( C C

<

<<<C«J r(: C < r r <<<< cc c^

cc<4«:
<-

<< <<r<«
<< C " ,
cfccc '•
<

C < c c<<<<C< "

<rcc«
<J c
C< C
^CCCCC'^ CC ' Cccc
ccc<
.
<••

o ,
^cc <ccc<£«s£ c« c^

C@»%
<

C c<£
5 C< C< v C<
C<
'

3gfe«rc«^«it c < c c < c <

^ < <«r< C C/ C C <L C

C < <c
,r <c

«
l C <C r <
<CC ^ <CcCC<<C£Cc<3&_
«c
c<c? c<<r«c<xc< «ac
C.C cc C
c< <
c <

•
r<x
CC C'< > «l.ccrccooc <cc< c<<\
C C
c < c 5 «ar< «< *
«C Cl<C<<Cv^^C c

o<c
..

Ct - cc •
<co <C <

C < (< '<C. C <

<C C <"
<?5
S ?5 <C«C« LSTC
<cc «<«c«
<
<L«1
C<
"<<< '
< c •
CC <
C« «<C< « <CCccCC<C£«l£c <*

c < ccccacc cc<^Kc< <c «. ccc< c < «

un <'
<<LC< CCC. ^-iv v *-- V> r <3SCC<SX«fflK< cC^ "CCC • c <
,

,< *c '«
C«<(C« :
CCCC^ «< cc< c

< , c-4(cC<C CC<^C C cC <c cr <c<s

cc< c l <
,.<cc «V <cC«Cu<>. cc< cC^c C«f
< <5
«c<fcc<^ <C<<<:. cc<
< <<
.
<fcc< < <tic ;•
«<'
c«€£C<dCi^ ' <
c C <%*' • >
<*:'"<•" cc« <§&&<& <[<ac<cc<i«
. <jS£<<*
c*fc<
<«< <3C: V <*<1
<

^c <
<

•c. << <*

-:
«CC C J ccircccc
«"«"-.<
cccc<€ZCC<CL<
cc<CjeCC <
< '..
CC<c<C
<rc<3«ii <<*> <<
c<" c<<
rCv C" (C <^ClC<cC'CC<C%' •
.
rr *pc ^
%<H?<£*X±r< "- * < „(C: <" <
,c . <«<c^c< <sr<r <s< <

<j^f< <? 1

cc
'

rc
< <
C<<<
V C <**
<* CC
5
c c (C^cc^ccccrcrc^
CCCC<C<
^S&S&S^
<^«C<t
C <<!<
<<<«< C <<4
C
VILLANOVA COLLEGE LIBRARY
ccrcrccc cc^t^cccc.C'
CjCcXC '
c cc<Cc< '

cc -cXCCCC^CIsc < r c«<

c <scc C"Cc<3C<' '
'
Villanova, Pennsylvania
^c ^irc^xr^^CTcc <ccc
:c <c<
.< «<
.C<v«TCo«: C
<<4<<tCC~CC.(C «
<CC
"C.;
w CL <<SSi<Cl<<C' <C<«
H <<X C^CjCC^^C. <C"
• '

.<_<. c« <-<^c«<C << <C ,fJ C €r<<j<i<c^c<v

;,<<
<MC '
C<£(v^cC cC'
cc§(.v.<(Ccc
<S
-
<<* '

<«<
C This book was donated
3-4-49
f,

^ <CCCTcC<«C
uCM
'

«<«<<<ms<f l<j
C<f r ( CCCC«( c«
rj^
(

cc «« <
<c
cccc
CCC^C
<C«C «jC C.
.

<
«cc<CC c<c«ccc <
(

o C CC «<C'<C <

<^ <c <C'< Rf.v.,...M R ...Su^ivanJL ...Q.,.S.«A.ii.

(
<c
ft <c C".
cc c <C<<<C ^11«' ; '

d «.'/cc < C «c< «

iC- <&<«C5<<S1' <
.
<c < c «c< <

c
-

c-c<<C^<<<cCL:<
(<( c cc v cCS<<" <sc c<c<sicc«: <fccc<8 « < • '

'•<
4^C: <'c<cc<<C,<C C.<<< ;
c < c '<ec«cr'« <<£!'< <
CC<CC<C l
<CC<«"
c<<c<'<" <£<<• CccCCC <CCC c, < c <^C" C c <f< «c *gj <
<

C«XGQCC c ccc<£ <«}

(
(,

<<A<CcC <1C< C <<j<:cCCc <

C
<^C<CCC< ' Cc < C*8X< c .
C
C<K<C
<St!C <C
<:ccr
-<r cc<c
< ^tc. C <Tj <
C" <P«'5JJ&<
c«rc<
<? c<<r<<
Cf <

«
< <
<

c«^c C <cc >< «f C<&< ( •

-
<_ «c <c C < cc. c« ? ! .
(
"

cc <c«C<cc <<•<" <&:<&33l<~ c o '<CC<^ Cc C< <<jg'c<

<«l<ccc>.
CC (f 4C<«« <c <^B< ««-(<c~ <'
c -<t?'
CC c:c«<
«C<. CC< « <

C
' •

«•< < <-C- <SI

<<c<cccv <c <m ..<!< c < ,<C<;C< <Ccccc?

cc<<<^ <
..
^CC «• CCC< <C •
< c ccC^C^ cCc^-o
^CCCCCC «CTCCJt « . « <
C < fC<< «<< <

«^ccck <ccc<rc «rc< CcCj C < CcxCC c<CC <S

c-
<A
< c"
<<<c<S- cccc <cc <
,
CC<ZC C <3C^ C<CC<i
» .<< c .<<?<:< <<T «rc^< ^CXlCc <c

.<X < c .
c ^scc c •-<CT<<C<'<C-. <c<rc<<i
<cc ( < i
"
cc « <-C
- <f<:«<
CC<«
r <
«iC^ ' c
c <
. t C« c -

C <<C <C «<C C C C<

c<c
<C
<

(CcCcc CcrCCC<'
;
< <
<5-?
<c c c
<.<CC<cc cVccXC^
<:«£?
C <j<T< <<< ^Cjf«xZ '
*r?*8l <M^<^C
<icc<a3
^r
cc<<<
<•«
c <<C«t
«C<
:<

<ccc <CC<Si <.<

« c (
%x-cCcc
c<<
1 <
>c «
cc< «c << ««fc
CC< c
 55 <<-* c c c > c£
,
'
r c«j»«
'
^< ccc>>
C
C:^<^:<C <cxc «Tc
v >'5 S c <^«C-«CC :<cccc. <<
<

ccct
" C<r *<;„ C> - CCcecc
'' c c <crcc " (
C.c
C ccc
r-
c cc ClC ^c^cr^C CCCCCO
<*

t « '< cc
« s

C <cc
,

c
C'C;
> V5Cc
c c */C:
<•< r ,

'
;v f

c c c«gg
'' «ckcc <«<-
«< c «, cr cicciccccc
c
«^
-

Cccr r r <
C <C < c
CCcC <
- - < < <"
;:
" ^c
' '

cc <V <
r 'CC7rccc<rcc
Crc
rccx^ <

c
c

C
- - ^t $ cc <- *?
- '

S< -xc
.
•

~SB<«<c
, >

^
-;*e
C
-
J \ <C
r c<
C«
>
c

<
«
«
<
<

<

» Cl^
^ccr: <c ,
'
<
£S# «
SJCSrccc
SS^
CcCC<

ccc
.«<

cc
<

Crccc C^g« Cj<c« <ccc

<cXC r < ^ V J^> ^C c C
- S^ ccxc
<i «V^ SS C C«C C\C: <C <C
^CXCCC( V 'fc:
r ccc c*
-
(^C^ rc r
^r^cc cc CC
cc ccc Cr
'

<
" c cc c
-C C? <
<

* <c< «r.r
'

r .<CCCCC<Cocc
Ctr
< ^C -
Xc <<C <?c c r cT< C
f

"^,
r.
r *«
cc&ccrcv r c
, ( .,
c dlc «£c%f :
(

«i
^ «^fc
f
-

-«& cccic^
cc
< (
<
C.CC c«6i
^'vi;«^
(

Cucc-r 5CC c

CTccx
,CCC<
gc "'f
cr^- ^c<
'

c ^SISII
cxScc/c-^c:
p:f
<F-^
^c
g ccccr^ <
c -c c"<
"^— ^- .V. V. «. V

-CTCCCCC
^ccr |^«ri'^c
.t
«,C« <C< i, CCCC'<C^ <

wCO

csjcceccctK

x: <rr c': c^R ^^ dc<-jocc

53ci «<c
'<flc~c <r
<r
c:
r<S<"
C CC<c«.
^'CCcc^
^sCcC-CCci.
<s r ccccccc:<

'< <-cc«cccCCc «fecfe

SCCC
.
^C< <€!?cccr
c '"

QC
.c<:
'ffiT^

C€"
cc
-
cr<ccf cjs
C OKLCV.staQB
^- C <a^C^c ?
^^
CZCCCCTCC^
cfvcccl
.
c
c.
Cfc<'
<Crc7
'.

<
cC' ^<:c:
cr <cc$!ci

<c
c
-
.c
i

C <C<<C<Cc;c<C <C ccc:cccg'c-c

<C<m:\<:c
<r< c«r

"v<«
^^^cc?<ac-j<^r;- .^"
< < cccr *&cqE@Krg^&rT<
cCcc <
CC<
cc
<
" ^frc"t-c<cccc
CCccc-Cc^t
«l c ^,
<src
"C «c<c< «cc^saaBci"
<£Z <
, c:c <CCC<TC
I cc ccccC<c
:
<c<c'<gQES^'c£r~:*
>c ccccc? ^cc«crcc ,^cc
^ <Kcc^^cc^c<fc:<£:T <

c£<cic <r «c:c

ccccc cccl
^cccccccr
0- c <rc ccc..
^c
<?'«..
,«
<

c c crccccc cc< .<tr

C C CCOCCCccf <c
xc <« "Jta
^ c<?

SL c<
<!<<:
ccccsl^c:^ «

^.cc
^^<CC5CCC
C C<C ^ci«c«:ccrc
«rC 7
'

CMCJC
CCCCTc
. _v, C -<
«5C <«x:cc?r <r
<r
cc
-

CC" c-^-
<: << « CC4|^CC rr f^cc^cf'' <
'.

"'
i <ccc:<=<ii«::
V
/
 ACTA

SANCTORUM
PARISHS. — EX TYPIS V. GOUPY, VIA GARANCIERE, 5

'
-'
 <cient,.
rp

"<%
***.&$
m-t
m -

*^

&i
1
"wk fc"
'

m
"••

w$$Nlm
e
* u. IVLII m
Uata
Primi^eniaveterum Scrij*****
•» c OLLECTA, DIGEST^ ,

***«**»%« frOdfervatwnibns &&*

\\ A f OA]VNE BAPT. SOLLE^
m;J IOA.NNE PINIO
GvJLIELMO CVPKR-
iyf

PETRO BOSCHIO
BC*WAT
E IESV PRESBYTEWS THEOtf>« S

TOMVS VII
8
D

^
d,'es
1
vicesimus aonus, triges'
Wgeaimus primus con)»**
1
1
^ '

~ r^ XtS^Sr
mM^*^! <&;*<)

t
m
bt\Mf(i£d&i$fa'$fc'fi{illl

:%-r^
b^J

-rt-l /~ — M~k . ~lli*

'

PARISHS & ROIVLE.APVD VlCTOREM PALME. M. DCCC.LXVIII

 ACTA
SANCTORUM
quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS ET GR^ECIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS MONUMENTIS

COLLECTA, DIGESTA, 1LLUSTRATA

A Joanne Baptista SOLLERIO, Joanne PINIO, Guilielmo GUPERO

Petro BOSGHIO
E SOCIETATE JESU PRESBYTERIS THEOLOGIS.

EDITIO NOVISSIMA, CURANTE JOANNE GARNANDET

JULII TOMUS SEPTIMUS

QUO DIES VICESIMUS NONUS, TRIGESIMU8, ET TIUGESIMUS PRIMUS CONTINENTUR

R0M$
PARISIIS ET
apud VIGTOREM PALME, bibliopolam
1868
.#•

MARIy^ ANN^
REGIiE PRINCIPI HUNGARLE, BOHEMLE,
ET SERENISSIM/E ARCHIDUCI,

DUGI BURGUNDLE, BRABANTLE, LUXEMBURGI

LIMBURGI, GELDRLE, STYRLE,
CARINTHI^,CARNIOLI^E: GOMITI FLANDRIvE, NAMURGI,
TYROLIS, GORITI^, etc.

Tomus hic de Actis Sanctorum Julii mensis, Augustissimo

Parenti consecrati postremus, eo quidem titulo Tibi inscri-
bitur, ARCHIDUX SERENISSIMA, quod natu minor in Aus-
triaca serie, et ipsa postrema es ordine; ast alia non defuere
*
urgentioraque argumenta quse librum hunc Tibi preecipue vin-
dicarent, idque imprimis quod Sanctos licet solito pauciores
contineat, tales certe complectatur, quos amore Dei et proximi
ferventissimos, Tibi potissimum venerandos imitandosque pro-
posuisti. Patieris etenim, DOMINA MEA SERENISSIMA, ea
me confidenter eloqui, quse de Tuis preeclaris virtutibus, non
in Aula solum Paterna, sed tota passim Vindobonensi urbe,
imo ditionibus Austriacis universis, quin et toto Romano im-
1 l

perio laudatissime circumferuntur; ut jam nunc eo videaris

studiose contendere, quo Te Sanctorum exempla deducunt,
bortantur, exstimulant. Loquamur apertius ea in Te quan-
;

tumvis tenella Archiduce, elucescunt verae Christianse pietatis

specimina, ut Urbis totius amorem Tibi conciliaveris, animos,
corda, tenerrimosque sensus pridem obstrinxeris, eo felicissimo
omine, quo non Romani solum imperii sed orbis totius Euro-
psei delicium Te aliquando fore augurantur universi, eosque
I?
adeo populos fortunatissimos vel modo audacter praedicare non
dubitent, quos Serenissimse Archiducis Marise Annae suavissimo
* imperio subesse contigerit. Porro quemadmodum singularibus
corporis eximiisque animi dotibus ornatissima es, (Augustissi-
mum enim Genitorem vel in imagine refers) sic iis prsecipue
virtutibus excellis, quae Augustissimo Austriaco sanguini con-
• genitee, Te, jure quasi hereditario, praeter ceteras reddunt
amabilissimam. Clementiam loquor affabilitati conjunctam
quam a protoparente religiosissimo Imperatore Rudolpho, in
posteros olim transfusam, eos inter perpetuo claruisse accepi-
mus,
mus, atque in Augustissimo Genitore perseverantem, non sine
summa voluptate experti aliquando sumus. Age vero ea modo :

inspicere liceat, quibus fetati Tuse competenti maxime exercitio

ad virtutum omnium pretiosissimam gemmam eniteris, inna-

tam nempe illam Austriacis Principibus in Deum ter Optimum
Maximum ardentissimam devotionem, quee pari quodammodo
flexu in ejus amicos, Ccelites Sanctos, diffunditur, quos quam
Tibi caros habeas,qua item veneratione prosequaris, mihi
quam testatissimum est illudque imprimis, quod prseter ar-
:

dentem cum Deo communicationem, nihil suavius Tibi possit

obtingere, nihil jucundius, quam si cum Sanctis ipsis in Sa-
crorum librorum lectione Tibi liceat conversari. Egregia enim-
vero ad solidissimas virtutes incitamenta, quemadmodum obla-
tum hic Tibi, SERENISSIMA PRINCEPS, de Actis Sanctorum
volumen, exemplis perspicuis non minus quam admirandis
abundantissime demonstrabit. Ut de vetustissimis simul et
longe illustrissimis Ecclesise Catholiese incomparabilibus Pra?-
sulibus Germano et Lupo non loquar, recentiora exempla sunt,
quae induobus Augustissimi Jesu nominis insignibus plane
cultoribus, S. Joanne Columbino et S. Ignatio Loyola, admi-
randum prorsus in modum emicuerunt ille negotiis seculari-
:

bus et lucri aviditati immersus, hic militari gloria tumidus, ita

librorum Sacrorum lectione in viros alios commutati sunt, ut
spretis calcatisque mundanis omnibus, tum lucris et voluptati-
bus, tum honoribus et vanitatibus nuntium fortissime juxta ac
constantissime remiserint, animarum ad Deum convertendarum
facti tum vero adorandi Jesu Servatoris
lucratores avidissimi,
Qominis flagrantissimi praedicatores. Ex iis Ignatium Tibi sin-
gulariter in deliciis esse, ARCHIDUX SERENISSIMA, perspec-
tissimum habeo, eum nempe Sanctum, quem olim Augustissimi
Carolus et Ferdinandus insigni cultu vivum prosecuti sunt,
singulares nascentis tum Societatis nostrrc Patroni, Patres,
ausim dicere; eeque ac Ferdinandus ille alter Gra)ciensibus,
Viennensibus innumerisque aliis monumentis tota Societate
celebris non minus quam venerandus cui cedere noluisse vi-
:

detur Avus Tuus Augustissimus, seternae memorite, atque aster-

num de Sanctis meritus, Leopoldus et ipse Ignatius, et Sancti
patrocinium non obscure expertus; neque cessurum confidimus
Genitorem Augustissimum, operis hujus nostri munificentissi-
mum McTcenatem. Ad S. Ignatium redeo, cujus Vitam ad ceteras
Tuas virtutes pracluxisse, ex iis, quae quotidie prames egregiis
speciminibus, explorasse videor. Ecquid enim
aliud loquuntur
memorata illa Tua erga Numen supremum ardens dilectio ? Quid
tenerrimus in suavissimum Jesum amor? Quid
in Sanctos vene-
ratio? Quid erga res omnes
sacras, quin et homines Deo conse-
cratos laudatissima reverentia?
Reliqua prosequamur, oculosque
in
in eam virtutem flectamus potissimum, quam S. Ignatius Socie-
tatis susc tesseram quodammodo esse voluit, angelicam morum
innocentiam, in Te usque adeo refulgentem, ut virginalis in
vultu sese continuo prodat verecundia, vel ob levissimos naevos
etiam oscitanter commissos. Aut vehementer equidem fallor, aut
indicia istiusmodi strenuam Te et vigilantem Serenissimarum
Amitarum, quibus Sanctissimus Parens Noster adeo cordi est,
imitatricem fore atque aemulatricem haud obscure preesagiunt.
Quid solas Serenissimas Amitas, singularibus suis virtutibus toti
orbi Ghristiano notissimas, appello, dum tot alia Augustissimi
sanguinis fulgentissima lumina praecesserunt, quse Gynreceum
Halense a porro laudare non desinet vel
tot lustris praedicat, et

ipsa sera posteritas, imo aeternum perseveratura jucundissima

memoria Ignatianarum illarum, quas Tibi non minus caras
quam notas esse, manifeste ostendit parium virtutum in tener-
rima aetate praematura licet, at constans amiulatio? Orationis
limites excedam necesse est, ARGHIDUX SERENISSIMA, si re-
liquas Tuas cum S. Ignatio communes dotes enumerare conten-
dero; ast ea sane praetereunda minime est, qua non solum divina
aut sacra fervide meditaris, verum et Tuum illud est ornamen-
tum prorsus singulare, quo etiam Ghristi membris, pauperibus
prsesertim et egenis, summa commiseratione, non sine illus-
trium matronarum Tibi obsequentium stupore, succurrere con-
suevisti. Ignosce, DOMINA MEA SERENISSIMA, si e plurimis
exemplum unicum seligam memoratu longe dignissimum dum :

non ita pridem tempore misericordise viscera ita

sacri Jubilsei
Tibi commovisti, ut quod anno forte non uno aerariolum in
arbitrarios usus sensim collegeras, illud totum quantum, lar-
gissima sane manu, in pauperes erogatum volueris, eo animata
vere Ghristiano argumento, quod ex tam sancta Jubilsei conse-
cutione, potiorem Tibi thesaurum obventurum rectissime ar-
gueres; eorum utique non immemor, quee ex sacris lectionibus
felici memorise mandaveras, da pauperibus et habebis thesau-
rum in coelo, ut monet sapientissimus ille ccelestium bonorum
OEconomus, qui vana omnia seculi blandimenta expertus, viam
longe securissimam ad aeternum duraturas divitias apertissime
demonstravit. Neque hoc contenta, alium Tibi thesaurum paras
non minus sestimabilem, dum sollicitoeoque quotidiano orandi
studio, id curare soles quam maxime, ut propitium habeas lar-
gitorem bonorum omnium ;
quo piissimo artificio thesauri cce-
lestisvadimonium, ad sanctissimi Patroni exemplum, ut virgo
de numero prudentum, Tibi securissime comparasti. Macte vero
animis, MARIA ANNA SERENISSIMA, et quam gloriose ccepisti
dignissiman Austriaca Principe semitam, ut firmo tramite
vita?
teneas, dicatum hic Tibi oblatumque de Sanctis volumen pra>
oculis habere non desinas. Atque ut a principio ordiri Tibi liceat,
eam,
eam, inter Sanctos alios omnino non neglexeris, virginem utique
sanctissimam quae Christo ipsi Servatori hospitium preebere
,

meruit Martham iilam, inquam, quse ad obsequendum Domino,

:

vel nimium sollicita fuisse memoratur. Eo Te, SERENISSIMA

PRINCEPS, vel modo anhelantem conspicor, ut et officio con-
simili Tibi fungi concedatur, quoties Augustissima? Eucharistia-
particeps, Dominum etiam Tuum, Salvatorem amantissimum,
devotissime suscipies, in quo venerando, laudando orandoque
numquam poteris esse nimis sollicita. Unam hanc e multis, sa-
crosancto Dei verbo laudatam virginem selige, quam Tibi, PIIS-
SIMA ARCHIDUX, in exemplum etiam proponi posse existi-
mem, cui tot alias in eodem libro adjunctas incomparabiles
heroidas, effuso, pro Sponso vere virgineo, sanguine laureatas,
non sine stupore miraberis, quarum si minus vestigia Tibi sequi
fas sit, at certe invictam fortitudinem attentius contempleris,
animos inde susceptura, quibus ita ad perseverantiam in recte
coeptis promovearis, ut quse modo tenuioribus lineamentis vir-
tutum specimina prseclare exhibes, eadem usque in beatam se-
nectam, numquam intermitti patiaris. Neque vero tsedeat um-
quam eo progredi, quo Te optimus Patronus invitaverit,
suavissima etiam in eum finem documenta daturus. Illic, mihi
crede, tamquam in speculo intueri meditarique licebit omnium
virtutum insignia prorsus, quee inciytissimus Patriarcha Noster
Ignatius, non filiis suis dumtaxat, sed omni hominum generi,
etiam Principibus Augustissimis exempla et miranda et imi-
tanda reliquit, qusc ego hic frustra singillatim enumeravero,
dum Nunc Te postre-
in libro ipso luculentissime exhibentur.
mum alloquar, DOMINA MEA SERENISSIMA, hortarique non
verebor quam impensissime, ut quem Tibi ducem in ordinanda
totius vitae pia sanctaque serie jam nunc proposuisti, eumdem
et Tibi patronum tuteiarumque perpetuo adsciscas, quemque
innumeris prope miraculis, clientibus etiam afflictissimis ubique
terrarum benigne succurrisse intelliges, de ejus patrocinio eo
fias securior, quo gloriosis ejus vestigiis religiosius perges in-
sistere. Fortunatius nihil Tibi vovere ac demississime augurari
possunt

SERENISSIMA ARCHIDUX

ARCHIDUCALIS SERENITATIS TU^E

Clientes Devotissimi
JOAN. BAPT. SOLLERIUS
JOANNES PINIUS
GUILIELMUS CUPERUS
PETRUS BOSCHIUS
Societatis Jesu.
 :

SY N PS I S

TOMI SEPTIMI

DE ACTIS SANCTORUM
J UL I I

hie ultimus preenotati mensis Julii Ravennatium praesttl multis tenebris a Rubeo
Est toraus, tres solos ultimos mensis dies aliisqtte involutus, atque e serie locoque suo non
xxix, xxx et xxxi complexus, quibus recte depulsus, ex Agnelli probatiori chronologia
referuntttr Sancti propriis suis noinini- sic restituitur, ut non Junior sed Senior plane
bus solum octoginta octo, anonymi vero trecenti primusque istius nominis postliminio ostendatttr,
et octoginta quatuor, prajter varios non expresso gestis ejus meliori etiam ordine ex eodem
numero manipulos. Sanctorum nominatorum Agnello dispositis, praeeunte ejtts illustratore

paucitatem supplent illustriores Sancti aliquot, Bacchinio. Huc spectat Attgustissimi nominis
de quorum prasclarissimis gestis plura pertrac- Jesu cultor eximius, eoque titulo etiam hodie in
tanda fuerunt, ut mox docebimus. Solita est ad progenie sua celeberrimus S. Ignalius, ab illu-

ordinatam claritatem, virorum divisio, per re- stri loco natali de Loyola dictus, qtti ex saeculari

ceptos in Ecclesia gradus Ecclesiastkwn netnpe, militia, Societatis seu militum Jesu ductor ae

Monasticum et Smcularem, ultimam porro elas- fundator, in sacra sua militia etiamnum vivus, a

sem constituentibus Sanctis feminis, sub titulo eelebri Exercitiorum spiritttalium libro, quam
Sexus feminei, servato etiam ubique de more acriter impugnato, tam gloriose defenso et ap-

regionum ordine. probato, cursttm suum exorsus est. Hinc pere-

grinatio Hierosolymitana, studia litterarum a
veterano prope milite inchoata Lutetiae pauco-
EX STATU ECCLESIASTICO ,

rum sociorum aggregatio, unde initia novi plane

In Oriente solus inter antistites sanctos oc- apostolici cleriealis Ordinis Romae approbati;
currit Constantinus, istius nominis patriarcha ejus per orbem, in Indias usqtie propagatio,
CPolitanus, ab aliis synonymis posterioribus, acerrimae persecutiones superatae, quas inter ef-

etiam patriarchis, orthodoxia sua, tamquam fttlsere favores Pontificii et Caesarei, variorum-
characteristica discretus. Est et solus etiam in que principum, in Germania prassertim, socios

Africa Firmtts Tagastensis episcopus, qui in Fas- adversus haereses eertaturos postulantium; qui-
tis vetustioribus plane ignotus, S. Augustino de- bus omnibus tenella religio suffecit, dirigente
bet, quod in Romano hodierno locttm obtinuerit Ignatio, interobloquia, criminationes, calumnias
firma nempe voluntate nec mentiendi, nec ho- atque angustias, divinavirtute mirabiliter fulto.

minem, apud se occultatum, vel morte intentata, Qttorum omnium accurata redditur ratio, Vita-
prodendi. De Romano Pontifice Felicc II lites et que de eo a Ribadeneira scripta, ex Maffeio, Or-
controversise : ut non inepte signum dixeris, cui landino, Bartolo authenticisque archivi Romani
contradiceretur; pluribtts ejus famam, sanctita- (locttmentis mirifice juxta ac copiose elucidatur.

tem ac martyrium lacerantibus, paucioribus catt- Tum vero gloria ejus posthuma, non solttm egre-
sam ejus, tamquam ferme desperatam, meticu- giis monumentis, verum et plurimis perpetuisque

lose tuentibus, absterritis nempe libello aliquo ad haec tempora miraculis solide confirmata est.

supplice, cujus supposititiam praefationem mirttm E Gallia bina Ecclesiae sidera, viri vere magni,
est tot viris doctis imponere potuisse. Eversa ea tomum hunc ornant Germanus Autissiodorensis
satyra, expendunturexplieanturqtteomnia, quae et Lnpus Trecensis episcopi, Apostolicis tempo-
a nonnullis sanctis Patribtts de ejus in S. Liberii ribus dignissimi. Ille ex duce seu gubernatore

locum substitutione ac deinde cessione, paulo provineiaj, viro potente, conjugato, ac supersti-

acerbius dicta odiose congeruntur : certe et con- tioso venatore, stupendo prodigio ferme invitus
stans in Eeclesia cttltus, et fides integra et mar- in clertim primum adscitus, tttm presbyter ordi-

tyrium, aliorum auctoritate merito vindicantur. natus, et paulo post, universo populo postulante,
Calimcrits Mediolani ordini suo, non gemintts episcopus consecratus, simul et exemplum gre-
sed unictts restituitur, tam insigni veneratione a gis factus, atque incredibili pcenitentias et auste-
successoribus episcopis babitus, ut ex iis unus ritatis genere, vitoe rationem exorsus est, quam
altare aurettm ei erexisse memoretur. Petrus inter labores prope immensos ad extremum us-
que
 Au- torum dictus. Fuudatoris ipsius genus.
que spiritum constantissime tenuit non uni ; aatas.

Ordinis primordia, exercitia, habitus, progres-

tisskirlorensi ecclesiae, sed toti ferme
Galliae,

labore sus, mutationes, oppugnationes, extinctio tum

Britanniae et Italiae natus. Suos incredibili :

instituit; Britannos e Pelagianorum

luto eri- vero gesta Sancti et miracula, corporis diuturna

puit, Armoricorum gratia. Ravennam progres- incorruptio, aliaque eodem spectantia : demum
invenit, vel mor- et monialium Jesuatarum institutum perseve-
sus, ibi gloriosum vitae finem

tuus ad sedem suarn triumphantis in morem rans, ejus origo et leges ordinate discutiuntur

reductus. Singula accurate describunt Constan- explicanturque.

tius soluta, S. Hericus ligata oratione,

quibus In Gallia Imiterius jurensis monachus, in loco

admiranda et genere et numero prodigia sub- Cellulae dicto, latere solitus, solam nominis et

junguntur. De reliquiis, id miraculo proximum. sanctitatis famam reliquit. Nec multo notior est

qimrl vel vilissima nd ipsum spectantia summo vitaquam duxere germani fratres apud Treviros
ubiquc in pretio habita sint et porro habeantur. solitarii Bantus ac Beatus, ille ibi antiquo cultu

Quee omnia operose et accurate eruderata sunt illustris, hic non minori veneratione in Cartusia

ac dilucide illustrata. Huic suppar, ut ccepi di- Confluentina, quo ejus sacrum corpus delatum

cere, nec inferioribus gestis, virtutibus ac mira- est, celebrari solitus.

culis illustris Lupus ille, Trecensium suorum Neothus regio sanguine in Anglia ortus, mo-

adversus ferum Attilam prodigiosus defensor, nachus primum Glastoniensis, inde solitarius,

hodieque pretiosis suis reliquiis eorum patronus, prseclarissimis multis, tum naturae tum gratise

Sidonio Apollinari laudatissimus. Celeberrimae dotibns ornatus, stupendis etiam prope miraculis

cum S. Germano in Britanniam expeditiones, ac prophetiae dono gloriose effulsit.

Vitae plures de eo scriptse, uti aetas, parentes, Apud Belgas cultu magis quam rebus gestis

educatio, tum vita ejus monastica, dimissa non Antverpiae notus est Hathebrandus, illuc trans-

invita uxore; secuta in ipso episcopatu vita as- latus ex Frisia, ne iconomachorum pateret in-

perrima, labores, discipuli, secessus non unus, juriis. Dantur lectiones de vita, in quibus id vel

summa apud omnes auctoritas et veneratio, tem- praecipue mirandum , virum pauperem plura

pus obitus et insignia miracula, ceteraque ad ccenobia condere potuisse, sed quorum liodie vix

Sanctum spectantia studiose expendenda fue- supersunt vestigia.

runt. Non adeo splendida suntquaede Genevmo,
Dolae in Britannia Armorica episcopo traduntur, EX STATU SECULARI
uti et de Prospero Aurelianensi antistite. Idem
dixeris de duobus Metensibus episcopis Expletio Inter Orientales Callinicus Gangrae in Paphla-
et Gosselino, quorum hic vix ut Sanctus agnosci gonia martyrii lauream consecutus est Joannes :

potuit. Magis emicuit Guilielmi Briocensis prae- autem miles sub impiissimo Juliano certavit.

sulis infracta fortitudo in tuendis Ecclesiae juri- Quibus adde Mamantem et Basiliscutn. Miles
bus, adversus ducem, summum cleri osorem, alter' Eudocimus, dictus Justus, magnis post
indeque Mauclerc sarcasmo inustum. Prae- obitum signis refulgens , miro modo CPolim
clara , exsilium , relictumque perpetuum mo- translatus est. Fabius, non Fabianus, et ipse

numentum, de Viri sanctitate abunde testantur. miles, singulari fortitudine Caesaream Maurita-
Unum Anglia episcopum suggerit, sedis Can- niae illustravit.

tuariensis egregium vindicem Tatwinum , ob Romae celebratissimi Persae martyres Abdov

susceptam peregrinationem Romanam , unde et Sennen non uni dissertationi materiam prae-
Pallium retulit, ceterasque meritas praerogati- buerunt. Insignes ibidem martyres Simplkius,
vas: seterna idcirco apud suos, non minus quam Faustinus et Beatrix. Onesimus porro et socii ex
ob insignem sanctitatem memoria dignus. Vasconia martyres Puteolis, easdem ferme con-
troversias reuovant, quas alibi difficile fuit evol-

EX STATU MONASTICO vere. Ad similes scopulos explorandi etiam

fuere Fantius et Deoda/a, pro quibus certant
Huc referendi 350 anonymi monachi martyres, Syracusani Siculi cum Taurianensibus Calabris.
furentium Acephalorumtotidemvictimse, in His- Justinus confessor Tuderti colitur, Terentius vero
toria ecclesiastica notissimse. inter patronos Faventinos. At Bufinus martyr
Porro ordinis hnjus in hoc tomo Sanctorum Assisii aut triplex est, aut ita confusus, ut quem
paucitatem egregie compensat augustissimi Jesd hoc die velint Assisienses, non facile quis expli-
nominis alter cultor sane praeclarus eoque no- cuerit.
niine Ordinis religiosi fundator, Joeames Colum- E Septemtrione Olavus rex Norvegiae et mar-
bimts Senis, laicse ferme familiae institutor, mi- tyr inclytus, etiam apud ipsos acatholicos, si non
rabili, ut ita dicam, metamorphosi, ex avidissimo debitum cultum, saltem illustrissimam sancti-
lucri trapezita, factus venator animarum non famam promeritus est, apostolus suorum
tatis
minus quastuosus; tam inaudita morum totius- non minus diceudus quam princeps qui im- :

que vitsa mutatione, ut prodigio simile fuerit, in mensos labores, fidei Christianae inter suos pro-
tam humili vitse genere, nobiles sectatores nan- pagandae causa susceptos, passasque ab eisdem
cisci potuisse.Hinc novus in Ecclesia Ordo, a diras persecutiones, martyrii tandem laurea
nominis Jesu perpetua prope invocatione Jesua-
gloriose coronavit; mirificis clarus miraculis.
Qua?
 ;

Qu» orania ex reconditis NorvegisB monumentis Major longe difficultas fuit in iis elucidandis

accersere, quara operosura fuerit, facile intel- quse de Lucilla, Flora et Eugenio mira admodum
liget eruditus lector. et tantura non incredibilia memorantur, eis non
absimilia, quae de Luceia virgine et Auceia rege

EX SEXU FEMINEO barbarorum dedimus 25 Junii : ut ferme dubius

hsreas, sintne anibas historiae confundendae.
Martha Christi Servatoris hospita, satis nota llclena vidua martyr in Sueeia, a S. Brynolfo
est ex Evangelio ejusin Provinciam adventus,
: Scarensi episcopo multis titulis laudari merita
iisdem quibns sororis Marias Magdalense ob- est ;
peregrinatione Hierosolymitana, virtutibus,
QOXius est difficultatibus, quas tales non cense- martyrio, miraculis etperenni fonte in Zelandia
mus, nt Tarasconenses vetustissima sua posses- Danica illustris.

sione deturbandi sint. Julitta martyr Caesarea; in Atque hi sunt praecipui Sancti de quibus in hoc
Cappadocia, S. Basilium encomiasten nacta est, tomo agitur reliqua docebunt
: soliti indices, tum
quemadmodumetcelebresTuburbitaine in Africa nominum Sanctorum, tum Chronologicus, His-
Ma.rima, Donatilla et Secunda S. Augiistimim. toricus, Topographicus, Onomasticus et Moralis.

FACULTAS R. P. PROVINCIALIS
SOCIETATIS JESU FLANDRO-BELGICE

ET SUMMA PRIVILEGII C.ESAREI

Ciiiu Hispaniarum Regis, deinde Serenissimorum Archiducum Alberiiet Isabella:

Edictis Philippi II
Belgii Principwn, rursumque Philippi III, ac novissime Carolill Regum, confirmatis 2 Decembris
1692, et VJjunii 1694, Provincialibus Societatis Jesu, pcr Flandrobelgicam pro tempore futuris, potestas
facta sit eligendi Typographos et Bibliopolas, qui, ad aliorum quorumcumque exclusionem soli ,

imprimere ac reimprimere et vendere possint libros ct opera quailibet, rite approbata, curantibusque
ejusdem Societatis Patribus edita aul porro edcnda, sub consueto sua> Majestatis Privilcqio, non aliter
impctrando, quam in scriptis obtenta et prceexhibita licentia prasdicti Provincialis ;* idgue sub qra-

vibus jiiriiis, iu contraventores aut aliter impressa importantes statutis, ut latius in ipsis patentibus
litteris apparet : cum etiam sua Casarea Majestas idem valere voluerit in ditionibus S. R. Imperio
subjectis

Ego infrascriptus Societatis Jesu per Flandrobelgicam Praspositus Provincialis, potestale adhoc
iiti/ii facta ad Adm. R. P. N- Prceposito Genercdi Francisco Retz, concedo Jacobo du Moulin facul-
tatcm. sic imprimcndi, et per se aliosque vendendi infrascriptum opus, ex more nostrai Societatis
(//iiod hisce attestor) et approbatum; videlicet : Tomum Septimum de Actis Sanctorum
recognitum
Julii, collectis et illustratis per Joannem Bapt. Sotlerium, Joannem Pinium, Gui/ielmum Cuperum,
ct Petriiiu Boschium presbyteros theologos Societatis nostrce. In quorum fidem hasce, manupropria
subscriptas, consuetoque nostri officii sigillo munitas, dedi Antverpiai 7 Julii 1731.

GREGOKIUS VAN PARYS.

SUMMA
 SUMMA PRIVI LEGI I REGII

et Regiae Catholicaj Majestatis diplomate sancitum est, ne quis, praeter voluntatem

Csesareie
Joannis Bapt. Sollerii e Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum et
Successorum, ullo modo imprimat vel recudi faciat, ex parte vel in totum, Tomos eorumdem, de
argumento illo, vel jam editos vel porro edendos, aut alibi excusos excudendosve invehat, vena-
lesve habeat : qui secus facit, confiscatione exemplarium, et aliis gravibus poenis mulctabitur; ut

latius patet ex litteris, Eruxellae datis.

Signat LOYENS.

Et ego Joaunes Bapt. Sollcrius Societatis Jesu, permitto Jacobo du Moulin, ut Tomum Septimum
de Actis Sanetorum Julii, meo permissu ab ipso impressum, publicet. Datum Anlverpia x Julii
MDCCXXXI.

APPROBATIO
ORDINARII

rp omus Septimus de Actis Sanctorum Julii a PP. Joanne Baptista Sollerio, Joanne Pinio, Gui-
hic
l lielmo Cupero et Petro Boschio, pari ac priores diligentia ac cruditione elaboratus, utiliter lucem
aspiciet. Tta testor Antverpiai hac xxvin Junii mdccxxxi.

F. G. ULLENS Can. Schol. Offic. et

Lib. Censor Antverpia?.

PROTESTATIO AUCTORUM
Qunil identidem protestati aunt ilecessores uostri, in hoc de Actis Sanctorum Opere, se servatas
velle Urbani Papae VIII Constitutiones neque suis, aliorumve hue relatis Commentariis aliud
:

liMinlus tribui, quam sit historiae, ab hominibus errori obnoxiis scriptse : idem ante hnnr Septimiim
Tomum Julii denuo protestamur.

liKVERENDO
 ,

REVERENDO ADMODUM IN CHRISTO PATRI NOSTRO

P. FRANGISGO RETZ
SOCIETATIS JESU PR.EPOSITO GENERALI XV

LONGUM AC PROSPERUM REGIMEN, /ETERNAM FELICITATEM

uonam casu, seu quanam mea potius felicitate fieri dicam , ut primus gubernationis Tiuc
annus,cujus octavusetiamnum prospere ac feliciter admodum labitur mensis, concurrat cum
Q septimo ac postremo nostro mensis Julii Tomo de Actis Sanctorum, qui nunc in lucem pro-
dit~quos inter die 31 ejusdem mensis publico cultu celebratos, tametsi S. Ignatius Loyola locum
obtineat postremum, magnam tamen in dicto Tomo partem habet. Et vero duo sunt, quas meas
hasce de optimo nostro Parente lucubrationes, proprio quodam jure Tuo nomini inscribi postnlant.
Quem enim, amabo, earum potius appellem patronum, quam Te, Ignatii successorem, Ignatii vir-
tutum imitatorem, heredem et exemplar, atque adeo utroque hoc titulo longe meritissimum, ut
S. Ignalius, qui in earum decursu totus spirat, vivit ac splendet, matura judicii Tui ac paterni fa-
voris accessione ac suffragatione magis magisque in dies singulos apud exteros quidem innotescat,
apud nostros autem illustretur, cum amplissimis apud hos et illos privati ac publici cultus veneratio-

nisque erga Sanctum incrementis?

Ignatii successorem dixi ; eum videlicet, quem divina providentia egregiis naturx ac gratiae doti-
bus cumulatissime exornatum, per multa ac varia Societatis officia instructum, probatum, hono-
ratum, quasi gradatim, ad supremam universas Societatis gubernanda; prafectiiT-am fortiter et sua-

viter jampridem comparavit. Liceat interim mihi hoc loco, Pater admodum Reverende, inoffensa
animi Tui modestia, prasterita; vitasaliquantisper vestigiarelegere. Nam postquam Praga, celeber-
rima Boheinia; Metropolis, anno 1673, die 13 Septembris,Te mundo dederat; Societati autem Bruna
anno 1689, die 15 Octobris, absolutis ante iis studiis, quibus juvenilis setas ad humanitatem infor-
marisolet; discendi ac docendi provinciam mira cum ingenii, tum sedulitatis commendatione exor-
nasti: nam quanta cum subtilitatis celeritate, ac laboris contentione philosophici ac theologici stadii
curriculum emensus sisOlomucii, pluribus aliis in pulvere litterario longo post Te intervallo relictis,

testis est Olomucensis pala;stra, testis etiam Pragensis; quarum illa quidem dum publicos laurea-

doctoralisinphilosophicafacultatehonorestibidetulit; haec vero,dum exdimiis etiam sacra; theologia;

doctoris insignibus Te condecoravit, quam honorifico Te utraque loco habuerit quantum singula-
,

ria doctrinaj Tuffi merita ac decora suspexerit, non clam, sed palam,sed in publica orbis luce testatum
esse voluit.

Et vero quod doctoris nomen cum docendi exercitatione egregie conjunxeris, intricatis philoso-

phiffi placitis auditores imbuens , ac sacris theologia: studiis informans summa cum approbalione
pra;tereo tacitus; uti et Latini oratoris munus; quando majora me vocant. Etenim ad expedienda
Assistentice Germanica; negotia designatus, Romamque evocatus, Substituti, quem dicimus, gra-
vissimum munus omnibus prudentias sedulitatisque partibus explevisti ; idque in octavum omnino
annum ; numerosam Bohemia; provinciam gubernasti Pragense ad S. Clementem
dein vastam ac ;

collegium rexisti factus simul Rector Magnificus Universitatis; secundum item moderator provin-
;

cia;; inde Assistens Germanise tum Societatis universa; Vicarius Generalis; pra;positus denique
;

Generalis. Qua; cum ita sint, quamam est, si non ha;c perfecta rerum pra;clare abs Te, Pater noster,
gestarum gradatio est, qua per tam multa ac varia, tam brevi tempore, et ea quidem Tua a;tate obita
in Societate ministeria, oculo in Te potissimum intento divina Providentia ad summum ejusdem
moderand;e magistratum Te sensim provexit ; imo vero singulari prorsus provexit modo ?
Etenim vixad diuturna' juxta ac mercedem (uti prorsus confi-
laboriosissima; gubernationis suee
dimus) numquam satis laudandus R. A. P. Michael Angelus Tamburinus pridie Kalendas Martii
anno 1730 e vita discesserat; cum, ecce, mox Roma omnium nostrorum oculos atque animos in
Te conversos vidit; Congregatio quippe secundum institutum nostrum Nonis Martii Roma habita, 1

pvimo mox scrutinio; atque adeo singulari quadam animorum voluntatumque consensione, Te,
Pater admodum Reverende, Vicarium Generalem elegit; qua; quidem electio hoc habuit singulare,
quod in Congrcgatione, inqua ea contigit, fuerintltali, Galli, Hispani; Germanus vero aut Bohe-
musnemo, praterTe solumElectum ut vel hincliquidissime pateat, summisTe in amoribus fuisse
;

Julii tomtts VII. 2 apud

apud nationes omnes, Teque Societatis regiinini non tam datum quam natum; quodque ab illis

Tibi delatum est suffragium, non tam delatum esse Tibi, quam meritis tot ac tantis debitum Tuis

ac persolutum, quibus unusinter aliosomnes insigniter excellebas.

Ceterum quantopere delectus ille non a nostris dumtaxat, quam late diffusa est Societas, sed ab

extraneis etiam pracipuje auctoritatis viris probatus fuerit, nihil attinet exsequi pluribus. Quanta au-
tem vigilantia, prudentia, dexteritate, quam indcfesso atque assiduo labore amplissimum Vicarii

Socictatis munus cum Assistentis Germanisc, ad quam provinciae in Societate pertinent omnino de-
cem, officio novem mensium spatio, ex eo imprimis
conjunxeris intelligi potest, quod ex tot et tarn
variis terris congregata Societas, Tc primo rursum scrutinio suum Praepositum Generalem XV ele-

gerit pridie Kalcndas Decembris eodem anno 1730; idque tanta denuo animorum consensione,

ut septuaginta octo Electorum jurata et secreta suffragia in Te convenerint omnia , praeter unum
unicum, non computato Tuo. Qua re sola non modo confirmantur insignia plane Reverendse admo-
dum Paternitatis Tua3 merita ; sed manifestissima? calumniae convincitur mendax fama, qua3 primo

sparsit in Urbe Romana, deindein aliasetiam terras detulit, Societatem in deligendc Generali stu-

dia in contraria et factiones esse divisam. Finxisset improba etiam turbas fortasse in electionibus

Patrum Assistentium, et aliorum, si id ad conflandam more suo invidiam Societati, tantopere retu-
lisset.

At bene, quod hujus nostrae Societatis auctor et dux Jesus, qui Ignatio ac sociis ejus Roma> se

propitium fore promisit olim in insigni illa apparitione, qua in agro Romano spectabilem sese

atque amabilem Sancto exhibuit; sic etiam hoc tempore oculis respexerit propitiis PP. Electorum
Coetum, ita eorum animos dirigendo, ut ipse electionis actus primo scrutinio non perfectus dum-
taxat fuerit, sed perfcctus etiam dici debeat perfectissimo fere modo, quo res hujusmodi perfici possit.

Porro electio Reverenda? admodum Paternitatis Tuce sicut a sinceris ac probe gnaris meritorum Tuo-
rum rcstimatoribus exspectata, ita ab Urbe tota, ita a summis et imis, ita ab ipso etiam Christi in ter-

ris Vicario (cujus Sedem et annos bene fortunet Deus !) assensu et Tibi et Societati universa) pror-

sus honorifico comprobata fuit ; in regionibus vero exteris, regnis, Imperiis a supremis quoque

Principibus non mediocri gratulatione, et Tui nominis commendatione excepta.

Atque hic quidem cum nostrorum tum externorum fuit de Te sensus, Pater optime: quam vero
contra vilis, quam nullus de Te Tuus? Eaimvero ut Te electum vidisti, prseclarum, quantum qui-
dem in Te erat, primi Societatis nostra? PraBpositi Generalis exemplar imitatus, Congregationi gene-
rali gravissimis verbis contestatus es : « Si per Constitutiones nostras liceret, Te delatam dignitatem
» sine dubio detrcctaturum -.
crucem quippc esse, quae per omnem vitam ferenda sit, et in qua mo-
» riendum. Sed quoniam detrectare non posses, Te eam subiturum flagitare vero Sacrificia : et pre-

» ces Patrum, ut illam exemplo S. Andrcae (cujusfestus tuncagebatur dies) ad gloriam Dei per-
» ferres. Quod si imposita Tibi Societatis administratio aliquando non esset e divina gloria, et So-
» eietatis bono futura, ut Deus Opt. Max. brevissimo eam temporc circumscriberet. » Quis ad hanc
Tuam, Pater amantissime, orationem, suavissimam utique ad devinciendos Tibi filiorum animos
illecebram, fuerit sensus, quam dulces animorum motus, non facilc verbis explieem ; et, me tacente,
oborto passim omnibusPatribus congregatis lacrymcc loquebantur.
.lam vero Congregationi generali, cui ex officio auctoritate prseeras, quantum profue-summa cum
ris, quantum admirabili Tua prudentia, quae diuturna experientia ac longo rerum usu collecta, et,
ut ita loquar, excocta erat, eam juveris quantum expeditissimo in rebus dubiis definiendis, impli-
;

catis ex tempore enodandis, consilio et dexteritate sublevaris; quam egregie existimationem de Te

ante conceptam sustinueris, spem auxeris, exspectationem superaris
dicatprome universusPatrum ;

eongregatorum Conventus, quem hic testem appello. Habet sua verba sincerus animus, simulatus
sua aliud observantiae, aliud assentationis ingenium est illud profecto sine ulla adulationis specic,
: ;

sine ullo erroris periculo aperte ac vere hic pronuntio ; si redintegranda fuisset electio, omnes omnino
ct singulos, ne uno quidem dempto, in Te conspiraturos fuisse
imo etiam solius inspirationis vi, ;

Te Generalem una omnes voce conclamaturos. Qua; quidem rcdeuntium in

nullo adhibito scrutinio,

provincias Patrum communis passim vox.

Ecquis autem fando explicet ,
quam pathetica oratione sub finem Comitiorum generalium Patres
congregatos compellaveris ; quanta exuitantis animi significatione extuleris
omnium caritatem, cum
debita indicendis sententiis libertate conjunctam toto Congregationis tempore
ut certe pudere de- :

beat extraneos illos, qui nescio quas dissensiones inter convocatos Patres fervere,
urbe tum in ipsa
Uoma sparserunt, tum in exteras etiam regiones pervulgarunt : quanta benevolentia sis pollicitus,
IV. prout antea pro felici Patrum in Urbem adventu feceras, ita tunc pro ipsorum prospero suas in
provincias reditu, plura singulis hebdomadis Sacrificiorum millia, ex
qua ad Tuam intentionem iis,
a Societate fiunt, Deo Opt. Max. oblaturum, donec de eorum reditu
quam pro- certior reddereris :

pensa denique voluntate approbaris votum Patrum, ex singulari

animorum conjunctione profectum,
ut, dum quis e pnedictis Patribus ex hac vita
discederet, omnes eo e numero superstites, prater so-
lita Societatis suflragia, pro defuncto
Sacrificium facerent peculiare. Qua; cum ita se habeant nonne ;

optimo jura inscribenda Tibi erant nostrae, qu» nunc publicam

lucem aspiciunt, de gestis S. Ignatii
U.cubrahones, tamquam meritissimo in moderando
universa;, quam ipse instituit rexitque, Socie-
tatas gubernaculo, ejusdem sancti nostri Parentis
successori ?

Longior
 ;;

Longior sim, Pater admodum Reverende, et modestia Tua abutar, si virtutes Tuas reliquas sin-
fillatim consecter, a S. Ignatii spiritu atque excmplo in Te quasi transfusas et hereditarias. Ulas
certe tum in Constitutionibus suis tradidit Vir sanctus, cum Perfectam Prwpositi Generalis formam
describeret, inquit Ribadeneira in Prafatione ad librum quintum Vitae; tum in se expressit : nam
nihil minus, uti adjungit idem auctor, quam de sc cogitans, suis coloribus se tnihi videlur pinxisse

addo ego, Te, suum successorem. Rem evincunt singulare assiduas inter et graves occupationes
orationis studium, sincera illa et constans in divino cultu religio, arctissima cum Deo familiaritas,

invicta mansuetudo, patientia, suavitas, fortitudo, constantia, animi magnitudo ac demissio, cura
infirmorum: qurc quantum in S. Ignatioeluxerint,ostendit Ribadeneiralib. V Vitee; quantumautem
in Te, pluribus haud prosequar, ne modum cxcedat oratio.
Unum tamen factum, in quo'plures simul virtutes reluxerunt, silentio prfetermitterc non possum
equo quamquam nunc pridem prreterito, facile erit cuilibet formare judicium de prrcsentibus virtu-
tum Tuarum ornamentis, quibus tunc visus es gratioso plane modo prolusisse. Etenim dum sub
H. A. P. N. Michaele Angelo, de quo dicebam superius, expediendorum Assistentirc Germanicre
negotiorum muncre functus, Roma ad Tuam redires provinciam, ut eidem prteesses; scimus, quod
Tccum duxeris fratrem quemdam rei temporalis adjutorem, membrorum usu captum, pedumprrc-
sertim, qui contracti erant. Scimus ad hrcc, Pater amantissime, Roma Viennam usque (crat quippe
frater ille e provincia Austrirc ) isti Te misello inservivisse adinstar adjutoris infirmarii seu famuli

potius, ad demississima qureque caritatis obsequia officiosissimi ; vespere exuendo illum vestibus,
et componendo in lectulum ; mane vero eum inde eximendo, vestibus induendo, in currum sustol-
lendo.
Scimus, inquam, htcc omnia ex fido teste ; et vcrum Ignatii in illis spiritum veneramur, qui etiam
tunc, quando Societatis universrc administrabat prrefecturam, vilissimorum circa infirmos ministe-

riorum nihil a se alienum putavit; ex meo Commentario prrcvio § 80, num. 818. Cum igitur his

aliisque Sancti virtutibus imitandis presse insistas, Pater admodum Reverende, nulli potius quam
Tibi inscribere potui Acta S. Ignatii illustrata, in quibus viva virtutum ejus exempla, facta, dicta,
cogitata, totus denique Ignatius tamquam in limpidissimo speculo relucent; qure Acta, secundum
ea, qurc dixi, tam ai*cto juris vinculo Tibi sunt debita, ut arctiore alteri rnortalium omnium deberi
non possint.

His itaque de causis omnino inducor, ut animo fixum habeam, ac plane confidam, humanitate ac
bcnevolentiaTuasingulari fretus, futurum, ut apudTe, tametsi tot tantisque negotiis, curis, vigiliis,

laboribus undcquaque distentum, aditus tamen faciles inveniat quidquid hujus est operis in erude-
randis, colligendis illustrandisque Parentis nostri ac Decessoris Tui gestis atque exemplis, quibus
veluti totidem gradibus ad summum absolutissimru perfectionis apicem ascendit, ac parem tot virtu-

t.um meritis tam apud Ccelites, quam apud mortales glorirc coronam consecutum est. Quod si vel res

ipsrc, quas pertracto, vel rerum ordo, vel materire delectus, vel scribendi character ac stylus aliquid
habeant, quod non satis elaboratum ingenio, digestum industria, politum sit arte ; hos tamen qua-
lescumque meos conatus placido ac benigno vultu, quo tenuiora etiam quaelibet obsequia requi boni-
que consulere soles, admittere ne graveris, tamquam perpetuun venerationis atque observantirc in

Te merc pignus ac monumentum.

Faxit Deus, ut quoniam a Tua gubernatione, Reverende admodum Pater noster, adeo multa et
magna cum Societati universre, tum toti Ecclesirc Dei, bona meritissimo jure sperantur; omnium,
qui Te anteccsserunt, Generalium Prrcpositorum, maxime longrevus Societati prrcsis ; donec post
longum ac felix ejusdem regimen, omnium donorum coelestium affluentia cumulatissimus, sero ab
ea discedas ad optatissimos sancti Parentis nostri complexus, ac societatem ccelestem, vereque beatam
ac sempiternam, ex S. Ignatii successore ac imitatore, perpetuus in ea futurus ipsius contubernalis.
Ita vovet cum demississimo venerationis affectu Antverpire die 31 Julu, ipsa S. P. N. Ignatii festa
luce, anno 1731.

REVERENDE ADMODUM PATER NOSTER

Reverendm admodum Paternilatis Tuee

DEVOTISSIMUS SERVTS, AC OBSEQUENTISSIMUS FILIUS

JOANNES PINIUS

ACTA
 ACTA SANCTORUM
JULII
TOMUS SEPTIMUS
VIGESIMA NONA DIES
SANCTI QUI IV KAL. AUGUSTI COLUNTUR

SMartha V. Christi hospita, S. Patrunia jMartyres

Tarascone in Provincia S. Pelagia ( ibidem
S. Lucilla S. Faustinus conf. Tuderti in
S. Flora Umbria.
S. Eugenius Martyres S. Seraphina.
S. Antoninus Roma'. S. Callinicus M., Gangrae in Pa-
S. Theodorus phlagonia.
et socc. 18 SS. Anonymi pater, mater ac
S. Simplicius Martyres duo filii, apud Grsecos.
S. Faustinus ihidem. S. Benjamin j

S. Beatrix S. Berius seu

J
Apud Graecos
S. Ahseodus Verius etc. ]

S. Rufus Martyres S. FelixII PapaMartyr, Romae.

S. Ahdo ihidem. S. Lupus Ep. Conf., Trecis in
S. Pontianus Gallia.
S. Nicetus S. Prosper Ep. Conf., Aureliani
S. Felix in Gallia.
S. Niceta Martyres in S. Genevaeus Ep. Conf., Dola*
S. Postiniana Africa. in Britannia Armorica.
S. Philippus S. Constantinus Patriarcha
S. Anastasia CPolitanus.
S. Philippus Martyres in- S. Olavus Rex Mart., in Norveg.
S. Saturninus certi loci. S. Guilielmus Ep. Conf., Brioci
S. CaMestius in Britannia Armorica.

PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

episcopi Methonensis coinrae- produxit Ferrarius : at Wilsonus ipse inposte-
SAthanasii
moratio in Sicilia . nempe qitod origine riori editione anni 1640 melius ipsum omisit,
Catanenais fuerit, ponitur hoc dieaFer- memor fortasse referri ipsum eo die quo de
rario, iis fcre verbis quibus usns est Caie- ipso sub Owini nomine actum est 4 Martii.
tama in Martyrologio Siculo; forte quod ambo S. Guilielmum episcopum Pictaviensem, ejus no-
ignoraxerint, coli Sanctum eo die quo de ipso minis III, ad hanc diem reduxit Ghinius, quem
"<•""» '"•' 31 Januarii. huc non spectare pridem ostendcrunt Majores
Odoanum pro Oweno, de quo ad 26 diximus, nostri, dum de eo agerent ad 29 Martii.
tamqwm Confessorem ex Martyrologio Angli- S. Dorani seu Domnii Salonensis episcopi transla-
cano Wilsoni editionis amU 1608 hoc die tionem factam Spalatum hoc die celebrari nota-
vit
 .

DIE VIGESIMA NONA JULII. 13

A oit Henschenius, citans descriptam translationis cetero nec verbum addens, quo ad ad distinc- [)

ejusdem historiam, quam frustra sit huc ad- timem ejus notitiam procedi queat. Doceant
duxisse. Vide quoe de Sancto dicta sunt ad ejus nos ii quorum interest, cultum ejusque diem,
natalem 11 Aprilis. cetatem, gesta etc., ut alibi de eo agipossit.
B. Marquardum ex Ordine S. Francisci hoc die e Dedicatio basilicse B. Petri Apostoli, quce etiam
proprio suo penu eduxit Ferrarius, quem Ar- in Fontanella raonasterio ab aliis codicibus
turus et Hueherus melius retidcrant eo die, sive Hieronymianis refertur, hujus loci non est.
obitus sive translationis aut elevationis, quo de Ludovici TorqueSj ut venerabilis martyris, ciim
ipso in hoc opere actum esl 29 Maii. diiobus sociis memoriam reco/it Marchesius iu
S. Apostolus Artemas in pace consumraatus re- suo Diario Dominicano, satis /ongam vitce
fertur cum versiculis in nostro Supp/emento ejus seriem subjungens.
scepissitne indicato ; sed de illo egiinus, uti dixi- Bartholomasus Rondaninus Favcntinus, ejus Or-
mus hesterno die inter Prcetermissos, 21 Junii. dinis Dei famulus, ab eodem Marchesio etiam
S. Joannis Baptistae capitis revelatio vel in ipso hoc die consignatar.
Romann parvo hoc die signatitr. Additur in Baldricus II, nt episcopus xlvii, ob mu/ta prce-
Molano, quod facta sit Pipino regi in Aquita- claregesta merito intcr Flores ecc/esice Leodien-
nia ac demum quod de ea sit tractatus apud
: sisa Fiseno connumcratus est.
martyrem Cyprianum. Quce ad sanctissimum S. Tlieodori martyris Bomani memoriam hoc die
Domini prcecursorem spectant,nbvnde illustrata agit Petrus Paulits Bosca iu Martijrologio Me-
sunt 24 Junii. diolanensi, ut cujus corpus Mediolani in eccle-
S. Ladislai Hitngariceregis translatio,nescioundc PP. Capucinorum
sia conceptionis religiose
relata sit in Additiones Mss. Cartusice Bruxel- conservatur.Verum de istiusmodi Sanctis,
/ensis ad Grevenum : verum sive ea hoc die sive quorum corpora ex cryptis Bomanis recentius
sequcnti facta fuerit, jam abunde re/ata et il- eruta sunt, arbitrario nomine insignitis, melius
/ustrata est in Actis die quo Sanctus colitur tacuisset jam non semel
dictus Martyrologus :

B 27 Junii. de ea re cotreptus porro coiripiendus

el \<\

S. Mariae Magdalenae octava notatur in codice Marcella, ut S. Marthce anci/la seu pedissequa
Usuardino Bnue/lcnsi , ad diem 22 Julii. ad hiinc diem a Majoribus nostris non semel
S. Peregrini memoria male ad hunc diem di/ata remissa est ; nempe ex notatiuncu/a aliqua ad
est in codice Usuardino Hagenoyensi : de eo Vitam S. Veronicce de Binasco 13 Januarii;
aclum est dic prcecedcnti 28 Julii. iterum ex Greveno 8 Junii; tum demitin et
S. Camelianus episcopus Trecensis male hoc die ex x Junii. Ac sane aptius referri non poterat
signatur in nostro Florario Sanctorum Ms., de quam eo die quo magistrce seu domince festivi-
ipso actum est die quo vere colitur 28 Julii. tas recolitur. Hinc in Usuardo Florentino hcec
S. Eustachii memoria signatur in apographis legnntur: Item beatae Marcella? famulse beatae
noslris Mss. Sirmondo-Cliiffictiuiiis : de quo Martha?. quaj post ejus mortem in Slavoniani
egimus cttm Martyrologio Bomano, die prcece- pergens, et Evangeliura Christi preedieans,
ibi
dente 28 Julii. post annum a dormitione Marthae, in pace
Urbanum Papam secundum, qui sacrnm bellum quievit. A/ia p/ane tegit Florarium nostrutn
in Saracenos pro recuperandis Hierosolymis Sanctorum Ms., alia additiones Cartusia? Bru-
Ferrarim, Beatum ip-
indixit, cclebrat hoc die xetl. ad Grerenum, a/ia Maurolycus et brevis-
sum appe/ians post Martijrologos monasticos simeFerrariits: porro longiori oratione ipsamiu
Wioncm, Dorganiumet Menardam, quibus ac- supp/emento ornavit Saussayus; sedceque incer-
cessitBucelinus meritissimo ipsiim elogio exor- tccomnia, quemadmodum et cu/ttts; de quoet re-
nans, quod seculo vi Benedictino tomo II liquis ad ipsam spectantibus, quid satis sccure
pag. 902 fccit etiam Mabillonius, eum ceque ac dici possit,\prorsusnoii vidco; utperindesit, sive
celcri Beati titulo veneratus. Tum vero in Posl- hoc /oco sice alio hcec de ipsa commemorentur.
hitmis parte III insignein tanti Pontificis Vitain Ethehvinum, ut episcopum Lindisfarnorum sa-
nobis reliquit, cjuam liuc libentissime transtu- cris Fastis primus, qitod sciam, inseruit Wil-
lissemus, si cultits alicujus ab Ecclcsia permissi sonus in Martyro/ogio suo Angiicano editionis
(' veltenuia vestigia suggessisset, quibus quam- anni 1608 ad 29 Junii , sequcnte Ferrario , F
diu carcmus, prcescriptos a Majoribus limites ut eo c/ie in Prcetermissis notatum invenies.
haudquaquam transgredinobis integrttm puta- Tttni vero Wilsonus idetn in editione a/lera
mus. Ornetur quibusvis elogiis, gesta ejus prce- anni 1040, ad hunc diem, nescio an me/ius,
clarissima /audentur ab omnibus scriptoribus removit; nonnut/a ittro/iique de ipso asserens,
quos lougo ordine recensentprcedicti monastici, non magis certa quam sit ejus sanctitas aut
quousque de cu/tu non constal, ultra seriem cultus, de quibus onmibus hcec sola reperio
virorum pise memoriae, ut Saussaijus, aut ve- apud nostrum Atfordum in Aiinalibus ad an-
nerabilium id eum alii compe/lant, a nobis num 701, nitin. 8. Moritur circa liaec tempora
evehendus non est. Ethehvilius, Sidnacestrensis episeopus, de quo
S. Gennardum presbj-terum confessorem, omni- supra, cum de sede illa dixi. Forte hic Sanctus
bus a/iis Martyrologiis incognituin, hoc est dc quo nostrum Martyrologiiiin 29 Jit/ii,
die
nobis suggerit codex Hicroni/miniius,
qiiem itbi scribitur Lindesfarnensis episcopus, ciini
Blumianum appe/iamus, /atercu/um suum, scribi potitts debeat Lindesfaroriim : tiani qai
testcFlorentino incipiens a FontnncUcnsi ad- Sidnceccstrice sedit, ita dicebatur :et qitia Beda
ditamento hujusmodi: In Fontanella monaste- lib. III, cap. xxvn, cum de /Edi/ltun scribit
rio, Gennardi presb. et conf. Frustra
depositio sancte mortuo, affirtnat eum fratrem
habuisse
Sanctiim Imjiis nominis pro hoc die qucesivi ejiisdem nominis, qui factus est episcopus in
hactenvs iieque a/io signatum usquam reperi hunc eumdem
Lindisse, esse putamus. Satis
prceterquam apud Caste/bini/iii, in/er Sanctos ditbia hcec sunt omnia, certe non sufficientia,
mceitw diei seu a/iemeros ipsum niimeiaiitem ut Etheiioinus iste, a/ibi prorsus incognitus,
ciuii lituh abbatisS. .Ecirlii in Septimania, de Sanctis continuo in hoc opere aiinnmcrelitr.
Vireilium
 ;

14 PRiETERMISSI.

A Virgilium episcopum, absque ulteriori notitia hoc Asias fluvii, quod veteribusLaminium dictum
die prosuaauctoritate signavit Camerarius,at- putatur. Tum
de Beatrice ait, se ipsam acce-
que item pisse ex monumentis et Vita ejusdem edita,
Melchiadem confessorem : ncutrum admittam cujus translatio hac die Pauli V concessione
donec de idriusque sanctitate et cultu aliunde anno 1606 celebratur ex : lib. sac. Congre^a-
constet. Rituum. Non ausim
tionis hcec apcrti erroris
Arnaldum, Almardum, sive Alinardum Lucjdu- aut falsitatis arguere ; at qualiscumque Bea-
nensem episcopum heri inter Prcetermissos col- tricis, qitaliscumque hcec sit translatio, qua>ro

locavimus, 7ieque hoc die prcestantiorem locum ipsius natalem, et quamdiu apud Tamaqum

meretur, tametsi a Menardo inter Sanctos re-
latus sit.
Oliverii nescio cujus, episeopi nihflomiiius etcon-
fessoris, natalem in civitate Pobisposorum an-
nuntiant Additiones Mss. Cartusice Bruxellen-
talem Hispanam Sanctam non invenio, dubitare
saltem licet de totaFcrrariana; orationis veritate.
Coellanum eumque sanctum reperisse se pulavit
Colganus et quidem hoc die celebranditm, ad
Vitam S. Brigida? pag 579, col. 2 at conjectu-
. ;

sis ad Grevenum. Qucero Sanctum istius nomi- ram non probavit Bollandus ad vitam camdem
nis, in Bclgio satis recepti, at nidlum reperio num. 13 etvel si conveniret nomen auctori Vitce
:

prceter Liberium seti oliverium Anconitanum istius Sanctce ; necdum probaretur Coellanum

peregrinum, cle qtto actum est 27 Maii qucero : istum, sive Coelanum a.ut Coelcuum Sancto-
episcopum Pobisposoritanum , quem qui assi- rum Fastis adscricendum, tacentibus catalogis.
gnaverit , de geographia optime meritus fuerit. Coccea aliqua non eo statim titulo diccnda est
Joannes do Florentia Ordinis PrcedicatorumSan- Sancta, quocl Sancti aiicujus nutrix fuerit, ut
ctis etiam, injam dictis Additionibus Cartusice Colganus censuitad Vitam S Kerani pag .460, '.

annumeratur ; at is ne Marchesio
Bruxcllensis, num. 24, multo minus ad hunc dicm pertinet,
quidem notus est in Dominicano Diario. vulgatis Catalogis ignota.
Alexander Cistertiensis abbas, ordine nonits, a S. Memoria encsemiorum venerabilis templi Do-
] ! Bernardo ad meliorem vitam conversus, magnis minas 0i:sp5eer7ioivT]s nostrae Deiparse rXrp\U tou

ornatus elogiis ab Henriquez, Chalemoto aliis- IlfoiJioimou * inseritur nostris apographis Grcccis
que, ut qui elcctus ab universo Ordine abbas Sirmondo-Chiffletianis , quce nobis subser-
generalis, eam dignitatem egregiis virtutibus viunt pro Supplemento ad Mencea excusa.
decoraverit, et tandem astate grandaevus, pie- JEdcm hanc apud Cangium non invenimus
tate ac miraculis celeberrimus quieverit in Do- sed non est dubium, quin ad CPolim speclet
mino ; post cujustransitum, multis signis san- nam idem aitctor CPolis Christiance lib. IV,
ctitas ejusmagis innotuerit. Habet locum hoc pag. 186 ponit cedem sacram Archangeli ultra
die in Kalendario Cistertiensi Divione excuso, sinum in Promoti suburbano, ex Chronico
et a nobisscepc citato. Sic nimirum vt Beatus Alexandrino : monastcrium etiam tou iJpoiiouvcou
celebratur ab Ordinis scriptoribus ; verum a profert ; ubi hcec fortassc Deiparce a>des steterit.
Saussayo aliisque non nisi piae memoria? titttlo Sed pro IIpojiouvTou esse scribendum npoaiTou,
donatur, cui a nobis, quamdiu cle cultu non con- plane cum Cangio censemus ; de quo, ati et de
superaddi potest.
stat, nihil loci situ, consuli ispotest.
Beatrix ejusdem Ordinis virgo prmelarissima, in Sex fratres MM. Aureliani in Gallia \

ccenobio dicto Nazareth,prope Liram Braban- Ludovicus de Plana M. Stampis in

tia' prhna Priorissa, Baissio aliisque laudatis- Gallia
sima est, atque ?<<Beata ab Henriquez ct Chale- Adelmarus cle Felfinio Fugiaci in
moto prcedicatur. Vitam ejus plane admirabi- Gallia
lem in Hagiologio Brabantino scripsit Joannes Soldanerius Viterbii in Italia
Gillcmannus, et post ipsum Joannes de Assigny Landonus a Monte feltrio in ItaliaX
Gallice, Latine vero prcefatus Henriquez inter Bernardinus Perusinus Puteoiis in\
cum titulo
Beati me-
Quinque prudentes virgines. Neque nos quid- Campania Italice
quam prcetermisimus, quo de cultu saltem ali- Petrus Franciscus Gorus Florentice\
morantw
quali certiores rcdderemur , insignem Vitam ab Arturo
in Italia \

C prcelo paratam, hic edituri at spe nostra om-

: Marcus a Bononia apud Campum ) m
nino frns/rati, cogimur soium breve elogium re- j gio
Fran- F
bassum in Apuiia
ferre qitod ci in suo Mcnologio laudatus Henri-
ciscano et
Paulus a Corleone Corleonis in Si-
qitez aptavit, Virginem commemorans admi- duce ttltimai
cilia
randoo sanctitatis, quse corpus suum etiam in
aculeis, Angelus StorremSergniiin Apulia
spinis, catenis durissimisque funiculis Gynceco
continuo Martinus a Numbela Badejocii in
affligens, spiritum immaculatum servavit, et territ. Hispalensi
spiritu prophetico ac multis miraculis claruit, Franciscus de las Naucas Mcxici
et gloriosas ac froquentes habuit revelationes : Anonymus Sagunti in Hispania
cujus cor Christus igneo jaculo dulciter tran- Franciscus Doziechus in hispania
fixit, eamque inter omnes creaturas ab ipso Anna et Coletta virgines Auxonim)
'
specialiter dilectam asseruit, et sic meritis in Burgitndia
gloriosa ex hac vita feliciter discessit. Martinus Baraus cum a.liis prceclaris
Bartholomaei laudata> jam virginis Beatricis ut veuera-
pa- Patribus in Aquitania
rentis,ut viri venerabilis ex eodem bilcs refe-
Ordine Cister- Paulinus de Pistoria aliiquc ex or-
tiensi Vitam etiam habemus, egregiis ejus ges- ruidur in
dine Capucinorum
tis, a Raissio contractis, refertam, quod hic Mcnologio
Francisca de Belena Belvisii in
indicasse sit sati*. Htteberi
Bispania
Beatricis, Alhambras in dioecesi Terulensi, verba S. Ursi episcopi Autissiodorensis memoriam dum
sunt Ferrariihoc die qui positionem seu
; locum hoc die refert Ferrarius in Catalogo Sanctorum
explicans ita habet; Oppidum est dieecesis
Te- qiti in Romano jion sunt, extra chorum, ut
rulensis in regno tamen Toletano apud ortum sa>pe alias, saltat, utpote cum probe nosset et
qiiidem
 ,:

DIE VIGESIMA NONA JULII 15

quidcm fateatw, die sequenti in Romano re- Graicis refertur 31 Julii.

coli. Mcminisse debuerat tituli sui, alque adeo Sanctae martyris Theodot* et filiorum comme-
neque hunc S. Ursum, neque Theodotam cum moratio fit in Menologio , ex interpretatione
filiis, neque Eudocimum hoc die signare ; Sirleti apud Canisium cdito, ac Menceis typo
quml est rebus satis obscuris novas affundere excusis, utrobique cum elogio : quos hoc ctiant
tenebras. Hcec obiter notata sint. De S. Urso die signat Ferrarius in novo Catalogo Sancto-
agemus loco suo, nempe die crastina 30 Julii. rum, qui in Martyrologio Romano non sunt:
Sanctorum martyrum Momantis et Basilisci lv ior; sed quamquam isti Martyres ibi non sint hoc
iopefou mcntionem faciunt Mencea magna typis die; alio tamen ibi notantur, quo et apud nos
edita, hoc die ; sed cum in aliis Fastis Grcecis proferentur 2 Augusti.
consignentur die proxime sequenti, neque scia- S. Serapia signatur hoc die in variis Martyrolo-

mus quce cuidies sit prccferenda, ideo malumus giis, quorutn aliqua male scribunt Seraphiam.

cum pluribus eos differre ad diem 30 Julii. Nota est Sancta Romana sciturque hoc die
Beati Joannis militis nomen ponitur in Menceis martyrium subiisse, verum festivitas ejus prop-
magnis excusis ; in Fastis autemsacris ecclcsiai ter rationes suo lempore explicandas , dilata
Mthiopica: apud Jobum Ludolfum in historia cst in Martyrologio Romano ad 3 Septembris.
istius genlis pag. 424, ubi scribilur Johannes SS. Abundii et Abundantii cum S. Felice PP. II
praefectus militum de quo cum aliis tabulis
; et martyre memoria signatur hoc die in Marty-
Qrcecis nos acturi sumus 30 Julii. rologio Romano. Agetur de ipsis festo ipsorum
Pii imperatoris Theodosiijunioris (tou vlou) me- natali 16 Septembris.
moria refertur in Menceis macjnis excusis, se- Malcomi IV regis Christianissimi virginis eleva-
quente, ut solet, Maximo Cythcreo. Vide di- tionem Dumfirmelini annuntiat Dempsterus at-
cenda inter Prwtermissos die proxime sequente que ex eo Ferrarius. Porro de Malcomo eodem
30 Julii. variis diebus agit idem Dempsterus, Malcol-

SS. Fantius etDeoda,ta.martyresSyracusani, nes-
cio cur a Ferrario hoc die signentur, cum a Ca-
ietano refcrantur mensis hujus die 31 Julii.
S. Eudocimi conf. in Cappadocia meminit hoc die
Ferrarius in novo Catalogo Sanctorum, qui in
Martijrologio Romano non sunt; quo etiam die
dalur ejus Vita apud Surium. Sed Sanctum
hunc nos rejicimus ad dicm, quo in Fastis
mum III S. Margaritce maritum, de quo cum
Margarita uxore actum est 10 Junii, cum Mal-
colmo IV confundens : atque iterum 13 et
23 Novembris. Demum elcvatio de qua hodie
itcrum refertur 25 Decembris. Malim tantis-
per Camerario adhcerere regis hujus natalem
signanti, eo die quo res examinari poterit
3 Decembris.

DE S. MARTHA VIRGINE
CIIRISTI SERVATORIS HOSPITA

TARASCONE IN PROVINCIA
,). b. s. COMMENTARIUS HISTORICUS

§ I. Gultus ex sacris Fastis aliisque venerationis monumentis.

ost ea quai in Commentario de S. Maria 2. Inter varia Provincice sacra monumenta Tmmmne
Src. iit

p
Magdalena ad 22 Julii satis fuse dis-
putata , utrique sorori communia sunt,
tum circa cullus diem, tum circa deposi-
lionem in Provincia, hic ea dumtaxat brevius ex-
II'
/iUJMS
pendenda restant quce ad solatn S. Martham hoc
1>em- 29 Julii referuntur. Ucec vero ut clarius intelligas,
primum considendus est § 9, jam dicli
tariiMagdaleniani, tum vero nostra ad Usuardi
Martyrolugiumobservatio 17 Decembris, ubi quce
de memoria S. Lazari et S. Marthse in Bethania
a Romano parvo insinuantur , eo sensu acci-
quce Majoribus nostris olim suggessit noster P. Provincia
Carolus Faber, sa>pius in hoc opere idcirco lau-
datus, non postremum est Ms., in Chartarum F
nostrarum thesauro repertum, atque ab ipso de-
sumptum ex grandicodice D. Henrici de Suarez,
quo intcr aliaS. Marthse Vitacontinebatur, pra>-
Commcn- missa loci, quo de hic infra scrmo recurret, brevi
descriptione : Tarasconem inteilige, sic ab ipso
depictam: Tarasco Provinciae urbs, ad laevam
Rhodani, quo intermedio a Bellicadro in Occita-
liia distinguitur, urbs antiqua in finibus Cava-

pienda memineris, quem suis locis tiberius expli- rum Strabo namque uti extremum eorum op-
:

cuimus; eadem enim ubique militat ratio pro pidum notat solo fertili teque et amceno,
:

prcevalente Provincialiiiin tnnlitione circa sacro-
rum istomm corporum avilam possessioncm :
rutn vero et fratri et sororibus adscriptorum di-
versitatem satis vindicatam cxistimamus
Bieronijmianorum aliorumque Martyrologiorum
vitiatas annuntiationcs, unde mutationes iit Of-
ficia ecclesiastica irrepserunt , ex probatioribus
monumentis restituere conati suntiis. Hic nobis
de sola S. Martha sermo erit, ducto principio a
notitia urbis seu oppidi, ubi ea hodiedum
rimo cultu honoratar.
Vigueriatus est {intellige vicariatum seu tcrrito-
die- rium) e prascipuis totius Provincise. Existima-
runtaliqui nomen habuisse ab horrendo dracone
, dum regionem infestante, vulgoTaruscacognominato.
Ast alii prudentius antiquitatem [urbis probant
ex Strabone, qui ante Christi tempora opus suum
Geographicum edidit. Inter Avenionem et Are-
latum quasi medium ad quatuor leucas distat
ejus meminit Ptolemajus lib. II, cap. x Tarasco-
celeber- nem vocans. Est sub parlamento Aquensi et in
dioacesi Avenionensi.
3 His
 ,

16 DE S. MARTHA VIRGINE.

Martham Tarasconen- praedixerat, meritis plena et miraculis illustris

A 3. His prcemissis, adS. AUCTORe
smgularusimampatronam quodmodo seor- laetanter evolavit. Ad cujus tumulum magna
hocdiepridem sium J. B. s.
celebris fuit
sim attinet, necdum mihi perspeclum fateor , quo
cum fierent divinas virtutis et glorise insignia,
Clodovaeus rex Francorum delatus, a gravi, qua
potissimum tcmpore a 17 Octobris vel 17 Decem-
Adone detinebatur aegritudine sanatus est.
bris, quibus diebus a Romano parvo et
signatam obser- 6. Plura sacro S. Marthae cultu ex Fastis
in citato Commentario num. 99
cle
Guesiue

quandonam, inquam, ex iis locis ad colligere , in re tam manifesta supervdaaneuni "Wnmcnia

vavimus;
Si recte colligo judico. Habe tnodo qua> noster Guesnceus in Mag- ant*'}m
hunc 29 Julii retracta fuerit.
dalena Massiliensi aclvena, de sancta Sorore
ex iis codicibus Usuardinis, in quibushoc die con- obi-

stanter relatam inveni, nempe Aquicinctino, Lo-

ter collegit illustria venerationis monumcnta
vanicnsi, Bruxellensi, Florentino aliisque, tuto cap. xviii, ex cujus § 6 hcec describo : Avenione,
censeri posse videtur, saltem ante seculum ter-
ubi primum Martha ad praedicandum Christi

tium dccimum ipsam hodierna solennitate cele- Evangelium delata concedit, haud obscura vir-
bratam fuisse, quippe cum ea cetate multo poste- tutum ejus miraculorumque patent vestigia;
riores non fuisse codices istos, alibi ostenderimus.
quippe areola domicilii, quod occupaverat, in
Certe antiquum etiam esse oportet codicem quo
sacellum peraiigustum tectoque modico insi-
usus est Belinus dum primam suam editionem gne excitata, hodie religionis ergo a multis vi-
anno 1498, in qua disertissime situr, a pluribus etiam forte videretur, nisi vulgo
Venetiis curavit
annuntiatur : Item eodem die festum
his verbis pene ignotus esset locus, aut ad eum aditus, ut

S. Marthae virginis, sororis S. Mariae Magda-

plurimum foribus interclusus. Olim quidem, cum
lenae et Lazari. Fastos Grcecos hic non adduco, esset, sive ob beneficiorum ejus recentiorem
nam synonymaqucein Menologio Sirleti 4 Junii, memoriam, sive ob religiosae venerationis inflam-

in Mencnis 8 Februarii ut martyr cum sorore matum ardentioti amore studium Christianorum,
Maria signatur, huc prorsus non pertinet, ut alibi notior ; adeo coli ab Avenionensibus solebat, ut

etiam ostensum est. nemo proximum ac continens Deiparae Vir-

fere

B 4. Colitur itaque hoc dic S. Martha tota quam ginis templum se adiisse crederet, qui non illa E
quamvis non- late patet Ecclesia Catholica quce ritu Romano quoque Marthae cellulae vestigia sanctissima fre-
nutlm ecclesice iiiiinr, sic in Martyrologio expressa : Tarasci in quentasset.
varient.
Gallia Narbonensi , S. Marthae virginis, hos- 7. Sita est domus ad Orientem in supercilio gira Aveata»
suP ermt
pitae Salvatoris nostri, et sororis beatae Mariae excisi monticuli, non procul pontificiarum aedium
Magdalenae et S. Lazari. Non eadem est apud postico et altissima turri. Illinc vero metropoli-
aliquas Gallice ccclesias ratio, ut de S. Maria tani templi et collegii canonicorum aedes am-
Magdalcna suo loco diximus. Notavit Castel- plissimae, totam ferme regionem occupant. Queo
lanus in primo Bimcstri pag. 340 , ambas so- causa fuit cur devius omnino sit locus atque
rores eodem hoc ipso die Aurelianis celebrari, avius neque enim certis semitis aditur, et
:

nt quo ritu non cxposuit. Habco prai manibus perito itineris duce opus est. Sed eo quoque, ut
directoriiun novissimum ecclesice Antissiodorensis, opinor, aliquod relictum esse videtur monumen-
in quo S. Mariai Magdalence festum notatur 22 tum quod Avenionenses diem nata-
rei locique,

Julii; hoc vero die fit Officium dc S. Lupo Tre- lem Marthre in festis habeant, eoque vertente,
censi, cum commemorationc SS. Mariae et Marthas quotannis praedicti canonici ad ejus sacellum
Christi hospitarum. Sic ct alibi pro vario hodier- supplicationem decernant, ibidemque frequenti
norum criticorum arbilrio mutationi subjacent civium concursu, sacerdotalis muneris pensum
Officia ecclesiaslica, ut eliain videre est apud Clu- aliquod horarium Missaeque solennia exsequan-
niacenses, ubi frater sororibus ipsis adjungitur ad tur, ne tam memorandae pietatis monumentum
ilivm 1 Septembris, teste codem Castcllano, cujus penitus intereat. In bullato diplomato dato
potissimum duclu ct impuku S. Marias Bethani- anno 20 Februarii, quoSixtusIV
salutis 1475 die
dis Officium in dicecesi Parisiensi recitatur 19 Pontifex mutata regulari forma canonicos
, ,

J/muarii; at S. Martha Christi hospita loco suo Dominaea Dominis in seculares traduxit, legun-
dimota non est, servata ibidem hodicrna ejus festi- tur haec verba : « Cum itaque, sicut accepi-
riiaie ritu semiduplici. « mus, licet ecclesia Avenionensis Ord. S. Au-
C 5. Atque hcec quidem salis certa sunt, quidquid « gustini, quas inter ceteras cathedrales eccle- F
Saussayus ue avide arripuerit neolegendista Gallus quod in « sias illarum partium claret, et olim a beata
tgrem tradt- Praitermissisad 10 Fcbruarii notatum invenerat « Martha , Domini Jesu Christi Redemptoris
litnn tii v/»i-
ftiT.
ex Martyrologio Aquisgranensi Ms., nempe eodie « hospita, ad laudem ejus et gloriosae Virginis
Martha?, Mariae sororum et Lazari natalem si- <( est fundata, etc. » Qim autem hac Sixti IV
i/iiiiri Hierosolvmis
quasi coilr.r iste, manifeste
: verba semu accipienda sint, doccbit te Papebro-
aberrans, ceteris opponi possit. Eu hic, ut alibi, ihius in Propi/lceo pag. * 79 e, quocl hic obitcr
sequimur quo? verosimiliora sunt, quee a centum notasse sufficiat. Pergit Guesnceus :

pussim admittc-
uoii iiinpliiis iiimi-i iu ipsa Galliu 8. eadem urbe clarissimum cceno-
Ferunt in satis

himlur, a quibus proindenon recessitSaussayusin bium ac templum fratrum Praedicatorum Martlue

Martyrologio suo sic diserte scribens : Tarasci in
Gallia Narbonensi, S. Marthaevirginis, qiiEebeata;
MariffiMagilalenasetLazari soror.domus hospitio
excepit Salvatorem nostrum Jesum Christum
post cujus ascensionem in Gallias divino nutu
cum ipsis commigrans, Massiliae primum consti-
tit, ubi sui sexus eollecto coetu, vitae regularis
sanctitatem et quasi diviiium quoddam opus spi-
i"are. Locus enim aut loci potius vestigium esse
dieitur, in quo juvenem quemdam, Avenionem
: proxime, in fluvio submersum et defunctum,
vitae restituit ac saluti. Testes habeo non paucos
spectatissimae fidei et religionis, S. Vineentium
Ferrerium, qui Avenione praesens aderat, eo '

prima huic dedit specimina, deinde Tarascum, fere tempore, quo in recenti fundatione ejusdem
ut Christi cultuin et idem institutum
ampliaret, monasterii, hoc visentibus aut dicentibus mira-
progressa, post piorum laborum perfectum cu- culo erat. « Post hoc, inquit, Avenionem ivit
mulum, ad conspectum seterni Regis superna^que « Martha, et cum prajdicasset ibi in magna
- n beatorum civiuin consortium,
eo die, quem « quadam platea (ubi nunc est conventus Pwe-

dicatorum)
 : ,

DIE VIGESIMA NONA JULII. 17

auctore « dicatorum) quidam juvenis infidelis, volens
B. S. « venire ad sermonem sine navi, natando voluit
J
« transire Rhodanum, et submersusfuit, et post
«quatriduum inventusest. B. Martha suscitavit
patet ex praescriptis ea de re Actis, quse ex ta- D
bulis rerum communis status Tarasconensibus,
quod quisque commodissime percipere vide-
bitur, fideliter excerpsimus. Et nos ex Gue-

« eum, devote orando Jesum Christum, quod nmo hic subjiciemus, unde pateat guanta olim
« sicut ipse voluit suscitare Lazarum fratrem veneratione, guam inlepuisse non arbitramw,
(isuum, ita vellet suscitare istum juvenem. » pretiosissimion depositum coluerint Tarasconen-
Babcs cekbris miracidis substanliam, a Bernardo ses, Marthae clientes fidelissimi. Instrumenti
S.

Guidone variisqueLegendisplusculum cxornalam. hujusmodi : Processus factus de repo-

/italiis cst

Verum hmc Avenionensia religiosm vcnerationis sitione capitis sanctse Marthse Tarascone, in
vestigia modo sufficiant. Nunc Tarasconem cum imaginem argenteam superauratam, anno mil-
Guesnmo progredimur. lesimo quadringentesimo quinquagesimo octavo,
et die octavo mensis Augusti. Tum sic habet

§ II. S.MarthaTarasconensium 12. In nomine Domini nostri Jesu Christi, gucerestota

amen. Anno incarnationis ejusdem 1458, die

Gloria. quadam Martis intitulata, octava mensis Au-
gusti, regnante serenissimo et illustri principe et
PratermissU
incertti et ob-
Hanc equidcm non a mirandis aui vulga-
prodigiisrcpctcndam cristimo, seda
tissimis
signis
domino nostro Renato, Dei gratia regnorum
Jerusalem et Sicilise rege, ducatuum Andegavise,
tatnt,
pretiosis Sanctm c.ruciis ibiilcm constanter liono-
et Barris duce, comitatuumque Provincise et
ratis, ab ccclcsia ci dicala, a perpetuo istic patro- Forcalquerii, ac Pedemontis comite feliciter
cinio, quce S. MarthaB triumphos appellat is qui Amen. Tenorehujusprsesentis
existente. publici
Mstoriam panegijrieam Gallice edidit, dc quo in- processus cunctis fiat manifestum, quod, permit-
ferius agendwn crit. Draconem porro illum, te- tente divina providentia, et Spiritu sancto iti-
tris coloribus passim depictum, tcmpli a Sancta
flammante populum Christianum villse Tarasco-
wdificati dedicationcm , aliaque non. minus stu-
nis, Avenionensis dicecesis, qui populus, et E
pcnda quce in ejus obitu et exsequiis contigisse
universitas dictse villse moti singu-
Tarasconis ,

narrantar ; tum reqis Clodocmi Tarasconem ac- lari devotione erga gloriosam virginem sanctam
cessum, atque ab insanabili morbo curationem, Martham sepultam in dicta villa Tarasconis, et
,

aliaque id genus mfranda potius quam certa fide

digna; ea, inquam, hic vindicanda aut asserenda
non suscipio ; satis sit rebus istis
ad solidam S. Marthse cjloriam conducunt; idque
imprimis quod Avenione digressa Tarasconem
sese contulerit, ibidemque sanctissimam vitam
(qua magis guani verbis incolas instituisse cen-
senda esf) consimili morte concluserit. Negue
vero ab eo abhorrere guis debet, quod dum eo
in ecclesia ejusdem, quse merebatur dici Hospita
Christi Salvatoris mundi, et ut caput ejusdem
acquiescere, gum gloriosse sanctse Marthse, repositum in quadam
parva capseta, reposita in tumulo retro altare
sanctse Marthse, in capella inferiori; ob reve-
rentian» ipsius virginis gloriosse sanctse Mar-
thse fieri fecerunt unam imaginem argenteam
deauratam, et circumcirca illam, vitam sanctse
Marthse per imagines de argento ut oculis ,

loci consisteret , non solum Chrisli Hospita , sed

luculentis apparere potest, et quatuor Tarascas
ct Apostoia, inter primas curas de sororibus vir-
deferentes illud fieri fecerunt, ut cum majori
ginibus congregandis cogitareccpperit, in guarum
devotione invocari posset.
consortio religuam vitam cxegerit.
13. Verum quod, permittente altissimo domino accwate
riofotur soc.
10. Ceterum guale templum Tarascone oidifi-
COrptlS innn- nostro, patrato dicto opere capitis, ut supra
(tim IIS7: care ipsa poluerit, ex indiciis satis certis non est describitur, contigit prsefatum serenissimum
promp/um colligere. Volunt ipsi de infcriori tem- dominum nostrum regem Renatum applicare ad
plo id iiitclligcndum, in quo nempe ipsius sacrum
dictam villamTarasconis, cum illustrissima prin-
corpus repertumfucrit, ut notat sequens inscriptio: domina nostra D. Joanna regina Hieru-
cipissa
Viginti novies septem cum mille relapsis salem et Sicilise ejus consorte. Ad cujus regiam
Anno postremo nobis patet Hospita Christi :
majestatem, ipsa universitas Tarasconi exponi
Milleducentistransactis.minuset tribus annis r
fecit, per nobiles ac honorabiles viros D. Joan-
Imbertus preesul Rostagno prsesule secum nem de Luperiis legum doctorem et Jacobum ,

In prima Junii consecrat ecclesiam. Rodulsi scindicos *

dictse villae Tarasconis (eis- * on. sindicos?

Ex quo patet, inquit Guesnceus, sanctissimse Mar- dem dominis scindicis assistente magnifico milite
thae reliquias, quas olim propter furorem genti- D. Joanne de sancto Michaele, D. de Bucedone,
lium celari oportuerat, et in inferioris templi capitaneo Castri Bauci, et totius baronise et con-
hypogeeo habebantur sepositse et reconditse, divi- siliario regio) prsemissum opus argenteum fuisse
nitusinventasesse anno 1187 superiorem vero : patratum. Itaque solum non remanebat nisi
sedem sacram constructam et inauguratam fuisse caput dictse gloriosa? virginis Marthse relevare,
anno 1197. De prsesulibus quod quseritur, conji- et illud reponi facere in dictam imaginem ar-
cere licet, primum illum Imbertum fuisse de genteam, et ut dignius fieri possit cum honore
Aqueria, qui inter archiepiscopos Arelatenses et laudibus Dei, et dictse sanctse Marthse, eam-
numeratur. Rostagnus fuit archiepiscopus Ave- dem regiam majestatem suppliciter requisive-
nionensis. runt, ut in relevatione dicti capitis cum ejus
1*59 mpul Ad inclytissima comitiva, ac prselatis ecclesise, qui
11. clariora scnsim accedimus; nam qum
«ymteas the-
us imposifutn- posterioribus seculis gesta sunt, iis documentis in talibus interesse debent, intervenire habeat,
nituntw, quibus siparia de vetmtioribus tradi- et ut veritas in futurum dicendis attestetur et
tioaibas habccentar jainprii/em cavillantium
, referatur, ut Christianis fideliter corpus dictse
criticorum calami reprcssi fuissent. Audiamus sanctse Marthse visitantibus possit affirmari
ea i/um hic tradit Guesnanes pag. 119 Anno : caput illud et repositum in
esse relevatum,
1 158 sanctissimse Marthse sepulcrum apertum dictum opus argenteum.
est; ejusque veneranda calvitia m argenteo 14 Et dictus D. noster rex Renatus, ut verus et autheiitiu

crustulisque aureolis illito capite reposita , ut Christianus, habens singularem devotionem et

Jidii Tomus VII. 3 amorem
 18 DE S. MARTHA VIRGINE.

amorem erga dictam Martham, tantam pa- episcopis, et praelatis, et fuit repositum corpus
A S. aucto
tronam dictae suae villse Tarasconis considerans :
S. Marthae in una capsa, longitudinis quatuor J. B S
caput dictae S. Marthae si relevetur et repo-
,
aut quinque palmarum et caput illius sepa-
,

natur in dictum opus, esse melius quam sicut ratum, in una alia capsula, et illam vidit suis
jacet in terra praedicti tumuli promptum et pa- ;
propriis oculis ponere infra tumulum retro ,

altare S. Marthae positum.

ratum se obtulit cum omni honore et reve-
,

indignum reputet, 17 Et quidem digito monstravit, dando inter-

rentia, quibus poterit ; licet coramreo
et pro illo re- signa, videlicet quod sit in capsa, ubi est corpus Renato
interesse relevationi dicti capitis ;

levando mandare D. Cardinali de Fuxo, Avenio-
nensi legato, ut venire habeat, et si causans
suam senectutem venire non posset, delegare
et committere habeat et dignetur, quod et illico
factum exstitit. Paulo post continuata dicta de-
votione, apud dictam villam Tarasconis se trans-
S. Marthae, una amphora vitrea, quae commode
non potest cognosci, de quo sit. Quae reperta
fuit supra corpus dictae gloriosae S. Marthae, et
supra pectus. In qua dicitur, quod erat de terra,
supra quam sanguis corporis D. Jesu Christi
fuerat sparsus, dumfuitpositusin cruce. Quibus

tulit venerabilis religiosus D. Guillelmus Morelli

sic dictis, fuit apertus tumulus cum magnis so-

canonicus et officialis curiae episcopalis Ave- lennitatibus et devotione magnis circumcirca,

nionensis, tamquam legatus et commissus, per luminaribus, januis portae capellae S. Marthae
dictum Cardinalem de Fuxo, et hoc, diequadam clausis, in eadem inclusis praenominatis una ,

Jovis, quae intitulatur decima dicti mensis Au-
gusti : qui D. officialis et commissarius ad rele-
vationem una cum supra nominatis
dicti capitis,
DD. ejusdem domini offi-
scindicis Tarasconis,
cialis adventum illustri D. nostro regi Renato
notificaverunt, quo facto, inter dictos D. offi-
cialem et scindicos, ordinatum et conclusum
B procedere ad apertionem tumuli, ubi per
exstitit,
relevationem ejusdem alias factam, quod ibi de-
monstratur, sepulta est dictagloriosaS. Martha.
13 In cujusquidem ordinationisexecutionem,
desaibitw
primum ordinatum fuit, supersedere quacumque
cum notario subscripto. Quo aperto, repertae
fuerunt duae capsae, in quarum altera, videlicet
majori, reperta sunt ossa magna dictae gloriosae
S. Marthae, et corpus item in alia capsula; re-
perta item fuerunt ossa capitis gloriosae dictae
S.Marthae fracta aliquantulum propter magnam
temporisdistantiam, quo dictumcaput reclusum
extiterat in dictum vas ac cum maxilla inferiori
;
E
dictae S. Marthae, sanaetnitidasicutiprima die,
qua reperta fuit, sine aliqua violentia, et ma-
cula, sed ex dicto vase proveniebat odor incom-
parabilis, ex quo omnes assistentes videbantur

manufactura in dicta villa Tarasconis, et hoc, satiati, et ibidem statim in prassentia dicti D.
voce tubre praecedenti, quasi quidem major pars nostri regis, et aliorum omnium, mo- facta fuit
populi Christiani, et fere tota gens dictae villae nitio, alta et intelligibili voce, ne aliquapersona

Tarasconis, apud dictam ecclesiam S. Marthae cujuscumque conditionis seu gradus existat,
,

se transtulit, ad videndum fieri dictam aper- auderet recipere, publice, clam, latenter, vel
turamtumuli, caputque dictae S. Marthae reponi quoquo modo, de dictis reliquiis, sine licentia
in dicta imagine de argento superdeaurata. dicti D. Cardinalis, seu ejus vicarii, et hoc sub

Quibus sio factis, dictus dominus officialis, una pcena excommunicationis quae poena bina et ,

cum scindicis praenominatis ad capellam S. , trina vice fuit publicata, alta et intelligibili voce.
Marthae se personaliter contulerunt et para- , 18 Et demum ibidem apportato opere capitis aliisqwprinv>-

verunt omnia eorum munimenta, facientia ad de argento, reposito super altare, dicto D. offi- ribus

apertionem dicti tumuli, et ibidem statim prae- ciali, et presbyteris dictae ecclesiae S. Marthae

nominatus D. noster rex Renatus, et dicta D. cantantibus, campanis pulsantibus, et populo

nostra regina, una cum illustribus et magnificis Christiano in orationibus vigilante, luminaribus
duce, Senescallo D. Frederico de Lotharingia, inagnis accensis, dictum caput per praedictum
ducede Vaudemontgenero dicti D. nostri regis, dominum officialem captum repositum exstitit
D. Jolanda ejus uxore, filia dicti D. nostri regis, intra dictum opus argenti; praesentibus dicto
et frequenti nobilium conventu et caeteris aliis D. nostro rege Renato, ejusque illustri consorte,
curiae regiae, apud dictam ecclesiam S. Marthae D. Frederico de Lotharingia ejus genero, D.
et capellam , ubi sepulta est dieta gloriosa S. Jolanda ejus uxore, filia dicti D. nostriregis,
Martha, applicuerunt. Fulqueto d'Aragon, domino de Misone, Joanne F
, (f /„,.,„ 16 Quibus accedentibus primuiu de-
, et facta de sancto Michaele militibus, Antonio de Pon-
vota oratione, Deoetdictae gloriosaeS. Marthae, teves, domino de Cabanes, scindicis etassessore
ad apertionem dicti tumuli processerunt et , dictae villaeet nobis notariis subscriptis, ac om-
,

primo fuit per lignifabros, praesente semper nibus nobilibus et incolis dictae villae Ta-
aliis
dicto D. nostro rege, ad apertionem cujusdam rasconis, superius nominatis, et ibidem statim
tabemaculi, in altum elevati, facti de postibus prajsentibus continuo quibus supra, clauso dicto
nuceis, clavibus firmiter clausi; et facta aper- capite, in dicto vase argenteo, in ea parte in qua
tione dicti tabernaculi, intra ipsum reperta fuit aperiri poterat, pariter fuit sigillatum sigillo
una capsa, plena terra, lapidibus, et minutis parvo illustris principis dicti D. nostri regis et ,

ossibus dictae gloriosae S. Marthae. Item et se- inde sigillo dictae villae Tarasconis, in testimo-
cundo cum in capsa non fuerit repertum caput, nium veritatis omnium praemissorum. Sic rele-
dictus dominus rex voluit inquisitionem habere vatum cum magnis honore et reverentia, ac
asenioribus fuerant in releva-
dictas villae, qui laudibus portatum exstitit superius, super altare,
tione totius corporisS. Marthae, etibidem statim ibi osculatum a multitudine populi ibidem ,

ad dictum D. nostrum regem ductus fuit nobilis sistente, et inde repositum in armario sive scri-
Lazarus de Luperiis, supranominatus, septua- nio , ubi custodiri debet (cujus claves e manibus
genarius, dictae villae Tarasconis, qui fuerat operarii, et scindicorum dictae villae) fuit di-
pncseus relevationi corporis dictse S. Marthaj
missum, prout est et esse debet.
et interrogatus per D. nostrum regem
Renatum' 19 Quibus sic peractis, rediere omnes ad alia mdicto<"
'

sifuerat in relevatione corporis dictae S. ja

Martha? ';
ossa corporis dictae S. Marthae et reservata in 1438
qui respondit, quod sic, cumpluribus et
diversis amphora, quae supra pectus dictae S. Marthse
reperta
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 19

auctore reperta exstitit pro reliquiario :sciendo in futu- necnon solenni omnium ordinum ad aedes sacras D
.1. B. S. rum, quod illa omnia reducta fuerunt honeste, divino numini gratulatione, ipso rege Renato
in dicta magna capsa ipsa prius velo parata
, cum regina subsequente, et universorum auli-
cum panno canabis tenuissimo et cum magna corum, dynastarum et principum comitatu.
devotione reposita fuerunt mtra dictum tumu- 22. Apposite hic supplevit Rerletus quod noster atquc hir
lum, magis infimum, et una ex capsis ubi prius omiscrat, ipsius videiicet augxis/issimce thecce ima- hibetur.
erat relevata ipsa gloriosa S. Martha et in ; ginem, quam aspexisse satis est, ut de regiamu-
altiori vase marmoreo supra dictum vas reposita nificentia statuatur. En ipsarn, prout a Rerteto
extitit capsa ubi sunt omnia ossa minuta alia
,
in jam ci/ato Gallico opere ceri incisa reprwsenta-
dictaeS. Marthae. Qui tumulus fuit cumulatus et
coopertus prima diequodam vase marmoreo
demumque de quodam alio lapide elevato in
altum admodum, et sic ipsum corpus debite re-
clusum, et tumulatum custoditur cum magno
honore, et reverentia, per dictam villam Ta-
rasconis, ubi quotidie fiunt miracula infinita per
intercessionem ipsius gloriosae S. Marthae. Et
demum adveniente die Dominica, quae fuit 13
Augusti, dictum caput fuit cum magnis honore
et reverentia, in processione subtus umbellam
portatum, per dictam villam, et hoc per univer-
sitatem, motam singulari devotione erga dictam
S. Martham. In quorum fidem ego Petrus Mar-
una cum honorabili viro
goti notarius publicus,
r> magistro Joanne Mutatoris etiam notario etc.

§ III. Augustior theca Ludovici

XI Franciae regis, aliaque
ejusdem loci decora et Sanctse
ipsius miracula.
iugusta theca /~\ xiem verbo superius indicare ccepinms pane-
fmuif ijulhce
gyristam Gallum, hic paulo propius conve-
\J
niemus. Fuit is R. adm. atque Ampl. D. R. Ber-

tet, dum librurn cderet, annolQbO, Prior, Cantor

et canonicus ad S. Marthae, postmodum ecclesice

ejusdem decanus , qui libro bene magno oratio-

nern verbose pertexuit, in paucas paginas facile
contrahendiim, ut proinde rnirum nemini videri tur. Quas opere anaglyptico expressasvides histo-
debeat, si eo opere vix usi fuerimus. Ipsum divisit rias, nulla interpretatione opus habent, sunt ipsa
auctor in parles potissimum quatuor , quarum prwcipuavitce S. Marthae, quemadmodum in Le-
prima S. Martham ut innocentem exhibet, altera gendis circumferuntur , gesta. Addit porro orator,
agentem seu operatricem, tertia acquirentem seu non regiam erga sanclam Patronam
ibi stetisse
conquaestricem, quarta demum, qua sola tantil- libcralitatem, utpote qui in ejus honorem, eccle-
lum utemur , hcroidem suam ut triumphantem siarn earn ditaverit ubi sacrum ejus corpus depo-
circumducit. Mitto quce postremce pa?-tis istius to- situm est, fundando opirnos canonicatus quinde-
tis novem capitibus verbosissime more suo perorat, cim, aliaque ornnia subordinata officia, vicarios
illud prce rnanibus accipio , quodcap. x fusescri- perpetuos, clericos, choraulos, reliquaque idgenus
bit de Ludovici XI Franciceregis insignimunifi- rnunera, ad irnitationern sanctce rcgice Parisiensis
C cenlia, quam ad tolas duodecim paginas extendit, capellce, usque adeout S. Marthae capitulum vix
ego vero ex Gucesnceo depromere malui, ne totpa- ulli esset in toto regno secundum. Pergit orator si- F
rergis studiose istic innexis, tcedium potius affe- gillatim exponere, qxm et qualia dona rex rnuni-
ram quam voluptatem. En igitur quce de magni- ficus ecclesice isti prosterea contulerit, variaque et
ficentissima theca tradit ipsepag. 122 ilhistria beneficia quos sanctissimos Patronw suo?
hwta Laftne 21. Anno 1478 Ludovicus XI Francorum rex, accepta retulerit, liberatus etiam variis insidiis, ac
*scnM(ur,
aureum illud, S. Marthae caput, quod etiam- prwsenti mortis periculo, cujus rei prcegrandem
num spectandum omnibus praebetur, insigne calicem argenteum deauraturn teslem reliquerit,
pietatis suae regiaeque munificentiae monu- qui hodiedum in usxi esse pergit solennioribus fes-
mentum obtulit. Elaboratum fuerat illud caput tivitatibus. Atqxie ex his, opinor, facile colligis,
ab Andrea Mauche Turonensi, aurariorum ope- quanti facienda sit Chalcmoti observa/io, dum in
rum artifice, et ab eo Tarasconem delatum, co- suo Menologio, alibi S. Marthae capu/ , nempe
mitante regio piarum largitionum quaestore, de apudsuas sanctimonial.es collocalum existimat.
quibus acta, scriptis litteris solenniter testata, 23. Porro recensitis Ludovici XI aliorumque Alin mmrn-
Parisios retnlerunt , infrascripto D. Philip- Fraiu /o!regum in Tarasconensem S. Marthae ec- iwntti ipsi
po etc. Eodem anno 1478, 9 Decembris calvitia clesiam beneficiis , prosequitur Rcrtetus sequenli erecta

S. Marthae, ex illa priori

argentea theca, auro cap. xi enumerare exhibitos Sanctce honores a vi-
dumtaxat hoc solide aureum caput
illusa, in ris primariis in ecclesiastica dignitatc constitutis,
asportata et decentissime reposita quod caput : eosque inter a suprema in terris potcstate : quibus
ab illustrissimo et reverendissimo Sistaricensi omuibus longa oratione exomatis, idvoluit dicere,
episcopo, solenniori apparatu consecratum est, Gregorium XI, dum adhuc Avenione resideret,
et honore maximo per urbera circumductum, sumptxiosam ax'aminjam dicta ecclesia erexisse
opere
 20 DE S. MARTHA VIRGINE.

A opere lum maleria, auro nempe, argento et kipi- dici possit non solum ipsorum Patrona, sed gra- D
dibuspretiosis, tum vero insigni artificio specta- tiosiori titulo Materpientissima. Neque sane extra

bili;partesejus siagulas, nempe prmcipuas San- Tarasconem qucerenda miracula , quibus Sanctce
cta? actiones, opere anaglyptico ibidem expressas, merita illustrentur, cum in sola eaurbe,si Berteto
more suo ita describens, ita triumphantem Mar- ficles est, quolidiana sint et perpetua. Unum in

tham in eo altari reprcesentatam exhibens, ut id quod longissima sua

orntorc nicruni desideiribis,

saltem verissime asserat, nempe fieri nonposse, panegyri idexpticare negkxerit quod acl Sanctce
qui magnificam aram contempletur, quin ex honorem non parum concluxissct ; quo nimirum
tam variis multiplicibusque iconismis continuo ritu quave Officii solennitate capitidum istud
perspiciat, eam dignissimce Christi hospitce con- Sammarthanum sanctissimam suam Patronam
secratam esse. Subd.it demum, reliquas omnes di- cekbrarc consueverit. Quod igitur Tarasco non
i/nitatesecclesiasticasvotis ac liberctlitotibus suis suggessit, Avenione, tanquam a metropoii accer-
dona ac munera ccrtatim contulisse, quce illustrio- sendum fuit; unde pridem accepimus Officium
rem redderent sanctissimce isthcs Patronce trium- B. Martha; virginis et hospitse Christi. Juxta leges
phum : atque hcec totorelic/uo capitedeS. R. E. Romani Breviarii ultimo emendati auctoritate
Cardinalibus , archiepiscopis , principibus, aliis- Clementis VIII. Inde ea nobis modo desumenda
que dynastis ac optimatibus modo suo oratorio erunt, qua> totius ejus vitce et virlutum aliquakm
cumulare recenset. seriem, ex ipso Evangelio, ex SS. Palrum enco-
.>,<„< ootivtB 24. Ad S. Marthse gloriam propius spectant miis, ex vuk/atis priclem Lcgendis exhibiturasunt.
tabuliB riiiivcn labulcr istic circumc/uac/ue expositce in per- 27 In eo Officio per octavam, uli loquimur,dis- '" &""'" /»-

petuam miraculorum a Sanctn patratorum me- tributo, hcec prcecipue observanda sunt, quod ut troeimm -

moriam. Id vero plane mirabik, Berteto teste,
concurrere cx omni pcirte ingentem populi multi-
tmlinem, iis muneribus passim onustam, quce sin-
ijnli sanctce Sospitatrici adferunt in gratiarum
B actionem, tum ob singularia accepta bencftcia,
t/iiii ol> imminentia mala, quibus Sanctce patroci-
nin se liberatos agnoscunt. Si oratori credimus,
nusquam tot clona, nusquam tot picturce, nus-
tlinmi tnntus Sancti alicujus triumphantis appa-
ratus, quantus in uno S. Marthse templo spectan-
lium oculos rapit in admirationem ; adeo ut
relatis signis etprodigiis, tanquam totidem peri-
stromatibus muri ipsi mirifi.ce
Psalmi ad omnes Horas ex ordinario Breviarii
Romani accepti sunt, ita plures Antiphonce Evan-
gelii verbis plerumque conceptce exhibentur
hymni duo proprii, quemadmodum et nonnulla
responsoria, ut ex iis quce seq. § ckducemus, cla- E
rius patebit. Lectioncs ad\ Noct.primce dieisalis
communes sunt ex libris Eccks. et Proverb. ; 2
Noct. ex S. Augustino, 3 ex S. Basilio : die 2 et
3 ex aliis sanctis Patribus rcctedesumuntur. Die
4 fit cle S. Petro ad Vincula. Die 5 ponuntur lec-
tiones 2 Noct. ex Brcviario Romano ad hanc
diem 29 Juhi. Porro die de Inventione S. Ste-
exornentur; di- phani , 7 de S. Dominico 8 demum eruunlur
:

camus singulos penicillorum tractus , colores kctiones 2 Noct. ex traditione seu ex vulgatis
singulos, singula ipsa verba illustre testimonium Legendis, quce quali auctoritate nitanlur, ex iis
reddere gratiarum acccptarum potentissimce quce de S. Maria Magdakna disputavinvus, satis
Triumphatrieis intercessione : vel ipsi diversarum pntere exislimamus. Sufficient hic eapaucaspe-
gentium habitus, appensa arma, naves, humano- cimina, ut de longioribus historiis apud Bellova-
rii iii cordium, capitum, tibiarum brachioriimc/ue censem, S. Antoninum, Pelrum de Natalibus,
fiiriitce gratitudinis argumenti sunt , non minus Bernardum Guidonis aliosque feratur judicium.
jiiiin/ i/iinmjucundum, in eo beneftciorum omnis Marcella, Synthex aliique id genus merilo hodie
generis armamentario spectaculum prcebentia. non recipiunlur. Nobis igitur satis erit, prcecipua
plurimorum 25. Ne in immensumabeatmiraculorumprope Vitce capita ex eo Officio ckcerpsisse.
miramlorum innumerabilium relatio, eo serestringit orator no-
%ter, utrotunde testari non formidet, S. Marthse
subdita esse ekmenta omnia in quce dominium § IV. Gesta S. Marthse, ex
prodigioseexercuerit. Ab ic/ne cxorsusmemorabile Officio Avenionensi.
exemplum adducit, dum anno 1039, exortoincen-
dio, tota Tarasconensis civitas periclitaretur, fla-
Antiphonce ad Vesperas.i. Intravit Jesus ConstatOt

q qrante nonminima ejus parte : at Sanctce reliquiis m quoddam castellum, et mulier quae- c' wm
jam flammce et non solum urbi, sed et
furenti , dam, Martlia nomine, excepitillum in F
maturm circumquaque messi certum exitium mi- domum suam. n. Martha autem sata-
iii/ii/i/i oppositis, iin •i/ibi/n resedit, ut palentissimi gebat circa frequens ministerium. iii. Diligebat
niiriirnli tot testes habuerit, quot erant Tarasco- Jesus Martham; et sororem ejus Mariam et La-
nenscs incola;. Adaerem quod atlinet, perniciosos zarum. iv. Dixit Jesus Marthae, resurget frater
ejus influxus non minus potenter Sancta compes- tuus : Ego sum resurrectio et vita, qui credit in
niil. itiun aiiuis 1029, 1039, 1040 et 10 49, grnssante me etiamsi mortuus fuerit, vivet. v. Ait Martha;
riiriiinr/uaquepestifera tue, Tarasconenscs clien- Utique, Domine, ego credidi, quia tu es Christus
tes suos li/ni miraliiliter protexit, ut dum vicinos filiusDei vivi qui in hunc mundum venisti.
,

omnes contagio invasisset, ab ea ipsi immunes Capitulum. Gratia mulieris sedulae delectabit
'iiniiit .Xni•rii/ deinde,quolies exundantesrapidis-
I virum suum, et ossa illius impinguabit, disci-
simi Rhodani undas Sancta visibiliter represserit, plina illius datum Dei est. Hymnus. Quidquid
submersosque rita? restituerit. Demum ut et de superna civitas Cavo recondit ambitu Hoc ,

terra Iriumphasse ostendat , id Bertetus cxtollit Martha, claudis ffidibus, Cum Jesus illuc advenit.
potissimum, quod Tarasconensis ager constanti Beata ter caenacula, Mensse, cibi, sedilia, Quae
fcrlilitateetabundantiasubtampotentiProteclrice corpus illud attigit, Quod cuncta tactu consecrat.
perpetuo goudeat. Beatior sed hospita, Quae pascis a quo pasceris,
Swiflti 20 Operis conchisio eoapposite reducilur, quod Mentemque reples hospite, Dum membra curas
Tarasttmsn- triumphatrix Martha sing ii/ari /irnrsus protectione
hospitis. Quam te juvat turbatio, Cui talis im-
Tnrasconenses suos foveat et tueatur, inunmcris-
minet quies, Quam recreant negotia, Quae tanta
i/ue beneficiis quotidie cumukt,ut adeo rectissime praebent otia. Da, Martha, da fidelibus Sic
membra
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 21

U:cture ihembra Christi pascere, Ut pectus impleant et videte quoniam ego sum Dominus. Illa turba- D
B S. Deo, Mundinecaestussentiant. Facdulcis hospes batur, ista epulabatur, illa multa disponebat

mentium, Nos hospitae sufFragio, Cceli quieto ista unum

aspiciebat. Utrumque officium bonum

civium Gaudere contubernio. sedtamen quod sit melius, quid nos dicamus ?
29 Antiphona ad Magnificat. Suscepit Do- Habemus quem interrogemus, et patienter au-
^is .1»-

%Lnk minum Martha sicut solent suscipi peregrini diamus.

sed tamen suscepit famula Dominum, aegra Sal- 32 Itesp. Dixit Martha ad Jesum Sed nunc tum Respon- ;

vatorem, creatura Creatorem, spiritu pascenda scio quia quaecumque poposceris a Deo, dabit tibi soriis.
in came pascendum. Oratio. Omnipotens sem- Deus etc. Lect. vi. Bona sunt ministeria circa
piterne Deus, qui unigenitum tuum, pro salute pauperes, et maxime circa Sanctos Dei servitia
honiinum in terris conversantem sanctissimae , debita, obsequia religiosa. Redduntur enim, non
virginis Marthae hospitio suscipi voluisti : prassta, dantur, dicente Apostolo ; Si nos verbis spiri-
quajsumus, ut ejusdem virginis meritis et inter- tualia seminavimus , magnum est si carnalia
cessione, in ccelorum domicilio recipi misericor- vestra metamus? Bona sunt melius est haec,
diter valeamus. Invitatorium. Imperatorem cce- tamen quod elegit Maria illud enim habet ex ;

lorum qui beatam Martham ccelo suscepit, aqua necessitate occupationem, istud ex caritate sua-
ftierat susceptus in terris, venite adoremus. vitatem. Vult homo occurrere quando ministrat,
Hymnus. Christe vitse, Christe mortis Jura juste et aliquando non potest. Quaeritur quod deest,
temperans. Et semel reos sepulcri Nocte longa paratur quod adest, distenditur animus. Nam si
contegens Quae fuit vis illa amoris, Quae potestas
: Martha ad illa sufficeret, adjutorium sororis
hospite, Ut tua jam lege raptum Supplicanti numquam posceret. Multa sunt, diversa sunt,
redderes Solejam quartojacebatPraadamortis
? quia carnalia sunt, quia temporalia sunt et si :

Lazarus, Corda frigus, ora pallor, Membra livor bona sunt, transitoria sunt Marthae autem quid ;

texerat Et lues fcedo per auras Diffluebat halitu,

; aitDominus ? Maria meliorem partem elegit
Martha lacrymis liquescit, Martha supplex ac- non tu malam, sed illa meliorem. Resp. Jesus
13 cidit; Martha sperat, Martha Te Deum credit, autem dixit Marthae Qui credit in me etiamsi
; e
pronuntians, Vinceris piasque reddis Lacrymanti mortuus fuerit, vivet, etc.
lacrymas: Infremis, divoque mortis Vincla rum- 33 Ad iii Noct. Antiph. i. Martha ergo ut homiliis.

pis spiritu; Jussa mors audit, sibique Fitsuperstes audivit quia Jesus venit, occurrit illi. n. Dixit
Lazarus. Christe fac preces fldelis Sentiat plebs Jesu Martha soror ejus qui fuerat mortuus
Et suse sepulcraculpas Rediviva deserat.
hospitae, Domine, jam fcetet, quatriduanus est enim. in.
ud Vocfwnia 30 Ad\ Noct. Antiph. i. Beatae Marthae soror Respondit ei Jesus Nonne dixi tibi, quia si cre-
;

iiiiquk. era t,nomine Maria, quae etiam sedens secus dideris, videbis gloriam Dei? Lect. vn, homilia
pedes Domini audiebat verbum illius. II. Stetit S. Rasilii episcopi. Martha hospitio Dominum
Martha et ait Domine, non est tibi curae quod
: suscepit, ad ejus vero pedes assidet Maria. Lau-
soror mea reliquit me solam ministrare? Dic ergo dandum sane in utraque sorore studium. Ce-
illi ut me adjuvet. iii. Respondens dixit illi Do- terum tu res distinguito. Nam Martha in minis-
minus; Martha, Martha, solicita es et turbaris terio occupata, ea parabat quae hospitis corpori
erga plurima. Porro unum est necessarium ; futura erant necessaria. Contra Maria, cum ad
Maria optimam partem elegit quae non auferetur pedes illius assideret, audiendis, quae ab eo dice-
ab ea. Sequunlur Lectiones primi Noct. de quibus bantur, vacabat. Sic altera Domini partem illam
supra dictum est. Tum n Noct. Antiph. i Erat quae attingi aspectu poterat, reficiebat altera ;

quidam languens Lazarus a Bethania, de castello parti illi quae occulta cerni non poterat, inten-
Marise et Marthse sororum ejus. n. Miserunt debat. Vere enim qui aderat, is et homo erat et
ergo sorores ejus ad Jesum dicentes; Ecce quem Deus. Idem studium ambarum mulierum appro-
amas infirmatur. Audiensautem Jesus, dixit
iii. babat. Resp. Utique, Domine, ego credidi quia
eis ; non est ad mortem, sed pro
Infirmitas hsec tu es Christus filius Dei vivi etc.
gloria Dei, ut glorificetur Deus per eam. Lec- 34 Lect. viii. At Marthacum labore nimio de- et mrsus
tiones iv, v et vi sumptce notantur ex sermone lassaretur Dominum rogabat ut ad se in
, ,
propriis

C S. Augustini de verbis Domini 26, quas hic juvat suscepto munere adjuvandum, sororem vellet e
describere, pauculis iis prceteritis qua> superius adhortari. Dic enim tu inquit ut surgens , ,

dedimus. mecum ministret. Cui Dominus Martha, Mar- ;

'< hriiumbus 31 Lect. Martha et Maria duae sorores

iv. tha Neque enim ea fuit causa quamobrem
proprfw: erant, ambae non solum carne, sed etiam reli- huc veniremus, ut in toris supini recumberemus,
gione germanae , ambae Domino cohaeserunt neque ut ventrem expleremus, sed ob eam rem
ambaa Domino in carne praesenti concorditer hic sumus, ut pascamus nos verbo veritatis, et
servierunt. Suscepit eum Martha sicut Voluit mysteriorum contemplatione. Itaque Dominus,
enim Dominus formam servi accipere, et accepta neque illam a suscepto ministerio est dehortatus,
forma servi, in illa pasci a servis dignatione non et huic laudem tribuit, quod quae diceret, auscul-
conditione. Nam et ista dignatio fuit, se praebere taret. Resp. Nonne dixitibi etc. Lect. ix. Agedum
pascendum. Habebat carnem in qua esuriret igitur, per duas mulieres duo mihi vitae genera
quidem et sitiret sed nescitis quia in eremo
; introduci animadverto : unum quidem inferioris
esurienti angeli ministrabant ?Ergo quod pasci notae, nempe quod in crassioribus vitae hujus
voluit, pascenti prasstitit. Respons. Martha ergo muneribus obeundis se occuparit, quamquam
ut audivit quia Jesus venit, occurrit illi etc. ipsum quoque mirifice commodum est. Alterum
Lect. v. Martha igitur
pascere dispo- Dominum nobilius et cum spiritu magis conjunctum, ni-
nens et praeparans, circa multum ministerium mirum quod sese ad arcanas res contemplandas
occupabatur. Maria soror ejus pasci a Domino altius extulerit. Haec tu quiaudis,spirituiconve-
magis elegit. Deseruit quodammodo sororem nienterinterpretare, et utrumvismagisplacuerit,
suam circa multum ministerium laborantem, et diligito; atque si ministrare vis, in nomine Christi
sedit ipsa adpedes Domini, et vacans audiebat ministrato. Ipse enim dixit Quatenus fecistis
;

verbum ejus. Auris fidelissima audierat Vacate : uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis.

35 In
 22 DE S. MARTHA VIRGINE
qnwrepetmtw 35 In reliquo Officio Antiphonm ecedem recur- Martha advenit, divini secura praesidii, mons-
AUCTORg
runt ; Hymnus ad Laudes describi meretur : Fe- trum adorta est, ipsumque sacra perspersum jT! 1

lice,Martlia, remige, Temone, velo, flamine, aqua ita edomuit, ut muliebri vinctum zona, au-
Rectore, nauta, naviga. Cum Christus haec fit denti jam populo et illudendum tradiderit et
omnia, Te nostra prono gestiunt Sinu tenere mactandum.
littora, Quam sustinere perfidae Telluris ora 38 Lect. v. Subinde cum magna jam'populi
festhitatu.
nesciit. Tu monstra nostris exiges Terris, Vitae multitudo verbis illius et factis in Christi fidem
reduces corpora, Regesque morbis eximes. Quod esset traducta, sacris synaxibus peragendis eccle-
quisque supplex expetet, Hoc impetratum pros- siam exa?dificavit ad cujus encoemia cum S.
;

perae Feret potens salubria Nullumque tristem

, Maximinum Aquensem Trophimum Arelaten- ,

deseres. ter quaterque, o septies Beatus urbis sem, aliosque magno numero fideles convocasset,
incola, Qui te ac tuorum cominus Sedem celebrat excipiendis hospitibus defuit piis Hos- vinum sed :

ossium. Cui propter advolvi licet Qui fletibus pitse precibus Christus adfuit, et versa in vinum
spargit locum, Qui pectus in terram premit, Qui aqua vetus miraculum innovavit. Hoc quoque
,

vota fundit murmure. Fac dulcis hospes men- dignissimum est memoratu. Avenione civitate
tium Nos hospitse suffragio, Cceli quieto civium nobili, ubi Tarasconensis ecclesise matrix est,

Gaudere contubernio. Qum die 2 et 3 referuntur celebri aliquando concione , inter urbis portam
homilim, ece S. Marthae gesta non magis explicant, et Rhodani ripam, de fide Christi verba faciebat
quam quce jam dicta, aut aliundc satis nota sunt. B. Martha. Turbam conspicatus ex ulteriore
Die 4 de S. Petro ad Vincula 5 autem reci-
fit : ripa adolescens, avidusque noscendi quid age-
tantur lectiones ex Breviario Romano, quas in retur, ausus est natando illuc contendere, sed vi

gratiam eorum, quibus Officiumistudad manum fluminis abreptus submersusque interiit.

illico

non est, hic juverit subjicere. Lect. iv. Conquisitum cadaver ad concionantis pedes ab-
per Octavam 36 Martha nobilibus et copiosis parentibus jicitur illa, brevi oratione interposita, sanum
:

nata, sed Christi Domini hospitio clarior, post vegetumque suis restituit.

B ejus ascensum in coelum, cum fratre, sorore et 39 Lect. vi. Quid illud ? quod in beatae Marthae E
Marcella pedissequa ac Maximino, uno ex sep- funere traditur contigisse? Praeerat tunc Petra- jnferrupta

tuaginta duobus discipulis Christi Domini, qui goricensi ecclesiae sanctus Fronto, e Christi dis-
totam illam domum baptizaverat, multisque aliis cipulis unus : is cum solenniter sacris operaretur,
Christianis comprehensa, a Judseis in navem, et Petragoricis corpore non abscederet, Christo
sine velo et remigio imponitur, vastissimoque tamen agente, ad beatse Martha? exsequias cor-
mari ad certissimum naufragium committitur pore prsesens fuit. Cujus rei fldem fecere ponti-
sed navis, Deo gubernante, salvis omnibus Mas- ficiae ejus chirothecse, tunc eo loco relictse, qua-
siliam appulsa est. Lect. v. Eo miraculo horum
et rum altera etiam nunc illic asservatur. Demum
praedicatione primum Massilienses, mox Aquen- eamdem gratiam quam prsebuerat Deus viva?,
ses ac finitimse gentes in Christum crediderunt, servavitetmortuae. Nam Clodovaous, qui primus
Lazarusque Massiliensium, et Maximinus Aquen- e Francorum regibus Christo nomen dedit, ubi
sium episcopus creatur. Magdalena vero assueta provinciam istam secundam Viennensem Vise-
orationi et pedibus Domini ut optima parte con-
; gotorum, quos Ariana labestunc infecerat, jugo
templandae ccelestis beatitudinis, quam elegerat, exemisset gravissimo renum dolore torqueri
,

frueretur, in vastam altissimi montis speluncam ccepit. Itaque fama admonitus miraculorum
se contulit, ubi triginta annos vixit etc. Martha quae ad beatae Marthas sepulcrum quotidie jper-
autem mirabili vitse sanctitate et caritate, om- petrabantur, ut eo supplex accessit, plenam
nium Massiliensium animis in sui admirationem retulit sanitatem. Totum Officium hoc disticho
adductis, in locum a viris remotissimum, cum clauditur :

aliquot honestissimis feminis se recepit , ubi Hospita qua? Christum excepisti , Martha
summa cum laude pietatis et prudentise, diu precare
vixit, ac demum, morte sua multo ante praedicta, Hospes sit nobis, hospes ut ille tuus.
miraculis clara migravit ad Dominum 4 Ka-
lendas Augusti. Corpus ejus apud Tarasconem
magnam habet venerationem.
§ V. Cultus S. Marthse extra
q
occurrentibus '^ ^ mc
ferme ex S. Marim Magdalence Le- Provmciam, reliquise, miracula
genda , de qua alias satis diximus. Cum 6 die
Inventio S. Stephani 7 5. Dominici festivitas
,
alia, templaque ipsi dicata.
celebrentur, sola ultima Octavm die lectiones pro- a nobis tradita sunt de oc- $"
prim adducuntur, vetusta
Ouce supra a § 2 j/,-^ g,

istic traditione rcceptm. ad usque seculum duodecimum sacris

cultatis tha i'' 1
'/""'

qum longioris historice vices supplere
Lect. iv.Sacramentum regis abscondere bonum
est, opera autem Dei revelare et confiteri hono-
riflcum est. Eam ob rem mirabilia opera, quibus
B. Marthae et vitam et mortem illustrare Deus
voluit, pia perennique memoria Tarasconensis
ecclesia olim coluit et testatissima traditione
hanc a?tatem propagavit. Illud
liic poterunt. S. Marthae reliquiis, rursusque rccondilis donec
seudo xv arctius denuo reclusce fuerint, siut certa
et indubitata admittantur , difficile sane erit col-
ligere, quando aut unde acceptce sint varice alus
ejusdem Sanctce reliquia? quce per Italiam, Ger-
maniam, Uispaniam , Belgium et forte rcgiones
ad alias sub ejus nomine circumferuntur, ut ex vario-
inter reliqua rum scriptorum fide mox pluribus refcremus Ve- .

nobile. Immanis draco terrarum aquarumque rum non usque adeo scrupulose in iis nos versari,
pernicies, tenebricosum nemus adRhodani ripam
scepius jarn et abunde prcemonuimus ; nam sive
obsederat. Illinc quasi ex aut in aggere
insiiiiis, verce sint ipsiusmet sanctm Christi Hospilm forte
publicum iter agentibus, repentinus ingruens,
Tarasci seu Tarascone obtentm, sive cognominis
autin flumen navigiis improvisus subiens, eaque
Sanctm alterius ; recepto nobis principio inniti
subvertens, humanas praedas agebat.
Fecerat pergimus,recte et religiose id genus pignora ho-
monstro venerationem timor, et religio erat tan-
norari, modo genuinm Sancti alicujus reliquim
gere, quod horror erat vel audire. Sed ut
illuc sint, ut semel et semper ab odiosa qumstione exi-
mamur,
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 23

marmir, quamjam toties diximus, nos nec deci- saurum proferens, eo ipsas munifice donavit re- D
Xl'CTORE
B. S. dere nec posse. Ea igitur ratione intelli-
velle, creavitque, gratissimo utique munere, tum quod
J.
genda sunt quce hoc ultimo paragrapho, in gra- beatissimce suce Protectricis ac Matris essent reli-
tiampiorum S. Marthae clientum recensebimus. quice, tum quod divina dispositione ad se trans-

Hmnitltr 41 Has inter reliquias non postremum locum ece missce viderentur. Ex secutis autem miraculis, id
tenentquarum notitiam Florentia cum Majoribus prce cceteris refero, quod an. 1524, idque multi-
nostris communicavit Exim. P. M. Raphael Ba- plex accidit quatuor diversis monialibus, ejus-
in

dius, monasterii Virginum Humiliatarum, in pro- dem Sanctce intercessione eodemque tempore a
ximo Montugo, ut vocant, Confessarius, quod S. prcesentissimo mortis periculo liberatis.
Marthae nomine, aprimasua institutione, nempe 41 Enumerantur istic fusius morbi varii quibus midtis mira-
a sec. xiv insignitum, pretioso thesauro gaudet, tum laborarent quatuor sorores propriis notnini- culis

anno 1389, eo non sine miracido delato, aliis post- bus expressce, nimirum Magdalena Libri, Anna
modum prodigiis illustri, et forte etiam hodie ce- Davazanti, Bernarda Bernardi Andreade Guidi, ',

lebri, tametsi ejus rei documenta ad nos no/iper- quce cum periculosissimis infirmitutibus diu af-
venerint. Badii commentariolus Ilalicus in eo flictce decubuissent, jamque a medicis pro depo-

consistit, quod dicti parthenonis i/iitia signet ad sitis haberentur , id demum consilii, idauxilii su-

an. 1336 ex hereditate cujusdam Lotharii di Da- perfuit , ut sanctissimce Pa/ronce reliquice e
vanzato de Davanzati , qui per testamenti sui te/nplo per superiorem, pie comitantibus cceteris
exseculores , totam ipsam impendi voluerit infun- omnibus monialibus, adprope agonizantes exor-
dandum extruendumque virginum coenobium, non dine defcrrentur, quarum nonnullis jam sancta
designata, cui subessent, regula : unde cum exse- ipsa Martha sese prcesentem exhibuerat certasque
cutorum numero essent FF. Phi/ippus et Paulus de valetudinis recuperatione reddiderat. Id cerle,
ex Ordine Humiliatorum, nihil antiquius habuere, stupentibus omnibus, continue subsecutum est, ut
quam ab Ordinario et parocho debitis
ut, obtentis tres e lecto mox surgentes Sospitatrici gratias ad
faculta/ibus, ex Ordine suo virgines in eamhere- ejus aram acturce fcstinaverint, alia quce nonni-
dilatem inducerent, fundo ad id comparato , in hil dubitaverat, tandem etiam reliquas ad tem- E
quo parthenonem erigerent, qui etiam post ex- plum subsecuta fuerit sana prorsus et integra.
stinctum aut supprcssum virorum Ordinem, in Porro tanti miraculi fama cum ad aures Vicarii
virginibus et ibi et alibi ad hunc usque diem reli- generalis P. Benedicti Bartoli pervenisset, eo sta-
giose perseverat. tim advolavit, ipsaque S. Marthae /e.sta luce, insi-
npd Humi- 42 Porro locus plane non est ut de fratribus gni celebritate gratice Deo sanctissimceque Thau-
lialus, istis Humilia/is,no/isssimis olim, sal/eminl/alia maturgce solennissime peractce sunt ; totarei serie
religiosis, hic agamus pluribus ; qui eorum nos- in tabulas debite relata, quam hic in pauca con-
cendorum cupidus est, videat is in opere nostro traxisse, sufficere existimavimus
quce de eorum institutionis initiis dicta sunt 45 Nec prmtereunda singularissima etiam gra- ibidem eele-

tn/rio III Aprilis pag 466, de ejusdem vero exstinc-

. tia,quce in totam istam sacram familiam, exi- bm -

tione tomo I Maii pag. 663, tum autem scriptores mio prorsusS.MsiVthss favore etpatrocinio,annis
illos qui ex professo de Religiosis Ordinibus trac- post quinque collata est, dam anno 1529 furente
tarunt Paulum Morigiam, Joannem Paulum Cre- rursus bello , ut jam tot annis in Tuscia tu-
scentium, Philippum Bonnannium, Hippohjtum, multua/um fuerat ; armis tunc circa Florentiam
Helyotum et alios ad rem nostrampropius spec-
: undique perstrepentibus ; dumque militari licen-
lat, quod inchoata 8 Maii 1342 templi fabrica. tia diriperentur omnia incenderenturque, monia-
serio cogitari cceperit de introducendis eo sancti- les vero in tutiora loca se recepissent, relicta ad
monialibus,acdeinde8Seplembris 1343, omnibus domus custodiam unica vetula sorore laica, id
recte ordinatis , admissce sint nobiles virgines, prodigii observatum est ; grassantes milites mo-
unde religiosa illa Humiliatarum familia feliciter nasterium ingressos, tanta formidine subito fuisse
coaluerit, post varios, ut diximus, adversos Ordi- correptos, ut ne.c unus ad direptionem manus ex-
nis casus, hodiedum subsistens. Hisce ita prce- tendere ausus fueril : nimirum virgo aliqua ipsos
missis, ad argumentum accedimus, de Sanctee perterruit candidis vestibus induta, constrictum
nostrce reliquiis ex instituto acturi, quce ut casu draconem fune ducens,virginum cellulas omnem-
plane mirabili eo adductce sunt, sic singularia que monasterii ambitum circumiens,quamS. Mar- F
post se reliquerunt sanctissirnce Christi Hospi/ce tham fuisse, ea forma in templo depictam, con-
pa/rocina/ionis documenta. Hoc igitur modo in stans omnium fuit opinio : id certe indubitatum,
prmcita/a Ms. relatione narrat Badius : nullam prorsus a militibus illatam monasterio
!CM eo ntliiiu 43 Aon multis post memoratam modo parthe- injuriam aul jacturam ; asserentibus etiam non-
''""'•
de Bro- nonis fundationem annis, hoc est, inquit, circa nullis prcedatoribus, virginum psalmodiam noctu
niaco
annum 1389, transiturus illac ex Gallia, a Cle- se scepius intellexisse, cum tamen certo scirent,
/nen/eVU Avenionensi promotus Cardinalis Joan- nullam prorsus religiosam eo tempore ibi exsti-
nes de Broniaco Romam proficiscens , ubi ad
, tisse. A tque hcec ibi: nunc aliasper Italiam, Roma-
Mon/ugum progressus est , sensit, vi quadam nas saltem Bononiensesque ecclesiaspe/iustremus.
occulta, equum cui insidebat, retineri prohiberi- 46 Satis celebris Romce est S. Marthee ecclesia Item Romai
que quominm idtra procederet. Causam porro prope collegium nostrum Romanum, exstructa in propria ee-
inquirens insoliti hujusmodiprodigii, edoctusque, cum vici/to monasterio,anno,ut inquit Pancirolus, clesla >
monasterium illud S. Marthae Bethanicce sacrum, 1546, incredibili prope cura et zelo S. Ignatii de
cujus ipse venerandas re/iquias, nempe digiti Loyola Societatis nos/rce funda/oris, u/ femince
grossioris seu medii articulum e Provincia secum pomitentes a lubricavita conversce ibide/n recipe-
abspoitaverat, facile intellexit, superio/i potestate re/itur ad meliorem vitam instituendce, quibus
sese compelli, ut pretiosa illa, quantumvis sibi postmodum alio translatis,admisso3 in eo monas-
cara lipsana ibidem loci honoranda deponeret terio fuere virgines sanctimoniales , sub regula
statimque monasterium ipsum ingressus, ejus su- S. Augustini hodiedum istic superstites. Adrem
periore ceterisque monialibus ad se vocatis, rem, nostram hic facit maxime, quod, teste Piazza in
uti contigerat, ingenue exposuit, sacrumque the- Hemerologio , sanctce Marthee rcliquice in ejus
loci
 24 DE S. MARTHA VIRGINE.

lociecclesiahonoraridicantur.Est et aliud Romce quoque S.Marthae reliquias pervenisse, exipso

A Al-CTORf
dicatum S. Marthae templum post S. Petri basili- intelligas.In Parco deinde, celebri juxta Lova- J- B. s.

cam, ubi hospi/ium seu nosocomium exstat, in

et nium abbatia Ordinis Prcemons/rn/ei/sis pag 401 .

usum Pontiftcice familice destinatum. Porro ad jam dicti Hierogazophylacii, inter varia sacra et
S. Cecilice tria S. Marthae ossa reperit laudatus veneranda cimeUa etiam S. Marthae anmtmeran-
piazza, aliasque ejusdem reliquias ad S. Marice tur. Demumpag.AQA catalogum bene longum texil

de Victoria. Rononim item in S. Vitalis platea reliquiarum nostrarum Mechliniensium, ubi dono
templum sanctce Christi Hospitce sacrum memorat domince Adriance de Ridder, particulce aUqua
Masinius ad hunc diem, in quo et ipsiusreliquia; asseroantur de sanctis Maria et Martha.
venerationi exponaniur, quemadmodum et in ec- 48 Ne plures alios thesauros investigare cogar Ptooibji

clesia metropolitana, ad S. Stephani, et ad S. aut evolvere, quodab aliis majori otio fteri facile alibi.

Lucice PP. Societatis Jesu. patiar, suggero postremas mihi quidem notas

47 Neque Relgium nostrum sacris S. Marthae reliquias, quas offert tomus noster primus Janua-
1,1 Belgio,
pignoribus carere os/endit Rayssius,ubiipsa non rii pag. 1084/« longiori Pragensi serie,tumtomus

uno loco se invenisse lestatur in suo Hierogazo- ejusdem mensis alter pag. 012 in pari sacrorum
phylacio Belgico. Atque imprimis in nobilissimo ejusmodilipsanorumenumerationeUlyssiponensi,
Aquicinctino ccenobio pag 58 nobis refert pedem
. ubi inter cetera etiam aliqua S. Marthae recen-
integrum beatse virginis Marthee, utique nostrce sentur. Porro Pragenses ista paulo notabiliores

seu Tarasconensis, qum sola celebris fuit hactenus. oportet esse reliquias, cum earum haud dubie

Hic pes sinister est, inquit Rayssius, integer
prorsus carne et ossibus constans, insignique
theca ex crystallo, maximi sane pretii in formam
calcei effigiata, decenter inclusus. Addit in suo
sacrario Bucelinius, os ejusdem perinsigne in
causa, et erectum magnificum saceltum, et per
universam dioccesim solenne festum in suis sacris
Rohcmice pulveribus narretnosterCrugerius tom.l,
pag. 19. Atque hisce, quce hactenus deducta simt,
si non criticis et morosis hominibus, saltem piis

monasterio B. V. M. de Naxara, ut in Hispaniam S. Marthae cultoribus factum satis existimo.

B E

DE SS. LUGILLA, FLORA, EUGENIO, ANT0NIN0, THE0D0R0

ET OCTODECIM SOCIIS MARTYRIBUS ROM£
COMMENTARIUS PR^VIUS. G. C.

§ I. Antiquus horum Sanctorum cultus, incertum martyrii

tempus, et ambigua eorum ab aliis distinctio.

\M\ JLLII. c immemorabili trium priorum Marty- plum sanctarum Florae et Lucillae civitatis Arre-

E.i antiquis
auctoribus,
D
gesta et
rum cultu constat cx tribus S. Petri Da-
miaui srrmonibus, quos inannua eorum
festivitate habuit, et in
martyrium Lucilhe
seu potius Eugegii historice exponit. Petrus dc
,
quorum ultimo
FIohb , ac Eugenii
tinae, et alia

ubique

gnomen
translatis
plura
diffusis.
monumenta in aris et
De inclyto Reneclictini
monasterio, quod ab his duabus Virginibus co-
picturis
Ordinis

habe/, et de sacris illarum reliquiis eo

postmodum agemus.
tpamd»
Natalibus in Catalogo Sanctorum lib. VI, 3 Inter Martyrologia, quce de his Sanctis me- et
-
IblflV 1
cap. clvii Acta et martyrium trium priorum minisse novimus, primum est Usuardinum, quod
giis,
narrat, et de reliquis martyrii Sociis hcec addit Grevenus anno 1515 Colonice edidit, et in quo ad
Horum exemplo Antonius, Theodorus, Diony- diem.29 Julii leguntur sequentia: Eugenii regis
sius, Apollonius,Capanus, Piosus, Corseus, Cho- barbarorum, Florse, Lucillae virginum cum aliis
rigenes, Pacus, Saturnus, Victor et alii novem, multis martyrio coronatorum. Molanus eodem
quorum nomina minime reperta sunt, se Christi dic in additionibus ad Usuardum minore charac-
cultores acclamantes, ab eodem praefecto (nempe tere SS. Floram et Lucillam tantummodo expri-
llc/io, dc quo an/ea egera/) gladio caesi, martyrio mit, aliosque generatim sic memorat: Roma?
coronantur, quorum omnium passio agitur 4 sanctarum virginum Florse et Lucillse marty-
Kal. Augusti. rum, cum aliis multis, quarum Passio habetur.
wdifbcatis uo- 2 Franciscus Dini, advoca/us Lucinianensis, et exstatde eis sermo Petri Damiani. Mauro/ycm
clesiis qui sub nominc Academici Recollecti dissertatio- in suo Martyrologio de tribus primis nominatitn
nem pro Ac/is sanclarum Florse et LucUIsb con- agit, et aliorum numerum ita rccenset: Rom»
/ra Baroniuin a/iuo 1728 Lucce typis vulgavit, sanctarum Florae et Lucillae virginum cum Eu-
publicam eammdem Virginum ac Martyrum genio barbarorum rege et aliis viginti sub Aclio
vcneratiininii in illa dissertatimie pag. 48 expo- (verosimiliter c pro e legit, et Aelium dicere vo-
nit his rerbis : Cultus sanctarum Virginum plu- Iuit) praefecto passarum.
ribus in locis satis latus apparet ex ecclesiis sub 4 Pctrus Galesinius plura corumdcm Marl'1'
nomine SS. Florae et Lucillae conditis, et affluen- rum nomina sic expressit Romae item;
sanctaruffl
cultus
tiapopulorum veneratis exstat enim templum
: virginum Lucillae et Florae, Eugenii, Antonini. i/ '

Castri Turritn non longe ab Arretio, et ecclesia
Stagiani, item ecclesia Sarase, et alia Verraz-
zani, ut aeque ecclesia Poggioli, et ecclesia
Sa-
pigni sub nomine earumdeni Sanctarum et
TOtustissima ecclesia Hostiae Tyberin», et satis
antiqua in Monte Amiato. et inagnificum tem-
Theodori, Dionysii, Apollonii, Capani, Piosi,
Corsei, Chorigenis, Pacii, Saturnini, Victoris et
aliorum novem, qui Galieno imperatore ob prffi-
; clara certamina fidei confessione iu primis iUus-
tres, coronantur. Innotis autem ad hunc Marty
rologii sui locum indicat, sese ea desumpsisse ex
libro
 DIE VIGESIMA
libroscripto et tabulisecclesiasticorum
annalium,
qui manu
x germone itcm Petri Damiani XX,
,,
Q. C.
Cum Petrus Damiani de tribus
scriptus exstat.
primis Sanctis duntaxal mentionem faciat,
haud
dubie Galesinius reliqua Martyrum nomina ex
Petro Eguilino vel aliis eorum Actis hausit. Mar-
ttjroloqium Romanum, quo hodiedum utimur,
circa numerum Murli/nim iimi Galesinio
ronre-
nit, sed pauciores proprio nomine ita appellat
Romae praeterea sanctorum martyrum
et Florae virginum, Eugenii, Antonini, Theodori,
et Sociorum decem et octo, qui sub Gallieno im-
peratore illustre martyrium obierunt.
qw Baronius 5 Si Martyres isti sub f.allieno imperatore
passi sint, ut hic in Romano Martyrologio et
apud Galesinium dicitur, illud intelligendum est
jii.rtn monitionem eminentissimi Baronii, qui in
Annalibus ecclcsiasticis ad annnm Christi 262
num. 55 ita scribit: Quod autem spectat ad Mar-
tyres Romte passos, quod nonnulli sub Gallieno
imperatore martyrium subiisse dicantur; non id
accidit, ut, cessante Valeriano, martyrio fue-
ii
quandoquidem (ut dicemus) Gal-
rint coronati :
lienus, capto ab bostibus Valeriano parente,
mox persecutionem cessare jussit, datis pro
Christianis edictis ; sed quod solus Gallienus
Romae imperaret, Valeriano agente cum exer-
citu in Oriente, idcirco pleriqueMartyres, sive
Romae, sive alibi, sub Gallieno passi dicuntur.
Hinc eminentissimus annalista eodem Christi
anno num. 57 martyrium horum Sanctorum ita
collocat : Ibidem etiam Flora et Lucilla virgines,
Eugenius, Antoninus, Theodorus, atque Socii
decem et octo occisi sunt, Gallieno jubente, ut
memoriae proditum est in Romano Martyrologio,
natali ipsorum die, quarto Kalendas Augusti.
mmo %•! Nescio, cur eminentissimus scriptor huic
martyrio determinale assignaverit annum Christi
mm asserit.
202, qui certe a cera chronologia abcrrat ; quan-
doquidem Gallienus, captoab hostibus Valeriano
parente, moxpersecutionem cessarejussit, datis
pro Christianis edictis, ul ipsc Baronius ibidem
fatetur. At Pagius in critica adannum
259 num. 8 et sequentibus contendit , Valerianum
hor ipso anno 259 a Persis captum fuisse; Tii/e-
montius vero in Hisioria impera/orum tomo III,
pag. 519 et 520 probare nititur, captivitatem
il/am uiino 260 collocandam esse. Quidquid sit
de hac chronologica coutrocersia, omnes eruditi
jam deserunt Baronium, qui eamdem Valeriani
captivitatem usque ad annum Christi 202 perpe-
ram distulit. Si igitur Gallienus, patrc suo caplo,
statim persecutionem conlra Christianos cessare
jussit, quorhodo potueruut ha> Yirgines cum aliis
aiiim 202 sab Yalcrinno et Gallieno palmam
martyrii obtinere ? Quomodo determinatus sub
his imperatoribus annus assignatur, cum hacte-
nus nulla Actorum exemplaria aut veterum mo-
numenta prodierint, in quibus gloriosvm horum
Martyrum certamen sub imperio Valeriani et
Gallieni referatur ?
Pefras Da- 7 Initio numeri 5 dixi: Martyres isti sub
si
miont flJo-
Gallieno lmperatore passi sint, quid S. Pcirus
"<m niarty-
''""""'
Damiani iu sermone tertio de SS. Flora et Lu-
180 rej
cilla, quiu Constantino Caetano llomu anno 1606
'' N pra/feclo inter ejus opera tomo II a pag. 247 editus est,
chronologiam Martyrologii Romani et eminen-
tissimi Baronii multum pra>vertit,quandoibidem
de pietate liariim ilaariiiu Virginum ila agere
incipit: Gloriosse igitur virgines Flora et Lu-
cilla sorores temporibus, quantum intelligi po-
test et datur, Antonini cognomento Pii, cum
Julii Tomus VII.
NONA JULII. 25
Romae moribus in conspectibus divi-
suis sanctis
vero secundum nominum
nis arderent, foris
suorum proprietatem fiorerent et lucerent, apos-
tolicam vitamdelegerunt. Cumautcm Antoninus
Pius ab anno Christi 138 itsque ad 161 guhrrnn-
verit, verosimiliter Petrus Damiani collegit, eas
riii/i/iessub imperio illius floruisse, quantum in-
telligi potest et datur ex tempore marti/rii, qaod
post virjinti annorum captivitatem subierunt, et
r/r r/iio Petrus in eodem sermone parj. 248
Lucillae circa
jinrm sic /oquitur: Imperantibus igitur Romas
M. Antonio vero et Commodo Aurelio, anno sci-
licetDomini centesimo octogesimo vel circa
SS. virgines Flora et Lucilla sorores cum Euge-
gio rege ad martyriumsuscipiendumproChristo
urbem Romam intrantes inveniunt, agenteprae-
nomine, furor* gentilium con-
fecto urbis, Helio '
lege furo-
rem.
Actorum apogra-
tra Christicolas desaevire. Atia
pha certum martyrii tempus non indicant, ex-
cepto uno infra producendo , quod illud etiam
snb iisdem imperatoribus col/ocat.
8 Quod si forte hcec Flora?, Lucillae et Euge- jiyus notnen
gii liis/oria confusa sit cum Actis Luceirp. virginis c" '' '","'•" •""'
et Auceias regis, de quibus die 25 Junii actum inrmit " r -
est,martyrium eorum usque ad tcmpora Dioc/e-
limii differendum esset: nam anno Christi 301 E
urbi Romance prcefui/ JE/ius Dionysius, qui forte
in liis e/ il/is morem satis usitatum
Aclis juxta
niiirnMliivel Helii nomine appellatur. De al/ero
Romance irrbi prcefecto, qui /Elius Cesetianus
vocatur, et sub quo hce Virgines circa annum275
martyrio affici potuerunt, postea agemns. Id
nnicnin liir affcro, ab anno Chris/i 254 usque atl
mortem Valerianiet Gallieni nullum JE/iumoc-
cinrcre in/er prcefectos urbis Romancc, quos Bu-
cherius nos/cr in Commen/ario ad Canoncm Pas-
clia/em Vic/orii cap. xin a pag. 230 cnumcra/, et
quorum similem catalogum Gcorgius Eccardus ex
codice Coesareo in/er scrip/ores medii cevi
tomo I
a pag. 18 nuper edidit.Hinc sequi videtur, quod
Flora, Lucilla et Eugegius lauream martyrii
non obtinuerint sub imperio Valeriani aut Gal-
Christi lieni , cum toto i/lo tempore nul/us JE/ius aut
Helius urbi Romrmce prcefueri/, qui /amen in va-
riis eorum Actis constanter norninatur. Quare in
margine luijus commen/arii nihi/ certi circa tem-
pus martyrii notare voiui, cum tria Mss. Actorum
exemplaria nul/os imperatores nominent, et sub
illis, quos Pe/rus Damiani
Martijrologium Bo-
et
manum signarunt, nu/lum au/ Helium,M/ium
Romrn prcefeetum, reperire potuerim. F
Ne quis autem hic hcereat ad nomen pra>.fccti
9 e tsi Helius vel
Romani quem modo yElium mor/o Helium appel- Mlius romri
lavimtis, attdiat Raphaclem Yolaterranum , qui possit,
in Commentariis Urbanis, Basilcce anno 1544 im-
pressis, lib. VIII, fol. 142, agens de origine JEiio-
rum et variis istius nominis viris ita prwmonet
^Elios cum diphthongo et Helios cum adspira-
tione scriptos utroque modo in antiquis marmo-
ribus invenimus. Scio, Joaunem Gtanr/orpium
in Onomastico Romano col. 11 huic Volaterrani
testiinonio contradicere ; at iuterim fateri debet
eumdcm Claudii liber/um, qui sub Nerone impo-
tenter dominabatur, in Annalibus Taciti lib. XIII,
cap. l jElium uiincupari, r/ui in mox cilanda
Dionis Epitome pag. 294 et sequente Helius.
{Grcece "HXio?) vocatur. Adde , quod Tacitus
lib. 1 /listnriariimcap.xxxvn eumdem sine diph-
tongo Elium nominct. Sic etiam quirlam Galtice
popali nh antir/uis geographis promisrne Hedni,
vel /Edui ct simpliciter Edui appellantur, et a
Grcecis per vocem ESovoi ve/ "AiSovoi exprimuntur
\ Ut
 26 DE SS. LUCILLA, FLORA, EUGENIO, ETC.

ut apud Cellarium in Notitia orbk antiquipart. I utrisque Actismartyrium subiisse dicuntur, alius
MJCToke
lib. II, cap. n, pag. 136 videri potest. Non opus nos vexat scrupulus, quem cruditis proponimus, <;. c
estpluribushujuspromiscumscri/ilioit/s c.rcmp/is, ut eum nobis evellant. In manuscripto Actorum Svspimrmit
c/ii/i hodiernorum Actorum defensor, in cu-
ipse c.rfn/pliiri, fti/i/s ccgruphum auno L640 P. Bea- Acta /ioram

jus gratiampolissirnumminutiora hujus histoHce lilltis noster Neapoli atl. Ikillandum misit,praster Sfortjmifli
«im aliis cw,.
adjancta tam scrupulose examinamus, nullum Floram, Lucillam et Eugegium, numerus et no-
fvsa esse,
hic nobis ncgotimn facessat : advocatus enirn ille mina reliquorum Marlijrum ita recensentur :

obvium quemlihct liomance urbis prmfcctum, no- Offerebantur autem et alii tredecim, quorum
mine Helium vel MUum, sub imperio Commodi hsec nomina sunt id est Asserius, Antonius,
;

vel Valcriani et Gallieni Ubcntcr arripuisset, ut Theodorus, Dionysius, Apollonius, Caponius,

ex jam dicendis satis apparebit. Pyosius, Corysius, Origenes, Paccus, Saturius,
quem Dimis 10 Franciscus Dini in memorata superius dis- Victorius, Victor, et alii novem, quorum nomina
fnistra quiesi- S ertationeputat,sesub Commodo imperatore hunc minime reperimus. In velusto codice ecclcsim
mt
JE/ium vel Helium prmfectum invenisse, dum ibi Arc/inm, ex g//o inferius Acta eorum dabimus,
pag. 39 sic scribit : Meraorant etiam Q. Helium post narratum Florac, Lucillse et Eugegii marly-
Lsetum prsefectum prsetorio vel exercitibus sub rium hmc legunlur : Offerebant auteni ministri
Commodo, ex Herodiano lib. I, cap. iii Gandor- et alios duodecim id est Asserium, Antonium,
pius (voiuit supra citatum Glandorpium 1/aud Theodorum, Dionysium, Apollonium, Capomium,
dubie indicare) Baronius etc. At imprimis Dinus Piosium, Corseum, Origenem, Paccum Satu- ,

hic nobis ostend.it Helium prmfectum (Jrbis, qua- rium, Victorem et alios novem, quorum nomina
lem Acta ab ipsomet edita ibidem pag. 55 clare minime reperimus. S/mili fere modo nomina ex-
requirunt liis cerbis: Tunc autem Aneillse Christi, prim/t Ms. nostrum Litrajectinum S.Salvatoris,
quse ad civitatem monitse venerunt, Romse se ad quod proxime accedil Petrus Equilinus, cujus
palam ostenderunt, paucos dies compre-
et post verba initio liujtis paragraphi e.rliib/t/mus.
henduntur, etillicoducuntur ad prsefectum urbis 13 Jam vero audiamus Martyrologium Roma- eorumnuc u«-

B Romse. Cumque oblatse fuissent Helio prsefecto num, cjuod dic 24 Junii s/c liabct Ibidem (scili- : nuntiatiwem

Urbis, dixit ad eas. Sed Dinus non ignorat, ut cet Romm, ubi etiam prmcedenles Martyres jiassi E
opinor, inter prcefeclum Urbis et prmfectumprm- fuerant) sanctorum Martyrum Fausti et aliorum
torii apud Romanos ingens d/scrimen eo tempore viginti trium. At
Faustus appellatur, in
cjui hic

fuisse. Si quis horum officiorum differentiam aliis Martyrologiis vocalur Festuswe/Sixtus, cui
plenius nosse cup/t, consulat Guidum Pancirolum antiquissima Hieronymiana Luciam seu Luceiam
in Notitia dignitatum imperii fol. 6, 115, et se- adtlunt hoc modo Romse Festi,
: Lucise (in Cor-
quentibus. biensi Luceise legitur) cum aliis viginti duobus.
et a se inven 11 Prmterea is idem prcetorii prcefectus, quem Alia apographa hanc virginem et martyrem no-
tum existi-
Dinus Q. Helium Lsetum vocat, ab antiquisple- minant Luceiam, ut in Opcre nostro ad diem
mat.
risque auctoribus Q. vEmilius Laetus appellatur. 24 Junii, tomo IV ejusdcm mensis pag. 808 videri
Sic Epitome Dionis, quce inter minores Grcecos potest. Galesinius in suo Martyrologio adeamdem
Romance hislorice scriptores Fra/icofurti anno 24 diem Junii ita annuntiat : Romse sanctse Lu-
*
lege duoimn
1590 impressa est,in eaeditionepag. 383 expresse ceia^ virginis,Aceise regis, et viginti duo* marty-
habet, q/wd imperatori Commodo intcr gladia- rum.Juverit semper observare numerum istorum
tores pugnanti /Emilius Lsetus prsefectus prseto- Martyrum, cju/ utrobique ad viginti quatuor re-
rio assisteret. Equidem fateor, eumdem in Ono- ducitur aut proxime accedit.
in Martyml»
mastico Romano col. 17 nominari Q. JEUum Pergamus ad diem sequentem seu 25 Junii
14
gio Rommo
Lcetum a Glandorpio, qui forte secutus est quam- cum hodierno Martyrologio Romano,ubi sic legi-
clam Lampiidii editionem, in qua ^Elius lcgeba- tur Romse sanctse Lucise virginis et martyris
:

tur:nam inter novcmdecim Historim Augustce cum duobus. Hic omittitur Auceias
aliis viginti
scriptorcs, quos Janus Gruterus Hanovice anno rex, quem Notherus a/iis eadem die sic adjungit
1611 edidit, pr/g. 284 in ipso Lampridii textu ita Romse S. Lucise virginis et Auceise regis, qui
habetur Quintus Jimilius Lsetus prsefectus et
: cum aliis viginti duobus pariter martyrio coro-
Marcia concubina ejus inierunt conjurationem nati sunt. His adde Luciain, tjuam tomo II Julii
ad occidendum eum. Hinc quoque inter sex His- pag. 249 inter Prmtcrmissos col/ocavimus, et de
torice Augustm scriptores, Lugd/mi Ratavorum qua Martyrologium Roma/ium die 6 J/tlii ita
anno 1671 cum variis notis impressos, prceter meminit :Y^w\em die sanctse Lucias martyris, quse
al VaW
Salmasii. monitionem editor ibidem tomo llpag. natione Campana, a Rixiovicario*terftata et acri-
520 ad eiimdem Lampridii locam hcec notari ju- ter cruciata, eumdem convertit ad Christum,
bet : Quintus ^Elius L^etus scripti ^Emilius ;
;
quibus adjuncti sunt Antoninus, Severinus, Dio-
sic Dio et Zonaras. Certe Zonaras sua cetate in dorus, Dion, et alii decem et septem, qui in Pas-
scriptis codicibus ^Emilium legisse videtur, cum sione collegse et in corona fuere consortes. Ne
in Parisiensi editione anniimGtomo I Annalium hic operose actum agamus vide p/itra tomo V
pag. 600 de illo ipso sic scribat: ^Emilius (Grcece Junii nostri apag. 11, et attente considera no-
'AtjjLtXto;) Lsetus prsefectus , et Electus cubicula- mina Sociorum, qu/ ibidem in Actis pag. 14 sic
rius, cum eum monuissent, ut
factis illis ofFensi exprimuntur Offeruntur ei alii viginti (scilicet
:

desisteret,iracundiam et minas illius (nempe prmter Luceiam virginem et Auceiam regem) id

imperatoris Commodi, de quo ibi agitur) metu-
entes, in bubulis carnibus venenum
runt. Haic satis superque dicta s/nt de isto prcc-
toriiprcefecto, qui huc non pertinet, etiamsirevera
nomen JElii habuisset.
12 Pra-tersuperius indicatamconfusionis suspi-
cionem, qum oritur ex nomine JElii vcl Hcti.i
prafecti, sub quo tam Luceia virgo et Auceias
rex, quam Flora et Lucilla cum Eugegio rege in
est Antonius, Hereneus, Theodorus, Dionysius,
ei prsebue- Apollonius, Apamius, Pronicus, Coteus, Orion,
Papicus, Satyrus, Victor et alii novem, quoruin
nomina soli Deo cognita sunt. Hmc c////i diciis
dicendisque compara, et sedulo attende, an /uts-
cjuam annuntiationum confusio irrepsisse videa-
tur.
t
15 Prmtcrea idcm Mati/jrologium Romanwn aliqtioW
peti.
die 15 Decembris sequentes Martyresita celebrat:
Romse
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 27

11 CTOBB Romse sanctorum Martyrum Irenei, Antonii, lata, prout in quodam Arctini monasterii codice

G. C Theodori, Saturnini, Victoris, et aliorum decem con/inentur. Frustra, inquam, severum Baronii
et septem, qui in persecutione Valeriani pro judicium, dc quo nos infra pluribus, hac ratione
Christo passi sunt. Memento, quod eminentissi- eludere conatur, et nimis confidcnter pag. 10 sic
mus Baronius in Annalibus ecclesiasticis ad an- concludit : Igitur hsec Acta, teste etiam Antonio
num Christi 262 num. 57 affirmet, etiam hos Gallonio, cum Baronio convivente in libro de ;

oiainti duos Sanctos sub Gallieno imperatore Virginibus Romanis pag. 142 ad diem 29 Julii
lauron marti/rii roronatos fuisse, quemadrnodum fuerunt Baronio missa. Non est dubitandum,
de viginti tribus hodiernis ibidcm asserit. Confer quin Gallonius ct Baronius judicaverint de illis
rri/i) fcre rrqualem Martyrum illorum numerum, Actis, quce in Romana
Oratorii bibliotheca con-
similia aliquorum nomina, et diligcnter adrerte, servabantur. Hcec autem nec versibus ncc hijmnis
an diversis diebus non sit fortasse repetita ejus- interpolata sunt, quae Acta, inquit ibidem Dinus,
dem sancla cohortis annuii/ia/io, quamvis modo credimus Baronio transmissa cum versibus in-
plura,modo pauciora illustrium islorum militum termediis, digesta in triginta lectiones, sacrae
nomina exprimantur. Sed de hac re iterum sermo Scripturae locis accommode exornata nam Acta :

mfra recurret , quando Acta Luceice virginis et Galloniana, cxccpto principio, cum aiiis fere ad
AuccitX' regis cum hodiernis Sanctorum nostro- vcrbum concordant , ut supra monuimus.
rurn Actis confcrcmus, et manifestam allerulro- 19 Potuisset Diuus hallucinationem suam col-
rum imitationem delegemns. ligere ex ipso Actorum initio, quod Baronius in ex ipso Baro-
notis ad Martyrologium Romanum hoc die sic nio ostendittir.

citat : Ejusdem generis esse probant.ur ea, quae

§ II. Variatum manuscripta legimus in manuseriptis, quorum est exordium :

Tempore, quo Marcus Antoninus cum Aurelio

tum impressa Actorum exem- Commodo etc. Non magis ovum ovo est simile,
plaria, eorumque antiquitas. qiiaiii principio Actorum Gallonii hic citatum

a Baronio initium. hiterim ipsemet Dinus

Intcr quatuor horum Aclorum apographa, qua? pag. 9 el sequente fatetur, in prolixioribus
hactenus in litteraria Musci nostri supellectile moiiasterii Aretini Actis prius varias Ecclesice

i\r \r.tis ill conservavimus, primum prodit ex collectaneis P. persecutiones narrari, et tandem lectione iv his-
mdire Omto- Antonii Gallonii, et excerptum est ex Ms. codice toriam harum Martyrum sic incipere : Preeno-
rii Romani. Oratorii Rornani, littera H signato, utin margine tata itaque tempestate quidam excellentissimus
notatur. Hcec Acta, quorum autographum apud atque fortissimus barbarus rex Eugegius. Confer
Romanos Oratorii Patres adhuc in bibliotheca hceccum exordio, quod ex Actis Gallonii supra
inveniri arbitror, ab omnibus aliis in principio num 16 dedimus, et utriusque principii discrimen
.

differunt , atque Tempore quo

ita incipiunt : ultro in oculos incurret.
Marcus Antoninus cum Aurelio Commodo Ro- 20 Antonius Beatillus, Societatis Jesu sacerdos Neapolittma
manam rempublicam gubernandam susceperat, et s/renuus operis nostri adjutor, Neapoli ad Ma- et Bclgica
anno ab Incarnatione Domini centesimo
videlicet anno 1640 transrnisit alterum eo- eommdem
jores nostros
Actonmi iqm-
trigesimo tertio, quidam praepotens rex Eugegius, rumdem Actorum exemplar, nescio exqua biblio- grapha.
natione et Partorum genere oriundus, ingenti theca aut codice descriptum, quodinitio ab ecgra-
comparato exercitu Italiam petens, statum rei- pho Galloniano prorsus difjert : nam nuilum
publieae Romanae barbarica feritate invasit, ac martyrii tempus indicat, de exercitu in imperiurn
parta victoria regnum, quo venerat, repetens, Romanum irruente non meminit ; sed simpliciter
Floram virginem sanctimonialem, civem urbis asserit, sanctas illas Yirgines captas esse a fero-
Romae, cepit una cum beatissima virgine Lucilla cissimo barbaro rege, Eugegio nomine, de cujus
sorore. Anni imperatorum hic male compouuntur genere autnationealtumsilet. Cceterum cttm duo-
cum annis Chrisli, qui ma.nifeslus error haud bus sequentibus apographis plane convenit, nisi
dubie per amanuensis oscitautiam irrepsit, et in quod in hoc, prater novem anonymos martyrii
fine eorumdem Actorum ita corrigitur : Passae Socios, alii tredecim nominentur, ubi alia exem-
sunt istae gloriosas virgines et Martyres Christi, plaria tantum duodecim rccensent, quos supra
anno centesimo octogesimo vel
salutis nostrae num. 12 nominibus suis expressimus. Huic con-
circa,quarto Calendas Augusti. Reliqua qucehic sonat tertium apographum, quod olim Rosiveijdus
omi/liinuSjCum aliis Actorum exemplaribus plane noster ex Ultrajectino S. Salvatoris codice acce-
conveniunt. pit, si demas jam indicatam duodecim Sociorum
17 Non placet hic nobis prcepotens ille rex, na- discrepantiam etinfinequandam exiguimomenti
tione Parthus, qui cum ingenti suorum exercitu clausulam, qua> ponitur in Aretino Actorum
'"Muillnnr
Italiam invaserit , quandoquidem ex antiquis exemplari, de quo jam pauca prcemonebimus.
fldfciiwi (i/-

lit,
scriptoribus constat, tunc Parthos ab imperatori- 21 Denique amplissimus D. Honorius Turamini, fere concor-
bus Romanis ultro in Orienle oppugnatos ac de- dum Aretino SS. Florae ac Lucillse monastcrio dant cum Ms.
eodicc Areti-
victos fuisse. Hcec aliaque etiam Antonio Gallo- prceerat, anno 1721 una cum humanissimis litte-
nio displicucrunt , ut in observationibus no,
ad suam ris ad nos misil manuscriptam Francisci Dini
Italicam sanctarum Yirginum Romanarum His- dissertationem, cui prcemittebantur authentica
toriam post Acta SS.Lucillse e<Flora3pay.l43 et earumdem Virginum Acta, quce Dinus anno 1723
sequente satis indicavit. Hinc probabilissime col- simul curn apologia sua contra Baronium typis
ligo, Gallonium hcec ipsa Acta, quce vulgavit. Hcec omnia dignissimus iste abbaspro
Papebrochio
nostro ex ejus colleetaneis perhitmaniter commu- singulari amorc, quo sanctas monasterii sui Pa-
nicala suntpra; oculis habuisse. tronas prosequcbatur, nobis benigne communica-
18 Frustra igilur Franciscus Dinus in mono- vit, etea Acta ex antiquo coclice extrahi, episcopali
"i omifra
upi- rata SS. Florae et Lucill» apologia 2 nobis per- sigillo rnuniri, ac legitimis testimoniis roborari
§
ifonem Dini
suadere nititur, ab einincn/issiiuo Haronio dun- curavil.
taxat visa csse prolixiora harum Yirginum
Acta, 22 hiter alias formulas, quce in hujusmodi in-
versibus Leoninis aliisquedigressionibus
interpo- strumcnlis adhiberi soient, Angelus de Bisdomi-
nts
 28 DE SS. LUCILLA, FLORA, EUGENIO, ETC.

A pubHcus notarius Aretinus, de illo Actorum

nis, babile quidem fuisset, illum in aliquo dubitasse
AUCTohb
(.<guo <!«-apographo sie testatur In Doi nomine Amen. : de veritate bistorise.Tunc post ineptam eontra G.C.
ihcnticum eo-
yj e Mereurii, undecima mensis Deoembris 1720. ecclesiasticos Baronii Annales retorsionem, quce
tae SS Flor£B et LucilliB c °P ia ///'/ uiliit ad rciu facil adcersariiim p/iijii/a se-
Z'\'m ^ce- Vit8e infrascriP
,
-

tiimus. fu 't extracta e quodam libro, in cathedrali Are-

'
qi/cn/c sic interrogat: Ad quid ergo aptissimis
*
'
id cst invo- tina existente,cartse pecudinese cooperto foderis Scripturaj locis, Iiortationibus ad plebem con-
lucris ligneis : licet non numeratas tamen invenitur fliicutem orationes consarcinasset scriptor ille
ad paginas 96 circa medium descripticVitaa su- piissimus, si in aliquo de rerum veritate anceps
pradictarum Sanctarum, et quia cum dicto ejus fuisset?
originali concordate inveni, ego infrascriptus 26 Sed interroganti Dino respondemus , ab etPetn
notarius in fidem me subscripsi. Tunc Actorum eruditissimis piissimisque concionatoribus exem- Damiam
ecgrapho subscriptum erat propria manu notarii pl/iSanctorum ac ipsorum Apostolorum quotidie
nomen.et tlciiiilc c/insiictiim aliorttm /eslinionium popu/.oad imitationem proponi, ctiamsi vulgaria
t/c ipsius munere ac fide subsequebatur. Nos hcec illorum Acla ab ipsis certa uon habeantur. Sic
Aretina Acta, cum aliis collata, post hunc com- concionatores quotannis in festo sanctce matris
mentarium excudemus, margine aut anuo-
et in Annce, S. Margaritce, S. Barbarce, aliorumque
tatis discrepantiam gravioris momenti observabi- plurium sanctorum recte kortantur populum ad
mus. Nunc ad impressa Actorum exemplaria patrocinium corum implorandum, ac imitandas
progrediamur. etiriiin cir/iilcs, c/si /lc ipsorum gestis multa iu-

23 Hit priniiini locitm merenlur UlaActa, qucc certa <•/ improbabilia narrari non ignorent. An
Etsi Petrvs in opcrilius S. Pefri Damiani tomo II apag. 247 S. Petro Damiani magnum colaphum impingit,
Damiani si- excttsa sunt : nam Pelrus Damiani in duabus ut Diniana phrasi utnr, qui Actis S. Christo-
milem histo- phorifidem abrogat, quamvis Damianus tomo
aliis serm onibus, quos de SS. Flora et Lucilla II
nam ie;eia .
/ /7S ^ W /^c( q U ( e0 (iem tomo pag. 95 et sequenti- ii pag. 92 in annua illi/is sermonem
festivitate
bus occurrunt, gesta earum paucis attingit, ea- instituerit? Potuit igitur S. Petrus Damianide
B que potius oratoric quum liistorice exponit ; at in SS. Flora et Lucilla utiliter diversas conciones E
tertia concione jam citata totam istius historice habcre, el bonafidepopuloproponereearum Ac/a,
seriem percurrit , et quasdam rei gestm circum- quce tunc communiter circumferebantur, prceser-
slantias explical, quae in Mss. Actistacentur. Sic timcumnarrationis suce certitudinem prudenter
asserit, Eugegium regem fuissc in Africse par- restrinxerit his verbis : Si tamen rei fides adhi-
tibus, de qua mundi parte in trilms Mss. nostris benda, quse dicitur.
altum est silentium. Imo apographum Ga/lu/ii/i- 27 Similes dubitandi formulce in rebus histo- in rebus teie-

num indicat, illum natione Parthum fuisse. Ve- ricisapud Damianum adeo usitatce sunt, ut hanc ricis

rti/u itt hcec omnia faci/ius inler se confcrri pos- Dinus contra communem hominum seusum frus-
sint, eliam Acta sub nomine S. Petri Dcimiaiii //// explicare conetur. Sic lib. I, epist. X de veri-
edita sccundo loco recudemus. tt/ir cujusdam historice, quam conscripserat, sc
24 Quamvis de primum Actorum scriptore dubitare significat his verbis Haec eadem gesta, :

ex autiquion- cjusque cetate nihil certi possit decerni, lamen
hus Actis, constat, au/iqttiora Acta concionibus S. Pctri
Damianimateriam suppcditasse, cum ipse in jam
citala Constantini Caetani editione tomo II,
serm. XXXV, pag. 95 sub finem
Istae itaque, sicutin veterum gestorum reperitur
historia, a barbaro quodam rege eaptue per ge-
minata decennii curricula sub honesta custodia
sunt detentse. Deinde circa medinm pagince se-
quentis hcec hahet: Jam vero quod stylus tradit
historiae, Dominum scilicet eis nocturno silentio
fuisse locutum, easque ad consummandum Ko-
mee provocasse martyrium, etc. Denique in ultimo
q sermone pag. 247 au/e ipsam Actorum narratio-
nemi/a prcefa/ur: Sed ipsa nobis historia jam
loquatur, ipsa nobis Sanctorum originem, ipsa
eorum vitae progressum, ipsa consummati certa-
minis gloriam jam proponat. Ex
tempora Petri Darniani lianc traditionem aut
toriam exsti/isse.
qu;u scribimus, quia in transitu audire nos con-
tigit, utrum inofFensam fidei lineam teneant,
certum per omnia non habemus. Iterum l/b. II,
epist. XIV post narrata varia miracula ad Desi-
ita loquatur: dcri/im abbatem Casiuensem ita scribit : Haec
onmia, venerabilis pater, nonsine magno timore
describimus, nevel per oblivionem propriam vel
per infidse relationis audaciam a veritatis linea
quantumlibet declinemus. Dcuique lib. II,
epist. XV cumdem Dcsiderium sic caute monet
Haec ego, venerabilis pater, etalia quamplurima
non sine magnae formidinis angore conscribo,
ne videlicet vel relatores mei meraa veritatis
semitam non tenuerint, vel ipse quoque relatio- F
num immemor, oblivione dcliquerim.
in quolibet
Videsnon omnia pro indubitatis habenda esse,
qum sanctus ille scriptor ex aliorum /es/imouio
his lique/, an/e facile credit et narrat.
his- 28 Quin imo nonnumquam ex populari tradi- "" {l '~"""
..
ll!:r
tione refert qiicedam adeo mira ct improbabilia , ".

25 Certc crudi/issimus Baronius priorem S. Pe- u/ emincn/issimus Bellarminus in libro de Scrip-

ea tamen non Damiani sermonem legerat, et nihilominus in
tri toribus ecclesiasticis adannum 1060 post enume-
probatur a no/is ad Martyrologium Romanum hac die dolet, rata S. Pe/ri Damiani Opera dc quibusdam i/lius
Baronio. con- genuina harum Sanctarum Acta periisse, etvul- scriptis observa/ione prima sic judicaverit: In
ZSnLT
mrgit Dinus, 9 arem eamm historiam ibidem in dubium revocat cpistola adDominicum cap. V narrantur quce-
ex ipsis Damiani verbis, quce in eodem sermone dam leviora de
animabus defunctorum, qu» die
pag. 90 sichabentur ;Si tamen rei fides adhiben- Dominico refrigerium poenarum videntur ha-
da, quse dicitur. Non me latet, quod Dinus in bere, et in figura avicularum de lacu averni
sua Disscr/a/ioue hcec Damiaui verba in alitim exire cernuntur ; quse fabulis Fortasse similiora
sensum violenter detorqueat, et prop/erea emi- sunt, quam histori.e. Prodigiosa haic historia
nentissimitm Baroniumpag. 14 sic aggrediatur:
jam in editione Constantini Caetani, quce anno
De cetero Baronius magnum colaphum impegis- 1610 Parisiis prodiit, lil>. I, epist. IX legitur, e/
set sancto Cardinali Damiano, quem Wernerius iterum lib. II, epist. XIV paucis indicatw. St/nt
Cartusianus vocat doctorem gravissimaa
auctori- et alia, quat doctissimus piissimusque Bellarmi-
tatis, et Trithemius pietatis admirabilis,
si pro- nus ibidem iu ipsius sc/ip/is reprehendit.
29 Quapropter
 DIE VIGESIMA N0NA JULII. 29

qaam exiyat 29 Quapropter ipsemet Sanctus iste non dif- He/ioresponden/es induciintur?Notum sittibiquia D
ptetur, qucedam a se ex qualit wnque
aliorum Christianisumus, etcredimusinChristum.inquem
ipc sanctus
scriptor narrari, et idcirco ea libero lectoris judicio beata Flora et Lucilla crediderunt. Cur igitur hos
fide
mbmiltit, ut palet ex libro I, epist. IX, ubi se gloriosos certaminis comites et imitalores omi-
AUCTORB eadem Acta prce manibus habuisset ?
propter hanc ipsam avicularum historiam sic ex- sisset, si hcec
i, c.
cusat: Sed cum haec de aviculis, et corvo inter 32 Ex his etiam conjicio, Acta Galloniana prieoculiska-
aquas nigras aliquando apparentibus, aliquando Pctro Damiani non pra?tuxisse, quia Eugegius in buisse videtur
se abscondentibus, in pagina digessissem, reli- illis natione et Partorum genere oriundus scribi-

giosus monasterii Casinensis abbas Desiderius tur, utsupra monuimus : si enim ea vidisset,
advenit, seseque rem sie habere funditus abne- quomodo Eugegium ex Partho in Afrum trans-
gavit. CumqueillumetHumbertum, meumvide- formasset? Propterea tarnen non inficior, Da-
licet relatorem, in mutua colloquia deduxissem, miano alia Acta arl manum fuisse, qure etiam
Humbertus ait Ego quidem hujus allegationis
:
vetera appellare potuerit , quamvis duntaxat uno
testimonium non defendo, verumtamen hoc sim- allerove seculo antesuam cetatem composita fuis-
plieiter retuli, quod ab accolis loci illius audivi. sent. Quidquidsit, advocatus ille ex stylo simplici
Sed quoniam personae Desiderius videlieet
istae, noti evincit, Legendam Aretinam seculo quinto
et Humbertus, tantac auctoritatis sint, ut neutri exstitisse, etiamsi se id firmiter credere affirmet.
eorum tides debeat denegari, ego quoque, quod 33 PetrusdeNatalibus lib. YI,cap. clvii ctiam ex quibus re-
scripsi, procaciter non afflrmo, sed utrum verum asserit, sanctas illas Virgines ab Eugenio {sic pro eentiores sua
n
sit necne, legentium inquisitioni relinquendum Eugegio constanter Africam abductas ™?J?? L'
scribit) in

essedecerno. AnDesiderius abbas magnum cola- fuisse, ut infra apparebit, quanao til/u ocrasitine ma
y
_

phum impegit S. Petro Damiano, quando narra- compendium Actorumex illo proferemus. Exhac-
tioni ejus contradixit, seseque rem sic habere tenus assignatisfontibus sua hauseruntrecentiores,
funditusabnegavit?/)e.w^ ert/o Dinus majotem excepto Tamayo, qui in suo Martyrologio Hispa-
credulitatem a nobis exigere, quam postu/averit nico tomo TV,pag. 289 con.tr a antiquiores scrip-
ipsemet Petrus Damiani, cujus bonam fidem et tores Passionem earum propria auctoritate con- E
sanctitatem interea veneramur. cinnavit, et Eugenium /iberrililtr civitate Romana
twi \da Are- 30 Hic rjuceri potest, utrum Petrus Damiani dona.vit, Acta alio characterc sic magnifice nar-
linn aliquod exemplar ex quatuor manuscriptis nos- rare incipiens: EugeniuscivisRomanus tempore
trissecutus fuerit. Franciscus Dinus in jam scepe Valerii et Galieni imperatornm, cum adversus
laudata dissertatione par/. 4 et sequente, irl de Christianos dira et immanis persecutio exorire-
Aretino ecclesice cathedralis apographo sic confi- tur, et Helius praefectus adversus Christi mem-
denter asserit : Convenit in rerum substantia ea- bra crudeliter desaeviret, ita ut multorum fide-
rumrtem Martyrum Passio, quae reperitur in lium corpora cruciatuum atrocitate discerperet,
satis antiquo et integerrimo codice pergameno, constans in fide cum aliis sociis martyrialem
picto et inaurato ecclesiae cathertralis Aretinae congressum exspectabat etc. Non est operm pre-
in quo breviori ubique methodo continentur, ut tium referre reliqua, cum ipsemet Tamayus ibi-
dicitur in exordio Legend^e sanctorum totius
: dem fateatur, sese hcec omnia desumpsisse ex re-
anxi, et antiquitas Legendae SS. Florae et Lucil- centioribus auctoribus, quorum tamen Eu-
nul.lus
lae satisproditexstylosimplici, utflrmitercredo, genium, quod sciam, civem Romanum nuncupa-
quinti seculi utque candido lectorum judicio
: vit. Nihil attinet hic longo ordine recensere alios
locum relinquam, in fine operae pretium duxi scriptores, quipropter sacras horum Sanctorum
universam hanc Sanctorum Passionem ad litte- reliquias, r/uas adpatriam suam translatas fuisse
ram fideliter, ut par est, transcribere. De his existimant, Acta itiorum Ga/lice, Germanice, ac
meminisse patet S. Petrum Damianum, qui scri- Hispanice ediderunt nam de il/is auctoribus alia
:

bebat septingentis circiter abhinc annis, dum occasione iterum inferius menlio facienda cst.
serm. XXXV rte SS. Flora et Lucilla inquit
IsTA ITAQUE SICUT IN VETERI REPERITUR HISTORIA.
§ III. Diversarecentiorum
Hic majorem citationis accurationem et fide/ita-
tem in Dino cogor requirere, quia in eo sermone auctorum judicia de Actis
licec sic leguntur Istae itaque, sicut in veterum
:

gestorum reperitur historia, a barbaro quo-

dam rege captae, per geminata decennii curri-
cula sub honesta custodia sunt detentae. Petrus
Damianus non dicit, hcecreperiri in veteri histo-
ria, sed in veterum gestorum historia. Poterant
autem esse vetera gesta , quamvis esset recentior
eorum historia, ut nimis frequenter in elucidan-
dis Sanctorum Actis experimur.
31 Jam vero ulterius contendo, quod Petrus
"'"!" lfss. Damiani memoratam Legendam Aretinam pra?
mtn oculis non habuerit. Imprimis id probo ex tem-
pore martyrii, quodPetrus Damiani exprimit, et
de qiin in hnc Legenda Aretina prorsus lacetur.
horum Sanctorum.
Gardinatis Baronius in notis ad horliernam Pust Baro-
nium de Acto-
Martyroloqii Romani annunUationem c/e his
rum sincerita-
Martijrum Actis ita judicat: Agit de his item te dubitant
Molanus in adrtitionibus art Usuardum. Exstat
manuscriptus sermo Petri Damiani in rtie natali
praertictarum Virginum et Martyrum. Incipit:
Gaudeamus, FRATRES,etc. Quo3 autem Petrus in
Catalogo lib. VI, cap. clvii rte his scribit, apo-
crypha omnino esse noscuntur, nec ulla penitus
veritate subsistunt. Ejusdem generis esse pro-
bantur ea, quae legimus in manuscriptis,
quorum est exordium Tf.mpore, quoMarcus An-
:

Deinde in sermone Petri Damiani dicitur Euge-
gius fuisse rex barbarus in Africae partibus, et
sanctas Virginesin Africam abduxisse, quai regio
iii Actis Aretinis nonnominatur. Denique Damia-
iius nullum oerbum facit de tot martyrii sociis,
r/ni in Legenda Aretina aliisque Mss. nostris re-
eensentur. Nonne illi etiam sanctas Virgines ho-
tomnuscum Aurelio Commodo, etc. Habet com-
plura, quae nec temporum nec rerum veritati
ulla ex parte consentiunt. Nec meliora his nac-
tns videtur PetrusDamiani, dum rteiisrtem Actis
sermonem texens, quasi anceps per latum cam-
pum excurrentem orationem fraeno quodam
coercens ait si tamen rei fides est adhibenda,
:

nore afficiunt, quando in iis Actis ita prcefecto qua dicitur, etc. Dolemus clarissimarum Mar-
tyrum
 30 DE SS. LUCILLA, FLORA, EUGENIO, ETO.

A tyrum germana Acta periisse sed magis dole- ;

irrumpere auderen/. Gra/is tamen demus, Afros
auctokk
mus, a nescio quo otioso ac imperito, qusedam quosdam piraticis narilms llomana liltora infes- G. C.
fabulosa, commenta illorum loco esse supposita. tassc ; reslabit adhuc assiqnandus anno Christo 262

Hoc Eminentissimi scriptoris judicium quidam prcefectus Urbis, nomine Helius scu Mlius, qua-
probant, alii improbant, utjam videbimus, lissub toto Gallieni imperio non invenitur, sicut
35 Antonius Gallonius in Historia sanctarum supra § l diximus juxta antiquos Bucheriiet Ec-
atii smptorcs Virgin/im Ron/anarum sententiam llaronii am- cardi catalogos in quibus prcefectus Urbis sub
plectitur, et ibididemapagina 143 inobservationi- cons/il/iin GallieniY et Famtini, seu anno Christi

buspiures difficultates contrahcec Actaproponit. 262, Nummius Albinus vocatur.

Silvanus Razzius iu Vitis feminarum sanctitate 39 Alfonsus de Vargas ex Ordine Minorum etsi umlm d nx
illustrium tomo IV, fol. 107 verso memorata Ba- S. Francisci de observanlia in Viris g/or/osorum temfms nvir-
tyrii
ronii verba Italice vertit, et opinioni iliius con- martyriim,quorumreliquia! in Hortensi Dcipara:
sentit. Nicolaus Des-Guerrois presbyter Trecen-
,
Conventu honoran/ur, histor/am SS. Florse et
sis, in Gallicis sanctitatis Christiance annalibus Lucillse cx Petro Damiani Hispanice reddid/t,

ad annum Christi 202 foi. 27 rerso dolct cum muta/o /an/cu n/arlyrii tempore, ut ibifol. Gverso
Baronio, sincera iwrum Martyrum Acta interci- sincere praimonet. Deinde fol. 14 in observa/ione

disse, et cum eodern censet, S. Petrum Damiani ad illaActa repetit jam dictam illustrissimi prce-
deillorum Actorum ccrtitudine dubitasse. Philip- su/is Qranatensis coujertur/ini, quam //< /empore
pus Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italice captivitatis ex rebellioue Africana formaverat, el

die 29 Julii in annotatione ad hcec Acta opinio- /'//

fine observationis suai concludit, quod auctori-
nem suam declarat his paucis verbis Agit de illis : tas S. Petri Damiani suff/cial, ut de veritate hu-

Petrus inCatalogo lib.VI, cap. clvii. Sed diverse jus historica nemo audeat dubitare. At quomodo
narrat enim quaedam quse parum verisimilia
,
Alfonsus de Va?-qas dubitare ausus est de cetate
vidantur; maxime de rege illo Eugenio. harum Virginum, quam S. Petrus Damiani
36 Quin imo ipse Tamayus, quod mireris, hic aperleexpressit ? Curusque adtempora Valcriani

B prceter morem suum adeo scrupulosus est, ut illarum martyrium, quod S.

et Gallieni differt

.i<- prmter mo- tomo IV Martyrologii Hispanici pag 289 de sus- . Petrus Damiani sub M. Antonin vero et Commodo
rem suum ipse pectis S. Eugenii Actis ita rotunde pronuntiet Aurelio diserte consignavit '.'

Tamaytis Hinc veniunt respuenda Acta conscripta de hoc 40 Discere cupimus, an aliquis scriptor , Petro ab opiniane

saneto Martyre ab illustrissimo DD. Petro Gon- Dam/ani an/iquior, ccrta/nen harum Virq/num Petii Damituri
discedant.
zalez de Mendoza archiepisco Granatensi in His- sub imperio Valeriani et Gallieni collocaverit.
toria Salicensi lib. IV, cap. ix, fol. 818, ubi Quod si juxta Alfonsum Petrus Damiani lanto-
apoervpham scripturam secutus , Petri Equilini pere hic a vera chrouologia aberraverit, an etiam
et aliorum commenta contexuit. Sic ille, qui in aliis ejusdem hislorim circumstanliis errarc
centies alibi fabulosaSanclorum Acta defen- nonpotuit?'Cceterum jamparagrapho prcecedentc
dit, ac novis fabulis auget ; imo in his ipsis ostendimus, ipsurn Damianum in rebus historicis
Actis. qucepro genio suo verbose exornat, S. Eu- non exigere a nobis tam cwcam credulitatem, ut
genium propria auctoritate sine teste sine ta- narrationes suas nolit prudcnti lectorum inquisi-
bulis facit civem Rornanum, et nihilominus hanc tioni relinquere.
lucubrationem suam nobis pro genuina historia 41 Hos duos A ctorum dcfensores labore multum Dinus ta
obtrudit. Ne vcro ipsumjudicii tam insoliti poeni- superavit jarn scepe laudatus Franciscus Dinus Acta cx pra-
fesso defedit-
tuisse videatur, post Acta SS. Lucillse et Florse qui anno 1723 sub nomine Academici Recollecti
ibidem paq. 291 idcm ita rcpctit Hsec sunt Acta : Latinam dissertationem edidit, ut historiam SS.
istarum sanctarum Virginum genuina illa vero, ; Florse, Lucillse ac Eugenii contra Baronium vin-
Petrus Equilinus consarcinavit, procul dubio
qu.se dicarel. In ca apoloqia manibus pedibusque, ut
apocrypha cehsenda sunt, ut notaruntBaronius, ita dicam, supra relato Eminentissimi Raronii
Gallonius, Razzius, et Ferrarius, quidquid in judicio obluctatur, et undique argumenta corra-
contrarium D. Petrus Gonzalez et P. Vargas dit, ut ea Acta verosimilia reddat, in utrumque
commententur. paratus, sive martyrium istarum Virginum sub
37 Saltem ex his Tamayi verbis didici, Acta imperatorc Commodo contigisse velis, sive illud
C hnrum Marlyrum ab illustrissimo Petro Gonzalez octoginta circiter annis usque ad imperium Vale-
contrq duos dc Mendoza. et R. P. Alfonso de Vargas contra riani et Gallieni ma/is diffcrre. Jam superius
scriptores llis Baronium vindicari. Primo igitur consului reve- attigi aliquas i/Iius conjec/uras, cjuas mihi hacte-
panos
rendissimum archiepiscopum , qui in llistoria nus non satisfaciunt, et quas propterea ibidcrn
Hispanica divce Virginis Salicensis lib. IV cap. rx refutavi. Cceterum laudo pium Dini conaliin/.
post multa ratiocinia prudenter dubitat, an his- quamvis illum optato successu caruisse doleam.
toria SS. Florae, Lucillse ac Eugenii ab altera Nihilominus in ejus gratiam hic liber/ter jam in-
Luceice virginis et Auceice rcqis distinquatur. dicabo quasnam istius historim difficultates
,

Dcinde ibidempag. 823 opinatur, tempore Gor- utcumque dissolccrit.

diani imperatoris seu anno Christi 242 in Africam 12 Primo satis superque probat, nomen rcgis, ct
cpiasdmi'

abductas fuisse, et post viqinli annorum captivi- quo Eugegius in Actis appctlatur, antiquitus non di/liculttdK'

tatemanno Chrisli 262 suh imperio Valeriani et
Gallieni palmam martyrii obtinuisse. Hanc opi-
nionem suaiu probare nititur ex ipso Baronio, qui
inA nnalibus ad annum Christi 212 num 2 sic scri-
to:Sabinus etVenustusconsulescreatisunt, qui-
bus(utauctorestCapitolinu8)GordianusSabinia-
numcum suis in Africa rebellantem compressit.
38 Fa/eor, hanc Afrorurn rebellionem a Julio
jui ea Acta Capilolino inter sex Historice Augustce
scriptores
fui n conan- pag. }<;i referri ; sed nusquam ibi legitur, conju-
tur
, ratos illos adeo fuisse potentes,ul in
Italiam ullro
ha/n/./sse tarn restric/am significationem, qualis ei
jn/,/ communiter tribuitur. Unde hic per regcm
intelligit dynastam aut potentem toparcham, id-
. que eruit ex ipsis Actis , in quibus non dicitur
palatia, urbes,aut regnum, sed duntaxat domum
suam et matronam suam, et filios, et omnes am-
plissimas possessiones reliquisse. Dcnique ex
variis sacris <•/ profanis monumenlis concludit,
illudregis nomen diviti ac potenti piratee tribui
potuisse. Sed non erat opus tam multis testimo-
niis, iii explicaretur itte dignitatis titulus, quem
Emiiicntissiinus
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 31

Eminentissimus Baronius et Papebrochius noster sis errorem, qui proinde tam facile negatur quam D
AUCTORE
C. jamdudum cxposucrant , et quem viri eruditi asseritw.
G.
baud diffinilter admittunt. 46 At viro sedulo, Helium prwfectum ubique cai frustra ln-

43 Secundo recte ostendit, tam frequetitem frustra qucerenti, feramus opem, quampossumus, boranti opem
in iis occur- /'e, '"" !t

rentet, eatpli' fuisse in Africa rebellionem contra

imperatores dummodo a scntentia sua paululum velit rece- S
,,,,, nititur; Romanos, ut Eugegius uno allerove earum tem- dere. Primo itaque duas Virgines sub
dicat, istas

pore facile ad ostin Tiberina potuerit navern pira- imperio Valeriani et Gallieni potius ab aliquo
liriini appe/lere, et in terram descendens illas di/nasta barburo abductas fuisse, quam sub iis

Romanas Virgines, ruri commorantes, secum in imperatoribus martyrium consummasse, et post

rapticilatem abducerc. Hoec non sunt improbabi- viqinti annorum captivitatem ei Mlium Urbis
lir/jCum quotidiana experientia nos doceat, nostris prcefectum ostendemus. Hac assertione non con-
lcmporibus similia ad littora Italice et Hispanice tradicet Aretinis cathedralis ecclesiaz Actis, qua>
w/i/us apiratis Afris ckmculum perpetrari. Sed nullos Romaiios imperatores designant, sed dun-
lunc rejicienda sunl Acta Galloniana, qua> in- taxatprwfectum Romance urbis norninant Hclium,
nuunt Eugegium terrestri excrcitu Italiam
,
sub quo Virginesistce una cum Eugegio coronam

invasisse, et cum Romanis felicitcr dimicasse, ut martijrii adeptce fuerunt. Neque improbabiliter
colligilw ex his verbis Quidam prsepotens rex
:
asseret, illas Virgines sub imperio Valeriani et
Eugegius, nationeetPartorumgenere oriundus, Gallieni in captivitatem abductas fuisse, cum
ingenti comparato exercitu Italiam petens, sta- barbarai gentes eo tempore undique in imperium
t.iim reipublicae Romanas barbarica feritate in- Romanum atque in ipsam, Italiam irruerent, ut
vasit, ac parta victoria, regnum, quo venerat, ex veteri historico jam ostendcmus.
repetens, Floram virginem sanctimonialem, 47 Zosimus, qui anno 1590 Francofurti cum et opportuno

civem urbis Romae, cepit una cum beatissima aliis Romance hislorice scriptoribus Grceco-Latine tem l m 'e

virgine Lucilla sorore. Nos his Actis Gallonianis excusus est, lib. I Historiarum pag. 646 ad pro-
Aretina ccc/esice ca/hedralis. a/iaque Acta /ibenler positum nostrum hcec habet. Valerianus, animad-
prmferremus, si reliquce clifficultales tam proba- verso periculo, quod imperio Romano cunctis ex E
biliter solverentur. partibus immineret, Gallienum filium imperii

tti maxime 44 At Dinus in omnem parlem se torquet, ut consortem deligit et quod undique publicaa res
;

laborat, ut inveniat prcefcctum Urbis, nomine Helium, qui infestarentur, ipse versus Orientem movet, ut
Uomam urbis ia omnibus Actis clare exprimitur. Cum vero ta- Persisresisteret:Europseos exercitus filiotradit,
pro/tetoi.
lem iinii reperiret sub imperio Valeriani et Gal- cohortatus eum, cum iis ut copiis semet irruen-
pag. 40 hanc excusationem affert In Actis
lieni, :
tibus undique barbaris opponeret. Gallienus vi-
innumerabilibus et probatissimis nomina Augus- dens Germanicas gentes coeterisinfestiores esse,
torum non leguntur, sed prsesidum tantum, quo- quse adcolas Rheni Celticas nationes acrius vexa-
rum nomina impossibile est verificari exhistoriis rent,hanc partem sibi propugnandam ab hostibus
illorum temporum, quamvis tunc tanquam cla- sumit aliis, qui per Italiam, Illyricum, Graeciam-
;

rissimi omnibus innotescerent. Sed illaexcusatio que praedis agendis intenti essent, duces cum
hic non obtinel: etsi enim libenter concedam, eorum locorum exercitibus bellum facerejussit.
iiiiiiiia laliumprcesidum nomina ex antiquis his- Tillemontius in Historia imperalorum tomo III
toriis probari nonposse,tamen lcgitime concludo, pag. 322 affirmat, Gallienum anno Christi 253
nul/um He/ium sub 'aleriano et Gallieno fuisse
I socium imperii adscitum fuisse, adeoque barbari
prwfcctum urbis Romance, quia apud Bucherium Italiam infestabant circa hoc tempus, cujuspostea
et Eccardum supra citatos exstat antiquissimus Imo Scijthce postmodum sub
oportet meminisse.
catalorjus, in quo prcefecti Urbis ab anno Christi Gallieno universam Italiam excursionibus suis
25 usque ad annum 354 sine ulla interruptione
1 afflixerunt, et ad ipsam usque Romam perrexe-
recensentur, et ibi sub toto Valeriani et Gallieni runt, ut Zosimus ibidempag. 650 teslatur.
imperio quotannis prcefecti Urbis ab Helio longe 48 Ilaque nullo modo miriim foret, si sanctce JElium Urbis
divcrsi nominantur. Hcec igitur diserta prccfecto- il/ce Virgines in tam crebra variarum gcntium prmfectum
rum Urbis enumeratio dcstruit frivo/am Dini assiqnamus
irruptionc captce fuissent ab a/iquo principe bar-
excusationem, quam alioquinex silentio antiqui- barorum, qui circa annum 253 vel 254 Italiam
tatis non prorsus frustra allegare poluisset. depopulabatur Hoc posilo , post caplivitatem
.
F
nomine 16 Nec minus Dino laborandum fuit, ut quce- annorum, qui in omnibus islarum Sancta-
virjinti
fi/mm i/nv- reret quemdam Helium, qui sub imperatore Com- rum Actis numerantur, eas Romam reducimus, et
Hint
modo prcefecturam urbis Romance administrasset. ibi opportune invenimus Mlium Cesetianum, qui
Hincpag. 39 memorat Q. Helium Lnetum sed ;
forte sub imperio Aureiiani prcefecturam urbis
jamsupra diximus, huncprobabilius Q..Emilium Romanai administravit; et certe electioni Taciti
Lsstum appellari, et ipse Dinus fatetur, illum imperatoris anno 275 interfuit, atque hoc munere
fuisse prcefectum prcetorii, cum tamen prcefectus functus es/, ut Vopiscus in Liigduno-Bataca His-
I rbis assignandus esset. Cum
autem satis adver- toriceAugus/a; editione tom. I, pag. 605 teslatur
teret, hunc prcefectum prcetorii ab eruditis his verbis : Ibi praefectus Urbis yElius Cesetianus
pro
pmfecto Urbis non facile admiltendum esse,con- sic locutus est. Si Dinus hoc systema amplexus
fugere cogitur ad P. Helvium Pertinacem, qui fuisset, nihil a verisimilili/dine alienum protulis-
sub ( 'ommodo prcefectum Urbis egit, et postea set, ct hcec omnia facile conciliasset cum Aretinis
imperium Romanum
qubernavit. In ea hypothesi calhedralis ecclesice Actis, quorum antiquitatem
gratis petit, ut Helvium pro Helio contra unani- et fidem. tantopere extollit.
niviii Actorum consensum legamus : Sique errori 49 Nostra hypothesis ex eo confirmatur, quocl cx quadam
amanuenas tribuatur, inquit pag. 34, ubi ad imperator Aurelianus non diu ante mortem, quce hypothrsi,
Commodi tempora Passio sanctarum Virginum juxta exactiores chronologos anno Christi.275 eve-
referatur, Helvius. non Helius, prsfectus nit, persecutionem cont ia Christianos moverit, ut
in
A.us legendus esset. Sed Dinus, nccessitale Lactantius in libro cle Mortibus persecutorum
compulsus, contra conslantem Actorum lectionem cap: vi indicat his verbis : Aurelianus, qui esset
sine ullo fundamento excogitavit hunc amanuen- natura vesanus etpraeceps, quamvis eaptivitatem
Valeriani
 32 DE SS. LUCILLA, FLORA, EUGENIO, ETC.

Valeriani meminisset, tamen oblitus sceleris ejus nus temporalis Romse martyrium passi sunttem- vi i
rom
et pcenae, iram Dei crudelibus factis lacessivit. poribus Diocletiani. Hsec Romana origine ab Au- ,; .r'
Verum illine perficerequidem, quse cogitaverat, ceia. barbarorum rege capta. et in patrinm siinni
licuit sed protinus inter initia sui furoris exs-
; adducta est: quam dum barbarus violare vellet,
tinctus est. Nondum ad provincias ulteriores •Miiliciis ab ea, quod Deum cceli hnberet spon-

cruenta ejus scripta pervenerant, et jam Cceno- sum, ejits deflorationem extimuit, et reverenter
(Vurio, qui locus est Traciffl, cruentus ipse hunii ipsam tractans in solitaria domo reposuit, ancil-
jacebat, falsa quadam suspicione ab amicis suis lis aliis ei ad ministerium deputatis,
quse die
interemptus. Aureliani ergo sub vitce suce finem noctuque jejuniisetorationibus intenta erat, cu-
(puta anno Christi 274 exeunte) cwpit Christia- jns etiam precibus iilem rex pluries de suis hos-
nos persequi cruentis scriptis, sive compositis t.ibus triumphavit. Unde et ejus sanctitatis
contra nos edictis, ut Eusebius in editione Vale- exemplo ad Christum conversus Virginem ma-
siana lib. VII Bist. eceles. ca/i. xxx loquitur. mtmisit. Dum autem illa repatriare velletreve-
Quamvis autem ea edictaad ulterioresprovincias latione divina praemonita, Auceias Dei providen-
non pervenerint, tamen vei'osimiliter Romce et in tia, deserto regno, Virginem usque Romam
vicinioribus regionibus publicata fuerant. secutus est, ubi ambo ipsi pro nominis Christi
qwmeruditis 50 Nec videmus rationem asserendi, quod hcec nmlessione detenti gladio martyrium impleve-
proponimus. pcrsecutio cii/ti morte A ureliani desierit : nam Eu- rnnt 8 Kalendas Julii. Vincentius BeUovacensis
sebius loco proxime citato nos docet, Aurelianum /n Speculo lib. XII, cap. xcvn fere similem eo-
consiliis quorumdam impulsum fuissc, ut hanc ruiinlciii Actorum synopsim c.rhibcl ; sed Luceice

persecutionem adversus Christianos excitaret. et Auceice martyrium addiem sequentem differt,

Quis noncredat. etiam mortuo Aureliano, ethni- ac illis viginti dtios socios ita adjungit: Passi
cos his ediclis abusos fuisse, ut Christianos perse- sunt etiam cum eis alii 22, qui tunc in carcerem
querentw ? Quis sibi facile persuadebit, impios missi fuerant, quorum omnium martyrium cele-
dcorum antistites etsacrificulos, prcesertim Romce, bratur 7 Kal. Julii.
'

lianc occasionem neglexisse, qua odium suum in 53 Nunc audi, qiiid idem Equilinus in Cata- E
Christianus poterant explere ? Non est ergo abso- logolib.Vl, cap. clvii, desanctisFlora etLucilla extetro tiqw-

iiiiin, si dicatur . Elius Cesetianus post mortem virginibus et Sociis martyribus narrei hocmodo: '"i0 -

Aureliani, vacante per sex velseptem menses im- Flora et Lucilla \ irgines cum
Eugenio
sociis suis
perio, Floram, Lucillam ac Eugegium ob Chris- et aliis Romse martyrium sub Helio Urbis prae-
tiancereligionisprofessionem anno Christi 275 ca- fecto passae sunt. Hse cum essent sorores Chris-
pitis damnasse. I)c hac Aureliani persecutione et urbe Roma oriundae,
tianoe sanctimoniales, et ex
martyribus, /jai circa istud tempus passi sunt, ab Eugenio barbarorum rege captse sunt, etin
consule Tillemontium tomo IV Monument. eccles. Africam ductae quas cum tyrannusviolarevellet,
:

pag. 345 et sequentibus. Hcec quidem verosimilia dixerunt regi, se Deum cceli habere siue virgini-
sunt, etnec Actisnec antiqucshistoriosrepugnant; tatis custodem etcorruptionis ultorem. Qttod ille
attamen pro eorum veritalc spondere non aude- audiens timuit, easque revereri coepit, atque in
mus, curn obstet alia difficultas, quam paragra- quodam cubiculo inclusit, adhibitis ancillis ad
pho sequente quibuscumque istorum Actorum vin- ministerium earum, quse jejuniis et orationibus
dicibus solvendam proponimus. intendebant. Rex vero cum saepius ad bellum
prodiret, earum se orntionibus commendnbnt.
§ IV. Verosimilis Actorum cum et continuode hostibusvictoriam reportabat om-
niaque ipsi ad votum prospere succedebant.
aliis confusio, et manifesta Sicquevigintiannisapud barbarumpermanentes,
eorumdem mutua imitatio. pnst ipsum tempus divinitus admonentur, ut Ro-
iiiniii redeant, et martyrium percipiant. Quod

de ambigua horum Martyrum ab

Jam § 1

a/iis ilis/in) linnc

autem erudito
aliquid indicarc
lectori proponam
ctr/ii ;

rationes,
hic
cum regi retulissent, ipse jam mente
effectus, divino spiritu tractus,Virgines deserere
Christianus

Romam
noluit ; sed relicto regno, una secum
ob quas aliquisnon temere suspicari possit, pervenit. Ipsaeautem ab Helio praefecto compre-
c historiam Florae, Lucillae et Eugegii confusam hensae, cum sacrificare nollent, capite puniuntur, F
t't Actit con- esse cum Actis Luceice virginis et Auceim regis, cum quibus et Eugenius se Christianum profitens
fusa aut sal- Papebrochius noster ad diem 25 Junii
teiii innlm
iiaie illus- simul etiam decollatur. Horum exemplo Anto-
esse ostendan- solam Lucciam induci, et regem
travit. Scio, illic nius, Theodorus, Dionysius, ApoIIonius, Capanus,
tur, nomine Auceice appellari; hicvero Floram cum Piosus, Corseus, Chorigenes, Pactfs, Saturnus,
Lucilla sorore intervenire, et regem Eugegium Victor et nlii novem, quorum nomina minime
nominari. Non ignoro, martyrium Luceice et Au- reperta sunt, se Christi cultores acclamantes ab
ceim sub imperatore Diocletiano collocari; sed eodem praefecto gladiocsesi martyrio coronantur,
etiam adverti, in tribus
manuscriptis Florse quorum omnium passio agitur 4 Kal. Augusti.
et Lucillse Actis nullos imperatores Romanos no- ~>l Si quis adhuc de confusione Actorum dubi-
minari, et S. Petrum Damianiac Martyrologium tet, i/aiti in priore Petri Equilini compendio non
hiigiitf'""

Romanum hodiemum in iis assignandis multum memoratur Helius, Urbis prcefectus, nec recen- tus.
inter se differre. Denique non inficior, historiam sentac martyrii comites, illum de Actorum iden-
similem bis contingere potuisse, quamvis non vi- ti/ii/c autsaltem de mutua eorum imitatione pror-
deatur re ipsa bis contigisse. At saltem contendo,
sus convincendum arbitramur, quando utraque
si Acta non sint eadcm, illa exhis
aut hcsc ex illis Acta longiora inter se conferre voluerit. Nos hic
desumpta fuisse. Quapropter compendium utro- iiittiin alterumve specimen paucis dabimus circa
rumc/ue Actorum hic simul exhibeo, ut
de hac re prafectum et martyrii socios, qui in priori
llclitnii
lector ipsr judicet.
Petri Equilini compendio omittuntur. In Actis
exhibemus 52 Petrus Equilinus in Catalogo, lib.
duplids histo-
Vl,cap. iv. SS. Lttrciic ci Auceics, qucs ad diem 25 Junh
De sanctis Luceia rirgine et Auceia
ria; compen-
martyribus tomo V istius mensis a pag. 13 ex Ms. Vaticano
itascribit: Luceia virgo et Auceias
dium ejus domi- et Amandino edidimus, siclegitur: Posi paucos
dies
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 33

AUCTORE dies eomprehensa est sancta Luceia a ministris, inspectione aut certis virorum peritwum testimo-

G, C. et adducitur ad Urbis praefectum ^Elium, qui temere judicaremus. Quare arbitramur, certo
?iiis

dixit ad eam Tu Christiana es ? Virgo Dei res-

:
pronuntiari non posse, utra Acta sint genuina,
pondit Christiana sum nam ad hoc me Domi-
: :
nisi de majorialterutrorum antiquitate constiterit.
nus post viginti annos de captivitate revocare 58 Fortasse Dinus reponet, Aretina ecclesia
dignatusest, utmartyriicoronamaceipiam.... Sic cathedralis Acta antiquissima et seculo v compo- Dino datur
praefectus, data sententia, jussit eam decollari. sita esse, at in sua dissertatione pag. 4 ex stylo optio.

//,Actfy hodiernis hcecde SS. Flora et Lucilla simplici collegit. At respondeo , id tam facile ne-
sicnarrantur: Post paucos dies comprehendun- gari, quam idem de ActisSS. Luce-
asseratur, et
tur et illae, ducunturque ad praefectum urbis ia> et Auceice dici posse, cum hcec non tantum
Romae cumque oblatae fuissent Helio praefecto
:
simili sty/o, sed iisdem fere verbis aut phras/bus
Urbis, dixit ad eas Vos Christianae estis ? Res-
: conscripta sint. Quod si contendat ; ea a Pctro
ponderunt Virgines Christi et dixerunt Chris- : Damiani visa esse, et vetera vocari ; ut pag. 5
tiana: sumus nara ad hoc nos mittere Dominus
: affirmat, assertionem ejus rotunde negabo ob ra-
noster Jesus Christus po.st viginti annos de cap- tiones, quas § 2 num. 31 produxi. Imo propter
tivitate dignatus est, ut ad" martyrii coronam hanc /psam eorumdem Actorum discrepa/i/iam
perveniamus Tunc praefectus, hac audita suspicabor, Acta Luceiceet Auceice, qua> sibicon-
sententia, jussit eas decollari. stant, hodiernis SS. Florae, Lucillas et Eugegii
55 Quod vero ad socios martyrii atlinet, ii in Actis sinceritate et antiquitateprcestare. Firmiter

fnler le '"»'• Actis SS. Luceias et Anceice lomo citato pag. 14 ergo Dinus statuat, qucenam Acta SS. Florae et
ptimmus, sic enumeraultir: Offeruntur ei alii viginti, idest Lucillae velit tueri: nam ut naufragus modo
Antonius Hereneus Theodorus
, Dionysius , , unam, modo alteram tabulam arr/pit. Nunc cum
Apollonius, Apamius, Pronicus, Coteus, Orion, Pelro Damiani et codice monasterii Aretini Vir-
Papicus, Satyrus, Victor et alii novem, quorum gi/ies illus sub /mpera/oreCommodo passas esse
nomina soli Deo cognita sunt. Acta autem conced/t ; mox iterum cum Mart/jrologio Romano
SS. Florae et Lucillae, quce ex codice ca./hedralis et Galesinio martijrium earum sub imperio Va-
ecclesiie Aretince accepimus, hodiernos martyrii leriani et Gallieni collocat, et utrob/quee d/fficul-
socios ila commemorant
Offerebant autem mi- : tatum procellis emergere conatur, dum interim sub
nistri et alios 12, Asserium, Antonium, id est his imperatoribus nullum Romana> urbis prcefec-
Theodorum Dionysium, Appollonium, Capo-
, tum, noniine Helium vel Mlium, potest assignare.
mium, Piosium, Corseum, Originem, Paccum, 59 Quapropter Dino amice suadeo, ut defen- utrum malit
Saturium, Victorem et alios 9, quorum nomina dat sola calhedralis ecclesice Aretince Acta, quce hoc martyrium
collocare sub
minime reperimus.* Quid hic discriminis est, antiquissima esse ex/stimat. tVeque ab hoc consilio
JSlioCesetiano,
prceter luxala quorumdam Martyrum nomina ? meo videtur multum abhorrere, dum in disserta-
Verbo una tanla est utriusque historice similitudo, tione sua ad angust/as redactus, pag. 39 de his
ut eadem vidcri possit, aut saltem narratio unius ipsis Actis ita loquitur : In illis vero cathedralis
ex altera, paucis mutatis, haud dubie desumpta Aretinae, quae Acta asseri possunt excerpta fide-
fuerit, sicut quilibct ex atlenta longiurum Acto- ab antiquiori autographo
liter nihil dicitur,
riiui collatione facile deprehendet. quod passae sint sub Commodo; sed solummodo
5G Dico, saltem narrationem unius historim ex nomen Helii praefecti Urbis apponitur. Defeudat,
sx truibus miI- altera, paucis /nutatis, haud dubie dcsumptain inquam, ha>c sola Acta, juxta qua> probabilis
\m amsttii fuisse : fieri enirn potv.it, ut duce sorores Christia- raplionis occasio, viginti captivitatis auni, el
iiiv m uel frau.de
ab aliquo dynasta ethnico abdtt- Romance urbis prcefectus, op-
JEI/us Ce.setianus,
clce fuerint, qtiem illce postmodum ad fidem portune inveniuntur, ut paragrapho prcecedente
Christianam miraculis convcrterint, ac etiam a num. 46 ostendimus.
martyrii sui socium habuerint. hcec synopsis, 60 At tunc red/bit qucestio, utrum Acta SS. an sub Mtia
Dionysio,
cujus alia adjuncta ignorabaiitur, alicui poste- Floras, Lucillae et Eugegii (tantispersuppon/mus,
rioris temporis scriptori forte fundame/itum prce- unam historiam ab altera d/versam esse) prius
bttit, ut ex Actis Luce/ce virginis et Auceiarreguli sint conscr/pta, et scriptori aliorum materiam
hanc historiiim adornaret. Simile quid contingere subministraverint natn /n Actis SS. Luceice et
:

poluit ti/iivirgini Chris/iance, cujus iguo/a gesta Auceice opportunum captiv/tatis tempus, AZlius
fortasse aliquis Actorum exornator, qual.es non prcefectus, et al/a adjuncta cequc probabiliter ex-
pauci a seculo ix exstiterunl, ex historia SS. Flo- plicatur, ut Papebrochius noster ad diem 25 Junii
rae et Lucillae et Eugegii iisdem episodiis ampli- in Commenlario prcevio ante illa Acta erudite de-
ficaverit. monstrat. Imprimis praifectura Mlii D/onysii,
57 Cum itaque de mut.ua Actorum imitatione quce i/i annum Christi 301 incidit, optime concor-
ie mutua iipiitlattentosutrorumquelecloresconstaredebeat, dat cum rcliqua Actorum h/storia, qum affirmat,
Lctoram mii- rogo Diiuiin atil quemvis apo/ogice ejus defenso- Luceiam vigin/i annos in captiv/tate explevisse,
tatione.
rem, ut nos doccat, utra historia prius conscripta ac post illos Romce sub Mlio prcefecto Urbis lau-
fttrril. Equidem fateor, iddifficulter determinari rea martyrii coronatam fuisse si enim a prcefec-
:

posse, nisi ipsaActorum autographa iuter se con- tura Mlii vigintiannos retroccdendo numeraveris,
ferrentur, quod vix licel sperare. PapebrocMus pervenies ad tempora Probi imperatoris, quibus
noster codices, ex quibus Acta SS. Luceice virgi- hic raptus pi-obabilissime fieri potuit, sive illum
uis ri Auceice regis edidit, tomo V Junii pag. aperto bello, sive occulto latrocin/o factum velis,
11
ita assignat : Habemus ea Acta ex duobus insi- utex sequentibus intelliges.
gnibus Mss., altero Vaticano Romae a nobis, al- 61 Flavius Vopiscus, inter sex Historim
Au- quandn mnnia
tero apud S. Amandi in Hannonia monasterium gusta> scriptorcs Parisiisanno 1620 ed/tus, in Actorum
invento a Rosweido et eadem saepius alibi vi- ; Vita imperatoris Probi narrat multa bella quce adjunclii iiiiii
disse meminimus. Jam nos superius manuscripta tempore
ille con/ra varias barbarorum na/iones gessit, et
hodienwruut Martyrum Acta recensuimus ; sed pag. 239 post alia sic scribil Blemyas etiam :

rnrtiin codicuntex i/tii/it/s excerpta s/iitl, uiili-

. subegit, quorum captivos Romam transmisit, qui
gwta/em eliinn iguoramus, t/e qua sine ocula/a mirabilem sui visum, stupente populo Romano,
Julii Tomus VII. 5 praebuerunt.
 34 ACTA SS. LUCILLjE, FLOR/E, EUGENII, ETC.

prsebuerunt. Geographi passim testantur, Ble- diverso tempore bis contigerit, et similem succes-
AIICTokk
myas in Africa circa /Egyptum kabitasse. Dubi- sum habuerit,qui alicui posterioris mtatis scrip-
G.e.
tari vix potest, Romani una citm
quin victores circumstantiarum iguaro, materiampraibuit
tori,

aliis captivis pracipuos Blemyarum duces aut re- ut antiquiora similis hislorice Acta imitaretur.
gulos Romam transmiserint, ut more suo trhtm- Prceterea religioni nobis ducebamus omittere
phum de subacto populo augustiorem redderent. S. Floram (etsi Lucilla virgo et Eugegius rex
Quidni aliquis potentior istias gcntis dux aut fortasse a Luceia virgine e.t Auceia rege non
regulus clam aufugiens, aut al> ipsis Romanis in dislinguerenlur) de cujus immemorabili cultu ex
patriam remissus, Christianam virginem, dolo S. Petro Damiani et quibusdam Martyrologiis
inter eptam, barbarica licentia secum abduxerit, constabat. Denique ex reverentia secuti sumus
ut ea abuteretur? Martyrologium Romanum, quod haadie S. Flo-
Quod si credere malis, virginem illam aperta
62 ram cam aliis annuntiat, et fuse hanc historiam
et antiqua viraptamesse, audieumdem Vopiscum, qui ibi- discussimus , ut facilius dispicerent illi, quorum
historia
dempagina sequente de Probo sic loquitur : Facta interest, utrum annuntiatio Martyrologii Itomani
igitnr pace cum Persis, ad Thracias rediit, et ad diem Zbjunii, et 29julii utrobique sil retinenda,
centurn millia Bastarnarum in solo Romano con- poslquamcum Actis SS. Luceice, Auceice et alio-
stituit, qui omnes fidem servaverunt. Sed cum et rum attente contulerint hcec.
ex gantibus plerosque pariter transtulisset,
aliis

id est ex Gepidis, Gautunnis, et Vandalis, illi

omnes fidem fregerunt, et, occupato bellis ty-
rannicis Probo, per totum pene orbem pedibus
A CT A
et navigando vagati sunt, nec parum molestiae
Romanae gloriae intulerunt. Si tot barbarce na-
AUCTORE ANONYMO
totum pene orbem pedibus et navi-
tiones per
gando vagati sunt et Romanum imperium,
, ex Ms. codice cathedralis
B a/iis rebellionibus distractum, vexaverint, quidni
aliquis barbarus dynasta aut potens pirata ad ecclesia? Aretinee quorum
,

ostia Tiberina appulerit, et cum aliaprada unam authenticum apographum

alteramve virginem Christianam avexerit?
63 Jam memorata Probi imperatoris gesta et anno 4721 adnosmissumest.
facile concili- barbararmn gentium rebellio circa annum Christi
antur. 279 vef 280 contigerun/, ut apud Tillemontium in lora virgo sanctimonialis a, civis urbis SancttzVir-

Historia Imperatorum tomo III apag. 429 videri una cum

F
Romae, capta est beatissima gines,ab&ige-

potest. Siautem abeo temporevigintiannoscapti- virgine Lucilla a ferocissimo barbaro 9 IOre !^u '',
c
adannum rege b Eugegio nomine. Cum vero cepis- ' '
vitatis computaveris, pertinges Christi
301, quo prcefecturam Urbis administravit JElius, set eas, duxit in patriam suam c, vidensque eas ;,

sub quo Luceia et A uceias coronam marlyrii obti- esse pulcherrimas, voluit corrumpere eas. Ut c

nuisse dicuntur. Propter hanc Actorum congruen- vidit beatissima Virgo Flora illius libidinis insa-
tiam cum veteri historia Papebrochius noster niam, ait ad eum Noli vim facere, quoniam
:

quem de nimia credulitate non facile accusandam magnum habeo sponsum qui statim vindicat
,

arbitror, Commentarium prcevium de his Marty- injuriam meam in te. At ille iracundia repletus
ribus tomo V Juniipag, 12 sicfinit : His ita praevie dixit ad illam : Et quis est sponsus tuus, vel cu-
explicatis,nihil video, cur recipi haec Acta non jus est potestatis, ut vindicet injuriam tuam in
possint,non solum ut antiqua, sed etiam ut sin- me. At illa fidueialiter, ut ancilla Christi, nihil
cera graviterque et verosimiliter scripta; neque metuens dixit ad eum Dominum meuin Jesum :

ullatenus similia iis , quae excusare cogimur, Christum habeo sponsum, qui est in coelo, cui
tanquam multis post rem gestam seculis ex pa- me ego, et soror mea Lucilla devovimus esse
rum sincera traditione aut etiam praesumpta si- ancillas, qui habet potestatem universae carnis,
militudine adornata circumstantiis, fabulam po- et servimus illi sine macula: qui et potestatem
tius quam historiam referre judicandis. habet praestare omnia petentibus se ex fide, et
C 64 Si Dinus aut alius quispiam Actorum Are- qui eum agnoscunt. F
(Juam.juam tinorum vindex solide ostenderit, historiam SS. 67 At vero cum haec verba audisset, dixit
ille libidini ejm
hodierna Acta Florae, Lucillaeet res,stun
EugegiiaA historiaSS.Luceio? ad eas Ergo, ut video, Christianae estis vos?
:
'

i-um aliis
et Auceice diversam esse, libenter de illa, autsal- Castissimae Dei responderunt Christianae sumus
lideantur :

lonfusa, tem de illius substantia, idem judicium feremus
et /lypothesim nostram, superius a num. 46 propo-
sitam, tanquam thesim defendemus. Addidi, nos
saltem de alterutrius historice substantia libenter
itajudicaturos, quia mulua verborum acphrasium
imitatio in Actis longiofibus tam manifestaest, ut
nonpossit negari. A t vereor, ut aliquis ipsam sub-
slantia; diversitatemsatis clare demonstret.
visob vehementem confusionis suspicionem inter
pratermissos hujus diei hanc sanctorum Marty-
rum catervam ponerepotuissemus, et lectorem ad
plane. Audiens vero eas esse Christianas, terri-
tus est ab eis valde. Itaque ab ea hora coepit eas
digne honorare, sicut merebantur sperantes in
Domino honorari; statimque jussit cubiculum
dignissimum praeparari in remoto loco, ubi nul-
lus virorum haberet ingressum. Cumque Electae
Dei in eum ingrederentur, dignissimas quoque
Quam- jussit eis puellas obsequium exhibere, quibus
praecepit, ut ab obsequio earum non recederent,
sed honorifice eis obsequerentur, ut ancillis
Christi, dicens eis Eae vero magnse sunt, quas
:

Acta SS. Luceice, Auceia et sociorum remittere, Deum, qui est in ccelo, colunt.
tamen Acta SS. Florae, Luciilae et aliorum hac die 68 At illae Ancillae Christi in cubiculo ab«> h0
"'
ccepe- et
cum Martyrologio Romano etiam elucidare volui- runt orationibus, et jejuniis vacare, gratias rantur
mus ob rationes, quasjam allegabimus. magnas agentes Deo die, noctuque, eo quod di-
tamen ofc 65 Imprimis inter
tot tamque diversas barbaro- gnas habuisset Dominus ancillas suas positas in
quasdam ro- rum incursiones, ut supra monui, absolute
tiones hac die fieri captivitate, et tantam eis Dominus gloriam prae-
potuit, ul talis virginum Christianarum
illmtrantur. raptus stitisset, ut gratiam invenissent in conspectu

regis
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 35

regis alienigenae. Pro eo etiara frequenter

ora- dixit ad eas Vos Christianae estis? Responde-
:
KX M8.
bant Deum, ut nihil mali illi contingeret, nec in runt Virgines Christi, et dixerunt Christianae :

domo ipsius. Cum autem haec fecisset, contigit sumus nam ad hoc nos mittere Doniinus noster
:

ei post paucum tempus, ut ad bellum procederet Jesus Christus post viginti annos de captivitate
contra adversarios suos. cumque proficisceretur, dignatus est, ut ad martyrii coronam pervenia-
vocavit ancillas Christi, et ait ad eas Flora, et : mus. Praefectus dixit Justissimi imperatores
:

Lucilla, ancillae Christi, precamini Deum vestrum jusserunt, ut aut sacrificent Christiani diis nos-
pro me, ut salvus redeam ad domum meam, su- tris, aut tradantur eis. Tunc responderunt An-

peratis eisdem, victisque adversariis meis et cillae Christi Dicimus tibi, quia paratae sumus
:

amplius vos honorabo. At illae dixerttnt ad eum : pro vivo, et vero Deo mori ad hoc enim de cap-
;

Vade, inquiunt, salvus et sanus; credimus enim tivitate nos Dominus noster vocare dignatus est,

in Deum Jesum Christum, qui est in coelis, quia ut passionem certaminis accipiamus. Tunc prae-
incolumis exinde reverteris. fectus, hac audita sententia, jussit eas decollari.

69 At ille profectus contra adversarios suos, 73 Cumque haec vidisset Eugegius rex, eo quod 06 Chrisiif-

mietiamprea- devicit illos cito, etreversus est sanus in domum Ancillae Dei martyrii coronam suscepissent, ob- dem capite
plectitur.
Ints suis victo- suam cun magna gloria;et exinde coepit eas Et me cum
tulit se viriliter praefecto, dicens ei :

riamobtincnt. honorare, et velut matres habere, eo quod ita ei eis depone, quia hae ambae dominae meae sunt.
provenisset. Intellexit enim, quod per earum Et cum haec audisset, interrogavit eum praefectus
I adjuvisset orationes Deus eum in omnibus adjuvasset *. Et dicens: Quisestu? Eugegius respondit; Egosum
quia longum est totum, quod per eas Dominus Eugegius rex, et ego sum, qui eas hinc duxi
operatus est, enarrare per ordinem, ex his, quae captivas, cum contra Romanos pugnarem : nam
gesta snnt, breviter aliqua prosequar. Quoniam multa mihi per eas Dominus praestitit, quia ego
quotienscumque perrexisset ad bellum, adversa- in captivitate 20 annis conservavi eas. Sed cum
rios suos sive per voluntatem, seu vi provolutos Deus earum apparuisset eis dicens ad eas Re-:

ad seco ligebat. Ita illicontingebat, utprostratis vertimini Flora, et Lucilla Romam

martyrium
inimicis suis victor inde ad domos suas rediret. suscipere, elegi eas magis, relictis omnibus meis,
Census quoque, et honor domus suac crescebat, sequi. Ego nainque pro nomine Domini nostri
et de die in diem proficiebat. Haec Dominus Je- Jesu Christi martyrium cum eis desidero. Prae-
sus Christus orationibus ancillarum suarum fectus dixit Tu Christianus non es; quomodo
:

beatae Florae, et Lucillae omnia praestabat. ergopoteris pro nomine Dei ipsarum mori? Euge-
70 Cum autem complessent ibi commemoratae gius dixit: Effusio sanguiniscredo quod me faciat
/'i«l viginti ancillae Dei Flora, et Lucilla viginti annos, ait Christianttm, etaconspectu suoChristus me faciat
tmnorum eap- ad illas Dominus
somnis nocte Surgite Flora,
in : non esse alienum. Et hunc venerabilem virum
livitatem
et Lucilla, et amplius hic ne moremini, sed re- in confessione Christi praefectus jussit decollari.
vertimini in urbem Romam civitatem vestram; Et cum haec fecisset, exivit in praetorittm suum.
quoniam oportet vos ibi martyrium complere. At 74 Offerebant autem ministri et alios 21, id quibm etiam
illae surgentes primo rnane exultantes et gau- est Asserittm, Antonium, Theodorum, Diony- alii Martyres
dentes, gratias agentes Deo, eo quod illa nocte sium, Apollonium, Capomium, Piosium, Cor- adjmignntur.
dignatusest eis praecipere, utad civitatem suam seum.Origenem, Paccum, Saturium, Victorem e,
remearent, magis autem inibi ut accipere gra- et alios 9, quorum nomina minime reperimus,
ii rciliiiidat tiam martyrii festinarent, et * aiunt ad regem quos interrogavit praefectus, si essent Christiani
beata Flora, et Lucilla Dimitte nos, ut redea-
: at illi confessi sunt et dixerunt Notum sit tibi,
:

mus ad patriam nostram, quia ibi martyrium quia Christiani sumus, et credimus in Christum,
consummari oportet, quoniam ad coronam mar- in quem beata Flora, et Lucilla crediderunt; et
tyrii vocat nos Deus sic enim nobis revelare
: cum haec atidisset, jussit et ipsos decollari simi-
dignatus est Dominus noster Jesus Christus, cui liter. Et ipsi cum magno gaudio venerabiliter
servimus corpore immaculato. Vide ne velis nos susceperunt martyrium, Deo gratias agentes,
hic retinere, et graveris. qui eos ad confessionem sui nominis, ac gloriae
71 At ille dixit ad eas Si vos hinc ire dicitis,
: suaeperducere dignatus est; et passae sunt istae
C ego hic ut quid remaneam? non enim expedit Martyres Christi quarto
gloriosae Virgines, et
Kugcgms illns mihi nam venient adversarii mei huc, quos
: Kal. Augustas, Regnante Domino nostro Jesu
hmuim comi-
Deus vester per orationem vestram repulit a me, Christo, cui est honor, et gloria in secula secu-
latur.
interficient et occident me, ideoque omnia dere- lorum. Amen.
linquo, et vadam vobiscum. Quae dixerunt: Cre-
dimus in Dominum nostrum Jesum Cristum, ANNOTATA.
quod ille te adoptavit sibi servum ad societatem a Per sanctimonialem hic non intelligitur (e-
gregis sui sancti. Et ille cum audisset tale, tan- mina votis religiosis adstricta, ut aliqui perperam
tumque promissum, dereliquit domum suam et existimant : nam anliquitus etiam hoc nomine ap-
raatronam suam, et filios, et omnes amplissimas pellabantur femince aut virgines, quce vitcs inte-
possessiones suas, quas poterat possidere, comi- gritatipotissimumoperamdabant, quamvis nullis
tatus est cum Ancillis Christi, non ut alienus, legibus monasticis alligarentur , ut apud Cangium
sed ut domesticus civis earum, non ut barbarus, in Glossario videre licet.
sed ut civis Romanorum, non ut lupus, sed ut b Vocabulum regis recte mitigavit Dinus, ut in
ovis Christi. Carpit iter cum magnis Dei ancillis Commenlario prcevio num. 42 diximus.
Flora, et Lucilla. Toti tres properant ire Ro- c Patria ipsius, quce hic tacetur, a Petro Da-
mam, ingrediuntur civitatem, et ibi persecutio- miani Africa vocatur.
nistempus agebatur. d De hoc prcefecto urbis Romance, qui in omni-
72 Tunc autem Ancillae Christi, quae ad civi- bus Actis nominatur, sat multa disputavimus in
«tunacumillis tatem monitae venerunt, Romas se palam osten- Commentarioprcevio.
,
''>9wi6us derunt, et post paueos dies comprehenduntur et e Horum Martyrum numerus et nomina in
01», ducunturque ad praefectum urbis Romae. quibusdam Actorum exemplaribus nonnihil mu-
Ciimque oblats fuissent Helio d praefecto Urbis tantur.
ACTA
 36 ACTA SS. LUCILL.E, FLOR^ ET EUGENII.

AUCTORR
ANNOTATA Pet. Da M

AGTA ALIA
.

a Hinc colligo , hanc narrationem in annua

harum Virginum festivitate inslitutam esse.

AUCTORE S. PETRO DAMIANI b Non exprimitur, utrum ha?c historia tunc

fuerit scripta vel traditione dumtaxat accepta.
Vide quai de simili Petri Damiani textu in Com-
Ex Romana Operum ejus edi- mentario prcevio num. 30 dixi.

tione ,
per Constantinum
Caetanum curata, tomo II a CAPUT I

pag. 247.
Harum sanctarum Virginum
PROLOGUS pietas , captivitas , et in
captivitate libertas.
Atuhir orn- eum mirabilem in Sanctis suis, Psal-
uium Martu-
rum fortitudi-
iinn lnttdat,
D
quod per eum
communi,
mista teste, didicimus, non solum, in eo
quod mirabilia signa per eos operatur
in his, qui
ipsi
infirmantur ; verum etiam,
convalescentes de infirmitate
fortes facti sunt in bello. Infirmitas
Urbem nobilitatis
Romam
universas urbes omni
genere praecessisse, et caput
orbis fuisse, manifestum est. Si enim
ante Christi Domini nativitatem consi-
Post Romaw,
urbis laudes

enim hominum cavet mortem fugere, maxime deres ,Romanos invenis reruin dominos si ;

vero si sit cum cruciatibus inferenda. Sed sancti pqst, per B. Petri sedem caput orbis efiectam
Martyres hanc infirmitatem per Dei gratiam vides si viros, qui provenerant in ea, mente
;

superantes non solum oblata pertulere tor-

, revolvas, consilio cautos, strenuos armis, forti-
menta, sed per ipsa suam vitam fuderunt tudine summos, praestantes justitia, moderatos
verum etiam ultro se tyrannis et carnificibus in rebus omnibus, comprobabis. Unum, quod
ad pcenas atrocissimas obtulerunt. Quod homi- ante Christum defuerat, fidei scilicet pietas, per
num genus optimo jure dixerim, divino munere, Petrum illata, urbem, quae eatenus in ceteris
fortitudinem suam mutasse. Cum, quod per na- ceteras superaverat, nobilitavit adeo, ut in hoc
turam amatur, nullo cogente, deponunt et, : etiam ceteras antecedat. Quis enim sufficiat nu-
quod naturaliter exhorretur, ipsi sua sponte merare, quot hujus urbis indigenae Christianis
sequuntur. Quod siquidem mentis robur, quam- temporibus bello, paceque claruerint? Vincit
sit, et summis laudibus
vis in viris ipsis mirabile quidem opinionem eorum numerus, vincit et
dignum longe tamen est mirabilius, et lauda-
; fidem. Sed intereos, qui cruciatibus suis regnum
bilius in sexu femineo, qui frigiditate suae na- cceleste mercati sunt, hae nimirum, ad quarum
turae timidus, et mollis est : et sicut bellis inep- solennia convenitis specialem obtinent digni-
,

tissimus est, ita gladios odit, et arma et non : tatem virilem quidem animum induentes.
,

solum conspectum, sed et memoriam sanguinis Romae progenitae, Romae religiosissime vivere,
perhorrescit.' Romae defungi demu m constantissime meruerunt.
et prasdpue 76 Haec idcirco praemiserim ut intelligatis , 78 Gloriosae igitur virgines Flora et Lucilla mtrratttrp
mirtm horvm fratres charissimi quales, quantaeque sint Vir-
, sorores, temporibus, quantum intelligi potest, vita Itanm
fonstantiam Yirgimtm,
gines, ad quarum solennia convenitis a, in et datur, Antonini, cognomento Pii a, cum Romae
extollit.
quibus non solum religionem venerari debemus, suis sanctis moribus in conspectibus divinis ar-
nec virginitatem tantum, sed et ipsum marty- derent ; foris vero secundum nominum suorum
rium nec qualecumque martyrium, sed tale, ad
:
proprietatem, florerent, et lucerent, apostolicam
quod ipsae sua sponte de remotis regionibus non vitam delegerunt, qua se a terrenarum rerum
secus, quam ad summas delicias cucurrere. amore retraherent, et corporis sui sanctificata
In
quo summae fortitudinis actu non solum emi- vascula pudicitiae sanctificatione litarent et quae ;

cuere, sed etiam suae virginitatis exemplo, noverant per superbiam angelos corruisse, per
bar-
barorum regem nondum baptismatis unda re- humilitatem sibi ad ccelos pararent ascensum.
natum, ad idem certamen, eodem subeundum Cum igitur per haec, et alia benefacta, Deo, ho-
affectu, aemulatione sanctissima, perduxerunt. minibusque placerent voluit eas Dominus per ;

Quas quidem Virgines, comparemuset regem si tribulationes, veluti aurum per ignem
probare,
ad invicem in actu tantae virtutis, sexu quidem ut eas apud se gloriosiores efficeret. Cum enim
superant, pietate et exemplo superantur
autem ; Deus Virgines sanctas virtute fortitudinis in-
a rege, quod is nondum regeneratus in
Christo, struxisset, noluit easlatere, sed in campum cer-
tyrocinium suumatanta celsitudine
perfectionis taminis prodire ut quae sui corporis passiones,
:

mcepit, ut prius martyr fieret, quam fidei

susci- et diaboli tentationes vicerant, ipsum etiam se-
peret sacramentum et qui lotus aqua
non fuerat,
:
culum superarent.
suo sanguine lavaretur. f "
vere spectaculum 79 A levioribus igitur quas (in*
sumens initium consilio «!*'
maximum, cernere eum, qui Christianus rcgalus
non sancto suo,quomodo de malis etiam elicit bona,
fuerat, cervicem pro Christo
tendere et eum : Sanctas de regione sua subduci permisit, ut et
qui nondum erat renatus
baptismate, per mar- patientiae meritum sumerent et nomen Christi
tyrn palmam baptizatis ,

plurimis anteferri Sed '

exteris gentibus nuntiarent, et eas ad ejus cul-
jpsa nobis histpria b jam
loquatur, i psa Sanc- tum adducerent. Erat siquidem per ea tempora
torum onginem, i psa eorum
vita, progre S sum in Africae partibus b rex barbarus,
ipsa consummati certaminis gloriam nomine Eu-
jam pro'- gegius, qui Romanis regionibus infestus, eas
depopulare c conatus, inter reliquos captivos,
Virgines
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 37

Al-RTORE Virgines sanctas, volente Deo, in suam regionera I)

Pet. Dam.
adduxit qnas cum juvenili aetate et pulchritu-
: ANNOTATA.
dine prastantes videret, in earum exarsit amo-
a Antoninus Pius ab annn Christi 138 usque
rem.Quibuscum cultu regio mundum muliebrem
ad 161 Romanum imperium tenuit, ut in Com-
exhiberi curaret, Flora virgo prudenter adver-
ad eum mentario prcevio num. 7 dictum est.
tens, quid intenderet barbarus, ait :

b Patria luijus rer/uli in tribus Mss. Actorum

Vide, quid facias. Nam potentissimum sponsum
apographis siletur ut in Commentario prcecio
liabemus, qui nostris, suisque permotus injuriis,
,

observavimus.
furorem suum exagitabit in te.
c Depopulatio ea facile intelligi potest juxta ea,
80 Furit. auditis his, barharus. et superbiae
qum in Comrnentario prcevio num. 48 vel 62 no-
vanitate turgidus, non putans inveniri posse
06 intrepklam
tavimus.
,„,,,„itatis quemquam, qui in se possit exercere vindictam,
d Hic ditio istius dynastce vocatur regnum,
m hfensio- turbata mente, et arroganti voce respondit Et :

nem etsi Dinus ex Actis Aretinis ob eam vocem omis-

quis est sponsus vester, cujusvepotestatis, ut in-
jurias suas , vel vestras in me possit ulcisci?
sam argumenlctur, et nomen regis mitiget, ut in
Commentario prcevio num. 42 videri potest.
Virgo vero Domini Flora nihil trepidans, feminae
cogitationi virilem fiduciam inserens Deum ,

inqnit, et Dominum Jesum Christum sponsum GAPUT II

habemus, qui coelum, terramque de nihilo con-
didit: etuniversa, quaecceli ambitucontinentur: Virginum e captivitate libe-
cui cuncta deserviunt, cui nihil potest esse diffl-
cile huic Domino Deo nos ipsas spopondimus,
;
ratio, reditus Romam , et
liuic immaeulato corde et corpore servimus. Quod

violari, quod pollui, quod tua? libidini deservire,

martyrium una cum suo
quam absonum, quam impium, quamque sit im- raptore.
possibile, videas. Neque enim potes persuadere E
tibi, si templum Dei, quod sumus nos, violare igitur sanctis in Africana
Virginibus Sanctce virgi-
tractaveris, te impune iturum sed certo certius : regione sub Eugegio rege religiose, nespostviginti
,

tibi persuadere dehes, te protinus disperdendum sancteque degentibus, et regejugibus annomm

captivitatem
ah eo, quem in nostris lacessis injuriis. illas obsequiis , et beneficiis prose-
81 His auditis, invictissimus rex, tantam mi- quente, jam anntts vigesimus agebatur, ex quo
Imniire affi.it, ratus femina? constantiam, facundiam et casti- fuerant de sua propria civitate captivatae. Post
tatisamorem, Domini nutu terretur, etimpurum quod temporis spatium, volens Dominus Jesus
affectum, quo virginibus stuprum paraverat, in fidelissimas Sponsas suas de seculi prsesentis
religionem commutans, Deum summum et verum eruere laborioso certamine, et in ipsum coelestem
in earum pectoribus veneratur statimque jussit : thalamum introducere, et sciens illas ad mar-
eis secretum et ornatum cubiculum prseparari, tyrium subeundum esse promptissimas, noluit
ad quod nulli virorum pateret ingressus, sed eas domesticis tantum triumphis ornari verum ;

solis virginibus, quas perpetuo Sanctarum ob-
sequio dedicaverat. Quibus etiam mandavit, ut
ab earum ministerio non recederent sed eis
summa reverentia deservirent; utpote ancillis
Dei, qui moraretur in coelis.
82 Videntes igitur sanctae Sorores tantam Dei
'i euram nre- providentiam circa se, qua de praedone patro-
dbm num, et de corruptore pudoris assertorem effe-
cerat, etprincipum cnriam in monasticum claus-
trum commutarat, divinum consilium admiratse,
gratiasagchant ingent.es omnium bonorum Ane-
tori, qui et in captivitate positas
num regem tantam gratiam invenire fecisset,
pro cujus incolumitate, simul et salute perpetua,
Deum, prout justum erat, frequenter orabant,
in campum prodire, et sancto certamine glo-
riosam vitam gloriosi martyrii triumpho finire.
, Non enim frustra rex noster milites suos for-
tissimis armis accingit, quod profecto tunc fa-
ceret, si quos ad martyrium roboraret, et cer-
tamen non opponeret, et naturae sineret in pace
concedere.
85 Sponsus igitur suus sub intempestae noctis pnemonentur
silentio per visionem apparet et eas his verbis ,
ad marturium
Romce subeun-
alloquitur Dilectae sponsae,
: nullam ultra moram
dum,
in his regionibus facite, sed surgentes ad patriam
apud alienige- vestram redite, ubi vos oportet per martyrium
consummari. Quibus auditis, Virgines gavisse
gaudio magno pro tanto nuncio, et beneficio,
sponso Christo gratias summas egerunt et mane :

ne qua notari possent ingratitudinis macula. suoprincipi narraverunt, rogantes utsibi liceret
83 Formatur interim animus regis ad fidem, ad patriam secundum oraculum ad se factum
, ,

'"'i'i bene/icw et in tantum earum sacris precibus confidebat ad palmam martyrii consequendam, redire.
tUtnet, ut et profeeturus ad bellum, se eis instantissime 86 Tunc vero hsec audiens rex, et perpendens, q mi ip Se , ap.
commendaret a qttibus cum juberetur bono
: impium simnl et impossibile divinis refragari
, tor comttatur.
animo esse, vel audiret se domum cum salute re- praeceptis, et alta consideratione pertractans,
versurum, quasi coelesti munitus oraculo, victo- eatenus se per prsesentiam Virginum in rebus
riae spem certam concipiens, descendebat in prse- non modo servatum esse, sed auctum et
bellicis,
lium, et semper nutu Dei victoriam reportabat. per eas in omnibus gloriosum effectum per ,

Quibus evidentissimis earum signis sanctitatis, earum absentiam sibi, vitaaque suas timens exi-
rex intelligens, per earum se preces esse pro- tium, decrevit earum itineribus comitem se tri-
tectum a Deo, et in cunctis agendis adjutum buere, et dixit ad eas Quandoquidem vobis
:

majori Virgines prosequebatur honore, et velut recedendum est, et integrum milii non sit ves-
matres habebat, beatum sejudicans, etregnum trum discessum in his regionibus remorari, si
suum d, quod ancillarum Christi protegebatur permittitis, veniam et ipse vobiscum. Innuentibus
meritis. et precibus firmabatur. autem eis, et id fieri cupientibus, et asserentibus
insuper,ipsum Christiano gregi certo certius
aggregandum, quasi divino responso permotus,
regno, filiis, et uxore dimissa, Ancillarum Christi
comes
 ACTA SS. LUCILL/E, FLOR/E ET EUGENII.

comes efficitur : et qui jam virgines barbarico pruritus fcedissimi honestatem, et perpetuas vo-
AUf,

furore de regionibus earuni abduxerat, quasi luptates; pro ridiculis et puerilibus honoribus Pkt n
"'
pater amantissimus reducebat. hujus vitae veros, solidos et sempiternos ho-
87 Inter utrumque si conferas, mutationem nores, et pro momentanea fragilique vitam me-
divina gratin divinae dexter» contueris. Ibi enim Eugegium ruere perpetuam.
mutatus. lupum ferocissimum invenis, hic mansuetissi-
ANNOTATA
mum agnum. Aliena tunc rapere, virginitatem
corrumpere, innocentes occidere conabatur at : a Similia divincB qratice miracula iti sacra
nunc sua pro nihilo ducit, pudicitiam asserit, pro Scripl'ura e/ his/oriaecc/esiastica adhucoccurrunt.
Christo mori desiderat, atque ad vitam ponen- b De his imperatoribus , quorum nomina hic
dam pro Christo sua sponte de longinquis regio- luxata aut traitsposita, sunt , vide Tillemontium
nibus occurrit. Mirentur haec gentiles et incre- tomo II Hist. imperat. pag, 562 et sequentibus.
duli, mirentur nescientes, Deum in Sanctis suis c Ubique occurrit ille Urbis pratfectus Helius

esse mirabilem, sicut prsefati sumusa. Nos enim quamvis martyrium harum Virqinum tempore
hujusmodi non inirari, sedamare debemus, fide- multum diverso a quibusdam collocetur.
libus omnia scientes possibilia.

H sub Helio,
Homana: urbis
88 Imperantibus igitur Romae M. Antonio
Vero, et Commodo Anrelio b, anno scilicet Do-
mini centesimo octogesimo, vel circa, sanctae
APPENDIX
prmfecto virgines Flora et Lucilla, sorores, cum Eugegio DE POSTHUMA EORUMDEM
b
rege ad martyrium suscipiendum proChristo ur- MARTYRUM GLORIA.
bem Romam intrantes, inveniunt, agente prae-
Helin nomine, furor *
gentilium
'
lege foiuo- fecto urbis,
§ I. Prima sacrorum corporum
rem contra Christicolas desaevire. Quem illae minime
veritae, palam se ostenderunt, et a satellitibus sepultura, et eorum
comprehensse, prsefecto Urbis Helioc praesentan-
tur, a quo de Christiano cultu percuntatae, Chri-
translatio ad dioocesim et
stianas incunctanter se astruunt, adjicientes, se urbem Aretinam.
post annorum viginticaptivitatem, jussu Christi,
Romam ad martyrium rediisse. Gallonianum Ms., de quo irt Commentario prce- Corpmhn

89 Quibus Helius, praeceptum imperatorum num. 16 meminimus , primurn sepulturm Martyrmni»

vio
posl illarum asserit; et inculcat id esse, ut Christiani diis li- locum in fine Actorum ita indicat : Passae sunt subur}' * l
>

martyrhmi tent, vel gravibus suppliciis occidantur.
Virgines responderunt, paratas se pro vivo ve-
roque Deo \ itam propriam ponere, ad quod ipsae
revelatione divina de longinquis mundi regioni-
bus advenissent. Tunc impius Helius videns eas
non posse de sancto proposito amoveri, jussit
eas felici cruore damnari, juxta cujus imperium
adstante Eugegio, et earum constantiam admi-
rante, a lictoribus capite plexae, martyrii coro-
nam adeptae sunt.
90 Post quarum excessum, videns Eugegius
i-apite trunca- rex Floram et Lucillam, matres suas, et dominas
tus per tantam constantiam coronatas, se supersti-
tem reliquisse, ardens amore martyrii, cujus in
Ad haec istae Martyres Christi anno
gloriosae Virgines et
salutis nostrae centesimo octogesimo vel circa,
quarto Calendas Augusti, quarum corpora a fi-
delibus Christicolis honorifice in suburbano civi-
tatis Ostiensis humata, ibidem fere septingentis
annis quieverunt. Ex hoc textu duntaxat erui
potest, illiccorpora Florae et Lucillae septtlta fuisse.
Nihilominus ipse Antonius Gallonius itt Italica
VirqinumRomaiiarunt historia paq. 143 affirmat,
alios martyrii socios ttnacum istis duabus Virqird»
bus in vicinia Ostiensi tumulalos fuisse. Petrus
Damiani, qui de SS. Flora, Lucilla ct Eugegio
tantummodo agit, post sermonem superitts editum
tomo II Operum paq 249 de horum trium sepul-
.

sexu femineo jam exempla praecesserant, prae-
fecto ultro se obtulit, dicens Et me ipsum cum
:
eis depone, quoniam ambae dominae meae sunt,
et post earum excessum vivere renuo. Interro-
gatus autem quis esset, nomen edicit, et pa-
tura hcec subnectit : Corpora vero eorum a fideli-
bus collecta sunt, etChristiane sepulta in subur-
bano civitatis Ostiensis, ubi quieverunt annos
per septingentos et ultra, videlicet usque ad F
annum Domini nongentesimum primum quo :

triam, virginum quoque, et suam omnem histo- tempore religiosus pater Joannes, episcopus Are-
riam manifestat, adjiciens, se pro nomine Jesu tinus, cancellarius Palatinus, sacra sauctarum
Christi mortem appetere. Retractabat Helius, et Florae et Lucillae et Eugegii corpora a Bene-
revocabat in dubium, quod hic, qui Christianus dicto ejus nominis Romano Pontifice tertio petiit
non erat, vellet pro Christo defungi. Cui rex et accepit. Deinde subjunqit translationis istius
Eugegius dixit : Efiusiomeisanguinis meChristi historiam, quce sirevera Petro Damiani tribuenda
cultorem efficiet, qui me a sua gratia alienum sit,inqens in eam anachronismus irrepsit, ut sta-
non ducet. Post quam fidei confessionem Vir ve- tim observabimus.
nerabilis jussu praefecti capite truncatur.
93 Etiam chronoloqicus error est in altera ejus- postmod"»
91 Sic virgines gloriosae Flora et Lucilla cum <""•<'
dem translationis narratione, quam Papebrochius
immarccscibi- Eugegio rege capitis obtruncatione, et morte,
lem glorioe co-
noster ex collcctaneis Gallonii excerpsit, et qum
immortalitatem acquisierunt quarto Kalendas
ronam adipis- sic : Anno
sonat Dominicae incarnationis 861
Augusti, quas ad thalamum summi sponsi spi-
citur. Joannes humilis episcopus Aretinus ac Romanus
ritus angelici duxerunt, quae, dum viverent, et cancellarius a domino Benedicto Papa III prae-
in morte, toto mentis affectu, atque amore pro- dicta corpora {nempe SS. Florae Lucillae et
,
secutae sunt, pro quo divitias, voluptates,
liono- Eugegii, quorum nomina titulus exprimit) impe-
res, et vitam ipsam, qua nihil
homini carius, li- travit et a familia sua portari faciens ad episco-
bentissime contempserunt. In
quo quiescentes, patum suum, per aliam viam ipse episcopus, nea
et beatae pro voluntaria
paupertate inajstima- Romanis persequentibus inveniretur, iter suum
biles etveras divitias acquisierunt,
pro tempora- confecit. Contigit autem, familiares suos cum
hbus jejuniis aeterna convivia, pro
contemptu sanctis corporibus inter lacum, noniine Disor-
tium.

tium, et Aretinas paludes hospitari; loci
vero
tfXTORE
C habitatores ex reverentia famulorum intelligen-
G.
tes, ibi esse sacras reliquias, miraculose
dara particulam pretiosissimarum reliquiarum
impetraverunt, ibique ecclesiam asdificantes, in
honorem Dei Genitricis Mariaa, et sanctarum
Dei Lucillse et Florre consecrari faciunt unde
et castrum a sancta Flora nomen
Comites illius regionis vocantur Comites sanctae
Flors, qui prius vocabantur Comites Amiatae.
94 Inde igitur progredientes coeptum iter agere
cceperunt pervenientes usque in Aretinam pla-
;
nitiem ulterius sacra corpora ferre nequibant.
Episcopusautem, ut supra dictum est, peraliam
viam iter arripiens, ante eos venit ad civitatem
suam; sed cum nuntiatum ei fuisset, quod eve-
nerat, occurrit obviam eis cum maxima clerico-
rum multitudine; sed cum sacra pignorapenitus
de loco illo moveri non possent,
cum his, qui aderant, jumentum abire sinunt,
ut quem locum animal peteret, ipsum sine ali-
qua hassitatione scirent sanctas Virgines elegisse
ad habitandum quod animal cursu veloci mon-
:
tem ascendit, qui Titanus tunc dicebatur, nunc
vero mons sanctae Florae de Turrita, per duo
quasi milliaria distans a civitate Aretina. Ibi in
ecclesiacorporasanctarequieveruntpermultase-
cula et aetates, ubi mirabilia magnifica et multa
operatus est Dominus noster Jesus Christus ad
laudem et gloriam nominis sui.
95 Huc usque etiam pertingit narralio, quce
S. Petro Damiani adscribitur et quce cum hoc , eo anno adhuc in vivis fuisse videtur Joannes,
rivt moitaste-
riiwn,
Ms. Galloniano conferri potest nec ab
stantia di/fert, nisi quod supriidictce montis Titani
eccleske superaddat monasterium, dum post nar-
ratum reliquiarum iminobilium prodigiumpergit
hoc modo : Tunc devotus antistes, accepto nun-
tio, et maxima deductus multitudine clericorum
et populi, perrexit obviam Sanctis, et prasmissis
precibus sacris, et lacrymis aspersus, per se ip-
sum jumentum illud movere conatus est. Quod
cum et ipse non posset, inito cum suis consilio,
jumentum abire sinunt, pro certo sciens, eum
locum a Sanctis electum, ad quem sua sponte
veterinum anirnal advolasset. Quo facto, brutum
animal ab angelis Dei sanctisque Martyribus
ductum, quasi de carceribus erumperet, cursu
velocissimo montem, qui tuncTitanusdicebatur,
ascendit, et in loco certo Sanctis ccelitus consti-
tuto constitit, qui ab urbe Aretina per
lia fere passuum distat ubi brevi devutione
:
fidelium basilica facta est, et monachorum
biura, quod sanctitate commorantium in
eo, et
interventu Virginum crebris magnisque mira-
culis in multos annos mirabiliter adolevit pro
cujus celebritate coenobii et devotione Sanctarum
castrum ibi conditum est, et a sancta Flora,
cut et mons ipse totus, accepit
nis plurimis floruit.
96 Sihic in alterutra nairatione recte signatus
'J" s fumtu- esset translationis istius annus ,
»
'(Woruhir. mus, quo tempore fundatum fuerit coenobium
SS. Florae et Lucillae, circa cujus originem ipsi
monastki in tenebris palpant : nam Pla-
scriptores
ridus Puccinellius ante Chronologiam abbatum
ijeueraliuin congregatianis Casinensis
abbatia SS. Flora2, Lucillae et Eugegii civitatis
Aretii (hic est ejus titulus) ita scribit : Hujusce
abbatise propriam non invenimus fundationem;
sed exploratum est nobis eam aedificatam
, Benedicto Pontifici oblatum , indicat? Certe ex
fuisse ante adventum S. Caroli Magni in Ita-
barn, qui eamque ditavit nobillissimo diplomate,
DIE VIGESIMA NONA JULII. 39
anno 800 mandans, abbates dictae abbatiae de- D
bere esse ex patriciis ejusdem civitatis, et non
quam- alienigenas. Ideo tantum ab anno 965incepimus
seriem praelatorum dictae abbatiaj. Si vera sil
alterutra transiationis historia, supposititium est
hic a Puccinellio cila/um Caroli Magni diploma,
: etcorruit tanta fundationis antiquitas, quce eliam
accepit, et sic latuit Mabillonium , diligentem veterum monu-
mentorum scrutatorem, dum in Annalibus ISene-
dictinis ad annum Christi 939 lib. XLIV num. 5
post relatam Lotharii regis donationem, mona-
sterio SS. Florse et Lucillae factam, de ejusdem
ccenobii exordio sic dubitat : Quo tempore condi-
tum sit illud monasterium, quive fuerint ejus
conditores, incertum. Certe non multum ante
hoc tempus exstitisse crediderim. Dixi , quod
colligere possemus tempus fundationis, simal-
terutra narratione recte signatus esset translatio-
inito consilio nis annus, quia in utraque hisloria chronologiam
cum inductis personis componi non posse, jam
demonstrabo.
97 Petrus Damiani affirmat, corpora horum Petrua Do-
Martijrum per septingentos et plures annos in miani,
suburbano civitatis Ostiensis requievisse usque ad
annum Domininoningentesimum primum, et eo
tempore Joanne n episcopum Aretinum has sacras K
reliquias a Benedicto ejus nominis Romano
Pontifice tertio petiisse atque accepisse. Verum
anno 901 Benedictus Papa, istius nominis tertius,
jam abhinc quadraginta duobus annis exhacvita
migraverat, ut chronologi passim tradunt. Neque
•
illo in sub- prwsul Aretinus , cum
Ughellus tomo I ltalice
sacrce in novissima editione Veneta col. 414 de
ejus successore hcec memoret : Petrus, hujus no-
minis III, Aretinorum narratur fuisse episcopus
ex privilegio Ludovici regis Italiae anno 901, et
ex monumento Lucensis ecclesiae anno 905, ut
infra in episcopis illius videbimus. Hinc satis li-
quet, S. Petrum Damiani, aut quisquis est auctor
hujus narrationis , tempora Benedicti Papce et
Joannis episcopi Aretini cum anno noningenle-
simo primo perperam conjunxisse.
98 Supra exhibitum Ms. Gallonianum, quod etMs.Gal-
illam sacrorum corporum translationem anno 864 fontanum
alligat, ad annos Benedicti III Pontificis propius
quidem accedit; sed cum iis conciliari nonpotest
etenim Beuedictus isteanno 858 mortuus esl,post-
quam Ecclesiam ab anno 855 per duos annos,
duo mil- menses sex et dies decem dumtaxat gubernaverat,
ut apud Pagium in Breviario Bomanorum Ponti-
y
cceno- ficum tomo II apag. 79 probatur. Nonpotuit igi-
tur Joannes Aretinus anno 861 sacras illas reli-
quias a Benedicto III Pontifi.ee impetrare. Hinc
: sequitur, Franciscum Dinum falli, dum insua
Dissertatione pag. 45 scribit, Baronium vidisse
si- Joannis supplicem libellum, praesentatum Bene-
nomen, quod an- dicto, anno 861 ;
qui utinam, inquit, ad nos per-
venisset; cum ex eo libaremus clariores notitias
ad sanctarum Virginum celebritatem. Nescio,
col/iqere posse- qua metamorphosi Diuus historiam translationis
in Joannissupplicem libellum, praesentatum Be-
nedicto, anno 861 transmutaverit, cum Baronius
hac die in notis ad Martyrologium Bomanum ita
aperte loquatur: Legimuslibellum deearumdem
de nobili sacrorum corporum translatione, qui sic exordi-
tur Anno Dominice Incarnationis 861, Joan-
:
nes humilis episcopus Aretinus, etc. An emi-
nenlissimus scriptor his verbis libellum supplicem,
hoc exordio satis patet, lectum esse a Ba-
libelli
ronio idem Ms. Gallonianum, quod nos supra a
num.
 40 APPENDIX DE SS. LUCILLA, FLORA, BTC.

num. 93 dedimus. Frustra ergo Dinus desiderat alia ecclesia? An eaecclesia,qua> anno 1383 aidi-
AIJCToiie
ficata dicitur, illo anno fttit restaurata? An for/e
hanc translationis historiam , cui similem inter G. c.

Opera Pe/ri Damiani ]inhebat,et ex qua clariores crror in numerum annorum irrepsit?

notitias ad sanctarum Virginum celebritatem

102 Utcumque sese ea res habeat, monasteriwn

non hausisset. illud extra urbem Aretinam ab his Martyribus '» 'l'1'i lm,i t .

si sacra istoruin Martyrum corpora cof/nomen r/erehaf tempore S. Ve/ri Damiani, qui "" s
99 Porro '"<l<n^,,.

lib. VII epist. XIV de eo sic scribit : Dicam sane,

personus mule sub /imi/ificatu Benedicti III traiislata fuerint,
cum annis oportet iil contigisse inter annum 855 et 858, cui
quod mihi retulit Heinricus, venerabilis rector
combinant ccenobii ad honorem beatarum Virginum Flora
tempori non repugnat episcopatus Joarmis, de
et Lucillae in Aretino territorio constituti. llm:
quo Iniiiliiiiis Ughellustomo Italice sacrm injam
I

iliilii editione Veneta col. 413 el 414 hmc habet

monastcrium in urbe Aretina etiamnum floret,et

Joannes episcopus Aretinus, palatinusque comes, brevitatis causa communiier S. Florae nomine
Caroli Calvi imperatoris consecrationi interfuit,
tantwnmodo appellatur, ttl ritlere esl tipinl Uqhel-
celebratseabAspertoarchiepiscopoMediolanensi, lum in novissirna Ituliai sacrai editioite tomo I
anno876. Fuit legatus Apostolicus, dumjura- col. 403, ubi inter celera dicecesis Arelimr orna-

mentum fidelitatis eidem Carolo Calvo prsesta- mcnta sic recensetur : Sparsa per urbem ac dioe-

retur, anno 807. Ejusdem etiam Joannis mentio cesim plura monasteria, templaque magnifice
exstat in quodam privilegio Sigifridi ducis anno culta, certissimo Aretinorum in Deum pietatis

858; illiusque meminit Baronius ad annum 866, argumento visuntur. Eminetin iis D. Florae Or-
Deinde ibidem ex communi aliorum opinione dinis S. Benedicti nobile ccenobium ingentibus
memoratam sacrorum corporum translationem redditibus amplissimisque privilegiis ab impera-
J, ,iniiu isti sic adscribit : Ab Ostia Tiberina tran-
toribus ac regibus obtentis potitur. Nunc supc-

stulitAretium corpora SS. Florse, Lucillaj, Eu- rest examinanda lis, qum circa reliquias aliquo-

geniique regis Africani, de quo Petrus Damia- rum ex his sanctis Martyribus movetur.
nus, Baroniusqiie in notis ad Martyrologium
Romanorum die 29 Julii. Ughellus prudenter hic Varisp ecclesia? in
omisit determinatum translationis istius annum,
§ II. Italia,

in quo signando Pelrus Damiani et alii a vera Hispania, et Gallia reliquias

Benedicti III Ponlificis cetate aberrarunt, utjam
ostendimus.
SS. Flora», Lucilke et Eugenii
100 Quando Ughellushic dicit, quod Joannes sibi vindicant.
in iiiirraiidn
ille corpora trium islorum Martyrum transtulerit
translationc Aretium, intelligendus est de territorio Aretino, Hattd difficulter credo , sutrtt t/uwdam ossa Prteter reli-

saerorwn cor- ex quopostea adurbcm Aretinam delata sunt, ut sanctorum Martt/rum, de quoruni transla- quias hirrnn

Martiiruin ii
porum ,
Constantinus Caetanus, nifallor, post prcefatam tione diwcesim et urbem Aretinamsupra egimus,
Ihilin.
Petri Damiani historiam monet his verbis, alio vicinis ecclesiis commiiiiicu/a fuisse. Saltem de

charactere impressis : Monasterium vero anno venerandis illorutn exuviis qum in Italia kono-,

Domini millesimo centesimo nonagesimo tertio rauttir, Franciscus Dinuspag. 48 et 49 suce Dis-

per factiones Aretinorum Ghelfas et Ghibellinas sertationis nos docet sequentia : Earum reliquise

dirutum est. Qua desolatione peracta, cum venerantur in ecclesiis Servorum, et in ea S. Se-
sanctis reliquiis translatum est in urbem Aretii, bastiani Perusise, et meminit Jacobillus de reli-
ubi usque hodie Virgines sanctae magna populi quia S. Eugegii post Vitas Sanctorum Umbriae
venerationecoluntur. Castrum veropostea anno et in archivio abbatiae Aretii lib. XXXIX
Domini millesimo centesimo nonagesimo sexto pag. 101 est memoria abbatis Aleotti , in qua
propter easdem factiones dilutum est. Hcec for- narratur quod in ecclesia S. Florae montis
,

tassedesumpta sunt ex Petro Ricordato, qui in Amiatae deperditis hostili incendio reliquiis.
,

Historia monaslica fol. 452 verso similia Italice Boso Comiti S. Florse petenti fuerit os et digitus
refert. earumdemSanctarumconsignatus,etcummagna
101Gal/onianum Ms. nostrum de eadem mo- populi veneratione acceptus. Et anno 1049 fuit
naslerii eversione, el subsecuta sacrorum corpo- epistola a Sarsinee episcopo pro impetranda dictse

rum translatione ad ipsam urbem Aretinam, ita ecclesiae Sapigni ab abbate Gregorio Riccardetti
C
in fine meminit : Nunc vero quiescunt in civitate aliqua reliquia S. Florse; qua honorificenter
Huw postea in
ipsam urbem Aretii in ecclesia, quse fuit aedificata anno Do- transmissa, idem episcopus cum toto clero ad
Aretinam mini 1383 post eversionem castelli et monasterii illam recipiendam extra ecclesiam se contulerit.
translatasunt, sanctse Flora3 de Turrita;quodcastellum, eccle- 104 Satis fucile cu/iio, qttod viciua.' qiusdam M
gispffl»
"'
sia et monasterium destructa et eversa fuerunt ecclesitv iii sacrarum reliquia-
italia nonnullas rindi(«
nt

(aiite«
per bella seu partes Aretinorum videlicet Guel- rum particu/ifs r.r thesauro Aretiui monastern
•gart&i
fas et Gibellinas. Et licet diebus nostris devotio accipere potuerint; sed non video, quo funda-
hominum longe sit imminuta, multa tamen ad- mento Tamayus integra horum Mar/ynnn cor-
huc miracula faciunt earum patrocinia implo- pora, aut notabiles eorum partes in Hispaniam
rantibus. Non satis c/are intelligo, quomodo mo- adduxerit. Imprimis lomo IV Martyrologii His-
nasterium istud tetritorii Aretini anno 1193 fuerit panicipag. 289 in Ar/is S. Eugegii sewEugenii>
dirutum, et post eam destructionem una cum quce ex cerebro suo concinnavit , de sucris ilhus
sacris illis reliquiis in urbe Aretina collocatum, riiiquiis ha>c habet : Cujus corpus tuncaChri-
dum interim in Ms. Galloniano legimus, sacras stianis sepultum, post ejus partem Aretium Ita-
illas reliquias requiescere Aretii in ecclesia, quae liae, et partem ad Saliciense coenobium in His-
fuit sedificata anno Domini 1383 post eversio- pania translatam, utrobique honorificentissinte
nem castelli et monasterii sanctee Floree de custoditur et colitur. Deindehunc suumActorum
Turrita. Haic, inquam, non satis c/are
intel- textum explicat : Diximus partem cor-
itu /iiiius
ligo : ubinam enim toto illo temporis intervallo, poris apud Aretium Italise oustodiri, et optime :

qunil ub aiino 1193 usque ad annum 1383 ef- nam ecclesia illa totum habere contendit ex do-
fluxit , reliquice illm quieverunt? An Aretii in natione Benedicti III Pontificis maximi facta
Joanni
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 41

auctore Joanni episcopo Aretino, ut referunt Gallonius, nasterium) Italiae, et partem ejusdem corporis
Q.C Razzius et Ferrarius et ne confusionis pondere
: virginis cum
integro S. Dionysii corpore apud
gravarentur Fratres Minores Conventus Sali- ccenobium S. Mariee Hortanae prope Illorcim in
censis in Hispania, qui etiam totum Marty- Hispania translatam comperimus.
ris corpus possidere contendunt
ex beneplacito 108. Unde Tamayus illam transtationem erue- aliisrpie Diphi-
tnatibus
Pauli V Pontificis maximi, cujus diploma refert rit, paulo inferius in notis siqnificat hoc modo :

idem D. Petrus Gonzalez Historiae Salicensis Quatenus adtranslationem partis corporis S. Flo-
dicto libro IV, cap. ix, unicuique partem pigno- rae, sororis S. Lucillae virginum Romanarum, et

rum statuere congruum fuit. Sal co/ifidenter, si integra sacra lipsana S. Dionysii, earum et alio-
sat vere. At ipsum fontem adeamus , quem Ta- rum Martyrum socii, Roma [adl coenobium Hor-
mayus assignat. tense fratrum Minorum prope urbem Illorcim
105 Illustrissimus Petrus Gonzalez de Mendoza in Murcitano regno Hispaniae, videndus R. P. F.
lib. IV ffisl. Salic. cap. iii {non cap. ix,
ut Ta- Alphonsus de Vargas in Historia Virginis Hor-
ct nonnulla
fotsgracorpora maym tnale citat) proferl assignatum diploma, tanae § 7, fol. 76, ubi fol. 77 authenticum de hu-
quod In Dei nomine. Amen. Nove-
sic incipit : jusmodi sacrarum glebarum [translatione] testi-
rint universi, quod anno a nativitate Domini monium refert, ex quo patet, quod anno 1623
nostri Jesu Christi millesimo sexcentesimo sep- haec sacra pignora ibidem ex Urbe fuere trans-
timo, die vero quinta mensis Februarii, indic- lata. At quomodo hcec iterumcohcerent ? Tamayus
tione quinta, Pontificatus autem sanctissimi tiumero prmcedente fatetur, corpora harum
D. N. Pauli divina providentia Papae quinti Martyrum apud Ostiam a Christianis sepulta
anno secundo, coram me notario publico Aposto- fuisse: hoc autem numero asserit, quod aliqua
lico et testibus infra scriptis in Aracaelitano eorumdem pars anno 1623 ex urbe Itomana in
Conventu sancti Francisci hujus almae Urbis, Hispaniam translata fuerit. An forte ha> reiiquice
personaliter comparuerit reverendissimus ad- ex prima sepultura Ostiensi translatce fuerunt ad
modum pater frater Ludovicus de sancto Joanne quoddam ccemeterium Romanum, ex quo desum-
Evangelista, praedicator et saerae theologiae pro- ptce sunt juxla ipsum instrumentum, quod Al- E
fessor Ordinis sancti Francisci discalceatorum, phonsus de Vargas in Historia Virginis Hortanai
et dixit, se facere donationem quorumdam san- a fol. 11 ex Latino Hispanice exhibet ? Sed ubi-
ctorum Martyrum corporum integrorum. Juvat nam talis translationis ex uno sepulcro ad alterum
hicpau/isper subsistere. Si corpora illorum Mar- testes aut tabulce reperiuntur? Ex his ergo ob su-
li/r/mt, inter quos nomiuatnr aliquis Eugenius, pradtctas rationes etiam concludo, Sanctos illos,

fuerint integra, quo jure Tamayus illa mutilat, qui in Conventu Hortano honoratitur, ab hodier-
et partem S. Eugenii relinquil monasterio Are- nis Martyribus nostris diversos esse.
tino, et alteram Conventui Salicensi concedit'1 .
109Eodem tomo IV Martyrologii Hispanici et testimoniis,

106 At perqamus cumeodem diplomate, in quo pag. 289 memoratur S. Flora virgo et martyr
tpm e.x ayptis nomina sanctorum Martyrwm ita exprimuntur : Romana, quam Tamayus ab hac noslradistinquit,
itntntitiis urir- Crescentius, Philippus, Eugenius, Titus, Aure- et de qua ibidem sic notal : Ejus sacra pignora ex
lia virgo et martyr, et Eusebius Papa et martyr. decreto Urbani VIII Pontificis maximi anno Do-
poimt,

Quae quidem sacra corpora fuerunt a me dicto
notario Apostolico propriis manibus e ccemeterio
sancti Sebastiani extra muros almae Urbis de-
sumpta cum licentia et supplicatione sanctissimi
D. N. Pauli Papse quinti. .4« iiic Euqenius, cu-
jus corpus extractum est e ccemeterio sancti Se-
bastiani extra muros almae Urbis idem dici
potest cum Eugegio vel Eugenio, qui pritnam se-
pulturam hulrttit in suburbio Ostiensi,
corpus inde jam a multis seculis
Aretinmn translalum est, ut ex antiquis instru-
Ceterum in hocdiplomate, quod
tnentis discimusl
hic totum exscribere non vacat, recte probatur.
illas sanctorum Martyrum reliquias, Botna in
ffispaniam transmissas, publicce venerationi licite
exponi posse ; sed prce/er quamdam nominis simi-
mini 1640 translata sunt ad Hispaniam, conce-
dente R. P. F. Joanne ab Annuntiatione Fra-
trum Discalceatorum SSS.Trinitatis,redemptionis
captivorum procuratore generali, ut patet ex
diplomate superius adducto. Diploma illud ad-
duxerat ad diem 9 Aprilis tomo II sui Martyrolo-
, gii apag. 564, ubidicitur corpus istius S. Florae
cum aliismultorum Sanctorum reliquiis ex Calixti
et cujus ccemeterio extractum, et in Hispaniam transmis-
ad diacesim sum. Tatnayus autem tomo IV prcefali Marlyro-
logii pag. 290 affirmat, sacra ejus pignora Sal-
manticensi collegio per R. P. F. Isidorum de
S. Joanne, tunc ministrum generalem, concessa p
fuisse.
110 Tunc vero ibidem hanc distinctionis ratio- quw pro sm
nem allegat: Quae aut qualis ista sit virgo et mar- possessione

litudinem nihil est, ex quo colliqas, Eugenium tyr, penitus ignoro: nam sororem *
Lucillse haud "lege soror
illum cutn Eugenio vel Eugegio nostro eumdem esse possit, quiaejuscorpuspartim apud Aretium
esse : imo ex tcmpore et loco patet, illos multum Italiae, et partim in ccenobio Minorum sanctae
ittter se d/fferre. Virginis Hortanae in Hispania juxta Illorcim
107 Nec Tamayo sufficit corpus S. Eugenii no- asservatum agnoscimus. A^e Tamayus hic prceter
"' patel
ex stri gratis divisisse , ut ea sacri thcsauri parte morem scrupulosus est I Quandoquidem jam cor-
Martyrologk Eispanos ditaret ; guin etiam partem corporis pus S. Florae dispertire cceperat, eodem funda-
ffisjxinta)
integrum corpus S. Dionysii ex eadem
S. Florae et mento, id estnullo, potuisset islud in trcs autplu-
rnmat/i
Martyrum cohorte popularibus suis liberaliler tri- res partes dividere, ut collegio Salmanticensi,
buit,dum Actis SS. FloraeeZLucillae, exFerrario aeque ac Hortano Conventui gratificaretur. Nos
desumptis, hrnc sua auctoritate addit : Quarum notiaudemus ullis extra Italiam concedere veras
exemplo, martyrii desiderio incensus Dionysius SS. Florae, Lucillae aut Eugegii reliquias, nisi
et alii socii Christnm lihere pnedicantes, ejusdem sese illas ex Aretino tnonastcrio accepisse legitime
judiris jus^u decollati sunt quorum corpora : probauerint. ffinc prudens lector facile colliget,
cum SS. Virginum corporibus apud Ostiam a quid de sequentibus eorumdem corporum compe-
Christianis sepultasunt; ex quibus postmodum titoribus sit sentiendum.
partem exuviarum S. Floras apud Aretinum 111 Martinus de la Naja , rector collegii Bilbi- ipsimct ullt:-
{forte voluit dicere Aretium vel subintcllexit mo- litani Societatis Jesu, Cwsar-Augustce anno 1653 gant.
Julii Tomus VII. 6 Acta
 42 APPENDIX DE SS. LUCILLA, FLORA, ETC.
Petro Da- 1055. Item S. Theodora? virginis etmartyris, de
Acta SS. Florse, Lucillse et Eugegii ex auctoke
Huic qua, in Actis S. Alexandri Papse, quae colitur
miani et Petro EquiKno Hispanite edidit. <;.
c.

prcebuit qucedamS. Lucilla, 1 Aprilis, et eujus corpus ad easdem Ursulinas

opusculo occasionem
eodein tempore translatum est ut in Hla
cujuseorpus anfio WiSexurbe Romanee Bilbilim ,

hono- Legenda videre est. Denique habet et Vitam

translatum est, et ibidem in eollegio nostro
Hispanicaspag. 1 S.Eugenii regis cujusdam Africani et martyris
ratur, ut initio narrationis istius
videreest. Ubique autem II. P. rector supponit, ad diem 29 Julii, cujus Acta refert Petrus Da-
hanc S. Lucillam cum hodierna S. Flora sorore inianus tomo II Operum in tine : et in tine addit

pag. 22 P. Girard, quod corpus illius Eugenii regis

eamdem esse. Attamenpost Acta in flne ille

karum et martyrisinventum fuerit Romse in ccemeterio

ex Baronio et Gallonio refert, corpora
Sauctaruni in civitatc Ostiensi a Christianis se- anno 1002, et inde ad Carmelitas diseal-
Callixti

pultune tradita fuissc, ct illustre illarum marty- ceatos Lemovicis translatum anno 1063, ibique
reliquias Aretii in Tuscia multum solenniter tidelium venerationi expositum. Illa
rium acsacras
celebrari. At nos ex hac sepultura Ostiensi, et corpora esse eorum Sanctorum, quorum Acta
Aretinareliquiarumcelebritateconcludinius,quod babentur, mihi non facile persuadeo. Neqiie uos
solarn homony- id facile in animum inducemus, ut ex prwceden-
S. Lucilla Bilbilim translala ob
miam confusa fuerit cum altera, quce cum sorore tibus ac sequcnlilius satis colligi potest.

sua et Eugegio regemartyriumsubiissenarratur.

Sacra rapita 112 Ex Hispanin transeamus in Galliam,
ubi
§ III. ReliquisR SS. Eugenii,
SS. F/ome et etiam aliquce ecclesice veras eorumdem hodierno-
IvtcilltB
runt Martyrum reliquias silii cindicanl : nam Antonini, et Theodori, quse in
Nicolaus Des-Guerrois in libro Gallico, cui titulus Germania esse existimantur.
est Sanctitas Christiana et in quo prcecipue
:
his-

illustrat,adannuni Christi2&2 Gallicas hodiemi Vrsinem w-

toriam Trecensem Prceter Italicas, Hispanicas et
a fol. 27 verso Acta SS. Flone, Lucillse ac Euge- S. Eugegii vel Eugenii reliquias, de quibus
nobium h

landem 30 verso Gmmniu

B nii oratorie amplificat, ct fol. paragrapho prcecedente egimus, easdem sibi vin-
E
asserit, sacra capita hanou daarum Virginumin dicat Ursinense ccenobium, cujus situm et funda-
Tricassino Ordinis Prcemonstratensis ccenobio, tionem Bruschius Centuria I Monasteriorum Ger-
quodvulgoszceWuM S. Mariae ad plancas dicitur, mmiite fol. 101 vcrso sic describit: Ursinium, vel
al> immemorabili tempore honorifice conservari, (ut mme eorrupte dieitur) Irsingum olim castrum
et quot aniiis ad diem29 Julii magna confluentis eo ipso loco conditum, ubi hodie S. Stephani
populi devotione Attamen paulo superius
visitari. templum in editiore colle conspicitur, nunc vero
ex Baronio tradit, translalionem eorumdem cor- monasterium Ordinis ae instituti Benedictini
porum ud dioecesim Aretinam anno <soi contigisse, amplissimum ac pulcherrimum, paululum infra
ideoque cauteaddit,fortc illiint duorum sacrorum Khauffburnium oppidum imperiale non procul a
ctipitum thesaurum eodem tempore iu (itillinnt Wertachio amne in mediisdensissimisque nemo-
allatuin fuisse. ribus situm, fundatum et locupletatum est anno
in dicecesi 113 Nicolaas Camuzatus in Promptuario sa- Christi 1182, regnante Friderico Barbarossa
Treeensi crarum antiquitatum Tricassince dicccesis fol.W.i Suevoruin duce et prsegloriosissimo imperatore,
de memorato Prcemonstratensis ordinis ccenobio ab Henrico marehione de Rumsperg et ejustiliis
sic obiter «#//: Nec vero iidem comites liberali- Godefrido et Bertholdo et Irmelgarde filia, in
tatis eximise fructu, tum monasterium Belli loci, media ecclesia ibi sepultis. Corbinianus Khamm
quod ejusdem mandritas paulo ante sus-
1'egulae in sua Hierarchia Augustana part. III cap. xiii,
eeperat, tum ecenobium Capellanum, quod B. sect.l, pag. 363 locum ejusdemcoenobiiex distan-
Mariaede eapella ad plancas seu asseres vulgus tia vicinoru/u oppiilorum ita clnrius indicat
appellat, eodem pame tempore ividelicet seculo Ursinum, Ursinium, Irsingum, vernacula lingua
xn) in Trieassina dicecesi constitutum, earere, Krsen, Srw dictum, imperiale amplissimum, et
sustinuerunt. Cum itaque translatio istarum pulcherrimum monasterium distat una hora abop-
Sanctarum ad dicecesim Aretinam seculo ix facta pido imperiali Kauffbura, quatuor Mindelhemio,
xn duntaxat mo-
fuerit, et Comites Brene secu/o quinque Ottobura, et sex horis Landsperga.
c nasterium Capellanum fundaverint, Prcemon- 116 Amplissimus D. Placidus, hujus monaste- p
stratensibus istius loci coenobitis probandum rii abbas, anno 1670 "'/ Papebrochium nostrvm
j
VJ tiiW< v
"

incumbit, sacra illarum Virginum capita jam u humanissimas dedit litteras, in quibuspost hono- nmiiii^'""'"

seculo ix in Galliam attata esse, vcl postea ex rificam Operis nostri mentionem ita peryit : Cum &<•»»

Aretino thesauro iui stiinii, ccenobium pervenisse. vero et ego pro monasterio meo ante paucos an-
Sed antequam has notabiles SS. Florss et Lucilke nos integrum corpus S. Eugenii regis et martyris
reliquias ipsis certo attribuam, antiquos et fulc Roma allatum obtinuerim, qui modo in magna
dignoshujus translalionis testesac tabulasrequiro. habetur veneratione, atque de ejus Vitaettrans-
et corpus S. 114 Lemovicis in Gallia publicce veneralioni latione quasdam habeam documenta, uti aeelusi
Eugmii Le- exponitur corpus S. Eugenii, quem aliqui cum libellimonstrabunt, optarem ego atque rogarem,
movicis in hodieruo S. Eugegio vel Eugenio confundunt,ut ut R. V. hunc etiam sanctum Eugenium, si tieri
Gallia esse
didici ex litteris cujusdam Galli, cujus nomen adhuc possit, et ita visum fuerit, suis fastisad
perhibentur.
casu a reliqaa epistola avulsum est, et qui ad 29 Julii insereret poterit autem, si auetores
:

majores nostrospost alias eruditas qucestiones ita eitati non satis flde digni videbuntur, addere,
scribit R. P. A. Girard e Soeietate Jesu in nova
:
demere, augere, iniiiueiv, mutare, prout place-
et magna Sanctorum Legenda.quam nuper edi- bit. Utut sit de auctoritate de Vita ejus scriben-
dit.sub tinem nonnullas addidit Sanctorum Vitas, tium hoc tamen certum est, quod scribitur de
;

quorum corpora e Romana eivitate ad diversas ejus inventione et translatione. Possem et re-
Galliarum ecclesias translata sunt, ut sancti
ferre qusedam beneflcia ab ipso segris collata,
Marini senatoris et martyris, qui colitur 20 De-
quaa cum nondum sint approbata, omitto.
cembris, etcujus eorpus translatum estad Ursu- 11" Benignissimus ille abbas de veritate Acto- /,/»//1»"
,,/

linas Cadomenses in Normannia Gallica anno nuu nobis Germn

«!'''""
dubitari quidem permittit, et nimiam
ea
 DIE VIGESIMA NONA JULII. *3

U'PTORE rn rnir/endi, minue.ndi ac mutandi licentiam con-
C, C. cedit sed supponit, S. Eugenivm istum ab ho-
• caeque venerationi in sacello sanctorum princi-
dierno hujus nominis Martyre non differre. Id
manifestius apparet. ex libello Germanico, quem
idem abbas litteris suis adjunxi/, et in r/uo post
vu/qarem Actorum synopsim so/enni/as transla-
lionisrhythmis Germanicis, choro musico,aliisque
ejusmodi ornamentis decoral/ir. Huir libello etiam
pnsfixa est imago, c/ua S. Eugenium corona,
sccpt.ro, ac vestibus rer/iis exornat, et tanquam
qloriosum Ursincnsis monasterii patronum re-
prmsenlat. Infra is/am effigiem atri incisa legun-
tur ser/uentia: Sanctus Eugenius rex et martyr,
Romae anno 202 passus, ihidem jussu sanctissirai
Papae Alexandri Vllanno 1666 cum S.Antonino
socio martyrii ex ccemeterio Priscillae
dissimo et illustrissimo archiepiseopo Octaviano
Carrapha effossus, ac inde demum anno
imperiale monasterium Urbinense Ordinis S.Be-
in dicti monasterii ecclesiam deportatum, publi- prodigiosa
prrestat benefi-
cia
pum Apostolorum Petri et Pauli expositum
primo, quo fieri potuit, terapore arae, ejusdem
honori a praefato reverendissimo D. abbate Igna-
tiomagnis sumptibus, recens condit»,sacri cor-
poris partibus prius inter se artificioso nexu
commissis ac opere Phrygio insigniter exornatis,
in forma leniter cubantis, impositum est. Et
vero tanti sideris seu fulgor seu fama illico ma-
gnam tum incolarum devotionem, tum advena-
rum per invia ac devia quin et per abrupta mon-
tium affiuxumacfrequentiam excivit; dum sanis
subinde corporibus animae sanitas, aegris vero
corporum quoque curatio impertiebatur, adeo ut
a reveren- elapsis proxime tribus lustris et quod excurrit,
miracula testium fide dignorum attestatione le-
1668 in gitima rite comprobata numerum septingento-
rum facile excedant. Prodigiosam certe Martyris

nedicti sub reverendissimo D. abbate Placido hujus beneficentiam altero a sacri corporis ad-
solenniter translatus est. Ex his communis isto- ventu die, et territorii npstri vasallis, primarius
nim ecenobitarum persuasio satis intelligitur. reverendissimi C. abbatis officialis, amanum
corpus Wfer- 118 Cceterum nosjuxta desiderium reverendis- vocant, Andreas Kuster, sexagenario major, vir
„i s. Eugenn simi abbalis de viris alicujus S. Eugenii reliquiis, qua qua pace insignis experientiae ac pru-
bello
tibitributt,
ad monaslerium Ursinense translatis, nullo modo dentia? expertus est. Is ex maligno, quo dudum
B ambigimus, eum illarum reliquiarum invenlio, periculose decumbebat, morbo indecore claudi-
translatio, cl iicita veneratio in codem libc/lo cans infimis a sancto Martyre precibus opem
legitimis instrumentis probentur ; at praster nomi- implorans, postridie subitam et constantem inco-
ii/s simiiitudinem nullum oidemus fundamentum lumitatem obtinuit.
credendi, nas reliquias spectare ad S. Eugenium 121 Fuere (ut variorum corporis languorum mvltis reli-
martyrem, qui hac die in Martyrologio Romano persanationes prudens praeteream) qui vel quae a quias suas p«(
visitantibm.
refeiiur. Quod si hcec nominis similitudo ad id multo tempore per enormia scelera, et quod gra-
asserendum sufficiat, nos eodem fundamento vius, per sacrilegas confessiones, in corpore cae-
contendere poteiimus, corpus S. Eugenii regis in teroquin sano, miseras et oppido contaminatas
Dorno professa Anlverpiensi Societatis nostrae traherent animas, voto ad S. Eugenium facto,
conservari, cum martyrem istius nominis e cryptis labes non confessione magis quam lacrymis feli-
fioma/i/s acceperimus, e/ cum legitima licentia citer eluerent. Magnum certe Deiamicum,sanc-
ijisi/in publicce venerationi exponamus. Interim tum et gloriosum martyrem Eugenium summi
nemo nostrum id sibi persuadet ; sed sacras illius juxta ac infimi proclamant. Et sane pretiosam
reliquiasveneramurtanquam verimartyris,cujus fuissemortem ejus in conspectu Domini,qui tam
qesta iqnoramus. gloriosum fecit sepulcrum ejus, vel ipsa, praeter
'(ti/ \ngelo- 119 Comobium Angelomontanum, quod inter frequentiora miracula, argumento esse potest
monfano Uranice Subsilvaniceque montesin He/vetiasit/im tota et tanta sacrorum anathematum, e regione
Uelwlia mo-
est, eodem jure ad S. Eugenium regem pertinere sacelli ejus appensorum, copia, ut quot sa?pius
iiojlmo idor-

fyi ejtisttetn
crederet corpus S. Evgenii martyris Roma accep- experti jam sumus, aeternumqne experturos nos
""iiiiiii* lum, de quo R. D. Ignatius ejusdem monasterii pie speramus, merito solenni commemoratione
iililins admajores nostros ita scribit-.Paxicis abliinc frequentius accinamus In servo suo sancto mar-
:

annis Roma divini favoris eximium pignus mon- tyre Eugenio consolabitur nosDeus. Amen.ffcec
tilms nostris illatum, 'sacrum videlicet sancti f/isi/is referre volui, ut omnes intelligant, re/i-

martyris Eugenii quod de mandato

corpus,
sanctissimi domini Alexandri VII ex coemeterio
S. Ciriaeas una cumaliisdecem sacris corporibus
exlractum (inciso ipsius tumbaelapidi cum palma
nomine S. EUGENIUS M.) ab illustrissimo et
reverendissimo D. Marcello Anania, eminentis-
simi D. Marii Cardinalis Ginetti tunc temporis
ficarii generalis vices-gerente, anno Dumini
1655 praenobili D. Thomas Candido Verieto, au-
ratae militise equiti cum facultate illud publicas
venerationi qnacumque in ecclesia exponendi
datum, et ab eodem equite D. Thoma ultima
Maii anno 1660 reverendissimo et amplissimo
DD. Ignatio pnedicti monasterii Angelomontani
abbati ac vallis
domino absoluto, in capsa lignea
eminentissimi D. Cardinalis vicarii, ejus-
sigillis
demque vices-gerentis probe munita transmis-
sum. eidemque reverendissimo D.abbati29Junii
anno 1660 per virum honoratnm Oswaldum
Zelger Subsilvanum solenni ritu loco publico ad
lioc deputato prsesentatum et in manusconsigna-
tum est.
1-0 Quod postmodum processione devotissima
quias ignotorum Sanctorum propter crcbra mi-
racu/a a.ut cclebrem earum cultum non esse
nolioribus ejusdem nominis Sanctis adscribendas
Ursinenses enim non faci/e corpus S. Eugenii re-
qis etmartyris concedcntAnqelom.ont.nnis, r/uam-
vis apud lios posteriores p/ura et i/lustriora mi-
racu/a patrentur. Nospro utrisque nil prceter nu-
dumcjusdem martyris nomen stare existimamus.
122 Coenobium monia/ium Cisterciensium in Moniales Ci-
Ravaria inferiore, quorl communiter Vallis felix steitienscs in
Bavariaputant
seu veruacule JJroltgUMtljal vocatur, et de quo
Gaspar Jongelinus in VfotitiaabbatiarumOrdinis
Cisterciensis lib. \\\,paq. 21 consuli potest, anno
1668 e Romanis cryptis accepit corpus S. Anto-
nini mniiyris, et eo loco plerique S. Antoninum
il/um ex hodierno Martyrum numero esse arbi-
tranlur: nam in libeUo r/uodam Germanico, qui
Mbnachiiannol6&9editusest,vulgariaSS.Florx,
Lucillae ct sociorum ex Acta Petro Er/ui/ino refe-
runlur,ctS. Antoninus tanquam tener,pulcherf ac
nobiUsadolescensRomaniisdescriliiliir.iilquecum
Helio praefecto lor/uens in scenam prcecipue indu-
citur, etiamsi >n illis Petri Equilini Actis nullum
de
 44 APPENDIX DE SS. LUCILLA, FLORA, ETC.

de his omnibus fiat verbum, sed solum S. Anto- Christi 257 tomo II, fol. 617, sed prseter nomen D
nini nomen exprimatur. et necem vix quidquam reperi. Itaque si quid
123 Idem libellus Germanicus pag. 15 et se- porro documenti repererit R. V. obsecro, id no-
bis scribere, cum vacabit, dignetur.
adse corpus quente asserit, S. Antoninum aliosque martyrii
liodierni S. socios a Christianis sepultos fuisse in ecclesia S. 126 Janningus hisce litteris respondit, tum
Antonini Sebastiani extra urbem Romanam via Appia in nomen Theodori sacro istius Martyris corpori re- et Mediokni
translatum
ccemeterio Callisti, atque eo loco corpus istius center inditum, tum cidtui illius diem 29 Julii cansm>an pu-
tsse, '

Martyris per mille quadringentos quatuor annos, gratisassignatumvideri;ceterumdeS. Theodoro,

decem menses, ac viginti duos dies quievisse, do-
nec Alexander VII Papa illud e cryptis istis ex-
trahi permisit, quod deinde ad moniales Cister-
cienses solenniter translatum est ; corpus vero
S. Eugenii regis, tunc ex eademcrypta eductum,
qui 29 Juiii memoratur, nihil exstare certi prceter
nomen, quod cum aliis, post sanctas virgines
Floram et Lucillam passis, recensetur. Non ha-
bemus, quod huic Janningi judicio addamus
prceter alterum S. Theodorum, quem Petrus Pau-

in Ursinensi ordinis Benedicti monasterio hono- lus Bosca in suo Martyrologio Mcdiolanensi ad

rifice collocatum est, ut authentica instrumenta

eamdem diem 29 Julii sic annuntiat: Romae san-
testantur. Nescio, qua auctoritate aut verisimili- cti Theodori, cujus corpus Mediolani in ecclesia
tudinis specie auctor istius libelli hunc scpu/turce Conceptionis patrum Capucinorum religiose con-
locum SS. Antoninoe^ Eugenio regi assignaverit. servatur. In nolis autem dicit, se hanc notitiam
124 Nolo hic ei opponere Petrum Damiani, accepisse ex tabulario PP. Capucinorum, qui
ati opinwm qui corpora SS. Florae, Lucillae ac Eugegii regis hodie peragunt Officium ritu duplici de S. Theo-
aliqua difflcul- in suburbio Ostiensi primum sepulta fuisse affir- doro. An is S. Theodorus sit cx hodierna Marty-
las opponitw. mat. Sed contradicit ipsis authenticis Ursinensis rum caterva, aliis indagandum relinquo.
monasterii instrumentis, ad quce nihilominus 127 Nemo
hic nobis dicat (id ab indiscretis et Suggemntw
provocat: nam. R. P. Joannes Laurentius a sancto rudioribus Catholicis nonnumquam objiciaudivi) ratlmi
Andrea, procurator generalis Carmelitarum Dis- critico hujusmodi examine devotionem populi
calceatorum, anno 1667 in epistola, quam Ursi- erga sacras reliquias diminui, cum plebs cupiat E
nenses inter authentica translationis tcstimonia nosse gesta illorum Sanclorum, quos veneratur.
ad calcem sui libelli Germanici ediderunt, sic Sed respondemus, eultum Sanctorum, qui veri-
scribit:Coemeterium, ex quo extracta sunt duo tate niti debet, falsa plebis persuasione augendum
corpora sanctorum martyrum Eugenii et Anto- non esse. Quod si fervor quorumdam intepescat,
nini, fuit illud Priscillae, quod non fuit expres- quia Sanctum illum ignotum esse intelligunt
sum in litteris authenticis eorum, quia dictae concionatorum est plebeio isti errori occurrere, et
fuerunt deductae ex originali
litterae authenticae auditores suos ad veram solidamque sacrarum
continente authenticam generalem omnium cor- reliquiarum venerationem hortari. Doceant illos,
porum, quae extracta fuerunt eadem die ex cce- quod per intercessionem ignotorum Martyrum
meteriis attamen in capsulis particularibus
: aliquando plura prcestentur beneficia, dum eorum
signantur coemeteria singulorum, quando exca- auxilium vivafide imploratur. Exemplo esse po-
vantur, quorum omnium sum ego ipse testis, tesl S. Eugenius, quiin Angelomontano monas-
qui devotionis gratia praesens aliquando dictae terio colitur,et cujus invocatione plus quam sep—
excavationi, vidi praedicta duo corpora simul ex- tingenta miracula contigerunt, utsupra num. 120
trahi ex eodem loco, sub eodem lapide sepulta, ex amplissimi abbatis teslimonio retulimus. Nar-
cum eorum nominibus. At cccmeterium
propriis rent terribilem punitionem ceditui, qui reliquias
a ccemeterio Callisti longc diversum est.
Priscillce cujusdam Sancti sibi ignoti contemnens, ab ipso
Quomodo igitur moniales Cistercienses affirmare Sancto apparente ita multatus est , ut postridie
possunt, corpus S. Anlonini sui ex ccemeterio moreretur, sicut in opere nostro
ad diem 26 Maii,
Callistieductum esse? Hcec inter se concilient tomo VI ejusdem mensispag. 440 ex fide dignis
sipossint. Nos interim pergimus ad alium ejus- testimoniis refertur.
dem catervm Martyrem, quem nonnulli in Ger- 128 Quod si concionator antiquiora hujus aut et exemfK
maniam translatum fuisse existimant. exempla populo velit proponere, adeat
similis rei
125 Simon Mayr, Societatis nostrce sacerdos, Vitam S. Gregorii Magni, quce in opere nostro
'orpus S.
Augusta Vindelicorum anno 1694 ad Janningum ad diem 12 Martii illustrattir, ibique tomo II
<
F
Theodori ho- nostrum ita scripsit: Missum est nobis nuper ejusdem mensis pag 154 inveniet, quod patrata
.

dierni Au- Roma corpus S. Theodori martyris una cum lit- fuerint miracula per pannos
iiustee Vindc- , qui corporibus
teris authenticis, et nostrae Societatis
Kcorum templo hic Sanctorum tantummodo fuerant admoti. Hinc
Augustae donatum jamque pro viribus sacra
; ide/n S. Gregorius Papa Constantice imperatrici,
ossa ornantur, ut publicae venerationi fidelium
reliquias S. Pauli Apostoli petenti, lib. III,
exponantur, quem in finem cogitamus etiam
brevem ejusdem
epist. XXX post alia sic respondet : Cognoscat
sancti Martyris vitae, mortis,
autem tranquillissima domina, quia Romanis
et martyrii epitomen typis edere, ut
piis Catho- consuetudo non est, quando Sanctorum reliquias
licorum studiis etvotis faciamus satis.
Rogamus dant, ut quidquam tangere praesumant de cor-
ltaque R. V. ut, si quae monumenta de
hoc san- pore sed tantummodo in pyxide brandeum mit-
:
cto Martyre exstent, ea vel paucis
exscribi curet, titur, atque ad sacratissima corpora Sanctorum
et nobiscommunicaredignetur devita, inquam| :
ponitur : quod levatum in ecclesia, quae est de-
de natione, aetate, conditione, morte et
genere dicanda, debita cum veneratione recouditur, et
martyrii, si tamen quidpiam de his
annotatum tantae per hoc ibidem virtutes fiunt, acsi illuc
reliquit antiquitas. Sed metuo
ut aliquid exstet specialiter eorum corporadeferantur. Unde con-
Cum autem pluressinthujus nominis sancti
Mar- tigit, ut beatae recordationis Leonis
Papa? tem-
tyres, ut ne dubium
relinquatur de nostro sacro poribus, sicut a majoribus traditur, dum quidam
p.gnore, scr.ptum est nobis
Roma, esse reliqui- Graeci de talibus reliquiis dubitarent, pra;dictus
E
tur m r m T 7^™'Romano
Martyrolog.o
CUJUS memoria
ad diem 29 Julii
cel <*re- Pontifex hoc ipsum brandeum allatis forficibus
inciderit, et ex ipsa incisione
Inqmsm ego in Baronio de hoc
Sancto ad annum
sanguis effluxerit.
129 Etiam dehispannis scu brandeis, contactu
sanctorum
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 45

inteUigendus est ligens concionator facile inveniel, materiam sug- ad igiwtorum

«pmw&u sanctorum corporum sacratis,
Dialogorum cap. xxxvm gerunt excitandi populum, at etiam ignotorum Martyntm
S. Gregorius, dutnltb. II m ™™ ^"
Petrum ita Quidnamesse
interrogantem inducit : Martyrum patrocinium magna fiducia itnploret:
quod plerumque in ipsis quoque patro- si enim per brandea seu lintea, corporibtts sancto-
dicimus,
ciniis Martyrum sic esse sentimus, ut non tanta rum Martyrum admota, fidelibus prodigiosa be-
per corpora sua, quanta beneficia per reliquias neficia prmslentur, quanto magis ea conferentwr

ostendant, atque illic majora signa faciant, ubi
minime per semetipsos jacent ? Tunc vero S. Gre-
gorius interroganti Petro ibidem sic respondet
Ubi in suis corporibus sancti martyres jacent,
dubium, Petre, non est, quod multa valeant
signa demonstrare, sicut et faciunt, et pura
per ipsa sanctorum Martyrum ossa, de quorum
veritate nullo modo dubitandum est, cum corpora
hujusmodi Martyrum e cryptis Romanis ad alias
regiones non transferantur , priusquam severum
examen stibierint, et in tumulis eorum certa mar-
tyrii signa reperta fuerint, ut apud Marcum An-

mente quaerentibus innumera miracula osten- tonium Boldettnm in Observationibtis ad ccemete-

dunt. Sed quia ab infirmis potest mentibus du- ria sanctorum Martyrtim, Romce anno 1720
bitari, utrumne ad exaudiendum ibi praesentes Italice editis, potest videri. Cetervm hcec accura-

sint, ubi constat quia in suis corporibus non sint, tius discutere volui, tit eadem opera refellerem
ibinecesse est, eos majora signa ostendere, ubi mendacia hcereticorum , qui nos calumniantur,
de eorum praesentia potest mens infirma dubi- qtiasi sine ullis prudenticc regulis obvia qucelibet
tare. Quorum vero mens in Deo fixa est, tanto ossa avide pro sacris arripiamus et veneremur.
majus habet meritum, quanto illiceosnovit
ttdei lnterea Catholici, contemptis eorum calumniis,
et non jacere corpore et tamen non deesse ab juxta majorum suorum consuetudinem Sanctos
exauditione. pie colere pergant, et reliqtiias eliam ignotorum
130 Hcec et similia exempla, quortim plura di- Martyrum debita veneratione prosequantur

DE SANCTIS MARTYRIBUS E

SIMPLIGIO, FAUSTINO, ET BEATRICE

ROM^
V. B. COMMENTARIUS PR^VIUS.

Cultus horum Martyrum; reliquiee; Acta.

artyrum horum antiquissimam simul Item eodem die

M
Si;bDiocle- (4 Kal. Aug.) natale sanctorum
TIAN0 et constantem in Occidente veneratio- martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis, tem-
nem cum vetusta monumenta, tum poribus Diocletiani et Maximiani : qui post multa
usus hodiernus ostendunt : adscripti ac diversa supplicia jussi sunt capitalem subire
enim leguntur hoc Hieronymianis juxta
die Fastis sententiam; etligato saxoin collo eorum, jactari
probalissima quceque exemp/aria, a Florentinio per pontem, qui vocatur Lapideus, in Tiberinis
WlillWI CllMwS aliisque vulgata ; in quibus tamen observari ve- rheumatibus. Quorum corpora Dei nutu inventa
iii Eedesia lim, Beatricis nomen aliquando luxari ; titin co- sunt a beata sorore eorum Beatrice et a beatis
Romana diceEplernacensiscribitur, Biatricis inBlumiano ; presbyteris Crispo et Joanne, et sepulta sunt in
Viatricae. Exstant et orationes proprice in eorum- loco, Sextum Philippi, via Por-
qui appellatur
dem natali sub Sacrificium olim recitandae, quce tuensi, quartoKalendas Augusti.
Sacramentortim tam Ge-
videri possint in Libris 3 Beatrix autem, soror Martyrum, cum mora- ex Maityrolo-
apud Thomasium libro II, capit. xxxvn,
lasianis retur apud venerabilem Luejnam, factum est, uiisetUbiisSu-
quam Gregorianis apud Pamelium {cujus prce ce- ut quidam vicinus possessor Lucretius ambiret cramentoiimi

teris codicem laudat idem Thomasius in prcefa- possessiunculam ejus. Pro hoc itaque fecit teneri F
tione ad opus quod citavimus) Liturgicorum sanctam Beatricem, et duci ad sacrificandum.
tomo II, pag. 321. Consule sis etiam Menardum Tunc beata Bertrix exclamavit Christiana sum :

in observationibus ad editionem suam ejusdem non sacrifico daemoniis. Ducta est itaque et car-
operis, pag. 171 et seq. Sunt vero orationes illce cerali custodise mancipata. Cumque in Dei no-
apud Tlwmasium et Pamelium prorsus emdem, mine libere ageret, fecit eam ambitiosus Lucre-
/i/si i/nod apud hunc integre recitantur nomina tius praefocari noctu. Quam venerabilis Lucina
martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis apud ; juxta sanctos Martyres, germanosejus, sepelivit
itlum vero magis barbare, Simplici, Faustini et quarto Kalendas Augusti. Post hoc ingressus
Viatricis. Hoc etiarn peculiareomnino est codici prasdium Sanctorum Lucretius, dum ibi epula-
Gelasiano, quod Martyrum nostrorum natalem retur, qusedam mulier infantulum lactabat. Qui
non 4, utomnes, se«?5Kal. Augusti.
solus collocet infantulus coram omnibus in convivio vocem
2 Sequtintur antiqua Kalendaria Frontonis et emisit : Audi,
Lucreti occidisti, et invasisti
:

'"''iViisstmus AUntii; itemque Martyro/ogia, ut Romanum ve- ecce datus es in possessionem inimici. Ad hanc
Prolatur tus, Wandelberti, Rabani , Aaonis , Usuardi, vocem invasus est a maligno spiritu ibi in con-
Notkeri, et (ul cetera prmteream) ho- Romanum vivio, et per tres horas vexatus, emisit spiritum.
diernum sed omnia ad hunc, quem diximus,
; Hmc ille medio circiter sectdo nono, ex Actis, ut
i/irm hitl. Augusti. Horum, ne fastidio sint,
l patebit, infraproducendis.
singulorum textus assignasse sufficiat ; unm pro 4 Eumdem quoque cultum arguunt transla- S. Leo PP. II
omnilius Adonianum accipe, unde Actorurn no- tiones reliqtiiartim varice ; quarum unam refert transtnUt
strorion velustatem intelligas Anastasius Bibliothecarius ad S. Leonem PP. II, eorum corpora
; sic enirn habet:
ad Ecelesiam
de S. Pauli,
 46 DE SS. SIMPLICIO, FAUSTINO, ET BEATRICE MM.

de qno Hic fecit ecclesiam in urbe

ita scribit : ignobi/em par/em haud gravate conc.edercm, siea.
AUCTORK
minime vero, cum totum, ipse S. Bea-
'

Romajuxta sanctam Bibianam, ubi et corpora acquiesceret ; I'. I!

Sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis, atque tricisj et quidem hujus corpus sibi vindicat, sul>
aliorum Mart.yrum recondidit, etad nomen beati Gregorio XIII, utpro sua auetoritate audet asse-
Pauli apostoli dedicavit sub die vigesima secunda rcrc, inventum ; quod postmodum, nempe anno
mensis Februarii ; ubi et dona obtulit ;
idqne 1649 Innocentium X, ad Mariam Annam Hispa-
anno, ut contendit Pagiw, Christi 683. Cumvero nice reginam Mediolanummiseritpcr Cardinalem
hic mdla fiat mentio loci, unde hcec tum corpora Ludovisium. Non negaverim equidem, sacrum
ad ecclesiam S. Pauli alldta fuerint, incertum a/iquod corpus, sub eo nomine, sanctis quibusque
est, primane hcec fuerit eorum translatio, an hanc feminis facile aptabili, regince isti dono datum,
alice prtvcesserinl : etprimam quidem hanc fuissc ast hujus S. Beatricis fuisse, unde vel remote col-

indicat Octavius Pancirolus in Thesauris almce ligi possi/, prorsus non invcnio : ut proinde ad-

Urbis absconditis, reqione 2, ecclesia 45, qua>, mittendain continuo non censeam turgidam hanc

S. Marice Majoris, pag. 2615 cum asserat, ab Tamayi annuntiationem : In regali Scurialensi
eodem S. Leone eruta tunc fuisse hcec corpora ccenobio, beatpe Beatricis virginis et martyris,

ex ccemeterio jam diclo in via Portuensi, ubi pri- sororis sanctorum Simplicii et Faustini, quffi cum
mum condila fuerant. Verum hujus rei testem in ergastulo suffocata explevisset agonem, Gre-
requirimus antiquiorem. gorio XIII Pont. Max. inventa ethonorificecum
5 Certins est, transiationem hanc alias, scd fratribus sepulta est. Nunc vero ejus sacra lip-
i/ii.i collapsa, longo intervallo, esse consecntas; id quod ipsce sana S. D. N. Innocentius X Pont. Max. Sere-
partim ad testanturreliquice, aliismodolocis collocato? :nam nissinw Mariae Anme Hispaniarum reginse Ca-
S. Maria.m tholicae, inter alia pietatis munera, in itineris
teste Aringho Romce subterranece tom. I, lib. II,
Majorem
cap. "XX, num. h, cum ecclesia S. Pauli vetustate tutelam emisit, quse in Hispaniam advecta, lo-
delatamnt,
collapsa jam inde sanctorum Simplicii,
essci , cum in regali coanobio seculis permansurum
Faustini, et Beatricis corpora.... in S. Mariae invenere. Cum his confer quce habentur in Mar-
Majoris basilicam, nna cum ipsa marmorea arca, tyro/ogio Novocomensi, ut de antiquiori posses-
ubi asservabantur , delata, pio ac religioso fide- sione facias conjecturam.
lium cultu deinceps eustodienda deposita ibidem 7 Actrt Murti/ritm nostroriim, qualia typis edi- Acta Jfss.

fuere. De arca illa ibidem num. 1 hcec scripserat: r/it Mombritius tom. II, fol. 293, exstant in erantjam ki

marmo- a itaAn
Quorum (nempc Simplicii et Faustini) plurimis ac pervetustis Codicibus manu exaratis; 9 se-

porafa ab
ream arcam, in qua depositi primum fuerant, in ut sitnt iu Museo nostro signati Q Ms. 6, Q Ms. 7,
AitisS. \n-

sacrario basilicse S. Mariae Majoris, inscriptione a/iique, sed minus antiqui; tuma/ibi plttres, utin
'
thimi presb.tt

hac praenotatam . diligenter olim suspeximus , archivo ecclesiir Audomaropotitance, in ccenobio M. inferyofol»

videlicet : Prcemonstratens/um canonicorum Windbergensi

in Bavaria n quibus eorumdem Actorum apo-
,

MARTYRES SIMPLICTVS ET FAVSTINUS grapha jam olim accepimus ; item alii, rtd quos
QVI PASSI SVNT IN FLVMEN TIBERE, ET Itcec apographaexaminatafuerunt, in monasterio

POSITI SVNT IN CIMITERIVM Cartusiai Brugensis; in comobiis S. Maximini et

GENEROSES S. Mnrtini Treriris, in bibliotheca quondam cele-
SVPER PHILIPPI. bri Belfortiana; his adde codices Romanos, V<i-

ticanum et Va/lice/lcnsem, quos hic ceteris eon-

Ita Aringhus;et fereetiam Baronius in annotatis gruere pntete.r. fragmentis illis Actorum nostnn uin
ad hunc dicni in Martyrologio. Ex iiac porro quoi profert Aringhus supra num. 5 ciiatus. Quid
satis alioqui barbara epigraphe colligendum vide- plura? Adoncm hrec eadem vidisse ae descripsisse
tur, S. Beatrici tumulum ilium cum Fratribus propemodum nemo dubitabit, ubi elogium ex illo

non fuisse communem ; cum horum tantum-

suis datum r ii iii Actis hisce contulerit.
modo nomina prceferat. Cetera istic notata ex 8 Eadem, quamquam paulo succinctius, habes :

fuerantii®
Actis et annotatis litccm accipient. inactis S. Anthimi presbtjteri et martyris, quce
forteaqwi®
6 EamrJem trrmsiationem loco mox assignato dedimus ad 11 Maii, imopotius in Actorum illo-
Actonm
recensel Pancirohls, sed et tertiam simul adstruil rum appendice, seu capite tertio. Et licet passim interfoW
C :

porfim ad s. cum dicta corpora non integra narret esse apud in codicibus occurrant sie, ut modo producentur, F
\ni,liimn in S. Mariam Majorem, sed mediam eorum partem n h Actis S. Anthimi eorttmee appendice separata,
Carcere, et asservari in ecclesia, S. Nicolai in Carcere dicta. et inplerisque quidem codicibusillisActa S. An-
S. Andrmm
Falelur interca, ignorari omnino tempus tum di- thimi nulla prorsus legantur, ne in illo quidem,
de Valle.
visionis hujus, tum translationis utriusvis. His qitcm seculus est Ado (utpote quinudam S. An-
adjungipotest quarta, qua reliquiarumS. Beatri- tliimi die Maii memoriam proponit, niliil ad-
1 1

cispars notabilis devenit adecclesiam, S. Andrece
de Val/e nuncupatam ; ut in
Urbis, die 29 Julii, tradit Carolus Bartholomaius
Piazzn his verbis : Festtim (SS. Simplicii, Fau-
stini et Beatricis, de quibus ibidisserit) celebra-
tur in basilica S. Mariaa Majoris, ubi corporum
eorum pars magna servatur et in ecclesia
jungens elogii) puiamus tamen, Acta Martyrum
Hemerologio sacro nostrorum nequaquam seorsum,ut nuncexstant,
fuissecomposita, scd simul cumActisS. Anthimi,
niit horum appendice, sive capite tertio. Manifes-
tiini idfaciunt, qucejuxtaomnes ''
codices num.
narrantur de comiculis duabus singulas quotidie
:
nuces ad SS. Lucinam et leatricem afferentibus
I

S. Nicolai in Carcere, ubi est pars altera; et ad omnino itarespiciuntea, quain ActisS. An-
t/itie
S. Andream de Valle, ubi S. Beatricis exponun- thimicap. m, num. L2 prcecedunt, ut sineillii
tur insignes reliquise. El Ita; Romce quidem cele- intelliginon possint; ideoque forsitan ab Adone,
brantur, tametsi etiam cum exteris ecclesiis Nothero, Petro de Natalibus lib. VI, cap. cun,
communicatas fuisse oporteat, cum et Bononice
Jacobo de Voraginecap. xcix in Actorum nostro-
tdiquas repererit Masinius ; etsi Nicolao
Bertrando rtim epitomis omissa sunt; quia nullus eorum
credimus, S. Simplicii corpus, aut
saltem pars S. Anthimi Actaviderat; sine quibus, quidsibi
ejits insignis Tolosam in
Gallias pervenerit. Et
vel Tamayo, id genus pignorum
vellent in Actis Martyrum nostrorum cornicula,
avidissimo, non divinare non poterant. Avulsa igitur hcec ab iffls

fuisse
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 47

fuisseprimo credirnus, ac sic deindc separaiim in duae coruiculae cum singulis nucibus advene- 1)
auctore
Nisiquis velit, in Actis runt. /.
P. B. varios codices transiisse. /

S. Anthimi sociorum multa fuisse de variis

ci 2 Factumautem, ut quoddam praadium,
est uiii et ipsa
Martyribus seorsim primo scripta, quce deinde m quod fuerat beata? Beatricis commune cum Fra- deinde Martyi
sepulta fuit,
massam unam im/i sine interpolatione coaluerint, tribus, vicinus possessor ambiret. Tunc itaque
ii denuo abstracta fuerint Acta luec nostra,
1/1111 fecit tenere beatain Beatricem et duci ad sacri-
*
'
al tenen
cornicularum episodio riiiata. flcandum idolis. Tunc beata Beatrix dixit ad

9 Episodium dixi, ut mitius agerem, guam eos : Ego non sacrifico dacmoniis quia Ciiri-
„,;, ei «"»' Tillemontius nota 1 in S. Lucinam, Monum. ec- stiana sum. Quare Lucretius dixit ad eam :
I

tocorruptaium cles. totn. IV, /ini/. 758, ubi fabitlam illud ap- Accede nunc, et sacrifica magna? dea3 Dianaj,
mt ; fiie
'•<-
pellat. De eo certe nihilest in Actis melioris notas et libera te a diversis suppliciis , quas te
,.„ inpleris-
S. Sebastiani .1/. die 20 Januarii pag. 278; ubi exspectant. Itaque beata Beatrix exclamavit
tamen occasio eratrem eamdem, sire vera conti- voce magna eum Nunquam tibi bene
dicens ad :

gisset, verbo saltem um> indicandi. Idem omittit sit?«, Lucreti; egojam tilii dixi, quia Christiana
Baronius ad annum Christi :i<i2, num. 114, ubi sum, et Domini mei Jesu Christi ancilla ; et re-
Acta nostra compendio tradit, addens in mar- probis idolis tuis nunquam sacrifico. Quibus au-
i/inr. ea csse in aliquibus eorrigenda quodin- ;
ditis, jussit eam Lucretius carcerali custodia

tellcxisse videtur primum quidem de hoc ipso mancipari, quousque de ea cogitaret n. Cumque
episodio, i iun illud ipse supprimat; tum de vitiis in Dei nomine obstitisset *, fecit eam ambitiosus '
codd. nl.

quibusdam syntacticis aut similibus levioris mo- vicinus Lucretius prasfocari noctu a servis suis; perstitisset:
«/. libere age-
menti : nam quod ad narrationis substantiam et sic tradidit spiritum Domino quam etiam :

ret; «/. per-

pertinet,eam adhibet ipse, nil corrigens. Etsane sancta ac venerabilis Lucina una cum suis sanc-
severasset
i/niil in illis carpi merito possit ultra, non video tissimis Fratribus ibi in Sexto Philippi sepelivit
saltem siperse spectentur Acta, rescissis iis, quce quarto Kalendas Augustas o.
lnrr antecedunt seqwuntur in Actis S. Anthimi
et 3 Post haec autem ingressus est praedium San-
cii/i. in, quaeqwe huc proprie non pertinent. Quod ctorum, et fecit Lucretius convivium, in quo E
enirn Tillemontio Moiiuin.eccl.Unu. W,pag.560 insultans* Sanctis Dei.dum epulantur* et esset Deo necemejms
displicere visa sitnarratio cadis et occupati prce- ibi mulier, quae filium suum lactabat, ille infan- ukisciitli et ;

iln S. hominem, ut ille

Beatrieis per Lucretium, tulus, pannis involutus, vocem emisit in convivio per eam reve-
jim m
ponit, privatum, idleve est:privalumetenimnon coram omnibus, dicens Audi, Lucretijoccidisti lante
:
persecutionis,
fuisse Lucretium, satis Actaprodunt num. 2; ta- et invasisti : ecce, datus es in possessionenr ini- ' al. insulta-
metsi ex officio publico minister undequaqueper- mici. Ad hanc
vero vocem impalluit Lucretius, bat; al. insul-
fidus privatum sectatus esse commodum dicatur. et tremorac timor invasit eum ; statimque etiam tabant
Corrigendum ergo quidem cum Baronio monu- satanas in eum ingressus ibi in convivio per 'a/.epularetur
,

mentum hoc antiquitatis putamus ; nt nequaquam tres horasvexavit eum, quousque spiritum ejus al. epularen-
tolleret. Tantus autem metus irruit in omnes, tur.
Tillemontio assentiendum, qui ittudpag. 559 ap-
tum esse negat ad fidem ullam faciendam; cum qui aderant, ut simul omnes ad Christianos con-
tameneodem istic utatur; et quorsum, obsecro; fugium facerent et Christiani facti, omnibus
,

nisi arl fidem faciendam ? En igitur ipsa enarrarent passionem sanctse ac beatae martyris
Beatricis, virginis Christi, in convivio vindica-
tam. Lucina autem venerabilis femina cum fuge-

AGTA ret, asperitate

sancta Dei Beatrix, dicens
territa passionis,

in hoc mense pax dabitur ecclesiis Christi

: Noli abscedere
apparuit
:
ei

quia
p.
Ex editis Mombritii et Quod factum est.Domino auxiliante, et regnante
Domino nostro Jesu Christo, cui est honoret
plurimis Mss. gloria in secula seculorum. Amen.

rp emporibus Diocletiani et Maximiani, scele-

X ratissimorum imperatorum, multi Cliristia- ANNOTATA.
q norum necati sunt in urbeRomapropternomen
IfapliciwnDomini nostri Jesu Christi. Eodem autem tem-
et a Per sententiam capitalem intelligit Tille-
pBffiram pore contigit, ut quaedam, Beatrix nomine et montius, tibi de S. Lucina, tom. IV, parj. 559 il-
"-!"''''• I|IWJ erat S " '" sanctorum Simplicii et 1 1 lam, qua capitri Martyribus ampulata fuerint.
m^X"''''" '

Faustini, qui pro nomine Domini nostri Jesu

w Sed si est ita ,
quomodo post rcsecta capita, ligato
Cliristi multa et diversa supplicia, quae illata sunt saxo in colla eorum, mitti poterant in Tiberim?
eisa carnificibus, jussi sunt capitalem subire Malim ergo capitalem accipere sententiam pro
,i sententiam a ; et corpora eorum, ligato saxo in en, r/uce necem qualemcumque imperarct
atque :

l colla corum,
mitterentur // per pontem, qui
sic adco prcefocalos fuisse riquis Tibcrinis hosce
Fra-
•
,; vocatur Lapideusc, in Tiberinis rheumatibusrf: tres existimo; id quorl inscriptio supra num. 5
quorum corpora Dei nutu inventa sunt juxta exhibita non obscure confirmat.
e locum, qui appellatur Sextus Philippi e, viaPor- h Ita codices fere omnes. Sed patet , nullam
f tuensi /'. Tunc beata Beatrix una cum beatis hic esse syntaxim. Yel ir/itur restituenda est ex
, Crispo et Joanne presbyteris g aliisque Christia- Actis S. Anthimi 11 Maii, vel ita legendum cum
nis lovaverunt corpora sanctorum martyrum vetustissimo Ms. S. Audomari : Eodem autem
Simplieii et Faustini de flu^io, et sepelierunt ea tempore sanctus Simplicius et sanctus Faustinus
ibi in Sexto Philippi /(, guarto
h
Kalendas Augus- pro nomine Christi post multa ac diversa suppli-
tas. Kr hsac, ut diximus, beata, Beatrix nomine, cia, quae illata sunt eis a carnificibus, jussi sunt
eorum soror, posteaquam suis sepulturam fra- capitalem subire sententiam; et corpora eorum,
tribus Martyribusque Christi fecit, venit ad ligato saxo in colla eorum, mittebantur perpon-
venerabilem Lucinam i. et apud eam morataest tem, qui vocatur Lapideus, iu Tiberinis rheu-
per menses septem in quo omni spatio semper
/.-, mathibus. Quorum corpora Dei nutu inventa sunt
juxta
 48 DE SS. SIMPLICIO, FAUSTINO, ET BEATRICE MM.

juxta locum, qui appellatur Sexto Philippi, via g De SS. Crispo et Joanne agendum erit cum AIJCTORK
Portuensi. Tunc beata Beatrix una cum beatis Martyrologio Rorn. die 18 Augusti. P.B.
Crispo et Joanne etc. h Ubi nimirum ccemeterium erat Gene-
c Qui vulgo Lapideus, sed a prudentioribus roses, juxta epigraphen in commenlario nutn. 5
Lepidi vocatur, inquit hoc die Notkerus in Mar- propositam. Adi Aringhum paulo ante cita-
tyrologio. Appellatur et Sublicius et JEmilius, tum.
estqueitnus exantiquis octopontibus TibcriRomm i Colitur S. Lucina die 30 Junii, quando deilla
impositis, idemque, quem defendit Horatius est actum. Ex hoc autem loco verisimile videtur,

Cocles, doneca tergo abrumpcretur; quemquepro quod observavimus in Actis S. Sebastiani M. die
ligneo lapideum postea fecit JEmilius Lepidus, 20 Januarii cap. xi, num. 36, eamdem esse Bea-
teste Leandro Alberto in descriptione Latii,ubi de tricem hanc nostram cum illa, quce dicitur ibidem
hoc plura legipossunt. Vide Aringhum Romce
et cum S. Lucina de sacro fonte suscepisse feminas
subterran. tom I, lib. I, cap. vi, num. 10. a S. Polycarpo tinctas.
d Jd est, in fluenta Tiberina rheuma enim
: k Ita et in ActisS. Anthimi, et hic in plerisquc
Grcece fluxum sonat. Tiberis vero cuinotus nonest? codicibus ; in quibusdam tamen, ut Audomaro-
e Codices alii habent Sexto Philippi; plerique po/itano, et nostro P Ms. 157 legitur per dies
Sextum codex S. Martini Treviris,
Philippi ;
septem.
Sexto milliarioPhilippi. Variantquoquehicexem- 1Adi Commentarium num. 8 et 9.
plaria Martyrologii Hieronomiani apud Floren- m An et hoc corrigendum ; an potius explican-

tinium. Sunt qui existiment, vocatum sic fuisse dutn eo modo, quo apud interpretes Scripturce
locum, quod sexto ab Urbe miUiari distaret ; sed sacrcc illud Pctri Actorum cap. vm vers. 20 Pe- :

longius abfuisse, docet Aringhus Romm subterra- cunia tua tecum sit in perditionem?
nece tom. I, lib. II, cap. xx : ubi de hoc loco unice n Hcec ctsimilia sane homini privato non qua-
agit. Mirabilis ergo prorsus hcec fuit inventio drant, qualem hunc Lucretium statuit, nescio quo
sacrorutn corporum, ut quce sine manifesto pro- fundamento, Tillemontius.
digio totmilliaribus abripi non poterant flumine, o Hoc est, eodem mense ac die, quo Fralres
cum essent coUigatis dcpressa saxis ; neque adeo ejus, sed non eodem anno, ut patet ex numeroprce-
ibi quceri aut inveniri potuisse videntur sine di- cedenti.
vino quodam indicio. p TiUemontius inS. Lucina tom. IV Monum.
f Via Portuensis erat, quce juxta ripam Tibe- pag. 560 suspicatur, hic prcedici pacemillamqua-
ris Roma ducebat ad Porlum Trajani ;sicut Osti- lemcumque, quce ecclesiis, tnaxime occidentalibus,
ensis appellabatur, qua> juxla ripam adversam accidit, cum Diocletianus et Maximianus Hercu-
strata fuit usque adostia Tiberina. leus imperio cesserunt mense Maio anni^o.

DE SS- MARTYRIBUS ROMANIS VIA PORTUENSI

ABSEODO, RUFO, ABDO, P0NTIAN0 ET NICETO.

Ex Hieronymianis.
.1. B,

29 Julii r am d* x i <
horum antesignanum in codice jam relatis , Simplicio , Faustino et Reatrice
Epternacensi adslrui Philippum, qui non confuderit ; in Lucensi vero atque in Rlumiano

J
dus est:
ad proprium Martyris nomen, sed ad
ccemeterii,
ubi et id
ad Sextum Philippi referen-
etiam in eodem codice notan-
Felix aliquis immisceatur, qui cum Africai posi-
tione melius infra recurrit.
beiensis atinuntiatio, ubi
Purior
tamenpro
est Cor-
Niceti legitur
(j dum, quod hanc classem cum tribus fratribus. Diceti.

DE SANCTIS MARTYRIBUS AFRICANIS

FELICE, NIGETA VEL NITICA, POSTINIANA VEL P0STUNIANA ;

ET PHILIPPO

Ex Hieronymianis. J. B.
S.

29 Julii osquatuor Martyres Afros esse, colli-

H
citur; ut proinde ad solos quaternos martyres
gere me cogunt codices Lucensis et Cor- tota hcec turma restringatur , cutn ea sola
liciruxin tametsi Epternacensis post
:
differentia , quam in ipso tilulo expressimus
nomen Feliois insertam habeat particu- quod pro Nicetae, Corbeiensis legat Niticii'.
lam alibi in eo prceterea a reliquis dissentiens,
;
solus vero Epternacensis Postunianse. Nihil
quod inter Postinianam rt Philippum Patruinam
praterea recurrit quod observatione dignian
nitiudat, qwe ab aliis ad ultimatn classetn redu- sit.

DE
 ACTA SANCTORUM 49

DE SANCTIS MARTYRIBUS INCERTI LOCI

ANASTASIA, PHILIPPO, SATUMLNO, OELESTIO, PATRUNIA

ET PELAGIA.
J. B. S.

Ex Hieronymianis.

29 Julii-
n variis nostris codicibus varie dispositi dum pro Pelagia qum agmen
recedit Corbeiensis,
Sancti, ordine hic descripto recensendi vi- claudit, Jocundinum, nesciu quern, aliis prorsus

I .
dentur. Jam monui Patruinam
censi transpositam fuisse, quce in Lucensibvs
Patrunia dicitur. Magis etiam a genuino textu
in Epterna- ignotum subslituit. Nimis quam manifestum
est , aliorum codicum auctoritatem hic praife-
rendam.

15. S. DE S. FAUSTINO CONFESSORE

Tuderti in Umbria.
B
29 JULII. udertina civitasjam in Actis nostris salis Romtr approbalis ; puta sub elapsi seculi princi-
nota est : de Martano autem sea Martu- pium, quibus quorl adderent nec Jacobillus de

Ik rjils iultu
r t/iiin

nijii
episcopatu,
Vgkellus lomo
129, cujus /irimtii» episcopwtn S.
jiiiu

X
pridem antiquato,
imrtv editionis col.
Brutium rctuli-
Sanc/is Umbrice, nec Possevinus de Tudertinis
quidquammagnopere habuere, idnos unice docen-
tes, coli is/ic Saitc/um Officio dup/ici, sub ea lec-
Tttiertl
mits utl 9 mensis ; de altero S- Felice pauca
l/uj/is tione, quam hic ex Ferrario subjicimus :

dictwi Octobris. Hcec nos ducunt ad S. Faus-

•')<> Faustinus S. Felicis episcopi Martani discipu- cxstat letstio.

tinum r/ui S. Felicis discipulus fuisse supponitur, lus, cum magistrum suum martjrio afficiendum
origine, ut vo/unl Martanus, Tuderti vero hono- accepisset,ad illum veniens ad fortiter mortem
rattts, de cujus celate aut gestis nihil usquam pro Christo perferendam hortatus est. Cum vero
Iraditum esl, ut gratis plane notarit Ferrarius, magistrum sepelisset, ad ejus sepulchrum ma-
vixisse sul) Diocletiano et Maximiano. Neque nens visiones Angelorum habere meruit Is basi- :

s/nir iii sacris Faslis nostris vel, memoriain repe- licam in S. Felicis honorem ab episcopo Spoletano
rii/s priflri/jiiiiin iu suln M/i/li/roloqio Ilomaao, inchoatam perfecit. Tandem post magnas perse-
iithacparte a Baronio aucto, ut t/ui i» annotatione cutiones, et calamitates, quas sanctissime vivens
uiliil ul/ri/ri prceter vetera monumenta ecclesise perpessus est, miraculis clarus migravitin coelum
Tudertinse, quae ad nos, inquit, allata sunt: ea 4 Kal. Augusti. Cujus nomini a civibus Tuder-
utir/ue quibus subinde usus est Ferrarius in Cata- tinis, in agro liaud procul a castro, quod vulgus
lot/o Sanctorum Italire, e.rpresse asserens, se ea S. Faustini villam appellat, ecclesia constructa
accepisse e.r Officiis ecclesire Tudertince, recens et dedicata est.

C
DE SANCTA SERAPHINA
J. B. s.
Ex Martyrologiis.

8» Julii. i/t/i/i» li/c nomen profero absque ullo atiud est quam Be/ini secundum morem curise

iioto,
N
iis/iiiiiii

iur qucesitam, vel

Mamiam
riri/i//is

expressum
gestis,
iii/I

patria
nomin/iri,
m
iiiiiili/iis

non

ipsa
repererim,
aut aitale vel
i/l
/i/ii/o,quod

Armenia minore, ubi

negue
eum
de
verbum
faleor, nt fruslraa
Romana^, in quo plane legitur: In Mamiensi
sic
civitate, sanctce Seraphinse. Grevenus pro Mami-
ensi substituit Mamerti : pejus etiam Mauro/ycus
Hamiensi, ex quibus, uti et ex Mo/ano lucis tan-
tumdem hauscris.
ipsam Fnrariits. divinando, /ipinor, collocaverat. Atquehic manum subduxeram, uttcrioris in- a Tama^omire
Minus ef/i/iu i/ur/i prrspirrrc ,
quid Castellanuni dat/ationis pertwsus, dum aliud agens, incidi in depingitw.
iiiorrii/, u/ ail iiiari/iiirm imliirrt circa annum Tamayi Mar/yrologium Hispanicum, ubi prima
162, ittpote tle qua jam dixi, nihil a me prwtcr ipsa laterculi annuntiatione tam mu/ta, lam pu-
s/i/i/m »o»irn repertum , et quidem posl longam tide fingi potuissc vchementer miratus sum. Audi
///•/liiisamij/ir i/isi/iiisi/iiinriii. /ijiiorasse prorsus commentum purum, putum : Mamiae in Gallaecia
liiiriiiiiiii» t/r qua Smirla il,i aijrrrlur, cx eo ma- Hispaniae, S. Seraphinse virginis, quae cum a B.
uifcstr patrt, qitiir/ sol/i lurr rnlia aimotarit: Tam Jacobo Apostolo, fidei rudimenta perciperet, et
iu Martyrologio antiquo Romano, quam in ve- postea orationibus, jejuniis et caritatis operibus
teri Ms. de ea habetur mentio hoc die. Qua/e vacaret, ad Sponsum castitatis flore migravit.
/stiiil Ms. sit, nescio; nisi
codicem Strozzianum Ita iite, in obscura
qurequc grassari solitus, el
viderit.i/iinn habes i» ai/rlariis l suar/li/tis. Porro favente Juiiano suogeograp/iiam e/ topographiam
Romanum antiquum, quod ipsc appellat, non ad nutus suos inftecterc. Et notas quidem suas a
Julii Tomus VII. 7 novo
 50 DE S. CALLINICO MARTYRE.
pluribus piget refellere. Aulum tlalum non mo-
novo mendacio exorsus est, dum ait recoli ipsam, auctohb
ror, neque Actorum seriem ex Juliano Toletano J
nempe S. Seraphinam, in antiquo Martyrologio - B. S.

Romano Rosweydi, quod nescio an a limine um- inverecunde compaginalam, usque adeo ut vel
quain salutavei-it. Tum vero alia ex symmistis suis ipsius obitus annum, nempe 56 ex Dextri conjec-

comminiscens, sus deque vertit omnia, quce hic turis assuere non dubitaverit.

DE S. CALLINICO MARTYRE
GANGM! in paphlagonia
COMMENTARIUS PR^EVIUS J. p.

Gultus ex Martyrologio Romano ac Fastis Greecis, elogia,

palsestra martyrii, Acta.

Die29Julii Christi Athleta ab hesterno nem fecit ac pretiosum ipsius corpus manibus
G/oriosus illePrcetermissos ad hodiernum
:

Christianorum in ipso loco, ubi martyrium com-

die inter
rejectus, inscribitur Martyrologio Ro- pleverat, depositum est.
mano, hisce verbis eum commemoranti: 4 Porro Gangra seu Gangre Gangrae item ; inqiiopmk
Gangra mar-
Gangraa in Paphlagonia S. Callinici martyris, numero plurali et Gangra, urbs est in Paphlago-
ttjrii paitntm
B qui virgis ferreis verberatus, aliisque suppliciis nia mediterranea, caput gentis ac regia sedes.
i<:

Cultus upud cruciatus, tandem in fornacem injectus, spiritum Ultimus Paphlagoniae rex fuit Deiotarus, Casto-
Latinos ac Deo reddidit. Apud
memoria ejus vulga-
Grcecos cognomento Philadelphus Morzeos re-
ris filius.
Gvacos :
tissima est, uti liquet ex eorum Fastis, nimirum giam habens, et Gangra oppidulum simul ac
Typico S. Sabce, Menologio apud Canisium, castellum, teste Strabone lib. XII. Urbs ista magis
Menmis magnis prmlo editis, Synaxario Basi- innotuit synodo ibi habita; de qua Labbeus
liano Calendario , quod vulgavit Genebrardus
,
tomo II Conciliorum a col. 413 notatque Seve- ;

Horologio utroque, Anthologio ; Horologio item rinus Binius ibidem col. 428 ex Stephano, quam-
seu Hcrris canonicis monachorum Basilianorum dam hujus nominis urbem fuisse in Arabia felice,
Cryptm Ambrosia-
Ferratce, apographis denique et ex Niceta quamdam item Gangram Ponti in-
nis ; Martyrologium Arabico-yEgyptium, ac
ut dicat. In titulo autem dictce synodi recte quidem
Menologium Slavo-Russicum prmteream, et Ka- Gangra haec nostra attribuitur Paphlagonim ;sed
lendarium Ruthenorum apud Possevinum; in quo ibidem erpungendum censemus, seu regione Pe-
vocatur Callimachus nonne tninus recte, quia non
; lasgorum, quod ab alio quodam perperam hic
satis conformiter ad tot alia exemplaria , quce adjectum sit. Et vcro adjectio ista recte abest a
Callinicum constanter scribunt? novissima Conciliorum editione, a nostro Joanne
versiculi ex 2 Mencea cilata prceter versum acrostichum Harduino vulgata. Etenim auctore Plinio lib. IV,
Menansexcusis
aptant ipsi post secundam ejus annuntiationem cap. iv, Peloponnesus,.. ante appellata fuit
sequentes versiculos Pelasgia, Gra>cia> in Europa peninsula.
BXrjOei? 6 KaXXivixo? h xaatvw, 5 Porro situm urbis Gangrensis assignat Cella- hk e/Hct'**"-'

Tb vixoxaXAE; ejpe xa\ Oetov (Tiltpo;. rias in mappula expansa ante librum III Gen-
Eixaoi ajjLtp' ivirrj ipXbq KaXMvixov xatfoaijie. graphim antiqum ; qaem tamen ibidem cap. vin,
Dum Callinicum flamma fornacis vorat, pag. 192, fatetur, difficile esse invenire quia :

Pulcri triumphi lauream a Deo obtinet. nec Ptoloma?us habet, necque in Itinerariis ap-
Vicena nonaflammaexussit Calinicum. paret praeterquam quod Peutingeriana tabula
;

Allusio estin nomine proprio KaXXivtxo 5 e< adjectivo Ganoaris exstat, qua? haud dubie, inquit, Gan-
vixoxaXXes:qua> pulcri triumphi vel pulcre trium- gra est unde iter Pompeiopolim per 35 dirigi-
:

phantis significato reddere possis Latine. tur; hinc Synopen per 27. Qua? si ita sunt
elogium ex 3 Ex elogiis illud integrum Latine hic verto, (nec vero certiora habemus) magnopere errant,
Synaxario Ba- quod apud nos habetur Grcece sub finem tomi
silii imperato-
I qui ad flumen Halyn ponunt. ut fit in indice
ris,
mensis Julii, in Synaxario Basilii imperatoris. Sic Conciliorum etiam Labbei editionis, col. 122. Ap-
itaque sonat : Callinicus Christi martyr fuit ex paratus prioris. Sed non videmus, quod adeo
regione Dum
vero Christianus esset, et
Cilicias.
magnopere errent i/li ; nam tametsi flufiio isti,
verbum Dei doceret, auctor erat, ut abstinerent prout notatur in eadem mappula, proxime et im-
a rebus vanis, Christum autem omnium factorem mediate contigua non sit Gangra, si tamen ad
agnoscerent unde comprehensus, ad prasidem
:
cum atiqua ioci iatitudineaccipias pro versus, sic
ductus est, et omnigenis ab ipso tormentis sub- impactum a Cellario crrorem vel excusabis vel
jectus: ferreaque calceamenta indutus clavis saltem atiquousquemiticjabis. Atquc licec quidem
acutis instructa, coactus est currere ante
equos, depalcestra martyrii in produclo Sancti eiogio
usque ad civitatem Gangrensem, quas distabat
expressa.
stadia sexaginta et postquam pedes emensus
:
6 Ejusdem in substantia argumenti sunt e/ogia
esset sexaginta stadia, et vidisset tiaconsorx»
1'

quod milites, in Menais magnis apud Canisium, et in

excusis,
qui se abducebant, prae siti
animo linquerentur, alia eW":
novo Antho/ogio: minutiuncu/as non moror hic 1'
iusis precibus, eduxit cedesSi»"
aquam e terra, et potavit de quibus mentio fiet in annotatis ad Acta. In CPoli;G>"'H'.
eos. Et dum ad
Gangrensem pervenerat civita- schedis quoque ai<"
"
tem, m
carcere conclusus est ac
nostris Mss. notatum invenio elo- item
paucis post ;
gium Grmcum cum isto exordio : OUm Tcdaymjo-tv
jtrifei
diebus e carcere ejectus, et
coactus Christum additurque esse, Parisiis in
negare, et morem non gerens, B. R. cod. 389. Il/ud
igne vivendi fi- singu/are est, quo abso/vitur etogium in Antholo-
gio,
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 51

qio, ft dictis Merusis: Celebratur ejus solennitas etadspicere ubique diffusum radium cognitionis. D
a vhsb
j p uxt;i Justiniani pontem, et juxta Petrium de ; Nam cum multam et tenebricosam effudisset
j

auibm vide Cangii indicem ad CPo/im Ckristia- malignus in homines ignorationem, et eos om-
ndin apudquemetiam mvenies portam seu por-
;
nino in suam redegisset potestatem, a vero qui-
liil.uii pag. 50; et lib. IV,
S. Callinici, lib. I, dem et solo Deo disjunxit et ahrluxit surda au- :

pag. 180 tradit, quodpons iste ab oide S. Callinici tem et muta simulacra turpissime persuasit co-
appellationem fumpserit; quam tedem remdifi- lere et adorare ut sic eos omnino expugnaret
:

cavit Basilius Macedo, teste Porphyrogenito in etsubjugaret. Sed qui nos custodit et servat Do-
Ari ritn eap. xcxm. Antiqmssimam insuper minus, non concessit ei, ut omnino suum in nos
apud Gangras.. ecclesiam sancti martyris Calli- impleret odium neque se adeo impudenter ge-
:

nici, et reliquias ajus seculo v, sub Anastasio reret, ut nos omnes conculcaret. Multi enim

imperatore, habes iib. XV historice MiscelUe; de eum vicerunt, et omnes ejus vires perdiderunt.
qnn tiitnn wde iiieniinit Cedrenus nd annum 25 Domini enim amore inflammatis eorum animis,
tlitii iiit/ieriiliiris. I)e Mnr/i/ris feStO lioiiiiullil ob- et totis ejus, qui est potens, charitate confir-
servamus in annotatis lit. k. inntis,ad belluni gerendum adversus inimioum
1 Babenvus Acta Grteca, transcripta, sicul ap- strenue et audacter processerunt, omnibusqui-
i,/„ i,,ir<".
miih niiii, ponitur, ex Julio Metaphrastse bibliothecae regis dem membris lacerati; et carnis compagibus re-
";"' Suriwn, prancise hoc titulo pranotata: Mapriptov tou ayfou
;
soluti, recreationem autem ac delicias ea, quse
xa) vtoljfyju [UfxXoij.iipxopot, tou \ptaTou Ka).).tv(y.ou. Mar- magnos dolores afierunt, tormenta existimantes
tyrium sancti et gloriosi megalomartyris Christi, quos adhuc certaminum sanguine ilistillnnt.es
Callinici. Sic porro incipit : T^s siowXizjii navfes accepit Christus agonotheta.
£ni/pa-oyuT|5 , y.al rcavTa ETCtvEjj.ouivTjs xat 6tacpOEi- 2 Purse namque ei oblati sunt hostiae, et vic- sedavaiiis
pouur,;. /'init//r imlem hoc modo : A(6ou f,(j.rv 6pta- timse voluntarise. Propterquse communis supe- superatw;

).(uc xal arcpoay.tjTcwc ttjv tou (5(ou otayvuaat TpayuTTjTa ratus inimicus, cecidit admirabili quodam
J
casu, T"f.
',',''"

.,,. ,., „ O. tttlllmrlls,

aj; av ay.XuaTot ttjv tojv rcEtpaajj-tov otav7]^ajjtsvot OaXaa- ulis spectantibus. Cum eo congressus magnus
H aav , Tto ttJc avajcauoEoje Xtpivt y.aOopu.taOE(T [j.£vl
, au- quoque Athleta, et eorona redimitus Callinicus, E
tijv evovtec /.u!j£pv^TT|V 6ta Twv aojv 7Cp£a6Eitov , tov /.uptov cujus luctam et certamina in praesenti prose-
f]ii(5v xat awiTJpa, etc. liicfe jilaiiu/n fit, ijitoil illud quitur oratio, usque adeo derisit ea, quae sunt
Martyrium coinciclat cum eo, quod sub nomine ejus terribilia, ut tamquam infantem prima sta-
Symeonis Metaphrastis editum est apudSurium; tim lucta postraverit, et humi affixerit. Sed ejus
quod riderc etiamest apud Lipomanumtom. VI. quidem egregii Viri omnia singulatim dicere et
mii sdHs hmiiv 8 Et sane sive is verus Martyrii auctor e.rstiie- referre, nec ulla posset oratio, nec quae ab eo
»"'•> rit, sive alius quispiam anonymus, sub isto no- gesta sunt, auditione fuerunt accepta ah omni-
minc nli nliis adoptatus, parum refert cogrwscere bus, ut possint omnia proferri ab omnibus. Quae-
hoc ii ii ii in ilirere possumus, in hoc Martyrio dam autem pauca, et quse eorum, qui audierunt,
tamelsi non lonc/o , quosdam non obscurce notce minime fugiunt memoriam, (etenim interfue-
tiinrnctcres relucere, quce dramaticas Grcecorum runt quidem, cum decertaret Martjr, et vide-
oompositiones praiferunt.Exemplo sint prologus, runt nonnulla eorum, quse fiebant) praesenti ora-
ne io/a narrationis congeries, in c/ua
clialoi/isnii, tione tradentur memorise. Sic enim et nostro
genuinorurn Actorum meritn neutiquampossumus satisfaciemus desiderio, et Athletae afferemus
invcnire, nei/iie cx ea satis commodum
iillinu brevem laudem martyrii.
lem/nis r/irerr lumii/rii. A/uiil Suriuni quidcm 3 Hic ergo divinus et magnus Callinicus in fdei \>n>\,a-

adsrriliiliir in iniirijine uuuus 250 sed uiide, et :

bona, et omnium rerum fertili Ciliciae regione gandw shnii;
qua/n rere, i/isr rit/rri/. Hnrtiniiis tiiilrni iul un- natus, fuit praeclare Deiim quidem
educatus,
am:
nii/n254 Martyribus sub Decio passis annumerat omnium salvatorem et effectorem ab infantia
hunc nostrum; sed ex nul/o id monumento pro- confitens et lionorans simulacra autem, nullo
:

but. fnterpretatto apud Sttrium Latina satis coa- sensu praedita et plane surda, ahhorrens et ha-
Cta et ronttnia est ; quinn iiitiic e.rhibeo. hens odio. Qui cum etiam vellet pietatein ubique
disseminare, usus est multis et longis peregrina-

<
MARTYRIUM tionibus, vitam
cens; vitae
quidem dignam religione exer-
autem institutum exornans religione.
Fidem enim in Christum non solum in sinu
F

ferre, sed etiam puhlice praadieare, pium esse

SUB NOMINE SIMEONIS META- existimans, cognitus fuit a multis magister ve-
PHRASTIS. ritatis quosperinde acquidam magnes trahebat
:

ad seipsum, et avertebat ab errore. Ab ejus

enim, tamquam alicujus sirenis, dulcissimo ver-
Ex editis apud Surium. borum ii, qui audiebant, statim deduce-
capti sono
banturadfidei agnitionem,pulcraeieffectipraeda.
«1*1«! rtenion um
simulacrorum invalesceret insania, 4 Cum vero multos vicos et civitates obiens, Ancyrce Gala-
" 1«

c omnia exederet el corrumperet, malis

et

quidem daemonibus divinus honor attri-

buebatur Deo autem creatori et opifici
universorum neque animum volebant adhibere,
qui erant dediti impietati; neque
:
pervenisset Ancyram a, Galatiae civitatem ma- tiaprcesertim;
gnam, et populo frequentissimam (erat autern
verbum divinum in ea explicans et dividens) et
multi ex iis, qui tunc illic
ubi sistitur
prccsidi:

erant, fuissent ejus

ei, quem par doctrinae participes, accensa est ab aliquibus in
est, honprem tribuere. Nam
cum mutilatis es- eum invidia et odium inconsiilcrntum. Qui enim
sent animis ii. quibus obtigerat, ut
fierent ad divinas insolenter despiciebant ailimuiitiones, et
Dei imaginem, veritatis quidem
lucem aversa- aversati quidem erant veritatem, tainquam terra
bantur, conniventes oculis ad ejus, qui illos autem petricosa semen verbi non admittebant,
fecerat agnitionem
. : currebaiit autem ad fidei Pneconem accusant apud eum, qui tunc
tenebras erroris, neque volentes illustrari
splen- erat praeses civitatis, virum quidem plenum im-
dore suse gratiaj, neque omnino contra intueri, pietate, plenum item ira et crudelitate. Ei autem
erat
 52 MARTYRIUM S. CALLINICI MARTYRIS.

Ad quem cum productus plagas accipiebat, ut ne videretur quidem om- ex editis

A erat nomen Sacerdos b.

esset Athleta, et venisset in ejus conspectum

: nino pati tantum abest, ut concideret, aut flec- apud Su-
:
6

Quid, inquit, audax et arrogans praeses Sancto, teretur, ad Deum solum totam mentem dirigens, Rium.

adversus tantam potentiam audes solus ex aliis et ei constanter agens gratias, pro quo haec pati
te insolenter gerere, idque cum sis advena, et
delegerat. Etquomagfs videbat corpus sanguine
omnibus se submittentibus, et diis diffluere, eo magis subsannabat eos, qui verbe-
non nostras,
sacriflcia offerentibus, et eos studentibus habere rabant, quod non plures et vehementiores ei
benevolos ac propitios per quos nobis donantur, ;
plagas inferrent. Sunt eae enim, inquit, longe
quaecumque sunt optima et pulcherrima? Sed tu minores et imbecilliores, quam ego exspectavi,

quidem non solum non accedis diis sacriflcatu- etquam sum tolerare paratus. Propterquae ma-

rus, et eos placaturussed eos etiam ab instituto

;
jori furore percitus Sacerdos, jubet eum pen-
dimovens, qui volunt accedere, verbis ad indu- dere a ligno, et ferreis laniari ungulis. Quem
cendum accommodatis decipis, neque corporis cum etiam circumstetissent lictores agrestes et
fretus magnitudine, neque auctoritate ulla aut crudeles, scrutati sunt totam compagem corpo-
dignitate. Cui Martyr Christi sic mansuete re- ris, nulli corporis parti parcentes. Dixisses eum
spondit et placide habere naturam lapidis, aut aliquam aliam eo-
rai egregie 5 Ego quidem me fateor esse hominem specie rum, quae sunt dura et repugnantia, cum vi-
respondet, humilem et pusillum circumfero autem in hoc :
disses eum nulla affici molestia, nec ullo frangi

meo vase pretiosum meum thesaurum, et

fictili dolore. Sic eum mutavit ejus amor in Christum,
margaritam Christum Dominum meum et Salva- quam habebat, oblivisceretur naturae.
ut ejus,
torem Jesum, cujus sum servus cui projectus : Tantum enim abfuit, ut summo tormento suc-
sum ab utero, qui est mihi divitise, gloriatio et cumberet, ut voce libera irrideret et ludificaretur
virtus per quem sunt mihi delectabilia et longe
: tyrannum. Qua de causa videbatur hic quidem
jucundissima quaecumque sunt in vita aspera et inexpugnabilis; ille autem pudore affectus, et

molesta. Non est ergo mirum, o praeses, si cum sola quadam inani se exultatione jactitans.

B talis sit mihi Dominus, contendo et decerto, ut et 8 Cum autem omnino desperasset stolidus, ad E
ipse me a vitii rubigine expoliam, me integrum hoc ultimum conversus est supplicium, quod so- excarnifkatur:

et sincerum, quoad ejusfieri potest, conservans. lus vel cum admodum paucis excogitavit et in- el adfornacm
destinatur.
et quemadmodum ab errore idolorum eos, qui venit quod quidem erat signum ejus furiosaa et
:

sunt decepti, avellam, et adducam ad veritatem. amentis animae. Nam cum crepidas clavis acutis
Qui enim abducit peccatorem ab errore viae suae, confixisset, jubet alligari pedibus Martyris, et
(ut dicunt divinitus inspirata eloquia) servabit imperat iis, qui eum abducebant, lictoribus, ut
animam a morte, et operiet multitudinem pec- tractus iniret viam Gangram rfusque. Utautem
catorum. Atque utinam tu quoque a me persua- majores et acriores ei afferrentur dolores ex
dereris, prsesentem quidem relinquere deceptio- perforatione clavorum, cum alios lictores collo-
nem, ad veritatis autem lucem accedere. Tunc casset in equis pernicissimis cogebat ante eos ,

enim revera cognovisses, quid sit universorum currere Athletam clavis conflxum. Omnino vel
quidem Deus et Dominus quid autem, quas sunt : ad solum spectaculum fractus esset omnis animus,
apud vos simulacra; quae revera sunt anima? ne apertis quidem oculis haec ferens adspicere.
exitium et interitus. Sed non ille immanis, et corde plane lapideo aut
deridcnS mi- 6 Haec cum mala audiisset anima, et quas ea, natura, est ullo modo commotus, aut dolorem
nas et tor- quse sunt honesta, habet odio, quae contineri non reputavit insuperabilem : sed tamquam iis, quae
rltcnta ,
poterat, ira fuit repleta, et Sanctum torve in- gerebantur, insultans, praesidebat superbus, im-
tuens Mihi, inquit,
: videris mortem vitae prae- piam suam animam implens talibus spectaculis.
ferrejucundissimas, etideo adversus deos verbis Qui etiamjussit lictoribus, utsimul atque dictam
usus es insolentibus, et amentiam tuam signifi- ascendissent civitatem, vehementissimam forna-
cantibus, haec puerilia et inania contexens, et cem accenderent, et Sanctum in eam injicerent
c uno c spiritu proferens : sed scias futurum, ut ut etiam, qui illic sunt, aiebat, viderent ejus
nihil horum neque te aliquis ex meis
tibi prosit, inobedientiam, atque contumaciam quoniam in :

manibus eripiat, nequidem, quem tu profite-

is ea quoque civitate multos, ut accepimus, abduxit
C ris Deum et Salvatorem. Omnia enim tua mem- a cultu deorum. F
bra contrectabo, et quodcumque est acerbum, 9 Ille ergo magnus Christi Athleta per hanc Imiune .lto'-

tibi inferam supplicium ut ipsa scias experien- tyr pntrat W-

:
viam ductus laboriosam, habebat supernam gra-
tia, quantum sit malum non parere iis, qui do- raculum-
tiam eum confirmantem et sustentantem a quo :

minatum obtinent, et quam multis sint pcenis etiam perficiebatur cursus celerius, quam ab il-
obnoxii ii, qui deos subsannant, eteorum
cultum lis equis, quantumvis pernicibus. Nam perinde
repudiant. Quem Martyr audacius fixis intuens
levis, ac si fuisset ad cursum expeditus, cum il-
oculis Noli, inquit, differre, nec protrahere
:
: lis ferro alligatis percurrebat crepidis, psallens
sed cito para omnia tormentorum instrumenta.
illa Davidis : Exspectans exspectavi Dominum, et
Veniant flagella, ensis, ignis, rotae, et quascum- attendit mihi. Et eduxit me a lacu miseriae, et a
que alia excogitata fuerunt ad supplicia. Est
luto faecis. Et statuit supra petram pedes meos,
enim mihi unum solum terribile et formidan-
et direxit gressus meos. Et illud Dominus illu- :

dum, ne quid timeatur plus quam Deus, et

ab minatio mea meus, quem timebo?
et Salvator
ea, quae illic est,
separetbeatitudine. Alia autem Dominus protector vitae meae, a quo trepidabo?
omnia, quas meo corpori intuleris, voluptatem
Postquam autem currens peregit sexaginta sta-
mihi potius reputabo, quam cruciatum,
propter dia e, et pervenit ad quemdam locum, qui dice- e
meum in Deum amorem. batur Matrica /, facit in eo quoddam insigne /
quitms 7 Tunc praeses cum desperasset fore
ut muta- miraculum. Nam cum lictoribus, qui eum abdu-
retur, jubet ei totum corpus
caedi nervis crude- cebant, linguae siti horrerent et aestu immodico,
hssimis.Qm cum caederetur, clamabat praco (erat enim mensis Julius) et propter viae moles-
Agnosce deos, Callinice, et eos
invoca, ut te ab tiam propemodum deficerent, et nec aqua ali-
hoc tormento eximant. Ille
autem tam leniter cunde appareret, qua sitim sedarent, et se exa-
nimatos
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 53

nec alia invemretur celebramus et da nobis, ut aequabiliter et sine

nimatos recrearent, et
:

EniTis asperitatem
ti
ratio, malo afferrent remedium, omni spe
qua
ulla oflensione transigamus vitae
kfOD Bfr conversi sunt, ad ut cum non obruti enataverimus ex lioc mari
abjecta, ad soliini Sanctum
pedes provoluti, et haec ei
dicentes cum la- teutationum. in portum quietis appellamus, ip-
ejn
Ne recorderis nostrorum malorum, o sum habentes gubernatorem tuis intercessionibus
clirvmis :

Sancte, necveniant in mentem nostrseinteron- Dominum nostrum et Salvatorem Christum :

Sed eorum omnium oblitus. fer nobis Quern decet omnis honor et adoratio in secula
tumelia?.
et da aquam sitientibus seculorum. Amen.
opem periclitantibus,
con-
animabus, etquae suntviaestus liquefactse :

uiuptiis enim est nobis humor naturalis.

Defe-
imminet capiti. Nos ANNOTATA
,ii, in vides, virtus: asstus
omnia simnl opprimunt mala, quas tuum est so-

curare. a Ancyra duplex de qua obiter memini-

est ;
lius iinitare et
|u H;ec dicentibus lictoribus tenui et imbecilla mus die28hujus, occ/isione S
Eustathii martyris. .

jtfeienUi voce, eorum movetur misericordia Vir maxime b Eloqium Basilianum, quod supra dedimus,
p, i
Biifcfor» misericors : et cum se convertisset ad preces, in- prmsidis nomen non exprimit; Sacerdonem vero
ir f,ntlhms:
TOCavit Deum, qui injuriarum et malorum obli- vocal Menoloqium Caiiisianum ; Menma excusa.

viscitur, ne eos despiciat tanta oppressos neces- et noviim Xntholoijium SaxEpowva.

sitate : sed misereatur, et aquam eis bibendam c Grmce uno spiritu, vel
est 4ji«u<jtI , id est

prabeat, sicut olim populo, qui erat in solitu- sine respiratione.Jfenio itaque expunqendus est
dine, et eos consoletur, qui sunt adusti siti. Si- asteriscus marqinaiis apttd Surium, quasi forte

mul autem cum Sancti invocatione et precibus leqcndum sit vano.

(o miraculum!) aqua ex quadam petra efrluens, d Gangra superius explanata est.
et tamquam ex fonte copiose scaturiens, et licto- e Menma excusa sic habent : Jubetur currere
iii iii torridaora refrigeravit, repleta illo novoet usque ad civitatem Gangrae distantem stadia
quod posteris est conservatum octoginta. Equo itaque emensus (Simueumts*) se-
'

copioso fluento, ottTJioEuaac

plenum et perenne q. Non enim defecit fluens ptem quibus consonat Antholoqium : sed lcqen-
;

ab eo tempore, et numquam est consumptum. dum potius censeo cum Synaxario Basiliano
Talis fuit Martyris ,id Deum fiducia et virtus. -tliimi, Ut intelliqatur Martyr jussus esse con-

Ita eos, qui glorificant ipsum, Deus glorificat. ficere illud spatium itinere pedestri ; stadiorum,
Qui enim solem suum oriri facit super justos et si dicto Synaxario credimus, sexaginta. Ex Me-

injustos, et nutrit omnes tam malos, quam bo-
nos, quid mirum, si his etiam viris, licet sint mo-
abunde suppedi-
ribus saevi, et csedes spirantes,
taritsuam misericordiam? Qui cum etiam, ut
noloqio apud Canisium habemus, qitod Martyr
jussus sit ante equos Prassidis currere usque ad
urbem Gangram, distantem stadiis octoginta.
f Locum hunc in aliis eloqiis non offendo : cu-

diximus, abunde bibissent ex illa aqua, quae af- jusexhoc martyrii contextu meminit Ortelius:
fluxerat, et suos recreassent ac erexissent ani- synonymum alterum in Pannonia inferiore oppi-
mos, perrexerunt iter facere, sequente eos quo- dum et Valerim Ripensis indicans.
que Martyre. Quod cum totis septuaginta h g Mencea excusa cum Antholoqio paucis illud
stadiis confecissent, Gangram pervenerunt, si- ipsum fere indicant, dum dicunt: 'Et-ij-faf" SSwp
cut eis imperatum fuerat. 8jKp xa\ vuv eis hi KTffiXu. Eduxit aquam quae :

m Imidnu i>t Ceterum lictores non lubentes quidem, (ha-

11. ad hanc usque diem scaturit ut habet versio La- ;

ftrrmcm ft» bebant enim ante oculos Martyris beneficium) tina in Menoloqio apud Canisium; tacente Basi-
Jiihniiuirtij-
scd victi metu eorum, qui obtinebant domina- liano Synaxario de conlinuatione istius miraculi.
rmin OOMum-
mill.
tiiiu /, (habebant enim animos molles et flexi- h L,oci hujus distantia alibi discrepat, ex clictis

biles, et hiantes ad ea sola, quae videbantur) litt. e.

1'estinarunt facere id quod jussi fuerant, eos i Imperatores, ut suspicor, intelligit; in Gra?co
maxime incitante Martyre, ut abiret celerius ad quippe est icapi twv xpawjv-rojv : quos si nominare
eum, quem cupiebat. Quocirca cum fornacem potuissel, notam suqqessisset chronoloqicam ad
Buccendissent, et Sanctum prope statuissent, jam figendum tempits murlyrii.
laetantem et exultantem in eam injecerunt. Qui k Eloqia S. Callinicum signant eodcm quidem
cum etiam ultimis verbis Deum laudasset, et in die: sed martyrio tunc functum non memorant:
certaminis consummatione egisset gratias, in quod alio fortassis die contigerit : narn olim, teste
manus Domini tradidit spiritum, et ad eam, quae Baronio in notationibus, festum S. Callinici ce-
illic est, transiit beatitudinem, vigesimo nono lebrari solitum fuit 8 Kalend. Novembris , ut
mensis Julii k. Sed tu quidem, o Beate, marty- apparet ex Actis SS. Synodi Chalcedonensis ea :

nnn decus et ornamentum, sic e vita egressus, enim die, sexta Actioejus concilii est habita.Ve-
etprsemiorum stigmatibus decoratus, nunc purus rum ea verba, quae in translatione Dionysii exi-
sedes cum Cbristo sponso purissimo, in lioc te gui post subscriptionem episcoporum in ea Ac-
oblectans et exhilarans, et corona gloriae ab eo tione reperiuntur, in Graeco textu desunt hodie ;

coronatus. Memento autem nostri quoque dein- neque eqo apud Labbeum et Harduinum in texlu
ceps, qui te colimus, et hoc sacrum tuum festum Latino quidquam de hac re invenio.

DE
 54 AGTA SANCTORUM

M SS MARTYRIBUS ANONYMIS
PATRE, MATRE AC DUOBUS FILIIS
J.

L>IE 29
Cultus ex duobus Mss. Grsecis. p,

Jui.n.

ultus piiblicus anonymortim istorum eum duobus filiis in pace consummantur. Cum

inquam,

C
CllllUS CT Martyrum, ab hesterno die inter Prceter- majore, aliquoitsque saltem notita ; uti
Menwo Chif- e/ aliunde nobis
missos hitc rejectorum, perspicuum fil ex sequentibus rersiculis, dic/a>
fletlano w iqnotorum, nititur duobus nostris apo- annuntiationi subjectis
Mazariniano; v

retera nobis graphis Grcecis, videlicet Menceo Chifftetiano ac TTaTTjp IxauaOrj v.a\ Texouaa xa t TjV.va,

itiroipiitn Mazariuiano. Jn priore quiclem exemplari in- Tb T:aTpo[j.rjTpoTeV.TOvov aOXrjtov ylvag.

determinate et prorsus obscure ita signantur: Mntrem, patremque, et filios ignis vorat,

KaTijp, rtwjp, *<& Siio tfaoe. Pater, mater, et duo filii. Patrisque simile et matris heroum genus.
itt posteriore a/item cttm majore aliquousque sal- ad ha/ic sacram familiam spectanl
Cetera , quce
tehl HOtitia: Oi Sftoi |j.apTup£; r.x-rip v.x\ [^Trip oliv 800; Deo nota, nobis autem incognita sunt ; ac proinde
ilxvots Iv Etp/vr] tsX. Sancti martyres pater etmater plura his siiperaddere non licet.

DE SS. BENJAMIN ET BERIO, SEU VERIO

ET FORTE BENIO. BIN.EO, AC BENEO

Cultus apud Graecos. ... P.

Die 29
JuLII.
onuntur Sancti isti apud Grcecos diverso quodmendose scriptum alicubi, ac dein
fortassis,
Snniii
eodem rnodo
isti

ntc die notan-

tnr in Fattis
nec

P nodo ac diverso die : Mencea quippe ma-

gna
Tfiv

Berii. Crastino
typis edita, hodierno sic scribunt:
a-fltjv BsviauAv xa\ Br,p(oo.

antem, excerpta ex Menwis Mss.

bibliothecce Ambrosianm tradunt ista: Tffiv ay(wv
SS. Beniamin et
transcriptum fuerit cum incremento. Id tamen
propterea quod certo nobis non constat, ideo
Sanctos quatuor superius
adverbio forte ; si,
in titulo
at ficri certe potes/, singula
nomina propria, adeo inter se convenientia,
posuimus cum

sin-
Bsvfou xat Bivafou. SS. Benii et Binsei. Codex Tauri- gidos for/asse Sanctos designent.
nensis die item crastino nomina nobis suggerit 2 Porro publica eorum veneratio confirmatur CultusCMi
'
forte Bevtau.lv Tiov iytiuv BEvia(j.r,u.' , Sanctorum Be-
Bevfou xal Beveou. ex allatis Fastis Gratcis, in quibus haud dubie
niamyim, Benii et Benei. Ex istis annuntiationi- designatur locus, ubi cultum habuerint ; vidclieet
bus, si mendosa? non sint, habemus Sanctos -Xr,a!ov Twv naXortfwv tou Koouou Juxta palatia Heb-
'
.

qudtuor, diverso modo, tametsi citm summa domi. No/at quidem Cangius CPolis Christ/ana-
efformationis affini/a/e, exaratos. Dixi, si men- lib. IV, pag. 120, ex Menceis hoc die 29 Jnlii.
dosa' non sint annuntiationes, pro qua re quis- SS. Benjamini et Verii festum et memoriam ce-
nam ausit vadem ponere? In
sponsorem se aut lebrari isto loco; sed, addit,
an in mde iis dicata,
Benjamin quidem minor videtur difficultas ; ma- incertum. De Hebdomo agil idem auclor ibidem
jorest in Berio, Benio ac Bineo seu Binseo ;
quai lib.ll, pag. 172, et alibi , sicut videre cst in
tria nomi/ia nos ila concipimus, nc absqite stiffi- indice ejus ad CPolim Christianam. Plura, qita>
ciente nccessi/a/e Sanctos multiplicemus,
non itl circa hos Sanctos observemus, in promptu tion
sint nisiunius unici Sancti, multiplicato nomine sunt.

DE S. FELICE PP. II ET MARTYRE

ROMjE
commentarius criticus. j. u. &

DE CULTU, PONTIFICATU ET OBITU

§ I. Ad qiupstiones introductio.
Anno 359,

i\'o« aijitur
on hic de S. Felicis Actis prcevie illus- dam

N
hicde Legendis aut satis apposite explicandam smcipere
Irandis agitur, quamvis enirn multce audeamus. Breviores alias invenio ex diversis co-
ejus rcperiantur Legcndai, tum editce dic/bas descriptas, quartmi prir/c/pium notissi-
apudantiquiores Bellovacensem, S. An- mum est; Fuit temporibus, quas alio nomine in-
toninum, Petrum de Natalibus, Mombritium,
et signire vix possis
quotquot alios numeraveris passim citari
quam textus Anastasii, satis
solitos, per se difficilis, interpolationes ; nisimalis dicere,
t/im vero apud nos variaexstent
Mss.;ingenue ipsum Anastasii texlum, cx huj/ismodi farci-
fateri cogimur, nullam prorsus esse,
quamtuen- mine, a Lucifcrianis fortc corraso, pro majori
parle
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 55

etiam tolerabilis est admissam quipartes S. Felicis, cujus istic fama

parte processisse. Minus
I»

u imo insulsa Ustoria, cujus bina tam turpiler proscinditur, tutaudus susceperunt.
','"'s
'

longa ac tmdiosa,
' reperi sub hoc li- Evolvi libe/lum scepius, ipsumgue el prceftitionein
exempla inter chartas nostras
Acta et passio beati Felicis mar- rr/ifiidi attentissime, non absque gravi stomacho,
tulo: [ncipiunt
raar- guotl uui/iit-issimi schismatici, vel apud i/isos Au-
tyrisatqne Pontificis edita a B. Bonifaeio
,'vir et Pontiflce. Natalis ejus 4 Kalendas gustos in episcoporum aliorumgue famam liber-

Inepto et falso titulo respondent rimeinvolent, eague temere cominiiiisciiutur. quee

Vugustas.
inde intermixtis, ut iinru/ii rsi Ceesares istos Valentinianwn, Theodo-
ferme cetera, versibus hanc
istiusmodi pium drama hic nominasse. verum est
siuin et Arcadiuin tolerare potuisse, si
satis sit,
•>
Eaue diffusa est recentior altera sancti Pon- eorum rescriptum, sub fincm hujusmodi precunt
'
.,,t tultVlUV' ' • 1 • •

„,„„,.- tificis Vita, dicam, an pottus studiosa apologu/, appositum.

Rorrue seculo proxime prceterito, a nescio guo 5 Atmittamus tantisper libellumisturn suppli- ineptissime

composita, cui longascriptorum in speciem series cem seupreces, in guibus expressis suis nontinibus adjeeta

pramittitw, exquibus nimirum compilata censeri et in recto uti loquimur, jnm dictos impera/ores

debeat, certe in sequentia quinque capita divisa. alloquuntur bini oratores, non Romce sed Con-
1. L^KleetioneFelicis. 2.Qualis fuerit Felix ante slantinopo/i,non tempore Felicis uut. Liberii aut
adeptam Pontifieiam dignitatem. 3. De rebus in Dumasi, sed dum sintul ipsi regnarent, quod certe
pontiflcatu gestis. 4. De obitu Felicis et iis quae non videlur fieri potuisse nisi circa annum 390,
obitum sunt consecuta. 5. Quid veritati magis quando de tribus istis Pontificibus congueri mi-
congruere videndum sit {diceret, videatur) in nime polerant prtxclari il/i Lucifcria.norum ptt-
prsesenti controversia. Laudandum utcumque troni; gui proinde toto suo illo libello precum,
fateor scriptoris istius conalum, verum in quo nii/lum istorum Pontificum vel eminus salutanl,
tmii iniilin falsa ct dubia indiscriminatim veris non intelligam, guis eorum opusculo
ut prorsus
immixta sunt, tnt allegata momenti perexigui infame caput prce/ixerit, guod ab ejus materia
testimonia, ut si parerga omnia subduxeris, ad sexcentis parasangis distare oslcnditur ; ut jum
1< paucas pagellas dissertatio faci/e contrahi
to/ti taceam quod lidicii/um videatur, libetto supplici, F
i/itriit Recte, opinor,
. guisconjecerit, nonplacuisse tantis principibus offerendo, prcefutioncn/. udji-
liniiiti' verbosiorem commentarium , non satis cere, tametsi ad rem spectaret guam proxime;
solidis fulcris subnixum, quem nequc mihi eventi- salis erat preces effundere, mirumguam insolen-
Itirc liit- est ti/iimus ; a/ifp adducendce su.nt aucto- tes et duras, ne cruda et immi.ti satyra ornari
riltilfs, uiit/f t/ua' adS. Felieis cultuin, pontifica- ipsns oporteret ; praiterguam guod absurda prce-
tumc.i ohiiitni spectant, paulo soiidius stabi- fa/io, n.on ab ipsis composita sit ; guod ex fine
linntnr. manifestissime ptttet, dum intpius narrator dc
«inpiuiini,- 3 llttc it/itiir facii nostra luec prcefatiuncula, Marcelliito ct Faustino loguitur in tertia persona,
itmda mi , iicm.pe ntl citot/tmdas qucestiones, quce a duobus quemadmodum et ipsc Valentinianus inducitur,
jtnn fcrnic sccu/is ertttlitorun/ ingcnia mirum in quem non nisi ineptissime tali prcefatione allo-
moduiu exercuerunt, fatente Baronio, tempore querentur ; ut to/is posl ipsos secu/is, humano itl-
Gregorii XIII e.mn se animo opinionem concepisse, cumgue capiti cervix cguina, dicam monstruosa,
quodS. Felix II, in ti/ulo hic propositus, nonso- iippingi po/ucrit. Rem in/rospiciamus.
litin iion Mnrtyris litttlo donandus, sednec Saneti 6 Ut a tituto exordiur, certissimum videtur, aniuc inepto li-

tippiilntionc honorandus esset, atgue adeo e sa- eum a Marcellino et Faustino prorsus concinna- ^Ho pnntm
cris Fastis prorsus eradendus, tamelsi jam a tot tum non Quid, obsecro, ad /ibettum precum
esse.
srcnlis in Murtyro/ogiis locurn habuisset. Notis- facit prrefatio deeodem schismate Ursini, acl
siititt rst liisloria in ejus Annalibus videntln acl guod nec vox una ex tolo libetto torqueri gueat ?
iniiiiiiii 357, infra anobis recitanda, in t/tiu quid Quid deinde orationis priitcipium procul accersi-
i/isiuu compulerit, ut, mutata prorsus sententia, tum, temporibus Constantii imperatoris, filii
Felicem et ut Sanctum et ut Martyrem agnosce- Constantini ? Non aliter quis loqueretur de re
rrt. pluribus explicat, non dubitans certe quin multis jam seculis prceterita. Quis igitur binos
inlrr llo/iitiniis Ponli/iffs ipsi locus debeatur, ittos oratores ita garrivisse censeat, de gestis gui-
t/tiit/f/iiit/ uSS. Pa/rum, Optali, llie-
iiimiiullis bus ipsi nimirum interftterint ? Quis uon couti-
C roni/mi et Augusliiii Cn/a/ogis non computetur nuo perspiciat, Damasum hic unice impeti, guem, F
t/uod certe Felici huic nostro peculiare non csse, guisguis satyrce auctor fuerit, statim ambitione
jttin pridein. ostendil Henschenius. Habes paucis corvu\)tum pronuntiat ; tum verolam immaniter
intricalissimce conlroversice pratctpua capita, guce dilacerat, ttt non schisma Ursini, c/ucm sanctum,
eo ordiiir dispertiri conabimur, ut singulis suis venerabilera, sine crimine et prius Pontificem
/iiirut/riij/liis sua proponatur materia, alque ea ordinatum asserit, sed Damasum traducat, im-
t/ttn /nitrril, accuralione expendatur. pietate maculatum, scelerum conscium eorttmgue
"ooelknda. 4 Ac primo quidem fontem prmcipuum desi- auctorem, ut latrocinantem, vastatoremet homi-
gittmiits ct tu/tjrrdinuir tinde odiosa maxime ad- cidam? Hceccine, obsecro, ab alio procudi potue-
Pw/htjo
versus S. Felicem urgumenta depromuntur, rint quam ab impiissimo sycophanta, gui sttb is-
quibus, praiter solitam suam modestiam,
virus torum presbyterorum nomine, in S. Damasum
affundere non neglexit Tillemontius, infra anobis bilem oinnem suam evomuerit, a non minus sce-
ciittrritieitdus ; nusguam dissimulando, guce ceteri lerato Catltolicce Ecclesice hoste postmodum col-
trnipuritm nutissiiui scriptores in sanctum
ciiriiin
lectam, alque in ea adversaria intrusam, guibus
hunc Pontificem, fortasse pauloacrius atqueex Onttphrius Panvinius notas suas in Platinam
adversariorum relationibus hinc intlc intorserunt. bcllc adornavit.
Iltf illn potissimum telu avertere et infringere 7 Adversetur quisquis voluerit , numquam in Mareellini <t
conabimur, qum sx famosissimo presbyterorum animunt inducam, presbyleros illos Marccttinum Fmistini
Luciferianorum Marcellini ct Faustini libetlo pre- el Faustinum, utut de celero audaces, tam inve-
fttm. tlifiiiniis piitiits c r
sttpposititia perperaiiu/iif recundam, tam impudentem, tam mendacem
et tissiitti
cirulenta pnefatioue desumi consaevere, narrationem libetto suo precum prcefixisse ne- ,

'/uani iniraiuium prorsits est, tam faeile ab iis dum imperatoribus tam orthodoxis offerre ausos
fuisse
 56 DE S. FELICE PP. II ET MARTYRE.
A fuisse. Liceat dicere quod sentio; Videri mihi 10 Cum ingressus Felicis absque controversia <kcet

prcefationem istam, parturn esse sce/esti alicujus a majoribus fuerit existimatus iniquus, et <le BfJrwifoT

tenebrionis haretici, quipertrium iSforum Ponti- exitu ipsius eadem inter se pugnantia scripta
ficum latus, Romanee Ecclesice faciem, semper nutent; inde accidit ut temporibus pontificatus
splendidam et immacu/atam conspurcare conten- Gregorfi XIII, dum de emendatione Romani
derit, utproindenullam omnino fldem promerea- Martyrologii a viris eruditis, ad boc delectis fre-
tur; non majnrem certe in iis qua> dc SS. Felice quentes baberentur conventus, et de Felice non
etLiberin, qucedeS. Damaso paten-
quam in iis levis controversia incidisset, expnngendusne
tissime mentitus est ; ut quid ex pura, puta ca- esset ob vitiosum ingressum ejus, vel absque
lumniarum farragine tutn admitli possit, quo martvrii titulorelinquendus: deque hisdiu mul-
scepius lego, eominus intelligam. Atquiex impu- tumqne altercatum etego in eam senten-
esset,
rissima ista sentina turbidas suas aquas hausere tiam pedibus nomen expungen-
irem, ut Feliris
ii omnes quiS. Felici tam inclementer, tanto, ut dum esset, eoque argumentn volumen baud breve
ita dicam. furore adversati sunt: Quid igitur scripsissem, cui faverent adstipularenturque
tantopere verebimur, foetentem cloacam hinc complures viri eruditi in Urbe tunc existent.es:
amoliri, dicam apertius, totam ilimn pratensam accidit plane, veluti divino miraculo, ut cuni in
prmfalionem ab hac controversia penitus exclu- diaconia SS. MM.
Cosmae j t Damiani, in foro ad
<

dere, iisque solis intetidere, quce ex midto cer/io- templum pacisposita, quidam male consulti, sed
ribus fundamentis dcpromuntur? non sine divina providentia, clam altare unum
gvam hinc 8 His pramissis, tamquam assertis, aut saltem a dextris positum suffoderent, ut thesaurum in-
proculamotam postnlatis, erit dissertationis nnstrtp ordinata venirent, quem acceperant, nescio quo revelante,
oolwmus. i t i l
series, ut 1 parte, seu paragrapho sequenti ea ibi cssi' repositum; in marmoream arcam inci-

recenseamus, quce ad S. Felicis constantem in Ec- derent, in cujus altero latere, tabulae lapideae
clesia Catholica cultumpertinentex Martyrologiis interstitioab altero distincto, reposita inveni- 1

aliisque ecclesiasticis monumentis, qua> argumen- rentur reliquise sanctorum martyrum Marci at-
B torum nostrorum sedes, aut loci communes merito que Marcelliani et Tranquillini in altero vero ; F
appellantur, quique tales sunt, ut si tamen e sa- arcae latere corpus S. Felicis, de quo agimus, una
cris Fastis excludi dcbcat sanctus Pontifex Felix, cuni lapideo laterculo ibidem intus posito, hisce
innumeris nliis, indubitate hactenus honoratis, litteris exaratoCorpcs Felicis Pxpje et ^iar-
:

idem immineat periculum. Parte II, seu altero pa- TYRIS, QUI DAMNAVIT CONSTANTTOM qiiod accidit ;

ragrapho referentur, quce adversus ipsum ex aliis pridie ejus diei quo ejusdem S. Felicis in Ecclesia
scriptoribus eeclesiaslicis passim admissis, Rufino natalis dies agi consuevit l Kal. Augusti anno
nempe, Socrate, Sozomeno et Theodoreto objici Domini 1582, cum de ejus meritis disceptatio
solita sunt ; prcesertim vero ex SS. Athanasio et magna esset, jamque peneob innumeras contra-
Eieronymo, quibus solvendis serviet pars tertia. rias assertiones causa cadere videretur; quando
Tum demum de exsilio lapsuque Liberii et nostri opportune ipsemet Felix visus est, admiratione
pontiflcatu ; inde de Liberii resipiscentia, hujusque omnium, redivivus comparuisse, per se suani
abdicatione, ac postremo de martyrio disputan- ipse causam acturis, cumjam valdestylocontra-
dum erit : e quibus omnibus non ita difficile esset dicentium esset oppressus.
emergere, si sinceri et integri adnos pervenissent 11 Autego multum fallor, aut si Eminentis- qumMa^
Pontificum Catalogi, quos studiose corruptos, aut simo Anna/istce ea omnia documenta inspicere consu/eni

sa.ltem interpolatos, ex dicendis manifeste perspi- promptum fuisset, c/uce hic subjicienda sunt, tuit.

cics. Sit igitur non tam facile ab adversariis induci se sivisset,

neque tanto zclo calamum acuisset ut S. Felicem
e Martyrologio Romano expungeret : nam etsi
§11. S. Feliciscultusin Ecclesia
dubium faleor, utrum in codicibus Hieronymia-
receptissimus. nis satis expresse referafur, potiusque oppositum
mihi videri in observationibus ad Usuardum pri-
Quam adversa A dversa fama /aborasse Sanclum de cujus dem indicaverim, quidquid codex Menardi apud
famahborare-
'
eM
J\ m
/tu hic agerc incipimus, in
confesso est. a Florentinium ipsi favcat, nemo sane nobis eripiet
seculo prwsertim xvi, quo hasretici,
c Catholicce auctoritatem Romani parvi, a Rosweydo editi in
Ecclesim hostes infestissimi, reconditos quosque
quo disertissime leguntur hcec verba : Roma?, Fe-
historiatangulos scrutati sunt, ut ipsi maculas,
licis Papse et martyris sub Constantio. Porro
rugas etprobra quceque inurerent filii
apostatoe; Martyrologii islitts, qund vetus Romanum appcl-
Catholicis etiam scriptoribus in
deceptionem ad- lavit editor Resweydus, antiquitas et sinceritas
ductis adeo ut Onuphrius Panvinius a codice
:
abunde suis locis vindicatce sunt, quod presse
suo Avellanensi, quem in notis ad Platinam reci- secutus cstViennensis insulatus Martyrologus,
tat,seductus, et ipsum secutus Ciacconiusaliique
hunc Usuardus et Notkerus, il/os cceteri omttes,
rotunde et expressis verbis, non dico
ut Sanctum quorum ejusdemrei testium nubes afferri posset
sed nec ut Papam Felicem admittere
ausifuerint : ac nequis frigide regerat, hos omnes Martt/rolo-
quibus tamen occurrere Victorellus,
Oldoinus et re- gos ttnius instar habendos; Rabanumadde,atque
Kqui Catholiciscriptores omnes passim,
sipaucos haud dttliie Wandelhertum; t/iw ctiam Beda seu
hupercrilicos n nobis saipe notatos
excipias, qui- Flortts udditci
bus id familiare imprimis, ut in posse vidftttr. Adde deniiiin
qucelibet Ecclesia Sacramentaria a
ulcera, sive vera sive supposita Frontone recitata dequorum
unguem caninum vetustate frustra cavillabuntur immoderatiores
mfigant, quidquid vel tantillum olet,
avidissime critici ; c/ui/iiis unrdc/i/ a/ia inferius subnectenda.
arroderesolili, ut infra putebit
evidentius. Quom- 12
que vero pra-sens controversia / 7 candide e/ sincere singula hic cxpendere
vel in ipsa urbc
Romana dictojam constituimus, sic prcevie c/ u/lro non di//i/< »'>"'< ,

seculo adducta fuerit, ,/ (

.wlf
docebit e/ogia a ttoniiullis nosiris Martyrologis, hoccitatl-
tc Baromus ettato, superms anno :i57, num 50 dis, concinnata, prwsertim ab Adone, Rabano,
dumS. el Notkero, talia csse, ttl certiora profcirv '"''
Felicia cultum dicere arjgredimur.
queant, quam sint fmites ipsi unde sua UUhau-
sisse
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 57

sisse deprehendmtur : ut maxime dolendum sit, 15 Romse via Aurelia, S. Felicissecundi Papse '" to*«7io
fi <"' OT " ,, •

Catalogos Pontiflcios, de
qvdbus agit Hensche- et martyris, qui a Constantio imperatore Ariano,
i°B°S.
pwiores ad nos non ob Catbolicas defensionem e Sede sua de-
nius ante tomum
Aprttis, I fidei

pervenisse, amanuensium aliguorum,ut suspicari jectus, et Cerae in Tuscia occulte gladio necatus,

malitia corruptos, aut imperitia luxatos gloriose occubuit. Ejus corpus inde a clericis
lieet
quod idem d.e tam variis Anasta- raptum, eadem via sepultum fuit postea vero
et interpolatos ;
:

sii tum Mss. codicibus

tum editionibusdicendum ad ecclesiam sanctorum Cosmae et Damiani dela-
est, '/'"'' omnia si
in prima sua integritate ser- tum, ibidem Gregorio decimo tertio summo
Pontifice repertum est sub altare, una cum reli-
vata fuissent, multis nos, procul
dubio, difficul-
quibm nihilominusS. Felicem quiis sanctorum martyrum Marci, Marcelliani et
latibiis e.riinercnt,

expedire conabimur, prcecipuo illo mastige exar- Tranquillini, atque in eodem loco pridie Kal.

mato, quo potissimum receptam Ecclesice opinio-

Augusti simul cum eis reconditum. Atque ha>c
nem crittci nostri arctare consueverant : prwten- prcecipuorum veterum Martyrologiorum tam dis-
tincta exprcssaque testimonia sic S. Felicis cultum
sam illam Marcellini et Faustini prcefationem
intelligo, cujus nullam prorsus nos rationem hic extra omnem controversiam collocant, ut alium

habituros, jam supra monuimus. En

igitur Mar- quemlibet, nequidquam obstrepentibus malevolis,
tyrologorum nostrorum aciem, qua adversario- verissime Sanctum, de communi hagiophilorum
rnm cavillos et vitilitigationes nullius adversus ceque ac Itaniocjrnplioiiim consensu ileclararent
vetustissimam sententiam,ponderis esse,
Ecclesirp Addc et Florum
et Wandelbertum,quos de nostro

nobiscum, nisi fallor, non sinc voluptate agnosces S. Feliceetiam ar/ere ex Kalendariis rnox citan-
et perspicies. Audimodo encomiastcn Adonem : dis non obscure patebit. Neque sanc opus est

13 Romse via Aurelia, beati Felicis Pontificis, Maurolycum, Bedam Plantinianum, Felicium,
,,„/,,, trtmwi
,i roityuoi, sub Constantio filio Constantini. Idem Constan- Galesinium aut alios recentiores huc accersere,
tius augustus concilium liBereticorum ac Valen- qui ad augendum numerum, non item ad majo-
tis et Ursacii Arianorum approbans, quia etipse
rem anctoritatem conciliandam frustra adduce-
Ariamis erat, ab Eusebio Nicomediensi rebapti- rentur. De vetustis Ka/cndariis aut Sacramenla- E
H
zatus, ejecit S. Felicem Urbis Episcopum desede riis non cadem est ratio.

episcopatus sui ; et facta est persecutio magna 16 Hcec nobis sttggerit Fronto in Kalendario Accedit
in clero, ita ut presbyteri et clerici plures neca- suo Romano ad hunc diem sic legens : Die 29 ^rontmis
""'""'
pentur et martyrio coronarentur. Depositus {nempe Julii) Natal. SS. Felicis Pap.e, Simpli- K"'""7
sanctus ac beatissimus Papa Felix liabitavit in cii, Faustini et Beatricis via Portuense, alle-

praediolosuo, quod est via Portuensi et agenti- : f/ans prceterea Sacramentaria in quibus etiam

bus postinodum haereticis, exindelevatus, ductus Felix cum iisdem sociis recolitur, licet non in
est ad civitatem et capite truncatus martyrio omnibus addatur titulus Papae. Quce vero diffi-
coronatur 4 Idus Novembris. Exinde raptum cultas hic movetur circa viam Portuensem,/'/c;7e

corpus ejus a presbyteris et clericis et sepultum solvitur ex eo quod p/uribns successive locis cor-
in basilica, quain ipse construxit via Aurelia 15 pus dcpositum fuerit, post plura demum secula
Kal. Decembris, in milliario secundo : cujus na- ad SS. Cosmce et Damiani Romce repertum.
talis celebratur 4 Kal. Augusti. Sedit autem in Porro celebrem fuisse ejus memoriam ostendunt
episcopatu anno uno, mensibus tribus, diebus Adrianus et Nicolaus Romani Pontifices, qui
duobus. lirevius sed eodempropesensu Rabanus, aptid Anastasium S. Felicis corpus honorasse,
i/ui Adonem certo non vidit : Romse eodem die, ecclesiamgue et ccemeterium restaurasse dicuntur.
passio FelicisPapse et martyris. Hic Felix de- Hortim primus quem seculo viii sedisse constat,

claravit Constantium filium Constantini esse in novissima editione pag . 262, inter varia Sanc-
haereticum, cum secundo rebaptizaretur ab Eu- torum corpora etiam legitur honorasse corpus S.
sehio Nicomediensi episcopo, et juxta prascepta Felicis, simili modo martyris seu Pontificis. De
ejusdem Constantii Augusti, martyrio coronatur autcm ejusdem Sancti habetur pag 266
ecclesia . :

et capite detruncatur. Nec non et ecclesiam S. Felicis positam foris

taitsmartyrij 1 1 Notkeriannuntiationemdescribere opusnon portam Portuensem, a novo restauravit. Tumde
'""""
est, Adone acceptam Usuardumtamen
utpo/e ex : Nicolao secu/i ix Pontifice, ceque diserte testatur
C audirejuvat, cujus textus tam apposite contrac- Anastasius pag 418; Renovavit etiam ipse Pas-
.
F
tns est, nt nihil in eo occurrat qaod commode tor benignus coemeteriurn beati Felicis martyris,
propugnari non possit. Sic habet Romae via : ac confessionem via Portuensi. Dubium Fronto-
Aurelia, natalis beati Felicis Papae, qui a Con- nis circa cultum S. Fe/icis I so/utum habes in
stantio augusto, ob Catholicae fidei defensionem Actis nostris 30 Maii : Marccl/inum autem et
a sede sua dejectus et gladio necatus gloriosis- Faiislinum, qui ei negotium facessebant, jam ex
sime occubuit. Hic recta et justa martyrii causa arena disccdcre compulimus.
assignatur, a loco autem prcescinditur in quo 17 Sequatur modo prceclarum aliud ex Sacra- Sacramenta-
prwcipua est difficultas. Fianc porro c.rplanavit mentario, non jam Romano scd Tolosano pro rium r<i'«s<'-
llnronius Annaliiiin lumn IX, pag.861 inter ca S. Felicis ab omni cevo agnita sanctitate argumen- '»"»,
qute in prioribus tomis addenda vel emendanda tum, ubi istic in Litaniis antiquissimis, intcr n/ios
recenset; ubi una etiam cultum confirmat quiin sanclos Pontifices sic invocatur Felix ut dubitnn
ipso martyriiloco perseveraverit. Itaibiloquitur : esse prorsus non possit quin ipse indigitetur,
bl factum dicitur in civitate Ca?re, sic restituen- Frontone iil evidenter demonstrante ; S. Felix
dumesse,pro Cora, ex antiquisCserensisecclesise Apostolice ora (intellige pro nobis). Mirum sane
monumentis didicimus. Est Caere civitas in Fa- si hcec studiosc exornata quis dixeritetiam in ipsa.
liseis, via Aureliaposita, decimo
septimo ab urbe Gallia, ut et ibi Sanctus fingerctur, quem vix
lapide ubi idem Felix ut patronus colitur, cujus
; seculo vii aut vm in sacros Ecclesice Fastos tan-
Pontificis illustrata memoria, factaolimfuitsedes tum non intrusum imaginari sibi
prcesumunt, ac
episcopalis. invenire frequenter inter alios
Esl ze/o prorsus cceco aliis suadere conantur severio-
episcopos inpublicisconventilius, Cfereepiscopus. res nostri critici, omnia sus dequc habentes, modo
Kn modo ipswn Martyrologii Romani lextum Felicem et dignitate, et
: S. cultu ecclesiastico et
Jn/ii Tomus VII.
8 martijrii
 58 DE S. FELICE PP. II ET MARTYRE.

A martyrii laurea,prcejudiciis Iransversim abrepti, AUCTORE

inclementer cxspolient. Quod antem non expres- J - B. s.
sius martyr,serf confessor dumtaxal appelletur, III. Qusb adversus S. Felicem
ejus martyrio nihil obesse, satis aliunde intelligi-
tur, ui iiniiiiil earum rerum periti atque item
opponi solent, solvuntur.
apud Frontonem explicatum invenis. Frustra hoc
testimonium, cum nommllis symmistis suis, solita Quemadmodum dubiis turbulentisque tempo- Vt ut imp/
W( ,

sua modestia vellicat Tillemonlius, uti et illud ribus fieri assolet, ut res etiam innocuce pro hic uMlta

quod sequitur desumptum ex Actis S. Eusebii /inrtiiim studiis diversissimo modo referantur , id 0CCWr<>«!,
presbyteri, eapropter non rejiciendum. plane accidisse perspicies in iis quce Felicem, quem

tum et S. Eu- 18 Acta illa seu Vitam S. Eusebii Romani pres- modo audacler, ex Ecclesice sensu Sanclum decla-
sebiiArta byteri (qui 14 Augusti colilur) postremum vul- ravimus circumstant, ubi tam incerta variaque
gavit V. C. Stephanus Baluzius tomo II Miscella- sunt scriptorum veterum testimonia, ut quid ex
neorumpag. 141, in quibus more suo scrutari non iis certi statuas, vix detur intelligi. Atque hcec

neglexit quce carperet,passim dubitans Tillemon- non solum ad ejus ingressvm, seu in Liberii locum
tius, ausus demum ad posteriora secula ipsa re- substitutionem spectant, quam alii innocentem,
trahere contra apertam Orosii fidem, qui se, ut- alii subdolam, sacrilegam et perjuram pronun-
pote S. ipsius Eusebii discipulum, haec gesta tiant; sed ctad regiminis tempus, ejectionem,
conscripsisse disertis verbis testatur : quce tamen martyrutm ejusque causam pertinent ut quo- :

ultro fatemur, falsariorum manus non effugisse. cumque te vertas, vix ubi pedem figere tuto possis
Eic satis sit, Virum prceclarissimum Eusebium usquam reperias. Neqne vero satis obvium est
sisti, Catholicum, Sanctum, et sancto ibidem Fe- distinguere quousque se ea extendant;ego, nehic
lici contra Liberium adhcerentem, qui coram ipso Umgis digressionibus extra chorum saltare velle
et imperatorc , malim dicere imperatoris jussu, videar, Sancti cultum, mores sanctos, martyrium,
multis interrogatus, intrepide fidem et integrita- tucuda suscipio ; de reliqua pontificatus controver-
B tem suam tutalus est; ex quo cum quaireretur sia cos auctores assignaturus, apud quos res ea E
Quid esset inter fidem et fidem? ita respondisse pridem ita explanata est, ut si Tillemontius ejus-
fertur : Quantum ad nos peccatores, integre te- que gregales eos consulere dignati fuissent, non
nentes sumus. Quantum ad vos, insania diaboli linii leoiter, quidem existimo, ad omnimo-
ut ego
et invidia superstitionis vestrae (forte addendum dam ejus condcmnationcm prorupissent.
fecit) ut Felicem Episcopum, quem vos non ta- 21 Durissima sane est ea censura, quamtomoVl justodurwresl

cuistisCatholicum, et Dominum Jesum Christum Monument. pag. 781, prceter solitam suammode- Tillemontii

invocantem, purum Sacerdotem ab omnibus de- cmum

stiam ila proferre ausus esl : Ut quid igitur tot >

claratum, in damnationis causam exilio direxi- difficultatibus solvendisimplicamur ad defensio-

*
An nuit stis", qui tamen in praediolosuo orationibus vacat. nem viri quem tota antiquitas deserit? quem ne-
direxeritis? Quamdiu vacare licuerit, non usque adeo promp- cesse est fateri, toto saltem biennio fuisse hor-
tumestdefinire; modico certetemporesttperfuisse, rorem Ecclesiae, quemque tueri nequeas, nisi rui-
inferius inteltiges. Ceterum cultuin ejus irrefra- nosis fundamentis innitendo, ac parvi momenti
gabilem aut ex supra dictis conslat, aut de
esse, auctoritatibus, quae seipsas interimant, utpote
quo Sancto probari is sufficienter possit, equidem scriptis authenticis convulsae. Hcec quam temere
non satis perspicio. eructentur, puto Majores nostros aliosque pridem
wwmmode 19 Inter critici nostri scrupulos nempe prce-
is demonstrasse. Videantur ea quce ad Catalogos
e^lieala. ciputts ac palmaris est tomo VI Monumentorum Pontificios antetom. I Aprilis paucis olim attigit
pag. 111 , quod in Actis illis supponantur uno Henschenius ; tum vero istius mensis tom. III
eodemque tempore Romce fuisse Liberius Papa et pag. 1002, cjusdem de Marcellino et Felice disscr-
Constantius augustus, quod critico isti asystaton tatio, ubi quce ex SS. Athanasio et Hieronymo
proi-susvisum est, in ea hypothesi quod Liberii affcriintur, solide emollire conatus est. Notce etiam
exilium tamdiu duraverit, ut Constantium Romce sunt Papebrochii dissertationes a Pagio laudatce,
agentem mensibus Aprili et Maio anni 357 istic in i/uibus cumprcefationi, Marccllinoet Faustino
reperire ipse non potuerit. Equidem tueri id no- suppositas,plusculum tribuerit, non cegre ferret,
C Um, fateborque lubens, sincera et primigenia stadhuc viveret, sese in ea parte a nobis dcseri. F
S. Eusebii Acta ad nos nonpervenisse, in quibus Actum non agamus; quce ipsi in S. Felicis favo-
nimirum nec alia desint quce jure merito corri- rem recte disputarunt , ca utique hic adoptata
genda sint. Neque sane ex tolo mihi placet addu- cupimus ; at cum iis non acquieverit ccnsor noster,
ctus dialogismus, qui ex interpolatoris ignoriinlin iii iterum refellere cogimur, quce ipse recentius
seunequitia sic formatus ambo illi Libe-
ut
sit,
oblrusit. En igilur antiquorum historicorumtexttts
rius et Constantius Romce una cum S. Eusebio hic ex ordinc, quibus cxplicatis, uihil opinor su-
fuisse fingantur, et hic quidem Ccesaris prcesentis
perfuturum quo criticinos maqnopere terrean/.
jussu multa perpessus, contra fidem historice, ex ex
22 Rufino ordimur, qtti intcr varias confu- " e 1 ue
.1
qua habemus, non tam aperte, certe non ad effu- siones lib. X accumulatas, cap. xxn de Romana ^
m
sionemsanguinisConstantium, quantumvis Aria- hoc refert quod S. Felici magnopere obesse non
num, in Catholicos sceviisse. Jam satis innui, in potest, dum sugillatur quidem ejus cum Arianis
perfidos ejus ministrosrefundendum, quidquid simulata commttnio, at fidei integritas asseritur,
tum Eusebius, tum Felix ipse aliique pro fide
sic ibi habet : Igitur Liberius.... qui.... in urbe
tolerasse dicuntur. Ad rem nostram facit
unice, Roma per idem tempus sacerdotio fungebatur,
Acta S. Euscbii talia esse, ut quisquis interroga-
in exsilium traditurjinque ejus locum Felixdia-
tor iste fuerit,de Felicis PP. sanctitate haud conus suus ab hajreticis subrogatnr et non tam
dnbium ferant testimonium. Quce prcelerea :

ipsi sectae diversitate, quam communionis et ordina-

opponuntur, docebit solvetque sequens.
linnis convenientia maculatur. Neque sanevtdeo
quidex Socrate lib. llcap. xxxvn laiitoperehau-
rire possit cum suis Tillemontius, nisi obfinntito
animo certum sit venena undecumque exsugcrc.
Ita
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 59

Ua hquitur : Et primus quidem Liberius, Ro- a Nicaenis patribus expositae, integram quidem D
iHMOBB
inanieurbisEpiscopus, cum fidei llli consensum atque inviolatam servabat, cum iis tamen qui
j B S.
aecojwnodare renuisset. in exilium
mittitur, Fe- eam labefactabant, libere conimunicabat. Atque
lice in ejus locum
ab Ursacianis suffecto. Qui ob hanc causam nemo ex civibus Romanis in ec-

cum esspt Eeclesiae Romanse diaconus, Arianam clesiam ingressus dumilleintusesset; idque
est,

tunc amplexus perfidiam, ad

episcopatus hono- tum mulieres illae imperatori suggessenmt.
rem promotus est. Nonnulli tamen affirmant Flexus itaque imperator, egregium illum omni-
illum opinionem Arianam minime amplexum que laude dignissimum ab exsilio redire jussit
esse, sed vi ac necessitate compulsura ordinatio- ambosveroin communeEcclesiam administrare.
nem suscepisse. Qum invidiosa liir snnt avidissime Haec imperatoris epistola cum in Circo recitata
m-npii TiHemontius; ego quee sub finem benigna esset, populns exclamavit, aequam esse impera-

snnl, ea vera existimo. Quis nostrum vincet? toris sentejitiam. Spectatores enim divisos esse

a 23 Sed maue Sosomenus Hb. IV cap. xv edit. in factiones duas, ex coloribus suis cognominatas.

.,„,,„„, Vatesianm quidquam repertqiwaS. FeliGisfamm Alterum igitur episcopum huic factioni, alterum
„iii sanclilati officiai : id vero expremssime asse- illi praaesse oportere. Hacratione cum imperato-
n/. ip.iiiii haud diu post Liberii reditum stiper- ris epistolam explosissent,omnes una voce ac-
ri.rissc. quo rv.it machina detota Tillemoutii clamarunt :Unus Deus, unus Christus, unus epi-
itnpossidilitate, martgrii sub Constantio. Tu vide- scopus. Ipsa enim eorum verba hic apponere
sis, qjiid ex Sozomeno contra Sanctum exsculpi aequum existimavi. Post has Christianissimaeple-
queat. Imperator, inquit, Romam redeundi po- bis acclamationes, pietate ac justitia plenas, re-

testatem Liberio coneessit. Scripserunt etiam versus est admirandus ille Liberius ; Felix vero
episcopi qui Sirmium convenerant, ad Felicem recedens, ad aliam urbem se contulit.
qiii tum Romanae Ecclesia: praesidebat, etadcle- 26 Affectatam non nihil hanc esse Theodoreti m3 us werlo
'UC!te ex li'
ruui ejusdem civitatis, ut Liberium susciperent, narrationem atque in IJberii favorem adornatam, l P
utque ambo Apostolicam Sedem gubernarent, et nemo non statim diceret, qui infelicis ejus lapsus
H sinuil sacerdotio fungerentur absque ulla dissen- hisloriam apud alios ler/isset; ex qua nimirum E
sione, et (|iiidquid moiestiae acciderat propter refelli posse crederet, quce de ejus tam pacificoet
Felicis ordinationem atque absentiam Liberii, trhtmphanti rcditu memoranlur, ubi apud alios
oblivioni traderent. Nam Liberium, utpote virum ler/itur, vim a Cons/anlio Romanis inferri de-

undequaque egregium, et qui pro religione im- buisse, ut in Urbem reciperetur, majorem etiam
peratori fortiter restitisset,populus Romanus ut tamquam Pontifex agnosceretur, Clero et po-
impense diligebat adeo ut ejus causa gravissi-
: pulo S. Felici, semper Catholico, et tttnc maxime
mam seditionem excitaverit, et ad csedes usque probato adhcerentibus, qui demum, vi etiam quo-
proruperit. Post haac vero cum Felix modico tem- dammodo adhibita expellendus fucrit. Atque hcec
pore supervixisset, Liberius solus Ecclesiam ad- alia est Liberiani reditus historia, cujus Sedem,
uiinistravit. Quod quidem divina providentia ita a qua per stibscriptionem defecerat, eo certe tem-
disnensavit ne Sedes Petri dehonestaretur a
, pore legitime S. Felix tenuit, donec rcsipiscens
(luubus Praasulibus simul gubernata quod dis- : Liberius post. alias difficultates cam clenuo obti-
cordiae signum, et ab ecclesiasticis legibus alie- nuerit. Adhunc modttm exponi possunt Theodo-
num est. retiverba; qttamquam in ordine adremnostram
ullo pacfo «m- "~
1 1/aic, si possit, conciliet Tillemontius cum nihil in ejus textu sit c/uod S. Felicem tantillum
/iii/ii/issimis riiliiiiniiis e.r infami prwfatione, a lcedat, nisi id crude dictum, qttod nemo ex civi-
nobis repudiata, corrasis. Couci/iet item ea i/uee bus Romanis ecclesiam ingressus est, dum ille
idem. Sozomenus habet ejusdem libri cap. xi in intusesset; diccret, multos Bomce Liberio addic-
hoec verba : Liberius episcopatu Romano spolia- tos mansisse, quamdiu de ejus in fide conslantia
tus est, ejusque administratio commissa est Fe- dubitari non pottiit : quid enim sunt spectatores
lici cuidam, illius cleri diacono. Quem quidem in factiones divisi ?

aiunt fidei concilii Nicajni perpetuo adhaesisse, 27 Nequidinambigiiacausadissimularevoluisse utct qum apud
etquod ad religionempertinet, omni prorsusre- videar, illaex S. Athanasio referam c/urn Sancto Athmwsium
prebensione caruisse. Uiium veroilludin eo esse nostro honorifica certe non sunt, sed quce apud
(
' repreliensum quod etiam ante ordinationem
, reliquos scriplores non ita expressa invenias, ne F
coinmunione cum haereticis sociatus fuisset. At- cjuidem in mendaci prmfatione. Sic lego in epi-
i/nr /iiersiiii/anliquissimade S. Felice teslimonia, stola ad solitarios, seu ut est in novissima operum
qtue quomodo cohareant riim aiiilaci Tillemontii ejus editione, in historia Ariana ad monachos,
epiphonemate nuper adducto, ubi depingilur tan- quce exstat tomo I, pag. 389. Hoc itaque usus
qiuiin a tota antiquitate desertus, tanquam hor- (Conslantius) ministro (ttempe Epicteto neophyto
ror Ecclesiae, quem tueri nequeas nisi ruinosis audaci adolescente) rem plane stupendam Romae
fundamentis etc, qucero qui satis explicet. Certe perpetravit, quse revera Antichristi malignita-
rrliiln linc nsi/nr sriipla, i/isa i/la uuthentica sunt, tem prae se ferat. Adornato namque in ecclesiae
si i/nir ego iinrrrini, n nitiro nostru jactata, ex locum palatio, cum populorum vice, tres sibi ca-
quibiis epiphonema haudquaquam eruitur. Ad- stratos adesse jussisset, demum improbos tres
tlmn et ii/lcri//ii srriptorci/i. /icinpc. Theodorctuin, catascopos, id est exploratores , haud enim epi-
ex i/im in favorem absurdce censurce tantumdem scopi nuncupandi, adegit ut Felicem quemdam,
rriiiiiilrni, nisi cum cum ceteris ad prcejudicid ipsorum moribus dignum hominem, episcopum
siiu iiliiiirm co/lo iiiflectant. Aiuliu/i/i/s i/jitur /'/>- ordinarent in palatio. Populi enim animadversa
SUm Tliriiffinc/iiiii. haereticorum praevaricatione, non concesserunt,

riZi'''"'
" ""'
/; "' lio
-
n >
'"'° r "l'- xv " """ " /sv lle '' xsil i" ut ecclesias illi ingrederentur, sed procul illis
el reditu li. Liberii loquitur, prcemissaque mu- abscesserunt.
/icruin n/ii/iiii/ Hiiiiiaiinr/iiii ii/iinl Criiislniiliiim 28 Hcec qua ratione emollienda sint pridemque ttBieronymum
supplicatione, sicdeS. Felicepergit: Quippepost emolliveri/ Hcnschenius , dicemus paragraplw duriora smit.
m^guum Liberium orilinatiis fuerat quiilani ex scqiicnlc; audiantur hic modo etiam qua> in Eti-
ejU3_diaconis, Felix uomine : qui formulam fidei sebii Chronico S. Hieronymus ad annum Cnn-
stantii
 60 DE S. FELICE PP. II ET MARTYRE.

stantii 12, qui fuit Christi 352 de S. Felice non eorum invidia odio et arlibus e medio demumsub- AUCTORe
satis exacte ad chronologiam scripsit : Romanse latus sit non Valentinianoet Valente coss. seuan- •>• B. s.

Ecclesiae 34 ordinatur Liberius quo in exsilium;

no 365, ul mentitur famosa prcefatio, sed modico
truso, omnes clerici juraverunt, ut nullum alium tempore post Liberii restitutionem. Atque his
susciperent. Verum cum Felix ab Arianis fuisset recte expositis, satis emoltilum putamus, quod a

in sacerdotium substitutus, plurimi pejeraverunt, citatis SS. Patribus duriuscule dictum accepimus.

et post annum cum Felice ejecti sunt, quia Libe- 31 Verumtamvn perplexa supersunt nonpauca Perrduu.

rius taedio victus exsilii, et in hseretica pravitate in distinguendis turbatis illis Liberii et Felicis multa alia

subscribens, Romam
quasi victor intraverat. Mi- temporibus, determiuundisgue annis, mensibus et

rum profecto de Sancti pontificatu ejusquc dura- diebus, guibus hic tumtumillegitime sederit,

tione tam diversa a synchronis etiam scriptoribus vero postmodum qua re testimonia
legitime, de
tradi potuisse. Hic post annum ejectus fertur protulimus superiori paragrapho prorsus non
Felix, quem hiennium et ultra adimplevisse, in convetiientiii, aliis ejusdem lemporibus scriptori-
confesso esse videtur. Tum atttem quod in Chro- Ims IJberii exsilittm ad solum annitm, aliis ad
nico Prosperi hcec ita referantur ut Liherii exsi- bicnnium, ad trienni/tm cxteudentibus. Ne-
aliis

lium figatur nono episcopatus ejus anno, admitti quid certum asserere prcesumam, id saltem
hic ttt

prorsus non potest. Cetera cum verbis S. Atha- puto vcrosimilUme diccndiim, friennio et forte
nasii iisque, quce supersunt, difficullatibtis jam, amplius Roma abfuisse Liberium , nempe ab
quousquc fieri poterit, explanare conabimur. anno 355, qito a Constantio Medioianum accer-
situs, tam intrepide et fortiter se gessit, ul inde
in Thraciam pulsus, annis minimum duobus fa-
§ IV. SS. Athanasius et tale exsilium toleraverit, c/ij/is tadio victus, id

huc demum sit guod supra abttnde

huiiianitus passus
Hieronymus , ceteraeque
relulimus. Ex
quo tempore non incongrue forte
spectantes difficultates dici posset, guod legitima sederit S. Felix, atque

B exinde fluere cwperiut anuus integer, menses tres

explicantur. et duo dies, qui in Cataloc/is ei constanter tribu-
untur, verum aliter hi rectitts explicari possunt,
de S. Athanasio quidem recte censuisse
t mox patebit manifesti/ts.
E» pridern
merito
et

E videlur Bcnschenius, in ea Ecclesice Roma-

nce, prcevalentibus ubique Arianis, confusione,
ttt

32Non parva saue ca difficultas cst, ut veri De SS. lihmi

el Felieis tmt-
pontificattts termini circttmscribantur , qitando-
poribus
facile aliqua in JEyyptum pcrmanasse, quce non quidcm non diu post lapsum in Urbem rediisse
satis exactam exhibercnt rerum gestarum seriem: sttpponitiir Liberius anno 358, imo, ut volunt ali-
certe adjuncta electionis S. Felicis atrioribus qui, victor intravit. Asl hmc omnia non tam pa-
nemo : in quo tametsi vera
coloribus depinxit cifica fuisse, : quod vero a
superius notavimus
non diffiteremur ; id demum diceret,
prcedicasse plerisque inobservattim rem rediisse opor-
est, eo
quod jam ultro admisimus, non satis lerjitimum tet, ut Liberius, quantumvis a Romanis desidera-
fuisse Sancti in Sedem Romanam ingressum. tus, non tam plana omnia in reditu invcnerit,
Nam quod
Pontificum Catalogus, ab hoc
alter quin, rebits, alternantibus, denuo cedere coacttes
ferme articulo male inchoatus, insinuat, quasi sit, rursus in exsilium pulsus, quemadmodum di-
Congregati sacerdotes, et cum consilio eorum serlis verbis legitur in S. Hieronymi Chronico ad
Liberius, ordinaverunt in ejus (Liberii) loco Fe- uiiiiiim 359 : LiberiusepiscopusRom. in exsilium
licem presbyterum episcopum, venerabilem vi- pellitur : nisi id forte potius spectet ad ipsitm
rum non videmus ca
; niti auctoritate, quee plane reditus ant/um 358. Atquoquo modo ca explicue-
req/iiritur ul tam aperto S. Athanasii testimonio ris, id certe evincere videmur quod qiiwrilur, ni-
opponatur ; cum etjam dictus Catalogus et Pon- mirum toto eo lempore Liberii viccs, sive per no-
tificalium verba ita eo loco aliis et dubiis et falsis vam electionem, sive ali/cr legitime supplevisse
pcrmixta jam monuerimus, ut quid tuto ex ipsis S. Felicemqui rebus Libcrii tandem plene com-
;

hauriri possit, non facile quis dcfiniat. Ceterum positis, modico post tempore, ab
ultro cesserit,
Venerabilem fuisse et constantissimeorthodoxitm infcnsis Arianis , quos ante deluserat, fortasse
mansisse, neque aliter quam necessitate compul- etiam cum aliis, martyrio coronatus. F
sum ordinationem suscepisse S. Felicem, ut vi- 33 Atque ab Itac explicandi ratioite haud vide- n BtoncMno
duatai quodammodo Ecclesice succurreret, idvero tur abhorruisse recens Anastasii Bibliothecarii
ex diclis satis perspicuum existimamus. cumperamplis notis ac dissertation/bus cditor il-
emvllioit 30 Demus nihilomiuus cum Henschenio, Feli- lustrissimus Blancl/ii/i/s t/nno \\l png. 15, ubi ci-
llmin-lieiiins. cem revera ab Arianis electum, sive quod Liberio tiius verba q/tibus in exsilio Liberius fecisse dici-
eum adversari credervnt, ideoque suarum esse tur annos duos, sic subjungit: Huic biennio si
pnrtium; sive quod sperarent, tanto obstriclum addatur annus unus cum mensibus tribus et die-
bcneficio ad easdem facile adducendum, aut sal-
bus duobus Felici tributis, colligitur summa an-
tem acturum dissimulantius, numquid non in eo norum 3 mens. 3 et dierum 2. Hsec autem
decepti fuerunt Ariani, quemadmodum ex post detracta ex annis 14, mensibus 4, diebus 2, nu-
gestis ac morte pro fide obita clare patuit ? Quo meratis ab initoper Liberium pontificatu ad ejus
n/odo decepti iidcm fuerint in SS. Meletio atgue
obitum ex documentis quarti seculi
< 'yrillo, hocpro Hierosolymitana, isto
pro Antio-
chena sede per Arianorum factionem eleclis, et
14 —4— 2

quos fautores sibi speraverant, acerrimos passi

3 —3— 2

adversarios, vidimus 12 Februarii et

superstitesrelinquitannos 11 mens. 1 —
18 Mar/ii Tribuunt pictura? S. Pauli etcomplurcsCatalogi
Idem ut/que hic ipsis acciderit, Fclice, ut
supra cum Bibliothecario pontiflcatui Liberii annos 10,
testabatur Sozomenus, fidei concilii
Nicami per- mens. 7 dies 3. Quare menses 5 et dies 27 su-
petuo adhaerente, et quod ad religionem
perti- pra annos duos solidos ejusdem exsilio sunt as-
neret, omni prorsus reprehensione
carente signandi. Tum vero ex hisce annis exsilii 2,
quinimo subinde ila Arianis infcsto, ut
non nisi mens. 5, dieb. 27, et ex legitimo pontificatu Fe-
licis
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 61

0B E li(
.
is i
_ 3 — 2, cura assignatis sedi Liberii martyrem et ut sanctum ac verum Pontificem D
C
10 _t
-3,eolligitursuminaann. 14— mens.4. semper veneratus sit. non semel
Aliter in citata
f p s
intervallo temporis inter- dissertationc olim statuerat Henschenius ; neque
dier 2, respondens
ex die 22 Maii 352, ad 24 Septembris 366, nos a receptissinm Baronii totiusque Ecclesice ca-
oepfo
tholicm opinione vel ad latum unguetn receden-
qua rebus bumanis exemptus
fuit.

: ;
i piura deinde in hanc rem documenta ad- dum arbitramur, dum ut supra aiebat Annalista
'"','-,,!,""
qwe apud ipsum videri possunt, sic de- eminentissimus ; opportune ipsemet Felix visus
ducens,
est, admiratione omnium, redivivus comparuisse,
,„„„, ad rem nostram concludit: Erit itaque
ehronologiaduorum Pontificum Liberii etFelicis per se suam ipsecausam acturus, cumjam valde
documentis ita disponenda. stylo contradicentium esset oppressus. Quidquid
(-x allatis

Aiiiki 352, Die Dominica 22 Maii ordinaturRom.

hic contra luctetur cum suis Tillemontius, causam
Pontifex Liberius. evincit reperta inscriptio, corpus Felicis Pap^e
355 IdibusAugusti pelliturin exsilium Liberius. ET MARTYRIS, QUI DAMNAVIT CoNSTANTIUM.
350 Die intruditur Felix in Sedem Roma- 37 Frustra hic me interrogaveris, num ex Ca- nonminus
nam. lalogis Pontificiis aut libris Pontificalibus marty- facttt

357 Die 4 Non. Aug. redit a priori exsilio Libe- rii istius S. Felicis causam accersam, qum istic

rius. pa.ssim expressa est, ubi nempe legitur Hic de- :

358 Die 10 Martii exsulat iterum Liberius, post
menses 7 dies 9 a reditu numeratos et cedit
pontificatu.
358 Eligitur legitime successor S.
claravit Constantium filium Constantini haereti-
cum, et secundo rebaptizatum ab Eusebio Nico-
mediensi juxta Nicomediam in Aquilone villa,
Felix die 8 etc. Paucis respondeo Minime genlium: nequeid
:

Augusti. nisi ab imperitis qumri potest, cum manifeste pa-

teat, sitque adeo vel vulgo notum admissumque
359 S. Felix expulsusmartyrsive occiditur, sive
cedit pontificatu die 11 Novembris. verba illa. ab ignorante in eum locum perperam
359 Cessat episcopatus juxta Bibliothecarium inlrusa, atque ab omnibus S. Felicis vindicibus

B dies 39, ex 11 Nov. ad 21 Dec. ceriatim rejecta. Verum etsi ea causa falso ibi E
359 Die 21 Dec. iterum eligitur Rom. Pontifex allegetur possitque ea periocha abesse, manente
Liberius, qui Apostolicae Sedi prsesidet usque inlegerrima constructione, aut alio etiam sensu,
ad obitum suum 24 Septembris 366. ut notat laudatus Blanchinus, explicari; satis

35 Ita Blanchinus, cujus etsi singulos apices nobis superque est, aut Constantii praecepto, ta-
(MpOSftd Stllll

tuendos non suscipiam, rationem certe verosimil- metsi id cegre concedendum putemus, aut eo to-
limam fateor, qua expediatur nodus alias indis- ; quod se a S. Felice delusum,
tius rei conscio

solubilis, ad distinguenda Liberii et Felicis tem- habitumque adeo ut harelicum intelligeret, certe
pora, quasisludiose hactenus involuta: quibus ad ob Catholicae fidei defensionem, c/ua Constan-
eum modumordinatis, non longaopus erit disser- tium abunde damnasset, a perfidis Arianis m&rty-
tatione, ut cerus pontificatus Romanus S. Felici rio coronatum et capite truncatum fuisse.
vindicetur, de qua re fusius olim egerunt laudati 38 Quod de martyrii loco, diversimode etiam dissolm vos-
ab Benschenio Cardinales Perronius et Be/larmi- notato,moverequisposset ; id a Baronio abun.de sunt.

nus, Gretserus et tot alii, ad quos jam supra eos putamus expositum, adductis supraverbisnum. 14.
remisimus, quibus liaic non satisfecerint hic ex Porro de vero natali dic quid opinandum sil
instituto nostro eatenus elucidanda. Nequevero ea ignorantiam fateri malo, quam multis rem invol-
moramur quce Christianus Lupus apad Hensche- vere : quamvis enim in uno alterove codice refera-
iiinin, paucique idii Catholici, a repudiata supe- tur ad 27 Februarii, hoc die coli certum est,
rins Marcellini et Faustinisupposititiaprcefatione sive is obitus, sive translationis, sive abdicationis
seducti, adexcludendum e Romanorum Pontificum censeatur : satis diu
tricis implexi
spinosis
serie S. Felicem nostrum, non nisi temere conges- fuimus ,
quibus demum
quadrat coronis
ea ,

serunt, utpotequem tcst.es irrefragabiles a Schel- quam ipsis imposuit Baronius dicto anno 357
stratio Antiquitatis eccl. iUustratce tom. \,disser- num. 52, his verbis : Quod autem ad universam
tationeu, cap. ix, § 11 magno numero relati, ut rerum gestarum inter Liberium atque Felicem
verissimum Pontificem constanti atque unanimi seriem spectat intuere mecum atque admirare
;

V suffragio el olim admiserunt et hodiedum admit- pariter, lector, summam Dei providentiam qua , F
tunt , solis hypercriticis , a nobis supra notatis, semper moderatus est ipsam Romanam Eccle-
contra hiscere audentibus. siam. Nam labefactato ex Arianorum commu-
'•"" "•"''••
36 Pfeque etiam de S. Felicis martyrio ejusque nione, etsi non lueresis participatione Liberio,
"'" s " " ll/ll ' s disputandum existimo: qui laureo- Felicem antea eorumdem communicatione con-
Vfefaiu
lam istam tanto conatu ci avellere contendunt. junctum, excitat ex adverso, statimque erigit
hoc potissimum telo nos impugnant, quod ex to- adversus eos ipsos Arianos, quorurn sane ope
ttes rejecta falsariorumpra>fatione
Sanctus noster fuerat Romanam Cathedram consecutus, et ma-
( onstantio diu supervixerit scilicet, quem modico gno prsesidio contra adversarios confirmat ; sic-
post abdicationem tempore e oivis ereptum osten- que ad pugnam roborat, ut exagitans Arianos
aimus. Atque eo etiam argumcnto, veram mar- oinnes, eorumque principem Constantium feriens
'.'/''" palmam ei adscribere ausus non est Pape- anathemate, fuerit pro mercede insignitus co-
brochius, quamquam alio sensu ipsum el ut rona martyrii.

DE
 02 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.

DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE

TRECIS IN GALLIA
COMMENTARIUS PR^EVIUS. p.b.

8 I. Sancti cultus; reliquiee, earumque translationes.

ANNO 479 sive Tricasses, urbem amplam Gal- sequente. In ca postquam de ecclesice S. Martini
Trecas,
Celticcead Sequanam fluvium, Cam-
lice
Turoncnsis ac frequentibus in illa miracu-
panice provincice caput, atque antiqua culis sanctus hic prcesul prmclara memoravil,
episcoporum sede nobilem bini jam &i sic ad alias progreditur : Nam quid dicam adhuc
Colitur hoc die superiori tomo antistit.es exornarunt ; S. Ursus et de domino Germano, Lupo episcopis
Hilario, vel
juxta Marty- tanta mirabilia hodie apparent, quantum nec
videlicet S. Camelianus; sed ambobus illustrius, ubi
rologium Rom.
qui intereos medius Lupus utpote
intercessit, S. ;
dicere verbis valeo ; ubi tribulantes, id est, dae-

quem hoc die non Trecenses tantummodo ut pa- monia habentes, in aera suspensi torquentur, et

tronum, ab operc servili per omnem dicecesim Dominos, quos dixi, esse confiteutur? Numquid in

feriati, colunt, teste Des-Guerrois in Historia ec- ecclesiis eorum {Longobardorum) s*ic faciunt? etc.
JMn, ™>»Si
clesiastica Tricassium ad annum 454, fol. 89 4 Non crat hcec illa basilica, ubi nunc sacra
mmrsmiip
verso ; verum etiam ex Martyrologio Romano cjvs lipsana intramuros Trecenses conquiescunt, reUqviiv.

universa his verbis celebrat Ecclcsia ; Trecis in ut in Cosmographia sua tom. I, part. \,pag. 344,
Gallia, Sancti Lupi episcopi et confessoris, qui perperam Relloforestus asseruit ; sed alia in sub-
cum Beato Germano ad expugandam Pelagia- urbio tum quidem ad oricntem posita, at nunc,
norum haeresim in Britanniam perrexit, urbem- dilatato in eam partem ambitu mcenium, prope
que Trecas a furore Attilse, Galliam omnem portam S. Jacobi inclusa, nobilitataque ccenobio,
devastantis, assidua oratione defendit : demum sancti Martini in Areis nuncupato : quamquam
quinquaginta duobus annis sacerdotio venerabi- neque hcec ipsa eadem nunc prorsus est cum an-
liter functus, in pace quievit. tiqua illa, de qua modo Gregorius N/cetiusque
et alia anti-
2 Romano prceiverat olirn Reda, ut a nobis edi- meminerunt, quceque anno 889 cversa funditus
quissima
tus est tom. II Martii, ubi adhunc diem sic habet est a Normannis ; ita ut ex vetere basilica sola

Eodem die depositio S. Lupi episcopi de Trecas, reliqua esset a>dicuta,quce Martiniana nuncupata
qui cum Germano venit Britanniam, et quinqua- est, ac processu te/nporis fide/ium largitionibus
ginta duos annos sacerdotio functus est; qui ampliata ut videre est apud Camuzatum in
,

tempore Galliam vastabat, sicut in

Attilse, qui Promptuario sacrarum antiquitatum Tricassi/w
hymno ejus canitur, « Dum bella cuncta perde- dicccesis a folio 294 vcrso. Varia var/is tempori-
rent, orando Trecas muniit. » Idem fere habent bus huic nomina fuisse tradit Des-Guerrois in
Rabanus, Ado, Notkenis; nisi quod hic annos Historia citata ad anm/m ac primo
427, fol. 85 ;

episcopatus numero rotundo quinquaginta nu- quidem appellatam ecclesiam seu monastcrium
meret, quod etiam in quibusdam Reda> exempla- R. Mariw; deindevero, cum sepultus /n ea fuisset
ribus factum observavimus. Usuardus, mare suo S. Lupus ac plur/m/s continuo /nclaresceret mi-
contractior, de Attila non meminit. Brevius raculis , obsolescente priori titulo , basilicam
Wandelbertus : S. Lupi ccepisse nuncupari; donec facibus Nor-
Felix, Simplicius, Faustinus, et alma Beatrix, mannicis deflagravit, et cum ablalis atio S. Lupi
al. ornant Tricassique Lupus quartamcommuniter aurant*. exuviis ejusdem nomen c/misit, sancti deinceps
In vetustissimis quoque exemplaribus Martyrolo- Martini dicta.
sed aiitV'""
gii Hieronymiani adscripta legitur, Trecas civi- 5 Sunt qui eamdem illam ecclesiam olitn con-
alta, ubi
*
tate depositio sancti Lupi episcopi et confessoris. ditam fuisse vclint ab ipso S. Lupo,t<< Des-Guer-
Dixi supra, Trecenses eum hoc die solenniter ce- rois ad an. 427 fol. 84 verso ; et quidem intra F
lebrare; quodita nolim accipi, quasi hunc solum biennium ab accepta Tricass/na; sedis admijiis-
diem ejus cultui conserrent : nam et Dominica tratione,quod addit auctor Vitce ejus Gallim
ante hunc diem, et secunda dies octavce, seu 30 Ms.; et Cous/netus in notis ad cap. x Vitce lon-
Jidii, et Dominica Pal/narum, et dies alii, de gioris Ms., Parisiis huc ad nos missis, idsecolli-
quibus infra, peculiari apud illos ritu in Tutela- gere ait, tum quia nulla ejusdem ecclesiae monu-
ris sui honorem quotannis transiguntur ; ut asse- menta antiquiora sunt, tum quia scriptorum
rit Cousinetus in notis Mss. omnium vulgatissima hascfuitopinio.Fawc/ce'*
Ejus ecctesia Sed et
3 his antiquiora suppetunt venerationis huic sentcntia! Hugo Flaviniaccnsis,
sec. vi cele-
auctor seculi
brata miracu-
ejus publicce, saltem apud Tricasses, argumenta undecimi, loco, quem paragrapho scquentc reci-
lis,
ibi enim seculo sexto basilicam cxstitisse, ipsius tabimus, cum de Sancto ita pronuntiat Unde :

nomine ac prodigiis celebrem, non solum Grego- raptus ad pontificatum, eamdem gravitatem
rius episcopus Turonensis, quem producemus, est morum, eamdem humilitatis et vilitatis sectaba-
auctor ; sed eo aliquanto ctiam senior Nicetius tur continentiam, locato sibi in prospkctu
episcopus Trevirensis in epistola ad Chlodosuin- urbis monasterio, ubi cum his, qui secum ade-
dam reginam, Alboini Longobardorumregis uxo- rant, divinis intendebat theoriis. Accedit e.tiam,
rem, quam prceter alios exhibet Chcsnius
Scrip- quod ibidem sinc dubio sepultus fuit; atqueadeo
torum Gallicv tom. I, pag. 853 et seqq.,
quamque ejus esse sepulcrum illud elegans ct pervetustum,
Labbeus noster in Compendio chronologico
scrip- quod ibidcm ctiamnum supcressc dicitur, quidam,
tam notat anno Chris/i 565, idquc exemplo Sir-
teste Coi/sineto in nolis ad cap. li laudatce Vitte
mondi, Conciliorum Gallice tom.. I, pag. 321
et Ms., certissimis conjecturis opinantur :
quod
sane
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 63

„„,
v
«,
c^n^to w«*sfett MM ««?«'"« m subwrbio possederant, in urbe novam, ubi nunc
c«mv(wet<. hanc migrantes,una secum
est, aidificrount, et in
rationepecutiatemipsifuisse
basdica sacrum hoc nc depnvi/n suo, S. Lupi titidmn transtulerunt.
/7 „/ rv/ //w itthae
,

Ai/i sis Guitherurn abbatem apud Camuzatum

deposampef quutuor eVtiter seetita perho-
Nor- servatum fwsset, ingruenti
mrrnanno- loco, gitein iiiiiiciiri.
«I metn „„,,/„,.
cautmitatifeliciter atque in tempore
subdac- 9 Cum vila regulari ac religiosa canonicorum Corpus hiei-ij-
,„„,
epistola ecclesim S. Lupi tanttem refloruit, guce lantjuere thecw imponi-
tam est, aliOque transiatum ; qitod ex
diu juiii caeperat, in sanctum Prcesiaem pietas ac tursubmedtum
diseitmts Adelerini (seu Amelini; nam utroque
secuH xn.
notatus legitur) comitis mtnul ei abbatis veneratio : nam sub abhateEurardo seu Everardo,
modo ibi
[MmapudCarmttatimptcg.im^uMsksctibit; gui ccenobio isti pra-fuit, tesle Guithero ejus sur-
S
abbaa S. Lupi Raginario archiclavi cessore,ab auno 1147 usgue ad 1153, vel potius
A.'delerinus
canonicis ecclesiae [iiiiiii rniiliiiii ilii ridrtiir in jirior/ niimero, licet
[idest, thesaurario)eeterisque
f.nrml.uitilms notum esse volumus om- idnegue Des-Guerrois, negue Sammarthani ob-
S. Lupi
Ecclesise, quia cum tota servaverint)ab mnio 1141 clie 19 Decembrisguando
oibns ftliis BanetaB Dei
paganorum cradelitatepopularetnr Gallia, Gerardus ejus decessor, juxta cjusdem Guitheri
pene
conati sunt calculum, jum a die 24 prcecedentis eodem anno
eadem rabie grassant Trecorum :

Novembris officio cesserat,usgue ad annumWbZ,

tangere limina quorum adventuejusdem
:
urbis
diem 22 Novembris, guo desiit vivere, cum prce-
paventes, qua quisque potuit, parte aufugerunt.
fuisset, ut ibidem Guitherus asserit, annis unde-
Ii, suburbio autem prasdictse civitatis corpus
gloria etdiligenti cura a Ragi-
magna cim, mensibus undecim, diebus tribus :subabbate,
B. Lupi in
nario, ejusdem ecclesise archiclavi, et
a reliquis inguam, Eurardo corpus S. Lupi publice, prae-
clericis nobiliter servabatur,qui omnes uno
con- sentibus Henrico pontiflce {Tricassino, gui. juxta

sensu glebam sancti Viri suis humeris ad tuta Camuzatum sedil ab aitito 1146 usque ad 1169)
detulere loca. suburbanisque abbatibus populo monstratum ,

Pagani vero urbem captam incendio tradi-

7
est capsa, in qua idem corpus repositum est,
;

derunt, vastantes cuncta et deripientes omnia. suis (Eurardi) expensis facta. Quce ejusdem
li

Quilms recedentibus, qui a proprio solo olim Guitheri verba sunt.

discesserant, dulcia coeperunt invisere loca, et 10 Nescio , ad h/inc traiispositionem, an ad Vestimenta
urbem, quamnudam
dimiserant necessitate co- priorem translationem spectet, guod narratur in cjusincovrupla

gente, licetsero, muris et turribus et seris ob- Vita Gallica Ms. cap. xx, cui titulus est De trans- :

iiiiniverunt. In quajam dictus Raginarius una latione sacrarum reliquiarum S. Lupi sic enim :

cum consensu Bodonis 39 episcopi Trecorum, habet Ossa S. Lupi educta sunt ex sepulcrosuo
:

et Adelelini illustris comitis et abbatis S. Lupi, cumornamentis pontificalibus,quibus, cum humo

juvantibus et opem ferentibus ejusdem eeclesiae mandaretur, corpus involutum fuerat, quseque
clericis, in proprio sui juris solo infra muros per miraeulum inventa sunt incorrupta. Omnia
ecclesiam construxerunt, in
prsedictse civitatis simul reposita in thecam, populo ad imploranda
(jii.t condigno honore sacrum corpus
etiam Sancti suffragia undique affluenti exponendam.
B. Lupi posuerUnt quia eam, inquapriusextra
: Et paulo inferius Indumenta pontificalia ad
:

muros fuerat humatum, feritas et immanitas hunc usque diem conspiciuntur ad Dei, et magni
Marcomannorum flammis adusserat. Placuit S. Lupijgloriam; etfestaejusluceproponipublice
itaque etc. Actum Augusta Trecorum civitate solent. Cousinetus in notis ad VitceMs. cap. li
publice, Cal. Martii, anno 3 regnante Odone liiiin profert instrumenta alterum ab Everardo
gloriosissimo rege. abbate datoanno 1448, alterum aliguanto poste-
m toutan 8 < primo,sublatum ex ecclesia jam
'onstat hinc rius a Petro Andoil/ette abbate; in guibus hcec in-
mno890 fo- dicta fuisse S. Lupi corpus ante illius et urbis in- dumenta sigillatim recensentw sed gui nobis no- :

cendium, quod accidit, non anno 892, ut cum tas illas exscripsit amanuensis , brcvitatis causa,
pojftus, ubj
Sigeberto putarunt Camuzatus et Des-Guerrois textusexiis citatos prcetermisit, secus sane acjus-
mon is(.

sed iiiiiin 889, ut cum synchronis scriptoribus Re- susfuerat: neguc enim dehacre in vulgatis alibi
gione et Annalista Metensi nunc rectius chrono- monumentis guidqnam hactenus nobis occurrit.
Imji statuunt. Constat secundo, illudinterimloco 11 Priori capsae e/egantior deinde aliaetpre-
iilii/im tuto fuisse repositum, donec barbarireces- tiosior ex urtjento urtificiose e/aborato substitula F
sissenl, cl urbs instaurata ac munita jam esset, per Joannem de Chail/y abbatem S. Lupi, gui Corpus impo-
inin et ecclesia intra illam cediftcata, in quamthe- juxta ccenobii sui Necro/ogium officio ac vita de- situm thecce
argentece circa
saurus iste posset inferri. Constat tertio, et ecc/e- cessit anno 1365, ineamque traducta pars corpo-
med. sec. xiv.
siam illuiii itiirniii jiun erectam fuisse, et transla- ris (nam caput seorsim inclusum est.) Huic scrinio,
iuiii vii Sancti corpus anno regni Odonis tertio, teste Camuzato fol. 153, inscutpta hcec erat epi-
i/iii iinii est miiiiis Christi 893, ut iterum juxta graphe : Ista capsa fuit incepta et perfecta cum
Sigeberti Chronicum supputant historici, quos Dei adjutorio tempore Joannis de Chailleyo, ab-
ilni, Trecenses; sed annus
Christi 891 siquidem : batis hujus monasterii, Hcentiati in Decretis.
OdoregnarecoepitpostmensemAprilemanniS88, Orate Deum pro eo. Observa, inceptam hic dici
>aex Regione aliisgue Sigeberto uetusttoribus do- et perfectam, non fractam et refectam, ut intef-
"i Labbeus noster /'// ( 'hronologia sua : hcec autem pretatur Des-Guerrois ttd annum 1486 fol. 408
Adelerini epistola scripta est sub flnem anni tertii, verso ; ubi ait (viderit ipse, guo fundamento) ve-
nempe Kalendis Martiis. Scripta, inquam, tunc tcrem arcam, guam, ut anle diximus, circa me-
est epistola peractm
translationis testis ; at ipsa dium seculi duodecimi Eurardus adornaverat,
translatio pertinere videtur ad annum prceceden- argenteam fuisse ; sed cum tempore Chailleyi ab-
"iii
;
iii iii celebretur die 10 Maii : uti in Prceter- batis ad conguircndas oblationes per pagos vici-
missis ml iiiiim diem notavimus. Constat quarto, nos ritu solenni circumferrctur, fractam esse, et
subiisdemcustodibuspermansisse sacrasreliguias, ab hoc abbate reparatam : imo iterum subinde
7'" quidem canonici erant secuiares, ct anno
'»///
diffrnciam. fuisse, cum abbatem ageret Nicolaus
1135 regulares facti sunt, quod vitce genus hodie- F/ir/ot, gui e.am deiiuo multo, c/uam ante, sump-
queprofitentur: iidetn enim, guivcterem ecclesiam tuosius instaurari jusserit.
12 Solidius
 (34 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
quod idem ad annum 1505 de visa prius in prssdicto monasterio. Tantaque fuit
A 12 Solidius est, A UCTfl|;i,
verso, in Deum exultatio et ad B. Lupum patronum
Ostensio capi- Forjoto narrat ex Camuzato, qui fol. 153 P-B.
suum omnium devotio, nemo pio gaudio non
ex ve tusto codice ccenobii S. Lupi monumentum
tis et repositio
ut
lacrymaretur ad laudem Domini nostri Jesu
exscribithis verbis conceptum: Anno Domini 1505,
in alium the-
eam eleganti Sanctos suos; cui cum
apostolicamnaviculam gubernanteJulioII, Rom. Christi, qui glorificat
simam.
Pontiflce; regni Francorum imperium mo-
dum Patre et Spiritu sancto honor, virtus et gloria m
aeternum. Amen. Hcec ibi. Nos annuam celebri-
deraretur Ludovicus XII, prseerat eeclesise Tre-
censi Jacobus Raguier episcopus reverendus.
Is tatis hujus memoriam apud Tricassinos servari,

anno supradicto, die vero Aprilis 6, scilicet Do- dudum notavimus in Prmtermissis ad diem 6
Cousinetus addit, huic solennitati
minica prima post octavas Paschae, ad humilem Aprilis. assi-

venerabilis patris Nicolai Forjot, tunc abbntis

gnatam esse Dominicam 2 post Pascha.
monasterii S. Lupi Trecensis (viri sane litteria 15 Porro ex dictis consequens est, ut praster iu- Trei oajuu

ac moribus, nec non rei domesticse ac familiaris

dumenta pontificalia, reliquiarum S. Lupi in argenteii reli-

thecce tres asserventur arqentece,

cura nominatissimi) supplicationem ex quodam coenobio illo,
pi Trecif,

veteri vasculo argenteo, pulcro et honesto, vene-

niajor videlicet, quce maximam corporis partem

randum B. Lupi, Trecorum episcopi ac patroni,

continct; miuor alia vetus, e qua caput eductum
caput inter Missarum solemnia, postque Offerto- est prcetcr inferiorem mandibulam, quce in illa

rium extraxit, populoque Trecensi ex tabulato, relicta esl; ac Forjotiana tandem, quamultimo
monasterii templo dispo- mernoraviinus, qumque, nt paulo sitperitts Cannt-
ad hoc in medio dicti

magna cum religione monstravit. Hincque

sito,
zatus observat, exhibet effigiem episcopi, quam
novum in vasculum, non minus pretiosum, quam duo angeli totam fere argenteam et
suffulciunt,

magnificum, auro gemmisque decoratum, aprae- inauratam, operibusque encausticis superindu-

dicto venerabili patre Nicolao Forjot, dicti mona-
sterii S. Lupi abbate, per quemdam argentarium
fabrum Trecis commorantem, Joannem Papillon
dictum. magnacum impensa fabrefactum, debito
B
ac religvoso apparatu honorifiee transtulit, re-
licta in jam dicto vasculo inferiori dicti B. Lupi
mandibula.
ctisetgemmisfulgentibus elegantissime adorna-
tam, et eousque affabre factam, ut omnium qui-
dem, qui ipsam perlustrarint et perspicaci oculo
perlegerint, judicio, in nullo totius Galliae delu-
brocum ea imagine ob artificii subtilitatem com-
ponendum opus, quantavis elaboratum sit indu-
stria, inveniatur.

anno loOb 13 Decoraverunt personaliter et cum magna 16 Nequc mirum est, tanti Prcrsidem hunc simm Efxlesiv plu-

resejustmw
solennissimc devotione venerati sunt sanctae translationis fieri a Trecensibus, quando iis numquam defuit
et reliqm
facta, actnm venerabiles ac religiosi patres Carolus de inrebus advcrsis, ut affirmat auctor Vitai Gal- insigim.

Refuge monasterii Cellae, Philippusde Bournaut licce Ms., subdens id incitamento fuisse fidelibus

Molismensis Emundus Erardus S. Martini in

,
non in vicinia modo Tricassium, sed inc/e etiarn

Areis, Savinus Gillot Rippatorii, et dictus Nico- longe /iosi/is, n/ hujus Sancti reliquias crpeterent
laus Forjot dicti S. Lupi, abbates item circum- : et quidam obtinerent, ejusque nomine suas Deo
specti ac honorandi viri Nicolaus le Bacle deca- basilicas dedicarcnt ; ut prasentis auxilium, si
nus Trecensis, Ludovicus de Courcelles Brenae, quideis sinis/riaccidere/, commodius implorarent.
et Ludovicus Bude Areyarum in ecclesia Tre- Itaque factum, inquit, ut ecclesias nunc sint

censi archidiaconi Joannes Millon officialis Tre-

, plures quam triginta cum intra dicecesim Tre-
censis, Joannes de Cellereis capicerius, et Stepha- censem, tum in remotis ab ea provinciis, quse
nus de Refuge cellarius ecclesiae collegiatae S. Lupum ut patronum celebrent titularem. Imo
S. Stephani Trecensis, cum aliis dictee Trecensis et S. Elegius, episcopus Noviomensis, suo tem-
et S. Stephani Trecensis ecclesiarum canonicis. pore monasterium Novioduno vicinum instituit,
Ministrabant divinaquecantieaconcinebant reli- cujus ecclesiam Deo consocravit nomine S. Lupi
giosi ac canonicihujus jam dicti monasterii Ni- Trecensis; ita palam omnibus faciens suam erga
colaus Prunel Prior claustralis, Petrus Lespar- hunc Sanctum devotionem. Dchoc cccnobio,quod
gnot thesaurarius, et Joannes Noan praepositus posterius S. Eliqii nunciipatiim est, videri pos-
cum aliis suis canonicis tam domi quam ruri com- sunt Anna/es Benedictini tom. I, paq. 355. Qitid,
morantibus. quod ipsi ctium in rcqno Ncapolitano /lcneven-
(' 14 Non defuerunthujus inclytae eivitatis insig- tani non ccclcsias ei soluin ercxcrin/, *cd ejusdem
nuai quutunnis
niores viri dominus de Fouion comitatus Deu gu- quoque in iis reliquias oenerari se putent? Ita
r
recolitur bernator, illustrisque principis domini Dorvali certe de Sanc/o nostro scribi/ Marius clc ipera )

Dom. "Ipost Campanioe gubernatoris vicesgerens, Joannes in Catalogo Sanctorum ecclesice Beneventance ad
Pascha. Clemens generalis, Joannes Bazin particularis diem 29 Julii : Cujus sacrum corpus fuit Bene-
locum tenentes domini baillivi Trecensis, Guilel- ventum translatum et in basilica ipsi dicata
,

mus Huyard consiliarius, Antonius Huyard ad- exstat sepultum, olim Benedictinaa familia? ad-
vocatus, et Simon Liborom procurator regii, dicta. Caputque ejus, in cathedrali in argenten
Guilelmus Bruyer praepositus Trecensis cum theca inclusum, magna veneratione asservatur.
Petro de Chaptis et Guidone Coiffard suis loca Est et alia basilica eidem excitata extra civita-
tenentibus, Nicolaus Marel fisci regii ordinarius tem, prope ubi de Serretella dicitur, a qua tota
receptor, itemque Hugo Lesprivier camerae nomen
illa regio habet. Quando translatio prse-
Trecensis scabinorum major, Joannes Saulnier dicta facta exstiterit, non est qui id doceat.
'
an receptor vectigalium regiorum vocant) electus*,
(taillias Beneventanas civitatis calamitatibus id adscribi-
itemque Joannes Berthier, Michael Angenost, tur. Ita Marius; qui si de corporis et capitispo-
Joannes Richer, Antonius Vitel, Joannes Megri- tiori pnrtc velit intelligi, nemini post ea qua hoc >

gny et Guilelmus Hay matricularii hujus eeclesiaj paraqrapho dcdimus, facile persuadebit, non con-
jam dictae, itemque Guilelmus Mole et Joannes
fusos hic esse Sanctos synonymos, nostrwnque
Tartier mercatores cum aliis insignioribus
Tre- adeo Lupum pro alio quocumqueS. Lupo suppo-
censis civitatis viris plerisque,
cumque plebis si/um.
utnusque sexus et conditionis tam ex civitate
quam ex agris maxima multitudine, quanta nec
 DIE VIGESIMA N0NA JULII. 65

comparationem ipsa etiam grandsevoruni corda

AUCTORE puerascant; cum post desudatas militi* Lirinen-
P. B. 8 II. Elogia quffidam Sancto sis excubias, et in apostolica sede novem jam
nostro recitata, maxime a decursa quinquennia, utriusque sanctorum or-
dinis quemdam te conclamatissimum primipila-
S. Sidonio Apollinari. rem spiritalia castra venerentur; tu nihilominus
hastatorum antesignanorumque paulisper con-
gVChCrtUt
mmqttamea, quce huc usque produximus, tubernio sequestratus.ultimoscalones tuos lixas-
nl publica erga sanctum hunc Anlistitem jam que non despicis, et ad extimos traharioruni,
S. /,u;""" -,rlu receptum venerationis
indicia, luculenta sunt qui per insipientiam suam adhuc ad carnis sar-
meritorwn ejus ac certissima testimonia ; non pige- cinas sedent, erueis diu portatae vexilla circum-
hii Im tamen addidisse
qucedam ei elogia, cum fers, ac manum lingua? porrigis in eonscientia

rimi/i n cocetaneis, tum « posteris defuncto con- vulneratis? Nosti, ut apparet, ex adversa acie
signata; '/""' quidemetsiprivatasint,sunt ta.men sauciatos, Dux veterane, colligere; et peritissi-

eo tempore et ab iis auclcn-ibiis adornata, ut de mus tubicen ad Christum a peccatis receptui ca-
veritate sinceritateque suspecta nemini nere; etevangelici pastorise:;emplonon amplius
videri pos-

sint. Tale est illud, quod habet S.

Eucherius, epi- laetaris, si permaneant sani, quam si non rema-
scopus postrnodum. Luqdunensis, subftnem libclli, neant desperati.
i/iirw </< Laude eremi scripsit "<l S. Eilarium; 20 Te ergo, norma morum, te, columna vir- morum nm-
u/ii solitudinem Lerinensem a viris sanctissimis, tutum, te (si blandiri reis licet) vera, quia sancta, marn, colum-
namvirtutum,
auos dluerat ill" atebatque, commendans, Haec dulcedo, despicatissimis ulcera digitis exhorta-
rrruili ililhr-
habuit, inquit, reverendi nominis Lupum, qui tionis contrectare non piguit. Tibi avaritia? non dinem.
nobis illum ex tribu Benjaminlupum retulit : ac fuit, pascere monitis animam fragilitate jeju-

si aperte dicat : alterum ac redivivum in Lupo nam, et de apotheca dilectionis altissimae, sec-
1'iriiliim, apostolum eremus hcec habuit; ita hu- tandae nobis humilitatis propinare mensuram.
jns ////' mores, virtutes, ardorem lucrandarum Sed ora, utquandoque resipiscam, quantum meas
Dco animarum in sese expresserat. Quo qui- deprimat oneris impositi massacervices. Facino-
ilrm i/iiiil asseri possit illustrius, non video; rum continuatione miser eo necessitatis accessi,
maxime de qui tum nuper admodum ex
illo, ut is pro peccato populi nunc orare compellat,
ill.i solitudine ad labores apostolicos erat egressus pro quo populus innocentum vix debet impetrare,
scriptus esi enim hic libetlus postquam Hilarius si supplicet. Nam quis bene medelam aeger im-
jirisiiinr i/uiriis amore ad Lerinum redierat, unde pertiat?Quis febriens arrotanti tactu pulsum di-

snli /innii "imi 120 cum

S. Honorato concesserat stinguat incolumem ? Quis desertor scientam rei

Arelatem, ubi hunc in ecc/esice sibi creditce ad- militaris jure laudaverit? Quis esculentus ab-
ministratione non diu juvit; et antequam idem stemium competenter arguerit? Indignissimus
S. Hilarius ad S. Honoratum crebro invitatus mortalium necesse habeo dicere, quod facere
rrrrrleretur,a/iqwmto unte cjus obi/iun, seu detrecto; et ad mea ipse verba damnabilis, cum
dicm 16 Januarii anni 429; scriptus est ergo imperem quae non impleo, idem in me quotidie
amio 427, vel ad summum sequente ; quando cogor dictare sententiam.
S. Lupus haud itapridem factus episcopus, non- 21 Sed si tu inter me et illum, cui crucifigeris, intercessorem
di/m in agro Domini excolendo illa prwsliterat, Jesum Christum Dominum nostrum pro scele- Moyse non
quce maximam deinde ejus nomini gioriam attu- rum meorum populo, junior mage quam minor mincrrem,
Irrim/. Moses, intercessor assistas, non ulterius descen-
S, SidWui 18 Mu/io uberiorest in ejus laudibus, quimulto demus in infernum viventes; nec per carnalium
l|"//ui, op- /Kislrrins <'"s recensuit, S. A/iulliiiiiris Siilonius vitiorum incentiva flammati, ad altare Domini
i/iisrii/iiis Arvernorum , Epistolarum lib. VI, ignem diutius accendemus alienum. Quia, quam-
/"iliw»,
upfc.
f "/'«»'
BpiSM.
epist. i, i/uie sic habct : Sidonius domino papas quam nos, utpote reos, gloriae libra non respicit,

Lupo salutem. Benedictus Spiritus sanctus et
Pater Dei omnipotentis, quod tu pater patrum,
et episcopus episcoporum, et alter seculi tui Ja-
cobus, de quadam specula caritatis, nec de infe-
ricire Jerusalem tota Ecclesiae Dei nostri membra
superinspicis ; dignus qui omnes consoleris infir-
mos, quique merito ab omnibus consularis. Et
(ruid nunc ego dignum dignationi huic putris et
fcetida reatu terra respondeam? Colloquii saluta-
ris tui et indigentiam patiens et timorem, recor-
datione vitae plectibilis adducor, utclamem
quod dixit Domino tuus ille collega « Exi a me,
satis tamen superque gaudebimus, si precatu tuo
levare valeamus interioris hominis nostri, etsi
non integrum ad remunerationem, certe vel ci-
catricatum pectus ad veniam. Memornostri esse
dignare, domine Papa. Hcecantistes ille sanctis-
simus, nec minus utique, eum a/ium laudat, sin-
cerus; quam, cum se deprimit, humitis, respon-
debat epistoice, qua S. Lupus collatam il/i recens
episcopi dignitatem gratulatus fuerat anno circi-
ter Christi 472, ut infra videbitur. Epistolam vero
tibi, i/l.arn Lupi suo etiam loco proferemus.
S.
: 22 Dedit idem et alias tum ad Sanctum no- episcoiMin iii-

aiiiiparaijiWir
quia liomo peccator sum, Domine. » Sed si iste strum, tum ad alios litteras, in quibus eamdem
eminentem ;

thiHir ni in temperetur affectu, vereor, ne Gera- constanter in eum venerationem suam, idem de dcminantem
senorum destituar exemplo, etdiscedasa finibus sanclilate ejus ceterisque dotibus judicium pro- vitiis omidliiis.
meis. Quin potiusillud, quod mihi conducibilius fitett/r : sic epistolam ejusdem libri quartam
est, colleprosi mei te proposita conditione con- S. Lupo inscriptam orditur iiis verbis : Praeter
stringam, ut aiam tibi Si vis, potes me mun-
: ic officium, quod incomparabiliter eminenti Apo-
dare. n Qua ille sententia non plus de Christo, stolatui tuo sine fine debetur , etsi absque
cpiicl peieret, prodidit, quam quid crederet, , intermissione solvatur, commendo supplicum
publicayit. bajulorum pro nova necessitate vetustam neces-
I" 1 """
1'J Ergone , cum sis procul ambiguo primus situdinem etc. Sicibidem epist XXV adeumdem,
.

"iuiiiiim tcito, qua patet, orbe pontificum; cum postquam laudasset epistolce cujusdam a S. Lupo
prserogatiyse subjiciatur, cum cerisurae tuae attre- ad Gallum aliquem ad frugem et uxorem, quam
•uat etiam turba collegii cum in gra\ : itatis \ estrae male deseruerat, revocandum conscriptce admira-
Jidii Toiuus VII. 9 bilem
 66 DE
bilem efficaciam ac fructum, Iicec subdit : Quod
superest, obsecramus, ut crebra oratione, per
quam omnibus immane dominamini, nos
vitiis
quoque, sicut evangelicos Magos remeasse ma-
nifestum est, vel jain nunc per aliam viam mo-
S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
tam garrulas ferme quam requirebas :...
inquit,
AUCTORg
namque in audentiam sermocinandi quem non P. B.
ipse compellas ? Exinde radio illum solari com-
parans, ex abditissimis terrm visceribus fontes
elicienti, Ita, inquit, si quos, Vir sacrosancte,

rum in Beatorum patriam redire faciatis. studiosorum senseris aut quietos, aut verecun-

tensorem tam 23 Sic libro IX, epist. II, cum accusatus amice dos, aut in obscuro jacentis famae recessu deli-

iu litteris a S. Lupo fuissct jtissusque se per epistolam co- tescentes, hos eloquii tui claritas, artifice confa-
(iuam in mo- piosam defendere, quasi de violatis caritatis el bulatu dum compellat, et publicat. Sed quorsum
libus sibi con-
amicitim legibus, eo quod volumen epistolarum, ista; quid morarum est? Redeamus ad causam,
Iremiscendum,
libris septern prioribus contenlarum, sibi absolute super cujus abundante blateratu, quia pareo,
non obtulisset, sed periegendum tantummodo, ac precor, ut errata confessum veniae clementis in-
tum alteri cuidam resignandum ; ita factumpur- dultu placatus impertias : licet (quae laetitia tua
gat Sidonius, ut ipsam hic epistoiam, nisi esset sancta, quaeque communio) eopiosus hilarere, si

/ongiuscula, placeret exscribere; adeo multa com- meae culpae defensio potius tibi scripta feratur,
plectitur, qum ad Sancti nostri gloriam mirifice quam satisfactio. Memor nostri esse dignare
faciant. Ac primo quidem Delicto, inquit, huic, domine Papa. Scripta hmcsunt biennio ante obi-
quantulumcumque est, inter principiaconfestim tum S. Lupi.
supplico ignosci, diffidentiae, et non superbiae, 27 Epistolm ad a/ios cxaratm, in quibus de ipso in sacra Sm-

fassus errorem : nam cum mihi rigor censurae tuae cum laude meminit S. Sidonius, varim sunt; ut ptwaexerd-
tatUsimum.itc
moribus sit ambifariam con-
in litteris aeque ut lib. IV, ep. XVII in c/ua Arbogastem, de sacris
tremiscendus, fateor tamen. in voluminis ipsius Litteris aliqua sciscitatum, remittit nominatim ad
operisque reseratu ijlam mihi fuisse plus oneri, inclytos Galliarum patres et protomystas Lupum
quam praetenditis, caritatem : ... quandoquidem el Auspicium : quorum doctrinae abundanti even-
mortalium mentibusvishaecnaturalitus inest, ut tilandae nec consultatin. inquit, tua sufficit.

B siquidperperam fiat, minusindulgeantplusamici. Lib. VII, ep. XIII extoliit Himerium, q uod san-

omnibus epis- 24 Deinde non ausus Lupo ipse per sese prm ctum episcopum Lupum, facile principem ponti-
copis a se reverentia contradicere , Dixisset alius, inquit : ficum Gallicanorum... morum... imitatione resti-
pcelatum, et neminem tibi praetuli... Quem
praslatum suspi- tuit. ltaque quidquid ibi de Himerio disserit,
merito,
cabare , unius epistolae forma contentus absces- eliam S. Lupo congruere necesse est. Lib. VIII,
sit : .... tu, qui te quereris omissum, tribus lo- ep. XIV Antiolii fidcm auctoritatemque commen-
quacissimis paginis (lilteras intelligit , quarum dat ex eo, quod is quondam in ccenobio Lirinensi
primas dedimus, duas aliasmodo citavimus) fati- Luporum concellita Maximorumque fuerit. Ibi-
gatus, potius in nauseam concitaris... Addequia dem ep. XV laudat sanctum Anianum, maximum
etiam in hoc, quod forsitan non notasti, reve- consummatissimumque pontificem, Lupo parem,
rentiae tuae meritorumque ratio servata est; Germanoque (Autissiodorensi episcopo) non im-
quod, sicut tu antistitum caeterorum cathedris, parem. In Carmine 16, quod est Eucharisticum
prior est tuus in libro titulus (Libros sextum et ad Eaustum, inter maxima Lirinensis insulm lu-
septimum indicat, qui epistolas continent episco- mina recensetur Sancta Caprasi vita senis, juve-
pis variis Gallicanis inscriptas, quarum ordinc nisque Lupi.
prima est adS. Lupum.) Illiusnomen vix semel 28 Sunt, qui cpistolam Huricii, episcnpi Lemo- EpistolaRwi-

tantum, et sibi adscripta pagina sonat tuo, : vicensis, primi decimam apud Canisium
libri cii ep. Um-
vic. non adt-
praeter tibi deputatas , frequenter illustrantur Antiquarum lect. tom. V, pag. 4(50, ad hunc Lu-
tiiradifsm
alienae quod infrapatebit. Tum interalia signi-
: pum datam fuisse rclint, qaein in ea proiude spectare
ficat (si tamen obscuram sententiam satis asse- Rurieius tenerrimo affectucompellet pectus suum,
quor) ideo se membranas suas per Lupum ad dominum suum, flammam pectoris sui; verum
alium deslinasse, ut hic eas a tam oculato censore nihil istic occurrit, unde epistolam illam episcopo,
perleetas emendatasque possit accipere : Neque ac non viro potius seculari inseriptam arguas,
enim in iis, inquit, quae tractaveris, ulla culpa- eloquentim tum tamen laude florenti, qualis per
bitur aut distinctionum raritas, aut frequentia ea tempora, et quidem Lemovico haudpanlopro-
barbarismorum. Concludit tandem purgalionem pinquior, erut Lupus ille, ad qucm spectat epi-
hanc suam, sed alieno nomine usurpatam, his stola S. Sitlnit/i undeeimalibri octavi: huic certe
verbis Haec et his plura sors aliquis. Ego vero
: iiptius quadrant tituli magnanimitatis, probita-
cuncta praetereo, et malo precari veniam, quam tis ctc, qui/jiis in ist/s Htteris insignitur.
reatum, si hoc esse creditur, deprecari. 29 Cum hmc Sauclorum sed pt' !ts
m
et e/ synchronorum de
ut axi per 25 Attamen, inquit paulo inferius, cum satis Antistite nostro judicia quis expenderit ilhim
})«'"'" rf
, nolet,
mmos 50 post- tibi, quidem merito, (Quidnam enim
et cloqiwm flW"
[tibi] si- opinor, multis ea posterorum privatis testimoniis
tiositi omnes mile?) in omnibus cedam (quippe qui in alio onen/ri verius, quam confirmari ; non possum /a-
gorii W' :

fuerint ;
genere virtutum jam per quinquennia decem men, i/i/iii iiiiini, snliriii alterumoe producam
non aequsevis sacerdotibus tantum, verum etan- iilml imprimis,
ii/i/iir quod de SS. Lupo simul et
tiquis quoties collatus, antelatusque sis) noveris
Germano intelligendum esse oslendit Pagius in
v °lo. pedem me conflictui tuo, si mutuo su- C/i/iris Baronii ad annum 129 num.
5, illud,
per amore certandum est, non retractaturum iiit/iiam, quod habet S. Gregorius Magnus
quia cum in ceteris rebus, tum foedissimum
per- lib. XXVIIMoral. cap. vi, ulii sacrum hoc ii/is
quam est. indilectionesuperari. Quae, velisnolis, vaticinium Job cap. xxxvi : o Si voluit
i/i/ii/i/,it
certa professio convitiis tuis illis, cuncta sane extendere nubes, quasi tentorium suum, et ful-
blandimentorum mella vincentibus, non prseter
gurare lumina suo desuper, cardines quoque
sequum reponderatur.
maris operiet » ad qum verba Gregorius : Quod
raiiim «c
lilt, Demum epistola finem imponens, id in san-
26
mti atorum
faciendum quidem Heliu vocibus audivimus, in-
, eto Prasule commendat, quod merito
fautorem exi-
hodieque quit; sed auctore Deo jam factum cernimus :
omisii/rs mnimliir o„ii,rs;i,/i;iteras
mium, videlicet ea- omnipotensenini Dominuscoruscantibus nubibus
n/nique s/udiosos impense foveant.
En litteras cardines maris operuit; quia emicantibus prss-
dicatorum
/
DIE VIGESIMA NONA JULII. 67

dicatorum miraculis ad fidem etiam

terminos tas tum discrepantia, ut Vita demum ipsa expe- D
urroKF.
Ecoeenim.penecunctarumjam
mundi perduxit. tereturab omnibus ; donec Surii tandem sagaci- ipsa tandem
P. B.
eentium corda penetravit. Ecce in una flde , tate atque industria emersit e tenebris codicum Acta produxit

Orientis limitem Occidentisque

conjunxit. Ecce, initiquonim; sed quanto /ima/ior, tanto defor- Surius, sed
mutato styio,
Ungua BritanniaB, quse nihil aliud noverat quam mior : siquidem antiquitatem ut nativus color
qua: laudantttr
barbarum frendere, jam dudum in divinis lau- exornat, sic dedecorant pigmenta recentia . Velsic
dibus Hebraeum ccepit Halleluia resonare. Ecce, tamen doctorum hominum judicio placuit sum- ,

qaondamtumidus, jam substratus Sanctorum nnif/iie adeo aviditale excepta est non ab exleris

pedibus servit oceanus, ejusquebarbaros motus, modo, sed ab ipsis etiam Trecensibus ; ut qui hanc
quos terreni principes edomare ferro nequive- alteri, i/iiam dudum in Officio recitare consueve-
rant, hos pro divina formidine Sacenlotum ora ruiit, nrm dubitaverint anteferre : Historia ejus,
aimplicibus verbis ligant etc. Confer heec sis cum iiu/iii! de Sancto nostro Camuzatus, eruditus ec-

altera S. Lupi Vita, quam damus, cap. m, prce- c/esice Tricassince canonicus, in Promptuario suo

cipue ii »iii. 27. fol. 153, exstat apud Surium tomo quarto. Alia

etottud
/'«'»- 30 Nr quid rero ilf fin/ii/na Imiti Viri r.risti- etiam habetur, sed niiniis sincere et venuste
/,„/.»,. //»'/"- matione diutumitas temporum detrivisse videa- scripta, quae in ecclesiis Tricassinae diocesis legi-
nii Rwfafa- /iif. miili Hugonem, aJbbatem Flaviniacensem in tur. Eminentissimus Baronius eamdem lnudat in
Chronico apud Labbeum Biblioth. Mss. tom. I, Annalibus ad an. 451, num. 41, i/t fidelissime
pag. *'i, ubi de S. Pu/chronio arjitur, veterum scriptam et adan. 472, num. 15, Exstant, inquit,
;

niiiiiiiiiii Itnttlrs sffii/o Erat

xi rniiffifiiiiteni : res gestse (apud Surium, quem ritnt in margine)
fcunc temporis in eadem urbe Tricorum beatus sancti Lupi, licet brevi compendio, omni tamen
Lupus morum probitate celebris, sanctitatis dote fide antiquitus ab homine ejus temporis scriptis
insignis, pietate Laudabilis, patientia mirabilis, traditae. Ac de fide quidem auctoris integerrima
sapientia conspicuus, caritate (liffusus, spe lon- idem sentit Tillemontius, virutiqueadistiusmodi
ganimis, fide prsedicabHis, gravitate venerabilis, /iru'1 iinin niiiiiine prceceps, Monument. Eccles.
per zelum justitiae erectus erga delinquentes, tom. XVI, pag. 127.
per compassionem proximus, in adversis patien- 33 Cum tamen idem Baronius ad an. 451, noseademstijlo
tissimus, in prosperis cautus; in quo omnis laus num. 42 de eodem scriptore Actisque sic habea.t primigenio

aecure canitur. Hic in seculo annis septem cum Subdit miracula ab eo (S. Lupo) tunc edita flde-
uxore sna Piminiola, Sancti Hilarii Arelatensis lissimus suorum temporum rerum scriptor; licet
episcopi sorore conversatus, Lirinense ccenobium multa nimia brevitate transilierit : nisi forte
expetiit; unde raptus ad pontificatum, eamdem mutilata habeantur, quae exstant, ejus Acta :

gravitatem morum, eamdem humilitatis et vili- satis insinuat, non ita satisfactum lectoribus a
tatis sectabatur continentiam, locato sibi in pro- Surio f/iisse, quin maqnum. reliquerit acccnderit-
spectu urbis monasterip, ubi cum his, qui secum que genuini, ex quo hauserat, fontis desiderium :

aderant, divinis intondebat theoriis. Huic Magi- iil i/iinil f/iiiiu aperte supra TUlemontius profite-

stro beatus Pulchronius in monasterio erudien- iur. Iliiiu nacti pridem nos amicorum beneftcio
dus .i parentibus traditur etc. sumus; atque utinam purum! neque enimvetu-
stissima etiam inter se prorsus cousonant exem-
§ III. Acta ejus antiqua, tum plaria, ut ex tribus liquet, quce habemus. Eorum
illurl visum est optimum, quocl siuip/icissimum,
brevia, tum longiora, licet mendosissime scriptum in codice nostro mem-

eorumque eetas et merilum. braneo Valcellensi ad iliem 29 Julii; idemque

f.rs/ii/, iii, nobis significavit P. Joannes Garnans
/'».-/
lctwnm
Af/ii S. Lupi iidu admodum pervulgata fuisse, noster, in Ms. Blauburano: atterum, quocla Ga-
Ijjitomos, jws
inii ifiif iiiuif esse, ex eo conjicimus, quod /iuiiisii) descriptum accepimus ex Bodecenois cce-
W/lt •
nlnhiinl
eruditorum fjns prceconum vix quisquam est ho- nobii, Ordinis regularium S. Augustini, dicece-
ilif ijui iiliiul il/iifiiiu niii fiifi nut sequatur
, seos Paderbornensis Passionali pergameno Ms.
exemplar, quam quod » Surio, sed elimato pas- insigni, mensis Julii fol. 131, aliquanto comptius
siin niiiiiiiis /iiiinii/fiiii stylo, fsl etliluiii. An/r est, et ad Stirii stij/urn propius accedit, ut ii/ud
i/linl snln /in/i/ifi jnris finnt Artorum(/irii .'
niniis liir nnte ocu/os habuisse videatur; ceterum a
iinii antea perse brevium) bina compendia : alte- priori sic differt, ut sensu semper, et maximam
iiiin in Speculo historiali apud Vineentium Bel- c/uoque par/em ver/iis anil/o roiivruiunt.
lovacensem lib. XX in/i. xvi et hoc quidem , , 34 Tertiinn e.remp/ar exMss. Affinrti monaste- dabimns ex
sn/is fideliter ex ipsis vetustis actis excerptum riiet Vallis Lucentisa Chiffletio nostro submis- Mss.
iiiiiiiiiu in Catalogo Sanetorumapud Petrum de siim esi , iilemque servari intettigo inter monu-
Natalibus lib. VI, cap. clyi, nescio, unde desum- nirntn Co/isiueti ad S. Genevefam Parisiis. Hoc
jiiinn ;
/iiin/o i/iiii/fin Vincentiano succinctius, sed inlerpolatum esse ipso statim exordio patet : nam
iniii paulo corruptius ; idque sive nomina spectes exemplaria hcec tantum habent
ulii pi-iiira clno
propria, ui cumS. Lupi conjugem Punimolam ap- Beatissimi et apostolici viri, antistis Lupi, Vitam
pellat,atquehujus fratrem Germanum;siveipsam ex aliquantulo enarrare oper3epretiumest;qiio-
historiiiin ; n/ riini fnmdem Lupum liieiiuio mo- niaiii in operibus laiidum suarum multiplexma-
iiiiilin/ii fuisse s/ii/u/i: cum illum, nondum ejii- terja dicendi consurgit ibi in exemplari hoc
:

scopum, iiiin s. Germano //</• annum sistit in tertio scribilur : Beatissimi et apostolici viri, an-
Hriimuiiii ; i- niii obccecatum prodigiose Tricassi- Lupi Vitam ex aliquantulo enarrare co-
tistitis ,

ous Attilam cum exercitu exhibet; cum.denique nemur: etenim qualiter se Deo, tam in operibus
hujus 1'rifsiilis episcopatum annis quinque et vi- bonis, quam in virtutibus, exhibuit, cunctis fide-
i/uiii rin iimserihit : i/iiiiiiii/iiiiiii postremum lioc libus discernere operas pretium est; quoniam in
1
iiiiini iioii
ipsius est Equilini, (in editione enim operibus laudum suarum etc. Idem, ut cetera
1 iiTuiiiiu iiimi i i'.i:',, ipiiiin habemus, recte expri- /iriflfiTiiiii , apparet ex fine qui in prioribus
,

iniiiiiiir miiii 50) snl jimiiiris typographi. exemplaribus talis est : Vitae praesentis debitum
32 Fecit epitomes hujus utriusque eum brevi- solvens spiritum emisit ad ccelum dignis in
, ,

terra
 68 DB S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
omnibus, lum assiduis de opere nostro
terra laudibus excolendus. Unde nunc nobis,
officiis
A enim anno 1728
AUCTORE
optime merente: hic et textus
quo sublimis evectus est, prgesidium gloriosus P.B.
aliquot nostros cum exemplari Cousineti conlulit,
impendat prasstante Domino nostro J. C, cui
;

per omnia secula seculo- ethujus notas omnes exscribi nobis curavil : ex
est gloria et potestas
rum. Amen in tertio autem talis : Ab hoc seculo
:
quibus deprehendimus, tria tantumessenotabilia,
inter Mss. nostra et Cousinetianum , discrimina:
migravit ad Dominum, consecutus a Domino
munus sibi promissum, atque gaudium acceptu- primum quidem, quod hoc minutius diiridatur,
rus ffiternum, beatum coelo, suscipientibus
ange- puta. in capi/a omnino unum etquinquaginta;
lis, intulit spiritum ; corpus cum plebe catholica secundum vero,quod inhoc legantur, qumcurnque
relinquens in tumulo, dignis atque angelicis lau- infra toto capite quarto inde transcripsimus, quia

dibus excolendum ubi praesenti temporeet usque

;
in utroque exemplari nostro prmtermissa prorsus

in secula omnis plebs catholica, oranda meretur

erant; tertium denique, quodingeminoMs. nostro

adipisci oracula, ut custodiatur Ecclesia catho- adcalcem Vitm, num. 62 epiphonema quoddam
gaudia adjiciatur, quodin Parisiensinon legitur.
lica, et a gente eripiatur haeretica, et ad

perveniat sempiterna adjuvante Domino nostro

;
37 Hanc Vitam, ut supra monuimus, breviori Camiuato

J. C, qui cum Patre et Spiritu sancto

vivit et Surianm postponendam duxit, qui utramque le- parumjjteutj.

regnat Deusperomniasecula seculorum. Amen, gerat Camuzatus, tanquam minus sincere et ve-

Eqiddem ejusmodi amplificationibus, tametsi an- nuste scriptam. Et fol. 295 de ecclesia disserens,
tiquis, vel novellam Surii exornationem prmtule- qum nunc dicitur S. Martini in Areis, cum eam
rim; ut quce multo sit moderatior. Itaque huic narrasset tempore, quo S. Lupus excessit e vivis,
exemplari cum al.iis conferendo non immorabi- Deiparm Virgini fuisse consecratam., idque ex hac
mur, cum passim differat. eadem Vita, subdit iUico :Quod tamen asseveran-
35 Primum igitur exemplar hic dabimus, tam- ter affirmare non ausim ;
quamvis illud in Ms.
De uudoi-is
a-tute ac fide. quam ab omni fuco ornatuque prm ceteris alie- S. Lupi Historia seriptum legatur longe enim :

num, atque adeo vetustissimum ; reliquorum, si postejus obitum concinnata est, ut et stylus,
quando notabiiis fuerit discrepantium addituri. temporibusconsentaneus, satis indicat. Patethinc
B ,

Porro de scriptoris mtate non est, quod a Baronii viri, in anliquitatibus Trecensibus versatissimi
sententia, supra num. 32 proposita, recedamus: de hac Vita, scriptorisque fide judicium, candor-
quamquam nihil etiamoccurrit, undeillam solide que inmonumentis patrim discernendis tamrarus,
confirmemus. Itaque Tillemontius dum hujus quam severus.
anonymi fidempro meritis extollit, mtatem caute 38 Longe aliter de illa statuit Cousinetus tum at Cousineto

alibi, tutn prmsertim tomo secundo manuscripto- supra miilwii,

dissimulat. Posset hcec fortassis ex ipsa Vita
tum in Ms.
num. 2 utcumque colligi, nisi locus esset corrup- rumab eo relictorum, etadS. Genovefm servato- Paiisiensi,
tissimus, nec satis aperte in majori, de qua mox rum : ubi de Scriptoribus agit, qui de S. Lupo
dicemus. Vita restitutus cap. vi, num. 57, ubi posteritati aliquid commendarunt , art. 1 : ibi

hcec leguntur: Subscriptis etenim ejus reseranti- enimet Vitamhanc,et ejus auctoremmirificis ex-
bus discipulis, qui ejus in talibus semper adlue- tollit elogiis:ac VitamquidemoppeUatE.istor'\a.m

serant monitis, relatio ejus actuum tradita est fidelissimam viam certam et rectam elabora-
; ;

posteris quorum unus fuit Polochronius etc.

;
tissimum opus, in quo nullum [auctor] errorem
quamquam enim hcec interprelatio innuere videa- admisit, nullum dubium inclusit, a quo apocry-
tur, Acta S. Lupi antiquiora conscripta fuisse pha omnia eliminavit et procul abegit, Historiam
abaliquo, quicumdiscipulis ejus vixerit aliquam- quam ignoravit Baronius, et cujus tan-
denique,
diu, abiisque didiceritqumsubinde,putaanteme- tum epitomen apud Surium legit et probavit.
diumsecuiivi, Utteris commendaret: sensumtamen Auctorem vero non semel nuncupat scriptorem
etiam hcec verba metaphoricum patiuntur, imo integerrimum sapientissimum gravissimum
, , ,

talem adjunctavidentur exigere ; acsi dictum sit: meritissimum, clarissimum, studiosissimum, pri-
Ipsa sanctorum ejusdiscipulorum opera, etcrebra, mum inter historim S. Lupi locum rae- scriptores
quibus fulsere, miracula, manifesta sunt posleris ritum, utpote qui primas egit et habuit in eodem
Magistri prmconia, et vitce quodammodo ejus vir- opere qui veritati studuitimprimiset brevitati;
;

tutumque luculenta Hic aulem sensus si

relatio. qui ab ipsismet S. Lupi discipulis audierit, quae
p in prima Vita umquam fuerit, usque adeo nihil scriptis diligentissime commendavit, etc. F
adassequendam biographi mtatem facit ; ut etiam 39 Cum hmc legerem, vix potui dubitare, quin tum in Vite

ab iis, qui modo scriberent, vere posset adhiberi. ejusdem esset Cousineti, erga nos optime, duni
piMi.p''!'-
Ut ut est, antiquum hunc Scriptorem ac fidelem vixit, affecli munus Vita qumdam Gallica Ms.
tione
esse, constabit ex modo dicendis de Vita longiori. gloriosi S. Lupi, episcopi et patroni Tricassium
Vita altera 36 Vitam S. Lupi longiorem seu majorem ap- in Campania, hausta ex antiquis Mss. abbatia;
S.Lupilongior pello illam, qua olim in ejus Officio uti consue- regalis, quas ipsius titulo insignitur in eadem
verant ecclesim Trecenses, alimque ipsius nomine urbe, atque ex variis, qui de illo meminerunt,
dicatm. Hujus apographum exemplar unum habe- auctoribus aliis. Hanc ille, opinor, ex Vitm sum
mus ex Ms. codice Ultrajectino S. Martini, alte- Lucinm, exnotarum, aliorumque monumentorum
rumque in codice nostro pergameno P. Ms. 14. suorum congerie, compilandam, et pro illis, qWB
Dividitur ulrobique capitibus undecim. Eadem promiserat, mittcndam nobis judicaverit : tametsi
asservatur Ms. Parisiis in cmnobio S. Genovefm, ejus nomen, nescio cujus oscitantia, muneri non
et quidem notis copiosissimis illustrata a Jacobo sit inscriptum. Conjecluram firmant primo titulus
Cousineto, Ordinis S. Augmtini apud Trecenses Vitm jarn datus, qui fere consonat cum titulo Vi-
olim canonico, qui eam, ex vetustissimis abbatim tm ejus Latinm Parisiis asservatm: secundo annus,
S. Lupi ibidem Mss. erutam, ad quinquaginta quo scripta notatur, 1664, qui annum proxime
circiterMss. exlranea contulit, obtulitque nobis secutusest, quo monurncnta suaLatina nobis ad-
ultro ac perhumaniter anno 1663 incertum ta- ; dixerat: tertio totius Vitm per capita 20 (totenim
men, quamob causamsubindenonmiserit. Eam- sunt) decursus, ubique cum Vita Latina notisque
dem vero esse cum nostra, didicimus ex P. Ste- eam
in Cousinetianis , ad marginem aliquoties
phano Soucieto nostro, viro cum eruditione de citatis, consentiens qum
: ipsa denique Prmfatio,
tota
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 09

,
ad extoHendam defendendamque
nla pertinet
secundo loco reposuit ; nisi </<<i<i posteriorem pu- D
CT taril? Quidesl proprie replicare scripto virtutes
A '
majorem illam S. Lupi Itam Lati-
w<b omnibus
1
|. |{

/'"/'"' VY/'" / '"'' / '" v " / """ / ''""""" // " S. Lupi. nisi uiitea scri/itas uberius cr/j/icare ?
,„/»/,'/"""'
„,/,./„,/<"•"/."'/'/"/'/'"'./''•"'"/""'/'"'''".'/""' /"'" l" Denique quod auetorem hunc eruditus Cou- justo amplius
in pro- suanon expriore scripto, sed ex extotut:
nastra majare omnidus prmferenda
sinelus credat
i ,i„
///////""'"/'", argumenta huc redeunt: ipso S.Lwpidiscipu/orumoreexcepisse, idcoltegit
/„/,/, illo

40 /. VirtutesS. Lupi viventis,

c/ogia ctvene- ex loco, quem supra citabam num. 35; al ille
defunctostatim widequaque tributa credere qiiam sit ambiguus, ibidem indicavi. Fac tamen,
"'\Z7>><"» ratio
utr/uc
„„„ munt, primigenia ejus Acta tam jejune con-
rliiiniii esse, iii aperte significare, i/unrl re-
,„.

sunt "/""/ Surium, ubi vi- latio actuinn S. Lupi posteris

tcripta fuisse, quam
sit scripto tradita,

v<eejus iinaginis levis tantum adumbratio datur. ii/i/ac reserantibus seu dictantibus ejus discipu/is.

Qucerenda sunt igitur <</i/>i longiora simul et ge- Cedo, dequa relationescripto tradita hocaffirmal;
nuina. 2. I bi vero <<> potius inveniantur, quam de suane. an de alia? Xon de sua, opinor, si
ubivivus mortuusque constanter floruit, hoc estin
aliam ar/noscit stia priorcm : ta/em aulem non
ecclesia Trecensi Talia ergo censenda sunt, quce '.' agnoscit solum, sed etiam secutum se dicit: sic
istic olim in solennitatibus S. Lupi
recitari con- enim liabet infra cap. vi, num. 54, ubideS. Lupi
sueverunt. >. /« hisnarratio est amplior, antiquior, gestismeminit : Nonnulla vero incuria perierunt
verior, quam omnibus compendiis ; iis proinde
<i< male servantium pauca etiam in ore sunt homi-
:

omnibus prceferenda est : et ampliorem quidern num sed quia adstipulationi non innituntur
;

esse, per se patet; antiquitatem vero colligere est hagiographorum, quasi apocrypha eliminamus a
tum ex prisco Actorum i/lorum usu in ecclesiis compendio nostrarum litterarum etc. Ut quid
ejus nomine consecratis, tum ex Hugone Flavi- queritur, servata non faisse Acla omnia, si nulla
niacensi, qui anle annos sexcentos ex iis textum credat antesescripta fuisse? Cur queritur, periisse
iitnrit tum vel maxime ex kis ipsis Aclis (infra
• Acta, si cum disciptdis, eorum testibus ac specta-
<<>]/. vi, iiuiu. 54 ;) ubt auctor asserit, sese ab ipsis toribus vivebal ? Quinam vero illi homines sunt,

B Sancti discipulis audivisse, quee narrat : denique in quorum ore, cum ille scriberet, pauca fereban- E
veritaii hanc magis eongruere, liquetex eo, quod tur dc Sancto, ctquidem apocrypha? An S. Lupi
eompendia .recentiora S. Lupo annum tantum discipuli? Tandem quamam scribere se asserit
unwn in Lerino concedant ; cum annos saltem auctor de Sancto nostro ; an non illa, gum
i/le

quindecim debuissent numerare: Actorum vero adstipulationi innituntur hagiographorum? Po-

lotunorumhistoriatempusnullumdefiniat:deinde non primum esse sese, qui
tuitne disertius lestari,
ex eo id etiam elucescit, quod eadem cbmpendia de S. Lupo quos
scripserit ; sed a/ios prtvcessisse,
tani ingratos fingant Trecenses statim post in- ipse sit secutus? Horum autem prcecipuum puta-
noxium discessumerga Prcesulem ac Li-
Attilce mus i/lum fuisse, qui Vilam breviorem conscrip-
beratorem ; ut hic eorum a se defectione
suum sit: cumet hujus vestigiapremat auctortongioris,

offensus, exsilium elegerit voluntarium; a quo et atia inantiquiscodicibus nul/a S. Lupi Vilacom-

non dicitur postca rediisse ; ut adeo vel biennio pareat : nam compositam aiiquam fuissc a Giida
post obiisse videri debeal, vel ad obitum usque Sapiente, non probant qui asserunt; ut ad diem'29
per annos sex circiter et viginti gregem sibi cre- Jnniiarii pag. 954 Majores nostri observarunt.
ditum deseruisse ; quorum hoe de Episcopo epis- 43 Jam de fide liujus scriptoris quid sentien- mm secuh
coporum incredibile esl ; illud autem apertissime dttm, patebit ex sequentibus paragraphis et anno- dcmurn octauo
falsurn. Tanlo ergohis verior auctornoster , quanto tatis. Dabimus il/um interim, qualis quatis est; senescente,
aut nono
islis niagis opposita narrat. Hoec ibi. ut quivis videat, quanti sit cestimandus. Et sane scripstliit.
gutdit ,in,( y . Sed horum priora duo argumenla quivis vi-
41 antiquum esse, non diffitemur ; et quidem scrip-
' '"'""
'/'/, quamparum urgeant : ad tertium reponi po- sisse videturante annum Christi 889, quaudoqui-
ttfim,
testprimo, ampliorem quidem essehistoriam illam, dem de Lupi translatione prima non meminit;
S.
quamsitalia, de qua superius egimus, sedplerum- et post editam, passimque, etiarn in Gallia, vul-
</<>< tantum autepisodiis aliunde accersitis
oerbis gatam Historiam gentis Anglorum, quam secuio
ceterum ad rei substantiam pauca admodumadji- prcecedente venerabi/is Beda conscripserat : hanc
cere ; oriliium quoque rerum eurndem presse sequi: enim, et non a/iam ab eo citari cap. m, num. 30,
C imo rel lioe ipso suspectam esse, quod sit amplior; certum videbitur conferenti ea, quce narrat auctor F
cwu historiat, quando seorsim et ex professo scri- capp. ii et m, cum Historia Bedce lib. I, cap. xvn
buntur, crescere soleant scepius, quamdecrescere. et seqq.: quamquam enim heda; nitorem brevita-
Secundo, vel inde igitur colligi posse, longiorem temque, ut cetera solet omnia, garrulilate sua
breviori recentiorem esse ; neque contrarium erui plerumque amplificet simul et inficiat ; tamen
vel ex iisu ecclesiarum Trecensium, velex Hugone identidem ad ipsissima Bedce vcrba phrasesque
Flaviniacensi, vel ex ipsis Aclis majori/ius : usus relabitttr, eaque describit, utjacent: ut certissirne
ciiiiii ille qiiiiin sit antiquus, non constat ; quod Historiam Bedw ante oculos habuissedicendus sit
vero lextum ex his Actis descripserit Hugo in nisi alia ostendatur antiquior Historia actuum
Chronko apiul Labbeum m Biblioth. Mss. libro- Anglicorum^wam Beda totidem verbis descriptam
t iii
n lom. \,pag. 89, inde consequi fatemur,
ea imerueiit suce; etquai qttidem tam vulgaris olim
m iilo
undecimo exstitisse (quod uemo negat ;) at in Gallia ftierit, quam eam fuisse innuit, quam
nequaquam, esse omnium antiquissima lmo vero assignat auctor noster his verbis : cum scire vo-
"»" obscure indieat ibidem abbas ille Flavinia- lentibusin mediositHistoria act.uum Anglicorum.
censis, Acta illa /ongiora
aliis esse posteriora : Scio equidem, Bedam hac hausisseex Vitu S. Ger-
cttat niiuiprimo loco Vitam beatissimi Lupi (mi- mani Altissiodorensis, et hujus etiam hic verbis
noirin nostram, ut
putamus, licet verba non ex- uti : illa appellari non potuit Historia
sed Vita
/'/////"/, (jiar
niiniis c/ara cranl, sed sensum lan- actuum Anglicorum atque adeo eam auctor noster
;

tummodo;) tum subdit: Testatur hoc et alius velnon vidit, vet certeper titulumjam dictum indi-
quidam pradati beati Lupi scripto virtutes repli- care nec potuit nec vo/uit Porro Scriptoris nostri .

cana ;
//// longioris Vita? scriptorem designans, nomenignotumest : sedpatria aut certe domicilio
[
t'jusdemdete.rtuiu subjungit. Cur il/um, obsecro, Trecensemfuisse, conjicimusex cap.y\,num. 59.
§IV.
 70 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSOKE.
richum, Epirichium, Epirriehium nimr.upant
AUCTOR,,
quod
8 IV. Locus et annus Sancti prceter Valcellense, luibrl Heliriciuni ; Rpy.
richium quoque in suis Mss. legi testatur Cousi-
natalis parentes edncatio
,
, : netus ; nusquam Epirocliium u/ appellatur apud ;

Surium e/ qui co sun/ usi reccn/iorrs passim om-

nuptire. nes. De ma/re cjus nihil sci/ur, e/ ipsum nomen
tum anti- ignotum est; quidquid cani Sararo sororem fuisse
S. Lupipatriu Juverit nunc Acta sancti Antistitis
TuHum in qua, tum a recmtioribus aucta sigillatim ex- suspir/i/ur s. Germani episcopi Autissiodorensis
Lotharingia :
pendere ; idque ordine, ut simul ad sua quaique quodne Cousiiir/us quidem ipsi assentitur. Nobi-
tempora revocen/ur : sunt enim plura in iis obser- lem /iimri/ imprimis utrumque parentem innuit
vanda, quam ut referri inter annotata possint, Viiu prior, dum Filium //ssrri/ /uiss<' familiaj

nisi onerare po/ius Vitam utramque Ms., quam primum.v/rr ea praialiis illustrem. Hinc, opinor,
illustrare velimus. Quceritur ergo primum,ubi sit auctor sccundw 'ii/r collegerit, Sanctum nostrum
I

natu.s.Ex urbe Leueorum, inquit Vitaprima; parentibus linea regalis exortum propaginis et, ;

addit vero secunda Quse nuncderivato vocabulo :

quia rr/jrs iit (',/illiisnon invenerat,invicina illos
Tullum vocatur, id quodetiam additur in prioris Britannia quarendos putaverit, addens, propa-
Vila? Ms. passim interpolato Accincti monasterii gatum fuisse regio stemmate iu pago Britannico
et Vallis Lucen/is. Leuci dictisuntolim, qui trac- pollentibus. Sequiturhunc tum in notis ad Vitam
tum illum modernce Lotharingice incolebant, qui il ////ii, liim in Vita Gallica Ms. Cousinctus, ope-

fere Mosam inter et Mosellam fluvios, ubi alter rose contendens, ficri potuisse, ul S Lupi majores, .

al/eri proximus est, continetur. His urbes duas Christianam amplexi religionem, ad oitandas
ipse olim Ptolemceus in Geographiasua assignat, persecutiones, in <i</l/i</s ex insula Britannia
Tullum videlicet el Nasium. Tullum tamen in commigraverint : cum i/l multos fecisse, Gildas
priore Vitaper urbem Leueorum designaripo- aliique testentur. Non diffiteor equidem, idfieri

tius, quam Nasium, auctori majoris Vitce facile potuisse ; sed /// omnino factum esse credam, tes-
conccssero tum quia urbs erat prcedpua et Leu-
;
trm exigo magis idoneum ; maxime cum nildi
corum caput lum quia antonomastice et Leucia
,
hujusmodi vel in Vila antiquiore, vel apud Sido-
et civitas Leucorum in vetus/is monumentis ap- nium, vrl in ullisBritannorum /i//>iiuiu<j iitis
pellata legitur; ut videre licet apud Valesium in reperiam : /i lii quidem /<uuiisi Prasulem hunc
Noti/ia Galliarumad vocem Tullum. Inscitiam sanctissimum tanquam Catholica in ISrii/iiuii<i
tamen aliquam arguerevidenturaMita illa, Qux fidei vindicem, s/in-is aliquando Fastis suis, teste

nunc derivato vocabulo Tullum vocatur quasi ;

A/fordo iu Annalibus ad annum 179, adscriptum
vero diu pos/ S. Lupi tempora vocitari Tullum habuerint ; u se tamen esse oriundum hactenus
cceperit quce fuit eo nomine a seculo saltem rnrce
:
ignorarunt. Et cedo mihi reges ante seculum
Christianm secundo eeleberrima. quiiitiiin iu />// Hiiiiiiini/r />/////, qu/e Romano pa-
annus natalis 45 Annum Sancti natalem neutra exprimunt rebat imperio.
cjus circiter Ac/a ; hinc variatur inter neotericos. Sammar- 47 Dr Sancti fratribus aut sororibus Acta neu- frater, Vin-
•
383: thani in episcopis Trecensibus, dum illum aiunt tra meminerunt : ui unum saltem ipsi fratrem centius. I

nensis «H-
quinquaginta duobus annis nattim ad episcopa- germanum fuisse, nomine Vincentium, quiasce- /juando m
tum Trecensem assumptum fuisse, eoque annis lir/iiii deinde vitam cum <•<> in solitudine Lerinensi chvs:

totidem funetum, transiisse ad Christum anno /iliqii/iiiili/i coluerit, ex S. Eucherio discimus in

479, na/um censent anno circiter Christi 375; epistola, de qua <u/>rii 2, uum. 17 mentionem
t;

sed nihil afferunt, quo dicta stabiliant. Tillemon- fecimus, </<• Laude eremipag. 40 ; ubi //<> Lerina,
tius monument. eccles. i<>m. KVI, pag. 127 nati- Haec habiiit, iiii/i/ii reverendi nominis Lupum...;
.

vitatem ejus contradiffert usque ad finemcirciter haec halmit germanum ejus Vincentium, Lnterno
seculi quarti ; credo, qula sic ejus chronologiam gemmam splendore perspicuam. Sed quisiste
satis commode poterat ordinare ; maxime cum se Vincenlius? /</<•/////<> cum S. Vincentio, qui pres-
putaret anno tantum uno opus haberead circum- />//!<>//' Lerinensis titulo scriptisque celebratw ;an
scribendam vitam ejus in insula Lerinensi mona- /ilius? Hoc riiii/i <//'<
2 1 Maii, /////> </r prioriest
sticam, de qu" re dicetur inferius : certe nutlum /I////H/, Papebrochius mdiscussum remisit.
Iiiii-

aliud reperio /»/> hac sententia fundamentum. Res est sane obscura,sive nomen, sive monaste-
Nobis noii improbabilis apparet annus, quem ad- rilim; sirr lcmpus considcrrs, i/u/r ulriqiic (si dllOS
struit iu notis ad Vitam Ms. Cousinetus, Christi l/iii/n/ eSSe niliirrimiis) /iummii/ir/ sl/itiirrr urccssc
383; cum et to/am
chronologiam reddat Vitce es/. liiiim faciunt Saussayus in Martyrologio ad
magis verisimilem, ui videbimus ; et aliqua sal- dic/it 24 Maii, Baluzius in Notis ad Vincentium
tem auctoritate nitatur nam nota l in caput u : Lirineusem, a se <'<li/inu Parisiisanno I669,pag.
pro eii citat vetustum quemquam codicem Lnter 431 , aliique eruditi uou pauci, id supponentes
ccenobii sui plutearios, quisic habeat: Obiitau- potius, qu/iiu probantes quibus etiam Cousinetus
;
tem sanctissimus ille Pontifex (I/upus) plenus in notis Vitam Ms. adharetnota
<></ in cap.vi, ''•

dierum, aetatis suae anno nonagesimo sexto, ex- />//> sc it/ms Lectionarium novum regalis eccle-
<

pletis ab Incarnatione Domini quadringentis si;rS. Lupi in festo S. Lupi Lectione iv. r/Bve-
septuaginta aovem annis. Deme 96 </ 179, et viarium Tuliense, editum anno 1624, ad diem
anniun habebis '•</ natalem vel natali proximum 24 Muii. Sed hcecrecentia sunt: nam /'// Breviario
383. Ce/eriim <<ni</i</r fateor, maximam ii<m esse Tullensi, </u<></ habemus, anni 1535 nullusapparet
isiius codicis auctorilatem : cum iu eo superiori- illn //ir Vincentius.
bus verbis hac sniis inepte [forte ex ii/<ij<>ri Vii/i) 48 Contra, diversum fuisse Vincentium ndg """ j

subdantur Aaastasio tenente monarchiam mu-

;
; Lerinensem, // nostro, ri'ns<-/ Tillemontius totn.
tavitque terrea ca>licis, fruens gaudio divinas
XVI, ul>i</<'^. Lwoo,pag. 128; idque quia Vin-
majestatis Anastasius enim imperare primum
:
centius, S. Lupi frater, jam Lerinensis esse desie-
/<>/!/'/ II II 111/ llll,
//// uiiiio Christi 127, ceque atqueipse Lupus, ul
parcntes ejits 46 Patrem S.
Lupi Mss. nostra tam Vitwnii- exci/iiln r/iis/ol/i S. Eu/liciii /iiilcl : Vinccu-
iii/i.i
et prosapta noris, quammajoris exemplaria Epyricum,
Epy- tius autem ille, quem Gennadius appellat apud
monasterium
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 71

insulse presbyterum, prodibant, episcopum electum fuisse, et quidem

monasterium Lerinensis
aUCTORE
erat, cum i/lam dispulatwnem Sanctonensem, ac deinde Sanctorum albo ad-
lutique quia talis
F. B. scriptum. Conjecturam hanc injicit Prosa vetus
\,nbrrri,quam ipsi Gennadius attribuit) disputa-

seu Commonitorium adversus hwre- in laudem S. Honorati aliorumque Sanctorum,

lionem suam
composuit, ut ipsemet indicat qui Lerinam aliquando coluerunt, apud Vincen-
seon rwvaliones
BabrJum pag. 365, triennio ferme post con- tium Barrali in Chronologia Lerinensi parte I,
apud
cilium, quod in Asia apud Ephesium celebratum pag. 29 ubi S. Vincentio statim adjungitur
;

Basso Antiochoque consulibus; id Lupus in hcec verba Vincentius Sanctonensis,

est W. CC.
S. :

431 non ergonoster ille Vincen- Lupusque Trecensis, Atque Justus Lugdunensis
est anno Chrisli
:

fuisse videtur, cum annis antea

quinque Fuerunt antistites. Idem S. Vincentius episcopus
tius
Lerino c.rcesserit. Norisius quidem Bist.
Petagia- Sanctonensis inter Sanctos, olim apud Leridam
mr lili. II, cap. ii contendit, Vincentium, Com- cultos, sed quorum nunc negue festum anniver-

monilorii auctorem, non ideo a Gennadio Leri- sarium, neque Acta sciantur, recensetur e vetusto
nensis insulse presbyterum vocari, quia in illa cata/ogo ibidem, parte II, pag. 149. Necrefert,
insula monachus exsistens scripserit ; sed quia ad guod apud Sammarthanos non appareat S. Vin-

eam posterius accesserit, in eaque mortuus sit ac centius in serie episcoporum Sanctonensium ; cum
sepultus.Quod si verum est, eluditur, fateor, ar- in illa serie desiderentur plurimi usque ad secu-
gumenlumpro amborum diversitatejam positum, lum sextum episcopi.

dicendo, Vincentium nostrum vel ad Lerinum patruum S. Lupus, in plerisque Alistichius

51 Habuit et
exemplo S. Hilarii, post annum 434, vel
rediisse, exemplaribus Cousinetianis Alistichium nuncu- Lupi palruus
etiam Lerinensem a Gennadio nuncupari, quia palum nam in so/a, inquit, epitome vocatur an et magister?
:

Lerinum, anlequam scriberet, incoluisset. Lustricius. Alistichium in brevioribus Actis tegit

tommOTit- 49 Atenim nego, Vincentium nostrum eo re- eliam Surius , et sic habent bina exemp/aria
'I"'

Iwiiim i» U- diisse, cum id nemo affirmet, nec probare potuerit nostra Mss. majoris Vitae; at minoris, Bodecense
, fefl ||
n W»'/ Norisius : nego, Vincentium scriptorem a Genna- nominat Alysticum Valcel/ense et Accinctinum
;

r.ii:
ilin. i/i/i eodem, quo ipse, seculo Massilice floruit, Listicium. Patruo aeque familiae meritis decorato
K
Lninrnsem vocari, qui in Leriiio noit scripserit junior adhuc Lupus, post obitum patris, scholis
aliter enim sonant Gennadii verba, aliter ab traditur, rhetoricis imbuitur (vel imbuendus)
omnibus anle et fere etiam post Norisium intel- studiis ; ut est in Vita priore. A quo traditur ? A
Iriin sini/. Et sane levis est ratio, qua novellam palruo, opinor, pupi/U tutore. At cui traditur lit-

suam de hacre sententiam tuetur ; dum ait, auc- terisimbuendus? Ipsine eidem patruo ? Vix credo.
lorem Commonitorii ipso statim iuitio se tnona- Quis enim virum familise primum faci/e sibisua-
chum quidem fateri cum non Leri-
scriberet, at deat ludimagistrum fuisse? Ma/im ergo /egere :

iiriisrnr.sunteiiim Itcec ejus verba Locusautem

: Ab Alistichio patruo scholis traditur etc. Atque
(hmiatur nos ad scribcndum ;) quod urbium fre- inhanc sententiam si non legit, sa/tem interpre-
quentiam turbasque vitantes, remotiorisvillute, tandum censuit hunc locum Surius. Auctor inte-
et in ea secretum monasterii incolamus habita- rim secunda; Vitce ho?c ita exposuit, ut ipsipatruo,
i-uliun. At in Lerina, subdit Norisius, nulla villa quem proinde ph.ilosophitm facit,imbueitdum Pue-
erat :... antequam enimS. Honoratus...Lerinam rum traditum fuisse narret nihit tamen de :

appelleret, hsec a nullo habitabatur quod

; id seholis meminit; credo, ne palruum, cjuem regio
jimlinl c.i: Hilario in Vita S. Honorati. Sedquod- stemmale jjropagatum asseruerat, nimis inepte
iiniii hoc argumenti genus esl:In Lerina nulla cn/itiniio pcedotribam cogeretur fateri. Ceterum
villa erat, antequam S. Honoratus Lerinam ap- de A/istichio nihil al.ibi legimus ; uti necjue de
pelleret , sub finem scilicet seculi quarti vel Sait.cti de S. Germano Autis-
cognatis aliis : nam
iiiitiiiiu ergo nec ulla erat anno 434,
qtiinti : siodorensi, quem
fratrem dat apud Usserium
ei
ijiio seribebat Vincentius? An non passim cosno- de Primordiis Britan. eccles. cap. xi Claudius
biu rilliirum jn.rta se urbiumgue excitandarum Menardus ; Petrus vero Equitinus cognatum,
occasio fuere ? Tum quis dicat, auctorem illum, unde sit haustum, nescimus, nisi posterior id ac-
sirtit nomen suum, adscito
eelare /ectorem voluit ceperit e Vita secunda, quce cap. i, num. 3 quid
nomine Peregrini, non voluisse etiam obscu- ita simi/e videtur i.nnuere.
rius designare Lerinam suarn, villulam cam re- 52 A scho/is et e/oquentios laude ad nuptias
motiorem appcllando? Adi B.aluzium citatum S. Lupi transit auclor Vitce brevis at longioris An S. Germani :

pag. 132. et Tilleiuoutium tom. XV, notaZin scriptoi prius e.um iitter ephebos collocat inaula ephebus, an
iiirriiiiiiu, Lerinensem, pag. 860. Gennadium
I
S. Germani ducis, qui dein.de episcopus fuit Au- comes Trecen-
mjn sequimur juxta veterem criiditorum et ob- tissiodorensis. Sed hoc narrat iterum. ipse solus,
sis fuerit
S. Lttpus:
1'imii
interpretationem ; Vineentium vulgo l^eri- et epitome, nescio quce, citata. apud Cousinetum
nensem i 'ommonitorii
, scriptorem anno 434 in notis ad Vitce Ms. cap. 3. Sitent antiquiores,
l.rrnuii/, incoluisse dicimus : illumque proinde a cjuide SS. Lupo Germanoque scripserunt. Eam-
nostro, i/nijiiiii iii, no (27 i„de abscesserat, diver- dem ergo res hcec fidem meretur quam alios eadem
siiin fvdsse statuimus. unice auctoritale infra subnixai atque imprimis :

50 Quod si quis vogel, guis taiidem ergo fuerit, quod ab eodem duce Germano comes creatus ibi-
'' S i,,. utit quo ex iiisniu Lerinensi contulerit sese Vin- dem nitiit. 4 i/itilur anno circiter quarto post
centiusS. Lupi germanus ;respondeo, rninuspa- nuptias, de quibus mox agemus, cum Pimeniola
tere, quid esse tum cceperit, quam quid esse ce/ebratas : nam Cousineto, qui hanc assertionem
''; nec facilc inter alios plures ejusdem non tuettir modo, sed etiam explicandam censet
aiiiiis 1 incenlios nostrum posse designari. Quia i/r i iiinitat.it Treccnsi, cjtii Sanclo nostro co/latus
Imiirn ipsum Ittiidat
S. Ettcherius tuiiqiiam in- hic fuerii, probandum erat, recentiora non esse,
teriid -.'iiiuiain
splendore perspicuam, idest. ut i/ iii ii ii lta>c ipsa sint Acta, testimortia quceprofert ;

<V" quidem interpretor, scientia ac sanetitate, puta sigillum vetus abbatiae S. Lupi Trecensis,
7""' interna sunt
ornamenta, inter cocetaneos quod utrimque celatum exprimit ex utraque
'tiiiiirutr,/,
; rret/itlerim i/lum, itent ut Fratrem parte sanctum Lupuni. in alteraeum ornamentis
" "!•</ tir, qui eodem
,,.r ascetrrio tum temporis pontificalibus gladium, acie in terram demissa,
manu
 72 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
A manu gestantem, eum inscriptione Sigillum : quai in editionc Bcnedielinorum Parisiensium
MTCTOitj '

Capituli S. Lupi Trecensis ;in altera vero parte tomo secundo legitur intcr Aiigustinianas ducen- >
J
.
B.
eumdem Lupum designat in equo laxatis habe- tesima vigesima sexta, ct in fine sic habet : Sciat
nis admisso, equestri habitu gladium in aerem sanctitas tua, fratrem meuin , cujus maxime
vibrantem cujus est inscriptio Sanctus Lupus,
; : causa hinc discessimiis, cum matrona sua ex
comes Trecensis. Stnie vox Capituli hoc sensu consensu perfectam Deocontinentiam devovisse.
accepta ,
prisca non redolet Ecclesice secula. Unde rogamussanctitatem tuam, ut oraredigne-
Aliud testimonium ex lilteris Henrici, comitis ris, quo hoc ipsiim in eis Domintis confirmare et

Trecensis, anno 1161 datis apud Camuzatum custodire dignetur. Hac omnino Cousinetus
fol. 307 depromit, in quibus fit me/itio dominii, S. Hilarii Arelatensis verba de S. Lupo ejusque
quod in civitate Trecensi antiquitus B. Lupus conjuge Pimeniola putavit e.sse.
habuit confessor gloriosus, et recognoscitur si- 55 Sed epistolam illam Hilario Arelatensi ad- mutuow,
gnum et memoria ipsius antiqme dominationis. scribi non posse, post Bellarminum, Labbcum, consecmkm

At hcec referri possunt vel ad S. Lupum episco- aliosque, nos ipsi ostendimus die 5 Maii in Ap- Deo,serait)er(/,
pwn, vel ad ecclesiam ejus nomine consecratam ; pendice ad ejus Acta. Idem operose facit Tille-

scepe enim per nomen Sanctorum designantur monlius tom. XIII, nota 91 in S. Augustinum ; et
eorum ecclesice, et quce ad eorum ecclesim domi- tomo XV, ubi de S. Hilario Arelatensi, cap. n,
nium pertincnl, ad ipsorum dominium pertinere Res haccest, inquit, dequaneminem nunc erudi-
dicuntur. . 1 dde.nihil ibi deS. Lupi comitatulegi; et tum ambigere credimus. Fac tamen, S. Hilarii
ut legeretur, instr/tinei/t/im esse seculi Uuodecimi. Arelatensis hanc esse ; fac, ab eo S. Lupum ac
qutmdo, <> 53 De conjugio S. Lupi cum Pimeniola, S. Bi- Pimenio/am designari, et quid.em fratrem appel-
qmm sponsam lariiepiscopisubinde Arelalensis, de quo ad diemh hilinu esse, cum esset levir ; illam vern matronam,
fhunii :
Maii est actum, sorore, utraque consentiunt Acta; cum esset Hilarii germana soror: ue sic quidem
atquc aliter sponsce nomen exprimant
licet aliler Cousineto suffragari potcst hic locus : non enim
Mss. Pimeniolam in suo lcgit Surius, Vincentius asserit, conjuges matrimonio numquam usos
B Rellovacensis Spec. hist. lib. XX, cap. xvi, .1/«. fuisse, et in ip*is nuptiis perfectam Deo continen- E
nostra Vakellense ac Bodecense: at Ms. Accinc- tiam devovisse. Adde , ridiculum videri posse
tinum habet Pimiolam ; Petrus Equilinus, Puni- si anno demum 429 (t.um enim epistola scripta est)

molam bina majoris

;
exemplaria, alterum Vita>
Pinniolam, alterum Pynniolam apud Cousine-
tum vero Piminiolam. Est hmc nobis aliunde
prorsus ignota; at multo ignotior Equilino, ut
qui eamS. Germani Arelatensis, qui nullus fuit,
ineptefacit Sororem. Quo autem tempore initum
fuerit hoc matrimonium,
recentiorum dissensio, ut Cousineti in notis ad
Vitce Ms. caput iv, qui illud refert ad annum
Christi 403; et Bailleti iu Legcnda Gallica, qtti
; S. Hilarius, tamquam rem nooam, S. Augustini
siletur in Actis; hinc
Lupo episcopatum,
hocest, bienniopost initum «S.
precibus commendaverit volum contincntia?, quod
j/i.r/nCousinetum Su/uiiis noster cum sponsa fe-
cisset anno Christi 403, sire ab ahnis omnino vi-
ginti sex. Sed quid opus est hic plura. dicere?
Fatemur ergo, nidlam essevirtutem tam eximiam,
ut negari de Viro debeat, in quo, ut supra mone-
bat Hugo Flaviniacensis, omnis laus secure cani-
tur ut asserutur tamen res adeo singularis, ut
;

adscribit anno 417 quidem nullam addit

; et hic est virginitas in conjugio et quidem voto conse-
rationem, cur ita statuat ; ille vero id facit, quod crata, de qua nec auctor antiquioris Vitm, nec
aliter conjugii septennium, quod adstruunt Acta, S. Sidonius Apollinaris, nec alii ejus pnecones
invenire non potuerit ante secessum S. Lupi in meminerint, i/c*cio an majoris Vitce sufficerc pos-
insulam Lerinensem, quam contigisse vull anno sit auctoritas ; quamquam nec istade voto mentio-
Christi 110 de quo posterius convenietur. Nos
;
ncrn facit. Certe idem Hugo, qui majorem illam
rem, ut malumus incertam atque indefinitam
est, Vitam, ut ante vidimus, ceque ac minorem lege-
relinquere; modo ctpost annum 403 et ante an- rat, tot intcr congesta sar/cti Pricn/Iis clogia, cir-
num 417 contigisse dicatur post annum, in- :
ginitatem ejus conjugalem non attigit.
quam, 403; quia cum S. Hilarius alterum tunc
tantum cetatis annnm ageret, nec sciatur multos
§ V. Ejusclem vita monastica
habuisse fratres aut sorores, non apparet, soro-
Q rem tum illi fuissenubilem: anteannum vero 417; apud Lerinenses primordia ; F
quia videtur S. Lupo post exptetum in conjugio
episcopatus ; legatio in
septennium, et ante susceptum episcopatum, tem-
poris quantum potest in Lerino dandum esse ; ut Britanniam cum S. Germano
suo loco uidebitur.
eum ea
ait 54 De UIiitih matrimonio susceptis nihil
ex illo ep. Autissiodorensi.
perpetmm scitur. Lauda.tur vero in antiquiori Vita Pimeniola sSt
Septimoconjugiianno, juxta Vitamutramque, S.lvf
eontmenttam,
a semuum maturitate et studio verecundi pudo- par illud sanctum, instigante Domino, se ad ''^' '",!',„<

ris. At in secunda Vita crescit oratio, dum ambo conversionem hortatu mutuo contulit. Et Pime-
sem:
conjuges num. 5 perpetuam dicuntur servasse niola quidem quo sc receperit, ignoratur ; Lupus
virginatem. Longius etiamprogreditur Cousinetus vero relicto patrio lare, cunctisque mundan;?
tum in notis ad majorem illam Vitam Latinam; cupiditatis nexibus destitutus, evangelica? per-
tum in Gallica, quam ipse sine dubio composu.it, fectionis exempla sectatur, virumque eximi»
manuscripta, cap. n, id/i ait, ambos ab initio sanctitatis,... S. Honoratum (uxoris suce consan-
contractatarum nuptiarum castitatis perpetuce guineum, ut colligitur ex Actis SS. Honorati et
votum consensu mutuo nuncupasse, idque hortatu Hilarii)... oredidit expetendum, abbatem prima
S. H/larii, fratris Pimeniolce. Verum hic optimi babitationis in solo Lyrinensi cujus nempe in-
;

atque eruditi oiri parum cauta fuit sedulitas

structione cervicesubditajuguni dominica' seni-
imptias enimhasille celebratas asserit anno 403
; tutisexcepit, omnium vigiliarum abstinentiarum-
Hilariiim vero certum est tunc infantem tantum-
que dogmatibus institutus. Quibus verbis satis
modo fuisse bimulum. Decepit illum cpistola cu- diserte exprimiiur institutum ejus apud Lerinen-
jusdam Hilarii ad S. Augustinum Hipponensem, ses monasticuni idguc sub S. Honorato abbate;
,

adeoqve
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 73

adcoque antc finem anni 426, quo

Ule abbatis of- duc/tim commemorans, addit : Utriusque Sancto- D
,
T ()KE'
A
|''
firiuiiirum "" hirpiscopatu
Arclatcnsi commuta- rum ordinis (munastici vide/icet et episcopalis)
|i

vil. Sed quamdiu emte ? Vix anno toto, si recen- quemdam te conclamatissimumprimipilarem spi-

liores plerosque auilimus,

qui Vitam Sancti vel in ritalia castra
venerentur. Hrnc sane elogia, non
solo Surio, vel etimii in cpitome Vincentii Bello- unius anni tironem monacltum, quantumvis ex-
potueruut: iunii cum iitrobique
varrnsis Irqere cellentem (Quos euim novitius fervor non per
miiintantum uno dicatur in Lrrino degisse, annum facile unum
excellere patiatur?) sed con-

guando ad imulas Trecenses evehebatur ; eveclus slm/lem ac probatce diutius in ea possessione vir-
iiutcm adhas fueritadulto, utmox patebit, anno tulis /iri////tnl.

Chrisli 425, srquititr, si Surio Vinccntioquc stan- 59 Et vero unde vel Surius, vel Vincentius Bel- quem nescimus

iliini '"•/. iil ri.i milr jinrm iinni 12(1 tnl insulam lovacensis annum ii/um unum
descripserint, nes- an Surim *
Aa rl/ ''"""
putandus sit. Nid/um certc tcmptts dcfinitur nrr/ttc in tri-
-

,„.,„„„
illinn accessisse

:>7 Abhisplurimum dissidet Cousinetus in Vita

cio.
,
bus exemplaribus
, .,
nostrts
. . „
Mss.
.....
"f<
mtnoris;
Vttce
traMss.
^,,,-,,
tiHsli-n

/,„/,«< "'"" Gallica Ms. et in nolis ad Latinam nostram Ms. neque inullis mujoris Vitm, cujus auctor haud
l'""'
"""'•'
sriiiiiilinn: rinilriirlit citim, itini tiiitim annum, dubie minorem ante oculos habuit ; neque apud
,ii„i iliios (qiinl utlslruil Equiliuus) in secessu Le- Hui/onem Flavinitirrnscm, qui Vitam utramque
rinensi positos a Lupo fuissc, sed ut minimum legernt, ut vide in Bibliothcca Mss. /ibrorum a
,/niiii/rriiu guippe qui secundum Acta longiora
: Labbeo edita tom. I pag. 84. Snspicor ergo, si-
ru/i. uniiii). 5 Lrrinum uditu.rus, cumitiitiim Tre- qtiit/rut in Suriano Vincenlianoque codicibus
censem S. Germano, etiam tum duci, reddiderit; Mss. tinrtus iiniis notatus ftierit, illum a sciolo

Germanum autcm cuin Georgio Violc in Vita quodarn amcnmense ideo intrusum fuisse, quia
s. Germani Gallica cap. xxiv, putat ducatui re- pau/o post narratur, S. Lupum e Lerino regres-
iniiiiiiissr anno 410, attt certe non serius ; unde sum csse Matisconem/ ut quse sibi remanserant,
nec serius differri /losse existimat discessum pauperibus erogando distraheret. Id nimirum
S. Lupi atl solitudinem Leriurnscni Non p/acet . il/e ante professionem re/igiosam, exacto jam ti-

I! Iurr opinio, t/uod ex ea seqiin/ur a/ia jam re- rocinio (quod unius anni fuisse putaverit) omnino E
jiilnln ilr uii/iliis ituito 103 celcbra/is. Itesponderi credidcritfieri dcbuisse; hinc anntim illum expres-
it/i/ttr potest prinio, de ditjnitate comitis ejusquc serit, guem ipse existimriret in prototypo suo vel

rrsiiiiiiione Germano ducifacta solum testariau- omissum esse, ve/ necessario subintelligi. Quod si
linrriu Vilw scciindcr ; nrr Itujtts cum rssc itiiclo- est ita, nul/am profecto codices isti meren/ur hoc
riliilrni, ut sitl/s in illu scriirc liceat acquiescere. loco fidem : plura enim tum iicite simul et va/ide
Deinde ex Coustanlio, Actorum S. Germaniscri- fiebant a monachis in hoc genere, qurn dcinde
ptorc iiulii/i/issin/o inlrt/crri/i/oquc, liquere, duca- rescissa sunt; ut ostenditThomassinus in Veteri
/ui iioii rrnunliusse Germanum, nisi paulo ante el nova Ecc/esia! discip/ina parte III, lib. II,
oliilum S. Amaloris, qui incidit in annum cap. xliii. Deinde cum cunctis mundance cupidi-
Christi U8 ju.rlti tlitlit ttil ilirnt 1 Muii pug. 51. tatis nexibus renuntiassc ibidcmt/iculiir Sanctus,
Ergo, ur Vitcs quidem secundce insistendo, cogi- antequam Lerinum adirct evanr/e/icce pcrfectio- ,

m/ir S. Lupuni ttulr ii/iutint li/risli 117 inLerino nis exemp/a sectatus , sinc dubio renuntiaverat
sistere. Xct/tte vero argumenta Violii tul vim di- jrtm lum etiam iis, quce /tabebat Matiscone ; et
Wt(B ( 'onstantii historice hoc loco tt/fcrci/dtim cum cetera ante discessum epatria reipsa distraxe-
titlit/iiiii cnim ex chronologia Vitce
•
/iiiini/itr rit, causa fuissc debet, t/uo rninus idem
aliqtia
Sanctorum Simplicii ep. Aw/ustodunensis , et exsegui potuerit in bonis Matisconcnsibus :
iitni

Patricii Hibernorum Apostoli: guae talis est, ut eadem vero causa annis il/um p/uribus a propo-
ex Consliiiilin ruirntiitri tlrl/cttl, ulpolc iufcriori- siti exscc.utione potuit prohibere. Hubrs htijtts rei

l/iis lonqc /uomci/tis, nr rlictnn tt/icr/c falsis, sub- exemplum eadem mtate prcec/arum in celcber-
nixa : ut uidesis ad dics 17 Martii, ubi de S. Pa- rimo illo Zenone monacho, de quo Thcodoretus
iririn : ,-t 24 .1111111. til/i tlcS. Siinplirio eslacium. in l/isl/rria relir/iosa cap. xn. Mitto alia, quibus
I)r hoc liiiuii rous/tliMoitumcnta ad/tossunt vcl ostcndi potest, ax ilia bonorunt tlislrurlione ne-
hisl. eccl. Ti/lri/innlii lomo X, notu 2 iu S. Sim- quaquam consequi, ut anno titittuni itno niona-
jilii i/tni. rti Gallia Vlirisliiinu in rpiscopis Au- chus anlea fuerit S. Lupus nec eam obesse, quo ;

C t/itslot/it/iensit/iis tom. IV ctlitit/nis norissimce minus ei annos in Lerino sex septemve faci/e F
u/ii Violii chronologia planesubvertitur. Plura de concedamus.
his, riiui de S. Germano tractabitur, die 31 hujus 60 Annos autem i/los continuos fuisse cense- sed per sex
titnisis. mus, nec ante desiisse, quam e/ectus fuerit epis- circiter sep-
"'"''"' /'" ">s Miints tlis/ilirct ttllrrttin Ctiusinc/i arc/umen- copus Tric.assinus ; atqueadeo hic iterum a Con- iemvc nec
j
«
'"
„„',,"' '" '"'". '/"" iil sitllrnt COnatUT rrinrrrc, uc ti/to tan- sineto recedimus, quiin notis suis ct Vita Gallica
iioit. alterove anno Lerinenseasceterium tenuisse Ms. existimat, Sanctum nustrum, annuente S. Ho-
S. Lunus crri/itliir : /ilits rnini n/it/uit/ uil exigere norato, discessisse e ccenobio Lerinensi Matisco-
s. Eucherium citatum supra,cum illum intersex, nem una cum fratre suo Vincentio, biennio ante
i/itos nominatim
appellat, Lerince primipilos ab episcopatum; idque ut contempiativw vitce dein-
i/isu fundalore tertiumrecenset. IdemdeS. Apol- cepsactivamet apostolicam jitnijeret; cui quidem
littttri Siihiniii dicendum carmine 16 ad Faustum nocai professioni cum aliguanto tempore vacasse
i/iu
interprcBcipuaejusdem insulcedecora, guorum narrettir in Vittt sccnt/tlti, intlr iitui inconsultc se
iin,i
nomine compellat, in ipso statim principio
/> credit CousinetUS huic rei bienniiim assignare.
niiiiirrti/itr Sancta <';ii>i-:im vita senis,
juvenisque Sed ncmpe auc/ori suo, nostra guidem sententia,
Lupi :
ri lii,. Yin, epist. WX ,ui>i Antiohum.com- nintiiiiit /rib/til : ii/i/ri is, i/isi f/illor, vitam illarn
mendat, quodolim in ccenobio Lerinensi fuissel apostoticam co tunluin excogitavit , quod in Lu-
Luporum coEoellita Maximorumque quasiduos , pum, annis jam pluribus monasticam /inuperta-
lllos iiiiinii,, iii,/,i, iiniiirs niiniinttrct, qiiurum ibi /em, sua opinione, profvssum, quadrtire ea non
l»tr reliquis ehi tissent virtutes : r/ in epistola ad posse crederet in sensit proprio, quce de faculta-
ipsitmSanctum,quam$2totamdedimus,num.l9; titiu rlisirtictiouc legerat in Vita noslra antigua;
"lii riiiim ejus iu Lerino, ac deinde inepiscopatu iliique ea ipse sensu mijstico intcrpretandti puta-
JuHi Tomus VII. 10 vit,
 74 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
vit, quasi de bonorum ibi tantummodo spiritua- lam an.no 429 circa tempus vernum, non mense De-
AUCTORp
lium distractione ageretur. Ut ut e.it ; ?ws verbis cembri: ac proinde, cum S. Lupus tum biennium
P.fi.
avctoris primigenii in senstt proprio nativoque, a episcopatus transcurrissc debuerit, quem aulum-
quo nihil cogit recedere, adhmremus; neque pro- nali tempore auspicatus erat, necesse est ejusdem
inde Sanctum credimus sua venisse
e solitudine episcopatus initiuin defigerc in autumno anni 428.
Matisconem aliam ob causam, quam utquae istic Accedil huc tertio, quod comparatio S. Lupi epis-
sibi remanserant, pauperibus erogando distra- copi cum Paulo apostolo, a S. Eucherio instituta
heret neque eo vcnisse cum proposito Lerinum
; anno Christi 427 vel 428 videatur suppouere non
non repetendi, aut aliud vitm genus auspicandi recens adeo tuiu susceptum ab eo munus episcopi,
ad quod nullius attctoritate scitur evocatum sed saltem temporis spatio administratum,
tortto

fuisse, nisi cum a grege Trecensi pastor optatus
est. Sed neque S. Apollinaris, ubi militiam ejus
spirituaiem describit, de medio inter monasticum
et episcopalcm mililim gradu meminil. Hugo Flu-
viniacensis loco ante assignato, Lirinense, inquit
de Lupo, coenobium expetiit unde raptus ad
S.
pontificatum, eamdem gravitatem morum... sec-
quanto opus erat ad apostolicarum Pauli virtu-
lum tol edenda specimina, ut ipsum earum nu-
mero ac simi/ittidine Paultim diciposset referre.
Extendendum cst ergo potius ad annum 420 prin-
tijiiitm ejus, cjtiam ab aiinis sequentibiis ordiert-
; dum.
63 Imo coittra annum 428, quem episcopatus nedtim 428.

tabatur. hujus primordiis assignat Pagius in criticis ad

niricumeledus 61 Raptus autem ad pontificatum fuit occasione Annales anno il/o, num. 23, facit insttper, quod
rst episcopus defuncli recens S. Ursi episcopi Tricassini hunc : inhoc sijstemate'transeursum non sit inepiscopatu
Trecensis sub enim ejus deccssorem faciunt et Vita nostra se- biemmimante expeditioncm Britannicam. Deinde
finem an. 426
cundaet episcoporum Trecensium.vetus catalogus quod parurn tirgeat ratio, gua opinionem illam
apud Carnuzaturn. Obiit vero S. Ursits die'25 Ju- solus defcndit Pagius : pctit enim eam ex epistola
lii, ut vidc ad diem illum pag. 107 videtur ergo : S. Sidonii Apollinaris prima libri sexti, scripta,
non diu posterius suffectiis illi ftiisse S. Lupus ;
ut ilii affirmat, anno 473, in qua dicuntur a
sed vel sequente Augusto, vel sub aulumni initia. S. Lupo in apostolica sede novem jam decursa
Annus non admodum exploratus est, aliis 426, qninquennia ubi Sidonius, inquil, episcopatus
:

aliis 427, a/iis 428 deligentibas. Qui annum 426 Lupi annos per quinquennia numerat, quia hoc
aut 427 defendunt, eum stabilire iiiluntttrex Vita anno (428) quo Valentinianus imperii csesarei
nostra prima et chronico Prosperi nam in illa : quinquennalia dedit, episcopus creatus fuerat.
dicitur S. Lupus cum S. Germano in Britanniam Quis iiou vidct, hoc negari posse perinde ut affir-
fuisse missus, transcurso (post ordinationem mattir? Certe qui opera Sidonii /egit, minimc
suam) biennii tempore,.. temporibus hibernis; mini/iittir annos Lupi per quinquennia nurneran-
in hoc autem, eadem hmc rnissio facta notatur, tem ; quandoquidem et poeta fuit, et phrasespas-
Coss. Florentio et Dionysio, id estanno Christi sim affectat vulgo minus obvias. Cur vero sicut
429. Curn ergo in eumdern consulalttm et annttm imperatores quinqueiinia sua a suis quique di-
bis incidant hibema lempora, semel initio, et ite- versis ordiunttir iiiaiigitrationilnts ; ita etiam
rum in fine consulatus et armi,
qui Vitam vete- S. Lupi quinquennia ab ipsius Lupi inaugwa-
rem intelligendam putant de parte illa hiemis, tione, tametsi cum imperatoria non congrueret,
qtim cum initio consulalus jamdicti concurrebat numerare non poluit Sidonius ? Prceterea nego,
transcursi biennii exordium repetere possunt a S. Sidonium vel ordinatum esse episcopum, vel
fineanni 426 qui vero de il/a hiemis parte in-
: episto/am laudatam scripsisse anno Christi 473
terpretandam existimant, qum sub finem anni et tametsi id erudite Pagius tum in Criticis Baro-
consulatus ejusdem inceperat, initium ejusdem nianis ad annum
num. 5, tttm in Prolego-
472.
biennii possunt statuere versus finem anrti 427. menis <nl Dissertationem suam hypaticam num. 31
Nobisprmplacet aultimnusanni 42t> pro initio epis- e/ 32 conetur adstruere, sed argumentis ji/mte
copalus S. Lupi; pro missione ve.ro Britannica similibus, ideoque a Til/ernontio rejectis in Monn-
hibcrni temporis illa pars, qum anno 429 vernum menlis ad hist. XVI nota 6 in
eccles. tom.
attingebat proxime : nam prmterquam quod sic S. Sidonium. Atlisis iilttm; et nobiscum statues,
biemiium illud facilc transcursum, id est com- non e.r tempore scriptce isiius epistolm colligen-
pletum invenitur; ita potius inchoaudum illttd thnii esse inittum
episcopatus S. Lupi, sed ex hoc
esse, suadcnt sequentia. Sidoitianm tam ordinationis quam epistolo?
iuiiio,
nDii suti jinfm 02 Primo, quia proprie hiems tantum una in tempus.
427. singulos incidit consulatus ,tum scilicct,cttmnovi 04 httra bicnniiiiu vcro il/ud, qttod /cgalionem
consules creantttr pars enim illa, quee sub finem Britannicam b *>
:
antecessit, conditam esse a suncto guod t>
.

consulatus mense Decembri redit, tantilla est ut Prceside ecclesiam illam ac monasterium, de qui-
cnditimvlt*

considerari non dcbeat quando ergo missus in

:
btis egi supra § 1, iiiiiii. [ ci 5, affirinul Cousi-
tur.rtl«r<l"*

Britanniam Sancttts dicitur iu liieme, Coss. Flo- netus. Rcm, utcumque probabilem, t/t vidimus,
rentio et Dionysio, id intelligendum videtur
de subtimide tamen, admittit Camuzatusin Anti-
hieme, qum pau/o ante consulatum anni 429 quitatibus Tricass. fol. 295 at vero tempus illius :

cmpta, cum illo concurrit a Kalendis Januarii qua ralione tlcfiniri possit, non vidco; vidcrini
usque ad ver. Secundo, expedilionem illam Bri- t/tii definiuntex
illi, iis tantum verbis Vitce se-
tannicam excunte potius hieme, quam ineiihte cundce rap. ii, i/itiii. L2, quibus dicitur Sanc/us
susceptam fuisse, innuere videtur Constantitis in ante discessum in Britanniam totum clerumcom-
VitaS. Germani, ctim ait, sanctos Prmsules ud paginasse moribus suis almis. Hoc sane intelligi
Britanniam appulsos, insulam. raptim (adeoque potest fecisse absque instituto comobio. Neque
non diu post adventum suurn) opinione, prtedica-
vero, tametsi aliternon posset intelligi, ullam in
tione, virtutibus implevisse : et cum quotidie chronologia fidem meretur auctor ille, cum in ea
irruente frequentia stiparentur,
divinum sermo- passim tota aberret via : exemplo <it. quce bien-
nemnon solum in ecclesiis,\evum etiam (quodin- illud sccuiit est, SS. Lupi c/
i/i/iii/ Germani ex-
eunti veri congruit, non hiemi medice)
per trivia, pedilio lirilannica, an/tiio 129, ut cx S. Prospero
per rura, per devia diffudisse. A dierant ergo
insu- cerlum est, suscepta : hanc enim Mographus ///'

cap.
 DIE VIGESIMA N0NA JULII. 75

cap. u, 13, collocat anno dominicae Incar-

num. molcstia fractum fuisse, minus credirlerim, ctan D
l[l
'!,' quadringentesimo quadragesimo nono, et junior fuerU S. Gcrmano (qui et ipse vilir
'i'
oationis
Marciano ragnantecum Valeriano ubiquotfere :
rnisleritii/e ni/iilu miliiis rttterere corpus assueve-

rerh", '"' s ""' pnrachrommi ttirpissimi :

nam rat) ct illi niiiiis itnii cl /rii/intii s/t/ierfiicril. Tum
diem obiit S. Germanus cuiplaceat imperiitni Lupi in S. Severunt.
i/litt/S.
anrw 448 extremum
\farcianus imperare primum ccepit anno 450, et discipulum quidein ejus a/iquando,at cpiscopum
adulto; Valerianus autem illo seculo tunc Trevirensem? Comitcm sanc Gcrmani Scve-
auidem
Cousinetus guidem hoc oitium librariis rimi fmii Constantius, sednon a Lupo missum.
nullus.
«yw Valerianum scripscrint pro Valcnti-
iut/iiiK/il,
Quare siquirl liorum crerf.i dcbcat, iltt tn<i/ini intcr-

niano; Valerianum tamen legi fateturin omnibus pretnri scriptorern itostrum ; ut molestia corporis
p.rniipl<irihus. \iiii fliffiteorequidem, essechro- non senium («/ exposuit Hurjo Flaviniacensis
nographos, hanc legationem justo serius an-
</ui apud Labbeunt iu ISib/iollteca Mss. lih. tom. I,
imiiicniiii, iit Adonem, Sigebertum, Bobertum paq. 84;) secl morbum sonet quo tumconftictatus

[Itissiodorensem, Matthceum Westmonasterien- fucrit S. Lupus; impcriitm veroseujussio, consi-

%em; sed guce horum auctoritas, qna> cetas, qua> liiiin sitjiii/iret Seieiiiiltiliiin.iiut ridhortationem.
consensio, ul cum Prospero, Eueherio, aliisque 07 Illustrc uiine setjiiiltir Antistitis tmstri faci- quo sitos nh

ipsius S. Lupi cequalibus aut supparibus confe- nus, qtto Attilrnn, cinii Hunnorum tiliorumque Attila defen-

ratur? Itaque nec auctorem hic suum, nec recen- barbarorum exercitu innumerabili extrema, qum *
'

tiores illos chronologos ipse < 'ousinetus <n<sus est passi jam tot ttlii fuerant, Tricassibtis omnia rni-
tequi; utpoteab eruditis in hac repridem ac me- nitantern, precilnis exarmavit. De. anno, quo id

rito rejectos, Vide Pagium in Criticis adan. 129. acciderit, nemo tliihitat, quin fuerit Gkristi 451,
, wmedtira- Quanto tempore commorati apud Britannos
i;r' Coss. Marciano augusto et Flavio Adelphio, Al-

itone fncriiii Anlistites apostolici non liquet. Cousine- tilanis in Ga/Iia vastatiouihiis el clade apud
ins iii notis suis triermum numerat, videlicet ab S. Prosperum in Ckronico aliosque rncmorabiiis.
anno Christi 129 ad annum 432 ut ex Actis, ; I\'on ita, teste Bonpnio rerurn Huncjaric. decade I,

H inquit, S. Michomeris patet. Sed qui de Actis lib. IV, convcnit inter auctores, ante , an post E
S. Michomeris educipossit hujuscemodi, dispiciat, famosam illam inier Ae/ittin Attilamque puynam
i/ui in/ii. n<l diem 30 Aprilis pag. 775 ; ego certe contirjcrit: ipse tumcn cum uliis, qui sub finem
nonassequor. Georgius Violein ViiaS.Germani secu/i r/ccimi quin/i Attilce qesla ex Huncjaricis
c.ap. xv conlettdit, lecjationem illam ilurasse non aliarumque genlium monumentis operosecol/ege-
iiuiinx annis quatuordecim aut qidndecim, ab ruut, til Thurocio in Chronica Hungar. part. I,
mi/iii scdicet Ckristi 129 ad 444. Usserius in in- cap. xvi Catlimacho Experiente, et Nicoiao
;

dicc chronologico "<l ecclesiarum Britannicarum Olaho in Attila, post cladem Catalaunicam id
Primordia, Sanctorum adventum in Britanniam rnaluit referre; quod et nobis placet, non ar/co
ikiIhi iiiiiiii 129; reditum anno 130. Sednihilad- ijnin t iuii Vita itostrti secunda congruit, quam
iiiiii/iiin solidi in partem ullam est momenti; nisi c/uia satis apcrte sirjnificari vidctur in prima ;dum
ipiiul piiiiini verisimilis videatur continuata tol /ii narratur num. 5, roqatum fuisse ab Attiia
eit

nmiis 1'iisiui iiin <i rrcdito sihi qrcrje absentia. S. Lupum, ut se atque excrcitum suum arl Bhe-
Ceterum inm hoc, tum quid ab utrisque qestum nurn usque dcduceret , idque pro incolumitatis
expendetur in Actis S. Germani, qui
ibifuerit, suse statu exercitusque sui salute. Cur enim viam
priimis in hac expeditione, utpote senior, partes reiegerit acl Bhentim ; cur sibi suisque timuerit
egit. nisi qttor/, amissa,/;o.v/ clm/riu, praeliandi fiducia,
ad propria revei'teretur,u/ ferehabetS .Prosper?
§ VI. Gestaejuspostreditum Ilm/ite neque flti/it/nris liic i/lis asscntiendum vi-
detur, qui Attilcc,post prailiurn, variarum urbiwn
«' Britannia; liberatioTrecarum
e.rcir/in tribuunt, ct quidem post recessum a Tri-

ab Attila; secessus in montem cassihtts.

08 vero, quod hunc S. Lupi cum q UOli ,.,„,,.

Dolendum
Latisconem,etindeMatisconeiijj Attila conqrcssum nequc Idacius, neque Prosper, mrratur
ncqtte Jornandes, ncqtic tttiits illis lcntporibus ut-
ejusque causa.
cumquc vicinus, prceter unum Vitcc nostrcc veteris p
""' rfciiufc /^v m'</ v liriinniiiit
redux egerit S. Lupus usque auctorcm, attiijerint ; tum, quod hic ipse rem tam
<•'<"
\J mi irruptionem Attilce, non explicat i'ii«<m- obscure obiterque narraverit ; ut adfuncta plera-
Sajictw ustnte r /.
,„!„„
'"/"" Lousmetus tamen affirmat, mterfuisse que posteris divinanda reliqttissc riileutttr. Sup-
uji
illuin cmii aliis episcopis anno 441 concilio,ut plcre quident hunc defcctiun toto cttpitc quarto
creditur, I esuntionensi in celebri causa Chelidonii scriptor Vitce sccundce conatus est ; scd vereor, ut
episcopi. Quce quidem conjectura »// maximam mtujnam apud omnes is firlem obtineat, qui post-
ejus inter Galliarum prcesules auctoritatem salis quam Attilamniim. 40 inaudita eatenus intcritu
pcriisse memorasset, eumdem rursus ntnn. 45 vi-
>'st
verisimilis; incerta tamen cum synodiistius
:

"lin perierint. [ddit idem, sepultum abeo fuissc vum ac furiis aqilalum producit in scenam.Plura
S. Michomerem anno 44ii; idque ex hujus Actis; non dicimus : nam cum totum illtitl caput fcre
iiriim iner quanti
fiant, jam diximus. Auctor pertineat ad Acta S. Mentorii et Sociorum ejus
aenique Vitce nostra secundce cap. ai,num. 30, martyrtmi, qum hinc desumpta contraxisse vide-
mvitatum illum </cnuo fuisse narrat una cum tur Camuzatus in Prontptuario antiqititutum
V Germana m/ alteram adversus resuscitatamin Tricass. fol. 430, ac notis illttstrasse, ad eum lec-
Britannia Pclagianorurn hceresim tores remiltimus, jtir/iceni tttique, cum ecclesice
expeditionem
{mttio circiter
1? ^sedeorporis molestia fractum,
1
suce deprimit monumenta, inininic suspectum;
tuwgue aliarum ecclesiarum distentum sollici-
<i donec de iisdem et aliis, quce habcmus, nihiio
tudme, «I reni^isse, ac pro sc
cum S. Germano me/ioribus eorumdem Martyrum Aclis nos ipsi
comttari jussisse discipulum
suum s. Severum, die 7 Septembris,quo roluntur, ttbcriiis dissera-
episcopum Trevirensem. Invitatum
fuisse, wm mus. Id so/um hic obscrvari cupimus, capitt hoc
atcit Constantius in VitaS.Germani. Corporis lotum in utroque nostro majoris Vitce exemplari
deesse ;
 70
A deesse sed non sine manifesta mutilatione ; cum
;
initium sequentis capitis cum fine prmcedentis
nequaquam cohmreret : quare hiatum hunc ex
integro Cousineti textu supplendum curauimus.
Porro narrant recentiores multo Hun-
aliter ha>c
garorum chronographi ; at utrum verius, mento
DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
quotquol fere de Sancto noslro meminerunt, eliam A UCT()Rp
ocu/atissimi quique; cum, lamen in eo plura sint I
J
. B.
liuiid sa.nc conciliatu facilia. Unde enim, obsecro,
tanta Trccciisiumdcsperatio? Nihil passi fuerant
urbem, domos, forlunas omnium divino pramdio
tutatus erat Episcopus intactasque seruaverat

ambigas ; quaudoquidcm instrumenta non citant, hostem insuper, ne timeri ultra posset, sibi suis-
quibus asserant narrationem suam; nedum in- que demeruerat ; imo jam ultra Jihcnum abduxe-
dieaht, cujus illa sint mtatis aut pretii. Accipe rat : non erat ergo desperandi illis aut fugiendi

interim, ut visum erit, qua? in Attila suo cap. ix causa;sed potius, siqui ante fugerant, promptis-
tradit Nicolaus Olahus : sime redeundi. Multo minus apparet, cur ipse
a recentioribiis gg Primum omnium Tricassiorum ur-
igitur S. Lupus tum fugerit,et quidem ceteris solertior

bem..., in finibus Senonum ad flumen Sequanam Quemenim timere poterat? Attilam,

festinaverit.

sitam, venit (Attila)... Hnjus igitur Troiae

an- jam absenlem, jam sibi suisque benevolum? At-
tistes divus Lupus habitu indutus
,
pontificah, qui ne furentem quidem timuerat. Suosne? At
cum multitudine cleri, Athilae advenienti fit ob- quam ob causam? Nam quod collusionis cum
vius. Is, facta salutatione, interrogat Athilam, Attila insimulatum apudcos fuisse neoterici qui-

quisnam esset, qui tot regibus devictis, nationi- dam suspicantur, id nulla ratione verisimile fa-

bus ac populis postratis, urbibus eversis, cuncta ciunt. Prcetereo cetera, qum in textu citato displi-
vi sibi subderet. Cui Athila, Ego, inquit.sum
rex cent; sed quce tamen quomodocumque demum
Hunnorum, flagellum Dei. Qua voce Lupus ter- explicanda censerem, nisi in Surio legerentur cum
ritus, Quis, inquit, mortalium flagello Dei mei hac monit/one prcefixa : Stylum Fr. Laur. Surius
resistet, omnes, quos volet, saeviat \
quo minus in passim elimavit. Vereorsane,nescabrumhocloco
Veni igitur, ut dicis, Dei mei flagellum quo libet, : exemplar prm manibus habens, bona quidem fide,
proflciscare: omnia tibi, utDei ministro, me non sed ita tamen illud elimauerit , ut primigenii
B repugnante, parebunt. Jubet inde portas urbis scriptoristnentem non sit assecutus. E
reserari, ac Athilam (frenum equi honoris causa 71 Suspicionem hanc auget, quod nulla nos non satislitfiit

manu tenens) summa veneratione introducit. conseqiu manuscripta potuimus, qum hoc eodem ex Mss. Actis,

hoe lim valtk

Qui sive humanitate ductus Episcopi, sive Dei loco corrupta non sint. En specimina. Valcel-
corruptis;
voluntate, sine ullius caede et detrimento per lense perelegans sic habet Regressus namque
:

urbem mediam cum omnibus suis copiis progres- ut vidit servorum dispersionem et turbatum ad
sus, altera urbis parte egreditur... Dum igitur, montis perfugium Latisconi expertus Olericio
relicta Treca, ad Rhemos exercitum duceret, festinavit, ut illic transferret plebem, quam ora-

magnum suae clementise in itinere edidit testi- tionum suffragiis discrimini subjacentem inter
monium : nam cum plerosque Trecae urbis acco- excidia publica et liostilia arma defenderat. Ubi
las, metu perterritos, cum conjugibus et liberis biennii temporis spatium commanens, offensus
ad silvas vicinas, salutis suse tuendae causa, pro- venientium caritate suorum, Matisconii se cen-
fugientes in itinere conspexisset, eos bono animo suit transferendum etc. Jiodecense autem, nihil
et intrepido essejussos, domum abire permisit. de Latiscone memorans, mutilatum est in hunc
Inter quos adducta est ad eum per milites ex modum : Reversus igitur sacerdos Domini Lu-
ripa fluminis, in quo se metu fere exanimata, pus ad praedictum oppidum Matiscone, quod non
praecipitare volebat, quaedam mulier, quae par- longe distabat a Tricassina urbe (imo distat leu-
vula filiola, quo sinus ulnaeque faciliore grava- cum ibidein post duorum
cis horariis circiter 44)
rentur onere, collo fasciis alligata ; ac duabus annorum circulum vitam sanctae conversationis
minoribusjumento, quod agebat, impositis de- ; duxisset, oblata est ei quaedam mulier etc. Ont-
inde aliis quoque septem, per annorum seriem nium vero mendosissi/num est Ms. Accinctinum
majoribus, circumsepta erat flliabus. Movit et Vallis Lucentis, du/n ita scribit : Qui (S. Lu-
Athilam miserse mulieris ad pedes ejus lacry- pus) cum visitare a fldelibus Christianis ipsum
mosa provolutio,ac totprolium iufantium nume- t\ Tunmun (Attilam) rogaretur, ille infidelis ex-
rus jussamque assurgere manibus propriis
: stititdux perditionis etstatim confractus dolore
;

q erexit. Quam amplius deinde donis, ut filiolas corporis sui, sensit injuriam; sed semper despe-
nutriret, et maritis colloearet, donatam, domum ratus fuit, ut per praedicationem, unde virtutem
redire jubet. Hcec dc S. Lupo turn prcese?ite
ille; Dei ad salutem reeeperat, durissimo animo fati-
aut hmc suadcnte nihil insinuans. gato a diabolo non reverteretur Latisconem ;

Cur Siim-Uis 70 Accedimus modo ad locum, quo nidlus in montem, captivam pnedam furando, ingenio ire
eodem ait. 451 Actis S. Lupi apparet inlricatior. Ponimus ergo, festinavit. Sanctus vero antistes Christi Lupus
in montem verum quod in veteri Vita num. 5 narra-
id esse, hoc apud Deum valuit obtinere, ut hostilibus
Latisconem
tur de deducto per sanctum Antistitem Attila us- armis plebs Christi non periret. Ibique duobus
seresserit.
que ad llhenum, qui tum inde illum ex condicto annis Vir Dei eommanens , vidensque quod a
ad suos remiserit; tametsi res hcec omissa sit in paucisfidelibusChristianis, qui remanserant sibi,
Vita secunda. Qumritur, quid deinde acciderit. adquisitis visitaretur , inde digressus ,urbem
Sic habet Suriiis : Reversus autem Vir Dei, ut Matisconem statuit pervenire etc. Enimvero si
vidit se desperatione suorum turbatum, ad inon- tale aliquod exemplar halniit Surius, quis aitsit
tis perfugium Latisconem ceteris solertior festi- dicere, recte illud ab eo elhnatum fuissc?
navit, ut eo transferretplebem.quam orationum 12 Mihi certe non facile suadebilitr, incliorem etnlimlW'"'
«;»«'
suarum suffragiis discrimini subjacentem inter Surio vetustiorcmve fitisse codicem quam ille alio
,

excidiapublicaethostilia arma
perfugium distat ab urbe milliaribus quinque et
quadraginta. Manens vero illic biennii spatio,
offensus raritate suorum eo venientium, Matis-
conem sibi censuit expetendam etc. Hunctextum
sequi non dubitarunt auctores Swio juniores
teitecttei
defenderat. Illud fuerit, quo usus est a lot secu/is auctor Vitm se-
cundm, qui cap. v, num. 40 scriptori primigenio
sensum tribuit lanto uerisi//ti/iorein , quanto ma-
gis a Siiriano diuersum. En illum : His ita gestis
(qua> de Trecis pcr Lupuni ab Atlilalibcralis nar-
raverat), et rebus Tricassinae ecelesiae summa
pace
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 77

placatis, Lupus volens se arctius impheare i iil abfuisse videtur ab urbe Treeensi, quin com- D
,'.
'

^ttionibns divinis, et Gwlestibus tantum

inte- moda fuerit ex hac ad montem illum excursio; c quo Sanctus
;.

causa suss libera- quandoquidem ad vitandam suorum eo venien- anno 453 abiit
ehoreis, turmas
,. civium,
pffl
MiUisconem
deseruit; et ad montem tiiun frequentiam sanctus Prcesulpost hiennium,
,„„ lh ,,im colentium, vbi egit cum
ubi rerum secu- hoc t 'hristi 453, Mdtisconem usque re-
est iiiiuo
Latisconem pervenire studuit; S. Euphronio
exemptus laqueis, theoric» tantum vitss cessit. Malisconcin. incjmuu, qua\ urbs est episco- ep. Auymto-
lariani
.„.,.biennium operibus studuit continuis. Sed,
/iu/is in cluca/u Burqundice quamquam non
: dun.

„,,.. Lmtilla PhoBbeasublatibulotalidiu

latere iiilrn ijisum iirhcm commoratm fuisse Sanctus
„,„, potuit; eum tandem ejus fama ftnitimos videtur, utpote fugitans multiludinis , secl in prae-

[lle vero contemplationi suaa videns dio quodam Matisconii , ut est in Vita prima
concivit.
obesse, bien- nutn. 6; ubi et hina notantur istic ab eo patrata
crebroredeuntispopulifrequentiam
„n exacto ibidem tempore, ad urbem Matisco- miracula. Ihi quoque erat, nisi fatlor, quando
„„,„... matural tendere etc. Vides hic aliam tam ipse quam S. Euphronitts episcopus Augus-
causam secedetldi in Laliscnncnsen/ su/i/iidinem ; todunensis, consultiper commonitorium a Talasio

favorem scilicet plaususque triumphales, quibus cpiscopo Andegacensi de observatione vigiliarum

liberatOTem tuum tmn iruprusc Trecenses cnlc- Natalis Domini, Epiphanice , et Paschce, item de
biini. 11/ non posset ejus humili-
eos ferre diutius hiqamis c/ericis et iis, qui conjugati assumuntur,
tag, Vides, et aliam fuisse causam Latisconem communem illam epistolam Talasio rescripserunt,
deserendi ac longius ab ecclesia sua reeedendi; gua ecc/es/aritm suarum in rebus propositis disci-
,uiii raritatem utique suorum eo venientium, ut plinam exponunt. Non recitabimus autem hic
Imiici Surius; sed potius caritatem eifrequen- illain, tum quia non est solius Antistitis nostri

tiam, cui subtrahere se tantisper vu/uerit, donec propria, luni quia in omnium manibus sunt col-
oblitterata paulatim recentis beneficii memoria, lectiones coneiliorum, in quibus reperitur, ut in
liriiim erga se fervor e/ affectus immodicus inte- Lahheana tom. IV, col. 1048. Scripta ibidem cre-

pesceret. suh initia episcopalus Talasii, qui ordinatus

i/i/t/r

ij ?:; Neque obest huic interpretationi, quod in fuerat 4 Nonas Octobris, Opilione V. C. Con- E
. lAv Valcellensi dicatur inmontemillum festinasse
'
sule, anno Christi 453, ut legitur in titulo con-
pmqviapud
,,„,,„„, ndens servorum dispersionem; ut illic transrer- cilii Andegavensis turn habiti , ejusdem tomi
nMMr. rel plebem, quam orationum suffragiis discrimini eol. 1020 eodem ergo, vel anno sequenti
: vel
subjacentem inter excidia publica et hostilia composita videtur, quando S. Lupus /n Matisco-
arma defenderat; oel, ut habet Accinctimum, nensi prcedio degens, nonprocul aberat Augusto-
captivam prssdam furando : nam siquid simile duno : neque en/m diu ul/ra annum 454 in illo
genuini codices habuere ; idintelligi potest non de recessu se detinuit, ut moclo explicabilur
civibus Trecensibus, sed de circumjectis rusticis
quorum plurimos summa despera-
accolisque,
limic, iic quaquaversum
rebus omnibus amissis,
in
§ VII. Reditusejus ad ecclesiam
fugisse,paulo antenarrabat Olahus ;multos etiam suam; epistola ad
captos fuisse verisimile est ; his libertatem, illis

fugam tutam obtinuisse potest S. Lupus, cum S. Sidouium gratulatoria

Aiiihiin uersus Rhenum comitaretur: cum autem tempus felicis obitus.
in rciliiu pluribus eorum deesse videret, ubi aut
iim/r subsisterent, eos eduxisse in Latisconem, ibi- Miran/ur eruditi, in V/ta pr/ore nostra nihil S. Lupus

ijnr coloniam illis novam assignasse, quce latibu- dici de reditu sancti Antistitis acl ecclesiam Matistxm
at
hiin siiini/ esset srnim ac duliis n strepitu Tricas- snnm ; et qum
a numero 7 ad finem usque
in ea
sino secessus, simul novella quodammodo intra nnrrantur, s/ne ulla loc/ allerius ment/one sic de-
dioscesim suam ecclesia, in qua bonipastorisoffi- curri, quasi Matiscone et substitisset semper, et
riiiin utilissime posset exercere. finem denique vivendi fecisset : cum tamen id
fojflujolfe. 7 1 Di.ii ; intra dioecesim suam : nam in ca cert/ssime falsum ostend/ poss/t ex epistol/s ad
«mfc mntb, Latisconem fuisse, docet Valesiusin Notitia Gal- eum dat/s a S. Apollinare Sidon/o jam ep/scopo,
liarum, ubi de Lingonibus aq/t; non definiens adeoquc post annum 471, etante ai/num 477, quo
C Imiirii ii/iriins rjns silum. Cumiiziitus vero in sep/em pr/ores epistolarum suarum libros ed/dit, F
annotis ad ActaS. Memorii fol. 431 verso textum ut ipsemet indicat lih. IX, epist. XI. Ex epistolis
citans ex Vita S. Lupi, hcec novat in margine : illis certum omnino est, non diu mansisse illum

Monuit me vir eruditus Latisconem montem ,

extra ecclesiam suam : nam qua ver/tate laudari
esse, qui Gallico vacabulo Lansuine indigitatur, posset lib. VI epist. I, anno 472, tamquam Pater
iiuii|ii(> quindecim leucis a Tricassina civitate patrum et Bpiscopus episcoporum, et alter seculi
distat, tribusvero a coenobio Molisinensi; in cu- sijam ah annisuno etviqintiprocul
sui Jacobus,
jus montis vertice olim munitissimum castellum aqreqe anachoretam egisset? Tum quidnisi Tre-
extructmu crat, quod ante annos multos fiindi- cas des/qnat Sidonius, cum verbis jam recitatis
tus dirutum et solo adsBquatum est. Illa autem continuo haic addit : De quadam specula carita-
distantia satis apte et congrue quadrat (textui tis, nec de inferiore Jerusalem tota Ecclesiae Dei
ex VitaS. LupiSuriana cituto), si tria milliaria nostri membra superinspicis, dignus qui omnes
leuca tribuantur, toto spatio interstitii ad qua- consoleris intirmos, quique merito ab omnibus
draginta quinque milliaria excrescente. To/idcm consularis ? Perinde enim est, ac si diceret : uti
rn/riirri miUiaria apud Surium assigrumtur : non S. Jacoh/ts Hierosolymorum ep/scopus s/c /n sua
ilrin in Mss. ims/ris sive celccis sicc recentioris residehat ecclesia, ut simul scriptis et consiliis ad
I Hie : ilnijiir si sn/o dislmi/iie nii/nmcnto aliarum onmitun consolat/oiiem institut/onemque
istillS
miiiiir lurr
Latiseonis dr-.ii/iiniiii, non admodum c/iras suas et caritatem exlenderet ; ita tu quoque
ir/in est.
Camuzatum interea secutus est Des- tametsi in ecclesia tua, qum Hierosolymitanam
Guerrois in Historia sua ecclesiastica Tricassina illam mmula d/scip/ina et sanctitate refert, cor-
fol 88; sed nihil rationis mhlidit. pore resideas, animo tamen eccles/as omnes inspi-
'5 Lliiritini/ur rnu fticrit Ltilisco.non ita pro- cis, dum eas ep/stolis cel consolar/s afflictas, vel
consulentes
 78 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
A consulen/es instituis. Sed niliil in hacre /egipo- frater, in hac generali titubatione et pressura
A,Jf :To
test eriffen/ins, qaam ejusdcm libri epistoia IV, dilectissimaB sponsse Ecclesia; susn ad ejus sus- ''•
Hl!

11
qume.rprcssisverbis /irtrsen/em Tricassibus S. Lu- tentationem et consolationem in sacerdotem vo- r"'"'iilnh„
piini supponit,ut eamvel obitev inspicienti palam cavit, utsis lucernain Israel et sicut ambitiosos
;

fiet. honores mundanaj militia? cum summa laude

ud eec.lesiuiii 77 Quitl quod ipsu Yila e/us antiqua non redi- exsequutus es, ita militue ccelestis operosa miinia
suammt. *SS ; / w)l /\unc dunta.rat, sed elitmt tentpiis non obscure et humilia ministeria, ipso adjuvante Christo,
videatur innuere, qito acciderit? Ac rerfitum qui- alacriter percurras; nec retro, ad aratwun ap-
dem, quia quidquid e.rtra seileni suam ct stabile plicata mnnn, pigritantium agricolarum more,
domiciiium gessisse Saiictimi narrat, ibilocum oculos convertas. Tu imperatorios apicesperglo-
e.i /irintit, in qtto singula contigerunt, u/ Britan- riosissimas affinitates proxime consequutus es;
niam, Rhenttm, Latiscouetn, viam e Latiscone tu trabeales ornatus splendidasque prsefecturas,
versus Matisconcm, ipsa/n denii/ite Matisconem, et quidquid irrequieta desideriorum series sibi
de qua cum ita loquitur num. 0, Cui quidem beatius in seculo potest fingere, honorificus et
degenti in praedio Matisconii , oblata sibi est inter strepentes plausus exercuisti. Mutatus est
puella etc. , satis insinuat , se complecti totum ordo; et in domo Domini apicem attigisti, qui
il/ttrf tctnpus, quo Sanctns ihi degit, nec rfe illo non exuberanti mundani fastus fulgore, sed
in
tcmpore a/iud sciri, prceter miraculum ibi rela- in maxime infima mentis depressione, et humili
tum. Cum ergo a. numero septimo res prorsus resupinati cordis abjectione pertractandus est.
a/ias atl finrin usquc sine ulla locorum designa- 80Qui olim conabaris natalium decora additis amo arcitir
tionc rccenseat, significarr videtur, eas in/ra d/ce- Iionoribus superare, nec credebas, homini suffi- 472
cesim c/ ordinariam ejus s/a/ionem cssc gestas, cere, si ceteris par esset, et pares non transgre-
etquidcm annis fere viginti et quinque unde ; deretur, in euin statum devenisti, in quo, licet
tempus colligas, quo, relicta Matiscone, Trecas superior, nulli te debes superiorem reputare :

redicri/, perpetuo mansurits. Fuerit ergo Matis- mininio subditorum tuorum suppositus, eo plus
13 conc bic/mio circiter, ab anno 453 usque ad iui- eris honoratior, quo te lmmilitas Christi accin- E
tium fere anni 455 : nam i/u/r usque ad obilttin get; et eorum plantas osculaberis, supra quorum
ejits, sirc iinnum -479, diem 29 Julii, anni sunt2A capita pedes tuos olim collocare dedignabaris.
et medius, hoc quinque. Ita
est fere viginti et Iste profecto jam tibi labor incumbit, ut sis om-
certe auctorem hunc veterem intellexit omtiino nium servus, qui videbaris omnium dominus, et
et exposuit, qui Vitamex eosecundam adornavit, aliis incurveris qui ceteros conculcabas, non
.

cap. v, num. 49. quia eras superbus, sed quia dignitatum praete-
inqua wque 78 Ea vero, qua? intra annos i/los 25 accidisse ritarum majestate, ne dicam vanitate, tantum
udobitum per- itarrantnr, ad stta quceque drfinita tempora redu- tibi antecedendum erat quantum tibi
ceteros ,

mansit.
cere, ncc promptum
neque opera? pre- est. uti/ii, modo recedendum. Fac ergo, ut
prae ceteris est
tium. Mirorvero, curn Cousinetum rirfro arf illos nunc ingenium transferasad divina,qui tantum
rerfucere, quce morfo rfe utroque Sancti secessu valuistiad liumana. Colligant plebes tuae ex ore
rficta sunt : censet enim, illuni abiisse j/rimum in tuo spinas de capite Crucifixi, qui ex verbis tuis
Lalisconem anno quarto ante ohitum stium; in colligebant rosas de pompa mundiali et capiant ;

quo sanc et suo auctori refragatutr et nostro : de eloquio sacerdotis verba disciplinae ccelestis,
utraque enim Acta id aperte narrant faclum esse qui capiebant de eloquio dominantis normam
s/a/im a/quc urbem ah A ttila rfefcnderat. Et de disciplin.e civilis.
nostris Actis vetustiorilnts rrs rsf evidens, ipso 81 Ego tantum amavi cum se-
(jiiidem, qui te dignitatm
fatente et carpente de recentioribus
< 'ousineto : quebaris ariditatem seculi, quali mensura putas episcoptilm

vcro, qum secunrfo ioco dabimus, quceque Cousi- jam amare sequentem ubertatem cceli ? Jam.de-
netiana quodammodo dicipossunt, quod ea ipse libor, et instans est resolutio mea sed non pu- ;

c/ sequi sc profitetur e/ illitstrare, non est, qt/od tavero resolvi qui licet solutus, in te vivam, et
,

aliter senlirc quis possil ; sive ordinem narratio- te in Ecclesia relinquam.Gaudeo exui postquam
nis al/enrfi/t , sive , quam adstruunt, secerfenrfi Eeclesiam induisti et te induit Ecolesia. Macte,
causam : hanc enim cap. x, num. 40 duplicem amicitia vetuste, sed fraternitate recens. Sup-
(j slatuunt ; primam, ut se arctius implicaret vaca- primit postremus titulos antiquos niliil est.quod : F
tionibus divinis; alteram, ttt turinas civium, hodie velim de praeterita meminisse dilectione,
CAUSA. SU.E LIBERATIONIS EUM COLENTIUM, DESE- quando moderna dignitatis et firmiorem facit
reret. Cedo, au irf rires illi amw rfriniim a /ibe- caritatem et tenaciorem. () si Deus vellet,
(>ssi-
ratione suaprimo acvigesimo inceptasse crcdendi ut te amplecterer! Sed in spiritu perficio, quod
sunt; an potius ra/eitte a.rfhuc ut ita rficam, be- ,
non possum in corpore; et, prsesente Christo,
neficio? Ha;c sufficiant arf convellendam optimi non amplius reipublicae praefectum veneroret
viri sententiam, nullu a/ioqui auctoritate nutiii-
osculor, sed Ecclesiae, qui milii filius aetate, di-
tam. Quia vero in Aclis nulla fit menlio littera- gnitate frater, et meritis pater est. Ora pro me,
rum intra idem tempus a Sancto scriptarum, non ut in Dominoconsummatus, optis, quodinjunxit,
possum, quin epistolam ejus illa/n hic reprcesen- consummem, etin eo tandem impleam tempora,
lem, qua supra § 2, niim. 21 monui, gratu/atum
quae restant, qui totet tanta(Vse niilii!)liis, qusa
fuisse S. Lupum S. Sidonio Apollinari rfe sus-
non debui, implevi sed apud Dominum iniseri-
;

ceplo recens episcopatu circa initium anni 472: cordia. Memor esto mei.
eslenim et unicum propric ct Viro lnnto rftgnis- "'"",*'
82 Qii/ liaiir e/iisto/nin lcgerit , fiil/iir. nisi llie- i" 1
sinium monnmentum : nam alia epistola,
de qua cum impense doleat jacturam tol aliaritin, quot lT
'"^
paulo ante memini, ipsi cum S. 'J,',,-,;.

Euphronio com- abeo scriptas fuisse colligimus ex Sidonio; dum %,^ti0

munis fui/. Sic igitur sonut apud Acherium in illiini f/iri/ rr/lrs/iirinn ontniiim iit rrhus rfiiliiis
gg julii.
Sptcilegio recuso tom. III,
pag. 302 : consi/i/iriitti/, in urfrrrsis r/iusol/il/irein. ,1/tc/tt ta-
Lupus domno Pap.k Sidonio.
mcn rrl srnir/ /oqttcii/ciit /iu/lirissr S/inr/itut, Itt
79 Gratias ago Domino Deo nostro
Jesu Chri- inde penitius ej/isindoiem spiritumque noveri-
sto per Spiritum
sanctum, qui te, carissime mus. Cctcriitit ex It/ijus cpistol/e parte postrema
facile
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 79

faeUeesteonjtcere, grandamam, cum hanc dicta- cujus patrocinii juvaraen saepe experiuntur. Si D
ALCTOBK
retatmo cetatem; ol> quam videtw
472, S. Liipi
t ypi >(/>/ est morbii comitiali,aut similicomulsione)
P.B-
etiamaStdoniosupracum S. Jacobo comparatus, corripiantur infantes, quse adeo sseva est, ut
nonagesimo sexto marlyrium fe- Immanis careat remediis, adeoque medico cce-
qui anno cetatis
cisse creditur. < 'um igitur post heec annis insnper lesti indigeat, divi Lupi exposcitur patrocinium

septcm vixerit, minime mirum rideri debet, quod quse cum ssepius illius meritis depellatur, S.Lupi
illum supra § 4, num. 45 natum dixerimus anno typus vulgo appellatur.
Chrisii •888, atqtie adeo Jacobi longcevitatem itf- 85 Mirum ergo, ex prodigiis tam pauca lit-
tot Protedio ser-
r/W</ adwqiiasse : oliiit /'////?(, (// ibidem exve- teris sigillatim esse commendata Plura nos certe. vi, et punitio

tiisto anno nona-

codice notavimus, setatis suec non i/trriiiiiitis , quam quce modo subjicientur. *»»<«* 6tas-
Incarnatione Domini S. Gregorius ep. Turonensis lib. de Gloria Con- hmi:
gesimo sexto. expletis ab 'P

qnadringentis septuaginta novem annis; imo fessorum cap. lxvii Iioc refert Lupum antistitem :

ipsoilloanno Christi 479, die 29 //////' fclicem apud Tricassinorum Campania; urbem sepultum,
ejus ad Superos trtmsitum contigisse statuunt nulli habetur incognitum ad cujus basilicam ;

post linronium ceteri fere omnes : nec vero dif- Mauri cujusdam servus, negligentia admissa,
ferri ulterius potes/ : cnm jii.i/n utramque Vitam confugit frendens vero dominus ejus, de vesti-
:

et Martyrologos § 1, num. 1 et 2 citatos rexerit gio prosecutus, ingressus basilicam,necoratione

ecclesiam Trecenscm annis 52, qui ab exeunle prostratus, blasphemias in Sanctum evomere
linilcr iniiio Christi 420 etiam complete nume- ccepit,ac dicere En tu, Lupe, servum meum
:

rali, ultra annumjam dictum 479 non excurrunt; auferes? Et propter te non licebit mibi in eum
si vero mutilos aliqua parte accipias, in anni ultionem debitam exercere ? Et injecta manu
prcecedentis mense Ju/io De episcopatu
consistes. servum trahere ccepit, dicens :Non mittet hodie
iiiiiciu iiiui diii/urno nemo est,quidubitet; quan- hic Lupns manum suam de sepulcro, ut eruat te
doquidem epis/o/a; supersunt S. Sidonii Apolli- de manibus meis. Ha?c dicente misero, extemplo
iiuris iiil rtti/t tliitie, attera episcojiatus ejus anno lingua, quaa in Sanctum blasphemias effudit,
quadragesimo quinto vel sexto, altera quinqua- divinitus obligatur; atque mutatus [al. mu-
E
gesimo vel sequenti; ut § 2 vidimus. tus] homo debacchare coepit peritotam aedem,

83 Ex his colliqe, falsam essc, quod ait auctor dans mugitum ut pecus, sermonem ut homo non
Vita' vi, nttm. 61, obiisse S. Lu-
secundce cap. proferens. Cumque ha>c suis nuntiata fuissent,
pum, Anastasiotenente raonarchiam regni; quod adprehensum duxerunt ad domum suam. Uxor
etsupra observavimus § 4, «/////. 15. Deinde, er- vero ejus multa munera in basilicam posuit sed ;

rasse etiam episcopos illos, quianno Gkristi 845 hic tertia die cum
gravi cruciatu vitam finivit.
Meldense concilium celebrantes, canone 73 ad- Quo defuncto, mulier quae dederat, recepit ser- ;

scripserunt sancto Lupo Trecassenorum episeopo vus tamen permansit ingenuus.

tanonem trigesimum 80 Oculis quoque omnium spectabilem se pra-
concilii . 1 urelianensis tertii i mma \ia ex_
qtttitl iiitiio 538, iitni a Trecasseno (Jam annis 59 buit virtus sacrarum S. Lupi reliquiarum ac be- stincta annis
ri/ti fuiicto). scd a Lugdunensi
Lupo coac/um nigna Patroni hujus protectio, inquit, ex Chro- 1 «24 et \nm-.
ftierti/ :quott mirum esl, nemincm observasse
itl nologia S. Lupi sub abbate vigesimo octavo
nittf Sirmondum nostrum. Atgue hcec ad illus- Cousinetus in Vita Gallica Ms. cap. xvm, anno
irtiittlti Antistitis nostri, dum hic fuit, Aclaprce- millesimo quingentesimo vigesimo quarto, die
rijiuti sufficiant : nam quce minoris momenli sunt, 25 meiisis Maii quando urbi Trecensis pars me-
;

iid annotata remittimus. Superest nunc, a/ de dia flaramis correpta fuerat, quibus ecclesiae
uiiftirii/is. qucejam caelo receptus ostendit, pauca septem deflagrarunt, sedesque ter mille et ultra
tlittiiitiis ; rii, ii dr iis un/tra Yila qtiid memaret. in cineres redactae sunt,
idque horis non amplius
decein tum enim producta ad urbis meditullium,
:

§ VIII. Miracula S. Lupi posf ubijam quoque incendium furebat, S. Lupi lip-
sanotheca, subito ad hujus depositi pretiosi con-
obitum facta. spectum ignis conquievit. Pluribns hcec eadcm
'
' iimumi i
is Innumerabilia ctc prodigiosa fuissc S. Lupi, narrat laudatus anteaDes-Guerrois fol. 411 verso;
mfraculij jinn fontc bonortnn iiniuiim/ in ccclo frucntis, qui e/ a/iud addit ejusdem urbis incendium anno
pawnagtfto. rrqti clientes suos beneficia, dubitare non sinunt 1530, dir Maii, simili prorsus modo extinetum,
lilll Mrfyfa
1
F
qittr paragrapho primo de cultu ejus disseruimus
C nui quod non solius tunc S. Lupi, sed sanctaram
i ttiii iiinii.
3, u/ii luculentum est pro secu/o sexto insupcr Hoiltlis et Helena- corpora prolata fue-
s. Nicetii testimonium ; tum num. lii nam qua> : ruiit ;quoriiu/ proinde simid omnium meri/is ad-
/lit dr ecclesiis rjus nomine erectis dedicatisque scrip/um hocfuit tanquam commune prodigium.
notavimus, sine assiduis miraculis vix fingipos- 87 Narrat Thuanus Historiarum sui temporis
smit tirrit/issr. Etnlr/i/ rrro ut pcrpetlta serie
bita blas- m
COH- tom. V, lib.XCIK, pag.minfe/icem Calviniano- phcmipma
iiittiiifi ostendai
Cousinetus, hcec tradit innotis rum ad opprimendam anno 1590, 15 Kal. Octobris,
suis rtipni xi.vin
,it/
Vitce Ms. etiamnunc obser- festo S. Lambcrii, urbcm Trccensem, quce tum
ftui Tmis -.

Genitrices, inquit, seu nutrices fcederatis parebat, expeditionem ; scd quia istic
statim post collatum infantibus Baptismi facti nonnulla dissimulat, rem eamdem ex majorum
sacramentum , prolem suam aut nutritium ad traditione < 'ousinetus in notis in Vilce Ms. caput xl.
iainuii S.
Lupi sistunt. Ihi sacerdotes, ritu ubi- ad Stmr/i ittistri gloriam ita referendam cxisti-
querecepto, S. Lupo Collectas, et alias preces mtirit : Die, iuquit, supradicto, qui est 17 Sep-
fundunt, quibus, in
modum exorcismi cujusdam, tembris, cum ab adversariis religionis Tricasses
jirfantiscorpusculumcontraadversasvaletudines timerent (a quibus et abhorrent,) obseratis eade
u) virtute Christi et meritis sanctissimi
Tutelaris causa portis omnibus civitatis, pretiosum S. Lupi
munitur. Quibus peractis.ad majorem
patrocinii caput, in elegantetheea reclusum, cum per vicos
oautelam, catalogo cuidam
inseribitur infans, in publica supplicatione , adstantibus omnibus
quosubSancti auspiciis vivere certius teneatur. ordinibus, ut assolet, deferrent; dumque cives
bubmdequovis morbo Laborent sive pueri. sive omnes, ipsi quoque stationarii, supplicationi ad-
adulti, ad S. Lupum undequaque accurritur; essent et votasua ex praecordiis funderent, regiis
copiis
 80 DE S. LUPO EPISCOPO CONFESSORE.
copiis aditus in civitatem patuit. Enterim ennun ne se morbus invaderet, domum reversus est, ubi
4D ...

dux quidam soeleratus, qui adaream usque me- mox correptus, pronus in lectulum vilem collap- p J,
1 "

dius inter copias perrexerat, impie Sanctorum susest; cumque adesset nemo, qui posset opitu-
reliquias irridens, exprobrabat bis verbis Heu, : lari (nam ad Sacrum omnes exierant) ita, uti ce-

heu Tricasses, quid vobis prosit Lupus vester et ciderat, exspiravit.

motiones, niodo vobis erit experimento Sanctum ! 91 Dicto Le Roux filiola fuit sex tantum sep- item aifat
Pastorem nostrum intelligebat iinpius ille et temve mensibus in lucem edita, quae spasmisita piulfa «((„
aliorum Sanctorum innumeras exuvias, quasspe frequenter afficiebatur, ut crederetur mortua. tim >nm,
jam deprsedabatur. Vix blasphemisB verba illa Duravit hoc malum usque ad annum artatis ter- ""' ,639 '

protulit homuncio, cum subito sclopeti ictu mul- tium. Tum vero dictus Le Roux recordari ccepit
ctatusinteriit. filiae dicti Le Febure, quae adeundo dicti S. Lupi
ct urbis Trc- 88 Inde vero plebeii, in vindictam impietatis Trecensis ecclesiam liberata fuerat inorbo comi-
ccnsis Hberatio Sanctorumque defensionem acriter commoti, co- tiali : votum ergo dicto S. Lupo et ipse fecit ; quo
au. 1390:
pias omnes forti animo delent, spoliaque adver- emisso, numquam amplius tiliolam maloillo ten-
sariorum, et victoriae insignia ad S. Lupi aras, tari deprebendit et die vigesima nona Augusti
:

quibus gratias benigno liberatori rependerent,
appenderunt. Dies autem praedictus 17 Septem-
bris deinceps festus atque solennis in honorem
S. Lamberti sanctique Lupi in hujus ecclesia
celebratus est. Sed ad haec usque tempora rex
anni inillesinii sexcentesimi trigesimi noni dictus
Le Roux et uxor ejus Missam offerri euraverunt
inhonorem S. Lupi, praesente filia sua. Quae om-
nia supradicta memoratus Le Roux affirmat esse
vera, et subscripsit Nicolaus Le Roux adjecta : ;

Christianissimus grati in Deum animi pensum, ob nomini nota propria. Hactenus instrumentum il-
perpetuum exhibitaa sibi obedientise monumen- lud: nequequod sigillatim demiraculis addamus.
tum solennes hasce publicas supplicationes insti- quidquam superest. Quare adipsanunc Actapro-
tuit feria tertia majoris septimanae. Hcec ille, gredimur; de quibus monuimus supra § 3.
quorum fidem penes auctorem esse volumus. Vide-
tur certe quid simile ad eumdem annum indicare
Des-Guerrois fol. 423 verso; nam eodem,
anno, die 17 Septembris Trecae per insidias ab
inquit, ACTA ANTIQUA E

hostibus occupatie sunt, qui usque ad medium AUCTORE ANONYMO, EX CODICE

jam urbis pervenerant, quando, Dei magis ac
Sanctorum tutelarium suorum virtute, quam viri-
Valcellensi Ms., COLLATO CUM
bus humanis repulsi sunt. ALIIS MSS. ET EDITIONE SuRII.
Sanatio puelltB89 Idem Cousinetus in Vita S. Lupi Gallica
amorboeadiuo Ms. cap. xix ex Actis capitaiaribus abbatice ejus Beatissimi et apostolici viri antistitis Lupi vi- S.Iujipotti

Tricassince, trium miraculorum testimonium pro- tam ex aliquantulo enarrare operae pretium farcn<<>- »
fert authenticum, Ac/is illis die 19 Octobris 1641, est; quoniam in operibus laudum suarum multi- W" 1,

ne periret , jussu Prioris insertum; quod hic e plex materia dicendi consurgit. Fuit namque ex a

Gallico versum exhibeo : Anno millesiino sexcen- urbe Leucorum a familiae primus, Hebricio* ge- 'imoEpiri-

tesimo vigesimo quarto Matthaeus Le Febure, nitus patre. Quo defuncto Listicio patruo ,
*
.
cbio

'«'•^ 11 ' "" "

aeque familiae meritis decorato scholis traditur

1
1

' marchand mercator cauponarius " habitans Victoriaci

,

hostelin Francici (quod oppidum est Campanice ad Ma- rhetoricis imbuitur* studiis b. Quem deinceps ad- Bel1 -

y
tronam fluvium) flliam habebat annos ferme un- prime eruditum, per regionem eloquentis elo- ,

decim natam, quse morbo comitiali frequenter quii *

fama vulgabat. Cui gloriosae iitemoria? •
Bl „i j teo-

vexabatur. Monitus fuit dictusLeFebure unaque Pimeniola, sancti Clari* Arelatensis episcopi temeiotjuu 1

•
uxor ejus, votum oportere fieri nomine S. Lupi germana.juncta matrimonio fuitrquaejuventutis leg. Duara

tlllli "I-
Trecensis, ac Trecas adiri suppliciter, curarique annos sensuum maturitate conservans, verecun- llss

c
ut Missae sacrificium offerreturid quod fecit : diae semper pudore flagrabat c.
Consentifiil'
memoratus Le Febure, eo secum abducens filiam 2 Septimo conjugii anno, instigante Domino, '""
uxon fi
suam,simulcumgloresua;comitabaturveroetiam se ad conversionem iiortatu mutuo contulerunt. i">-
nocAus
Nicolaus quidam Le Roux, uti et uxor dicti Le Tunc ille superni spiritus vigore flammatus, uriisif.

Roux mercatoris apud Victoriaeum Francicum. transferens ad nitorem mentium*vestis ornatuiii: E

'""'
UbiTrecaspervenerat,curavit in ecclesia S. Lupi relicto patrio lare, cunctisque mundanae cupidi- •
jjoi. i 111

ail aram maximam celebrari Sacrum, cui et su- tatibus nexibus destitutus *, evangelicae perfec- •
jju,;. de-

pradicti astiterunt. Interea tempore Sacrificii tionis exempla sectatur ; virumque eximiae clari- structis

dictus Le Febure animo neutiquam ad pietatem tatis et gratiae splendore conspicuum, sanctum
Honoratum
•
Bol »P
affecto jocari ccepit ac ridere, etimagines aspec- animo, majorem* virtute cre-
alacri
,1

tando per ludibrium quaerere, qui voearentur didit expetendum, abbatem primae habitationis d ''
• 1

„1. ni'"
icones illaj. Peracto Sacro, proferebatur caput in solo Lvrinensi cujus nenipe instructione
*
;
Lyrinensis
S. Lupi ; hoc ille ut vidit, explosit scilicet, et cervice subdita jugum dominicae servitutis exce-
Vellem, inquit, sanctum liunc Lupum habere pit, omnittm vigiliarum abstinentiarumque dog- „s T""'"
1

;)

domi meae esset mihi sane perutilis: neque

; matibus institutus.
enim parumex illo pecuniae constarem. 3 Quove * fidei calore regrediens ad oppidum
•
md. U""
illc
ct luitris ejns 90 Sanatur interim ejus filia, nec morbo dein- Matisconium, ut quse sibi remanserant, paupen-
blasphemi pu- ceps tentatafuit umquam, quoantea
illo labora- bus erogando ad urbis Trecassinse il-
disf raberet,
nitio ;
verat.Sed patrem, qui ad haec riserat et caput lico pontificium raptus est. Cujus talia perfectio-
S. Lupi sibi donari per jocum optaverat, malum nis fuere primordia, ut civibus suis viam salutis '
1

• c'"
j),«/.
idem, quo conflictata fuerat filia, tertio circiter ntiii nisi semper" praedicationibus aperiret, ef
dlllMI-
post mense corripuit. Hoc autem ingruente, nisi imperiti populi sensus divina instrueret Lectione.
propere quispiam succurrisset identidem, atque
Clerum suum quoque, gratia prseeunte, habenis
hominem agitasset, exstinctus brevi fuissetmiser; justitiaestrenue gubernabat.
[uteventus re vera docuit nam] cum die quo-
:
l Post haec cum esset ingenio pollens, elatus
dam Dominico mane esset in horto suo veritus ; eloquio, sanctitateprtecipuus, transcurso biennii
tempore
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 81

tempore sancto Germano, totius perfectio-

cum saepe, quos detineri desperationis incommodo
spiritalis fama pleno, contra hsere- reperisset, visitatione celeri refovebat inter
nis et gratia?
:

«"'
pelagianam, pravi dograatis fcedam, adBri- quos
fura ft * carissimum * Claudium, filium spe- " Bod.
scilicet
claris-
mano t Bn- 9im
unospiritujunctietpari ctabilis Germanianae ', quem jarn, deficiente vi- simum
(aroita Pefa- tanniam corameavit. Qui juve-
terribilis oceani fluctus, gore membrorum, vicinae mortis pallor operue- nem
jiontsmum voluntate concordes,
etimlniit- hybernis inexplorato marise commit- rat, in quo hiatus designabant robur
frigidi
'
nl. Cenna-
temporibus
niani, et recte
•
forte prarf«
tentes*orationisgubernaculo mitigabant quippe : extinctum : jamque exanime* intra hospitium * Bod. evani-
undarum minas ad portum serenitatis ad- corpusculum * orationi intentus, revocat* in
inter
,
mem
vecti, virtutibus crebris
adventus sui nuncium morte compositum refunditur in viscera calor :
* Bod. cor-
prsemittebant: namque moenibus propinquantes, egressus ; languentes venae incipiunt motus ad- pusculi
excipiebantur occursu: ubi signorum
,,,,,„, iii„
movere defectos: et spem vivendi ostendit in ' addit Bod.
" niirabilibus', cunctis admirationi fuere nam :
faciem*: sicque incolumem subope Christi
pater- ad vitam
/M. u» len
"
* mede- nis reformavit affectibus*. Bod. facie
t,ilimiil" is captus ab hominibus facientes, aegrotis
"
palam spiritus nequam de obses- 9 Nec minoris miraculi res est uno eodemque Bod. aspec-
liim reddentes,
,,,„/. i',l|llll- :

,,,111111111111111111
si< cnrporibus propellebant :omnes enim * pror- tempore et alibi extendisse virtutem. Nam cla- tibus
•„/. rlliilii
8U8 ad fldem Trecassinae confessionis eab errore rissima mater familias, germana sancti ac vene- non sine mirn-
culis.
populos ailduxere, illo jam pene tota ex parte rabilis presbyteri dudum Rustici, quae letali

Britannia occupata { constringebatur defectione membrorum cui ,

/ 8
5 Inter haec non longa post tempora g immi- mensibus decem neque pes neque manus imple-
(//,/„ iibH- nentibus Bunis, quorumperGallmsubiquediffu- batofficium, ab eo visitari desideravit quem ad ;

|l
Irfmdit; sus premebatexercitus; quippe cum diversa ur- se intuens venientem, interpreces et *
fletus ad- " idest etiam

binin loca simulatse pacis arte tentaret, Tre- miscens, palmas utrasque tetendit, inquiens Si :

cassinam urbem patentibuscampis expositanijet vis, potes me mundare *. At ille bis terque ad " al. sanare
1
uJ.muiH .irniis iinniiinitam et mare *, cum infensaret sui Deum procumbens, lacrymarum im-
in oratione
»illli II'»'. agminis densitate, sollicituspiae mentis Antistes, bre perfusus, compellavit aegrotam quae magna :

rccurrens ad nota praesidia, solaad Deum inter- voce proclamans, ait, nihil se dolere desiisse ;
E
cessione et prece deposita, supernae opis defendit languorem. [Et] cui jam fuerat voluntas refectio-
nxilii
:i in cujus absolutione totius discriminis
> : nisallata*, extemplovictusalimoniam fiagitavit. "
Bod. ablata

/l compressit incendia h. At ille feralis Attila et im- 10 Illud singularis gratiee beneficium, quod melhis

I
»" mitis, fidem ejus altiore sensu suscipiens *, pro ei inter proceresseculis eratdivinitusconcessum, Maxima cjas
auctoritas,
nupicleni incolumitatis suse statu, exercitusque sui salute, sollicitudo memoriae credidit retinendum : [nam
ctiam ajmd
secum iturum Rheni etiam fluenta visu-
indicit ; cum ab omnibus gentium regibus ingens illi re-
reijes exteros.
riim : ibicjueeum dimittendum pariterpollicetur. verentiae exhiberetur affectus ; specialius tamen
Cui, de loco confestim ut revertatur, offertur ;
a rege Gebaudo r obedientiw; fuit honor impen- r

ivilitus iiiin negatur, iter ostenditur : nec minus sus s] Nam Brionenses t, videlicet quos Ale-
:
s t

pro se orandum supplicavit enixe, interprete mannorum quondam oepit immanitas, scripto-
Hunigasio. rum ad sui notitiam pagina* destinata, non " Bod. addit,
/m», iii i,nii-
cupiditate illectus, non praeda hominum captus, ab Episcopo
(i Regressus namque i ut vidit servorum dis-
,f'll»ll'IIIS»l'»'»/|7,

tadtgwMaHs-
persionem et turbatum ad montis perfugium non auri pondere nec pretio victus, sed regia
"»»»»„, »»/ii Latisconi expertus Olericio festinavit, ut illic dignitatesublimis,cunctosdempsithostiliservitio,
" Bod. jam,
i"i/»»i/ iiiiii»- transferret plebem, quam orationum suffragiis nam *
nimiae dominationis acerbitate depressos, et

'u/ii. recte
discrimini subjacentem inter excidia publica et et velut devictus *
reipublicae legibus, statum,
'Bod. devotus
arma defenderat. Ubi biennii temporis
hostilia quem amiserant, universis hujus absolutionis et
spatium commanens, offensus veuientium cari- libertatis pristinas rpparavit u. u
tate suorum, Matisconii se censuit transferen- 11 *, Cui *
rei gestae elationem '
posteris tra- Distipulos
kabuit sauctos
(lum :ibique eunti quaedam mulier Alisia/t, pro- dunt prsesentium exempla facturum * qui affue-
et thaumatur-
strata corpore in aggere publico paralytica, pro- runt * vera ex scholis ejusdem discipulorum gos.
clamavit quse mox, eodem orante, remedium virtutis exempla docuerunt *, v nam cuncti
: : ' an Cujus?
sanitatis adepta est. insignibus miraculis praeminebant. Unde in "/".relationem
/
Cui quidem degenti in prsedio / Matisconii sanctum Pulchronium x episcopum ecclesiae , *
f. factorum

llul',1
C oblata sibiest puella, hora circiter sexta*: im- Veredunensis, curationum gratia praelucebat F
rlr.
pulsu dtemonis muta cui protinus signum crucis ita ut religatis post tergum manibus daemoniacis "
f. et quia
;
1
ninl n» ;;,,,/.

unj mediaque nocte ex more consurgens,

ns, imperaret, et prius sensum y perciperent, quam fuerunt

'
et psalmorumdecantationeperacta, invocatono- in collisionem suorum corporum cernui laberen-
'

»"
" lii i

nunoTriiiitatis, imperavit *, [etl restituit pristi- tur *. Sanctum Severum z Treviris ordinatum,
Irimi
n;c locutionis
v x y z
ofticium m. primae Germanise gentibus praedicantem, Apos- '
V.od. labi
7 Cujus e plurimis licet pauca perstricta sint, tolorum non ambigimus societati permixtum.
Yito 1,1; ..,
ccruerentur
tamon videtur cum pietate qualitasreplicandaw. Sanctum quoque Alpinum aa, Cathalaunicse
mtm ii.ii. aa
Annis fere viginti et quinque o asperi lectulija- pontificem civitatis, resplendentem prserogativa
cendi laborem superpositus stabiliter sustinebat diutinse sanitatis *, locis plurimis non silendum
n '
Bod. et Sur.
,1
p; cuiindumentumnonnMsemperciliciumfuit: est quam saepe daemonum purgator exstiterit. sanctitatis
P deinde unius tunicse semper
usu contentus, in Merito in tantorum praeconiis*, Magistri laus '
Bod. addit,
orationibus pervigij alternis noctibus discfpulorum
perdura- gloriosa signatur.
bat: biduanis jejuniis
defatigato corpusculo, 12 In cujus sede dignus profecto antistes Ca- Aimis 'ii cpis-
juventutis incentiva prosternens, fletibus
ora, milianus bb mirae probitatis* successor electus copali munere
raturis intentus, indefesse functus, sancte
rigabat: jugi etiam est nam gloriosse memoriae pontifex Lupus,
:
moritur,
7 districtioni omne Sabbatum superponens q, setate perfecta * , annis quinquaginta et duobus bb
quam non nisi panis hordeaceus solvebat. sacerdotio functus, vitae prsesentis debitum com- '
Bod. inorum
V"o miserf. Nec
$ sacrsa immemor Legis, census suos in plens, spiritum emisitad ccelum, dignis in terra probitate
inopias pauperum transmigravit*. laudibus excolendus. Unde nunc nobis, quo su-
*
et in redemp- Bod. provec-
honem transtulit
captivorum sciens, eleemosy- ta
uiisil
; blimis * evectus est, prsesidium gloriosus impen-
ms, ooalorumregnapossemercari. *
Bod. sunli-
Namplurimos dat ;
prsestante Domino nostro Jesu Christo, cui
mius
Jidi/ Tomus 17/. 11 est
 82 ACTA ANTIQUA S. LUPI EP. TRECENSIS.
A est gloria et potestas per omnia secula seculo- De hoc loco in Mss.nostris corruplissirno con-
Kx Mss.
cc runi. Ainen cc. sule dicla iu Comm,. § 0, num. 70 et seqq.
k Surius juxta Alisiam Bod. Ms juxta
legit, ;

ANNOTATA. basilicam, in qua orare consueverat, qum viden-

a De Leucis et eorum urbe adi Commentarium tur interpolatoris esse. Est autem Alisia, vel

prcevium § -l, a num. 44 ubi et de familia Sancti

;
Alexia, seu polius Alesia, olim urbs, nunc vicus
plura disseruimus ; uti et de lempore, quo singula in ducatu Burgundice, una tautum leuca distans

hic narrata contigerint. Flaviniaco ; adeoque Trcca.s inter et Matisconem •

bAn ipsipatruo traditusfueritlitteris imbuendus, clehac plura Valesius in Notitia Gallia'.

an potius a patruo, ibidemdiscussumest num. 51. 1 Bod. in eodem castello. Tillemontius innuit,

c De Piineniola atque hoc conjugio satis ibidem tumad Sanctum pertinuisse,

hoc praedium eliam
diximus a num. 53. tvmquam patrimonii olim sui reliquias ; sed nihil
d. Primae habitationis dicilur abbas S. Hono- vidco,unde idpossit colligi. Adi etia.m Commen-
ratus ; quia habitata non fuit insula Lerinensis, tarium § 0, num. 75.
antequam ad eam accessit ac coenobium in ea m Hujus narratiouis conslructio paulo nitidior
condidit Sanctus ille; quod proinde prima habi- est in Bodec. Ms. ; res tamen narratanon differt.
tatio potest appellari Comm.
§ 4. num. 49.
Vide n Locus hic admodum obscurus est, ut prima
Celera, quce hoc, et sequente numero explicatione fronle nescias, rcfereudane sin.t, quce sequuntur,
indigent, exposita sunt ibidem § 5. acl prceteritum tempus, an ad futurum; imo ad
e Ad tidem Trecassinae confessionis ; ita diser- prceterilum potius referri dicas in Ms. Bodecensi
tissime codex Valcellensis ; at Bodecensis habet, his verbis : Licet pauca de plurimis strictim et

Ad fidem trinae confessionis ; Accinctinus vero; compendiose dixerimus videtur tamen non in-
;

Ad Trinitatis fidem. Sed quid hcec ad Pelagia- congruum, utvitajejus qualitatem ab exordio
nos, quorum crror non sanclissimam Trinitatem, replicemus. Aliter tamen videtur legisse Surius
sed Jesu Christi gratiam oppugnabat? Viderit aliter auctor Vitce secunda•; aliter exigit rerum

B hoc, opinor, Surius ; ideoque stylum elimaudo ordo et adjuncta ; ut in Commentario dictum est E
pro hisverbis, quce fortc in ejus Ms. leqebantur § 7, num. 76 et seq.

Ad fidem trinae confessionis, reponenda censuerit o Sic habent omnia Mss. nostra tam, prima
ista, Ad sanae fidei confessionem et recte qui-
: quam secundce Vike, uti et Vinccntius Bellova-
dcm, si hanc elimationem non de judicio suo, sed censis, contra Surium, qui scribit, annis plus mi-
ex alio quodamantiquomonumento prompsisset. nus viginti.

Nos id prcestari posse existimamus, opponendo p Bodecense: Expers lectuli, jacendi laborem
aliis codicem Valcellensem, atque adeo legendo, suprapositus tabulae sustinebat et fere consonat ;

Ad fidem Trecassinae confessionis. Certum est Bellocacensis ct Surius Accinctinum habet tabu-
:

enim ex Constantio in Vita S. Germani, ex Bri- lam lapideam, utietauctor Vitce secundce.
tannis directam legationem Gallicanis episcopis q Superponere Sabbatum jugi districtioni,
nuntiasse, Pelagianam perversitatem in locis idem est ac Sdbbato quolibetjejunium solito stric-
siiis causmn in
late populos occuj>a,$se ;obeamque liu-i ac severius ob&eroare. Vide Cangium advo-

Galliasynodum numerosam collectam fuisse, in irm Superpositio. Bodecense habct, Jugemetiam

qua delecti ex omnibus ad exstirpandam apud distnctionem omni Sabbato superponens.
Britannos hosresim Pelagianam, in huc utique r De Gebaudo, vel juxta Surium Gebavulto,
sgnodo damnatam itcrum et calholica confes- ///// Gibuldo, vel Gibaldo, Alamannorum per hcec

sione redargutam, fuere SS. Germanus e/Lupus. tempora rege, agitur quoque in Vita S. Severini
Eam nos confessionem ab auclore nostro desi- Noricorum apostoli ad diem cS Januarii,pag 491. .

gnari putamus, et appellari Trecassinam, quia s Quod wieis hic est inclusum, accipere coacti
synodus illa in urbe Tricassina collecta fuerit fuimus Ms. Bodecensi, quia Valcellense nullum
e,r

adeoque hic ejus locum indicari, quem quia non sensum offert, sic habens Quippe cum liomini-
:

assignaceral Constanlius, quide synodo illasolus bus gentiunv regibus eidem reverentia servare-
mcminerat, eruditi hactenus ignorarunt. tur, affectibus specialius arrigebat vultu (forte
f Mss. Bodecense et Accinctinum iuterpolata hic pro, tamen a Gebavulto) obedientia(/b/'/eobedien-
C sunt primum sic habet: Omnes etiam populos
: tiae) fuit honor impensus. F
prorsus ad fidem trinae confessionis ab errore t Brionenses ctiam Surius ; cetera Mss.,
legil
antiquse perversitatis abduxerunt. Itaque jam rtiiim Vitce sccundce, Brigonenses. Sed eadem,
tota Britannia fide Christianse religionis fuerat opinor, utriusque nominis significatio est. Erant
occupata. Alterum vero sic : Talemque Dominus autem Brionenses, qui pagum Brionenten alter-
in eorum occursum gratiam tribuere dignatus iiirinii(num duos istic fuisse docet Valesius inNo-
est, ut... gentem pravo dogmate deoeptam, ad Galliarum) in Gampania Gallica incolebant.
iiIki
Trinitatis fidem et religionem Catholicam revo- Titlcmonlius htrc putut rrfrrrc possr ad Breones,
carent, et ad urbes illarum regionum propin- seu Briones, quiail Vindelicos prrtiititrruiitjuxta
quantes, multorum signa miraculis radiarent. Cellarium in Notilia orbis antiqui ioiu. l.pag.
Nequam spiritus de obsessis corporibus fugabant, 335 et seq.; verum de prioribus hunc locum ex-
csecorum lumina restituebant, et omnibus viam plicat auctor Vitce secundce cap. \i.inun. 55. Tum
salutis ostendebant. Fuitque a Uomino inspirata hic Brionenses appellantur, non Briones.
gratia in itinere, et felix peregrinatio in opere. u Sensus videtur esse : GebavultUS reparavit
H(p.c omnia multum a simplicitate tam codicis, eis statum, quem nunc obtinent Brioncnses per
quem sequimur ,quam illius,quem polinil Surius, illarn reqis absolutionem, et quem olim obtinue-
dislant.
ruiii. antequam capti fuissent. BodecenseMs.hu-
g Adi Commentarium § 5, num. 65, et%(>ab bet : Statum, quem amiserant universi, libertati
initio.
pristinae reparavit.
h Bodecense Ms. habet incendium quod hic
; v Hic textus inclusus aslniscis *, est corruptus
patet accipi fiqurate ad significandam discriminis
ille, de quo dixi in Commentario § 3, uum. 35.
magnitudinem prcesentiamque
Ego sicrestituercm atquc interpretarer: Cujusrei
maiiu
 DIE VIGESIMA N0NA JULII. 83

relationem posteris tradunt

,„,.,,.
prsesentium rulus bonae indolis in ipsis infantia? cunis alitur D
KX hoc est praesens hsec mea lacte supernas traditionis. Sed vix percurrerat
«empla factorum,
Lnpi descriptioquod autem hsec ceiiiitus infantia?, cuin mors inevitabilis ipsum
Vt,.nim S. :

,,,,-, faerint, docuerunt exempla rirtutis, id est viduat genitore. Quo mortis retibus irretito.
discipulorum, qui ex ejus- Puer quidam *
facie tenus, fontem sapientia- 'anquideml
aanctitaset miracula
prodierunt aam etc. Accinctinum sitiens, oppido ebriandus litteris patruo tradi-
jem schola :

Cujus rei gratia et relatione in tur, Alistichio vocabulo , tam seculi dignitate
tf>- sic refert :

pnesenti tempore exempla

Viri Dei ostenduntur quam philosophiaa diademate decenter ornato.
2 Hic Puer sagacissimus innitens tbesauro erudiHo, for-
manifesta quae fuerunt autem ex scholis ejus-
;

prudentioe, obedienti fervens aure, adeptus est

m ". r >'' , " ll '
s .

discipulorum virtutes, exemplo et operibns

,!,!,„

docuerunt; et cuncti inmultis

miraculis etc. Bo- eam mirificissime : in septiformis enim phisolo-
autem ille beatus phiaa artibus sic excellebat prae ceteris coaevis
jecense verosic: Non solum
virtutum insignibus celebris fuit omnibus, ut quasi sol deputareturinter sodalium
\iitisirs inultis
ejus miraculorum fulgore sidereos ccetus. Nec latuerunt eum philoso-
TCr nm etiam discipuli
phorum callida argumenta nec poetarum gran-
nbique prseminebant.
PulchroniosewPolychronio actumest, disona flgmenta, nec divinse auctoritatis allego-
x De S.
rica mysteria quia ibi in discendo nulla mora
iterumque agi debet die 17 Februarii.
:

ubi Spiritus Sanctus doctor adest. Sicque

i
U
esi effectum imperii; qui proinde
prcever- est,
nobilitabaturhinc dogmatisregimine, illincsan-
tere solebat impetus illos, quos, cum expelluntur,
guinis generositate, ut famosus jam in omnium
exerunt plerumqve dcemones, allidendoadterram
energumenos. Bunc locum clarioribus verbis ex-
haberetur ore:erat enim omni morum honestate
redimitus, corpore formosus, animo benignus,
plicatum citat Bugo Flaviniacensis in Chronico
apud Labbeum eloquio gratiosus, omnia solerti considerans
I irdunensi, ubi agit de hoc Sancto,
oculo, fluxa vitiorum praastigia* virtutis calcabat ''»" prassti-
'

in Biblioth. Mss. libb. tom. I, pag. 84.

calcaneo, et virtutum culmina ascendebat cona- - las BuXM
z De S. Severo ep. Trev. agendum erit 15 Oc-
rermania prima mine summo. ^
H tobris. Quodautem hic dicitur in I

nrmdicasse, idnon significat, Treviros ad Germa- 3 Hunc igitur liberalibus litterarum rivulis n.

Dropinatum, parentela titulis insignita nobilita-

cwtyersatto m
niam tum pertinuisse cis-Rhenanam, siveprimam 1 L L
aula S. Ger-
m ,
. , . .

iirr secundam (nam Belgicceprimce attributi fue- tum, aula Germani, tunc ducis, postea vero )m//(
.

Iinn

sed quod labores suos apostolicos ad pri- Autissiodorensis episcopi, studet decenter ad- ^ucis;
runt ;)

iiiinii seusuperiorem Germaniam prcecipue exten- missum c quem excipiens dux sinu
:
placidse dilec- c

ad Britannos extendit, quimulto tionis,intima animi sui credidit ei plus reliquis:

derit; sicuti et
minus adeum spectabant,quam prima Germania; nam hinc suppetit sanguinis generositas, illinc
ciini ulraque Germania cis-Rhenana,totaqueBel- docti animi lenitas adest et sodalium amor in- :

extricabilis quorum sic obsequebatur studiis, ut

gica sedi Trevirensi metropolitico jure olim paru- ;

erint; teste Carolo n S. Paulo in Geographia laus ejus omnibus esset amabilis. Igitur ephebo-

sacra ultimce editionis pag. 136 et seq. rum pudice exemptus fervore, cum j uvenilis setatis
aa Dc S. Alpino agemus die 7 Septembris. juvenesceret maturitate et videretur liabere
bb De S. Cameliano S. Lupi successore egimas modum sua3 vitse, nuptiarum sponsalia suadent
i/ir28 hujus mensis. parentes eum celebrare. Assensum prabet eorum
cc Minusculas c.reiiijilnris lnijiis n Bodecensi suasioni, non ardore explendse libidinis, sed tes-

discrepantias, ut qum ad rem nihil facerent,con- timonio celandse castitatis. Quaeritur diversarum
sulto liie illic negligendas putavimus. terrarum provinciis, quae ejusdem nobilitatis in-
veniretur digna accubitare ipsius thalamis.
'"••'"' nupUai,
4 Inveniunt tandem puellam sancti Hilarii ,

ACTA RECENTIORA Arelatensis episcopi

lam*. Hanc igitur
germanam, nomine Pinnio- ? 'Z^ "'
corpore formosissimam, mo- 'Cousin.Vi-
1

rum, majoruni nobilitate praestantissimam

AUCTORE ANONYMO EX Ms. ,
. miniolaui
comparandam, sibi castam
sanctitate fratri suo
Ultrajectino S. Martini , vendicat sponsam. Nec tamen enervat petulans
'

libido animum deditum; sed castimo-

pudicitia? !

C COLLATO CUM CODICE NOSTRO niae dat locum quia fervebat vena casti animi
;

MEMBRANEO SIGNATO P. Ms. 14, de sola lampade Christi, secundum dictum Apo-
stoli, uxorem habens erattamquamnonhabens:
ET SUPPLETO EX ALIIS. ardebat enim in beatissimo Tirone amor castita-
•tis, sicut enucleavit exhibitio operis. Ad suffi-

GAPUT I. cientiae etiam terrense complendam plenitudinem

eum sibi procerum multitudo etgentium plebs ele-
S. Lupi natales, educatio, nu- gernnt Comitem ; ut qui rhetoricaaffluebat facun-
dia, et callebat [quomodo] dicendo vel tacendo
ptiee , vita monastica electio , scientire sua3 moderamine moderaretur com-
ad sedem Tricassinam. motse plebis jurgia d. c\

5 Orbita solaris jam septenos annos irradiave- m.

i
O anctus Domini confessor Lupus, vir omni rat arvis ex quo celebraverat nuptias castaa con- posl owim 7
s
tuiiiiKKna, O mentis probitate conspicuus, et ajterno Regi iugis, cum. ecce, tempus advenit, quo diu deli-
•*° v
"'''"'"

JIWIl
'/ "' ",
berata complere studuit ardet emm rehnquere
., , , j_ SCi
, ,
•
"
sacerdos dilectissimus, in urbe Leucorum, quse :

•,,„', . ,
uuiK-"
deviato* vocabulo Tullum vocatur, exstitit Comitatum, triennio jam administratum ardet ;

onunaus, parentibus linea regalis exortus pro- exonerare mentis collum onere terrenarum
paginis, propagatis regio stemmate [vel stig- curarum ardet castae conjugis a se repudiare
;

o 4 mate pago Britannico pollentibus b. Pater

o] in matrimonium quo curis seculi omnino expedi-
:

8JUS, Epyricbus nomine nuncupatus, majorum tus, soli Deo vacare possit liberius, ut et sine
suorum nobuitate fuitopulentissimus. Qui Pne- uxore manens, cogitet tantum quae Domini sunt,
quomodo
 84 ACTA ALTERA S. LUPI EP. TRECENSIS.

quomodo placeat Studet activam vitam, quse

ipsi. pontificalem cathedram digni pastoris relocari
E* M8S.
turbatur erga plurima, postponere et contem- ;
infula. Rimanti indagine lustrant diversi diver-
culmen attingere
plativae, ccelestibus vicinse, : sarum urbium loca examinantcs diversorum ,

suspirat centesimam virginitatis a Domino acci- vitam perspicacis mentis lucerna.Tandem multis
pere coronam. Unde statim pudicse conjugis par- inspectis, non reperitur Lupi sequiparandusme-
copulam anhelat ritis. Hunc igitur commerciis virtutum et bono-
vipendit aperte dissimulatam ;

virtutum perfectionem adipisci. Unde et Comi- rum operum moribus omnibus expositum regalis
tatum suum Germano reddidit duci, et renuntiat celsitudo ac Aristaci e praefecti stimulatio, pro-

omnibus, quse possidet, propter nomen Christi. cerumque multitudo, et plebis Trecorum concors
ut monachum 6 Relictis itaque patriis laribus, et prsediorum concio, sibi fieri episcopum acclamabant uno ore.
induat apud magnitudine illimitatis jugeribus,ettotius mun- Ille autem vitae studens anachoriticse /etpopuli
f
Leiinenses;
danse cupiditatis ruptis nexibus, Domini secutus turbine timens retardari cursum suae vitae, quan-
disciplinam, post regni militiam, monachicam tis poterat retinebatur luctaminibus, testans, se

elegit vitam ; et velut alter Abraham, exiens de imparem viribus, cui imponeretur onus, parvis
terra et cognatione secularium negotiorum; ejus humeris minus * et parvo ejus robore majus. f- nimiuni

adivit egregise sanctitatis virum et gratiae Dei 10 Non conspicio, ait, fratres, iis me floribus quod onvs fe.

splendore conspicuum, ideoque cunctis honoran- redimitum ,

quibus divina auctoritas florere vitus pMm
monet episcopum. Plebs econtra ardore mciP it:
dum, nomine Honoratum, qui abbas summse par- divinae

cimonise et arctissimse vitae prseerat primse eum est adorsa En, sper-
voluntatis succensa, sic :

habitationi Lirinensisinsulse. Caputetiam seque- nere Christum convinceris, cum ejus oves pascere
bantur membra, id est monachi, Dei semulatione nolis : innocens enim et absque sermone conver-
semulantes abbatis miranda opera, etejusformae satio quantum prodest exemplo, tantum nocet
imprimebant omniasua. silentio. Sed et cum tui solius et non proximo-
ubi cximiis 7 Ibi Miles Dei seculi deposuit prsetexta * [seu rum cura fervescis, profecto quasi unius tantum
elucet virtuti- pedis calciamento uteris. Prosapia polles, divino
prsecepta] induens se sanctae regulae cucullam ;
bus;
B impositoque collo suae mentis Christi jugo,moni- dogmatefulges,omnibusexcellis,virtutecoruscus E
* tis utilibus abbatisaurem accommodat cordis, haberis quid igitur moraris, aut moramurmul-
:
Cousin.
prsetextam subj ungensfacta amplioradictis, mortuusmundo, tis ? Velis, nolis, noster eris episcopus. Tunc vir
vivens vero Christo nullumque sinit tempus
; humilitatis summse cum non auderet respuere
praeterire vacuum salutis labore,sed semper aut quod utiliter prsecipitur subire, caritatis geminse
obedientia? insudat laboribus, aut sine intermis- circumfultus virtute, ad sedem pontificalis hono-
sione orationum lucubrationibus, aut sedificabi- ris sublimatus est, gratia Dei favente.
lium sermonum insistit seminibus. Fit cunctis 11 Hic Praesul almifluus sortitus culmen reli- at susapta»,

exemplar et speculum, a quo resultat omnis lux gionis perpetuae, studuit sanctitatis opem augere, strerme gtrit.

imitandorum operum. Secundum dictum Apos- et, si quid deerat perfectionis, supplere. Mactabat
toli, ejus conversatio erat in ccelis. Sed tamen omni holocaustum Domino non ex pectore
die
nullus est scriptorum, qui explicare possit com- alieno, sed ex pectore proprio temperatus erat :

merciaejus virtutum : unde, cum conjiciaturex aequitate, prudens fortitudine, longanimitate

inclitis ejus miraculis, cujus conversationis fue- vigens, in adversis patiens qusecumque Deo pla- ;

rit. tam hic quampauca carpentes

reliquis locis, cita esse noverat, lingua docebat et opere exer-
de multis, eorum aliquanta inseremus paginulis. cebat : siquando alicujus adversi infestatio oc-

quas ct aliis 8 Igituragonista Dei Lupus, ubertate omnium currisset ovili sibi commisso, ipse pro turribus et
communicatu- virtutum ubertim vigoratus, et omni austeritate viribus stabat ex adverso ; nec quemquam sibi
ras Matisco- monasticse vitse assuetus, cum jam arctam viam. commissorum patiebatur patere diabolo qui tam-
nem abit.
quse ducit ad vitam, delectabili curreret corde, quam leo rugiens circuit, quaerensquem devorare
ipsiusque cursum remorari nullo modo valerent possit : sollicitus plebis, dioeCesim lustrabat suse
mundi illecebrse ne tantum lumen unius claustri
; urbis,confirmans fidem individuae Trinitatis, et
occulerent latebrae, a ccenobio prsedicto recedit, sanans omnes protegendo virtutum alis.
Dei providentia disponente, et ad urbem Masti-
* pro Mati- conem* pervenit, eumdem eadem non
praeeunte, ANNOTATA
sconem quasi propositi desertor, et mundi, jam sibi cru-
cifixi,repetitor sed hiat ire de virtute in virtu-
; a In codice nostro assignato legitur, scemate
tem, et contemplari Spiritus sancti divisionem, vel stigmate apud Cousinetum vero in textu,
:

ut in multis diffusam in sui uniuscordisthesauro stegmate ;admarginem additur, alibi, stemmate.

an roacer- qua servaret * virtutum summam, et velut apis Aliquoties autem bina sic verba in exemplaribus
varet? argumentosa, diversorum locorum fioridas con- hujus Vitce recurrunt quia arnanuenses antiquio-
;

suetudines decerperet, quas in mellitorum ope- rismanuscripti characteres contractos discernere

rum dulcedine ipse congereret. Exemplum bono- non potuerunt : nos illud uncis includimus qtiod
rum actuum se praebebat omnibus, ut multi ad minus probamus.
comparationem vitae ipsius parvipendentes suae Vide de his Comrnentarittm § 4, num. 46.
b
ante actae vitae cursus, et ejus illecti bonorum c Sensus est: Parentela nobilitatis litulis insi-
operum foenoribus, praeeuntem sequi totis moli- c/nita(id est consanguinei ejus nobiles) studethunc
rentur conatibus. Nam subserviebat multorum Lupum admissum (seu adrnitti) in aula etc.
saluti, qui pridem Doctrinam
sibi vixerat soli. d Multa hic inobservataproeterimus; quiadis-
verborum solidabat astipulatione operum, sciens, cussajam sunt in Commentario praeoioiid quod
caput esse doctrinae, quae doceat, se facere. et in sequentibtis monitum lectorem volumus.
IV. 9 Cum sic ejus operum odor redoleret populo e Cousinetus legit Aristarchi, ettmque •puta.t
Eligitur ipi- circumcirca manenti, et fama ejus jam increbre-
Scopus Tricas-
Comitatum urbis Tricassina> post S. Lupum obti-
sceret per ora vulgi, contigit, Sanctum
SillUS ;
Ursum, nuisse; sed nihil addit argumenti, nisi quod non
prsesulem Trecassinae ecclesiae, mortem
obisse, repugnet.
terrarumquesuspiriaccelestibusgaudiismutasse: f Atqui juxta hunc auctorem numero prace-
quo ecclesia tanto pastore viduata, sestuabat
dente, anachoresim suam Lerinensem desertierat
jiiirt,
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 85

jam, rf
subserviebatmultorum saluti, qui pridem alium acris lijemis algor, tunc pene intolerabilis
n «ss-
<ibi vixerat
soli etc. An ergo melius securn ipse omnibus,et ccelum non tractabile aequoreis rati-
cohovet hic scriptor, quam cum Vita priore? Adi bus.

Commentarium prcevium § 5, num. 60. 15 Tandem, omnibus postpositis, Lupus inex- eo destinant
pugnabilis fidei cinctus propugnaculis, et Ger- SS. Lupum
CAPUT II manuseligiturepiscopusAntissiodorensis.Omnes
et Germunum
qui antea
assenserunt, et quaesibi quisque timebat, in illos
velant S. Genc-

SS. Lupi et Germani expeditio conversa tulerunt. At Satellites Dei interius fer- vefam
ventes flamma sancti Flaminis, exteriora con-
in Britanniam adversus Pe- temnunt frigora hyemis conscientia etiam ;

eorum multo dogmate sibi laetabunda suadet eos

lagianos. obsidere hsereticorum tortuosa
figmenta. Pio

Brossanfc ha- Talibus propugnaculis dum prsesulatum sibi amore Domini respondent, se paratos
igitur

Pekigiana creditum muniret Lupus, miles summi Regis, omnia pati, et ejusdem omnipotentia fretos, qua
,esi

et per biennium vacans continuis hujusmodi etiam inter omnia rtigitus * asinae in facundiae Cuusin. ru-

factifl, jamque totum

clerum compaginaret mo- potest flectere sonos, haereticorum propositioni- ditus

ribus suis almis, contigit, Britanniam transma- bus se obviam ituros. Hinc benedictionis niunere
riiiam veneno inflci antiqui serpentis, qui cona- roborati e, iterarripiuntsecuri. Jamque passibus t

batur germina Catholicae fidei adhuc in ea aequisarva Parisiorum tangunt, ubi Genovefam f f
pullulantia haeresibus obruere nefandissimis : virginem mveniunt;quamdumcordefenestrato<7 9
tempore enim, quo post Incarnationem Domini conspiciunt, et Domino revelante, bonae indolis
Trecentesimus nonagesimus quartusimpletus est esse cognoscunt, suasionibus salubribus excitant,
aiiinis. Archadioet Honorio regnantibus a qui- : et sacrosancto velamine velant.
dam Brito et, ut sicdicam,brutusintonuithaere- 16 Inde permeantes, oceanum mare adeunt
tictis, pelago falsitatis demersus, nomine Pela- vastum aequor cava trabe
celeres, vela dant, et exinde navi-
gantes tempes-
B gius, minister diabolicae falsitatis et conditor pervolant, et usque ad medium freti quod a ,

tatc jactantur
ni, ccenae superstitionis ;
qui in tantum commen- Gallia? oris Britannias usque tenditur, secundis
flatibus tuta navis labitur sed postquam altum
E
dabat libertatem arbitrii rationalis [creaturaevel] :

naturse, ut sine dono divinae gratiae ad perflcien- tenuit carina, nec j am amplius ulla apparet terra,
daiii hiiiuinis justitiam diceret sufflcere ; et sine sed undique populus seu scopulus*, et undique * imo undi-
ejusdem gratiae auxilio mendose auctorizaret, pontus tum Domini permissione, qui Sanctos que polus
;

Consin.
homiiiem salvari posse. suos disponebat probare et clarificare, inimica
I«t tintuersam 13 A cujtis falsificati cordis pharetra spicula vis dsemonum ccepit occurrere, videntium insu-
Jtii llritiw- nefandas haeresis volitare cceperunt per totius perabiles Viros ad recuperandam salutem popu-
Britanniae loca. Quem plumbeum pugionem In- lorum tendere. Venti incumbunt amnibus,
uocentius Pontifex Sedis Romanae anathematis vastosque tollunt ad littora fluctus et supra ,

mucrone damnavit sed nec ejus nec aliorum

: capita eorum imber astitit caeruleus, nec non et
orthodoxoruni summaauctoritascorrigerevaluit omnis inhorruit unda nubibus nubes diem in- :

virulentas illius anguis versutias; sed pro parte volvit, et nos humidaccelum absttilit : hinc navis
victus, linguis adhuc micat et ore truculentus, curvato gurgite tollitur in ccelum, liinc aperte
seque defendendo magis auget crimen suae hae- mergitur in abyssum frangttntur remi
: nec ,

reseos, quam minuat satisfaciendo pro malis ventorum rabiem sustinent mali eripiunt nubes :

commissis. Et more accidit hominum, ut fama ex oculisccelum etdiem, praesentemque minantur

in.ili magis quam boni crebresceret in ore multo- omnia mortem.
rum unde haec pestis mobilitate viguit,viresque
:
17 Tunc Milites Christi invectissimi pectora a dcemonifjus
eundo acquisivit, et per annosSS b serpentinum excitata, sed
ter quaterque percussi, auxilium invocant Jesu
aSanctis prece
illudvirus praevaluit. Anno igitur dominicae In- Christi, qui quondam discipulos in simili tem-
sedata.
carnationis quadringentesimo quadragesimo pestate liberaverat, et Petrum mergentem sus-
nono, Marciano regnante cum Valeriano c, jam in tentaverat : nec mora, ccelum eorum patuit
tantuni in auras se extttlit, uttotam Britanniam precibus, et oratio ad supernos pervenit auditus :

C suifundere tentaverit. dicto citius Dominus tumida aequora placavit,

"' pi i,.; II Vorum Britannorttm aliqui divino nttmine inimicos daemones fugavit collectasque nubes
,

septi, iiim nec vomitum illius aspidis excipere solemque placidum reduxit hinc vela
dispersit, :

Britomis
M cts
iii-

ngati,
vellent, scilicet ut
nec illius
gratiam Dei blasphemarent
syllogisticis conclusionibus resistere
secundi intendunt venti, ferturque cita gurgite
navis, ettandem Britannicis adjicitur oris ubi ;

responsis simplicibuspossent, ultimum et utilis- potiuntur Sancti quiete optati littoris. Ibi innu-
siiiiiiin omnibus insedit consilium scilicet ut a ; mera populi multitudo convenerat, quae diu
Gallisa episcopis sibiexspectent succursum.Quod exspectatos Sacerdotes cum gaudio suscipere
nimirumdum aures Gallicanorum perculisset an- maturat quibus etiam vox daemoniaca, etsi in-
;

tistitiiin. syuiiili
construunt tempus et locum d, vita, venturos ipsos praedixerat sinistri enim :

<1» confluentes deliberent, quid sit de iis acti-

:
>
spiritus jam annuntiaverant, quod timebant. Sed
,:
""liitii.('imveniunt e diversis urbibus Gallias et postea, dum potenti virtute Sacerdotum ex-
;

convenitel Lupus preesul Tricassinae ecclesiae cluduntur a vasculis humanorum corporum,

lit consiho
mora multa manentibus et monen- ; profitentur, se excitasse tempestatis periculum,
tibus taitdeiu potior cunctis haec
sedit sententia et multotiens ,
quamvis frustra intendisse la-
scihcel ttt ad dona fidei tuendae
praestantissimus quaeos adversitatum, quibus praepeditos cupie-
«igatur, qui ad tantas haeresis machinamenta
bant retro dare gressum.
refutanda mittatur. Quaa vox dum peraurium
18 Sed insuperabiles Viros ubique constat ad- Convertunl
volutatur receptacula, gelidustremor statimper gaudium
eptos esse victoriae nullius
hmretkos plu-
: enim elo-
iiua cucurrit
ossa: alium enim terrent saevientis quentissima lingua potest explicare, quantis et Hrnos ardore
»' radend» m: *i'is rodendsa apostolico.
' procellse, alium conscientia, qua quibus virtutum miraculis coruscaverint in locis
pollet, versutissirao hosti non posse resistere, Britanniae. Quid moremur multis? Britanniam
totam
 Sti ACTA ALTERA S. LUPI EP. TRECENSIS.
totam impleverunt sancta opinione, virtutibus,
ANNOTATA. « «,
prsedicatione nec tantum sub ecclesiarum pa-
;

rietibus per eos verbi divini semina, verum etiam a Videtur hcec auctor arripuisse ex Hisloria
per rura, per trivia spargebantur et compita. venerabilis Bedce lib. I, cap. x ubi dieitur gui-
;

Jam Pelagianum virus emovebant ipso infecti, et dem, Arcadius cum fratre Honorio regnum sus-
rorem hauriebant Catholicae fldei ; subtrabeban- cepisse anno ab Incarnatione Domini trecente-
tur Pelagianorum schismati, et gratiam coelestem simo nonagesimo quarto {guamquam id anno
profitentes reparatricem mundi,compaginaban- tantum seguente contigit ;) sed non dicitur mdem
tur Ecclesire corpori. erat enim in Nec mirum n iin exorta Pelagii hmresis : hanc enim sine
ii
:
anni
Praesulibus, instar Apostolorum et gloria et ,
determinatione Beda natarn fuisse asserit tempn-
auctoritas per conscientiam, doctrina per litte- ribus Arcadii et Honorii imperatorum quodve-
;

rarum affluentiam, virtutes per meritorum opu- ambo simul imperaverint usque ad
riiin est, ciini

lentiam, annum Christi 408. Porro post annum ChrisUWl

Pm/powntw 19 Latitabant tnordaci conscientia pallentes emersisse e latebris errores Pelagii, exS. Audus-
u 1'clininiiiis
sinistrae persuasionis auctores, more maligni tino probatur lib. de dono Perseverantice cap. xx
adpublicam u/ii se nii
spiritus, perire populum sibi evadentem gemen- edidisse libros Confessionum antequam
disputationem,
tes. Tandem diuturna meditatione concepta, etsi Pelagiana ha'i'esis exstitisset: ediditautem illos
videbatur profanis impar ea pugna tamen, ne :
iiiiiin 397, ju.rta Tillemontium, aut circa an-
silentes viderentur probare ante reprobata, prae- n ii iii tOO juxta nuperrimos operum ejus editores
sumunt monomacbiae cominus inire bella, dubi- Benedictinos.
amque sortem duelli maluerunt subire quam in ;
Per annos 4
1) totidem numerantur ab
:

populum, quem converterant, pudorem tacitur- anno 394, a ijiio scrip/or hic Pelagianismi pri-
nitatis incurrere ; scilicet ne viderentur se ipsi mordia non bcnc repetit, usque ad annum 149,
silentiodamnavisse procedunt conspicui nitore
:
nil i/uem minus etiam recte expeditionem SS. Lupi

vestium, fulgidi auro, et ostro decori, et assen- ac Germani in Britanniam mox refcret.
B tatione multorum fisi. Illorum ab ore scintillae c Vide Commentarium § 5, num. 64.
*
f. mo\ ab- non obsistunt*, et oculis acribus ignes ferves- d Locumhujus synodi fuisse ipsam urbem Tri-
sistimt cunt : illinc Viri apostolici oblato fcedere gau- cassinam existimamus supra in annotatis ad Acta
dentes, dum vident bellum componi, nullius, nisi priora lit. e.

tantum I)pi, adjutorio freti ; istinc haeretici A

quo nempe, inquit liic Cousinetus, nisi a
e
agresti cultu procedunt turbiili. summoPontifice, et a Gallicanis episcopis a qui-
sed hos ita 20 Adsunt studio huic eflusre matres, invalidi- luis missionis suae munus acceperunt Nam ct a ?

confutant; que senes, et promiscui sexus plebes, finem rei Ccelestino Papa missum fuisse S. Germamim
exspectantes astant pugnatoressectadissimiles,
: testatur S. Prosper in Chronico. Vicle Baronium
armis dispares hinc fides divina, inde praesum-
: nil uii. 42i).
ptio humana ; hinc pietas humilis, inde superbia Haic de S. Genovefa aliundc accepit auctor,
f
facilis; hinc falsilogus Pelagius, liinc auctor ve- quam c.r Beda. ex quo accepit celera quai hic

ritatis Christus. Primum Viri apostoloci praebue- narrat de Britannica missione. Forte et Vitam
runt adversariis copiam loquendi, et diu delibe- S. Germani aliquam adhibuii.
nii effari? rata jubent cito affari". Sed eorum garrulitasfit g Corde fenestrato, id est perspicaci et in/ima
veritatis pondere inanis, contenta tantum verbo- penetrante pracordia.
rum naeniis, paleis comparanda sine granis, ipsa,
f. templa ut ita dicam, tempora *
sibilis polluit virulentis, CAPUT III
aurasque vicinas eructationibus putridis, aures-
que diu onerat latratibus infestis; stomachantur Fides catholica restituta Britan-
bile sub obliqua, cum deficiunt mendacia labo-
riosa tumidas intendunt rumpere buccas, cum
;
nis per SS. Lupi et Germani
jam nulla succurrat falsitas.
nt violentas 21 Deinde Antistites venerandi spiritu intelli-
praedicationem et miracnla.
plebis manus gentiae profusius repleti, tamquam imbres, mit- stadum geruntur. mtuisque sermonibus lon- SandiN"-
lueretici vix
tunt eloquia Dei, et falsas perfidorum dissolvunt l gum tempus exigitur, ad miraculum venitur,
effugerint. fumhuil. «I

conclusiones, ut ignis stipulas arentes sermonum dubietas examine probatur:

C divinis ; i't operis fdnii
/»'"'""'

nituntur auctoritatibus, et eorum collidunt impe- nam quidam tribunitiae dignitatis honore subli- F
tus: miscebatur sermo proprius cum divino, et matus cum conjuge procedit in medium, qui
assertiones sanctas ratus sequebatur ordo vani- : magnis clamoribus implevit prima ora patrum :

tas convincitur, perfidia confutatur ita ut ad
singulas verborum objectiones dum nequeunt
'anfuleantur? respondere, taciti se fatentur * errasse moliun-
tur resurgere, ut serpens gravi vulneratus vul-
nere sed nulla datur vi posse, quia retentatur
;
pari clauda vulnere : populus arbiter vix manus
abstinet, volens interficere
buisse exclamans sine intermissione, Antistites
;
victores esse sed Viri apostolici, amatores pacis
:
summae, nullum volentes perire, sed omnes sal-
vosesse.compescueruntpopulorum manus divina
majestate,necvolueruntmalumpromaloreddere,
sed more summi
Magistri, verbis, quibus et tru-
ces leonespossent mitigare,
adversantium corda
studebant Verum illi pelago falsitatis
linire.
ultra modum
immersi, ad summam nudamque
veritatis viam non possunt erigi.
; adducunt enim secum filiam decennem, formo-
saiu corpore, sed frontis privatam lumine, geni-
; bus provolvuntur Sacerdotum orantes quatiente
singultu, filiae reddi lumen oculorum. At Lupus
rebellium conatus volens radicitus destruere,
hortatur socium suum Germanum, utadversarios
quos videt succu- rogent pro recuperando lumine insistere. Sed
illi conscientia puniente deterriti, cum ultra non
daretur eis fuga elabi, etsi inviti, colla taraen
deponuntvicti, enervatos se conclamant; et cum
parentibus pro recuperando lumine puella) An-
tistites orant.
23 Sacerdotes autem Dei videntes, illos pro- "">"
rismn
pria concessione victos, et omni conatfi destitu-
tos, reeuperatii ltimine sub clara fronte
ut,
puella?,redderetur etiam lumen fidei in eorum
corde, gratiam cunctipotentis Patris coaperunt
pulsare.
1
DIE VIGESIMA NONA JULII. 87

divina gloria, quisque recipere quaerit, Sed Viri Apostolici

»" pulsaire. Nec mora, praesto adest
..„|nraine, tenebrarumdevicitobscura. auxilio ccelitus venturo fisi, profitentur se duces
iv

fenestris clare frontis donata, pa- belli, annoruinque fiduciam monent a se longe
ginc paella
', ultra quam dici possit, lsetanti assi- fieri. Nec minus hoc jussi faciunt, omnibusque
rentela?
rrl|l (ur lseta. Quod miraculum dum fidelibus postpositis, Sanctos sequuntur ,
quocumque
rentibue
populi est subjectum, corroborat
praedica- incedunt.
quas demissa per aures, segni- 27 Tunc illi cum expeditis circumcirca per- hostf&us irrur
„„,„,,„ verborum,
rftaverat animos errorum. Nam
etadver- currentes e regione, qua hostium sperabatur ad- cntiliis, omnes
populus omnis eorum favent ventus, adeunt vallem celeres, quam cingunt ingeminant
,„,. postquam
Alteluia
exliortationi, testantur, se quoque ab hac nullo undique nemorosi colles ;
quam intrantes, divi-
modojamposseexorbitari*: integrescit in illis nitus instituti, componunt exercitum timore
• eiorbitare
i.

quotidie fldei sacramentum, et

crebrescentibus suspensum sermone tali:Una, inquiunt, vox voci
miraculis fervescunt etipsi baptismatis
adirela- respondeat nostrae; quae tamen ad summam
unico innitatur sermone. Jamque est hostium
vacrum a.

14 augmentandam etiam voluntatem fidei

\i\ cuneus properans, ut nil velocius, spe victorise
VII.

percipiendae, Domino permittente, qui omnes festinantissimus, repentino impetu suffundere

B Pfci ,uti ad se trahere, nec respicit, qua quisque ad

sperans se inerme vulgus. Quibus irruentibus
iiisiun trahitur occasione, talia contigerunt genti undique coeperunt Sancti Alleluiaticum melos
"
r
pjoti '

Britannicae. Nam
Saxones Pictique septentrio- devota voce ter repetere. Hinc populus omnis
uales junctis viribus bellum sumpserunt adver- pectora tundens pugnis, eamdem laudem fre-
ii Britones sed Britones :viribus impares, nec quentat vocibus altisonis adspirante Domino, :

acies audentes struere, nec campis se credere, mirabilis adsonat echo, silvarumque colles ela-
ui castra muros servarent, tutos
tantummodo et tum clamorem multiplicant, aere repercusso.
aggere, turribus inclausos abdunt se propere. 28 Intonat omne nemus terribiliter, mentes- i/Ko territi

Sed ei adhuc timor pallidus corda eorum acuit, que hostium attonitas timor anxius dissolvit atro- adversani

falsusque sudorperossa cucurrit; utmunicipia citer. Non solum scopulos et nemus circumda- •prmtijntes fu-
ijiunt,
• imdique cuncta" munitionibus diffiderent non tum, sed ipsum timent super se ruere ccelum.
f.
clncta
occur- Solvuntur membra omnium timore, gelidusque E
posse contrastare tot ettantis exercitibus
rentibus. Solatiis igitur destituti agminum, et coit sanguis formidine salsusque etiam sudor e
mirandorum operum, provol-
virtutibus incitati toto corpore. Sternunturccelitusinclito*terrore; an indito !

vuntur genibus Episcoporum ut humanitus des- ;

trepidationique injectae pernicitas pedum credi-
tituti, impetrarent auxilium.
divinitus tur vix sufficere : arma sunt oneri fugientibus,
,|lll ll.lr OCCt^. 25 Tuuc Sacerdotes Dei armis inexpugnabilis et celeribus plantis testudineus creditur adesse
Eoia mu/ft£ fideipr83cincti,soliusqueOmnipotentismunimine gressus : projiciunt omnia, gaudentes eripuisse
faplfanum
li-i, corda trepidantium lenibus leniunt verbis, discrimini vel nuda corpora. Fugiunt per prse-
moestosque dulcibus solantur dictis : Ne trepide- rupta et invia : teneris plantis tribulorum terunt
tis, fratres, neque timor anxius vestras
aiuut, fructeta plures etiam tota formidine praecipites
:

mentesjquia inproximoestsalus vestra,

lacerei flumenabsorbuit, quosantea superse incedentes
sinonlonge absit voluntas vestra: potens est sustinuit.
ciiim Dominus liberare vos de inimicorum ves- 29 Ultionem suam innocens exercitus intuetur relietis inprai-
trorum manibus', liberatosque his et hujusmodi et victorise concessse otiosus spectator efficitur. dam impedi-
mentis.
tribulationibus perducere ad aethereos ccetus. Spolia colliguntur exposita ; et milites religiosi
Undesi adhserentes ei, baptismate ejus fueritis amplectuntur ccelestis palmae gaudia. Trium-
loti, hac, et a cunctis hostium infestationibus li- phant victoria, fide obtenta, non viribus compo-
berabimini. Talibus et liorum similibus dulciori- sita. Tandem omnibus rite compositis, et hosti-
Ims verbis trahitur ad Christum populus bus visibilibus et invisibilibus fortiter expulsis,
innumerabilis, sicque roboratur Sanctorum ins- redire moliuntur Pontifices cum benedictione
titutionibus, ut maximus crederetur accessisse devote. Adest praesto clypeus dominicse protec-
exercitus. A.postolocisducibus militabatin castris tionis, qui eosprotectos ab omnium hostium insi-
Christus. Ad complendam etiam populi religio- diis tranquillo gressu reddidit sedibus suis.
neni, revolverat cceli ambitus Quadragesimae 30 Nec longi temporis interveniente intersti-
observationem, qtue religiosis suspirantibus ad tio, reviviscere ccepit Pelagiana haeresis per Bri- VIII.
resurrectionem exaggerabat plenissimam reli- tanniamiterato, sed paucorum(utpotemultis de- In altera ex-
gionem, tantum ut assiduis praedicationibus
in victis) auctorum innitens subsidio. Rursus peditione
eorum, populi instigatiad gratiam baptismatis Britannita
Britannise coloni per praetitulatos Viros lacte
Ltipus pro se
convolarent celerrimi, Tandem Paschali in- ad eosdem
Catholicae fidei perlucidi et imbuti,
discipulum
gruente solennitate, catechumenorum multi- mittunt et ailhuc rudes et tantae rabiei vento
; mittit.
tudosacratur baptismate. impares, ad eis succursum petunt, ne pereant
26 Qua solennitate emensa,
feriducunl
dum jam hostis germina, quae noviter plantaverunt. At Domini
civitatum obsideret propugnacula, Lupus jam corporis molestia fractus
Lupo cum athleta b,
Germano prsuntibus, sequitur madidus baptis- et ecclesiae commissae regimine praecipue
sibi
ijate exercitus
; fides tuta fervet in populo, ut, intentus, et socium suum Germanum fidens suf-
abjecto armorum subsidio, salus speretur solum ficere adversus incredulorum insultus, ipse re-
aDomino. Institutio vel forma castitatis* nun- manens, diversorum episcopatuum populum
«atur tiostibus truculentis
qui sperantes, facile
; consolatus et consolaturus, discipulum suum,
yinci inermes, ac opprimi metu exanimes, nomine Severum, cum Germano episcopo jubet
permcibus plantis addunt alas
et mcerentes re- ; accelerare [ad] maria gressus hunc enim Magis- :

""i-l>ciati belli timore fugatos quorum ; ter facundissimus litterarum imbuerat dogmati-
timioii adventum celerem, fama euro velocior bus, et divini operis informaverat legibus qui ;

"'''Pidani di\ ulg at i n gentem. QusevOX dum iner- totius sanctitatis [archae * nixus et] archae in- * /. arca
«miiii
aures percutit, timor pallidus sensum de- nixus, et magister * Lupi aemulator sagacissimus * magistri
tUtU etai lu '

'
oi'uinnnmiminaanteaabjectaunus- Trevirorum ecclesiae ordinatus erat episcopus,
verbique
 ACTA ALTERA S. LUPI EP. TRECENSIS.
verbique divini semina [praevius seu] primas Ger- cassinam c assensit benignitas Sancti conten-
: :
"x ass.
maniae, propagabat gentibus. Hunc igitur sapien- dit illi obviam omnis sacerdotalis dignitas
c
tiae lampade clarum Germano trans maria totaque regnisublimitas instantia precum com-
:

Lupus mittit socium. Sed de his plus justo, ut pellitur exponere, quae noverit exoratus expo- :

timeo, dictum; cum scire volentibus in medio nit. Omnibus metu concussis, initur consilium,
sit historia actum Anglicorum c : unde ad alia quatenus a diversis regionibus evocatis episco-
jam vertamus manum d. pis et spiritalibus viris, apud Agrippinam Colo-
niam concilium celebretur, in quo, quid agendum
ANNOTATA. sit, communi decretostatuatur. Inter ceteros
a Quod hic de Baptismo dicitur, de suo scri- affuit huic concilio Trecensis episcopus Obtatia-
ptor hic addit ; et satis quidem inepte ; cum de nus*. Multis inibi multa deliberantibus, tandem " al -
Oplati».
solis hactenus Pelagianis agatur. De Baptismo sedit et complacuit omnibus, ut beatus Servatius, nus
mentionem facit Beda posterius, ubi de ethnicis cui Deus secreta sua revelaverat, ad Apostolo-
agitur, quos ante victoriam de Saxonibus ac rum Petri et Pauli limina Romam dirigeretur;
Pictis relatam sacri Prmsules expiarunt. siquo modo posset intercessione precum suarum
b Adi Comment. § 6, num. 66. obtinere, ut imminens ultio Dei ad misericordiam
Historiam designat ecclesiasticam gentis An-
c flecteretur. Acquievit Sanctus : Romam venit;
glorum a venerabili Beda conscriptam, lib. I, ad tumulum Apostolorum votorum suorum pre-
cap. xvii et sequentibus, qum utinam exscripsisset ces effudit.
potius, quam pueriliter adeo amplificasset! Ce- 33 Tandem post multas lacrymas, post multa ejusque jiim.

terum infra hcec omnia, lector, hauries tnulto suspiria, post multas vigilias obdormivit. Post bus aliipiM-
diu dihh,
purius ex fonte primigenio ad diem hujus men- haec quiescenti et tamquam in excessu mentis
sis 31 ex Actis, inquam, S. Germani ep. Autissio- constitutoDominus Jesus Christus cum magna
dorensis a Constantio compositis. multitudine Sanctorum gloriosusapparuit;inter
d Observa, hinc usque ad initium numeri 46 quos se ei prae ceteris beatus Petrus Apostolus
hiare utraque exemplaria nostra Mss., scriplione offerens, sic allocutus est, dicens Servati, quod :

tamen ita continuata, ut si nihil deesset ; atsensu semel prsedestinatum est et fixum apud summum
et ordine narrationis minime cohcerente, ut pate- Judicem mutari non poterit sed indultum est :

bil legenti ea qum num. 46 habentur. Quare quod tibi, quod plaga superveniens, tempore tuo non
omissum hic erat, hoc est totum caput quartum erit, nec eam videbis. Revertere quantocyus in
ut seqtiitur, ex Cousinetiano exemplari Parisiis terram tuam, et prsedica populo tuo poeniten-
nobis descriptum, hoc loco exhibemus, uno capite tiam quia, si pcenituerunt et conversi fuerunt,
:

complectentes, quod ibi dispescitur in decem. corpora quidem dabuntur in direptionem [vel
directionem] sed animse tibi dataa sunt, ut salvse
;

CAPUT IV fiant. Beatus Servatius respondit Pater, non :

credent mihi quia gens;

exasperans est. Cui

Attilse irruptiones in Gallias beatus Petrus, Vade, inquit, securus et ego ;

clavem hanc committo tibi, cum qua tibi trado

martyrium SS. Memorii et potestatem ligandi atque solvendi et per hoc :

Sociorum ejus; Treearum signum ne timeas; quia credent tibi. Proficis-

cere Trajectum; ubi paucis diebus evolutis,
,

immunitas ab Hunnorum quiesces in pace, et ad curiam nostram pertran-

sibis. Auditis hujuscemodi responsis, sanctus
vastatione ; Attilee interitus.
Servatius reversus est, sicut ei beatus Petrus

Attilce irruptio
Quodam tempore irruentes Huni cum Attila, ordinaverat, et apud Trajectum requievit, et ap-
suo rege, per quaeque loca Galliae sive Ger- positus est ad patres suos.
m«i* (l

manise populabantur omnia ferro et igne ad : 34 Paucis post transitum illius elabentibus an- eo
""""
Qolfin
vindictam namque scelerum, quse commiserant nis d, omnis caro Europse in flagitio et scelere
dat;
incolse Gallicani, in tantum, Domino permittente, corruperat viam suam, more Judaeorum Proplie- d
persecuta est ira ejusdem Attilae saevissimi Ty- tis insultantium Pertransibunt dies, et peribit
:
F
ranni ut, interemptis multis millibus plebis, nec omnis visio; cum, ecce *„ Attila Hunorum rexe,
civitatibus munitissimis, nec Sanctorum parce- Walameris Ostrogothorum regis, et Ardarici
ret ecclesiis ; sed omnia consummando vastaret Gepidarum regis /, et multarum aquilonarium
incendiis nam
multos Sanctorum, quituncprae-
: gentium sibi subjectarum auxilio fultus, a Pan-
erant civitatibus per regnum legimus quam , noniis egressus, occidentale imperium invadit
maxime insudasse, quo possent sibi commissa cum quingentis armatorum millibus. Et primo
[subducere] aperte furenti, sed a Domino minime per totas Gallias tanta Dei per eos efferbuit in-
obtinuisse. dignatio, ut nullam omnino civitatem, castel-

H. Servatio 32 Beatus Servatius, Tungrensis episcopus a, lum, vel oppidum aliquaafurore eorum potuerit
olim reoelato, filius Emmui, filii Eliud, qui fuit consobrinus tutari munitio.
beatse Marise Virginisb, non modo privatarum 35 Postremo Aurelianis urbem eis obsidenti-
rerum sed , publicarum quoque curis ac solli-
et bus, ad subsidium Galliarum advolavit patricius
citudine anhelus, revelationum suarum unam Romanorom Etius, fultus et ipse Theoderici
de mille revelare discipulis suis dignatus est, Wisigothorum, et Merovei Francorum regis, sius.

prsedicens, typicos Johanni in visu scorpiones aliarumque gentium copiis militaribus. Conserto
ostensos, locustasque galeatas, scilicet barbari- prselio in campis Catalaunicis, pugnatnm est us-
cas Hunorum phalanges, de puteo abyssi suae que ad diremptionem noctis. Etiusquidemsupe-
progressuras fore, orbemque florentis Ecclesise rior recessit Attilam tamen non usque ad
;

praecipue per Gallias, et specialiter urbem Octa- internecionem delevit. Caesa sunt ibi centum 9
viam, quse Tungris vocata est, depastum ire. It octoginta millia g pugnatorum inter quosetiam ;

rumor et pavor per populos et provincias roga- : cecidit Theodoricus rex Wisigothorum. Attua,
tur Sanctus in Burgundiam ire ad urbem Tre- resumpta spe et pro discessu *, repatriavit, ma- disce^"
ture
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 89

Quis memoret,
suppletoexercttu*,. collegio. Primus eorum frater est Memorius, D
ture rediturus,
nunchic,nuncillicirruensper Diaconi arce sublimatus, et septem puerulibonae
anan tasinreditu
,;.,||i; l
sdederitstrage>:et \ine;e DominiSabaotb indolis, quos adhuc arcet magistratus in scholis.
aper subverterit urbes et moenia? Dant
Cum ergo ferox ille hostis appropinquaverit
ferng

pneteritas cladis indicium civitates Lingonis et sedibus tuis, humilians tein hocsicut inomnibus
sed maxime (proh dolor!) Tungris, aliis, praetitulatos fratres obviam mittas illis.
r reveris;
l]( l; im
gloriosa in regnis,indita* in superbia; ferentes signa dorainica? Crucis, cum Evangelio-
•

/.
tnelita
„.,,„ B ubito subvertit Deus, sicut Sodomam et rum textibus ; quia sic eos ad aetherea vocat

gomorram. Divisit autem Dominus Trajectum Christus.

sicut olim inter Hebraeos et ^Egyp- 39 His dictis, angelus se immiscuit auris at adquodillese
et Tungrim,
:

nt longo licet tempore Tungri obsessa,

ne Pra^sul membra corripit a somno, et in sublime leeticompamni
tj 0S|

unusquidem hostium proximam Trajectum de- erectus, gratias reddit Deo ; pernoctat in oratio-
venerit, aut saltem viderit.
nibus usque dum supera revisit sol aathereus :

36 Captis demum et occisis

in ore gladii om- mane vero facto, fratribus supradictis denuntiat
nibus, subsedit Tungrisinstar Babylonis desertae. sibi dicta ab angelo : attamen humanitatis causa
| i
I

Iln habitavere corvi et hericius, et ortae sunt in tristatur de morte sibi subditorum acerba. At illi

domibus ejus spinae et urticae, et paliurus in mu- amoreccelestisregni flagrantes.et ad centesimam

nitionibus, ei redactaesl ad nihilum, et desolata martyrii coronam suspirantes, Dominum, qui eos

esi iii Qnem. Huni vero dispari rabie in sacra non propriis exigentibus meritis, sed gratia suae
vigilia Paschse urbem Metis circumdederunt : largitatisad hancgloriam vocabat, laudant una-

sed ilinn contra lirmitatem murorum nil profi- nimes. Jamque hostis territorium Trecassinum
cerenl el fatigati demum inanes rejecti, nefariae appetit cum concrepitantibus flammis, urbemque
plebis clamor ascendit in coslum, sicut Sodomae et tendit Trecassim, sperans se possessurum eam
Gomorrae, et (proh dolor!)muri solidissimi ultro sine offendiculo contradictionis. Fugantur populi
corruerunt. Hostes, assumpta spe, intraverunt timore percussi a sedibus nativis matres cum ;

I»
civesin ore gladii perierunt solum Protoraar- :
puerulis crinibus sparsis, senes cum juvenculis K,

tyris oratorium a periculis remansit illsesum; tusi* pectora pugnis, properant omnesad moenia •
/. tunsi

cui quidamdesuperinarmis splendidus adstans, urbis : sicque fugiunt a facie liostis, ut aves ab
tela procul hostium et flammas repulit Auctor, :
incursu maris, et oves a facie leonis. Quorum
Metensis episcopus, captivatur; sed, Hunis ca3- adventum mortiferum ut agnovit Praesul jam
citate percussis, cum captivis suae urbis relaxa- urbi vicinum, designatos fratres ammonet, etsi
tur. In portis Remensium ipse sathansese osten- flens, perficere jussum. At illi albis induti pre-

ilii ductorem barbarorum, postrato ibi etiam tiosis, et insigniti crucibus cum Evangeliorum

sanctissimo Nicasio praasule cum sororeEutropia textibus aureis, sumpta benedictione Pontificis,
virgine et universa plebe h. et dato osculo, cunctis obviam tendunt hostibus

Tmmsem
::? Haec barbaries i gravis dum causas ccelestis ferreis.

,\ r] „v. Regis destrueret parcens nullis, Attila rex ejus, 40 Praeveniunt ad villam, sermone francilo- Attilcsque ul-
nfur S. lupiu quo non sceleratior ullus, legatos ad urbem quo Vrolium dictam, super ripam Sequanse si- trooccurrentes,

' Trecassim misit, Lupoque antistiti, ut ejus ser- tam, civitati Trecassinae vicinam ubi hostiura miserasipsim- ;

expectant vesaniam. Adest Attila rabidus, sedens «s

occasionem
vit.uti ipse manciparetur , et urbem Trecorum
suo dominio traderet, mandavit. At Lupus, ut supev equuin rabidiorem Getulis leonibus, sep-
erat deputans sub corde
bumilitatis praecipuae, tusque truculentis comitibus. Cui occurrit Me-
litniiili. se minus reliquis episcopis apud Deum morius obviam cum suis, obviamque pergunt ei
'
l.lutari valere, qui precibussua uequibant tutare ', man- incedentes citiu reverentia summi honoris. Jam-
dat, sub ejus potestate humiliandum esse.Nun- que instat hora divinae praedestinationis, qua et
tiis redeuntibus, Pontifex instat precibus profu- ille ferox sentiat raulctam divinae animadver-

sioribus, acuunt suspiria
oraque ejus natant fletibus, nec in pace sopor
iillus,semperque pernox perseverat in orationi-
Ims : divinitus auxilium, quo grex sibi
poscit
commissus tyranni possit effugere gladium. Post
longos ergo gemitus ductos a pectoris imo, qua-
dam nocte declinat somno. Panditur interea
pervigiles questus, sionis, et Deo dilecti reddant animas coelorum
astris. Ventus enim vehemens divinitus exortus
pulvere campi foedat omnium conspectus et om-
nium penetratsinus. Quin etiam Memorii socio-
rumque ejus, scilicet regi proximorum, vestes p
amplas intenditprae omnibus, murmurque terri-
bile reddit intus conclusus quarum albedine :

domus Omnipotentis, angelusque ejus jussu ad- indicibili repercussus equus Attilae, et attonitus
labitur (en-is pervenit ad Lupum, talibusque
: tanti sonitus murmure, hac et illac coepit volitare,
dictis alloquitur mosstum Ne trepides, inquit, : nec poterat retardari freni districtione fugit :

Miles Dei, neve laceret timor intima cordis tui per praerupta et invia, datque saltus incomposi-
quoniam audivit Dominus preces fletustui :solve tos per scopulorum ardua donec sessorem im- :

metum quia magni meriti

; apud Deum.Ecce,
[es] pium tergo detrudat. Tunc ille supinus cadens ab
lacrymaj, quse diu toto labuntur ab ore, peecata alto,pcenas luit corpore toto. Frustatira dissol-
laverunt plebis tuae, et incendia extinxerunt ci- vitur corpus, nec ex toto corpore integer vel
vitatis tibi commissae. unusremanetartus ;
patiturque mortemdignam
Necsolum urbem a concremantibus flam-
:;s
propriis actibus, ejusque anima gehennae demer-
miseruil Dominus;sed etiamexcedensvotatua, gitur ignibus k. j-
J**
quosdam tuorum percoronam martyrii vocat ad 41 Comitatus autem illeleonisvidens regissui jvfa, et ipai ab
«thereos cxBtus : nam in eccjesia tibi credita exitium, clamat, viros sanctos usos arte mago- ejivs comitibus
quosdam educasti fratres, pascua divhai verbi, rum, rabiemque totam vertit in corpora ipsorum .
accUi:
quibus eos pavisti, memoriter Caeduntur gladiis more bidentium, et particula-
ruminantes, et
»mula manu te in omnibus bonis sectantes, quos tim discerpuntur corpora Christi tironum sae- :

permartyrium Dominusvocai ad ocetus cosles- viuntlupi in agnos, mactantquedentibusteneros.

f»'s:
quos nominatim et personaliter tibi desi- Erat manus tortorum in Christi milites, pha-
gnabo, ne devius error lanxque torva in roseos
adsit tibi in tot fratrum flores ; nec pudor ullus
Julii Tomus VII. 12 mulctare
 90 ACTA ALTERA S. LUPI EP. TRECENSIS

mulctare non repugnantes et opprimere inno- trepida manu arripiens Episcopus, revehit ad M »88.

centes omnes trucidat acies ferri, uno tantum

:
corpus, ipsumque reponit cervicibus. Quos inven-
excepto, quem Dominus disponebat superstitem toshumeris imponentes. ad urbem voluntdeferre;
essesocio gregi nam Domini gratia disponente,
:
sed nullo modo datur posse. Quod ut oculo, divi-
unus / ex septem elapsus est luporum faucibus, nitus luce claro, Praesul vidit, Domini non esse
qui delitescens sub cujusdam salicis densis vimi- voluntatem, eos illuc deferri assensit contem- ;

nibus prsevideratomnia formidolosus. Quinetiam platnsque locum tanto thesauro aptum in eo ,

postquam plebs scelerata, sancti Memorii yiscera recondidit sanctarum reliquiarum tliesaurum.
plus omnium rimata est ferro, caput venerandum Sicque compleverunt Martyres praedicti marty-
rescindit a corporis trunco, et Sequanae demer- rium suum septimo Idus Septembris, commutan-
git profundo. Sicque corporum relictis glebis, tes terras coelis.
Martyres sancti junguntur ccelestibus choreis, et 45 Ventum pugnatur ad portas
est Trecas : : Attik ,„„ lt ,

a Domino decorantur fulgidis laureis. desuper beatus Lupus pontifex ultro hostem com- S.Lupum Tre.

tum ipsise co- 42 Nec mora continuo instat divina ultio, a

;
pellans, Quisnam tu es, inquit, qui terras nostras * P""*; ac
"'""™ J»*''
mites mutua qua vindictam speraverat Martyrum concio nam : emoliris, gentemque perturbas? Cui rex furiis
nrde mnfieiunt
omnes nimia cupidine capiuntur auri et orna- scelerum agitatus, Ego sum, ait, Attila, flagel-
menti, quae detulerant in vestibus et libris Mar- lum Dei. Quo contra humilis Antistes graviter
tyres sancti cupit quisque habere totum, non
;
ingemiscens, Et Ego sum Lupus, inquit, heu!
partes unde oritur inter eos execranda csedes
:
: vastator gregis Dei, et dignus nimium flagello
doemonis instinctu mutuo cseduntur in ictu, et Dei. Mox beatusLupus jussit portas patefieri, ut
intestino pereunt interitu non haesitat genitus : ingrederetur hostis Attila. Miro miraculo inimici
ensem exerere in canum genitorem, nec genitor divinus caecitate percussi, transierunt a porta ad
in genitam sobolem nec parcit germanus
; ger- portam per mediam civitatem , tum neminem
mano, nec avunculus nepoti suo. Quid multa ? videntes, tum neminem laedentes. Quid Ve-
cunctorum cum nulla foret par pcena malorum sontionum, quid urbis Leucorum, singulorum
illis, qui profanaverant aras Dei ejusque Sancto- immorer pressuris locorum Rursum Attila ? E
rum hoc tamen
;
compensaverunt .exi-
ipsi sibi validiorem jungens exercitum Italiam ingre- ,

tium ; nullusque superfuit ex tanto agmine sed ; ditur, et omnes pene civitates aut diruit, aut
una omnes uniti conspiratione, una pereunt diripuit, aut incendit. Ad eum LeoPapamvenit; m
morte. et niiii solum salutem, sedetut rediret,obtinuit.

S. Lupus in- 43 Is ergo, qui latitabat sub salice, videns Rex Attila rogatus a suis, cur ei tam fuisset pla-
venta MM. cor- stragem deferbuisse, et cadaveribus interemp- cabilis, respondit, se non eum esse veritum, sed
pora sepelit: torum campum horrere, nec unum ex tantis su- senem quemdam venerabilem, evaginato gladio
peresse, de latibulo studuit proserpere, et quas sibi mortem minitantem, nisi ejus in omnibus
facta erant, sancto Pontifici celeriter nuntiare. expleret voluntatem. Post Hsec Marciano impe-
Illum congestae portarum ad limina matres ut ratori apparens Dominus in somnis, arcum Attilae
solum viderunt, clamorem in aethera tollunt; fractum ostendit n nec id vanuin fuit eadem
: :
»

qualis bello supremusapertisurbibus,aut pelago quippe nocte Attila in nuptiis suis crapulatus,
carinis jam descendentibus: qua? dum Pontificis erumpente per apoplexiam sanguine de naribus,
percusserunt aures, humanitatis causa lacrymis in lecto est ofFocatus ; respiravitque mundus
implevit oculorum orbes; et tamen interiori tanta liberatus peste o. o

mente gaudet.terram coelis commutasse fratres.

Fratribus accersitis, festinat ad funera fratrum,
ANNOTATA.
volens ad urbem honorifice deferre corpora eo- a De S. Servatio fuse actum ilic 13 Maii apag.
rum. Innuptae exanimes, puerique, aegrique pa- 209, iterumque in Exegesi de episcopatu Tun-
rentes moenibus effusi, per plana, per invia grensi et Trajectcnsi ante tomum sepUmum Maii
passim,quisque suas ad lacrymas currunt avidi; apag. 21.
ipsosque euntes comitabantur millia populi : 1) Hcec genealogia quam sit fabulosa in eadem
studio solandi fervent: gemitu itinera, et plan- E.ragesi reperies loco citato : indidemque disces,
goribus reclamant arva. Ut vero perventum est quousque admittenda sint, et quomodo explicanda
ad campum, tuncfragormiserrimusexoriturore eodem Sdncto hie subjiciuntur.
cetera, quce de F
omnium ceu prius nulli manassent imbres
; c Nondum alibi legimus urbem Tricassinam in
lamentorum. Requirunt inter porcos et marga- Burgundia quomodocumque sumpta collocatam',
ritas, id est inter homines tyrannos, Dei Athletas sed in Campania : itaque pro Burgundia alii
latebant enim inter tribulos asperos lilia lenis- Franciam vel legerunt vel substituerunt ; ut vide
sima, id est, Martyres sanctiinter persecutorum in mriis editionibus concilii Agrippinensis , ad
nequissimorum cadavera. annum 346 celebrati ; ubi ct suspectce fidei dicun-
martyrivm nn- 44 Tandem diversis lustratis,inveniunt eos tur a Binio, quce in illo concilio de legatione
tem fecerant 7
variis jactatos locis. Reperitur corpus sancti Me- S. Servatii ad Sedem . ipostolicam obgrassationem
Mus Septemb.
morii privatum capite, sicut preediximus factum Hunnicam narrantur, eadetnquc rejicit Baronius
fuisse.Tunc Pontifici ipsum caput quaarenti adest ail nnniiin 346, num. 9 ,•
ut quiv tempore nequa-
puerulus, qui latuerat sub viminibus, indicatque quam cohcereant.
gurgitem, quo demersus erat thesaurus. At ille d Inter concilium Coloniense jam dictum et
suspiria trahens ab imo pectore, Dominoque sup- irruptionem Attilce anni elapsi sunt centum et
plicans humillima prece, cum baculo, quem gesta- quinquc. Scque de illa ergo actuin in il/o roncilio;
bat, adiit amnem, tentanssi quo modo reperire neque ea ad Sancti ejusdem Servatii tempora
posset exanimis trunci fragmen intentusque /iri/incrc pottiit
;
; cujus Acta viclc ; el confcr, si
orationibus baculum ccepit acsi natantem tendere
lubet, cum posterioribus observationibus Pagiiin
super aquae fluctus. Facto citius crucis signo, ad Baronii annum 451
Criticis
Domini jussu, caput Martyris summa ebullit in e Quce hoc r/ srqueuii numero comprehensa
' an perfos- unda, sequiturque baculum, ut piscis hamum suni astericis, apud Sigebertum in Chronico ver-
sum? acsi ejusdem baculi cuspide professum
sit *. Quod bis totidem referuntur in ci/i/ionc Miiiei ad annttm
Christi
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 91

Christi 453 atque adeo vel ibi ex nuctore nostro

;
precibus, quibus sospitas pristina possit ei reddi

m criptasunt;velindearrepta,etauctorinostro,
quiSigeberto haud dubie fuit antiquior, ab alio
divinitus
astris b,
:

nec
fit pronior arvis,
fit
propinquior datis
ab ea longinqua auris divina,
tantis fidelis Viri precibus pulsata illico strin-
itUerpoIatore supposita. :

Walameris et Ardaricus prce ceteris regulis gitur in solidum, qua? fluxerat antea nervis, et
f
\Hil,i' cari iiir fuerint, vide apud Jomandem de fugit algor ferventis febris illa sana convales- :

xxxvi. cens membris, genibus obvolvitur Pontificis,

rebns GeticU cap.
a in hoc famosissimo et fortissimarum gen- gratesque Deo reddidit vocibus lsetis.
ab utriusque partibus 102
bello 165) (al. 48 Cum adhuc Praeco Dei in ejusdem morare-
tium
referuntur, exceptis 90 (al. 15) tur finibuspatriae, et fragantia virtutum ejus fra- aliamque muto
millia ca;sa ilirmiinrinsrs-
graret ubique, ecce, oflertur ei puella, quam felle
millibus Gepidarum et Francorum, qui ante
con-
sam.
publicam noctu sibi occurrentes, veneni infeceratserpenslividus,
[jugis vel] nigri
?ressionem
nnitiiis cmicidere vulneribus, Francis pro
Roma- gaudens humano tabo proprium pinguescere
Hunnorum parte pugnanti- virus. Nec suflecerat se jactare sub ipsius cor-
norum, Gepidis pro
Ims : ita Jomandes ibid. cap. xli in editione poris aula sed velut fauces angens, vocis abstu-
;

novissima anni 1723 Scriptorum Italiai tom. 1, lerat organa. Quam Vir mitissimus intuens

pag. 212. Adi et Valesium, Rerum Francicarum oculo, signavit eam sanctae Crucis signaculo, fu-

tom. I, Hb. IV, ubi expedilionem hanc Attilce to- giensque populi circumstantis favorem, noluit
i,im exponit ex auctoribus variis. praesentibus pro ea fundere orationem, ex-
illis

h llaic omnia discutienda rcmittimus ad diem spectans dum coeli ambitus revehat noctem. Jam
quando de S. Auctore ep. Metensi;
10 Augusti, coeperat nox humenti palla solarem subtexere
et\iDecembris,quo deSS. Nicasio et Eutropia orbitam, et caeruleam terris infuderat umbram ;

agendum erit. cum demum Athleta Dei pro ea ccepit precum

i lliiii Artn S. Mcmorii et Sociorum
iiiii/iii/ii/ fundere hostiam. Cuelum ejus patuit precibus. et
rjus martyrum, dc quibus diximus in Commen- oratio ad supernos pervenit auditus. Muta diu
iiiriu % 8, num. 68. tacitas effudit lingua loquelas, Lubricusque ille E
k Ineptam sane fabulam et auctore vel tanlil- Celidrus*in vacuas evanuit auras. Ut fudit in /. chelydrus

hini MstoruB i/niiro prorsus indignaml Itaque terris roseumjubar sol ignitomus *, patuit eam /.ignivomus

Cousinetus hoc loco obseroat, eam non esse hujus sanam esse omnibus. Quas glorificans Deum, no-
auetoris, cujusdam
sed exscriptoris : at nihilo tam repetiit domum.
magis id probat, quam Camuzatus in notis ad 49 Biennioque ibidem exacto, cum jam virtu- Revcrtilur
Trecas; ubi
Acla S. Memorii debile illud nimis, se judice, tum ejus fragantia redoleret vulgo, et finitimos
aroiis25 super-
et inflrmum subterfugium, quod in recentioriMs. fama adcieret ad eum ; calle diverso, praedicti
vivit,
(itillirn, iluos hic Attilas adstruente, repererat. montis c relicto fastigio, episcopatus sui sedem c

1 Qitem fuisse volunt S. Camelianum , qui munere repetivit divino. Quo morans* quanta se "
pro Uhi
S. Lupo postea in episcopatu successit. extulerit virtutum in arce, nulli explicare est
m S. Leonis Magni Acta dedimus die\\ Aprilis. possibile. Annis denique viginti et quinque, an-
ii llur it/rin habei Jornandes de rebus Geticis tequam pretiosa resolveretur in morte, nulla
cap. xlix. somnos fovebat vestimentorum mollitie, nec torto
ii lliirlr/i/is c.vriii/iliiriii ('t/asineli secuti, dedi- camporum gramine; sed sola tabula lapideasolo
mus, quod nostris deerat : cetera, quo? sequuntur, terrae certe substrata corpus sustentabat fatiga-
ex ulror/iie nostro Ms. produccmus. tum ab oratione divina : pretiosarum vestium
honorem non affectabat ; sed solo asperrimo cili-

CAPUT V cio membra macie confecta contegebat: juxta

divinam vocem, una tantum tunica contentus
Asperrima vita Sancti Lupi, et erat; reliqua vero sibi supervacanea deputans,
pauperibus erogabat jugi deliberabat mente,
quaedam ejus miracula. :

quia sericum et purpurae non possent Christum

n.
His Lta gestis, et rebus Trecassinse ecclesias induere. Apostolorum imitans affectus, nulli se-
s
lapus sumina pace placatis, Lupus volens se arctius gazas
s«-
cundus, sprevit agros, suspirans polos :

<''
'
ii,
mon-
implicare vacationibus divinis, et ccelestibus tan- recondebat, quo nequeant pati adversa, et quo
hmUithamem
tum interesse choreis, turmascivium, causa suee nesciant aeruginis et aerucae timere extermi-
C
liberationis eum colentium, deseruit, et ad mon- nia: semper satagebat de parte conquirere totum
teni Latisconem pervenire studuit a ubi rerum et pensare manentia, in causis caducorum, et
;

secularium exemptus laqueis, theoricae tantum sequi per damna quasstum.

vitsa per biennium operibus studuit continuis. 50 Biduanis jejuniis corpus attenuabat, omni- tn om/tes mr-
Sed, ecce, lux illa phcebea sub latibulo tali diu bus hebdomadibus carnis incentiva terrenis par- sericors, in se
laterenon potuit unum dnrm.
; cum tandem ejus fama fini- simonia; compedibus solutus * omni etiam cibo- ;
"
tinins conscivit.
vero contemplationi suaeIlle rum delectamento sublato, jejuniorum victimam ansolvens?
videnscrebro redeuntis populi frequentiam ob- dilatabat ad vesperam, gemitu et fletu fulciens
esse, biennii exacto
ibidem tempore, ad urbem eam, ipsamque tandem hispidi hordei pauxillo
Matisconam [vel Latisconam] maturat tendere. solvens pallidam stipendiorum episcopatus sui
:

anfciM,,,,,,
I,
Cumque fines illius provincia; secundo* partem maximam peregrinis etpauperibus distri-
:iiiij;iss,,t
ve([ e _ i nYen ;t mulierem destitutam buebat reliquam vero in redemptionem capti-
;

"i»iii
'"""''/'"'.mi. corporis virtute, solutam scilicet membris vorum expendebat. Animarum motus felle
torpore Iomb paralysis, et ustulatam curabat assidue
snncto a^stibus nequissimi hostis excitatos
Ulnelffi Irluis : \na manens sine corporis usu, corporum detrimenta restituebat : quibusque* '
idest, oiiuii-
inortis imago
immensusque calorfrigus
illi erat, videbatur adesse. Ista dum fierent, sicque virtu- bus
wtale coquebat. Quae dum vocem Pontificis audis- tum decoratum Domino domicilium in beato Viro
s '''-
ubicumque, qua potuit virtute, remedium polirent [seu pollerent,] accelerant diversis e se-
"'•
«miaUs sanctitatis' coepit implorare.
Vir Domini mitis- dibus diversissimis varicati et vexati infirmitati-
simusiniserioir.liamotus, assiduis instare cospit bus poscentes dulce suavitatis* munus quos : ille /. sanitatis

curabat
 92 A.CTA ALTRRA S. LTIPI EP. TRRCRNSIS.

curabat precibus super aethera fusis ; et revocata incolumis corripit se e lecto, ignotaque domus GS M88,
sius obtemperabant organa nervi.s. Sed nos mo- loca calle coepit oberrare concito.
dicis grandia includimus verbis, timentes, pro-
ANNOTATA.
lixum vel saltem fastidiosum esse singula variis
aperire sententiis et ne tanta lateant merita
; a Redi ad Commentarii § (>, num. 70 et seqq.
Viri, locnm esse credimus de multis vel pauca b Sensus videtur hic esse : Mulier in terram
patefieri. prona et abjecta, fit cos/o sibt per preees S. Lupi

m. 51 Claudius expectabilis *
Germani* fllius, conciliato propinquior.
Claudium nobilis nobilibus genitus, acerrimse infirmitatis c Nempe Latisconensis, qui Maliscone Trecas
moribundum
gravatus est compedibus utdefunctis membris,
; repetenti debuisset occurrere.
preee sanat
'
nodisque laxata mole solutis, adbuc animatus,
al. spectabi-
!is
jam multis videretur mortuus resoluta quippe :
CAPUT VI
'
an Germa- membra jacebant deserta suis, languida-
officiis

uiani ? que demissispendebant vincula nervis diligen- ;

Ejusdem apud omnes veneratio;
terque eum intuentibus non aliud videbatur in
eo, quammortis imago; fovebatur scilicet ignis discipuli; obitus et sepultura.
spiritus pectore solo. Vir ergo Domini solita
flexus pietate, lacrymarum fundens imbrem, pro
ed de miraculis nos satis egisse arbitramur Auchr cur
eo coepit Dominum orare. Cujus preces auris di- S Iectoribus peritis, qui solent vitam praepo-

vina non morata est exaudire tempore aliquanto, nere factis, qui etiatn maxima speculantur ex pmtmat.
sed facilins patuit oranti Dilecto. Redit statim minimis innumerabilis est enim acervus ejus
:

calor spiritus, etgelidos ad vitam subrigitartus: faetorum, quorum maxima ipse occuluit, fugitans
reformanturorganaperemptsevocis.etstringitur favorem hominum nonnulla vero incuria perie-
;

in solidum, qui fluxerat antea nervis. Linquit runt male servantium pauca etiam in ore sunt :

monumenta natura* cubilis, quod misero erat hominum;sedquiaadstipulationi non innituntur

' /'. nota
pars mortis laudat Dominum
: vocibus exultans, hagiographorum, quasi apocrypha eliminamus a
amplectiturque genua sancti Viri, ejus genibus compendio nostrarum litterarum haec tantum :
;

se volutans. Congratulatur pater filio sospiti, nec qua? procul dubio scimus, curavimus indicare

/'. lenerotur majore certe tenetur* laetitia, sospitate reddita ne videamur gnaris loqui diarsice [vel diasyr-
sibi. His ita gestis alia subdenda decrevimus, ut tice a.]

magis luceat sancta Sancti virtus. 55. Illud enim etiam singularis gratias bene- Tnntum mm
S. Lupikfn-
52 Mater familias quaedam clarissima, sancti ficium eoruscabat in Viro, prima et summa pagi-
uti et sororem rebant,
ac venerabilis Rustici scilieet germana, infirmi- nula milii dicto, quod ab omnibus honore colere-
tate indicibili torquebatur, et per decem juges tur reverendissimo. Regalis huic humiliabatur
menses ipso morbo sic vinciebatur, ut omnium celsitudo : procerum famulabatur iuultitudo
membrorum perditis officiis, pene exanimis vide- quorum si quis Christianorum rjuemlibet severi-
retur. Quajque dies, vel potius hora, eredeba- tate coartasset legis. vel oppressisset pondere
tur esse ultima, nihilque aliud sperabatur ab tyrannicae potestatis, Lupi placatus grata ora-
'
quocuinque* teneretur, solvebateum faste. id
(st. ubi-
omnibus, quam mors deterrima. Morbo dum tione,
cumque
diutissime torqueretur tam indieibili , tandem Inter quos ei Sabaucus * rex Aleinannorum emi- '
Cousin. Ges-
virtute, qua potuit, ccepit precari, ut a beato nentius humilitatis impendebat obsequium, pede bauthus
Lupo mereretur visitari. Vir Domini longa ejus vicino* eomplens in omnibus ejus praeceptum. *
hec est, sla-
audienssuspiriaet visitationis suae diu desiderata 50 Nam Alemannorum immanitas forte vin- lim
munia, in hoc, sicut in omnibus, ampleetens Do- ctos duxerat Rrignnenses silvicolas, partes civi- «/ ejus ronatn
minipraecepta, infirmae illius adiitlugubriatecta tati Trecorum
incolenti * vicinas tunc Vir san- :
rluwiiexexti-

rus captins
eujus ad aures dum laberetur pennata 1'ama etus, manii propria exaratis
litteris a rege ,

dimiserit
nuntians Lupum adire lugentia sua tecta, prae- praedicto postulat, Rrigonenses laxari a vinculis, '
imo incolen-
sentia ejus aliquantulum roborata, oculos diu cujus mandata oculo parturiens * sagaci, et
ille
tes
elausos attollit, ipsumque videre summo cona- corde exquirens efficaei, non auri execrando *
teae percur-

minequserit. Quemcum vidisset, duplicespalmas excax-atus est munere, non alicujus luti infectus rens

( ;
tendit ad sidera, et refert voce talia Virtutum : cupiditate, sed preces Pontificis devotissima sus- F
sancte Vir Domini schemate clare, cui Deus in cepit mente :quostenebat, claustra pan-
vinctis,
cunctis aures accommodat dictis, si tibi stat dit ; colla attrita baculis pius solvit, cunctosque
cordi, potes hic mea membra saluti reddere, libere abire permittit eamdeinque libertatem eos
perduras et carnis solvere habenas. tenere decernit. Sicque virtus et impetratio
Rusticipresby- 58 Mox dum haec sic ejus aures mulceret, et saneti Viri impetravit, eos libertate donari.
teii. tanto eam dolore affligi videret, vulnera pii cor- Uyiiv v
57 Prolixitate impoliti serinonis fastidium pu- S. fiiirttnt
„l,
dis fecerunt viam, orbesque obortis implevit
la- tamus nos intulisse lectoribus, dictis rimantibus v f»'!/*"' SS.
crymis. Ad solita igitur vertitur
orationum me- actus tanti Pontificis unde garrulitas nostra,
: nius ep-
''«"

dicamenta, longaque trahens ab imo pectore quae ingenii sui stultitia magis dedecorat deco- dun.
suspiria. Doininum pro ea precatur voce »'eme- randa, conticescat et tanti Magistri interdum
;

bunda. Dumjamprotelaretprecumvota.singultu propria intermittens, discipulorum ejus aliqua

quatiente, vix valens explicare verba ; ecce, mu- patefaciat ut argumentum ab effectu trahenti-
;

lier domum replet, sic clamans voce

sonora : busdoctis, in discipulorum vita mirabili, mira-
Grates Celsithrono ridenti pectore reddo et tibi, ; bilis liqueat virtus Magistri subscriptis etenim :

singularem cui Christus praestat honorem, ejus reserantibus diseipulis, qui ejus in talibus
Vir
Domni sancte, quo non est major in orbe: semper adha^serunt monitis, actuum
ecce relatio ejus li
enim, dolor truculentus tuis
precibus abactus tradita est posteris b \ quorum unus fuit san- '
:
- poiych'
totius corpons deseruit artus; 1.
sanitas tuis preci- ctus Polocronius *, ecclesiae Verdunensis episco- nius
bus mtroducta, nulla infirmitatis
priscaa reliquit pus, meritis et honore coruscus; cujus vitam
vestigia. Haec dum pectore perorasset ridiculoso sanetitate plenam munere virtutum miraeulo-
vagitus laetitiae dans more incomposito, sana
et rum patratio ostendit, quibus elaruit plusquam
credibile
 DIE VIGESIMA NONA JULII. P3

nam miseris, quos dira vexabat Corpus tumulandum relinquit fientibus alumnis, D
libUe sit:
.
»"•
fororis, ut er
"ttnn-cus angerentur f et animam clare ccelorum reddidit astris.
itio

,„.,,,„ h, lllllll i 1111 eatenis, precibus a Dommo re- 61 Cujus solenne pignus corporis pervigilibus et sepelitm in

ut et d <kcmo- iVequentantes obsequiis, tandem in orientali sub- ^onasterio

„Lionem impetrabat sanitatis*; S. Mmiiv.
suis virulentis, etlar- urbio Trecassinae civitatis, monasterio dicatosub
peU erenturcnmannis
,

lnnin«
[emurumque carerent deinde phantasiis, honore beatae Mariae semperVirginis, /, tam dis- f
ri ; in
i
in talibus,
se<l et in diversis fulgebat cipuli quam plebs totius condunt civitatis ut
Vr wlum ;

quas libellus de ejus vita scn- quem, dum adviveret, semper habuerunt defen-
,,„,„„ similibus;
ptuselucidatscireyolentibus. sorem et pro propugnaculo, etiam mortuum pro
Sanctus nihilominus Severus, super
quo inexpugnabili liaberent scuto. Obut autem Pon-
58
superiusfecimus, discipulorum tifex saepe dictusquarto KalendasAugusti, Anas-
.,
i'/ 1
'- mentionem paulo
tasio tenente monarchiam regnigr; mutavitque
. .

virtutum culmen adeptus,

,

Cflto- ejujfuit unus; qui

archiepisco- terrea serviens *
gaudio divina; majestatis, fruens
jreverorum ecclesise ordinatus est ccelis f.

Germanias gentibus, quam a Ma- quse expers temporis in unitate Trinitatis vivit
pus. Is primo
'

prlms
/
.., didicerat, pr»dicans doctrinam, bonoriim et regnat in seculorum seculis. Amen h.
ft
redimibat 02 Sancta sancti Viri prajconia! incom- Epiphonema
omnium exercitationibus pontificalem
uathedram cujus etiam mirabilium
:
magnilicen- parabilis ejus prasentia; quem tantis alumni seriptoris.

fjj actuum non tantumin

libris, sedetin ore est prosequuntur lamentis. et tam inexplicabilibus
i,
jnumTertiusnihilominus exauditoribusejus ccelestis turba excipit hymnis ! Rex regum su-

fuii Alpinus,
Catalaunicaa urbis episcopus, omni perna te vocat angelorum turba tibi
ad palatia ;

morumprobibate conspicuus.etin segritudinibus fit obvia, a mundi liujus palaestra ad superna te

quibuslibel animarum vel corporum sanandis ducens gaudia frueris gaudens Apostolorum
:

promptissimus tamcarne
: cujusflores virtutum, contubernio, giorifieatione Prophetarum, confes-
spiritu
,111.1111 actarum, ubique redolent, et tam sione Martyrum, cohereditate Confessorum, in-
biblis praeteritarum plenis, quam hominibus tegritate Virginum; odasque Domino cum eis
praesentia* cernentibus inhserent: ejus enim concinens, aeternae palmse fers praemium quo ; E
/
praaentei

Irfut praxsipue subsidiis credit se muniri gens Cata- memor sis te pie flagitantium. Amen.
I! launicaa urbis.
Sanctus prseterea Camelianus, quem suc-
.,:i
ANNOTATA.
fame/fanus,

cessorem suae sedis surrogavit, ejus discipulatui ii Sic utrarnque vocem disjunctive exhibeut ge-
j«((iui(rf(fe
adhaesil cujus vita pretiosa et umni laude digna,
: miua Mss. nostra; sedprima tenenda est: Staipiu

et morsdigno diadematerecompensatapenesnos efferre significat, obpais elat.ionem. Art ergo {Et

babentur summa admiratione culta nam Pater : utinam vere !) se uoluisse scribere, nisi quce cer-
sanetus subjectosde successore volenscertored- ta comperisset ; idque ue quis exstimaret, ea quce
dere, uutu cunctorum surrogavit Camelianum narravit, temere et ultra verum extolli. Cousiue-
dignum digne. Horum pontilicum contubernio tus legit diasvrtice idest obtrectatorie ; sed patet,
interfuil nomine Aventinus e, qui
cluentissimus lectionem nostram esse prceferendam.
cujus fueril virtutis, non tam exhibitio miracu- b Vide Commentariwn § 3, num. 35. Quce hic
lorum quam scripta pandunt Vita. Nunc, lector sequuntur asterisco gemino contenta, iisdem fere
solertissime, solerti animo perpende, quantis verbis orrmibus hinc descripsit Hugo Flaviniacen-
virtutum noribus Vas illud potuit fragrare, quod sis in Chronico Yirduncnsi ; ui monuimus in Com-
tanto suos debriavit nectare: perpende, quanto ment. § 3, num. 41.
oitueril Caput schemate, cum tanto reniteant c Hugo Flaviniac. prOf ut etintrinsecus ange-
articuli fulgore : perpende,quantos divinitus ex- rentur, legit, utastringerentur.
cipiat manipulos, qui tales aiuerit culmos. d Hugo habet, ut solo ejus jussu et daemones
Posl annas m 60 [nterea ccepit adesse tempus, quo agoni- etc.
zantis Militis bravioerat remunerandus : nam 52 e De S. Aventino presbytero egimus die 4 Fe-
pflu s i ,,

annis ecclesiae praefuit sibi creditae, excolens bruarii.

pu,
gregem dominicae plebis summo opere. Tandem iDiximus de hoc monasterio in Comment. § 1,
omnibus rite peractis, et rebus omnibus summa num. 4 et seq.
pace locatis, divinitusinvitaturad praemia regni g Falsum id esse ostendimus iu Comment. § 7.
ocelestis: solvitur carnis ergastulb, et ccelesti h Hic tenninantur Acta in exemptaribus Cou-
invehitur palatio : angelorum ccetus fit obvius, sineti ; at in utroquc nostro additur sequens epi-
el paradisi tanto Consorte Uetatur conventus. phonema.

DE S. PROSPERO EPISCOPO CONFESSORE

1

B, s.
AURELIANI IN GALLIA
sy lloge de cultu et setate.
i

e Sancti hujus gestis non est quod me- Prosperi episcopi. Etsi vero fateamur, meram

D
scr
ttpsissel Sidonius

"'"-k ex cujus
morem, nam,
istius
Carolo Sausseyo in
teste
ecclesia Annalibus pag. 89, De
Prospero nihil haberemus, nisi ad eum
Apollinaris episcopus Arver-
additionem esseprimigenio textuiinsertam, quem-
admodum et a/teram de S. Lupo Trecensi, vetu-
stissimam ipsamesse, nemoquihoscodices noverit,
diffitebitur. Jnde ip.sum accepit liabanus, non
epistolis agnoscimus, eum B. impropria fortasse ipsi adjiciens epitheta doctis-
Amano proxime successisse: </<>
gua repaulo in- simi viri et sanctissimi ; quibus melius simpliciter
/<•"".<•'.
Bkprimo cultum prosequimur, antiquum acquievisset Notkerus , evitaturus confusionem,
""["' etcekbrem, utpote in codkibus Hierony- quam apertissime prodidit hisce verbis : Qui
"<""»> expressum
: Aureliani civitate,
depositio multaadutilitatemEcclesiaeconscripsit, maxime-
que
 94 ACTA ALTERA S. LUPI EP. TRECENSIS.
A que gratiam Dei, contra superbiam haereticorum, Propterhoc nullis auribus credidi, quod priraum
defensare curavit hcec enim ad alium Prospe-
: me censore damnaveram. Dabitur, utspero, pre-
J -B.
s
rum, Aquitanumvidelicct, Pelagianismireliquia- catui tuo, et meritis antistitis summi, quatenus
rum mastygem, spcctarc , vulgo notissimum est praeconio sui, sub quacumque et quidem celeri
et a Majoribus nostris pridem observatum tomo V occasionem famulemur qnibus de S Aniani
etc. e .

Junii, pag. 54. episcopatus fine, ccquc ac de S. Prosperi initio

cultus notior 2 Id vero mirandum quam maxime, Aurelia- tantumdem prorsus e/icies,
«* nensem Prosperum vel ipsis popularibns Marty- 4 Idsatis rectc advertit Sausseyus annaiista: **«,„„
rologis Floro, Adoni et Usuardo prceteritum, ne- Ex qua epistola, inquil, haec oportet legere, Pri- P°Wo
que in multis liujus auctariis celebratum, ut ex mum, S. Prosperum proxime, ut dixi, Aniano
nostra editione cuique licet perspicere. Binium successisse : decessit enim Aninnus, Prospero
descripscre Sammarthani , in brevieo, quodSanc- successore. Perperam ergo prseposteratum ordi-
to tribuunt , elogio errantcm secuti , assignando nem in tabulis Democharis et aliis [observal in

festivitati ejus 5 Kal. Augusti, ubi in aliis omni- quibus inter eos interjiciuntur Magnus, Febatus.
bus signatur hic dies 4Kal. Aug. Sammarthano- Gratianus, Monitor. Demum vero S. Prosperum
rum verbasunt : S. Prospercelebrissanctimonia, contemporaneum fuisse S. Sidonio Apollinari, qui
ecclesiarum tabulse, quibus
uti testantur publicse fioruit, uthabet Trithemius, temporibus Zeno-
praeconium ejus annis singulis 5 Kal. Augusti nis imperatoris circa annum 480. Hmc itaaccipe,
in ecclesia decantatur. Intellige, inquam, diem ut S. Prosperum contemporaneum fuisse S. Si-
hodiernum, quo recte Saussayus elcganti magis donio, haudquaquam diffiteamur, at vero si eo
quam vera oratione in suo Martyrologio ipsum sensu ad annum 480 S. Sidonii cetatem produxe-
ornavit : Aureliis, sancti Prosperi episcopi con- ris, quasi etiam ad eum annum removendus sit

fessoris, qui tantse sanctitatis fuit, ut beato S. Prosper, qui proinde etiam tunc fioruerit:
Aniano dignodelectu succederet, eujuset laudis quamvis ad id tempus pervenisse concedamus
studiosus cultor adeo fuit, ut a Sidonio episcopo S. Arveimensem antistitem, de Prospero certe,
B Arvernensi, eloquentise gloria celebratissimo, unde id Sausscyus col/igcre potuerit, prorsus non E
flagitaret posteris commendari. Nec minus ar- intelligimus : multoque etiam minus assentimur
dens ipsius virtutum asmulator actibus eximios ; iis quce infra subjungit, hunc esse Prosperum,

ejus progressus consecutus postquam etiam ;

qui subscripsit concilioCarpentoractensi, utante
synodis interfuisset Carpentoractensi et Vasensi, nos observavit Labbcus, ad Binii notalionem ap-
magno cum scientiae et pietatis decore, talenti posite has voculas adjiciens, errat Binius.
divinitus crediti, ampliatis copiose foenoribus, ad 5 Prodigiumcertecomminiscioportct, .«'S.Pros- utamqi

gaudium Domini servus pro meritis evoca-

fidelis per anno 453 S. Aniano, fatente Sausseyo, succes- riilllilr.

tus est. Si recte notant Kalendaria officium hoc , serit, vitam vero protraxerit ad annum 527 quo ,

die Aureliani fit de S. Martha, cum S. Prosperi habitum fuisse Carpentoraclense concilium hodie
commemoratione. Atque hcec de cultu. in confesso est. Porroquamdiu vixeritS. Prosper,
Deejus attate 3 In assignanda cetate Hiniummeritodeseruere fatebor ingenue id mihi incompertum, nequeau-
Sammarthani, id unum adjicientes ; successisse sim adstruere, Sidonii episto/am ad ipsumdatam,
autem Aniano anno 453, palam est ex epistola scriptam esse dum jam C/aromontanam cathe-
Sidonii Apollinaris lib. VIII, ep. XV. Idne ex dram administraret, ad quam non nisi circa
ipsa epistola tam clare educatur, tute judex esto. annum 470 evectus est. Planiora omnia fuerint
Ita scribit Sidonius : Dum laudibus summis san- sijunior ipsam scripsisse dicatur Sidonius, puta
ctum Anianum, maximum consummatissimum- anno circiter 460, sanctum vero Prosperum annis
que pontificem, Lupo parem, Germanoque non sa/tem aliquibiis supervixisse, tametsi incertum
imparem vis celebrari, fideliumque desideras prorsus esse oporteat, utrum Sidonium episcopa-
pectoribus infigi Viri talis ac tanti mores, merita, libus infulis fu/gentem umquarn viderit. Non mul-
virtutes etiam illud non absque justitia glo-
: cui tum forte hic aberrat Sausseyus dum S. Prospe-
ria? datur, quod te successore decessit, exegeras rum ad minus decem annis sedisse arbitratur,
mihi ut promitterem tibi, Attilae bellum stylo me scilicct a morte S. Aniani, quce incidit in an-
posteris intimaturum, quo videlicet Aurelianen- num 453 usque ad annum 463 tametsi falso ibi
;

C sis urbis obsidio, oppugnatio, irruptio nec di- nitatur supposito, quod
anno ce/ebratum fuerit
eo
reptio, et illa vulgata exauditi coelitus sacerdotis Carpentoractense concilium, cujus veram epocham
vaticinatio continebatur. Cceperam scribere, sed restituimus; a/iaque ibi adducat non satis conse-
arrepti operis fasce perspecto, tseduit inchoasse. quenter connexa.

DE S. GENEV^O EPISCOPO CONFESSORE

J B S '
- -
DOLiE IN BRITANNIA ARMORIGA

ubitaripotuit, utrum huic Genevaeo, seu clesiae episcopi, et memoria sanctitatis et

D
639. illie
Geneveo in Actis noslris concedendus cultu nominis certique natalis consignatione
,

esset tocus, tum quod in Cata/ogis abs- Ast neque ejus neque Alberti aitc-
illustris.
quc Sancti titu/o referatur, tum quod toritati innili
ausus fuissem, nisi Castellanus,
Solocultu
nomen de eo nihil mcmorice proditum sit,
prajter in hac parte accuratior, de S. Genevaji citltu
tus est. ne quidem apud Atbertum, /ibera/em ceteroquin testimonium lulisset; non Dolensem episeopum
Sanclorum popu/arium encomiasten, apudquem ipsutn, sed regionarium appellans ae su- ,

tamenSancti appet/atione donatus est. Eumprce- periorem Dolcnsis monasterii post S. Bridocum-
cesserat Saussayus, in Supplemento
Martyralogii Si Alberto crcdimus, elcctus fuit anno 034, ac
sic de eo scribens: Eodem die apud Dolum in post qninquennium, anno 639 migravit ad Do-
Armorica, depositio Sancti Genoveei, illius ec- minum.
DE
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 95

DE S. CONSTANTINO PATRiARGHA CONSTANTINOPOLITANO

.1. P. CONSTANTINOPOLI

exsilium relegatus die 30 Augusli anno 766. Ter-

tius est Constantinus Lichnudes seu Lichudes
CAPUT I
Michaeli Cerulario per Isacium imperatorem
anno 1059 in exsi/ium ejecto suffectus. Quartus
Cultus ex Fastis Grsecis, elo- denique Constantinus Chliarenus ibidem notatur
anno 1153 ecclesiam CP. administrandam susce-
gium, tempus sedis ac mortis. pisse. Ecquis itaque ex his quatuor synonymis
patriarchis CP. intelligi debet, qui, quamvis con-
iimii diebus iiiiuiiiii) diversis recensilum fuso dumtaxat nomine, in sacris tamen Grwco-
iijiml Greeeos invenimus Constantinum rum Tabulis memoratus fuisse videatur ? Secun-
liiim , imii ex consensione plurium et dus ne ullum locum vel remotissimum quidem hic
auctoritate annuntiationum sufficiens itniicisci queat, mu/ta et gravia prohibent ratio-

tmatoeiiis
pfameri nobis putamus fundamentum, ut in fa- num momenta : nam, teste Theophane in Chro-
, vorem legitimi ac publici aliquando i/>si concessi nographia, ejurata imaginum re/igione, sacriie-
cultu$pronuntiemus:namMencea maona excusa gis se nuptiis contaminavit ; ialsi, ut eum vocat
hocdie 29 Julii Constantini patriarchae Constan- p/us semet, nominispatriarcha.
I! (inopoleos memoriam faciunt: quo etipsumsi- Donec tandem a pessimo imperatore Copro-
4 E
i/mii MtiiiPiiin Mazarinianum his oerbis CSyio? : nymo pessime habitus
est, postquam ab exsi/io, hic sit intelli-
Kuvotovtivoj -xTp. K. II. h etpijv7) TeXstouTat. Sanetus ad quod ipsius jussu
erat ejectus, CPolim esset gendus :
Constantinus patriareha CP. in pace eonsum- reversus ; ubi omnigenis injariarum modis ludi-
inatnr. Et mox islo, r/ttod ibidem subdilw, disti- brio expositus, et turpissime cxauctoratus, inter
rliu liniiliiliir hcec verba infelicissimo' tragaedia: scenam finivit:
"V./i'.;£/.:y.z<j'i E?{ 'Kosp. i:po£optav, nam missis ad eum patriciis interrogat imperator
KuvotovtTve, -po:op; -r t
; KojvoravTtvou. Constantinus Capronymus, uti auctor est Theo-
Primasin altis obtinet ineffabiles, phanes; Quid de fide nostra et ea, quam habui- ;

Quicivitatis regiae primas tulit. mus, synodo sentis? Is vero animi plane vani
Qiiw magis nrl verbum stylo soluto sic reddipos- homuncio Optime, respondet, credis, et syno-
:

mnt: Babes ineffabilem in Edem praeposituram, dum nimirum hoc pacto impe-
recte celebrasti :

Constantine, praeses urbis Constantini. Allusio ratorem rursus placare sperans. Illi dato res-
esl, uii alias sapius iu hujusmodi versiculis, parvi ponso citius subinferunt Hoc unum erat, quod :

leporis, omnibus facile

utpote quce prcesulibus ex impuro ore tuo audire volebamus. Nunc ita-
applicaripossit. Menoeum Chiffleliihunc sanctum que in tenebras, et in malam horam perge. Ita-
PrtBSulem memoral ad diem 28 hujus: sicut tunc que sententiaineum lata in Cynegio capite trun-
Im/iiv inter
Prmtermissos. catus est. Ergo Hasreticus iste, prout merito
Adstabiliendum autem publicum, quo CPoli
2 ruiuiiir Bnronio ad annum 767, patriarcha /o-
it
Nl olim honoratus fuerit, cultum, maxime
conducit ciiiii hic habere non potest, quando de albo San-
-

testimonium, quod legitur in nostro Ms. supple- i lnriiiii agitur. P/ura de eo dabit idem Baronius
inrii/ri mi Menaa magna excusa, ex apographis ritl uiiiiiiiii 75 et 767. Jam vero tertius et quartus
1 ,

Sirmondo-Chiffletianis ad diem9 Augusti; ubi recentiores nobis sunt, quam ut huc spectarepos-
postquam hcec, prcefixo Sirmondi nomine, data sint. De utroque tractat Pagius; ac de tertio qui-
pAsset iliiiiiinli, ,/,,,.
Mviijirj to3 £v t/lotf KwvtjT«VT(vou dem utl. ttuitttni 1058 itiiin. 12 (ubi Psel/i circa
('
^'«imfaouTilsacwiXISosiriXEios, Memoria S. Cons- prceclare ejus sapientice ac rerum agendarum do-
tantini archiepiscopi
imperatoriae civitatis ; mox tes elogium invenies) etad annum 1066, num. 10.
''"': TtXsirai Set)
auTou ouva?t; h Trj ayttoTiiTr, j«p£XT| Dequarto autem memittil idem auctor adan . 11 55,
««Xi|o( ,j,
? ^( p? xupHBC j;_ Celebratur autem solenni- iittnt. 12.
™ ipsius in sanctissima magna ecclesia, in die 5 Superest itaque, ut nullus alius Constantinus , l qynxstio dc-
Uomuuca CPoli videlicet i„ ecclesia S. Sophice,
:
patriareha in Fastis Grcecis notatus inte/ligi dc- riiliUii l>t"
'" me Dominica incerta : cum
nulla hic determi- beat, tiuuiii istius nominis primus. Et vero de Constantino
netw. Idquod ansam fortasse prcebuit, diversis primir, in
ejus orthodoxia hoc redditum habes testimonium
adeo
iiil--
inter se diebus Coneilio 1'Voli-
ipsum in Fastos referendi. in concilio CPolitano Actione 13, apud
\ <"<<
m stabilito Constantini cultu, explanan- Labbeum tomo 995 Sanctum concilium
VI, col.
tertio,
;
ttlnn 'Mniitltitti,

'
""'"- est,
quisnam iste sit interplures pa- dixit:Corporalisacramento in nostra audientia,
t "l"
"">''-
CPolitanos synonymos, quem Grceci et gloriosissimorumjudicum, qui nobiscum sunt,
^onepublicaprosecutifuerint. persoluto aGeorgio Deo amabili diacono, et char-
Anselmus Banduryus novissime
contexuit se- tophylace sanctse hujus magnae Dei ecclesiae,
"» chronologkam
Patriarcharum CPolitano- perfectamque nobis satisfactionem hujusinodi
T'^^doaS.Metr0phane,etdesinendoin corporali vei'bo prohibente, quod nullatenus
'< *«* G gio Melisseno, tomo suo sanctae memoriae Tliomas, Joannes atque Cons-
"'"
"''•"l'
'mperiiorientaUs prcefixam: ubiquatuor tautintis, a quibusdam libellos extorserunt de
,„/"''""' Omstantini. Etprimus quidem alUga- operatione et voluntate : nos sanctae memoriae
^.^tim^sevmdusexSiUBiepiscolo, tres viros, id est, Thomam, Joannem, et Cons-
tantiniim praevidimus inidentitate manere, atque
"'"""''""•-"' driudf
furlttseir^stts.eti,, iii sacris diptychis sanctarum ecclesiarum reci.
tari
 96 DE S. CONSTANTINO PATRIARCHA CP.

tari : utpote qui in omnibus immaculati, et irre- quid sentiret , exprompserit , his verbis usus •

AOdog,
prehensibiles inventi sunt circa rectam nostram Quod adConstnntinum pertinet, niiiil prohibbt
'
Christianorum fidem. Baronius ad annum 604 quin potuebjt esse catholicus etc. Audin' nihil P.

Artn istn sexta synodi suspecta se habere satis prohibet, quin potuerit etc.\ Qua rem suspen-
ostendit, dum priusquam illa proferat, si tamen flim/ ac relinquunt potius in incerto, quam afftr-
impostura careant. meii/ determinent. Contra autem, quodsalva
iic

fanupuanpn- 6 Et sane imposturanon carere, quatenus Ca- sapientissimi viri reverentia dictum sit, poterat
natholico.
ilioliris accensent Thomam ac Joannem, Constan-
f>e
fieri, imo vero debebat : quia disertissimis pra-
tini in cathedra patriarchali decessores habet , dicta; synodi verbis luculentum profertur testi-
Baronius tum ibiobiter, tum pluribus idprobat monium, quodtam Constantinus, quam Thomas
ad iiiiiiiiin 656 in dicto Thoma; et ad annum 658 ur Joannes, decessores ejus, accusati de
libellis
in Joanne. Ceteruin, inquit adannum 664, quod non sal Catholicis apudquosdam extortis, pvut
ad Constantinum pertinet, niliil prohibet, quin colligiturex allato supra synodi fragmento in
potuerit e.sse Catholicus, imperatore {Constante) omnibus immaculati, etirreprehensibiles inventi
jam Occidente inter Catholicos apparente Ca-
in sunt circa rectam nostram, inquit synodus, Chris-
tholico. Pagius ad annum 666, num. 1 affirma- tianorum fidem. Quo testimonio quidnam ad
tius, et mea quidem sententia, rectius statuit, ip- Sancti noslri honorem conducibilius ; quidnam
siini fuisse episcopum Catholicum. Etenim quo- ad comprobandam orthodoxa fidei ejus veritatem
iiifim publica veneratio, a variis Tabidis alicui pradicari queat aptius, non videmus ; modo sit
Constantino attributa, verificari dumtaxatpotest, legitimum, sincerum ac genuinum.
u/qite ex ilictis verificari debet in Imc Constantino 9 El rero rjuod tiilc sit, quandoquidem totusin
nostro, doii autem in a/io; superest, ut <ih illo eoprasentis controversia cardo vertitur, proban-
amoveamus suspicionem omnem monotheiismi iliiiit incumbit. Pagius in Critica his-
utiliis j/iin

contra Catholicos; prasertim cum ipsius solen- toricn chronologica in Annales Baronii, adannum
nitas, sicutsupra vidimus, CPoli celebrata fuisse 658, iniiii. 2 sic fatur /ThomaesuccessitJoannes,
dicatur; quiproin in sua legitimi ac publici cul- quem utrumque in Actis sextae synodi Catholi-
tus possessionc relinquendus est, donec ratio ali- cum tnale prsedicari putavit Baronius, quod ra
qua solitiit afferatur, i/itu> i/ou affertur hactenus, depravata existimaret. Ad hsec utrumque fnisse
quce ipsum al> ea deturbet; uti pluribus probabi- participem eorum, quae facta sunt in S. Maxi-
tur paragrapho proximo. mum, ejusque discipulos, qui boc tempore duris-
Officium ante 7 De reliquis cero, qua ad ipsum spectant, hac simo detinebantur exilio, arbitratus est. Verum
episcuputum pauca accipe. Erat diaconus ejusdem ecclesias cum jam constet, ante Thomse et Joannis [ac
tempus sedis CPo/i/itiiii', itemque vasorum custos et oecono- proin anle S. Constantii nos/ri) pontificatum
ae mortis.
nms, tes/e Nicephoro in Chronographia, ante- CPoli saevitum esse in S. Maxinuim, ejusque
quam adejusdem ecclesicp infulas promoveretur. discipulos, Actaque sextae synodi indubitatse
Idautemanno 674 contigisseprobatPagiusultimo fidei esse; nunc de utroque patriarcha (atque
loco cita/us, con/ra Baronium, qui illuil unnoGM adeo potiore jure tlc Itoc nostro) nonnisi bene
annectit; mortcm rero Prasulis nostri laudatus sentiendum. Itu Pai/iun, quibus et nos omnino
Pagius adaptat anno 676, ex Chronico Niccphori, subscribimus. Quod vero Baronius in opposita
quocl eum sedisse docea/ anno uno, mensibtts octo, plane sen/entia fuerit, cons/a/ ex iis, r]///v habet
et dicbus septem, jux/a edi/ionem Grcecam Sca- ad dic/uin annum 658 de Thomu CPolitano epis-
ligeri, eteditionemregiam; licet, inquit, Baro- copo; cui anno mor/cm ejus affir/i/, vocans eum
nius, usus forsan editione Nicephori parum cor- Mono/heliiam ; ubi et de Joanne at/it, ipsius suc-
recta, habeat aiinum unum, menses 2, et dies 7. cessoiT.
Et vero quia allegatus supra Banduryus istorum 10 Ante omnia itaque probandum nobis est, nmOK«r'
1

Ml/l».-"
Patriarcharum seriem ac successionem ita orrli- anic Thoma ac Joannispontificatum CPoliscevi-
navit, ut eas, consultis, uti puio, e/ expensis alio- tum essc in S. Maximum , ejusque discipulos;
rum auctorum circa illas temporis characteribus, cjuod si ecic/um dederimus, sequuntur tria inde
a>ra>Christiana annis accommodarit, visum est corollaria : nimirum 1. Acta sexta synodi, qua-
ex ipso, consen/ien/e
Pagio, principium patriar- leiti/s illos tamquam orthodoxos laudant, depra-
C cha/us Constantinirmi affigere dicto a/tno 674; vata noii esse, sed sincera. 2. Recte proin de illfc
finem vero anno 676. Etcitim hanc ralionem tem- rum prasulum fide scntiendum essc. 3. Denique
poris longe prceferendam esseilli, quam Baronio /cs/imonium synodi habere plenam aitctoritatcm,
visum fuit notare, perspicuum fiet ex dicendis, ut quce asseverat de orthodoxia S. Constantini,
quibus Sanc/um nostrum ab omni hcereseos stts- rilru omnem dubitationein atlmil/rin/iir ; et c/i/i-
picione liberare, Actaque sextce synodi, quce cmi- dc/n potiore, u/ hoc itcriim repctuiniis.jiire :/'""
nentissimus idem Cardinalis tamquam depravata jiix/a dictapublica venerationispossessiopro ipso
hic opinatur, vindicare conabimur. s/at. Itaque tempus mortis S '. Anastasii presby-
leri et apocrisdrii, S. Maximi abbatis, et Anas-

CAPUT II
/asii, ejus discipuli, Pagius ad annum
tim ex ejusdem Anastasii apocrisarii epistol""^
660, par-

Theodosium presbyterum Gangrensem,partim <''

Orthodoxia S. Gonstantini , et Hypomnestico determinat, summatim referens,
sinceritas hic sextse synodi qua l/uc faciunt. Epistola illa inseritur Operibvs
'
S. Maximi, quce duobus tomis edita sunt P' irl
cecumenicae stabilitur. siis per l{. /->.
Franciscum Combefisium, et M#
legitur /om. \, a pag. 07,- ex qua describo se-
Teslimonium "\7 erba synodi acumenica
Gons- vi, tjuce fuit i/i/en/iii
promthodoana Y tantinopolitana 3, superius num. 6 pro or- s* 1
gli

11Epistola missa notaturin titulo, quieipfiB-

l££St ££*
,iarn "">* 5
C ° nStantini " '"^VroriuZ, quia
depravata fuisse existimavit , id causce
fioilur, a tertio exilio, id est Lazico. Mox sui
datum usten- epis/oloe exordium , Notum igitur facio vob&
ditur /""> c "' debilius ac remissius circa hoc punc/um :l1 '

inquit Anastasius, quod cum venissemus

rtinicoruin
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 97

Christi regionem Lazorum 6 Idus regionis, atque praedictum Lazicum, in multis

amicorum
(yw«e concurrit cum anno Chn-
AI-CTOBB contritionibus, et intolerabilibus necessitatibus,
I. P. Junias 5 Indict.
statim separaverunt nos ab
invicem atque hujusmodi athleticis certaminibus, annis
sl i 682)
tunc praeesse his, qmilhc decem peractis, ad regnum migravere supre-
nraeceptione illius, qui
;,,.,',„,, M ,rr,. meruerat; diripientes
omnia, usque mum sanctus quidem Maximus, sicut dictum
:

filum, quaecumque ad neces- est, mense Augusto, die tertiadecima, Indictione

adunamacumet
sarias utilitates,
tam ex vobis, quam ex aliis quinta... Discipulus vero ejus Anastasius mense

amicis adquisieramus. Et sacratissimum Julio, dievicesima quarta, Indictionis ejusdem.

Christi

fluidem illum virum

(dominum, aio, Maximum Unde planum fit, Maximum atqae Anastasium

abbatem) neque in subjugali, neque in vehiculo ejus discipulum vexationibus exercitos fuisse ab

sedere valentem, pro eo, quod in infirmitate anno 652, usque ad annum 662, ab undecima
positus esset; cum,
plectentes virgulas ex eis videlicet Indictione , usque ad quintam.
texuissent, bajulantesdetulerunt, 15 Age vero nunc, et tam diebus mortis, quam undesua Cons-
quasi lectulum
et incluserunt in
castro Schemari vocitato, juxta persecutionis horurn Alhletarum duratione, de tantino rtostro
plena ortho-
gentem illorum, qui dicuntur Alani. Dominum quibus hactenus et satis multa et solida in me-
doxia
vero Anastasium abbatem, et
me peccatorem dium protulimus, accurate perpensis, statuendum
superequos imponentes duxerunt etc. lectori relinquimus, an duo liicti prcesules CPo-

Christi Dei martyr, domnus videli- litani Thomas ac Joannes partem aliquam habue-
,,,.
miirtijtmm 12 Porro
s \\<l,imi
cet abba iMaximus, cum esset custodiae manci- rint in iis, quce contra laudatos hosce fidci con-
patus in castro superius memorato, divina sibi fessores, Maximum
ac socios ejus, agitata ab
facta visione, advocavit quosdam ex his, qui erant narravimus : in iis , inquam, quo? con-
hcereticis

in castro, et dixit ad eos Tertip decimo die Au-

: tra illos ab hwreticis agitata sunt; qui prcesules

gusti mensis hujus instantis, quiiitae dictae In- tum ad infulas promoti fuere, quando omniajam
dictionis, feria septima, assumet me Dominus : pridem adversus eos intentata erant; adeo ut
quod et factum est. Igitur tertio decimo die pra- nulia veri specie asseri posse videatur, quod ullo
ilici.i Augusti mensis, praeteritae 5 Indictionis hi pacto oerumnas eorum influxerint : nam
in
secundum divinum ejus vaticinium, feria sep- Thomas II, quode hic agimus, a.nno primum 666
tima, prsesentibus derelictis, perrexit ad Domi- creatus patriarcha notatur apud Bandurum su-
num. Atque hinc prorsus constat , S. Maximum, perius allegatum;ubi et Thomce Joannes V dici-
anno Chrisli 662 vita functum fuisse. Nunc au- tur suffectus fuisse anno 668 : Constantinus vero
tem de ipso Anastasio, quid circa tempus mortis nostei', duobus istis successit, ac cathedrce CPo-

definiendum sit, expendamus. litance regimen, ut supra dicebamus , adiit

13 I)e Stephano Ca/holicce fidei fervente prce- anno 674 ac proin quia tempore remotior fuit
;

cone in Lazica idem Anastasius ineademepistola Antistes a laudatorum fidei pugilum vexationi-
sic scribil : Nobilis ille vn Kalendis Januarii, bus, remotior etiam merito censeri debet ab omni
8 Indictionis, quae modo prseteriit.... obdormi- in illas vel levissimo eliam influxu, atque acleo
vitin Dominn erqo Anastasius anno ChristiQ&o,
: verus, sincerus ac genuinus orthodoxus.
qiiocwn illu Indictio concurrebat , necdum obie- 16 Merito igitur simul cum duobus aliis deces- et sinceritas

rat. Ih scholio autem, dictce epislolce subjecto, soribus suis laudatur Actione 13 synodi cecume- synodo 6 asse-
ritur contni
disertissimis terminis mortis tempas sic definitur nicce sextce, seu CPotitance tertice, quce ob has
Baronium,
Obilt autem et ipse sanctus pater noster et mar- laudes neutiquam depravata hic dici potest ; sicut hic excusan-
tyr Anastasius, qui hanc scripsit epistolam, die jam abunde probatum dedimus. Qum ad Thomam dum.
Dominico, hora tertia, 5 Idus Octobris, cum in etJoannem spectant , operosius quidem tractavi-
sancta collecta diceret, Sancta Sanctis, Indic- mus, quamvis illa proprie non erant hujus loci,
anno 666, quo lndictio decima Ka-
tionelO, id est sed ita faciendum fuit, tam ut sua Actioni 13
lendis Scptembris inchoata est. Hypomnesticon scepe dictce synodi sinceritas assereretur, quam
supra memoratum , quod habetur apud Combefi- ut Constantini nostri orthodoxia pleniore luce
siumtococitato, apag. 80, eumdemdiem,annitm claresceret. Quod sapientissimus Annalium ecclc-
etnndem mortis Anastasii apocrisarii sir/nat, vi- siasticorum auctor durius de Thoma et Joannc
delicet Octimbris die undecima, feria prima, hora senserit ; quodque de Constantini orthodoxia
tertia, cuni diceretur inter sancta Officia, Sancta non satis plane et affirmate locutus fuerit, non
Sanctis, Indictione decima. Nec clesunt ibidem tam mirari debemus, quam excusare : neque enim
characteristicce notce, ex quibus durationem vexa- omnia videre potuit Baronius ;multaque inlucem
tiontim ejus dcterniinemits : nam mox ita dicitur monumenta prodiere, quce ipsurn, dum suos An-
Preadictus quidem sanctus Anastasius presbyter nales conderet, latebant ; ut dubium esse nonpos-
et apocrisiarius Romanus, a sexta Indictione sit, quin longealiter in hac nostra cum ipso con-
prseteriti cycli usque ad decimam Indictionem, troversia scripturus fuisset , si epistolam, et
in omnibus prsedictis tribus traduc-
exiliis suis, Hypomnesticon , superius citata , in promplu ha-
tionibus diversis affectus, tribulationibusque et buisset; quorum verba nimis clara et expressa
necessitatibus et angustiis non mediocribus nec sunt, quam ut cum in ratione temporis, quam
modicis, permansit annis
i
nNgisse pro-
viginti. Baronius ponit, tum in aliis, ex eadem non satis
U Ab mtno itaque Christi 647, quo Indictio apte ab ipso hic ordinata consectariis, debita cum
seatfa Kalendis Septembris coepit, usque acl an-
reverentia ab ipsius opinione non recedamus. Ve-
"tmi 666, quo Indictio decirna Kalendis Sep-
rum hcec et alia, quce ad notionem temporis
tembr. inchoata
ftiit,perseciitiones sustinuit Ana- noslri Patriarclue pertinent, plenius examinari
«osuts; atque adeo
a Conslante imperatore ante poterunt in Tractatu chronologico, qui de hisce
promulgationem famosi Tijpi , quce contigit patriarchis,Deo bene favente, poslea in lucem
«WO 048. Dcnique de S. Maximo, et Anastasio edetur.
«W dtseipulo Eypomnestieon denuo hcec memo-
''"'
P"Q. 83 : Pariter et Anastasius discipulus
«Jttsab undecima
Indictione prasteriti Cycli per
«•'aexiha, Bizys
scilicetetPerberi Thracensium
Juiii Tomus VII. 13 DE
 98 ACTA SANCTORUM.

DE S. OLAVO, REGE ET MARTYRE

NIDROSI^ IN NORVEGIA
COMMBNTARIUS HISTORICUS P.R.

§ I. Gultus antiquitas et propagatio.

Anno 1030. Olavum regemac martyremvene- quse per eum fiunt, Dominus ostendere dignatus
Sanctumhoc die, imo venerata
rtitar olim, est est, quanti meriti sit in ccelis, qui sic glorificatur
cum a vera nondum religione descivisset, interris. Regnavitautemannis Cujus passio-
12.

Norvegia; idque imprimis Nidrosia/, urbe nis festivitas agitur 4 Kal. Augusti, omnibus
Nidrosice S. totius regni primaria, nequetam regum plurimo- Septemtrionalisoceani populis, Sueonum, Gotho-
Olavi veneratio rum, Semborum, Danorum atque Slavorum
rum solio, qitam hujus iniius tumu/o longe pridem
publica
lateque celcbrata. Condiderat eam paucis ante seterno cultu memorabilis. Scribebat hcec Adarnus
aituis Olavus a/ias, cognomento Trygguinm, seu eodem quo Sanctus vixit. Consonat huk
seculo,
Trgggonis filitts, quando hujus interitu collapsam suppar Annalista Saxo, nuper editus in Corpore
Olavus noster instauravit illuslrius ornavitque, historico mcdii cevi a V. Cl. Joanne Georgio Ec-
teste Pe/ro Claudii Undalino apud Torfceum cardo, tom. I, col. 491, cum ait : Iste est beatus
Hist. Norveg. part. I, lib. II, cap. xxi. Nomen a Olaph rex et martyr, cujus festivitas agitur
situ daxit ; os enim occupat fluvii Nid, qui Nor- 4 Kal. Augusti omnibus Septentrionalis oceani
B vegis in secundo casu Nidar inflectititr hinc ; populis Nortmannorum, Sueonum, Gothorum, E
Nidarosia, et per syncopen Nidrosia. Sed et a et Danorum, atque Slavorum seterno cultu me-
tractu, cui prcesidet, Thrandia , Throitdemonis, morabilis.
T/trondcmnis, T/irondemis,Dront/teim,Troiitheim Neque ve.ro apud eos hoc clie cu/tum qua/em-
4 et quidem

appet/ata passim legitur. Sinui Thrandensi assi- cumque obtinuit, sed singularem omnino, ut quem p "

det, uf/i is Niderurn excipit, ad gradum ab cequa- regnorum suoram Patronum delegerint : ac de
lore circiter sexagesimum quintum cum dimidio. Nortmannis quidem seu Norvegis id patet exdic-
Episcopos habere ccepil sub S. Olavo rege usque tis de Sueonibus vero fidem faciunt Officia pro-
:

adannum Christi 1152, quo ad cat/tedram archi- pria SS. Patronorum regni Suecise, ex vetustis
est, juxta euntdem Uiidalinum
episcopalem evecta Breviariis ejusdem regni deprompta ad instan- ;

ibidem cap. xix ubi et antistitum ejus catalogus

; tiam serenissimi Sigismundi III, Suecise et Polo-
exhibetw. Annum i/lum erecti, et quidem in ho- nise regis, a sac. Rituum congregatione, aucto-
norem sancti Olafl, archiepiscopatus confirmat ritate Apostolica, recognita et approbata; atque
Torfceas Hist. Norveg. part. III,
lib. IX, cap. xii, omnibus, tam in dicto Sueciae, quam etiam
contra Mirceum, Pagium, a/iosque, ex Joannis Poloniae regno habitantibus concessa ; ut libere
Magis Historia Gothorum lib. XVIII, cap. xvm et licite, translatis vel omissis aliis Officiis, quaa
id referentes ad annum Christi 1148. Nunc eadem die occurrunt, recitari possintetvaleant,
verourbem hanc a prist/no splendore distare.plu- Sic habet inscriptio Officiorum illorum in editione
rimum, asserunt Baudrantius, atiiquegeographi. Plantiniana anni 1651. Inter ea vero suttin habet
uitno post 2 Nidrosice, inquam, ccelestes primum hono- die 29 Ju/ii S. Olavus rex et rnartyr, et quidem
martyrium vix res Olavo decreti
sunl, idque annopost ejus mar- ritus dupticis, cum oratione, antiphonis./ectioni-
elapso decreta;
tyrium uno tantum ac diebus quinque elapsis bus, et rcsponsoriis aliquot propriis ; quce, quod
quando subtatum e turnu/o corpus ejus, arisque vulgo exstant, hic prmtermittimus. Constat hinc
inaide S. C/ementis admotum, et omnium vene- interim, etiam juxta vetusta regni Breviaria, ho-
rationi ab episcopo Grimkele, ut latius infra nar- noratum illum a Sueouibus, ut Patroman, fuisse,
rabitur, fuit expositum.
Nidrosiam tota brevi ejusque peculiarem venerationem nunc insaperad F
secuta est Norvegiamam vix sancti Patris locum Polonos extendi.
anno Christi circiter 1035 fi/ius ejus Magnus qwkn> '"
5 Breviariis illis non habetnus,
antiquis, quce
adeptus erat, cum adipsius cuttum promovendum respondet Missale Suecicum, quod penes nos est,
incubuit: itaque prceter atia eo spectantia ideffe- excusum, ut ex typis colligimus, circa finem se-
c/t, juxta Torfceum citalum part. III, lib. III, culi xv : ibi namque in Kalendario prcevio rubrica
cap. xvi, ut mox per universam Norvegiam fes- notatur festum 4 Kal. Aug. Olavi regis duplex.
tum memorise sancti Olasi, lege lata, promulga- Tum loco suo Missa propria exhibelur, ex qua
toque die, qui mense, quo caesus est, quotannis Sequenliam saltem nou piget excerpere, quce sic
recurrit, institutum consecratumque fuerit, pari legitur
cum celeberrimis veneratione in perpetuum Lux illuxit lsetabunda,
colendum. Neque vero ad hanc legcmcondendam Lux illustris, luxjucunda,
servandamve humana tantum auctoritas, quan- Lux digna praeconio.
tum divina contutit : tot enim assiduc firmabatur Insolemne gaudium
prodigiis, ut eam exteri continuo, adquos lala non Prorumpat fidelium
fuerat, certatim et ultro amplexi sint. Sincera devotio.
«c toto mox 3 Testatur id certe Adamus Bremensis Hist.
Septemtrione
Gloriosus hodie
ecc/es. lib. II, cap. xliii his verbis: Igitur
lutc. die celebra- Olaph rex Christi Martyr, gloriae
et martyr tali fine consummatus
corpusque est,
ta. Sublimatus solio,
ejus in civitate magna regni sui,
qua3 Thronde- Pro terrenis brevia
monisdicitur,cumdecentiesthonoretumulatum; Commutavit gaudia
ubi usque hodie pluribus miraculis et
sanitatibus,' Felici commercio.
lnsignis
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 99

Insiffnis Martyris insignis glona Easnim atmo 1643 : enim Olai festum assi-
in iis D
A
duicis matena. i/iialiir rlic 29 Julii, ct qaidcm riibrica expressum,
Duleis est gauiii
«»ntieis, mater Ecclesia ;
„/ alia, i/aa> solenniore prce ceteris ral/u cele-
InsiBte
tange ccelestia. braiiila rulgo proponiinlar. His aihlr Hrcriariiim
Ccelesti jubilo
absolutus ecclesim ac dicecesis S/eswicensisimpressnm Pari-
Inter curas
siisanno 1512 itbi codem dic prtvter /cctionessex
Kex Olavus constitutus ;

in primo et secundo nocturno ex Actis cjus con-

In regni fastigio,
trarlas prripria quoque collecta recitatar : in Ka-
guspirabal in aeterna,
lcnilario aalcm. r/anil prrraiitlitur, minio partim
Pfovolabat in superaa
Mentis desiderio. notatur feslum, partim atramento, ut aliorum,

Christi tactus in odore,

quorumdam Sanctorum, quorum in Dania me-
Viivs sumens ex languore,
moria fail olim celebrior. Et sane interdicta istic

Corde, faetis, vocis ore,

antiquitas u/icra tum servilia fuisse, liquebit ex
Queni amabat, coluit. miracalis infra.

Sed necminis, nec terrore 8 Quiil, quod etiam extra fines suos usque ad in Scotia, in

Mortisfractus, nec labore,
[dolorum ab errore,
Multo quidem cum sudore,
Qentem suam
Xulit ab impia gente Ludibria,
Anglos Scotosque eumdem Dani cultum propa- AngHa,
garunt ? De Scotia testem 'uibemus Hectorem
Boethiam Hist. Scotorum lib. XI versus finem;
eruit. ubi crucntum in liuchania Danos inter et Scotos
prcelium, sanctique mox inter eos focderis leges

Minasetodia, po3nas, exilia; commemorat, et has inter alias : Ager, quo cru-
Sed mente stabili, mira constantia entum recens praelium erat gestum, sacer fieret
Devicit omnia; felix felicia Christianorum sepulturae, pontificis opera dica-
Migrans ad gaudia cum palma nobili. tus. In eo conderentur Dani recenter csesi (nam
Ante diem passionis ipsi Christi dogma paulo ante susceperant ;) con-

U Ad instaniis vim agonis ditoque ibidem templo, instituerentursacerdotes E

Animatus visinnis ad sacra pro illis Deo optimo maximo quotidie
Divinas solatio, exequenda. Tum id facturn narrat Hcctor ; el
Quod ainabat, pnegustabat, subdit Veteris illius templi, divo Olavo (in cujus
:

Prsegustatum plus optabat, tutela Danorum Norwegorumque regnum est)

Plus optatum vendicabat aliquot post tempora... tum sacrati, vel hoc se-
Dlustri martyrio. culo exstant vestigia..., temploarense ventorum
Rex el Martyr triumphalis, impulsu (ut frequentius in illis fit locis) agitata;
Tutor noster specialis, multitudine obruto, alteroque haud ei dissimili,
Tua proles spiritalis loco commodiori, reaedificato. Hcecrefertad Mal-
Sn ab lnijiis niiuiili malis, colmi Scotorum regis tempora ,quemobiisse docet
Te tuente, libera. anno circiter Christi 1040: unde antiquitatem
Qims infestat viscarnalis, colligas Danicce Scoticceque erga S. Olavum reli-

Corruptela generalis, gionis; quceibietiam nuncinterScotosCatholicos

Pestis potens et Letalis, dum litanias recitant, conservari dicitur. Et
Nos snli luis tutOS alis quidni hanc etiam per ea tempora, dtim Anglia
Tuasalvel dextera. Amen. potirentur, iidem eo Dani invexisse credantur?
i
/.•: 6 Eodem spectant, quce doeet nuperus auctor, Floruit ibi certe plurimum ; cum urbs sola Londi-
t»ll
111 Imr ie ininiinc siis/irr/iis, ut/in/c iibavila rcra- nensis (ex qua de ceteris facilis est conjectura)
ijiir religione alienus; cum ad Vastovii Vitem quidem parceciales, S. Olavi
ecclesias plures, ct
Aqv.iloniam, quam nniio 1708 Upsalice recuden- nomine dedicatas olim ostentaverit. Nec dubium
i/iiiiin/i/iir illustrandam suscepit,pag.2Z deprisco proinde, i/nin cjiisdcm regni Fastis olim sacris
Martyris nostri apud Sueones cultu hcec trad.it : fuerit adscriptus ; quod etiam ex Usuardi aucta-
Catbedralis ecclesia metropolitanae hujus nostrae riis licel collirjcrc: nolatur enim hoc die in co-
urbis (Upsalice) memoriae illius (S. Octavi) ut et dicc A/lempsiano , quem ecclesice Wintoniensis
C S. Erici, et Laurentii martyris, more illoi'um iuAnglia fuisse, ibidem in prcefationc ostendi- F
temporum, olim consecrata fuit: et non paucae mus.
ecclesise rurales hujus diceceseos effigiem Olavi
9 Sedet in Belgio antiquum ejus fuisse cultum in Belgio,
bodieque servant. Censusitem annuus, venera- ac pervu/gatum, ex iisdem Usuardi adlmnc diem Goilia etc.

tione Regis, ad templum Nidrosiense diu hinc

auctariis elaccsc.it; ut ex codice Aquicincti.no.
transmissus fuit. Nicolaus autem Katilli, cogno-
quem in prrnfatione judicavim.us seculo decimo
mentoAlbus, duodecimus archiepiscopus Upsa- tertiononvideri postcriorcm;ex Roswei/dino,qui,
Lensis (qui juxtaJoannem
Magnum seditabanno ut ibidem indicatum est, ad ecclesiam B. Marice
hristi
•
L305i«gt/earfl314)su83ecclesiaeeumdein Utlrajectinam aiiquando pertinuit,referturque ad
merito vindicavit. Ita ille. seculum daodecimum; ex Florario Sanctorum
i
De Ihmia
opus est dicere; quando regem
ri.r
Ms. anni 1486 ac denique exeditionibus Lubeco-
;

l"iimit aliquando
cum Norvegis cumdem, S. Olavi Co/onicnsi auni 1490, et Grevcnana anni 1515.
Niioii. Uagnum
scilicet lionum, cui nihil wque bi Galliam unde aut quando idcm cultus proma-
oordifuisse dicitur, ut
sanctissimi Parentis apud naverit, incertum ; Parisiis tamen et Rotomaqi
"' "'""" '-''"' aii„
; ,/,„„„ omnibus persuadere ob viget, ut § 11, num. 126 narrabitur : mirum, ni
Vci/iirntui el
ubiois celebrata tum temporismira- per Normannos jam istuc olim introductas : nam
" " faMimwnfuit. Idem tamen etiam compro- per eosdem usque in Hispaniam inde a secu/o xm
Mnpotest ri„n ex codice Danico,
cujus annun- pcnctrassc iliritur; per Christinam videlicet, Ha-
nohonem inter I iuardi
nostri auctaria ad htmc conis Norwegia? regis filiam, qucc Philippo, At-
anreperies, tum ex
antiguis ejusdem populi fonsi Castcllcv regis fralri, nupta, id primum a
." ."' '/" m / '"'''''-'
Itunicis olim cxaratos deindc conjur/e potulatam assecuta sit, ut in ea regione
P '""' SUbjedt illustran/que Olaus Worniius '

mox templum S. Olavi tituio consecrandum eri-

geretur.
 100 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
A geretur. Videsis Torfmum Hist. Norweg.part. IV, omittenda censuimus. En tihi interim, si luhet
AUCTORe
lib. IV, cap. xliv. eorum compendium Conversus ad Christum per
:
P d""
Ejus amuntia- 10 Prmtereo gentes alias (ipsosque adeo Groen- viros apostolicos in regno suo Olavus, mox ipse
tio in Marty- an(ios apttd Blavium in Atlante suo tom. I, fidem prmdicat. Hinc qermani sui incurrit odium.
[
rvlogio Rom.
part. I, pag. 4) quibus Martyris hujus gloria, ut Utrivis interim offertur Danimregnum, illicessu-
per decttrsttm patebit, plttribus retro seculis inno- rum unice, qui e duobus citius adnavigaverit.
tuit. Quid enim opus est ad cultum ejus asseren- Classem igitur expedit fraler : Olavus a Christo
dum ecclesias enumerare singulas quando illum : apparente animatus , naviculam sine comitalu
in Martyrologio suo Bomana defendit, qumcom- unicam sibi deligit, qum, anqelo duce, per dissec-
plectitur universas ? In eo namque annuntiatam tos prodigiose pertusosquc scopulos transmissa
hoc die videmus festam In Norvegia sancti Olavi tam cito, tam recto cursu appellitur ad portum
regis et martyris memoriam ; neque id nuper Danicum, ut mense toto fratrem anteverterit.
admodum, sed ab annis saltem ducentis et ultra; Idem aut procul Nidrosia subinde factum, curn
utpalam fit ex editione Beliniana anno\52l, super- Norvcgiam, quam frater invascrat , repeteret
stite etiam tum auctore, Parisiis adornata. No- Olavus. Hic Porro Danim vix regnum adeptus,
tusne fuerit ante annum etiam illam in vetustio?i- religionem Christianam verbis ac miraculis con-
bus ejttsdem Ecclesim tahtdis, ignoramus. In linuo dilatavit. Quod non ferens germanus, effe-
editione Belini Veneta anni 1498 certe non com- cit tandem, ut Sancttis, quod cum Christus cum
paret. Porro qum hic de ctt/tu retulimus, minime cruce spectatus monuerat, profuqerit in Russiam;
mira videri poterunt, cum expensa fuerint qum uhi diei Dominicm religionem, scindendo per im-
de reliquiis ejus atque miraculis proferentur in- prudentiam baculo, ut putabat ipse, tcmeratam
ferius : datum credimus,
Martyris vero tilulum ei insigni, quod infra narrabitur exemplo expiavit. ,

quia in eo bello cecidit, quod illi maxime ob reli- 13 Post triennium ilerum spectabilem ei se Do- quorum umm
gionis Catholicm in reqno promovendm asseren- minus offert, onustum cruce, spinis coronatum, Mulosum,
B dmque studium ardentissimum, subditorum (quo- atque hiantibus loto corpore cruentum vulneribus;
g
rum tamen plurimi Christiani jam erant) rebellio et, Redeundum tibi, inquit, in Daniam, Olave
suscitaverat. carissime ; ut qum tua causa passus ego sum, tu

ab impio fratre causa mea patiaris. Dum paret

ille, iterum ccelesti viso paratique post victoriam

§ II. eorumque auctoritas;

Acta, triumphi contemplatione recreatus, in fraternas
incidit insidiasqui mox abreptum in regiamaut
notitia brevis parentum ;

Christo renunliare jubet, aut Christi supplkia

et majorum Sancti Olavi. necemque sustinere. Cum vero dimoveri apropo-
sitonon posset Olavus, mox eadem subiit omnia,
ut brevissime dicam, qum in prmtorio Pilati et in
Acta minus f\ uam plana sunt, qum de Sancti cultu dicta
cerla, quam \J sunt hactenus , tam ancipitis sunt auctoritatis monte Calvarim Dominus ; nisi quod non pro
cultus ac fidei, qum circumferentttr ejus A cta : ut nescias, crucifigentibus tantum, sed et pro mercatoribus,
quid ex iis affirmari pro certo possit ; quippe mare transeuntibus, qui ipsum in periculis invo-
quorum nec nota sit mtas, nec certus auctor, ne- carent, oraverit. Tres quoque horas pependit e
que consona narratio. Hmc vero discrepantia cruce ; hora nona clamam, In tnanus tuas etc.

etiam inprmcipuis gestorum ejuscapitibus, quam expiravit : lerra tremuit; mdificia plura corrue-
sit antiqua, docent Adamus Bremensis, qui eodem, runt. Tandem tertia die volebat (frater) corpus
quo Sanctus, seculo floruil, et Theodrictts mona- ejus comburere ; eorpus autem intactum abigne
nachus Nidrosiensis, qui seculo sequente Histo- permansit : sed de cineribus iginis venit draco
riam de regibus Norvegim composuit, excusam terribilis, qui germanum Olavi cum pluribus
Amstelmdami anno 1684 nam prior de modo
: interfecit. Tum sequuntttr miractda, de quibus
peracti martyrii (quo qttid accuratius tum sciri inferius. Hmc Acta secuttts est ante duojam se-
vulgo debuit?) tres affert, maximeque diversas cttla Grevenus, ac deinde Mo/anus ; ut vide in
mtatesuasententiasHist.eccles. lib. l\,cap. xliii: auctariis nostris Usuardinis adhunc diem. Ha?c
q totidem alias producitalter cap. xm, neque minus eadem aut similia iegisse videtur Joannes Meur- F
pugnantes, de loco ac tempore conversionis ejus et sius Hist. Danicm lib. III, cum de cmde S. Olavi
suscepti Baptismi: addit vero
: Nec mirum, de ait: Norvagique adeo ipsi non proditione eum a
Olavo id contigisse (ul ambigeretur scilicet, suis caesum, sed a fratre Haraldo, volunt; cum
quando, aut in qua mundi p/aga Christo nomen quo de limitibus controversia illi esset. Itaque
dederit) in illa terra, ubi nullus antiquitatum Norvegis ea tribuit auctoribtts. Quamvero insulsa
unquam scriptor fuerit : cum idem scribat B. sint,ex dicendis colliges.
Hieronymus deConstantinoMagnoe^e. Enimvero 14 Multo sincerius est Ms. Bodecense; quod allemm^
sibiniii/isanctissimm ejusvitmcardines in ohscuro proinde prmlo dignum ptttavimus, et huic Com- ""Lrt
vertuntur, quid satis erit in rebus ejus minoribus mentario subnectendum. Ex eo deprornptm viden- f^^a-
exploratum? Juvat tamen quidquid ad manus
nostras devenit, expendere.
tur lectiones, quas modo dicebam, sex propritt
veteris Breviarii Sleswicensis prmter quintam,
^
,

horumduo 12 ActaSancti Mss. hahemus duplicia : altera qum aliundehausta sit oportet , cum illudmemoret,
exemplaria ex Bodecensis coenobii, Ordinis regularium quod post concisum Dominica diebaculwn Sancto
'Uss -.
S. Augustini, dicecesis Paderbonensis, Passionali contigisse postea narrabitur. Ex utrisque autem
pergameno Ms. insigni, inensis Julii
206; fol. hisce Actis conflata est VitaS. Olavi, qumfol. 110
utmanupropria quihmc, ut alia plu-
adscripsit, el scqq. exstat in Legenda Sanctorum impressa
rima, huc destinavit, laudatus toties Societalis Lovanii anno 1485 : nam fere ab initio ea recen-
Jesu presbyter Joannes Gamans. Altera ex
Ms. set, et qttidem verbis propcmodum iisdcm, qua!
Ullrajectino sancti Salvatoris Hmc in
. iis, qumad habentur in Ms. Dodecensi a numero 2 usque ad
vitam Sancti martyrium pertinent, consuta inde vero usque ad
et
medium circiter numerum 7 :

sunt fabulis, et istorum temporum ac

locorum finem piosequiturnarrationemper ea, qum in Ms.
historiis adversatitur : quam ob causam
eatenus Ultrajectino ferea capite ad calcetn usquc leijun-
tw;
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 101

quodpaucula omittat, qua-dam etiam mus, cogamurgue adeo, ut erudito pioque lectori D
nisi
U.CTORE maxime in miraculis. syllogen his rerum omnium aut saltem
fiat satis, comtnentaiius
Mil nonnulla transponat,
P. B. minus est fabubm, quam Ultrojec- prcecipuarum, quce sparsim apud auctores varios detur histori-
\ ,/„/„' witvr
L quam eontinet: imo vero magts: quando- de S. Olavo inveniuntur, ad compensandam istius
Manuscripli egestatem, pratexere ; nemo, opinor,
cus,

ejusauclaria,quantumvis exigua, nainias

auidem
dicitur fol. 102: Ve- mgre feret orthodoxus, si et hunc scriptorem, aut
Mrudunl meras ; ut cum
Olavus, ut regnum Dacias sibi di- ejus potius instrumenta. scepius appellari viderit:
niens ergo S.
vinituspromissum, acceptaret, omnes campanae permulta enim tradit, quce in tenebris hactenus

tutius regni per

se pulsare inceperunt. Hoc idem Norvegicis Islandicisque sepulta delituere. Nec
eo revertente de Ruscia ab exilio in vero de fidelilate ejus hic laborandum videtur
factum est,
Daciam.
nam ut haec tanta non esset in omnibus, quantam
.

15 Alia ejusdem Acta

Vite sua Aquilonia m ipse in prcefatione verbis admodum gravibus pro-
yariaqV nostra Bodecensi, suspecta fingi non potest , quce
vulgavit Vastovius tum e Vita fitetur, in iis certe

.!.:.,,»,
'"'
tum ex Adamo Bremensi aliisque scriploribus ad Martyris hujus sanctitatem , miracula, cul-
cnmpilala; aut, si mavis, Actorum breve compen- tumque veterem illustrandum spectant; qumque
rliiiiii. pleraque generatim, paucissima sigillatim proinde auctoris hujus multo magis intererat,
1,1,1,1 reernseiis. Itnqiie et lioc niissiiin facimus. perpetuis damnare latebris, quam ad sectce suce

Ubcrior Saxo Grammaticus Danicm lib. X

Hist. ;
redargutionem opprobriumque sempiternum pro-
Erieus Olai, decanus Upsalensis Hist. Gothorum ducere.

Suceorumque lib. II ; et toto post hunc seculo Jo- 18 Priusquam vero de Sancto ipso disseramus, prcemissa brevi
notitia paren-
annes Magnus archiepiscopus Upsalensis, a quo juverit de parentibus ejus ac majoribus hicpauca
tum ejus
Yituiii Suncti mutuati sunt et qui Olai Magni notasse.Patremhabuit Haraldum, matrem Astam,
lucubraliones edidit Hist. gentium Septemtr. teste cum aliis passim Theodrico Nidrosiensi

li/i. II, cap. xxi, et qui opus Surii post Mosan- cap.xin. Haraldo a Groenlandia, Norvegice pro-
drum amplificavit ; ubiadhunc diem Julii 29 legi vincia,in qua fu.it educatus, cognomen Groenske,
polest : nee/ue enim eorum quemquam seorsim hic seu Groenskii fuisse inditum, ex monumentis
scquendum putamus; sive quod exleri fuerunt Norvegicis docet Torfceus part. II, lib. VI, cap. vi

omnes, sive quod neque inter se ubique, neque et alibi ex Suecis vero Ericus Olai lib. I,
;

cum Noroegis consentiunt, sive quod omittunt
pturima, non singuli tantum, verum etiam uni-
versi ; et ea quidem imprimis, quce ad commen-
dandam Reqis Martyris sanctitatem posthumam-
fjue qloriam plurimum faciunt : quo ex capitenon
•
sntis quoquc placet Theodricus rnouachus,
pag. 27, etqui liunc secutus est,Joannes Magnus.
Hallucinantur ergo tam Arngrimus Jonas, cum
Olavi nostri matrem Astridam nominat, Rerum
Islandic. lib. W.pag. 150 (neque enim hujus Olavi,
sed alterius cognomento Trygguini seu Tryggonis
quem filii parens fuit Aslrida, juxta Torfceum in Serie

alioquin omnibus anteferre non dubitarem, utpote reg.Dan. lib. III, cap. x) quam Bailletus in Le-
et Norvegum, el Saxoni cequalem, et inter suos genda sua ad hunc diem, dum Sancti palrem
omniiim primum. Thirgonem ait fuisse, quem alii Heraldum Gro-
m • <
i(j po- 16 Islandorum olim in rebus historicis maxima enskam nuncupaverint. Enimvero alius Thirgo,
Ifui, altisque toto Septemtrione fuit auctoritas, et prcesertim seu potius Tryggo alius Haraldus Groenska
,

wwmentis.
apud Norvegos ; quod ipse cum in prologo suo, Olavum genuit: neque eos
tametsi filium uterque
liim in historia Theodricus affirmat. Horum
, ita apud Saxonem
confusos reperit legendista
plitra quidetn et antiqaa periere monumenta; Grammaticum aut Joannem Magnum, quos ad
superesse tamen non pauca dicuntur, vernaculo marginemcitat. Sednimisaperta sunthcec, quam
scrmone concepta, atque inter alia Vita S. Olavi ut morari nos debeant.
nostri, nescilur a quo, aut quando composita; 19 Per utrumque parentem reges atavos atti- ac majorum,
niiisin inmen inscripta codici, quem ab insula, gisse Sanctus creditur: avum enim paternum,
ubi delituit, Occidentalis Islandice, Flateyensem juxta Compendium Snorrianum apud Torfceum
appellant. In hisce versandis totus fuit, tum part. III, lib. I, cap. xix, habuit Gudriodum
tnaxime,ewn Hisloriam Norvegicam jam prope proavum Biornum ; abavum Haraldum Pu/chri-
quinquagenarius meditari ccepit , Thormodus Tor- comum , primum totius Norvegice seculo nono
fteus, Danice Norvegiceque regis historiographus, declinante monarcham. Iclem, sedpaulo corrup-
et ipse in Islandia natus: cujus tandem opus illud, tius, legere est apud Theodricum Nidrosiensem
triginta, et quod excurrit, annis elaboratum, et cap. xni ubi Gudriodum ipse appellat Gotd'
;

m partes seu tomos quatuor divisum Hasnice rotd'ar Syr Biornum vero, Bernhardum, cogno-
;

iniiii, ll\l
prodiit in lucem. In prcefatione totius mento Mercatorem. Matris genealogiam a Ra-
llisluriaj instrumenta
describit, quibus est usus
; gnare seu Regnero Lodbroch, rege Danice, atque
siiiili/ue magnam
partem Islandica tum, cum ibi Anglice, ut ferunt, domitore expandunt Torfceus
itIiijiu Catholica floreret unice, conscripta;
fa- in Serie reg. Dan. lib. III, cap. x .et paulo aliter
Indis tatncn, ut fatetur, non raris aspersa ; sed loco ante citato Jonas ; quorum ille ibiclem
'/'"'' eerts
ii
narrationibus facile secerni possint. pag. 366, natum fuisse statuit Regnerum anno
U i/iiud siqiUatim
quoquemonetde Vita S. Olavi circiter Christi 720, defunctum vero anno 790.
'" Serieregum Danice lib. I, cap. iv. Catholicis
20 Haraldus Groenskius postpatris ccedem fu- Pater ejus,
Wtm hisre imii, ianeiitis,ubiadsanctiRegisnostri gere compulsus in Sueciam, post annos aliquot Australis
'" Martyris tempora discribenda descendit,
ita Haraldi Ccerulidentis, regis Danice, beneficio res- Norvegia rex,
t<if <"st itsus, exspectationem nostram supera-
iit
titutus, ab anno cetatis decimo octavo, Christicir-
''<''" •'
nam cum heterodoxus fuerit et a Sancto- citer 962, patrium regnitm obtinuit, hoc est, twn
'•'"» eultu prorsus abhorrens
v/x quidquam , universam Norvegiam (ut innuere videtur Ericus
t<»nen, quod ad Martyris liujus gloriam venera- Upsalensis lib. I, pag. 27) sed partem ejus ali-
tionemque comperit
altinere, videtur ita dissimu- quam; Vingulmarchiam scilicet, Vestfoldiam,
'"w, qum obiter
saltem attigerit. et Agdas usque ad Lindisnesiam, utostendit Tor-
17 Cwn '9'lur jejuna valde sint
Acta Mss., fwus part. II, lib. VI, cap. xvi; sive totum fere
? '«, qma meliora non suppetunt, danda censui-
Norvegice iractum australem: Vingulmarchia
namque,
 102 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
A namquc, utideme.x Undalinodocetpart. I, lib. II, et Thelemarkiam, olim Groenlandim subjectam i„
RE
cap. n, afreto Suinasunda, in prafectura Bdhu- respicit lacus Mios. Ibicducatum fuisse Haraldum [> »

siensi sito, ab Ortu rersus Septentrionem et Occi- di.rimus ; eodem confuqissc Astam, ac posthumum
dentemextendebaturmqueadsinumObsloensem; Haraldo Olavum cnixam csse in pra;dio Vika,as-
indevero Vestfo/diaversus Occasumusque adAq- serit ex codice Flateyensi Torfmus part. II, //£.

das, sive Agdasidam ; quce ulterius versus Lindis- VIII, cap. xvn. Al enim quo tempore?
nesiam, idtimum Norreqio? ah Austro ct Occidente 23 Id sane perobscurum arbitror : riam silslan
'-'
"""«
angulum, protensa in prcefecturas tres dividitur, dos audimus apud Torfmum mox indicatum, pe- /fc"
naio.

quas appel/ant Listerleen, seu Listensem ; Man- rierit Haraldus ineunte circiter mstate anni 995,
dalfteen seu Mandalensem ; Neden.es/een, seuNid- quo et natum eorum aliqui Olavuin statuunt apud
nesensem; quibus adjiciunt recentiores quartam, eumdemparl. III, lib. I, cap. xiv. Sequitwr kos
quam dicuut Ahiqdelaq, aliis Raahyijde/ag ; de ipse Torfmus ihidem et part. II, lih. VIII, cap.

quibi/s idem Undalinus consulatur loco citato xxxv tamelsi faleatur, in hac re codicem Fla-
;

cap. x. teyensem sibi non consentire, dum in Vita Olavi

apud Sueeos 21 Jam annos ibi multos, Danice reqi conditio- Trygguini trimu/um fuisse, cum Theodrico Nidro-
imendio peviit nibus certis obnoxius, regnaverat, cum orientalia quando ab eodem
siensi cap. xni, aUisque, tradit,
qumdam Scptcmtrionis loca poputatus, classem in O/avo Tryqquino apud matrern in
inventus
reditu Suecim littoribus applicuit, ut narratur Uplani/is fuit, i/nrio monarchim ejus tertio, Chri-
apud Torfmum part. II, lib. VIII, cap. xvn. Ex- sti 998; nupsisseque jam tum Astam Siqurdo

cepit hospitem perhonorifice Suecice regina Sigri-
dis, Erici Victoriosi nuper conjux, tum vidua
dum tamen in convivio facetiis plusculum indut-
get, convivam odiosa comparatione pupugit haud
Syri : in Vita autem S. Olavi sexennem fuisse
memorat, cu.m Siqurdus Syr ejus matrem ambi-
ret,quara etiam, inquit Torfmus, anno 998 uxo-
; rem duxisse constat itaque hic annus ei nata/is
:

minoris esse sibi dictitans agros ct prmdia sna, assignatur 992 ibi 995. Fallor, si instrumentis
;

qiuim reqnum ejus totum in Norvegia. Non dis- parum adeo cohmrentihus utravis seutentia sta-

B simulavit iram Haraldus, et abrupto mox epulo, bi/iri tuto potest ; maxime cum incredibile prope- ft

discessit. Tum regina vulneri pericu/oso meden- modum videatur, Olavum, si tam sero natus est,

dum rata, tot muneribus, tantoque honore abeun- ea gessisse, qum ex iisdem auctorihus pau/o infe-
temobruit, ut placalum dimitterel. At hoc per- rius referemus.
functam discrimine, aiiud excepit haud paulo 24 Loccenius,rerum Septemtrionaliumperitus se&hkmw
gravius. JEstate proxima Hara/dus Astm conjuqis inpaucis, tam /ubricam et incertam horum tem- rertm,
repudium, novasque meditatus nup/ias, dum ex- porum rationem comperisse se profitetur, ut in
peditionem nava/em versus Oricntem resumit, ex His/ori/i siia Suecorum ante anniim 1150 chrono-
itinerc Siqridem sa/utat, cjusque exposcit atquc 1/i/jiiiin niil/am indicare sit ausus. Et vero ab
urqetconjuqium. Illa procum armalum nec ad- Islandorum calcu/is p/urimiim recedii Jacobus
mittere omnino vo/cns, nec ausa respucre, dehor- Gis/o in Chronologia ab optimis quibusque aticto-
tari primum a consilio ccepit, Astmqite fidem ac ribus collecta, excusaque Stokltolmia> anno 1592,
merita commendare, neque spem tamen omncm cum ad annum Christi 998 hmc notat: S. Olavtts,
excludere : tum ubi opcram se sensit perdere; rex Norvegise bellum gessit cum Olavo
floruit, et
verita,ne prmsenti repulsa superioris injuria Skottkonung ad annum vero 999 S. Olavus
: :

vindictam accenderet,eam astu slatuit antevertere. flliam Olavi Skottki inung in uxorem Jttxit Adde, :

Beniqne erqo invitatum ad epulas larqo parato- Pontanum Rerum Danicarum lih. V in cam sen-
que perfudit mero, donec potu simul somnoque tentiam propendere, qum Anlasum ilh/m, qui
captum, subjectis triclinio facibus , cxussit. Id Sueuoucm D/morum reqem atino994 in ohsi/lione
factum Uspulice lestatur Ericus Upsalensis lib. II, Londincnsi adversns Anglos juvisse dicitur, Ola-
pag. 28. Nunc ad Olavttm Haraldi fiUitm proqre- vum sanctum fuisse suspicatur; eumque promde
diamur. jam tiiiu niliiliiini statuit. Faciuntheec omnia,ut
Islandorum p/acitis non satis hmc res decisu videri
§ III. Patria, tempus dehcat : nisi quis ve/it, p/us iis tribuendum nunc
esse, quam secu/o duodecimo voluerit Theodricus
c natale , educatio , expeditiones cap. uhi veterum Islan/loriun chronologiani di-
i, F
piraticse. ligentissime investigatam et timide defendit, et
sequitur infeticiter ; duiu Haraldum Pulchre-
Cocks s. nhivi k non mullum removeri potest
b intcritu patris comatum, abavum, regnasse a#aimoab
S. Olavi
XV S. Olavi natale tempus ; siquidem jur/a Is- Inearnatione Domini millesimo quinquagesimo
landos apud Torfcmim proxime assiqnatum, jam secundo, hoc est, anno post Ahnepotis ejus nuir-
co qravidam Hara/dus Astam reliquerat, cum ab tyrium, juxta ipsius Theodrici computum, riqc-
illa discederet.Hrnc vero ut et mari.ti exilium et simo tcrtin.
decretum pau/o ante ab eo repudium, ex
sibi 25 Ncque constnt sibi rodcx idem Flateyensis, $vs
"'"' ; '

«"
Hranio quodam, qui servandce reduccnd/eque dum educationem )lavi describit : nam, Torfaw
(
"•*/'"
ivi

classi prmfuerat, intellexit ; regno (quod Haconi teste part.Wl, lih. I, cap. xiv, mo/l/i mutritum *'|.,"
Comiti Norveqim monarchm ccssisse tum putalur) af/irniut iipud avum matcrniim Guilhriiiuluiii !fl

ad patrem suum Gudbran-

protinus eqressa, sese Grocnlan/lia, mo/lo apiul ritriiiun Siqiirilum Sy-
dum in Up/andas recepit. Uplandas autem et rem, Hringarikice regulum. Utrumque tamen as-
Uplundos appellant Norveqim mediterranem scr/um rouciliari po/est,simatrem secu/us dicatwr
iractum amplissimum, p/uribus o/im regulis Filius, et cum ea a/nu/ aviuu detentus, r/onec ad
habitatum, nunc vero Aggerhusiensis prmfec- secundas nuptias Asta /runsiil, eumquc srrii/u ad
turm nomine comprehensum, et ab intimo pro-
Siqurdum traduxit in Hriiiijiirikiaui. quce Qbslo-
pemodum sinus Osloensis, seu Obsloensis recessu cusi siuui rrrsus Aquilonciu riiiim cs/. MittoqiKB
ad Seplemtrionu/ia verqentcm.il,- q, (n I ndulinus hic e/li/lissc Puerum u/irr/iut cum hcllicosi, tum
lih. II a capite vi usque adix.
In lioc tractu sita iiiiiijiii/iii nc lihmilis nliin iininii specimina. <>r-
quoque est Grocnlandia Norveqica, qua Occasum tennis cum esset, wquales omnes superusse fcrtur
et
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 103

ingenii viribm ; nec nisi duodecim esset: plura namgue inter heec et regnum cjus, D
„/ amoris et
"' T h
,,' fnr wmnraniter, inquit Torfana pauris tiiinrii liis rrr/iis intrrjirit : Ita ex manibus
;:" bal
'''" Mm. pergamenea habent et insidiis hostium prorsus inopinantium elapsus,
TdemJap.xv, tria

tamen pariter vetustum qumdecim quum Gothiam, Finnoniam, Frisiam, Angliam,

,„,„
prinmm nauticam expeditionem aliasque peregrinas oras peragrasset,taiuleni ad
,-uni

cepit;Hranio, qui
eum.intratamenpaternam suos in Norvegiam reversus est : ac tum demum
iag
nutriverat, Nutritiusque inde, alias de monarchia conseguenda agitasse Olavuin nar-
domimil
donecadole- rat: et consouiiii/ Ericus ac Magnus ; nisi quod
pgjegnnator, dictusest, curaejus,
oommissa rait enim virpi- utergue de Go/hica seu potius Gothlandica iucur-
scsret, eostodiaque
:

jnarusetassuetus. sione iili/j/iniilo i/berii/s /nciiiinit ; el Ericus gui-

Pfimo cursus in Daniam directus, Ottare

dem in hunc modum : Ille vero (Olavus, Stocsundio
20
primo autumno, in Sue- moxelapsus) partes Suecorum aggressus, accessit
Kigro teste exinde :

.
,, t,i cajdibus, latrooiniis et incendiis omnia Gothlandiam (insulam in mari Ballico ad Orien-
(
,

K1MI
videbatur, optimo, in ultio- tem Ostrogothia?) et magnam pecuni* suinmam a
miBcuit, jure, ut sibi
„,.,„ paternaj csedis;
eodem poeta (Ottare Nigro) Gothlandensibus extorsit alioquin totam terram
;

de re modulante dedisset in prsedam. Tuncvero paciflce apud eos

hoc seneu versus ea
:

Vosremia agitare rates et pandere vela hiemabat anno videlicet 1007, ut putat Torfmus
:

Aggaeti, passim, zephyris spirantibus, amplis

at ego vel serius licec gesta crederem, vel natum

Qwtructi spoliis, peragrastis Balthica regna.
hi primis Cygni meritas sunt pendere poenas
fjompulsi fratres: metusomniamiscuit ingens.
Cygni fratres hic Sueci oocantur ab allusione
citiusOlavum, robustum nunc ulique, ut observat
Ericus,et audacem.
29 Primo vere (anni sequentis) inde in Osiliam Osiliam,
(qua> Gothl/ind/s orien/alis est insu/a, Livonico Fimiiam,

nominum jptien, quod Suecum, ct JSUan, quoal objecta sinui, vulgo Oesel) movit, lateque popu- D an * am ,

cum Fmvlm
eygmm significat. Observari autem hic velim, latus, incolas valida manu obsistentes su-
-

venus hujuscemodi Mandice primum compositos perat, fugientesinpcenam perfldi» ca?dit: primo

esss, ei maximo apud omnes Septemtriorlales in namque adventu pacem certa pecunia pacti sunt; E
Ij

/jiriin, iit/inir cequalia temporibus, de quibus ad quam recipiendam cum statuta die adesset,
aguntjtestimonia.Poetasenim illi, seuscaldri, ut armis, non pecunia instructi confiuxerunt. Ita
/i/i/ir/liui/i/r, rri/imi iilim /iriiiri/iii/u//iie /irrpc/i/i Torfceus ibidcm, tam hujus, quam Gothlandicm
riimilrs nr iniiiislri /ir/vri/i/ii, ea fere, quibus in- invasionis testem appellans cocetaneum Siguatum
terfuerant ipsi, prcesenticarmine celebrare con- Poetam,aliisS/guardumSkald. Pergilvero :Inde
siirrrrmil. e.rliibuit Olaus
Iluiiiin /11/11/0//1///1 Finniam, seu Finningiam, petivit ubi tuto latro- ;

Wormhts, et ex illonuper Sibbernus inBiblio- Finnissaltibuset latebrisse occultantibus,

cinio,

thet a historica Ikino-Norvegica cap. 1, adjectis, nec manum conserere ausis, agri vastantur,
sii/i i/iiilius floruere, regibus; ubi et Ottarem praeda abigitur. Verum Olavus, dum hujus dul-
Suarte, seu Nigrum sub S. Olavo notatum inve- cedine longius abripi se sinit a littore, Finnorum
nirs. n/i r/ 11/iiis infru citandos. insidias aigre, nec sine suorum sanguine, evadit.
prtam in 27 lu Imr expeditione post superatos in mari In Daniam deinde trajectum, inquit idem, ubi
imm, lliil/irn nnii miiiiis arte ac do/o, quam virtute, Dano cuidam Comiti, Thorkeli Procero (in uinim
Sotium ri Thordum piratas, juxta Torfmum ibi- tantum Ms. exemplar historice Snorriance, appel-
ilr/ii et cap. xvi, classe Suediam ingressus (verba latum Kringla, habet) jam ad expeditionem nau-
sunt l.nrrrni, i/niTorfcpu breri/ir est Hist. Suec. ticam in procinctu se junxit: qui in Austrum
lib. I. /i/ii/. magis cum agris, pecoribus et
17,) navigatione directa, maritimam Cimbriae oram
rillis, quam nominibus bellum gessit, omnia cir- prartervecti, cum in Sudurvikam pervenissent,
cumquaque depopulatus ad lacum usque, tunc in multas piratarum manus (forte naves) incide-
Logen, iiiiiu- Melerum dictum. Inde Sigtunam rent;pr8elioquecommisso, multas earum insuam
(haudproculStockholmiaversitsSeptemptrionem) potestatem redegerunt... Secundum hanc victo-
amnem stravit, per quem tra-
progressus, ponte riam Friziam Olafus petivit, jactisque ad latus
iliuwtexeivituin.Sed rex Suediai (Olavus Skot- Kiiinlimense anchoris populabundus incolas
,

konung) contraeumjustocumexercituegressus, aggreditur qui vim vi repulsuri, cum illo con-

;

C catana ferrea per laeum Stocsundium trajecta, flixerunt; secundo, an adverso Marte, non addi- p
prasidiisque positis, ei interclusit
reditum ac tu- tur; annus tamen cap. xvn notatur, quo, secun-
liminveptuin. Hisangustiis circumventus Olaus dum Islandicos annales Norvegice, id acciderit,
Haraldi.consilium, quod prasens necessitas sub- Christi 1008.
jecit, ex tempore
capit; et ad Agnitjtiam, ab 30 j4«? ejusdem anni autumnum refertur ibi- ^ngiiam •

^gno Dagerifllio itadictam,pos1;eaStockolmiam dem Olavi nostri adventus primus in Angliam;ut

:i
Stocsundio appellatam , depressiori solo, ubi gui et non multum antecesserit obitum Suenonis,
1'iuh' flmnen est Australe, noctu magna suorum Danice regis Angliceque domitoris, guem Islandi
industrja et celeritate
perfosso, et aqua denso affigunt anno Christi 1009 ct toto triennio mor-
;

"" 1,1|J adaucta,

extraxit se ('1™ classe sua, sal- tem Ethelredi, Anglice regis, prmverterit, quam
™squehince7asit. illi, ibidem c/i/i. xix, anno Christi 1012, vel 10H
tvjt :

'""'•
88 Primum hocfuisse 0\a\\nostribellum,scri- il/igant : nam /rienuium, quod Ethelredi ob/tus
^

prares forvegi Suecique consentivmt, non hic clauserit, Olavum transegisse in Anglia non Is-
"';•''" </„r„i proiuxi, Loceenius, sed
Joannes et landi solum, sed Sueci asserunt, atque impri-
et
mgnw ll/si. uoil/. ///,. KVII.cap.xxi, et Ericus mis Ericus Upsalensis lib. I, pag. 30. Et credi
/'-«lensis lih. II,
>

'"'"'' tjus
patJ o,,. qunmqmlm de M guidem id posset, si anni tum Suenonis tum
amorum 12 u„t 15 altumsilent,utcui Ethelredi fata/es hic recte consignarentur ; at enitn
wia /,„„ admodum
eongruant ; quod ipse n/m quantamcumque Islandicis annalibus suis auclo-
<<--o/,„i,„
Torfaus loco eitato, tame/si aucterum rilatem esse Torfmus velit; eo tamen adducet
'"
"'" /" / '"' opinioni su<e
h
prmferendam duxeril. neminem, ut illos,prmsertim in hac re, antiquiori-
<u oero,
am hme ait
„ Loecenio referri ad ea bus Ang/icarum rerum scriptoribuscomparandos,
pora
1 uib "* Olavns/am rex Norvegice factus
'
nedum anteferendos putet. Atquihorum omuiiim
testimonia
 104 DE S.
testimonia consonant, quibus et Suenonem apud
se anno Christi 1014, Ethelredum anno 1016
et
obiisse asscrunt ; ut videre est in Chronico Saxo-
nico , Florentio Wigorniensi, Simeone Dunel-
mensi, aliisque ad annos modo designatos. Non
potest ergo censeri Olavus in Angliam venisse
paulo ante obitum Suenonis, ibique triennio, usque
ad Ethelredi mortem permansisse : cum
num Christi 1016, etiamjuxta Torfcei chronota-
xim, universce sibi Norvegice regnum et subjecerit
etprcesens administraverit ; ut infra vidcbitur.
sed hac vltima 31 Saxo Grammaticus Hist. Danicm
factum narrat postquam excesserat e vivis Sueno,
et Olavus Norvegice totius imperio jam erat
poti-
tus : tum enim a Canuto, Suenonis filio, ad subi-
gendam denuo, quce defecerat, Angliam invita-
tum, strenuam ei operam navasse; donec (anno
1016 jam adulto) pace cum Ednumdo, Ethelredi
defuncti filio, composita, Norvegiam repetens a
Canuto discesserit, et iratus quidem
se promissa Anglice parte fraudasset, tum quod
pellicem eripuisset Alvinam. Saxonem sequitur
Krantzius in Dania lib. IV, cap. xxv, et alibi,
uti et Meursius Hist. Dan. lib. III, ubide Canuto
Magno. Hcec sententia conciliari nequit
Adamo Bremensi Hist. eccl. lib. II, cap. xl; ubi
ait, inter Knut (Canutum) et Olaph (Olavum nos-
trum) regem Nordmannorum continuum fuisse
bellum, nec cessasse omnibusdiebus vitae eorum,
idque statim atque obierat Sueno, Canuti pater,
ut ibidem innuit cap. xxxvi neque cum Historia
; kii
Norvegica, juxta quam Olavus nec post
Christi 1014 umquam adisse Angliam potuit ;nec
Danis istic antea, sed Ethelredo militavit, saltem
secundum selectiora monumenta , quce contra
narrationem codicis Flateyensis Torfceus defendit
eadem semper parte III, lib. I, cap. xix; in qui-
bus nulla quoque vel de promissa regni parte,
vel de Alvina concubina fit mentio. Pugnat etiam
cum Suecorum apud utrumque Magnum
hisloria
et Ericum Upsalensem, qui Olavum itidem asse-
runt ab Ethelredo in Anglia contra Danos stetisse
licet Adamo Bremensi repugnent etiam
eatenus
ipsi; quippe qui Olavum nostrum (sive eumdem
illum faciat cum Olavo filio Cracaben, sive divcr-
sum) Danis adhcesisse usque ad Suenonis obitum,
manifeste indicat, cum tunc eum narret separa-
tum esse a regno Danorum neque posteriorem ; memorat). Octavus, cum Cantuariam expugna-
ei profeclionem ad Anglos ullam adstruat.
tarn varie de- 32 Alii Olavum multo citius in Anglia sistunt;
seribitw, ut Joannes Wallingfordus, qui seculo decimo ter-
C tio ineunte floruit, et amw 1691 inter scriptores
historice Britannicce quindecim editus est Oxo-
nice : is enim eumdem hune Olavum fuisse affir-
mat pag. 550, qui Suenonem juverit in obsidione
Londinensi (anno 994) ac martyrio deinde et mi-
raculis coruscaverit. Huncnonviderat Ponlanus,
opinor , cum in eamdem sententiam ut supra
monebam, inclinaret, atque ita intelligendos cre-
deret seculi duodecimi auctores Anglicanos ; quan-
tumvis nomen immutantes, Anlafum appellent.
cum de obsidione Londinensi agunt ad annum
jam memoratum; Olavum vero deinde et Olafum
ad annos Christi 1027 ct sequentes, ut videsis in
Chrononico Saxonico, Florentio Wigorniensi, et
Simeone Dunelmensi, ut recentiores omittam ; qui
omnes (si primum excipias) Anlafi sui expeditio-
nem brevissimis lerminis circumscribunt : venisse
enim illum aiunt cum Suenone, et Londinum in-
vasisse 8 Septembris anni 994 ; indc vero
per
varias provincias incendio, vastationc, ccedibus
fcedasse omnia, donec ingenti pretio delinitus, in
OLAVO REGE ET MARTYRE.
Suthamptonia per hiemem,Anglisexcondicto vic-
AUCTORk
tum prcebentibus, conquievit : quo lempore Ethel- P. B,
redus eum quanto potuit studio a Suenonis
,
,
partibus abstractum , ita suis asseruil, ut ab ipso
Ethclredo in Sacramento Confirmationis suscep-
tus, cestateproxima Norvegiam repeteret, polli-
citus, quod et prmstitit, numquam se Angliam
ante an- hostili animo revisurum. Dixi Si primum exci- :
pias : nam Chronicum Saxonicum illum etiam
annoWS in Anglia bellantem exhibet, et pace,
seu induciis factis, ab Ethelredo in Consecratione
lib. X id (id est, Baptismo, ut ex Cangiopatet) susceptum.
Sed de Baptismo agcmus inferius.
33 Anlafum tamen hunc ab Olavo nostro di- «! nihil cerii
versum, atque adeo Olavum Tryggonicum fuisse, possimus *
contendunt Alfordus noster ad annum illum, et iJ«.
Torfceus part. II, lib. VIII, cap. xvn etxxix;et
vero momentis etiam gravibus non caret eorum
opinio. Sed quid ego hisce diutius memel ipse
illi, tumquod piumque lectorcm fatigo; cum neque sanctitatis
Olavi intersit, hmc sciri; neque in tanta scripto-
rum discordia ita definiri ex uno possint, quin
labefactentur ex aliis? En tibi interim breviter
quce lum ibi, tum alibi, extra patriam gessisse
cum Heroem nostrum ex Snorrii Sturlcei, Islandi (qui
seculo decimo tertio claruil) compendio verbis
toiidem, nisi quod parentheses suas interserit,
Latine refert Torfceus part. III, lib. I, cap. xix :
Filius Haraldi Pulchricomi fuit Biornus, Gu-
driodi pater; Gudriodus autem Haraldi Groens-
pater erat, illius, qui uxorem duxit Astam,
annum Gudbrandi Kulre filiam.Eorum filius fuit Ola-
vus Crassus; qui puer patria cum nutritio suo
Hranio excessit. Primus ei conflictus ad scopu-
los Sotinos secundus in Esthonia tertius in
; ;
Suurvica, Danise provincia; quartus in Vinlan-
dia (Finnlandia legendum) quintus in Kinuli- ;
masida adversus equites.
34 Inde in Angliam concessit ubi ad pontem ; Crimpeniim
Londinensem conflictus sextus, adversus Danos, gestonm ej«>
extro, |«/i i»»
.
qui ibi bellabant, praedonesque facti sunt (ver-
suque Siguati Poetifi confirmatur). Dani pontem
propugnabant Olafus Ethelredi partes secutus,
:
oppugnabat (Ottaris Nigri versus in testimonium
citatur integer). Septimus in tesquis Ringma-
rensibus (prselium Ringmarense Simon Dunel-
mensis de Gestis regum Anglise ad annum 1010
ret, adversus Danos et Vandalos'; nam et illi
Knuto militabant (Siguati versus affertur). No-
nusadfluvium Nyamodam, contra Danos (Sigu-
ati rhythmus iterum adducitur). Decimus ad-
versus Danos piratas in loco Hole, ubi eastellum
quoddam diruit. Undecimus in Grislupollis. Inde
Occidentem versus profectus, in sinu Fetlensi
duodecimum certamen gessit. Austrum versus
inde movens, decimum tertium prajlium in Se-
, liupollis ciebat, expugnatoque oppido Gunnvalds-
burgo, Comitem Geirfinnum comprehendit.
35 Inde Austrum versus ad fluvium Karlsa
Stvrl0>
*
procinctum movit; utramque ripam infestabat,
diuque ibi adversis ventis detentus, cum Nior-
vasundam (fretum Gaditanum) meditaretur,
monitus est, Deum nolle, eum in Austrum lon-
gius procedere sed potius, ut patriam Norve-
;
giam repeteret, ibique rex in seternum perma-
neret. Deinde Rex in Pictaviam retro movit,
ingressusque Leiram (Ligerim)oppidum Varandi
post editum certamen excussit. Proxima hieme
in Siguo, aliis Signa (oppidum aut pars aliqua
Normannias est)resedit, praemisitquein Angliam
et
Hranium, nutritium suum cum muneribus
promissis
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 105

promissis ingentibus ad alliciendos magnatum unde eam excogitare potuerit

difficile dictu erit, D
ille fideliter executus, usque Lon- monachus Gemmeticemis, aut qua fronte scriplis
B.
jjumos; quod rns tamen id
P.
dinum pervenit.
Proximo vere Uiatus in An- publicis sit ausus asserere, vix toto seculo post factmn pntn-
derimumque sextum praelium in factum elapso; ex tabidis Rotomagensibus, si fal- "imx «"'"»<<"/'
eliam trajecit,
iiingfurua gessit. Decimum septimum ad Val- sumscriberet ,(m /], rrincendus. Tumnisi verasit
i

Siguati poeta?, Cbronicis omnibus ha>c opinio, credivixpoterit fieri potuisse, ut eam,
diam (Carmen
notatum, vicies
<
-i i m hoste collatis signis eum rcjectis aliis, ecclesice Danice, Suecio?, ipsiusqite

uugnasse liquido tradit). Hcec ibi; obscure, ut adeo metropolitana Norvegicejam olim in Officio
natet'sed sivere, quis non miretur historicorum, recitandam adoptarint; cum Norvegorum prce-
[nglicorum imprimis, silentiwn? sertim illustrius id esset episcopis, si eis potius,
quam ex/erno , melioris vitce primitias debuisse
secundum Deum Rex tam sanctus crcderetur.
§ IV. Baplismi ejus tempus Neque nos igitur dubitamus asserere, id Roto-
ac locus; reditus in patriam, magi contigisse; sed quo tempore? Henschenius
noster in Commentario historico de S. Sigfrido
regnique primordia. ad diem 15 Februarii § 1, num. 3 assignat an-

olim <•»
Qiur
uee uiavo dicta
nr Olavo
dc siim
uiceei sunt paragrapno supc-
paragrapho supe- uiiiii 993, Olavo nostro tribucus, quce apud scrip-
I(OT
riore, facilius ignorari quilibet patietur,
palietur , tores Anglos de Anlafo legerat : verum obstant
i,,litinit •!,

iiJimii. qWB cum illis coiijitncta fuit, ejus ab avi- Calculus et Walsingamus, quorum ille testis est
n\ mperstitionibus ad Christi Baptisma conver- inhac re gravissimus ; ambo enirn id accidisse as-
nonem. Est cero hmc certissima, et ab auctoribus severan/ opera Richardi II, Normannice deecis
plurimis passim asserta, scd non uno ab omnibus (qui pa/ri primum successi/ anno 996) e/ pos/ obi-
loco ac tempore : neque eniin agitari desiit , gua; /um Suenonis, Danice regis, qui incidit in annum
ii set ub duodecimo inter ipsos etiam Norvegos 1014, e/ ini/ium Februarii. Validum hoc telum
agitata fuit controversia, tribus distracta senten- est in eos, qui Anlafum il/iem, u/ supra vidimus,

His . ii/ ex Theodrico Nidrosiensi liquct ; qui cune S. Olavo confundun/. ^

ci/p. xiii, cum narrasset,Olavum Tryggonis fi- 39 Vide/ur ergo saluheribus expia/us undis anno drcilcr
liiim. Norvegice ab anno 995 usque ad 1000 mo- Olavus anno eodem, quo regressus ad suos, Nor- ChrisH 101
narcham, oenissead Uplandas, ibique invenisse vegiam uitirersam sibi ccepi/ subjicere, hoc es/
iiii/iiii/i/in suum Olavutn nostreem una cum Asta 1014. Neque vidco, quid huic sen/en/ice mcegno-
iiinirr, iiiiuii iiiiiiniiiin puerulum; continuo sub- pere possi/ incommodare : viveban/ /um cer/e om-
jicii Tunc eteum (S. Olavum) una cum matre,
: occasionem, Willehno tes/e,
nes, qiei/an/o negoiio
ibidem, secundum quosdam, baptizari fecit alii : prcebuerunt Richardus II, Normannice dux;
;

nontendunt, eum in Anglia baptizatum: sed et Robcrtus I archiepiscopus Rotomagensis; Odo,

,

Bgo legi in Historia Normannorum, quod a Ro- Comes Carnolensis. Adde, juxta ipsos etiam Is-
berto in Normandia Rothomagensi metropoli- landos, apucl Torfceum part III, lib. I, cap. xvm,
.

tano baptizatus fuerit. Olavum anno illo in Normannia usque ad ver-

[Hfl I II Opinionem primam ceteris, ut verisimilio-
:i7 num tempus fuisse commoratum. Sola objici po-
faaporo feopK-
rrm, /irir/rr/ Torfevies part. III, lib. I, cap. XIV; test rereem a Calculo narra/arum series ; u/ quce
udui /Iwrfi
anl iiiiliiini miiiii argumentum. Eamdem adstruit videa/ur innuere, ed coniigisse anie expugna/um
RlDlCflU
Viin fabulosa in Ms. Ultrajectino, quatemes lus- a Rober/o , Gallia? rege, et Richardo II, duce
tratum illum sacro fonte asserit in Norvegia; Normannia, Milidunum; cum hoc ibidem nar-
niritil /n ro lnmcit qmnl iii/ut/um fuisse tum , retur post Olavi Rap/ismum cap. xiv. Quipro-
indicet, non puerum; nec de Olavi Trygguini inde, si scrvatus esl ordo, reponendtes videbi/ur
iii/rrrrnlii meininerit. Scriinda est Joannis Wii- antc annum Christi 999, quo hcec Milidunensis
ttngfordi; gui eum tempore obsidii Londinensis oppressio ex Chronico Floriacensi notatur apud
{leimo Eihrlmlu
<i'.i.|)
susripien/e, biipliziiliim af- Labbeum Chronologia historica, et Danielem
iei

/irimi/
pag. 548, ct Joannis Magni, qui tamen in Historia Galliw. Sed reponi potesl, non sem-
minus clarus est, cum eum lib. XVII, cap. xxm per ab hisloricis temporis ordinem, cum fac/a
"ii cooperatione Mildredi (Ethelredi) Anglorum narran/ disparaia, servari; atque adeo saepv ne
regis, Baptismatis sacramento ablutum fuisse : sciri quidem. Sic idem Willelmus Olavi Raptismo p
i/inhiis at nlii
i
Saxoniciim supra cila-
t /irmiiriim Ethelredi mortem prannittit ibidem cap. ix, cum
tum § s, iiiiin. QZJuxta illos saltem,quiper Aei-
illum sinedubio secuta sit. Porro nomen in Rap-
/'ilinii intelligi
volunt Olavum nostrum. Tertiam tismate non videtur immutasse, quidquid in an-
/ti/r rrirris
probasse videtur ipse Theodricus notatis hoc die ad Martyrologium Romanum icl
i/iniiii/i,
kanc solam ratiocinio confirmare ni/i/ur, velit Raronius cx inspecta minus, ut apparel,
quodibilegi malim, quam hic adscribere, cum accurate Historia Joannis Magni lib. XVII, cap.
'iinni,,,, s il piiriichroiiicum ; utpo/e Rober/uui xxi ; ubinarrat, Olavum regem Jacobi nomine
Francia regem cum WilUbno Normannice duce iu Baptismate appellatum fuisse sed eelius hic cst :

conjungens. Eamdem ante Theodricum defendit Olavus a uostro, Suecice rex, non Norvegice. Adi
mlklmw Caleulus, monachus Gemmeticensis, Ericum lib. I, infine.
Normannorum lib. V, cap. xn; eamdem
tjtst-
40 Postquam vero Rotomagi S. Olavus cura . .

itomas Waismgamus,
a Camdeno edi/us, in nonnullis suorum, hortante Hoberto archiepis- trium redtit
mioatgmate tfeustriai pag. 429; eamdem Vi/a
copo ad fidem conversus esset, atque ab eo Olavus,
,

«s. Bodecensis
infra cap. i, num. 2 ; Lectiones Baptismate lotus, et sacro Chrismate delibutus,
'"'.""" Sleswicensis
anni 1512; e/ antiqui Rre- de percepta gratia gaudens, ad regnum suuin
wowi Vidrosiensis, teste Torfeeo mox assignato regressus est, iitquit Calculus lib. V, cap. xji.
''"" et ProprU moderni Suecorum : eamdem Vas- A/ii tamen aclilam ab eo prius Ang/iam, celqeee
<""<- in ejus
Vita; Pommerayus in Historia ar- inde Norvegiam tradunt. Ad Angliam refert
1 '' "'"""""'• " bide Roberto l.pag. 245, Theodricus Nidrosiensis, quod ante discessum in
'olinuc"
Norreijiniii ei accidisse narrat cap. xv his verbis:
« Sane nisi vera sit hcec pos/rema sententia, Fertur, quod tunc Olavus adierit quemdam he-
Julii Tomus 17/. 14 remitam
 10G DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
remitam, magnae sanctitatis virum, qui ei multa Obsloensem) nava/icertamine itacontudit,ut
bicits AUCTOKK
praedixerit, et quia largiturus ei esset Dominus is Suesiam, ubi brevipost obiit, profugus, va-
in P.B,
abundantiam gratise suae,nec non et qualimorte cuamfacilemqueNorvegicetotiusmonarchiamVic-
ex hac luce migraturus esset ad Christum. An- ut videri /atiuspotest apud Tor-
tori relique?-it ;

nales Islandici apud Torfceum part. III, lib. I, fceum part. III, Ub. I, « cap. xxn usque adxxvn
cap. xxper Northumbriam i/lum circumducunt neque cnim hic nobis nisi summa rerum capita,
ubi expugnato portu Valdensi, duas conspicuw et ea quidem, selecta, propositum est recensere.

magnitudinis naves confici curaverit, singulisque Qaod ad annum

43 pertinet, quo adregni fas- M ven rey m
tigium fuerit primum evectus, in eo non obscure
sexaginta delectos et cataphractos milites impo-
suerit, cum quibus, reliqua classe exercituque conveniunt auctores rerum A quitonarium prmci- eodern anno:

dimissis, patriam repetierit, ut eam tum ab Ha- pui; ut Adamus Bremensis lib. II, cap. xxvi et
cone, ejusque patruo Suenone, Jarlis seu Comi- Saxo Gi-ainmaticuslib.lL in Canuto Magno,dum

tibus, fiduciario jure pro Sueciai Daniceque O/aviani regni primordia cum Suenonis Danice
injihmndmiiiistratam, externo tandemjugo ex- regisobitu,quianno\0\±ab Ange/is consignatur,
solveret, sibique, si posset, et Christo {qiwdjam proxime conjungunt. Hinc forte Grevenus, qui in
facere cceperat pridem Olavus Trygguinus cogna- Usuardi sui prima editione obitum S. Olavi no-
tus ejus) vindicaret. Ac de navibus quidem cluabus taverat anno Christi 1028, in secunda notavit
numeroque mililum loricatorum consentit his anno 1026 quod vel apud Adamum in aliquo
;

etiam Theodricus loco citato ; ubi reditum ejusad exemp/ari, vet apud A/bertum Stadensem legis-
suos ita prosequitur. set,illum regnasse annis duodecim ; quos pro-

nt eamindigna 41 Prospero igitur cursu transmisso oceano, tnde ab anno 1014 numerandos credidit : eoque id
servitute Hbe- applicuit primo, quodam divino praesagio ,
ad magis, quod eum 4 Kat. Augusti , feria sexta,
ratam, insulam quamdam (juxta medio
Torfceum, in occisum putaverit, ut § 9, num. 101 dicetur. Theo-

Norvegiae tamquam umbilico sitam) quae materna dricus quoque Nidrosiensis cap. xix occubuisse
lingua nostra dicitur Saela, Latine vero inter- ait beatum Olavum anno, de quo postea dicendi

pretatur Felicitas, nimirum portendens futuram locus erit, 1029 postquam annis 15, ut cap. xx
:

Viribeatitudinem, etquia spem felicitatis seternas narrat, regnum obtinuisset : initium igitur regni
toti patriae auspicio sui adventus invexerit. Ab- ejus ab eodem annoChristi 1014 repetit. Quinipse
hincnavigavit in locum, qui dicitur Sautungsund etiam Ericus Upsalensis , tametsi illud lib. I,
(Torfceo Ulfasunda, adAustrum Scelce) ubi et mo- pag. 30 aliquamdiu post obitum Ethelredi regis
ratus est aliquot dies. Ibi tunc perlatum est ad Ang/orum differat; cum paulo tamen inferius
eum, adventare Hacon, Filium Erici (et in majo- annum eumdemque sub-
ccedis Olavi statuat 1028,
rem regni Norvegici partem successorem) cum incle decimum quintum, ad eamdem
regni ejus
duabus navibus, una parva, quam nos vocamus omnino (si annum decimum quintum incomple-
scuta, altera longa, quam antiqui vocabant li- tum intelligas) senlentiam redigetur. Neque huic
burnam... Quo comperto, Olavus noster excogi- refragari censendi sunt recentiores alii, qui re-
tavit hujusmodi laqueum. Fecit naves suas gnum ejus auspicantur ab anno Christi 1015 sive ;

altrinsecus econtra locari ; et, quia locus erat quod finem anni prcecedentis negligendumputa-
angustissimus, cordas inter ipsas naves tendi, verint ; sive quodanno demum it/o absolutum, victo
quae tamen fluctibus operirentur, ne dolum de- exactoque Suenone Jarlo, imperium sit adeptus.
tegerent ; ut dum ibi incauti irretirentur, illaesi 44 Nam vix, parta victoria, cognovit Olavus, qwmquam
et sine sanguinis effusione, si fieri posset, cape- regno excessisse Suenonem Cornitem, cum Occi- anno tantxm

rentur : quod et adveniens

ita contigit. Nam dentalia Vikse, inquit ibidem Torfceuscap. xxvi,
sequmte

Hacon, nil aliud suspicatus, quam esse mercato- usque promontorium Lidandisnesiam praetervec-
res, illico a Rege captus est. Ibi tunc abjuravit tus,magnopopuli confluxu exceptus, ubiquerex
totam illam partem Norwegiae, quam ipse tenu- pronuntiatur anno 1015. Inde certior, Erlingum
erat inde profectus est in Angliam, ad Canu-
:
Skialgum (qui Suenoni mi/itabat) magnum mili-
tum Magnum cujus erat ex sorore nepos. tum numerum contraxisse , in Aquilonaribus
sibi, ut legi- 42 Hoc obice tam feliciter sublato, restabat Agdiae partibus moras amputabat, ventique ad
timoregi, sub '
alius; Sueno
videlicet Jarlus, Haconis, ut dixi, votum spirantis opportunitate usurus, in Thran-
deret,
patruus qui rc/iquam Norvegice partem post diam magnis itineribus contendit plurimum
C ; ,

viclum O/aviim Trygguinum a Suecice rege sibi referre ratus, si populosissimas regni provincias,
commissam obtinebat : is enim, teste ibidem Theo- dum Comes procul abesset, sibi subjiceret. Nec
drico, cum audisset adventum beati Olavi, col- fefellit opinio : nam
primum eo pervenit,
ut
lecto exercitu moxillum insequitur. Olavusvero absque ullatergiversatione omnium suffragiisrex
rex (hoc enim nomen a suis jam sortitus fuerat, creatur; Nidarosiaeque per autumnum consedit;
more antiquorum Romanorum quia et ibi exer- ; ubi omnia, qua: ad convictum hibernum requi-
citus sibi solebat creare imperatorem etregium rebantur, instrui curavit, palatiumque regium,
uomen imponere) diffidens de auxilio Thronden- sedemque sacram, memoriae S. Clementis dica-
sium (noverat enim eorum facilitatem et incon- tam, in eodem loco, quo auctoris, qui haec scrip-
stantiam) secessitin superiorem provinciam, ibi- sit, tempore sita erat, extrui etc. Visumhcecfuit
que hiemavit cum vitrico suo Sinuardo (alii Si- exscribere, quod inde etucescat, quantopere al>
gurdum uppc/lant) et Asta matre ; nihil interim ipso regni aditu Christiana eireligio cordi fuerit.
quo etvitricum et ceteros Uplandorum
negligens, 45 hiterea Sueno Comes seu Jartus, dum et niom"'
hitim

ad regem se totius Norvegice hercditario

regulos m
Russorum spoliis et viribus Suecorum adjutus, lll„:ri>'
1 -

jure legitimum agnoscendum et proclamandum amissas nuper ditiones recupcrare meditabatur,

ohlillH"'

addueeret id quod ab iis e/abente circiter eodem

;
in ipso be/liprocinctu tentatus morbo, vivere sub
iinim reparatat sulutis 1014 in solennibus
secun- autumnumejusdem anni desierat : cujus reinun-
dum Uplandorum leges comitiis consecutus est. tius nulantes alioqui provincias aliquot Olavo sic
Tum vero Suenonem Comitem cum infesto exer- asseruit, ut so/um hunc ultro regcm Norvecjiai
cilu sibiproximo vero occurrentem apud Vi/cam totius non expeterent modo, sed ct ritc singula
(Australis haic erat Norvecjice tractus sinum
am- proclamarent, el pensis mox regiis vectigaUbus
profiterentur.
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 107

profiterentur. Vssit
id Olavum SkotkommgSue- scriptione palatii IVidrosia? anno superiore, uti
,. rTOR K
,,„ vegem, maxime cum exprovmms sibi sub diximus, ubijuxta Torfcei narrationem
cedificati,

per Norvegiam tribu- part. III, lib. H,cap. i,inmedioccenaculosolium

euenmii administratione
er<ictores,h<tc hieme demoresub- Regis erat supra (sive a dextera) collocatus
\„rih nihilprr
;

imo eorum aliquos Grimkel episcopus cum sacerdotibus infra (sive

w ,w,s potuisset extundere ;
;

S. Olavus, quodpopuhm, a sinistra) consiliarii etc. Idem denique hic est ille
nupendio mulctasset
postquam id ipse fieri diserte Grimkel, qui Martyris deinde nostri corpus e terra
tibijam mbdilum,
exactimib\is improbis eexare porro ob- sustulit.Sed ad coeptam redeamus historiam.
wtuisset,
Betlum igitur et gravissi- 48 His peractis, in Australes partes procinctum quw tot" regiio
ttmatiu& perrexissent.
tninime dubium immmebat; sed illud movit (5. Olamts) in singulis praefecturis aliquan- promulgatae or
mum et
recepta? stint

mquedequetantisperhabensO)&-m&mster,prius
formandum, quam defenden-
tisper moratus.
les
Ubi convocatisin curias judicia-
civibus, leges, quae Christianismum munirent,
sibiregnum legibus
modo ex Historim Nor- publice recensitae, pravae consuetudines abro-
dum armis decernit: ul
quam ct hic sccutijam fuimus, part. III, gatae, moresque idololatriam redolentes vetiti,
, ggu cb,

referemus. qui Comitum {Erici, Suenonis, Haconis) tempore

////, II, cap. ii

irrepserunt nam licet legum auctoritatem se-

:

vere vindicarent, Christianorum tamensacrorum

V. Jus civile et canonicum
% nulla illis cura; religio cujusque arbitrio per-
ab eo conditum; liberatee missa. Inde factum, ut passim circa maritima
omnes quidem sacro lavacro abluti, plurimi ta-
provinciae; pax facta cum men Christianarum constitutionum ignari essent
mediterranea autem, montana, et valles ethnici
rege Sueeiae zelus pro ;
reli-
tantum incolebant nam cum suo quisque arbi-
:

gione Christiana ;
pietas trio circa divina sentiret, id singulorum menti-
bus maxime inhaerebat quod in juventute
singularis et quotidiana didicerant. Tam
,

periculosae licentiae fraena ut

injicerentur, gravis pcena universis et singulis
Sigurdi obitus.
novae legis prcevaricatoribus, absque ullo condi-

Proximo vere (anni scilicet 1016, juxta Islan- tionis sortisque respectuadjecta est cujus metu ;

Inwi 1016
!..,., condft ilus ibidem cap. n) Rex Thrandis expeditio- ubique in obsequium Regis, tandem etiam abs-
tpi
'
nera iu Australes Orientalesque regni partes que contradictione, juratum. Itaque jam turn
itote, regno sapientissimum quem- elogium illud promereri co?perat, quod ei Theo-
injungit. Mox toto
que, sine "II" divitiarum respeotu ad se convo- dricus cap.xxi, ubi leges jamdictas egregie lau-
eavit, legesque, quas Hacon Adalsteini alumnus dat, adscribit in hoec verba Et, ut breviter con- :

tirimus Norvegia rcx Christianus ab anno Chri- cludam, ad hoc tantum principabatur mortalibus,
sii'935 usque ad 950, ut censet Torfams Hisl. ut eos ad immortalitatis gloriam, quantum in se
tforveg. part. II, lib. I, append. u) in Thrandia esset, perduceret.
eondidit, sibi exponi curavit; iisque ex illorum 49 Nerjuaquam tamen interea dum apostolum Eodem tem-
consilio,proutvidebatur,vel dempsit vel addidit. videbatur agere, quce regis erant, intermittebat pore occupatas
Jua autem canonicum, quod tErtsthmrett seu tantum enirn Deus in eadem erpeditione auc-
illi a Danis Sue-
cisque pivrin-
Ecclesiasticum jusappellabat, exsententiaGrim- tantum subditis amoris <ic studii,
toritalis afflavit,
ciasrecipit,
kelissacerdotumque composuit, summaqueope ut, cum ad Vikam aceedevet, diffugientibus, qui
nixusesl ad extirpandum ethnicismum, pravos- hactenus ibi sub Erico et Hacone consederant, re-
que mores, Christianse professioni noxios eoque ; gis Danice prcefectis, ultro ei ab omnibus et obse-
ivni deduxit, utcives in leges, quastulit, consen- quium, et census regii ac vestigalia deferrentur.
tirent, sequeadearum obsequium jurejurando Quin ct Tonsberga Gothiam versus cursum insti-
obligarent. Nec illa sollicitudo regni limitibus tuens, provinciam Bahusiensem, a Siieeis pridcm
terminabatur majora de Christiana re mereri
: occupatam, adpristinam fidem benevolentia redu-
cupiens, anxie in vicinarum gentium mores et xit, non armis; nisi quod E/lisum, Suecia; istic
instituta, prassertim queereligionem spectabant, regisprmfectum, civium voluntati obstrepcntcm,
inquirebal Ircadensium nempe, Hialtlandorum,
; ( Thorer quidam Procerus, Norvegici Regis emis-
Fsrevensium, et Islandorum variaque in sin- ; sarius, per tumultum obtruncaverit. Inde insulis
gulis vitia et defectus observabat... iisque arti- aliquot vicinis /ocisque maritimis receptis,affect«
culosillos, quos Christianse pietati adversantes jam wstate Raumelfam usque, qui Bahusieusi
Legibuseorum eximi voluit, misit. prcefecturce versus Aqui/onem propinquus est,
'
! '"i>
guidetn 17 Ciiui Grimkelem hic audis appellari, antis- revectus amnem oppidumque mox Sarps-
subiit,
titem illiiin intettige, quem cum aliis tam episco- burgum, Virgini Deipara dicatum, excitavit;
pis,quam presbyteris multis adductum ex Anglia autumnum ibi proximum et hiemem exacturus
s I
il&vo tradit,commendatqueimprimis a doc- Hist. Norveg. ibid. capp. iii et iv. Sarpsburgum
irinn et
mtutibus Adamus Bremensis Hist. cccl. vero, utnotat Undalinus lib. II, cap. v, a Suecis
Iili. II, cap. \i.; in quem lociim consuli possunt, anno redactum est in cineres, pro
Christi 1617
')'"• observat Torfmus part III, lib. III, cap. x. eoque urbern aliam, mari tamen a/iquanto pro-
Quantum verohuic ejusque sacerdotibus tum ipse piorem, exslruxit rex Daniai Fridericus II, quce
detulerit, tum a suis
deferri voluerit Rex sanctus ab ejus nomine Fridrichstadum appel/atur.
">' ipso statim
modo de-
regni principio, te.xtus 50 Non poterant hmc sic abirc, quin irritatos aiiHo 1017
scriptus indicat;
quem confirmat laudatus Bre- antea salis cum tum Danice regum ani-
Suecice legatos ad
mensh de iisdrn adjiciens : Quorum monitu et tnos acerbissime exu/ceraren/. Minus tamen erat Sueciie regem
4<»trinacor suum Deo praeparavit (5. Olavus,) depaceacturos
prwsens a Canuto Magno {tum rebus Angticis
subjectumque populum ad regendum commisit. iestinat,
nimis occupato, quam ut alias cogitarct) pericu-
Itaque a Regis latere
uixumquam discedebant; lum. At Olavum Suecumma/e omnesmetuebant,
"i publii
is autem consessibus secundum ab eo ut quein non helli causoe tantummodo, sed etpro-
"""» occt^ore
consueverant ; ut palam fit ex de- ludia qumdam incilarent :hae enirn eadem hieme
Huitius
 108 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
Huitius quidam a S. Olavo ad exigenda perJam- omuibits, qui Christiana sacra, aversabantur, in-
AUCT0R E
tiamtributa pro/icisci jussus e Thrandia, cumjam flicta posna est; sed aliis exilium, aliis mutilatio P. B.
omnia congessisset, a Suecis militibus, in c/uos etc? Nimirum per aversationcm iltam hic signi-
forte incidcrat, spoliatus primum, dein cum co- ficare noluit auclor qualecumque in illis Christia-
mitibus undecim occisus erat. Aliquanto etiam nm religionis odium; sedtale ; ut per diversa cri-
ante interdicta fuerant inter utramque gentem iuina ,
quibits dirersa responderit pcena , se
commercia. Odium vero Olavi Suecici adversus prodidisset ; puta fidei prmcones persequendo;

Norvegicum eo excreverat, ut ncc regem illum, neophytos vexando ; sacrosancta mysteria sacri-
nec aliter qaam Crassum compellari umquam legc profanando ; aut iis eliam ad prmstigias,
pateretur. Quod ei cognomcn, tametsi ex con- qitibus (teste Aclamo Brem. lib. II, cap. xl) tota
temptu natum, ob corporis tamen habitudinem illa barbaries exundabat, abutendo ; conventus

deinceps adhmsil. Atque hmc quidem, ut aliud sacros dissipando ; sacella destruendo ; fidem
nihil addam, belli erantjam ccepti indicia mani- semel eum baptismo susceptam, abjiciendo,
festa. Terrebat illud vero prce ceteris Vikenses ut infra dicitur § 9, num. 96, aliisve hujuscemodi
qui liegem proinde conati sunt exorare, ut, missis pluribus. Sed historiam prosequamttr.
ad Swcum legatis, coiiditiones pacis offerret. 53 Raumarichiam (prmfecturam in iisdem Up- et huw tam
Fecit hoc tum quidem circa autumnum anni
ille landis sitam, de qua Undalinus lib. II, cap. vi) severe, v.1 n-
1017 : sed cumjure suo ne ad latum quidem un- cum trecentis militibus ingressus, quanto ad me- guliidmmfe-
rentes,eiwcm
guem statuisset cedere, me/um ista legatio auxis- diterranea provectus est, eo minorem Christia-
moliantur;
se/po/ius, quam spem vel minimam fecisset, nisi nse fidei notitiam deprehendit ; institit tamen
alio fuisset subnixa prcesidio. eadem severitate in poenis, ni pareretur, exigen-
qui et eam 51 Mirifice enim ad hoc negotium Regi nostro disperseverare. Inde adRaumarichiffiregem(««o
concedere, et profuit Occidentalis Go/him comitem Rognual-
, regulum, Olavi, ut ceteri erant omnes, subditum)
filiam Sancto diirn (alii Ragualdum vocant) amicitia sibi ac fce- assiduus punitorum, bonis mulctatorum, vel re-
despondere r.o-
dere ms/a/e nuperrima devinxisse ; ut ut hoc ip- legatorum confluxus adeo eum terruit, ut, quo
gitur.
B sum fosdus, cum Olavo Tributario primurn se verteret, nesciret. Cum autem Hraerekus, E
innotuerat, bilem ejus vehemen/issime accendis- Heidmarchiae rex, eorum (regulorum Uplandi-
set.-Hujus itaque ductui et cousiliis permissa le- corum) esset sapientissimus, consilia ejus requi-
gutio fuit ; qum cum apud regem implacabilem rere statuit. Ad eum igitur profectus, quo in statu
diu prolracta, nihilproficeret, tum vero Rognual- res su33 essent, exponit. Placuit Gudriodum, Da-
dus non consiliis, sed auctoritate, qua valebat, lorum regem, et Hadalandia? regem arcessere.
agendum intellicjens, anno 1018 ineuntc, in Sue- Omnes Heidmarchiae Hringisakro (nunc
in villa
ciam ipse proficiscitur ; ibique re cum Thorgiujre, Rindsakcr ; ubi ingens fluvius, qui Gudbrandzda-
nutritio simul et agnato suo, eodemque supremo los, vulgo Gulbrands Dalen perluit, in lacum
Upsalensium judice, ac summm apud suos existi- Mios, quem alii Mois appellant non sine duorum
mationis viro, communicala, sic hitjus ope in lacuum mitltum a se invicem distantium confu-
proximis regni comitiis usus est, ut, comprobante sione, effuuditur;) ubi Hringus rex, Hraereki fra-
Olavi Norvegici postulata populo, iis assentiri ter, habitabat, convenerunt. Hi quinque simul
regern Suecim vel invilum fremenlcmque coege- inter se seorsim colloquebantur. Col/oquiumvero
ril ; quippe qui non seditionis modo, nisi id face- illitd, ut in pauca totum contraham, in conspira-
ret, verum etiam regni ac vitm periculum aperte tionem dcsiit adversus Olavum ut quo superstite ;

prospiceret. Ita et pax Olavo nostro iisdem, qui- nu/ia ipsis Ubertas, salus nulla speranda foret.
bus proposita fuerat ab eo conditionibus, data; Dies ergo facinori constituta, qua Regem istuc
et Ingigerdis, seulngris, Olavi Suecici filia (nam accessurum noverant ; convocati ex provinciis
et hanc expetierat) desponsa fuit. Adi-sis hmc singu/is civium primarii; satrapm quoqite ex sin-
omnia pluribus enarrantem Torfmum ibidem a guiis regnis cum /recen/is quique mili/ibus ad
cap. iv usque ad u ; aut, si mavis, Loecenium prmfini/um tempus adesse jussi : dum regitli in-
Hist. Suec. lib. I, ubi de Qlavo, cognomento Tri- terea ibidem conviviis indulgerent.
butario Rege, Succice JS*«rtfeOlllintg. jyos v iam 54 Coiisultationi vero eorum interfucrat Ketill sedconspi*
1

relegimus, quam, ne legationis ordo interrumpe- quidein Kalfus ; qui couscensa mox nave lacum *
tur.
C retur, prmtervecti jam sumus. emensus, et postridie ad 01avum« ma/u/inis pro-
52 Vixlegatosjamdictos S. Olavus in Sueciam F
Uplaiidas in- cibtts redeuu/em perveniens, ei conjura/ionis ordi-
terea lustrat direxerat, quando ipse eodern autumno anni 1017 nem omnem aperui/. Rex igitur dicto celerius
S. Olavus, oc Sarpsburgo profectus, Vingulmarchiam primo amandat, qui equos undique eonquirant, alios
religionis
transivit, eo ordine observato, ut semper in su-
CtoristiancB ad lacum, ad naviculas, quot possent, in adven-
stntum,
perioribus (id Uplandis, de quibus supra mo-
est,
tum suum praeparandas. Inde templum accedens.
iuii § :j, nitm. 22)diversaretur, eoque relicfuarum Sacra celebrarijussit quibus peractis, a prandio
;
partium incolas, praecipue vero cultiorum pro- ingenti celeritate ad lacum profectus, Ketillis
vinciarum populosissimarumque convocaret. ,
nave cum comitibus, quot capere poterat, con-
Ubique in religionis statum sollicite inquisitum, scensa, reliquos in naviculas transferendos divi-
cujus cultus severe ubique
injunctus, abusus sit. Adulto vespere, tranquillo stagno remigatum
abrogatus. Dati, et per provincias locis maxime est: principio lucis cum omnibus copiis, qi * 1

idpneis sparsi pastores gregis, quot opus erat,

quadringentis militibus constabant, Hringisak-
qui curam ejusgererent. Pcena, sacra aversanti- rum perventum, custodibus nihil de eoruin ad-
bus, exilium, vel manuum vel pedum mutilatio: ventu sentientibus mdes, in quibus una dege-
:

aliis oculi eruti, alii capite plexi, alii patibulo inermes adhuc e/ iuopes, conjura/i, confes/im
liinit,
sufflxi. Nemo impunitus evasit, nullo ordinum arma/o mili/e circumsessm; ipsi oppressi, et ad
opumve discrimine poense exactas, nullus geome- Rcgem sine mora producti. Is Hrmrekum, ce/eris
tncae proportionis respectus. Ita ex Mss. suis magis as/u/um ac pervicacem ne quid porro ,
/en-
Torfmus part. III, lib. II, cap. vn.
At si nullo tare posset, utroque privavit ocnlo, cus/oditum-
discnmine exactm sunt pamm, sinullus
geometri- que apudse incomitaludetimdt. Gudriodoexcisa
cm proportionis fuit respectus ; cur non eadem lingua. Hringuse/ reliquiduo, data fide, senum-
quam
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 109

VmvegiamredituTos, exularejussi. Tum 56 Frangere sane tamimmitem aniniinn lanta D

ore
mum in lenitas dcbuit; efferavit /„„»„: „„m „/i/iclc„te
a1;cT
'/
,„„„„„. tamquam bellijwequmsttas, erga rebellem

? -
reservat. 1« satrapm deinde,
prout mox Paschce solennitate, Beqein. qnem occidere captirumque
'
/, OLavns
quisqueparticeps deprehendipotuit, bis frwtra tentaverat, fugere, tion tamen sine m .i" 1 " 1 "-

niural ianis
inquit Torfam, ccede, statuit. Favebat locus: cum Rege enim
'„'„,,
toersum est. Singula,
cocetaneus) tribus versibus Tunsbergo? tunc eral, cmporio frequentissimo
[}iger poeta
:
.

MUl|
nec deerant, qui acljularcnt, a Finno quodam
memorat,inautographisobviis.
hujus nostn, /,««/o perfido catlidissime , nequa posset esse suspicio,
-,-, Demirari hic Wbet RegU
„„„. /„„/„„, ethnicique, religionem,
principibus subornati. Hi regulum fugitivum, trucidatis ejus
rneritoimitandam;cum tta dtes singu- jussu doloque ambobus, quos einuper Olavus ad-
Catholicis
>'"
regnicuras divideret, ut eorum primitias, hibuerat, custodibus, ex ipso Reqis hospitio clam
io> „>
adeo partem, matutinis in lemplo noctu subdtictum, ac parata in portu nave ex-
melioremqite
«reeUm ac Sacrificiis consecraret.
Idvero quam ceptitm sine dubio avexissent ; nisi quis domi in
apud ipsum calentia casu per tenebras impinqens cadttvera,
\olame ipsifuerit, i«<» e lods
aliis

«'>» paucis, tum ex h<><: prwsertim, recen/is flnt/ilii cognoseendi occasionem Rec/i de-
Torfceum
,/,„„, iinitl» recitaoimus,
neque enim elucescit: disset: quistatim emissis terra marique satelliti-

potest quod, ubi bus, fuqientis navein brevi est assecu/us, alque
umquamalias omisisse censeri ,

„, mora tantum erat regni vitceque periculum, ipsunt adeo Hrcerekuin, et quidem so/uiti: nam
^iii,,,,, iii, ii sedato peregit. Itaque
minime mirum ceteri, cum elabendi spes aiia non superessel, na-

es t, si ei ardua </i<«;is negotia, scepe prceter om- vicjio ad littus appulso, sese in silvas abdidcrant,
„111,11 spem, tam prospere cesserint.
Porro rebtts, «iii,tamen ex persequentibus sagitta prostrato.
quas /""• exposui, confectis, ad perlustrandam, At quid supplicii sitmplinn? IJoc uiium lego:
,ii caperat, Raumarichiam rediit , vicinam Exinde Hrserekus arctiori custodia noctes dies-
Eadalandiam subinde inspecturus. Moritur inte- que observatus hoc es/, utego quidetn interpretor,
:

reaeadem hac hiemeanni 1017 Olavi vitricus, Rex ei crimen sua causa commissum condonavit;
I)
SigwdusSyr, relictis cum Asta tribus, quosex sohtmque cavit imposterum, ue tttlia perpe/raret. E
ea susceperat, Guttormo, fi/iis, H«/f<l<i»o, et, qui Verum hoc ipsum qmit» parum severe caverit, ex
trienms fuisse Haraldo ad quam /«<<, dicitur, : sequentibus colliges , quce ipsis historici nostri
proinde Rex sanctus, piusque «dco/ilius, aliquam- verbis placet adscriberc.
<lin consolandam divertit. 58 Festo Ascensionis doininicse (eodem anno ejus vitw

ac loco)cum Regeni ad sacrain sedem acceden-

mansuetudo tem episcopus cum sacri ordinis processu ad se-
§ VI. S. Olavi et
dem regiam deduxit ; cui *
Hnerekus pro more a 'mclius dixis-

clementia; nuptiae; labores ad latere, togae lacinia faciem velatus, assidens, [et] set > ' nl > c

humerum ejus manu

attrectans, Holosericam,
stabilieridam in provinciis inquit, Agnate, vestem hodie geris. Fit id, res-
clhnicis rem Christianam pondit Rex; in festi, quod celebramus, maximi
honorem, quo Christus in ccelos ascendit. Non,
\m 1IHS
iimi L018 Olavus « primo vere provincias respondit Hrserekus, ea, quse de Christo narratis,
ita assequor, ut credam multa enim in iis ab- :

'<"''< i-.n iHji/ri iixi/m; iiinrilimiis, rliixscin, satrapas ad comita- surda quamvispriscamemoria multaacciderint.
;

>'"•'-
iimi delectos, </ quidquid conferre aliquid ad Exordio Sacrorum Missalium, cum progressus
nuptiarum , autumno proximo celebrandarum ,
loco Rex, manibus supra caput levatis, ad altare
splendorem ornatumquepoterat, comparavit. Quo in genua procumbens preces funderet, toga ,

triii/iorr iiiiii iiiiiun inusitatce regibus clementias forte in humeros rejiciebatur. Mox Hrserekus
specimen dedit; «i est <« Hist. Norveg. part. III, alacriter exsiliens, pugione, quem sub veste oc-
lib. II, ca/t. ii cl seqq. Dum eniin Hrcerekum, cultaverat, Regem appetit ; attactisque leviter
ihiiIix. «I i/i.ii, captum, nusquam « latere suo di- humeris (quod opinione ulterius se a loco remo-
imiiii; ix, i/iiiiiiiiuiirix nihilo mimis honorift.ee, visset)toga passim scissa, sine tamen vuliiere
i/iriiii
,
iiii, ,iji,ii/ suos regnaret, «1/ < >lavo habere- Regis successu frustratus, ictum iterat sed ubi
: ;

C l«r /iriorix tamen imniemor, longius processisse agnovit, Mene, exclamat,

; fiirlima' niiin</ii«i» y
«!</«<< iii oiiiiwi» iiliioiiis occasionem inlentus Crasse, fugis? Extemploque jussu Regis templo
Regem < medio tollere, quacumque demum id educitur.
consequi posset ratione, decrevit.Ministrumergo 59 Tum Rex nonsemelin-
vero multi enixe fiagitabant, ut
s
'»*. utputabat,
consiliis idoneum »«ctus, eo mi- eum occideret, securitatique suaiconsuleret; cui xidintum.
senm perpuUt, «I meditatum diu facinus in se nihil periculosius, quam tantorum fiagitiorum
reetperet. .I,i«ii/iir hic contemptus cum detentus noc-
pugione sub vestecondito sive venia. sive ;

Itci/rm ,,,/
preces vespertinas accedentem confos- tes diesque, in singula momenta intentus, vitae
swttt, mlni rrxiiliiilini, „/,/,crieliti/«r , cam subilo ejus insidietur ; dimissus, gravesturbas et intes-
ejus aspectu <„
majestate turbatus, pavoris «li- tiiia bella procul dubio excitaturus. Rex, consilio
'/«til nilii,
/iiininiii : (jU0 i\ ex ammadverso, Quid approbato, multos minoribus de causis capite
"' /: miliine
, tnsidiaris ? Hac voce excussam plexos affirmat se tamen invitum victoriam de
:

« crct/crcx rrxtnri xiimil ,„

xinim c imniihiix ; ita quinque Uplandorum regibus una matutinaho-
uus protinm i„
medium abjectis, et ><»<«<» sup- rula sine ullius easde (quod sui essent propinqui)
rabat, et ultro conceptum scelus auctorem- partam, illius sanguine maculaturum. Sic ibi
'/'"' fiilc/miiir. .[/ ciii», </«a> pa>ii„ ,;«„, utrum- monumenta Islandica ; ex quibus cap. xm etiam
'/'»' secuta rx/ :>
Sicarium «i incolumis regno
. narratur, quo pacto eum Rexpost hoc facinus in
•irnlnrt: ,„ Rr,/i ilrim
llra-rrl,;,,,,, „1 r/,x '/„„, Groenlandiam, atttsi id fieri nonposset (ui revera
/»"/«' assisteret;
/„,„ „/ „,/ custodiam binis im- nonpotuit) in islan<li«m transferri jusserit, ibi-
posfcrwM spei tatasfidei
stipatoribusregiis uteretur. quc apud fidos sibi, qitos assiqnalia/, amicos col-
""'"'""' l
'f-'f„i«/cxi„tix, duplicisque in Hrcereko locari ; istic vero oplimc ipsi fuisse dicititr; donec
mlrn '

!- t < se "i<t"i„j<ti<,ti<j>i.issuppliciadiciposst,nt:>
ttiorbo lentatus intcriil. Displicebunt, opinoi; cri-
ticis
 110 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
ticis in le.r/ujamproduc/o adjuneta qumdam, quas Vide Undalinum cap. n) partem cogni-
lib. II,
AUOTom,
nec mihi placent ; ut si vera est narraiionis sub- tionis illius plane exsortem sed et multa in :

slaniia. fas e.rit. ad Olavi nostri mansuetudinem
admiraiidam. Nunc qucecap. xivetseqq. comme-
moranlur, paucis exsequar.
iiodan unno 60 Tunsberga posl hcec Olavus cum ingenti
sponsam exspe- elasse atgue apparatu comitatuque exquisitissimo
etans,aSueciw ad regni sui Gothiceque limites, Konghellam na-
P-fi.
Naumudalo ac interiore Thrandia limam requi-
rere. Visum itaque Regi in remotiora, et primo
quidem Halogiam adsitaque proficisci usque
ad extremos imperii sui limites (pula Finmar-
chiam).... Appetente vere, anno 1020, quin-
que naves navalesque socii cum satellitibus
,

rege cluditw.
nigat, sponsam ex condic/o [ngigerdem excep-
ibi numero trecenti delecti, cursusque in Naumu-
titri/s. Obs/upui/ vero, cum isluc appulsus et in dahun directus evocatique in curias cives, ubi-
:

muUam usque commoratus msta/em, nildesponsm que fidem Regi sacramento obstrinxerunt, mo-
adventu quidquam, nil de Sueci reqis consiliis aul reque seculi regem pronuntiarunt. Mox leges,
morarum caasis inaudiit. Ad Rognualdum tan- nuper latse, promulgatae adjecta vel capitis, vel ;

dem. Gothim Comit.em,per Ieqa/osrecurri/;a/hic membrorum, vel omniuin bonorum publicando-

nihi/o de re tota certior, diu suspensum de/inet;
donee, acceptis ab ipsa Ingiqerde lilteris, quodilla
nuntiahat, cum Olavo communicavit ; rescidisse
videlicet omnino Suec.im regem eapacta, qumsibi
rum poena, nova sacra aversantibus secundum
obstinationis modum vel gradus; irrogataque
supplicia multis, idque absque ullo sortis statusve
respectu nec prius discessum, quam omnes et
;

anno superiore violenter cxtorta dictitaret; alteri- singuli in religionem jurassent... Maxima sesta-

que prineipi filiam conjugem destinasse; non illi, tis pars in Halogia per singulas curias Christia-
utaiebat, qui pesshne de se toties esset meritus. nis sacris publicandis civibusque initiandis tran-
Addebat autem Comes, orabatque, ne tam atro- sacta... Affecta sestate in Thrandiam reditum :

ceminiquiregis iujuriam,sibi credere/ ullaratione ibi hiems proxima exacta. Torfams part. III,
posse adscribi, neve hcec adeo fcederi suo atquc lib. II, cap. xx.

amieitice, quam celernam vellet esse, quidquam 63 lisdem curis annum insequentem prcecipite
officere/. Hac denun/ia/ione commotus pro rei consecravit : nam cum ex iisdem provinciis re- E
indigni/a/e Olavus anceps hcesit aliquamdiu
, nuntiatum sibi ab explora/oribus esset, cives ea- ubi anm st-

festiviinine apparatum in bellicum continuo ver- rum primarios, tametsi sacro fonte abluti omnes quentefUl,
qui mox a&
teret, ac penetraret in Sueciam; an ad annum fuissen/, pos/ Reqis /amen discessum ad ejura/a
idola /kfm-
usque proximum vindic/am differret : hoc tamen, passim idolorum sacrificia celebranda confluere, rant:
quod et proceribus magis probaretur, decrevit. eos ad se semel et i/erum, u/ causam diccren/,
Dimissis igitur in prcesens copiis, Sarpsburgum, evocavi/. Adfuit inter alios Aulver qitidam, ce/e-
hiemem ibi cum numeroso satelli/io exac/urus, ris u/ magis reus, sic magis c/iam disertus ac
recessi/. po/ens : is composi/is ex ar/e mendaciis bis ita
aijus aliarn 61 Rognualdus in/erea Ingigcrdem inte/Ugit a crimen sibi suisque objec/um diluisse sc cre/Iid/t,
Jiliam ducit pa/re Russice regi Jarislao desponsam, cujus sibi u/ nihil jam fu/urum esse/ a Reqe periculi. At
armol0l9,cpio anno superiore Norvegice Reqi collocandce de- ille festo Pascha/is, anno eodem 1021, per Tho-
et pax inita
manda/a fuera/ in comi/iis so/ennibus provincia. raldium quemdam rem /o/am, u/ erat, pro cer/o
mm Suecis.
Quare e/ ipse ad vindicandam u/cumque et Olavi edoc/us , imo e/ diem proxime ins/an/em quo ,

nostri, etcomitiorum illorum, et suam injuriam, jux/a cons/i/utum inter eos ordinem ab ipso Aul-
audendum aliquid ra/us, ex occasione consilium vere nefanda hcec in/er epulas sacra essen/ pera-
cepi/. Era/ /um for/e apud ipsum Aslridis, al/era genda, compara/is mox arma/isque navibus, im-
Olavi Tribu/arii filia, hoc /an/um inferior Ingi- provisus ad locum advola/; Aulverem in ipso
gerde, quod ex ma/re minus nobili esse/ geni/a. scelere deprehensurnjubet interfici, ce/eros appre-
Hanc erqo id minime nolen/em S. Olavo, spon- hendi, ac pro suo quosque meri/o plec/i. Tutn
sam offer/, clam, si placere/, pa/re ducendam. locis indic/a, liabitaque comi/ia ; in iis Christian/t
Cum condi/ioni solertissime per legatum propo- primum instaura/a professio ; deinde sacra? cedes,
si/oe /andem Rex sanc/us esse/, Sarps-
assensus sacerdo/esque, qui verce fidei promovendm adri-
bargum. Comes ipse cum Aslride con/endens g/larcn/, cons/i/u/i; /um, qum Aulveris fueranl,
nup/ias /um auc/ori/a/e sua, /um periculo confi- reqio addic/a fisco; qui ea tamen ejus vidita,
cil circa fes/um Purifica/ce Virginis anno 1019. cujus tutelam susceperat, cxinde cum honestiori
Infremui/ quidem, rem primum u/ rcscii/, pa/er, connubio fortunaque restituit. Ita fere Torfmus
usque adeo u/ Rognualdum palibulo des/inare/ : ibidem, cap. xxi ubi hmc subdit: Annus hic erat
;

brevi/amen /um precibus Ingigerdis, /um coor/a regni Olafi secundum exemplaria Mss. septimus.
populi sedi/ione, /um procerum consi/iis sic ejus Congruunt sanc qttai supra diximus § -i, num. 43.
ira deferbui/, u/, ad Konghellam regis
indic/o 64 Eodem anno Orcadum insularum Conutes inde i» *
u/riusr/ue conven/u, et nup/ice anno eodem con- nrowncto
cum in mutuis dissidiis ad Olavum confugere, 1
""'
f/ui*''-""
firmatce sin/, et socerum inter ac Generum pax ejus se clien/es, seu vasallos, u/ sub aliis olim
demum sincera coaluerit. Hcec multo uberius Is- Norvegim regibus fueran/, profi/eri jussi sun/ ad
landi referunt loco citato; consona/que Theodri- eum modam, quem apud Torfamm lcgere est to/o
cus Nidrosiensis cap. xvi quibus adhcerere me-
; capi/e xxn. Maqis huc spectat, quod ex capite
ri/o malui/ Loccenius His/. Suec. tib. I, quam sequen/e addo per compendium. : Secundum cse-
recentioribus Erico Upsalensi et Joanni Magno, dem Aulveris inqui/ , transactionemque cum
,

qui hcec aliter narrant. Comitibus Orcadensibus, Rex, utraque Mseria

Anno 1020 62 Exinde Olavus itinere per Vi/cam ins/i/uto (vulqo Noordmeer e/ Sundmerland) histrata, eo-
religionem ad Sep/em/rionem deflectit, ut provincias in eo dem autumno in Raumsdalum Romsda-
(viilgo
Christianam /rac/u posi/as inspicia/ ; donec Trandlam in au-
promovct circa
len) pervenit; ibique relictis navibus, terrestri
tumno attigit; ubi per hiemem deqens, et in reli-
Thrandiam itinere in Uplandas concessit. Lesise et Dofrs
gioms Christiana'statum more suo sollicite inqui- re-
visitatse ; incolae ad Christiana sacra adacti ;

rens, comperit, Aquilonarem Halogi»

(prcefectura
erat Thrandensi seu Nidrosiensi
satis vicina ver-
sus Roream, uti et Naumudalum,
de quo mox.
fractariimorte multati (sensu nimirum superhts
exposi/ohmc inleUigo;) quidam fuga sibi consii-
lebant; conversorum filii obsides dati; ecclesiis
sacrorum
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 111

.
,,„„,„ praffiides
pnefecti. Idem observatum in Dalis verbi Dei ministri ; amicitiaque inter D
ejusdem Gudbranzdalensis loca; Regem Gudbrandumque contracta postea vi-
jlia tracius ,

B V Gudbrandum, mlliurn ista- guit ab eoque templum in Dalis fundatum.

rgi fgna ad
?. :

dynastam, per ethnicos magosve fugiUvos 67 In Heidmarchiam inde profectus Rex, uni- egreyie fundat
nm expedittonem propemo- versam ad Christi notitiam perduxit; pastores ^stabilit.
',;,./„,„', apostolki Regis

prineeps enim ille, ut erat reli- per paroacias disposuit; templa aedificari initiari-
dm intervertit:

Uqioni Ckristiance
non minus infensus, quam quecuravit desiderabantur enim multa neque
: :

superstitioni, rusticos undique ad enim prima lustratione, post captos reges exac-
jjgogtus avitce
contractos, duce tosque, in penetralia provincise profisci licuit.,
teptingenta usque capita
filio,

mittit. Verumhic divina fretus ope irritatorum ingeniorum factionumque regiarum

foOlavum
excepit ac fudit, ut ne insidiantiumque metu. Jam vero inter domitos,
rusticanum exercitum ita
quidem imeret elabi; sed captum apud se praefectorumque regiorum metu coercitos, impe-
ducem
quatriduo detinuerit; tum sumtna benevolentia rioque assuetos omnia tutiora. Heidmarchia uni-

cumulatum, veraque, utapparet,

iutbutum fide, versa in Christianum morem mansuefacta, per
mm tamen initiatum, remiserit, ut proximum Thotniam et Hadalandiam itum; neque prius,

Regis adventum parenti renuntiaret.

quam incolis Christianis ritibus imbutis, disces-

65 Exarsit ad hcec pater non in

Olavum tan- sum. Hringarichia deinde visitata ibi quoque :

„«:','„.
tummodo, sedetiam in filium; cujus tam animus quse ad Christianam fidem confirmandam desi-

modo ac religio, quam exercitus Victoricessisset. derabantur, abunde provisa. Cives autem Rau-
Acceplum itaque dedecus novo bello per se ipse marichias de adventu Regis certiores, non im-
ulturus jam erat, cum eadem nocte visus [estipsi] memores se professi novissimi transitus, copias

perquietem virfaoie clara, sed formidabili, assis-
inv, hisque verbis alloqui Vides, quam infelix
filii tui regem Olafum expeditio fuerit
adversus
tu tamen damnum clademque longe majorem
„ accipies, si te opposueris occumbes cum uni-
rerso exercitu, una cum illis a lupis et corvis
contraxerunt, eique ad fluvium Niciam obvii,
: numero longe superiores, prius eum adorti sunt;
sed mox in fugam acti, clade sua Christianam
religionem lucrati sunt. Universa inde provincia
: lustrata , Christiana sacra recepit. In Soleyas E
inde Ortum versus profectus totam provinciam
,

dilaniandus. Territus liac visione, eam ad Thor- ad nova sacra convertit. Ita clausit Sanctus an-
ilimi Istrumagium, qui quoque Dalorum (seu num Christi 1021, perpetuo progressu per mecli-
ValUum in eodem tractu oersus Austrum) prin- terraneas sibique succedentes ordine situque pro-
ceps erat, detulit quieamdem sibi quoqueobla-
: vincias ab Aquiione i/t Austrum.
tam memorabat. Quare omisso pugnoi consilio,
Regem ultro invitat; gratissimum id sibi fore
§ VII. Olavi Sueci obitus; Sancti
quidquid novi dogmatis afferat, in
significans, si

conventu pacifico proponatur. Accepta conditio pietas et clementia; Vossen-

et iriiliiiuii colloquio datum,proBsentibus cumin-
ijniii suorum multitudine Gudbrando ac Thordo
sium aliorumque conversio
Istrumagio. Primo die multa Rex sanctus, multa filius S. Olavo natus insu- ;

Sigwdus, quem secum habebat, episcopus de vero

Deo ejusque cultu disseruere; sed nullo tum qui- larum submissio gesta in ;

tlrm operce pretio : negabant euim ethnici, Deum Uplandis.

se illinii. t/tirn/ quisquam nec videre
nrc oslendere
posset, agnoscere : alium sibi esse, cujus et notum nno Christi 1022 nihii admodum memorabile Olari Suecia:
iitmirii esset, et rnajestas omniuin oculis

tlie spectabilis.
quovis
Quod si aliquid Christianorum
A notatum invenio; prceter obitum Olavi, Sue- retjis obiins an
cice regis, cognomento Skotkonung, qui, ut jam aedderit

vidimus, Olavi nostri socer erat ; quemque hoc am"J ll)2 ~

'

tllr Ik-ns valeret, id efficeret saltem, ut aura, quce

pluvia luiir erat, in craslinum conventum sere- anno vita excessisse Islandi volunt non solum
ititir aspiraret : tum suum sese Thorern (sic ido- hoc loco, sive Hist. Norveg. part. III, lib. II,
Itmt nuncupabant) medium in forum productu- cap. xxm sed et in Annotationibus ad Vastovii
;

ros. \ii/tif iiu t/iscessum est. Vitem Aquiloniam pag. 27; quos proinde Tor-
C 86 Olavus cum obside Gudbrandi filio ad hos- fceusctiamsequiturinSerieregumDanicelib. III, p
,

( ,„; ll/lv pitium reversus, ceteris cubitum euntibus, uni- cap. x. Verum aliud hic alii statuunt; ut nihil
versam Qoctem insomnem ardentibus precibus appareat verti : nam annum huic rei 1018 assi-
traduxit, peraetisque prima luce sacris,ad forum gnat Joannes Maqnus Hist. Goth. lib. XVII,
riiin Sigurdo regreditur. Auditus iterum antistes, cap. xxiii, et post hunc in suis Chronicis Gisloet
"itit tlr /r/itis
divinis copiose diceret, ccelo, quod Suan/ngius ; annum 1024 tuetur Messenius in
r'i>rii,rtnit ethnici, mirum in modum favente. Annotationibus ad Vastovium citatus ; annum
rictiiin
'
nonitapersuasit omnibus, quin tertium 1027 indicare videlur Ericus (Jpsalensis , cum
n&i tlic, scctiut/t,
siiitilon dari postularent. Post lib. II, pag. 31, ait illum obiisse anno octavo
«oricii, ergo, rursus ab Olavo pervigili prece tra- postquam dedit (S. Olavo) filiam suam quam- ;
dwtam, cetliinr adconcionem;
ad quam ethnici, quam sibi non constat, ibidem subdens : Rex
""" nihiljam pluviattimerent,
simulacrum illud Norvegiae (S. Olavus) post mortem Schottako-
"""< iiim
.
mole tum auro argentoque
iitijciiti
nungh diu supervixit. Mortuus
est vero S. Ola-
"«nt advexerant;
verum illud esse deum
.
vus anno Domini 1028. Et supervixisse quidem
"'9ueomrUpotentmclarmtmtes.ExplositOla.-ws Olavo Sueco Norvegicum, docet etiam Hist. Dan.
"<«rt, atque mico impulsu, qud in frusta dis- lib. x in Canuto Magno Saxo Grammaticus.
"'/"" "" <<»<f«l<J'-it,
"s
„t in l/as roces Gmlbran- Adamus contra Bremensis Hist. eccl. lib., II,
erumperet Magnum quidem damnum dei
: cap, liv, Norvegico Suecum superstitem facit,
«tti mteritu acceutum est cum tamen sibi : stiltcm quinquennio ; cum hunc obiisse asserat
^Murrere nequiverit;
par est, ut in illius cul- eodem tempore, quo Canutus Magnus finem vi-
JJ
wmcedann.s, quem m
coUs Mqx Gudbran . vendi fecit : et hunc sequitur Vastovius in Vite
"
UU " tlho ab episcopo
baptizatus; relictique Aquilonia ; imo et Theodricus Nidrosiensis , ut
patet
 112 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
patet tum ex cap. xvi, tum maximeexcap. xvm. tentissimus ;milites, quos. hortante filio, colleqe-

ergo hic certi statuas ? rat, mille secum vt guingentos adduccns. ffis
Quid P-B,
S. Olavus 69 Postquam annum 1022 magnam partem in primoimperatum, ut custodibns Asbiornumeripe-
anno 102.'!
Vika, et provinciis deinde Orientalibus suo
more rent; tumnequiduUra, nisijussi, moverent. Duni
in insula Car-
obeundis insumpsisset S. Olavus, primo vere anni id fit, commotus ad strepitum ac tumUltumpopu-
men
lus templo c/fuuditur, prreter Regem, qui immo-
1023 Sarpsburgo Tonsbergam redux , mox ad
insulam Kormtem (vulgo Carmen) versus Occa- tus Sacris intentus consedit ; doncc, iis absolutis,

sum, nunc Stavangerleensi, posi-

in prcpfcclara et ipse prodiit ; occurrente ad salutandumper me-
tam navigat; abi juxta Historiam Norvegicam diatu suorum aciem Erlingo, ac nepoti hoc saltem

part. \\l,lib. II, cap. xxvi res accidit, hic non postulante concedi, ut nec morte, ne.c mutilatione,

prorsus omittenda. Quinto post Pascha die dum nec exsilio mulctaretur. Cum armatas prmces Rex
apud Augvahhnesiam (vulgo Aulsnes) Rex, inter imperterritus aspcre, ut se dignum erat, exciperet •

ecenandum, villicum quemdam suum Thorerem excandescens Erlingus, vim, nisi audiretur, mini-
de injuria, qua is nuper Asbiornum quemdam tari prmscniem ausus est. Non Olavum hmc, sed
Sigurdum episcopum terruere, a quo tandem
nobilem affecisset, inlerrogat, Thorerque veris ille

utmitiorc pa>na
falsa miscendo se purgat, Asbiornus (gui clam exorarise sivit, et la>sa> majestati,

ingressus, coram audiebat omnia) in accusatorem et avunculi patrocinio satisfieret.

suum, Regi proxime assistentem, involans, gladio 72 Eodem vere, ut habet Historia Norveq. ibid.
caput ei demessuit. Tulit rem Olavus ut eequum , cap. xxvn, cum Hordiam rex Olafus circumivis- SaNClt opoj

erat, indignissime ; verbis tamen more suo tem- set, in Vorsiam (vicinm sunt versus Aquilonem lini n,l ]:..

peravit. Ceterum prcecipiti sceleri haud minus provincim) profectus est cognitoque, Christia-
;
semes.

promptum (nam reum in ipso loco jusserat ap- num ibi cultum languescere, in Vangio (vitlgo
prehendi)parabat supplicium, deprecante frustra Vangs, ad Orieutcm utriusque Hordim sive Hor-
Skialgo Asbiorni consobrino : qui cum Regis
,
landim) forum egit quo freqnentes incolae, serl
;

exorandispem nullam videret, Thorarinum agres-
sus est, cujus custodim vinctum Asbiornum Ola-
vus commiserdt ; ut idsaltemse absente satage-
ret,ne reus ante Domiuicam proximam plectere-
tur; quod ille facturum se recepit, ac prmstitit.
armati omnes, convenerunt. Jussi Christiana sa-
cra profiteri, ethnica armis vindicare statuebant.
Instructa ab utraque parte acie, cum res ad
conflictum spectaret, singulis Vossensium ducis
officium detrectantibus, inde metu perculsi, Regi

homicidce sup- 70 Xam cum nocentem eadem nocte juberet
plicium ex Olavus in crucem abripi, Thoranino reponente,
pietate. diffe-
nocturnas csedes nefarins reputari, rcm in cras-
rens.
tinam lucem differri passus est. Postridie vero
Rex publicis precibus cum interfuisset, necessa-
riiscognoscendis usque ad tempus solennibus
Sacris celebrandis idoneum vacabat accedens-
que templum, a Thorarino quaerit, assurexeritne
in tantum sol, ut amicus eorum Asbiornus pati-
bulo suffigipossit. Tum ille vencrahundus,
inquit, episcopus proximo, qui pra?cessit, die Ve-
se universi dediderunt; amplexique dogmata,
quae imperabantur, Christo nomen dederunt:
nec indeprius, quam singulisad fidem revocatis,
discessum.... In sinum Ostrensem (vulgo Oster
fioerd, in Hordia Septemlrionali) inde profectus
Rex, receptis navibus, Sogniam (paulo tnagis
; Aquilonarem) petit, eamque per aestatem lustra-
vit. Autumno sinum mtva.t(Soquiensem.)ln Val-
dresiain (qum a sinu versus Ortum ad Gudbnindi
Retulit, valles extenditur) deinde procinctum movit ma-
gnis itineribus stagnum usque ubi improvisus ;

neris, Regem omnipotentem gravissimas injurias omnibus, singula navigia intercepit. Indictoforo,
sustulisse beatiorem, qui ejuspatientiam, quam
; locum prope lacum delegit: ut omnium naves,
qui feralis istius sententiae auctores, qua morti si necessitas exigeret, in potestate haberet.
gfVaJdrM
adjudicatus est, imitari posset; cras diem profes- 73 Frequentes ibi cives, arniati omnes, Chri-
arfOiri*»
tum, nec longam moram. Hac arte sanctissimo stiana sacra obtrudenti, strepitu tumnltuque :

,wnwfr»'f"
Principi diem secundum.qui Veneris erat, extor- minati, conticere eum jusserunt. Intractabiles
si/ : nam Rex eum intuitus, Obtinebis, ait, ne observans, majorique numero, quamutcogipos-
hodie occidatur:tu modocustodi, tua? certe vitae sent, ad causas audiendas, litesque dirimendas
periculo, si quocumque modo elabatur. Hisdictis, se convertit ; consilio, ut in factiones distributos
ad templum accessit Feria septima, celebratis' a proposito oppugnandi Christianismi distralie-
matutinis precibus, Rex in frequenti provincia- ret. Moxmagnalitium messis concordiam solvit,
lium conventu lites longiore tempore audivit, singulis litigantium studiose necessitudines fau-
quam alias consuevit inde ad solennia Sacra,
; toresque in causse praesidium conquirentibus,
iisque finitis, ad prandium processit. Thorarinus idque toto die, donec vespere conventus solutus
interea cedituo persuaserat, ne solennitatis (Do- est. Sed nec tunc quidem rustici collectam tur-
minicce in Albis) imminentis signum ad horam bam distrahi passi sunt; nam cum primum de
consuetam sed agitaret mra campana,
differret, Regis adventu certiores facti erant, telo, belh
cum primum regia mensa moveretur. Finito igi- indice, per universam provinciam misso. omni-
cum captivum a servis ad locum
tur prandio,... bus simul liberis servisque convocatis, in Regem
campana sonuit; eodem-
supplicii duci jussisset, moverunt, villis inaximam partem intra provin-
que momento Thorarinus Regem accedens, ut ciam hominibus vacuis. Quod cum Regem IWD
festi tempore ei parceretur, oravit. Rex, custo- lateret, navesconscendit, transmittensque trans-
dia ipsi mandata, ad sacra processit. versum lacum, agros exspoliat, uritque. Quo"
tandem condo 71 Di.e Dominica, episcopus expiato per sacram conspicati, qui in unum congregati, Regem m-
nat. exomologesim Asbiorno ut Sacris meridianis in- "
vadere decreverant, mox inter se discordes p' u
leresset, permisit. Thorarinus vcro, futuri haud 1'-
rimi domos siias repetebant si forte uxores ;

dubieconscius, Regem exorat, utreicuslodiamox berosque periculis eximere possent. Dissip&ta

aliis committatur. Vix deinde Sacro, cui et Rex itaque acie,.,. non amplius resistere poterant.
cum suis,et vinclus ad lempli forcs
Asbiornus, Itaque Rex, trajecto stagno, ab utroque latere
assistebant,datum erat initium ; cum Erlinqus provinciam vastat, diripit, incendit. Qua
'""

advcnil, Skialgi pater, idemque

avunculus As- sitate coacti, manus dederunt clementianint"? ;

biorni, et satraparum in Occidentali Norvegia po- implorantes, obsequium promiserunt. Singnl»

tal»
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 113

postulantibus parcitura ;
Christianaque sa- tulelcepaulo ante martyrium Pater commenda- D
r ,|ia
vll tOHB omnesque provinciae ejus bat. fluic equidem quce par auctoritas possit op-
introducta,
rra ubique
P. B.
fidem obsidibus firraabant. poni, non video. Itaque hic admirari mavelim
incote baptizati,
'' 74 Longadeinde perauturanum mora Regem cum hominis, quantumvis sancti, adversus libidi-
W* '

consecrandis, sacerdoti- nem, nisi cautissime sibi semper attenderit, im-

j n templis»dincandis,
Navibusperisthmos
onlinandis, detinuit. becillitatem ; tum Dei, ubi tantum crimen sincera
bagq0 e
/"" profeetum;nec tamenper sequiturpamitentia, misericordiam :quamproinde
interstagna deductis,
/'''" i
,i

colonorum fide quod usque utramque haud sane minorem expertus, toties in
superiora, suspecta
:

asperum frigus aquas congelaret. Psalmis repelit rexalius et Prophetasanctissimus.

diiatum, dum
Thotniam (prcefecturam inmcdi- Notat Porro rex Arngrimo Torfaeus cap. xxvi, hoc
Tuni demum in

haudprocul Valdresia), itum.. Inde Rex anno 1023 Groenlandiam Sancto nostro tributa-
te, aneii
.
,

aquilonares valles montem usque profectus, riam esse factam, sedab eo pacto subinde defecisse.
per
petivit, ibique hiemavit... Erat 77 Sequenti vere anni 1024 Asbiornus, cum -t/i«o 1021
recta Thrandiam
,,-,„ hac eadem hieme, sive exeuntis
anni 1023, priori scelcri insignem adjecisset perfidiam regice- Islaitdis se dn-
minum offert
„,T inmntis 1024) in aula Regis virgo quasdam, que contemptum clementice, quod aliter plecti non *rd
recusatw;
nornine Aifliildis, insigni forma, honesto quidem poterat, clam jussus Quce res non pau-
interfici.

stemmate natuque sed inter regias ancillas

; cos cum Erlingo satrapas aiienavit a Rege. Quo-

numerata cui Rex, paucis consciis, assuevit.

:
niatn vero, ut est in Historia Norvegica ibidem,

Il r uocte quadam, paucis mulieribus, presby-

;
,,
cap. xxix, jara totius regni majores provincia?

tero, et poeta Siguato

praesentibus, cum partus Christianum dogma receperant, ad insulas trans-
dolorc diuliusconttictata, nec sine prsesentissimo marinas Groeniandiam , Ferrenses , Islandiam
ritse periculo puerum enixa est, raortuo quam Olavus curam vertit. Et in lslandiam quidem
vivo propiorem, atqueadeo, ut discerni nequiret materiam templo sedificando, campanainque in-
nn ritalemaurem traheret. Sed utprimum aegre gentem dono misit quae in perpetuum ej us hono-
:

odmodum respiravit, sacerdos Siguato suggessit rem memorianique in publico totius insulse co-
Regem necessario excitandum, sine cujus con- mitio constituta est. Campana autem scriptoris E
sensu infans, sacra lympha abluendus, certo no- nostri aetate ibidem remansit;jam vero ablata
mine insigniti absquetemeritatisculpanequiret, est, inquit Torfwus. Haee dona missa sunt, post-

nec initiationis Sacramentum absque animas il- quara Islandi jus canonicum, quod ipse condide-
lius periculo differri. rat, in suas leges, ipso monente, retulerunt
75 Is necessitatis articulum agnoscens, non tum spe, utistic narratur, eosdem sibisubjiciendi;
adultieio, tamenadeoinevitabilem, utssverum Regis inter- quodper legatum hac cestate, quaet Fcrrenses ad
dictum dese non excitando eapropter violandum obsequium adegerit, tentasse dicitur; nec vero ego
existimaret (cum constaret, sponte excitari negaverim : id miror tamen a Torfwo part. III,
velle;) mystae auctor fuit, ut is lustrali aquain- lib. III, cap. ix, Arnijrimoque in Crymogcea sua

fantem perfunderet ipse nominis imponendi; lih. III, sub initiutn, tam sinistre accipi, quasi sola

periculum in se susciperet. Id quod factum est dominandi cupiditate sit actum, ac non potius vel
pueroque nomen Magni inditum. Mane sequentis boni communis, vel rcligionis amore; ut eamdem
iliei, postquam Rex surrexisset, quae gestaessent, ?bi nuper ab Olavo, ut volunt, Tryggonio propo-
cognovit. Accito itaque Siguato, quserit, unde sitam, pcrinde ut jam fecerat in Norvegia, et
tantaei audacia, ut fllium suum, se inscio, bap- promoveret simul, et in perpetuum stabiliret.
tizari fecerit. Quia, respondit, duos Deo lucrari, Quod addit Arngrimus, nobiles ex Islandia ju-
quam diabolo unum malui... Ad mortem specta- venes, quiin aula Norvegica educabantur, eam ob
liat infans ; si ante baptisraum extinctus, procul causam in vincula conjectos a Regc ac rnale habitos
ilubio diaboli, jam vero Dei. Sed nec, te irato, fuisse, hoc vero hceretico blasphemoque scriptori,
ultra mortem puniri poteram ;
quam sijam offi- nec ullum pro sc testcm afferenti, quis credet ?
oio recte functus, te exigente, non evadam 78 Olavus interea ab affecto ejusdem anni vere apudUphndos
Deum tamen habebopropitium.Quid, inquit Rex, Nidrosid classem versus Austraiia soloerat ; tota- h>e>»"t.
puerum Magnum appellasti, nomine familiae quc cestate in adjacentibus inari provinciis perlu-
aostrse ignoto? Caroli Magni, respondit, viri, strandis posita, ad Orientales usque limites autu-
qiiem toto orbeoptimura novi, nomeneiaptavi... mno devenit. Inde Vikam revisens, hiemem in '
Probavitque Hex animi vultusque hilaritate fac- Uplandis exegit ubi conviviis passim exceptus,
;

iii in. Is
puer deinde adolevit; tandem etiam rex quae ad confirmandum novellae religionis statum
Norvegorum potentissimus evasit. Ab eo dein- desiderabantur, abunde procuravit correctis, ,

oepa Magni nomen in posteros reges, deinde qua? limam requirere videbantur. Ibi turn quoque
etiamalios, profluxisse videtur.
uon impari Gunnhiidem ex Sigurdo vi-
sorte et
76 / tinam vera non sint, quce modo de Olavi trico sororem, materteram Ifridem nuptui col-
et ,

/'/'".ex pettice suscepto descripsimus l Utinam locavit. Qua occasione commemoratur hic quoque
ntni Benningio, tomo
" Flegj quarto tabularum Genea- altera Regis matertera, nomine Thoruna, [quae]
togicarum pag. 222, nullos ei liberos, saltempost
S. Hallvardi mater fuit. Vide dicta de S. Hall-
eotmersionem, nisilegiHmo thoroprogenitos, pos-
vardo ad diem 14 Maii, qua colitur, pag. 401.
sitom adscribere!
Sedlslandis gravissima patro-
tinatur auctoritas
Adami Bremensis, qui Bist.
<'<''/. iiti. II, rap. lvii Magnum appel/at filiura § VIII. Sancti bellum cum
Olaph martvria a
s " '».
concubina: favet annalista CanutoMagno; Miraculum
Adamosuppar, nt supra monui§\, nutn. 3,
ewn ad annum dominica
Incarnationis 1059 de geminum fuga in Russiam ob
;

""<;»« asserit: Istum beatus

Olaph rex et raartyr
«concubina procreavit: hunc brevi intervallo corruptos a Canuto subditos.
"'<""« est uerbis mqw.
m^Nidrosiensis,
disertis cap. x\i Theodri-
Vix post inspectas Uplandorum provincias ali- Annn 1025.
addens, qainquennem tantum- quot, Rex proximo vere anni 1025 Tunsber- Canute Nor-
" m ° fU!sse Magnum, quando iUum Jaroflavi gamconcesserat JuxtaHistoriamNorveg .partlll, ^"
vegiam
!"
repo-
t
Jidii Tomus 17/. 15 lih.
 114 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
A lib. II, cap. xxx, cttin ex Anglia legati a Canuto scnt, suos in Daniam transferre statuit, alienis
U:
Maqno ve.nerc, cuin /itleris, quibus siqnificabat sumptibus alendos. QuodidemSuecifecere.Ethi p ij

Norvegim regnum hereditario jure suum essc; quidem Scaniam Succice conUguam ; illi vkinam
nollc se tiiincii id bello persequi, nisi cogalur Zclandiam populaliouibus crstivis iinpune vasta-
quin imo Norvegim possessionem enim regio
si runl; Danis, qui requm duorum robori arcendo

titulo delinere cupiat Olavus, hanc eum suo bene- impares prorsus erant, de sola Jutia defendenda
ficioimpetraturum ; modo se adiret, tributaque, sol/icitis, ac spe intcrea dcditionis, tamquam
quce Comites antea, ipsequoque imposterum pen- brcvi ullroquc deccrnendai , utrumque hostem
deret. Ha>c ille tum stilicct movenda demum cen- nc quid serium tentaret, caliide fallentilnis.
suit, postquam et Anglia satis jam fir-
res suas in 82 Sensere dolum, cum advolantis ex Anglia, seiac
matas, luxatum apud Norvegos
et Olavi satis Septembri mense, Canuti fama, ethanc pone se- pate, ,%!'
comperissct iiiipcrium: neque enim poluerat Rcx cttta classis, ambos perculit ; ut qum numero ac '-'^"nreprtH:

sanctus aul tarn sevcrinu superstitioni bellum in- magnittiilinc navium ceteroque apparatu Sueci-
dicere, aut conditas a se leges, et religionemprcs- cam simul et Norvegican/ dimidia parte superaret.
sertim tanto studio urgere Catholicam, aut obc- Tum vero, inerti populationc missa, de luenda
undisabsqueintermissioneprovinciiSjimproborum communi fortuna cogitalum. Nec lonqum delibe-
ubique satraparum licentim prcesens imminere ralioni spatium fuit : tam alacer enim ac prmceps

quin odia multorum in se simul/atcsque concita- in hostein r/ipicb/ttur Canutus; ut parum abfue-
Hcec autem fovere impense noverat Canutus:
ret. rit, quiit per Olavi stratagema vel collisa classe
nam siquis ad eum e Norvegis quacumque ex interiret ; vel dissipata, in hostium assilientium

causa recurrerct, is etbenigne, sisubsisterevellet, manus vivus incideret. Quod ultimum

Ulphonis
habebatur, ct, si non vc/let, profusis muneribus Comitis , regi leviro suo opportune succurrei/lis,
onuslus abibat. Qua
industria quot sibi amicos avertil industria qua factum, ut redintegrata
;

Olavo paravithostes. Neque

exteros, tot intestinos Danorum non aliud adversarim, quam in
classe,
vero, cum res ad certam regni recuperandi spem citata fuga, prmsidium fuerit. Animum tamen
B satismatura vidcbatur, Canutum segniter impel- non despondit Olavus (qui, dum rc.r Stiecim ex E
lebat Hacon Comes, privatce apud eum, ex quo communi consilio exercitum navalem utrumque
cedere Olavo coactus fuerat, jam pridem vitm duceret, proxime ad Helgam fluvium cum ceteris
pertmsus. copiis excubuerat ;) nisi postquam Suecos, vcl in-

Olavus atm 80 Rex ergo haud ignarus , quo hcec vergeret vilo eorum rege, dilabi passim animadver/it :tum
rege Sueciie se legatio, cum Norvcgiam niillo jure Canuti, sed enim et ipse, licet soltis citm suis alii/uamdiu sta-
ad bellum pa- suum unius lcgitintiiiiicsse patrimonium rcit/itt- tiva servaverit, tandem, relictis ad Calmariam
'"' :
tiasset ; illudque adco se armis, quoad viveret, ab navibtis, tcrrcstri per Gothiam Oecidentalem iti-
injusta cujusvis tyrannide vindicaturum; convo- nere Norvegiamrepetiit : Canutus vero,ctimidre-
catis ad se per prmfectos copiis, in Vika scse con- sciit, Zelandiam. Htccporro, qum cx HistoriaNor-

tinebat ;unde promplissima esse poterat in hostem, vcgica delibamiis,qiium varim tractentur abaliis,
quacumque requttm aggrcderetur, expeditio. Inde ostendit Locccnius Hist Stiec. . lib. I, itbideAmttndo
legatis ad Suecos directis, Aunundum ( vel Ola- Annoso. Mirum vero hic prm omnibus est Chro-
vum Tributarium, hujus Aunundi sive Amundi n icum Saxonicum ,q/tod prmlium hoc ad Helgam,
patrcm,ut alii voliintjuxta clicta superius num.GS) vel, ul ibi vertitur, ad fluvium sanctum, narrat
eorum regem, in belli societatem sic attraxit, accidisse anno Christi 1025; additque: Ibi autem
ut a Canuto cleinde, qui Danim prospecturus, viri quamplurimi interfecti sunt a Canuti regis
Aiujliiim per autumnum atque hiemem reliquit, parte, tam Daniquam Angli, et Suedi loco fune-
avelli nequiverit. Atque ita et annus ille, et qui risdominati sunt.
hunc proxime secutus est, in solo fcre belli rne/u 83 Non possum, quin hic interseram, quce ex mtracu/n i*-

apparatuque prateriit : q/ti quidem apparatus Islandis suis narrat Torfceus part. III, in appen- ' m *'''' 1,1

anno 1026 apud Suecos Norvegosque mtilto fer- dice a/l lib. II, cap. m, ttim qtiod hoc fere tem-
buit magis, postquam utriusque gentis reges ad pore creduntur accidisse, tum quod in medio
Konghellam secreta coram inter se consilia contu- armorum tumultu constantem Olavi sanctimo-
lissent ; ut ne tuin quidem fuerit intermissus, cum iti/nn egregie produnt. Hoc enimstativa, ut diji-
q revectus in Angliam curn copiis omnibus cxtremo iims, iipud Ilelgam /itcnle, quiexcubias agebant, F
vere Canutus , relicto ad regni Danici tutelam Ei/jiU qttidam, et Tofius Cotlti/v Comitis cujus-
filio, nihiljam hostile prcese ferebat:nequeenim dam vinctos omncs,
fi/ius, quod eorum luiitenta
is ille Olavo videliatur,qui litcmsemelmolumdiu
ferre non possent. effracta noctu custodia, dimi-
posset suspendere. Quarc prcevertendum polius, Indignum facinus
sere libcros. ita Rcgcm commo-
quam expectandum censuit. vit, ut csede utriusque
protinus vindicaturus
81 Ita 1 uc maritima regni loca Nidrosium us-
moio 1027 videretur. Paulo post Eigill in desperatum mor-
Zeimidiam quc circumicns, navium, niilituin, pecunice, quan - bum incidit, [et] magna pcenitentia ductus, Ke-
vexat tum polttit, collegit; ac tandem, redeunte vere gem sibi quocumque modo placare statuit;
anni 1027, cum ingenti classe num.erosoquc ter-
oransque per internuntios veniam, diu exaudiri
restrium ac navalium copiarum exercilu, inde
nequivit. Tandem intercessore Finnio Amino,
movil in Austrum. Ubi in Honliam pervenit, in- Regem eo usque perpulit, ut se oogruin noii
quit Historia Norveg. ibidem cap. xxxvu, co°no-
modo inviseret, sed etiain lateri, quod maxime
vit, Erlingum Skialgium (de quo supra num.
71, torquebatur, manus iinponeret, precibusque se
etseqq.) magno comitatu, quatuor vel
quinque Deo commendaret. Fugatus continuo morbus
navibus, quarum primariam ipse duxerat, reli-
sanitatem restituit.
quassinguli filiorum.singulasviginti scalmorum, Jieim 1
"*
8-1 Tofio quoque addicta venia, si pn/rcin
inAngliam ad regem Knutum concessisse. Alio- <»'"""*
Comitem ad Regis alloquium posset inducerc
rum vero nondum tam aperta defectio erat.
Inde Erat is neque adeo subditus Olavo, sed
Gothtts,
Rex ad Australes ulterius provincias
delatus,cum regi Suecim etluticis praterea superstitionibus
:

de Cunuti expeditione cerli nihil

acciperet, nec iiitttiipcrc addictus, ut non religioncm dumtaxat
sine gravi damno tot ibi copice
detineri diupos- Christianam exsecraretur ; sed c/ illos, '/"' ll " m
'

profiterentur,
 DIE VIGESIMA NONA JtJLII. 115

anguc defugeret. Hunc Occidentales regni partes appulsus, indeque ver- D

«nMerentw, eanepejus et
f noverat Tofius quam esset sus Boream per marithnas omnes provincias fti-
Li Olavum atticere,
'"'
quidquid posset, drosiam usque triumphantis in morem deduclus,
Zdmm facturum se tetmen, satb rex ubique solennibus comiliis miraque omnium
",.,,„„, 'rjomum ergo profectus, vix rem ,

eum a furente patre asperiora,

guam gratulatione salutatur, non partis illius lantum-
edixerat,
audire debwt ac pati, modo, ciijus antea sibi jus arrogaverit, sed Nor-
mim prospexerat,
tandem, quo flagitabat, evicit, etcum vegimuniversce.QuodidemcumdeindeSarpsburgi
,',„.,,, id
rediit ad Regem. Adducto factum esset, Hacone sive Haquino Comite (quem
oaire Sarpsburgum
ut anno prceterito belli ducem, sic modo triumphi
£ om ite Tonus, iram Regis denuo deprecatus,
Postera die Rex Comiti Christiano- socium adsciverat) prorege apud JVorvegos relicto,
absolvitnr.
,,,„]„,„ majestatem utilitatemque cum Daniam sub exitum autumni repetiit : neque enim
mm eum quem satis exauctoratum
multis nequidquam commendasset, obstinatum sollicitabat Olavus,
eum in sua po- esse pulsumque arbitraba/ur, cum omnes ei propemo-
eterato cultu monet ;

Qolle tamen invitum ad eum cultum dum regni proceres non subduxisset modo, sedin
testati :

eogere, qui quanto magis spontaneus, tanto Deo hostes etiam infensissimos commutasset.

futnrus acceptior: liberum

itaque eum se dimit- 87 Canuti discessu cognito, Rex sanctus, quiin Olavus autem,

detinet. Profectus Comes via per lacu Dramensi apud Vikerises in/erea cum paucis perspecta suo-
tere. Nec ultra
delituerat, Tunsbergam acccssit. Erant ibi naves """ P
e '''*Krt
procul repentino morbo >

saltum ferente; nec

.
corripitur. Regem itaque arcessit; venientique ex portu Calmariensi per eestatem revectce non
amplius tredecim quibus vel fortunam suam,vel
mu tatam sententiam refert velle se Christia- : ;

num neri. Mox adhibitus sacerdos, senem

con- subditorum ftdem explorare per se voluit, prius-
vertit qui ablutus salutari lavacro, animum quam regno excederet. Milite autem commeatu-
;

nrsesagire asseverat, ultimum hunc sibi morbum que fruslra /mperato, expeditionis comites adhi-
nolle eo loco efferri, ubi sibi tanta bere coaclus est,qui se sponle offerebaut Navigatio
futunim :
.

salus illuxerit quem quoque secum consecrari

:
sub anni 1028 finem Lindisncsiam versus insti-
K optet, templo posi excessum
suum superstructo, tuta ; inde porro vix ad Septemtrionem inflexa. E
ique ecclesiam liberaliter, idquepro animae cum et ventis adversantibus retardatur, ct inno-
alute. Sic obiit ille; et quod optaverat, ab Erlingo ; qui, ingcnti mox contracta classe,
tescit

heredibus cumidate prcestitum est. Mihi veroplus incursionem parat , sed sibi nimia festinatione
,/,,, .
liqidd, quam in depulsis ante per attactum falalem : dumeniin austro jamaspiran/e elaben-
doloribns, apparet miraculi. Sed redeundum, tem sibi videt Olavum, impatiens moree prceto-
imde digressi sumus. riam, quam ducebat ipse,sic impulit,ut areliquis
posi 85 Erit, opinor,quisuperiusnarrata legerevix ejus navibus longissimo in/ervaiio dis/racla, ante
""'-
possit,quin Anglice Danioequeregisincusetsegni- ad promontorium Bukense ciun Rege confligeret,
tiem ; quippe qui victorem exereilum innumera- ab eoque vincerclur, quam ilhe possent succur-
n^ur/iliv
liilrm otiosa tantillce hostium classis observatione rere. Pugnatuni tamen acerrime fuerat ;nec, nisi

tam diu detinuerit. At enim nolebat ille feroces post interfec/os propugnatores ad unum omnes,
sinn/ et venales animos ferro subigere, sed auro. capla cum duce, e/iam tum dimicante, prwloria.
fdquodtum perspeculatores suos agebatmaxime, Erlingo parcitum voluit Olavus sed auditus ab ;

cum nihilagere videretur, tot enim lior ipsotem- Aslako non fuit : hic namquc tan/am pcrfidiam
pore Norvegorum duces largitate corrupit; ut in cogna/o sibi priiicipeiioii ferens, eum c vesligio
Olavus, si quam suis consultationem indixisset, impac/a capiti bipenne mactarit. Res ha>c Rcgem
ex sententiarum contentione malignisque multo- quidemoffenditgraviter;sed supervenientes conti-
riim consiliis, rem sibi cum perfidis esse, non ob- nuo Erlingi copias omnes, Olavianis multo supe-
scure conjiceret. Verum id multo intellexit aper- riores, ita perculit ut immemores vindictce, de
,

Norvegiam attingens,Erlingum audivit

tius, n/ii funere taittum duci suo ccesisque commilitonibus
cumulalum divitiis jam aliquamdiu ab exercitu ducendo cogitarent.
Diuiiin inpatriam rediisse,etquidem eum Canuti 88 Olavus hoc metu liberatus, quo longius in fugit in Sue-
exploratoribus non paucis, qui ingentes, quos ad Aquilonem provehitur, lioc majora impcndere sibi <Aam, atque

rendos regi suo satrapas advexerant secum, intelligit undequaque discrimina: et a tergoqui-
m.
e,Bitus "

c thesawos tam liberaliter effudissent : ut multos dem Erlingi filios ad paternce ccedis ultionem „
e Norveyis palam, clam vero plures defecisse ab exercitum expcdire ; cx adverso autem ipsum cum
Ol&voconslaret. Itaque vix usquam jam tuta erat satrapis multis magnaquc mrinu Haconem jam in
Hnji sims fides,
tnaxime Occidentem versus
ii/iinl proximo, adse, si possit, opprimendum, adesse
nc Septemtrionem. Undecoactus estin Vikaper aliunde etiam nihil sibi affidgere prcesidii ne in ,

hiemem Uplandisque subsistere; quamquam et ipso quidem comitatu : ex eo enim prcecipuos

ibi conductos reperit in se sicarios, ut in Historia quosque sensim a latere suo ad Haconcm descis-
• rveg. part. III, lib. II, cap. xli videre es/. cere. Cedendum ergo mari' duxit ; vitceque tum
""" !lls '''''" cum a prcecipuis quibusque suce, tum suorum per asperos regni montes fu-
iWM-nt
yorvegia proceribus non amari jam se tantum- giendo consulendum. Iter usque Lesias proximos-
"'"
" Kiret,verumeiiamvehementerexpeti;anno que Gudbrandzdalos diffici/li/num fi/it, nec sine
v"
1088: 1028,«( primum per veris auras tempestivum fuit miraculis, ut apud Torfceum part. III, lib. III,
'"/ navigandum
mare, classem expedit navium cap. i Islandi referunt, complanattim : quadrin-
hlandis credimus loco mox ci/a/o) plusquam
si
gentisenim ibi mili/ibtts ac cen/u/i/ insuper agri-
quadringentarum supra mille, vel{ut cum Theo- qui viam sternebant, penuria laborantibus
colis,
«nco Nidrosiensi cap.
xvi. censel Ericus Olai tantum ciborum obtiiniissc fttsis ad Deum precibus
"*n,MyJmi«nrfoCar4onar!o)milleducentarum, Olavus dicitur, ut sinqttti abundarent; tum im-
"•iinir Florentium Wifforniensem aliosque
[si
mania saxa, qucenc centum quidem operce moliri
Anglospraferre cmteris oeqttum esf) quinquaginta poterant, paucorum impulsu, postquam attigisset
aumtaxat. Uoc sane,
si de bellicis magnisqne na- ipse, revulsa cessisse ; fons deiiir/ite sub antro sca-
'"J 1 " agitur, verisimiliusest.
Sic igitwtransmisso, prasentissimum mgrotanti pecori rcme-
turie/is,
1«' Daniam a Norvegia ad dium fuisse, ex guo ibi manus Rex sanctus
discernit, oceano ;

abluerat,
 110 DE S. OLAVO RKGE ET MARTYRE.
abheerat, indeque locusS. Olavi antrum hodieque narrant, in singulos accurate annos ila distri- A|,|
Hi Kl
buunt, ut rerum potius tempora, quam res ipsas
,

nuncupari. A Gudbrandzdalis porro per Heid- P.B

marchiam, Vermiam, Nericiam adSuecketandem indagasse videantur. Tum nemo eorum, opinor,
regem verno lempore cum Astride conjuge, com- est, qui Canulum asserat ante annum Christi

munique filia Ulfhilde, Magno filio, antistite 1028 Norvegia? regem fuisse , itediim ab Olavo

Sigardo, ut colligi potest ibidem ex cnp. iv, aliis- dejectam; cutn. ejus tamen res multo leviores ili-

que non miiltis evasit, substititque aliquamdiu ligenler annotaverint.

donec endem sestate, relictis in Suecia regina,
filiaque, ipse navibus comparatis, assumpto filio § IX. Reditus ejus in
Magno, in Russiam ad regem Jarisleifum (aliis
Jarislavum) reginamque Ingigerdem, veterem
Norvegiam pugnii et marty- ;

sponsam, nunc uxoris sororem, concessit sum- ;

rium regni tempus, ;
maquebenevolentiaexceptus, territorium adsus-
tentationem vitae aulaeque sufficiens consequitur. Noit t/iu Olavus aptid ./aris/nvumdegerat,cum Bseimte ",,„,

owio 1029, 89 Sic regnum exsilio mutavit Sanctns anno, exeun/e circiter ejtisdem aiini autumno Ha- 1029 BocoiK,

juxta chronotaxim Isiandicam, 1029; quamquam con, sptmsam e.r Ang/ia t/omum transferens, irt iitteritvs nu„.

tiatur
fugitivus et expulsus vere dici possit ab anno mari periit, nullo, ut atldit Historia Norvegica <)lar„.

praicedente, quo et Canulus Norvegiam sibi to- part. III, lib. III, cap. n, prseter desiderium
tam subjecit, et ipsc in /atebras Dramenses abdi- nusquam comparentium, nuntio. Unde fartum
tus, exsu/i jam tum in ditione sua, quam regi cxistimo, Angli ejus interitum anno tantum
ttt

ei-at similior. Hoc sensu chronologiam hanc valide sequente notaverint : cunt Norvegis aliquanto ci-
confirmant Anglicnnu Wigornicnsis, Diinelmen- tius innotuerit; att/tie imprimis liiorno cuidam

sis, aliorumque probatissima Chronica, cum ad Stallario, qui honeste ab Olavo fttgiente tlimis-
annum Christi 1028 sic habent : Canutus, rex sus, Haconi deindc extorlam auro minisque fidem

Anglorum et Danorum quinquaginta navibus ob/igaverat. Is vero, ubi mortitum proregem au-
magnis Norregiam devectus, Olavum regem de t/iit, sacramento jam exsolutum se credens, in

illa expulit, sibique eam subjugavit. Iidcm ea Russiam confestim ad Olavum properat, eique
quoque ad annum 1027, quce de corruplis per sttb anni finem et Haconis nuntiat exitium, et

Canutum Norvegis Islandi memorant, his verbis recuperandce Norvegice oblatam divinitus oppor-
adstruunt : Cum regi Anglorum et Danorum Ca- tunitatem (Ericus Upsalensis id plures fecisse
nuto intimatum fuisset, quod Norregani regem tradit; Joannes Magnus legatos ait fuisse a qui-
suum Olavum propter ejus simplicitatem, et Iiusdam Norvegia> proccribus missos). Aliter Re-
mansuetudinem, aequitatem, et religiositatem, gem Itic nitntius, aliter proceres, exsiiii socios,
nimis vilipenderent, multum auri et argenti qui- affecit. : hi nempe patrice, rcrumque, quns amise-
busdam illorum misit, multis rogans petitionibus, rant, desiderio teneban/ur; ilie hcec faslidiens,
utillo spretoet abjecto, deditionem 111 i faoerent, ex solo Dei nutu pendebal; ut qui numquamante
ac illum super se regnare permitterent. Qui cum melitis, quam in otio Russico, gustasset ac vidis-
ea, quae miserat, aviditate magna suscepissent, set quoniam suavis est Dominus ; et illtid absqut
ei remandari jusserunt, ad illum suscipiendum dubio crebrius usurpasset : Quid enim milii est
se paratos fore quandocumque vellet venire.
. in ccelo, et a te quid volui super terram?... Deus
Ceterum de narrata trium regum expedilione, cordis mei, et pars mea Deus in seternum... Mihi
eodem anno 1027 suscepta, verbum ibi nulium adhaerere Deo bonum est.
uti neqtte in Actis nostris, neque apud Adamum 92 Dum enim in Russia commoratus est, juxta apttd Ita»
Bremensem, aut monachum Theodrieum (qui et Historinm citatam ibidem cap. m, inrcrumdivi- jam tum
telt-

bri ob vita
ipse Olavianum exsilium anno Christi 1028 ad- nartim contemplatione totits fuit : et animi a ter- «mctillioiti "''
1

sc?ibit) vel Olavo synchronos Jslandice poetas renis abstracti indicia passim observata : ut adeo
(nam Siguatus a Torfceo adductus part. III, jam opinione sanctus haberetttr, et
et aulae totius
lib. II, cap. xxxvn de solo Canuti apparatu, opinionem hanc divina prodigia comprobarCnt.
anno 1028 in Norvegium absque pugna dcstinato Nam cum summse, ttt loco assignato legitur, di-
potest intelligi;) in ea tamen post Saxonem gnationis vidua? euato in gutture ulcere,
filius,
Grammaticum asserenda Danifere Suecique con- seu struma, ad desperationem usque laboraret,
sentiunt, lic.et atljunctisplurimum discrcpantes.
in consulta amatresibi familiariregina Ingigerdis,
tit plures affir- 90 Porro cumde tempore jam dicti exsi/ii tot eam ad regem Olafuin, quem optimum medicum
intmt, auclores antiqui consentiant, non ausim iis affirmabat, missam , suis eum verbis (si aliter
Grammaticum Saxonem anteferre, qui victttm a non procederet)orare jussit, ut manus [filio] ad-
Canuti classe regnoque cxpulsum exsutasse in hibere non gravaretur. Aditus, imperitiam artis
Russia Olavum statuit ; tum inde reversum, at- medicce excusans, ad interpretem illius eam rele-
que Amundi Suecorum regis ope, ejecto vicissim, gabat. Verum auditis reginsB verbis, manus ad-
a quo pulsus fuerat, Canuto, restitutum, sanc- movit; diutiusque contrectans, non prius dinu-
tissime, ut antea, regnasse; et hcec quidem omnia sit, quam puer os commoveret mox ingestam :

ante annum 1027, sive expeditionem , dc qua panis particulani,quam volae sua?, crucis forma,
diximus, Danicam. Scio equidem, haud absimi- decussatim imposuit, cum puer deglutivisset, do-
lem regni hujus vicissitudinem ab Adamo Hist. lor omnis evanuit. paucorum dierum spatio sa-
eccl. lib. II, cap. xliii narrari, sed ex fama, ut nitas rediit.
ait, volante lantiim; deinde modo tam diverso, mm' a
,;lOil»
93 Eamdcin e cistimationem auxit mirifice prtz--
tnll"»'
ut narrationis varietas omf'
fidem hic historicam non clarum facinus, quod ist.ic etiam accidisse Islttndt
parum imminuat. Et sane si vera hcec, vel er- eodcm capite sic referuii/ : Quanta autem cura
rasse ceteros
omnes uecesse est ; vel (quod nec leges divinas observaverit, vel exinde patet, quod
Adamus, nec Saxo commenti sunt) bis cxsulem die forte Dominica in sede regia residens, altio-
Olavum fuisse. Malim igitur credere, miuus iis quem
ribus cogitationibus immersus, bacilli,
notum fuisse ejusdem exsilii tempus, qttam aliis, manu tenebat, cultello schidias demeteret, mo-
ac prcesertim Anglis, qui singula, quce brevissime
nereturque ab adstante pocillatore qui eum ,

celebris
 DIE VIGESIMA NONA JLLII. 117

observabat. fenara secun- ionem Jemptiam versm instituit. In eo tractu D

-lebri«<li«i oblitum
diem mcidere; mirifice recrealus est, cum Hara/dum, fratrem
f f! hebdomadis in crastinum
''• B '

^ectia
diem violatam.
;;'./,,„
in « oenlis in mP " tem revocabat
Candelam ergo accensajn
'
uterinum. conspexit ou.iilio sibi cum sexcentis e
Norvegia militibus rcnien/em. Accessit mox etiam
singula fragmenta volm im- cttm mille ducentis Dagus, Brini/i Heidmarchiee
lcit, .•oll.ctaqu,
'^, B„ccendit, urique passus, dum arderent, regis (de quo supra § 5, num. 53 et seq.) filius

transgressi, quantunms quibus et alii per vim/i udjuncti sunt, donec per
Uplicium pcenamque
mandati divini ipse de se, cum Suecice fines, montesque Thrandensibus ad Orien-
„,,,. j„„„r:intiam,

severe exegit. Multo tem oppositos penetratum est. Ibi demum cum
',„„„ peceaese rescivit,

,„„,
adornata kgi possunt apttd Saxo-
elegantius
Reqi, quia bellum instabat, lustrare placuisset

iinil „/„ ieCanuto Magno Hist. Danicm lib. X; exercitum, nongentos in co comperit ethuicis ad-
trans- huc sordibus imtnersos. Hos ille vel facessere
,„„/,' ad Krantiium, Vastoviitm, aliosque
Breviario Nidrosiensi, leste Torfceo jubet, vel Christum agnoscere : non enim indigere
,r,T 1/ in
Sleswi- se (leste etiam Thcodrico, cujus hcec verba. sunt)
,,„,i III. Ub. III, eap. xn, tiemqw in
monuiil, num. i ; uti et in Vita
,,.„.,, ,/, ,,„,,
paganorum et a Deo alienorum, maxime contra
qua de egimus § 2,
Vltrajeetina, Christianos ; vilem sibi fore victoriam, qute ini-
Sancti Ms.
eadem inter miracula recenselur quorum manibus pararetur. Ita pars major di-
rwm. 12. res
si verum est, quod istic asseritur, lapsa; quadringenti religionem Christiunam am-
nee immerito,
lllavi ile.ilerairi,
absump/is iqne segmentis, il/ce- plexi sunt, ac totus exercitus ad tria capitum
.„,„ perniansisse.
millia redactus. Quibus quidem subinde alii, sed
94 Ex his (ut ad propositum redeam) coliigere non alia. lege, sunt additi.

;;;",""",'""
prtmum est, Prineipis istiusmodi animum multo 96 Rebelles interea.c/uaventurumcoqnovcrant mira lenitatia,
jiim per se minus ad assiduasregalis fastigii tur- audit accedere, sed copiis, quantas uno in loco aliurumque
mitutu'n
l„,s, iiniiiii ml iranqui/lam privatce conjunctceque numqiiam
*
Norveqia vidisset , instructos. Ouare
. . ,
exernpla prtr- . .

iii iii Deo vita solitudinem aspirasse : nec proinde suorum paucttati consulturus, arma imperat vr- i)lin!l
riiiriun videri oportere, si de reliqua lum cetate cinis agricolis. At illorum alic/ui jam apud hostes R
K
vel percqrinationibus sacris, ut ibidein narratur, erant; ceteri, paucis exceptis, obsequirecusabant.
,-ei monastico instituto consecranda cogitaverit. Perfidiam nou tulere cluces; sed villarum direp-
Sedneqw ignorare, jam expertus,poterat, quanto t.ione atque incendiis, si Regi videretur, plecten-

imiliis nil salutem utilior, Deoque gratior esse clam clamitabant : cum ille, reos c/uidem eos esse,
posset apostolica, quam tenuerat hactenus, reg-. et istiusmodi pcenis asitm se aliquando confessus
iiuiiili ratio. Ad cam autem geminam sibiviam est; Verum cumcausam Dei, inquit, prostitutain
aperirividebat; alterama Jarislavo el Ingigerde, datam ei fldem, transitumque ad idola et paga-
i/iii reqni sui ethnicis passirn adhuc erroribus
,
nismum exequerer : jam vero causa hsec me
i/ini/iili, qiiniilinn optare vellet, eipartem offere- attinet, probisquidem generosisque animis exe-
lnuil : /ilterain a liiorno et consortibns exsilii sa- crabilis; multo tamen levior; quippe defectio a
trapis , ritam ullro et omnia, devoventibus , si rege. Compressa sic turba ,progreditur intrepide;
iiiiii/ii, /i/iii facilc posset, vacuam occupare Nor- idse precibus, vic/iliis, inedia facile conseculurum
eeqiniii, ullimamque stabi/iendce in ea re/ir/ioni confidens, quodnumero forte non
possct. Et vero
iiiiiiiuiii admovere decerneret. His anxius, Deo hcec Deo cordi fuisse, si codici Flateyensi credi-
ivs suas sollicite commendabat inquit ibidem , mus, prodiqio non uno, sed inferius a nobis pro-
llistiirin oam sibi sortem deposcens, quam ipse
. ferendo, patuit. lllud prcp.tcreundum hoc loco non
providerit. Quanto, ecce, vir insignis (Olavum est, quod hostibus a/ic/uanto jam propinquior
eretliilil ipse Tri/1/qoni.um, rcr/cm olim Norceqiir) multas argenti selibras agricolce his verbis tra-
ei visrn esl per quietem assistere, et acribus didisse dicitur : Hoc argentum reservabis, fini-
iii/ reilituiii vcrbis horlari : Tlwodricns tamen toque bello, pro hostium nostrorum, qui prae-
cap. xvin timtiim dicit Olavum admonitum , lio occumbent, animarum salute tripartito ad
somnis, ut rediret; Acta nostra Mss. et
fuisse in propitiandum Deum erogabis pars templis, pars :

Breviarium Sleswicense divino instinctu inspira- sacerdotibus, pars quoquepauperibuscedet. Idem

tum. Sedsive instinctus fuerit, sive cujuscumque paulo aliter nctrrat et multis exto/.lit Theodricus
V ilieiiiiins apparentis oratio; sic Rcgem adparen- Nidrosiensis cap. xix. F
liimi impi/lil, ii/ mi/lis .larisliivi uut Inqiqerdis 97 Tandem ventum est Stiklastadas. Oppidum Ante puyuam
ei n„iir timentium blanditiis posset retineri ; da- id erat seu prcedium, ut vult Vndalinus aptid cmlesti visv
1'tni iistamen, ut Magnum, ejus filium, in tutela Torfaeum Hist. Norv. part. I, lib. II, cap. xix, TeKreatlls >

servarent. duobus in ortum a Nidarosia milliaribussitum;

95 Bobngardo, ubi Moscorum tum erat regia, atjuxta mappas Wittianus leucis inde horariis
""' episcopo
Ibi cum jamprope in
•

Sigurdo, et comitibus ducentis, sce- distat circiter octodecim.

' tente bruma, profectus, verno tempore Arosiam conspectu hostis agmina constitere : quando
esset,
leiuiit tuii, Siterin-
, rrqi, tm/i cim/uqi priPsrrliin Thorgillo cuidam, qui istic habitabat, ad Regem
sute i„ ////„,,
kospes li/iiqe jucundissimus. Mora accedenti, operamque offerenti in bello, respon-
tamenipsi longior ibi, quam gratior fuit : neque dit Sanctus , utiliorem navaturum, si suorum
<""" iter e Hiissiu i/i
Sueciam deproperari sic post conflictum sauciorum auxilium sublevamen-
potuerat,
fama usque in Norve _
,,„i,, j,,,,, ej us que, mortuorumque sepulturam in se reciperet.
.'/""» sparsa,
regnum tumultu commoveret uni- Petivit qu ique, ut corpori suo, si forte occum-
'" Quod ithi Suecis
rmuntiatum est, ab beret, curam adhiberet, ni ab hostibus prohibe-
Ulavi expeditione
militiaque omnes absterruit. retur. Id quod ille quoquepollioitusest./rt.sftwta
<v« ileertutt, qi,i ve / intcrinittcridam dicerent, deinde acie, suisque ad rem strenue gerendam
''<''
<"l uieliura
tempora di/fere/idam. Yertim ille, animatis, hostium exspectatur incursus, somno
eum altioribus ageretur consiliis, argere non des- Rex tantisper indu/get. Sed illis signa mox eri-
"". quoiuf ol/teiu,,
ab timico reqe cum satelliti- gentibus, a Finno, copiarum suarum duce, exci-
'"xpuulrmqentis, militum,
quotquot sequi vel- tatus, interpellari somnium questus est cumgue
le/lt. rtllKf,.ili^„.i — * .... . .

reponeret Finnus, quod necessitasexcipiendi hos-

;

tilem
 118 DE S. OLAVO RKGR ET MARTYRE.
A tilem impetum onini somnio anteferenda videre- nes in arma; penetrant liis vel ter aciem ln>- ... ,.,

tur : jam enim directam in se aciem facile per- tiuni ; plurimos prosternunt ; protrahitur pugna p d"
spici ; Rex, non tam prope adhuc accessisse, res- usque ad vesperam; nox pugnantes diremit:
pondit quin prasstiterit dormivisse. Quid vero, ait discedunt tandem utrique non tam victi qiuim ,

Finnus, somniasti, quod tanti facis, ut ipse evigi- fessi et vulneribus afflicti. Longior est Islando-

lasse maluisses? Scalam, inquit Rex, vidi a terra rum descriptio Hist. Norveg. part. III, lib. III,
in coelum usque pertingenteni, meque per gra- cap. viu ; differtque tum in aliis nonnullis, tum
dus ascendentem, supremamque tenuisse. Cce- in ipsa Regis ccede, qiann ita proponit: Eodem
leste hoc fuisse somnium, cum ipsa res indicat, momento Rex in Kalfi agnatos provectus, Ola-

lum auctores, qui illud referunt, plurimi, ut Al- fum lethali vulnere aflecit. Tborer vero (Httinl,

bertus Stadensis in Ghronino ad annum 1028, seu (

'anis, cujus manum modo Iie.r hebescente
Vitanostra utraqueMs., Breviarium Sleswicense, gladio humerumque eontuderat
mlneraverat ,
Vastovius etc. Quorum tamen aliqui id aliquanto Biornus) colligens se, Biornum medium trans-
ex A ctis nostris videbitur.
citius accidisse volunt, ut fodit. Interea Tliorsteinus naupegus Regem sn-

,, 1,11111, ,ri,ri- 08 Porro progressus ante aciem Rex, ubi Kal- pra sinistrum genu feriebat ; confestimque a

supremum du- Finno occiditur. Isto vulnere accepto, Rex

libusfrustra
flim Finni fratrem, hostiumque
,
ad
"'!'''' :
cem, non tantum abesse jam ex adverso vidit, saxum abjecto gladio, coelestem
se reclinans,

quin exaudiri invicem possent, Quid ibi, inquit, opera invocavit. Tliorer autem subtus loricam
Kalfe ? Nonne novissimo discessu (nam post lie- ventrem ei perfodit. Mox Kalfus sinistrum colli

(fis discessum, ad Canutum, aureos montes latus percussit. Tria istavulnera, incorporeejus
poi-
licentem, defecerat) amice nos invicem salutaba- conspecta, vivis eum exemerunt : dubitant ta-
mus? Nec tibi fas telain nos ingerere, cum qua- men, an Kalfus vulnus ei intulerit.

tuor fratres tui nobis militent. Multa, respondit 100 Celeriiin toties in hujus expeditionisacpu- fopnel», m

Kalfus, prseter fas jam fiunt: novissimo enim i/nif narratione variorum et syAchronorumpoeta- pwtaus;

discessu tuo nos ita deseruisti, ut necessitate rtitti carmina in testimonium assignantur ; ut, si

B compelleremur pacisci cum iis, qui remanebant. clara sint illa ac genuina, mircmdum sit, unde E
Itaque locum, quem quisque tenet, eumdem de- ipso illo, gito susceptam fuisse oporteret, seculo

fendet. Paciscerer tamen tecum, si mei arbitrii tam obscura fuerit, quam prodit Adamus Bre-
essem. Tum Rex Tu forte, Kalfe, ad pacempro-
: mensis Hist. eccl. lib. II, eap. lxiii, cttm ita scri-

pendes; haudtamencivespacifice segerunt. Sic bit : Unde Rex Christianissimus, fortitudine in

per se denuo pacem non obscure rebellibus obtulit, hostes, et justitia in suos celebris, ad hoc se in

quam paulo ante rejecerant, uti ex Theodrico di- regnum a Deo credidit restitutuin, ut jarn ex
scimuscap. xixitascribente: Audiens igitur Rex, tunc nemini parcere debuisset, qui vel magus
congregatam adversum se multitudinem, misit permanere vellet. aut Christianus fieri detrecta-
ad eos Fin, fratrem Kalfs,.. qui populo pacem fet. Etcum magna exparte votumsuum imples-
offerret Regis animiun paratum nuntiaret: ob-
; set. pauci, qui ex Magis remanserant, in ultionem
litum enim praeteritarum injuriaruin, ignoscere eorum, quos Rex damnavit, ipsum etiam ob-
cuique quod eatenus perperam egisset: detestari truncare non dubitarunt. Alii vero dicunt, eum
se effusionem humani sanguinis, et maxiine in in bello peremptum
quidam autem in niedio
:

civilibus bellis: nullomodo se velle manum con- populi circo ad ludibrium Magis expositum. Sed
serere, si salubribus ejus monitis acquiescant. et alii sciunt, illiun ob gratiam Knut regislaten-
Effera vero mens barbarorum unanimi consensu ter occisum quod et verum esse non diffidimus,
:

paci contradicit ; et multo tniseri magis eligunt eoquod regnum ejus invaserit. Obgratiam Ca-
Sanctum Dei bostiliter impetere, quam salutaria tin/i bccisum essc, fatetur Grammaticus (quid-
ejus monita suscipere. Hunc nimirum in eis fu- (jiiitt Canutum defendere conetur Alfordus noster
rorem accenderat episcopi cujusdam Dani (quem iit Annal.eccles. Att(//ic. ad annum I028,num.3\)
Islandi Sigurdum, sed a priore diversum ; alii non taiiten latenter, sed ?'«domestieobello. Chro-
Trugillum appellant) Canuto addictissimi sedi- nicum Saxonicum ad annum 1030, Hoc anno,
tiosaoratio; quamlegesis Bist. Norveg.part. III, inquit, venit Olafus rex postea in Norwegiam
lib. III, cap. vn. iste vero populus coactus adversus eum, ciim illo
C QQAbhisergosinemorasignumconflictuidatum; prasliatus esl isque ibi occidebatur. Inpralio
;
F
octiditur cum in eos Olaviani, pictis in casside et clypeo quoque cecidisse Martyrem, Acta nostra Ms.,
erucibus omnes conspicui, ac tessera prcescripta, Ilrcriariitm Sleswicettse, Ericus Upsalensis,Joan-
Prorsum, prorsum, Ghristi, Crucis, Regis mili- nes Mntjiiits, aliique cum Islandis sentiunt ; a qa fi-
les. se inuliio incitantes, ferociter invehuntur, rum opinione neque nobis recedendum oidetur,
pugnamque cient, quam ita breviter exhibet eo- utpotetot gentium diversarum fultamonumentis.
dem capite Theodricus: Collatis itaque signis, 101 De anno quoque ac die martyrii nonnulla "V' 1 "'*,

ferebat vexillum ante Regem vir strenuus, no- annum Christi 1028 assignant
dissensio est: iiuni
'*"*'
,„/„.

rnine Biorn. Hic in primo statim congressu occi- Albertus Stadensis in Chronico, sic hauddubie
'

sus est a Thori Hund, qui primam aciem duce- Adamum Bremensem interpretatus ; Ericus Up-
bat contra Regem. subsecutus est occasus
Illico sa/ensis lib. II, in Olao Skotkonung ; Vita Ms.
Regis, accepto, ut fertur, vulnere ingenti. Quis Bodecensis, Breviarium Sleswicense ;et recentiores
ei manus intulerit utrumunuman pluravulnera
;
passim cum Baronio. Theodricus vero Nidrosien-
lmbuerit, quia a diversis diversa dicuntur, nos siscap.xix, Occubuit autem, inquit, beatusOIa-
nil temere afflrmare volumus nec officioso
men- vus quarto Kal. Augusti, quod tunc erat quarta
dacio aliorumauresdemulcere. Dagr vero, unus
feria, anno ab Incarhatione Domini millesimo
ex principibus Regis, nec non et cognatus
ejus, vicesimonono; utnoscertiusindagarepotuimo8 '

cernens vexillum una cum Rege cecidisse,

viri- Etrat sane vel ipse, vel /ibrarirts qiiispinin cuffl ,'

Liter ilhid erexit, hortatus

socios et obtestatus, littera Doinhiicalis anno fuerit E. adeoque
illo
ut necem Regis non velint inultam
ne : gemina- quarto Kal. Augusti feria tertia, non quarta.
r.i
tum gaudium adversarii reportarent, et de nece
quarto quidcm Kalendas AugustiobiisseSancturn
Regis, et de incruenta victoria. Inde
ruunt om- asserunt, quotquot natalcm hitnc cjns diem SUpe-
rius
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 119

quartam fe- iiml Iiuitoprce/io necTliorerquidem (quiaRege,

„,awwtaruni; diem vero illum in . 1)

utex Vita Ultrajectma, Lo- ii

i jam diximus, vulneratus, eiventrem perfode- SuikIi sanguis
,„„„ [non in sextam,
P. B. rat) quantumvis in Regem vivum infestus, ultra ipsa ilir prailii
;„„„
utmUemotmmus,excusaauetaquefabtdis,
tamen mortem sasviebat, inquit Mstoricm noster sanat ejus in-
,,.,,',,„„ existimavif) incidisse,
prater Theodri-
, terfeetortm,
etiam Ms. llndecense cap. x, part. III, Ub. III, cap.xm, quin tactus humani-
,'„,„ affirmant
„,„ io; Snorro Stwkmides scriptor secuU xm tate, tantique fastigii reverentia,
demortui cor-
,'„
|
,/„ i
ilavi, citata in annotatis ad Vitcm Aqm- pus decenter compositum, veste texit deterso- :

col. 22; et auctor Chrorticai Danorum, que sanguine, faciem, tamquam dormientis,
toniam
floruisse creditw, in editione rubentem, quam vivi clariorem conspexit cum
auieodem seculo :

Hocvero neque cum manans e vulnere Regis in vulnus ejus, quod

Upsiensi anni 1695, pag.
1.

,'„„„> 1028 coheerere potest, quo dies 2'.) Julii in manu exceperat, sanguis adeo praesentem medi-
incidit. Malim igitwcum Islan- einam attulit, ut obligatione opus non esset. Id
feriam tecundam
referre annum Christi 1030, quo quidem ipse, cum sanctitas Regis publicaretur,
dis /""» obitum
quarta congrmtcum Kal. Augusti; ma-i testatus est omniumque hostium nobiliorum
;
feria
.,„„, riim annum hune diserte exprimant Chro- primus eam propugnare occepit. Corpus tamen
„„11111 Saxonicum, Florentius Wigorniensis, Si- ejus tum auferre non est ausus (credo , quod hos-

mon Dunelmensis, Radulphus de Diceto, aliique tiumcadaveraconderevetitumesse/, ut cap. ix nar-

nassim inter Anglos, quos ad eumdem
annum ratur ;) sedid in crastinum distulit ; atque ita hanc.

secutus Matthaus Westmonasteriensis, Eodem, ei gloriam ille prceripuit, cui id supra diximm
ait i ii iio (lo:iO) sanctus Olavus, rex , doctor, prae- Sanctum ipsum ante pugnam demandasse ; Thor-
iliiMinr.etapostolusNoricoruminNorwegia, Ha- gillus, inquam, de quo ibidem hmc leguntur.

i»,](li regisNorieorum filius, inNorwegiaperimi- 104 Thorgils, Halmas filius, promissa; Regi aliuiiii/iii ..(_

iui. ,i Noricdspercussusnimistruculenterquadam curae haud immemor, cum fllio Grimo, sero ves- cum :

securi:.. indignabatur enimgens illa pagana et pere inter tenebrascorpusejusinexiguam quam-

eruentissima, quod primas leges et superstitiosas dam casam solitariam, villaque diremptam (hor-
id.sanctusrexOlavuspraBdicando, doeendo, evan- reum appel/at Unda/inus par/. I, lib. II, cap. xix,
relizando, statuendo evacuaret. HisaddeSuanin- quod suo tempore subsistere dicebatur) illatum,
i/iuiii, Huitfeldium, Torfceum, Sibernum, aliosque vesteque nudatum, accensa luce, aqua abluebat;
neotericos, in rebus Borealibus opcrose vermtos. linteisque involutum, in pavimento sublignorum

am regraMsef
102 llim jiiui statue, quamdiu apud suos Ola- strue occultabat, neingredientibusobvium foret:

gmfi fm «- uis regnaoerit: annis videiicet ferc sedecim, si absolutoque pietatis offlcio, demum redibat.Eve-
'"II». n/i Hacone usque ad martyrium compu-
intercepto nit autem, ut inter mendicantium turbam, qu«
tentur. AdamusBremensis, quiHist.eccles.lid. II, utrumque exercitum sequebatur, et, finito bello,
eap. xi. iii annos regni duodecim tantummodo receptaculapernoctem quaerebat, caecus quidam
mtmerat (si Iuiiicu eo loco interpotatus non est, pauper a directore, qui eum ductare solebat, eo
riim lner iilibi dee.sse lestetur, qui Adamum Ham- introductus, dum manibus locum quieti commo-
lniriji ri/ii/it ii ii iii 170(>,) uti et Albcrt.us
'
Stadensis dum explorabat, humectata manu elevando pileo
annos regno detrahunt, quot exsilio tri-
tot forte admota, oculos liquore digitis adhserente asper-
buendos putarunt. Et de Stadensi quidem id mi- geret, ortoque statim pruritu, fricaret ; exiens
iius est i/iiriiin, quandoquidem Olavi ccedem bien- manus proprias, deinde proximaquaeque,
deinde,
moantevertit.Sic TheodricusNidrosiensis-eap. xx, quantum per tenebras licebat, oculis colligens,
Regnavit autera, inquit, M. Olavus annis quin- prasdium deinde accederet (per prasdium hic, et
decim ;
quorum tredecim solus obtinuit re- supra. per villam Stiklastadas intellige;) ingres-
gnum: nam primoannocumSuenone, filiollacon susque domum, receptum luminum usum omni-
Mali, pugnam habuit ultimovero...rebellionem ; bus palam faceret. Multi, qui preesentes erant,
passus csl, et inquietum fuit regnum. Ubi vides, noverunt quod csecus vicatim stipem petiverit.
'

annos regni proprie dicti eenseri tredecim, am- Itaque insolentem casum admirati, ubinam illa
putatis duobus, quibus impeditum illud fuit, et casa esset, exquisiverunt. Hinc haud mediocris
inin. quem Regis mortuum statuens vitce detraxit, metus Thorgilsem et Grimum incessit, ne, dum
miiiii 1029 numerasset ergo cum Stadensi annos
: tanti miraculi causam explorarent, hostes quo-
m/m tantummodo dnodecim, si interfectum cum que regii corpore ejus potirentur, injuriisque et
iito putassetanno 1028. Porro chronologicenostrm ludibrio afficerent. Certi itaque, sanctitati Regis
gravissimum argumentum est in Carmine Islan- eum honorem a Deo liabitum, actutum eo clam
dico Siguati poeta, S. I Havo, dum viceret, fami- omnibusse conferentes, efferunt, campoque abs-
liarissimi; quod ita vertit Hisl. Norveg. part. III, condunt. Id fac/umnnrra/ur eademferia quarta,
l'l'.\U,cap. ix Torfoeus : Rexit
Olafus regnum qua Sanc/us occubuerat.
superius, generosum caput, integras
biemes (an- 105 Poslridie, feria quinta, cum ad requiren- cnrpvs liin:
''''Hiaininrnmberet) quindecim/inilloterritorio: dum Sancti corpus redisset Thorer, aiiique ineo- calesti radiat
totidem enim integrceputantur etclam apiul
hiemes ab exeunte dem campo sauciossuos investigarent Thorgilset
,

'"i i,usquead Nidrotiam

ultimam elabentis anni 1029, Grimus de cadavere Regis valde solliciti erant, conditur :
"»' in illo territorio, sed exsul apud Rus- ne inventum denique hostium ludibrio expone-
wtraduxti. Sitamen ethancplacet cognoverunt enim, eos constituisse illud
adnumerare, retur :

ngnasse dices mtegras

hiemes sedecim. vel aquis immergere, vel igne consumere. Auxit
§X« Sancti corporis sepultura, metum insolita lux, ipsis quoque observata; quae
locum, ubi concidebat, priusquam inde auferre-
elevatio, decoratio, tur, deinde eum, quem jam delegerant, irradia-
incomiptio
vit, ne inimicis ansam ad euin intentius scrutan-
vegeta quotannis observata, dumfortepraebens, illudquoqueproderet.Loruln
pluraque inter haec miracula. igitur,quam poterant accuratissime facto, illud
imposuerunt. Fecerunt et alium, quem lapidibus
I> es hactenus ab Olavo gestas
summatim e.rse- stipulisque, pondere cadaver exaequante, reple-
* cuti, ad cas accedimus,
qucedefunc/o accide- tum magna cura clauserunt. Utrumque lembo
impositum,
 20 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
impositum, cum primum Stiklastadis advenae [idem capulum] post menses duodecim diesque
recesserunt... Nidarosiam deportarunt; aperte quinque a ca'(le Regis (flOC esf anno I031,diese- p . B,

eum. in quein lapides congesti erant, reliquum canda, si quiut/itc die/uis anniniwretur dies ccedis •

occultarunt. Mox nuntiis episcopum (Danum il- vel, si isexcludatur, tertia mensis Augusti.) Tunc

lum, de quo superius) certiorem faciunt, inven- quoque propius superficiem se transtulisse de-
tum se Regis cadaver adferre. Mittit ille, qui ad prehensum, politumque, tamquom recens fabri-
pontem excipiant: exceptus [est loculus]qui lapi- catnm. Prsesule, dum aperiretur, praesente, odor

dibus onustus [erat,] inquesinum lembo delatus, exhalatioque suavis circumstantes miriflce affe-
jussu ejus mergitur. Falloi nisi hoc fabulam , cit. Eacies ab eo nudata, nihil a viva inutata,

olere videbitur. Nocte vero Thorgils inter tene- dormientem mseis genis reprsesentabat. Id vero
bras adverso flumine remigans, donee urbem miraculum omnibusvisum (si tamen salis sincerc
superasset, ad locum, qui Sordida porta appella- scriptum, versumve) quod capilli unguesque, acsi
tur, navem admovet, inqne domunculam ab aliis in eum usque diem vixisset, crevissent ad quorl :

separatam funus infert. Interea Thorgils urbem spectatum ipse rex, materque, et procerum sin-
ingressus, adit eos. quos Regi amicissimos fuisse guli accesserunt. Verum Alifa, corpora homi-
novit postulatque, ut corpus regium accipiant.
;
num arenis infossa, tarde putrescere arguens,

Id vero cum singuli metu praspediti abnuerent, aliter se habiturum, si terrse pulverulentee con-

ipse adsuperioraper fluvium reportat, ibique in dituin fuisset, praedicabat. Episcopus capillo

arena condit, sedulo providens, ne ulla recentis mystaceque, quem seculi more longum Rex alue-
operis vestigia paterent ; absolutoque tanto pie- rat, forflcibus pra^sectis, ad regem Alfifamque

tatis ministerio, domum repetit. conversus, Jam, ait, ad eamdem mensuram re-
sed ea mox 106 Dum ibi lattiit sancti Reqis corpus, latere degi, quamassecutisunt, cummoreretur;partes
fuit miraculo- merita Deus rtoluit : tantam enim continuo sive autem praesecta;, quas teneo, postmodum accre-
niin
miracalortiui supcriorum fama, sive occultus Nu-
r.rrpin ;
verunt.
iniuis instinc/us vulgo fiduciam cxcitavit, ut siquis 108 Alfifa, gnara quam opinio sauctitatis Re-
H
humanadestitutusope,divinamoptaret,adS.Ol&\'\ gis sibi esset periculosa, prsesectas capillorum E
simul confuqeret patrociiiium idqtte eventu , particulas igne explorari jussit; Sanctum habi- et quidem

tain fe/ice, tam frequente ac mirabili, juxta Tor- turam, vim ejus respuerent
si : neque enim no- pmSlK ilmir-

rapta.
fcei historiam ibidem, cap. xi, ut, dum se alii vum autad miraculum quidquain, si terrae, longo
morbis, periculis alii, alii adversis casibus post quamvis tempore, infossi crines non corrumpan-
nuncupata ejus norninc vota non sine prodiqiis tur quippe observatum ssepius, etiam in iis,
;

ereptos profitentur, invictis testimoniis sanclitatem qui sepulcro diutius detenti fuissent, quam Vir
ejus brevi omnibus persuaserint. Mulata vel infen- iste.Thuribulo igitur, igne thureque consecratis
sissimorum nuper hostiurn de suo lleqe judicia. impleto, injecta seginenta, exeso thure incorru-
Pceniluit reurn quemque prmteritce seditionis ac pta in omnium conspectu regi proceribusque om-
ccedis tam ncfarice. In Trugillum antistitem, au- nibus antistesexhibuit. Alfifaeigninon consecrato
ctorem illius prcecipuum, ncmo non ringebatur ; idemexperiri postulantiFinarsilentiuminjunxit,
ut is adeo nihil sibi tutum satis apud Norveqos multisque eam et acerbis verbis objurgavit,
futurum prospiciens, mox in Anqliam ad Cauu- Facta tunc miraculo Olafusque ab ipso
fides,

tum profuqerit. bt hujus locum, agentibus Thran-
ex Uplandis Grimkelepiscopus,
dis ,evocatus illico
Sancto, quoadvixit, in paucis carus ; roqatusque,
ut miruculorum examen institueret. Comperta
eorum veritate, Thorqillum, Grimumipie Stiklas-
t.a.dis ad se Nidrosiam vocat ; a quibus et alia
rege, publico judicio Sanctus pronuntiatus (ine-
plum h.oc est, si aliud siqnificet, quam quod pu-
blico antistitis ac populi judicio re.t se quoque
assentiri palam teslatus sit ;) corpusque sadi S.
Clementis illatum (forte ex ccemeterio,) supra al-
tare exaltatum loculus bysso obductus, perizo-
;

nonnulla, et locttm. abi abditttm essel Marti/ris mate holoserico : mox multifaria miracula in

corpus, edoctus, una cum Evtarc Tiiambaskelfere, testimonium sanctitatis edita.

*'i-
Hujus
qui et Sancti cultum nihilominus habebat cordi, 109 IJujus quoque elevationis meminit, ut titi-
(MlW"
et in aula valebat plurimum, reqem reqisque tio diximus, Theodricus Nidrosiensis in Historw solennisil
matrem adiit, tanti thesauri honestiori sepultttra de regibus Norvegicis citata jam satpius, cap. xx annwervi""-

decorandi facultatem ah Rcx sic habet: Quomodo vero mox omnipotens

!•'
cis postulaturus. ubi
tum erat Sueno, Canuti Maqni ex Alfifa seu Al- Deus merita martjris sui Olavi declaraverit, cav
vina concubina filius,aut saltem pro tali habilus cis visum reddendo, et multa commoda »gris
qui Haconi defuncto suffectus a patre, maternis mortalibus impendendo et qualiter episcopus
;

consiliis tam dttro subdilos exercebat imperio, ut Grimkel, qui fuit filius fratris Sigwardi (aliis
ad exiqendas unice, quas Reqem sanctissimum Sigurdi) episcopi, quem Olavus, filius Tryggya,
trucidando meruerant, pcenas missus a Deo vin- secum adduxerat de Anglia, postannum et quin-
dice viderelur. Certe in hac ipsius Sancti causa que dies beatum corpus e terra levaverit, et in
usque adeo se commodum prcebuit, ul antistitis loco decenter ornato reposuerit, in Nidrosiensi
arbitrio totain comrniserit. metropoli, quo statim, peracta pugna, transvec-
Ul uuiui 1031 107 Magnus tum populi in urbe concursus, tum fuerat/quiaheec omnia a nonnullis memoriffl
publica! vene- frequensque episcopum Einaremque stipans co- tradita sunt nos notis
, immorari superfluun
ratiom exponi mitatus, ad locum sepulcri processit: apertaque duximus. Et vero netantm rei memoria Norveqts
Jrbiii-rit
uumo, capulum, quasi semetipsum exerturum, olim posset excidere, a uiiversario exinde festu,
parum infra superficiem inventum. Consensu et quidem cum perviqilio solcnni, celebrata fu' 1
inde nmltitudinis ad asdem (ab ipsomet crectam Nidrosice, ut vide apud Torfwum part. III, Ub. X,
juxta § 4, num. 44) S. Clementis, jussu episcopi cap. xxiv,et alibi ; ubi appellaturS. Olavi festuffl
conditur. Ucec translatio anno 1031 in atslate posterius primurn enimaqilur hoc dies2d Jultt,
;

eamque proinde (forte quod nova

facta dicitur ; illud vero dic, qua facta est elevatio, secunda ve*
rursumprodiqiacultumSanctipublicummatura- tertia Augusti. Secunda inqttam, veltertia: narn
rent) brevi intervallo consecuta cst corporis cleva-
diei secundce Augusti haic solennitas affiqittir locu
tio; de qua sic ibidem Islandi : Sublatum deinde
citato,uti et part. IV, lib. VI, cap. ix ; atpart. IV,
lib.
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 121

incidere dicitur in tertium diem inde recessisse, carmine cecinit. Hoc illud est
lib. V, cap. iv
intelligi potest peracla celeberrimum S. Olafi scrinium, per quod longo
fcugusti et utrolibet die
:

l' B. tempore jurabatur, etiam legum jussu, idque in

elevaiio.

110 Textui
quemnumero penulttmo dedtmus rebus gravissimis nam et si rex aliquis eligen-
:

Me.norant, ia loco, nbi dus esset, nullo ex regali stemmate existente.

':;,;;, batcsuddit Torfaus:
prunnmcadaversepultum, perennisaquae fontem ad hoc ipsum scrinium proceres, optimum elec-

fSt gxstitisse, morbis expellendis salubrem, sanato- turos, jurare tenebantur. Mox per universam
,.,„„ frequentia, magna deineeps
eura observa- Norvegiam festum memorise sancti Olafl etc, ut
Ibi a:dicula
(capellam vocant) primo ex- supra§ 1, num. 2. Hujus porro jurisjurandi ex-
tum.
ubi monumentum
altareque, Regis empla dat aliqua per decursum Historice, ut
structa,
tempore scriptoris nostri part. III, lib. IV, cap. v, et alib. Lipsanotheeee
rtatutum; quo loco,

{emplum Christo sacrum stetit

{ab Olavo Paci- vcro curamprcecipuam ub episcopo adhunc rcgem
utvidepnraqrapho scq. num. 116)... tramiisse, docet eadem ibiclem historia cap. xm,
fico ereclum,

fradii insiiper, fama vulgatum, fanum Olavisuo cum de Nidrosia disscrens, subdit: Ibi Magnus a
tempore constitisse, ubi domus illa solitaria, in primo in regnum reditu solus S. Olavi reliquias
nuam illatum corpus unicam noctem remansit : custodivit, clavemque reservabat;semelquequot-
i ;/„,i Magnum inchoasse, Haraldum perfecisse annis, aperto sarcophago, ipse capillos tondebat,

§seq. num. 111 dicemus.) Portam quoque Olafl unguesque secabat, frequenti semper prodigio-
de nave exportatae;
appellatam, ubi reliquiae ejus rum proventu. Hcec ad aniwm 1046 referuntur.
sim quidem tempore in medio urbis. Capilli, un- 113 Curamhanc deinde Magnus cum Norvegia? qmm ipse et
guiumque prsBsecandorum euram (utrumque regno in Haraldum transtulit, fratrem S. Olavi successor quot-
annis ttperie-
enim, tamquam vivum, crevisse) episcopum ges- uterinum; qui post cladem Stikladensem elapsus
bant ad capil-
sisscllistestiinoniiimperbibentcarminaduorum in Russiam, indeque in Orientem profectus, in- los et ungues
poetarum, qui ha?c ipsa coram inspexerunt, ve- credibilia gessisse dicitur, donec divitiis oneratus, SaiKli reseciin-

tustate sua auotoritatem omni exceptione majo- in patriam ad regem nepotem rediit, eique anno dos.

II rem sibi vindicantia primum familiaris ejus Si-

: circiter 1047 morientisuccessit. Idemergoillepie- E
gtiati, qui capillos crevisse affirmat ; secundum tatis officiumab eo tempore quotannts obivit usque

Tlmrarini Lostungee, eoinvictse fldei, quod odse, ad expeditioncm Anglicanam annuntque sibi fa-
qus Glelogn dicitur, honori Sueni, Alfifae filii, talem,Christi\0G6 quoHistoriaNorvegicapart. III,
dicatffl liaee inseruerit ubi praeter crinium, un-
; lib. V, cap. xvn ho?c memorat : Haraldi autem
guiumque incrementum, ipse, qui prsesens apud classis universa, copiseque Solundis apparuere,
Siienum[fiierat,]canipanasspontesonare, sponte Ipse, paratis omnibus, antequam Nidrosia solve-
candelas super altari accendi, gregem (ut inter- ret, scrinium S. Olafi accessit, aperuitque prae- ;

pretatur auctor) immensum claudorum, caeco- sectisque capillis et unguibus, iterum clausit,
rumque, autaliteraegrotantium, jamtum recepta clavemque in fluvium Nidam projecit; nec postea
faletudine integram inde discessisse perhibet. apertum perhibetur usque ad tempora Magni,
• i«ki, , m .ri- 1 1 1 Diiiu liatc per universum regnum fama cir- regis Haconis filii et archiepiscopi Jonis, teste
"" o" Srnicti
cumfert, novis identidem prodigiis ct crescens et Hrockinskinna (sic appellat codicem Islandicum,
\i:iir-
flfllll

confirmata, miruin est, quanlumomnhtm animos
itofM hrhi-,
affecerit,eorum prasertim, qui de Rege,jam sua
ttiam opinione sanctissimo, pessime se nuper me-
rilos agnoscebant. Itaque tamalroci flagitio satis
eluendo nullas sibi lacrymas profuturas credunt,
nisi illatam injuriam, qua saltemjam possint,
de quo videsis ejttsprolegomena Hisloria? prtefixa,)
quae hoc addit {non sine errore tamen, ut patebit
§ scq. nnm. 118.) Nam quce postea ex Undalino
narrabimus, hujus codicis auctore posteriora sunt.
Quo vero flne Haraldus claves projecerit, inquit
ibidem de suo Torfoeus, nemini constat Corrup- :

parte, compensent. Quare quod ercptum Olavo tionem sensisse credi posset ni post totdeinceps
;

per se dolent imperium, Magno, ejus filio, apud annos incorruptum deprehensum esset. Nam an
Russos superstiti, quantumvis undecimum dun- aliud identidem unguentis delibutum substitu-
taxat ageret cetatis annum, restituere pe.r se siue tum fuerit, haud immerito dubitatur. Quibus
ninra decermmt : ut solum osquitcis fieri
qiind. nciu verbis Undalinum, ul infra videbimus, carpit;
tempora sinerent
postularet, sed cl facile fieri
nimis tamen indulgenter, ulpote gregalem suum.
c Suenonis enim Alvinceque tyrannidem jam fere- Certe cum hsec Haraldus faceret, lapsi sunt a p
bat ncnw, nerno non execrabatur. Sic anno circi-
csede S. Olafi anni triginta sex, Kringlse {codex
ter 1035 {dc quo tamen disputantem adisis quinque.
Tor- est Islandicus) triginta
famm Bist. Norveg. part. III lib. III, cap. xvi)
,

nduclus per eos e Russia per Sueciam cum nu-

meroso exercitu atque Astride noverca Magnus, § XI. Ejusdem corporis
iiini» satraparum
oulgique s/udio exceptm est translationes varise , asserta
iii
Sueno, ilcsliiiitiim se videns, in Daniam ultro
diffugerit. incorruptio, status modernus,
Nrti iwi-
112 Et Magno quidem, ut habet ibidem Tor-
prefiosa
'" "' jus in regnum
aliaque ad reliquias pertinentia.
•y™ deivr,!- reducto, regiaque di-
gnitate sublimato, prima cura,
operumque prin- Sacrum hoc depositum ex ecclesia S. Clcmentis Gemina corpo-
I lin:,. apalium initium erat in
exornandis paternis in alias deinde atque alias translatum fuisse, ris translatio
onte annuw
''''liquiis.Saivopliagumigituradcorporismodum, ex Torfcei Historia docemur; ut cum part. III,
capuli similitudine, 1066
auro, lib. V, cap. xix dicitur : Magnus rex {Norvegiw
'
argento, gemmisque
sxornatum tieri constituit, anteridis in formam simul ac Danice, Sanctifilius, de quo egimus hac-
superne pectinatum, postica
parte laminis con- tenus, cognomento Bonus et Potens)templumS.
tt «um,
antica sera pensili clausum,
columellis Olafo {Nidrosice) exstrui curaverat, ubi corpus
sustentum. Ei corpus
Regjs illatum, multa sta- ejus una nocte reservatum est non tamen per- :

»n nnracula
edidisse, etiam poetae Siguati testi- fecit. Quod deerat Haraldus {Sancti frater cogno-
«'> 10 taw temporis Magni
'
regis satellitis, qui mento Strenuus, aliis Durus, Imperiosus, Pulcri-
•"«Itos, qm cav, accessissent, recepto visu
,lluc
comus) supplevit... Excitabat quoque {idem Ha-
Julii Toimis
17/. 16 raldus)
 122 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
templum B. Virginis, platea, infantis necati reliquias monstravit,
A raldus) a fundamento qttf. AtJ CTonp

prope locum, ubi corpus Fratrisprimamhiemem bus scrinium incubuit: quibusablatis, idem, qui P.B.'
quiescebat, magna? molis 83- antea, portabilis scriniogeniusrediit.
in arena sepultum
dem, tanta firmitate calce coagmentatam, ut 117 Eumdem regem, camdcmque basilicam

confringi vix posset, cum archiepiscopus Eyste- designat Theodricus Nidrosiensis cap. xxix, cum
eam destrueret. Quoad ait: Iste construxit basilicana in honorem Sanctae
nus (postannos centum)
narrontvr
basilica ista (fl. Virginis) perfecta esset, reliquiae Trinitatis in Nidrosiensimetropoli, ubi nunc (ali-

S. Olafi in templo ei dicato conversabantur. Hic quanto post medium seculi duodecimi) requiescit
duplex ergo translatio corporis asseritur tempore corpus beati Olavi martyris sicut et prius pater ;

Haraldi facla; prior ex basilica S. Clementis, ejus Haraldus ecclesiam beatae Mariae semper

ubi ante fuerat, ad ecclesiam S. Olavi, a Magno
cceptam, absolutam ab Haraldo ;posterior ex hac
S. Olavi ecclesia basilicam B. Virginis, ab eo-
ad
dem Haraldo (uti etiam notat Theodricus Nidro-
sie?tsis cap. xxix) aut eo saltem regnante, mdifi-
cat.am :nam ipsius Haraldilantamautreligionem,
Virginis in eadem civitate construxerat, ut hac-
tenus cernitur. Ceterum miracula, quce istic
anno sequente facta narrantur, prmter ultimum,
de quo me.alibi non memini legere, mullo serim
accidissetraduntActanoslraMss. cap. u,num. 12,
et Breviarium Nidrosiense apud ipsum Torfmim

aut munificentiam vix credet, qui ea legerit, qum part. III, lib. III, cap. xn, pag. 213; nempe

de illo rix annis quatuordecim post ejas obitum anno quo beati martyris Olavi basilica novo
,

Adamus BremmsisHisl. eccles. lib. III, cap. xvm principatus (id est archiepiscopatus) et pallii ves-

et seq. scripsit in hmc verba: titur honore ;

juxta Undalinum part. I,
qui est,

115 Rex Haroldus crudelitate sua omnes ty- lib. II, cap. xix, pag. 8 annus Christi 1152. ;
rcgnante Ha-
raldo, Sancti rannorum furores excessit: multae enim per il- 118 Singulare prorsus est, quod apud Camde- rtc

fratre; qui lum ecclesise virum dirutae multi Christiani ab

;
num in Britanniw descriptione legitur pag. 841, Sancti arrpn

WC0ITUT)(l«
pcssimeaudiit.
illoper supplicia sunt necati. Eratautem vir po- ubi vetustum Chronicum regum Manniae, insulm
compent
tens et clarus victoriis qui prius in Graecia et
;
Hibcrniam interet Britanniam qua Scotos attin- an. 1098.

Scythiae regionibus multacontrabarbarospraelia git, sitce profert enim ad annum Chrisli

; in eo E
B
exercuit. Itaque multis imperans nationibus, 1098 sic habetur: Eodem anno Magnus, rex Nor-
propter avaritiam suam et crudelitatem omnibus wegi, filius Olavi, filii Haraldi Harfagre (id est,

erat invisus. Serviebat etiam maleficis artibus, Pulcricomi) volens explorare incorruptionem
non attendens miser, quod Sanctissimus Germa- S. Olavi regis et martyris ,
praecepit, ut ejus

nus ejus talia monstra eradicavit a regno, cer- mausolaeum aperiretur. Episcopo autem et clero

tans usque ad sanguinem pro amplectenda resistente, ipse rex audacter incessit, et vi regia
Christianitatis norma; cujus egregia merita tes- aperiri scrinium fecit. Cumque et oculis vidisset,
tantur hsec miracula, quae quotidie fiunt ad se- et manibus attrectasset incorruptum corpus, su-
pulcrumRegis in civitate Throndempnis. Videbat bito timor magnus irruit in eum, et cum magna
haec ille derelictus a Deo ; nihilque compunctus festinatione discessit. Sequente nocte Olavus rex
oblationes quoque ac thesauros, qui summa fide- et martyr ei per visum apparuit dicens EHge tu, :

lium devotione ad tumulum Fratris sunt collati, inquam, unum e duobus vel vitam cum regno ;

ipse Haroldus unca manu corradens, militibus infra triginta dies amittere; vel a Norwegia dis-
dispersit, etc. Biluere hcec quidem conatus est cedere, et eam amplius numquam videre. Exper-
loco supra citato Torfceus ; sed argumentis, ut gefactus rex a somno, vocavit ad se principes et

vocant, fere negativis; tum ita, ut vix usquam majoresnatu, et exposuiteisvisionem. Illiautem
alibimagis genuinum se prodat Martini Lutheri conterriti, hoc consilium dederunt ei, ut cum
discipulum. Nos rem nostram agamus. omni festinatione de Norwegia exiret. Ille sine
Sub Haraldi 116 Alia ejusdem Thesauri translatio exhibetur mora coadunari fecit classem centum sexaginta
successore ac Hisl. Norveg. part. III, lib. VI, cap. xn ubi ab ;
navium, et ad Orcadas insulas transfretat, quas
filio alia trans- Olavo Quieto seu Pacifico, Harahli jam dictifilio sibi statim subjugavit, et transitum faciensper
latio, et annua et in regnum successore , dicitur prceter cetera universas insulas, easque sibi subjiciens. perve-
supplicatio mi-
raculisornata;
pietatis opera Nidarosia? basilica saxea aedificata, nitusque ad Manniam... Videns autem insulam
collocataque supra sepulcrum, quo
Olafus S. pulcherrimam, placuit in oculis ejus, eamque
conditus erat ; ita ut altare ipsi conditorio super- sibi habitationem elegit, quae usque hodie ex
strueretur. Hanc cathedralem aedem Absolon ejus nomine nuncupatur, etc. Vides,apertam htc
Petrasus appellat, primumque lapidem ab ipso fuisse lipsanothecam sub Magno Nudipedo non ,

rege stratum memorat. Eo statim scrinium ejus Haconis, sed Olavi Pacifici filio ; neque adeo pri-
translatum, altarique superimpositum : secuta mum tempore Joni archiepzscopi, u/ supra narra-
miraculorum multa series. Anno sequente, cum bat Hrokinskinna ; nam is anno demum 1152 ex
idem festum recurreret, vespera nimirum pervi- episcopo Stafangreusi primus N/drosice arcliie-
gilii ejus, magna
frequentia populi, caecus visum piscopus, teste Undalino supra, creatus est.
recuperavit. Crastino autem, quo dies memoriae 119 Nescio, quo referri debeant initia basiliCtB Basi/iW *
ejus festus celebrabatur, cum scrinium sanctae- illius metropolitance in eadem urbe Nidrosiensi,
tropoMi"*'

que reliquiae pro more templo efferrentur, inque quce tumS. Olavi titulo, tum operis eiegantia sm- 01
ganli»'
ccemeterio collocarentur, qui longo tempore gidari ad nostra usque tempora. tametsi re/iquiov
mutus erat, loquendi facultatem
usumque recu- ejus tantum aliqum supersint, sujiru modvm ac
peravit. Inde Deo et S. Olafo fluente vena lau-
fidem celebratur. Undalinusenim ejus primordta
descelebratae. Mulieretiamlongum iter e Suecia altius repetit apud Torfmum part. I ,
lib. H>
profecta, annos quatuordecim (codici Flateyensi cap. xix, pag. 80, cum eamdem illam vu/t esse,
octodecim) caeca in templum introducta, satis cujus fundamenta Haraldus Strenuus, Norwe-
oculata, visu inter sacra Missae recepto,
educta, giee rex et S. Olafi frater, primus in arenoso illo
publica supplicatione Deo Hujus quoque
facta. colle, ubi fratris Olafi corpus primum sepultum
regis teinpore accidit, cum
per plateas scrinium fuerat, jaci curavit, <
j
jusque postea filius rex Ola-
illud sacrum portaretur, ut insolita
gravitate fus, cognomento Quietus seu Tranquillus, una
portantibus immobile repente fieret
effracta : cumarchiepiscopoEystenoquadamtenusperfeoit,
Christoque
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 123

rhristoquedicavit ;
sanctique Olafi loculum altan criptioneEuropm tom. III, pag. 687. Qui de ejus D
U CT
'
RI!
homo non semel: nam I. A on forma ac maleria plusculum desiderat, adeat Un-
|i uriposuit Al errat
'"
Mo c° lle> siveprope illum, ecclesiam dalinum ioco assignato ; ubi etiam subjicit se-
Jam me i"
scitur Haraldus, prmier illam, quam quentia
rl„ vlidisse

Veiparm eonsecratam
dmmus;2 Hujus autem 122 Et prout cathedralis hsec basilica structurae «< per sacrife-

sedeam prorsus ab- elegantia, omnique operis magnificentia emine- S 1 "'" detes -
„„', suhun fmidamenta jecit,

.,„/,// ;3. AUaesthmc ahilla,

Theodricus, qui, supra
quam mdificavit ejus bat, ita etiam reliquis ornamentis, ceteris prae-
stabat: ditissimum enim habuit sacrarium, libris,
^ .eclri "~
'"

Olafus; uli testatur

',,/,„,

Utramque simul cxsistentem vidit calicibus, patellis, vestibus sacerdotalibus, hiero-

num. 117,
parat hronismus est, Undalinoprmsertim, thecis, atque aliis ejus generis rebus ac ecelesiae
4 Turpis

l„„ ett Norvego et inter viros patrice sum ac sectce utensilibus refertissimum... Est et haec basilica,

mmerato, cum Olafi Pacifici regnum pro hujus regni facultate, ingentibus reditibus
eruditos
Eysteni archiepiscopatu, quce ta- magnisque possessionibus ditissima... IUud vero
coryungit eum
r „ inter sedistantannispropemodum
oetoginta. dolendum.,. quod sub initium reformatse religio-
,„
hisce subdit ibidem Torfceus: nis (ita sec.tam suam nuncupat, minister ipse
Ilcclc ii/ilur nsscrtis
Lutheranus) templis ac monasteriis quidquid
Hiec falsa sunt. ,

i>ii \/ riinii ,iu rermn quodipsc

videri poterit, auri, argenti, aliorumque cimeliorum.. ibidem

„„,, addit: Longe emm post Olafum vixit Eys-

reperiebatur, detrahere minimecontenti, ornatas
di,
cujushodie aliqua pars et elegantes structuras... dejecerunt ac destru-
tciiiis ille, qui basilicam,

,.\si,ii, sBdificavit, destructoillo, quod

Haraldus xerunt,,., sacrasque sedes,... detestabile Chris-

rex excitavit, templo? Haud equidem crediderim:

tianoque homine indignum latroeinium exer-
ufiiiic cnim illo loco condita fuit basilica ilia me-
eendo, omni ornatu prorsus denudarunt... Hoc'
(ropolitica, qucm occupabat ecclesia Deiparce modo Otto Stigius pulcherrimam Thrandensis
lliiriililiiui ; sed illo coclem, quo constructa fuerat basilica? ibidem in ccemeterio
bibliothecam.,.
iiliu iib Ol/wo, Haraldi filio,id qitod ex ipsis Tor- cremari curavit... Eadem tempestate argenteus,
fcso /'/ Undalino colligimus : nam hic loco citato, quo S. Olavi corpus condebatur, loculus, duabus.. E
i;

illepart. III, lib. III, cap. xicx antiquis rnonu- ligneis arcis (quibus includebatur loculus argen-

mentis tlocent, magnificm illius mdis mctropolila- omni auro argentoque ac pretiosissimis
teus)

nai altiorem aram supra locum, ubi monumen- gemmis (quarum una reliquis praestabat, quam
tiiin quoque
Regis erat, constitutum fuisse ; ibi archiepiscopus Eiricus Valkenoorp butyri viginti
altare in veteri illa aede (cujus locum occupabat tonnarum dodecadibus emerat..,.) denudatis,
haic uurii) stetisse. Atqui hoc non quadrat veteri ablatus est ; ut et ingens crux argentea, a tri-

eccleske Haraldinm sed Olavianm, juxta ipsum

• bus in pompa viris ante S. Olafi tumbam (ad
ilerum Torfiemn supra num. 116: hujus ergo, quam in supplicatione circumfercndam sexaginta
non illius locum occupavit metropolitana, quam bajulos requiri, superius dixerat) portari solita,
dicimm : adeoque siqua destructa fuit, ut novo . . . cum reliquis huj us basilicae cimeliis aureis pari-
wdi/i/iu locum d/iret, Olaviana fuit. Quamquam ter et argenteis, exedrse et triclinio exempta;...
negue veriadmodum similesit, destructum fuisse quorum haud exiguam partem ingens quoddam
fniiililus ujii/s rcgium, qttod seculo nondum uno navigium in Daniam transvecturum, ante Agda-
\/i'/issi'i. Forte ea tanlum demolitus est Eystenus, nesiam undis absorptum, numquam postea com-
i/inr iioriv funniv, quarn volebal inducere, ininus paruit cuin paulo ante bona ejusdem pecunise
:

apta uidebantur. Sic cceptum opus ab Olavo Pa- portio, magna nave in Daniam transportanda,
cificu ilic.i poterit, quod Eijstenus consummaverit. Batavis piratis in praedam cessisset quod conti- ;

1 1 iil est, cmn Egsteno fabrica illa vel unice vel git anno Christi 1541.
prmcipnr irihiiutiir, dicere de illa usque in hunc 123 Hichmresi cognatus furor ; hmc latrocinia; corpore tamcn
luciiinilisliilinuis: scditenim Egstenus ille, quem hoc, ipsis c.itm pudore fatentibus, sceleratissimm Sancti honeste

sum dedicatione appellat,

Tlicui/iirus in Historice direptionis emolumentum fuit. Vellem tamen,
u um(
(
'
mm '

dominum et patrem suum Augustinuin Nidrosien-

.,
ut idem auctor,
,./••,
cum taha dissimulare ausus non
vato;
[

sem archiepiscopum, sedit, inquam, juxta Unda- est,etiam addidisset, quidgreqales ejus sacrilcgi,
liiiuii, supra, abanno Christi 1161 usque arfll84. loculum sacrum auferentes, de incluso Sancti
1-1 Siibsistebatetiamnum illa anno 1550, quo corpore statuerint. Videntur id cerle illmsum ul- F
iparie Comographiam suam C/trolo V Imp.inscribebat cumque asservasse, ligneis forsan, quas ornamen-
'"•
Munsterus, quandoquidem lib. IV, in Norvegia, tis spoliaverant, arcis illis binis inclusum, donec,
"
deNidrosia scribens, ita pronuntiat: Exstatho- ut idem inferius narrat, bellorum tempestate in-
lue ecclesia
imtj catbedralis, arguinentum veteris le- ter Danos (quorum erat Norvegia) Suecosque
licitatis; magnitudine, et labori (laborati
cui sseviente, hi, cum Thrandiam armis obtinuissent
•i'"iur) lapidis artificio par opus non est sub
orbe (anno juxta Calvisium Christi 1564,) hoe idem
Christiano. Crepido circum altare corrupta fuit corpusinsepulcreto quodamhumomandari cura-
incendio, sedreparata auno 1530 in quam qui- : runt quod Friderico Daniae rege exercitum huc
;

uem crepidinem reparandam impensa imputan- mittente, pulsisque hostibus, et Thrandia (paucis
tur adseptem milliaaureorum. Atquea tantilla postquam capta fuisset mensibus) recuperata, e
Pwte a-stimatio prsestantisB fiat templi totius. nostratibus (Danis aut Norvegis) quibusdam lo-
Hocautemtempore (inquit supra Undalinus, qui cum indicantibus, effossum est, et summo cum
scnbebatsub finem seculixvi)maxima ejus pars, honore et magnifieentia in eathedrali basilica in
«cepta tantum sacra cella seu ehoro, cenotaphio reconditum cujus exequias universi
prostrata ;

etdiruta jacet, et guidem, cum

ut idem testatur in- hic ecclesiastici ordinis viri, nobiles, mili-
/'''"'-.
wtufubnmk, quo bisantelevius contacta, tum omni reliqua
tribunis, copiis omnibus, et
tandem tertio deflagravit, post Munsteri, ut ap- turba, quanta pro hujus oppidi (jam pridem a
/""'<;'. tempora, diuque adeo postquam a Luthe- veteri amplitudine statuque dejecti) facultate fieri
<iius
occupata jam esset ac profanata. Partem, poterat, reverentia eohonostantes proseque-
,

q '" v svp&est,
ejusdem sectm antistiti et canonicis bantur. Nimirumhocregimdignitati datum , non
»<jmti quatuor
cessisse, tradit Davitius in des- sanctitati.
124
 124 DE S. OLAVO REGE ET MARTYRE.
A 124 Sedetiim incommoda novatoribus accidebat eum abibant ex Judfflis, et credebant in Jesum.
AUCTou K
rt quidem in- corporis Regis Romano-catholici nota vulgo et Hactenus dc corpore. p B.
airmpto; jac/ntn passim ab orthodoxis incorruplio ; argit- 126 Sunt alibi tamen et alia; ejusdem Sancti JMl7y|,j„,
'm
mentum uliqueverce ejus religionis ac sanctimo- honore servala : nam, testo
reiiquia>. tnajori in Oitffi.

nice prmteralia luculentum.Multi, guos allocutum Benzelio in annotationibus ad Vaslovii Vilem

se dicit Undalinus, siccum illud jam guidem, sed

Aquiloniampag. 23, Cassidem et calcaria Olavi,
integrum tamen inspexerant ; atque inter ahos, Nidrosiensis olim ecclesiae anathemata, Ericus

qiti forte Catholici erant,Jonamquemdam, Agda- XIV, rex Suethiae, urbe occupata anno 1564,
rum nomophylacetn, et anno 1575, cetatis au- Stockholmiam attnlit illicque in sacello ecclesia?
;

tem 63, vita functum. qui orthodoxus olim fuerat primaria B. Nicolao dedicata? hodieque asservan-
1

et ecclesice Thrandensis diaconus, at postea ad tur. Parisiis quoque ad S. Victoris, sacellum est

Lutheranos defecerat, apud quos integerrimm S. Olavi, ubi Martyris hujus indusium in vene-

vitcclaudem adeptus est. Retulit is Undalino, se ratione habctur ; ut ad diem 29 Ju/ii notatur in

vidisse aridum et siecum illud corpus..,, idque Kalendario, quod spirilua/e vocant , Parisino

grandi et procera fuisse statura, orani ex parte anni 1697 et sequentium. Rotomagum insuper de-
integrum, rubra barba, nasoque parum conci- venisse cxuviarum ejus aliquid, ait Franciscus

dente et ariditate constricto, in quo letalia ejus Pommcyus iu Historia archiepiscoporum Rotoma-
vulnera visebantur, ligni instar durum et sic- gensium, ubi de Roberto 1, cap. II, num. 8, pag.
cum... Nihil vero impedire statuit, quominus id 245 quamquam nec asserti testem, nec transla-
;

verum ejus corpus haberi possit. Nihilominus tionis tcmpus aut moditm, nec reliquim ipsce

cum miraretur, quod supra quingentos et quin- quales sint, vel unde decerptce,significet.Fuerunt
quaginta annos. . . omnino corruptum et vermibus alice prmterea qumdam apud Nidrosienses oiim

consumptum non esset, conclusit, aut a Pontifi- in ecclesia cathedrali ; ut Sancti bipennis et vexil-

ciis balsarao conditum (cujus tamen nullam no- lum, de quibus agit Theodricus cap. xxiv ilem ;

tam, nec humoris vestigium exhibuit) aut mira- hasta,de qua Torfmuspart. IV, lib. IV, cap. xxvi,
culose conservatum. Vides, ne illum quidem,qui qum quo nunc evaserint, nescimus. E
veram religionem ejurare potuerat, hujus tamen 127 Atque hmc sunt, qum adS. Olavi historiom Cur ta'o

prodigii evidentiam, tametsi vellet maxime, ex illi/.slrandam conferre maxime judicavimus ; quce commentam

animo prorsus evadere potuisse? Nam balsamo

subjiaamm
si quibusdam longiora videbuntur, aut minoris in
Actamm ej.t-

conditum fuisse qui poterat credere, si nullam rebus quibusdam fidei, quod ex monumentis qui-
tomen Ms.
balsami notam, nec idlum humoris vestigium dem Catkolicis, sed Calholico fere hactenus orbi
curiose inspicienti corpus exhibebat? ignotis, et quidetn per interpretem heterodoxum,
(jiuile fuit, 125 Idem tamen, si Undalino credimus hcere- promanaverint , iis gratum, opinor, accidet, si
rum nb anno tico, tandem sibi persuasit, monachos falsa ven- Actorum qualemcumquecpitomen Ms. ex Catho-
tandem 1678 primi putridi Regis corporis locum lico ccenobii Bodecensis archivo promissam reprm-
ditantes, in
terra est obru-
aliud balsamo conditum et siccatum elanculum sentaverimus ; et eo quidem gratius, quod e.x hoc
tiiin.
substituisse; talique deinceps modo putrescenti prcesertim fonte derivata videntur compendia,
recens semper substituendo, vulgati miraculi qum in antiquis Breviariis, et Aquilonia Vitereci-
speciem conservatam ostentasse. At hoc ne ipse tantur. Huic tamen, quia miracula non admodum
quidem Undalinus suadere sibi potuit : subdit multa continet, cum Adami liremensis lib. III,
enitn : Qnod tamen si factum esset, famam num- cap. xix, aliorumque passim testimonio plurima
quam vulgasse, res mira videri possit. Vah mise- fuerint ac pene quotidiana, appendicem subjicie-
ros! Ut se torquent, cum veritati fidem nec dare mus nonnullorum, qum alibi consignata ocatr-
volunt, nec possunt, obstrepente conscientia, de- rere.
negare ! Quidvero rnalignius, quid fingi stultius
potest, quam quod sibi Jonas ille persuaserit?
Monachi aliud corpus substituerunt. Atqui in
monachorum potestate numquam fuit S. Olavi
ACTA BREVIA
sepulcrum; soli primum episcopi, tum reges,
deinde rursus episcopi loculi clavim servarnnt. AUCTORE ANONYMO, EX
Aliud corpus substituerunt Quando, obsecro ? .

AnteMagni lioni et Haraldi Strcniii tempora ; an PASSIONALI PERGAMENO MS. COENO-

post illa ?Si prirnum cur fraudem non deprehen- BODECENSIS.
;
BII
ditcel Sancti filiusve/ frater? Si secundum : ergo
fateris, idem corpus absque ulla fraude per annos
35 incorruptum fuisse ac vegetum. Quidni ergo CAPUT I
etiamdiutius? Aliud substituerunt. stolidos igi-
tur Danosil/os Norvegosque Lutheranos,qui corpus
illud, quod nescirent /atronis esset aut mcndici an Sancti conversio; labores ejus
Regis, tantareverenlia {supra num.\23) pruseculi
sunt! Sed quid hisce nceniis sigillalim confutandis
apostolici non minus quam
immoremur , quas ne ipsi quidem licterodoxi aut regii ; martyrium.
sibi satis aut gregaiibiis probari posse censuerunt ?
fntv
Quid ergo ? Miraculum fassi tandem sunt ? No- Regnante illustrissimo rege Olavo apud Nor- fm (h"^
luerunt. Negarunt ergo? Non poterant. Quidigi- qu;e est terra praegrandis, versus
wegiam ,
<V
.,•?!«"'•'
f.nuiil
turl Obturarunt. Nam,
ibidem Unda/ino,
teste Aquilonem locata, a meridie Daciam habens,
Anno 1568 Georgius Lycke, eques auratus, regio eamdem ingressi sunt terram pedes evangeh-
jussu huc {Nidrosiam) profectus, S. Olafi bustum zantium pacem, evangelizantium bona. Hactenus
humo impleri jussit.
Nonpotui,cumhoc legerem, sacrilegis idolorum maneipatae ritibus et super-
non i/lius meminisse, quod habet S. Joannes stitiosis erroribus delusaj nationes illae, veri Dei
cap. xn Cogitaverunt autem principes sacerdo-
:
fidem et cultum audierant quidem a, sed multi
tum, ut Lazarum interficerent quiamulti propter ; suscipere conterapserant : sicut enim loca Aq» 1

loin
 DIE VIOESIMA NO.NA JULII. 125

ita familiarius eas dtilum, et contradicentem a sua posset D

sibi
i on j
proxima Lahabitabant,
«>» glacieinfidehtatis astrin- perversitate deflectere ? Datum siquidem erat tthnkub plm i-
a ssederat.el tenaciori mns rnnvPT-
uilo nle. a quo
panditur omne malum illi, non solum ut Christum crederet, sed etiam
tetis,
faciem terrae, et a cujus facie ut pro illo pateretur necsolum temporalisregni
;

super universam
vidit Jeremias, el quiin Isaia
diadema pro Christo paratus erat deponere sed ;
succensam
Super astra ccbjj exaltabo so- etiam martyrii per coronam ad perennium glo-
iactanter profert
:

|n;|ll „„.„,„: gedebo in monte testamenti; m riam gaudiorum pertingere enixius desiderabat.
Cetenim magnus Dominus quam devotae charitatis flagrantia quantus
latenbua Aquilonis.
:

lateribus Aquilonis fidei fervor excellentissimi Christi Martvris pec-

[audabUis nimis, qui de
,.',

civitatem suam, austri placidoflamine

tus accenderat medio gentium indomita-
Qui in
„„ !

et gentium effera- rum constitutus juxta Salomonem,

(quibus,
Aquilonis dissipavit duritiam,
feroces animos calore fidei confidentibus in stultitiasua minus erat tutum
,.„,„ obstinatos ac
Audieruntauditum aDomino, occurrere quam ursae saevienti raptis catulis) non
tandem emollivit.
gentes misit prsecones verbi cessabat tamen salutare fidei verbum, quod ab-
jl egatos ad illas
[

veritatem, quaeest in Christo Jesu, par- horrebant, publice et privatim quantiscumque

sui, qai

tiliiis illis
pra-dicarent, culturam everterent Ldo- posset ingerere. Plurimum profecit in brevi, et

rum,credentibusvitam indeficientemetgaudia innumerabilem Domino multitudinem acquisivit:

[

promitterent incredulos et rebelles confluebant ad Baptisma certatim populi, et nu-

jeterna ,

futuri jndicii etperennis

supplicii metu deterre- merus credentium augebatur in dies effringe- :

banturstatuae succidebantur luci; evertebantur

;
rent.
2 iunc ut diximus, provinciae praeerat
1 ti it-
delubra ; ordinabantur sacerdotes, et fabrica-
rex Olavus; qui licet gentilis b, natura tamen
bantur ecclesiae ; offerebant donaria populi cum
benignus erat, et ad honesta quaeque sequenda devotione et alaeritate erubescebant idolorum
;

quadam mentis ingenuitate promptissimus. Hic, cultores ; confundebantur qui confidebant in

svangelicaa veritatis sinceritate in Anglia com- sculptili, et in multis illius regionis partibus,
d perta, fidem toto admisitpectore,etad Baptismi
infidelium depressa multitudine, mutire non au-
gratiam in urbe Rothomagi devota animi ala- dens omnis iniquitas, oppilabatos suum.
critate convolavit. Purificatus igitur lavacro 6 Exultabat Rex plus quam credi potest, labo- et feycs rnii-

Balutari, repente mutatus est in alium virum;et rum suorum gratissiinosfriictus jam inpraesenti drns nir
Christianas.
iuxta quod Apostolus ait, consepultus Christo percipiens: non cessabat autem indefessus Evan-
pnsi Baptismum in mortem, oblitus quae retro gelii praedicator nunc obstinatos convincere, nunc

suiii. in anteriora seextendens, innovitatevitae, instruere rudes, nunc in fide teneros confinnare :

susceptffi religionis perfectissimus observator, nihil regii fastus, nihil tyrannidis in suos exer-

ambulabat. Sordebatei omnis vana delectatio, et cebat subditos imo omnibus exempla praebebat
;

terreni regni gloria prae dulcedine ccelesti vile- magnae humilitatis et mansuetudinis. In futurum
scebal : in regali fastigio constitutus, spiritu etiam provinciis, quibus praeerat, providens, ne
pauper erat; et terrenis negotiis implicatus, ni- nobiliores quique et potentiores per potentiam
liilnmiiiiis meditabatur ccelestia: quidquid divina humiliores opprimerent, leges divinas et huma-
lex prohibet, vehementer abhorrebat; quidquid nas multa plenas sapientia et mira compositas
prsecipitj ardentissimo complectebatur affectu. discretione scripsit et promulgavit; in quibus
ct :< Nec pnipria salute contentus, populos, qui- suum cuique conditioni jus assignavit. In illis
ai«Wus nii- buB, divina dispensante providentia, praestitutus etiam, quantum liceret praslatis in subjectos, et
lllom,
erat, ad fidem vigilanti convertere nitebatur quantam subjecti reverentiam exhiberent erga
novo rerum ordine rex, apostoli
iustantia; et praelatos, certis limitibus discrevit. Ibi modestis-
vice dux verbi, Christi gratiam
fungens, ipse simus et aequissimus arbiter sapienter conside-
passim omnibus prsedieabat; nonnullos etiam rans, plerumque reges potestate sibi concessa
pradicationis gratia, quae diffusa erat in labiis superbe abuti in subditos, legum rigore regalem
ejus, a nefandis daemonum cultibus ad agnitio- coercuit et refraenavit licentiam. In illis legibus
nciii et. reverentiam sui Creatoris reduxit ; ncm- claret, quam devotus erga Deum, quam benignus
luillns ail seculi contemptum et aniorem superna? erga proximum Rex gloriosus exstiterit.
natrise mirabilis ejus devotio et vita continen- 7 Explicari verbis quanta beneficia F
non potest,
d&sima medullitus inflammavit. Cujus enim ob- populis illis Rex
nominatus contulerit Tandern ab
saepe
stinationem, cujus duritiam insignissimi Regis quantum profuit, dum praefuit, et in promulga- adversariis in
sermodulcis Russiamfuge-
el sapientia plenus spirituali non tione legum, et in sustentatione pauperum, et
re rogitur
frangerel '.
Cujus torporem vel desidiam conver- assiduitate praedicationis. et exemplo suae sanc-
satiosingularisilliusnonexcitaret? tissimae conversationis c. Sed e converso perpes-
Verumtamen in medio nationis pravae et
i
sus est ab eis tribulationes multas et malas
i'1'iiii.i.ii...
l"n«'iscpnsitus, licetmultosconverteret.quam- donecillorum multitudini resistere non valens ,

plurimos tamen liabebat adversarios

fortes et secessit in Russiam, opportunum ratus cedere
potentes; in quibus majorem looum sibi vendi- tempori, donee voluntati suae ac proposito tem-
,:itl
" quam pietas
voluntas, vel ratio; animi pus idoneum Dominus conferre dignaretur. Ne-
Pracepsimpetus, quam amor veritatis. IIi nobi- mini veniat in mentem, fortissimum et constantis-
'

'"" ( llnsl Martyris prsedicationi et operibus

'

simum Christi Athletam, ut est infirmitatis

SMictis, totia nisibus obviabant, et vias Domini humanse, cessisse perterritum metu passionis,
IVr|
;"j
evertere conabantur. Justus autem.utleo qui saepenumero passioni se sponte objecerat,
conadens, absque
terrore erat et juxta exem- ; sicut rei exitus et illustre martyrium ipsius de-
""'" beatiJob, non
expavescebal ad multitudi- claravit ; utilitati aliorum, opportuniori se reser-
'"'"' mmiam, necdespectio propinquorum
terre- vavit tempori, quando fructus uberiores exhibere
'»m, nec adversantium
l
minis vel insidiis Domino, et talentum sibi commissum multiplici
^erti poterata
pMedicationis constantia. resignare posset cuin usura.
•> Jesu bone! Quantos labores, quantas
per- 8 Clarissimus igitur Christi Martyr ingressus
secutoones sustinuit,
antequam populum incre- Russiam et a Jarzellano * ejusdem provinciae
, '
legi J«irisi«vo
rege
 186 ACTA BREVIA S. OLAVI REGIS ET MARTYRIS.

rege magniflco gloriose susceptus, et in honore

A dulcedinem, quam gustaverat, feliciter erat as- ex Mss
wide reditus amplissimo, quamdiu ibi morari voluit, habitus censurus.
nd martyriwn est. Ibi non parvo tempnre demoratus, honestae
vimn sternit,
formam, et suae religionis, caritatis, beni-
vitaa
ANNOTATA.
gnitatis et patientiae celebre monumentum inco-

lis reliquit. Denique decoctus igne persecutimiis a Nempesub Olavo Tryggonis filio, Norvegice
inventus et idoneus, qui rege ; cujus maximas laudes ex eo petunt Nor-
et exilii, acceptabilis
vegi, quod religionem ipsis Christianam annun-
majora certamina posset sustinere, divino inspi-
tiari curaverit. Vide ejus elogium et vindicias ad-
ratus instinctu, per Sueciae fines ad propria
re-

meavit. Ibi collata sibi a Domino abundantiore versus AdamumBremcnsem, Saxonem Gram-
gratia, a multis cum magno susceptus desiderio, tnaticum aliosque, apud Torfatum Hist. Norveg.
part. II, lib. X, cap. u.
gratiosus et optabilis bonis, verendus atque ter-
ribilis apparuit sanae doctrinae adversariis.
In- b Gentilis non crat amplius, cum regnum ob-
igitur lorica fidei, et accinctus gladio tinuit ; sedtamenpaulo antefuerat.
dutus
quod est verbum Dei, per infamiam et c Hinc de illo Saxo Grammalicus lib. X, Ab
spiritus,
bonam famam, per gloriam et ignobilitatem.per eodem quoque, inquit, pauperibus protectio, pu-
a dextris, et a sinistris orator egre- pillis tutela, sacerdotali ordini veneratio, detri-
arma justitiae

gius fidei verbum constanter ubique in

via mentorum violentia lacessitis subsidia praebe-

disseminabat paratus pro Christo pati quaslibet

;
bantur. Praetereaex gremioejus, veluti quodam
persecutiones, objiciebat se sponte periculis. muniticentiae fonte, complura alia virtutum spe-

martyrium, si Deo placuisset, suscipere non re- etacula manaverunt. Haechactenus;quiapublico

cusans. cultu consecrata pietas privatae laudis egena

CUJUS pilmani
9 Et quoniam dignus est operarius mercede non est.

ii subditis ee- sua, tandem Domino placuit Agonistam

suumde d Tlirandenses designat auctor.
diUosis carcere carnis educere, utplenissimam et super- e Irno anno 1030, ut § 9, num. 101 dictum.
abundantem laborum suorum reciperet merce- f De visione scalai dixi ibidem, num. 97. E
B
dem, et Regem rex videret in decore suo. Erat
quaedam pars illius terrae, in qua modo sanctis- CAPUT II
simum corpus ejus requiescit, cujus incolse d,
indurati et pertinaces in malitia sua, veritatis,
hanc
Miracula mortem ejus
et ideo Regis, hostes erant inexorabiles in :

venit provinciam Christi Martyr, forte Dei gra- consecuta.

tiam populis incredulis praedicaturus quo com- :

perto, veritatis hostes convocaverunt consilium Evoluto itaque passionis illius tempore, cum CfflCO llfelB,

convenerunt in unum adversus Do- corpus ejus regales lavissent ministri, proje- elvnguitms lo-
iniquitatis;
9««'""'"'"
ininum et adversus Christum ejus: erat namque cta est anteostium aqua, mixta sanguine, quide

ejus salutifera praedicatio ipsis et eorum operibus vulneribus Beatissimi fluxerat. Transiens itaque
*
• valde contraria. Unde quidam ex eis, cuidam ante ostium quidam caecus, casu prolapsus est in
/'. eujus-
ilam. Kanuti, ejus adversarii, muneribus corrupti, locum, qui adhuc aqua infecta sanguine made-
quidam vero solius malitiae instinctu, sed et no- bat cumque digitos madefactos eadem aqua ad
;

vam religionem, paternis scilicet legibus contra- oculos suos reduxisset, illico, detersa caligine,
riam, suscipere recusantes, ordinato exercitu in lumen pristinum recepit. Qui certius explorans
loco,qui nunc Sticlastadt appellatur, ignoran- miraculum, se per beati martyris Olavi meritum
tem eta sua gentealiquantulum distantem, bello visum recepisse. cognoscit. Unde cum ipso om-
excipiunt sed illustrissimus Martyr, qui totus
: nes audientes miraculum, divinam pietatem et
suspensus in coelestia, per martyrii coronam il- Murtyris meritum dignis extulere praeconiis a.
luc pervenire intimis desiderabat praecordiis, a Pueri cujusdam, falso impetiti erimine (ut
facie multitudinis non timuit : imminet illi bel- saepe fert justus crimen impii] lingua abseissa est.
lum quod amator pacis suscepit, pro justitia et Hic fama miraeulorum, quae per sancti Olavi
ajquitate pugnaturus. Exercitu itaque, quantum merita fieri frequenter audierat, excitatus, ad
G in brevi potuit, congregato, obviat inimicis. memoriam Martyris venit ; Sanctum multis ef- I

^htlllti nhti- lOPorro Dominus, qui Martyri suo mercedem, flagitat lacrymis, altis exorat gemitibus, ut lo-
nuit, iiaitatus pro quo tot agones pertulerat, reddere, et glo- quendi officium, quod injuste perdiderat, suo
ante a Christo. riam suam, quam diutius et avidius sitierat, jam restituat interventu. Factumque est, ut qui ad
revelaredecreverat, ut gloriosius eum coronaret, sepulchrum Sancti moerens et elinguis venerat,
iniquorum jaculis gloriosum Martyrem occum- ad sua cum gaudio libere loquens remeaverit b.
bere permisit. Occubuit autem quarto Kalendas Alter quidam a Slavis captus, abscissa lingua,
Augusti, feria quarta, millesimo et vicesimo oc- forte elapsus est. Hic ad memoriam Martyris ve-
tavo anno e ab Incarnatione Domiui, pro tidei niens, et ut linguae suae pristina redderetur sa-
defensione ab inimicis interem-
fidei crudeliter nitas, cum intima cordis contritione postulans,
ptus, feliciter de castris ad aeterna Regis palatia, usum loquendi, quem amiserat, reeepit, seque
de bello migrans ad pacem, quae exsuperat om- in ecclesia eadem perenni obsequio Martyris
nem sensum, ad laudem et gloriam Christi. mancipavit.
Amen. Nocte igitur praecedente diem, qua Mar- 12 Mulier quaedam adeo deformiter contracta,
»<"""•
cm-i,
tyr inclytus passus est, apparuit illi Doininus Je- ut pedes ejus clunibus adhaererent, ad sepul-
sus, verbis consolatoriis illum demulcens Ac- : chrum Martyris allata est ubi cum in laerymis
;

cede, inquit, ad me
Dilecte mi ut laborum
, , et obsecratione jugi perseverasset diutius, inte-
tuorum fructus dulcissimos carpas, in sempiterna grae sospitati reddita extensis nervis, erectis
,

lsetitia nostro fruens consortio. Qua visione tibiis, confortatis pedibus, et singulis membris
admodum confortatus, passioni se lsetus obtulit, officio suo etformae redditis.hilaris et gaudensan
jam divinitus sperans scalam, quam in somnis propria repedavit.
nuper ad ccelos erectam viderat f, per quam ad Anno igitur, quobeati martyris Olavi basilica
novo
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 127

principatus et pallii vestitur

hc-nore c. inter tiit inducias : ryrannum a nequitia exco-
si forte D
n „vo
MSS confluentias adsunt qmdam gitata posset rieflectere nam eodem die erat vi- obtenta, invo-
webras populorum
'

^
:

Soirfo.
' Longinquo, varia corporum aegri- gilia beat i Olavi regis et martyris. Postquam vero
tres debUesex
adecclesiam beati animum barbari nullis potuit precibus emollire,
tadinelaborantesjqui pariter
ipsins obtentu sperabant, elegit honeste mori, quam cum rieriecore tanto
Martyris venientes,
,l,,. gratiam sospitatis potissimum impe- et infamia sui generis, spoliasua tyranno cum
pro Christo navibus relinquere seri, quiahumanum rieerat,
trare;quaidem Martvr carnis jura :

suscepit aeternaliter perman- ilivinum implorat auxilium, et beatum Olavuin,

lolvens, gaudiun
Pr: ,t nauiqne inter
eos quidam caecus, ut sibi suecurrat, deprecatur, promisitque, se in
„, :

M.irl vris vigilia visionis laetitia me- ecclesia Martyris crucem facturum argenteam,
qn j ,„ ipS a

,',„,, consolari. Die

vero sequenti, cum processio- si se de manu regis perfidi liberaret. Quid multa?
agerentur, et in cimiterio Ordinato exercitu, inimicis occurrit agminibus,
bu offlcia solemniter

feretruni more
deponeretur, mutus quidam solito et fortissime dimicans, ope Christi et gloriosi

[ocutionis gratiam
recepit, ejusque detenta lin- Martyrisinterventu totam barbarorum multitu-
irna '
officia (I in laudem Salvatoris gaudens dinem prostravit. Inopinata autem potitus vic-
il r '

laxavit.
toria, cum laetitia ac multis spoliis reversus,
Mulier etiam quamlam, a Suevorum e finibus crucem fecit argenteam mirae magnitudinis
longe profecta, ad limina sancti Martyris oratio-
longe humani corporis molem excedentem l et I

11,11,1 r.uisadecrevitproficisci ;
quae licetin itinere posuit eam in ecclesia beati Martyris ad corpus
lani caecitatis, incom- quam laboris pateretur ejus, in divini triumphi et inopinatas victoriae,
moda, fide tamen robusta et spe conlbrtata, iter quam per meritaejusobtinuerat, monumentum.
complevit aggressum quas cum natali illius die : 16 Erat in Dacia praepositus quidam, vir Festum ejus m
gloriosam ingrederetur basilicam, et sacrosancta odibilis et pravus, et, ut de iniquo legitur judice, '<"'«"* duplM

Missarmn celebrarentur officia, visionis optatae Deum nec homines reverens; hic ancillam habe-
™ ''" c"'" '""""
r
r lffltitiam, quam ab annis tredecim/' amiserat, bat natam in provincia beati martyris Olavi n

U nii'1'iiil recipere. et haec erat erga venerationem Sancti devotis- K

'"
muta 13 Varingus r/ quiriamin Ruscia servum eme- sima. Praepositus autem ille, ut erat homo per-
"
imi. Iioiia' inriolisjuvenem, sed mutum ;
qui dum versus et nequam et qui lauries bonorum ingenti
niliil de scipso profiteri posset, cujus gentis esset riepravaret studio, non credebat his, quae de
ignorabatur: ars tamen, qua erat instructus, in- Martyre riicebantur ; seri quiriquid de miraculis
ter Varingos eum conversatum fuisse prodebat: ejus et gloria communis riivulgabat assertio ru-
ii.iiii iinna, qiiiinis illi soli utuntur, fabricare no- more, fictitium et ridiculum aestimabat. Contigit
verat. Bic cum ex venditione dominia diversa autem, ut passionis ejusdem Regis et Martyris
probasset. nrimercatorem quemriam postmodum annua reverteretur solemnitas, quam ctim ma-
devenit, qui ei pietatis intuitu jugum laxavitser- gna veneratione regionis illius homines cele-
vile. Bic optata libertate potitus, in civitatem brant. Virergo pessimus ad ostendendam mali-
h ilcvriiil. (|u;eHolingard Aappellatur,et inriomum tiamsuaminvenienstempusidoneum.pravitatem,
ciijiisiliiiii matronse hospitalitatis gratia
religiosse quam pridem in corde tractaverat, in opere de-
Bucceptus, perriiesaliquos mansit. Mulier autem monstravit non solum enim noluit exhibere
:

in beati martyris Olavi honore existens seriula, reverentiam Sancti natalitio sed etiam ad con- ;

;ul singulas lioras in ejns ecclesia orationibus in- temptum illius, praefatae mulieri, quam erga ve-
cumbebat. Nocturni igitur temporis hora visus nerationem Martyris ceteris devotiorem com-
est a se vidcri beatus martyr Olavus, praecipiens pererat, praecipit, ut in ipso festivitatis die panes
silii. ut pnefatuiu secum puerum ari ecclesiam deferat, ad coquendum o. Illa, quia perversita-
deducal q I
statim ad matutinales horas pro- tem hominis noverat, et se tormentis sciebataf-
perans exequitur. Cumque in ecclesiam venirent, fligendam gravissimis, nisi obsecundaret. illius
puerhauri moratus, sopore resolvitur;et qui
riiu scelerati imperio, licet invita, sacrilegis mandatis
miilieri prius apparens, curanrium ad ecclesiam obtemperat panes defert ari clibanum laesa ve-
;
:

adduci pracepit, vultu et habituprobatur post- hementer, crebris gemitibus Sanctum interpel-
modum, divinafavente gratia, curationem puero lans, testatur quoque, et juramento confirmat,
C apparens contulisse. se numquam rieinceps delaturam honorem Mar- F
Krat in Hvbernia quiriam riux, Guthorinus
II
tyri, nisi certis declararet indiciis in tanta neces-
' aomine, natione Noricus, scilicet beati Olavi sitate virtutem suam. recens, et ante tempus
aepos, vir genere praeclarus, et armis potens.
,

illud inauditum miraculum Uno eodemque mo- !

""' n "» rege Hibliniae AMargado fcederatus, et mento et homo nequissimus percutitur caecitate
k
quadam familiari societate convinctus erat. Con-
p, et panes in clibano positi convertuntur in la-
ug» autem, m ambo pariter in
expeditione cum piries. Arihuc ex illis lapiriibus unus in miraculi
numerosa classe profecti, inrie
multis opibus lo- testimonium et memoriam in beati basilica re-
cupletati reverterentur.
Quodam die, dum spolia servatur Martyris. Amen.
mt«r se divisun
convenissent, videns Rex praj-
'
"u l:
"uiumerabilem, amore cupiditatis cascatus ANNOTATA
"«SProponil iluci, iileligatunuineriuobusquori a Hoc miraculum fere eodem modo describitur
Nr "
A.ut, inquit,
omnia cum navibus reiinques
:

in Breviario Sleswicensi Lect. 4 ; at in Vita Ul-

''• :u
''
" s me bellum tibi Ulatum sustinebis. trajectina variant qucedam adjuncta ; sicut et su-
UMer bas positusdux
Guthorinusaugustias, quid pra § 10, num. 104.
gat, nesciebat:
relinquere prsedam eum navi- b Boc et sequentia duo miracula i/sdem verbis,
,,ls "ii-pe sihi indecorum nimis viriebatur
et sed paulo corruptius, lequntur in antiquo Bre-
"''"ii"
suscipere perieulosum admodum rim ioXidrosiensiapudTorfceumpart. III, lib. III,
erat:
«w emm mter exercitus grandis distantia: rex cap. xii.
»>u qumrieci,,,
naves habuisseriicitur dux vero ; c De tempore horum trium proxime sequen-
«mtum quinque.
tium miraculorum adi Commentarium § 11 ,
Dux 'taque anxius
Guthorinus biduanas pe- num. 116 et seq.
 128 ACTA BREVIA S. OLAVI RRGIS ET MARTYRIS.

A d Breviarium Nidrosiense habet : Et diu de- Ex vtn

APPENDIX
lls

tentse linguse offieium in laudem etc.

e A Suevorum finibus. Ita etiam Breviarinm

Niarosiense. Superius tamen §11, num. 116 di-
cebatur e Suecia profecta. Et snne cum Suecia MIRAGULORUM OLAVI REGIS AC
S.
multo minus distet Nidrosia, quam Suev/a ; mu- MARTYRIS.
lier vevo hae.c longe profeeta dicatur ; Suevkam
fuisse, non omnino incredibile est. Ex variis monumentis.
f Tredecim habet etiam Breviarium Nidros.;
loco tamen supra citato leqitur quatuordecim et Prceter miracula tum ex Vita Ms. Bodecensi
octodecim. modo, tum aliunde in Commenlurio prcevio Saurdm a
g De Waringis seu Varingis aqit Cangius in
, recensita, nonnulla commemOrantur alia;qum, <knttr mnw,.
,us
Glossario; sed multo fusius in Observationibus ne quid neqler/uiii ri/lrri /inssi/ etian/ in hac par/e, <

ad Historiam Constantinopolitanam Ville-Har- subjungimus. In Breviario Nidrosiensi, apud Tor-

duini num. 89; docetque hoc nomine vocatos , fceum citatum descripto, intcr ca, qua> cum Ms.
fuisse Anqlo-Danos. qui ex Auqlia a Normannis Bodecensi Jtabet communia, hcec insuper admis-
expulsi, Bi/zantinortim imperatori mancipa- se centur : Erant duo viri fratres et hi genere pr;e-
;

verint. Horum ducem fuisse Haraldum, Saneti clari, abundantes in seculo obtinueruntdivitias.

fratrem, sub Michaeic Paphlaqone, tradit Tor- Illiserat soror, secundum carnis superficiera
feeus part. III, lib. IV, cap. x. Sed quid illi ad pulcra sed, ut rei probavit exitus, ad pravorum
;

Bussos? An ad eos etiam confuqisse illorum ali- detrectationes minus circumspecta. Hsec cum
quidkentur? Fallor, nisi hoc loco Varingi ap- quodam sacerdote Anglico, qui in domo fratrum
pellentur exteri apud Russos Waregi /11/ qui , ejusdem mulieris manebat, devotam ha'bens fa-
principes suos, a Bussis ad imperium aitno circi- miliaritatem, honesto zelo multa ei contulerat
ter Christi 862 electos, secuti, ibi dcinceps reman- beneficia. Accidit autem, ut de muliere illa sinis-
sere. Erat vero Vagri et Wa-
Wagria {unde et tra suspicio oriretur. Sed quia sermo malus
, E
regi et forfe etiam Varingi famosissima d/cti) mentem audientium faciliter solet inficere,prop-

quondam Wandalorum civitas et provincia, Lu- ter assidua colloquia insonti sacerdoti culpa in-
becae et ducatui Holsatiae finitima. inquit Baro dicitur. Fratres autem ejus ad magnam familia-
Herbersteinius in rerum Moscoviticarum Com- ritatem, quasacerdoticonjuncta fuerat, quaside
mentariis, quos hic, si lubet, consule sub initia re certi, supra modum indignati sunt; et furore
usqueadpaq. 5. nimio succensi, dolorem suum dissimulandosup-
h Holingard, rectius in Breviario Nidros., ubi presserunt. Quadam vero die sacerdotem, nihil
hoc prodiqium totidem verbis recitatur, leqimus mali suspicantem, evocant; et assumpto quodam
cliente suo, iniquitatis, quam conceperant,
Holmgarder; quamcumjuxta monumenta Islan- cons-

dica, in quibus scepe recurrit, dicatur fuisse Bus- cio,quasi cujusdam rei gerendse [causa] secum
sorum reqia, suspicor, ab ali/s Novogardiam abducunt cumque remote et longe a domo sua
:

appeltar/ apud lacum llmen ; quandoquidem hcec in loca secretiora devenissent , arripientes pres-
toiius olim Busske potentissima fuit. Certe Hnlin- byterum, nihil tale formidantem, frangunt
ei

gardiam apud qeoqraphos nusquam rcperimus. tibias,abscinduntlinguam a capite.oculoseruunt;

Guttornius leqitur in Brev. Nidros., quod
i denique, cum ille dolore anxius, linguae residuura
narrat hoc etiam miraculum; Torfceus vero Hist. movens, balbutire videtur, invadentes eum, par-

Norveq. part. III, lib. N, cap. iv, ubiidcm refert tem linguae, quam reliquerant, forcipibus extra-
ad aiuiuin circiter Christi 1052, Guttormum hentes, iterum abscindunt, et eodem semivivo
appellat ; aitque fuisse Haraldi Strenui ex sorore relicto, in domo cujusdam pauperculse muliens
Gunnhilde nepotem , adeoque nepotem etiam ab ipsa susceptus defertur.
cujus eadem Guniihildis soror erat tantam expertus crudelitatem ho-
S. Olavi , 2 Porro ille

uterina. minum, de divina clementia non diffidit : ore subm^"

in- « S.
k ImoV>\\\)]\m^s ,seu provincice illius,cujuscaput tacens, devoto corde efficacius loquitur, quo
mar- "w
erat Dublinum, urbs Hibernice ccleberrima. Adi firmior, eo fortior et potens, ad gloriosum
(j Torfceum loco citato: nam indc eos ambos in Bri- tyrem Olavum, de cujus meritis tam magnaau- F
tanniam uaviqasse ad spolia conquirenda tradit. conversus prsecordiis, illum sibi ui
dierat, totis
eo
1 Crux illa ad septem ulnas assurqebat ; et in tanta necessitate non deesse. Quo miserior,
ecclesia metropolitana Nidroske deinde servata miserabilior, quo magis anxius, eo obnixius eum
fuit; ut vide apud cumdem ibidem Torfceum. deposcit. Sic in oratione etgemituetcontritione
m Hoc tniraculum est etiam in Breviario Sles- non
cordis persistens, opem Martyris implorare
tan-
iric, ubi etiam leqitur prsepositus; sed in Ms. cessat; miser miseratione dignus. Postero
Ullrajectino dic/tur fuisse miles quidam ; ct qui- dem die soporis quiete resolvitur et, ecce ap- ;

dem ineplamvideas interpolationein) in Dacia

(ut paruit sanctus Martyr, dicens, se esse Ola-
ei
in villa, in qua corpus S. Olavi est sepultum. vum, quem tam devote et obnixe invocaverat
n Provinciam B. 0\o.\iappel/at,opinor,Thraii- deinde oculos ejus et tibias, et quseque loca sau-
lm-
diam; ubi erant ejusreliquice lonqc lateque celebrcs cia blanda manu pertractans, tandem ut ad
miraculis; nisi mavis iniclliqi totam Norveqiam. guam ejus manum suam niisit, radices tanto
o Apparet erqo, id in Dacia seu Dania Ikitum cla-
extraxit conamine, ut nimio dolore coactus,
non fuissc itlo dic, adeoque diem illum etiam ibi, post
morein maximum sacerdos emitteret. Illico
ttt feslum, r/uod aiunt, in populoinslitutum heso
fuisse salutarem tactum Martyris tam graviter
ut in Comrnentario observavimus. om-
tanta divinae pietatis ubertas affuit, utnihil
sa
p In sola Vita Ms. Ultrajectensi dicitur impius nino passus videretur lingua reddita. :
tilnse

ille conversus, post duplex hoc miraculum, ad natse, oculi restituti, et loca, si quse
fuerantvul-
Sancti sepulcrum accessisse, ac promisisse ei per- nera vel laesa, integerrimam receperesospitatein.
petuo servire, et vigiliam ejus in pane et aqua In argumentum tamen, quod oculi fuerint
eruti.

jejunare; statimque visum recepisse. remansit in palpebris cicatrix candida. Leq/t"

1

1
hor
 DIE VIGESIMA NO.NA JULII. 129

Bl Ffta Ultrajeclens/, populi victoris oblatioquatenus perfecta eccle-

,
/(tew m iramlum Jlfc. ,

tl«U<
Zdaliii oerbis; d>c>
turrl ue "eeidisse m Dacia; sia ingenti, omnibus, quae ad ejus
et peractis
"~^ ni:,vu- /»»' /"/'/""' tetigisse
presbyteri ornatum erant necessaria, adbuc de pecunia
g
'„','„„,„ imguento etiam, quodin pyxide af-
„,-,/
oblata multum superesset. Et quam in hisetaliis

,,.,,/„,/ unxisse, addita singuHs

unctionibus pre- multisbeneficioruminsigniis omnium animus in
Dominus meus .Tesns. qui clau- beati Martyris obsequio devotus exstiterit, mul-
catiane eongrua ;

sanet. In nomine ejus tarum pretiosarum et inde missarum rerum

gressnm prsebuit, te
,

djj
tibidico,surge,etambulacfc. splendore, haec, in qua ipse requiescit, testatur

:i 1,1 dvitate quadam Russue, quae Holmgar- ecclesia. Utinam imperator, expresso nomine de-

contigit, tale incendium subito signatus velhic esset, vel in Ms. Ultrajectino, in
der appellatur,
ul totius nrbis vastatio
videretur im- quo eadem, sed aliis adumbrata coloribus
res
jevenisse,
cujus habitatores nimirum * timore re- exhibetur! Ibi enim S. Olavus ante aciem decwlo
minere :

sacerdotem Latinum, nomine sistitur, tamquam rex coronatus, sedens super

soluti, ad quemdam
•

i obniuin Stephanum, qui in ecclesia beati Olavi ibidem equum album, bene armatus, habensin manibus
confluunt, ut in tanta suis vexillum cum albo panno, et in uno latere
ninistrabat, catervatim
necessitate experiantur beati Martyris [opem,l habens crucem rubeam cum corona plicatatam-
,,, ,,.,.,;. probenl indiciis, quse de ipso, fama re- quam de spiniscum omnibus armis Christi, etin
didicerant. Sacerdos autem haud segnis alio latere arma sancti martyris Olavi [qui] et
rerente, ;

,,„.„,„ favel voluntati; imaginem ejus arripit dixit imperatori : Sequimini me in nomine Jesu
l„. a ,.|ijis
suis: ignibus opposuit. Sed nec ignis Christi, et S. Olavi ; et victoriam obtinebitis;

nlterius transgreditur, et pars relicta civitatis quia vocatus adsum etc. Verum liuic Ms. passim
,i, ldcm etiam narrat Ms.
tncendio liberatur. aperte interpotato, ri.r est, nbi satis in rerimi ml-
lfltraiectinum,subdens : Propter hoc miraculum junc/is fidas. Quid si miraculum hoc sub im-
i rivitas posl hoc incepit sanctum Olavum
i:i , perio Michaelis Paphlagonis militanti Baraldo,
martyrem in maxima devotione habere, cujus S. Olavi fratri, credamus accidisse? Certe idvi-
dicendum ; nisi vel bis eadem propemodum
festum est in die Sanctorum martyrum Felicis detur
ri Sini|)licii, Faustini et Beatricis. De his hoc omnin contigisse ve/is Constantinopoli, vel fa/sa
eodem die 29 Julii supra nos egimus. Pergit vero dc Hara/do narrari ab Islandis apud Torfceum
Breviariwm Nidrosiense : part. III, lib. IV, cap. x. Imperasse autem puta-
eoanno,
Contigitin loeo, quiStiklastad dicitur, tur Paphlago ab annoChristi 1034 usque ad 1041.
quobeati martyris Olavi basilica novo principatus G Contigit quodam tempore, civitatem, in qua Repressum in-
et pallii vestiretur honore, quod mulierquajdam Sanctus Martyr requiescit, vehementer accendi. cendium; oatli
sanati.
msiiiii recipit, cujus pupilla ab alio infantein Unde ad muniendam ipsam ecclesiam corpus
pueritia cultelli punctu violata est; et ex illius Martyris pro muro ignibus opponunt. Accessit
dolore uterqueoculusadcaecitatem gravatusest. autem quidam satis temerarius; et scrinium
Sed Martyris interventu, detersa ca^citate, Martyris ccepit verberare, minasinferendo, quod
pristinum lumense recepisse gaudet. totum simul incendio relinquendum esset, nisi
Inpani/an Apml regiam urbem Gonstantinopolim cele-
i solitum monstraret heneflcium, etecclesiamcum
qnftai, liris ost S. Olavi regis el martvris memoria, et doniibus adhuc iltesis, suis orationibus custodi-
",'"'"'
in rivitate eadem in honorem ejusecclesiafabri- ret. Ecclesia autem intacta permansit sed vir ;

Itinffales,
cata est. Acciditquadam tempestate, utpraefata; ille nocte sequenti gravi oculorum dolore cor-

urbis iinperator, exercitu collecto, adversus reptus, tandem in ecclesia sancti Martyris pre-
quemdam paganorum regem prasiiaturus proce- cibus salutem recepit. Hoc in solo Breviario Ni-
derei ordinata utrimque acie et studio militari
: drosiensi /cgimus ; c/uemadmodum etaiiud, quod
disposita, bellum inivit. Invadunt Cbristianos inde subjicio.
acerrime barbari. et in primo congressu victores 7 Rusticus quidam, vir simplex et innocens, a Innocens sns-
existunt. Occumbit pars maxima Graeeorum, et quibusdam potentibus provinciae illius, in qua pensus, ope
S. Olaviimplo-
Christiani exercitus robur elanguet. Restabat manebat, non justitia, sed odii causa, falso la-
rata.
aiics ni,n grandis, quaa nibil aliud in-aestolaba- trocinii crimine impetitur, et postposita discus-
mortem. Desolatus imperator, etfere
iur, (|iiain sione negans trahitur, et inimicorumprsejudicio
corde dissolutus, ad divinum se convertit auxi- suspendio addicitur. Cumqueanxius et miserabi-
lium, et beati martyris Olavi opere profusis pa- lis in gente perversa nullum, cum oraret, justi-
riter impiorabal lacrymis, quem pro justitia tise locum videret, de humano prorsus desperat
pugnantibus frequenter adesse, fama referente, auxilio. Unde ad Dei misericordiam toto se ver-
didicerant : vovent, se sub nomine Martyris, et tebat pectore ; et beatum martyrem Olavum ob-
in honorem sanctie Mari* Virginis, in urbe re- nixius deprecatur, ut innocenti sibi apud Deum
gja fabricaturos ecclesiam, si ejus interventu precibus pro justitia subveniat, qui nocentes
victores praclarum et insigne mi-
remearent. multoties misericorditer a debita pcena suis pre-
raculum! Apparet Martvr quibusdam de exer- Ex
cibus liberat. Quid plura? adipe prodiit ini-
,l,u - el Christianam aciem signifer insignis prae- quitas eorum absque mora transiitin effectum
: :
''
lllu
- Borror invadit hostilem exercitum, et suspendunt insontem suspendio ligni. Verum
metu diYino perculsi omnes
vertuntur in fugam legis scrutator S. Olavus miseretur miserabili;
unmanesbarbari, quibus paulo ante multus et affuit clamanti, pro innocentia justitiam postu-
rords resisierenon valebat exercitus auxilio ; lanti. Continuo itaque ut a terra levatus est,
Martyris munita
persequituraciesnon grandis ;
quasi in visione visus est sibi sanctus martyr
ii
paganorum strages innumera, et multisonusti Olavus pedibus suis asserem supposuisse; cui
spolusvictoresChrislaani revertuntur. innixus, per novem ferme horas illa?sus perman-
5 Imperator igitur
"' ''-"iphm, Constantinopolim re^res- sit; donec uxor sua et fllii a quodam nobili
Mls votj,
quose apud Deum et beatum Marty-
-
reverterentur, impetrata licentia ut corpus de-
rem obligaverat,
non immemor, in honorem ponerent et supulturae commendarent.
Wctaa Marisa Virginis
8 Cumque [laborarent,] ut eum sustollerent,
•
ecclesiam construxit :ad tervatur mco-
c
m«sopusfabric8etam dovota fuit et prompta filius ejus ascendit in arborem, cui suspensus lumis.
Jtilii Tomus VII. 17 adhaerebat,
 130 APPENDIX MIRACULORUM S. OLAVI MARTYRIS.
adhau-ebat, ex quodain promontorio alte
quffl cap. ii, num. 11 ;
licet ibi Slavi, hic Vandali(nam
kx v
AHlis
fixa manebat, cujus summitatem cum prsedictus hi scepe confusi reperiuntur apud auctores Sep-
juvenis serpendo attingeret, vibrato ictu, liga- temtrionales, ut patet ex Historia; Norveq. part,
men, quo sustentabatur, prsecidit. Quod dum III, lib. IV, cap. vn) linguam evellisse dicantur.

fieret, corpus iniserabileintale prajcipitium teu- Quce vcro indidcm subdil, nova sunt.
dit, ut magis membratim crederetur comminui, 11 Mulierem praeterea Nidarosia? habitantem,

quam etiam viventi salus posse sperari. Sed nec quBB epilepsia singulis mensibus laborans, no-
casus asperitas. nec eminentia scopuli poterat vum, euinque juvenem, maritum morbum cela-
inferre gravamen, cui pro justitia Martyris me- bat, postquam eum (S. Olavum) una cum
ritum juvamen. Qui statim quasi reso-
praestitit B.Virgine invocavit,adque pervigilium candelam
lutus sopore, resedit, visionem velut somnium obtulisset, jejuniaque a sacerdote injunctarecte
recolens. Cum
autem, discedente algore, vigor peregisset, ab ista peste liberasse traditur.
membris accresceret, et resumpto spiritu paula- Rupem quoque in Thelemarchia, cum cives de

tim convalesceret et ad Sancti Martyris limina

; ajdificanda ei lapidea asde consultassent, nec
propere tendit, et rem penes se gestam, et mul- saxa decenti mollitie exstarent,cum primum lato-
torum testimonio approbatam, ad laudem Dei, mus lapidicinam explorasset, sponte ruptam
ex ordine, ejus loci archiepiscopo et fratribus laudatus codex memorat inde templum negotio ;

(canonicis Nidrosiensibus) exposuit. Hactenus extructum.

laudatum Brcviarium, in illo fragmento, quod Puerum etiam in provinciaNidarosiaeproxima
solum videre nobis licuitapud Torfovum; aitvero per biduum errore abreptum, post nuncupata
hic etiam eadem omnia in codice Flateyensi
, sibi vota, in eo loco, ubi diu frustraqusesitusest,
tamquam ex professo enumerari ; nec pauca apparuisse.
deinde adjici, quce Sanctus tum vivus, lum de- Virum quoque, qui se malo daemoni mancipa-
functus ediderit. En generis utriusque specimina verat, cum ad templum sibi dicatum ceremoniis
qucedam, quce quidem fidem aliquam mereri vi- interfuisset, ad veram poenitentiam convertisse.

B dentur. Atque hasc sunt, inquit Torfceus, quse codex Fla-

Equus subito 9 Cum Sanctus exercitum Stiklastadas duceret, teyensis multis memorat, incompendium relata.
samUus: a/\ua ut supra dictum in Commentario § 9, num. 96, 12 Alia sunt ejus mirabilia, in Historia Nor- Samti talto
i'« cerevisiam, eo ipso die equum, cui Rex insidebat, distracto vegica loco non uno sparsa ; unde ea prcnsertim samta suiil»
ut qua> referuntw mlnm.
lu/dromeli,
crure, inutilem factum memorat (codex ille;) seligo, quai minus displicent :
i imiin mutata,
cumque singuli suos certatim offerrent, neminem imprimis part. III, lib. IV, cap. vn ex Morkius-
admisisse ; testatum, aut se pedibus incessurum kinna, qui codex est vetustus Islandicus, sed hic
aut eodem vectore usurum obligatodeinde pede, : illic interpolatus, ut in Praifalione Historia.' me-
in amoena pabula, dum cibo se refecissent, im- moratce dicitur. De hoc ita 7b;/<9?M6':Traditenim
missum, integrum recepisse. Eo-
finito prandio, idem liber, dum Magnus (Sancti filius et Noi~ve-
demque die sitienti sibi allatam aquam, sed ab g/ce Daniaique rex) in occursum Vandalorum
episcopo benedictionis formula prius consecra- (Daniam infestantium anno Chrisli circiter 10-46)
tam, repulisse, negantem, cerevisiam se popos- exercitum duceret Ordulfum (Saxonim ducem,
,

cisse iterumque relatam pariter aversatum, cum

; qui Ulfhildem, S. Olavi filiam, Magni sororem,
multum saperet ; tertio tandem obtestatum, cum duxerat) e bello (quodam) domum redeuntem,
cerevisiam hydromelique illo die (quippe jejunio sauciumque... in palatio cum aulicis potasse,
destinato) recusaverit, haudquaquam vino se uxore Ulfhildea latereassidente;cum derepente
indulturum. Tum
vero episcopum, agnito mira- virquidam, pileum Danicum gerens, ingressus,
culo, dono divinitus dato frui eum imperasse, parumque in pavimento consistens, iterum exiens
atqueita salubri sehausturecreasse./ta Torfams omnibus fuerit conspectus interrogatam a duce :

parte III, lib. III, cap. v, qui tamen hcec pro fa- Ulfhildem, num virum novisset, respondisse, ex
bulis habet, cum sint midto credibiliora, quam mystace Patrem suum [videri :] Magnumforte,
quod ex eodem codice refert ibidem lib. III, fratrem suum, auxilio indigere. Ducem veropol-
cap. xn de Sigurdo a lamia quadam Trollorum licitum, se cum copiis omnibus, quas bello redu-
(gigantes etmagos intellige,juxta part. I, lib.Ill, xerat, succursurum, mox edixisse tribunis mili-
cap. n) generis diris devoto, et a S. Olavo per in- tum, ut cohortes quisque suas educerent. Illam
cisam mamd crucem restituto. Porro inter viven- vero interfatam postulasse, ut, vulnera sibi
tismiracula numerari etiam possunt prcedictiones obligari pateretur; debilem nimium [futurum,]
ejus varioe, quas eventus ostendit, a prophetico ni Deus, Paterque
suus sanaret. Inde balteo
spiritu dktatas fuisse. Harum exempla dat Toe- Patris sui (S. Olavi) admoto, statim dolorem
fceuspart. III, pag. 173, 175, 181, 189. evanuisse. Ducem deinde raptim in occursum
restilula elin- 10 Idem quoque loco proxime citato inter de- Magni profectum, etc.
<jui loquela; functi prodigia ex eodem codice ha>c refert : [fiparfl /*
13 Narratur ibi deinde Magni de Vandalis nu- 11

Eysteni Ingiique regum Norvegorum tempori- et vicW"

bus.qui patri HaraldoGillio anno 1030 (imo 1136,
ut infra accuratius notatur lib. IX, cap. v et vi)
occiso cum fratre tertio Sigurdo Broncho (non
tamen omnes simul) in regnum successerunt,
quidam, nomine Haldor in Vandalos incidens,
lingua per partem gulae proximam perfossam ex-
tracta atque imis radicibus excisa privatus voto
Olafo nuncupato, elinguis imposterum sermonis
mero longe superioribus victoria, a S. Olavo, luni
spondeU
ipsi, tum rustico cuidam apparente, promissa, el
indiciis asserta cwlestibus ; sed quia resibilon-
gius deduc.itur, placet eam brevius ex Theodnci
Nidrosieusis Historia; cap. xxiv describeie. Wan-
dali, iuquit..., tunc.incredibili multitudine ad-
vecti sunt in Daciain, operientes faciem terrsa
; more locustarum. Quod cernens Magnus rex,
aniino consternatus est nam nequo tempus ha-
:

usum, ut antea, recepit ei deinde, quoad vixit, nec

:
buit exercitum (majorem) congregandi ,

m <ede
sacra ministerium praestitit. Meminit
tutum putabat cum paucis contra tantam multi-
hujus miraculi Snorrius Sturlaeus.
Mihisane idem tudinem dimicare et intolerabile videbatur,
;

videtur, quod paulo ante Torfmus ex Breviario vastari regionem in prsesentia sui. In hac igitm'
Nidrosiensi dederat uti et nos ex Ms. Bodecensi
;
angustia mentis posito regi fertur nocte subse-
quente
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 131

beatum Olavum.patrem ejus, tur ibidem, cap. xv Vidit enim per quietem,
:

rmente apparuisse
gX
VARHS-
eum Deo spem ponere facile in patremS.Olafum.sibi adstantem,eligere jussisse
ei monmsse,
;
1',

non minusinpaucis.quam secumne statim vadere, an regum potentissimus

,lare victoriam
.

•'„ oportere eum crastino die ad bellum evadcre, setatemque ad senium prorogare mal-
nluribus-
victoriam non defu- let hac tamen conditione, ut scelus committe-
Lcedere; Dei miseratione
;

Hacergovisioneconfortatus rex Magnus,

,,
ret, cujus vel venia desperanda, vel difficulter
processitad praslium.sub- impetranda videretur. Visus autem sibi Patri
IMCrastinum viriliter
quod Patris ejus fuerat; suo electionem detulisse eumverosecumvadere
sequens vexillum,
;

bipennem ejusdem, qua3 lbi con-

manu Nec diu superfuisse, ibidem nmratur :
jussisse.
tenens
,,.„.,, gst,et modo servatur in
Nidrosiensi eccle- quamquam.de ejus obilu non eadem aliorumsen-
ia.MajorMtaqueruitmhostem;plurimospro- tentia est ; ut istic et Sequenti prcesertim capite
turpiter, Deo auxihante, m
- 5
h,
,

ler/ere licet;ubi et mirificis commendatam elor/iis,

stravit, eeteros

fagam vertit. Hoc praelium gestum est in loco, imo et miraculis, ejus memmiam invenies. Nor-

,„ (jiritur Luirscogs Heithr, in Jutia. Vide vcrji defunctum volunt 25 Octobris, armo 1047,
Torfceum loco eitato, et Grammaticum Saxonem vigesimo tertio, regni Norvegici circiter
cetatis

libri deeimi, aliosque. duodecimo, Danici simul et Norveqici quinto. Adi

sub finem
M Cum diu Haraldus, sancti Itegis ac Marly- Theodricum Nidros. cap. xxvn.
imperio Constantinopolitano meruis-
ris frater, in
16 Miraculo, quod supra de Gulturmo retuli- contractum

%ti gravi tandem crimine accusatus, in carcerem mus, aliud in Kringla connectitur, teste Torfceo sanat Londini.

cum duobus famulis conjicitur; tum vero, ut ex ibidem lib. V, cap. iv, nec scio, inquit, an ad haec
suis monumentis narrat Torfceuspart.lII,lib.IV, tempora referendum. Tradit enim, contractum
cap. xi, fertur, cum per
plateas eo duceretur, quemdam in Gallia, genibus pugnisque repen-
frater ejus S. Olafus ei apparuisse, liberationis- tem, quod digiti in volam essent intorti, sub dio
,,,,,. spem Veruin eadem nocte vidua
fecisse. in via quadam dormientem, virum quemdam

qusedam opulenta, dnobus comita famulis, scalis nobilem se accedentem somniasse, qui, quo ten-
i: ad su$Tem&(carcerisaltissimi, sedsuperne aperti) deret qusesivit. Villam, quo ire destinavit, profi-
progressa,fune ad ima demisso, singulos poena- tentem, monuit, ut templum, Olafo Londini
exemisse ;idque monitore S. Olafo,
libns claiistris sacrum, visitaret. Expergefactus monitisque ,

qiiaui [dicitur] agrotantem prius sanasse, tum pariturus, Londinum petit delatusque in pon- ;

vero per quietem sostriloco.ut periclitanti fratri tem, ubi templum Olafi esset, sciscitatur. Res-
subveniret, repoposcisse, locumque carcerisin- ponso accepto, complura ibi templa, nec, quibus
dicasse, Tmn aliquanto inferius additur : In illa singula consecrata essent, sibi constare ;
paulo
platea (Constantinopoli scilicet) qua sanctus Ola- post accessit eum vir quidam, quo pergeret,
1'ns Haraldo apparuit, cum in carcerem ducere- quaerens. Ut Olafi templum peti cognovit, se
l.ur, in lnmorein ejus sacollum exstructuin est, ducem sequi jussit :nosse enim viam, quae eo
quod aiict.orum horum temporibus floruit, man- ferat. Transitoque ponte, plateaque templo con-
sitque in eiun dicm carceri ab Haraldo deinceps tigua superata, cum ad portam pervenisset, du-
iiiniicii. Il<i'i: mira quidem, sedminus tamenfabu- cem intrantem eegre secutus, cumque super
losa uidentur, quam quce de earcere Haraldi limina se conjecisset, derepente sanus absque
Constantinopolitano, ac mirabili evasione vcl gravamine incessit dux autem disparuit. Mitto
;

Saxo Grammaticus,vel alii ibidemcitatinarrant. prodigia cc/era, quod ex adjunctis fabulosis om-
L5 Magnum quoque filium, qui prosperrimo ninovelconficta, vel cerle incredibilia videantur
it toriarum cursu spemjam de se maximamfacie- ut quod etiam refert Olaus Magnus Hist.Septem-
Ims:
bat, ii temporariis curis adccelestium contempla- trion. lib. II, cap. xx de gigantibus ab eo in sta-
tionem mortisque prceparationem revocasse dici- tuas lapideas commutatis.

DE S. GUILIELMO EPISCOPO CONFESSORE

BRIOGI IN BRITANNIA ARMORIGA
i.
B. COMMENTARIUS PR^VIUS.
Sancti setas, genus, episcopatus, persecutiones, canonizatio,

cultus, Acta eorumque scriptor.

tao i Jt7
nlistitem proferimus, rebus prceclare Sancto tam illustri scriptorem non obtigisse
gestis . certaminibus pro ecclesiastica qui prceter virtutes et miracula, aliquali ordine

Ai lihei-iiitc. ceterisque eminentibus virtuti-

bus sentlo xiii tota Gal/in lani celebrem,
traculis illustrem, ut
paucis post obitum an-
Acla ejus disposuerit, ex quo nimirum erui po-
tuisset, qua origine, aut quando natus, quando

creatus episcopus, quo demum anno felicem ani-

Ktaimr.
iilliiiin
Sanctorum solenniter relatus fue- mam. exhalaveri/ ; ut encomium te legere intelli-
7 is s. Guilielmus (aliis Guillelmus aut gas politts quam sanc/issi?nce vilm historiam,
ielmus) Briocensis
m minori Britannia epis- non omnia, sed solum aliqua
tcstante ipiomet, se
gua nrititlf cum jampridem aclitm explanare, sermone quodam, licet rudi ac sim-
'"'"' '"'
plici, brevi tamen admodum et veraci, ut ex
l , '<"'-
- ejus Sancti occasione, a qua
^^^fortitafuit,nonestquodeipluri6us fiet manifeslum.
sequentibus
*scrj«end(e hic iinmorenutr. Ut mirttm est, 2 Etenim de Sancti cetate nec verbo agit bio-
graphus,
 132 DE S. GUILIELMO EPISCOPO CONFESSORE.
A graphus, ut nisi successorem Pkilippum nomi- lissimum sibi gregem, ac pauperes potissimurn,
Al)CT0
RR
./!/«<» earum nasset, tum vero Innocentium IV Pontificem, a in quos non quoiidianas solum statasque eleemo-
adjuncta quo Sanctorttm honoribus donatus est, vix divi- sijnas, sed bladum omne suum, dicamus horrea

nari posset ad quod seculum revocare ipsum

, et quidqititl in doiuo sua habuit, largissime pro-

oporteret. Porro qui de solo felici ejus exitu su- fttdit. Ad.de pastoralem imo plane paternarn
,

binde scripserc, rem potius involvunt quam elu-
cident. Sammarthaniin Gallia Christiana diserte
signant antmm 1234, cisque presse adhmret nu-
perus Historim Britannicce
tomo pag. 217. Contra vero Joannes Chenu,
l,
Claudius Robertus, d' Argcntre atiique quos citat
et sequitur Albertus le Grand, gloriosum ejus
obitum unanimiter reducunt ad
eo inter se discordes quod episcopatus tempora
aut restringant aut extendant. Audi /audatum
atque indefessam curam; in propugnandis eccle-
sice clerique juribus infractam fortiludinem, qua
duci Petro, cognomcnto Mauclerc, intellige infen-
scriptor Lobinceus sissimo cleri osori, in faciern rcstitit, seque non
semel prcesenlissimo tnorlis pcriculo exposuit ;
quam quidem laboriosam ejus vitce partem non
salis diligenter exsequitur auctor, sed cujus dc-
annum 1237, in fectum A/bertus aliique abunde supplenerunt. Eo
demum res rediit, ut in exsilium ptilsus, ab cegro
episcopo Pictaviensi benigne susceptus, ejus vices

Chenu, qui decessoris Silvestri morte anno 1225 alii/uamdiu indefesso zelo suppleverit.
innexa, sic pergit : S. Guillelmus II dictus Pin- 6 Ad suos postliminio redux, gloriosum vitce Olntusei

chonius, rexit ecclesiam 14 annis : partem ec- cursum pari fine absolvit, tanta perfectissimm nizaffo,

clesise cathedralis construxit, quam perfecisset, sanctitatis fama post se relicta, ut ea Lugdunum
nisi invida mors eum abripuisset 29 Julii anno continuo penetraverit, ubi per id tempus commo-
1237. rans Innocentius PP. IV, cognita miraculorum
aul tempus 3 Melius initia episcopatus S. Guilielmi rcfcrt obitum decennio, Sanc-
celebritate, vix toto post
episcopatus Robertus ad annum 1220, ut non sotum 14 annos torum catologo eum adscribere non dubitaverit
ctc.
in dignitate , sed 17 circiter expleverit , saltem expedito ad id insigni diplomate 17 Kalend. Maii,
anno sedis 17 primum e vita migraverit; id quod anno quod hic post Acta et Mira-
ejus 4 seu 1247,
recte adoptavit Albertus Le Grand, sic vitce se- cttlaintegrum referemus ubi id peculiaritcr no-
, E
riem instittiens, ut natum velit Sanctum anno tandinn est, ipsum canonizationis diemVo Aprilis
circiter 1184; cetatis 22, adeoque V20Q, minores solennemapud Briocenses perseverasse, bullaipsa
Ordines stiscepisse, ad altiores successive promo- Canonizationis in tres lectiones distributa, prm-
tum, ac demum, morttto decessore Silvestro, qui ter natalcm hoc die celebrari. solitum cum sotenui
sedeciin dumtaxat mensibus sedcrat, ad cathe- octava, cujus decursu varice diversis diebus lec-

dram evectum anno, ut diximus, 1220. His ita numero duodecim,totam

tiones recitantur, ut sint
ordiitatis, septemdecim pontifi.catus annos S. Gui- ferme Legendam complectentes, quce et ad alias
lielmo tribuit, finem ejus recte connectens cum Britannice Armoricce ecclesias extensce sint , de
anno 1237. Verum sui immemor turpiter labitur, quibus videndus A/bertus, singulas ordine recen-
dum ait anno aetatis59 ad Superos evolasse, cu- sens. Porro hymnos Sancto proprios huc referre
jus vitce initia sttperius revocaverat ad annum operce pretium non duxi, neque recentioia Marttj-
1184 ; non u/tra
ut si consequenter loqui votuerit, rologia, Usuardum Bruxellcnscm, Molanum aut
53 vilce annos Sancto adscribere potuerit. At enim alios, quorttm omnium vices supplebit Saussayi
candide fatemur, nos reperire hactenus non po- etogittm hu/usmodi
tuisse, quo vere anno lucem aspexerit, undc <le- 7 Ipso die in Briocensi dioecesi, depositio Smwji*
tertninatos vitce annos liceret colligere : si vere 59 S. Guilielmi, ejusdemcivitatis episcopi et confes- <P m -

cetatis annum atligerit, toto sexennio citius, adeo- soris.Hic virginalis vitae studiosus, et in paupe-
que anno 1178 ortum dicere est. res perpetuo egregia usus eleemosjna, tum
JVec dc origine 4 De Natalibus dubiuin ingerit Legendce scrip- maxime aliquanto ingravescente annona, non
quidquam trar tor, dum Prologo opus suitm in seplem capita
in solumquidquid frumenti ipsehabuit, sed aliunde
Uitur: dispescens, ait se acturum primo de ipsius nobili mutuo accepit, egentibus ad vitae sustentationem
origine, quam tainen nec verbo unico attingit impertitus est. Orationi praeterea et precibus ita
nisi eam inleltigat de nobilitate morali, ea ncmpe deditus, ut praeter divinum horarum Canoniea-
quamsola statuit atque unica virtits,seu de recta rum officium , et alias pias precationes, totuni
etpia educatione ilhtstrium eo sensu parentum, etiam Psalmorum librum singulis diebus intima
quos de cetcro constat nulla prorsus seculari no- animi pietate recitaret. Humilitate item et abs-
bilitale fuisse conspicuos, ut diserte tradunt om- tinentia mirabili fuit zelo etiam pastorali et
:

nes qui de ejus progenitoribus vel obiter locuti fortitudine prsecellens. Saepe siquidem pro
sunt. Parentum itaque sortem et condilionnn sit- ovium suarum corporali salute , irruentium
pra mediocrem non fuisse, inconfesso est : nomen in civitatem hostium gladiis cervices siias
patri Oiiverius seu Olivaritts Pinchon, vel ut alia objecit. Ut damna et injurias a suis depel-
Pichon (Picionem Laline format Castcilanus) ex leret, saspe dies noctesque in fletibus et la-

vico S.Albani dioecesis Briocensis : matrem au- crymis pervigil exegit; ut iram divini numiiii s .

tem dictam accepimus Joannam Forlin, ex vico horum sceleribus offensi mitigaret. Exsilium
ceque ignobili dicecesis Macloviensis, ut adeo tota etiam pro justitia Vir Dei perpessus est. Seil

S. Guilielmi nobilitas, a solis heroicis virtutibus exstinctis divina ultione tvrannis, iterum ad
atqne insigni sanctitate accersenda sit, qua in suam dioecesim, condigno honore revocatus; ibi

parte muneri suo prorsus non defuit Legenda; ultimum vitaeactum, multis aliis pietatis et sanc-
concinnator. tisoperibus clarum, feliciter consummavit. Cor-
ftawa de exsi- 5 Ex ipso nimirum colligi omnino possunt do- pus ejus in cathedrali eeclesia sepultum, bienmo
lio. tcs omncsvirtutesque sancto Antislite dignissimce, post incorruptum repertum est, suavissimo (i'a-
nempe orationis gratia, ad divina reverentia, grans odore magnisque virtutum divinarum
:

mira sapientia et scientia, et discreta prudentia!

coruscationibus testatam fecit gloriosi spintus
tum prccter \\t?e. austeritatem, pietatem et
humi- beatitudinem. Quem ideo Innocentius PP- I»
litatem, fervidaejus, imo incomparabilis
caritas, solenni judicio Sanctorum catologo colendum
tum in Deum, tum in proximum, puta in dilec- adscripsit.
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 133

cui cordis arcana, tamquam domestico, commit- D

Gode- tebat, reseravit, dicens Frater, age gratiaspro
Surius rotunde nommavit
:

***iS L« Eum arcbiepiscopum me Deo, qui me usque hodie mundum a peccato

,: '"'',„
(Mvum, Bituricensera
:

l]0>
carnis per .suam gratiam custodivit. Verumta-
eslhactenus. Nequeyero dtgm- men hu/nani generis inimicus, qui et eo, quod
Zlqxwitu*
sibi tribuere ausus a justo contemnitur, magis ad scandala provo-
Ztonhujusmodiscriptor ipse
T mdideprofessus imperitiam**»*
inverbts, catur, tamquam leo rugiens, quaerens quem de-
„rmabundetscientia;nec voret, per mulierum astutias ipsum servum Dei
.;,, „,„,„ nl me

quce prorsus cadere non corrumpere pluries attentavit. Cum enim idem
.napetat facundia ete.,
archiepiscopus sive adhuc juvenis, et in minori officio constitutus,
vidadur in virum qui fuerit
metropolis; verum, ut indomo cujusdam divitis fuisset hospitatus, mu-
Hilm-imisis sire al/erius
videtur, in lier quaedam fornicationis spiritu stimulata, ra-
conjectasse
ClaueHus Robertus recte
obsequw dios igneos in ipsum Dei virum procaciter vibra-
potius sancti ipsius Guilielmi
aliquern
bat. Non enim solum Deo sanctitatis merito, sed
dZitatum,quiBituricensisfortasseorigine,inec-
etiam cunctis eum videntibus corporis elegantia,
Ma Briocensi archidiaconi aut
archipresbyteri
nomen, nempe verborum facundia, etconversationis gratia pla-
munere functus fuerit. Nos viri
cognomento Calvi, reti- cens erat. Postquam autem immundus spiritus
Godefridi seu Gaufredi,
cor illius mulierculae fallaciter occupavit donec
censuimus ab omni titulo aut gradu
,

nendum ,

ipsam, ut a Surio conceptum in animo virus peccati effunderet,

abstinentes. En modo Vitam
admarginem auctoris capitibus. non quievit. Die vero cedente tenebris, ceteris
edila esl, servatis
dormientibus, captato noctissilentio, perrexitad

VITA beati viricubiculum dormientis, et ad latus ejus

se projecit coluber tortuosus. Porro vir Dei ad
tactum mulieris insolitum excitatus, non solum
scelus abhorruit, verum etiam de lecto statim,
AUCTORE GODEFRIDO GaLVO. quasi de medio ignis exiliens, a facie colubri se K
Ex Surio. abscondit : sicut patriarcha Joseph, qui fugit ob-
latam libidinem, pallio derelicto.
PROLOGUS 2 Vere ergo beatus Guilielmus, qui inventus Impudicm
est sine macula qtti potuit transgredi, et nonest m«K«rw eum
;

in fcstanL
Scripturus Vitam beati antistitis Guilielmi trangressus; et facere mala, et non fecit.
ludorii
inhabitatorem ejus invoco Spiritum sanctum Alio quodam tempore, cum B. Guilielmus pon-
ouaHo,
iii qui ei virtutes largitus est, mihi ad narran- tificali officio fungeretur, quajdam nobilis mu-
diiin eas sennuneni tribuat, et de sua clementia lier de territorio Briocensi , tam viri ,
quam
vires praebeat, quas mea imperitia denegat. Licet amicorum auxilio viduata, super debitis et aliis
autem in rae non abundet scientia, nec suppetat negotiis in Episcopi cttria plttrimum vexabatur.
facundia ad hujusmodi sancti Viri miranda Tandem quid ageret, nesciens, ex muliebri ne-
opera, prout condecet, depromenda; inductus quitia cogitavit quod si posset amore polluto
,

tamen tam devotione, qua ipsi Sancto ex pluri- Pontificis gratiam obtinere, suos facilius adver-
bus beneficiis et suffragiis per eum receptis obli- sarios superaret, et causam suam favore judicis
gor . quam requisitione quorumdam virorum fine prospero terminaret. Quadam igitur die de-
vakle solennium, quibus obtemperare ex chari- ductum in partem Episcopum ccepit blandis ser-
tate compellor, ipsius gesta, non quidem omnia monibus et plenis illecebris ad commiscendum
quia non omnia didici, aut scire potui, sed ali- secum in obscceno libidinis provocare. Sed vir
qua, quse partim in ejus domo etsocietate exis- Dei Spirittt sancto praemunitus, causam ejus et
tens, oculata fide perspexi, partim a quibusdam intentionem cordis sordidam intelligens tale ,

viris fide dignis auditu percepi, ad Dei et sanc- fertur mulieri dedisse responsum mulier in- :

tissimi Viri gloriam explanare conabor, sermone felix, cur pastorem tuum, pontificem, patrem et
quodam licet rudi ac simplici, brevi tamen ad- dominum, hujusmodi verbis seducere voluisti?
niuilum et veraci. Ut autem qua? sequuntur ,
-
Et excutiens manu tunicam lineam ante pectus,
c facilius se offerant inquirenti, septem infrapo- qtta more pontificis utebatur, qttasi de sinu cor- y
sitis capitulis sunt distincta. Agitur enim primo dis ignem excluderet, cum indignationis indiciis
ile ipsius nobili origine et sancte vitae inc.hoa- ha;c adjecit : Vide, misera, quia Dei Episcopus
done. Secundo, de orationis gratia, etejusad sttin et sacerdus. Tunc increpationis viri Dei sti-
divina reverentia. Tertio, de mira ipsius sapien- mulis sauciata, pallio confusionis operuit vultum
tia, et scientia, et discreta prudentia. Quarto, suum, ettactadolorecordisintrinsectts, de domo
de ejus fervida charitate, vite austeritate et egressa. Sic tamquam aiirum in
protinus est
pietate. Quinto, de ipsius profunda et admiranda fornace probavit Dominus Sanctum suum et ,

humilitate. Sexto, de ejus felici obitu et consum- sicut holocausti hostiam accepit eum merito cas-
matione. Septimo de mirabili ejus canonizatione
titatis.
eltranslatione. 3 Praeter haec castitatis insignia, alittd in ejus Benignitas
obitu virginitatis apparuit argumentum. Nam ejiuinmiseros,

INCIPIT VITA cum corpus ejus a ministris ecclesia? lavandum e' puupcres.

digna cum reverentia tractaretur, illius membra

O anctus Guilielmusa primsevo juventutis su* inferiora non pudenda, sed quasi puerilia sunt
" l,(
- O fiore senile cor gerens, nulli voluptati ani- inventa. Virginitatis ergo aureola decoratus,
mum dedit
sed sciens militiam esse vitam ho-
: quicum mulieribusnonest coinquinatus, merito
minis super terram, in
sanctitate et justitia co- sequitur Agnum Dei. Non solum autem lumbos
fam Deo servire disposuit praecinxit fortitudine castitatis verum etiam
omnibus diebus vitae ,

BusB.Qui incarne manibus per opera

amhulans, nonsecundum car- lucernas ardentes tenuit in
ms desideria militavit, sed enim tamquam pater piissimus
eam spiritui servire charitatis. Ipse
c °egit.
Qnod in suo obitu cuidam confessori suo, pauperes nutriebat, miserorum miserias releva-
bat,
 134 DE S. GUILIKLMO EPISCOPO CONFESSORE.
bat, et cetera pietatis opera misericorditer indi- naclii in Episcopi cubiculo factus erat cumque :

A. Gong.
gentibus exhibebat. Nec satis erat sibi, quod vadens dormitum Episcopus, lectum raonachi
CAlVo.
per bursarium pauperibus ministrabat qui- : prope terrain cerneret, suuin vero propter pon- "' ll
'"»>l,l„
y
nimino de bursa, quara ad hoc portare consue- tificalem excellentiam ac reverentiam locosupe-
verat, ipseinet indigentibus manum misericordiae riori : non est passus inferiorem se jacere mona-
porrigebat. Tanto siquidem circa pauperes arde- chum : imo fecit iterum lectum sterni et ,

bat compassionis affectu, quod quando ciborum alterum alteri coaequari. His et aliishujusmodi
reliquise dabantur pauperibus congregatis, ipse meritis et exemplis beatus iste Guilielmus ponti-
per fenestram aliquam super dantes et accipien- fex exaltationis aatemae gloriam est adeptus. Non
tes intuitum dirigebat, ne quispiam eleemosy- solum autem corejus incineravit ignis Dorainicse
nam defraudaret. neve pauper aliquis lsedere- charitatis. sed et corpus per poenitentiam crema-
tur, vel expers muneris, remaneret. Si vero vit. Quamvis enim suae, necnon et aliorum digni-

multitudini pauperum non sufficerent eroganda, tatibus vel meritis defereiulo, magna saqie con-
defectum protinus suppleri faciebat. vivia praeparari faceret, servatatamen modestia,
Cap. h. •1 Tempore quodam caro, cum B. Guilielmus semperparum gustans de carnibus, reliquum in
Mikiwi libera- videret fame pauperes cruciari, totum bladum eleemosysam pauperibus erogandum reservabat.
litasinmritaU
suum eis exposuit dispergendum. Sed cum inter 8 Aqua pura vel cum vino mixta largiter ute- CaP. |\,
annonw.
tantos minime sufficeret, prsesertim cuin usque batur, quamvis a pluribus vinum et pinguia dili- Vitwuishih,

ad messem magnum adhue temporis spatium gere putaretur. Praeterea cum lectus ejus, sicut
superesset, precibus suis canonicorum bladum decebat Pontificem, sterneretur, et servi crede-
accepit mutuo, pauperibus erogandum. Vere rent ipsum super mollia quiescentem, spreto cu-
beatus est iste Sanctus, qui post aurum non abiit, bili, terras duritiam ad orandum et dormiendum
nec speravit m
pecuniae thesauris: sed sicut ju- saepius eligebat. Quantum veroad proximum, in
cundus liomo miseris miserans, sua Domino eo charitas ignescebat. Nam quotiescumque de-
commodavit. Sic enim in villicatione sua fidelis solatum aliquem vel afflictum cerneret, aut in-
exstitit,quod omnibus fere necessitati pauperum firmum, infirmabatur, et ipse secundum illud
distributis unde testamentum faceret nihil
, , Apostoli Quis infirmatur, et ego non infirmor:
:

omnino superesset. Maluit enim in coelo thesau-
rum sibi creditum collooare, ubi nec serugo, nec
tinea demolitur, nec fures effodiunt, nec furan-
tur : quam in terra cum
servo pigro Domini sui
pecuniam occultare, aut alienis relinquere de-
vorandam. SiclucernabeatiGnilielmi non solum
luxit exterius ad Dei gloriam verum etiam arsit :
interius in affectu, cujus ardor fuit in ipso tripli-
citer ordinatus, ad Deum scilicet, seipsum, et
Quis scandalizatur, et ego non uror ? Die insuper
quadam, dum ipse beatus Vir stnret in medio do-
mussuae,quaedamhydropicaacpaupereulamulier
eleemosynam postulans stetit ante eum. Erntau-
tem infirmitate sic inflata, quod vix corpus suum
capere poterat tunicse latitudo. Quam intuens
pius Pater, qui super afflictos pia semper gesta-
bat viscera charitatis, prsecepit eleemosynam ei
dari necnon de theriaca, quam habebat, pocu-
:

proximum. Nam in amore Dei totus devotis ,

lum ministrabat, pie credens ipsam per anti-
ei
precibus vacando, exardescebat cum propheta, dotum hujusmodi posse consequi sanitatem. Ae-
dicente: Concaluitcor meum intrame, et in me- cepto poculo, mulier abiit via sua.
ditatione mea exardescet ignis. 9 Hora prandii memor fuit Episcopus illius, et ur in fintiiri'

*"
Quotidie hqit 5 Quamvis enim cum Martha circa curam re- ferculum suuin, de quo parum gustaverat, per lllilrnilll

Psalterium. giminis multis negotiis esset occupatus: illudta-
men Marite necessarium, divinis sermonibus va-
cans et devotis orationibus, nullatenus omittebat.
Praeter enim horas Canonicas et alias orationes
consuetas, diebus singulisPsalteriiun, quod scie-
bat cordetenus, lectitabat. Iterum quoad seip-
sum, arsit in eodem igniculus charitatis, de quo
dicit Dominus: Ignem veni mitterein terram, et
quid volo, nisi ut ardeat? Ignis enim incinerat
et consumit. Deus autem noster
mens est. Cujus ardor beati
corpus per fragilitatem
liumilitatem incineravit :
attenuans, utraque pari fosdere Dei servitio
mancipavit, sicut in Levitico scriptum est:
Utramque partem consumpsit Beatus vero
Guilielmus quanto major erat, eo magis humilis
apparebat, et humilitatis opera faciebat. Nam
aliquandoad sufflandum ignem pro calefaciendo
cibo pauperum, caput suum dicitur inclinasse.
iiiitniliiy
nuntium illi misit. Quara per vicos et plateas
nuntius diu quaerens, tandem invenit in lectulo
passione nimia laborantem, et fini suo eam np-
propinquantem. Quod cum Bpiscopo retulisset,
timens ille, ne per theriacam, quam ei ministrari
jusserat, mortis periculum incurrisset, oraturus
pro eaad Dominum, in ecclesiam festinavit: ubi
flenslargiteretrugiensa gemitu cordissui, reum
se mortis ejus humiliter accusando, tamdiu mi-
ignis consu- sericordiam Domini invocavit, donec nuntiatum
viri animam per est ei, quod mulier surrexit, et ab intirmitate
sua dimissa penitus esset. Quod Episcopus audi-
ens, fecit eain prae gaudio sibi prsesentari. Quam
videns sanitatiplenarierestitutam, admirans, vix
ignis. credere potuit quod haee esset, quam quasi mou-
strum viderat ipso die. Quis autem dubitet, mu-
lierem hanc de portis mortis sancti Viri fuisse
precibus et meritis revocatam?
10 Alio quodam tempore, cum ex pressura C*r

Cap. iii.
6 Die quadam ad domumejus, nuntius quidam prfeliorum, quae inter Francos et Britones ngita- "'''^.
r
Siniiwii cari- venit, commodato postulans balnearium vas pro bantur, ducatus Britannise turbaretur, etBrio- '^,,,, <»<•

muliere paupere, in puerperio decubante. Nam censis civitas, irruentibus in enm alternntiin hos-
pro hujusmodi piis operibus vascula talia reser- tilms, damnis multis et injuriis gravaretur,
vabat. Cumque causam ejus itineris Episcopus beatus Guilielmus. tamquam bonus pastor, cum
nec quisquam de suis famulis, praster
didicisset,
fletu magnn percivitatem
circumiens, dispersas
capellanum, prsesens esset, nec negavit ei, nec
ovesconabaturpaternisaffectibusconsolari. Ssepe
distulitquod petebat, sed cum adjutorio capel-
etiam prsedonum in medium se niagnaiiimiter
lani sui vas, quod blado plenum erat,
evacuans, ingerens, animam suam pro ovibussuis ponere
imposuit in humeros nuntii propriis
raanibus ad non formidabat. quoties in ipsum oviculasprO-
portandum.
tegentem, viri sanguinum manus sacrilegas in-
7 Quadam autem nocte lectus cujusdam mo- jecerunt, et in cervicem cjus vibrantes gladios,
ipsiim
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 135

^ninia et contumeliis affecerunt.

Ipse vero cum ipse vivens feliciter, victurusin perpetuum,
(. l,l)M * ,,.,.,.,„,„„,, pateretur, non commmabatur, prassentis vitae cursum felieiter consummasset,
CilW.
tamquamagnusmansuetissimus,cordetacito corpus ejus sanctissimum in ecclesia cathedrali
Mfl
Et si quando propter clen- digna fuitcum reverentia tumulatum.
«atientiam servabat.
ipsum compelleret 14 Quod cum ibidem duobus annis, antequam
m instantiam, necessitas Felij: ri6t/i/>

fere excommunicationis
sententiam maleflcos m coruscaret miracuiis, tamquam lapis pretiosus ejus.

ue remissus et uegligens videretur, latuisset, Philippus episcopus successor ejus stu-

,., prsdones,

,.„„, dolore cordis et

multis lacrymis vim clavium duit nihilominus fideliter ipsius propositi circa

ex ercebat, cum malefactores hujusmodi senten- fabricam ecclesiae fieri prosecutor. Oportebat au-
tein pro fundamento quserendo, secundum dis-
n;r .
gladio feriebat.
Quanto charitatis ardore dilexit pfoximos,
11
positionem operis, corpus beati Guilielmi de loco
inimicos? Sic in quo positum fuerat, transferri. Factum est
quisicluxit, ul David et Samuel,
i
jjjcta de radice Jesse, quod interpretatur autem, cum ad effodiendum thesaurum illum
incendium, procedebat. Nam virga correttionis, clerici cum populo convenissent, ipsum corpus

,1,. incendiodebel egredi

charitatis. Ezecfliel au- cum omnium membrorum integritate mirabiliter
tcin loquens de quatuor animalibus, de igflevidit est repertum, et quasi pretiosissimis fuisset aro-
j„ spiritu fulgur egrediens. Ex igne vero fulgur matibus conditum, optimo odore eos, qui aderant,
egreditur cum excommunicationissententl%,non adimplevit ita ut ex conversatione, quam vide-
:

,
ira vel odio, sed ex
charitateprofertur.Interea rant, et mirabilibus, quse videbant, ipsum pro-
gravipersecutioneper tyrannorum malitiam in cuidubio crederent esse sanctum, cum corrupti-
socle iaBritannica saeviente, B. Guilielmus zelo bilecorpus, quod quidemperbiennium insepulero
justitiaa viriliter inflammatus, ferocitati tyran- latuerat, cernerent incorruptum. Quid aliud
„ic;i. Quam ob causamminis
resistere satagebat. dicere poterant, nisi quod a Domino factum est
et injuriis ab ipsis tyrannis et eorum complicibus istud, et est mirabile in oculis nostris ?

esl adstrictus nihilominus tamen

:
murum se pro 15 Mirabantur praeterea, mirum, quo-
nec
domo Domini, quantum poterat, opponebat. modo cadaver hominis, quod tamdiu jacuerat sub E
Renuens igitur in praejudicium libertatis eccle- terra, odoris suavissimi redolentia species aro- Corpus ejus
siasticae principum acquiescere voluntati, com- maticas superaret. Sed ille, cui integer a peccato post biennium

servierat carnis, ex incorrupti inventione corpo- invenitur in-

pulsus est exire Britanniam, et in exilium pro-
einTitptum.
ficisci. Sed virjustus, tamquam leo coniidens in ris sanctitatis ipsiuslucernam desub modio super
Domino, sciensque quod dignitas nominis Christi candelabrum exaltari disposuit, ut luceret om-
omnia possidet in omni possessione, et quod nibus, qui in domo sunt, odor suavitatis ex ipso
omnesolum forti patria est, utpiscibus sequor: Domino, suaviter omnia disponente, mirifice
damna, minas, exilium et contumelias propter procedebat : vitam bonus odor
ut qui vitas in
s]iciii;i'| .in;i' beatudinissustinuitpatienter. Nam
1
fuerat, bonus odor sanctitatis, odorem miraculo-
Dominis dicii Beati qui persecutionem patiun-
: rum prodigiis difiunderet usquequaque. Ab illo

tur propter justitiam: quoniam ipsorum est re- enim die ccepit crebrioribus coruscare miraculis,
gnum coelorum. per qua; sanctitatis ejus notitiam, non solum per
iii' n. Tunc temporis vero Pictavensis episcopus,
12 universam Britanniam. verum etiam per circum
Pfotaivrufc continuis laborans inflrmitatibus, impotens et de- adjacentes et remotas provincias Dominus dila-
biliserat factus, ita quod officium sibi competens tavit. Quotquot itaque diversis oppressi languo-
Ipll gporam Miracula ad
exercere penitus non valebat: qui beatum Gui- ribus ejus tumulum visitarunt, salutis ab eo be- tumnlnm ejns.
!'
m
lielmum, obstinatsa persecutionis impetum fugi- neficia fidenter postulantes recuperata sanitatis
sntem venerabiliter suscipiens et devote, gregis optatos gratia, laetantes ad propria sunt regressi.
sui curam ipsi committere dignum duxit. Beatus Quamobrem catervatim currunt undique populi,
igitur Guilielmus, assumptacura vicaria Picta- cernere cupientes, necnon in seipsis experientes
vensis diaecesis, ibi per annos aliquot sanctissime miraeula, quae per eum mirabilis in Sanctis suis
conversatus in bis, quae ad suum officium specta- Dominus misericorditer operatur. Quorum elee-
li.nit, ordines celebrando, ecclesias dedicando, mosjnis et devotis oblationibus ecclesia quam ,

altariaconsecrando, pueros conflrmando, necnon Sanctus in vita vel post mortem dixerat se struc-
etaliapontificisofficiasolliciteministrando.apud turum, opere pretioso suscepit complementum,
1'i'iun el homines gratiosum se exhibuit et famo- ad laudem et gloriam omnipotentis Dei.
sum. Cuni autem placuit Deo ferocitatis hostium 16 Cum igitur beatus Guilielmus tot et tantis Cap. vii.
impetum enervare, relictis ovibus alienis, bonus miraculorum non solum Britanniam, ve-
radiis, Refertur ab
pastor ad oves proprias, ob ipsius absentiam ni- rum etiam diversas mundi provincias illustraret, Innoeentio IV
mium desolatas, reversus est cum gaudio valde Philippus bonae memoria? Briocensis episcopus,
in numerum
magno. Sanctorum.
successor ejus, indignum arbitrans, si tantum
.'.._
curam istam propriarum ovium, non
13 Circa
lumen intus vel subtus modium celaretur, ad
solum spiritualiter sanctae conversationis
exem- dominum Papam Iimocentium IV, Lugduni tunc
pio el doctrinae verum
pabulo : etiani temporali- temporis residentem, cum firmissimis miraculo-
ter humanae necessitatis subsidio, sicut dictum rum testimoniis et testibus propter hujusmodi
est,sollicite vigilabat. Boc enimtriplici cibo prae- negotium properavit. Quibus auditis rumoribus,
cepil Dominus Petro suisque successoribus pas- exultansin gaudioPrsesulsummus, miraculorum
cere plebem suam. Etquamvis gregis sui curam inquisitionem Cardinali cuidain committere dig-
prsepoaeret omni negotio temporali, fabricam num duxit. Sed quod accidit ipsa die, propter
" Briocensis ecclesiae cathedralis, si
'

posset hujusmodi negotium assignata, non minus est

|n pace vivere, proponebat consummare
jam miraculo deputandum. Nam praeter testes ido-
incept&m. Circa quod
opus cum die quadam vi- neos, quosadduxerat dictus episcopus Briocensis.
gUantius cogitaret, spiritu
prophetico repletus, alii quamplurimi de aliis mundi partibus subito
1,1
"< :Certe vivus vel mortuus aedificium confluxerunt, de sanctitate beati Guilielmi pro-
hujus
Bcclesua consummaho. Dominus autem ipsius batissima perhibentes, eo quod tam in se, quam
Propbetiam processu temporis
adimplevit. Nam in aliis, ipsius invocata suffragia pro diversis in-
firmitatibus
 136 VITA S.
A firmitatibus sensisse flrmiter asserebant. Proba-
tis itaque miratulis, et in summi Pontiflcis
audientiarecitatis, necnon ab eo
dinalibus aliisque ecclesiarum praelatis, qui ade-
rant, approbatis, idem summus Pontifex, de
communi fratruin consilio, Guilielmum Briocen-
sem episeopum in Sanctorum catalogo, meritis
ejus exigentibus, decrevit firmiter conscriben-
dum, et celebri memoria venerandum. Ipsius
autem Sancti mirabilia, pauca tamen, quia non
posset aliquis singula quaeque scripto explicare,
breviter enarrabo.
MIRACULA
GUILIELMI EPISCOPI CONFESSORIS.
pater voto et orationi devotus existeret, in cons-
pectu adstantium statim estpuerovita restituta.
MIYO.
et cunctis Car- 5 Alius insuper puer, quasi annorum trium
de Dolensium flnibus, in quoddam fossatum ceci- pm:
dit,per quod faciebat mare transitum. Ubi cum
parentes ejus cum dolore quserentes filiuin, an-
nuente Domino, pervenissent, resupinum in aqua
puerum repererunt, et de fovea extraxerunt.
Cumque in eo nulluin vitae comperissent inrli-
cium, ipsum cum elamore valido et dolore vove-
runt beatissimo Confessori. Ad cujus invoca-
tionem puer, aquam evomens cum sanguine,
respiravit.
6 Rursus homo quidam per sex annos et
plius duo foramina in vontre habuerat et habe-
ain- Smmtor

«"Wmfefei..
nii,

quaedam Briocensi.s dioecesis, quse tri- bat, adeo perniciosa, quod quidquid peros suum
Uydropiow Mulier
rnrntin. bus et eo amplius annis per totum corpus secundum viam nutrimenti sumebat in corpus,
fuerat hydropisi sic inflata, quod sanitatem posse relictis naturae purgatoriis locis, per illa duo fo-

consequi nullatenus credebatur: factovoto, su- ramina turpiter emittebat. Qui ante Guilielmi
per beati Guilielmi " tumulum, quarto Calendas tumulum requiescens, ad invocationem ejusdem
Augusti, die videlicet, quo beatissimus Confessor Sancti, a tam enormi passione curatus est.
migravit a seculo, requievit, et post horam diei Cuidam mulieri est candidior solito mamilla
primam, cum divinum officium in ecclesia can- subito restituta, quam sibi prae niinio infirmitatis

taretur, quasi de somno evigilans, sublato tu- dolore miserabiliter amputaverat.

more, beati Guilielmi meritis restituta est subito 7 Viro prseterea cuidam est repente consoli-
B pristinae sanitati. data ruptura, per quam ipsius viscera se adspec- E
Uem etmtracH. ~ Homo
etiam quidam languidus apud sanc- tibus hominum horribiliter offerebant. Qusadam A/lfl minnl

tum Briocum ante januani alterius hominis rursus puella, cujusadeo pedes et tibias ulcerosae
jacebat in sterquilinio, sic contractus, quod pro erant ex quadam passione, quam medici fistulam
victu suo quserendo per villam super palmas et nuncupant, quod ei sola tibiarum abscissio, ne
genua se gerebat. Cujuspassionimulier quaedam per eam, sinceram corporis partem corrumpi
compatiens, dixit ei Alane, in nomine Domini
: contingeret, pro consUio praestolabatur, ad ple-

nostri Jesu Christi, voveo te beato Guilielmo, num est a praedictis vulneribus liberata. Alia
qui suis meritis et precibus tibi conferet sanita- quoque puella, ignis incendio intercepta, fuit in

tem. Et apprehendens eum ad manus mulier et inedio carbonum reperta. Cui ejusdem Sancti
ejus filius, super pedes suos erexerunt. Qui pro- meritis ignis, vim suae virtutis oblitus, nulliim
tinus consolidatis membris, ad ecclesiam cum impressit vestigium laesionis.
multis eum sequentibus, et Deum in beato Gui- 8 Quadam etiam die, cuin quidam nautss per- iVirate epm
aih eripiun-
lielmo laudantibus, iter arripuit, omnipotenti egre profecti ad beatum Guilielmum, per mare
tm:
Deo gratias referens et suo sanctissimo Confes- vellent ad propria remeare, facta est tempestas
sori. in mari valida, adeo ut ruptis funibus fractisque
Mulieriskt/rri- 3 Alia insuper mulier tantam lateris corrosio- remigiis, fluctus naviculam operirent. Qui nimi-
dus morbus nem patiens, quodintestinis ferepatentibus,cum ruin de vita desperantes, beatissimi Guilielmi au-
pellitur.
horrore magno faetorem nimium emittebat, per xilium invocando, dixerunt:0 beate Guilielme,
unam noctem super sepulcrum Sancti requievit. confessor Domini gloriose, succurre nobis in su-
In crastino vero circa horam primam multis premo niortis periculo constitutis. Siatimquead
praesentibus, ab hac horribili passione sic exstitit ejus invoeationem sani nautse, cum navicula fluc-
liberata, quod nulla remanserunt praedicta; pas- tibusoperta, ad portum prosperum sine Iminano
sionis vestigia. remige pervenerunt. Quid plura ? Per beati
1 Cum praeterea puer quidam.velut annorum Guilielmi confessoris gloriosissimi merita resti-

C octo, circa ripam ludens cujusdam fluminis, in tuitDominus caecis visum, surdis auditum, niutis 1-

«ortuus ipsum subito cecidisset, populis claniantibus, loquelam, claudis gressum :sicut probantbaculi,
jmerrevirisrit. pater ejus prse dolore cucurrit ad locum, citius lectiquc lignei, quos ante sepulcrum ejus salutis
quserens eum. Quemcum multiseum juvantibus beneficia consecuti, redeuntes ad propria, reli-
ininime reperisset, ingeminatisclamoribusccepit querunt. Possessi a daemone liberantur, paraJy-
insanire. Adstans vero populus ei compatiens, tici reparantur, quamplurimi \i febrium hho-
dixit Vove filium tuum sancto Guilielmo, ad
:
rantes, sanitatem celerem consequuntur. Haecet
cujus invocationem Deus miracula operatur. At alia multa et magna mirabilia, quorum non est
ille consilio eorum vix intendens prae dolore, numerus, prsesertim cum illius miracula finem
protinus sic clamavit Sancte Guilielme, confes-
: non habeant, per beatissimum confessorem suuni
sor Domini benedicte, tibi meum filium voveo et Guilielmum Dominus omnipotens operatur, ad
commendo. Vix votum flnierat, et ecce puersub laudem et gloriam nominis sui, Amen
aqua mortuus est inventus, et de profundo flu-
minis extractus. Quem mortuum
ciens, iterato clamare ad beatum Guilielmum
pater inspi-
CANONIZATIO
eum invocare, dicens
coepit lacrymabiliter, et
:
Innocentius Episcopus servus servorum Dei, ReW"
Sancte Gulielme, redde inihifilium meum vivum,
Charissimo in Christo Filio MustriRegiFraH-
cl^
quem mihi ostendere dignatus es sic defunctum.
Salutem et Apostolicam benedictionem.Cum
ciae,
Mater autem pueri tunc temporis ad
beatum venisset Patriarcha Jacob ad locum in quo post
Guihelmum profecta peregre pro eodem puero, solis occubitum requiescere cupiebat, jacentes
quia eidem infirmitas quaedam acciderat,
ad ejus lapides capiti suo supposuit, ac in loco dorniivit
tumulum nocte prsecedenti aderat. Dum igitur eodem. Cujus imitatus exemplum sancta? inenio-
rise
 DIE VIGESIMA NONA JULII. 137

beatus Guilielmus
Briocens.s episcopus ,
in nunc angelorum concivem effectum, cujus patro- D
„,, M riiE
non dest cinium iuvocandum censuitinsuisnecessitatibus
viaprssentisseculi muudodormire
quem reprobaverunt aedificantes, pruden- non indignum. Ceterum ut ipse, qui dum adhuc
lapide
supposito suae mentis. Nam ipse in carne retineretur, erat quasi lilia quae sunt in
ter capiti suo
invigilans, etab hujusmundi transitu aquae, oliva pullulans, et cypressus in-
virtutibus intentus,
quantumpermittebatpontificalis digni- cremento proficiens venustatis : nunc carnis
rfrepitu,
subducens, concupiscentise oculos, quos
se
de Jacob, id est Deum
solutis nexibus, et Israel
tas
' ,

isparcntibussednctoraperuit,clausosasu» videns, effectus, tamquam lucerna non sub mo-

I .ji' 11
])

iiativitatis primordio custodivit, ut suae men- dio, sed supra candelabrum posita, illis qui sunt

terrena non reflecteretur intuitus, quo- in domo Domini miraculis coruscaret, est per
Hg ;M |

miinis ad contemplandam divinae celsitudinis ipsum velut alterum Elysaeum puer mortuus
majestatem liberior haberetur. Sciebat namque suscitatus. Cuidam mulieri est candidior solito

servire duobus dominis, gaudere cum restituta mamilla, quam nimio infirmi-
sibi prae
q UO d
mnndo regnare cum Christo nulli mortalium
et tatis dolore miserabiliter amputarat. Muliere
reperitur fuisse concessum.
Quare mundum nihilominus altera, per extenuationem corporis

istum in contemptum deducens, ejus

concupi- congruam, ab hydropisi nimium tumescente
scentias prorsus a suis actibus
abdicavit, et car- curata. Viro insuper cuidam inguinis repente

nem cum vitiis multarum asperitatum angustiis consolidata ruptura, per quam ipsius viscera se
crucifigns, eara velut unigenitam filiam cum hominum aspectibus horribiliter offerebant.

Jephte Domino in sacrificium obtulit, ferventis Quaedam etiam cujusadeo pedes et tibiae
puella,

igne supposito charitatis, sicque carnis et

oculo- infecti fuerant ulceribus fistularum, quod ei sola

rum concupiscentiis proinde legis suppositis ra- tibiarum abscissio, ne per hoc sinceram corporis
timiis. Tunc inimicus humani generis qui se partemcorrumpicontingeret, proconsiliopraesta-
sinceris mentibus ingerit importunus, fortius batur, adplenum deulceribus liberata praedictis.
surgebat in scandala, ut eum saltem ad Deum Alteraquoque puellaignis intercepta incendio,
B erectuma suostatupersuperbiamvitaedejiceret, fuit in medio carbonum reperta, cui ejusdem E
qui consuevit ex aliorum plerumque insurgere Sancti meritis ignis vim suae virtutis oblitus, Sanctis solen-

nullum impressit vestigium laesionis. Necnon niter adscribi-

victoriavitiorum.Sed idem Episcopus,velutalter
UT '

Jacob, vitiorum videlicetsupplantator, assumpto lumen caecis, auditus surdis, mutisloquela,gres-

prsemisso lapide Domino nostro Jesu Christo, sus claudis, et paralycitis debitum membrorum
cum quo etiain David ingentem Philistseum mi- ad invocationem sui gloriosissimi no-
officium,
raculose prostraverat, sic inimici diaboli pravos minis subito conferunturper quod ignorantium
:

penitus debilitavit conatus, quod licet non desi- Deum tenebrae pulsantur, haereticorum perver-
neret invidere ; netamen jam superatusulterius sum dogma confunditur, et fidelium beata cre-
vinceretur formidans, eumdem Episcopum suis dulitas adaugetur. Cum igitur dignum sit, ut
perversis insultibusjamimpetere nonaudebat. quos triumphans sublimavit ecclesia, militans
Nec mirum si nihil inimicus proflciebat in eo,qui quae ipsam ut potest semper imitari desiderat,
perjugem orationum instantiam assidue lyram prompto veneretur affectu Nos postquam de
:

pulsabat Davidicam, quoe non patiebaturSaulem tam apertis ejusdem Episcopi miraculis, tamper
regem Israeliticum ob sui cantus dulcedinem a testes idoneos, quam etiam quosdam miraculose
maligno spiritu molestari. curatos in nostra et Fratrum nostrorum prae-
«deindeetiam Eo itaque de mundo, carne ac diabolo glorio- sentia constitutos liquido constitit, ipsum quem
mmtte: sum (auctore Domino)consequente triumphum, cum justis in libro viventium transcriptum esse
nnii solum scalam, cui fuerat innixus Dominus, cognovimus, de communi Fratrum eorumdem et
et per quam Jacob angelos vidit ascendentes et venerabilis fratris nostri Patriarchae Constanti-
descendentes, meruitintueri, quinimmo ascendit nopolitanensis et praelatorum omnium tunc apud
et descendit per eam, ut suo Conditori per dulcis Sedein Apostolicam in festo Resurrectionis Do-
contemplationis studium inhsereret, etinterdum minicae existentium consilio, et assensu, glorioso
coiulesccnilcivt, perpiae compassionis affectum, Beatorum catalogo decrevimus adscribendum,
suiiruin infirmitatibus subditorum. Quiaprofecto universis regni tui Praelatis praecipiendo mandan-
ne sibi soli per vitaa meritum in mundo profice- tes, quatenus festum ipsius quarto Kalendas F
ret, dumtaxat Rachelis amplexibus, contempla- Augusti, quo spiritum reddidit Domino, attenta
tiiuii quidem pulchrae sed sterili adhaerendo una ; devotione celebrare procurent, ac faciant per
oum Jacob ad Liae quandoque descendit cubicu- suas civitates et Diceceses a Christi fidelibus
lum, minaturus ad loca deserti pcenitentiae gre- solemniter celebrari, ut per hoc eum in ccelis
gem sibi commissum, gemellis fcetibus fcecunda- mereantur intercessorem propitium invenire.
tum;quem cum omni diligentiapavittripliciter, Porro cupientes sepulturam ipsius, quae tam evi-
videlicet verbo prsedicationis, fructu orationis.et dentibus signis rutilare dignoscitur, congruis
m lioc mira conversationis exemplo, quod vir- honoribus frequentari, omnibus vere pcenitenti-
ginitatis pollebat candore, abstinentiae gloria- bus et confessis, qui cum reverentia illuc in eo-
batur augustiis, et blandimentis erat praeditus dem festo annuatim accesserint, ipsius suffragia
lemtatis. Mniio igitur tunc gaudere poterat petituri, omnipotentis Dei misericordia et
de
Briocensis ecclesia curae talis deputata Pastoris, beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejusdem
^uitamquammagisteriumvitaa.pietatistitulus.et auctoritate confisi, unum annum et quadraginta
misericordise speculum totam Britanniam et ad- dies, accedentibusvero ad praedictam sepulturam
jacentes provincias sure doctrinse radiis mirifice infraejusdem festi octavas, quadraginta dies de
dlustrarat.Sednunc,nonsolum ipsa.imoEcclesia injunctis sibi pcenitentiis misericorditer relaxa-
uinversalis debet ampliori perfundi laetitia, tum mus. Ut ergo de novi Sancti celebritate laetetur,
quia de novo
perspicuum sidus oriri conspicitin quod velut florem mirae fragrantiae in Ecclesiae
partibus Occidentis, per quod et in mundi pelago sanctse rosario productum conspicit regia celsi-
naufragantes ad portum reducuntur salutis.tum tudo, ac Conditori omnium qui tanti Confessoris
quia talem in terris
meruit producere filium, praesentia Ecclesiam ipsam dignatus estmodernis
Julii Tumus VII. 18 temporibus
 138 PFLETERMISSI.

temporibus decorare, sine intermissione gra- apud Deum, ut virtutum incremento proficias Ex Boiu
tiarum uberes referat actiones praemissa
,
et futurae tandem beatitudinis gloriam con-
serenitati regiae merito duximus praesentibus Datum Lugduni, decimo sep-
sequi merearis.
intimanda cupientes quod sic per piae devo-
,
timo Calendas Maii, Pontiflcatus nostri anno
tionis studium, ipsius suffragium tibi vendices, quarto.

TRIGESIMA DIES
'SANCTI QUI III KAL. AUGUSTI COLUNTUR

SAbdon S. Donatula
Martyres Romse. Tuburbi in
Sennen|
S. et forte S. Silvanusj
Africa.
S. Julitta martyr, Csesarese in et S. Magnilus ]

Cappadocia. S. Joannes miles, cultus apud

S. Maxima ] , T m , , , . Graecos.
_ _ .... Martyres Tuburbi
S. DonatillaJ S. Mamas I Martyres apud
in Africa.
S. Secunda S. Basilicus ' Greecos.
)

S. Rufus S. Rufinus martyr, Assisii in

B
S. Priscus Umbria.
S. Paternica S. Terentius confessor, Faven-

S. Septimia tise in iEmilia.

S. Optio S. Expletius episc. confessor,

Martyres etiam
S. Ammonius 1

Metis in Belgica i.
verosimiliter
S. Justus S. Ursus episc. confessor, Au-
Tuburbi in
S. Julia tissiodori in Gallia.
Africa.
S. Potamia S. Tatwinus episc. confessor,
S. Abdus Cantuarise in Anglia.
S. Aceneus S. Hathebrandus abbas confes-
S. Maxima i
sor, Antverpise in Belgio ; ex
S. Hospis Frisia.

PRiETERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

Brunulphus episcopus Scarensis in Suecia, spectantia illustrata sunt 10 Junii.
signatus est lioc clie in Florario Ms. cum S. Gebhardumsej/Gebehardum nescio ex quibus

S S. Helena populari rnartyre unde eurn

verosimiliter accepit Grevenus ; ex hoc
Canisius, Fprarius et alii: at de sancto Epis-
copo aclum est vero ejus natalidie Februarii.
B. ^Emilianam hoc die,post ex Ordine venerabi-
les, ultirno loco signavit in suo Menologio
Franciscano Fortunatus Hueberus, sub tatis-
sima positione in Italia, nullo prorsus addito
characlerc,unde satis dignosci possit. Non
aliam ego jEmilianam novi, qum singularem
in S. Francisci Ordine tertio promeruerit lau-
dem prceter Florentinam viduam, guce alio no-
mine Humiliana dicitur : ast illa importune hu-
jus diei laterculo inseritur, cum spectet ad diem
quo Acta ejus pridem illustrata sunl 19 Maii.
S. Aldrici Senoncnsis episcopi hoc die signatur
translatio. Gesta ejus et reliqua ad eum
tantia illustrata sunt ipso die natali
6 J unii
tabulis Salisburgensibus hoc die signat Ferra-
notans Baronium ejus obitum retulisse
rius,
quando de eo in supplemento Jurui
10 Junii,
ad istum diem fuse actum est 16 Junii.
S. Ladislaus rex Hungarim dicitur a Ferrano
hoc die coli in ecclesia Zagabriensi : poterat et
in hoc et in aliis superfluo labori parcere, ubi
ex Martijrologio Bomano sciebat coli 27 Junii-
S. Martialis Lemovicensis ep. 18 Februarii huc
per errorem remissus est ; spectat ad dicm quo
Acta ejus illustrata sunt 30 Junii.
S. Erentrudis, seu Erendrudis male in Kalenda-
rio aliquo refertur hoc die jam pridem de ea
;
actum est vero ejus natali 30 Junii.
S. Godelevae translatio a Florario Ms. hoc diesalis
recte signataest. Sancta? gestasuo loco illustm-
spec- vimus, nempetomo II Julii, ubide ejus transla-
tione plura invenies pag 375, nempe Juin.
.

S. Lutgardis V. translationem hoc die signant Sanctorum apostolorum Sila3 et Silvani, ac socio-
additioncs Mss. Cartusice Bruxellenses ad rum mcmoria habetur hoc die in variis Gro3Cis
Grevenum. Acta ejus el reliqua ad ipsam Tabulis, nimirurn Typico S. Sabce, MentBts
magnis
 DIE TRIGESIMA JULII. 139

mnnnis cxcusis cum acrostichide ac versicuhs, ejus fuse describens, obitumque consignans D
Canisium, Anthologw, Horo- aimo 1615 at cum nulla cultus ei umquam ab
Menologio apud
;

Horis canonicis Cryptas Ferrata,

ac Ecclesia co?icessi indicia adferat, nobis inte-
lonio seu
Taurinensi Ms.; sed in Horologio grum non est Apostolicumjudiciumprcevertere.
codice
1607 et in Kalendario
apud Genebrardum Saranum aliquem inScotiaepiscopum, cujus pre-
aitni
illis socii. De S. Sila sive Silvano Tungland recondebantur, in-
tiosae reliquiae in
M
n adduntur
invenies apud nos die 13 hujus, venerunt Majores nostri ad 10 Martii. Mirum
apostolo, actum
Martyrologium Romanum; tibi etiam non notasse alium Saranum doctorem qui suos
secutos
probatur, guod unus hic Silas sive, si ita vis, ad Pascha Romanorum more celebrandum in-
perperam a Grcecis in duos dividatur. duxit quce etiam Dempsleri verba sunt, ter-
:
SUvaniis,
confirmationem istius tium synonimum producentis 18 Maii et ipsum
Et prater ea, quat ibi in
addi polest,quod Ka- episcopum ad Mulum Galvise. De primo dubi-
unitatii producta fuere,
Possevinum, nec tarunt Majores, utrum admittendus esset, imo
lendarium Ruthenorum apud
et Horologium an confundendus cum eo quem hoc die signat
non Syriaeum seu Chaldaicum
apostoli merni- Camerarius his verbis Sanctus Saranus. De
anno 1601 editum, solius Silse
:

superhac uni- eo decretum Honorii primi Pontificis tom. III

nerinl. Consule intereaqucetam
Crescente, Epaeneto et conciliorum generalium et alii auctores. Qua-
tate, </<""" de sociis

Andronico dieta sunt addiem 13 Julii. liscumque collectio ista Conciliorum sit, aut

S. Lubertus,
forteLibertusmarlyr alicubi a Ma- qualecumque Honorii decretum; ex his non
joribus hoc die repertus, idem verosimiliter ipse
probatur Sarani sanctitas aut cultus, neque ad
estqui Trudonopoli in Belgioa Normannis tru- eum vindicandum sufficit Dempsteri aut Came-
cidatus, co/iiur quando de eo egimus 14 Julii.
rariiaucloritas, nisi aliunde roboretur.

S. Theodemirum martyrem Cordubencem ex ta- Item sancti Tiburtii, quid apud Grevenvm signi-
hoc die referre testatur prorsus non intelligo : haud dubie nec sci-
bulis islius ecclesice se ficet

Perrarius ; nos cum Martyrohgio Romano de vit ipse de quo ageret. Si titulum martyris ad-
co cr/tmus 25 Julii. deret,haberemquoreducerem ; atnominis istius E
U
SS. Mauri episcopi, Pantaleonis et Sergii MM. confessorem necdum novi.
translatio Vigiliis hoc die commemoratur : co- Lupini episcopi, apud eumdem Grevenum ceque
luntur Sancti et de ipsisjam actum est 27 Jul. obscura oratio est, si canonicum Carcassonen-
S. Samson itescio curhoc die colatur iiv sem dixisset, erat quo remitti posset.
Qffiriis Abrincensibus, nos de eoi Catharina de Vaninis insigni elogio donatur in
crjhnus Fastis Senensibus, ut quo? a libidinosa vita ad
28 Julii.
SS. Nazarius et socii ctiam alicubi in seriam pcenitentiamrevocata, prcec/aris virtuti-
huiir diem transferuntnr : eorum na.\ bus, quin et miraculis in vita etpostmortcm res-
talis rst. plenduerit, ut merito inler venerabil.es connume-
Samli P. N. Constantini junioris (xo« v&u) pa- retur, sed absque omni Sanctos aut Beatce titulo
triarehae CPolitani memoria habelur ad hunc Thimotaeus martyr Valimensis cum suis confra-
diem adscripta Supplemento nostro Ms. Sir- tribus Carmelitis anno 1268 in ccenobio Vaalim
mondo-( 'hiff.etia.no quo3 etiam refertur in apo-
: martyrio coronatur. lta secundum omnes api-
graphis ex coclice Taurinensi, et Menceis Mss. ces R. P. Philippus Visitantinus in sua Acie
bibliothecm Ambrosianoe ; scd hic utrobique ordinata Ms.
absque titulo sancti.Quatuor novimus synony- Germanus aliquis filius Galli donatur Sancti ti-
mos CPolitanos patriarchas; particula vero tulo a Colgano, ubi de S. Mele 6 Fcbruarii
vrl hic sincera est et genuina, vel adven-
tou veou pag. 262, col. 2, num. 13 ast ego eum in notis
;

titin nti/iir intrusa : si primum, putamus per tabulis Hibemicis nusquam reperio.
rmii denotari Constantinum II. cui locus inter Mariam aliquam, virginem abbatissam, nempe
Coslites convenire neutiquam potesi : sin vero se- inmonaslcrio a S. Helena erecto in monte Cal-
ri/iii/iini. Constantinus simplici-
nt scribidebeat varise, hoc die profert Arturus in Gynaeceo,
ter, iinir intelligi forte poteritpatriarcha hujus ubi semper desidera 'nr quodprimo neccssarium
nominisprimus;quemdedimus29hujus. Tucon- est, ut de cullu constel.

sulesis,qumdictaanobissunteodemdie 29Julii. Wiltrudis virgo et ipsa abbatissa Summontaria-

S. Martha iit Kalendario alirjuo liuc translata,
"
nensis monasterii in territorio Augustano, ge-
spectatad 20 Julii. nere, sanctimonia et miraculis illustris in Gy-
SS. Benjamin, Benii, Binsei nomina signantur nceceo etia/n prcedicatur ut beata, pro qua ad-
aUcubi in Groicis nostris apographis ; de quibus ducit Raderum nostrum lomo III Bavariai
29Julii, Sanctce pag. 135. Vera est citatio, atque a Ra-
S, Faustinus Tuderti non recte notatur hoc dic, dero mitllis ibi ornatur illustris virgo sanctimo-
spectatml prcecedentem 29 Julii. donatur; at quo die ipsa
nialis, et beatae titulo
s Silvanum, neseio quem, qui Evangelium in
-
migraverit, quo proinde ecclesiasticam ve-
el
Gallih prcedicaverit, hoc die nobis annuntiat nerationem consecuta sit, id plane ignoravit
Castellanus, nullis aliis apposilis characteribus, Raderus, quod Arturo incumbebat ostendere,
iiiii/r inter plures synonymos satis dignosci aut priusqitam eam hoc clie referrct. Hoc nos do-
distingui possit; nulla addueta auctoritate quce ceanl il/i quorum inlerest et Wiltrurli isti locum
constei talem Silvanum, prceter totalios, inre- interSanctos in hoc opere ultro et libentissime
ruin natura umquam extitisse aut saltem inter concedemus.
Sani tos commemorandum
et quidem hoc die. Evangelista Tiburtina virgo Clarissa hoc eliam
Qmd quodipse inindice dubitet, utrum cum die beata declaratur ab eodem Arturo.
s Sila
-
confundendusnonsit? Poterat sane tam Andream celebrcm olim Pragenscm episcopum
tuntiationi supersedere, qua quid mulii^ magnisque encomiis exornat noster
fieripossit, prorsus non
intelligimus. Balbinus in Epitome rerum Bohemicarum
Lmllovicum
Gandulium titulo beati hoc die ornat paij. 255, ut cujuscaput Pragam allatum, in
Uarchesius in Diario Dominicano, gesta sacrario S. Wenceslai (ubi crux aurea super
altare
 140 PRJETERMISSI.

A altare S. Crucis picta, hodieque visitur) velut sis non majori jure Beatis adscribitur a jam
martyris locatum est, idque miraculis, Ca- dictis Henriquez, Chalemoto ac Bucelino.

roli IV Caesaris tempore, scribitur claruisse. Gerardus martyr, in Germania \

Additc/ue :S. Thomas Cantuariensis in

Quod Bertrandus a Turre confessor, Avc- \
Anglia, hoc fuisse Andream episeopum in Bo- nione
hemia etc. quce sane cultum aliquem sacris Gregorius Lombardus, Baiocis inlcum titulo

reliquiis seculo xiv exhibet fuisse satis mani- Neusttia inferiori Gallice I Beati
me-
feste ostendunt; quamvis nec apud Crugerium Benevenutus confessor, Mantuce in I morantur
necapud alios ejus usquatn, ut Sancti aut Beati Italia I abArluro
memoria. In ea perplexitate consu-
celebretur Hieremias confessor , Forolivii in\ in Marlio
lendum putavi nostrum P. Jacobum Rebitzer Romandiola Francis-
Pragce commorantem, a quo quod responsum Petrus a Gamarra confessor, apud\ cano.
est hic subjicio : De Andrea episcopo quondam Salicetum in Castella \
Pragensi, de quo inquiritur, id breviter re- Joannes Baptista confessor, Sanse- 1 Hueberus in
pono, non tam ex meo sensu, qui huc usque verini in Apulia Menologio
de cultu hujus viri Sancti nihil inaudieram, Petrus de Aierola confessor, Lauril plerosque
quam ex mente quorumdam capitularium hu- in Campania Italice \referens, ab
jatium, quos desuper requisivi, nempe quod ;
Joannes a S. Francisco confessor Aomni titulo
in suis scriptis reperiant, Virum hunc tempo- Mexici in India occidentali 1 prudentius
ribus de quibus Balbinus mentionem
illis, Antonius Benaldus confessor , Cor- \ abstinet.
fecit, cultum esse ut Beatum, nunc vero cul- traci in Flandria
tum istum penitus desiisse, ut jam paucis vel Joannes a Sanctis confessor, Pene-
de nomine notus sit. Ex quibus satis patet, randce in territorio Salmantino
locum eiin hoc opere tribuinon posse, quialias Franciscus Galindus , Curci seu \

hoc ejus die natali 30 Julii tribuendus esset.
B Visae seu Bishoes alicujus abbatis, discipuli Sa-
nudae laudatio satis incompta, ex Syriaco La-
tine versa, ad Majores nostros Parisiis trans-
missa est, huic operi nimirum inserenda adhunc
diem 30 Julii. quo illum Castellanus ex Kalen-
dario Coptico, haud dubie Jobi Ludolsi, apud
quem voca lur abba Witza, discipulus Shinodae,
in additiones suas ad Martyrologium fioma-
num transtulit. Jam non semel dictum est, et
Villm de sancta in regno Peruano I
Ludovicus de monteFeltro, confes) Adduntttr
sorinltalia \abBuebero.
Godinum Bracarensem in Gallaecia HispaniiB
episcopum cum elogio nobis hodie profert fce-
cundus ignotorum Sanctorum refossor Ta-
mayus in Martyrologio suo Hispanico ; candide
fassus, nondum ejus memoriam in aliquo ex
Martyrologiis antiquis et recentioribus scrip-
tam cognosci quo posito, quidquid nobis citet
:

iterum repetimus, nullam nos prorsus istius- ex Alvaro Lupo aut aliis, probare poterit, vi-
modi Sanctorum rationem habituros, nisi prius rum doctrina celebrem fuisse; et, si ita vis,
de corum orthodoxia constet, sintque alicubi etiam bonis operibus conspicuum, at Sancto-
in antiquis Fastis seu Grcecis seu Latinis signati. rum catalogo adscribendum, id vero non evicit
Magistrum illum abbatem SynadamseM Sanu- Tamayus : itec magis probant Chronoloqia
dam exclusimus 1 Julii, neque hunc Visam, seu monastica Lttsitana , aut Rodericus da Cuitha
Witzam seu Bisoen digniorem censemus qui in historia? sum parle II cap. xvn, aut alii.
inter veros Sanctos connumerctur. Theodemirus apud Calagurim Hispaniae urbemin
Pii imperatoris Theodosii jumoris(-uouv!ou)MO»ieM Vasconum populis episcopus, ex eadem Tamayi
upographo nostro c.r codice Tuuri-
inscribitur figlina porrigitur, auctoribus potissimuin Luit-
nensip , ex Menceis bibliothecce
in exceptis prando et Juiiano, quos hic satis sit nonii-
Ambrosianm, nec non Supplemento nostro ex nasse.
Mss. Sirmondo-Chiffletianis : verum quando- Ostanus apud Tamayum ordine tertius Aucas in
quidem imperator iste tam hesterno quam ho- Murgoborum populis Hispaniae ct ipsc episco-
dierno die tamquam pius, non autem tamquam pus, cujas memoria, ut fatetur, sub silentii
Beatus, nedum Sanctus apud Grcecos memo- velo jacebat, auctoritate Luitprandi et Ju-
q ratur; ner/ue scitur aliunde, quod apud eos liani reviviscit, into planissime emorlua est.
solenni, publico legitimove aut sufficiente sal- Pantho seu Banto presbyter annuntiatw hoc
S.
tem cultu honoratus umquam fuerit, absit, ut die in cod. Usuardino Bruxellensi, ab aliis die
eumdem nos ipsi attribuere ausimus, donec sequenti; jam monuinus ad2QJulii, nosetde
nobis dc itto sufficienter constiterit. Beato cjits fratre, i/ui ilii signabatur, et de ipso,
Guido abbas 1G Cistertiensis ct episcopus Rhe- quorum gesta connexa
utpote sint, acittros die
mensis hoc die refertur in Kalendario Ciste- seqticnti 31 Julii.
riensi cum lititlo Beati, quem ei eliam tribuit
S.Germani \ ig\lia,m,alicubisignatam,hic indicare
Henriquez in Menologio, sed 20 Aprilis : quo satis est, de ipso
agetur die sequenti 31 Julii.
die vide Prmtermissos pag 7 !. Uerum recurrit
. 1
S. Helena martyr in Suecia hoc die refertur in
20 Maiiin jamdicto Kalendario et Chalemoto. Florario Ms. Greveno et Molano : Gelius Fer-
Arnaldus variorum ccenobiorum prius abbas rariiis cttm Vastovio in Vite Aquilonia earri
deinde contra Albigenses prcedicator, demum signavit die sequenti 31 ,|lli '- •

archiepiscopus Narbonensis, eodem titulo do- Egressio crucis a palatio (intellige CPolitano) et
natus ab Henriquez hoc die, insigni elogio or-
accessus juxta magnam ecclesiam etc, donec
natur, sed multo prolixiori a Bucelino, quibus
tandem pcrtotam urbem circumferalw, contra
omnibus necdum video meritum ipsum Sancto-
morbos, hoc mense quam aliis frequenliores,
nim honores, ut Saussayus eum solum
retulerit intelligitur ex Menceis nostris Mss. excerplisf
inter viros
pte memorice, quemadmodum et bibliotheca Ambrosiana. At deprofesto cructs
Guidonem seu Widonem de quo mox locuti
alibiapud Grcecos agitur die crastina 31 Juui<
sumus.
S. Fantinum huc ptrpcrant in/rttsil BucMinUS
Theodoricus de cellario monachus Hemmeroden-
Philippum Ferrarium pessime citans q" "' ,
1

utroque
 DIE TRIGESIMA JULII. 141

Fantinum expressissime S. Alexandri martyris translationem cx Gale-

uiwiuesno Catalogo
sequenti; multa el ipse miscens et sinio accepit Ferrarius hoc die in Catalogo
refert die
'

!„luml"us,Ht jnm dictum est,dum de S. Fan- generali,recte observansnotari a Galesinio an-

(
Taurianensi aijerelur 24 Julii, etrursus num 220, pro 1220; atque item in tabulis ec-
)„„,
repetendum erit, dum
ad proprium locum in clesice Bergomensis, non reperiri hac die istam

remittetur die sequenti 31 Juln translationem ; forte, inquit , quod solum in

Pruitermissis
martyrem in Aprutio, non nisi apud ecclesia S. Alexandri ea celebretur Locus erit .

S Justam
'l-rrriiriHui reprrerit Castellanus; CW vero ip- id accuratius examinandi eo die qun Sanctus
,//r prorsus non assequor :
signaverit ponitur in Martyrologio Romano 26 Augusti.
tam I"" ,

indicare potest praiter Forco- S. Leofronam illustrem in Anglia cum nudtis

neque certe aliam
niensem,qum in ulroque Catalogo, disertissime
martyrem hoc die consignavit Wion
sociis

relataest eo diequo de ipsa agemus 1

Augusti, eumque in prima sua Marlyrologii Anglicani
S. Justinus puer martyr ex 27 Martii male ad editione anni 1008 secutus est Wilsonus , et

1,,/iir ilieni rrmissus

est : siqnatur enim in ve- hunc Ferrarius : verum in posteriori sua edi-
/nsliorilius Martyrologiis rt in Romano, die quo tione anni 1640, sanctam consignavit eo die

de ipso aijemus 1 Augusti. quo de ipsa agemus 23 Septembris.

non recte hoc die siijnatur in S. Lueice V. M. translatio Greveno adscripta re-
S. Tertullinus
cod. Usuardino Florentino,
fortasse ex Flori peritur in additionibus Mss. Cartusicp. Bruxel-
mirlnriis inee/itus : de ipsu citm antiquis et lensis : absque ulla aut loci in quem facta sit,

Romano Martyrologio agctur proprio die na- aut temporis memoria. Notissima est celeber-
tali 4 Augusti. rimce Sanctce festivitas 13 Decembris.

DE SS. ABDON ET SENNEN MARTYRIBUS

E
ROM^E
G, C.
COMMENTARIUS PR^EVIUS.

§ I. Antiquus horum Martyrum cultus ex variis monumentis.

ntiquissimam horurn Martyrum venera- rio) quod est ad Ursum pileatum Paulus Arin-
lionem satis indicat Calendarium Ro- ghits tomo I Romce subterranea? lib. II cap. xxn
iiniiui' Ecctesia; ,
quod circa medium tes/atur, vetustasnostrorum Martyrurn imagines
^L m exaralum JEgidius Bucherius
seculi l in hoc Pontiani coemeterio ab Antonio Bosio inter

Pfotolui' ral-
noster suo Commcntario in Victorii Aquitani ca- alia vetera monumenta inventas esse, casque ibi-
lu mmento- iiiiiieiit Paschalem inseruit, el quud ibidem dem pag. 383 reprcesentat. Nos hic easdem ex
pnij. 268 sichabet : Tertio Kalendas Augusti Ab- ipso contraclas et fideliter juxta prototypon ceri
lnwjinfto,
don et Sennen in Pontiani {subintellige ccemele- incisas cxhibemus.

'-'
'"'iilnir.
r
Aringhus loco citato pag. 376 de tem cum riimidio, altitudinis quatuor, profun-
lioc
Iwni monumento ita disserit : Mira el inenarra- ditatis toticlem, cujus anteriori prospectu
iu
b 'b tandem animi exultatione, quod diu a Bosio pictura quaedam Christum redemptorem nube
-niim peroptatumque 1'uerat, sanctorum
!

circumfusum prae se ferebat, qui ambabus ma-

^artyrum Abdon el Sennen sepulcrum ultro nibus invictos martyres Abdon et Sennen ibidem
^econtempiandmn obtulit. Lateritius ibi sar- pari arte pictos, suisque nominibus praenota-
wpnagus exstabat, longitudinis
palmorum sep- tos coronat. Hi autem pra;clarissimi Martyres
stantes
 142 DE SS. ABDON ET SENNEN MARTYRIBUS.
stantes ibirlem repracsentantur, et preeter dia- terea Maurolycus nobis aliam dubitandi mate-
AUCTorj
dema, quod nobile sanctitatis insigne est, pileo- riam suggerit, dum hac die in suo Ma/rtyroloqio
G -C.
lum quemdam Persarum more capiti impositum affirmat, SS. Abdon et Sennen in Chorodna
gestant. civitate Persarum vincu/a passos fuisse. Equidem

3 Porro in eodem sarcophago juxta sanctnm fateor, quod Chorodna aliis Chorodra a Ptolomceo
inventis
Abdon beati quoque Milis imago apposita cerni- lib. VI Geographia; cap. iv inter civitates Persi-
tur, laicali, jam diximus, vesteinduti, etjuxta
ut dis rccenseatur ; at neseio, qua auctoritate Mau-
sanctum Sennen adest imagoB. Vincentii levitae, rolycus illud nomen pro a.liis supra dictis substi-

qui ecclesiasticis de more indumentis decoratur. tuerit, et dubito, ulrum Chorodna a Corducna et
In ejusdem vero sarcophagi labro inscriptionem similibus ejusclem civitatis nominibus differat
appositam fuisse, ejusdem vestigia prae nimia Quapropter has tencbras dissipare volenUbus
jam vetustate penitus consumpta designabant libenlerlocum cedimus, et ad confirmandum
in ejusdem autem inscriptionis initio haec verba Martyrum nostrorum cuitum progredimur.
dumtaxat perlegi potuere, nempe onis die, quae 7 Romcn antiquitus ecclesiam ad illorum Mar-
divinando potius quam explanando hic interim tyrum honorem conditam fuisse, satis palet ex ™> Sancio.
nobis describere ac recensere fas erit, ut iste Anastasio Ribliothecario, qui in Vitis Ponlipcum mmtxurk
nimirum verborum sensus depositionis seu
sit Romanorum cap. xcvn Hadriano I Papa sic *
translationis die istaec nimirum ad tempus
:
tradit Ecclesiam sancti Felicis positam foris
:

referendo, quando sacra beatorum Martyrum portam Portuensem a novo restauravit simul- :

corpora ibidem deposita vel certe translata fuere. que et basilicam

sanctorum Abdon et Sennen
Non sunt hujus loci, c/uce Aringhus ibidem de ad- atque beatae Candidae una cum ceteris Sanctorum
junctis Martyribus disputat. Ceterum quo tempore ccemeteriis in idipsum pariter renovavit. Hinc
corpora SS. Abdon et Sennen in hoc ccemeterium colligo, illam SS. Abdon e^Sennen basi/icamjam

illata sint, postmodum alia occasione indicabimus diu exstitisse, cum seculo octa.vo restaurari dcbu-
4 Florentinius in notis ad Mdrtyrologium suum erit.Scculo sequenle Nicolaus I Papa collapsum
hac die recte observal, celeberrimos sanctos mar- eorumdem Martyrum coemeterium renovavit, nt
veteribusque
tyres Abdon et Sennen ab antiquissimo tcmpore idem Anastasiuscap. cvn narrat his vcrbis : Re-
Martyrologiis Romce venerationem accepisse, et in omnibus Oc- novavit etiam ipse Pastor benignus ccemeterium
cidentalibus Ecclesiw Martyrologiis indicatos beati Felicis martjris ac confessionem via Por-
fuisse : nam prceterjam relata antiquitatis monu- tuensi nec non et ccemeterium eadem via ad
:

menta eosdem Sanctos vetustissima Hicronymiani Ursum pileatum, ubi corpora sanctorum Christi
Marlyro/ogii apographa, Allatii et Frontonis martyrum Abdon et Sennen requieverunt, jam in
Kalendaria, ac a Mcnardo Thomasioque edita ruinis posito pulcro ac miro restauvit honore.
*
,

Sacramentaria celebrant. His udde Bedam, Flo- 8 Ncc/ue hcec veneratio intra urhcm Romanam tum
rum, auctorem Romani Parvi, Rabanum, Ado- substitit ; sed jam ab aliquot sccutis in Galliam
in GoWimii
nem, Usuardum, Notkcrum et Wandelbertum, ubietiamnum perseverat, utnosterSimon
pervenit,
quorum postremus hac die in suo Martyrologio Mothier in notis ad Martyrologium Romanum
metrico ita canit testatur : ibi enim post alia asserit, duos istos
Abdon Zennen designat tertia sanctos
et Martyres variis is/ius regni locis invocari ad con-
Regni quos Romfe tribuit de germine Persis. servundos terrw fructus, ac prcecipue Emodori
Non opus esse arbitror hic singulos istorum Mar- velExeloduni in provincia Bituricensi(vernacule
tyrologorum textus conservare, cum de immemo- Issoudun vocatur) magno populi concursu cele-
rabili illorum Martyrum cultu abunde constet,et brari. Nicolaus Catherinot in Sanctuario Bitu-
longior Adonis annuntiatio scu potius Actorutn ricensi docet , eosdem Sanctos ecctesia? vulgo
compendium postea sit exhibendum. dicta> Givaudins a/ias Javaldapns et Javaudains
et proponitur 5 Quare dumtaxatproferam breviorem Usuardi patronos esse, eorumque patrocinium communiter
difficuUascir- annuntiationem, quce nobilitatem horum Sancto- contra grandinem implorari.Simon de Peyronet
ca urbem rum, locwn captivitatis, et genus martyrii ita in Catalogo alphabetico Sanctorum ac Sancta-
indicat : Romse natalis sanctorum Abdon et rum, qui post ejus mortem anno 1700 Tolosce
Sennes subregulorum, qui cum Cordula civi- in editus cstj/c S. Abdon post aiia sicnotut: Paroa-
tate Persarum vincula paterentur a Decin, ad ciam liabet sibi sacram in hac nostra dioecesi
ultimum eos duxit Romam catenis obligatos, et Tolosana, ubi vernacule don vocitaturab indi- s.
diversis poenis maceratos, ubi primo plumbatis genis. Qua rationc cultus eorumdem Martyrum
caesi et deinde gladio interfecti sunt.
Similia in iiiins Gallice d Italice urbes propagatus fuerit
narrantur in vulgaribus eorum Actis, c quibus faciic intellif/ctiir, i/uaudo de reliquiis et variis
hcec verosimiliter excerpta sunt, ut postmodum sacrorum corporum translationibus agemus.
videbimus. Interea negotium hic nobis facessit 9 Quinimo Catholicus istorum Martyrum cul- ct mont»
cwitas Cordula, quce etiam Corduba, Cerduba, libanw»
tus [ncscio qua occasione aut r/uo tempore) in
Corduena, Cerduna aliisque modis scribitur, Orientem transiit, ut Franciscus Quaresmius tomo
ut in Usuardo noslro illustrato ad hanc diem II Terrce sancta: lib. vn
VII peregrinat. VII cap.
observatum est. Nihil hic moramur Panciro- testatur hisverbis: Longe a Canobin, tria circiter
lum, qui in Thesauris abscondilis urbis Romanm milliaria, et villa fceounda satis etamoena ;oleis,
pag. 837 Cordubam Hispanice nobis obtrudit. ficubus, nucibus et aliis arboribus abundans et
in qua sancti Eminentissimus Baronius in notis ud Marty- aquis irrigua ; ubi multae domus et aliquse eocle-
hi Martyres rologium Romanum die 25 et 22 Aprilis sunt: et est
putat, sise ibi una
archiepiscopalis sancto
capti fuisse indicariCorduenam, de qua Ammianus Marccl- Sergiojfdicata, et sedes archiepiscopi Maronitse
dicuntur.
linus meyninit, ct
quam JEthicus cosmographus montis Libani, quse Eden appellatur, et forte
Cordubennam appellat ; ubi de fluvio Tigri agit propter amoenitatem et delicias : Eden enim de-
Ammanius Marcellinus quidem agens de bello liciaj interpretatnr.
Persico XXIV. cap. viii, Corduenam nomi-
lib.
10 Supra ipsam est sacellum sanctis martyri-
nat;sededitw Lugduno-Batava anni
1693 ibidem bns Abdon ot Sennen dicatum, quod Maronitffl
notat, in manuscripto codice
Corduam legi. Prce- abda appellant in quorum die festo (quod ipsi
:

mobile
 DIE TRIGESIMA JULII. 143

fbile faciunt, ipsumque celebrant Dominica mus, Deo favente et Domino Jesu Christo, qui
B
* UC
G '
T roima Maii)
aqua? viva;
quando Missa celebratur, subtus al-
emanat ;
et cum venerabile
regnat in seternum. Jubente igitur Decio, vincti
catenisreclusi sunt in arcta custddia. Tuncdixit
tare fona
elevatursacramentum magisfluit, et
post aliquot Abdon ad Sennen: Ecce gloria, quam semper spe-
et ita evoluto anni circulo, eodem ravimus. Post menses quatuor veniens Decius
diessiccatur :

tempore similiter fluit,

et post Kalendarium Romam, et adducens secum beatos Abdon et
Gregorianum et decem dierum mutationem fac- Sennen catenis vinctos, jussit omnem senatum
tam simili modo Dominica prima Maii aquas elar- convocari et fecit conventum in Tellude cum
archiepiseopo Eden et aliis, qui Valeriano prafecto 5Kalendas Augusti, etjussit
«tor. Ita ab
intellexi. Parisiis anno 1722 D. De la sibi pnesentari Abdon et Sennen maceratos di-
viderunt,
Roque Gallice edidit
suum Hodoeporicon Syrice versis pcenis. Et dixit ad senatum : Dii deseque

et monlis Libani, in quo tamquam teslis oculatus tradiderunthostesferocissimos in manus nostras.

tomo pag. 197 affirmat, hos duos Martyres
I
Ecce inimici Reipublicae et Romani imperii.
Persas, in Eden a Maronitis
magna devotione 14 Et introducti sunt ornati auro et lapide ut pater ex
honorari. autem dubitandum de mira
Non esl pretioso, vincti catenis omnisque senatus mi- Adonis com-
;

fonlis isthis scaturiqine,

quam Quaresmius ex rari ccepit in aspectibus eorum. Et cum constan- pendio,
etsi D. de la Roque ter Christum in conspectu eorum faterentur,
incolis fide dignis intellexit,

ibi de illa non meminerit, quia forte propter bre- Decius iratus jussit Valeriano prsefecto, ut si non
vem in eo loco moram nihil de ea audivit. adorarent deum solem, ferarum morsibus inte-
rirent. Qui denudavit eos et duxit ante simula-

II. Difficultates circa crum solis juxta amphitheatrum, ut sacrificarent.

§
Verum illi contemnentes, exspueruntin simula-
Actorura veritatem, et quesdam crum solis. Tunc Valerianus jussit, ut plumbatis
csederentur. Deinde introducti in amphithea-
de iis conjecturee.
trum, et dimissi sunt eis leones duo et ursi qua-
n tt tinam de Actorum veritate sicut de legitima tuor, qui rugientes venerunt ad pedes Sanctorum,
. . .. U horum Martyrumveneralione constaret ! Ha- et nullatenus recedentes custodiebant eos.Vale-

!,/,,
bcmus in Mss. nostris codicibus aliisque apogra- rianus vero plenus furore, jussit gladiatores
phis varia horum Actorum exemplaria, quae introire et Beatos subregulos interflcere, et ligare
tamen castigatione indigent, ut cum eminentis- pedes eorum, et ante simulacrum solis jactare,
ad Martyrologium Roma-
simo liaronio in notis ubi jacuerunt corpora Sanctorum tribus diebus.
num hac die fateri cogimur. Apud Surium ea Posttriduum venit quidam QuirinusChristianus
Actis Laurenlianis ad diem 10 Augusti inserta subdiaconus, qui manebat juxta amphitheatrum,
leguntur. In codice nostro, signato PMs. 155, et collegit noctu corpora, et recondidit in arca
iisdem preemiltuntur Acta S. Polychronii alio- plumbea in domo sua tertio Kalendas Augusti,
rumque marlyrum Persarum, dc guibus die ubi latuerunt usque ad tempora Constantini.
17 Februarii et 22 Apriiis egimus. Mombrilius Tunc se reserantes beati Martyres, levati sunt
tomol,et Pctrus Equilinus lib. Yl,cap. clviii et translati in ccemeterio Pontiani. Quicum-
ea seorsim ediderunt, cum quibus codex noster que hoc compendium conferre voluerit cum Actis,
Vakellensis P Ms. 157, apographum Fuldense,ac post hunc commentarium exhibendis, prudenter
Audomarenseitaconcordant, utcirca rei substan- dubitarc non poterit, quin Ado eadem Acta aut
liam non discrepent. plane similia pra> oculis habuerit.
iwtifalur quo auctore aut guo seculo ea
12 Nescimus, 15 Nunc forte quispiam quceret, quid de his juxta Baroni-
laesse omnia exarata sinl. Sed ubique in fine Actorum Actis judicemus. Cum semper desideremus Acta um nonnihil
leguntur hme aut similia : Jacuerunt corpora ad corrupta sunt,
"
illustrium Martyrum defendere, quamdiu fieri
exemplum Christianorum tribus diebus. Post potest, illcesa vcritate, malumus alienis verbis,
triduum venit quidam Quirinus Christianus sub- quam nostris istud judicium exprimere. Eminen-
diaconus, qui manebat ibidem juxta amphithea- tissimus Baronius fatetur, hcec Acta nonnihil
rum, et collegit nocte corpora et recondidit in corrupta csse, quando in Annalibus ecclesiasticis
arcam plumbeam in domo sua tertio Kalendas ad annum Christi 254, num. 27 de his aliisque
C Augusti. Postea vero latuerunt corpora sancto- Martyribus Persis ita sdribit : Abusus est Decius,
nim Abdon et Sennes martyrum multos annos de Persis quam est consecutus Christiani homi-
usque ad tempora Constantini; jam
Christiani. nis ope victoriam :nam eam diis acceptam ferens,
Ei tmir levata sunt corpora sancta
et translata in eorum contemptores Christianos acrius vin-
sunt in coBmeterio Pontiani. Si Quirinus ille tri- dicavit, occisis, qui in ejus manus devenerant,
w* diebus post peractum gloriosum certamen PersisChristianis,Polychronio episcopo Babylo-
corporahorum Martyrum indomo suarecondidit, nis, Parmenio, Elima, et Chrysotelo presbyteris,
quomodo in Kalendario Bucheriano ac
aliis anti- diaconis Luca et Mucio, virisque nobilissimis
qumimh fastismarturiumeorumtertioKale.nias Maximo et Olympiade, ac demum post longa
v Susti signatur?
<

At quocumque modo ea se vincula Abdone et Sennen subregulis. Exstant

>•< saltem ex hac
clausula non improbabili- horum Acta, sed nonnihil corrupta.
» eolligimus, Actorum scriptorem post tempora 16 Severiores quidam critici his Baronii dictis quam corrup-
' onstantini Magni vixisse.
„ non acquiescunt, sed contendunt, Persicam Decii tionem aliqui
)''
V """'v '""''"' patet eadem Acta ante se - imperatoris expeditionem, cui ha>c omnia inni-
critici
•**S' '
"""»
>
K scripta fuisse, cum A do in Martyroloqio tuutur, confictam esse. Audi inter illos eminentis-
w> •»< m
ontraxerit : Romae natale Abdon et
i

simum Norisium, qui Dissertatione III de epochis

"""•^ subregulorum sub Decio
imperatore : Syro-Macedonum cap x de hac re ita ratiocinatur:
.

pos llecms Cordula m civitate Persarum sibi Ceterum illa Decii in Persas expeditio in Annales
"Mn^it
:

'[' '" : (1 mbuset dixit : Sic stulti facti ecclesiasticos*deportata est ex Actis, quas pras-
ut non recordemini,quia
^ non colentesdeos mittuntur narrationi martyrii S. Laurentii, quae
stls m m;l
': ' "us Romanorum et nostras? tamen eidem eruditissimo Baronio loco laudato
r f ,

^beatus Abdon: Magis nos victores fac tl su- num. 27 nonnihil corrupta dicuntur, et in notis
Martyrologii
 144 DE SS. ABDON ET SENNEN MARTYRIBUS.
Martyrologii ad diem 30 Julii castigatione indi- dieditm ita recitamus : Abdon et Sennen Persae
A UCT0ft .

gere fatetur. Initio Actorum cap. i dicitur Decius, Decio imperatore accusati, quod corpora Chris- (

G. G.
victis Babylonem, Bactrianam et
acie Persis, tianorum, quae inhumata projiciebantur, in suo
Assyriam recuperasse, ac apud Babylonem tem- praedio sepelissent, jussu imperatoriscomprehen-
plumSaturnosedifioandumjussisse, quoperfecto, duntur, et diis jubentur sacrificare quod cum :

Polychronius Babyloms episcopus, diis ibidem facere negligerent, et Jesum Christum Deum

libare recusans, neci traditus fuit, clero ejusdem

constantissime praedicarent, traditos in arctam
ecclesise in civitatem Cordubam tracto, ibique
custodiam, Romam postea rediens Decius vinc-
postea interfecto. tos duxit in triumpho. Qui cum in urbe ad simu-

majorem fa- 17 Additur, Decium ex Perside Romam Ab- lacra attracti essent, ea detestati conspuerunt.

ciunt, donem et Sennem Persarumsubregulosduxisse, Quamobrem ursis ac leonibus objecti sunt, quos

eosque ob Christi cultum interficiendos jussisse, ferae non audebant attingere. Demum gladiis
trucidati, colligatis pedibus tracti suntantesolis
quibus paucos intra dies socios addit sanctos Six-
tum Papam acLaurentium. Denique diciturDe- simulacrum, quorum corpora clam inde aspor-
daemone correptus animam Romae inter tata Quirinus diaconus sepelivit in suis sedibus.
cius a
21 Ingenue fatemur, hic nobis aquam hcerere,
cruciatus exhalasse quse omnia plane fabulosa
; *rf Acfonn

sunt nam Sextus Rufus in Breviario accurate

:
cum antiqua monumenta, ab Adone visa et con- sm'))to'aJ

tracla, tanlai falsitalis arguere non audeamus, "mnt mwt

bella a Romanis cum Persis gesta recensens,
cximi »»
et contrariis Norisii argumentis plane satisfacere
bello a Gordiano contra illos feliciter adminis-
trato addit alterum postea a Valeriano contra non possimns. Attamcn nolumus tucri omnes Ac-
eosdem improspere gestum, quae itidem scribit torum circumstantias , in quibus hinc inde mani-
Eutropius libro IX, ita ut nulla usquam legatur festi errores dctcguntur Sic Acta nostra num. 2
.

Decii contra Persas expeditio. innuunt, S. Sixtum Pontificem Romanum sub

18 Deinde ex epistolis S. Cypriani aliisque an- Decio captum et martyrio affectum esse, cum ta-
liquis scripturibus probare nititur, Decium, qui men sub irnperatorc Yaleriano passus fuerit, ut

ad summum duobus annis et aliquot mensibus ad diem 6 Augusti solidis arqumentis poterit os-
B
Christi 251 Romce tendi. Occurrunl etiam alia nonnulla obscura ct
dum Persicam imperavit, usque ad annum
Becii impera- mansisse, quando in Macedoniam aut vicinas re- corrupta, quce in Annotatis observabimus. Quod
taris expedi- rjiones contra Priscvrn imperii cemidum ac faven- si scriptor Aclorurn tam imperite tcmpora confu-
tionem negant,
Gothos profectus est, ubi ab hostibus victus derit potuit etiam facile commiscere ea , quce De-
tes illi ,

occubuit. Norisius post hcec argumenta

Tandem cius ante etpost adeptum imperiurn qcssit,qua de

sic concludit: Itaque fictitia est illa Deciiin Per- re jam conjecturam nostram eruditis proponemus.

sas expeditio in memoratis Actis narrata, uti 22 Raronius in notisad MartyrologiumRoma- tamen /Hu
excusari mi
etiam perperam ibidem dicuntur Sixtus Papa ac num die 17 Februarii monet, tempora Decii scrip- RljlttlHt

Laurentius martyres sub Decio occisi, qui Vale- torum inopia remansisse obscurissima eaque ,

ptest

riano augusto imperante interfecti sunt, uti tantum de eo facta esse perspicua, quae de per-
etiam falsum est, Decium Romae ssevam animam secutione ab ipso in Christianos excitata produnt
exhalasse, cum ille, ut, ceteris consentientibus, Christianorum scriptiones et Acta sanctorum
ait Constantinus augustus in oratione ad Sanc- Martyrum. Hcec monitio etiam obtinet in gestis
torum ccetum cap. xxiv in Scythicis campis una Decii, antequam ad irnperatoriam digrdtatm
cum omni exercitu prostratus interierit. eveheretur, quce nusquarn apud historicos distincte
19 Juxta hanc Norisii aliorumque censuram exprimuntur. Nihilominus ex Sexto Aurciio Vic-
his Martyribus tuto posse tore in Epitome de vita et moribus imperatorwn
ex qua censura sequerelur, nos nihil de
sequeretar, affirmare, nisi quod Florus in codice Atrebatensi Romanorurn discimus, quo Decius esset in armis
ac Tornacensi aute tomum II Martii pag. 27 sic promptissimus. Idem auctor in Tlistoria abbre-
de illis tradit : Romse passio sanctorum Abdon viata de Ccesaribus indicat , quod Decius Syr-

et Sennes, qui de Persida Romam venerunt, miensium vico ortus, militise gradu ad imperium
etsub Decio imperatore diversis poenis macerati, ascenderit. Dno Decium rei militaris peritissi-

ad ultimum gladio interfecti sunt. Nota, Tlorum mum ac bello strcnuum fuisse satis patet ex eo,
non dicere, quod illi Martyres a Decio Romam quod Philippus imperator illum invitum exerci-
adducti sint, sed ita loqui, acsi ultro Romam ve- tui suo pra'fccerit, ut lib. I Historiarwn narrat
nerint, ibique ab ethnicis detecti martyrium sub Zozimus, qui ibidem addit, Decio a inilitibus tm-
Decio irnperalore subicrint. Nequc ea peregrina- perium de/atum esse, eo quod inter alia usu mih-
tio Romana, a Persis Christianis suscepta, exem- tari Philippum anteiret.
23 Cuin igitur Decius tanta rei militaris pen-
siBemi"
plo caret : nam quosdam Persas orationis causa
dium stiswpW
Romam venisse leqimus apud Florum, Adonem tia prceditus fuerit, non est improbabile,
et Usuardum, intcr quos postremus ad diem circa annum Christi 243 quamdam cxercilus Ro-

20 Januarii sic habet : Via Cornelia sanctorum mani partem in bello Pcrsico duxisse sub impe-
martyrum Marii et Marthae cum filiis suis Audi- ratore Gordiano, qui adhuc juvenis ope clucum
fax et Abacuc nobilium de Persida, qui ad ora- Julius
suorum varias de Persis retulit victorias, ut
tionem venerant Romam tempore Claudii prin- Capitolinus in Historia Augusta pag. IQbtesta-

cipis e quibus post toleratos fustes, equuleum,

: tur. Prmterca non est a verosimiiitudine ahenutn,
p><-
ignem, ungues, manuum prsecisionem, Martha tunc aliquos Persas a Decio captos csse, ac
o
in Nympha
necata, ceteri sunt decollati, et cor- rnores corum Romam abductos fuisse, ut consue
pora eorum incensa. more auqerent pumpum triitniphi, quern senatus
Romanus jam Gordiano decreverat, sicut m
e
magnam Acto- 20 Hinc etiam sequeretur, Persicam illam De-
rum partem expeditionem ab Actorum scriptorc qratis exco- hoc tnodo
cii Capilolinus loco proxime citato refert
His in senatu lectis, quadrigas elephantornB
confictam esse. gitalam fuisse, ut inveniretur opportuna occasio,
qua SS. Abdon et Sennen ex tam longinqua re- vi«»-
Gordiano decretaa sunt, utpote qui Persas
gione Hornam adducerentur. At tunc maxirna set, ut triumpho Persico triumpharet.
Actorum pars falsa est, et corruit leclio Rreviarii copi»
24 Interea Gordianus cum victricibus
Rornani, quce hoc fundamento nititur,etquamho- Rornam reversus intcrficitur insidiis PhilipP
1
' 9
'
juxw
 DIE TRIGESIMA JULII. 145

Zosimum rtaftw >>*/>«™>" arriptt,

ttb. I
uno eodemque anno scalpti fuerunt, non quod D
,«*/«
H-CTORK
sacramentis intervenientibus amicitia cum ibidem bello Persico urgente Decius substituit
,1
belloque sopito, Romampro- sed vel quia cives ab absente imperatore novis
Sapore constituta,
aliqiu
Facile autem fieri potuit , ul
ficiscitur.
beneficiis ornati fuerunt; vel quia legatus qui-

Persat captivi,
prmsertim Christiani, qui jam piam Mesopotamise apud Rhesaenam, coloniam
Romam abducti fuerant, in ea urbe ultro manere Romanam, forte degens, tot numismata in ho-

tum guod ibi plitres Christianos inve- norem Decii ac toti us domus Augustse obsignanda
VOluerint,
tum quod liberim religionis stue exerci- curavit. At si Norisio licuit has cusorum nttmmo-
nirent,
tium haberent mb Philippo imperatore, qttem rum ratiunculas divinando atiegare , cur nobis
Christianum fttisse exis- non quod Rhescenesii voluerint
ticebit conjicere,
varii antiquii seriptores
i nll „,it, et
qui certe Christianis faoebat, ut co/li- commemorare victorias, non ita pridem a Decio
,,,/,„- ex S. Dionysio Alexandrino synchrono copiarum duce circa urbem suam de Persis rela-
in editione Valesiana lib. VI
'

',/„, „iiuil Eusebium tas,uc hac adulatione cjratiam novi imperatoris

nin. xu morlem Philippi ac Decii successionem aucuparentur? Ne autem hcec conjectura omni.no
ita iiulkal Sed continuo imperii illius, (scilicet
: gratis excogitata videatur, ipsas nummorum in-
1'ltilippi) erga nos benignissimi, mutatio nobis scriptiones ac imagines accurate exponemus.

nuntiata est; et gravissimus nobis minarum ter- 28 Norisius in anteriore suinummi parte exhi- qui hhesmiw
ror intentabatur. Jamque aderat edictum impe- bet caput laurea redimitum, in cujus circulo le- in Mesopotn-

guntur hi characteres Grceci mia

ratoris, nempe Dec/i, qtti terribilem contra Christi : ATT. KAI. TAI. MEC.

cultores persecutionem mov/t, ut /dem Sanctus KT. TPA. liKEIOC. CEB. id est IMPERATOR CM-
ibi pluribus describit. SAR CAIUS MESSIUS QUINTUS TRAJANUS DECIUS
,„ finldevlr 26 Jam aulem supponamus, ex istis nobilibus augustus. In posteriore ejusdem nummi parte
ttoriiim obti- Persis SS. Abdon et Sennen ob memoratas ratio- reprcBsentatur mut/er cap/te turr/to, ins/dens sco-
innvll, «I
nes Romce remansissc usque ad imperium Decii, pul/s : sp/cas tenet dextra monticutis vero inni-
,

i/i/i „„i,ii 249 Philippum occidit, et impe-

l 'hristi titur sinistra. Superius autem cernitur aquila,
rator factus prae odio adversus Pbilippum, per- quce coronam lauream rostro gestat : inferius E
secutionem intulit Ecclesise, ut Eusebius tib. VI autem ex quo quidam emergere vide-
est fluvius,
cii/i. xxxix loquitur. Nihil itaque mirum, sihos tur. Grceca epigraphe hic ita habet: CEII. PHCAINH-
Persas Christianos , quos ante aliquot annos e CIQN L. Hip. Boc est septimiorum rhes^enesio-
Perside Romam adduxerat , statim comprehendi rum anno 118, ttt Norisius explicat, qui Graecas
jusserit, et martyrio affeceril. Hoc modo expti- illas litteras HIP. vult esse numerales. At alii
cttri poterunt Acla S. Polychronii, aliorumque hos postremos characteres paulo aliter exprimunt,
Martyrum Pcrsarum, quos Decius in Oriente sumunlque etiam ntteras np. pro initialibus vocis
interfecisse traditur : potu/t en/m tunc v/ctor et nPQToc id primus, ita ut s/gn/ficent, num-
est
mililiti' dux sub Gord/ano at/quos sacerdotes et mos illos anno primo imperii Deciani cusos fuisse.
ciericos, plerisque popular/bus suis invisos, sive Sed nihil hic nostra interest, sive ad primum De-
illn nietu occidere. Uoc pacto etiam utcumque cii annum spectent, sive ad annum Christi 250,
poterunt conciliari Acta nostra, si tantummodo prottt supra computavimus Ceterum Anselmus .

dicamus, quod scr/ptor A ctorum cjesla Decii ducis Bandurus in Numismatibus imperatorum Roma-
et imperatoris tempora
miscuerit , sicut alibi norum tomo Ipag. 16 notat, Rhesainesios a fun-
diversa manifeste confudit, cimartyrium S. Sixti datore suo nomen Septimiorum assumpsisse. In
Papce sitb Valeriano prcefecto collocat, quod Va- aliis ejusdem temporis nummis civitatem suam
leriano mperatori adscribendum est. Tota ha>c appellant coloniam Septimiam, utjam videbimus.
cvnjcctitra, ni fallimur, nec timites verosimil/tu- 29 Joannes Tristanus tomo II Imperii metallici ad honorem
dinis excedit, nec veteri historice repugnat. pag. 588 el sequente profert tres alios Rhesm- Decii
riguom eon- 20 Quinimo ipse Norisius nobis suggerit mate- nesiorum nummos , quorum tmum brevitatis
I' '''KIIIJ ill/i-
riam, qua conjecturam nostram confirmemus : causa hic dumtaxat explicabimus. Ex una parte
frmamus tx
iiiiiii Dissertatione
'imiilllH,
tertia de epochis Syro-Macedo- exhibetur caput Decii corona radiata cinctum,
iiiiiii exhibet iuimmos,
quos anno Christi 250 in et humeris annexttm paludamentum cum hac
est
honorem Decii imperatoriseudit Colonia Rhesce- inscriptione : ME. K. TRAIA. dEKIO. CEB.
ATT. K. r.
neswrutn in Mesopotamia, quam Gordianus ob- id est juxta ipsius explicationem : imperator F
tmta ibidem victoria contra Persas maxime C.ESAR GNyEUS MESSIUS QUINTUS TRAJANUS DECIUS
memorabilem reddidit, ui JulianusApostata inora- augustus. In altera nummi parte reprmsentatur
liimc tijHttl Ammimnim Marcettinum l/b. XXIII mulier cum modio stans, et dextra pateram te-
'"/' v testatur. Nor/sius circa istos nummos sibi nens, ac sinistra cornu copice, ut communiter
ipsi limic
movet scrupulum: Alterum rursus du- appcllatur. Ante pedes a dextris est ara ignita,
bium ooeurrit, nempe cur Ruesaenesii
tot num- ex cujus inf/ma parte prod/t palmce ramus. Cer-
mos uiu> eodemque anno 118 (si hos annos 118 n/tur a dextr/s /n area aqu/la al/s expansis co-
addas annis cond/tm 885 vel Christi 132,
t ,/,/s
ronam lauream tenens rostro, et palma; ramo
qito Rhesamesii in gratiam Hadriani imperatoris insistens. Hic vero talis epigraphe circumscri-
tpochamsuam inchoarunt, pervenies ad annum bitur : CEn. KOA. PHCAINHCIQN L. HP. Id est
I r/ns
condUai 1003 seu Cbristi 250) imagine Decii,
ut Tristanus interpretatur : septimia colonia
aoquosdametiam Berennias Etruscill* Augustse RHES.ENESIORUM ANNO PRIMO.
"reoris, itemque utriusque filii Decii cssaris ob- 30 Ac quorsum, inquies, hcec omnia tam scru- mm v i C torias
Mgnaverint, cum bactenus rari ejusdem urbis pulose describuntur? Quid hce effigies ad ques- sitjnis cusi
jiummi ahos csesares
repraesentantes inventi , tionem pertinent ? Respondeo, nos ex his imagi- fuerunt.
'iiennU Deinde
refert opinionem Baronii qui , nibus conjicere quod Rhesamesii his nummis
,
"'"" ""/"'•ainrcin contra
Persas bellum ges- aliquam Decii victoriam voluerint indicare: quid
WM existimat, eamque
'"""
refellit, ut superius a enim aliud significarent tot palmm et lauri, quce
16 vidimus.
etiam in ali/s eorum nummis exprimuntur? Ne-
uoji,
-' Denique Norisius eamdem Dissertationem que ab hac explicatione noslra abhoiret Bandu-
,w
^*«rf«<.ItaquetotnummiapudBhes8enam rus, dum in Numismatibus imperalorum Roma-
Julii Tomus VII.
19 norum
 146 DE SS. ABDON ET SENNEN MARTYRIBUS.
A norum tomo I pag. 16 ad hunc posteriorem torum Martyrum in caemetcrio Pontiani sepullu-
•Wcto Re
nummum sic notat : Mulierem autem in hoc ram Postea vero Gregorius
subnectit sequentia :
G-C.
nummo Isidem putant esse, alii
expressam , alii Papa transtulit ea indeintra Urbem in basilicara
urbis genium pro Decio sacra facientem; unde S. Marci Papae, et ibi honorifice collocavit in ;

victoria deorum auxilio indicatur per palmam quo loco multa beneficia exuberant usque in ho-
ex arae imo exsurgentem. Quod silauri et palmce diernum diem. Aringhus ibiciem hanc translatio-
sig?ia sint adeptce victorice, qualem victoriam nem non sine fundamento adscribit Gregorio IV
obsecro, Decius primo imperii sui anno vel Pontifici, qui S. Marci ccclcsiam ante medium
Christi 250 de hostibus reportavit? Si igitur hi seculi ix instauravit, ac variis donis ornavit, ut

nummi, anno Decii primo vel Christi 250 cusi, Anastasius Bibliothecarius in Vitis Romanorurn
indicent victorias ante susceptum imperium a Ponlificum cap. cm testatur. Pancirolus in Tlie-
Decio obtentas, nonne eos verosimilius interpre- sauris absconditis urbis Romana; pag. 837 et

tabimur de victoria circa Rhescenam contra Per- sequente translationes illasmultiplicat atque ali-

sas relata, quam illa Romanorum colonia ante ter recenset; sed cum nidlos assertionis suce testes

paucos annos viderat, etjam Decio novo suo im- citet, et assentiatur reliquis Romanis scriptoribus,
peratori gratulatur? Has conjecturas ad Acta qui majorem istorum corporum partem hactenus
nostra utcumque conservanda proposuimus , li- in ecclesia S. Marci Papce annua festivitate hono-
berum de iis judicium eruditis lectoribus relin- rari asserunt, diutius hic nos morari non debet,
quentes. His adde Wilhelmum Malmesburiensem, qui
lib. IV de gestis regum Anglorum cap. n scribit,
§ III. Varise horum sua cetate SS. Abdon et Sennen cum aliis Sanctis
in ecclesia propeportam Portuensem conservari.
Sanctorum reliquise, earumque Hincpatet, S. Zenobium integra horum Marty-
rum corpora Florentiam non transtidisse, et a
translationes.
Florentinis partem. pro loto accipiendam esse,
quod etiam sentiendum est de reliquis eorumdem
B Ex supra allato Actorum fragmento et com-
penclio Adonis scimus, corpora SS. Abdon et sacrorum corporum competitoribus, quos jam
Corpora ho- Sennen in domo Quirini subdiaconi latuisse us- enumerabo.
rum Marty- que ad tempora Constanlini Magni, quando ad 34 Jacobus Gualla in Sanctuario Papicr lib.Ml ctsi ijuffifam

rum, quce narratum SS. Abdon et Sennen mar- Italm «rte

coerneterium Pontiani translata sicnt. Non est cap. v post
Florentiam eadem sidi

omnino certum, quamdiu sacra ista corpora in tyrium hcec subdit : Eorum veneranda siquidera
vindkent.
ccemeterio illo quieverint nam si credamus Actis
: corpora Roma Ticinum delata, in sancta Maria
quibusdam S. Zenobii, episcopi Florentini, eaque Nova tumulantur. Ughellus tomo II Italice sacrce
stricte intelligamus, sacer ille thesaurus post me- in novissima editione Veneta col. 142 agens de
dium seculi IV Florentiam translatus est, quando- cathedrali templo Parmensi inter alia sic scribil

quidem in Vita S. Zenobii, per Joannem archi- In eo requiescere pia Parmensium devotio vetus-
presbyterum Arctinum scripta, apud Surium die taque memoria narrat, corpora SS. Herculani
25 Maii hcec legimus : Sed redeamus ad Zeno- patroni, qui in portu Romano die 5 Septembris
bium nostrum, cui Papa Damasus prasclarum martyrio coronatusest, JoannisCalibitoe.Pudeii-
munus, duo corpora sanctorum videlicet Abdon tianae, Abdon et Sed Ferrarius in
Sennen etc.

et Sennen dono dedit, quasi mutuee inter se ami- Catalogo Sanctorum ad diem 30 Juliipost
Italice

citiae futurum posteris monumentum quae in : prolatum Actorum compendium prudenter hmc
majori sub
ecclesia, videlicet sancti Salvatoris, annotavit: Corporahorumsanctorum Martyrura
altari Zenobius capsa plumbea collocavit. Parmae in ecclesia cathedrali asservantur, ut
a sancto Zeno- 32 Verum antiquiora S. Zenobii Acta, qucead tabulae ejusdem ecclesiae docent. Eadem Romae
bio translata diem 25 Maii edidimus, de translalis illorum in basilica S. Marci, et Ticini in sede S. Eusebii
dkuntur, Sanctorum corporibus non meminerunt. Prop- quiescere putantur quod [non] nisi secundura
;

terea tamen non inficior, aliquas SS. Abdon et partem esse potest. Haud clubie
ctiam locutus sic

Senneu reliquias in ecclesia Florentina conservari, fuisset,si vidissetdiploma seculi xi,/« quo mona-
cum ece anno 158i inspectce et recognitm fueriut, chis Amiatinis dicrcesis Clusince apwl Ughellum
ut apud nos tomo VI Maii pag. 66 ex fide dignis tomo III Italice sacrce inproxime memorata edi-
instrumentis refertur, et ubi lipsanotheca sic de- tione col. 624 corpora eorumdem Martyrum sie
scribitur : Ex latere ipsius capsae erat capsella rotunde tribuuntur : In altari S. Marci infra co-
plumbea ferruminata et religata, in qua repertae lumnas corpus ipsius, et corpora SS. Abdon et
sunt reliquiae sanctorum Crescentii et Eugenii Sennen, et reliquia; S. Martini. Idem sentienditm
sociorum S. Zenobii, et SS. Abdonis atque Zen- estde corpore S. Abdon,quod Ludovicus Vedria-
nen martyrum etc. Franciscus Cionacci in opus- nus in Monumentis Sanctorum Mutmensiwtn
culo Italico de reliquiis metropolitance ecclesim pag. 121 et sequente apiicl monachos Benedictinos
'

Florenlince asserit, memoratam capsulam intra Mutince inecclesia S. Petri honorifice consercari
altare sanctce critcis invenlam esse cum hac epi- affirmat. Nunc transeamus ad Gallos, quieadcm
graphe: Reliqule sanctorum Eugenii et Cre- sacra corpora. sibi vindicant.
('
Yetits i'
scentii.et SS. Abdon et Sennen martyrum, et 35 Suessionenses S. Medardi camobitcr n mul- '
'

viaiwt» 1
aliorum Sanctorum. Ex hac ipsa inscriptione et lis seculis lani finnilcr pnlarunt, corpora SS.
Ab-
sicme,
prcefatce capsulce parvitate colligo, Joannem Are- don et Sennen ad monaslerium suum delata
tinurn in Vila S. Zenobii more salis apucl hagio- fuisse, ut ea translatio iu Breviario Parisiensi
logos usitato totum pro parte scripsisse, et ar- anni 1636 post Actorum synopsin d/eSO Jt'/" " s

bilror , non nisi aliqua horum

Florentinos legeretur : Quorum corpora clam inde asportata
Martyrum ossa sibi vindicare. Quirinus diaconus sepelevit in suis aedibus
e
;

rnajcn iexparte 33 Hanc opinionem meam confirmat perve- quibus deinde, micantibus prodigiis, ad venera-
adhue llumce tustus bibliotltecce Vallicellensis codex, qui apud tionem levata, demum in Galliam tninslat.asiint,
amservantur. Aringhum tomo I Romce subterranece lib. II, atque Suessione in sanctuario celebris ecclesi*
cap. xix pag. 363 post narratam eorumdem sanc- sancti Medardi multa honoriticatione reposita .

uiide
 DIE TRIGESIMA JULII. 147

ab haereticis, labente supenore cai talem monitionem pra>mittit : Cum invenire

unde exturbata
impieexustasunt;sed non sine divinae non possem tempus, quo vixit Arnulfus abbas
0.C ecnlo
adversus sacnlegos ostensione,
justitiae
Arulensis, ac propterea diffieile esset certe defi-
doriSBet
Martyrologio Galliae pleniusenarratur. nire, quando gentium facta sit ista translatio;
sicutin
hic assignari Martyrologium nollem autem pro veris ea amplecti, quae de illa
36 Suspkor,
, IM'/'"'"-
Galtieamtm Saussayi,
quod ad dienx 24 Martii leguntur in Martyrologio Hispano, ubi ad diem
j„, m flaBfca-
Suessione susceptio reliquiarum sanc- 30 Julii ista dicuntur evenisse tempore Karoli
..„i/»i. 'ir hahvl:

Sennen martyrum, quae Roma M. imperatoris, malui narrationem istam ponere

torum Abdon et
Ludoeico Pio delatae, illic in basi- extra ordinem in calce hujus appendicis, quam
in Gallias sub

licasancti Medardi cum nonnullis pretiosis cceli- eam in loco fortasse non suo collocare.
exuviis digno cultu repositae et diu
conser- 40 Ceterum illam esse antiquam facile colligi- jam a septin-
tuin
sunt donec hagiomachorum modernorum tur ex titulis CXLIII et CCXVI ejusdem appen- gentis annis
vata;
sibi adsaipse
impio fnrore e sacrario coenobii
praedicti dejectae, dicis,ex quibus constat creditum fuisse aevo
runt curpora
atque m
rogo, quem illi in gremio ecclesiae ac- Roberti et Henrici regum Franciae, corpora sanc-
SS. Abdon
eenderant impii, cum triginta circiter aliorum
torum Abdon et Sennen custodita fuisse in mo- et Sennen,
Iie.-itorum corporibus fuerunt concrematae. At
nasterio Arulensi. Contra id actisconsecrationis
.,,,,-, ,.,-ns ac tlius in igne suavissimum odoreni ecclesiae sancti Salvatoris de monte Amiato in
,-rn jsfi-nnt, cujus fragrantiam orthodoxi eximio dicecesi Clusina reperio eos, qui consecrationem
persensere haeretici vero econtra tanto illam peregerunt anno 1036, adnotasse in altari
Bolatio ;

fotore inde affecti sunt, ut nonnulli excedere sancti Martini (utraque Urghelliana editio habet

propere coacti sint. Unus etiam in divinao ultio- S. Marci) posita fuissecorporasanctorum Abdon

nis indicium pestilenti ulcere illico in gutture et Sennen,. Eadem se habere putant Parmen-
.

percussus, paucis posthorisejulanset desperans ses in ecclesia sua cathedrali, ut tradit Ughellus.

misere exstinctns est. Monumenta monasterii Arulensis mihi videntur

:57 FavMc crcdo, sacrilegos istos rerum sacra- esse certiora. Tunc sequitur ipsa translationis
B rum vastatores justo Dei judicio publice punitos narratio, quam nos post hunc Commentarium
fuissv; sedmiror, corpora SS. Abdon et Sennen prcevium ipsis sanciorum Martyrum Actis sub-
jjiB ccipora aliorumque Sanctorum hic utrobique tam rotunde nectemus.
appellari, acsi ea in Suessionensi S. Medardi 41 Instrumenta, qua? Baluzius hic pro antiqua
SusiioiH (n
ut ex antiquis
i;„lli.i ./»/
cum tamen alia> ec- monasterii Arulensis possessione citat, in eadem instrumentis
Ovsr /„/iT///i-
monaslerio integra fuissent,
patet,
lnr,
clesiwmaximam illorum partem potiori jure sibi Appendice Marcce Hispanicce a col. 948 ct 1063
vindicenl, et forsan Suessione exiguce eorum re- apud ipsum inveniuntur. In priori, quod anno
liquim fuerint. Tota hcec Medardensium Bcnedic- Chrisli 994 factum est, dicuntur testes in ecclesia
liiiiirnm persuasio nititur quadam narratione, suprasanctos martyres Abdonet Sennen^/ra-sse,
quam nos olim ex Ms. codice Vesontionensi ut rei cujusdam vcritatem probarent. In altero
S. Stcphani dcscriptam accepimus, et quampostea quod anno Christi 1036 datum est, ita legitur :
Mnhilloniiis Actis Sanctorum ordinis Bcnedictini Ego Willelmus gratia Dei comes simul cum con-
seculo iv parl. I a pag. 411 inseruit. Istius autem juge meaac filio, audita querela, redigoin pote-
iwnationis hic est titulus : Incipit epistola Odilo- state Domini Sanctaeque Mariae ccenobii Arulensis
nis ad Ingrannum de adventu etsusceptione cor- praefatam hereditatem jure perpetuo integriter
porum sanctorum martyrum Tiburtii, Marcellini possidendam nempe et ipsam tertiam partem
:

et Petri, Marcelliani et Marci, Proti et Hyacin- praedictae hereditatis, quae secundum consuetu-
tlii, Marii et Marthae, Audifax et Abacuc,Abdo- dinem nostrae terrse mihi jure debetur, dono
nis et Sennis, quae est pridie Idus Julii. Domino meo corporibusque sanctis, qui* inprae- * lege quaa

wn jiirfmttir 88 Papehrochius nostcr tomo I Juniia pag. 206 libato quiescunt monasterio, quorum gloriosa
ttlUo/Wa-
occasione translationis SS. Marcellini el Petri nomina sunt Abdon videlicet et Sennen, ut jure
NJifontii,
epistolam illatn ficlionis arguit, eamque pluribus perpetuo integriter possideant supra annotatam
iiiijiiiiiviilis convellit.Imo ipse epistolce auctor tertiam partem,ut perpetualiterperunumquem-
satis indicat, suo tcmpore de his rcliquiis dubita- que annum ex frugibus seu servitiis etredibitio-
fuissv, dum paulo post initium ita scribit
liini nibus ante praedicta Sanctorum corpora lumina-
Proinde quia multi multa loquuntur de beato- ria accendantur assidue. Edmundus Martene in
nim Marcellini et Petri, Marcelliani, Marci, Thesauro novo anecdotorum tomo 1 col. 155 nuper
Proti et Hyacinthi, Marii etMarthae, Audifaxet hoc idem posterius diploma ex autographo Aru-
Abacuc, Abdonis, Sennismartyrum translatione lensi etiam edidit.
ab urbe Romain Gallias, et repausationis eorum 42 Mabillonius in Annalibus Benedictinis ad etliabillonius
looun vel se nescire dissimulant, et negligenter annum Christi 796 lib. XXVI num. 5(iagens de
dissimulando invidiose abnegant, operae pretium monasterio Arulensi eamdem Sacrarum reliquia-
fiiit, ut de tantorum
corporali prassentia Christi rum translationcm ita we/«ora(*:IstucabArnulfo
militum et veritas rei ambiguae satisfaceret, et abbate translata dicuntur ex urbe Roma corpora
dubitantium fldes ad amorem Martyrum cre- sanctorum Abdon et Sennen, eruta ex ccemete-
dendoin melius proficeret. Reliqua videri possunt rio basilicae sancti Laurentii extramuranae
apud Mnhillonium loco proxime citato, qui
non cujus rei narratio, chronologicis destituta notis,
videlur eam epistolam magni fecisse, ut ex se- cui tempori assignanda sit, incertum. Neque id
i/nviiiihiis
apparebii. erui potest ex epitaphio Arnulfi abbatis, qui has
Irvfuuts
88 Arulense monasterium, in Comitatu Roma attulisse et 4 Kalendas Novem-
Rusci- reliquias
wnensi ,um procul a Umitibus Huc tamen scite
Catalaunim ad bris decessisse perhibetur.
""""'"• Pyrenmos
situm, etiam gloriatur, sese jam observat eruditus Baluzius, antiquam esse hanc
" " "" h secwto corpora SS. Abdon et Sennen ex
l
translationem, uti colligiturexdiplomatis Roberti
ltf"»'t»a
''
accepisse. Eruditissimus Baluzius et Henrici regum Francias, in quibus pro certo
'" M»'"dice ad
Marcam Hispanicamacol. 1449 habetur, corpora sanctorum Abdon et Sennen
nolns ex veteri
membrana Arulensi exhibet satis tunc custodita fuisse in monasterio Arulensi,
o»gam et miram hujus translationis historiam, tametsi ecclesia sancti Salvatoris de monte
Amiato
 148 ACTA SS. ABDONIS ET SENNEN MARTYRUM.
Amiato in dioecesi Clusina, et Parmensis ecclesia
E"
Mss.
cathedralis ea se possidere gloriantur, uti et
Suessionense S. Medardi ccenobium. Si Mabillo-
nius supradictam Odilonis epistolam judicasset
ACTA
genuinam, plura pro Suessionensibus eorumdem
Martyrum corporibus dixisset. AUCTORE ANONYMO.
ac duo recen- 43 Duo Benedictini ex congregatione S. Mauri
tiores Benedi- in Itinere suo litterario, quod Parisiis anno 1717
ctini fatentw, Gallice ediderunt, part. II, pag. 61 fatentur, se
Ex Ms. Fuldensi, quod cum
non ita pridem in monasterio Arulensi. invenisse aliis collatum est.
instrumenta, ex guibus probatur, illic a septin-
gentis et amplius annis creditum fuisse,
corpora SS. Abdon etSemien exsistant. Prceterea
quod ibi
Eo a tempore ccepit Decius curiose quaerere Decms
Christianos, et misit auctoritatem suam in ss AU<m -
n
tamquam affirmant, in introitu, ec-
testes oculati universam Persidam Tunc quianon potuerunt Senm (x
b.

clesim Arulensis cerni sepulcrum lapideum, in quo
dicuntur hi sancti Martyres antea rec/uievisse, at-
que istud sepulcnmi, quatuor columnis innixum,
ita utterram non tangat, prodigioso modo semper
abscondi lucernae lucentes sub modio, positaesunt *
super candelabrum, ut lucerent omnibus, qui in "
domo Domini sunt. Tunc venerunt ad eum pa-
gani et dixerunt ei Ecce quibus in victoria tua
:

plenum aqua reperiri. Addunt, quod populus per
exiguum foramen linteola in hanc aquam intin-
gat, ut ea postmodum cegrotis admoveantur : ex
quo sequitur effectus, inquiunt,
sanginem redonasti, corpora Christianorum col-
ligunt, et in praedio suo recondunt, et nec diis
humiliantur, nec praecepta tua sequuntur, ut
quemfides eorum honorentur. Decius dixit Qui sunt isti
sacrificiis :

meretur. profani? Dictum est: Abdo et Sennes. Eadem

Detranslatione 44 Jam superest, ut aliquid prcemoneamus de hora jussit Decius praesentari sibi Abdon et Sen-
illorum cwpo- prodigiosaistiustranslationis historia, cujus scri- nem, qui dum venissent ante conspectum Decii,
rum ad ptorem etcetatem ignoramus. Antonius Vincentius dicit eis Sic et vos stulti facti estis ? Vel hoc re-
:
E
monasterium
Domenec ex Ordine Prcedicatorum in Historia cordamini, quia non colentes deos traditi estis in
Andense
B generali Sanctorum Catalaunice ad diem 30 Julii manus Romanorum etnostras. ResponditAbdo:
a fol. 69 verso, verosimiliter ex Latino Ms. Aru- Magis non victores facti sumus, Deo favente et

lensi, Hispanice edidit miracida, quas inea trans- Domino Jesu Christo, qui regnat in aeternum.
latione contigerunt. Hisce adjungit nonnulla re- Decius iratus dixit : Nescitis quia vita vestra in
centiora, quce a cordatis viris faciliorem fidem manu meahumiliatur? Respondit Abdo et dixit:
impetrabunt, cum non sint adeo stupenda, et ob Nos Deo Patri et Domino Jesu Christo humilia-
expressas rerum circumstantias credibiliora red- mur, qui pro nostra salute dignatus est ad ter-
dantur : nam inter alia refert, abbatem Arulensem ram venire et humiliari. Tunc jussit eos Decius
anno 1492 a consulibus Perpinianensibus in ma- in arcta custodia recludi vinctos catenis. Tunc
gna siccitatis calamitate rogatum fuisse, ut reli- dixit Abdo ad Sennem Ecce gloria, quam sem- :

quias SS. Abdon et Sennen Perpinianum ad per speravimus a Domino c.

tempus transferri pcrmitteret, illisque eo devote 2 Eodem tempore nuntiatum est Decio, eo flom«m«<M«-

translatis, statim uberem aquarum copiam impe- quod Galba rfmortuus fuisset et pergit Romam. :
cit,

tratam esse. Deinde addit, cives Perpinianenses Veniens autem Decius Romam post menses qua-
anno 1519 iterum simili beneficio affectos fuisse, tuor et secum adducens beatissimos subregulos
et incolas Arulenses in nimia terrce siccitate eam- Abdon et Sennem catenis vinctos pro nomine
dem Sanctorum intercessionem scepius experiri. Domini nostri Jesu Christi [eos servavit] pro glo-
Denique narrat, quosdam cegrospia horum Mar- ria, eo quod nobiles essent, ad spectaculum Ro-
tyrum invocatione subilo pristince sanitati resti- manorum. Jussit Valerianus omnes Christianos
tutos fuisse. publica auctoritate teneri et recludi. Eodem tem-
et de quibus- AbAntoniusde Yepes in Chronico generali Ordi- pore tenuit beatissimum senem Xistum Episco-
dam miraculis nis S Benedicti tomo III eenturia iii fol. 266 ad
. pum Romanorum e cum omni clero suo, et reclu-
nliqua prcemo- annumChrisli778judicat,ha?comnia miracula non diteosincustodiapublica et fuerunt clausi multis
nemus.
habere wqualem certitudinem, significatque , His- diebus. Tunc veniebant ad eos multi Christiani,
c
panicam illammiraculorum colleciionem sibima- ut benedictionem ab eis acciperent sacramenti
gis placituram fuisse , si Antonius Vincentius quiatempuspersecutionis urgebat; et sic in cus-
Domenec pauciora et meliora ex iis elegisset. Ar- todiam veniebant et deferebant [filios /] suos et
bitror, Yepesium ita pronuntiasse propter anti- propinquos ex paganis, et baptizabantur a beato
quiora prodigia, quce in ipsa translatione evene- Sixto Episcopo.
runt, etquce tameninMs codice Arulensi leguntur:
. 3 Tunc Decius jussit omnem senatum convo- quiin

recenliora enim civitati Perpinianensi ac toti cari ; et fecitconventum cum Valerianopra?fecto

provincice Buscinosensi nota esse potuerunt, et
g quinto Kalendas Augusti, etconstituto facto,
forte illic authenticis testimoniis confirmantur. jussit sibi Decius praesentari Abdon et Sennem
Quidquid sit, Autonius Vincentius Domenec opus subregulos Christianos, quos de Persida adduxe-
suum ex variis auctoribus et archivis sedulo colle- rat, maceratos diversis pcenis, et dixit Deciusad
git, ita ut de bona illius fide non dubitemus. At- Senatum Audiat coetus vester, patres
: conscripti,
tamen ob rationcs supra allegatas ei consentire diideoeque tradiderunt hostes ferocissimos in
non possumus, dum fol. 70 memorati operis dicit, manus nostras ecce inimici reipublicas et Ro-
:

Arnulfum abbatem Arulensem corpora integra mani imperii. Et introducti sunt ornati ex auro
sanctorum regum Abdon et Sennen a Pontifice et lapide pretioso vincti catenis ;
quos cuin \ idis-

Bomano Porro judicium l'epcsii de stu-

accepisse. setomnis senatus, miraricceperunt in aspectibus
pendis miraculis ncc probare nec improbare au- eorum. Tantam enim gratiam contulit Dominus
demus. Judicet de iis ipse lector, cui nunc primum Servis suis, ut magis dolor esset in amore eoruui,
Acla horum sanctorum Martyrum ac deinde Aru- quam furor.
lensem translationis historiam exhibebimus. 4 Tunc jussit Decius abduci Claudium pontifl-
cem
 DIE TRIGESIMA JULII. 149

Claudius detulit secum

rqnit0 lii etpontifex
nss-
"** ?' Pt Hicit
Cssar ad Abdon et Sen-
Decius
ANNOTATA
EI

omnia nostra et pacem a In aliis Actorum apographis legitur eodem

"mSS et possidete
tempore quia illis praefixum erat martyriam
;

consulite vobismet Res- ipsis. SS. Polyclironiiet sociorum, sicuti etiam fit apud
^Eribus, et Surium in Actis S.. Laurentiiad diem 10 Augusti.
JSSkUon et Sennen Nos
nos obtulimus
.mmeriti
Domino
:
et
Jesu Etsi autem hcec nostra sic incipiant, videtur ta-
;;;; t„ res semel
non d..s tu.s men in codice Fuldensi prmcessisse idem S. Poly-
.,„, tooblationem et sacrific.um,
acerr.ma tormenta chronii martyrium, quod majores nostri ad
Scia. Decius dixit: Istis
jussit Decius ursos feroces et diem 17 Februarii ediderunt.

i
paranda sunt, et

|
parari. Dixit
iac quod putas: nos
secur. sumus de Do-
Abdo et Sennes :
Qu.d tar- b Est hyperbole : nam Romani circa
pora universam Persidem non subjugarunt ; sed

recuperarunt aul ceperunt nonnullas urbes, quas

hcec tem-

LonostroJesu Christo, qui potens est omn.a

destruere. Persce antea suo dominio subjecerant.
cositamenta tua et teipsum
venerunt et nuntiaverunt Decio, c Bic scquebantur in apographo nostro brevia
5 Alia die
in caveismortuifuissent; De- SS. Olympiadis et Maximi Acta, quaz omitto,
nuiaursi et leones
jussit sibi editionem* i in am- quia ad diem 15 Aprilis ea dedimus.
rius autem
iratus
„i. iMsio-
parari: et factum est, cum vemssent d Non existimo, scriptorem Actorum adeo fu-
phitheatro
win
noluit Decius introire; sed isse chronologios imperitum, ut voluerit indicare
,,l amphitheatrum,

Valeriano prasfecto dicens Si non adora- :

Galbam imperatorem, qui primo Christi seculo
;
US sit
solera, ferarum morsibus lacerati
obiit. Antonius Vincentius Domenec in Hispanicis
verint Deum
Tunc Valerianus dixit ad Abdon et horum Martyrum Actis dicit, Galbam istum fu-
intereant.
isse senatorem, quem Decius contra Persas profi-
Sennem : Consulite natalibus vestris et thurifi-
!),,,, Snli quoil -i non 1'eceritis, peribitis a ciscens vicarium Romcc reliquerit. Sed nescio,
;.,!,, :

morsibus ferarum. Responderunt

Abdo et Sen- qua aucloritate id affirmet, cum apud antiquos E
Jam diximus tibi Nos Dominum historicos hoc tempore nusquam hujusmodi Galba
nes dicentes : :

Nam manufactis si- inveniatur. Quid si librarius aut ipse auctor per
Jesum Christum adoramus.
mulacris numquam humiliamur. Eadem hora oscitantiam scripserit Galbam pro Gordiano ? In
denudavit eos, et furore repletus
duxit eos ante hac hypothesi confirmarelur conjectura, quam in

simulacrum solis juxta amphitheatrum, et prse- Commentario prcevio proposuimus,

cepit militibus, ut compellerent eos ad sacrifi- e Hunc anachronismum in Commentario prce-
cium. Illi autem contemnentes exspuerunt in vio observavimus , etad diem 6 Augusti plura de
simulacrum, et dixerunt ad Valerianum beatis- eo dici polerunt.

simi Abdo etSennes, Jam fac, quod facturus es. f Hanc vocem, quce in ecgrapho nostro deerat;
Tunejussit Valerianus sub voce praeconia, ex Ms. Audomarensi supplevi.
prfmum fnrii
ut cum plumbatis caederentur, dicens : Deos blas- g Is verosimiliter est ille Valerianus qui post ,
tjitiuiilur,

(tUE !0i «wl phemare nolite : et jussit eos introduci in am- Decium imperio prcefuit, et de quo Trebellius Pol-
lnwnmt,
phitheatrum, ut ferarum morsibus consumeren- lio in Historia Augusta pag. 173 ita scribit: Va-

tur. Et cum responderunt in

ingressi fuissent, lerianus imperator, nobilis genere, patre Va-
conspectu Valeriani, dicentes Abdo et Sennes : lerio, censor antea, et per dignitatum omnes

In nomine Domini nostri Jesu Christi introimus gradus suis temporibus ad maxiinum in terris cul-
ad coronam, qui interdicat tibi, immunde spiri- men ascendens, cujusperannosseptuagintavita
tus, et facto signo crucis, introierunt in amphi- laudabilis in eam conscenderat gloriam, ut per
(heatrum ;
qui cum introissent in conspectu Va- omnes honores et magistatus insigniter gestos
leriani nudo corpore, tamen induti corpore imperator fieret.

Cliristi,dicitValerianus: Dimittanturleones duo, h Antiquitus apud Romanos varii fuerunt hu-

ursi quatuor k : qui dum dimissi fuissent, vene- jus nominis pontifices ethnici; sed nullum inveni,
runt rugientes ad pedes sanctorum Abdo et Sen- qui tempore Decii ila vocabatur.
nes, et nullatenus recedebant a pedibus eorum, i In Ms. Ultrajecti.no etiam legimus editionem

sed inagis custodiebant eos. Dixit Valerianus
Magica apparuit ars eorum et nemo poterat ad
eos aceedere propter impetum ferarum.
7 Valerianus furore plenus jussit, ut gladiato-
res introirent cum tribus dentibus Zgladiatorum,
,,
+'iil:if,„.
et ipsi eos iuterticerent
sent, ligaverunt pedeseorum ex jussu Valeriani
et traxerunt et jactaverunt eos ante simulacrum
aolisjuxta amphitheatrum, et jacuerunt corpora
ad exemplum Christianorum tribus diebus. Post
triduo venit quidam Quirinus Cbristianus subdia-
conus,quimanebat ibidemjuxtaamphitheatrum,
noctu corpora et recondidit in arca
st collegil
at in Audomarensi clarius sessionem Nihil tamen .
p
; in textu mutare volui, quia suspicor, forte editio-
rem locum legendum esse.
k Auctor supra indefinite dixerat, Decio nun-
tialum fuisse, quod ursi et leones in caveis mor-
;
qui cum percussi fuis- tui fuissent. Id itaque de aliquibus dumtaxat in-
telligipotest, cumpostea leonesduo et ursi quatuor
contra Sanctos emissi dicantur, quamvis Surius
in Actis Laurentianis nonsatis consequenter lianc
propositionem interpretatus fuerit, quasi Decio
nuntiatum sit, ursos et leones omnes in caveis
mortuos esse, ut ipse ibi expressit.
1 In Ms. Uttrajectino habetur: cum tridenti-

plumbea domo sua tertio Kalendas Augusti m.

in bus.
Postea vero latuerunt corpora. sanctorum Abdo m De difficultale, quce mihi circa hanc sepul-
et Sennes martyrum multos annos
usque ad tem- turce diem occurrit, monui aliqua in commentario
pora Gonstantini de qua refactum est, ut ipsos
;
proevio nurn. 12.
beatos Martvres, [locum] revelantes [invenerint]
temporibus Constantani, jam Christiani. [Tunc]
levata sunt corpora sancta, et translata sunt in
J
MBmeterio l ontiani.

TRANSLATIO
 150 TRANSLATIO SS. ABDONIS ET SENNEN MARTYRUM.
processiones, cum
quibus visus frequentissime
n *»(.A, k
TRANSLATIO est
hoc
Deus placari et populo indulgere. Sed nec
ex
cessavit tempestas, vel ex versutia diaboli
inimici naturae humanae, vel ex malitia habitan-
AB URBE ROMANA AD MONASTERIUM tium in dicta valle sive territorio.
ARULENSE. 5 Videns hoc prsedictus abbas Arnulphus, co-
gitavit intra se, ut si forte propter peccata
sua
Ex Ms. Arulensi, quod sive gentis in dicto territorio commorantis istud

Appen- adveniret, damnum nonposset transire sive

Stephanus Baluzius
dice ad m\rcam hlspanicam
a columna 1449 edidit.
CAPUT
in
sublevari sine reliquiis alicujus Sancti, qus por-
tarentur in dicto loco de Arulis. Et ex ista ra-
tione cogitavit pergere Romam duabus de causis
Primo ad visitandum limina beatorum Aposto-
lorum Petri et Pauli et aliorum Sanctorum, qni
I.
ibi pro Christi nomine passi fuerunt tempore

diversorum imperatorum. Secunda ratio, ut ex

dictis reliquiisaccipere merereturasummoPon-
Territorii Arulensis descriptio, tifice aliquas reliquias, quas portaret ad praedic-

calamitates, et earum reme- tum locum de Arulis, ut saltem propter merita

illorum Deus propitiaretur et misereretur, et
dium ab abbate Arnulfo Ro- dictas pestilentias a populo removeret.
6 Qui Abbas praedictus et devotus, non motus
ma? qusBsitum in Sanctorum proprio consilio, sed consilio et ordinatione illius, cisrifar,
W-

reliquiis. cujus est omnia gubernare, qui post multas la-

crymas risum inducit, et post pluviarum inun-
declaratione eorum, quae dicenda sunt dantiam serenitatem praestat, et post tempesta-
B Pro corporum beatissimorum tem tranquillum Romam
Accote Aru- circa translationem facit, perrexit, ibique
lenses martyrum Abdon et Sennen apud locum de Aru- visitavit diversa cum magna devotione cimi-

lis (7, est sciendum, quod dictus locus de Arulis teria, ubi diversae reliquiae et corpora Sancto-
est situatus in valle quadam, per quam transit rum requiescunt. Et cum quotidie cum magna
b fluvius, qui nominatur ab incolis Tech b, in co- devotione et ferventi animo et oratione dicta

c d mitatu Rossilionis c et in territorio Vallesperii d loca visitaret, accidit, ut summus Pontifex qua-
et Elnensi e dioecesi, in quo est situatum quod- dam die esset ad faciendam processionem in
dam monasterium monachorum nigrorum Ordi- quodam cimeterio, ubi sita est ecclesia in honore
nis Cluniacensis. beati Laurentii i\ quae processio, statio diceba-
tempestatibus 2 In ista igitur valle ex reverberatione solis, tur.
quoniam grando generatur, con-
ita naturaliter 7 Et cum summus Pontifex vidisset dictum et tontifci
suevit tempore, quo fructus terrae in manibus abbatem ita assiduum in oratione et visitatione mlamitatr»
debebant devenire laborantium, insurgere tem- locorum stationum accersito eo interrogavit fotmw
, ,

pestates grandinis et fulgurum in tantum, quod
non remanebant fructus nec folia in vineis, nec
in campis apparebant nisi paleae tantum sine
grano.
3 Insuper erat in dicto loco et valle alia non
aliisque cala-
mitatibus mediocriter aspera tempestas sive pestilentia,
afflicti quoniam de die et nocte videbantur bestiae
vestres et feroces, et signanter cati / et etiam
simiae, nec non et multae aliae species bestiarum
silvestrium, quae non timentes faciem hominum
per loca sita in dicta valle intrabant, et pueros
rapiebant de cunabulis, et suffocabant, et etiam
devorabant et comedebant g non in modicum
terrorem et horrorem omnium tam clericorum
quam laicorum habitantium in dicta valle, nec-
non in magnum dicti cosnobii et dictorum mona-
chorum, pro quibus multum tota illa portio terrae
et etiam ejusvicini multipliciter et non immerito
gravabantur.
exptntit,
eum unde oriundus esset, et qua de causa ibi
advenisset. Qui cum a summo Pontifice interro-
gatus fuisset, cum esset vir magnae prudentia? et
in affatu disertissimus, respondit summo Ponti-
fici multum reverenter, humiliter, et sapienter,
indicans ei, unde oriundus fuerat, et quoniodo
sil- erat abbas dicti coenobii monachorum, et quod
in dicta valle insurrexerant tribulationes, tem-
pestates tales et pestilentiee.
8 Cumque omnia, quae gesta fuerant, eidem
alitpmSt»-
summo Pontifici dictus abbas praenarrasset, com-
ctomm i*
passus summus Antistes dicto Arnulpho abbati
necnon incolishabitantibus in ea, sic respondit
OroDeum, ut per suam piissimam misericordiam
vos consolare dignetur, et mittat angelum suum
de ccelis, qui vos custodiat et tueatur de tantis
tribulationibus et periculis. His dictis, reveren-
dus Arnulfus abbas praefatus ad pedes summi
Pontificis provolutus, ita ipsum affatus est Bea- :

Deum placare 4 Quid plura? Concilium inierunt omnes cle-
conantur. rici pariter et laici, quid agendum esset. Erat
autem tunc temporis in dicto monasterio quidam
abbas nomine Arnulphus h, qui erat sanctae vitae,
et ornatus virtutibus et moribus bonis, humilis,
devotus, pius, prudens, et religiosus. Cum igi-
tur ab isto venerabili abbate necnon et aliis bonis
tissime Pater, noveris me famulum tuum ex
hoc ante tuam paternitatem advenisse, Deo dis-
ponente, ut tua sanctitas famulis tuis, qui tatt-
tam sustinent pestilentiani, dignetur concedere
et dare aliquas reliquias alicujus vel aliquoruni
Sanctorum, ut saltem propter merita beati vel
beatorum Sanctorum tantam et tam fortem pe«-

viris clericis pariter et laicis fuisset ordinatum, tem Deus a famulis suis avertat.
ut jejuniis et orationibus insisterent, ut Dominus 9 Quod audiens summus Antistes, pietate
nio- i ¥
giiti"
«&
per suam sanctam misericordiam dignaretur tus pariter et benignitate, lacrymando ad abba- ts,
tales pestilentias et tribulationes a populo
suo tem sic locutus est Video necessitatem, qUBj"
:

sublevare et auferre, tandem per dictum dom-

habetis, et devotionem, quam tu habes. Concedo
num abbatem et a dictis monachis etaliis Christi tibi pariter et trado quascumque reliquias
vo-
cultoribus celebrabantur jejunia et orationes et lueris, exceptis reliquiis beatorum Apostolorura
1
Petn
 DIE TRIGESIMA JULII. 151

beatorum martyrum Stephani super pracdictis. Qui tamen dum in oratione per-
Potri et Pauli et
abbas ita respondit stitisset, obdormivit aliquantulum. Et tunc in
mrentii Tunc sanctus
:

f I

exquotantam gratiam mihi visione ostensum sibi fuit cimiterium praedictum.

Satissime Pater,
__«. -_«t™
..gu-niia lareiente iacere vultis,
l)eo largiente
vestris Deo
ubi sita est ecclesia beati Laurentii, et in dicto
,.,

Le mihi unam noctemspatu, utdeprecer Deum, cimiterio ostensi sibi sunt duo tumuli, et ex utro-

mihi ostendere, quae erunt

rehquue, que emanabat sanguis ad modum fontis, et in
nTLnetur
dicto ccenobio sive raedio sanguinis videbantur listae a viridae.
ousBtra-eferendaj sunt
in

Plaeuit postulatio
summo Pontifici, et 11 Qui adrairansquampluriraumintrasequae- quoil reliquUa
valle. Abdm,
rebat, quorura essent reliquise Sanctorum. Cui SH.
quod sic agere deberet consuluit. et Sennen in
per visionera eamdem responsura fuit, quod bea- patriam
ferre
ANNOTATA. tissimorum martyrura Abdon et Sennen. Qui debeat.
oppidum quod vernacule Arles et conversus ad vocem dixit dictus abbas Do- :

a Islud
,
,

latine Arelate vel

Arulae vocatur excrevit circa ,
mine, si tibi esset placitum, ut ista mecum ad-
'„i„i,r,trriiiin Arulense, a quo
etiam nomen acce- portarem proliberationepatriae! Responditvox :
l

,„1 sitiim i'st in c.rtrernis finifjus Ruscinonis non Istae sunt reliquiae, quas vobis Deus concessit ad

nrnnilii < montibus circumdato,

'ululinniia in loco tollendam tribulationem et pestem, quam pati-
qmnl '"""'" su " unwnitate non caret, ut duo Be- mini. Et ideo surge et vade ad summum Ponti-

nedklini, gui illud non ita pridem adiermt, in ficem, ut tibi tradat dicta corpora b Sanctorum,

Bodosporu <> suolitterariopart. II pagMtestantur. et ut tibi manifestentur, perquire cimiterium

b Esl parvus GalluB

Narbonensis fluvius, qui tibi ostensum , et videbis ex tumulis ipsorum
oritur in limile Cerretaniai ex montibus Pyre- emanare sanguinem, eteaquas tibi ostensasunt.
mris; deinde in occasum tendens Arulas Cerre- Tunc dictus abbas surgens, perrexit ad summum
tumgue rii/ut, elpaulo infra Helenam mari me- Pontificem, et narravit et omnia, quas sibi ostensa
diterraneo miscetur. De eo Pomponius Mela et fuerant.
Plinius meminerunt. 12 Tunc Papa cum magno gaudio vocavit to-
c llii jiruriiiiiii illu sic vocatur a nomine His- tum clerum, et cum processione venerunt ad E
panico Rosillon, quamois Laline nuncupetur Co- dictum cimiterium, et ita invenerunt, sicut per visione sua

Ruscinonensis, qui ab antiqua urbe Rus- visionem ostensum [fuerat] abbati. Tunc omnes Pontifici Ro-
raitatue
rnanoindiatta.
i inont, jinn dudum excisa, nomen accepit. gratias Deo referentes, qui non derelinquit spe-
il Vnaitur ii lliiiidrantio Laline Vallis Pyrri, rantes in se, sed in eis adimplet misericordiam
estque tructus Ruscinonis in meridiem extensus suam, frangentes instrumentis ferreis inonu-
versus montes PyrenaBos. menta, tanta fragrantia exinde emanavit , ut
e Lntine llelciiu, Gullice Elne, est urbs episco- videretur apotheca aromatum et omnium pig-
/mlis, riijus sri/rs iiimn 1004 Perpinianum trans- mentorum cella affuisse, ex quorum tactudiver-
lnlnrsl. I)r rjus nii/ii/iiitate et prcesulibus plura sorum sunt sanata genera morhorum.
videri possunt in Gallia Christiana. 13 Accipiens autem dictus abbas reliquias pree- cas ab ipso
impetrat, ac
f Cati vel catti barbare dicunlur pro felibus, dictas cum magna devotione, et accepta licentia
transfert,
i/ui hic haud dubie silvestres significantur. ab Antiste summo, iter suum assumpsit cum in-
g Id forte intelligendum est de lupis aut simi- tentione ad propria remeandi. Fuit autem anxius
lilius feris : nnmquam enim audivi aut legi, ho- dictus abbas, quomodo tam pretiosas margaritas
miiii-i n felibus aut simiis rapi ac decorari. secure ad dictum locum de Arulis portaret. Tunc
h Frustra post Raluzium et Mabillonium quce- ordiiiatione habuit unum barrile c satis magnum
sivi, quu lernpore vixerit is Amulfus in monas- et ad hoc idoneum, in quo fecit tres domunculas
terio Arnlrnsi. i/inimvis ibi de illo legatur sequcns ex postibus et bitumine. et in medio posuit reli-
epilaphium, in i/uo dies mortis indicatur : qtiias praadictas, et in aliis in utraque vintim,
1'ulvere concretus jacet hic in pulvere vetus quasi provisionem volens faceread navigandum,
Aniulfus Christi venerandus alumnus.
.... quo facto, pervenit ad civitatem Januensem d. d
Hic pater egregius, vivens semper studiosus 14 Cumque pervenisset ad portum maris, ut quibm mulier
Mvstiro' llavnlico depromere carmine * nablo ibi navem ascenderet, fuit ibi qusedam mulier
energumena
liberatur,
hi' monachis Benedicti dogmata patris. daemoniaca, quae videns sanctum abbatem cum
'

Mjsti- Digessil
'• Mrmina lllc quidem sanctas Romanis vexit ab oris animali portantem barrile, daemon clamavit :

c Sancti reliquias Sennen martyris et Abdon. Excrucior ex quo sancti Dei Abdon et Sennen
Csalica, Cunctipotens, illi da scandere regna, fuerunt hic. Hoc autem cum audisset dictus ab-
\L'iiinia lorigeris retinent ubi fulgida sectis*. bas, assumpsit de vino, quod erat in barrile, vo-
lertis Ergo Kalendarum nono cum pace Novembris luit dare potum mulieri. Sed cum vinum appro-
Spiritus illius seculo migrayitab isto. pinquaretjam in os ejus, non valuit sustinere
Carpe viator iter, supplex dic Parce Re-
: , daemon, sed cum magnis clamoribus et foetori-
[demptor. bus exivit, et mulier sanitatem accepit.
Ctiin iit nrlir Huii, ,,i„i multce
15 His peractis, navem sive lignum ascendit damones
i
sint ecclesice in aflli-
honorem S. Laurentii cxstructce,non faciledictu proparans venire et ad propria remeare. Sed guntur,
est, t/iiieiiiuu hic indicetur. cuin fuissent in mari perdecem milliaria, auditae
siint aere voces et lamentationes daemonum
in

CAPUT II dicentium Sancti Dei, quare nos affligitis et

:

torquetis? Interim surgit tempestas non modica

RevelatiodereliquiisSS.Abdon in mari, in tantum ut omnes nautae timerent de
naufragio, maxime cum viderent antennam a
et Sennen, earum translatio, vento frangi et multa alia inconvenientia et
et miraculain itinere patrata. pericula imminere.
16 Tunc devotus abbas orationem fecit, ut et orta maris
Utni,
** «k*!. C :uu,l 's ergo
abbas illa nocte orationi se dedit Sancti per sua meritaad Deum orarent, ut Deus tempestas se-
Ocum lacrymis, ut Deusper suam misericor- per suam misericordiam eos exaudiret, ut libe-
datur,
am el OStendere dignaretur voluntatem suam rati a morte et periculo, sani et incolumes Deo
gratias
 152 TRANSLATIO SS. ABDONIS ET SENNEN MARTYRUM.
gratias referrent. Et cum abbas eum omnibus propter merita dictorum Sanctorum Deus illas ei
«ni!»
aliis orationem complesset, visi sunt a cunctis pestilentias, quae ante erant in dicta valle, suble-
in navi existentibus duo juvenes, supra quod vare et cessare fecit.
dici potest, pulcri, qui tenentes manuantennam, 20 Ibi continue clarent miraculis et virtutibus uto *»
eam levaverunt cum velis plenis vento ; et sic sanitatem praestantes diversis generibus morbo- ra "ftl«s*"~

feliciter applicuerunt ad portum nominatum ab rum. Praestat etiam Deus omnibus in illo loco pe- 4en *(if
%
incolisOapdequers e, ubi ad memoriam dictimi- tentibuspropter merita beatissimorum martyrum enm(w '

raculi sita fuit quaedam ecclesia seu capella in Abdon Sennen optatum effectum, si juste
et
honore dictorum Sanctorum non longeab illo loco. Oremus igitur clementissimum Deum
petierint.
Diversa tnira- 17 Profectus est saepedictus abbas et venit ad ut per merita beatorum martyrum Abdon et
mla quemdam locum nominatum la Jonquera / Sennen conferat nobis hic gratiam suam, etin fu-
f turo gloriam sempiternam, in qua vivit etregnat
ibique invenit unam mulierem et duos pueros
caecos, qui mendicabant qui cum peterent elee- ;
per infinita secula seculorum benedictus Deus.
mosynam ab isto domno abbate, abstracto vino Amen.
de barrili, dedit eis potum. Qui cum gustassent,
ANNOTATA.
statim sanitatem receperunt. Deinde appropin-
quans ad dictum locum de Arulis, ne videretur a Lista apud scriptores medii cevi usurpatur

discrepare dignitati et officio, quo fungebatur, pro limbo, tcenia aut vitta. Suspicor, auctorem
si dictum barrile humeris portaret, conduxit
in hic voluisse significare, quod in sanguine appa-
unum hominem cum uno animali, qui dictum ruerint vittce vel lineas virides.
barrile ad saepedictum monasterium portaret. b Hic pro toto intellige partem, ita ut per cor-
Sed cum per loca transirent, campanse per se ip- pora Sanctorum significentur a/iqtice illorum rc-

sas pulsabant, nullo humano auxilio suffragante. liquice, sicuti in Commentario prcevio monuimus.
in reliquo iti- 18 Sed cum
dictus treginerius g hoc comperis- c Barile et Barillus, Gallice Baril, signiftcat
nere patran- arnphoram et cadum vel dolium. Unde Joannes
set, cum fuisset prope ccenobium de Arulis prae-
tur,
dictum et campanae omnes per se ipsas ut de Janua apud Cangium in Glossario hcec habet:
B , ,
p
9 dictum est, pulsarent, dixit dictus treginerius Cadus, vas quod vulgo dicitur barile.
Per Deum, ego videbo si porto diabolos vel quid d Id est ad civitatem Genuensem Januaenim :

porto. Et inpunxit in animal et cecidit per ma- pro Genua in scriptis medii cevi scepius occurrit.
gnam ripam, quffi multum erat alta, sed propter e Teste Baudrantio, latine hoc oppidum voca-
merita Sanctorum Deus animal, et ea quae por- tur Cadacherium, olim vulgo Cadachers ; nunc
tabat, ita praeservavit, ut in aliquo non laedere- vero a Gallis cap de Quers et ab incolis Cadaquez
tur, imo Deo ducente citius animal fuit in dicto appellatur, situmque est in Catalaunia ad littus
monasterio quam treginerius, nec dictus abbas, maris Mediterranei cum portu in Ernporiensi
qui cum eo veniebant. tractu prope JViodas. Antonius Vincentius Dome-
el retiquim in Ex quibus omnibus clare intelligi potest,
19 nec hunc portum Hispanice vocat cabo de cruzes,
monasterio quanti meriti apud Dominum sint isti gloriosis- dicitque eum octo leucis ab oppido Arulensi distare.
Arutensi col-
simi Martyres, qui tantis clarent miraculorum Est oppidulum Cata/aunice in tractu Empo-
f
hcantur,
virtutibus. Cum autem dictus abbas ad dictum riensi ad radices montium Pyrenceorum, el distat
monasterium pervenisset cum tanto thesauro tribus leucis ab ora maris Mediterranei in occa-
Sanctorum, fuit, nec immerito, cum magno gau- sum.
dio receptus a clero et populo, et cum magno g Treginerius haud dubie hic barbare provenit
honore et solennitate dictae reliquiae fuerunt col- ab obsoleta voce Hispanica traginero, qum auri-
locatae in ecclesia beataj Mariae. Et ex tunc gam vel mu/ionem significat.

DE S. JULITTA MARTYRE
C^SAREtE in cappadocia

COMMENTARIUS PR^VIUS. J.P.

Cultus, elogia, tempus ac locus martyrii, Acta ex

S. Basilio magno.

cesaream Cappadocice , alias apud nos claras laudes S. Basilius magnus egregio enco-
SUB DlOCLK-
laudatam die 14 Junii

c ad Apud
TIAMO. inter ea, quce mio celebravit. Grcecos hoc etiarn die refer-
illustrandam Vitam S. Basilii magni ex tur in Menceis magnisexcusis,ac Menologio apud
variis ibi collecta sunt,
martyrio suo no- Canisiurn sed crastino, in Synaxario Basilh
;
Amma Sancta bilitavit S. Julitta, Fastis Grcecis
ac Martyrologio imperatoris, ubique cum elogio : quibus adde
memoria iu fiomano hodierna die inscripta. Hoc ita earn an- Menoiogium Slavo-Bussicum, in quo etiam nota-
mrtyrologio nuntiat : Caesareae in Cappadocia sanctae Julitta;
Romimo, oc .
tur ejus memoria. Certamen S. martyris Julittte
,

Fastis Grascis
martvns q ua3 Dona sua a quodam potente sibi
> etiarn memoratur in Martyrologio Arabico-sEg/Jp-
cum elogiis; usurpata in judicio repetens, cum ille exceptio- tio, sed 31 hujtis.
nem daret, quod ut Christiana non deberet au- 2 Texturn vero Grcecum Synaxarii Basiliam,
diri, mox
a judice jussa est thus idolis offerre, ut ad finern torni I rnensis Julii a nobis vu/gatum, <»« s,
'""i
posset audiri quod illa constanter recusans,
et sic sonat
;

ignem conjecta, spiritum Deo reddidit corpus

in hic morenostro latinitate donamus, 31 W*
: Certamen sanctae martyris Julittae. Julitta Gbli'
autem a flammis permansit illaesum. Ejus prae- sti martyr, erat e civitate Caesarese Cappailoci*- flasil'"""

Habebut
 DIE TRIGESIMA JULII. 153

adversus virum quemdam passam dicit anno 304, sub Constantio et Galieno;
Habebat illaactionem
qui abscissa plunmam par- pro quo debuit dicere Galerio Maximiano nam
avarum acviolentum,
:

agros, animalia, villas, famulos, Gallienum imperalorem perperam conjungi cum

tem ejus terra,
vitae supellectilem ad se
transtuht, Constantio Chloro, hic haud dubie indicato, 7io-
omnemque
Deo sycophantis et falsis tes- tissimum est.
contempto jure ac
;

nec non munerum

largitionibus, quibus 5 Qua> autem ad palcestram martyrii spectant, Palwstmm
tibus
corrumpebat, innixus. Dum autem illa non undequaque ita elucescunt, ut omni prorsus iiiiirti/riipiilii-
judices mus csse
adgtaret eoram judioe, et inciperet edocere viri difpcultate careant. Baronius ad annum ex eo Ccesaream
(vraiirii.lfi». amisata ab ipso fuit, quod esset citatiim,num. 67 Cwsarece Cappadocimillam attri- Cappadodig:
atque ad nihil prsesentium bonorum buit.Elogia Grceca Sanctce natales adscribunt ei-
fjhristiana :

(
„.,il,,sc"iiji('iens,sedomniacontemnens,Valeat, dem civitati; an vcro eadem, qua> patria, etiam
inquiebat, vita, et
ejus gloria :
ego enim omnium palcestra fuerit martyrii, disertc. non exprimunt

nditorem et effectorem non

negabo. Statim quamquam illud, quod cst apud Canisium pluscu-
M
igni eam tradidit. Fornax lum lucis saltem creperce nobis suggerat, unde ap-
itaque injustusjudex
vero, Sanctse complexa
corpus, sicutlucidustha- pareat,verum martyrii locum ibidem fuisse : dicit
lamus,animam quidem misit ad coelestem regio- enim. Haec Sancta cum cupisset apud prsesidem
nem; pretiosum autem ipsius corpus aftinibus et Caesareae quemdam iniquum hominem accusare,

sognatis atque omnibus fidelibus servavit inco- quod agros, villas etc. ad se transferret ubi loci ;

lume. Atque luec fjuidem e dicto Synaxario tran- cum prcetor seu gubernator , sicut observat Tille-
itulimus. montius in assignala superius notatione 76, ordi-
3 Similifi habentur in Menasis magnis typo narie resideret, judicare omnino licet, eumdem
eusis, Menologio apud Canisium, et in excerptis quoque locum Sancta3 marlyrio obtigisse. Favere
rfcuHl
Martyr e hihlintheni Ambrosiana ; sed ibi die crasiino ; et vidctur Panegyris S. Basilii magni,si integrum
fifiDOfvfur.
ex iis, quce brevissime manu noslri Henschenii ad ejusdem contextum a/tente quis consideret; neque
finein rlni/ii iu istisexcerptis adscripla sunt, disci- enim illum encomiaslem alioqui ita locuturum
ums SanctCB mcmoriam legi in utroque codice fuisse persuadere nobis possumus in ecclesia uti- ,

Taurinensi : quoitem die 31 hujus nomen ejus con- que Ccesariensis urbis, atque ad suos, quibus
siqnatur in uostro Supplemen/o pluries citato, ac episcopus prmerat, ibidem subditos. Et, quod ca-
proin salis noto, hisce cum versiculis : put est, de corpore ita pronuntiat : Sane in orna-
'Q; avXjioos; xal TO Jlup irj; xa;ji!vou tissimo primarii templi urbis totius vestibulo
rlpb; ttjv y.al.hv Xao.7:ovaav 5^v MouXfTTav. conditum, loco quidem adfert venerabilem sanc-
cnm micante pulcre Julitta rogus
Ubi timoniam... Terra porro, istius Beatae adventu
is caligo, non splendor fuit.
Confertur ; benedicta, aquam emisit, quse suapte natura
Quasi rlirus, Julittam tam inusitato splendore nulli non nostrum gratiosissim* esse debat. etc.
mieuisse in medio igne, ut lux ejus, ad lucem 6 Atque ex his postremis hujus lociverbis, di- diffiruttUS (!J:

interprete
Marlyr/s comparata, jrrm non lux, sed mera caligo cendum, inquit recte Tiilemontius ineademnota-
Latino elogii
renseri dcheat. Qua> allusio poetica ita hic parum tione, quod loquatur5. Basillus deipsaCsesarea,
S. Basitii de
proprii et uppositi ad rem ipsam salis habet, ut aut de civitate non valde ab ea remota sed nos ;
Sancta, pro-
omnibui Mnrtyribus, qui perman- illaesi ab icjne eum intelligamus de ipsa sola Ccesarea, quando- ponetnr
serunt, facile applicari possit. Nunc videamus,an quidem de Sanctce corpore ibidem quiescente acleo
alieunde exsculpere possimus verum martyrii diserte meminit, neque aliunde illud eo transla-
tempus, quodnec elogia superius commemorata, tum vel verbo indicat. Difficultatcm movet Tille-
ner ipsa S. Basilii magni oratio panegyrica, quam montio ttj Jm8r)u.!a in mox allato textu. Latinus
posthunc Commentarium producturi sumus, de- interpres i/lud reddit adventu, Tillcmontius par
Irrillillillll. la visite, id est visitatione, quasi ille Sanctus
tao Welur
i I Habemus tamen ex iis notam aiiquam cliro- juxta Tillemontium, videatur loqui de ecclesia,
SWIfl sui nologicam, cujus adminiculo instruimur circa ubi requiescebat corpus Sanctce, tamquam de loco
WocfcftOJlO;
tempus imirlyrii ; i/luiii ridelicet, quod Sancta a diverso ab eo, in quo ipse erat. Attamen candide
immraio, non
suojure rejecta in judicio, qida erat Christiana. fatetur, non bene videre se, quid sibi velit xfj ^iorj^la,
Discimus enim ex Eusebio lib. VIII, cap. n, et si non intelligatur simpliciter de prassentia ejus
clarius e t Lactantio de Mortibus persecutorum corporis. Et vero quidni vox illa ita hic intelligi
cap. xiii, quod per primum Diocletiani edictum possit, imo ila intelligi debeat, ut aperte non ob-
Christiani declarati fuerint infumes,et incapaces, stet, quo minus Julitta, tam Ca>sa.rea>nata, quam
'!"' '" judicio, quacumque etiam de causa, audi- deposita, ita etiam Ccesarece martyrii agonem
reulur : iil i/uod adco perfecte convenit cum his- consummasse, intelligatur; quidquid Panegyreos
toria S. Julittae, Tillemontium
ut nos, secuti Basiliance interpres per illam adventum intelle-
tom. V, in iiolalionibus ad persecutionem
Diocle- xerit ?
liain, notatione
76, non credamus faciendam esse 7 Negue enim vox im8>)(a!a adventum de loco in expendihir
diffi( ultatem, si dicamus cum Baronio, quod mar- locum dumtaxat significat, sed denotat etiam
'.'/'" palmam consecula sii sub persecutione Dio- mansionem seu habitationem in loco. Ne rem
cletian i ;an autem anno 304, cui iUudmartyrium hanc lonqius protraliamus, satis nobis esse possel,
adaptat II 'v, iiini tiini certo constat, quam lectorem remittere ad lexica Grceco-Latina. Taci-
quodnonante uniiiim primum istius persccutio- tus tamen prceterire non possum paucula excmpla
>ns, Christi
303, quo ad diem 24 Februarii illud in Julii Pollucis Onomastico segrnenlo IX, lib. IX,
decretum promulgatwn
fuit ; utvidere est apud cap. i, pag. 979, num. 9, editionis atini 1706, cum
nmiiten, TiUemontium de dicta persecutione ar- latina, quce textui Grrnco ibidcm respondet,inter-
iiculos. Certiora etiam non invenit legendista pretatione : 'Emb\p.itv,in populo versari, Ir.iZrjwam
Uallicus in Sniiet,,. martytia, quod suis Vitis populo cohabitare, ijuBr]u.!a, cohabitatio. Quidnam
•Sanci,,,,,,,, ,„!,.,
„;, hunc djem 30 juUi> djcem
(ll / autcm iT.io^la nobis hic officit.si ita exponatur,
rf|
credtiUud contigisse
tempore imperatoris Galerii prout exponi ex dictis potest, quo miiius terra
Naxtmiani, qui Diocletiam Beatae mansione, co-
in imperio successit ecclcsice Caisariensis istius
«moChristi 305. Menologium Slavo-Russicum habitatione sive prsesentia benedicta, aquam
Julii Tomus VII. 20 emiserit
 15-4 ELOGIUM S. JULITTvE MARTYRIS.

A emiserit ete. Quidnam hic cogit recurrere ad lo- rit? Et tamen Eusebius lib. Vl Eccl. hist.cap. xu '

cum vel proxime remote distanlem a loco de-

vel. de illa tradit sequentia, interprete Henrico Va- i
'" ;u

positionis corporis S. Julittae, inPanegyri S. Ba-

•
lesio :

silii magni indicato ? et quia magna vis est iu 11 Accenso autem extra urbem rogo, mina-
«(
''"'""'"'
significato vocis emSriuta, quatemis proesenliam in bantur vivam se illam combusturos... At illa
loco desiguat ; placet uno alterove exemplo illam veniam deprecari paulisper visa, atque interim
confirmare. dimissa, celeriter in ignem insiliit et conflagra-
et diluitur. 8 Scapula citat illud Synesii epist. 149 : 'Hjtfv vit. Hic quidem, haud dissimulo, expressis ter-

it\ **\ <!f.wv IniSijjisr? tjj jj.v^[juri. Nobis etiam , tum minis dicilur ista saucta Martyr ante tantisper
quando abes (corpore,) praesens es memoria. Al- dimissa/M&se, quam in igneminsilierit;sedtniid
terum ibidem est e.r Callimacho in Hymno Apol- vetat, c/uo miniis haic nostra,jam adignem dam-
linis; ubi dicitur Apollo in reddendis oraculis nata, scd vehementi Spiritus sanc.ti igne accensa
Ini8ri|ierv, id est prresens esse :si quidem ea oracula (id quod conforme est tum iis, guce hie dc ea

certiora habebantur gentilibus, in quibus mani- prcem.iltitntui\ in textu, tum imprimis pathetica
festa erat secitndum numinis prtvsentia.
ipsos quam ad circumstantes mulieres habuit, oralioni)
Hac itaque in notione vocem JjctSrjiJtfa accipe, et quid, inquam, vetat, quo minus ita affecta et
evanescet difficultas, quo minus nostrce Martyris longioris impatiens morce, in lignorum struem
exuvice in templo Ccesariensi depositce, el ipsa accensam insiluerit prius quam solito tum tem-,

Sancta martyrium passa fuisse intel/igatur in poris more adpalum annecteretur? C lara quippe
ista civitate.Utrumque quamquam disertis et sunt verba S. Basilii magni; ad improprium ac
claris termiitisnon dicatur in elogio ejusdem metaphoricum sensum non detorquenda, quando
Sanctce, excontextu tamen toto, atque ex adjunc- in pioprio ac natitrali cxponi possunt ; id quod
tisomnibus, deducimus tamquam admodum ve- hic fieri posset, perspicuum est. Est enim SXXojiat
rosimUe ac probabile. £t ? to rcup, prosilio ue/insilio in ignem.Adisis Lexica

9 Porro in eodcm elogio varia notantur, quce Grceca ; jtpb; vero prcepositio , qua utitur auctor
B ad gloriam S. Julittae posthumam conducunt : e/ogii, cum accusandi casu, idem significat, quorl E
nimirum festus dies, seu annua ejusdem memo- e(; sive in cum motu. Et sane hujus, de quo agi-
Elogii r/uod
ex S. Ilnxilio ria , sepu/crum , confluxusque ad illud populi mus, loci apud Basilium vim non satis exprimunt
magno hic da- fructiiosissimus, ac fons miracitlosus. Baronius versiones qucedam, itli videre dabilur in annota-
'"'
ad annum 304, a num. 66 utitur isto elogio; ac tis, ad, scepe dictum elogium, quod nunc exhibe-
post illum Tillemontius Monumentorum eccle- mus.
siasticorum tom. V perseculionis Diocletianece
articulo 60; legendista Gallicus ad diem 30 JuUi;
quod et Ruinartius inserit Actis sanctorum Mar-
tyrum sinceris ac selectisa pag. 515 editionis
ELOGIUM
secundm. Elogium illud liabuit ad suos S. Hasi-
lius magnus ,Ccesariensis ecclesice prcesul, etmodo Auctore S. Basilio magno C^SA-
quidem soIenni;nec nondiesanctw Martyri quot-
annis sacco, illo utiqitc qui memoriam renovet,
reie gappadocle archiep., ex
ut in elogio dicitur, magni illius certaminis etc. homilia inter diversas quinta,
An vero is hunc diem 30 Julii, an in
inciderit in
diem proxime sequentem, non satis constat : quia Gaudefrido
tam uno quam altero Sanctce memoriam signant
Grcecorum Fasti. Damus porro elogium ex ope-
tllmanno interprete.
ribus S. Basilii maqni, typo editis Lutetiw Pa-
risiorum auuo 1018, cum notis nostri Frontonis
Duccei, tom. I, a pag. 3G7, interprete Gaudefrido
Sanctainique oppressa rejicitur
sive Godefrido Tilmanno : nec vero versiones alice
in judicio, quia Ghristiana;
neglectce sunt, uli planum fiet ex annotatis.
10 Locitm quemdam prcp.dicti elogii num. 10, in igne martyrium consum-
C in lignorum struem aecensam insiluit, Grcece F
loius quidam W'i ™p»'' rt^ato, e.r se quidem clarum, expen-
satis
mat, ilkeso corpore; gloria
eapenditur dere paucitlis visiim est , occasionem prcebente posthuma.
Tillemontio, qui loco citato, nota 77 censet, eitm
posse exponi hoc modo, ut. significet ardorem et Qu;e de beata Martjre praedicatio se offert *
$. juHtt
contentionem , quibtis Martyr se contulerit ad lo- vobis depromendam, huj usce est causa con- pra s«W
cum, ubi comburi dehrbat ; cel quod ipsam etiam gregationisa. Huncenim diem vobis induximus* fort '
s

conscenderit pyrarn, siquidem jam tum erat prce- celebriter agendum quippe qui memoriain re-
: _
.

||1(|!

parata; vel gaudiiim, quo ambiri se undique a novet magni illius certaminis, quod in muliebri
flammis vidit, easque admisit. At vero quidnam quidem eorpore, generoso alioqui animo, etplus-
cogit TiUeinoiitium verba adeo chira a se.nsupro- quam virili, omni admiratione ac stupore per-
prio ac naturali detorqtiere ad metaphoricum? cellens cum illos, qui et ipsi prresentes spectarunt
Quia, moriserat tum temporis, uti nunc,
inqiiit,
decertantem tum eos, qui auditu percepturi
,

alligare eum, qui supplicio debebat affici, aut sunt in posterum, referentibus his, qui re ipsa
ipsis etiam clavis affigere ad palum; et accen-
tanti istius agonis periculum fecerunt, beatis-
dere postmodum ignem. Sed ratio ista plane fri- sima mulier Julitta b decertavit (si tamen decori
vola videtur : nam sicuti sua cuique regulce datttr
ratio permittit eani vocari mulierem, qua? be-
exceptio, ita cuique consuetiiiliiii thitur et sua.
roica animi fortitudine supergressa est c infir-
Et dicat , amabo , Tillemontius nonne eam- mam
,
naturae rnuliebris conditionem : . , .

dem istam, quam pro

Sanctce nostra» tempore « 1
it

2 Cujus unius magnanimitate et constantia tifc*

allegat, consuetudinem, allegare etiam I""

debebit maximopere crediderim constematum esse et
pro S. Apolloniu, si consequenter loqui volue- perculsum communem humani generis adversa-
ritim.
 DIE TRIGESIMA JULII. 155

indignissime ferentem, a rouhe- perari praetorem infensius, et. acrioris irae aestu 1)
rhm, nimirum
].r*ripi palmain
quidem virti.rise ;
qui adversum se succendi
hoc Deo uberiores exsol- mlni tyramio
;
,l„\,l,i
1100 expromere im- vebat gratias quod dum ob caducas facultates aut toi mettHs
magniflcas illas vooes :

eoMuerit
insolesoens, se sdlioet concns- controvertit raptori ac delitigat o, visa sit sibi territa
uotenti superbia
*
pnivereom terrarum orbem, etquasim- ipsi sancire^bonorum ccelestium possessionem :

comprehensurumi ac velut ova derehcta e terram quidem perspiciebat sibi adimi, ut possr-
dunl
Bublatnrum, urbesque adducturum in so- deret paradisum addici infamise, digna ut ha-
:
„„„]i„
"
cuminterim generOBse hujus Mulieris beretur corona gloriae corpus per contumeliam
| itudi MB ] :
:

inferior, quam, quod pri- concidi flagris, vita quoque hac temporaria spo-
yirtute conspiciatur
BOllicitabatur, a Christo ut defice- liari, compos ut esset beatae illius spei, Sancto-
tempore
iiiimii

,.,,t..
adnisus est, elidere argumentis et convincere rum omnium choris allecta *
in ccelestis regni '
udjecta

inri.iistantiie, quasi qua per naturae inflrmita- gaudio.

.
IM ininus posset continenter pietatem erga 8 Denique dum interrogaretur crebrius, nec fatetur si ««-
i(
iill.iin Christi;
]lrl]iII tueri sepvareve, hanc denique invenit, aliam redderet vocem, contestans ancillam se
et iid ignem
doctrice experientia tf,
conditione naturae for- esse Christi, quin et eos execraretur, qui invita-
danuiata, Iwta
i,,,, ,,,. ut qua? adversarii terrieulamenta tanto rent et hortarentur ad abjurandam fidem : tum ad {laiiwins

i,]us<'!'it magis, risuque prosequuta sit, quanto judex ille iniqtiitatis non eain modo amplissimis properat :

ille eam sperabat se iisdem perterrefao- illis opibus, quae praeter justitiae legutnqne sanc-

llllMHII.
tiones illce ademptae fuerant
privavit; sed et ,

3 Formulam enim liaec , litemve judiciariam multam velut ipse putabat, vita ut pri-
ei dixit,
[i vppri-
intenderal uni cuipiam ex primoribus civitatis varetur, atrociter addicenseam igni.Haec porro
rmbmm\M iii.»; qui lraude et violenta impressione * unde- nullam ad rem earum, quae, interim dum vivi-
wnm (rnw-
vis extortas opes sibi uni vindicarat, perrapi- tur, oblectare nos assolent, visa est festine adeo
iKiin ct praedam confertim corraserai divitias. excurrere, atque ad destinatam sibi flammam
ipi
Ili,, terree plurimum circumciderat e, neque non concita perrexit, facie, habitu, ipsis quae depro-

B agro i, villas, pecora ao famulos Julittae interce- mebat, verbis, alacritate insuper efflorescente
perat. Deniquecum omnem reliquam supellecti- palam indicans, quod in animo delitescebat, pro-
inn apprime opulentam, et eam Mulieri ademp- fusissimum gaudium.
tamad se transduxisset, forensia judicia eeleri 9 Mulieres quotquot sibi adstabant proxime, adhortam
mvlieres orf-
ocoupatione praevertit, ut corrumperet, subor- obsecrabat, ne ad tolerandos pro tuenda Chris-
s f antcs ad pn-
natis aliquol calumniatoribus, testibusqA falsis, tiana religione labores, animos sinerent remol-
remproChristo
siuiiil cardinem reponens in illiberali
el causaa lescere : neu causiflcarentur
aut praetexerent magnanimi-
otsordida largitione, plane corruptelajudicum, infiruiam feminese naturae conditionem. Eadem tatem.
uffaimaue I Dies status decidendae isti causae ut advenit, quippe massa, qua et viri, et ipsas constamus,
ii tibi prseco ex nomine quemque jam
ciebat, dicebat ad imaginem Deiperinde acisti, et nos
:

adornatis etassidentibus advocatis. Cumquehsec conditae sumus. Est sane mulier ab Opifice
.'ii/ 7iiu7 C8JC(
ccepissel instruere judicem de impotenti tyran- creata, peraeque ac vir, capax virtutis. Quid enim
iiido hominis, essetque enarratura formulam miri est? An non
consanguineae et ipsae sumus
modumve, quo initio possederii primum; simul viris per omnia? Non enim
ad constituendam
etiam edocturs diuturni temporis prolixitudine mulierem sola est assumpta caro, sed et os ex
suam confirmari ditionem; ad b;ec cum jam mi- ossibus; quo flt, ut et ipsa? Domino nihil minus
serum in modum deploraret violentam viri et ac redhibere debeamus firmitatem fidei at-
viri
inexplebilem avaritiam in occupandis alienis; que constantiam, nec non in adversis patien-
ille timi in aream fori progressus, ait, lege agere tiam.
illi in »ii licere, ncc actionem illam introdueere : 10 His dictis, in lignorum struem accensam Insilit in

I". .iiiin fas esse, quidquam cum civibusaliis insiluit q, quae perinde ac thalamus splendore ignem animn ;

in ecelttm mi-
habere commune eos, qui hactenus minime co- coruscus, corpus sanctae Julittae circumplexa,
grat, illceso a
lueruntdeos imperatorum, ni prius Christi fldem animam quidem in coelestem illam destinavit
flammis corpo-
ejurarint. regionem r, et quae illius meritis congruebat, re; sepultura,
I videbatur/is in medium
5 Pratoriinspeciem requiem corpus autem honore praecipuo vene-
: fons mirai ul -

c proponere, quaa essentjuri obnsentanea, quaeve rabile asservavit afflnibus et cognatis incolume, sus ;

iWCWstuni maximopere eonduxerant^. Jubetur mox afferri F

nec ullasui parte Uesum; quod sane in ornatis-
'«jml, In ju-
thus, prunas* item et propositio litigantibus :
simo ternpli s urbis vestibulo t conditum, loco 1
UB3C praetenditur a judicibus h, eos *'
quidem et quidem adfert venerabilem sanctimoniam, nec
legibus, el legum sufiragiis perfrui posse, abju-
» minus, qui eo loci conveniunt, efficit sanctiores.
pniiue
renl modo Christum quod si fixius adhaaresce-
; Terra porro istius Beatae adventu u benedicta,
rent nullumjamipsis relinqui usumneque
fidei,
aquam x non
emisit, qua3 suapte natura nulli
fori, neque legum, al ne relinqua quidem reipu- nostrum gratiosissima esse deheat, adeo ut Mar-
olic»; quippe [qui]
juxta sanotionem legis, per tyr haec imaginem pientissimte referat matris,
?J«stemporisimperatoreslatseA,notaminfamiss dum nutricis in morem, tot.ius incolas urbis, pe-
mcurrissent.
rinde ae lacte quopiam in communes usus afla-
6 tlla quiil secundum haec? Illicne studio capie- tim scaturiente nutrit.
"'">»'
nihll
batur rocuperandarum
opum /? Num quod sibi 11 Haec aqua sanis y tutela est, et temperate
aoveral usui fore
m, neglectim transmisit, obti- deliciantibus suppeditatio voluptatis, et solatium cujus aquoe
" rl " l; ''
controversiae causa adversus sibi inju- aegris. Hanc ipsam in nos benigne contulit Mar- sabitifera
"""' p ericulo Bortatio nd
' a judicibus impendente conster- tyr gratiam, quam olim suis Jerichuntinis Eli-
"" an "no ssl ct exterrita?
Sane nihil minus. salsuginem naturae com- Sanctam
dum imi-
saeus z impartivit,
'

«uidait! Ipsa potius tandam.

valeat vita, ipsae pessum munis aquarum istiuscircumquaque finitimi
loci
"™ facultates
l,,n, " l; >'
at ne ipsum corpus : benedictione permutavit in saporem dulcem
pnus supersit, quam in Deum creatorem
111111
plane, deliciosum et perquam suavem. Viri, ne,
neumuUaimpia vox mibi ex ore egeratur quaeso, siveritisad tuendam religionem vos con-
n.
Ejusmodi suis sermonibus quo
•
mulieribus lnferiores.Mulieres, ab hoc pro-
videbat exas- spici
posito
 156 ELOGIUM S. JULITT.E MARTYRIS.

A posito vobis exemplo ne desciveritis, quin citra vitiis? (Quid gratim hic supra habet Illicne?) vel A.
$
praetextum omnem cohaerescite pressius susceptae An opum illecebris capta vel decepta est? Pri- hagno
II
10

semel huic pietati, et reipsa facite periculum, mam expositionem recte adhibet editio Basilecn.
hunc naturae vestrae defectum nulli esse vobis anni 1566 ; nullam super his verbis lego in Colo-
impedimento, quo minus possitis conficere quid- niensi; Basileensis vero altera non satis recte, An
vis operis boni. De hac Martyre plura dicere opes captavit ?
parantem revocat, nec sinit diuturniorem tra- m Editio Basileen. annni 1566 vertit id quod
here moram sermo, qui heri quidem mihi ccep- conducibile est sed malim z'a oun^pov, quod lego
;

tus est, nec usquequaque absolutus. in textu Grmco, exponere potius cum editione Ba-
sileensi anni 1565, salutem suam; quam cum Co-

ANNOTATA. loniensi jus fasque ; vel cum interprete nostro

usui fore.
a Minus recte editio Latina Basileensis, n Poterat interpres illud textus Grmci ^rfil t'o

anni 1566 Argumentum quidem Ecclesiae est.

:
o-Gp.a p.oi 7tspLXettp(k(r]jip{v Tiva <poivi)vtametsi non etc,
Rectius Coloniensis, anni 1531, et Basileensis verbum de verbo, sic vertere, corpus mihi prius
anni 1565, Concionis hodiernae causa. pereat, antequam in Deum etc. Simile est illud

b Cave, ne hanc noslram confundas cum syno- Virgilii lib. IV JEneidos, v. 24 : Sed mihi vel tel-
nymis, Antiochena nempe et Tarsensi in Cilicia lus optem prius imadehiscat... Antepudorquam
datis die 16 Junii. Noster Fronto Ducceus in no- te violo.Editiones Colon. et Basileensis prior
tis pag. 33 ad illas voces beatissima Mulier clarm dum sic legunt : corpus.. iri per-
satis hic

observat, haec a precedentibus ita fuisse inter- ditum malo, quam elc; non autem Basileensis
punctione divulsa , ut alteram periodum in- posterior, dicendo, etnequecorpusmihi reliquum
choarent. fiat, antequam vocem etc
c Grace est &r.oxpi'\xtixv ;
quod editio Colon. ci- o Quanto iterum dilucidiius id quod est Grcece,
tata non recte vertit correxit ; at forte mendose 8ti ypr)p.aTuv <pOap«ov ajitpiaSrjTouo-a, ac sine ambagibus
pro contexit. Basileensis anni 1566 melius, occul- explanasset, quod ob divitias caducascontendens,
E
1} tavit, quam noster hic interpres, supergressa est. visa sit etc
Porro proxime sequentia quasi nidum
illa hic p BsSaiouaa, id est , stabilire cum edit. Basil.
comprehensurum etc.,sunt phrasis Isaim x, v. 14. anni 1565 ; vel cum alia confirmare : non autern
d Grmce oti t% m(pa;, id esl per experientiam ;
praeferre cum Coloniensi; qum et in proxime se-
non autem praeter opinionem, utiillud redditedi- quentibHs habet, cur displiceat.
tio Coloniensis citata: Basileensis vero anni 1565 q Editio Colon. in pyram procurrit, cum Basi-
recte quidem habet ipsa experientia sedprmterea ; leensi anni1565 Basileensi anni 1566 ad rogum
;

addit praeter opinionem quod in textu Grmco

;
insilivit versionem istarum duarum priorum
:

neutiquam invenio. editionum nonprobo; ultima illa debuisset dicere

e Grmce ajroTeu.6u.Evos, ac proin melius dixisset in rogum insiluit.
interpres absciderat, id est, sibi vendicarat. r In Grmco textu est fi>?^, quod recte vertitur
f Grmce simpliciter i66v.it, videbatur ; et sic recte regionem in Menologio apud Canisium legitur
;

habent editio Colon.,nec nonutraque Basileensis. choream forte quia interpres legerit in Grcecos
;

g Grmce ava-rxara jipoTe(veaOat, id est, necessaria exemplari xwpelav, pro xtopav vel x°p'<w, quce duo
qua
praetendere, uti est in editione Coloniensi; in idem significant.
tamen paucula de thure ac prunis qum legimus ; s Editio latina, quam vidit Ruinartius, addit
proxime sequentia in textu Grmco, prmtermissa primarii totius, ut ipse notatum reliquit ad hicnc
sunt. locum.
h Brevius et clarius dixissel interpres et pro- t Edit. Colon. templo ; Basileensis prior civi-
nuntiatum fuit litigantibus vet pronuntiatum , tatissuburbio; posterior delubro in suburbio:
fuit a judicibus: Grmce enim est xai r.p6-.aa<.s zoii prmplacet noster interpres.
8r/o£opivoi;. Editio Basileen. annilb&bmeliusquam u Consonat editio Colon. et Basileensis prior
interpres noster, habet, dabaturque sententia a posterior autemponit,quod idem est, accessu at :

judicibus. Basileensis autem anni 1566»»'m« recte nihilhorum probo propter dicta in Comm. prcev.
q et dilucide, propositio litigantibus praetenta. Co- a num. 6. F
loniensis assignata, sice interpressensum non satis x In Grmco textu additur h tmv oixslwv Uf6mi,
perceperit, sive per oscitantiam omiserit, illud ex suis seu propriis hiatibus vcl fissuris utraque
;

non reddidit. editio Basileensisex propriis lateribus sedminus :

iIn Grmco textu lego apvouu.e'v7)v uiv. Zmtyopi-irp . recte Coloniensis ex propriis brachiis.
61; acproin illud abjurare interpretis (at secun-
y Totam hanc periodum, inquit ad hmc verba
dum texlum negare) et adhaerescere, quod mox noster Fronto Ducceus in notispag. 33, ab inter-
sequitur, non numero plurali Christianos, sed prete omissam restituimus, quam et Basiliensis
Sanctam vi textus indir/itat ; idquod observatur editio et Cornarius, et manuscripti agnoscunt
in utraque editionc Basileensi ; non autem in Co- in uno tamen Olivariano legitur au>?povo 5 f)Sovi]«
loniensi. xopijv.., temperatae voluptatis suppeditatio,,.
k De hac legedicimus in Commentario prmvio, z Historia paucis narratur IV Begum, cap. "-
num. 4.
19 Ecce habitatio civitatis hujus optima
: est...
1 ^Apa IWkiMr^ tm jiXoutiu ; Num inescata est di- sed aquae pessimae sunt etc
 DIE TRIGESIMA JULII. ib7

DE SANCTIS VIRGINIBUS ET MARTYRIBUS TUBURBITANIS IN AFRICA

MAXIMA, DONATILLA ET SECUNDA

COMMENTARIUS PR^VIUS.
J. B. S.

De palaestra martyrii ejusque tempore, cultu et Actis.

wtyres appello insignes hasce Chris- de qua re hic nobis minime laborandum est.
sociis,

tianas heroidas easdemquc et virgines, liem nostramconpceret qui velex levi indicio Tu-
HlllllKHAMI

Mi orentw
tamctsi in antiquioribus Fastis et a
S. Auqustino utraque laurea non de-
qum in aliis omnibus constantissime
burbum aliquod Lucernarium vel
cernariam vel ttrbem aliquam Lucernariam dic-
tam, in Africa ostenderet, in qua passce essent
Tuburbim Lu-

,iiiii/' i" ipsis tritmilur. Martijrium certe celeberrimum est, Sanctce de quibus agimus, aliique aut socii aut
prmeunte Carthaginensi Kalendario a Mabillonio populares. quos in proxima classe infra recense-
nliiii. in quo Septimia adjicitur, in noslris vulga-
bimus. Si de martyrii lempore satis constaret,
lis Martyrologiis praiterita, quod ad eamdem referrique adeo posset classis hcec nostra ad eam E
U
Tubwbitanam classem spectare non exislimarint, perseaitionem in qua passa est sancta Crispina,
tametsi certissime eo pertineat, ut ex sequenti cujus Acta gemina habcs inter Ruinartii selccta
classe piilebit. Sic legit laudatum Kalendarium: pag. 494, ubi Anulinus proconsul nostrarutn sup-
;s Kal. Aug. Sanctarum Tuburbitanarum et Septi- plicia Virgini isti ad terrorem ingeril ; sic illarn
mi», iinstrarum palcestra sic eqprimi-
ulii liiiiin affatus . Vivere diu desideras, aut mori in pcenis,
lur. dubium id solum rclinquatur ad quod
ut , sicut et ceterae consortes tuae Maxima, Donatilla
Tubwbum (cum in Africa minimum duplcx sit) et Secunda? id certe colligeretur, in ea cicitate
sanctce illce Puqiles revocandce sint. Tuburbum Tuburbitana passas esse, quw loco marlyrii
aliuil majUSj inqiiit Mabil/onius in notis ad cila- S Crispince proxima fuit, quo aliquousque nos
tum Kalcndarii texturn, aliud minus. Tuburbita- ducerent ea vcrba; consortes tuae, essetque adeo
nacivitatis majoris meminit Victor Vitensis in Tuburbum majus in Africa proconsulari, in qua
lib. III.Tuburbum minusinZeugitana.... Tubur- Africce parte satis verosimile est, noslras hasce
bum majus Africae proconsularis civitas erat, cu- martyriumconsummasse,atque inde Tuburbitanas
jus apiscopus Benenatus in Notitia Africse. In dictas; sive ipso loco natce sint, sive in vicinia.
alterutra civitate passas esse, quidem dubium
id Alque id modo inquirendum, silne similius Qutaitw
4
non vit/etur; in qua determinate, necdum conslat: vero Maximam, Donatillam atque Secundam sub et!am
utriprababilius adscribipossint, rnox dispiciemus. Gallieno agonem comptcvisse quam sub Diocle-
i.
moFfyrfi 2 licin iionniliil involvit eodex Hicronymianus tiano. Pro Gallieno stant Acta qualiacumque,
Lucensis dum scripsit; In Africa civitate Tubur- nescio unde mutuata, certe auctoritatis non ma-
tulo Caesaria?, ulii aliiplanius Af/icam solum no- gnce, tametsiab Adonerccitata sinl, ubi Anulinus
iiiiiiiiriiui. ,[st
omnia turbasse vidclur Romanum in Africa prceses sub Gallieno adducitur, quem
parvitm singidari sua positione Tuburbo Lucer- multis post annis eo pervenisse constat. Et vero
naki.k, Maximse, Donatillse et Secundae virgi- si tot Anulini prmfecti olim exstiterunt, quot in
num, itnde eam accipiens Ado, in omnem suam variis Marlyrum dubiis Actis scepissime allegan-
C progeniem Iransfudit; Eodem die apud Africam, jam non proprium nomen, sed ferme appel-
tur, p
civitate Tuburbo Luoernariae a qua. non deflcxit
; lal/vum dicendum videbitur, utpote cujus nominis
Sotkerus :
ni parum fideliter ductorem deseruit sub singidis ferme imperatoribus, etvariis quidern
l suardus, dum seripsit Apud Africam
civitate locis, aliquis in Christianos scevierit, vel ab ipso
Lucernaria, rjimm frustra Ortclius aliique
Geo- Neronis tempore, ut habes ad 28 hujus mensis in
i/riijilii iln i/iursirritut.
Neque in moderno liomano Actis SS. Nazarii et Celsi; item die praecedenti
'" composita est, dum restituto Tuburbo,
satis
de SS. Flora, Lucilla el sociis, atque alibi divcr-
toisic kgitur;
Tuburbi Lucernariae. Alios Mar- sis diebusaliis. De Anuliito igitur S. Crispina;
tyrohgos frustra hicrecensuero, sive
ejusdem sint judice cumplane constet ex probalissimis Actis,
stve alterius
Rabanus certo de ipsis non
classis. is vero salis apertc pronuntiet, tresnostras Virgi-
memimt,minusetiam Beda, Florusaut Wandel- nes scevitiamsuam non ita pridcrn expertas, non
tertus, iii
adeolucisindealiqvndfrustra nonnulli videtur earum martyrium a S. Crispince certa-
quasterunt, neque
felicius aliunde, utin Obser- mine, nec a certaminis loco multum removeri
whonibus nostris ad
Usuardumpridem insinua- posse, censendumque adeo, ad eamdem persecu-
'"'»'-. lectores
tunc remittentes
ad Acta SS. Per- tionem spectaread quam ipsa S. Crispina perti-
petitte et
Felicitatis 7 ubide Tuburbo varie
Martii, net, simulque ad eamdem provinciam. Audiamus
inflexo opmisitts
disquiritur ; ad Mabilltmium et modo Ruinarti ad ipsius S. Crispince Acta pra?-
."'"'"'"'""' '•'
gvibus prt> determinando marty- monilionem num. 3.
nt

'i'ifi„.
™onihilcertietteposM,jam$aU8perspeximus.
( itutis jaia
hcis id disquiritur potissimum,
5 Passa est, inquit, S. Crispina sub Anulino
proconsule apud Coloniam Thebestinam et qui-
^ ,, m
imaii-
no passtt fue-
Uneet mt>l intcr "'n
Tubwbitanas computandce bince dem anno 304, ut videtur, quo anno maxime ';
'"« illustres
martgres Perpetua et Felicitas cum in Africa sasviebat persecutio adversus Christia-
nos
 15« DE SS. MAXIMA, DONATILLA ET SECUNDA
nos An
vero Colonia Thebestina a Thebeste
distinguenda?CerteAnulinum MJCToaE
civitate Numidiae
•' H
in proeonsularij et Florum in Numidia adversus S.

Christianos tum temporis saeviisse, scribit Opta-

tus Milevitanus episeopus lib. III. Quin Thaga-
MARTYRIUM
rensis Crispina dicitur. Duplex autem est civitas
Thagara, una in proconsulari, ubi fideles persc- Ex S. Adonis Martyrologio.
quebatur Anulinus, tinde rursus videtur co/ligi,
in eadem provincin el Thagurensem Crispinam
et nostras Tuburbitanas martyrii coronam conse- Eodern die apud Africam, civitate Tuburbo
cutas. Quod si tamen vere dicatur in citato Com- Lucernarise natale sanctarum virginum
,
PHeftm
mentario 7 Martii et a novatissimis operum
iJbc,
Maxima3, Donatillae, et Secundae quae persecu- :

S.Augustinieditoribus,apudRuinartiumpag.8Z, tione Galieni sub Anolinojudice passa; sunt.Qui el

Vomtik
ctiam in ipsa Proconsulari provincia duplex Tu- interrogatione facta, distulit audientiam, etbea-
burbura fuisse, tunc eo res deducetur, ut ingenue tas virgines et sorores, Maximam et Donatillam,
fatear, promptum mihinon esse, alterutrum seli- ad civitatern Tuburbitanam perduci jussit, qui-
gcre,quo Sanctarum noslrarum patriam aut bus nec panem nec aquam subministrari praece-
palmstram aecuratius definiam ; nisi appositum pit, sed aceto et felle potari. Videns autem
Lucernariae luminis aliquid subministrare cui- Beatissimorum fiduciam, exarsit in iram.etjussit
quam videa///r,quod miiii certc iiecdum conspi- ut urgerentur ambulare. Erat quaedampuellain
cuum cst. ut hcec de loco cl tempore martyrii, in superioribus domus suae constituta, annornm
ea rerum perplexitate satis dicta sint. duodecim, nomine cui dum multe
Secunda :

ihlll :lll da HS (1 De cultu quod memorare superius cceperam, nuptiarum conditiones offeruntur, omnes con-
njni S. Avgw is sane e.rlra omnem conlroversiam positus est, tempsit, et unum Deum dilexit. Haec accensa
timis.
imo tota Ecclesiareceptissimus juxta ac celeber- spiritu Dei, cum videretcommartyressuasMaxi-
B rimus est, ut ex vetus/is tabu/is na/nifestissimum mam ot Donatillam transeuntes, (fuit enim in
redditur. a// solenniorem feslivitalcm sola defi- superioribus domus ejus mcenianum *, ubistabat)
W.Heniai
ciente in Breviario et Missali commemoraiione et sanctarum "Virginum pulchritudinem fidei
Controversum olim fui/, ii/rum in S. Augi/sti/ii oculis consideraret, cogitavit et decrevitadsimi-
sermone XXXII, a nostro Sirmondo edito, q/ii est lem gratiam pervenire.
novce editionis 345, recle notatum sit, loqui ibi 2 Et^ie aliquis prohiberet honeste descendere, unro se iii

sanctum Doctorem de Martyribus Tuburbitanis, ut impedimenta vitaret, nec opes, nec nationem ailjmu i/S'-

a.n forte legendum Suburbitanis verum rectc ob- ; suam contemplata nec partem carnalem
est. rllmlii

servat laudatus Buinartius, citata pagina 82, curavit: sed, relictis omnibus, unum auctorem
num. 3; etiam admissa correctione, in ca causa castitatis Deum quaesivit, quem in asternum pos-
qucp citm Henrico Valesio vertebntur, nihil pror- sedit, et tenuit. Cum ergo egrederentur beate
sus decidi : nam ut ibi in Augustino legendum sit Martyres et procederent, Secunda festina cla-
Tuburbitanae, non referri id ad bim/s illas jam mabat post eas : Nolite ine dimittere, veniam
laudatas Martyres, verum certo ad nostras, Maxi- vobiscum. Et simul cum illis eivitatem Tuburbi-
lnam, Donatillam, et Secundam, quas i^ere T/i- tanam ingressa est. Alia die hora tertia Anolinus
burbitanas fi/isse clamat tota antiquitas, ut e.t.iam proconsul pro tribunali consedit, et Maximam, et
inde hodiernarum Sanctarum clarissimam famam Donatillam sibi praesentari praecepit, et ad tor-
venerationcmque in ipsa Africa intelligas ; quas menta elidi. Et cum caederentur, jussit calcem
netnpe sanctissimus Doctor orationc sua laudave- super plagas earum spargi, et fricari : deinde in
qua utinam ea vcl eminus attigisset, qua?
rit, i.n equuleo extendi et torqueri, et stativam* ad bi- aqiiam n" •

ad illuslraiida earum gest.a maximc desiderantur! bendum ofierri deinde in craticulam et ad car- mananl»
:

Vera lefa 7 Jam pridem vehementer optavimus, harum bones igneos sterni, et prunas ardentes super
perierunt. Sanctarum Acta primigenia alicunde cruerentur. capita earum adjici : postmodum in theatro ad
quemadmodurn refossce sunt illarum passiones,de delubrum deponi, et ab omnibus eonculcari.Tunc
qui/ius jam sumus, nempe SS. Perpetum ac
locuti ex officio dictum est, esse cum eis puellam aliam,
Felicitatis atque ctiam S. Crispina, ex quibusea nomine Secundam : quam suo judicio Anolinus
solverentur quoB eruditorum ingcnia vexarunt proconsul applicari jussit.
hactenus. Nam quce de ipsis circumfertur Le- 3 Cumque adesset, ait : Christiana es, an pa- atqve
««"

"""'
roiimii
ge.nda, sive Ms. sive typis edita, non magna pra>- gana? Secunda Clmstiana sum. Statim
dixit :
cula 'i
fert sinceritatis indicia; imo tot ncevis infecta Anolinus ipsain cum Maxiraa et Donatilla ad
apparet, ut ub hujusmodi rerum taulillum peritis bestias damnavit, et eas ferro vinctas ad speeta-
non facile admittatur. Ea quain habemus ex Ms. culum populi adduci praecepit. Quaa cum induce-
S. Saloatoris Ultrajecti desumptam ct cum aliis rentur, in rnedia arena osculatse suntseinvicem
collatam, vcl in ipso principio labitur, dum ut martyrium pace complerent. Ursus autem fe-
Maximae substituit Maximillam et pro Tuburbi- rocissimus ac saevissimus illico eis laxatus, in
tana cioitate, Tyburcianam, aliaquc refert a>que mansuetudinem versus , earum vestigia linxit
ignoranter luxata corrupta, certe pejoris longe
et potius quam momordit. Iratus Anolinus, quia, se
no/a> quam sint ea Acta qua> in Adonis Martyro- furente, bestias mites vidit, locutus cum concilio,
logio leguntur, et ipsa, ut jarn dixi, non salis ac- sententiam-ex tabella recitavit : Maximam, Do-
curata aut probata, imo verosimillime cx aliis, natillam et Secundam, in superstitione sua per-
ut in similibus frcquenter accidisse alias ostendi-
durantes, quae diversas pcenas pertulerunt, et
mus,pro aliquaparte desumpta etSanctis nostris bestiis objectse sunt, et diis nostris sacrificare
aptata. En Adone ad verbum descripta,
ipsa ex noluerunt, gladio animadverti placet. Maxima.
atque ubi opus fuit, notatiuncula una
alteraoe Donatilla et Secunda dixerunt Deo gratias. Bt :

explicata.
consummatae sunttertio Kalendas Augusti.

DE
 DIE TRIGESIMA JULII. 159

ALIIS MARTYRIBUS VEROSIMILITER ETIAM TURURBITANIS

RUFO, PRISCO, PATERNICA, SEPTIMIA, OPTIONE, AMMONIO,

JUSTO, JULIA, POTAMIA, ABDI, ACENEO; ITEM MAXIMA, HOSPIDE,

DONATULA, ET FORTE SILYANO ET MAGNILO.

s
Ex Hieronymianis.
j B.

adduco,quodin aliis dicto jam classis istius

numero dubitandum no/t
os solos codices hic
jOJran.
etiam antiquis Martyrologiis non refe- videalur. Sintne porro Tubiirbitani quoque omnes
rantiir prceterquam in solo Notkero, quipost particu/am item a.nntintiantur, non audet

II
solos
codiccm aliqucm mutilum secuto, in quo
dccem cx memorata classe invenerit; quo-
neqare Florentinius, neque ego negaverim; curn
nulla ccrta appareat distinctionis nota. De prio-

,„<„/<> etiam fcrme leqit Eptemacensis, qui non ribus certe res in propatulo est, cum tribus relatis

nisinovem rccenset. Numerunt quatuordecim uni- supra Virginibus immediate subjunganlur. An

formiler signant ambo exemplaria
Lucense et simul cum ipsis eodem die in alio lempore passi,
Corbeiense, in quo poslcriori adduntur et duo alii id eqttidem afprmare non ausim: neque aliud

Silvanus cl Magnilus, quibus ad distinctionem occurrit quod de prcefatis Martyribus piwdicari

prceposui particulam forte : nam utrimi reliquis possit ; neque de nominibus magnopere laboran-

accensendi sint, an porro rescindendi, unde certo dtim ptttavi, cum modicissima in ipsis occurrat
exploremnonhabeo. Atpro numero quatuorde- discrepantia ; nam Paternice et Paternica
cim recte etiam alleyat Florentinius codicem ali- Ammonicus vel Ammonius , Potamiena seu
quem lleq. Saccia>, quem in Animadversis suis Potamia tam parum inter se differunt, ut ea
seeundwn nominat Holstenius, asserens eosdcm scrupulosius observare, operce pretium non vi-
ibi pm/ilcs referri qui in Lucensi recensentur, tit de deatur.

DE BEATO JOANNE MILITE

j. p. Cultus apud GrtBcos, elogia, veneratio publica CPoli.

huhc oannem, plurimorum syno- logum Sanctorum continent, inde excerptum ac

Ml JlMANO

I -liu
Reatum
nymorum Sanctorum fcecundum nomen,
3

per menses cleductum. Martyrologitim Arabico-

kesterno die inter prcntermissos rejecimus Mgyptium sic habet Memoria S. Joannis: militis.
Menads maqnis excusis, et Fastis sacris
e lu Ephemeridibus Grtxco-Moschis apud nos ante
(Wta iifh- ecclesim Mthiopicoe, ad hunc diem quo inscribi-
;
tomum I Maii, pag. 37 vocatur Joannes miles
M Graris inr [et majore quidem alicubi cum solennitate) martyr qui etiam titulus ei datur in Menologio
;

variis aliis Tabulis Grcecis. In apographis nostris Slavo-Russico; tum quod nomini ejus prcefigun-
cirrrplis e.c bibliotheca Ambrosiana refertur his tur duai illce majusculce S. M., quai sanclummar-
rrrhis ; Mv^ati tou ^axtxptou Mcoivvou tou tjTpaTnoTou. Me- tyreiii significant;tum. qttoddicitur ibidempassus
moria beati Joannis militis. Sequitur elogium; de annoSdi. Sed de hac re dicetur inferius. Nunc
</iio itti et de aliis paulo post. Ecgraphis Ambro- e/ogiitm, qttod Gra>ce impressum legitur adcalcem
sianis consonatannuntiatio Synaxarii Basiliani. tomi I mensis Ju/ii, Latine sic reddimus
In Supplemento noslro ad Mencea excusa, quod 3 Eratbicsub Juliano Praevaricatore militans. Elogium Lati-
constat r.r apographis
Sirmondo-Chiffletianis, Dimissus itaque una cum aliis militibus, ut per- ne hin redcli-
Iwo amuntiationis Grceca; invenio
latinis litteris secutionem adversus Cbristianos moveret iis tum. ;

senptum, Joannis duois; cuimox subnectitur hoc quidem, qui ipsum videbant, persecutor appare-
distichon
bat sed clam stabat a parte Christianorum his
; :
-
i, •

61 (iap6apou; oux oioa Satjiovas t£u>;

, quidem priusquam comprebenderentur, signifi-
cans fugam illis autem, postquam jam compre-
:

Nusquam Beatosscimus inter barbaros, hensi essent, clam attendens, ut fuga se subdu-
Donec decore Miles o Cbristi occidis.
cerent. Non commiserationis vero duntaxaterga
Quo alludat poeta,
observationem nostram pro- eos exhibebat affectum, sed indigentibus etiam
mmrns num. 5; quod autem
dicut, nescire seBea- suppeditabat ea, qute et orationibus et jejuniis
m mter oarbaros ; intellige vel in sensu valde erant accommodata. Ad haec, visitatione inflrmo-
accommodo, ut non promiscue illos Beatos sit rum,et afflictorum consolatione vitam exornabat
repmre;vel Taifalis illitd solis suam atque ad honestatem accommodabat.
applica.de quibus ,

'"/''" c i/itorum
; nttmero solum Joannem noveril Exacta autem sic vita, requievit in Domino,
Poeta fuisse beatttm,
««Ullu depositusque est in loco, in quo ponebantur pe-
« ^"«/«sporroducis Beato nostro cliam datur regrini. Sed cuidam postmodum mulieri per
w alns nostris ccgraphis
Ambrosianis, quce cala- revelationem innotuit cui adstans, res suas in
;

vita
 160 DE SS. MAMANTE ET BASILISCO MARTYRIBUS.

vita gestas, et quo vocaretur nomine, manifes- militarem seu phalangem, in qua militaverit
tavit. Miracula vero multa alia patrans, fugam B. Joannes, intelligi juxta dicta posse illam,qum
J.p.
servorum cohibet. '0 napaedtr];, praevaricator, an- constiterit e militibus barbarm Taifalorum gen-

tiquum Juliano Apostata' nomen inditum fuit, tis\ quo alluserit auctor versiculorurn superim

sicut patet ex Iheophane. Imperavit abanno 361 num. 1 allatorum ; quid enim aliud voluerit, non
usque ad 363 unde de tempore, quo B. Joannes
;
videmus. Jam vero quod attinet ad nomen Pan-
vixit, statuere potes. decte ; si vere, quod superius dicitur, id nominis
4 Similia occurrunt in elogio, quod est inter loco isti adhmserit ; poluit ila appcllatus fuisse
et cumalio
collatum; cu- excerpta bibliothecm Ambrosiana>, quce assei-va- a7rb tou TcavofyEoOat, ex eo quod caperet peregrino-
jus postremi mus ; in quo tamen ponitur Sanctus aTpaTEu6u.Evo; rum omnium cadavera, tamquam commune et
paucula addi- inhonoratum vilioris istius hominum generis re-
ev tw voupiEpw ™v Tau<pdX<ov, militans in numero Tay-
tamenta
phalorum ; ac deposilus fuisse ev tu t6to> XEYouivi.j ceptaculum. Sedvaleat, quanti potestvalere,ha>c
nmth^, in loco, qui dicitur Pandecte. In fine nostra conjeclura. De sepulcris, qum Polyandria
autem post apparitionem mulieri circa Sanctum antiquitus dicta fuerint, constat cx Hisloriacon-

factum, subditur : Aey&tm 6s outo; 6 "Ayto; vA dXXa versionis S. Josephi Comitis die 22 hujus mensis,

iiEv Oauu.ata jtotsiv , ItjatpETto; 8s tou; 8paau.ou; ijti^Eiv Ttov pag. 249.
xai tou; cpipa; cpavEpoij; 6 Quod
vero Fasti Grceco-Moschi ac Slavo-
'
forte T&? oJxetSW, xal T& auXa '
xaTau-TjvuEtv,

Russici superius allcgati Beatum nostrum dice-

M.
atiXa; COllipi- xa6toTav. Dicitur autem hic Sanctus et alia facere mbi fc^
lationes
miracula, prsesertim vero fugam cohibere famu- bant exstitisse martyrem neutiquam nos in hac ;
B - J "»»«»

lorum, etpignora indicare, et fures manifestare. re iis suffragari possumus ; de qua Grceci nec in
annuntiationibus, nec in elogiis modo productis j^ .""
^ e
'W>l
"'

Porro quod hic dicilur sv tw vouuipip twv TaiitpdXojv,

1

intellige in numero militari, seu cohorte {vide quidquam produnt. Interim haud obscurum ejus phmCPiii
utrurnque Cangii Glossarium) Thaiphalorum seu nomen delituisse, sed publica veneratione hono-
Taifalorum, utroque enim modo scribitur apud ratum fuisse CPoli conficitur ex citato nostro
,

Or/elium; estque Scythica natio Zosimo lib. II. Supplemento, ubinotantur ista: 'H Se tootou ouvafc;

Gentes trans Danubium, in Dacia, cir-Hierasum TsXstrai iv toj asjtToj arcoaToXsfo) tou av. djtoaT. xai euoyy,
E
fiuvium erant; quos aTrajano imp. devictos tra- Mtoavvou tou 6eoX. jtXrjalov TJ]S aYttoTaTr,; u.SYdXr,; sVxXjpta;.

dit Eutropius. Horum quoque meminere Aurel. Hujus vero dies festus celebratur in venerabili
Victor in Gratiano imp., Ammianus 31, Liber apostolico templo sancti Apostoli et Evangelista
Notitiar. et Panegyricus Genethliacus
,
imp. , Joannis Theologi prope sanctissimam magnam
Maximiano Sed sine afflatu Taifali ple-
dictos. ecclesiam, Sophianam, de qua Cangius CPolis
rumque scribunt. Joannes Gothus pro Triballis Christianm a pag. Pluscula de hoc tem-
lib. III,

videtur habere. plo nostro Cangius CPolis Christianat

dabit
hir a nobis ex- 5 Ita Ortelius; quce transcribimus ex ipsius lib. YV,pag. 113. Atque hcec quidem sunt, quai

pommtur. fide, ulteriore opera supersedentes : et vero quod de nostro Beato dicenda se offerunt; utinam oc-
in rem nostram hic est, et sufficere nobis debet, casionem prmbitura, ut Actaejus, sicubi abstmsa
illud observatum unice volumus, per ordinem lateant, e tenebris prodeant in lucem.

DE SANCTIS MARTYRIBUS

MAMANTE ET BASILISCO
Cultus ex Fastis Grsecis.

DB M .1 Llt.ll b hesterno die, quo in Menmis magnis struit circa illos Pugiles, quamullus aliusexpro-
excusis memorantur hi Martyres, ad duclis ; docens, quo uterque mortis genere mar-

A;
igitur
liodiernum eos remisimus sicut indica-
tum ibifuit iuter Prmtermissos. In dictis
Menmis ita tunc annuntiantur, consonante
, tyrium consummarit. Ac de Basilisco quidem sic
loquitur llOC die
;Vt teX. Eodem
: Tjj auTfi tju.. 6

die S. Basilicus senex gladio con-

a-f. BaatXlaxo; 6 YEpuv

Oultus apud
Crratros Ma.ximo Cytherorum episcopo : Sanctorum mar- summatur. Et mox subduntur duo illi versicuh

tyrum Mamantis et Basilisci in Darii. Pro eo INal, BaaiXtaxs, i]*aXu.ixw; e*jc' darctoa,

quod in istis Menmis, nimiumquantum mendosis, Kat (3aatXEaxov (3aivE tt]V Tou.rjv tp^piov.

habetur t5v 0.^1 u.apTupo;, reclius lege cum Cythe- Age, Basilisce, psalmice super aspidem,
reo prmsule t&v iyduv ambo enim fuerunt
u.apTuptuv ; Atque basiliscum gradere, truncatus caput.
"
Martyres, non solus Mamas uti planum fiet ex ; Patet, allusionem hic esse, nee sine graha, a
annuntiationibus, hoc die in alios Grmcorum Fas- illud Psalmi 90, v. 13 : Super aspidem et basilis-
Codex Taurinensis habet ista
tos transcriptis. cum ambulabis.
"A0Xr,ai; twv h Tof; AapEou*.
ciy. u.p.. Ma|j.avTo; xa\ BaatX(axou 3 De Sancto autem Mamante sequuntur ibidem
& «)»*
AapElou nosfi
Certamen sanctorum martyrum Mamantis et isla : Tij auTTJ 6 Sfto; Mdu.a; h Tfj OaXdaar)
T)jji.
teX- [JXriOsis

Basilisci in Darii. Consentiunt excerpta nostra e Eodem die sanctus Mamas in mare jactus con- UfinniA
Menmis Mss. bibliothecm Ambrosianm, ac Sup- suiinnatur. Suos is quoque , ut prior, adjectos
plementum nostrum Ms. ad Menma impressa, habct versiculos, his verbis expressos :

pluries citatum; in quo illam annuntiationem 'Q; oi'a u.uaTr|; twv aXt^tov Md[j.a;

insertam, sed alio mod.o,quam continuetur ipse ToXuxt OaXdaari; l^pEovav xai pdOrj.
textus,adscriptam lego, non tamen, ut suppono, Quasi mysta piscatus Mamas,
sit peritus
aliunde huc intrusam. Intrepidus audet maria scrutari infima.
geiais moi lis
2 Utcumque tamen res illa se habeat, parum Per substantiuum uuoTr,;, quod communiter
accip'
»
referl; quandoquidcm textus ipse clarius nos in- solel pro discente sacra , mysteriorum perito ,

initiaio
 DIE TRIGESIMA JULlI. 161

gddato sacris alicujus

numinis, hicintelligeeum, exstiterit, spectans nd CPolim, versus dictum D
8 sit gnarus xffiv tti&>v pisca- Bosporum, seu nd os aut fretum CPolitanum.
"""p * ,„„' apprime et intime
seuartispisealoria. Atque hccc quidem nostra est ronjectura circn fo-
torum,
in Darn, ^m su- cum aliunde nobis plane obscurum : et filturus
Cfearum ar foco seu traetu
!

,;

^T" «mnta annuntiatumibus adjungitur, colUgi-

Martyres publica veneratione cultos
forte est nliqnis (sit sane oplnmus) qui'melioribus
ac certioribus documentis illius, quo de agimus,
X» mus, hosce
MsseCPoli, "' suascilicet, vel alterius Sancti lori situm illustret. Porro ubiubi tractus isle fue-
,,,,/r sacra : de guo cultu etiam meminit Cangim rit, ad urbem certe CPolitanam pertinere, illud

CPolis Christianmlib.
IV, pag. 128, quamquam argumento est, quod dum Fasti Grosci suis an-

admodum jejune, ex Meneeis; ubi nihil invenio, nuntiationibus adjungunt tsdem sacram, et trac-
ille situs fuerit. Petrus Gyllius tiini aliquem seu locum, ubi Sancti, quos annun-
,,,1,1 parte traetus
tuo Bosporo Thracio lib. II, cap. 12 agit de tiant, colantur, stata lege id sit
intelligendum de
,„

Darii unde tractus ille, hic designatus, CPo/i, prout quotidiana nos docet experieniin
p 0nte
:
,

nomen fortabse duxerit; qui proin pars aliqua et exempla apud Cangium citatum lib. IV.

DE S. RUFINO MARTYRE
ASSISII IN UMBRIA
j. n. s. C MMENTARIUS C R I T I C U S.

Unusne an plures sancti Rufini Assisii celebrentur?

B E

.111 Jn.ii. cturus de S. Ruflno seu Ruffino mar- historiae monumentis, sola erant eatenus annuse
tyre, qui hisce plane verbis hoc die an- dedicationis solennitate contenti. Tandem auc-

tos oomfani
"«'""
A
ea
nuntiatur
Umbria S. Kufini martyris;
Assisii in

mvestigando guce adgesta seu passionem snl-

tem Martyris illustrandam conducerent, nonntin
/n Martyrologio
,
Romano, tore Deo, reperta passionis historia, constituit
venerabilis pontifex, juxta tenorem videlicet
quem
ejusdem
litterae testabantur, ut 3 Kal. Augusti
gloriosi Martyris festivitas coleretur.
offendi, i/iiniii i/ine rem totam ita involverent et 3 Ex docemur, S. Petri Damiani quw aliund*
his nperte
(mplicarent; ui quid demum tolerabili aliqua cevo, nempe
seculo 11, quo et vivebat laudatus magisimylnn-
riiiiniic ,/c prcefato Sancto diciposset, prorsus fjugo Assisiensis episcopus, fixam primum stabi- tur '

iinii intelligerem : ubi telam expandero, sintne litnmque fuisse hoc die 3 Kn/. Augusti S. Ru-
satis explanabiles plicae, lectorum jiulicio dispi- fini festivitatem, cum Assisienses eatenus sola
« \um relinquam. Quod igitur in hac re nobis fuissent annuae dedicationis (opinor bnsilicce ip-
jiniuiiiii est, iliim post Martyrologium Baronii sius Sancti) solennitate contenti : ut mirum vi-
notationes consulo, heec ad hunc 30 Julii diem, deri noii debent, nul/nm Sancli liujus apud anti-
citatumque textum exposita invenio : Exstat dc quos Mmiyrologos repertnm fuisse memoriam.
Bodem sermo IVtri Damiani, necnon sacerhym- Porro id mirum maxime, ex tota reperta passio-
iiiis,i|u;i' omnia habes apud Surium tom. IVhac nis historia nec verbum n S. Petro Damiano
,

ilic. Sic iiiiiiiciiin Baronio prosluxerat Galesinius, memoruri, nisi enm jnm dicto hymno complecti
in niji/s notis iil inonciniir picelcrai , et upud Li- vo/uisse dixeris, quod minime crediderim, cum
pomanum reperiri lomo VIII, quod vcrum est; hymnus tolus et nliis sanctis Martyribus quibus-
nti/iir ibii/rm hymnus etiam sancto Petro Da- /ihel faci/e aptari possit. Hcec modo combinari
mittiw tribuitur, quemtamen in ejus operibusita velim cum iis guce trudit Vghellus in utraque
sermoni subjunctum reperire non licuit; forte editione Itnlicp. sacrce tomo I de Episcopis Assi-
i/mii/ n/itiic
C Caietanus, junioris alterius scripto- siensibus, Hugonem nempe illum, S. Damia.no F
ns, rhythmorum numeris, esse censueril.
r,-
synchronum, anno 1050 transtulisse corpus
1 2 Pergo igitur nd ipsum citntum sermonem, S. Rufini, cum disertissime asserat S. Dnmianus,
i/ni in ciliiiuiic
Romana
laudati Caietani est or- sacrum illud idem corpus, gentilis impetus ter-
ilmr :,', u/ij
longa oratione agens sanctus Cardi- rore, adeoque multis ante seculis, ex suburbio
ii"!is ,/c uiiiii/iiuciii, patriarcharum sepulturis, intra moenia fuisse translatum; tempore autem
"il liicr ,•,;/„,
„„„1 delabitur : Beati igitur hu-
,/,,,
Eugonis, ut ipsa concione infra sub/iciendce in-
jus Martyris corpus
de suburbio Assisiensis op- telliges , non nisi de trnnslnlioiie labri lupidei
l'"'i. uW antiquitusfueral positum, intra moenia acerrime tumulluatum fuisse.
postmodum fuit, gentilis impetus terrore, trans- imo redditur nodiis omnino dum
4 Crescit oratio, alia his-
wum. I.iiru, demde prosequitur inter Eugonem indissolubi/is, si ad Ferrarium obtendi-
recurras, utpote toria
'"'"' ''!"« n/,1,
ii, d
Assisinatempopulum, delabro cpii lioc ipso die in Cata/ogo Sanctorum Italice tur -

quo iilim Sancti corpus positum fue-

i
ngeiis, De S. Rufino martyre Assisii, historiam
"". transferendo; „„
ad cathedralem ecclesiam, profert, ab iis quce in sermone dicuntur , loto
m «dipsam s. R ufini basilicam,
ubi miranda ccp/o diversam, quain hic in/mii subjicio : Rufinus
"""'""""'• "<< <!"«
ad Smicii ciiiin, „„/ passio- clericus presbytero cuidam apud Assisium inser-
""' •<«" •/><< tmit : postmodum miracula alia, ex viehat. Cum antem presbyter
adulterium ille
Wbustantumdem de S. Ruflni gestis docearis. commississet, veritus ne Rufinus, in judicium
""" »ero subdit Ris itaque transactis, coepit
: vocatus, vi juramenti se proderet, illum in pu-
" on
parva inquisitiofieri, quo die iirrictissimi teum, nemine vidente, praeeipitavit. Post mul-
2?™* Christi Uulini deberet martyrium
«Dran. Nullis si,
tiim temporis spatium ab haurientibus aquam
iu idem apud eos exstantibus detectus est, ac ita integer et ineorruptus inven-
•'"/'i Tomus VII. 21 tus.
 162 DE S. RUFINO MARTYRE.
tus, ac si recens suffocatus fuisset. In cujus ore episcopum et martyrem invictum, qui ad eum
AUCTORf
lilium florens repertum ferunt, in quo veritas diem mortales latuerat, reperire, repertumque
J.
B.
ter in flore impressa cernebatur. Hmc ex anti- in cathedralihonorificention loco collocare die s.

qua traditione et picturis eeclesiae se accepisse 3 Mensis Augusti 1212 quo die Ferrarius in
;

testatur Ferrarius, unde materiam sumpsit Jaco- Catalogo generali ita loquitur : Assisii, translatio
billus, ut historiam hic brevi compcndio relatam, S. Rufini episcopi et martyris ; at falso ei tribuit
paulo fusius suo marte extenderet ; qua fide, hic Jacobillus, quod in eodem Cata/ogo 11 Augusti
nondisputo. Notat aulem ibidem Ferrarius, ex- nataiem ejusdem Sancti celebret, de quo nequi-
stare ecclesiam extra urbem in loco Arcis nomi- dem loquitur : in Catalogo autem Sanctorum
nato, lmic sancto Martyri dicatam qui etiam ,
Italice ad eam diem 11 Augusti Rufinum quidem

S. Rufinus de arce cognominari solet. Atque memorat cum Martyrologio liomano, ast ipsurn
hcec in Catalogo majori seu de Sanctis Italim. Marsorum episcopum, cui non satis apte adscribit
quas cum dicto 5 Ex his vehemenler fallar, ad
vero, nisi eqo hymnum Pctri Ostiensis seu S. Damiani, qui non
sermone non evidentiam patet, non recoli hoc tempore apud magis episcopo quadrat quam clerico suffocato
convcnit;
Assisinates, neque hoc die, memoriamejus S. Ru- ut jam taceam, de eodemmet S. Rufino episcopo,
flni martyris, de quo loquenlem audivimus ipsum in ulroque Catalogo egisse 11 Februarii
S. Petrum Damianum, ut qui de clerico nec emi- verum adeo novum non est in Ferrario lapsum
nus meminerit, sed de celebri prisco Martyre, qui mcmorice deprehendere.
nonin Arcis castro, non in cathedrali ecclesia, sed 8 Habes hic labyrinthum ex quo non facile Qumitur
propria in basilica, et intra oppidi mcenia, dum emerseris, nisi filum praibeant Assisienses ipsi, iliks

Damianus viveret , solenniler colerctur. Neqae nobisque ex suce ecclesice distinctioribus

monu- tnsol».

tio.
rem implexissimam elucidavit Ferrarius dum in mentis clarius distinguant, quem sanctum Rufi-
Cataloqo generali alia omnia miscuit ad diem num olim coluerinl hac die 30 Julii, quem porro
19 Augusti, ubi pramiissa inlaterculo hac annun- hodie ; Damianensemne an Forariensem colant
tiatione, Apud Assisium S. Rufini martyris,
, 19 Augusti, atque an ob impcdimenlum quodnobis
notavit ea se accepisse, ex tabulis ecclesise Assi- fingit Jacobillus, quasi Induigentia Portiunculce
sinatis. Exstat, inquit, Arcis castroin M.(opinor obesse possit quo minus 30 Julii, toto nempe ante
monte) apud Assisium ecclesia, suo nomini di- ipsam triduo, solita recolatur vetustissimi Mar-
cata, licet corpus in cathedrali quiescat ecclesia. tyris suique olim patroni festivitas. Doceant nos
Colitur in Piceno in dioecesi Firmana, quod in demum, alium ipsi colant S. Rufinum episcopum
Piceno natus sit. De eo in nostro Catalogo. hno prmter eum qui 11 Augusti in Martyrologio Ro-
vero, sed hac 30 Julii, quo dk certissime co/ebatur mano ita annuntiatur Eodem die, passio sancto-
:

\i\itin\i*aliquis vetuslus martyr, quando dc Sancto torum Rufini Marsorum episcopi et sociorumsub
orationem habuit Petrus Damianus, quam totam, Maximino imperatore ? Ubi ea ipsi paulo clistim-
aequc ac hymuum infra subjiciam, ex quibus id tius explicuerint polliceri audeo,
,
monumenta qua;
demum erit consequens, coli, aut saltem cultos suggesserint, accuratissime a nobis discutienda
olim fuisse apud Assisinates, tres diversos sanctos illustrandaquc ad dictam diem 11 Augusti. Inte-
Rufinos martyres, quorum hodie saltem duo in rim cum aliud modo nihil suppetat quod cum
unum confusi sint. aliqua certitudine de S. Rufino prcedicari queat,
sed neque epi- 6 Non Episcopus cum Martyre S. Petri Da- prceter laudatum toties S. Petri Damiani sermo-
scopo quadrat miani, ut male eos combinavit Jacobillus, apud nem,eumcum hymno, sicuti a Lipomano etSurio
quem dum lucern qucererem, novis tenebris me editus est, de integro hic recudimus.
involutum sensi. Narrat ille fusius, ut jam dixi,
hisloriam clerici ab adu/tero Curato in puteo suf-
focati, vultque primo, rem illam contigisse 30 Ju-
Beati Petri Damiani sermo
lii circa annum Christi millesimum, nempe ante de s. rufino martyre.
mortem S. Petri Damiani Cardinalis, quoniam
ipse, qui obiit 1072, narrat, tempore suo Assi- ostis, fratres charissimi, sicut ex Catholicfe s«wp'» m
sii celebratam fuisse unius S. Rufini martyris
festivitatem ipsa die 30 Julii. Tum autem subdit,
N fidei
cussionis examine,
magistro didicistis,
omnes simul
quia in ultima? dis
et peccatores et
jioae morW-

ru»
Ast ipse (nempe sanctus Osiiensis Cardina/is) justi ante tribunal aeterni Judicis, cum suis sunt
F
illum concludit, vult dicere conjundit, cum Vita corporibus exhibendi, Apostolo testante, qui
alterius S. Rufini episcopi et martyris, cujus ait Omnes nos oportet manifestari ante tribu-
:

festum agitur 11 Augusti. Rectius multo dixisset, nal Christi, ut referat unusquisque propria cor-
tilubans JacobUlus, sanctum
et hic et alibi scepe poris, prout gessit, sive bonum sive maluni. Et
Cardinalem Damianum, lota sua oratione ne co- reprobi quidem ad hoc, ut quia hic cum carne
gitasse quidem de sancto ii/o Rufino Assisiensi simul et anima Conditoris sui praecepta calcave-
episcopo, multo minus de quaiicumque Clerico, rint, cum eadem utraque substantia, sen-
illic
tam perfide submerso et quidem eo circiler quo tentiam justae damnationis excipiant ,» atque
vivebat tempore, nempe circa annum millesimum, utrobique deinceps suppliciorum amaritudinem
dum Martyrem suum ila depingit, ut manifeste sentiant, qui dum viverent, pravis suis delecta-
inlelligas, sub tyrannis gentilibus passum
et tionibus ex utroque deserviebant electi autem,
:

fuisse, et eorum timore sacrum corpus e suburba- ut quia carnem suam, nunc cum vitiis et concu-
nis in civitatem translatum fuisse. piscentiis crucifigere non desistunt, cum ips> s
mpis corpus Neque vero de episcopo loqui posse S. Damia-
7 suis corporibus, quibus videlicet tamquam taber-
sec. xi pri- num,ex eo plane conficitur ,quod ejus cetaleferme naculis, in divina militia usi sunt, ad supenue
mnm repertum
ignoraretur Assisii sanctus marlyr episcopus Ru-
fuerit.
claritatisgloriam provehentur; ut soluto militi»
finus, ccrte ubi corpus ejus jaceret, onmino nesci- cingulo, unum tunc interior et exterior homo sen-
rctur, cujus rei testem iterum habeo Ughellum in
tiant quietis perpetuaemunicipium, qui ad uinn"
Vidone XV(aliasX) Assisiensi episcopo,qui anno pervenere per communia bella triumplium. et
1204 eam cathedram conscendit, dum ita de eo quibuseadeni fuit pugna, eadem sit nihilonunUS
scribit : Meruitque S. Rufinum primum Assisii corona.
2 Istud
 DIE TRIGESIMA JULII. 163

erit sabbatum nostrum, illesep- ter quod ista praemisimus, de beati Ruffini mira- D
2 fetud plane
m*> Jubileus. Sabba- culis breviter aliqua perstringamus.
;
vs, ille veraciter im
Bimu aeterna 5 Beati igitur hujus Martyris corpus de subur- «git de S. Ru-
feriatum esse praecipitur, et
J
e-
tiim quippe
4aOi'<"
pii/uw peouies flguratur. Sub ejusdem quoque bio Assisiensis oppidi, ubi antiquitus fueratposi- ^ 1 sepulero
per
vel resnrrectionis des.gnandae tum, int.ra mcenia postmodum fuit, gentilis impe-
Lietis «ternae
septimoanno hbertas redditur. In tusterrore.translatum. Labrumautemlapideum,
iwterio, in
unusquisque ad in quo praedictum corpns ante jacuerat, per
tobileo autem tubisclangituT, ut
revertatur. Canet enim longum tempus extra muros fuerat derelictum.
00M essionem propriam
utdicitApostoIus,etmortuiquimChns- De quo nimirum inter populum et Hugonem,
l,,!,, Bi C
Ad possessiones ergo pro-
resurgent.
ejusdem tunc sedis episcopum, gravis est orta
to s.iin
revertuntur:quia in illoultimo seditio. Episcopus siquidem ad ecclesiam beatae
prias omnes tunc
uiiiis.niis.nie proprium corpus Marias semper Virginis, quae ejus loci prima se-
remrrectionisdie
pnesentem vitam duceret, des est, deferendum esse censebat, eo nimirum
,„ quo, flnm ,
reoj

,i;ihl nt. T ,
Vdam, tunc Noe, tunc omnes
; ,
consilio, ut quod mater ecclesia corpus martyris

omnium mortalium animae non haberet, quodam saltem vacui sepulcri sola-
antiqui patres, imo
carnis suae terram redeunt quia re- tio compensaret. Econtra populus asserebat,
B( amissam
:
j

sua in perpetuum possidebunt, et inter sacras reliquias et proprium tumulum divi-

cepta corpora
!„.,.,!„,.,! ,„ libertatem filiorum Dei, jam secure sionem fieri non debere, nec humanis nunc
vinculo corruptionis adinventionibus permutandum quod ab ipso
raudebunl omnes, servili ,

oluti. Cum ergo Sanctorum corpora gloriosi Martyris consummato triumpho videre-
numanaj
,,,„!;,. futura sinl dignitatis, ut et coronam vitae tur divinitus institutum.Taliter igitur hinc atque

perpetuas, el immortalitatis stolam cum suis ani- inde certantibus, labrum moenibus urbis infertur,

mabus sint communiter receptura: quid mirum, et ab utriusque simul partibus ad bivii cujusdam
sinuncomnipotensDeusaptaillislocaprovideat, compitum pervenitur.
eteorum tumulosnonpassim.velpercasumfieri, 6 Illic itaque cum fautores Episcopi ad sanctae

li sed >'N susevoluntatis electione

disponat? Mariae, reliqua autem pars populi ad beati Ruf- E
:; Enimveroel non ociosequseritur; illud ssepe fini basilicam sacrum vasculum pertrahere moli- gravium nausa
Wraton
M
„,
contentionum,
fjur Abraham.quiseex parte corporis pulverem rentur, his atque
'
illis in diVersa nitentibus, cre-

esse confltetur et cinerem, tam ambitiosam scentejurgio.eousqueprocessum est, utfurentes

sepultnra! siiie providentiam habuit, ut ex omni
peregrinationis suse latitudine solam Hebron,
Chananitidis, videlicet regionis, eligeret, in qua
etiam non parvasummaspeluncamsibi duplicem
rM„i|i;irari>(..lac(ibquoque filios, et
suos obtestantes
eamdem speluncam
Quid quod sanctiviri, qui et praesentem,
esl ergo,
e1 omnem mundi gloriam sublimi mentis arce
despexerant,tam cupide,tam anxie, tamstudiose
de loco, nlii eorum conderentur cineres, litiga-
bant,nisiquia perProphetiae spiritum noverant,
Salvatorem mundi illic de suo semine nascitu-
ruin, etsanguinem, qui mundi peccata dilueret,
in illa specialiter regione fundendum? sicut per
PsalmistamdiciturrQuiaDeusnosterantesecula,
Quod nimi-
operatus est salutem in medioterrae.
anna corriperent, et mutuos inter se ictus, amissa
placidas mentis ratione, miscerent. Vibratis at-
que*gladiis, cominus utrimque concurritur, et * An non iin-
acres ardentibus animis ad infligenda mutuo 1 ue ?
Joseph fratres vulnera debacchantur. Sed o praedicanda divina
adjurant, ut eorum ossa ad clementia, quaa humanis miseretur erroribus, et
post obitum transferant. saepe nostris pravis voluntatibus itaobviat, ut ad
bonos exitus ipsa etiam male ccepta perducat.
Quid multis morer? Nullus illic vulneratur,
nulla denique nec tenuisquidem gutta sanguinis
funditur, atque ut mirabilibus adhuc mirabiliora
succedant, sexaginta fere viri ex parte Episcopi
praedictum vasculum ad ecclesiam beatae Mariae
conabantur attrahere, sed nullis illud nisibus de
loci sui fixa potuerunt statione movere. Illi igitur
cumjampraelassitudinefractiomninodeficerent,
et vehiculum lapidis funditus desperarent tunc ;

riini quamquam de ipso Domini corpore specia- ex altera parte vix septem homines urnam corri-
liter possit intelligi, de regione tamen ilia quo- pientes, ad S. Ruffini basilicam tanta illam per-
que, ulii p.ili dignatus est, quae certe muiidi missi sunt celeritate pervehere, ut non lapidem,
1
litullium est, non incongrue dici videtur. sed palearum potius viderentur fasciculum de-
i InChanansea
C igiturterra sancti Patres nostri ferre. Illico populi clamor exiiltantis attollitur, F
,„is tumulos elegerunt, ul indeillimererenturquan- gratiarum actio fautori Deo laeta persolvitur, et
donue resurgere, ubi ille videlicet surrectionis quia pius Deusunum cum populosuosenserit.ab
auctor Christus, primogenitus vivorum et mor- omnibus alacriter divulgatur. Tunc denique pro-
tuorum, iii se dignatus es1 resurrectionis gloriam batum est, verum esse quod dicitur Vox populi, :

deolarare. Et quid amplius dicam de honore, vox Dei.

quem bonorum remunerator Deus Sanctorum 7 Accessit autem ad rei certitudinem, etpres- quas Samstua
auorum corporibus exhibet, quando ipse Deus byter quidam, ab ipso videlicet beato Ruffino dirimi airal
omnipotens Moysi corpus dignatus est sepelire, ad Episcopum missus. Nam cum praefatus Episco-
at Elisei cadaver mortuum legitur suscitasse? pus adversus eos.quisibi restiterant, nonleviter
lut». ut verum fatear, quod
carne viventibus in commotus esset, atque illi pararent sibi digne
Sanctis minimecontulit,hocsaepe divina dispen- satisfacere, et devota illum humilitate placare,
»tio mortuis prserogavit.
Quod in Abdo scilicet presbytero quem diximus per visum beatus
, ,
Mr " Dei Wquido
perpenditur , quem viventem Martyr apparuit, eique dixit Vade et dicEpis- :

l|ll,l|l '
ln
^eopotuil occisurus invadere, sed cada- copo, si me non vult offendere, satisfactionem
u '

v eJ us
nequaquam permissus est aliquatenus quamlibet a populo non recipiat sed gratis ei :

lolare. Preciosa
nhnirum inconspectu Domini, puram sui amoris et benedictionis gratiam red-
JI^Sanetorumejus.Nonergomirum.sidivina dat Mea siquidem hoc gestum est voluntate, ut
:

iisp.M.saiu,
congrua Sanctorum corporibus loca vasculum illud ad meam deferretur ecclesiam,
mstnbuit, el ea
nuncquasi quoddam depositum quatenus meum in eo corpusculum denuorecon-
«"« oommendat, quas postmodum in regnis datur. Noverat etiam, quia nisi ego illis tumul-
«Blesnbus transferenda
restituat. Sed jam prop- tuantibus interfuissem, meque eorum telis oppo-
suissem,
 164 DE S. RUFINO MARTYRE.
suissem, magna liominum strages fusajaceret. ditam confusus et obsmpefactus expavit
didirit,
Ex Shbki
Sed cum episcopus adhuc haesitans, ne his qui- bovem reddidit, pognitentiam egit, atque omnem
dem verbis presbyteri fidem accommodare dis- querelam, quani eatenus adversus eam babuerat
poneret, quidam, qui contractus fuerat,
ecce sedata animi feritate, sopivit.
gaudens et exultans eodem diea beato se Ruffino 10 Praeterea duodecim fures invicem conspi-
fatebatur erectum, sibique ab eodem beato Mar- rantes, indomum cujusdain rustici hostiliter ir-
tyre hoc mandatum perbibebat injunctum, ut ruerunt. Qui ligantes eum priinu, deinde boves a(lrf " c(
!.

haec ipsa cuncta per ordinem, quse presbyter as- et caetera domus animalia diripientes, protinus
serebat, ipsequoque nibilominus episcopo nun- abierunt. lnterea rusticus lacrymabiliter voci-
ciaret.Tandem episcopus, omni scrupulo dubieta- ferabatur, et gemebundus aiebat: sancte Ruf-
tis amoto,quod sibi imperatum est, incunctanter fine,adspice miserum, releva calamitate depres-
exequitur, atque in gratiam suo populo donatis sum, nec placeat tibi, ut praedones et nequissimi
offensionibus foederatur. homines meae facultatulae paupertate ditentur.
<i< miracutis 8 Sed ne apud aliquem fortassis episcopus nae- Ad hanc ergo vocem (mira res !) cum jam raptores
exaisat.
vum reprebensionis incurrat, quia ab ecclesia animalia prosequentes, duodeeim milliariis fere
sua ad horam discedens, contra Dei judicium transmissis, procul abissent, ecce omnes, qui
sentiebat, Isaac ad memoriam reducendus est, direpti fuerant, greges balantes et mugientes
qui non Esau, a sed Jacob
se videlicet electum, accurrunt, et intra caulas se solito more reci-
potius, ab uxore suppositum benedixit. Et illic piunt. Sicque factum est, ut et illi quae pras ma-
ergo earnalis uxor, et hic spiritualis sponsa viris nibus liabere videbantur, repente sublata couge-
suis in propriae sententiae diversitate praevaluit: merent et iste quae deflebat amissa recipiens,
:

quiaquimundiinfirniaelegit, utconfundatfortia, versis utrobique vicibus, exultaret. Visis icaque

Deus utrique consensit. Propheta quoque David tot virtutibus, et tam evidentibus miraculorum
construere templum voluit, sed hoc illi superna signis, praedictus Hugo, venerabilis ejusdem se-
dispositio non pennisit.Inter Paulum quoque et dis antistes, de parva basilica, in qua sanctum
Barnabam pro Joanne quodam legimus interve- corpus fuerat ante receptum, magnam construxit
nisse dissidium propter quod tamen non solum
: ecclesiam, et juxta possibilitatem sumptus, non
utriusque apostoli non imminutum est meritum, ignobiliter decoravit. Deinde beati Martyris cor-
sed ipse quoque discipulus ab Apostolicae discipli- pus ipso alveo, qui certaminis materia fuerat,
nae linea non erravit. Non ergo mirum, si nunc condidit, et cum magna totius dicecesanae plebis
homoaliquando iusciusa veritatedissentiat, cum frequentia altare desuper consecravit. Porro au-
et ipsis Apostoliset Prophetis humanitus aliquid tein quanti illic deinceps caeci fuerint illuminati,

accidisse, Scripturarum auctoritas probet. Sed quanti a dsemonibus erepti, quanti ex variis lan-

haec alias. Nunc ad proposita redeamus. Porro guoribus liberati, perlongum est vel apicibus
eodem die, duo casci ad altare beati Martyris il- tradere, vel sermone proferre.
luminati sunt. Sed et alius debilitatus membris 11 His itaque transactis, ccepit non parva in- StabUitw i

et gibberosus erectus est, et saluti per omnia quisitio fieri, quo die invictissimi triumphatoris
restitutus. De quibus porro miraculis dumtaxat Christi Rufflni deberet martyrium celebrari.
quid factum sit, nobis referre sufficiat, ne si qua- Nullis siqnidem apud eos exstantibus liistoriae

liter facta sint singula, per rei gestae ordinem monimentis, sola erant eatenus annuae dedica-
referre contendimus, auditores fortasse (quod tionis solennitate contenti. Tandem auctore Deo,
absit) laciniosi styli prolixitate gravemus. Ipsa reperta passionis historia, constituit venerabilis
quoque miracula enumerando persequi cuncta Pontifex juxta tenorem videlicet, quem literse

negligimus, sed velut ex magno quodam fiumine testabantur, uttertio Kalendas Augusti ejusdem
cyathum haurientes trahimus, quem super men- gloriosi martyris festivitas coleretur. Nonnulli
sain Christi convivantibus salubriter propinemus veroadversus episcopum invidiae facibus accensi,
ne mentis stomachus ingurgitatione gravari, sed et vesaniae spiritu implacabiliter incitati, tuinul-
sobrio potu tantummodo sitis possit auferri. Ad tuabantur, onerosum esse dicentes, populum
alia igituradhuc enarranda miracula, quae per geminatis unius Sancti solennitatibus feriari, su-
eumdem beatissimum Martyrem divinitus sunt perstitiosumque esse domesticis adinventas stu-
C ostensa, pergamus. diis festivitates noviter introduci : ad summam,
Violenter ab- 9 Per idem itaque tempus vir quidam non fe- non fabricatum hoc religionis amore. sed ardore
lata restituun- rendas vesaniae, crudelis et rigidus, pauperculae pecuniae. Praesertiin autem quidam protervi lio-
(<« mulieri <le suijuris agro chartulam fecerat, quam mines, qui a vocabulo loei, quem incolunt, Insu-
tunc cum magni furoris impetu contumaciter re- lani vocantur, ipso prasclarse festivitatis die

quirebat: unde et bovem sibi, et unam securim irreverenter abutentes, cceperunt cum suis mu-
violenter abstulerat, robur videlicet domesticae lierculis non modo textrinis operibus audaciter
facultatis, et spem regendae familise. Quod ista insistere, verum etiam ruralibus exercitiis libe-
prae dulore non ferens, cum contribulati arnari- rius insudare.
tudine spiritus ecclesiam beati Ruffini festinanter 12 Sed protinus illos sententia divinse animad- c*n*f
res
*»'""
ingreditur, ante altare prosternitur atque ut : versionis ulciscitur, et flagellis eruditi, ad cor
sibi in tantae
calamitatis articulo subveniret, la- redeunt, qui cor habere in prosperitate nolue-
crymabiliter deprecatur. Quid plura?Adest tan- runt. Ut eis aptissime congruere videatur, quod
dem divina misericordia, et mox ut ab oratione per Prophetam dicitur Redite, praevaricatores,
:

consurgit, jacere pavimento securim suam

in ad cor. Illud etiam Et nunc ignis adversarioa
:

ante pedes attonita conspicit. Illico moeror nimi- sumit. Nam casas eorum repente flamma corn-
rum in laetitiam vertitur, et digna Deo gratia- puit, et non solum domestica qua^que, sed et
rum actio a cunctis, qui aderant, unanimiter quae in agris erant, omnia globis inextinguibih-
exhibetur. Sed ecce raptor negocium adhuc suae bus conllagravit adeo ut infelices illi in extre-
;

perversitatisexequitur, et praefatae mulieri, nisi mis jam periculis constituti, ad amnem hinc inde
monimentum redder^t, supplicium comminatur contiuerent, et in ipsum gurgitis alveum accensa
qui tamen mox ut sejurim tam mirabiliter red- quaeque jactarent. Sed ut perspicue probaretur
hoc
 UIE TRIGESIMA JULII. 165

^nonwum.seddivinifaromesseuidiciDm, busdam ciborum reliquiis utcumque sustentat:

°rLuidmergebBtur,extinguinon P oterat.Miro imoquiillossolidosuae visionisciboreficit,quando
lin- signorum suorum lacte tamquam parvulos
^modoelementumiUudvjressuijume
ex parte perdiderat: nara et nutrit, donec occurramus omnesinvirumperfec-
e1

Luidaerataqua.utimmereaquajqueflactude- tum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi :

^centereciperet.-etquodammodohumidanon qui cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit et re-

posset. Sed quid gnat in secula seculorum. Amen.
„, ardentia extinguere
,

„„',„'„„ immoror.cumetipsa hominum membra

etextinctionis re-
aammaprosfliens occupaverit,
invenire non
,„',.,11,111.. qnooumquese
verterent, Ejusdem hymnus de ipso
Bnt?Tandemu8tulati,
fumigati, et m mo-
,]'„,„ torris cnibusti,
cura magnis iilulatuuia s. rufino breviter ejus ,

Rufflni altare confugiunt,

rtridoribus ad beati martyrium comprehendens.
indulgentiam petunt, et
commissi piaculi de cae-
emendationem perpoBnitentiam pollicentur.

Precibus igitur beatissimi

Martyris abincendii Magmim Rufini meritum

doloribua liberati, incolumes ad propriasunt re- Turba canat fidelium,

rersi. Abilloitaque
tempore absque ullocuncta- Quo mundi victor exstitit,
tionis obstaculo, beati Rufflni martyrium colitur, Et liber astra petiit.
,., die, quam prsediximus, cum magnae devotionis Bellator invictissimus

instantia ad cjiis ecclesiara a populis undique Prasbet ora lapidibus,

convenitur. Sed verbis grando verberum
„n,i IMpt 13 [lludquoque praBtereundum esse non arbi- Non indidit silentium.

i ieiiinar tror, quod viri quidam trabem de sylva operosis Plumbatis inde cseditur
exercitiis levigatam, ad beati Rufflni vectare Jam jam obisse creditur
ntoitur,
ecalesiam conabantur : quibus nimirum quidam Sed qui putatur mortuus,
li

Perusinorum violentiam ingerentes, lignum hos- Surgit in arma promptius.

tiliter extorserulit. Sed cum raptores arborem Detruditur in clibanum
m tantissimi conatus anxietate protralierent, et Furentem flammis ignium,
|.iiii|:iiii.|ii.' 1'crusinis muMiibus uno vix interja- Caminus sed incendii
centemilliario propinquarent, repente vehiculum Fit nemus refrigerii.
hassit, niillisiiue virium nisibus impelli ulterius Nam flarnmis crepitantibus
|intnil. quoque homines adauxi-
[ulcrea cnntigiii Clarus immersit angelus,
liiiiu confluunt, non pauci etiamjugati bovesad- Ad cujus mox imperium
duntur. irdinant diligentius machinam, invicem
' Perdit vires incendium.
exbortantur, in robur se colligunt, armosobji- Certat martyr egregius,
riiini, vociferantur, impingunt lignum tamen ; Ut leo vinci nescius :

immobile permanet, acsi fixum radicibus tenene- Cuncta pcenarum genera

tnr. Uciiiiun magistra necessitas docuit, quod Mente calcat intrepida.
caica li.iiiiimun pravitas ignorabat. Mens nam- Saxum collo suspenditur;

HnraNg
.|ii irum perpetrati crhninis conscia, licetsero, Sic fluctibus immergitur :

liquido cognovit, quiaquide beati Martyris sub- Quem aqua Christo genuit,
stantia rapinam fecerant, meritoillisdivmavirtus Per hanc ad ipsum pervenit.
obstabat. Mutatoitaque repente consilio, Assi- Nunc carnis liber onere,
C
siiun vcrsus illico vehiciilum dirigunt, et accele- Rubro vestitur podere,
pandi facultate percepta, beatissimo Martyri, Corona plexus capite
quod superbe rapuerant, humiliter reddunt. De pretioso lapide.
II Agamus igitur Salvatori nostro Christo Te Martyr alme petimus
gratias, el digna Iaudum prseconia referamus : Mentis pronae visceribus,
.|"i iliim per cives supernae Hierusalem talia uo- Nos tua solvant merita,
bis beneflcia prserogat, tamquam per exiguas Quos nostra gravant debita.
micas ac tenues, ad plenum nos
convivium men- Sit Patri laus ingenito,
s» coelestis invitat etdum illosjam post Iabo-
: Sit decus Unigenito,
1VI "
quiescentes in patria ubertim satiat, nos Sit utriusque parili
8aam iii
hujus peregrinationis itinere, quasi qui- summa
Majestas Flaraini.

DE S. TERENTIO CONFESSORE
FAVENTLE IN /EMIIJA ITALLE
J- B. S.

COMMENTARIUS PR^EVTUS.

Sancti cultus probatus, Acta magis incerta.

aventiam alibi non semel, et quidem re- nomine nolitm, nempe Terentium, sub titulo dia-
Colitur Fave-
i centtssimead 27 hitjus mensis mcmoravi- coni, de t/ito inter sacras ccclesiasticas memorias nitm
mus, ubi de B. Nevolono aqendum /uit. quam
I^ \

Colit eadem i^ta civita* inter prcecipuos

ea antiquissima
rius in Catalogo
cst,

Sanctorum
nobis sugqessit Ferra-
Italim, ex monn-
"'" patronos, protectoresque
Sanctum, alibi vix mentis, ul ait, ejus ecclesice Mss.. auctoritatis
sane
 166 VITA S. TERENTII CONFESSORIS.

A sme non magnce, preeterquam in eo solo capite, ad Vitam, de qua jam diximus, qttamque mox
U<
de (juo dubitare non licet, quod nimirum imme- subjiciemus, haud dubie referenda sunt omnia. 0Re
j r
morabili veneratione ibidem cultus fuerit S. Te- At vero pra>tereundum non est aliud singularis
rentius. testc Julio Ccesare Tondutio, civitaMs S. Terentii apud Faventinos cul/us testimonium

ipsius historico, superius etium a nobis laudato, in peculiari oratione qua> pra>,dicta>. Vitce sub-

dum pag. 10 ecclesias Faventinas parochiales juncta e.st in hunc modum : Deus qui populo tuo
enumcrans, inter tres particulares, ipsam S. Te- Faventino celebrem liunc diem in beati Terentii
rentii, ut protectoris nominat, citatque sunodum confessoris tui solemnitate fecisti tribue, qiue- ;

dicecesanam, sub Ugolino anno 1311 ex Ordine sumus, ut illum apud te intercessorem habere
Minorum assumpto, habitam, in qua natales sin- mereamur in ccelis, quem nobis, te inspirante,

gulariter celebrandi prcescribuntur ; Beatorum protectoreni elegimus interris.PerDominumetc.

confossorum .Emiliani pontificis, et Rentii {va.lt Cetcrum, in Papcbrochii itinerario liomano Ms.
dicere Terentii) levitse, in civitate et burgis, ari reperi, de solo S. Savino fieri officium
iiiiiniiiiH

quorum corpora veneranda, in suis propriis ec- duplex I de reliquis patronis Mmiliam,
classis,

clesiis residentia, Dominus quotidie miranda

di- Terentio, Petro Damiano, d uplex II classis tantum.

gnatur ostendere. 5 Apud laudatum Ferrarium in majori Cata- compendinn

2 Nec minus iUustre est apud eumdem Faven- logo Faventinai urbis Protector diserte e/iam P""'" '*!»-
interprmcipuos
patronos, tinum scriptorem, perpetuce erga S. Terentium appellatur , subjungiturque Vi/a> compendium,
venerationis incolarum argumentum, in templo quod locum liir saiiin mereliir, a plcrisque, nisi
cathedrali omnium oculis expositum, ubi inter vehementer fallar, toti ipsi historim, ex qua con-
prcecipuos ejusdem urbis Sanctos et quidem pro- tractum est, pra>fercndum. Sic habet : Terentius
teclores, annua solennitate festive celebrandus Foro Cornelii natus, a puero simplex et humilis,
prcecipitur hac memorabili inscriptione, a laudato ecclesias, Deo serviendi cupidus, frequentabat.

Tondutio, post narratam famosam Ravermatem In numerum clericorum adscriptuset sacrislitte-

isiius temporis cladem,his plane terminispag. 601 risimbutus, diaconus creatus, Faventiam veniens
expressa ecclesiie S. Crucis, in qua insigne xenodochium E
jj

IMMINENTE CIVITATI EX CtALLIS erectum est, inservire ccepit, orationilms, vigiliis,

PERICULO CjEDIS, EXITII ET FLAMM M ,

aliisque piis exercitationibus addictus. Cujus

YovIT UNIVERSUS POPULUS FAVENTINUS sanctitas vitae brevi manifestata est : nam An-
AGERE NON MINUS SOLEMNITER IN DIEB. FES- drogeus quidam mendicus, a nativitate csecus,
TIM Foro Cornelii vitam ducens immaculatam, in
* An ntm
FESTIV.? SS. Savini, Emiliani, Terentii et somnis admonitus, ut se Faventiam ad Terentium
PETRI DaMIANI , QUAM DIEB. DOMINICIS levitam conferret, eo ductus, aC ante Terentii

AGI pedes prostratus, quod ab angelo sibi in somnis

SOLITUM DEBITUMQ. SIT SI , MODO OMNI- prasceptum fuerat. exponit. Cumque Terentius
POTENS se peccatorem diceret, tandem mendici precibus

DEUS RUINAM VERTERET exoratus aquam afferri jubet, eaque ablutis ma-
MDXII. nibus. oculos c;eci lavit : isque (mirandum !) re-

3 A/(jue hcec eo adduc/a sunt, itt de Sancti, pente lumen oculorum recepit.
licet alibi
sacris omnibus prmterquam Ferrarianis
Fastis Hrncin Vita miilto fiisius deducta sunt, uti tmiitftm-
ignotussit.
qua> serjuiin/ur, hic paucissimis delihata. Sic
,m
ignoti, constanti cultu omnino constet .priusquam et

de ejiis vita aut gestis sermonem instituam. Ea proseqiiitur : Quo miraculo per urbem vulgato,

porro adco simplicia et jejuna, dicamus candide, multi infirrnos suos ad sanctum Levitam defere-

adeo incerta videntur, ut fateri cogar, vi.x fidcm bant, quos ille signo crucis, et manus imponens
apud paulo accuratiores historicos usquam invcn- sanabat. Terentius ne inanis gloria? tentaretura
tura. In promptu rntio est, quod so/i/is characte- dsemone. clam fugiens, apud sedem S. Petri, m-
ribus, auctoritatem conciliantibus, prorsus des/i- ter densissimas arborestuguriolnm extruxit. Sed
tuta sint.E/ genus Sanctiseu origo, et vel ipsum cum detectus fuisset, variis morbis oppressi ad
quo vixerit seculum omnino incomperta sunt, nec eum in dies plurimi confluebant ,
quos, Chnsti

de Actorum compilatore ,cetatc ejusaut fide magis nomine invocato, sanabat. Denique sibi binc ds-
migranditempus adesse, angelo revelante, pr«- F
q quidguam constat. Quod enim ait Ferrarius in
sua annolatione ; Vitam a S. Petro Damiano sentie'ns, sacris probe munitus, feliciter obdor-
scriptam ferunt gratis asscritur et popularem
: mivit in Domino 3 Kal. Aug. Cujus corpus
tantummodo traditionem sapit, cjuemadmodum primum in ecclesia S. M. conditum, postea, cum
lota ipsa qualiscumque Vitce series, quce tribus multis in dies miraculis fulgeret, in ecclesiam
potissimum, cmci nempe, paralytici et hydropici S. Crucis, cui inservierat, translatum est. Eum
miraculis constans , notum et notce probitatis Faventini uti suum Patronum venerantur. Hac-
11 "
scriptorem meretur, priusquam tam facile ut , tenus Ferrarius, cujiis epitomen satis nilia'
sincera admittatur, prceterquam quod reliqua confer modo cum Legendaqiuimhicex Ms.nostro
omnia, prwter principium mque dubium, non nisi subjungimus.
perpetua vidcantur plurium miraculorum mera

Legenda: satis
misere consu-
concatenatio.
4 Eaunde adnos Legcnda pervcn'erit,nusqaam
observatum a Majoribus aut indicatum invenio
V I T A
tat
character paulo intricatior Italicam manum ar-
:

EX MS . , VEROSIMILITER FaVENTINO
guit, ut facile suspicer, ex monumentis Mss.eccle- itjreuwus Forum
eatus Terentius ^uiucm,^»
ruiuui Comelii quam 100
Bea-Lus ®
,

habet.
sia> Faventince, quce ipsa allegat Ferrarius, ad bem posteri Imolam dixere, patriam
ha-
nos transmissam fuisse. An et quid idem Ferra- Sed quo tempore natus sit, autquosparentes
rius Imola, seu Foro Cornelii de S. Terentio, edituffli
buerit, non liquet. Humili quidem loco
prmter cultum ut Sancti popularis, acceperit, non parva ex iisquae sequuntur, conjectura ast,
quod in altero Catalogo citare potuerit, neque persona-
sed, ut ait Apostolus ; Non
est acceptor
indicat ipse, neque mihi conjicere promptum est rum Deus, ouicum sitomnium conditor, et pater,
non
 DIE TRIGESIMA JULII. 167

,. f oatalium claritatem, sed anirai lumine, nedum posset aliis impertiri: esse hoc ab D
non e ener] quique ex iis petendum, quibus suam Deus gratiara uberius
tl» s -
4,1,,-r et, merita respicit,
SuibusiUustresefficit.qualemdivinomunere cnntulisset. Atcaecus, divino fretus monito, ait,
postmodum constabit. se non prius ah ejus discessurum pedibus, quam
ftPtum essehuncLevitam
Saiiciis suis plerumque ab impetrasset quod se ab eo consequi posse non
!."],., ,.,„!„ ix-u-ui

en tis setatis initiis

pr«monstrare,mms dubitabat scire, se non frustra ad eum esse
:

futuri sint, quorum missum. Quid sanctus faceret Levita?Hinc pu-

Susdam modis, qnales
iiam suam illustrare
,
decrevent.
.
dor ingenuus illum retrahebar, inde jussum ur-
.'

,„,,„,. i„ llU ero simplicitas

et humilitas, gebat divinum neque enim ab re factum credebat,
;

desiderium sta- utad se adhuc ignotum ignotus homo venisset,

^ensque sanctarum litterarum
et tantam rem a se et tam pertinaciter posceret.
timenituit.
frequentabat eccle- Precibus igitur illius.etconstnntia victus, aquam
p ropterea Imolensem
,

am orationi, et contemplationi sibi afferri jussit; lavit

caeci oculos manus, et
frfl sia«.,»l.i l"-"l»
Lucem
:,, ministris illius subditus, incredibih
averat,
perfudit, dicens; videre faciat, qui te
in quibus brevi quidem oculos cseci nati aperuit Dominus Jesus. Mirabi-
rtudio litteras discebat,
profecit, utjam posset ad lis Deus in Sanctis suis Mira res continuo, et
temporis Bpatioadeo !

ggcros ordines promoveri, ad quos persuosgra- omni tempore digna secuta est. Videre statim

(! promotus
|
tamen, ut non sitdiacona- est, sic ccepit, qui numquam antea viderat.
I„,„ pansg ressus quo
i
gradu insignitus, frequen- :
5 Extemplo autem fama rei tantaa totam urbem multique alii
i.nv vehementius ecclesiam, et orationem ccepit, pervagata ingens populi concursus mira- agrisanantur
est, et

cui incessanterdie noctuquevacabat. Postcertum culo stupentium ad eum illico factus. Ita sancti
vero tempus, sancti Spiritus Lmpulsu, patriam Levitae, qua? hactenus latuerat, virtus coepit in-

relinquens, Faventiam se contulit, in qua tunc notescere, ut deinceps ardens super candelahro

erat celebre sanctae crucis xenodocbium, quod lucerna esse inciperet, et ope sua niultis laboran-
estpublicumadventantium,praecipueveropaupe- tibus subveniret. Androgeus autem tanti mira-
lj
rnin hospitium quem postmodum vidua mulier, : culi testis uberrimus, et cupiens, quas posset, E
Deum timens, suam domum benigne recepit,
in Deo gratias agere, in ipsa ecclesia, in qualumen
in qua haud parvo tempore commoratus est. videre meruerat, diu fidelis ministerii offlcio
Frequentabat autem sanctae crucis ecclesiam, ubi functus est, et illius sacerdotibusinservivit.Vul-
orationibus, et meditationi jugiter insistebat. gata miraculi fama, innumerabilis undique om-
Quare spiritui sic vacans, corporis minimam nis generis aegrotantium ccepit ad eum multitudo
curam gerebat, nec aliam quidem nisi quam hu- confluere, quos impositione manus, in Christi
111:111:1 nnvssitas exigeret propterea tenuissimo ; nomine, omnes sanabat. Cuinque in dies niagis
ciiin potuque utebatur. celebre fieret illius nomen, offensus urbis fre-
AnJmjai! :i His gradibus paulatim sanctus Levita ante quentia, nominis sui celebritate, secessum
et
«o" oculos divinse majestatis attollehatur, et in dies cogitare caepit, veritus ne qua antiqui hostis
sminentior iiebat, nondum tamen noscebatur : fraude pollueretur. Sciebat enim, nihilillum avi-
studiose latere cupiens, sicut veris Dei famulis dius, studiosiusnihil quaerere, quamquomodopos-
iims est, quibus peculiare inest bonum humilita- sitveros Dei famulos ah instituto cursu retrahere.
tis, prsecipuum sanctae religionis fundamentum. G Recordahatur, innumerabilem fuisse anacho- Frustra latere
Suil Ilciis, ijui (Mim elegerat et volebat illum in retarum multitudiiiem, qui ^Egypti deserta in- cupiens
Ecelesia sua tamquam super candelabro lucer- coluissent, non ob aliud quidem, nisi ut hominum
11:1111
non est passus illum diutius
splendescere, frequentiam et applausus effugerent, et siinul
latere. Erat Imolae quidam ab ipsa nativitate Deo uherius et attentius famularentur. Cum iis
COCU8,cui len Androgeus,victummendicans, igitur adiiumerari voluit.Quare, decreto secessu,
vir alioquin bonus et Deo
gratus, qui ejus de- cum tnagno Faventinae urbis mcerore, quse se
"nim miseratus orbitatem, angelum ad eum pretioso privari thesauro videbat, locuin sibi ad
misit, qui ei diceret Androgee, Dei sumnuntius ; aedem divi Petri in Lacuna delegit, ubi tunc silva
ad te missus, ut te doceam, quo pacto
visum re- erat arboribus densissima, in cujus remotiore
cipias. Miriflce Uetatus est ille, et ait : Deo meo parte angustum sibi tugurium construxit in loco,
C gratias agoquiservisuimisertusest. Ergoait an- cui Saiitureto incolae nomen indiderant, ubi ora- F
Hns; (lcius
Faventiam ad sanctum levitam |,e
tionibus ac jejuniis, aliaque multiplici carnis
Terentium confer. Et quomodo illum
inveniara, maceratione, majore quodam conatu Deo ccepit
Mtquempercunctabor?inquitcsecus.UbiFaven- famulari. Sed quoque latere diu non potuit
ibi
iiain veneris, ait angelus, quserito
sanctss crucis nam ad illum undique variis affecti morbis aegro-
ecclesiam. ubi civitatis
illius nosocomium est: in tantes adducebantur, quos omnes, invocato
* '" lu
" invenies orationi, ac divinis laudihus Christi nomine, sanabat inter quos adductus est
:

'ncessanterintentum :inventum autem illumsic miserrimus quidam, cujus intolerabili vexatum

auoquerii Terenti, serve Dei, coslestisme nun-
;
paralysi corpus jam decem annos fuerat, quein
U8 dtenusit,utoculosmeosaperias,etvideam.
^ / ubi propinqui ante Sancti tugurium statuere,
"joaum aiiiein. quem servare debeat, esse hunc dixerunt Serve Dei, tuae sanctitatis fama im-
:

s
suas lavet aqua manus ex eo quod resi- : pulsi, de longinquis partibus ad te infelicem
"'" ' uer>< aquas, tiu.s in
iiumineChristiabluat htiiic adduximos, qua vero spe, res ipsa indicat.
'

""! ''"" l:,t t0 Dei «lisericordiam experiere.

*" r«,i.,,,- ! jt: ' Huictu, quam soles benigne aliis prajstare, opem
— Kafit \
"'
s, '"" s '
:
"'gelusevaiuiit.Postquamilluxit, ne deneges. His dictis, reliquere ibi aegrotum et
^arogeusgaudiiacspei plenus, iter arripuit. abiere.
01
iMvciitiai,, pervenit,
ad ecclesiam sanctss 7 Infelix autem ille, ubi se a suis destitutum invenitur a
"«osperductus est. Beatum ibi
Levitam inve- vidit ; Heu ! me
miser, inquit, salutis causa huc P"ralytir,o,
'
'"' cuJ«s genua procumbens, coelestis nuntii adductus sum, sed, ut video, cibus feris in hac
C " tus est Quod
er ,
'-^ ubi audivit ille
-
ut solitudine sum futurus. Kaec audiens Terentius,
et
oranis f"g'tans inanis gloria;
fomiitem ut erat in omnes pius et ad subveniendum labo-
res Poudit, se
peccatorem esse.et egere
"
rantibus semper paratus, miseratione motus
dixit :
 KiX DE S. EXPLETIO EPISCOPO CONFESSORE.

A dixit : Quid tibi vis et quid quseris, fili. Ait ille : sisset. Proinde quod ope tua, sicut fama refert,

Quid quseram, et quidvelim, satis quidem videre quam plurimi a Deo impetrarunt, ut mihi quoque

potes. Totos decem anuos hoc modo laboravi concedas, per eum, qui per te tot miranda ope-
spe salutis recuperandae huc me propinqui addu- rari non cessat, supplex rogo. Miratus tantait

xere ; sed ut cernis, mox deseruere,ut cum mihi hominisfidem atque constantiam Terentius, non
auxilio esse, ac me tueri non possim, ferarum ultra differendum putavit. Et brevi ad Denm

eibus continuo fiam : nisi tu mihi quarn, ut ad sicut in similibus illi mos erat, habita oratione,

ni.s fa ma pertulit, tot aliis praestitisti. opem feras.

conversus ad hydropicum In nomine, inquit ;

Hic vero conversus ad preces, flens ac gemens Christi prfficipio tibi, ut sanus et gaudensadtuos

rogare ne se ab hominibus sic destitutum

coepit, revertare. Ad
cujus vocis imperium ita conva-
desereret. Sanctus autem Vir in sua perstans luit, ut nullum in eo dirse segritudinis signuin

humilitate, ac se peccatorem asserens, nec di- remaneret. Ita Deum et Sanctum illius laudans,

gnum, qui se divinis inserere operibus auderet, et praeconiis extollens, insuam lastus patriam
reversus est.
tentare quod rogabatur, prorsus negabat.
quem etiam 8. At paralyticus multo magis instare,
ac re- 10 Cum autem jam tempus advenisset, in quo Dc mwfc
Deus promissamsuis servis mercedem persol- pra»»i/„ Mj
sanat, nuentem urgere precibus. Demum illius misera- illi

veret, ecelestpm ad eum misitnuntium, quide die MB *ya«i

tione victus, brevem ad Deum orationem habuit.
ubi surrexit, conversus ad paralyticum migrationis suae certiorem illum faceret. Quo
A qua
audito. mirifice lsetatus est, cupiens continuo
dixit; Quo vocaris nomine? Leo, inquit. Tunc
Terentius, volens illius fidem experiri Credisne, ;
dissolvi. et esse cum Christo. Igitur, convocatis

inquit, Patrem etc : trinum esse in personis, in ad se propinquis loci illius religiosis viris, diem
illis obitus sui advenisse nuntiavit apud quos
substantia vero unum ? Credidi et credo, et cre-
;

diturus sum semper. Tunc sanctus Vir Credisne, :

sanctam etadmodumsalubrem orationpm halmit,
posse illum te isto, quo laboras, morbo liberare ? impense illos ad Dei proximique dilectionem, ad
charitatis, et misericordSae opera hortatus. Dei
Credo equidem. Ait ille ln illius ergo nomine, :

H qui dixit paralytico Tolle grabatum tuum et :

autem miserationem sibi illisque implorans, et E

ambula tibi prsecipio ut surgas sic quidem ut

;
,
siquid umquam deliquisset, veniam precatus, to-

tum sese commendavit, oculisque ac manibus

nulla deinceps oegritudinis istius vestigia in te
illi

remaneant. Vix verba finierat surrexit continuo :

in ccelum elevatis, cum magna veneratione ad-
sanus, et ita firmis gressibus, ac totius corporis stantium, inter hymnos et psalmos felicem crelo
viribus, ac si nullo umquammorbolaborasset;et tradidit animam. Sanctum autem illius Viri ca-

Deoetsancto Viro,quasffiquumfuit, gratiasagens, daver, qui convenerant plurimi, magna cumre-

laatus et exultans propriis pedibus in patriam re- verentia susceptum, cum hymnis et canticis ad
diit. Non minus mirandum quodsum relaturus. vicinam Beatissimse Virginis ecclesiam, qu»
9 Erat Bononiae quidam dira laborans hydro- templo, quod supra diximns, beati Petri propin-
uli et hydro-
picum. pisi, quee adeo illius membra tumefecerat, adeo-
qua extulere, ad quam, audito sancti Viri
est,

que distenderat, ut hominis in eo vix forma di- obitu, ingens multitudo confluxit, ibique ductis
gnosci posset. Is audita viri sanctitate ac solenniter exequiis, magno cum honore sepultus
miraculorum fama, fidei ac spei plenus, rependo est. Quot autem. et quantis miraculis illic efful-
magis quam eundo ad eum venit, ejusque opem serit, longum esset perscribere. ut confirmata

supplicum more implorando, asserebat, se minime post obitum, quse concepta erat in pectoribus
duhitare posse quidem, se illius apud Deum pre- hominum de Juvenis sanctitate opinio cresceret,
cibus exitialimorboliberari. Cui sanctus Pater, ;
et venerabilior illis in dies fieret. Sed non esl

passa divina providentia diutius in loco inirnis

inquit, misericordiarum, et totius consolationis
est Deus, qui potest et solet ad se sincera fide celebri et quasi in abscondito Servum suum la-

confugientes exaudire ad illum : tibi confugien- tere : nam

post aliquot annos Faventino poptilo
dum est, qui dixit : Petite et accipietis ;
pulsate ingens illum in urbem transferendi desiderium
et aperietur vobis. Scio, inquit ille, nec dubito, injecit. Igitur tali civitas effusa impulsu, ex aede.

posse Deum, et solere petentibus prsestare quae quam diximus, beatissimoa Virginis in urbem

dicis ; sed et illud non me latet, talia etiam per tantumthesaurum summa eum veneratione ac

ecelesia sanctse crucis, F

C Sanctos suos operari, in quorum numero nisi tu plausu transtulit; et in
esses, haudquaquam tanta segrotantium multi- in quaille diu versatus, ac demum cognitus fue-

tudo, quae ad te confluxit, et confluere non desi- rat, honorifice collocavit, ubi miraculis innuine-

nit, suis liberata languoribus, a to sanata disces- rabilibus illum Deus illustrem iieri voluit.

DE S. EXPLETIO EPISCOPO CONFESSORE

Metis in Belgica i.

M r- irum prorsus, huac Expletium inter
Sanctos primum signatum fuisse a
Ferrario in
compertnm non habeo : in Catalogo episcopmym
Metensium Meurissio prwfixo, iitulum Sancti seu
v
Catalogo generali, his S. nomini ejus prmponi certum est, tametsi
ipso hisloricR decursu ab ea appellatione abstmea
,

verbis : Metis, sancti Expletii episcopi

abunde
e.jusdem urbis. Vades autem suos adducens, eum sic lamen de eo loquens, ul licet paucis.
Qmunquam a
classicis se accepisse notat : Ex tabulis ecclesias et Cata- certedemonstret,sanctitatisfamafuisseinsignem
6
Marlliis ahsit, l go episcoporum Metensium, nec non ex Ka- Verba cjus Gallicis Lalina facio : Quo tempoi'
ele'-;
lendario Lotharingiae. Quas determinate tabulas beatus Ambrosius episcopus Mediolanensis
appellet, quodve Lotharingia; Kalendarium, satis tus est, eodemque anno quo gloriosus S. Ma'
 DIE TRIOESIMA JULII. 169

ecclesiae regimen suscepit, ca- succedens, eam ecclesiam annis sexdecim in

„„, Turonensis
conscendit Expletius, anno omni sanctitate consummatusque in officio
rexit,
fhedrara Metensem
t S. sancte gregem gu- pietatis, sub Siricio Papa evolavit ad coelum. De
„„„„,„„ 375, quipostquam
11.

plenus glona et bened.ct.o- certo obitus die non habeo quod controvertam,
b ,,,, ia s S
etannis 10,
est
'mortiiiis anno 390, sedente Rom* aut vero definiam ; satis sit, festivitatem ejus hoc
lib us
PniiaSinriM.iinperantibusautemValentimanoII die recoli, quidquid in additionibus et correctio-
nibus suis ipsum signandum notet Castellanus
et Theodnsio I.
.,..,..
9 Ouidquid a reeeptts classicis alusque
igitur 27 Julii ; Metis, sancti Expletii episcopi, cujus
prvtmtus sit S. Expletius viden- transilum refert ad annum non expresse 390
yj&relogiis
'„„argumenta sufficientia Ferrario
prcvluxisse, cum Meurissio, sed circiterad 400. Verumquem-
quibusipsum Sanctis annumeraret, nequenobis admodum de natali die, sic nec de certo obilus
eumexoperenostroexcludere, anno quod decernamus suppetit, ut in hac parte
putamui integrum,
Smissm/o eiiam in Martyrologio ad hunc
diem Meurissio, satis accurato rerum ecclesiasticarum
Uadispteipsum consignante: Metis, sanctis Ex-
Melensium illustratori , non posse acquiescere
spiscopi et confessoris, qui sancto Auctori
existimemus.
plggj

DE S. URSO EPISCOPO CONFESSORE

AUTISSI0D0RI IN GALLIA

j. u. s.
Sylloge de cultu, setate, gestis et sepultura.
E

e Autissiodoro jam/o/ies inActis noslris moribus et meritis pretiosus, fragilitatis mo-

sermo fuil, ut uberior loci nolitia hic su- lem 3 Kal. Augustas excessit, atque in basilica
peroacua sit. Sanctum, de quo hicagen- S. Germani, juxta pra^decessores suos honestam

I)
alins
ilimi cs/, ab antiquario Gallico, ut scepe
faclwn, codicibus Hieronymianis adjeclum
meruit sepulturam. Fuit enim temporibus Joan-
nis Papse atque Felicis. Hic est Joannes, quem
Qlfyttftti ttt,
fuisse, rerte observat Florentinius. Sic in Epter- Theodoricus rex hasreticus Ravennae in custodia
nacensiullimo loco annuntialur; Autissiodoro ci- affligendo interfecit, imperante Justino, Lam-
vitate, depositio Ursi episcopi, et sic descripsit padio et Oreste Coss. Fuit autem civitas sine
Uabanus. In Lucensi et Corbeiensi titulus beati episcopo anno uno, mens. 4.
mmiiiii prcefigitur, idque secutus est Notkerus. Ab 3 Hic ad rem nostram observanda hoec verba ; notior est sm ri

Atque in basilica S. Germani juxta praedecesso- corpuris in-

Idone pratteritus est; quodneque in Floro, sub
ventio.
nomine Bedm a nobis edito, neque in Romano res suos, honestam nieruit sepulturam de cjua ;

/iumi reucrtus fuerit; unde nec ejus meminit modo nihil certius doceri possumus, quam ex Vi-
l/suardus, in cujus auctwiisnotissimus est, uti et sitatione Seguieriana facta anno 1634 et 1636 at-
iii omnibus aliisrecentioribusMartyrologiis, tum que alibi a nobis citata, uti in codice nostro tran-
excusis limi Mss., ut de cultu receptissimo dubi- scripta habetur pag. 280 his verbis : Conversi ad
liniiliiin inni sit. I" Directorio novissimo ecclesice alium parietem, duas imagines sanctorum Alo-
[utissiodorensis cum S. Palladii translatione dii et Ursi episcoporum, antiquissimas quidem,
Imv ilir nnijitiii/iti/r su/i ritu scmidiiplici, nolatur- sed ab haereticis, ut apparebat, mutilatas ins-
i/itr obiisse circa annum 508 ; quodstare omnino peximus; quibus imaginibus proxime suppositi
iinii potsst nim /irevi ejus elogio in Histona epis- erantduo sarcophagi lapidei, in quorum uno al-
wporum Autissiod. apud Labbeumtom. I Bib/io- ter sarcophagusligneus;et utrique sepulcrocon-
tliccie Mss. diserte asserenle, ipsum
tempo- fuissc venientia elogia diversis characteribus parieti
ribus Jmiiiiiis Vn/iiv tiii/iio Felicis, quos novimus erant insculpta. lnventus etiam sarcophagus la- F
setlissc ,ih t,,ti, ;w nil 530.
t, At nos turbatissimam pideus, etpro augustia loci exiguus; in quo qui-
liislnritr isiins ehrtmologiam
ordinandam non sus- dem sarcophago unius corporis ossa, cuculla vel
cipimus. aliquo alio genus indumento tenebantur
id
il
jslts r „. 2 Nei/ue dc qestis cjus alia supcrsunt quamquce inclusa, Pro S. Urso haec legimus
patuit.
'"«|.i>,i„|. in eiiitiii llis/niiti
commemorantur , hac brevi nar- epitaphia... Beatae recordationis Ursus epis-
ratione: Ursus sedit annos copus obiit 3 Kal. Augusti, cum esset anno-
6, menses4. De hoc
vii'» sanrtissimo tideli relatione vulgatur, quod rum 82. Rexit autem Autissiodorensem ecclesiam
juxia S. Vmatoris basilicam
reclusus, anachore- anno 68 a beato Germano. Hic requiescit sanctae
tusam duxerit vitam, ubi oratorium
utque hodie recordationis Ursus episcopus, qui rexit eccle-
''
sl ejus limuiiiis memoriaa sacrum. Contigit eo siam Autissiodorensem annis sex, mensibus qua-
temnoiv, urbem repentino afflatam incendio tuor.
wnflagrasse, sed ad virum Dei cum sublatus in 4 Alia epitaphia luxata et imperfecta, quce in Ejus epita-
aitum clanior populi
pervenisset, succurrendum jam dicta collectione Ms. parte I, pag. 39, refe- P ,,ia -

penoulo ratus, familiarem runtur, non describo. Sola hcec in epitaphio primo
Uluebaoulum desti-
"Mlt: ipse precibus obnixius
atque instanter in- a nostro colleclore notata sunt; usque adeo ve-
«lumt.eo inter minacesflammas,
et qua? adhuc nerabilem fuisse memoriam S Germani apudAu-
supererant oonstituto;
dioto citius incendium tissiodorenses, ut ab ejus decessu episcoporum suc-
omne deflagravit. Hac oeoasione sancti Viri me- cessionis computari cceperint: tum e/ illud, quod
nwdeclarato, urbis decedente anni illi 68 a S. Germani obitu sic numerati sint,
pontifice, vi ex-
tr ''->'ium
prwsulatui suffecere. Cellaejus in eccle- in sola SS. Alodii et Censurii tempora colligan-
aamcessit. Exegit vitiesuai
tempus annis 81: lur, acsi vacationes non inlervenissent. Subdit
Julii Tomus VII. 22 idem
 170 DE S. TATWINO EPISCOPO CONFESSORE.
A idem collector, Democharem ceque ac Baronium JEvum certe recentius sapere videtur allusio ad
wquivoco laborasse, dum hunc S. Ursum putarunt ursam catulum lingentem cum hac epigraphe \
r
*

subscripsisse epistolai synodka; adPapam Leonem
directce. Cujus porro aitatis atque adeo et aucto-
ritatis sint versus ibidem adducti, promptum non
est divinare. Itasonant
Ursus in obscuro vixissereconditus antro
Dicitur, ut vitam fingeret ore sibi.
At baculo exstinctus tenebras ut dispulit ignis
Vitam etiam populis fingere posse docet.
INFECTA.M PROLEM ORE REFORMA.T. Neque Omise-
rim verba ultima quibus indicat , in cathedrali
ceque ac S. Germani ecclesiis, S. Ursi memoriam
hoc die festivam csse usque ad prandium : quod
an hoc etiam tempore perseveret, compertum non
habeo; neque alia occurrunt unde unde ea accer-
sere voluerim, qua> de hodierno S. XJrso prcedi-
centur.

DE S. TATWINO EPISGOPO CONF.

CANTUARI^ IN ANGLIA

Sylloge de cultu et gestis. J. B. S.

An. 734. antuariensis archiepiscopus , ordine no- fensi antistitibus die 10 Junii mensis, Dominica;

c modo inflectitur,
nus, S. Tatwinus vdrio vir religione et prudentia insignis, sacris quoque
B quem alii Tacuine, Tarwine, Tadwi-
ut litteris nobiliter instructus.
g
num, Cadwinum, Scadwinum aliterque 3 Bedam prce oculis habuit Gervasius seculi 12 ™ . „

De cultu enuntiant, eumdem tamen indkantes, qui Sanc- monachus de Pontificibus Cantuariensibus sic
, vasiietM-
Cantwrw tos inter pridem connumeratus est, ut habes in memorans : Tatwinus presb jter monasterii, quod dulfi;

satis constat, auctariis Usuardinis , ubi codex Altempsianus vocatur Brindun, de provincia Merciorum, elec-
distinctissime signat : In Cantia, depositio sancti tus est et consecratus in Cantuaria a Daniele
Tadwini episcopi et confessoris. De eodem memi- Wentano, et Ingualdo Londoniensi, et Altwino
nit Florarium nostrum Ms. iisdem prope termi- Lichesfeldensi et Aldulfo Roffensi die 10 mensis
nis, at perperam 12 Aprilis, ut eo die in elencho Junii [731J, vir religione et prudentia insignis;
Praetermissorum observatum invenks. Ghinius sacris quoque litteris nobiliter instructus. Sus-
ipsum inter canonkos retulit 10 Junii, quinon cepit pallium a Papa Gregorio missum : tribus

obitus dies est, sed consecrationis episcopalis. Se-
cutus est Ferrarius, male allegans Martyrolo-
gium Anglkanum, utpote quod tali die de S. Tat-
wino altum silet, ipsum in utraque editione hoc
ipso die commemorans. Porro Sancti titulo sem-
per honoratum fuisse in Anglia, manifesle per-
spkies ex Vita S. Augustini, ejus gentis apostoli
annis Cantuariensem rexit ecclesiam et tandem
3 Kalendas Augusti de seculo migravit. Eumdem
quoque Anqlkanai historim patrem ad verbum
descripsil Badulfus de Dketo, de Sancti mona-
chatu nec verbttm etiam memorans. Haic autem
Bedm verbis de suo superaddidit : Huic Gregorius
Papa dedit Pallium, scribens ei in hsec verba :

ad 26 Maii pag. 438, dum inter translata ibi Praecipimus ut omnis homo totius Angli» tibi

Sanctorum prcesulum corporu, non postremum primatem totius insulse. Obiit

obediat, et sciat te
locum tenet is, de quo agimus, S. Tatwinus, ut autem cum sedissetannis tribus. Hujus tempore
in sua saltem primatiali ecclesia,quamdiu Catho- Beda obiit imo, ut est receplissima sententia,
:

lica stetit , debita Sanctis veneratione cultum quam adversus Baronii opinionem
dubitantis
fuisse certissimum videatur. recte probat noster Alfordus, eodem ipso, quo
2 An item quod monachus fuerit, et Benedic- S. Tatwinus anno 734.
rt lini non ausim tam positive asserere,
Ordinis, 4 Omnia complexus est Antiquitatum Britau- F
itc unl
au idquid Parkerus et Godwinus aliique id insi- nkce ccclesiai collector ; cujus etiam verba, cum nm AxtjV"'
fuerit muna- nueut, pridem arripuerit Joannes Tritheinius, ex de Sancto nostro monumenta alia non exstent, tatnmBna»
quo fortasse Menardus , qui apud Wionem in nw
chus. hic recitare juverit : Anno eodem (731) quo Bir-
Martyroloqio de ipso nihil legerat, tametsi alibi thualdus moriebatur, factus est archiepiscopus
Tadvinum Sanctum appellet. Bucelinus nonparvo Cantuariensis Tatwinus Mercius, alias Cadwinus
elogioS. TsLtwhmm ornavit ; verum ActisSanc-
in vel Scadwinus, monachus Ordinis S. Benedicti
torum Ordinis S. Benedkti, a, Mabillonio editis, in abbatia Brenton , quamquam alii eum non
praiteritus est, durnque de eo agit in Annalibus, fuisse monachum scribunt. Beda sacerdotem il-

satis dubium utntm inter suos ipsum

relinquit, lum fuisse monasterii Brenton, in provincia Mer-
recenseat. Litemequidem nou ilirimo, cujuscum- ciorum.constanteraffirmat.Consecratusestanno
que conditionis fuerit, ex Beda Uquet, virum primo Gregorii III Pontificis Romani in civitate
fuisse planc illustrem, durn de eo scribit Hislorice sua a Daniele Wentano, Ingwaldo Londinensi,
gentisAnglorum lib. V cap. xxiv et u/timo; ad Adwino Lichfeldensi, et Adulfo Roffensi episco-
annum 731, memorata Brechtwaldi antecessoris pis. Vir fuit religione insignis, et sacris litteris
morte , ila subjungens : Pro quo anno eodem egregie instructus. Anno post consecrationem
factus est archiepiscopus vocabulo Tatwine, de secundo orta est inter sedem Cantuariensem et
provincia Merciorum, cum fuisset presbyter in Eborac. de primatu controversia, qua de causa
monasterio quod vocatur Brindum. Consecratus ipse Roinam profectus est, ubi a Gregorio Pon-
est autem in Doroverni civitate a viris venera- tifice pallio donatus, primatus etiam confirma-
bilibus Daniele Ventano et Ingwaldo Londo-
, tionem accepit, deinde in Angliam celeri cursu
nensi, et Alduino Liccitfeldensi et Aldulfo Ro- , contendit. Non multo post duos episcopos ordi-
navit.
 DIE TRIGESIMA JULII. 171

gestis parum aut nihil memoria riam sic dilatare dignatus est, ut in omnem ter- D
«it De hujus
iVCt renerimus. Ad hujus tempora histonam ram exierit jam sonus praedicatorum suorum.et
°f 3,'Jnu'm
1 B S '

Bed/perduxit.... Tatwinus
ubi tres inte- in fines orbis terrae, verba eorum. Cujus ineffa-
siiamfm anno gratia, sicut noscimur procreati, ita
bili pietatis
isfecisset, diemclausitextremum
tumulo conditus quoque sumus adoptati, sanctae regenerationis
met Cantuariae honorifice
vero in Tropheeis suis
Maihew ,
jam portantes mysterium, in spem gloi iae filiorum -

5 Quod
jVi»
Gotzelinum virtutes ejus miras Dei, per Jesum Christum dominum nostrum.
i/ir/if adjecerit,
prsdicandasscripsisse, ejusque miracula prae-
Reverentias itaque vestrae dicato collegio collae-
,t
potuerunt ea fortasse tantes, ut in fide stabiles et in opere efficaces in-
dicasse, signa exaltasse ;

Malmesburiensis;atnec ipse veniamini, hortamur, honore invicem praeve-

',,',', slrrr dum riveret

„rr eomm quidquam modo suppetil

"l hic :
nientes, et alter alterius onera portantes, quod
,,„/,.,

qum de S. Tatwini gestis supersunt sic adimplebitis legem Christi, charitatem conti-
„„„/,', l„il„;is

'/"> hm
diflicultatisidobservavitnoster nuam habent.es, in dilectione Dei et prnximi, sine
omiii". '"
quis explicuerit quid quaimpossibile estplacereDeo. Fratris igiturnos
Alfordus q»od non facile
,
,

exortum sit, Sanctum hunc nostrum nostri Tatwini qui beatae memoriae Augustini prse-
conientionii
tunc Eboracensem, uli dicatoris vestri cathedras subrogatus est, adven-
inter et archiepiscopum
paulofiaiusexponit insuis Annalibus ad annum tus nos admodum laetificavit, quod virum religio-

TX> miiii. 1 et 2, ubi citatis qua> jam pro.rime nis, et magnae probitatis, sub ipso tempore, quo
deiliimi", rerbis, pendet in re controversa, quis apud nos stetit, eum cognovimus. Proinde auditis

jn Eboracensi ecclesia cum S. Tatwino conten- e j uspetitionibus, anteeessorum ej us j ura dignita-

dciii. Iiiiideinque concludit in hcec
verba: Quam- tis perquiri in sacro scrinio fecimus : et inve-

obrem cum antiqui nihil de lite mota inter nientes eum justa postulasse.sacrumpalliumcum
Dorovernensem et Eboracensem ecclesiam, nihil venerabili usu dalmaticae, Apostolica ei auctori-

de eontestantibus dicunt, opinor, Tatwinum eo tate tradidimus annuentes quoque jura digni-
:

solum modo Romam appellasse, quo paulo ante tatis omnia, quae praedecessores sui, a tempore

Bonifacius appellaverat; hoc est Gregorium beatae memorias Augustini, habuisse noscun- E
U
agnoseendo ecclesiarum omnium principem, et tur.
postulando ut apostolica auctoritate Dorover- 8 Sicut ergo praedecessores nostri Gregorii praseminentias
nensis sedis privilegia tueretur. Pei-git deinde Rom. Pontificis decretum praefato Augustino, sedis w*fr-
Alfordus syncello suo, prsedicatori vestro, omnes episco- '

e Hoc rectius dicitur, quam ut Wilfridum ,

pos Angliae subjecit sic nos, Deo auctore, et
:
Ufwdi
modesti animi virum, contentiosum dicas, aut B. Petro Apostolorum principe, licet indigni,
Egbertum (animosioris ingenii hominem fateor ejus nomine vicem gerentes, tibi Tatwine, Doro-
cuni Malmesburiensi) tam cito inepiscopum con- verniae civitatis archiepiscopo , tuisque succes-
secraveris. Ille quidem posteafecit dixitquemul- soribus legitimis , omnes ecclesias Britanniae
t pro Kboracensis sedis dignitate, quod forte
ii iii earumque rectores, subjicimus, Apostolica auc-
ansam dedit Parkero et Godwino tempora con- toritate praecipientes, ut omnis homo totius An-
fundendi sed cum Tatwino sedisse non putatur.
: gliae tuis canonicis jussionibus obediat : et te
Quidquid sit, Tatwinus Romam profectus, a sciat esse primatem, atque speculatorem totius
Gregorio III pallium, dignitatis insigne, et has insulae, cui vices nostras per omnia gerendas, in
litteras impetravit, omnibus Anglise episcopis regione illa commisimus. Tuam autem ecclesiam
insoriptas, in hunc modum, nulla Eboracensis Doroverinae constitutam, ut propriam, et pri-
ecclesiae facta mentione. Scquuntur litterce ipsce mam sobolem religionis vestrae in Christo, spe-
Pimlifiri/r, unicumquoddeS. Tatwino reliquum cialiter sub tuitione manus nostrae tenemus :

sil ilorintirii/iiDi, a nobis proinde minime

omit- quam volumus in pacis tranquillitate vigere :

tendum, ubi »,/ totius Sylloges nostrai comple- ejusque jura et dignitatis privilegia, in perpe-
mentum ex Hovedeno apud laudalum Alfordum tuum immutilata servari.
Sanrii ipsius irunsilum ccelesti fortasse ostento 9 Quod prima, et mater est aliarum omnium, a iq m episco-
prasignatum exhibuerimus. Ita scribit ille ad primitus in vestra religione constituta, in honore pos ad subjer,-
"iininii 734 : Luna sanguineo rubore est perfusa sancti Salvatoris Domini nostri Jesu Christi. tionem horta-
quasi hora integra tur -
C secundo Kal. Februarii circa Scriptum est enim Non est sanctus, ut est Do-
:

gallioinium, dein nigredine subsequente ad lu- minus et ubi est caput vegetum, reliqua mem-
:
E
'''•'"
propriam est reversa. Eodem anno That- bra fortius vegetantur. Vos itaque fratres, haec
winus episcopus nonus Dorovernensis civitatis Apostolicae auctoritatis mandata, cum alacritate,
m Cantia obiit die tertio Kalend. Augusti. En et subjectionis reverentia, audite, et suscipite,
modo diploma Pontificium.
et cum praefato fratre nostro, Archiepiscopo
vestro, in messe Dei laborate. Si autem quivis
Gregorius episcopus, SERVUS haec perturbare voluerit, et nostras definitionis
statuta divellere contenderit, et violare, sciat
servorumDei, episcopis Anglle se contra ipsum mundi Salvatorem, et B. Petri
auctoritatem, niti et ideo, nisi resipuerit, aeternae
SALUTEM. ;

damnationis sententiam incurrere. Deus vos in-

m pro 7 Dei
omnipotentis
'1"m,iuis immensaa
ivrtfi>< , ,
niei.ai.is magui
iinmensa; pietatis magni- columes custodiat, dilectissimi. Hactenus Grego-
"* tudmem
,

collaudamus, qui suaa majestatis glo rius.

 172 ACTA SANCTORUM
A D

DE S. HATHEBRANDO ABB. ET CONF.

ANTVERPLE IN BELGIO

COMMENTARIUS PR^EVIUS. j. R s

8 I. Sancti notitia ex reliquiarum Antverpiam translatione.

hic producimus ante elapsum pus, sedulo prius occultatum, deinde fidei viri
H98. Sanclum
proxime seculum nullis sacris Fastis in-
,

probe Catholici commissum, Antverpiam trans-

scriptum, ne quidem Molano % Sanctos om- latum fuerit, adjam dicti ccenobii S. Salvatoris
nes Belqicos accuratissime recensenti, in ecclesiam, alque ab illustrissimo ejus iirbis antis-
tite Joanne Maldero anno 1620 solenniter reco-
In Brabnntia Natalibus suis posthumis anno 1595 Lovanii a
gnitum et approbatum , publicmque venerationi
primum inno- Cuyckio, el rursus 1616 Duaci a Lintrensi et Col-
tuit venerio editis ut manifestissime pateat, nullam
,
expositwn, quemadmodum ex ipsomet instru-
ad ea usque tempora S. Hathebrandi seu Hate- mento, sequenti paragrapho producendo et expli-
brandi notitiam in has Belgii partes pervenisse, cando, clarius intelliges : unde tota in hoc Belqio
tametsi Sanctus in Frisia Belgica floruisset, et Catholico celebritas ortum habuit , suffraqante
totis ante quadrinqentis annis e seculo migrasset, potissimum Chrysostomo Henriquez in Floribus
anno nimirum 1198, ut ferunt lectiones ex ali- Sanctorum Ordinis Cisterciensis, ubi. tomo II

quali Vita, seupotius antiquo loci ipsius, in quo pag. 399 ipsum Malderi diploma refert mque ac
vixit et mortuus est, Officio contextm, ex octo ad in suo Menologio ad 7 Januarii ita prhnum an- ft

quatuor contractm, atque hic Antverpim pro cce- nuntians ; Antverpiae, adventus reliquiarum
nobio S. Salvatoris ad hanc diem 30 Julii, Sancto sancti Hathebrandi, primi abbatis Antiqui mo-

festivam, typis editm, ut patet exproprio direc- nasterii in patria Groningensi, quae Antverpiam

torio,permissu superiorum impresso, at num- advectse in S. Salvatoris Cisterciensium coeno-

quam in usum reducto, sub hoc titulo : Festa bio adservantur. Hunc ductorem secuti sunt, qui

particularia, quse in ecclesia S. Salvatoris Ordi- post ipsum scripsere, tum Belgm tum Galli ex

nis Cisterciensis Antverpiae, ratione notabilium isto Henriqueziano fonte sua depromentes.
reliquiarum triginta sex eminentium Sanctorum 4 Hos inter ita loquitur Menardus in suo Mar- HincabHm-

ac Sanctarum, sacrae fidelium venerationi expo- tyrologio Benedictino hoc die : Antverpise, S. Ha- riguMfllfftjM

thebrandi abbatis, in observationibus discrte 'al, **'s

nuntur annuatim celebrantur.
et >

per translutio- 2 Horum inter Sanctorum reliquias, aliunde indicans, se ex citato Henriquez Sanctum acce-
nem rcliquia- acquisitas, sextum et trigesimum locum tenent pisse, quem nec apud Wionem nec apud alium
rum qum acceptm sunt ex sacro ipsius corpore, quo de Ordinis sui scriptorem invenire potuerat. Ipsissi-

agimus, S. Hathebrandi, in parle Frisim Gronin- mum fontem sapit Saussayus, dum etiam 7 Ja-
gana olim celebris ,
qum Westfalim proxima nuarii textui suo, minori charactere subnectit
Fivetinqoa dicebatur, Monasteriensi dimcesi sub- Antverpise in S. Salvatoris coenobitica ecclesia,

dita. Abbas istic prmfuit monasterio ase condito facta est ipsodie susceptio reliquiarura S. Hathe-
anno 1183, nomine Feldwirth, cuipostmodumad brandi ,
primi abbatis Antiqui monasterii in

aliorum, opinor ejusdem Ordinis distinctionem, Frisia, cujus depositionismemoriacolitur 3 Kal.

Oldeklooster seu munasterii aut Claustnveteris Augusti quo die paulo confusius elogium texuit
;

nomen est inditum, ubi alterum virorum, alterum
virginum ccenobium exstitit, mansitque in eadem
dicecesi usque ad tempora erectorum in Belgio
novorum episcopatuum anno 1559, quando Gro-
In Belgio, S. Hathebrandi abbatis et confessoris,
meritis eximii, qui Apingendamium apud Frisios
coenobium inchoans, vitse sanctissimaj illic magna
decora prodidit constructoque deinde ad pro-
:

ningm datus prmsul, totam eam maritimam re- pagationem pietatis in Hollandia Felduuertensi 1'

gioncm, multis monasteriis locupletem, sibi sub-
jeclam habuit , donec Sub seculi xvn principium
prmvalentes insolescentesque hmretici omnia Ca-
tholicm pietatis monumenta miserum in modum
everterunl et destruxerunt, atque ea inter rnonas-
terium illud Feldwerth, seu Oldeklooster, cujus
nulla hodie, quod sciam, supersunt vestigia. Ita
notat abbatum Catalogus , seu polius necrolo-
qium, Sancti qualicumque Vitm, quam Ms. habe-
mus, subjunctum : Anno 1608, 5 Aprilis obiit
D. Hermannus a Dockum abbas in Veteri coeno-
monasterio, quod Claustrum antiquum dictum
est, filios multos divinse religionis seminepro-
creavit, emeritoequedemum beatitudinis pnemia
percepit a Domino. In sacra eede sui coenobn
sepultus signis admirandis refulsit, qnae eam.
quain ccelispotitur, gloriam declaraverunt. Cum
autem destructum fuissetab haeretici.s hoc cosno-
bium, pia Henrici praepositi S. Salvatoris Ant-
verpiensis providentia. hinc sublatum ipsius
coelitis venerabile corpus, non ita diu ad ipsam
praeposituram translatum fuit approbante ,

bio. Fuit abbas 27 hujus ccenobii, forte et ulti- Joanne Maldero Antv. qui festum sancti lp-
ep.
mus rexit claustrum annis 49, sed suo tempore
: sius Confessoris quotannis peragi jussit hoc dic
claustrum destrui inceptum est; quod proefatus quo consignatum est. ,
,

"
abbas magno dolore animi vidit, et etiam suo 5 Porro Henriquezium, Menardum et Saus- <e«)S ^,
l

officioestprivatus, queinadmodum de hac terra, prw

sayum prmcesserat A ubertus Mirmus in Fastis stus
de ceteris abbatibus est actum. Belgicis et Burgundicis, biennio circiterpost solen-
ex lucrctico-
3 In ea generali juxta ac deploranda calami- nem sacri corporis recognitionem excitsis, m qw~
rum manibus tate, quod potuit, curavit Catholica pietas pre- bus Saussayanonon mulloaccuratius clogiumcon-
felieiter ere- tiosis Sanctorum deposilis salvandis tempestive cinnavit, his planc verbis : Hatebrandus seu Ha-
ptarum.
prospici, factumque adeo ut S. Hathebrandi cor- thebrandus Feldwertense monasterium Ordinis
 DIE TRIGESIMA JULII. 113

uod,posteaAntiquumclaustrum tres ad servandum rigorem orationis quem ,

, «.Wicti q
monstravit verbis et exemplis. Cumque cons-
anno 1183 .ncl.o-
***»* UEE Tpro utroque sexu
picerent illicita non sibi licere cceperunt ad- ,

* ',-, '',„,,„*,. ni.nc Groniugensi. Obnt

au- versus ipsum insurgere at ille maluit affligi
:

"""'
,s.,l„d,mconditus:cujussacra pro justitia, quam dimittere eos vivere sine dis-
1
"'"' '

\„.v,r.,ia„i an. 1G20 ad ccenob.um ciplina. Quidam religiosus videns fratres reli-

1
,:,,,,„
''"
,
lii"
J « r«-t
""'« °f "
sl,,benturdevitae usdem,
J
templo, ut
monachorum Ord. f,s-

a mo-
apparet,
^"
gionis disciplinam parvi pendere, proposuerat,
habitu relicto, ad loca sancta proficisci quare
Deum non sine gemitibus exoravit statim qui-
dam in specie sui
:

abbatis ei apparuit multis

:

|
, hv ,,,e„„l,„s in
l,,,,,alianarranturista:Tm gemmis in birro exornatus : a quo non parum
risolit».
in Fr.s.a p.us consolationis delibutus oleo, illico propositum
vite su* construx.t

5 , ir ,

,.,.„,„,„,„.
(irnueravvaldtertium. .S«/y««-
-i:-
;Feldwerthpr.mum,Merehu- mutavit, et constanter in monasterio Deo dein-
ceps servivit.

!,„ iiploma hiudali episcopi

Autverpicn- 9 Ceterum quam Deo accepta esset ejus sanc- siijitanoimulln
;,„„ et
Hennquez hominibusnon semel innotuit; semel enim eX mimtiilu;
L guodex l/v. nostrojcwn Mirao et titas,

dabimus, ubi Vitce com- madefactarn ab imbrecucullamexuens, adsplen-

cUaio rma Uluslratum
contraetum ex Rayssii Auc- dorem solis medio in aere, nullo fulciente admi-
wndium, aptissime
,„/ obsourioris biMorm ipsmsque Malde- niculo, suspendit. Alias cum ad claustrum Mere-
„„.,„
inteWgmtiam pnemiserimus. husum, quod ipse construxerat, visitando decli-
,„„„ diplomatii
naret, mulierculae miseria precibusque motus,
Eniitulum: .

pnmo abbate Vete- Deum pro eadem exoravit; tum prehendens ejus
D e8ancto llathebrando
,

risclaustri, Ord. s.
IWodic.i Nursite. Ex ejus brachium simul sanitate donavit. Ipsa vero
,

,,,.,„,,„ ,, ,„;,,,, isnipta. qnam ad

nos ofhciose trans- dolore bracbii, quo per triennium adflicta fuerat,
itJ

PMlippus \,u, Boonem, praor S. Salva- liberata,patriam illam circuivit clamando, cum
mjjii D.

toria, vulgo Petri

Potz. Hic textus est : Apud gratiarum actione, dicens orationibus Abbatis se
f)

„s daustrum i,, Frisia, natalis sapcti Hathe- salvam in brachio idcirco dandas Deo laudes, et
;
Y r[

I,,,,,,,!,. !„,„„ ,1,,, l,i„ abbatis. Is apud Vifelgones Hathebrando ejus fideli servo. Porro multitudo
Fnsis populos natus est, parentibus,
qui labo- maxima, propter miraculum in ea factum, ad
n |„is ,„:,„„„,„ s„ar„„i victum sibi compararent.
Abbatem Deo maximas re-
veniebat, et gratias
i.hii yero qualisve futurus «sset, ante nativita-
ferebat. Alii vero verbum Dei ab ore ipsius an-
irin parentibus Deus prsBsignificavit. Alundosi- dire cupientes, alii vero sanctum hominem videre

quidem (erat is Hathebrandi pater) qui ab nxore volentes. alii autem confitendo peccata sua, pce-
nitentiam agentes, alii vero consilium salutare.
discesserat propter ejus sterilitatem, dormienti
iliviiiitns facta est vox utsurgeret, et ad uxorem de secretis suis ab eo quaerentes, alii autem di-
n irilrrcl,,,'. (|„oiiiamex ea prolem suscepturus versos infirmos ad claustrum adducentes, sani-
,ss,t. Evjgilans v«CO multum timuit; quare tatema Deo orationibus ejusnon desperantes.
l,i,,,,i iirat, quatenus suam voluntatem sibi in- 10 Videns Vir Dei quia universus populus ip- tum Sancti
eamdemque sum magnificabat, iter suum ad Feldwerth claus- obitum
diaaret. statm, ergo obdormivit,
(|,ia„, prius vocem audiit, quodque nascitura trum arripere volebat, sed turba tenens eum,
pieles iiii.iiarlioruiii paterforet, serviret Domino ire non sinebat. Sed secrete propter vanam glo-
iimrlis dirliiis in sanctitate, et mult.os conver- riam de terra illa recedens, et ad Antiquum
teret ab iniquitate.. claustrum regrediens, posteamultotemporenon
tii|V(f{iuli- 7 Ulico surgens gavisus, et reversus cum ausus fuit in Emesgoniam intrare, quoniam ho-
Umiwma- gandio snscipitur ab uxore. Quae pacifice ,,,,„ mines quaerebant ipsum honorare. Obiit anno
viro in posterum habitans filium promissum Domini millesimo centesimo nonagesimo octavo,
geauit, .Etatisanno decimo quinto ad scholas et rexit quindecim annis. Ejus ad sancti
reliquise
aiiiamlatiis est, honore insigniretur ut clericali : Salvatoris Antverpiae prioratum nuper, non ita
(|„i postmodum scientia competenter instructus, anno scilicet millesimo sexcentesimo decimo
perveait usque ad honorem presbyteratus. Sa- nono, cura et studio Domini Henrici Vander
G "','liis lactiis, in siuqilicitate Deo ut serviret, Heyden, tum ibidem prioris, nunc autem Villa-
li.ciiiii sulitariuiu 4„a's,vit : ubi postea parenti- riensis abbatis, religiose illatae sunt, sub attes-
bus orbatus, penitus reiiuntiavit seculo, et reli- tatione multarum et venerabilium personarum :

gioauffi haliiuim suscepit. Ante ipsum in Frisia ita ut reverendissiiuus episcopus Antverpiensis
lln „ ciaiit monasteria, sed neipie aliqua regu- Joannes Malderus, omnibus rite examinatis, cen-
lans disojpUaa, suerit, easdem a ttdeli populo venerandas, ac
Pximus igitur coepit cellas et
oratona.canstauere, et fratres ad sanctum habi- quadraginta dierum indulgentias templum dicti
'iiiii
provocare. Tum multi vicini videntes eum prioratus, ubi sancti Hathebrandi reliquise quies-
aanctissime vivere, coeperuntad eum confluere, cunt, visitantibus. et ibidem pro felici Ecclesiae
''' Sl s„:„|,„,
'

monasterio tradiderunt, ut essent statu principum Christianorum concordia ac

,

s l'|.'itii
pauperes i„ boc saculo. hseresum extirpatione orantibus, concesserit hac
m N
Caterum coacordi iratrum sententia in ab- die transmigrationis ejusdem Sancti.
1
" slectus, et ab Bpiscopo Monasteriensi be- 11 Testantur praedicti testes se a religiosis
, jiosl iiiem
'"l'
oemetus, omnibus praeluxit verbo et exemplo manseril sua-
;
ejusdem monasterii ac tide dignis catholicis viris
""»">'" s i„aj„',rat vis odor pro-
iu vitaj sanctitate, major in audivisse imminente aliquo gravi infortunio
:

''''"'uii,
ijnostirus.
Baritate, i„ humilitate, eontemplat.ione eidem monasterio, aliquot diebus praecedentibus
solere ibidem dispergi suavissimum quemdam
1
'" '"«'iitis
a,l Deiiu,
ajevatione. Yigiliis et je-
'"""-' irpns
macerabat. Noctu vicibus quadra- odorem ita ut monasterium totum repleatur.
,

BWBS flesis Deum

genibus exorabat. Spiritum Qiub hic pottiemo dicuntur clc miraculo suavis-
'""' ab oratione non relaxabat. Sajpe shni odoris, immincnte yravi calamitate, olim in
•«Stis teriis virgis in
tantum se castiga- cocnobio Feldwerlensi disperiji so/ito, unde hau-
•"• »t sanguis ex dorso flueret.
Cogebat fra- serit Rayssius, fateri cogor, meprorsus iynorare
ejus
 174 DE S. HATHEBRANDO ABB. ET CONFESSORE.
A ejus rei nee Vita inferius danda, nec diploma
Malderi meminit; neque posl adhibitam omnem
II. Illustriss. Antverp. episcopi J- B.
s.
diligentiam, et in Frisia, et hic Antverpim apud
\

ccenobitas S. Salvatoris, vel minimum documen- diploma et Acta.

turn nancisei hactenus potui, unde confirmelur
hujusmodi prodigium. An dum viveret Rayssii um
ex hujus instrumenti fide tota pendeat jv
instructor D. Philippus van Boonem talis supe- c cullusS. Hathebrandi celebritas, imo et ejus, cekbritn"
resset traditio, non habeo unde certo conjiciam. saltem in hac nostra Rrabantia, et hinc alibi prin-
Cultus ejus 12 Quod hic reliquum est, qumri potest, quo cipium, nihil magis ad Sancii gloriam conducere
Antverpitz. prcecipue cultu et venerationc Aiitverpim in dicto potest, quam si ipsum hic proponatur, et, quoad
jam templo celebretur Sanctus ipsa hujus diei fieri poterit, sic illustretur, ut de totius rei veritale
30 Julii festivilate, cum jam superius insinuave- nullum prorsus dubium superesse possit Quocirca
.

rim, Officium de ipso non recitari. Re accurate idsupponendum prmcipue, Illustrissimum appro-
investigata, id in ipso loco comperi, solenne Sa- batorem eo adductum non fuisse, ut tamquam
crum de eo decanta.ri ; verum de celero reliqua Sancti alicujus veras reliquias publicm venera-
omnia die illo, quemadmodum toto anni decursu, tioni exponi concesserit, quin ei omni.no constite-
rit, easdem alibi pari culludonatas fuisse, saltem
Officia ipsa peragi more et ritu Cisterciensi, nulla
habita ratione Sanctorum etiam aliorum quinque ab immemorabili, ut consequenter censendum
et triginta, quidquid in libello, cujus titulum de- plane sit, Hathebrandum Sancti appellatione
dimus, recenseantur . Id prmterea conslat, e multis ante annis et forte seculis gavisum fuisse
S. Hathebrandire//<7?«V.s' nonnullas cum variis aliis tametsi hodie monumenta non exstent, unde ea
ecclesiiscommunicatas, atque eas inler cum sa- demonstrari queant, prmter solam Vilam, rudi
cello aliquo Lirano, Clusa seu cella dicto, sub di- plane et incondito stylo, ncscio a quo aut quando
rectione RR. PP. Dominicanorum, ubi ex expanso compositam, atque in lectiones octo distri-
Relgico programmate docemur, solenniter eleva- butam , ut infra clarius perspicies. Audi
B tas fuisse anno 1701 tamquam patroni singularis
, modo loquentem rursus Henriquez in notis ad E
adversus ulcera variosque dolores, quibus propi- citatum Menologium : Erat tunc temporis prior
tium ipsum pii cultores smpius experti sunt. Juve- ccenobii S. Salvatoris R. P. Henricus Vander
rit demum hic oculis subjicere lipsanothecam ip- Heyden, nunc abbas Villariensis, cujus cura et
sam in qua qum supersunt Sancti ossa recondun- sollicitudine sacrum beati Viri corpus ad illud
tur, sacro vertice mitra insigni, in superiori parte monasterium advectum fuit. Unde autem, quave
exposito, quemadmodum hic intueri datur. occasione illuc delatum fuerit, ex litteris reve-
rendiss. episcopi Antverp. constat, quse tales
sunt. Habe ipsum diploma
14 Joannes Malderus Dei et Apostolicae Sedis ex dtp/om*

gratia episcopus Antverpiensis omnibus has visu- qpteop A»l-

ris, salutem in Domino sempiternam. Cum ex ^V^

authentico instrumento, plurium fide digno tes-
timonio roborato, nobis constet, reliquias pene
integri corporis sancti Hathebrandi, primi abba-
tis monasterii dicti Oldenclooster, Ordinis S. Be-

nedicti, prope Appingendam, dicecesis Gronin-

gensis, modo ab hsereticis occupati, anno
Domini 1617, ex tumba sita in medio ecclesia?

dicti monasterii, a vice-priorissa monialium ibi-

dem duabus conversis, solis superstitibus re-

et
ligiosis ejusdem monasterii fuisse extractas, et
post obitum dictae vice-priorissae ab altera dicta-
rum conversarum, nomine Joanna Dierickx, in
custodiam fuisse traditas probo et honesto viro
Nicolao Gasparis, civi dicti loci Appingendam. F
15 Quandoquidem, ut jam obscrvatum est, de inqwf*.
dubia i*
1

S. Hathebrandi cultu in tabulis ecclesiasticis nul-

potenw'
lum exstabat vestigium, dubitatum certe fuisset,
utrum in kis Aclis locus eitribueretur, nisi acces-
sissetdiploma quod hic describimus, inde robur
suum prmcipue accipiens, quod testetur Illustriss.
approbator, ex authentico instrumento plurium
fide digno testimonio roborato, sibi constare re-
liquias esse pene integri corporis S. Hathebrandi
primi abbatis monasterii dicti 'Oldenclooster
ut adeo extra controversiam censeri debeat, Ha-
thebrandum in eo monasterio ab immemorabih

CORPUS cullum fuisse ut Sanctum, ejusque sacras reliquias

summo in pretio habitas ac tanta cura a super-
,

KERE INTEGRUM
stitibusmonialibus ex tumba seu monumento ex-
S. HATHEBRANM tractas fuisse et absconditas, ne ab impiis ha>reti-
ABBATIS cis profanarentur Quod autcm ex tumba sita m
.

COLITUR 30 JULII medio ecclesiae extractm dicantur ; nolim, sepul-

crum sub terra tibi imagineris: in iis enim et
Germanicis partibus satis receptum est, quod non
semel videre memini, ut\tumbm seu capsm sacrtB
reHquias
 DIE TRIGESIMA JULII. 175

in ipso lemplo, seu medio seu bus Cbriati fidelibus die 30Julii (qui ejusdem D
rgSataascontmenles,
undtqueseu columelhs S. Hathebrandi natalis idem templum sin-
est)
'„,, extruantw ,clatrti

I,
B- ».
sacelluli modum circwnseptce, m qui- gulis annis devote visitantibus, ibidemque pro
felici statu sanctae Romanae Ecelesiae, principum
^devata Smictarum corpora asservantur, eo
l,)ls
Christianorum concordia, et haeresum extirpa-
mdopopulivenerMewovto
ierreant monasteru vtee-
magii "' tione, pias ad Deum preces fundentibus, qua-
,„ ifegue
seu laicai biruB, qu<e sal- draginta dies de vera indulgentia, in forma Ec-
prioruiwet
conversa;
,< thesmiri
rurmn smeeperint, quasitum clesiae consueta, in Domino largimur. Datum
;,„„/, „,,
rlmtslrwn ad momales tranmsset, Antverpiae die 17 mensis Januarii anno D. 1620.
w ,„„„l„„««, 19 NiMl modo superest, nisi ut ad Acta ipsa Nulla
ll<«
</<«"- rolunde asserere ausus est : ne- hodie
,,„„/

„„„,,unm; nam duo istic ccenobia exstitisse jam transeamus, qualiu aii rerhiim desumpta sunt ex aP"d Frisones

quemcum ipso ^™'* melm

-

,/,,,,,iiis;
quantacumque instrumen-
alque id in Ms. lihello loci ipsius Oldeclooster,

/Hwna, apertius ad Chronicam B. Emo- sacro corpore ad sa-pedictum S. Salvatoris coeno- '

/,„„,«
mirr sacra antiquitatis monumenta collec- bium atlulit l«u</«i«s supra Nicolaus Gasparis,
paq. 477, eo sti/lo et ordine diqesta quo supra dicere ccepi-
tionis
Sugonianai notatum invenies
«sancto aenobium pro utroque mus, u/. f/iri/e jxileat, non nisi. in monachorum
i m ,l,,n/«/ «<«</«'

.,\ M . „i tupra etiam observabat Mirceus ; intellige usum, dicamus ad fovendam in iis erqa sanctum
/„„„ ,„«,,/„«, «llerum virorum, feminarum al- Fundatorem venerationem, satis misere, ut erant
inmii. eiusdem Benedictini Ordinis: viris autem ea lempora, exornata : </mi<l vero in hac re miser-
,ul, seculi xvn initium, vel prcecedentis exilum rimum est. frustra in Frisi/nn et alio recurri, ul

ditpersis, remanseriwt sanctimoniales aliquce, velminimurn lucis in tanlis tenehris nanciscerer.

Certe Ires illa>, de quibus in diplomate aqitur, Consultus siquidem de rai-iis huc spectantibus
,,„« sacris ecclesice cimeliis salvandis occultan- Missionarius noster Groninganus P. Petrus Van
tHsque tam sollicite intenderint, ut singularis Pa- Heysingen, paucis ac diserle respondit nullum ,

irmii tui corpus rapacidus iconomachorum mani- prorsus istic, neque in Ommelandia seu circumja-

i;
i„„ praripuerint, commiserintque probo isti et centibus pagis, cidtiini aut memoriam sancti ali- E
honestoviro Nicolao Gasparis, civi dicti loci de cujus Hathebrandi superesse apud orthodoxos, ne
tppingendam. nomen quidem, quod alioquin inter tot alia Fri-

i |
17 {)««• ilrimlr i« Malderiano se-
</i/)/ii/««/r sica, in Baptismo imponi solita, Sanctorum no-
i tnamtur, explicatione non mdigeni ; id recte. cavit mina. procul, dubio recenseretur : me-
ut suspicari
w> Antistei ittustriss. juxta <« eruditissimus, ut tes- rito liceat, confusum esse seu idem cum nomine
/c.( «illii/irni iiiimi r.itr/ilitme mujores in dicta- S. Hiltebrandi martyris, maqni S. Bonifacii so-
iiiii, reliquiarum instrumentorumque, ad earum cii, de quo ad 5 neque sic tamen
Junii aclurn est :

sii//iritiile»t /irtihtilioiiem spectantium recoqni- in Rituali Frisico e/ferri ; ubi Ysebrandi et Hille-
tim«i«, ipiales, tmmi diibio procul fuere eccl.esice brandi in baptismo nomina imponuntur ; quce
smr «rrliiiliiiriiiiiis ( 'ornelius de Witie sacros theo- certe Sanctorum esse necdum aqnosco, nisi ad
luijiir l.irriii/iiliis .promotor atque
rl rri li/ti/is jam dicta revocentur. 'fu inde tuto conjice, quid
r.irni/iir Benricus Vander Eyden, Villariensis de Vila. aut qeslis hodie ibi reperiri possit.

postmodum dignissimits «l/hi/s : tum vero viri ce- 20 Auctorem itaque jam dictce Vito? aut ejus Actaveronon
leberrimi Laurentius Beyerlinck, ingenti suo celatcm in vanum plane qucesieris. Si ex subnexo magni momen-
opere, sub titulo Thaatrum humanse, toto
vitae Catalogo sive Necro/oqio licerei. arquere, seque- "
orbe VhristiiiKoiuitissirnus, ac Franciscus Vander retur, prwfatas lectiones non nisi sub seculi xvn
/.il/irn. «liiis /i/pieits. jirris «Iriitsijiir peritissi- iniliuru compositas : at cum cerlo vetustioris longe
«iii,. atque <« Belgici prcesertim expositione co- usus in choro fuisse videantur, major antiquitas
ryphams, quos ornnes eo siudia suacontulisse du- eis omnino tribueuda est. Id satis patet, ex ipsis
bitandum non est, ne quidadtotius <<'<
veritatem contraclum esse Rayssii eloqium, eo ferme modo
iic certitudinem desideratur. Sequatur itaque conceptiini, quo lectiones quatuor inpeculiari Di-
«iinlii «liriii
diplomatis pars in qua sic prosequi- rectorio S. Salvatoris, adejus ecclesias uswncom-
i«r lllustrissimus
approbator posilo, sed necdum recepto, quas frustra hic de-
18 Qui
coram nobis, praesentibus
Nicolaus scriherem, cum in Vitajam subjunqenda plenius
D -CornehodeWittesacr»theologi»IJcentiato,
1

contineantur Sequatur itaque

. F
'
^chidiacononostro, P.HenricoVanderHeyden,

VIT A
!"""'" nasterii S. Salvatoris hujus civitatis
"rtverpiensis, D. Laurentio Beyerlinck sacras
tneologise Licentiato, arcbipresbytero ecclesiae
nostr» cathedralis,
et D. Francisco Vander Zy-
'"'" ntriusque
In OCTO LECTIONES DISTRIBUTA
juris Licentiato, canonioo ejus-
111111
«odesiea acOfflciali nostro, sub solenniju-
''"'"'
l«claravit, sedictas reliquias aprsefata Ex Ms. ccenobii
^Joannaaccepisse, atque tulisse ad hanc
" Ul "'' S. Salvatoris Antverpise.
1

" ^ntverpiensem, utinprasdicto mpnas-

*ri08&n
otiSalvatorisasserventur.Nos,promu-
'"''''' "" s "'"' LECTIO I.
iibenter iis intenti, per quas fldeles
"V '"""" ^'»ct'"ruin ciun Cliristo regnantium Fuit in Frisiae partibus, in terra Viselgonuma Uxorem <it>
w»i eorum reliquiarum venerationem in-
et
quidam, nomine Alundus, qui duxit uxo-
vir dissidia fugi-
''."""'•
approbamus dictas reliquias, easque cns l'«»c(t pa-
,
rem, nomine Tettam. Erant ambo pauperes, nec
'"''""" s, ss '

„!' Pradioti S. Hathebrandi genui-

''
habebant prasdia, nisitantummodo.juxtametam '

•eoque conoedimus,
ut eae, tamquam suf- illius terrae, tredecim gramina b, Amho labori-
Bci
«nteranobis recoi;mr;e er
probatce. intemplo bus manuum suarum vivebant, nec heredemha-
'""'"
',„ monasterii S. Salvatoris, eodem modo, bebaut. Tetta concipere a viro suo non potuit
mi m ecclesia,
>'
unde translatas sunt, populo et vir ejus eam valde exosam habebat. Igitur m-
"stiauo venerandas
exponantur, atque omui- ceperunt invicem conjuges discordare, nec ali-
quis
 170 VITA S. HATHEBRANDI ABB. ET CONFESSORIS.
A quis poterat eos ad coneordiam revocare. Pro-
W \\y
posuiteamin perpetuum deserere, quia noluit LECTIO III.
diutius ei commanere. Reliquit igitur eam, do-
mum, agros, et quidquid habuit, et sic inops, et Regrediens monstrato loco vidit aviculas se-
pauper ab ea recessit : [et] venit in terram Gu- dentes et quasi divinum jussum explentes. Re- missH^J""'
d e tiesgoniae e in villam, quae Usquerth d dicitur. versus domum suam, cum gaudio suscipitur, "«ajiif!

lbi ad servitium unius divitis provocatur, factus
ibi multo tempore illius armiger, quia Domino
suo servivit in omnibus tideliter. Intentionem
revertendiadconjugem, postea numquamhabuit,
idcirco Domino suo ardentiori dilectione servivit.
Sed Deus omnipotens aliter disposuit, et tali
modo ad propriam uxorem ipsum revocavit.
Nocte igiturquadam, dum ille in somno jacuit,
talem vocem audivit Alunde, surge, et vade ad
: pervenit usque ad honorem presbyteratus. Sa-
uxorem propriam quoniam habebis specialem
,
gratiam. Nascetur tibi filius hic erit bonus et
justus. Evigilans, multum timuit, quid hoc som-
nium esset, cogitavit, invocato nomine Domini
nostri Jesu Christi, ut si ex Deo esset, iterum
hsec vox ad se veniret, et ut divinam voluntatem
ipsi indicaret.
conjugale vero sacramentum inter ipsos cele-
bratur. Habitaverunt ambo simul in loco qui
Kapmenase a dicitur, et a Deo filius promissus
ibidem nascitur, nomen puero a parentibus Ha-
thebrandus est impositum. Ablactatus puer, in
quinto decimo anno ad scholas adducitur, ut
clericali honoreperfrueretur. Igitur Hathebran-
dus clericus in scientia competenter litteratus,
cerdos Dei Hathebrandus in simplicitate Deo
: idcirco locum solitarium quEe-
fideliter servivit,
sivit.Habebant parentes ejus parvum mare,
juxta quod habebant aream, riec umquam ali-
quis habitavit super eam. Fregerunt de Kaft-
minze domum, erexerunt mansionem super area,
juxta stagnum. Creverunt arundines in inari
juxta eorum domum, et tellus inter mare, et

ANNOTATA. domum, propterquod locus dictus est Feldwirth

b, usque in diem hodiernum. /,

B a Pars est Frisim orientalior proxima sinui E

Dollarlo atque ostio fluvii Emesm, sive Amasii, ANNOTATA.
dicta Fivelingoa in Frisim mappa geographica
Mensonis Alting : hinc incolm Fivelingii. a luferius est Kaftminze : at neque hic locus
b Quce terrce mensura sit gramen necdum , in dicta tabula reperitur, ob datamjam rationem.
inveni explicatum : perexiguam esse portionem, h Videtur scriplor velle indicare , accrevisse
satis oslendit tam expressa pauperies. Paulo dis- terram circa eorum domum, ita ut ager aut cam-
tinctiorem notitiam suggessit laudatus supra pus ex mari seu stagno concresceret; unde Bel-
P. van Reysingen, notans terrm mensuram esse, gice intelligi posset, Factus campus Feldwerth ;

qum vulgo istic graes dicatur, propria Frisonibus, nisi malis insulam indicari, quod paulo mojori
complectens virgas geometricas 240, quarum sin- auctoritate firmatum vellem, quemadmodum et

gulm pedes 14 itidem geometricos contineant. qum sequuntur.

c Intellige partem occidentaliorem , qum apud
Altingium notatur Hunsingoa.
LECTIO IV.
d Forte Viskawirth in jam dicta mappa, non
procul a mari. Orbatus utrisque parentibus, statim cupiens Bfcjwra*
renuntiare seculo, ut eo liberius serviret Christo, orM«s *
chump'
fecit abbas sancti Pauli in Trajecto ipsum rao-
LECTIO II. indulm,
nachum, et sic humilitatis causa sanctum susce-
mo-
divinitus Finita oratione, statim obdormivit, et eamdem pit habitum a. Ante ipsum in Frisias partibus
nitusutadeam vocem dicentem sibi, secundum quod prius, au- non erant monasteria, sed neque aliqua regula-
regrederetur, divit Alunde, surge et revertere ad Tettam
: ris disciplina b. Ccepit vir bonus cellas, et orato-
uxorem tuam propriam a Deo talem habebis
; rium construere, et fratres honestos, ad sanctum
gratiam Exea nascetur tibi filius; hic erit mo-
: habitum provocare. Erat monasterium suum in
nachorum pater almificus servietDomino cunc- ; Frisiae partibus primum monasterium, propter
C tis diebus vitse suae in sanctitate, et multos con- hoc dictum est claustrum, usque in praesentem F

vertet ab iniquitate et hoc erit tibi signum

: diem, Claustrum antiquum c. Multi vicini sui,
veritatis. Juxta viam per quam ad eam redibis videntes eum sanctissime vivere, coeperunt ad
a in Halfwert a, duas aves simul dulciter juxta habitum sanctum convolare commiserunt se et
,

campanas videbis Sic tu, et uxor tua post haec

: sua monasterio, ut essent spiritu pauperes in hoc
debetis concorditer vivere, nec amplius inter vos seculo. Erat vir bonus, et purus in corpore et
dissentire. Evigilans Deo laudes reddidit, et simplex in mente, ut de B. Job legitur, qui erat
quod talem honorem peccatori Deus exhibuit, vir simplex, et rectus Deum timens, et a malo
surgens statim multum gavisus fuit; quia de opere recedens. Contigit autem, ut episcopus
promissis firmiter credidit. in puero nascendo ! Monasteriensis in Frisiam visitando descemie-
vita; sanctitas!0! in Salvatore infinita bonitas! ret, et ut officium sibi commissum expleret,
Accepit licentiam a suo domino, cui multo tem- venit ad memorati Viri monasterium ei nomen ,

pore fideli serviebat obsequio, dominus illum abbatis imposuit etofficium. Ad petitionem con-
tristis dimisit, quia sincero corde illum dilexit. ventus hoc fecit, quoniam nullus electioni su«
contradixit.

ANNOTATA. ANNOTATA.
a In tabula non exprimitur ; haud dubie quod »' aH "
a Satis mira et prmceps hic depingitw
non nisi villa aut uicus fuerit. chi institutio.
"'"
b Ignorantiam hic prodit Vitm scriptor :
quo >'"
a seculi istius principio adannum 1 183,
./'«"< '""
coenobium fundavitS. Hathebrandus,
ertaiit
 DIE TRIGESIMA JULII. 177

Frisiacondita monastena,
a Canmms melius est in exilio cum pace Deo servire, quam
,„„„»< cum
„ M- " r "" <,rr/,r„sibus
; et Pra-monslraten- in claustrn livore vivere. Et quisunt hujus-
„ , '
>

" rc ner mcnt mc opus

hk emmer '
'
modi lapides tam pretiosi, quia numquam tales
*S, 'i"'* ferre consuevisti semper, Pater, sanctitas tua
:

eS ''
inlendit scriptor, nam in humilitate vixit. Statim fratri Everardo ille
Non recteprobatquod
Oldenclooster, ut respondit; Noli, frater, habitum sanctum abji-
rLnus floridus vocatur etiam
tn ipsa Ula Frisim re- cere, quoniam per multas tribulationes in reg-
[J, „„,,„„ ad Marmm, num Dei nos oportet introire malorum est a :

gtone-
peccatis purgare justum : sicut fiagellum pur-
LECTIO V.
gare solet triticum, et sicut ignis argentum, sic
benedictione.major fuit in vitae sanc- mundari nos oportet, antequam perveniamus ad
iccepta
fratrum caritate, major in hu- ccelum.
***** Htate major in

i?w- ^ilitete, major in contemplatione, major ad

elevatione. Vigilns, etjejunus ANNOTATA.
m |MII1 ,„„„.„,,
gemitibus etorationibus, et
Mrp ns macerabat,
nocturno tempore, vicibus a Vocis hujus varice notiones sunt, pro tunica
lacrvmis insistebat,
onadringentis flexis genibus Deum exorabat, hic accipi, ex adjunctis manifestum est.

.,,„,„ re ro siiiini invictum ab oratione non

relaxaoal : ssepe in sextis feriis cum virgis in

LECTIO VII.
tantiini secastigabat, quod sanguis ex suodorso
virtutibus claruit, itain Apostoli vero et fldeles ab infldelibus persecu- Mira Sancti
fluebat; sicui vir b
s

Cogebat fratres ad
mirabilis claruit. tiones multas sustinuerunt ; tamen Domino fide- fiducia in o>
vita sua
stmendis mo-
jervandum rigorem Ordinis, quem monstravit liter sine crimine servierunt. Judas Scarioth
nasteriis:
yerbisei exemplis. Cumque
conspicerent illicita quondam habuit charitatem ; infidelibus praedi-

n,,,, [icere, coBperunt quidam adversus ipsum cavit; miracula fecit; sed quoniam in ultimofur,
manifeste insurgere. Revera quadam die dum
et traditor exstitit, idcirco vitamsuam malofine
I)

sociiniliiiii nin.sucl.iidinem in conventu ambula- conclusit : et quid prosunt tibi quae fecisti opera

n .|„ steterunt mali fratres in via sua, ut eum bona, si modo intendas ad deteriora? Incassum
rerberibus, et fustibus castigarent. Cumque ad bonum agitur, si ante vita? terminum deseratur.
dexteram vel ad sinistram declinare non potuit, Tunc statim frater Everardus, intentionem suam
accipiens in via vasculum, suboucullacapitisuo, revocavit, et usque ad mortem suam in claustro

ut mortem evaderet imposuit. Pertransiens ip- fideliter Deo servivit. Quodam tempore, cum

siis, super caput ictum magnum cum patientia Abbas cum fratribus, secundum consuetudinem,
sustinuit, et sic propter remedium memoratum, in pratis laboravit, subito de ccelo pluvia non
sanguinis effusionem evasit. Altera dieillos cum modica super ipsos erupit. Cessante pluvia, cu-
severitate sancte corripuit, etilli consentiendum culla sua se Pater exuit, et tunc quasi ex turba-
esse, sibi niillus contradixit a. Servans vir bonus tione in splendorem solis suspendit, ita ut nec
Ezechielis propheticum : Va? pastoribus Isjael, terram, nec lignum, nec aliquid humanum teti-
i|in seipsos pascebant, gregem autem meum non git, sed quasi ad exsiccandum vestimentum, nec

custodiebant. Malens ipse magis affiigiprojusti- ipse tenuit a. Videntes fratres quse fiebant, Deo
ii;i. quam dimittere eos vivere sine disciplina. maximas laudes reddebant. Tria quippe tempo-
ribus vitae suae construxit in Frisia, pius Pater
monasteria, Feldwirdt primum, Merehusum se-
ANNOTATA.
cundtim, Germerawald b tertiura.Cumque se-
a immorigeros fratres ad religio-
Vii/i dicere, cundum consuetudinem Pater ad claustrum Me-
.iiin disciplinam reductos esse, sattem plerosgue. rehusium visitando declinaret, obviam quamdam
mulierculam habebat. Quae clamabat, flens, eju-
lans, atque dicens, pater Abba, serve Dei, raise-
LECTIO VI.
rere mei, poterissi visaDeo impetrare gratiam,
Quidam Everardus nomine fuit qui
frater ut egosanitatem recipiam nequaquam recedam ;

C Deum sanctam obedientimn. et regulse

timebat, a te, nisi ores pro me Deum, et fortiter appre-
'lisripliiiiiiii. i|uantum
potuit, observabat. Hic hendens tenuit eum, nec ultraequitare permisit
videns quia abbati invidebant, nec inandata Dei illum.
1,1
Ordinis observabant, ccepit in cordesuoquid
uj

agerel revolvere
ANNOTATA.
: quia nolebat in claustro cum
iwrtir. uvore vivere, a Frequens in Aclis nostris miraculum, etiam
proposuit sanotum habitum abji-
''
r,v ad partes
''i
Hierosolymorum pergere. Quo- in Vita B. Siardi, in eadem Frisia Canonici Pro?-
iamnocturno tempore dictis matutinis, Deum monstratensis, Horti S. Marice (vulgo Marien-
'iun gemitibus exorabat, et quid ei salubre ad gart) abbatis, qui colitur 13 Nocembris, et de quo
[awendum esset, flagitare non cessabat. Cumque sic apud Hemconium canitur : Longa sttper ra-
incovdesuo abire de claust.ro dios extendens pallia solis.Utrum in fide h/iji/-.
proposuisset, et
orationes suas,
quasi tunc finivisset, statim qui- scriptoris, hoc alterum de S. Hathebrando ad-
1,1
'" speciesui abbatis ei mittendum rerum hujusmodi peritorum esto
apparuit, qui etiam si/,
"""ws gemmas pretiosas, in judicium.
birro a portavit
1U86dan gemmss, ut sol cum penes auctorem miraculo
>
est in cancro, b Fidesetiam hic sit :

"' p™w»tes, alisa vero quasi luna coruscantes, certe proximum est, vir/im tam pauperem, an-
&uas sicul
stellaa lucentes, aliae vero nullum lu- iiiniiiii quii/decim decmsi/, tria coenobia condere
""" Proferentes. Eq/iidem Merehusum alibinon it/veni :
Quare sicmoBrens sederet. ille potuisse.
"^••'"^iMi. Cui frater Hugonianis pag. 557 notalur
Everardus statim res- in Antiquil/itibus
"""''i- Domine .„, Pater, cras volo habitum Gemerwolt seu Gemerwalda abbatia Benedic-
*"«"> abjicere, quoniam diutius tantas tinorum.
nolestii 18
Fratribus non
:i
possum sustinere;
JulU Tomus VII.
23 LECTIO
 178 VITA S. HATHEBRANDI ABB. ET CONFESSORIS.
LECTIO VIII.
Uiruaila ac Videns vir bonus mulieriseonstantiam.clama-
mmctissinuis vit ad Dominum, misericordia motus super eam
obilus.
Domine Jesu Christe.fili Dei vivi.quirespicis corda
t hominum, magis quam eorum opera, ne respicias
peccata mea, sed respice, quaeso, super hanc mu-
fidem, quae credit hac vice a te recipere sa-
lieris
nitatem, ut sciant fideles servi tui,
possibilia sunt firmiter credenti, propter
sanctum tuum, quod benedictum in secula
est
seculorum. Amen. Cumque orationem fudissetad
Dominum, apprehendens brachium illius, con-
festim sanitatem accepit. Statim vero mulier
clara voce Deo laudes reddidit. Ascendens Pater
sine mora Merehusiam in claustrum proprium,
ut ibidem explerot visitationis obsequium. Prae-
libata vero mulier vociferando per terram Emes-
goni Brocmannise circuiens, clamabat cum
a,
gratiarum actione, atque dicens, quia orationibus
Abbatis salva sum in brachio, meo, idcirco detis
una mecum laudes Deo et Hathebrando fideli
servo suo. Tribus annis et eo amplius dolor bra-
chii sui eam cruciabat, in tantum ut manum ad
os proprium, vel ad pedem fiectere nullo modo
valeret. Igitur multitudo maxima propter mira-
culum in ea factum ad Abbatem veniebat, et
gratias Deo maximas referebat alii vero verbum
: dus 16 abbas.
Dei ab ore ipsius audire cupientes,
sanctum hominem videre volentes,
peccata sua confitendo pcenitentiam agentes, alii
veroconsilium salutare de secretis suis ab eo quae-
rentes, alii autem diversos infirmos ad claustrum
adducentes, sanitatem a Deo orationibus suis non
desperantes. Videns vir Dei quia universus po-
pulnsipsummagnificabat,iterverum suo ad Feld-
wirdt claustrum accipere volebat, sed turba te-
nens eum ire non sinebat. Sed secrete propter va-
nam gloriam de terra recedens, et ad Antiquum
claustrum regrediens, posteamulto temporenon
ausus fuit in Emesgoniam intrare, quoniam ho-
mines qusererent ipsum honorare b.
ANNOTATA.
a Emesgoniam intelligo, quam supra Hunsin-
goam diximus. Vicinam fuisse Brocmanniam,
satis patet.
b Atque hic sistunt lectiones, quibus, nullo in-
termedio titulo, subjungitur abbalum Feldwer-
tensium seu potius Necrologium, in quo
series,
primum locum occupat Sanclus hoc modo :
Ipso die Abdon et Sennen obiit pius pater Ha-
thebrandus abbasprimusin Feldwertetfundator
monasterii, qui obiit anno Domini m. c. nonage-
simo octavo, et rexit quindecim annis.
1 1183 inceptum fuit monasterium in Feldwert.
2 In profestoSixtiPapaeobiitdomnusReyndo,
piaememorice, abbas secundus in Feldwert, anno
Domini 1213 qui rexit 15 annis.
3 Undeno Kalend. Julii obiit domnus Tedo
tertius abbas in Feldwerdt.
4 In profesto Crispini et Crispiniani, obiit
M m.
domnus Eyzo abbas piae memoriae quartus M
i
Feldwert.
5 Decimo Kalend. Februarii obiit domnus
; Hoyto piae memorise quint.us abbas in Feldwert.
In diesanctiMartiniobiit domnus Penuius,
piae memoriae, sextus abbas in Feldwert.
7 Decimo octavo Kalend. Januarii obiit dom-
nus Syfrydus pise memoriae septimus abbas in
quia omnia Feldwert.
nomen 8 Quarto Nonas Martii obiit domnus Ondul-
phus piae memorias octavus abbas in Feldwert.
9 Ipso die Symonis et Judae, obiit domnus Itjto
piaememorine nonus abbns in Feldwert.
10 Pridie nonas Decembris obiitdominus Akl-
bertus piae memoriae decimus abbas.
11 Pridie Kalend. Junii obiit dominus Egge-
ricus pia; memorife 11 abbas in Feldwert.
12 Altera die undecim millium virginum obiit
dominus Tyo piae memoriffi 12 abbas in Fekl-
wert.
13 Duodecimo Kalend. Junii obiit dominux
Osbrandus piae memorise abbas in Feldwert 13.
14 Kalend. Junii obiit dominus Hemmo 14
abbas in Feldwert.
15 Sexto nonas Martii obiit dominus S oko;
15 abbas.
16 PridieKalend. MajasobiitdominusOsbran-
alii vero 17 Nono Kalend. Junii obiit pia^ memoriae do-
alii autem minus Rudolphus 17 abbas in Feldwert.
18 Octavo idus Septembris obiit dominus
Zeyno piae memorioe 18 abbas in Feldwert.
19 In profesto sanctse Catherinae virginisobiit
dominus Johannes Grave 19 abbasin Feldwert.
20 Altera die Tiburtii et Valeriani, obiit Her-
mannus Nordis pia? memoriae 20 abbas in Fekl-
wert.
21 Sexto Kalend. Septemb. obiit dominus Jo-
hannes Nordis 21 abbas in Feldwert.
22 Quarto Non. Octobris obiit dominus Ge-
rardus de Buren piae memorioe abbas 22 in
Feldwert.
23 lpso divi Petri ad Cathedram obiit dominus
Jacobus de Daventria 23 abbas in Feldwert.
24 Ipso die Symonis et Judae Apostolorum
obiit dominus Regnerus de Daventria 24 abbas
in Feldwert.
25 Ipso profesto sanctae Barbarae virginisobiit
venerabilis dominus et dilectus Pater noster, do-
minus Johannes Attinck 25 abbas in Feldwert,
anno Domini 1540.
26 Die tertia Septembris obiit venerabilis do-
minusetdilectus Pater nosterdominus Bossuinus
Johannes 26 abbas in Feldwert anno 1559.
27 Anno 1608 quinto Aprilis obiit Reverendus
Hermannus a Dockum abbas in Veteri coenobio,
fuit abbas 27 hujus coenobii, forte et ultimus:
rexit claustrum annis 49, sed suotemporeclaus-
trum destrui inceptum est, quod prasfatus abbas
magno dolore animi vidit, et etiam suo officio est
privatus, quemadmodum de hac terra, de ceteris
abbatibus est actum.
TRIOESIMA
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 179

TRIGESIMA PRIMA DIES

SANCTI QUI PRIDIE KAL. AUGUSTI COLUNTUR
Caiimerusep.mart..Medio- S. Germanus episc. Autissiodo-

Inni. rensis.

S Onesimus et
socii MM., Pu- S. Gosselinusep. conf.,Metisin
a
teolis.
Belgica i .

S. Fantins | MM., in Calabria SS. 350 Martyres in Syria Se-

S. Deodata I vel in Sicilia. cunda.

S. Demoeritusl S. lmiterius conf., in Comitatu
S. Secundus (MM., verosimi- Buraundiee.
o
S. Dionysius l lius in Africa. S. Bantus (
confess., Treveris

S. Thyrsus S. Beatus l
et ConfluentiaB.

S. Fabius M., Ca^sarese in Mau- S. Eudocimus Justus, CPoli.

pitania. S. Neothus conf. in Anglia.
SS. 12M;irtyres Bomani. S. Helenaviduamart. inSuecia.
S. Firmus ep. conf. Tagaste in S. JoannesColumbinus, Jesuat.
Africa. institutor , Senis in Italia.

S. Pelrus ep. conf., Bavennse in S. Ignatius de Loyola, fundator

ltulia. Soc. Jesu, Bomae.

PMTERMISSI ET IN ALIOS DIES REJECTI

Joseph Arimathiic, curator (sepulcri)T)o- Sanrtorum Italice,ncscio qua de causa, ad
lorjn

mini, notatur in Supplemento nostro ad diem 31 Julii retractus est, cum alio certo con-
Menma Groeca excusa, ex apographis Sir- fusus ; itt vidcrc est apud nos
dicto die 24, a
S. mondo-Chiffletianis eonstante;cujusJos&- festum supra com-
paij. 549. Is ilaque, cujus
phi, ouratoris Doraini etiam fit mentio in mcmoratur, veljam datus est isto die, vel dan-
Menceo Maiariniano. Exhis acceptum suspicor dus altero, vidclicet 24 Julii vel 30 Aug.
a (
'astellano ; at nos jam pridem de illo cgimus S. Guilielmi episcopi alicubi hoc tlie signati no-
nim Martyrologio Romano, die 17 Martii. mine, non videtur a/ius intelligi posse a Rrio-
A.postolus Tychieus hoc die notatur in Menceo censi, de quojam egimus 29 Julii.
Matariniano, ul in pace consummatus; additis S. Floram virginem martyrem.a Lucilla aliisque
duobus versiculis : adisis diem q uo de illo actum,, sociis sejunctam, hoc die nobis refert Greve-
prcBeunteMai tyrologio Romano, 29 Aprflis. nus : tu videsis quce de ea totaque cohorte dicta
S, NiinmUuirintmtirliiim in Suntgovia confesso- sunl 29 Julii.
rm irctr
signaverat Grevenus, cur ipsum hoc S. Hathebrandus hoc male a Rayssio annun-
die
die iirnim repetat, nec atque ilcm a Bucelino, de eo jam aclum
divinando assequor tiatur,
satis sil t/r rn ,i nobis actum esse die :i .lunii. prmcedciili
est dic 30 Julii.
Beatorum confessorum Joannis presbyteri et S. Cathwini ut Cantuariensis archiepiscopi et
Renigni diaconi depositio apud Medianum confessoris meminit hoc die Usuardus A/tcmp-
monasterium, qui carne et spiritu germani, a sianus. Tatwinum absque dubio indicare voluit,
beato Hidulpho Treverorum archiepiscopo dc quo cgimus die prcecedenti 30 Julii.
educati, simul migrantes, uno conditi sunt S. Julittae M. memoria hoc die lcgilitr in quibus-
nausoleo. Siclegitur in Usuardo darn Faslis Grmcis ; ut oidere est ex dictis die,
Luxoviensi
Ws i*trumquesanctissimomagistro,cujusActis quo cum Marlyroltitjio Roniano ac Menwis
ipsoriim gesta iimr.in
rrmit, itiiijungendos pu- magnis rlc. etim dr/litnits 30 Julii.
Unimus, utvidere tomo Venerabilis ac vivificie Crucis profestus dies legi-
est III Juliipagg. 236
-''"•
llJulii. tur hoc die in Typico S. Saba>, Meiueis magnis
»• F&ustim festum in ejus E. P., id est ecclesia excusis, Calendario apud Genebrardum, et Ho-
!'i'opn:i,
notatur m Ordine reciiandi ilivinum rologio anni 1607 : dc quo etiam meminit
jWcium ecclesice ac dicecesis Venetcepro anno Menologium Slavo-Russicum Sparwenfeldia-
m. Sanctum synonymum dedimus ad diem num. Vide qua> inter Pratermissos dicta sunt
nhujusmensis a pag. 547; alium prceterea dic hesterno 30 Julii.
"""'' """
""•'»
Grcecis ac Martyrologio Romanoad S. Sabinuin m
Florario Sanctorum Ms. sic hoc
30 Augusti;quiapud Ferrarium m Cala- die annuntiatum reperi Apud Treverim, na- :

tale
 180 PR.ETERMISSI.

A tale S. Sabini episcopi et Banti presbyteri et spectaret, cum mortuus sit 14 Martii, ut ex-
D
confessoris. De hoc suo loco hic agitur cum presse 7iotatur in Catalogo, Balderici Chronico
fralre Beato at quid sibi alter apud Treveros
; prcefixo, in editione Colvenerii et disertius in
velil, prorsus non intelligo, ut ibi iterurn indi- notis adlib. III, cap. lxiii, pag. 570. Citatvero
catum invenies. Colvenerius Vitam B. Lielbcrti cap. n, quo as-
Augustoduno, dedicatio ecclesiae senioris, et seritur, inquit, sancte vixisse et canonice ec-
translatio multorum sanctorum MM. est addi- clesiam sibi commissam rexisse. Ut ut sit,

tamentum ad codices Hieronymianos, ut habes virum, rebus prceclare gestis illustrem, demon-
apud Florentinium. Chronicon toto fcrme lib. IJI a t
strut citatum ;

Capua? sancti Oliverii episcopi et confessoris : Sanctorum honoribus legitime aliquatulo dona-
forte idem quem notavi quarto K alendas. Pura, lum, qucero qui nobis prcemonstret ; de eo, si
puta additio est Cartusice Bruxellensis, hicpo- liceat, ultro et libenlissime in Supplemento

sitionem seu locum mutantis ; de quo in Prce- Martii acturis.

egimus 29 hujus, quo ex tempore nihil
termissis Agnetem aliquatn abbatissam Doxanensem, inter
occurrit quod ibi dictis superaddamus. alias synonymas, etiam virtutibus insigties, re-

Encaeniorum venerabilis sedis sanctissimae Do- Epitome rerum Bohemicarum noster

fert in sua
minse nostrae Deiparae in Blachernis, ubi jacet Bohusktus Balbinus at non ita, ut sacris aris
:

sancta tumba, commemoratio ponitur in Me-
nceis magnis excusis : quo forte etiam respexe-
ritKalendarium Syriacum seu Chaldaicum,
confuse atque indeterminate sic scribens : Re-
novatio templi Deiparss Mariae.
Sancti novi Accademici certamen ponitur in
Martijrologio Arabico-JEgyptio; sed suspica-
mur locum hunc fosde corruptum esse ; in quo
intelligendum putamus S. Eudocimum junio-
B :
rem (hoc die a nobis datum) juxta dicta in ejus
umquam admotam ostendat ; ulpote hcec sola
exanliquo Kalendaria describens: 31 Julii obiit
beatas memoriasAgnespraelata loci hujus, quae
eidem contulit vineam et 80 marcas argenti.
Bartholomaeus Franciscanus laudaturab Arturo;
post Gonzagam, Barezzumet Marium Mutium,
adducitque epitaphium sepulcro appositum in
conventu Mantuano, ubi corpus requicscit, his
verbis conceptum Bartholomaeo Bergomensi,
g
homini Dei qui obiit 1546 die ultima Julii.
:

Commentario prcevio num. 2, quem consule.
Mariae jejunium incipere, hoc die refertur in
Martyrologio Arabico-JEgypto ;et Menologium
Slavo-Russicum Sparwenfeldianum, hoc die,
inquit, jejunare incipimus.
S. Julianum aliqaem ut patronum coli Maceratae
in agro Picceno Itaiice,scripsit olim ad Bollan-
dum noster P. Henricus Lindanus, tum Lau-
reti, ni fallor, Pcenitentiarius. Qucerere a
Paucis multa, fateor ; verum ut Sanctis iti hoc
opere annumeretur , exspectanda summa; in
Ecclesia auctoritatis declaratio.
S. Dudonem nobis annuntiat hoc die auctarium
aliquod Usuardi Vaticani his verbis : In castro
S. Aguelli,natalis sancti Dodonis abbatis. No-
vimus sanctum Dodonem de Ascha Ordinis
Praimonstrateitsis in Frisia, de quo actuut est
30 Martii alium synonymum sugqcrunt Mo-
:

Maceratensibus liceat, utrum ex sexaginta sy- lani Natales ad 28 Octobris, S. Ursmari disci-
nonymis haclenus datis, is unus sit, an ab iis pulum an ille cum alterutro confundendus sit,
:

diversus? Tum quo? ejuscetus aut gesta sitit,ut an polius ab utroque diversus, non habeo,unde
alio die ab ipsis designando, dc eo agipossit, cum definiam. Castrum S. Agnelli Italicum quid
de eo hac die altissimum ubique sit silentium. sonare videtur, fortea S Agnello Neapolitano,
.

S. Thyrsus M. Hieronymia-
in noiinullis codicibus qui colitur 14 Decembris. At Sanctum sub Do-
nis aliisque seorsim positus, non alius est ab eo donis nomine nullum agnovit Ferrarius, neque
quem hoc die cum sociis retulimus. id traduut tabulwalice, saltem quai mihi intio-

Arnaldus abbas Cisterciensis refertur hoc die in tuerint.

Kalendario, ut ordine 18 verum ab Henri-
; Benedictus Papa a Wione, Dorganio aliisque
I

quez et Chalemoto signatus est 24 Septembris.
Maria de Satillon singulari eloqio ornatur et
beata dicitur in Menologio Henriquez, in Bello-
pratensi canobio, de qua etiam agunt Chale-
n motus et ante ipsum Bagssius. ila paucis vir-
tutes ejus complexus : Hsec multis admodum
virtutibus effulsit , observationi
monasticis eadem auctoritatc inter Sanctos re-
latus est, qua usi sunt in signando Pelagio II,
a Majoribus nostris ad 8 Februarii nihilomi-
nus prwlermisso. Ferrarius qui in Catalogo
Sanctorum Italio? de Benedicto nec verbu me- p
minerat : in Generali monasticof istos secutus
regularum, est, sic tamen ut synonymum Benedicttun II,

orationi ac meditationi, prsesertim infantiaa qui ut Sanctus vere colitur 7 Maii, ctitn hoc
Salvatoris nostri Jesu Christi tota dedita. primo aperte confuderit, quemadmodumeteum
Obiisse dicitur anno 1577. confudeiant auctaria Usuardina ad24 Aprdts
Adam primus abbas monasterii beatm Marice de citata,sed eodem die in Pra>termissis refutata;
Lanckenhemio sanetitatis titulo celeberrimus a ut nihilsatis fundatum appareat,quo Benedic-
Chrysostomo Henriquez prwdicatur, adducto tus I inter Sauctos referri possit ; a quo cum
epitaphio hujusmodi abstinuerit Baronius, non solitus Romanos
Abbas ccenobii primus ac optimus hujus Pontificis negligere, frustra plane est monastt-
Hic cubat eximiae vir pietatis Adam. corum istorttm annuntiatio, ut ipsutn in h°C
Vera hcec omnia existimo : verum hic desideratur opere collocemus, in Actis Sattctorum
quem
primo requisitum, ut de cultu ei legitime exhi- Ordinis S. Benedicti, nec ut monachum ncc ut
bito doceamur. Sanctum ctdmittere ausi sunt Acherius et Ma-
Gerardum I Cameracensem episcopum hoc die billonius. Quidquid igitur Sancti titulo donettir,
ferme ul Sanctum signavit alicubi Papebrochius, orneturque radiis in vulgatissimis tabuhs Ca-
auctoritate solius Marloti, qui in historia Re- vallerianis, curanda omnino non est pictorum
mensitom. llpag. 77 cum rotunde hujusmodi aut scalptorum nimia in hac parte Itbertas.
titulo exomat, sed quem apud populares nostros
S. Fabianus martyr hoc die Ccesarew a Ferrario
Murlyroloqos frustra qucesiverim hactenus. signatus, is ipse est de quo hoc die hic suo loco
Neque vero, tametsi Sanctus esset,adhuncdiem agilur sub vero nomine Fabii.
Sebertum
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 181

KaJendario Anglico, haud Catharina de Quadia virg. e/iam Uhneti adjun- D

, , „„„ reeem ex
,/itiir u/i Huebero, sed qui nec ipsam nec cete-
^Jripto^eaccepissetestaturFer-
fadie mak
dest .

nomtrus ros >>li>i commendavit.

r/iitim pielatis titulo
.gnamCatahgogenerali nos istius
,„, Sanetumnovmusjst
de Sebbo S. Prosperi sacrorum piqnorum depositionem
agetur suo Madridii in ccenobio SS. Trini/a/is Fratrum
;„„ sigeberto loqm voluit ; de irs
Exca/ceatorum a Tamayo hoc die relatam,
InitjitirC-
l„rt, rl
iolumCamertemrfAntoniumPerusinum nempe Martyris Romani, cujus corpus Urba-
S. Augustim producit nus VII f iis concesserit, satis sit hic annotasse.
todinU Eremitarum
lacobillus inter Sanctos Umbna?
S. Eusebius Vercellensis episcupus, certaminibus
obii hoc die
,

qualietiam donantur ab Eer- adversus Arianos susceptis, tota Ecclesia ce/e-

,„„, i,n,l„ Beati,
aliis Ordinis
scriptoribus, quos omnes bcrrimus, /toc die a Rol/ando alicubi sionatus
,,,„„,
dictus Jacobiltm, dum ipsis reper/us est, sed perperam ; cum verus ejus ua-
mpra sapuit jam
assignavit, quem talis sit At neque ibi iilus/randa
Aiif/iisti.
lJnc,tamquam cultus diem
1

non reperit. Utrius- ejus Ac/a, sed ad 16 Decembris oppor/unius

apudipsosAugustinianos
et libenter admitto, cupioque transferenda, ostendetur in Prw/ermissis diei
L„. elogia ullro

locum inter Sanctos utrique adscribere, ubi de sequeniis 1 Augusti.

ejus die me ii, quorum Serapi» cum tribus filiabus Pistis, Elpis et Aga-
legitimo cultu certoque
edocuerint. pes leijunl. auciaria Usuardina ex codicibus
foterest,
de Cortebeke : primo Affligemii Victorino et Regince Sueciw ; perpcram uterque
Qodefrius
Benediclinus , deinde Villarii Cisterciensis codex : narn scribere debueruni non Serapiae,
vir eximia' virtutis, ut pluribus sed Sapientiae au/ Sophiae, neque hoc die classis
monachus,
,/,-,, ,,/„/, ,r iii lil>. >/< i/histribusvirismonasterii ilia referenda ,sed c/uo vere colitur cl iu Romano
Ulariensis cap. xx. Non tamen
Beatis, quo- signaiur 1 Augusti.
I

,„,„ r/miiii stmt corpora, accensetw. Refertur

Critullini martyris simiiisfere Alicmpsiani codi-
l„„ ,/„• I "lirysostomo Henriquez, 10
,i Februarii cis corrup/io est, per quam
S. Tertullinum

ii/i \rmililii Rayssio, ut ibi docuimus. appel/are debuil, quem in Florario, Greveno E
fjaspar Barzaus Belga e SocietatenostrautHor- et Canisio etiam signatum invenimus ; sed

,„„/,,, iii insula sinus Persici, verus apostolus jam pridie cum Romano remisimus ad diem
meritis hoc die luiiiiilnis ornatur in Mo/ani 4 Augusti.
Natalibus Sanctorum Belgii, non vero obitus Et domni Amnani vel Anenani episcopi legitur
,i,r, „i, ,nl ealcem elogii. quod istic videri po- in codice Rieronymia.no Epternacensi, ubi Lu-
i,si, observat editor, no/ans etiam Vitam ejus censis seu Fon/ane/lensis iegit; Aunachara
ii />. \„ul,iii Trigault tribus libris vulgatam episcopi de ordinatione epati ; Corbeiensis vero,
Anlrrr/iirr miiio quemad-
1610, ubi scribitur, Aunachori episcopi natalitium ordinatio epis-
mniliiiii et in Barzceum
nostro Menologio, copi :paulo ni/idius Ms. Regince Suecice, Aunari
1 s ( ktobris ml laborum mercedem evoca/um esse. episcopi natalium ordinationisepiscopatus./^a-
S. Christinse octava memoralw a Caietano in tet, addiiamen/um esse Auiissioclorense , ubi
Martyrologio Siculo. no/us est Aunarius, qui el Anacharius inf/ecti-
B;uiliulniii;i.-us ile seu Casaus, ut ma- las Casas, lur, el Aunacharius, colitur autem 25 Sep.
gnus Moyses Dominicanus, ac novi
liri servus, Saturnum alias Saturninum, magni S. Germani
urtiis aposto/us describitur a Marchesio in sacro discipulum inter Sanc/os co/locavii, el quidem
Diario Dominicano, ubi ex Pio ei Davila ii/us- hoc 31 Julii die, Collectio Barc/edceana Ms.
iriu ejus gesta et virtutes, tumvero fusememo- Sanctorum Autissiodorensium, ut qui in nescio
rmiiiir immensi prope labores quos, tum ut quo S. Germani Martyrologio reperiri dica/ur
jjriniliis, iiim iii r/iisrii/iiis miro ardore e.iant- eodem die obiisse, quo sanctissimus Magister.
lavit; iitiiiiii/riiiiriii nuijiii iiiuitiiuslioc dieanno AlSaitssayo, qui in Gal/icani sui Supplemen/o
1566, liecte vero a Sanctorum honoribus absti- inier Sanc/os ex/ra ordinem vagantes, ipsum
>>ri Marchesius, cujus modestiam aliis in hoc re/ulit, de vero obitus die uil quidquam inno-
i/rurrrrr tii,it,i,„li tm /ir,,/,i„ii„,iis. tuil, uti nec Cas/ellano inier Aemeros suossolo
Michael ;i S. Dominico, '/ Axsenia Afra, paulo ffiirrti/iilis titulu ipsuin ornare auso. Alibi certe,
li/irrtiltiis /iriiiiiuiis l,inr,.„ihmnntur in Anno et quidem inter tam numerosa Usuardi aucta- p
sancto Belgico, et in Viridario Germanico, ubi ria nusquam notus est. Sciinus ipsum laudari
S. Germani Vita ab Erico scripta; quin et
rtitiiit Pina. atiqua adjungitur, quos satis erat in
debito rltit/it,
orhasse. episcoporum Autissiodorensium, in
in historia
rrigintaduoMartyresmAn^w S. Germani elogio Sanctum appellari: at quce-
^nonymus confessor in Bispania rendus superest cer/us dies cultus, qucerenda
A^neUusabAlverniaco»/. in Italia ejusdcm certa testimonia. No/avii eruditiss.
™*Wteconf.CatharaimDalmatia D. Le Rauif in Cataioyo epp. Autissiod., his-
llluiuinatus ile Sal
ivis conf. nisttiiiiii toria; suce subnexo, Saturnum hunc, cui vices
>" Apulia.
Beati lilu/o
siitis S. Germanus nbsens committere solebat,
donantur
^nasGraultiuscori/. Atrebati int verosimillime eumdem esse cum Fraterno, seu
Belgio abAriuroin
Faturno, quent S. Gcrmani successorem sla-
MarcusPecorariuscoB^.iw
Martyroto-
ruria
/•;/,.. tmint : de quo ferat traditio, quod a barbaris
gio Fran-
^N^Politanuscon/.AfosiacK (litiiitl dubie ijrassitiile Attila anno 451) mar/y-
'" 1'icamo ciscano et
rio afjectus fucrit, idijuc eo die, quo res exami-
Br&nciscus duce ultimce
conf. Mexici Ximenius nari poterit 29 Septembris.
w*°™usaCatalagirone co»/.Ka J
etiam in
Hibernum abbatem Turonensem hoc die in/er
'"•<•
in Sicilia Gynaiceo.
J " ""' ;i
Sanctos signatum reperit Rollandus in aliquo
:
;l
Prfflsentatione virnj. iiet- Benediclo Kalendario, male coaymentato ; ut-
•'-» >.•
Bispania pote in quo nec nomen, nec diynitas,nec obitus
^^Vioj.Cliitetiinllis- dies recte exprimanlur. Herbernum, Erber-
panta
num seu, ut alii, Heribertuin nominare debue-
rat,
 182 DE S. CALIMERO EPISCOPO ET MARTYRE.
A rat, non abbatem sohim Majoris monasterii, sed tuenda certissime est Lucilla virgo, sancti ipsius B
et Turonensem archiepiscopnm, a Normannis Nemesii filia, de quibus c.um Romano agendttm
plurima fortiter passum, virumque adeo prce- erit 31 Oetobris.
clarissimum, sub ciijus custodia corpus S. Mar- S. Nicolai reconciliatio signata in Martyroln-
tini Autissiodorum usque transmissum fuerit, gio S. Cyriaci, cujus fragmen/iim dedinms
relatumque deinceps sacrum pignus etc. Inter tomo VII Junii, quid sibi relit, haitd equidem
Sanctos eum referre non dubitavit Saussayus divinare mihi hactenus licuit forle lucis ali- :

in Martyrologio Ga/licano, non hoc die, sed quid affulgchit dum. de Sancto ipso agendum
proprio natali 30 Octobris, quo insiqne ei elo- erit die natali 6 Decembris.
gium texit, ac nndto prolixius Bucelinus. At S. Apostolus Tropbimus gladio consummatus,
enim sauctitatis laurea donatus non est inActis cum duobus versiculis, nihii peculiare admo-
Benedictinis aut eorum Annalibits, ut verosi- dum significantibus , inscrtus legilur supp/e-
mi/iimum sit, nec in ipsa Turonensi ecclesia, mento noslro ad Mencea cxcusa ct Menceo ,

nec in Majnri monasterio festivitatem ejus Mazariniano. Per hunc nos Trophimum non
umquam celebratam faisse. Quibus omnibus possumus alium in/e//igere; qua.m illum, qui
rite inspectis et perpensis, a Sancti aut etiam tamquam unus ex 70 Discipulis, sectator Pauli
Beati appellatione abstinuit Castellanits in ad- ac martyr atque apud Gra>cos celebratus
,

pag. 988 solo Venerabilis titulo

tlitionibus suis fuerit, prout intclliges e PrwAcrmissis ad diem
ipsum honoraits. Nobis hic ncc dispittandurn 14 Aprilis; dc quo item tunc meminit Castel-
quidquam est nec definiendum : res de integro ad suum Martyrologium
larius in additionibus
examinabitur /am dirto natalidie 30 Oetobris. Vide eliam notationes Baronii ad
universale.
SS. Nemesius et Lucillus in aliqtto Kalendario diem 29 Decembris, quo refertur in Martyro-
hoc die perperarn relati sunt, ac male efforma- logio Romano, et a posteris uostris dari poterit
turn poslerioris nomcn , ubi pro Lucillo substi- eodem die 29 Decembris.

DE S. CALIMERO EPISCOPO ET MARTYRE

MEDI0LA.NI IN INSUBRIA

COMMENTARIUS P R ^E V I U S. .1. B. S.

De cultu, «tate, et gestis.

SUB FIKKM
omen varie efformatum Calemeri. Cali- lum ecclesia Mediolanensis aucta atque exornata

SEC.

Quoe ud
11.

tum sperjant
<:ul-
N merii, Cbalemeri, Kalemerii etc. eurn-
dem ipsum exhibet Mediolaneitsem
copitm, in Catalogis u Papebrochio ante
tom. VII Maii rccensitis,post Anatolonem .Gaiitm
et Castritianum ordine qiiartitm cujus tempora
,
epis-
est, sed
tute
etiam Liguria pene cuncta ejusdem vir-
singularique Christianse pietatis propa-
,

gandse labore suscepit Jesu Christi fidem. Ad

qua? in Notationilnis suis ita observat
lis Mediolanensis et Brixiensis. Exstat
ecclesia;
: Ex tabu-

seu aitatem et gesta, qttoad fieri poterit, expende- de eo praeterea Praefatio Ainbrosiana, et mentio
mus, ubi primurn egerimus de cul/tt, quem vetus- fit in Canone Mis. Ambr. Ex monumentis vero
tissimum uon esseex eo facilc in/elligis, quod ejusdem Ambrosianae ecclesise pervetustis nos
nullis , quw classica appellamus, Martyrologiis illius sPLENnmius latine red-
actiones acceptas
nomen ejus reperia/itr inscrip/tim, tte tillis qiti- didimus. Martyrio coronatus dicitur Adriano
dem eoruin a.uc/ariis, pirr/rri/ua/n additainento imp. Ita Galcsinius; cujus splcndidam orationem F
Molani ad Usuardum hoc die in posterioribus nec iuveuio uec quwreiidain scutio. Ab ejus
,

editioni/nts in qiiibus i/a tegitur : Mediolani, na- sp/eitdore non tantopere deflertit historia a itobis
tivitas S. Calimeri pontificis et martyris, non infra producenda ; ast irt co rniilto securior, qvod
indicato alio fonte unde acceptus fucrit, quarn S. Calimerum uori sub Adrianomartyriocorona-
Missali Ambrosiano. Certe Baronius dum S. Ca- tum sed tum priinitm ad cpiscopatum
dicat :

limerum Romano primiis inscruit, atias quas ci- promoliini, qitein ad annos 53 tenttisse, Catalogt
taret. tabulas non habiiit, nisi so/as Medio/anen- et cetera rnonttmeiita constanter asserunt, quii-
ses, nempe Praifalionerrt Ambrosianam, <•/ ea qtta> quid in rariis adjunctis intcr se plurimum dtscre-
a Galesinio hoc die notantur, jain jam referenda. pent.
ilciiif
Habetur mentio, inquit ibidem Baronius, do eo- 3 Neque id inagnopcre mirandum, citrn momt- non

dem in Actis sanctorum Faustini et Jovitae. Uli- menta illa lantarn antiquitatcm non prccfertin*
quc; et quidem /om. II Februarii pag 812, col. 2 . ut certi aliquid prtvter dignilatem episcopaletnit
verurn quce ibi obi/er de S. Calimero narran/ur, marlyrium ex iis tuto erualitr. Et qitidem citata
cum iis quce de ipso infra dicentur, nemo facile a nobis Acta sanctorum Faas/ini e/ Jovitat S.
Ca-
conciliaverit neque magis placent, qum alii su-
: limerum Boma- ordinatum vo/itn/suhS. Evt»' >slv
binde de obsequiis a S. Calimero sanctis Fratri- dum
Ponlifice, eo sanli Martyres deducti essent-
bus prwstitis commemorarunl. Alia ptaite mcmorat in sua Historia Mediolanensi
natis stabilita 2 Galesinium pritts audiamus in Martyrologio Caro/its Novariensis episcopns , quibus pmrsi»
ran/. suo diei hujus annuntiationem sic inchoantem opposila tradit libcllus Roma- excusus sub bue-
Mediolani, sancti Calimeri episcopi et martyris; cessores S. Barnabffl e.r Bibiioth. Yaticntw,"
h '

cujus religione, disciplina et martyrio, non so- sub nomine Callocerii ha;c habentur : Rexit ec-

clesiam
 UIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 183

Xisto I Pont. ordinatus. episcopalem curam et dignitatem coactus susce-

Mediolanen. a
„ nl " perit, non solum ecclesiam sibi cominissam reli-
v ... rpli"ione, (Jiscipiina
n"i»v
'
BS '
atque exornata est, sed
^TJaMeSan.auctaa^ueexornateest.sed
:- Sediolan. aucta
gione et doctrina illustravit, sed Liguriam ora-

yenriapenecuncta ejusdem virtute

sra- nem praedicatione sancteque factorum exemplis
etiam b Domino adjunxit. Quamobrem in Anto-
'
„, ...- »: lotntwnrnnasiandse labore Christo
golariqi
Hdem. Hic in v.nculis ,le- nini et Commodi persecutione coraprehensus, a
8U8C
Jes „ Christi
^sMediolanumFaustinumetJovitainnobi- fidei hostibus primuin varie cruciatus, demum
ductos
os....opibusadjuvit,\(erbo consolatus vulneribusconfossus, cervicibusqne gladio trans-
rtadperferendasproChristinommearuim- verberatis, praeceps in puteura dejectus, ad mar-
,

palmam abiit in coelum pridie Calendas

Zl idhortatusest, [et] in eadem
persecutione, tyrii

abAdrianoimpem, mar- Augusti. Ejus corpus sepultum est in basilica

^jdelicel suseepti
in Domino, cum ec- nomine suo exstructa, in qua altare aureum ob
|vn] paima insignis quievit
Martyris memoriam Tbomas archiepiscopus fa-
clesiamrexis8etannis53.
anachromsmts nata est, ciendum Septimo postea provinciali
curavit.
itoue ea hujusmodi
,

"
arrepta ot casio Calimerum gemi- concilio, raagno episcoporum numero, populo-
.
aitem studiose
ne synonymo Sancto careret Brixia. Quo- rumque concursu sancti Calimerii corpus trans-
nandi,
,.„„„,,„ te verteris, non est ubipedem tuto figas. latum et in pristina sede hoivestissime collocatum
fuit. Atgue kcec ile cultu satis.
s 7/ , , m ,„ jtroseipwmw qtice ad cultum spectant
nimirum insigne monumentum 7 Dubiam Sancti aetatem jam atligimus , aliis Suitt qui ret
potissimum.t ujus
Ambrosianum, quod apud nos perve- sub Eraristo, aliis sub Sixto, aliis sttb Telesphoro inwherwtt
,.,i fflmle
tustum exstal, editum nempe anno 1522, ex quo Bomanam ejtts inslitutionem locantibus, imo eju.s

licec ad Sancti gloriam desumenda censuimus. mitrti/rium sub Adriano : quce quam abso/te in

prima oralio est Super populum Omnipotens :

citato libello successorum S. Barnabce combhiata
solemnitatem hujusdiei propitius intuere, sint, e.r iliclis palere exislimo. Minus etiam obser-
Deus,
Ecclesiam tuam intercessione beati Kalimeri canda sunt quce ex Onttpbrio Pancinio citat et
et

d pontificis et martyris tui continua fac celebritate refellit Ferrarius; si enim, ut vult ille, sub An/o-
gaudere, omniumque in te credentiumvota per- ttino Pio episcopus deinttm creatusestS. Calime-
Qce, Per. Epistola : Ubi spiritus Dominj. Evan- rus inino primum 155 , sederit autem annis 53,

gelium : Cum venerit filius hominis. Super sitque ejus obitus di/ferendus ad atintim 208,
svmiiinkm Ueus auctor mundi et conditor, qui
:
ruere oportet totam episcoporum Mediolanensium
Sanctis tuis in confessione tui nominis virtutem chronologiam, et quce de Sanctis supcrsunt ut-
atque rictoriam contulisti; pnesta populo tuo, cttmqiie tolerabilia. Neque vero lucern his ailferl

utcujus annua celeliritate devotis exultat obse- Petrus Paulus Bosca in suo Marlijrologio Medio-
quiis, ejus suffragiis tuae pietatis consequatur lanettsi : nam prceter scriptorum variorum no-

auxiliiiiii. Per, mina ; quos inspicere vix operce pretium est, ac

ii h „,/,
super oblatam. Om-
5 Sci/uitttr oratio terlia bina aul terna epigrammata, ad res implexas
Imhottow; nipotens sempiterne Deus, qui beatura Kalime- elueidandas liaudqttaqttam opportuna, auget po-
ruiii martyrem tuum pontiflcalibus insulis deco- tius clubia, c/uam explanet; nam duos sanctos
rasti, praesta, quaesumus, nos ejus exemplo et Calimeros ex jam diclis SS. Faustini et Jovilas
magnifico interventu, tibi digne munera conse- Actis adstrttere, quid est alitid, c/uam rcbus de se
crare, ac mundi gloriam mente despicere, et obscuris tenebras affundere, quas paulo opero-
coelum semper ambire Per. Pr^fatio. ^Eterne sius dispellere juvisset?
Deus et in hac die, quam beati Kalimeri passio
: 8 Celcra quce adversus Fat/nnm disputat Bosca ut geminus
consecravit, et nobis venerabilem exhibuit, prae- tantumdem rem illustrant , nobis longc tutius vi- Calimeios fln-
gant:
dicare. Qui evangelica prsedicatione imbutus, sttm esl, antiquis monumentis insistere, satis or-
doctrinis ccslestibus educatus, electione dignita- dinate in Legenea deductis, ut alia ista attendenda
tis conspicuus, et martyr insignis, et sacerdos non sint, qua> ex ruinosis fundamentis per ceqtie
refulsit egregius per Christum. Post commu-
: incerta consectaria, non absque partium studio
nionem. Deus, qui es tuortim antistitum poten- deducunttir . Ne hic ii/itur tricis plane incertis
bssimus illustrator, tribue, quassumus, ut per diutius implicemur, sttfficiat, S. Calimeri cetatem
C bac Sacramenta, quss sumpsimus et beatissimi , ejusque gesta ea rationc componere, qua pridem
pontificis et martvris tui Kalimeri magniflcis usus cst Papebrochius itt laudata Exegesi, cujus
exemplis pariter et monitis Lnformati , seculi verba bic non pigebit describere. Ita ex probatio-
istms caliginem sine
periculotranseamus. Per. ribus monumenlis de Sanclo statuit : S. Calime-
Pneterhanc Missam, sibi propriam, id peculiare rus sedit annos 53, depositus pridie Kalendas
habet S. Calimerus,
qtwd etiam in ordinario Augusti. Atque hic titulus est : tum ita ex Cata-
anone ejus commemoratio post SS. Nabo-
'
fiat logis pergit : Hic decennio fere ante venerandae
«s et Feticis, ante S. Materni, Eustorgii etc. memorisa Castritiani praesulis excessum, j uvenem
'"• « Adde modo lectionem ex Brevinrio Ambro- se dederat in disciplinam S. Telesphori Papa?,
v
""'». .S. Caroft" Card. jussu edito et postea reco- quem anno 127 ordinatum, decennio et amplius
SWto rnmo 1835 Calimerius nobili genere in : sedisse demonstravimus sed territus periculis,:

Ure°« aatus, ftomss

educatus, inde Mediola- inter qtue hunc versari videbat, propter perse-
" mi1 »«nit,
ubi a beato Castritiano benigne cutorum rabiem secessit Mediolanum. Quamhcec
>'\ci'|itns,
cognitaque illius morum sanctitate et Legcnclis conformia sint, uti et quce sequunttir,
aoctrina, m baaUcse Faustinian» clero adscribi- infra patebit manifeslius : textum sequamur :
'"' lu cu us olari
i collegio dum fuit, ceteris pie- 9 A
S. Castritianoadscriptusin clerum, atque satis recle
' Pwluxit. Itaque post Castritiani
obitum, eo mortuo electus episcopus, et multa sub Anto- ehronologiam
^ara virtutum laude florens, dignus habitus nino Pio perpessus, iteraque sub Antonino et
ordinavit Pa-
« qui in illius locum episcopussufiectus, eccle- Commodo, cum annorum circiter quinquaginta
jiebrnchiiui.

'' " Meii 'olanensem

gubemaret. Quod sane trium curriculaperegissetin curapastorali, tan-
"""»* u«,ue adeo
recusare contendit, utcatenis dem puteo mersus occubuit martyr pridie Ka-
V| nctus
ad iUud accesserit.
Post vero, etiamsi lend. Augusti. Cessavit autem episcopatus anno
uno
 184 DE S. CALIMERO EPISCOPO ET MARTYRE.
A uno et medio. Sic historia jam saspe allegata,
quse per quos diximus 53 deducit nos ad annum Depositio S. Calimeri a marty- a
Christi 191, ita ut annus 193 successori Monae
fuerit primus. De corpore aut
nihil sciebatur
RIS EPISCOPI MEDIOLANENSIS.
cum scriberetur historia, aut cum hic Catalogus
compilaretur. Ferrarius ait, in coemeterio Caii Ex antiquissimo cod. Ms.
sepultum, in ecclesia postea suonomine aedificata
conditum esse : et ibi, inquit, altare aureum in
Ambrosiano f. N n. 240.
sancti Martyris honorem a Thoma archiepiscopo Translato ad ccelestem curiam viro praclaris- Subhk
».
sub Carolo magno positum est, qui Thomas cum simo Castritiano atque in senatorum illus- **«? r, Wt ,

successerit anno 756, apparet, eum, qui primae
huic parti depositionis locum, quando scire po-
tuit, adnotavit, id prius fecisse,
corpore ecclesia haec conderetur. Facta est au-
tem S. Calimeri translatio a Frederico Card.
Borromaeo, in novam arcam, sub eodem altari,
quo recondendam, anno 1619 die 31 Maii,
prius,
trissimorum concilio, quasi bellicosissimo ac ve- '"""«pisr.
terano triumphatore nitenti subsellio decibiliter
quam invento sublimato, plebs viduata fidelium non modica
urgebatur tristitia, anxia multum et geminae
hine inde mcestitiae angore prolapsa, primiim de
pastoris obitu et de destitutione sui, demum de
praeeligendo successore, qui difficile tanti viri

ipsaque ecclesia.olim Humiliatorum prsepositura, compar posset illo in tempore inveniri quando- ;

nunc puellis periclitantibus juxta eam collectis quidem pestifera ^Elii Adriani vexatione per to-
deservit. tum Romanum orbem maximeque ea parte ,

Verbusa est 10 Gestorum S. Calimeri seriem a/iquam Me- Italire, nomen habet, Dei
quae Cisalpina Gallia
depositionis diolani descripsit [Jenschenius, ex antiquissimo, Ecclesia duriter quatiebatur. Qui primo imperii
historin
ut notavit Papebrochius, cod. Ms. Amhrosiano f. eventu mitem sese erga Christianos viros menti-
N n. 246. Oratio est, ut supra insinuabam, splen- tus postmodum ad genuinam, velut canis rabi-
;

dido? Ga/esinii latinitati haud multum postpo- dus, conversusinsaniam, invidorum quorumdam
B nenda ; ast ipso lonr/e vetustior, cum diclum illum insolentia vulgique vecordis stultissimus accla- E
codicem vetustissimum appellenl Majares nostri, mationibus adeo irritatus est. ut multorum,
in istiusmodi monumentis dignoscendis judices jussu ejus, martyriaetcruciatusSanctorumqua-
haud sane imperiti. Ad quod circiter seculum re- quaversum intonarent.
ferendus sit, non hahco nnde conjiciam: verbosum 2 Hac ergo causa collecti pariter, Christum Surassor*--

plane scriptorem agnosces ex ipso Legendce prin- Jesum implorabant gemitibus cordis et lacryma- sigjjatar M-
cipio, hunc modum contexto: Translato ad
in rum fontibus hinc indeque manantibus. Sed Deus
mem '

coelestem curiam viro praeclarissimo Castritiano, omnipotens, qui suorum optata b fidelium i

atque in senatorum illustrissimorum concilio, maxima semper cum pietate et paterna sollicitu-
quasi bellicosissimo ac veterano triumphatore ni- dine providet, non passus est suam plebem sibi

tenti subsellio decibiliter sublimato. Dixisset bre-
vius et nitidius; S. Castritians ad supernum
borumprmmium evocato. Ceterum cumActa nul/a
reperiam quce verosimilius gestorum S. Calimeri
sericm prosequantur; ut ut hinc inde barbarismis
inspersa sit oratio, eam hic integram subjiciam,
sedule obsequentem necessariis diutius viduari
la- praesidiis : quin potius solitum continuo postula-
tus, quod ante sascula praescierat, a praedestina-
tione praebuit adminieulum. Erat namque id
temporis in clero Faustae ecclesiae delegato vir
sanctissimus, generis prosapia gravis *, sed mo- *
/. Graciis

ubi de sepultura ex Carolo Novariensi episcopo rum illustrium scientiaeque probitate Romanus,
. paucula notavero. cni nomen Calimerus qui multa abstinentia et
:

Vorpus inven- H Sic ittein sua historia Mediolanensi memo- jugi vigilantiaperoptime saginatus, porro etiam
tum sec. xv. rat pag. 39 Hujus beati Martyris corpus, Fran-
: indefessa divinorum dogmatum meditatione
cisco Sfortia duce (opinor primo istius nominis abundantissime sarcinatus (qualem Dei sapientia
qui adulto sec tlv floruit)iwentum tradit Bossius
. beatum appellat : Beatus, inquiens, qui vigilat
in confessione sive sacello subterraneo ecclesiae ad me et observat quotidie ad postes ostii mei)
ipsi Martyri dicatae, quae est extra portam Ro- facile poterat confratribus et condiscipulis bono-
manam, in qua cum parochiali cura duo presby- rum operum, et evidensdocumentum tribuere, et
*
q teri, canonici
dicti, resident arbitror enim ibi
; ingens exemplum prasstare.
iB '""*"
fuisse olim canonicorum collegium, Inventum 3 Sedquiasolet nonnumquam in talibus infau- P
vero ait in puteo quodam cum etiam in puteum m '

: stus latere jactantiae fastus, quodam fict» san- t"°'

ab impiis illis, cum eum necassent, projectum ctitatisvelamine palliatus, et male casurum fle-
dicatur. Argumentum cultus insignis hujus subreperesupercilium, is, quem
bilis extollentiae
sancti Episcopi illudest,
quod in ejus Missa pro- loquor, vir mirificus et omni laude celebramdus,
priam Praefationem habet ecclesia Ambrosiana : tanta? humilitatis tantaeque fuit sanctitatis. ut
imo eum in sacro Missae Canone nominat una non solum cunctis in clero subjectus fratribus,
cum Apostolis et aliis martyribus. Adhuc ejus verum etiam minimis quibusque officiis esset
corpus in ejusdem ecclesise confessione jacet, semper intentus. De hoc varia a diversis narra-
quo loco curasse traditur Thomas archiepiscopus tur, sed certior est quorumdam super eo, ut sus-
altareaureum eisuperponi. Vi nerbo dicamquod '
pieor, relatio, quam in praesenti materia, hcet
superest; prcefatce S. Calimeri ecclesice vetustatem succincte, utillimum putoadjicere. Decenniofere
et nobilitatem non a/iunde certius hauries, quam ante venerandae memoriae Castritiani prassulis
exiis quce de procurata a S. Laurentio ejus res- excessum, dum Adrianus infelix deteriorari, ut
tauratione cecinitEnnodius, ut habes tomo VlJulii et
praefatus sum, a meliori proposito statuisset,
nostripag. 442. En modo promissam ipsam his- Christi cultores persequi, non modo per alios sed
toriam. ae-
seipso fautore, insani capitis pcenas luituro,
cretis vulgatis coepisset : qua tempestate Homa-
naequoque EeclesiiE summum Pontificem Teles-
phorum magnis virtutum prasconiis insignifum,
cujus sagacitate atque industria suprataxatus
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 185

eiCalimerussaluberrimis
act.bus et sacr s portenta Deorum, et eorum cultores vanos, caecos D
rD
B » ,

n pucro fuerat informatus,

•,
inter sepul- ac miseros palam eunctis ediceret caesus diutis-
sime carpentoque super impositus. cum exulan-
;

^^nnalatitantemexcitatalue^mve-
meritis et numero copularet, tibus exiliatus est. Sed quia in eo totius patriae
v rum n
Mntvrum
""'"'•
caput rleterrere ac per- salus et vita omnium consistere absquedubio cre-
',;,„„;,
sBStnDansquia m ipsum
ia si
gj ips i
i

p„ nt fi , fim
est Romanum Pont.ficem
,
•
debatur, ut vinculis eximi, ut plagarum inflicta-
valisset, boc
ffltew
SwtiorafacUiusmembra,idestdiffusasqua-
rum livore mederi, ut exiliis reduci quantocius
posset, summa fidelium cura incunctanter sata-
Z orbem ecclesias et earum
per
praesules de-

tatqueconfoderet.
gebat. Attamen, ut moris est, amore paucorum
r
atihucpuerinjunionbusimbellis bonorum, multorum magis magisque adversus
Qujna
,
illum concitata sunt odia perversorum.
"*£
».!l':
deeeretannis, veritus
ne, si ad pcenam simili
raperetur, perdurare non 8 Mittunt denique et nefando Caesari de no- tandem capi-
J5o „, Magister,
Dumque fugiti- mine Calimeri suggerunt illum totius auctorem tur <
ab Urbe latenter.
' :

M8t, secessit
oberrando diebus, nocturnum sceleris maleficorumque omnium principem
,
,
'ns viator aliquol
tandem revocatus auxilio Al- deorum injuriastemerarie per plateas garrien-
^nfloerel iter, Dei
urbem, quaealionomine Medio- tem, abeorumdebitocultutotam pene Liguriam
l nl „V nnit :<d
[)(
,|.

ibidem saepe memoratum pra±- avertentem, praemissis supplicationibus nuntiant:

lannm dicta est
:

utpote patronum famosis- dedecus reipublicae futurum inclamant, si ab uno

roleni Christianorum,
invenit Castritianum : aquo detestando ac disperdendo sene, deorum magna
,j „,, requirens
mo- potentia derideatur, atque impune ab uno jugiter
benigmMime susceptus, ac non multo post
e1 fidei documentis probatus in-
derisa, turpiter ab omnibus contemnatur. Mox
rum patientia
reliquodiscipulorum ipsius ccetui coadu- igitur data sententia praecipitur, ut ubicumque
ventus,
In quo quanta sollicitudo in divinis
inventus fuisset, sine mora puniretur. Sed Vir
n;,iiis est.

quantus mutuse caritatis affectus in sanctusplusdivinum imperium perpendens,quam

obsequiis,
nonesthujusnostrae vitaa praesentis excidium metuens, non diebus,
fraternis offlciis excreverit,

H exilitatis
supersedendum de
evolvere : quocirca non noctibus incepto desistebat. Unde contigit E
cetera festinandum. ut cum aliis in Romuleo inventus ceemeterio,
his tnagis arbitror et ad

rea ul ccepta subsequar, cum gravi om-

i i
quod estin latere ejusdem urbis meridiano, haud
i
,,, moerore afficerentur, derestituendo pastore longeab Apollinisfe.no, ubicum consuetudinario
ovili destituto, el nullus auderet vel cogitare
de thure tendentes oratum intuens quosdam, acrius
eipso, vel vixdum coelitus at-
proferre de socio, more solito increpabat ab eisdem, quos pie ad-
:

ad reverentissimum Calimerum sese con- monebat, correptus, inhoneste Phcebi traditur

vertunt: in quo velut speculari lapide sui ma- excubitoribus horrendo pcenarum genere pu-
gistri et vitam mirabilem et praeclara dogmata niendus.
iinn pariter oculo unoque auditu contemplaban- 9 Quem inveteratum dumtaxat suorum at ue «" V utl
illi 'l
'-

turac perdiscebant. Deposcunt ergo illum humi- deorum captum attendentes inimicum, gaudio « m F'««pi'a-
Ui
liter, ut snis miseratus sodalibus, pastoris non immenso exhilarati, laudes dabant summas auc- '

abnuat officium pertinaciter ; cui non parvum toribus diis, adeo ut plausu theatrico chorus re-
meritum diuturni temporis felix contulerat exer- pleri, tellus concuti putaretur. Tum vero insur-
riliiiui. Quid multismoror? Recusantioinnimodis gunt pariter, et sanctum Dei Calimerum multis
et vclnt hosti cuidam acriter obsistenti, vis lau- undique plagis perfodiunt, reminiscentesque
danda ingeritur. Ducitur catenatus domesticis qualia illis probra objecerit, et frequenti eos
futurus pastor ab ovibus, et non nisi episcopali naevo objecerit vel fcedaverit, et quod plurimos
terandus benedictione absolvitur. Postremosa- ex ipsis ad fidem Christi adtractos et aqua salu-
cratusin episcopum tantam providendis a se ovi- manu propria submersosablue-
tarisfontis infusa
libus curam strenue impendit, ut juxta quod sui rit;cum adhuc seminecis ante illorum pedes ja-
aptissi nominis idioma concinit, boni diei, qui cens, spirare extremum moriturus habitum
Chnstus est, assertor existens, ab idololatriae cerneretur , in adjacentis putei profundum, in-
tenebris multorum depelleret mentes, ac lucis versis immersum pedibus transcapitaverunt,
,

BternaB c potes efticeret. clamantes pariter ac dicentes Nos te melius:

C 6 Quanti autem per ipsum baptismi lavacro abluemus fontanis aquis, quam tu nostros, quos F
ii- abluti, quanti animosimuletcorporecurati, quae incantationibus tuis amentes efficiens, aquistur-
rox, i|,i;r poterit
lingua retexere. Nullius um- bidis abluisse probaris.
auam accessus ad eum sine salubri documento, 10 Hic B. Calimeri cursus in stadio hujus vitae, martyrio ooro-
nulliusque recessusab
eo sine viaticoopportuno: hoc certamen fuit, quod ad laudem et gloriam natur.
uullius in quacumque
anxietate postulatio absque eeelestis Regis per annorum circiter quinqua-
rompetenti coram
illoeffusaestremedio. Verum ginta trium curricula indefessus palaestrites,
pewecutionis turbine, etiam Adriano perempto, Christo auspice peregit. Quibusperniciter evolu-
sedsub Antonino successore
ente, tis, superni palatii aulam scandit cum reliquis
jpsiusatrocissime sseviente, commilitonibus atque coaevis, potiturus bravio
iste, de quo sermo
"M
''
J^.ut prius, fugssmetu abdita pene- vitse perennis. Dies passionis illius pridie Kalen-
wt.sed audacter palanterque darum Augusti. Fuit autem temporibus Adriani,
paganos refel-
lens ritus,
prompto animo ad perferenda quseque Antonini, item Antonini et Commodi. Cessavit
dura el as era s nnte se episcopatus anno et medio.
«oi^ P - P il» sis tribu-
uaibus mgerebat.
Quin etiam carcerum erga-
™"aul ANNOTATA
woingrediens,Christimilitumanimosad
pwsionum tolerantiam
incitabat, non solum gra- a Calemerus, inquit Sirmondus ad Ennodium,
*^U83cum qie pro Christo pati, sed mori insuper ut Eneinerus, rectum est a Kabjiupo;, hi\y.zpo<L. Usus
'fimlci inflexit ut Calimerus dicatur, sicut Calocerus,
srsajpe
deniquecum vinculatis vinculatus, pro Caloecero, quotl GrCBCis eSt KaMxatpo;.
•** P1U
*8 M! cumflageUatispene exitialiter flagella- b Legebatur seeundu iiitiiiu sni/itum opportuna;
i"-""" quoque, dum falsorum protereret monuit Papebrochius, potius legendum optata.
Juln Tomus Vll.
24 DE
 186 ACTA SANCTORUM

DE S. ONESIMO ET SOCIIS MARTYRIBUS

PUTEOLIS IN CAMPANIA J - B.
s.

Ex Officio proprio.

JlX. citamus, quod solum citari po- ingenti lapideOnesimum comprimijubet. Quare
31
Officium
cum monumentis omnino des-
tuit, aliis Sanctus praeceptor sanctissimam animam Do-
tituti simus Officium, inquam, quod
: mino commendans, de tyranno triumphavit.
primum Leontinis in Sicilia a Paulo Erasmus vero et tredecim condiscipuli extra ur-
Inintos antea PP. anno 1608 concessum est, sequenti
V. bem capite plectuntur circiter Kalen. Augusti.
Sanctos Quorum corpora a Christianis sepulta sunt sed
proxime anno 1609 ad Puteolanos etiam exten- :

sum, Romce vero editum apud Jacobum Mascar-
dum anno 1612, ut ex ipso instrumento constat,
a P. Antonio Beatillo cum Majoribus nostris
communicato, cujus ha>c prima est facies : Offl-
cium SS. Onesimi, Erasmi et sociorum mart. a
sanctissimo D. N. PauloV, summo Pontifice ap-
probatum, et in civitate Puteolana et ejus dice-
cesi a clericis tam secularibus quam regularibus
celebrandum. Hcecvero leguntur infacie adversa:
Adrnodum illustribus DD. Capitulo et clero ec-
Erasmi corpus, divinomonitu praemonstratum, a
S. Neophyto episcopo Leontinos asportatum est,
et in sepulcro sanctorum fratrum honorifice
conditum. Utramque approbationem etconcessio-
nem Rituum Corujreqationis tum Leontinis
sac. ,
E
15 Martii 1608, tum Puteolensibus 27 Julii 1609
habes ad calcem, subscribente Dominico episcopo
Ostiensi Card. Pinello, et Joanne Paulo Mucan-
tio Secretario.
5 Totam illam historiam ferme ad verbum des- multis dt#-

clesise Puteolensis : ad ineundam tuendamque cripsitFerrarius in Catalogo Sanctorum Italice wltiiUtw *

inter Puteolorum ac Leontinorum civitates, quae citans relatum jam Officium ecclesiae Leontinm, nmm '

sub eorumdem Sanctorum patrocinio numeran- quod idem denuo appellat in Cataloqo suo gene-
tur, benevolentiam Agathinus Castilionius pro-
; rali hoc ipso die, quo plane ignotos fateri cogi-
tonotarius apostolicus, et canonicus Leontinus mur tum Onesimum, tum Erasmum et socios in
dono dedit Romas 1612. Sequitur Officium ipsum omnibus omnino Martyrologiis au,t Fastis sacris
31 Julii duplex. En modo lectiones in secundo quibuscumque, saltem quce in tolo Museo repe-
nocturno. riantur : quod quam rarum sit, non est quodplu-
ex Lectionibus 2 Lect. iv. Onesimus in persecutione Decii ribus prosequar. Id fatemur prceterea, lectiones
llomai editis comprehensus cum Alphio, Philadelpho, Cyrino, jam praimissas , nec locis , nec temporibus nec
1012 produci- Erasmo, ac tredecim aliis discipulis in Vasconia, rebus, gestis convenire. Capti in Vasconia (satis
mus
ubi Evangelicae salutis semen disseminabat, ad nota regione ad montes Pirenceos) Martijres Grm-
Nigellionem praefectum conducitur : in cujus cis omnes nominibus insigniti , postridie Romam
conspectu intrepide JesumChristum divinocultu mittuntur ad Decium, et Licinio Valeriano tra-
adorandum asseverans, maxillis lapide contun- dunlur : inde Puteolos transmissos torquet Dio-
ditur. Tum exemplo exciti
reliqui ejus Et nos : medes, qui post Onesimum magistrum ingenti
etiam Christiani sumus, exclamant discipulos ; lapide compressum, Erasmum etiam et tredecim
ne dimittas impunes, dum magistrum crucias : condiscipulos exlra urbem capite plectit, ut pror-
agedum conjunge nos eidem certamini, quorum sus non intelligas r/uo Alphius, Philadelphus et

eadem est sententia. Adjungam vos, inquit Ni- Cyrinus evanuerint. Cctcrum adjunclis illis qua- y
gellio, nefario prseceptori. Quare eos totum diem libuscumque in medio relictis, ul salvetur rei sab-
crinibus suspensos torquet. stanlia.
quamm hic 3 Lect. v. Postridie Romam, ligatis ad terga 6 Qucestio prcecipua moveri potest, num sanc- omswk»»
"'
textum manibus, ad Decium missi, Licinio Valeriano tus hic Onesimus confundendus sit cum eo vel «»" SI '' 1 ''
1

traduntur, qui primum Sanctos, manibus pedibus iis de quo vel de quibus actum est 16 Februarii
, ,
,s '

que gravissimo ligno devinctis, in custodia haberi
praecepit ubi a sanctis Apostolis Petro et Paulo
:
(vinculis ex ipso conspectu resolutis) ad perfe-
rendoscruciatusinflammantur. Post aliquot dies
in qusestionem vocati, senatuin universum de
vana idolorum superstitione reprehendunt. Tum
Valerianus blanditiis agendum ratus, honores
divitiasque pollicetur, si a Christo deflcere in
animum inducant. Sed ubi locum pollicitationi-
bus non dari percepit, nervis acriter verberatos
ad Diomedem Puteolorum prsefectum dimittit.
refeire visum 4 Lect. vi. Tunc Diomedes Onesimo
est, ait, tu simplices adolescentium anirnos pravis
dogmatibusdecepisti? Ego, respondit, illos non
decepi, sed ab ignorantia vindicans,
in viam ve-
ritatis deduxi. His verbis
accensus prsefectus,
ubi satis dubium relinquitur, sitne Onesimus Phi-
lemonis servus, de quo scribit Apostolus, idem
cum synonimo cpiscopo Ephesino, de gua re ad
eam diem disputari poterit, dum mensis iste sup-
plebitur augebilurquc, ut jam non scmcl in boc
opere dictum est. Quod huc spectat, id satis ob-
servavit Henschenius, et modo certissimum vide-
tur, hodiernum Onesimum, quisquis fuerit, ab
utrisque distinguendum, cujus nulla Acta repe-
ririnovimus, saltem queesecure admitti possint;
non ea quo? citalo loco examinavit Ilenschenius
: Num, exstantque apud Surium c.r Mclaphrastc; neque
ca cjinr Papebrochius ad 10 Maii operosissime
discussit de SS. Alphio, Philadelpho et Cyrino;
ubi qtiw in Lectiouibus nostris gravissirne o/fen-
dunt, paulo lolei-abilius explicata invcnics.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 187

inquam, nam post adhibiturn in Sicilia eamdem coronam apud Leontinos con-
7 Tolerabi/ius,
A hoc proprrn manu de secutis. Si plura de his legere cupis, adisis jam
litumcumque conatum,
^**
£*»
''"
So SCriptum
Vitam SS Alphii ete.
reliquit Papebrochnu : dicta Acta, et Surium, cujus longam oralionem,
merito ab Henschenio prcetermissam, et huc quo-
JJS. in Maio ad
ex Lipomano et Suno Acta dammodo rejeclam, nos recudendam non censui-
u.lltm buc applicare
detractis detrahendis; haec mus, cumprceler locos, Metaphrasti nimis quam
Februarii,
ta 16
rejicere. Utra prmfcrenda sint, communes, nihil magnopere solidi habeal, quod
L°ro pro fictis
L amim cquidem definire. Siquid ex Meta-
Onesimo aptari
sancto noslro Onesimo aut sociis magis proprium
sit, quam ceteris ferme sanctis Martyribus : satis
„,„ oratione huic nostro
'
S.
/ „
ideodemumrcducetur, quod Romce pas- multa valde imperite connexa et consuta dicuntur
votsil
martyrium cum sociis consum- in Lectionibus, ut hic ab aliis ceque obscuris et
\„. $ et Puleolis
incertis tutius abstinendum videatur.
aliis tribus, si
Actis ipsorum credimus,
maverit

DE SANCTIS MARTYRIBUS

FANTIO AC DEODATA
TAURIANI IN CALABMA, VEL SYRACUSIS IN SICILIA

i.p.
COMMENTARIUS PR^VIUS.

Memoria in Fastis, Acta aliis immixta hic discussa

queenam hic dentur.

Un D| ll ll-
Recentiores Martyroloqi istorum Marty- de illis agitur cap. i ; et cap. n dicitur, quod cum
Ktmom rum mcmoriam non eodem signant die : recusarent proconsuli obedire, et thura diis ado-
lihMll nnm Molanus in addilionibus ad suum
I

lere, capita iis prsecisa sunt. Optabi/eporropror-

luaum,
Usuardum anno 1573 editum, hoc die sus foret, ut Vita ista melioris esset notai, et a
81 Miipost Maurolycum sic habet :In Calabria, quibusdam sordibus magis expurgata : quam
liiimiui
oppido Tabritano '
S. Fantini confessoris Syra- rem tanlisper indicavimus in Commentario ejus
cusani; cujus parentes Fantius ac Deodata, Sy- prcevio, § 1, num. 7; item% 2 sub initium : e quo
racusis plumbatis caesi, cum diis litare nollent, Commentario accersenda etiam sunt plura a/ia,
ieoollati sunt. Ferrarius in novo Catalogo Sanc- qua> tunc occasione S. Fantini in antecessum de
torum, qui in Romano Martyrologio non sunt, nostris hisce duobus Sanctis tractata sparsim, ut
sodem guidm Syracu-
isto die iradit sequcntia : fit, ibidem fuere : vide/icet de eorum nominibus
sissanctorum martyruni Fantiiet Deodatae, sub propriis num. 11 dc nobiiitate ex otiosi ingenii
;

Diodetiano; additque in notis, se eos dare ex nugis excogitata, a num. 5; de tempore martyrii
1'abulis cirlcsi;,.
Syracusanae sed iisdcm fere ; num. 11 infine; at num. 14 dictum fuit, quod
verbis iterum deillismeminitaddiemSl Augusti, ratio temporis incerta maneat, utpote non suffi-
<>< denuo citat dictai ecclesice Tabulas, hoc super- cienter probata : quidquid Caietanus ad margi- p
addito, quod eos ut eives suos colat. Tertiodcni- nem Vitce Sanctorum nostrorum, quam edidit,
<!"< eosdem sanctos Martyres repetit ad diem apponat ann. Ch. 304.
H Decemiris, prceter Syracu- Tabulas ecclesice 3 Censemus, inquit Caietanus eodem num. 11 e cujusCmn-
WBffl, etiam eas
quce sint Leontinm citans; quas citatus, Fantini parentes externa persecutione mentariovaria
u "" &b A.gatbino, inguit, Leontino
'
presbytero sublatos, quae ab imperatoribus Diocletiano et hiccruuntur
Mcepunus. Sednos istarum circa mtatem
Tabularum cetatem, Maximiano excitata est; sed quod ccnset, neuti-
, .... ;. /, ac patruim
J«»n atque auctoritatem non satis e.rp/oratam
. . .

quam eum probare. ibtdcm inaicammus. uesta ac

«oemus. Credamus
tamen Ferrario affirmanli, Martyrium eorum interspersa iegunlur Vitce
''"' "' '' w " Syracusana
Sanctos hosce ut cives S. Fantini apud Petrum de Natalibus, episco-
? 1:
"" '''''" tales fuerint, niox diseutietur.
>< ,
" ;

pum Equilinum, lib. VI, cap. clx; sed qum sit

- Voster Octavius
Caietanus in Vitis Sancto- corrupta, prout reperies in nl/cgato Commenta-
,/,''.','.;,","
/
"""" '"'" !
122. Ulos affigit huic
/'".'/• rio, num. 25. Qucestio altera liic moveri potest,
Jiihi;
7 ,„7,„ v
,/,.
antea etiam meminerat an Sancti nostri Syracusani fuerint. Syracu-
"-' ishus
operis pag. 89 ; ae noster postmo- sis adscribi in recentioribus Martyroiogiorum
" fr<mctscus Carreram Pantheo Sieulo, ubi tamquam cives item Syra-
;'"/ m f">9'umcontexit. fam autem siquceras
aniiuntialionibus
cusanos a Syracusanis coli
,

teste Ferrario ,

> >""> fontem, ,, ,,„„

profluxerint reeentiores iunir vidimus : sed sicut nos illam gloriam Syra-
'!""""'•" '«««'ii
rivuli, respondemus, alium cusanis neutiquam invidemus sic gratulare- ,

B "on ««
^ eognitum prceter VitamS.Fan- mur so/idam, siquidem ea a/> ipsis proferrelur,
rationem. Fundamcntum unicum, quantum pu-
atem .i hujus
mensis, a pag.SSS; ubi tamus, hujus rei non aiiundc videtur desumi
posse,
 188 DE SS. FANTIO AC DEODATA MARTYRIBUS.
posse, quam ex Vita S. Fantini, in qua utique
n
num. 1 is Syracusis natus asseritur ; et ejusdem
Vitm num. 5 agri Syracusani fit mentio; in quo
venatus fuerit. Denique ea, qua> mox referuntur
ACT A ihpr.

de captivitate ejus, ac martyrio Fantii ac Deo-

datae intelligenda censemus, ex rerum adjunclis
Ex Vita S. Fantini tom. V Ju-
in civitale Syracusana contigisse ; si vera dicit lii,a pag. 553, Auctore Oc-
auctor.
hm a.in Sancto- 4 Uoc unicum, uti existimamus, fundamentum tavio Caietano S. j., tom. I
rum, Syracu- possunt Syracusani, w<SS. Fantium
sis an Tau-
est,quo niti Vitarum Sanctorum Siculo-
ac Deodatara ut cives suos colant. Quod quam-
riani ?
quam unicum, sufficiens tarnen hic esset, modo rum, pag. 122.
salis solide, melioris, inquam, Vitce scriploris,
quam sit iste anonymus , auctoritate stabilirelur. Fantius Deodata conjuges, splendore ge-
et
neris, et opibus inter Syracusanos a clari,
Sanclt d
m
Deinde cum in allegalo pluries Vitce S. Fantini
Commentario praivio, a num. 5 propositis ac cum ethnici adhuc essent, miroque liberorum acl

discussis pluribus difficultatibus circa locum ip- desiderio, quibus diu caruerant tenerentur dem mt, fe».
,

lior
sius natalem, an Tauriani iu Calabria iste locus largitate in pauperes, precibusque ab diis expo-
»! uisiorif
fuerit, an Syracusis, nos tandem Sanctum istum scebant suis. Nocte quadam Fantius visus sibi est
Taurianensibus tantisper dandum esse censueri- in somnis videre,sisti se unacum Deodatauxore
mus , donec Syracusani certiora nos docerenl; ad Dei Patris judicium, damnarique superstitio-
ideo sanclos Fantini Parentes tantisper etiamda- nis impise crimine ad aeternos inferorum ignes
mus Taurianensibus, vel tamquam istius loci in- sed adsidentem filium Jesum Christum, conjugi-
colas vel cives; in titulo tamen hujus prcesentis bus adfuisse, plagisque Patri suo objectis, simul
nostriCommentarii disjunctive Syracusis vel Tau- iis veniam, stirpemque impetrasse ; mox etiam
riani annuntiatos; tum quia Syracusani sunt in pollicitum, parentes fidem rectam a filio suscep-
possessione ; tum quia sententia nostra, qua> Tau- turos. Qua Chisti Domini prece, dicta jam sen-
rianensibus tantisper favet, non est omnino certa. tentia a summo judice revocata est.

S. Ueodata 5 Qute cum ita sint, sequitur, ut niiiil morari, 2 Viso territus, excitusque Fantius, auditoque filius; ifiii

perperam a neditm movere nos debeat vir quidem Leontinus Deodata, mente conditam numinis reverentiam baptizatm.

i/uopiamSanc- tenuere, recteque factis aluere sed somnio ex

apud Caietanum in Animadversioniaus tomo I, :

tis Leontinis
fuil adscripta.
pag. 103, qui caritate in patriam, et pietate eventu fides. Omen laetum parentibus fuit, natus
in D.martyrem Deodatam permotus, ejus ima- puer, cui Fantino nomen.
quo die duodeci-
Is,

ginem aere incidendam Romse curavit cum hac
inscriptione, quce ibidem profertur : Sancta Deo-
data, martyr Leontina, mater S. Fantii Syracu-
sani. At mox recte observat, quodvir ille Leon-
tinam Deodatam esse crediderit, Actis vitiatis
mum annum explebat, cum in agro Syracusano
venaretur cervam forte oblatam (an divinitus ?)
refugientem in antrum insecutus, sanctum ere-
mitam offendit, a quo una cum Leontio famuio
instructus in Jesu Christi fide, ac baptizatus est.

deceptus, in quse Petrus Equilinus impegit cujus ;

3 Domum reversus puer, quas sibi contigerant ac pmita d
locum ibidem affert, una cum verbis codicis Ma- enarratis, parentes Christianae vitae instituta do- fidem »w-
drensiani, similes nugas continente. Utriusque cet. Ii vero, cum animo, quae in somnis Fantius lit.

textus verba transcribere tadet. Videri interim vidissent, probe commemorarent, fidem alacres

possunt, quce diximus in Commentario S.Fantini cum familia suscepere. Simul beati Parentes
num. ubi liallucinationem cujusdam, imoejus-
5, sua omnia, quae haberent, in egentes erogant.
dem, ni fallor, qui supra, Leontini, qui Deodatam Ex eo Christianae religionis accusati, prehensi-
inter divos Leontinos adscripsit, ex laudato que una cum filio ante consularem sistuntur
Caietano obiter, prout tunc res ferebat, indica- interrogati quinam essent, Christianos esse
tam lector inveniet. responderunt.
Acta quw hic 6 Idem Caietanus tomo citato, pag. 122 Acta 4 Ob id dictum, irati consularis jussu, omnes ptoiWi»
,L
dantur. SS. Fantii ac Deodatae contexuit e Vita S. Fan- plumbatis contusi sunt sed cum nulla vi doloris,
;
r! rdiliii«r-

,Wi/iiW»l"
tini; quce proin plus auctoritatis habere nonpos- et atrocitate ictuum egregiae vocis constantiam
sunt, quam auctor ipse anonymus, e quo desumpta mutarent, in custodias conjiciuntur, ubi noctu marltp-i»"*
sunt, non magnam fidem merilo, sicut par-
certe delapsus cum luce angelus, cibo refecit, et ad nmit\ir.

tim ex superioribus, partim ex scepe citato nostro martyrium confirmavit: praedictoqueFantium^et F

Commentario, a num. 34 intelligi datur. Quam- Deodatam postridie martyrium obituros, Fauti-
quam vero Acta ista a Caietano composita nihil num puerum vinculis exsolutum, foribus ultro
habeant, unde hic recudi mereantur ; quia tamcn liberum abire permisit, quo deduceret
patefactis,
brevissima sunt, et Sanctorum nostrorum gesta Deus. Orto die, Fantius, et Deodata ad consula-
sub uno quasi aspectu exhibent, in Vita alioqui rem retracti, cum ej us obtemperare mandatis, ac
S. Fanlini qucerenda, ideo nobis visum cst, illa diis adolere thura respuerent, decollati sunt;
Acta, ne alio pro iis recurrendum sit, lectoris oblatisque pro Christi nomine cervicibus, ad im-
oculis hic non subducere, quat alicubi ctiam a mortalitatis lauream convolarunt.
nobis correcta sunt. Sic itaquc habent
ANNOTATA.

a An Sancti Syracusanis vere sint accen-

isti

sendi, anpotius Taurianensibus, dixirnus in Com-

mentario prwvio

DB
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 189

DE SANCTIS MARTYRIBUS

DEMOCRITO, SECUNDO, DIONYSIO ET THYRSO

J. B. S.
VEROSIMILIUS IN AFRICA.

Ex Hieronymianis.

91 Jn.ii.
ua> in ad Usuardum
Ubservationi/uis D. Augustinus lib. II, cap. vm, et Sinistensis
tum de vera
Iwc die indecisa re/iquimus, tractus meminit idem epist. CXXVIII ad Do-
horum sanctorum Martyrum palms/ra, natum.
tum de cjuarto socio tribus prioribus ad- 3 Tum subjungit : Eidem Augustino Africa
Sanctos mm
fom. jungendo, tametsi apud Usuardnm non expri- sanctorum Martyrum corporibus plena est, ut Pfo-yijia: serf

toira «ftiMtim matur ; jam paulo diligentius expendenda sunt. hic notat Galesinius, et fere in vetustiori nostro Africce tri-
M. supra reliquos aliarum regionum exuberant, buendo;
/Wl, Jn textit Usuardino sic disertissime legitur Ci- :

H vitate Sinnada, sanctorum Democriti, Secundi ut non difficile esset, hos etiam Africae, non
E
et Dionisii ubian sludiose a regione abstraxerit
: Phrygis asserere quod sane, considerata codi-
;

Uswrdus, e/si omnino perspectum non sit, certe cum nostrorum auetoritate, non potest nou videri
nee Phrygiae, tiec Africae Mar/yres adscribere lonrje verosimilim. Prceterquam quod et id argu-

ausus est ; ut merito qucerendum supersit, utrum menti accedat, cer/e non infundati : cum enim
llaronitissalisrec/e Usuardinum texltim transfor- satis illustres videantur hi Martyres, si vere
maverit. ita scribem :Phrygia Pacatiana,
In Phryges imo vel solum
essent, Asiatici, a Grcecis,
sanetorum Democriti, Secundi et Dionjsii, qua- istiusmodi Sanctorum sedu/is collectoribus, non
lem iiiiiiinitiationem in nullo Martyrotogio, mihi tam facile videntur prce/ereundi ; dum in/erim
quidem noto. usquam invenit, cumptlius in clas- nec Mencea, nec Menologia nec alia Grmca mo-
sicis, qni de Sanctis meminerun/, ut in Rabano numen/a eorum memoriam umquam prodidisse
et Notkero, diserte habeatur ; In Africa, civitate sciuntur. Vitio i/aque ver/i nobis nonpo/est,quod
Sinnada, qaemadmodum etiam notant codices relic/o /ex/u Mar/yrologii Romani, ad antiquio-
Bieronymiani majores omnes, excepto solo Epter- rum codicum fidem sic res/ituendtim censuerimus,
nacensi, in qao ex Africa imperitus amanuensis quemadmodum in tittilo et nomina et numerus
luiiid dubie Phrigia effinxerit, quales transmu- Sanctomm et palcestra ipsa verosimilius expressa
tationes in eo codice
non raro occurrere, ex alibi sunt.
svpissime dictis notissimum est. Quid quod et 4 Jame/ de Thyrso ut pauca dicamus, non et sotium
S.
Beda Plantinianus in Africa etiam quaternos magis dubium u/rtim /ribus a/iis adjungen- quartum ad-
es/,
Marlyres collocet. dtts si/, quam vero plane simile modo os/enderi- J"" ™*-
mnmoiDj 2 Quantum porfo in loco agoni.s assignando, mus, non Phrygise sed Africae tribuendos esse
lur, qiuid olim observavit Florentinius omnes, et non Sinnada?, Africos incognitce, sed
'
distent inter
se codices, non solum Hieronymiani, sed et
ceteri Sinitae proliabilius vindicandos. Thyrsum igitur,
prope omnes, et enumeratione apud illustrissi- seu Tyrsum /ex/ui adscribendum censuimus, re-
mum Hijdruntinum in topographica ad Martyro- jiciendaquc proindeverba illa qttce in Ms. Regince
C %. Rom. disceptatione intelliges : scribunt Suecice legit Floren/inius, a/que i/em in Animad- F
siquidcm aiiqai Sjnnada,
alii Cinnada, tum versis Ho/s/enius, Tyri in Syria, Tirsi, qtice in Ms.
Sindana, Sinenda, Sinnenda, Synoda, nos/ro S. Columbce, quod Regince Saecice appel-
Cinoda,
Summanda, Sumada; sictamen ut regio adjecta lamus, edidimusqtte /omo VII Junii ; quce in eo,
""" Phrygiam sed Afrieam ubique passim inquam, Ms. non reperittn/ur, sed po/ius confir-
redo-
leat, utproinde vera palwstra nonin Asia, sedin ma/ur lec/io a nobis prala/a de Africa Phrygiae
altera illa orbisparte quosrcnda sit; ubi, siminus subs/i/uenda, sic enim expresse habe/ur. In
m ea forma, certe sub
aliqua proxime accedente Africa, civitate Sinnada, natalis
ibi
sanctorum De-
tocus reperiendus
sit, cui Sancti tribuantur, quem mocriti, Secundi, Dionisii etTiri : ubi satis patet,
M*M Opposite assignavit laudatus Florentinius, legendum Tirsi, unde
errorem codices alii
in
oynnada subslituendo contrac/i induci potuerint, u/ Tirum palces/ram
affinem Africce urbem
'"" Ul| u- Iu
collatione equidem Carthaginensi, esse pu/averint. De quatuor snciis dubium omne
'"?«", et apud
Victorem Uticensen Sinitensis tollunt Rabanus et Notkerus, dum ita annun-
10c «s exprimitur
in Africa. Synica et Synicen- tiant In Africa, civitate Sinnada, natale sanc-
:

ls
episcopatus in Africa
fuit, cujus meminit torum Democriti, Secundi, Dionysii, Thyrsi.

DE
 190 ACTA SANCTORUM

DE S. FABIO MARTYRE
CJISARE^ IN MAURITANIA

Bollandi commentatio posthuma. •'• B. S.

31 Julh. Qucesitus est olim inter Sanctos nostros Sed Domini virtute rescisso reticulo, membra
Martyres Fabius aliquis noinine, quo cervixcum indiciis
capiti revocantur, etscapulis
cum insignitus esset Alexander PP. VII, passionis adjungitur. Atque ita suae integritati

tum Fabius Chisius adpacem Monasteri- redditum corpus, unda blandiore ad Cartennita-
Cur anticipata ensem legatus Apostolicus, operosius incubuit num littus evectum, condigno cultu a fidelibus
eomposttio. Bollandus ut viro illustrissimo, de se bene merito, in basilica tumulatum
est. Rosweydus in sua edi-

patronum synonynum assignaret, ut pluribus de- tione duo verba omisit, in basilica quce ha-
illa,
;

ductum invenies ad 17 Maii, tomo IV, pag. 132. bentur in Mss. Lobiensi, Taroanensi, Leodiensi
Is vero Fabius, extra ordinem ibi positus, cum S. Laurentii; itemque in Notkero, Ms. Florario,
plane dllbius omnino poterat Fa-
esset, substitui vulgato Bedcv Martyrologio, quod Adoni otnnino
bius alter sociis S. Anthimi ad 11 Maii annume- congruit, ut vel inde pateat Bedce non esse, quetn
ratus; vel ille potius qui hocdiecolitur, S. Fabius multo succinctiorem fuisse constat. Petrus in ba-
Ccesariensis : nam cum aliis relatus
qui 21 Maii silica ibidem juxtaposita conditum scribit: Cani-

est, Roma Viennampra?lerito demum seculo trans- sius, fuisse dein eo loco wdificatam basilicam.

latus, e ccemeteriis haud dubie acceptus, inter 4 Cum

autem plures urbes nomine Cassarem E
Sanctos ignotos computandus videtur. Notior hic sinl appellatce, dubitari potest in qua earum bcusmiri«ti\
Fabius iis patronus tuto decerni potest qui forte Christi miles certarit. Si in Ccesarea Palmtinm et sefulkm;
etiam hodie eo nomine compellantur ; utjure me- quondam metropoli ; quidpotuit illius Acta igno-
rito suspicer, dandam hic a nobis Bollandi com- rare, autnon historia? suce inserere Eusebius, ejus
mentationem, prceter reccptum morem, prcemature urbis episcopus ? Quce adduntur de littore Carten-
adornatam, eo unice directam fuisse, ut laudato nitano, ad quod appulsum est corpus Martyris,
jam summo Pontifici Alexandro gratificaretur. manifeste indicant de Ccesarea Maurilanice esse
Ipsam, uti inter chartas nostras repertaest, totam sermonem. Erat enim Cartenna, sive, utPtolo-
ad verbum subjicimus mceus scribit lib. IV, cap. m, Cartennae urbs in-

S. Fabii nata- 2 Apud Caesaream pridie Kalendas Augusti ce- signis Mauritanim Ccesariensis, non procul Cmsa-
lis, lebratw: Passio B. Fabii Martyris, qui cum ferre rea, circa Kap-dvou noxafiou !x6oX4?, Carteni fluminis
vexilla Praesidalia recusaret, primum diebus ali- ostia. Atque a Carteno videtur Cartenianum lit-
quot in careerem trusus, deinde interrogatus se- tus deduxisse Rosweydus, qui tamen in margine
mel et iterum, in Christi confessione perdurat, fatetur ab aliis Cartemianum dici, vulgo Caterni-
et mox a Judice capitali sententia condemnatur. tanum. Imo rectius Cartennitanum, aut certe
Ita Usuardus, Bellinus, aliique. Sed in quibus- Cartenitanum ut habent codices Mss. Lobiensis
dam, uti et in Martyrologio Romano postrema
, et Laurentinus, ac Notkerus; Florarium Carceni-
verba ita e/feruntur: cum in confessione Christi tanum Beda vulgatus: Carenitanum Petrusde
; ;

perduraret, mox
a Judice capitali sententia con- Natal. Caternianum Canisius, Catervianum./»
;

demnatur. Brevius de eo agunt antiqua Martyro- Notitia provinciarum A fricce quam nosler Sirmon-
logia, vetus Romanum a Rosweydo cditum : Cae- dus edidit, memoratur intcr episcopos Mauritanice
sareae, Fabii Martyris. Mss. Richarii et S. Maxi- Ccesariensis Lucidus Cartennitanus, urbis vide-
mini: Apud Caesaream, S. Fabii Martyris. Ms. licet Cartenna? antistcs.
S. Lamberti Leodii: Eodem die passio S. Fabiani 5 Quo tempore marlyrium subierit Fabius, ne- tonj«,
Martyris. Alii quoque Fabianum appellant, ut »io eorum, qui citati sunt, prodidit. Galesinius, F
Ferrarius, qui Petrum de Natalibus citat, cum is licet prceter eos neminem citct, tradit tamen sub
diserte Fabium vocet. Ms. S. Martini Treviris Diocletiano coutigisse; Caesareae, inquit, S. Fabii
In Caesarea, Fabiani Martyris, qui ob fidem Ca- Martyris, qui in Bjbcletiani et Maximiani perse-
tholicam decollatus est. Ejus natalem ita Marty- cutione, aliquot dies primum in carcere inclusus,
rologio suo inscripsit Wandelbertus monachus: deinde in judieium perductus, institutis de flde
Martyrii pridie Fabium pia gloria texit. Julius quaestionibus, cum in illiusconfessione admodum
haec orbi excedenssolennialinquit. constans esset, demum multis exanthlatis tor-
Acto ejtte' ex 3 ActaS. Fabii nondumreperire potuimus. Ha- mentis securi percutitur.
Adone, buit ea Ado, qui eorum hanc epitomen Martyro-
6 Sed cur ille ferre vexilla \>vsesh\a.\ia (qua> Pe- cof*
logio suo intexuit, atque ex eo Notkerus, Petrus de frwspraesidaria, Maurolycus prsesidiaria appellat,
Natal. lib. VI cap. clxii, (non clxv ut Baronius alii praesidialia, Canisius solum militaria) curc/i.
citat) Surius, Ms. Florarium, Canisius: Cdes&reaz, inquam, ferre recusavit? Ansaerum aliquod u>
passio S. Fabii Martyris, qui cum ferre vexilla Ecclesia munus gerebat ? Felicius militem vocat,
prassidalia recusaret, primum diebus aliquot in nec est improbabilc. Nam scepius quidcm alias
carcerem trusus est deinde productus sistitur
:
compulsi militarc, qui divinis ministeriis essetlt
ante tribunal. Interrogatus semel et iterum,
in consecrali, in opprobrium sacrosancti, in quocon-
Christi confessione perdurat et mox
a furibundo
:
sistebant, status; verum ut signa ferret, ahosve
Judice capitali sententia condemnatur.
Post haac honores militares, nescio an hic non militi esse
inhumatum corpus custodiri jubetur: quod
post delatum, crcdibile sit. Nec vero, si vanapersua-
triduum reticulo insutum, in maris profunda,
sione, existimans nefas esse Christiano ordines
seorsum caput, seorsum cadaver immer«-itur'.
ducere, aliave admiuistrare bclli munera, ideo
se
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 191

in Martyrurn numero additurus, mirandum vidcri posse, quod Bollan-

temere objecisset,
nrtt
I)
i(
uti neque repositum esse dus num. 2 tam exprcsse asserat, Sancti istius
Zneretur ab Ecclesia:
S.
existimo, si deinde
interfectus est, Acta se nondum reperire potuisse, cum verosimil-
B
SmiUum limnm
Severo Prinape accepturus, sit, eaqucp citaviex codice Mossiacensi seu
ZfZatM* ** coronam manuge-
S
1
rrdimere caput
debuerat,
'„ mmnmque expostulatus Chnstianussum,
Moissiaccnsi, descripta esse
Antverpiam allata Parisiis
a Papebrochio, atque
anno 1662 : nisi forte,
factopaxpericlitata imo et tur- uti principio dictum est, suum ilhim commenta-
espondit; quo
Quodtamenfactum hbro de Co- rium in Fabii Chisii
gratiam multo ante compo-
Jta Ecclcsiir.
at non satis sohde defendit aut verius senserit, totam illam juvenilem
sucrit,
„„„, militis operose,
Tntullianus, jam Montani captus dehramcntis. luxuriantemque orationem, de qua in citata ob-
noster signa recusavit, ea servatwne meminimus, dignam prorsus non esse
n „„, ergo ferre Fabius
est deorum fuisse effigies,
aut cum ali- quai inter Acta connumeretur, aut lali nomine
verisimilc
veniat, utpote mera dictio, quce verboso magis
m,oidololatricasuscipiactionedebuisse,formulave
deos geniumve Ccesa- panegyristce aut concionatori quam serio historico
Lmmenti profana, ut per
quodmerito semper Christiani milites conveniat, hincinde etiam a,b Adoniano sensu ab-
risjuraret,
almuerunt.
errans, ut nos proinde eam omnino supprimen-
" 1 Huc usque
Bollandus accurale omma colh- dam censuerimus, cum hujusmodi argumenta in
'<""'- qensquatde S. Fabio ex Martyrologiis erui po- Actis nostris minime desint, in qitibus stylum
luere, ut dictum est in mea hoc die ad Usuardum exercuisse otiosos homines manifestissime pa-
observalione, ad quam lectores remitto, hic solum teat.

DE SANCTIS MARTYRIBUS XII ROMANIS

j. p.
Notitia ex Fastis Grsecis.
E

j-^ c sanctis hisceMartyribus meminit hoc que loco aptatur illis hoc distichon
Supplementum nostrum ex apogra-

D
die Pu>fiT)? TiaXaias St&osxa [JXaatou;, A6ye,

I
phis Sirmondo-Chifflelianis quando sic , Tpa^r)XoT(j.TJTOu; Mapiupa; oe^at veous.

nwnorat : Oi ayw Stioexa MapTupE? Pit)[j.aTbi Antiqua quse dat Roma bis sex germina
Ei?a Sancti duodecim Martyres Romani
xsX. Demessa, Christe, Martyres novos cape.
gladio consummantur. Eodem prorsus modo Ncc pltira habemus, quee circa illorum Martyrum
siqnantur in Menceo Mazariniano ; nisi quod cetatem, palcestram etc.proferamus ; omn ia quippe
ibi praposito articulo dicatur o! Pwu.atbt, Ulro- nobis abstrusa sunt.

DE S. FIRMO EPISCOPO CONFESSORE

TAGASTE IN AFRICA

J. li. s.
Ex Martyrologio Romano.

31 .In.n. riusquam de eo Sancto, omnibus sacris 2 Ipsa S. Augustini verba loco cilatoexeditione motu, opinor,
tabulis seu Fastis, saltem quce Baronia-

P Lovaniensium hic describimus ; Quanto ergo for-

I

auctoritate
nam Martyrologii Bomani recognitionem tius, quanto excellentius dices, nec prodam, nec S. Augustini;
seu potius auctionem prcecesserunt, pror- mentiar? Fecit hoc episcopus quondam Tagas- F
ms ineognito,
quidquam hic audeam asserere, id tensis ecclesi» Firmus nomine
, firmior vo- ,

referendum censui quod Eminentissimus Anna- luntate. Nam cum ab eo quaereretur liomo
Itsta ad
annum 372, nnm., non 15, ut notat Mar- jussu imperatoris per apparitores ab eo missos,
tyrohgii ejus editio
Moguntina anni 1031, sed quem ad se confugientem, diligentia quanta po-
""' "tim. 115. narrat his verbis:
Nec pratere- terat, occuitabat; respondit quaerentibus, nec
" nihl1
" quod S. Hieronymus sub anno octavo mentiri se posse , nec hominem prodere, passus-
aosoluto, nono tamen Lnchoato Valentiniani et que multa tormcnta corporis(nondumenim erant
Valentis imperatorum (est hic ipse annus) in imperatores Christiani) permansit in sententia.
lm " lu " ail
'
: Presbyter Sirmii iniquissime occi- Deinde ad imperatorem ductus, usque adeo mi-
"""'' Pi Octavianum ex proconsule apud se la- rabilis apparuit, ut ipsihomini, quem servabat,
mantem prodere nohiisset. Tm„ vero persimile indulgentiam sine ulla difficultate impetraret.
'"."""' s
"''i'i'i'J''t ex libro de
Mendacio, quem ad Quid hoc fieri potest fortius atque constantius?
"^"'""n seu Consentium
scripsitS. Auqusti- Hcec S. Auguslinus, inquit Baronius, ex quibus
"'"K,cap.vn,pag. <j, eol. \,ubi¥\v- videas, a^quiorem erga episcopum fuisse ethni-
'"• ''•' '/'"< ftie
loquimur, uehementer laudat, cum imperatorem quam contra presbyterum,
;

"'.'l""'"'/'"" ndse nescio quem, apparitoribus Valentinianum, ab omnibus crudelitatis nimia;

hierT''"''
1 '' 6 '"'* w ss s
' ' revelare aut prodcre no- condemnatum. Hujus autem Firmi dies natalis
'','"'"" 'l" IT''I"e potius passus,
quam in Sanctorum memoriam descriptus habetur pri-
utfiri*
"* violaret aut mendacio rem te-
> die Kalend. Augusti.
geret
3 Falemur utique Firmi nomen inter Sanctos
describi,
 192 DE S. PETRO EPISCOPO CONFESSORE.
A describi, ast in soloMartyrologio Romano, neque repererat. Neque etiam indicia ulla suggerit san-

nam nlihi enim habuit Annalista Eminenlissimus quem prce- Doctor, ex quibus in imperatoris istius ethnici
ctits
J
7>'""

Pirmus iste ter se ibicitaret; neque in vetustiorem ejus cul- notitiam ac proinde in S. Firmi temporumcoqni-
notus viiii est.
tum, neque in alias res gestas, virtutes aut rnta- tionem deveniamus. Jd quidemverum est, glorio-

lem inquisivit, aut fortasse inquirere potuit, cum sum Firmi nomen,ut pluribus sanctis Martyribus
aliunde sanctus iste Firraus notus omnino non sit; proprium, in Actis nostris non semel relatum esse,
ut facile ex eo intelliges quod Tillemontius de eo verum Tagastensis istius episcopi memoriam in
obiter agens, sola ista nudc referat, quai apud anliquioribus Martyrologiis nusquam signatam
S Augustiuumde jam diximus.
Baronium, aut apud '. co scripta fuisse, salis

DE S. PETRO EPISGOPO CONFESSORE

RAYENN^ IN ITALIA

COMMENTARIUS PR^VIUS. j, B g

Petrus qui Ravenna? colitur, non junior sed senior dicendns.

\nnii 4°2:">. r^v epetenda hic non sunt quce occasionc 3 Tumvero in annotatione sic pergit : Is se- ex •„. ,, ,.

Qui autea
y
R
gativis
morandum
S. Ecclesii diximus ad hujus mensis
diem 27; nempe
jam
actum
toties

esse,
occurrat.
ut de
in Actis hisce nostris
de Ravenna ejusque prcero-
istis nihil praitcrca
De justo numero sanctorum
me-
cundus hujus nominis episcopus Ravennas,
cipio regni Theodorici 493 creatus est a S. Apol-
linare 23, preefuitque ex Fastis Panvinii an-
nos 9. Quare fleri non potest ut sub Narsete
exarcho, ut quidam scribunt, vixerit. Recte sane
prin- twia

juninr creditus episcoporum eadem, qum ibi tangilur qucestio,
est mperest, non facile dirimenda. Nodus vero im-
plcrior hic resolvendits, quis Petrus iste sil, qui
a Ravennatibus ut Sanctus colitur relatus ad
hunc diem in citatis alibi Officiis, tametsi tota
festivitas de S. Germano celebretur. Rubeum
aliosque scriptores Ravennates et Ferrarium se-
cuti Majores nostri, minime dubitarunt, quin is
esset cog nomento junior, istius nominis tertius,
ordine 24, quique adeo synodis Romanis inter-
a Narsetis astate ipsum reiuovet, gui si Agnellum
consulerc potuisset, toto seculo el amplius Nar-
scteseniorem dicere debuerat. Quolus autem in
, serie fuerit, ex dictis satis dubium perspicis, sen-
simque colligis, turbata et implexa esse quce de
hoc S. Petro tradita sunt : nam ut ut recitatum
ex Ferrario elogium speciosum appareat, tot auc-
toritatibitsconfirmatum admissumque hactenus,
ruinosum ipsum tamen prorsus, eversumqueadeo
et convulsum est auctoritate ipsius Agnelli, alios

fuerit in causa S. Symmachi PP., ad 19 Julii
pluribus exposita. Eadem prorsus
opinio, tametsi ipsum ordine 25 episcopum nu-
meret. Ut verbo dicam, contra solem loqui visus
fuisset, siquisante editum Agnellum de Pontifi-
cibus Ravennat., receptissimis illis Ravcnnatium
placitis fuisset ausus contradicere. Ut clarissime
res tota perspiciatur, praiinitlcudum
Ferrarii elogium ex Catalogo Sanctorum
ubi ea plane contrahit, qua? paulo fusius retulit
prope omnes Sancti characteres producentis, dum
est Ugkelli alterum Petrum sanctum prcedicat, illum neiupe
qui primus istius nominis S. Ursurn seculus est,
sanctum vero Neonem successorem habuit, non
jam ad seculum sextttm, seu ad S. Symmachi
Papee tempora rcmovendus , sed qui Valenti-
niani III cetate vixerit, primo imperii ejits anno
liic censui ad Superos evocalus, quemadmodum disertissime
Italice, tradit Vita a nobis inferius rccensenda.
4 Vidit Rubei sphalmata vidit difficultates oc „ m
, /
-'

Ravennatis historiw condilor Rubeus, variis locis omnes, casque primus expendit, ac quo potitit, temprif^
'"'''"'
libri sui tertii. A udi Fcrrarium : conalu cxplanare conatusest V. C. domnits Bene-
2 Petrus, cognomento Junior, ex Syria origi- dictus Bacchiniiis, a nobis non semel laudatus,
(j nem duxit. Hic sancto Joanni II hujus nominis Agncllum illustrans dissertatione tertia, primce I''

pust Rubeum episcopo Ravennatum suffectus est, quo tempore cditionis in -i, torno I a pag. 206, inter Scriptores
Ferrarimn et Theodoricus rex urbem obsidebat multaque ; Italice tomo II apag. 52, ubi historiam Raven-
alios, propterea incommoda passus est. Conciliis Romoe natis ecelesiae et chronologiam ad integrum secu-
sub Symmacho habitis interfuit ac subscriptus lum spectantem ita turbatam aqnoscit, ut vix
est, ubi se ecclesiasticse libertatis acerrimum de- sperare liceat, ex tot ambagibus et parachronis-
fensorem et schismaticorum hostem ostendit. matum tenebris evadere. Adnosvero hicspcctut
Reversus Ravennam Principi Apostolorum ad- po/issitiiitm, quod prima ad S. Petri F/A'"'
in
mirabile templum in oppido Classensi aBdificare observatione , coactum se fateatur, ut priorem
cospit, inter totius Italise praecipua censendum. hunc Petrum contra communem popularium
,

Vir fuit gravitate vitajque innocentia insignis,
corpore gracili barbaque promissa. Libros novse
Legis tabulis aureis exaratosgemmisqueornatos
ecclesiae largitus est. Cum itaque templi
scriptorum opinionem agnosceret, quod alias ar-
gumenta desint (si meram traditionem excipias)
quibus Petrum III inter Sanctos cultum probe-
memo- mus Petri autem prioris sanctitatem, usque a
;

rati ajdiflcationi intentus esset, morbo correptus Galla: Placidiae aetate ex hoc Agnelli loco f"
animam Deo reddidit pridie Kalendas Sextiles, Vita num. 8
recitando) cognoscimus. Petrus ita-
in eodem divi Petri templo sepultus. Cujus cor- que episcopus, quem ecclesia Ravennas ut Sanc-
pus post multos annos integrum suavissimoque tum colit, non tertius sed prior hic est. Detertio
odore completum repertum est. Allegat hic, et illud tantum novimus, Symmachi Roniani Pon-
monumenta ecclesice Ravcnnatis atque Bie-
vere, tificis aavo, Rouub in pluribus conciliis sedisse,
ronymum Rubeum in ejusdem civitatis historia quod per parachronisinum.... Petro alteri... tn-
lib. III.
butum est.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 193

opinor, et re attentese- ad hodiernum S. Petrum cutn Bacchinio conclu- D

* fJacBacchiniusrede,
,KE *jlieexamnata,utapudipsumeitatajamdts- damus, Ferrarii elogium ex Bubeanis anachro-
nismis confusum esse ac proinde pro majoriparte
plurtlw oideri potesl, ubi de
S '
letate
itione III
'"'""''^ Ravennatum, qui floruere a Petro omnino repudiandum, neque alterum Petrum
Soporum
primo ad Ecclesium erudite dtspu prmter hunc et synonymum Chrysologum inter
!?„ nomin.s
ejus
/a/;
i

«; cujus •*
II""'- 1 *
re&guw eonjeeturam
Ii^ni
Sanctos Bavennce episcopos verosimillime admitti
.•_ ,"*

Ad implicatissima, inqmt,
Ag
V n..-inli;
nelli loca posse, quorum ille verus fundator fuerit Petrianm
/iifles
'
s in quibus
teniDorum rationem
;« nnihns temporum
;
ratic apte ccclesim, in qtia trecenta altaria fuisse dicuntur.
vrx sperandum. 8 Jam ad Vitam Agnellianam quocl attinet; Datur Mc
Lonere, nisiex conjecturis
fiat,
quotquot fateor candide in Sancti geslis ac virtutibus re- Sancti e,°9>-
nsnue in hanc diem fiderunt eruditi,
'""'
eeclesiae episcopis scripsere, Hie- censendis sicciorem esse acjejuniorem; ut jam
de Ravennatis
historiae, qui licet ex fide docu- parergum taceam, quo fusius memoratur historia
ronymi Rubei
mentorum omnia se digessisse asseveret, appa- eremitce nescio cujus, a Rubeo ex Mgypto accer-
siti, qui Bavennam venerit duobus lconibus comi-
tamen saspius conjecturis tantum
asdificasse,
ret
ipsa suadebat. Ipse cum non msi tatus ,ut Christi Salvatoris efpgiem aliqiwm
auod necessitas
superare cogar ut qui intueretur, qua visa mortuus sit, cum suis leoni-
eodem medio salebras ,

ronatus meos legerint, aequi bonique consulant, bus ibidem sepultus : quam narrationem ex popu-
(rioas
in unum exponendasprimum duxi,
omnes lari traditione Agnellum accepisse, satis patere

quatenus ex rei difflcultate,

eorum quae
censores exislimo. Quod de inveniione corporis Domni
ad nodum implicatissimum dissolvendum adji- Petri archiepiscopi nomine insigniti ab eodem
Pergit inde septem memoratur, utrum ad hunc Sanctum referendum
aam, benigniores efficiam.
episcoporum intricatissima tempora operose dige- sit
, non audet definirc Bacchinius ; neque ego
rere tot a dissertationis
suce prima parte. modum reperio, c/uo id facile determinetur. Qua>

Mdamhro- 6 Altera vero Rubei anomalias in disponenda prceterea dubia sunt, explanat idem Racchinius

eudem illa episcoporum serie refert et refellit; observatione 2, ubi etiatn advertes, alapas Agnel-

U ventm ea hic describere opus non censeo, cum jam lianasnon incongrue a Bubco expositas per hcec E
edita in eruditorum manibusversentur.
ld autem verba; Quod divinse legis ab Christo Deo traditae
nrcetermittendum non est, quod citata etiamjam libros tabulis exaratos aureis, proestantissimis

prima sua ad Vitam S. Petri observatione, pro gemmis ornaverit. Sedis tempus non exprimitur
asserenda Petri episcopi ejus nominis primi veri- verutn si recte decessoris S. Ursi obitus relatus sit

tate sk exponit : Petrum hunc contra Rubeum ad annum 412, noster autem brevi successerit,
et Rubeum secutos admittere, ne pontificum Ra- mortuus anno 1 Vulentiniani seu 425, annis 13
vennatum seriem ab Agnello traditam inverte- sedisse, necesse est. En modo Vitam ipsam prout
rem, suaserunt argumenta in praecedenti dis- ab Agnello describitur.
sertatione explicata nunc addere placet, quae
:

ex ejusdem
verisimile
ribus,
Vita
est,
suggeruntur.
Agnellum
Primo itaque in-
deceptum fuisse a senio-
retrotrahendo ad initia ferme quinti seculi
VIT A
Petrum , qui Symmachi tempore floruit, cum Ex Agnelli libro Pontificali
manifeste ea narrantur de Petro antiquiori, quse
Chrysologo, nec juniori illi competere possunt. editionis Bacchinianai tomo I
K\ Syria; partibus hunc venisse cum ceteris prae-
decessoribus suis, aperte tradit noster. Id autem a pag. 226.
falso diceretur vel de Petro Chrysologo, quem
Italum fuisse nullus in hanc diem dubitavit, vel Petrus antistes XVII sanctissimus vir, tenui cap. t .

de Petro posteriori, qui aliquos praedecessores corpore, procera statura, macilentus effigie, Sam-ti pahia
Pe
Italos habuit. Barba etiam prolixior argumen- prolixam habens barbam. A tempore B. Apolli- * '™T
ecc '"' "' 10 '
tum quo alterum ab altero distingua-
suggerit, naris una cum isto viro praedecessores sui Syria?
mus, inde eniin Petrum per ea tempora floruisse fuerunt. Fundator ecclesiae Petrianae muros per
apparet, quibus maxime Ravennas ecclesia grae- circuitum aedificans, sed nondum omnia com-
cisare visa est, cum scilicet residentibus ibidem plens. Nulla ecclesia in aedificio major fuit simi- p
Augustis, ad Graecae ecclesiae mores in pluribus lis illi, neque in longitudine, neque in altitudine,
se componebant ecclesiastici. et valde exornata fuit de pretiosis lapidibus, et
j»i KHde re_ 7 Neque ibi sistit Bacchinius, assumptum ar- tessellis variis decorata, et valde locupletata in
Btfur, gumentum sic prosequens : Exciso autem occi- auro et argento, et vasculis sacris, quibus a ipse ,
dentali imperio, Gothisque rerum Ravennaeque asserunt affuisse imaginem Salva-
fieri jussit. Ibi
potitis, barbam rasisse episcopos Ravennates, toris depictam, quam numquam similem in pictu-
argumento esse potest antiquissima S. Ecclesii ris homo videre potuisset super Regiam b. Tam 4

effigies, qua infra, ex veteri

Ravennae musivo, speciosissima, et assimilata fuit,qualem ipseFi-
suo loco dabimus. Rei huic illud
arbitror certi- lius Dei in carne non fastidivit, quando gentes
tudinisgradum conferre, quod in fine Vitae nar- prsedicavit sed tamen volo, ut vobis notum sit,
:

ratur,pro ejusdem videlicet sanctitate Gallam quod de suprascripta Domini nostri sancti effigie
Placidiam jussisse, ejus effigiem in
S. Joannis a singulis audivi senioribus tam popularibus,
Evangelistas basilica tessellis fingi, cujus effigiei quam sacerdotibus, sicut ipsi traditum habue-
locus assignatur,
et partes describuntur ita dis- runt ab antecessoribus suis.
tmcte, ut minime verisimilesit, Agnellum 2 Non solum mihi intimatum est, qui volo Salvatoris
decipi
potuisse, nec distinxisse inter Petri prioris et hunc adscribere pontificalem , verum etiam et imago lauda-
etri et fratribus, qui nu- ta
Chrvsologi effigiem nam illam ad Pe- ; ceteris meis condiscipulis,
-

"•um III pertinere non triti in gremio sanctae Ursianse

ecclesiaefuimus;
potuisse, barba ipsa cla-
mat et ratio temporis
loquitur, nec enim Gallae quod fuisset quidam spiritualis pater in eremo,
r
qui postulabat quotidie a Domino, ut ostendisset
acidias
jnssu potuit Petri III effigies fleri.
ei formam incarnationis suae. Qui dum
?«e hwc sufficere omnino post multa
videntur ut in ordine
Julii Tomus VII. 25 tempora
 194 VITA S. PETRI EPISCOPI CONFESSORIS.
A tenipora in tali oratione suas animae taedio lassa- curam ecclesiae S. Severi confessoris Christi, vir bj
*8«II0,
retur, astitit ei nocte vir incandidisvestimentis, valde venerabilis, constans in omnibus, firmus
angelico habitu indutus, dixitque illi ; Ecceexau- absque imbecillitate. Qui cum fuisset ad me in-
dita est oratio tua, et laborera tuum aspexi. gressus, postquam sedisset, statim sciscitare eum
Surge, vade in civitatem, quas vocatur Classis, coepi, forsitan, aut per antiquos homines in au-
et quaere ibi ecclesiam Petrianam, et cum in- ditu, aut visu aliquid de beati hujus Pontificis
gressus ibidem fueris, aspice super valvas ejus- glosochonio /scisset. Illeautem hilari vultu dixit
c dem ecelesiae infra Ardicam c, ibi me videbis mihi : ostendam tibi, quod maxime cupis, ubi
depictum in parietis calce, qualis ego fui in pretiosissimus requiescitthesaurus. Qui cum
mundo in carne. Deinde ipse gaudio magno re- ascendissemus equos, properavimus Classem:
pletus, verbo audito laetus, et ovans eremum etjussi meis hominibus, qui nobiscum comita-
reliquit; comitabanturque cum eo duo leones, bantur, longius recedere, quasi stadio medio; et
et surgens per longinqua terrena itinera ad civi- ingressisumus infra monasterium S. Jacobi, quod
tatem Classem pervenit, et cum ingressus fuisset est fundatum infra suprascriptae ecclesie fonte.
in praefatam ecclesiam una cum ipsis leonibus 7 Vidimus sepulcrum ex lapide proconiso g
diutissime plorans et orans, per parietes sanc- pretioso, et elevavimus duriter, atque modice
tam effigiem quaerere coepit. cooperculum. Invenimus infra ipsam arcamcap- Agnelh rtptr.

Eremitm cu- 3 Qui cum non invenisset, venit ad locum, qui sam cypressinam cumque sublevassemus ejus:
tum.

jusdam dormienti revelatus fuerat, ipsa esse depicta
effigies, et videns eam cecidit pronus interram,
lacrymosus adoravit, et agens gratias, quia sic
viderat, veluti ei fuerat in somnis revelatum.
intuens in illam diutissime, dixit Gratiam tibi :
ago, exauditor omnium Deus, qui non spernis
quaerentes nec desideras peccatorum mortem,
te,
B sed invocanti te praesto es apud quem mediator,
; moque
nec nuncius, nec intromissor necesse est apud
quem non est moradeprecantium fideliumjuxta
quod nobis per prophetas pollicitus es adhuc
loquente te ecce adsum.Ecce non secundum mea
merita, sed secundum tuam misericordiam desi-
derium meum adimpletum est. Jam satiatus
sum de sanctis divitiis tuis, jam de thesauro
lesti locupletatus sum. Suspiceanimam meamin
aula sancta tua, ut invitatus ad coenam Agni,
tegumen, vidimus nos ambo sanctum corpus ja-
cens, quasi ipsa hora sepultus fuisset, longam
habens staturam, cutemque pallore praeditam,et
Et omnia integra membra, pectus et ventrem inte-
grum, nulla pars deerat, nisi pulvillus capitis
minuerat. Tantum autem odorem manavit, ac si
incensum fiagrantes mixturarum myrrha, balsa-
sentivimus. Irruit super nos terror hor-
; ribilis, ac vehementissimus, et tanta tristitia, ut
quod antea alacriter aperuimus, vix etiam cum
; gemitibus claudere potuimus. Odor
suspiriis, et
denique nos superabat in omnibus, et sic fuit,ut
amplius quam unamhebdomadam odor ex nostris
naribus numquam recessit. Et desuper ipsam ar-
cce- cam illius imaginem mire depictam continebatur
litteris ; Donus Petrus Archiepiscopus.
8 Et infra ecclesiam B. Joannis Evangelist* Cai\ in.

merear ingredi in regno tuo, et sedere ad men- jussit Galla Placidia pro illius sanctitate ejus Efligies a

Galla
sam tuam. Et his dictis, diutissime orans, et gau- effigiem tessellis exornari in pariete tribunali Placiiii

curata,
dens, inter duosqUe leones circa eum rugientes post tergum Pontificis supra sedem, ubi Pontifex
reddidit spiritum. sedit. Quas effigies ita est facta, et prolixam ha-

d 4 Quod d de hinc capientes populum concur- bens barbam, extensis manibus, quasi Missas
ad eam acces- rerunt apprehendentes terram fossariam cum canit, et hostia veluti super altare posita est, et
sus et obitus. nimio timore, et veneratione, lambentes leones ecce Angelus Domini in aspectu altaris illius

ejus membra, atque vestigia, et lacrymas fun- orationes suscipiens, est depictus.
dentes, cumingenti luctusepelierunt eum.Tunc 9 Istius temporibus Galla Placidia augusta ejusqae et

Sanctiinicclt-
leones unus ad caput ejusprostratus est, etalius multa dona in ecclesia Ravennae obtulit, et lucer-
ad pedes, rugitus magnos inter se dantes, con- nam cum cereis totum ex auro primo fecit,
;

currentes hinc et inde juxta sancti Viri corpus,
magnis vocibus perstrepentes, atque sua colla
sub ejus tumulo cupientes submittere (amaris-
simepopulus cum ipsis leonibus flebat) ambo in-
pensantes, ut dicunt quidam, pondere publico
libras septem, una cum sua effigie scenofactoria
artis factam,infra orbitam, et perin gyro legen-
tem Parabo lucernam Christo meo. Et hic bea-
;

C terierunt. Ipse vero populus in fovea ex utraque tissimus alapas h Evangeliorum ex auro optimo,
parte in terra, juxta sancti Viri corpus sepelivit et gemmis lucidissimis fecit, et effigies illius ibi-
illos hinc et inde. Cum nimio autem metu terri- dem facta est, quae permanent usque in praesen-
tus populus in viam suam reversus est, et tem diem, litterae hoc ostendentes desuper ca-
narrabat mirabilia, quae Dominus in hominibus, sunt; Dominus Petrus
pitis illius scriptae antisles
et bestiis exercuerat. ob diem ordinationis suce sanclce ecclesim sic

Cap. ii. 5 Fuit autem in Valentiniani temporibus cum ; obtulit. Defunctus est pridie Kal. Augusti sedit
Sancti mors enim coepisset Valentinianus iraperare, in ipso annos.... menses.... Dies....
introitu inrperii ejus beatus iste Petrus vita ex-
spoliatus astra petivit. Ut aiunt quidam, sepultus ANNOTATA.
fuit in sua fundata ecclesia Petriana. Certissime a Seculum suum sapit Aguellus, barbarismis
enira sciatis, veritatem vobis dicam, non ullum et soloecismis nimium quantum iuspersus, sed
mendacium. Dum in monasterio meo beatae et quoriim hic ratio habenda non est, quoties inlel-
semper virginis Mariae, quae vocatur ad Blacher- Ikji potest quid velit.
nas residerem, quod est fundatum non longe a b Regiam explicat Bacchinius per valvas basi-
< Guandelaria e, dum vellem perscrutare omnium licae, quas ita corrupta latinitate indicarit Agnel-
vitas Pontificum Ravennatum, haesitator eram lus, infranum. 2 tantillo clarius locutus.
animoe meae de hujus sancti Viri tumulo.
Quidper ardicam significutum velit, ex ad-
c
et sepuhrum: 6 Quod dum ita cogitarem, unus ex pueris, junctis colligendum est ; regiam hic utcumqM
qui quotidie aspectibus meis consistebat,
nuncia- percipis, puta ardicam superiorem ejus partem
vit mihi, Georgium presbyterum Classensis ec- esse : conjice porro, qum sit illa calx parietis su-
clesiae advenisse. Ille vero illo tempore regebat
per valvas.
d
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 195

sunt qum hic scqmm- g A loco, opinor, unde marmor istud eruilur,
,
Son m inus divinanda
[» homnesne an leones eremitam
sepelierint. sumpta es! appellatio, netnpe a Proconneso sice
i„r
Guandelaria atque idgenus loca Prteconneso, insitla Propontidis, de qua vide
e BlachernfB, ^
Ravennce topographia quwrenda geographos.
alia in vetustiori
h Alapas Evangeliorum ex Rubeo explicuimus
aut loculum indicat voce bar- in Comnentario prmvio sicnempe Agnellus libri
f Autsepulcrum
;

opercu/a indigitat.
barapro dlu««»i«h, seu nwmimpefai.

DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE

AUTISS10D0RI IN GALLIA

COMMENTARIUS PR.EVIUS.
P. H.

§ 1. Sancti cultus, et reliquiae, earumque translationes.

utissiodorum,urbem Gallice ad'Icaunam Adone, ut vohtnt, tnulto antiquiorem, de S. Ger-

W-

k
\,HI
fluvium in nwderna Burgundia sitam, mano nostro, quam in Missa/i Gallicano veteri
qunm numerosa antistitum Sanctorum Thomasius, et post eum Mabillonius edidit Litur-
series illustraverit, plurium, et qum jam gim Ga/licanm lib. III, pag. 329.
dedimus, cl quce loco suo dabuntur, Acla produnt. 3 Nunc aliter res habet : nam in Autissiodo- E
U
Borum vero omnium nemo esl, quipatrics sum ac rensi quidem ejus ccenobio par esl utriusque solen-
nunc priduat
tiemaiii
pud tedis gloriam exlulerit allius latiusque protende- nitas ac pritnm classis ; ut affirmat Georqius Viole Kal Avgusti -

,„„„, h.„i.i-
, 7y quam gui modo fere sextus inter eos orc/ine in Ms. nostro Autissiodorensi C xciv, pag. 37:
nmneratw, S. Germanus quo sane si quid in : utrttmque sua istic prmscntia cohoncstare soliti
Galliis majus mtate sua novisset S. Apollinaris pridem canonici cathedra/is ecclesim. Qum con-
Sidonius, non satis, opinor, ex arte taudassel sue/udo jam tum antiquissima; sub abbate Ra-
lib.Vllhepist. XVsanctum Anianum, maximum dulpho, qui prmfuisse dicitur ab anno Christ.i 1 188
eonsuminatissimumque pontificem cum illinn ; usque ad 1208, confirmata /cgiiur ibidempag. 242;
diceret Lupo parem, Germanoque non imparem. ttbietde eodem abbatesubditur :§ta.tmtmsuper..,
Sedprivata, quce justo lonqius abducerent ', mit- ut Octavae utriusque festi S. Germani sint du-
tamus elogia : quando idem de illo sensus fuit plices. Per diacesim vero, juxta nuperrimum
universce pridem ecc/csice Gallicance; ttt quce Breviarium, dies depositiouis ritu tanturn dup/i-
Sanclis cumomnibas prcetulisse cu/lu
i/idiqenis cismajoris colitur, prmtcrquam in ecclesia cathc-
videatur, ac soli Martino Turonensi cxmquasse dra/i, in qua semiso/ennis habetur ; cum per
rum hujus Iwitd forte plures, qttam illius nomine totam dicecesim so/cnnis notetur dies transitus.
i/ivntns toto passim regno excitavit ecc/esias; el in sive 31 Julii : quem solum ejus veneralioni assi-
iiiin quidem urbe Parisiensi (quce suum tamen et gnat Martgrologium Romanum his verbis : Ra-
ipsa sanclum Germanum habuit autistitem, me- venna?,transitussanctiGermani,Autissiodorensis
rilis ac prodigiis, ul ad diem 28 Maii nostri episcopi, genere, fide, doctrina, et miraculorum
videre est, celeberrimum) Germano Autissiodo- gloria clarissimi (huc usque consonat Usuardo ;)
reusi, teste fSnil/eto, tres. Prmtereo gentes qui Britanniam aPelagianorum haeresibus peni-
alias,
atque imprimis Britannicam qum, ut liquet ex tus liberavit. Solurn hoc cliam festum exhibet
;
Alfordi nostri Annaiibus adannum Christi 441, Martyrotogium, quod Bedce nomine pridem vut-
num. 2, vix ipsis Gallis concedere in hac parte gavimus; sed nescio, cur ad fialendas Augustas.
viiimt, structis
ejus nomini templis, oppidis, mo- Idem illud futssc, quod singulari reliqione scr-
C nasteriis, et altaribus. vatum apud Britannos invenies infra in. Miraculis g
'""
- Se(l "eqiie
de cultus antiquitate disserendum Selcbiensibus cap. vn, num. 78 disc.es ibidem ex ,

hicesf.satisper se Aeta demonstrant, vitce num. 76.

»;
finem,
vmerationis exordium fuisse. Itaque apud veteres 4 Tertium ab utraque jam dicta celcbritale /o- u\ia quatuw
Martyrologos plura ejus per annum curn obtinuisse videtur 22 Septembris, qua ntiammim 06-
festa consi- di.es
gnantur ; quorumprcecipuum fuisse
illud olim nototasreperitur,In A.\itiss\odoro, civitate Galli<e, ^ 11'"'"
dncebit Hericus
inMiraculis,num. 44 et 53,quod adventus et exceptio saneti Germani, episcopi et
raUone depositionis
ejus celebrabatur Kalcndis confessoris, ab Italia ut vide apud Florcntinium
;

Oclobribus. Ea, ni
fallor, causa Wandclberto in Marli/roloqio Hieronymiano, vetusta hic manu
ad illum tantummodo diem in Mar-
fuenf, eur interpolato ; apud Acherium in Spicilegio recuso,
nfologiosuometricoS. Germani memoriam his torn. II, pag. 19 apud Martenium amp/issimm
;

verstbus exornaverit
Co/lcctionis tom. VI, col. 651 ct 721 a/iosque, ;

Germanusque, simul doetrina insignis etiam in Mss. JEquc propemodum Autissiodori

et actu,
lum propriam munit
meritis Autisiodorum ;
memorabi/is esl memoria Irans/ationis ejtts, qum
yui oceano fidei refugas et dogma nefandum (ul nihil de Mss. nostris dicam) in veteri Marty-
Keppuht, et signis apud Murtenium citalurn
t.e, Pieta Britannia, texit. roloqio Aulissiodorcnsi
f"°0"e, tametsi alios imilatus, mentionem col. 686 8 Idus Januarii... Autissiodoro
tatis est :
ejftts
ahquam
faciat die, qua Sanclus obiit, 31 Ju- translatio sancti Germani confessoris il/a nimi- :

*,adco tamen
Urijejunus est.adeo adKalendas rum, quam a Caro/o Calvo accuratam esse
es c op<osus;
jT 7' ut faci/c colligas, posterius anno 859 sancto Epiphaniorum die, testalur He-
Pri0re ''"' € / "" se solennius; eoquc ricus in Miraculis num. 101, addens, diem illam
url- J"""
romae non temere referri posse
Missam illam, ejusdem principis studio succiduis seculis perpe-
tuo
 196 DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
tuo celebrem indictam esse. Recte ergo S. Ger- videtur S. Germanus, ter simpliciter appellatus,
AUCT0R E
mani translationern hoc die Martyrologio Galli- a nostro discerni, cui additur ibidem epitheton p - R.
cano adscripsit Saussayus; quamquam ignorasse Autissiodorensis.
seprodidit, de qua Sancti translatione ageretur. 7 Ecclesia quoque ccenobii ejus in eadem urbe, 9»*
»«l
«.
His accedunt dies 17 Martii, quam S. Germani quanta cura ac veneratione servet ad hunc usque
inventioni, nescio cui , sacram ex Breviario quo- diem pannum sericum, quo cmpus olim ejus ob- "s attactu'
dam antiquo nobis adnotavit Chiffletius noster; texerat Placidia; sepulcrum item lapideurn, in «wwenio/tf
sint.

ac dies prima. Junii, qua idem festam alicubi quo conditus cdiquando fuit; quin et fraqmenta
ordinationis seu consecrationis S. Germani nostri sarcophagi cypressini , in quo translatus fuit ex
memoriam reperit. Quatuor vero hcec festa etiam- Italia dicetur inferius. Est et in calaloqo reliquia-

num in Autissiodorensi Sancti ccenobio celebrari, rum abbatice S. Petri Autissiodorensis (vulgo de

asserit Viole inMs.Cxci\;pag. 26;secwidum ta- saint Pere) juxta Ms. nostrum Autissiodorcnse,
men, ob solennitatem Epiphanice, usque in se- cujus auctor prcecipuus creditur Georgius Viole,

quentem diem perpetua lege differri : quartum adscripta pars sudarii vestem illam appellant,
(sic

vero electionis et consecrationis appellari. Nota- qua obvolutum fuit a Placidia corpus) S. Ger-
tur insuper in Calendario Floriacensi apud mani episcopi Autissiodorensis. Templuminsuper
Martenium, tomo assignato, col. 651, 5 Cal. Gronense (vernacule a Gron, qidpaqus est propc
[Septembres] Autissiodori translatio corporis Senonas) frusta vestimentorum ejus aliqua reli-
S. Germani episcopi ; de qua nil alibi legimus. giose custodit; ut nos docuit nuperrime Illustris-
Qaanto in 5 At enim nihil ad singularem omnium ordi- simus Autissiodorensis . In parcecia denique
honwe habe- num erga sanctissimum hunc Antislitem. affectum S. Germani de Gueron, inquit Viole in Vita
antur S. Gallice edita cap. xxvm,pag. 208,
ac religionem comprobandam evidentius, quam quw leuca
si reliquiarum ejus qualiumcumque cestimatio- una distat Bajocis in Normannia, est mappa al-
nem illam consid&es, qua se quisque beatum olim taris perelegans super qua ibi fert traditio illum
credidit, cum vel rerum vilissimarum, quas atti- istac transeuntem sacrosanctum Missae sacrifi-
gisset ille aliquando, nactus aliquidesset. Exem- cium celebrasse. Hoc vero in ea mirandum est,
pla dabit luculenta Constantius num.55, ubi Ne- quod ab hominum memoria numquam lota, can-
ctariolcestudium in colligendo condendoque stra- dorem suum niveum servet; quantumvisad sacra
mine, cui noctemunam incubuerat Sanctushospes, Mysteria conficiendasatisfrequenter adhibeatur.
commendat ; num. 70, ubi de patenula lignea Ejusdem generis Ladriaci fuisse suspicamur illa

cumpane hordeaceo, Placidice augustceaS. Ger- Sancti pignora, de quibus Hericus meminit in Mi-
mano antidori loco remissa ; ac tandem num. 75, raculis num. 53. De particulis sarcophagi ejus
ub ejusdemprincipis ceque ac S. Petri Chrysologi, vide eumdem num. 70.
aliorumque sex antislitum tantam de Germani, 8 Jam si tantum iis, quce Sancti corpus utcum- Corjmistmns-

vix defuncti vestibus contentionem ait fuisse, ut que attigere, honoris impensum sit, de ipso cor- latio, sepil-

nisi tunicce sagulique discissione sedata non sit. pore quid dicemus ? Certe nondum exspiraverat tura , liromlaj,

quam imgustt',
Nonninus quoque, de quo ex S. Gregorio episcopo Prcesid apostolicus, cum jam sibi thesaurum il-
Turonensi agit Hericus in Miraculis num. 41, lum Placidia destinasset ; ut quem non nisi ipsius-
quanti fecerit vel particulam lapidis ejus sepul- met moribundi rogatu, et quidem invita dimisit
cralis, ibi videbitur. sed quanto cum apparatu comitatuque, narrabit
res etiam aUo- 6 Et vero ne tiunc quidem rerum ejuscemodi infra Constantius num. 76 ubi etiam asseret, ;

qui viUs, pretio tot lapsa secula quidquam detrivisse, tes- quantamcumque hanc illustrc funus deducentium
tantur ecclesice, apud quas asservari inter pretio- pornpam a Galliis, Patronum proprium excipien-
sissima sacrorum thesaurorum cimelia dicuntur ;
tibus, majore famulatu superatam fuisse. De exse-
ut ecclesia Deiparai Virginis melropolitana Pari- quiarum vero ejus ac sepullurw apud suos magni-
siis, quce manicam habere creditur, quam ipse ficentia consulendus in Miraculis S. Hericus
Sanctus morti proximus fertur pro eulogia mi- num. 34 et 37 uti et de basilica ingentis fabricae
;

sisseS. Genovefo?, teste Du Breid Antiquit. Paris. atque operosfe amplitudinis, quam supra sancti
lib. \,pag. 40: ecclesia S. Stephani cathedralis tumulum Pontificis cxstruxit S. Chrothildis re-
Autissiodori, cui S. Heribaldus, episcopus trige- gina, Clodovei primi conjux, ibidem num. 38; de
simus quinlus, seculo nono capsam auro argento- ornatu regio, quem ipsi tumulo Clotarius, Chro-
que mirifice decoravit ubi vestimenta sacratis-
; thildis, ut ait, filius, maternceque devotionis fi-
simi Germani reposuit ut habet Historia
; dissimus exsecutor et heres, adjecit ; de profusa
episcoporum Autissiodorensium, cap. xxxvi. Ves- Inqundis, conjugis ejus, in eamdem basilicam li-
timentorum illorum unum olim e capsa produci bera.li.tate, ibidem, num. 39.
quotannis consuevisse die 30 Julii, atqueesummo 9 Idem deinde ergaS. Germanum affcctusad item atteia-

sanctuario exponi publice ; cetera vero die 3 Au- posteros reges principesque Gallicanos propaga- at tertia
translatiow
gusti in solenni supplicatione circumferri, asserit tus est, ut in Vita Gallica cap. xxvn multis pro-
Carolo
0*'
Historia capti per Calvinianos ac liberati Autis- bat Viole : excelluerehoc tamen inter aliosmaxime
siodori, in instrumentis annexis pag 303 ubi et Conradus
.
; et ille, quem Comitem appellant Pari-
subdit, recuperatam (ex Hugonottica calamitate) siorum, Judithce imperalricis fratrem, Caroli-
et
vestimentorum illorum partem novas theca? in- que adco Calvi avunculum : ctipsehic ejus nepos
clusam fuisse anno Christi 1636 visitatam vero ;
Carolus Galliarum rex ac deinde imperator: et
anno 1719. Vide etiam ibidem pag. 53 et Violam ; Conradus quidem, cum basilicam a. S Chrothilde .

in Vita Gallicacap. xxvm, pag. 209. Harum ve- excitatam, qua respicit orientem, ea parte proten-
stium elenchum vcterem proferre se putat Mabil- dit, ubi major deinde ara locata est, sub qua et
lonius in Annalibus Benedictinis tomo.
II, cryptas condidit tribus distinctas fornicibus, cum
XXXII, uum. 37. At mihi rcs dubia videtur;
lib.
ipso opere, tum Sanctorum plurium, atque im-
cum inter illas memorentur aliqua, quce in the-
primis S. Germani, tumulis hodieque memorabi-
sauro mclropolitance ecclesice Parisiensis
recenset les : Carolus vero, cum eodem lempore geminam
Du Breul paulo ante citatus, refertque ad S Ger- . ibidcm sacri corporis ejus translationem adorna-
manum Parisiensem ; tum quia in isto elencho vit; alteram una cum fratre suo Ludovico,
anno
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 197

<ui <ffe l Septembris, indtmn, utapparet, Vel iilrn rrhit iiiii esl. r/iii» j/iril majttS i/li pericil- D
ahso '"'" ''"'" liiui >i Normannis Autissiodori timebatw, guam
"""°,Z
^Zr^operosepr^aratumilUm^pta
S** ""'"": alteram '

Tiironibus, ut contru ipsum fere Orlonem vult

Piir/ius : vcl riliti fucrit hujus rri raiisa, de gua
// "''"'""- ,/ "'^- suo loco cidehitur. Quandot iuiif/ue rcro r/titti inde
;t w ,v,.l/y-A-'.-""^
fusenarrentur, hic fuerit S. Germani theca, singularis illi luni scrn-
r II M
cap letusatis
per jinr aliis Sanctorum reliquiis exhibita est re-
%Laltigissesufficiat.Nonmeminitaut*nille
verentia ut e.r Historia episcoporum Autissiod.
TSLuUt •retiquiarumS.Martmiadecch- ;

Autissiodorensem, inquatam- cap. xlix, et Roberli Autissiodoreiisis monachi

S g Geraani
permansisseeas abanno Cht-istitm Chrono/ogia coi/irjitur: nam cum Robertus rex
'Z> inasylo
rrmtrni/it Pogius ex trartatu S Orlo- secu/o xi de pace curii Burgundis acturus, in pago
,,,„ /,// SS7
.

JsdereversioneS. Martinia
Burgundia. Sed et Aulissiridorensi concilium, ut i/ii appellatur, in-
non paucis difficul- di.risset, ipse cum
m ,„,„ ,»»> eodem tractatu,
obnoxio, ad Novembrem dandam discu-
c/ti et

adfuit, simul et innumerabilia (ut mos otim crat)

episcopis ac abbatibus

tatibus
Sanctorum pignora totius pene provincise cum-
tiendamque remittimus.
;

Lotharntm
ugusti patris vestigiis institisse
gue quidam peterent, ut gloriosi Germani corpus
' " 10 t
...(.,/,

Cnlrifiiim» itium, cujus

prcematurum obitum in illuc deferretur, respondit Hugo episcopus (Au-

proefationead Vitam S.
Germani metrieam He- tissiodorensis) : Absit, utossaincomparabilis Viri
ex eo rnanifestum est, r/uod pro quacumque re aliquando commoveantur :
ricusinfradeflebit,
„,,„ modo eumdem Berieum ad Preesulis nostri quod ceteri audientes, gratanter consenserunt.
\,i„ stylo ligato exornanda vehementer impule- Ceterum publici. populi calamitalibus commota
seti ipse quoque sacrtim ejus lipsanothecam, guandogue et in snpplicatione per urbem cir-
rit

w r , .
„i est in Gestis abbatum ejusdem ecclesiat cumducta fuisse, testatur Viole in Ms. Autis-
cap. xra, capsulam auro gemmisque decoraverit; siodorens/ ptig. 2(51 et 2ti7.

„,; iiiii posterius in morbum incidens ac morti 13 Negue hcec veneratio corpori tunc tantum
]„», proximus, impetraverit a
parente (forte guod sacro deferebatur ; sed et toti propler it/ud basili- E
irl per se ipse non posset, nupera largitate ex- cte, teste Glahro infru in Appendicc altera ad hi- Ejusdem in-
htuistus) ut prceter alia in basilica S. Germani, storiam Herici num. 10 et seguente. Quin et assi- corruptio as-

una duos eodem seculo, saltem interdiu, lipsanis hisce sert " sm,,'> xl
ante sacratissimos sepulcri ipsius cineres...
lucerna indeflcienter accensa augeretur; nec advic/ilasse custodes, indicat auctor miracu/orum,
pro hac qusequam ceterarum minuatur: de gua guce dabimus, Se/ebiensiitm num. 3 ; ubi et guod
re consule Annales Benedictinos ad annum, guo proseculo ix bis testatus in Miraculis fuerat Hcri-
vivere ilesiit, 865, num. 35. cus num. 90 et 101, id ipse pro seculo xi jampro-

Kollictla ™- 11 lliur pnrro colligit Yiolc in Vita Gallica vecto testatur, in Autissiodorensi nenipe ccenobio
t [fa (empori cap. xxvni, t/uttrto circiter anno post translatio- beatissimi Germani corpusculum incorruptum
iirm miiii 859, educttis e lumulo religuias, pretio- requiescere et integrum et guidem, ut ibidem ;

soeque illi thecce per hunc Lotharium inclusas, num, 6 innidl, in aitari, loco ut externis homini-
publice primum in ara principe exponi cwpisse bus inaccesso, sic domesticis, tioctu prcesertim,
donec iioii multo post abscondi cum theca debue- non satis obserato : doncc ei digitus ex temerario
Nevelone in Martyrologio Ms.
rimi. teste Fnitre nionachi cujusdam affectu, vel morsu vel abscis-
Corbeiensi, ubi ad 8 Idus Januarii facta trans- siime suhlattts, tnentem injecil fratribus et inde
latianno 859 in cryptas corporis mentione, con- removendi ttitiusgue occ/udendi corporis, ettlicjiti
tiiiuo siibilit: Per idem vero tempus, nec multo amputati, gui vel sic mansit incorruptus in hujus
dierum intercedeute curriculo, terribili pagano- locum super altare collocandi ; unde aliguot post
rum (Normnnnoriim) infestatione metum incu- annis in Angliam translatus est. Hcnc porro tam
tiente, ssepe dicti Confessoris sepulcrum altius sancti. pignoris inconsiderata violatio prcesenli
luimi profunditate defossa,tenacissimi caementi diriiii/us supplicio casticjata, priorem errja illud
trlutineteme venis est flrmissime insitum ac : religionem non parum adauxit: non item illa,
super illud alius estlocatus sarcopliagus quo , opinor, gure circa initium secu/i xm impune con-
fragmina cypressini loculi, in quo corpus illius a tigisse dicitur in Gestis abbtilum S. Germani Au-
Ravenna olim devectum est, continetur. Quod tissiodorensis cap. xm F
ob ambiguitatem futuris seculis cum
tollendam sub- 14 Qua/ido srilicet Radulphi abbatis epi- et conservatio
jungere placuit. lta Nevelo, gui tum et monachorum cum abhate diu- usque ud
floruissedi- scopo Hugone, scbu-
citur. Nescio tamen, lum 16.
an hcec satis cohcereant cum turna litigia eo rem domcsticam dcduxere, ut ad
v Odonisjam laudatu tractatu ; uisi et H. Mar- eam sustinendam nesancli quidem Germani thecce
imi eorpus in
camdem basilicam nuper allatum, pepercerint: Capsula etiam, inguit auctor operis
prostitisse guidem ibivelis
aliquamdiu; at, metu jam citati, beaii Germani, olim a bonse memo-
lUoingruente, reconditum istic
etiam fuisse. rise Lotbario abbate, tilio Karoli regis, auro et
12 Quamdiu defossum ita latuerit Sanctinostri geminis decnrata, remanentibus tantum fronti-
corpus, haud constat. Viole in Vita Gallica bus, auro et gemmis excoriata extitit. Sedet ipsce
cap. xxviii erutum
palam in emi-
fuisse censet et i/la; ut hic vocaiitur. froiites, ejusdem cum aliis
•"'">> basilicm
loco expositum ab anno circiter 805 ccclcsite cimeliis vasisgue pretiosissimis Anglo
'"'
"»/" turis „1 probat non admodum solidis
'

; Navarrogue regibus anuo 1359 in maximis op-

""" ''''"suiiilr »„„ sit, quodmetuNormannorum pressai civitatis angustiis oppignerata ftterunt; nec
vsconditum fuerat, id
metu illo durante, ne di- multis post aiinis, ut fuse trarlit Violu in Vita Gal-
yescente, fuisse productum Suhinde idcm
: durasse autem lictt cap. xxviii, restitutte. rero, ut
"'" "l""l
Autissiodorenses usque ad initia seculi asserit iuMs. Autissiodorensi nostro pag 250, hu- .

/"""' l''"''i ""'I iiliunde, tum ex Actis B. Ge- Joanne Bituricensium

jus arcoe splendori melius a
""'" Wopi Aulissiodorensis ad diem 28 hu- duce consultum est, cum ad ejus imprimis conser-
Negue referl > ouod anie tempus itlud vali/inem, anno 1375 auri bes<em guotannis pen-
rel

naZ
m
T"""'
"1 S "° s S Martinicorpus
(
affirmet Odo
- dendum in perpeluum assignavit. Accessil, eodem
mve , 'falhtejuschronologia, ut putal Viole teste ibidcm pag. 262, ingenti S. Germani, ut-
modo
 198 DE S. GERMANO EPISGOPO CONFESSORE.
A modo superest, basi/icm, tot retro annis insiaurari simtil nominibus consignatas : nam inter ea sancf
A
cneplm, imposita/andem, exeuntecircitcrseculo xv, r/uoque Germani nomen adscriptum esse, ex T " kh
epis- |f
coronis ; magnum sane propensm ergu sancti Pree- tola moderni ejttsdem urbis episcopi nupcra
clidi-
^

sidis /umulitm et constantis, etiam per iniqitissima cimus. Ut ut est. ; neutram harumopinionemsatii
tempora , dcvotionis argumenlum. Ea, loco res sibi prnbari po/tiisse, ostcnrlit ipsc ibident
Vio/c
erant, ci/m abreptce Calviniano toxico fttrim, in cum tertiam, atqiie adeo suam, in hcecverbasub-
hoc, ut in alia prtssim, sacrarium irruere : de rjua jiciat :

procclla, c/uia varie traditur, nunc puueis agen- 17 Verum conjecturae non desunt multumque
<m u
min
dum. verisimilitudinis, quas suadeant, hsec (ossa S.
mani) in privati cujusdam aedibus in cineres
Ger- Wm^
Sacri corporis ejus fuisse redacta. Utinam conjecturas ilias
§ II. verbo
saltem nno exposuisset ! Jam enim revocanlur in
amissio in strage Hugonottiea dubium:cum anto annum Christi 1634 vestiqiurn
earum nullum appareat. Itac/ue lum primun
anni 1567. exortas simul esse, simul tacite confutatas
volunt
OssaSancti an |~\ e Au/issiodoro ab Hugono/lis anno 1567, die et Illustrissimus Autissiodorensis in epistolame-

per Calvinia-
nns dispersa,
D
%J 27 Septembris per insidias ac proditiones
occapato, et usque ad anni sequcntis Aprilem,r/uo
morata, etejus,in Autissiodoro capto liberatoque
pag. 144, canonicus Le Beuf: id enim constare
sunt ejecti, latrociniis nullisr/iie non sacrilegiis ex instrumento juridico, cujits apngraphum reper-
meretur Historia non ad-
susr/ue der/ue verso legi tum sit inter schedas domini Mousse, ineadem

modum longa, r/uam idiomate Gallico ibidem urbe procuratoris; quodque testetur, interrogatos
edidit anno 1723 D. Le Beuf, ecclesia; Autissio- legitime coram urbis Aatissiodorensis Locum-
dorensis canonicus Nos irl, unum
et succentor. tenente, at vocant, generali anno 1634 de corpore
qumrimus ; quid in hoc tumiiUu S. Germani re- S. Germani ccenobitas ejus, afftrmasse, /amquam
Uquiis acciderit ; violatas enim fuisse, in confesso rem paratorum /cstitim auctorita/e mox compro-
H est apud omnes; at quo loco, qua ratione, quo bandam, exusttim illuda Calvinianis fitisse-.tum E
eveniu, disputalur. Auctor jam dictus rem hoc prodire ac lor/tii jitssos cssr, qtti cilati fuerant,
sensu describit pag. 142 : convenerut inter hcere- testcs dttodecim, ornnes octogenarios, et scelerum
ticos, ut, quampriiituin urbe potiti essent, cceno- ab hcereticis Autissiodori patratorum olirnspecta-
biumS. Gerraani, ne quidefferri sttbdticive posset tores : horum att/ein neminem de corporis modo
armatoB paucorum tan/isper obsir/crenl excubice, dic/icombttstione vel minimrtm fecissementionem.
dum prmrlonum duces adessent. Factum id est Miriimsane, id ve/nescisse Violam, virum, siquis
tam a monachis, ftigam anxie depro-
solerter, ul ulius, res in hoc genere eliam minutissimas ope-
peranttbus, vix abdi r/uidqiiam po/uerii. Ita su- rose scrutatum, et ab anno 1632 usque ad 1636/n
pervenienti mox latrocinantium aginini universa coenobio S. Germani Autissiodorensi Priorem;
p?'cedivitis monasterii templique gaza, cessii in vel ita clissimulasse, ut mu/tis posf aniiis, piitn
prmdam. Erant post altare majus, preeter thecam 1656, exttstionem i/lam corporis publicis etirtm
S. Germani tot principum undique fttlgentem It/pis tueri sit uusus ! Eamdem exinde senten-
anaihematis, repositce sex alim grandes (in Actis tiuin, , et c/uidem magis affirmate , secuti sunt
cryptarum,anno 1642 compositis, tan-
visitationis Mabillonitts, tum in Itinere suo Italico littcrario
tum quinque, et paulo aliter, recensentur) SS. Au- pag. 231, ttirn in Aitnatibus ad unntiiii. 859,
narii, Vrbani, Tiburtii, Theobaldi, Romani, et nttm. 49; Ti/lemontius tom. XV in S. Germano
quorumrlam e sociis S. Muwitii Martyrum insi- urt.10, a/iique, quos inter censetur Dominicus
qnes corporibus : has omn.es it/em impetus prce- Fournier abbalim ejttsdem Sancti monachits in
cepsque furor loco revulsas deturbat iu pavimen- Dcscriptione cryptarum ecclesim sttm, Autissiodori
tum, ossa simul sacra petulanti impiaeque turbm prmlo vulgata nniio 171 1.
promiscue hac illac proculcundu dispergens. Ut 18 Quid si neque dispersn fuerint hmc ossn, ite- an !>"'""
"''

adeo si quid harum S. Germani reliquiarum r "' "

r/ue ad ecc/esiam relata, nec/tie vel ibi vel alibi
l t
'l""''

etiamnum Autissiodori supersit, quod in catot vio/ata f/ammis ; sed in ipsa theca sua asportqta
aliarum confusione collectum possit internosci, id ftterini ab Hugonottis in Jacobi cujusdam Loronis
(
i eximim Ca tholicorunt quorttmrlam pie.lali ac peri- Calviniani castrum, Domus-alba nuncupatum, F
culo debeatur. Hmc ille; non asserens intcrim,hu- haur/ procul ab nppido Colangii-super-Icaunam;
jusmodi aliquid superesse. ibique defossa etiumnum en
delitescant? Certe
16 V/o!e ''" Vita Saitcti, cup.
xxvin Ires propo-
el <uiii aliis allatam S. Germani thecam, et, cttm nitllis diu
permista fue- nit dc huc re opiniones, medio, qua scribebat, viribtis, nti/lu uttrifubri industria. dissolvi potuis-
rint seculo decimo septiiuo vigentes; qwtrum prima se/.aut comminui, die circiter, pos/t/wun adrecta
cum descriptionejam data satis congruit- secun- fuerat, sexta decima ibidem egestn ad cam rem
dam ita proscquitiir Snnt tamen, qui afflrmare
:
aite solo regestoque sepullam fuisse,oculata testis
voluerint, Hugonottos divina quadam virtute (utpote Lnronis. ctirn hmc fierent , aitcil/ula, etin
constrictos, adversus venerandum hoc atque ipsu r/cfossione, qttm noctii contigit, facem prte-
ip-
sis terribiledsemonibus corpus attentare nihil ferre jussaj coram judice Dnnciaceno in dilione
ausos fuisse; sed
arcae ejus, auro gemmisque Nivernensi jure jurando asseruit Claudina Raoicr
elaboratae, contentos materia, ad eoclesiam,
quffl die 15 Decembris, anno Christi 1610, mlatisaulem
inclusa repererant, ossa retulisse. Quee quidem
sttm quinqitagcsimo quinto: ad r/uod usque lern-
narratio si falsa non est,
illa inservari adhuc pus rcfossam non fuisse thecam certo
illam, pro
ejus eeclesia; thesauro censeripoteruntinter
alia habcbat. Sednec id sci/ur posterius esse factum;
bene multa, quse tum clam a Catholicis
collecta, cum locus deinde igno/tts fuerit : quippe quemne
et m illum dein sine discrimine
comportata fue- ipsa quidcm C/audina anno jum notato potuit
runt. Valuisse hmc sententia
in eodem cumobio ussignare ;tum quod iilitm non nisi admodum
mdetur anno 1663, quando demum
Sanctorum juvencu/a vidisset ; tum quod deslructum inlerea
plunum rcliquim ex ferali illa strage
superstites castrum, atiamque ad formam rcdactttm, 'u< 11 "
permixtmque, in capsas repositm
sunt, omnium situs veteris vestigia referret. narrationis hu-
Qui
jvs
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 199

longum constdat instrur stoltdum, utignotishominibus namsinoUerant,

„,,„<, cupit
adjuncta, D
J USP
"° Zum D. Le Beufpag. 12
etse- nominatos oportuit) ossa tum negleeta, tamquam
1,
^S2S^~**r*
•'"'"„„
wlaqu\ adeo,sedintegra
ac prod^wse
S. Germani
jurejurando,
reliqttias, sine teste, sine tabvlis, sine
siitf ulla probatione obtrudentibus
et reliquns. Enm- Tam impium
'" crediderit?
'",,,,;,,/ S. Germani capsa vero, si credidit; ttt ea
t aperm
nonpo- ite tantillo quidem honore dignatus sed cum
'Zsidissolviabnsnonpotmt tot serts dwersts eodcm sacco per vinginti, quibus deinde prcefuisse
sit ;

,;t'cumt,seculo undecimo
ul sine plurimorum, apud
quos dicitur, tinitos in profanam cistam abstruserit?
iclusa fuerit,
consensu patefien non Tam ineptum denique, ttt iit re tanta per nudam
Ives erant depositce
,

ex Miraculis Setrbieitsibus schedalant absque sigi/lu aut nominc temere

Lef >'t colliges
opinio quarta,
,

sacco appositam, fidem posteris facturum se cre-

inum 7. Atqve hinc exsistit
longe diversa quam velim deret? At characteres, inquit, loqnuntur. liespon-
alribus prioribus
;

potius occulti in loco obseratigue deo non raro diversorunt hominum characteres
muidem ipsa
invenlione aliquando, gttam unius mu- esse admodum similes. Deinde, loquantur sane
2esauri
uke, et
quidmrusticana,guantwnoisjurat(B, characteres, indicentque (per me licet) manifeste,
Ue, ,

cujus sint : nego, illuin loqui legitime autvoluisse

testificatUme firmari.
nuncopinioquinta,eaqueomnium aut potuisse, qui scripto suo autnomennoluit aut
0ttUt 19 Sequitur
guam ita nuper accepimus a viro sigillum adjicere.
t» recentissima ;

apud Autissiodorenses in hujusmodi 22 Sed enim fac, abbatis illius hanc esse sche- Hdt-
f^ primarice suspecta

negotiis uuctoritatis ac fidei : Est, inquit, cur cre- dam ; fac etiam tegitime subscriplam esse. Quid tvr -

eas (reliquias S. Germani) haereticorum ea probabitttr ? Hoc unum scilicet, quod homines,
,l:,'iu.

igtorum (Hugonottorum) furori tum, cum eas in- qui optimo abbati vidcbaiitur esse pii, hcec ossa

cendio destinabant, per generosos fldeles sub- attulerint, dixerintque, esse S. Germani seque ;

tractas fuisse, saccoque mox lineo impositas, et ea in hujus basilica ab hcereticis effusa coliegisse,
sicapud eos per annos fenne triginta*servatas. Dixerint enimvero. Quid tum ? An id vere eos
u»i ijuadra

Commissus deinde fuit saccus ille sancto cuidam dixisse, an probasse tcstatur scheda? Ncuti- K
finta

urbis Autissiodorensis abbati, qui eum arcae in- quam. Atqui contrarium Claudina paulo supe-
clusit ferro serisque munitae (dansuncoffrefort) rius non dixit modo, sed etiam juravit. Demons-

r\ iii istius monasterii penetralibus ad hunc trandum hoc igitur, etiam admisso schedulce
usque diera conservatae. Eidem sacco affixa est testimonio, supererit, vera dixisse homines illos ;
schedula, abbatis istius regularis manu per mo- ac proinde, vera ha>c esse S. Germani Autissiodo-
dum commentarii notata;continetque sequentia: rensis ossa. Jd autem qua ratione fieri possit,non
u Ha?c ossa mihi in manus consignata sunt per video. Esset quidem, fateor, uliquod adhancrem
» homines pios qui mihi dixerunt, esse reliquias
;
argumentum, si ossa in sacco servata cum aliis
» ex theca S. Germani seque ; illas collegisse in omnibus ejusdem Sancti ossibus, quce a variis
» pavimento ecclesiae dicti S. Germani ipsotem- ecclesiis ab immemorabili tempore possidentur,
» pore, tquo Hugonotti ejusdem basilicae lip- conferri posscnt ; atque ita inter se congruere om-
» sanothecas demoliti sunt anno 1567. Nota- nia deprehenderentur, ut nullum abundaret : at
ii t.um 1007. i) siquid redundet, id est, si os aliquod saccus con-
20 Porro haec schedula nullius quidem nomine tineat, quod idem specie tamquam S. Germani
I est obsignata ; sed character talis est, ut omnino nostri culturn occurrat alibi, et vel authentico tes-
videatur esseviri cujusdam eximii, qui tum istius timonio, vel anliquissima locitraditioneprobatum
monasterii abbas erat regularis, et Ludovico XIII ut tale; quis, obsecro, tes/imonium ejusmodi tra-
regi a sacris (vulgo anno
eleemosgnarius.) Obiit di/ionemve per saccum,iiuper admodum a /enebris
1627 in odore sanctitatis. (Apte cadunt hcec om- eru/um,?tec idonea munitum auctoritate, se speret
nia in Edmundum, abbatem ccenobii jam deprehensum mox
S. Mariani evertere ? A/qui id esse,
ftwmo/w^att/wem.jPermultEeetiamnumschedae palam fie/ num. 29.
supersunt ejus manu exaratae : et notitia cha- 23 Cum igi/ur ex /o/ opinionum conten/ione (juid etc tam
racterum ipsius,testimonioaaquivalet, necminus sa/is apparea/, quam parum cer/a; sin/ singulce, diversa narra-
diserte significare videtur, tione constet.
et illi ha_c ossa tra- imo e/ universai ; itlis lec/orum arbi/rio relic/is,
dita, et ab illo sacci schedulam conscriptam hoc de S. Germani corpore solum asseri posse /u/o F
fmsse; quam
idipsemet vel ore vel subscripto
si
ptt/amus, quod solum asseri/ , apud Le JJeuf
nomine testaretur. Hic
interferitur catalogus ac- pag. 11, Fra/er Pe/rus de Pesseliere, /es/is longe
curatus ossium,tum quce saccus continet plurima, gravissimus, u/po/e cccnobii S. Germani ab anno
tumetiam multorum,quo3in
eo ad humani sceleti 1544 usque ad 1597 Autissiodori Prior : Quo qui-
wegrttatem desiderantur;
quem hic omitto. De- dem anno, inquit ille, 1567 civitas Autissiodoren-
wtesubditur Epoohasehedulsa
innuit, eos, qui
;
sis ab Hugonotisinterceptaet capta est ideoque :

« ossa dederunt, illa jam tum oonservasse per monasteriumS. Germanicum pluribus aliiseccle-
mnos quadraginta....
Cur vero ea non restitue- siis ejusdem civitatis dirutum et eversum et ,
«w WUgiosis
monasterii S. Germani potius, omni ligno, tegula, ferro, plumbo, vitro, campa-
am a »s ignoratur;
uti et cur ea tam diu pe- nis spoliatum direptis primo sacrosanctis tum
;

'"; 50 'letinnerint.
sanctissimi patris divi Germani tum aliorum ,

'"''
" quidcmsaccus hic nequaquam placet Sanctorum capsulis ac reliquiis, nec non et
id. nefnfi''"
...ii. f<1Clle > ut ho "" n es pios
Quini fuisse credam, ornamentis ecclesiasticis, libris, chartis, titulis,
tmli P' el '> thesaurum in tam ceteraque totius domus supellectile. Ceterum
nna
0"o,sordtdo, TT, patuloqite receptaculo per annos
indi-
hcec de tantummodo Sancti hujus reliquiis
illis
''^'"jmttt conditum
-»..* ium
"< ''C tu,n nnirl™ ::. _
tam injustc detinuerint;
deli, in/eUigenda suni, quce ad s/ragem usque Calvi-
qUklcm '" a 1"'bus abstulertrant ; sed nianain in ejus /heca remanseran/ ; non de iis,
a/
ttlih 'T
'«, Orf
S mUo (
J ure sPectare noverant, resii- quce an/e /empus iilud inde excerp/ce a/que alio
<"»'int n"°
y''' Sveroabba tem
'
i in
sibi fingat regularem /am inira ipsum ccenobium, quam exlra i/lud
'"","' "' Tem Cum nullis conferendam ; de quibus nunc pauca
/ranslatce fuerant dicturi,
H& " ra >* as que
f sibi vindicarit ? Tam a comobio ducamus initium.
§111
 200 DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
culi xi incorruptum adhuc erat, resolulum fuisse

§ III. Quid etiamnum variis imo et partes ejus eximi ccepisse e theca, alioqiu
P. R
transferri : siquidem hoc ejus ossiculum ethiejus
in locis de Sancti corpore cineres fuerint.
26 Paucis vero post ultimam hanc inventionem
superesse dicatur. dicbus, /cste Viola ibidem, omnes li;c reliquiae Su '«
«**,
Supcrstint in Quid igitur, inquit Viole in Vita Gallica excepto sudario (imo et indumentis aliis el dena- ""'"»"

ccenobiu Au- cap. xxviii ecclesiaa S. Germani de tam rio, ut apparet) cum ipso tumulo lapideo 1634,
, trans-
tissiodorensi latae fuerunt ad locum, in quo abscondita
divite sacrarum ejus reliquiarum thesauro, tot bello
S. Germani os
retro seculis ab ea possesso, nunc superest ? Res- Normannico fuerat Sancti lipsanotheca, hoc
digiti, pulvis est
mrporis etc, tant adhuc pannus ingens sericus, imperatoriis in latam altamque fossam inter aram S. Ger-
distinctus aquilis, quo Sancti corpus involutum mani in cryptis et altare Sanctorum omnium
;

olim fuit, quemque S. Germani sudarium vulgus unde anno 1634, die 2 Novembris una cum se-
appellat ; os unum
digitorum ejusaliquo; se- e pulcro lapideo eductse , atque in memoratam
pulcrum lapideum, in quo diu corpus quievit S. Germani aram elatae sunt altari omnium
;

ct in illo sepulcro cineres ejus, seu pulvis ejus- Sanctorum, tum ut commodius fieret haac trans-
dem corporis, cum primi ex cypresso sarcophagi latio, tum ut sepulcrum augustius
appareret
fragmentisaliquot notabilibus. Verum hoc quan- tunc temporis destructo. Solennitatem lianc ro-
tulumcumque residuum sufficit ad dolorem, quem gatu Prioris (ipse is erat, qui scribit) et relio-io-
ejacturaab haereticis allata, quantumvis inaes- sorum celebravit illustrissimus ac reverendissi-
timabili contraximus, utcumque leniendum
, : mus dominus Dominicus Seguier, episcopus tunc
quandoquidem et gloriosi Praesidis nostri spiri- Autissiodorensis; qui simul veras has esse S. Ger-
tus cineribus suis adhuc totus assistit; et vel mani reliquias pronuntiavit quod brevi eollata
:

capuli cvpressini lignum aquis intinctum prodi- multis ad earumdem reliquiarum contactum non
giosas cum in febricitantes tum in aliis affectos sine miraculo sanitas, abunde confirmavit. Hac-
miseriis exerit vires ; et tantum abest, ut pris- tenus de cosnobio. Nunc ad alia loca, ad qum
tina fidelium erga tumulum ejus pietas intepes- sacri hujus corporis pars aliqua devenerit, eodem
cat, ut potius augeatur in dies ; et neminem (ut capite xxvin prmeuntem sequamur Violam.
semel dicam) eorum deserit Sanctus, qui vel in 27 In basilica regia, inquit, S. Germani Antis- Quid sil in

morbis suis, vel in animi corporisve angustiis, siodorensis... Parisiis os habetur satis notabile, Parisiasi ejiu

eccltsiit:
vel in negotiis arduis et intricatis, vel in cru- quod spectare mihi quidem ac venerari contigit,
ciantibus acerbissime calamitatibus ad ejus prse- cum duobus tribusve manus ossiculis; quae simul
sidium cum sincero Christianae pietatis sensu omnia argenteo inauratoque inclusa sunt bra-
confugiunt. De sepulcro et sudario, quod accura- chio. Sed qui hcec secundis nuper curis examinari
tius multo describit, videri meretur Mabillonius curavit, Illustrissimus Autissiodorensis ait, aperto

sive in Itinere ltalico pag. 231, sive in Annalibus brachio illo ,

quod partim ameum sit ,
partim ar-
Benedictinis ad annum 859, num. 49; neutro ta- genteum atque auro tinctum, inventa esx os bra-
men loco reliquias alias commemorat. chii , seu partem potius extremam radii, qua
quie tempore 24 Ex his solum sudarium (in sacrario, opinor, manui jung itur , de quo tamen judicari certe non
Hugonottorum ubi erat seculo 13) expositum ftiisse hcereticis potuerit, utrius brachii pars fueril ; parlcm insu-
sub terra late-
prcedonibus, ab iisque raptum, et mulieri cuidam per costm, aliudque ossis (nescitur cujus) fraqmen-
bant
in parcecia S. Petri venditum, ab ea porro, cum tum exiguum : infra has aulem reliquias in alio
rem sacram esse comperisset , ad coenobium pulvillo esse frustum cranii, uti et maxillm infe-
S. Petri delatum, atque inde tandem redisse ad rioris cum dentibus aliquot molaribus : ceterum
basilicam S. Germani, ex auclore Descriptionis non dici, has omnes reliquias esse S. Germani;
cryptarum observat Le Beuf pag. 143 cetera : pro solo brachio tradilionem esse, ab ista forsan
vero Hugonottos latuere. Et cypressini quidem thecm forma profectam.
'"'""
capuli fragmina a seculo 9, ut ex Nevelone vidi- 28 Ccenobium S. Vatoni Verdunense, Ordinis Quitt i»

"
'

mus Mo
, in sepulcro lapideo condita, cum eodem S. Benedicti, possidet etiam os alterutrius bra-
S.

etMoiM"'"-
Hugone abbate, quando veterem
inventa sunt ab chii; unde postremis hisce annis decisse sunt ali- nensi;
S.Germani aram, sub initium seculi xn, ad no- quot particulae, etad ecclesiam Buzanciacam F
vam erigendam, dirueret, juxta Gesta abbatum haud procul Mosomo, ut matronas cujusdam in
cap. ix, et interpretationem Violce in Vita Gal- iis partibus nobilis pio satisfieret desiderio, trans-
lica cap. xxvm. Eadem in eodem ilerum sepulcro latae. Ita Viole. hoc examinandum censitit
Sed et
reperta sunt anno 1277, quando ara jam dicta memoratus episcopus; comperitque per litterasex
incendio corrupta, destrui, ac nova denuo cedifi-
S. Vatoni ?nonasterio ad se datas, non os brachii,
cari debuit; sed cum tunc in illo tumulo, inven- sed inferiorem tibim partem, islic in argenleo
tum sit unum ossiculum de ipso corpore B. Ger- Monte-
brachio conservari. Ad S. Germani in
mani, ut creditur, cum parte serici pallii, similis falconis ostenditur os aliud aliquod brachii, m-
illi pallio sudarii, quod habetur in thesauro, et quit Viole. At episcopo Autissiodorensi ab tsttus

multis aliis indumentis, tam sericis quam lineis, ecclesim capitulo rescriptum est, de S. Germani
et tribus vel pluribus scriniolis, et aliis lignis de argentea pha-
reliquiis certis habere se in manu
capsa, ut creditur, in qua delatum fuit corpus langem pollicis dextri : esse quidern apud se se-
ejusdem sancti Pontificis a Ravenna et cum , paratim brachii partem aliquam cum mdicns
multo pulvere de corpore et interiori ejus sepul- illud S. Germano tribuentibus ; de horum tarnen
cro, ut creditur et uno denario Autissiodorensis
;
fide sibi nou constare. f
j"
monetm; ut est in Gestis abbatumS. Germani, 29 In parcecia S. Germani Medianensi
(de
cap. xvn cum tunc, inquam, prceter fragmenta rln--
:
Miege) prioratu olim coenobii Cluniacensis, habe-
cypressina tot alice ibi reliquice sint inventm,
,
tur brachii sinistri osillud, quod cubitumvocant.
additas hasce fuisse existimamusposl
superiorem A tqui totus sinistri brachii cubitus etiam in sacco,
inventionem, dumrestaurabatur altare
seculo xn de quo superius memini, reperitur. In abba
i

atque adeojam tum corpus, quod sub dio^e-

medium se- S. Petri Conchensi, Ordinis Benedictini,
seos
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 201

parscranii Cessiaci (Chcssy) 32 Multo minus credibilc cst, corpmis cjus ali- D
h-broicensis, est
:

.
Gargohum, quid fuisse reliquias illas S. Germani, quas in quidcomMvm
|,1!
T EST
iSSacostarum,qu
Aurelianiun, inter et
ae etipsevidi,ing«»A Historia episcoporum Autissiod. cap. xx admo- S. AnunHi

£S nuper sunt costrv illa- ; *^ '«, ?«« » nasterium S. Amantii in pago Cadurcino depor- Catoreewse-

srss* *****!
SanusPapaV,
ccenobinm.... utrius-
Monte Pessulano ^vrs fundans
tasse dicitur S. Desidcrius,
ab iiiiiio

sallem usque
circiter
quem
cum
Christi 003 usque «r-/621
ad Caroli Calvi tempora intnctum
scdisse volunt
:

;,rmano et Benedicto
'

reliquias ex monasteriis Autissiodo- permansisse corpus illud, diserte /estetw Hericus

que Sancti
Floriacensi postulavit. Movit Autissio in Miraculis num. 96. Itaque de vcstibus aut aliu
rensi ac
Pontificis dignitas, tum re simi/i intelligendum hunc locum putavit Viole;
dorenses cum summa
in monasterium, cui abbas ante quemadmodum ct uliuni illiini. qiicni c.i: autiqun
sin eulariaejus
Datum ergo illi os integrum Lectionario monasterii Cuxanensis, diocceseos El-
nrafuerat, merita.
qu."l prsediviti capsse
mandavit includi. nensis in Cataiaunia, Hispanice profert Anlonius
Lchii
//,',., idetn Viole; addens, prctiosum hoc pignusa Vincen/ius Domcncc iu Historia sua generali

auri gemmarumque captis ornatu, Sanc/orum principatus Catalaunici, ad diem 5

Cahinianis,
, rlireplum. Observat vero Autissiodorensis Januarii; undc u<I Yepesium quoque transiit in

.i, .,, juxta Garielem in libro de Origine S. Pc- Chronico Benedictino ad anniim Christi 745,
non os cap. iv. Dic/tur ilii Pro/asius quidam archidiaco-
Iri apud Montem Pessulanum pag. 12,
ab Urbano concessum fuisse; sed tnts Vrgelitanus, post dirutum S. Andrem cceno-
brachii istic
imo juxta eumdem in mar- biuin Exaludensc, adiisse Caro/um Magnum
caput S. Germani :

etiamnum de reliquiis ejus aiuw 794, ab eoque impe/rasse , u/ non modo

ginepag. 154 videri
suprm.se. aliud excitaretur, S. Germani Autissiodorensis
ibidem aliquid
30 \,i s. Germani de Lembruno, in Limania nomine consccra/um, in vat/e Cuxanensi; verum
costas, quas pluribus in dies e/iam u/ ejusdem impcra/oris jnssu silii ab epis-
,',, ^ rvernica,du8e sunt
iniraculis Deus illustrat, in iis praecipue, quibus copo Autissiodoreiisi traderetur S. Germani ma-
sunt oculi. Episcopus Autissiodoren- nus cum den/e uno S. Ama/oris, ad novum suurn E
U m ale affecti

sts unam hii tantum costam assignat, dimidio illud ccenobium transferenda.

circilerpede longam; at subdit, esse insuper ibi 33 Hic, iiir/uam, si inlerpre/em audimus Vio- et S. Germani
fragmentum cranii et alias quasdam S. Germani lam, manus S. Germani vocitari po/uerii manus Cuxaneiw.
reliquias, teste viro quodam probo, quipuer olim a/iqua arqcn/ea, cui de vcs/imen/o sancli Prcesu-
lis insertum i/uid fuerit. Quod si nunc, ait. ibi
ejusdem Sancti beneflcio sanatus fuerit. Spectnn-
tur ejus etiam lipsana in monasteriis S. Juliani quiddam cx ossibus ejus vidcttir; id co post obi-
/Vutissiodori, S. Remigii Remis, S. Petri Cor- tum Caroli Marjni devenisse dicendum erit : nisi
beiae, S. Petri Catalauni in Campania, S. Corne- quis velit, auctores, dum corporis hujus integri-
lii Compendii, Paracljti in dicecesi Ambianensi ta/cm /am cliu/uriiam ads/ruun/, hoc non affir-
prate/ea in ecclesiis S. Germani apud Rhedones masse de corpore omnibus membris suis coho>-
in Britannia minore, S. Germani vulgo de Vi- ren/e, secl de omnibus ac singnlis mcmbris, etiam
teaux, de Montdeon, et locis aliis pluribus. Sic abscissis a corporc, et in diversa loca transla/is.
iterum Viole, dc reliquiarum illarum peculiari I/iiruiu conjecturarum prima satis est commoda,
qualilatt nihil adjiciens. Tllustrissimus vero Au- si satis verisimilis ; tertia neque cuni Ilerici neque

tissiodorensis constare nunc asserit, reliquias cum Selcliicnsi his/oria faci/e conci/iabi/ur ; se-
S. Germani Corbeienses noit hujus esse Germani ciiiirluni iin/jilcctuntur Achcrius et Mabil/onius
nostii, sei/ Parisiensis : Mondeonenses autem apa- iu Ac/is Srmc/orum Benedic/iiiorum tom. V,
rocho vicino etchirwgico comite visitatas esse, pnr/. 877; ubi, Legendce isiius Hispanicce Mstoria
radium sinistri, nt qui-
qui retulerint, ibi servari erudite confutata, coenobii Cuxanensis exordia,
dem videbatur, brachii; nihil tamen appositum et iit/iiius juiii dictce translationem Caro/o Calvo
csse authentici documenti; imo radium illum in- imperatori tribuunt; non facluri, opinor, si edi-
clusum esse thecai ad modum brachiivcl e stanno iii/n jiu/ilo post a Baluzio Marcam Hispanicam
vel certe exargenlo vilissimo conflatce; wtproin.de lib. IV, col. 362 e/ seq. videre potuissent; juxta
dubium an os tale in theca tantilli
videri possit, quam ct ipse deinceps Mabillonius in Annalibus,
C pretii sollicite conservatum fuerit. Hcec enim tom. III, pag. 219 fa/e/ur, anno primum 878, F
vero collectio adversus nuperum saccum multo hoc cs/ pos/ obi/um Caroli Calvi, de Cuxanensis
est validior. monasterii primordiis cogitari roepisse. Hinc pa-
tojkabwn 31 Cathedralis ecclesia S.
Stephani Autissio- tct, quantamjam dicta Ler/enda merea/ur fidem.
* dori praeter ingentem elegantium lipsanotheca- Neque negaverim tamen , aliquid reliquiarum
funij <[iiibus ante oppressam ab haereticis urbem S. Germani in illo ccenobio fuisse, etiam ante

jm . gaudebat, copiam, aureum quoque brachium pos- tinniini Cliris/i circi/er 1040, quo dc ecciesice
sedit, cui Gualdricus episcopus, cum illud anno Cuxanensis reliquiis scribeba/ Garsias, ejusdem
circiter920jussisset confici, et reliquias S. Ger- loci monachus, in Appendicc Marcw Hispanicir
raani el nomen imposuerat. Consonat Viola? col. 1075, hcec inier a/ia : In altaribus interirn
iwstro Bisloria nomini suo cuique reliquias miserunt
episcoporum Autissiodorensium ecclesioe :

n \nisiquodhcecm.a.rmmappellet&ur6am, quasi dica/, in singulis al/aribus reposi/as fuisse

"°" brachium. Miror Sanctorum quorum nomine
igitur, nullam hujus men- reliquias il/orum ,
ftwwm fieri in veteri illo Eral vero intcr i/los absquc
Inventario, quod exhi- insignita erant at/aria.
Vturapud D. Le Bcufpag. 25. Porro quid dubio S.Germanus noster ; utpote ecclesite ac cce-
fue-
•i'
tstai reliquice;
vestium , an corporis pars nobii una cum archangelo Michaele, cujus erat
'qua, non scitvr;
ara maxima, patronus. Verum corporis ejus jam
'<
de corporc tamcn, utpoletum
orr Hpfo
'
inlegroque, decidere guidquam ausum tum ibi partem aliquem (pula manum) fuissc ,

&se Gualdi icuni,

non facilc existimcm. Siine i/ui credemus, eum documentis mclioribus id compro-
talequid animo,
utputabal,optimo cenhimetquod batum videbimus.
"> annis posterius 34 Prceler ecclesias hactenus a Viole enumera-
aggressus est monachus,
mm tulerit pcenam, dicet Bistoria Selebiensis. tas recensel et alias in epistola laudata Autissio-
Julii Tomiis VII. 26 dorensis
 202 DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
A dorensis episcopus; ut Gronemem prope Senonas, quin continuo virum hunc fuisse undequaque
u
tjuid sit Groni, ubi sit costa ejus una, sed fracta bifariam, cum summum agnoscat. Adisis lib. I ep. I ; ffj, \\
'!,
'^
'

Metis, Moso-
segmentis vestiumtamS. Germani, quamS.Ama- ep. X, lib. XVIII, lib. VIII ep. XVI,
VII ep.
mi, Nanceii,
loris prcefixis epiyraphis annorum circiter du- lib. IX ep. XVI sed prce omnibus libri tertii epi-
;
,
Bajocis, in
centorum amplius : abbatiam S. Vincentii
et stolam secundam, ex qua hoc etiam inter alia
pago Cezensi,
Metis, ubi juxta calalogum vetuslum serventur disces, Constantii labores anno Christi circi-

ejusdem reliquiee notabiles : abbatiam item Moso- ter 473 (hoc est quinto tantum aut sexto supra

mensem in Campania Gallice, etecclesiam S. Leo- vigesimum abobitu S. Germani) pro Arvernisfe-
poldi Nanceiensem ; sed quid earum utervis hic licissime susceptos inde extolli maxime, quod eos

locus possideat, non additur : abbatiam quoque subiisset persona aetate gravis, infirmitate fragi-

S. Luciani Bajocensem, ubi habeatur pars magna lis, nobilitate sublimis, religione venerabilis, so-

cranii, non semel accisa, ut ejus particulis loca lius dilectionis obtentu. Diu ergocum Sancto,de
variafruerentur : Cezensis insuper pagi ecclesiam quo scribit, ejusque cnqualibus vixisse debuit-
in dicecesiS. Flori, ubi ostendatur brachium in- quod ad relii/uam scriptoris hujus auctoritatem
tegrum, sua etiam nunc pelle tectum, cui desit pondus addit gravissimum ; quandocumque de-
nihil, prceter digitum indicem, quem sibi accepe- mum hoc opus aggressus fuerit.
rit Sanflorianus episcopus ; et pollicem , qui in 37 Nam tempus , quo texere hanc historiam «.)/„/,„„,,

vicino pago Bresonensi conservetur ; etparticulam coeperit, tum quo eam Autissiodorum usque vul- fttfe al> fj,u

cubiti, quce circa annum 1665 concessa fuerit gaveril, quis pressius, quam ipsemet auctor in «W'!"<»),!S H|;

monachis S. Germani Autissiodorensibus. Hoc epistola gemina , Actis prwmittenda, definiat?

tamen brachium non hujus nostri, sed alterius ldergo contigisse cerlum est, sedentibus Lugduni
esse sancti Germani, suspicatur idem Illustrissi- S. Patienle, Autissiodori vero S. Ccnsurio epis-

mus, tum ex aliis conjecturis, tum vel maxime copis. At ulriusque temporanec brevia fuere, nec
quod nondum amiserit digitum medium, qui a satis huc usque notis circumscripta terminis: ut
manu dextra S. Germani Autissiodorensis indea de S. Patiente Gallia Christiana novissimce edi-
seculo xi juxta Historiam Selebiensem avulsm tionis tom. IV, col. 25 ; de S. Censurio nos ipsi
et in Angliam translatus fuit. Argumentum pro- ostendimus dte 10 Junii,pag. 278; ubi chronolo-
fecto ineluctabile, si, ut ponitur, brachium illud cjiam illum funditus eversam videbis, quarn infra
Cezense dextrum sit. Quid de aliis dicam eccle- in prcefalione ad Miracuia S. Germani proponct
siis, de quibus Hericus in Miraculis num. 51 et Hericus ; et ex qua consequi debebat, ut non ante
sequentibus ? annum ab obitu Sancti quadragesimum absoluta
apud Clunia- 35 Vidit etiam Roma in Belgium rediens ejus Vitiv historia, aut certe ad S. Censurium
censes, Ruti- anno 1662 Papebrochius nosteret veneratus est in missa credi posset ; tametsi vel ipso episcopatm
lenses, Colo- abbatia Cluniacensi sancti Germani Autissiodo- ejus initio missa fingeretur. Disjecto vero coller-
nienses.
rensis ossa aliquot, ut in itinerario suo Ms. nota- tionis hujus fundamento, ipsam quoque corruere
vit. Rayssius in Hierogazophylacio Relgico necesse est. Porrone nihil inhac re statuisse videa-
pag. 453 in Rutilensi Cartusia ad ripam Mosce mur ; haud absurdum id quidem apparet, sidixe-
honorari dicit juncturam unam pedum S. Ger- rimus, nec ante annum 483, nec mullo posterius
mani episcopi Autissiodorensis. Gelenius de inpublicum luec Actaprodiisse. Cur ante annum
Colonia? Agrippinensis magnitudine lib. III, illum id factum non putemus fac.il altissimum ,

syntagm. i, pag. 237 explicans ecclesim summe- S. Sidonii in epistolis eo usque excurrenlibus de
tropolitanm lipsanothecas, Quarta, itiquit, liiero- opere Constantii tam prmclaro sileutium : differre
theca argentea continet prseter diversas de san- autem multo longius, nec sinit cetas Constantii,
ctis Martyribus Confessoribus et Virginibus
, ,
jarn ante decennium gravis et infirmitate fragilis;
reliquias, bracliium S. Germani episcopi, qui a neque cogunt sive S. Palientis sive S. Censurii
senatu ad regendam Burgundiam missus tempora: licet eniin neutrius initium sciamus aut
S. Amatori in sede Autissiodorensi succenturia- fincm ; sedisse tamen ambos, incursanlibus Arve-
tus,... sedit annos triginta. Sed vereor, ne de re- niam Visigothis, sive versis annum Christi 47M
liquis plus modo videar dixisse, quam satis est. aut sequentem, ex ejusdem Sidonii libro sexto,
Et vero quis omnes enumeret vel defeudal;
vel epist. X et XII, non obscure colligimus.
cum sint et alice plurimce sola S. Germani, aut 38 Typis eadem hcec Acla dudum emisit in lu- F
S. Germani episcopi inscriptione nottv?
cem Boninus Morubritiiis, sed locis variis misere
truncata, totque faedata mendis, vix ut legi sinc Sw*, *'
§ IV. S. Germani Acta, et stomacho possint ; ne vero legi debcant, fecit Su- Jlfss. «M-

eomm scriptores. rius, curn ea ex melioribus utique codicipus ad

Itunc diem 31 Julii intcgra demum et accuratius
Viiarn S. Ger- Naclus est S. Germanus operum suorum prce- castigata lectoribus obtulit. Cum tamen etiatn
maui scripsit conem Constantium, preshyterum, ut episto- huic editioni suos non deesse ncevos, leviores ta-
Constantius, lis ejus ad SS. Patientem et Censurium episcopos men ac tolerabiles, deprehenderimus ; ue quid in
auctor graris-
prcefixa invetustis codicibus docet inscriptio, Lug- monumento tam pretioso desiderari possit, illud
simus,
dunensem. Episcopum quidcu huuc facit S. Isi- iterum ad velerum membranorum /idem exigere
dorus De viris illuslribus cap. iv sed perperam, ; maluimus, quam a Surio mutuari. Debimusigitur
nifallor, inquit Sirinondusnoster inannotatis ad hoc opus Constantii ex apographo vetusli codieis
S. Sidonii Apoltinaris lib. I, episl. I ; cui nunc Chiffietiani, sedcum alhspluribus opcrosecolkdo,
passim omnes consentiunt. Ceterum vir tantus pula per nos cum codicibus Valccllensi, Marchia-
fuit, ut vix ei parem mtas illa tulisse rideatur. nensi, Reginm Suecice codice 13, Trevirensi,
Itaque Arvmica; illud ecclesice sidus, quem modo S. Maximini, Boni-Fontensi, S. Audornari, co-
dicebam, Sidonius non satis habuit ei epistolarum dice nostro Q MsA, et cum editione Surii, per
suarum nuncupare, imo desaecandos
libros octo
ipsum verd Chijfletium, virttm sanv rem no-
iu
limandosque committere ; sed illos insuper lot stram, dttm advixit. laboriosissimum, ctan codtce
ejus identidem respersit elogiis, ut ea legerc apud
Ms. S. Lazari Heduensis, aliisque tribus, tptos
auctorem tam iilteratum sanctumque nemo possit,
sigiltatim non designat. Observuri autem hic ve-
lim
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 203

capita dtstmgm Epiiogum VI, num. 176, cetatis fere sepfimo

libri D
,,„, i„
«Musdam exemplarVms
TT " RK in aliis per numeros scho/is illii traditus fuerat, easdem usquc ad an-
*" Z,iiuh< absque numeris,
p B oero "'" '" hc "p "
«'"" "''"'" mlos num wtatis 32 contririsse? Mitto alia quin rcs
-
ZZm "' '

codicibus
;

tta variare; hic ipsa lnqui videtur.

;

',
in alhs atque aliis

non possint; proindeque hw 41 Quod addit ibidem Mabillmiius , carmen Carolo Caho
\, 'auctoris esse
'
Numeros tamen si quis volet, eos perfectum esse post duos libros de miracidis «"P- mmm-
,.i;,,r„tw.
Utteris exprimemus in margine. Ad ip- S. Germani id rnimvero multo minus assequor. Piwit <"»>o*™
;

nomanis ""' seque "'''

quodattinet, quanliimvismillo Quid enim ? An hos in scho/is composuisse ccnse-
:

tum Vita textum

conferendominutissima quceque notaoerim;
non bitur, e quibus recens emerserat cum carmen ag-
,.„ lamen id
animo feci, ut meris nugis nec in re gressus est ? Nemo credet. An cwptum interrupit
senlentia mutantibus, aut margines carmen, ut opus illud aliud irtterjiceret? Qua>
quiquam vel
patientiam mierarem; verum causa? Quis aiirtor? Libros. inquis, duosde mi-
nostras, autlectoris
minuliis id exhiberem, in quo codices plures raculis una cum Vita metrica Carolo nuncvpavit.
utin
Cetera, quce observari Esto sane. Ergo hanc illis posterius absolveral.
melioresque conveniunt.
discrimina, vel juxta textum vel in Nego equidem, idsequi: aliiidenim estabsolvere,
merebantur
aliud edere seu nuncupare; quod ipse Hericus in
Annotalis adscripsi.
39 Constantium Hericus, vel, ut
in veterrimis Epis/ola dedkatmia num. 8 satis indicat, cum
„,,,.
longo li- diu se cunctatirm fuisse ait; opcre jam confecto,
,,'„^,,//1- ffss. ipse se nominat, Eiericus excipiet,

, ri seculorum quatuor intervallo junior. Hunc priusquam publicum illud ederet. Censeo igi-
in

dedimus die 24 Junii ; ubi vi- tur, inchoatuni fuisse carmen nmidiii anleobitum
Sanctis adscriptum
abbatis Lotharii, sive annum Christi 866 qunndo
,/n-i de ilto plura possunt. Mabillonius tom. I
[nalectorumpag. 415 Collectaneis ejus adnota- auctor vix primas operis partes attigerat, ut fa-

tiones subjicit, in qidbus natalem ei locum statuit

tetur iu Dedicalione, num. 7 exinde vero hnne :

vicum duabus Autissiodoro distantem, cui

leucis ccepto operi perfectionis pertinaciam, ut ibidem.

rt nomen dederit sed errorem deinde suum agno-

:
ipse loquitur, admovisse; hoc est, non ante hoc

\i vil vir erudilus , emendavitque iu Annalibus Be-

opns dimisisse aut interrupisse, quam perfecerit, E
iinlirl. Iinn. II , lib. XXXII, mmi. omnino as- 47, idque post annos aliquot, puta anno Christi circi-
nerens, ex ipsa urbe Aulissiodorensi oriundum ler 870 ;ad quem referri facile patior trina de-
esse Uericum. Qiiantum ei nomen olim litterm cennia cum annis duobus cetatis ejus : pos/ hcec
pepererint, ha-c Trithemii in Scriptoribus eccles. vero libros duos de miraculis aggressum esse,
illos

verba produnt : Ericns monachus Ordinis S. Be- quos anno Christi 873 fut patet ex lib. II, cap. u,
nedicti, ccennbii Autissiodorensis civitatis, vir in num. 107) si inchoaverat, certe nondum absolve-
divinis Soripturis doctus, et in disciplinis secula- rat: poema tandem, el duos de miraculis libros

rium litterarum ernditissimus,carmineexcellens (illud pridem , hos nuper expeditos) per eamdem
et prosa, in declamandis ad populum homiliis episto/am anno Christi circiter 876 obtulisse im-
doctor egregins fuit. Hinc in Historia episcopo- pe.ratori.
riim Autissiodorensium, adquairi illustrandamet 42 Opus utrumque jam dudum promisimns : utrtmgue lia
ipse siib episcopo Wala collaboravit, cap. xxxix nunc fidem libcramus ; non eo minorem ab hagio- °P> IS dnbinms

illustre epitheton Theosophi meruit. Scripsit pra>- philis, uti confidimus , inituri gratiam, quodex-
ter poema luculentum, in sex libros divisum,
ii/iii cusuni utrumque jam fueri/. Natn poema si satis
i/uo S. Germani a Constantio elaboratam,
Vitam accuratum prodiit (de quo statuere nihil jam pos-
heroieis versibus exornavit : turn de ejusdem San- sumus, cum illud anno 1617 viro de nobis optime
iti vita et miraculis oratione soluta libros duos
;
alias merito commodatam, numquam postea vi-
i/uorum priore non pauca snpplere conatus est, derimus;) rarum tamen admodum oportct
i/iur studiose a Constantio dolebat omissa ; inde esse , utpote semel tantummodo, idque Parisiis
>irl posteriora progrediens lanto auctoritate sua cmno 1543 , luci datum. Sed. neque libros de vita
/it qrimior quanto suis temporibus narralione
, et miraculis S. Germani alibi vu/gatos novimus,
propinquior. quam upud Labheum nostrum in Bib/io/hcca Mss.
,'t'- Vtrumque simulopus Carolo Calvo nuncu-
10 librormn, nunc e/iani non cuivis obvia, tom. I, a
'"I- pavit jam augusto, ut ex dedicatione pag. 531. lbi vero quamparum emendate
poemati (sive ty-
,
prmmissa liquebit , hoc esl, anno Christi 876 aut pographorum, sive membranarum antiquarum, F
(

sequente. Serl an poema tum

primum absolverat ? aut eas male exscribentium vitio) lcgantur, qui
fta sensisse loco riinto videtur Bollandus noster, editionem hanc nostram cum illa contulerit, pas-
'"iii ex his Heriei de se verbis, in epilorjo libri sim ac facile dcprehendet.
s >'rti,
num. 178 : 43 Poema dabimus quam fidc/issimc ex Ms. ve- Cx Mss. pro-
En vitam miseramjam trinadecennia tustissimo Lobiensi in quarto, ut in apographo imiissimis.
versant,
vdditur his annus, ajvo gliscente, notatur. Contulimus veroillud cum alio Ms. Bel-
secundus ;
'"'» cr liis, inquam, colligat, natum videripoe- fortii, inquo scepe corrigunlur metri vitia ; qua>
'"'" eirciter annum 843. At MabiUonius Anna- tamen ipsius auctoris putamus esse ; deinde cum
»>»» tom. III, ft-j. XXXVI
ilia cetatis ejus trina codice nostro P. Ms. 4, quem. quia Lugduni coe-
ei-cimm, tametsi
mit o/irn Henschcnius, Lugdunensem appellabi-
•
in fine operis posita, intelligi
'"" de prima
molitione, non de absolutione ope- mus. Nihil eo correctius, nihil in hoc genere, meo
1
Ego vero neutri assentior : non quidem judicio, vclustius: nam si characterem
Bollando;
abs »l"t»m fuisse
" opus illud existimo, pri- spectes, omnino referes ad seculum nonum vel de-
l"
squam
(
Carohnuncuparetur; ut ipsemel Heiicus cimum; sin vero annotationes eadem plerasque
niticnt
,„ sua Dedicatione, num. 8 non eliam manu, sed minulioribus littcris, aul inter lineas
m
:

j<„ilm,io; guis mim .

qua veri si)ec e anno aut adrnargincni appositas; ipsum conlinuo He-
"' s exe
>npHgratia, quadragesimoaffirmet seu
'
ricum fuisse dices, qui eas vel scripserit vel dicla-
rn
,"'''."'" srr
'P'»: En vitam miseram, etc? Deinde verit; adeo singularem ipsius per ea tempora pro-
woratwnen, illam auctor tum prcesertim in
,pse ibidem num. 7 priamque cum in re theologica.

w y*
""""''/. cum icccusescholis emersis- poetica eruditionem spirant : notas tamen sive poe-
vensl »ii/e est, obsecro, qui anno, juxta ticas sive grammaticales, cum ad rem nostrarn
non
 204 DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
/ion faciant, negligendas putavimus. Libros porro iiinuere. Sed nimirum nerno jam ncscit, quam
singulos, alterius metri, sed auctoris ejusdem, absurda sit passim hitjus Historice chronologia.
exornant proludia : neque hic omittentur ; cum Hic certe nihilo vei'ior apparet in designanda
tamen tilulis careant rem exponentibus, nostros Sancti ictate, cjuam in cpiscoputus ejus pritnor-
admarginem adjecimus. In ipsa Vita ipsius He- diis, quee ad tempora revocat Theodosii I, anno 395

rici titu/is usi sumus ; capitum vero veterum nu- vita fuucti. Ad conjecturas ergo redigimur, qtuis

meri Romanis, ut ante, litteris notabuntur. ipse offertConstantiusnum. 46, dumcumrespectu

Continet idem codex Lugdunensis prceter Ser-
ille S. Lupi seniorem apjjellat in e.cpeditione anuo

monem in solennitate S. Germani rccitandum, Christi 429 suscepla ; et num. 62, ubi senex u/j-

etiam libros Ilerici duos de Vita et Miraculis ejus; solute pronuntiatur anno Christi 448 ac tandem ;

quos eadem indc fide producemus. et cjuidem col- num. 60, ubi sencclutcm ejus eodem anno adeo
latos codice nostro insigni P. Ms. 157 cum
cum ;
jam fractam exhibet, ut miraculi loco reponat

ecgrapho, nescio unde, per Chifffletium nobis de- cjttodsenem atium ipse gestasset in humeris, qui
prompto, ex quo appendiccm primam ad Herici semet ipsum ferre vix poterat. Hcec, nisi fallor
librum secundum exhibebimus ; ac tandem cum vix tumseptuagenario iuinorem fuisse indicant;
editione Labbeana. Vetus divisio capitum inscrip- natumque adeo versus anfium Christi 378 qua :

tionesque seruabuntur itt margine ; sed has ad ratione et S. Lupo non solum episcopatu, sed,
numeros nostros Arabicos distractas accommoda- etiam cetate dici verc poluit senior ; et anno Chri-
bimus. sti 417 satis juvenis, ut in eurn quadraret illud
Addentur'post 44 Appendici primce succedel allera, ex aucto- Constantii num. 2 Cui mos erat tirunculo-
:

dttas appen- ribus variis per nos compilata : atque liuic demum rum potiusindustriisindnlgere, quamChristianse
dices ad Hcri-
,WracM/«S.Germani Selebiensia, quce cum alibi religioni operam dare.
cim, Miramla
non habuerimus, a Labbeo nostro mutuatisumus 47 Quce de conversione el mirabili vocatione
Si \i biensia
Biblioth. Mss. libb. tom. I, pag. 594 et sequenti- S, Germani avita laica ad ecclesiasticam narrat temeodtm

bus, ubi Historiam producit Selebiensis monaste- Constaittius anum. 3 usque adnum. 6, manifes- »»«»,'/»»/*
rii; unde nos miracula sola, et quce ad hcec tissime significant conversttm ordinalumque tm V 'V h
,
s

™
utcumque illustranda conferre aliquid cisa sunt, fuisse Sanctum non diu anle obilum S. Amatoris;
excerpsimus. Auctnr monachus fuit Sclebiensis, quce vero deinde habet a num. 6 usque ad nurn. 10.

vix, cum hcec scribere ccepit, vicesimum secundum nihilo miitus c/are indicant, nccjue diu post cxse-
annum ingressus cetalis, ut ipse fatebitur cap. i, quias ejusdem S. Amatoris ep. Autissiodorensis
num. De fideautemsua legi omnino velim qua?
2. electum ejus loco Germanum fuisse. Ita htec in-
dabit cap. iv, num. 35 et sequente. Ternpus, quo terpretatits est seculo ix S. Hericus in Vitame-
scripserit,sic habet cap.vn, infine: Actum autem trica a num. 33 ita ilcnuu idem ipse in Historia
;

hoc anno incarnati Verbi Dei millesimo cente-
simo septuagesimo quarto fundationis ecelesiae
nostrae centesimo sexto, abbatis Gileberti decimo
quarto quo etiam anno haee scribere aggressi
,
sumus. Decaenobio ejusnihilhic addo ; quia illud
ipse inmiraculisdesignabit.
que monent apud Labbeum ibidem Gesta abba-
episeoporum Autissiodorensium (hanc enimusque
, ad sua tempora cap. xxxix composuisse dicuntur
ejusdem ecclesice canonici Rainogala et Alagus,
collaborante Herico theosopho simul et mona-
cho) cap. vn, ttbi descriptce Sancti conversioni,
Dc eodein obiterquo- stibditur : Paucis itaque diebus interposifo,
S. Amator... ultimum spiritum exhalavit cum :

tum S. Germani cap. vi, pag. 574. Monasticum subito universi populi Germanum uno ore pro-
Ang/icanumprcelerinstrumentafuudationiseccle- clamant antistitem./fcz seculo xi Fulbertus ep.

sice Sefebiensis satis augustm latera duo atre ex- Carnotensis, vir cetate stta eruditione clarissimus,
pressa reprcescnlal tom. I anlc paginam 371. epist. XXXVIII Guidoni episcopo scribebat

serf aliiid ni- 45 omnia, quce ad S. Germani gto-

Hcp.c sttnt Magni etenim viri, ut optime nosti, (erat ergo
hil. riam hic edenda judicavimus : nam siqua sunt apud omnes reccpta) Ambrosiu*
hcec sententia
aiia, ea fere vel ex liis fontibus hausta sunt, va- Mediolanensis et Germanus Autissiodorensis,
,

rieque ct permixta (ul in Legendario nostro aliique nonnulli, quia tales in laico habitu exsti-
P Ms. 10, ubi ex Constaniio et Hcrico cicissim terunt,, subito nobis sancti prsesules exierunt.
adhibitis Legcnda S. Germani una conflatur) Ubi vidcs, perexiguum spatium admitti inter sta-
etcontracta (ut in codicc nostro f Ms. 160, Petro tum S. Germani laicum et episcopalem. Ita quo- F
de Nalatibus etc.;) vel suspcctce sunt auctoritatis; que Constantium, quotquot huc usijue viderim,
apud Ncnnium ct Higdenum ex vetusta
ul quce omnes intelligunt, uinun si exceperis Georgium
quadam, sed fabulosa Britannorum Legenda Viole in Vitti S. Germani Gallica cap. \ii,c/prc-
proferuntiir ; cujnsmodi etiam a/iqua narrantur cipue ciip. xxiv ubi contcndil, conversionem
:

in codice nostro uoii admodum antiquo f Ms. 87, modu dictam annis decem et amplius ejusepisco-
iii qua eadem est Vita S. Germani, quam dedit patu priorem fuisse.
«<
Jacobus de Voragine cap. cn, et ex qua juxta 48 Opinionem vero lianc suam duplici argu- ,„„i tlltlr:

antiqua Breviaria Autissiodorensiarecitabantur in perperWI*

mento stabilire conatur. Primum huc rc(//yii>n< s:
tmil rfefc
Officiofesli ejas lectiones ad Matutinum. Verum Conversus est S. Germanus, superstite S. Sim-
de his p/urapcr decursum. Nunc ad alirjua, quce pliciu ep. Augustodunensi, ut ex Constantio cer-
in Actis Sancli uustri lectorem nvrari possunt, tiini est : Simjj/irii/s iiitteiu vicerc nun potuit usque
sigillatim discutienda pergamus. adannum Christi lls (quo S. Germanum succes-

sisse constat S. Amori;) nisi supra omnem

§ V. Annus ejusnatalis; conver- fidcni sedisse fingatur annis plusquam octoginta:
siquidem in sede Augustodunensi'suffectus fuerat
sio, et episeopatus initium.
S. Rheticio annc Christi 337, interfuit deindt
Vafus i itiv- Aiiiiiiiu Germani natalem non assignat
s.
sgnodis Coloniensi anno 340 et Sardicensi anno
t'ti S. Gama- Constantius : Historia vero episcoporum Au- 317 (Ad/lcif poterat ct Valentinm anno 374J
n us tinno ctr-
tissiodorensium cap. vn, cum itlum militasse
Clto :i"8:
Ergo an/iis, ut minimum, decem /n/tc concersui
narral sub Valentiniano majore, qui
vivisexces- est Germanus, ijaiim creatus sit antistes. Bot
o Christi375, videturmtdto
anterius natum primum. Alterum ita conlruhu S. Patritius, Bt- :

bernorum
 DIB TRIGESIMA PRIMA JULII. 205

Litteras apudS. Ger- nis Rosweydum cum supplemenlo. in Usuardinis

t^rumapostolus, saeras
I 'suardum nosb um cumin aliis Lab-
auctariis .

P.B. amis saltem octodecim antequam Iwniii in Hngiolngii Franco-Gallice,

Ferrarium in
Tlmsi, hoc est ab Catalogo generali, ubi ml 19 Novembris prmter
%%ZumannoChristi431 adu-et ;
atemiU-ergojamtum Lttterarum sa- etiam tabulas ecciesiceA ugustodtmensis
alios citat

celebris eyaserat Quis vere post tot heee testimonia duos illos epis-
^tscientialongelaieque
* jam.prtdem se copos Augustodunenses , utrumque Sanctum,
.,„„. ergo illarum studiis
atque adeo militiam pridem utrumque synonymum, sed alterum altero ali-
tntum addicerat,
giinn/o seniorem, neget exstitisse
„,. profanam
dignitatem cum ecclesiastica disci- Priorem ergo '.'

ilhtm fuisse dicimus, de gim agit S.

gfaaetprofessionecommutaverat. Itafere \ tola. Gregorius
Tiironensis e/ riloln concilia
19 Respondeo
ad primum, etiama Violadari ; posteriorein reru
S.Simplicioannos in episcopatu circiterlO;
liiinr nostrum, de cujits Actis nihil sciatur prceter
debere
sedisse, quis credat? i.Pro id, quodpaucis hoc loco Constantius
iotautem annis iUum
attingit. At-

episcopatus cjus ud i,iiiin,( 337 defigendo r que ita evanescit primum argumentum Violce.
„,,„,/,„
synodos vero citatas mlere 51 Adsecundum respondeo, Vitas S. Patricii
mhil afferri posse ll„
; <t \ rif.l.

onno 340 Synodo- et sequentibus. 3. hicplurimum inter se discrepare ; ut videi e est in dinii S. 1'nln-
tantum />ro
auctoritate, quamvis eam sibi omnes Triade thaumaturga Colgani: ubiprima S. Pa- rit iiiittiiini
rm illarum tririnm S. Genna.no disi,/m/iitii tradit in Australi liilmil.
objecerint neminem tamen
.
hactenus permoveri
eam Constantio vim afferret, quam parte Latii (quod ineptum videtur, si de S. Ger-
potuisse, nt
tametsiunicum cum illo S. Simpli- mano nostro intelligendum est ; et tamen etinm
attulit Viola,
sed auctoritatem illam modis trudilur in Vitu secunda, quarta, et septima) ne<:
,
ium agnoscerent ;

variis elusisse; ut videripotest in Actis

nostris nd addit unnos, quos apud eum posuerit ; uti nec in

Maiipag. 210, et ad 34 Juniipag. 812 Vila giiintu iiuinernn/iir : Vita teitia annos trui-
ilinn 13 ;

apud Tillemontium tom. X in notisadS. Simpli-

tum quntuor recenset ; sed annis multis ante obi-
ciumpag. 83oet seq.; ac denique in Gallia Chri- tum S. Mnrtini Turonensis ; quod ceque abswdum
novissimai tom. IV col. 330.
editionis est, sive hunc defunctum cum Pagio statuas
stiana
i 'eterum,cum bunn Majorum noslrorum aliorum- nnno 400, sive iinno :v.r, rirm Tillcmoiitio : Vita
i/ur /nissim eruditorum venia, ingenue fateor, secunda annos putat triginta, vel quadraginta,
displiceremihi ac visum esse semper violentum qitibus S. Germanum audierit S. Patricius; annos

effugium, guo, ut unicum S. Simplicium episco- guoque trigiiitn referunl. Vitu quarla et septima:
[nim Augustodunensem adstruerent, eumque ad sola sexta, Jocelino auctore, annos habet octode-
annumusque 418 superstitem facerent, concilium rim ; sed eos non videtur alibi reperisse, quam vel
Coloniense sive Agrippinense, in quo diserte ad- in Legenda quadam S. Germani Anglicana el
fuisse legitw cinn aliis episcopis Simplicius fabulosa, vel ujnu/ Bericum iu Vita ejusdem
Augustodunensium, edtenus quoque corruptum Suncti : qiiuin solam hic cital. Omnes autem, si
esse voluerunt : in concilio autemSardicensi,licet primam forle excipias, episcopum jam tumAu-
inter cpiscopos Galliai recenseatur Simplicius, tissiodorensem S. Germanum faeiunt, cum ad
noii udili tnmen locion episcopatus, neque proinde illum S. Patricius accessit ; omnes quoque liuur
de Augustodunensi intelligi oportere idem etiam :
illiusdiscipulum tot annis fuisse volitn/, antequam
dici pusse de Valentino ; quamquam illudminus a S. Ccelestino PP. S. sit missus ad Hibernos
incuimnodet, utpote habitum iinuo 374 n qao ,
plerceque insuper onnos illos inchoant diu ante
usijue ud 418 anni tuiitum siut 44 ; quibus sedisse mortem S. Martini ep. Turonensis. Hceccine, ob-
nonabsurde credipossit Simplicius. secro, momimenta sunt, qua opponi possint Cons-
50 Censeo igitur, S. Simplicium ep. Augusto- tantio, ex quo et aliis cerlissime conficilur, anno
dunensem jam assignatis conciliis adstitisse; primum, Cltristi 418 S. Germanum episcopum esse
eumdemque illum esse, cujus Acta e.r Gregorio creatum? Piget enimvero hic hcerere diutius.
Turonensi dedimus24 Junii, utpote in quibus di- Adisis, lector (si tamen res tanti videtur) operose
calur vidisse publkam Auqvstoduni supplicatio- deS. Patricio disserentem Papebroehiumaddiem
unu et sacrificia ad simulacrum Berecynlhice, 17 Mu.rtii; ilii qttid, ubi, quumdiu c.um S. Ger-
quodfsaltm Augustoduni, ubi Gallianim pree- mano egerit, ita digestnm invenies, ul Constantio
fecti residebant) videii
ut summum potuit usque nihil official.
adediclum,quod, Libanio teste, subfinem impe- 52 Sunt etinm, gui Sunctiim noslrum, prius- \nn fiiil ii,"-
'II, hm est ante annum 375, Valentinianus et qimm episcopus fieret, monachum fuisse. credide- mtr.hiis imli
Valens imperatores idgue ipso rpisnip.ituin
edidere. Sed nego, sanctum rint, roiircrsioiti.s iuitio; ut Alfordus :

illum Simplicium confundi posse cum nostro, noster iu Auuulil/us ecclesiee Britan. ad unnum
qwm seculo sequente floruisse tradit Constantius 420, iiiiiii. 11 et 12, id eruens ex eo, quodapud
'""" duos Simplicios ; alterum, guem jam di- Constantium num. 5 dicatur S. Amator S. Ger-
'"»'«. ordine
octavum, alterum ordine duodeci- manum, caesariem ejuscapiti detrahens, habitd
""""• ">'« notatos annos
(
non invenerit, i„ Serie rkligionis, rejectis secnlaribus ornamentis, in-
chronologica episcoporum
A ugustodunensium ex- duisse. Verum satis ex textu patel, habitum reli-
KMSevertius, Chronol. archiep. gionis hic itluin appellari, giti opponebatur secu-
Lugdunens.
"'". m - /""./ 1
:
consonant, ut asseritur in Gallia laribus ornamentis, quiqtie assumebatur nb iis,
™™«ana /,„„ citato, catalogus, quem refert qui religioni, lioc estDei cultui, se totos manci-
" et • alius, qui in sacrario (ecclesice Augus- pu/iunt ; quole.s erunt clerici quicumque. Certe
muneiuis) continetur.
Duos quoque sanctos monachos Autissiodorum illos primum vidit,quos
piiiuus Augustodunenses
Martyrologia quam- crenlus aliquamdiu untisles Germanus, ulposteo
'"'" ''''.""""'""' '""> recentiora discei- dicclitr, instiliii/. Cujus ergo cvenobii inonuchum
11,'mi'""'et
, alterius quidem
(nescimus, utriusl illum Aulissiodori lum consecrasset Amator, si
'"onemconsignantdi, 24 Junii (Saussayus nullum erat ? Dic crgo, per me licet, monuclium
- altenus vero die
, 10 Novembris ; de quibus, fuisse, non professione quidem, sed tnoribus, ac
"QI "'"'> ™" s'" /( ""
"titiiitque illum victus prwsertim cultusque asperitate his einui,
,/,,,,
'"
S
'" Uteronymumis
' :

Florentinium,in Adonia- ex quo suscepit ecc/esice sum gubernacula, mona-

clios
 2<Xi DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
Cthos non cvquavit mndo, sed ad mortetn usque nibus. Deseriturmundi niilitia; coelestis assumi-
A "fT0R
etiani supcracil. tur : pompa calcatur uxor in sororem
secnli :
R
p R.
eptscopus vero 53 tJi.ri. e.r Cons/o///io et aliis, onno 418 collo- mutatur ex conjuge, etc. Qnidenim? Tumhcec
.

nottseoratus est
eanda esse Sancti nostri in Autissiodorensi sede demum ccepit, cumjam essetepiscopus;quijuxta
uii. Chiisti
primordia: constat enim l.exdictis, successisse ipsum Consiai/innn nin/i. Santeobitum S. Am,,.
i\K.
illum S. Amatori, eodem, quo hic decessit.anno. toris, mensesque adeo, ui minimum, duos
presbv-
•>. Germanum sedisse annis 30, diebus 2o\obiisse ter fuerat consecratus? An in hoe ordine consti-
vero die 31 Julii; ut asserit in finc Vitce, si non tutUS, iisque ad c/iisropaluiii mililare in/nu/o. nnl
ipse Conslantius, auclor certe mtiquus alius, loco conjui/is uxorem habere perrexerit?
Absit
quem sequitur Historia epp. Au/issiodorensium profcclo ul ia/itiu/i de illo nefas vel
coqitassc
cap. vn, dissentiente jam nemine. 3. lllum cum auctorem nostrum, nedum asseruisse suspicemur
5. Bilario ep. Arelatensi. ut in hujus Actis ad Vet aliud ergo nihil inleliiqi voluit, nisi S. Ger-
diem 5 Maiipag. 31 narratw, interfuisse deposi- manum, quod a prima ad sacros ordines promo-
tioni Chelidonii ep. Vesontionensis, quam anno tione, more ordinario e/ clericis usiiato fecerat

444 accidisse, ex iisdem Actis Valentiniani de et id.post. accep/um episcopatum ccepissemodo lonqe
eadem causa rescripto, ad Ae/ium anno scqucnte aiio ac prorsus inaudita palam profi/eri,
eamsibi
s Tdus Jmiii diiio colligunt Norisius Hist. Pela- in cibo,potu, vestitu, lecto, vigiliis, rebusque aliis
giana- lib. II. cap. xn, Pagius in Critica in An- ad betlum adversus quadibe/ hujus vitce ro/nmoda
nales Baronii adan. 445, num. 8,et quolquoi sunt . vel de/i/ias e/iatn innocuas implacabile pertinen-
a/iime/ioris notce chronologi. 4. Non iqitur epis- tibus lcc/em indicendo c/uam. inde usque ad vitm
,

roptnii cinn fuisse antc annum 414. 5. 5. Amato- finem semper el ubique cons/an/issime tenuit :

retn ad Supcros evolasse Kalendarum Maiarum vel hoc, inquam, ro/ui/ Constantius; vel, simavis,
quarta feria, ut scribit num. 6 Conslantius. priores omnes Sancli ordinationes, utpoteetbrevi
6. S. Germanum desiissevivere,superstite Valen- intervallo ab cpiscopali discrelas, e/ ad hanc unicc
tiniano III cum Placidia matre,ut idern affirmat cx divina revelatione direc/as, tamquam iuwm
salifinem Vitce. 7. Concursum ferice quartm cum ejus ordinationem accepil; atque
cpiscopale/n
Kalendis Matiipost annum Christi 412 lanlum hoc sensu vere dixil, Germanum ab acceptaepis-
incidisse in annos 118 e/ 429. Denique annos tri- copi dignitate caepisse, quidquid a primoadil-
ginta, si ducantur ac anno 429, excurrere toto lam qradu seu ordinatione cceperat factitare.
quadriennio ul/ra Valentiniani imperatoris interi- 50 Quod ad vesli/u/n e/us num. 11 depichim Cur fuiMton
tum ct annis novem idtra mor/em Placidice.
,
attinet, cum cum Thon/assino i/i Vetere etnovaEc- maiwliam
Iles/a/ ii/ilur solus aimus 418 tc/m S. Amatoris clesice diseiplina tom. I, part. I, lib. II, cap. xlih,
episcqw «>
strnijseril.
olii/ii, c/uam S. Germani successione notanclus; non diffit.emur mouasticui/i potius qucnn cpisco-
cl hac quidem a clie circiter 7 Julii, a qua atini 30, paletn fuissc. Nimirum in hoc sibi, ut in cc/eris,
dies25 putati,desinunt in 31 Julii ,quaexspirasse sanc/issimos quosdam ecc/esice Gal/icance prrnsu-
dicendus est, anno Christi 448. les, et maximumimprimis Martinum, Vir divino
die seplima 54 Mirabitur fortasse quispiam, cur mense d.e- p/enus ardore suique contemptor egreqius imi-
Julii. mum Juiio cpocha sumpseril
episcopatus ejus tandos prc/posuil ; quando morcm nondum illiim
initium, hoc cs/post menses omnino duos abobi/u Ecclesia reprobaverat. Crediderim etiam jam ,

deccssoris ; quandoquidem juxta Constantium tum eum animo dcsignasse ccenobium illud, quod
9 ri.r ei fiierun/ justa persoluta, cum subito
au/ii.
haud multo pos/erius excitavit; quippe qidnon
Germanum ppiseopum omnium una vox postula- ignoraret, quanta tum temporis illce prce ceteris
vit. Sed mirari desinet, si ad ea, quce statim ecc/esice florcren/ sanc/imonia, ad i/i/as institulum
ibidem sequunlur, attenderit : Bellum civile in- hujusmodi introductum jam csset. Ut erqo ad
dieitur potestati etc.,qua> apcr/e sic/nificant, nihil
hoc vittT genus Autissiodorenses e/ian/ suos alli-
/um tentasse Germanum, ui electionem suam im- ceret fortius
, meliusque fortnaret ipse eodeni ,

pediret. Sic impediri illa quidem omnino non habiiu, iisdemque asperitatum exercitiis prceire
potuit; re/ari/ari lamei/ sine duhio debuit. ElectUS
omnibus volttii. Atque ea. forsilan causa subinde
erqo videtur die 1 Junii : nam in Hist. epp. Au- fuit, cur in Germano reprehendcndtim numquam
lissiod. ca/i. vn, dicilur suscepisse sacerdotium quod anno 428 in
putaverit S. Ccelestinus PP. I,
tricesima die post obitum S. Amatoris Viola vero
;
quibusdam provinciarum Viennensis et Nar'io-
in Vita Gallica cap. vi,etiam nu/ic in ejus abba- nensis episcopis intcr alia sugqillavit ;pu/a, quud
tia Aulissiodorensi celebrari quotannis ait die
superstitioso potius cultui inservientes quam
prima Junii festum electionis ipsius; et quam-
mentis vel fidei puritati , monachorum instar
quam eodem simul dic, utparagrapho 1, ttum. 4 incederent amicti pallio et lumbos prsecincti; id-
iliiimus, ordinationis seu consecrationis ejus me- que, ut ex eadem epistola patet, non ex humih-
moria non eodem tamen die hanc olim
colitur ;
tate spontanea, sed e.rqua id in
superstitione,
contigisse vult idem auctor; sed ean/. nobiscum adsuos
Evanqelio prajceptum esse credebani ;non
differt ad mensem Juliam ; nescio tamen, cur ad
docendos, scd ad eorum. oc.ulis per insignem hypo-
scx/am potius mensis istiusdiem, quam adsepti-
crisin iinponenditm. Certc hoc genus vestimenti,
mam; cum hcec anno 418 Dominiea fuerit, adeo- nemine non siispiciente, ipsaque adeo, ut ex Con-
que c.onsecratio/ii episcopali opportunior. Ceterum
stantio liquet nutn. 75, Italia venerantc, nonnisi
hcec quoquc ordinationis per mensem unum ab
cum vita. Germanus deposuit.
electione dilatio facile concipitur ; ul quce ab epis-
roporum trium concursu, non ceque setnper expe-
dito, dependeril. Ab ordinatione porro, non
§ VI. Legatio duplex in Britan-
ab
eleclione, episcopa/us hujus tempora computari, niam adversus Pelagianos.
ibidem ctiatn fatetur Viola.
Longiore discussione non egent qua> scquuniv ,.»)
0"«"
55 Eril vcro ctiam, opinor, quetn ea possint '
in Aclis usqtic ad missionem ejus upos/o/icam !**
\ll lllllllll.l

luiii primnm o/fe/tdere quw nuiri. 9 sic narrat Constantius :

,
ad Briiannos, dequapaulo hic ubcrius agcttduni- s.
w
i emmtimierit Suscepit sacerdotium (idest episcopatum)
invitus, Susceptum illam fuisse ineunte circilcr 'inno
coactus, addictus : sed repente mutatur ex om- Christi 429, d.iximus jam supra in Commentano
prawo
 UIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 207

i irm S Luni episcopi Trecensis § 5, a tithnitc li/i',11 decidatis, apud quem, teste Tit-
b
temonlio, dicaiittir hujus Acta sgnodi delitescere.
^T r
num.n,m
"Z, laCritka hoc
loco. Annum illum, simulque 59 Supp/icatioiiem Prcesulum apostolicorum ad in mdern
/»-
,.,•-

S. Alban/ .)/. tiiiiiiiliin, excepit continuo celcber- peditiotu

^ut^ujZtS.ProsperAquit • »<»» rimus illeBrittmttiii deSaxonibus ac Pictis triiim- '" '"'"""'"

D onysi ° phus, quopartus est, dictus Alleluiaticus.

SSJ»
&la
** " r/""
Pelagianus,
; Florenti
°
Sevenam P
et
Pelagiani : ftaqtte
it caiitii,

ad j,r/iitiim SS. Germani et Lupi ad Bri-

,nss
ecderiasBritontedogmatasu, tannos legationem, teste Cdnstantio certissime
^llius, pertinet. Qutr res
.

corrupit. Sed ad acfaonem Palladn mirum, quamdiu quantumque

SStione
Papa Caelestinus Germanum
Autissiodo- chronologos plerosque et historicos etiam eximios
iiconi
vice sua mittit; et
• detur- exercuerit; nullos /n Brilanniam venisse
i/iiui
.
^mepiscopum ,

Britannos ad Cathol.eam fidem Saxones statuerent ante tempora Vortigerni, i/ui

JJ tereticis,
"«' rfl/ Constantius num. 41 eos adversus Pictos et Scotos de transmarinis par-
, ,
Ji-iffit* 4ft'<er to
-'" memroft;tfS.Ger- tibus in auxilium rocavit; id guod aitte aint/im
S*".v. <?«*•*» rcon
muneris socium adjungit Cliristi 440 ////// contigisse, ultro fatebantur.
msn0 apostolicihujus
Tricassinum, quiilludin Hinc alii primam ud Brilannos S. Germani cttm
S I upum episcopum
quadam Gallicana, adhoc ipsumnego- S. Lupo missionem, abjecta S. Prosperi, Acto-
sunodo
„iii,i coacta, palrum universm um precibus exo- rtimqite S. Lapi retiistissimorum auctoritate, huc
in se receperint. Diversa sunt ha>c; sed usque differendam piitarunt : alii, rcteuto Pros-
rati
„„„'i,ne contrarin. Cum auctor uterque sit
igitttr pero, primam S. Germani expcditioitem referunt
concilianda recte censuit Baro- quidem ad artniim Christi 429; sed aliam hanc
fide dignissimus,
niiK inl iuinum 429 amborum testimonia
Potuit, : fuisse volunt ab ea quam diu posteritts cum
,

inquit, utrumque fecile

contigisse ut, quem mit- ; S. Lupo susc.eperit ct ad quam victoria de Saxo-
tendum synodus illa delegisset, Pontifex com- iiibns Pictisque jam dicta pertineat. Ita dum

probasset; vel quem sibi ad eam provinciam Prospero conantiir adlttvrcre, Vitam S. Lupi re-

legare deberet, ipse Caslestinus arbitrio Gallo- jiciuitt; imo ipsinitConstantium, quipost missio-
B ).;

rumepiscoporum reliquisset. Primumpraiplacet; iiem cit/u S. Liipo absolutam, aliam adstruit;

ijitin ex Constantio appttret, prius ad synodttm quam illi, t/uia tcmpus iitiit. siippetit, cogunlttr

Gallicanam recurrisse Britannos, quam Romam. omittere

: aliidenique duas tantitm S. Germani
Qttod solum vero Germanum nolet Prosper;eo Britanniam excursiones admittunt apostolicas
/'//

iil illiini fecisse putamus, quodS. Germano lega- primam cum S. Lupo; alteram cum S. Severo
tionis liujiis partes primarias Gcelestinus detulis- ep. Trevirensi ; sed contra disertam Constantii
set. tamen Wigorniensis Prosperum
Florentius fidem, triumphttm A/lcltiiaticum hitic affigunt,
hoc anno cxscribcns, S. Lupitm diserte Germano i/oii illi. sum etiam-
In hoc Into miratiis eguidem
comitem assignat. num Sed tit/nam hic tantum
volutar/ Bailletum.
n i
m Peta- 58 Quis autem fuerit i.s/e Pelagianus Agricola ; ille peccassct! Porro htcc omnia si/slemata ntm

.
7"" s quiejus alii tuni apud Britannos asseclce, non lantum ex eo cctpite corrittint, quod oplimis, itl
iinisiiit : nam qui Agricokan cum Leporio con- vidimus, auctoribus adversentur ; sed etiam ea
fitntliint; Severianum vcro episcopum cum Se- illo, quod ante constet, Germanum obiisse, gttam

vero Sulpitio; lum cjui Pelagianis hic Fastidium invilati a Vortigerno Saxones, in Britanniam
adjuntjunt episcopum, uihil horum evincunt; ut sint appulsi : obiit enirn ille anno 448 cum hi ;

videapud Usserittm de liritan. eccles. Primord. anno primum sec/uente, ut ex Alfordo et Pagiii
cap. xi; et de Fastidio quidem
quoque mere- lcgi disces, Britanuiam attigerint.
tur Pagius in Crit. ad annum
num. 28. Nos 420, 00 Istiusmodi angustiis chroitologiam Britan- (llmn , , ,„ „„/

ad Constantium redeamus; gui num. 47 synodum nicam pridem expedivit Usserhts de Britait. ec- .MleUmliecm
seu roiiceiittim describit ptiblicitm, iu quo hcereti- cles. Primordiis cap. n, pag. 335; et, antequam
cuiiim illurum contractas in unum vires sic adorti hujus opus Alfordus nOster in Annalibus
ridisset,
sunt Antislites nostri, ut uiiico conflictu bellum ecc/es. Britan. ad annttm 458, num. 3, invictis
hoc tmiversum confecerint. Icl
Londini factum uterque testimoniis demonstrans, /nde a Valen-
asscrii Boethius Hist. Scotorum lib. VIII, ubi tinianil impcr/o frequentes Saxonum /n Britan-
C tenuit, inquit, disceptatio inter Pelagianos et itos incttrsiones fuisse. His assentitur Pagius in p
orthodoxas fldei Propugnatores, plures adan. 429, num. 8 et seqq., in eu
Critica Baroit.
dies; sed
cum Pelagiani resistere non
possent, eorumque solum diversus, gttod Saxones illos, de quibus
planecausam judicarent omnes inclinatam qui
;
agunt Constantius aliique, et t/tti ante Vortigemi
« eis
resipiscere contumaciter sprevissent, reg/ium Britanniam /nfestarc ident/dem consue-
uammis regionum
magistratuum opera sunt verant, ab Anqlo-Saxonibus discerni velit : hos
aausti ceteri pro admisso delicto
:
Pontificum Germaniee ; il/os Scolice, vel Orcadum certe, iit-
auctontate poenis adacti,
recepti sunt in gra- quilinos fuisse contendens. Sed Scoti fttcrint, ex-
u ""- Bmc il/e, sed sine teste omnia. Camdenus tcrni fuerint, nostra hic parum interest; dum-
''"'""'
erolamii in Hertfordice comitatu (cujus
I

modo id certum sil (quod estprofecto certissimum)

"l"td eum descriptionem consule)
qestum hoc essc grassari Br/tanniam anle annttm Christi
illos in
'""<'""'",
et juxta prostratae,
ait, hujus urbis circitcr : hoc enim ad S.
4i9 ctrpissc Prosperi,
«Mua Germani saceUum
etiamnum nomine, Constniitit, Actorum S. Lupi auctoritatemper hwc
»™ profano usu, superest,
quo loci ille pro sug- tempora longe gravissimam conciliandam vindi-
11
vei-bum diviimm
effatus erat ut antiquse candamque sat est. I)c loco liujus v/ctorice addit
'am-Albani membranulae
testantur. Camdeno ibidem Usseriuspag. 333 In agro Flintensi (qui :

7 '"'"""- Plorilegus
Westmonasteriensis ad spectat ad Walliam Borealem) juxta oppidum,
noii-i,
-II.,;
non t „ /m%t (guodUsserioeitatovi. quod Angli Mold Cambro-Britanni Guid-cruc
,

™»es(j Constantim
: quandoquidem num. 49 et appellant, hoc gestum aiunt; indeque locum
"Pertc mnuit, a
loco hujus disputationis usque Maes-Garmon, quod Campum Germani sonat,
Ul ru SMl ani Verolamiense, iter longum huc usque nomen retinuisse in praeterfluente
/K etreditum laboriosum. Exspectamusergo,
l
"! '

Aleno fluviolo, sacro hoc exercitu baptizato.

:

ttl
 208 I)K S. GKRMANO KPISCOPO CONFKSSORK.
A iil Constautius, mox ut prodigiosam hanc vic- vctal Constaulius, nwn. 17 non niinus
postquam in toriam narravit.reditumsubjicit Antistitum nos- duiisLegatorum apostolicorum in agendo celeri-
Pelagianoa trorum in Galliam. Quceritur ergo, quanto tem- tatcm, ijuani populorum in submissione prompti-
""" '""' "''''"
/jore hcec eorum legatio, tam breviter a biographo tudiuem. Ad hanc pertinent hcec ejus verba
expedita, duraverit. Tillemontius, </ui eap. vu Itaque regionis universitas in eorum sententkm
Norisium, quem citat, in hujus missionis initio prompta transierat ad illain vero hatc : Rritan-
:

versus finem amti 129 differendo secutus, eidem
adhceret cap. seq., triumphum Alleluiaticum (qui
Constantium accid.it aliquamdiupost actas
jn.rtii
nicam insulam, qua; inter omnes est vel prima
vel maxima, Apostolici Sacerdotes raptim opi-
nione, prsedicatione, virtutibus impleverunt. e
A
!

nb utroque Episcopo ad S. Albanumdelegatione vero kcec ita deproperata quis putet, ut annum
i ii iii felici/er absolutagratiasjreferens adPascha totuui non exegerint, expendat Britannim aiupli-
/ii/, i/ 430. Ita si iter ad S. Albani sepulcrum, et /iidinrm ac misrri iiiriim slatinn. i/ueru legatiinde

moram tum ibi. tum in reditu, ob lcesum graviter in Gallias missi. annunliunles apud Conslan/ium
S. Germani pedem, protactam; deinde i/er aliud num. 41, asserebanl.Pelagianam perversitatem
/// Waliiam Septemtrionalem, ubimemoraia vic- in locis suis latb populos occupasse. Late ergo
toria contigisse creditur, et ubi tempus aliquod patere debuit Apostolorum nostrorum labor;ma-
Quadragesimcequotidianis prcedicationibus Apos- xime si nou provincias obierint modo, vel urbes
tnli nostri, teste Constantio num. 51, in Britonum aut ecclesias ; sed ne remo/os quidem regni angu-
casiris antevictoriamexegerunt ; sihcec, inquam, los indiscussos relinquerint, divinumque sermo-

omnia consideres, confectum in systemate Norisii nem, ut ait Constantius, pertrivia, per rura, per
nr Tillemontii missionis hujus negotium fateri devia sic diffuderint, ut passim (hoc estadsin-
cogeris ante Quadragesimam, cujus inilium gulos fere passus , ut dici solet, subsistentibus
in/no 430 incidebat in diern 12 Februarii; atque Ejiisropis) et fide Catholici firmarentur, et depra-
i/i/ vix duos illi absolvendo insumptos fuisse vati viam correctionis agnoscerent. Ha>c qui
menses , et eos quidem brumales, quibus nenio negat anno loto durasse, fateri, utjam diximus,
H credet, concionatos fuisse Sacerdotes, quantum- cogitur, uuo alterove rneiise, et media quidem K
vis apostolicos, non soluni in ecclesiis, verum hieme, debuisse confieri; ac proinde non pedibus,
etiam per trivia, per rura, per devia; ut habet non cursu Apostolos nostros, sed volatu lus/rasse
Constantius num. 47.Minus veroetiam Alfordus omnia. Adde quod longiorem a sedibus suis
,

huic rei spatium concedat, necesse est; cum ad suis absentiam munifeste arguunt, quce de illo-
annum Christi 429, ttum. 33, Antistes affirmat rurn ad suos reditu Constautius narrat num. 53.
eodent artno douuon rerertissc, quo cenerant. Putamus i/jitur, discessisse in Britanniam Sanctos
nonmmis 02 Viole contra in Yita S. Germani Gallica ineunte eirciter anno 429, ob rationes in Coinmen-
pMuni 1 !
n/ii ril p XII etsequenlibus, ubi miros habet parachro- tario ad Acta S Lupi prolatas ; non rediisseau-
'.

•'

nismos, contendi/, hanc expeditionem 'ad annos tem ante Maium eirciter aimi sequentis.
iiiminimum quatuordecim ex/ensam fuisse; id- 04 Multa BritannicB scriptores a S. Gcnaano A/terai»

queduobus maxime argumentis; quorum prius 11/1111/ se gesta commemorant, de quibus nullarn Britmmm

nititur fabula inferius refutanda, qua diciturper Constantius fecerit mentionem. Sed quoniamdu- m "'s
'"i'''

. ;,• est """" n ''

, -ii
insignem Vortigerni calumniam accusatus fuisse i
plex ejus fuit ad, insulam illum expedttw, nec
i

S. Germanus de infami cum ejusdem regis filia inter omnes convcuit, ad utram referenda sint
commercio, ex qua filium scilicct procreassetjam singula, priusquam hcec dispicimus, nonnulla de
tutn, cum hoc judicio peieretur Vir integerrimus, secundanotemus. Duo nobis in hac, ex Constantii
grandiusculum. Heec impostura, inquit Viole, ut eam a uu/n. 59 dcscribeutis narratione, certa
aliquam veri speciem pra; se ferret, necessarium prorsus apparent : priinuin, qttod priore facilior
prorsus erat, ut Sanctus jam annos aliquot in multo fuerit, ac pro/nde brcvior : nam ut eo ad-
Rritannia transegisset. Fateor; sednego, ullam venit, recognoscit, iiujuit auetor ille itum. 01,

iu ea veri speciem apparere; quod mox ostendam. populum in ea, qua reliquerat, credulitate du-
Secundum argumentum nihilo solidius est ; ponit rantem. Intelligunt, culpam osse paucorum:
euiin it.er illud Arelatense, quod a reditu Britan- inquirunt auctores inventosque condemnant.
,

nico statim aggressus Germanus juxta

e.st S. , Alterum est, quod Itanr expeditionem statim Ar-
( 'onstantium num. 53, esse connectendum cum
(
'
moricana ; Armoricanam vero Italica, in qua F
de/jositione Chelidonii, cui adfuisse jam diximus dirut aitmi 18 clausit extremum, sine mora se-
1

Antistitem nostrum aimo 444 ad quem ab anno ;

cuta sit: Vixdomum
de transmarina expeditione
discessus Britanniam 429 eommemorationis
in remeaverat, inquit Constantius ititin. 02, et jam
iu ea spatium fere protendendum censet idem
legatio Armoricani tractus fatigationem beati
Viola. Sederrat : nam cum Arelaten Sanctus ve-
Antistitis ambiebat , etc. Hiiu porro sequitw
uii. Auxiliaris etiam tum regebat per Gallias /jfiitto, u/ rrl ad ettmdcm iiiinum. qiio mortuusest,
apicem praefectur?e, teste Constantio num. 5? :
referenda sii hcec ejus posterior ad Britannos e.c-

iiin au/eni Chelidonii causa verteretur, idem

i
•

Au- ct/rsio, uti refertur ab Usserio in Indice chrono-

liliuris non Galliarum amplius (is enim Marcellus
logico ; vel certe ad annuni prcecedenlem qux ,

lunc erat, ut palet ex veteri inscriptione Narbo- Norisii Ilist. Pelagian. lib. II, cap. xn, Pagiiin
ueusi, quam
exhibet Quesnellus in opere confixo Crit/ca. ad aiintttu 435, utim. 38, aliorumque,
e/

sru noiis in epistolam II S. Leonis Pup,e jj S ed Idon-

nos/ra sententiacst, a Sigebertopridem et
Urbis prcefectus erat.autcerteprcefectusprcetorio legoadoptata; qui quamquam in anno mortis assi-
per ftaliam, tunc in Urbe residcus ; id quodpalam gnando, biennio aberrareriu/ , letjutionein /"""
faciunt Acta S. Hilarii ad diem 5 Maii, pag. 31, tamen adartnuin ejus vi/arpeiuil/iinum deftxerun/. ;|1

ii u iri. <""
23. Aliud ergo tempus fuit Arelatensis hu- admodwn presse
05 Sequitur secundo, ut non
jus ilineris ; aliiul jadicii ( 'lie/idoniani: ubt
acproiude intelligi passitBeda Hist. ecclcs. cap. xxi,
nulluiu hic restat Vioicc fundamentum. primce expeditioni secundam subjicit in htec verba.
ted antiu sal- Nobis neque minus huic legalioni quam anni
<'<'•

tem «„0 solido

Nec multo post interposito tempore, nuntiatui
spatium adseribendum videiur, neque
solidi
iMmeassa. etiam ,mplius multo ex eadem insula, Pelagianam perversitatem
: nam ne multo plus tribua/ur,
(
iterato paucis auctoribus dilatari e/c. : ternpf
etiu/i
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 209

dictis pate/, an- 67 Dixi, fabulis indulqere Nennium et para- D

lr ;m,f ttUermsitim, ut ex
,. ri iKK
^ctZ s^Ldecim. guia non U chronismis; illarum, cui opus ad manum est, A>mm Btni-
u
P.B.
'Z
^Jo^echronologigfddam^turptterpro- exempluni leqat insiqne cap. xliii, quod mcrilo chorensit />>,--

sane ab Hiqdeno mox assiqnuli) r.ip/odifiir, ul- scilis auctori-

Uattham Westmonasterienm-ut
„„, „,„„ ti,f.

es conjmgeret
prophis primam ,
pote ne vetularttm quidem colo diqnum : horum
ZZat leg'at
vero aliud habet a-que lucutentum cap. uv his
" 10 eamdem ob causam
„,„ usque ad tmnum
1 :

l,,„,„,s,etliunc secutus Alfordus noster cum verbis : Beatus vero Germanus reversus est post
mortem Guorthigerni ad patriam suam
',„,,„
>'„
m
loco reUguissent,
seamdam adan-
consignandam putarunt. Et Alfordus
,;;,-,
tus Patricius erat in tempore captirus apud
illo
: etsanc-

in atium incidit, guo mis-

Scotos et dominus illius Melchu et porearius
; ;

anidem ex hoc errore

aliguoi conlinuis durasse cum illo erat... Ac post Romam usque perrexit.
,„„,„, secundam annis
inex/rica- et per longum spatium ibidem mansit... ac tum
\,„i„,i tmde labyrinthum ingreditw
ex tandem a Caelestino Papa Romano, etangelo Dei,
tilerndum ad annum 41, num. l fatetur, I

Germanum cuinomen erat Victor, monente, et Germano

Comtantio colligi, mortuum
esseS.

atmo tamen affirmare audet, eum ul/ra

1 18 ; nec
sancto episcopo, ad Scotos convertendos in Chri-
Britanniapermansisse: cumjuxta stum mittitur. S. Germanus non vixit ultra an-
miiiiiin (40 in
istius expeditionis num Vortiqernus juxta Alfordi, Usserii,
448;
eJmdem Constantium tempus
cum anno mortis : nec aliorumque eractiorem chrono/oqiam atiniiiii
gnnecti debeat proxime
,
,

omnino ratione fingi suscepta atiigit 466 ; S. Ccelestinus Papa anno 432 morta-
possit adeo ulla
guo S. Germanus causam lem ctim immortali vita commutavit. Conjice erqo.
„„„„,„ Christi 144,
Chelidonii in Gallia decidebat.
quam belle Nennius sui.s singula temporibus di-
vidat; et quanta proindr in rrbus liistoricis esse

8 VII. Gesta Sancti apud possit ejus auctoritas ; imo et quam antigua fue-
rit ac prceceps Britannorum in iisdem absque
Britannos; et reliqua usque ad delectu et arripiendis creduli/as , e/ asserendis /i-

obitum. centia. E
68 Ex dictis quoque colliqe, quam sit fu/ilis Ejusdem fn-
ad Britannos missione fecisse ejusdem narra/io de Yortiqerno reqe per Germa- btiladc /v,;c
Uuiv in utrague
Germanum narrat Constantius, nemoestqui num ejecto, qua supra num. 62 nitebatur Viola Vortigemo
ii,ihibiiiin revocet; verum alia, quce ab Anglica- sic enim habet cap. xxxvm Et super haec omnia :

mktitut
nis scriptoribus superadduntur, qua digna sint mala adjiciens Guorthigernus accepit filiam
11,1,

fnli', juvat expendere. Famosum illud est inter suam propriam in uxorem sibi, qu» peperit ei
retera, quod dc reqe per Sanctum exauctorato,ac filium.Hocautem cum compertum esset a S.Ger-
su/fecto in ejus locum subulco in Miraculis num. mano, venit corripere regem cum omni clero
so i't seqq. tradit Bericus, acceptum, ut ait, a Britonum. Et dum conventa esset magna syno-
Marco episcopo Britone, gui hoc ita apud Bri- dus clericorum ac laicorum in uno consilio, ipse
tanniam catholicislitteriscontineri, jurisjurandi rex prsemonuit filiam suam, utexiretad conven-
interpositione firmabat. Credo equidem, catholi- tum, et ut daret filium suum in sinu Germani
cis litteris contenlam fidsse hane historiam. Sed diceretque, quod ipse erat pater ejus/ac ipsa
quamam erant Uttero2 istce catholicce? Legenda, fecit, sicut edocta erat. S. Germanus eum beni-
ii/ arbitror, S. Germani Britannica; ideo catho- gne accepit ; et dicere ccepit Pater tibi ero nec : ;

lica dicta, quodab omnibus totapassim Bri/an- te permittam, nisi mihi novacula cum forcipe
iiin lectitaretur. Certe rem eamdem in ea leqit pectineque detur, et ad patrem tuum carnalem
-i-ruh) xiv Ranulphus Eigdenus, u/i testatur in tibi dare liceat. Mox ut audivit puer, obedivit
Polychronko suo lib. V ad annum 449; sed de verbo senioris Sancti etad avum suum patrem-
;

Iortigemo Britonum rege narratam ; de quo cer- que carnalem Guorthigernum perrexit et dixit ;

tissime falsa esi ; cum nec depositus ille fueril, illi :Pater meus es tu caput meum tonde, et ;

nisiannis aliquot post obitum S. Germani ;nec ei comam capitis mei pecte. Ille autem siluit, et
successerit subulcusaliquis ; sedstrenuus bellidux, puero respondere noluit ;sed surrexit, iratusque
idemque Vortigerni fitius, Vortimerus. Scio, non est vehementer ; et ut a facie S. Germani fuge-
(' de Vorligerno hcec damnatus a
referri a Sennio, Scriptore,ut ret, quaerebat : et maledictus est, et F
'iiliml, iiiountis
seculi septimi, in Historia sua B. Germano et omni consilio* Britonum. Ha>c nl. concilio
Britonum eap xxx et sequentibus; sed Povisorum
.
omnia sola recitalione satis confutari censuit
iti
Wallia tyranno, cui nomen erat Benli : verum Usserius in Britan. eccl. Primord. cap. xn, cum
'/ hor scio, rem lianc lonqe aliter ab eo narrari celera hucspectantia ex Nennii cap. xlv subjunc-
iiiim, ut ir/rrn /ir/f/iream, non depositum ipse a turus, i/a scriberet.
Germano regem illum, sed igne caelesti cum arce 69 Et ne complendae fabulae quid deesset, Sa- per S. linniii-
" '"'"'/'ie familia subito absumptum periisse, muel Benlani fiiius, sive quisaliusille fuerit, qui num i.iiniclo-
" iiiin
demum subulcum itium hospitalem, quem Ninio (seu Neunio) centones suos assuit, dignum rato.
Ketel appellat,
eia sancto Preesule subrogatum putella ista adjecit hoc operculum Guorthomir, :

'"'•'"• Tmn
filius Guorthigerni, in synodo habita apud Guar-
i/nis dicat, plus Nennio,
fabulis ni-
'"'."'" </"""i'"ii
et parachronismis indulgenti, therniaun, postquam nefandus rex ob incestum.
'"ttciHlitm esse,
quam Leqendce cuicumque Bri- quem cum filia commiserat, a facie Germani et
'"niinr > ffam
et ipse cap. xlix librum citat, seu clericorum Britanniae in fugam iret, patris ne-
„'7, '"' beati Germani, in qua idem interitus quitise consentire noluit sed rediens ad S. Ger- ;

"' Urermani preces ac

jejunia Vortigerno adseri- manum,ad pedes ejuscecidit.veniam postulans :

'»; quem pou/o superius de Benlio suo

ipse atque pro illata a patre suo et sorore S. Germano
'averat. Negamus
ergo,historiam illamseculo calumnia, terram ipsam, in qua praedictus Epis-
'""
" •"'""' »ideripotuisse;quceduo- copus opprobrium tale sustinuit, in aeternum
1 1

I,'',"""""'
liim saltem
ante seculis erat corruptissima : suam fieri sancivit. Unde et in memoriam
modoper Hericum ad Vincentium
S. Germani Guartherniaun nomen accepit, quod
'
'
Bello-
'""'" "l""<i»rh,t„,s,
m i,i,,,rertt. Latine sonat, Calumnia juste retorta : quoniam
Julii Tomus VII. 27 cum
 210 DE S. GERMANO EPISCOPO CONFESSORE.
cum Episcopum vituperare putaverat, semetip- se nedum sacram docuerint Scripturam, verum
AUCTORn
sum vituperio affecit. Qui Nennio juniores, non et alias liberales scientias, experientia rationis
P. R
omnem ei ademere fidem, hoc solum ex illo notant, et naturoe forma, patriae et juvenibus manifesta-
excommunicatum fuissea :
S. Germano Vortiger- verint: ita quod astronomia et ceteris artibus
num ob incestum cum filia ; cetera silentio non eruditi, cursus stellanim diligenter observave-
obscure redarguentes : ul vide apud Florilegum runt, qua> relata refutataque vide apud eum-
etc.
ad an. 450, Willelmum Malmesburiensem lib. I, dem Usserium cap. n, pag. 337 et seq.
Henricum Huntingdoniensem lib. II, Ranulphum 72 Nescio, an multo pluris fieri debeat, quod <jm a- ,

Higdenum in Polychron. ad an. 449. At ne hoc idem Usserius legisse se testatur ibideminano- 'Mm«d2'
quidem Nennio concesserim ; cum id factum af- mjmo de ecclesiasticorum Officiorum origine m '«frodii-

firmet non solum post Anglo-Saxonum adventum nongentis abhinc annis scripto, libello ; Germa- ^*"!»,
in Britanniam, sive annum Christi 449 ; sed et num scilicetet Lupum ordinem cursus Gallorum
postnuptias Vortigerni cumpaganaHengisti filia, sive Gallicanam liturgiam, a Joanne Cassiano
qum quidem nuptice, teste cum aliis Matthmo et Lirinensis ccenobii patribus acceptum, in Bri-
Westmonasteriensi, vera demum causa fuerunt, tanniam induxisse. Certe textus, qucm ex illo Ms.
cur anno 454, hoc est, sexto post obilumS. Ger- profert pag. 343, non magnam prce se fert aucto-
mani, Britannim proceres, rejecto Vortigerno, ritatem : cum et Cassianum et Germanum mona-
Vortimerum elegerint. chos fuisse statual Lirinenses. Timide etiam ad
Au Suitetus 70 Constantio minus repugnant, qum sic apud eosdem Sanctos refert, quce de Cambrorum suo-
episcopos in Capgravium in Vita S. Dubricii episcopi fol. 87 rum religione imtitutisque narrat, Giraldus Cam-
Britannia
leguntur : Exorta tandem haeresi Pelagiana, ad brensis in Cambrice descript. cap. xvm; ubi sic
eonseeraverit
illam confutandam sanctus Germanus et Lupus habet; Unde tempore, quo Germanus
et a Alti-
episcopi a Galliae episcopis ad Britannos missi siodorensis et Lupus Trecensis... in insulam missi
sunt. Qui cum haeresim illam extirpassent, epis- sunt, nihil haereticum, nihil rectee fldei contra-
copos in pluribus locis Britanniae consecrarunt. rium sensere. Ab eorumdem quoque doctrina
Consonat ejusdem Sancti Vita longior, seculo, ut haec,ut fertur, usque in hodiernum documenta E
putatur, duodecimo scripta, auctore Bencdicto tenuerunt de quolibet pane apposito primum
:

monacho Claudiocestrensi , editaque Londini fractionis angulum pauperibus donant. Terni

anno 1691 in Anglia sacra part. II, a pag. 654. quoque memoriam ad prandium se-
in Trinitatis
Hcec , inquam, Constantio minus repugnant; dent. Viro cuilibet religioso, monacho, vel cle-
cum similia innuisse videripossitnum.52compen- rico, vel cuicumquereligionis habitum prasferenti
diosa hac phrasi: Composita itaque opulentis- statim, projectis armis, cernuo capite benedic-
sima insula securitate multiplici,... reditum mo- tionem petunt. Episcopalem vero Confirmatio-
liuntur. Verum quod in eadem Vita sequitur, Et nem et chrismatis ,
qua gratia Spiritus datur,
dextralis, id est Australis, partis Britanniae bea- inunctionem prae alia gente totus populus ma-
tum Dubricium summum doctorem et archiepis- gnopere petit. Omnium quoquererum, quaspos-
copum statuerunt et Landavensem ecclesiam in
;
sident, animalium, pecorum, et pecudum inter-
honore beati Petri fundatam, sedem cathedralem dum decimasdonant; quando videlicet veluxores
si, ut in eadem
collocarunt, vix credibile apparet; sibi maritali copula jungunt, vel peregrinationis
Vita dicitur,anno Domini quingentesimo duode- iter arripiunt, aut quamlibet vitae suae, Ecclesise
cimo S. Dubricius migravit ad Dominum, vel consilio, correctionem assumunt. Hanc autem
anno 522 ut alii volunt apud A Ifordum ad
;
rerum suarum partitionem, decimam magnam
an. 436; imo apertissime falsum est ; si, quodas- vocant; cujus duas partes ecelesife suae baptis-
serit Vita longior , Dubricium metropolitanum
mali, tertiam vero episcopo diocesanodaresolent.
archipraesulem, ab Ambrosio Aurelio rege totius 73 Prae omni autem peregrino labore, Romam ct pmserim
Britonum monarchiae delectum consecra- peregre libentius eundo, devotis mentibus Apo-
visse dicantur : cum Ambrosius regnare cceperit ses.
stolorum limina propensius adorant. Ecclesiis
anno 466, hoc est annis octodecim post excessum autem et ecclesiasticis viris, Sanctorum quoque
ex hac vita Germani. Vide tamen Alfordum loco et campanis bajulis, libns textis, et
reliquiis,
citato, Usseiium in Primord. eccl. Britan.
et
crucidevotam reverentiam exhibere, longeque
cap. v, pag. 79, et cap. \\, pag. 337, et in Indice F
magis, quam ullam gentem his omnibus honorem
chronol. ad an. 430. Nos, quanti valeant Acta deferre videmus. Unde et ecclesiae istorum longe
hcec S. Dubricii, ad diem 14 Novembris discutien- majorem, quam alibi, pacem habent non etenim
:

dum remittimus.
in ccemeteriis solum, verum etiam extra procul
un Htteras do- 71 Placet etiam Alfordo ad an. 437, aliisque, per metas etfossas ulteriores, ab episcopis causa
merit Oxonii quod affirmant recentiores aliqui, S. Germanum
tt Cantabri- pacis impositas et constitutas, animalibus ad
Oxonii litteras docuisse, ibique per anni dimidium
ijhe. pascua pax servatur. Ecclesiae vero majores,
commoratum fuisse. Idem quanta poluit auctori-
quibus majorem antiquitas reverentiam exhibuit,
tate, stabilire conatus est auctor Historia»
et anti- quatenus armenta mane ad pascua exire et ves-
quitatum universitatis Oxoniensis lib. pag. 9 et \, peri redire possint, pacem praebent. Unde sicum
sequente. Sed eam in rem nihit attulit, quod no- principe capitales quis inimicitias incurrerit, si

tari mereatur, prceter locum Asserii Menevensis, ecclesiaerefugium qusesierit, eadem sibi et suis
dudum ante illi ab Usserio cap. \\,pag. 341 et
pace gaudebit.... Heremitasetanachoretas absti-
abjudicatum; quod, ul ait ipse, antiquissi-
seq.
nentiae majoris, magisque spirituales, alibi non
mum antigraphum, si non ipsius (quod omnino videas. Hcec ille, qui cum anno circiter 1200 flo-
videtur) Asserii, certe proximis ab
eotemporibus ruerit, testari per se nou potuit, ha?c a SS. Ger-
characteribus Saxonicis exaratum, adhuc in
Cot- mano et Lupo profecta olim esse ; ideoque pru-
toniana bibliotheca conservetur,
in quo istorum denter addidit, ut fertur, quasi dicat, popuhtrem
ommum neque vola exstat neque vestigium. Hcec
tantummodo, minimeque exploratam traditionem
igitur ipse non temere in
Indice citatoad fabulas hanc esse.
relegal, aque ac illa, qua? (|1,

Cantabrigienses aliqui 74Violein Vita S. Germani Gallica cap.W ^iH'-

venditarunt, quasi SS. Germanus e
et Lupus apud vult, eum tempore primce expeditionis Britannica
in
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 311

Bibe/miam excurrisse ; nam 77 P/uris non fecerim, quod idem auctor ait D
•
Srotiam quoque el
" *n Christi cap. xxi S. Germanum post eamdem expeditio- homm
ffXolersum ab iBoadfidm nem
«ut
ad»e"''--
P B Scotirn principem cum Aquila adiisse Romam, indeque Ravennam, ubi fi-
£to Audmum nem
Sanctus nomen suum in Bap-
vivendi fecerit. Sane iter illud Italicum ita
'"<
jZgt a fiUo,
vero adduc/um ab eo describitComtantius a num. 63 ut nullum reli-
dederit: ex Bibernia
;

„,,
fuisse ; hocex Ber/co /n queiit hujusmodi assertioni locum. Atqui hoc as-
„ aaim Michomerem
num. 7 illud ex VitaS.
Germaiu epi- :
serit, inquit Viole, Vita S. Magnantice in Ms.
firaculis
Bespondeo, de M/chomere Augustodunensi ; idem itiiniit in Bistoria episco-
„„.„ r , nwtyris erui.
scripsit Papebrochm noster ad porum Autissiodorensium Paschalis PP.adHum-
ribriposse, qwB
776 etsequente; ubi locum baudum ep. Autiss. rescribens pag. 459; idem
diemSO iprilispag.
illum Serici eic
exp/ical, ul neget Biherma m quoque Molanus affirma/ in Addi/ionibus ad
Germanum. Ego in/erim illud Usuardum, cum ait, cum ait, a S. Germano Ro-
fuisse umquam
censeodcMiehomere: mam e.r Britannia translatas esse S. AlbaniM.
rn -r ab Berico dicipttuisse
(Germanum) de Hibernia reliquias. Respondeo, Vitam illam S. Magnan-
Qui sanctum Virum
prosecutus, M fama miraculorum illum ex tice, quam Viola: beneficio olim accepimus, id
fuerat
vicina Hibrmia
Britanniam ad S. Germanum m quidem affirmare ; sed non ndmodum antiquam
Galtiam. Certe videri, atque ex sola vulgi traditione scr/plam;
nHrn.ifiit. indeque cum illo in
quam hanc S. Herici, ut patebit die 26 Novembris, quo dabitur : adji-
clariorem antiquioremque,
mictoritatem requiro, ut Apostolum nostrum ad cienda est ergo, ubi Constantio repugnat. Pas-

Hibemos divertisse credam; quod ne ipsi qui- chalisPP. II in epistola citata tantum dicit, a
quos viderim, asseruere, prcedecessoribus suis confirmatas esse donationes,
item hactenus Biberni,
hactniiiinii parte Germano gloriantes, quod eo qu/bus eccles/03 Aut/ssiodorensi possessiones suas

maximum ejus discipulum Patri- transcripserat S. Germanus, per ejusdem beati

allaborante,
rinm a S. Ccrlestino Papa aliquando obtinuerint. Germani petitionem. Pe/i au/cmhoc po/ui/ per
75 De S. Germano ep. et Mart. ejusque paren- epis/olam vel procuratorem ; idque non sub v/tce

Hbus nc familia egimus ad. diem 2 Maii ; ubi fincm, sed sub ep/scopatus initium, quando pos- E
i;

piir/. 259 Scotos eos quitlcm fuisse ostendimus, sed

sessionibus exuissc se videtur, juxta Constantium

Imii lemporis extra sotum patrium in Brilannia num. 9. Molanus ubicumque id habeat (neque

rommorantes; ubi a S. Germano nostro conversi enim locus assignatur) hauserit, opinor, ex //'-
iint. Scio, id iu ipsa Scotia factum dici in Vita,
bello illo, Colonice excuso anno 1502, quem refu-

ejusdem Saneti a Labbeo nostro vulqata in Bi- tavimus in Actis S. Albtm/ M. addiem xxn .lunii
liliothec. Mss. lilib. tom. \,pag. 717 sed intrusum ;
pnf/. 173 et seq. Quamquam in libello illo non di-

i/ifi potest ; cum absit anostris. Quamquam quid cuntur istce rel/quia> per S. Germamim Bomam
hwcnos Vita morelur ; quai neque nost.ro, neque usque delattP.; hunc en/m fingit Bomam cogitasse
Ijibbei piituei/l? Atque lia>c sunt, quce de
jiifliriii quidem ; sed non ultra Bavennam pertigisse ; ubi,
i/estis Germani nostri Britannicis Coiistan/ia-
S. eas moriens commendaverit Plaeidicp. a qua illas
nie iinrriilimii snperaddita reperimus ; qnorum Roma demum acceperit.
niiii iiihil n Venerabili Beda, antiqiii/atiim f/en- 78 Stabiliendus hic esset annus, quo Sanctus quu awm "'<»'-

lis illius priiilfnli ji/.rta operosoquc collectore, obiit, Chris/i 448 sed jam /d solidissime factum eiit, elc.
;

notatum fuerit : vel post ejus tempora scribi uc pu/arnus , ubi de initio episcojwtus egimus , § 5,
vetustiorum auctorum operibm inspergi ab inter- num. 53. Multa quoqiie de discipulis ejus habet
/lo/iiloiibiis cwpisse censenda sutit ; vel sic eum Viole cttp. xxix, quce pluiibusdisputari possunt
scripta traditave comperisse, ut neque sua, neque verum el hcec a/io consu/tius erit remi/tere: nam
posteritatis fidc sntis digna judicaveril, sola Con- cu?n fere Sancti sint, quicumque ex iis noti sunt
•.limlii irlntione contentiis. actum de /is est, vel agendum locosuo.AI/udvero
Britan.
7ii Ad reditum S. Germani secundum e Bri- niidl occurrit : quod non magis commode illu-
1'iiiiiia (nescio qno fundamen(o) refert Viole strari possit in Annotatis. Ipsa hic ig/tur Acta,
"
™ -
f"/i. vm, quce de congressu cumS. Anianoep. per se satis longa, subjiciemus, ubi geminam
(

AweHanensinarrat Bericus in Miraculis num. 10 Constan/ii, dequasupra mo?iuimus§ 4, num. 37,

et sequente sed ex
; Ms. quotlam Autissiodorensi epis/olam prcemiserimus ; quui sic habet:
(' (te Vita S. Germani addit historiam, quam, si
vera est mirabitur quilibet,
,

ignorare potuisse, aut consulto

prceterire.
Hericum ipsum aut
En il-
EPISTOLA
u 'iii
:
S. Anianus, ecclesiam quamdam scepe fru- GONSTANTII PRESBYTERI , AD
*lra consecrare
conatus, quod cceplas identidem
caremonias maligni spiritus incondito
clamore SANCTUM PATIENTEM
wrrendisque fragoribus abrumpere coegissent,
id
S. Germanum, ut perficeret, oravit. Non restitit LUGDUNENSEM EPISCOPUM.
'''<' Verum vix ad iocum ambo jam venerant,
''!"' ""V " damores, eadem
Domino beatissimo apostolico, et mihi in aeter-
!
murmura.
obstrepuere numpatrono Patienti, Constantius penca-
'wmamis ittinur ad exorcismos
versus, ita vim tor. Merito inter omnes virtutes obedientia ven-

^
«we, nssuin/,/,,
m
m »s>'iiui/ ; ut omni populo prodere dicat principatum, quae facit plerosque tentare
/,rii, la> jnfnrmis
specie, cogerelur quod nequeunt. Et ideo digni devotionis laude
''""'"
''''"""'njectocervicibuslaqueo foras abre- habendi sunt, qui, inconsiderata sui impossibili-
"" molossum 'Uceres) palo, dum absoluta tate, jubentibus obsequuntur. Itaque, papa vene-
jw
,tr',r
itiiim
esset, ti/lifjavit; lum vero coram omni- rabilis, dum et sanctum Virum illustrare virtu-
'"'"",'""""'""'• Ecclesice subinde nomen ex suis desideras et profectui omnium
rt
tibus ,

il,
S; Ge, '" lani
fle exorcismo (S. (iermain miraculorum exempla largiri, imperasti saepis-
de Vt l""'
)U rerie
,,? !
;
) '(tmetsi corrupta postmodumvoce sime, ut Vitam sanctissimi Germani episcopi,
mitan
'/ni
cceperit, S. Germani de Judaismo olmmbratam silentio qualicumque stylo, vel
,

ennam de
>,ih»
la Juifverie;) quasi Judteorum praesentibus vel posteris traderen. Quod dum
""» Wagoga fu isseL audacter aggredior, praesumptionis reum esse
me
 212 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIODORENSIS.

A me Sed date veniam nam pene est, ut

sentio. ; Clarum conjugii, rebusque et
germine nomen * r3
etiam judicium vestrum quaedam culpa resper- Posthabitum tandem constanti pectore mun- pres
»"*
1
^"'

gat, qui tantae materiae relatorem magis dignum [dum

debuissetis eligere. Sed quia uterque caritati Ordinis ut sacri metas, et pontificatus
operam damus, dum et vos me putatis posse Sumpserit insignem meritiset nomine dotem •

quod nequeo, et ego auctoritati vestrae libens Jndictasque cruces carni, jejunia longa,
pareo, orate, ut ministerium meum gratiam, Noctes insomnes, et duri stramina lecti
quam sui merito non potest obtinere, vestra in- Largaque quadrificum documenta aspersa per
tercessione mereatur. Vale longum in Christo, [orbem
meique semper memor esto, beatissime praesul. Claraet apostolicis miracula digna tropaeis
Egressum ad superos, et sacri jurasepulcri.

EPISTOLA
Ejusdem ad sanctum Censurium
V I T A
AUCTORE CONSTANTIO PRESBY-
autissiodorensem episcopum. TERO EX Ms. CHIFFLETIANO
omino beatissimo, et mihi apostolico honore CUM ALIIS MULTIS COLLATO.
D venerabili Censurio papae, Constantius pec-
cator. Primamihi cura est, pudorem conscientiae PROLOGUS AUCTORIS.
humilis custodire, cujus cancellos si in aliquo
forte transgredior ,
jubentum magis culpa Plerique ad scribendum, sollicitante materia Cam
m
quam mea Itaque ut Vitam gestaque beatis-
est. uberiore, producti sunt per multipli-
; dum '««A. *«•„,,.

simi Germani episcopi vel ex parte perstringe- ces sensus locupletari creduntur ingenia sed ;
(oi ls
'

""**
B rem, fratris vestri sancti antistitis Patientis fecit mihi illustrissimiviriGermani antistitisvitam ge- K
auctoritas; cujus praeceptioni, si non ut debui, staque vel aliqua ex parte dicturo, incutitur pro
ut potui tamen parui. Cumque obedientia mea miraculorum numerositate trepidatio. Et sicut
ad beatitudinis vestras notitiam pervenisset, ut solis splendor humanis illatus obtutibus, hebetata

iterato in temeritatem prorumperem, prsecepi- oculorum acie, lumen confundit ex lumine ; ita

stis; jubendo, ut paginula, quae adhuc intra se- animi mei infirmitas oblatum prseconiorum cu-
a creti vicinia a tenebatur, longius, me auctore, inulum, quem implere non potest, expavescit.
procederet essemque ipse reatus mei quodam-
; Sed rursus intra sedem pectoris mei contentio
modo et accusator et proditor. Manifeste enim alterna confligit hinc resistit impossibilitas con-
:

condemnatio in me manebit, si verborum meo- scientiae ; illinc commemorare aliqua vel proferre
rum abjectio, doctorum offeratur auditui. Re- et religionis contemplatio , et innumerabilium
jectoitaque pudoris velamine, obtemperans jus- miraculorum exempla compellunt, qua3 agnitioni
sioni transmisi vobis
, impensae devotionis vel profectui omnium impie per obductum silen-
obsequium; pro fiducia caritatis deposcens, ut tium subtrahuntur. Idcirco malui verecundiam
duplici me favore tueamini quatenus et legen- ;
meam negligere, quam virtutes divinas usque-
tumexamen evadam, et ministerium meum, per quaque oblivione veterascere. Excusat materia
intercessionem vestram, Domini mei sancti Ger- dictatorem, et cui verboruin abjectio displicuerit,
l> mani sensibus intimetur b. sensus placebit. Nec vereor persuasorem ' me ' Ced. W<*
pervasorera.
hujusce ministerii iudicandum: tanta enini jam
ANNOTATA temporum fiuxere curricula a ; ut obscurata per
silentium vix colligatur agnitio. Et vere maluis-
a Intra secreti vicinia teneri idem est Con- sem relatores tantorum bonorum aliospotius,
stantio, quod propemodum secretum esse, puta quam mefuisse; quia quicumque illi, me fuerant
quia hoc scriptum suum non nisi cum paucis ami- digniores : quod quia non contigit, me maloesse,
cis Luqduni hactenus communicaverat. quam neminem /;.

C b In codice nostro insiqni membraneo QMs. 4 F

deest hcec epistola ad S. Censurium cumtoto, qui
sequitur, Constantii proloqo ; quorum loco hac
ANNOTATA.
lequutur Vir apostolieae recordationis Domnus
: a De te/upore, quo scripserit auctor,supradiii-
Germanus episcopus, pridie Kalendas Augusti de mus in Commentario prcevio, nurn. 37.
corporediscessit, etmigravit ad Dominum.Quem b In cod. Valcell. Prologo su&jicitw Ubn
venerabilem diem omnes ecclesise, praecipue in arqumentum, ab arqumento libri secundi avul-
provinciis Gallicanis, praedicabili devotione con- sum : nos utrumque iisdem verbis conceptumjmi-
celebrant excolunt, venerantur ut suffragiis
, ; qemus ad calcem libri primi juxta codices ahos
illius misericordiam Domini consequantur. Ea- plures. Nam omnes, quos vidimus, codices /<«<
dem lequntur in codd. Marchianensi, et S. Maxi- opus Constantii duos dioidun/ libros; nec dulrito,
mini Trevirensi. quin sic etiam divisum leqerit S. Hericus ; Ucet
Cluffletius noster postutramque epistolam hcec illud in miraculis num. 3 librum appellet; et ex
notat: In Ms. codice S. Lazari ^Eduensis perve- eo Tillemoutius hic art. 3 colliqere videatur, dtvt-

tusto, opus Constantii presbyteri praeibant hi ver- sionem illam in duos non esse ab ipso Cffl-
libros
sus.auctore incerto, sed antiquo et diserto '"'
: stantio factam. Quasi vero pturium librorum
Signat magnirtcos tomus hic pro parte trium- eamdem rem spectautium conqeriem librume/"""
[phos uinnu vocitare non liceat ; nec de libris Trisluwi
Magni Germani, genesim, miracula, mores Naso
dixerit
Qualiter a tenero pueritia floruit ungui, Ui-
Parve (nec invideo) sine me liber ibis in
Auspieiis quanto sophite completa fluento bem]
;

Fasces patricios, insignia nobilitatis, totum

Enim vero tam acuta crisis vereor , ne
tandem
 DIE TRIGESIMA FRIMA JULII. 813

abjudwet; cumpa- cilla e vero, quae tamquam trophaM*cujusdam

n0 tandemhocopusCoTusUmtio
*£ vero in epistola ad certaminis umbram dependentia ostentabant,
,„„- constet bene multis ; ipse
'
"** ' Cod. Vnhrl.
lucubrationem suarn appellarit longius a civitatis terminis projici praecepit. Pro-
c t eivsurium trophsa.
tinus autem fama gressus suos ad aures Germani
pagimilam.
retorquens, dictis animum incendit ; atque itam

LIBER PRIMUS suis suasionibus exaggerans. ferocem effecit

utoblitus sanctaereligionis, cujus jam fuerat ritu
: ita

atque munere insignitus, mortem beatissimo viro

CAPUT I. minitaret *. Et ne ei aliquo modo quorumilaiii '
Cod. Vnln/.
Christianorum eonventus furenti resisteret, tur- et alii, uiiiia-
retm-
bas suorum secumcoadunans, civitati improvisus
S. Germani honores in seculo ;
advenit. Haec omnia duni a quibusdam cognita,
mira ejus vocatio ad clerica- Amatori sanctissimo panderentur. ait Ego in- :

dignum /esse judico, Testem fieri, fuso sanguine.

tum successionemque in
,
Salvatoris *. Hoc est quod Graeci appellant Mar- '
«/. Salvatori

locum S. Amaioris ep. Autis- tyrem (j. Divina ergo revelatione suae decessionis !/

tempus agnoscens, et Germanum sibi futurum

siodorensis hujus obitus ;
successorem providens, /Eduara profectus est,
ubi Julius/l reipublicae rector, ac gubernator
ornatus miraculis.
Galliae praesidebat l.

Autissiodorensis oppidi in- 4 Tunc Simplicius k, vir summae simplicitatis

Igitur Germanus, iii.

digena fuit, parentibus a splendidissimis pro- atque caritatis, ejusdem civitatis episcopus, ru- sfaltl' lnTvi
Stmant creatus, et ab ipsis infantia? rudimentis, studiis more adventus ejus praeventus, ei cum ordine succeswmm
sibi, divinitus
liberalibus institutus: in quo doetrinae collatio clericatus, nec non etcum Julio praefecto, offlcii
intelligens,
,
.
hmorea fn
i:ii ingenii nbertate consentiens, eruditissimum sui turmisstipato, ire obvius non negiexit.Quem
E
duplicata bono, id est naturae et industriae, red- ritesalutatum, atque debitae venerationis assen- k
B
didernnt. Atque ut in eum perfectio litterarum tione purius * honoratum, ad yEduam civitatem '
iimi prnis,
plena eonflueret, post auditoria Gallicana, intra perduxerunt. Exhinc posteradie sanctusAmator ||/ Snr. hyit

urbem Romam juris scientiam plenitudini per- ad praetorium Julii se velle ingrediasserit. Cujus
fectionisadjecit. Deinde tribunalia praefecturae Julius adventum cognoscens, citius in occursum
professione advocationis, ornavit. In quo actu ejus profectus est; et, quemadmodum decebat
luii nniltiplici laudis luee resplenderet. subli- fidelissimum Dei cultorem, obsequiis intra tec-
mem genere, divitiis et moribus sortitur uxorem tum inducit, et more Christianissimi filii, ingres-
b. Quem quidem togae praeeoniis praeminentem, sus ipsius se postulat benedictionem suppliciter
protimis respublica ad honorum praesumpsit insi- promereri. Suppleta ergo oratione, sic sacerdos
gnia Ducatus c culmen, et regimen per provin-
: reverentissiinus praefectum alloquitur : Finem
cias conferendo. Erudiebatur profecto divinitatis meum, Domino mihi innotescente, cognovi ; et
occulto judicio, ne quid perfectionis deessetapo- quia non est alter, qui regimen sanctae ecclesite
stolico IJ ontiflcis mox futuro. Parabatur eloquen- suscipiat, nisi illustrissimus Germanus sicut ,

tia praedicationibus ;
juris doctrina justitiae, mihi Dominus Deus meus revelare dignatus est;
uxoris societas ad testimonium castitatis. posco celsitudinem tuam, ut licentiam '
tribuas
2 Eo naiiique tempore territorium Autissiodo- mihi roganti , eumdem Germanum tonsurare.
n. rensis urbis visitatione propria gubernabat. Cui Cui prasfectus, Licet, inquit, necessarius sit, at-
nationts
nios erat, tirunculorum potius industriis indul- que utilis reipublicae nostrae tamen quia Deus ;
.
tt w/-

p nHsmmten-
gere, quaiu Cbristianae religioni operam dare, Is sibi illum elegit, sicut tua beatitudo attestatur,
ergo assidue venatui invigilans, ferarum copiam contra Dei praaceptum venire non possum. Tunc
insidiis, atque artis strenuitate frequentissime voti compos, cum laetitia suae est iterum reddi-
capiebat. Erat autem arbor pirus in urbe media, tus civitati.
amoBnitate gratissima ad cujus ramusculos fe-
; 5 In quam cum venisset, praecepit universum
rarum ab eo deprehensarum capita pro admira- populum in atrium domus ejus adesse. Qui niin
C tione venationis nimise dependebant quem : cele- venissent, his eis* concionatus est affatibus IV.

bris*ejusdem tunc civitatis Amator episcopus Animo attentiores estote, fllii dulcissimi : est miio naxUi il-
'"'
CfflebsTir bis frequens compellabat eloquis rlrni
: Desine. quaeso, enim operae pretium, vestris sensibus allegari, hllll ilfl-

Vir bonoratorum splendidissime, haec jocularia, scribit, et "iiH-

quae meae mentis recessus parturiunt. Deo reve-
nat,
qu;e Cliristianis oftensa, paganis vero imitanda lante, diem transitus mei de seculo evidentissime '
pleraque
sunt, exercere. Hocopus idololatriae culturae est scio atque cognovi. Propterea hortor unanimita-
iion Christianae elegantissimae
'/.
disciplinae. Et tem vestram, ut diligentius perscrutantes, ex
bcet boc iudesinenter vir Deo dignus perageret; ccetu vestro virum flrmissimum eligatis, qui
dle taiiicn imllo iuodo
admonenti se acquiescere speculator sit Domui Dei. Illi autem hoc audien-
voluit,
aut obedire. Vir autem Domini iterum tes, conticuerunt et nullus eorum ei verbuin
;

atque iterum eum hortabatur, ut non solum a respondit. Tune ille videns. quodomnessilerent,
istudine male arrepta diseederet; verum ad sanctam ecciesiam in cujus co-
iter direxit ;

''tiain et ipsam arborem. ue Christianis offendi- mitatu omnis congeries profecta est populorum.
Buuun esset, radicitus exstirparet "
Sed ille nul- Subeunte autem illo ecclesiam, cum et populus
rt i-
latenns aurem placidam applicare voluit admo- ingredi voluisset, ita eum allocutus est, dieens ;

aenti. In bujus
ergo persuasionis tempore, Exonerate. filii carissimi, jaculismantis, etarma
quadam die Germanus ex urbe in praedia suiju- ex humeris vestris rejicite, et sic domum Dei
ris secessit. ingredimini quoniam Inec domus est orationis,
:

-
3 Tunc beatus Amator opportunitatem oppe- iioii Martisstatio pettilantis m. Illi vero haec au-
;''""' nens, aacriiegam arborem cum caudicibus dientes, dicto citdus quidquid chalybis gestabant,
n
M i„. abacidit: et, ne aliqua ejus incredulis esset me- forinsecus posuerunt. Tunc beatus Amator vi-
II
fettl moria, igni concremandam illico deputavit. Os- dens, Germanum illustrissimum nihil oneristru-
culenti
 214 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

culenti portantem, praecepit ostiariis, fores ec- A.('.i„|

S
-

''»Mi„
clesiae ut claustris artarent. Ipse vero, glomerata ANNOTATA.
secum turba clericorum atque nobilium, injiciens
manus, Germanum apprehendit et invocato ; ,

a Parentibus, Rustico scilicet et Germanilla

nomine Domini, caesariem ejus capiti detrahens,
de quibus Hericus infra in Miraculis num. 19,
habitu religionis, rejectis secularibus ornamen-
talibus b Uxorem, Eustachiam nomine, inquit Histo-
tis, cum promotionis honore n induit;
ria e/jp. Autissiod. cap. vn.
eum verbis exhortans, atque confirmans Sata- :

duodecim imperii Romani in

c Inter ducatus
gerete oportet, venerabilis Frater, quo inconta-
Occidente numeratur ducatus Armoricani et Ner-
minatum atque immaculatum custodias honorem
vicani limitis, per provincias quinque diffusus
quia, me decedente, tibi omni-
•

tibi commissum ;

per Aquitanicam nempe primam et secundatn

potens Deus pastorale commisit officium.
Amator per secundam itcm ac tertiam Lugdunensem, et
fi Deinde veroincipit jam beatissimus
Senoniam, adquam spectabat Autissiodorum;ut
H jioptlln as- obitus sui incitamentis urgeri. Et licet fuisset
constat ex Notitia imperii. Hic ergo Germano
senlienti suc- segritudine saucius, numquamtamen omisit prae-
cessoreni eli- obtiqisse dicendus est ; quandoquidem , teste
dicationibus populum eonfirmare, ac dicere :

gendum pro- Constantio num. seq., territorium Autissiodo-

ponit Filioli, hanc Dominus meus, aquo hucusque fue-
ram peregrinus, animam meam
ut unanimes atque concordes fratrem Ger-
cro,
manum loci mei faciatis adipisci officium. Cui
omnis turba consentiens
persuasionis ejus, respondit Amen; nontamen
rensis urbis visitatione propria gubernabat.
suscipiet : obse-
d Hinc simile quid colliges apud ethnicos in
usu fuisse non tanlum in honorem Martis, cui
tropaia ad quercum erigebanl hostium devictorum
, ad confirmationem
spoliis oneratam; ut est apud Maronem initio
:

lib. II /Eneidos; nec tantum in honorem Bacchi,

sine lacrymis, neque sine dolore omnis namque :

utidemdocetlib. II Georcj.avers. 385; sedetiam

setas atque ordo vel sexus lamentationibus
, , ,

in honorem Apollinis vel Diance, si prospere ces-

afficiebatur, quia talem amittebat pastorem.
Erat tameneis inter haec solatii genus, quod non
sisset venatio. Quamquam ea Germani, utpote E
dissimilem forent recepturi Pontificem. Igitur
Christiani, nequaquam
mens erat ; cum solam
hic
hoc facto vulqi admirationemplausumque capta-
Calendarum Maiarum quarta feria o acrius cce-
Sed nec sic verit; utpaulo ante dicebatur.
pit corporis dissolutione fatigari.
quievit, etiam inter dolores, a salutari praedica-
e Patet, hic a Constantio capita ferarum, ex
piri rantis dependentia, appellari oscilla (sicenim
tione ; sed omnibus salubrem admonitionem in-
culcans, ita loquebatur :
scribunt optimi codices.) At unde hoc nomen?
7 Prohibete lamenta sonare; vetate populos Grommatici eertant ; quos consule, si lubet, in
litin uniiiuiiii
flere. Ibi profecto luctivagae voces emittendse Lexicis etymologicis. Hericus illudvidetur duxisse
reddit, specie
columbce calis sunt , ubi meliori deterior fuerit successurus :
ab os et cillo seu cilleo, id est moveo; quodscili-
invectom
hic vero incassum lacrymas funditis, ubi optimis cet capitum illorum varia species , aspectantis
meliora succedunt. Istius namque vobis praedes- vulc/iora moveret adrisum, jocumve. Adisis illum

tinati Pontificis non solum vita proderit ; verum in Vita metrica num. 27.

etiam mors. Hoc dicens, praecipit se ad sanctam f In Vita S. Amatoris die 1 Maii pag. 57,

ecclesiam provehi ut ibi spiritum Datori redde-

;
nutn. 25 legitur dignum quod non est credibile
;

ret,ubidie ac nocte eidem consueveratprofiteri. de se sensisse virum tam sanctum et humilem.

Progreditur cum eo dextra laevaque frequens g Deest hcec parcnthesis codici Valcellensi ; non
populi multitudo : praecedit clericorum chorus :
aliis; quorum tamen aliqui in ea habent Martyr

matronarum caterva subsequitur. At ille ubi sed Martyrem legit etiam Stephanus Africanus
ecclesiam est ingressus, pontificalem thronum in Vita S. Amatoris loco citato.
ascendens, fere hora diei tertia emisit spiritum. h Hoc iter susceptum fuisse diximus in Comm.
Et continuo chorus Sanctorum (quod est ad di- § 5, num. 47, anno 418 ante Maium. Necesse est
cendum mirabile) successit; et spiritum ejuscum ergo, Julium hunc fuisse binominem (ut poli/o-
hymnis et laudibus in specie columbae vehebat nymi solebant esse Romani) vocatumquc etiam
ad ccelum. Hoc multis cernentibus et narranti- fuisse Agricolam, si vera cst lex illa, quam apud
Chesnium in Scriptoribus Hist. Franc. tom. I, f
C bus est confirmatum.
S Exinde ad locum, qui appellatur Autricus pag. HSprofert Papirius Massonus, ad Agricolam
VI.
iloiii iliitiln p. ad sepulturam deducitur. Unde dum redeunt, praefectum Galliarum data 15 Cal. Maias; ac-
sepelitur cor- ecee, prospiciunt quemdam hominem paralyti- cepta Arelate 10 Cal. Junias... Honorio XII et
i>us, paralyti- cum, qui jain triginta annis ipso morbo detine- Theodosio VIII Coss. id est , anno 418 neque :

nis sanatur.
batur, cervicibus hominum bajulari (erat autem enim dici potest, ut putavit Tillemontius Not. 2
P
ex territorio Biturico,) quem sanctissimi Ama- in S. Germanum , Julio successisse Agricolam
toris opinio de locis propriis vehi ac peregrinari ipso illo tempore, quo lex data est ; et paulo ante
compulerat. Accedunt hi proprius, qui portabant Amatorem ad Julium venisse, quam prcefectura
viri Dei sospitatem inquirunt, cognoscunt, ipsius defuugeretur :ex ipsa lege patet, eam ad
nam
"/. iu iirlicm
fuisse, quam catervatim ex urbe viderant pro- *
ejusdem Agricolce (qui proinde jam diu prmfec-
ficisci, funeris pompam. Tunc languidus exorat, turam illarn gesserat intimeque perspexerat) sug-
ut vel aquis paululum frui mereretur, quibus gestionem fttisse conditam.
perfusum fuerat illius sacratissimum corpus. Hoc Cave tamen , JEduam sive Augustodunum
i

comperiens reverentissimus Germanus tunc , Praifectorum Gailiarum scdem ordinariam futsse

presbyter, admirans fidem illorum, jussit ex ea- credas; hanc enitn tum Arelali habebant; ut ex
dem aqua paralytici membra perfundi. Mox au- lege /amcitata aliisque moiiumentis probat Vale-
tem ut delibuti corporislympha aegroti est mem- sius in Notitia Gall.pag. 39. Imo hcec Julii Agn-
bris allata, protinus languor omnis discessit, et causa
colat ad JEduos per hoc tempus excursio
membrorum compages, morbida resolutione il- videtur fuisse, cur lex illa, 15 Kal. Maii
data
lico carens, suis est consolidata medullis, atque Ravcnna-, ubi tum degebat Honorius impemtor,
nervis vigentibus reparata. Arelati accepta
r non fuerit ante 10 Kal. Junu,
pula
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 215

illuc Augustoduno usum condiendi saporis acceperit. Sane die Re-

mo uutaquia non ante redierat
... ^fectus.adqtiem/veratdiHicta. surrectionis. vel Nativitatis Dominic», potiones
.'-'
wmiinis secundus, et ipse singulse sumebantur in quibus ita vini sapor
k Simplicius hujus
;

Utnclus, iit in
Comm. dictum § 5, nnm. 50. aquis nimiis diluebatur; ut aceri austeritas solet
sine imperatoria ve/ praifecto- largis permixtionibus temperari. In refectioni-
\i„iirum id
I

licebat in reipubliea? ckilis bus primum cinerem praelibavit; deinde paneni

rum facvJtate non
liordeaeeum suinpsit, quem tamen ipse excussit
admmistris : erratque adeo Thomassinus
in Ve-

icri et nova Eccles. disciplina part. III, lib. I, et moluit. Et cum hic cibus, gravior jejuniis,

eap. xvm, mtni. \o,cttm ait,S. Germanum clero indicerel ur,nuinqiiam nisi vespere interdum ;

nulla usquam mentione impe- tamen in hebdomada media; plerumque die sep-
fuisse addictum,
aut requisiti. timo, ponebatur c.
ratorii consensus concessi,

m Petulantis. fta codd. omnes ; in Yita 11 Indumentum, cuculla et tunica indiscretis

S. Amatoris
tamen legitur praeliantis. fuere temporibus. Nam neque hyeme accessit 1« cestitu, in

n Cum hoc est, non tan-

promotionis honore ; adjectio, neque ajstate levamen admissum est. somno etc.
mtsteritateni
/ii, i, ilhim rlero per tonsuram aggregans sed , Quod utrumque tamdiu usui fuit (nisi forte do-
itssumpsit
etiam simul ad sacros ordines promovens, si non natum est d) donec attritione nimia solveretur
eodem sa/tem eodem lempore, ac brevissimo
die, cilicio semper interius inhasrente.

intervallo nam sine alia ordinationis ejus mcn-

: Spatium vero lectuli sui trabeculae dolatiles
tione mox illum Constantius presbyterum, produ- ambiebant, injectos cineres usque ad marginem
cet in scenam. Et vero sic verba haic etiam inter- continentes qui tamen quotidiana impressione
:

pretatur Uericus in Vita metrica num. 38 his deusati, inconfecti e soli duritiam prasferebant.
rrrsibus : Stratum omne, subjecto cilicio, et superposito
Mutattimque animo, mutans discrimine vestis, uno tantum sagulo, fuit. Caput ab humeris per
Promotum jubet esse gradus in honore secundi. cervicis confinium nulla sublevavit adjectio. Ita

Hmior vero secundi gradus sive ordinis non est pronus prostrata per terram membra damnave-
diaconatus ; ut perperam credidit Viole eap.v; rat. Noctibusnumquam vestitum, raro cingulum,

sed presbt/terium ; ut hoc ipso loco vel ipse Heri- raro calceamenta detraxit; redimitus loro sem-
cus , rcl suppar ei scholiastes in codice nostro per, et capsula Sanctorum reliquias continente.
Lugdunensi annotavit. Adi Thomassinum cita- Jugis gemitus, oratio perseverans.Longum enim
titm part. I, cap. i,m, num. tempus somnum capere inter tormenta non po-
o Kii/riii/uruiti Maiarum concursus cunt fcria terat. Dicat quisque quod senserit ceterum ab- ;

guarta non potest hic annum alium significare, solute deflnio beatum Germanum inter tot
,

i/uiim Christi4\H;ut oslendimus in Commentario cruces longum traxisse martyrium. quam

§ 5,num. 53. Est hic Chrimo/ogia; veterum epis- praeclara Dei nostri virtus, et pietas ! qui Famu-
coporum Autissiod. cardo prcecipuus. lum suum in via veritatis fideliter gradientem,
p Autricus mons (vulgo Mont-Artre) urbi ad duplici remuneratione donavit ut et prseteriti, ;

I iislrutn vicinus. siqui fuerant, decoquerenturerrores, et celeriter

defsecata sanctitas praestaretur quique pecca- :

CAPUT II
tis praeteritis forsitan tenebatur
peret fcenerator esse virtutum.
obnoxius, inci-

12 Hospitalitatem peculiari observatione ser-

Electio Sancti in episcopum Au- vavit omnibus enim
: sine ulla exceptione ,
hospitalitatem
colit itistituit
tissiodorensem; nova in hoc
;
personae, domumpraebuit; et convivium jejunus
iliiiiiiislrriinii.
pastor exhibuit. Pedes omnibus, manibus suis
statu et austera ejus vita; lavit,Dominicae institutionis minister et custos.
Itaque Vir beatissimus (quod est difficillimum)
fundatio monasterii; potestas
inter frequentias populorum solitudinis vitam,
in damiones. et eremum in seculi conversatione servavit. Qui
duplicem viam Christo ad profectum religionis
rr\ um subito divina procedit auctoritas, quam instituens, in conspectu Autissiodoreusis oppidi,
c -l consensus universitatis exsequitur. Nam cle- interposito Icauna flumine, monasterium /col-
rici omnes, cunctaque nobilitas, plebs urbana, locavit g; ut ad fidem Catholicam populi, ad
vel rustica in
unaiu venere sententiam Ger- : congregationem monachorum, et ecclesiasticam
D1
uianum episcopum omnium una vox postulat gratiam raperentur praesertim cum tali Ponti-:

bellum civile indicitur potestati a; cujus subjec- fice vel magistro, accedentibus miraculis fides
tio facilisfuit; cum etiam ab his, quos pro se succensa ferveret g. Et// ut ad tentamenta vir-

paraTerat, vinceretur. Suscepit sacerdotium in- tutum crescentibus meritis veniretur, non prse-
ritus, coactus, addictus
sed repente mutatur : sumptionis, sed misericordiae principium fuit.
«* omnibus. Deseritur mundi militia, ccelestis 13 Erat illo tempore vir bonis moribus, Janua- XIII.

assumitor; seculipompa calcatur, humilitas con- rius nomine qui cum princeps praesidali militaret jii i
1'IIHIIII /lll
;

versationis eligitur; dtetimnittcum

uxor in sororem mutatur officio exactos a provincialibus solidos k ad
;',

c\ oonjuge; furtn ablatam

substantia dispensatur in pauperes, judicem deferebat. Is cum, causa visendi eum,
i h
Paupertas ambitur b. cx itinere divertisset, sacculum perdidit, quem
Mll 10 Jam vero enarrari non potest,
qua hostili- ferebat : nulloque de circumstantibus intuente,
im -iln ipgfl consciverit quascruees, qusve casn is reperit, qui vexari inimica infestatione
;

p;- "''pplicia. corporis sui persecutor induerit. Tandenique in se reversus, dam-

'

Bre- consiieverat.
'"''.i'iM:i \cri ndem universa perstringam. Ex num viator agnovit. Implet questibus civitatem,
vero die, qua sacerdotii sumpsit exordium, non aliter, quam si
et a beatissimo Sacerdote
1

u< ad lenniiiuin
'l»>' vit;e, tanta obstinatione tabe ipsi tradidisset, pecuniam requirebat. Quam ille
cwporis animam reformandam
suam pavit, ut nnmquam pa- in Dei nomine \ quasi verus debi- id reatiuien-
"em frumenti, non vinum , non acetum non , tor, repromisit. Ea tum dies Sabbati fuit, qua iliiin

oleum, non
legumen, numquam vel salem ad per totam urbem sollicitaindagatione percucur-
rit.
 210 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

rit.Et cum nihil indicii fuisset inventum, post susunusexfratribus,veridicum fuisse daemonera
A r
Navigium mittitur; transit Sacerdos "
triduum iis, qui solidos requirebat, lacrymans nuntiavit. ; HttSB.*

genua Sacerdotis amplectitur, contestans, appe- et cum ea, qua solebat, gratulatione suscipitur

titurum se supremse mortis occasum, nisi pecu- Ineumbit sine mora orationi congregatio tota :

nia fuisset inventa. prosternitur. Cum

subito per inane aeris invisi-

fateri daimu- 14 Indicit Episcopus patientiam ; pollicetur bilibus nexibus hostis religatus appenditur etid :

uem cogit ac securitatem nec multum post, priusquam pro-

;
tantum morarum fuit, dum
de oratione consur-
reddere si-
deretur admissum, exhiberi secrete ad se unum geretur: nihilque aliud deprecatus est, quam ut
-.

rrmlqn? fnccs-
ex his, qui patiebantur, praecepit. Fortuitu is, qui cum aliqua corporis debilitate discederet. Quo
furti auctor fuerat, praesentatur. Quem cum di- interdicto, fceda relinquens vestigia, cum eo. quo
stricta examinatione discuteret, dicens, fleri non erat dignus, fcetore discessit.
posse ut admissum facinus lateret; inimico, per 17 Hoc itaque monasterium iter sequens
cum .» ,

quem fleri prava consueverant, imperat, ut veri
fidem celeriter fateatur. Sed nequam spiritus
crimen ac malitiam, quam commiserat, denega-
vit. Tum vero pia commotio Sacerdotis produci
inflciantem praecepit in populum. Nec mora,
Missam celebraturus egreditur
I in plebem salutatione solemni /, in oratione
corporis strage prosternitur. Statimque infelix
inimicietcaptivus pariter et minister in sublime
Magistri. semper virtutibusfloruit, et sanitatum neods
jj
miraculis longe lateque refulsit. Qualiter sane "•erftnim jj.
Mamertinus q ab idolorum cultura conversus Wem diqrt.
tftftiroiicloi
divina revelatione percepta, beatum Virum eo-
dem ccenobio degentem expetiverit, commodum
: praemissaque in huicoperividetur inserere.Quod tamen ejusdem
m.tota Mamertini verbismeliuscensuimusintimandum.
Verum ob quemque cupidum plenae narrationis,
libellum de hac ipsa revelatione ex ordine edi-

suspenditur ecclesia ejus clamore completur

; ; tum hic ponere disposuimus.
plebs universa turbatur et quasi flammis circum-
;

datus, cum voce maxima nomen invocat Sacer- ANNOTATA.

dotis crimen, quod commiserat, coufitetur.Tan-
;

demque Vir beatissimus ex oratione consurgens, a Potestati, id es/ Magistratui ; qicod per dis- E
accedit ad podium n, evocat sestuantem, omnia tractionem de S. Germano jam presby/ero dici/ur,
discutit,universa cognoscit. Solidi de latebris qiiiapaulo ante magistratum gesserat.
proferuntur clamor popularis attollitur, et uno
: Vide quce de toto hoc locodictasunt in Com-
b
ore Germani meritum et divinitatis potentia
, ment. § 5. num. 54 et seq.
prsedicatur: eodemque miraculo et deceptus pe- c Sensus est cum talem sihi cibum, quemsu-
;

cuniam, et obsessus recepit sospitatem. Plures mere gravius erat quam jejunare, perpetuo prce-
quidem jam ante curaverat sed semper notitiam ; scripsisset ; illum tamen ipsum, quanlumvis ad
secreti obumbratione suppressit. Hoc vero fac- sustentandas diu vires levissimum, non nisi ves-
tuni ideomemorabile, quia publicum fuit. pere sumebat ; vespere, inquam ; non tamen quo-
XIV. 15 Quodam tempore, conspiratione terribili, tidie vespere ; sed interdum media tantum heb-
dcemomtm in- beato Viro bellum quoddam daemones intulerunt. domada, seu die Mcrcurii,vespeve ;interdum, imo
festationes pel-
Quem cum multiplici infestatione tentatum, in- plerumque, tantitm die septimo, seu Sabbato,
lit oleu amse-
erato ;
dutum tidei lorica inexpugnabilem reperissent, vespere ; itnque interdum quidem bis, plerumqw
conceptam machinam ad plebis excidium contu- tamen semel dumtaxat per hebdomadam comede-
lerunt. Nam primum parvuli. deinde majores bat, idquevespere. Vide infranum. 66. Explicare
natu repente, tumefactis intrinsecusfaucibus, in- ho?c visum est, tamctsi non va/de obscura ;utqui-
teribant ; ut irruente morte,aegritudinisspatium vis videat, quam infideliter ea verterit Bailletw
vix triduo traheretur. Ita more furentis gladii Leqenda sua Gallica Aux : jours de jeune il ne
populus delebatur. Nihil <>pis humana provisio mangeait que le soir et quelquefois au bout de
;

conferebat et pene sero plebs trepida ad divi-

:
trois jours; on l'a vu meme passer la semaine
num praesidium per Antistitein decurrit. Qui sans manger plus d'une fois : id est, Diebus jeju-

protinus oleum benedixit; cujus tactu ita intrin- nii non nisi vesperi comedebat et interdum ;

secus tumefacta tabescebat intirmitas, ut statim post elapsum triduum quin imo fuit, cum heb-
:

meatus pervius anhelitum et cibum deficien-

et
tibus ministraret tantaque celeritate remedium
;
coeleste succurrit, quanta irruerat illa pernicies.
Quod admissum malignorum spirituuin
tione contigisse, unus ab obsessis, dum
domada tota non nisi semel sumpsisse cibum de-
prehensus est. Quasi tantum indictis ab Ecclesia F
jejuniorum diebus hanc viclus rationem obseroa-
infesta- rerit ; et rarissime etiam tum ad septimum usque
a sancto diem abstinuerit quodutrumque falsissimumest.
:

Viro purgaretur, evomuit; omnesque in fugam d Nisi forte donatum est icl est, nisi forte m- ;

Versos ejus oratione, confessus est. dumentum illud ante pauperi cuidam ac nudo
xv. 16 Erat autem familiare beatissimo Viro, al- dedisset, quam esset attritum.
energumemm ternis vicibus, nunc ecclesiam, nunc monaste- Inconfectum solum appellare videtur auctor,
o
precibus libe-
rium, quasi dux ccelestium militum, visitare ut ; quod numquam aratro aut ligone versum exerci-
rat in sho mo-
certantibus studiis aemulantes ad perfectionis tumve, et ceterno situ et obterentium pedibus om-
nasterio,
gloriam provocaret. Quadam vice occupatione ii/iiotandem indiiruit. Po/est etiam inconfectum
detentus, cum ad monasterium rogaretur, excu- dici solum pronon\confec/o, non comp/ana/o;w
savitadventum nec multo post absolutus mora-
:
in rus/icanis nonnumquam tuguriis visi/ur,
duruni
rum nexibus, insperatam fratribus sui praesen- e/ inmquale.
tiam deferebat. Contigit, ut hora eadem in f monasterium censetur primumd/ceceseos
Floc
'
forteeonsue monasterio unus ex his, qui pati consueverat*, Autissiodorensis, ad ortum urbis ats/ivum au-
veranl vexaretur o.Qni subito cum summa voce procla- -
quando posi/um ; a/ pridem jam divutum. Supd
o mat: Germanus ad flumen est sed sine navigio ;
sti/e S. Germano, appel/aba/ur monas/ernun
non potest transmeare. Diu abbasp fidem dictis
P SS. Cosrnai et Damiani, in qttorum honorem fue-
negavit; dum et nequam spiritum fallere, et rat institutum; a/ illo defunc/o, S. Germam
lllumnon adesse, quia excusaverat, judicavit. Maria
nomeit habuit ; donec secu/o sex/o S.
Cumque in eadem vociferatione persisteret, mis- mir aculis ibi
nuncttpiiri ccvpit, ali /iiijus se/nt/cro,
frequenlissmio,
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 217

vide inBist.epp Autissiod.

,„„ fr eque.ttissimo;ut
> „" ' '
vii, viii et xix.
Cavetamen, id confundas
quod demde
GAPUT III.
cmwbio Autissiodorensi,
,„,,, alio

S Germani
nomine actumulo celcberrimum fuit.
Libellus de mirabili revelatione
Gallia Christiana.
piura de utroque docebit
a Quo> littera g bis posita concliisimus, in Ms. S. Corcodemi M., et conver-
San-Maximiniano, et codice nostro Q Ms. 4 sic
fides Catholica populi augeretur, sione S. Mamertini ab idolo-
leguntw : Ut
congregatio famulatura Domino latria.
et monachilis
institueretur in quibus differunl:
ab aliis pluri-

rnis, meritoque rejiciuntur ; quia, cum nullam hic Quantaa sit divinae misericordise pietas,quan- IV i.
/,,< iant mentionem de miraculis, tollunt connexio- tamque bonitatis ejusgeneri humano patien- Libellus, 7""
nnn sequentium cum antecedentibus : nam tiagratiam largiatur, nemo Christianorum igno- ipse Mamei -

liQuia de mirueuUs S. Germani hoc loco me- rat.Itaigitursuarummanuumfigmentumdiligit, ''"'" s """"'•

minit Constantius, eorum primum mox numero ut ad declarandam operis sui in eo doctrinam
sequente descripturus, proefatur his verbis : Et ut indifferenter omnium bonorum malorumque re-
;m] tentamenta
virtutum etc. Quasidicat: Etquo- seret linguas. Quid namque iuterest inter horum
dc Sancti virtutibus seu miraculis memini
iiiain servorum Dei b revelationem, et Apostolorum b

eccum uniim, et quidem inter ea, quai publice ignorantibus gentibus manifestaiionem ? Hi
patrarit, primum, quod non cx prmsumptione, quorum Vitam
igitur, innotescendam auribus
sed ex commiseratione erga Januarium quemdam ratum duximus populorum, dum ipsi soli Deo,
imtavit, jani subjicio Erat illo temporevirboiiis
: quieam largitus fuerat, in notitiaesset, humanam
moribus etc. vero peneomnem creaturam latuisset, a pagano,
i Cujus crat fiscuni administrare in provincia medelam. vulneris quasrente e, nescientibus pan- c

prcesidi Romano commissa. ditur: et Pauli Barnabaeque gentibus ignota

H k Solidi apud Romanos iiummi erant aurei; spiritualis prudentia, per immundum spiritum E
ideo proe ceteris solidi nuneupali, quod nummi publicatur d. Igitur cum hi Deo placiti diuturno rf

nlii solidorum valorem non mquabant ; sed ejus vel tempore in suis lucifluis e, jacuissent sepulcris. r

dimidium tanlum eranl, vel triens etc. per Mamertinum , qui eorum nunc spirituale
flunc rilum primis seculis viguisse, ut episco-
I narrat /negotium, in omnium cognitionem de- f
piis Missam celebraturus egrediens, populo primo venerunt.
salntaret, dicendo, Dominus vobiscum, vel, Pax 19 Eram itaque ego ipse,inquit</ Mamertinus, cthnicumse
vobis, ex SS. Joanne Chrysostomo et Augustino idolis serviens, et Jovis templi vel ceterorum fuisse, et divi-
»' (us r"'"'"'"
ostendit le Rriin in opere liturgico Parisiis excuso falsorum deorum frequentissimus cultor ; ita ut
nniio 17*20 lom. II, dissert.I, art. 5. § 9. nullo modovel tempore possem simulacris eorum
in De oratione ad Sacrificium prieparatoria, evelli. Et cum eorum instantissima devotione
nullis certis formulis tunc definila, sed sacrifica- nefandas statuas venerarer , caecitatem unius
luri pio arbitrio relicla, vide eumdem lom. I, oculi pertuli , et ariditatem manus promerui.
pnri. I, art. 1 Eram ergo et debilitatus corpore, obsecundans
ii Podium infimum chori
hic sigiiificarevidetur stationibus nefandis; et, quasi reatus mei in-
/iirniii, e.r quo proximus erat ad plrbem in eccle- cursu, ipsis iratis, plagatus fuissem, crebrius eis
iia consistentem descensus ac prospectus ; sicut in lacrymosas preces effundens, rogabam, ut delic-
amphitheatris podium locus erat arence proximus. tis meis veniam tribuissent. Cumque hoc conti-

Sumi etiam potest pro ambone, seu loco elaliore, nuatis momentis tristior perpetrarem, eunte me
ia i/uo recitari solebant lectiones sacrce et homilice ad preefatum dsemonum habitaculum, obvius
nil pn/nilum. Vide Cangium, et, si lubet, etiam mihi fuit quidam, Sabinus h nomine, tonsus ca- h
Vnbassutiiini in Notitia ecclcs. pag. 10, ubi de pite, et vestimentis religiosis amictus. Quem dum
ambone plttra. Putavit Viole in Vita Gallica percontarer, quis, et unde esset, vel quo perge-
iii/i. vin, podium
locum ecclesice, in quo
liic dicj ret et propterhanc causam interrogationum ad
;

iietineban/ur olim energumeni, juxta canonem invicem sermocinaremur; ait praefatusvir: Unde
C XVII coiici/ii Ancyrani ; sedpalet hic illum in- , tibi talis accidit morbus vel * cujus religionis es;
p
telligi non posse ; cum statim autea dixerit Con- tu i Cui ego Cultor suin maximorum deorum,
: •
pro e | ; „/
stantius : Tum vero pia commotio Sacerdotis Jovis, Mercurii, Apollinis, vel omnium numinum. infra
produci inflciantem prsecepit in populum. Nec Propterea indifferenter f aras eoruni lacrymans i

mora, Missam celebraturus etc. Nonerat ergo in pulso, ut mihi reconciliati, quse abstuleruntindi-
*eptu illoamplius hic energumenus cum aliis, sed gnati, reforment* propitii. '
id est, res-
'

inde eductus in medium plebis ; neque proinde ad 'i' uan

20 Hsecaudiensille, respondit Erras, nesciens :

illiul septumaccessisse credendus veritatem propterea talibus malisinvolveris, et

estS. Germanus, : propter idolo-
iiimiserum adse evocaret, qui in media jam ec- crudeliter flagellaris. Illi si alicujus scientise vel latriam: ut ei
"'
cksia siispensus mstuabat. intellectus regerentur doctrina, non perpctuo |J™ ctericw
o Vexaretur, a dmmone scilicet: agitur enitrt caeci, muti, surdi, odore privati, gressu nupediti,
ilr
mergumeno. manibus trunci, ferro aut plumbo inhsererent
p Xon erat ergo ipse S. Germanus abbas cceno- Nonne ipsi sunt, de quibussacratissima
colligati.
oti S$. Cosmw Damiani, a se fundati ; ut fin-
et canit Scriptura Os habent, et non loquentur;
:

•l'1'ir Ms. nostro Autissiod. C xciv pag. 337.

in oculos habent,et non videbunt aures habent, et ;

'I De S. Mamertino actum esl dic 20 Aprilis. non audient; nares habent, et non odorabunt;
manus habent, et non palpabunt pedes habent, :

et non ambulabunt; non clamabunt in gutture

suo neque enim est spiritus in ore ipsorum ? Et
;

subsequitur de vobis loquens Propheta Similes :

illis flant, qui faciunt ea, et omnes qui confidunt

in eis. Vides pcenam statuarum cultoribus prae-

Julii Toimis VII. 28 paratam.
 218 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

paratam. Vides comparationem veridico ore egredi ;

quoniam hospitalitatem alicui peregrino
A.Co»
prolatam ? Festina igitur, si vis amissi oculi vi- praebui. Scio enim, quae hic sit obsidens turba pr «b. ,,,'""

sionem, et aridae manus sanitatis percipere viri- catulorum et insidias hospiti praeparans quo
,
;

ditatem, meis eloquiis obedire. me egresso, miserum devoret ; ac dilaniet, et

hjiis ivnsilio 21 Est enim in ecclesia Autissiodorensi vir si egressus fuero, venenosos in dentes infi- eum
inl S. (ierma- sanctissimus, nomine Germanus (cujus ego sum gat. Me suis Deus excubiis non fraudat quoniam :

numprofieisci-
clericus) timens Deum, et recedens a malo cui ; sunt mecum fratres subdiaconi duo id est ;

lur Autissio-
tltniim
seipsum Christus facie ad faciem demonstrat, Alexander q, et Jovianus r ; necnon et Jovinianus
;

et per eum inenarrabiles ostendit corporum cu- lector. Ergo obsecro te, ut sanctis episcopishaec
rationes. Si vis ergo sanus fieri, relicta servitute quae tibi locutus sum, referas, et ab his mihi im-
idolorum, qua es miserabiliter irretitus, ipsius petres veniam. Antefatus igitur juvenis, accepto
tibi praesentiae posce proesidium. Quo audito, responso egressus est me autem tanta cognos-
, :

agens gratias, rogavi praefatum virum ut iter , centem mysteria, medullitus formido invasit.
mihi, quo ad eum, de quo indicaverat, Episco- Inde soporifero cesserunt languida somno mem-
pum possem pervenire, illico demonstraret. Ille bra.
autem lsetitia plenus, propter quod me suis vidit 25 Et ecce, in extasi raptus, adesse existima- a 'ato(itii
M
'/„

obedire praeceptis, antetulit gressum et de alto ; bamrursusjuvenem, priusquam galli cantarent;

aggere, quod est monte Matogene, ostendens ad januam s, etclamasse rursum eonomine, quo
planitiem revertitur. Ego vero perseverans,
viae*, ante clamaverat : et illo iterum respondente, et
lastus itercarpebam. Erat autem eodem die tem- interrogante, quid vellet ; tunc ille dixit : Sancti
pestivus imber ab ortu solis usque ad occasum : episcopi Peregrinus, et Amator, priusquam a se
et licet fuissem malida veste gravatus, nequa- discedant, Missas sunt votivas celebraturi ; et
quam tamen restiti fatigatus k. Ecce autem, la- propterea te quoque miserunt invitare, ut mi-
bentejam die, horapeneundecima l, adventante nisterium tui officii peragas. Si vero formidas
nocte, factae sunt tenebrae pluvialibus imbribus propter praefatum hospitem, aiunt, ut viee tua
B mixtae ; ita ut nullus posset nec sui itineris co- Alexander ei custodiam praebeat. Sed et illud E
mitem aspicere. jusserunt, ut tecum Jovianum subdiaconum, et
sed nocte op- 22 Vix tandem perveni ad ccemeterium, in Jovinianum lectorem,qui Alleluiadecantent, ad-
pressus, di- quo sancti Amatoris episcopi dicebant esse cor- ducas. His peractis, videbam ego ipse, aperto
vertit in vici-
pusculum. Et quoniam imbres vibrato fulgure sepulcro, egredientem ex eo virum, aspectu miras
itam urbi cel-
lulam
jugiter descendebant in terra, ccepi anxiari, et pulcb.ritudin.is decoratum, et vestimentum ejus
nimium esse sollicitus quia non inveniebam, in
;
niveum, tamquam byssum. Illo egresso, quem-
quo me reciperem habitaculo. Crebris ergo mi- admodum videbam reperit tres ante ostium,

cantibus ignibus ex aethere, parva cellula osten- stantes in veste candida, et salutavit eos, nomine
ditur oculis meis, in qua unus erat sarcophagus. unumquemque vocans. Tunc dixit Alexandro:
Quid plura? Ingredior, obliqui aeris fiammis Reverentissimi antefati episcopi Peregrinus, et.
perterritus. Tunc non inveniens, ubi requiesce- Amator, jusserunt me usque ad eos venire. Qui
rem, super ipsum me jactavi sarcophagum, igno- iterum jusserunt te huic cellae praeponi , propter
rans, quis in eo requiesceret sepulcro. Ingresso hospitem conservandum, et custodiendum a ca-
autem me, repentina lux in eodem habitaculo ita tulis, matre, et filiis septem, qui ad necem ejus
per sudum refulsit, ut existimarem solis radios delitescunt.
reducis terram suo tempore illustrasse. Sup- 26 Post haec rursus contemplabar, qu emadmo- e t mysteriii

ponens ergo capiti meo sportam, quam bajula- dum tenuerit dexteram meam reverentissimus Christiams

bam, et lateri baculum, utpote lassus, atque ni- diaconus, etdixerit : Veni nobiscum, hospes, ad
mium humectatus, somno indulsi. Missas. Pergentibus itaque nobis, vidi quinque
uld sepulti SS. 23 Intempesta vero nocte evigilans , respexi stantes ante crepidinem altaris, speciosissimis in-
Corcodemus juvenem vestibus dealbatum in vestibulo praefa- dutos stolis et videbam me interrogantem
: bea-
et socii cum tae cellulae, in quojacebam, luciflue illustratum tissimum Corcodemum, qui essent illi, qui eoram
oliis ipsiappa-
rent,
m. Ego vero insolitam latius * majestatem aspi- altari assistebant. Et dkit mei Ille, qui in me- :

m ciens, territus, pronum me supra illam, in qua diostat, ipse est sanctus Peregrinus episcopus et
c dormiebam, prostravi rnemoriam. Eram autem martyr, cum quo a Romana urbe ego quoque E
'
Cod. Lutj- intra me orans, timore perterritus, et dicens missussum imperio Papae Sixti. Illi duo qui dextro
dunt . insolitae Deus Christianorum, pure deserviens
cui est adhasrent lateri, sunt Amator, et Marcellianus / '

lucis
Germanus episcopus, cujus ego sanctitatis atque episcopi ;
qui sinistro, Elladius u est, et Valeria- "

operis bonitatem nunc sequor, erue me de tali, nus x sanctissimi, qui beatissimo Peregrinogra-
in quo tremebundus jaceo, cito terrore. Me talia datim successerunt y. Discedens igitur a me per- S

prosequente, adolescens, quem ante ostium stare spieuus diaconus, ipsorum est redditus vultibus.
praevideram, emittit vocem dulcifluam, dicens : Tunc demum quasi me coram, audiebam sanctum
Sancte Corcodeme n, sancte Corcodeme, levita Amatorem episcopum dicentem diacono Praebe :

Christi. His auditis, beatissimus vir

Corcodemus silentium z, frater, quo possimus, remoto stre-
de sepulchro, supra quod procubueram, respon- pitu, voti compotes fieri festinat eniin Peregri-:

dit Scio qui sis, et vocem tuam audio tantum

: ; nus fraterad proprium habitaculum Baugiacum
dic, quid me velis, Florentine o frater. Atille. aa reverti; et oportet nos propter euin paulo
Surge, inquit velociter beatus Peregrinus epi-
:
temperius sacrificium consummare. lndicto ita-
scopus p cum ceteris fratribus pro nocturnis ex- que silentio, et catechumenoriim denuntiata dis-
cubiis celebrandis in ecclesia sunt congregati cessione, ego mirabar intra me, tantas novitatis
propterea te quoque sanctus Amator admonet, contemplans mjsterium non tamen ausus fu' :

ut venias, et intersis sancto conventui.

post catechumenorum denuntiationeni ad locum,
umque defen- 24 Tunc beatus Corcodemus ait Regredere
<
:
ubi Missae celebrabantur, pedem attollere sed ;

ilunt citius,dulcissime frater, ad sanctum ac beatissi- videbar mihi in eodem loco, in quo reverentissi-
mum episcopum mea reportans mandata. Hac mus me diaconus constituerat, stare.
igitur nocte non possum de hoc
tabernaculo 27 Item videbatur mihi interrogasse diacoiuim
beatus
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 219

ac d.xisse Quis homo hic Quod tamen ejusdem Mamertini verbis melius D
beatus Peregrinus,
:

k.C(*»*
n0
tecum
qu hanc basilicam est ingressus? Et poterit enncleari. Sic ergo incipit : Eram ego
ggj j
"" V Mamertinus Ego
""" ,

re
spondissediaconum:Hicesthospesmeus, cu- etc. interea omittendam non
putavi : cumenim, juxta pliir/ma Mss. pra?fatio
custodia, ne vestris dudum
parerem iin-
*r£Zr jus me
non sit ipsius Mamertini, ut colligitur ex nota
MM- periis.
Ergo iterum velut in die vide-
retinehat.
persona, prwcedente ; non potest, quisquis cam composuit,
bam mestarejuxtaipsos;etnonsolum
-""'
•I" 1
vestium qualitate discretum admirans- ;
sui.s verbis vcrba Mamertini su/ijiccre, nisi vel ad-
se d et
hi niveis sunt vestibus omnes dita, vel subintellecta saltem voce, inquit. Etvero
que dicebam Cur
!
Jl -'""" :

nigris induor tegumentis? Cum non sola Mamertini verba ; sed tolum de conver-
induti; et ego
mecum ruminassem, vox delata est sione ejiis libellum, adeoque et prmfationem et
luec ettalia
ad Corcodemum diaconum ex ore epilogum, inserere huc voluissc Constantiiim, pa-
in aures meas
emissa Segrega, frater. hospitem tet ex fine capitis prcecedentis.
episcoporum :

nostris ccetibus et foras ab ecclesia ex- h De S. Savino seu Sabino (nam codiccs va-
tuum a ;

pelle;quoniam indignus estgratiae particepsesse, riant) vide qua; diximus 11 Julii, pag. 289.
propter quod idolis Jovis deservit.
Quorum quasi i Indifferenter, id est sine dilatinne, sive assi-

prreceptis inserviens, pellere me foras saepedi- d/tr. Mss. San-Maximiiiiaiiiim, Marcliiai/cnse, et

ctus diaconus nitebatur.

Tunc ego cadere quasi Q Ms. 4 habcnt, indesinenter.
ad pedes ejus, et liis eum affatibus
exorare viile- k Quce sequuntur hinc usquc ad initiam mi-
bar; ad reverentissimum diaconum:
et dixi meri 32, omissa sunt in Ms. San-Maximiniano,
Amice Dei, deprecor te, ut apud praesentes epi- ctQ Ms.4; et similem codiccm prae oca/is habuisse
scopos intercedas, ut mecum misericordiam fa- videtur S. Bericus in Vita metrica num. 72 sed :

ritum daemonum, quoteneor obligatus,

ciant, et
non recle omissa hcec essc, ostendunt codices, om-
disrumpant. Ad quam supplicationem motus, nes alii ; imo ilii ipsi, qui hcec pra-termiltunt
videbatur me eis praesentasse, et, ab illis accepto nam qua? habent a numero 32 de S. Mamertino
mandato, mihi manum imponere. sine prcecedentiiius inteltigi neqiieinit.

B 1 Adcerte, tam liic, quani supra num. 7, horas K

ANNOTATA. numerari more Bomano, ab ortu solis.
m Pro, in quo jacebam, luciflue illustratum,
a Ba>c proefatio libelliusque ad initium numeri legit Cod. Lugdunensis; Cujuspraesentia cellula,

sequen/is deest in codice nostro Ms. 4, et Mar- Q in qua jacebam, luciflua inundatione illustraba-
passim codicibus exstat.
chianensi ; sed in aliis tur : ego vero etc.

Non videtur autem esse Constantii; multo etiam n De Corcodemo actum est 4 Maiipag. 453.
S.
miuus ipsius Mamcrtini ; sed alterius, qui Ma- o S. Florentinus M. a Bargedeo in Menologio
mertini testvnonium et narrationem per libellum AuHssiodorensi Ms.notatw die 4 Octob., quo agi
evulgans, illiprologum et epilogum de suo adje- de illo poteril.

ceril;ut suo Inco videbitur. p Egimus de S. Peregrino, primo Autissiodo-

b Nempe SS. Corcodemi et sociorum MM. de rensium episcopoet M. 16 Maii, pag. 561.
ijuorum revelatione /tic agetur. q De hoc S. Alexandro dici poterit. die, quo
c Ipso sc/l/ret Mamcrtino, ut ex sequente nar- co/itur Aulissiodori, 4 Februarii, cum admensem
r/itiime liquebit. illuin redibitur.
d Innuerc cidetur auctor id, quod de piiella r De hocS. Joviano, seu Juviano, ut est in cod.
habente spiritum Pythonem narrat S. Lucas Lugdunensi, subdiacono, nondum compcri, quo
Act. 16 : Haec subsecuta Paulum et nos, clama- die colatur. Vidc dicla de S. Joviniano, quisc-
bat, dicens Isti homines servi Dei excelsi sunt,
: quilur, lectore et M. die SMaii, pag. 5.
qui annuntiant vobis viam salutis etc. Sed cur s Codex Lugdun. sic habet : Et ecce, in exstasi
Paulo jungitur Bamabas, quijamante a Paulo elevatus, adesse me existimabam, priusquam
discesserat? Alium hic pro a/io scriptum pula- galli cantarent ; et vidisse reversum juvenem ad
iniis,harnabam pro Sila : nam hic erat tuni Pauli januameic.
comes cum Luca et Timo/hco. t De
Marcelliano ep. Autissiod. S. Pere-
S.
e Cur luciflua dicantur hcec sepulcra, infra grini successore, consule diemZMaii, pag. 203.
C colliges num. 22 et 23. u De S. Elladio, Eladio, seu potius Hel- p
f Narrat. Itacum Surio p/eraque Mss. Ipse sic ladio ep. Autissiod. adi ejusdem mensis diem 8 ,

'li/im primo Itgerat Chiffletius; delevit tamen

pag. 300.
/instca, ac substituit, narro ; uti etiam disertc ha- x De S. Valeriano ep. Autiss. dictum 6 Maii,
het pervetustus codcx Lugdunensis P. nostcr pag. 105.
Ms. 4, in quo libellus hic, eodem, quo cetera, 1 S. Pereijrinus, 2 S. Mar-
y Boc scilicet ordinc,
charactere in fine exaratus est, scd seorsum sine ccllianus, 3 5. Va/erianus , 4 S. Be/ladius
Vita Constantiana S. Germani. Ego retinendum
5 5. Amator. Fictitius ergo vidctur Valerius in
censeo narrat ut nondum hic Mamertinus, sed
; Bist. cpp. Autissiod. a Valeriano dislinctus.
idem loquatur, qui Mamertini verbis adjecit epi- i Silentium indicatur, quod olim ante Prcefa-
loijum. qui certissime Mamertini
csse non potest; lionem Missce, quando et catechumeni recedere
"I iii/i/i patebit.
jubebantur, indicebant diaconi; dc qua re videri
g Inquit. Et hanc vocem deiecit, poslquam polcst lauda/us /e Brun tom. II, dissert. iv, art. 3.
scnpserat, Chiffletiiis ; erasa cst eadem ex codice aa Vuigo Boiij.
lugdunensi, ubi locus ita vacat, m additam ali-
quando fitisse, certo appareat. Deestautemomnino
'ii Mss. Valcellensi,et Marchianensi, ulietincod.
V Ms. 4 quod quidem in dnnliiis ii/l/mis miriim
:

non est; cum inhis eti/un omissa sit prcefatio

jani rlata, t/imquam ad historiam nihil faciens
tquod ni quibusdam codicibus frequenter accidit)
qusque loro lirevit/itis causa reposila sinthcec:
CAPUT
 220 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

rat:Confundanturomnes,quiadorantsculptilia \, {

et qui gloriantur in simulacrissuis.Secundaluec f ««si n**"

CAPUT IV. erat: Salvtim fac servum tuum, Deus meus, spe- ''
'«,
rantem in te. Tertia Beati, quorum reniissse "k
:
''»n;,i„"'
sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata. """""/»/ „',

Ejusdem libelli continuatio. Et cum haec audissem, reversus ad me, prostravi V Gen'"'"i"%
me septies in supradicto sarcophago, orans et 'Itlntl
Post impositionem iterum manus, videbam me dicens Deus sanctiCorcodemi, suscipe festinan-
:

Mamertinus
a Sanctts pcr sanctis episcopis praesentatum, et instructum tem ad te, et ne confundas me ab expectatione
qvietem in- ab eis, quae amplecterer, et a quibus caeremoniis mea tua enim pietate, et gratia ad hoc delatus
:

stmitur dc fide separarer. Et rursumaudireme putabam episco- sum habitaculum per quod meorum contagia .

i 'atholica,
pos. quemadmodumdelegaverintSancto diacono, cognovi errorum. Rursum consurgens, illuc ad
dicentes Amantissime frater, reduc tecum hos-
:
ipsam basilicam elevavi obtutus et audio iterum ;

pitem mone ; et illum, ut, lucifero exorto, fratri antiphonam meae saluti atque conversioni conso-
se praesentet Germano quia ipsi est a Christo ;
nam Exaudiat te Dominus in die tribulationis;
:

Deo directus, ut per eum omni plenitudine spiri- protegat te nomen Dei Jacob. His sanctis affati-

tualis gratiae impleatur. Deinde videbam me ip- bus confortatus, tertio me in oratione prostravi.
sum supplicare illis, etipsos me alloqui et exhor- Trina igitur obsecratione perfecta, surgens, vide-
tari ad perficiendam in me doctrinam fidei. bameam, quam priits videram lucem, ablatam a
Videbam etiam, illis discedentibus, praefatum facie nculorum, in quibus ante fulserat et re- ;

diaconum tenentem manum meam, et restituen- pentinas rne illico tenebrae circumsepserunt.
tem me ad suam, de qua me eduxerat, cellulam. Ego tamen jam mysterio edoctus, fronti mes
iiim ipsi Sancti 29 Item videbam, priusquam ingressi essemus dominicum infixi vexillum. Dum haec geruntur,
ile se ei quw- cellulam, procidere me ad pedes ejusdem diaconi, vulgaris lux terris reddita radiavit. Mox ego
dam revelant.
et ita Ne, quaeso, irascatur dominus
dixisse :
iterum atque iterum charactere con- salutis me
B meus, si adnue in conspectu tuo locutus fuerit tirmans, et sancto hospiti grates exsolvens, ad K

famulus tuus. Qni quasi respondebat Dic, quae :

Doctorem e atque ad Ducem ccelestis Imperatoris
te reinordent, cum fiducia. Et ego Obsecro te, :
citius properavi.

quot temporum lapsa sunt curricula, ex quo in 32 Exploranti * ergo, ubi sanctissimus Germa- a JIKI /in/mii-
hoc habitaculo requiescis ? Qui respondit : Post nus episcopus eo die habitaret, incolae civitatis gm axeptm
fuit;
martyrium beatissimi Peregrini, die tertio pas- dixerunt Non est hic monasterium habet pro-
: :

'
(M/li/lll nif/i/

sionis ejus (non quidem eo tempore a) de seculo xiintim, et illuc frequentissime gratia visitationis
explorans
ad Dominum migravi.Optaveramus quidem par- cymba portatur. Tunc deprecatus sum eos, qui
ticipes fieri passionis ego cum fratribus meis, mihi indicaverant,itt ad ipsum monasterium du-

sicut fueramus unius quoque bajulatores man- centem viam demonstrarent. Qua arrepta, quo
dati ; sed post non multum temporis imperator tendebam, perveni et me paululum ante ostium :

est ordinatus, doctrina Christiana refulgens b, immorante, subito vir beatissimus Germanus
qui, persecutione remota, cunctas clausas eccle- egreditur; quem procidens in terram adoravi.

sias patefecit, et eis Catholicos praepositos ordi- Illeautem non eventu, sed admonitus egredie-
navit. Propterea non potuimus, quae voluimus, batur in occursum meum Deus enim omnium :

consequi. Fratres autem mei erant hi Marsus ; conditor revelaverat Famulo suo et meam ne-
presbyter c, Alexander, et Jovianus. Et sepultus cessitatem, et quorum fuissem ad eum jussione
sum in hoc loco ab iisdem fratribus meis. Ipsi directus : sicut postea comperi. Curvatus ego
autem ut mihi divinitus revelatum est, Confes-
, obsecrabam Virum Dei, ut me bene-
solo tenus,
sores obierunt. Jovinianus vero lector, Deo pro- Qui extenta manu elevavit me, dicens:
diceret.
curante, niartyrium consummavit. Habe fidueiam ne terrearis. Et apprehendens
;

Evigilam 30 Cumque omnia hsec in excessu mentis vi- mentum meum, osculatus est me. Cui ego Ne :

Mamertinus, dissem, sopore fugato, experrectussum et con- ; facias, Vir sanctissime qttoniam adhuc ab oscu- ;

Dnun nrat,
tinuo Ego autem memor mei,
gallus cantavit. lis ararttm daemonum os meum non est munda-

ostenso mihi signaculo frontem munivi.Tuncego tum. Cui sanctus Germanus Agnovi ego nocte :

planctigerum ejulatum emittens, supra sepultu- transacta, ab omnibus illecebris te mundatum

ram, tainquam super aram dominicam, procubui fuisse. Quo audito, obstupui, steteruntque eoma;,
quam irrigans lacrymis, precem fundebam, et et vox faucibus haesit. Tunc egregius Vir inhae-
dixi : Domine Deus Israel, qui in altis habitas, et rens manui mese pariter ad monasterium ih- ,

humilia respicis, et alta a longe cognoscis prae- : gressisttmus.

ter quem non est alius Deus d qui ob reparatio- : 33 Ego vero intrame ipsum movebar, dicens.
ii(/j.i("|»»"'

nem generis humani in terram venisti, et cum Quis huic indicavit, quse clam gesta sunt noctts
hominibus conversatus es cujus nutu, ac mise- : praateritae spatio ? Et me talia cogitante, intro- ilini>>""

ricordia ego indignus in hac noete meae salva- , duxit me in cellulam suam /, et sedens dixit
•
scti) I

tionis secreta nosse promerui et

concede mihi, ut ; Obsecro, fili, ut mihi^quascttmque gesta sunt,
celerius famuli tui sancti Germani contempler ad tuam nocte praeterita notitiam pervenerunt,
aspectum, cui me recto itinere perduxisti. Com- innotescere non demoreris. Tuncego incipiens a
pleta oratione, prostratum corpus erexi : et cum primaorigine usque ad ejusdem affatus^ ei siny'
aciem oculorum ab basilicam sancti Amatoris latim exposui; reticens de turba catulorum.M
^
dirigerem, aspexi lucem immensam, intus foris- utomnia narres,et
ille ait : Nonne obsecravi te,
que fulgentem ita ut crederem, repulsa noctis t» 1

; nihil mihi de ostensis tibi mysteriis celes^ t

caligine, sui temporis meta solem confinia re- partem pene cunctam * miraculis exceden ^
plevisse ". Dehinc ex eodem item loco voxcanora nobis
cod. Lugd. mysterii reticuisti ? Prosequere, et expone
repetisse atque hymnigera ad meos est auditus delata.
insidias, qua? te circumadstabant, catulor
31 Continuo ego in eodem,quo audieram,
loco, Ego vero haec audiens, dixi Quid narreffl :

substiti, quousque quae cantabantur a

audirem. , mino meo pulvis et cinis? Ubi divinitus fit ^

Prima ergo antiphona, quae ad aures meas vene- mortalium ling ua

cutio, cesset incondita
narraoo.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 221

cum sis et ulterius, nbi conversatio hiimana recubare D

Video enim te Deo plenum et
est,
T ,„ narratin.
;

"*" Ljjg, ubiqae qua aguntur, cognoscis Ille sub- non audeas. Sit autem habitaculum tuum silves-
'"*
rideng 'lixit
Vere quidquid propter te actum
:
tre gremium, vel eremi vastitas. Quos autem

venerabilibus episcopis, veladiacono habitatores repereris, ne

itineris tui in circuitu
est aviris
etpraesens fui. Ne formides fldes tua ;
noceas aut lsedas. Non ego, sed Christus per me
„„vi
audiens, declinans me m
,

tibi imperat. Tunc serpens, velut SU83 iniquitatis

tesalvum fecit. Hasc
et apprehendens genua ejus, mole gravatus, submisso eapite, septies spirarum
faciem, ingemui
;

perflciendam fidei Christianae suarum tendens volumina, tamquam valedicens,

reliqua, quae ad
superfuerunt, rogaviut perejus dex- et gratias agens beatissimo Germano, pectoris
potentiam
tractu graditur: eujus posttergum turba minor
teram implerentur.
sequebatur. Visa enormitate corporis ejus, cuncti
Tunc demum pari comitatu ad civitatem
:tl

in ecclesiam, voca- trementes beatissimi Germani comites, fugam

,',,-u' processimus. Ingressi autem
quibusdam laicis, dixit mihi Re- arripiunt. Stabat t.amen ille immobilis, fiduciam
tis clericis et
:
^rtiiwtar,
''" Ju '
pete, obsecro, quae dudum in monasterio ,
me habens beatissimse sanctitatis. Tunc redarguens
r** interVogante, narrasti ; ut et hi audiant, qui populnm fugientem, dixit : State, et videte mira-

ignorant. Cui ego tremuluset timore prostratus, bilia Dei, quaj operatur in nobis indignis.In ipso
respondi quid dicam, quod non Beatitudo
:
tua autem tractu aestimatus est serpens posse habere
longitudinem cubitorum septem. His miraculis
ante praesciat? Et Episcopus Propter
adstantes :

tibi dixi, non propter me. Ego

autem iterum re- ostensis , illa cellula beati Corcodemi diaconi,
petens omnia, illis quoque innotui. Qui infinito quae propter densitatem veprium, nulli, nisi tan-

gaudio exhilarati, Deo laudes et gra.tias refere- tum antistiti Germano, fuerat nota, facta est,

bant, dicentes: Gratias tibi Deus, quia hoc tibi Deo operante, omni sexui cognita etnonsolum ;

v;is electionis ante mundi constitutionem prae- omnium notitiam promeruit, sed et culturam.
per quod virtutis tuae magnitudinem,
destinati,
Omnes igitur ex hoc tempore, eidem cellulae vo-
et
*
potentiamomnjbus, et sine fine demonstra- tivam gerentes devotionem, alacriter frequen-

g res.Tunc beatus Episeopus inducit me in locum, tabant. E

, . .
ubi remissio fitomnium peccatorum etdemore ;
37 Mamertinus h igitur, per quem, et in quo his attoiiitus
rtuteg
sacerdotali aquis benedictis baptismum mihi ,
Deus virtutum suaruin ostenta depalavit, videns Mamartinwi,
inasoi. vir-

mtis in;i' rir- tradidit, replens circa me et in me universa offi- hasc, non soluin a gentili errore sed etiam a " ,

Stterto iesf. mt-

'"''' s
cia gratbe spiritualis. Ad quem ego Domine, :
cascitate, ac ariditate clementissiine liberatus, et
•lliii.

sicut animae recessus salvasti ; ita et corporis de- a serpentium morsibus Dei nutu ereptus, conse-
bilitati membra restitue sanitati : da solitam cravit se monasterio sancti Germani episcopi
lucem utrisque parentibus oculis aspicere, et ita devotissime i, ut nusquam ex eo foras egrede- i

geminis manibus consueta opera attrectare. Haec ejusdem Episcopi aut imperio,
retur, nisi forte
audiens Antistes, dixit mihi : Credis, hoc me aut comitatu illectus. Cujus sancta conversatio
posse iu te operari? Respondi : Credo, Domine ;
ita doctrina spiritali floruit, ut defuncto archi-
et propterea ad tuam profectus sum pietatem. mandrita Alogio k, qui eum monachum fecerat, /i

His auditis, accepto oleo, et signans oculum at- ipse hereditario jure sanctitatis* ejus officium ' nl. heredi-
suscepisset De Ceterum ordinem narra- laria sincti-
que lnanum, officiis propriis, repulso morbo, /. his ita. '

restituit. Hi, qui adfuerant, videntes, rursum tionis coeptae prosequamur m. ,

opcra Dei laudaverunt, quae per virum probatis-

simum atque sanctissimnm Germanum fiebant ANNOTATA.
episcopum.
ta iwml ad- 3 ^ Tune ait turbae, quae cum eo erat Perga- :
a Idest, eodem qitidem mense, et teitio diepo.it
»»/ eellam mus cum hoc homine ad locum, in quo hospitatus i/lum, quo S. Perer/rinas in coelos evolavit, ego
S. Coraxfemi, est nocte; et videamus, si adhuc ibi est catula* quoque vivis excessi ; non tamen eodem tempore
' «erpens cum catulis septem. Qui dixerunt Quidquid :
sedannis aliquot posterius. Fecithic locus, opinor,
praecipis, fiat. Ego autem exiens de medio illo- ut festurn S. Corcodemi huc usque celebrari soli-
rum, praecedebam, illis cum beato Episcopo sub- tum die 4 Maii, in Breviario nuperrimo Autissio-
sequentibus usque ad locum. Cumque venissemus dorensi anni 1726 repositurn sit die 18 ejusdem
C ad locum, oratione celebrata, dixit Episcopus : rnensis, qui tertius est a festo S. Peregrini ep. K
Dic milii, juvenis; ubi vidisti adst.antem virum, Notavit Chiffletius, hosc verba, die tertio passio-
vestibus niveis circumdatum ? Et ego Domine, : nis ejus, abesse a Mss. codicibus; sed Itcec ego in
hic in vestibulo. Iterum dicit : Super quod sepul- ornnibas noslris reperi.
crum inclinatus es nocte ? Ego autem digito b Intellige Constantinurn Magnum.
ostendens, monstravi sepulcrum. Tuncsanctus c De S. Marso presb. agendumeriti Octobris.
Episcopus dixit Removete lapidem de hoc se-
: In recenti tamen lireriario Autissiod. notalur die
pulcro, ut interiora ejus inspiciamus. Remoto 5 ejusdem memis.
itaque lapide, sunt serpentes octo priinus
visi d Ne quis mirelitr, totics tiic adhiberi texlus
;

immanissimus, ceteri vero septem paulo infe- sacros ab homine recentissime Christiano ; memi-
riores. nerit, hcec ab eo scribi potuisse diu poslerius,quam
/»>//,! 36 Visis ergo hominibus, ille acciderant ac tum in Scriptura versatissimo
coluber capite ;

erecto circumspiciebatomnes.plus tamen beatis- pronum fuisse res antea factas verbis sacris ex-
simum Germanum episcopum.Cui praefatusVir jirimere.
Serpensnequissime, adhucnondeseriscalcaneum e Codex Lugd. habet : Et sancto hospiti (Cor-
ttumani generis et audes post praevaricationem
; codemo scilicet) grates exsolvens atque doctori
tuam et. ilevictionem, gyros super membra reve- ut valuitiro, ad ducem (S. Germauum) ccelestis
rentissimi Corcodemi diaconi tuos extendere? Imperatoris citius properavi.
Vivit Dominus, quoniam morte cum omnibustuis f Dc cellula S. Germani vide infra Eericum in
lueras dignus sed quoniam obedisti pnefati fra-
; Miraculis num. 22.
tris iiuperio, et abstinuisti veneniferos voratus g Alii codd. habenl : usque adeumdem pro-
tuos a praesentis hospitiscorpore, egredere sospes; fectum mei ; alii :usque ad eumdem locum expo-
sui
 222 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

sui profectus mei causam cod. Lug. : usque ad auctores criminum fuisse multorum;
;
insepultos
S
eamdem profectus mei causam. jacere; et ob lioc inquietare homines, '*M|:,
quiaipsj PRESB.

h Hic est epilogus, ab eo, qiti S. Mamertini quieti esse non possent. Rogat, ut pro eis
Domi-
narrationem publico libello vulgavit, adjectns. num precaretur, quatenus recepti, requiem me-
i Hoc certe et quod sequitur, de se ipso scrip- rerentur. Ad haec Vir sanctus indoluit; impe-
sisse Mamertinum, omnino incredibile est. ratque ut locum ostenderet, quo jacerent. Tum
k Alogio. Sic Mss. nostra omnia, prceter codi- vero, cereoprsecedente, duxumbra progreditw
cem Lugdwtenscm, qui habet Alodio. Idemne ergo et inter difficultates maximas ruinarum, intem-
Alogius archimmulritit, et Alodius episcopus Au- pesta nocte, locum in quo projecti fuerant, indi-
qui S. Germano defuncto successit?
tissiodorensis, cavit. Ut vero mundo
est redditus dies, circum-
Aiunt S. Hcricus in Miraculis num. 118, Histo- jectos invitat; hortatur ipse operis maturator
riaepp. Autissiod. cap.xm, Robertus monachus adsistens rudera tumultuarie superjecta per
:

S. Mariani in Chronologia ad annum 448,
que : negant Chifflctius noster in Mss., et Tille-
montius not. 7 in S. Germanum. Nos rem exami-
nandam remittimus ad diem 28 Septembris, quo
alii- tempus, rastris avulsa purgantur. Inveniuntur
corpora fusa sine ordine, ossa ferreis adhuc
nexibus illigata. Ad legem sepulturse fossa diri-
gitur nieinbra exuta vinculis, linteis ambiuntur
;

cotitur S. Alodius ep. Autissiodorensis. humus superjecta componitur; oratio interces-

1 In cod. Lugd. additur : Gesta sunt autem sionis impenditur; obtinetur defunctis requies

haec omniaincivitateAutissiodorensi, imperante viventibus quies; ita ut post eamdem diem sine
et perficiente Domino nostro Jesu Christo cui ; ullo terroris indicio, domicilium frequentato ha-
est honor, et gloria, et imperium in secula secu- bitatore floriierit a.
lorum. Amen. 40 Neque illud omittendum videtur. quod in XMll.

m De his ita. Ceterum etc. Ha>c leguntur non eodem itinere post dies aliquot noctis csecitate BnBfc jafliiw.

solum in Mss. Chiffletianis; sed etiam in San- compulsus, mediocrium personarum successit '-'eis anituiu

hospitio. Nam id maxime, ambitum fugiens, re-

restitvit,
Maximiniano , Boni Fontis, et Q. Ms. 4. Alii co-

dices omittunt. quirebat. Cumque in divino opere solito pernoc- E

tasset officio, lux orta est, nullis gallorum can-
avium copia in iisdem
tibus nuntiata, ciun earuin
CAPUT V. domibus non deesset. Causani novitatis explorat;
agnoscit, multum jam tempus esse, quo tristis
taciturnitas naturale gallicinium damnavisset.
S. Germani pietas erga defune-
Ab omnibus exoratus mercedem
, mansionis
tos insepultos; ejusacS. Lupi exsolvit. Acceptum euim triticum benedictione
condivit quo pastae avicuhe auditus habitantium
;

ep. Trecensis missio Britan- usque ad inolestiam frequentatis cantibus fati-

nica adversus Pelagianos; gabant. Ita virtus divina, etiam in rebus minimis,
maxinia praeminebat.
consecratio S. Genovefae 41 Eodem tempore, ex Rritanniis directa le- SIX.

Mittitw n»<
gatio. Gallicanis episcopis nuntiavit, Pelagianam
tempestatis mira sedatio. perversitatem in locis suislate populos occupasse
S. Lupo i»

BHtamiui»
etquamprimum fidei Catholicae debere succurri. nmtn Ttk-

XMI.
Quodam enim tempore cum iter ageret, Ob quam causani synodus numerosa collecta est gianos;

IHvertit Sunc- hveme, ac diem totam in jejunio ac fatiga- b; omniumque judicio, duo prseclara religionis li

tn\ in domum tione nimia duxisset; commonetur, ut, cogente lumina universoruin precibus ambiuntur, Ger-
speetris infes-
vespere, quocumque secederet. Erat eminus do- manus, ac Lupus, apostolici sacerdotes, terram
tttttnii
micilium absque tectis, jam pridem sine habita- corporibus, coelum meritis possidentes. Et quanto
'
til. semirutis tore semirutum*; quod etiam per incuriam vul- laboriosior necessitas apparebat, tanto eam
garis habitatoris arbusta contexerant ut pene ; proniptius Heroesdevotissimi susceperunt; cele-

esset melius noctem sub nudi aeris rigore durare, ritatem negotii, fidei stimulis maturantes.
quam in illo periculo et horrore succedere : prae- 42 Quibus territorium Parisiacae urbis, itineris
sertim cum duo senes , propter infestationem continuatione permeantibus, vieus quidam, cui
terribilem, hanc ipsam domum inhabitabilem Metodori c vetustas vocabulutn indidit, fatiga-
'>'

preedixissent. Quod ubi Vir beatissimus compe- tioni eorum humanitatem hospitii ministravit. in iliitti'

,S.
&'«»"/"
rit,horrentes ruinas, quasi amcenitates, expetiit Cives loci, tantorum Virorum agnito superventu, ftti"-
imella
ibique inter multiplices, quae quondam fuerant, permixta vulgi multitudine obviam procedunt, , ntitiif

mansiones, inventa vix una est, quae instar ha- benedictionem expetunt, debitani Sanctis vene-
'
claves et
iti. beret habitaculi. Illic leves sarcinulae*, et pau- rationem impendunt. Cumque beatissimus Ger-
sarcinulse cissimi comitescollocantur quibus brevis coenula
; manusconfluentem multitudinem salutaris verbi
esui fuit, Episcopo penitus abstinente. Deinde exhortatione refoveret, ad medium circumstan-
alta jam nocte, cum unus ex
clericis legendisus- tis populi longe porrecto intuitu, puellam quam-
cepisset officium, jejunio et fatigatione con-
ille dam, Genovefam d nomine, inter adstantes enu-
fectus, sopore superatus est. Tum subito ante os nus conspicatur. At Vates divinus, nescio quid
legentis adstitit umbra terribilis; et paulatim in ea cceleste et angelicum auspicatus, e proximo
sub oculis intuentis erigitur parietes etiam : hanc jubet suis sisti conspectibus. Obstupuw e
saxorum imbribus colliduntur. omnes, intentisqueanimispropheticam depuella
eamque mux 39 Tunc vero deterritus lector, prassidium Sa- sancti Viri sententiam exspectabant. Cujus ca-
purgat, com-
cerdotis implorat. Qui statim prosiliens, effigiem put venerabilis Pontifex sacri oris exosculatione
perta infestu-
tiniiis cuiisti
imaginis intuetur et praemissa obse-
terribilis ;
demulcens inter castos amplexus , quibus esset
,

cratione nominis Christi, imperat, ut quis esset, orta parentibus, vel quo censeretur noinine, aj>
quidve illic ageret, fateretur. Qui protinus
ter- adstantibus sciscitatur. Mox puellae nomeii edi-
rificavanitate deposita, voce humili* more sup- citur; parentes quoque evocati, in pra'sentiam
;»" et plicantis eloquitur
adducuntur Episcopi. Interrogati de puelm.
'
se vel * comparem suum
,

suani
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 223

esse flliam profltentur.

Germanus Tum lividis iniquitatibus inviderent. Opponunt peri- D
WJ" gnam
V

ipsiiis semper divinitatis

conscius) pro- cula, procellas concitant, coelum diemque nu-
fnt pr.it
intonans spiritu. tali electam a Deo bium nocte subducunt, tenebrarum caliginem
ohetico
nuellam prseconio
extulit, in hunc modum vir- maris atque aeris horrore congeminant. Vento-
affatus Beatos, inquit, vos dies rum furorem vela non sustinent; et Oceani
einis genitores
:

feeit, qua tantae

prolis vos contigit esse pa- moles fragilis cymba vix tolerat. Cedebant mi-
flla
nativitatis ipsis quoque an- nisteria victa nautarum ferebatur navigium
rentes; cujus ortus :

gelislffititiam peperit salutarem

erit enira pre- : oratione, non viribus. Et casu Dux ipse vel Pon-
ac perfectione tifex fraetus corporis lassitudine, sopore resolu-
fjosiapud Deum meriti, spiritalis

propositi ipsis etiam viris aliquatenus imitanda. tus est. Tum vero, quasi repugnatore cessante, '

Plurima quoque alia, quae prolixitas expli- tempestas excitata convaluit; etjam navigium
III.
43
non patitur, in laudem virginisprosecutus, superfusis fluctibus mergebatur.
care
lV yinnR
con- tandem versus ad puellam, iterata hanc heni- 46 Tunc beatus Lupus omnesque turbati , , oleo consecrato

annos, qua excitant Seniorem elementis furentibus oppo- precibusqw.

gnitate complectitur, tenerosque ,

consolatur atque nendum. Qui periculi immanitate constantior, ™ mPe *''- '"
tantus Virpoterataffabilitate, :

inter deosculantis lenia Idandimenta, ne sibi Chnstum mvocat; lncrepat Oceanum, et pro- attindit

aniini sui socretum pandere erubescat, hortatur. cellis saevientibus causam religionis opponit.
Percunctatur, si ritae sanctimonialis caelibatum Statimque assumpto oleo, in nomine Trinitatis,

velit suscipere, ac Christi sponsalitio titulari. leviaspergine fluctus saevientes oppressit. Col-
IUa tanti sponsi nomine delectata, titulum vir- legam commonet hortatur universos ; oratio ;

amplectitur, seque hujus professionis

ginitatis uno ore et clamore profunditur. Adest divinitas
jamdudumastringi desiderio profitetur. Exorat, fugantur inimici tranquillitas serena subsequi-
;

nt, si id dignum ipse duceret, sanctitatis ejus tur venti contrarii ad itineris ministeria ver-
;

benedictionevotisui conipos redderetur. Rursus tuntur; navigium famulatrix unda prosequitur;

in amplexus virginis Sacerdos incumbit, et ut decursisque immensis spatiis, brevi optati littoris
constantis esset animi, exhortatur. Interea gres- quiete potiuntur. Ibique conveniens ex diversis K
sum divertit ad ecclesiam, maximo populorum partibus multitudo , excepit Sacerdotes; quos
agmine prosequente ibique inter diutissimos
: venturos etiam vaticinatio adversa praedixerat :

Psalmoriim concentus, ac prolixam orationis nuntiabant enim sinistri spiritus, quod timebant.
continuationem beatus Germanus manum dexte- Qui imperio Sacerdotum dum ab obsessis corpo-
ram super caput virginis indefesse tenuit. ribus detruduntur, et tempestatis ordinem, et
Expleta solemniter oratione. cibum una cum pericula, quae intulerant, fatebantur, victosque
gratiarum aetione sumpserunt. Tum commen- se eorum meritis et imperio non negabant.
dans eam parentibus, in crastinum redire prse-
cepit.
ANNOTATA.
44 Subeunte diluculo, matureadestGenovefa.
At beatus Germanus, utrum pridianae professio- a Exempla simillima etiaminter ethnicos con-
nis esset adhuc memor, virginem percunctatur. tigisse, ex Plutarcho in Parallelis, Pliniu juniore
Illa Spiritu animata divino, constanter se suae et Luciano, ostendit Menochius noster in opere
sponsionis reminisci fatetur, atque in ejus obser- Italico ,
quod Historias inscribit, part. II, Cen-
vantia perpetuo se manere
Ut autem decernit. turia iv, cap. xxxi. Nhnirum ipsi dcemones illo
id fieri posset, superno auxilio quam maxime, et honore fraudari nolebant, qui superstitiosis exse-
beati Patris intercessionibus indigere. Atque ut quiarum ritibus sibi deferri consucverat : ipsi
ipsam divinitatem cerneres amborum votis evi- erqo per ejusmodi terriculamenta sepulturam itr-
dentissime favere, Germanus vultum in terram qebant, quae defttncti manibus conferre nihil
defixit moxque aereum
; , divina (utnummum poterat. Dewn vero Christianis , sibi ante obitum
credo) allatum sententia, impressione Crucis poenitenlia reconciliatis, talia permisisse , non
exsculptum inspexit, inspectumque protinus a adeo mirum est, tum ut ipsis animabus debitum
terra collegit. Quem loc.o muneris Genovefae ita solatium afferrclur, tum ut ftdel.es neophytos
tradidit,atque semper collo suspensum, ob sui ad opus illud misericordia; toties in sacris Litteris
memoriara ferre praecepit. Hoc. inquit, me re- commendatum, summa deinceps reliqione accu- F
cedente, pignus mei amoris praa oculis jugiter randum, validius permoceret.
gestare memento. Ceterum universa alia mun- b De hac synodo disseril Garnerius noster in
dialis pulchritudinis ornamenta, auri gemma- Appendice posteriore ad primam partern operurn
1'innve compacta fulgoribus, numquam tuis vel Marii Mercatoris dissertat/onc II, synodo 21 pu- :

collo vel digitis inseri patiaris. Habeant haae, tatque habitam Are/ati anno 427; sed locum ac
quae seculo militant
tu, quaa sponsa Christo ad-
; tempus levibas arqumentis probat. Nos eam Tre-
scnptaes, ornamenta spiritalia concupisce. cis collectam fuisse suspicamur ; idque ex Vila
Ita
»tus, Virgini valefeoit; atque
ut sui semper S. Lupi ep. Trecensisnum. 4, ad quam vide, qum
fssel memor, admonuit. Commendansque eam supin notavimus pag 70 et seq. littera e. Ejus .

iterum parentibus, iter,

quod cceperant, perrexe- nou posse removeri ab ipso Sanctorum in tiritan-
n/ani discessu, satis ex eorum festiiiatione, liic a
ttil.
4o Hi itaque Oceanum mare,
>»/..
Christo duce et Constantio descripta, colliqitur; videturque adeo
auctore, conscendunt,
qui Famulos suos inter pertinere ad initium anni 429, juxta jam dictu
'''•,,
'bscrimiua et tutos
reddidit, et probatos. Ac pri- in Commentario § 6.
"jum de sinu
Gallico flabris lenibus navis in c Metodorum , alias Nemetodorum, Nanneto-
ahum provecta deducitur, donec ad aequor
me- durum etc, vulqo Nanterre, vicus est Gallice in
dium perveniret
ubi porrectis in longum visi-
; aqro Parisiensi, leucis duabus distans Lutetia in
s, nihil aliud quam ccelum videretur et maria. Occasum, tesle Baudrantio.
We c multo post
occurrit in pelago legionis ini- d De S. Genovefa fuse ar/um est die 3 Janua-
Wlea vis
daemonum qui tantos ac tales Viros
; rii apaq. 137.
Pwtendere ad recipiendam populorum salutem,

CAPUT
 221 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

49 Compressa itaque perversitate damnabili

A r
ejusque auctoribus confutatis, animisque "^'' 1

om- riii.sT
nium fidei puritate compositis, Sacerdotes
GAPUT VI. beatum Albanuni martyrein a, auctori Deo
ad
v

S. per .J/
ipsum gratias aeturi, petierunt. Ubi Germanus •«&»
omnium Apostolorum diversorumque Martyrum "'"'""^
m
SS. Germani et Lupi episcopo- reliquias secum habens facta oratione, jussit
,
S.ft.

rum felix expeditio adversus revelli sepulcrum, pretiosa ibidem muneracon-

UUllit
Wsnj.'

diturus: arbitrans opportunum, ut membra San-

Pelagianos in Britannia. ctorum ex diversis regionibus collecta, qu os
pares meriti recuperat coelum, sepulcri quoque
unius teneret hospitium. Quibus depositis uono-
nterea Britanniarum insulam, quse inter om- rifice atque soeiatis b, de loco ipso, ubi beati

II nes est vel prima vel maxima, apostolici Sa- Martjris effusus fuerat sanguis, massam pulveris
cerdotes raptim opinione, praedicatione, virtuti- secum portaturus abstulit c; in qua apparebat
bus impleverunt: et cum quotidie irruente cruore servato , rubuisse *
Martjrum csedem
ifiiant disriu-
'

"'•
raberc
frequentia stiparentur, divinussermo non solum persecutore pallente. Quibus itagestis, innumera
in ecclesiis, verum etiam per trivia, per rura, hominum eodem die ad Dominum turba conversa
ui. lifleles per devia diflundebatur ut passim et fide * Ca- ; est.

tholici firmarentur, et depravati viam correctio- 50 Unde dum redeunt, insidiator inimicus,
n„
nisagnoseerent. Erat in illis, Apostolorum instar, casuaiibus laqueis praeparatis Gerinani pedem ymSm
m
gloria et auctoritas per conscientiam, doctrina lapsus occasione contrivit ; ignorans, merita il- tawfim,

per litteras, virtutes ex meritis. Accedebat prae- lius, sicut Job beatissimi, afflictione corporis pro- ma ' w l*"'

terea tantis auctoribus assertio veritatis. Itaque paganda. lit dum aliquancliu uno m loco mhrmi-
regionis universitas in eorum sententiam prom- tat.is necessitate constringitur, in vicinia, qua
H pta transierat. Latebant abditi sinistrae persua- manebat, casuale exarsit incendium. Quod, con- E
sionis auctores, et more maligni spiritus, geme- sumptis domibus, qiue illic palustri arundine te-
bant, perire sibipopulosevadentes. Adextremum, gebantur, ad habitaculum, in quo idem jacebat,
diuturna meditatione concepta, prassuinunt inire fiabris stimulantibus ferebatur. Concursus om-
conflictum. Procedunt conspicui divitiis. veste nium ad Antistitem convolavit, ut elevatis mani-
fulgentes circumdati assentatione multorum
, ; bus, periculum, quod imminebat, evaderet. Qui,
contentionisque subire aleam maluerunt, quam omnibus increpatis, moveri se fidei praesump-
in populo, quem subverterant, pudorem tacitur- tione non passus est. Multitudo omnis despera-
nitatis incurrere ne viderentur se ipsi silentio
; tione perterrita obviam occurrit incendio Sed ut
damnavisse. Illic plane immensa? multitudinis Dei potentia manifestior appareret, quidquidcus-
numerositas, etiamcum conjugibusac liberis ex- todire tentaverat turba, igne eonsumitur ;
quod
cita convenerat: aderat populus spectator futu- verojacenset infirmus defenderat, reservatur.
rus et judex : adstabant partes dispari conditione Hospitium sancti Viri expavescens flamma tran-
dissimiles : hinc divina auctoritas, inde liumana silivit, ultra, citraque desieviens; et interglobos
prajsumptio ; hinc tides, inde perfidia ; inde flaminantisincendiiincolumetabernaculum.quod
Pelagius auctor, hinc Christus. Primo in Habitator inclusus servabat, emicuit. Exultat
loco beatissimi Sacerdotes praebuerunt adversa- turba miraculo, et victam se divinis virtutibus
riis quaj sola verborum nu-
copiam disputandi ; gratulatur. Excubabat diebus ac noctibus ante
aures occupavit, et tem-
ditate, diu inaniter et tugurium pauperis *, turba sine numero; hi ani- ' «' Pito* 1

pora. Deinde Antistites venerandi torrentes , mas curari cupientes, hi corpora.

eloquii sui cum apostolocis et evangilicis toni- Referri nequeunt, quae Christus operabatur in bw.
truis profuderunt. Miscebatur sermo proprius Famulo, qui virtutes faciebat infirmus. Et cum
cum divino, et assertiones violentissimas lectio- debilitati suaj nihil remedii pateret.ur adhiberi,
num testimonia sequebantur. Conviucitur vani- quadam nocte caiidentem niveis vestibus vidit

tas, perfidia confutatur ita ut ad singulas ver-

; sibi adesse personam, quae manu extensa jacen-
borum objectiones, reos se, dum respondere ne- tem videretur attollere, eumque consistere firmis
queunt, faterentur. Populus arbiter vix manus vestigiis imperabat. Post quam horam ita, fuga-
continet judicium tamen clamore testatur.
; tis doloribus, recepit pristinam sanitateni, utdie
xxiv. 48 Cum subito vir tribunithe potestatis cum reddito, itineris laborem subiret intrepidus.
et miraculo: conjuge procedit iu medinm, decein annorum 51 Interea Saxones Pictique bellum adversus »^
filiamcsecamsinibusingerensSacerdotum ; quam Britones, junctis viribus susceperunt d, quos ea- y,,/...'

illi offerri adversariis prajceperunt. Sed illi con- dem necessitas in castra contexerat. Et cum tre- p vl „,
scientia puniente deterriti, jungunt cum paren- pidi partes suas pene impares judicarent, ,/

tibus preces, et curationem parvulae a Saeerdo- Qi"

sanctorum Antistitum auxilium petierunt.
tibus precantur. Qui exspectationem populi, et promissum maturantes adventum, tantuni secu-

inclinatos adversarios intuentes, orationem bre- ritatisac fiduciaecontuleruntj utaecessissemaxi-

viter fundunt. Ac deinde Germanus plenus mus crederetur exercitus. ltaque apostolicis
Spiritu S., sanctam invocat Trinitatem, et pro- Ducibus Christus militabat in castris. Aderant
tinus adhaerentem lateri suo capsulain cum San- etiam Quadragesimaj venerabilesdies, quos
reli-

ctorum reliquiis, collo avulsam , manibus com- giosiores reddebat prajsentia Sacerdotum ;
m tan
prehendit; eamquein conspectu omnium puellaa tum , ut quotidianis praedicationibus institu 1,

oculisapplicavit: quosstatim evacuatos tenebris, certatim ad gratiam baptismatis convolare •

lumine veritatis implevit. Exultant parentes mi- Nam maxima exercitus multitudo undaffi »a.va
raculo; populus eontremiscit. Post quam diem Resurrec-
salutaris expetiit e. Ecclesia ad diem
ita ex animis hominum persuasio iniqua deleta componitur>
tionis dominic» frondibus contexta
est, ut Sacerdotum doctrinam sitientibus ap
deside- et in expeditione campestri instar civitatis
riis sectarentur. exercitus,
tur. Madidus baptismate procedit
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 225

es
populo et contenipto armorum
fervet in ;
I.MIU ,)
i tam expectatur auxilium. Inte-
pnesidio, divinitatis
rt'*"
(S «S9

rea h.-ec
forma castrorum hostibus
institutio vel
CAPUT VII.
nuntiatur. Qni victoriam
quasi de inermi exer-
assumpta alacritate festinant;
citu prassumentes,
exploratione cognosci-
Alia S. Germani expeditio ad
quornm tamen adventus
hir.Cumque emensa solemnitatePaschali, recens Galliarum prsefectum ex
de lavacro pars major exercitus arma capere, et

bellum parare tentaret. Germanus ducem se commiseratione suscepta et

eligit expeditos circumjecta
nraelii profitetur ; :
ornata miraculis.
qua hostium sperabatur
percurrit; et e regione,
adventus, vallem circumdatam editis montibus
intuetur. Quo ln loco novum eomponit exerci- Itaque reditu venerabilium Sacerdotum exul- XXIX.

tum, ipse dux agminis.

tant Galliae, gaudent eeclesiae, daemones con- Rediu- ad suos
52 Et jam aderat ferox hostium multitudo, tremiscunt. Certe expectatio propriae civitatis Gcrmntttis, pro
lionlni
quamappropinquare intuebantur in insidiis con- beatum Germanum votis duplicibus ambiebat; iis itrt

arripit Arcbi-
•„„,lmil: ftlBl
stituti cum subito
;
Germanus signifer universos quam et apud majestatem divinam, et inter tum.
lUtpgrwt
admonet, et praedicit, ut voci suae uno clamore mundi procellas servare consueverat. Tributaria
ttnJHas.
respondeant : securisque hostibus, qui se inspe- enim functio praeter solitum, et necessitates in-
ratos, adesse confiderent, Alleluia tertio repeti- numeraecivessuos, quasipupillosorbatosparente,
tum Sacerdotes exclamant. Sequitur una vox depresserant. Recipiunt praesidium destituti
omnium etelevatumclamorem, repercusso aere,
;
agnoscit causas moeroribus congemiscit et pro
; ;

montium inclusa multiplicant. Hostile agmen quiete vel requie quaesiturus remedia civitati,
terrore prosternitur et ruisse super se non so- ; post marina discrimina, labores terrenae expedi-
liun rupes circumdatas, verum etiam ipsam coeli tionis ingreditur.Itaque Gallias illustraturus
macbinam contremiscunt : trepidationique inje- parvissimo comitatu et exigua evectione progre-
cttevix sufficere pedum pernicitas credebatur. ditur, qui pro largissimis thesauris Christum
Passim fugiunt ; arma projiciunt, gaudentes vel ferebat in pectore.
nuda corpora eripuisse discrimini. Plures etiam 54 Operae pretium puto mandare memoriae, XXX.
etiam ejus iter clarum fuisse virtutibus. Necdum in quo Sancli
timore praeeipites, flumen, quod sensim venien-
equutii furatus
tes transierant, devoravit. Ultionem suam inno- territorium suae civitatis excesserat, viam leniter
aliquis, eum
cens intuetur exercitus, et victorise praestitae carpens (eratque, imminente jam vespera, dies cogitur mira-
otiosus spectator efficitur; spolia colliguntur ex- pluvius) cum subito comitatui suo nudus pede, culo Ttstituere:

posita ; et praedam ccelestis victoriae miles reli- cucullo vacuus, nimis expeditus viator adcres-
giosus adipiscitur. Triumphant Pontifices, hosti- cit * cujus etiam nuditati condoluit. Qui dolose
;
'
al. accessil

busfusissinesanguine ; triumphantvictoria, fide inhaarens contubernio, jungitur mansione; et

obtenta, non viribus. Composita itaque opulen- inter innocentes occupatosque custodes
, qui ,

tissima insula securitate multiplici. superatisque Deo, non animalibus, vigilabant, jumentum, quo
bostibus vel spiritalibus vel carne conspicuis Senior vehebatur, praedo nocturnus arripuit. Die
(quippe qui vicissent Pelagianistas et Saxones) reddito, amissio evectionis agnoscitur; et, ut
cum totius numero regionis/reditum moliuntur. Sacerdoti animal non deesset, unus ex clericis
Tranquillam navigationem merita propria, et in peditera mutatur ex equite. Dumque iter agi-
intereessio Albani martyris paraverunt; quie- tur, circumjecti comites intuentur beatum Vi-
tosque Antistites suoruiu desideriis felix carina rum, extra morem, conceptam laetitiam vultus
restituit. obuinbratione velantem. Quod cum ab omnibus
videretur, unus ex reliquis, auctoritate concepta,
ANNOTATA. causam laetitiae percunctatur. Atilleinquit Pau- :

lulum remoremur quia infelicis illius labor et

;

a S. Albani et sociorum MM. Acta illustravi- irridendus est et dolendus, quem mox videbitis
mus die 22 Junii apag. 140. aestuantera. Cumque delapsi animalibus substitis-
b Nulla hic mentio elevati de terra corporis sent, paulo post erainus intuentur peditem, post
V. AlbaniperS. Germanum ; cujus sepulcrumjam se manu captum animal deducentem qui brevi ;

timi crat cultupublico ingentique basilica celeber- adjungitur, dum ille accelerat, hi morantur*: '
tit. ininio-
rmium. Qui erqo sibi volunt, quov habet Mabillo- statimque vestigiis provolutus , crimen quod i.miiii
,

mus Annalibus annum 1060, num. 94, cum de

in commiserat, confitetur ; et ita totius noctis spatio
Eadfrido, abbate S. Albani, ita scribit: Ejus irretitum se esse retulit, ut longius prodire non
tempore basilica in honorem S. Germani episcopi posset, nec evadendi viara aliam reperisset, nisi
A.utisiodorensis constructa est eo in loco, ubi ut abductum animal reformaret. Ad ha;c Vir
sanctus PrsesuJ corpus S. Albani et terra leva- beatus Si hesterna, inquit, die nudo tibi tegi-
:

verat?
men dedissem, furandi necessitas non fuisset.
>'
•Vbstulit ; Autissiodorum videlicet : ubi basili- Quod deest, accipe ; reforma, quod nostrum est.
<"m Itisce reliqttiis condendis excedi ficans , S.Al- Itaque confessor criminis pro pcena commissi
oaninomine dedicavit ; ut in Miraculisnum. 17 non solum veniam, verura etiam praemium cum
"ffirtnat Hericus. benedictione suscepit.
Adi Commeiitarittm num. 59 et seq. 55 Quaerebat Vir Deo plenus secretum et ab- XXXI.
e Patet hinc. mitltos
antc tempus hoc Britones jectionem oculi, cura virtutibus proderetur ; in ubiqw i„ i

quo vere evangelica sententia probatur; civita- viamtiti

iiiitiin
Christianos nondwn fuisse.
Id est, Britannis ewelpitw
»
maximo nurnero Sanctos in tem supra montem positam latere non posse. Vi-
damioniin um
r«ditudedtwentibus.
tabat suorum solatia, extraneorum declinabat absens liberat
occursus sed obscurari non poterat majestatis
;

luce circumdatus. Nam vici omnes, municipia,

civitates, quoquot sese per itinerisejus tramitem
Julii Tomus VII. 29 porrigebant,
 226 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

porrigebant, in occursum cum conjugibus ac li- dulitate convaluit /'. Acceptis itaque ex voluntate A
»\\i
beris convolabant. et continuatum plerumque
, beneficiis, optatum levamen propriae detulit ci- ''«hsr
»Mlii

agmen, dum occurrentes jungebant prosequen- vitati ; licetin se maximum civibuset remedimii
tibus, cohserebant. referret et gaudium.
Praetsriri silentio impium puto, in Alisiensi 58 Denique cum multa peragraret loca, et sa-
\\\\
loco« absensquantumvirtutis operatus est.Erat lutaris doctrinae pabulo, audientiurn corda, men- S. JiUimu
illic presbyter, Senator nomine, natalibus nobi- tesque reficeret, pervenit quodam tempore ad ^•""We
lis, religione nobilior. Conjux illi Nectariola b, Brivatensem vicum g, ubi sanctissimi Juliani sibi r«al Wl
similis sanctitatequos praeteriens, pro studio
: martyris corpus honorabiliter habebatur liuma-
bidifnt
Advenienti praeparant
antiqua? caritatis, expetiit. tum. Ibi narnque plebs vicina nioesta pendebat-
mansionem et quanto major persona aderat,
;
eo quod ignoraret diem,in qua beatissimus Mar-
tanto minor impenditurapparatus. Matronafur- tyr deberet pro virtutis ac passionis gloria hono-
tim stramen in lectulo subdidit Sacerdotis quo ;
rari. Factum estautem, duin ibidem adventaret.
ille inscius cubitavit deductaque nocte oratione
: ut sciscitaretur ab incolis, quo tempore hujus
vel Psalmis, die reddito, iter, quo agebatur, in- sacra solemnia celebrarentur. At illi se nescire
greditur. Illustrato hospitio familia tota gaude- fatentur. Tunc ille; Oremus, inquit ; et fortassis
bat. Strati reliquias fidelis matrona collegit, et nobis haec Domini potentia revelare dignabitur.
condidit. Accidit post dies aliquot, ut Agrestius Adveniente autem noctis tempore, redierunt
quidam bene ingenuus, habens uxorem, filios, et quique ad sua. Tunc idem sanctissimus Pontifex
parentes, possessio fieret invadentis inimici suo- ; more solito in oratione pernoctavit. Redeunte
rumque omnium fletibus non minus Germani vero matutino tempore, ac solo orto, convocatis
absentia, quam infelicis captivitas lugebatur. Et senioribus loci, si cui forte Dominus aliquid de-
cum nihil remedii posset adhiberi, prsesumpsit palaverit, inquirit. At
minime, inquiunt, illi ;

virtutem fidei matrona venerabilis. Stramencon- Domine. Et ille Quinto Calendarum mensis
:

ditum profert, quo furiosus circumdatus colliga- septimi celebrandam esse scitote festivitatem.
tur. Qui per spatium noctis unius, quasi apposito Nam, ut mihi divinitus est ostensum, hac diehic
vallatus incendio, inclamato semper nomine ab infidelibus exstinctus, sanctorum Martyrum
Sacerdotis fqui cum abesset praesentia, virtute est societati conjunctus h. Tunc devotus, qui
non deerat) divino purgatur auxilio; neque um- aderat, populus, vota Praesuli reddens, optatam
quam postea in omni vitae suae spatio periculum refert corporis et auimae medicinam.
tentationis incurrit.
56 ItaquesanctusGermanus Arelatum petens,
\X\lli.
ANNOTATA.
I.wjduni cm- ad Lugdunensium urbem, Arari c famulante, de-
rionatur; Are-
vectus est : ubi certantibus populi studiis, indis- a Alisiensis,se*< Alexlensis velpotius Alesiemu
lati suscipltur
creta aetas et sexus uno occurrit officio : omnes tractus, vulgo TAuxois, pars est Burgundios in
a S. Hilario
ep. benedictionem flagitant ; tactum requirunt ; et, Gallia, Divionem adortum, Autissiodorum ad oc-
c quod superest multitudini, relevat vel vidisse. casum, ad meridiem Augustodunum, et Campa-
Diversae infirmitates passim benedictione sanan- niam denigue ad septemtrionem respiciens.
tur ;
praedicationibus civitas recreatur : et licet b Sed ante susceptos ordities sacros ducta post
;

festinus abscesserit, sitientem tamen populum eos vero in sororem versa; utillis temporibm fre-
doctrinae fontibus irrigavit. Si itinera ejus cuncta guens ferebat usus.
percurram, si universa commeinorem, parabit c Arar, seu Araris, et Saucona, vulgo la Saone,
prolixitas congesta fastidium ; sed dabit Dominus notissimus est Galliai fluvius per Burgundite du-
veniam, quod sciens plura praetereo. Itaque ad- catum Lugdunum recta petens, ubi Rodano ex-
venientem beatissimum Virum urbs Arelatensis ceplus,nomen amiltit; Lugduno autem Arelatum
religiosagratulatione suscepit, apostolicuminstar usguc Rodanus vekit.
sui temporis Sacerdotem suscipiens. Ulustraba- d S. Hilarii hujus Actadedimuso Maii.
tur eo tempore civitas Hilario sacerdote , multi- e Ut fama cum minorum fuisse cognosceret
moda virtute pretioso : erat enim fidei igneus supple quam prcesentia : hoec enim majorem
: il-

torrens coelestis eloquii, et praeceptionis divinae lum exhibebat coram, guam potue>'at absentem
operarius indefessus qui venerabilem sanctum :
fama depingerc
Pontificem affatu, ut patrem reverentia, ut ;
f Quasi dicat, eodem miraculo et corpus sana-
Apostolum, sublimabat. tum fuisse ,et fidem in animomirificeconfirmatam
57 Auxiliaris etiam tum regebat per Gallias et adauctam.
et Auxiliare apicein prfflfecturaequi praesentiam Sacerdotis
:
g Brivatensis vicus, vulgo Brioude, urbs esl
Galliamm duplicata gratulatione suscepit; quod et insi-
praifecto,cujus Gallim in Arvernia inferiore, S. Juliani M-, de
gnemvirtutibus Virum desiderabatagnoscere et quo dicendum
uxorem sanat ;
crit die 28 Augusti, quo colitur,
quod uxor ejusdem longojam tempore quartano sepulcro memorabilis.
tabescebat incommodo. Ingredienti longissimo Tu-
h Idem ex Constantio narrat S. Gregorius
praeter consuetudinem famulatur occursu, simul-
ronensis ep. De miraculis S. Juliani cap. xxix.
que admiratione defigitur. Ita enim dignitas Patet vero ex hoc loco, quam sollicita? olim fue-
vultus, sermonis eruditio, praedicationis auctori- quam
Sanctorum festis non
rint ecclesice in alio,
tas, stupentis animum compleverunt ; ut merito quo decesserant, die cclebrandis.
famaeum minorem fuissecognosceret e : inventus
estenim rebusmajor esse, quam nuntiis. Offert
•
lln cod.

cel!.
Val munera; ingerit beneficia; ambitque a beatis-
simo Viro, ut dignaretur accipere, quod tradebat.
'
ARGUMENTUM
Incommodum confitetur uxoris qua visitata, ita : LllBRI PRIMI ET SECUNDl.
vis passionis extincta est, ut tremor
praecedens,
et febris subsequens deleretur. Redditaque 11
pri- Primus.qui praecedit,libellus splendidissima'
stinae sanitati fidelis matrona, remedium cceleste
ejus praemonstrat generositatem a, inirabi-
suscepit, quo et corpus salubritate, etanima cre- lemque conversionem, nec non et antiquorum
Fatruin
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 227

Patnira non imparem continentiam itinera

quo- ;
genti stupore intuentium, adeo humiliter salu- D
, ,

tavit ut adverteres, eum in illa ipsius divinit.atis,

etnonnuUa in quibus mirabiliter effulsit,
'

I
," „ ;

afl
** documentis, verum etiam miraculo- cujus erat templum, praesentiam fuisse venera-
non solum
simiis. Secundus denique,
qni subsequitur, tura. Et ne adventus beati Pontificis sacra?i
r „m
qualiter apud Galliam verbo et virgini nihil contulisse videretur.
neve ejus inter
li()Rr designat,
exstitit vir apostolicus, et doctor egre-
improbos persona inexpurgata remaneret. liabito
jnsignis
quod non solum Galliam yerbo pariter sermone ad populum, prima conversationis ejus
rius: et
illustraverit. verum etiam Britan- auspicia declarans, cujus. et quanti esset apud
et exemplo
Pelagiana sorde purgavit atque Deum meriti, cunctis evidenter exposuit, in ar-
,„,.„„ insulam a
:

Ravennam perveniens. ibidem in pacequie- gumentum tantae rei arentem terram, cui orans
jnde
superjacereconsueverat, frequenti Iacrymarum
l vit b.
imbre madentem ostentans. Itaque universorum
ANNOTATA. animis erga innocentem pastorali assertione
compositis, iter praematurans inceptura, mare,

a Qenerosita.terat
id estnobilitatem stemmatis. Christo auctore, conscendit. Ad itineris tran-
Argumentum, ut antea monui, legitw quillitatem elementa consentiunt; navigium
b ffoc
veiustis codicibus ; vt in cod. venti. fluctus, aera d prosequantur.
hoc loco in multis et
rf

Eduensis, in Bonifontensi, Marchia- 61 Interea sinistri spiritus pervolantes per to- m.

S Jjazari
Q Ms. et Valcellensi; tam insulam, Germanuin venire. invitis vatici- '" Britarmia
nensi Regince Suecice, 4,

„isi guod hoc sejmgatur; vt etiam dictum esl

in nationibus nuntiabant : in tantum, ut Eraphius' "
prodigiis sab-
Annotatis <i<l Prologum supra litt. b. Videtur quidam, regionis illius priraus, in occursum Sanc- acta
in ticriT- Kt
torum sine
autem ex ipsis verbis, quihus conceptum est, ad
ulla manifesti nuntii relatione pro- ^ft."
peraverit exhibens secum filium, quem in ipso
hunc loeum pertinere, tamguam transitusa libro
•
: „/. Klasins.

priore ml seguentem. Non ausim tamen certo af- dolenda damnaverat.

flore adolescentiae debilitas «ti et infra

Erat enim arescentibus nervis, contracto poplite.

firmare, ipsiux hoc esse Constantii; quia sunt co-
i; diccs, in quibus desideratitr:sednec nusim negare;
cui per siccitatera cruris usus vestigii negabatur. E
quia scepe in quibusdam codicibus amputantur ab
Hunc Elaphium provincia tota subsequitur. Ve-
Aclis, qua> ad hisloriam necessaria non sunt
niunt Sacerdotes occurrit inscia multitudo
; :

tmn<'tsi certum sit , auctoris esse. confestim benedictio, et sermonisdivini doctrina

profunrlitur recognoscit populum in ea. quare-
:

durantem. Intelligunt, cul-

liquerat. credulitate
LIBER SECUNDUS pam paucorum: inquirunt auctores, inven-
esse
tosque condemnant.
CAPUT I Cum subito Elaphius manibus advolvitur Sa- iv.

cerdotum, offerens filium, cujus necessitatem

Alia ejus cum S. Severo ep. in aetas et debilitas, etiam sine precibus, allegabant
Fit communis omnium dolor, praecipueSacerdo-
Britanniam expeditio contra tum qui conceptam misericordiam ad divinam
;

clementiam contulerunt. Statimque adolescen-

Pelagianos; alia pro Armo- tem beatus Germanus sedere compulit. Attrectat
ricanis in Italiam. poplitem debilitate curvatum, et per tota infir-
mitatis spatia medicabilis dextra percurrit.
Interea ex Britanniis nuntiatur, Pelagianam Salubrem tactu sanitas festina subsequitur ari- :

. perversitatem iterato paucis auctoribus dila- ditas succum; nervi officia receperunt et in ;

lloiiiii rcre- tari a: rursusque ad beatissimum Virum preces eonspectu omnium, filio incolumitas, patri filius
'"" w"
omuiuni deferuntur, ut causam Dei. quam nrius reformatur. Implentur populi stupore miraculi,
wmam cvm , ,.
*
. . . *

S.Snwifp Outinuerat, tutaretur. Quorum petitiom festmus et in pectoribus omnium fides Catholica firma-
occurrit ; dum et laboribus delectatur, et Christo batur. Pra?dicatio deinde ad plebem de praevari-
se gratanter impendit. Cessit tandem inimici in- cationis emendatione convertitur : omniumque
vidia , victa virtutibus ; nec tentare ausus est, sententia, pravitatis auctores expulsi ab insula,
C quem Dei amicum esse jam senserat. adducuntur Sacerdotibus , ad mediterranea e F
GO Adjuncto itaque Severo episcopo b, totius deferendi ; ut et regio absolutione, et illi emen-
''

sanctitatis viro (qui tunc Treviris ordinatusepis- datione fruerentur. Quod in tantum salubriter
S
Bemefam copus, gentibus primae Germanise cverbum vitae factumest, ut in illislocis etiam nune tides inte-
>' prsedicabat) Parisios iterato dum expetit, totkis merat.a. perduret. Itaque compositis omnibus,
'""
plebis plausu, ut tantum Virum decebat, excipi- beatissimi Sacerdotes ea, qua venerant, prospe-
tur. Benedictionem postulatus, ubertim omnibus ritate reversi sunt /. /
impertitur. Interea pignoris inibi dudum a se G2 Vix domum
detransmarinaexpeditionere- \.

specialiuscommendati non immemor, de puella meaverat et jam legatio Armoricani tractus g,

; Reversux, lr-

Genovefa, qualiter se habeat, attentius sciscita- '"'""""'" ""-

fatigationem beati Antistitis ambiebat. Offensus
, . .„ rincedefeitau:
tur.Credo, sanctumVirumminime latuisse.quse. enim superbae lnsolentia regioms vir magnincus
et qualia post ejus discessum ab obloquentibus Aetius, qui tum rempublicam gubernabat, Eo-
virgo beata pertulerat, infamias, probra, crimi- chari h, ferocissimo Alanorum i regi, loca illa /, ;

nationes, cunctas postremo, inclinanda pro rebellionis praesumptione k per-

quae lividis manare a /,

assnlent, simultates.
Atque ut eorum irrevoca- miserat; quaa ille aviditate barbaricae cupiditatis
•ileiii in maio pertinaciam par essot agnoscere, inhiaverat. Itaque genti bellieosissimae, regique
iniquee Senex unus sed ta-
mentis virus, etjamdudum conceptamo- idoloruni ministroobjicitur ;

uiuina, nec in major et fortior.

ipsi sancti Viri praasentia, aliqua- men omnibus Christi prassidio
tenus potuere
supprimere. Vernm ille, cui melius, Nec mora, festinus egreditur quia imminebat ;

'luaii, ipsis
etiam suis esset nota parentibus. bellicus apparat.us. Jam progressa gens fuerat,
'"" rectantium garrulitate posthabita, ad virginis totumque iter eques ferratus impleverat et ta- :

se div ersonum
contulit, atque hanc non sine in- men Sacerdos noster obvius ferebatur, donec ad
ipsum
 228 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOI). LIB. II.

A ipsura regem. qui subsequebatur, accederet. Oc- dem, quas ab eo mirabiliter sunt gesta, praecipua \ < ,,

currit in itinere jam progresso. et armato rluci sunt admiratione suscipienda; hoc vero eo mirn- NtMn i"""
intersuorum catervas opponitur medioque in- : bile, quo infrequens est. Cujus enim animum

terprete, primum precem supplicem fundit admiratio non percellat duos non incelebres ,

deinde increpat differentem ;ad extremum, manu viros, quos nulla umquam mutui conspectus

injecta, fraeni habenas invadit, atque in eo loco alternitas praesentaverat, alterum a viventibus,

universum sistit exercitum. Ad ha?c rex ferocis- a sepultis alterum seruisse n colloquia? Uterque
simus admirationem pro iracundia, Deo impe- nimirum beatae iilius et supernae Hierusalem
rante, concepit stupet constantiam veneratur
: ;
civis erat, cujus pars jain cuelo fruitur, pars ad-

reverentiam ;auctoritatis pertinacia permovetur. huc in terris peregrinatur. Quo factum est, ut
Apparatus bellicus, armorumque commotio ad is, qui jam patriam obtinebat, exulantem licet
concilii civilitatem, deposito tumore, descendit adhuc, Commilitonem agnosceret, agnitique vo-
tractaturque qualiter, non quod rex voluerat, tis atque alloquio responderet.

sed quod Sacerdos petierat, compleretur. Ad sta- 65 Illic in conventu omnium prostrati in ter-
«ii.

tionisquietem rex exercitusque se recipit pacis :

ram parentes. filiam in annis imbilibus obtule- confraciio

securitatem fidelissimam pollicetur, ea condi- runt, cui debilitas pcenam ssevissimam temporis ""»"»« sojufo,

tione, ut venia, quam ipse praestiterat, ab impe- accessione generaverat. Ab ortu enim nativitatis

ratore, vel ab Aetio peteretur. Interea per inter- suae ita, contractis nervis, in palmam digiti cur-

cessionem, etmeritum Sacerdotis rex compressus vabantur, ut, crescentibus introrsum nimie un-
est, exercitusrevocatus, provincia? a vastationibus guibus, cedente carnis teneritudine, tot incipe-
absolutae. rent esse vulnera quot digiti et nisi insistenti
, :

63 Exin Italiam petiturus egreditur: cui id acumini ossa objecta aliquatenus restitissent
VI.

proiisdem ad- solum suffecerat, ne umquam labore vacuus, palmani totain ulcera interius immersa transfo-
iens Italiam, qniete frueretur sed. ut Propheta ait, ambula-
;
derent. Hujus dexteram comprehensam dum at-
mutam sanat,
bat de virtute in virtutem. Nam dum praeterit, trectat Sacerdos, tactus salubritate benedixit;
et proedicit
ex consuetudine pietatis familiarem suum Sena- apprehensosque sigillatim digitos, cedentibus K
obitum smim
torem / presbyterum iterum visitavit a quo illi ;
nervis, in usum flexibilem revocavit redditurque ;

B ministerio manus, qua? inferebat sibi ipsa perni-

/ annorum muta offertur puella
viginti circiter
cujus os, frontem, vultumque totum cum olei cieni. Insuper id pietatis adjungit, ut sanctis
attrectatione benedixit ; deinde conditum pocu- nianibus, directis jam digitis, excessum unguium

lum proecepit offerri, in quo tres particulas panis ad forinam communis consuetudinis resecaret.
manibus propriis comminutas infudit unamque :
66 Decursis itaque civitatibus Gallicanis, dum
Carifojfe, mi-
in os puellffl ipse inseruit; imperans, ut prius- Alpes, Italiam ingressurus, exsuperat, casu ar-
serimiit, h
quam acciperet, petitionem benedictionis edice- tificibus, ex opere mercenario domum redeunti- humilitntts

ret. Quaiu statim clara voce, antequam panem bus, itineris collatione sociatur Qui . dum gravatis insignt f»

suraeret, postulavit ac deinceps usus loquendi,

:
injustis fascibus, juga nubibus inserta conscen- m
natus ex mirabilibus, in reliqua ejus setate per- dunt, torrente obvio tenebantur, qui in illis prse-

mansit. Deinde profecturus, solito affectuosius ruptis proecipitiis neque animalium neque homi-
in amicum irruit : os, frontem, oculos osculatur num vestigia fideliter hserere patitur o. Erat ex

inhaeret amplexibus, ethujusmodi verbis saluta- his viator unus et claudus et senior : hujus fas-

tum reliquit Vale in aeternum, frater carissime;

:
cem Vir beatissimus humeris suis inter vastos
vale, animae meae portio tribuat Deus, ut nos :
gurgites deportavit etimque exoneratum, iterato
;

in diejudicii sine confusione videamus ceterum ;

transitu, subjecta cervice transposuit. Libet hic
in hac luce mutuo numquam fruemur aspecfu. parumpter subsistere , et in admiratione tanti

VII. 64Eratiterillius comitatu proprio solitarium; Viri aliquamdiu spatiari. Vere DominusinSane-
aflluxuspopuli sed occurrentibus ab hominibus constipatum in ; tis suis potens, vere omnipotens vere fons be- ;

et oeneratio tantum, ut per omnes aggeres, quos in itinere nignitatis ejus nullis verborum suffragiis expli-
mlluquium candus! Cerneres, adesses; in sancto Viro
suo illustratos reliquit,usqueinhodiernumdiem, si
ntm Cassi-
,S.
ubicumque aut oravit, aut docuit, oratoriae * cel- ingenuam quamdam spiritus carnisque palajs-
ano ep. defun-
cto: lula\ et signa Crucis elata praefulgeant. Terri- tram; invietam dico animi fortitudinem, imbe-
cillitati corporeae concertantem. Is certe, cujus
F
C torium sane Augustodunense dum pra3terit
»1. oratoria, advenienti multitudo indiseretae aetatis et sextis faciem squalidus jejuniorum pallor confecerat
pane
occurrit. Qui duin loca Sanctorum ex more cir- p, cujus inediam septimus plerumque dies
cumiret, tandem pervenit ad tumulum sancti tantum hordeaceo recreabat, cujussomnum stra-
Cassiani pontifieis m. In quo ita divina virtus tus mollior numquam exceperat, quem contmui

apparuit, ut in Pario lapide contrarius color itineris quotidiana fatigatio distrahebat, qui de-
Crucem exprimeret, et salutare signum varietas nique semetipsum ferre vix poterat, tantani
distincta monstraret. Quod cum Germanus sanc- subito caritatis concepit animo corporeque virtu- '

mflitn
tissimus fuisset intuitus, fusis ex more Christo tem ut nec ponderis quantitate addictus*, nec
;

precibus, ait : Quid hic agis , frater gioriose? At torrentis obvii impetu territus,senem aetate pa-
riter et debilitate gravissimum, fasce pnu
s
ille statim e tumttlo, cunctis, qui aderant audien-
ut
tibus; Dulci, inquit, in pace quiete potior, et transposito, sanctis in humeris vectitaret. Et
adventum Redemptoris exspecto. Cui Germanus plus mireris negotium, animadverte, hoc a no-
nec
raut.ua sermonis voce dixit Quiesce per longum : bili et clarissima persona patratum, quod

in Christo, frater, terapus ut autem divinaa : infimus quisque nostri temporis facere dignare-

tubae caiitum et exoptati clangoris sonum ac tur. Re vera ab operibus misericordi»

eniin
sacne resurrectionis gaudia obtinere mereamur, alienum se reddere non poterat, in cujus sacro
quo-
et pro nobis, et pro hac plebe, attentius inter- pectore humilitas, virtutum mater, caritas
colloca-
cede ad Dominum nostrum Jesum Christum. que ac misericordia gratissinium cubile
ab-
Miranda Viro principalis miraculo-
est in sancto verat. Et cum studiosissime sui agnitionem
rum eminentia, cui cuncta, imis etiam sepulcris' jectione velaret , Mediolani ,
quis aut quantus
abdita, famulabantur ad votum. Et singula qui- esset, celare non potuit. „.
ANNOTATA
 DIE TRIGKSLMA PRIMA JULII. 229

1.1»
ANNOTATA.
/wc se««rfa S. Germnni in
Britanmam
a /te
,

expeditione vide Commentariwn prceviiim § 6, CAPUT II

num. M. ,_ ,. , . . , .

Trevtrenst agetwr IbOctobris.

b De S. Severo ep.
Atqiii Treoiri
c
pertmebant ad Belgicam pri- Miracula in hoc itinere plurima;
,„„,„: sed heec alio spectant.
cum occusaH- felieissimus obitus apud Ra-
,1 Videtur hic esse sokecismus :

r „„, casum
singularem aera adhibeat Constan- vennates; defuncti honores,
tius pro
nominativo plurali aeres. Certe vocem
hanc sive in singulari sive in pherali numero
ge- et translatio ad eeclesiam Au-
neri neutri adscriptum apud grammaticos non-
tissiodorensem mas>nificen-
rlum inveni.
e Ad mediterranea, idestextrainsulam Britan- tissima.
niip; puta vel in Gallias; ut censet Tillemontius
art. 8: vel in
Italiam; vt. habet Historia epp.
[utissiod. cap. vn. ubi dicitur : Testantur ho- Erat autem dies Sanctorum a solemnitate ve-

dieijiieqiiam plurimi, didieisse, praedictos haere- nerahilis, qui in unum plurimos collegerat Sanbtus Mf-
dinluiti prodi-
ticos a Germano sanctissimo. Caelestino Papae sacerdotes. Et dum Missa sacris mysteriis cele-
tltr il diriiiiiin .

fuisse frnnsmissos. De Ccelestino tamen id braretur

certo altari, incognitus et improvisus ingre-
qiWll lll<<^ < i -

falsum esi, utpote qui tum annis circiter quinde- ditur. Statimque unus e populo, captivus inimici, piilit.

rim e vivis e.rcessseraf. cum ingenti voeiferatione proclamat : Cur nos

f Ilic sequebantur i/i cod. 13 regince Suecice in Italia,Germane, persequeris? Sufficiat t.ibi,
qucedam Constantio male supposita, et ex Herico quod nos de Galliis exclusisti sufficiat, quod :

iti Miraculis num. 10 et 11 huc intrusa. nos, et Oceanum mare oratione superasti. Quid

p Tractus Armoricanus is esl. a.d quem perti- universa perlustras? Quiesce, ut nos quieti esse
net Britannia minor in Gallia; multo tamen hic possimus. Fit admiratio et terrorinpopulo.Quis
olirn lonr/ius latiusque porrigebatur , si (ut qui- esset Germanus , dum alter alterum intuetur.
ilmii volunt) provincias Lugdunensem secundam inquiritur. Et licet habitu despicabilis videretur,
el lerlinni, seu totam simul Britanniam Gallicam, vultustamen dignitate cognoscitur. Consultus,
Xmiiiiiiiiiiinn, et quw utrique sunt vicina, com- gradum aut ordinem non negavit. Episcopi om-
plexus est. nes Sanctum Dei digna humilitate venerantur.
h Atiilequnt Eocharich. HicestEocaricus, vel Exorant, ut furiosum, qui nomen ejus confessus
Eocrieus, quem Tiro Prosper in Fastis Vitricum fuerat, visitaret. Quem non praesumptionis co-
pro Jucrico appellat, aitque Theodosio XVII et thurno, sed obedientiae studio prsecepit exhiberi
Festo Coss. reipublicae Romanae fidelem et mul- remotumque in secretario % celebri absolutione '

nt. RHeriirio

tis documentis bellicis clarum haliitum esse, in- purgatum, ad conventum publicum revocavit
i/iii/. sed nrui probat, Valesius Berum Francica- incolumem. Hoe primum virtutis sii* signum in
rum lib.IV nd ri/i/inm 439. Italia per Famulum suum Christus operari di-
i Alanorum. Ita Mss. Chifflctiana , uti et gnatus est. Concurrebat diversa populi multi-
itarchianense , Audomarense , Valcellense ; et tudo, benedictionem experta? sanctitatis oppe-
ii/riii legit sea/lo /iiiiio Hericus tam in Vita me- riens : junctisque cum prasdicatione miraculis.
trirn. qiiiini in Miraculis. Totus autem hicnume- et animas curabat, et corpora.
rus deest codici Bonifontensi, et nostro Q Ms. 4; 68 Egressus urbe opulentissima, dum iter sen- XI.

ut ailen uullu/n ridcrim, qui cnm Snrio scribat, sim horis felieibus earpit. occurrunt pauperes, Elrrittnsi/liil

data, stiilitn
Alemannorum. Pon-o Alanos in Galliis ab anno eleemosymam postulantes. Consulit diaconem,
tiliit centupla
circiter 406 remansisse, censet ibiilem. Valesius; quantum esset in sumptibus. Tres tantum aureos < <>nij<.«.«itiir.
ri alios quidem url Rhodanum, alios ad Ligerim, esse respondit. Totosque statim praecepit ero-
Valentinia.no imperante, divisos consedisse sub gari. Ad hasc diaconus : Unde victuri hodie su-
suo quosque rege, Sangibano scilicet et Eochare, mus? Respondens ait : Pascet Deus pauperes
sive Eocharich. suos : tu, quod habes, indigentibus prassta. Dia-
k Vide Hericum i/i Vila metrica num. 120 et conus, quasi providus. duos erogat, reservat
iii Miraculis nitiu. 24 ; ubi Armoricanos atro cal- unum. Dumque iter agitur coeptum, intuentur
culo depingit. post se equites concitatos; qui brevi adjuncti,
1 Eumdem quo supra, intm. 55.
illum, rle statim desiliunt: et provoluti genibus hujus- ,

in !)r S. Cassiano ep.

Augustodunensi quam modi precem fundunt Dominus noster, vir :

prtmurn agemus die 5 Augusti. Floruit seculo spectabilis, Leporius non longe ahhinc domicilio
ijHfirto.
fruitur qui ;
cum familia sua ita implicitus diverso
D Seruisse. Seroest duplex. Unum notat Necto, tenetur incommodo, ut et propria, et suorum
•lniiao : et facit ex se serui, sertum alterum : infirmitate succumbat. Cujus ad vos lacrymas
significat Semino : ac facit, sevi, satum, inquit deportamus. Infirmuin, si dignum ducitis, visi-
\nsvit! iu Lexico
etymologico. tate. Si vero precem nostram occupationis vestra;
o Plerique codiees habent, patiuntur; quod necessitas vincit, orationemintercessionis impen-
rrfirrt dr/jrfn ii tnl tniitui illiiui loireiilrin, t/c dite. Mereaturbenedictionem, si non meretur as-
quo hir agitur, sed ad omnes in jur/is Alpinis huic pectum. Ad haec Vir beatissiraus repletur miseri-
siiiiilrs.
cordia; et, relictoitinere, ea viarectiorjudicatur,
p llti C/iifflflii Mss. rinii Saii-Mn tiininiano, quae mercedem boni operis praeparabat. Divertit,
Marchian., Bonifont., et reclamantibus suis; et desideratum petentibus
Q Ms. i. Aliihabent,
wijus faciem squalidus, omissis ceteris; quod, praestat adventum, dicens nihil mihi prius est, :

ilitiu nitlit nii

sententiam exprimebat. credo, immu- quam Domini praecepta complere. Tum illi cum
l
«sscSuiiuin,tir repositisse, Cujusfacies squalida. exultatione et gaudio ducentorum solidorum
munus.
 230 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

munus, quod transmissum fuerat, obtulerunt, triumpho, turba miserorum gremio ecclesiae gau-

Deinde conversus ad diaeonem, ait Accipe, quse dentis infertur.

:

Ciescebat quotidie admiratio et fama Pontifi-

"
35
traduntur; et intellige, te fraudem fecisse pau- \n.
peribus nam si totum, quod dedi, indigentibus
:
cis: nccurrebant populi, sanabantur mflrnu

contulisses, remunerator noster trecentos hodie Christusque gratiam, quam contulerat, dilata-
reddidisset. Contremuit diaconus, secretum rea- bat. Assidebant jugiter obsequentes sex venera-

tus sui innotuisse Pontifici. biles sacerdotes e; qui non minus abstinentite

69 Intereagradumaccelerantrpervenitur, et ejus cruces sine interpolatione durantes., quam

XII.

Vanriliam to- tamquam manifesta sanitas fuisset ingressa, ita virtutes assiduas mirabantur. Hi testes operum
tmii wgrotan- (imnium animos Sancti relevavit adventus. Notas multis fuere temporibus /.
illius
tem uno die
profert et exerit medicinas Christum prostra- ;
72 Volusiani cujusdam filius. qui tum patricii
svii.
mnat.
tus exorat suisque lacrymis gaudia mercatur
;
Segisvulti cancellis praeerat f/. succensus igne mwlmi,,,
,„i

aliorum. Visitantur domini, visitanturetfamuli; febrium vexabatur : et ita sestuantis vaporis ac- '"""' r „.

ac sine ulladiscretione personse uguria circumit, I

censio, adolescentis medullas corpusque con-
*
:i

sumpserat, ut desperatio conclamata sequeretur. *"'

cubilia universa perlustrat; et, interposito unius
aillllrs.

ceiitia.

diei spatio, ita coelestes medicinas obtinuit, ut Medici manus et promissajam subtrahuntur, lu-
egrediens die tertia, domum totam reliquerit ctusque sulus parentibus reservatur. Ad beatum
incolumitate gaudentem : prosequente eum do- Virum spes tarda convertitur : parentes cum
mino, quem decumbentem b.
lectulo invenerat amicis omnibus et propinquis Sancti genibus im-
Praecedebat enim venerabilem Virum fama lau- plicantur. Additur etiam intercessio sacerdotum,

dabilis, exigens.utnuntiatidesiderareturagnitio. cum quibus festinus expetit negrotantem eunti- :

XXIII. 70 Ferebatur jam per ora Ruvennatium popu- busque occursor obvius, adolescentem jam mor-
II llll illipr- lorum: et adventus sui moras praevius accusabat tuum nuntiavit nec esse causam, quase Vir ve-
;

ratorre etc. ex- effectus *. Tandem diu exspectatus excipitur. nerabilis fatigaret. Insistunt tamen antistites;
<<l>tlls fllriit
Providerat quidem. ut nocturno ingressus silen- supplicant, ut cceptum misericordipe impleret
navennce; quas
tio, secreta obscuritate tegeretur; sed desideran- officium. Inveniunt corpus exanime, et, vitae ca-
neceperit, at
ilnlriit ihllnr- tium excubias vitare non potuit. Illic Petrus c lore repulso, mortis rigorejam frigidum depo- :

ril
tum pontifex, Christi ecclesiam apostolica insti- sitaque pro anim;e requie oratione, remeabant;
'
fbrte affectus tutione retinebat. cum subito multitudinis luctus attollitur : inhse-
c Regebat etiam Romanum imperium Placidia rent seniores /* sui manibus Sacerdotis, ut pro
XIV. regina, cum filio Valentiniano jam juvene d parentum orbitate, et defuncti reditu Domino
ll
qui ita fidem CathoHcam diligebant. ut, cum supplicaret. Diu resistit, sanctopudoreconfusus:
omnibus imperarent. Dei famulis sublimi humi- cessit tandem misericordise et caritatis imperio.
litate servirent. Qui omnes venerabilem Sacer- Fidei arma concutiens, turbas ejicit mortuoque ;

dotem certantibus studiis provido amore susci- in oratione prostratus, adjungitur: rigat Iacry-
piunt. Ambiunt principes. occurrunt proceres, mis terram in ccelum alti gemitus porriguntur
;

ecclesia cum exultatione amplectitur. Ad diver- vocat planctibus Christum. Interea moveturexa-
sorium Sacerdotis regina venerabilis vas argenti nimis, et paulatim membrisemortuis vitalia red-
amplissimum, refertum cibis delicatioribus sine duntur Oculi lucem quaarunt; micant di-
officia.

ulla carnis admixtione transmisit. Quod sus- , giti ; lingua jam resonat uterque consurgit iste: :

ceptum ea ratione distribuit, ut cibos ministris de oratione, ille de morte. Germanus manu alle-
suis traderet ipse vero vendicaret argentum
;
;
vat dormientem: residet, respirat, reflcitur. res-
'
"'. [latmu- remittens loco muneris patenulam * ligneam, pieit paulatimque vigore concepto, integram
:

lam panem hordeaceum continentem. Quod illa recipit sospitatem. Redditur parentibus filius:
utrumque cum ingenti gratulatione complexa luetus vertuntur in gaudium. et uno clamore
est quod et argentum suum transmisisset ad
; populorum, virtus majestatis extollitur. Con-
pauperes, et illam escam beati Viri eum minis- tinuat Christus virtutes in Famulo; et moxre-
terio abjecti vasculi suscepisset. Nam et lignum cipiendum in requiem, miraculorum laude su-
postea auro nmbiit, et panem multis remediis et blimat.
virtutis reservavit. 73 Acholii eunuchi, tum prsepositi regalis cu- XVIII.

71 Quadam die, dum plateam latissimam tur- biculi, alumnus, jam juvenis liberaliter institu-
XV. bis angustatus ingreditur carcerem refertum ,
tus, hujusmodi dremonio vexabatur, quod per
ibidem rapli- mortem expectantibus, F
vinctis, supplicia et prse- menstruum teinpus, redeuntibus incrementis lu-
vos prodigio Qui, agnito transitu Sacerdotis, unum
teribat. naribus, captivos suoscaduca allisione prosternit.
liiirnii. sanai
clamorem collatis vocibus sustulerunt. Causam Interventu regina? vel procerum, sancto Viro
«egros ctc
requirit : agnoscit : custodes evocat ; subtrahun- praasentatur et traditur. Quein diu examinatum
tur. Diversyg enim miserorum palatii potestates purgare die eadem distulit cum soleret furiosis- ;

turbam in ergastuli illius noctes

damnaverant. simos daemones prima manus impositione depel-
Quo se verteret, misericordia non habebat. Tan- lere. Ita enim miserandi juvenis medullas et in-
dem ad notum recurrit auxilium et quod diffi- ; teriora penetraverat, ut quasi vas proprium
cile erat ab hominibus impetrare, a majestate certis temporibus iiossideret. Recludi ergo eum
Dei poscit gressum divertit ad carcerem cer- secum nocte
: :
constituit. Tumveroex interioribus
nuus in orationem membra prosternit. Tum vero latebris manifestus erupit ; et quasi inter tor-
Dominus noster adstantibus populis gratiam , menta compositus, tempus indicat, quo ab in-
quam Famulo suo tribueret, ostendit. CTausura, eunte a>tate ceperat innocentem. Itaque jussus
\ineulis et sera constrieta, dissolvitur repagula : egreditur: piirgatusqiie adolescens post diem al-
ferrata dissiliunt divina pietas reserat, quod
:
terum palatio reformatur. Causam sane Armon-
meditatio humanaj crudelitatis artaverat. Pro- canae regionis. quse necessitatem peregrina*' " ^ 1 1

cedit ad libertatem turba de_ vinculis,

exhibens indixerat, obtenta venia et securitate perpetua.
vacua onera catenarum tenens nexus, quibus ;
ad proprium obtinuisset arbitrium nisi tituba- :

antea tenebatur. Relinquitur carcer

innocens tionis perfidia mobilem et indiscipiinatuin pop»-
aliquando, quia vacuus et, pracedente
pietatis ;
lum ad rebellionem pristinam revocasset. Qu°
facto.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 231

etintercessioSaeerdotisevaiiuit, etnnpe- redditur civitati; ubi sepultus corpore, quotidia- \\

facto
frustrata est. nis miraculis vivit et gloria.
-ialisVndelitas circiimscriptione
'

calliditate multiplici, brevi pcenas 77 Ego ii duplicem veniam a te. lector, expo- %xi.
il"1 '
-
Qui tamen pro
•
d«f, sco. Primum, quotl solcecismis et abjectione ver-
teraeritatis exsolvit i. «
ilJtio fidae
perfi
Germanus igitur quadam die, matutinali borum aures tuas vulnero deinde, quod pro-
; Epitogus uu<:-
i 7i
dum cum episcopis sermo- lixiorpagina videtur parere fastidium. Sed non '"""• ''™*'»-
\ll ,olemnitate perfecta,
moestissimam protu- pigeat recensere, quod Christum prasstare non ''^:! 1 ""1 ""'""
„, .,„ ,i,- religione conferret,
Commendo vobis, fra- piguit qui dum Sanctos suos glorificat, nos in-
I,, menSonem, inquiens : ;

tres carissimi,
transitum meurn. Videbat mihi vitat exemplo. Et tainen Deum testor, conscium

pernocturnum soporem a Domino nostroviati- secretorum, me plura de domini mei Uermani

et cum causam factis agnita et probata tacuisse ex quo reum
eum peregrinaturus accipere; :

peregrinationis inquirerem Ne metuas, inquit : me esse fateor, supprimendo, quod mirabiliter

peregrinationem, te dirigo ; ad profectum omniuin divina virtus operataest.Et
ad patriam, non ad
habebis quietem et requiem sempiternam. ideo in scribendo succinctum inagis me arbitror
ubi
Derivabant intelleotu alio somnium sacerdotes; fuisse, quam niiiiium o. ,,

sed ille studiosius commendabat extrema, dicens Sedit p autem isdem domnus et apostolicus vir, /.

Bene uovi, quam patriam Deus suis famulis re- sanctissimus Germantis, in episcopali cathedra
,„ init. Factum est, ut post dies aliquot kse- annos 30, dies 25. Obiit vero plenus Spiritu san-
queretur incommodum ;
quo ingravescente, ci- cto apud Ravennam Italiae civifatem, pridie Ka-

ritastotaturbatur. Accelerabat transitum, qui lendas Augusti, Valentiniano adhuc juvene im-
rocabai ad gloriam; et fessum a laboribus Domi- perante cum Placidia matre a quibus ibidem
:

inis mvitabat ad praemia. pro admiratione sanctitatis, ac assiduitate mira-

7."i kegina Placidia, deposito imperii superci- culorum honorifice susceptus, Domino Christo
w.
lio, occurritpauperi, requirit ihfirmum, tribuens sibi apparente, obitum suum pramoscens, obti-
puloposlmo-
litBjtliqinM quidquid ab ea beneflcii postulat. Peculiariter nuit ut proprise redderetur civitati. Cujus sacra-
tttatim '«/>•
sane petiit, quod illa invita concessit, ut gleba agmine, comitanti-
tissiniiim corpuSj honorifico V.
toufl/»is jui
corporis Bui patriae redderetur. Visitantum vero bus virtutum operibus, suam est delatum ad
B tanta fuitdiebusac noctibus multitudo, quantam urbem ibique sub die Kalendarum Octobrium a
:

aut admisit aditus, aut domus recepit. Tempus propriis civibus, celeberrimo cultu, condignas est
omne choris psallentibus tenebatur. Septimo in- sepulturaa traditum. Ubi innumerabilibus virtu-
commodi die ad ccelos anima felix et beata trans- tibus pollens, summa excolitur gloria.
fertur. Explicit Vita S. Germani episcopi.
Hereditas deinceps relicta dividitur : partem Epitaphium ejusdem.
pncsumpsit imperium ;
partem vendicant sacer- Fulgida fulgentem Germanum sideracaptant.
dotes. Bt quodfieri de opibus solet, nascitur de Florida fiorentem Gerniaimm millia plaudunt.
exiguitate contentio, dum deest quod capiant. Cajlica ccelestem Germamim carmina cantant.
Soliusbenedictionisherescapsulam ciini Sanctis' Splendida splendentem Germanum gaudia
iiim reliquiis regina suscepit. Cucullam cum interiori cilicio [panguntt/. ,,

tonpi Chry- Petrus episcopus" usurpavit. Sex vero antistites,

wlogui
utaliquid monumenti ex successione sanctitatis ANNOTATA
acciperent, dirumpere quod superfuerat malue-
runt. Unus [lallium, cingulum alter accepit dno : a Sanctorum, Geroasii, opinor, et Profasii
tunicam, duo sagulum / diviserunt. MM., quoruin solennitas agitur Mediolani 19 Ju-
76 Deinde apparatu defuncti fervent studia nii. Vide etiam, si lubet, Violam cap. xix ubi ;

conferentium accusantium, cur parva expensa

; illurn rcfutat, qui crediderat, hic assignari fe-
Mortuo deberetur. Acholius corpus aromatum sturn Sanctorum omnium, tunc nondum institu-
constrictione solidavit; regina vestivit. Quibus tum.
omnibus rite perfectis, expensis et evectionibus b Hoc miruculum Puricellus Dissertationis A'u-
iterinstruitimperator, ministrosque ejus copiosa zariana; cap. pago Ni-
lxii accidisse putat in
largitione prosequitur. Sacerdotes religionis guarda, liaud procul Mediolano, ob ecclesiam
obsequium et in praesenti instruunt, et ordina- S. Germano ibi ab antiquissima memoria erectam, p
tione prajinittuiit ; unumque aguien informatur idquc occasione, ut ipse coujicit, hujus prodigii.
ad Gallias. c Petrus, ab aurco sermone dictrn Chrysologus,
Placeiitiam corpus dum praeterit, cieca jam dc quo agcndum erit 2 Decembris. Obiit anno,
nocte pervenit. Quod in ecclesia collocatum, ut creditur, 4u0.
dum vigiliissanctaa devotionis excolitur, matrona d Nutus enim erat Valentinianus 111 unno 419,
quasdam loci ejus, paralysi dissoluta, ita ut nul- mcnse Julio : anno iqitur 448, de quo hic sermo
'""> membrum suo fungeretur
officio, precario cst, agebat aiinum wlatis 29, eumque jam prope
deposcit, ut feretro corporis
subderetur. Ibique complecerat.
usque ,ul lucem extenta decubuit. Maturecorpus e Sacerdotes episcopos intettige ; qui tum forte
;

Jttollitur; surgit et
mulier; et vivificata per ncgoliorum causa Ravennam, ubi residebat impe-
Mortuum, mirantibus populis, propriis rator, unde uude venerant.
pedibus
oebitum reddit obsequium
m. f Id est, diu supcrfueruiit, testantes quai in
I&cipiunt GaUiaB Patronum proprium majore Germano Ravennce mirari satis noit potuerant
famulatu; quippe ubi reverentia;
jungebatur af- unde liorum aliquot, luec Acta scribente Conslan-
eytus. Omne hominum genus diverso occurrit tio, superstiles fuisse putat Uericus in Prologo
,

°fflcio. Alh vias. preeruptisdepositis, molliunt, et ad Miracula num. 3.

pontmm innovatione continuant : alii expensas g Nunc primum secretarium vulgus appellat.
mgerunt: alii Psalmis intonant : alii colla sup- li Seniores hic ambigue ponitur ; ut nescias, au
Ponunt. Refulgebat, repercusso solis
radio, splen- ad episcopos comites refen i debeat ; an ad Se-
°rem sibi etiam per diem vendicans luminum gisvultum ejusque coujugcni, qui ei-ant sui, hoc
multitudo totoque ministerio caritatis, propriae
;
est adolescentis, seniores scu domini; an tandem
ad
232 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA.

adejttsparentes. Videntur tnihi antistitcs notari A.S.

potissimum
erant
; ut quibus S. Germani

perspecta,
digii facerent.
majoremquc
merita magis
fiduciam tanti pro- EADEM VITA t^ Utlu

i
populo Armoricano dicitur, non de
floc dc AUGTORE S HERIGO MONAGHO
impcratore. Adi S. Hericumin Miraculisnum. 25.
Sequebatur kic in Chifflctii codice Mduensi mi- a stylo constantii soluto ad
raculum suscitati ad vitam aselli; sed quia inter
ligatum revocata; ex
exemplaria Vitee Constantiance Mss., aliudnul-
lum vidimus, in quo illud legatur, Constantio ab- vetustisstmo ms. lobiensi ,
judicandum putavi, c/ ad Appendicem sccundam
post Ilerici Miracula relegandum, ubi legipotest collato cum perantiquo
num. 4, cum subnexis observationibus. codice lugdunensi et ms. ,
k Pula die septimo ante obitum, ut mox dice-

tur, seu 25 Ju/ii. Belfortiano

1 Esi sagulum vestis militaris, qua loricati su-

perinduisolebant. Tillemontius art. 9ne ejusmodi

vestem episcopo dare videa/ur, vcr/i/ sa robe, EPISTOLA
quod adeo vagum est. et late pa/ens, ut si sagulum
hie vestimentu i seu iudumentum qualecumque auctoris dedicatoria adCarolum
significet, uon facile possit interpres ille erroris

argui. Sed ego indumentum nullum hic intelligi

[Calvum] regem simul et
existimo ; sed lodicem seu stragulam, qua noctu
imperatorem pra^cellentissi-
obtectus dormieba/. jiixta ejusdem Constantium
supra num. 11 Stratum omne subjecto cilieio,
: mum a.
et superposito uno tantum sagulo fuit. Et vero E
sagum e/iuiii alibi lioc scnsu usurpatinn invenies, Immortalibus sceptris praedestinato, regumque Camltis amai,

lector, upud Cangium, et alios. omnium praecellentissimo Carolo perpetuo , fmtjaelittt-

ni Proseqitendo scilice/ cum aliis ilius/re funus. triumphatori ac semper augusto, Heiricus,coeno- vas.

n In codice S. Maximini sicut an/ea Prologus bitarum extimus, instantem ac perpetuam in

omissus fui/, sic omii/itur hoc loco Epilogus, et Domino*felicitatem. Quoties memoria replico, al-
quidquidsequitur. Item de Q MsA dictum puta ;
titudinem vestram sceptra paterna non modo * '
Belf.rl.

sed mulia in utroque truncantur.

et alia virtute, prudentiaque regere verum
consilio , ;
tuam i/ita

o In Ms. quoditm Belfortiano hic sequebantur etiam non minore studio ex intimis sapientiae
r.api/a sex; sed ex Herici Miraculis hucassuta, et speculis, verae pulchritudinis colores ducere, his-

verbis quidem iisdem. In codice vero regino? Sue- que tempora, perditis fcedata moribus , infor-

c.im huic Epilogo addeba/ur, Explicit. Postquam mare subinde in spes optimas erigor, ejusque
;

tamen vocem ea seqitcban/ur, qua? et nos subji- ssepe numero, qua; ante nos dicta est, sententia
cimus. veritate repungor felicem fore rempublicam, si
,

]) Hic Chiffletius hitnc iio/am prmmitti/In co- : vel philosopharentur reges, velphilosophiregna-
dice S. Lazuri vEduensis et in tribus aliis, quos rent. Quamquam non insciens sim, eam, quae
legimus, sequebantur quae hic subjicimus de nunc respublica dicitur, usque adeo vitiorum
S. Germani chronologia quae nisi sunt Constan-
: omnium proluvie obsolevisse ', ut de ejus salute "al. iWM-

duisso
t,ii ipsius, sunt certe vetusti et accurati scriptoris. merito desperetur a pluribus, quod nec virtute

Ad.do ego Mss. Marchianense , Audomarense, subigi, nec sapientia patitur moderari.Multasunt
Valcellense, el quod secutus est Surius; imo et vestra? monumenta clementise, multa sjmbola
•
BelM. M
quod pra> oculis habuii S. Hericus in Miraculis pietatis : illud vel maxime vobis * seternam parat
sinjutoito
num. 23, ubi partim substantiam, partim verba memoriam, quod famatissimi avi vestri Caroli*
uMqW
hinc desumens, subdit : Ut liber Gestorum ejus studium erga immortales disciplinas, non modo b

satius explicat. Vidctur hcec proinde tamquam ex aequo reprresentatis: verum etiam incompava-
liliri Constantiani par/em agnoscere. bili fervore transcenditis dum quod ille sopitis :

q I/aCod. Valcellensis ; sed curn hi versus ni- eduxit cineribus, vos fomento multiplici tumbe-
hiladmoduiu salis habeant vix eos esse quis credet
, neficiorum, tum auctoritatis usquequaque pro-
Cons/an/ii, quem in/er excelien/es poetas recenset vehitis imo(utsublimibus sublimiacoiiferam)aa
;

S. Sidonius Apollinaris : accedit, qitod nou inve- sidera perurgetis. Ita vestra tempestate ingenia
neriteosinsuisMss. Chiffletius; sed etprader- hominum duplici nituntur adininiculo ;
dum ad

miltuntur in quibusdam aliis : in quibus autein sapientise abdita persequenda omnes qnidem
iiou omitluntur, alio loco leguntur, quam quo exemplo allicitis quosdam vero etiam pr*m" s
;

liabet Ms. Valcel1cn.se, u/. apud Surium videreest. invitatis.

evocatis
2 Hucaccedit illudveritatis inexpugnabile ar-
C,w"<""
gumentum, quo se vestra singularis prudentia l, cl
;il'l,

contra emergentes forte querimonias circiim-

inei-
specta satis ratione tuetur: ne enim nostra
tia, quae suam sponte amplectitur cSBCitateffli

velum sibi excusationis de ignorantia obduceret,

neve de prajceptorum inopia merito causaretur,
sicu i

id vobis singulare studium effecistis, ut

terrarum magistri florerent artium, quarum
n
principalem operam philosophia pollicetur,
vestra
ad publicam eruditionem undecumque
dapsi-
oelsitudo conduceret, comitas attraheret,
ia>
litas provocaret. Luget hoc Grsecia, no\ is invK
aculeis
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 233

quam sui quondam incolae jam pondere premat, sed quae potius ccelum usque
aculeis lacessita :

,, llrm''" aspernantur, vestra sustollat. Cognitum carissime frater,

dudum cum Asianis opibus
tibi est,

notius magnanimitate
delectnti. studiis allecti, quae humanarum mentium diversitas, et
sit

liberalitate confisi : dolet,

inquam, se olim singu- quemadmodum studia in contraria non solum
ac mirabiliter singularem, a inane vulgus, verumetiam universascindatur
lariter mirabilem,
dolet certe, sua illa privilegia (quod nobilitas. Et quidam quidein prosaico oblec-
suis destitui :

hactenus verita est) ad climata nostra tantur stylo quidam autem numeris se rhyth-
numquam ;

transferri.QuidHiberniam memorem, contempto misve ac cantibus versuum delectari fatentur.

pelagi discrimine, pene
totam cum grege philo- Ergo ut omnium votis occurrerem, et nullus

sopliorum ad littora nostra migrantem? Quorum suo desideriofraudaretur,placuitmihi, ut Vitas

,,ui<i[iiis peritior est, ultrosibiindicitexilium;ut beatissimorum Professorum quasdam pede li-
bero describerem, quasdam vero lege metrica
Salomoni sapientissimo famuletur ad votum.
3 Itaque, Csesar irlvictissime,
pene est, ut uni- impeditas digererem. Ob quam rem obsecro
versus orbis novas in te struat controversias, unitam mihi tuae dilectionis amicitiam, ut bea-

M<- novis adversum te declamationibusinvehatur qui : tissimi Germani episcopi Vitam in versuum
dum te tuosque ornamentis sapientiae illustrare qualitatem commutare non desistas sancti :

contendis, cunctarum fere gentium scholas ct vero Amatoris prosaica modulatione describas:
studia sustulisti : sublatis enim praeceptoribus, ut sectatores apostolicae praedicationis effecti,

confine et consequens est, facile omnium ingenia
otio congelasse. Ita nainque spretis
ceteris, in
eam niundi partem, quam vestra potestas com-
plectitur, universa optimarum artium studia
omnibus omnia efficiamur, et nulli quicquam
debeamus, nisi ut invicem diligamus. Indivi-
duam mihi caritatem vestram divinacustodiat
pietas, venerabilis frater. »

confluxerunt; ut verisimile habeam, jam dudum fi Rescriptum antefati presbyteri : « Domino ut Vitam

eas humauK perosas inertiae, terris penitus ex- beatissimo et Apostolicis insulis decorato, patri S. Germmii
Aunario episcopo, Stephanus, om- metrodescribe-
cessisse, nisi vestrae integritatis amplitudine te- spirituali,
ret ; et id Ste-
nerentur: in qua etiam unicum suae professionis nium servorum Christi famulus. Decursis litte-
•phanum rece-
culmenac fastigium (ut palam eminet) mirabili- ris apostolatus vestri, quo saucti desiderii ar-
pisse.
ter collocarunt. Hinc est, quod, cum sit peranti- dor, summa alacritate pertendat, luce clarius
E
quasententia,Silent leges inter arma lnec tamen, ; approbavi. Est igitur devotionis vestrae propo-
tam belli quam pacis tempore, apud vos pluri- situm, virorum opinatissimorum Germani et
mum semper obtinent dignitatis. Ita ut merito Amatoris floridae vitse nobiles actus describere.
vocitetur schola palatium cujus apex, non mi-
; Sed ad eos lepidissimi callis vestri dirigatur
nus scholaribus quam militaribus consuescit quo- intentio, qui possintvirtutum lumina aequiperis
tidie disciplinis. Quidquid igitur litterae possunt, affatibus inspicare e. Veruiu ego, cujus iners
quidquid assequuntur ingenia vobis debent, ingenium gemino rigore torpescit, et lingua
vobis, inquam, qui natus ad agendum semper balbutiens faucium inter raucidulos cursus
aliquid dignum viro,cum virtute pra2cellitis,tum squalido situ impedita, non loquitur, sed stri-
etiam sapientia refulgetis. det potius quomodo potero divinitus inspirata
;

Intn gufl! KB- 4Quorsumista protulerim, illud in causa est: Virorum sanctissimorum munera polito expe-
nHflu lotha-
divae memoriae Hlotharium,vestr;e filiura majes- dire sermone qui nec privata possum humano
;
liUf, l/isins
tatis, annis puerum, mente philosophum, inge- casu confecta negotia explicare ? Ridiculo (ni
'iii'i/l /i/lin,

muua scru- nue profiteor animi indole et solertise opibus (ut
miW„, vnliis uni concedam) prae ceteris sui aevi mortali-
bus extitisse pretiosum. Is, quod vestra disposi-
tione et Deo devotus, et beato Germano ad edu-
candum fuerat commendatus, tantum devotionis
in Sanctum, tantum ardoris in locum conceperat,
utvitam QJius mors livida nobismerito invidisse
puteturc.Cumqueesset divini puer ingenii, atque
erga rerum notitiam summe studiosns, contigit,
eum in una dierum, libricujusdam abdita* per-
' l ,;;, scrutantem, geminas epistolas offendisse in
praita
altera earum, sanctissimus Aunarius, sextus post
beatum Germanum Autissiodori episcopus, Ste-
phauum Africanum presbyterum, utvitamejus-
dem sanctissimi patris nostri Germani metrica
ratione digereret, precibus ambiebat in altera
idem Stephanus, praefato se pariturum pontifici,
ex rescripto significabat. Quarum formam
tolarum hic quoque interseri optimum
judieavi; ut ratioregiis auribus insinuanda,
om-
fallor) inexplicabili ac ludibrio semet impedit,
quisquis ultra virium suarum possibilitatem
onus assumit. Nonne ferarum sectatores si
minus captiosa industria formaverit, audax
temeritaspessumdabit?Numquamtini victoriae
monuraenta parma depicta gestabit, si eum
doctaveterani exemplanon instruxerint.Num-
quam etiam aeris patulum iter tutusalesrese-
cabit, cui prsevia dux penniger mater non
fuerit. Jacebit profecto fiuctuum elisione trun-
: catus, quisquis suae procacitatis fisus auctora-
mento, indocilem ratis dexteram ingerit clavo.
Sic unusquisque in diversum imperitiae hamo
inscinditur , si doctorum favoribus minime
adjuvetur. Ergo, beatissime vir, quseso, ut illa
: mihi culmen apicis tui imponat, quae facileme
posse perficere non dubitat. Si tamen et in hoc
illepide aut infacete rustica
epis- opere, quidquid
factu garrulitas digesserit, aequanimiter feras, ag-
grediar et faciam, quae paterna imperat ac
;

nem ambiguitatis scrupulum valeat eluctari d. jubet auctoritas. Vale longum in tempus, do-
5 Epistola Aunarii episcopi ad Stephanum mine semper meus etapostolicepapa. »
'"
'"'«II /„,-.,
pres-
oyterum Africanum '. « Dilectissimo atque 7 His sollicita lectione decursis, tandemque
tafssiod.ro.' Eti ifio riini

g*«" /» » amantissimo, et internae mihi vinculo caritatis relatu assistentium hujusmodi opus penes nos non exstaret',
" connexo fratri Stephano presbytero, Aunarius numquam et nusquam paruisse comperiens, hotharius ab
" gratia Dei episcopus, in
Domino aeternam salu- multa animositate correptus, quod tantum opus Ilciico aliam
Pnwiacie tem. Tuse nobis doetrinae multis jam experi- omponi voluit,
:;'
hominum
>

» notitiae deperisset,
frustra per diesali-
" mentis adprobata prudentia compulit nos quot internis animi angoribus carpebatur. Tan-
" quamdam humeris imperiosam superpo-
tuis demque me, qui tum recens scholis emerseram,
» nere sarcinulam sed eam, quae tibi non sit
: convocato, dolorem aperit intestinum utque ei, ;

" oneri, sed honori nec quae deorsum iniquo

:
siqua possem, ratione mederer, importunius con-
Julii Tomus VII. 30 testatur:
 234 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA.

testatur : scilicet ut, quod elaboratum quondam tenorem carminis ordine per- A s. u.
potestis, si nostri

in prsefatis epistolis legerat, iterarem actusque ;

curratis. Longi itaque sudoris usuram eam cap- «"MuJ","
Germani pracellentissimos a prosa in metrum, tare percupio, ut glorificetur Deus in miraculis, * ss -

desideriis illius satisfacturus , transfunderem. qui voluit esse admirandus in Sanctis ut sanc- :

Expavi negotium, et supra vires esse re-

(fateor) tissimo Germano in terris veneratio crescat et

putans, quod imponebatur, quoad potui, colla gloria, qui hanc in coelestibus obtinuit per bono-

subduxi. Objectu tandem regularis capituli ad- rum operum incrementa : ut acquiratur aedificatio

dictus, quod etiam impossibilia preecepta abbatis legentibus, pax credentibus, salus imitantibus,
minime refugienda praesoribit, suscepi quidem immortalitas in fide perseverantibus qua ut :

(ut par erat)jubentis imperium, quamquam
virium conscientia, verum, ut institutio praemo-
net regularis, de caritate confldens, et de adju-
torio Dei obediens Vix primas operis partes
attigeram: et (Heu misera humanae conditio
sortis !) abbas ille meus, propediem futurus in
orbe terrarum mirabilis, teneros excedens artus,
intempestiva seculum morte deseruit. Hic casus
tam lugubris, tam acerbus omnia mihi studia,
omnes curas excusserat nisi probabilis illa sen-
tentiaanimo subvenisset; dolorem tempore mi-
nui quodque diuturnitas allatura esset, quae
;
maximos luctus vetustate tollit, id nos anteferre
consilio prudentiaque debere. Hac cogitatione
animum impuli, ut vivo morigeratus fueram,
etiam mortuo obsequi, inque defuncti gratiam,
nulla perpetuo polleas, et optamus etindefesse oramus,
regum maxime, triumphator perpetue ac semper
auguste.
ANNOTATA.
a In Cod. Lugdunensi legebatw hic titulus
Commendatio sequentis operis ad gloriosum re-
gem Karolum per epistolam facta. Porrodehac
;
epistola consulcndus est necessario Cornmentarim
noster prcevius § 4 « num .39. Exstat vero eadem,
sed truncata, apud Chesnium tom. II, pag. 470.
b Carolum Magnum intellige, Ludovici PU
patrem, Caroli Calvi avum. Cod. Lugdunensis
semper scribit Karolum.
c Obiit Lotharius, Caroli Calvi filius, et cceno-

coepto operi perfectionis pertinaciam admovere. bii S. Germani Autiss/odori abbas commendata-
Institi, ut potui et non invita Minerva, volun-
; rius, circa festa Christi natalitia, hoc est, vel in

tati bonse laxas permittens habenas, conceptos fine anni Wo,ut innuunt Annales Bert/niani apud
interdum luctus musarum colludio, tamquam Chesnium; vel ineunte 866, ut indicat S. Ado in

noti cujusdam medicaminis arte, levabam. Chronico circa finem. Vidc et Annales Benedicti-
qunm hic, quiu 8 Confectum sane opus in publicum edere nosad an. 865 num. 35.
Lotharius obie- disciplicebat quod, cui illud destinarem specia-
;
d Exstal utraque, qua> sequitur,epistolaetiam
rat intcrea, liter, non satis animo deliberaveram. Diu cunc- in Historia cpiscoporum Autissiod. cap. xix. De-
Carolodedicat.
tanti vos, Caesar praecellentissime, vos. inquam, dimuset nos utramque, inde, utarbilror,desump-
proximus occurristi; ejus
intestatee prolis heres tam, in Commentario prcevio ad Acta S. Amatoris
bona ad vos lege redierunt. His animo subduc- ep. die 1 Maii. Prcefuisse autem ecclesia; Autis-

' tis, ausus sum* hoc litterarum ad vestram ma- siodorensi statuitur S. Aunarius ab anno Christi
C. Lvrjd.
ausum coepi jestatem prsemittere , quae sequentis operis circiter 571,usque ad 603 quod amplius exami- ;

continentiam, proestructo rationis ordine, com- nari poterit die 25 Septcmbris, qtto colitur.
mendarent. Habe igitur post funus dilectissimi e yEquiperis affatibus inspicare. Ita optimus
hrereditarium pignus, quo et defuncti memo-
filii Codex noster Lugdunensis. Pro quibus legitur in
riam suaviter refricare, et integre fidelis famuli Ms. Belfort/ano: convenienti orationecelebrare.
devotionem advertere valeas qui te nullo modo ; Sed Ms. illud passirn interpolatum est. In Bist.
passus sum extremi saltem muneris utilitate epp. Autissiod. habctur : aequiparis afflatibus ins-
fraudari. picere, Non rectc. Est enim scnsus aitctoris

una cum i li- 9 Confeci prasterea ex miraculis pra;cellentis- Qucere tibi alium scriptorent, O prcesul Aunari,
liris prosaicis, simiGermani opusculum aliud geminis distinc- qui possit SS. Amatoris et Germani virtutes tam
dc miraculis tum libris in quo quia vestri tum nominis tum
; excellentes non inferiori eloquio illuslrare. Itaque
S. (icrmani.
temporis mentio frequentius agitur, vestrae ni- virtutum lumina, scu faces, a^quiperis affatibus
'
al. dedican- hilominus illud malui celsitudini dedicatum*. inspicare, est virtutes illas sic ornare dicendo; ut
dum Accipe et hoc eumque erga Germani reveren-
C tiam animum concipe,
;
inspicatce (id cst i/t spicce modum concisce) per
qui regiam sane deceat rhe/oricam faces videantur, ct/jus ope luculentius,
majestatem. Et quamquam astuti sit, omnia ad quam per se possint, quaquaversum lumen effun-
suam utilitatem referre ; in hoe tamen et pro hoc, da/tt. Usus esl eadem voce Virgilius lib. I, Georgic.
quantus quantus est, labore, beati potius Ger- vers. 291 :

mani laudem, quain personse proprise requiro Et quidam seros hiberni ad luminis ignes
favorem quem quanti faciam, facile pernosse
:
Pervigilat, ferroque faces inspicat acuto.

AUCTORIS INVOCATIO
Phaleueio heiidenasyllabo dcscripta.

7P ternum specimen, decusque rerum, Seu te distribuant, "EXXrjvac x«i b,

-ffi-j Causarum series, origo lucis, Ouatav M(av tt; Tpa; urcoaTcraEts c;
Poeta sanctus Naturae columen, paterque veri,
Seu, sicut Latius fatetur orbis,
Fons et principium, bonique summa, (1
Mfav it7caaTaaiv, Tp(a ^poaajna d;
Hac te supplieiter
canemus oda mV'" 1-
:
Idem semper idem * ipse constas.
es,
•

Oramus, capiasab oremunus. iilcm

fi
Gignens, ingenitus, Pater vocaris.
a fcecunda Tpiit, Movi s que « simplex, Te Natumgenitum ao ? (» plaudit :

Vivax
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULlI. 235

Vivax Spiritus, ex utroque

manas : His ergo modulis adito Patrem, D
., m"" Patrem cum Genito, piumque
personisque tribus sacramus unam,
*
(
nvsupui 'Spiriliiiii
.!<-
Lux, et nostrasalus, redemptioque,
Unam colligimus in hisOEwTEv e;
Qux sic dicta placet, quod omne cernat f; Largitor ^iusm;, yaptvTE prajsta /). /'

Seu quod sic potius per

omne curraty, Lumen glaucividas* agensin umbras, '
id est cali-

h se feratur, Caecis la-jp(o;* reclude coelos. ginosas.

extra
Ut nusquam tamen flfo*. MSS.
Cum sit motus, et idem ipse status, Quondam 0Eo-pw ?O pov ' Moysea tecum '
pro su.Ttupt'ou;
*
Et motus stabilis ut olim aiunt, ;
Et; yvirfov Sinai sic indidisti.
'legislatorem
Status mobilis atque sic priores : Qiuerentes valida juvato dextra,
'
incaliginem
Dixisse invenioet peritiores. Quando non potis est adire tete

11 "& i substantiflcum, Tfeo;que k rerum ;

Cuiquam, des nisi tu venire per te :

k i

Per seipsum bonitas : \Mz mundi Ostendas faciem decet tamen te

lYinifotfl
Perseipsum sapiens ; ivapyo; / idem : His, qui nil aliud petuut, nisi te
/

Non est ; nam superest, et esse prsestat Nam nec hoe*poterunt, nisi ex te. '
B. Nanique
nec id *
est; sed exstat omne Nubes rumpe, malasque cpavTao-la; hoc nee
,/V" 01
'

Hoc non est,

Non bic, non ibi; sed per omne totus. Quismentis acies reverberata,
Mi/.po; uit (j.E-fo[Xo; pio-o; ts 0ei5; m : Pure non sinitur Deum tueri,
Mutpix ; dum minimis opem ministrat Ceu se invisibilem videre praastat
Mlmt ; intima dum gubernat aeque : His, qui lucifluum sitire fontem

In magnis piyaXos probatur idem. Noverunt, requiem, suumque finem.

Sic parvis, mediis, adestque magnis, 13 Quod restat siquidem, quod instat, inquam, Ut OpUSSUSCGp-
Ipse individuus. manensque totus. Prresentes operas tui indigentes wm prosper*
suecedat.
"Ov ip/r\, pitjov, iuv riXil; te jtctvTcuv li ;
Componas, petimus favensque voto, ;

Ex ipso quoniam, per ipsum atque Et sensus cumules, et ora solvas ;

Sunt qusecumque vigent ad ipsum aeque ; Utmultis liquidae fluant loquelae

B Tendunt omnia, tamquam ad quietem. Largiri solitus, nec impotenter.
i 6, eiem- Ipsum itpuTOTOtov *, eumdem ipsum Germano titulum parare laudis
jii.ir princi- Affirmant nihilura, plus ut stupescas ; Urget materies, amor coartat,
"
Incomprehensibilis quod exstet omni In te mirificus, puer Hlothari
'
II. i»; Naturse, snperans voEpi; /.6yo;te* : Cui fas non fuerit negarequicquam,
Uyovfftx, t, e.
Qui dum non capitur, Niliil vocatur; Non os, nonanimum, nec illacerte,
Iniellectus
Apparet quotiens Ostosavtt; o, Quae suntofficiisamica pulchris.
ralionesque
Inquiddam ex nihilo venire fertur. Id quo congrue, quo fiat decenter,
Scribunt, lioc nihilo creata cuncta. Et spes omnimodas, speique summam
Hinc est, quod tenebrse vocatur idem : In te conferimus, repertor artis,
'
pro Toini; ToApftmn ' etenim sacer sic inquit Qua pectus hominis praeominatum q
Sicut sunt tenebrae, sic lumen ejus ; Scandit sidereos honore campos,
Optanti quoniam, sed haud valenti Distinctum beluis nitore mentis r.
Speclari, tenebrae putantur atrae ; Non haec ob meriti beatitatem
Non accessibilem colitque lucem. Germani peto, sed per almitatem,
aptmimplorat, 12 Cum se sic habeant fiuenta veri, Siquid lucifluum peregit ille,

Ultro concipias, subest necesse, Quod laudi fueritPatri superno ;

Nuliis nos animis, lepore nullo, Si vexilla tui secutus Heros.

De vero proprium bonoque summo Oppressit rigidum severus hostem ;

Praefinire Deo nec esse promptum, ; Si jejunia, si cruces iniquas,

Qualis,quantus item, quis esse possit. Si noctes tulit idem inquietas;
Oratu melius propinquiusque Si non extimuitmaris minaces,
i illegabis Legabis' animo siquid subornas* Securus pelagi, subire fauces ;
.-
'
11.
I

Orari placidis vult ille verbis, Si quicquid gladius, potestque

flamma,
'lalenterpia!-
Largiri facilis, dedisse promptus. Contempsit patiens amore Christi.
puu IMJ.
('

A N N T A T A

a Hellenizut hic passim Hericus; est autem Tpta; Una eademque fides est in omnibus, quamvis si-
Trinitas, uovi; unitas. gnificationum videatur esse diversitas. Sublatn
b " EXXiiva; v.aTa , secundum Graecos. nitnc d/fficultas, postquam inicrtao-t; Latine dici
c ld substantiam unam in tres personas.
est, ca:pit, non subslanlia, sed subsistentia.
d In margine addcbatur haec nota, ipsius, ni e 0sStev pro seu
OEtitriTa Osorr)Ta divinitateni.
fallor,Hcrici: Differentiam facit S. Dionysius, Quasi
f OeiSti); dicta sit a 0Edou.ai specto, video.
ceterique doctoresGraeci inter ouctfav, id est, essen- A verbo Osw curro.
g
tiam, et ijrfcrrao-tv, id est, substantiam : ouo-(av qui- h Extra secundam habct lonrjam. Vitiosum
dem intelligentes unicam illam ac simplicem di- ergo hic melrum. Sed non adeo in hisce scrupulo-
vinaa bonitatis naturam uTrforaotv singularum ; Stis fait auctor noster ; ut exemplis infra sexcentis
personarum propriara et individuam substantiam: patebit. Quce proinde ne notanda quidem puta-
dicunt enim
secundum illum priorem versiculum, mus, nedum ex interpolato Ms. Belfortiano pue-
unam essentiam in tribus substantiis. Sanctus rililer emendanda; cum codex Lobiensis Lugdu-
autem Augustinus, ceterique Patres Latialiter nemisque consenserint. Sic autem hunc versutn
scribentes, tidem sanctae Trinitatis expriraunt, corriqil Ms. Belfortianum.
dicentes unam substantiam in tribus personis. numquam
Ut se alio feratur extra.

i &i
 236 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA.

i s>v masculinum pro Bv neutro, quod Latine ut ait Maximus, divina manifestatio, quae fit ex
nunc ens dicimus. condescensione Verbi divini ad humanam natu- J "'""^
ACn °
k T6™;, locus omnia quippe intra ipsum sunt.
: ram, etexaltatione ejusdem naturae ad praedic- mss
Ex

Nota> Mss. Cod. Lugdun. tum Verbum per divinum amorem. Not. Mss.
1 "Avap/05, principio carens. cod, Lugd.
m Id est, Parvus, et magnus, mediusque Deus p Id est, qui dedisti naturam, largire et gra-
ubi [XEfaXo? pro pivas. tiam. Not. Mss. Cod. Lngd.
n Id Ens principium, medimn, et finis re-
est, q Id est, quodam quasi omine confortatum.
rum omnium. Not. Mss. Cod. Lugd.
o Pro Oso^avtoi? vel Otocpavlais. 9soipav(a autem est, r Id est, acumine rationis. Ibid.

ALLOCUTIO EJUSDEM AD LIBRUM

oi/.wXio 8io-rp6tpw decursa a.

tuemur ore, In vulgus venies, favente voto.

Si teNecperliquido
ludunt insomnia mentem, Pro, quanto jactabere ftuctu !

LiUiu, nimium Non illud tulerim* libelle, frustra, Hic fcedum spuet hic, coacta nare, :

festinanti pro- Quod tanti popularia ducis Succinet infandumque ftiimicumque

dire in vulgus. Hic plausum manibus dabit profanis
Natalem latebram ut perosus, ultro :

Insano oblectere tumultu. Hic ter suceutiet pede terram :

Non nihil miserum characterizant /; Verrucas * alius scatutientes, E

Taedia secreti; nec amica Etsi nulla tamen patet usquam, '
i- e. vilia

Quod semper studiis sigilla castis Disquiret digito, notabit ore ;

carminis.

'
supple rum- Tantisper refugis* licet illam, : Integra quippe invertere doctus. Not. Mss,

pere Qu;e fertur, Danaen ahena turris Et quo perditior quis ac profanus,
Auripluo vix texit ab imbri. Acrius hoc tolletur in iras.
Quid tam turmivoraae juvant plateae? Tandem ludibrio subactus omni,
Quid refluae dicacibus urbes ? Mupox6rou * trudere taberna, 1. 1. unguru-

Quem necdum tetigit litura ; necdum Aut nardi modicum feres, piperve, lurii

Sordibus explosis, color auxit. Et siquid chartis amicitur

Si 11011 insipidus deerrat augur; Ignavis c. Monitor, repulsus olim, c

nimium passure pudoris! Abstiterit; nec cura mederi d. d

Vulgant Bucolicen labore trimo 16 Neu te consilio querare nostro nisi iu fml'

Cultius explicuisse Maronem. Fraudatum, id *

tecum ipse referto :
nomen S. ftr-

Septenis itidem polibat annis mnni pmfmt

Qua frontem titulus praeordinabit,
Quadrifidam sudore Georgen.
'
nwpe con-
Nemo «vou.a *
prsefixerit auctor :
silium
Exin ^Eneadas in arma pulchros Germanus subeat prioris arcem '
i. e. nuiiien
Endecas ad limamque redegit. Auspicii; hic primordia signet.
Nec libras anirao, quid ille; quid nos; Hoe forsan poteris inerme vulgus
Quod potuit spes altera Romae Teranere, seu discrimina raille.
Quid possit minimus minorum impar, Tanti nominis obicem protervae
Nec minimos tamen inter habendus. Vix ausint sprevisse phalanges.
Et, ni proripias in ora vulgi, Mitescet rabies sputisque parcent,
;

Impatiens, claveraque recusas? Et cynico*'incrudescere dente. •

i. e.
caniii"

15 Invitum quatiunt severa vatem I nuiic, Maeoniis*adacte pennis, sra invido

Omina, terrificique sonores; I ilextro, liber, alite felix.

•i.e.ttomn-

nwlr ominatuT Virtus gnostiea nec sinit volentem cis

Nee te non monitum, nee insuasum
onctor. F
Importunis parcere verbis : Olim discessisse graveris.
H«c nolens capies, volens itemque : Quod restat, dubiis remitte fatis.
'
contra- His nos i<m\i-jQizx "
subimus.
i. c.
Teque utinam meliora sequantur!
ilicentem

A N N T A T A.

a Hmc Allocutio hoc loco legitur iu optimo co-

pudente Jove ne in ahena quidem turre satistuta
dice Lugdunensi; quamvis d.esit Mss. Lobiensi et fuit ; quid te fiet, qui nec occludi vis, nvc delites-
Belforliano.
cere?
b Sensus esl : Ha>c mala? fortuncv tihi, iibelle, c Ignavis, id est inanibus, quce quia nihil con-
impendentis indicia sutit quod secretum oderis',
,
tinent lectu dignum, sordidis usibus adhibentar.
quodque non refugias dijferasque, saltem tantis-
per, sigilla rumpere, qum castis
d Id est, quod si umquam
eo redactus fuens,
studiis tam ne- libelle, tum vero tc ergo, quinunc moneo, fortuiM
cessana sunt. Nam si Danae,
Acrisii filia, ab im- tc tua> pcrmittain ac prorsus abdicabo.

LIBER
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 237

«-
LIBER PRIMUS
VlT.E MAGNI GeRMANI, DE PROSA IN METRUM TRANSFUS^.
Et stulto sapiens minimuni referre putatur, Quod advimi-
CAPUT I. Si non et possit. Meliusduo vincta feruntur tionis ibidem

Quae si dispescas, perit alterum ita alterius res ftffirvwi (jrssc-

:

rit.
Altera poscit opem sociam, et conjurat amice.
Sancti patria, nobilitas, studia, Ergo ut quae tecto fuerat meditata cubili,
conjugium, honores, amor Post per marmoreas clamare sophia plateas
Posset k, et obliquis demum dare jura superbis.
venationis, et superstitio. Mox ad patricios Juvenis raptatur honores
Causarumque actor per publicavota creatus,
Arcuit urbanas juris fraenamine lites.
Celtica qua medios exporgit Gallia tractus,
. liniua- Quaque est vel terris, vel mitior illa colonis, 22 Gratatur Latium tanto censore l; fruique i
,,

Urbem liaud incelebrem Galli posuere priores, Hoc tantum praesente parum est de posteritate ; VI.

munere Bacchi Cogitat utque Viro non desit gloria prolis, Qnod railem
Uberibus glebis et opimi a, ;

degensofficio,
Ac prselabentis jucundis usibus amnis b, Utque Viri non destituatur germine Roma,
copulam ii.ii'-

Magnarum multis quae se componere possit; In consorte thori spes est; qua rite carere ris susceperit.

Autricus a priscis olim vocitata refertur
^Etas posterior pinnas et culmina avitis
Mcenibus imposuit, duri muniinina belli.
Ex augmentatis verso cognomine muris
Sive sequax usus dicas, Autissiodorum
Seu mutilare velis, et dixeris Altiodoruin d,
c. Haud patiuntur opes, aetasque obnoxia carni,
Prolis amor, mentisprobitas in conjugepulchra,
Et gazae, et mores, et casti insigne pudoris.
Qualisubivisaest, digitopatetm; estquia hostris
Rara avis in terris corvoque ignotior albo n.
23 Usibus innumeris Romanus calluit orbis Ml.

Nomine diverso res est cumulatior una. Olim. Partem absumpsit edaxexasse * vetustas; Quod prini"
iisii t'"i'i:dw'i-
Haec genitalis humus , hasc Patris patria nostri Pars terit antiquis rerum vestigia libris.
ins regimen
Finibus his ortus, natalia rura beavit. Gens fuit illa sagax, et cum bellare perita, per provincias
18 Haud multis opus est in Sancto nobilitatis Tum mores formare scia, et componere cauta. acceperit; rt
lk wMlilillr Cognatse memorare decus, quae dote gemella Neu tenera in pueris naevo intabesceret aetas descriptio la-

JW visi'liii.
Splendidaque, et locuples, opibusque et germine (Quandoquidem in vitium meus est haec cerea HOT prirti.rt" .

'
[fulsit c\ toto
: [flecti,

Indicium documenque rei numerosa retentant Cumque iter ambiguum "

ramosa ad compita '
Belf.rl Ui'i.
Prsedia, succiduis olim noti.ssima chartis e. [vexit, ambiviiiin

III.
19 ^Etatis breve ver et primi gratia floris Proposuitque viam, Samio praeeunte, bicallem o;
D pertlia or- Artibus immaduit facili conamine septem /'. Dextra sequi cunctatur iners, votoque maligno
IWw jillriV.
tl
Auxerat Infantis largitrix gratia pectus Leva tenet) vita est ea tum via rectior illi /;
r Muneribus geminis <j; quodque assolet esse duo- Servabat teneros custodia pervigil annos,
'I
[bus Et casti comites, et opis rubrica q magistrae 7
Gratum hoc praecumulaverat uni
et sufflciens, : Apposita, et curvos innormans regula mores,
Namque ut septenis sapientia nixa columnis Et pressus ratione animus, vincique laborans,
Aptificare domum dilecto in pectore posset, Ac praeceptoris ducens sub pollice vultum :
Ingenium vivax conamen juvit ad omne : Signabat trepidas, et adhuc rationis egentes,
Inque vices animo genitaliter exspatianti h Consiliique inopes praetexta * aptissima mentes, '
subintelliae,
Scihilitas pnetendit opem studiosa magistri. Dicta, quod hanc Tyrio lymbus praetexeret ostro, toga
Utraque res, moderante Deo, felicia cceptu Et super hanc adflcta toreumata /', graculus usus
Tempora gliscentis jam tunc provexit Ephebi. (A Graiis traxere Itali s) index nobilitatis.
Plurima per steriles sparguntur semina sulcos 24 Hic tum cultus erat. Transcensa puertia i I l"'i":
Proventu modico, vel, ut multum, mediocri; [postquam ¥
At quas fcecundas ineunt frumenta novales, Vestibat teneras molli lanugine malas
Spe manaiit duplici, cum glebae, tum sationis; (Id bis octonos erat attrectasse Decembres)
Plenaque conspicuo respondet copia cornu. Cedebat praetexta togae, patriisque coaevas
-0 Cumque foret vehemens, animique ad Aptabant laribus, puerilia inunera, bullas.
i d Roma
'
to&ioettt.
[cuncta rapacis, Hic trepida optatum sortita infantia finem,
Nil intentatum, nil denique liquit inhaustum, Hic fixit metas exin bellique domique
:

Quiequid ab indigenis potuit manare magistris : Utilis, etrebus quavis in parte gerendis
Cuncta brevi nam pene puer, citraque juventam Quisque putabatur maturo commodus aevo.
Omnia combiberat. Furit intimus ossibus ardor Hauserat hoc aevi, Juvenisque togatus agebat
Ulteriora sequi, et studiis, ni copia desit,
/Etatis solidain cumulato robore partem,
Otia conterere, studiis
impendere sese, Cuni sttper addictas prasulque et dux regiones
Inqtie mori studiis. Perparva et vilia scitu, Effertur, terris qua GaUicus incubat axis,
Siqua patent usquam cara
etpraegrandiacenset,
; Cum vindex scelerum, ttun dispensator honorum.
Siqua latent. Erat ingenuis
tunc artibus usque Orbem tum totuin * victor Romanus habebat, per byper- '

< ertus honor,

studiisque addebat gloria calcar. Qua mare qua tellus qua cardo invergit uter- bolen
, ,

Incitu* his
animis talique cupidine vinctus. [que;
caput est orbis, rerum permaxima
j«|U0
Roma, Siquod in orbe fretum, siquis sinus additus us-
Tendit iter, Latii nodos addiscerejuris.
[qiiam.
Et didicit, palmamque brevi tulit ille laboris. Siquod clima foret phoebea; lampadis expers
-1 Scire erat haud magnum, si non et posse i Siqua fuit regio, fulvum qua; gigneret aurum,
[subiret. Nil nisi Romani vivebat nominisumbra,
Arbitrio
 238 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. I.

Arbitrio sancti constabant cuncta senatus. Herici etymologiam rcjectam invenies ; quiahor
a
Sceptra, magistratus, tituli, praetoria, sellae, Dur, Deur, aut Dour non mamia vel muros Cel- "^ "'1

mov
•
Belf. pr»- Praetexta *, trabeae, fasces, insigne tribunal, tice, sed aquam significaverit. De qua re ass.
lcvtiiot
nos
^Edilis, quaestor, dictator, juridicusque, eliam. alibi non semel.
Et,rerum cui summa patet paretque, monarchos, d DeprcediisS. Germani palrimonialibus dice-
Et conflandarum per gentes cautio legum, tur in Miraculis Hericianis num. 19.
Et pax et bellum, lis et concordia rerum, t Artes liberales tametsi plures sunt, comrnuni-
Omnia conseriptis servibant patribus olim, ter septem numerantur ; r/rammatica, rhetorica
Quos penes immensi stabat custodia mundi dialectica, musica, arithmetica, geometria, astro-
i. c. cunse Cumque forent clausi resides in parte sacelli*, logia.
mt. Mss. Divinis quadrum fingebant legibus orbem. g Muneribus geminis, idest, ingenio et studio.
Gestorum series aliquatenus intercepta, Not. Ms. Cod. Lugd.
A diverticulo demum repetita placebit. h Genitaliter exspatianti, id est, naturaliter
VIII.
25 Crescebat meritis mactus successibus Heros, capacissiino. Not. Mss. ibid.
Qimd occulto
Perfectique sequax, primam tendebat ad arcem t i Posse, <i//i/ilr, scientiauti jam acquisita.
judicio divini-
omni Cursibus impigris ne non perfectus a.b omni
; k Scriptum est Sapientia in silentio discitur.
:
tatis
perfectionis Parte foret, sacer et praesul jamjamque futurus. Item In plateis dat vocem suam. Prius ereo in
:

genere pontifi- Utque ad letiferas aciem contendere pestes, silentio discitur, ut post in plateis vociferetur.
catui paraba- Emersasque liereses*unde unde extrudereposset, Not. Mss. ibid '.

tur.
Armabat doctam vivax facundia linguam. 1 Censores dicebantur, qui de moribus judica-
t

Justitise doctor, juris quoque norma futurus, bant. Not. Mss. ibid. At censorem fuisse Germa-
•
Belf. Haere-
ticasque lues Jure dedit studium discendo extempore juri. num, non dicit Constantius.
Quique pudicitise populis documenta daturus, m Ju.rta illud; Quam pulcrurn est monstrari
Et casti cauturus erat decreta cubilis, digitis, et dicier Hic est? :

Ordine prsecipuo legalis fcedera lecti n Salomon: Virum de mille unum reperi; mu-
Suscipit. et, casta vitam ciim conjuge ducens, lierem ex omnibus non inveni. Not. Mss.ibid.
Jura voluptati permisit nulla nefandse ;
o PythagorasSamius qualitatem vitae humanae
Gignendse tantum contentus vivere proli. Y litteroe conformavit. Not. Mss. ibid. Hinc col-
IX. 26 Cumque Virum late parentis ad omnia terrae lige, quid ramosa compita, quid\\a. bicallis.
Quod tcrritorio
Multa fatigaret privatim et publice * cura,
genitali spe-
p Sensus est: Genti Romanai tunc quando ,
Pronior in patrias animum defixerat oras pueritia a vitiis ad virtutem flexu facilis erat, vi-
ciali assidui-
tate prmside- Affectus genitali humi, quam nitibus usque sum est hnc pueros ad virtutem via deducere; iis
bat. Temperat officiis et molli flectit habena, nempe adhibendo custodes etc.
'
B. privata Prsesens prsssentem prsesenti numine firmans.
q Rubrica fabrorum linca, dicta a rubro co-
et publica Haec domus, hsec requies, hsec oblectatio vitse lore. Ponitur autem pro diligentia magistrali.
:

Vel quia fundorum non contemnenda facultas Not. Mss. ibid.

Hic illi fuerat, juris monumenta paterni;
r Id est bullae aureae. Not. Mss. ibid. Non
Vel quia (terrigenis est quod nonnulla voluptas)
erant autem illm togis prmtextis adficta? ; sed e
Copia multarum Juveni permagna ferarum
coll.o puerorum suspensm.
Silvestres prsebebat opes. Venatibus ille
s bno usurn hunc ab Hetruscis ductum fuisse,
Deditus, et levium meditans spectacula rerum,
docet ac probat Wolfanc/us Lazius in Commenta-
Lascivis animum studiis pascebat inertem u:
riis reipubl. Born. lib. VIII, cap. n ubide prat-
;

Cumque foret sacri dilutus fonte liquoris,

texta plura disserit. De bulla vero sigillatim etiam
Nudo se tantum gaudebat nomine dici
agit lib. IX ; cap. xm.
Christicolam luteum sapiebant cetera seclum.
;

t Ad arcem, sapientice scilicet et virtutis. Not.

27 Altoque et lato stabat gratissima quondam
De pi/in vena- Mss.
Urbe pyrus media, populo spectabilis omni
tionis ejus u Lascivis, id est castis quidem, sed jiwenili-
Non quia pendentum flavebat honore pyrorum
gerula. ;
bus tamen ac inanibus studiis venandi pascebat
Nec quia perpetuse vernabat munere frondis ;
animum inertem, hoc est, ab officii sui curis va-
Sed deprensarum passim capita alta ferarum,
cantem, atque interquicscentcm.
Arboris obsccense patulis hserentia ramis,
Prsebebant vano plausum et spectacula vulgo.

CAPUT
'
cornua .Vo<. Horrebant illic trepidi ramalia * cervi,
afss.
II
Et dirum frendentis apri fera spicula, dentes,
Acribus exitium meditantes forte molossis :

Tunc quoque sic variis arbos induta tropseis, S. Amatoris zelus adversus Ger-
Fundebat rudibus lascivi semina risus.
Fixerathsec Juvenis, laudis captator et aurse,
mani superstitionem; et hu-
Qua faciles animi pascique capique suescunt. jus ira.

ANNOTATA. rbisamor nostrae, sacrique refector ovilis, u

a De
vineis Autissiodorensibus, olim vini super-
U Praesul Amatorerat, merito cognomine ma- 0'""'
""''".

lativi bajulis, vide Le Beuf in Prcefat. risp

Capti re- Doctor magnificus, meritorum luce coruscus,
ceptique Autissiodori pag 2'J et seq.
.

Signorum titulis longe lateque celebris.

b lcaunce scilicet, vulgo Yonne. Noverat hic rapidis metam prsefigere flamnns,
c Autricus a priseis elc. Qui Autissiodurum di- Noverat adversas verbo detrudere pestes,
ctum prius Autricum putat, suam
geographiae Auribusobstructis aditum pra-tendere vocis,
ignorantiam prodit, inquit Valesius in
Notitia Officium vinctis pra;cepto reddere linguis,
Galharum, ubide Autissioduro
Post funus functis usum concedere lucis
d Dediversissima hujusnominis
apud auctores Omnia qui poterat, Sancto dedit omnia posse.
immutatione, vide ibidem Va/eshim,
ubi et hanc Sancte gregis tutor, qui Jjure vocaris Amator,
Non
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 239

Non auri aut mundi, verum transomma Chnsti Turba. Sonat crebris accisa bipennibus arbos,
He«i«> loquenti. Ictaque dat gemitus
succense, de te perpauca
et cuni durissima ferro,
\

,„.i..«"
-

v ,„,!„
monumenta tuorum, Pondere
:

tutn proprio victa. occubuitque, ruitque.

B.
maletuta
ipiainus

, gtorum nulii dulce foret

i-
plectro percurrere textum; Tuin primum admisit solari munere tacta
Etvifae totum
ed revocat
sumpti series perlonga labons ; Subdita terra diem; rebus tura praebita vanis
S
quoquam deflectere calle. Interit, et meritos arbor conflatur in ignes,
finit a coepto
Nec
grandiloquos vellem nutrisse poetas,
Quaeque affixadiu fuerant oscilla ferarum,
|.-i te

Oui tibimtilticana posseni garrire camoena. Pontificis jussu tota pelluntur ab urbe.

Vatibusut careas,
rectorum est culpatuorum a. Haecrure abducto fiebant Principe cuncta.
dabimus tempusque locumque querelis. 31 Fama, quid in ccelo rerum pelagoque ge- XIV.
His aliud
praesentibus utere, pastor, [ratur IHiii iivriiiiinn
Tu tamen interea
Obsequiis et siqua
meo condigna relatu
;
Et tellure, videt, totique est conscia mundo fillnit ttrlitt.tui

[esse] ; el /,i«-
Qostri poterunt praeconia currere Patris *, Quodque usquam est, toto quamquam sit ab orbe
- Ger- VI lixiur descrip-
I

Uudibus accedere posse, putato.

illa tuis [remotum, ti" ejusdem
iiijm

Tii pater ille tuus per Christum denique natus.

:
Inspicit, inque cavas penetrat maleflda latebras. famep.

Crede mihi, magnns reputatur portio laudis, Omnia cum didicit, mox omnibus omnia pandit.
patris in faciem nati laudatur imago. Et, quia dicentem sequitur nonnulla venustas
Ciun
Narrandi eceptum repetat jam musa tenorem. Verborum, crescitque novis facundia causis,
29 Insanos ritus etnoxia ludicra
Saucti Multa fldes illi vulgo praebetur ab omni.
, anciui jE"re fertanimus ; necdistulit ille superbos Nonea rem clamore gerit, sed murmure vocis,
,.,,,•„, jer-
Incoeptus miti jam tum compescere fatu, Nescioquid, raucum et grave cornicaturinepta:
Imi"- Mille trahit secum rumores, mille sttsurros
Talibus aggressus, captato tempore, verbis
,,„<•« :
;
;„,».J«nll
Cum te fraenandis Romana industria terris Mixtaque cum veris pariter quoque falsa gerun-

Prsetulit,etpatriaepatremqueducemquetuendae, [tur.

Credidit esse virum nec res tum credita, vero ;

Curaque novis vacuasimplet sermonibus auras,
Abstitit: esse virum te denique multa coartant, Succednnt comites nonnumquam gaudia cassa;
Cum titulusgeneris, tum magni culmen honoris, Nunctimor; interdum rabies invisa furoris.
Et, quodutrumque regit, divinis accumulatum Advolat haec Juveni, inflicti prsenuntia damni
Ingeniis pectus, mensque omnis conscia recti. Arboris occasu spretumque Ducem*, lassumque '
II. S|llC'llllll

Sola virile decus levitas fcedatque fugatque ; [tribunal, I . I S 1 1 1 11 <

1
1 1
<

tribunal
Sola, inquam, levitas, Insano proxima testis Et sublata sui queritur male jura timoris ;

Abstirpanda suis, en, cum radicibus arbos, Nec fore se posthac ullius in orbe vigoris,
Quamprimum potis est. Sectentur talia divi Sinon censori * jam tum temerator honoris l>ni censoni

II Slll Numinis expertes ; aliud * professio nostrae Supplicium totipraesul dependereturbi.

II. lob.
Relligionis amat, cum * quid mage postulet usus, Occupat ira Viruni seseqne ferocior ipso,
;

Quajrenti sola occurrit meditatio mortis. Infremuitque minax, traxitque per oraruborem:
Multa suis gravitas meruit prasconia seclis : Ut fremitacer equus, cum Martins asre canoro
Eximium fecit levisinconstantiaiiullum. Signa movet tubicen, pugnseque insumit * amo- H. iiitiaiilii

Desine proclives lubricosque ad devia vulgi [rem.

Praecipitare animos.Res est incognita nulli Non illum magni reverentia pontificatus,
I, .1, l.t Crimina, quaemagnis auctoribus usa" geruntur, Non sancta? cohibet respectus relligionis
Corrumpunt citius; multoque clomestica pejus, Absistunt oculis rectuni. pietttsque, pudorque :

Extima quam serpunt; homines cum sponte se- Torva furit, Sanctoque necem meditaturiniquam
[quaces Dirus et,
: socii, lectissima pectora, dixit,

Praemonstrata ducum rapiunt exempla suorum. Praecipitem liunc rapite, et meritis sontissima
Erp> age, ct. nii.issis, qute ludicra cumque putan- [pcenis
[tur, Membra date, stygiaeque reum demittite morti.
praestans animi, complectereseriatantum. Sentiat, esse viros. Sic fatus : et acrior ira,
Ista repraesentant, quserit respublica qualem, Arma parent, coeantque animis in praelia totis,
Signa viruni ; satis istadecent in principe signa. Edicit sociis. Neu plebs obstare furenti
Saspius ista Viri praesul stillabat in aurem Posset,et, obductis aditum defentlere portis,
Ille levi ferre b, et cteptis instare superbis : Occupat ignaram congestis viribus urbem.
Irrita nam celeres rapiebant omniaventi. 32 Sanctus, ut accensi comperta est. Principis
(III. 30 Certa fuit Juveni visendi praedia quadam [ira, Compertu
Il.oiuBite
Causa die ; tandem progressus ab urbe
cujus Martyr ut emerit.am certamine sumere palmam, (Imiiiiui indir
''
"HI/-I, ,,,_
Obtulit optatam votis quoque praesulis horam : Utque sui possit perfundi fonte cruoris, ijitiitiiiiti',
|
S. Amiihn
Dtque erat in Domini solum defixus amore, Optat et intrepido profundit talia vultu
; :
murtijiii titu-
Perque hoc humani contemptor jure timoris, Quodsatisest, supraque satis, imc viximus usque: Ivm Itetus
Adscito sacri quamprimum milite cleri Nuncfaciem penetrare cupit cum spiritusardens, amplectitur.
Rldiculi
gerulam, capitumque imrnane feracem Christe, tuam, taedetque vias, taedetque laboris :

Arboremadit; quantoque potest insistere jussu, Qua breviora patent recti compendia callis,
Prajcipitinflicto
caesam procumbere ferro. lrejuvat: viasittrepiclis nimisarduaquamquam;
uedentum tremuere manus, paviditiue verenda Sidereos propere dabitur contingere campos,
Majestate Ducis, si robora cara ferirent, Sanguinis ettusi si nos vestigia ducant.
1» sua vertendas metuebant colla secures. Martyrii titulum tensis complectimur ulnis,
Ciesores trepido Sanctus
torpore paventes Et sponte expetimus pulchram per vulneramor-
Ul vidit, raptam
primus tentare bipennem [tem.
-vusus, et injecto
violanda in robora ferro, Tu modo nos dignare tuo pro nomine testes,
Jam vestrum nemo dubitet succidere, dixit. Haec dicens, animumque neci, collumque para-
caput hoc unum noxae reputetur origo
11
: [bat
1 '-'
1 '"'. me fecisse nefas. Hoc inquit : et omnis Carnifici : stat fixa viro sententia raortis
^
P&ruit imperiis, licet insecura ", jubentis Intrepido. Sed, Christe, tuis mundissima castris
Lilia
 2 10 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. I.

A Lilia cum * rosis pariter candentia vernant; Magni vir meriti, magnique minister honoris. \ c
*
B. juncta Nec te martyrii constantia sola meretur, Junctaque pontifici regalis jure potestas,
«»mii
^
*X
Nec fuso quisquam tantum
fit sanguine Martyr Commissam paribus plebem fraenabat habenis- Mss '

Saepe etiam multis peperit pia vita coronam ;

Hic tumidam rigida gentem ditione premebat •

Estque sacerdotum confessio munda tuorum Ille salutiferi formabat munere verbi.

Grata tibi, quos justitiae perfectio vestit. 35 Adventare virum praesul , praesesque bea-
Tuque adeo, quem mens atri plenissima fellis [tutn DJ .Sinmi
* al. movet In Sanctum peccare monet *, saevissime Princeps, Ut sensere, parant, turmis hinc inde coactis epfecopu,

Nil tibi, nil, voto non succedente maligno, Et cleri et populi, venienti occurrere Sancto
Collatum ducas et tu quandoque futurus,
: Excipiuntque virum dicta acceptaque salute, :

Certe praesul eris toto notissimus orbe. In gremium duxere suae solemniter urbis,
Arbiter aeternus jam dudum praesciit istud, Noctem lsetitise tribuere et laudibus illam.
Nec sinit insontis foedari sorde cruoris Utque vigil nitirlo rutilans disclusit ab ortu
manus, medicina salubris
Praescitas adsacra Purpureas aurora fores, stellisque fugatis,
Per quas innumeros fluxura putatur ad aegros. Lucifer exactae fecit discrimina noctis,
Praesidis ad celsum se pergere velle tribunal
Praesulait, properatque viam fert obvius illi
ANNOTATA. :

IUe gradum, quantisque potest Sanctum vene-

a Videtur sugillare episcopos Aulissiodorenses, [ratur
guod artem poeticam non magis in clero foverinl. Obsequiis, humilique petit benedicier ore.
b,Levi ferre, pro facere. Hunc versum sic mu- Tunc voti compos; praetoria ducit in ulta.
tat Ms. Belfortii : Coram, quae vellet, eura facta est copia fandi,
Talibus haud monitis venari destitit ille. Talibus aggreditur : Nolim, quod venimus, in-

[quit,
Eventu reris*, vir praestantissime, factum
CAPUT III.
Seria res tantumque tantumque laboris ftwjr» viae,
: 'mod^i „

,„l

Sumere nos monuit. Decessus tempora nostri lmt '

Revelatio S. Amatori facta de Conditor accelerat, gravium molemque laborum

Fine ievat, finisque diem praediscere donat.
suo obitu, et" successione
Nec tam supremae sors et vicinia mortis,
Germani; hujusque conver- Quam nos cura pii post nos percellit ovilis.
Et quia magnanimum non est permagna virorum
sio et mirabilis ordinatio. Copia. quis sanctae committi regmina plebis
Jure queant, ac multasegesfortique bonoque
xvl T) emeritam multo certamine palmam,
raesul ut Indiget agricola ; res est quae maxime * vestram ' B. w Her-

Ut sanctus i Sumerat, assumptus divini in parte senatus, Poscit opem quando ; injussu non principis illam cule

Amator Tempus erat, licuitque viro praediscere tempus Moliri potis est : tantum fert vestra decoris
Quive foret sacri post se successor honoris, Majestas, ipsoque suo pondere pluris. fit
Inspirante Deo etplebis curante salutem. Summa reiest petimus (non aspernare petentem)
;

Urbs antiqua fuit, toto celeberrima mundo, Germano liceat flavi decerpere crinis
^Edua dicta prius. Prima cum jacerentur Caesariem vas ille Deo lectumque sacrumque
:

Fundamenta solo, geminos fert fabula visos Usibus Ecclesiae * studiis conducet honestis. ' fl.ac pi*
Praelia lascivis agitantes lusibus haedos. 36 Diriguit novitate rei, multumque retrac- atm M*
Auspiciis veteres assueti denique primis [tans,
,/ Nomina condendis ponebant urbibus olim a. Quamquam dixit, erat regno gratissimus omni
Hanc primum veniens Alpino a vertice Caesar, Divinis humana nefas praeferre putamus.
*
H. subole- Tunccum barbarico feritaret* Gallia ritu, Quocirca quod, flante Deo praenoscis agendum,
ie ' Asscivit sociam, gentisque in foedera traxit Accelera offlcio non defraudabere nostro.
:

/> Romuleae, sociosque novos fratresque vocavit b ; Voto perfruitus, notamque relatus ad urbem,
/, Inque caput regni primatum sumere jussit. Ampla per ecclesiae solemniter atria plebem
t Celtica Roma dein voluit coepitque vocari c. Stare jubet cunctam, coetuque ex more coacto, F
Ueduam per- 34 Crevit amicitiae sensim per tempora robur ; Inqueunum cunctis aciem tendentibus, infit:
rexerit. Urbs quoque provectum meritisque et nomine Fratres et fili, sudoris prsemia nostri,
[sumpsit, Sumite rem, modicis liceat quam promere verbis:
fl Augustidunum demum concepta vocaric", Post infinitos immani mole labores
Augusti montem transfert quod Celtica lingua. Rebus in angustis, quos huc toleravimus usque
Non fuit illa ferax frugum per secula tellus, Pnst inconstantis permensa volumina vitse;
' B. Non Nec* opulenta satis cingunt namque omnia
:
Post gravisexilii non mitia ponderafesso
[silvae Optato patriam donatur cernere veram.
Montibus horricomis, sterilisque ad semina ces- Et quamquam carnis gratamur compede solvi,
Spiritus ut Christo mereatur jure coesse ;

Vomeris impatiens, curvique immunis aratri
Et vexat duras coeli inclementia terras.
Verum nulla viros tellus magis extulit armis
Praecipuos, animique magis ad praelia lecti.
Ergo ubi vicinae praesensittemporamortis
Sanctus et omnino semper memorandus Amator,
Urbisad edictaenon segnis moenia tendit.
Anxia cura tamen nostri nos angit ovilis.
Ergo agite, et tanti inspectantes millia ccetus,
dignum post me signate magistrum.
Ecclesiae
Omnibus aequeviris unum praeponite cunctis,
Fruge salutiferi cetero qui tempore verbi
Sufficiat vestris propensa diaria mensis.
Obticuerere oranes rem tantum pectore versant.
:

e Officii summani servabat Julius

illic e, Ille, rei melius cui finis et ordo patebat,
Vir praestans, et cum prtefecti culmine
clarus, Limina ad ecclesiae gressum flectitque citatque
Tum fidei purus votoque et nomine cultor. templiqu e «io»
1
37 Prosequitur plebs tota virum ,

Antistes quoque sanctus erat Simplicius

illic, [parabant
Cuni
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 241

instantibus ille Discite, doctores, decretorumque datores,

Cum sancto penetrare fores :

(<
|lE«IO>
placido cunctos affamine mulcens, Pastoresque gregis (sed multi nomine tantum)
Restitit, ac
dixit, votique in secula
nostri, Mystica qui rudibus committi posse negatis
Offlcii est,
domum. pacisque ministros Sacramenta Dei (verum nec id esse negamus)
Divinam curare
divis admittere tectis Discite Spiritui sed vos summittere Sancto
n-iijne pacato
; ;
,

insana cupido Cujus opus lex est, et dispensatio norma

u q UOt casdis amor bellique ;

quamprimum arcere sacellis : Atque ubi vult, spirat; quoniam Natoque Patri-
Instimulat, totis
, ibtentu quoniam facta est domus ista precandi [que

ut vesani praestet
spectacula Martis. Majestate pari communicat inque docendo :
\, lH
interfore sacramentis Non eget ille mora: quoniam tetigisse, docere
Ri-go ut magnificis
Copia cuique fiat*, telis ferroque maligno [est
.
lifl
manus. Dixit ; nec dicere tempus Et voluisse, agere et mutat, cum denique lustrat.
;
lixoiierate
tulit posito nam cuncti pondere ferri, 39 Longa via est, iter arduum id ut* accele- ;
Epilogus.
Plura :

'

Ense latus, jaculoque manus solvuntque levant- [retur, B. idiitlan-

[que. Infirmis tardainur equis, quique impete primo dem

armorum tellus subjecta retinnit. Acriter inceptum peragunt vix deniquecursum:

Collisu

Sic pracedentem
templi in penetralia Sanctum : Velle bonum quoniam retinent; sed posse pu-

Plebs est nisa sequi. Posita jam fronte minaci, [sillum.

Nescius ingenii, provisae nescius artis, Consule, care comes, quocirca illisque tibique;
Duxaderat, primusque subit: sic postulatordo. Digressusque domo, metas hic figito primas.
Praesul sepositis Germanum ut conspicit armis, Incepisse aliquid jam pars estquantula facti.

Fortibus artari templi jubet ostia claustris.

mandarat quod faciendum.
ANNOTATA.
Fit dicto citius,
Quis tibi, magneLeo, cernenti talia vultus? a Mera
hcec est fabula : neque enim urbi Cel-

Qiue tibi tum capto primum sententia venit ticce,antequam Romanos novisset, nomen ab
Plurima volventi? Casso conabere cuncta. Hcedo Lalinum datum fuisse, credibile est.
Si saevire voles, armorum spicula desunt; b Imo hoc diu ante Julii Ccesaris adventum in
Sive fuga labi, patet hic non exitus usquam. Gallias contigisse, ostendit Valesius in Notitia
Mansuescas potius; magishaecsententiaprsestat. Gall. in Augustoduno ^Eduorum. Negat vero
Disce patique manum , humanos nec effuge idem, Augustoduno ullum umquatn jus metropo-
[tactus : licum fuisse in alias provincias, ac ne in Lugdu-
Mitibus includi pudeat non denique caulis. nensem qitidetn. Vide infra litt. e.

I!i>s b;ec niultorum quondani celebrabitur ore, Quando autem aut a quibus scriptoribus
c ;

Si contingat oves inter recubare Leonem. caput gentis yEduorum dictum est Celtica Roma?
ivn. 38 Antistes, sacri circumfuso agmine cleri, Itanegando quwrit ibidem Valesius.
\ltamw ViquemanuqueVirum primus pervaditinermem, Ab Augusto igitur, a quo forsitan beneficiis
d
i !•«' nt.
Magno ausum prasbente Deo cujusque vocato ; auctum aut operibus exornatum erat, et a monte
Nomine, sublimi crinem de vertice carpens, vicino, Augustodunum nomen Latino-Gallicum
Mutatumque animo mutans discrimine vestis, accepit ; vulgo Austun. Valesius ibid.

I,
•. pre Proinotum jubet esse gradus inhonoresecundi*; e Videtur putasse Hericus, Prcefecti Galliarum
lerii Sot. .
Sollicitum satis esse monens, pignusque receptum sedem ordinariam fuisse Augustoduni per hcec
Illaesa servare fide quod protinus ipsum
;
tempora (Hinc urbem illatn, opinor, caput regni
Sciret in ecclesiae post se fore regmine primum, paulo ante vocitabat :) sed hoc falsum diximus in
Heredemque loci, successoremque magistri. annotatis ad Constantium nutn. 3 litt. i.

PR^FATIO LIBRI SECUNDI

TpixioXu, TetpaaTptS^w edita.

mgm aucfor Priscos ingenui cura poematis Olim formifluos qui latices super
tyiilHm san- Vates cum raperet (quippe facetius, Portabare fovens, formificans quoque :

•iiiui.
furum, molle, canorum, Cuncta informia namque
Olim scribere laus erat) Exstant te sine, Conditor.
Hicebeis laribus vota potentia 41 Inceptis placido flamine cursibus ut cceptis nspi-
Indebant, solitis relligionibus, Aspira, et faciles suggere dactylos, ret.
Musas vela futuro Spondeosque morosos :

Credentes dare carmini. Namque haec copula gratior

Centum vocibus liic ora crepantia, At non sufficiunt verba fiuentia,
Hic linguas totidem, pectus Ni materies splendida carminis
aheneum, sit
Oris ferrea plectra, Utrumque approbat usus,
Excibat studiosius. Et nos utraque poscimus ;

Me robusta fldes, mens benecredula, Quamquam tanta sit haec, tamque perefflua;
quippe Oiversum petere, etsane" decentius, Ut sensus merito mensque perhorreat
Ne dicam officiosum, Tantae scrupea molis,
Importunius e\citat. Atque intacta cacumina
1
' luxterrigenum mentibus addita! Nonnullas operas postulat attamen,
mirande nimis Spiritus artifex ! In litus fluvium cogere turgidum,
largitor honorum Campos cum per apertos
facundia fertilis Sese latius explicat.
Julii Tomus VII. 31 nostri
 242 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. II.

nostri validae Pontificis cruces! His figam calamum, te tamen auspice,

Quis non sufficiunt verba, manus quoque : Pro quo cuncta quidem pertulit aspera,
Nedum cuique ferendas Nec bis, nec semel ille; »iss. ""

Ullo foedere dixerim. Sed, quam vita, morosior a.

A N N T A T A.

a Quasi dicat : non ante cruciare se Sanctus desiit, quam vivere.

LIBER SECUNDUS
Uxor, ad amplexus tantum fidissima castos
CAPUT I.
Hac subjecta tenus, sortem est in versa sororis
Coelestem cselebs sancto cum Conjuge vitam
In reliquum ductura diem. Mutatio celsi
S. Amatoris obitus; successio Hsec fuit illa Dei confectum est munere cujus
;

Si quando laevam sana quis mente perosus,

S. Germani; et initium vitse
Pronior in dextram valido conamine fertur.
austerissinse. 46 Ardua currenti moles in carmine surgit,
V.
Pondere torva suo; quod non est tempore visa,
Moribus et meritis spectatus Amator opimis, Non audita rudi perque hoc incognita cunctis,
;
libm crocita

Excessus Vivere cui Christus fuit , et sors ultima lu- Credita non cunctis, tentata est denique paucis.
S. Amatoris; [crum, Spiritus alme, veni; quaque id virtute dedisti
et electio Ger- plenusque dierum,
Virtutum plenus titulis, Quo possetda nunc quoque posse profari.
fieri,
mani in epis-
copatum.
Ceperat emeritam, sudorum praemia, palmam, Factus apostolici compos et compar * honoris,
B Candentis specie transfusus in astra columbae. Duxit apostolicam factis et nomine vitam; B. coinpn

Tum vero populos in consona vota ruentes Indixitque suae mox ardua praelia carni, et compos

Aspiceres, spirante Deo : namque agmina cleri vEternasque crucesanimi commenta ferocis*. 'i.e.generosi
Nobilibus conserta ruunt; plebs rustica plebi 47 Ex qua namque die dici concepit et esse VI.

Concinit urbanae par est sententia cunctis,

; Forte sacer, tanta carnem impietate subegit Deahmqnliw

Vox eadem ; studiisque ardent communibus om- Os ut ab omnimodis exin secluserit escis, cibi.

[nes Quis avidum affectant humana inventasaporem

Germano titulum deeernere pontificatus Non usum Cereris, non usum denique Bacclii
Hunc claris meritis, hunc nobilitate legendum, Jam tum vel labiispassus contingere summis;
Dogmate praecipuum, generoso pectore primum, Non oleum, non ille cibis insumpsit acetum,
Principibus notum, et nonnulla parte verendum Quo sine nullaplacent, exstant lautissima quam-
Cautum consiliis divo de fonte petitis. [quam :

Multa Viri castam cumulant praeconia laudem :

Praesiccis dapibus salis adjumenta negavit.
Materiem merita alta dabant;perque ora volen-. 48 Festa dies ferias siquando indixerat orbi, m
[tum. De qiril*
Induto carnem nitida de Virgine Verbo,
pimli.
Libera sponte fluunt sermonis famina veri. Vel cum tartareo victor redivivus ab orco
Cuique aliud non est, nec praestat copia fandi, Extulit humanae secum vexilla salutis,
Germanum ingeminat, Germanum ad sidera jac- Singula solemnis pro relligione diei
[tat, Indulsisse ferunt expensis pocula parcis;
Quaque feras oculos, quaque aurem ducere ten- Vina sed irriguis undantius obruta lymphis,
[tes, Nativum abnuerant, nec jam modo vina, sapo-
Omnia Germanum. Tanta est concordia vocum. [rem.
u. 43 Multa renitenti, seque abjurare paranti, 49 Corpus inane cibo sustentaturus inerti,
VIII.

Quod bcllum ,J
Civile instituunt Primati inferre duellum; Davidis memor l>rfito"
civile indicitw ille boni, cui carmina curse,
et hora-
potestati.
Statque animis incepta sequi, nec ducere quo- Libavit primo cineres; sic hordea sumpsit.
C [quam F
Is modopanis erat factum sumpsisse reatus
:

Proposita de sorte pedem. Quid victa potestas,

Alterius manibus, si non hunc impiger ipse
Quid contra niti populorum millia possit? Excuteret moleretque suis referre peritus, ;

Quin moremque gerat, superaque ab sede pro-

Externo, an proprio victum sudore pararet,
[fectam Quodque foret manuum felix probitate suarum.
Instantis norit causam prodisse negoti. Temperius sumpsisse cibum fortasse voluptas
iii. 44 Si quos praeterea pro se fortasse pararat
Qualemcumqueforet;praecepscumlinqueretarva
Qund nb his Patronos obices rerum mox cardine verso,
etiuui, f/wos
;
Phoebus, in Hesperias occasu pronior undas,
Sensit in adversas animum deponere partes;
}))'o se paravc- Persiccis dapibus certam praescripserat horam
Expertus, qua velle Dei est, huc cetera flecti.
rat,vinceretur. Ad mediumhebdomadisquoties duravit inanis?
45 Sumptus honos, non sponte licet factus-
IV. :
Saepius in septem traxit jejunia noctes.
Quod suscepto [que sacerdos, 50 Qua tulit aestivos anni pro parte calores, ,.!-'
sacerdotio, Si quid erat luteum, prudens convertit in yilii"'
mutatur ex
aurum Hac tulit et rigidas ipsa cum veste pruinas.
Augmentoque gradus virtutum copia fluxit. j0iti-
omnibus. Vestis erat tenui tunicam supplesse cuculla.
Labentis linquuntur opes et munia regni, • intn=
Ciliciumque interne latens": hoc horrida membra. J.

Lucraquecum pompis,etquidquid Iabile,lapsum, latiti"'-

Dura cutis, nullo molles in tempore somni.
Lapsurumve putes, mens est ea pendere flocci.
Sumpta semel, jugi numquam concessit ab usu.
Quin et paupertas opibus praelata caducis,
Tradita pauperibus nisi cum successit in usum.
Quidquid ad humanos licito contraxerat
' an. avidis? usus Aut attrita nimis nullos decessit ad usus.
'
Spe meliore aridis ' large * transfundit
B. maiiu egenis Ac velut hostiles in planum fundere turres
larga Instanti contenta die, nec crastina
curans Quisque ruens, validapremit obsidione rebelles*
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 243

nec fictis arte latebris; Deluit* internas

fletu medicante latebras. D
Nee cessat machinis
*,

|l:«i"'
terroribus intus, Hostia viva, placens, rationis acumine fulta,
Cumque foris gladio pugnat,
, •
proeluii ,,i
° racenia victor Sic se virtutum casta mactavit in ara;
teneatquara dfiutt
Non prius absistens,
vexans acerrimus hostis, Post Christum portare crucem, seseque negato,
Bchois Hisdem animis corpus
Exosiisqiie sibi, nunc his, nunc iinpetit illis Gnarus ad astrigeri contendere culmina cceli,
Mortificare modis : jejunis afficit intus, Confixus cui mundus erat, qui denique mundo.
Asperitate foris; domitoque iniraane leoni
ispera proponens, tum deteriora rainatur.
ANNOTATA.
nova perdomitae nimium constantia carnis,
Naturae cui jura datum est superare potentis, a Id est, non ut famem tollerent, sed ut volup-
Ingenitumque liomini pedibussubsternere7«i0os*! tatem cumularent. Not. Mss. Cod. Lugd.
. ,
,.
pwsio-
51 Lectus erat, quadri gracilis complexio ligni, b Hoc est, annis triginta, guibus episcopusfuit.
nom 1W.
Flammarum exuviis cinerisque aspergine duri c Interulas dicimus, interiores tunicas tri- ;

i Margine pleua tenus confectus jamque jacentis : chaptas, autem, capillaris subtilitatis Tp(x«i (imo :

Duruerat de mole cinis, rigidique ferebat tp'x'«) enim Graece capilli. Ita Not. Mss. ibid.

Terea soli : durae dederant stratoria setae. Aliogui Tpl/MtTov proprie bombycinum guoddam
Pertenui subjecta sago qua pluriraa cervix : textum est guo capitis crines conslringuntur
,

Verticis exeelsi superam consurgit ad arcem, Lalinis crinale dictum. Sedpalet, hoc loco tuni-
Nulla Viri supposta caput res extulit umquam. cam subtilem intelligi, oppositam asperitaticilicii.
Damuarat sic membra solo. Quid, noctibus ille
Quod non detraxit fesso de corpore vestem?
Rara pedum tegmenta tulit sic cingula raro ; :
CAPUT II.
Sanctorum sancto non dempsit pignora collo.
Non pectus gemitu, non os immune precatu.
H*c inter, cuinonsomnum tormenta negarent? Gollatio Sancti cum Apostolis,
In carmen procede, mens anxia dixit liber,

Ulteriora vocant. Alio mox numine tacta,

:

Martyribus etc. Ejusdem

Stemus, item dixit revocant primaria cursum: : hospitalitas; solitudo; coeno-
Nec semel his haesisse sat est; refricata place-
[bunt bium.
Illa magis : spectanda Viri conversio sancti,
Virque viro veteri novus sequa lance ferendus Prudentes assunto viri, sensuque coacto, XII.
Quiil fuerit, quid ex quo.
sit factus, quis prodiit Expendant hujus causas et sensa negoti. Quod inter i<>!

11.
52 Pransuro quondara regali proedia luxu Consultisque animis, tulerit quod maxime di- cruceslongum
Orbibus antiquis dapium diversa ferebant martyrium
: [gnum *,
sustiimerit.
Nec modus impensa: nec edendi copia simplex ; : Quisque ferat : mihi certe eadem sententia per-
'
B. quir cli-
Vilia, nata domi non magna, domestica quaeque
; [stat,
gim relatu
Arte petita magis duroque labore sequentum
, Inque dies animo est magis illapsura tenaci,
Emptaplacent quodqueestimatellure ferarura,
: Germanum, quantis hac vixit forte diebus,
Quod ccelo volucrum, pelagique per abdita nan- Nobile martyrium totidem traxisse diebus.
[tum, Nemo molestus eat; ferat ista superfiua nemo :

Principis infraenes conducebantur ad usus, Germanus mihi Martyr erit nec ducar ineptus, ;

Non mandante fame, at varium latura saporem a. Pro nobis ora, magne, cum dixero, Martyr.
Has epulas, haec fallacis lactamina mundi 55 Quodque est his potius; quamquam vocer xiu.
Hausta prius Juveni (Rerum commercia mira!) [improbus, ausim, Quod etiani
Post compensarunt ter binis hordea lustris b, Magna quibus toto seges expatiavit in orbe, Apostolis me-
ritococequetw:
Libati rineres, jejunia longa dierum. Fidus Apostolicis Germanum inscribere granis;
Qiue veniuut, patriis et prima et plurima terris, Et si non numero, numeri quem flniit auctor;
Vina ministrabant gemmae pretiosa capaces; At merito. Meritis ipsi concurrere Petro
Ut diversorum taceam commenta liquorum. Haud vetitum meritis Petrus non invidet sequis.
;

hxc palmis interdum fonte petita

Extulit Vitam et virtutes a nostro Praosule gestas F
Lympha cavis culpamque putes, nisi sumere
: Et documenta lege * si non et Apostolus esse
:
*B. Legas
[parce. Et dici valeat, vel dic vel dicere ' fallax.
;
'
pro dicitor
rt temt- 53 Quid memorem Phrygio perscriptas pectine 56 Pontificum cathedras quantis splendoribus XIV.
[vestes, [ornet, Quid ud Con-
Nec semel in Tyrios cocta induraenta rubores, Quod satis emineat, non est hinc dicere multa. fessores.
Crassius his aurum superinsutasque smaragdos, Inferior nullo, multis praestantior exstans,
Tum byssos niveas, holoserica pluniea, torques; Id sibi privatum Christi fert munere munus,
Multa, Duci quEe larga dabat fortuna superbo, Dogmate quod rutilus, signisque frequentibus
Singula discretis alium factura diebus?
[ingens,
Artubus his olidi induxit setalia eapri, Et verbo et claris confecerit omnia gestis.
mterulis guondam solitus sudare 57 Cur non et, liciti pepigit quia fcedera lecti,
Tpix&crois c.
XV.
Quid, quod et officiis expletum rite Virgineo quisquam tentet subducere a serto?
diurnis Quvd et oirgi-
(Tum ludos tractabat enim, tum seria Incorrupta fides, voti mens conscia recti, nibus meriti)
passim)
A turba ad placidi cedentem tuta cubilis Non umquam est nivei labem perpessa pudoris. societur.
Mollior exceptum a
somnos liaurire salubres Estque parum intacta; carnis gessisse nitelas,
Culcita siuulebat, rutilo lautissima
cocco? Intimus obscaeno si non homo purus ab actu,
U*c eadem rigido tellus asperrima tergo Integritate sui studeat constare decoris.
Membra tulit, niveas jam dediscentia plumas. 58 Ergo age ; et adductis coram rationibus,
Nec Bomnis operam dedit, at plangoribus
ille : [omnes
inque suo stratu Domini memor
omnipotentis. Ordine per Sanctos animura rape : congrua no-
Ac veteris jam tura
recolens vestigia vitae, [stro
In
 244 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. II.

A Fallacisminime traxit contagia mundi.

In cunctis sunt multa Patri: cumque agmine
Quod, sicut [magno mirum? piceas quemquam contingere sordes «miacho 11

ommlms meri-
censoris cogetur ad ora futuri,
Nec pice foedari. Mirum quod conditus imis ! »1ss.
Mundus
to pmiiceps Ignis eat sinibus ; vestesque ferantur inustse.
esl, itaet coro-
Cumque et apostolicus consederit ille senatus,
62 Curarum permagna fuit, conducere semper
iin. Germanus rutilo subnixus et ipse sedili,
Ecclesiae, cui rector erat, quamque ordine miro
De magno decreta ratus censoria judex
Augmentis sanctae componens relligionis,
Orbe feret tum Martyribus cum fortia sacris
;

regna ad ccelestia quosque

Instituit duplici
Praemia pendentur, roseam feret ille coronam,
Ire via.Sunt perfectae feliciter ambae
Quam peperere cruces addicto in corpore longae : ;

Cumque sacerdotes cauti pro merce talenti,

Ad ccelum tendunt aequis processibus ambae :

Laxius una vehens (Haec esse Canonica fertur

Pro carne edomita, facti pro fcenore lucri, :)

npaxTwrjvtfassueto^jam dudum more frequentat:

Ordine promeriti intrarint penetralia regni,
partem palma victrice locata, Altera limitibus arta est hinc inde coactis, &
Germano in Assneii)

pro parvis maxima, Serve, Nec per plana vehit molitur ad ardua semper ; praxim
Optime, dicetur,
Haec et apostolica est, eademque Oswpixi *,
tan-
Excipe quod fueris pleno de corde fidelis.
; ''•«contein.

xvn. 59 Terra ferax trimoda * beat ubertate colo- [tum Plativa. *,(.

Quod cum [num :

Secessu gaudens, secreto laeta perenni.
Hanc ingressuris tum mcenia pulchra locavit,
Sic sator edocuit, verbi dum semina mittit.
conjugatis,
contincntibus, Urbis ab aspectu, tumido qua prominet amni
et virginibus
Cumque alii referent nitidos super astra mani-
[plos, Surgentem ad Phcebum, fluvi^ tamen interjecto,
remuneretur.
• Praemia quisque sui repetens, pro parte laboris, Icaunam dixit nomen largita vetustas.
B. Iriplici
Germanum ternis cernes radiare coronis. Hoc distincta modo sors ecclesiastica crevit,
Quique a ter denis insexagena profectus b, Crevit in immensum studiisque rapacibus omnes ;

A laeva in dextram semper vestigia duxit, Ad sanctam certo migrabant ordine vitam,
Virgineo plane pollebit stemmate felix Felices Pastore bono, quem prasvia virtus

Virginibus datusillecomes, Agnumque sequetur, Fecerat egregium, proponebatque sequendum.

Qua gressum tulerit quodque est natale pudicis,
;
Quis non civiles tali cum Praesule mores
Concinet aetheria resonum dulcedine carmen. Conciperet quamquam modo barbarus ille ve-
;

Tantus utis fieret, tuasunt heec munia, Christe, [nisset*? . fuissel

Quo sine nil rectum, cum quo sunt omnia recta. Quis fidei non fervere cultor,
posset purus
xvin: 60 Quaduo coelicolis quondam virtute receptis Etsi in centenum juratus sacra deorum?
De bono hospi- Complacuere patresc, fuit haec vernacula Sancto: Quis ferus usqueadeo, quem non mitescere Sancti
talitatis.
Edicti memor hic toties humana monentis, Gratia compulerit ? Numquam sermonibus ille

Cui bene mox facias, quemquam non esse legen- Rem gessit tantum poterat sic denique sperni,
;

[dum, Si non et faceret contemnendusque putatur

:

Quodque viatori patuerunt ostia justi, Doctor in eloquiis, nisi fert suffragia factis :

Omnibus hospitii perlargum praebuit usum ;

Quave, quod est Christo carum, subducere vili
Nemo est exceptus, perpessus nemo repulsam ;
Arte queat luteos exhalans quisque vapores,
Collegit cunctos, struxit convivia cunctis : Osque Dei dici, non est efferre facultas e.

Intulit ipse dapes ; cunctisque unde unde refectis, 63 Tertius ut capiat signis * exordia liber, Epilogm.

Esuriit solus. Quantum his dependere curae Morales operas poscit finire secundus '
i. e. mirarn-

'
i. e. diligen- Dilectusve * fuit ? Caperet tamquam omnia Chri- Indigna quamquam cogi brevitate queratur. lis

'
B. codei
tia? Not. Mss. [stus
Officia, et membris tum praesentissimus esset ANNOTATA.
Ille pedum sordes manibus depellere castis,
Osculaque extersis instanter figere plantis a Subducere, pro ducere sub serto virgineo, seu
Id fecisse Deum, et fieri jussisse, peritus. virginibus annumerare.
Invalidos mira semper pietate refecit b Alludit ad parabolam de semine lapso in ter-
Desperata diu, nec jam medicalia multis ram bonam et fructum afferente centesimum,
Ulcera dum fovit, quoties a morte resumpsit? sexagesimum, trigesimum Matth. m\\. Additur in
Hic caecis oculus, pes idem denique claudis, Notis Mss : Centenarius numerus a laeva trans-
Pauperibusque pater sic omnibus omnia factus,
: latus in dexteram, virginitatis symbolum est.

Offecit nullis, certavit profore cunctis. c Abraham et Loth. Not. Mss.

XIX. 61 Cumque ipso tantum videas hoc tempore d activam vitam. Not. Mss.
IIpaxTud)v, id est,
Quod in seculi
[multos e Deus per Isaiam Si separaveris pretiosum :
frequentia
eremum serva-
Secretos a plebe loco, nulloque pudore, a vili, quasi os meum eris. Vilis est Deo hic mun-
verit. Aflectare animis itidem popularia laxis dus pretiosum, anima ad imaginem sui creata.
;

Hic vice conversa, raro quod contigit ulli, Not. Mss. ibid. Sensus ergo est : dici non potest,
In populis nitidam secreti munere vitam quo pacto ille animas Deo lucrari doctrinapossit,
Obtinuit. Quodque mirum mundalia tractans, ; qui doctrinm cxemplum non adjungit.

PR^EFATIO LIBRI TERTII

liovoxwXa) explicata.

Elogium S. Gyranti cuneos Christicolum, quos humus ex- Praepollere alium pro meritis scandere sidera
;

Germani
[tulit, Hunc signis celebrem clarificat fama beatior:
Occurrit ratio cum vehemens, tum moderatior,
Vix unum invenias, cui simul haec omnia con-
Lector pace tua, quam liceat prodere purius [rluant. i
:
literJ-
Nulli deterit hsec officii magnificentiam. • i. «
Vulgant Hilarium a septifidis artibus * inclytum libus
Inspectes alium muneribus dogmatis inclyti Martinus b titulis signipotens astra reverberat;
Palmara
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 245

Antonius tulit *
sanctifici propositi Hic claris meritis inferior nemine fulserit
Palmam
laude nitet tempore perpeti. Hunc per signa tamen magnificis confer Aposto-
« I,|V Clarus quisque sua
••• Sic donis
homines munificus Spiritus irabuit; [lis,

uilulit Qui, cum simpliciter simplificus substet et unicus, Si nonassimilijure potenshic quoquesplendeat.
.
j.
multiplici dote charismata. Testis proluvie Pelagii exempta Britannia;
Ob ioecunda tamen
Coelestis potius septifluum pagina concrepat. Testis, qua rigidas ille cruces cellulapertulit;
65 Oterqueatquequater
magnificum, et de- Testes, qua facilem cumque pedem vel semel in-
[nique millies, [tulit,
n"'™'
,irf»«,
participarier Stantes ecclesise, etvivifici symbola nominis.
abs. Uni qui meruit forte bono
de sileam, qui siquidem plurima rettulit; Excursis igitur principio moribus optimis,
Ut illo

Hic Germanus, hic est, cui melico * carmine Ultro signa vocant quadrifido orbe micantia.
!,
IvrifO
[plaudimus Huc nos auspiciis ire bonis, inclyte, luminum
Hunc ornat 0-09(04 xaOoXixrj! c summa peritia : Fons idemque pater qui merito diceris, annue.

A N N T A T A.

a Hilarium, Pictaviensem scilicet episcopurn, quemadmodum et S. Antonius abbas, quisequitur.

de quo nos die 13 Januarii. c 209(05 y.aOoXarj;, id est, sapientiae universalis.

b Martinus ep. Turonensis, longe notissimus, Not. Mss.

LIBER TERTIUS
68 Hoc miser expenso, votoque elususinani,
CAPUT I Impatiens ruit, ac Sancti vestigia stringens, ptr energume-
Publica ni fuerit comperta pecunia, dixit, num,
Jam laqueo elisam flebis discedere vitam.
Potestas ejus mirabilis in dsemo- Quid pietas ageret? Jubete patientibus unum
nes; conversio S. Mamertini. Acciri. Casu sceleris deducitur auctor.
Imperat. edicat pacti contagia furti.
Creverunt miri, meritis crescentibus, actus, Ille fovet latebram. Produci in plebe negantem
11 ,ui mwnit- Famosumque Viro per signa potentia nomen Mox jubet hinc sacris sese solemniter aptat
:

witmn tst
Elicuere cruces; quarum quo durior usus, Elatis manibus plebem de more salutans,
,',

Hoc inpatrandis melior praestantia miris. Sternitur, et terram porrecto corpore pressans,
Principium tulit his, non experientia juris Ingemit. Orautis hauserunt sidera vocem.
Vana sui, nec quaquondam capiuntur inertes, Nec mora, tum volucres agitur captivus in auras,
Exauctoratas levis inconstantia mentis Suppliciis saltem veri documenta daturus.
Verum nota bonis fessi compassio fratris Ecclesiam clamor, populum trepidatio complet.
Cui non ferre manum pars est indigna reatus a. Extulit illa dies miris spectacula rebus,
II. 67 Extulit illa virum studiis frugalibus setas, Quod reus et Judex acri certamine causam
D imia
f Officiis habilem primis ; Januarius olli Expendere suam jacet hic, attollitur ille
: ;
myerta
Cognomen gentile fuit, subpraeside princeps Iste solum precibus, ventos premit ille querelis ;

Delectus pensis gentem multare tributis. Contigit hic terram, fugithiccontingereterram,

Ponderis exacti congestam tempore summam Stare loco infelix modicum non ausus eodem ;

Forte ferebat eo, plenis ut lata crumenis
Adderet exoticis Eeraria publica gazis.
Is, quod erat sancti devotus verna timoris,
Visere Pontificem vestigia torsit in
proximus Indignum pietate ratus,
C Prateriisse Virum : tulit
Mox vectigalis passus dispendia sacci,
Jam reus est, et adhuc capitis discrimina
Amissos rapuit pervasus dasmone quidam
Ac velut ingenti circumvallatus ab igne,
liermanum inclamat, crimenque ex ordine fassus
Digerit. Antistes artus e pulvere tollens,
urbem, Concivit miserum, coramque assistere jussit,
cum comminus *
esset, Inque aures populi seriem percurrere furti
hinc ad nicenia gressum. Quod superet, notis solidos efferre latebris.
Elatus populi percellit sidera clamor,
nescit Germani meritum Christique insignia testans.
69 Dicitur auspiciis ha?c experientia primis 111.

Cum sacco nummos ; cumque aforet arbiter Applausisse Viro, res est quod publice gesta ; Hoc primum
[omnis, Saepe tamen flatus * extruserat ille superbos miraculum
;
nenipe publice opern-
J,i.
Condidit in latebras.Damnis addictus 'amaris, Secreti cupidus voluit sed prodere nulli.
wnrius tus est.
Aquonam repetat, quod non commiserit ulli? 70 Cum Sancto partes infessa lite sinistrse
'i. e. spiritus
Anxius incertis opplet conquestibus urbem Certavere viro quodam sed tempore bellum
; ;
IV.
Itque reditque viam qua nunc vestigia pressit,
; Acrius incubuit multaque hunc arte petitum
;
De pestitentin
Nequidquam relegens ;
quod res incognita per- Ut videre suis patulum non cedere telis, perda'iii"i„*
[stat. Conceptum sub corde nefas in damna tulere illatn.

Collapsis spebus, sola haec sententia hanc atras tandem exeruere phare-
mansit. Plebis in ;

In Sanctum transferre Virum reparamina damni [tras.

Hunc precibus, hunc et lacrymis ineessere veris; Continuo latis clades incanduit arvis,
Haud aliter quam
depositis obnoxius esset. Diraque per vastum reptant contagia vulgus.
rrsesul lugentissortem miseratus iniquam, Spiritus " obsessis angens praecordia claustris, '
i. e. anheli-
Posse reformari spondet dispendia fisci ^Egraque per tumidas adigens suspiria fauces, tus Not. Mss.
remineis aniuium velit exonerare querelis. Compulit infesto populum succumbere leto.
PrjBsulis edictum tota mox urbe pependit Sic inimica lues, ternis vix tracta diebus,
Quarendseque rei tridui dilatio fertur. Mergebat miseros indigno funere cives.
Conclamata
 246 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA. LIB. III.

A Conclaraata salus vitae fiducia cessit

; A s
B«ti(Q -

B. setnina Inque dies saevi crudescunt ax^(iaTa morbi.

* ANNOTATA. MONACR,,
„
MSS.
Ferre manum nemo fatis occurrere nemo.
;

Agnovit veteris pius argumenta chelydri a Hcec breuiter Constanlius supra num. 12 Et :

Praesul, et indoluit. Sacri tum schemate signi ut ad tentamenta virtutum, crescentibus meritis,
Imbuit allatum verbisque potentibus unguen. veniretur, non praesumptionis, sed misericordiae

Hoc depulsa lues hoc vitae reddita plebes

;
principium fuit.

Halitus atque cibus tactu reparata liquoris, b Ms. Belfortii, cujits correctiones passim plu-
Perniciem pepulere salus festina recurrit
;
rimas omitto, ob antiquitatem aliorum codicum
PurgavitMedicus, quodcumque infecerathydrus. et hujus recentem auctoritatem, sic restituit hos

Daemonicos flatus talem sevisse ruinam, binos versus :

Post patuit namque a misero dum pellitur

:
uno Post patuit : namque a misero dum spiritus

Spiritus, id retulit, Sanctoque manus ad sidera [exit,

(,
[dante b, Id retulit, Sancto Superos in vota vocante,
Turbine verborum turpem excepisse repulsam. Turbine etc.

71 ilmiila virtutum proponens praemiacunctis, c Videtur hoc referri ad historiam S. Mamcr-

De admentv, tini, qum occasione hujvs monasterii lonqius de-
Nunc monachos, nunc ille citabat ad ardua cle-
ejus ad monas- [rum : ducitur a Constantio ; ab Herico autem brevis-
terium.
Seque his praesentem vicibus dum redderet sequis, sime contracta subjunqitur.
Quadam forte die rogitatus visere fratres, d Pro, in quem forte inciderat.

Abnuit, alterius distentus pondere causse.

Ecce sed exemptus cura nexuque negoti
Post modicum, ignaros fratres egressus adibat. CAPUT II
Obsessorum unus patiens ad lirnina fratrum,
Plusque furens solito, vocem per inania tollit,
B Affore Germanum vicini ad fluminis oras, Ejus pietas erga defunctos ; re- e
• Necsinepraemissapelagus*transcendere*cymba.
B. fluvium muneratiohospitii; electio ad
•
suppk posse Fallere fallacem fallaci pectore vatem,
Asseruere diu clamor sed pressius instans,
; expeditionem Britannicam
Certius id sciri, nec rem differre monebat.
Missus ad haec frater, certos de Praesule reddit consecratio S. Genovefse vir-
Cymba volat, gratumque vehit fidissiraa pondus :

ginis.
Excipitur solito fratrum fervore Sacerdos :

Incumbit precibus, sequitur quem concio tota.

Extemplo validis artatum nexibus hostis Veridico sermone Deus haud profore dixit, VU.

Captivum sublime rapit dumque ; iste moratur Intima sub modii tectam torpere lucernam. Bc domintin

In precibus, furit hic, etquestibus aera complet, Noverat id noster praecelso dogmate Pastor,
Seque ferox raiseri trudendum pectore frendens, Nec patiebatur latebris consistere caecis.
Lasdere corporeos saltem sineretur ut artus, Bruma pruinosis increverat horrida terris
Implorat sed et hoc sibi non succedere certus,
: Ille iter insistens, admota nocte, monetur
Exiit obscoenam compulsus rumpere partem : Hospitio fessis tenebras defendere raembris.
Condignus sequitur furis vestigia fcetor. Id solum nam ccepta Viro jejunia perstant.
:

Claruit ergo locus meritis et honore Magistri, Forte procul parent veteris vestigia villae,
Et succedentum moderamine discipulorum Putribus annosa jamjam solitudine tectis;
r Ille diu. Calamum brevitas a talibus arcet c. Alta veternosas cohibent arbusta ruinas :

VI. 72 Mamertiiniserat Phcebique Jovisque sacer- Saeva loci facies, tum conversatio saeva.
De conversione [dos, Praestabat rigido noctem subducere ccelo,
Mamerlini. Tum quoquecunctorumcultor, pro posse,deorum. Quam caput horrori dubium committere tanto;
Hic post exactos aliquot his cultibus annos, Quod fere * nocturnis infesta pericula larvis .
prope

Unius officio miser expoliatur ocelli, Rite loco nullam paterentur adesse quietem.
C Ai'entis pariter referens dispendia dextrae : Comperitista senum Praesul sermone duorum;
Pulsatisque diu, dudum quas rexerat, aris; Metatusque locum Tectis succedite, dixit,
;

Expertus, surdos nequidquam in vota vocari, Ambiguis, socii patet hic spes ampla triumplii.
:

d Judice Christicola, inciderat quem forte d, Sa- Hic inter multas vix una est mansio visa,
[bino, Instar habens veteris (fueratquandoque) tuguri.
Formantem exemplis decreta monastica pulehris Hanc petit, huc comites, iteris huc frivola trans-
Germanum expetiit. Reruni jam Cognitor illi [fert a.

Signarat causamque viri,votumque, modumque. Ccena brevisalios; Sanctum psalmodia pavit.

B. piope Jam fere *

contigerat sacri pia limina tecti, Nox plenum carpebant cuncta soporem;
erat, et
Obvius Antistes et se tum forte ferebat. Lector divinis admovit acumina * libris :

Ille soloSanctum supplex affusus adorat : Mos erat iste Viro. Cesserunt fessa sopori '
'

3? 1

Erectum Praesul miro dignamine mulcens, Membra tamen, vicitque animum substantia
•
carms' 1

Ingreditur.gratisquehominemsermonibusafflat: [fortem.
Itur ad ecclesiam credens perfunditur undis
: : Interea ante oculos infelix umbra legentis
•
Exutus veteris tandem squalore parentis, Astitit, ac non magna quidem; mox acta * su- f.
aucl»

Induitur niveam, mutata mente, figuram :

[perne
Quin et corporeos sensit concedere morbos; Crescere in immensum. Premit imber saxeus
Cumque manu lumen sese meruisse gavisus, [aadem;
^Etatis reliquum Sancti sub nuraine duxit. Missilibus labatacta domus; tremitexcitatellus.
Frigidus invadit trepidi praacordia terror
Verba abeunt vox obductis in faucibus haeret.
;

Nutanti spes una fuit, subducere somno

Pontificem-
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 247

Pontificem. Vidit raagnique in nomine Christi,

;
Interque occasum et septem porrecta triones,
quidve petat, coram jubet ille fateri. Invidiosa '
suis exercet semina glebis i.e.praeci-
00V Quis sit, :

74 Terrificam pressit summissa voce figuram, Quamqueferax frugum, tam fertilis illa virorum. puu H. .V.v

contagia plura Polluit hanc error praefato tempore dirus;

Se sociumque ferens scelerum
Admisisse suum poenas pendisse feroces;
;
Quod satis ad propriam posset conferre salutem
Munera defunctos non promeruisse sepulchri Arbitra libertas; etiamsi gratia desit.
Quodque quies miseris umquam non ulla daretur, Pelagius quidam, vana de gente [lovdCos c,
Infestare homines. Orat (sint viscera siqua, Livida tartarei spirans atrainina fellis,

Si qua Viro pietas)

efflagitet Omnipotentem Talibus iufecit mortalia corda venenis,

Pro se, proque suo (tanta est ea cura) sodali, Pectore perversus, fcedo perversior ore.
Sedibus exceptos post tot jam tempora certis 77 Prassulibus Gallis pandit legatio flda x.

Tranquillam miseris sinat inventare quietem. Discrimen fidei partes lapsantis in illas, Germanu.1
Quamque primum Britatmiam
Indolet: eque imo suspiria pectore volvens, potest , populis succurrere
perreeUstvs
Quo jaceant, raonstrare j ubet. Dux luminis umbra [lapsis. cligitur.
Pneviat, et veteres inter convulsa ruinas Relligiosorum pepulit compassio mentem
Torva subit locus est obnoxius ille duobus.
: Expositos diro fratres efferre periclo.
Utque color rebus nitido sub sidere fulsit, Hinc synodus numerosa coit communibusillic :

Invitat rigidos operis Praeceptor agrestes Causa subest lacrymis; contunduntpectoraquis-

Hortaturque viros, castris hinc inde coaetis, [que;
Expurgare locum. tempore quam-
Longo sint Quodque negat sermo, peragunt suspiria voto :

[quam Flent pestem cuncti nequeunt succurrere cuncti.

;

Congestae sordes citus at labor omnia vicit.

; Quaeritur e cunctis, relevetqui vulnere cunctos.
Cernuntur passim duo fusa cadavera tandem, Et sanctum meritis, et acuto dogmate cautum,
Mole diu compressa rudi : vix lurida sivit Et signis facilem poscit lis tanta patronum.
Agnosci, quod erant humana cadavera, tabes : Te, Pater, haec spectant tu rebus natus agendis,
;

Cernitur exesum scabra rubigine ferrura, His quoque succedes, repetita sorte, periclis.
Vincula jara siccis haerentia tunc quoque mem- Ne trepida pariunt aeternam talia laurum
: :

[bris. Magnos magna petunt, concedunt vilia parvis.

Ingemit humanam Sancti clementia
Quamque potest, miseris affertcompassio curam
Commoda funeribus sinuatur fossa duobus
Mollia detractis succedunt lintea vinelis;
Pulveris aggestu facis obducta sepulchri;
sortem, Has in Germano reputant consistere dotes,
Comminus hunc acri concurrere posse duello;
Cumlinguaetmanibus.tum nobilitate potentem,
Laturum facile pulchros ex hoste triumphos,
Omnibus id cordi tenet haec sententia cunctos
,

Signaturque locus venturo notior aevo Ambitur precibus cessit dilectio tandem,
:

Tum pia pro raiseris Patris intercessio fertur, Conjurata mori fratrum pro laude suorum.
Defunctis requiem, vivis latura quietem. 78Praeceptimemores, socium metantur*ituro: XI.

Impavidi post haec fundum tenuere coloni. Namque duo melius sortem legantur ad unam Vt S. Lupus
Securamque mali implevit generatio villam. Et lapso comiti certatim subvenit alter eicoUega rfo-
:

lertus sit.
VIII. 75 Post soles aliquot, casu compulsus eodem, Sic duo nocturnum capiuntin pace soporem :
'
Dl yoltonun i. e. eligunl
Hospitio fessus successit pauperiorum Invadens unum. premitur virtute duorum.
nrifoli (I&SO- iV. Mss.
More suo nam ventosum vitare tumorem
: Id qui suppleret, Lupus est ex nomine lectus,
klis
Arte volens tali, latebram sic ssepe fovebat. Nobilis Augustae quondam qui forte Tricorum
'II. imponsa Nox ea divinis accessit tota negotis * Praesul erat, signis et optimo* nomine summus. C. lug. '

integra
eil
Et jam flammipedum cursu provectus equorum Junxit apostolicos moderatrix gratia vates, opinio. II.
rdius
Sparserat ingenuum phcebus per cuncta ruborem, claro
Terram corporibus, coelum virtute colentes.
'
suppls nun- Gallorum nullis lucem praecentibus ortam* Quoque labor pluris, et res edura putatur
Uiri
Antistes stupuit, quamquam nonnulla volucrum (Omnia nara magno, quae sunt pergrandia, con-
Copia tum domibus conspectaretur in illis. [stant)
Quaesiti, priscis haec se ccepisse sub annis Hoc se pernices ad cuncta tulere,
fortia
Damna pati, replicant. Votis ambita virorum Cursibus impigris stadium percurrere docti.
Succurrit pietas benedicti munere farris. 79 In Parisiacas itiner convertitur oras;
Hoc pastae volucres vitiosa silentia noctis Metodorus fessis tribuit compendia noctis. XII.

Deponunt, segnemque diem concentibus urgent. Turba loci complexa diem, testata probatos Ut Genovefam
Pceuituit tacuisse diu nam, fauce soluta, : Adventare Viros, rapto fert agmine gressum,
Insomnes fecere homines. Sic, cardine verso, Obviaque exceptis impertit debita Sanctis.
Non tantum mutae, quam displicuere canentes. Funditur in cunctam prsesens benedictio plebem :

Rebus in exiguis ingentia gaudia praestans, Inde rudes animos monitis ecelestibus aptans,
'" ponsatum
Hospitium tali propensum munere * liquit. Spargere nectareas arvis arentibus undas
f'1'norc
76 Extima telluris limbo cinxisse
n. perenni Germanus sacer aggreditur; plenoque fluentem
Snlaimvi Oceanum, perhibent patrum instrumenta prio- Vultibus iramotis attentant fonte sopniam.
'"'"-'
)-ll„i„-
[rum : Eminus in medio divam constare puellam,
'
'-M,,!„, ls certe finera
1W.
quadrato fecerat orbi. Porrecto Praesul cernit super agmina vultu ;

Gallica qua rapidi perstringunt littora

fluctus: Ac velut aethereum quid commentatur in illa,
Insulanivasto terrarum plurima ductu Comminus admotam praeblando famine mulcet.
'* tornie
Alterius pene ' nomen conduceret
orbis, Siccui venales fundit licitatio gemmas,
Edicto veterum vocitata Britannia,
brutis Dum eunctis inhiat, pretiosam conspicit unam ;

Barbara quod feritet gens ultro moribus omnis. Hanc rapit, hanc multis optat sibi st.are talentis,
•desi.
modia Insula cunctarum constat
\ medioxima" quarum Semotamque aliis gremio dat ferre tenaci.
' laxirna ve ' priraa : spatiis nam tensa peramplis, Immensum stupuere viri. Caput ille paventis
B ,

Piope Ter fere trigenis productim millibus illa

"
Ore fovens sacro, quibus orta parentibus esset,
Lll nga
patet transversa tuens, fit lata trecen-
; Quodve sibi nomen, fatu perquirit amico.
<i

[tis b ; Virginisinmediummonstranturadesseparentes.
Rite
 248 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. III.

A Rite *
quod et patrio nornen Genovefa tulisset.
^S.lln,«ii
•
pro ritii N. 80 saeer iraplevit divini pectora Vatis
Mox sio.\.
kCHOI

Mss. Spiritus, et rutilo sic intonat ore Sacerdos :

CAPUT III
Christo lepidum certe caput praecordia digna!
!

semper raeritos tali de prole parentes

Tempestas sedata Sancti preci-
Cujus in exortu superos ingentia Cives
Gaudia perflarunt, vero si credere curae est, bus Pelagiani argumentis
;

Intima secretis haec quondam admota supernis,

Constabit, percara Deo, persplendida mundo,
ejus et miraculo victi.
Atqup ipsis imitanda viris. Sic fatus, et ultro
•
ipsam Complectenspueram*; Fare, o sanctissima, dixit, inc mare conscendunt, usi sed produce
b.

Neu percunctanti malis subducere Patri,

An delecteris magni cognomine Sponsi,
H
Fidentesque, sibi cessura pericula cuncta
[Christo, Detem

;
mit
uu.

Cujus in amplexus, nisi non flet integra, tran- Qui tuitus proprios inter discrimina Servos,
d [sit d. Gaudia post tenebras cessit potiora probatis.
verbum, plenoque audentior ore
Illa rapit : Lenibus ac primum facta est progressio flabris
Hujus amore feror dudura, quam fervida, dixit /Equoris ad medium, subductis cum procul arvis,
Amplector titulum cognatae virginitatis, Sola maris facies ccelo complexa pateret.
Innuba sidereo possim quo nubere Sponso. Gloria spiritibus quamquam detracta malignis,
•
B. lirmarier id, si dignaris, per te roborarier
* opto : Feeerit esse reos ; manet his substantia prisca,
Et manibus submitto caput fer vota precanti. : Natalis levitas vento penetralior *
omni •
# p er||j .
Praesul ovatspolio, castisque amplexibus urgens, Livida mens, semper studiis obnixa piorum ; cior.

Magnanimem perstare jubet. Mox limina laetus Quodque Dei castis cernunt accedere lucris,
Ecelesiae penetrat, flxaque in vertice dextra, Id lugent periisse sibi. Properare beatos
Solemnes ex more preces et vota peregit, Ingemuere Viros captae succurrere plebi.
B Spiritui sancto vas aptans immaculatum. Occurrunt, totoque agitant discrimina ponto.
eunsecravit. 81 Confectis rebus, relevant mortalia victu. Incumbunt venti, rapti de sede ruentes
'
patri et ma- Tum fido pignus deponens jure parenti *,
Quisque sua, pulsosque ferunt ad sidera fluctus.
Mss. Ad lucem remeare jubet. Sic denique factum.
Ii'i IV.
Nox ruit, et densae ccelum obduxere tenebrae.
Num menior hesterni persistis, filia, voti? Aridus insonuit tremulis corapagibus axis:
Prsesul ait. Certe memorem se virgo fatetur; Fulmina mixta volant. Jam confudisse putantur
Ejus at obtentu, nimium foret indiga cujus, Concordes elementa vices, mundique ruina
Conservaturam pactis sponsalia taedis. In priscum reditura chaos. Vix vela ferebant
Successit res mira loco : favisse videres Ventorum rabiem. Praeceps a faucibus imis
Amborum votis collato munere Christura : Pontus hiat, jamque infernas ostentat arenas.
Prona solo Prsesul mox pendula lumina fixit Inclemens tremulam diverberat unda carinam
^Ereus emicuit supremo in pulvere nummus, Ictibus alternis : cedit prudentia nautae
Insculptus cruce. Sublatum tellure Sacerdos Cesserunt vires ;
permittunt omnia ventis.
Munus adoptivae collo devovit alumnae, 83 Unasalus fessis, magni praesentia Patris. perdmmo
Hoc, dicens, dotis nostras gestamen habeto cncMa.
; Hunc labor oppressum duri *
cunctamine sorani
Hoc discedentem ante oculos persaepe vocato Obruerat : sensit rabies invisa procellae,
° '•

Cetera. mundano pompam referentia cultu , Intepuisse Virum ac nullo velut obice pulsa,
;

A collo digitisque tuis arcere memento : Ingerainatque necem,rapuitque ad sideramolera.

Extera carnalem subigant insignia sponsam; Spes omnis erepta viris vitaeque fugaeque:
Nupta Deo, gemmis animum compone pudicis. Jamque mori cupiunt careant * formidine mortis. • po ul

Nunc longum, pretiosa, vale. Genitoribus illam Incumbens decimus post haac (miserabile) fluctus, reant

Servandam post haec fidis commisit. At ipse Involvit trepidam letali turbme puppim ;

Continuavit iter noto moderamine coeptum. Jamque superfusis latus inclinaverat undis.
Horrendum collega Lupus nautaeque paventes,
ANNOTATA Excutiunt torpore Virum. Spes omnibus una,
Objectare Senera placandis fluetibusunum. F
a Utrumque himeversum sicemendat Ms. Bel- Surgit, et evalidis immota fronte procellis,
fortianum Nomine praemisso mundi rectoris Jesu,
Instar habens tuguri (fuerat quandoque) ve- Increpat audacem praestanti pectore pontum
[tusti Hinc sacro tumidos irrorans chrismate fluctus,
Hanc petit ; huccomites, hucest translata su- Fundit more preees. Orantem gratia praesens
[pellex. Prosequitur cedunt, detectis artibus, hostes
:

Imo longitudo Britannim majoris ab ora Se-

b Nox mutata die. Compensant gaudia luctus:
ptentrionali Scotice ad Antonam oppidum in ora Unda favet votis, ventoque impulsa teruntur
Australi Anglice, numeratur 530 rniUiarium la- •
Vela suo fluctuque velat famulante carina.
titudo vero intcr Cantium promontorium ad or- U"^
84 ^Equoris immensos optato flamine tractus ^

tum, et Bolcrium ad occasum, 320. Explicuere brevi, solvuntque in littore vota,

Mf "Li«'
c Id est, monachusiVo*. Mss. Cod. Lugd. forte
Partibus e variis properans sine nomine plebes,
pro pvaWvTuv, id est, solitariam vitam agentium: Excepere Viros, vates quos forte sinister
novd^o? enim Groece non dicitur. Olim venturos trepidopnedixerat ore.
d Ordo verborum cujus in amplexus non
:
Ingressos operum comitatur gloriafelix ;

transit, nisi sit integra. Not. Mss. primum

Daemonas inque feros fertur sententia
a?de>
Namque hi, pervasa dum proturbantur ab
Pontica se Sanctis struxisse pericula pandunt.
Molitos niagno ccelique marisque tumultu
Ccelitus emissam populis arcere salutem :

Seque Sacerdotura meritis et numine victos,

Concessisse
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 249

talia cuncti. Par flammae, cui materies demit indiga vires D

Concessisse mari. Mirantur
;

85 Fama celer vastae

penetrans regionis m Informis vel dum coquitur ceu massa camino,
[oras, Follibus egestas capiens fabrilibus auras,
vestigia quorum Horrendum stridet. Postquam justissima verbis
Dispergit, venisse Viros,
In longum ductis posuerunttaedia finem,
ii,
eart Pnisequitur manifestasalus.Communibusomnes
Exultant animis implevit pectora summus
:
Inde Sacerdotes, haustu spirante superno,
,,,„,., ,int.

^Ethereis Ducibus se passim dedere fervor. Ignea eoelestis vibrantes spicula linguae
Funditur in cunctas sermonis gratia partes. Ingentes tonitrus, iugentia fulmina fundunt
IiIips, ecclesiae, conventus,
compita, rura, Mixtaque apostolicis vernacula verba loquelis,
Omnia ccelestis spirant meditamina legis. Concina sermonem testatur lectio a castum.
Insula divinis impletur tota tropaeis.
Erubuere truces obstipo lumine partes
pestis defixerat unguem, Perfidus intepuit foedis torporibus error
Si quibus atrocem
Vulneradumpandunt, vitaemedicaminasumunt. Terga fugae nudant, seseque ad singula victos,

Firmatur fidei cunctorum mentibus ardor ;

Dum contra nequeunt, incesta* fronte fatentur. B. demissa

Cuncta fidem redolent, fidei stant fcedere cuncta. Arbiter at populus vix tandem vindice ferro

Instar apostolicum Patribus pollebat in illis,

Continuere manus. Licuit quod denique solum,
Officii gravitas, innati gratia vultus,
Condemnant clamore reos. Ita concio fervet,
Ant.iquusque nitor, tum praecellentia quaedam Quam venerata pios, tam detestata profanos.
Intemerata Viris semper mens conscia recti, 89 Proruit in medium quidam cum conjuge xviu.
Dc
Artibus egregiis instructa peritia quorum [princeps, piicffa illit-
minaln.
Verteret hostiles sermonis acumine turmas, Unica cui geminis jam dudnm filia lustris

Gallia causidicos (gratare, Britannia) tales Natales tenebras ignota luce trahebat.
Jus tibi dicturos supero pro munere mittit, Ingerit hanc Sanctis. Victis hanc hostibus illi

86 Compulit ad sanam verax assertio mentem Censent offerri. Semel ac praesumptio pulsa,
KI.
Nutantes populos tenebris cedentibus, ardet
: Virtutem tentare fugit junctisque parenti
:
1'lmeoram
..iiI.iiIhiiii Prodigiis animata fides : latet abdita pestis, Exorant precibus, miseram declade levari. E
mts trantie- Auctoresque latent trepidi, tetrisque cavernis Flectiturhis pietas, miseros miserataparentes.
M. Condita pernicies damnis illacrymat, atque Fundunt more precem ; pater hinc Germanus
i;

More gemit zabuli, * populos evadere letum. [amicum

•t. e. iliahoh
87 Dira per ancipites sed abit trepidatio men- Rite vocans numen, Sanctorum pignora collo
JVH.
i f tvrretirw
[tes Abducit manibus, frontique admota puellae,
Congressi metuunt pondere sterni
rationis Damnatas nota refovet * virtute lucernas B. refovenl

Sive loco cedant, se damnavisse silentes. Prosiluit medicina potens, pulsisque tenebris,
Hine metus, inde pudor capiti praejudicat aeque. Implevit vacuas ignoto sole fenestras.
/i. polius Corda pudor subigit vulgo * succedere liti, Nec jam ferre valent laeti sua vota parentes :

ii timoris Quam non congressos se condemnasse timori*. Quin etiam populis crevit formido salubris
Jamque dies aderat pulchro discrimine rebus Hinc succensa fides, illo percanduit usque,
Indicturattdem. Procedunt eminus hostes. Erroris quoad ulla forent vestigia nusquam.
Pluribus obsequiis assentatuque suorum, Sic aliena salus aliis fit causa salutis.
Divitiis rutili, pompa praeeunte, feroces : 90 Vix medium quamquam trepidi confecimus Epiloqus
Distinguit Tyrias auri substantia vestes ;
[aequor,
Quseque deest meritis, cedit reverentia gazis. Nec datur aggressos adhuc *
exire Britannos B. el adliuc
Signifer hino fldei Germanus, gloria secli, Sistendum postrema monent. Nunc pondere pau-
Fulinineo flagrans clypeo et ccelestibus armis, [lum
Progreditur, juxtaque subit collega benignus. Materiae confectus, iners succumbe poeta :

Fama ciet populos ; regio coit omnis in unum, Quod restat forsan, reparato pectore, curres b.
Spectatura diem. Tandem processibus aequis
Comminus astatur ; verum non viribus aequis. ANNOTATA.
Hinc sincera fides, liinc pugnat perfidus error;
C Hinc auctor Christus, illinc Pelagius auctor : a Lectio, textuum scilicel Scripturce sacrm
'

C, l.ifjil. Hinc pietas, hinc pestiferae meditatio fraudis *. quibus dicta sua probabant.
>
lls
88 Hostibus ac primum dicendi copia cessit, b Hic sequebantur in solo Ms. Lobie?isi Hij-
mnssi ttnl.
Constitit ha>c
nudis solum vanissima verbis, mnus in Sancti festum, ut fere excusus est in an-
Nec contenta modo, tempusque auresque fati- tiquis Breviariis Autissiodorensibus ad ulrasque
[gans, Vesperas ; tum duce strophw profanas et ad Ger-
Garrula, torva, procax, infertilis, improba, men- manum nequaquam spectantes; quce proinde
[dax ;
omittentur.

PR^FATIO LIBRI QUARTI

TeTpaxwXui T£TpacrTp6<p(*> descripta.

'j»»!*, jj.
Scandere puppim, Sic numen Patris invocat.
Transque meare salum Nocte sopora
Coetum discipulorum Omnia torpuerant
Quondam Christus jusserat a Sulcabatque minaces
Cedere vulgus Puppis caerula gurgites
In sua quemque jubet Flamine laevo
Hinc montis subit alta : ^Equora ferbuerant:
Juhi Tomus VII. Spes
 250 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. IV.

Spes absumpta salutis Perculerat tremulam :

A S H '
BRlC0

Tanta mortis imagine. Tum discrimina pontus

Intentat fera fervidus MSS.
JSthera jamque
Lucifer impulerat Quemque* fidelem

Cum quartam stationem ^Equora sustulerant. B -

Qiffiqu,

Pernox miles inordinat, Paulatim liquefacta

Christus amico
Mox subsidere cerneres.

Fluctibus in liquidis Corpore mersus

Fert vestigia gressu, Jamque Petrus medio.
Seque horrentibus intulit JESU nunc bone, clamat,
His me deripe fluctibus
Mox tremor artus
Occupat egelidos Obvia Christi
Clamor sidera pulsat Dextera quem rapuit
Terror pectora verberat.
Conscensaque liburno *, '
A liburua

Cedunt noxia flamina.

En, ego, Christus
Ut sacer intonuit, 92 Nos quoque dudum poeto JKMU
Simon, robore sumpto.
Praetumidum pelagus, aumlio wtai.

Haec in famina prosilit

Summinomine Christi
Confisi, penetravimus
Si tua vere
Nos adiit pietas, Jam fere * cursus prope

Noto me quoque jussu Contigimus medios :

Tecum pergere prsecipe Ponti cerula tantum,

Nam neque summo Et ccelum undique cernitur
Res gravis ulla Deo ;
Auxius haurit
Me siccosque videbis Pectora jamque pavor
Gressus ferre per aequora. Tollunt aequora molem :

Mox miseratus, Incepti quoque poenitet.

Annuit Dominus
his Pande serenam,
Fidens numine Petrus, Christe, tamen faciem,

Puppim desilit ocyus Spes et respice lapsas :

Pendula ponto Votis omnia cesserint.

Membra senex agitat, Jamque potentem
Innixusque marinis Porge manum trepido

Dat vestigia fluctibus. Ausim scandere tecum

Res nova mentem Quamquam torva pericula.

ANNOTATA.
a Vide Evangelium Mattkcei cap. xiv a vers. 22.

LIBER QUARTUS
Claustra cineresque pios casto ordine sacris
tui,
Muneribus cumulans, Sanctorum pignora condit,
CAPUT I Diversis collecta locis sic denique justum
:

Sic fore conveniens; loculo tegerentur ut uno,

apud Britannos gesta; Quos eadem meritis nectebat gloria pulchris.

Csetera
Muneris inque vicem, sacro de pulvere partem
ac preesertim victoria Alle- de sanguine cespes,
Sustulit. Infectus fuso

c Tum quoque servababat veteris monimenta r

luiatica. [triumpln.
*. lege revesfl
Hoc secum Praesul plenus virtute revixit '

Straverat infandam felix constantia pestem, Hinc tibi surrexit preeclari schematis aula
(Juud a Bri-
tannis rever-
Nisa Deo, puroque fides conflata sereno, Mcenibus in nostris, manibus constructa beatis a.

suri, Alba- lgnibat castis cunctorum pectora flammis. Hic, Albane preces, hic audis vota piorum
iiniii M. ex- Justa reversuros pepulit sententia Patres, Ssepius hic justi cives sensere supernos.
pntirerunt
Martyris Albani votis ambire sepulchrum. 95 Quisque* pie vixit, diro mox comminus ui.

e.t de reKqniis fhosti rjMWfw

Protegit ille suos meritis precibusque Britannos dwrwnisp-
commutatis.
Millia pcenarum Christi pro nomine passus ; Sese congressum capitis
. . ,. .

discnmme sensit.
. .+
^m ,tno-

Ultima quem capitis rapuit sententia caesi Divinis functum priseo de more negotis, rt
-(,

At non lictori cessit res tuta superbo ; Jamque revertentem vis excipit invida Sanctum, .^ qnM u
Utque caput Sancto, ceciderunt lumina sasvo. Tum pacis gerulum, prascursoremque salutis
Sic tu, Christe, tuos interdum ulciscere servos. Impulit incauti contritum pondere lapsus
Allucutiu ad 94 Te quoque perstringi, Martyr non abnue Forte pedem. Lubricos hac instruis, impie, sem-
[per
Sanctum. [verbis
Plus justo brevibus nam ni potiora vocarent,
: Arte dolos ; aurum sed quod fornace probetur,
Forte meis et tu calamis obnoxius esses. Immemor interdum. Veteris meminisse duelh
Idque mihi gratum nunc nonmediocriter exstat. opimis,
Profuerat. Quondam meritis Job clarus
Quod, te Germano quondam favisse beato, Clarior exacto rediit certamine victor.
Accipio quique auctori persolvere pulchras
; Etquamquam summosimpellant fulmina montes,
Rite parans grates, reserat pretiosa sepulchri Non sane id quod sunt, cessant existere montes.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 251

fessus Pater artaretur eodem,

Cumque loco Frondibus implexis instar contexitur urbis D
96
S modio torpere lucernam Ecclesia ingentes spirant campestria laudes.
*
'

'
Sn Cernere erat tectam :

Procedit madidus pulchro baptismate miles,

emerserunt validis incendia flabns,
Forte
,i Vicinas populata domos
jamque omnia victrix ;
Cui lorica fides, cui spes fidissimus ensis,
consumpta pa- Cui scutum validum dilectio mutua fratrum
iv <4«" ui Flamma tenet spes omnis abit
: ; :

*" [lustri Armorum reliquus sed enim contemnitur usus,

atfnrff" »
1

Tecta crepant calamo ; furit, et jam Praesulis in- Pontificum meritis mundi cedentibus armis.
[gens Castrorum novitas suspecto panditur hosti
urgentibus, ignis Vincendi spes ampla subit ridentur inermes,
Fertur in hospitium, zephyris :

manibusque Pater sublatus amicis Consertaque manu nil mox, nisi praeda, futuri.
Turba volat ;

fugiat, votis concordibus orant. Irruat incautis superest acerrimus hostis

Discrimen ;

Invadat, laniet, cunctantes opprimat omnes.

Abnuit Antistes, castigatoque tumultu,
Dicta dies caedi nimiuin praesumpta futurae
Increpat infidos, nulla ratione moveri
Se passus, Tanta est fidei constantia
Sancto. Nec latuere doli, fraus explorata patescit.
Plebs trepidare metu flammamque obsistere Jamque dies aderat Paschalibus edita pompis,
[contra At non funeribus, ceu jam praesurapserat hostis.
Humanos nisus turpem ccepisse repulsam, Sacris explicitis, rutilus splendore lavacri
Miles in arma ruit, votisquead fortia promptis
Mox patuit nam consumptis, quaecuinque
:
tueri

Turba cupit, siquid Praesul defenderat aeger, Stare parat contra,soli concedere tandem

Excessit rabidos, merito pugnante, vapores : Obnixus morti. Praesul certaminis hujus
Cumque fere spatiisultra citraque subactis, Arbiter, ancipites disponens rite cohortes,
Spargeret immitem populatrix flamma furorem, Infert semedium; elataquead sidera dextra,

Expavit modici contingere tecta mapalis, Me duce, me, dixit, bellum tractabitur omne :

Quod Pater inclusus torvo servavitab igni. Signifer indictaesubeam primordia pugnae.
Pertentant aniraos ingentia gaudia plebis, 100 Haec ubi dicta dedit, longum progressus victoriam
B Seque magis supero laetantur numine victos. [in agmen, p^

97 Nec stringi numeris, nec possunt cedere Delectos comites numero sortitur ab umni ;
v.

[verbis, Lustratisque locis, qua forte irrumperet hostis,

[/Ifnflrmos

, » s "<- Languidus bospitio Praesul qu# gessit in illo. Montibus obductam cernit procurabere vallem :

iwrff; c( h jvj
oc tes atque dies miserorum turba jacentis Sistitur hic pulchris radians exercitus armis.

Excubat ante fores animis languentibus isti,

; Illo (quod numquam) laeti videre Britanni
Corporibus poscunt columen tabentibus illi. Nempe die instructum magno duce Prassulebel-
trfffcel Cumque nihil pateretur opis succedere raorbo*, [lum.
Nocte Viro quadam numinis instar,speciosi Res nova ; sed quantum longis incognita seclis,
yEthereum spirans vultuque et tegmine quiddam, ^Eternis tanto mage condignissima Fastis.
Cernitur admota rectum consistere dextra
: Jamque ferox aderat confisus viribus hostis,
Imperat, inque pedes nutantem subrigit. Ille, Contisus latebris (quamquam detecta paterent
Robore concepto, raptum, cedentibus umbris, Omnia, praecauto satis explorata labore ;

Urget iter, rapidis ignarus parcere plantis. Cum Pater edictum turmas exponit in omnes;
n, 98 Saxonas, adscitis in conscia crimina Pictis, Quem prior ediderit librata voce canorem,
' '
''"'"" ™'" Serius * innocuos contra flagrasse Britannos, Vocibus elatis miles respondeat omnis,
Olim fama canit. Feritas quod litibus omnis Securus praedae, securus denique caedis.
,', „"
m" ls
Pascitur, inque trucem compellit cuncta furorem Hostis adest : pactae Praesul non immemor horae,
Natalis rabies ; veteris tum semina rixae Exigit ingentem pleno de pectore vocem,
Conflarant rigidis utrimque incendia bellis. Alleluia pium ternis concentibus urgens.
Jamqueduse genti, consertis viribus, uni Cunctorum sequitur sublatus ad aethera clamor:
Concurrisse parant, castrisque hinc inde locatis, Pressius exceptum triplicant montana sonorem.
Eminus indubiae tentant proludia pugnae, 101 Sternitur infelix, animis marcentibus , obtimierit.
Effectu vario. Necdum Germanus amica [hostis,
Extulerat regione pedem ; licet ille, parati Seque super, vastas non tantum incumbere rupes,
C /Equoris impatiens, reditum jam jamque citaret. Quin etiam metuit superum convexa polorum. F
Perculerattrepidosvehemens formidoBritannos, Quod restat, solumque putant superesse saluti,
Quod modicae vires, et belli copia longe Committunt pedibus trepidae commerciavitae.
tofwior Hostibus impar erat*. Nutu instillata superno Non ad immia plantae
haec sufficiunt celeres ;

Mentibus ambiguis felix sententia plausit, Etquaraquamvolucres plaudant fugientibusalae,

Hebus in angustis magni suffragia Patris Omnia pigra putant, nec sunt fugientibus alae :

Poscere : visa salus haec est metuentibus una. Fundunt arma procul, gaudentes corpora tan-
Spondet prassidiuni , nec differt vota suorum ; [tum
Accedit castris : sequitur collega fidelis. Subduxisse neci consumptos flumine plures
:

lorpuerat rigidus qvibus in praecordia sanguis, Accipimus cuicumque leve est incumbere leto,
:

Ingentes ausus, ingentia pectora sumunt : Duramodo contingatduras impune.sequentum

Laetameret Ducibusacies infracta supernis, Evasisse manus. Ccelestibus ultio flabris
Agmine ceu magno, meritis confisaDuorum. Acta furit, nec fert requiem trepidantibus ullara.
99 Tempus erat cuncto semper venerabile Statvictor,cumulatque novo rera carmine, miles,
[mundo, Ultoremque sui pangit per cantica Christum.
(
'um quadragenis plebes operata diebus, Incubat hinc spoliis felici numine partis,
•bescil Piuguescit" macie, solisque intentasupernis, Nil sibi, cuncta Deo reputansque ferensque po-
Suspirat sauctum purgato pectore Pascha.
[tenti.
•* Addebat feriis * Patrum praesentia castis Plaudunt Pontifices tanti splendore triumphi
Munia splendoris; sacroque exercita verbo Auspiciis confecta novis, et sanguine nullo,
Para vulgi potior. niveura baptisma subibat. Hostibus exultat felix victoria fusis.
Procinctu positis, Pasclialis nomine festi,

ANNOTATA
 252 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. IV.

Dixit ; et in partem porrectis visibus, ecce,

Eminus inspiciunt peditem, loroque manuque
ANNOTATA. Bo»*CB0
tv
Raptum animal post se pudibunda fronte tra- MSS.

a Adi auctorem nostrum infra in Miraadis [hentem.

Dumque ille accelerat, dumque hi non multa mo-
num. 17.
Irantur,
Consequiturque brevi, sequead vestigia sternit
Ordine cominissum fassus per singula crimen
CAPUT II Seque ita totius implexum * tempore noctis
comiric.
Utnullo quoquam posset divertere pacto ;
lum
Ni mox quadrupedem vovisset reddere captum.
Reditus eBritannia; iter Arela- Tum Sacerindoluit, mollique affamine mulcens:
tense miraculis illustratum. En, tibi quod modo deerat, si forte dedissem,
Patrandi sceleris impuiso nulla fuisset.
Nunc cape cujus eges quod nostrum est, red-
:

VII. Rebus compositis, celerem, pro posse, regres- [dito, dixit.

Ot rediens, [sum Sic reusindultam revehit cum munere pacem.
cives /ributo- Cura gregis proprii semper propensa monebat 105 Secreti cupidus sancto Vir numme plenus,
i\.
rum insolentia
Invitat pelagus, Christo moderante, paratum ;
Non magis externos doctus vitare favores, De Mcurcti
depressos inve-
nerit.
Mensquefavet, meritisnoncasso conscia pulchris Quamque * ministrorum solatia crebra suorum ,
popufonm.

Martyr et Albanus precibus comitatur euntes, Voto detulerat latebramque fovere perennem '
U. Alqup

Sedidus optato donec potiuntur amicis. Immunemque aurae, quam longa est, ducere vi-
Laeta revertentes exultat Gallia Patres [tam.
Nascitur ecclesiis optatae gratia lucis ;
Inconvulsa manet magni sed sponsio Jesu,
Contra daemonibus duri tortura doloris. Montibus impositam non abdi visibus urbem :

Germanus notarn tandem delatus ad urbem, Quemque tegit meritis absistens gloria pulchris,
E
Ambitur duplici pastor pietate suorum Indicat egregiis illustrans gratia signis ;

Obvia turba ruit, luctu testata dolorem, Et quaqua tulerat facilem per compita gressum.
Plausu laetitiam mixtis in utrumque feruntur
;
Urbibus et vicis raptim promiscua sese
Agmina tanta modis lacrymis at gaudia cedunt.
: Obvia turba dabat, praeclaris excita factis,
Presserat in miseros clavum fortuna trabalem a, Et, quamquam longi, facile secura laboris.
Dum Pater almus abest causas tamen ordine : 106 Te quoque, Caesareis fatalis Alesia castris, x.

[discit Haud j ure abnuerem calamis committere nostris ;

Dc s<™« w

Oppressos dudum censoris pondere cives Quae, quod alas proprios praepingui pane colo-
Acrius insolitis rem contrivisse tributis. [nos b, h

Ingemit aerumnis pietatis viscera pandit;

;
Nominis adjectu quondam signata putaris.
Rimatur, quanam miseros a clade levare Te fines Heduos et liminasumma tuentem
Arte queat magnisque caput sudoribus ille
: Aggressus quondam saevo certamine Caesar,
Voverat, omnigenum patiens sine more laborum. Pene tulit Latias non aequo Marte phalangas,
Urget cura Virum nec jam suffragia differt.
; Expertus, patriis quid Gallia posset in armis
Fessus adhuc pelagi, rursum terrestria tentat Nunc restant veteris tantum vestigia castri.
Ingrediturque viam, longum qua Gallia vergens Presbyter exstiterat claris natalibus illic,
Pandit iter, sanctoqueferens in pectore Christum, Clarior ingenio, cui tum gentile Senator
Progreditur, modico contentusad omnia sumptu. Nomen erat. Vita meritoque simillima conjux
VIII. 103Carpebat gressu Praesul perapertamodesto ^Equabat studiis casti decreta jugalis.
Ut e<iuum
Rura viam, vesperque diem condebat in undis, Ambo provecti, macti successibus ambo.
abductum .11«'«
Obruerat totum pluvio qui frigore ccelum : 107 HisPraesul sancti, qui commendatur, amoris |B .jlll)

»M'"'
Confectus macie, eonfectus sordibus, ecce, Foedere junctus erat. Hostum cumfortepetisset, jtisciiu

ci'(.
Addit se comitem perverso pectore quidam, Excipiunt, quanto consensit copia, cultu.
Nudus ad usque pedes. Pepulit miseratio cunctos. Hic matrona piam struxit sub Praesule fraudem,
Jungitur hospitio praetextus paupere praedo, Stramine subjecto quo nescius incubitavit
;

Interqueinnocuoscubitumdatmembraministros: Telluris solitus alias incumbere tergo.

Hos sopor, hunc urget saevae meditatio fraudis. Impulit utque novo terras afflamine Titan,
Proficuum scelerignarus conducere tempus, Urget iter gaudetque domus, gaudentque mi-
;

Surgit, et addictum sancti Senioris in usus [nistri,

'
B. cabullum Abducit stabulis incesta fraude jumentum *. Sese illustratos noti solamine Patris.
Redditus utque dies, noti jactura vehicli Relliquias matrona toro collegit, et omni
Noscitur; at furti jam se subduxerat auctor. • ue*'
Compositas studio, causis vitalibus * abdit. i e.

Neve Sacerdoti prassens evectio deesset, ,1« X J»

Post soles aliquot, natali lampade quidam
Clericus obsequium Sancto dependere suetus, Splendidus, et inulta rerum ditione superbus,
In peditem mutatur eques; sic exigit ordo. Dasmone perflatur suberant suflragia nulla,
:

Dumque iter accelerunt, liquido perfusa sereno Quodque absens Germanus erat, spes cesserat
Clara Viri facies sobrio moderamine fulsit; [omnis.
Sed praeter solitum spiramina mentis
lsetae Praesumpsit matrona tidem, Christoque vocato.
Fronte premit. Videre sui cunctisque viritim ; Servato miseri circumdat stramine corpus.
Attonitis, audax pauloque expromptior unus, Absentis merito, cessit res ardua voto.
Quamam tanta, rogat, laeti sit gratia vultus. Nocte miser magno tamquam vallatus ab
,
ignij

receperit. 104 Ille sub haec : Modicum , socii, subsistite, ^Estuat, et replico Germanum nomine freiulens,
[dixit, Abripitur saevi tandem de fauce leonis
Et ridendus et infelici sorte dolendus In reliquum sospes, collato munere, tempus.
Jam vestris oculis miser objectabitur ille, 108 In Lugdunenses aequisprocessibus arces
Quem mox torquebit fosdi mens conscia facti. Vexit Arar, Rhodano sese sub moenibus abdens eiil-
Lugdui10 (W
 DIE TKIGESIMA PRIMA JULII. 253

ueduuo celebrant Gallorum faraine

nomen
1'
1
S
lli»"
quondaiu, quod sit mons lucidus
,
Impositum
(idem c.
studiis plebes amplectitur aequis
Exceptum
Etascunctaruit: sexus concurrit uterque.
;

CAPUT III

Tangere nec tantum juvat aspexisse frequenter.

;

Procedit cunctis benedictio plena salutis

Tum relevat grato cunctorum pectora verbo ; Revelatio Sancto facta de natali
festinus eat, sitientia certe,
Bt quamquam
Quod satis est, relevat vivaci dogmate corda.
S. Juliani M.; nova expeditio
111.
109 Jam dudum gravibus quamquam dilatio inBritanniam; visitata S. Ge-
[votis
|
;,H

Obstiterat, mito tandem raptatur amore novefa; felix reditus.

Obvia Germano, fusis quacumque catervis,

Urbs Arelas. Fundatoris cognomine primi

Nescius iniinunem sudoris inirequietem,
Hoc duxisse ferunt incerto tempore nomen d. XII.

Hic tunc Hilarius, hinc usque ad sidera notus,

Arvernas quondam Praesul progressus in Vt Dominus
ei

diem passionis
Prsesulis officium verboque manuque gerebat: [oras,
Juliani marty-
Igneus ille flde, ccelesti famine torrens, In Brivatensem fiexit vestigia vicum.
rii
miltfes- Praceptis operam dabat indefesse beatis ' Hic, martyr Juliane, tibi pro nomine suramo
B.

.„. hoiirslis Hic, ut apostolicum praeclari temporis instar, Millia poenarura truculento tempore passo,
Excipiens, prona Sanctum pietate colebat Haud impune bonis semper obnixa vetustas,
Affectu patrem, meriti splendore magistrum. Detraxit celsi passim inonumenta triuraphi :

Fraenabat rigidam praefecti nomine gentem Et quamquam clarus famoso nomine Martyr
Auxiliaris itemgerainis cui grandia votis
;
Solis ab occasu jam tum ferreris in ortum

Adventu magni fulserunt gaudia Patris ;

Hoc certe quiddam fueras obscurior ipso,
dudum pleno flagrabat araore,
Ille viri Semper honorandi quod plebs oblita diei,
Visendi cupidus, tum quod quartana jugalem Haud tibi certa dabat celebri solemnia ritu.
Torrebat longo jam dudum tempore lampas. Non tulit errorem longis inolescere seclis
, .,./». stt. 110 Intranti longum princeps rapit obvius ag- Germanus veniens ac primum, tempore quonam
;

[men, Sacra ferant Sancto, fatu perquirit amico.

Excipit, oblectat, refovet, veneratur, adorat Indoctum vulgus sese nescire fatentur.
Tum totum facili metitur lumine corpus. 111 Tum Pater: E summis poscendum sedibus, revelaverit.

Impulit attonitam trepida formidine mentem. [inquit,

Digna Viro facies, et plenuin numine pectus, Quod potis humame non est expendere menti.
Sermonis gravitas, illustris gloria vultus, Nox ruit, inque suam coetu cessere soluto
Famaminor meritis, magni praastantia cordis. Quisque domum: Praesul sacra pernoctat in aede.

Exin praecipuis effundit munera gazis, Luteaque in roseis rutilans aurora capillis,
Oblatisque manum dignetur pandere, poscit. Vix matutino rubefecerat aethera curru
Uxoris post haec supplex incommoda jungit. Praesul adest causamne Deus patefecerit
; ulli,

Annuit Antistes nec praemia differt

fidei, Ultro perquirens. Expertes esse negoti,
Ingreditur manifesta salus comitatur euntem
; :
Sese testantur. Mox haec in verba Sacerdos :

Discutit ingrediens aegro de corpore pestem, Mensis legitiinum subeat quam septimus annum,
Et tremor etfebris puncto delentur eodem. Hoc scitote prius mundo clarescere festuin
Sic capit optatum felix matrona levaraen. Quatuor ante dies * ; haec sunt natalia Sancti, '
i. e. :> Kal.
Adventus post haec exponens ordine causas His Martyr factus felici sorte Kalendis, Septemb.
I '.
jUBtis Perfruitur sobriis *, obtento principe, votis. Inditus est Superis fuso pro sanguine castris
fl moderatia Civibus oppressis revehit vexilla quietis Res comperta inihi monitis coslestibus haec est.
Summa quamvis existeret urbi
salus toti Dixit et ingentem perfundunt gaudia plebem.
;

Reddita Pastoris tantum praesentia magni. Martyris ex illo celebratur tempore pompa,
Gallia qua partes late spatiatur in omnes ;

ANNOTATA. 112 Rursus bella moves spiras incendia rur- ;

XIV.
[sus, Ut Pelaaiiuta
a Clavus trabalis, adhibitus olim fuisse crcdi- Desecto nequior " consurgens bellua collo? h&resis recru-
inr 'id sitpplicium et Tela quidem forti nuper prostrata duello duisse nuniia-
cruciatum inferendum. Hinc
ile Fortnm Huratius lib. I carm. Ode xxxv : Non pudetinmiserositerumconstare Britannos? tur.
I). Nequior
'
Te semper anteit saava necessitas, Parce tibi, jam parce, precor quosaepius atrum abscisso
;

Clavos trabales, et cuneos manu Extuleris virosa caput, jaculabere * certe, •

B. juKiila-
gestans ahena etc. Et repetita dabunt celerem commenta ruinam hore :

b be Alesia adi Valesii Notitiam Galliarum Quod semel insanum est, iteratum insanius hor-
uk ex Diodoro Siculo ejus etumon ducit dbtb xijs [ret,

&is, swe errore Herculis. Adiet Juliurn Ccesarem Majoremque ferunt bis vulnera rupta dolorem.
de liclh Gallico lib. VII, versus finem. Vix Praesul positis humeros subduxerat armis,
Huc refittntum vide apud eumdem Valesium
C Immensum fessus, propriainque reviserat urbem;
lotdem, ubi de Lugduno Segusianorum. Eece, ferebantur precibus mandata coactis
d Et Itoc explodit Valesius ibidem in Arelato. Cunctorum, quiqui fuerant, ex parte piorum,
In miseros iterum pestein recidisse Britannos
Dogmatis insani. nec spem restare salutis,
Ni prius obtentam pulcbro certamine causam
Tutetur solito. Suberat spe^ certa triumphi
Pro miseris movisse manus nec gloria velis ;

Iret prima suis, si non suprema subiret

Infectis
 254 VITA S. GERMANI EF. AUTISSIOD. METRICA. LIB. IV.

Infectis imposta manus a. His vocibus iras Tuque ferox aberas, daemon, non ausus adesse-
a *
Excitat, impatiensque morae mox arma reposcit, Quod necdum, pelago fueris quae passus in ip S0) '

monJ''°
1 "'"

Arma celer notisque artus inducitur armis. Exciderant animo. Sed mens tibi livida quam- n
; "**
Voverat ille suum fidei pro nomine pectus,
[quam,
In quamcumque daret casus incumbere mortem : Antiqui populos emergere fauce draconis,
Ibat paciferis perlustrans gressibus orbem, ^Eternum doleat; virtus sanctissima certe
Semina sancta ferens ; et pulchro dogmate pan- Impulit invitum populis prsedicere vatem
[dens, Prsesulis adventum. Necdum contingere terram
Prsemia Christicolis quse et quanta parentur in Quiverat; insulaGermanum jam tota fremebat
[astris Forte princeps Helaphius, indice nullo,
loci
*
B. maneant Contra, qua? reprobos ineant *
post funera poense. Occursum properat tam certum est credere
;
vati
xv. 113 Tuque iterum celebris priscum, Lutetia, Filius huic primis curvo damnatus ab annis
Vt Parisios nomen Poplite, marcentis tulerat dispendia cruris.
veniens, Exhibet hunc secum sequitur provincia tota
Carmine conde meo; mihi certe mentio constat :

Semper grata tui quod te nunc ossibus ornat

,
Turba sacerdotum, concursus inscia plebes.
' scilicet S. Sponsa * mei Domini, quondam celeberrima si- Ordine summissis prodit benedictio cunctis :

C.enovefa [gnis. Hinc doctrina fluens sermonibus irrigat omnes.

Huc tunc ingressus prsesul Germanus amore , Agnoscit populos fidei tunc usque tenaces
Excipitur miro. Pronam benedictio plebem Auctores sceleris compertum existere paucos
Confovet : ingenti persultant omnia plausu. Quseruntur; vindexque reos sententia plectit.
Depositi memor ille sui, quinam Genovefam 117 Irrumpit densas Helaphius ipse catervas,
XVII.

Casus agat, studio mox percunctatur amico. Objectans claudo deformem corpore natum. f ! Hsfap/m

Ccelitus attigerant animum discrimina, credo, Nec verbis opus est allegant plurima causam,
; filium rnraiv.

Plurima, quse tempus fuerat perpessa per illud : ^Etas, debilitas, lacrymse super omnia patris. rit.

Ut solet succumbere duris.

obloquiis pietas Elicit ingentem compassio justa dolorem
B Parque *
deprehendere mentis,
fuit nigrse virus Cunctorum ex animis flexus quam maxime :
E
• i. e. facile Cum concepta semel furialis semina flammse [Prasul,
JV. Mss. Nec, sancto prsesente Viro, plebs livida pressit Sese prsesidiis confert ex more supernis
Cui tamen illa suo melius quam nota parenti est. Tum juvenem residere jubet mox arte magistra ;

Genovefam 114 Exin virginese secedit in abdita cellee, Explicuit medicam doctus succurrere dextram,
visitaverit.
Conseptus populo prodit mox obvia virgo
: Attrectans siccos leni palpamine nervos.
Quam Pater ingenti magnus pietate salutat; Mox, tamquam digitis flueret medicina salubris,
Numinis ut templum veneratum jure putares. Consequitur festina salus rapit arida succum ;

Hinc spectans plebem, dextraque silentia man- Compages refluum remeant in pristina nervi,
;

[dans, Atque interdictum repetunt vestigia flexum,

Virginis auspiciis repetit prseconia primis : Multorumque oculis fulserunt dona salutis*; •
c. iujrf. d

Ut sacrum Christo felix infantia corpus Cum pater incolumem recipit post tempora na- B. Creaulis

Aptarit, nullo temerandum in secula pacto : [tum,

Se quoque virginei semper mansisse pudoris, Natus plaudentem recipit per gaudia patrem.
Abjuncto quamquam secretum corpore, testem. Sic tua, Christe, modis inolent praeconia miris,
Utque, ait, indubias statuat sententia mentes, Et fidei capiunt invictum pectora robur.
Argumenta rei veris perdiscite signis. Hinc sacer ad plebem sermo convertitur omnem
Dixit, et infectam lacrymarum flumine terram, De lapsu, seu quae reparent impendia lapsum.
Virgo orans recubos qua se flectebat in artus. Obtinet immotis columen fundata columnis
Ostentat digito. Rabies hinc pulsa, furentes Tuta fides fidei pugnant pro fcedere cuncti.
;

Leniit; incepti cunctos piguisse videres. Perpauci suberant detectse fraudis alumni;
Consensu socio cunctis decernitur insons Sistuntur coram *; cunctis eadem sententia per- •
u. iM
Insontem cuncti conserta laude fatentur [stat, coram
:

Componit rabidos assertio vera tumultus, Exilio multare jugi. Sic insula felix
Deque animis atri pellit contagia fellis. Tartarea tum peste carens, insignibus alnue
Exin Parisias celebris Genovefa per oras, Nunc quoque nunc fidei casto splendore coruscat. F
Obtinuit meritse passim praeconia palmse. Pace percomptus opimis,
locis parta, spoliis

Alloeutio. 115 Singula gestorum, clarissima virgo, tuo- Alite felici notam remeavit in urbem
|rum Germanus, superis merito gratissimus astris.
Committi calamis fuerat devotio nostris 118 Tuque o, cui toto discretos orbe Britannos
^ns.
Grandia multivolum revocant sed ccepta poetam. Bis penetrare datum , bis intima cernere magni
Ne tamen hos justo fundam sine foenore versus, Monstra maris, positis huc tandem flectere velis
Supplicis esto memor, precibusque tuere fidelem ;
Votaque servatus solvens in littore nautes,
Quasque tuo nosti dotes accedere Sponso, Qua ratione potes, genium curare memento;
Accessisse tibi, collata sorte, putato : Teque para (rerum fors est incerta) futuro;
Jamque conjunctaDeo, seclique memento.
vale, Ut, si quis subeat, possis par esse labori.
XVI. 116 Hinc mare conscendunt; concurrunt om-
Tk adventu [nia votis; ANNOTATA.
ejus per datmo-
Puppis in obsequium componunt flamina cursum;
nes nuntiato.
im-
Fluctibus infestas videas cessisse procellas; a Id est, si non ultima manus rei inceptae
Vivida vi virtus ventorum verbera vicit. poneretur. Not. Mss. C. Lugd.

PRjiFATIO
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 255

m« lC0
,

,..
i
x
PRvEFATIO LIBRI QUINTI
oixoiXoj oioTp6yw peracta.

tv Daadalon olim 'ExttT<i|j.>:o).is <z extulit

ives 119 Haec te monstra petunt, tibi fabula competit Chrislum in-
Mnlta laude peritum, Haec, ignare poeta vocat, ne illa
\) :

Jam tu Dedaleo nimis ocyor Icaro, possit de se w-

lan Quondani qui fugiens Minoeia palatia, re narrari.
fwto
_.
Ceris nexuit alas,
Terrarum infima linquis
Pennis prapetibus vacuum ratus aera Dum te materies nimium rapit ardua
Tuto posse meari. Ccelo intendere pennas.

•Ucivitcomitem levitas temeraria Atque o dulcicanum rapereris in alitem,

Laevo foedere gnatum, Manarentque canoro
In patrisque latus subit
aliger Icarus, Plumae per digitos humerosque volatili!
Patrissare coactus. Tum te per liquidum aethera

Tum videre poliduo quadrupedantia Nectentem modulis bene dissona limmata ' B. lemmata
Primum monstra volare. Vivax penna bearet. i.e. heniitonia

Arctos ad gelidas pater impiger evolat, Ah te ne subigant temeraria

! ludicra, JV. Mss.

Tutus frigore laevo : Dum sublimia tentas,

Tandem Chalcidicis superastitit arcibus Ah! ne praecipitem penetralia fulmina
Haec primum attigit arva : Saeva in tartara pellant :

Hic templum tibi nobile, Phcebe, dicavit, et Quando exstat vetitum nimis ardua persequi,
Fessas exuit alas. Nec transcendere vires.
Natus, Daedaleis minus integer artibus, His tu, Christe, potes mediearier unice,
Incautusque pericli, Haec eludere tela : E
Plus justo IjjLTtupu * subit ardua climatis *
Et cui posse fuit dare talia fieri * "
B. conflci
'J.ijuwplou..
Mox pennis resolutis, Non negarim
te posse
Cognomen pelago dedit Icarus obvio, Casto vela quidem dare commoda carmini
Saevis obrutus undis. Nec spes deviatusquam.

A N N T A T A.

2 'ExaT<s>7io).is, id est, centum civitatum insula, Creta videlicet. JV. Mss.

LIBER QUINTUS
Expertus late totis in partibus orbis.
Ergo exoptatae permisso licentia caedi
CAPUT I Instigat rabidas gentis in funera fauces
Barbara mens inhiat jugulis factura periclum, ;

Quid possit feritas saevum rapit improbus ag-

:

Armoricorum prodigiosa defen- [men,

Ardens optatae quamprimum incumbere praedae.
sio, et nova pro iisdem sus-
121 Percellit miseram dira expectatio gentem, c ; descriptio

cepta profectio in Italiam; Et metus impatiens, et rerum plurimus horror : ejusdem gen-
Nec vero simplex urget praecordia terror :
tis.

miracula in itinere usque ad Non conferre manum, non fines hoste tueri,

Alpes facta. Non saltem tentare fugam sententia surgit.

Fingit quisque sibi varii discrimina leti
Solaque suspectae torquet dilatio mortis.
Defesso pelagi glebae natalis in oras Una subest miseris ratio servata salutis
Vixremearedatum, cum protinusobvialongo Si se dignetur gladiis opponere Praesul.
Procurrit tractu tensis legatio palmis, Legatis haec summa fuit. Quid nunc quoque
Praestolata diurepetentem patria Sanctum. [Sancte,
Gens inter geminos notissima clauditur amnes a, Quid facturus eris? Si te subducere tentes,
Armoricana prius veteri cognomine dicta; Nosti, quid capto sit viscera claudere fratri :

Torva, ferox, ventosa, procax, incauta, rebellis, Sivejuvare velis ; terrent quam multa volentem?
Inconstans, disparque sibi novitatis amore, Rex ferus, horrendae rabies incognita gentis,
Prodiga verborum ; sed non
prodiga factiet : Et lingua et mores, torvaeque protervia frontis ;

Dicere plus, fecisse minus, taxatur honestum. Tum quod perpetui defessum mole laboris
Kegibus hanc fidei numquam servasse tenorem, Destituant tenues ineuntem grandia vires.
Saepius expertum. Quare, quo principe felix Fide Deo fraterna feret dilectio palmam.
;

Tuuc quoque florebat titulis respublica priscis, Posse dabit, qui velle dedit res ardua quam- :

Magna (nomen fuit ^Etius illi)

salus patriae [quam,
I ertaesus
tumidae mores et crimina gentis, Concedet justislaevomox numine votis.
vastandam rigidis tandem permisit Alanis. 122 Ergo iter invadit. Aiierat gens perfida, ii
Rex erat Eochar, belua crudelior omni.
his [fines Vt reyem
Quid caedes memorem, et furialia facta tyranni? Jam transgressa suos ; faciem telluris apertae barbamm
Implerat
 256 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIR. V.

Implerat ferratus eques rex agminis atri

; Suscipit; indemanu faciem perlustratamica
Barbarus in medio, trucihus horrendus in armis, Os, frontem, et totum permulcens unguine
vnl- "°*WHi,
Optatae spe caedis hiat. Mox prseduce fidens [tum
j,

Germanus Domino, medios irrumpit in hostes, Tresque dehinc panis vino permiscuit offas;
Armatoque duci sese (mirabile dictu !) Inque os attonitae componens virginis unam
Ingerit intrepidus medioque interprete,
; primum Imperat, acceptum praeeat benedictio panem.
Exorat, seseque preees effundit in omnes. Ilia Sacerdotis parens ad singula verbis,
'
B. quirdam Ille, manus indocta pati ceu bestia quondam *, Edicit pleno, Praesul quod jusserat, ore.
Orantem refugit. Praesul eunctamina sasvi Sic exorta novo manans facundia ritu,
Pectoris increpitat. Nihilo minus abnuit ille. yEtatis reliquos exin duravit in annos.
Antistes coeptis tandem persistere certus, 126 Inde profecturus, praeterquam forte sole-
l\.
manum, fraenique invasit habenas.
Injecitque [bat,
Immensum stupuere omnes. Sistuntur eodem Artius unammem complexibusnrgetamicum •
"MSUffl ,„„.,,,

Agmina fixa loco nec cedit copia cuiquam

; Interque amplexus quam
molli famine muleens Wrifnmm,

Vel nmtare locum, vel quoquam fiectere gres- yEternum valeas, frater carissime, dixit,
[sum. Indisereta meae per secula portio mentis.
Tanto sidereae perfudit gratia lucis Annuat Omnipotens, rebus cum fine supremo
Pontificem radio par vultibus ille Moisis,
: Venerit extremam districtus ponere metam,
Cornutam faciem Domini referentis ab ore, Vultibus ut laeti nos contueamur opacis b :

Terruit immanes frontis splendore phalanges, Nam donec hujus * solvatur sarcina carnis, "
S. Hujus

Non ausas niti, non ausas tendere contra. Alterno vetitum posthac concurrere visu. enim donw

aggressus sit. 123 Rex ferus indomitam jussus deponere Haec Pater effudit digressu dicta supremo,
[mentem, Hisque salutatum discedens liquit amicum.
Miratur potiusstupidum miracula terrent
; : Dicat, quisque velit, decessus tempora Sanctum
Quae tam magnanimem faciat constantia Sanc- Ignorasse sui, propriam cum linqueret urbem c.
[tum Continuabat iter, paucis ex more ministris;
Quanta Seni virtus, quanta est reverentia vultus, Obvia sed populis stipabat turba coactis :

Millibus ut potior seu constet fortior unus. His Pater aeterni fundebat semina verbi.
pacem extemplo deponitur ardor;
Bellicus ad Idque juvat meminisse magis, quod siqua loco-
Concedunt humana Deo violenta furoris ; [rum
Conditio positis tractat civilia bellis ;
Aut orans, aut forte docens, lustraverat olim,
Qualiter id fiat, fieri quod jure Saeerdos Persistunt hodieque sacris notissima cellis,

Decernit, non quod rabidus praefixerat ardor. Aut crucis elatum fulget venerabile signum.
Postquam caedis amor et vis compressa furoris, 127 Perlustrans Hedui posthaec confinia pagi,
Componunt animos; tum pacis munia tutae Mitibus officiis summi pietate favoris Ifta&Jfota
exceylw sil.

Collatis ineunt robusto foedere dextris
Castra dehinc repetunt. Merito sic Praesulis almi
Deponit trepidum gens Armoricana timorem,
Emergens tandem trucium de fauce ferarum
Hac ratione tamen, partae per fcedera paci
Romanus stipulam si praebeat induperator.
Apostrophe ad 124 Haec quorsum tendant, satis est edicere
Excipitur solito : fervent examina vulgi;
Omnis adest aetas; sexus concurrit uterque;
Nec vacat et nimium est fragili committere pennas,
; Quantus erat Sancti cunctorum mentibus ardor,
Affectu quanto, quanta pietate colebant,
Quem norantsummum summae Deitatis amicum.
128 Forte, pererratis totius mcenibus urbis, VI.

Sanctum. [promptum. Relligione calens sacras dum circuit asdes, tits.Cam-

Te, Pater, haec rursum , te certe haec talia spec- Devenit, quo Cassiani venerabile corpus
[tant : Quondam pontificis tumulo recubabat honesto :

Jam te sidereus, jam dudunrposcit Olympus, In quo virtutis radiabant signa supernae,
Teque olim miseris mordacius invidet arvis. Militis eximii clarum testata triumphum.
At non terrigenis fas est excedere castris, Marmor erat Parium, miro candore decorum :

Ipse quoad Latias gressum deflexus in oras, Hoc claudebantur sacri tum septa sepulcri.
Hic quoque coelestem facias flavescere messem. Ccelitus at rubri species diversa coloris
Forsan et haec superis fertur sententia fastis Pressit vivificum, variato marmore, signum;
Ut, consummato magnorum fine laborum, Ut nova forma crucis, manibus distincta su-
Victor in Italia capias insigne superbum, [pernis.

Quaesitam meritis, partam virtute coronam, Cassianum meritis etiam post funera claris
Distinctum pulchris rutilum diadema beryllis. Vivere monstraret. Pater id Germanus adactis
O Pater! magnis pelagi defuncte periclis! Inspectans oculis, multumque diuque retraotat,
Te sed adhuc subeunda manent quaui plurima Quam sit munificus servis in secula Christus.
[terris : 129 Mox fusis precibus, Quid tu, clarissime, in sep»'*"

/terif*""
Quo tecumque feret fortuna, audentior ito. [dixit,

graviora tamen crebro discrimina passe, Quid nunc, frater, agis? Tumuloque referturab
His quandoque feret felix constantia finem. [imo

125 Nec mora (Quas etenim flammis ccelesti- Vox audita viri : Felici sede locatus,
VI proficiscens [bus ardens munere lucis,
Optatae potior tranquillo
in Italiam,
Posset habere moras?) patriis digressus ab oris, Venturum spectans * patrio cum numine Chns-
\nesbyterum [tum. ctans
Alpinas celerem gressum detorquet in arces;
Senatorem
l< nuo visitare- Teque iterum gradiens studio pietatis avitae, Ergo, ait Antistes, longum, gratissime frater,

rit. Care petit meritis et relligione Senator, Sedibus augustis acceptasorte quiesce :

Hospitii grato pensurus foenore dotem. Utque salutaris reduces post funera clangor
Constitit ante oculos subito producta puella, Impleat aethereis quondam concentibus aures,
Omnimodi sermonis inops, quam longa coaevi Pro nobis, proque hoc populo, propensius ora.
Cardine bis deno carpebant damna silenti. meritum sublime Viri, quem gratia sumnn
Comminus admotam miro dignamine Prsesul Hactenus evexit virtutum culmine Christi,
Omnia
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 257

Omnia cui parent, respondent omnia votis, Immanem rabiem violento vertice torquens
JS.IW quamquam sopita sepulchris Molibus undisonis; hoc tardabantur euntes;
,v Subsidant imis
,„»
Nec mirum, civem potuit sinoscere civis Quod non fida tumens caperet vestigia gurges.

Conregnans Christo tractantem terrea mundo, Confectus senio, confectus denique morbo
In portu residens
pontumqueaestusque secantem Unus erat; moles miserum duplicata premebat;
Da paulum spatii modica removebitur hora,
: Vixque ferens tremulos plantis titubantibus ar-
Hactenus innocuos siquid dispescit amicos. [tus,
130 Interea coram, fletu quatiente, parentes Anxius imposito durum sub fasce gemebat.
iiii

1/ manum Comminus accedunt, artusque in pulvere ponunt. Antistes solito miserans claudumque senemque,
'" xe~
Nubilis hos sequitur demissa fronte puella, Attollit proprias miseri gestamen in ulnas,
:

Olim cognatae patiens et conscia pcenae : Transque tulit pelagus non secius *, amne re-
:
B. segnius
Fuderat hanc uterus, vitiato germine, matris Imenso,
In palmam digitis, nervo marcente, recurvis : Squalentem et tremulo marcentem corpore de-
Temporis addiderant saevum incrementa dolo- [mum
[rem : Supposta cervice subit, mediasque per undas
Creverunt nimiis duri progressibus ungues, Evehit, et tuto trajectum littore ponit.
Atque intus teneram laniabant spicula carnein 133 Inter dicta feror medius dicendaque vates
Quotquemanum digiti,totvulnera diratenebant; Haec revocant; ast illa vocant debetur utrisque.
: Liberatio farli

Etjam perfossam penetrarant ulcera palmam, Hic mecum subsiste tamen, quocumque locorum pracedeiitis.

Ossibus exceptum si non cessisset acumen. Digredior stupidum percellent plurima sensum.
:

Attrectat Praesul tactus medicamine dextram, Omnia mira; novis emergunt cuncta flguris;
Atque levans digitos leni moderamine cunctos, At non se speciem ratio defixit in ullam :

Infuso nervis vitalis munere succi, Pressius obruitur rerum sub pondere pectus;
Ordine fiexibilem miro revocavit in usura. Pectus libratis impellunt singula verbis.
Redditur offlcio manuum laetissima virgo : Germanus miserum collo trans aequora vexit.
Nec jam votorum festa suorum.
se capiunt Germanus miserum. Si te persona fatigat;
Adjecit Sancti pietas memorabile quiddam : Inclytus et milli generis splendore secundus,
Correxitque manum, dempsitque superflua quae- Dignatur humeris miserum sustollere pulchris :

[que, Quod non quis faceret nostri vel infimus «evi.

Progressos nimiis resecans excessibus ungues Quoere gradum toto Prassul notissimus orbe.
:

Id sanctis manibus non effecisse gravatus. Da, qui se tantum malit summittere praesul.
^Etatem poscis? Senior plenusque dierum :

ANNOTATA. Oblitum proprii non mendax dixeris aevi.

Quanta valetudo, quod robur, quaerere pergis?
a Sequanam
et Ligerim. Not. Mss. Squalidus, aeterno jejuni foedere siccus,
b Forte Vultibus ut laeti nos non tueamur
: Viscera cui macies, pallor confecerat ora,
opacis; cum sensus Constantii sit num. 63 Ut : Aspera post septem recreabant hordea soles,
nos in die indicii sine confusione videamus. Defesso pausam telluris terga ferebant,
c Sensus est : Dicat nunc, quisquis vult, Sancto, Vix artus, vix illc ferens, vix ossibus haerens,
cum Au/issiodoro in Italiam discederet,revelatum Concipit ingentem pietatis pectore flammam,
non fuisse tempus felicis obitus : nam vel ex hac Pondere non fractus, refugus non plane pericli,
salutatione patet contrarium. Exhaustumque senem, senio confectus et ipse,
Fasce prius misso, tremulis transvexit in ulnis.
Magnus in aethereo merito reputaris Olympo,
GAPUT II Juncte Deo Praesul, cui tot holocausta piorum
Concessum est operum Regi mactare polorum.
134 Ulteriorapetens claram defertur in urbem, XI.
Continuatio ejusdem itineris et Quam Mediolanum fertur dixisse vetustas. UtMediola-
Fama serit (quamquam famae non creditur omni) num verwrit
miraculorum per Italiam. Quondam et descriptio
quod Gallia bellis,
intestinis flagrans
C nominis ejns
Expulerit proprios vioiento Marte colonos
VIII. Gallica permensus signis comitantibus arva, Sedibus e propriis, Latio qui forte coacti, F
" -Uiies con- Hinc subit aerias meritis sublimior Alpes : Hanc extruxerunt collatis stipibus urbem;
Limes hic Ausonias Gallis disterminat oras, Dicentes Medio-, facti de nomine, -Lanum,
I

«rfpHo
^Eternis nivibus, aeterno frigore torpens; Quod, cum prima novis struerent fundamina mu-
Humano generi non ante meabilis umquam, [ris,
Haunibal Hispana remeans quam victor ab ora, Lanea sus media perhibetur parte reperta b.
Duluxit scopulos, et montem rupit aceto a. Huc Praesul veniens, auras vitabat inanes,
Cum tamen insolito pulsatus frigore Poenus, Obnixus solitis sese velare latebris;
Torpuit, et regem spoliatum milite liquit; Delituit non ille tamen, quin protinus omni,
jjlequidem alterius damno confectus ocelli, Quis quantusve foret, liquido claresceret urbi.
Propellat Pcenos ut nix Alpina
'
tepores 135 Solemnis tum forte dies contraxerat illuc XII.
' ele-
'

Sensit.MauraducemveheretcumbelluaMuscum. Plures pontiflcum, sacramque geruntur ad aram lit per darno-

phii
Hic nactus meritum
praesul Germanus honorem, Divini, quis Christicolae vegetantur, honores. nem publica-
' latidem- Obtinuit clari tus,
que
monumenque*decusquetriumphi. Ingreditur placidam praesul Germanus in aulam
132 Jam sol oceano rubros tingebat amictus Ignotus, humilis abjectae tegmine vestis.
Artifices, operis sumpta mercede
"'<»»</„,„ diurni, Extemplo quidam, nexu quem vinxerat hostis
*""»'* Sub noctem proprias pariterreferuntur
de« in aedes : Daemonico, vacuas implet clamoribus auras :

il His Pater obnixo

rupis per devia gressu Cur nos Italicis urges, Germane, sub oris ?
Collatum carpebat iter miserique
malignis
; Quid tantum miseri de te meruisseputamur?
Fascibus oppressi gemitu
montana subibant. Heu feritas! Heu crudelis violentia rerum!
Obvius exstabat devexa per ardua
torrens, Nec pelago locus est, ipsis excludimur arvis.
Julii Tomits VII. 33 Nuper
 258 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA. LIB. V.

Nuper Gallorum pulsi concessimus oris; 139 Tum Pater ammirans fidei venerabile
pi-
Praebuit oceanus pelagi inter vasta latebram :
[gnus, MO!«f.llO ,,
Hinc quoque detrusos precibus, Germane, fu- Indoluit, strinxitque animum pietatis imago ;
MSS.

[gasti. Et quamquam ccepti stimularetcura laboris

Omnia quid penetras Orbis quid devia lustras?
? Non diflerre diem, via rectior illa putatur,
Desine, et optatam fessis permitte quietem. Qua merces operi servatur debita justo.
Obstupuere animis exangues implicat artus
; Nec mora ; divertit. Comites obsistere contra-
Conceptus hac voce tremor flt quaestio passim: ,
Legati contra connixis viribus instant
Quis Germanus erat, quem vox audita petebat. Dumque hi, dumque illi * ; fit concertatio longa
eumdem expu- 136 Compertus tandem est praeclari schemate Indiguis magis ille favet ;
per secula, dicens, contendunt
lerit. [vultus Nil prius esse sibi, quam
jussa facessere Christi
Cetera plebeium referunt insignia cultum. Bisque mori propter Domini praecepta paratum.
Consultus, non sane gradum, non ille negavit. Patrem summo splendoris culmine dignum
Cernua pontificum veneratur concio Sanctum ; 0, sibi qui propriam refugit dependere vitam,

'i. e. indicem Viseret utque sui latorem * nominis, omnes, Quique Deo vivens, immo cui vivere Christus
energumenum. Collatis precibus, votis communibus instant. Fraternis animam mavult opponere lucris
Parendum sanctis Praesul pro tempore ducens, Ergo memento piis, Pater o, persistere coeptis.
Secretos subiit, misero comitante, recessus. Non deerit sancto bravium, mihi crede, labori.
Conceptis non multa fuit dilatio votis : 140 Legatos hilares subit exultatio digna IV.

Prodiit, et fceda purgatum peste reducens, Quodque suis votis dignatur cedere Praesul, Vt diamm
Incolumem populis pulchra virtute reformat. Bis centum promunt instructo munere soldos d, pro fnmit. i».

wepaverit.
Hoc Pater, hoc primum Latiis innotuit arvis Dona Viro. Prsesul non tantum munere laetus,
i
Auspicio. Mox diversis e partibus omnes Pignore quam fidei, commendat cuncta ministro
Concurrunt populi, pervulgataeque frequentant Haec cape nune, dicens, ac te succumbere noxje
Munus opis. Tum consertis ad dogmata signis c, Disce quod in miseros fraudem meditatus ege-
;

R Sic probris animas, sic corpora clade levabat. [nos,

XDI. 137 Exin multiflua Prsesul digressus ab urbe, Maiueris essetenax: nam si, quod tradere jussi,
De fraude Susceptum provehebat * iter felicibus oris : Cessisses, solito Christo tribuente, refusos
pauperibusper
Occurrit mendica manus, stipemque petebat, Tercentum caperes hodierno fcenore soldos.
diamnemfada
Docta et sufficiens aliena vivere quadra. Invadit formido hominem, secreta reatus
Consulit Antistes sumptus ratione * ministrum. Germano patuisse sui. Non sane putato
'
B. peragebat
Conscius ternum superesse nomisma,
ille sibi, Hoc mirum, bone vir, tanto quod clausa Pro-
'
pro de ra-
Amplius haud quicquam sumptus, respondit, in [phet*
tione
[omnes. Cordishiant : plenus sancti qui numine Flatus,
Mox jubet indiguis largiri cuncta misellis. Jam Deus est, jam divinos sortitur honores.
Victuros hodie nos unde, diaconus inquit, 141 Neve opis indiguos dilatio multa gravaret, m.
Vt Leprium
Sancte, putas ? Non fas Christo diffidere, dixit Accelerat, raptoque gradu, quo vota requirunt,
mm suis iiili-

Pascet at ille suos (nil nunc vereamur) egenos Praestaturus adest, missis *
comitantibus isdem. taverii.

Tu modo ,
quod potis est
, inopes curare me- Mox, tamquam manifesta salus ingressa su- '
i. e. legalis

[mento. [bisset,

Venturi cautus, quamquam non jure, minister, Expectata Patris relevat praesentia eunctos.
Largiturque duos, unumque in postera servat. Hic artes Medicum notas eflerre videres
Non lucri tantum, damni, vir provide, quan- Hinc pietas , illinc perfecta peritia claret.
[tum Sternitur, et Christum solito prostratus adorat
Hac vice struxisti, temnens praecepta Magistri Tunc magis alta petens fieret cum pronior ,

Lucratusque parum, meruisti perdere multum. [arvis

Sic vindicta sequax, sic votum lusit avarum. Auribus hinc superis oratio fusa salubris;
xiv. 138 Dumque iter expediunt rapido fervore ; Cui lacrymae fecere viam super astra volanti.
Ut legatos
[citatis, Gaudia multorum mercantur flumina quarum.
Leporii
Ecce, viri cernuntur equis post terga meantum : Invisit dominos, invisit denique servos:
Desiluere brevi ; sanctisque in pulvere fusi Certanti studio indiscreta cubilia lustrat
Procumbunt pedibus tum sic in verba feruntur
; Omnibus sethereas impertit jure medelas.
Haud procul hinc dominum spectatse nobilitatis. Unius spatio res est confecta diei
Fortunae celebris, prascelsi juris, habemus ; Una dies cunctis fudit fomenta salutis.
Quem saevis urget jactura domestica nodis : Post hinc digreditur dominus comitatur eun- :

Cum famulis, omnique domo (miserabile dictu !)

[tem
Decubat, innumeris addictus denique morbis : Ipse domus gaudent reparatis viribus omnes
:

Sic certe, sic ille sua, sic ille suorum Plausus ubique sonat, pulchras et modulatio lau-
Clade gemens, miseram quamprimum abrum- [dis:

[pere vitam Christum cuncta boant ; Germanum euncta re-

Quaerit, et invisos letho finire labores ;
[sultant,

Comperit at postquam, nostras vos ire per oras, Gloria Domino, sic crescit opinio Servo,
sic
• B. illapsa Ambiguis animis spes est relapsa * salutis. Dispergens lepidum, quaqua pergebat, odorem.
Ejusnuncad vos ferimus lacrymasque preces- Innatussubigit cunctorum pectora fervor
[que : Nosse Virum, mira meritorum luce coruscum.
Si poteritdignum Pietas id ducere vestra, Multa quidem suberant clarum gignentia noraen,
Visite languentem summisso pectore poscit:
; Dogma, labor, comitas, mores, constantia, ler-
'
B. abrum- Seu violenta preces absumunt * seria nostras, [vor;
punt
Nec potis est itinerquoquam desistere cceptum Quodque est praecipuum, dilectio plurima
ira-
;

Atprecibusjustis benedictio juncta salubris [trum;

Compenset vultus oblectamenta negati Qua grave quicquid erat, terraque marique
te-

Uno donetur, si non mereatur utroque. [rebat-

142
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 259

142 Quid tu, quid gressum raptas per devia,

|UW C0
is
«" F
[sodes ? ANNOTATA.
ductu ?
Quid cancellato flectis conipendia
L'- brevi poteras, qua te per longa fatigas. a De Bannibalis expeditione in Itoliam bello
f.pl«p Ire
Ravennam certe melius via regia ducit. secundo Punico videsis Livimn lib. xxi, aut Silium
quod diverticula quseris
re tulerim, Italicum lib. III, re/ etiamCluverium Italice anti-
Non ab
:

Immo ego (sicanimus, sic denique ferre videtur) quce lib. I, cap. xxxni.

Ravennam subtriste aliquid portendere, credo, b De hac originc nominis Mediolani consule
Quod vel exitio. vel possit cedere damno ;
Leandrum Albertum, ubi de hac urbe agit in
Contiguis quod tam succedere moenibus horres. Lombardia Transpadana versus medium.
Quicquid id est; subsiste parum flatuque rece- ; c Consertis ad dogmata signis, id est, adjun-
[pto, ctis doclrince miraculis.

Obnixis animis, superest quodcumque, subibis. d Soldos pro solidos, qui nummi erant aurei.

PR^FATIO LIBRI SEXTI

Bixi&Xw 5i<rcp6tpw variata.

xpensas operis claudit pulcherrimus e?is a Partes omnimodae digesta sorte refusae,

ictsSoicn
E Lector amice, vides.
causas et mystica symbola quaeras;
E°5a quidem reparant k.
Cum sexta totus parit brcaSen offlciosam l
k

,,<, ,,s
P „rto Cujus si l

ItKribtt Impiger ediderim. Hanc sterilem perhibent m m

B Exemplar, solidum facturus Conditor orbem, Tertia cum toto creat oWSen n ; hinc fluit lkA<

Hoc sibi proposuit Vivere post cineres o

Nainque opus omne suum numero discrevit eo- Totus cum medio, numeraliter hvla '
gignit
[dem ; ut Is triplicat TptaSen i. e. novem
Pagina sacra refert His superacta ptovis, xavTtov t^Xos * numerorum 'i. e. omnium
Quamvis et simul et semel omnia condita, verax decaden *.
Proflcit in finis

Theologia canat Sic operis meritum merces mansura sequetur, *

numerum
Perfectum sed opus numeri perfectio signat, Quam Ssxis effigiat p. denarium

Partibus apta suis. Tam manet hoc verum, quam qui super omnia
Cardinishnne primi si per theoremata ducas b, [sol est

Eminet egregius Nec ratio titubat.

Namque sua solus sese regione coercet, Anne tibi videor senaria symbola, lector,
Gnarus habere modum : Elicuisse parum ?
Nec summam minuit, nec vult transcendere Si potes, ede alium * simili ratione cluentera nempe nu-
[summam, Cedat et iste loco. merum
Partibus explicitus c Quod si non potis est; perfectos disce triumphos
('iimii sexta quidem est ; duo tertia ; dimidium Praesulis esse mei,
[tres Quos cohibet numerus, quem tu jamriteouvtepYbv* t. e. coope-

Sex ea restituunt. Dixeris esse Dei q. rantem

mi Ulorum psr- 144 Visnealiud referam, magequodmirabere, 145 Oratu melius, super estquodcumquelabo- 9
fKtic ra nu- [lector? [ris, Exinde SS.
wri mmrii
Huc ades, idque refer. Expedies modico. Trinitatem
pafeclbm
Partibus in versum * ductis, iisdemque remixtis, clemens Trinitas, nostras quoque fons trini- inroeat.
tbmoat.
'

' t. in Di-
Instruit hic 8exa8en d. [tatis.
Jlnem (fot. Pars est sexta tiovls e, numeri progressio prima : Nam tribus omne subest
Primitus illa subit dicunt, IWpyiav atque
OOalav, 3Jvau.tv ;

Tertia namque 8u«s f, sedem tenet atque secun- Quis sine, nulla <p6st« r.
[dam; Est etiam trinitas animae contermina nostrae,
Fons paritatis ea est Qua flt imago Dei
Dimidiumque xptisj, hanc tertius excipit ordo; Noiis Iwec, atque X3yos, etiam 3tavota s vocatur

Hinc fluit imparitas Hanc quoque tu tribuis.

Cum sexta medium, p.ova3en Tptis applicat ; atque Ergo age, et optatas largire attingere metas,
His fluit alma uipis h Summe Deus, Trinitas.
Tertia cum medio SuaSen tptaSenque coaptat Nequa tamen subeant exhaustam taedia mentem
HtvTis i ab his oritur. Te duce progredimur.

ANNOTATA.
a 'E$is, id csl numerus senarius, in quem libros senarium consideres attente, invenies illum emi-
suos auctor dividit hunc vero pulclierrimum ap-
: nere inter decem primos.
quia perfectissimus censetur, ut mox pro-
pellat, c Uterque hic versuseodem recidit, et signifi-
baoitur,Sed cur ssas hic masculinc accipitur? cat, hanc perfeclionem senario numero propriam
Respondeo, quia numerum siqnif\cat;juxta illud: esse, quod omnes ejuspartes aliquotai simul sum-
Hespicit interdum nomen generale poeta. ptce non imminuant ejus summam ncc augeant
b Cardo primusnumerorumest ab uno ad de- tres enim tantum habet partes aliquotas, nempe
cein. ,\o/. Mss.Scnsus ergo est: si numerum hunc sextam, qum est unitas; tertiam, qua> sunt duo;
et
 260 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. VI.

A et dimidium, quod est tria: has si conjungas,, gesta lector ejusmodi rerum curiosus inveniet
A S
nempe 1, 2et3, faciunt sex. Nonsic aliinumeri: singulis numeris propria. mona™'"*
nam exempli causa, octonarius has habel partes p Ut ostendit idem Bongus in numero denario Hss '
"

aliquotas, octavam (id est 1) quartam (2) dimidium ultra medium.

(4). Hassijungas, non conficient octo, sed septem q La?pidasanecollectio:Egotr\\im^hoaS>. Ger-
tantummodo. mani enarro libris sex ; atqui numerus senarius
d .WSen, prottiMn, id esJnumerumdenarium. perfectus est ergo et perfecti triumphi illi. Sed
:

e Mov&s est unitas, principium numeri; etsexta hcec ludenti poetce condonanda.
pars numeri senarii. r Id est : Essentiam, virtutem atque operatio-
f Auoc«, id est numerus binarius, qui est pars nem ; sine quibus nulla est <pum;, seu natura. In
tertia senarii. omni enira naturarationabiliintellectualiquetria

g Tpia;, numerus ternarius, senarii dimidium. semperque incorruptibiliter

hasc inseparabiliter
h Id pars sexta senarii (quce est unitas)
est, manentia considerantur. Horum exemplum.
juncta medio (quod est numerus ternarius) gignit Nulla natura, sive rationalis sive intellectualis,
quatuor, seu numerum quaternarium, qui Grcece est, quse ignoret, se esse ; quamvis nesciat, quid
dicitur TETpA?, qum alma vocari videtur, quodqua- sit. Dum ergo dico : Intelligo, me esse ; nonne
tuor elementa contineat, quibus corpora constant hoc uno verbo, quod est intelligo, triasigniflcoa
et aluntur omnia. se inseparabilia ? Nam et me esse, et posse, et
i IUvtix;, id est numerus quinarius oritur ex intelligere me
demonstro non enim intel-
esse :

senarii parte tertia (quo2 cst Su&cJ et senariimedio ligerem, si non essem neque intelligerem, si ;

(quod est tpti« : ) 2 enim et 3 faciunt 5. virtute intelligentire carerem nec illa virtus in ;

k Nam 1, 2, et3faciunt%. me silet, sed in operationem intelligendi prorum-

1 Hoc est, \et& faciunt numerum septenarium pit. Ita Notce Mss. Cod. Lugd,

sive ix-ztBx officiosam, id est in multis efficacem s Id est, mens, ratio, e/cogitatio scu consiUum:

Not. Mss. de quibus additur in nolis Mss. cod. Lugd. : His

B m Quia intra denarium sola Ijitos nec gignit, tribus essentialis trinitas animae ad imaginem
g
nec gignitur. Not. Mss. Dei constitutse subsistit. Porro quantum Patres
n Nam 2 et 6 faciunt 8, sive dxTcKa. laboraverint, quamque diversas vias inierint, ad
o 'EXnU vivere post cineres, id est spes resur- inveniendam exponendamque illam imaginem et
rectionis. Octonarius enim in divinis Litteris similitudinem Dei, quam in homine certum est
Novum Testamentum, corporumresurrectionem, exsistere, docent sacrarum Litterarum interpretes
ac majestatem regni Dei signittcat, inquit et in illud Geneseos, Faciamus hominem ad imagi-
probat Bongus ad hunc numerum in opere, quod nem et similitudinem nostram. Adi, si placet,
inscribit Mystica? numerorum significationis Benedictum Pcrerium nostrum in Comment. in
librum. Ubi de hoc genere plurima erudite con- Genesim tom. I, lib. IV fere ab initio.

LIBER SEXTUS
Increpitans segnem mordaci pectore gressum.
Sic desideriis semper dilatio fertur
GAPUT I Accumulare sitim : qua? si dilata residunt,
Non desideria* certe, non illa fuerunt. •
b. suppM

S. Germani adventus acl regiam Tandem susciperis, mundo gratissime Praesul, haec

Expectate diu ;
quamqua m non sorte cupita a a

tunc urbem Ravennatium More quidem solito nocturna silentia captans.

Nontamen excubias illic vitare sagaces
imperatori ceterisque gratis-
Posse fuit ; nec fraus cupidos concepta fefellit,
c simus; miraculorum ejus Quin et conspicerent, et conspecto fruerentur. F
Principis ecclesise meritoque et nomine pollens
ibidem frequentia. Petrus * apostolicum dicta servabat in urbe *
Cn ^ 80 '

'"'"'"
Forte gregem, vir praecelso splendoris aviti
Praevia fama ruens Latium conciverat orbem, Stemmate conspicuus, multa et probitate co-

Digressuin patris Germanum nuperab oris. [ruscus.

desiaerafeB
Ravennam certa celerem ratione subire : 147 Tum quoque jam juvenis cum matre Va- "

sit
Compertum sermone ferebant
id populi vario
Urbibus, et percompita, perque plateas
vicis, Romula sceptragerens,rerum flectebathabenas, (m mf „*-
Hoc vir, hoc mulier, hoc tunc infansque senex- Maximus imperio, factis et nomine magnus b. ,,(. ''
''

"
[que Catholicae fidei genitrix Placidia cultu <¥"""

Hoc juvenis, medium et siquid juvenemque se- Insignem tenern puerum formaratab ungui,
[nemque Stemmate condignum quondam sceptrisque pa-
Dispescit quatiebantomnia voces;
; validae [ternis.

Omnia fervebant instabant omnia votis

; : Cumque potestatis pra?celleret ordine eunctos,
Germanum dives, Germanum denique pauper (Quippe pater patriss, magni moderatoretorbis,)
Venturum, resono passim clamore fremebant. Religionis amor complerat pectora tantus,
Tantus amor Sancto, tanta est instantia vulgo Ut Christi famulis diversa in parte locatis,
Visere Pontificem certamque referre salutem : Cum genitrice pia plenum deferret honons
/(. jamque Et quamquam sumpti respectu plane * lahoris modum. Patrii sic sceptra decons
Officiique
Impatiens urgeret iter sed plurimus ardor i
d, sanc"*
; Ornabat sobrise jam tum virtutis amator.
*

Obstantes aegre nexusque morasque ferebat, Germanum maa-nse subeuntem moenibus urbis,
Qua
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 261

tractare decebat, Colla, manusque, pedes,

Qua tantuin pietate Patrem
et quicquid vis trucu-
, 11.«""
,

Fxcipiunt.
conversasorte, videres,
Rerum [lenta

pomptB refugum studio certante premebat Artarat rigido miserorum in corpore ferro
Qt ;

pompa sequax : edicto principis omnes Absolvit pietas, rabies quod vinxerat atra.
properat promiscua plebes semper robusta fide! cui subjacet. omne,
I
,, Burrunt ppoceres :

ruit agmine clerus: Quod natura negat, certis quam legibus ut.i
Tinn sacer ecclesiae denso
[,;,„, lilms lii
plaudunt,persultantplausibus illi, Omnipotensprohibet, fierisiquando perurget,
commune decusparili pietatesalutant. Esse quod insolitum, naturateste, probatur;
Et.

Plurimus augustos animi perflaverat ar- Proruit exemptis miserorum concio vinclis,
1 (8
ra
[dor, Squalida, pigra, horrens, miserabilis, hispida,

Obsequiis cumulare Virura. Cautissima rerum [mareens

Prseque ferens vacuos facili gestamine nexus,
Vas ainplinn regina struens regalibus escis,

mixta pinguedine carnis, Quis prius implicitos feritas obduxerat artus.

Non tamen ullius

Mittit Pontifici. Suscepto munere tali,

Linquitur innocuus tandem post tempora carcer,
Parfitur propriis obsonia cuncta ministris : Immunemque necispandit subeuntibus aulam.
Vindicat argentum, miseris fracturus egenis. Ecclesiae gremio, pacis praeeunte triumpho,

Kxin conspicuum compensat munere munus; Germanus reducem mira pietate cohort.em
Inserit. Ula novopersultans carmine plaudit.
Et vili et modico suppletur lignea pane,
Quam Pnesul parcos patinampromebat in usus: 151 Ibat in immensum meritis instructa beatis v.

Mittitur augustse. Donum complexaverenter Fama magni signorum gloria nec non
Patris ;
De incremento
Clara comes populos ad dogmata sancta ciebat signorum et
Suscipit, ettamquam caperet coelestia, condit;
glorim ejus.
Munere laeta dato, sed laetior illa recepto. E cunctis properare Iocis, quibus ardua virtus
Quam fuerit carum manans a Praesule donum, Jam dudumcomperta foret.Facundiaquamquara
M,,x liquido patuit quod et auro claudere li-
;
Nunc mihi suppeteret, soliti quam carmine vates
[gnum Gutturecenticano,totidemque exposcere linguis,
Jusserit, et variis panem servare medelis. Singula nec modicis possem perstringere verbis,
res seternis certe dignissima fastis! Quas Pater Ausoniis miracula gesserit oris,
0, quae sublimes inclinas gratia mentes, Amplifieante Deo dilecta? muneradotis.
Et Christo subigis mundani colla tumoris! Quis non quaesitam membrisve animisve medelae
regina, pium venerans in Praesule numen Hausit opem ? Cui non faverunt vota petenti ?
0, cui jam defert Romana potentia, Prasul Quisnon munificum cumulandus munere sensit?
Nec* aberit multo, quin ocyus astra sequenti Doctorem stolidus, patrem persensit egenus,
Deferatsetherius Superiscum millibus axis. Summissum minimi venerandum denique
,

149 Forte die quadam, populo stipante, pla- [summi

[team Utque docet Paulus, sic omnibus omnia factus,
Ingreditur, placido perlustrans omnia gressu, Divinis omnes studuit transfundere lucris.
Devenitque locum, misera quo sortenocentum 152 Hfectamen angelico non impar vita colori VI.

Publica damnarant tenebris ergastula turbam, Ne sine teste foret, sex assedisse feruntur Ut eisexpon-
Quique immersa cavo stricti vestigia ligno, Sancto pontifices, meritoque et nomine clari tiflces jugiter
assidebant.
Incertum, optarentne magis, potiusne timerent Tempore continuo seu cura miracula mundo
;

Suppliciis finirediem spes cetera torpet. : Ederet, aut crucibus corpusque artusque doma-
Ne trepidate, viri, neu vos addicite morti [ret,
Non omnis absumpta salus qua nulla putatur, :
Hi testes operum raultis mansere diebus.
Advehetoptatum, subducta clade, levamen. 153 Huc pede difficili quamquam decurrimus vn.
Compertus miseris usque est transire Sacerdos. [usque Mutcriei fu-
Elatas pariter tollunt ad sidera voces. At nunc ulterius tentans intendere gressum, turce trepida-
lio.
Agnoscis causas, populo referente, doloris :
Materise novitate premor; tum pondere fessus*,
* C. Lugd.
Indolet, ac. facilem stringit compassio mentem :
Irequidem nequeo; pudor est deponere fascem.
pressus
Carceris immites blanda pietate ministros Atque utinam, rebus ceelum crescentibus usque,
Advocat. Abducunt Sancti se visibus illi, Crescere verba dares, nasci qui verba dedisti F
Solvere quod nulla poterant ratione nocentes, Eligerem* sub fasce mori, quam cedere cceptis. • B. Malue-
Quos aulaa proceres horrendae mergere morti Sedquid ago?Priscumnesinam periisselaborem? rim
Decreto tulerant. Quo te nunc vertere demum, Cuique dat.um pelagi pene* contingere litus, "B ferme
Quo poteris, pietas? Vereor, persistere ccepto Unius objectu et trepida formidine saxi
Ne non sufficias aut, si persistere mens est,
; Lintea retrodare, et patiar succumbere noxae?
Indecorem subeas, tentata sorte, repulsam. Huc, Pater, aspires votis ingentibus, oro,
En, feritas refugitque Spesque procul fusas in pectoris antra refundas;
preces, spernitque pre-
[cantem. Vitalem functis animam cui reddere membris
ffestat ilivinum magis Quondam posse fuit ccenosa mole gravato.
explorare favorem ;

Qimdque negant homines,a Argumenta tui capiam tamen inde favoris,

majestate precari
Ceterasicquondam, sic tu superare solebas. Si modo, quod meraini, rite percurrere dones.
150 Prsesul poenales
gressum deflectit in aedes
Membra solo sternit : Deitatem cernuus orat : ANNOTATA.
'''•
pietas frustrataVirum; patuitque repente
liratia, qua gratum Christus perflarat Alum- a Quia ignotus ingredi maluerat. Not. Mss.
.. , num. b Poterat taceri hoc; saltem si de tolo imperii
>">- luudamentis carcer concussus ab imis, ejus lempore inlelliiji dcbeat.
oolvitur, et rigidi
summittunt vincula postes ;
jterrea, laxatis
immani pondere claustris,
'"'apatet; duros mirum languescere nexus,
'-'
triplices videas usum abjurasse catenas.
Kxonerata gravi relevantur pondere
colla,
CAPUT
 262 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. VI.

Germanusjuvenem saevo de funere raptum

S -
,,k "''«
Erigit; erectum turbis gaudentibus infert. m
CAPUT II. Procedit de morte novus, flatuque reducto,
Respirat, residet, refovetur, respicit, horret,
Seque stupet superesse sibi mox
Ibidem mortuum suscitat ; libe-
Exiit in solidum connixo pectore robur.
: viribus actis,

ratenergTimenum ;
prsedicit Laeta rei facies luctus elusit acerbos,
Et percepta diem pepererunt gaudia festum
obitum suum. Vocibus elatis contingit sidera virtus
:

Magnificata Dei. Sic tu, sic, Christe, futuro

VIII. Volusianus erat praecelso nomine quidam, Mox tecum Famulo cumulas praeconia laudum.
Vt Vnlusintti Urbis patricio, toti dilectus et urbi, Gloriasummatibi, mortis qui victor acerbse :

filium
Atque a cancellis prisco de more minister. Praecipis electis succumbere tartara servis.
Filius huic primis impense gratus in annis, 157 Regalis princeps hac tempestate eubilis,
IX,

Jam promulgandae spem posteritatis alebat; Et servator opum perhibetur forte fuisse "I Acalii

Is tamen immodicsB pulsatus verbere febris, Accolius, claro famosus nomine spado. Pmmiitm.
Tabuit infelix; furit ossibus intima pestis, Nobilis hicdamno tum torquebatur alumni,
Quin etiam liquidas jam depopulata medullas; Jam juvenis, jam qua velles, ex arte periti
Torrebat vicibus miserum frigusque calorque Repserat in meserum rabies horrenda furoris
Pestifer, insanus, miserabilis, immoderatus; Daemonis afflatu, propria qui peste nocivus,
Pertsesumque cibi, pertaesum denique potus, Allidit captas fcedo discrimine mentes,
Ferreus in mortem perstabat trudere somnus. Menstrua deciduos cum luna recolligit ignes.

Jam cedunt spes est sublata salutis;

medici ; Reginae precibus, miserantis talia, Sancto
Percellunt trepidos tantum lamenta parentes, Offertur, longa tandem de clade piandus.
Lurida in seternam clausuros lumina mortem. Suscipit; atque die purgandum distulit illo;
Vota sed ad Sanctum prope fera tulistis, amici. Cum tamen immanes, praemisso famine tantum,
Praevertit cita mors, nulli quae parcere novit. Trudere mos esset quoquam de corpore pestes :

Ille tamen properat, ccetu comitante piorum. Namque adeo miserum caecus penetraverat hos-
Nuntius interea coepto deterret euntes, [tis,

Nec fore, qua sese Praesul ratione fatiget, lntimaque et fluidas persederat usque medullas,
Quod puer extremae jussus concedere sorti, Acsi certadomus seu vas speciale malignis
,

usum spiraminis auras.

Sparserit in tenues Usibus addictum captiva sorte fuisset.
,i nrirtr 155 Tum vero precibus subigunt communibus Hunc Pater, hunc secum sub noctem claudere
[omnes [jussit.

Officio perstare pio; nec distulit ille. Mox quasi tormentis daemon compulsus amaris,
Inveniunt rigidos, fibris marcentibus, artus, Prorumpit caecis verbi virtute latebris;
Et jam concretum letali frigqre pectus :
Seque infelicem teneris rapuisse sub annis
Utque est Christicolis ritusque et cura salubris, Indicat; esse sui, placeat si cedere, juris,
Functam muneribus violenta sorte caducis Quod sibi constaret tantis servisse diebus.
Commendant animam, cui vivunt omnia, Regi. Non Pater; procul at discedere jussit,
tulit ista
Hincremeareparant.Tumluctus tollitur ingens, Nec post divini specimen tentare decoris.
Permixtusque ferit populorum sidera plangor, Effugit, et tenues exhalat pulsus in auras.
Confundens lugubres diris clamoribus aedes. Purgatus juvenis plaudenti redditur aulae.
Pontifices manibus defigunt oscula sanctis; 158 Venerat ille quidem, poscentibus Armo-
Ut coiwra
Orant, lugentum miseresceret ille parentum, [ricanis,
liwiw»»-
Defunctumque imo precibus revocaret averno. Pacturus veniam scasvae a pro crimine gentis.
nim '"I
1 ''
r'
Obstitit ille diu sancti ratione pudoris, Cessit res votis; mox
annuit induperator; sens '/»*"

Virtutem temere fassus non esse petendam, Arbitrio Patris constarunt * cuncta beati. oWiio» 1 ''

Nec, possis quantum, fieri debere periclum. Et foret quidem firmissima cautio pacis
illa
Imperiis fidei tandem concedere doctus, Mobilis at priscae revomens contagia fraudis
•
j,i'u consti-

leriml
C Annuit;hincpulchris mentemprajcingiturarmis, Natio, pestiferum solito meditata duellum,
Commoda militiae quse noverat esse supernae : Ausa est Romanas in sese armare secures.
Heec Heros vibrat, turbasque facessere mandat Hoc et Pontificis fuit intercessio cassa,
Imnii Sternitur hinc arvis*, tanto vicinior astris; Et si quid feritas praefixerat imperialis,
Fletibus implet humum, gemitu percellit Otym- Confiatum in miseros atroci sorte pependit.
II.
[pum, 159DumpermirificosGermanivolvimuractus,
pnrjHiMi''
Et Christum lacrymis, et Christum planctibus Dum juvat insignes calamo signare labores, „, ,i«"
,!
'

fittn

[orat. Quodque est innumerum, numero comprehen- (toifi

S»ff'

reduxeiit. 155 Audiit Omnipotens, nec differt vota Fide- [dere; tamquam IronstW-'
')'

•[lis : (Dicere quod scelus est) sic rara peregerit ille,

Elicitamque imis animam remeare cavernis, Ut nostris merito possit succumbere verbis,
Qua virtute potest, detexta retexere jussit. Pars rerum melior densa caligine torpet,
Extemplo recalent, motis compagibus, artus, Perniciem trepido certe latura poetae.
'
B. vegeti Et sensim prisci * repetunt collegia*sensus; Et te permagni fraudatum munere fructus,
Sanguine concepto, socius calor ossa revisit ec "
B. loca con Questuque et lacrymis quondam causabere,
' '
:

?rua Quae sopor urgebat, lucem jam lumina spirant;

Jamque micant digiti jam quaerit lingua mo-
; Sisummam ccepto detrectet musa labori uan*'
•II. 1'
[veri : Imposuisse manum cum sithsec*summalaboiis,
;
haec'
Omnia vitales exercent membra figuras. Qualiter ad vitam per mortis limina victor
Nec prius. Antistes artus e pulvere tollit, Germanus subiit, liquida percurrere canna.
Comminus adnixus donec consurgit uterque,
;
Esto : funereos sed mens praesaga doloris
Et puer, et Praesul; hic leto, fletibus ille res condigna tacen
: Horret inire modos.
Pugnaiiteni
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 263

llmi«
Pugnantem placido juvit committere plectro; D
Victorem refugis rutilo pompare triumpho?
,1

gratior exstet?
Exul gratus erat; regnans non
Dicere si metuis mortali corpore functum ;
GAPUT III
laude frequenta.
Ast immortalem cumulata
Vere immortalis, vere per secula vivit,
splendore cohortes, Sancti moi-bus; obitus; gloria;
Vivit, et empyrias auget
Conjunctus Domino, conformis denique Christo, hsereditas ; funus; translatio
Quodqne magis stupeas, unitus et uniflcatus
deitas Inque Deum transfusus homo, factusque Olurai;
*.
in Gallias.
, ,.

v.««.
160 Solverat umhrivaga mersas caligine terras
III. ipuiajxSpo; ', ingenuum rebus reparare colorem
II ui/nim
su-
Gnarus, et ignigenas ccelo subducere stellas :
Vix soles aliquot, spatio cedente, mearant xni.
Vt langwrt
iraMii«™ Germanusque pater, solemni laude peracta, Effectusque celer sequitur praesagia Vatis :

correptus
01,
Quai matutinos exercet carmine somnos, Carpuntur facili sanctissima membra dolore; sil.

'
l.llflft'1'

Mutua praesulibus de relligione beatis Invadit tenues penetralisflamma medullas;

Verba dabat, nitido Doctor clarissimus ore.
Auribus explicitis, colleetis sensibus,
Indebant animo felicia dicta capaci.
Quid, facunde Pater, quid per diversa moraris?
Dic, quod dicendum quainquam sit dicere triste,
;
Jamque pedes torpent, jam nutant mollia crura,
omnes Elanguent oculi moribundo in corpore sicci
Cunctalabant; mens sola Deum cernitque capit-
[que
163 Ast, ubi progressu coepit crudescere mor- XIV.

Tnste, minax, querulum, lacrymabile, prodigio- Lbus, Ut, imjravcs-

[sum. Urbs trepidare metu, luctuque incendere coelum :

cente incom-
modo civitas
Tandem, dilecti Germano fcedere fratres, Heu sors terrigenis olim confiata colonis !
;

turbata sit.
Accipite haec, et rem penitus defigite, dixit : Cernere vix licuit; jam nos, Pater optime, lin-
Viximus, et jussas aevi decurrimus oras [quis?
Nunc, quia certa manetgeneri sententia nostro, Nec patitur Christus carum per secla Clientem
Quaeque creata vigent, labefacta senescere cons- Vel torquere diu, partove absistere regno,
[tat, Martyrium cui vita fuit quin mole laborum;

Jam suprema vocant; vocat, inquam, Christus; Defessum nimia ter denos circiter annos,
[eundum est : lnvitat superas rerum Moderator in arces.
Solvi vult animus pcenali carcere trusus 164 Augustas inter, quas umquam protulit or- xv.
Jamque memor generis, contagia pigra recusat; [bis, Ut ab augusta

'pro «ethera iEthra " libens repetit, qui germen ab aethere Fastu seposito felix Placidia regni visitatus, re-
ferri se iu pa-
[traxit, Visitat inflrmum, refovet, complectitur, ambit;
triam postula-
'
II, limen Ergo resolvendus Superumque ad lumen* iturus, Docta caput rigidum divis summittere jussis, rit.
Me, iinemque meum vobis committere curo. Suggerit, edicat, siquid mens anxia captat :

i'*r«(u me- 161 Nocte quidem placidum caperem cum forte Nec mora prsestandi, ni desit cura petendi.
/<in(e, pmdi- [soporem, Mox Patris animum* patriae perstrinxit imago, • B. Patiis
ttril.
Visamihi facies, generosi numinis instar, Digrediens mcestam Pastor quam liquerat olim, mox
Fassa Deum nec vox hominem nec verba
; sona- Dum se fraternis mavult impendere causis
[bant : Nescia quae rerum, sortisque ignara futurae,
Christus erat, solet ille suos hac visere forma. Praesulis ad reditum voto pendebat inermi.
Admotaqne mihi blando conamine dextra, 165 Quid tu, quid gravidis oneras ccelestia vo- Apostrophe ad
Arrisit, rutiloque haec insuper addidit ore : [tis, nrbcm.
Care, peregrinas itiner subiturus in oras, plebs, opatria?Quidadhucspes pascisinertes?
Excipe coelestem, provisa viatica, stipem, Fata parant aliud, nec rerum maximus Auctor
Adjumenta viae. Tali tum famine motus, Hac vice prosequitursolita pietate volentes.
Quaerebam causamque viae, causamque laboris. Quod praestat, quodque est satius, praeponderat
Non, inquit, metuas patriam revocaris in al-
: [ille.

[tam Tempus adest, meritum capiat sine fine trium-

Et civem egregium jam jamque reposcit Olym- [phum
[pus, Germanus, scandens Capitolia cceli
liquidi
yuo mox perpetuam capies sine fine quietem ; Nec circumscribi, brevibusve insidere muris
Quo sine nocte dies, sine tempore tempora cur- Candida pompa sinit Latias mage fusa per oras
;

[runt : Edere quadrifido quaerit spectacula mundo.

Et pax, et requies, et lux, et gloria perpes.
Spectabunt alii spectato tu potiere
;

Dixit, et aethereas sese libravit in

auras. Et gremio capies, et molli fronde fovebis.
Sic Pater occiduae sortis suprema canebat. Non tuus est prisci Praesul oblitus amoris;
Pontifices alio somni portenta trahebant, Defunctusque docet, quantum te vivus amarit :

Credere nec poterant, contingere quod metue-

Te repetit; repetita, dabis pia thura sepulto.
[bant Hoc quidem reginam poscere munus
speciale
Sustulerat timor ipse fidem. SedPraesul anhelus numquam
illa magis invita petenti
Instituit ;

In patriae remeare sinum,

studiosius instat Concessit; sensitque, Viro non esse negandum,
Omnibus extremi causam mandare diei Quod secus ac vellet, numquam contingere pos-
Satsibi compertum , sat se pernoscere
dicens, [sit.
Quam patriam famulis Regnator spondeat orbis. Ter benedicte Pater, ter splendide, ter vene-
[rande,
ANNOTATA. Omnigenas tibi post Christum dependimus odas
Grex populusque tuus, cui viscera tot pietatis,
a Scaevae pro malae ac perversae. Gaudia tot mentis, spes tantas, commoda tanta,
Te redeunte, refers cum quo sunt omnia dextra;
;

Quo
 VITA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. METRICA LIB. VI.

sine nulla forent, ni frivola caeca, sinistra. Haec, Pater, Ausonias linquis monumenta per
Quo ,

XVI. 166 Quid referam Latio populos ex orbe ru- [oras

Concursus po- [entes Caesaris edicto notam referendus ad urbem, llss

pulorum ad
Quo languet medicus? Ardormanet omnibusidem His Ravenna tibi meritos dependit honores.
infirmum.
Visere, et obsequiis Sancto concurrere dignis : 171 Funeris impensa animis communibus ur-
Ui.
Et faciunt, ut qujsque potest, ut postulat ordo : [gent, fie

Omne tempus psallentibus immodulatur

choris : Quod non parva Viro debetur gloria tanto. fimeii* !"•

Accolius solido pollinxit aromate corpus

Pro lacrymis laudes,pro luctu personathymnus, ;

Invitans Superas Patris ad suprema cohortes. Vestibus, et molli regina Placidia fulcro
Extulit, et sanctos texit propensius artus
XVII. 167 Septimus afflarat rapido terrestria curru ;

Hinc iter, et comites, expensas, atque vehicla,

Ut sancta ani- Phcebus, ab occiduis remeans illustrior undis
ma carne so- Spiritus at coicis a ardens emergere vinclis,
Suppetiasque viae, seu commoda cuncta meandi
luta sit.
Emicat, et liquidas liber tranfertur in auras, Instruit augnstus, lectosque hac sorte ministros
a
Hymnizante polo laetumque alalagma b canente : Prosequitur largis regali munere * donis,
b
Sepserunt comites miro splendore Superni, Pontifices ea cura penes qunm maxime fervet culmine

Victoremque ferunt trans ignea sidera laetum, Et praesens struere obsequium, et vigilare fu-
Et sistunt solio summi per secula Regis. [turo.

XVIIl. 168 Miratur placidi sublimia culmina regni, Tum quicquid poscit prasstantia relligionis,
Descriptio Ignotum certe lumen miratur Olympi Funeris omnimodos unde unde aptatur in usus.
gloriw ejus in Agmine praecipuo sic informantur ad oras,
Et jam sub pedibus nubes et sidera cernit
ccelos trans-
Despectat rosei candentia lumina solis ;
Gallia (plaude) tuas, Antistite laeta recepto.
lati.
Despectat gelidae rorantia sidera lunae, 172 Nec te divinis exortem duxero donis, XXII.

Et quaecumque vagos exercet stella recursus, non infcecunda Placentia glebis,

Italicis Pf tktalin,

Telluris molem, circumfusasque tenebras, Cui mox dignatur sanctum succedere funus ««nienspore.

tytimrn >(/»,.

spiritus Pneumata* ventorum, tempestatumque tumo- Quodque intra ecclesiae noctu secreta locatum
IMtWif,
[rem ;
Dum vigili pietas hymnoque et lumine servat,
E
Cur ver tranquillum, cur torrida prodeat aestas; Forte loci matrona subit, cui passio dudum,
Autumnus uvis fcetetur, bruma pruinis Dicta paralysis, miseros labefecerat artus :
Et quicquid mundi volvit structura triquadri, Jam nervis fiuidum * laxa compage solutis '
imo Ouidmn

Et quicquid physicis perhibent succumbere cau- Cernere erat miseram defunctis vivere membris.
[sis; Haec sancto subdi poscit benefida feretro.
Siqua vigent numeris, mensuris, ponderibusve ;
Subditur et tota, quam longa est, nocte recum-
;

Si qua latent, et si qua patent in cardine rerum, [bens,

Puro cunctorum speculatur lumine causam : Haurit ccelestes, Christo vegetante, medelas
Omnia se subter, Christum super omnia cernit. Stringitur in solidum nervis in prisca reductis,
;

Ridet quin etiam pompas et culmina secli, Exceptat placidum, sopita peste, vigorem.
Reges horrendos, diademata, sceptra, tyrannos, Lux cceptum repetunt insistere callem:
redit, et

Et multo gazas scelerum fervore petitas, Elato capulo, mulier sanissima surgit,
Illusasauro tenui discrimine vestes, Munere Defuncti vitam sortita salubrem.
Et quicquid mundana potestvariare supellex ;
Miratur populus, genuinisvadere plantis,
"
malas affec- Ridet praeterea vanae jmao^a * mentis, Hactenus officii fuerat quse totius impos.
tiones Gaudia, spesque novas, iras, atrosque timores, Nec numerum referunt, nec stringi carmine
Fumificasque faces, solitus quas spargere livor :
[possunt

Proterit hsec pedibus, haec Victordenique calcat; Cetera, lustratas quae tum patrata per oras.
Quin et pestiferi, subigens venena, draconis Quin et bis triplicem nodo compescere funem d
Conterit ille caput, cristasque et sibila colla Cogimur, et raptis stadium componere metis.
Deprimit ; ille jacet, non ausus tollere contra. Lecta dabunt alias devotae symbola mentis.
XIX. 109 Interea Christus triplici caputipse corona 173 ^thereo monitu divisque exercita jussis XXIII.

Ut a Christo Vt GoHic t

Cingit : quae prima est, ter deno iaspide vernat; Gallia, Penninas agmen contendit in Alpes,
sit tripliciter ms /taffi

Proxima quae surgit, stat sexies acta * decemplex Exceptura suum dupliei pietate Parentem occiirrffif
coronatus.
c
Tertia centeno rutilat pulcherrima versu c. Quod proprius, quod longinqua regione relatus F
'
B. bis ter
decus ! o magni pernobilis Incola cceli ! Urget amor cives, urget reverentia certe
facta Orbis deliciae, Praesul, per secula salve, Quodqueverentur, amant; quod amantidnempe
c Terque quaterque juvat, vel millies addere; [verentur :

[salve : Felices utroque tamen

; si perpete voto
Et salve, et valeas, et aveto, et summe valeto. Et metuant et ament metuendum et semper

170 Quod superest ; valida inter partes lite co- [amandum.

XX.
muma 10-
Ut certatim [orta, 174 Omne genus hominum diversa ad *
DesaiptU'
defuncti exu- Praesulis induvias certatim quisque reposcunt; [currit
oficin
vias diripue-
His inhiant, has quisque sibi rapuisse laborant Ergo vias alii, disjectis molibus, aequant; rentiuiii-
rint.
Acrior ex opibus nusquam contentio summis Pontibus instructis conducunt littora quidam
Emersisse solet modica ditescere praeda
:
Hi psalmis reboant plaudunt concentibus ilh
;

Est votum cunctis, nequeat cum cedere cunctis. Succollant alii; jactant impendia multi;
Promitur in medium, partem sed vindicat aula, Qui possunt, onere vicibus succedere gaudent
Partem pontifices, collata sorte, capessunt. possunt,
Id qui non possunt, quod solum denique
Sanctorum gerulam divo pro munere capsam Deducunt oculis, oculis et voce sequuntur ;

Impatiens regina capit mox pignoris almi ; Lumina multiplici rerum constructa paratu
Petrus ovat spolio, prsesul sanctissimus urbis, Obnubunt rutilos phcebeae lampadis ignes.
Ciliciumque rapit, sacram rapit ipse cucullam Tanta datur cineri si rerum pompa caduco ;
;

Cetera pontifices certant disrumpere seni, Quanta animam superis insignit gloria castris
•

Atque unus cinglum praevindicat, alter amictum Redemp-

Quanta polo
1
; si tanta solo?Te dante,
Cumque duo tunicam, sagulum duo diripuere. [tor,

Sanctorum
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 265

Sanctorum sempermors est pretiosatuorum. Eluat aeterno mercis dispendia luctu ! D

Hoc splendore, Pater, Latiis evectus ab oris, 176 Nec me gazarum merito, Rex magne, tua- operis
Ordine magnifico dilectae redderis urbi, [rum
Nobile qua servat sanctissima membra sepul- Exortem faxim sunt et mihi pensa talenti
:

[chrum. Cauta mei stant cuique sua? compendia mercis

:

Spiritus at perpes meritorum lampade vernans, In luteis specubus defossa pecunia quamquam
Vivit, et aetemis attollit secula signis. Et furti et fraudis servum condemnet inertem.
Cumque dies reducem te fecerit ultimus arvis,
ANNOTATA. Atque inter famulos discrimina duxeris ajqua,
Hic referet macti grates et praemia fisci,
a Coicis, id est terrenis. Not. Mss. Sed scri- Admissus superi in sedes et gaudia regni
bendum choicis, a Grceco yaXmi, terrenus. Ille luet meritis negleeta porismata* poenis,
i. e. nejto-
h Alalagma,idesthymnum victorise. Not. Mss. Extrusus placidae pulchris e mcenibus aulse. tiationes

db O/AKa, jubilo, exsulto, Id reputans animo, metuensque immane pericli,

c Alluditur, utsupra, ad parabolam de semine Qua possem tantae memet subducere noxae,
fructificante in terra bona Malth. xm. Sedulus instabam volventem plurima, tandem
:

d Bis triplicem funem appellat libros hosce sex. Impulit huc (nec certum babeo, casusne, Deusne)
Germanum melicis illustrem reddere musis,
Hoc venam ingenii primum tentare periclo,
Hoc intentatae rudimen pulsare poesis
EPILOGUS Multa dabant animos amor et reverentia Sancti,
;
" '
B. sperimeo

Plurima materies, .tum praeter cetera, quod me

Et debere Viro etnimium debere monebat
Dei, et S. Germani in aucto- Conscia mens rerum. Septennem ferme puellum

REM BENEFICIA, HUJUS Sancti servitiis me transcripsere parentes

Et sensusinopem, et cautae rationis inermem. E
OPERIS CAUSiE PRyECIPU.B. Suscepit tenerum blande miserattis alumnum
;

Pane aluit tegmenta dedit; fomenta paravit

;

Corpore provexit tum sensibus amplificavit,

;

XXV. Nunc tibi nunc meritos, Jesu, sacramus ho- Vivax difficilem pectus largitus in artem ;

ftuic/usto [nores, Languores pepulit; discrimina cuncta subegit;

Subnixus solio flectis qui cuncta paterno, Absentem precibus, praesentem numine juvit;
Verbum cunctacreans,ructatum pectore Patris, Contulit omne bonum compescuit omne sinis-;

Rex, et principium, pax, et de lumine lumen,

Ars, et consilium, lex, et concordia rerum,
Causaque causarum, sed et ignee fons anima-
[rum,
Idem principium, medium idem, terminus idem
Qui numquam non es, numquam non esse tulisti;
Semper habes esse, qui praestas omnibus esse
Essentum pura ac simplex essentia rerum
Artubus infusus, percurrens omnia mundi,
Totus per totum, nec pars te distinet una.
To Patris radium, te Patri, Christe, cosevum,
Te colimus casta post haec de Virgine natum
[trum.
Carminibus nostris hic illaudatus abiret?
177 Talia volventem terrebant plurima con- cumgivtOirinn
[tra;
Materiae gravitas, siccae jejunia linguse,
Tum species operis, vilis persona poetae,
Quodque Dei laus est labiis incompta scelestis.
; Subvenit trepido praesens fiducia vati ;
Quod posses lubrici plectrum vegetare palati,
Cui mutis facilem mos est reparare loquelam.
Inque preces validas memet connixus adegi,
Sic reputans, sic te, rerum Moderator adorans :

Pneumatis accessu, supera manantis ab arce Si tua sunt, quae posco, Deus si, te tribuente, ;

Decreto TpiiSos, qua substant omnia, summae.

Germanus haec posse tulit, tu rite petenti
Sic Verbum caro earnem quod fecerat olim
fit,
Munera fer linguae, cujus sunt munera linguae :

Ut caro conversim fieret mirabile Verbum. Gratia velle dedit concedat gratia posse.
;
1
e.Camem Sic te Sapxfloyov *
casta ratione fatemur,
ferbnm.
Audisti, etsiquid potui, tu posse dedisti.
•V»l.
Vera Dei proles, hominis verissima proles; Hinc tua laus nostro semper concrescat in ore,
Jfss.
Verus homo atque Deus hinc conditus, inde
C ;
Rex regum, Pater alme hominum, spes clara
[Creator [tuorum,
Sic duplicata personam temperat unam.
T 4<ns Quem sua collatis jubilat plasmatio bombis,
Tu piushumanae per secula gentis amator,
Astra, poli, nubes, et machina cuncta polorum,
Sanguine perfusum tersisti crimine mundum
Solque, sororque*, nives, lymphaeque,et spiritus t. i luiia-
Deniissus stygias vitae reparatorad umbras, [omnis, que
Uttandem, spoliis prostrato exhostereceptis, Cauma, geluque, dies, et densae nubila noctis,
'••Mlestcs Splendidus remeares victor in arces
olpavlaj "
Aridaque, et montes, colles, et caerula ponti,
Quo te suscipiunt Seraphim oculosa, canoro
1"» oo^o-
Fluminaque, et fontes, exin viventia cuncta,
Carmine multiplicem modulantia s^aXoviocv *,
'T'» oollau- Quaeque vehit tellus, aer quae provehit altus,
Et senas pandunt blandis
dJlionem applausibus alas, Quae vehit aequoreus diversos gurges in usus.
jvrdentes summo summae Deitatis
ainore. 178 Ergo age , et oblatis praesens illabere
Hie tu stelligero dispensans actione.
omnia sceptro, [votis,
Partiris propriispolyformia munera servis. Quodque dare placuit, placeat captare libenter
Istetalentorum sortitus fcenora quinque, Ut quondam minimo viduam quadrante beasti
Naviter activis exercet tempora causis
Ignoscensque, meae disrumpito vincula culpae
Hic seitus melior,
compensat dogmata factis, Multa namque premor formidine supplieiorum.
ltsfatus getninum sese
retulisse talentum : En, vitam miseram jam trina decennia versant,
Est, cui
doctrinae succedit copia tantum Additur his annus, aevo gliscente, secundus a;
Debitor unius reputabitur iste
talenti. Meque boni quicquam numquam gessisse,recor-
Atque utinam tenebras non ille
redactus in atras, [dor :
Jutii Tomus VII. 34 Hinc
 266 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

A Hinc curae stimulant, et mentis ad intima mor- Judicium libris tecumque sedebit apertis,
[dent. Heu ! quis me instanti tum defensabit ab ira?
Jam lapsum releva; jam purga sorde, Creator; Subnixum trabea, praesul Germane, perenni MSS.

Exue praeteritis, praesentibus atque tuere, Tunc inter proceres te cernere credo supernos :

Praecautumque satis a culpis redde futuris.
Da meminisse tui, sicut meminisse necesse est,
Vitta prius rupto quam diffluat aurea ductu,
Eflundat liquidas funisve argenteus undas,
Et cisterna rotam, fons influus atterat urnam
'
pm quando- Tum, quandoque * meae.tenuis
Ergo tui tum, sancte Pater, miserescito vatis;
Cumque olidis vinctum * despexeris eminus haedis
Junciun,
(Id mihi nam spondent scelerum monumenta
[meorum)
: Tum Regem precibus pulsare memento benignis.
substantia vitae Flectetur certe, dicet flexusque ministro :

cunique Liquerit hos artus, et conclamata jacebit Germanus poscit ; non fas sprevisse precantem
Materies cineris, tu clemens parce Redemptor, Hunc hsedum niveos quamprimum transfer in
Ne me tartarei rapiat vis ulla ministri, [agnos :

Neu voret hanc animam truculentae flamma ge- Agnus eat dexter, decoretur vellere pulchro.
[hennse.
•
B consump- Cumque et quadrifidum finis absumpserit * or- ANNOTATA.
seril
[bem,
Affuerisque tui judex in numine Patris, a Adi Commentarium prcevium num. 40.

MIRACULA SANCTI GERMANI

EPISGOPI AUTISSIODORENSIS

AUCTORE EODEM S. HERICO MONACHO

L I B R I D U
Ex pervetusto codice nostro membraneo Lugdunensi, cum
aliis Mss. et editione Labbeana collato.

PROLOGUS AUCTORIS
Acta S. Ger- Vitam et Miracula apostolicae memoriae sum- trocinio castigamus. Siquidem, ut in nostra ar-
mani maque cum reverentia nominandi domni chivis ecclesiae annotatum reperitur, beatissimo
Germani episcopi, absque ullis litterarum praesi- Germano rebus exempto humanis, in episcopa-
diis inoperoso, vel potius profano, diutius, quam tum suffectus Alodius, triginta ferme annis pon-
fuit aequum, latuisse silentio, consulta diligen- functionem explevit. Hoc vita de-
tificatus sui
tius magistra rerum testatur antiquitas. Constat funeto,ob rabiem emergentium intra Gallias
namque ad sancti Censurii episcopi tempora, barbarorum, ecclesiasticae libertatis mersa pri-
qui quartus post beatissimum Germanum rexit vilegia, dignitas obruta, splendor obtusus, vim
ecclesiam Autissiodorensem, intentatum omni- Christiani roboris cunctam perdiderunt itaque :

bus id perstitisse negotium, dum per successus civitas episcopo vidua decem permansit annis,
temporum juniores quique simplici seniorum re- quibus transactis, Fraternus, a beato Germano
latione contenti, numquam haec arbitrabantur a tertius pontificatui subrogatur. Is qua die ordi-
memoria posse obsolescere; quandoquidem vul- natus, eadem quoque ab eisdem barbaris inte-
tum se optime credit diuturni-
garis inurbanitas remptus, martyrio coronatus est. Huic praeno-
tati prospicere,
cumillustriaquaeque et maxima, minatus Censurius quarto substituitur loco. Ab
succidua solum narratione ad posteros fecerit excessu itaque beatissimi Germani ad hunc usque
emanare. Res ista non insana minus quam im- Censurium plus minus quadraginta colliguntur
provida, perniciosa Sanctorum praeconiis inter- anni suprataxato ordine decurrentes a.
dum peperit detrimenta, quod quiimperitae rus- 3 Is cum ecclesiastici primatus polleret digni- curn supt
"

ticitati fidem astruat, rarum quemque reperias; sent ocuW

tate, Constantius Lugduni impense doctissimus,
dum ea, quse afferunt, partim fabulosa, inepta impulsu vel precibus sancti Patientis, ejustunc
nritmtestfS'

patrim et ridicula, perque hoc literarum sacra- urbis episcopi, librum de vita et virtutibus bea-
riis aestimantur indigna. Ita factum est, ut
quae- tissimiGermani mira sententiarum elegantia,
dam ignorata penitus alia ad succedentium
,
copiosoque delectu verborum excellentissime edi-
notitiam insincere manantia, multorum et ma- dit; cum peroracunctorumSancti recens adhuc
gnorum Sanctorum praecelsas memorias inoffi- spiraret memoria, pluresque, qui eum degentem
ciosissime obscurarint.
seculo viderant, superessent; quorum indubitata
aitttis 10 post 2 Quod si cuiquam forte curioso rerum, ea relatio, sanctitatis ejus magnalia pura adhuc, et
ijiis obitum, quae in Gestis de tanto feruntur Antistite,
minus necdum varietatis labem perpessa, ferebat. Nec
rata, minus plena minus denique
, veritate sub- vero abnuerim sex illorum pontificum, qui sancto
mxa videantur, quod prius, quam hsec ederen-
Viro in Italia commoranti jugiter assederunt,
tur, aliquot temporum dicuntur
interfluxisse aliquos tunc quoque rebus interfuisse humanis;
curncula; hunc inspecta ratione
diligentius qui juxta fidem ejusdem historiographi, testes
quod non probe sentiat, adhibitse vetustatis
pa- operum illius multis exstiteretemporibus.
4 Ea
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 267

prima open succenseat praefatum

muoo 4 Ea tempestate Lugdunensium civitas, prolixius*, animante D
it
acprsBcipuaGalliarum, professionequoquescien- Domino, ad propositum accedamus. 'idest pre-
disciplina inter omnes extulerat fatio prolixior
tis, artiumque
rtfSit Con- oapnt offensa namque sapientia, quce propter
: ANNOTATA.
pr» quorumdam lu-
,lcntius,
seipsam tantum appetenda est,
iwfh- indisciplinata vita, om-
....

cris turpidus, multorum a Vide qum de his dicta sunt in Commcntario

iimsil-
nium postremo tepide se appetentium inhonesta pra>vio § 4, num. 36 et seq.

desidia, prseceptorum inopia intercedente, prio- b Juvenalis lib. I Satyrarum, versu 44 citjits ;

rumque studiis pene collapsis, hujus nostrae exi- expositionem dat Papirius Massonus in Descrip-
tialiter perosa
regionis, Lugduni sibi aliquamdiu tione fluminum Gallice, ubi de Arare fluvio.
familiare consistorium collocavit. Ibi, quas di- c Adi Constantmmnum. 77.
cunt, disciplinarum liberalium peritia, quasque
ordine currere noc tempore fabula tantum est,
eo nsqne convaluit;
ut quantum ad scholas, pu-
LIBER PRIMUS
blicnm appellaretur citramarini orbis gymna-
sium. Et, ut aliquid rationis afferre videar, eoid

!
(|NIS(|IIIS argumento colligimus, quod quisque * artiuni CAPUT I.
nrofitendarum afflceretur studio non ante pro- ,

fessis inscribi merebatur, quam liuc explorata

S.Germani colloquium cumdis-
diligentia examinatus abiret. Cui rei Satyricus
quoque astipulatur qui, ut exempli circumstan-
; cipulo defuncto, mortui re-
tia res eluceat, primo sui operis libro
acriter
diuque in impudicos invectus, refert, eos con- suscitatio ; aliaque viventis
scientia frequentati sceleris perinde pallescere,
miracula a Constantio pree-
Ut Lugdunensem rhetor dicturus ad aram b. Ita
B claret, hanc sapientibus et palmas et nomina termissa. e
olim fuisse largitam.
5 Haee brevi perstrinximus, ut advertas, ad Itinera sancti Viri coelestibus semper claruisse t.
,
icniraWjstmi
beati Germani retractanda miracula e tanta urbe miraculis, et Gestorum auctoritas, et eorum, De Mkhomm.
^erf multa si?

/imutomitttse
non imperitum quemque, verum eloquentissi- quos peragravit, fatentur notissima monumenta
mum, ascitum sui industria pontiflcis, accessisse. locorum neque enim mundanis tenebris lucer-
:

Qui etsi, ut subjecti operis testatur praesentia, nam faseratobnubi sideream, quam ad errorum
facundia conspicuus, modicis et absolutis senten- discutiendam caliginem suaviter cuncta dispo-
tiisefferendus brevitatis amantissimus, fastidii
, nens Deus candelabro locaverat in sublimi. Ut
denique evitandi plus aequo studiosus exstitit ergo ecclesiasticis ex animo utilitatibus proprium
prsesumptionis tamen se reum coarguens, non devoverat caput, certi ratione negotii contigit,
absque pudoris cunctamine tantae se difflcultatis eum cum delectis comitibus iter necessarium ag-
operas insumpsisse fatetur, exsuae omnino humi- gredi. Jamque eo aliquantum progresso, unus
litatisabjectu justiflcandus, et, praeterquam quod discipulorum ejus, qui sanctum Virum de Hi-
sciens plura praeteriit, multifaria laude dignis- bernia fuerat prosecutus a, cui Michomeri voca- ,,

simus. Opus sane confectum, operosaque apud bulumfuit, adhancipsamdelectusexpeditionem,

se diu repexum diligentia, obtentu praenominati quod cum ipso exire nequiverat, post Magistri
sancti Censurii Autissiodorensi postmodum di- cum ad castrum, cui
vestigia profectus est; qui
rexit ecclesiae,ipso auctore longius promulgan- Tharnodori b nomen est, distatque ab urbe*fere 6
dum. Ubi quoniam veritate, cui minime grati decem et octo millibus, pervenisset, languore . Ai/fe-
existimus, testatur Deum conscium secretorum, interceptus, ibidem decubuit; paucisque inter- siodorensi
se plura de domni Germani factis agnita et pro- jectis diebus vita defunctus, atque in clivo ejus-
bata tacuisse (ex quo reum se quoque denunciat, dem rupis a fldelibussepulturae mandatus est.
supprimendo quod mirabiliter ad profectum
, 8 Contigit, beatissimum Germanum post dies monucho et
oinnium divina virtus operata est c;) diu est, remenso itinere
aliquot, , ad eumdem devenisse discipuh cjm
quod religioni concinnum, saluti conducibile, locum (credo excessum discipuli, praemonente p
aedificationi certe proflcuum existere, animo in- eum Spiritu, didicisse :) accedensque ad locum,
duxi meo; si horum aliqua, quae omissa sunt, quo fuerat tumulatus, oratione praemissa, jussit
quaeve notitia consequi potuit, ab aliquo peritio- revelli sepulchrum. Michomeres vocatus ex no-
rum litteris allegari contigisset. mine, vitali resumpto usu, resedisse fertur a :

ttmm ii/i.
6 Quod quia ineffectum hactenus est, constat- quo sanctissimus Pontifex, quid ageret, aut si
Wpro/ferej
que certissime, haec, ut non impune prseteriri, quiete frueretur, curiosius percontatus, hoc con-
"«rims.-him
ita non infructuose attingi; quamquam nulla, firmatur accepisse responsi ; Gratias, inquit, Pa-
"*°arti nisi per divinum adjutorium, hujus possibilitatis
rfcs- ter sanctissime, praecipuis meritis tuis et ago et
conscientia, non mihi quidem meique similibus, habeo, quoniam obtentu beatitudinis tuae, nihil
scilicet imperitis, attentandum verum devotio- molestum,
, cuncta mihi pla-
triste nihil pertuli;
ms in Deum, affectionisque in Sanctum plenum cida, salubria constant universa. Cui Pontifex
opus aggredior; eo magis in spem ductus, quod Vis, ait, mecum adhuc in praedicationis officio
!s, qui totius creaturae universaliter laudatur desudare; an, ut cceperas, quiescere? Tum ille;
officio, si homines sua praeconia suppresserint, Dummodo, inquit, tua? non grave sit sanctitati,
lapides asserit clamaturos. Suscepti negotii eam peregrinari a Christo ulterius necesse non habeo,
uucimus dispositionem constare ratissimam, si cui, ut coepi, adhserere optimum mihi est; oro-
eorum, quae ante gloriosum ejus transitum per que, unde modo avocatus sum, tuis quam citis-
eum patrata, relatione satis asserta feruntur, sime precibus revocari. Quo praedicto c annuente '
e
aliqua prsemittentes, ad illa, quae post ad sacram Pontiflce caput iterum deposuit cunctisque
, ,

ejus memoriam et fieri vidimus, et facta didici- mirantibus, in pace quievit. Fidenter dixerim,
mus, ordiue provehamur. Verum, ne succinoto eum tunc habitasse in Germano , qui quondam
quatriduanum
 268 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

quatriduanura Lazarum clauso jara vocavit e rius obtineri posse confirmat. Cedens itaque par- \
; s n
"
tumulo. Hoc miraculum et tunc late patuit, et timmaternislacrymis,partiminstantiaepraesulis, »ionaoiii?,"
v

adhucceleberrimum volvitur per ora cunctorum omnia sufferenti praefisus caritati orationi solito ,
MSs -

nam et beato Michomeri ipso in loco deinceps imcumbit more Germanus beatissimus, defuncti-
oratorium est constructum, ubi Sanctum Dei que vitam lacrymis mercatusuberriraus, ingenti
digne venerantibus divina hodieque beneficia universorum gaudio, lugenti matri filium a fu-
cumulantur. nere revocavit incolumen. Ecclesia sanctitati
n. 9 Illud sane, quod apud urbem Aquilisiraam, ejus eodem constructa loco, innumeris deinceps
De ultaris sive, ut usus frequentior Egolismam tfcognomi- virtutibus claruit in qua monstratur hodieque
;

dedicatione
nat, perpetratum ferunt, eo robustius creditur, tumulus hominis suscitati, qui postmodum, de-
mirabili.
quo ejusindicia oculis subjectamonstrantur. Quo curso vitae suae legitnno spatio, ob miraculi per-
d
cum itineris esset continuatione delatus, digna, ennem memoriam, honestam ibidem meruit se-
et quse sane virum decebat apostolicum, exce- pulturam. Locus quoque cespitis, cui Sanctusin
ptione honoratus, ut novum ecclesiae senioris al- oratione postratus incubuit, magnae adhuc om-
tare honori Apostolorum Principis consecrans nibusexstatvenerationi, cancelloligneo opposito,
dedicaret, obnixe postulatus est rogantibus ca- ; atque a permeantium pedibus sacratas terrse lo-
ritatis officio morem gessit. Cumque id solemni culum defendente.
ritu perageret, innocentiapuritasque sanctarum 12 Idem territorium in publico aggere vieura
ejus manuum mox
miraculo declaratur.
coelesti continet quemdam, qui ex antiquo Basilicas Qmdmm
Ubicumque enim, et quoties per altaris cornua nuncupatus, patrati apud se dudum miraculi fa- V"nes,

mediumque, crucis effigiem sanctificati unguinis mosam adhuc ostentat evidentiam. Quidam nam-
liquore signavit ; ita marmor impressione pollicis que ejus loci incola, genere conspicuus, copiis
liquefactum subterfugit, ut ad impulsum digiti opulentus, ingentem in fundo suo conductis ar-
niveam putares cessisse mollitiera. Exstat idem extruebat ecclesiam cujus mole aliqua-
tificibus ;

marmor altari hodieque superpositum et specta- tenus jam in sublime porrecta, cumad consum-
culo et venerationi, quod sancti Viri benedictione mandum id , quod restabat operis , anxia E
sacratum , singularem ejus attestatur gratiam structorum instaret diligentia, die quadam in
meritorura. ejusdem fedificii culmine stantibus, opusquemire
iu. 10 In suburbio Aurelianensi ecclesia est ejus properantibus architectis, paries, cui insisteba-
(Juod ei rever- nomine dedicata, meritis frequentius illustrata ;
tur, a summo ad ima fundamenti ita perruptus
tenti ad urbem
cui construendae hanc fuisse memorant prima- dissectusque est, ut nutantibus partibus sibi rui-
suam sanctus
Anianus per riam rationem cum,
compositis ecclesiasticis
: nain, superstantibus vero proximum e vestigio
spiritum in- negotiis, quibus quam maxime urgebatur, ala- minaretur interitum. Caementariorurn imperitia
structus occur- criter adpropria remeans, Aurelianensi urbi jam collapsum opus, an dispensatione res humanas
rerit.
proximus immineret extemplo signa basilicae
; ordinabiliter digerente *, patrando fuerit mate- 'ai. dirigenle

senioris, nemine impellente, concussa, concentu ries oblata miraculo, id vero non facile discreve-
ultroneo (quod est dictu mirabile) adventus ejus rim.
cceperunt esse praenuntia. Tunc eidem civitati 13 Casu Germanus sanctissiraus ex adverso objtxtit signi

sanctus erat Anianus episcopus e, vir sanctitate publica incedens via, periculum utconspexit, ma- saWarisresfi-

et miraculis et ipse gloriosus, qui interna spiritus num in sublime extulit, crucisque expresso signa- '

edoctus revelatione, universis cleri plebisque un- culo, jamjamque vergenti ac pendulo lapsum
decumque coactis agminibus, extra urbem bea- parieti interdixit. Objectu manus sanctissimse
tissimo Germano obviara prodiit, excepit, vene- paries restitit, ac tamquam validissimo exceptus
ratus est, tantoque confectum ex itinere, quanta fulcro, in sui se status rectitudinem recepit. Ita
decuit obsequiorum diligentia, refovit. quantis unius effectu virtutis, et ruinae parietem, et ho-
illa dies exacta laetitiis ! Quantum honoris, the- mines morti subduxit. Quo quidem peracto, ma-
sauri quantum urbs illa ferebat, duabus aposto- gnisque excellentium declaratus praeconiis me-
columnis, olivis geminis impinguata,
licis fulta ritorum, propositum, ut coeperat , continuavit
candelabris splendidissimis illustrata! Eo itaque iter.Post tempus aliquod explicito tandem opere
quosemutuisSacerdotesamplexibus solem-
loci, templique fabrica consummata, cum jam de con-
postmodum beati Ger-
niter exceperunt, ecclesia secratione tractaretur, operis dominus prudenti F
mani nomine constructa, divinorum impensa tactus sententia; Nemo, inquit, hanc suo compe-
beneficiorum memorabile ejus meritis praebet tentius illustrabit nomine, quam Germanus san-
testimonium. ctissimus, cujus sublimibus meritis jam dudum
IV.
11 Postquam itaque spirituali
suavitate in initiata cognoscitur. Perstat hodieque ecclesia
De mortuo in Christo pariter epulati, jocundissimis se virtu- haec, beatissimi Germani titulo clarissima, mira-
itinerc susci- tum dapibus alteme expleverunt; Germanum culorum exhibitione frequentissima, ostentans
tato.
sanctissimum, id, quod restabat, itineris peractu- adhuc euindem parietem rimosa cicatrice nota-
rurn vir aeque meritis egregius Anianus in se- bilem, praeferentemque in se apostolicse testimo-
/'
cundura fere ab urbe lapidem germanae benevo- nia sanctitatis /.
VI.
lentife affectu prosecutus est. Quibus iter 14 Raro usquam aut mansit, aut docuit, quo "''
1
llnvrr
carpentibus, ecce, mulier vidua, unici cadaver non suae singularis excellentiae magnittca monu-
filii tumulandum ferens, pedibus provoluta
mi H h "1

San- menta perdurent piis animis pie de Deo senti-

:

ctorum, ut sui misererentur, orabat instantius entibus satisfaciet e multis paucitas annotata.
non casu, verum dispositione coelesti eorum sibi Haec sacne eo referuntur tutius, quo noscuntur
oblatam praesentiam incunctanter se credere,
;
certius, conspiciuntur prassentius. Per pagum
ainborum meritis maternae solitudini posse filium Tullensem populorum exce-
iter carpens, obvia
reformari. Diu inter duos dubitatum est, longe
ptus multitudine, quodam resedit loco, occurren-
de re tentanda pertinaciter concertatum
dum ; temque turbam verbi salutarisexhortatione for-
et hic beato Aniano, quod sua esset
dicecesis, de maturus, columam, quam forte manu gestabat,
miraculo judicat praesumendum et ille a Ger- ; virgam liumi defixit. Explicita praedicatione (mi-
mano sanctissimo, si quid erat faciendum, cele-
rum quod fuit visu, mirum quod est et dictu) ra-
musculos
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 209

mascnlos jam frondesque

produxerat. Haec m <le quo coenobio meminit Mabil-
Montis-Arigisi ;
sanctitatis in corylum robons lonius Annalibus Benedictinis adannum Christi
IIERICO

rno E" eius testimoniuni

convaluit, atque usque hodie
mgenti ab 841, num. 41.
inimensi
ne aut ramum qms De S. Prisco ct Sociis ejus MM. artum est
omnibus cautela veneratur,
i

aut indecens quidpiam sub llla, ail ilivm 26 Maii, a pag. 305 ubi rt hmc invenies
ex ea decerpere,
;

audeatperpetrare. Is locus nunc illiislriiln.

rca illam,
Ad cambutam g S. Germani,
quoque vulgariter,
dicitur.
CAPUT II
15 In pago quoque
Vastinensi h, m
.

vicinia
iii.

(l ,j.„, monasterii, interjecto Odonna numine, Alia quspdam ad ejus vitam

est mirandse magnitudinis, stipite procera,
niin ambitu vastissima, densitate opaca;
spectantia, usque ad obitum
virtute Pontificis coaluisse
„m similiter sancti et exsequias.
incunctanter asseritur, dum post sermonem eo
ad populum habitum, bacillum, quo seniles quoque, quod in ecclesiis ab ipso dedicatis
loci
Haec pro
Idpotiorem divinse virtutis evidentiani in exhi-
IX.

bat artus, telluri altius defixisset. De ifvclationt'

insolenti magnitudine adsui spectaculum multos bendis miraculis nemo fere ambigit declarari, a pcrspicua in
salutaribus meritorum ejus prseconiis abjudicari basilica
,. eontiguis adscivit regionibus. Bcclesia secus
Albani mnilij-
arboremestejusinsignisnomine; locusque idem, inhumanissimum inopportunumque putatur.
lis
Ad fagpnS. Germani, populariter nuncupatur. Quod u t tiatperspicuum, unotantum, eodeinque
18 Quod sane venerabilium
Martyrum busta non incelebri, nitemur exemplo. Reversus ex
VIII.

pontificatus ejus tempore comperta olaruerunt, Britanniis, reliquias antiquissimi pretiosique Al-
tatpm quis jure a miraculis excipiendum judicet? San- bani martyris secum detulit, atque infra muros
pavlatvs
ct» igitur illius multitudinis, quam cum beato Autissiodori basilicam eiscondendis exaedificans,
,,n. tmport
Priscotapud iocum Cotiacum Aurelianae perse- prsefati Martyris nomine dedicavit; in qua fe-

B cutionis trucidavit immanitas, sacratissima cor- runt, quemdam anxie religiosum deservisse pres-
imra propter siuvientem rabiem clam subducta, byterum, quiinter cetera probitatis studia id sibi

in cisterna quadam vastissima a Christianis, qui familiare effecerat, ut, signo basilicse senioris in-
niii existebant rarissimi, passim congesta sunt. crepante, corpus e lecto corripiens, ad ecclesiam
Horum memoria longo labentium temporum ob- quam celerrime properaret dumque ejusmodi :

scurata defluxu, ad tempus usque Germani san-
ctissimi cunctis ignota delituit: quo praesule,
Deus, in cujus conspectu suorum semper est mors
pretiosaSanctorum, disponens illorum patrocinio
populis subvenire, veneranda eorum corpora de-
rl.ir.n it : caput quoque beatissimi Prisci martyris
eidem miris revelans modis:cui recondendo qua-
Iilnr nli urlie millibiis ccc lcsiain cmisirilcns coll-
secravit ; quam signorum copia continue affluens
populorum concursibus facit esse celebrem. Hoc
non aliunde commentatum veruin ex relatione ; Septuagesimas tant.um die Dominico, cum supra
passionis eorum sincera relatione insertum
ANNOTATA.
a Cnnsule Commentarium prmvium num.
erga divinum servitium instaret vigilantia, una
noctium, cum a propria egrederetur domo, quae
supradictas basilicse adhserebat, angelicum audi-
vitchorum, harmonica concinentem consonantia,
Alleluia, cum Psalmo cxi.viii, qui inscribitur,
Laudate Dominum de ccelis, ad finem usque Psal-
teni. Qui attonitis auribus ad ostium oratorii
auscultans diligentius, eamdem memoriter didi-
cit modulationem.
18 Erat autem Alleluia, quod nostra ecclesia declarata
est. memorato Psalmo modulari eonsuevit, quod in
primo versu semel, in secundo bis, in tertio tri-
bus reciprocatum vicibus, in quarto demum rei-
74. teratur a capite quantum aut.ein reor, in hono-
:

Hibernia hic legitur omnibus Mss. nostris;

in rem sanctse et individuaB Trinitatis competenter
adeoquesic legendum videtur ; licet Papebrochius canitur. Id cum teneret memoria, convocatis
noster aliquando dubitaverit ad diem 30 Aprilis, post solemne matutinum Fratribus, traditaque,
pag. 776. quam perceperat, revelatione, ut res forettesta-
b Tbarnodori, alias Ternodori, vulgo Tonnerre, tior, modulationem quoque compertam eos edo-
in Campania Gallica. cuit: cujus onmis suavitasprotinusamenteillius
Hoc sane guanto mirabilius est, tuntn minus
c ita elapsa est, ut non nisi vocabuli solummodo
viaetur n Constantio vel ignorarivel omitii po- deinceps reminisci potuerit. Quod ei jure conti-
tuisse, si verum est. Ipse Uericus non videtur id gisse putatur ut is, qui intimata sibi secreta
;

prn certo habuisse, ut innuitur initio numeri ad laudem

se- ccelestia inconsulte prodidit, aliis id
quentis. Dei retinentibus, sua solius * ignorantia punire- solus
'

al.
ulgo Angoulesme, urlis episcopalis suli ar-
il I
tur. Quod Paulus Apostolus se metuere signifi-
chiepiscopatu Burdegalensi. cans, fatetur, se audisse arcana verba, quaj non
e De
S. Aniano, ep. Aurelianensi agendum licethomini loqui. Et Joauni praecipitur, ne sig-
''i'i'
1?
Novembris. Diutissime sedisse dicitur a net sunt septem tonitrua. Animas
a, quaj locuta
Samrnarthanis,puta ab anno Christi cireiter 390 quoque divina speculauti jubetur Audi, Israel; :

usque nil 153.

et tace b. Multa apud idem oratorium recensen-
IJiijiis
cum tur collata beneficia, cum in expulsione dajmo-
I
ecclesim solos parietes altari su-
perfuisse, cum scriberet, testatur Viola in Vita num, tum in illuminatione caecorum in his vero ;

s "i"ii Gallica
cap. xxvm, pag. 207. quam maxime qui diversa febrium accessione
,

fi Lambuta seu cambuta baculus appellatw vexati, ad locum se, Sanctorum imploratis pa-
ipio, i/iio nituntur ambulantes, ut ostendit trociniis, contulerunt.
i angius in Glossario. 19 Ecclesiam, cui praesul erat, non spirituali-
|| Pagus Vastinensis, vulgo le Gastinois, tra- bus modo, verum et temporalibus copiosissime Quod swe se-
c«tt est GalHm in provincia insulm Francice. fn extulit incrementis. Cujus in possessionibus fa- tlis ecclesiam
m«) tractu multimoda
est monasterium Gaiacum, parthenoni cultas ante ipsum quam fuerit perexilis, facile
largitate
r
'
">csti/ijectum,t7-ibuscirciterleucisaboppido colligi potest ; si, qualibus eam copiis auctam re-
liquit,
 270 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

liquit, aequis rationibus inspectetur : nam quia et cruciatuum consciam; cui, nescio, ostiolum
As n
quantum ad natales, nobilissimus fuit nobilium ;
an fenestram dixerim tanta erat humilitate,
"oiucHr!"
'1

quantum ad fortunam, in possessionibus et prae- perexiguum, ut nemo, quamvis quantilli corpo- ass -

diis ditissimorum ditissimus omnium, quae ei ;

ris,nisi pronus per id inrepere potuerit. Quidibi

ex jure paterno cesserant, in vita sua heredem gemituum, quid fusum est lacryinarum quantse ;

fecit ecclesiam, quam ejus ex parte maxima pa- Viro ad contemplandum Deum divinissimo reve-
trimoniis hodieque constare cognoscimus. Sunt lationes allatae, angelicae consolationes adhibitfe-
autem praedia haec numero perplura, quantitate postremo quam crebra confluentibus eo populis
permaxima, finibus spatiosa, sibique contermina, animarum corporumque perceptaremedia; mul-
situs qualitatejucundissima, reddituum ubertate tum est dicere. Quis saltem efficaciter sufficiat
praeclara Horum in uno, cur Epponiacus ex
c. pensitare, quae, quanta, et quam frequentia fue-
vetustate nomen est, venerabilis genitor ejus, rint? Quia soli constat Deo. Postquam inceptum
Rusticus nuncupatus, cum genitrice, Germanilla negotium paucis promovimus, ad eorum, quaa
nomine, in ecclesia Apostolorum Principis no- gloriosum ejustransitum subsecuta sunt, partem
d mine dedicata d, aris eorum capitibus superpo- quantulam explicandam, invocato Domino, ac-
e sitis e, decenter conditi requiescunt. cedam.
rtitareril. 20 virum, cui semper summa debentur;qui 23 Splendidissimus, orbique in tenebris agenti
amore vitae aeternae voluntariam amplexus pau- lumen inextinguibile datus domnus Germanus teapidi/oiii

periem, totum Christo dedit, sibi nihil retinuit! episcopus, post inimitabilem in seculo vitam, 9'oriosi (ra».

site
Quis animi ejus facilem,etsane ingenuo dignum post Gallias, Britanniasque, ipsam denique Ita-
ejns.

in hac parte possit explicare candorem? Quis liam doctrina et miraculis respersas, a Christo
bona, quibus nunc Ecclesia Christi per ipsum Domino vocatus, salutiferosque confortatus Via-
fruitur, relatu comprehendere ? Unde nunc epis- tico, apud Ravennam Italise civitatem Spiritu

copi ditantur, victualia clerici consequuntur, sus- sancto plebus Valentiniano juniore, Cons-
obiit,

tentantur monachi, recreantur egeni, hujusfuit, tantii filio, cum matre

Placidia orbis terrarum
ex ejus ad hos foecundissima largitate profusum obtinente monarchiam a quibus ibidem pro ad-
;

est.Quanta ad nos virtutum sanctitatisque ejus miratione sanctitatis, atque assiduitate miracu-
exempla manaverunt? Quanto latiora hinc po- lorum, ut liber Gestorum ejus satius explicat,
tuissent conflci monuinenta, compingi volumina, honorifice susceptus, Domino Christo sibi appa-
si eidegenti in seculo curiosus adhaesisset ali- rente, obitus sui praenoscens diem, multa licet

quis, qui verba ejus, ut singula ab ore fluebant, cum difficultate obtinuit, ut gleba sui corporis
exciperet, actusejus omnes curiosus observaret, propriaa redderetur civitati.
miracula denique, semper ei in promptu assis- 24 Causa praeterea profectionis ejus Raven- nv.

tentia, tenaci memoriae commendaret? Quando- nam quam non incerta vel fortuita fuerit, Vitae Quodnonfw-
tuitu Boimi-
quidem luculentus ille gestorum ejus breviator ejus textus declarat quodque hicrecapitulatum,
J
\ ^ .
:
r ., . mm pemr '

(ut non dixerim explanator, quod numquam abs- erit fortasse non moinciosum. Vir magmncus rit
que scrupulo vel legerim, vel legi audiverim) si Aetius ea tempestate reipublicae patricius ac
itinere ejus cuncta percurreret, si universacom- rector datus, Armoricani provocatus insolentia
memoraret, paraturum se contestatur lecturis populi (cujus leves et indisciplinati animi raro
congesta prolixitate fastidium f. umquam erga principes fidei servavere constan-
XI. 21 Et quoniam gloria Patris in suorum cla- tiam) Eochari Alanorum regi ferocissimo regio-
Succincta rescit moderamine filiorum, e multis, quos in nem illam pro rebellionis ultione invadendam,
mentio 1'atri-
Christo filios, in religione creditur habuisse dis- subjugandam, vastandamque permiserat. Quam
cii, per bea-
tum Germu-
cipulos, unius tantum, ejusdemque famosissimi, cum barbarus crudelissime invasisset, non tam
numin Hiber- castigata brevitate sufficiet inseri mentionem. praedae congerie, quam
caede allectus et san-
niam rlesti- Patricius, ut Gestorum ejus series prodit, Hiber- guine; beatissimus Germanus, jam ei progresso
nrtti. nicae peculiaris apostolus regionis, sanctissimo ei armatoque inter hostiles impetus occurrens, mi-
discipulatui octodecim addictus annis g, non (quodque universis
rabili auctoritatis constantia
mediocrem e tanti vena fontis in Scripturis coe- ab eo patratis miraculis aestimo praeferendum)
lestibus hausit eruditionem : quemque in reli- animum compulit ferocem deponere, exercitum
gione magnanimum, in virtutibus excellentem, revocare, a provinciae vastatione desistere ea ;
F
in doctrina strenuum, divinissimus consideravit conditione tamen, ut venia, quam barbarus prse-
Pontifex; ineptumque ducens, robustissimum stiterat, ab imperatore, vel ab Aetio peteretur. Ut
agricolam in dominicae segetis torpere cultura, ergocceptuminisericordiaecompleretofficium,de-
ad sanctum Coelestinum urbis Romae Papam per cursis Gallicanis,velltaliciscivitatibus, multisque
Segetium, presbyterum suum, eum direxit qui ;
ipso in itinere declaratus miraculis, Ravennam
viro prajstantissimo probitatis ecclesiasticee testi- quo tunc imperator cum matre augusta agebat,
monium apud Sedem ferret Apostolicam. Cujus diu licet expectatus, pervenit ; ibique ad arbi-
judicio approbatus, auctoritate fultus, benedic- trium suum, pro quibus petebat, pacem et secu-
tione denique roboratus, Hiberniae partes expe- ritatem obtinuit.
etctnwf
tiit, gentique illiproprie datus apostolus, tum 25 Verum, quia mobilis animi perfidis indisci- s ejm-

quidem eam doctrina et miraculis, nunc quoque, plinatum populum ad rebellioiiem pristinam re-
et in perpetuum miriflcis apostolatus sui illus- vocavit, non multo post ej us excessum, tyraniuca,
trat privilegiis. quam ipse in vita sua compresserat, gravius in
xn. 22 Singularis meritorum ejus potentia hoc se et
infelices emersit immanitas, Alanis, Gottus
De cellula, Gal-
tuetur argumento, quod per omnes aggeres iti- Wandalis ab Hispaniis in Africam, hinc in
crucibus illius
neris sui, ubicumque aut oravit, aut docuit, us- flammis et
familiariter lias progressis, universaque ferro,
conscia. que in hodiernum diem oratorise cellse, et signa vastitate proferentibus necdum supra memo-;

Crucis elata praefulgent monstratur hodieque in

;
ratus sanctissimus Anianus excesserat adnuc ;

monasterio, quod ipse construxit oratorium, , reverentissimus collega ejus Lupus, Trecassi-
postea ejus consecratum nomine; ubi incunc- norum antistes, ccelestem interrisagebatvitan 1 '

tanter novimus, esse cellulam h afflictionum ejus ferocitate

quique plebem suam a barbarica
precibus
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 271

sicut in hymno festivitatis gnet intelligcndo, Ne prodat, ne scribat, nepalam D

nrecibus protegens,
i"
IIEIIW
Ls Beda teste, canitur, Dum bella cuncta per- faciat.
B
f ,«CB»
derent, orando
Trecas muniit i. Quae cum lta se b Audi, Israel, et tace non legitur sic in vul-
:

profecto gratia beatissimo Ger- gata; sedapud Septuaginta, Deut. xxvn oersu 9,
habeant, divina
mano provisum hoc quoque nemo dubitave- Tace, et audi, Israel. S. Hieronymus quoque ad
legis insuperabilis existens Riislicum monachum hwc verba Moysi tribuit,
r it ut qui divinae
pro Christo legatione functus in Audi Israel, et tace.
causidicus,
mundo fuerat, in sancta; pacis confirmatione c Horum aliquot enumerat Historia episcopo-
finem caperet, pro qua inter
vitae rum Autissiod. cap.vu his verbis : Hic beatisi-
temporalis
homines reparanda mortem volunta- mus Pontifex basilicae S. Stephani protomartyris
Deura et
Auctor vitae pertulisset. Quo enim decentius agrum nobilissimum, cui Varsiacus nomen est,
riam
ordine agonis sui cursum
consummare potuit, cum universo apparatu et appendiciis suis con-
quo (lbi erectam a Sanclo ecclesiam fuisse
quam ut in eo animam poneret, cui et pro
tulit.

hujus S. Eugenice martyri Romana;, asserit D. LeReuf

consequendo in tam longo vitae stadio
in CaptO ctliberato Autissiodoro paq
cucurrisset? 284J simili- .

ter Vercisum, mirabile in se continentem pala-

\*.
20 Siquem sane improba Iudit cogitatio, bea-
tum Virum ignorantia imminentis decessus
tium, cum appendiciis suis; Poliacum quoque,
molem subisse qui si vitae seu Marciniacum;sed et Jociacum cum suissimi-
D tantae expeditionis ;

',.
.
fofflrf-
suae terminum, ut e vestigio instabat, agnosce- liter appendiciis fundum quoque Patriniacum,
;

„„l,mr.rrrs-
ret,nepedem quidem ab urbe sua longius efferre etCutiacum aeque cum appendiciis suis multa :
1

pateretur hunc ad librum de vita ejus editum

;
denique et alia, quae nobis modernis incognita,
dirigimus, quo et repraesentata veritate, errorem Deo vero sunt omnia nota. Quid et aliis ecclesiis
exuat, et vicini sui transitus quam non improvi- dederit, ibidem lege; et apud Viole cap. vn.
dus fuerit, etiam cum proficisceretur , vel in- d Apostolorum Principis nomine dedicata at :

structus agnoscat. Nam cum propter supra .

Hist. epp. Autissiod. lococitato habet, B. Joannis

memoratum negotium petiturus Italiam, fami- nomine dedicata. Forte ambos patronos coluit. E
liarem suum Senatorem presbyterum praeteriens, e Sic Rusticus et Germanilla videntur quo-

ex consuetudine visitasset; profecturus ab eo, dammodo canonizati, inquit in annotatis Mss.

solito affectuosius in amicum irruit, ac post am- Chifflelius noster; neque aliter Viola in Vita

plexus multiplices et oscula praedulcia, huj usmodi Gallica cap. i. Et sane, nisi pro Sanctis habiti
verbis salutatum reliquit : Vale in aeteraum, fuerint, non congruebat eorum tumulis ejusmodi
frater carissime ; vale, animae meae portio : tri- veneratio. Nemo est interim, quantum assequi
buat Deus, ut nos in Die judicii sine confusione potui, qui eos audeat Sanctis annumerare. Porro
videamus: ceterum inhac luce mutuo numquam ex aris illis duabus ea, quce a dextris fuit,S. Ger-
fruemur aspectu k. Quod quiaita contigisse ma- mano subinde consecrata, celebris fuisse dicitur
nifestum est, cui de praescientia sui transitus prodigiis, et prceserlim resuscitatione parvidorum,
liceat ambigere, qui de se tanta, tamque eviden- quos mortuos enixce matres ibidem offerre consue-
tia praedicere potuit? Ita vero Sanctus et caritate verant;teste Violajam assignato, cap. i.
anxius et jamjamque imminentis obitus non Constantium accusat suis ipsius verbis, quee
f
ignarus, nihil prius duxit, quam Domini praecepta dedimus num. 5G.
oomplere, seque ipsum circa finem pro ovium g Adi Commentarium prwvium supranum.48
Curisti revelatione impendere. His ita locatis, et 51. Observa hic eliam, in omnibus exemplari-
proposita repetamus. bus nostris exprimi annos octodecim ac proinde ;

1*1. 27 In apparatu defuncti sua certatim omnes corrigendam esse notam Papebrocliii nostri in
Di iwWlisstmo studia contulerunt : Acolius, regalis praepositus Vitam S. Patricii die 17 Martii pag 546. .

uaifumis
"Ifaralu.
cubiculi, cujus dudum puerum ab atrocissimi h De hac celln la meminisse videtur Constantius
daemonis peste curaverat, venerabile corpus mul- supra num. 33.
tiformiaromatum compositione confecit. Au- i Hymnus ille adhuc integcr esse dicitur in ana-
gusta ut vivo obsecuta fuerat,mortuo quoque ex lectis Cousineti de S. Lupo ep. Trecensi, qtia Pa-
animo deferre desiderans, sacri glebam cadave- risiis servantur Mss. apud S. Genovefai.
ris operosis ac valde subtilibus cumulavit indu- k Ita Constantius, num. 63. p
mentis, ad id devehendum conservandumque ex 1 Loculi hujus fragmenta eliamnum in pretio

cypresso mundissiraa loculo/ coaptato. Quibus servari diximus in Cummentario.

ita compositis, ne quid Sancti deesset officiis,
anxie praecavit imperator, iter iristruxit, evec-
tiones necessarias praebuit, ministros,
GAPUT III.
comites-
que deducendo funeri destinavit, quos expensa-
Translatio corporis ejus in
rum et totius
humanitatis impendiis copiose
prosecutus est. Episcopis ea fuit cura permaxima, Gallias; ejusdem receptio ac
ne sacris exequiis vel ad horam
deessent officia
religionis. quae ipsi
sepultura.
et praesentiinstruunt. et ne
processu itineris deficiant, ordinatione praemit- Quam robusti meriti, quam excellentisgloriae. X vn.
tant. Ita funus
satis ambitiose instructum, quam denique summi apud Christum loci Deecdesia-
magno prosequentium agmine promovetur ad fuerit, cujus erant, quibus publici aggeres illus-
IJallias.
trabantur, exequiae, pertinuit ad divinitatem
signorumaffluentiadeclarare.Vulgi oreseruntur
ANNOTATA. quam plurima, quibus eo fides detrahitur, quod
a Ne signet etc. Imo Apocalypseos cap. x, varie indigesteque feruntur. Nobile illud pretio-
versu 4 leqitur : Signa quae locuta sunt septem sumque est, quod cum memoria dignissimum,
tonitrua, et noli ea scribere. Ubi signare klem est tum aeque litteris ex antiquo inditum, et fidem
<l<iod sigillo obsignare et occulta servare. Sensum astruit, et aedificationi conducit. Expeditione
'"c ergo Hericus sequitur, non verba ; per Ne si- superius memorata, a venerabili Eusebioa, Ver-
cellensium
 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

cellensium pontifice, decenterexceptus, omnibus- neris continuatio non taederet. Vectandi succes-
* *
que humanitatis officiis, ut par erat, revelatus sus corporis cunctis, quamqnam sese violenter ttanco

est is ipseEusebius post longa contra antiquum

:
ingererent, provenire non potuit quibus tamen : SMS.

hostem certamina, post haereticorum, a quibus accedendi fuit copia, vicibus cessit at quos ir- :

multa passus est, convulsa molimina, post illud ruens frequentia cominus id tractare prohilmit,
deni(|ue clarissimum Phrygise exilium, a quo officii genus erat oculis deducere, ac vocibua in-

post quadriennium remeavit, longojam confectus timo devotionis fonte manantibus personare.
senio, rebusque pace reddita, novamtunc in urbe Plurima per iter totum, tum ecclesiis ejus no-
sua milesjam emerituscondebat ecclesiam. Hanc mine dedicatis, tum titulis sparsim affixis, bea-
ut Germanus beatissimus, Ravenna rediens, de- titudinis ejus monumenta monstrantur quo- :

diearet, obnixe deprecatus est: quod se devotius cumque locorum aut pernoctavit, aut pausam
impleturum serio repromisit. duxit. sanctitatis ejusadhuc notabUiter florente
per morlmm 29 Actum est, ut, beatissimi Confessoris com- memoria.
perto decessu, ad suso consecrationem basilicae, 32 Pretium deputabitur operae, id intactum
XIX.

ut mos fert ecclesiasticus, prarfatus pontifex se non excedere, qualiter sancti excessum Pontifi- OuaKfer >„,„,,

appararet quod * cum solemniter ingressurus, cis cunctis semper consulens divina providentia, eajcessussahii
' al. qunm ;

"o itmotwit.
pharos ex more compositasjussisset accendi (mi- plebi quoque siue orbitatem propriam adhuc

rum dictu quod est) admota flamma nullis lych- ignoranti compertam fore voluerit. Saturnus b
norum excipi potuit alimentis; quamquam id erat beatissimi Germani presbyter et discipulus,
non semel nec tentatum arte, frustra
simplici vita aeque probatissimus, ac sancto Viro familia-
persistentium manuseluseritministrorum. Cum- riter dilectus. Is, eo profecto in Italiam, jussu

que per dies aliquot casso iteratus labor perstan-
tibus perturbaretur obstacuhs, insolito negotii
percitus interceptu, a re proposita desistendum
judicavit episcopus; quodsibi cunctisque consta-
ret evidentissimum, impediri encaenii functio-
nem, aut in diversum differendam tempus, aut
pontificis alterius officio reservari. Interea vene-
randi funeris adesse pompam, famse pragcurrentis
nuntiatur indicio; cui prosequendo quis non emer-
geret quem propriae salutis incuria non urgeret?
;
Congestum undique rapit agmen episcopus; im-
pensaeque devotionis offlciis
ejus in urbe remanserat. Qua ergo nocte glorio-
sus Domini Confessor et Pontifex apud Raven-
nam felici migravit excessu, is quoque Autissio-
dori positus, splendidissimum ejus transitum,
angelo pandente, cognovit, ac divina instructus
revelatione, populis denuntiavit; quorumingenti
secum coacta multitudine, ad Alpiurn juga pro-
perat; ubiexeipiunt Galliae Patronum proprium,
tanto ejus funeri propensius serviturae, quanto
potiorem famulatum reverentiae mixtus amoris
extorquebat affectus. Hoc non commentitium
exceptum corpus est, nec vena ingemi prurientis extusum verum ;

intra jam dictae basilicae ambitum introduxit. vetustissimo insculptum marmori, scriptura quo-
Quod ubi primas aedium partes attigit, ita uni- que ipsa antiquitatis repraesentante characte-
versa luminum congeries ccelitus inflammata rem, apud nos hodieque servatur.
perfulsit, ut palam tieret, ad sacri exequias cor- 33 Crediderim sane, nonnullos a Ravenna, n.
poris hic quoque non defuisse divina? praesentiam sanctitatis ejus expertissimos, cum sacri gleba De quiwptt

majestatis; dum quae humanis non cesserant in- corporis peregrinationem sibi ultroneam in- sororibus s«-

cmm corfis
geniis, divinis facile nutibus deserviebant. dixisse, ac per hoc infatigatis animis, quam-
ard
Vcrcellis mi- 30 Tum sanctissimus Eusebius voti sui con- quam esset via longior, funus venerabile prose-
rabiliter dedi- scius, promissionisque a Sancto perceptae non cutos. In quibus et ex quibus quinque feruntur
cata. immemor, re altius expensa quodque ccelesti- , famosissimae proposito virgines, natu germanse
bus erat confectum auspiciis, humanis ineptum c, quarum nomina vel merita celebrem in nostra

ducens ministeriis retentari Sanctissimus, ait, ; provincia ex longo obtinuere memoriam. Harum
Germanus pactae memor sponsionis, ne votinos- tres, his vocabulis Magnentia, Palladia, atque
tri imperfectione torqueremur, quod vivenspro- Camilla d, ut singulae ipso in itinere divinitus
miserat, mortuus implere non distulit quaprop- : evocatae diem clausere novissimum e, in publico
ter susceptis tam evidentibus , tam praecelsis, aggere nobilem accepere sepulturam, ecclesiis
tam denique singularibus sanctitatis ejus testi- superstructis, earumquesanctitati dedicatis; quae
moniis ad exigendum
, quod divinis superest
, hodieque ob miraculorum evidentiam et famo-
mysteriis, implorato Domino, accingamur. Ita sissimaj constant, et ingenti populorum studio
fatus, ad altare se contulit, et Gloria in excelsis frequentantur. Duarum, quibus sacri tumulatio-
Den, quanto potuit canore, persultans, festum nem corporis est videre concessum, altera, cui
populis indixit diem. Sacris episcopaliter cele- Maxiinae vocabulum fuit, circa eamdem basili-

bratis, ac de splendore miraculi agitato sermone, cam condi promeruit ;

quam tamen postmodum
diutius quod superfuit horarum, religiosis circa ambitus fabricas majoris inclusit altera, Por- :

sacrum funus mancipavit excubiis. Ojustorum caria dicta, nono fere ab urbe milliario in ecclesia
suavis et semper indefecta memoria suorum ! suis praeclara meritis requiescit.
die, flt
in conspectu Domini mors perpetuo pretiosa Sanc- 34 Ex pridie Kalendarum Augustarum
torum Quid loci apud Dominum meruerit
! qua Confessor eximius sarcina levatus carnis,

nemini de cetero licuit dubitare antecujus exu- tertius et

; ccelestibus est insinuatus sacrariis ,

vias honorandas* in externis quoque regionibus cum sacri

'
al. adoran- quinquagesimus volvebatur dies /, rf/ssi»
1 »
<>•>"

das tantus signorum splendor emicuit quod fortasse : thesaurus corporis propriae refusus urbi, solenui crt o

soli constaret Deo nisi mirabilium frequentia

; obsequio populorum excipitur, atque intra pnn-
id generi declarasset humano. colloca-
g ambitum
cipalis, cui sederat, ecclesiae
wni. 31 Quibus ita exactis, viae redditur, novusque tur. Ibi per decem continuos dies h ingentiDU
l)e fenorc in- obsequiorum ardor, cunctorum innatus menti- officiorum impensis excolitur; donec ommbus,
stantissimo bus, erga sancti funeris munia cumulatur. Cres- ap-
quae ad jus sepulcri pertinent, ofticiosissime
occurrentium
cebat ingens undecumqueconcurrentium nume- congesta
populorum. paratis , non parva humani generis
rositas populorum, dum et novus locis singulis multitudine, ut Virum decebat apostolicum,
se-

comitatus accederet, et prosequentesquosqueiti- sw-

pulturae
1
traderetur. Verum, quia in rebus
guhs
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 273

irapune cuique opinari licitum clarius constaret omnibus, hunc summi in coelo D
c0 eulis pro captu
K
s. Ili«'
teraere dixerim, tantorum intercessu esse meriti, cujus in terris tanta providebantur
est, non
non funeris solummodo provisum appa- honori. Locus sepulcri hujus tum quidem perexi-
dierum
verum sacerdotibus ac populis e remotis guura erat oratorium, in suo ipsius praedio, mar-
ratui;
quique, si tyris Mauritii
terrarum undecumque occursuris, raeritis dedicatum quod Vir
t, »

exequiis, id vero ferrent aeger- splendidissimus supra memorato quondam Sa-

Sancti defuissent
turnodelegaverat, ut sub professione sacerdo-
rime, fuit hac tumulandi
Pontificis dilatione
talis tituli Martyrum memoriis inibi deserviret.
consultum.
36 Quod ergo sacri tui
corporis praesentia frui- Necdum immanitas ethnicae superstitionis obso-
01. leverat; adhuc Christianitas arctis obsessa fini-
mur, quod Viri post Apostolos splendidissimi
gloriosa memoria illustramur, quod denique bus angebatur, fanisque per orbem usquequaque
fxri myorU certissimum, quo se nostra fragilitas conferat, vigentibus, Christi ecclesiis extruendis modicus
/<"'" ambitus, exiguus impendebatur et cultus non-
periculorum omnium praesidium obtinemus, prae-
t,t,l,l,
:

mjssoineffabilisanctaeetindividuaeTrinitatisprae- dum se circa talia fidelium ardor effuderat; quo-

ttvyhrn.
conio,tibi, Pater sacratissime, grates omnimodas rum in his regionibus ante Germanum sanctis-

et habemuset agimus
amatorem patriae, tuto-
: te simum ingens quoque raritas existebat. Cum
rem patriae, tutorem gregis, tuorumque prasdi- enim ipse in urbe sua septimus ordine ecclesiam

camus patrem clementissimum filiorum qui cum ;

rexerit, claret profecto, quod hi, qui ante ipsum
in augustis imper.ii sedibus ipsorum componi
exstitere pontifices, obluctante sibi saevientium

posses manibus augustorum tantoque apicem ,

rabie paganorum, minus plene religionis funda-

locare sublimius, quantoest Romana excellentia vere primordia; cui tamen hic, cujus nobilitati,
Gallicana mediocritate provectior utque Roma ;
virtuti ac sapientiae passim obniti non poterat *, * cod. Vakel.

Apostolis, Ravenna quoque Germano perstaret multiraoda suo tempore contulit incrementa. poteranl

insignis : tamen paterna ac materna

vicerunt
ANNOTATA.
viscera vicit desolatorum amor et affectio filio-
;

rum, quos qualiter vivens, quamque impense
dilexeras, mortuus declarasti. Ita certe, ita tuam
decebat, Pater aequissime, sanctitatem ut qui
pro externorum commodis te frequenter impen-
a De Eusebio ep. Vercellensi agit Martyro-
S. E
logium liom. die 1 Augusli; sed cum nuper de-
; creto Romano festum ejus et Officium affixum
sit diei 16 Decembris, eo nos ejus Acta remitte-

deras, terras ac maria peragraveras, aspera pos- mus. Patet vero ex hoc loco, quam parum in an-
tremo cuncta pertuleras, domesticam non negli- tiqua chronologia versatus fuerit Hericus noster,
geres plebem, cui te Rector rerum maximus qui hojc de Eusebio, annis facile septuaginta ante
specialem contulit praeesse pastorem. quam Germanum vita functo, scribere non dubitaverit.
bene de illa meritus, quam sinceris es obsequiis Itaque pro Eusebio, quem exhibent Mss. nostra
excolendus, cujusorbitati acerbissimae, tam prae- omnia, scribendum fuisse S. Albinum, contendit
sens, tam praecipuum, tam denique familiare Ughellus iu episcopis Vercellcnsibus, Italim sacrce
suffragium providisti, quo non modo praesenti- recusce tom. IV, col. 761.At ego satis vereor; ut
bus consuleres, verum ipsis posteris quoque sub- hoc omnibus placeat : nam alia historia, huic ad-
venires Urbem nostram rerum natura disposi-
! modum similis narrantur a S. Adone archiepis-
trixsiccis locavit in rupibus, nullis opibus fultam, copo Viennensi, et Hcrici mquali, in Chronico,
nulla situs artisve qualitate munitam : haec ne cetate sexta, ad annum Christi 452cujus hmc
;

nomine quidem digna existeret, si tui thesauro est substanlia : Cum S. Germanus Ravennam
corporis caruisset quo quia illustrari mirifice
: petens , Viennam in Gallia prmteriret , ibi a
meruit, eo inter ceteras hinc gloriosus emicat, S. Severo presbytero rogatus, ut ccclesiam S. Ste-
quo post Apostolos nulla alia margaritum pre- phani recens cedificatam consecraret id se in re- ,

tiosius servat. ditu facturum promisit. Sed dum frustra diu

XXII. 30 Jam vero de supradictae exceptionis quali- exspectalus, non redit , ac dedicatio per alium
Hriraclafto tatequid sentiam, ad plenum efferre non sufficio; parattir, ecce tibi, in ipso articulo S. Germani
BOGBpfibnis

'»|>miiirte.
quoniam diu mecum multumque
retractans, nec defuncti corpus Ravenna ad suos destinatum,
ipsa animi hanc perspicacitate discerno.
satis illac refertur, atque in eamdem ecclesiam S. Ste-
Diem namque illam gaudii dixerim, an mceroris, phani, repausandi gralia, tanlisper deponitur; p
id vero in ancipiti est sed et si alterum sine
: sicque Viri Dei promissum impletur. Addit Ado
altero pradieem, tantorum tamque religiosorum Isicius tunc temporis Viennensem regebat eccle-
civium tum pietati tum prudentiae vereor dero- siam : in quo et ipse errat insigniter : cum Isi-
gare. Cujus enim fletibus ora vacarent, quem chius primus Viennensis non sederit saltem ante
ovilis pastore destituti orbitas admoneret? In
qua annum Christi 472 ; ut ostensum est ad diem 16
id putabatur gravissimum, Martii, ubi de S. Isichio, pag. 448; et diem 5 Fe-
quod peregre obeun-
tis excessui devotissimos
filios ne cQncessum bruarii, ubi de S. Avito, Isichii filio et successore,
quidem fuerat interesse. Ulud vero gaudium, pag. 661. Non commendant sane et utriusque
quam luit ineffabile; quam puris affectibus con- historice similitudo, et utriusque scriptoris errores
flata latitia? Recipiebant Patrem
Tutorem filii, in ea palpabiles veritatemulriusvis. Absit tamen,
pupilli, desperati consilium, trepidi omnino dicamus alterutram. Viola
firmamen- ut falsam
tum. diem festivam, tantis uberem lacrymis, cap. xxm deprehendit errorem quidem Herici;
I"»quisquis tantis gnixidani gaudiis cui quisque scd non Adonis; itaque quod Hericus de S. Euse-
"non inter-
;

tuit,
spectaculorum parte quam maxima caruit; bio et ecclcsia Vercellensi narrat, ipse de S. Isichio
quanec urbem tristior, necorbem afflavithilarior. et ecclesia Viennensi exponit, utramque confun-
xx». 37 Rite
"satru»,
omnibus praeparatis, cum et confluen- dens narrationem.
''*!«*
uum uulla esset requies, et qui convenerant, vix b De Saturno hoc vide prcetermissos ad hunc
«pul-
jam regionisamplitadine caperentur, die Kalen- diem.
T"™*fum
*"'<«*l<w, darum Oetobrium intra sepulchri abdita thesau- c In Vita Ms. S. Magnentim non dicuntur ha;
rus ccelestis deponitur, tanto orbis terrarum virgines fuisse inler se germanm; sedS. Magnen-
officio, tanta humani generis pietate, ut luce tim collegae et comites. Deiiide non quinque ibi
Julii Tomus VII. 35 numerantur,
 274 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

numerantur , sed quatuor tantum, omissa Maxi- precibus, cujus tanta tamque mirifica exstabant
ma. Maximam quor/ue vel cle hoc numefo non insignia sanctitatis.Ac ipsa tempestate, cum
esse, vel cum Magnentia confundi oporlere, con- prsefata augusta sanctus Lupus episcopus venit MSS.

tendit Bargedceus in eollcctione Ms. Sanclorum de superioris Burgundte partibus b ; quique non
Autissiodorensium ad diem 26 Novembris; idque multo post ad 16 Kal. Julii c, die functus supremo,
quia in theca lapidea longe antiquissima, in qua ex regina? placito in eadem ecclesia decenter ac
sercatur corpus S. Magnentice , hcec reprmsenta- religiose compositus requiescit; quod Pario pe-
tur in lecto moribunda cum tribus tantum assis- nes nos impressum marmori cuique legere cu-
tentibus ei virginibus : tum c/uici non plures pienti scriptura prodit antiquior.
exhibentur in picturis ecclesice S. Palladice. Di- 39 Exinde major Clotharius praenominate ,
ttn.
versam tamen a Magnentia Maximam fuisse ,
regni sublimatus in solio,
Crotechildis filius, Ce onwfu
sa-

maternaeque devotionisfidissimus executor et he- «tt

evincit ejus tumulus et corpus, quce usque adpro- metnorift
ejus.
fanationcm Calvinianam anni 1567 Autissiodori res, post genitricis excessum super adorandam
in ccenobio S. Germani servata fuerunt; ut patet beatissimi Germani memoriam per manus sancti
ex Actis visitationis Sigueriance ; ubi etiamnum Desiderii,ejusdem tunc urbis episcopi d, regali-
superesse dicitur hoc ejus epitaphium Gallicum : bus expensis fredam e composuit quae auro ar- ;

Hicjacet corpus dominae S. Maximae virginis, gentoque elegantissime decorata, in nostram

quae comitata est corpus S. Germani Ravenna quaque duravit setatem, auctorem ministrumque
usque in hoc ccenobium cum S. Palladia, S. Ma- operis insculptarum sibi designans suffragio lit-
gnentia, S. Camilla, et S. Porcaria. Ceterumquo terarum. Quin etiam memorabilis ejusdem Clo-
die colatur S. Maxima, tametsi exstet ejus sacel- tharii conjux, Ingundis nomine, cum religione
lum in laudato ccenobio , haclenus ignoramus. famosissima, tum etiam largitatis et diligentise
Castellanus eam accenset ahemeris. erga ecclesias singularis, sepulcro beati Germani
d De S. Magnentia agetur 26 Novembris ; de per idem tempus plurima vasorum palliorumque
SS. Palladia et Porcaria8 Octobris ; de S. Ca- obtulit ornamenta inter quae calicem egregium
;

B milla actum jam est die 3 Martii pag. 242 ubi
emendandus annus mortis ejus.
c Si in ipso itinere mortuce sunt, vel non cele-
brantur eo die, quo obierunt (iter enim duravit
ab initio Augusti usque ad 22 Septembris ;) vel
ubiper viam in morbum inciderunt, diu decubu-
; auro splendidissimo gemmisque compactum vidi-
mus, pretiosis reginas memoriam msertis litteris
prseferentem, quae munus hoc per manus supra
nominati Desiderii pontificis beato Germano de-
vota contulerat.
40 Locum sane illum, ob sacri privilegium cor-

isse dicendce sunt, antequam exspiraverint. poris, miraculorum gloria semper exstitisse fre-
idem mirara-
f Advenit ergo die 22 Septembris, quo adven- quentissimum, nemo impune dubitaverit. Ea
hrum semftt
tum illum celebrari diximus in Commentarioprce- quoniam nec numero colligi /, nec personarum, dote flomerit.
vio num. 4. in quibus patrata sunt, nomina poterant retineri
f
g Puta eccleste S. Stephani, c/uce cathedralis (ut solent cito data ac suppetentia quaeque viles-
est : non tamen ibi sepultus fuit ; ut mox patebit. cere) incurise pariter et oblivionis squaloribus
h Nempe (ut sequetur num. 37) usque ad Ka- obducta torpuerunt quae tamen exstitisse perplu-
:

lendas Octobris, hujus rei memorice, solenniter, rima, ex eo saltem colligere possumus, quod
ut ante ostendimus, consecratas. Porro totum hoc nonnulli adhuc seniorum superstitem agunt vi-
tempus rotundo sexaginta dieriim numero, sed tam, qui se ante fores sacri hujus templi innu-
minus accurate, complexus est S. Gregorius Tu- mera patratorum signorum appensa vidisse con-
ronensis infra citandus num. 41. firmans insignia, quae ab energumenis, debilibus,
i In Hist. epp. Autissiod. cap. vn de Sancto surdisque acmutisrevalescentibus loco deposita,
noslro dicitur : Fecit et basilicam in honore san- divinorum erga infirmos beneficiorum utilem diu
ctorum martyrum Agaunensium Maurici scilicet, repraesentavere memoriam.
X.WUI.
sociorumque ejus ubiethaec dona obtulit, War-
; 41 Denique et Gregorius, Turonorum antistes,
Quid Grep-
chiacum in pago Senonico, cum universis ap- miraculorum curiosus indagator ac studiosissi- rius Tvroiti-
pendiciis suis in pago quoque Autissiodorensi
; mus editor, nonnulla ad hujus et per hujus bea- ctis iBffliW-

Corvallem cum appendiciis suis nec non et Mo- ; tissimi Patris memoriam patrata commemorat euhiiuili 1 " 1
'-

linis, similiter cum appendiciis suis. In quo etiam quae suis, quam nostris, verbis intimanda malui- F
oratorio sanctum Saturnimum vitae probatissi- mus, ne rei absque pretio operae permutata?
mum, suumque discipulum, ordinavit presbyte- quiddam fidei detrahamus.
rum ut sub possessione sacerdotalis tituli Mar-
; Germanus, inquit, gloriosus confessor in urbe
tyrum inibi memoriis deserviret. Ravenna g obiit inde vero levatus, post
;
dies

sexaginta ad civitatem Autissiodorum delatus,

CAPUT IV sepulturaemandatus est. Tempore autem Teude-

chikte reginae h Nonninus quidam tribunus ex
Basilicee S. Germani et sepulcri Arverno, de Francia, post reddita reginoe tn-
buta, revertens, Autissiodorensem urbem adiit,
masnificentia regia, miracu- causa tantum religionis provolutusque ad bea-
;

tissimi Germani sepulcrum, cum diutissime oras-

lis assiduis decorata.
set, extracto de vagina tigre i, lapidem, qui super
Progressu temporum circumqua-
sacrae fidei venerabile sepulcrum habebatur, nemiue vi-
De extruoticne que prolatis insignibus, cum et quoque ipsi dente, percussit ; de quo excussa particula mo-
basilicw bea- Francorum proceres edictis colla ccelestibus sum- dica, tamquam ameus diriguit ; ita ut nulluni
tixsimi Ger-
misissent, venerabilis et monumentis condigna membrum posset ullatenus vindicare k, aut vo-
ma/ti.
perennibus Crotechildis a regina, magni princi- cem emittere. Videntes autem eum
sic pueri
u
pis Clodovei uxor spiritu tacta divino, supra eievenisset: acce-
,
humi jacere, nesciebant, quid
sanctitumulum Pontificis ingentis fabricae atque dens vero unus eorum, cum eum interpellasse
.

operosae amplitudinis extruxit basilicam confi- , nullum ab eodem responsum accepit. Tum »' >

dens se suosque ejus non parnm provehi posse ut erat rigidus, in corde suo intelligens se dam-
natura,
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULlI. 275

dicens Scio, me praesum- declarare, ante sacri sepulcrum corporis strata

llElllCO
natum, votum vovit, :

i *
ptuosum exstitisse, beatissime
Confessor sed de- ; jacebant poma autunmali viriditate vernantia;
M nrn** me quae ut diversa genere, odore quoque gratissima,
t
votio exegit, ut praesumerem ; et ideo, si

dignaris absolvere, et
ad propria cum tua gratia geminam accedentibus aspectus olfactusque sui
in basilica has reliquias con- gratiam ministrarent interea, populis ad beati
redire perraiseris, :

festivitatem tuam devotissime annis sin- festum Praesulis ex more fluentibus, quibusque
dens,
gulis celebrare curabo.
Cujus clausum murmur perraittebatur accedere, sacri paviinentum lecti

Vir sanctus intelligens, eum absolvit et abire religiosa veneratione deosculantibus, e rure, cui

permisit incolumem. Qui veniens, reliquias illas Nantilla vocabulum est, distatque ab urbe non

ecclesia posuit, et Sancti festa per

singulos plurimum, rusticorum quemdam contigit inter-
in
esse. Is oculorum gulaeque captus illecebra,
annos fideliter celebravit.
Quodam autem tempore ad supradictam
4g
manu sacris injecta, pomum clanculo rapuit, ac
an.
conditae sunt, cum tamquam eo voluptati morem gesturus, abscessit.
basilicam, in qua reliquiw
Avito, avunculo meo, Arvernorum antistite /, Hujus temeritatem e vestigio comes ultio casti-
accessimus. Ubi cum sanctus pontifex jejunus gavit nam, ut esu pomi illicito satisfecit desi-
:

ingressus fuisset hora quasi decima, omnes qui derio, interdicto loquendi usu, mutus effectus,
rtiKfiiKten
cum eo intravimus, odorem liliorum rosarumque reura se criminis miser agno\it. Huic calamitati

/ naribus haushnus quod nobis Beati Germani

: flnemannusimposuit; cum solemnitatis ejusdem
praestitum merito, non ambigimus erat enim : annuo remeante spectaculo, Sancti sepulcrum
mensis nonus. Actum vico Musciacas m. De his repetens, fletu reatum diluit, votisque addictus
Gregorius ita. Quibus praemissis ad ea, quse quamplurimis, loquelam pariter et veniam re-
nostrse propinquaverunt, vel accesserunt
vel portavit. Hoc prius compertum non est, donec is,

aetati, styli seriem transferamus. Verum, quo-

in quo peractum fuerat, rei gestae seriem indi-

niam spiritalibus spiritaJia seminantur, digni- caret. Id actum est ea, quae Kalendis Octobribus

tasque Domini in servorum probitate perpenditur, evenit, festivitate, quamque ob sacri ejus depo-
rationi proximum judico, brevi ostendere, tanti sitionem corporis splendidiorem ceteris prisca
Patris meritis divinum erga loci incolas favorem veterum commendavit auctoritas.
in fine maxime claruisse. 45 Rus quoddam nobile Vastinensis pagi Cor- XXXII.

III. 43 Esopo vocabulum cuidam puerulo fuit, qui e cujus incolis quidam annis pu- De adobwnlr
bilias dicitur,
debilitate
to£so|wpiicn) cum vix quinque annorum infantiam contigisset, bertateminducentibusinfaustagenuumdebilitate
idJijrfisvisi-
damnato.
sancto Ordini a parentibus mancipatus,. prout mulctatus, ad praefatae concurrens festivitatis
tenera aetas pati poterat, primis litterarum cha- gaudia, naturali reformatus rectitudini, cujus
racteribus ludo quam serio n formabatur. ls dys- quam maxime erat indigus, optatae secum retulit
senteria correptus, ingentis languoris molestias munia sospitatis.
angusto in corpore tolerabat. Matutini cujusdam 46 Jnstitutione Apostolorum Principis infor- XXXIU.

diluculoa seniorum uno, qualiter seageret, per- mamur, contra veternosas maligni hostis astu- De eo, qui
bibens iiiuin .
contatus, cuncta sibi respondit constare salubria tias, spiritales et indefectas constanter exercere
lectionis suae tenorem se paulo ante ex memoria vigilias, qui tamquam leo dominicis semper infe-
reddidisse ; quae causa alacritatis ei securitatis- stus ovilibus, incautum quemque negligentem
et
que plurimum contulisset. De qualitate ejus lec- excipit, laniat, intercludit. Hujus decipulas,
tionis interrogatus , centesimi decimi septimi quam subdolas, tam subtiles, subducto cavere
Psalmi primum versum ultra ejus aetatis tena- monemur exemplo. Quemdara Senonici ruris in-
ciam proferens, Confitemini, ait, Domino, quo- colara, pecualis curae diligentia rein familiarem
niam bonus, quoniam in seculum misericordia non segniter exercentem, contigit proprium fl-

ejus. Cum id necscripto discere, nec per aetatem
vel usum memoriae insinuare potuerit; a quo rem
didieerit, postulatus ; Non videtis, ait, parvulos
scalse hujusexcellentissimseconnisosgradibusad
ccelestia contendentes? Non plura effatus, ut ti-
nein verbis, vitse quoque terminum fixit. Certis-
simum est, angelicos spiritus habitudine puero-
providendis pascendisque suibus pnefecisse.
liura
Hunc antelucano diei cujusdam, utfamiliare ta-
libus est, asomno experrectum, sues in pascua
ducere cum praecepisset, puer siti correptus ve-
hementissima, raptim se ad situlam contulit,
haustumque laticem absque salutaris praemis-
sione signaculi incunctanter absumpsit ita vis :

rum ejus innocentiae Deo placitae demonstratos ;

ammam quoque fragilitatis exemptam compede
suscepisse. Aliis ipsam quoqueimminentis deces-
sus noram novimus revelatam adeo ut et lava-
ardoris (instigante, ut liquet daemone) medullas
adolescentis invaserat. Lugendura dictu ! uno
miser eodemque haustu et pestem glutivit et po-
; culum confestim namque allisus a daemone,
:

cra vestium mutationes,

et prout mortuis tortusque diutissime, catenis addicitur, claustris-
exhibenda erant, ipsi adhuc viventes ultro prae- que validissimis cohibetur.
venerint. Nonnullis ejusdem beatissimi Patris 47 Cumque per terapus aliquod inrequietami- correptii* est a
persona vultu venustissimo, reverenda canitie, seria urgeretur, salubriore parentes afflati con- duemnw
pontificali dignitate conspecta, et consolationis silio,ad famosissimam B. Germani memoriam
plurimum etsecuritatis non parum exhibuit. Hoc deducendura decreverunt credentes quam ve-
;

emultis uon oxtraordinarie fortassetetigerimus; rissime, iramundos spiritus sacri corporis prae-
ut palam liqueat, hunc
devotesibi obsequentium sentiae cedere, cujus virtutem et merita consta-
anxie curam gerere famulorum. Hinc ad reliqua bat eos frequentius expavisse. Id cum fecissent,
transeamus. applicitum solo puerum ante sepulcrum venera-
11 Immoderata gulse appetentia, ob quam bile porrexerunt, votorum summam ubertate
omnes peccato mortique succumbimus, leve pu- orationis et fletuum obnixius prosequentes. Fra-
tatur el ludicrum; sed quo cavetur minus, eo tres, quorum erat offlcii religiosis locum excubiis
atrocius perimit. Hanc Vir sanctus cum insemet- observare, et cruciatu pueri et parentum devo-
ipso extingueret,
tum quod in aliis quoque sibi tione permoti, accedunt cominus; adhibitisque
tispliceat, studuil commendare. Ut
fidelibus mos ecclesiasticis exorcismis, levamen misero per sa-
estdevotionein suam, quibus possunt, modulis cri virtutem Praesulis deprecantur. Permodico
horae
 276 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

horae interveniente curriculo, surgit incolurais;

laetisque parentibus perceptae secum retulit gau- ANNOTATA.
MSs
dia sanitatis. Supersunt hodieque quamplurimi,
qui se rei gestae interfuisse, satis subnixa rela- a S. Crotechildis Acta dedimus die 3 Junii a
tione fatentur. pag. 292 in quibus hujus rei mdla sigillalim fit
;

XXXIV. 48 Rem
omnino cavendam et plurimis in-
et mentio.
(juod in per- cunctanter expertam praeterire injurium duxe- b Puta, ubi regni olim Burgundice fuit, cujus
juros quoque regia sedes erat Arelatum. Porro cujus ecclesice
rim cum constet, in rebus quoque minimis
;
evidmtem ex-
maximam interdum eminere divinae virtutis evi- episcopus Lupus fitcrit, ignoratur. Videsis con-
erat ultionem.
dentiam. Cum enim sacrosancti memoriam jecturam Mabillonii in Annalibus Benedictinis
Confessoris continuis intro extroque palam sit ad annum mtm. 40.
Christi 593,

radiare miraculis, inperjurosquoque nonsegnis c Eo tamen a Majoribus nostris omissus

die

probatur ultor existere ut liquido emineat, ;

est, quantum hic Sanctus vocelur, sicut et in epi-
Sanctorum pignora humanis interdum ausibus taphio ejus in Cryptis Autissiodorensibus comobii

non impune lacessiri : nam si quis aut cupiditatis S. Germani; ubi et corpus inventum est ab illus-

illectu,aut animi pertinacis impulsu, mendacio trissimo Siguiero in visitatione scepius memorata

patrocinari definiens, saltem in armilla januse o anni 1030 : omissus est, inquam; quia de cultu

jusjurandum explere prsesumpserit, hunc quod ut opinor, non satis constabat.

sit reus perjurii, tum rei familiaris dispendio, d Clotharius I, Gallice tandem monarcha,plu-
tum corporeae damno valetudinis, absque dila- res habuit uxores post Ingundem, qitce prima
tione, pedissequa corripit ultiodurisque imple- , fuit: obiit vero Clotharius ille anno Christi56l.
xum nexibus, aut cita satisfactione liberum, aut Quomodo ergo vel prima ejus conjux, vel huic
proximo interitu efficit condemnatum. Id non ipse diit superstes, muniftcentiam suam in hunc

integri solum corporis praesentia meruit ; verum- locum exprom.ere potuerunt per manus sancti
etiam ubicumque locorum sanctitatis ejus me- Desiderii episcopi Autissiodorensis, qui jitxta

moria colitur, reverentiee tantum obtinuit ut in ;

Historiam episcoporum illorum cap. xx sedere
Germani consecrata nomine, nemofere,
basilica, primum ccepit sub finem seculi sexti? An forte
tametsi immanissimus, audeat pejerare. Clotharius primus perperam pro secundo accipi-
XXXV. 49 Jam vero circa ipsius septa sepulcri quanta tur ? Atqui huic nescitur conjugem fuisse Ingun-
(Juanta virtus se virtute prsesentem exhibeat, hi maxime et dem. An Desiderius per errorem pro alio quopiam
sanctissimo ejus dscessore positus? An potius enorme vitium
evidenter experti sunt, quibus ejusdem, ut vere
sepulcro adsit.
dicam, sancti sanctorum specialis est deputata dicemus esse chronologia Desiderii, utpassim alia
custodia. Frequenternamque oleum lampadis occurrunt in ista Historia ? Non obstat certe epis-
ante sacrum tumulum dependentis xcrevisse i tola S. Gregorii Magni ibidem adducta, tamquam
deprehensum est; cum quindecim ferme diebus inscripta Desiderio episcopo Autissiodorensi
totidemque noctibus inextinctum manens, nihil nam juxta Gregorii Begistrum lib. VII inter
imminutionis pateretur. epistolas Ind.ictione secunda, sive anno Christi
XXXVI. 50 Illud quoque non negligenter excesserim, 599, scriplas habetur hcec eadem centesima decima
Quid diligen- quantam locus sacer obsequiorumexigatdiligen- sexta, inscriptatantum Desiderio episcopo, sine
tiw a sacri
tiam adeo ut, si lucernam, quae proprie sanctis-
; Putatvero ibi Mabillonius, Desiderium
loco sedis.
(Mstodibus cor-
porisexigatur. simo deservit corpori, per noctem extingui conti- non hunc nostrum dcsignari, sed Vienncnsem.
gerit, nulla indulgeaturcustodibusrequies, nulla Adisisillum in Annalibus Benedictinis ad annum
potiendi somno facultas, donec defecti impensa 622, num. 34.
luminis accuratiusreparetur. Interdum tanquam e Freda, ut probat Cangius, est ornamcnlum
cujusdam manus impulsu molestius impetuntur; vel umbraculum, quod per modum mdiculm fere-
ut nemini impune dubitare liceat, debita loco tris et capsis Sanctorum superimponi consuevit.
servitia non inepte nec segniterexercenda.Quid f Vide testimonium consonum S. Nketii ep.
memorem , nonnullos ante hujus reverendi Trevirensis supra productum in Commentario ad
aram sepulcri in oratione secretius proeumben- Acta S. Lupiep. Trecensis § 1, num. 3, pag. 51.
concussu precum efficaciam, coelestisque
tes, loci g Sic omnia nostra Mss. ; apud ipsum tamcn
respectum facilitatis persensisse ? Omitto sacri Gregorium de Gloria Confessorttm, cap. xli, quod
hujus nominis invocationem multis quoque ab- hic exscribitur, pro Ravenna legitur Roma sed ;

sentibus ac periculo proximis praesentissime sub- male, saltem in plerisque codicibus Mss. etedttis.
venisse. h Teudechildae reginae non i.IIius, quam, ut
;

XXXVII. 51 De pane vero ejusdem ccenobii multa et alias plitres, ex humili loco sublafam legitima
De lirtute mira languentibus remedia provenire, pervulga- Charibertus,
conjugi Ingobergce sitperinditxit
l«tnix e.jus no-
tissimum est adeo ut, si quis, quamquam de-
;
Parisiorum rex, Clotharii primi filius, anno 567
mine insianiti.
cumbens validissime, hujus afficiatur desiderio, vita defunctus, et de qua phtra S. Gregorius in
efficacissimum esse reducis putetur indicium Eistoria sua Francorum lib. IV, cap. xxvi referl;
sospitatis. Hoc nonincolarum ascribimus sancti- sedalterius, qua? fuerit Theodorici, usque ad an-
tati verum et devote postulantium fides obtinere
;
num 534 Austrasim regis, filia, Theodeberti anno
talia, et beatissimi Germani meritum, cujus no- 547 vivis erepti soror; de qua plura vide apua
mine panis inscribitur, multo valet praestare Valesium Berum Francicarum lib. VII. Consule
majora. Tua haec sunt munera, Christe, qui in et annotata ad Gregorii Hist. Franc. lib.yfi
tuorum mirabilis es virtute Sanctorum dumque ;
cap. xxvi in operum ejus editione Parisiensi
hos miraculis clarificas, ad eorum nos imitatio- anni 1099.
nem inflammas. Haec de his, quas circa sacrum i Tigre, id est, cultro majore, ut admarginem
ejus corpus aut gesta sunt, aut geruntur, ex- gua
codicis Lugduneusis annotatur eadcm manu,
cerpta quam verissime, >n
fastidii fortassis evasere textus exaratus est. Ensem intelligit Cangtus
nauseam patrocinio Hinc paucula de
brevitatis. Glossario.
k Vindicare; ita codcx Lngdunensis, ac Val-
illis locis, in quibus ejus venerantur
reliquiae p,
perstringentes, ad libelli finem ocyusproperamus. Quod
cellensis et Ms. Chiffletianum vendicare,
" eodem
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 277

a >" v'>"ti""-e seuvendicare, ali-

•#*< tentarunt, tanto fixus pondere perseveravit im-
Buoo wrfew red».
convertere, ut eo mobilis, ut facile adverteres, antiquum loco
s
,.„„/ ntum facere, ad suos usus cul-

pro arbitrio tuo ; guod sane melius est. tum avertere divine non esse permissum provi-
possis uli
edito Gregorio legitur, judicare,
m dentine. Quo in loco cum semper mira patrentur
auam quod
editione Labbeana, indicare. et maxima in splendidissima tamen festivitate
,
, r/ in Eerici
5fe iterum codices nostri;
lieet apud Labbeum, Kalendarum Octobrium divina copiosius benefi-
I

ipsius Gregorii editione tantum habeatur, cia devote confluentibus ingeruntur.

e/ in

cum Avito episcopo. Patrunmhabuit appellatque 54 Quodam itaque tempore, cum ad praefatae XI.

Greqorius S. Gallum, qui Avilitm in ecclesice celebritatis annuum diem populus ex more con- De iimlirrt

Claromontanat gubernatione prcecessit ; sed flueret : ex Marcenniacus vocabulum cceca inibi

villa, cui
cumla.
S.Avitum hiiuc, de quo tamen (utpote suo in sa- est, distatque a loco supradicto non plurimum,

aliquando magistro) scepissime me- mulierem captam oculis contigit interesse. Haac
cris Litteris
numquam vel avunculi vel ullo consan- ingressa basilicam, precibus ae votis uberrimis
minit
guinitatis alio titulo nuncupat. Porro deS. Avito suae caecitati remedium flagitabat ; cumque sacrae
eu. irvernorum agi poterit mense proximo. a fidelibus vigiliae debitis agerentur
officiis, uni-

m Musciacas, vulgo Mauzac seu Mozac inpago verso id spectante conventu, ccepit ex ejus oculis
Ricomaqensi apud Arvernos. guttatim cruoreffiuere. Intra horas brevissimas
n Ludo quam serio , Chiff/e/iits lcqit ludo omnimodadiscussacaligine, redeuntis diei jubar
quamserio. Scd quidni sensus esse possit, puerum cernere, et clare omnia videre promeruit diem ;

vix quinquennem non serio instructum fuisse,sed illam gratiis exegit et laudibus peractisque suse ;

hido ; per rntatem capax

ut i/ui serim instructionis reparationis salutaribus, votorum plena remea-
non esset ? Patet vero hinc, quam tenera olim vitad propria.
cetute liberos suos pii parentes sancto Ordini seu 55 Annus sequens ejusdem gaudia festivitatis XLI.

monachorum disciplina>, mancipaverint. De se ipso
Bericus id asseruit supra in Epilogo ad Vitam
melricam num. 176.
o Armilla januae quid sit,non reperi hactenus.
Suspicor, annulum significari (nam et pro annulo
anniUa sumiturjquo janua snletab egredientibus
attrahi, ut aforis occludi possit : ut sensus
revexerat, interque turbas properantium quem- Dc invalidi
dam ex familia sancti Mammetis b, ejusdem cujusilam re-
paratione.
colonum villae, invalidum totoque corpore repti-
h
lem, contigit advenisse. Is, dum se ex animo ad
E
Deum contulit, beati obtentu Praesulis nativas
rcctitudiniscolumen multorum in praesentia re-
sit cuperavit. Quotidiani, tertiani, quartanivetyphi * i. e. febris

Nam si quis, occluso etiam templo vel sacello assidue percepta remedia, perenni febricitantium
S. Gerraani, ad jauuam foris consistens, et vel concursu locum frequentatissimum reddidere;
annulum januce contingens, pejerare ac falsi quorum nemo levaminis expers rediit, quisquis
testem invocarc ausit sanctum Praisulem, hinc ad sancta limina fide plenus accessit.
quod sit reus perjurii etc. 56 Loco sane illi, rebusque ad eum pertinen- XLII.

p Videtur erqo in sinqulis ecclesiis, de quibus tibus* violentiam non inferendam, temerari qui- De eqito in

nunc aqct Hcricus, aliquid olim fuisse reliquia- que experti sunt. Quodam namque cum suis iter pratum eccle-
sice violeuter
rum S. Germani. continuante comitibus, unus eorum,cuiid genus
admissn.
incumbebat, equos, quibus in ipso uteban-
officii

tur itinere, prato ecclesiae inducere nitebatur

CAPUT V cui cum a quodam rusticorum dictum fuisset,
:

beati Germani esse pratum, tantique nominis

Miracula in aliis S. Germani respectu ab ejus invasione parcendum ; verba
ille

per Galliam ecclesiis facta. tantum dari existimans, equos nihilominus

sibi
introduxit.Primus qui ingressus est, mox ut
mvui. ccenobio Meleredensi a major ecclesia hujus herbam dentibus carpsit, damnabili deformitate
Inpraecellentissimi
U Mll./r, |„-
Patris nomine dedicata co- mulctatus est, in effigiem X litterae faucibus per

Jum
gnoscitur. Id coenobium genti Britonum Romam transversum distortis. Equorum custos, inspecto
curato.
infatigabiliter expetenti et pervium et familiare negotio, reliquos quam celerrime abigens, pro-
est : horum surdus quidam advene-
in collegio ventum rei Domino nuntiat. Is offensae pcenitens,
rat ; cui cum aliud non suppeteret hospitium, candelam ad modum equinae longitudinis pro
noctu ante fores ecclesiae, lapide capiti supposito, piaculo detulit sanctoque satisfaciens Germano,
;

cubitavit : die reddito somnum exuit ; moxque, vehiculi* reparationem obtinuit. E multis pauca i. e. equi
se beatissimi Germani obtentu damno caruisse perstrinximus, ne locum tantis insignem privi-
aurium, impendio lastatus est. Lapis, ejus sub- legiis prsterisse videremur.
jectus capiti, receptae tulit testimonium sanitati, 57 Hinc Pauliaeum, villam ruris Senonici, vel M.1II.
quod.eo surgente, cruore perfusus apparuit.Pro compendiosius memorare non tam vicinitate
,
!)•; niiittrtilis

recuperata salute votivas egit gratias, maturan- loci, quam dignitate compellimur. Fundus ille
tesque iter socios incunctanter prosecutus est.
ad beati Germani pertinens potestatem, eccle-
Huic rei multorura adhuc qui id inspexere, siam quoque habet et nomine ejus celebrem, et
,

superstitum prsesentia suffragatur. virtutibus praecellentem quas quoniam vel dif-

;

JUu. 53 In pago Laticensi, qui Lingonicae * defert ficile vel impossibile est aut numero, aut ordine
Dicecesi, fundus est notissimus, Ladriacus no- explicari, omissis iis, quae veteravit antiquitas,
mine, apud quem
tadi. ecclesia est hujuspretiosissimi pauca ex illis quam succincte contingimus, de
rresulis sacrata pignoribus, quae montano sita quibus si incidat dubietas, multitudine testium
i» culmine,
aliquantum a villa longius distat. obruemur.
Quamobrem nonnulli Lingonicae praesules civi- Autissiodorensis pagi accola, Petrus cogno-
hanc diruere, et aliam pro ea intra villae
tatis
mine, contractione genuum amiserat naturalem
ambitum instaurare conati basilicam, frustra commeandi usum. Vota concepit; ad sancta
cossumpsere operam, cum id non semeL nec bis lirnina reptabundus accessit mox debilitati sub- ;

luerit attentatum nam quotiescumque sacrum

: tractus, beati Germani patrociniosepromeruisse
altaris lapidem ob reliquias elevandas
amovere gavisus est solidam gressuum functionem. Sca-
bella
 278 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

A bella dudum familiaria suspensa pro foribus, rei praefatum locum se contulit faciem lacrymis
As ;

gestae argumento fuere diutius. ccelum gemitu oneravit; sacerdos loci pro recu- "oiuci^
Ex vicino fundo, cui Blariacus vocabulum est, peratione infelicis publicam orationem adliibuit- * ss -

mulier, Nonnula nomine, contractu totius cor- beatointerveniente Germano, etfacinori veniam
poris penitus inofficiosa, ad eamdem basilicam et manibus promeruit sospitatem.
gestatorio se contulit; moxque beati Germani 60 Quas vero ad locum hunc pertinent, sacra
merito officiis restituta decentibus, et salutis et esse, nec inusus ceteros perperam transferenda
gaudii plena recessit. frequentipraesumptorumcastigationepatefactum
apudecclesiam 58 Altera ejusdem villse mulier, Alda ex pa- est. Loci ejus sacerdos (ut solet insipientium ani-

rentibus nuncupata, nihilominus contracti cor- mus circa talia fore incautus) ex fune, quo si-
poris damna deplorans, gestatorio se illuc ferri gnum ecelesiae dudum pulsari consueverat,
ca-
petiit; atque, prsesentis suffragio medieinae mem- pistrum equo imposuit. Mox liquido claruit, rem
bris in priscum cedentibus, valens ac laeta dis- semel sacram, domesticis usibus non decuisse
cessit. conduci ut enim equino capiti inductum est
;

Ex agro Autissiodorensi, Pratilis dicto, item cuncta, quae funis complexus fuerat, ita dere-
alia mulier, Berlindis nomine, artubus ipsa quo- pente absumpta sunt, ut universa caro cum pilis
que contractis, praedictse basilicse vehiculo delata et cute ossium tenus ferro putaretur decisa. Sic
successit; orationi se dedit; vota apud Sanctum equus innoxius, temeritatis alienas de eetero
ille

deposuit moxque prsesentem experta Deum,

:
servavit indicia quippe qui nec carnis plens ;

naturalibus organis restituta convaluit. nec cutis solidae, nec pilorum deinceps recipere
Exvilla Lusciniaco mulierem toto contractam meruit recrementa.
corpore, Teduisam nomine, fama huc miraculo- Exrure, cui Villaris nomen est, mulier, Ma-
rum adduxerat. Haec, beati Patris suffragante ria nomine, ad locum hunc sub prastextu oratio-
merito, membrorum decus cum rectitudine con- nis accessit, nactaque opportunitatem sacrilegii,
secuta, consciam se hujus beneficii plurium die- linteum de ambone subduxit, domumque cum
B rum servitio declaravit. furto regressa, profanos renes sacro tegumento E
Hujus sane loci non esse simplicem majesta- praecinxit. Illico totis artubus dissoluta, cum de-

tem, plurimi quoque, diversa febrium accessione trimento corporis sensit praesentiam ultionis.
vexati, ssepius probaverunt. Alcharium quem- Mox facti pcenitens, reatum agnovit, seque ad
dam, quartano impetu desperabiliter tabescen- locum, quo male prius accesserat, reportari pe-
tem, illuc contigit advenisse ecclesiam subiit; ; tiit publice confessa delictum, sacrilegii nefas
;

excubias egit; seque potentissima beati Patris lacrymis expiavit. Sic sacerdotis et populi inter-
ope quam celerrime sospitati redditum, ingenti- ventu clementiam meruit; ac deinceps, beato
bus praeconiis declaravit. miserante Germano, cum incolumis, tum etiam
Agius, ejusdem loci presbyter, tertianam diu castigata recessit. His et similibus locus ille fre-
passus inertiam ut se devote ad Deum contulit,
; quens privilegiis, facile sibi famosum reverentias
obtentu beati Prsesulis celeri donatus beneficio, titulum vindicavit.
importunam mox pestem excessit. 61 Praetera in pago Rotomagensi regius fiscus xj.iv.

Beatus , ipsius basilicse clericus , quotidiana est, quem incolae, ob palatii antiquitatem, Vete- * ]""'""

""*'
inquietudine acriter fatigatus, divinas per bea- rem domum nuncupant capella palatio conti- ;

tum Germanum medicinas expetiit seque repente ; gua, beatissimi Germani famosa nomine, illustris
inrequieta molestia exemptum sensit. merito signorum dote summam sibi facile vene-
;

Puuliad 59 Si universos apud liunc locum nostra tem- rationem obtinuit. Unum erit propositae sufti-
pestatehujusmodi ereptosincommodomemorare ciens brevitatiquod eo memorare compellimur,
;

velim, parabit, credo, tsedium numerositas oc- quo publicum scimus. Rex Caroluschuc fortasse e

currentium personarum. Parcendum itaque tali- devenerat, cum Herispogio duce Britonum pla-
bus, atque ad reliqua aedificationi proficua conce- citaturus , ac seria quaeque de regni negotiis
dendum. tractaturus : illuc, ut in tanto conventu assolet,
Ejusdem loci mulier, Doda nomine, sacras immodicaturbapauperuinundecumquecoiifluxit;
ipsam quoque diei
ferias negligentius tractans, inter quos puella quoque muta adfuit, familiaris
C Dominicae majestatem, Christianis omnibus pro- inopise malum quaeritandae stipis artificio docta F
pensius observabilem, ausa est lanificio usuali temperare. Ea, quod hospitii facultatem non re-

violare. Temeritatem operis excepit continuo perit, ambitum concessit. Circa

intra capellse
severitas ultionis manus ad illicita consuetae,
: noctem mediam vigilanti Germanus sanctissimus
necessariis mox destituuntur officiis; actumque astitit, placidoque hanc alloquio mulcens; Jus,
h
est,ut nec naturae possent satisfacere, quae Auc- inquit, hospitii negatum tibi ab hominibus * liu- • a/. « IINll "

torem naturae in profanatione suae diei non manitate ,

qua potero, compensabo. Itafatus,
timuerant provocare. Tandem misera reatum mentum mutae blanda subrigens manu, in os
agnoscens, ad beati Germani se suffragia con- ejus expuit; moxque visibilem suae ostensionis
tulit ne talia deinceps iteraret, voto se inter-
; praesentiam subtraxit. Virtute medicaminis in-
posito obligavitclementissimi Patris facilitate
; tima faucium rupta, sanguinis ejecere quamplu-
misericordiam consecuta, sub multorum cons- rimum; adeo ut tota planities pavimenti eo su-

pectu et sanitatem manuum et criminis veniam perfusa videretur.

"

reportavit. 62 Umbris cedentibus , superis reducta dies ge»">^h

fBftW
al. noii Ejusdem impiatione diei Nonnula * mulier ma- necdum noti proventum miraculi perspicuis de-
nulla nibus itidem contrahi meruit. Criminis conscia claravit indiciis : nam et puelia loquendi recepto
ecclesiam adiit; vota muitiplicavit; beati Patris usu, quod secum actum fuerat, ordine prose-
interventu incolumitatem cum emendatione vitii cuta est et is qui ab ore loquentis rivatim nu-
;
,

domum revexit. xerat, cruor, adhuc in pavimento recentissimus,

Item Fredegardis nomine, simili pro cri-
alia, patratae rei praesentissimuni affe-
argumentum
mine eodem mulctata est supplicio; et facti rebat. Interea a nonnullis curiosius percontata,
poenitens, et de misericordia non desperans, ad in qua sibi beatus Germanus apparuisset effigi e >

personam
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 279

testabatur vultus digmtate decim famosissimis negotiatoribus orbis olim D

oersonam se vidisse
mediocrem, capilh
statura perhibet esse constructam qui quoniam de regnis
"'""Tx splendidissimam, ;

mixtatamencamtie reveren- ad regna sedule permeantes, prope ripam Axonse

qualitate decoram,
notasse signa, crebrius fixere tentoria, id suae frequentiae de-
dam. Hasc et alia dixit se in eo
eorum, qui sacrum ejus corpus, creverunt eo loco statuere monumentum ut
qua? nonnulli
;

cumtransfen-etur.qiiondamtractaremeruenuit, collatis expensis beato Germano aedificarent ba-

perspexisse. Huic meritoac precibus inter terrarum
silicam, cujus
quam simillime se asserunt
miraculototexstitere testes, quot ad hujusgene- marisque discrimina se praecipue posse protegi,
conventus spectaculum e cunctis regni par- confidebant. De sanctitate ejus loci sunt nobis
ralis
coraperta quamplurima, quae opusculi brevitas
tibus occurrere potuerunt.
explicare non patitur pauca perstringere ani-
:

mus suggerit, quse per sacerdotem ejus basilicae

ANNOTATA.
fideliter comperta tenemus. Hic ipse ad revisen-
a Meleredensi, ahas
Meleretensi, Melerensi dos agros ecclesiae die quadam se ferebat esse

nunc vulgo Moutier, in pago Autissiodo- profectum dolo vicini cujusdam agrorum termi-
:
etc,
rensi de cujus fundatione Robertus monachus in
• nos immutatos, ac non absque suae partis detri-
Chronologia post annum 729 et fusius Mabillo- ;
mento reperit esse confusos adhibitaque denuo ;

legitiraa cum testibus mentione, lapidem in ter-

nius in Annalibus ad an. 721, num. 47 et alibi.
b S.Mammetis,m'eMamantisM.,«/WnteZfiye minis composuit atque pro causa sollicitus
;
;

basilicce. Ce/ebris in Galliis hic Martyr evasit,

Sancte, ait, Germane, siqua tui sacerdotis te
ex quo S. Badegundis regina reliquias ejus seculo detinet cura, hos agri tui terminos a pervaden-

sexto ex Oriente obtinuit, uti dicetur 17 Augusti.

tium tuere calumnia. Hisdictis, domum repetit.
Ejusnominc Lingones seculo duodecimo, post im- 65 Vicinus interea, cupiditatis acrimoniaperur- Suessioms
pelratas quoque reliquiasejus insignes, cathedra- gente, noctu ad campuin accedens, convulsum a
lem ecclesiam dedicarunt. terminis lapidem longe semovit, sua amplificans,
c Carolus, cognomento Calvus, cui opus hoc aliena perperam coangustans. Die reddito, pres- E
U
auctor nuncupavit. Conventum hunc refert Ma- byterrevertitur; violatosterminos aspicit; atque
liilhmius in Annalibus Benedictinis ad annum iteratae temeritatis impatiens felle commoto ,
;

851 num. 27. Nonne, ait, sancte Germane, tuae fidei ista com-
miseram? Vix iste in campo verba compleverat,
et jam sacrilegum intra domesticos parietes ul-
CAPUT VI. trix poena plectehat ; subitis doloribus corripitur;
et totis contractusmembris, virium adminiculo
Continuatio miraeulorum va- destituitur. Mox teineritatis reminiscens, amicos
advocat; consilium salutare implorat; ad pres-
riislocis ibidem ejus nomine byterum per amicos causa defertur; ut misero
dicatis patratorum. pie consulat, humiliter flagitatur. Ille nullum
prsesentius remedium se scire asserit, quam ut,
votis sumptis, ad ejus se ecclesiam conferat, cu-
tti C auctissimus et in optimis quibusque pracla-
.,,-„ O rus Remigius, Remorum pontifex pretiosus, jus offensa eum talia pertulisse constabat. Ges-
'
Jfi Remigii honore Germani beatissimi in loco, quo sepeliri tatorio delatus accessit
, perque dies aliquot
;

""""""•
'" decreverat, quique ab urbe Remensi milliario peracta ibi poenitentia, clementiam meruit sos- ;

ferme distat , propria manu ut vetutissima Te-

,
stamentiejus pandit auctoritas, extruxit basili-
cam. Haec ut antiquitate longaeva, ita quoque
iniraculorum perstat splendore clarissima. Ho-
pitati deinde reformatus adscessit; non magis
ipse correetus, quam ceteris, ne tale quidpiam
deinceps admittere audeant, exemplo futurus.
66ldem ipsepresbyter,dum quadam nocte domi- ejus honore

rum autem duorum festa Pontificum Kalendis nica in ecclesia solemne celebraret Officium, levi
Octobribusmundo pariter illuxisse, vulgo quo- sopore subductus, sensit, se superventu cujusdam
que notissimum est. Ad haec solito celebranda persome impulsuin, atque, ut festinus domum
spectaculo ad locum supradictum, quo scilicet suam ingrederetur admonitum. Illico surrexit;
,

C sanctissimi Remigii corpus quiescit venerabile, et rapto cereo, domum ingressus, latrones intra F
poptdus ex more confluxerat. Factum est, ut cubiculum reperit, stramenta lecti et si quid ,

Officiis vespertinis exactis, generaliter, tit in coe- vestimentorum repererant, sarcinantes. Quos
nobiis mos est, universa vulgi concio a septis ec- custodia? mancipans, in ecclesiam rediit, et resi-
clesiaecustodum instantiapelleretur. Contractum duum Officii diligenter explevit. Liquet, beatum
quemdam amici vehiculo detulerant, quem a Germanum basilic» suseconsuluisse ministro; ne,
beuti Remigii expulsum templo in praefatam , dum divinae laudi insisteret, rei familiaris damna
sancti Germani basilicam, quod pro foribus con- subiret.
sisteret, intulerunt. Ibi per noctem aliquantisper 67 Minus est audita depromere, nisi et aliqua eanstrmta.
excubans, beatissimi Germani meritis sospitati oculis percepta subdantur. Pridie Kalendarum
reddituSj naturalibus gressuum offlciis de cetero Augusti beati Germani transitus apud urbem
perfrui meruit. Ita Vir apostolici culminis etiam Suessionicam fervido celebrabatur obsequio ;

11:11
imendavit sublimia dignitatis, ostendens, cumque die in vesperam proniore divinae laudis
se uiejus celebritate diei locum obtinere praeci- celebritas, cum in urbanis, tum etiam in subur-
puum, quam clariflcare voluit suorum quoque bauis ecclesiis ac monasteriis esset explicita, sol-
privuegiis meritorum. Loca haee, quorum huic licita mihi cogitatio incidit, Axona transmeato,
opusculo mentionem iiiseruimus, virtutibus pol- ad praefatam properare basilicam, ne forte (quod
e nt
'
pene continuis verum nos ea tantum attin-
;
animo reputabam) abscessu presbyteri vesper-
decrevimus, quae pervulgata omnibus, am- tina loco deessent Officia. Sumptisitaquealiquot
Diguitatis scrupulum eluctari meruerunt. fratribus, anxie properabam. Jaraque nobis ec-
"' In suburbioSuessionicoB. Germaniecclesia atrium subeuntibus, signa solitum dedere
clesias
eimnet, quam opinio conscia vetustatis a duo- clangorem. Concitato acrius cursu ad ostium ,

accessimus;
 280 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

accessimus; quod clausum quidern, sed minime 70 Nec temere praetereundum, quod portiun-
obseratum invenimus. Vix nos pedem posuera- culae ex loculo sacri corporis pro reliquis data? i«-*>*
licao
mus in limine, et jam signa pulsari desierant. coelestibus interdum claruere miraculis namque 188. :

Huc illucque oculos circumferentes, neminemin illustri cuidam Germani reliquias

viro, beati
"J.IS.

ecclesia vidimus. Ostium, per quod elabi posset postulanti, astulam / ex cupresso, qua quondam
aliquis, nullum erat. Domum sacerdotis summa sacrum tegebatur corpus, ab archiclavo *
eccle-
'""">
ntfn

celeritate ingressi, diligenter perscrutantes om- siae meminimus concessam. Ille summa
fuisse
nia, personam nullam, vacua cuncta conspexi- cum devotione suscepit; etin superioribus parti-
I
mus. Presbyter cum suis omnibus, ut postea bus Autissiodorensis pagi in patrimonio suo '
&% Ihp.
professus est, relicta domo vacua, jamdudum in quod Heldinnus dicitur, oratorium sancti Prae- sauratio

urbem pransurus abscesserat. Cumque rem me- sulis lionore construxit. Huc se quadam die pu-
cum tacitus volverem, conjectum est ab omni- ella quaedam reptilis contulit, quam ita horrendaa

bus, beato Germana divina vespere non defuisse visdebilitatisaffecerat, ut cruribus contractis, et
obsequia, quse ab hominibus palam videbantur pedibus retro distortis, universam incessus eipe-
esse neglecta. Consummato Offlcio, alacres dis- nitus abjuraverit facultatem. Haec aliquamdiu
cessimus, luminaribus in noctem compositis, et intra oratorium commorata, cum se orationi ex-
ostiis ecclesiae diligentius communitis. Et quam- promptiusimplicusset, itaderepentejuncturarum
quam mens miraculi conscia in interioris homi- ac nervorum e us compages dissiluerunt, ut con-
j

nispenetralibusplauderet, maluitamen, cceleste fractum aliquid in frusta cessisse putares ipsa ;

portentum aliis praedicantibus publicari ne cui
forte suspectus efticerer, quod, cumsimbeatiGer-
mani peculiare mancipium, multiplicandi
gratia voluerim majora ex minoribus afFectare.
; quoque articulorum ossa trans corii densitatem
adeo violenter cum sanguine proruperunt, ac si
favoris admotis totidem spiculis miseram cutem cerne-
res perforari ac tum quidem exanimis pene
:

B 68 Pagus Cinomannicus a beatissimi Germani facta,paulo post receptis officiis, huc illucque
XLVU. meritis devotus specialiter, intinita apud se di- deambulans, ingens longe lateque praeconium
l)e temeritate versis locis ejus miracula praedicat, quae si litte- miraculo dedicavit. Exin locus ille et virtutibus
Viviani prin- ris mandarentur omnia, maximi per se possent frequens et conventibus celeber, specialem apud
cipis apud
corpusimplere voluminis. Est in ipso pago Ca- se quoque reverentiam divino cultui vindicavit.
Cadriacum in
driacus villa, habens ecclesiam ejus virtutibus 71 Morvennicos saltus g hujusmodi oratoriis i,
Falconious
punita. gloriosam is locus quoniam ex longo signorum
: esse refertos nemini, nisi locorum inscio, inco- ?/ocis

claret affluentia, ardentissimo populorum inde- gnitum est ;

fesse contiuentium studio frequentatur. Testan-
tur, qui videre saepissime totius basilica? parietes
intra extraque pallis b ac linteis coopertos, quae
fidelium devotio, ob perceptasanitatum donacce-
lestium, sacro suspendit loco. Ea, quod arcto
constructa ambitu concurrentium impar erat
, bus subvenit, nec solum errore exuit, verum
conventui populorum, a loci incolis hinc indeli-
gneis est ambita porticibus. Huc vice quadam
Vivianus princeps c deveniens, qui tum eidem
dominabatur fundo, instructum sessurus adpran-
dium, capos d, quos vulgo falcones nuncupant,
qui secum delati fuerant, per basilicae porticus
quippe quae constat adeo esse famosa,
ut cuncta itinerum ambiguitas, quae per silve-
stria potest incidere, horum notione locorum,
quasiquodam lapideo milliario, declaretur. Ita
Germanus beatissimus felici patrocinio praevioque
ducatu itinera dirigit, vias componit, gradienti-
etiam a periculorum incursione communit. Novi-
mus his in locis nonnullas ejus honore basilicas,
in quibus olei crebro manare pinguedinem, et
miraculi frequentia, et multorum testimoniocon-
firmatur. Defebribus pellendismemorare aliquid
superfluum ducimus quando hoc beneficium ;

componipraecepit. Hoc facto, conviviosese indul- quotidianum non jam miraculo ducitur, Alias
sit a quo cum surrexisset, falcones universos
: quoque scimus per ejusdem solitudinis vasta dif-
mortuos reperit, iisdem, quibus implexi fuerant, fusas, quibus quanto minor abhomine cultusim-
pedicis dependentes. Temeritas principis punita penditur, tanto in eis divinitatis praesentia po-
damno gratissimae voluptatis, ipsi quidem tristi- tior declaratur.
tiam, reliquis intulit admirationem. Germanus 72 Nam et luminaria si aut tardius accendi
sanctissimus suo reverentiam vindicans loco, contigerit,aut accensa extingui, saspenumero
quam sibi displicuerit saeva rapacitas, evidenter deprehensa sunt illic coelitus inflammari; signa F
admonuit, cujus vitium etiam in avibus raptu quoque ecclesiae interdum, nullo pulsante, so-
victitantibus tam districte persecutus est. nantia periculosam custodum negligentiam erga
XLVIU. 69 In perjuros quoque tantus existit ultor: ut divinas Horas spontaneo officio increpare. Ut
Quod hic in altari ejus basilicae nemo audeat, ne verum palam emineat, cessante diligentia hominum,
quoque perju- quidem, juramento peragere. At si qui saltem non abesse loco custodiam angelorum. Nec ver<>
rii temcritas
in ecclesiae janua jurare tentarunt, inevitabili aspernandum est, si magnis Dei beneficiis etiam
puniatnr.
mox ultione perculsi expiraverunt alii alii im- ; minima inserantur tanta etenim auctoritate:

becilles effecti, perpetuo profanis ausibus pcenas beatus Germanus res ad se pertinentes etiam a
dedere praecipites. Caeci ipso in locolumen recu- bestiis protegit ut, si forte vulpes (ut se
habent
;

peravere quamplurimi, claudi gressum. leprosi silvestria) gallinam sacerdotis invaserit, rapto
' i. e. febri- pollutae cutis munditiam, frigoritici* sospitatem. potiri nulla ratione sinatur quin potius loco
de-
;

citantes Haec compendio tetigimus ne locus quotidianis;

fixa, nec fugiendi copiam, nec laedendi habeat
*
al. illustris illuster * beneficiis, excipiatur ab officio nostrae facultatem donec superventu hominum cuni
;

commemorationis. Ceterum in locis Cinomanni- praedone pariter praeda capiatur. Agit hoc (U-
cis, Andegavinis quoque, ac Baiocasinis e certis- gnanter in minimis, qui maxima quaeque poten-
sime asserunt, beatissimi Germani gloriam pene natu-
ter operatur in magnis, quique universalis
copiosius ab omni populo venerari, quam ( si dici quuiem
rae et conditor et moderator, ne unum
liceat) quo sancta ejus membra recubant tumu-
passerem casso perire permittit.
lata adeo ut infinita miracula, per eum in his
;

patrata regionibus, ne verbis quidem attingi, ne-

dum paginis inferi valeant.
ANNOTATA
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 281

fraudis opportunitate captata. subintrans, coro- D

ANNOTATA. nam argenteam ante altare pendentem demisso
fune deposuit quam ut profanis manibus com-
;

Pafftts Cinomannicus Cenomannicus

et prehendit, ita divinitus loco defixus est, ut nec
a
viilqo le Maine, Normanniam attingit et mino- pedem subducere, nec manns temerarias ad se
posset ullo modo revocare donec sacri loci re-
remlli ''"""""" ;

b Pallis, idesl
aulseis, vidc Cangium. meante custode, sacrilegus cum furto pariter te-

cVivianua ille, dux fuit Caroli Calri, ccesus neretur. Castellum quoddam Adriani dicitur ad

in prcelio adversus
fferispogium Britannice ducem supradicti coenobii pertinens potestatem. Id ar-

miiio 85l.ju.rta Chronicinii Ademari upiid Lab- duo situ in praerupti montis fastigio collocatum,
/„.,„„ i,i Bibliotheca Mss. librorum tom. II, beati nihilominus Germani ecclesiam praefert,
cui frequens virtutum copia et reverentiae et ho-
/„„/. 161 etseq.
(1 Faleones appellari eapos a capiendo, docent noris plurimum acquisivit. Ca^cus igitur quidam
passim nim Cangio etymologi. Labbeus aves le- ea in regione notissimus, profectus a villa, cui
git ; er/o codices
nostros malim sequi. ad Leones vocabulum est, quamque ad radices
e Notp, satis hasc territoria sunt : Bajocasinum, ejusdem montis locavit antiquitas, spe recupe-
de Baj eux. in Normania ; Cinomanicum randi luminis per convexa rupis ad praefatam
-

V iili/o

\ o) manice, uti dixi, adhcerens ; uli. et Cenoma- basilicam properabat; sed cum ascensus difficul-
nico adlireict Aiidegavinuin, vulrjo Anjou. tate gravatus, montis altitudinem superare non
f I/a Mss. Est autem astula vox apud medii decumbens,
posset, imbecillitate pariter et labore

tsvi srriptores usitatapro scgmcnto, ut vide apud fessos artus sopori permisit. Dormienti clemen-

Cangium. tissimus Germanus adfnit, blandaque miserum

g Morvennicum, seu Morvinnum parjum re- pietate demulcens, ut lahori parceret jussit tum ;

qiunculam facit valde montosam et silvestrem truncumin parte montisostendens,

veteris spinas
Valesius in Nolitia Galliarum, et partim, inquit, ut baculo terram foderet, acdeundamergentis* • al. enier-

B Nivernensi pago, partim dominio Castri Canini laticis oculos ablueret, imperavit. Sopori subdu- gentis
(Chateau-Chinon), partim etiam Burgundiae at- ctus, duce puero, locum expetit terram baculo
; E
tribuitur. subigit ; eventum miraculi Fons
pra?stolatur.
largissimus exilit ; eo oculos fovet aliquamdiu ;

mox decussa caligine, novofruitur die. Votis ur-

CAPUT VII gentibus, montis verticem scandit ; miraculum
publicat ; Reparatori suo multiformes grates ac-
cumulat. Fons ille remediorum foecundissimus,
Miracula facta apud ccenobium e remotis quoque locis a pluribus frequentatus,
et lavacro relevat, et potu jucundat.
S. Germani Monfalconense. 75 Ejusdem loci vice-dominus quadam die dis- quod
cutiendis negotiis data singulari opera, ecclesia-

li. T7 alconis montem a ex antiquo vocatum non sticam familiam iniquis imperiis opprimebat. Re-
„ \Y jure prsaterierim ; nelocumnobilem frequen- clamantibus cunctis, et apertam violentiam
Deimraiffa temque virtutibus, tam negligenter, quam ob- tumultuosa vociferatione testantibus, unum eo-
liviose videar suppressisse. Id coenobium beatis- rum, qui inter ceteros honoratior videbatur, li-
.sitni Germani praecelsum meritis, ut illustratur gatum stipiti, virgis mulctandum prsecepit. Hac
notniue, ita virtutibus exornatur multa ibi si-
; omnes crudelitate permoti, pedibus provolvun-
gnorum gloria, multa mortalibus e eoelo confe- tur, atque ttt facultatis oppositione indignitatem
runtur beneflcia; ibi visum csecitas, debilitas re- verberum removeret, obnixius supplicant qua? :

parationem, auditum surdus frequenter emeruit, res sa?vitiam hominis non solttra non leniit, ve-
frigoritieis quam multa ex improviso percepta rum acerbius provocavit. Cumquejam miserum
remedia ; his quam maxime, qui quartano de- ad supplicia violenta raptarent, beati Germani
cumbentesincommodo, acriora febrium concita- praesidium anxiis cnepit vocibus inclamare. Judex
meuto sensere. Illud non reticendum, quanta felle commoto Etsi sanotus, ait, Germanus hac
;

C in pervasores loci vindicta desaeviat ; quibus in tibi vice mox subvenerit, quid possint verbera F
loco temere perpetrasse aliquid, mortem sibi tuo ipsius experiere supplicio. Vix ista comple-
conscivisse fuit nam si quis inibi aut dominari
: verat; etin partem conversus,gravissimecorruit,
per tyrannidem, aut cum coenobii familia saevius ac temeritatem verborum crurifragio compen-
agere, aut rerum ecclesiasticarum pervasor esse savit. Ita beatus Germanus, se fuisse praesentis-
tentaverit , huic non in longttm differtur ultio ;
simum dum et miserum absolutione
declaravit ;

verum quam citissimo raptatus interitu , sacri- donavit, et contumacem merita contritione per-
legae temeritatis e vestigio poenas luit. Id apud domuit. Cumque rem gestam celer ubique fama
cunctos loci incolas certissimum expertumque , dispergeret, matrona quaedam exillustribus, hu-
est; et tamquam naturale versatur
in ore pro- jusmodi negotio relatione comperto, in tumorem
verbium, eum, qui sancto non timuerit violentus erigitur; acfrivolum animum incendens levitate
esse Germano aut trucibus luporum dentibus
, verborum, in hujusmodi querelam effertur Non, :

conteri, aut Mosae fluminus rapido gurgite in- inquit, decueratsanctum Germanum inhacparte
cunctanter absumi. Hac justi Judicis dispensa- itafacilem exstitisse, utltominemsuaquaerentem
tione mirabili, et piis in Sanctum Domini amoris tanta crudelitate conflceret. Blasphemos sermo-
affectio, et improbis quibusque in resecandis nes ultio repentina corripuit ; nam ut ista furens
ausilms timoris ingeritur magnitudo. Audiant protulit, et in verbo vestigia torsit ; ita pedem
talia seculi potestates damnum ec-
; discantque, ejus dextrum vindex poana contrivit; ut pene
clesiis non inferendum, scientescertissime, Deum exanimis ancillarum manibus in cubiculum re-
'itsuorum injuriis vindicem esse servorum. ferretur. Igitur quae paulo ante de alterius cau-
74 Quidem prseterea fur ecclesiarum effractio- sabaturincommodOjjamnuncpropriaeealamitatis
nibus assuetus, praefatam beati Patris basilicam, remedium anxia quaeritabat; quemque injustum
Julii Toinus VII. 36 in
 282 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. I.

A in superbi hominis punitione notaverat, justum

jam per omnia in suam potiuscontritionem prse- ANNOTATA. B0*A
U
dieabat; amicis et parentibus ndscitis negotium MSS.

profitetur: aniini in se levitatem increpat ; oris a Falconis-mons./v^o Mont-Faucon, oppidum

tandem et muneri-
facilitatem objurgat; et votis est Gallice in Campania. De monaslcrio vero ibi~

bus onerata, ecclesiam expetit scelus lacrymis ; dem celcbri S. Germani dictum est in Commen-
expiat; a beatissimo Germano veniam cum sani- tario praivio adActa S. Wandregisili die2ZJulii-
tate reposcit nec multo interjectu temporis
;
ejus primordia describit Frodoardus Historiat ec-
misericordem sensit, quem dudum fuerat experta clesim Remensis lib. IV, cap. xxxix.
severum. Sospitati reddita, in domum suam ca- b Ad Montem-Falconis videlicet.
stigata recessit, parcendumque sermonibus im- c Hic apud Labbeum sequitur narfatio de asello
modestis modernae ultionis 'exemplo perdocuit. resuscitato, quam infra ddbimus in Appendice
Mviis-fulmnis 76 Consimile quiddam in villa Altissiodorensis secunda, num. 4. Huc illa sane imperite intrusa
pagi, cui Abundiacus nomen est ,
patratum me- fuit contra apertim/ Herici contextum, ac fidcm
minimus ;in qua vir quidam illuster et penetoti codicum nostrorum omnium : imo multo oppor-
notissimus regioni, quemdam ex loci incolis sae- tunius aptiusque supra Vitce Constantianm inseri
vis verberibus profligari praeceperat; illoque posset inter numeros 73 et 74.
pretiosi Patris suffragium inclamante, non modo d Ha>c transitio ad sequentem narrationem,
flexus non est, verum etiam maturari crudele legitur in solo codice Lugdunensi.
negotium imperans, equum festinato conscendit
acprius, quam portam
excederet, equus in su-
blime sessorem
tollitur dorso excutit coxaque
;

misera allisione prosternit.

;
CAPUT VIII
transversum fracta,
Nec prius sospitatem meruit, quam beato Ger-
mano,cujus nomen spreverat,debitapcenitudine Miracula ejus, quse in Alpibus,
B satisfecit. Hoc propter facti similitudinem ita
t inserto, ad locum b, quem omisimus seriem re- ,
et in Britannia contigerunt.
c feramus c.
didlur. 77 Supradicti castelli dominus cupiditati nefa-
Juga Penninarum Alpium, non plus candbre tn.

rias morem gerens, res ad ecclesiam pertinentes nivium, quam ejus illustrari meritis, eo cer- bi: onttono

ausu temerario abdicavit. Quo comperto, Re- tius, quo expertius est nam in monte, qui Mi-
ejusiiiternl-
:

[limii snmm
mensis episcopus, ad cujus doecesim locus ille noris Jovis « dicitur, ejus ecclesia est ambitu
cMsfrofti,
pertinere cognoscitur evocato presbytero, ne
, modica, virtutibus magna quse ob sacri repau-;

sacrilego homini Missa? offlcium impenderet, in- sationem corporis, cum Ravenna refertur, eo
terdixit. Nec multo post ille superveniens, con- loco constructa fuisse cognoscitur. Hasc Romam
sueti officii celebritatem a presbytero exigebat pergentibus, indeque remeantibus inevitabiliter
quod postquamapontifice comperitinterdictum, pervia est; quod publicus agger, in quo consistit,

ejusdem loci villico advocato quod ecclesiae abs-

, propter itineris angustias omnem divertendi ab
tractum fuerat, datis vadibus reddi jussit. Ita ea denegat facultatem. Illuc innumera divinaa
Missee potitus officio, sinistrse voluntatis stimulo largitatis subinde clarent beneficia, quas loci
perurgente, quod paulo ante reddi jusserat,vio- asperitatem ac solitudem copiosa remediorum
lata fidei interpositione, denuo praecipit abdicari. fertilitate compensant ; ut jure fatearis, coelestis

Nec longum loetatus est, quin sacrilegum pcena munificentiss majestatem siccis etiam rupibus
corriperet : vix namque domum remeaverat ; et non deesse. Iter agentes quosque, quos noctis
maligno pervasus torqueba-
spiritu, infeliciter horror irruens, aut fatigationis difficultas impe-
tur. Uxor temeritatis conscia, pro salute viri ad diens, aut infirmitatis sarcina praagravans, sub
ecclesiam cereos et vota direxit e quibus ne ; tectum ecclesise transire compellit, sanitatum ibi
unus quidem accendi potuit, perseverante erga dona [lercipere, luce clarius indecolligitur, quod
infelicem divinse indignationis indicio, quam presbyter, ad cujus curam locus pertinet, in re-
semel in se provocare non timuerat sacrilegse mota planitie frequentius habitans, si quando
C cupiditatis exemplo. Cui immanissimse calamitati sacris morem gesturus , montana conscendit,
tum demum superna miseratio finem dedit, cum multa ibi revalescentium argumenta conspicit
conjugis et parentum consilio persuasus, etquod infirmorum nam et mutorum tabellaj, quarum
;

prius abstuierat ecclesise reddidit, et ex legitimo concussu stipem postulant repentium quoque ;

patrimonio tantumdem aliud condonavit. Eam- gestamina contractorum ibi frequenter inventa ;

dem basilicam fur nocturnus ingrediens universa interdum et sanguine pavimentum madens; sed
ad altaris ornatum pertinentia sacrilegis mani- etvotivain diversis munusculis relicta bellana
bus exportavit. Cumque se in pedessolito conje- noctu patratis in loco fidem astruxere miracuhs.
cisset, ita eum vis divina implicuit;
ut ab atrio 79 Familiare qui mdain sancto Viro fuerat se-
iiii

"'/-'-
ecclesiae nullo pacto digredi potuerit Qttod
itaque :
cretum et abjectionem oculi quoarere, res a se
tmudis mx»
totam noctem ambulans, sequentis aurorse dilu- gestas mirabiliter secretalibus umbris tradere, ato » '"""
culo in porticu basilicse repertus est et conscien- quantumque in ipso fuit, omnes virtutes suas
tia trepidus, et furto onustus. Ita praedo confun- perennis ignorantuie latebris obscurare BiM : leril

ditur; prseda recipitur;beatus Germanus suo in certe est, quod cum multaillius miracula munuo
loco liberaliter agere argumentis evidentibus inniituerint, nec potuerint locorum obscuritate
declaratur. celari, cum virtutibus proderetur; innumera
De locis planis et habitabilibus nulla sunt, quaa tamen sunt, quae jactanti33 refugus in hominuin
dicimus si non montana quaeque et ardua, ac
:
non passus est venire notitiam quippe qui hu- ;

per lioc humanispene inaccessa gressibus, Ger- manaa possibilitatis modulum supergressus, an-
mani virtutibus esse pervia, declaremus d. gelis consciis et ccelo teste fruebatur. Hunc
hodieque morem Pater servat egregius, qui
cum
incomparabilis existat apud Deum meriti, pluxa
interduni
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 283

suo tautum personae qualitatem, successit hospitio; et quse D

li."""
interdum in Iocellis obscnrioribus,
, s
nomine, visibilium praebet ostenta si- sibi a pauj ore impendebantur, obsequia libens
tis

am ,quamquosemperadorandiejuscorporis excepit. Erat illi in peculio vacca tantum et vi-

:1 veneramur preesentiam. Verum, quia

,
tulus : conversusque ad uxorem Et non intel- ;

jnfidelibusquibusque,et qui exvisibilibustantum ligis,ait,quantumsusceperisbospitein: accingere

invisibilia metiuntur,
familiare est signa eum itaque et unicum qui nobis est
, vitulum .

judaeis quaerere, et
praesentibus solum commodis mactans, ccenaturisappone. Dictoilla incunctan-
oblectari ; mihi certe, cujus jam fldesinrobur ter paruit, eoctumque vitulum in mensa compo-

aluit, cui ad vitam ingredi propositum est, nit. Episcopus solito abstinens, ceteris esum

,,in denique corporibusanimas, ([iiautum immor- indicit.Ccena explicita, beatus Germanus mulie-
talia mortalibus, perituris
mansura, incompara- rem evocat, imperatque, ut ossa vituli collecta

biliter praestare non ambigo,

carius haec consta- diligentius super pelliculam ejusante matremin

liunt semper beneflcia, quae interiorem hominem praesepiocomponat.Quo facto (mirum dictu quod
spiritaliter et perpetuo boant, quam qua; exte- est) mora surrexit matrique
vitulus absque ,

riorem corporaliter et transitorie relevant: haec coadstans, pabulum carpere ccepit. Tum ad
dielws, hnec noctibus e Germani tumulo ubertim utrosque conversus Antistes Salvo, inquit,
;

manare, nemo sani capitisjure dubitaverit. praemio caritatis, jura hospitii tali interim bene-

UT.
80 Duin per mediterranea circumvecti loca, compensata recipite. Proventum rei mirabi-
flcio

I,
BrttomiJ singula euriose disquirimus, pene fuit, ut Ocea-
num, extima mundi mirabiliter cingentem, ab
excellentissimi Patris nostri privilegiis excipe-
<iitn obiw
remus; quibuscum totus redundet orbis, ube-
riustamen his Britannia gloriatur, insula inter
lem collato omnes praeconio sustulerunt.
82 In crastinum Pontifex palatiuin repetit, etrege abjertn.
regisque ad publicum praestolatur egressum.
Illum ab intimis procedentem Germanus excipit,
atque potenti objurgatione verborum, cur sibi

in redwidat omnes vel prima, vel maxima; de qua ut * fert pridie hospitium negaverit, severus exquirit. Rex
auctoritas : Finis erat orbis ora Galliei littoris; stupore defixus intorpuit, Virique constantia at-
li nisi Britannia insula singulari amplitudine no- tonitus, a responso defecit. Tum Germanus g
men pene orbis alterius mereretur b. Haacbeato auctoritate mirabili Egredere, inquit, et sceptra
;

Germano peculiari devotione submissa, multisse regni meliori permitte. Illo ha?sitante, Germanus
beneficiorum impendiis sanctitati ejus esse tes- baculo citnctantem impellens; Egredieris, ait;
tatur obnoxiam quod scilicet ejus doctrinis
;
et sicut dofinitum constat a Domino, nequaquam
illuminata, quod per eum nonsemel est a sordi- deinceps in aeternum potestate regia abuteris.
lnis hseresum expurgata, quod denique multiplici Barbarus auctoritatem ccelestem in Praesule re-
miraculorum lampade illustrata. Quaa quoniam formidans, cum conjuge et liberis indifferenter' •
f e sule
doctorum nobilium studio litteris sunt aliquate- egreditur, palatii fores retentare nulla posthac dilatimn'
nuscommendata,iteratione nonindigent.Fertur ratione conatus. Tum Germanus, uno ex disci-
umun famosum inter cetera,cujus ad nosnotitia pulis directo, subulcum cum conjuge evocat at- ;

per sanctum senem Marcum, ejusdem gentis que universo stupente palatio, in regni culmen
episcopum decucurrit qui natione quidem Brito,
: componit. Ex eo tempore in hodiernum regesex
educatus vero in Hibernia. post louga pontiflca- subulci genere prodeuntes nationi Britonum
,

lis sanctitatis exercitia, ultroneam sibi peregri- dominantur, Deo per beatum Germanumreshu-
natinnem indixit. Sic traductus in Franciam, lnaiias mirabiliter ordinante. Ha3c ita apud Bri-
piissimique regis Caroli muniflcentia illectus, tanniam catholicis litteris contineri, praedictus
apud beatorum Medardiel SebastianicoBnobiumc mihi episcopus jurisjurandi interpositione firma-
anachoreticam exercet vitam, singularis nostro bat: cujus probitatem quisque expertus est,
tempore unicae philosi iphus sanctitatis. Hic multis verbisillius fidemcrederenullomodo dubitabitrf. d
coram saqiius referre solitus erat, Germanum Virum mortalium agmina singularem
inter !

sanctissimum (ut ipsius utar verbis) suse nationis O Iliiiniiieni ipsius jam divinitatis symbola pras-
apostolum, vice quadam, dum Britannias per- ferentem Necdum luteam molem deposuit et
! ;

mearet, regis palatium cum suis discipulis jam cum Christo de mundo decernit, potestates
introisse. Erat tum hiems horrida, nec homi- ordinat, regna disponit. Insanum te palam pro-
nibiis verum etiam ipsis bestiis vehe-
solum, nuntio, quisquis Germani merito provehi populos F
menter infesta. Itaque directo ad regem inter- ad regna ccelestia posse desperas, quem terrenos
nuntio, superventurae nocti hospitium postulavit. adhuc vehentem artus tantapotuisseconsideras.
Rex abtinuit, atque, ut erat et gente et animo
barbarus, negotium floccipendit. Interea Ger-
manus cum
ANNOTATA
discipulis sub divo persistens, coeli
iuclementiam infractisanimis tolerabat. a SummumPenninum,seuMontem.Jo\\s(vu/go
•!•
'
tu6ufci 81 Jamque die in vesperam coacto, subulcus Mont-Jou Gallice, Italice Monte-Giove) cumdcm
regis regressus a pascuis, pensum quotidiani facit Cluverius Italioe antiq. lib. I, cap. xxxn,
salariiacceptum ex palatio ad proprium tugu- cum eo qui in mappis geographicis appellatur
rium referebat. Is ubi Germanum Mons divi Bernardi major (le grand S. liernard.)
beatissimum
oonspexit brumaJi horrore cum discipulis tabes- Quidni crijo Mons minoris Jovis ille cemeatur,
centem, appropinquansc6minus, orat humiliter, quem ab non adeo dissitum vocitant Montem
alio
Ut, quis esset, quave (le petit S. Dernard?) Pcr
ex causa inter algores ni- D. Dernardi minorem
mios illic moraretur, ediceret. Cumque nihil hos iter esl c Gallia in ditionem Mediolanensem
cerhtudinis ex responso percepisset, personae uterque vero notatur in Sabaudia ad limiles du-
mgnitate permotus; Oro.ait, quisquisesDomine, catus Auquslani.
ut parcas
corpori,servique nii succedere digneris b Verba sunl Solini in Polyhistore cap. xxn.
nospitio, ac demum, siqua paupertati mea? sup- c Coenobium intcUiqit, quod apud Suessiones
petunt offlcia, receptare: non parum enim in- Sanctorum Medardi ac Sebastiani reliquiis cele-
''ivsse video,
imminentis noctisaugustias quan- berrimum fuit; de quo plura Mabillonim in An-
tumlibetviiidomiciliotemperare.Nonaspernatus na/ibus passim.
d Adi
 284 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

Commen- riosa quippe quae avita antiquorum procerum A s.

A d Adi tamen quce de his omnibus in ;
\\ t

oriunda proragine, splendorem generis augustis- «ok* ,*

tario dicta sunt supra § 7.
simae aequiparabat stemmate dignitatis b. Junxe- Mss -

rat hos cum conjugii caritas tum socialis gratia '

probitatis, fortunarum amplitudinem religionis

LIBER SECUNDUS in Deum, moderationis in seculum cultibus exae-
quantes.Mira in personissecularibus officiositas,
ingens devotio, inexplicabilis fidei magnitudo ut
PROLOGUS difficile judicare sufficeres, uter eorum in reli-
;

gionem pronior, in Sanctos ferventior, in paupe-

EJUSDEM AUCTORIS. rum diligentiam copiosior appareret; ita se
* '
Ub \
*
'

pietatis certabant officiis praevenire, cum fastigio gentiam

dignitatis, tum etiam virtutis aemulandae studio
Affectus He- T) pro captu ingenii utcumque
rioris libelli serie
privatas omnibuspotiores.
rici erga San- \_ decursa, secundus, qui superest ,

incipiendus, 85 Cumque plurimos et secularium hoc tem- mm

poscit operas, nunc quidem instanter
ctum : et ej ,; e

propositum ^ed non etiam conse quenter omnifariam con pore videas ambitionis fovendae gratia ecclesias- cenfa (j„ s

hujus hbn. ticas pr33lationes inhiare hos nostra tempestate

summandus expensis namque his, quae prae ma-
;
.

vel primos vel solos exstitisse, pace cunctorum

nibus versantur,si qua deinceps apostolici Patris
impiger dixerim, qui sacrorum locorum suscepta potes-
nostri merito se fortassis ingesserint ,

placuerit, tate, non magis praeesse c voluerint, quam pro-

exequar quaeque Divinitati praestare
;
e

desse nec aestuanti avaritiae servorum Dei

ea indifferenter* schedis indere non gravabor a.
;
•
i. e. statim
oppressione satisfacere, verum obrepentes illis
a Libens vero huic astringar debito, nec eo me
quodque solvendo, et indigentias propriis opibus aut penitus excludere,
velim eximi umquam ;

utinam vinculis emicem aut tolerabiliter temperare. Hoc, me tacente,

numquam persolvendo,
erga Germani memoriam ubique terrarum diversae conclamant ecclesiae,
corporis, perseverante
horum devotione incomparabili, vel rerum copiis E
B summae et perantiquse privilegio sanctitatis.
auctae, vel ornamentorum competentium gloria
Habet ille plures tanto negotio aptiores, sui si
notabiliter insignitae. Locus id noster vel maxime
deessent propria, externa certe ad votum ultro
contestatur, qui eorumdem multiplicibus auctus
famularentur obsequia verum, dum quondam
:

donariis, ordinabili Divinitatis providentiahujus-

tractaret secularia, noveratauro bibere, noverat
modi coepit exordio insigniri.
interdum et fictilibus prandere cumque pocula;

suppeterent gemmea principi, non tamen horre- 86 Memoratus princeps cum in dies magnificis ,,.

honorum profectibus singularis attolleret apicem De tak

bat pro tempore in multiplicis usum ministerii ,K
potestatis, contigit, secundas res illius extempo- P' il "'i
etiam ligneis uti. Non aspernabitur, credo, sua
raliter irruentis incommodi molestia intertur-
praeconia per infimum et elinguem digeri cujus ;

tanta est meritorum gloria, ut mutis quoque ip-

bari : ita namque unius oculorum clades immane
erit- confecerat, ut accedente tempore, crassi super-
sis copiam de se loquendi sufficiat largiri :

que dignitatis genus, modica de modicis sumere, ductu glaucomatis pupilla deficiens, cum damno
cuiposse subest ingentia quaeque de maximis luminis intolerandi quotidie coacervaret aug-
menta doloris. Turba medicorum e palatio cunc-
receptare. Jam dudum proponenti dicere multa
quorum nil prius, nil com- tisque regni partibus coacta confluxerat, mul-
se certatim ingerunt,
petentius libelli vestibulo praefigendum reor,
tiformemartis industriam.collatis peritiaeviribus,
quam illud, quo pacto munificentissimus Pater in principem expensura. Diu multumque absque
operae pretio laboratum quidquid humanae fuit
noster nostra quidem memoria suo subvenien- ;

experientise, frustra consumptum est :itaadulta

dum decrevit loco. Ei rei talem fuisse consequen-
tiam subjecta relatione declaratur. pestis visquemorbida sensim crudescens, quam-
vis spectatissimorum, et vota et manus
eluserat

medicorum. Itaque quod artis est vel maximum,

ANNOTATA. vel supremum, ferro cauterioque agendumquod

a Siquid tamen post editum hocopus de&. Ger- supererat, decreverunt. Princeps urgere factum
mani miraculis notaverit Hericus, id cum schedis quandoquidem eo sanitas desperabatur infecto. 1-

periisse necesse est : nisi huic ipsi operi post nun- Tentando negotio dictus dies pie impias medico-
offlci»

cupationem, alque adeo ohitum Caroli Calvi, quai- rum provocabat instantius officinas*.

87 Jamque aderat cum ille inter spem me- rqwn*

dam ab Herico inserta fuisse velis miracula ; uti ;

inserta fitisse alia quaidam notabimus num. 90. tumque satis anxius, ut noctem fere totam
insomnem exegerat, antelucandum d credidit
ccelestes prius quaesiturus precibusmedicinas.ad
CAPUT I sepulcrum Germani beatissimi votorum pleuus
ex
accessit ; fratribusque nocturnam stationem
in
Germani more peragentibus, diu totius strage corpons
Nova ecclesiae S. in
dolor saevire acrius
oratione procubuit. Interea
ccenobio Autissiodorensi fa- ille tamen nihilo minus coepto persistere. Locus
cap-
herbis erat consitus e his ille injecta manu,
:
brica, miraculis et ccepta et tandi gratia refrigerii, oculum fovit
aliquamdiu-
detramt,
confecta. Horae paululo interjecto, manum fronti
herbisque summotis, omnimodam cum dolore
Gernmni
/^i huonradus princeps famosissimus, collega
i. miratus est cessisse caliginem.Ita beati
unius
Commemoralio \J regnum, et inter primates aulicos apprime meritis principi consultum devotissimo, ut
terrores
huonradi inclytus, perid temporis regia munificentia ma- usura diluculi et minaces medicorum
i

lummis ue
ximis, et sua condignis nobilitate fulgebathono- exueret, et integra sopiti reparatione
ribus a. Conjux illi erat Adheleidh nomine, Laudes in Deum, grates
w
„ cetero frueretur.
primorum et ipsa natalium perinde titulis glo- Sanctum funduntur inexplebiles collatumqu ;

beneficium
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 285

suscipitur, quod dudum incipientis felicitatis nostrae successibus D

beneficiura duplici gratulatione
lliuw impacatas valetudims torquebaris, acerbo pneventos occasu, sors, secu-
etrepentinumaccessit, el
ultra quam votis aspi- loruin provectui semper invida, sustulisti. Ne
inevitabilem necessitatem,
poterat, circumscripsit. Quodque tunc qui- tamen nos omnimoda praesidiorum spe intercep-
rari
manibus inventum est, armillas aureas tos, ut cceperas, usquequaque prosterneres,
dem prse
Devotionis vero tantuni infraenes conatus tuos et dira molimina rerum
sacro sepulcro obtulit.
benevolenti* erga Sanctum concepit
locum, prudentissimus Moderator elusit, liunc, qui ccelo
quantum postea rerum ingens probavit eflectus. propitio, superstes adhuc, vitales carpit auras,
sui juris recessit latifundia. nostrae primum saluti, multorum dehinc usui,
His ita explicitis, in
quotidianis processibus intimus cunctorum postremo profectui reservando.
ni.
88 Exin vero
crescebat ardor, novum perindeque decens ali- 91 Is est Hugo, ut absque assentatiouis fuco loci.

quod et suae per devotioni et beati verum nomine et officio Abbas de

fatear, et
quid moliri ,
;

Confessoris commodum existeret dignitati. Piis quo quidquid dixero, longe infra meritum ipsius
de Deo cogitatibus felicem non
deesse exitum, est; praestatque de eo silere per omnia, quam
hujus quoque proventu rei declarandum est: ex-
parum neque enim quidquam nunc de
dicere :

cellentis memoriae conjugem advocat; communi-

eo tractandum suscepi nisi quod eximia proles,:

egregiis manans genitoribus, hos quamsimillime

catoque cum ea negotio, quid sibi sederet animo,
quidve facieudum decerneret, evidentius inti-
tum dignitate, tum moribus repraesentat. Eo
mavit. Ea, quod esset ingenii singularis, et cum factum est, ut paternis, annuente Deo, suffectus
summoloeo nata, tum ingenitaj quoque pruden- honoribus, avitae memor gloriae, et potestatis et

dote praecipua, rem illico pervidit acutissime : probitatis patriae robustissimus heres existat,
tiffl

ex ore principis verbum rapuit quodque erat ;

beato protegente Germano, votis nostris cuncto-
inspiratum.divinitus, accelerandum quam posset rumque fidelium ad sanctae decus Ecclesiae et
maxime persuasit ; se totius niolem negotii subi- memoriam
diutissime et feliciter floriturus. Sed

turam libentissime : siqua viderentur difficilia, illius omnes anni excipient consequentes.
viri,

justis facile cessura desideriis ; futurum, ut res, Rebus sane suavi lapsu decurrentibus jucundum E
quamquam ardua, brevi cupitae perfectionis fasti- fuerat immorari, nisi res ordine secuturae pro-
* •
pro i'sset

gium obtineret. Talibus animata, maturandum nos in voluptatem animos avocarent.

credidit omnisque morae impatiens, ad beati
;
92 Operi magnifice elaborato, siqua ornatui v .

Germani ccenobium ex jussu principis profecta fore poterant, instantissime parabantur ; et quo- De fmtrmn
pervenit; ac primum loci positione perspecta niam in nostra provincia marmorum copia mi-
diligentius, postquam suo vidit cuncta respon- nime suppetebat, in remotis haec quaerenda
dere proposito, dici non potest, quanto se fervore regionibus decreverunt. Hac de causa quidam
addixerit coeptis insistere ; dummodo Divinitas fratrum periculosae expeditionis bis aggressi dif-
religionis flexa dispositionibus, quod velle dede- Rhodani gurgites iter
ficultatem, interque vastos
rat, posse donaret. plenum discriminis subeuntes, Arelatum, ac
IV. 89 Erat locus naturali quodam
commodis- situ deinde Massiliam, quae est Galliarum ultima,
ik ofjwrtunt- simus; atque a parte Orientali, clivo montis perrexerunt. Quibus ea fuit animi conditio, ut
paulatim lentescente, competenter adcline pen- omnes aeerbitates, cunctas rerum insolentias,
dulus, ultro se cujusdam ingentis fabricae con- extrema certe omnia ferrent non solum fortiter,
ceptionibus ingerebat. Ad artifices talium expe- verum etiam libenter. Ibi ingentibus congressi
rientissimos res confertur : horum industria ad periculis, multa astu, multaausu, callide audaces,
lociopportunitatem accedente, concepti operis audacter callidi superarunt, magna omnia ma-
exemplar conficitur, et quasi quodam praeludio gno constare, audentesque fortuna juvari, non
futurae moles magnitudinis ceris brevibus infor- immemores. Eruderatis itaque aedificiorum vete-
matureapulchritudine, easubtilitate, quaedigna rum circumquaque ruinis, ingentem marmorum
angelorum hominumque rege, quae Sanctorum pretiosorum copiam obtentu partim, partim pre-
collegio, quae ipsius
etiam loci maj estate esset. Ex- tio congregarunt oneratisque navibus praeda
;

pensis competentibus praeparatis, exactores ma- praeoptabili, victorioso successu cceptorum auda-
gistrique operum deliguntur;quorum inrequieto cium memorabilem bis duxere triumphum. Per
studio, summaque instantia immensum opus in- iter horribile divinum eis non defuisse favorem, w
credibili celeritate peragitur, tanta facilitate incunctanter dixerim quod et minacis tumorem
;

rerum, tanta alacritate animorum ut in promptu ; pelagi, et infidae gentis ferociam infracti animis,
esset omnibus, divinum negotio concurrisse favo- SaspenumeroB.Ger-
infessi viribus,excesserunt.
rem. Deeujus qualitate fabricae multa forent, mani praesentissimum senserepatrocinium cum, ;

qus ad laudem operis jure litteris mandarentur ejus invocato nomine, fatalibus exempticasibus,
verumquia et oculis subjecta est, et fere omni- emirati sunt, se subitosecundisadversa mutasse.
buscircumquaque notissima, parcendum in tali- 93 Vel illud, quale, quamque evidens fuit, mfofeetiow
bll:s pagina; per magis necessaria posterius dila- quod e multis unum decretae sufficiens credimus
tandae. brevitati? Expletis, pro quibus perrexerant, re-
* pwihonj
90 Robusta diligentia confecturn opus ; mul- gressum instantissime maturantes, rapaci Rho-
tisque, opitulante
Deo, seculis duraturum Chu- dano se committunt die quadam conscensuros
:

onrado principi ejusque jugali benignissimae navim falsa spe diurnae tranquillitatis matutina,
immortalem de cetero feret memoriam merito- ut solent, serena deceperant at subito coorta ;

rum; quorum pronam et incomparabilem in tempestas naturalem pelagi rabiem accedentis

nos
locumque nostrum ex animo benevolentiam procellae concursibus efleravit. Ingens universos
posteritatis quoque illorum hereditaria devotio terror impulit, pertaesos fluctuum, pavidos peri-
comprobavit culorum ac primum nauclero faciem elemento-
filii
;
f scilicet aequissimorum paren- :

tum et probitati et pietati quam simillime res- rum diligentius exploranti, visum est, quam
pondentes; quibus ultra omne, quod humanum posset celerrime, subeund im cedendum
littus,
est,idem locus et animo sedit et indicibili amore discrimini, atque inceptae tunc quidem naviga-
canssimus evidenter apparuit; quos, quia jam tioni parcendum quod vehementius solito com-
;

motus
 •js„ MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

-
motus aer, vix intra sequens triduum, placidum
patefaceret in fluctibus commeatum. Porrectis ANNOTATA.
itaque in longum obtutibus, ecclesia cernitur »SS.

quam contra subeuntes, optatee telluris tutate- a Erat enim frater Judithce Bavaricce,secund(e
nuerunt. Egressos curandorum corporum acrior uxoris imperatoris Ludovici Pii, ac malris Caroli
urgebat instantia ad id procurandum diversis
:
Caloi; cui, tamqunm avunculus, Conratlus Me
diversa expetentibns. compertum est a lociin- magno eral in pretio: multi Comitem Parisiorum
colis,ecclesiam illam, beati Germani nomine et appellanf: utiet Seniorem scu Majorem, respectu
meritis sacram, tantum apud universos reveren- cor/nominis, de quo inferius. Vide Sammar-
filii

tise vindicasse ;nemo de rebus ad locum

ut thanos Hist. domus Francice lib. VII, idji de filiis

pertinentibus quidquam prsesumere, nemo vel Ludovici Pii.

surculuin e circumjectis sepibus audeat usurpare; b Fult Adheleidh, seu. Adelais filia Ludovki
totam msuper r.uris circumpositi viciniam ma- Pii e.r priori conjuge Ermengarde ; ut ibidem as-
jestate lociadeo tutam existere, ut diebus vel serunt Sammarthani.
noctibus integris vestimenta sua passim tum c Prceerat ergo (more illorum, temporum, curn
sepibus, tum arboribus suspensa relinquentrs, primariis reoni proceribus tribuebantur a regibus
absque metu vel periculo propriis domibus
furis abbat/m ; sa>pe ctiam plures sinrjulis) coenobio uni
residerent. Ita beatissimi Germani fide in tuto vel pluribus Conradus hic noster ; ac de Lebra-
degunt omnia genusque
;
miraculi est, res dis- hensi idmonasterio probat Mabillonius Annalium
crimini expositas secus periculum non perire. BB. tom. III ad an. 853, num. 54 de Autissiodo- ;

in Provin- m Hoc ita comperto, animos angoribus rele- rensi vero ex loco Viola in Ms. Autissiod. ; ubi
'""" vant locum alacres expetunt peculiaris
;
nomen illum numerat decimum lertium S. Germani Au-
;

Patris notis affectibus complectuntur orationi ; tissiodorensis abbatem

devotius incumbentes, pro prreteritis gratias re- d Antelucandum ita Mss. nostra; quasi ab
ferunt, pro futuris vota concipiunt. Sic se suaque antelucari, id est lucem seu solis ortwnprcevenire.
B omnia per gloriosi Protectoris meritum Deo fa- e Consitus, id est respersus : neque enim intra E
miliarius commendantes, littoris repetunt statio- ecclesiam credibile est hcrbas crevisse, quidquid
nem cum subito visibus circumquaque directis,
; Vio/re cap. xxvi visum sit : herbis autem Sancto-
longo prospectu cernunt, universam aeris incle- rum tumulos a fidelibus conspergi olim consue-
mentiam, ultraquam sperari poterat.procubuisse; visse, constat ex S. Gregorio Turonensi in Vitis

ventos, elementaque omnia, perniciosa feritate Patrum cap. vm, ubi de S. Nicetio Lugdunensi
deposita, in priscam mansuevisse temperiem. num. 6.
Nec mora, alacres iter repetunt desperatum, ex- f Filii Conradi et Adelaidis tres numeranlur ;

promptisque ad fortia viribus, secundos pelago Welfo scilicet sive Guelfo, cui paruerunt camobia
exigunt cursus, semel hausta fiducia securi ca- duo, Centulense S Bicharii, acS.ColumbceSeno-
.

suum, et quidquid emergentium obsistere pote- nense : Conradus Comes junior, qiti Guelfoni
rat procellarum, respectu conciliati per Germa- defunclo in prcefectura S. Columbce suffectus,eo-
num Numinis, contemptores. Straverat ille dem illum anno Christi 881 acl reternitatem sccu-

quondam sinistram Oceano Britannico legionem, tus est , teste Mabillonio in Annalibus ad annum
cum hunc ad pereuntium instaurationem popu- illu.m num. 53: ac tandem Hugo, ab abbatiis,
lorum tendere virulentaantiqui hostis pervicacia quas plures habuit, vulgo Abbas dictus; quicum
invideret. Nunc quoque quis dubitet, ejus virtu- juxta mox dicenda', superesset solus hoec scribente
tis, ejus exstitisse meriti, quod, post fiuctuum Herico, sequitur, ut quce de illis hic referuntur,
repentina discrimina , conclamata serenitatis huc inserta fuerint ab auctore nostro post annum
gaudia reluxerunt? 881, et anteannum 886, quo sccundum Annales
marmorum 95 Miraculo proximum judico, quod perductis Benedictinos Hugo decessit;adeoque uthuicoperi
causa. a(i locum destinatum marmoribus quidquid co- , diupost factam Carolo Calvo dedicationem acces-
lumnarum devectum est, tanta universis fabrica? serint.
partibus habitudine convenerunt, ac si indiscre-
panter, et, ut dicunt, in unguem eisdem ipsis CAPUT II
C deformatse lineis, proposito responderint exem- F
plari. In quarum collocatione quid inter cetera S. (iermani translationes mira-
mirum vel evidens claruerit, aestimo non tacen-
dum. Harum unam non contemnenda? magnitu- culis illustratse ; sanctorum
dinis basi impositam, aggregata robustorum
quoque Amatoris ep., et Ur-
manu, superne ducto fornici, collatis viribus,
inserebant; cunctisque summa ope nitentibus, bani ac Tiburtii MM. re-
cum jam pene erecta consisteret, vicit molis im-
manitas impellentes, jamque elapsa manibus, suo liquiae ad ejus ecclesiam
ipsius in ruinam pondere ferebatur. Metu peri-
delatae.
culi cesserant universi, frustatim mox conterendi
marmoris lapsum non absque doloris intimi opere, cunctisque decorem prasten-
scrupulo praestolantes. Praesente Deo, res contra
Perfecto
dentibus consummatis, sanctissimum ettoto W^j^
opinatum quodque humana manus exe-
cessit ; orbe venerandum corpusB. Germani in cryptam
qui nequiverat, divinas virtutis occursu multo tanto condignam thesauro, magna ambitione ap-
gratius, multoque facilius confectum est; quan- paratus, ingenti obsequiorum genere translatum ^ ^

toque prius impetu deorsum ruisse, tanto mox esta. Jamdudum quidem ante annos aliquot* |'
^
visaest, absque visibili praesidio, mole sua superna jussucaesarumCaroliacLudovicicabHeriboldotf,
resposcere. Ita loco fixa, inconvulsam perennis cttm
venerabili pontifice, fuerat transmutatum ;

miraculi memoriam relatum

ingerit speciosam. a tempore sui transitus,ex quo Ravenna
q"
est, per annos circiter 400 in eadem ecclesia,
111
loco primarise sepulturae traditum fuerat, q
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 287

Vdfuenmt tunc quoque mentorum

ejus Deus, non denique consideratio futuri. consum-
nsse(
non absque rairaculorum mato orbe, judicii inter beue meritos et male
•reumenta prascipua,
-rivilegiissolemniuscommendata. Pretiosi deni- conscios asquis lancibus expendendi.
100 Inter hsec mansuetissimus rex Carolus,
L, sepulcri intimispatefactis.itademuracorpua inter rcijes

venerabile eum omni cultu vestium integrum, belli pacisqueartibusDavidicse semper modestise
incorruptionis genere comparandus, cum se fratemae Sasvitise, in dies
intemeratum, atque omni
cuilibet ignaro rerum pertinaciter crudescenti, humanis copiisexsequo
mm apparuit; ut
persuaderi potuerit, recens defunctum, non posse resistere pervidisset vicibus oinnia;
facile
recen8 tumulo
abditum, recentibus indumento- volvi non inscius, ferendisque fortiter casibus ac,
Accessit huc Deo propitio, superandis a puero assuetus, ce-
rum apparatibus circumseptum.
publici splendor
miraculi, pro sui magnitudine dendum tempori arbitratus est [potius], quam
suo, ac reipublicse dispendio, caecis extraordina-
nontacendi.
'
97 Infelicem quemdam, cui Heleno vocabulum rie periculis incumbendum. Itaque sahibriore,
horrenda confecerat, ut praeter et quod tantura decebat principem, consilio ani-
fuit adeo vis
aurium infausta dispendia, atri quoque matus, posthabita spe temporaJis adjutorii, ad
linguse et
ilsenionis violentia perdiuturnum tempusmisere divinum seprsesidiumcontulitjsatisperniciosum
torqueretur. Jamqueejus calamitatem Creatore sciens, ut divinis diffldere, ita, quoque humanis
prspitio miserante, contigit, eum translationis viribus inconsultius niti. Atque inter spem me-
supradictse spectaculo interesse. Is referebat tumque conflnis, expeditione meraorata beati

postea, quod ecclesiam ter conatus egredi, per- Germani coenobium Deo tactus adiit.
eujusdam gravis et venerabilis occursu ter 101 Igitur loci ac temporis opportunitate cap- VIII.

fuei ii in ecclesiam revocatus.

Verisiraile est, in- tata, sacri translationem corporis absque dila- QuesUter [inr-

spiritum desalvando tione perflciendam decrevit quod et suse rever- fatus rex
ter malignumbenignumque ;

idem corpus
vel non salvando homine, ifs egressus regressus- sionis incertus existeret, et conceptse in Sanctum
sarrum trnns-
que vicibus, aliquamdiu concertatum dum et ; offlciis plurimum sibi roboris acquiri
devotionis tulerit.

huic vas olim possessum linquere, et illi superni non dubitaret. Sancto igitur Epiphanio-
posse,
E
facturam Artificis ab inimico teneri diutius in- rum die h soleraniter omnibus prseparatis, ad
humanissimum putabatur. Regressu tandem gloriosi corporis reverenter accessit memoriam:
tertio, tamquam impulsu quodam adactusviolen- pauci admodum circumsistunt ; episcopi scilicet
tius, in pavimentum ruit; moxque ore, auribus, venerabiles, et probatissimi sacerdotes, regem
-.1 profluxil ac naribus prsevalida cruoris effusione perfluxit*. intra sanctoriuu sanctissima comitati : ceteros
Ita per obtentum ejus, cujus sacra transferafcan- quidem ab intimis arcuit. Hymnos vero et psal-
tur pignora, sospitati redditus, et peste daemonis modiain infatigabiliter personantes data opera ,

caruit, et necessariorum sensuum rediviva mi- in offlcio persevarare mandavit. llinc maturans
nisteria in pristinos recepit usus. negotium plenum reverentiue, sepulcrum aperuit.
ttammmw- 98 Ad fidem miraculi, diebus postea superstes Membra pretiosissima, perinde ut pridem, inte-
fufioprima-
quamplurimis, beneflcii percepti non immemo- gra supplicibus oculis conspicatus, congruo
h (nmsIoMo-
rem conscientiam obsequiis suse tenuitati compe- bonore veneratus est. Quid votorum ibi conce-
ieiitilnis apud beati Germani memoriam decla- perit, quid affectionis impenderit, quam pure se
ravit. ActumesthocannoDeihominis facti 841, super aram ipsam spirituali contritione macta-
regnantejam piissimo Carolo, CDesaris Ludovici verit, Deo constitit et constat soli quique sibi id;

fllio; postquam a civili praelio e regressus victor,
extra omnes fratres suos regise apicem extulit
potestatis. Atanno ejusdem Verbi incarnati 859,
qui est regis Caroli nonus et decimus, amplifl-
cata eadem basilica, cryptarumque, ut supra
digestum est, pulcritudine decorata, ssepe dicti
sapiusque dicendi Patris nostri sanctissimum
mausoleum a loco primarise translationis denuo
summotum est, ad conditorium suprascriptum,
nova operosaque praeparatum diligentia, publicis
cultibus transferendum. Ea res (ut cunctis pene
notissimum est) boc ordine decucurrit.
99 Hludovicus Germanise rex, a trans-Rhena-
nis partibus violentus emergens, fraternse sortis
fuisse gratissiinum, e vestigio declaravit. Post
haec corpus venerabile solis pontiflcum passus
manibus coutrectari, operosis denuo palliis de-
center ambivit. Gratum pneterea suae odorem
fldei multa balsami, multa thymiamatis impensa,
per beatum Germanum, respicienti omnia porri-
gens Conditi iri, thesaurum incomparabilem ado-
randi corporisejuseoloci, quonuncveneraturet
excolitur, larga ambitione, ingenti gloria, princi-
pali deuique reverentia transpositum collocavit.
Li icum regia largitate et donis magnifice cumula-
vit; diemque illam, festivis exactara apparatibus,
succiduis seculis perpetuo celebrem indixit i.
102 M«>x itaque peractis suas devotionis saluta- IX.

regnum, Qualiter hos-

sanctissimo jurisjurandi interventu, ribus, fortissimo Deo, qui dat salutem regibus,
olim
tes, Deo se
r Francorum judicio conflrmatum / absque interventu Germani beatissimi, voto supplici se
protegente,
B ullorespectu icti fcederis, temerarius inhiavit g. committens, fldensanimi et tamquam de victo-
,
pepuli rit.

Egeranl hoc infidae perduellium factiones, qui- ria jam obienta securus, delectu facto, absque
busmens quidem quietis impatiens, ferina vero cunctamine liosti obviam properat, flde [magis],
• et inquietudo bestialis audendi quidlibet, quam armis rera bellicam peractiirus. Sicque
quamvis immanissimum, vires etanimum sugge- duceChristo usus, hostiles copiassine sanguine
febant : quod genus bominura ad caedem et pepulit, duplici donatus beneficio, quod et de
:ll
'"'iiiiam ultro proflciscens, impiam dexteram hoste trophssum cepit, et homicidii, vel potius
"I necem civium transtulerunt. Jamque universi parricidii,reatum, Deo se in omnibus protegente,
regniproceres ab isto ad illum defecerant; declinavit, in reliquum, largitore deo, ac prote-
«quitate nihil, viribus universa constabant; gente beato Germano, rerum potiturus, et feli-
c»de, rapinis, incendiis citer regnaturus k.
cuncta ferebantur; non
dlosacoeptis immanibus Christianitatis titulus 103 Idoneum pietati, nobisque constabat salu- x.
l
'evocabat,nonhumani contemplatio fcederis, non titerum, si ad beati honore::i Pontificis subjun- LiBri i
iaii

"uique locorum praesentialiter gantur, siqua post haec seriem temporis illustra-
plenus et pleni-
er praesens
ac per hoc omnia desuper inspectans vere miracula. Non multo dierum intermeante
curriculo,
 288 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

A curriculo, adolescens quidam poplitum damno Illo molestam aegritudinem profitente, doloris
As
debilis pariter et leformis, templo beati Patris loco placidam visus est admovisse manum.Vi- w»i '"'"

'*
adito, sedulis per aliquot dies exeubiis necessa- goris plenus surrexit continuo; et ingenti cunc- * ss '

riam incessus recuperationem per sacri corporis torum miraculo psallentium sese choris leetus
merita precabatur. Ea tum nox erat diei Domi- inseruit. Dici non potest, universorum
animis
nic», quae sacrae quadragesimalis observantiae in laudem Dei fervoris quantum accesserit.
dies mediare cognoscitur. Cumque circa gallici- 100 Sanctissimi praedecessoris ejus Amatoris
saai
nium nocturnae functionis officiositas a fratribus festus dies * advenerat et collectis '
*
, episcopis sc.
h?
ageretur, per merita Praesulis genuinae rectitu- venerabile corpus ejus principali transferebatur
dini potentissime reformatus, magnum astanti reverentia. Ei spectaculo beati quoque Germani
populo spectaculum praebuit, et divinae laudi per collegium absistere, non tam esset indecens
ora cunctorum nobilem materiam ac memorabile quam nefarium. Reliquias sacri corporis accep-
incrementum. turi nil competentius postulandum decreverunt
Huic aliud eadem tempestate successit mira- quam dextrae digitos manus, quibus quondara
culum, et ipsum quoque publice multorum sub violentus Germanus crinem decerpserat. Id m - i

oculis celebratum. Quidam loquelae privatus u.su, petratum, ambitiosa pompa, festivo gaudio refe-
dum se robustae fidei patrocinio ad Sanctum rebant. Cumque basilicam ingressi, remque di-
contulit, damnosi latebram silentii suffragio re- vinam peracturi, sacrum pignus ante sepulcrum
cepti sermonis excessit. Tabellse tesserariae, tem- beati Germani depnnerent, in promptu fuit
pli suspensas vestibulo, monumentum eireifuere. agnoscere, duo praecellentis meriti luminapiis
miraeulorum 101 Sequentis declaratione miraculi 869 annus gaudiis, nova gloria, concurrisse : nam quaadam
incarnati Domini volvebatur Adalricus quidam,
: mujier gestatorio delata, pro eo quod toto repta-
patria Senonicus, ipso suse debilitatis genere bunda corpore, genitalibus artuum careret offi-

usquequaque notissimus, ita toto reptilis corpore ciis; decenti mox

reformata staturaa, amborum
trahebatur, ut debilitas deformitati addita, ne- meritis plenae retulit gaudia sospitatis. Clerus
B cessariora corporis officia homini detraxisse vi- laudibus, populares clamoribus extulere factum, E
deretur. Non illum talem natura produxerat quo et dies illustrata, et antiqua Pontificum
sed extemporaliter irruens calamitas, Deo tan- sanctorum inter se familiaritas argumentis per-
tum causae conscio, anno jam duodecimo trahe- spicuis comprobata videbatur.
'
ul. frequen- batur. Infelicitatis suae levamen frequentes '
ad Sacri quadragesimae volvebantur dies; et sur-
ter Sanctorum memorias, anxie quidem, sed ineffi- dam epago Senonico mulierem contigit adve-
caciter quaeritabat. Certissime eminet, hunc bea- nisse. Somnio praemonita fuerat ut chordam ,

tissimi Patris nostri meritis reservatum. Igitur signi * faceret, atque ad beati Germani basilicam •<. e. cam-

cum ad Kalendarum Octobrium solemnitatem deferret. Dictoparuit; funem attulit signo appli- pans
;

publicis orbis terrarum gaudiis celebrandam nu- citus est. Id manu propria cum pulsasset, momen-
merosa populorum fluxisset ex more congeries, toeodem aessonumedidit, mulierauditumrecepit.
is quoque enisu, quo potuit, conventui interesse 107 Anno 873 Verbi inter homines humanati transMmnn
curavit ; non tam receptandoe sospitatis, ut ipse publica fidelium religiositas populorum diem
post fatebatur, obtentu ,
quam ut collata coeun- Kalendarum Octobrium votivis gaudiis exigebat.
tium stipe juvaretur : verum artifex humanita- Adfuit inter ceteros quidam pagi Andegavensis
tisDeus, cui familiare est non rogantibus quoque mdigena ex vico, Basilicas nuncupato, Adalsa-
gratis multa praestare, unius expensa miraculi dus nomine, triginta ferme et trium annorum
et diei gloriam, quam desperaverat,
et misero, curriculo contractorum genuum dainna circum-
contulit medicinam. Emensa namque sacrarum ferens : initia igitur Missarum celebritate so-
vigiliarum parte fere media, cum alternantis lemni, ingressus ecclesiam, ut ipse fert, immen-
chori vicibus Psalmus, qui inscribitur, Te decet sis coepit fervoribus aestuare; quibus mitigandis
Hymnus, Deus, in Sion, decantari coepisset, tan- locumquserens, foras item egreditur. Mox calore
tus miseri revalescentis ecclesiam clamor imple- cedente, tanto frigoris horrore correptus est, ut
vit; ut non vulgi modo frequentiam, verum et pene se exanimandum crederet, nisi denuo ec- .

ipsos divini choros Offlcii medullitus tremebun- clesiam introiret. Quo demum ingressus, priscis

C dus horror invaserit. Superventu salutis, nervo- rursum caloribus inflammatur. Inter hasc genua F
rum labefactae compages, membraque in priscos dissiliunt; nervi laxantur; ecclesia clamore
vigores remeantia, in clamores incompositos completur. Jamque in ambone responsorium
excitaverant infelicem. Ad vocem hinc inde cer- cantabatur ad sanctum sepulcrum cominus ad-
:

tatim concurritur; collapsusque, corporeet mem- movetur sub oculis omnium compages ohm
;

bris pene emortuis, invenitur paulo post re-:

mortuae distenduntur; nervorum siccitas anima-
sumptis viribus, usuque gressuum remeante, tur; genua in priscam habitudinem diriguntur;
divinae fermentum laudis praesentibus attulit ad laudem Dei fidelium ccetus accenditur dupli- ;

futuris transmisit. Ad
hujus assertionem operis cataque loetitia, ora vocibus, genae lacrymis
is ipse superstitem agit vitam, ac sacro corpori adimplentur; sermo ad populum de festivitatis
de
se satis merito pro viribus debitum expendens ob- splendore convertitur; beatus Germanus suo
sequium,suae secumcircumfert indicia sospitatis. praesens adesse diei, evidenti beneficio compro-
post secundam 105 Sacri transitus ejus nox offlciosis vigiliis batur. Adliuc. de quo loquimur, superest, memo-
solitoducebatur et quemdam fratrum adeo reli-
;
remque se accepti beneficii, qua potest, servitute

giosum intimus dolor vitalium misere fatigabat; fatetur. Et magnae et multiplices, Christe,
tibi

et erat viro moeror inconsolabilis luctus immo- , suppetunt medicinae, cumque sis
universitatis

dicus, non tam inflrmitatis urgeri violentia, conditor, res perperam stantes modis complaci
I

quam quod defectus viribus, debitis solemnitatis et instaurando ordinas et ordinando instauras. ^
obsequiis non poterat interesse. Inter haec fessis nostn
108 Summi et incomparabilis Patris
artubus sopor incumbit. Dormienti sanctus Ger- gr»
praeconiis eximendum vereor, quod, ejus
manus praesentem se exhibet; imperat, quid meritorum interveniente , sanctorum qu°4
ageret, quidve pateretur, incunctanter edicat. pignoribus Martyrum ab urbe Roma locus io
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 289

meruit cumulari. Jam id, credo, provida divini- Papce et martyris? Itacum Herico censent Autis-
JS.BB*»
tas pwetendebat, eum
inter cetera supra memo- siodorenses; sed vide, qum de hoc dicta snnt ad

i- rati operis / instriimenta secretarium quoque m diem 25 Maii, prcrsertim pag. 9 ct scqucnte. An
,„1,'V< conditorii ejus, nec uni, nee soli tantummodo etiam illius Tibwtii, dc quo in Aclis S. Ccecilim
parabatur venturos scilicet propediem alios ali-
: V. M. ? Ita quoque iisdem visum cst; sed consu/e

"'
cunde patronos, qui locum prsasentia supplerent, Acta nostra addiem 14 Aprilis, maximepag. 210.
lyno»,
meritis protegerent, virtutibus illustrarent. Quod

r» '
quia silentio obducere immanissimum est, nus-
quam opportunius video vel inserendum, vel in-
seri potuisse. GAPUT III
109 Anno itaque incarnati Dei 862 fratrum
,,!' quidam mnndatis pariter et epistolis regiis in-
urbem Romam expetunt, cum orationis
Prodigia facta in translatione
structi,
gratia, tum etiam quarumdam ecclesiasticarum SS. Urbani et Tiburtii MM.;
studio causarum; quas, Deo negotium procu-
rante, et allegarunt strenue, et efficaciter exple- item SS. Mauritii et Innocen-
verunt. Prudentissimus et maxima venerationis
reverentia suspiciendus Nicolaus Papa n, Ro-
cii MM.; catalogus Sanctorum
manaa tum Cathedrse praesidens, vicem Aposto- in cryptis S. Germani Autis-
liciculminis et dignitate et studio prseferebat :

qui, cum pranominatis legatariis ad cuncta, quae siodori sepultorum.

vellent. per dies aliquot plenissime sui copiam
fecisset, magna sui ministrorumque ejus gratia uid pignoris, quid thesauri Romulea ferre-
xn
discessuris
burtii reliquias o tradidit,
sanctorum martyrum Urbani et Ti-
et virtute pretiosas,
Q tur ab urbe, virtutum consequentium cre- De
britate cceptum est e vestigio declarari remotis :
.

et quantitate praecipuas. SicDei favore et obtentu superHuis, siqua referenda sunt, compendio fient F
regis Cainli. quod alias vel laboriosissimum, vel gratiora.
impossibile fuerat, facili negotio confecerunt. Urbem egressi, mansione prima in sancti
Alexandri ecclesiam devenerunt. Ibi cum per-
ANNOTATA. noctarent, candela prolixae longitudinis, uno
succensa capite, post paululum a parte alia fla-
a Anno scilieet Christi 859, ut mox dicetur. grans, utrimque praeluxisse visa est. Ingenti
b Ncmpe /i/mo Christi 841, ut sequetur. devotione complexi factum, duorum praecipuis
a Ludovici Germaniee regis, qui Caroli Calvi Sanctorum memoriis, geminisde cetero servien-
frater erat, sed major natu, utpote ex Ermen- dum luminaribus, adverterunt. Exin illuster vir
garde genitus : ambo aulem csesares appellantur, Hlotharius, ejusdem comes expeditionis, febre
i/iiw/ imperatoris, Ludovici Pii scilicet, esseut correptus pervalida, candelam suo statui res-
filii. pondentem detulit, et ante sacras pernoctans
rt De S. Heriboldo, alias Heribaldo ep. Autis- reliquias, omnimoda languoris
in crastinum se
iiod. in/iiiii est die25 Aprilispag. 378 ;antequam molestia levatum sensit. Actum Vulterris a.
Bistoriam episcoporum istius ecclesice, ubi am- Meginarius, ejusdem Hlotharii presbyter, non
phun kabet elogium, Majores nostri vidissent. multum postfebre succensus violentissima, can-
eFonttinrtirosri/ice/ i/lo tuiii meiiioriiljili quam dela Sanctis adhibita, quam excellenter, tam
cruento n/im illud eodem anno gestum erat
: facile curatus Familiare deinceps omnibus
est.
mense Junio ; cum hosc translatio accidcrit Ka- effectum, irruentes sibi per totum iter imbecilli-
len/tis Septembris . juxta Hist. epp. Autissiod. tates, Sanctorum constanter imploratis patro-
cap. xxxvi, ci Robertum monachum Autissiodo- ciniis, declinare.
rensem in Chronologia <ul an. Christi 841. 111 Emensis Alpibus, ad sanctos Agaunenses
patmtis
iAnno 843 mense Augusto, quando de regno- Martyres b diverterunt. Ibi ab Hucberto c, ab- b c
noii parlitione in/er
Lotharium, Ludoeicum et bate famosissimo excepti quam familiariter
,

Carolum, Ludovici Pii filios, Veroduni conve- tanti fatigationem itineris plena viri henevo- p
nerat. lentia, ingenti religiosorum affectu, larga deni-
g llur factum anno 858 per rebellium factio- que totius liberalitatis indulgentia relevarunt.
nem, quce Carolum exosa, Ludovicum adversus Dehinc oblatam sibi negotii opportunitatem in-
friiiini, in Galliasinvitaverat. tentatam linquere non sibi integrum fore arbi-
Annividelicet, utpauloante dicebatur, Verbi
b.
trantes Sanctorum Agaunensium reliquias a
,

incarnati 859. praenominato principe poscendas decreverunt.

i
Adi Commentarium prawium num. 4. Is, volente Deo, quod postulabatur, excepit li-
k II, n fusius narrantur in
Annalibus Franco- bentissime, quod et viris esset familiarissimus,
iiiin
Fuldensibus ad annum 858 et sequentem et, utpote secularia meditaus tantum, in Sanc-
•liinl Chesnium tom. II, pag. 555 et seq. torum largiendis patrociniis non satis avarus.
Piitn basilicai, ingenti
1
cedificio versus orien- Quamobrem, sacrorum corporum accito custode,
''iii ii
'ntrni/,1
i
protensoe. pretiosi martyris Mauritii complectendam reli-
in Secretarium apud auctores ecclesiasiicos ac- quiarum partem cum venerando capite sancti
ii/ninr quidem
fere pro sacrario, seu, ut vulgus Innocentii, legionarii quondam ejus, incunctan-
"iqirlhn, sacristia
; sedhic patet cryptas intelligi, ter largiri praecepit. Id quamquam omnes ferrent
1/ii'is sni, ,„„,,
oedificio idem Conradus, tamquam aegerrime; obtinuit tamen jussio principis indif-
'liiiriii,,
subterraneum, candiderat ; ul ibi impos- ferenter " fieri, quod volebat. Votorum compotes, •, ,,
sla(l
"'"iii S. Germaui rur/ins ,asseri:aretur iua/oii iter repetunt, justis semper faventem dispositio-
'"ni reverentia.
nibus impendio glorificantes Deum.
iiUnjus nominis primus. Obsequiorum erga Sanctos splendor, signo-
" At cujus Urbani, cujus Tiburtii? An Urbani rumque frequentia circumjectos passim populos
Julii Tumus 17/. 37 spectaculo
 290 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

A spectaculo aggregabat cedentibus aliis, alii suc-

; Auctores beneficii Autissiodorum prosecuta, sa-
As.ll tRlt
cedebant dum et hos nova perceptorum bene-
;
lutaribus obsequiis integrum exegit annum. " H*Cllo
„
E,
ficiorum gratia laetos in sua recedere, et illos per- In villam, Pompeiacum dictam, venientes, in MSS

cipiendorum spes alacriterimpelleretproperare. ecclesia sancti Christophori nocturna; stationis

miraculis 112 Publice famosus et famose publicus locus
d est, Orbam d vulgo cognominant. Eo cum ve-
nissent, puella infantula ejus loci, Osanna no-
mine, quam nativitas et mutam produxerat et
contractam, auditis psallentium populorum voci-
excubias peregerunt. Puer bene natus, Herini-
bertus nomine, immani febrium torquebatur ac-
cessu: delatusaparentibus, incommodum exuit-
robustaesospitatisoptantibusgaudiumcumulavit.
115 Inde profectis solemnis Autissiodori para-
Slll.

bus, miris perveniendi ad Sanctos angebatur de- batur exceptio quo tandem pridie Kalendarum
;

sideriis. Id quia verbis non poterat, gestu corpo- Novembrium pervenerunt, multagioria, ingenti ceptinne

ris et stridore faucium declarabat. Aridistandem pompa, Lnexplicabilirerum praestantia. Creverunt

nervis reptilem extorquens gradurn, enisu, quo ex eo miracula visibiliter corporalia, invisibiliter
potuit, pervenit. Mox tantaa fidei remunerata spiritualia, quo magis subtilia, eo magis utilia

fructu, ignotaa rectitudinis, universis mirantibus, indesinenter assidua, indubitanter prosicua,

recepit usum. Hinc Sacris communicans, sacer- quantoque perennius duratura, tanto certius
dotis jussu respondit, Amen. Eo pleni compos profutura.
eloquii, ad locum usque, qui Arlia dicitur, San- Folcoldus *, ex coenobio sancti Juliani n ele- ' ul.
Facul-

ctos prosecuta est. ricus, quartano ineommodo per anni fere spatium duSjoJ. Kii|.

e Dehinc in villam, cui Botgalia e nomen, cum vexatus, ad Sanctos se humiliter contulit. Mox culdus

venissent, quidam ejusloci, caducus a puero, fidei donatus praemio, sospitate reddita, languo-

adeo ut per dies singulos caducam non semel rem excessit.

allisionempateretur. raptimad Sanctos cucurrit Non post multos dies, colonus quidam familiaa
feretrum vexit; triduo prosecutus, nihil demum sanctiGermani, ex rure, cui Sorgiacus vocabu-
mali passus est. lum est, comperta virtutum fama, eo gressum
B 113 Hinc ad Salinas/ventum. Pater parvulum tendere animum induxit. Erat sane paralysis
compendiosa filium, contractione artuum imbecilleni, humeris violentia totis artubusresolutus. Eanocte, cujus
vectitans, sub feretrum composuit. Paulo post postridie profectionem parabat, dormienti ei vir,
f
ccepit erigi, et patrem anxie inclamare. Exciti habitu pontificis, spetiosa canitie spectatus, ap-
omnes vocibus, hincinde concurrunt; incolumem paruit; seque Urbanumconfessus, Ecce, inquit,
inveniunt pater sub oculis omnium sanum re-
: sanus factus, incommodum exeessisti; verumta-
cipiens filiuni suum, immensum tetus revexit ad men recta perge, quo decreveras ; ac pro salute
propria. Actum inecclesiasanctiJoannis Baptis- recepta congrua memento vota persolvere. Ju-
tse, vieo publico. bentis edictum obedientia comes excepit ;
per-

g Saltum Mortkalise y ingressos novae liilaritatis gensque, ut imperatum erat, quod secum actum
afflavit aceessus namque inter ventorum impe-
: fuerat, palam explicuit.
tus et pluvias vehementes, duo cerei sacrorum HGExin multis locum expetentibus innumera Sanemn.
prarvii pignorum, inextincto per diein totam lu- praestitere ; cunctis postremo rite supplicantibus
mine perdurarunt. Ita Sanctoram gratia, quibus indubitata rerum evidentia sese exlnbuere pnc-
deferebantur, evidentius eontutati, indefesso of- sentissimos quodque gratum habeant, honesta
:

ficio et imbres et tlamina contempserunt. sibi in loeo deferri servitia, plurimis expertuin
In villam pagi Amausensis, qure campus Vel- modis, una tantum, eademque perbrevi admo-
/i lii h dieitur, cum venissent mulier ab ipso ma-
; dum, relatione constabit. BeatimartyrisTiburtii
terni uterimutaprogressu, fide plenaeoncurrit; anniversarius passionis dies advenerat, et pia
precem fundit eifeetum precis conseeuta est. II-
; fratrum devotio nocturnis vigiliis officiosusin-
lico intima faucium negatae dudum vocis cepere sistebat. Inter haec cuidam fratrum in oratione
canorem, promptaque verborum affiuentia diu- secretius procumbenti, atque in divinaa contem-
turni damna silentii compensarunt. Sic conces- plationis fastigium aliquatenus rapto, se viden-
sum beneficium exercitio sermonis exaggerans, dum exhibuit, ea formas habitudine, ea pulcbritu-
Ararim i usque proseeuta est, misertum sui pla- •iaJ.eipW-
dine juventae, qua expressius *
in suae Passioms
sus
C smatis et affeetu et vocibus collaudans Deum. textu describitur. Visus est autem ante loculum
114 Hinc illis pagum Oscarensem k permean- F
relatio. reliquiarum suarum, libratis in aera gressibus,
k tibus, puella infans, honesto loco nata, quas et assistere, et expansis ad orientem manibus, qua-
ipsa cognati patiebatur detrimenta silentii, de rum una virgam ferebat auream, pro totius sa-
sinu nutricis exiliens, cursu rapidissimo ad San- lute populi instantius supplicare. Is nobis hoc
ctos venit amplexoque feretro, suos adesse Do-
; postmodum cum lacrymis referebat. Id mire gra-
minos, etiam atque etiam inexplebilis inelamabat. tum omnibus, et praesenti et futura? devotioni
Sic linguse vinculo resoluto, laudes aggerans conduxit.
/
laudibus, ad castrum usque Divionem / coines Pra^terea anno DominicaD Incarnatiouis 805
individua perduravit. Pater ejus et mater iter merito suae religionis venerabilis Herchenraus,
agentibus postmodum competentia itineri mu- Catalaunorum episcopus, ad eoenobium sancti
nera destinarunt. Germani veniens, largitione fratruin reliqiuas
eis-
m Alisiensem post hsec pertranseuntes pagumwz, pretiosi Papa3 et martyrisUrbani obtinuit ;

noetem exigendam eju

in villa. qiue Faniiin dieitur, que suseeptis, monasterium in pago Pertensi
ire-
decreverunt. Eeeiesia ejus loei bsati Germani honore construxit. Quo loco tanta tamque
solemnis constat nomine. In hac pretiosa San- ut,
quentia postmodum claruere miracula;
ctorum pignora collocarunt. Puella fere duoden- universa mandarentur, suoper sepossen
literis
nis advenerat quam deformitate damnabili colli
: suppeditare volumini o.
cervicisque contractio humerum complexa tur- Sanctorum Roma delatorum commeinoratJom
pabat. Haecpervigilera in ecelesia noctem ducens, gessimus; nunc r s
paucis, ut puto, morem ^
./.
etpraeoptatae saluti et absolutre pulehritudinire- profiasc
igit, iis dilatis vel omissis, in reliqua
stituta, coslum ipsum votis et laudibus onerabat. 117 Postquam longe superius comprehensttB
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 291

ecclesiastico decori congruum ginae, filiisque ejus Francorum regibus quorum D

i* "
opus visum est et ;

, s
lli

Sanctorum componendis pignoribus condi- et munificentia prineipali ingentem proediorum

<"" et
,
sententia optimum amplitudinem consequutus est. Hiijus genitrix,
enum, exercitata sajrientiuin
ut supra memorataj Marty- Nectaria nomine in monasterio S. Amantii,
factu judicatum est,
.

Qtahter
non et corpora beatorum pon- quod siturn est in pago Petragorico s, sepultare-
rum reliquise, nec
'yjncton»" s

tificum Altissiodorensium,
olim in ipsa ecclesia quiescit; quod idem postea in mairis meraoriam

tumulata, transferrentur in cryptas, et circa honestis donanis et maxima fundorum dote per-
corpus beatissimi Germani praecipua
officii dili- ornavit; quemadmodum testamenti ejuspagina
,
'

.ii!iir:divina mente, i>roboconsilio; declarat. Quantum sane excollatione temporum

ut qii" s eadem cceii regia eontinet, ejusdem quo- licuit perscrutari, beato Papse Gregorio contem-
quein terrishabitaculicapacitassociaret.
Factum poralis fuit.Exstant ejus ad illum epistolae, ce-
et dextro quidem latere, id est a plaga
lebritatem viri litteris quoque Apostolicis com-
ita est ;

tustrali, ossa beati Urbani Papre cum capite

mendantes t. Is adeo fundorum dives exstitit ut ;
'

saucti Innocentii martyris eodem loculo

compo- nulla vel mediana? Burgnndia? u. vel Aquitani- "

sita sunt. Hinc corpus venerabilis Alodii, succes- ca? provincise

principalis ecclesia inveniatur,

or quondam ejus p, ac trium deinde sancto- quam non rebus auxerit peropimis. Ecclesiam
rum pontiflcum, Ursi, Romani, et Theodosii. A sane beati Stephani. cui sedit, miro decore ain-
parte pedum, id est plaga Orientali, secus aram pliavit, ingenti testudine a parte Onentis appli-

pretiosi confessoris et praesulis Aunarii membra cita, auroqueac musivosplendidissime decorata,

sacratissiina requiescunt. Sinistrum, id est Sep- instarejus, quam Siagrius, episcopus x Augus- c

tentrionale latus, gloriosi martyris Tiburtii pi- toduni fecisse agnoscitur. Altare quoque anti-
enora occuparunt, subjunctis quinque pontificum quum eo transponens, sub die Kalendarum Mai-
corporibus venerandis, hoc est Sancti Fraterni arum 13 dedicavit. Eamdem quoque ecclesiam
episcopi et martyris, Censurii, Gregorii, Deside- multis et magnis patrimoniis solemniter extu-
rii ac Lupi ; Moderati pueri,
et extra lios, sancti lit, cum in locis diversis, tum vel maxime inpago

quondam martyrio coronati, Horum quia no- Sanctonico y. >j

mina prsemisimus, si qua ex eis ad nostram ma- 120 Beati praeterea Germani basilicam, in qua
navere nutitiam, modesto compendio perstringa- postmortemrequiesceredisponebat, multisauxit qui i'Mem st-

rebus, viri liberalitem pariteratqueprsestantiam P" lti ''""'

mus.
,t pontiflcuiti 118 Ac primum Alodius, cujus vel meriti vel hodieque contestantibus vasa aurea atque ar-
:

dignitatis exstiterit, hinc colligi valet, quod, gentea plurima contulit, quorum et operis spe-
beato Germano adhuc superstite, in monasterio ciera et ponderisper singula quantitatem, in ta-
illius archimandrites praefuit, ipsoque post subli- libus quoque diligentissimus, facto a se inseruit
mato ad ccelestia, in pontificatus sortem ei succe- testamento. Basilicam sanctorum martyrum Ger-
dere meruit q. Is imitator et heres Magistri, vasii et Protasii per manus Marini diaeoni z sui -

postquam Autissiodorensem per annos 30, men- construi jussit, suisque dotavit rebus. Idem Ma-
sciu 1, optimorum locu-
dies 12, rexit ecclesiam, rinus in eadem ecclesia requiescit. Suorum here-
plesstipendiismeritorum in pace decessit atque ; dem bonorum Christum et Ecclesiam qualiter
in eadem beati Germani basilica decenter sepul- substituerit, antiquissimi et bis superius memo-
tusest, Eodecedente, mansitcivitas absque epi- rati testamenti ejus pandit auctoritas, quodque
scopo annis 10, ut in prooemio quoque opusculi in nostris adbuc conservatum archivis, multam
prsenotavimus, ob saavitiem scilicet vastantium viri dignitatem, largitatem pluriinam, disposi-
Gallias barbarorum ; quibus explicitis, sanctus ticuies cauta semper diligentia circumspectas
Fraternus pontificali cathedrae subrogatur. Is, copiosius contestatur. Dequo, quia plura suppe-
qua ilie a fidelibus episcopus ordinatus, a barba- didant, quam suscepti operis brevitas sufficiat
ris martyrio coronatus die 3 Kalendarum
est explicare, bis omissis, cetera prosequamur. Vitas
Octobrium. Hinc Censurius pontificatui suffectus peracto cursu, sexto Kalendarum Novembrium
est. Is est, cujus tempore Constantius oratorob- supremam sortitus diem, in ecclesia B. Germani
tentu sancti Patientis , Lugdunensis episcopi, debita veneratione translatus est.
Vitam Beati Germani mirabili stylo edidit, om- 121 Romanus cathedrae substituitur ; de quo stuxincta

uique diligentia elaboratam ei postmodum ha- fertur, quod, cum esset vir sanctissimus, deci- F
bendam direxit. Hic post administratum rite sa- sione capitis martyrium consummarit pridie No-
cerdotium annis triginta et octo, mens. 3, narum Octobrium, expleto functionis suse tem-
diebus 6 r, obiit 4 Idus Junii sanctitatis plenus, pore annis 3, diebus 15.
bonisque omnibus copiosus. Sepultus est in ec- De beato Urso, fideli relatione vulgatur, quod
clesia beatissimi Germani. juxtasancti Amatoris basilicam reclusus, anacho-
Beatus vero Aunarius, quam excellentis privi- reticam duxerit vitam ubi oratorium hodieque
;

legiifuerit, relatio Gestorum ejus satis superque est, ejus nominis memoria sacrum. Contigit eo
declarat. Qui inter cetera suse sanctitatis illustria, tempore urbem repentino afflatam incendio
,

basilicam quoque beati Germani magnificis prae- conflagrasse. Ad virum Dei cum sublatusin altum
diis locupletavit; quod et natu splendidissimus, clamor populi pervenisset, succurrendum peri-
81 possessionum amplitudine fuerat copiosus. culoratus, familiarera illuc baculiiin destinavit :

HlC tain vivens, quani mortuus signoruin gloria ipse precibus obnixis, quam instanter incubuit.
coruseavit functusque sacerdotio annis 13, men-
; Eo inter minaces fiammas et quse adhuc integra
sibus 10, diebus 20, 7 Kalendarum Octobrium supererant, constituto, dicto citius inceudium
Sancto spiritu plenus decessit ; et in basilica beati orane deflagravit. Hac occasione sancti viri me-
Germani prope corpus ejus debita reverentia rito declarato, urbis decedente pontifice, vi ex-
appositus estad patres suos. tractum praesulatui suffecere. Cella ejus in ec-
*«*»*lfol» 119 juiil beatum Desiderium
1 memorem ? Cujus clesiam cessit. Exegit sacerdotium annis 6,
etiam secularis dignitas tanta exstitit; ut ei mensibus 1 moribusque et meritis pretiosus
:

tertio Kal. August. fragilitatis excessit moiem.

lll
'iu",qii;iiiivispc.iti.'uti-isiiinis, exaequoseconferre
potuerit : fuit enim propinquus Brunecliildi re- Theodosiusepiscopus, post gubernatam sedern
annis
 292 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

A annis octo, diebus viginti quatuor, decimo sexto nensi legit etiam Chiffletius, addens, vulgo sal- A s
Kal. Aug. diem excepit ultimum; proque suae tum hunc appellari Bois de Mouchar. Codex ^nt.^'
merito sanctitatis nobilem in B. Germani eccle- Valcellcnsis habet Mortalise Labbeus Montis- ;
* ss -

sia sortitus est sepulturam. autem, situm illumesse inComitatu

kattae. Patet
mmmemora- 122 Gregorius, et ipse sanctus episcopus, prae- Burgundico, Salinas inter et Ararim.
lio. fuit ecclesiae annis duodecim, mensibus sex; h Vemacule Chamblay, ut ad marginem sui
exactoque suse vicis offlcio 14 Kalend. Januarias textus adnotavit Chiffletius, De pago Amausensi
humana deponens, in ecclesia beati Germani su- nihil reperi ; apparet tamen ex hoc itinere, quo
premum promeruit munus. circiter loco fuerit.

Lupus episcopus, ut in antiquissimo marmore i Arar seu Araris, vulgo

la Saone, fiuviusGal-

epitaphii ejus animadversum est, utque superiore iice de qtio supra.

nolissimus est ;

libello meminimus, cum Crotechilde, regina ve- k Pagus Oscarensis ab Oscara fluvio nomei,
nerabili, illuc devenit, quo tempore A Germani habet : Oscara autem, vulgo Ousche, in Ducatu
sedificabat basilicam ; et suo praeventus fine, ibi- Burgundice in Ararim influit apud Laudonam
dem sepultus est. Requiescit in eadem basilica S. Joannis, alias S. Jean de Laune : inde ergo
sanctus Optatus episcopus cum duobus presby- usque ad pagum Divionensem extendi videtur.
teris, Sanctino et Memorio cum quibus primo
;
Valesius illum concludit Arari, Oscara, ac Tilla
sepultus fuit in ecclesia sancti Christophori mar- fluminibus.
tyris, quam postmodum, annis
ipse extruxerat; 1 Divio, seu Divionum, vulgo Dijon, urbs est

labentibus, translata sunt eorum corpora in ec- percelehris ad Oscaram fluvium, Ducatus Bur-
clesiam S. Germani tam officiose, tamsolemniter gundice caput.
ut in omnibus Martyrologiis, et maxime vetustis, m De pago Alisiensi, seu Alesiensi dictum est

dies translationis eorum insertus habeatur sexto supra. Situs est Divionem inler et Autissiodorurn-
*
i. e. Maii Nonas tertii mensis * transitus autem vel depo-
: sed Divioni propinquior.
sitio illorum pridieKalend.Septemb. annotatur. n Plura fuerunt hujus tituli ccenobia;et unum
B Eodem sane sarcophago omnes pariter requies- quidem Autissiodori ; ubi olim monachos mo- et E
cunt. niales, separatim tamen, habitasse, docet LeBeuf
De puero Moderato lioc tantummodo comper- in prcefatione ad Captum et liberatum Autissio-
tum quod puer martyrio coronatus, in pro-
est, dorum.
pria basilica diu requieverit. Post clarescentibus o De hisadiactaS. Urbani PapceetM. 25 Maii.
circa sepulcrum ejusmiraculis,inecclesiam beati Perstat etiam nunc hoc monasterium sub Bene-
Germani transpositus est, cultu Officiorum et dictina congregatione S. Vitoni, inquit Mabillo-
luminum copiosius venerandus.
impendiis lonius Annalium tom. III, lib. XXXVI, wwm. 43.

p Ejus, id est S. Germani. De S. Alodio age-

tur 28 Septembris ; de S. Urso vide hesternum
ANNOTATA.
diem 30 Julii ; de Theodosio 17 ejusdem men-
S.
a Vulterrae, alias Volaterrae, vulgo Volterra, sis: dc S. Romano agi
poterit 6 Octobris; de
urbs est antiquissima inHetruria et agro Pisano. S. Aunario 25 Septembris ;deS. Fraterno 29 ejus-
h Id est ad camobium horum Martyrum nomine dem mensis ;de S. Censurio dixi supra : S. Gre-
celeberrimum in loco, ubi passi sunt ac sepulti, gorius colitur 19 Decembris ; Desiderius 27 Octo-
Agauno seu Acauno, in dicecesi Sedunensi ad bris : de Lupo ep. vide Annotata superius ad
Rhodanum fluvium, Sedunum inler et lacum Le- num. 38 : S. Moderatum dedimus 1 Julii. Consule
manum, sed huic propiore, vulgo S. Morits; de etiam, si placet, Historiam episcoporum Autissio-
quo monasterio vide Sammarthanos in Abbatiis dorensium.
Galliarum, ubi de Agauno. Martyres autem hi q Vide annotata ad Constantianam Vitam,
sunt S.Mauritius et socii milites legionis Thebew, num. 37, lit. k.
de quibus agcndum erit 22 Septernbris. r De hac auctoris nostri chronologia adi Corn-
c Erat Hucbertus frater Theodebergce regince, mentarium prcevium § 4, num. 37.
uxoris Lotharii Lotharingice regis, ejus qui nulla s Imo in pago Cadurcino, ut rectius legitur in
re notior fuit, quam infami cum Waldrada pcl- Hist. epp. Aulissiod. cap. xx. Vide Annales Be-
Q lice commercio, quod ausus Romce perjurio ac nedictinos lom. num. 34.
I, lib. II, V
sacrilegio tueri, terribiles cum suis Deo vindici t Vide Annotata superius ad lib. Y, cap. iv,
pccnas dedit anno 869. Hucbertus, licet clericus num. 39 litt. d.
aliquando, secularem deinceps vitarn professus u Mediana Burgundia dicitur hic Bvrgundia
est; abbas interea multarum, quas partim accepe- Ducatus: medianus enimpro medius accipitur a
rat, partim invaserat, abbatiarum, famosissimus declinantis Latinitatis auctoribus apudCangium.
fuit non virtutibus, sed vitiis, ac decoctis direptis- Burgundia vero olim fuit in tres parles divtsa,
que prcesertim ccenobiorum, quibus prceerat, fa- ut docet Brietius in Parallelis gcographim veter/s
cultatibus. Periit vero et ipse infeliciter anno, tom. I, lib. VII, cap. v, quarum prirna
et novce
juxta Annales Francorum Bertinianos, 8G4. Plura Burgundia Jurana, secunda Burgundia ducahs,
de hoc Annales Benedictini tom. III, locis variis. tertia,quam appellant Liberum Comitatum seu
d Orba oppidum est Helvetice, qua ad Burgun- Comitatum Burgundice.
dice comitatum vergit, ejusdem nomiuis fluvio x S. Siagrius sive Syagrius episc. Augustodu-
imposita, inter lacum Lamanum seu Gebennen- nensis floruit usque ad annum Christi circtter@O0;
sem, et alium, illia Septemlrione proximum, PJo- colitur autem 27 Augusti, quando agendum de
voburgicum. illo erit.
e Vulgo Bougeaille, Orbam inter et Salinas, de y Sanctonicus pagus, vu/go Saiutonge,
««'

quibus mox. provincia Gallia> ad Oceanum Aquitanicum-

f Salinae,vernacule Salins, oppidum in Comi- z Marinus ille postea presbijtcr fuil, quo titido

tatu Burgundico, tredecim circiter leucis Orba Aai

apud Autissiodorenses colitur die 20 Julu.
dissitum ad occidentem. Supplemenlum ad fincm hujus tomi.
g Mortkaliae : ita cum codice nostro Lugdu-
CAPUT
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 293

accessero, hunc fidei oculis suspiciam hujus an- ;

gelicam faciem, ex consortio sermonis Dei fre- sirij corponbus

GAPUT IV quentius illustratam ipsisque regibus tremen-
,
esse prcesentes.

dam, aliquoties contemplabor ejus anirai gravi- ;

tatem comitateconditam, propositi constantiam,

Elogium ecclesise S. Germani
senectutis reverentiam admirabor; procumbens-
Autissiodorensis; etpiaS. He- que sepulcro, ac sanctum deosculans lapidem,
tamquam meo imminentem vertici venerabor
rici ad fratres exhortatio. summissius. Interdum vero, si copia conferatur,
etiam vestigia stringere at, si id non dignetur,
;

hono- locum certe, ubi steterunt pedes ejus, noncessabo

IV.
Talibus, tamquemagnificislocus illuster

pibus, mactus titulis, privilegiis gloriosus, fideliter adorare. Quemque absenti etiam multa

9»- cui non videatur

majestatis suae merito veneran- praestitisse non ingratus memini, numquam eo
'./,-
W
dus? Sancta quondam sanctorum verebantur animum impulerim, ut diffldam. hunc quoque
Hebrau, quod ibi Arca Testamenti, intraque eam rite veneratum, praesenti et sedulo multo niagis

yjrga Ajsrron, et cceleste manna, ibi altare, quod affuturum.

Chcru- dicebatur Thymiamatis, ibi Cherubin* aurea cum Ex propositi occasione negotii confectum quid-
•
n»
bim Pronitiatorio, ceteraque symbola intellectualiter dam est, quo et temerariisscrupulum injectum,
hoc futurae
typiea et typice intellectualia, ac per Sanctorum cultoribus conducibile reor
et sinceris
olim veritatisconjecturam praeferentia, tegeban- aliquidprocuratum quibus gratandum omnino
:

tur. Nonne tibi multo videtur impensius vene- percenseo, quod, ruant licet venti, procellae
randumsummoesanctitatishabitaculuni.totSanc- seeviant, flumina intumescant, domus certe Dei,
torum splendidum memoriis, sublime tropaeis? cujus et cultores et ministri sunt, intitubatam,
Ea semel per annum et uni et soli pontiflci immobilem, inviolatamque sui roboris aeternum
pandebantur, prosuistotiusquepopuliexcessibus obtineat firmitatem, quae non fluidis incumbens
rogaturo : haec nostra, et re et nomine sancta, arenis, verum columnis ccelestibus subnixa, pe-
patent singulis, patent omnibus, quotidie facilia, traeque unitaperenni, architectante Deo, in soli-

facile quotidiana quantoque se peccator inges-

;
dum robur evaserit.
serit, tanto religiosae importunitatis pretium 126 Agite itaque, spiritualis tirocinii professo- xvn.
uberius reportabit. Ad ea si quis externorum ac- res, excellentis propositi complices, summse Commonito-
ItlWl
cederet, temeritatem morte luebat ad hsec : philosophi sanctitatis, quos sacro Ordini consue-
externi etiam omnes accedimus, ut mortis meri- scere, in Religione consenescere, virtutibus
tum immortalitatis stipendio compensemus. Ibi immori, praesaga rerum gratia praeelegit, volun-
brutorum cruor animalium inferebaturin sancta tas exercuit, pudica parentum devotio manci-
per pontiflcem : hic summe boni Pontiflcis vitale pavit date operam
: preestate diligentiam
,

Corpus. Sanguisque sanctissimus, ccelestis usu librate cautelam, ne pectoris vestri domicilium
mysterii, Christianis omnibus conficitur in salu- spiritus malignus inflciat ne sensibus ad- ,

tem. Tantainest loco dignitas, tanta principalis mixtus intimis incestet animae sanctitatem
reverentise sanctitudo. Quem quotiescumque splendidissimumque illum divini theorematis
devotus intraveris, cernere est Christum Apos- oculum illecebra subornataj persuasionis obnu-
tolis consedentem, Martyribus compugnantem, bilet. Liceat in vos semel conceptam materiein
Confessoribus colloquentem, Virginibus collse- non per omnia contemnendi auctoris e et senten-
tantem.Sanctispostremoomnibusconregnantem. tia et lineis explicare. Serpit antiqui malum
Tanta praeterea ibi sunt orationum loca, tam hostis per omnes aditus sensuales ; dat se figuris
crebra Sanctorum altaria ut cum omnia pera- ; accommodat coloribus adhaeret ; sonis ; odoribus
graveris, singulis illacrymaveris, meliorera diei se subjicit; infundit saporibus; ac tenebrosis af-
partem in lucrum tibi cessisse laeteris. fectionibus, tamquam quibusdara nebulis, implet
IYI, 124 Nec eos patienter accipiendos aestimo, qui omnes meatus intelligentiae, per quos pandere
lAwritii eos,
Sanctorum animas vel in sinu Abrahae, vel in lumen rationis mentis ratius solet. In hoc Deus,
:"'
Sonciomm
loco refrigerii, vel super aram Dei consedisse in hoc vuluntas innoxia, in hoc rectefacti me-
iWusnejaiK
delirant ; nec posse suistumulis, et ubi voluerint, ritum relucet: Deus ubique prsesens est; tunc
C
adesse praesentes. Absurdum omnino est, ut autem unicuique nostrum simul est, cum mentis
testatur interpres Historiae a, Sanctis injicere nostrae illibata puritas in ejus prasentia patue-
vincula, utusque ad diem judicii pcenali custodia rit. Ut enim visus oculorum si fuerit vitiatus,
teneantur, nec sint cum Domino suo, de quibus quidquid videre non potuerit, adesse non putat
scriptum est Sequuntur Agnum, quocumque
: (frustra enim circumstat oculos prsesens imago
lerit. Si Agnus ubique ergo et bi qui cum agno
; rerum, si oeulis desit integritas :) ita etiam Deus,
s unt, ubique
esse credendi sunt b : quique Deo qui nusquam deest, frustra pollutis animis prae-
cernente omnia, penetrante omnia, cognoscente sensest, quem videre mentiscaecitas non potest.
omniaperfruuntur, nihil in naturae multiplicis Non metim est, quod dixi, non mihi assero, non
vanetate constat, quod non ipsiquoque cernant, aseribo (nec enim fortissimo cuique clavam de
penetrent, et absque morosae difflcultatis oppo- manu extorqueri posse prassumo) quod
facile
sitionecognoscantc. Itaque, quamvis Sanctorum quidem de mente mundanda ad videndum Deum
anunas nusquam et numquam a Deo abesse, ac paganus scripsit. Verum eo ipso Christiano, et
per hoc,et .semperet ubique jure se invocantibus baptizato, et mortuo, quod semel probe dixerat,
adesse crediderim necfacile dejici de sententia
; ineptum fuitobsolescere. Quorsum ista tam alto
pauar a ; cineres tamen suos amare et circum- petita principio? Videlicet nt recolatis scriptum :

volitare, eisque praesentes semper assistere, cum Adversarius vester diabolus, tamquam leo ru-
incunctauter animo feram, tum constanter voce giens, circuit, quaerens, quem devoret. Et: beati
etieram, ore proloquarj privatimque mundocorde, quoniam
et publice, ip -i Deumvidebunt.Quo-
securus prsejudicii, profitebor. rum alterum cautelae proficit, alteruin divinse
225 Cumque ad Germani memoriam indignus contemplationi conducit.
127 Facite
 294 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. LIB. II.

A 127 Facite vieissim memineritis, propter vos verba Laudate Dominum in Sanctis ejus
:
tam- A
;
S
mkMs Christum moftuum ut qui vivitis, non jam vo-
;
quam eamdem sententiam modo diverso expli- «onmbo
bis vivatis; sed ei, qui pro vobis mortuus est cans dicat, Non satis consulte agitis,
:
si ab
5,ss

neve adversus Deum ex ejus munere inflemini. invicti imperatoris gloria fidissimorum ejus mili-
Accipite item scriptum : Elegit nos in ipso ante tum triumphos et merita eximenda judicatis
mundi constitutionem : non quia eramus sancti summa igitur ope, summis viribus gloriticate

et immaculati aut quia futuri eramus sancti Deum , gratis vobis bona omnia tribuentenr
et immaculati (alioqui non tam praerogatio gra- veneramini beatum Germanum, ea vobis poten-
tiae, quam vicissitudo, vel relatio meriti putare-
tissimae intercessionis suffragio promerentem-

tur;) sed elegit nos, ut essemus sancti et imma- ceterosque, ei et templo consortes et merito, pia
culati, id est eligendo prsestitit, ut essemus sancti devotione prosequimini, anxiis affectibus implo-
et immaculati qui nisi vellet. ne ulli quidem rate; utquemlocum eligere, suaque prasentia
;

esse possemus. Ei caput submittite nec de vestra, :

etsanctitateflorentissimumesse voliierunt.lninc
universis hostium copiis terra marique superatis
sed de ejus bonitate prsesumite sub potentissima ;

manu ejus humiliamini. Tutum capietis in ejus ac truculenta daemonum exclusa tyrannide, cla-

pietate perfugium, qui semper paratus est par- dibus eximant, ruinis adducant, meritis ftileiant
cere subjectis etdebellare superbos. Athletae Dei precibus protegant, atque ab omnifaria prasen-

estis, in stadio spiritali decernitis : legitime cer- titim futurorumque discriminum immanitate fle-

tandum est, ut ad bravium pertingatur. Specta- fendant.

culum huic mundo facti estis; in vos omnium
oculi diriguntur; conversatio vestra tamquam ANNOTATA.
in speculo constituta, magistra est publicae disci-
plinse quidquid egeritis, id sibi omnes facien-
:
a S. [lieronymum intelligit in tractalu adcer-
dum putant. Cavete committere, quod vel repre- sus Vigilan/ium ; iiude hic Hericus nonmdln ex-
hensoribus pateat, vel imitatores in ruinam scribit. De hac autem Vigilantii aliorumque sen-

g compellat. Propositihujusprincipessemula vobis tentia super s/a/u Sanctorum post vitam usi/ae E
pietate proponite, quorum veracem doctrinam adjudicii diemphiru Card. Bellarminus de Bea-
et sancta opera imitantes, ad coelestis regni pas- titudine ct canoniza/ione Sanctorum lib. I, cap i.

cua properate. Mortem horis omnibus impen-
dentem indefecte meditamini scientes, nihil esse
diuturnum, quo potest esse aliquid extremum
in
moriendumque omnibus, et id incertum, an eo
ipso die. Cumque ad id ventum ftterit, tum illtid
quidquid prseteriit, effluxit tantum remanet,
quod virtute et recte factis consecutus sis.
b Hcec etiam verba sunt S. Bieronymi, quibus
;
non significat, Agnum, id est Christum Deum
hominem, esse in omni loco proprie secun-
dum na/uram humanam ceque ac secundum
divinam, qucn Vbiquistarum cs/ hceresis; sed il-
;
lum summa prcedi/um esse liberlate agilitateque,
Vo- qua mox ubicumque vult : talem vero
esse possit,

luntatibus renitimini; voluptatibus repugnate, libertatem etiam communica/am ait esse,qui

illis

neetvoseorum subjaceatis excidio, de quibus sequun/ur Agnum, quocumque ierit ; ac proinde

Propheta conquestus, quod transierint in affec- falsum esse (quod asserebat Vigilantius,) eos vel
tum imaginem illorum in civitate Dei ad
cordis, in sinu Abrahce, vel in loco refrigerii, vel subter

nihilum redigendam imprecatur. aram Dei considerc dctentos, nec posse suis tu-

128 Si quid Deo vovistis, incunetanter absol- mulis, et ubi voluerint, adesse prsesentes. Vid.es,
fmtiibus.
vite, memores, ruinam esse homini post vota non dici, illos ubique adesse prmentes; sed posse
/' tractare f. Prpestatque non vovere, quam vota suis tumulis. et ubi voluerint, adesse prmsentes.

non reddere. Nec procul, nec extra sunt voto- c De hac opinione videri potest S. Thomas primn
rum nostrorum impendia; sed ut Psalmista ,
parte, qumst. xn, art. 8, et alibi; ubieam rejicit.

fatetur, In me sunt Deus vota, qu?e reddam, lau- Cognoscere tamen Sanctos qucpcumque in terr/s
dationes In his indefesse persistite; has in-
tibi. ad se pertinentia geruntur, atquc imprimis sese
terdiu, has noctibus concinnate in his, quidquid ;
invocan/ium vota, docct idemll,ll, quoest. lxxxiii,
sobrie potestis, adjicite; quoniam, cttm laude art. 5, el part. III qucest. x art. 2. Qua
,

nostra non egeat grata tamen ei est sua? devo-

;
vero ratione ea cognoscant, quatuor sunt Doclo-
C tio creaturae vestra laude nec parum proficit;
: rum sententice, inquit Bellarminus libro citato, F
pio tamen studio facitis. ut ea vos plurimum cap. xx, ubi cas brcvitcr proposi/as legere est.

proficiatis, Aliis belligerantibus, agricolantibus d in ea sen/en/ia fui/ Hericus, qitam

Nimirum
aliis, tertius ordo estis, quos in partem privatae et Hieronymus vide/ur innuerc , quocl animts
sortis allegit, quanto rebus extrinsecis vacuos, Sanc/orum , sicut c/iam angeli mira quadatn ,

tanto suae servitutis functionibus occupandos. celerita/e ua/iirte quodammodo sint ubique , ct

Utque alii pro vobis duras conditiones subeunt per sc aiutiant preccs supplicantium. Vide Bellar-
vel militioe, vel laboris; itidem vos illis obnoxii minum ihidcm hauc refulantcm.
persistitis, ut eos orationum et Officii instantia e In margine codicis Lugduiicnsis nos/ri anti-

prosequamini. Atque ut aliud esse coarguam (juissima manu ci/a/us legitur Fonteius, nescio
quod naturse consortibus; aliud, quod ipsi debe- quis, Cartaginiensis, apud Labbcum vero tn ipso
tur Deo illud ante omnia semper in oculis vol-
: Quod qtiidam de
textu paulo infcrius leijilur :

vite, quod ipse vos fecerit; quod perditos re- mente mundanda ad videndum Deum paganus
formarit quod tam crebris, tam copiosis tam
; Fonteius Carthaginensibtts scripsit.
denique proficuis provexerit beneficiis ut hinc ; f Tractare, ca sci/icc/, quat votis repugnant-
»'
laudandi illum concepta materia, dum ei com- Vel tractare for/c accipi/ur pro differre seu
petentes gratias de perceptis et habetis et refer- longum /rahere vo/orum cxsecu/ionem. Lnooeu
tis muneribus, fiatis ad accipienda deinceps et lecji/, retractare.
plura et plurima digniores. Jam vero ut in summi
praeeonio capitis membra quoque ejus inclyta
non habere commune, accipite et
nihil constet
illud celeuma Davidicum in ha:e proloquentis
sehmo
 DIE TRIGESIMA PRI.MA JULII. 295

paradisus abduxit, suotempore moriturum; Ger-

manum angelico fultumcuneo, sidereus thronus
i-
SERMO excepit. adjudicandum quoque orbem eum Apos-
tolis in gloria surrecturum.
Non immerito
Ejusdem Herici, in solemmtate
131 itaque mater Ecclesia Imjus :' stum igilur
exultat triumphiSj cujus singularibus ornatur hunc 'liiii:

S. Ger.mam recitandus a. Et universaliter quidem in omniunl omnes

exemplis. oj/onl

commeinoratione Sanetorum exultaniluin nobis,

'•
» diem publicis Ecclesiae
ecolitis (dilectissimi) ratio persuadet; sed in hujus Patris excellentia

J\gaudiis dedicatum; cnjus splendorem etsi copiosius merito gloriandum, qui nostra Pastor

W"' US sermo taceat, religiosorum tamen couventus et in urbe, toto Doctor in orbe, in eorpore illo(cui
IW «"
devotio clamat : tam honestis enim studiis, tam caput Christus est) tantum dignitatis obtinuit;
oonspirantibus votis, in hujus diei cultum et lae- ut inter ejus niembra preecipua et nomine et
titiam conjurastis; ut festivitatis magnificentia merito censeretur. Quamquara itaque ejus exi-
suis per se titulis satis emineat, tametsi ab ejus mia sanctitas celebrem toto terrarum orbe pro-
[aude officiositas praeconis absistat. Tantorum ineruit claritatem apml nos tamen, et. a nobis
;

igitur causas, et fomitem gaudiorum crebris, est propensius venerandus, ([iios sacri corporis

immo continuis lectionibus didicistis: vosque ea praesentia magnificat, beneficiis gratificat, inter-
intentis excepisse aniniis, non obscuro indicio cessione conservat. Iste enim, iste est vir, per
declarastis; dum miraculorum coelestium majes- quein tibi lumen Evangelii, Gallia, coruscavit:
talcm sacris paginis intonantem, internis suspi- in quo, et per qtieni sanctitatis et iiiiraculortun

riis, et perspicuo ad singula honorastis affectu. Hic tuus Pater, hic. proprius
tibi jttbar effusit.

Hodie enira pretiosus Germanus, ille quondam Pastor est qui rudem tuaj religionis infantiam
;

linjiis ecclesiae antistes praecipuus, nunc autem verbo aluit, exemplo fonnavit protexit in adver- ;

totius quoque orbis apttil Deum protector exi- sis, provexit in prosperis ; divina concilians, hu-
mius. glorioso transitu terras deserens, ccelos mana componens. Multa pro te pertulit : graves
penetrans, praesentiae Domini redditus est. Quid sibi terra marique expeilitiones, gratia summi in
dico, quod terras deseruit, cujus Aposto- (jttxta te aiiioris imlixit. : non cessit laboribus, non pe-
linn) conversatio semper in coelis fuit Quid, quo ; percit sudoribus, oblitus imbecillitatis corporeae,
praesentiae Domini redditus est qui cum Helia ;
oblitus longaevitatis annosae. Pro salute tua prin-
sanctissimo conspectui Dei viventis perpetuo
, cipibus se opposuit; pro pace tua barbaris caput
indefessus? Dicam equidem deillo aliquid
astitit objecit; amori tuo post Deuin nihil praetulit; pro
etsinon satis proprie, at non nimis inepte etsi ; quo, et in quo extrema certe omnia pati conces-
minus audaciter, satis certe veraciter dicam, : sit.

inquam, hunc esse beatissimi Germani diem, non 132 Et quamquam illum singulae orbis partes Qalli prtBsei -

funebrem sed celebrem non lugubrem sed

, ; , certatim vicibus raperent (quippe in quo, et ex tim, quos

saluhrem id quo longo finem imponens certa-

; quo maxinie, per id temporis, saltts omnium et Sanctus H
olimvivens,
mini, calcato mundo, prostrato diabolo, gloriosus vota pendebant;) te tanien omnibus praetulit;
victor emicuit ; et tamquam alter Helias curru utilitatestuaspublicasetprivataspaternosemper
praevectus angelico, cceleste Capitolium athleta affectu curavit. Tu revertentem excipiebas, fes-
triumphalis ascendit. sum fovebas ; tu revelatio itineris, tu eras quies
liat !. Klim 130 Jureenim huic, Heliae triumphus ascri- blanda laboris. Itaque etsi aliis non, tibi certe
ruioomjMra- bitur, cui omnibus sanctitatis et virtutum insi- Apostolus est: signa enim apostolatus ejus non
l»r, 1« [iiiih-
gnibus ex ajqtio respondere probatur nam, ut : suinus omnes in Domino. Postremo, illud quale
IfatOII.
omittam cetera, in quibus se sancti Dei homines est, quam vehemens caritatis indicium quam ;

pia aemulatione, aemula pietate vicissim praeve- memorabile paterni, vel potius materni pectoris
niunt ; in illo certe singularis vel abstinentias, argumentum? Longajam fessum militia vocatio
vel continentiae privilegio, alterum praeferre ccslestis urgebat vicinam mortem praesenserat:
:

alterinonsatis liberaliter audeo utrumquesan- .: ad aeternae remunerationis stipendium aniraus

ctissimum, utrumque abstinentissimumnoncon-
temnenda testatur auctoritas. Quamquam nec
illmlmente excidit, quod Prophetae famem pa-
nes mane, carnes vespere, corvis ministrantibus,
temperabant b; Pontificis .vero inediam post
septimurn plerumque diem panis
ceus recreabat: in illo jejunii
diesquadragesimus solvit in isto abstinentiae
cum fine tendebat: pro relevamlis miseris, nm-
lestam sibi peregrinationem tmposuit, non veri-
tus senex j.uga Alpium, non obvias moles tor-
rentium; non denique (quod liiaximuiu est)
peregre mori nietuens; iiniim quicquid esse po-
tantum hordea- tesl in morte gravissiiiuun, parvipendens.
continuationem 134 Sic equideiu, ut reor, sic reriim ordo pos- '! nlliii stpill-
; cebat; ut Bellatorem, Christe, tuum, quem Gallia tllS. ttltfii illic

professionem annus tricesimus clausit: Helias pugnantem aspexerat, Italia exciperet trium- /; i it iii fovet.

subcinericii panis edulio confortatus, usquead phantem. Alibi ergo praeliatur; alibi coronatur.
montem Dei Oreb jejunium traxit; Germanus Diu priestolatuin, tarde suseeptum Italicus orbis
omnipotentis Spiritus gratia roboratus, jeju- amplectatur; et per oblectamenta imperialia,
uandoetorandoarcemsupernaecivitatisascendit: per sacerdotum obsequia blandasViro innectit
m illo transacti laboris molestias, mulieris n- moras. Interea Christus adest; praebet ituro via-
dusa liberalitas relevavit; in isto familiares tictim ad angelorum epulas invitat Amictiin.
;

iiataliuiis
divitiarum opulentias crux quotidiana Mixta luctibus gaudia indiscrete per ampla fe-
consumpsit: Helias furores persequentium de- runtur palatia; dum et morituro lacrymastri-
chnans, aliquamdiu inter bestias solitarius vixit buunt, et (quamquam frustra) de hereditando
Germanus, cujushic hodie memoria pascimur, fa- sacri funeris pignore plaudunt. Et illi quidem
vores obsequentium fugiens (quod nontamra- conflabant talia veriiin immutabilis Arbiter
;

rum, quam mirabile esr) in populis eremita per- praeordinaverat meliora. Germamus enim coelo
mansit. Atqiie, utalaboribusadlaborumpraemia spiritum refundebat, et caris civibus salubria
vemamus, Heliam curru raptum igneo, terrenus providebat. Itaque protemporesatisfactum utris-
que
 296 MIRAC. S. GERMANl EP. AUTISSIOD. APPENDIX I.

A que est Italiam moriens illustravit Gallias

: ; ccenobii sancti Joannis Reomaensis miraculum bx
mortuus visitavit. Sed post mortem non visitaret, mirabile, quod oculis suis vidit, et manibus pro-
nisi et mortuus viveret. Vivit, inquam, mortuus, priis tractavit, Hugo nomine (qui fuit nepos
qui mortuos suscitaverat vivus. Mortuus conse- domni Heldriei, bonae farna; abbatis hujus c, illi-

cravit nobis diem hodiernum, qui (si rite a nobis
veneratur) obtinebit seternum. Vide igitur, quam
optime de nobis est meritus, quibus tantopere
voluitesse patronus. Cui cum vos debitae venera-
tionis cultum impenditis, usuram vobis multi-
plicem fructuoso fcenore praeparatis quoniam
per praesentiam sacri ejus corporis plus accipitis,
quam praestatis. De cujus gloria quia nihil di-
usque monasterii) patratum nuperrime narravit.
Est quodam in loco, qui dicitur vulgariter Mor-
vennus d, in pago Heduae, ecclesia quaadam *
constructa antiquitus in honori sancti Germani
sed incendio penitns deperiit. Quam isdem mo-
;
nachus cupide cupiens restaurare, et voluntarie
dare operam ei erat studii ; sed in faciendo vide-
batur esse difficultas quia saltus, unde reasdifi-
:

gnum dicere possumus, jam nunc ad eum et vo- caretur, deerat proprius. Dum ergo de hacrepro

ces, et votavertamus : sanctitatem ejus, summis- se haesitando quaereret, et inquirendo anxiaretur

sis animis, foecundis precibus ambiamus. accessit ad eum quidam homo, obsitus plurimis

Suppkx ad 134 Memento(Pate.rsplendidisssime) memento annis, et cano capite fioridus, dicens illi.-Quid
Patronum tuorum per secula filiorum, nec obliviscatur anxiaris, domine frater vel quid tibi est faciendse
;

apostrophe.
gregis pervigil cura Pastoris. Credimus, te ad voluntatis ?

tribunal Altissimi incoinquinatum assistere te ; 2 Ille infit : Incidit mihi

ne ergo abnuas, fragilitatem nostram immanium
criminum squaloribus relevare. Potes equidem
spatium nobis pcenitentiae a mansuetissimo Ju-
velle hanc, quam rweph.
cernis, ecclesiam ex toto collapsam restaurandi
sed silva deest, qua possit reformari. In quam
ille In hac re dixero consilium breve sed ta-
: ;

dice impetrare, qui dignus habitus es, in con-
spectu Agni canticum novum cantare tantum,
qui illi meruisti esse pedissequus, nobis digneris
B esse patronus. Orationum, quas ad sepulcrum
tuum fundimus, interpres ante Deum esto fidis-
men, ut videtur, utile. Non est (ut tu arbitraris
: etmetuis) haec potestas sancti Joannis vacua et
privata silva;sedincuriaet pigritia desipientium
provisorum est abolita et sublata a ditione pote- E
statis vestrae. Accipito ergo nunc invectionem

simus qui nobis exstitisti strenuissimus prsedi-

:
excommunicationis, et recita in ecclesia inauri-
cator, esto nihilominus pro nostris calamitatibus bus populi audientis, ne quis celetocculendo.qui
clementissimus suffragator. Posce correctionem novit esse index silvae, quae adjacet recte domi-
moribus, tranquillitatem temporibus, cunctorum nio sancti Joannis. Ego nempe novi sed formido ;

veniam peccaminum aeternorum compendia

, verum dicere, pressus formidine meorum domi-
gaudiorum. Facile, quod poposceris, obtinebis norum, qui eam se sciunt diu possedisse injuste.
quahdoquidem ita te tuo conjunctum credimus Tunc monachus paret ovans et sparsa in popu- :

potentissimo Imperatori; ut nec possis velle, lum excommunicatione, omnes in commune

quod ille noluerit; nec velis quippiam deprecari, protestantur, se non nosse. Illum solum senem
quo illum non cognoveris delectari, qui vivit, et prasfatum objiciunt, proclamantes, Iiujus reieum
regnat, et dominatur in omni gente, loco, et essesciolum. Illico senex antiquus praecedit lae-
tempore, et per infinita secula seculorum. Amen. tus ; designat terminos illi fratri, et, qui aderant,

famulis demonstrat divisiones silvae, positas

;

antiquiore tempore. Praedictis duorum Confesso-

ANNOTATA.
rum e meritis nemo obstitit ; sed, ut Propheta e

a Legitur hic titulus cum subjecto sertnone in dicit, Non fuit, qui aperiret os, et moveret pen-
codice nostro Lugdunensi; non tamen hoc loco, nam, et ganniret. Absque disceptatione concer-
sed ante utrumquc librum de vita el miraculis : tationis velminima, recuperata est sancto Joanui
eumdem quoque Sermonem in suis Mss. invenit saltus pars vel maxima.
ac nobis exscripsit Chiffletius. 3 Tunc ergo mittunt caesores lignorum suc- ;
n.

h Sequilur auctor noster versioncm septuaginta cidunt quercus securibus quadrato opere po- ;
De

Interpretum : nam
Vulgata lib. III Regum
in liuntur dolabra, quae fierent aedificationi eeclesias

cap. xvn leqitur : Corvi quoque deferebant ei congrua. Una

C (Elicc) panem et carnes mane similiter panem
et carnes vesperi.
ergo dierum plaustrum ad deve-
; hendos sectos fustes adducit carrum onerat; ;
F
ipsemet pedes, cuculla succinctus, stimuloet leni
sibilo boves demulcet, quo aecelerent iter. IUi
contenta cervice stridens tralmnt plaustrum. Et

APPENDIX PRIMA vix paululum processerant duae rotae carri infe-

rioresita subito confringuntur, ut eas recupe-
;

randi nulla spes esset, et non viderentur fore

ad S. Herici librum secundum aptse, nisi pabulo ignis. Condolens frater casu
repentino, adducit alias plaustrum redintegrat.
demiraculis S. Germani. Jam plusculumviae,
;

superius, confecerant.
quam
cum repente totae quatuor rotae ita conquassan-
AUCTORE ANONYMO, MONACHO tur(ut* modioli, et cantse*, et radii) sic conte- • forte

cjh*
runtur, ut a nullo perito hujus carpentan» leji

EJUSDEM COENOBII AuTISSIODO- artis viderentur ullo ingenio posse consolidan.

At vero bonus vir ille, antea obedientia agilis et
rensis a. Ex Ms. Ghiffletiano. celer, tam insperato calamitatis damno, ira m-
cordis
mia (quae est brevis furor) intimo dolore
i.
Novi factum operis et leni falo
quamvis im- b, tactus (non solummode enim sex rotse; sea e
memoriaeposterorummandare stude-
perite, mar-
6 tota stabilitas carri contrita erat) stomacho
mus, quod obtentum meritis Germani, apostolici descente, furia invectus, in liaec injuriosa prorupi
De silva
viri, episcopi Autrici, credibile esse debet omni- nu-
verba, complosis manibus, et lacrymis genis
modis, sine haesitatione veri. Unus fratrum primos
midis Eia, Germane te huc usque inter
:
;

apostolici
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 297

apostolici ordinis Sanctos,

memoriam tui penes in medio quintam, ceteris eminentiorem. Cor- D
amodo nec ulti- poreis ergo oculis
me retinens, deputaveram sed
,i«- ; divinum intuentes lumen,
esseducam. Apparet nunc in pro- haerendo stupent; et, paulatim clantatis luce
mura dignum
quanta tua sanctitas exstiterit, dum subducta. altari propiusaccedunt. Verum inipsa
patulo,
Inorareris in mimdo. Hane nempe ecclesiam nocte nec volendo possunt illud manu tangere.

inhianter restituere tibi gestiens, tui opem auxilii Sequenti vero die commonet operarios, dicens :

indefesse implorabam, te adjutorem, te auxilia- Consideremus hoc altare, si erit possibile, ut non
torem imprecans. Hei mihi! De quanta spe penitus destruatur sed iisdem ipsis lapidibus
;

decidi Nusquam hactenus

!
placeat Deo, ut quis- reformetur, qui defluxerunt a lateribus. Igitur
quam hujus existat reformator;
tuae ecclesiae dum segregant lapides a caeniento, reperiunt
fiui.i tti desinis
ad construendum
fleriauxiliator. quamdam bustillam<7, interius ligneam, exterius
4 Haec verba cachinnando, aduncis naribifs cornu cervino tectam, sed pene putridam, conti-
nimium indulgens, progrediehatur, vacuos boves nentem in se medium digitum manus cujusdam
antese stimulando agitans ;cum,ecce,subitaneo Sancti (ut creditur) nervis, et corio, et ungula
olamore revocant famulorum voces duorum, qui adhuc compactum solide, cum tribus juncturis,
carri dissipatioiiem obstipo capite admirabantur, aureum annulum habentem. Sed cujus Sancti
subito, et in momento oculi, et citius dicto in nomen fuerit, nescitur quia brevis* nequibat
;
' i. e. sclie-

pristinum statum restitutum mirahiliter respi- reperiri, carie consumptus. Reaedificato ergo al- rtula

ciunt (eorum vero unus Tetradus alter Gaufre- , tari, reliquiae conduntur infra cum annulo, ut

dus vocitatur.) Dominum suum, ut retro redeat, prius fuerant.

taliter vocitando cum clamore deprecantur: Siste 7 Excreverat autem juxta crepidinem altaris iv.

gradum, et ad nos retrogradum verte gressum quasdam arbuscula, quae vulgo sacucus h dicitur De ; capra, «

pedis et cernes, mirabilem Germanum fecisse caprse, ut fcetido ore carperent folliculos saaK0 V
rolli
; quam
mirabiliter, quem tumido ore delitigando duriter et frondes teneras, novo vere progenitas, scan-
convitiis lacessisti.Tum vero illeattonitisauribus dere erant solitae. Mirareris, et vix a risu ora
audiens, restitit et pernici cursu citissime advo-
; comprimeres, jocose videndo, si cerneres quia : E
lans, accurrit intuetur oculis palpat manibus;
; ;
velocius ad terram ruebant supinae inferius,
miraturtam repentinum et mirabile opus totus ; quam conscenderant salientessuperius intactos ;

humi prosternitur et, qui prius amaris lacrymis

; relinquentes ramusculos ab esu. Si ergo consi-
faciem rigaverat, nunc versaviceitidem dulcibus deremus hoc perparvum mirabile, valemus intel-
Iacrymulis vultum hilarem irrigat, effundens ligere, si provisor noster magniticus, Germanus,
dulciter haec precabilia verba Indulge, quaeso, : hancinutilem arbusculam conservabat illaesama
piissime Germane, et da veniam monacho, qui putidis dentibus haedorum quanta provisioneet
;

tibi mille convitia injecit ore nefario. ODeus! cum quanta diligentia conservat et custodit pro-
Quam citissimevelocem Operarium Cujus crates ! tegendo omnem suam familiam utriusque ordi-
ploeidi et tranquilli pectoris, in quo fuit quies nis, qui ejus tideliter custodiendo conservant
jugiterSpiritus sancti, et sapientia saporis, ejus bona sine fraude malignitatis. Tria ergo bona
imo tere- sapidum pectus numquam pressit taretrum *, opera est hic operata beati Germani virtus
liriim qtiofieretforamen,quoconjungereturplaustrum, apostolica : silva restituitur perdita ; carrum
rotundum nec manus ejus callosa exstitit dola-
: reformatur, ut dictum est, contritum ; altare
bra bene incidenti sed oleo sancto digne fuit; conspicitur coelesti igne illuminatum. Ferunt
lita, praeparata ad sacriflcanda sacrosancta Sa- enim (ut est volitans fama) quod ipse rediens
crificia, et benedictiones populo largiendas:licet Roma, propria manu ipsam benedixerit eccle-
lagello virgse hordeum excusserit, et volubili siam.
rota triverit; ut temperaret inopiam voluntariae 8 Sententia deterrens delinquentem ea est,

famis. Nunc jam laetus instabo operi tuae eccle- quas dicit, quoniam in eo membro corporis, quo flc

sise : quod antea mcerens metuebam non posse plus peccaverit quis, in eo magis durius punie-
perfici ob penuriam contriti carri ; quia tu, bea- tur. Quod accidisse [dicitur], Dei vindicantis ul-
tissime Confessor, modo factus es mihi velox tione, Francorum cuidam reginae, nobili germine
auxiliator. ortae, nomine Emmae /, quae fuit uxor regis Ra-
5 Potuit hoc ille, ut puto, Patres conscripti /, dulphi k, ejusdemFrancorum gentis. Is denique F
celere impetrareabaure proxima sibi Divinitatis, fuit fllius Richardi, Burgundiae ducis, justi et
r qui vitulum, voratum a suis famulis, vivum red- aequi judicatoris /, et pugnatoriseximii. Praefatus
didit, et calidum sumen matris sugere donavit, vero rex, gloria regali, et armis
licet insignis
et vocem vaccae matris mugientis recognoscere hellicis etaudacia prseferendus Hectori Trojano
pra>stitit:insuperregem inhumanum et iniquum, per omnia eam sortitus uxorem, a lingua dolosa
;

hospitalitatem negantem sibi,potestative de regno et cupiditate nimia, quae in corde illius erat col-
deposuit et subulcum hospitalem in sede regni
; ligata, cohibere vix poterat nam quamdam vil- :

imperiose constituit. Denique illud plaustrum lam, qua3 adjacet dominio sancti Germani.
divinitus fabricatum operi ecclesiae fabricandae, Patroni nostri hujus;quae dicitur Quinciacus,
in vehendo lapides, ligna, quadratas trabes, et etconjacet in pago Niversensi, muliebri audacia
quidquid structurae necessarium exstitit, tam diu invadendo pervaserat, et suis neotericis buteoni-
duravit,donec ad perfectum opusest ductum. bus m distribuendo ad possidendumdistribuerat.
lu. 6 Erat autem altare ipsius eeelesiae sub divo 9 Sed repente inaudita calamitas, etvisu hor- Eiiniui
" tenbiftui positum, hiemali pluvia et glaciali frigore pene renda miseriae plaga ab ira divina super eam
™l*r altan
'
totum dissipatum defluxerant enim lapides a
: descendit graviter. Nam lingua ejus (quae, ut
tasqj-
laterifaus, et caementum deciderat. Una ergo Apostolus dicit, est inquietum malum, plena ve-
dierum prsfatus frater, advesperascente die, neno mortifero) ab ejus nefario ore turpe et mi-
duin Vesperas eundo iret persolvere, conspicit serabiliter progrediens, infra septa dentium, ut
pono eminus cum suis, qui eum post * sequebantur, naturas humanae se usus habet, recipi nec con-
i

per quatuor cornua altaris quatuor candelas cludipoterat; sed aperto ore hians, miserandum
clarissimo lumine, sed divino, succensas, et spectaculum et plorabile omnibus se intuentibus
Julii Tomus VII. 38 exhibebat.
 298 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPENDIX II.

A exhibebat. Verum
aliquando tacta dolore cordis juxta Gesta abbatum istiits monasteriicap. i et n
e,
intrinsecus, et quod inhoneste patiebaturextrin- Hinc facileestcolligere auctoris noslrieam, quatn
secus, sentiens, etin se rediens.admonasteTium dixi tvtatem; /it qtti ex httjits Heldrici uepoic di-
praecelsi pontificis Germani se cum multa turba dicerit, quce hic narrat : incerlum tamen, ex
fra-
satellitum plangentium, indiciis manuumpotius, tre Heldrici aut sorore nepos is fuerit, an ex
filio
•

quam sono vocis fecit deduci ; et duo mira mo- nam matrimonio junctum fuisse Hcldricum, an-
nilia, quse collum et perversum ejus peetus de- tequam scculo vaiediceret, putat Mabillonius ia
pendentia decorabant (quoe manu S. Eligii, ut Annalibus tom. IV, lib. L, num. 20.
ipsum praeclarum opus inspicientibus indicat, d Vide annotata ad Herici Miracula superiits
[concinnata fuerant] ) sancto Pontiflci dono, pro num. 71.

emendatione et redditione malae invasae villse, e S. Joannis scilicet, ad cujus monaslerium

tradidit propria enim manu ad frontem pedis
:
silva spectabat Germani, qui in ea eccle-
; et S.

capsae Germani clavis ea defixit; ut hodieque ab si/ini habuerat, dc qua restauranda nunc agitur.
aspicientibus clare potest intueri. f Videtitr ergo lianc suam narrationem hic scri-

regina. '
10 Illico divince misericordiae respectus desu- ptor vel recitasse in coetu monachorum ccenobii
per aftuit, et oratio precum apostolici Germani sui, vel certe ad eos direxisse historiam suam
eam liumilem reginam exorantom veniam
, nam eorum hic prmcipttoscompellare videtur : ul
pro commissis, ineffabiliter respexit. Continuo apud Jiomanos prcecipuam dignitatem obtinebant
nempe lingua improbe ejecta a faucium inti- Patres conscripti.
mis reflexionibus, meatum meruit: et paula- g Bustilla, bustula, buxtula etc. pt/xidem si-
tim dulce et naturale cymbalum vocis verborum gnificat seu capsulam, a Gallico boite.
facundam elocutionem promeruit et quae antea : h Imo sambucus, Hispanice Saiico, et apud
inflatis buccis, tumido ore insana verba delitigare quosdam Gal/o- Belgas Sahuc et saihuc.
consueverat; deinceps verbere superno duriter i Erat hmc Emma filia Jioberti, Galtiai regis.

et lene correpta, suavia et dulcia verba fari ad- et ante maritum dccessit anno (juxta Sammartha-
B didicit et postliinc lenis, et suavis, et misericors
; nos Hisl. Domus Francicm lib. II) Chrisli 934. £
De hoc vero rege Radulfo si quis nosse
exstitit. k Obiit Radulfus rex anno 930, teste Frodo-
velit, quam fuerit illi vivida dextra bello et , ardo Hist. eccles. Jiem. lib. IV, cap. xxvi.
quomodo Normannos, Franciam et Burgundiam 1 Vulgari cognomento Justitiarii, quivita fun-
devastantes depopulando, armis pepulerit, in ctus est anno 921
miraculis beati Benedicti reperire poterit. Ejus m Buteo nomcn est avis rapacis ; cui forte com-
nempe auxilio jutus, magnis praeliis fusos effu- parat attctor Emma; proceres ;
nisi mavis buteo-

n gavit n. Cujus regis corpus in basilica sanctae nes hic dici a buta, hoc est lagena; quo sensu
Columbae Senonas, medio in choro honorabiliter helluo//ibus et gregi parasitico annumeralos inve-
marmore pullo tectum, requiescit. Ejus quoque nies tipttd Cangium in Glossario.
Richardi patris corpus incrypta S. Symphoriani n ftS. Benedicto actum est die 21 Martii. Vi-
ad dexteram altaris pausat tumulatum, eodem detur auctor respicere Miracula S. Benedicti per
in monasterio. Is denique Richardus, cum mo- Aimoinum Floriacensem scripta, et ibidem data,
riens, pede limen mortis calcaret, et ab episcopis, acprmcipue, quod in iis narralur cap. i num. 3,
qui cuin circumsteterant, hortaretur, ut suamin- et cap. ii num. 5, pag. 318 el seq.
clamaret culpam quia sanguinem multorumfu-
;

derat ; respondit, dicens : Pcenitet, me non plus

fecisse; quiadum unum nequamperemi, centum
salvavi : et unius latrunculi (pro interitu ejus) APPENDIX ALTERA
complures complices a malis patrandis suas con-
tinuerunt manus.
ud S. Herici historiam de
ANNOTATA. Miraculis S. Germani, ex variis
a Hujus Appcndicis auctorem fuisse monachwm
auctoribus collata.
G cmnobii Autissiodorensis S. Germani patcbit ,

num. 1, uti etquo tempore floruerit, pi/ta nonad- Prmter miracida, qum producta sunt hactenm, s. flm*
modu/n diti post anntim Christi 1010. circumferuntur et a/ia qumdam, non omnino '''«l**,^
b Qit/d silti hic ve/it etleni falo, fateor, menon dissimulanda Primum esto quod in Actontm .^^.
.
,

assequi. Suspicor, vitium esse in Mss., ac sine et ejus compendio habel codex noster mcmbraneus\ mm .

legendum esse brevi filo, vel stylo, aut quid si- Ms.iSl inhmcverba: Hospitatus (S. Gcrmanus)
mile. in quodam loco, cum post coenam iterum mensa
c Hujus, hoc est monaslerii S. Germani Aulis- pararetur admiratus interrogat
,
cui denuo
, ,

siodorensis: hunc enim sui ccenobii patronu/n
fuisse, prodit scriptor num. 8 et in eodem fuisse
thecam scu corpus S. Germani, indicat num. 9,
ubi de moni/ibus arjit ad frontem pedis capsw
S. Germani affixis ab Emma regina in coinpen-
sationem villm ad idem cwnobittm pertinentis,
quam injuste ipsa invaserat. Prceterca Heldricus
tantum scitur prcefuisse monasterio, S. Ger-
tt/ii
mani: nam Flaviniacense, et Reomaense, quo-
praepararent. Cui cum dicerent, quod bonis ilhs
; mulieribus, quae de nocte incedunt, prseparare-
tur , nocte statuit S. Germanus vigilare. Et,
illa
ecce, videt multitudinem daamonum in mensa ln
forma hominum et mulierum venientera. Quieis
praacipiens, ne abirent, cunctos de familia exci-
tavit, inquirens, si personas illas cognoscerent
Qui cum omnes vicinos suos et vicinas esse, di-
cerent misit ad domos singulorum, d®monibus
,

rutn etiam uhiias fuit, alios patronos coliint. Prm- suis

praecipiens, ne abirent. Et ecce omnes in
fuit tinirm il/e ewnobio Autissiodorensi jam diclo dasnio-
lectutis sunt inventi. Adjurati igitur, se
per annos etunum, nempeab anno
vigi/tti circiter
hominibus illudeban •

nes esse dixerunt, qui sic

Christinongentesimo octogesimo nono usque ad de
Jdem habent in Sancti hujtis Legenda Jacobus
millesimum decimum, quo illi successit Achardus
Voragine, Petrus de Nalalibus, S. Antoranus
part-
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULlI. 299

§ 5; etBrevinrium Au-
xvm, Verum enimvero prodigiwn tam iniisitatum, et
n«n- nar/. II, tit.Xl, cap.
vetustius ; qum qitidem loco pub/ico coram testibus bis ab eo pa-
tissiodorense anni 1571, aliudque
Iratum, inonuinentoque tam ce/ebri, atque ur/ii
tfcontigisse addunt in qimdam suae
dioecesis vico,

4/c/w A«« omnis es/ auctoritas, quam ad hujus Autissiod.rensi tam ririno posterilnli roniinrndu-

narrationis con/bmationem potuimus assequi. Est

tum, Constantii notitiam, et rcligiosam S. Hc-
et
rici ditigentiam effuqere, si verum est, potttisse,
ea igitur,nisimonumentaproferanturantiquiora,
satis gravis ; cum ne quis non mirabititr
nostra quidem sententia non
'.'

codex quidem ille noster ante secu/um xm videa- 4 Terlimnhnud paulo vuli/ulius, niliilo tumen Asellum

iur exaratus.
miiius mirandum, sic /egitttr : Sed nec illud omit- inortuum vtt/p

restituit:
2 Alterum reperit domnus Georgius Viole fqui tendum videtur; nonsolum hominum, sedetiam
aaidicam
.,,.!.,•«
<< r/ orascedens adoptat eap. ix) in Ms. nescio quo, aniinalinm Famulo suo Dominum vivificationis
Xutissiodorensi de Vita S. Germani quodet ipse ;
gratiam contulisse, secundum illud propheticum
inejusdem Vita Gatticacap. xvn ad hunc fere Homines et jumenta salvabis, Domine. Igitur
modum exponit : Sanclus Antistes cum ad confi- cum pro studio religionis Placidia mater lmpe-
rii * beatum Germanumad eonvivium evocasset;
'
urr/n/ium Armoricanitm coaitaret in Jta- f. inipera-
ririu/iiin
toris
liam. nnluit un/e proficisci, r/uain amiros, atquc non ob hoc tantum * ut regiis dapibus uteretur,
'
nl. noii tain
itnprimis S. Lupum episcopum Tricassinum sa/u- sed ut ex ejus benedictionc refectionem hauri-
Inssrt. Trecenses vero vix advenire jam illum in- rent, religiose et fideliterposcenti suampraesen-

telligunt, cum extra muros in ejus occursum ma- tiam non negavit. Et cum in loco * hnspitii, pro- '
al. ciiin

cul a palatio resideret; seniles artus, jejunio Incus

nno numero prodeunt, pauperes preeserlim qi/os ,

ipse ii/ impensius diligere ; itn fovere consueverat vigiliisque confecti, asinulo deferente, palatio

liberalius. Ex his duo ceteros anteverterant ; quos deportantur. At vero inter epulas unus ex mini-
inter maligno sane consilio, ut largiorem ab eo stris, reginae in aurem susurrat animal, quo;

stipem oblinerent, ita convenerat, ut alter mor- sanctus Pontifex fuerat advectus repentina ,

iiium se tantisper fingeret ; dum atter ad persol- morte sopitum. Raticeri haec beato Antistiti jus-
venda socio justa a prmtereunte Episcopo eleemo- sit: anxia tamen, ne usitata evectione privatus,

synam flagitaret. Dum hmc agunt miseri, adcst tristis a convivio remearet in viceamissi anima-
;

Sanctus ; oidetque et corpus cxtensum, ac re vera lis, mirae mansuetudinis sedendus equus Persa

mortuum, et sodalis lacri/mas, quas non magis producitur.Quem intuensVir Dei Meus, inquit,;

nmiri defiincti desidcrium t/tmcnticbatur,

, quam mihionager praesentetur quia non alia me hinc
;

ri/riliis r.r/undcret propria, quosne id sibi quidem evectio, quam quaa exhibuit, reportabit. Tum
reliquisset, unde ei posse/ exequias qualcscumque exanime atque distensum cadaver ostenditur.
accurare. Commovit animum Praesulis utrumque Ad quod accedens, ait: Surge, muscio reverta- ;

spectactdum. Itnque mox positis hum.i qenibtts, mur hospitio. Et baculo Sancti admonitus, con-
Dro priinuiii animam defuncti commendat ; tum tremiscit: statimque prosiliens, dorso etauribus
superstiti socio tnntuin effundi jubet pecunim, concussis, nihil adversi se passum, alacri vigore
qiinntiiin rl arl sumpluin funeris, ct ad inopiam testatur. Ita usque ad obitum beati antistitis
propriam sublevandam saffieeret ; atque ita pro- Germani cum omni commoditate evectio suavis
gresso paulo lonr/ius Antistite, vafer ille prmdam impenditur.
niiii sorin partiturus jam erat, cum. mortuum om- 5 Di.ri miracu/um hoc prioribm esse vulgatius quodtatnen
ninn comperit, qtti se niortiiuin siinulnrerat. Err/o tradilur enim a Viole in Vila.Gatt.ica cap. xxi; nescimus rpris
prinw iiann-
et ficlus moilo dnlor in vernm rnmmutntus, us- ab Hieronymo Ilttbco in Vita S. PetriCkrysologi;
verit.
queadeo stimulavii hominem, tit citissimo cursu a Wernero Roleioink in Fasciculo temporum sub
Episcopum assecutus, ad ejus sese pedes abjice- anno Christi 434 a S. Antonino part. II, tit. XI.
;

rcl ,
fulerclur ultro flar/itium,misericordiamopem- cap. xvm, § G.aPctrode Nataiibus in Catalogo,
i/iic impiorarct. Cedit Prmsul ; ad mortuum e a Vinccntio Bettovacensiin Specuio Hist. /ib.XX
vestigio rci/it, eumque, invocata sanctissima Tri- cap. xiv, ttt atios omittam quamplurirnos etiam
nitate, reducit ad vitam. in vetustis codicibus Mss. At enim si dc certa an-
SAdperpetuam verohujusprodigiimemoriam, tiquitate narrationis, aut ejus auctore quatritnr
V oedificatam in ipso loco fuisse ecclesiam, idem ibi neque hunc, neque illam nos assecutos liactenus
""' uNnom snip/or affirmat, ti/uloque S. Germani consecra- esse profitemur : nani in codice nostro f Ms. 87
txtuitioritw
tam, ii /inir/iriis rjus tam frequentibus illustra- (quem secutits est Jacobus de Voragine et ecclesia
'''"'"'fnr ii 1(i -

tamidentidem, utpago ibidem condendo occasio- ipsa Au/issiodorensis in Brcviario veterrimm im-
iirm dederit,
qui quidem, obsolelo veteri Villce pressionis) auc/or nullus adscrilntur. In alio, ncs-
Lmcurim nomine, nunc vulgo S. Germani nun- cio quo, veteri codice, de quo nos monuit. qui
cupetur, silusr/ue sit in via regia, qttm ducit Au- legerat, Alexander Wiltheimius noster, extra
tissiodorum medio tantum ab urbe Tricassina
, ordinem adscripta scorsim erat ad finem Vitm
lapide;in bac porm ecclesin /ustoriam jam dictam S. Germani, metrice ab Berico composilm ; sic ta-
loco iion uno repratsentari, alque imprimis inal- men ut ad opus Herici nul/a rntinne pertincre vi-
taris
supremi tabula, ct in a/iu, qum ad ecclcsim deretur. In membranis, quibus itsus est Labbeus
navim spectetw, vitrea; ubi eam ipse, inquit, S. Herico tribuitur lib. 1 de Vita e.t mirurulis
magna voluptate contemplatus sum, cum ad lo- S. Germani, cap. lii ; sedet cnntra fidem codicum
pum illuni ea tantummodo causame contuli, hoc atiorum, ct adeo insulse ; itl librarium perquam
ipso anno 1055. Addit insuper, antiquo Bre- m hebetem fuisse oportcut, r/ui rum locn tam a/ieno
riurio Ms. ecclesim
S. Renobcrti Autissiodorensis intrusrrit. Den/rjue Chiffietius itidem nos/er eam
casuni quoque narrari similcm, qui reperit inSancti Vita per
eidem sancto Constantium presbyte-
'"'"'"'^
acciderit, cum Dei verbum ml Vcneten- rum scripta, cujus rmt in libro secundo caput xix
" "V"' Andegavensis episcopatuum confinia jtixta pervetustum codicem S. Lazari JEduensis,
prtsdicaret. Simillimam e/ nos ad diem 15 hujus ex quo nobis illam, utijam cxhibuimits, descripsi/.
mensispag. 43 de S. Jacobo episcopo Nisiheno Verum eatcnus hic ilerum codcx ab omnibus, quos
mstonam rx Theodoreto dcdimus ; neque tamen vidcrimus, aliis dissidet ; quarnquam in hur rr
nanc ideo S. Germano abjudirnndam
censcmus. similem cxscripsit Mombritius. Antiquam ergo
utcumque
 300 MIRACULA S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPENDIX II.

utcumque fatemur esse sed ex quo fonte, aut ;

Normannorum quoniam Burgundiones
; eifuere B,
>»Mls.
qua fide profluxerit, ignoramus. rebelles.... Deveniens quoque rex primitus cum
Sancti lipsu- Jam de illo quid censebimus, quod in Vita omni exercitu civitatem Autissioderum, eam ob-
notheca, sine Gallica cap. xxvi refert Vio/ius? Fit ibimentio sidione circumdedit. Qui diu ibi crebris assultibus
bajulo ducta
de corpore S. Martiniepiscopi Turonensis, ob gras- fatigatus residens, non adversus eam praevaluit...
per aerem.
santes scculo nono jam adulto Normannos Autis- Relicta namque civitate, rex cum universo bel-

siodorumde/ato, et in ecclesia S. Germani deposito, lico apparatu convertit se ad castrum beati prse-
donec post annos triginta et amplius, sublato sulis Germani expugnandum quod munito ,

metu, relatum inde solenni pompa Turonum est.
Dicitur vero cum sacrum. illud depositum ex cnde
Germani efferretur, ipsa
S.
theca sponte sua mota de loco, ac nemine manus
adhibcnte, usque ad ecclesim valvas quasi dedu-
xisse hospitem discedentem, eoque jam egresso,
quoque hujus lipsano-
aggere praepollens hseret civitati. Vallaverat
enim illud Landrici Comitis [Autissiodorensis]
exercitus, nec non ejusdem loci familiares viri,
hostium siquidem metuentes sacri gregis direp-
tionem. Occurrit interea furenti regi Odilo, vene-
rabilis abbas Cluniacensis monasterii, cupiens

locum suum ccelesti vecta virtute repetiisse. intervenire partes utrasque.... Qui minus posse

Grande enimvero prodigium, inquit Violc sed ;

tieri cernens quod decreverat, hortabatur fratres
quanto est grandius, tanto est creditu difficilius, octo tantummodo, qui ad Confessoris custodiam
non sunt,
nisitestes idonei proferantur ; quales relicti fuerant (nam ceteros cum suo abbate,

quos producil Violius, Nicolaus nempe Gilles in Hilderico nomine, jussio regis inde exire com-
Historia Franciae (quce, teste Longo in sua Bi- pulerat,) ut orationi instarent assidue, si forte

bliotheca num. 7433, plena est fabulis exeunte Domini pietas eos, pariterque locum a tanta ob-
seculo decimo quinto corrasis), et Ms. Autissio- sidione dignaretur eripere.
dorense de Vita S. Germani idiomate vernaculo 9 Sexto igitur obsidionis die illucescente, nimio Aefmdit eo-

rex arreptus furore, indutus lorica simul et stmmetuk-

conceptum et hoc quidem a Gillio discrepans :
;
[estl

narrat enim, thecam S. Germani, cum usque ad omnemque exercitum dictis exacuens..
galea, siamsmm,

templi limen reliquias S. Martini esset comitata, Regi jam constituto occurrit supra-
in procinctu E
substitisse ; ncc se prius ad locumsuum ab Autis- dictus abbas Odilo, illum increpans, ejusquepri-
siodorensibus passam esse referri, quam corpus mates redarguens, cum adversus tantum Dei
Sancti Martini usque ad suce diceceseos limites pontificem, scilicet Germanum,'hostili manu
iidem transtu/issent Horum vero omnium nihil
.
insurrexissent cui specialiter, ut in Gestis illius
:

est apud S. Odonem in Tractatu de reversione invenitur, usui fuit Dei auxilio et bella compes-
B. Martinide Burgundia; ubi tamen hujus ejus- cere plurima, et regum ferocitati resistere.Cujus

dem translationis historiam cum adjunctis omni- verbisminus auditumpraebentes, quotendebant,

bus ex instituto describit. pervenerunt cingentesque supradictum castrum
;

Sandus appa- 7 Me/ioris notce miraculum est, quod in Histo- in coronae modum,
certatim illud expugnaturi,
ret episcopo ria cpiscoporum A iitissiodorensium apud Labbeum preelium inierunt. Alternis quoque partibus diu
moribundo, Biblioth. Mss. libb. tom. I, pag. 448, accidisse multumque decertantibus, domus suse parti Dei
anno 998.
scribitur Joanni episcopo Autissiodorensi, quem subito affuit praesens auxilium nam ejusdem :

aliqui beatum nuncupant. Fuerat is S. Germani castri universa capacitas ita repleta est in hora

admodum studiosus : mense quoque Janua- teterrima nebula ut nemini hostium afo-
prselii ;

rio (anno 998) dolore tactus corporis, ccepit rispervius foret jaculandi aditus cum ab intro ;

inflrmari qui deductus usque ad ultimum pene

:
repugnantibus cernerent, se gravi caede pro-
exhaltationis spiritum, raptus in extasi, satis de- sterni. Sicque cum suorum , maxime Romano-
coram visionem vidit. Qui protinus evocans rum, concisione dimiserunt castrum incolume.
virum clarissimum sibique amicissimum Achar- Quos, licet tarde, pcenituit, adversus magni
dum, tunc monasterii B. Germani praepositum, meriti locum arma sumpsisse. Contigit etiam,ut
abbatem vero postmodum,eihujusmodivisionem hora, qua regis exercitus adversus locum sacrimi
retulit, dicens Modo, inquit, mihi apparuit Do-
: certamen inire coepisset, vir religiosus Gisleber-
minus meus Jesus Christus, simulque cum eo tus, ejusdem loci monachus, super altare B. Ma-
Germanusbeatissimus, aliique quamplures splen- riaesemper Virginis, quod decentius ceteris in
C didissimi viri ;
quorum prsesentia permaximum vertice ej usdem constat ecelesiae, quemadmodum F

contulit mihi et mei doloris levamen et animi hora diei tertia quotidie consueverat, Missarum
sospitatem qui etiam mihi spoponderunt, Do-
:
sacramenta celebrare inciperet. Quod scilicet
mino miserante, mox ut evocatus a corpore fuero, factum satis ccelitus praestitae congruit victori».
protinus in illorum adunari consortium. His dic- Idem narratur /n Historia episcoporum Aut/ss/od.
tis, orando summis labiis nomina Sanctorum cap. xlix, apud Labbeum Biblioth. Mss. hbb.

depromens, crebrisque suspiriis ac lacrymosis tom. Ipag. 449, et in Gestis abbatu/n S.Gerrnani
oculis ad ccelum respiciens, excessit a corpore Autissiod. cap.i, ibidem pag. 572. Neque prorsus
12 Kal. Febr. Omitto aliud, c/uo circa idem tem- absim/le est, quod nudto posterius e ChroiucoMs.
Autissiod. describit VioUus
pus apparuisse Sanctus dicitur mulicri cuidam, ecclesiai cathedral/s

quam paulo ante multis daimonibus /iberaverat hisverbis: Anno 1058 clandestinairruptionecap-
ut est in Actis S. Joatmis abbalis Beomaensis tum est castrum S. Germani a militibus Roberti

quce, si lubet, consule ad diem 28 Jauuarii, pag. [Burgundia»]ducis,etTheobaldi[Campani8e]comi-

867, num. 10 etseq. tis.Qui ingressi, nutu divino territi, quantocyus
dies,.
Adversus regis 8 Neque infcrioris auctoritalis cst, quod narrat exierunt intra venerabiles Quadragesimffi
ihi« l
Hobertivires G/aber Bor/u/phus, monachus a/iquando Autis- 10 Ad Sanctum quoque noslrwn refercndavi- Qenii' 11 "
#

siodorensis (ut innuit ipse infra num. 13) in His- dentur, qum in eodem ejus coenobio ad conciliun-
loria sui temporis /ib. II, cap. viii, conligisse dam ecclesia' revcrentiam evenisse idem Glaoa
inquit,
anno ChristilQOA, qno ascendit, incjuit, Rotbertus /ib. V, cap. testatur. Mirifice tamen,
i

con-
rex in Burgundiam cum magno exercitu
[Galliae] apud Autissiodorum in ecclesia B. Germani
pugnatorum, ducens etiam secum Richardum, tigisse meminimus. Erat ibidem frater, Gerardus
e»
Rotomagorum Comitem cum triginta millibus nomine, cui mos erat post solemnes Matutina
 DIE TRIGESIMA PRI.MA JULII. 301

quodam Die vero insecutatotointegerrime valenscorpore, D

remorari. Huic confagrt
oratorio
u«ns in
'
orationes obdormisceret.
Qm eoruni Martyrum notninibus propriis ibidem com-
ane ut inter posui titulum.
depressus, vel exanimis
,

notinus gravi somno

monasterii sed qualiter. aut a 13 Eeclesiae denique majoris (puta S. Ger- etpamamona-
Eus est foras Qui expergefactus,
;

imuii erant altaria nuraero viginti duo quibus, ''"•.

"i'"f
'"'"'

libus huc usque nescitur.

;

. , ... ,. , u .
i
i.i iiirtdm
monastenum, ejec- ut decens erat, tltuhssinopi deversibusliexatne-
Lerit <e in danstro, extra (lestnh llljf

indicibiliter quod factum de sese trisconvenienter digestis, Sanctorumque epita-

tum, admirans
phiis reparatis, religiosorum etiam virorum quo-
cernebat.
quippe modocontigitcuidam presbytero,
rumdam tumulos itidem perornare curavi. Quod
Simili
pernoctanti dum in sub- sanse mentis hominibus admodum placabile fuit.
ineodem monasterio :

Sed, ut pater Odilo ssepius plangere solitus fue-

cryptis, ubi multa Sanctorum requi-
terioribus
circa galli cantum rat, ita contigit :... nara quidam a sui monasterii
escunt corpora, obdormiret,
postchorum monacho- fratribus exosus discedens, venit ad nostros ; a
reperii semet asportatum
quibus, ut mos illorum semper fuit, devote sus-
riim.
ecclesia certa relatio con- ceptus est. Isatttem veneno invidise infecit abba-
Namque de eadem
quoniam, si contigerit noctu luminare ex-
tem cum aliquibus monachis, compellens in tan-
s tat,
reaccendatur, custodes ejus- tura adversum me odium ut prsescriptos ;

tingui, quousque
nullam quietem posse * consequi. altariorum titulos destruerent universos. Sed
dem ecclesise
( Praeterea fuit quidem frater, qui solitus
protinus, Domino ultore, affuit illius vindex, qui
U
excellpntissime incentor exstiterat fraternae discordiae multatus
erat ad altare S. Mariae, quod
:

,ton tccltsv*
gemitus etcompun- enim damnabili oculorum cascitate,
[est] illico
,
raeren- constat, frequenter orare, ac
offendens pedibus irrecuperabiliter usque in fl-
ctionis lacrymas fundere. Unum
ikiiii.
igitur ei erat,

quod pene universis accidit, inter oratum fre-

nem vitae suaa. Cujus denique rei eventus tam
quenter spuere, ac delumbe (id est debiliter seu
vicinis,quam longe positisnon miniraarn praebuit
r.r debilitate) salivara emittere. Contigit vero admirationem. Bcec ille de loeo, ubi sanctissimi
somno oppressus obdormiret. Ap- Prcesulis corpus depositum servabatur ; at nunc E
aliquando, ut
paruit ei stans juxta altare quidam candidis in- alium subjicimus, qui de solo Sancti digilu in
dumentis circumdatus, praeferens in manibus
Anq/iam translato quam multa, tam mira me-

pannum candidissfmum, atque in hujusmodi morabit.

erumpebat verba Cur me, inquiens, sputis pro-
:

verberando illinis ? Nam ego, ut cernis, sus-

priis

cipio munus tuarum orationum, deferens illud ad APPENDIX III

conspectum misericordissimi Judicis. Qua visione
correptus fraterille, et sese continuit, et ceteros DE MIRACULIS S. GERMANI EP. ACTISSIODO-
ut se, in quantum valerent, in sacris locis conti-
RENSIS SELEBIENSIBUS.
nerent, ammonere curavit.... Clarere igitur lo-
cum proedictum diutine meritis B. Germani, ac
ceterorum Sanctorum ibidem quiescentium, si-
AUCTORE ANONYMO
gnis et prodigiis tam in donis sanitatum, quam
in ultionum vindictis ad se pertinentia diripien- Ex Historia Selebiensis in
tium, manifestum est. Siqui nempe de primati-
Ijiis rerum invasores seu
patriae, liujusce loci
Anglia MONASTERII, EDITA APUD
diremptores increverunt, Deus exinde ultor Philippum Labbeum
ipsorum genus cum suisrebus in opprobrium, et
pene ad nihilum redigere consuevit. Hujus enim nostrum, nov/e bibliothece
testimonium inter cetera nostrae assertionis evi-
dens exstat ultio generis cujusdam Bavonis, nec
MSS. LIBBORUM TOM. I A PAG. 594.
non et filii ejus Alwalonis, creberrimaque confu-
sio Silliniaci sacrilegissimi castri.
12 Praeterea egoraet quondam rogatus a con-
CAPUT I

C servis et fratribus nostrisejusdem loci, ut alta- F

U&iet, quod riorum titulos, qui a scholasticis (idest, littera- Auctoris praefatio ad librum
IpriG/ainv) tis) compositi olim fuerant, sed vetustate, ut
"<i.Ji/
eam- pene cuncta, fatiscentes, minime coraparebant, priraum ; Abscissio digiti
'""
Mdesiam
reformarem. Quod, ut competens erat, libenti
animo,
S. Germani punita ejus- ;
quomodo valebam, adimplere studui. Sed
pnusquam ad ccepti operis calcem opus perduce- demque in Angliam impe-
rem, ex nimia corporis statione, ut reor, nocte
quadam in strato conquiniscens, ita contractus rata translatio.
stim membris omnibus hicterica passione, utnon
erigere memet, neque in lattts aliud vertere ullo Dilectionis tua? precibus inttnitis , virorura Aw .

tl „ /„„
'"'"I" valerem. Post triduum vero insecuta nocte raihi carissime, quibus me liistoriograpltum teribit rogatus

creare non desinis, plurima sunt, qua; me huc

nimiis detento angustiis apparuit milii vir canitie etjustus,

venerandus me in somnis per brachium eri-

; qui usqueparerevetuerunt. Talibus siquidem ac tan-
gens aiebat tis passim obedire rogatibus
astas imraatura me
Exple quantocyus quod coepisti
: :

uolereultrane paveas. Illico vero expergefactus, vetuit, parvitas imperita prohibuit, ignorantis
memet admirans, excutiensque a lectulo, cucurri tenebrosa retraxit. Hae sunt niea? obstinationis
ad altare victoriosorum Martyrum, Victoris vi- causa; praecipuae, hae excusationes justae silentii,
delicet, Apolliuarisque, ac Georgii (iiioniara il- : hffi ad excusationem compulsiones violentae. Ce-
lorum oratorium contiguum erat domui infirmo- terum tua sagacitas quod a:;iicasimplicitate non
•'iiiu ibique universorum Deo humillimas grates
: valuit impetrare per se, astuta calliditate pene
refereus, alacer Matutinales explevi solemnes. violeuter extorsit per alium ;
quippe dum tuis
precibus
 302 MIRAC. S. GERMANl EP. AUTISSIOD. APPENDIX III.

precibus illias, domni scilicet Prioris, imperia scit, adivit ;

praemeditatusque , ut credo, qmA '»I'5K
sociasti, cujus jussionibus obviare nec patitur eripere voluisset, digitum medium manus rl PX _
N,

ratio, nec sinit institutio regularis. Sic conjunc- terae sacrilegii reus vel morsu, vel abscissione
tis viribus, tu precibus amieis invitas ad studium destruxit.
ille imperiali obedientia compellit ad obsequium : 5 Vix se temerarius ab ausu praesumptuoxo
tibi quippe, quia amicus es, resistere obstinate retraxerat, cum Confessoris offensi admirabilem Ouom '"/„„.
non debeo : illi, quia dominus et pater est, ob- et inauditam seculis in se praesensit ultionem rabUm
viare nec volo, nec valeo. quae tam admirabilis est, et plena stupore
ut ;

ipie quidem 2 Negotium igitur curabo, quod imponitis difficile sit agnoscere, utrum in ea plus ira Praa-
juvenis; sed aggrediar hoc opus arduum hebes et inscius, sulis, quam clementia; plus misericordia,
quam
fidn seniorum.
vestra sane merita meis viribus anteponens, et judicium commendetur. Mox namque ut reatum
plus in vestris orationibus, quam in mea possibi- reus admiserat, divinitatis quodam agitatus im-
litate confidens ; aggredior, inquam, opus egre- pulsu, virtuteque coactus, reum pectus infatiga-
gium puer et parvulus, qualiterque ecclesia Sele- biliter pugno tundere ccepit utroque,
semper voce
biensis fundata sit, quae causa, quis modus fun- flebili,continua lamentatione declamans Sancte :

dationis exstitit, qui et fundatores fuerint, sicut
ex ipsius domni Piioris ceterorumque seniorum
relatione investigare potuero, Domini Dei nostri
gratia adjuvante, litteris insinuare curabo. Pre-
cor autem omnes hiijus opusculi nostri lectores,
eorum vestigiis mente provolutus et animo, qua-
Germane, miserere mei. Postea quamdiu super-
fuit, ab hoc mirabili satisfactionis genere cessare
non potuit, nisi cum corpusculum aut soporis
quietefoveret, autciborum perceptione reticeret.
Respice, quaeso, etmirare, mirabilemGermanum
fecisse mirabiliter respice et mirare, clemen-
;

tinus meam pusillitatem in caritate, quae Deus temPontificemerga filium non immisericorditer
est,supportantes, ineae infirmitati compatientes, injuria commoveri et si commotus injuria, sat
;

nec inordinate positis obloqui, nec pueriliter stu- tamen clementer et paternae * commotionis re- '
[ paterac
deant derogare tractatis. Satis est, me meo pro- pressit incendium dum non ad salutis virtutisve
;

prio judicio judicari : praeterea rusticitatis est et dispendium, sed ad obtentum veniae, ad satisfac- E
inclementiae illum accusare vel obloqui, qui pri- tionem ofiensae, ad beatitudinis meritum ultionis
mitus accusator est Proesumptionis autem
sui. exercuit disciplinam.
calumniam obedientia quae ad hoc
regularis, dum se reus deprehensum a Divi-
6 Sic igitur idem prt/i/
opus me compulit, refraanabit, simplicitatemque nitatismajestate sentiret, digitum super altare pPO fmlii

calami agrestis, ajtas tenella, quae vix vicesimum necessitate coactus reposuit, insatisfactionepra-
secundum annum ingreditur, excusabit. notata continua lamentatione perdurans. Nec
3 Prima quidem leetione, de venerandi patris intercessit dilatio, cum ad eum quosdam de fra-
Qualitermom- et patroni nostri Germani digito, qui totius pene tribus conduxit fortuna : aspiciunt et niirantiir
rhus quidam nostrae narrationis causaest et materia, qualiter miraculum omnibus seculis admirandum ; non
eum de dextera Praesulis olim violenter quidam diu celari potuit res digna spectaculo ;
paucis
decerpserit, manifestare dignum duxi. Quod primo praecognita, ad plurimorum notitiam in
quidem tibi, lector, ideo prima lectionis fronte momento pervenit: accurrunt monachi, dumque
insinuare curavi ut cum historicam narratio-
; passum aceelerant singuli, in hora congregantur
nem inchoavero, sine digressionis habitu conti- universi in conventu publico reus de eventu
;

nuetur oratio, nec sit necesse de historia ad alia conventus, causam edisserit exposuit modum ;

narranda digredi, cum, quod scire oportet de di- admissum ostenditur digitusin altari,
confitetur ;

gito, tibi praecedenti relatione fuerit antea pate- quemrapuit; manifestatur sententia, quam ex
factum. Fuit in Autissiodorensi ccenobio, ubi rapina promeruit: plangunt monachiPraesulem
beatissimi Germani corpusculum incorruptum tam veliementer offensum, plangunt errorem
requiescit et integrum, frater quidam, qui etiam immensum, plangunt filiiPatrisinjuriam,
fratris
inibi subsecretarii a fungebatur oificio, qui in plangunt fraterni reatus incuriam.
beatissimi Confessoris amorem speeialis igne di- 7 Communi subinde fratrum consilio corpus III.

lectionis accensus exstitit, in ejus laude conti- ut D« unditlf

Praesulis in tali loco reponitur, sic aptatur ;

s«iisa»'F"
nuus, in memoria sedulus in obsequio studiosus. sine plurimorum consensu nec aspici valeat, nec rejosil!*''
Hic, ut ei esset memoria Prassulis de frequenti adiri:circumcluditursiquidemusquequaque forti 0JS6(|IBI
*''
,/,/,-

frequentior, spes ex certa certior, cultus ex de- muro sarcophagus, uno tantum ostio ferreo ad- jenfto.

voto devotior, nescio cujus spiritus suggestione mittente accessum ad requiescentis honorem: F
concepit, ut aliquid monumenti de sanctissimo indeficientilumine lampas ibiperseverat accensa
Sancti corpore furtivus invasor abstraheret. quae ut illius, cujus deservit honori, circa sacn
digitum 4 Hoc facile quidem crediderim, hunc animum sepulcri ambitum pr;esentiam commendaret, visa
S. Germatri spiritus persuasione conceptum;
sinistri cum quindecim diebus ferme totidemque noctibus,
decerpsit.
eum amoris incendium ad culpam compulerit,
et dum semper arderet, nihil imminutionis praetu-
et ad prsesumptionis ausxim simplex et pia inten- lisse. Nec illud silendum est, quod si fortuito
tio animaverit. Hujusmodi afifectu mente conce- casu per noctem illam extingui contigit, sicut in
pto, ad effectum opus affectum perducere totis libro Miraculorum ejus scribitur b, uulla indul-
desideriis anhelabat temporis opportunitatem
;
geatur custodibus requies, nulla potiendi somno
expectat, horae congruentiam prrestolatur. Nec
facultas, donec defecti luminis obsequium repa-
mora; nocturnum silentium monachorum, et retur interdum cuj usdam manus impulsu nio-
:

custodum absentia, sociorum et custodum sub- lestius impetuntur; ut nemini impune dubitare
tractio, ad conceptam animo rem exequendam
liceat, debita loco servitia non inepte, non
se-

horam congruam, constantem animum, silentii gniter exercenda. Digitus autem in eburnea py-
fidem contulerunt. Credebat homo latere debere
xide compositus, honorifice vice corporis altario
rem factam sub tenebris, mortaliumque devitare
superpositus eminebat qui ad incorrupti corpo-
;
notitiam, quod sub solius Dei perficeretur cutu
aspe- ris invincibile argumentum, ita carnis et
ctu. Hac spe confirmatus in anima lU
~
ad factum, integritate perseverat ornatus ; ut pili etinm
locum, quo sanctissimi Praesulis corpus
requie- framediam juncturam tam firmitcr cutiadnfflM
ant
 DIE TRIGESIMA PRLMA JULII. 303

ad intuentium admirationem per eos tum collocabis. Nec hoc facere trepides, quia nec
<,*** mtsublime
'
(jiio.l

digitus possit et sole.it elevari. Iis ita efiundes sanguinam, nec poenam tolerabis.
in
digestis, ad historicae narrationis accedamus ex- 11 Iis dictis, visio sacratissimi Confessoris ab- '/ in AngUam
ordium.
lata.Mane ergo facto. nolens Benedictus obser- nd Sekbuim
rnui iligitn
Eodem ferme tempore, quo Angliam dux
8
vare somuia. qu* multos multoties errare fece-
suo transflre-
!' Normannise WUlelmus invaserat, potentique runt, neglexit visiouem, nec attendit.
it.
Cui se tOl I llinllllit.
. ,'
imperioc, fuit in praedicto beatus Germanus iterata visione demonstrans,
jj^s mow dextera suosubjugavit
^utissiodorensi coenobio frater quidam, nomine increpavit. cur neglexisset, quod viderat impe- :
tai'^''"-'

Benedictus; nec immerito sane tali nomine ravit, omuia quam citius inipleresatageret.
ut

vocitatus nam tamquam de re

; ,
nomen sorti- Neglexit adhuc Benedictus visiouem, sicut antea
tus. habere
meruit benedictionem a Domino et jam fecerat, nec aliquid de visiouis executione
misericordiam a Deo salutari suo. Hic in eodem cogitabat. Nec immemor suscepti negotii, tert.io

educatus ccenubio, loci illius abbati d suo seculari se monacho, sicutprimo et secundo jam fecerat,
habitu diu multumque servierat; jamquetempus beatus Confessor osteudit : quem solito severius

advenerat, quo et egregii juvenis obsequia, sua affatus, taliter aspera ratione convenit ; Heus,
sibi prsmia postulabant,
et benignus Dominus inquit, num tanti a te habitussum , ut visionem
non ejus ingratus obsequiis, illum honorifice re- meam digneris *
implere? Jam tertiotibi frustra '
f. dedigne-
niuiierare parabat; et ne remuneratio juvenis apparui, votum et velle meum aperui ; nec ta- ris

offenderet, duarumilli rerum men hactenus meis parere parasti.

animum velvotum imperiis
proposuit optionem ; ut scilicet quod mallet Prsedico igitur, et in veritate pronuntio, quod,
e duobus eligeret, vel militiae cingulum inseculo, nisi eitius jussionem ineam adimpleveris, inobe-
\el militiam monachatus in monasterio. dientiae tuae gravem excipies et perferes ultio-

.
itea wft- 9 Optionem ergo hujuscemodi proponente", nem.
f
respondit abbati Benedictus, Melior est, inquit,
•
/. propo- dies una in atriis tuis, Domine, super millia ANNOTATA.
nrllll
elegi providus abjectus esse in domoDomini Dei
B
mei magis, quam habitare in tabernaculispecca- a Secretarius olim, nunc vulgo sacrista appel-
torum quia misericordiam et virtutem diligit
;
latur ; hinc patet, quid sit subsecretarius, nempe

Deus; gratiam et gloriam dabit Dominus. Infi- sacrista secundarius.

uita est in seciilo militantium multitudo; verum Apud Hericum supra num. 50.
b
quod pudor est dicere, vitiis potius, quam virtu- fd factum anno 1006.
c
tibus servientium infamis est militia solo no-
: d Abbas ibi tunc erat Galterus, biennio tantum
mine militare, et dedeous indecens vitiis et iner- ante e/ectus, hoc est, anno Christi 10G4. Forte
tis servire sub armis ad hffic spiritalia castra: etiam ejus decessori, Jiosoni Priori, servierat Bc-
me confero, ubi nec virtus praemio , nec honestas nedictus.
reverentiae carebit honore : illi Domino militabo, e Eboraca civitas ad orienlem Britannim in
ijiu buos milites virtute corrobat, quiete lsetificat, Eboracensi ducatu sita, vulgo York appellalur.
gloria et honore coronat. Nec mora, monachicis
disciplinisBenedictus injectus,_ litterisque appo-
situs, orilinem monachorum etservitium in brevi

didicit; quia in lege Domini voluntas ejus, et in CAPUT II

mandatis ejus meditabaturdie ac nocte. Sicergo
ilum ambularet de virtute in virtutem, dum as-
censiones in corde suo disponeret, dedit ei Do-
Ipsa sacri digiti ad Selebiam
minus fungi sacerdotio, et habere laudem in no- prodigiosa translatio.
niine ipsius ; ac deinde, tamquam moribus et
genere fuerit levita, sacrorum secretorum custos
et conscius, ejus pro vitae merito, pro morum Hac Benedictus voce perterritus, exinde ccepit VI.

honestate, pralatus. secum de

profectione tractare. Et quoniam Qualiter Beiie-
dirtns
C lu Quo ofticio dum tempore
plurimo fungere- discessionem suam rationis et licentia; libertate
V. tur, prudens in inodico et
fidelisque servus et munire volebat, ingressus capitulum, licentiam
Nila in majori probaretur, beatus Germanus ei noc- petiit causam tamen discessionis mira-
abeundi ;

turna visioneapparuit, talibusque eum, tamquam culumque omnino dissimulans. Nec im-
visionis
Ifftoappa.
rail, alterum Abraham, est allocutus affatibus: Egre- petrare valensvice prima, quod petiit, patienter
dere, inquit, de terra tua, et de cognatione tua, suspendit negotium dieque crastina licentiam
;

Bt de hac domo
Patris tui et veni in terram, ; iterum satis avidepostulabat; reclamant singuli,
quaiu inonstravero tibi. Est locus in Anglia, vo- resistunt universi, et in contumelias monachi
caturque Selebia, ineo provisus honori, meae lau- monachorum omnium voces una prosiliunt, cla-
dis praadestinatus obsequiis, mei nominis titulis mores perstrepunt, jurgia proferuntur,
lg Ousi celebris futurus et gloria qui super ripam Usaj* : Vocesimmites, convitia, jurgia, lites,
non plurimum distat ab Bboraca
fiuiiiiuis situs, Liscreat, Ordo movet, fert furor, ira fo-
cmtate e. Hujus te loci providi et prajelegi meo vet.
'
f. ii.i

'
nomini fundatorem fundabisque tibi* cellam in
; Contumeliosam itaquepassus repulsam, necessi-
"" liropri,.
possessione regali, qua; scilicet prope * pertinet tate compulsus clanculo discedere cogitabat
,

ad jus regis. Et ne tantam talemque peregrina- digitum gloriosi Praesulis, sicut ei jusserat ipse,
tionem solus formides arripere, meo, crede, co- nocturuo silentio rapuit apertoque brachio suo,
;

tuitatu consolaberis, meo consilio confirmaberis, digitum infra reposuit. In quo solo facto miracula
mea protectione munieris. Digitum etiam meum, plurima coruscant quianec vulnus invenit san-
;

mei memoriam tecuui as-

qui super altare est, in guinem, nec vulneratus cruciatus incommoduiu ;

portabis quem
ut secure et siue amissionis pe-
;
uccessit etiam ad luec iinii inferioris prodigii
nculoforrevaleas, brachium tuum intercubitum splendor et gloria, quia cum pretiosum pignus
et scapulam cultello aperies, et infra illud digi- ad brachium admovisset, ad illius susceptionem
continuo
 304 MIRAC. S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPENDIX. III.

continuo se vulnus hiatu citissimo sufficienter quio, relevatum fideli et amico confortavit con-
" im
aperuit, susceptoque digito iterum se recenti re- silio. Cumque diebus paucis apud eum perendi-
''Mssis.

clusione recepit. Ligavit tamen ille vulnus linte- naret Benedictus, tam familiaris, tam amicus
ei
olis, ac si brachium cauterarium a haberet. effectus est ut eum semper de reliquo, quamdiu
,

06 Autissio- 13 Quo facto, factisque ceteris, quae facere superfuit praedictus Edwardus, ut amicum cole-
iloro rccessit,
compulit itineris apparatus, Deo se commendans, ret, utfratrem diligeret, ut patrem et dominum
etsanctissimopatrono suoGermano, medianocte honoraret
monasterium egressus, iter ingreditur, quod Haec tria veridicum servant constanter ami-
Gallicana ducebat ad littora. Jamque crastina [cum;
dies illuxerat,nec illius absentia diutius latere Usus clamat semper amicus amat.
in iis ;

valebat primo quidem sociis et sacrorum custo-

: 16 Testantur hoc illius non minus pretiosa
et nh
dibus, ac deinde fratribus omnibus illius discessus quam speciosa munuscula, quae caritate ductus toarclo <»„,.
fc-,f-

innotuit quaeritur in monasterio, nec invenitur

: ad decorem domus Domini, ad sanctissimi pras- pftis

inquiritur per civitatem.nec ulla deeo certitudo sulis Germani reverentiam, Benedicto postea

cognoscitur : exploratur per ecclesiam sat solli- delegavit siquidem ei contulit ad pretiosi di"iti
:

cite, si salva sint omnia ; si, illo discedente, repositionem phylacterium quoddam aureum
cuncta, quas sub cura ejus fuerant, intacta re- rotundum quantitate praecipuum,qualitateper-
;

manserint. Dum ergo considerantur omnia, sin- spiouum, caelatura mirificum opere pretiosum ,

gula pertractantur ad extremum pretiosum

;
quod usque hodie in monasterio Selebiensi con-
Preesulis digitum abesse compererunt. Tunc servatum, omnes se contemplantes non minusin
clamor per ecclesiam oritur, et turbatio per mo- sui ipsius laudem ;
quam admirationem pro anti-
nasterium funditur;tunc gemitus et lamenta per qui operis accendit dignitate. Dedit ei etiam ad
civitatis ambitum elevantur altare operimentum linteum quoddam, opere
Tunc doluit quivis, mulier, mas, advena, civis; mirificodecoratum,majestatis Domini cum Evan-
Hinc gemitus j u venum personat, inde senum gelistis quatuor, sed et crucifici* Domini, nec '
( criicilin

Doctus, liebes, stultus ; sensatus, parvus, adul- non etiam duodecim Apostolorumcontinensima- E
[tus, ginesopereplumario supertextas. Longum omnia
Femina, vir flebant, fletuque fluente made- retexere, quae Benedicto contulit. Haec tantum
[bant. ad fidelis viri monimentum memorasse sufficiat,
et in Angliam 14 Ad persequendum postremo monachum per maxime cum usque hodie in monasterio conser-
pervenit. itinera plurima plurimi destinantur : vetur utrumque.
Insequitur monachum monachorum turba fu- 17 Cum igitur, ut dicere cceperam,abhocviro tlkwifi
[rentum, perenni memoria digno Salesbyriam adveniens sit.
Atque minanscagdeshinc eques, inde pedes. Benedictus exciperetur hospitio, venerabili hos-
Unum plurimi prosequuntur unanimes perse- : piti suo cuncta, quae sibi contigerant, seriatim
quentes inveniunt, invenientes capiunt, capientes exposuit; gloriosi scilicetPraesulisapparitionem,
*
f. inclemen- clementer" arguunt, indignanter increpant, ve- apparentis allocutionem, alloquentis jussionem,
ter hementer objurgant sacrilegii demumBenedic- ; jussionis executionem. Suspendit tamen aliqua,
tus arguitur, de digito sacratissimo secrete nec plura de visionis jussione narravit, quam
palamque convenitur : diffitetur imposita; con- vera et firma experientia certam * probaverat. •
f.
expenro-

stanti ratione se nec sacrilegum nec sacrilegii Summa totius narrationis hoc exstitit, quod eum tiacerta

conscium, viva voce testatur sed illi, quorum : beatus Germanus in Angliam ad Salesbyriain
cor induratum, quorum fuit manus extenta, nec delegaverat sic quippe putabat dixisse Confes-
:

ejus excusationem accipiunt, nec ullam appro- sorem, quia nomen Salesbyriae percelebre fuit
bant rationem. Ceterum vim et violentiam inge- Selebiae vero tunc temporis satis incognitum et ;

rentes, manus injiciunt; vestibuseumexpoliant; quia Salesbyriam prius saepe nominari Benedic-
omniaperscrutantur incassum; tandem consum- tus audierat, illo se putabat a beato Germano
mato labore, quia scrutati sunt inique, dispen- transmissum. Igitur ut fidem audientibus faceret,
dioso defecerunt scrutantes scrutinio nec super ; Benedictus brachium suum ostendit, digitum
eum, quod quaerebant, reperirevalentes, maxima Praesulis continens pretiosum. Grates summas
perturbatione confusi, Autissiodorum redierunt. et gratias omnes Deo et beato Germano persol-

Benedietus autem ad mare perveniens, prospero vunt ; illum bene venisse ,

proclamant ;
felicem

et felici cursu cum pretioso thesauro devenit in fore locum tam gloriosi Praesulis patrocinio pro-
Angliam. fitentur. Ac tum putabatBenedictus,seadlocum
vu. 15 Secundis itaque ventorum afflatibus An- sibi a Deo praedestinatum pervenisse. Cum [vero]
Qualitcr pro glica Benedictus ad littora pro Selebeia Salesby- neque civitatem Eboracam, neque Usam fluvium
Selebia Seles-
riam b ccepit inquirere quam ab insulanis ; in illis finibus esse deprehendit, tunc admodum
briam adivit,
edoctus, ad eam, quasi ad locum sibi divinitus contristatus, ccepit intra se valde scandalizan.
b
praedestinatum, festinabat. et a fide deficere ; maxime quia locum, quemper
Dum citus accelerat, ut, quod mens, pes quo- visionem, ut putabat audierat sed loci signa , ;

[que quaerat, non invenisset laetitiam tamen et gaudium vultu

;

Consummans pa-
breviter abbreviavit iter. praeferens, anxietatem et scandalum, quod
Fuit tunc temporis in Salesbyria civis quidam, tiebatur, callide dissimulabat.
Edwardus nomine, vir omni morum honestate Vultus laetitia moestos simulata serenans,
praefulgens, et inter secularia vitam et morem Scandala dissimulat mentis amara viri. VIII'
pro-
diffitens habitu tamen et specie spe-
secularem ; 18 Jam exorto vespere, se tardior hora 1

cimen in eo secularitatis apparebat; qui etiam traxerat, et Benedictum itineris fatigatio.menus

non minus census quam sensus locupletatus
, anxietas, cogitationum molestia ad refectionem
honore, propter diversarum opum affluentem ad soporem, ad requiem invitabant
congeriem dives cognominabatur. Hic ergo Sa-
lesbyriam advenientem Benedictum solemni
Cum labor, anxietas , vaga mens monuere
[porem,
* >
suscepit ofticio, susceptum devotorelevavitobse- Dormit homo, valeat ut sic reparare "Sf^
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 305

Quem soporedepressum beatus Germanus

altius
eminus Benedictus intuitus, eumque continuo ex
talibus allocu- pristina visione recognoscens,
apparens subridensque paululum, Hic, inquit, hic

9| Quid,
inquit, Benedictus*, tam novus ad terras reducite quia hic loeus, quem elegit
:

advena tam abundanti tristitia, subi- Domiiuis. Sicque ad terram cum sociis demissus
hospes et ,

nKBroreconfunderis? a nautis, e vestigio super ripa fluminis ad hono-

toque
]u,-, mid agis, quid habes; dic, quae tibi causa rem Domini signum Crucis elevavit, ac deinde
fdoloris '.
sub quadam mir;ie magnitudinis quercu. qiu e a r

Sunt* mala, quae pateris intus, aperta foris. patriotis Strihac vocabatur, in regali possessione
-iiil
f
Sum tmehabitatiouilocum congruum invenisti? frondibus et soliis parvulum construxit habita-

lule petisses, sollicite quaesisses, instanter culum, anno circiter ab Incarnatione Domini
u]sasses;deacceptioneoertissima,de inventione millesimo sexagesimo nono, qui est annusquar-
B
nromptissimajde apertione et congauderes. Non tus Willermi primi regis.

dixi tibi Salesbyriam : sed ut requireres Sele- 22 Loci deindesitum universum usquequaque XI.

beiam. Quod nomen beatus Germanus, septus Benedictus explorando perlustrans, territoriiiui, Qimm aauden-
ter loatm
syllabarum producendo, repetens, Verum, in- confinia, prsediorumque et possessionum metas et
iiiiim ample-

quit, ne tibi rursus elapso loci nomine, error

terminos perambulans, quid cuivis adjaceret do- xatus sit:
avertata pervio;jamtibilocumipsumostendam; minio , diligenter addidicit vidensque locum
;

ii!. riiin ad illuin iterato perveneris, cespitem amoenissimum tam frequenti nemore consitum,
scias, quem elegi, cognoscere. Sic fatus, raptum tam abundanti diversoque .flumine coronatum,
uominem (sive in corpore, sive extra corpus, tamquam terrenum quemdam paradisum, illum
ncscio, Deus universum loci situm illi de-
scit) amplexatus, non minus tle illius utili opportuni-
monstrans, Haee, inquit, requiesmea inseculum tate, quam ex inveiitione celeri congaudebat

9eculi; bichabitabo, quoniam elegi eam.Hisdic- Ceterum quoniam se praebet occasio, specialius
tis. visiodisparuit Confessoris. aliquid et apertius de loci situ vel qualitate di-

19 Mane autem facto, quae viderat, hospiti suo cendum est cuj us
: nomen Selebi * dicitur Anglice, •f.vulao Selln

Benedictus exposuit; interjectisque diebus non quod interpretatum Latine dicitur Marini vituli E
pluriuiis, aecepto ab eodem hospite suo clerico villa; quod vocabulum est sortitus, quia pisces
i
ntou /,»- quodam,Teobaldo nomine (qui scilicet interpres hujusmodi frequenter ibi solebant capi antiqui-
«m wiuem, Lumam
Benedictus usque pervenit.
c tus. Situs super ripam Usa? fluminis, adaustralem
ejusesset)
rrperit,
Quo cuiii navem inibi reperit onera-
pervenisset, scilicet plagam Eboracaa civitatis, ab eadem dis-

riam, quae cursum Eboracam destinabat ad ur- tans non plurimum, sed quasi spatio milliario-
bem. Verum lnclementia demorata ventorum, rum decem, interjacente nemorum et sylvarum
quindecim dierum intercessu vel amplius illic multiplici circumstantia ex omni parte corona-
onerariajacuerat.Crediderimsane.necimmerito, tur, qii33 amixno Ioco multum decoris conferunt,

ventorum hanc adversitatem ccelitus commoveri plus tamen utilitatis impendunt; inter quae ne-
quatenus, sic rate retenta, Benedictoillucadve- mora plurima sunt quantitate, qualitate praeci-
nienti non evectionis praasto deesset obsequium : pua, quae proprie ejusdem loci dominio adjacent
(|iniil ex ipsa aeris immutatione sat patenter et appendent.
datur intelligi quia in secunda die, qua illo Be-
; 23 Aquarum etiam tanta vicinitatefruitur,tot et de ipsius
nedictus advenerat, mox aere mutato, ventorum et tantis cursibus ciroumcinctus munitur ; ut, loci situ.

opportunitas, auras serenitas, aequoris tranquil- exceptis lacubus et stagnis, qu» piscibus copiosa
litas ad navigationem provocabat ituros. proxima sunt,quibus etiammolendina curantur.
!"• 15 diefrtu Asserit se domnus Prior ha?c apud Lumam
-'i i
trium regalium fluviorum, Usae scilicet, Der-
fltfi Dfierola
a quadam matrona valde decrepita didicisse, pente, et Air proximitate locus gaudeat, utilitate
[arumif.
quo* sejuvenculam in domo patris sui Benedic- vigeat, copia sustentetur sunt nanique prosdicti
:

7 i| I

tum vidisse perhibuit hospitatum, et, cum eum- tresfluviivalde insignes.etomni genere piscium,
dcm Benedictum intirmitas fortasse coegissetut qui in aquis dulcibus inveniuntur, abundantes.
balneis uteretur, brachium suum dexterum, in Harum igitur duarum rerum , nemorum videli-
quo digitus gloriosus continebatur, jugiter ab cetetaquarum, commoditate Selebia prsepollens,
aquis iu sublime suspendens, praecavit summo- tertia; rei non minus utilis, lapidis scilicet insi-
pere ne aquarum injuria digitus offenderetur gnissimi, copia ad omnem structuram nobilis-
quod cum vidissent, qui aderant et, eur hoc fa- , simi, ad omnem caelaturaniaptissimipraditatur,
ceret, inquirerent, prius infirmitatem quamdam Quid plura ? Habentur in eodem loco, vel in locis
dixit se sed postmodum rei
habere in brachio ; eidem loco pertinentibus, quaecumque, ut ita
feritatem et ordinem hospiti suo narravit, seque dixerim, ad regni gubernacula postulantur. Mo-
illo dixit advenisse, ut ibi navem conscendens, nasterium praeterea tam pulchre. tam insigniter
peraquarum fluxum locum sibi prasdestinatum in illo suo secreto sedet recessu utexomniparte ;

adiret. per vias publicas a longe gradientibus ecclesias

21 Igitur nautae praedicta? navis, Benedicti turris, etcetera quasdam officinarum tecta, quae
taKfa Sele-
roluntatem cognoscentes, et se ad illius ingres- aliquantulum in sublime consurgunt, appareant
"'i
r ,,,,.
sum benedici confidentes, illum cum niaximo etostendantur. Quidquid etiam ad Eboracuin de
*W, habita- gaudio in eam suscipiunt, omnia quae ei eraiit , transmarinis partibus, vel ex ullis Angliae por-
(
^saria,devoteconferentes. Benedicto itaque tubus advebitur navigio, vel ab illa deportatur,
eorurn aggregato consortio ante portas monasterii Selebiensis traiisire con-
Auim datur lenis ; volat undis cyniba serenis; suevit. Sed quoniam haec de loci qualitate per
Transvolat alta ratis asquora sana satis. digressum exponentes aliquantum ab incepta
,

Nil grave, nil triste monstrat mare, te duce, narratione recessimus, his omissis, ad ea prose-
[Christe : quenda, quae coepimus, redeamus.
Rector, ut optarat, aequora primus arat.
Sicque prospero ventorum impulsu mare pervo-
ANNOTATA.
lantes, in Usam fluvium elapsi sunt. Necmora; a Cauterarium barbare a cauterio admotu
loco, cjui Selebeia dicitur, appropinquant :quem dictum.
Jnlii Toinns VII. 39 b Salesbvria
 306 MIIiAC. S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPENDIX III.

A b Salesbyria wrbs est in comitatu Witioniensi constantia, qui semper ad vindictam suam in n
ad meridiem Britanniee, Selebia profecto pluri- Gallos insurgentes ultra vires et posse, ubicum- ***
tmtm dissita. que sibi invicem obviabant, quis eorum plus pos-
c Lumam appellari putn urbem vieinam
ftic set in viribus, experiri nitebantur. Hac decausa
freto Vectico, vuloo Lymington, ad meridiem tanta militum multitudine pracdictus vicecomes
Salesbyrice. constipatus ineedebat.
27 Qui cum ad Benedicti cellulam pervenisset
reperit eum fortuitu ante sacras ml '"'
reliquias in
CAPUT III orationeprocumbentem et, orationis fine pree-
;
'in',"i!"

«mkin,'„
stolato, aboratione surgentem monachum humi- Silw, )>i<.

liter salutavit, illumque bene venisse, devotis-

Ejusdem ibi veneratio stabiliri
sime proclamavit. Quem Benedictns gratanter
ecepta miraculis. resalutans, adventus sui causam et modum illi
seriatim exposuit; digitum sanctissimi prmsulis
Gennani, quem attulerat, illis omnibus patenter
xn.
Qualiter
Cum itaque,
lum tugurium,
sicuti praslibatum
vel potius
est, sibi
umbraculum, Be-
parvu-
ostendens, dicebat se advenam et peregrinum
mutus, difjito
pretioso pignori, iinllum in regionibus notumhabere, nullum
illis
nedietus construxisset , illo,
sacratissitni
digito scilicet sacratissimo, continuas laudes per- pra?oognitum se nullius, nisi solius Dei et beati
;
Pratsulis con-
signtUus, solvens, juges excubias administrans, attendit Germani, adjutorio roborari. Quamobrem, in-
summopere , ne umquam reliquiis venerandis quit, tuffi protectioni me submittens, tuoconsilio
divina deessent obsequia exhibet officium sacris
; me committens, tuam suppliciter exoro clemen-
satis officiose providet, obsequium ne desit eis tiam, ut ad id, quod ccepi. consummandum pro
Verum, ne diutius illa pretiosa lucerna
studiose. Dei ainore, tuo me informes consilio, tuo me
sub modio posita, in illa deserti solitudine late- prosequaris auxilio, tua me solertia consoleris.
ret abscondita, sed potius in publico sublimata, Annuit illico vir fidelis, et ad preces servi
lucensque quamplurimis, ab omnibus coleretur, Dei aurem inclinans benignissime Faciam ,
,
p
ad habitaculum Benedicti mutum quemdam for- inquit, libentissime, qme precaris ; quia, Deo
tuna conduxerat; qui nutu anntiens, benedictio- mihi incolumitatem largiente, me habebis co-
nem aliquam sibi fieri postulabat. Quod Bene- operatorem in qusestubus, fautorem in votis,
dictus intuitus, ibique materiam suae demonstra- cultorem in prosperis, et adjutorem in adversis. uv
tionis et profectus intelligens conversus ad , 28 Haec dicens, jussit mox tentorium suum Qualiterwe-

Patronum benignissum, En, 'inquit, beatissime extendere ut hospitii vice digitum gloriosum
;
emes ***

Germane, in peregrinatione barbara positi non exciperet, et susceptionis honoraret obsequio

, „ ,..,.,
quod cum perfecisset, nec eum plus mibi denii-
: .

txtmtum
.

m
.„

cognoscimur, in silvestri gremio demersi non ,/,,,.,./,,„,/,

videmur, in heremi solitudine detrusi ab omni- rari curae suae pateretur officium, tentorium, ct atpellam

bus ignoramur ostende ergo super hunc mise-

; sicut erat extentum, hospiti, quem in eo susce- conslmerefi-

dt.
rum tuain misericordiam, ut videamur; exalta perat, offerens dereliquit; asserens, inusitatum
tuam potentiam, ne ulterius ignoremur. esse, remanente hospite, hospitium deportare,

loquelam pro- 25 Sic fatus, digitum Praesulis pretiosum ap- ac sic cum ceteris proceribus, qui latus ejus am-
merult. prehendens, super os muti salutarecrucis signum biebant, Benedicto vale dicens. Mox omnes con-

expressit. Sicque, pragdamnatse linguse retina- jugibus suis mandaverunt, ut carpentarios ad

culis dissolutis, in usum loquendi modo mirabili capellam construendam Benedicto delegarent,
oris officium relaxatur. etomnia, qua? eis erant necessaria, ministrarent.
Os, sie dum tangit digitus, sua vincula fran- Quod illae mox devotissime prosequentes, missis
[git; carpentariis, oratoriolum, in honore beati Ger-
Passio victa jacet, non mage lingua tacet; mani in eodem scilicet loco, ubi usque huc ca-

Purgantur venas; nocuo rumpuntur habense; pella villas perseverat erecta, construere fece-

Os patet; affatur lingua; loquela datur. runt.

Hoc deinde per regionis amplitudinem usquequa- 29 Vicecomes autem praedictae promissionis
que divulgato miraculo, non minus in Benedicti, suae non immemor, Benedictum in omnibus, quae w.

quam in beati Germani reverentiam et amorem, promo- Ijmtih'•"

poterat, secundum vires et posse suum
locmetHw
omnium comprovincialium affectus accenduntur vere nitebatur; sed quoniam in regali posses- /'«'«"''
tittm
etanitni. Ingens etiam raritas monachorum, quse sione. rege nesciente, defixerat habitaculum, ,l„MlSt»'" m
tunc temporis exstitit, duplo ad Benedictum ho- consilium habuit, ut quam citius valeret, regi se H „/„« mf
noranduin et colenduin studia cunctorum exci- Benedictus ostenderet; ut illius auctoritate mu- Sene»^
tavit per totam enim Eboraci Siriam n, excepta
: nitus, securius inchoata perficeret. Perductusque
Dunelmensi congregatione b, nec monachus nec a vicecomite ante regem Willermum priniuni,

monachorum locus aliquis in illis diebus facile cum adventus sui causam modumque regi nar-
valuit reperiri. rasset, concessit ei rex benignissime, ut inonas-
26 Contigit autem eodem tempore ut vice- de
XIII. , terium in sua possessione fundaret, dans ei
Qwilitcr comes Eboracensis, Hugo scilicet, filius Baldrici, propria mensa fundationis locum, unam scili-
Ifugo viccco- et
juxta Selebeiam evectus navigio pertransiret c.et carrucatam terraa c, in qua monasterium
mes Bcnedic- sunt;et
qui cum super ripam fluminis crucis elevatum qua? Selebeia dicitur, constructa
villa,
tuin visitavit.
conspexisset signaculum, interrogavit, quam ob et villam
nemus quoddam vocatum Flaxlei ,
;

causam ibi crux emineret elata; cumque rem quamdam, vocatam Roupeclif ; et aliam
dimnham
didicisset, continuo jussit ad terram navem re- carrucatam terraa in Braitum; et cum iis oin
ducere, ut Dei servum allocuturus exiret. Comi- bus piscariam unain, qunj dicitur Witegul- j»i-
tabatur autem eum nou modica militise multi- suscum
30 His acceptis a rege Willermo, revei
tudo, quiabellicEe classis immanitateperdurante, cape
pace Benedictus, officinas regulares circa
non adliuc perfectaj pacis tranquillitas ab armis lam suam institit aedificare. Coeperunt ilhcosen-
et acie militem absolverat. Fregit hoc in illis sim plurimi ad eius se conferre consortiiim.
finibus Anglorum indomita ferocitas et invicta depositaque secularitatis imagine, suavi j o
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 307

Christi sui cordis et corporis

humiliare cervices; acerbae, Hugonem nomiue, qui laervmabili in- D
•'
Hpnedictusadvenientesprudenterexcipiens; firmitatisgenere praegravatuS, caduca solebat
indole bona
gedetalios, maximeque illos, qubs passione vexari. Qui patris et jussu et monitu

polleiv callebat, plurimia exhortationibus alli- cum quadain nocte reliquiis devotas exsolvisset
ciens, infra breve tempus conventum sibi fra- excubias, clementissimi Germani meritis tali sa-

lr U11 congregavit.
i
Fuit namque vir bona sapien- dono ditatus est ut totius
lutis et incolumitatis ,

,\ :e dote ditatus, et in sua lingua speeialiter passionis exemptus incommodo, numquam de re-

eloquens et disertus, licet non satis artibus libe- liquo illius passionis molestia gravaretur.... c. e

ralibus esset edoctus,

34 Post cujus / discessionem electus Duran- xxxiv.

Cui mens, liiiprua, genae, consulta, diserta, nus quidam, monachus sanctaj Maria; Eboraci, Dc a v«", '/""•
[serenae, qui novem annis praefuit monasterio, scilicet ™P''" lT 'i'"'
, . . . aum transiir
Prsestant ad morem facienda, loquenda, de- usque ad anniiiii -novissimum regis Henrici g. mjtiint
[corem In cujus Duranni tempore res niagna contigit
f
Tiillius ore, Cato sed niente, Parisque decore, et plena stupore; quse ut paginis inserta pradu-

Intus habens decoris munia, signa foris. ceat, breviter hauc memorabo. Nivis el glaciei

:;l Fuit ;iutem eodem tempore quidam prin- dissolutione mirabili Usa fluvius mirabiliter
IVII.

.
Hle
'"''"- ceps latronum, nomine Swam, filiusSigge; qui excrescens, ripas suas vehementer excesserat:
in vicinis nemoribus , cum adhserentibus sibi cujus inundatio tani repentina fuerat et insolita .

complicibuSj assiduis discursibus vagabatur; ex ut cum, Matutinorum signo pulsante niliil ap- ,

oujus consortioquidam maledictus Benedictoin- pareret, antequam fratres Matutinas percan-

<.ll<r\it
videns et insidians, nequani spiritusinstigatione tassent, per totum claustrum et officinasse aqua
corruptus, ul ea, quse habebat Benedictus, fur- diffudisset. Tunc villae capella, quae fluminis al-

tivus prsdo diriperet. ad capellam nocturno veo fuit contigua, tanto plus aquarum impulsi-
silentio violentus accessit; deinde vim et violen- bus periclitata, quanto majori fluminis rigore
tiam sacris ambiens inferre sacrilegus, utostium concussa. Circa quam satis se praesentom osten-
elevaret de cardine> manum temerariam incunc- dit beati Germani potens benignitas et benigna
tanter injecit. Nec distulit ulterius suam poten- potestas; namcum aqua perquindecim feredies
tiam virtuosam potentemque virtutem ostendere excrescens, se super capell» parietes, qui vir-
lir.iti Germani provocata benignitas :quippemox gultis contecti fuerant, quinque fere cubitis
ut contigit, maligna dextera ad capella? parie- extulisset, numquam tamen valuit infra capel-
tem adhaasit tara flrmiter; ut et vires amitteret, lam unum gradum, qui ante altare fuit, exce-
in' damnum perficeret; et posse perderet, ne se dere quamvis
;
parietibus usquequaque carie
,

a non offensusaverteret. Sic is, quialiena

scelere consumptis, foramina per circuitum et plurima
venerat tollere, nec cum semetipso tantum abire paterent et maxima. Visum ergo et diligentius
permissus, diei jubar [et] monachorum adven- exploratum;et inventa aqua duobus cubitis esse
tuin tremulus et invitus expectabat. Demum altior extra,quam intus. Hoc miraculum tam
inventus a monachis, crimenque confessus, voti cognitum et divulgatum, ut adhuc etiam quasi
etiam interpositione constringens quod num- ,
proverbium evolitet per ora cunctorum. Dicunt
quam male faciendo beatum Germanum of-
illis etiam, in eadem capella luminaria ardentia sas-
fenderet, orantibus pro se monachis, vix pro- pius visa fuisse: saepe voces psallentium et can-
meruit, ut liber abire sineretur. tantium auditas et intellectas; sed in dielnis
KVII
;;.'
magnis miraculis, quae tunc
Ex multis et abbatis Duranni hoc, quod retulimus, contigit
/ilfus temporis saepissime refulsere, pauca sunt admo- de aqua miraculum..., h.
iiVmwitltS
dniii, qua? ad nostrse posteritatis potuerunt per-
venire notitiam; unde cavendum summopere,
ANNOTATA.
ne aliquod irrelatura remaneat, quod ex illis ve- a Siria hic dicitur <i vocc Anglica Shire, quw
ridicaseniorum valuimus relatione cognoscere. provinciam, ditionem, territorium signiflcat.
Ali ErnissioDeburum, tunc Eboracensi Viceco- b Dunehmum, vulgo Durham, urbs est episco-
mite, centum marcas eo tempore Benedictus palis xu/i archiepiscopo Eboracensi ad Vedram
prettosnm assumens, digitum eipretioso* loco pignoris pro fluvium in Anglia boreali; in ea celeberrimum
»l
tanti pretii quantitate commisit d: et cum prae- fuit cwnobium ipsi ecc/csirr eathedrali ninir.riiiii,
('
dictum pondus argenti coram testibus erat sus- cujus lueulenta exstal historia pcr Simeonem
cepturus, pignus illud pretiosumde loculoprodu- Dunelmensem composita, per alios deinde con-
ct

cens, et per pilos, qui infra mediam juncturam tinuata. Ecclesice sciographiam exhibet Monasli-
cuti adhasrebant, coram universis elevans in eiint Anglicanum, ubi de Ordinis lienediclini crv-

siililime, Quam, inquit ad vicecomitem, tibi ar- nobiis, tom. I, pag. 39.

rham tradam in sacculo, diligenter attende, c Carrucata terrae, lantum esi agri, quantum
quod \.'l quale tu;e pecuniio pignus suscipias, uno aratro per annuin colipotest. Vide Cangium.
cujus est profecto sine aestimatione quantitas, d Ati/ui iicfns cmt rem perse sacram oppigne-
s 1 1 1
<
< 1
-,
| ri 1 1 i t i ,
, no 1 1 1 a 1 i t ; i
s, sine pretiopretium, sine rari. Sed nimiruni cu temporum illorum atque
(

'•"inpiirationevirtusetsubsidiiiin.Sicquedigitum hominum ruditas fuit ac simplicitas.

pretiosissimum reponeus in loculo, vicecomitis e flinr plurimis omissis ,
qwr ad ccenobii et
commisit diligentise. abhntuni ejus historiam unice pertinent, transili-
'"9111(0 33 Quem ille cum summa suscipiens reveren- mus adcaput xxxiv libriprimi; ubi uliijuid oc-
per tia, ilevotione tanta c.oluit, lionore tanto serva- curril miraculi.
" sil
ltj ut hinc et inde duo semper ardentia lumi- f Hcrherti scilicct ahbalis Sc/cbicnsis, de quo
naria illius provideret et procuraret obsequio. ante erat actuni.
Nec ^me pietatis mercede tantae venerationis g Hoc usque ad annum Christi 1135, quo
est,

reverentiam reliquiis insignis hujusmodi Con- Hcnricm rex obiit.

I Antjlirc
fessoris exhibuit recepit illico beneflcium, quod :
h Omisso hic iterum capite xxxv, prosequimur
Bdei pietas, quod devotionis reverentia prome- ad lihruin secundum, cx quo sunt excerpla, qua 1

ruerat : habebat siquidem filium aetatis satis suhjieimus.

CAPUT
 308 MIRAC. s. germani ep. autissiod. APPENDIX III.

pertinebit excessus sit sanguis ejus super

A :
eum rj
NUss„
nos Paulum habentes Apostoluin, Christi bonus
CAPUT TV odor erimus, et in iis, qui salvi fiunt, et in iis
qui pereunt.... b.

37 Contigit ergo in ejus tempore c, ut Henri-

Prrefatio ejusdem auctoris ad cus de Laci, qui ejusdem cognatus exstitit, com- De /,„,',•„

librum suum secundum; et municato cum eo consilio, in Selebio castelhim

elevaret.Nec praeterivit hebdomada, cum hoc
aliquot S. Germani mira- cognoscens Comes Willermus..., cui fuit cum
Henrico congressus, incoeptum Castellum obsi-
cula ibidem facta sub Helia dere festinavit villam ergo primum anxiis
:

abbate. impetens et furibundis insultibus, cum diu pu-

Scviptoris nos- Superioris exaratione voluminis jam
>ri modestia, que parte scheda decursa, praesentis opusculi
proposueram finire laborem; quod me facere
dum non permittitis, facitis indiscrete quia et
meam tenuitatem tam immoderato labore vexa-
tis, et invidorum, si qui sint, adversum me livo-
rem excitatis odiosum me facitis Chananaeis et
;
gnatorum repelleretur instantia, tandem aditum
clandestinum per monachorum habuit officinas.
ex utra-
Interea propter metum invadentium hostium,
propter praedonum effraenera incursurn, ad coe-
;
meterii refugium, ad ecclesiae praesidium, secum
sua supellectiliquisquecontulerat. Villam igitur
hostium et praedonum ingressis agminibus, ad
praedae raptum ad rapinae congeriem singuli
.

Pheresoeis habitatoribus terrae hujus. Illis siqui- vires et studia conferebant. Sed cum domos re-

dem materiam augetis invidiae, dum honoris bus et habitatore vacuas et vacantes repetissent,
mihi causas administratis et gloriae. Unde tre- plures ex eis ad invasionem ecclesise crudelitas
mulus satis et dubius istud prosequor vestrae rapacitatis attraxit, quorum unus, ceteris in

jussionis opusculum ; quia timeo, quod futurum malum audacior, [ut| ecclesiae fores de vectibus

praesentio, ne scriptoris causa contemnatur pa- ejiceret, palum levatorium ostio submisit in li- ]<;

gina ne occasione visis historiographi pretiosa

;
mine. Tunc una vox omnium foris astantium in
subsannetur et respuatur historia. Sunt enim ccelum defertur ut seipsum defenderet, suam
;

quamplurimi in hoc tempore, qui non quod, sed domum protegeret, suis inimicis resisteret bea-
quis dicas, attendunt : qni perversam metony- tus Germanus, postulatur.
miam facientes, non personam ex dictis, sed ex 38 Nec plus in scelere processerat sceleratus tpa ealafa

persona dicta volunt approbare. Timeo, quod ille sacrilegus; e vestigio divinitatis attritus ju- /hwfc(«mi
'"""'
video, ne ii tales, ob meam parvi-
jam imminere dicio cecidit resupinus, edoctus procul dubio,
tatem, a me scriptam subsannent historiam, nec non plus sapere quam oportuit, sed sapere ad
sobrietatem. Coepit illico tara vehementi tumore
imv dignen- dedignentur legere, quae tam vilem personam
*
'

lur cognoverint edidisse. Quamobrem ab hoc labore per omnes artus miser grossescere ut ipsa sua ;

manum retrahere proposueram ; sed vos ,

qui inflammatione pene cutis extenta rumperetur;
pene violenter hoc coegistis incipere, violentius ac deinde, perseverante tumore, tam deformi
cogitis et implere : factus sum insipiens me ; vos nigredine obfuscari, ut Mauro simillimus, pice
coegistis; siquidem non veni voluntatem meam vel fuligine cacabatus d putaretur denique le- :
4

facere, sed ejus qui misit me meis votis restiti,

: vatus, et ad hospitium delatus a sociis, in doloris
ut vestris satisfacerem ; meam voluntatem ad- lecto collocatus, tunc, aliquantulum passione
nihilo, dum vestram implere laboro. Neque ini- suspensa, doloreque laxato, in se reversus, no-
quitas mea, neque peccatum meum; sine iniqui- mine Benedictum monachum, qui operi praefuit,

tate cucurri, invidorum insaniae,

et direxi : ut absolutus, res suas ei tribueret, fecit accer-
scandalis pusillorura, quae ex hoc nostro studio siri.Qui cum advenisset et illum vidisset, tam
fortasse eontrahentur, vos arbitror in capite de- repentino horrore ac timore correptus [est], acsi
* rogatus
*
forte res- bere respicere *
;
quia vos hujus operis adjutores daemonem facie ad faciera conspexisset :

pondere estis,ego minister. autem, ut res languentis ad operis usus accipe-

'
anauctores? 30 Ceterum sunt aliqui, quibus responden- ret, ita respondit Oblationes, inquit, impiorum
:

r
'I lilK-X. dum qui suam invidiam volentes palliare, quasi
;
abominabiles Domino, qua? offeruntur ex scelere.
justa ratione hoc opusculum nostrum nitantur Traditus hic totus Sathanse, nec habet in eo par-
reprobare, dicentes, a nemine debere rem seribi, tem Dominus desuper, aut hereditatem omnipo-
nisi a quo potuit et videri; nec aliquem debere tens de excelsis. Vix verba compleverat, et mox
credere rem ex auditu, quara probare non potuit rediviva calamitas adeo raiserum fatigabat, ut
virtute,
ex visu. Quid ergo? Nonne fides ex auditu? ei, pra;sente monacho, nescioqna divina

Quanta audivimus, et cognovimus ea, quia patres protinus unum ex oculis vis doloris ejiceret.
nostri opera Dei et virtutes ejus narraverunt Tunc metu et horrore cogente, cum monachus
ad
nobis, ne sint occultata a filiis eorum in genera- festinasset exire, priusquam pervenissent
tione altera? Et tamen majorem historiae par- ostium, octilus, qui misero remanserat, decapite,
tem, ab abbate scilicet Hngone a usque ad cal- sicut prior, erupit : modum namque prum
ad
cem, vidisse potius, quam audivisse me judico; praematuri, quod, cum manu premitur, lapidem
anxietate
quia illorum ore locutus sum, qui viderunt. Tes- solet evomere, sic illius oculi passionis

tem invoco conscium secretorum, me aliud non depressi, cum sanguinis constipatione migrariM
narrasse, quam ab illis audivi qui etiam tales ; de suis sedibus, et eruperunt. ^gi
ineo rtr^
sunt, ut eorum maturitati discredere infidelita- 39 Notandum, quod fortasse vitia, quse _,,

tis signum sit et nota perfidiae. Haec me paucis percussa sunt, ipsius percussionis qualitatibus
dixisse non sine magno eordis dolore livor et sunt notata; dum per tumorem corporis,
men 1S

con-
oblocutio compulit invidorum. Ceterum bene superbia; per obfuscationem nigredinis,
coi
facient, si se ab hujusmodi vitio correxerint, qui scientiae malitia; per oculorum amissum,
sibi conscii se cognoverint hic notari
si autern : caecitas ostensa. Ideo quippe, sicut dicit
Greg
peccator adiciat ad peccandum, ad nos illiusnon rius, fiunt exteriora miracula, ut mentes no
miw
 DIE TRIGESIMA PKIM.V JULII. 309

000B. num ad interiora perducantur; quatinus per ter asserimus, quanto, inquam, plurimis. licet D
)nc quod mirum visibiliter ostenditur. ea, quae minores simus, hoc viderimus approbatnm.
l ,

mirabiliora sunt. invisibilia credantur.

Volens 43 Sed haec peccatorum percussiu utrura cle- qiriS. Germa
eximius per unius interitum plu- mentiae Confessoris deputanda "'"" ''"™'"*,
e ,w> Confessor an furori sit . ,

rimos ab offensa salvare, eausas verberis deno- non temere quisquam definire prsesumat per- modo offend&. :
nt.
tavit in verbere: ut hoc cognoscentes homines, cussionum quippe diversa sunt scelera*; et sunt '
f. genera
vitiaregnare timerent in se. quse tam districte aliqui, quos clementia judicis fiagellis atterit,

puniri eognovissent in alio. Vexatus itaque miser utpurget; quidam vero, quos furor affligit, ut
illetantie passionis po2na, tanti cruciatus incom- damnet omnis namque divina
: percussio, secun-
modo, vix diem tertium in languore sustinuit. dum Gregoriura, aut in nobis purgatio praesen-
fiuin ei sicut oculos, sic et animam cum magna tis vitaa est, aut initium pcenai subsequentis :

cruciationis anxietate valetudo passionis aufer- sed infeliciores sunt, quicumque sine poena vel
sicqne factum, ut plurimi a talibus ausis flagello punienda comniittunt: quia, juxta Au-
ret;
illius cohiberentur interitu, nec aliquis beatum gustinum, nihil infelicius felicitate peccantium,
Germanum auderet oflendere, qui illius damnati qua pcenalis nutritur irapunitas, et raala con-
vel vidissetvelaudissetadmirabilem et infelicem suetudo, velut hostis interior, roboratur. Verum,
eventum. sicut beatus Germanus in sui vel suorum inju-
-lOFuerunttamen aliqui, qui eodem die, prius- rias ulciscendo districtus esse probatur, sicin

quam illius ad opus

inanifestaretur interitus, subveniendo de se praesumentibus omnino cle-
D wllltr.
pitqwm <lr simile, licet ad non tam omnino temerarium, mens et benignissimus. Quod quidem satis evi-
metetio m-
manus extenderent; quorum fortasse sacrilega denter miraculorum subsequens enarratio de-
f<nit.
potuisset latere praesumptio, si non eam ultio clarabit.
subsequens divina propalaret, Quidam namque 44 Hostes namque postquam villam invase- ix.

militibuspaganus, Foliot nomine, eodem die rant, invasamque rapacitatis violentia deprajdati De capetta,
equum de coemeterio rapuit et eduxit ; sed non fuerant, tandera se de tam dissoluta diffusione QWBfnter in
cendia
impiine. reverentia postposita Confessoris, hoc congregantes in aciem collegerunt. Castellum
autem unius Henrici tantummodo munituni
E
prassumpsit; cujus protinus indignationem per- ,

tulit, et expertus iram

ad vindictam quippe : cum tota die conjunctis viribus oppu-
praesidio,
malefacti mox antequam ccemeterium egredi
, gnassent, nihil proficientes. inanilaborese diem
potuisset, vulnus recepit letale, cujusirremedia- illam exegisse doluerunt ad vesperara. Repul-
biii damnatus inoommodo, et mentis et corporis sam ergo suam alicubi vindicare studentes, ac-
salutem amisit: sicut enim corpuslanguorem ex censis ignibus villam incendio daranaverunt.
vulnere, sic et animus amentiam contraxit ex Ignis igitur alimentum ex omni parte reperiens,
languore. Sed hac in re hoc mirabile videbatur, non acquievit accensus, donec totius pene villae
quod, licet tamacerrimo fuisset vulnere saucius, fabricam in unum redigeret quasi fornacis in-
qualiter tamen , vel a quo fuisset vulneratus, cendium. Tunc circa pretiosi praesulis Germani
penitus ignora vit. Cum itaque perseveranti vale- capellam, cujus superius in superiori libello
tudine gravaretur, omnemquemodum etmensu- meminimus, ostensum satis evidens et insigne
r;i m accrescens languor excederet, intra dies pau- miraculum aestuantibus quippe circumcincta
:

cos singulari calamitate viam universse carnis flammarumincendiis,permansitintacta; ignium-

ingrediens, praesentis vitae miseriam terminavit. que sa^vientium periclitata fulminibus, perseve-
11 Equitem alium ad tantam amentiam avi- ravit illsesa; quamvis ei tanta proximitate hinc
milite,
tk

"< >i>
ditas rapinaa protraxerat ; ut ex ipsa ecclesia vi et indedomorum adboererent aedificia; ut pro-
ecelesiu

[uenuJom ro-
quemdam abstraheret, abstractum-
et violentia pinquiora cum accendisset incendium, ultra ca-
puflel edvxit. que captivum deduceret. Cujus temeritatem, pellam quasi in unum crinem e diverso veniens
temporis postposita dilatione, coraes ultio pro- se flamraa colligere videretur. Quae res ipsos
secuta. Divinitatis namque sententia contractis etiam hostes adeo stupore replevit, ut mirantes
et conflexis artubus, membrorum et usu et offlcio loquerentur ad invicem Si super hoc tugurium
:

privatus emarcuit. Qui percussus doluit, attri- congereremus incendium, antea liquesceret,
tusque suscepit disciplinam quiatantum melius quia' arderet. • |II.IIM
; legi
profecit ex verbere, quanto deterius affligebatur 45 Fidenter dixerim, illum clementera scilicet
F
ex scelere. Donansque subinde libertate capti- Gernianum esse praesentein, illum banc capel pei mannit
viini, votique se promissione constringens, lain combustioniseripuisse discrimini, qui attriti
quod illais

Confessorem, quem offendebat, satisfacturus ex pedis olim praegravatus incommodo, hospitiuin

offensa requireret, monachorum pro se interce- suum ab exustione protegens, a periculo salva-
dente conventu, pristina? restitutUsfest] sospitati. Et hoc promaximo haberedebemus
vit incendii.
nn. •12 His ergo tribus
"f fo
praelibatis exemplis, dili- honore, pro sumino tenere solatio, cum speciali
qiwtl
genter, obsecro, prudens
fturt» aJi.
lector, adverte, quam devotione venerari, quod antiqua miracula, quae
sui, quam suorum injuriae districtus ultor beatus gessit in corpore, quadam reiteratione dignatur
I
Germanus existat. Hoc in libro miraculorum ejus apud nos clemens innovare patronus. Uno si-
"««aden legimus, hoc exemplis inibi
suppositis discimus, quidem virtutis genere, eademque miracuii qua-
boc in hostium nostrorum eventibus
frequenter litate expavescens, illic flanima Prassulis hos-
approbamus, quasi vulgare proverbiura ha-
lioc pitiura, hic ecclesiam , utrobique pnesentiam
bentesin ore asserunt nostri seniores, dicentes, transilivit, ultra citraque desaeviens : et inter
aut vix, aut numquara aliquem se vidisse, qui globos flaramantis incendii incolurae tabernacu-
baatum Germanum vel furto, vel fraude, vel lum, quod inclusus habitator servabat, emicuit.
ahcujus rei ablatione provocasset, qui sine ali- Nec hoc praeterire debemus quod cum crux ,

oujus experientia flagelli

potuisset evadere. Alii quaedam, quae in eadem adoratur capella, foris
puniuittur inopia; alii valetudine et inflrmitate contra ignein fuisset allata, continuo se repres-
«agellantur quidam (quod durius) ante mortem
; sit incendium, et se in seipsum retorquens, cru-
111
-egntate memoriae quidam sensus sanitate; cem illam, ubicumque portaretur, quasi fugere
P«vantur; quod nostanto liberius et indubitan- couabatur.
ANNOTATA
 310 MIRAC. S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPENDIX III.

reliquerat ;
qui parvulus edoctus sanctum invo-
bi """
ANNOTATA. care Germanum, eodem modo, quo superior ,
Kk
'
;>
vinculis meruit liberari. g,,,^""''-

a Prce/tat Hugo^per nnnos viginti sex usque ad 49 Quaedam mulier quoadusque vir suus debi- ""
iiiuinm Chrisii cireiter 1122, ntipse auctor uoster tum redderet, obsidemse pro eodem dederat, ini. (l0 " t
'rt
'"'iW«,
est.
superius dixerat. micis; sed cum venisset terminus, quo noveni
b Visum est liauc Prwfationem nnn prcetermit- marcas vir suus reddere constituerat, novem ^"
t)e
tere : licetenim nullum in ea prodigiumnarretur conjugi suae denarios delegavit: quos cum il| ,,1,""!'';
a
per eam lamen omnia, qua> sequuntur, miracula militi. cui debebantur, obtulisset, in indignatio- s""

non medioeriter confirmantur. nem illum vehementer commovit, et accendit

in
**'"';
jm.
C Tempore scilicet abbatis Eeliae Pagnnelli, qui iram, quae tam fuit effera, plenaque furore literem
, ut
privfuit ab anno Christi circiter 1143, ut paulo mamillarum vel manuum abscissionem prasnota-
anle significat historicus noster, usque ad 1152, tus eques ei minaretur. Tunc solito asperior
ut infra testatur. hiems inhnrrnerat, quae nimium etventorum as-
d Cacabatus, idest instar cacabi denigralus. pirata procellis, quemque felicem fecerat, qui
sub tectorum praesidio meruit inveniri. Qund cer-
nens miles, vel potius miser, ille (quia niliil nii-
quam nescire misereri) mulierculam
CAPUT V serabilius
illam pene nudam tota nocte sub dio constituens,
hiemalis rigoris totum sustinere coegit horrorem.
Continuatio miraculorum snb Namque manibus a tergo ligatis, pedibusque per
medium parietem compedum et catenarum arta-
eodem abbate. tione constrictis, duplicem miseram perferre fe-
cit cum brumalis scilicet tempestatis
cruciatum ;

Igitur cum prsedictus Comes post dies aliquot incommodo nexuum et catenarum flebilem affli-
H castellum obtinuisset, Henrici milites inde de- ctionem. Unde totis visceribus ad clementem E
X. jiciens, suos intra constituit ;
qui rapinis vacan- Germanum illa conversa, eo devotius, quo et op-
IJuud milites tes et provinciae depraedationibus insistentes portuniusadjutoriumilliuspostulabat.Necmora;
imllum in manibus et pedibus divina virtute vinculis ab-
omnesopprimebant, quibus viribus praevalebant.
guerra capti-
vum teneic
Sed gravem in beatum Germanum * estcrudeli- solutis,ad ecclesiain nocte media, cum fratres

propter eorum sortita vicinum qui eis in omne da-

tas ;
matutinos hymnos cantassent, incolumis et lseta

S. Germanum mnum imminere solebat: nam aut raro, aut pervenit.

valebant. numquam aliquem captivum, qui vel minimam 50 Item clericus quidam pro genitoris redem-
'
lcqe in B.
inbeatum Germanum fidem conceperat, retinere ptioneobses tenebatur invinculis; nec pater ejus Dedert
Germano debitum reddiderat. Jam praestitutus terminus
pra jxitre ote
valebant, quin eum perderent ereptum piissimi
tenebalur.
clementia Confessoris quod exemplis suppositis
;
praeterierat, nec reddendi praelationem * expe- '
/.
'
"
dilatio-

satis liquido comprobavimus. tierat. Cujus fldei falsitas fraudisque fallacia in ne m

XI. 47 Pelliparium " quemdam ex Pontefracto detrimentum et supplicium innocentis filii tota
Depellipario, crudelitas a quo cum
eorum infausta rapuerat ; redundabat: pro paternaequippe transgressionis
ijiialiter
pro redemptione pretium exigerent, quod dare injuria nati punitur innocentia; qui pudore con-
S. Germanum
nequivit, quasi votis eorum voluntatique contra- funditur, opprobriis ej uratur, suppliciis atteritiir,
invocans, a
vineulis libe- rium, diu multumque diversis eum cruciatibus minis praedamnatur. Quadam namque die, cum
ratus. afflixerunt. Qui sibi deesse sentiens ad evadendi manus miles pransurusablueret,juvenis, ut ma-
'
i. e. pellio- remedium humanum omne solntium, ad divinum nicas teneret abluentis, accessit. Quem ille cum
nem se totis desideriis inclinavit auxilium sanctum : indignationis rancore repellens. Quid. inquit,

Germanum jugi lamentatione proclamat, assi- inter homines te, canis pessime, praesumis im-
duis gemitibus invocat, continua devotione re- mergere ? Fuge velocius et hoc interim habeto
;

quirit. Unde custodibus furore commotis, qua- solatium, quod non citius ea mensa tolletur e
dam die, cum ad discursum omnes procederent, gremio, quin de te dignam et gravem capiam
vinculis eumomnimodis, quam firmiuspotuerupt ultionem.
''

C arctantes, taliter illum ironica subsannatione 51 Repulsus taliter, inter manducandum pe-

/. niquiunt deridebant clama, inquit *

: ne cesses quasi ;
; ex parte eurise cum custode vinctus
tita licentia, I^^J
tuba exalta vocem tuam ne sileas, antequam ; exivit, vidensque ecclesiam, 0, inquit, sancte
vincula clamore dissolvas si quid potest, adjuvet
: Germane, meae miseriae dignare misereri expe- ;

•
rhiin"'
te misertus tuus sanctus Germanus ille, quem riatin me, qmeso, quam clemens * erga alios tam diiwl" 1

invocas. Sicque festinantes ad praedam, illum eu- benignam audivi saepe clementiam. Vix ba?c ni-
stodem hospitii reliquerunt, pondere gravatum tra se verba compleverat et, ecce, compedis;

catenarum. Postquorumegressum vixhora prae- annulum de pedesubito sensitdescendisse quem ;

teriit, cum ei manus, quse post tergum vincie- manu sublevans, volucrique cursu per mediam
bantur, cceperunt repente dissolvi quas ad se ; domum exiliens, ad ecclesiam, quam citiuspotuit,
retrahens, et ad votum expandens, vincula ga- parie
properavit. Insequuntur eum ex omni
po-
visus [est] sui clamoris virtute dirupta. Cumque quamplurimi; et licet eum attingere multi
secum de facto cogitaret, vidit subito de lignis, tuissent, nullus tamen in eum, ut retineretur,
s<
quae pedes ejus compresserant, clavos emer- manus valebat injicere. Sicque beati Gerniani
gere ligna ab invicem dissolvi ne-
; laxari vin- ;
protegente clementia, praesidium ecclesi»
cula seras amoveri. Pedes ergo satagens ad se
; mine subivit obstante.
retrahere, nullius obstaculi sensit retinaculum. septem>
52 Ex unius pagi consortio viri fuere Devirii''
Surgens itaquequam de sua salute
citius, quasi qui sub unacustodiasimul invincuns kuv-
,vinculistenebantui
cu-
sollicitus, ad ecclesisese prsesidium contulit.modo afflicti. Ad quos servandos tanto
processerat ^,,,,,,-

mirabili Confessoris adjutorio liberatus,

stodia durior. cura solicitior, vigilantia
cautwr, w ,
n

48 Item filium parvulum quidam et * captivis ditior. ce

quanto de illis sperabatur redemptio
f.ei obsidem pro sua redemptione cuidam militi de- sus profusior, pecunia major. Pedes ligna;n>8-
IlUS
 DIE TRIGESIMA PRLMA JULII. 311

affligebantur tam se captivus sine

,.i- nus vincula constrinxerant : custode relictum , clementem D
.,,.:
immenso catenarum pondere, ut eos potius fer- Germanum abnoxius invocabat. Nec mora " /'. lllllllMII-.

rea moles oppriraeret,

quamambitus coarctaret. manuum et pedum solutionem meruit devotio fl-
milites securos reddidit hujusmodi deliter postulantis
Sec tamen ; qui protinus manus exten-
captivis illata captivas; semper eos dubios et dens ad fortia, tectum cellulae dissipavit, asse-
suspectos fecerat solita miseratio Germani cle- remque catense suae
adhaerentem in humeris
mentissimi, et illum jugiter invocans mirabilis accipiens, per foramen evasit; sicque sepium et
fides et devotio
captivorum, qui semper illum in herciorum a hirsuta transcendens acumina, fos-
corde tenentes, et ore numquam ab illius invo- sarum profunditates et abyssos (quomodo vel
catione cessare volebant : unde custodibus ordi- qualiter, nescivit) transiliens, populorum deni-
assiduam et indefessam eis custodiam mi-
natis, queab ecclesia redeuntium occursus pneteriens,
litum solicitudo providerat ut, si eos vincula : ad capellae munimen, nemine perturbante, per-
retinere non possent, saltem vel cnstodum et venit.
vigilum sagacitas a fuga prohiberet. 56 Rustieum alium cum cepissent, nec se vel- xvu.
53 Cum ergo nocte quadam egentes, angus- lent ejus custodiae milites diutius inquietare mo- Dc nistico,
tiati, affiicti, miseri, gementes sederent, ex oinni lestia, ut eitius ab eo redemptionis pretium ex- qui S. Germa-

parte cum luminaribus custodes babentes; rese- eum tormentis affecerunt. num invocans,
torquerent, plurimis
quod seris artabatur, ingressa nulhus cruiia-
rato subito ostio, Sed cumpissimi nomen invocasset Germani, tale
tus scivit sen-
persona pulcherrima; quae unum illorum talibus tantumque Prasuliserga se cognovit beneficium ; tiresuppli
affata sermonibus ;
Quid, inquit, clamas ad me? ut, quasi munimine regio septus, nullius passio- ">"".
Surge velociter; et ecclesiae quam citius petere- nis incommodum, nullius cruciatnssentire sciret
fugium. At ille cum lacrymis, Domine, inquit, supplicium unde cum tortoribus tormenta de-
:

quomodo possem fugere, qui tot vinculorum con- ridens, omnes quas ei hostes irrogare poterant,
catenatione postratus, immobilis effectus sttm? despexit injurias; mole namque loricarum ag-
Et si vinculis absolverer, exire non possem, cus- gravatum cum illum nunc per manus, uunc per
todum istorum prsesentia prsedamnatus. Et per- pedes tyranni suspenderent, funem de fumo sub- E
sona; Nunc, inquit, videbis, quid facturus sim. terponentes, ingerere
valuere supplicii.
nihil
Surgere ne differas satagensque complere, quod
;
Hiemalibus item mensibus cum eum mergerent,
moneo, ad munimen te transfer ecclesiae. Tunc et nttnc hac, nunc illac traherent chordis sub
ille pedes satagens ad se retrahere, nullum im- glacie nihil passus injuriae, locum quietis
; et re-
pediens sensit obstaculum. Similiter ceteris vin- frigerii adeptum se fuisse gaudebatafflictus. Sic-
culis absolutis, liberatum se comperit, et sensit que Confessoris adjutorio protectus a pcenis, ab
expeditum. Vixabsolutionissuaesortemedixerat, hostium mancipatione etiam confestim meruit
cum se omnes similiter invenerunt absolutos: liberari.
continuoque surgentes, obstante nemine, nullo
retinente, praseunte persona, ad ecclesiam per- ANNOTATA.
venerunt. Hascomnia custodes videntes et intel-
ligentes, taliter sunt divina virtute percussi ; ut a Herciorum vox est Graeca : ?pxo; enim et ?px<ov
et motum perderent, et vocem, donec ad villae signifixat quodcumque repagulum, quo locus ali-
medium fugitiva turba venisset. qitis occluditur ac munitur, ut sepem, palos,
IYI. 54 Cum
ergo se taliter milites a Confessoris vallum etc.
Di quodam potentia conspexissent illudi, plus de pudoris
Willcrmo,
iinmanitate, quam de damni magnitudine sunt
.'"-'' summt-
lale mstelti
confusi : unde Praesulisclementiaequasirebellare CAPUT VI
nitentes, consilium contra eum inierunt, ut vel
unumex captivis ab illius ereptione servando vi-
derenturillius potentiae suis viribus restitisse ; et
Plura in uno homine Sancti
inhoc ceterorum omnium captivorum admissum
bene se vindicasse crederent, et tenerent, si vel
prodigia; tum aliasub abbate
unum ex ipsis, quasi fortiores, a beati Germani Germano spectata.
liberatione retinere valerent. Igitur ut haec fle-
rent, certatim singuli sua consiiia contulerunt. ~\S arcas quindecim duobus militibus nocturno
XVIII.
Unmn ergo, Willermum nomine, capientes, in- ilentio praedo furtivus abstulerat
cujus De Martino, ;

fra domum quamdam in castelli summitate

re- criminis reatum cuidam ex armigeris suis, cui qni hominem
cluserunt. De longinqua regione specialiter pro Martinus vocabulum, imponentes, illum
fuit S. tirrmwri
hac causa catenam mirae magnitudinis et horroris furti facti vel auctorem, vel complicem esse di-
i
olens •/ijitni-

niari.
attulerant. Hancadomus tecto, ubi eam cuidam xerunt quod cum ille viva voce negaret, qua-
:

asseri clavis affixerunt, dependentem collo cir- tinus ab eo rei confessionem extorquerent, mul-
cumdedere captivi. Alligabantur praeterea pedes timodiset multiseum cruciatibusaffecerunt. Qui
eJus in compedibus, et manus ejus in manicis in arcto positus, ut imminentes cruciatus vel
lerreis. Tali custodia praedamnatus, doloris et evaderet, vel differret, quia veram nescivit con-
anxiet.at.is
vulnere miser tabescebat, spem tamen fessionem, mendacem adversus semet ipse com-
suam in beato Germano collocaverat, cujusauxi- posuit. Dixitnamque, se furatum fuisse pecu-
hum continua devotione postulabat. niam, et cuidam ex hominibus sancti Germani,
55 Nec incassum ejus adjutorium tam instan- Roberto nomine, totam commisisse. Ad mona-
«wi».
ter petierat, quemsinedilationetemporis habere chos hac causa fit militum subinde concursus,
weruit adjutorem. Jam namque decursa hebdo- unanimiter se de facto sibi damno conqueren-
inada, Dominica dies illuxerat,
qua milites om- tium cum eis etiam miser ille famulus eorum
:

ue s et lamuli ad Missarum audienda solemnia hominem

advenerat, sancti Germani de furti
*e casteUo descenderant;janitor etiam ipse, qui participatione vel exceptinne calumniaturus.
captivi custos exstiterat, obserato
ostio domus, 58 Quem iniqua plenum cogitatione quidam \ oqvi mi ,.„
tainquam citius reversurus exivit. Tunc intuens ex monachis, Willermus scilicet Grandis, intelli- /«1«.

gens;
 312 MIRAC. S. GERMANI EP. AUTISSIOD. APPFNDIX III.

gens Ex parte, inquit, Dei et sancti Germani disse Martinum, ferebatur per ora cunctorum
;
« IMPB:
prohibeo ne falsum super hunc hominem cla-
te, Quod audiens monachus ille, quem praenomi-
morem emittas. Adhaesit misero lingua mox navi, Willermus, cum ceteris et ille festinus
ac-
faucibus et interdicto sermonis officio, vis vocis
; currit, qui milites increpatione contumeliosa
re-
in gutture damnata defecit. Instant milites, ut dargueret.
loquatur ut modum rei, vel reatus edicat, omnes
; 62 Vos, inquit, hujus reatu criminis adstricti
'"/«•i (He„,
hortantur; sed non prius a damnationis vinculis tenemini; quoniam ad hanc rem perpetrandam (
«it«ii rei K.
solvi meruit, quam ab iniqua cogitatione, qua non tam fuit occasio, quam violenta compulsio (idtis sospj.

virum innocentem calumniari proposuerat, men- vestra crudelitas. Vel jam nunc illum, cuin ph ls tati.

tem omnino purgasset. Mutans ergo animum, punire nequeat, cesset punire vel nostra* vesa-
'f- vestra
omnemque mentiendi voluntatem abjiciens, usu nia. Mihi nunc illum ad honorem beati Germani
recepto loquendi, tales prorupit in voces : Opor- donate ; ut, si verum, quod illum in ligno sanctus
tet obedire Deo magis quam hominibus : verita- Germanus a morte salvavit, nunc illum saluti

tem oportet dicere, cui mentiendi est omnis pristinse suae virtute restituat. Quod cum milites
ablata facultas : unde in veritate profiteor, quod libenter annuissent, vulneratum illum et vix vi-
numquam me sciente, de vestro censu
iste, vel talem halitum in corpore habentem, ad monas-
parvum vel magnum habuit aut cognovit. teriiccemeterium monachus fecit afferri proti- ;

xix. 50 Quoii ut milites audierunt, verecundo ru- nusque faciens 1111 cum aquae benedicta?, qua
ijtiomodo
bore suffusi, pariter ad hospitia redierunt. Pcenis reliquias laverat, admixtione de virentis herbse
illum a mili-
item acerrimis miser addicitur, suppliciis affici- gramine potionem, infra diem tertium piissimi
tibus suspen-
sum tur, cruciatibus examinatur. Qui tantse passionis Praesulis auxilio pristinse restituit sospitati. His
instantiam, sicut antea fecerat, aliquo cogitans igitur miraculis, quse ad notitiam nostram mul-
intervallo dirumpere;Jam, inquit militibus, quia torum relatione pervenerunt, breviter annota-
nullum de evasione spei solatium est, bonum et tis, ad prosecutionis historise seriem redeamus,

verum vobis dabo de pecunise vestrae recupera- si hoc tua prudentia, lector, agnoscat, plurima
tione consilium. Ad vivarium pergite, ibique nos abbreviationis gratia prseterisse, ne si circa
quam citius inventuri saccellum quserite; quia singula, quas audivimus, et vera probavimus,
inibi me fateor pecuniam abscondisse, demer- moraremur, generaret legentibus lectionis pro-

gendo sub fiumine. Nec distulere milites hujus- lixitas congesta fastidium....
modi, si verum esset, probare consilium. Rastris 63 Nec inserere lectioni tsedeat miracula, quse XXVI.

et uncis tota die gurgitis imum discerpunt; sed circa feretrum suum in peregrinatione prsedica- De cistellk,

nihil ex optato reperire valentes, dispendioso tionis a beatus Germanus dignatus ostendere :
qvm inpmni
cmdewit.
labore defecere delusi. nam cum in supradicti abbatis Germani b tem-

.S. Germanus 60 Unde vehementi furore repleti, ad illusio- poribus aliquantulum in prsedicationis gratia
ii morte sal- nistanta? vindictam omnesassurgunt. Unoanimo fratres cum feretro laborarent, se de suis curam
vavit concordique consilio famulum illum sumentes, habere quam maximam, signis multis plurimis-
in crastino in secreto nemoris recessu suspen- que prodigiis Confessor eximius frequenter os-
sione damnaverunt. Ad hospitium subinde re- tendit. Ex quibus multa omittentes, hsec pau-
versi, cum jam, furore sedato, rationis lumen cula dignum duximus mandare memorise ne ,

mentis tranquillitas admisisset, sic unus eorum
ceteros affatus, Stultam, inquit, rem et incon-
sultam fecimus, quihunchominem sinejudicialis
definitione sententiaj, sine criminis alicujus ap-
probatione damnare praesumpsimus; siquidem
opera divina, quse ad Sanctorum laudem et glo-
riam contigerunt , omnino videremur silentio
prseterisse. Cum namque tempore quodam iter
quoddam eos oportebat transire
agerent, flumen
per pontem cumque pertransissent, equum one-
;

erga Dominum et erga homines justam damna- rarium, qui cistellas ferebat, in fluminis medio,
tionem promeruimus, qui istum injuste damna- lapso pede, contigit cecidisse.
vimus. Festinemus igitur, ut illum deponentes 64 Clamor omnium in ccelumsustollitur;beati
'""
qvtmoda
qwnliqvi®
de stipite, alicujus artis industria temeritatem Germani praesidium vox universorum unapete- 1 " 1
ixmlii"'
nostram palliemus. Ad locum itaque quo illum bat.Monachus, cui nomen Benedictus, humo sitxa i'»"'"'"
damnaverant, concite venientes, quemjam mor- prostratus, lacrymisque perfusus, de sanctua-
tuum se reperturos putabant, salvum et incolu- riorum madefactione [magis], quam de caballi
mem invenerunt. Et cum illos ad se venire periculo verebatur. Conjunctis tamen viribus,
vidisset, Recedite, inquit, pro Dei amore, rece- collatisque consiliis, cum magnolaboreeaballum
dite; nec me ulterius inquietare velitis. Sanctus cum onere tandem ad terram pertraxerunt :
ad
Germanus, quem invocavi saepissime, ab omni aquarum eliciendam injuriam citius cistellas ape-
me periculi salvavit discrimine. Ipse me suis riunt; quarum altera vestimenta cum reliquns;
manibus nec ullam laquei
in cruce sustinuit, altera ceras, mappulas, cetera iter agentibus
molestiam sentire permisit. necessaria continebat; [hanc autem cum] aqua
xx. 61 Solutus tandem, et ad hospitium reductus, plenain reperissent, illam, quse reliquiis conser-
Quomodo idem novissuppliciis iterato subjicitur. Quem hostium vandis serviebat, ita siccam et intactam invene-
Martinus vesana crudelitas tam vehementer
usque admor-
afflixit; ut runt, ac si numquam illam laticis ullus contigi*>-

abundantiori absorptus tristitia, eligeret potius set excursus.

tem vulnera- WtTI;
tus,
vitam finiendo terminare supplicium, quam diu- 65 Pagum quemdam tempore prsetermin-
alio /««"
"
ante Bep»1
tius subsistendo tanti discriminis tardius inve- tes, carrum sua supellectili oneratum s<

nire remedium. Casu vestes juxta eum mulier tugi> rn

duci fecerunt. Infans bimus stans casu in
consuerat; cujus ille forcipes audacter arripiens, cujusdam ostiolo, cum citius metu carri voluisse
et ab invicem in frusta detorquens semetipsum me-
,
aufugere, repente cecidit, et usque ad viae
in corde percussit, et cutn
quanta valuit virtute per- dium volutatus est. Equi ductor id nesciens,
vulnus fodit. Ruit ilico miser Elannus*, et manante unar°
'
f. in incunctanter cum carro progrederetur,
jugiter madefactus sanguine, mortuo similis, ja- transivit mfan tis^
vehiculi per ventrem jacentis
cebat immobilis. Clamor mox populi repentinus ele,a
quod cum vidissent, qui sequebantur,
assurgit; volat fama per villam; se ipsum occi- l
vocibus, ut caveret, ut staret carri ductor,
tantur.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 313

Quorum ille vocibus attonitus subito Germanus ad memoriam reducens, cui, quando,
tantur.
„ (««•«• equumque paululum cum habena recul- et ubi hoc fecerat, manifeste deelaravit; et, ut
restitit,
infantis pectus transire tanti reatus excessum humili satageret confes-
insr rotam iterum per
|. .

Materpueridetugurio repente prosiliens, sione corrigere, diligenter admonuit. Quae om-

cajlum gemitu, aerem clamorereplevit; puerum nia complens illa cum summa diligeutia, precibus

de solo sustulit
extentum, exanimeiu. nihil indi- et orationibus in crastino se monachorum humi-
vitalis habentem. devote commisit.
liter et
cii
Comitabatur tum feretrum domnus nunc
,;,,
09 Febrium adeo canonicus quartano vexaba- w\.
ht canontoo a
prior, quo numquam
aliquisin sanctum Germa- tur incommodo; ut nullus adjutorio medicinsB
.'.,ln
'''"' quartano fc-
qui videns quod factum fuerat,
devotior valens liberari, sub mortis discrimiue plus
num :
hriiint inrtmi-

timensque, ne aliqua illis inde tribulatio nasce- desperatione, quam morbo tabesceret. Hic ante moa\, „„fc

retur, dolore plenus ad pium Patronum conver- feretrum cum summae devotionis reverentia ve- feretrum libe
familiari vel parili, taliter loquebatur : niens, et auxilium piissimi Germani cum magna ''"'"•
9Us veluti
sancte Germane, fecisti? Nos te prsedica- contritione cordis implorans, hausta, qua reli-
Quid,
mus suscitasse defunctos; et tu e contrario vi- quiae lotoe fuerant, aqua benedicta, omni vale-
ventes interficis. Nuntios, ut homicidas ad tudinis calamitate depulsa, pristinae restitutus

prcetorium vis duci facere, judicis subjiciendos est sospitati.

se ntise?Jam facito, quod volueris, quia non

ANNOTATA.
feretrum isto de loco movebitur, quam ab hac
offensa nos liberos et immunes reddideris. Sic a Nimirum reliquias Sancti nostri nonnum-
fatus, mox cum ceteris omnibus equo desiliens, qiiutn nlio circumferebant monachi Selebienses,
orationeui pro puero faciebat. Interim sub fere- nt vicinos populos ad ejus cullum accenderent.
tro mater tenebat infantem ;
qui oratione com- b Prmfuit Germanus hic monasterio Selebiensi
pleta, cum inter matris manus non convaluisset, per annos septem, adeoque juxta auctoris noslri
ad terram sub sanctuariis, monacho jubente, chronotaxim,usque ad aniiuinChristi circiterll62.
(iepositus [est] et mox ut terram tetigit, quasi
; c Recullans pro retrogredi coijens, a Gallico E
indignans, quod super nudam humum ponere- reculer i/ictuin cidetur.
tur, modo mirabili redivivus exurgit; et,
veluti d Reclusa, id est sanctimonialis solitariam in
si niliil passus fuisset incommodi, sancti Ger- cellula vitain profitens.

mani virtute salvatus, aufugit exiliens.

07 Inde progredientes in ecclesia quadam per-
I)r
XUIII.
rrrltt*i t
rtii noctaverunt; cujus parieti cellulam habebat
GAPUT VII
S, titriituitits
quaedam reclusa d contiguam quae cum ad fe-
apparuit, rt
nestram suam eadem nocte sedens, orando for-
;

Reliqua miracula usquc ad

per
annum
i
,

im/i/i
aitan obdormivisset,sanctuseiconfessorGerma- Christi 1174.
ostfin-

dti
Qusapparuit,eamhujusmodirationeconveniens:
i/ Quid, inquit, sopore deprimeris, cum te magis Apud Donwicum muliercula quoedam fuerat, \xxi.

conveniat vigilare? An ignoras, quam sancta, qua3 quindecim annis, ut aiebat, valetudine Dcmiiliirnihi.
progredi sine qwc 1;> iimih
quam pretiosa sunt ista sanctuaria, quae coram tanta laboraverat, ut numquam
iiipinitatc
te cernis praesentia? Domum etiam meam, unde duoruin baculorum sustentatione valeret. Haec, lithrirttrtriil.

bsac sunt, deinonstrabo. Moxque eam

eam tibi cum eo feretrum adveniret, cum ceteris et ipsa, quomudtt

per visum Selebiam adducens, universique loci sicut valebat, occurrit, et in ecclesiam sancti sanata.

situm, ecclesiam, monachos etiam in choro psal- Joannis, ubi stationem acceperat, devotissime
lentes, ccemeterium, quod arhoribus nuceis con- prosecuta. Cumque piissimi praesulis Germani
situui, aperte demonstrans ; Haec, inquit, domus clementiam diutius implorasset, turba plebium
mea; ii monachi : horum fraternitatem, post discedente, domicilium et ipsa repetiit. Mane
tinem valde necessariam, die crastina ne
tibi facto tantum sibi virtutis accessisse persensit:

obliviscaris expetere clerico etiam, qui pro re-:

ut unius ei baculi sustentatio bcne sufflceret.
mea parte hoc Venit ad ecclesiam; fecit quod potuit dedit
liquiis ad populum loquitur, ex ;

dicito, quod nisi se a dissolutione levitateque quod fragmen

liabuit ; panis ad feretrum obtulit

compescat, infraannum pudendam inobedientiae matrona fidelis. Monaehus cum rem gestam co-
Mane igitur facto, se fi-
suae perferet ultionem. gnovisset, Spem, inquit, habeto bonam in sancti
delis femina monachorum precibus benefactisque Germani clementia cras praesens aderis, tibi-
:

eommittens, universa, quae per visum viderat, que salutiferam de aqua benedicta conferam
seriatim exposuit. Clerico autem, Radulpho no- potionem. Annuit mulier; in crastino venit sine
mine, quae Confessor jusserat, cuncta narravit. baculo, tantam se virtutem et incolumitatem
Quae cum ille non attendisset, eodem anno, sicut habere protestans, quantam se numquam a na-
Confessor comminatus fuerat, magnum et pudore tivitate meminit habuisse. Sicque poculum sa-
plenum incurrit infortunium. lutare degustans, Germani piissimi meritis
08 Nec huic visioni fuit illud dissimile, quod profectum *
suae valetudinis meruit retinere re- •/'. perfectum
1111.
Dt/femina, cum quaedam femina quae eos hospitio suscepe- medium.
WmS Ger. rat, minus illis devote ministrasset, nocte se- 71 Affuit ante feretrum die crastina non in- XXXII.
'"" patvulo
/)c
ferioris fidei femina, filiarum quatuor adhaeren-
BJT i-
quenti sanctus ei Germanus apparuit; et, cur
I

>"". contracttt t-t

increpa.
^''THlffllW. famulos suos et sanctuaria non attentius hono- tium sibi circumcincta processu aderat quintus :
mniitit.
•
IIOII
rasset, aspera objurgatione quaesivit; praecepit- puer masculus, quinque annis a nativitate la-
""-"'»'-
»41». que, ut in crastino, ubicumque essent in pro- crymabili contractionis damnatus incommodo :

vincia, eos accersiret, et devotis eos obsequiis contractis siquidem etconflexis nervis in poplita
praaveniendo digna satisfactione pristinam negli- pedis unius, et gressum et motum perdiderat.
gentiam emendaret. Quoddam etiam ttdei com- Pro illius supplicaturae salute candelashabentes
missum eadem mulier, cum esset juvencula, in manibus mater et sorores advenerant; cum-
stolide fecerat, quod oblivioni tradens, omni- que pro parvuli sanitate diutius exorassent, ac-
modo negligenter violaverat: quod ei beatus cessit mater ad monachum et, ut cum reliquiis;

Julii Tomus VII. 40 genu

 314 MIRAC. S. GERMANl EP. AUTISSIOD. APPENDIX III.

genu pueri languidum tangeret, cum lacrymis natus fuerat de salutis suae recuperatione con-
;
b
postulavit. Quod frater annuens, arreptis reli- venitur. Tunc ille, Ego, inquit, domine, per hos °»«6BS,

quiis, super infantis genu posuit, Psalmum quin- quinque annos, sicut pnesentes omnes noverunt
quagesimum cum precibuset collecta decantans. tanto languore gravatus sum ut numquara ad ,

Puer protinus in lacrymis et clamore prorum- opus aliquod manus valerem extendere num- ;

pens, angustiari ccepit, acsi totius cruris incisio- quam, quem non citius evomerem, cibum aliquem
nem pateretur : extendentes se nervi cceperunt sumere numquam vel ad ecclesiam progredi
;

/'. crepan» erepere*, veluti si quasdam aliquis ibi

corrigias sine aliorum adjutorio prsevalerem.
fregisset : sicque Sanctorum meritis quorum , 75 Cumque cum uxore sua omnes, qui prasen-
' '"'"
ferebautur, mater puer '

ibi reliquife tristitiae, tes fuerunt, unius acclamationis sententia hocse (ufiu
infirmitatis miseria liberati, domum cum summo vidisse, sic se rem habere, testarentur, adjecit
gaudio redierunt. Hujuscemodi ergo, domine, damnatus in-
ille:
XXXUI. 72 Ecclesiam quarndam, ut ibi cum feretro commodo, plurima Sanctorum loca visitavi sed ;

De puella pernoctarent, intrare volentes, ostium invene- semper deterioratus, ex labore itineris infirmior
morti proxi-
runt serisarctatum ; clavem monachus allaturus, redii, quam exivi : infortunio tanto tabescens
i/i«, tjuomodo
sanitatcm ante
domum sacerdotis" expetiit. Quo cum pervenisset, non exire, non progredi ultra disposui cumque :

feretrum rece- sororem presbyteri tanta reperit infirmitate propositum illud bene tenerem, apparuit railii
jiit. gravari, ut nocte proxima deberet ad munimen nocte quadam vir pulcherrimus, dicens, se esse
exitus Cbrismatis unctione liniri. Occupaverat sanctum Germanum ; et, cum obnoxius *
illum '
'• "lllllUlls
adeo totam familiam fletuset gemitus; ut vix de pro salute mea deprecarer; Ad ecclesiam, inquit,
negotio vel breve responsum ab eis monachus meam in festivitatis meae solemnio venies, si ab
extorquere valeret. Tunc salutare consilium illis hac, qua laboras, molestia cupis liberari. Veni,
impertiens Quid, inquit, vos ispos lacrymis, in-
; sicut jusserat ab infirmitate Deigratia, sicut
; et
firmam clamore eonfunditis? Candelam illi facite, cernitis, sum. Reductus ergo a mona-
liberatus
quae hoc nocte reliquiarum nostrarum honori cho, et in foro venalium die Dominica populo
deserviat; et credo, quia, si fides vestra non ob- demonstratus, ecclesia? sanctae reprsesentatur in-
viat, cito circa eam divinse videbitis operationis columis. Solemni eum processione suscepimus,
indicium. Et factum est, mater pro filia nocte et Te Dominum laudamus, quanta valuimus de-
cum candela sanctuariis vigilias devotas exsolvit. votione, cantantes, nomen Domini benediximus,
Mane facto, tanto se levamine perfusam sensit cui est honor et gloria in secula seculorum.
segrota, ut e lecto prosiliens, amicorum manibus Amen.
sustentata, veniret ad ecclesiam ; ubi, cum Mis- 76 In crastino festivitatis nostri Pontificis,
sas audiens, et orationibus insistens, ad horam beati Petri Apostolorum principis solemnitatem, De torini!

usque nonam feretro ministrasset excubias, di- qua; ad Vincula nominatur, per orbem celebrat vexato ii titr-

mone,
vina copiosius meliorata virtute, domum repeda- universalis Ecclesia. Qua die joculatores, qui ad
vit, nulliusindigens sustentationis auxilio. Hinc festivitatem nostram conveniunt, cereum festi-
ad ea, quse hoc nostro tempore fieri vidimus, vum ad vesperas solent offerre. Quod cum in
enucleanda procedat oratio. anno prsenotato cum histrionum et saltantium
XXXIV. 73 Anno, ut arbitror, ab Incarnatione Domini lascivajactantia, universo eos vulgo prosequente,
De homine millesimo centesimo sexagesimo septimo, qui an- fecissent monachi cujusdam famulum, qui ad
;

languido,
nus septimus abbatis Gilerberti languidus qui- ; festivitatem venerat, intra ecclesiam daemonium
dam, Ketellus nomine, ab amicis in carro Sele- arripuit, et in terram projecit. Tanta protinus
biam deductus, in villula, quae Gaiteford dicitur, miser vexatus insania, tanto furore repletus ut ,

ad sancti pnesulis Germani solemnitatem des- si sineretur, semetipsum suis dentibus mordicus
cenderat. Nocte festivitatis in ecclesiam delatus discerpisset. Verum astantium populorum vi et
a suis, inter chorum et altare cum luminari de- virtute cohibitus, cum manibus diutius teneri
ponitur. Tune, sicut mos languidis, ante curatio- bene non posset, quodam extentus et ligatus in
nem vehementius ccepit urgeri, tantoque durius assere, coram altari deponitur ; beati Germani
languore vexari, quanto salvationis illius velo- clementiaa commendatur, funibus usquequaque
locius imminebat et tempus ethora. Institit sane Cum sic coartaretur, ut nullum in eo
ligatus.
tam miserabilibus vocibus, tam lacrymosis gemi- membrum moveri potuisset, rotantibus et totis F
tibus, tam planctuosis suspiriis ut nos omnes, ; aspectibus furibundis, et indefessis vocibus, bar-
qui in choro fuimus, sui doloris compassione plu- baris etinauditis sermonibus suam insaniam pro-
an permo- rimum promoveret *. Circa secundum nocturnum palabat.
veret? membra sua visceraque tanta sensit commotione 77 Cum igitur eum
fratres vehementer sine quwwdop
turbari, acsiomnia ejus interiora quadam revo- cessatione vcxari conspicerent, ejus miserias con-
lutione versarentur. Nausea subinde diu mul-
dolentes, in aliquo misericordise opere subvenire
tumque laborans, sanitatis sibi tandem appropin- satagebant: orationem siquidem pro eo facientes,
quante remedio, quod pectus suum infecerat, sudarium sancti prassulis nostri Germani super
valetudinis virus evomuit. caput ejus; super pectus autem phylacterium
tjuomnrlo nocte 74 Sicque paulisper sumpto sopore, cum evi-
carnem sanctas virginis Agathae cum ceteris re-
S. Germani gilasset, infirmitatis exclusa molestia, perfectas liquiis continens, posuerunt. Inter tam sancta
salutis sibi divina virtute sensit accessisse subsi-
sanctuaria perfidus invasor, malignus hostis ar-
dium. Surgens ergo protinus, et oblationem tatus quo fugeret, quo se verteret, non habebat.
suam faciens,nemini quicquam de suae recupe- Hoc unum sibi possibile reperit, ut invasum ho-
ratione salutis ostendens, domum pedetentim minem derelinquens, sanctuariorum prasseiitiam
reversus. Nec tamen celari res potuit, qua; celari repentino devitaret elapsu. Fcedas igitur et fce-
non debuit. Mittitur ergo totius consultu
capi- tore plenas post se semitas derelinquens, per os
tuh fidelis frater, qui rei mirabilis eventum ap- jacentis vomituejectusexiliit. Sicque Sanctorum
probet, modum exquirat, veritatem exploret. Qui meritis homo liberatus, omnem in momento vul-
ad prsedictum pagum veniens, loci
seniores in tus et animi ferocitatem abjecit, et, velut agnus
ecclesiam convocavit: statuitur in 1-
medio, qui sa- mansuetissimus, caput declinans, oculorum p»
pebras
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULlI. 315

pebras in soporem deflexit.

Insequenti die post 80 Itaque collocatus in lectulo, cum permo- D
11
aW sanum illum et inco- menta singula tumor cum languore succresce- qwmwdo
MissJe majoris Evangelium
cum signorum pulsatione, et festivo. Te ret, spe omni salutis exclusa, in moribundi sen- S. Cermaimm
luuiem
Dominum laudamus, suscepimus, Dominum iu sibus futursB tantum mortis regnabat imago. In '"«"'«"s, so-
""'"" "
donis suis, et Germanum
sanctissimum in omni- tanta tribulatione laborantem consolantes vicini s

bus operibus suis benedicentes, qui de frequentercucurrerunt.Cum ceterisad infirmum

ecclesia

sua curam se habere maximam tot virtutum et intravit quaedam matrona fidelis; quas videns
miraculorum signis tam frequenter ostendit. infirmum valetudine tanta tabescere, inquit:
78 Rusticus quidam in provincia, quae Elmete Fili carissime, si aliquamin sanctum Germanum

j tuffo a dicitur, anno subsequeuti fuerat, qui reveren- fidem concipiens, illum te requisiturum cum tua
"•''""
tiam sancti Confessoris oblitus, ista festivitatis oblatione fideli mente permitteres *, credo quod '
( promit-
"'"'''
xux hortum operaturus intraverat. Verum
die illius merito cito reciperes sanitatem. Ad illius leres
* non festivitatem descenderam
tantae tamque reverendae solemnitatis die ; et tot ibi languidos

diutius operando violare permissus, reatum, suae salutis vidi recuperare medelam, utdifficile
qiiem ex tali praesumptione contraxerat, mox in- crediderim, aliquem in eum spem bonam haben-
dice pcena cognovit. Cum namque tota virtute
*
tem sui voti non effeetum promereri. Is
citius /'[is

terram effoderet, adhaesit repente tam firmiter languidus in devotionis arce levatus votum vo-

i,
manibus suis vanga b, quam tenuit, ut nullo vens, se sancti Germani mcenia ', si convaleret,
1

i. e, Sele-

modo illis excuti posset, vel auferri. Nec antea expetiturum cum oblatione promisit. Lichino c biam
lneruitabhujusmodidamnationisvinculoliberari, demum se metiens, antequam hora praeteriit,
quam -sacerdoti reatumconfessus, voti se etiam divino quodam melioratus antidoto, vomitu to-
promissione constringeret, quod ecclesiam sancti tum, quod eum infecerat, virus ejecit
sicque :

Germani cum oblatione sua requireret, etsemper
de reliquo, quamdiu viveret, diemillamsolemni-
ter celebraret. Tunc demum clementissimi Ger-
\\
maniclementialiberatus, Selebiamcum oblatione
sua perveniens, et satisfactionem ex offensa fa-
ciens, discrimen quod temere incurrerat, et feli-
citer evaserat, nobis exposuit.
mvii. 79 Nee proetereundurn, quod non solum apud
\v liuiniiit' nos, verum etiam omnibus in locis,ubicumque
Mnfn, Praesulemnostrumtribulatusaliquisinvocaverit,
et ecclesiam suam expetere se fideli mente pro-
miserit,votorum suorum optatum consequi me-
retur effectum. Hoc nautarum et naufragorum
ereptione saepe didicimus, hoc infirmantium et
male habentium salvatione frequenter experti
sumus; et hoc quidem multo saepius solet acci-
dere, quam ut exemplis indigeat approbari. Hoc
iinnm tamen antequam libercalceclaudatur, re-
feratur exemplum. Homo quidam ex pago, qui
Dwigtum dicitur, in nemore, die quadam ante
octavas sanctiGermanilaboraturusexierat;cum-
que cibum, quem secum attulerat, sine potu sum-
psisset, tantam praa ardore solis nimio et laboris
peste valetudinis totius elicita, infra diem ter-
tium pristinae restitutus sospitati, votum suuin
deinde persolvens, ad ecclesiam nostram usque
pervenit, et quae circa se facta fuerant, nobis se- E
riatim exposuit.
Actum autem hoc anno incarnati Verbi Dei.
millesimo centesimo septuagesimo quarto, fun-
dationis eeelesiae nostr.e centesimo sexto, abbatis
Gileberti decimoquarto ;
quo etiam anno haec
scribere aggressi sumus, praeveniente et prose-
quente studium nostrum gratia Dei, qui vivit et
regnat trinus et unus, per omnia secula seculo-
rum. Amen.
ANNOTATA.
a Elmet olim dicta fuit reqiuncula in Ducatii
Eboracensia Selebiensibus in occasum mi/liaribits
circiter undecim distans, haud procui ab oppido
Leda, Arum inter et Warfum fhimina ; ut ex
Camdeno videre est in descriptione Comitatus
Eboracensis. Hinc discimus quam lonqejam lum
,

instantia incurrit sitim , ut nisi citius alicujus in Anglia se extenderit non solum cultus S. Ger-
potus sedaretur ex haustu, animam exhalare mani, sed etiam festi ejus hodierni solennitas in
putares. Aquam igitur diu multumque quaerens, popuio, quam verisimi/e esteo invexisse monachos
nec usui aptam inveniens, pluvialemet patentem Selehienses.
tanilem reperit et assumpsit. Quam incredibili b Lata est hujus vocis significatio ut apud
,

aviditate absorbens potius, quam ebibens, cum Canqium videre esl ; hoc loco tamen ligonem de-

infelici poculo infeliciorem deglutivit et pestem. notari sensus indicat.

Mox siquidem ut potaverat, tanta coepit infla- c Lichinum, id est ellychnium. Sed cur eo se
tione grossescere, utantequam domum pervenire metiebatur? Credo, ut cereum confici jubcret
valeret, per omnes ejus artus se tumor letalis ejusdcm secum lonqiludinis, quem oblaturum se
effudisset. voveril.

DE S. GOSSELINO EPISCOPO CONF,

METIS IN BELGICA PRIMA.
•I
H.

Sylloge de aliquali cultu, gestis et setate.

i*0 ir.i.
iu, ut verum fatear, rnultumquc dubius modo appellationem redderent, sed quod nec in Quceslta diu

D
iirijliinrnt"
hcesi et incerlus, ulrum Gosselinus, hicin Marti/roloqiis classicis, nec in aliis Fastis sacris,
titulo prcefixus , inter Sanctos locum etiam ipsius Metensis cathedralis ecclesice, ulla
increrctur, an potius inter Prcetermissos ejusmemoria occurreret, ne quidem apud Menris-
'ejiciendus essel ; non quod
varice nominis in- sium, qui de cetero episcopos Metenses accuratis-
flexiones, per Gunselini, Gosolini, Cosoloni, Con- sime recenset, non solitus quidquam prmtermit-
solini, Consoloni, Ansalini etc. dubiam quodam- tere quod ad ipsorum sanctilatem demonslran-
di.nn .
 316 DE SANCTIS 350 MARTYRIBUS.
A dam, aut ad probandimi citltum vel minimum sancti hitjus Gossolini seu Gunzolini commemora-
conducat. Sciebam equidem in Ferrarii Catalogo tionem aliquam reperire liceret. Atque eccum op- .|
|j""*

Sanctorum generali hoc dic signari his verl/i^ portunissime recurrit extractum ex Martyrologio
Metis, S. Ansolini episcopi Metensis, allegatis Ms. ecclesice S. Petri Metensis civitatis , inter
et Catalogis episcoporum Me-
tabulis ecclesiae, chartas nostras prcefixum Viloe sancti Livarii seti
tensiura : al tabulas istas Metensis ecclesim diu Libarii ad25 Novembris (quo dte is colitur) pri-
frustra qumsieram ; in Catalogis vero episcopo- mum prodiicendas atquc in lucem edendm, in quo
rum, quos apud Warnefriduni, Dominicium, De- extracto inter alia hanc annunlialionem inveni
mocharem, Sammarthanos ct alibi legeram, nec disertissimis verbis hoc ipso die expressam ; Me-
unum fuit reperire, in quo Sancti titulus, vel te- tis, natale sancti Gunzolini episcopi etConfesso-
nui vestigio, Gosselino appositus reperiretur. ris ; cujus Martyrologii antiquitatem tametsi
m ejus adlu, 2 Succentitriabatitr quidem Fetrario Sattssayus omnino exploratum non habeam, satis vetustam
v
in Supplemento Martyro/ogii sui Gallicani pagina putavi,ut Gunzolino isti qucm nos cum Meurissio
1153, ubi eumdemmore suo laudat grandi elogio, Gosselinum vocamus, locus in hoc opere inter
sed ita communi, ut singulis episcopis sanctis to- Sanctos non immerito vindiearetar. Atque hcec
tum aptari posset, nisi episcopum Metensem no- de cultu satis : de cetero quod dicatur vix su-
minasset ; singulari eo parachronismonotandus, perest.
quod toto ferme se.culo posteriorem faciat, dum 4 Etenim de S. Gosselini gestis id solum habuit m„>,„

ila scribit : Metis, depositio sancti Ansolini, alias quod traderet Meurisstus, prcemtssa paido lon- sunpwKftii

Goselini episcopi et confessoris ,

qui sancto Aga- gioride Attilm grassationibus hisloria, iis vixisse

timbro meritis suppar successit annosque octo- , temporibus bonum episcopum Gosselinum, ut a
decim omni laude episcopali florens, hanc eccle- barbarorum incursionibus gravissimas angustias
siam direxit Domini lucra, non commoda
, et calamitates sit passus Cetera in elogiosuo,
.
so-
quajrens. Atqui ex omnibus Catalogis , jam a lila elegantia, sedadiaphora,supplevil Saussayus,
nobis citatis, id satis certum videtur, tolis tribus dumjam dictis hcec superaddid.it : Unde fideli

B Agatimbro vetustiorem esse eum, quo de hic agi- villicatione exacta, servus fidelis in gaudium tf

mus, Gosselinum, utpote cui successerint Boma- Domini sui admissus, talenta gratiae, qussedula
nus in serie 19 , Freminius 20, Gramacius 21, opera multiplicaverat, ipsi Domino retulit, et
quos demum Agatimbrus secutus est, anno pri- hinc adaucto munere , divitiis numquam peritu-
mum 520 unde ex eo etiam capite suspecta mihi
: ris in ccelesti regno pro meritis locupletatus est.

reddebatur Saussayi tam turpiter aberrantis,

, Porro ad Sancti cetatem qicod eam attinet, nec
auctoritas, quam hic admittere etiam ausus non examinandam suspicio, nec vere unde examinem
fuerit Castellanus, de Gosselino nostro alttim habeo : si recle temporum ralionem inicrit Meu-
silens, quanlumvis cetera diligens Sanctorum re- ressius, non septimus decimus ordine fiterit, ut-
fossor. notant Sammarthani, sed 18, episcopalem cu-
reperta sunt. 3 Nihilominus tamen, cum muneris mei esse ram luctuosissima tempeslate exorsus circa annum
omnino existimem, Sanctis in hac parte quantum 443, qua per octodecim annos inter varias perse-
licet favere, altius inquirendum censui, numforte, cutiones slrenue et sedulo exercita, ad laborum
si non in cathedralis ecclesim, saltem in alicujus mrumnarumque prcemium evocatussithac3\ Jitlii

alterius urbis istius Martyrologio aut Kalendario anno 460.

DE SANCTIS . CCCL MARTYRIBUS

MONACHIS ANONYMIS
IN SYRIA SECUNDA .1. H.

Ex Martyrologio Romano. F

Aimo 517 t ut celebres censeri possint hi Martyres, rentium nebulonum grassaliones ab codem Emt-

Bom. Marlio
imerti sunt.
f
U
nrte instigante
in immani
an Dioscoritarum,
illa Severianorum, dicamus,

prmdatoria persecitlione, connivente, vel

impio hnperatore Anastasio, in
certe

Syria interempti, nulla tamen in ecclesiasticis ta-

Acephalorum
nentissimo Annalista satis fuse dcscribuntur ad
annum 517 a num. 60: at cttm modo vulgatissirm
sint, satis erit
qum
ad opportunam hic rei notiliam,
de his conlraxit Pagius,\breviierdecerpamus.
Itaillein Critica sua ad dictum annumnum.Seti.
st

bulis , seu Grmcis seuLatinis,
memoria exstitit, donec eos Martyrologio Bomano
inseruitBaronius ad hunc diem, his verbis : In
Syria, sanctorum trecentorum quinquaginta
monachorum Martyrum , qui ob defensionem
synodi Chalcedonensis ab hsereticis occisi sunt.
In annotationibus suis nullum fontem assignare
eorum usquam 2 Hoc et prsecedenti seculo Maronitse religio- emim»'*.
nem Catholicam egregie tuiti sunt, indeque in W'™
Martyrologio Romano ad diem 31 Julii habetur,
quodjam supra. retulimus. Exstat de eorum nece
libellus viginti quatuor archimandritarum ad
Hormisdam Romanum Pontificem in quo legi-
tur « Quoniam Christus Deus noster Principem
:

potuit, unde classem illam acceperit, prmter cele-

pastorum, et doctorem et medicum animarum
brem epistolam archimandritarum quatuor et constituit Vos, et vestrum sanctum angelum
viginti plurimorumque aliorum ad Hormidam dignum passiones quae nobiscontigeruntex-
est,
Papam datam, modo in Conciliis notissimam, ponere, et immisericordes ostendere Iupos
qm
unde et illa desumpsit qum
de ingenti monacho- dissipant Qui autem sint isti,
gregem
e
Christi.
rum strage fidem faciunt. Porro iragicm ille
qui adversus nos armaverint, audistis utiqu
.

fu-
Beatissime.
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 317

Beatissiine, Severus ille et Pelrus. qui numquam taculum fuerunt jacentes viri, qui religiosis
:„ n,ri<tiano numen
numero reputati sunt, qui per sin- certaminibus usque ad canitiem cerraverunt
B. S m Cbristiano
sanctam Chalcedonenseni synodum.
j
nudi, et insepulti jaetati, ultra trecentos exis-
eulos dies
jjanctissimuin ac beatissimum Patrem nostrum tentesex secuuda Syrorum provincia nati. cani-
publico anathemate impetentes, qui ju- bus et avibus lacerandi projecti. a Et iu alio
Leonem
(iicium Uei niliil
ystimantes, etcolendoscanones praefatorum libello ad Menam patriarcham «Bt :

patrumconculcantes,episcopos quidemprin- eorum canitiem non veriti, opus gladii in ipsos

S>
potentia facientes exhiberi, et cogentes fecerunt. circa trecentos quinquaginta numero
cipali

illudere praedictam
sanctam Synodura,suppliciis existentes, eorumque membra instrata disper-
ijuestimabilibus affligentes, euntibus nobis ad serunt. Atquehcec de sanctis, quihoc rliecohm-
»

mandram domini Simeonis pro causa Ecclesine, tur, Martyribus satis dicta sint. Quce deinceps <ie

insidiati sunt nobis in itinere perditi, coinqui- admirandis monachorum Maronitarum , pro
nati et supervenientes occiderunt ex nobis 350, titenda Catholica religione facinoribus subjiciun-

quosdam autem vulneraverunt, alios vero qui tur, Iuic proprie non spectant; alibi fortasse
potuerant ad colenda altaria fugere, ibidem per- loeiun suum inventwa. Videant curiosi lectores
emerunt, etmonasteria incenderunt. » quee de his fusius disputarit Faustus Naironusin

prose- S In supplicatione vero eorumdem monacho- dissertatione de oriqine, nomine ac reliqione Ma-
uiu/i>
,,.,, PujiiiJ. rum ad Joannem patriarcham Constantinopoli- ronitarum, Romce impressa anno 1079, ubi a
tanum , et ad quintam generalem synodum paq.2 totam hanc persecutionum historiam fu-
praefati monachi Maronitae aiunt Dirum spec- : <i sius prosequitur.

DE S. IMITERIO CONFESSORE
E
B IN COMITATU BURGUNDLE
J. li. S.

Sylloge de cultu.

.11 ji uod Imiterius, alias Ymiterius seu Ymi- territorio Vesontionensi, natale S. Mauri con-
therius (Gallice Ityere) hoc die inter fessoris. De hoc
S. Maitro aqetur suo loco et tem-
Sanctos referatur, id omnino deberi fate- pore; huc proprie spectant quce de hodierno
mur, toties a nobis laudato Sanctorum, Sancto in annexa charta ab eodem Chiffletio ob-
v.Mm a prcecipue Gallorum, impiqro refossori Claudio servata invenio.
r.ntelhnn m- Castel/ano, quo nempe solo duce, ejus notitiam 3 Sancti Ymitherii nomine fuisse olim abba- ma:cime ex
"V 1" 1
assecuti sumus,tacentibus ceteris omnibus tabttlis tiam dixit Severtius in Brendnico 18 episcopo chiffletio

ecclesiasticis seu Marlyroloqiis, tum antiquis, tum Matisconensi, sed fidem dictis non fecit. Mona-
recentioribus, etiam Saussago. At enim vagaejus chus tantum mmcupatur in Martyrologio Ju-
annuntiatio hoc die in Marti/roloqio stto tiniver- rensi ejus vero antiqua sedes, in qua vitam
:

sali, principio haud multum placuit, qttod ita exegisse creditur, et in qua sepultus est, Cel-
nude scripsisset : In comitatu Burgundiae (en lul.£ dumtaxatappellatione designaturaKarolo
Franchecomte)S. lmiterii confessoris, absque ulla Calvo indiplomate, quo eamCellulam Matiscensi
determinati loci, conditionis aut cetatis assignato S. Vincentii ecclesiae restituit, cui nempe jam
vestiqio. usquam, ast in
Neque vero hanc reperit olim nonas et decimas annuatim pendere solita
Stipplemento addendum monuit; monachi ad argumentum subjectionis post omnem
erat, in
S. postmodum S. Eugendi,
Andrea; Jurensis.dicti memoriam ut merit.o dubium supersit, num
;

ac demum S. Claudii: ut id postremuum intei/e- S. Ymitherius ad primorum patrum Jurensium

xerimns, qurerendum Sanctum qualemcumque aetatem pertineat. Ceterum adscriptum est
q tntcr monuchos antiquissimi monasterii Jurensis nomen ejus in Martyrologio proprio Jurensium, p
sett Condatescensis, cujus prcecipui fttndatores ut supra monuimus, pridie Kalendas Augusti, ac
censeuttir SS. Itomanus, Lupicinus atque Euqen- eadem die, Julii mensis 31 colitur in Matisco-
dus, ac demum
restaurator celeberrimus S. C/au- nensi, sub officio de communi confessoris non
diits, ex episcupo Vesontioncnsi, ibidetn abbas. pontificis. Sed et memoratur surdu.s ex annis
rao/ni- 2 Prmvia hac luce, ad jam dicti S. Claudii decem.cum ad ejusecclesiam tenderet.initinere
"yhshiren- Acta processum est ; ipsa illu liimiritm qiwe ad persanatus et alia quamplurima, eo invocato,
:

'•Jiiiiiiilli/stralasunt, ubi C/iiffletiinostri scripla, contingere miracula, constans est fama undeet :

1'misiis accepta recensens notavit Papebrochius mandatum prodiit, ut, servata juris forma, de
idinol /j,nj. 846 obiter a/icttbi agi de sanctis illis quaestio institueretur.
i miterio et Mauro, alibi prorsus incoqnilis. Eo 4 Jam dictum diploma describi curavit atque
con «,. m( ,^, s fs(
aemum rediit tota isthic suqgesta notilia, quod eruditis notis iltustravit laudatus Cbi/fletius, ve- cultus.
post ttediosa/n investiqationem, C/ii/fletii ipsius ritm ex iis omnibus ad Sanclttm nostrumidtau.ce
niaiut, c/ip. vii de Romano monasterio in dicecesi attinet, quod Cellula S. Imiterii, ibi commemo-
Latuanensi, scriptum repererim, quodhic subji- retur. Rcqinardo cuidam, falsos titnlos prcete-
"» In his monasteriis Jurensibus, vel quae ex
: xenti, a Carolo Calvo concessa, quoe inde ad
Jurensibus derivata sunt, inter alios complures Raculfum dilapsa sit, dcmum ab episcopo Matis-
s <iiiotitate
illustres viros floruerunt, ut opinor, conensi, utpotead ecclesiam S. Vincentii antiquo
' niiterius et
Maurus, de quibus haec reperio in jure spectans, postliminio revcndicata. ld, in-
Martyrologio S. Eugendi Jurensis Pridie Ka- ;
qiiiiin, lntr solitm facit, i,-. od Cellula ista S. Imi-
I-ENDAS AUGUSTI, COMMEMORATIO S. YmITERII terii nominc indigitata, seu mavis, insignita
monachi, tum deinde8 Kalendas Novembris, In fitcrit;cujus rei non rideo ratiouern aliam,saltem
verisimi/em,
 318 DE SS. FRATRIBUS BANTO ET BEATO
verisimilem, adduci posse , quam quod ipsam traditum reperi : neque de ejus signis aut
miracu-
illam Cellulam Sanctus olim incoluerit, sive ut lisquidquam superest, prceter paucula ill a UttiQ,
q Ua> J H. S
mperior, sive ut subditus. Ceterum t/ua mtate aitl ex Chiffletio modo retulimus : ut recte supra -

nn-
quamdiu vixerit, quibus muneribus functus sit taverimus, de solo S. Imiterii cultu hic a
nobis
qvibus prmfulserit virtit/ibvs, nusquam memorim qumstionem institui.

DE SS. FRATRIBES BANTO ET BEATO

PRESBYTERIS CONFESSORIBUS
Treviris et Confluentiee.
J. B.

jr am in tabula Prmtermissorum mensis hu- doaldi episcopi finitimum Treveris Vogesum

jus diei 26 prmfixa, alterum ex his sanctis insederunt. Qui sanguinis vicissitudine
atque

l)e S. Beati
J Fralribus, nempe Beatum
servavimus in Usuardis Co/oniensibus, at-
aue item in Molani auctariis ; nihilominus tamen
eo die recoli ob- amore pariter fraterno sic vitae beatioris ac
lestis haud dispari sorte, ambo germani, ambo
sacerdotes, ac vastse solitudinis incols, arduum
coe-

huc remittendum fitisse, quod amborum Fratrum uterque iter virtutis emensi, abstinentise labo-
solennitas hoc die una celebretvr in Proprio Tre- ribus et integritate longe conspicui; postremo
virensi, ut ex lectione infra svbjicienda patebit. eximia relicta sanctitatis fama, hinc migrarunt
B De cultu itaque, licet non antiquissimo, utpote ad Superos. Et Beati corpus in divae Genitricis
E
classicis Martyrologiis incognito, dubitandi locus ad Martyres Eede, decenti sepultura sub mar-
non est; sic S. Beatus annuntiatur dicta 26 Julii more conditum, expertfe quondam sospitatis re-
in Florario nostro Sanctorum Ms. Apud Treve- medium febricitantibus attulit. Cujus inde trans-
rim, natale S. Beati confessoris, viri sanctissimi, mons prope Confluentes nomen sortitus,
latione
ex suo nomine vitam demonstrantis. Edit. Lu- quem nunc Cartusiani inhabitant, miraculisquo-
beco-Col. ita. loquitvr : In territorio Treverensi, que inclarescit. Bantus vero in oratorio aedis
circa Confluentiam in monte, natale S. Beati metropolitanae propinquo repositus est.
presbyteri confessoris. In Greveno simplicivs; Prater hmc Vitam aliquam
4 S. Beati ex jam m
emm j*
'
Treveris , S. Beati presbyteri et confessoris. dicta Cartusia Confluentina ad Majores nostros "« '" """
Hunc textvm secutus est Molanus in prima sua olim misit lavdatissimus nobis semper P. Joannes s ^S" -
01 "

editione ; vervm aliis plvscvlum adjunxit : In Gamans ; ast ea qvantumvis brevis, ex Ebrewi-
Cartusia prope Confluentiam, sancti Beati pres- nianis Aclis corrasa, media svi parte non magis
byteri Trevirensis et confessoris. Ex his facile ad Sanctos nostros quam ad
fratres spectat ,
colligis, vtrvmqve Sanctvm verosimillime Trevi- sanctos Pavhim, Ingobertvm, Disibodum, Wol-
ris depositum fvisse, unde S. Beatus ad dictum filaicum aliosque, de quibtis, ut synchronis, multa
montem apud Confluentiam translatus fuerit miscet Vita S. Magnerici expensa ad 25 Julii, ex
quemadmodum infra distinctius explicabitur paucula ha;c decerpere : Erant in
illa satis erit

tt S. Banti 2Jam vero de S. Banto ita hoc die legit Usuai-- urbe Treverica duo sacerdotes Domini Bantus
ntltn dvs Abdinghoffensis : Treveris, S. Bantonis con- et ejus germanus frater, nomine et re Beatus,
fessoris Christi, quce ipsissima verba Molanus cum aliis sanctissimis eremitis in parochia Tre-
auclariis suis inseruit. Sive avtem Bantonis, sive verorum supra montem Cebenam et Vosago silva
Pantonis avt Panthonis dixeris, ad eumdem re- manentibus, qui vitam duxere beatiflcam qui- :

ferenda svnt omnia. Sic habet Edit Lvbeco-CoL, . bus in gaudium Domini ingressis, S. Bantus
Treveris, S. Banti confessoris Grevenus vero, : corpore sepultus fuit in capella retro ecclesiam
C Treveris, Panthonis (alias Banti) presbyteri et majorem Treverim, ubi quondam fuit fraterni- F
confessoris. His paulo antiquius citatum Flora- tas et congregatio, quae adhuc diciturpr*benda
rium Sanctorum Ms. hoc die scripsil ; Apud Tre- S. Banti, id est Uic iSffntproflitni! Germanico,
verim civitatem, natale S. Sabini episcopi, et de qua hodieplura disquirereopercepretiumpror-
Banti presbyteri et confessoris. Quid sibi velit sus non video.
""
ista combinatio S. Sabini episcopi, Trevirensibus 5 Satis vaga hcec sunt omnia, neque tamen dapui
1

plane ignoti, cum S. Banto, non facile divinave- clariora aliunde accerses. Montem Cebenara ex-
ris; si S. Basinum scripsisset, aliquid diceret ad plicant per Paulsberg, ex opposita, inquiunt,
Trevirenses spectans; ast is colitur 4 Martii, qvo Mosellm ripa urbi Trevirensi, cum quo Vosagum
ipso die in eodem Florario rectissime signatus seu Vogesum unde Mosella profluit, non facile
est. Accedat reliqvis Savssayus qvi etiam hocdie composueris. De UantjPYO&CUt quod statuam
Bantonem annvntiat. Atque hcec ex Martyrolo- non habeo, uti nec de certa oetate, anno aut die
giis, tametsi recentioribvs addvcta, ambos sanc- obitus,non rnagis quamex iis qum de S. Beato
tissimos Fralres satis celebres demonstrant, Ban- ibidem sequuntur , ut ex mera traditione accepta
tum Treveris prcecipve, Beatum vero in Cartusia omnia manifestum sit. Audi sequelam : k ed
Conflvenlina, de qva non nulla subjiciam, ubi S. Beatus sepultus fuit ad S. Mariam veterem
breve elogium utriusque ex Proprio Trevirensi ubi
dictum Capitoliura,
in littore Mosellse, olim
descripsero.
nunc est coenobium Benedictinorum, et nunc
certa testimo- 3 Ita isthic leqitur ad 31 diem Julii; Sancto- vocatur Mariae ad Martyres, retro summum a
ma -
rum Beati et Banti presbyterorum et confessorum
tare sub albo marmore. At postmodumsubPop"
Trevirensium. Lect. III Beatus et Bantus duo qui ante
:
pone archiepiscopo ad hunc montem,
clarissima urbis Trevericse lumina, tempore U5
Mo- Mons Martyrum vocabatur, translatus; ('UJ
translatioms
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 319

translationis festum olim colebatur in die Cris- eiiiumontem Conftuentiee proximum, quem Car- D
et Crispiniani, sed nos hoe die reliquiarum tusianis seculo primum xiv cessisseex gestis Bal-
b pini
J
colimus. Et ab hoc
adventu dicitur hic Mons ituiiti archiepiscopi rnox ostendemtts. Sic igitur
nominis participes hic et in fu- tle Beati translatione anno 1018 fucta a
S.
S Beati, cujus
et precibus dicti Beati patroni nos- Poppone memoiut laudatus Browerus pag. 506
turo meritis
faciat nos omnipotens et rnisericors Deus. mtiii. 11. Yirginis Deiparae ad Martyrcs domici-
tri,
lium, quod D. Benedicti disciplina a Theodorico
Amen.
Ettdcm ferme de sanctis Fratribus breviter devinetum fuisse diximus, cum hac aetate Cano-
•,',','m
sednitideprcedicat Browerus iit Annalibus tom. I, niri, Benedictinispervim exclusis, occupassent

nati 'Si~, nutn. 32, cujus verba

liic etiam describi Poppo pro merito eorum exactis, mo-
bis vicissim

merentur: Ceterum eodem circiter tempore fini-
timum Treveris Vogesum insedere duo claris-
sima urbis Treyericse lumina Banto et Beatus,
ut sanguinis necessitudine atque
amore pariter
fraterno, sic vitae beatioris ac eoelestis haud dis-
pari sorte, ambo germani, ambo sacerdotes, ac
nachis Locum inhabitandum restituit, et S. Beati
presbyteri cineres inde Confluentiam ad eum
montem transtulit, qui sanctissimo Cartusiano-
rum excultus domicilio, ab eodem Divo hodieque
fert vocabulum.
8 Reliquum
cst ut Cartusianos, non a Poppone explicantur

vastee solitudinis incolae, arduum uterque vir- i

tempore necdum erant in rerum natura) tjua occurrunt
ciijus

tutis iter eiuensi, abstinentiae laboribus et inte- sed a Balduino in Montem S. Beati traductos, ****•
gritatelongeconspicui. Enimvero apud D.Beati quod polliciti sumus, ostendamus , cx Broweri
sepulcrum expertae quondam sospitatis remedium ipsius indice Chronolor/ico pag . 28, ubi adannum
aensere febricitantes. Unde Eberwinus ante an- 1313 sic legitur : Montem S. Beati Confiuentiae,
nos plus minus quingentosabbasTheologiensis : prius a PP. Benedictinis possessum, canonicis
Sed nos, inquit, hoc ipsum beneficium in.nobis transcripsit. Tum veroadannum 1330 ita subdit
experti et fideliter adepti sumus. Denique exi- Cartusiani a Balduino Trevirim advocantur, et
mia relicta sauctitatis fama, hinc migrarunt ad sedes supra urbem amcena, cum oratorio B. Al-
g Superos; et Bantonis quidein corpus in oratorio bani, ab abbate S. Matthiae Eberhardo coempto, E
summae aedi metropolitanaj propinquo Beati , vicinisque agris attribuitur. Unde Confluentiam
vero in Divae Genitricis ad Martyres sub mar- quoque ad Montem S. Beati, canonicis exclu-
more reconditum, inde quo translati sint suo sis, traducti sunt. In Traclatulo de origine et
nobis loco dicendum servatur. Dies utrique na- progressu Ordinis Cardusiensis circa Montem ,

talis mense Julio, sed illius tricesimo primo, hu- S. Beati narrat aliqua Henricus Kalkar, non sa-
jus autem sexto colitur et vigesimo. tis digna quce hic referantur : sufficianl reperta
' Quod de translatis SS. Fratrum corporibus hactenus probatiora monumenta ; nam depccu-
i
-
«mti
ione hic notat Browerus, verum esse deS. Beato, extra liaribus utriusque Sancti geslis, virtutibus aut
controversiam est , at S. Bantum ex oratorio miraculis nihil prmter jam dicta traditum accepi-
suinmae aedi metropolitanae propinquo, alio de- mus. Neque de ipsorum cetate certiora colliges,
porlatnm fttisse, nusquam reperi hactenus : imo quam si eorum principia ad S. Magnericum se-
vero in citata Proprii Trevirensis lectione, qum calo vi exeunte , obitum vero ad S. Modoaldi
cuin Broweri textu apprime convenit, ibidem loci tempora verosimillime revoces, circa annum 637,
eliam hodie repositus disertissime asseritur. Porro quo amborum exitum Browerus collocandum
S. Beati sacros cineres constat, translatos esse ad censuit.

DE S. EUDOCIMO JUSTO SEU JUNIORE

j.i'
CONSTANTINOPOLI

COMMENTARIUS PR^EVIUS.
Cultus apud Grsecos, elogia,tempus vitse, mortis modus,
cognomentum duplex, Acta.

ina Sancto huic, uti vides, cognomenta sic annuntiat : Memoria sancti martyris nostri

B
sunt superaddita Justi vidclketac Junio- Eudocimi Junioris. Kalendarium Ruthenorum
ris : in Fastis qnippe
Grxcis nunc cum apud Possevinum simpliciter pouit S. Eudocimi
- nunc cum altero memoratur ; quam-
ituo,
et in eo, quod est apud Genebrardum notatur
tuarn sine ullo in eisdem etiam occurrat, utipla-
Eudocimus.
"iun fit ex
anmmtiationibus ; qims subjiciinus. 2 Nec vero apud alios idem hunc Sanctum an- ,-„ mi iis
,
,, HS
Typicum sub nomine S. Saba; ita habet : Sancti nuntiandi modus servatur : nam in Meno/ogio tis notatut;
^justi Eudocimi; cui coiisentiunt Mcnceamagna Slavo-Russico Sparicenfeldiano mentio fit S. et
Graicorum /ypis C usa Borologium anno 1607
, justi Eudocimi; in Ephemeridibus autem Grmco-
'tlituiii,
Aiil/io/oi/ium. Meno/ogium vcro ab emi- Moschis apud nos editis ante tomum I Maii
nenhssimo Sirleto versum, et a Canisio vulqatum pag. 37 habetur Eudocimus tribunus martyr.
scnto «'«- -

NatalisbeatiEudocimijunioris quo : Anuuntiationem Martijrologii Arabico-JEgyplii

l""'"cr cognomine signatur in Menceo Chiffle- Certamen sancti novi Accademici, corruptam ac
" ac Men&is Ambrosianis : sed in Horologio foede mendosam esse, omnino suspicamur;pro qua
tiimi 1601
Eudocii (pro Eudocimi) justi. Synaxa- scribi debeat sancti novi {va viou, quodnocum; sed
nuin Basilianwn
modo a prmcedenlibus diverso hic juvenem seujuniorem significat) Eudocimi;
tum
 320 DE S. EUDOCIMO JUSTO SEU JUNIORE.
tutn quia convenit dies ;convenit cognomen tou vlou, Baclenus elogium, quodpaucis prius explanahi-
novi, id est Junioris; nec repugnat certaraen : mus, quam cum clogiis alibi notatis illud confe U,Cl<
" !h:
J.P.
nam et alibi, ut vidimus, tamguam marlijr rc-
fertnr; non recte, ut postea dicemus. Favet incor- 5 Theophilus, gui ineodem memoratw, Micha-
ruptio corporis, tamquam
characterismus Sancto e/isBalhi filius, imperarc ccnpit anno Christi H2Q
maxime projtrius jux/u Actanum. 14, ubi tanto- desiit 842, ut videre est aptid Baronium ac
Pa
'.

pere ea coinmendatur ; de gua oralio propria g/um. C:\nd\datusautcmab eo factus noster

San-
Sancti in dicto mox Mariyrol.ogio his verbis
, , clus ibidcm ferlur: circa cujus officii dignitatenx
expressa : sancte medice Accadenrice, qui vo- insti/u/ionem, numerum, varia invenies apud
eatus es de terra ad ccelestes habitationes et in- : Cangium in Glossario ad scrip/ores media> et in-
corruptum corpus tuum post mortem remansit, fima> Ad Charsianum quod spectat
lntinitiitis.

'
iiii saucti- quia ambulasti in sanitate *
et itinere perfecto, illud in ipsa Cappadocia situm fuisse, colligimus
tate? dum servasti corpus tuum a corruptione, pre- ex iis, quce habcntur apud Cearenum in historia-
care, ut nos etiam salvemur. Titutus niedici hic rum compendio pag 457 editionis regice,narran-
.

singularis commode ad curationes,

rcfcrri potcst te/u de Masalma, cjuod cum in Cappadociam ve-
ipuv fuctm sunt per unc/ioncm o/ei /ucerna?, ad nisset, Charsianum (to Xapatavbv) castrum fraude
sepulcrum ejus positm, deguibusActa. Prcetereo, cepit. Adde quod pro situ ejus in Cappadocia
ci-

guod mentio etiam habeatur nos/ri Sanc/i, apud tctur upud Ortelium Porphyrogenneta ; sed locus
Mo/auum in edi/ione anni 1573; Fcrrarium in non assiguatur. Porro castrum illud non obscuri
Cata/ogo Sanclorum, qui in Mar/yrotogio Ro- no/ninis milites aluisse. inteiligere inde possumus
mano non sunt, nec non apud Castellanum in quod apud Porphyrogennc/am pag. 169 ejusdem
additionibus ad suu/n Mar/yrologium iinivcrsa/c, regice editionis Chatwianitse (t&v Xapatavou) nomi-
cum parvo : at de
e/ogio e/ogiis agcmus paulo iien/ur, dc rir/u/is prces/antia cum Armeniacis
post. nonnulla ornamenta exhilmeri-
ulii jiriiis contendentes. Menceamagna typis editaet Antho-
mus, ijuibns ultra annuntiationem, a/icubi in logium scribunty*paavxi&i sed pro a/ia scriptione
;

sacris Grcecorum Tabuiis honorifi.ee admodum tamquam sincera et genuina faciunt tamea i/uce E
condecoratur Id qnod si/ in Menmis eorum ma-
. jam cilavimits, c/uam etiam Acta Grceca, qum
gnis ci/a/is, prout nunc visuri sumus. habemus , ac Surius adhibent. Quce sequuntw
cm canon ap- 3 Inter atia itague S. Eudocimo ibidem accom- in e/ogio dc egregia Sancti /ustitia, adcoi/nomen-
tatur ar- versi- modata, invcnitur condilus in ejus honorem ca- tumejus pertinent, de quo mox.
cuti:
non, cujus hoc /oco vel meminisse, sit satis, prm- (5 Sequitur, ut nunc de aliis e/ogiorum exem- ctmitfmfai
fixa cidem acroslichide, his verbis ex/wessa: plaribus paucula quceda/n observemus : pamiita, elogwumn.
'V[jlvw, Ma/.ap, oou tou; juavsuas&Ei; Tp6?rou;. 'Itoa^cp. inquam; cumsinl similia inre et substantia. In emf lmUh
Tuos, Beate, piissimos mores cano. Meiw.is impressis, Anthologio, et Menologioapud
'e m ' , '"

Nomen quod versiculo isti acrosticho ad-

'Iwof^, Canisiumnomina S. Eudocum parentum insiipe-
ditur, Josephum denotat canonis conditorem ; de riore elogioprceterita, recensentur, iiimirumhasi-
qua re plura diximus die 17 hujus, in Commen- lius et Eudocia, conformiter ad Acta; quibusetiam
tario prceoio ad Vitam S. Alexii, § 4 pag. 247 consentit hoec Menologii Canisiani ciausula: Cor-
Odis prcedicti canonis interseritur repetita Saticti poris quidem sancti translatio facta est sexto die
nostri annuntiatio ; et post hanc tres freguen/es inensis Junii ; dormitio vero trigesimo primo
ponuntur versiculi J ulii . Mencea excusa cum A nthotogio recte addmit,
Tov (kcbv Ivjoo/.nj.ov, o> [jt'05 ^iXoi^, guod translalio ista facta sit npos t» BuSAmov. By-

T6 Osfov EuSdxqoev l/.otrjvat [3(ou. santium versus seu CPolim; trans/atio veroista
As/vuTai Eu66"/.ifiov TcpwiT] xacpo; Iv TptaxooT7]. tam in elogiis obiter, guam in Actis pluribus tra-

Eudocime dive, vita cui risus fuit, dita, nulli certo anno affigitur ; si lamen Actis

Te rapere complacuit e vita Deus.

sibi credimus, non diu adeo post Sancti obitum illam

Condidit Eudocimum trigesimaprimasepulcro. contigissc oportet, cum in illos dicatur, vivente

Patet altusio poe/ce ad nomen sanc/i Eu66/,iiioc; et etiamnum Sancti matre contigisse. Ast hcec et st-

verbum euSo/.Iu, cum modico, ul scepius in istius- milia p/usculum lucis accipien/ ex tetate ac tem-

rnodi attusionibus Menceorum a/ias usuvenit, sale. pore, guo is vixit etobiit : de qua re nostras nunc
c 4 Inter e/ogia, i/lud La/ine reddimus, guod proferimus conjecturas.
,
,,
Te»'i*
Ekxjium ej; ha.be/ur in Synuxario Basilii impera/oris hac die, 7 Stando auctoritate, qum certe exigua nabis J'
'

Synaxario ut intelligi possit textus Grcecus, apud nos prcelo est, Actorum et elogiorum, habemus ex ea, quod
Basilii imp. quo
vulgatus in finetomi primi mensis Jul/i. Sic ergo vixerit tempore Theophili imperatoris, sub
Latine reddi- ges-
sniiiit: Hic Beatus, imperante Theopliilo Christi utic/ue militarit, et no/ne/t aliquod decusque
tur
ctr-
osore, exstitit cujus parentes simul cum vitse
: serit, castris prmesse jussus : ac proin annos
splendore (erant enim patricii) orthodoxos se citer viginti tunc numeraverit, quando eo digtu-
probarunt, genere Cappadoces. Eudocimus id- tatis admotus fuit; deinde natales hauserit,anno
circo ad virtutem recte ab illis institutus, candi- circi/er 813 ; et uiterius vivere desierit anno circt-

datus a Theopliilo creatus fuit, et castris pra^esse ter 843 siverum denuo narrant Acta, qua
eum
;

primum quidem per regionem Cappado- com-

jussus, triginta tres annos natum vitam cum morte
(ne-
cum, deinde autem per Charsianum qui velut : mutasse perhibent. Atque ex his conjecluris
statera quaedam ac regula justitise suum cuique seq
que enim majus eispondus inesse volumusj
1

ex ;equo tribuebat, plurimas quotidie eleemosy- mil'';"'*

tur, ut per annos circiter decem
exorsus versus anniun
Ci
nas erogabat, ecclesias venuste et affabre exor- professus sit, eam
nabat, viduas et orphanos defendebat, et, ut tcr 833.Tempus, quo Sanctus vixit, desi/iitMet»
verbo complectar omnia, omnem virtutis speciem anno
Slavo-Bussicum, dicens: Vixit
/01/iiiiii
exercebat. Vita itaque ad aniuts colw
Dei nutum exacta, sub Theophilo inimico Christi qui :

morbo corporis correptus, spiritum suum Deo cum tempore, a uobis pcr hypothesmi P 01 '^
tradidit: cujus propinqui, voluntatem ejus im- qw"n
quam per thesim definilo ; nam tam illud,
plentes, Sanctum cum instrumentis ac calceis pt'°P
/i/iiiii nliii non satis certa uobis sunt,
sepelierunt ; multis a Deo miraculis gloriticatum. quod Actis adeo incertis nituntur. h
9 Vul»"'
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 321

9 Vidimus superius, alicubiin Fastis S. Eudo- mrrito displiceat, tamquam contorta non raro,
cimum cum martyris annuntiari; et quod
titulo minusque perspicua et clara ; quia servili nimium
J.P-
mireris, in Synaxario Basilii imperatoris ; qui lextus Grmci idiotismorum interprctationi adstri-
Sneft»
,
(
mortyr tittihli '/i'" paeto cohmreat cum iis, quce dicunlur cta: novam tamen eidem substituerc, putnmiis
f0ii
ejusdcm Synaxarii jam a nobis allato,
in elogio operce pretium non esse. Antiquam itaque accipe,
noii nam ex eo habemus, quod
assequinmr : /n i/ovos numeros ac capilum titulos more nostro

morbo corporis correptus, spiritum suum Deo distributam.

tradiderit quo conspirant tria alia, quce su-
; in

nra memoravimus, elogia. In Actis autem num. 7

nullum martyrii vestigium occurrit ; sed disertis-
siine indicatur, quod extremum morle naturali

diem clauserit: ac proinde censemus, titulum

tamquam
VIT A
martyris iUw intmsum esse, et nostro
Smicto plane indebitum, ex dicto Menologio nec Ex EDITIS APUD SURIUM
nnn Ephemcridibus Grceco-Moschis expungendum
esse.

10 Vcrbulo ctiam nobis agendum restat de du-

sub nomine Simeonis Meta-
rtititi
iMur
dupliris rjns /iliri, qtio inscribi eum vidimus in quibusdam Ta- phrastis.
o.jaxmnill.
bulis sacris cognomento Justi videlicet et Junioris.
notio peti potest ac dehet ex elogiiset Actis,
1'rin/i

ubi a justitia potissimum laudatur : unde nomen PROLOGUS

virtuti, summa cum perfectione cxercitae, corir

gruum ipsi adhceserit. Secundum cognomenlum Eudocimi, qui convenienter suo nomini a ex Prafntvr
" w'' or *' "'"
plane indicat, Sanctum quemdam synonymum Deo Iaudem est assecutus, vitam bonum est
tempore priorem hoc nostro : sed. quis- exponere. Hinc enim simul voluptas et utilitas
exstilisse
^'^mll
nam is quo spectet, aut quando floruerit, hac-
sit, non reditsolum ad expositores, sed multo magis conspioua.
tenus invenire nusquam potuimus. His ita exposi- ad auditores non solum quod se ostenderit ve-
:
«
tis, iiiiiic cxpendenda veniunt Sancti Acla; de hementem amatorem virtutis, et quod est hone- E
quibus instruere lectorem placet, observando se- stum, statim elegerit ab ineunte setate (cum
qucntia pauca, quce pro eorum merilo sufficient multis enim aliis fuithicvitsezeluseicommunis;)
reliqua quippc conjicientur in annolata. sed quod in illo praecipuum et pene singulare,
Acforam 11 De Actis hoc pronuntiare possumus, quod vel omni, vel magna ex parte excelluit, ejus in
rlurmter: sint ex eorum numero, quce non tam redoleanl mundo fuit supra mundum vita :et quod cum
historiam, quam orationem historicam ornatu viveret in medio tumultuum, et harum rerum
sententiarum ac verborum pluribus locis phalera- instabilium, quae omnibus tempestatibus sordi-
tam adeo ut corum auctor, sive is Metaphrastes
; busque plenae sunt, puram et tranquillam, etmi-
fuerit, sub cujus nomine edita sunt apud Surium, nime inquinatam suam conservaverit animam :

sive alius qu/spiam, maluerit copiose dicere et de- et ostenderit esse timidi et pusilli animi, mundi
lcctare, quarn sincere lectorem docere ; prout Grce- fugam persequi, et adjutrice uti solitudine, pe-
cormn obtinet mos ; de quo identidem cogimur rinde ac si quis inmaristranquillitate navigans,
justns atque iteratas sexcentis locis renovare que- et absque ullis fluctibus ventisque vehementibus,
relas, uti notissimum est iis omnibus, qui Acta velit vocari peritus navigationis, et intelligens
Snnctorum a liminc salutarunt. Sed ne gralis eorum, quae ad mare pertinent. Quoniam ergo
hanc Vitce S. Eudoeimi ac meritis duriorem inuri illius vita est exemplar sufficiens, cum omnibus,
a nob/s censuram aliquis arbitretur , pauca acci- ut semel dicam, qui virtutis studium sibi vendi-
piat spccimina, e quibus illa censura confirmetur. cant, tum iis, quiin mundo vivunt, et mundo(ut
llt de prologo auctoris nihil dicamus; apostropke cum divino Paulo dicam) uti solum, non abuti
iiuitiis nil F/l/um prope sepulcrum ejus, quid nisi eligunt: dicantur res illius, etvirorum bonorum
sceninn rcdolet, ac pathos theatrale verbis et af- animis apponatur mensa divina, et opsonia, quae
fectibus cgregie promplum ct comptum, ut videre numquam consumuntur.
est iuim. 13? Huc ctiam referri merelur dialogis- F
niiis iiiun. 16. Floridula quoque sunt, quce narrat
ANNOTATA.
auctor de corporis post mortem integritate,
num. 14. Addc, quod sententiis Scripturce sacrce, a Graicum quippe eoS6xi(xos latine dicitur proba-
quibusrcihistoriaminfarcit,potuissetsupersedere. tus, probus, adrairandus, laudatus, splendidus.
Quod vero ad Vilce, translationis ac miraculorum
subslantiam attinet , damus omnia ex auctoris
fidc : nihil enim nobis
inpromptu, quo velilla est
omnui tamquum vera probemus, vel tamquam GAPUT I
faka, aliqua sallem exparte, reprobemus.
G ,.
12 Uabemus eliam Acta Grceca, ex
Julio, prout
dlis ndscribitur,
Sancti natales, educatio, virtu-
Metaphrastae in regis Franc.
biblioth.; ex Ms. videlicct Medicaeo exscripta, at- tes, militia, mors, miracula
quc hoc titulo prcenotata: Bio; xxi noXtTEix ™u fofou
xxUixxtou K8ox!|aou. Vita et conversatio sancti et
hanc consecuta.
justi Eudocimi. Exordium esl hujusmodi : Euooxi-
(iOU TOU XJTX 0EOV ipEpiDVUfAWS EUOOXlfl/|0"XVTOS TOV {3lOV E^TjyjjaX-
Sanctus ergo Eudocimus genus quidem duxit
Eudonmus
jOji xxXov f,5ov)| fip IvOeuOev etc. Finis autem hic ; oi ou ex Cappadocibus, piorum parentum pia so- pnrentes ilht<
oxffiovE; ^uYaoeuovTxi, viooi Xuovtxi, xai 0eo; Iv ;;aa[ xat 3ii boles.Quorum alter quidem Basilius, Eudocia tres, virtutr.
ndvTiuv 6o!;ar,ETaT ctc. quce conscntiunt Vitce, quam autem nomine, quse geuuerat, erant genere in- nobUitatu,
nos exSurio daluri suinus. Quamquam vero ver- signes, opibus abundantes, illustresque auctori-
sio Latiiin quiE upud ipmin legitur, habet unde Patriciorum a enim dignitate clarus erat
tate.
Julii Tomiis VII. 41 Basilius.
 322 VITA S. EUDOCIMI JUSTI SEU JUNIORIS.
Basilius. Cum tam
praeclaros autem generis tudo, quae procedit ex puritate, ad proximumfut Kx
BDlt,
»l'ii,
fontes haberet filius, non tam visus est nobilis ex par est) ex consensu se inclinans, in tuto esset Sl-Rlln,
parentibus, neque tantam ex eis accepit gloriam, Tam splendide autem attendebat eleemosynae, et
quantam ipse praeclaris suis factis ex se nobili- eam ita amplectebatur, ut non solum superfiuis

tatem suis attulit parentibus. Namfiliosquidem, sed etiam necessariis se pio gereret: et non parce
qui ex claris ortisunt parentibus, permultos in- seminaret, sed in benedictionibus et non solum :

venies parentes autem talium filiorum, qui in

:
pecuniis, sed etiam carnibus, si ex iis pauperibus
medio mundo vitam nulli reprehensioni affinem dari posset auxilium, minime parceret idque ,

transegerunt, admodum paucos. Ille ergo doc- admodum hilari, promptoque et alacri animo
trinae et disciplinisjussusattendere. magnum in motus dilectione in Deum et proximum. Fructus
his posuit studium, non verberibus, non terrori- enim charitatis, est in fratrem misericordia, adeo
bus, non aliquo alio indigens ex iis, quae possunt ut ipse promptior esset ad dandum, quam ille ad
puerilem ad res honestas excitare socordiam accipiendum, qui opus habebat misericordia : et
sed ipse erat sibi stimulus ex propensione et cum dedisset, ipse magis laetaretur, et plus se

animi alacritate ad ea, quae bona sunt. Multo juvaricrederet, quam is, quiacceperat quomodo :

autem magis invigilabat lectioni divinorum elo- res vere habebat. Majores enim sunt divinae
quiorum, et assidue in eis versabatur, adeo ut gratiae, quam humanae, quas ipse larga manu
ipse quoque caneret cum divino Davide Exul- : emebat largius illinc scaturientes. Et, ut semel
tabo ego super eloquia tua, ut qui invenit spolia dicam, orphanorum erat pater Eudocimus, cura-
multa. Et Quam dilexi legem tuam Domine
:
: tor viduarum, indumentum nudorum, panis
tota die meditatio mea est. Propterea ei reputa- esurientium, animarum, quae aegritudine grava-
tum est supra millia auri et argenti, juxta divi- bantur, solatium.
num prophetam, dico Davidem Et Dei eloquia : 6 Is cum et ab imperatore b honores, et quae
E
dulciagutturi ejus fuerunt, et supra mel oriejus. estad tempus, quoniam assequeretur propter
tum etiam,

B 3 Vacabat autem divinis templis et assidue ad virtutem, nihil ex eo laedebatur, ut cujus nec quantb erat

sapra cetatem ea veniebat. Et cum ejus aequales et familiares calor animae tepesceret, neque ad cursum spiri- miles, omms

mirifice ea ex- dediti essent venationibus, et equorum cursibus, tualem fieret impetus hebetior sed potius eam :
justitia; prtes

erpkns.
cellit.
et aliis adolescentum ea asgre fere-
studiis, ille quo^ue Deo ascribens gratiam, hinc sumebat
1
bat, et ab eis minime movebatur, et nulli cedebat occasionem majoris in ipsum desiderii, et eum
ex iis, quse juvenilibus blandiuntur cupiditatibus, colendi promptius et alacrius. Certe cum esset
Jucunde vero et lubenter versabatur Eudocimus. electus, ut praeesset parti exercitus Cappadocum,
aut in domo orationis, aut in lectione divinorum etmoraretur circa id, quod vocatur Charsianum c,
eloquiorum, per qua? studebat seipsum reddere gerebat magnam curam populi ut qui non solum :

templum Deo dignum, ut qui nihil ostenderet de eis esset paterne sollicitus, sed eas etiam,
injucundum, nihil turpe ex deformitate animi quae erant inter se invicem, ut solent, controver-
perturbationum, et in eas collato studio. Non sias solveret, nullam in partem propendente
res adversae, non secundae, non aliquid ex iis, trutina justitiae et judicans
: orphanum (utdicam
quae animum possunt efferre, aut deprimere, cum Esaia) et viduam justificans, et omnibus
fuit satis validum ad eum a suo instituto dimo- idem apparens per aequalem in omnes benevo-
vendum sed dexteris et sinistris armis (ut dicit
: lentiam. Et quid opus est, utdicam singula?Erat
Paulus) dextere utebatur, et ea materiam facie- virtute perfectus Eudocimus erat insignis cha-
:

bat philosophiag. Quin etiam cum viam saepe in-
grederetur, tam quae ferebat ad regiam, quam
quae in ullum alium loeum, mentem simul lin-
guam habebat intentam operi hanc quidem
canentem psalmos Davidis, illam autem atten-
dentem, et quae dicebantur intelligentem, et
jubenti ipsi Davidi parentem. Non enim id ei,
ritate in Deum, et insignis charitate in proxi-
mum. Quamobrem ejus exitium et interitum,
proximo, inquam, clanculum detrahere, adeo
: odio habebat, utnon solum ipse nihil tale faceret,
sed etiam si alius vellet facere, minime sustine-
ret non honestis verbis aures praebere : et quod
ad se attinet, illas quoque conservaret peccatis

quod multis, usu veniebat, qui psallunt quidem, superiores.

sed non intelligunt: quique cum iis, quae dicunt, 7 Ulum sic viventem, piumque vitae institutum F
pugnant, et re ipsa apertecontradicunt,
ipsi prius exercentem, et recte se gerentem communis in ln jlore teteti?

jpiissime m" v
cum procul ab iis, quae dicuntur, aberret eorum regione alienarffinis occupat, cum esset triginta
tw.
animus. tres annos natus, et necdum quidem canis capil-
tl

Castimoaiam 4 Temperantiam autein, quae vere publica est, multorum autem canos supera-
los albefecisset,
et pulchritudinealias excellit virtutes,sic amavit, ret prudentia. Male autem habebat Eudocimuni,
et ab ea ita aperte est superatus, ut eam in vita non quod absolute moreretur, ut qui per totam
sociam, et quae secum habitaret, delegerit, et vitam id esset meditatus, et quam cum egisset
audacter cum Job diceret non hoc solum Ocu- : vitam, quaenam sors esset eum consecuta et :

lum meum non est cor consecutum sed etiam, : alioqui cum essetsapiens,nonignorabatomnino,
quod illo est majus, pactum fecisse cum oculis, qualis esset lex inter composita : nempe quod
nullo modo intellexissesuper virginem et usque : cum accepisset principium, necesse esset finem
adeo vitaverit cum muliere colloqui, ut soli ma- quoque consequi quamobrem non eum contur-
:

trinon esset prohibitumad eum accedere, quam babat corporis separatio sed quod, cum matrem
:

in magna habebat veneratione ut qui non solum : non vidisset clarissimam, longe esset peregri-
maternis sed virtutis etiam crederet legibus.
, natus. Quomodo autem est mortuus? Est enmi
Praeter eam autem nulli licebat mulieri cum eo hoc simul philosophiae et utilitatis particeps.
jain
omnino ad eum adire.
loqui, aut ^Egrotabat quidem vir ille, et morbus eum
cwn egregici 5 Cum
temperantia vero conjunxit etiam ele- eo deduxerat, ut ultimum ageret spiritum. Ip
se

tiga «nopes emosynam, cum pulcherrima eam, quae est ma- vero cum suos accersisset familiares pnmum ,

misericordia xime hilaris adeo utillius quidemlumineillus-

:
quidem diligenter mandavit, et eos jurejurando
cvnjungit
trareturfacies,hujusautemoleocor pingue fieret, adegit, ut eum mandarent sepulcro, sic indutuni, in iP*"
essetque et mundus et misericors : adeo ut alti- etnequaquam in ipsum*observarent, quassolen
I.

in mortuis
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 323

Al'l» in mortuis. Deinde cum omnes jussisset extra lutio sepulcri, pulvis sumptus cum fide, deinde
JIIIT

fores egredi, ipse solum inclusus

datse orationi. aqua conspersus, aut, ut
ejus melius dicam ,
M«ll»
(audita enim fuit a quodam, lacrymis, et impositus parti corporis, quae male
Oratio autem erat,

qui prope fores auscultabat)ut ejus ad Deumex- se habebat.Et ideo cum seminasset in laerymis

oessus esset obscurus, etnullicognitus,quomodo ferventis in Deum fidei, messuit exultationem

manifesta.
etiam tota fere ejus vita nulli evasit curationis. Non paucis quoque aliis male af-
Cum vero alia quoque adjecisset orationi, et egis- fectis,qui longe aberant, fide autem non erant
set gratias, et postremo
dixisset, In manus tuas longe, hic pulvis ad eos allatus, visus est aptum
commendo spiritum meum, vere sanctam emisit in omni morbo medicamentum, et quod multis

animam. Quidam autem ex iis, qui sepulturae quoque aliis modis erat jucundissiraum. Nam
ejus inserviebant, magis rustice, quam pie,
in cum eo , quod curabat certissime habebat ,

hoc mandato exsequendo affecti, non solum cum etiam celeritatem, et cum celeritate, molestiae
vestimentis et calceis, quibus erat indutus, sed vacuitatem, et cum molestiae vacuitate, quod
etianicum stragulis, in quibus jacebat, in lignea nulla erat omnino solvenda merces et nihil ,

capsa sic impositum, humi condunt eum, qui penitus damni accipiebatur. Deficiet me tempus
nihil habebat dignum tenebris, nube omnino so- et oratio, defectaeque erunt manus scriptionis
lem, aut lignum* modio, aut potius, si mavis, in operi servientes , si voluerimus omnia compre-
/,
[ycbnum,
Kr. luym-i, cella penaria pretiosissimum thesaurum, et qui hendere, quae et prius ille, ubi fuit sepultus, et
i.e. Inrrrtiam
non potest consumi. Sed ille sic quidem fuit con- nunc huc quoque translatus facit miracula.
ditus Deus autem non passus est eum latere.
:

sed eumreddit manifestum causa multorum uti- ANNOTATA.

litatis. autem facit.
Sic

Dmmianis 8 Vir quidam a spiritu vexabatur daemoniaco, a De patriciorum dignitate, a. Constantino

/if lilier id tu- Elias nomine, cum post mortem Sancti non multi M. Zosimo lib. II, consulipotest
ins/,iluta,auctore
mulmi) fjus diesprssterissent. Repente accedit ad sepulcrum, Glossarium Cangiiad scriptores mediceetinfimm
B multa quidem dicens, multa autem faciens, quae latinitatis.

solet facere nequitia daemonum in damnum hu- b Theophilo videlicet, si verum dicant elogia :

manre naturae, quae desuper bello ab eo appeti- de quibus in Commentario.

tur. Daemone quidem moto a Sancto, aut a Christi c Ita scribendum, ibidem monuimus: ubi et de
potius virtute, ut eum manifestum faceret et silu egimus.
honoraret movente autem et torquente et
: , d In tractu nimirum Charsianorum, prout col-
maxima tempestate hominem conturbante, cum ligi potest ex iis, guce proxime prcecedunl : idgue
tamquam mortuum Eliam humi jecisset, scelera- salis clare eruitur ex num. 2 infra.
tum illud doemonium statim abiit, ut quod fuerat
homini veluti qusedam disciplina, et medicamen-
tum ad expianda peccata iis, quae Deus novit,
judiciis. Atque Elias quidem sic fuit liberatus a
GAPUT II

daemone Deus autem non eousque fecit consis-

:

tere sui Servi gloriam immo vero cum tamquam

:
Corporis integritas ac flexibi-
tuba valde clamans, in multos esset dispersum litas translatio CPolim
; ;
miraculum, multitudinem eorum.qui laborabant
variis morbis, vocavit ad sepulcrura sepulcrum, ; honorifica ibidem depositio.
inquam, et quo admirabiliter multis scaturiebat
vita et curatio. Quoniam autem translationis meminit oratio, Ad fincs
*o hmmif. 9 Ex vero una mulier,quae'habebatfilium,
his de ea quoque tractandum est, quemadmo- Charsiani, uU
ejiis suimnhir cujus solutae erant manus, quique eas ferebat dum facta quaenam fuerit causa, quod il-
sit, et S. Eudocimi
luidam <kbi- corpus qu
non secus atque lapis ac statua, cum ardenter liuscorpus sepultum in finibus Charsiani, sit in
les: cebat,
accessisset ad sepulcrum, non longaopus habuit hanc regiam translatum civitatem. Magna et
mora, non negotiis, non diebus sed cum pri- : veloxejus miraculorum fama in omnes partes
mum venit, ei opem tulit ad liberandum a pervadebat, et implebat aures omnium et na- :

uiorbo filium, oleum sumptum ex lucerna beati tura quidera habebat nunc autera velocior
sic ,
V
sepulcri quo cum illa filii manus unxisset, vidit
: quoque tacta est propterreinovitatem. Ubienira
statim eum totum illsesum, et utentem manibus speraverit quispiam, hominem in mundo viven-
simul liberis, et suo fungentibus officio. Alius tem, et qui populi susceperat administrationem,
autem puer eodem quidem modo affectus, in hoc et qui singulis horis, tantis agitabatur fluctibus,
vero solo differens, quod priori quidem manus, posse per se quiescere, et interiorem hominem
ei autem pedes erant immobiles. Is ergo simili habere nulla vexatum molestia, illaesosque et
fide oblatus, similem quoque consecutus fuit manifestos in se conservare typos Dei memoriae,
curationem. Nam cum isquoque unctus esset in et ejus metucor custodire mundura ab omnibus
pedibus oleo lucernae, protinus exiliit, et fuit sordibus? Nam pietatera quidem exercere et ,

causa magna? gratiarura actionis, quae offereba- amplecti honestatem, virtutisque aliquantisper
turipsi Sancto, qui curaverat, et Deo ,qui prae- et Dei meminisse mandatorum.inmultis fortasse
buerat gratiam curationum. invenies ex iis etiam, qui in mundo vivunt. Non
"'"woiiwm 10 Rursus autem mulier vexata a daemone, enim eosomninovirtute nudabimus, ettamquara
Wer«<iir; oc
liberata est a maligno spiritu eam vexante, cum propriam possessionem eis solis tribuemus, qui
Ntitc sepul-
* narticu- solum accessisset ad sepulcrum, etpulchredidi- sunt a mundo separati. Sed ad tantam impatibi-
"""WmorW. cisset, quemadmodum lux persequitur tenebras, litatis et virtutis esse evectum altitudinem, ut
et quam sit terribilis, bonus et gratus servus consequatur quis gratiam et splendorem mira-
malo servo et fugitivo, propter eam, quae ei cum culorum, id eorum solum dixeris, qui mundo et
Domino intercedit, conjunctionem et familiari- mundanis omnibus multara salutera dixerunt, et
tatem. Porro autem alii quoque mulieri, quae solitudines magis, quam civitates, et deserta, et
gravi morbo laborabat, fuit mirabilis curatio so- longe esse remotum ab amicis propter Christum
motus
 324 VITA S. EUDOCIMI JUSTI SEU JUNIORIS.
sunt araplexi, eorumque paucorum : siquidem ses in parentibus, quosjubet illius praeceptum Ex
<r ">
paucorum noviraus eam.quae est pro viribus, per- honorare, utpote quod per ipsos honor ad illum Sl «hii

fectionem. feratur. Nam et primus omnium est pater, et

miramlomm 12 Cum sic ergo fama ejus mortis et miracu- opifex, etcausa, utad hoc, ut sint, producantur.
fama mater lorum esset dispersa, ejus parentes, (eis enim 14 Haec dixit, et jubet tolli lapidem, etcap-
Car
ejus excita,
adhuc viventibus est mortuus) et maximemater, sam trahi extra monumentum. Quod cum fac- jnu»
rontendit
quae maximo et germanissimo amore, ut filios tum esset, ubi, eajubente, apertus est loculus
solent matres, otim prosequebatur , magnum cernitur miraculum, et ad videndum divinissi-
ignem habebant in visceribus, simul quidem mum, dicendum jucundissimum, et ad ea
et ad
et ut filium desideranteset cupientes conspici quffi praecesserunt, confirmanda validissimum.

parentes ejus, qui adeo clarus erat miraculis. Decem et octo menses praeterierant post mortem
Mater ergo non ferens cordis impetum, arbi- et quf tot ante dies erat mortuus,
nullum habuit
trata, esse quid parvum et nihili faciendum, signum, non corporis fluxionem, non compagis
et non satis firmam pias matri excusationem solutionem non carnis consumptionem non
,
,

viae longitudinem et senectutis imbecillitatem, nigrorem non aliquid, quod esset evanidum
,

horum omnium nullam ducens rationem, pro- aut quod emarcuisset, et esset liquefactum : sed
fecta Bysantio, ad id, quod jam prius dixi- totus videbatur recens, perinde acnupereura si

mus, Charsianum incredibili pervenit celeri- reliquissetanima. Propemodum videbantur esse

tate. Deinde cum adspexisset eorum multitudi- membra cum motu, genae cum rubore, labra
nem, qui assidue accedebant ad sepulcrum, et cum flore, os cum anhelitu. Existimasses, te eum
donum, quod assequebantur, qui multis et variis omnino videre non mortuum, sed potius dor-
laborabant morbis et affectionibus, et quam ce- mientem, aut seipsum colligentem, et diligen-
lerem adipiscebantur curationem ipsorum, in- tius aliquid meditantem. Porro autem ipsaa tu-
quam, malignorum spirituum, morborumque et nicae, ipsae vestes stragulae adeo erant integrae
affectionum, ut qui perinde ac si horribilem ter- et illaesae, et nullo detrimento affectae, (quod at-
rorem, et accedere non permittentem, eis incu- tinet ad sepulturam ) atque si fuissent positas in R
tiatsepulcrum, non possint permanere:velpotius arca, et diligenter custoditae. Est mortuiscorpo-
ut hostes quidam et inimici, qui fortis Imperato- nbus ex injucundum ac tetrum. Est ves-
se quid
ris ne possint quidem ferre conspectum, sed eos, tibus quoque, quae longo tempore jacuerunt, et
quos ceperunt, statim dimittant, et in fugam se aliisejusmodi malus quidam odor, etquioffendit
conjiciant. Haec cura illa vidisset, et sepulcro odoratum. Illic autem nihil ejusmodi, sed bonus
jucunde et canore deflebat,
fuisset circumfusa, odor, et gratia et delectatio, taraquam non ali-

partim quidem filium lugens ut mortuum, par- quod sepulcrum et loculus, sed hortus esset aper-
tim autem ut ex Deo viventem, et tantis digna- tus.Probanturea,quae dicta sunt, et quod corpus
tum miraculis admirans : et ut quae ipsa quoque esset adhuc integrum et recens, ex hoc, quod
gratia et gloria frueretur, et eo nomine gloria- sequitur.
retur. 15 Quidam monachus, Joseph nomine, sacer- mllexibik;

et adsepul- 13 Fili, voce dicebat altiore , fili, lux aeterna dos, et qui pietati studebat, cura tunc adesset, cti/tis indit-

amplexus mortuum, cona- mn^

""'"''
crum maternis meorum oculorum, fili arcanum quoddam et subiectis manibus, et
nffectibus ineffabile bonum parentibus undenam tibi haec : batur erigere. Ille autem cedebat, et videbatur
indulget.
clara et magna lux curationum? Undenam co- parere, et seipsum tradere. Erectus itaque fuit
piosa fluxit gratia spiritus? An sunthaec omnino vir ille admirabilis, articulis et compagibus recte
piae vitae rerauneratio, et occultorum laborum? inter sese habentibus. Quod cum vidisset pres-
An potius non solum remuneratio, sed arrha et byter, et metu esset repletus, rogavit, ut per-
procemium bonorum, quae te post haec manent? mitteret ea auferre, quibus erat indutus. Ipse
Sum ego revera beata inter matres, quae digna autem rursus paruit, et manus remisit presby-
sum habita, quae essem et vocarer mater talis tero et pedes, ut iis uteretur ut vellet. Exuit
filii. Non tibi amplius contexo lamentationes ergo eum sacerdos tunica, et eum altera induit.
maternastamquara filio, sed tamquam Dei amico A pedibus vero amovet non solum calceos, sed
hymnos cano spiritales. Non amplius te voco ea etiam, quae intus erant ex serico imposita
filium, et fructum ventris mei, sed filium Dei pedibus. Haec ergo omnia tam facile fecit, et F
per gratiam, non ex sanguinibus, nec ex volun- citra ullum laborera, perinde ac opem fer-
si ille

tate carnis, sed revera natum ex Deo. Quem ret sacerdoti, et se traderet, ut eo commode uti
cum ipsa genuerim carnaliter, ab ipso rursus posset. Deinde eum rursus reclinat in ea, qua
vicissim generor spiritaliter. Nec erubesco eum prius erat, figura adeo ut id totum divino fac-
:

vocare patrem, cujus verus pater est ille cceles- tum sit consilio, quod sic sepultus fuerit, uterat
tis cognati autem, angeli et Sanctorum omnium
: antea ut vel ex hoc esset raanifestum omnibus,
:

chori, bonorum operum communione, et aequa- quod post sepulturam manserit corpus potentras
litate remunerationis. Curam gere parentum ,
interitu et dissolutione. Quod quidem visuiu
quibus est gravius tui desiderium, quam senec- multis dffimonibus et morbis causa fuit, ut fuge-
tus. Atqui, o charissime pulcre carnali tuae
, rent et merito si enim etiam cum esset abs-
; :

raatri referes gratiam pro datis alimentis si , consum, erat eis terribile; postquam apparmt,
spiritali tuo patri tuis intercessionibus eam red- quomodo non esset ejusmodi, ut non posset ora-
das familiarem. Pulchre quoque patri tuo refe- nino sustineri?
utietj»
res gratiam, quod te ad hoc, ut esses, produxerit, 16 Quid posthaee est consecutum? Cnntende-
tpsw
si ad ejus senectutis et imbecillitatis requiem batmater, sacro sublato corpore, domum reverti.
orta
sinus Abrahae petieris. Haec nunc a te conten- Haec enim, dicebat, stella ex meo ventre
dunt et patris canities, et matris in partu dolo- con-
est. Qui autem in ea habitabant regione,
res, et ubera, qua? tu, qui es
omni ex parte per- tendebant non concedere, ut id aggrederetur.
fectus, suxisti, eum adhuc infans. Curam
esses Nam etsi, dicebant, ex te processit illa stella,o
gere parentura, curam gere cognatorum. Laeta- Quonio
cernitur tamen apud nos occidisse.
tales
bitur, sat scio, Deus, quem tu honorandum cen- ergoeum a nobis auferes, qui miraculoruni
osteiidtt
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 325

Ex te pulcher quidem germina- quos sentiebat ex eo, ferre dolores, cum rescivis-
ostendit radios?
apud nos produxit botros mira- mortuum vitam afferens corpus afferri,
set illud
vit palmes, sed
placuit. ut nos frueremur musto et magna flde et animi ardore ei facta obviam,
enlorum, et ei

gratiarnm et curationum. Non erat

Deo difficile, tamquam viventi et audienti Sancto ad loculum
unde processit. eum voluisset
illuc rursus di- ei morbum dixisset, ardentis fldei mercedein,
si
repugnare judicio Dei celerem invenit curationem. Ejusmodi miracula
yertere. Ne videaris ergo
neque nobis divinas gratias invi- faciens, et eam a Deo gloriam adipiscens, By-
et voluntnti.
Ne nos fonte privaveris. qui non nobis so- zantium tandem introducitur corpus parentibus
deas.
communiteromnibusest ad fruen-
sed etiam
jucundissimum, mortalibusque utilissimum, ma-
lis,

dum Ad gloriam tibi sufflcit, quod

propositus. lis spiritibus potentius, aegritudinibus et morbis

apparueris, de cujus etiam mortuo validius, medicamentum vere inexpugnabile :

ejus mater
eorpore tanta est cnntentio. Nos prius ex hac
neque valens solum adversus unum morbum,
sed, ut semel dicam, resistens omnibus.
expelles patria, quam hoc bono nobis a Deo
dato
nostram prives patriam. Illa postquam haec au- 18 Mater ergo laeta tali reditu fllii, et simul quad CPoli
honorifi.ee de-
diisset, sciens esse sibi aliquod sapientiuscapien- caput in Christo tollens, splendoremque et ma-
ponitvr.
consilium, quievit. Deinde autem cum jus- gniflcentiam in tempore ostendens, argenti ma-
dum
sisset omnes valere, domum revertitur. Ille
vero gno sumptu capsam induit non solum id faciens,
:

pius in primis monachus et sacerdos ,

de quo tamquam in gratiam filii, sed eum studens hono-
priusdiximus, cum remansisset, et dierum mul- rare, tamquam Dei amicum : ut illud quidem

titudine omnem expulsisset* suspicionem, et in esset naturae, hoc vero pii animi, et mentis Deum
•
npulisspt
eo custodiendo effecisset custodes socordiores, amantis. Cum ergo capsam argento parentes
sic

noctu ingressus, divinum suffuratus est thesau- optimi circumdedissent, hoc vere sacrum tem-
rum, et cum furto aufugit. Sed odor miraculo- plum deponunt in pulchro teraplo, quodipsi Dei-
rum ostendit unguentum quod celabatur et
, ,
parae construxerant, communes hominibus effecti
morborum curatio fuit furti accusatrix. benefactores, dato dono, quod extenditur in sem-

B 17 Mulier enim quaedam, dum is in via ferre- piternum : per quem daemones fugantur, morbi

tia CNim tur, et qui eum ferebant in quodam, ut est con- solvuntur, et Deus in omnibus. et per omnia
in

rersusmiracu- sentaneum, vellent loco requiescere illa, in- ,

gloriflcatur. Quoniam eum decet omnis gloria,
/is rtoram
quam, cuma maligno vexaretur spiritu, in locu- honor et adoratio, nunc et semper, et in secula
lum irruit, et graviter insiliit, etveluti a magno seculorum. Amen.
fluctu fuit exagitata. Deinde cum Sanctum tur-
non illa qui-
pissimis esset insectata maledictis, ANNOTATA.
dem omnino, sed qui eam inhabitabat, quem
adversarium dixeris, fortis ille ab eo percussus a Parthenonis ejusdem vel saltem synonymi si-
recessit, abiens in loca, ad quae a Deo fuerat tum individuum fruslra qucesivimus die 27 hujus
condemnatus. Illa autem sana domum rursus in Commentario prcevio ad elogium S. Anthusce
est reversa. Non longum tempus intercesserat, virginis, num. 6 qui ex neutro loco extundi po-
:

et virgo quaedam praefeeta monasterii, quod vo- test. Ejus itaque notitiarn, siqua eliamnum sit-

eabatur Mantineum a, cum secreto quodam et persit, incolis aut accolis explanandam relinqui-
gravi morbo laboraret, et non posset graves,

DE S. NEOTO GONFESSORE
li. c.
IN ANGLIA
COMMENTARIUS PR^VIUS.

I. Sancti cultus et Actorum scriptores.

tJHCA Sanclus ob sacri corporis translatio-

ic opimos reditus habuerunt, ut in libro Guilielmi
touh S77

llitfjUKS

S. limli ml-
tafo Cormir
H nem
et diversum venerationis locum in
duabus A nglite provinciis annuntiatur,
ut patet ex Eduardo Maihewio, qui in
Trophceis sanctorum Anqlorum die 31 Julii sic
linbet: Neotstokii in Cornubia, sive potius ad
Conquestoris videre est.
2Alterumvenerationislocum m Huntingdonia
idem Camdenus pag. 366 operis citati ita assi-
gnat : Meridionalem partem Usa fluvius, quem
saepe dixi, alluit et floribus vestit ad quem inter
:
e(
nia
Huniinodo-

Md. Neoti oppidum, vulgo S. Needs , in Comitatu alia obsecurioris famae, tria adsident notissima op-
Huntingdoniensi, sancti Neoti abbatis, viri sanc- pida. Ubi relictis Bedfordiensibus, hunc agrum
Camdenus in sua Bri-
tissimi et doctissimi etc. subintrarit, primum invisit sancti Neoti fanum,
tannia pag. 138 et sequente priorem antiqui cul- vulgo S. Needes, a Neoto viro cum docto tum
tus locum ila indicat : Leskerdae adjacet quae sancto, quiinpropagandaChristi religione omne
olim ecclesia S. Guerir, id est, si interpreteris vitae studium consumpsit, cujus corpus a Neot-
e Britannico, S. Medici, nbi, ut scribit Asserius, stok in Cornwallia huc translatum erat, et in
rex Alfredus in oratione prostratus ex morbo ejus honorem Alfricus, Elfridi Comitis palatium
convaluit. Cum autem Neotusvir eximia sancti- in monasterium convertit; quod latifundiis plu-
tate et doctrina in eadem ecclesia postea conde- rimis Roisia, uxor Richardi, domini de Clare
retur, alterius lumini ita praeluxit, ut inde Neo- statim a Normannorum ndventu locupletavit.
testow id est Neothi locus, nunc S. Neoths, Antea vero hic locus ab Ainulpho viro etiam
vocaretur, virique religiosi, qui ibidem Deo fa- sancto Ainulphsbury dicebatur, quod nomen in
r
»ulabantur,clerici S. Neoti dicerentur, satisque ejus parte etiam adhuc superest. De aliis dona-
tionibus
 326 DE S. NEOTO CONFESSORE.
lionibus ac privilegiis, posteriori hitic coenobio pus S. Neoti, quod reverenter secum
detulerat
concessis, videri potest Monasticon Anglicanum monachis, quos digniores se credebat, *«"""
tradidit'
tomo I pag. 368 et sequentibus, quia hcterodoxos Atilli munus a Deo collatum gratanter
sibi C
sus-
scriptores non rejicimus, dum avita.m majorum ceperunt, et juxta altare sanctae Dei
genitricis
suorwn erga Sanctos pietatcm fatcri coguntur. Mariae in aquilonari parte honorabiliter
colloca-
probatur ex 3 Joaimes Spedus in Theatro Britanniai lib. I verunt. Ibi usque hodie a fidelibus veneranter
ipsis scriptori- cap. xxixpag. 58 de eodem Huntingdonice mo- excolitur, ejusque festivitas 11 Kal.
Augusti ce-
bvs hetero- nas/erio et u/tirna ejus ruina sic scribit: In pro- lebratur. Hoc loco corpus S. Neoti pro
rh.ris. notabili-
rainenti et projecto illius angulo in memoriam bus ejusdem Sancti reliquiis accipiendum est, ut
S. Neoti, Glasconia? monachi, filii, ut vulgo cre- poslmodum ostendemus. Nunc de variis Actrmmi
debatur, Ethelwolsi Visi-Saxonum regis (cujus scriptoribus aliqua prwmonebimus
Neoti corpus a Neotstoke Cornubise ad Ainul- 6 Primus, qui Vitam S. Neoti conscripsit, est Aud
phsbury, ab Ainulpho viro etiam sancto tum di- auctor nobis ignotus ; sed ipsi Sancto comvus,
ttt *wlT,«
ctuin, nunc Einesbury, translatum erat) comes coiligo ex laudati Asserii Annalibus, quos Thomas c " ri; ""«.

Alfrieus et Ethelfleda palatium comitis Elfredi Gale unno 1091 Oxonice typis vulgavit, uhi
Asse-
in monasterium nigrorum monachorum conver- rius pag. 166 narrat, Mlfredum regem obimpro-
tit, quod a Danis dirutum et subversum fuit sed : visam hostium irruptionem in domo cujusdam
ex illius ruderibus Roisia conjux Riehardi, filii rustici diu latuisse, ut in Vita sancti patris
Neoti
comitis Gilberti de Clare in honorem Dei, virgi- legitur. Hcec eademverba leguntur ud annumSis
nis beatse Mariaa de Beeco, etS. Neoti prioratum in gestis Mlfredi regis, quce Asserius ei familia-
(tamquam cellam abbatise de Becco in Norman- rissimus litteris mandavit, et quce inter scriptores
nia) nigrorum monachorum, nuperqui stetit, ad quosdam Anglos apud Camdenum inveniuntur.
fanum S. Neoti anno Domini 1113 erexit quem ; Cum igitur Asserius, qui cum S. Nicoto vixit, Vi-
cum Henricus octavus demolitus esset, bis cen- tam ejus sua cetate scriptam citet, debuit ea non
tum quinquaginta sex libris, quindecim denariis diu post Sancti obitum exarata fuisse. Utinam
et quadrante aestimatus est. Sic nempe sacra pie- nancisci licuisset hanc scriptoris synchroni lacu-
E
tatis monumenta, quce prisca Catholicorummuni- brationem, quce forte alicubi cum blattis et tineis
ficentia ad honorem Sanctorum erexerat, nova luctatur ! Sedvix speramus, nos tam felices fu-
heterodoxorum avaritia destruxit, aut inprofanos turos, cum Mabillonius illam reperire non potue-
usus convertit ! Quamvis hcec ipsa adversartorum rit, et Maihewius eam periisse arbitretur.
testimonia immemorabilem S. Neoti cultum 7 Post hunc primum biographum, quantum alier mmsj-

ahunde prodant, tamen eumdern ex antiquioribus scimu.t,longo ternporis intervallo proxime sequi- ms SMI ''

x f "l,
scriploribus Catholicis confirmabimus. tur alter anom/mus, qitem Mahillonius putat ";9'| !<i'"

aliisquemo- 4 Asserius episcopus Scireburnensis, qui San- fuisse monachum celiceS. Neoti in Huntinqdonia,
numentis Ca- cto nostro synchronus floruit ac seculo x ineunte et ineunte seculo xn vixisse. Quidquid sit de hac
tholiconm. obiit satis clare innuit, Neotum non diu post
, MabiUoiiii opinione, qumprobabilis, sed certa non
mortem communiter pro Sancto habiium fuisse, est, accepimus integrum hujus anonymi opuscu-
dum in Vita JElfredi regis et in Annalibus suis lum ex Ms. codice beatee Mariae de Becco Her-
il/um glorioso sancti ac beatissimi nomine com- luini Ordinis S. Benedicti , congregationis
pellat. Prceterea Ingulphus,abbas Croyiandensis, S. Mauri Rothomagensis in Normannia,
dioecesis
Wilhelmus Ma/mesburiensis, aliique veleres An- ut in ipso apographo erat notatum. Mabillonius
glice scriptores ipsum eodem titulo exomant. His Vitam S, Neoti, quam in Actis Sanctorum Qrdi-
adde vetusta donationum ac privi/egiorum diplo- dinis S. Benedicti seculo iv part. II apag. 324
mata, ecclesiis S. Neoti concessa, quce in Monas- edidit, ex eodem monasterio adeptus est, ut in
tico Anglicano supra assignavimas. Denique eum- observationibus prceviis indicavit : sedihidempra?-
dem cultum testantur Auctaria Usuardina, alia- monet, majorem prologi partem, tamquam inuti-
que Cathoiicorum Martyrologia, quorum textus lem, a se refectam fuisse. Nos hiinc prologum da-
coacervare superfluum arbitror, cum communis bimus integrum una cum iisdem Actis, ut curio-
veterum et recentiorurn consensus hunc Virum ab sus lectorgenium auctoristanto faci/ius coqnoscat.
immemorabili tempore in numerum Sanctorum Ceterum ha>c historia interdum coirectione ac ex-
retulerit. plicatione indiget, ut per decursum hujus Com- F
(jiiifestumejus 5 Etsi inActis S. Neoti, Capgravio antiquiori- mentarii prcevii Annotatis apparebit.
et in
bus, nusquam legatur, quod pridie Ka/endas Au- GmW*
die 31 Julii 8 Huic anonymo suppar est, ni fallimw; Gui-
celehrarunt. gusti obierit, tamen cum Auctariis Usuardinis, lielmus Rameisiensis, a patria sua Ramesey sic
M ^. /(
.

Harpsfeldio , Maihewio, aliisque recenlioribus
lum ha.c die confidenter in
opere nostro colloca-
mus, quia Benedictini Beccenses in Normannia,
teste Mabillonio, antiquitus 31 Julii festum illius
colebunt. Prcelerea Ordericus Vitalis, quiseculo
floruit, lib. IV Hist. eccles. ad annum Christi 1073
testatur,annuam S. Neoti festivitatem secundo,
idestpridie, Kal. Augusti celebrari consuevisse,
quando de translatione reliquiarum ejus ad mo-
il- cognominatus qui stylo ligato et solitto \itam
, wus
S. Neoti composuit, quando in cosnohio Croylan-
densi monachum vet abbatem agehat. Ha>c alia-
que ejus scripta Pitseus recenset in catalogo smp-
xn torum Angtice ad annum Christi 1180, ubi eliam
exprimit prima plurium opusculorum verba, ex
quibus colligimus, nos habereea omniri, qua> iste
Guilielmus de S. Neoti gestis ac reliquiamm ejus
translatione in prosa concinnavit. Mabillonnts
iu

nasterium Croylandense ita scribit: Osketelus, /audatis observationibus prceviis de hac lucui/ri-
magnae monachus, ejusdem ecclesia?
nobilitatis
monet : Initium prosas Guilielmi Ranie-
tione sic
abbas effectus est. Porro Leniova soror ejus
siensis,qua in S. Neoti festo usi sunt olim
Enolfesburise domina erat, ubi tunc temporis Beccenses nostri, etiam accepimus, sed qu«
laU'

corpus S. Neoti abbatis et confessoris jacebat

sed dignumtantoviroservitiumnonfiebat.
Unde
praefata mulierWithelesiam accessit, et fratrem
suum Osketelum abbatem cum quibusdam Cru-
landensibus monachis illuc accersiit, ibique
cor-
datorio potius quam historico modo procedit,
ideoque a nobis omissa. Librum ejusdem GW"
deside-
lielmi de translatione S. Neoti hactenus
ramus. Vitam illam panegyricam, queemseae
cim sectiones seu forte lectiones divisa est, etm
prrvlermitlemtts;
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 327

pra>termittemus ; sed brevem translalionis narrtt- i/ii/ntantam sanguinis propinquitatem uon siluis-
llfTORE morc mediicevi liber vocalur, et qua set Asserius, a quo ulii Alfrcdi fralres recensen-
tionem, quce
,i.C
y,ibi/l'onius caruit, huic commentario inseremus. tur, et S. Neotus dumtaxat regis Alfredi cogna-

Qiutrlus denique biographus exstat apud tus vocatur. Prceterea pater S. Neoti, qui a
g
Oipgravium in Legcnda Sanctorum Anglios a Mabillonio tam confidcnter Eidulfus nominatur,
239 verso, nisi forle sit ipse Capgravius, qui in apographo nostro Beccensi clare appellutur
fol.
collcgerit, atque
Vitam illam exaliis auctoribus Eldulfus, quce expressio propius accedit ad nomen
exornarit. Certe videtur scriptorem Edulfi vel Aldulfi, quod Capgravius ac Pitseus
wd libito suo
nostrum anonymum, quem ediluri sumus, prce hauddubie in aliis codicibus invenerunt. Unde
oculis habuisse, cum non tantum iongiores ejus suspicor, amanuensem Mabilloniihic characterum
periodos contrahal, verum eliarn subinde iisdem icjnorantiaerrasse,quemadmodum alibiin iisdem
verbis utatur. Atlamen infine Actorum enumerat Actis cocemgenerepro gratiae legit, ut in Annotalis
sacras S. Neoti reliquias, ad monastcriuni Croy- observabimus. lnterea fatemur, nos dehoc Eldulfo,
landense trans/atas, quam trans/ationem verosi- Edulfo Aldulfo nullam in hisloria Anglica
vel

militer ex Guilie/mo Rameisiensi in compendium memoriam nusquam matrem Sancti

reperisse, et
redegit, et quam nos ex ipso Guilietmo postmo- nostri proprio nomine expressam legisse. Nunc de
dtim alia occasione referemns monastica S. Neoti vita qucedam discutiamus.
Eduardus Maihewius Acta anonymi noslri
10 13 Pitseus in opere de i/luslribus Anglice scrip-
monastimm
quando in Tropfueis Sanctorum
exstare nescivit, toribus ad annum Christi 883 affirmat, quod vitam amplc-
Aiu/lorurn addiem'i\ Julii de tribus S. Neoti bio- S. Neotus fuerit Ordinis S. Benedicti monachus xus est in cie-
graphis ita disserit: A tribus auctoribus vitae in coenobio Harinstoco, alii volunt in Glasco- nobio Qttmto-
niensi
sanctissimae lmjus Abbatis bistoriam conscriptam niensi. Maihewius hanc diversam de duptici coe-
comperimus. ab anonymo quodam sta-
Primum nobio opinionem facile conci/iari posse existima-
tim post ipsius obitum. Hujus meminit Asserus vit, si S. Neotus dicatur fortassis, quod in uno

ejus contemporancus in libro de rebus gestis monasterio inchoaverat, in altero prosecutus

AlfVedi regis, quem paucis elapsis annis, post- fuisse. Quidquid
sit de hac faci/i utriusque sen-

quam idem sanctus Neotus e seculo migraverat, tenticecompositione hactenus neminem veterum
elaboravit anno enim Christi 878 aliqua ex Vita
: scriptorum invenimus, quiasserat, Sanctum nos-
sancti patris Neoti, quae tunc exstabat, citat. De- trum in coenobio Harinstoco vitam monaslicam
inde a Guilielmo Rameisiensi, Croylandensi mo- duxisse. Guilielmus Ma/mesburiensis apud A Ifor-
nacho, qui claruit anno circiter Christi 1180. Ul- dum nostrum in Anna/ibus Anglicanosad
ecc/esice
timo a Joanne Capgravio : is enim in Legenda annum Christi 878 num. 3 inter alia de S. Neoto
Sanctorum Angliae, quam edidit, Vitam etiam sic scribit: Factus adolescentulus, cunctisparen-
sancti Neoti inseruit. Historiam primi periisse tum relictis rebus, mundum cum omnibus suis
arbitramur ; secundi nondum vidimus ; in tertia pompisabegit, sanctumque religionishabitum in
existimamus nonnulla haberi veritati minus con- monasterio Glastoniensi quod in maxiraa vene-
;

sona. Hoc postremum Maihewii judicium de Cap- ratione atque frequentia ab incolis omnibus fuit
gravio etiam quadrat in anonymum nostrum, ut habitum, devotussuscepit. Sic quoque anonymus
paragrapho sequente videbimus. noster Actorum scriptor. Guiiieimus Rameisiensis
et Joannes Capgravius de G/ostonicnsi monasterio
§ II. Aliquae Actorum circum- dumtaxat meminerunt , guando monaslicam
S. Neoti possessionem narrant. Verum occurrit
stantiee examinantur. hica/ia difficu/tas, quce jam proponenda est.
1n his discussionibus ipsum Actorum ordinem 14 Capgravins in supradicta Sanctorum Anglo- sed non sub
sequentes. aparentibus sanctinostriincipiamus. rum Legenda fol. 239 verso post alia de S. Neoto Dunstano ab-
Mabdlonius in prmdicti anonymi Actis pa-
editis hcec habet: In Glastoniensi ccenobio monachus bate, nt Cap-
trem S. Neoti gravius fatet
Fidulsum vocari existimat, et ad sub Dunstano abbate effectus est. At guomodo
asserit,
nomen istud ita notat: Hinc corrigendi Johaunes S. Neotus potuit monasticam vitam amp/ecti sub
Capgravius, qui patrem Neoti Ethelvulsum re- Dunstano abbate, cum Dunstanus p/us quam
gem, Alfredi magni fratrem et Johannes Pit- ; centum annispost Neotum obierit : il/e enimmor-
seus, qui Aldulfum appellatum dicunt. At vide- tuus est anno Christi 988, ut in ejus Aclis ad
tur hoc loco Mabillonius cum umbris pugnare. diem 19 Maii diximus : hic vero e vivis excessit
Capqravius enim in editione Londinensi annil516 circa annum Christi 877, ut postea ostendemus.
Vitam S. Neoti exorditur hoc modo. Rex quidam Adde, quod juxta Gui/ie/mum Ma/mesburiensem
iiiit Occidentalium
Anglorum acCanciae, nomine in catalogo abbalum G/astoniensum, quem Tho-
Edulphus, egregiae magis liberalitati studens, mas Gale anno 1691 Oxonice inter quindecim
quam mundanae serviens cupiditati multa enim ; scriptores Ang/os pag. 328 cdidit, Dunstanus pri-
de facultatibus, ecclesiis
atque pauperibus ero- mum anno 940 abbatiam Glastoniensem regere
gabat, cunctis ecclesiam
oppugnantibus scutum cccperit, in cujus locum yElwardus anno 962 suf-
delensionis libere opponebat. Dominus autem fcctus est. Hinc itaque sequitur, S. Neotum jam
cum sit excelsus humilia
respiciens et alta a uttra secaginta annos mortuum fuisse, anteqitam
Jonge cognoscens ejus opera respexit, eique fl- Dunstauus munere abbatis fungeretur.
hum dedit nomine Neotum. Non video, patrem 15 Maihcwius injam scepe laudalis Angtorum forte sccutu*
S. Neoti hic
a Capgravio Ethelvulfum aut Al- Sanctorum Trophceis ad diem 31 Jutii satis vidit anonymum
fredi magni fratrem appellari. hanc difficuitatem, ideoque sese ea sic obiter ex- Vitte scripto-
12 An forte ipse Mabillonius putavit, Ethel- pedire nititur: Verum, inquit, si sub Dunstano
rem,
"idfiim fuisse Alfredi magni fratrem? Sed tunc abbate Glasconiae vitam monasticam egerit,
tpsernet corrigendus est, cum Asserius in Vita re- alium hunc Dunstanum, a sancto Dunstano ar-
gisMlfredi scepius diserte asserat, Ethelwulfum chiepiscopo Canuariensi fuisse necesse est : san-
Alfredi regis patrem
fuisse. Si itaque rex Ethel- ctus enim Dunstanusarclnepiscopus Cantuarien-
'culfus
fu jsset paler g Neoti ^ Alfredus fuisset sis, cumhaecfierent, nondumeratinlucem editus.
l'ater S. Neoti,
quod verosimile twn putamus, Hoc effugium prcectusit anonymus noster biogra-
plius,
 328 DE S. NEOTO CONFESSORE.
phus, quiagen$'de monastico S. Neoti tirocinio docuissent verbum in Cornubiae
, solitudinen
01
in coenobio Glastoniensi sic num. 40 Actorum quamdam non procul a fano Petroci secessit
cum p
"!18

clare Dunstanum illum descrihit : Ibi tunc tem- praeceptore et libris, ut illic res divina
proprius
poris sanctus prseerat Dunstanus, paterinsignis, experiretur. Quandoquidem impostor ille ram .

et variis decoratus miraculorum signis, qui merito lum S. Neoti, qualis in Actis num, 29 app e i/„ tur
sanctitatis et discretionisacdivinae gratia digna- etqui num. 20 solus cum Sancto in eremum di»
tionis. Cantuariensis honoris apicem adeptus prceceptorem illius transfor
cessisse traditur, in

utrumque postea feliciter obtinuit numquam :

maveril, ac liheraliter maqisterio donaverit
enim (ut fertur) pastoralem ejusdem ecclesise cu- potuisset eadem liheralitate libros illuc
delatos in
ram deseruit. Huc accedit, quod in toto abbatum copiosam bibliothecam mutare. Scdutserio
dicam
Glastoniensium cataloqo, quem Guilielmus Mal- quod sentio, non arbitror, ipsos cordatos
hetero-
mesburiensis loco proxime citato exhibet, nullus doxos fidem adhibituros iis, quce hic et ulibi im-
abbas ibidem Dunstanus nominetur. Iqitur tan- purus iste apostata e cerebro suo fingit, e t $i
ne
tummodo superest, ut fateamur, ab anonymo ullo teste pro suo contra Catho/icos od.io
impu-
Actorum scriptore et incauto ejus seetatore Cap- denter effutit.

qravio hic turpiter eiratum esse. 19 Cum S. Neotus septem annos in solitudine
poste, ( , (1 „„'""
qui postcnor 16 Anonymus ex hoc errore lapsus est in alte- illa transeqisset, Romam
a memorando F4"«Z
petiit. et

etium perpc- rum quo perperam putavit , Adelwoldum vel

,
Papa Marino cum honoris reverentia susceptus mk """"<"
ram S. Adcl- Mtheiwotdum fuisse in monasterio Glastoniensi est, ut Acta nostra num. 23 loquuntur. At 882 '

hic
woldum con- iterum manifesta temporum vel personarum con-
synchronum et familiarem S. Neoti socium, ut
discipulum
S. iVeort facit.
num. 12 Actorum indicat his verhis : Vir Domini fusio occurrit, et Romana S. Neoti peregrinatio
pretiosus unum sibi prse ceteris elegit familia- nullo modo componi potest cum pontificalu Ma-
rissimum, nomine Adelwoldum, qui postea rem rini Papce, quem alii Martinum appellant: nam
patris ibidem sortitus et nomen, Wintoniensis juxta exactiores chronoloqos Marinus anno Chri-
ecclesiae pontifex indesublimatus est, cujusvita sti 882 Romanam S. Petri cathedram ascendil

gloriosa Deo complacuit, et mors in ejus con- et post brevem Ecclesiai qubernationem anno 884
K
spectu praedicatur gloriosa. In Vita istius Adel- e vivis excessit. Si iqiturevicero, S. Neotum ante

woldi vel Mthelwoldi die prima Auqusti apud annum Christi 882 ohiisse, evidenter constabit.
Surium hcec leqimus : Ethelwoldus porro Glas- illum Romce aMarino Papa susceptum non fuisse,
coniam petiit et sub abbate Dunstano habitum quod anonymus Aclorumscriptorperperam affir-
monasticum induit. Ex hoc ipso Ethelwoldi tiro- mat. Nunc itaque de tempore, quo S. Neotus ex
cinio, quod sub abbate Dunstano posuit, patet hac vita miqravit, disserendum est.
crassus anonymi noslri parachronismus , ut ex 20 Acta nostra cap. m
exponunt, quomodo uiwm.n.
numero prcecedente satis colliqitur. Idem mani- S. Neotus, prcenunliata prius Mlfredoregipaga- swyrieiie-

norum Angliam incursione, etiam eidem im- tim

feste apparet ex morte Ethelwoldi, quce in iisdem
Actis apud Surium exprimitur ."Obiitsanctus
ita
episcopus Calendis Augusti, anno salutis non-
gentesimo octogesimo quarto. Hcec obiter dicta
sintex Vita S. Ethelwoldi, quce ad diem primam
in
minentem suam mortem prasdixerit his verbis
Ego vero, meae tempore resolutionis instante,
post modicumviam universitatisingrediar: quae
tibi praedico, credere non differas. Hasc enim

Auqusti accuratius illustrahitur. mihi Domino revelante, meque ad optatum lit-

Sanctus, mu- 17 Sanctus noster exemplo plurium Sancto- toris portum sua gratia perducente, in proximn
tata vita cgb- rum a ccenobitica vivendi ratione transiit ad soli- noveris adimpleri. Deinde post narratam Sancti
nobitica in so-
tariam seu eremilicam, ut anonymus Vitce ipsius nostri mortem in iisdem Actis cap. iv num. 47
Htariam,
scriptor num. 20 et sequente exponit his verbis : hcec sequuntur : Eo tempore, anno videlicet ab

Tandem vir Dei Neotus intra se deliberans ho-
minum declinare frequentiam et exhibitam sibi
ab hominibus honorificentiam, sicut omnimodis
evitabat jactantiam, divino praemonitus oraculo,
Incarnatione Domini octingentesimo septuage-
simo septimo, octavo Idus Januarii , contigit
quemdam immanissimae crudelitatis tyrannuni,
Gitronem nomine cum magno ac belligero
,

intra Cornubise confinia, remota perquisivit soli- classium apparatu Anglorum insulam invasisse.

Ad hoc enim elongavit fugienset

tudinis loca.... Ex his lextibus inter se collatis et mature expen-
mansit in solitudine. ut soli Deo solidius adhae- sis Neotum ante hanc paganorum
colligo, S. F

reret solitarius ; et cum nihil ei deesset in con- irruptionem mortuum esse, cum Sanctus Mlfredo
ventu ad justitiae perfectionem, summopere regi diserte significet, tempus mortis sua imlare,
tamen nitebatur in secessu ad ejusdem perfectio- ac
et se brevi viam universce carnis ingressurum,
nem ibi enim vires exercebat, quas antea col-
: denique omnia eventura, qum ipsi de calamitosa
legerat; ibi vitam exhibebat,
quam antea in hostium incursione ac inferenda tandem ilhs clade
scriptis didicerat. Hcec fusius
ex Actis nostris anteaprcedixerat. .

: ,„
referre volui, ut hcereticum quemdam calumnia- 21 Prceterea juxla vetercs Anglim historkos «| *^(f .

exeratu »«^
torem tanto evidentius mendacii convincerem. Mlfredus rex anno 878 post Pascha cum
eujus muta- 18 Quamvis hcec veteris auctoris verba monasti- suo paganis occurrit, et Gitronem prmlio siipera-
causam
tionis cam ccenobii Glastoniensis disciplinam diserte vit. Sed ante hanc pugnam S. Neotus
solbato
Balaus men- laudent, et illam vitce mutationem divince volun- regiMlfredo de nocte apparuit, ut anomjnius
daciter ussi-
tati ardentique majoris perfectionis desiderio noster a num. 55 narrat, eumque sic allorulu
gnat.
expresse adscrihant, tamen mendax Balceus in est : Pone igitur modum tristitiae, ac de cetero
operede illustribus Anglice scriplorihuscenluriall, desiderata perfruere jucunditate : ad hoc eni
cap. xxm aliam hujus mutationis causam lecto- me misit Dominus de SupernaSanctorumquiete,
ribus suis obtruderenon erubuit hoc modo : Neo- post «
ut tua jam terminetur miseria. Deinde
tus Adulphius vel apud Anglos Orientales vel reporKn
verba, quibus S. Neotus Mlfredo regi
apud Cantios nobiliter ortus, ut litterarum vaca- dam de barbaris victoriam promisissc "'""'j/
ret studiis, in Glasconiensi ccenobio monasticae His
scriptor Actorum num. 56 ita concludit :

vitae statum elegit quorumdam postea monas-

:
tis, Sanctus disparuit, iterumreceptusingW •

terialium aspernatus nos

ignaviam, quod Dei non Ex his aliisquc, quce eodem capite in Actis
"1
refcrim 1 '
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 329

putamus, tdS.Neotns jE/fredo apparuisse in prcelio,quod rex nuno

refenmtur, evidenter sequi
ille

moriem suam Mlfreda regi apparuerit, ei 878 ciini Gitrone pagano inirii.
C post
0.
ante illud prmlium
uno alterave anno mortuus
fuerit. Idcirco initio hujus Commentarii in mar- § ITI. Tleliquire et variae earum
bitum Sancti circa annum 877 assignavi. translationes.
22 M fortasse nonnemo dicet, guod illa appa-
riiin, guam anonymus Actorum scriptor S. Neoto Postquam pub/icus Sanctorum cultus cr Au- Corpiis

ab aliis aucto- i/li,, proscriptus non facile a nobis dici S. rVeott,ciy'tis

est,
attribuit, S. Cuthberto adscribatur
(/uos Guilielmus Malmesburiensis potesl, „bi//„ii, Imr lcmporr nnmrs vencrunilrp hodiedim
ribus inter ptxucasretitpiia
S. Neoti rcliqiiiw ilrlilrsraiil. MiibillnniuS iu
II de Geslis regum Anglorum
lii,
cap. iv sic nar- noscunfur,
Mlfredus rex,dequo Aclis Sanctorum Ordinis Benedictisec. rrpart. II
rnl : Solebal ipse (nimirum
postea in tempora feliciora reductus, pni/. 338 nobis tantummodo mdicat, maxillam
i/,i agit)
S. Neoti in Becreusi Xi„n/„iiiiia> monasterio as-
casua suos jucuada hilarique comitate familiari-
srrraii. Letunihci in MonOSticO Aii,//ic„iin
bus exponere, qualiterque per beati Cuthberti
plerumque nios est jiui/. 368 de r.niriis e/usi/em Saiiiii a sc risis il„
meritum eos evaserit ; sicut

mortalibus, ut eos illa juvet meminisse, quse lesiuliir : Viili tunicam interinrem sancti Neoti
nam cum quadam die ex panno villoso, more Hibernico pecten sancti
olim horruerint exeepisse
:
:

domi sociis per Neoti ex ossiculo duos digitos lato, insertis pis-
in insula inclusus solus esset,

fluminis ad piscandum corpus dispersis, cium denticulis instar maxillse lupi fluviatilis.
oram
ciiris ssgrum sopori commisit, et ecce Cuthber- Alias istius Sancti reliquias, qua>. forte ad Ca-
t/iiilic„s rri/iniirs ranslalir simt rrl ailliuc in
iiis, Lindisfarnensis quondam episcopus, his I ,

donnientem alloquitur : Ego sum Cuth- Ani/liu latent, lipsanophilis Aiii/li.s investigandas
verbis
relinquo, ct anlii/iiaui sucriiruiu iissiuni rrnera-
bertus, si audisti; misit me Dominus, uttibi
tionem. ruriasque ciiriun Iraiis/aliiiiics r.r relcri-
prospera annuntiem quia enini Angliajam du- :

dum peccatorum pcenas enormiter luit modo ;

bus auctoribus deseribo.
tandem Deus indigenarum Sanctorum meritis 25 Aclu nostra num. 14 primdm S. Neoti se- E
supeream misericordise oculo respicit. Tuquoque pu/tiira/n sic ind/cai/l : In eadem autem ecclesia, tasCornubia,

tam miserabiliter regno extorris, gloriose post quam iilem Domini Confessor atque sacerdos a ubi sepulfwn

primis construxerat fundamentis, sacrum ejus fuerat,

paucum tempus in solium reponeris, atque adeo
tibi signum eximium dabo. Venient hodie pisca-
ac venerabilecorpusculumveneranter est huma-
tores tui magnam vim grandium piscium corbi- tum, et a dignis digne reconditum. Ecclesiam
bus evehentes quod erit eo mirabilius, quia bis
;
illam in Cornubia sitam fuisse, patet ex Asserio,
«liebus gelante aqua fluvius asperatus nihil tale qui in Vita Mlfredi ad annum 884 narrat, quo-
sperare promittit super hoc hodie gelido rore
:
modo rcx ille opem Sanctoium implorando
stillaus aer omnem piscantium artem eludit. prompturn iliuturni moibi lenimeii invenerit :

Verum tu fortunae secundae compos regaliter Cum Cornubiam venandi causa adiret, iiu/uit,
feceris, si adjutorem tuum Deum et me ejus et ad quamdam ecelesiam orandi causa divertis-
nuntium competenti devotione demerueris. Hsec set, in quasanctus Neotus Gueryr requiescit, et

dicens Sanctus, regem soporatum sollicitudini- nunc etiam sanctus Neotus ibidem pausat, sub-
bus exuit. Eadem S. Cuthberti apparitio, aliis levatusest. Vi.de, qua' de Imc ecclesia superius
circumstantiis ornata, in opere nostro ad diem uiiiii. 1 ex Camdeno diximus.
20 Martii tomo III ejusdem mensis a pag. 127 Ji\ Xesrimus, quaiilo aiiiiiiriiin spatin riir/ms in Uuntingdo-
fusius referlur. S. Nenti //( Cnruubiii qiiirrerit, et an iiulc totu/n niam
i/ityue testi- 23 Ex his iufeiri possct, dcbili fundamento posteu iii Hiiutinijiloiiiam Iraiislnlain fuerit :

watHsostendi-
uiii argumentum, i/uoi/ ex apparitione S. Neoti iiiiiii anoni/mus de translatione in Huntinqdonianx
ta
desumpsimus, cum ea forte S. Cuthberto sit ad- iKin mcminit, ct in Actis nostris iiain. IQita loqui-

scribenda. Sed nolo Idc operiosius disputare, an tur, acsi rclii/aiii' istius Sancti suo temporeadhuc
ea apparitio alterutri oel ulrique tribui possit, in piiiirieeclesi.it requiesrcrciit Joaiiurs llriim/nii .

riiui saltem Asserius in Vita Mlfredi regis ad ii/ibiis qui circa finem seculi xn flo-
Jorimlriisis,
ihiniiiii Christi 878 agens de adversis, qum eidem ruisse videtur, inter decem scriptorcs U/storim

hoc tempus conHgerunt, ita loguatur :

regi circa Ang/icanm col. 818 de JEIfredo rege etiam ita
Beatissimus vir Neotus adhuc yiyens in carne, scribit Cornubiam adiit, ecclesiam sancti Gue-
:

qui eratcognatus suus, intimocorde doluit, ma- vori, ubi sanctus Neotus requiescit, visitavit. et
ximamque adversitatem nb hoc ei venturam spi- ibi pro morbo sedando aut saltem immutando

ritu prophetico plenus pr.edixkrat. Ej hae Deum rogavit. ,Observa quod non dicat re-
,

phrasi colligo, S. Neotum jam fuisse mortuum, quiescebat ; sed requiescit, quasicorpusS. Neoti
i/iiiiiii/n ,;, adversa Mlfredo acciderunt : frustra ad suam mtatem ibiilrm iulliiir persisterrl,
iisquc
riiim adderet, guod illas calamitates Sanctus ad- Sedex diccndis apparcbil majorem reliquiarum ,

hnc vivens in earne praidixerit, si adhuc oixisset partem non tamdiu Cornubia relictam fuisse.
in

tempore, quo eoenerunt. Quinimo Martyrolo-

••ii
27 Alfordus noster in Annalibus ecc/esim An- incerto tempo-
i/iinn Aiii/liriiui , aniio 1608 cdiluin, mortem q liruiuc ail iniiiumHdO numASdicit ci-.vcincertuin. ,v translatum
S. Neoti rirrn „111111/11 871 collocat. Allnuiii Mor- quamdiu Neoti corpus in Occidente illo manse- est.

tyrologium, quod anno 1640 Anglice impressum rit, nam constat iude in Icenos translatum, ac
est, obitum ejusdem Sancticirca annum 890 con- in Huntindoniensi agro deposituin. Ibi oppidum
signat. Sed sicut prima editio Martyrologii An- cernitur, quod hodieque a sancto Neoto vulgus
glicani fortasse obitum istius Sancti nimis prce- appellat Saint-Needs. Mabil/oniiis iu Appendice
vertit, i/ii secunda editio eumdem nimis oidetur ad Vitam S. Ne<>ti, postquam supra memoratum
differre. Ai quiscumque sit oerus mortis cjus Joannis Broomtoni lextum allegaverat, ei oerba
niiiius, saltem biographus noster manifeste sibi anonymi nostri explicuerat, de tempore /iriinw
contradicil et a recta chronologia aberrat, quando translationis ii„ judicat Existimem, corpus sa- :

'ii
Neotum Romma Marino Papa
Actis asserit, S. crum Ainolbesbiriam in agro Huntindonensi
susceptum fnisse et nihilominus jam mortuum delatum fuisse pontificatu Adelwoldi episcopi
Juhi Tomus VII. 42 Wintoniensis.
 330 DE S. NEOTO CONFESSORE.
Wintoniensis, quando eo in loco S. Neoti cella rantes, se eum habereassererent : etcontra. nun
a Ucto
instaurata est, ut dixi in observationibus praeviis. nisiapud nos eum esse satis pertinaciter conten- Kf
G.C.
In illis obscrvationibus prceviis num. Sex Mona- deretur, placuittam abbatiquam fratribus fidem
stico Anglicano retulerat, quomodo S. Adelwol- superjam dictis consulere oculatam. Cum ereo
dus, roganteLeofrico comitc etuxore ejusLcofleda, summa devotione accensis cereis, cum litania-
ijui locum suppeditarunt, labente seculo x mona- rum decantatione convenientes ad locum et ,

chos ex coenobio Eliensi et Torneiensi acciverit, loculum cum timore Domini infringentes, the-
et in Uunthujdoniensi S. Neoti cella constituerit. cam ligneam diligenter ferro circumquaque
Ipsitm Monasticon Anglicanum tomolpag. 369 clausam reperiunt, et ea iterato reserata, ali-
consuli potest Porro historiam et circumstantias
. quid aspiciunt, unde et verum probetur, quod a
hujtts primce translationis, etsi de rei substantia nostris ex majorum traditione praedicatur, et
satis constet, nusquam in antiquis monumentis non omnino falsum, quod a fratribus apudsanc-
invenire potuimus. tum Neotum manentibus affirmatur inventum :

Postmodum ex 28 Certiora proferemus de altera earumdem est enim et hic esse Neotum et ibi nihilominus
Huntingdonia relic/uiai-um translatione, quam Ingulphus syn- esse posse Neotum, quia cum pro parte majori
ad Croylan-
chronus et postea abbas Croylandensis in sua alicubi res esse dicatur, profecto et apud nos
dettsemonaste-
rium delata;
Historia descripsit his verbis : In tempore itaque esse, rationabiliter dici potest, et apud eos, si

sunt domini Osketuli abbatis Croilandiae, cum sic Dani tamen habent reliquiarum ejus, quod nobis
id

totam terram inquietarent, indigenae de villis et deest reserata etenim, ut supra dictum est
:

vicis ad civitates et castella, et plurimi ad palu- theca illa lignea, repertasunt intus testacapitis,
'
forte lacuum des et lacum * loca invia refugientes, Danorum ossa tibiarum, ossa coxarum, de collo, de scapu-
transitum et discursum pro anima praecavebant. lis et thorace nonnulla; et has nemo majores

Accidit ergo, quamdam magnam dominam villae, dignioresque partes corporis ambigit.
quae Elnophesbiry vocatur, Lefwinam nomine, 31 Potest nihilominus et apud illos major,
i forte k
sororem scilicet ex parentum propagine domini quoad numerum, reliquiarum ejus pars esse, si Huntingdo-

Osketuli abbatis Croilandiae, ad Witlesey tunc tamen residuum liabere eos constet nam cum : '««S.Aeoii
villam suam venire, et secum sacras reliquias, eum mulier venerabilis Levina hostilitatis tem- ce,ku
'l
l
1 m
scilicet sacratissimam glebam sancti Neoti con- pore, securitatis causa, et amore Osketelli tunc ^S ^
r

n
fessoris de Elnophesbiry, quia minus honorifice abbatis Croylandiae transferre statuisset, votis
E
jacuerunt ac Danorum depraedationi patuerunt, suis satisfactum credidit, si, relictis in sarco-
in scrinio ad id aptato deferre. Quae dirigens phago uiui cum cineribus costis , spondilibus,
celerem nuntium ad fratrem suum, dominum aliisque ossibus minutis, ea transferret ossa, quaa
abbatem Osketulum supplici postulabat suppli- majora erant, etideo minus barbarorum rabiem
catione, quatenus cum congruo fratrum suorum latere possent. Nec est credibile, deceptam fuisse
comitatu Witlesiam placeret accedere, et dictas mulieris sanctae sollicitudinem, cum et domina
reliquias S. Neoti confessoris secum in suum fuerit fundi illius, etejusdem Confessoris cultrix
monasterium cum digna reverentia deportare. devotissima utpote quae eidem oratorium eo loci
;

Ille gaudens et exsultans, assumptis secum qui- construxerit. Sed barbarorum, ut dictum est,
busdam fratribus, Witlesiam adiit et dictas sanc- crudelitatem metuens, cum amediterraneispar-
tas reliquias cum debita honorificentia et psal- tibus ad loca tutiora confugeret, exiruias dilec-
morum melodia ad Croilandiam transtulit; ac tionis intuitu, etiam beati Viri reliquias fugae

juxta sanctae Dei genitricis Mariae altare cum suae comites et exilii solatia habere voluit. Has
devotione debita collocantur. De eadem transla- ergo, ut supra dictum est, sic visas ac reveren-
tione meminit Ordericus Vitalis , cujus verba su- ter deosculatas supra nominatus abbas manibus
perius num. 5 alia occasione produxi. propriis lavit, in sindone munda involvit, et in

uotabiles ejus- 29 Quceri hic posset, an totum corpus ex Hun- feretro, satis pro tempore competenti, ad hono-
ilem corporis tingdoniensi S. Neoti cella Croylandiam trans- rem Christi et Confessoris sui honorifice repo-
partes,
latum Huic qucestioui plene satisfaciet
fuerit. suit. Actum est hoc anno ab incarnatione Do-
laudatus Guilielmus de Ramesey, mottachus Croy- mini millesimo ducentesimo decimo tertio, a
landensis ,
qui iit quodam opusculo , quod itt sacro transitu sancti patris Cuthlaci quadrin-
supellectile nostra lilteraria inveni, et quo Ma- gentesimo nonagesimo nono, qui fuit annus
billonius se caruisse fatelur, de his S. Neoti reli- Innocentii tertii decimus sextus, Joannis Anglo-
quiis ita disserit : Cum beati confessoris Neoti rum regis decimus quartus, domini abbatis Hen-
reliquiaeapud Croylandiam m
crepidine parietis rici vicesimus tertius. HcecreliquiaruintninslaUo
post altare majus satis honorifice multis diebus et accurata partium enumeratio etiam in Monas-
quievissent, placuit domino Henrico abbati, su- tico Anglicano tomolpag. •Zm.paucioribusverbis
blatis inde reliquiis et altius honorabiliusque lo- sunt prcecipua, i/uck
»">
referuntur. Atque hcec
catis, altare in eodem loco erigere. Habebatur nenda censuimus ante ipsam Actorum
esse
eai-

enim apud nos lapidea altaris tabula, quam tionem, quam nunc subjungimus.
sancti patris nostri fuisse Cuthlaci majores nos-
tri tradiderunt et hanc in honorem patroni
:

nostri loco supradicto supradictus abbas levare

A
VITANONYMO
proposuerat; quod et fecit, reposito interim reli- AUCTORE
quiarum supradictarum loculo superaltarealiud,
donec illis collocandis locus praepararetur ido- Ex Ms. codice Beccensis monas-
neus. Erat autem loculus lapideus, ferro plum-
boque signatus, annuloshabensaltrinsecus, quo
terii in Normannia, cnm
facilius posset transportari. editione Mabillonii collato.
qme hic enu- Verum quoniam a multis retro temporibus
30
merantur, in dubium multis venerat, quid quantumve de PROLOGUS \0
beato apud nos haberetur Neoto, prsesertim e
cum Cum universarum essentialis rerura pei'P ^ ta
a&ll*
fratres in loco, qui sancti Neoti dicitur, mo
commo- tas, elementorum venustissima confus»
distinctw,
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 331

distinctio,singuloruraque conspicuaac decentis- mus Dei servus Neotus, velut micantissimum D

uoimW'
sima existentium varietaa summum
laudent Ar- sidus, sub occidui a climatis axe suo resplenduit a
tificem, siimmum esse summumque principium, in tempore, qui licet a septemtrionali * plaga
6
quo nuctore ex nihilitate primo simul ac conjunc- occidentnlibus procrearetur ac moraretur in
,

tim universa confusaque materies, ac deinde partilms ab anatole c atque mesembria d ex op-
c d
formaliter seeundum genus ac species suas uni- posito remotissimis e. suh glaciali tamen dysis/ _ /
versorum singuln proprium ad esse prodierunt, algore, fidei atque caritatis semper ferbuit ar-
et omnia valde bona, singulari tamen ac speciali rtore. A solis ortu usque ad occasum iaudabile
quadam Iaudationis pra?rogativa in illis et ab nomen Domini.
illis sununus rerum laudandus est Artifex. in 5 Vir autem iste claruit quidem nobili paren- rujm aliqua
niiibus prasclarius atque lucidius gloriosus appa- tumprosapia;sedmulto clariorexstititin devota '.i^'" » "•"'*
ret atqne laudabilis, quibus etiam ad privilegii fidei confessione. Hujus Viri stilo qualicumque Wsepmfatvr.

decus et gloriam datum et naturaliter insitum saltem ex parte prosequendam suscepimus lau-
pst. ita suminum laiulare et laudando venerari dationem: nec tamen pracepiti audacia vel im-
principium, ut, quod laudant, duetu noverint petuosa praesumptione tanti operis aggredimur
rationis laudabile spiritus quippe angelicus et
: fastigium, sed potius erga Sanctum habita devo-
homo adeo sunt praecellenti natura; fastigio su- tione et intenta multorum supplicatione. Multis
blimati, quod etiam suipr£epollent Artificis ima- ergo praetermissis, quorum ad nos usque nequa-
gine persigniti. quam plene pervolavit notitia, quampluriura
„,,„„ ,.i- 2 Unde rationali vivacitate, intellectuali per- incuria negligentia? ministrante fomitem, mul-
tMtmn.ipl»* spicacitate ac ceterarum Deo simillima rerum torumque languescente memoria, perpauca de
•' ''"»""">•
disparilitate singulaquoque praeeunt eisque jure tanti Viri gestis atque miraculis huic operi, Deo
praeferuntur conditionis quanto enimquisveri-
: favente, interserimus n : sicut enim in omnibus
g
tati simihor, tanto ab universitatis vanitate fit fastidium, ita debet abomnibusevitari prolixitas.
remotior, et quanta vanitati similior, tanto fit
H incommutabilitati dissimilior. Hinc est quod ait E
ANNOTATA.
Propheta Quia homo per peccatum vanitati
:

similis factus est, dies ejus sicut umbra pra>te- a Puto, quod auctor indicnre velit, S. Neotum
reunt. Porro angeli, etsi natura boni, gratia ta- in occiiliia
Anglim partemaximevirtutibussplen-
men summi bono inha^rendo
boni, bonitatis ipsi duisse, nisi forte totnm Angliam respectu alia-
interminabili, ita confirmati sunt, ut nec lapsum rumregionum nppellet occidui climatis axem.
ineurrere velint nec valeant: quin etiam Domi- b Nescio, an biographus hic signiflcare velit,
nuinDeum sabaoth gratissime proclamantes voce quod S. Neotus in seplemtrionnli Angliw pnrte
consonant infatigabili. parentibus occidentalibus natus sit ; an veroguod
i «/. iii imn- 3 Verum quoniam ipsorum est frui Deo pe- inter Anglos occidentales magis vcrsus septem-
titiitl Sanetos, renniter, eique desideranter inhserere , nullo trionem procreatus fuerit : utrumque enim ex
uinquam lapsu deficiendi a bono interminabili ambiguo scnsu crui potcst.
eis intercludente polum, nullo nisu reversionis c Hic scriplor vocabu/a Grceca interdum affec-
iterum lapsis aperiente, paulisper ab eis calle tat, ut semel atque iterum videbimus : nam iir-
reflexo iiumili stilo retorquentes aliunde, lo- toW,Graice significat orientem, scu plagam orien-
quendi sistimus gradum praesertim cum nec
, talem.
eorum cursum, quo nostrum saltem dirigamus, d Iterum vox Graica, cum |iEU7|ii6p(a sit Latinc
perspexerimusad braviumaut plenestatumagno- meridies seu plaga meridionalis.
verimus, nec ad laudem ccelestium, peccatorum e Si S. JVeolus moraretur in partibus ab ana-
sufrtciat eloquium neque enim incarcerati et a
: tole atque mesembria ex opposito remotissimis,
aurarum discernere valent
luce privati lucis et scijuitur, ipsum habitasse in extrema Anglice
amoenitatem. Angelorum igitur edocti magiste- parte, quce est inter occidentem etseptemtrionem,
rio, quorum, ut legitur, ministerio lex ordinata cum Iupc ab oriente ct meridie ex opposito sit re-
est in manu mediatoris, in illorum laudem et motissiiiin
admirationem compendiosissime prorumpamus, f Anonymus rursum hic oblrudit vocem Grce-
qui cuin sint filii hominum et de massa prodie- cam Sums, qua> occasum vel plagam occidentnlem F
rint peccatrice, gratia matre mediante, Sancti significat.
aornine prsedicantur et aotu qiii arrepta, dum
:
g Hac phrasi auctor satis sincere indicnt, se
adlnic viverent, ignominiosa corporum vilitate, diu post Sancti tempora scripsisse, et cx qunli-
nmndo abjectissimi habebantur, et tamquam cumque aliorum rclntione qucedam dc il/ius gestis
omnium peripsema facti sunt, ut omnibus velut collegisse.
astra matutina lucescerent in exemplum, et nau-

mtim
fragantiljus
4
portum ostenderent salutis.
Dominus autem noster Jesus Christus Deus
CAPUT I

Iwtum. de Deo,summiPatrisimago, veriquesolis radius,

qiii in
Sancti clara stirps, parentes,
adveniente tem-
visccribu-. iin-ioicnrdi.T.
poris plenitudine, visitavit nos oriens ex alto, studia, vita monastica, virtn-
ipse divinitatis potentia et essentiali praesentia
totus semper ubique praesens est :ipse absque tes, sacerdotium, et exigua
oinni sollicitudinis inquietudine usquequaque
"peraiidn ad totius
corporis statura.
decorem universiratis atque
venustatem tam singulaspecialiter, quam omnia
generaliter, sapienter regit atque disponit
Cum adhuc Anglia, qua? prisco nomine Bri-
tannia dicebatur, pluribus adjaceret regibus
s n mtu . lm _
: a uii itirpe
quatuor enim ventis suos collecturus electos, obtinenda, priusquarn debellata triumphali Nort-
vanata temporum vicissitudine, quando et ut mannorum subjugaretur ditioni a; quod elegan- „
totum Sanctorum splendoribus illumina-
voluit, ter regio jure nunc obtinet unus, quatuor tunc
nt orbem inter quos piissimus ac nominatissi-
: reges insigniter obtinebant. Tunc etenim tem-
poris
 332 VITA S. NEOTI CONFESSORIS.
poris totum Anglorum imperium pertetrarchias miraculorum signis ,
qui merito sanctitatis
et \.
A V M *"
' '

divisum, quatuor conferebat regibus sceptrigerae discretionis, ac divinae gratia dignationis, Can-
potestatis ac regii diadematis insignia. Fuit au- tuariensis honoris apicem adeptus, utrumque
tem ex illis unus vir Christianissimus ac princeps postea feliciter obtinuit : numquam enim (ut fer-
egregius, Edulfusinomine, occidentales Angliae tur)pastoralemejusdem ecclesiae curamdeseruit
partes totamque Cantiam strenue gubernans, 11 Vir autem Domini Neotus campuni ibi cer-
qui ceteris in Anglia circumquaque regnantibus taminis ingressus, tam a praedicto Patre, quam uifam .
'<»!|)/lY-
dicitur praefuisse c. Uxor ejus venerabilis nihilo a Fratribus diligenter monasticis informatur titllr.

minus de regum prosapia orta, plus florigera eruditionibus. Et cum multi sancti viri cum eo
virtutum redolebat plenitudine, quam superba currerent in stadio, ut in unitate corporis Christi
parentum se praeferret jactantia. et pacis ecclesiasticae compaginati, omnes ut
et piisparenti- 7 Ambo itaque plus egregiae studentes libera- unus, acciperent bravium ; tamen iste noster
biis ortus quod eis genus et mores conferebant, quam
litati, Patronus / cum Apostolo Dei aemulatione singu-
f
mundanae servientes cupiditati, quod abhorret los aemulabatur. Cum enim in diversis diversa

vera nobilitas plus honorem Creatoris, quam

;
proprii juraregiminisassecuti sunt multaenim
de propriis facultatibus ecclesiis atque pauperi-
bus unanimi conferebant favore, cunctisque ec-
consideraret gratiarum munera, pro singulis Deo
: gratias agens, desingulissingulorum proficiebat
profectibus. Unde factum est, utsubitoad tants
religionis adscenderet fastigium, quod nihil ei

clesiam oppugnantibus scutum liberae defensionis virtutis et gratiae deesse crederetur.

opponebant. Dominus autem, cum sit excelsus, 12 Et quoniam unicuique procurandum est,
etibiiem alfoj
humilia respiciens et alta a longe cognoscens,res- ut de multis unum saltem habeat, cum quo fami- mb»
pexit ad eos et ad eorum opera, deditque eis liares possit conferre sermones cui cordis adi- ;

heredem quo tamen jura propriae retinuit

: in tus pateat et recessus, juxta illud Sapientis unus
hereditatis aeternam ei recompensaturus, ut
, sit tibi consiliarius e mille; Vir Domini pretiosus

Regis regum et heres et filius per gratiam factus unum sibi prae ceteris elegit familiarissimum,
adoptionis, ei quandoque confidenter arrideret nomine Advelvodum *, qui postea rem patris ibi- E
dicens : Tu es, Domini, qui restitues hereditatem dem sortitus et nomen, Wintoniensis ecclesis JfoW. AJe-
meam mihi. pontifex inde sublimatus est : cujus vitagloriosa levolduiu

operam dat 8 Sanctus igitur Neotus regio quidem, sed Deo complacuit, et mors in ejus conspectu pra-
litteris.
carnali de stemmate natus, salutari traditur a dicatur gloriosa g. a

parentibus lavacro regenerandus, sicque expur-
gato in eo veteri fermento massae corruptibilis,
factus estnova conspersio, sigillum supernse ac-
cipiens hereditatis. Renatus autem ex aqua et
Spiritu sancto , transactisque
infantiae annis, litterarum implicatur exercitiis,
moralibus ac divinis informandus disciplinis, ut
sciat, quid, cui debeat; quid ex se, quid ex Deo
habeat; quid carnalis, quid spiritualis ei nativi-
tas contulerit quid ex generis nobilitate, quid
; autem aliquantula disgressionis hujuscemodi
ex gratiae divinae largitate contraxerit.
qaibusinstruc- 9 Quibus dum totus intenderet exercitiis,
tus sancti Spiritus eruditionibus atque documentis
consummatus in brevi, explevit
sicque in vera philosophia quod decuit, didicit,
ut quidquid indecensesset,praeteriret
ab hujusmodi studiis carnis delectatio, non petu-
lantia vel mentis elatio, non pompse secularis
revocabat ambitio. Inter coaetaneosduplicis ver-
13 Hunc familiaritatis gratia Sanctus alloqui- et emmk
tur dicens: Frateramantissime,praetermittamus
plurima, et conferamusalterutrum coelestisvitse
colloquia, ut ampliorem exprimamus contempla-
feliciter teneris tionis dulcedinem. Temperetur corporei laboris
nimietas, et demus operam speculationi.Spiritus
enim promptus est, caro autem infirma.Praeter-
mittamus Marthae erga plurima sollicitudiuem,
et unum cum Mariaeligamus necessarium. Facta
mora, sancto Sanctus iterum aiebat :Venerande
frater, vita brevis, labor utilis ; otiositas est cul-
pabilis, cum animae sit inimica. Recurramus ar-
tempora multa, dentiusad laborisconsuetudinem, nec caro spiri-
tui dominetur, sed debitae subjiciatur servituti.
: non enim 14 In hunc modum Vir sanctissimus instanter udprfediu-
praedictum fratrem et alios instruebat, sicunum nmhM«-
ex altero temperans exercitium, ut utrumque
avidius alternatim resunjerent sic enim Rache- :

nabat viroris fragrantia dum et morum hones- , lis pulcritudinem laudabat, ut Liae non contem-
tate, bonae indolis praetendebat elegantiam, et neret fcecunditatem : et cum aliis iter vitae prae- F
virtutum suavitate viriliter in puero sectabatur dicaret seipsum singulis apponebat sanctse
,

justitiam hunc siquidem cerneres et corporis

;
adhuc parvitate puerum, et mentis jam gravitate
summae perfectionis virum. Sic enim quotidie
coram Deo et hominibus, salutaribus proficiebat
incrementis, ut super senes intelligens, ab omni
via mala prohiberet pedes suos, nitorem et glo-
riam pretiosarum vestium omnemque seculi
luxum penitus abhorrebat, tamquam regalis
conversationis exemplar. Jejuniorum enim et
parsimoniae observatione, sedula vigiliarum per-
noctatione ac pervigili orationum frequentatione,
jugique legis meditatione spiritum roborans,
carnis domabat superbiam. Quidquid etiampra;-
ter moderatam naturae sustentationem reser-
,
vare poterat, in necessarios indigentium usus
expendebatur. /*'<>'

oblitus prosapiae quod postea rerum probavit

; 15 Vixit autem in hac devotionis constantia Qiwmw*
nf
• forte eSeclas affectus*. pluribus annis, neminem per confinia forinsecus
in amobio 10 Ingressus quippe adolescentiae tramitem, agnoscens. Cumque fama circumquaque crebres-
Glastoniensi cum jam militares attigisset annos, seculari no- cente, jam universis ejus innotesceret religio
luit implicari militia, sed potius eligens tempo- ipse tamen specie tenus adhuc omnibus ignotus
raliter abjectus esse in domo Dei sui, quam in et
exsistebat, exceptis his, cum quibus habitabat,
regio gloriari palatio, in Glastoniensi ccenobio d peculiari domus familia. Nec praetereundum,
monaclius effectus co-
est. Erat autem locus ille et quod dum totus eum conventus ex merito
magni famanominis circumquaque celeberrimus, gnitae sanctitatis unanimiter ut patrem venera-
et virtutum aromatibus frequentantibus eum ac vinculo sibi caritatis adstringeret
•

retur,
saluberrimus. Ibi tunc temporis sanctus praeerat tamen omnimodis ejus semitas investigare n
Dunstanus e pater insignis, et variis decoratus Fre-
poterant, nec furtivas orationum excubias.
quenter
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 333

cognosceretur. habitu, ferret conspicit eminus eaindcm serain de D

quenter enim mutato, ne
: loco,
..,«*"•
peregrinorum alteratus in- nbi clavis coufixa tenebatur, divina demissam
jiunnumquam vero
pernoctabat, vacans attentins onmipoteiitia. ad succinctorium usquedepositain.
duviisinecclesia
lux adveniens noctis dissipa- sioque intrare volenti veneranter aperuit, glo-
orationi. Cum vero
,.,. r
habitu latenter exutus peregrino,
caliginem,
rifieans Dominum, quiaperit et nemo claudit,
,, rursus induebatur. claudit el nemo aperit, qui suis in operibus sem-
16 Hujus denique viri fama celebris episco- per est al> omnibus et ubique glorificandus.
pum non latuit, qni missis ad enm nuntiisadve-
patrem filius, solemniter
flliuin, ut
aXXOTATA.
nientem pater
suscepit; quem aliquanto secum tempore gra- a Alfordus noster in suis Annalibus adarmum
lal
iterietin<'iis.ejusquefelicibusutenscolloquiis, 10(>6 refert hanc memorabilem Normannorwn
,, cognita sanctitatis puritate, diaconii victoriam, qua si/ii Angliam subjugarunt. Unde

promovit ad gradum in quo vir DeiNeotus ma- : patet, scriptorem illum post heec tempora ixisse, >

.<is magisque
proficiens, vasa Domini, vas elec- nt in Commentario prceoio observavimus.

tiini, niundo corde munda ministrabat. Et quem-

b Sie in apographo nostro scribitur hoc nomen,
admodum levitis in veteri Testamento universa de quo in Comment. prceoio i>. I2plura diximus.
ad cultum tabernaculi pertinentia tradebantur
c tfuUushoc nomine insignitus regnutn Cantii

custodienda, sic levitaa Neoto idem est assigna- aut occidentalium Anglorum eirca hcec tumpora
tinn cx offlcio : quod ofticiosissime complens, ut administraoit. Quare oportet, lioc nomen ab ipso
dulcem carperet obedientias fructum, sic Deo per auctore vel amanuensibus corruplum esse.
omnia placuit, ut nemini displiceret. d De hoc monasterio, quod in agro Somerse-
17 Raptus autem postea pari monachorum ac lensi situm est, videripotest Monasticon Anglica-

g ,,/../,:,,„ clericorum desiderio ad honorem sacerdotii, num torno I apag. 1. De eodem Majores nostri
qunmquam indignum adhuc se esse
retinens et tomo I Februariia pag. 906 fuse egerunt.
rociferans, qualem se omnibus, voce,formaet e Crassus enimoero error, </>iein in Commenta-
B actu cxhibuerit, non est nostrae facultatis evol- rio prcevio notavimus. K
\civ :ut tamenepilogo h nonnulla perstringam, f Verosimiliter ex his verbis Mabillonius colle-

ipsc velut fons patens irriguus et indeflciens, git, scriptorem luinc fuisse monachum S. Neoti

sitientibus verbi propinabat; ab

divini pocula in Huntingdonia.
ad Deum precibus, dae-
obscssis corporibus, fusis g llii est alius scriptoris paraehronismus, quem
moniacam rabiem excludebat; languidis debili- in Commentario prcecio etiam observavimus.
busque medelam salutis conferebat. Unde factum h Id e.s^compendio perstringam nam pcr epi- :

est, ut catervatim ad eum undecumque turbse logum subinde inteUigitur epitomc, ut videre esl
cuiifluerent, alii corporalem, alii spiritualem upud Caugium iu Glossario.
curationem efflagitantes. Ille vero singulorum i Nempe Zachceus, ut in Evangelio Lucce cap.
iii se transformabat nffectus, gaudens cum gau- xix v. 3 legimus statura pusillus erat.
dentibus, flensque cum flentibus, omnibusomnia k Secretarius hoc loco accipitw pro cedituo, ut
i.icius, ut. lucrifaceret Christo, omnesque eum Mabillonius in margine notavit. Uanc vocem ita
tamquam omnium patrem et patriae propugna- interdum intelligi, nonnullis exemplis probat
torem unanimi venerabantur affectu; et voce Cangius in Glossario.
i ijus audita, velsaltem specie cognita, lsatabundi
remeabant ad propria. GAPUT II.
18 Erat quippe Neotus (ut dictum est) clarus

,H:i,/ jj
avis, clarus studiis, clarus moribus, clarus vir- Vita solitaria, Romana pere-
tutibus lingua facundus, verbo discretus, scien-
;

snguflni ,,,,•-

tia laudabilis, doctrinaque mirabilis; in consilio

grinatio, coenobii eonstructio,
poriis&iftmm,
utilis, omnibus factusamabilis.Eratnihilo minus sanctitatis fama et stupenda
adspectu angelicus, vultus hilaritate conspicuus,
incessu modificatus , omniumque membrorum miracula in hujus Sancti
officiocompositus, sed corporis brevitate alter
Zachasus i. Scabello namque ferreo supposito
gratiam patrata.
Missas celebrabat, et altaris cultui assistebat,
Tandem vir Dei Neotus intra se deliberans ij um ,„„,.„
quod usque hodie ad ejusdem Viri gloriam et hominum declinare frequentiam, et exhibi- famul»
piissiinani recordationis memoriain, vice reliquia-
tam sibi ab hominibus honorificentiam ; sicut
nuii, iu eadem reservatur ecclesia. omnimodis evitabat jactantiam, divino praemo-
-
19 Inter innnmera miraculorum signa signo- nitus oraculo, intra Cornubiae a confinia, remota ,,
:

niiiii|iie prodigia, quae per eum divinitus creber- perquisivit solitudinis loca. Unius itaque clientis
fcr.
rime fiebant, accidit unum cella memoriali contentus comitatu, nomine Barrii b, quem sui b
dignissimum, quod nos idcirco ad devotionis fecerat secreti conscium, quique eum nec invita,
excitationem memorare curavimus, ut unius nec in morte deseruit; nunc ambiens excelsa
saltem relatio multorum sitcerta probatio. Qua-
montium, nunc concava perlustransconvallium ;

dam die dum Neotus, ceteris tamquam omissis, nunc densas silvarum opaoitates, nuncsaltuum
solis exassueto spiritualibus intenderet, affuit ac fluminum amoenitates, ipso ducente, quopraj-
'naqusedam, cui seiluia reverentiae de- monente locum mutaverat, sibi destinatam atti-
'"''Hiirexliiliitio.pulsansinstanteradostiuin.iit git nemorosa; mansitationis aptitudinem. Erat
ei
PM»dereturingressus.NeotusautemDeiservus autem locus ille nemorosa circumseptus arborum
Brans, qui tunc (ut dictum est) secretarii k densitate, fluminum perspicuus jucunditate, et
ebatur officio, ut pulsanti celeriter aperiret, collaterali maris aftinitate.
summopere nitebatur, nec ad seram in sublimi 21 Hunc ergo locum Phristi Miles eligens, asperamvU
erectam attingere poterat prostaturas brevitate tamquam neoptolemus c, et nunc priino conver-
; tam ductt
'"iiique qui pnlsabat, pulsaudo magis
ac magis sus a seculo, rursus elapsus est. Ibi proculdubio e
llls iaret,et
hinc inde sollicitus se vir Dei circum- promeruit frequenter angelica dignatione visi-

tari.
 334 VITA S. NEOTI CONFESSORIS.

A tari. Novum quippe vivendi terminum, novis factum est, ut frequentissime angelico conforta-
*
incrementis. tamquam novis retur alloquio, et sustentaretur patrocinio n j "'^"
denuo virtutum u :
'

instituens votis , omnipotenti Deo per omnia spiritu vivebat, spiritu et ambulabat. Disponens

satagebat anachoriticffi conversationis semitam exinde divino nutu pluribus prodesse sicut ;
in
ingressus artiorem. Ad hoc enim elongavit illis partibus noverat necesse noluit ulterius
;

fugiens. et mansit in solitudine, ut soli Deo soli- solitarius esse : quia vivere pluribus, et se
vita
dius adhasreret solitarius et cum nihil ei deesset
: et moribus ceteris anteferre, conversatio est sne-
inconventuad justitise perfectionem,summopere cialis. Coepit ergo ardenti desiderio monaste-

tamen nitebatur in secessu ad ejusdem perfec- rium construere, domos aedificare, officinis in-
tionem. Ibi enim vires exercebat, quas antea sistere, sicque summo fultus Artifice, in brevi

collegerat vitam exhibebat. quam in scriptis

; ibi quod intendebat consummavit, ut ferventissimi
didicerat d. Gustaverat et viderat, quam suavis rigoris lora nullatenus relaxeret.

est Dominus: legeratet intellexerat, quia timen- 2(5 Omnes illico occidentales Anglite flnes ejus
„(„„,. ,

tibus Deum niliil deest. famositas pervolavit, totamque longe lateque Ktei

in solitudine, 22 Spinee divitiarum in eo verbum vitffi non attingens provinciam, repente populos reddidit
ex qua post suffocabant, nec sarcinis operatum secularibus attonitos quod de illo quis sentiebat, celebri
:

septemannos xta semitam retardabant. Ea nimirnm, quae laude statim ceteris referebat, donec omnibus
j U
retro sunt, oblitus, ad ea. quee ante sunt, exten- innotescens oleum effusum factum est nomen
debatur. Audieratenim quod scriptum est :Nemo ejus. ln illisquippe locis pauci admodum culmen
mittens manum ad
aratrum, et adspiciens retro, adhuc perfectionis attigerant /. Occurrunt ad f

aptus est regno Dei et illud Neuio militans

; : etim populi hac. odorifera respersi suavitate,
Deo implicat se negotiis secularibus in corporis ;
utrum vera de ipso audierunt persemet ipsos ex-

autem cruciatu Doininumimitabatur, illam ejus- ploraturi ;

qui omnes cum regina Saba, quaeve-

dem praetendens sententiam: Qui non bajulat nerat a finibus terrae audire sapientiam Salomo-
crucem suam et venit post me, non est me di- nis, dicere possunt, se pauca audivisse, et multa

gnus. Sanctus igitur Neotus, qui eolumba fuit in invenisse. E

)3
grege, nunc estturturin solitudine illius vitam : 27 Exinde multi nobiles et justi, seculi fastum muttosm

duxerat socialem, nunc istius agit solitariam inter ceteros potentiores ejus saluberrimis com- "*'«*
so "" s n| "'
ptincti eruditionibus fallaces abdicarunt delicias,
''

illius 1'etinenssimplicitatem, istius conservat ca- 3

stitatem et utriusque gemitum et sicut de beato : se suaque Domino sacrificium offerentes qui sa-

Joanne Baptista legimus, vestibus asperrimis cris ejus consiliis in omnibtts obtemperantes, re-

atque cilicinis caro ejus oppressa tegebatur, et gularibus inardescuntdisciplinisinformari. Multi

pauperrimi victus parcitate sustentabatur. Sic quoque suos ad eum deferunt filios, subuixis

nimirum ei videbatur tamquam anteactatempora orantes precibus. ttt eo duce, pastore atqtte pa-
in otium expendisset, et in vacuum consumpsis- trono, miseros seculi flttctus evadere queant, ad
set. In hac eremi vastitate, sua contentus inedia vitam enutriti aeternam, Porro fratribus quara-

et voluntaria paupertate, ut septemplici repletus plurimis cujuscumque aetatis, regulariteribidem

gratia, septem feliciter annos explevit, numquam congregatis , venerandtts pater Neottts omnes
hujuscemodi rigoris reflectens habenas. erudiens, omnibus proficiens, reciproca vicissi-

Romam 23 Sanctus igitur Neotus erectus in virtutum tudine virtutum in se charismata concipiebat ab
proflr
risritur. culmine, Sedem periit Apostolicam, ut inde san- omnibus, ipse totus in ccelo angelica conversa-

ctioribus informaretur institutis, ubi caput no- tione, totus erat in illis caritatis fervore.
viri sanctitate referam? Quid
?»«»/
verat totius religionis. Scire etiam volebat, utrum 28 Quid de tanti
a summo Pontiflce ratum haberetur, quod ipse reticescam ? Nempe ut minus hyperbolice loquar,
^J^".
agebat, et agere intendebat quod divina factum pauca, sed admiranda scribo, quae praeterire ne- ,. .
„„,

^
|1(|1
rfii

est dispositione, ne lucerna diutius sub modio fas est, aut punienda negligentia. Ista siquidem
lateret, sed ostensa super candelabrum tenebras fere omnes, et maxime comprovinciales, devota
(ut
effugaret. Romam igitur juxta pium desiderium et celeberrima concinunt relatione. Erat ibi
propositi devotus perveniens Neotus, a memo- aiunt) et est usque hodie fons quidam irriguus,
rando Papa Marino e cum honoris reverentia qttitotum locem reddebat aptiorem, gratam ei ^
*
susceptus est in amplexu caritatis confovendus. conferens amcenitatem, in quo Pater insignis,
palriam 24 Cumque aliquandiuconversatus cum eo Deo provisore, totius boni largitore, tres inve-
et in

fuisset, eique purissima cordis arcana funditus nerat pisciculos ; illos autem nec laedere prasum-
revela-
patefecisset. utroque alterius recreato solamine, psit, nec tangere ausus fuit, donec divina

tandem postulata einn benedictione licentia et tione nosset, quid ex his sibi foret agendum;
pra;-
suscepta prasdicationisobedientia, ad prseeleetum quod factum est affatu namque angelico
:

ut
dilectae paupertatis asylum redire Sanctus dispo- ceptum accepit divinitus atque sententiam,
suit. Quis autem mira et magniflea, quse Deus singulis diebus, vel quoties expediret, unum tan-

tum semper ibi conser-

per eum in itinere gessit, narrare sufficiat? Mul- accipiens, reliquos duos
itaque sententiam,
tamquam
tis quippe variis dissolutos languoribus prece pia varetillaesos. Hanc
consolidavit, prava hsereticorum dogmata viva mortis etvitaejanuam, diucustodivitinviolatam,
gra-
voce confutavit, et ad Catholicae fidei symbolum pro hoc et Deo infatigabiliter
aliis beneficiis
semper
istos adduxit, illos revocavit imbre praedicatio- : tias referens. Cumque uno sublato, duo
bonitate
nis terram circumquaque aridam irrigavit, dis- illibatiremansissent, divina stippletus
pisciiculo-
cordes paciticavit et nunc doctrinae rigore, nunc
; in crastino suprascriptus reperiebatur
consilii ratione, nunc interfusa oratione, multa rum numerus. iq« h
'"^
Dei,
.

m e
>„
29 Accidit autem aliquando, ut vir
amobium
multis contulit bona.
25 Gloriosus Dei servus et Confessor a pere- lesta corporis detentusinfirmitate
vixahquovel «^, ,n

custos ejus et ,„ v„w"i"

modice vescereturedulio. Proinde
t1
cmistmit, grinatione reversus, iterato continuis se subdidit
inentio psHteit'
laboribus et quia itineris difficultate in melius
: faniulus fidelissimus, de quo superius
ra«»
pu Patris
induruerat, duriorem, in quantum valuit, et ar- facta fuit, condolens et compatiens
propera
tiorem religionis semitam ingressus est. Unde incommoditati, quantocius ad fontem ^
 DIE TRIESIMA PRIMA JULII. 335

afferens piaaculos, praaparare solli- D

et duos inde
0Ofl*>
,,ri,< curavit. Unum itaque assatum, alterum ANNOTATA.
elixum Domino buo, quem medullitus dihgebat,
rogans et excitans eum, ut co- a Cornubia, Anglice Cornwal, provincia An-
obtulit m disco,
Dei, quid esset in disco, glia> occidentalis in eccasum maxime extensa.
mederet. Cumque vir
et unde pisces allati
fuissent; Barrius b Iste Barrius sepultus
est in monasterio
requisisset,
simplex et innocens, S. Neoti iu Huntingdonia, u/ in Monastico An-
famulus ejus, sicut erat
(,'„,1,1 simpliciter fuerat factum,
simpliciter reco- glicano tom. I, pag. 368 legitur*
c Hic iterutn biographus utitur voce Grwca
movit. Ideo, inquit, Pater, duosa fonte piscicu-
modo tibi in edulium prae- izomiitfioc, qiiu> tironem in bello oel novum mili-
loa sustuli, et diverso
uno vesci non potueris, ex tem significat.
paravi, ut si forte
fieri potest, saltem reficiaris.
d Ex his verbis in Commentario prasoio refu-
altero, si
tavimus caliimniam ISulmi.
"
30 Tunc Domini Servus et athleta, simplici
e In Commentario prcecio ostendimus, Itoiua-
quidem animo, sed tamquam in ira commotus,
prorupit increpationis dicens Quare iiiiiii S. Neotiprofectionem sub Marino Papa non
ii, verba
:

? Quare nobis victum

diviuitus attribu- potuisse contingere.
lioc fecisti

lum teinere abstulisti ? Quare contra Dei nutum f Asserius in V/ta Mlfredi regis rationem hu-

atque sententiam agere praesumpsisti ? Haec di-

jus reireddit; nimirum quia per multa retracta
cens jussit inde pisees auferri et in fonte reponi.
annorum curricula monasticae vitae desiderium

Ipse vero ad expertum conversus orationis re- ab illa tota gente, nec non a multis aliis gentibus
medium, ut et Dominum placaret, et desolatum funditus desierat, quamvis perplurima adhuc mo-
consolaretur famulum, obtinuit. Pronus etenim nasteria in illa regione constructa permanebant.
solo ac gemebundus incumbens, nequaquam ab g Scriplor hoc locu saUem cai/d/de mentem
oratione dicitur surrexisse, donec ei nuntiatum suam explicat, ac sat/s ustend/t, sese ha;c prodiqia
more solito in fonte natare vi-
fuisset, pisciculos juxta vulgarem /stius temporis trad/l/onem bona
vente». Tunc cum gratiarum actione surgens, fide referre. E
uimin denuo jussit afferri, et paratum in esum
sibi apponi. Cumque gustasset, illico sanus effe- GAPUT III
ctus convaluit. Ecce Vir iste, sicut de Salomone
scriptum reperimus, non solum quod postulavit Sancti miraculum, auxilium,
impetravit, verum etiam quod non postulavit.
Habemus bic, quid admirari, quidve debeamus
monita, pra^dictiones, raor-
venerari. virum ineffabili laudatione dignum! bus, mors et sepultura.
o pium Spiritus sancti sacrarium
1 1 pigum 31 Audiamus et aliod quod solemniter atque Factum est autemin una dierum, ut idem Do- Quidmn vena-
vlVu/il loco devote sexus uterque refert. Quadam nocte, ut mini Servus more solito staret in fonte, in tor, viso mivn-
bun, cuhi.
referunt, venerandi Patris boves furto sublati quo ad rigoris incrementum totum
soiitus erat
sunt, quibus tota domus inagriculturasustenta- ex integro Psalterium persolvere. Porro cerva
batur. Cum vero Fratres pro tali penuria cum quaedam per devexa montium, per devia nemo-
pio Patre ad agros egressi fuissent, ut pro posse rum, per divortia duinorum fugiens, immodera-
labori attentius insisterent ; ecce cervi quamplu- tisad eum saltibus accelerabat. Canes quippe,
res de frutetis nemorum gregatim advenientes, venatore incitante, celerrimis eam insectationi-
ad eos mansuetissimi properabant, eisque tam- bus et acerbis latratibus infestabant. Corruens
quam cervorum hiimuli matribus applaude-
alii autem supra fontem secus pedes memorandi Pa-
bant quod videns pius monachorum pateret dux
: tris, tamquam voce sua vitae remedium, et mor-
Meotus, per cujus merita haec et alia flebant ma- tis ab eo deposcensinducias, tamdiu ibi prostrata
gualia, et ad cujus mansuetudinem leones et donec liberam inde jussit abire.
jacuit,
tygres et ferae quselibetindomitae mansuescerent, 34 Sed et canes hoc videntes tamquam gravis fit monurjius,
Fratres consolatus est, dicens, Dominum eorum morsus vel ictus afflicti vulnere, retro passim
respexisse devotionem; statimque cervi, ejus omnes statimaufugerunt. Ipse vero venator pro-
jussu colla jugo submittentes aratris apponun- cidens in terram, sanctum adoravit Neotum, «t
tur sicque (mirabile dictu !) boum vices longo
: per eum veterem hominem exuens cuni actibus
tempore suppiesse referuntur. suis, novum indutus est, sacrum ab eo habitum
'i- Fures autem, qui sceleris hujus auctores suscipiens.Est etiam facti hujus probabilis asser-
'""lAiins,
exstiteraut, tam admirabile factum expavescen- tio,cornu venatoris ejusdem usque inpraesentia-
Vt Aoc mira-
"'"''iiin,-
tes, Viruin Deo plenum quantocius adierunt, rum in ecclesia sancti Petroci a reservatum, et
txuihu. veiiiam imploraturi.
Cumque advenientes ei sua vice reliquiarum ibidem honoriflce sublimatum ob
animalia, pedibus ejus advoluti
restituissent reverentiam atque memoriam Neoti, confessoris
plenani indulgeiitiaj largitatem ab eo misericor- sanctissimi, per cujus donum ibi translatum est.
dlter perceperunt, atque dignum poenitentiae 35 Non est silendum factum nihilo minus me- et ob nuilitaik
fructum se facturos promiserunt, vitam suam de morabile. Accidit aliquando, juxta communem prodigtonm
cetero ejus consilio munientes. Unde patens est, multorum assertionem, utNeotescenses(aNeoto /'iliinmi
viruui Dei sanctitatis mansuetudine, boves a la- quippe villa vocabulum traxit) solitum servitutis
truiubus et latroiies a daemonibus eripuisse. As- obsequium domino suo solliciti persolvere satage-
serunt etiam insigni concrepantes praeconio, su- rent. Cumque quadriga cum rebus ad eum perti-
pra dictos cervos, et eos, qui de eorum stirpe nentibusservitute onerata incedens, jam me-
'
'
Mabil. servi-
prodierunt, ad hujus rei notitiam atque proba- dium iterperageret affuitventus obviam turbinis
; tulcin
tionem, notitiae suae signum usque hodie praeten- vehemens abaquilone veniens, qui mira impetus
uere, apparente juga tetigerunt, sui valitudine boves, quadrigam, homines impel
circa loca, ubi
albedine hoc tamen nec pro rei insolentia syl-
: lens, nullo eorum nisu prtevaleute, ad locum,
logizaado probare contendo, nec de Dei potentia unde moti fuerant, retrusit. Praepotens autem,
'liftisus abnegare praesumo g. cui praefatum exhibebatur obsequium, concipiens
hoc
 330 VITA S. NEOTI CONFESSORIS.
hoc meritis et voluntate pii Patris fieri, Neotes- satisfactione. Tunc igitur quantocius Ro
ma
censibus liancrelaxans servitutem, eos decetero legatos dirigens. Martinum /"sumniiun
apos^
libertatis ampliavit gratia. licae principem, magnis et
Sedis I
necessariis
Mlfredus iin i- 36 Prohiset hujusmodi faetis crevit fama Viri [stude] ampliare muneribus, supplex eum
roea-
sit S. Neolum, Dei, et omnium erga Neotum est augmentata turus, ut Anglicam scholam in eadem ,
urbe
ronsangui- namque Alvredum b Anglorum
devotio. Contigit sitam, non deneget applicare libertati r
llllllll Slllllll. h „t p er
regem egregium, famosa Neoti concepisse ma- hoc beneficium, gratius tibi prajstetur
inter in-
b
gnalia; et talibus excitatum praiconiis, oratio- commoda subsidium.
num ejus adiisse suffragia : ad quem cum 40 Ego vero, meae t^mpore resolutionis in-
"""1n llv
venisset, corpore simul humiliatus ac mente, stante, post modicum, viam universitatis ingre- .

postulavit ab eo benedici. Ipse vero piissimus diar. Quae tibi prfedico, credere non differas • l'in ,

Dei Servus regem ut dominum cum honore, et haec enim mihi, Domino revelante, meque
ad
ut fratrem c cum amore suscipiens, benedixit, optatum littoris portum sua gratia perducente
edocuit, et erudivit eum scientia, viam pruden- in proximo noveris adimpleri. Hac voce
prophe-
tioe nstendens illi : pravos etiam ejus redarguens tica beatum Petrum imitatus est clamantem
ac
actus, jussit in melius converti, et tanto sepu- dicentem justum arbitror, quamdiu sum inhoc
:

rius, quanto jungebatur

carnis propagine ei tabernaculo, suscitare vos in commonitione, cer-
affinius. Neque enim alienus vel ipso genere tus quod velox est depositio tabernaculi mei.
inferior sanctus erat Neotus, sed ex eodem san- 41 Tunc Regis animus ad audita contremnit;
fflfnhi u
guine cretus. Rex itaque spiritualibus diligenter oculisque madefactis, non voces, sed miserabiles JfopAeSa l„.

instructus, optata iterum benedictione suscepta, mceroris singultus emittere ccepit, sicque duplici llllH

hilaris inde recessit. jam contritione tam ob amici destitutionem

,

ipii rcijem offi- 37 Ex ea die rex assuevit sanctum frequenter quam ob regni desolationem alta et lacrymoaa,

Hi sui admo- adire Neotunr, saluberrimis ejus muniendus con- pro responsis edidit suspiria. Tandem flexis ge-
net, siliis et fulciendus patrociniis. Sed quamquam nibus, ut poterat, benedici postulavit; et sufful-

B de sanctissimis illius monitis atque praaceptis tus optatis orationum ejus prsesidiis, acceleravit
idem rex aliquantisp. r profecisset; nondum ta- implere quod jusserat.
inen ad plenum recte regendi normam assecutus, 42 Rex itaque Alvredus, juxta viri Deiprse- bnin ptare
viam deseruerat pravitatis. Quadam denique die ceptum atque consilium, pro sua regnique salute mtilw.
solemni venientem, ex more de tvrannidis im- Romam nuntins delegavit muneribus onustos
probitate et de superba regiminis austeritate d, sicque a summo Pontifice absque mora prospere,
acriter eum sanctus increpavit Neotus : et qui quod quaerebat, impetratum ; sed et ipsa Ponti-
prius quasi calcando c subtiliter vulnus tetigerat, ficalissublimitasvicaria beneficiorum largitinne,
jam tunc quasi sapiens medicus ejusdem vulne- regiae dignitati digniora direxit donaria, quia
ris profunditatem et occulta doloris gladio lin- juxta Sapientis sententiam, victurum est bene-
guae penetravit; ad sulphureas gehennae flammas ficium quod obviam venit. Ob memoriam quippe
eum trepidare coegit et ad gaudia humilibus nostra? redemptionis de ligno salutiferae Crucis/t
repromissa negligentem excitavit. quamdam ei transmittendo portionem, cum aliis

ac eventuras 38 Volebat eum erudiri, qui judicabat terram, multis Sanctorum reliquiis; mordaces ab ejus

n ralamitatcs quia potentes potenter tormenta esse passuros animo curas magna ex parte tenebras
expulit, et
prwnuntiat, non dubitabat. Apponebat ei sanctum David, attenuavit perturbationis. Sed cum liis aliquan-
quem ad regendum de post foetantes Dominus tisper, non tamen omnimodis suscitatus mente
acceperat regum mansuetissimum, et omnibus fuisset, semper tamen cum formidine praesagio-
humilitatis exemplar humilitate praselectum et rum certitudinem flebili praestolabatur solatio,
approbatum asserebat et Saulem superbia re-
: donec eum postruinam divinarevocaretclenien-
probatnm, qui cum parvulus esset in oculis suis, tia per sancti Neoti suffragia.
etathleta et s. ffeoto
caput constitutus fuerat in tribubus lsrael nec- : 43Nominatissimus denique Dei miles
SQffO Vi.lfr"
non inter aspera increpativae admonitionis con- Neotus, juxta veridiese assertionis vatieinium.
mmttsim^
vitia, spiritu attractus prophetico futura ei prae- acri febrium ccepit fatigari molestia. Sed qui tur.
dixitinfortunia. Quid gloriaris, inquit, inmalitia? nullo tempore ab angelica fuerat destitiitus con-
Quid potens es in iniquitate? Elevatus es ad solatione, in hac frequentius segritudinis angus- F
modieum, et non subsistes, et sicut summitates tia, divina pariter et angelica meruit dignatione
spicarum contereris. Ubi est gloriatio tua? Etsi visitari. Cumque certaminis hujus ultimosesen-
nondum exclusa est, aliquando tamen exclude- sisset agone coartari, inter vitse mortisque con-
tur. Ipso enim regiminis principatu, cujus inani finia, suasattentius oviculassalutaribusinstrue-
gloriatione te ipsum excedendo superbis, in bat disciplinis et ad ccelestis gregis pascua, ut
proximo privaberis. Irrumpentibus quippe intra pastor egregius, invitabat, ut de illo verissime
regionem istam barbaris, atque Dei permissione erant
dici possit, Quia cum dilexisset suos, qui
triumphantibus, vix solus evadens, vagus et pro- cum eo, in finem utique dilexit eos, et, ut vere

fugus eris super terram sicque pauper et ege- commendans pa-

: paciflcus, heredibus suis pacis
nus aliquamdiu latitabis, timens, ne omnis, qui trimonium, pacem suam imitationem dominicam
in an-
invenerit te, occidat te. dediteis, pacem reliquit eis, ac deinceps
39 Cum autem
hujus infortunii cognoveris ef- sacrum dominici
earam remedia gusto extremitatis articulo ,

fectum, confortare et esto robustus viriliter age, semetips

prceseribit, : Corporis perc.ipiendo viatieum, qui in
n
et confortetur cor tuum. In omnibu.s Deimiseri- coram Deo semper hostia viva fuit, hostia
cordiae memor eris, qui cum iratus fuerit, mise- vitam viviflcatur seternam-
et vivificante in
W-
daiceo-
ricordiae recordabitur. Noveris enim, me devotis que inter orationum et psalmodiarum
apud Deum intercessionibus obtinuisse, ut sup- debl
nem, Angelis in sublimi plaudentibiis, ^_
pressa quandoque tantse adversitatis importuni- liumano generi resolutus in mortein, ccelo g
tate, pristina iterum prosperitatis jucunditate denter susceptus est. .=„ ,
'
(

celebris et congratul^"
1

et plenagaudeas regiminis restitutione, si tanien U Fama dudum ;

agere perverse quieveris, et digna pcenitueris. devo

jam tunc facta flebilis et desolatoria, (
f0 >r

circumquaqu
 DIE TRIOESIMA PRIMA JULII. 337

exsequiis JElfredi regis

.•"•«"'
circumquaque populos tantis excitavit ad attnum 878 sic narrat : Quam D
Affuerunt intereos et
interesse.
multi qui variis siqmdem adversitatem pra?fato regi illatam. non
oppressi morborura difficultatibus, pristina ga- immerito ei evenisse credimus. quia in primo
siint. sanitate. sacram
hujiis funeris glebam tempore regni sui, cum adhuc juvenis erat. ani-
visi

devoto considerantes intuitu. In

eadem autem moque juvenili detentus fuerat, homines sui
ecclesia .
quam idem Domini Confessor atque regni sibique subjecti, qui ad eum venerant, et
sacerdos a primis construxerat fundamentis, sa- pro necessitatibus suis euni requisierant, et qui
ejusacvenerabilecorpuseulum venerauter
,,.,,,,, depressi potestatibus erant. suum auxilium ac

egt humatum,et a dignis digne reeonditum. patrocinium implorabant ille vero noluit eos
:

(5 Prffiterea miras
suavitatis odor fragrantis- audire, nec aliquod auxilium inipenrtebat, sed

simus inde respirans, aon solum eumdem locum, oinnino pos nihili pendebat. Quod beatissimus
verum etiam quseque loci confinia plenissime vir Neotus adhuc vivens in carne, qui erat co-
respersit. Tantam etenim tamque rtelectabilem gnatus siins, intimo corde doluit, maximamque
Imige lateque totam aeris temperiem illa reddi- adversitatem ob hoc ei venturam spiritu prophe-
dit fragrantia, ut advenientes etiam remoti se tico plenus praedixerat.
subitofaterentur hujiis renovari dulcedine, et e Id est, ni fallor, qtiasi Iransetindo obiter tcti-
ieerotiquique sanari qui nimirum adhuc in : gerat.
oorpore vivens, bonus odor fuerat omnibus in f Sic sectinda vice in apogrdpho nostro scribi-
mnni loco, jam defunctus, sicut cinnamorum et ttir, guamvis sil idem, qui siipra Marinus ilici-
balsamum aromatizat : qui vernando semper li- tur. Mnbillonius titrobiquecnnscqitenter Marinum
liis incanduit castitatis, et omnium virtutum expccssil. Quidatn latneii Scriptores eiint Marti-
redoluit odoramentis ; ecce, quasi eella pigmen- num appe/lant. De temporc ponlificattts illius
taria, suavissiinum emittit ortorem, etodor ejus, vide Cninnieiitariunt prirviiin,.
ut Libani. g Asserius iu Vita /Elfredi regis apud Cam-
B K> Porro terra sepulturae illius cum pia vene- demim paq. 12 de hac scholce Ang/ica? lihertatc
yrlnll Wt- ratione languescentibus tradita. multis medici- sic meminit. Eodem anno (vide/icet 884, quem K
ijuum popn/i naliter noscitur profuisse. Gustata quippe pro supra disertc expriiuit) beata; memorise Marinus
mcarmmfuil
quolibet invaliturtinis genere, tam homines.quam Papa universitatis viam migravit; qui scholam
mpUfaUa.
juinenta plene convalescere faciebat. Sic enim Saxonum in Roma inorantium pro amore et de-
multiplicata est Dei misericorrtia, homines sal- precatione .'Elfredi Angulsaxonum regis ab
.

v.nis atque jumenta, per admiranda sancti Neoti omni tributo et talento telonio benigne liberavit.
merita. Verum quia populis inibi gregatim con- h De hoc dono. quod Marinus Papa ad regem
fluentibus templum eos capere non posset praa JE/fredum transmisit lattdatiis Asserius loco
,

multitudine aliquanto tempore transacto, pla-

; proxime cilato sic meminit : Etiam mnlta dona
cuit indigenis et Fratribus, ibidem vota sus Deo prasdicto regi illa vice transmisit; inter qua? de-
persolventibus, ut ampliarentur aedificia. Qnde dit etiam non parvam illius sanctissimse ac ve-
factum prout res exigebat, ut sanctissimum
est, nerabiiissimae Crucis partem, in qua dominus
Confessoris corpusculum de loco, in quo fuerat noster Jesus Christus pro universali hominum
prius reconditum in aquilonari altaris parte
,
salute pependit.
honorifice atque devote reponeretur. Tunc ite-
rato nihilominus salutiferae suavitatis odore non-
nulli per optata potiti sunt sospitate. Sed etmira CAPUT IV
et magnifiea per abbatem Neotum et confesso-
rem prsecipuum ibirtem usque hodie divina ope- Prophetia Sancti completa, ap-
ratur potentia ad ejusdem gloriam atque vene-
rationem, cui est laus interminabilis per aeterna paritio illius post mortem
seeula seculorum. Amen. iElfredo regi facta , relata
ANNOTATA. ejus auxilio victoria de pa-
a Hoc S. Petroci monasterium in Cornubia,
C lesle Mabillonio,decemmHliaril)usa ce/laS. Neoti ganis, eorumque conversio
distabat.
ad fidem Ghristianam.
b Inc/i/tus iUe rex Annlia> alibi vncatur JE/frc-
dtis vcl Alfredus, cujus gesta conscripsit Asscrius itaque feliciter consummatis et examus-
qum separatim antiquis characlcri-
His C.um bosFbari
Sffltchronus . sim oppositis, quaevir Deo Neotusde.se ipso )>! \ll'jliuill
bus Saxonicis impressa habemus,etqiuB Camde- vaticinando praedixerat, jam ad Regem Alvre- irrwm/pente*
nus inter suos scriptores Ang/ice primo loco cha- dum ordo dirigendus est narrationis, ut prophe-
racteribus Latinis cdidit. tica sententia pii Patris, sicut in se, sic in rege
c Forte ex liac aut simili phrasi guidam co/le- nihilo minus verissima esse comprobetur. Eo
qerttnt, S. Neotum fuisse fratrem JE/frcdi regis, tempore, anno videlicet ab Inearnatione Domini
cinn tamcn auctor tantitmmodo significarc relit, octingentesimo septuagesimo scptimo, octavo
/Elfredum rcgem bcnigne, ut fratrem (id est acsi Idus Januarii, contigit quemdam immanissimas
essel ejus frater) a sancto Neoto exccptum fuisse
crudelitatis tyrannum Gitronem * a nomine,
,
Mabil.
si enitn nomen fratris hic in stricta etpropria cum magno ac belligero classium apparatu An- Cytronem
sigtiificationc adhibiiissel, inepte statim subjun- glorum insulam invasisse; qui, sicut gentium
ncrct_ quod S. Neotus non esset ab JElfredo rege
adhuc erat irretitus erroribus, et idolorum inhia-
ahenus. vel ipso genere inferior sed ex eo- bat spurcitiis, nulli parcens sexi vel aetati, alios
dem sanguine cretus. Adde, qttod ab Asscrio, ferro trucidabat, alios fame superabat, alios con-
7"' titrutnqite noverat, beatissimus vir Neotus cremabat incendio, ac si cum furiainfernali voce
/Elfredi cognatus appelletur. proclamaret terribili dicens Bella manu letum-
:

d Ad banc superliam regiminis amteritatem que gero. Quid plura? Saevit amor ferri et scele-
''"rnsimiliter speclant ea, qiue Asserius in Vita rata insania belli.
Julii Tomus VII. 43 48 Terras
 338 VITA S. NEOTI CONFESSORIS.
A 48 Terras nihilo minus urbes villasque depo- cadat superbiendo discat a philosopho,
:
discat
omitia vasta- pulans, aut suppresso quarumlibet aggere muni- quod non erat ille gradu.
cecidit, qui stabili
K
53 Cum vero rex praefatus aliquamdiu paupe-
''e.Vl,
rent, tionum miro conamine solum solo coaequabat til/us

aut armato milite complens, victoriosus ad alia ris ad dejecti suppressus fuisset opprobrio
et
properabat. Templo Deo dicata, ut membrum pro regis palatio contentus tugurio, quadam
vili

hostis antiqui, furibundus hostis solo tenus pro- die a quibusdam forte suorum, arrepto fugae i _
n
sternebat : quae autem concupiscibilia sibi suis- commodo, huc illucque circumquaque dispersis
que videbantur, aut a praedonibus deferebantur, cognitus est. Unde tam regi quam militibus
pau-
aut miserabili tradebantur exterminio sicque : lisper crevit animositas, qui prius unum fugae
circumquaque saeviens, et suam omnimodisexer- consuluerant remedium. Per paucos siquidem
cens tyrannidem, tam loca, quam homines suo dies, qualem potuerunt, belligeram construxe-

exsecrabili subjugabat imperio. Multi quoque runt munitionem. SicqueRex Alvredus,receptis

remotiores tanta concussi formidine, sibi fu- aliquantisper viribus resistendi, paucorum mili-
giendo consulentes ^transmarinas in partes
,
tibum vallatus praesidio,bellum hostibus commo-
navali cursu transvehi nitebantur. vit ex adverso; et quamquam numero essent
el .Elfredus 49 Cumque vis tyrannica maxima ex parte paucissimi respectu barbaricae multitudinis, nec
multitudini in primobelli occursu aut in prima die prasvalu-
jam praevaluisset in Anglia, et cuncta sibi pros-
eorum impar
perarent, iter accelerans, occidentales Anglicos erint minime tamen hostibus terga vertarunt,
;

attentavit invadere. In illis etenim partibus aut devicti succubuerunt.

didicerat a fugitivis ipsum regem hiemare. Ibat 54 Spe
1
siquidem suffulti victoriae, sicuteorum „/„„„
... . , ,
.
wrai»r/ll.:|..

igitur velut alter Saulus furia invectus, dirum- numerus paulatim augmentabatur, sic magis ac sisteret

que toto pectore virus effiabat, et Christianorum magis in adversarios accendebantur, et de bello
sanguinemsine intermissionesitiebat.Rexautem rursus parabantur ad bellum sicque modovicti, ;

Alvredus audiens barbaricam rabiem atque sae- modo victores tempus pro casu, et casum pro
vitiam comminus irruisse, suorumque conside- tempore sustinere didicerunt. Rex vero inter
B rans dispositionem, huc illucque ccepit animo dextrum et laevum fortunae latus, semper laatum g
fiuctuare ; tandem discretiori fretus arbitrio, praetendebat vultum, ut suos tali confortaret
cessit hostibus, ac solus et inermis fugae est ex- exemplo. Sed intercrebraintimi doloris suspiria
positus ludibrio. rem tacitus considerabat expectans ac desiderans
fugere cogere- 50 Cumque prorsus ignoraret, quo se verteret, efficacissimum sancti Neoti suffragium, et resti-
'"' > quo eum fugoe necessitas impelleret ut fortuna ; tutionem regiminis ab eodem sibi promissam.
ducebat, quemdam ex insperato locum ingressus 55 Noctis igitur profunditate cum idem rex, to- S. iVeoftB
est, magnis undique circumseptum paludibus. tius expers quietis, curis vallaretur mordacibus; appaim «f-
Est autem locus ille in extremis Anglise Britan- affuit dilectissimus Dei confessor Neotus, vultus
tmregm
com, r 'ltt '
nicae finibus, qui lingua eorum Ethelingaia dice- et habitus nitore locum irradians. Ille veroerec-
'

batur, quod apud nos exprimitur Regalisinsula. tis in Sanctum luminibus et immobiliterdefixis,
Ibi Rex Alvredus, tamquam profugus et suis ut quis esset certius agnosceret, talibus ab eo
exsulatus ab oris, intercidens, pauperis subulci suscitatus est alloquiis. Qjiid Rex, inquit, totde-
domunculam est ingressus, spemque suam de primeris angustiis? Cur unum oblitus necessa-
cetero Regum altissimo committens, qui paupe- rium, tot et tantis perturbationibus mente exagi-
rem facit et ditat, humiliat et sublevat ; aliquot taris? Securus esto, quod si bona egisti, bona
diebus pauper et ignotus ibidem delituit. procul dubio recipies si vero mala, jam judi-
:

omaesquecata- 51 Factum est autem in una sabbati, ut subul- cium pertulisti neque enim Dominus judicabit
:

mitatcs juxta cus more solito gregem solita duceret ad pascua, bis in idipsum. Pone igitur modum tristitise, ac
S. Neoti ccn- Ad
soloregecum ejusdem uxore domi remanente. de cetero desiderata perfruere jucunditate.
silium
Porro mulier, ut deposcebat necessitas, igne sup- hoc enim me misit Dominus de superna Sancto-
posito panes sartagini ad coquendum commi- rum quiete, ut tuajam terminetur miseria, si
6 serat, quos nonnulli liridas b appellant, quibus tamen juste vivendo meis acquiescas consiliis.
maritus ejus rediens et ipsa vescerentur. Cum- 56 Si igitur continentiae, pacis, pietatis et in- eiqae n* 1
'

que more plebeio, simili ex necessitate, aliis nocentiae sectator fueris, ac exemplo praeceden-
C aliquamdiu esset occupata negotiis tandem ad ; tium patrum totius aemulator justitiae, in solio F
ignem sollicita recurrens, et panem ex altera regali post modicum restitueris. Et ne visionem
parte combustum reperiens, protinus regem ta- hanc arbitreris illusoriam, ego sum ille Neotus,

libus aggressa est contumeliis Quid hic, homo, : Dei cultor et amicus, qui tuis exigentibus cul-
sedens meditaris, et panes girare dedignaris? praecinui:
pis, hos infortunii casus tibi futuros
Quod est genus tuum, qui mores, quae ignavia, tui memor incommodi
num-
semper tamen ,

Do-
quae tibi de futuris fiducia ? Quantse nobilitatis quam Dominum pro te interpellare quievi.
te esse profiteris?Panes, quosnegligis apparare, in modico
derehquit
minus autem ad punctum
apparatos non differes manducare. Non
te, ut in miserationibus suis assumeret te.
animo ccntrito 52 Rex vero procaciter his et hujusmodilaces- solum enim de tyrannica rabie victoriosustrmm-
situs improperiis nullum ex adverso reddidit Ctastia-
eaxiperet, phabis, sed et ipsum tyrannum Christo
impatientiae verbum : sed potius mansuetudinis num assignabis, universa arma ejus auierens,i
etpatientiae forti vallatus munimine, velutalter ejus distribuens.
quibus confidebat, et spolia
omnibus resurrectio-
Job, in his non peccavit labiis suis, ne- Septima hebdomada post dominicae
que stultum quid contra judicium Dei locutus Clmstiano-
nistriumphum, congregato divinitus
gaudebb
est. Sic nimirum humiliatusestsub potentimanu rum exercitu, eois partibus me praevio
e i-
Dei, ut juxta veridicum sancti Neoti praesagium et protectore donec omnia
,
quse polhceor
quandoque respirare liceret, et iterum exalta- disparu
citer compleantur. His dictis, Sanctus
retur in tempore divinae visitationis. Exinde iterum receptus in gloria. cmed^ '

mulieris expergefactus litigiis, coquendis pani- 57 vero diei nuntiaret prineipium^r»

Cum j^^
mente pariter et corpore surgens et au
bus atque conservandis de cetero curam adhibuit. di is
,
•

\ Mna \nf>
Hujus «eo^
igitur regis exemplo, qui stat, videat ne dem adhibuit, et gratias Deo sanctoque
 DIE TRIGESIMA PRIMA JULII. 339

referre non Tempus quippe carnalis in-

distulit. miei vestri gladio, et stragem facere comminan-
,««»"•
\ »
dixit afflictionis, ttt
saltem in brevi salutaribus tes. magna stragecorruent iu oregladii. Quibus
priora tempora per fructum auditis, Rex protinus adversos tendens in hostes.
afnieti commerciis,
no?nitentiae redimerent. puriores ad praelia pro- solerter ordniatas promovif nries. Tunc omnem
CMSttri. Ontinuatisautem aliquauidiu bonorum exhortatur exercitum viriliter agore, nefariam
operum exercitiis, cum illa exercitus portiuncula multitudinem non timere pro se suaque patria
,

in partes, sicut sancti Neoti fortiter dimicare, et de victoria jam tertio

re x eoas secessit sibi

sanctis didicerat
documentis. Ad locum itaque promissa non desperare.
pervenientes, quem Elbrichtstan celebri novimus 62 Mane autem facto, cum jam utrimque mu- eum barbaris
desi<*natum vocabulo, quod Latinam vertitur in tua visione phalanges sese conspicerent, clamor confliglt.
linsuam, lapis Elbrichti laxas inibi represse-; ingens ex utroque spiratus exercitu aurascon-
runt habenas. cussit aethereas. Postmoduin auteni praemissis
58 Cumque belligeris inniterentur instrumen- hinc inde sagittis cum terrifico lancearum im-
, n i» it "''

tis. ut regem illuc signiScaretur advenisse pulsus, ab utrisque concurritur, donec ad enses
lituorumclamoribus, buccinatum.Clan-
nltisMiiis cominus perveniatur. Gloriosus vero servus
(Toribus recognitis, innumerabiles ad eos ipsadie Christi Neotus signifer et praevius regis antece-
confluxerunt. Nec solummodo fugiendo disper- debat exercitum, hostiles ab ipso belli primordio
sos aut ubique latentes ibi credamus in modico comprimebat acies, etante gloriosos conterendo
convenisse ; sed et ipsos, qui jam de vita despe- reddebat inglorios quem videns rex Alvredtts.
:

tyranno subdiderant. His ita gestis,

rati, colla et agnoscens, brevi sermone conversus ad suos,

propter gratam armatorum multitudinem.juxta in haec prorumpit solamina Commilitones, in-

:

gratam sese recipiunt planitiem

silvam salicis in : quit, mei bellatores incliti, nonne videtis eum,

ubi per biduum commorantes, atque cultui va- qui nostros conterit hostes?Si nosse desid( j
r,iiis.

cantes armaturae militaris quibusdam aliis ,

ipse est proculdubioNeotus Christi miles invic-
insperatum regis regressum significantibus, tissimus, per quem hodie praesto est in manibus
multos secum receperunt. Tertia vero die dispo- nostris palma victonae. E
sita seriatim acie proximum anticipaverunt pro- 63 Dixit, et ecce viri vahdi validiores effecti, eosquc in tmi-
montorium. Et quia dies desideratae coelitus acrius animantur ad pugnam. Tunc sane quasi iiiiiicn/iini
assignata victori» jam instabat, jam jamque di- recenti bello resumptis viribus, in barbaros pari- quoddam fn-
gerecompellit,
appropinquabat, hinc hostium explora-
viiiitns ter irruunt : prosternendo sauciant, illos
istos

bant occursum, hinc promissum praestolabantur perimendo jugulant, et fundunt sanguinisnndas,

suffragium. alios fugam arripientes magnis insequuntur
•
,ti!iult>*lri!i 59 Factum estautem, ut rumor hujus eventus clamoribus. Cumque dux alienigena suorum
jam latissime diffusus, profanas Gitronis attin- stragem nec penitus resistere praeva-
vidisset,

geret aures ubique serpentino gutture

, qui luisset, alienatus est retrorsum quod videns :

niortis sibilabatedictum. Tunc magis ac magis ineredulse multitudinis portio residua, decli-
effrenatae malitise spiritum exagitans, solam nando mortis interitum, nihihilo minus pari
Christianorum anhelabat caedem atque cladem, consilio fugam consuluit. Rex vero, cui jam ad
et manus ad cruorem excitabat. Malus
oruentas votum ccelitus arridebat regalis hora triumphi,
itaque malos hortabatur ad mala, et digna