis ubi Theofredus inve- : ut de David dicitur, quia ubicumque mittebatur,
Meneleum, ibidem orationis sedi- se prudenter agebat; sic et hic B. Meneleus cum
nit virum Dei
ficantem domum, ut clarum vel exinde sit, ibi po- astuta prudentia serpentis, et cum dulcedine co-
situm fuisse monasterium Menatense. Ex Ilerim- lumbineae simplicitatis finiebat omne summum
bertoapud Hadrianum Valesium citatum, in voce sui laboris; etut apud Deum humiliatum cor re-

Sicaula notatur Vaveris silva cujus situs colluji- , servabat, humilitatis corporis supplementum ho-

tur ex dictis.
minibus preemonstrabat. Nimio enim amoris vin-
h De ipso agit Commentarius noster preevius culo quosque sibi devinciebat, cum quibus collo-

num. 15 et 16. quium alicujus ratiocinationis resolvebat. Sic

i De S. Eudone consule sis Vitam S. Theofredi dilectus Deo et hominibus nimiis jejuniis corpus
apud Mabilonium Acta Benedictini seculi 3, part. afficiens, animum pascens, dies destinabat ope-

i, pag. 478.
ribus, noctes in orationibus transibat et in le-

k Mabillonius ibidem pag. 476 Celebre, in- : ctionibus.

quit, exstatad hanc usque diem monaslerium S. 16 Iis et innumerabilibus laudem fructibus vi

Theofredi sub Ordine S. Benedicti, primitus Cal- septennio annorum numero satians beatum Me- Honet eum
"" aelm
meliacense appellatum, sive a Calmelio vico... neleum omnipotens Deus, famam ipsius laudis
sive a Calmelio duce, ejus (ut aiunt) conditore. extendit in multarum terrarum locis, et ne prae-

Id situm est in dicecesi Aniciensi ( le Puis ) apud clara secundum euangelicum dictum sub modio

B Valaunos (le Velay) ad Ansam (l'Anse) amnem, lateret candela, eum super fulgoris candelabrura

et radices montis Mesentii, ex quo Ligeris flu- posuit illa vera et ardens Lucerna, quae illumi- E
vius originem habet. Plura ibidem prosecutus ex nat omnem hominem, venientem in hunc mun-
auctore anonymo Chronici Calmeliacensis ex Ms. dum, ampla scientiarum Dei
ut qui eruditus erat

codice Chesniano, addit, monasterium vulgo Mo- via, erudiret imposterum populos salubri institu-
nastier, ab incolis dici; aliis monasterium S. tionis doctrina. Dato autem noctium conticinio

Theofredi, vernacule de S. Chaffre; abbatem dum iisdem beatus vir Meneleus se dedisset so-
primum habuisse S. Eudonem, Theofredi deces- pori congruo, superni nuntii angelus non dor-
sorem ; instauratorem Dalmatium abbatem, Lu- mienti neque dormitanti legatus ei adstitit, ter-
dovico Pio ferente suppetias : privilegiis itcm que eum proprio nomine vocavit dicens Mene- :

gaudere amplissimis, abbate regulari ;

pluribus- lee, Menelee, Menelee. Angelica autem visitatio-

que membris nobilitari : in his prioratu Camela- nis triplicatione excitatus, inconsuetos miratus
riensi, qui non longe infra monasterium cerni- est sonitus, nec tamen perpensari potuit, ut ad
tur : S. Bernardum, abbatem Clarevallensem, tam humiliatse personae praesentiam mitteretur
de eo agere in epistola 231. angelicus nuntius, qui solos perfectorum deman-
dabat conventus.
17 Sed insolita vocatione perterritus sanctus tk rcpetendo
CAPUT II.
Meneleus respondit Quis es, qui me vocas? '^J^"'.
:

Angelus inquit ad eum Ne timeas, sed dum il-

:

lustris diei superveniet aurora, jussionis meae

Monasticce vitce institutum ; apparitio festina perficere mandata. Tui vero laboris sola-
angelica de mutando loco ; pastus mi- torem Savinianum ne dimittas, qui tecum inchoa-
tsebonitatis perfiniat vias. Propera autem ad eum
c raculosus.
denominati loci terminum vivaciter venire, ubi F
invenisti virum Theofridum requie-
religionis
v l^umque ante beati viri Eodonis praesentiam et scere ibique
; vel quid triplicatae vocationis meae
Himastic, \J antedictee rationis replicasset causas, et vo- requirat arcanum, tibi demonstrabo vel quid ;

ptus
' '«ntatis et deliberationis suae intimasset curas ;
supernus Artifex pro te velit facere, insinuabo.
hoc propensis precibus replicabat, ut ipsum com- Post hoc angelicae admonitionis imperium, et
mendans Deo et spiritui ejus, sui monasterii cor- postquam in monasterio Calmidiacensi septem
pori adjungat. Hujus itaque precibus
aurem ac- annorum revolvit numerum, repletus septiformi
commodans abbas Eodo, congregationi suae ibi donativo, ad ante dictam Vallem Vaveris dedit
Deo servienti, devotum Meneleum adsociat, et retrogradum cum gaudio ; et inibi attendens per
exemplar obedientiae, quod inibi viderit, tenere aliquod temporis spatium angelicae praeceptionis
commendat, terrenique victus suplementum cum monitum, in sanctitate et justitia coram Deo om-
eis alacriter imperat sumere. Sed post redditas nibus manebat diebus, unde revisitari meruit
quidem suae privatae receptionis et suae solius iterum Iaetus.

consolationis gratias, fratrum se comitantium
Saviniani et Constantii non est obhtus curas.
Dum autem pro ipsis apud eumdem patrem Eo-
donem abbatem caritativo affectu postulat mer-
cedem, non frustratur precibus quoniam et ipsi
18 Quodam enim die fatigatos artus corporis cumque pa-
dans quieti, congrue sub frondosae quercus foliis "///'^//("«r
somno obdormivit amico lassati corporis; ite- abangeto.ut
rumque amicum Meleneum angelus visitat, et ^jfonfe
:
promissionis suae causas inquiens insinuat Me- construat. :

imperio praedicti abbatis ceteris adjunguntur fra- nelee, in loco, in quo dormis, tui laboris studio

tribus. praepara domum orationis, ubi frequentata ange-

>iC
virtu -

15 Susceptus autem tali modo B. Meneleus licae visitationis sublimitas aeternas consolationis
in congregatione fratrum, ccepit exemplar bono- orantibus aperiat januas. Exspectatae angelicae
promis-
 .

312 VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS

ex impressis. promissionis auditas causas indicare studuit so- puer Meneleus casto sponsalitio Christi despon
cio Saviniano, oblitus spirarum moras. Hujus derat, vidit venire. Dulcedo etenim matris,
ania-
autem beati Menelei insinuatam visionem animo bilitas sororis, et caritas conjugis ad eum p er _
pertractans Savinianus, credere non dubitavit ad quirendum illas submoverat et ipsis pro
;
zelo
eum posse venire visitationis conventus, qui an- invictiamoris licuit illud euangelicum compro-
gelicam vitam in terra positus servans, semper bare veridicum esse, quo dicitur Omnis enim :

manebat omnipotentem Deum orans ; et dum du- qui petit accipiet, et qui quaerit inveniet, et
pul-
plicatos angelicae visitationis adventus recorda- santi aperietur. Mater igitur filium, soror
fra-
tur, quantocius ut acceleret facere jussa horta- trem. solo nomine conjux requirens maritum
tur : quoniam quidem talis operis injunctio tali post aliquanta dierum curricula in Arvernensi
digniter conveniebat nuntio. patria invenerunt petitum, quaesitum, pulsatum
VII
19 Sed ante equidem quam ccelestis jussionis verum amicum Dei Meneleum. Has insperato
vi-
Miro modo inchoarent opus facere, et intra se de tali perfi- dens venire cum eodem Saviniano beatus
Mene-
cienda structura tractarent subtili mente, conso- leus, substitit timore obstupefactus, vel
quia de-
latos eos reddidit teraporanei victus supplemento crepitae aetatis matrem oblatam esse; vel
quia
ille, qui non dat in aeternum fluctuationem justo. nobilem conjugem solo amore Christi cognitam,
Nam e vicina silva a quasdam fera sus profusi speciosam parentum progeniem sui causa
videbat
corporis, dilatatse crassitudinis exiit, et quasi postposuisse vel quia pro ejus amore, tanti
;
la-
antiquae recognitionis domesticum videret, ante boris et tanti itineris deliberassent vias
accipere.
beatum virum Meneleum pervenit et feritatis ; 22 Tandera animi devictus dulcedine, matrem
malrisque
deponens excussus, ccepit lingere ejusdem beati alloquitur filius dulci aflabilitate verks no n
: Cur, inquiens,
Viri pedes blandis lineamentis linguae. Hujus mater oblita canos nivei capitis, oblita antiquos Mi
mollitur,
propositi
itaque ferae beluinos motus videns immutatos dies tuae defractae senectutis ar "P'i tem-
peregrinaris in
,
ce »iseoslen
beatus Meneleus, perpensabat, quod adveniret ignota patria, solatiata sororis et conjugis
prae- dit,
sibi pro tali signo aliquid profectus sicque co- sentia? Post maternae dulcedinis extersas lacry- E
;

mitem Savinianum submonuit, ut ex annona ela- mas, audit a matre beatus vir Meneleus causas
borata proprio labore aliquid apportare velit, peracti itineris. Replicat autem mater inter alia
unde vicinam suem pascere possit. Pasta autem paternos Amanulfi super accipiendam filiam Ba-
sus hoc tali edulio, a Meneleo caritativae jucun- ronti in conjugio restrictus, et replicat super il-
ditatisamico imperatam obedientiam ad perfe- lud negotium suae maternae aastimationis conven-
ctionem inducit congruam. tus. Hoc tamen numquam se potuisse perpensare
pascit illuni
Deus.
20 Nam huic Sanctus commendat jocundo im- indicat, ut timore conjugis invite desponsata?,
perio, ut subsequenti nocte ad eum revertatur filius patrem et matrem, fratrem, sororem, ejus
cum alicujus obedientiae donativo. Nec terminum affines homo patriam suam relinquere debeat.
autem commendatae noctis transgrediens nec , Sed divini amoris igne succensus beatus vir Me-
vacua ad Virum Dei veniens, non extranea ap- neleus nec matris emolliebatur ploratibus, nec
portat dona, sed quae ea enutrierat, vexerat. anteriores se pcenitebat fecisse conventus.
Septem namque porcellos secum adducit, quorum 23 Virile denique robur a visu conservans IX
multiplicatio per longum non diminorata est an- sanctus vir Meneleus, ab amico socio Saviniano easquc, anqe-
norum spatium ; sed dedit adjutorium in diversis prudenter investigat, quid super eas, qua? eum totocum
monstnmte,
rerum sumptibus vel necessitatibus, quas pro- secutae fuerant, facere debeat, non obliviscens
prias patienter seraper sufferens, misericorditer illud scriptum inter plenum sapere, quod salus
autem aliorum consolabatur sanctus vir Meneleus. sit ubi multa contigerit consilia regnare. Is au-
tem Savinianus melioris consilii partem elegit,
et ut eis aedificetur cellula, ubi aeterno sponso
ANNOTATA. possint servire, aperit. Hoc autem tale consilium
qualiter placuerit, non Savinianum
in tem-
latuit
pore longo sed subsequenti nocte dati consilii,
;

a Per hanc non videtur inlelligi alia, quam Va- apparuit eidem Saviniano angelus Domini, qui
veris silva, de qua supra in annolatis ad cap. 1
demonstravit locura vastae solitudinis cohceren-
tem fluvio
Sivolis, ubi deberet perficere amore
matris, sororis et castae conjugis casti Menelei,
sicut consilium dederat, domum orationis.
CAPUT III.
24 Demonstravit quoque quod eas ad coleiidiiin
speciale ad
solilariaiu
opus suae virtutis Altissimus expeteret, dum ab- mtam i«<"'-

jecta veteris hominis veste eas vellet hominem, cit,

Matris, sororum ac sponsce vita solitaria;
qui secundum Deum creatus est in justitia et
a Baronto, sponsce patre, intentata sanctitate, vestire. Angelicae jussionis visionem
Sancto mors. beato Meneleo Savinianus vivaciter indicat, et
super earum stabilimentum nulla dubietas am-
plius subintrat. Tunc pariter veri Dei cultores
VIII n eodem interim vallis Vaveris commorantes animis laetis insinuati loci vadunt videre situs
Quarunt el I necdum praeparatos haben-
secretiori loco, et
inveniunt S. habiles ; sicque demum praeparatis sumptuum
ftleneleitm tes sumptus aptos operi commendato, uno die- copiis, perquisitis artificibus, inchoant fervidi
n.ater, soro-
rum ab occidentalis regionis parte beatus Savi-
praeoptatum
res etsponsa; opus angelicae deraonstrationis.
nianus matrem Sancti Doculam, sororem Bocu- Quod ad perfectionem talem adduxit omnipotens
lam, et sponsam nomine Sensam, quam adhuc Deus in numero quadraginta dierum, compro-

bans
 ; ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 313

bans beati Menelei gratiam et

meritum, compro- boranti in praedicta valle Vaveris jussu angelico EX IMPHESSIS.
vota peregrinantium mulierum, doraumque manifestatum est plurimorum relatu, ,-idesse iiii-
bans
illam in honore
Dei et in memoria beatae semper mici sui Baronti prsesentiam in proximo loco
;

Virainis Maria? a dedicari faciunt, ubi et ipsae hocque beatum Virum non latuit, quod illum ex-
sanctitatis fide et opere collocant fundamentum petere ad mortem quaerat, quia pensabat quod

stabilitum et firmatum in coelis in perpetuum. filiae ejus praesentiam, quam sibi desponsaverat,
25 is igitur matre, sorore et solo nomine con- a paternis oculis subducere fecisset.

juce in apto stationis loco collocatis secundum Dei 29 Sed nec terroribus nec minis Christi athle- sed is imper-
nd territus ho-
velle, solita admonitione
hverlititr angelicae familiaritatis ta Meneleus frangi potuit, sed indntus lorica
mstinam so- stem excipit.
titiidinem veri Dei amatores Meneleus et Savinianus di- justitiae, et protectus galea salutis aeternse et ad-
scunt, ut ad praedictam vallem Vaveris repatria- sumens scutum fidei et gladium salutis, quod est

rent, et ibi profuturos in longum posteris labores verbum Dei, simul cum Saviniano, participe sui
apponerent. Quod fervido suscipientes animo, laboris, festinat occurrere, ubi audivit esse Ba-
fervidi ipsi exsistunt in labore ccelitus commen- rontum cum militura turmis. Denique dum jam

dato. Nam discussa tepiditate animi et oblita ad Bulbulae fluenta propinquassent, et armatum
quiete corporis proprii, grandes succidunt silvas ; Barontura armis bellicis vidissent, medias cater-
etnunc ferramento, nunc igne supposito hirsuta vas Christi armatus praesidio fortis Meneleus ir-

et aspera convallis Vaveris loca reddunt in pro- rupitj et inter inimicas hostium catervas invinci-

ximo planse perambulationi apta. bilis stetit eumque tunc non solum nomine, sed
;

26 Cumque multiplicatus inchoati operis fru- etiam digito indice quidam explorator domino suo
stdBaromiis ctus non solum Deo placeret, sed etiam homini- Barontodemonstrat, et Savinianumcum eo ades-
ijwisa: pnier
bus, id ipsum [ille mali artifex, callidus deprava- se insinuat, qui beati Menelei in omnibus favens
tor recti operis, disturbare tali modo voluit praecepto, cum ipso peregrinationem subiit ani-

sed seternus consolator subdolos illius conatus mo intrepido.

irritos, vanos et conquassatos reddidit. Namque 30 Pro anterioris igitur conventionis pacto et
unus ex servis illius Baronti, superius nominati, pro praesenti demonstratoris servi signo beatum et ad quxsita
ejus
ad eumdem dominum suum veniens, diversa beati virum Meneleum recognoscens Barontus, et quo-
Menelei opera aperuit ei inquiens : Ule tuus dam ipse potentatus vento inflatus, eum ad se
quondam notus desponsator filiae tuae Sensae, venire commendat, et firmae stabilitatis colum-
Meneleus nomine, matrem et sororem praecan- nam arundineae nobilitatis expavescere sibilo co-
tans propriam, ab Andegavensi patria aufugit gitat. Si, inquit, Menelee perverse, parentum
cum filia tua, et latitat modo in partibus Arver- consanguinitas, si vicinorum familiaritas, si pa-
nicae regionis et in eremi Viciacensis superioribus triae tibi displicuit vicinitas, paternas et mater-
locis , ibique quodam obtentu praacantationis nas non dimitteres videre januas ? An verebaris
demulcens plurimos, miraculorum se praedicat exprobrari pro tali ejus conjugio, quae firmaba-
facere potentatus altissimos. Auditas et permix- tur et parentum insigni gloria, et pulcritudinis
tas veritati conjecturas Barontus credens, prae- specie decora? His interrogationibus sale sa-
sentise subtractae filiae condoluit gemens, vel pientiae nimium jejunis beatus Meneleus, cui
quia eam maritali modo sicut desponsaverat vivere Christus fuit et mori lucrum, respondit
puer Meneleus non tenuerit, vel quia insperato hilaris :

utrosque perdiderit. 31 Transitorios paternae et maternae dulcedi- apposite re-

hoc sgerrinn spondet.
27 Hoc variabili concitatusmodo, vestimenta, nis affectus, etvicinorum amicabiles concursus,
lerens,
quae indutus erat, disrumpit tali audito nuntio, et patrios lares pagi Andegavensis relinquere me
et inter singultuum refractus replicat dolores fecit amor illius Patris, qui promisit fidelibus
pro perdita praesentia filife, et replicat derisus suis dicens : Quicumque fecerit voluntatem Pa-
pro desponsatione ipsius sublat* filiae. Tantis de- tris mei qui in ccelis est, ipse meus frater, soror
nique videns praedictus servus affici dominum et mater est. Praesentiam filiae tuae, in Christo
suum Barontum tristitiis, repromittit illi quia si conjugis meae, subtractam paternis et maternis
sequeretur eum, illius Menelei praesentiam et lo- oculis cur conquereris , quae relinquens hujus
cum demonstraret ipsius stationis. Malus malo mundi postes, adquisivit caelestes sedes et ange-
credens, et ut vulgo dicitur, unumquodque ani- licos cives ? Terrenam ejus gloriam et ejus pulcri-
mal simile sui diligens, delatorem suum promis- tudinem carneam specificat ille, qui clarior sole
sionibus raultis Barontus dorainus obfirmat, et et sublimior angelis in sua residet sede. Tenuis
promittit, quod ab eo etiam obnoxiss servitutis autem itineris labor nec ullum sapere habuit in
nodum disrumpat, si dictis suae promissionis initio, nec finem habebit secundum voluntatem
facta discordare non tuam, sicut attendisti * in proximo.
faciat. /orte atteu-
xn des
28 Praeparatis deinceps ad denominatum iter
Sanctum
luitrit, ct sumptibus, et coadunatis ducentis quadraginta
"orieu, ejus
tnbus militibus, aggreditur Barontus amaricatus
Wrat;
cordis felle S. Meneleum perquirere. Jamque
ANNOTATA.
Exandonensis pagi b fines intraverat, et ex quo-
dam monasterio, vocabulo Tresfagio c, se ab-
strahere posse necessaria sumptuum confidebat, a Haud longe a Menato et Sivola fluvio, teste
anhelans cum satellitibus suis Andegavensibus Mabillonio hic, exstat vicus vocabulo Nostre Dame
sanctum Virum exstinguere, qui secundum Deum de Lisseule quo in loco forsitan istud canobium
;

wvens nec dolum fecit, nec umquam facientibus quondam situm fuerit.
consentire voluit. Huic autem beato Meneleo la- b Vulgo Issandonois ; cujus capul Exandonum
Tomus v Julii. 43 (Issandon)
 314 VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS.
EX IMPRESSJS, (Issandon) modo oppidulum haud procul a Vi- in anteriori sanitate, quam perdiderat, eum re- n
sera flttvio, paullo supra Usercum oppidum. Inde mittere possit. Jussionis illius verba Vincentia-
non longe dislat vicus in quo sepullus S. Vincen- nus tanto libentius peragere festinat, quantura
tianus, S. Viance ab ipso appellatus, uti observat id expetere vel esse necesse domino suo Baronto
Mabillonius. considerat. Bene autem habens sancti viri Me-
c 'De monastcrio Tresfagio seu Trisfagio plura nelei familiaritatem cognitam, ad tale consequea-
infra,maxime num. 41, ubiin honorem S. Satur- dum negotium, Saviniani perquirit consilium. Is
cum Martyrologio
nini Tolosatium prasulis (de quo autem erat familiarissimus beati viri Menelei in
Rotnano agcndum erit die xxix Novembris) dedi- omnibus. Cui aperiens domini sui acres dolorum
calum fuisse legitur. Locus Mabillonio ignotus, nisi aculeos, quos pro caecitate oculorum, et pro no-
conliiiebatur in pago Exandonensi, de quo in nota dosa chiragra manuum deplorabat quotidianos
prxcedenle. illud supplex exposcit secum ad medicum sa-
, ut
lutis Meneleum venire velit, cui
sumraamBaronti
aperiat necessitatem, et apud eum possit deplo-
rare ipsius culpam grandem.
CAPUT IV. 35 Preces itaque Vincentiani vir Dei Savinia- xvi

nus suscipiens, damnati corporis Baronti caecita- adhibito

,

tem et contractionem supplex aperuit. Quali- ra " s««fo

ter autem eidem Baronto displiceret prasjecta SmiimVwf
Baronti poena ; adepta per Sanctum va-
beato Viro tortitudo, non reticet, insinuatque
letudo ; cottata ipsi munera.
ejusdem recognitionem, et super praa-
vasalli
sumpta? praesumptionis casum, quam facere vellet
et posset emendationem. Interim tamen raisere- p
XIV responsionibus beati viri Menelei exa-
Talibus atur super illius Baronti corporis damnationem,
BarotUus fa-
speratus animus Baronti, gladium, quo ac- et pro eo velit aures Domini amicas sibi inter-
talem Sancto
ictiim inlen- cinctus erat, manu discutiens, frivolas et inanes pellare, ut ad anterioris sanitatis redire posset
lal.sed aDen
punilur :
minitationes evomuit inquiens : Quis est qui te valetudinem, et ut recuperata sanitate corporis
eripere posset de manibus meis ? Sed beatus vir posset pcenitere neglectum inimicae vanitatis.
Meneleus nec varias gladii districtiones , nec Supplicem Vincentiani viri Dei [et] Saviniani le-
ventosas minarum apparentium timens verbosi- gationem beatus Meneleus suspiciens, ad singulas
tates, liberatoris sui adesse praesentiam dicit, eorum preces caritatis et compassionis coaptavit
qui in sui liberatione nihil laborabit. Ad singu- responsiones, inquiens :

las itaque sapientis Menelei responsiones acuens 36 Corporalis caecitas et temporalis membro- nc fusu pro
precibus,
Barontus ille amaricati cordis et denudatae buc- rum contractio Baronti si displicet ad praesens,
cti

cae dentes, evaginat gladium, sanctique Menelei nimium mihi valde tamen complacet recognitio
vult amputare a caput angelicum. Sed ante pro- ipsius vanitatis et deliberatio ipsius emendationis.
missi liberatoris praesentia denudatum gladium Restauratio autem sanitatis ejus in illo solo per-
excussit de Baronti illius dextera, et pro super- manet, qui humiliator inflatae superbias et exal-
bia inflati cordis obtexit oculos ipsius nube cae- tator regnat humilitatis non fictae. Deprecationis
citatis, et flexibiles digiti manuum senserunt vestrae obaudiens monitum, fratris Baronti para-
plorabilem incurvatae contractionis nodura. Ta- tus sum visitare doloris et infirmitatis lectum ;

lem corporalem afflictionem se suscepisse Baron- et si eum adjuvare poterit nostri medicaminis
tus indoluit, quia in interfectionem sancti viri manus, ad hoc me praeparatum in omnibus vide-
Menelei exarsit. bit oculus. Deinde pro eodem fundimus ad Deum
xv
33 Sed miseratoris et Domini
misericordis preces, ut diminorentur ipsius Baronti crimi-
c
scd (liimsiia- longanimitas, quae non in perpetuum reservat num pestes, et ut pristinae sanitati restituatur,
su S. Vincen- iras, nec vindicat bis in idipsum, praeparat eidem
tiiini.
et ut tam pro animae quam corporis alacritate
Baronto salubre consilium. Perterritis itaqueejus laetatur.
raecati et contracti viri militibus unusquisque ,
37 Post adnunciatas itaque Baronti necessita- XVII

idipsura laboris et doloris ad se timebat venire, tes, quantocius ad eum vir Dei Meneleus venit, posttlliW t<>-

tiissel (i S»»-
quia sequentes senioris voluntatem, statuerant per eum rescire volens, qualiter ipse Vincentiani ctu veniam
cum eo persequi Menelei deiflcam simplicitatem. et Saviniani attendere vellet legationem. Audiens ilelirli
""'

routus,
Inter eos autem quidam Vincentianus b nomine autem praedictus Barontus propius se adstare
adfuit, qui sciensverum esse, quod durum sit beatum virum Meneleum, corruit in faciem suara
contra stimulum calcitrare, omnia vincentis hu- et ingemuit dicens Peccavi coram Domino et
:

militatisarma domino suo Baronto suadet, et in- coram Serve Christi, peto ut indulgeas facino-
te,
sinuat ut anterioris veneni tumorem et superbiam ribus meis propriis, et dissolvas crimina mei
evomat. Hoc autem eidem specialiter suggerit, reatus orationibus tuis. Hujusnamque recogniti-
ut corporalis afflictionis acerbitas oblivisci ei non onem videns et audiens beatus Meneleus, et feri-
faciat salubres animae vias sed ad virum Dei
;
nos prioris vitae animos recognoscens, in melioris
Meneleum transmittat, cui super ipsius salutis deliberationis magistratus immutatos proclama-
negotium invigikre placeat. vit laetus et alacer inquiens Hsec mutatio dex- :

ad ipsitm S. 34 Vincentiani non displicuit Baronto audi- Et tanto voluntarius pro eo reddidit
terae Excelsi.
tfeneteum
pru prislina tumconsilium, ipsumqueVincentianumisdem vir orationem Domino Jesu Christo, quanto id expe-
recuperanda caecatus et contractus submonet, quantocius pro
sanitate, re-
dire ei videbat deploranti caecitatis et contradi-
currere sta- tali mercato
ad virum Dei Meneleum
ire cui : ctionis damnaticiamembra.
tuil,
mandat quod eum honorare multis bonis velit si 38 Ad perquirendam autem sanitatem non
nocuit
 .

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 3!5

nocuit anterioris conventionis

pactum, quoduter- 42 Post autem aliquod spatium t<;mporis ad exi.mpuessis.

que recognoscebat, dum isdem Barontus filiam meliora succensus animus Baronti, senim revol- xxr
eidem puerulo Meneleo vere coepit, qualiter prius datum debuisset cre- quibu» aliai
suam Sensam nomine
copulare voluerat, eamque is- scere. Ulam autem voluntatem oiiibusdam nri- dtin<,t P° s -
terreno conjugio ., . .
r ,.
'
sesswnes
dem casto sponsalitio Christi desponsaverat monbus suis apenens,
,

taliter cum eis sermoci-

Post hanc autem orationem

quam spiritu Dei nationis habuit initium, inquiens Terrenae po- :

dixit Dominus
:
Deus aperiat oculos tuos ad honoratus numerositate et spatiosa divi-
testatis

ccnoscendam viam veritatis; et postquam eum tiarum ditatus amplitudine filiorum progenie ,

secundo adfirmavit adfirmatione verbi euan- video me carere divina praedestinatione, qui ter-

o-elici, Amen Amen, Savinianus ille testis fi- rena patris possint recipere bona, eaque tenere
delis ; statim aperti sunt oculi Baronti , et cla- per quaedam annorum tempora. Inter priraores

re inchoat videre vultum angelicum Menelei. autem consiliarios Baronti quidam adfuit Helias
Pro reddendis autem gratiarum actionibus is- nomine, qui super brachia suae deliberationis sa-
dem Barontus ad terram corruit, et cum la- pienter accepit, quid conveniebatconsilium facere

crymis dixit : Gratias tibi, Deus, qui facis vo- salutis. Vides, inquit, quantum iste homo beatus
Iuntatem timentium te, et superbis resistis, qui Meneleus dilectus sit Deo et hominibus , etc.

autem te humili diligunt corde exaltas. Unde salubre et salutare mihi videtur, ut ipsi

39 Recuperato itaque oculorum visu, tanto plurimorum bonorum tuorum hereditas donari
manuitm instantius in recuperatione sanitatis manuum debeat, per quem recognovisti tortitudinis tuae
jc
tmitatm :
persistebat Barontus, quanto id necessarium sibi casura, et per quem redisti ad sanitatis mo-
esse videbat, etquantum id apud Deum posse dum, etc.
impetrare beatum Meneleum confidebat. Videns 43 Donat itaque per consilium Heliae eidem adjungil.

autem sanctus Dei Meneleus Barontum emenda- beato Meneleo has villas, Avolcam et Varicium E
tioris vitae vias velle tenere, tale eidem viro de- in Exandonensi pago, cum praefato monasterio,

dit responsum : Ego oro pro peccatoribus et nomine Trisfagio sub testamento legum et sub
,

persequentibus et calumniantibus nos ; ideoque testamento chartarum, manuque propria subter-

secundum cor tuum in bonum. Post fi-
fiat tibi
nem autem orationis quam Domino Jesu Christo
fuderat Meneleus filius veras caritatis, initiant
manus Baronti naturam motionis sentire,
ccepit paullatim minui, et venarum nervi
firraavit, ideraque cessionis scriptum ipsi beato
Viro tradidit. Praecavens autem isdem beatus vir
Meneleus in posterum subdolorum hominum frau-
et dolor des, et ut sapiens quia longe bene videt, confir-
solidius mare volens Baronti donationes, ad eumdem vi-

firmari. rum transmittit quemdam suorura nomine Con-

40 Restauratum itaque Barontum in perfecta stantium, cui mandat hortaturque, ut post ces-
ciiipam dein corporis sanitate videns beatus vir Meneleus, ut sionis chartulara, transmitteretur ei quidam mis-
it fXj.Hlll,
in profutura animae sanitate invigilaret submo- saticus d, qui eum revestiret de donatis rebus.
nebat instantius. Gratia vero Dei continuus labor Bonum denique illum consiliarium Heliam ad hoc
seminatoris Menelei non secus viam, nec super opus perficiendum transmittit, qui praedictas res
obturatam petram, nec inter spinas seminans di- Constantio legato sancti viri Menelei tradidit, et
vinum semen, ad multiplicati incrementi fructum illam donationem cum charta illarum villarum et
adduxit suum laborem. Nam ut bona terra tem- illarum possessionum videre fecit.

pus serotinum, sic Barontus suscipiens viri Dei

Menelei verbum, quemdam bonae religionis sa-
cerdotem nomine Leopasium ad se venire com- ANNOTATA.
mendat, cui negligentiarum suarum committit
eradicationem, ut abundantem in corde suo pos-
sit habere admonitio patris sui Menelei fructifi- a De hac historia aliter ab Herimberto narrata
cationem. Is etenim Leopasius vir magnae com- egintus in Commentario prxvio, num. 26.
passionis collaudans humiliatum animum Baronti b Majorem hujus Sancti notitiam suggerit Com-
pcenitentis, antiquarum ejus negligentiarum ca- mentarius noster preevius num. 16.
ritativa manu disrupit nodum et laetus ad sua
;
c Quomodo hanc narrationem prosequatur He-
sacerdos loca rediit, et laetiorem Barontum tam rimbertus, habes in Commcntario preevio, num. 27.
pro sanitate sui corporis, quam pro salute suae d Id est, missus seu legatus. Varia habet Can-
animae dimisit. gius ad vocem missus.
41 Gratia mortificatoris mortis et vivificatoris
" Virttm
nncium <to- vitae in sanitate perfecta corporis Barontus per-
"'* c«ma(ui manens, meliora emendationis vitae multiplicat
opera ; et quantum coelestis honoris desideret
CAPUT V.
bonum, demonstrat dispertiendo suum terrenura.
Nam eidem beato viro Meneleo multis precibus
suasit, ut
Probata S. Menelei constantia, clericatus,
quaedam munera c suae potestatis sus-
ciperet, eaque in suo jure et dominatione reti-
consecrata ecclesia ; multorum ad vi-
neret. Monasterium namque, nomine Trisfagium, tam perfectiorem conversio , accusa-
in honore Dei et in memoria sancti martyris Sa- tiones.
turnini Tolosensis pontificis consecratum, cura
terris, silvis, pratis, servis et ancillis et com-
mansis vestitis quadraginta sex eidem beato Viro uantum igitur omnipotens Deus beatum virum Combttstutn
contulit.
Q Meneleum in terris laudare faciebat pro suis
monaste-
i iitni

virtu-
 316 VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS.
EXIMPRESSIS, virtutibus, tantum isdem Vir Dei in omni boni- Meneleus domnum Eusebium Arvernensium pon- D
tate se exercebat, et in convenienti structura sui tificem, ut domum, quam construebat, ministerio
Jam autem bene
monasterii sedulus invigilabat. consecrationis suae domum Dei faceret. Cujus p e .
eam ad bene perfectum adduxerat. Sed huic ille titionem libenti suscepit animo, eamque novellae «'arlini.

mali artifex diabolus invidere inchoat, suamque, aedificationis domum in honore Dei et in memo-
permittente Deo, voluntatem ad horam adim- riam S. Martini summi pontificis consecrat,
ex
plet quoniam quidem una noctium omne beati
: cujus et ex incomparabilis pretii aliisque reliquiis
Viri aedificium arsum in favillis remanet. Sed Iocum consecratum et benedictum honorificat. Sic
Vir Domini, qui in adversitate mundani damni eumdem diem insimul duxerunt, et bene om-
laeti

non diminorabat intentionem coelestis desiderii, nibus compositis rebus, singuli quique laeti
et
ad praefatum monasterium Trisfagium, et ad prae- alacres ad sua loca repatriaverunt.
fatas villas Constantium transmittit, eique com- 49 Dehinc coepit vir Dei Meneleus in divinae
mendat, ut illarum potestatum homines ad re- operationis studium se exercere solicitius, et hinc
Pluresejm
aedificandum orsum monasterium venirent. Ad habiles monasticae districtioni construere sedes
naslicam
hoc opus injunctum singuli quique bene volun- hinc aedificare advenientium hospitum utiles di- '"»'
tii.

«llljfc.
tarii praeparant animum, singulisque dividitur visiones. Cumque bonam suae conversationis fa- ctunlur

partitio operis, quam perficit unusquisque, ne mam non solum Arvernica patria, sed etiam
tepidus blasphemetur in operatione sui laboris. quamplurimi remotiores audirent ad eum venire ;

Sanctus re- 45 In constructione igitur sui monasterii bea- multi deliberant, et aliqui superfluse curiositatis
staurari cu-
rat; tus Meneleus studium apponens laboris pii, non mundanas sarcinas dimittere eligunt. Ad hoc ita-
perdebat horarum suarum passus ; quia eos ad- que conflrmandum sicut sapiens aperit vias :

ducebat ad multiplicationem bonorum omnipo- etpro bono suse conversationis exemplo, et pro
tens Deus. Illius autem monasterii structuram et conditionis suse magisterio relinquentes plurimi
sapientis architecti aedificationeni congruam plu- seculum, susceperunt vita et moribus monasti-
rimi quique veniunt videre, et ad id exemplum cum habitum, verae salutis et veri honoris di-
sua quaeque aedificia possunt meliorare. Unde ad gnum amictum.
eumdem Virum venit abbas vallis Vaveris a uno 50 Sed incrementum constructi monasterii et
dierum beatus ille Theofredus, in coelis semper augmentum boni gregis, qui sub uno caritatis et ineidenlt

gloriflcandus, et in terris venerandus, et qui pacis vinculo se constrinxerant, et regulari tra-

eumdem sanctum Dei Meneleum ad magnae reli- mite proprios usus rerum et voluntatum a se ab-
gionis Eodonem abbatem adduxit, sicut in supe- dicaverant, jam omnium perfectorum ho-
incipit
"
forle villa- *
nus, rusticus
rioribus nostro villalinus calamus descripsit : stis diabolus invidere. Unde super beati viri Me-
multoque gaudio gavisus est tam super beati Viri nelei disturbationem multam malorum ruminat
cognitam bonitatem, quam super ejusdem mona- machinationem et super hanc quemdam eligit
;

sterii structuram habilem. principem, qui invidiae zelo iraque tabescens,

dumque cle-
46 Subsequenti deinde die illustris atque ma- laudanda beati Viri opera apud Brunechildem c
ricus
b
gniflcus Eusebius b Arvernensis episcopus adve- reginam blasphemat, inquiens Ignotae parente-
:

nit, et hi tres sanctse Trinitatis veri amatores, lae nec appretiatae personse quidam ab incertis
post salutationis gaudium, post pii amoris oscu- partibus terrarum in regno tuo subintroiit, qui
lum, se satiant divinorum eloquiorum dapibus, dealbatae sanctitatis simulatione quosdam vanae
et perraanere in omni bonitate se confirmant al- rationis homines sibi adsociavit, et despecta po-
terius manibus. Sic in amore Dei omnipotentis testatis tuse gloria, magnae spatiositatis amputa-
se alteruter confirmantes, ad id consolidandum re quosdam amplitudinis saltus facit per meliores
tale inter se inierunt consilium, et virum Dei venationis tuae silvas.
Israelitam Meneleum ad clericatus elegerunt of- 51 Post dedecus itaque tantum, magnum vi- etrem dis-
turUre ce-
ficium, et a capite ipsius recidentes capillos, eum debit sibi tua honorificentia subintroire damnum, nanlediaM'
enumerarunt inter Dei filios. Hoc tale inventum et si gravi interminationis damno non fuerit haec F
statuunt peragere, quod infinitum non solum repressa tortitudo, accrescet in pretiosiori tua-
ipsis apportavit gaudere, et pagenses laetificavit rum rerum defensione despectio frequentata et

alacritatemulta, verum innumerabiles externi non perterrita sine numerositate. Acutas accusa-
benedixerunt Deum super audita talia facta. toris suscipiens Brunechildis accusationes, quaa
LUSEH U.
47 Postquam igitur beatus Meneleus clerica- solita erat apponere iniquitatem super iniquita-
LAVUT I.
tus suscepit officium, in mortiflcatione sui cor- tes d, ad sanctum virum Meneleum ilico trans-
esset faclus,
porisvivum Christi Jesu se semper faciebat in- mittit, et sine perpensata ratione eum ad se ve-
censum. Quod qualiter ccelesti placuerit divini- nire praecipit praesumptuose. Ad beatum Virum
tati, crebra miraculorum per eum patrata de- itaque commendatus missaticus veniens, et ira-
monstrant opera, quaa laudabilia peregit adhuc cundae reginae venenatos animos celans, ex ipsius
in laicali manens corpore, sicut praecedens libel- parte talia mandata adnuntiat inquiens Magni- :

lus simplici resonat serie. Quantis
bilioribusvirtutum operibus eum honoraverit
omnipotens Deus, manentem in officio clericatus,
in sequenti libro deliberamus, qualitercumque
possumus, scribere, ut memoriam scriptoris suae
autem lauda- ficentia Brunechildis reginae praesentiam tuain
non prolongato tempore ad se commendat veni-
re. Adbreviatas subdoli mandati Vir Dei au-
diens causas, simplicis responsionis nuntio ape-
ruit a se deliberatas vias Vade, inquit; et quo
:

vitae dignetur isdem beatus Meneleus conscribere velocius potero reginae mandata perficiam bono
in sui memoriale. animo.
48 Secundo itaque die post susceptum cleri- 52 Reginae etenim Brunechildis audito beatus
catus officium, multis precibus admonuit beatus Meneleus nuntio, monasterii sui curam oommittit
beato
 ;,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 317

itaque hanc confundas cum Vinciaco, xn agro Ca- EX
A beato Saviniano, anterioris laboris partioipi fa- IMPItESSIS

per regi"""'
miliarissimo ; Audoenum autem socium sui iti- meracensi, Caroli Martelli de rege Chilperico ac de
grunicliil- videat, ad cujus utilitatis Ragenfredo victoria anno 717 re-
neris esse praecipit, ut
pracfecto palatii
dcm, 1'"' h '

placarc w- flnem praeceptio reginse pertrahere velit. Ut au- lata, notissimo : de quo Hadrianus Valesius in no-

tem amicabilius posset adstare

nis, reginae obtutui titia Galliarum.

pauper terrenarum rerum, dives coelestium, san- g Varia notatur hujus vocis significatio apud
ctus vir Meneleus
praeparabat qusedam donaria, Cangium, quam hic accipi pro munere, salis liquet.
et haec secum
piscium et mellis
vini scilicet, ;

apportat, ut meliorem locum receptioni inveniat.

Consuetum autem suae carricationis e asellum

sibi sterni commendat, ut inspirati itineris cur-

sum vivacius perficiat. Et sic coepto itinere per-

CAPUT VI.

venit ante praesentiam Brunechildis reginae, quae

tunc temporis in Vinciaca f curte ventilabat ho-
noris et potestatis suae decus mortale. Deporta-
Cura monasterii, persecutio Brunechil-
tas i"itur secum eulogiasj blande volens offerre,
dis ; ejusdem pcena, liberatio et muni-
iracundum nimium sensit animum reginae; et
caritatis illius dona nihil perpendens, iracundfe ficentia; procuratas a Sancto reliquice,
interrogationis talia verba in eum evomuit, etc. visitatio angelica , ammntiatio diei
53 Iracundis itaque interrogationibus reginse mortis ; substitutus ipsi successor
cl verbis sat- vir Meneleus reddidit responsiones humilitatis
obitus.
aait;
magnse. Nec praesumptionis, inquit, arbitrio, nec
pro vanitatis vento in tuae potestatis silvas, o
regina, aedificavimus domos amplas, nec damni
alicujus exinde tibi adveniet casus, si digneris Tunc Vir sanctus fidei constantia firmatus, a
audire nostri sermonis recursus. Oberrabam conspectu reginae egressus est dicens : Ego scd fru tlra
/deo, adhilri-
quondam per vastse Vinciacensis silvae lucos, et interfectionem tuam non timeo, et minas tuas tit Leopasio
pras toedio lassati corporis incurri somnos ami- pro nihilo duco. Sic ad proprii laboris ministe- presoyteru,
consulil siw
cos quietis ; ibique angelicus nuntius imperat rium redit, et socium sui itineris Audoenum ad monaslerio ;

mihi, ut in loco quo dormiebam, ibi divinae pie- quemdam honestatis et bonitatis presbyterum
tati domum orationum facerem, etc. nomine Leopasium, vivaciter transmisit cui :

mandat ut ad monasterium ejus veniat, eosque

Deo et spiritui ejus offerendo sacras hostias com-
ANNOTATA. mendare velit, ne aliquid disturbationis vel ad-
versitatis eis evenire possit. Ad perficiendam
igitur mandatae caritatis obedientiam velocius
a Fuit is quidem abbas Calmeliacensis, de quo sacerdos Dei Leopasius suam repraesentat prse-
supra, sed quo tilulo vocetur abbas Vallis-vaveris, sentiam. Opus enim divinum peragit, et fratres
non equidem satis assequor : nisi forte, quia S. in omnipotentis Dei servitio ardentiores facit. Et
Meneleus, patrem et nuptias fuqiens, in eum ibi dum eos Deo in praesenti lucrari desiderat, se

incidit, uti habes num. 10, sed hoc est valde im- lucratum spiritali benedictione amat.
proprium. 55 Nam eorumdem fratrum ipse intuens fra- qui etiam
b Alias Bonitus, de quo Commentarius prx- ternam dilectionem et unanimis conversionis ami- Leopasius fit
monachus.
vius. cabilitatem, pertractare postmodum intra se in-
c Parachronismus ante castigatus hic denuo re- choavit, qualiter amore aeterni Dei mundum di-

cuirit. mittere possit, qualiter in ejusdem congregatio-

d Virtutes et vitia infelicis hujus regime passim nis numero se adjungere possit. Ille autem qui
ex historicis nota sunt. Baronius ad annum 614 : voluntatem timentium se perficit, ad hoc sequen-
Risimus, inquit, recentioremauctorem, qui cona- dum Leopasio vias aperit. Isdem autem presby-
tus est... Brunichildem excusare. ^Ethiopem la- ter Leopasius postmodum mundani laboris sar-
vans, quae ab omnibus historicis hujus temporis cinas et mordacis curiae limas cambiare volens,
sacrilega, sanguinaria, et ubique nefaria concla- coelestis delectationis abundantia monasticum ha-
matur neque enim Gregorii laudes crimina
: bitum suscepit mente integra, et sanctum mo-
postea commissa purgant. Novissime vero noster nasterium multa honorificentia honorificat item- ;

Gabriel Daniel in historia Franciee, Parisiis anno que sui juris quamdam ecelesiam donat in honore
1713 tribus tomis edita, lomo 1, col. 294 mediam Dei et in memoria S. Gervasii a dedicatam.
hic viam tenendam censet, declinatis utrimque ni- 56 Imperio interdum Brunechildis reginae eli- vn

mis cxcusationis atque exaggerationis extremis. Sed guntur quidam ministeriales b, qui praecaveant, Fntstra ite-
rum cOBptum
an tam vere quam benigne
hsec dicta sint, aliis dis- ne possit sanctus vir Meneleus in praedicto Ioco a Mencleo
cutiendum relinquimus. Vaveris laborare, et qui penitus opus adnullent, opus Bruni-
cliitdis conn-
e Carricare, est carro seu curru vehere; item quod sic insperato ad perfectum venire vident. tur evertere ;

onerare, quasi carro onus imponere, teste Cangio. Unde uno dierum eumdem beatum Virum qui- b

f Supra pagus Viciacensis inter flu-

scribitur dam nuntius reginae cum ceteris fratribus in

vios Sivolam et Bulbulam. Hic vero paullo post praedicto loco videns laborare, furibundo occursu
occurrit Vinciacensis silva unde colligi datur, a:
eum assallit c, et operatorem bonum disturbare
biographo designari curtem seu aulam in territorio voluit, et antedictae reginae minas pro nihilo eum
Vallis Vaveris, vel saltem eidem contiguam. Cave ducere accusavit, dum post interminationis ejus
man-
 :

31 s VITA S. MENELEI ABBATIS ET CONFESSORIS.

r.\ lMPitussis. mandatum in illo loco permanens, mortem sub- atus Savinianus, ut pretiosas aliquot Sanctorum
ire non timet insaniens. reliquias h eidem transmittat, quas poneret in
57 Vir igitur Domini Meneleus divinse mise- monasterio quod construebat. Justam justi peti-
ti iii ii 1,'iithns- ricordiae in se videns factum opus, inchoatse viae tionem Barontus recipit, et pretiosas Sanctorum
dam ;ii imla

amalur, el a cursus non dimittit, sed ad palatium quo reside- reliquias eidem transmittit. Sed B. Menelei in
Deo honora- bat Brunechildis regina, pervenit. Adventum ita- dtversisrerum occupationibus Savinianus inten-
lnriiiiriiciilo,
que beati Viri in curte quidam boni testimonii tus, portionem * requirere neglexit quorum San-
P0l'lil 0re
, n
viri amabant, et perversitatis cultores invide- ctorum apportasset reliquias. Reversus autem
bant. Omnipotens igitur Deus fidelis sui Men^lei isdem portitor ad sua loca, brevi peracto tem-
meritum et gratiam demonstrare volens, quara- pore caruit corporis vita. Unde magis doloris cu-
dam puellam daenionico hoste depressam per ejus mulus accrevit.
liberavit orationis precem continuam, etc. 62 Beato attamen talis anxietatis mceror non c "j«s
eaent
x 58 Duros autem nodos cordis reginse volens displicebat Domino, qui mirabilius certum red- ixtrabiiiter

"""lilestattu
llruiiirliililc soror ejus nomine Dotiva d emollescere, auditas didit Savinianum, ejus comprobans fidem et nie-
maximeei
adversa ;
virtutis signum ei suadet credere non esse frivo- ritum. Nam vadens beatus Savinianus ubi erat
d lum, nec tantum bonum potuisse facere adflrmat sepultus qui reliquias apportaverat, multiplicum
Beatum, per aliquod diabolicse incantationis de- inibi orationum lacrymas disrivat ; et dum super
risum sed beatum Meneleum amare ex vero
; dubietatis suae conqueritur casus, divina prsedes-
corde illum omnipotentem Deum proclamat, qui tinatione redditur certus. Audiente enim multi-
sui virtute superbos conculcans, hurailiatos exal- tudine, quae inibi aderat, eas esse sanct» Dei
tat.Venenatas itaque aurium arterias ad creden- Genitricis Marise, nuper qui fuerat mortuus pro-
dum nec per hoc praeparat Brunechildis, quae clamat. Tam
admirabile igitur signum audiens
semper amabat discordias sed maligna indigna-
; beatus Meneleus, nuntium vivaciter ad beatum
tione repleta occidere commendat S. Meneleum transmittit Savinianum mandans, ut ad se ve-
;

sine ulla ratione demandata. Unde adjudicatus niat, et signum virtutis ipsum
super auditum
morti non deservitae S. Meneleus, propheticse certum faciat. Jussionem boni Patris bonus filius
interminationis non reticet asperos maledictus : obaudit Savinianus, et ad eum vivaciter repa-
Muta fiant, inquit, labia dolosa, etc. triat, et veras rationes de manifestis reliquiis
59 Dedit quoque eidem sancto Viro villam enarrat.
sedtandemei nomine Sigolam cum appendiciis suis, et ecele- 63 Super demonstratura itaque meritum fra- S. Menclcus
favet.
siam inibi fundatam in honore Dei et in memoria tris Saviniani beatus Meneleus multas gratias visitittiir uti

angeio, et
S. Martini summi Pontificis consecratam dedit : reddidit Deo omnipotenti, firmioris adjutorii ab ttiem moriis
docelnr
etiam jure perpetuo licentiam ampliandi termi- eo attendens solatium ,
quo non remansit fru-
:

nos sui monasterii secundum suum velle. Post Una

stratus in fine dierum. igitur nocte beatum
confirmatum itaque donationis numerum indicat Meneleum angelus Domini visitat, proprioque
ei sancto viro Meneleo regina Brunechildis, ag- nomine eum tertio appellat, et quantam apud
greditur viam ad Franciam tendentem, et bea- omnipotentem Dominum gratiam et meritum ha-
tus Meneleus lsetus revertitur ad monasterium beat insinuare ei non tardat. Vir, inquit, sanctus
suum, et lastantes gaudentesque facit fratres pro- es, et Sanctorum meruisti consortia, unde coe-
pter adventum suum. lestia promerebaris accipere regna. Subsequenti
60 Venerabilis itaque vir Dei Meneleus ad autem nocte angelorum turraam ad te videbis
Sanctus monasterium suum reversus, a Saviniano sui la- venire, qui pro sanctitatis tuse innocentia cum
suis belte ha-
benliblts il-
boris participe requirit, qualiter sua congregatio claritate et cum modulatione angelica benedictam
I ii in fnvtircni bonae conversationis stabilimentum hactenus te- corporis tui animam introducent in ccelestem
siijniliciit, ct
Savinianum nuerit. Auditum autem bonum eorum exemplum gloriam. Beatus igitur Meneleus angelicis con-
monaslorio collaudat, et inde omnipotentem dominum Deum gaudens adspectibus dixit Auditu auris audivi
:

prsficit
benedicere non tardat. Prosperos deinde sui Ia- te, nunc autem oculus meus videt te. F
boris eventus eis indicat, atque qualiter benevo- 64 virum pacificum, cujus oculi in ccelum, stibstiluosiH
Saviniaiw
lentia Brunechildis e reginae monasterium suum et manus semper respiciebant in bonum Vere !

honoratum habeat. Sic ferventiores in Christi beatus, qui tam creberrime vultus angelorum
Jesu servitio fratres facit, quia unusquisque eo- meruit prospicere, eorumque frui alloquio, et
rum bonum non dignoscit. Venerabilem autem diem mortis suse praevidit, et si per ignem, sed
Salvinianum ad Exandonensem transmisit pa- ignem perennis gaudii credere potuit. Angelicum
gum, eumque Deo et spiritui ejus commendans, denique sermonem conventus qui in domo
,

villas et monasterium
f, quod in eodem pago erant, audiebant, sed superni decreti missaticum
erat, illius ditioni committit : prsecipit quoque, videre non poterant. Obitus vero sui beatus Me-
ut fratrem Constantium velocius sibi retrans- neleus non obliviscens, salutarem custodiam coe-
mittat. lesti nuntio requirit, quem super negotium illud
61 Imperium sancti patris itaque Menelei dorainus Deus eligere velit. Super id studium di-
qui reliquias suscipit Savinianus, et laboribus manuum sua- gnus Savinianus insinuatur, qui vita et moribus
a liaronto
obtincl, rum comparat ccelestis abundantise fructus. Uno comprobatur. Unde eumdem ad se Vir Dei vo-
autem dierum illum notse amicitise videt esse care praecipit, et insinuatae obedientias curam
Barontum, superiori libello ssepius nominatum, aperlt, quam susceptam digne adornat, et mul-
qui ex villa Nantiniaca g ad videndum confra- tiplicis incrementi manipulos per dierum multi-
trem Savinianum venerat, et amicabiles cum eo plicia curricula aggregat.
ratiocinationes revolvebat. Inter amicabiles au- 65 Terminum itaque sui insinuati obitus vi-
tem confabulationis recursus petit Barontum be- dens adesse Vir Dei Meneleus, fratres, quos ipse
Deo
 ;

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII.

Deo lucraverat, et quos in uno sacri ovilis gre- f Exslat, teste Mabillonio hic, prspositura qux- EX IMPHESSIS.
A
monaste- naio aggregaverat, adstare
sibi praecipit, et ap- dam prope Exandonum et vicum Avorcam, User-
,.;

n':i iinrt*
propinquatum vitae sure terminura eis praedicit. censi abbatix subjecta qux an hoc loco designelur,
:

«ossessio^
Pacis autem et caritatis eos militiam custodire non facile dixerimus. Forsitan ibi erat Tresfagium
tms aacto,

admonet, ut praeceptis Saviniani futuri patris monasterium, de quo supra.

obediant suadet. Dum enim super filiorum pro- g Locus ille adeo nobis incompertus est, ut noti-

fectum ad eum Genesius i, comes Ar-

invigilat, tiam ejus malimus discere, quam docere.

vernensi.s religiosus, ex villa Combronita k ap- h De istis reliquiis qusedam retulimus in Com-
propinquat, qui beato Viro inter alia donationis mentario prsevio ex Herimberto ; qui in reliqua

(
munera, castrum montem Maurum (, inter flu- narratione hic descripla, teste Mabillonio in notis,

m vium Sivolis et Circiarum m amnem, donat vo- consentit.

luntate bona. Advenit autem ex partibus Arver- i » In Vita S. Prxjecti seculo nostro 2 » inquit

nis quidam Romendricus, qui pro quibusdam suae Mabillonius » laudatur Genesius comes Arvernen-
possessionis terris accepto pretio, eas transfudit » sis, qui Felicis episcopi successor designatus, cum
in jure et dominatione monasterii dilectoris Dei " acquiesccrc noluisset, S. Prxjecto locum fecit

Menelei. » idem fortean Genesius sacerdos,quia Barontoad

inicr angeli- 66 Bene igitur compositis rebus omnibus, pro- » Rusticum, Lemovicensem episcopum, ab obtinen-
cos concentus das reliquias missus dicitur supra ad caput 20
missos angelorum audit sanctus ille Meneleus » »
e nla tni-
grat. concentus, amicum visitant, et
qui familiarem ex ipso vero apud nos in Commentario prxvio num.

bonse actionis sua opera Deo repraesentant. Un- 27. Tla quidem conjectat Mabillonius; sed perpe-
de securus jam de percipiendaa mercedis denario, ram : nam quo minus primus isle Genesius, S.
et aggravato infirmitatis stimulo, et post, con- Prxjecto synchronus, hic intelligi queat, tempus
summato perfectse christianitatis obsequio, cari- repugnat, annus videlicet 675, qui Prxjecto ibi

tativi amoris poculum delectabile demandat, et aptatur. Nec fuit alter iste Genesius, quia is sacer-

post se fratribus oflerre commendat. Postquam dos exslitisse asseritur. Intelligendus itaque hoc

autem et pater filios, etpatrem absolvunt,

filii loco est tertius aliquis Genesius, comes Arvernius,
et benedictas patris sui Menelei manus in mani- xtate posterior primo ; secundo aulem non setale,

bus suis suscipiunt, munitus Salvatoris crucis sed sacerdolio dispar : de quo in Commentario cita-
vexillo, sarcinam carnis suae reddidit seculo, et to, num. 15 et 18.
animam felicem et beatam reportavit Domino, k hi Officio Breviarii capituli Camaleriensis,
undecimo Augusti Kalendario n. quod supcrius in Commentario prxvio citatur, de S.
Genesio comite Arvernio dicitur : Ut liberior ora-
tioni vacaret, non longe ab arce Combronia, pa-
ANNOTATA. ternis munita propugnaculis... saepius degebat.
Hanc a Sancti patre munitam post excidium urbis
Lucix, notat Branchius supra memoratus, in VilaS.
a Observat hic Mabillonius, exstare etiam nunc Genesii, eamque vocat Gallice Combronde ;
qwe 4
vicum S. Gervasii altcro milliari a coenobio Mena- circiter milliaribus Claromonte versus Septemtrio-
tensi distantem. nem distat, hunc inter et Menatum fere media.
b Varie vox ista accipitur, ut videri polesl apud Quod per hoc castrum
1 intelligatur S. Genesii

Cangium. Sive autem per illam hic intellexe.ru mi- praedium, Aula-Maura ab incolis dictum, supra
nislros seu officiales medix aut infimee dignitatis aut rivum Trundinem dictum, uti habes in laudato
etiam summx, parum interest. mox Officio, suspicari utcumque malumus, quam
c Assalire (Gallice assaillir) est adoriri, inva- asserere ; nec porro idemne, an diversus locus sit,

dere. Vide Cangium iu voce adsalire. satis in individuo nolum nobis est. Et vero quo
d Noster Mariana de rebus Hispanix lib. 5, presse individuo loco castrum hoc poni debeat, hac-
cap.9 refert, Athanagildum, Brunechildis patrem, tenus nos latet : cujus nec nomen, nec situm uspi-
genuisse ex uxore Gosuinda filias duas, Galsuin- am deteximus. Fuerit alicubi in Arvemia, quate-
dam... et Brunechildim. Et Galsuintha astate nus Menatum respicit, ob additum fluvium Sivo-
senior, quam Brunichildis erat, teste S. Gregorio lis, de quo supra, nec non donatoris ac doni ad-
Turonensi lib. 4 historix Francorum, cap. 28, ubi juncta.
de ea plura. De Dotiva hac viderit auctor, ne hi- m Amnis iste quamquam non satis cognitus, vi-
lum quidem fidei in tota hac historia, quatcnus detur tamen alicubi locandus in Arvernia ob ratio-
hrunechildem respicit, promeritus ob Cymmeriaspa- nes in nota proxime antecedente assignatas.
vachronismi tenebras, in quibus hic rursum palpat. n Id est Undecimo Kalendas Augusti, versus
e Antecedentia omnia, quatenus Brunechildem annum 720, cum argumenta non suppetant e quibus ,

una cum Sancto in scenam producunt, ut iterum eum certo ac delerminate figas. Adi Commentarium
dicam, falsissima sunt. prxvinm num. 17.

DE
 ; ; .

320 ACTA SANCTORUM.

DE S. THEOPHILO JIMORE MARTYRE

IN CYPRO.
.1. P. Notitia ex Fastis Grsecis, ac Martyiologio Romano ; elogia, narratio martyrii.

ies huic sancto Marlyri sacer notatur apud philus Constantinopolitanus, ordinis senatorii, a

D
l.

Grxcos xxx Januarii, quo ipsum refcrt Constantino et Irene orthodoxis imperatoribus
nostrum apographum ex Menxis Grxcis a declaratuscum tribus aliis dux adversus Civaer-
Septembri ad Martium, quod habemus, ex rectas, ubi primum Saracenorum
classis in con-
Datur Sancti momsterio S. Marci PP. Prxdicatorum Floren- spectu fuit, statim ad pugnam, et
instruxit se
memorta tx
Vss, tix; adde aliud ecgraphum nostrum, cui superscri- dubitantibus sociis praelium inire, ipse cum suo
bitur ex Ambrosiana, haud dubie bibliotheca Me- dromone, facto in hostilem classem impetu for-

diolanensi, pluries a nobis citoXa. Castellanus ad tissime pugnabat. Cum ceteri duces gloriae ejus

marginem textus sui Martyrologii universalis no- invidentes, arrepta fuga, solum [eum] reliquere.

tat, idem nomen, quod ex et cum Romano hac die Circumventum itaque Saraceni capiunt, et, parta
xxil transcribit, pridie signari in Kalendario 2E- victoria, domum reversi, carceri includunt. Un-
thiopico ; at forte non recte legit nam in Kalenda- : de quarto post anno eductus, solicitatusque fru-
B rio istius gentis apud Jobum Ludoiphum in historia stra, ut deserto Christianae religionis, idolorum

jElhiopica pag. 423 signatur Theophila. Menolo- cultui sese addiceret, capite multatus occubuit.

gium Basilii imperatoris ab Ughello ex parte edi- Quibus consonat elogium in Menxis magnis excu-
tum tomo 6 Italix sacrx, col. 1204 his verbis San- sis ; qux tamen pro tribus, duos dumtaxat alios

ctum annuntiat Eodem die (xxx Januarii) cer-

: duces auxiliares Theophilo adjungunt.
tamen S. Theophili Junioris. 5 Pro dux adversus Civerraeetas dicendum r.um nmtris
obsenmWmi-
et Menais 2 Quo etiam die Menxa magna excusa, et eo- erat, dux in legione Cibyrrhaeotarum : nam in
bus.
Gracorum
excusis, dem plane modo ipsum signant, addito tamen titulo apographo nostro lego arparyjyoi; . . tlc, xb Sep.a Ki-
martyris, atque his versiculis : Suppa icotui;. Interpretem deceperit prxpositio Grx-
ca eis, cum accusativo : ubi tamen frequens est en-
'0 ©socpiXo; r/jv cpWrjv rijt/arai xapav, allage tou eI? pro iv, ut videsis lexica. Quod hic
Qtovi ifilfjGai /J./) 3i).r,<ja$ |3apSapcov. dicitur, dubitantibus sociis praelium inire, non
Perdit Theophilus ense dilectum caput invenio in apographo nostro. Neque hic lego afrijXfle

Quia barbarorum diligere non vult deos. [jLZTa otoAou, discessit cum classe ( Theophilus)
quod tamen habent Menxa. Porro dromon (Grxce
©EoipJo? est Deum diligens, vel a Deo dilectus, ad opoptcov) navis est oblonga et velox, seu cursui (rco
quod alludit poeta per voces yilos, et <fikfj<rixi, uti Spop.<fi) expedita ; de qua consuli potest Cangius in
primo intuitu cuilibet patet. Maximus, Cytherorum utroque Glossario. Atque hxc obiter notasse suffi-

episcopus, de more Menxa secutus, ipsum etiam ciat, ne lector alicubi hxreat. Porro brevis hujus
signat eodem die. Cognomenlum Junioris ipsi addi- Martyris historia a Grxcis narrata, quorum in
lum judicamus, ut a marlyribus synonymis distin- similibus non raro fides vacillat, solide confirmatur
guatur, qui eum tempore prxcesserint ; inter quos ex Chronographia S. Theophanis, qui tum vixit,

fortasse potuit censeri ille, qui die n Octobris in et a Constantinopolitanis, aut alibi in Oriente rem
Romano Martyrologio annuntiatur Constantinopoli, gestam fidelissima relatione discere potuit, et haud
et multa passus est sub Leone Isaurico pro defen- dubie revera didicit. lta autem illa ibidem exponitur
sione sacrarum imaginum, et tandem in exilium pag. 392, editionis regix Pariensis anni 1655 : F
ejectus obiit. Nisi forte, quod non adeo tamen vide- 6 Interea Arabum classis in Cyprum expedi- Narrtti?
, . j. ,r mnrV" ex
tionem suscepit; quod cum lmperatnx
\

tur verosimile, respexerint ad alium Theophilum (Irenej piiane; fiieo

martyrem sub Diocletiano, capite item plexum prasensisset, collectas pariter Romanas omnes
quem daturi sumus die xxin hujus. naves in eos instruxit. Cum autem ambo duces
ac Martyro- 3 Idem Martyrologium Romanum hac die xxn Myram pervenissent , superato Chelidoniorum
logio ttoma-
no.
Julii ipmm nostrum Martyrem memorat his verbis : promontorio, in Italiae sinum classem immise-
In Cypro S. Theophili preetoris, qui ab Arabi- runt. Arabes porro Cypro solventes, tranquilli-

bus tentus, cum nec donis nec minis flecti pos- tate in mari exorta oberrabant. Cumque terram
set, ut Christum negaret, gladio csesus est. Vn- prospicere ccepissent, extemplo eos adnavigan-
de autem ibi ad hunc diem retractus sit, non est tes classis praefecti conspexerunt. Quare classe
nobis certum, imo ne divinatuquidem satis prom- ad praelium instructa, bellum commiserunt
ptum. Enimvero hic eidem non prxluxit, sicut alias Theophilus autem Cibyrrhaeotarum dux, vir ro-
solet, Menologium a Sirleto versum et a Canisio bustus et militiae idoneus, animo nimium confi-
editum, in quo Sanctum hunc nostrum nec isto die dens, ceteris omnibus retro relictis, hostes ag-
nec alio memoratum reperimus. Atque hxc quidem gressus, ab ipsis captus ad Aaronem adductus
sunt, qux ex Fastis sacris qua Grxcis, qua Lati- est. In ejus conspectu positum religionis deserto-
nis circa Sancti memoriam notanda occurrunt. rem et proditorem fieri, terrenisque rebus volu-
Elogta ejus 4 Laudalum autem Menologium Basilianum ptuose delectari pluribus Aaron hortatus est. Is

loco citato, sequenti elogio eum prosequitur Theo- : cum oblata quseque respueret, et magis ac ma-
 ,

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 321

gis pollicitationibus et minis

solicitatus non ac- itaque dicit,eum invidia proditum, quod indicant AUCTORE
A J. P.
quiesceret tandem gladii pcenam perpessus
,
Menohgium et Menxa supra citata de quo ipsa ;
et corrinilur
martyr evasit. viderint. Aaron ille Arabum dux, ad quem dedu- annus mar-
•
rca quam 7 Myra, quod etiam numero plurali efferri solet, ctus dicitur Sanclus, Mosi item Arabi duci oc fra- tyrii in nota-
tionibiuad
nonnnUa ^^ est lycix mediterranex notissima, de qua agit tri successit, teste eodem Theophane, inter ea, qux Marlfiroto-
' aiuni limna-
v !uidu
propo- girabo in Lycia, aliique geographi, et nos ad diem narrat sub lndictione IX, quxrespondetanno Chrisli
num.
niuilur.
xv Aprilis, pag. 376. Chelidonium vero promon- 780. Et islo quidem anno debuit Theophilus fuisse
torium pars est montis Tauri, in mare Pamphylium captus et ad Aaronem deductus, si verum esse velis,

prominens. Atalise, seu potius Attaliae sinus in eo- quod Grxci superius narrabant de quadriennali ejus
demjacet tractu. Quod attinet ad vocem KiSipp'atto- captivitate ; de qua tacet Theophanes, idque ante

rav, Cibirrhsotarum (Menxa excusa scribunt Kv- mensem Octobrem : nam mense Septembri ccepit, et

guperav) notanda circa illam occurrunt ista. Cibio- ab ipso notatur fuisse Indictio x, el Sancti marly-
retensis classis meminit Ortelius ex historia Mis- rium ab eodem refertur inter ea, qux habet sub

cella lib. 22, addens in Cypro insula videri. Eidem Indictione xin, acproinde captivitas anno 786 ante
auclori signatur Cibarreotis ex Porphyrogcnneta, Oclobrem martyrium autem anno 790 illigandum
;

et KiSaprjn? vel KuSapyjns, regio quxdam Asix est. Unde perpcram in nolalionibus ad Martyrolo-
circa Mxandrum ; uti Cibyra duplex, urbs in Asia gium Romanum scribitur martyrii coronam ade-
Minori, quarum una cognomento Magna, sita sit in ptus anno Domini dcclxxxiv tamen additur ; recie

Phrygia aut Caria, ei vicina, haud procul a dicto Constantino et Irene imperantibus nam Theo- :

Mxandro flumine ; unde Plinio vocata fuerint Ciby- phanes illum tradit solum proclamatum imperatorem
ritica juga, Cibyritica prsefectura, et Tacito Ciby- sub Indictione xiv, qux coepit a mense septembri
ritica civitas. Alia vero Minor, in Cilicia circa ejusdem anni 790.
Antiochiam ad Cragum vel non longe a Mela flumi- 9 De palxstra martyrii nihil habemus comperti ;
De pntnstra
B martyrii non
ne, juxta illum. De Magna agens Strabo (vide ejus annuntiavimus tamen Sanclum in Cypro cum Mar- constat.
indicem) Inter maxjmas, inquit, Asiae praefecturas tyrologio Romano, silentibus de hac aut alia palxstra E
Cibyratica habetur. Hanc forte respexit Theopha- aliis sacris Fastis ;
quae non incongrue ipsi attribui

nes, quamquam nonnihil differat in formatione istius potest, ut qux occasionem prxbuerit captivitatis ac

vocis Ku6app'aicorav , Cybarrhseotarum ,

quorum proinde martyrii, ac mare Pamphylium, quod illam
dux vel prxfectus exstiterit S. Theophilus. insulam alluit, certe dictx captivitati alque adeo
8 Addii, animo nimium confidens, etc. Non martyrio initium, si non finem dederit.

DE S. HIERONYMO EPISCOPO
PAPI^E in insubria.
Ex Monumentis Papiensibus. J. ts. S.

SECILO VIII. uam incertx s&pius quamque obscuree sint meminerunt vel ipsius seculi xvi Martyrologi Itali a paucU re-

res ecclesise Papiensis seu Ticinensis, ese Maurolycus, Felicius aut Galesinius (huic enim a gignatus est,

prcesertim quee ad non paucos vetustiores Ferrario in Catalogo generali falso tribuitur) ut mi-
istius urbis episcopos spectant, utpote sub randum plane videatur sepultam tamdiu fuisse Sancti
,
F
fi" em secu ti XVI primum congeri et digeri cceptee, istius memoriam, quam Ferrarius quodammodo su-
ftl''imwtus'
non semel in Actis hisce nostris notatum ac deplora- scitaverit, et post ipsum Constantinus Ghinius in Na-
tum invenies ; neque enim scriptores ipsi, recentiores talibus Canonicorum regtdarium. Id vero longe mihi
omnes, aut serie, aut numero, aut setate inter se magis mirum visum est, quod ipsum pridem repere-
ipsi conveniunt. Breventanus et Gualla ab ordine rim signatum in vetusto codice Usuardino Beneven-
chronologico ferme pnescindunt ; Antonius Maria tano, litteris Gothicis scripto, quem Vaticanum ap-
Spelta S. Hieronymum xxvi numerat, Ughellus pellamus sub num. 5949, ubi disertis verbis annun-
xl, de Gasparis xxxix. JEque dubia est xias, quam tiatur: Natale sancti Jeronimi episcopi Ticinensis
certis calculis
figi non posse, inferius manifeste pa- in S. Sophia. Impulit me istoec annuntiatio, ut ope-
tebit ; uti nec tempus regiminis, ab aliis ad novem, rosius inquirerem, quo tandem modo aut qua occa-
ab aliis ad tredecim annos extensum. Neque in ge- sione Sancti istius Hieronymi cultus, forte apud suos
stis ejus enarrandis major concordia, nempe qux ex per id tempus neglectus, Papia Beneventum trans-
mera traditione accepta videantur, nullo anliquo va- migraverit ; cujus rei nec vestigium hactenus occur-
de suffulta.
Ceterum scriptores isti omnes Episcopum rit, nec porro occurret, nisi ecclesix istius possesso-
suum sanctum certatim prxdicant, quidquid in om- res cvque accurate Sanctorum suorum aut advenarum
nibus antiquioribus Fastis ignotus sit, unde Castella- cultum recenseant, quam alia enumeraverint qu.r
no exortum crcdiderim scrupulum, quo minus eum in Chronico S. Sophix tomo 8 Italix sacrx vulga-
referret; in indice diserle asserens, eum hoc die a vit Ughellus.
se omissum, tametsi probe 3 Ut ut autem hxc habeant, ex isto vel simili haiut dubit
sibi notum, sufficienter
ostendat. codice nccesseest, S. Hieronymum hausisse Grcve- m\,"'i'i"'[j]. lu .
2 Neque vero S. Hieronymi Papiensis usquam num, ex quo in Molanum atque in Canisii seu Wal- ventanis.
Tomus v Julii. 44 lassen
 ;

322 DE S. HIERONYMO EPISCOPO.

ACCTOIIE lasseri Germanicum subinde profluxerit, cadem sed sacello aliquo, ex usu sui seculi antiquiora non recte D
J. B. S. qux Ferrarius
breviori phrasi : Papiae, S. Hieronymi episcopi. metientes, ut alia taceam, rectissime
Atque lii sunt soli Martyroloiji apud quos sancli contraxit aut neglexit. Sintne vero satis probata qug
istius Episcopi commemorationem invenerim. Ma- ibi narrantur, miracula, equidem non ausim assere-
gis etiam inducor ut credam annuntiationem Bene- re : quemadmodum enim suspensio illa pallii e solis
ventanam in alios quoque, nescio quos codices trans- radio (non semel hoc ipso mense dala) aliunde accer-
iisse ; quod Benevcnli meminerint addiliones Mss. sita videtur, sic facile etiam alia huc translata sint.

ad laudatum Grevenum, a nobis citari solitse sub Sequitur apta Ferrarii observatio. Quo praecipue
nomine Cartusix Bruxellensis, tametsi exemplar tempore obierit, inquit, sciri minime potuit, aliis
ipsum, cui istx appositx sunt, jam in Museo nostro rege Longobardorum Astulpho adhuc vivo, aliis

pridem possideamus. Porro ita istic adscriptum le- vero Desiderio ultimo rege regnante, illum obiisse
gitur Benevento in sancta Sophia, sancti Hie-
:
scribentibus. Quod si Hadriano Pontifice migra-
ronymi episcopi. Neque dubites, Ticinensem seu vit, sub Desiderio excesserit, necessarium est,
Papiensem hic intclligi, cum nullum istius nominis ex Fastis Panvinii. Dicamus candide, Breventani
Sanclum in Catalogo suo agnoscat Vipera. Porro etaliorum conjecturas omnes id unum evincere, quod
cx hisce S. Hieronymi cultum satis evinci,puto esse recte nullum scriptorum repertum
ipse fatetur,

extra controversiam : utinam Acta superessent ex esse, qui quo tempore fuerit hic Sanctus episco-
quibus de ejus virtutibus et miraculis certius edoce- pus annotaverit. Gualla a definienda xtate pruden-

remurl ter abstinuit ; Spelta vero dum Adriani I tempora

Etoginm 4 Vidit et legit Ferrarius citatque scriptores prx- appellavit, eaque cum Constantino V connexuit, se

cipuos Papienses Guallam, Brcventanum et Spel- xque incerta et inepta venditare,manifeste ostendit.
tam ex quibus elogium suum desumpsit ; quod satius 7 Audiamus modo Ghinium ita scribentem Pa- :
Ghinius in
1'atica con-
est describere,quacumque id demum auctoritate sub- piae, S. Hieronymi xxvi ejusdem urbis episcopi,
traxit,
sistat, quamtrium istorumvariasphrasesconnectere. tantae sanctitatis viri, ut solo ejus pallii conta- B
Ex Ferrario suum contraxisse videtur Ghinius, non ctu aegroti curarentur. Fuit erga pauperes adeo
parum de/lectens ab xtate, qnam frustra hactenus benevolus, ut non solum alimoniam sed et vestes
elucidare conati sumus. Ita habet Ferrarius : Hie- illis suppeditaret; et dum pauperi infirmo pallium
ronymus S. Theodoro episcopo jam confe-
aetate suum tribueret statim sanatus est. Energumenos
ctus non sine divino prodigio successit cum enim : pariter liberavit ; et dum sedisset annos tredecim
S. Theodoro vita functo, Augustinus archidiaco- evocatus a S. Syro, Missa celebrata et pace data
nus a clero et populo, prout ambiverat, electus, et monitis salutis populo confortato, laetus ccelum

Romam pro impetranda a summo Pontifice con- petiit. Corpus in ecclesia S. Mariae Virginis, quam
firmatione profectus, in reditu diem obiisset, Rheodolinda, uxor Partaris Longobardorum re-
(quod illi ante S. Theodorus praedixerat) clerus- gis, aedificavit delatum, signis illustratur circa
que una cum populo ad majorem ecclesiam ad annum Domini dcxc. Hxc alia temporum ratio est

postulandum a Deo precibus antistitemconve- ut arbitraria ferme omnia conjicias. Neque Vghello
nisset,vox quasi pueri audita est, ut cuncti sa- tuto accesseris, dum is rolundo enuntiat : Praefuit

cerdotes advocarentur quo facto, vox eadem ;

novem annis, requievitque in Domino die xxii
dum sequenti die omnes orationi pro novi episco- mensis Julii anno dcclxxxvii ;
protulit aetatem
pi electione incumbunt, unum ex sacerdotibus usque ad annum nonagesimum, Hxc secutus est

deesse auditur. Gasparius, tamctsi populares omnes xtatem ejus in-

ex Ferrari 5 Facta inquisitione, Hieronymum vetulum ec- certissimam fateantur; Gualla vero etSpelta diserte
clesiae S. Marias Perticensis aedituum non adesse asserant, annis tredecim sedisse, non annis dumta-

compertum est qui cum mox accersitus adfuis-

: xat novem.
set, illa eadem vox, illum esse, quem Deus ad 8 Ceterum ut candide et ingenue fatear, hxc ita at dc Caw
munus episcopale elegisset, omnibus manifesta- accipi posse censeo, ut ab alterutra opinione, penes
?
vit. Quare de more consecratus, curam agressus dicerem ab utraque, absque scrupulo liceat dissen-

est pastoralem. Plurimis vivens miraculis re- tire ; qucmadmodum et delectus fieri potest inter

splenduit, cum vel solo tactu pallii sui infirmos Ferrariiet Gaspariielogium. Primumjamdedimus;
curaret. Cum aliquando pauperibus eleemosynam en alterum : Hieronymus Ticinensis, adolescens
de more faceret, in illis quemdam multa febre pietatis studio deditus, orationem, quam assidue
trementem, et nudum propria veste eontexit, excolebat, victus frugalitate aluit, et vigiliis. Ab
repenteque ille sanatus est. Cum ad regem voca- ineunte aetate castitatis amator, et cultor studio-
tus festinus venisset, aestuque ex itinere vexatus, sissimus Aliquando a Longobardorum Rege
fuit.

pallium exuisset, illud radio solis (qui sibi pertica accersitus, properasset ad aulam, de via
cum
videbatur) impositum in aere (mira res) subsistere fessus, et sudore madens se exuit pallio, quod
visum est. Cum ad aedem S. Stephani protomar- solis radio per fenestrae rimam permeantis (qui
tyris extra urbem pergeret, mulier a daemonio sibi pertica videbantur) superpositum, ei ommum
possessa statim ad sancti Episcopi advenlum li- adstantium admiratione mirifice haesit. Deinde
berata est. Denique ubi
ecclesiae Ticinensi annos aucto cum aetate pietatis ardore, ex aedituo san-
tredecim praefuisset, cessit e vita xi Kal. Augusti, ctaeMariae ad Perticas, a clero ccelitus momto,
Hadriano I Pontifice maximo, in ecclesia, quse episcopus diligitur patriac nam de eligendo pon-:

S. Mariae de Pertica vocatur, cujus aedituus fue- tifice eodem clero consultante, et suppliciter Deum
rat, tumulatus. orante, triduanis jejuniis, et obsecrationibus, ut
qtn ejus xla- 6 Atque hoc fermc est Brevcntani et Guallx elo- quem
sibi aperiretur, in Pontificem assumerent
tem xqtte ac as-
alii itjnnru-
gium, prxterita merito grandi indulgenlia quam summis precibus fuit qui Deiparam Virginem
vit scriptores isti Sancto revelutam aiunt in S. Adriani sidue deprecabatur, ul aliquo modo significaret

in
 :

DIE VIGESIMA SECUNDA JULII. 323

»
in quem pontificium transferri deberet. CuiVirgo clamans, Hieronymo adventante Hic amplius : aictobe
apparens, dixit : Clerum admone, ut ad suae ur- esse nequeo, abscessit, et incolumem mulierem J- B. S.
bis episcopatum meum evehat Caneellarium, no- reliquit. Cum autem non procul abesset asupre-
mine Hieronymum, qui religionis inflammatus mo suse senectutis die, hanc coelestem meruit vi-

studio, totus erit in promovendo Dei cultu. sionem. Divus Syrus , comitante supernarura
ulo libera- 9 Ad episcopatum vero promotus mira dedit mentium agmine, se illi ostendens, inquit: Euge
Liorvisusest.
sanc titatis arguraenta. Dum eleemosynam pau- frater, laetare, quoniam in ccelestibus tibi paratus

peribus erogaret, intuens inopem algore febris est aeternae gloriae locus, quo perenne nobiscum
iactatum, commiseratione motus, se pallio spo- fruaris. Tunc illico surrexit, atque in orationibus
liavit, induitque inopem, et statim febris recessit. pernoctavit ad auroram. Ubi vero illuxit dies,
Tunc vir sanctissimus, humilitatis amans, ne il- inter Missarum solennia ccelestem visionem clero
lius fama miraculi in publicum promanaret, prae- nuntiavit, populoque universo, Cohortatus om-
cepit, ne cuiquam illud enuntiaret, sed ut coelorum nes ad mutuam dilectionem, et ad alia Christia-
Re<*inae, quae indigni Farauli ministerio fuerat nae religionis mandata, sacra manu cunctis im-
usa, illud pietatis officium acceptum referret. pertiens benedictionera, orans Deiparam Virgi-
Par in diabolis, atque in morbis depellendis Hie- nem Mariam, quam sanctissime coluerat in omni
ronymi virtus enituit. In Basiliea Protomartyris vita ; ut coelestibus gaudiis secum omnes perfrui
Stephani mulier quaedam ab immundo spiritu possent, domum rediit, gravissimoque affectus
diris modis vexata, stridens, ac fremens, miseri- morbo, humanis exemptus, ccelestia adivit xi Ka-
cordia dignum adstantibus praebebat spectacu- lendas Augusti anno septingentesimo octogesimo
lum. Ubi vero daemon, obsessas infestissimus septimo, sui pontificatus nono : et sepultus ia
vexator, illuc Hieronymum venire cognovit, ex- S. Mariae ad Perticas, adhuc veneratione colitur.
B
E

DE S. GUALTERIO CONFESSORE
LAUDE POMPEIA IN INSUBRIA.

Ex Ferrario. J. B. s.

ANNO
MCCXXIY. Synonymos huic Sanctosjam binos dedimus, al- est. Septalius cognomento dicitur Henricus iste,

terum xi Maii, alterum iv Junii ; hunc vero apud Ughellum in Italia sacra, multis ibi prxclaris-

Laudensem in nullis usquam sacris Fastis que ornatus elogiis, ut mirum prorsus non sit, si

nos reperisse, candide fatemur ; ut proinde Sancti hujus, cui synchronus erat, quemque adeo
Aiibi igno- ex eorum sit numero, quos in sola Ferrarii fide pro- vel de facie noverat, pia ccepta probaverit, pro-
lus,
ferre nonnumquam audemus ; tum maxime, dum de moveritque. Cetera de eodem argumento, in quibus
vero cultu certiores nos reddere non negligit. Hujus S. Gualterius potissimum excelluit sic prosequilur
Vitam seuVitee compcndium refertipse in Catalogo Ferrarius
Sanctorum Italix ad hunc diem, quo e vivis exces- 3 Is exemplo sui multos utriusque sexus ad cum elogin.

sisse testatur, tametsi ejus natalis, inquit in anno- vitam eremiticam traxit. Nudis pedibus incede-
tatione, ob S. Mariae Magdalence festum in diem bat ; parvo cibo vilique vestitu contentus, carnem p
xxvn hujus dilatus celebretur, opinor legitimo assiduis jejuniis affligebat ; in oratione ssepissime
cultu ecclesiastico, ut tam diserte asserenti credere flebat. Multis susceptis peregrinationibus, plura
me tuto posse existimem, quidquid in hac parte rigi- pauperum hospitia construenda curavit quemad-
dior Castellanus, in indice suo rolunde fateatur, modum apud Vercellas, Derthouam, Cremam,
eum sese hoc die omisisse. De eodem agit denuo Melegnanum, quae saepe solebat invisere, ac con-
Ferrariusin Catalogo generali: Laude Pompeia, S. fratres, qui ea curarent, praeficere. Denique piis
Gualterii confessoris, tabulas cilans ecclesix Lau- hisce laboribus perfunctus, gravi morbo corre-
densis, quas videre
mihi non licuit, et Vilam, eam ptus, brevi, annum aetatis xl agens, xi Kalendas
procul dubio, quam ipse in majori Calalogo ediderat, Augusti obdormivit in Domino
anno salutis ,

quamque ego hic, omnibus aliis dcstitutus subjicio. mccxxiv, multis aegrotis et infirmis ad funus il-
referhir a
b mario 2 Gualterius Laude a parentibus sterilibus, lius mirabiliter sanatis. Cujus corpus cum ex xe-
precibus a Deo impetratus, iis orbatus, reque nodochio Misericordiae, in quo multos annos ja-
familiari pauperibus distributa, apud Placentiam cuit, clam ad ecclesiam S. Blasii, non sine ma-
*grotis in xenodochio ministravit. Idem, post xiraa aeris perturbatione delatum fuisset, ubi in
tuennum in patriam reversus, in nosocomio S. proximam aedem deductum fuit, mox
S. Pauli
Bartholomaei extra urbem prsestitit ; aliudque tempestas sedata statimque in Iocum pristi-
est,

xenodochium cum sacello prope Laudem in via num, solenni civitatis pompa, relatum, aliquot a
quae Mediolanum
ducit exstruxit quod ab Hen- morbis, praesertim podagra Iiberatis, tamdiu ibi
;

r 'co Septara fuit, donec in ecclesiam cathedralem translatum,

Mediolanensi archiepiscopo auctum,
Prius Misericordiae, postea
S. Gualterii dictum in ea honorifice conditum est.

VIGESIMA
 VTGESMA TERTIA DIES JEEII.

SANCTI QUI X KALENDAS AUGUSTI COLUNTUR.

S. Appolinaris episcopus martyr Raven- S. Miniseus

Martyres Laodiceae.
nae in ^Emilia. S. Tisicus
S. Trophimus S. Ravennus Martyres Baiocis in Nor-
S. Theophilus et socii ( Martyres S. Rasiphus ) mannia.
S. Justus l apud Graecos. S. Liborius Cenomanensis in Gallia epi-
S. Matthaeus copus.
SS. Martyres VII Chalcedonenses ano- S. Joannes Cassianus abbas, Massilise in
nymi. Gallia.
S. Primitiva virgo martyr Romae. S. Romula )

S. Rasyphus martyr. S. Redempta ' Virgines Romse.

S. Apollonius S. Hirundo ]

S. Eugenius (
Martyres SS. Martyres anonymi in Bulgaria
S. Vitalis episcopus, ut i apud Grsecos. S. Anna virgo, apud Graecos.
volunt, Ravennas

PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI.

Trium Regum Magorum translatio ad hunc

Bollando transmissa
dietn a ex est, ubi
nomine Claudii Apollinaris,
dus est
die quo vere colen-
vn Februarii.
prima sua inslitutione, primis iilis diebus S. Ezechiel propheta refertur hodie inMenxis ma-
res paulo brevius perstringens, obiter agit de gnis impressis et Maximo Cytherorum episcopo ;

Epiphanise solennitate. Ralio ei esse potuit, quod sicut dictum est inter Prxlermissos xxi hujus ;

preedicta translatio in nonnullis Usuardi Auctariis sed ibi monuimus, de ipso fuisse actum x Aprilis.
hoc die consignetur ; at cum in prxsenti Operis Synaxis S. Joannis Baptistae legitur in Menteis
ordine omnia, sive elevationis, sive translationis, magnis excusis ; de qua hic sufficit meminisse,
sive canonhationis Sanctorum festivilates concer- cum de iis, quse ad sanctum Christi Przcursorem
nant, ad preccipuum festum revocare soleamus; pertinenl, abunde actum sit die xxiv Junii.
sitque poslmodum augendus recudendusque mensis SS. Naboris et Felicis translatio Mediolano Co-
iste Januarius ; et hanc historiam, et qux ipsam loniam in multis Fastis tribus Regibus Magiscon-
subsecuta sunt, cum reliquis ad snnctos Reges jungitur hoc die ; verum nos de ea abunde egimus
spectantibus ad proprium islum locum suum illu- ad diem ipsis sacrum xn Julii.

stranda differimtis : prxlucebunl Inchofert, Mar- Sancti hieromartyris Phocae hodie meminerunt
tyrologium Mediolanense aliique vi Januarii. Grxci in Menxis magnis excusis cum acrosli-
S. Catellum Stabiliensem episcopum, nescio quo chide et elogio quem etiam signant Maximus
;

titulo aut argumento nobis hoc die oggerat Buce- Cytherorum episcopus, supplementum nostrum
linus,quem tamen ait decessisse xix Kalend. Fe- ad laudata Mensea ex Ms. synaxario Sirmondi
bruarii ; melius dixisset Sanctum obiisse die quo et Ms. Chiffletii (addito epitheto tov viov Junio-
de ipso pridem actum est xix Januarii. ris.) Adde Basilianum synaxarium ac Menolo-
S. Apollinarem Hierapolitanum in Phrygia epi- gium ex interpretatione Sirleti, utrobique cum
scopum hoc die, opinor alterius S. Apollinaris elogio. Nos die xxn hujus inter Prxtermissos de
Ravennensis occasione, certe perperam, nulloque hoc Sancto egimus, remittentes rem totam, sicut
prxeunte, Martyrologio suo Germanico inseruit et nunc facimus, ad diem,quo de variis synonymis
Canisius; neque opportunius festivitatem ei ele- actum fuit xiv Julii.

gerat Baronius vm Januarii cum aliunde natalis S, Victoris Massiliensis memoriam hodie agit codex
ejus ex antiquioribns codicibus satis notus esset. Hagenoyensis, non insolita ibi transpositione ,
vera

Vide igitur qux de jam pridem eo dicta sunl, sub Sancti festivitas a nobis celebrata est xxi Juln-

S. Juliana
 DIE VIGESIMA TERTIA JULTI. 325
Trecas duplici errore in eodem tom. 573; prxter qux D
S Juliana apud verbum habeo,
i, col. nec
A
ffaqenoyensi codice, hoc eodem die ponitur. Scri- ut ferme perinde sit, sive ea hoc loco, sive alio

bendum fuit Juliae, eaque restituenda diei quo collocentur. Ita ibi legitur in titulo: lxiv B.
colitur etiam xxi Julii. RostagnusII. Textus Rostagnus deCapra, est :

in aliquo Kalendario male nota- in loco Provinciae dicto Graus natus, ex cano-
S Wandregisilus
tur, forte quod ob concurrens festum S. Marix nico Arelatensi factus est archiepiscopus anno

Magdalenx in hunc diem translatus sit : spectat mcclxxxvi, sede per Bertrandi mortem va-
cnim ad diem prxcedentem xxn Julii. cante, ut docet instrumentum ejus electio-

Hvmeneus Hierosolymorum episcopus Florarii nis, in archivis capituli asservatum. Anno

Sanctorum Ms. ignotus ftosculus est, ex nullis mcclxxxviii concilium provinciale celebravit
Fastis antiquioribus acceptus, a nullis recentio- apud Insulam villam Vindascini comitatus,
ribus adoptatus, nec proinde solius istius codicis dioecesis Cavallicensis. Quinto Idus Octobris
auctoritate admittendus. Dies pro mero arbitrio ejusdem vel superioris anni Bertrandus de
delectus est neque vero annus,quo obierit, definiri Baucio, comes Avellini, homagium ei exhibuit
hactenus potuit. Si qux tamen alia cultus indicia pro castro de Treucatellis, quod idem Rosta-
occurrant, agi de eo alibi poterit. gnus comparavit anno mccc, die xm Augusti.
Cavellius et Casiflus confessores apud Mauroly- Fuit Rostagnus pietate insignis, cujus tamen
cum hoc die, ignotissimi Sancti sunt, nec alibi electionem minus gratam fuisse Honorio Pa-
reperibiles : fallor cgo, ni amanuensium socordi pae IV legimus, quamvis postea pallium ei
ignorantia, ex Ravenno efRasipho, iisque Mar- miserit.Bonifacio vero VIII fuit acceptissi-
tyribus, distorta fictaque sunt nomina. mus, qui eum legatum misit in Hispaniam
Teclse virginis apud Ravennam scripsit hoc die citeriorem cum Guilielmo de Mandagoto Ebre-
B Grevenus, qux a Canisio longe melius prxterita dunensi archiepiscopo. Ad ccelestem patriam
est: frustra enim istius nominis virginem apud evolavit x Kal. Augusti anni mccciii, ut legi- E
Ravennam aut hoc aut alio quolibet die quxsive- tur in Breviario Arelatensi ; sepultuj «st in
ris. De matrona aliqua nomine Tecla, tribuni sacello Laurentiano ecclesise S. Trophimi.'

conjuge, agitur in Vita S. Apollinaris ; ast hanc Alfredum hoc die nominat Ferrarius ex rege Nor-
in virginem perperam transformatam Sanctorum- thumbriae episcopum Lindisfarnensem, ex me-
que honoribus inepte donatam, haud dubites. ra confusione quam explicatam habes in Prxter-
Jacobum, dictum Gastolium, professione mona- missis ad diem xiv Januarii pay. 993.

chum Lerinensem, elogio inter pios ornat Saus- S. Ravennum Baiocis in Gallia solum annuntiat
sayus in Supplemento pag. 1150; neque nos eum Ferrarius presbyterum et martyrem, non au-
locum ei recusamus. Rasiphum adjungere, ne eum cum
sus, opinor,

Barsanuphium cum duobus martyrem JE-

sociis Rasypho martyre Romano confunderet. Audet
gypto hoc die adscribit Castellanus, nescio unde tamen Canisium citare et tabulas ecclesix Baio-
accersitum ; nisi forte ex Fastis JEthiopicis apud censis; qua fide,